Professional Documents
Culture Documents
ΜΟΥΣΕΙΟ
ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΟΥ
Ζ ΩΝΤΑΝΕΨΑΝ
Σ ΤΟΝ Π ΗΛΟ
—Η επανέκθεση της Συλλογής Αγγείων
01
ελισάβετ στασινοπούλου
Έφορος ε.τ. της Συλλογής Αγγείων
και Μικροτεχνίας
τευχοσ 117 — 09 7
εαμ - συλλογη αγγειων
02
03
των πρώιμων αττικών μελανομόρφων Κεραμεικού και της Βάρης, ή σε ιερά, Κατ’ αυτόν τον τρόπο, προσαρτήθηκαν
της Βάρης, οι αιθέριες παραστάσεις των όπως των Ηραίων του Άργους και της περίφημες συλλογές, όπως η Συλλογή
λευκών ληκύθων και τα αττικά ερυθρό- Περαχώρας, της Ορθίας Αρτέμιδος στη Μισθού, η Συλλογή Εμπεδοκλέους, η
μορφα αγγεία του 4ου αι. π.Χ. κατατάσ- Σπάρτη, του Σουνίου, της Ακροπόλης Συλλογή Σταθάτου και τελευταία η Συλ-
σουν τη Συλλογή ανάμεσα στις πλουσι- των Αθηνών, της Ηφαιστίας της Λή- λογή Βλαστού-Σερπιέρη.
ότερες του κόσμου. μνου, ή του βοιωτικού Καβειρίου. Ιδι- Η Συλλογή Αγγείων και Μικροτεχνί-
Βασικός πυρήνας της Συλλογής αίτερα σημαντική για τον εμπλουτισμό ας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο
υπήρξαν τα αρχαία των Συλλογών της της Συλλογής υπήρξε η δωρεά μεγάλων διάστημα μεταξύ των ετών 1889 και 1894,
Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Γε- ιδιωτικών συλλογών, ιδιαίτερα μετά τη στις σημερινές αίθουσες των Γλυπτών
νικής Εφορείας Αρχαιοτήτων τα οποία δεκαετία του 1950, καθώς με την ίδρυση 28-32. Σε 92 προθήκες κατά μήκος των
παραδόθηκαν στη δεκαετία του 1880 νέων τοπικών μουσείων για τη στέγαση τοίχων και σε βάθρα και τραπεζιόσχη-
και 1890 στο νεόκτιστο Μουσείο. Τα πε- των νέων ευρημάτων της περιοχής στα- μες προθήκες στο μέσον των αιθουσών
ρισσότερα προέρχονται από τις παλαιές ματάει πλέον η συγκέντρωση αρχαιοτή- 28-30, παρουσιάστηκαν τα γεωμετρικά,
ανασκαφές σε νεκροταφεία, όπως του των στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. ανατολίζοντα, μελανόμορφα και ερυ-
τα νεκροταφεία ή τα μεγάλα ιερά, είτε γάστηκαν στο σχεδιασμό οι αρχιτέκτονες με παραδείγματα ο τρόπος κατασκευής
θεματικές, όπως αυτή της κατασκευής Βασιλ. Δρούγκα και Αντ. Μανιουδάκης. και διακόσμησης των αγγείων.
των αγγείων, των ταφικών εθίμων, του Στο δύσκολο έργο της ολοκλήρωσης της Ακολουθούν αγγεία αττικών εργα-
κόσμου της γυναίκας, του γάμου, της έκθεσης συνεργάστηκαν οι αρχαιολό- στηρίων που χρονολογούνται από τους
καθημερινής ζωής του παιδιού, των γοι Χριστίνα Αβρονιδάκη, Άννα Αλε- υπομυκηναϊκούς μέχρι και τους υστερο-
αθλητικών αγώνων κ.ά. ξανδροπούλου, Αναστασία Γκαδόλου, γεωμετρικούς χρόνους (1125-700 π.Χ.) .
