Explore Ebooks
Categories
Explore Audiobooks
Categories
Explore Magazines
Categories
Explore Documents
Categories
q&mBuD;a&TOa'gif;
woufwmrSwfwrf;ESifh tawG;tac:rsm;
yxrESdyfjcif;trSm
2
] OD;azodef;\ a&TOa'gif; } pmtkyfwGif &wemykH0w¬K? oif&onfh
ausmif;ol ausmif;om; rsm;twGuf oufouf&nf&G,fonfhtwdkif; uREkfyf\
rsKd;&dk;ZmwdESifh arG;zGm;onfhckESpfouú&mZftjyif tvkyftudkif trsKd;rsKd;rQ
avmufudkom xnfhoGif;azmfjycJUonf jzpfaomaMumifh uREkfyftaMumif;udk
odvkdolrsm;tzkdU rpkHvif&kH omru ,if;odkUaom tw¬KyÜwÅdrsKd;udk zwf&Ijcif;
tm;jzifh tusKd;aus;Zl; rsm;vSrnfvnf; r[kwfyg/ þtaMumif;udk uREkfyf
em;vnfaomfvnf; uREkfyf\ &nf&G,fcsufrSm ausmif;okH;pmtkyf aumfrwD\
rSwfcsuft&ausmif;olausmif;om;rsm;tzkdUvdkvm;csufjynfhpkH&kHuav; twGuf
qdkíxdkrQESifhyif auseyfcJUygonf/
3
pmzwfolrsm;tzkdUü oifcef;pm ,lEdkifavmufonfh pmtkyf rsKd;jzpfvmEdkif
aMumif;rsm;ESifh taMumif;jy ajymqdkavonf/
4
twGuf yk*¾dKvftaejzifh rdrdtzdkU txifBuD;cHvdkjcif; wnf;[laom rme
( Vanity ) udk pGefUvTwf ygawmhrnf[k qkH;jzwfcsufcsvdkufygonf/
5
jzpfvm&ykHtaMumif;udk ca&aphwGif;usazmfjyvdkfonfh &nf&G,fcsufvnf;
&Sdygonf/ uREkfyf\woufwmrSwfwrf;udkaphaphpyfpyf zwf&Iolrsm;teuf
vuf&Sd a&TOa'gif;udk odMuoljzpfygu ]]aMomf..Mo.. 'DvlBuD;[m 'gaMumifh
*GpmBuD;jzpfaewmyJudk;}} [lí qkH;jzwfcsuf csMuygvQif vnf; uREkfyftzdkU
epfemonf[kxifvdrfhrnf r[kwfonfhjyif pma&;q&m wa,muftaejzifh
vufpGrf;xufvSNyD;[líyif *kPf,lvdrfhrnfxifygonf/
6
uREkfyfpOf;pm;rdygonf/ þwGifuREkfyfonf urÇmausmf tw¬KyÜwÅda&;q&mBud;
abmhpf0Jvf taMumif;udk owd&rdygonf/ abmhpf0Jvfonf urÇmausmf
pma&;q&mBuD;wOD;jzpfaom a'gufwm*Refqif\ tw¬KyÜwÅdudka&;om;cJU&m
ol\tw¬KyÜwÅdpmtkyf(Biography)onf urÇmay: wGif taumif;qkH;aom
tw¬KyÜwÅdpmtkyfjzpf&kHomru 'kwd,vkdufaom tw¬KyÜwÅdpmtkyfonf
abmhpf0Jvf\ pmtkyfaemufrS rdkifaygif;rsm;pGm jywfusef&pfonf[k
pma&;q&mBuD; avmh'frauúmav;u csD;usL;a&;om; zl;avonf/
abmhpf0Jvf\ pmtkyfwGif a'gufwm*RefqifESifhawGUwdkif; tjyeftvSef
pum;Edkifvkí ajymMuonfrsm;wGif a'gufwm*Refqifucsnf; EdkifNyD;
abmhpf0Jvfu jywfjywfowfowf ]acG;us0ufus} &IH;cJU&ykHrsm;udk t&SufriJUyJ
&J&Jwif;wif; uGufuGufuGif;uGif; jynfhjynfhpkHpkHtao;pdwf a&;om;azmfjy
xm;avonf/4if;pmtkyfwGif a'gufwm*Refqif awmfoavmuf abmhpf0Jvf
nHU&ma&mufae\/ a'gufwm*Refqif\awmfjcif;onf abmhpf0Jvf \nHUjcif;
aMumifh (vuG,faeUnwGifjrif&aom aomMumMu,fuJUodkU) tpGrf;ukef
awmufajymifNyD; taumif;qkH; pmtkyfBuD; jzpfvm&avonf/
wurÇmvkH;onf abmhpf0Jvf\ pmtkyfBuD;udk csD;usL;í rqkH;&SdaepOf
abmhpf0Jvf uG,fvGefaomtcgü ol\om;u rnfokdUajymonf xifMu
oenf;/ zcif\ pmtkyfausmfapmrIaMumifh om;jzpfolu *kPf,lonf
xifMuoavm/ olUom;urdrdwwfEdkifcJUvQif zcifa&;cJUonfh tw¬KyÜwÅd
pmtkyfrsm;udk urÇmay:wGif&Sd&SdorQ tm;vkH;0,fNyD; rD;&IdUypfcsifonf[k
ajymzl;onfqkd\/ taMumif;rlum; xkdpmtkyfBuD;wGif olUzcifonf
(pma&;aumif;aomfvnf;) yk*¾dKvftaejzifh vlnHUwa,mufjzpf&aomaMumifh
[kqdkavonf/ uREkfyf\rSwfwrf;rSmvnf; uREkfyf\tquftEG,f
aemifvmaemifom;rsm;u abmhpf0Jvf\ om;enf;wl rD;&IdUypfcsifMuacsrnf
7
avm[k pOf;pm;rdzl;ygonf/ aemufqkH;ürl rD;&IdUawmhrS &IdUap? vlUobm0udk
&dk;om;pGm wifjyjcif;tm;jzifh pGefUpm;vkdufygOD;rnf[k qkH;jzwfcsuf csvdkuf
ygawmhonf/
uREkfyf\rSwfwrf;rSmtw¬KyÜwÅdoufoufr[kwf? tawG;tac:rsm;vnf;
xnfhoGif;azmfjyyg&Sd\/ uREkfyf\ tawG;tac:rsm;rSmvnf; edAÁmefqdkonfrSm
b,fodkUenf;? r*fpdwÅyÜg'f[lonfrSm b,fvdkrsm;aeavoenf; ponfjzifh
tajcmufwdkuf Avmoufouf a&mf&rf;rSef;qonfh tawG;tac: trsKd;tpm;
r[kwf? udk,fwdkifBuKHawGUonfh tjzpftysuf tcsif;t&mrsm; tay:wGif
tajcwnfum vGwfvyfpGm awG;ac:wifjyxm;jcif;rsKd; jzpfygaom aMumifh
uREkfyf,lqonfhtwkdif; ]wcsufvGwf} vufcHEdkif vufrcHEdkif tyxm;í
[kwfavmufoifh r[kwfavmufoifhudk pOf;pm; qifjcifp&m tcsif;t&m
rsKd;ajrmufjrm;pGm yg&Sdonf[k arQmfvifhygonf/ vGefcJUNyD;aom acwfrsm;url
rd&kd;zvm t,ltqESifh uGJvJGcJUvQif y&dowfodkU wifjy&efyif cJ,Of;cJU
onfjzpf&m? þacwfwGifrlum; udk,fydkifOmPfjzifh EIdif;csdefqkH;jzwf &Jonfh
pmzwfy&dowf wkd;wufrsm;jym;vmonf[k ,kHMunfonfhtavsmuf pGefUpm;
wifjyvdkufaom tawG;tac:rsm;vnf; yg&Sdygonf/
8
pGrf;aqmifEdkifayonf wum;[k tm;us&pfapzkdU arQmfvifh,kHMunfcsufyif
jzpfyg ownf;/
a&TOa'gif;
21.10.61
9
'kwd,ESdyfjcif;trSm
10
uREkfyfonf vufcH&&Sdxm;onfh txufygjypfwifpm rsKd;udk onf;cH&rnf
jzpfaomfvnf; nHUzsif;rIrsm;udk jrKyfxm;&ef vlcsD;rGrf;p&m toufwm
rsKd;udkomvQif a&;om;azmfjyrdygu yg;&nfeyf&nf&Sdaom y&dowf\
jypfwifuJU&JUjcif;udk aMumufvSygonf/
tw¬KyÜwÅd pmtkyfrsm;teufwGif ausmfapmxif&Sm;qkH;jzpfaom
]abmhpf0Jvf}\ ]a'gufwm*Refqif}pmtkyfwGif pma&;q&m abmhpf0Jvfonf
rdr\
d nHUzsif;aom tcsufrsm;udkazmfjyí a'gufwm*Refqif\ awmufajymif
aom ajymykHqdkykH pum;vkH;rsm;udkum; wavQmufvkH;azmfjycJUonfhtwGuf
pma&;ol abmhpf0JvfrSm vlnHUwa,muf[lí xifrSwfzG,f&mjzpfoGm;\/
odkU&mwGif ol\ tw¬KyÜwÅdpmtkyfrSm urÇmay:wGif a&;cJUMuorQaom
tw¬KyÜwÅdrsm;teuf t*Fvdyfbmomjzifh a&;om;onfh 4if;pmtkyfonf
tjcm;tjcm;aom tw¬KyÜwÅdpmtkyfrsm;xuf tjywftouf omvGef
aumif;rGefygayonf[k urÇmausmf pma&;q&mBuD; rauúmav;u
azmfxkwfcsD;usL;cJUavonf/ uREkfyfrSmvnf; ]nHUvQifnHYyap?pmtkyfaumif;
vQif awmfNyD}[k oabmxm;rdygaMumif;/
a&TOa'gif;
19-6-68
11
q&mBuD;a&TOa'gif;
woufwmrSwfwrf;ESifh tawG;tac:rsm;
yxrydkif;
uREkfyf\rSwfwrf;
12
pkHaxmufavmif;onf xdkyk*¾dKvf\ pdwftBuHrsm;udk odEdkifcGifh &Sdrnfr[kwf
ay&m?uREkfyfrSmrl rdrdtBuHtpnfESifhpdwful;rsm;udkygod&onfjzpfí pkHaxmuf
\ tpD&ifcHpmxuf jynfhpkHEdkifcGifh &Sdygonf/ rnfolrqdk EIdufEIdufcRwfcRwf
ppfaq;vkdufonfhtcg taumif;csnf;vnf; rjzpfEdkif/ tqdk;csnf;vnf;
rjzpfEkdif/ taumif;ESifhtqdk; (tenf;ESifhtrsm;) a&m>yrf;vsuf &Sdjcif;udkom
awGU&ayvdrfhrnf/ uREkfyfudk,füvnf; þenf;twl taumif;ESifhtqdk;
a&maESmvsuf &Sd&rnfomjzpf&m aumif;aomtcsuftvufrsm;udk azmfjyonfh
tvSnfhwGif ]*kPf,lonf} odkUr[kwf ]<um;0gonf}[lí olwyg;pGyfpGJrnf
udkvnf; raMumuf? raumif;aom tcsuftvufrsm;udk azmfjyonfhtvSnfh
wGif ]w,fa&SmfwJU vlyJ}[lí olwyg; uJU&JUrnfudkvnf; r&Suf? aumif;vQif
aumif;oavmuf? raumif;vQif raumif;oavmuf &dk;om;pGm wifjyvdrhfrnf
jzpfygonf/
13
ypöKyÜefb0\ jyKjyifrI jzpfonfqkdjcif;udk (OmPfrSDoavmuf) ydkif;jcm;a0zefí
wifjyvdkjcif;jzpfygonf/ vdk&if;tcsKyfü uREkfyftaMumif;udk uREkfyfa&;om;
azmfjyjcif;jzpfapumrl (trsKd;orD;pma&;q&mwOD;u a0zefzl;onfhtwkdif;)
igwnf;[laom pdwfxm;rygyJ tjyifvlwa,muftaejzifh a&;om;zkdUBudK;pm;
rnfjzpfygonf/ uREkfyf\pmüigoabm(yvTm;vdkaomoabm) rnfrQavmuf
uif; ruif;udkrl pmzwfolwkdU qkH;jzwfMu&ef jzpfygonf/
uREkfyf\tjzpftysufrsm;rSm twÅKyÜw¬d &dk;&dk;taejzifh a&;om;azmfjy
rnfqdkygu cyf&Tef;&Tef;a&;wwfol r[kwfcJUvQif (a&;wwfolvnf;
&Sm;onf) ajcmufuyfNiD;aiGUzG,faumif;aom taMumif; t&mrsm;yg&Sdwwf
onfjzpfaomaMumifh tjzpftysufoufoufrQru tawG;tac:rsm;vnf;
oufqkdif&mae&mrsm;wGif xnfhoGif;azmfjy&ygonf/ uREkfyf\tawG;tac:
rsm;rSmvnf; (rSefuefjcif;? rrSefuefjcif;udk tyxm;í) tpOftvm
ynm&Sdrsm;\ t,ltqrsm;ESifh uJGvJGrIrsm; &Sdvdrfhrnfjzpf&m rnfonfu
obm0us rusudk pmzwfolwkdU pOf;pm;p&m &Sdjcif;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,f
jzpfvdrfhrnf[k arQmfvifhygonf/
a&S;OD;pGm rSwfrdaomt&m
14
jynfrsm;ü 7v? 10vrQom rdcifEdkUudk wkdufauR;Muonfqdk aomfvnf;
uREkfyfrSm ESpfESpfausmfrQ EdkUpdkUcGifh&ygvsufESifhyif rdbrsm;onf uREkfyftm;
]EdkUrsufom;}uav;[kqdkum txl;*&kpdkufí taumif;qkH;qdkaom
pm;p&mrsm;udk auR;arG;Muonf/ (xdkpOfu EdkUAl;wdkufaom tavhtx
&SdMuao;[ef rwlay/) ykpGefwkyfaMumf? 0ufom;uif? MuufaygifaMumf paom
pm;p&mrsm;onf uREkfyftwGufjzpfí rdbrsm;rlum; Muuf&dk;ESifh 0ufqD
0ufacgufavmufom pm;Muonf/ zcif\ESrrsm;? rdcif\nDrrsm;
onfuREkfyfwkdUaetdrfodkU wa,mufwvSnfhvma&mufí uREkfyftm;xdef;&ef
twGuf twlwuG aexdkifMu&m tdrfwGif uREkfyf\ t&D;wa,mufa,muf
jzpfap? ta':wa,mufa,mufjzpfap b,ftcgrQ jywfawmhonfr&Sdacs/
wcgw&H ESpfa,mufjyL; okH;a,mufjyL;yif &SdwwfMu\/ 4if;wkdUonf
uREfkyftm; txufyg pm;p&mtaumif;rsm;udk 0g;ícGHMu&\/ ESruav;arG;
NyD;í uREfkyfokH;ESpfom;t&G,fausmfausmf&SdonfwGif uREkfyfonf pm;p&mrsm;
0g;cGHaomt&D;rsm; ta':rsm;udk oabmrusawmhyJ rdcifcGHU&rnf[k wpmpm
ylqmjcif;udk rSwfrdonf/
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcg waeUoü rdcifu pum;pyfrdonfESifh
]]armifazodef;wkdUrsm; tpm;awmh oGm;rprf;aveJU? 0g;cGHUwJUt&G,fuwnf;u
olUt&D;awG ta':awG cGHUwmudkrBudKufbl; igudkf,fwdkif 0g;cGHU&w,f?
[kwfvJ [kwfrSmaygh? aumif;rav;awGuawmh 0g;NyD; tcsKd&nftcsKdUudk
rsKdcsMurSmudk;? tpm;taomufrsm;awmh i,fuwnf;u 'Davmuf
em;vnfwJU taumifyJ}}[k ajymbl;&Smonf/ uREkfyfonf tcsKd&nf rsKdcsjcif;
twGufaMumifh t&omnHUoGm;jcif;[lí i,fpOfu rodaomfvnf; rdcif
0g;cGHUjcif;ESifh t&D;rsm; 0g;cGHUjcif;wkdU\ jcm;em;jcif;udk i,fi,fuwnf;u
odaMumif; rSwfrdao;onf/ uREfkyfpOf;pm;rdonfum; ]vQm}onf t&mom
15
odjcif;ESifh pum;ajymjcif;wnf;[laom tvkyfESpfrsKd; vkyfwwf&mwGif
uREkfyf\ ]vQm}um; yxrtvkyfü uRrf;usifvGef;í 'kwd,tvkyfbufü
avQmhae[efwlonf/ tcsKdtcsOf tief tpyftqdrfh tcg;rSpí
aumif;raumif; t&om trsKd;rsKd;wkdUudk uREkfyfonf olwyg;wkdUxuf
tao;pdwfodwwf\/ taemufwdkif;jynfrsm;ü 0dkfift&uf ukrÜPDBuD;rsm;
onf]vQm} tpGrf;xufaom vlrsm;udk t&ufNrD;orm; (Wine Taster)
16
aq;vdyfonfu vSdrfhvdkufouJUodkU udk,fvkH;avsmhNyD; t&yf&SnfxGufvm&
jcif;ayavm[k pOf;pm;rdonf/
tEdkifusifhcH&jcif;
17
armum aysmf&TifpGm upm;ae&jcif;xuf uREkfyfidk,dkae onfudkjrif&vQif
omíoabmus[ef&Sd\/ olu jrif;pD;csifonfqdkvQif uREkfyfrSm rEdkifhwEdkif
ESifh ausmydk;&\/ ESpfa,mufpvkH; aysmfMuí w[D;[D;&,f \/
twefMumaomf xdkoli,fonf pdwfazmufjyefvmí ]][JUjrif;-aES;w,fuG?
