T.

C MLL ETM BAKANLII

(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

MEGEP

OTOMATK RETM 1

ANKARA 2008

NDEKLER

AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI 523 Endstriyel Otomasyon Teknolojileri Mekatronik Teknisyenlii Otomatik retim 1 CAM program ile i paralarn CNC makinelerinde retimi iin G kodlarnn elde edilmesi yeterliliklerinin kazandrld modldr. 40/32 Ortak alan ve bilgisarla modelleme derslerini ve tamamlam olmak. CAM program ile i paras modellemek Genel Ama: renci, bu modl ile gerekli ortam salandnda bilgisayarda modelleme programn kullanarak model tasarladktan sonra bu modeli kurallara uygun olarak CAM program kullanp CNC program kodlarn retebilecektir. Amalar: 1- Cam program ile ilem yapabilmek iin gerekli temel komutlar kullanabilecek ve frezeleme iin gerekli parametre ayarlamalarn yapabilecektir. 2- Cam program ile tornalama ilemleri yapabilmek iin gerekli temel komutlar kullanabilecektir. Ortam: CAD laboratuar Donanm: Bilgisayar ve modelleme program, CAM program, Bilgisayar laboratuar, Projeksiyon Bu faaliyetin sonunda lme sorular ile renme dzeyinizi leceksiniz. Aratrmalarla, grup almalar ve bireysel almalarla retmen rehberliinde lme ve deerlendirmeyi gerekletirebileceksiniz.

SRE N KOUL YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI LME VE DEERLENDRME

GR
Sevgili renci,
Bir rnn retilmesi iin, geen sre aamalar genellikle geree yakn tasarm-prototip retme-analiz-seri retim ekilde gereklemektedir. Bundan dolay rnlerin kusursurluu, ergonomisi, kullanm kolayl ve retimin en kolay bir ekilde gerekletirilmesi ok nemlidir. Bilindii gibi tasarm iyi yaplmayan bir rnn seri retilmesi byk maliyetler gerektirir. Byk maliyetlerin yan sra rnn pazarlanabilinmesi de nemlidir. nk grnm ve dayankll iyi olmayan bir rn hikimse tarafndan tercih edilmeyecektir. Gnmzde tasarm ve retim sreci ayrlmaz bir btndr. nk CAD programlar ile tasarlanan karmak geometriye sahip bir modelin CAM programlar ile kolaylkla CNC kodlarn karp imalat srecine sokmak kolaydr. Bilgisayarda Modelleme 1-2 modllerinde bir rnn tasarm aamalar ve Solidwors yazlmnn nasl kullanld retilecektir. Bu iki modldeki yeterlilikleri edinmeniz durumunda hem CAM ve CNC konularnn n hazrln kazanm olacaksnnz hem de Endstriyel Otomasyon Teknolojileri Blmnn vazgeilmez bir konusu olan otomatik retim konusunun temelini alm olacaksnz. Bu anlamda sizlere gelecekteki mekatronikiler olarak baarlar diliyoruz.

RENME FAALYET 1
AMA
Cam program ile ilem yapabilmek iin gerekli temel komutlar kullanabilecek ve frezeleme iin gerekli parametre ayarlamalarn yapabilecektir .

ARATIRMA
CAM nedir, anlamn aratrnz.

1. SOLIDCAM ARAYZ KULLANIMI VE MILLING (FREZELEME)

1.1 ARAYZ TANITIMI
Program Balatmak

1.1.1

Solidcam, tamamen Solidworks verilerini ve donanmlarn kullanan bir bilgisayar destekli imalat( CAM ) programdr. Solidcam program kurulduunda solidworks men satrnda, solidcam ana mens gzkecektir.

ekil 1-1.1: Solidworks Men Satr

Solidcam ana mensne, solidworks men ubuundaki solidcam mensne sol tklayarak ulaabilirsiniz. Solidcam ana mensnde CAM paralarn ve CAM paralarnn ilemlerini ayrntl ekilde idare etme imkn bulunur.