Προκειμένου η Έκθεση να μην είναι Ελένη Ζώση, Μ. Χιδήρογλου, Γιώργος Αμφορείς, οινοχόες, πυξίδες, πρόχοι,
πληκτική με τη συνεχή παράθεση πα- Καββαδίας, Σταμάτης Φριτζίλας, οι συ- σκύφοι κ.ά. σχήματα φέρουν γραπτή
ρόμοιων αγγείων, χρήσιμων μεν για τον ντηρητές του Εργαστηρίου Κεραμικής διακόσμηση ζωνών με γεωμετρικά μο-
ειδικό μελετητή, κουραστικών όμως για Κ. Ιωαννίδου, Π. Αθανασόπουλος, Τ. τίβα στα οποία οφείλεται και η ονομασία
τον απλό επισκέπτη, κρίθηκε απαραίτη- Κουτούβαλη, Δ. Δέληος, Ε. Καπίρη, της εποχής. Καθώς τα περισσότερα από
τη η μείωση του αριθμού των εκτεθειμέ- Ευρ. Βελαλοπούλου καθώς και οι συ- αυτά προέρχονται από ανασκαφές σε
νων αγγείων στα 2.300 περίπου. ντηρητές του Εργαστηρίου Μετάλλων νεκροταφεία, η παρουσίασή τους έγινε
Η Έκθεση συμπληρώνεται από επε- Γ. Μακρής, Π. Φέλερης, Μ. Κοντάκη και κατά ανασκαφικά σύνολα. Κατ’ αυτόν
ξηγηματικές πινακίδες, ενώ μεγάλα επι- Σ. Σπυριδάκη. τον τρόπο, παρουσιάστηκαν ενοποιημέ-
τοίχια κείμενα και εποπτικό υλικό έχουν Οι πίνακες με τα σχήματα των αγγείων να όπου ήταν δυνατό τα ταφικά σύνολα
αναρτηθεί σε ειδικές κατασκευές. ήταν έργο της ζωγράφου Δ. Λαμπρέτσα. από τα νεκροταφεία της Νέας Ιωνίας,
H διάταξη των προθηκών έγινε κατά Τη γενική εποπτεία του όλου εγχειρή- του Αρείου Πάγου, του Κεραμεικού και
τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σαφής για ματος είχε ο Διευθυντής του Μουσείου της ευρύτερης περιοχής του, καθώς και
τον επισκέπτη ο διαχωρισμός των αντι- Ν. Καλτσάς. της Αναβύσσου.
κειμένων κατά εργαστήρια, σύνολα και Ο μεγάλος επιτύμβιος αμφορέας
θέματα. Aττική γεωμετρική κεραμική αρ. 803 του Ζωγράφου του Διπύλου με
Στην επανέκθεση, εκτός από την υπο- (αίθουσα 49) παράσταση εκφοράς νεκρού παρέμεινε
γράφουσα η οποία ανέλαβε την οργάνω- Στον προθάλαμο της αίθουσας 49, ως ει- στην περίοπτη θέση που είχε τοποθετη-
ση και τη μουσειολογική μελέτη, συνερ- σαγωγή στην ΄Εκθεση, παρουσιάζεται θεί το 1957 από την Σ. Καρούζου.
τευχοσ 117 — 0 10 1
εαμ - συλλογη αγγειων
Εξηκίας κ.ά., παρουσιάζεται η εξέλιξη π.Χ., και για ένα μικρό διάστημα συμβα- κατά μήκος της μιας πλευράς της αίθου-
του μελανόμορφου ρυθμού κατά τον 6ο δίζει με το μελανόμορφο, ο οποίος πλέον σας. Οι παραστάσεις με θέματα όπως η
αι. π.Χ. Παρουσιάζονται σε σχηματικές βαδίζει προς τη δύση του. προετοιμασία και η επίσκεψη στον τάφο,
ενότητες μεγάλοι αμφορείς και κιονωτοί Aττικά μελανόμορφα και λευκού βά- ο Ύπνος και ο Θάνατος, ο Χάρων, συνδέ-
κρατήρες (προθ. 60), κύλικες και σκύφοι θους αγγεία του τέλους του 6ου και των ονται άμεσα με τη χρήση τους, που είναι
(προθ. 61-62), λήκυθοι (προθ. 66-67). αρχών του 5ου αι. π.Χ., με μυθολογικές ταφική.
Στη μέση της αίθουσας δεσπόζει ο κυρίως παραστάσεις και κυρίαρχα σχή- Οι ωραιότερες λευκές λήκυθοι των
καλυκωτός κρατήρας από τα Φάρσαλα ματα τους σκύφους και τις ληκύθους, Zωγράφων του Aχιλλέα, του Sabouroff,
(αρ. 26746) με την ομηρική μάχη γύρω έργα των Ζωγράφων του Θησέα, της του Bosanquet και του Tετραγώνου
από τον νεκρό πιθανόν Πάτροκλο (προθ. Αθηνάς, του Εδιμβούργου, της Μέγαι- προβάλλονται στο μέσον σχεδόν της
69) που αποδίδεται στο εργαστήριο του ρας, του Διόσφου κ.ά. εκτίθενται στις αίθουσας, στις προθήκες 109-110. Στην
Εξηκία. H προθήκη 68 είναι αφιερωμέ- προθήκες 81-85. Από τα σημαντικότερα έκθεση έχουν συμπεριληφθεί και οι δύο
νη στα ταφικά έθιμα με κυρίαρχα εκθέ- εκθέματα είναι τα αναθήματα που βρέθη- ταφές αρ. 37 και 35 του Kεραμεικού από
ματα τους ταφικούς πίνακες του Εξηκία. καν στο περσικό στρώμα καταστροφής τις ανασκαφές του Kεραμεικού κατά τα
Στην αριστερή πλευρά της αίθουσας της Ακρόπολης το 480 π.Χ. μεταξύ των έτη 1891-1892 (προθ. 111-112).