jrefjrefajy;}}[k qdkum uREkfyf\ ajcovkH;rsm;udk ol\ajcaxmuf
jzifhcwfav&m uREkfyfvnf; ',D;',dkifESifh wwfEdkiforQ jrefjrefajy;&\/
þtxJrSyif olu tm;r&ao;yJ 0g;jcrf;wacsmif;udk qif;,lí
ausmay:odkUjyefwufNyD;vQif uREkfyf\aygifrsm;udk w&GD;&GD; &dkufav&m
uREkfyfrSmajy;,if; [yfxdk;vJí idk&ygawmhonf/ þwGifrS olu tm;&yg;&
[uf[ufyufyuf &,farmavawmhonf/
xdkoli,fonf uREkfyftm; txufygenf;ESifhwuG rsm;pGmaom tjcm;
enf;rsKd;pkHwkdUjzifh tEdkifusifhavh&Sd\/ uREkfyfonf ol\ nOf;yef;
ESdyfpufenf;ESifh wuG rdbrsm;tm; rwdkifwef;yJ Budwfí cHcJU\/ tu,fí
wdkifwef;cJUaom olESifh rupm;&awmhyJ wm;jrpfvdrhfrnf[k uREkfyfodaom
aMumifhjzpf\/ wcgw&H uREkfyf\rdcifu idkoHMum;íac:vdkuf&m olu
]]a[haumif rsuf&nfawG okwfoGm;uG}}[k ajymonfESifh rsuf&nfrsm;udk
vkHcsnfjzifh okwfum rdcifa&SUodkU [efvkyfí 0ifoGm;&avonf/
waeUoü xdkoli,fESifh uREkfyfonfavSum;ay:ü&SdpOfolonf rawmf
wqjzpfav[efESifh uREkfyftm; avSum;ay:rS wGef;csvdkufojzifh ajrBuD;ESifh
OD;acgif; aqmifhrdum tawmfemoGm;\/ ]]a[haumifridkeJUuG}}[k olu
ajymaomfvnf; emusifvSaom a0'emaMumifh wtm;[pfí idkvkdufrd&m
uREkfyf\ rdcifajy;vmí tjzpftysufudk ar;ojzifh ]]avSum;ay:rS
acsmus&ygonf}}[k ajymvkdufonf/ uREkfyf\rdcifrSm zcifESifhrwl/
pdwfwif;ol wa,mufjzpfí uREkfyf\OD;acgif;ü 'Pf&m &Sdr&SdMunhfNyD;aemuf
18
aoG;xGufoH,dk rawGU&onfESifh ]]udk,fhzmom aqmhvdkU cdkufrdwmrsm;
'gavmufBuD; idk&ovm;}}[kajym\/ þwGif uREkfyftm; tjypfwifaom
t"dyÜm,foufa&mufonfESifh rcHcsifaomaMumifh ]]udk,fhbmomr[kwfbl;
tar&JU? [dkaumifu wGef;cswm}}[k vTwfueJ ajymrdavonf/ xdktcg
rdcifonf a'gowBuD;ESifh [dkaumif\OD;pGef;zkwfudk qGJESDrfum ausmudk
okH;av;csuf xkavonf/ 4if;aemufuREkfyfudkqJGac:í tdrfodkUjyefvmMu
onf/ [dkaumif\rdcifESifh tpfrrsm;rSm ig;pdrf;onfrsm;jzpfí tdrfür&Sdckduf
jzpfav&m aps;rSjyefvmMuaomtcgwGif [dkaumif\wdkifwef;csufaMumifh
tdrfeD;csif; &efjzpfMuavawmh\/ uREkfyf\rdcifrSm eef;wGif;ol jzpfaomfvnf;
a'goBuD;aomtrsKd;jzpfí jzpfrdvQif ravQmhcsifwwfaom 0goemtwdkif;
ig;pdrf;onf om;trdokH;a,muf (rdcifESifh orD;ESpfa,muf) wkdUtm;
csHUvifhvkyfao;&m t&yfujzefajzí NyD;oGm;&onf/ uREkfyftzdkU&müum;
xdkaeUrSpí [dkaumifESifh aygif;oif;cGifh ra&awmhacs/ odkUaomf
rdbrsm;\trdefUudk rawmfvSef0HUíom ae&onf/ uREkfyftm; avSum;ay:rS
wGef;csaomtaumifudk pdwfremyJ ac:csifaomaMumifh pdwfxJü w&G&G
jzpfvsuf &Sdonf/ uREkfyfrSwfrdoavmufrSm uREkfyfonf [dkaumif\
ESdyfpufjcif;udk wESpfcefUavmuf cHcJU&onf/
oDv&Sifausmif;
19
ta':wa,mufESifhtwl ausmif;wuf uREfkyftm;umuG,fapmifha&Smufay;
avonf/ ausmif;ol ausmif;om;rsm;teufwGif uREfkyfyif ti,fqkH;jzpf
ausmif;om;BuD;rsm;u xdyfxdk;? acgif;ykwf vkyfcsifMuaomfvnf; ta':
ausmif;ol\umuG,frIaMumifhxkdausmif;ütawmfoufomcGifh&cJUonf/okdUESifh
yif uREkfyf\ta': ausmif;rwufaom waeUü ausmif;om;BuD;rsm;onf
uREkfyftm; 0dkifíusDp,fMuonf/ rdbrsm;onf xdkacwfu cspfwwfaom
rdbrsm;\xkH;pHtwdkif; uREkfyftm; uw¬Dyga&TaZmowfonfh (Zmwfrif;om;
rsm;0wfaom) abmif;bDuav;jzifh qifjyifxm;&m ausmif;om;rsm;onf
uREkfyf\ ajymifvufaom uw¬Dygabmif;bDudk rsufrkef;usKd;Muonfh
vu©PmESifh abmif;bDtem;uGyf a&TcsnfrQifrsm;udk qGíEIwfMu\/ tcgwkdif;
rlum; ta':\umuG,frIaMumifh a&TcsnfwrQifwavrQom tEkwfcH&\/
ta':rygaom xdkaeUürl ausmif;om;tm;vkH; 0dkifí Ekwf,lvdkufMuaom
aMumifh tem;owfaom a&TcsnfwrQifrQ rusefawmhyJ uw¬Dygabmif;bDcsnf;
ikH;wdwdESifh tdrfodkUjyefvm&avonf/ rdzrsm;onf tvGefrcHcsií oDv&Sif
BuD;tm; wkdifwef;av&m oDv&SifBuD;onf uREkfyfu vufnId;xkd;jyaom
ausmif;ol ausmif;om; tm;vkH;udk&dkufavawmhonf/ xkdaeUrSí t&dkufcH&
aomausmif;om;rsm;onf uREkfyftm; &efnId;zGHUMuonfhvu©PmESifh
ta':tvpfwGif xdk;MuacgufMuav&m uav;uwnf;u tawmftwefESifh
ridkwwfoljzpí BudwfcHcJU&onf/
[dkaumif\ ESdyfpyfjcif;rS vGwfcUJ&NyDqkdaomfvnf; wa,muf\vufrS
trsm;\vufodkU a&muf&jcif;jzpfí uREkfyfrSm ausmif;om;t&G,f uav;tm;
vkH;udkrkef;csifovdkvdk jzpfvmcJUavNyD/ uav;tcsif;csif; awGU&onfhtcg
vnfyif;udkajy;ízufcsifaom pdwfrsKd;&SdcJU&mrS rouFmaom pdwfrsKd;ESifh
cyfa0;a0;rS vSrf;Munfhaom tjzpfrsKd;odkU ajymif;vJvmcJUavNyD/
20
uREfkyfonf i,fpOfu tjzpftysufrsm;udk jyefajymif;qifjcifonfhtcg
(azmfjyvwHUaom tjcif;t&mrsm;aMumifh) rdrdukd,fudk ]jzLaumif}ESifh EIdif;
,SOfrdonf/ jzLaumifonf rnfolUtm;rQ &efrljcif;r&Sdaomfvnf;
]tem;ruyfcJUeJU? wG,fvkdufr,f}qkdaom taejzifh udk,fü&Sdaom ql;rsm;udk
axmifxm;wwfonfqdk&m uREfkyfrSmvnf; [dkaumifESifh qufqH&bl;jcif;w
csuf? oDv&Sifausmif;om;rsm;ESifh qufqH&bl;jcif;wcsufaMumifh uREkfyf\
obm0wGif ql;uav;ESpfacsmif; aygufvmcJUavNyD/ þonfrSm yxrqkH;
aomql;ESpfacsmif;jzpfav&m a&SUtzkdUwGifvnf; þrQru cRefxufaom
ql;rsm;jzpfay:vmykHudk tqifhqifhazmfjyygOD;rnf/
av;ig;ESpfom; t&G,füyif uREkfyfonf uav;tcsif;csif;tay:ü
cspfcifpdwf ayghavsmhvmcJUaomfvnf; uREkfyf\rdbrsm;ESifhywfoufírlum;
uREkfyfuvnf; tvGefcspfí 4if;wkdU\ cspfjcif;udkvnf; ,kHrSm;oHo,
r&Sdacs/ uREfkyf\ESruav;tay:ü uREkfyfMuifemjcif;udk txufwGif
t>rufrQ azmfjycJU&m 4if;ESifhywfoufí uREkfyf\pdwfü xdckdufcJUbl;ykHludk
azmfjy&ayOD; rnf/ tcsKdUuav;rsm;onf i,fpOfu tvGefaumif;í
BuD;jyif;vmrS qkd;wwfykH? tcsKdUrSmvnf; i,fpOfu tvGefqdk;wwfMuí
BuD;umrSaumif; wwfykHwkdUudk vlB uD;rsm; ajymavh&SdMu\/ ESruav;rSm
BuD;jyif;vmaomtcg ütvGefaumif;aomfvnf; i,fpOfurl tvGefqkd;vS\/
(uG,fvGef&SmonfrSm ESpfaygif; 30ausmfNyD/) ESruav;onf nwdkif;wGif
apmapmtdyfwwfí oef;acgifausmfaom tcsdefwGif tdyfa&;0onfh
vu©PmESifhwusnfusnfyl qmwwf\/ [dk[mpm;csifonf? onf[m
pm;csifonf ponfjzifh em;ylem; qmvkyfwwfí rdcifu acsmhcsnfwcg
acsmufcsnfwvSnfhjzifh odyf&\/ wcgw&H jrefjreftdyfí wcgw&Hvnf;
wtDtDESifh tMumBuD; idkaewwf\/ wnoü uREkfyfonf
21
ESruav;idkoHaMumifh Edk;vmí Munfhvkdufaomtcg uav;rSm
tdrfjyifodkUa&mufaeí rdcifESifhzcifwkdUu tdfrftwGif; wHcg;teD;rS &yfum
]]rwdwfbl;vm;? wdwfrSzGifhay;r,f}[kajym&m uav;url ]csrf;vSygNyD?
zGifhay;yg? zGifhay;yg}[k idkvsufomajym\/ tidkrwdwfacs/ &moDum;
aqmif;Owk&moDjzpfí uREfkyfudk,fwdkif apmifNcKHxJü auG;vsuf&Sd
jcif;udkrSwfrd\/ uav;uvnf;idk? rdbrsm;uvnf; wHcg;zGifhray;yJ
]]wdwfav? rwdwfbl;vm;? rcsrf;bl;vm;}[k ar;vsuf&Sd&m uREfkyfrSm
tdrfjyifü ESruav;\ csrf;at;&SmvSrnfh tjzpfudk oem;vSojzifh
apmifNcKHxJü wdwfwqdwf Budwfum rsuf&nfrsm; &TJatmifidkrdonf/ rdbrsm;
tm; awmif;yefay;zkdU rqdkxm;bd uREfkyfEdk;aeonfhtjzpfudkyif rodap0HUay/
þwGif om;orD;rsm;udk tvGefcspfcif wwfonf[k ,lqonfh
(,ckwkdifvnf; ,kHrSm;jcif;r&Sdyg/) trdtzrsm;tm; ESruav;tm; nSOf;qJESdyf
pufMuonf[laom txifuyfa&mufvmojzifh uREfkyfrSm pdwfxJwGif
tvGefraumif;vmyJ wwd,ql;wacsmif;aygufvm&jyefygonf/
,ckrS zGifhajymjcif;
22
atmifazmfjyrnf[k azmfxkwfaMunmxm;cJUonfhtwkdif; vlUobm0udkwifjy
vkdaomaMumifh jzpfygonf/ 1930 jynfhESpf yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif uREkfyfwkdU\
tdrfom;tm;vkH;onf (rdcifvnf;ygonf) tdrfay:rS qif;ajy;Muí vrf;r
BuD;ay: av;bufaxmufolaxmuf ?0rf;vsm;arSmufolarSmuf &SdaeMu pOf
uREkfyfonf vIdif;rsm;ozG,f tvdyfvdyfxvsuf&Sdaom ajrBuD;udkjrif&í
tm;ri,fpbl; i,frdonf/ tm;i,fjcif;um; tcdkiftrmqkH; [lí pdwfcs
,kHMunfx;onfh [myx0DajrBuD;udk,füuþuJUodkU vIyfcgaevsifigonf
tb,frSm aep&m&sdawmhtHUenf;[laom pdfwful;0ifvmjcif;amumifh jzpf\/
xkdnOfhuvnf; uREkfyfESifh ESruav;wkdUtm; cspfcifrIESifh ywfoufí
vkH;0'Gd[ oHo,r&SdcJUbl;ojzifh tvkH;pkH ,kHMunftm;udk;aom rdbESpfyg;wkdU
udk,fwdkifu ESruav;tm; (uREkfyf\txift&) &ufpufpGmjyKrljcif;udk
rsufpdESifh udk,fwkdifjrif&aomtcg &ifxJüqdkUí cdkudk;&mrJU jzpfoGm;cJU&
ygonf/ uREkfyfajym&Jygonf/ rdbESpfyg;tay:ü uREkfyfpdwfemjcif;vnf;
r[kwf? pdwfqkd; jcif;vnf;r[kwf? pdwfxJü tBuD;tus,ftHUtm;oifhí
]b,fhES,fygvdrfh? b,fvkdygvdrfh} tp&Sdojzifh txyfxyfar;um
pdwftm;i,frdjcif;rQom jzpfygonf/ þtwGufaMumifh uREkfyf\
obm0üql;wacsmif;xyfí aygufvmjcif;um; trSefjzpfygonf/
pdwfwkdpjyKjcif;
23
rusef;rrmNyD;cgpjzpfí rdbrsm;onf uREkfyftm; aeUwdkif; EGm;EdkUt0ufom
aomufapav&m ykPÖm;rxHrS eHeufwdkif; EGm;EdkU,l&efrSm uREkfyf\wm0efjzpf
\/ uREkfyfonf ykPÖm;rudkjrifí EGm;EdkUxnfh&ef ZvkH,lNyD;vQif ykPÖm;ra&SUücs
xm;í rsufESmopfpOf ykPÖm;ronf EGm;EdkUudk csifhxnfhNyD;aemuf xGufoGm;
\/ uREkfyfonf rsufESmopfNyD;aemuf EGm;EdkUZvkH&Sd&modkUavQmufvm&m
MuufjzLuav;onf ZvkHxJrSEGm;EdkUudk EIwfoD;jzifhESpfum aomufaeonfudk
awGU&\/ þwGifuREkfyfonf Muufuav;udkzrf;í ajrBuD;ay:okdU
aygufvkduf &mraoaomfvnf; qefUiifqefUiifESifh twefMumcH&&Smonf/
rdbrsm;onf uREkfyf\&ufpufaomtjyKtrludk jrifMuí tHUtm;oifhum
wa,mufrsufESm udk wa,mufMunfhaeMu\/ vludkaomfvnf;aumif;?
wd&pämefudkaomf vnf;aumif; &uf&ufpufpuf jyKvkyfjcif;rSm þtBudrfonf
yxrtBudrf jzpfonf[k rdcifuajymí ]]Muufuav;aomufvdkU
b,favmufukefoGm; rSmvJ om;&,f}}[k qdk\/ uREkfyfjyKvkdufjcif;rSm
rdcifxifonfhtwdkif; EGm;EdkU udk ESajrmaomaMumifhayavm? ,refnOfhu
ESruav;\ jzpftifudk jrif& ojzifh pdwfwkdvsuf&SdaomaMumifhayavm/
odkUwnf;r[kwf xdktaMumif;ESpf &yfaygif;pyfjcif;aMumifhayavm rajymEdkif
atmif&Sdygonf/
rJtdk;wef;&yfuGuf
24
toufarG;Muí 4if;&yfuGufrSmvnf; rJUtdk;wef;[k ac:wGifjcif;jzpfavonf/
a&Twacsmif; urf;yg;wGif tvkyform;toD;oD;onf 0rf;bJOtkd;BuD;ESpfvkH;\
tv,frS xdkifvsuf vufrsm;jzifharTum rJe,fqdk;jcif;tvkyfudk woDwwef;
BuD; vkyfMuonfrSm (uREkfyfwkdU uav;oli,frsm;tzkdU) aysmfp&mBuD;[k
xifcJUrdonf/ (rMumao;rDu 4if;&yfuGufodkU tvGrf;ajy oGm;Munfh&m
a&S;u rJtdk;wef;ESifhrwlawmhyJ rJe,fqkd;aomtvkyfudkvnf; wOD;wa,muf
rQ vkyfudkifonfudk rawGUcJU&ay/)
25
]t&D;}\aetdrfodkU oGm;vnfí jyefvmaomtcg rdcifu ]]ighom;bmrsm;
auR;vkdufovJ[JU}}[k ar;&m? uREkfyfu ]]bdk;bdk;bwfowf[if; pm;cJU&
w,ftar}}[k jyefajymojzifh rdcifrSm [uf[ufyufyuf&,farmavonf/
(4if;t&yfü trJ0rf;wGif;o;udk ]]bkd;odk;bwfowf}}[k ac:onf/) þwGif
rdcifuzciftm; ]]'Dt&yfrSm MumMumaevdkU rjzpfygbl; udk&if? uav;awG
urf;jzLpum; ajymukefMuawmhrSmyJ}}[k ajymavonf/
atmufjynfqif;Mujcif;
26
rdcifrSm tonf;zdkvSonfESifh uefUuGufaomfvnf; olwkdUnDtpfudkESpfa,muf
u ]]udpör&Sdygbl; trBuD;&,f? roum ao&kHayghAsm}}[k ajymMuavonf/
uREkfyftm;vnf; xkdenf;wljyKMuao;&m uREkfyfu vufudkudkufvdkufojzifh
]]acG;uav;ygvm;[}}[k qkdum em;o,fudktykwfcH&ao;onf/ þtawm
wGif;zcifrSmvnf; aornf&Sifrnfrodaom tajctaeü &Sdae&m uREkfyfrSm
rdcif\'ku©rsm;udkjrif&í uREkfyf\obm0wGif ql;wacsmif;aygufvmcJU
jyefavNyD/ rdcifrSm uREkfyfodorQ woufvkH;wGif b,ftcgrS avQmhbl;onf
r&Sd? þwBudrfürl tcsKdUrdef;rrsm;uJUodkUrsuf&nfusjcif;r&Sdaomfvnf; rsufESm
wck vkH; wrsKd;jzpfí BudwfcH&&Smonf/
uREkfyfwkdUü a&mif;cs&ef ygvmaoma&Txnfrsm;rSm a&mufuwnf;u
baxG;(uREkfyf\bkd;av;) vuf0,fodkU tyfvkdufav&m bdk;av;onfol\vl
rsm;udk [dk&Gm onf&Gmrsm;okdU vSnfhvnfa&mif;csap\/ waeUoü ypönf;rsm;
ESifhvTwfvdkufaom bkd;av;\a,mufzwa,mufonf vufarmif;wGif"m;
ESifhxkd;aom'Pf&mESifh jyefvmí ypönf;tm;vkH;udk vk,ljcif;cH&aMumif;
ajymavonf/ rdbrsm;rSm&SdpkrJUpkuav;udk tm;vkH;xkcJGí &if;ESD;vmcJUjcif;jzpf
aomaMumifh zcifrSm temaysmufcgeD;wGifrS pdwfxdcdkufí tzsm;BuD; zsm;vm
&&Smjyefonf/ rdcifrlum; pdwfwif;oljzpfí orD;uav;udk ajrSmufupm;pOf
uavmufrQ rsufESmysufonf[k uREkfyfrxifay/ (ypönf;rsm; vk,ljcif;cH&
onfqdkjcif;rSm vnfq,fjcif;rQom jzpfonf[k aemufydkif;wGif Mum;od&\/
rdcif zcifrsm;rSm tvGef ]&dk;}olrsm;jzpf 4if;wkdU\ woufwmwGif
okH;Budrfwkdifwdkif eifhvSatmif vlvdrfcH&jcif;udk uREkfyfrSwfrdonf/) ypönf;rsm;
ajymifonfhaemuf bkd;av;vifr,m;onf uREkfyfwkdUom;tz av;a,muf
tm; auR;xm;&jcif;twGuf 0efav;aomaMumifhayavm? udk,fhwludk
udk,fvdrf&jcif;twGuf rsufESmylaomaMumifhayavm rqkdEdkif/ uREkfyfwkdUtay:
27
wGif rsufESmxm;wrsKd;jyifvmjcif;udk uREkfyfyifod\/ rdbrsm;rSmrlum;
qdkzG,f&mr&Sdacs/ rEÅav;odkUjyef&eftwGuf p&dwftenf;i,f&Sdaomfvnf;
zcif\ rusef;rmjcif;twGufaMumifh tcufBuD;BuKHaeMu&onf/
þtawmtwGif;ü bkd;av;\om;ESpfa,mufu uREkfyfwkdUarmifESrtm;
usD;pm;vkdufMuonfrsm;rSm ,cifuxufyif rdcifu "m;ESifhckwfrnf BuHpnf
rdaMumif;ESifh aemifwGif uREkfyftm;ajymjybl;onf/ aemufqkH;ü rdcifzcifwdkU
pDpOfMuonfrSm temaumif;pGmrusufrcsif; zcifae&pfíuREkfyfwkdUom;trd
okH;a,muf rEÅa v;odkU jyefESifhMu&efjzpfavonf/ cGJcgeD;ü rdcifonf þvlpk
vufrSvGwfayNyD[k atmufarhaomaMumifhayavmrqdkEdkif? rsufESmnId;i,f
jcif;r&SdvSaomfvnf; zcifrlum;idk&Smavonf/ usKdufy'dkif&GmrS wm0blwm&kH