ekil 1.2: Solidcam ana men

New, yeni bir CAM paras oluturmay; Open, daha nceden oluturulmu bir CAM parasna erimeyi; Copy, mevcut bir CAM parasn bilgisayarn bir dizininden baka bir dizinine kopyalamay; Delete, daha nceden oluturulmu bir CAM parasn silmeyi; Tool Library, solidcamde bulunan takm tablolarna erimeyi, bu tablolar zerinde deiiklikler yapmay ve yeni takm tablolar oluturmay; Solidcam Settings, mevcut solidcam ayarlarna ulamay ve bu ayarlar zerinde deiiklikler yapmay; Technology Data Base; solidcam bnyesinde bulunan datalarla eitli delik ileme operasyonlarn gerekletirmeyi; Recent CAM parts, zerinde ilem yaptmz son dokuz CAM parasn hzl bir ekilde amay; Exit Solidcam, solidcamden kmay; Customize menu; solidcam ana mensn zelletirmeyi salayan komutlardr.

SolidCAM Yardm Mens

Solidworksn help mens bnyesinde bulunan ve solidcam hakkndaki eitli yardm konular ve bilgileri bulunduran komutlar ieren mendr.

ekil 1.3: Solidcam yardm mens

Solidcam yardm, solidcam de bulunan, freze, torna, tel erozyon ve gpp tool konular hakknda bilgiler ierir; Solidcam yenilikler, Solidcamin yeni versiyonu bnyesinde bulunan yenilikleri ierir; Solidcam tutorial, Solidcamdeki para ileme yntemlerine ait rnek operasyonlar ieriri; Solidcam machining portfolio, Solidcam programnn yapabilecei ilemleri adm adm gsteren rnekleri bulundurur.

1.2 Milling lemi Havuz Boaltma:

1.2.1. Cam Paras Hazrlama
lk nce yaplmas gereken ilem Solidworks yazlmn kullanarak aadaki gibi bir parann tasarmn yapp kaydetmek olacaktr.

ekil 1-4: Tasarlanan para

Solidworks deki solidcam mensne tklyoruz. Sonra solidcam menusu alacaktr. Solidcam mensnden New seeneine gelerek pencere alacaktr. Aclan menden millingi seeceiz. Cam blm alacaktr.

ekil 1-5: Balatma Men

ekilde gsterilen pencere alacaktr. Bu pencerede ekilde gsterilen kutucuk

iaretlenerek OK tulanr.

ekil 1-6: Yeni Milling Paras

kan pencerede kullandnz CNC dik ileme merkezinin kontrol nitesine, i paras koordinat sistemine, i parasna ait stok ve hedef model tanmlama ilemi yapmak zorundayz. Yaplacak olan rnek almada Fanuc kotrol nitesi kullanlacaktr.

ekil 1-7: Cam paras tanmlama verileri

Referans Noktas Tanmlama: Bunun iin nce multi-sided kutucuu iaretlenerek Define butonuna baslr ve ekilde gsterilen pencere kar. Select face ve Corner of model box seilir.

ekil 1-8:Koordinat Tanmlama

eklin st yzeyi seilir. Solidcam modelin sol alt kesini i paras sfr noktas olarak belirler. Onay iareti tulanarak ve kan pencerede ok tulanarak klr.

ekil 1-9: paras sfr noktas

10

 Sradaki ilem parann stok para tanmlama ilemidir. Bunun iin ekilde gsterilen Stock butonu tulanr. kan pencerden 2D Boundary kutucuu iaretlenir ve Define tulanr.

ekil 1-10: Stok Model Tanmlama

kan pencereden Auto-constant Z iaretlenerek para tabanna ait iki kenar veya eri seilir. Solidcam para tabanna ait snrlar otomatik olarak alglayacaktr. kan kk penceredn Yes tulanarak onaylanr.

11

ekil 1-11: Stok para tanmlama

Cam paras hazrlama ileminin son basa hedef model tanmlamaktr. Bunun iin Target butonu tulanr. kan pencereden Define 3D Model butonuna tulanarak parann herhangi bir yzeyi seilir ve onaylanr.

ekil 1-12: Hedef model tanmlama

Tekrar onaylanarak tanmlama ekranndan klr.

12

1.2.2. Havuz Boaltma lemi

Bu ilem iin ekrann sol tarafnda bulunan unsur aacndaki Operetions sekmesine sa tu yaparak kan menden Add operations ve pocket seilir.

1-13: Operasyon ekleme

kan pencereden yukardan aaya doru srayla aadaki ekilde gsterildii gibi baz tanmlamalar yapmak zorundayz.