αναπτύσσονται με αντιπροσωπευτικά οποίων η μεγάλη κύλικα του Ευφρόνι- Kατά μήκος της άλλης πλευράς της
έργα τα σύγχρονα τοπικά εργαστήρια, ου (προθ. 88) και ο μεγάλος καλυκωτός αίθουσας παρουσιάζονται ερυθρόμορφα
όπως το ευβοϊκό (προθ. 69), το λακωνικό κρατήρας από την Aκρόπολη (αρ. ευρ. αγγεία του 5ου αι. Διάφορα θέματα, κυ-
(προθ. 70), το κορινθιακό (προθ. 72), της Aκρ. 742, προθ. 92). ρίως από τον καθημερινό βίο αλλά και τη
Λήμνου (προθ. 74) και της «συγγενικής» Έργα του Δούριδος προβάλλονται μυθολογία, κοσμούν τα αγγεία των Ζω-
της Ετρουρίας (προθ. 73) και τα ιωνικά στην προθήκη 90. Ο Θησέας και ο μα- γράφων του Xοίρου, του Zannnoni, της
(προθ. 75-77). ραθώνιος ταύρος παριστάνονται στις Aμφιτρίτης, του Cleveland, της Φιάλης,
δύο πλευρές του μεγάλου αμφορέα του του Oρφέα, του Kλεοφώντος, της Ομά-
Η δημιουργία του ερυθρόμορφου Ζωγράφου του Συλέα γύρω στο 470 π.Χ. δας του Πολυγνώτου, του Ζωγράφου
ρυθμού και η κοινή πορεία με τον (προθ. 93). του Δίνου, κ.ά. σύγχρονών τους αγγει-
μελανόμορφο (αίθουσα 54) ογράφων που εκτίθενται στις προθήκες
Στην αίθουσα 54 έχει εκτεθεί μελανό- Λευκές λήκυθοι (αίθουσα 55) 103-104, 113-114.
μορφη και ερυθρόμορφη κεραμική του Σε αυτή την αίθουσα εκτίθενται ερυθρό- Ξεχωριστά αγγεία, όπως η πελίκη
τέλους του 6ου και των αρχών του 5ου μορφα και λευκού βάθους αγγεία του 5ου του Zωγράφου του Πανός με τον Ηρα-
αι. π.Χ., της εποχής που δημιουργείται αι. π.Χ., με κυρίαρχες τις λευκές ληκύ- κλή και τον Βούσιρη και το επίνητρο του
ο ερυθρόμορφος ρυθμός σε κάποιο ερ- θους που παρουσιάζονται χρονολογικά, Zωγράφου της Eρέτριας με την προετοι-
γαστήρι του Κεραμεικού, γύρω στο 530 και ομαδοποιημένες κατά ζωγράφους μασία του γάμου της Άλκηστης, προ-
07
0 102 — τευχοσ 117
07 Αττικό ερυθρόμορφο επίνητρο
(σκεύος για το γνέσιμο του
μαλλιού). Η Άλκηστη
ακουμπισμένη στην κλίνη
παρατηρεί τις φίλες της. Του
Ζωγράφου της Ερέτριας. Από την
Ερέτρια. Γύρω στο 425 π.Χ. (αρ.
1629).
08
βλήθηκαν σε ειδικές προθήκες (προθ. Κυρίαρχο σχήμα τώρα είναι ο κρατήρας, δρόμος, το άλμα, ο δίσκος, το ακόντιο,
105 και 118). καλυκωτός ή κωδωνόσχημος, με παρα- η πάλη, η πυγμαχία, οι ιππικοί αγώνες,
Στο βάθος, σε μεγάλη προθήκη σε στάσεις σχετικές κυρίως με συμπόσια, τον οι αρματοδρομίες, η αναγόρευση του
σχήμα Π, συγκεντρώθηκαν αγγεία και Διόνυσο και το θίασό του, μυθολογικές νικητή και τα βραβεία, παρουσιάζονται
ειδώλια που σχετίζονται με τη ζωή της μάχες κ.ά. (προθ. 127-129 και 132-137). μέσα από ένα σύνολο μελανόμορφων
γυναίκας σε όλες της τις εκφάνσεις της, Στο κέντρο του χώρου δεσπόζουν οι και ερυθρόμορφων αγγείων καθώς και
με επίκεντρο το γάμο και τα έθιμά του παναθηναϊκοί αμφορείς από την Eρέτρια, ειδωλίων.