odkU om;trdokH;a,muf vSnf;ESifh xGufvmMu&mwGif (rnfolrQ vdkufírydkU
Mu? zcifvnf; rydkUEdkif&Smacs) vrf;c&D; vSnf;ay:ürl rdcifonf
rsuf&nfwcg ESpfcg0dkif;vmjcif;udk uREkfyfjrif&onf/ okdUaomf okwfodrf;
avmufatmifum; r[kwf? jyefí&Iyf,lvkduf[efwlonf/ uREkfyfonf
rdcif\pdwfudkod[efESifh rjrifcsifjyKí rdcif\&ifcGifxufü ayGUxm;onfh
ESruav;udk uREkfyf\&ifcGif ay:odkU a&GU,lvkdufonf/ rdcifonf uREkfyf\
tjyKtrludk oabmusonfESifh woufvkH;ajymí rqkH;atmif&Sdav&m
uREkfyfvnf; tm;&MunfEl;vSonf/
jyefvmMujcif;
28
ydkufqHenf;yg;aomaMumifh[k uREkfyfod&\/ okdU&mwGif blwm&kHrS rD;&xm;
tvkyform;wa,mufESifh em;vnfrI,lxm;onf[k aemifwGif rdcifu
ajymíod&\/ rD;&xm;qdkufcgeD;wGif blwm&kH0ü apmifhvsuf&Sdaom vufrSwf
ppfESifhvJGap&ef rdcifonf uREkfyftm; rD;&xm;tvkyform;\
vufodkUtyfvdkuf\/þtpDtpOftaMumif;udk bmrQ em;rvnfaomuREkfyfrSm
xdkvlESifh twlvdkufoGm;í blwm&kH\tjyifodkU a&mufcJUNyD;aomfvnf;
w&yfwaus; wGif vlpdrf;wa,mufESifh Mum&SnfpGmae&jcif;udk&GHUonfESifh
tjyifodkUa&mufNyD; umrS rdcif&Sd&modkU jyefvm\/ rdcifurl uREkfyf\
OD;acgif;udk acgufíjyefoGm; ckdif;ojzifh xGufvmjyef\/ aemufwBudrf
jyefoGm;&m cyfemem acgufívTwf vdkufjyef\/ wwd,tBudrfürlum; rdcif
emBuD;pGm acgufvTwfvkdufav&m uREkfyfrSm OD;acgif;udkyGwfowf&if;
udk,fhrdcifxHodkU udk,foGm;rdjcif;twGuf tacgufcH&onfrSm em;rvnfEdkif
atmif jzpfí ]b,fhES,f[mygvdrfh? b,fvkdygvdrfh} ponfjzifh tBuD;tus,f
pdwf&Ijcif;aMumifh uREkfyf\obm0ü ql;wacsmif;aygufvmcJUjyefavNyD/
þtaMumif;udk BuD;jyif;vmaomtcgü rdciftm; uREkfyfuajymjy&mwGif
rdcifrSm rsuf&nfrsm; 0dkif;vmonfhtxJrS &,farmvsuf ]]ighom;ES,f
rSwfrdvdkufwmygvm;uG,f? tarvJpdwf&IyfvGef; vdkUa[h}}[kajymojzifh
uREkfyfuvnf; ]]uRefawmfutarhudkpdwfremygbl;? avmuBuD;[mw,fNyD;
*Gusyguvm;vdkU pdwf&IyfrdwmygyJtar&JU}}[k ajym&bl;avonf/
29
zcifa&mufvmjcif;
30
tvkyf&kHa&GUjcif;
vlausmif;odkUa&mufjcif;
31
upm;azmfjzpfvmMuí tawmfcifrifvsuf &SdMuavNyD/ rdef;uav;rSm
uREkfyfxuf okH;ESpfavmufBuD;vdrfhrnfxifonf/ {nfhonfrdef;rBuD;onf
rdcifESifh pum;ajym&mrSm uREkfy\
f taMumif;udkar;onfwGif rdcifu i,fvGef;
aomaMumifh oDv&Sifausmif;ü tprf;xm;NyD;rS Ekwfxm;&aMumif;ajym\/
(rdef;rBuD;rSm tysKd;BuD;jzpfí ausmif;axmifpm;onf[kod&onf/) xdktcg
rdef;rBuD;u ol\ausmif;rSmtdrfawmf&mbk&m; ta&SUbufü&SdaMumif;? uREkfyf
tm;olUausmif;üxm;vQif zcifESifhtwl vdkufvmínaewGifvnf; zcifESifh
twljyefEdkifaomaMumifh tvGeftqifajyaMumif; ajym\/ (yJykyfwef;ESifhol\
pmoifausmif;rSm wjyausmfausmfrQoma0;onf/) xdkUaemufrdcifu i,fvGef;
vQifausmif;om;BuD;awGu ESdyfpufwwfaMumif;ajym&m q&mrBuD;u
]]pdwfomcsyg cifav;&,f? uRefrudk,fwdkif apmifhNyD;Munfhay;yghr,f? rylygeJU
b,folrS rESdyfpufygbl;}}[kajymNyD;vQif uREkfyftm; olUteD;odkU ac:,lum
ausmoyf&ifoyfjzifh csKdompGmacsmharmh,if; pum;ajymav\/ uREkfyfonf
q&mr\ MuifemykH&aomtjyKtrludk oabmusonfwaMumif;? ¤if;ESifhtwl
ygvmaom rdef;uav;tm;vnf; csufcsif;yifcifrifvsuf&Sdonfu waMumif;
aMumifh rdcifuar;aomtcg ]]ausmif;aeygr,f}}[k tajzay;vdkufav\/
ESpfoufvSaomypönf;
32
tjyefc&D;wGif wcgw&HzcifuwvSnfh? tvkyform;rsm;uwvSnfh yckH;ay:
wGifxrf;wwfMuavonf/ eHeufwGif xrif;apmapmBuD;pm;í zcifwkdU
ESifhtwlvdkuf&ojzifh aeUcif;wGif tvGefqmavmifvSonfjzpf&m? rdbrsm;
onf ,Gef;xnftkyfuav;wGif xrif;[if;rsm;xnfhí qdkif;uav;jzifh qGJ,l
oGm;zdkUpDrHay;Mujcif;aMumifh uREkfyfpdwfxJü 0rf;omvdkufykH? aus;Zl;wif
vdkufykHrsm;udk ,aeUwdkif rSwfrdygao;onf/ xdkacwfü oHqifhrsm;
rokH;Muao;yJ ,Gef;xnftkyfBuD;rsm;jzifh bk&m;oGm; ausmif;wufacgif;&Guf
oGm;Muav&m uREkfyftzdkU tkyfti,ftpm;uav; 0,fay;jcif;twGuf0rf;om
vSí tdyf&mxJrSyif wcgwcgxí Munfhrdygao;onf/ rdbrsm;vnf; uREkfyf
ESpfoufjcif;udkjrifMuí oabmus&Smonf/ (uREkfyftzdkU 0,fay;aom ypönf;
rsm;teuf xdk,Gef;xnftkyfuav;xuf uREkfyftm; aysmfjrL;apaom tjcm;
ypönf;udk rrSwfrdyg/)
33
tkyfuav;zGifhí pm;&ol&SdaomaMumifh wenf;tm;jzifh pdwf0ifpm;zG,faom
ausmif;om;uav;wa,muf[lí oabmxm;avmufMuonf xifygonf/
odkU&mwGif xdkodkUum;r[kwfacs/
pdwf0ifpm;aomtcsuf
34
csif;qdkiftwef;ü (uBuD;a&uowfuuf) (cauG;a&uowfcuf) ponfjzifh
]tH}Mu&olrsm;&SdMu\/ ausmif;ol ausmif;om;tm;vkH;onf xdkacwfpmoif
ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif; atmfítHMu&m tcsKdUuvnf; toHukef[pfí
tHMu\/ (þonfrS tusifhygí ouFef;0wfNyD; pmtHaomtcgü ]][meHeH?
[meHeH}}[lí tHMujcif;jzpf[ef&Sdonf/) vlausmif;ü uREkfyfonf q&mrBuD;
xHodkU wkdifawmjcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udkodvmonfjzpfí uREkfyftay:ü ]npf}
aomausmif;om;qdkvQif uREkfyfxuf 2 ESpf 3 ESpfavmufom toufBuD;ol
jzpfyguzufwG,fí owfavawmhonf/ npfcsifoluvnf; rsm;í owfykwf
&onfrSm aeUwdkif;vdkyif jzpfaeawmh\/ þwGif q&mrBuD;onf uREkfyftm;
cPcP&efjzpfaom aumifuav;qdkum zdí&dkufawmhonf/ rdcif\
rdwfaqGjzpfí vdr®map&efqkdaom &nf&G,fcsufjzifh olwyg;xuf zdí&dkufjcif;
vnf;jzpfygvdrfhrnf/ odkU&mwGif uREkfyftzdkUrlum; vm;vm;rS rw&m;aom
q&mrBuD;[lí rausrcsrf;jzpfcJU&onf/ þaemufydkif;ü uREkfyfpOf;pm;rdonf
um;q&mrBuD;onf tysKdBuD;jzpfí om;orD;rarG;bl;onfhtwGufaMumifh
uav;oli,frsm;\ jyóemrsm;udk rodom;qdk&Gm;vSonf[k qkH;jzwfcsufcs
rdygawmhonf/
uREkfyf\zcif
uREkfyftaMumif;udka&;vQif uREkfyf\rdbrsm;taMumif;udkvnf;
azmfjyyg rS uREkfyftzdkUrSm &kyfvkH;ay:ayvdrfhrnf/ uREkfyf\zcifrSm
a&Tbdkawmifvuf (jrif;e,f[kac:onf/) refusnf;wkH&Gmom; OD;at&mjzpf\/
zcif\trnfrSm jrefrmjynfwGif tvGef&Sm;í rMumao;rDurS emrnfwlaom
qdkif;bkwfwckudk awGU&bl;onf/ zcifESifhemrnfwlaomaMumifh vludk,fwdkif
35
udkvnf;awGUjrifvdk apumrl ,aeUwdkifrawGU&bl;ao;ay/ a&Tbkdawmif
vufudk ]jrif;e,f}[k ac:wGifjcif;rSm jrefrmbk&if tqufqufvufxufwGif
jrif;trIxrf; (jrif;wyfppfom;) rsm; xGufaome,fjzpfaomaMumifh jzpf\/
uREkfyfudk,fwkdif (jrif;yJGorm;wa,muf r[kwfaomfvnf;) jrif;0goem
ygoljzpfí jrif;ESifhywf oufaom A[kokwavhvm&mwGif ¤if;e,fom;
rsm;uJUodkU jrif; ]tom;us} pD;enf;taMumif;udk em;vnfol&Sm;yg;
aMumif;awGU&\/ refusnf;wkH&Gmuav;rSm tdrfajcw&mausmf cefUrQom
&Sdaomfvnf; rif;vuf0JoE´&\ Zmwdcsuf a<ua'ojzpfonfhtwGufaMumifh
vlodrsm;aom &Gmuav;jzpf\/ (¤if;e,fwGif 0ufvufblwmteD;rS
refusnf;wkHESifh a&Tbdkajrmufvuf cifOD;blwmteD;rS refusnf;wkH[lí
&GmESpf&Gm&Sday&m uG,fvGefolZmwfrif;om; OD;zdk;pdefBuD;u rif;vuf0JokE´&
arG;zGm;onfh&GmrSm cifOD;teD;rS refusnf;wkH &Gmjzpfonf[k rSm;,Gif;ajymqdk
bl;onfhtwGuf &Sif;vif;azmfjyrnf BuHpnfbl; aomfvnf; ,ckrSyif
tvsOf;oihfí xnfhoGif;a&;om;vdkuf&ygawmhonf/ rif;vuf0JokE´&
arG;zGm;onfh tdrfae&mtrSwftom;rsm;udk q&mBuD; ocifudk,fawmfrIdif;\
wdkufwGef;csuft& aemufaygufpma&;q&m uav;rsm;tm; uREkfyfnGefjy
cJU&bl;ygonf/)
*kPf,lwwfjcif;
36
jyif aqGrsKd;rsm;rSmvnf; pm;EdkifaomufEdkif tajctae&SdMuolrsm;jzpfí
tcsKdUrSmv,fajr{u<u,f0olrsm; jzpfMuavonf/ uREkfyfBuD;jyif;í &efukef
ol&d,w0dkufwGif t,f'DwmjzpfvmNyD;aemuftcGifh,lí xdke,fodkU tvnf
tywf a&muf&mwGif zcifESifhuREkfyfwdkU vSnf;wpD;jzifh [dk&Gmonf&Gm
vSnfhvnfum ]]ighom; t,f'DwmjzpfvmNyDuG,f}}[k aqGrsKd;rsm;tm;
ajymjy&jcif;? ]]'D[mu ighnDuG,fh? 'D&GmrSmawmh olu ajrydkif&SifoaX;
wa,mufuG,fh}}[lí uREkfyftm; ajymjy&jcif;wdkUaMumifh zcifrSmtarm
om;&Sdawmhonf/ zcifonf rdcifESifhrwl? ol\aqGrsKd;twGuf tawmf*kPf,l
csif&Smonf/
oDaygrif;udkom arQmfMujcif;
37
vufatmufwGif trIxrf;EdkifcGifh&Sdaomfvnf; (trIxrf;olrsm;vnf;
aemufydkif;wGif ppfuJ&mxl;txdwdk;wufMuonf/) zcif\trsKd;rsm;u
oDaygbk&ifjyefvmvdrfhrnf[k ,kHMunfarQmfvifhMuaomaMumifh zciftm;
t*FvdyfvufatmufwGif trIrxrf;zdkU zsufMuonf/ 1250 jynfhESpfwGif
rdcifESifhtaMumif;ygí 1251 ckESpfwGif uREkfyfvlUjynfodkUa&mufvmonf/
q&mawmf\aus;Zl;
38
uREkfyf\rdcif
39
a'goBuD;aomtrsKd;
tbdk;\Mo0g'
40
uREkfyf\zcifr&SdckdufwGif olUom;rsm; taMumif;udk rdciftm; ajymjyvsuf
&SdpOf ]]a,musmf;qdkwmrsKd;[m rdef;rr[kwfbl;orD;&JU? ]pkH}ap&r,f? ighom;
rsm;qdkvQif ]pkH}rS iguBudKufw,f? ighorD;&JU a,musmf;u pdwfaumif;
ESvkH;aumif;awmh &Sd&Smyg&JU? EdkUayr,fh rpkHbl;uG,fh}}[kajymbl;avonf/
uREfkyf BuD;jyif;vmaom tcsdefü tcGifhBuKHwdkif; tbdk;\pum;onf
pdwfxJwGifay:vmonfcsif;jzpfí olwyg;tm; xdyg;epfematmif usL;ausmf
apmfum;aom tjyKtrlrsKd; r[kwforQ umvywfvkH; tbkd;\ Mo0g'twkdif;
vdkufemjcif;aMumifh uREkfyfudk,fwdkif ]vlpkH}wa,mufjzpf vmcJU&onf/
þtwGufaMumifh txdkuftavsmufemrnfysufapjcif;udk 0efcH&rnfjzpf
aomfvnf; uREkfyf\pdwfü w&HwqpfrQ aemifw&bl;onf r&Sdjcif;udkvnf;
ajym&Jygonf/
b0wmudkajymif;vJapaom tcsuf
41
q&mawmf\ Mo0g'jzpfygoenf;[k pkHprf;ar;jref;Mu&m 'u©dP0efwdkuf&Sd
Nrdwfq&mawmfbk&m;BuD;\ Mo0g'jzpfaMumif;od&SdMu&\/ ¤if;q&mawmf
bk&m;BuD;\ ausmif;wGif ausmif;om;rsm;tm; oif&dk;oifpOf enf;jzifh
r[kwfyJ bmoma&;qkdif&m pmayrsm;udkvnf; wenf;wzkHoifjy onf/
*Pef;ocsmFponfrsm; oifjyonfh vufaxmufq&mrsm;vnf;&Sdí
tpdk;&pmppfvnf;cHonf[kMum;od&onfwGif uREkfyftm; vlausmif;rS Ekwfí
'u©dP0efwdkuf bkef;BuD;ausmif;okdU ajymif;a&TUtyfESHav\/ tu,fí
uREkfyfonf ¤if;ausmif;odkU ra&mufcJUvQif BuD;jyif;aomtcgwGif zdeyfaxmif
q&mwa,mufa,mufaomfvnf;aumif;? aps;csKdxJü qdkifxdkifía&mif;aom
zdeyfonfwa,mufa,mufaomfvn;faumif; jzpfvmzdkUom &Sdayonf/
bkef;BuD;ausmif;om;
42
q&mawmfonf <uoGm;&mt&yfwkdif;odkU uREkfyftm; ac:oGm;í y&dowfa&SU
wGif ¤if;oifMum;xm;onfh bmoma&;pmayrsm;udk tar;tajzoabmjzifh
uREkfyftm;ar;&m uREkfyfuoGufvufpGm ajzEkdifonfhtwGufaMumifh tcsKdUaom
vlBuD;rdef;rBuD;rsm;u ]om;uav; awmfcsifonf} ]wluav;jzpfapcsifonf}
ponfjzifh awmifhw ajymqdkMujcif;rsm;udk uREkfyfMum;&\/ y&dwfowfa&SUü
q&mawmfESifhuREkfyftar;tajzvkyfjcif;udk Mum;emMu&aom t&yfol
t&yfom;rsm;onf ¤if;wdkU\ om;rsm;udk q&mawmf\ ausmif;odkUrxm;csif
olr&Sdoavmufjzpf\/ þenf;tm;jzifh q&mawmf\ausmif;rSm ausmif;om;
rsm;pnfum;rsm;jym;onfxuf rsm;jym;vmcJU&m uREkfyfonfyif ]w,fMuuf}
uav;jzpfaecJUavNyD/ pifppfrSm tar;tajzrsm;onf uREkfyf\ OmPfpGrf;jzifh
ajzqdk&jcif;r[kwfyJ ]usufpm}rQomjzpfaomfvnf; rMum;bl;aom
rdbrsm;tzdkUrl wtHUwMojzpfMu&avonf/
oifMum;ykHerlem
43
]]apwoduf b,favmuf&SdovJ}}
]]apwoduf 'Gdynmo (52) &Sdygonf}}
]]pdwf wck,kwf 90? tus,f 121yg; &Sdygonf}}
]]pdwf b,favmuf&SdovJ}}
]]b,fpdwf b,fpdwfrsm;wkef;}}
]]avmbrlpdwf 8ck? a'gorl pdwf2ck? arm[rlpdwf 2ck
aygif;tukodkfvf12ck}} ponfjzifh 89 rsKd;aom pdwfwkdUudk a&wGuf&Gwfqdkjy&
avonf/ þonfrSm ]usufpm}yifjzpfaomfvnf; 7 ESpfom;t&G,f
oli,fuav;wa,mufu y&dowfxJü oGufoGufvufvuf &Gwfqdkjyjcif;
udkjrifMuMum;Mu&aom t&yfolt&yfom;rsm;u ]]'Doli,fuav;
oN*ØwwfaeNyD}}[k uREkfyftm; csD;rGrf;umayGUMu? zufMu? rkefUa<u;Mu
avonf/
taumif;ESifhtqdk;wGJjcif;
44
omí ]yGJusjcif;}udk vkdvm;onfESifh olUtpm; uREkfyftm;ac:avawmhonf/
þodkUaom tjcif;t&mudk ¤if;ausmif;om;onf rvdkvm;Edkifonfh
vu©PmESifh uREkfyftay:wGif taumufOmPfBuH[efwlayonf/
tEdkifusifhcHcJU&ykH
45
jzpfaomaMumifh uREkfyf&cJUaom rkefUzdk;ydkufqHESpfjym;rSm wjym;zdk;rQ
rkefUrpm;&yJ olUvufxJodkU a&mufoGm;ygavawmhonf/
odkUqdkvQif vGwfajrmuf&ef enf;vrf;r&Sdoavm? q&mawmftm;
tb,fhaMumifh ravQmufxm;oenf;[k ar;&ef&Sd\/ bkef;BuD;ausmif;om;
[lonfrSm bkef;BuD;tm; b,frQavmuf aMumuf&onfudk bkef;BuD;ausmif;
om;rsm;om odMuayvdrfhrnf/ uREkfyfonf q&mawmf\ vufoyfarG;wynfh
uav;wa,mufyifjzpfaomfvnf; avQmufxm;wdkufawmjcif; rjyK0HUacs/
wcgu onf;rcHEdkifvSojzifh q&mawmftm; avQmufxm;wdkifwef;&mwGif
q&mawmfonf xdkoli,ftm;&dkufzl;\/ odkU&mwGif xdkoli,fonf þtwGuf
aMumifhuREkfyftay:ü wkd;íqkd;vmavm&m q&mawmftm; avQmufxm;&ef
yifr0HUyJ&Sdawmhonf/ tb,fhaMumifh þokdUjzpf&oenf;[k ar;ygrl
bkkef;BuD;ausmif;om; wa,muftaejzifh q&mawmftm; em;yl&rnfudk
aMumufonfhtwGuf[k ajzqdk&ayrnf/
ausmif;vufa0SUyGJrsm;
46
Ncdrf;ajcmufao;\/ uREkfyfrSm ¤if;t&G,fwGif rdcif\owÅdrsKd;r&Sd/ zcif\
aysmhnHUaompdwfrsKd;&Sd[efwlonf/ odkUESifhyif &G,fwlcsif;jzpfygu
&IH;onfjzpfap? Edkifonfjzpfap tavQmhray;yJ wG,fowfcJUbl;onfh
tBudrfaygif;vnf; rsm;cJUvSygNyD/ xdkacwfrSm þacwfESifh rwlatmif
ausmif;om;csif; owfykwfxkd;BudwfMujcif;rSm aeUwdkif;udpöjzpfonf/
q&mawmftm; ravQmufpwrf;qdkí oabmwlowfykwfMuaom vufa0SUyJG
uav;rsm;rSm waeUvQif wyJGESpfyJG&SdNrJjzpf\/ xdkacwfü EdkifiHausmf
vufa0SUorm;BuD;rsm;jzpfMuonfh rdk;BudK;? ay:odkif;? usm;ysH? usm;euf
ponfwkdUuvnf; tdrfawmf&mbk&m;ajrmufbuf&Sd ]bk&m;ikwfwdk}teD;wGif
&kHoGif;vsuf&Sd&m ausmif;om;BuD;rsm;onf ausmif;om;uav;ESifh
ausmif;om;vwfrsm;udkajrSmufay;í ]rif;urkd;BudK;uG? rif;u ay:odkif;uG?