13

1-14: Operasyon tanmlama

Geometry tanm iin nce Define butonuna baslr. kan pencereden Multi-chain ksmndan add butonu tulanr.

ekil 1-15: Geometri tanmlama

14

 kan pencereden ekilde gsterilen mavi renkli yzey seilerek onaylanr.

ekil 1-16: Multi-chain

Bylece snrlar solidcam tarafndan alglanr ve kan pencere tekrar onaylanr. Geometri tanmlanm olur.

ekil 1-17: Multi-chain

15

 Sradaki ilem ise takm (tool) seme ilemidir. Bunun iin tool penceresindeki select butonu tulanr.

ekil 1-18: Takm seme penceresi

kan pencerenin solundaki bolukta sa tulama ilemi yaplarak kan menden add tool seilir.

16

ekil 1-19: Add tool

Aada gsterildii gibi bir pencere kar. Bu pencere, kullanlacak kesici takmla ilgili btn ayarlama ilemlerinin yapld yerdir.

ekil 1-20: Takm ayarlar penceresi

17

 Bu pencerede nasl bir takm kullanlacak, takmn llerini, takm tutucusunun gsterilmesinin istenmesi gibi ayarlama ilemleri yaplr. Bunlardan en nemlisi takm lleridir. nk takm llerinin tasarlanan model llerine uygun seilmesi gereklidir. Byk seildiinde istenmeyen durumlar oluabilir. stediimiz takm olduunda select butonuna basarak ilemi tamamlam oluruz. Takm seildiinde data butonu aktif hale gelir. Data seildiinde takm malzemesi, ilerleme hzlar ve tezgah devir says ile ilgili veriler girilebilir.

ekil 1-21: Takm data

Sradaki ilem ise pocket tipi belirleyeceiz.

ekil 1-22: Pocket tipi

18

 Be eit pocket ileme tipi vardr. Hatch, Contour, Hatch+Finish, Clear, Plunging Pattern.

ekil 1-23: Pocket tipi

Hatch (Tarama) tipinin izleyecei takm yolu aadaki ekilde gsterilmitir.

ekil 1-24: Hatch takm yolu

Contour tipi ise ekilde grld gibi alma alannn ofsetleri boyunca hareket ederek takm yolunu oluturur. leme zaman asndan hatch tipine gre daha verimlidir.

ekil 1-25: Contour tipi

Hatch+finish ile cep ileme iki admda gerekletirilir. lk admda cep tarama takm yolu ile ilenir, daha sonra ise cebin evresi dolalarak kenarlar temizlenir. Aadaki ekilde gsterilmitir.

ekil 1-26: Hatch+finish

19

o Clear tipinin zellikleri hatch ile ayndr. Tek fark seilen konturun dna tamasdr.

ekil 1-27: Clear tipi

leyeceimiz cebi contour olarak belirledikten sonra bu ileme tipi ile ilgili yaplmasn istediimiz parametrelere ulamak iin Data butonuna baslp aadaki pencere alacaktr. Bu pencerede, taramann ierden da doru veya tersi, kelerin ilenmesinde takmn dn tipi, ayn veya ters ynl ileme tipleri gibi parametreler ayarlanr.

ekil 1-28: Contour data

ekil 1-29: Contour parametreleri

20

 Yapacamz son ilem ise pocket depth (cep derinlii) girmek olacaktr. Bunun iin Pocket Depth butonuna baslr ve aadaki ekilde gsterilen yzey seilerek onaylanr. Pocket depth yazan butonun karsndaki yazan deerin deitiini grebilirsiniz.

ekil 1-30: Pocket derinlii

Save & calculate butonuna baslr ve Simulate ile takm yollarnn simlasyonu grlr.

ekil 1-31: Kaydet & hesapla ve Simlasyon

Simlasyon: Tornalama veya frezeleme ilemlerinde yaptmz ilemlerin oluturduu takm yollarn para zerinde grmek, ilemlerden sonra hedef model ile elde edilen model arasnda arta kalan malzeme farkn grmek veya takmn i parasn nasl ilediini grmek amac ile simlasyon komuttu kullanlr. Simlasyon komutunu diyalog kutularnda yaptmz her ilemi kaydettikten sonra kullanabiliriz. Eer sadece yaptmz ilemi grmek istiyorsak