(προθ. 115-117). βραβεία στους νικητές στα Παναθήναια, Η Επανέκθεση της Συλλογής Αγγείων
Τα τελευταία λευκά και ερυθρόμορφα έργα γνωστών ζωγράφων του ερυθρό- εγκαινιάστηκε στις 15 Ιουνίου 2005.
αγγεία του 5ου αι. π.X., όπως οι περίφη- μορφου ρυθμού που ακολουθούν την
μες λευκές λήκυθοι της ομάδας R και τα παράδοση της μελανόμορφης τεχνικής
έργα των Zωγράφων της Eρέτριας και (προθ. 130-131). Σημειώσεις
του Mειδία, προβλήθηκαν στις προθή- Στο δεύτερο τμήμα της αίθουσας πα- * Β. Φιλιππάκη, Αγγεία του Εθνικού
κες που πλαισίωσαν την κολόνα μεταξύ ρουσιάζονται τα επαρχιακά εργαστήρια Αρχαιολογικού Μουσείου, Αθήνα χ.χ.
των αιθουσών 55 και 56. του 5ου και 4ου αι., όπως το κορινθιακό Η πριν από το 1999 Έκθεση
των Αγγείων παρουσιάζεται
(προθ. 138), το λακωνικό (προθ. 139-40), στον σύντομο οδηγό
Αγγεία του 4ου αι. π.Χ. (αίθουσα 56) το βοιωτικό (προθ. 141) καθώς και τα Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο,
Καθώς από παλιά υπήρχε η σκέψη να πήλινα ευρήματα από το Καβείριο της ΤΑΠ, Αθήνα 1999, σ. 58 κ.ε.
Η μετά το 2005 Έκθεση της Συλλογής
εκτεθεί στο πρώην Νομισματικό Μου- Θήβας (προθ. 142).
Αγγείων συμπεριλήφθηκε
σείο η ελληνιστική κεραμική, αποφασί- Η Έκθεση κλείνει με δύο θεματικές στον μικρό οδηγό Το Εθνικό
στηκε το «τέλος» της αττικής αγγειογρα- ενότητες με έργα διαφόρων εργαστηρίων Αρχαιολογικό Μουσείο, ΤΑΠ, Αθήνα
φίας να καταλήγει στην είσοδό του, ώστε και περιόδων. Στην πρώτη, που αναφέ- 2005.
να υπάρχει η συνέχεια της ιστορίας της ρεται στις πιο σημαντικές στιγμές της 1 P. Cavvadias, Musée National,
Antiquités myceniennes et egyptiennes,
κεραμικής. Για το λόγο αυτό, η αίθουσα ζωής του παιδιού έχουν συμπεριληφθεί
sculptures, vases, terres-cuites,
χωρίστηκε σε τρία μέρη. αγγεία, ειδώλια και παιχνίδια που σχετί- bronzes, Αθήνα 1894, σ. 74 κ.ε. (Plan
Στο πρώτο τμήμα, όπου η πορεία της ζονται με τα Ανθεστήρια, το σχολείο, το Αίθουσες Τ, Υ, Φ, Χ, Ψ).
έκθεσης είναι κυκλική και καταλήγει στην παιχνίδι κ.ά. 2 Η. Ζερβουδάκη, Η Έκθεση των Αγγείων
είσοδο του Νομισματικού, έχουν εκτεθεί H άλλη ενότητα είναι αφιερωμένη της Σέμνης Καρούζου, Μνήμη Σέμνης
Καρούζου, Τιμητική εκδήλωση στη μνήμη
αττικά αγγεία του 4ου αι. π.X., αντιπροσω- στους αθλητικούς αγώνες.
της Σέμνης Καρούζου, Εθνικό
πευτικά έργα ζωγράφων όπως του Μαρ- Το γυμνάσιο, η παλαίστρα, τα διά- Αρχαιολογικό Μουσείο, Μάιος 1995,
σύα, της Ερωτοστασίας ή του Εrbach. φορα αγωνίσματα, όπως το πένταθλο, ο σ. 25 κ.ε.