rif;u aygifjzLibuG? rif;u tkwfESJzkwf zkd;wkwfuG} ponfjzifh
emrnfBuD;rsm;rSnfhNyD;vQif &G,fwlcsif;wJGay;um xkd;owfap\/
owfykwfMupOftwGif; ¤if;wkdUu vufa0SUqdkif;toGm;rsKd;udk yg;pyfjzifh
wD;ay;Mu&m uav;rsm;vnf; rdkufpdwf0ifí oJoJrJrJ xdk;owfMuavawmh
onf/ þodkUjzifh uREkfyfuJUokdUaom ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm
EIwfcrf;pkwfjywfjcif;? ezl;a&mifjcif;? rsufuGif;ndKjcif; ponfh 'Pf&m'Pf
csufrsm;Esifh tdrfodkUjyefMuonfu rsm;avonf/ þenf;tm;jzifh uREkfyfwkdU
ausmif;om;i,fuav;rsm;rSm ]wdkufMuuf}uav;ozG,f ]cGyf}zdkU OD;rav;yJ
jzpfukefMuavNyD/
trsKd;rsKd;nSOf;qJykH
47
uREkfyfonf owfykwfjcif;tvkyfü ]&G,fwlvQif vlra&G;} qdkaom
tjzpfodkUa&mufcJUaomfvnf; uREkfyf\uHqdk;jcif;wckrSm uREkfyfxufBuD;aom
txufyg ausmif;om;u (uREkfyftm; remvdkonfhvu©PmESifh) uyfí
nOf;qJrIcH&jcif;yifjzpf\/ uREkfyfonf ol\ta<u;udk aeUwdkif; t&if;
wjym;? twkd;wjym; qyf&í rkefUzkd;&aom ydkufqHESpfjym;teufrS wjym;zdk;rQ
rkefU0,frpm;&yJ tiwfae&onfhtxJ uyif ol\ta<u;rsm;onf aeUwdkif;
wufvsufom&Sd\/
ydkufqHESpfjym;cefU a<u;wifrdonfqdkvQifyif ay;qyfí ajyonfr&Sd
awmhyJ wrl;? wrwf? ig;rl; ponfjzifh wufíwufíom oGm;awmh\/
tcsKdUaom ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyfudkoem;Muí uREkfyfbufrS
ckcHumuG,fajymay;Mu&m xdkw&uftwGufom uREkfyftzdkU oufom&m&í
rkefUuav;ESpfjym;zdk; 0,fpm;&\/ crsmrsm;uvnf; aeUwdkif;apmifhí
ajymay;EdkifMuonf r[kwfaomaMumifh aemufaeUrsm;wGif uREkfyfrSm
rkefUiwfNrJwdkif; iwf&jyef\/ aemufqkH;wGif uREkfyf\jzpftifonf q&mawmf
\em;okdUaygufa&mufí uREkfyf\zcifudkrSm,lNyD;vQif xkdausmif;om;\
ta<u; rsm;udkay;qyfap&m wBudrfvQif ig;rl;? ajcmufrl;? okH;rwf ponfjzifh
ay;qyf&\/ a<u;qyfNyD;cgp &ufrsm;wGifuREkfyftvGefaysmfrdjcif;udk rSwfrd
ao;onf/ odkU&mwGifMum&SnfpGm r[kwfacs/ xkdausmif;om;onf uREkfyftm;
trsKd;rsKd;aomenf;jzifh acsmharmhESL;ESyfNcdrf;ajcmufav&m &ufowÅwywf
twGif;wGif b,fvkdub,fvkdjzpfonf rrSwfrd? ol\ta<u;ESpfjym;rQ wif
oGm;avNyD/ okdUqdkvQif aeUpOfESpfjym;ay;qyfonfhtxJrS wrwf? ig;rl;jzpf
oGm;atmif ol\twkd;EIef;jzifh zvS,fvkdufjyefavawmhonf/ xdktcgwGif
owif;aygufMum;jyefí zcifu a<u;qyf&jyefav&m xdkodkUaom
tBudrfrsKd;rSm av;ig;Budrfxufenf;rnfrxifay/ yxrü zcifonf uREkfyf\
48
i,fvGef;aomtjzpfaMumifh MunfjzLpGmay;qyf&Smaomfvnf; aemuftBudrf
rsm;ürl uREkfyftm; &dkufESufavawmhonf/ zcif\&dkufESufjcif; rsm;onf
roufomvSjcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/
]cspfwD;}jzpfbl;avoavm
49
awGUjrif& aomtcgrsm;wGif tmCmwxm;jcif; r&Sdaomfvnf; ]ig\obm0
wGif ql;BuD;wacsmif;aygufvmatmif zefwD;olum; olyifjzpfonf}[k
owdr&yJ aeEdkifatmif &Sdygawmhonf/
Nrdwfq&mawmf
50
xl;jcm;aomq&mawmf
Nrdwfausmif;(]bdwfausmif;}ac:Muonf/)\ pnfum;jcif;taMumif;&if;
rSm q&mawmfOd;eE´onf Nrdwfe,fom;jzpfí t*FvdyfvufatmufodkU
tvsifqkH;usa&mufcJUonfhe,f jzpfonfhtavsmufrEÅav;NrdKUwGif acwftrSD
qkH;aom &[ef;wyg;jzpf\/ acwfrSDykHum; bkef;BuD;ausmif;om;wkdif; onf
&[ef;jyKMurnfr[kwfyJ vlUtjzpfESifh 0rf;pm&SmrSD;Mu&rnfjzpfaom aMumifh
tenf;qkH; twGuftcsuf (*Pef;ocsmF)wwfMurS jzpfrnfqkdum
]]abma'ykwÅ}}rQavmufESifh rNyD;apyJ vufaxmufq&mrsm;xm;um
avmuDynm oifjyap\/ tpdk;&uvnf; acwfrSDaom bkef;awmfBuD;[k
em;vnfum vufaxmufq&mrsm;twGuf vcay;\/ 'kwd,taMumif;
w&yfrSmvnf; Nrdwfq&mawmfonf xGwfacgifq&mawmfbk&m;BuD;\
ausmif;wGif oDwif;okH;cJUpOfu owdyXmefenf;twkdif; tm;xkwfcJUí
(t&d,mjzpfonf[k rdbrsm;vnf; ,kHMunfonf/ uREkfyfvnf; þaemufydkif;
wGif,kHMunfonf/) r*fw&m; zdkvfw&m;[lonfrSm &apaumif;aomacwf
&Sdao;onf[k a[majym&kHru tm;xkwfvdkolrsm;tm;vnf; enf;vrf;nTefjy
awmfrlonf/ xdkacwfwGif (v,fwDq&mawmfvnf; rausmfMum;ao;ojzifh)
edAÁmefr*fzdkvf[lonfrSm &Edkifaomacwfr&SdawmhNyD[k jrefrmjynf &[ef;
avmu wckvkH;u ,lqvsuf&Sd&m ]vl}qdkonfrSmum; &[ef;rsm;NyD; vQif
NyD;Mu&aomacwfjzpf\/ þwGif 'u©dP0efwkduf&Sd *dkPf;csKyfq&mawmf
rsm;onf*Pef;ocsmFoifay;íausmif;om;pnfum;jcif;udkvnf; Munfhvdk[ef
rwl? r*fzdkvfudk &paumif;ao;onfh qdkjcif;twGufvnf; ]em;uavm}
[efwl&avum; Nrdwfq&mawmfudk ]MuOf}Muav\/
51
]pmjzL} oif&awmhrnf
aps;csKdawmf yxrrD;
52
rD;avmifav&m uREkfyfwkdU aetdrfESifhaps;csKdawmfBuD;rSm a&Twacsmif;rQom
jcm;onfjzpfí uREkfyf\woufwmwGif rD;tBuD;tus,favmifjcif;udk
yxrtBudrf ]*&if;pwif;}rS Munfh&jcif;jzpfonf/ wnOfhywfvkH;
avmifjcif;udk wnOfhywfvkH;vdkyif w&yfvkH; xkdifMunfhMu\/ a&pufrsm;
[kwÅdywÅdr&Sdao;onfh acwfjzpfí wydkif;wprQ Nidrf;owfxm;onfh ae&m
rsm;wGif wcPwmrQomNidrf;í watmifhrQMumvQif wzefxí awmufavmif
jyefavonf/ ypönf;rsKd;pkHavmifjcif;jzpfí anSmfeHUtrsKd;pkHeH Mu&onfhjyif
aygufuJGoH trsKd;rsKd;vnf;Mum;Mu&\/ rD;awmufrsm;onf wae&mü
wcgw&H Nidrf;awmhrnfuJUodkUjzpfNyD;rS qD?a&eHqDpaom avmifpmrsm;odkU
ul;puf&mwGif rdk;xdk;onfh rD;awmufBuD;rsm; [kef;ueJxí
awmufvmjyef\/ odkUjzpf&mwGif idkufrsOf;pjyKvmaom rD;Munfhy&dowf
BuD;rSm rsufvkH;rsm;NyJí vmMujyefonf/
aiG&Tifaom&ufydkif;
53
ae0ifonfh tqkH;ü wusyf ESpfusyf ig;usyfwefrsm;udk vlwdkif;vdk&í 50dwef
100dwef wdkifatmif &Muolrsm;vnf; &SdMuavonf/ tcsKdUrSm
a&TqdkifaiGqdkifwef;rS a&TcJaiGcJrsm;udkyif &&SdMuonfqdk\/ jymykHxJrSm
&Smí&Muaom ypönf;rsm;udk apmifhí0,f,lMuonfh vmbfjrifolrsm;vnf;
&efukefMuufwef;yrm ay:vmMuonf/ uREkfyfonfvnf; rdbrsm; rodapyJ
ausmif;tm;vyfcsdefwGif tjcm;ausmif;om;BuD;rsm;ESifhtwl vkdufí jymykHudk
arTjcif;jzifhwaeUvQif okH;yJav;yJrQ &&Sdav&m rkefUzdk;ESpfjym;om&aom
oli,fwa,muf tzdkUü vmbfoyfyum&TifvSí vGefpGmauseyfcJUav\/
]aps;orm;} jzpfvmMujcif;
54
¤if;wkdUusufpm;&maom Xmejzpf\/ ausmif;om;cyfBuD;BuD; av;ig;a,muf
wkdUonf ausmif;tm;csdefwGif aps;csKdodkUoGm;í jyefvmaomtcgü a*:vDrsm;?
riftkd;rsm;? vufudkifyk0grsm;? cJwHrsm; tp&Sdonfh ypönf;uav;rsm; toD;oD;
ygvmMu&m wa,mufvQif ig;rl;wef? ajcmufrl;wef ponfjzifh &cJUMu\/
¤if;wkdU\ ]yG}jcif;udkjrifMu&í aps;csKdoGm;aom ausmif;om;ta& twGuf
yGm;rsm;vm&m aemufqkH;wGif ydkufqH&Tifaom oaX;om;ESifh vufzGmaom
rdbwdkU\om; tenf;i,frSwyg; aps;orm;jzpfukefMuavawmh onf/
twkjriftwwfoif
55
0dkif;vmMuí ]]a[h bmvJuG ukvm;? uav;udkrif;bmvkyfwmvJ? rifh
wqdkifxJ zvfa*:vD a&mif;ovm;? [dkbufwef;qdkifu ol0,fcJUwm?
igwkdUodw,f? ay;a*:vD}}[kqdkum uvm;vufxJrS a*:vDudkvk,ufí
qJqJqdkqkdESifhxGufvmcJUMuav\/ ¤if;zvfa*:vDudk uREkfyf&aomfvnf;
xifoavmuf rvG,fulvS[k qkH;jzwfum xdkvlpkESifhvnf; rvdkuf0HU?