21

diyalog kutusunun altndaki simlasyon ikonuna sol tklanr veya diyalog kutusunda klarak Solidcam managerda ilem zerine sa tklanarak alan sekmeden simlasyon seenei seilebilir. Eer bir i parasna uygulanan btn ilemleri ayn anda grmek istiyorsak Solidcam managerda iler bal zerine gidip sa tklayp alan sekmeden simlasyon seeneini seersek o i parasna uygulanan btn ilemleri simlasyonda grebiliriz. Solidcamde zerinde operasyonlar gerekletirilen i parasnn torna i paras veya freze i paras olmasna bal olarak alan simlasyon diyalog kutusu farkllklar gsterir. imdi bu ksmda freze ilerinde simlasyonun arayz hakknda bilgi verilecek torna simlasyonu ile bilgi dier renme faaliyetinde anlatlacaktr. Frezeleme lemlerinin Simlasyonu Frezeleme ilemlerinin simlasyonunu grmek iin yukarda anlattmz ekilde simlasyon komutunu setiimizde ekranda simlasyon diyalog kutusu grnr.

ekil 1-32: Simlasyon penceresi

Simlasyon Kontrolleri:
Turbo modu : Takmn i parasn nasl ilediini gstermeksizin simlasyonu gerekletirir. lemin sonunda veya durdur ikonu seildiinde i parasnn son hali grnr. Oynat : Takmn i parasn nasl ilediini gstererek simlasyonu gerekletirir. Durdur : Yrtlen simlasyon ilemini durdurur. Tek adm : Takmn yapt hareketleri tek tek gsterir. Takmn bir sonraki hareketini grmek iin zerine sol tklayn. Tek i modu : iler bal altndaki her operasyondan sonra simlasyon durur. Bir sonraki operasyona gemek iin zerine tekrar sol tklayn.

k : Simlasyondan kmamz salar. 22

Simlayon Hz Simlasyon hzn ayarlamamz salar.

ekil 1-33: Simlasyon hz

Simlasyon sorunsuz bittikten sonra G kodlarn elde edebiliriz.

ekil 1-34: G kod retme

23

1.2.3. Milling lemi 3D Model:

Aadaki gibi tasarlanm olan bir parann Solidcam yazlm kullanarak CNC programn elde edeceiz.

ekil 1-35: 3D Model paras

Cam paras hazrlama ilemleri bir nceki konuda anlatlan para ile ayndr. Bundan dolay dier ileme parametreleri anlatlacaktr.

Kaba leme:
Solidcam unsur aacndan operation zerinde sa tu yaplarak srasyla add operation ve 3D milling seilerek parametre penceresi alr.

ekil 1-36: Operasyon ekleme

24

 Parametre penceresinde aadaki ekilde gsterilen ayarlamalar yaplr.

ekil 1-37: 3D milling operasyon penceresi

25

 Takm seme ilemi bir nceki parada yaplan ilemin aynsdr. Burada kullanlacak olan takm 15mm. apnda bir kaba ileme takmdr. Select butonuna baslarak takm seme ilemi yaplr. Data seilir ve kullanlacak olan tezgaha uygun devir saylar ilerleme miktarlar girilebilir.

ekil 1-38: Kesici takm zellikleri

leme tipi contour seilir ve step down (aaya inme miktar) 4mmgirilir. Dz yzeyleri ileme tipi (Clean flat) olarakta kaba ileme srasnda dzlem yzeyleri ile (clean flat during roughing) seilir.

ekil 1-39: leme tipi

26

 Z-Entry tulanarak kan pencereden ekilde gsterilen parametreler seilir.

ekil 1-40: Z-Entry

Mode seilerek kan pencereden ekilde gsterilen parametreler seilir. Burada mode ksmnda pocket+profile sememizin sebebi paramzn geometrisinden kaynakldr. Hem cep hem de profil ileme operasyonu barndrd iin bu mod seilmitir.

ekil 1-41: Mode penceresi

27

 Data seilerek kan pencereden ekilde gsterilen parametreler seilir ve kaba ileme zelliklerinin seimleri tamamlanm olur.

ekil 1-42: Data penceresi

Lower level seilip kan pencereden allacak olan en dk yzey seviyesi seilmelidir.

ekil 1-43: En dk alma yzey seviyesi

28

 Tasarlanan parann endk yzey alma seviyesi aadaki ekilde gsterildii gibidir.

ekil 1-44: En dk yzey

Working area (alma alan) ksmnda define butonu tulanr.

ekil 1-45: alma alan

29

 kan pencerede nce Auto constant Z seilir ve ekilde gsterilen iki kenar seildikten sonra dier kenarlar otomatik alglanarak ilem tamamlanr.

ekil 1-46: alma alan belirleme

Takm alma seviyesi olarak middle seilir ve offset value olarak ise 4 girilir. Daha sonra Ok tulanr ve ilemler tamamlanm olur. Son olarak save and calculate tulanr. Simlasyonun grntlenmesi iin simulate tulanr.

ekil 1-47: Simlasyon

30

1.2.4. Havuz leme:

Bu ilem iin ekrann sol tarafnda bulunan unsur aacndaki Operations sekmesine sa tu yaparak kan menden Add operations ve pocket seilir. kan pencereden yukardan aaya doru srayla aadaki ekilde gsterildii gibi baz tanmlamalar yapmak zorundayz.

ekil 1-48: Operasyon tanmlama

Geometry tanm iin nce Define butonuna baslr. kan pencereden Multi-chain ksmndan add butonu tulanr.

31

ekil 1-49: Geometri tanmlama

kan pencereden ekilde gsterilen mavi renkli yzey seilerek onaylanr.

ekil 1-50: Multi-chain

Bylece snrlar solidcam tarafndan alglanr ve kan pencere tekrar onaylanr. Geometri tanmlanm olur.

32

ekil 1-51: Multi-chain

Sradaki ilem ise takm (tool) seme ilemidir. Bunun iin tool penceresindeki select butonu tulanr.

ekil 1-52: Takm seme penceresi

33

 kan pencerenin solundaki bolukta sa tulama ilemi yaplarak kan menden add tool seilir. Aada gsterildii gibi bir pencere kar. Bu pencere, kullanlacak kesici takmla ilgili btn ayarlama ilemlerinin yapld yerdir.

ekil 1-53: Takm ayarlar penceresi

Bu pencerede nasl bir takm kullanlacak, takmn llerini, takm tutucusunun gsterilmesinin istenmesi gibi ayarlama ilemleri yaplr. Bunlardan en nemlisi takm lleridir. nk takm llerinin tasarlanan model llerine uygun seilmesi gereklidir. Byk seildiinde istenmeyen durumlar oluabilir. Burada takm apnn 5mm. olmas gereklidir. stediimiz takm olduunda select butonuna basarak ilemi tamamlam oluruz. Takm seildiinde data butonu aktif hale gelir. Data seildiinde takm malzemesi, ilerleme hzlar ve tezgah devir says ile ilgili veriler girilebilir.

ekil 1-54: Takm data

34

 Sradaki ilem ise pocket tipi belirleyeceiz.

ekil 1-55: Pocket tipi

leyeceimiz cebi contour olarak belirledikten sonra bu ileme tipi ile ilgili yaplmasn istediimiz parametrelere ulamak iin Data butonuna baslp aadaki pencere alacaktr. Bu pencerede, taramann ierden da doru veya tersi, kelerin ilenmesinde takmn dn tipi, ayn veya ters ynl ileme tipleri gibi parametreler ayarlanr.

35

ekil 1-56: Contour data

ekil 1-57: Contour parametreleri

Yapacamz son ilem ise pocket depth (cep derinlii) ve upper level deerlerini girmek olacaktr. Bunun iin Pocket Depth butonuna baslr ve aadaki ekilde gsterilen yzey seilerek onaylanr. Pocket depth yazan butonun karsndaki yazan deerin deitiini grebilirsiniz. Upper level deeri ise -60 olarak girilir.

ekil 1-58: Pocket derinlii

Save & calculate butonuna baslr ve Simulate ile takm yollarnn simlasyonu grlr.