olwyg;\ypönf;udkvnf; rEIduf0HUawmhyJ oifcef;pm&cJUygonf/ waeUoü
uREkfyfonfvnf; ausmif;om;BuD;rsm;\ ydkufqH&Tifjcif;udk oGm;&nfus
vsuf&SdpOf uREkfyfudkcifrifaom ausmif;om;BuD;wa,mufu ]]a[haumif
azodef;? igeJUvdkufcJUygvm;uG? bmrSrcufbl;? igvkyfovdkom
Munfhvkyf}}[kqdkum vpfykHvpfenf;udk oGefoifav&m uREkfyfvnf;vkdufyg
oGm;av\/ uREkfyfwkdUtzJGUrSm okH;av;a,muf&Sdí uREkfyfonfolwkdU\vpfykH
vpfenf;udk vufawGUoifcef;pm,l&kHom,lcJUNyD; yxrwacgufjyefvmcJU\/
'kwd,wacgufürl uREkfyf\tzGJUom;rsm;u ypönf;rsm; 0,fcsifjyKí
aps;qpfvsuf&SdMupOf uREkfyfonf zvfa*:vD'dk;BuD;wvkH;udk EIduf,lí
cg;ydkufxJodkU xnfhvdkuf\/ EIduf,laomtcgwGif vufwkefaomfvnf;
cg;ydkufxJodkU xnfhNyD;onfhwdkifatmif qdkif&Sifu rjrifaomaMumifh
]w,f[kwfwJUtvkyfygwum;} [kESpfodrfhrd\/ xdkcPü tjcm;qdkifrS
usLvD,mukvm;wa,mufajy;vmí uREkfyf\cg;ydkufudk EIdufprf;onf
xdktacgufwGif atmifjrifygu b,frQavmufMumatmif EIdufaeOD;rnf
rqdkEDkifay/
56
Mum;&cJaomt*FvdyfpmoH
57
tm*kHaqmifaomacwf
tenf;enf;aqmhjcif;
58
a*:vDwvkH;pDESifh axGcif;vsufavQmufvmMu\/ axGcif;jcif;[lonfrSm
wa,muf\a*:vDudk wa,mufu xddrSefatmif wvSnfhpDypf,if;
vrf;avQmufvmMujcif;jzpfonf/ þenf;rSm upm;,if; vrf;avQmufvm
Mujcif;jzpfaomaMumifh ajcanmif;rSef;rod[k qdkEdkifaomfvnf; wnfhwnfh
ajzmifhajzmifh vrf;avQmufjcif;r[kwfyJ auGUauGUaumufaumufESifh a*:vDudk
aumuf,l&jcif;? rSef;csdef&jcif;? wvSnfhpD ypf&jcif;wkdUaMumifh tvGeftcsdef
ukefvSojzifh nae4em&DwGif ausmif;rSvTwfvkdufaomfvnf; ae0ifpkyfpkyf
uef;rS tdrfodkUa&mufvmMuonf/ wcgw&HwGifvnf; axGcif;&jcif;udk
NiD;aiGUvmMuonfESifh wenf;wzkH ajymif;í aqmhMuao;\/
wrsKd;wzkHaqmhjcif;
59
(Oa&mywkdufom;rsm; ig;rQm;jcif;tkvyfjzifh tysif;ajzMuonf[k uREkfyfzwf&
aomtcg igwkdUykpOf;zrf;jcif;rQavmuf aysmfygavp}[k atmufarhrdonf/
olkwdkUonf a&atmufü&Sdaom ig;aumifudkrjrif&yJ ig;pmjzifh jrLMu&jcif;jzpf
&m uREkfyfwkdUum; ykpOf;aumifudktxift&Sm;jrifEdkif\/ tcsKdUykpOf;onf
&kwfw&ufudkufzrf;jcif;rjyKao;yJ ol\OD;acgif;wGifwnf&Sdaom rsufvkH;rsm;
udk ]uv,fuv,f} vkyfum rouFmaom trlt&mjzifh plprf;qifjcifaeonf
wGif jrif;NrD;zsm;ü&Sdaom za,mif;vkH;uav;udk ydk;aumifESifhwlatmif
vkyfay;&onfrsm;rSm pdwf0ifpm;zG,f aumif;vSonf/ wcgw&HwGif
ykpOf;aumifonf za,mif;vkH;uav;udk udkufzrf;awmhrnfvkyfNyD;rS
&pfywfysHoef;um Munfhí ]eifwdUkavmufrsm; yg;vdkU[,f}[k qdkonfh
oabmESifh 0DueJjrnfum ysHajy;oGm;avawmh\/) uREkfyfwkdUonf rdxm;aom
ykpOf;rsm;udk bmrQ rvkyfwwf/ tuFsDtdwfaxmifxJwGif vufudkify0gjzifh
zdxm;í tdrfteD;odkUa&mufaomtcgrS vTwfypfcJUMuavonf/
a&Twacsmif;\jzm;a,mif;rI
60
ausmfí rEÅav;NrdKUxJodkU0ifvmonfh a&&Sifacsmif;jzpfaomaMumifh
tawmfMunfvifí woGifoGifpD;qif;vsuf&Sd\/ a&udkjrif&vQif (aoawmhrS
aoa&m) ajy;qif;í ckefayguf,uful;csifwwfaom ausmif;om;t&G,f
uREkfyfwdkUnDtpfudkESpfa,mufrSm a&qdyfwdkif;ü tjcm;oli,fuav;rsm;
aysmf&TifpGm a&csKd;Mujcif;udk jrif&jcif;? wbGrf;bGrf; ul;,ufMuaoma&oH ESifh
jrL;wl;atmf[pfMuaom oli,foHrsm;udk Mum;&jcif;? arSmfyif uav;rsm;
arsmvuf&Sdaom a&rS&eHUwrsKd;udk &I&Iduf&jcif;? a&\at;jraomtawGUudk
pdwful;jzifhvGrf;&jcif;wnf;[laom tm&kHtrsKd;rsKd;wkdU\ aoG;aqmifrIaMumifh
a&qdyfwckESpfckwGif BudwfícHEdkifMuaomfvnf; wwd,? pwkw¦
ponfha&qdyfrsm;odkU a&muf&mwGifrlum; wa,muf\ rsufESmudkwa,muf
MunfhaeMuavNyD/ þtawmtwGif; twlwuG a&csKd;aeusjzpfonfh
vluav;rsm;u ]]a[haumifawG vmMuvuGm? tapmBuD;&Sdygao;w,f}}[k
[pfac:vkdufMuaomtcgwGifrlum; uREkfyfwkdUESpfa,mufonf pmtkyfuav;
rsm;udkypfcs? t0wfudkcRwfíykHNyD;vQif a&xJodkU 'dkifAifxdk;qif; vkdufMu
avawmhonf/
pdwfaA'g\vufoHvdk
61
jzifh t&dkufcH&rnf[k odonfESifha&qdyfrSwrifrwufyJ ausmif;ajy;
vkdufMu\/ aemufwaeUwGif aeraumif;aomaMumifh[k vdrfíajymjcif;
tm;jzifh t&dkufvGwfatmif BudK;pm;Mu\/ odkU&mwGif uREkfyf\ ynma&;
twGuf rnfonfhrdbESifhrQrwlatmif *&kpdkufwwfaom uREkfyf\ zcifonf
ausmif;odkU&Hzef&Hcg0ifvmí ,refaeUu uREkfyfwdkUausmif;rwuf jcif;ESifh
qkH;pnf;onfhtcg uREkfyfwkdU\ tvdfrfay:í ]ESpfxyfuGrf;}t&dkufcHMu &\/
q&mawmfonfausmif;ajy;aom ausmif;om;tm; Murf;jyifay:wGif
tvsm;arSmufapí ajcvufrsm;udkausmif;om;av;a,mufwkdUu wbufpD
udkifxm;pOfBudrfvkH;jzifh 10wdwd&dkufavh&Sd\/ uREkfyfwkdUt&dkufcH&jcif;udk
zcifjrif&aomfvnf; rauseyfao;ojzifh tdrfodkUa&mufaomtcgü xyfí&dkuf
ao;\/ zcif\vufrSmtoufBuD;NyD;jzpfaom q&mawmf\vufxufjyif;
aomaMumifh ESpfqokH;q ydkíem\/ wcgu uREkfyftm; zcif&dkufí
armifyktm; olUtaz(rdcif\armif) u&dkufav&m orD;a,mufz
ESpfa,mufonfudk,fhom;udkudk,f&dkufMu&mwGif wa,mufESifhwa,muf
olUxufigematmif vufpGrf;jyMuonfhvu©PmESifh zcifu uREkfyf\vuf
armif;udk aq;jyif;vdyfrD;ESifhxdk;qJwGif OD;BuD;u armifyk\i,fxdyfudk
ydef;wef;zdeyfjzifhckwfvkdufonfESifh aoG;rsm;jzmqif;í vmawmhonf/
armifykrSmvnf; uREkfyf\ar;aphtrm&GwfuJUodkU xdyfwnfhwnfhwGif
okH;vufrcefU&Sdaomtrm&GwfBuD;wck ao&mygoGm;&Smonf/ uREkfyf\
zcifrSm tjcm;aomzcifrsm;xuf t&dkufoefonfrSefaomfvnf; ynmvdkvm;
jcif;ESifh uREkfyf\rkdufrJjcif;udk uREkfyfem;vnfonfjzpfaomaMumifh txufyg
&dkufjcif; rsKd;twGufpdwfxJü rnfodkUrQr&SdcJUyg/ okdU&mwGif uREkfyf\pdwfxJü
xdcdkufap aom &dkfufjcif;rsm;vnf;&Sdí oufqdkif&mae&mwGifrS azmfjyygrnf/
62
zcifESifh ]eifvm;igvm;}
63
a&csKd;írGef;wnfh tcsdefcefUwdkif a&mufa omtcg tvGefa&0ojzifh
EIwfcrf;rsm;jymí ckdufcdkufwkefcsrf;at;vm&mwGif uREkfyfwkdUonf ukef;ay:odkU
wufí yufvufvSefum aevSef;Mu\/ &ifbwfylaomtcg
0rf;vsm;arSmufí ausmudkaeylvSef;Mu\/ þodkUjzifhwudk,fvkH;
&Sef;&Sef;awmuf ylavmifvmonfhtcg a&xJodkUckefqif;Mujyefavonf/
waeUywfvkH; xdkuJUodkUylcsnfat;csnfcHcJUjcif;twGufaMumifh tusifh&NyD;
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcgwGif tat;rdjcif; enf;yg;avoavm[k
xifrdonf/ okdU&mwGif ,cktbkd;BuD;jzpfvmaomtcgrl olwyg;enf;wl
tat;rdwwfvmaomaMumifh ¤if;txifudk jyifqifvdkuf&jyefonf/
qmavmifaomtcgrsm;wGif a&Twacsmif; ajrmif;aygifü tcsKdUtyfrsm;&SdNcH
rsm;xJrS rmvumoD;? oajyoD;paom opfoD;rsm;udk cl;pm;Muí vQmESifh
EIwfcrf;rsm;jymvsuf&SdMu&m tdrfjyefcgeD;wGifrS ovJESifhyGwfwkdufum
a&aq;cJUMuavonf/
ausmif;tdyfausmif;pm;
64
odkU&mwGif rdbrsm;onf uREkfyfwa,mufwnf; c&D;a0;BuD; oGm;&jcif;
twGuf oem;MuonfESifh pdwful;wrsKd;&Mujyef\/ bkef;BuD;ausmif;ü
udk&ifvlxGuf ausmif;tdyfausmif;pm;av;ig;a,muf&Sd&m uREkfyftm;vnf;
ausmif;tdyfausmif;pm;tjzpfESifh tprf;xm;Mu\/ uREkfyfuvnf;ajcanmif;
oufomonfuwaMumif;? tdrfrSmxuf ausmif;wGif uav;bm0
ajy;vTm;upm;zdkU tcsdefvnf;&? tcGifhvnf;omonfwaMumif;aMumifh
oabmwlvdkuf\/ (uREkfyf\zcifrSm uREfkyftm;ynmvnf;wwfí
tvGefvnf; ]vdrfrm}apcsifaomaMumifh tdrfwGif t&yfxJu oli,frsm;
ESifhupm;cGifhrjyKyJ&NyD;aompmrsm;udk &Gwfaeap\/ Buufaumif; BudK;ESifhruGm
ap&}[laom pum;rSmzcif\aqmifyk'fjzpfí uREkfyftay:wGif 4if;twdkif;
usifhokH;&\/ upm;jcif;onf bmrQtusKd;r&Sd? pmtHjcif;omvQif
ynmwwfaponf[k cPcPajymavh&Sd\/) okdUjzpfí uREkfyfonf/
ausmif;tdyfausmif;pm;aezdkUpDrHaomtcg 0rf;omrdav\/
ausmif;[if;av;
65
csOfaygif[if;? pm;awmfyJrsm;udk rQpfavmufomusefavwmhonf/
[if;aumif;uav; wwkH;jzpfap ygrSpm;wwfaom uREkfyfrSm xrif;udk
tEdkifEdkifrsKdcs&\/ aemufweyfwGif ]olwkdUvdk vufoGufrSjzpfrnf}[k
oabmydkufum OD;atmifEIdufzdkU BudK;pm;yg\/ odkU&mwGif ausmif;om;BuD;
rsm;onf uREkfyf\vufxJrS vk,lMuonfcsnf; BuKH&\/ okdUjzpfí uREkfyfrSm
tvSLtwef;ESifh qGrfauR;&SdygrS [if;aumif;uav;rsm; pm;&awmh\/
npmtwGufrl eHeufpmrSusefaom csOfaygif;[if;? refusnf;&Guf[if;?
ig;ydcsuf? [if;csKd[if;? rQpf[if; (tvSLtwef;&SdvQifvnf;) 0ufom;[if;?
ig;aMumfponfh [if;aygif;pkHudka&mítdk;BuD;wvkH;wGif ]ausmif;[if;av;}
usKdípm;Mu\/ npmtzdkUwGif [if;aumif;rygaom aeUyifjzpfapumrl
ausmif;om;BuD;rsm; vkpm;onfh [if;aumif;udk rjrif&aomaMumifh
tvGefqmwwfaomt&G,fvnf;jzpfí NrdefvS\/ ]ausmif;[if;av;rSm}
teHUwrsKd;&í BuD;jyif;vmaomtcgwGif wcgw&HawmifhwrdonfESifh
[if;rsm;udk wrifwuma&maESmNyD; usKdípm;bl;ygao;onf/ okdU&mwGif
usKdaeus ]ausmif;tdk;} r[kwfaomaMumifh [if;aumif;zwfawG xnfhojzifh
t&om &Sdaomfvnf;ausmif;[if;av;eHUudk rrSDatmif &Sdawmhonf/
jyefajy;cJUjcif;
66
tvGefaysmfaomfvnf; nOfhtcsdefrsm;ürl ausmif;om;BuD;rsm;\
usD;pm;jcif;aMumifh pdwfnpf&\/ rdbrsm;ESifh cGJcGmí rtdyfcJU&bl;onfh
uREkfyfrSmcGJumpüvGwfvyfjcif;aMumifh aysmfrdaomfvnf; &ufowÅywf
Mum&Sdaomtcg rdcifudk vGrf;q Gwfaompdwfjzpfvmí nOfhtcsdefrsm;wGifrl
nId;i,fpjyKvmavNyD/ þtxJwGif ausmif;om;BuD;rsm;u teif;cdkif;jcif;?
aygifudkvufoD;ESifh jznf;nSif;pGmxkckdif;jcif;? rD;cGufrIwfaomtcgü
OD;pGef;zkwfudk qGJoluqJG? ausmudkqdwfoluqdwf? cg;udk]uvdxkd;}oluxkd;
ponfjzifh usDp,fMuavawmh\/ nwdkif;vdkyif xdkuJUodkUtenf;ESifhtrsm;
usDpm;Mu&mrS wnürl oef;acgifausmfonfhwdkifatmif uvdMuav&um;
eufjzefnae ausmif;qif;csdefwGif uREkfyfonf tdrfawmf&mbk&m;xJokdU
0ifcsifjyKí 17 jya0;aomc&D;udk w[kefwnf;ajy;um armBuD;yef;BuD;ESifh
tdrfodkUa&mufvmjcif;udk rSwfrdygao;onf/ rdbrsm;tm; tjzpftysufudk
ajymjy&mwGif uREkfyftm; ausmif;tdyfausmif;pm; rxm;awmhyJ aeUausmif;om;
tjzifhESifhausmif;wufapygawmhonf/ (4if;tjzpftysufaMumifhayavm rod?
uREkfyfBuD;jyif;vmaomtcg uav;oli,frsm;udk idkatmif usDpm;csifwwf
olrsm;tm; &efolozG,f tjrifuyfvSygonf/)
aemufNrD;ckdpD;jcif;
67
r&Sdawmhyg/ okdUyifjzpfvifhupm; wa,mufwnf; ausmif;oGm;&jcif;rSm
ysif;vnf;ysif;? ajcaxmufvnf; anmif;onfESifh jrif;&xm;aemufNrD;
cdkzdkUtusifhvkyfawmhonf/ jrif;&xm;rsm;onf a&Twacsmif;aygif (ajrvrf;)rS
rarmif;yJ ausmufvrf;wGifom armif;MuaomaMumifh ausmif;rStjyefwGif
aps;csKdudkjzwfí 84 vrf;wavQmuf ajrmufodkUavQmufvm,if; aemufodkU
cPcP vSnfhMunfh& \/ jrif;&xm;wpif; armif;vmaomtcg
ausmufvrf;eab;&Sd ajrvrf;ay:wGif avQmufcJU&mrS ausmufvrf;bufodkU
rodrom csOf;uyfvkduf&\/ xifxif&Sm;&Sm; ruyf0HUay/ þokdUjyK&jcif;rSm
jrif;&xm; ukvm;tay:&Sd [efvkyf&jcif;jzpf\/ jrif;&xm;ukvm;rsm;onf
aemufNrD;cdkpD; aomoli,frsm;udk MumyGwfESifhvSrf;í&dkufwwfay&m uREkfyfu
ol\jrif;&xm;udk aemufNrD;cdkrnfh BuH&G,fcsuf vkH;0r&Sdav[efjzifh
tjcm;bufodkU rsufESmvSnfhum vrf;avQmufvm&\/ jrif;&xm;onf
uREkfyfudkrSDvmí ausmfwuf&mwGif tcsKdUukvm;onf vrf;eab;rSavQmuf
aomaumifuav;rsm;udk rsufapmif;xkd;um tuJcwfwwfaMumif;
uREkfyfodaomaMumifh olUjrif;&xm;udk*&krpdkufav[efjzifh rsufESmvTJum
vrf;avQmufvm&jcif;jzpf\/ ausmfwufoGm;onfhtcgwGifvnf;&kwfw&uf
ajy;írvdkufao;yJ ukvm;uvSnfhMunfhrMunfhudk apmifhMunfh&ao;\/
awmfawmfuav;a0;í pdwfcs&aomtcgrSom ajy;vkdufNyD; aemufNrD;
cdk&avonf/ ckd;aMumifckd;0SufjyKaom tvkyfrsKd;rSmvG,fulvSonf r[kwfacs/
&efyJGrdoGm;jcif;
68
vrf;bufodkU auGUcsKd;vdkufonfjzpfap &kwfw&ufavQmqif;&jyef\/
auGUoGm;aom tcgüukvm;onf aemufodkU vSnfhMunfhckdufESifhBuKHí
uREkfyfudkjrifojzifhMumyGwfudkjyoGm;&m uREkfyfuvnf; vufoD;uav;udk
jyvdkufao;onf/ wcgw&HwGifrl 0rf;vsm;arSmufum ckdpD;pOfvrf;ab;rS
vlaemufuav;wa,mufu ]]a[; *gvd0gvm;}}[k ac:um&xm;aemufNrD;
odkUvufnId;nTefjyojzifh ysm,D;ysm,m avQmqif;vkduf&\/ aemufuscJUvQif
&TDueJjrnfívmaom MumyGwfonf ausmay:odkUvnf;aumif;? OD;acgif;ay:
odkUvnf;aumif; trSwfwHqdyf&dkufESdyfvkdufojzifh t&Id;rsm;xifaecJUavNyD/
þuJUodkUcH&aomtcgrsm;wGif a'goxGufvmojzifh uREkfyfonf [pfatmf
ajymaom aumifuav;udk vSrf;Munhfvdkufí &G,fwlcsif; jzpfaeygu
wcsDwyJGowfykwfcJU&ao;onf/ waeUwü þenf;jzifh aumifuav;ESifh
owfykwfaepOf rdcifESifhzcifwdkUaps;csKdrS zdeyfvkyf&eftwGuf ouúvyfxnfESifh
tjcm;ypönf;rsm;0,fí jrif;&xm;jzifh jyefvmMuonfESifh uREkfyfwkdUudk
jrifoGm;\/ zcifonf jrif;&xm;ay:rSqif;vmí aumifuav;
wa,mufESifhowfykwf&rnfavmqdkum tdrfa&mufrS &dkufOD;rnfl[kBuKH;0g;
ao;&m rdcifu]]udk&ifhrvJ bmrar;? nmrar;eJU &dkufcsifwmcsnfyJudk;}}[k
ajymojzifh zcifu ]]&efjzpfwmudk;As}}[k jyefajymonfwGif rdcifu
]]jzpfoifhvJjzpf&rSmaygh udk&if}}[k cyfwif;wif; jyefajymonfESifh uREkfyft&dkuf
vGwfoGm;&bl;avonf/
EIwfwdkufcsufay;jcif;
69
ayOD;rnf/ uREkfyf okH;ESpfausmfav;ESpfom;&Sdí pum;ajymwwfp
jyKonfqdkvQifyif zcifonf zdeyfvkyfzdkU u&d,mrsm;0,f&efoGm;wdkif;
uREkfyftm; yckH;ay:wGifxrf;vsuf vu©Pma&;okH;yg;? £wdydaom b*0g?