36

1.2.5. Ara Kaba leme:

Bu ilem iin ekrann sol tarafnda bulunan unsur aacndaki Operations sekmesine sa tu yaparak kan menden Add operations ve 3D milling seilir. Ara kaba ilemi, kaba ileme ile baz parametreleri ve ayarlar ayn ekilde kullanr. Farkllklar ise aada anlatlacaktr. Bu ilemde ap 10mm. olan takm kullanlacaktr. Dier farkllk ise aadaki ekilde gsterildii gibi Rest material (Kalan tala) penceresinde alacamzdr. nk nceki ilemlerimizde kaba ilemi yapmtk. Yapmamz gereken ey Solidcam yazlmna bunu tanmlamak olacaktr.

ekil 1-59: Kalan tala

37

 Data butonu tulanarak bir nceki takm apn ve bir nceki duvar ofsetini girmemiz gereklidir.

ekil 1-60: Kalan tala ayarlar

Lower level seilip kan pencereden allacak olan en dk yzey seviyesi seilmelidir.

ekil 1-61: En dk alma yzey seviyesi

38

 Tasarlanan parann endk yzey alma seviyesi aadaki ekilde gsterildii gibidir.

ekil 1-62: En dk yzey

1.2.6. Fini leme:

Bu ilem iin ekrann sol tarafnda bulunan unsur aacndaki Operations sekmesine sa tu
yaparak kan menden Add operations ve 3D milling seilir.

Bu ilemde kaba ve ara kaba ilemleri yapld iin bu ilemlerle ilgili hibir tanmlama yaplmayacak yalnzca 6mm. apnda bir takm kullanlacaktr. alma alan da bir nceki alma alan ile ayndr. Bundan dolay sadece finish penceresinde ilemler yaplacaktr. Constant Z (Sabit Z) ileme seilir.

ekil 1-63: Finish ilemi

39

 Finish penceresinde data butonu tulananarak aadaki ekilde gsterilen parametreler seilir ve ok tulanr.

ekil 1-64: Constant Z pencersi

40

 Save & Calculate butonu tulanr ve simulate butonu tulanarak simlasyon gzlenir.

ekil 1-65: Simlasyon

41

UYGULAMA FAALYET
Aada gsterilen modelin Solidcam kullanarak simlasyonunu yapp G kodlarn retiniz.

lem Basamaklar
Paray tasarlaynz ve kaydediniz. Paray Solidcam ekrannda anz. Koordinat sistemini ayarlaynz. Ktk paray tanmlaynz. Hedef paray tanmlaynz. Kaba ilemeyi yapnz. Ara kaba ilemeyi yapnz. Finish ilemini yapnz. Simlasyon yapnz. Simlasyonda sorun yoksa G kodlarn retiniz.

neriler

Corner of the model box seeneini kullannz. Kutu yntemini kullannz. 3D model seeneini kullannz. Takm seimine dikkat ediniz. Takm seimine dikkat ediniz. Constand Z kullannz.

42

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular doru yanl olarak cevaplayarak bu faaliyette kazandnz bilgileri lnz. 1. 2. 3. 4. 5. Solidcam yazlm bir modelleme yazlmdr. Solidcam yazlm Solidworks veya baka bir modelleme yazlmnn iinde alr. CAM paras hazrlarken koordinat sistemini tanmlamamz gereklidir. CAM paras hazrlarken hedef model tanmlamamza gerek yoktur. Tm ilemler bittikten sonra kaydet ve hesapla butonuna basmamz gerekir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

43

RENME FAALYET 2
AMA
Cam program ile tornalama ilemleri yapabilmek iin gerekli temel komutlar kullanabilecektir.

ARATIRMA
CNC tornalar ve yaplarn aratrnz.

2. TURNING (TORNALAMA) LEMLER

2.1. TURNING LEM
2.1.1. Cam Paras Hazrlama

lk yapmamz gereken ilem parann tasarlanmasdr. Bunun iin parann bitmi halinin, kesitinin yarsnn 2 boyutlu hali izilir.

ekil 2-1: Parann bitmi kesiti

Tutucunun kesit resminin yarsnn 2 boyutlu hali izilir.

ekil 2-2: Tutucu

44

 Revolve komutu uygulanarak para aadaki gibi olur. Daha sonra para kaydedilir.

ekil 2-3: 3D hali

Solidcam mensnden srasyla new ve turning seilerek kan pencereden ok tulanarak aadaki ekilde gsterilen pencere alr. Bu pencerede tanmlamamz gereken 4 unsur vardr. Bunlar koordinat sistemi, ktk para, tutucu lleri hedef paradr.

ekil 2-4: Para tanmlama penceresi

CoordSys ksmndaki define butonu tulanarak aadaki gsterilen pencereden center of revolution face seilir. Finish butonuna baslr.

45

ekil 2-5: Koordinat sistemi tanmlama

Material boundry tulanarak cylinder iaretlenip define butonuna baslr.

ekil 2-6: Material boundry

46

 kan pencereden nce para yzeyi seilir. Daha sonra +Z deerine 6, Z deerine 0, External deerine 0, nternal diameter deerine de 0 girilir ve onaylanr.

ekil 2-7: Parann ktk snrlar

Main spindle tulanarak kan pencereden define chain seilir.

ekil 2-8: Tutucu tanmlama

47

 kan pencereden general chain iaretlenir ve tutucu iin izilmi olan 2 boyutlu resmin 2 kenar seilir. Dier kenarlar Solidcam yazlm tarafndan otomatik olarak alglanr. Onaylanarak klr.

ekil 2-9: Tutucu snrlar

Tornada CAM paras hazrlamak iin son olarak hedef model tanmlamas yaplmaldr. Bunun iin Target model butonu tulanarak define 3D model butonuna baslr.

ekil 2-10: Target model penceresi

48

 kan pencereden model yzeyi seilerek onaylanr.

ekil 2-11: 3D geometri

Son olarak Save & Exit butonu tulanarak CAM paras hazrlama ilemi tamamlanm olur.

49

2.1.2. Aln Tornalama

Cam paras hazrlandktan sonra oprerations yazan ksmn zerinde sa tu ilemi yaparak Add, Turning seilir ve aada gsterilen turning operation penceresi alr. Yaplalacak ilemler yukardan aaya krmz pencere iine alnm olup srasyla aklanacaktr.

ekil 2-12: Turning operasyon penceresi

50

 Geometri tanmlamak iin define butonuna baslr.

ekil 2-13: Tanmlama penceresi

kan zellik penceresinden point to point iaretlenir. izim ekrannda ise nce 1. Nokta sonra 2. Nokta seilir ve zellik penceresindeki Extension ksmna Start length 30 olarak girilir. Onaylanr.

1. NOKTA

2. NOKTA

ekil 2-14: Geometri tanmlanmas

51

 Takm seimi iin select butonuna baslr ve aadaki zelliklerdeki bir takm seilir.

ekil 2-15: Takm zellikleri

Aln tornalama yapacamz iin process type face olarak iaretlenir. Mode, front olarak iaretlenir. Kompanzasyon yaplacaksa yes yaplmayacaksa no eklinde iaretlenir. Biz burada yaplmayacak eklinde kabul edip no iaretliyoruz. G kodlarn elde ederken kullanlacak komutlarn evrim komutlar olmas istenirse use cycle ksm yes istenmezse no eklinde iaretlenir.

ekil 2-16: Ek parametreler

Save & calculate butonuna baslp klr.

52

2.1.3. Silindirik Tornalama

Aln tornalama bittikten sonra oprerations yazan ksmn zerinde sa tu ilemi yaparak Add, Turning seilir. Geometri tanmlamak iin define butonuna baslr. kan zellik penceresinden point to point iaretlenir. Sa taraftan balayarak krmz nokta ile gsterilen noktalar seilir.

ekil 2-17: Profil tanmlama-A

Curve iaretlenerek ekilde gsterilen yaylarda seilir. Yaylar

ekil 2-18: Profil tanmlama-B

53

 Tekrar poit to point iaretlenerek daha nce eklediimiz noktay seiyoruz ve tornalanacak profilimizin seimini tamamlanm oluyoruz. Son olarak start length 5 end length 1 deerlerini girip onaylyoruz.

ekil 2-19: Extension

Kullanlacak takm aln tornalamak iin kullanlan takm ile ayn seilip aadaki ekilde gsterilen parametreler iaretlenir.

ekil 2-20: Process tipi

Save & calculate butonuna baslp klr.