a[wkypöa,mpaom pmrsm;udk EIwfwkdufcsay;ojzifh uREkfyf&Gwfqdk
wwfaeavNyD/ uBuD; cauG;rQ roif&ao;rD txufygpmrsm;udk ryDuvm
yDuvmjzifh vlB uD;rsm;a&SUü &Gwfqdkckdif;jyjcif;tm;jzifh tom;,lwwf&Smonf/
uREkfyftm; vlxl;uav;[lítjcm;olrsm;u csD;rGrf;Muaomtcg zcifrSm
tvGef*kPf,laomfvnf; uREkfyfrlum; 0rf;omjcif;r&Sd? tjcm;uav;rsm;uJU
odkU rupm;&jcif;twGufom 0rf;enf;rdonf/ BuD;jyif;aomtcgü
pOf;pm;rdonfum;arsmufyJGjyaomtcgüwGif y&dowfu Mobmvufckyf
wD;jcif;twGuf 0rf;omjcif;r&Sdaom arsmufuav;ESifh wlavawmhonf[lí
jzpfonf/
ynmtm;ay;ykH
70
tyfESHxm;\/ yxratmifjrifoltwGufaps;csKdxJrS azmifwdefwacsmif;
0,fcJUjcif;udk uREkfyfrSwfrd\/ uREkfyfonf azmifwdefvdkcsifvSí
ylqmaomfvnf;0,fray;yJ ]azmifwdefvkdcsifvQif yxr&atmifrif;BudK;pm;}[k
zcifu jyefajymavonf/
uREkfyfum; yxrr&? 'kwd,ESifh wwd,rQom vdkufcJUEdkifaomaMumifh
zcif\azmifwdefqkudk uREkfyfr&? b,fawmhrSvnf; 0,fray;acs/
uREkfyf\rdbrsm;rSm xdkpOfu pD;yGm;a&; acsmifvnfvSonf r[kwfonfhtxJrS
ausmif;om;rsm;tm; okH;av;ig;usyfwefrQpDjzifh pm;ar;yGJvkyfwdkif;qkay;jcif;
wnf;[laom csD;jrifhrIonf a&S;cwfrS þacwfwdkifatmif rnfonfh
ausmif;om;rsm;\rdbrsm;rS jyKvkyfonf[krBuKH bl;ay&um; arG;ozcif\
ynma&;ajrSmufpm;tm;ay;jcif;wnf;[laom 0goemESifhapwemudk vIdufvSJ
pGm MunfndKrdygonf/ zcifonf uREkfyftay:ü tkyfcsKyfykH wif;usyf
vGef;onf[k rauseyfjcif;tBudrfBudrf jzpfcJU&bl;aomfvnf; þtcsuf
wpfckudk ESvkH;oGif;jcif;tm;jzifh ajzazsmufcJU&ygonf/
xdyfxkd;íwuf&aompepf
71
xdkolu ajzEdkifvQif 'kwd,vltm; tjcm;pmwvkH;ar;\/ ,if;okdUwa,mufpD
ar;oGm;&m rajzEdkifol &Sdonfhtcg aemufvltm;ar;í xdkoluajzEdkifvQif
rajzEdkifaomvl\xdyfudkwcsufxkd;NyD; ol\ae&modkUwuf&\/ rajzEdkifí
atmufodkU a&TUay;&aomvlrSm þrQESifh rNyD;ao;yJaemufwvkH;ar;jyef&m
rajzEdkifjyefu ajzEdkifaom atmufvl\ xdyfxkd;jcif;cH&NyD; wae&m
qif;&jyef\/ pmwvkH;rSrusufcJU&ol jzpfygrl wa,mufNyD;wa,muf
wwef;vkH;\xdyfxkd;cH,if; atmufqkH;okdUa&mufoGm;avawmh\/ wcgw&H
wGif cufaompmwvkH;udk xdfyfqkH;vltm;ar;í rajzwwfojzifh 'kwd,vl
tm;ar;&m xkdoluvnf;rajzwwfvQif ]aemufwa,muf? aemufwa,muf}
qdkum wwef;vkH;qkH;atmifar;oGm;\/ wcgw&HwGif atmufqkH;vlokdU
a&mufumrS ajzEdkifjcif;vnf;&Sdav&m xkdolonfwwef;vkH; udk ]xdyfxkd;}NyD;
txufqkH;okdU wufoGm;&av\/ wcgw&Hürl wwef;vkH;\ xdyfxkd;cH&NyD;
atmufqkH;odkU qif;oGm;&aomvlonf wwef;vkH;udk ]xdyfxkd;}NyD; txuf
qkH;odkU jyefa&mufoGm;jcif;rsm;vnf;&Sdavonf/ yxrü ausmif;om;rsm;onf
pdwf0ifpm;zG,faumif;aom pepfwck[lí awmfawmf oabmusMuonf/
aemufydkif;ürl tjypftemtqmrsm; awGUvmMu\/
wenf;awmhaumif;onf
72
OD;yOöif;onf ememxkd;jcif;udk cGifhvTwfaomfvnf; nSmxkd;aomvludkac:í
]]'Dvdkxkd;&w,fuG}}[kqdkum xkdol\OD;acgif;udk ememBuD;xkd;jyavonf/
þwGif uREkfyfwdkUrSm rnfolUtm;rqdk ememxkd;vQifomxkd;onf? ]nSm}onf[l
íum; rvkyf0HUMuawmhay/ xdkUjyif uREkfyfwdkUtwef;xJü toufvnf;BuD;í
00wkwfwkwfESifh Avaumif;aom ausmif;om;BuD;wa,muf&Sd&m xdkolu
xkd;&aomtvSnfhwGif cyfrSefrSefxkd;aomfvnf; av;vHvSaom ol\vufoD;
BuD;aMumifh uREkfyfuJUodkUaom aumifuav;rSmykí ykí0ifoGm;av\/
uREkfyfwkdUteufwGif touftBuD;qkH;jzpfí ydefydef&Snf&Snf ausmif;om;BuD;
wa,mufvnf;&Sdao;\/ xdkolrSm 18 ESpfom;t&G,fwGif t&yf 5ay
10vufrcefU &SdaeavNyD/ uREkfyfonf xdkvlBuD;tm; xdk;&ef&Sdaomtcg
ol\OD;acgif;udkol\OD;acgif;udk rSDatmif rvSrf;Edkifojzifh ckefíxdk;&m
tm;vkH;u &,fMu\/ wcgurl vltrsm;&,fMurnfpdk;onfh vu©PmESifh
ol\OD;acgif;udkikHUay;&m þonfrSmvnf; oufom&mr&yJ &,fNrJwdkif;
&,fMuavonf/ (ppftwGif;ü ouFef;0wfaeonfh xdkvlBuD;tm;
bkef;BuD;ausmif;wausmif;ü awGUqkHrdMu&mwGif þtaMumif;udk oluyif
ajymí &,fMu&ao;onf/) xdkvlBuD;onf uREkfyfawGUbl;orQaom
vlrsm;teufwGif oabmtaumif;qkH; wa,mufjzpf\/ xkdtcsdefürl
uREkfyfxuf t&yfwvufrcefUavmufomjrifhawmh\/ (,ckrlum; ysHvGef
awmfrl &SmavNyD/) uREkfyfrSm twef;xJwGif tawmfqkH;xJujzpfygvsuf
(eHygwfcsdwfxJwGifygonf/) waeUvQiftenf;qkH; av;ig;csuf
txkd;cH&ojzifh vl0BuD;\ vufoD;csufrdaomaeUrsm;wGif OD;acgif;usdef;ao;
&m nHUzsif;í q,fhav;ig;csuf txkd;cH&olrsm;tzdkUrSm b,fvdkae&SmMurnf
rajymwwfay/ uREkfyfwdkUonfwaeUvkH; twef;txufESifh atmufqif;csnf
wufcsnf&SdaeMuav&m aemufqkH;tcsdefwGif rdrdwkdU\ae&mtpDtpOfudk
73
rSwfom;xm;í aemufwaeUwGif 4if;tpDtpOftwdkif; &yfMu&av\/
,ckjyefíMunfhaomf rnfonfhausmif;wGifrS rBuKHcJUbl;onfhpepf jzpfaomf
vnf; ausmif;om;rsm; pmusufapzdkUwkdufwGef;a&;wGif tvGeft&m a&muf
aom pepfwckjzpfonf[k qkH;jzwfcsuf cscsif\/ okdU&mwGif þpepftwkdif;
vdkufemusifhokH;MuzkdU tBuHay;wkdufwGef;jcif;um; r[kwfay/
Ak'¨bmom(bD?wD?tif)ausmif;jzpfvmykH
74
ra&;jzpfyJ&SdcJU&m ESpfyg;vkH; ysHvGefawmfrlNyD jzpfaom ,cktcsdefrSyif
þtaMumif;udka&;&ygawmhrnf/ Nrdwfq&mawmf bk&m;BuD; twGufum;
udpör&Sd? OD;wdavmu udk,fawmftwGufrl ruG,fvGefrDa&;jyjcif;tm;jzifh
aus;Zl;rqyfEdkifjcif;twGuf vGrf;qGwf0rf;enf; rdygonf/
vlwdkif;atmifapaomenf;
75
q&mESifhwynfhoabmxm;
76
q&monf vlyg;wa,mufjzpfí uREkfyftaMumif;udk &dyfrdojzifh NyKH;pdpd
Munfhjcif;udkvnf; uREkfyfem;vnfonf/ q&monf wynfhwa,muf
t,f'Dwmjzpfjcif;twGuf *kPf,l&Smonfh vu©PmESifh 0rf;omtm;&
ajymoGm;&Sm\/ þtaMumif;udk ausmif;om;a[mif;rsm;awGUwdkif; uREkfyfu
ajymjy&m olwkdUuvnf; þenf;ESifhjzpfbl;aMumif; jyefajymMu\/ uREkfyfwkdU
u q&mqdkonfrSm &dkufydkifonf[lívnf;aumif;? OD;yOöif;jzpfaomaMumifh
omí&dkufydkifonf[lívnf;aumif; em;vnfMuí (&dkufvGef;onf[k
xifMuapumrl) q&mOD;xGef;0if;tay:ü qefUusifaom pdwfrsKd;
r&SdMujcif;pdk;pOf;rQ rSefaomfvnf; i,fpOfu aMumufcJU&jcif; twGufaMumifh
taMumufrajyEdkifonfESifh rsufESmcsif;rqdkif vdkMujcif; yifjzpfygonf/
þacwf q&mwynfhrsm;url &,fcsifaumif; &,fcsifMuay vdrfhrnf/
usDpm;vGefjcif;
77
ausmif;rSm ESpfxyfwdkufjzpfí atmufxyfwGif zdeyfpD;&aomfvnf; tay:xyf
wGif zdeyfcRwfMu&\/ uREkfyfrSm tay:xyfodkU udpöwckESifh wufoGm;í
avSum;wGif zdeyfqef;uav;udk cRwfxm;cJU&m jyefqif;vmaomtcgü
rawGU&awmhacs/ zdeyfuav;rSm rnfol\ zdeyfESifhrQrwlaomaMumifh
rSm;Edkifp&mr&Sd? wrifwumaemufajymifí 0Sufxm;onfjzpfap ckd;xm;onf
jzpfap jzpf&ayrnf/ zdeyfaysmufaom udpörQavmufESifh q&mrsm;tm; wdkif&ef
xkH;pHr&SdaomaMumifh udk,fhzmom &Sm&\/ rawGUacs/
'ku©a0'em
78
eif;vdkuf&jcif;aMumifh ESpfqrQylavmifjcif;udk cHpm;&ojzifh av;ig;vSrf;
oGm;rd&mwGif rcHr&yfEdkifawmhyJ ]awmufavQmufajy;oGm;awmh rnf}BuHrd\/
okdUqdkvQif q&m\&dkufESufjcif;cH&rnf[k odaomaMumifh rajy;0HUyJ
tHBudwfcH,if; ]tvdkav; tr,fav;}[k nnf;csifvm\/ okdU&mwGif
ausmif;om;rsm;&,fMurnfudk &SufonfESifh nnf;nLrnfhtoHudk rsKdcsvkduf&m
rsuf&nfrsm; ,dkusvmawmhonf/ þwGif uREkfyfonf ]ausmif;om;wa,muf
a,muf\ npfywfjcif;aMumifh igcH&avjcif;} [katmufarhum ]ql;wacsmif;}
aygufvm&jyefygawmhonf/ xdknaewGif tdrfodkU jyefa&mufaomtcg
ae&mwdkif;&dkufcsifwwfaom zcifrodapyJ rdciftm;ajymjyí rdcif\
tumtuG,faMumifh uREkfyftzdkUoufom&m&avawmhonf/ zcif\obm0
rSm rdrdu tjrwfwEdk; txl;wvnf csKyfvkyfay;xm;onfh zdeyfopfudk
vkHNcKHatmif rxdef;odrf;Edkif&oavm[laom tjrifrsKd;om&Sdwwfí tawmf
aMumufzdkUaumif;avonf/
rnfol\tjypfay;enf;
79
vrf;c&D;wGif uREkfyfwa,mufwnf; ygonf/ OD;yOöif;udk vkdufydkUonfh
yGJuawmfwtdrfvkH;vnf;ygMuonf/ þtxJrSyif uREkfyf\ vkHNcKHa&;twGuf
pdwfrcsaomaMumifh bk&m;yJGodkU rxnfhvkdufEdkifqdkjcif;rSm (OD;yOöif;udk,fEIduf
uyif) vGefvGef;onf[k ,lqaeavNyD/ okdUaomf OD;yOöif;onf
zciftm;rnfokdUrQrajym ]]rifhzmomMunhfvkyfav}}[k uREkfyftm; vTJxm;\/
uREkfyfum; 11 ESpfom;t&G,f&SdavNyD/ a&Tpm&Hbk&m;yJG\ aysmfp&maumif;jcif;
taMumif;udk Mum;&bl;aom uREkfyfrSmvnf; rvkduf&vQif ao&ravmuf
jzpfaeavNyD/ uREkfyfvnf; xdkt&G,fodkU wkdifatmif zcifpum;udk
rjrifuG,f&mü azmufzsufcJUrdbl;aomf vnf; wdkuf&dkufqefUusifbuf
jyKbl;jcif;um; r&Sdao;ay/ þtBudrfwGifrl um;zcif\ wm;jrpfjcif;onf
w&m;enf;vnf;rus[k ,lqonfESifh tdrfrS ajymifajymifxGufoGm;í
bk&m;yGJokdU vdkufoGm;av\/ (trSefudkajym&vQif uREkfyfrSmbk&m;yJG
wavQmufvkH;wGif zcif\rMunf&TifaomrsufESmudkom jrifvsuf&Sdaom
aMumifh arQmfvifhoavmuf raysmfcJU&ay/)
tdrfodkUjyefa&mufaomtcsdefü zcifonf uREfkfyftay:wGif a&S;uuJUodkU
r[kwfyJ ]cyfwef;wef;} vkyfaeav&m uREkfyfuvnf; rdrdrSefonf[kxifum
cyfwef;wef;yif wkHUjyefrdonf/ þtjzpftysufrSmrnfol\ tjypfjzpfonf[k
uREkfyfrqkH;jzwfvkdaomfvnf; xdktcsdefrSpíuREkfyfwkdUom;tzESpfa,mufrSm
MuifemrIavsmhyg;vmjcif;um; trSefjzpfonf/ zcifu [efvkyfí wif;rmjcif;
jzpfcsifjzpfrnf/ uREkfyfurlusyfwnf;vGef;aom zcifwa,muf[k
wu,fjrifvmí ol\cspfvGef;jcif;twGuf 0rf;romEdkifatmifjzpf
rdawmhonf/ tb,faMumifhqdkaomf om;orD;wdkUrnfonf rdbtay:ü
tvkH;pkHauseyfí rdrdwdkU\aetdrfü aysmfydkufoifhonfjzpf&m uREkfyfrSm
xdkuJUodkUrjzpf&yJ pnf;vkH;aompdwfrsKd; avsmhyg;oGm;ayaomaMumifhwnf;/
80
þodkUa&;jcif; tm;jzifh zciftm; tjypfwifvkdjcif;r[kwf/ uREkfyf\
uHraumif;jcif;[líom qdkvdkygonf/
,luvpf vlrjzpf
81
uREkfyf\ewfrif;BuD;
82
jyKjcif;udkyif olodygu uREkfyfbufrS vdkuf\/ olwkdUnDtpfudkonf
tcsif;csif; pum;rajym/ udkxGef;vSonf uREkfyfwa,mufwnf;udkom
ta&mw0if&Sdí olUnDxufyif uREkfyfudk cspfonf[kyif xifrd\/
[kwfr[kwfum; rajymwwf/ uREkfyfurl 4if;txifaMumifh udkxGef;vStm;
wkd;ícspfrd&m? udkxGef;vSuvnf; þtwGufaMumifh wdk;íMuifemykH&onf/
þokdUjzifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm wESpfxufwESpfcifrifvmMuí &G,fwl
r[kwfaomfvnf; wyl;wGJwGJ &SdMuav\/
tawmfqkH;vlwa,muf
83
wGif q&mwdkif;\ csD;rGrf;jcif;cH&í 4if;aoqkH;aomtcgü twef;q&mu
tvGefESajrmzdkUaumif;aom ausmif;om;wa,mufjzpfí olUuJUodkUrjzpfMu
ap&ef uREkfyfwkdUtm; owday;jcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdonf/ (aoqkH;aom
tcgwGif udkxGef;vSrSm 9wef;okdUa&mufí uREkfyfrSmvnf; 8wef;okdUa&muf
avNyD/) uREkfyfonf woufwmwGif ]vlawmfrsm;udk owdxm;í
apmifhMunfhwwfoljzpf&m? uREkfyfawGUbl;onfh ]vlawmf}ESpfa,mufteufwGif
udkxGef;vSvnf; wa,mufjzpfayonf/ þvltouf&SnfcJUvQif {uEÅ
BuD;yGm;&rnf[k uREkfyfajym&Jonf/ ausmif;ü twlaeMupOf (uREkfyftm;
tumtuG,fay;aom aus;Zl;aMumifh ayavmrod) uREkfyfonf udkxGef;vS\
opöm&SdaomacG;uav; (Faithful Dog) uJUodkUvnf;aumif;?