54

2.1.4 Kanal Ama

Tekrar operations zerinde sa tu yaparak add-grooving seilir ve kanal amak iin gerekli ayarlamalrn yaplaca pencere alr.

ekil 2-21: Kanal ama operasyon penceresi

Yapmamz gereken en nemli iki ayarlardan biri geometri tanmlamak dieri ise kanala uygun takm semek. Geometri tanmlamak iin define butonuna baslr.

ekil 2-22: Geometri

55

 Point to point iaretlenerek kanal oluturan noktalar seilir.

ekil 2-23 : Kanal profili

Extension ksmndaki start length deeri 3 end length deerine 3 girilir ve onaylanr.

ekil 2-24: Extension

Takm semek iin select butonuna baslr. kan kanal ama kesicisinin lleri kontrol edilerek onaylanr. Dier seimler ise aadaki ekilde gsterildii gibi yaplarak save & calculate butona baslarak klr.

ekil 2-25: Process tipi

56

2.1.5 Vida ekme

Tekrar operations zerinde sa tu yaparak add-threading seilir ve vide ekmek iin gerekli ayarlamalarn yaplaca pencere alr. Bu pencerede aadaki ekilde gsterilen krmz kutu iine alnan yerlere dikkat edilmelidir.

ekil 2-26: Vida ama penceresi

Geometri tanmlamak iin define butonuna baslr. Poit to point seilerek vida alacak kenar oluturan noktalar seilir.

ekil 2-17: Vida profili

57

 Dier parametreler de aadaki ekilde gsterildii gibi ayarlandktan sonra save & calculate butonuna baslarak pencereden klr. Dier parametreler : Pitch unit: mm. cinsinden vida admn ifade eder. Step down: Herpaso bitimindeki aaya (x ekseninde) inme miktarn ifade eder. Min. Diameter: Di dibi apn ifade eder.

ekil 2-18: Dier parametreler

Bylece drt adet operasyon yapm olduk. Son olarak unsur aacndaki operation yazan ksmn zerinde sa tu yapp calculate all seilir. Yine ayn yerde sa tu yapp simulate seilerek simlasyon gzlenir.

ekil 2-19: Simlasyon

58

UYGULAMA FAALYET
Aada gsterilen modelin Solidcam kullanarak simlasyonunu yapp G kodlarn retiniz.

lem Basamaklar
Paray tasarlaynz ve kaydediniz. Paray Solidcam ekrannda anz. Koordinat sistemini ayarlaynz. Ktk paray tanmlaynz. Hedef model tanmlaynz. Aln tornalama yapnz. Silindirik yzey yapnz. Kanal ama ilemlerini. Varsa vida ekme ilemlerini yapnnz. Simlasyon yapnz. Simlasyonda sorun yoksa G kodlarn retiniz.

neriler

Corner of the model box seeneini kullannz. Silindir yntemini kullannz. 3D model seeneini kullannz. Takm seimine dikkat ediniz. Takm seimine dikkat ediniz. Takm seimine dikkat ediniz. Adm ve di dibi apna dikkat ediniz.

59

LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular doru yanl olarak cevaplayarak bu faaliyette kazandnz bilgileri lnz. 1. 1. 2. 3. 4. Solidcam yazlmnda torna paras hazrlanmas srasnda hedef para tanmlamas yaplmaz. Solidcam yazlm Solidworks veya baka bir modelleme yazlmnn iinde alr. CAM paras hazrlarken koordinat sistemini tanmlamamz gereklidir. CAM paras hazrlarken hedef model tanmlamamza gerek yoktur. Tm ilemler bittikten sonra kaydet ve hesapla butonuna basmamz gerekir.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt yaadnz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz.

60

MODL DEERLENDRME
YETERLK LME

MODL DEERLENDRME
Modlde yaptnz uygulamalar aadaki tabloya gre deerlendiriniz. AIKLAMA: Aada listelenen ltleri uyguladysanz EVET stununa, uygulamadysanz HAYIR stununa X iareti yaznz. Deerlendirme ltleri Evet Hayr

Solidworks yazlm kullanarak model tasarlayp

kaydettiniz mi?

Solidcam yazlmn atnzm? Koordinat sistemini tanmladnz m? Ktk paray tanmladnz m? Hedef paray tanmladnz m? Geometri tanmlamas yaptnz m? Uygun takm setiniz mi? Btn parametreler ayarlandktan sonra kaydet ve
hesapla butonuna bastnz m?

DEERLENDRME Hayr cevaplarnz var ise ilgili uygulama faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarnzn tm Evet ise bir sonraki modle geebilirsiniz.

61