a&mfbifqifu&l;qdk;\wynfh z&dkufa';uJUokdUvnf; aumif; olUaemufrS
waumufaumuf vkdufumol\trIBuD;i,fwkdUudk aqmif&Gufay;&jcif;
twGuf MunfEl;rd\/ 5 wef;pmar;yJGü olatmifí uREkfyfusojzifh
cGJcgeD;wGif udkxGef;vSonf uREkfyftm;ausmif;aemufaz;odkUac: í uREkfyf\
yckH;udkzufnSpf,if; rsuf&nfrsm; 0dkif;vm&m? uREkfyfuvnf; &IdufBuD;wiif
idk,dkrdavonf/ (uREkfyfwdkU jrefrmvlrsKd;onf rdwfaqGoli,fcsif; ESifh
aqGrsKd;rdbponfrsm;tay:ü cifrifjcif;udk azmfxkwfjyojcif; enf;vSaom
vlrsKd;jzpf&m? uREkfyftzdkU&mwGifvnf; rsuf&nfusonftxd azmfxkwfjyo
rdjcif;rSm woufvkH;wGif xdktBudrfyxrqkH;tBudrfjzpfygonf/)
ausmif;ajymif;a&TU&jcif;
84
wvGrf;wnf;vGrf;vsuf&Sdygawmhonf/ OD;yOöif;OD;wdavmurSmvnf; vlxGuf
oGm;NyD;jzpfí t&dkufcH&zdkU r&SdonfhtxJrSmyif tjcm;ausmif;om;rsm;ESifh
twlwuG t&dkufcH&bl;jcif;rsm;udk owd&í vGrf;ovdkvdkjzpfrdygao;onf/
þESpfürl wuúodkvf0ifpmar;yJG (Entrance) ESifh puúif'&D q&mjzpfwef;
atmifonfh q&maumif;wa,muf a&mufvmonfESifhcufvSonf xifcJU
aom ],luvpf}udk uREkfyfoabmaygufatmif oifjyEdkifay&m? ,cifESpf
uwnf;u þq&mrsKd;ESifhawGU&vQif tvG,fwulyif atmifjrifEdkif
vdrfhrnf[kxifrdonf/ 1902ESpfwGif uREkfyf5 wef;atmifaomtcg
Ak'¨bmomausmif;rSm 6 wef;ausmif;zGifhEdkifaom tajctaer&Sdao;onfESifh
uREkfyfrSm at? bD? trf ausmif; (tar&duefausmif;)odkU ajymif;a&TUí
ausmif;a0;aom 'ku©rSvGwfajrmufNyD;ygNyD/
ausmif;BuD;\t&Sdef
85
Ak'¨bmomausmif;rSm xdkpOfu ausmif;om;OD;a&w&mcefUrQom&Sdonfh
t&yfausmif;uav;rQomjzpf&m? tar&duef ausmif;rSmrl ausmif;om; 300
ausmf&Sdí BuD;us,faom taqmufttkHBuD;rsm;? tcReftwufawGESifh
jrifhrm;vSaom bk&m;&Sdcdk;ausmif;BuD;? us,f0ef;aom 0if;BuD;? abmvkH;uGif;
BuD; ponfwkdUjzifh x,fx,f0g0g cefUcefUnm;nm;? om;om;em;em;
&SdvSonfjzpfaomaMumifh t&yfom;rsm; jzwfoef;oGm;vmjcif; rjyK0HUavmuf
atmift&SdeftapmfBuD;vSonf/ xdkodkUaom ausmif;BuD;odkU ausmif;uav;rS
ausmif;om;wa,mufjzpfonfh uREkfyfa&mufoGm;&onfhtcg ajrBuD;udkyif
&J&Jreif;0HUavmufatmif ausmuf'l;wkefrdygonf/ (þonfrSm bkef;BuD;
ausmif;om;\ obm0jzpf[efwl\/ bkef;BuD;ausmif;om;rsm;onf
ausmif;0if;xJüzdeyfcRwfMu&onf/) wwd,tcsufü 6wef;jyq&m
q&mEdkifrSm ausmif;q&mrsm;teufwGif emrnfBuD;wa,mufjzpfí {&mr
ausmif;om;BuD;rsm;udkyif ]rsOf;vkH;}ESifh &dkufonf[kajymoHMum;&\/ uREkfyfrSm
Ak'¨bmomausmif;wGif ESpfESpfcefU t&dkufvGwfcJUaomfvnf; t&dkufcH&aom
a0'emESifhywfoufí (ausmif;a&mtdrfyg) tusifh&cJUol jzpfojzifh
aMumufvSatmifr&Sdaomfvnf; &dkufaeusolu&dkufjcif;r[kwfonfh twGuf
aMumifh tvGefxdwfvsuf&Sd\/ (emusifjcif;twlwl jzpfaomfvnf;
]rsufESmod}\&dkufjcif;ESifholpdrf;\&dkufjcif;wdkU rwlykHudk em;vnfaumif;rS
em;vnfMuayvdrfhrnf/ uREkfyfuJUokdU&dkufjcif;trsKd;rsKd;cH&bl;rSom em;vnf
Edkif vdrfhrnfxifonf/) odkUjzpf&um; uREkfyfrSm ausmif;tyfNyD;í yxrOD;aeU
ausmif;wuf&aom eHeufwGif 1956 ckESpfu axmifxJokdU zrf;ac:oGm;aom
eHeufxufyifwkefvIyf acsmufcsm;jcif;jzpfay:vmonf/
86
or®ma'oewf
"r®oDcsif;oDqdk&jcif;
87
ausmif;om;rsm;onf rdrdwdkU\ twef;rsm;odkU roGm;&ao;yJ
ausmif;BuD;tay:xyf&Sd cef;raqmifBuD;odkUoGm;Mu&\/ ausmif;tkyf
q&mBuD; u rkwfqdwfarG;BuD; wzGm;zGm;ESifh pifjrifhay:üxdkifvsuf&Sd pOf 300
cefUrQaom ausmif;om;rsm;onf ESpfa,mufwJGxdkif&aom ckHrsm;ay:wGif
NidrfoufpGmxdkifvsuf&SdMuav&m? þrQavmuf us,f0ef;aom cef;rBuD;udk
vnf;aumif;? þrQavmuf ajrmufjrm;pGmaom ausmif;om;rsm;udk
vnf;aumif; rjrifbl;onfh uREkfyftzdkUrSm tvdkvdkvefUvsuf &Sd\/
xdkUaemuf"r®oDcsif; oDqdk&eftwGuf wNydKifeufwnf; xvdkufMu
ojzifh ]0kef;}ueJjrnf[def;oGm;aom toHBuD;onfvnf; uREkfyftm; wkd;í
&ifzdkvIdufap\/ ausmif;tkyfBuD;u "r®oDcsif;eHygwfudk ajymvkdufojzifh
ausmif;om;rsm;onf ESpfa,mufvQif wtkyfuspDudkifxm;Muonfh
"r®oDcsif;pmtkyfudkvSefMuí oDqdk&rnfh oDcsif;ydk'fudkawGUMuaomtcg
ausmif;tkyfBuD;u pwifoDqdkvkdufonfESifhwNydKifeuf ausmif;om;rsm;a&m
ausmif;q&mrsm;yg wnDwnmwnf; oDqdkMuavukef\/
MunfEl;zG,faomtoH
88
*kPfawmfwkdUESifh ywfoufí yDwdjzpf&atmif &Gwfqdkjcif;udk
rMum;&bl;&SmMuyJ ]]Ak'¨H o&PH *pämrd}}[lí bkef;awmfBuD;rsm; &GwfqdkoHrQ
avmufudkom Mum;&bl;onfh &yfa0;rS tyfESHxm;aom ausmif;om;uav;
rsm;tzdkUrSm c&pf,ef"r®oDcsif;udk Mum;&jcif;wckwnf;ESifh yifpdwfMunfEl;í
4if;bmomudkt[kwfB uD;xifum ul;ajymif;,kHMunfoGm;&Sm jcif;onf tHUMo
xdkufonfr[kwf[k uREkfyfpOf;pm;rdygonf/ "r®oDcsif; qdkNyD;Muonfhaemuf
qkawmif;jcif;ESifh ausmif;udpöt00wkdUudk ausmif;tkyfBuD;u ajymjyjcif;
ponfjzifh aqmif&GufNyD;MuaomtcgrS ausmif;q&mrsm;ESifh ausmif;om;
rsm;onf cef;rBuD;rS qif;vmMuí twef;toD;oD;odkU 0ifMu&avonf/
£ajE´aumif;vSaom q&mEdkif
89
rsufESmxm; qdk;vSonfhum;r[kwf? £ajE´BuD;jcif;oufouf aMumifh
aMumuf&jcif;jzpf\/ tar&duefausmif;onf xdkacwfüausmif;om;
qkd;BuD;rsm; tvGefaygonf[k rEÅav;NrdKUwGif emrnfBuD;vsuf&Sd&m nOfhtcsdef
rsm;wGif ausmif;jyifokdUxGufí c&D;oGm;olrsm;\ y0gudkcRwf,laom
ausmif;om;BuD;rsm;yif &Sdonf[kajymMu\/ q&mEdkifrSm 6wef;jy
q&momr[kwf ausmif;tdyfausmif;pm; ]abmf'g}rsm;udktkyfcsKyf&aom
q&mvnf;jzpfay&m ausmif;om;qkd;BuD;rsm;onf EIwfcrf;arG; pkwfzGm;ESifh
aigufvm;atmfvm; Ncdrf;ajcmufaom abmf'gq&mrsKd;udkraMumufMu? rsufESm
ydk;oufum £ajE´ESifhvSrf;íMunhfwwfaom q&mEdkifudkom aMumufMuonf
[kajymMu\/ q&mEdkifonf rsufvkH;ESifh &dkufwwfonf[k emrnfBuD;vsuf
&Sdaomfvnf; cPcP&dkuf&onfr[kwf/ 4if;tm;tmcHaom ausmif;om;
qdk;BuD;wa,mufudk &dkufzl;jcif;aMumifh emrnfBuD;jcif;jzpf\/ okdU&mwGif
þtaMumif;udk aemufrSod&aom uREkfyftzdkUrSm q&mEdkif0ifvmjcif;udk
jrif&&kHESifh aMumuf'l;wkefrdygawmhonf/
tuJprf;Mujcif;
uREkfyfuaMumufrnfhomaMumuf&onf/q&mEdkif\&dkufjcif;udkwBudrfrQ
rcHcJU&bl;yg/ ausmif;BuD;udk aMumufonfESifh q&mudkyg a&míaMumufjcif;
jzpf[efwlygonf/ tar&duefausmif;okdUa&mufcgptcsdefü uREkfyfonf
twef;xJwGif ti,fqkH;jzpfí (&G,fwlwa,muf ESpfa,muf awmh&Sdygonf/)
]cJrSefbl;aom pmoli,f}qdkouJUodkU uREkfyftm; tEdkifusifh Muvdrfhrnf
txifESifh ukyfukyfuav;aepOf tuJprf;aom ausmif;om; ESpfa,muf
okH;a,mufESifh BuKH&ao;\/ wpfa,mufu uREkfyftm; aumfzD
90
(ESpfjym;wef)wcGuf twdkufcdkif;í tjcm;wa,mufu vufudkify0gudk uyfí
awmif;\/ rkefUzdk;ESpfjym;om&aom uREkfyfrSm xkdoltm;uREkfyfraomufyJ
aumfzDwdkufvdkufEdkifaomfvnf; vufudkify0gudkrl tvGefESajrm\/ xdkvuf
udkify0grSm atmufjynfu t&D;wa,mufu ydkUvdkufonfh wxnfwnf;
aomydk;vufudkify0gav;jzpfí tem;uGyfwGif aq;a&mifpkHjzifh ESdyfxm;onfh
tvHuav;rsm; yg&Sdjcif;udkrSwfrdao;\/ 4if;udk em;ylem;qmESifh
uyfíawmif;aom ausmif;om;rSm uREkfyfxuftenf;i,frQomBuD;í
aMumufavmufatmif r[kwfaomfvnf; olu]abmf'g}jzpfonfwaMumif;?
uREkfyfuvlopfjzpfonfwaMumif;aMumifh aemufqkH;wGif em;at;apawmhqdkí
ESajrmvsufESifh ay;vkduf&onf/ þum;&Sdygapawmh/ odkUaomfuREkfyf\pdwfudk
nId;i,fatmifwrifvkyfaom ausmif;om;BuD;wa,muftaMumif;udk azmfjy
csifygao;\/ uREkfyfrSm ausmif;BuD;ü vlopfuav; wa,mufyDyD
tm;vyfcsdefrsm;wGifopfyif&dyfü jrufcif;ay:wGif wa,mufwnf;
oGm;xdkifavh &Sd&m waeUoü uREkfyfwkdUtwef;om;jzpfaomfvnf; uREkfyfxuf
tenf;qkH; 5ESpfcefUBuD;í vlysKdBuD;zm;zm;jzpfaom abmf'gausmif;om;BuD;
wa,mufonf teD;okdUcsOf;uyfí-
]]a[haumifav;? rif;b,fausmif;u a&mufvmwmvJ}}
]]bD?wD?tif ausmif;uygAsm}}
]]rifhudk igMunfh&wm arwÅmr&SdvdkufwmuGm}}[k tajcmufwdkufouf
ouf ajymoGm;avonf/ 4if;ausmif;om;onf arwÅmw&m; a&SUxm;&rnf
qdkaom c&pfawmfudk udk;uG,foljzpfaMumif; aemifaomtcgü od&ay&m
ausmif;xGufNyD;aemuf rsm;rMumrDtwGif; ykvdyfa&m*gESifh aoqkH;oGm;onf[k
Mum;od&\/ uREkfyfrSm vlwbufom;udk MuifemrIacgif;yg;olwa,muf
r[kwfaomfvnf; xdkol\aojcif; owif;uJUokdU uREkfyf\ESvkH;ü xdcdkufrI
91
enf;yg;jcif;udk rBuKH&bl;ay/ xdko\
l pum;wcGef;onfvnf; ]ql;}
wacsmif;aygufaponf[k uREkfyf,lqrdonf/ (uREkfyftay:üarwÅm
r&Sdjcif;um;xm;ygawmh/ jzpfEdkifygonf/ odkU&mwGif bmtaMumif;rSr&SdyJ
oufoufzGifhajymvmjcif;um; udk,fhxufi,foludk tEdkifusifh&m
a&mufygonf/)
wwfoavmufrjy0HUjcif;
92
4wef;rS 8wef;wdkifatmif tpdk;&ppfpmar;yGJrsm;jzpfí 9wef; ]tifx&if;}
Entrance ac:wuúodkvf0ifpmar;yGJrSm umvuwÅm; ,leDAmpDwDrS
ppfaq;avonf/
tajctaewufvmjcif;
qE´jyjcif;wrsKd;
93
xufvdrfrmatmifqkdí a&S;uxufyifusyfwnf;csifao;\/ uREkfyfrSmvnf;
t&G,ftavsmufpGef(avwHcGef)vTwfjcif;? xkyfqD;jcif;? zefwkdUjcif;? zefckefjcif;
paomupm;enf;rsm;udk upm;csif\/ xkdtcsdefüuREkfyftoufrSm q,fhav;
ig;ESpf &SdNyDjzpf&m xdkacwfu ]pGefvTwfjcif;}tvkyfrSm vlysKdayguf t&G,frS
pítouf 25?30 t&G,fwdkifatmif upm;Muí naewdkif; aumif;uifwGif
a&mifpkHavwHcGefrsm;jzifh &IyfaxG;vsuf&Sd\/ ]pGefwaumif} jywfoGm;onfhtcg
wkwfwdkwkwf&Snf? 0g;vkH;? 0g;jcrf;? ql;cufponfrsm; udkifaqmifvsuf
]pGef}vkdufMuaom uav;oli,fcsif;rsm;uvnf; ajccsif;vdrfvsuf&Sd\/
uRekfyfpGefvTwfvkdufprf;csifonfrSmum; bmESifhrQrwlacs/ ausmif;rStjyef
naecif;wGif tdrfa&SUüxkdifumolwyg; vTwfMuaom pGefrsm;udk armhfíom
Munfhae&\/ upm;cGifhr&acs/ okdU&mwGif uREkfyfü rdcif\cGifhjyKcsuft&
0,fxm;onfh a&mufvkH;? tyfcsnf? avwHcGefwkdUum; tjynfhtpkH&S\
d /
4if;wkdUrSmzcifr&SdckdufwGif upm;&efjzpf\/ wnaeü uREkfyfonf
ausmif;rSjyefvmí zcifr&SdckdufBuKHonfESifh avwHcGef udkxkwfí vTwf&m
avwHcGefonf aumif;uifodkUa&mufí av[kefpD;aejcif; udkMunfEl;pGmESifh
armhfMunfhaepOf aemufrSausmudkAsif;ueJcsvkdufjcif;udkod vkduf\/ uREkfyf
um; zcifjzpfonf[k csufcsif;odonfESifh vefUzsyfjcif;r&Sd? avwHcGefudkom
jyefí&kyfodrf;\/ pdwfxJü ]&dkufprf;ygap}[katmufarUí cyfjznf;jznf;
yif&kyfodrf;ae\/ zcifonfuREkfyf\cHwHwH&Sdaom trlt&mudk &dyfrdí
ememBuD;&dkufav&m uREkfyfrSm tvGefemusifaomfvnf; uwdkufu&dkuf
rodrf;yJ rSefrSefBuD;om odrf;ae\/ þtcsif;t&mudkrdcifjrifí
ajy;vmNyD;vQif zciftm; pum;ajymajymí ac:oGm;avonf/
94
xGufajy;csifpdwfay:vmjcif;
upm;rkef;aomzcif
95
(avmuDrIa&;&mESifhywfoufí) q&mwqluJUodkU tav;jyKaom
yk*K¾d vfBuD;wOD;\ orD;rsm;jzpfMu\/ vomaomnOfhrsm;wGif uREkfyfwkdU
a,musfm;uav;? rdef;uav;rsm;onf (q,fhokH;av;ESpft&G,frsm;jzpfMuí)
xkyfqD;wrf;? zefwdkUwrf;? zefckefwrf;ponfh xkdacwfu upm;Muaom
enf;rsm;twdkif;upm;Mu\/ tvGefvnf; aysmfMu\/ uREkfyfonf ausmif;pm
rsm;udk usufNyD;aomtcg4if;wkdUESifhtwl upm;csifvS\/ okdU&mwGif zcif\
upm;rkef;aom 0goemaMumifh &Hzef&HcgrQom upm;cGifh&\/ xdkuJUodkU
tcGifh&jcif;onfyifvQif rdcif\tultnDaMumifhjzpf\/ wcgw&HwGif
upm;cGifhjyKxm;ojzifh upm;aecdkuftwGif;rSmyif {nfhonfwa,mufa,muf
a&mufvmí (Nrdwfq&mawmfoifMum;xm;cJUonfh) ]vlb,fhES,fa&;yghr,f}?
]bmudkvlac:ovJ} tp&Sdaom ar;cGef;rsm;jzifh tar;tjzjyKvkyf&ef uREkfyftm;
ac:,lavh&Sdavonf/ zcifonf uREkfyfynmwwfjcif;udk vkdvm;&kHomru
ao;yJ wwfjcif;udkvnf; vlodatmifjycsifwwfonfh 0goem&Sdol
jzpfavonf/ ]vlb,fhES,fa&;yghr,f} tp&Sdaomtar;tajzrsm; rSm
i,f&G,fpOfu ]yJGus}cJUbl;aomfvnf; 7 wef; ausmif;om;wa,mufjzpf í
14-5ESpft&G,f&Sdaeaom uRekfyftzdkU&mü &Sufwwfwwf&Sdrdygawmhonf/
xdktxJwGif ]{nfhonfaMumifhayavm}[laomawG;awmrI 0ifvmwwfao;
onfjzpfí uREkfyftzdkU&mü vGefpGmyifrausreyfjzpfcJU&onf/ a,musfm;
uav; wa,mufjzpfonfh uREkfyftzdkUü þrQavmuf uwfuwfowfowf
usyfusyf wnf;wnf;qkH;ryJUjyifay;onfqkdygvQif uREkfyfxufokH;ESpfrQ
i,fonfh ESrwa,muftwGufrlum; ajymzG,f&m r&Sdawmhacs/ olUxufBuD;
onfh rdef;uav;rsm; aysmfaysmfBuD; upm;aeMujcif;udk udk,fhtdrfay:rS
jrif&jcif;? Mum;&jcif;rSwyg; a&maESmupm;cGifh&onfh tBudrfaygif;
tvGefenf;vS\/ tdrfüzcifr&SdyJ &yfa0;okdUoGm;aeonfh tcgrsKd;rSwyg;
96
ESruav;rSm upm;cGifhr&SdaomaMumifh rdef;uav;b0wGif 10 BudrfrQyif
upm;bl;&Smygav\avm[k uRekfyfwGufcsufoem;rdygonf/
yJGMunfhjcif;aMumifh i&JBuD;owJU
97
vkdufjcif;jzpf\/ t"dyÜg,frSm rdbrsm;\ cGifhjyKcsuft& rMunfh&bl;
aomfvnf; wdwfwdwfckd;MunfhaomtBudrfrsm;rl um;tenf;i,f&Sdygonf/
yGJckd;Munfh&jcif;
98
udkbausmhtm; ]cJeJU}av&m y&dowfuvnf;vufckywf wajzmif;ajzmif;
jzifhMobmay;Muavonf/ ,if;odkUem;axmif&ojzifh yDwdjzpf
&onfhtxJüyiftdrfudk owd&í &ifxJü aEG;ueJjzpfrdao;&m armifykuvnf;
wkdUtwl jzpf&onf[k ajymbl;onf/ rif;om; rif;orD; ]ESpfyg;oGm;}NyD;í
idkcsif;wyk'favmuf em;axmifNyD;aomtcg 2 em&Dausmf ausmfcefU&SdNyDjzpfí
tdrfodkUjyefNyD; tdyfrnfjyKMu&mwGif tdyf&mae&mrsm;rSm xm;cJUonfhtwdkif;
&Sdaejcif;udk awGU&ípdwfcsvufcs tdyfvkdufMuav\/
tvdrfrdjcif;
99
zkH;xm;aomapmifrsm;udk vSefMunfh&mwGif uREkfyfwdkUudkrawGUyJ zdeyfud&d,m
rsm; pDcif;xm;jcif;udkawGUoGm;cJUavNyD/
awGUu& &dkufcsifwwfonf
100
uREkfyfwkdUrSm oufom&m&aomfvnf; 4if;tvkyform;tay:ü zcif\jyKrlykH
onf uREkfyf\ESvkH;om;wGiftrSwfB uD;wck xifaecJUavonf/
yxrOD; &nf;pm;pmay;jcif;
101
usvSí 4if;oli,fcsif;ESifh udk,fh]rsm}taMumif; udk,fajym&jcif;udk
Nrdef&SufvSonf/ ol\&nf;pm;ESifh uREkfyf\ rdef;uav;rSm aemfrefausmif;ol
csnf;jzpfMuí uREkfyfwkdUonf twlwuG ausmif;ajy;NyD; ydk;yef;Mu&ef
oabmwlMuav\/
tazmfaumif;vQifygwwfjcif;
102
cspfrScspfygavp
103
ywfoufí uREkfyf\pdwfxJütrSwfw& usef&pfcJUaom tjcif;t&m
wckudkaemifwGifrS wifjyygOD;rnf/
refusnf;oD;pm;enf;wrsKd;
104
[kyif xifrd\/ rnfodkUyifjzpfap? uREkfyfwkdUonf refusnf;oD;wcg;ydkufpDudk
þenf;jzifh cRwfvkdufM uí rGwfodyfjcif; ajyaysmufMuavNyD/
tajcmufwdkufyDwdjzpfykH
105
owif;aygufMum;avNyD
106
t&SufBuD;uJG&jcif;
EkHjcif;onf vdrfrmjcif;r[kwf
107
atmif'Pfay;qkH;rjcif;rSmrsm;vGef;onf[k xifygonf/ uREkfyf\rdbrsm;
em;rvnf&SmMuaom tcsufrSmom;orD;udk t&SufcJGaomenf;jzifh qkH;rjcif;
onf aumif;onf? vdrfrmaponf? aemifMuOfonf[kxifrSwf&SmMujcif;yif
jzpfonf/ ]aemiffMuOfonf} qdkjcif;um; [kwfavrnfavmrqdkEdkif? cH&aom
om;orD;\pdwfudk EkH&SmoGm;apjcif;udkrlum; cH&bl;aom uREkfyfodygonf/
vl[lonfrSmolUt&G,fuav;ESifhol olUukd,fudk,fudkav;pm;rI (selfrespect)
&SdMu&rnf? &Sdatmif BudK;pm;Mu&rnfjzpf&m? rdbrsm;\qkH;rykH rlum;
uREkfyf\pdwfudktnGefUcsKd;vdkufbdouJUodkUjzpfoGm;ygawmhonf/
uREkfyfonft&yfxJüvnf;aumif;? ausmif;üvnf;aumif; (ausmif;okdUvnf;
owif;aygufMum;onf/) uav;vlBuD;rsm;\rsufESmudk &J&JrMunfh0HUatmif
jzpf&ygonf/ (uREkfyfwGif oufom&m&apaom tcsufwckrSm 15ESpfom;
qkdaomfvnf; BuD;xGm;rIaemufusí BuD;aumifr0ifao;jcif;yifjzpfonf/
okdUr[kwfygu 4if;'Pfwacsmif;ay:aygufvm&kHrQru? EkHaompdwf"mwf
(Inferiority Complex) 0ifvmjcif;udkvnf;owdjyKrday&m? BuD;jyif;vmaom
tcgwGif taemufwdkif;rS pmaumif;ayaumif;BuD;rsm;udkzwf &Iumqifjcif
okH;oyfcGifh&aomtcgrS tawmftwef avsmhyg;oGm;onf[k xifrdygonf/
em;rvnf&SmMuíapwemaumif;ESifh (vdrfrmatmif) qkH;rMu aom obm0
udk awGU&onfhtcgwkdif; txufygtjzpftysufudkowd&í ]ig\uHraumif;
jcif;aywnf;}[k atmif;arhrdygawmhonf/
&Sufwwfí omqdk;onf
108
om;udk þrQavmuf tonf;EkHonf[k txifa&mufMujcif;onfyifvQif
udk,fhudk,fudk&SufvSí xkdrdef;uav;udk b,ftcgrS vSrf;rMunfhawmhyg/
wvcefUtwGif;ü uREkfyfonf tdrfeD;csif; t&yfolt&yfom;uav;rsm;ESifh
vnf; rupm;? vlolav;yg;jrifatmifyif rxdkifawmh? ausmif;oGm;
ausmif;jyefrsm;wGif ajrBuD;odkUikHUum rsufESmudkatmufcsufvsuf ajcukef
okwfíoGm;ygonf/ wu,fht&G,f ra&mufao;oljzpfí &SufaMumuf
aompdwfonf Mum&SnfpGmrjzpfyJ wvausmfcefU&Sdaomtcg oufom&m&í
aysmufrwwf&Sdaomfvnf; udk,fhudk,fudk EkHonfxifaom pdwfrlum;
þrQavmuf azsmufzsufzdkU rvG,fulojzifh toufav;ig;q,ft&G,fwdkif
atmif tpGef;xifvsuf&Sdygawmhonf/ xdktcsdefrSpí uREkfyfrSm tenf;i,f
pum;xpfcJU&mrS udkd,fhudk,fudk ydkíowdjyKrdonfhtwGuf (More
Selfconscious) ydkíqdk;vmygonf/
109
yxrOD; rdwfaqGrsm;
110
&wemykHqdkufaomESpf
Mumavaumif;avjzpfvmjcif;
111
&SpfajzcJUolav;a,mufudk 8wef;q&mu tav;ay;NyD; zdíoifjy av&m
4if;wkdUteufwGif uREkfyfrSm t*FvdyfbmomawmfvsufESifh ausmif;ajy;wwf
aom aumifuav;[k odxm;onfESifh txl;wvnfzdí oifjyayonf/
xkdUaMumifh uREkfyfpmrusufvQifvnf; q&muodí pmusufvQifvnf;
wwef;vkH;odatmif aMumfjimay;ouJUokdU xif&Sm;aponf/ þwGif uREkfyfrSm
pmrBudK;pm;yJaeí rjzpfaom tajcodkU a&mufaeavawmhonf/
uREkfyftzdkU&mü aumif;jcif;w&yfyif/
ausmif;om;BuD;rsm;\ ]vufcsm}
112
opfyif&dyfatmufwGif twlxdkifMujcif;jzifh rSefrSefBuD; tcsdefjzKef;Mu\/
4if;tpnf;ta0;rsm;üudkazonf &nf;pm;xm;jcif;tvkyfESifh ywfoufí
vufawGUrsm;vSolwa,mufjzpfonfhtavsmuf tNrJwrf; ]vufcsm}ay;avh
&Sd&m wcgw&HwGif tjcm;ausmif;om;uav;rsm;vnf; Mum;emMuí tcsKdU
ausmif;om;BuD;rsm;uvnf; rdrdwdkU\ tawGUtBuKHrsm;udk pGufzuf
ajymjyavh&SdMu\/ vufcsmq&mrsm;teuf udkzkd;0kdufqdkol\ vufcsmwyk'f
udk uREkfyfrSwfrdygao;onf/
vlacsm udkzdk;0dkuf
113
&Sdoljzpf\/ txl;ojzifh rSwfrdavmufaom tjcif;t&monfum; ol\
tom;yifjzpf\/ jrefrmvlrsKd;onf tom;jzLESifh tom;0gwkdUteuf
tom;0gudkydkíESpfoufwwfMuonfjzpf&m udkzkd;0dkuf\ tom;0gykHrsKd;rSm
azsmhawmhaom 0gjcif;rsKd;r[kwf? &J&Jwif;wif; xdefxdefvif; vsuf
a&Ta&mif0if;onf[k xif&avmufaom 0gjcif;rsKd;jzpf&onfhtxJwGif
nufanmacsmarGUvdkufyKhuvnf; rnfolESifhrQrwl[k uREkfyfxifrdonf/
]]tuRrf;0if tqifajy}}[laom jrefrmpum;&Sday&m uREkfyfonf udkzdk;0dkufudk
cifrifaomaMumifh ol\&kyftqif;udk txifBuD;jcif;r[kwf? olESifh uREkfyfrSm
wwef;wnf;jzpf&bl;jcif;rwyg; t&G,fcsif;vnf;uGmí ae&yfcsif;vnf;
reD;aomaMumifh ESpfBudrfokH;BudrfrQom ac:bl;ajymbl;ygonf/ þrQavmuf
vSyacsmarmolwa,mufu uREkfyftm; wcgw&H ac:bl;jcif;twGufyif
]vlopfuav; wa,mufjzpfaom uREkfyftzdkUü 0rf;omrdjcif;udk rSwfrdygao;
onf/
rSwfom;avmufaom pkHprf;enf;
114
tvGefacsm? tajymuvnf; tvGefaumif;? oyfoyf&yf&yfESifh 0wfaumif;
pm;vS 0wfwwfolvnf; jzpfaomaMumifh (uREkfyf\cefUrSef;ajct&) wv
wa,mufavmuf awGUEdkifoljzpf[efwlayonf/ udkzkd;0dkuf\rSwfom;zG,f
aom ]vufcsm}rsm;teuf txl;ojzifh rSwfom;rdaom vufcsmwckrSm
csufcsif;awGU&aom rdef;uav;wa,mufonf rdrdtay:ü pdwf0ifpm;rI
&Sdr&Sdudk tuJcwfaom enf;taMumif;jzpf\/ (þtaMumif;udkrl uREkfyfrSwf
rdoavmuf ol\pum;twdkif;azmfjyygrnf/) ]]rif;wkdUyJGMunfhw,fqdkygawmh
uGm? udk,fhae&mrSm xdkifvdkufvQif xdkifvdkufcsif; udk,fhywf0ef;usifudk
vSrf;Munfhvdkuf&w,f? b,f]jrm}[m edyfovJqdkwm &SmMunhfvkduf?
awmfawmfuav;MumMumxdkifrdwJUtcgrSm udkf,foabmuswJU]jrm}[m udk,feJU
rsufvkH;csif; qdkifrdrqdkifrdudk tuJcwfEdkifvdrfhr,f? aumif;NyD? cPcP
wa,mufudkwa,muf vSrf;MunfhMuvdkU rsufvkH;csif; wdkufqdkifrdw,f
qdkygawmh? wxpfwufNyD; prf;MunfhvdkuftkH;? prf;ykHuawmh 'DvdkuG? rif;wdkU
xdkifwJUae&meJU ]jrm}xdkifwJUae&meJU wnfhwnfhBuD;jzpfaevdkU wa,mufeJU
wa,mufjrifEdkif&muaeNyD; rif;wdkUu eJeJav; a&TUxdkifvdkuf&r,f? 'DtcgrSm
rsufpdcsif; rwdkifqdkifEkdifyJ eJeJuG,foGm;w,f qdkygawmh? ]jrm}urif;udk
pdwf0ifpm;&dk;rSefvQif oludk,fwdkifu ae&ma&TUNyD; jyifxdkifvdrfhr,f?
'DvdkwcgESpfcgjyifxdkifw,fqdkvQifawmh aocsmaygufyJ? olUaemufuvdkuf?
olUt&yfwkdU aetdrfwkdUpkHprf;NyD; tqufom&Smayawmh? olUudk,fEIdufu
tqufvkyfay;wmrsKd;awmif BuKH&wwfw,f}}[kajymjyav onf/
udkzdk;0dkufrSm ]tvefUwMum;}acsmoljzpfí vlykHxJwGif xif;xif;BuD;
ay:aernfh vlwa,mufjzpfaomaMumifh (tjcm;vlrsm;tzdkU woufwcg
BuKH&rnfjzpfaomfvnf;) olUtzdkUrSm yJGwkdif;]pGH}avmufonf[k xifrdbl;
ygonf/
115
]abmf'g}tvkyform;rsm;
a&S;acwftvkyform;rsm;\ tusifh
116
wjznf;jznf; rodromul;pufvsuf&SdavNyD/ 4if;wkdUonf wa,mufudk
wa,muf ]ESyf}vdkaom pdwfxm;rsKd; tNrJ&SdMuí xlt.aomvlrsm;cHMu&
onfcsnf;jzpf\/ wOD;wa,muf\ 'ku©a&mufjcif;udk jrif&onfhtcg
tm;vkH;u aysmf&TifpGm&,farmwwfMuí xkduJUodkU 'ku©a&mufapjcif;iSm
trsKd;rsKd;aomenf;jzifh usDpm;wwf\/ (Practical Joke) Oyrm wa,muf\
ae&müjzpfap? rSDaomwdkifüjzpfap wG,ftyfjrSKyfxm;jcif;? aomufaom
vufzuf&nfMurf;ü i&kwfoD;rkefUcwfxm;jcif;? vufoGufaom tvkyform;
wa,muf\ vufeufud&d,mrsm;udk (tvkyfzifhaES;apjcif;iSm) 0Sufxm;jcif;
rSpíenf;trsKd;rsKd;wnfxGifum&,f&atmifzefwD;wwfMuavonf/
tvkyform;tcsif;csif;omr[kwf? tdrfa&SUrS vrf;avQmufoGm;aom
c&D;onfrsm;tm;yif ]ESyf}wwfMuao;\/ rl;aph? okdUr[kwf rwfaphwaphudk
tdrfa&SUwGif ajrBuD;xJürayghwayghjrKyfxm;í tvG,fwulaumuf,l&ef
rjzpfEdkifapjcif;iSm atmufüwdkifikwfwl;NyD; aumfESifhuyfxm;\/ vrf;oGm;
wa,mufonf tdrfa&SUrS avQmufoGm;pOf rl;aphudkjrifí ukef;aumufvkdufrd
ojzifh&kwfw&ufcGmr&yJ&SdonfwGifrS 0g;ueJ0dkif;í &,fvkdufMuaomtcg
&Sufudk;&Sufuef;ESifh xGufoGm;&Smjcif;rsKd;vnf; jrif&bl;onf/ þxuf
qkd;aom enf;rsKd;vnf;&Sdao;\/ eHeufapmapmBuD; tcsdefwGif yckH;xrf;
orm;rsm;onf [if;oD;[if;&Gufrsm;udk awmif;ESpfbufü tjynfh tvQHxnfh
um ]u,fu,fu,fu,f}ESifh 'a&marsmyg;xrf;ydk;oGm;avh vm&Sd\/
]yckH;xrf;}wkdUrnfonfrSm zdeyfpD;&dk;xkH;pHr&SdyJ ajcaxmuftwkdif; tajy;tvTm;
oGm;&pNrJyifjzpfav&m? tvkyform;wa,mufonf tdrfa&SUvrf;ay:wGif
wvufrcefU&Sdaom ikwfwdkuav;wacsmif; &dkufxm;\/ tcsKdUvnf;jrifí
a&SmifuGif;oGm;Muaomf vnf; tcsKdUrSm oGm;aeusvrf;jzpfí trSwfrJUyif
pdwfcsvufcsoGm;Mu\/wa,mufaomtxrf;orm;onf (aqmif;&moDwGif)
117
rkefvmO? rkefvmxkyf paom [if;&Guf[if;oD;rsm;udk awmif;ESpfbufwGif
tjynfhtarmufxnfhvsuf tajy;tvTm;xrf;vm&m &dkufxm;aom wkdifikwf
udk ajcrESifhwdkufrdí ',drf;',dkifjzpfoGm;onfwGif zdeyftvkyform; rsm;
onf OD;acgif;udkikHUum Budwfí&,fM uavonf/ xdkvlonftxrf;udkcsí
tvGefrauseyfaom rsufESifhtdrfbufodkU vSrf;Munfh,if; uGJoGm;aom
ajcrudk ESdyfES,fay;&Smavonf/
npfpdwful;pufjcif;
118
&dyfrdvmaomtcsdefrSpí 4if;tm; acsmhíaygif;&\/ uREkfyfrlum; tvkyform;
acgif;aqmifwa,mufESifh cifrif&jcif;udkyif t[kwfBuD;xifum jzpfoifhonf
xuf ydkí&if;ESD;rdonfwGif xkdol\]npf}pdwfrsm;onf uREkfyfodkU tawmfBuD;
ul;pufvmcJUavonf/ ]ikwf&dkuf}jcif;paom txufyg,kwfrmrI rsm;rSm
xkdol\wDxGifrIrsm;jzpf\/ uREkfyf\ tZöswÅoEÅmefü ,ckwdkif udef;atmif;
csif udef;atmif;vsuf&SdOD;rnfh ]npf}pdwfuav;rsm;onf xdkolcsxm;cJUonfh
rsKd;aphjzpf&rnf[k qdkcsifonf/ ]udef;atmif;csif udef;atmif;vsuf
&SdOD;rnf}[lí {uefr[kwfonfh taeuefoabmrsKd; a&;om;jcif;rSm vlvm;
ajrmufvmaomtcgwGif uREkfyfonf taemufwdkif;rS urÇmausmf
0w¦KpmtkyfBuD; tajrmuftjrm;udk zwf&I&onfwGifrS udk,fhudk,fudk jyKjyifwef
oavmuf jyKjyifxm;onf[k ,lqaomaMumifhjzpfygonf/
avmif;upm;enf;trsKd;rsKd;
119
ESyfenf;? tcsif;csif; ]udkufenf;}rsm;onf uREkfyftzdkU em;&nf0vsuf&Sdí
ausmif;wGif]vlyg;}]vlvnf}uav;wa,mufjzpfvm\/
tcsKdUausmif;om;uav;rsm; r&,fwwfaom ]jyufvkH;}udk uREkfyf&,fwwf
avNyD/ þonfwkdUum; rqdk;vS? þrQru qdk;aom tjcif;t&mrsm;vnf;
&Sdao;\/ zcifonfaeUwdkif; aps;csKdodkUoGm;í a&mif;NyD;aom zdeyfrsm;twGuf
aiGawmif;jcif;? ouúvyfpaom ypönf;rsm; 0,f,ljcif; ponfjzifh
aqmif&Gufavh&Sd&m zcifxGufoGm;onfESifh wNydKifeufreD;ra0;&SdtdrfMum;okdU
wa,mufcsif; xoGm;í ]arsmufyef;vSef}aom upm;enf;jzifh upm;Mu\/
t&IH;tEdkifrSmwyJ ajcmufjym;rQomjzpfaomaMumifh uREkfyfvnf; yg0ifEdkifav
onf/ þokdUjzifh zcifjyefvmvkeD;onfwdkifatmif avmif;upm;Mu\/ xdkrS
wqifhwufvmaomtcg tvkyfcGifESifh reD;ra0;wGifxdkifaeaom
zcifwa,mufvkH;&SdvsufESifhyif tvkyfwbufESifh vQKdU0SufpGm avmif;upm;
enf;udk (acgif;aqmifu)wDxGifjyefavonf/ xdkenf;rSm wa,mufvQif
ydkufqHwjym;pD xnfh0ifNyD;aemuf wa,mufa,mufu ]z0g;}rsm;udk,lí
wck\ausmbufwGif jcpfNyD; arSmufcif;xm;vkduf\/ vlig;a,mufqkdvQif
]z0g;} ig;cktokH;jyKí wckwnf;udkom jcpfrSwf&avonf/ ydkufqHxnfhaom
tvkyform;rsm;onf BudKuf&m]z0g;}wckudk vSef&av&m tjcpfygaom
]z0g;}udk vSefrdonfhvlonf ydkufqHig;jym;udk,l&avonf/ z0g;udkjcpfí
arSmuf&aomvlurl vSefEdkifcGifhr&Sd? tjcm;vlrsm; rvSefyJcsefxm;aom ]z0g;}
onfolUtwGufjzpfí 4if;ütjcpfygcJUvQif ydkufqHig;jym;onf olUypönf;
jzpfoGm;\/ rnfolrqdk z0g;jcpfvkdu jcpfEdkifcGifh&Sdonf/ þenf;um;
zcifaMumifawmif&SdvsufESifh avmif;upm;Edkifaomenf;aywnf;/ waeUvQif
rsm;rsm;BuD;r[kwf? wrl;q,fjym;rQ t&IH;tEdkif &Sdwwfavonf/
120
avmif;upm;jcif;\qdk;&Gm;ykH
121
vnf;aumif; rdb\ypönf;udk rEIdufcJUbl;ygyJvsuf avmif;upm;zdkU twGuf
qdkygu (vufudkifr&SdvQif) rEIdufyJ raeEdkifatmif jzpf&jcif;yif jzpfavonf/
avmif;upm;jcif;[lonfrSm pJGrdvQif rvkyfyJraeEdkifatmif &Sdwwfí
tvGefaMumufzdkUaumif;aom tusifhqdk;wckjzpf\/ avmif;upm;jcif;onf
Edkifcsifaom ]avmb}t&if;cHonf rSefaomfvnf; ]pJG}vmaomtcgürl Edkifjcif;
&IH;jcif;udk tyxm;í upm;ae&rS touf&Sif&avmuf oabmxm;onfh
tajctaersKd;okdU a&muf&jcif;udkvnf; udk,fwdkifBuKH&bl;ygonf/ þtwGuf
aMumifh axmifwef;usavmufonfh tjzpfrsKd;odkU a&mufcJU&bl;jcif;udkvnf;
oufqdkif&mae&mü azmfjyygOD;rnf/
yxrtBudrfcspfBudKufrdjcif;
122
&SdaomaMumifh uREkfyftm; oluxif&Sm;pGm jrifaumif;rS jrifrnf/ uREkfyfurl
olUrsufESmudk xif;xif;BuD; jrifae&onf/ (uREkfyfrSmvlacsmuav;wa,muf
r[kwfaomfvnf; ywf0ef;usif &yfuGufrsm;wGif t&G,fESifhrvdkufatmif
twef;tjrifhqkH;aom t*Fvdyfausmif;om;uav;tjzpfESifh w&yfvkH;u
pdwf0ifpm;rI &SdMujcif;udk uREkfyf&dyfrdí *kPfvnf;,lrdonf/) uREkfyfonf
rde;f uav;ESifh rsufvkH;csif; qdkifrdonfESifhwNydKifeufESvkH;om;onf
&ifbwfudk]'def;}ueJ jrnfrwwf wcsufaqmifhvdkufjcif;udk odvdkuf&onf/
,if;okdUjzpf&jcif;rSm xdkrdef;uav; tm; cspfBudKuf&aumif;rSef;
odaomaMumifhr[kwf? uREkfyftay:ü pdwf0ifpm;ykH&onf[k auseyfrI
&Sd&kHrQaMumifhvnf;r[kwf (ygawmhygonf/) vlausmif;üaecJU&pOfu
]uBuD;a&;uowfuuf}[k pmtHoH Mum;cJU&bl;onfh rdef;uav;ESifh
&kyfqif;oP²mefwljcif;udk owd&vdkufrd aomaMumifh jzpfygonf/
tom;nKdjcif;? qH&pfqHawmufxm;jcif;? rsufvkH; tdrfBuD;jcif;rSpí
rsufESmtqifajyykHwdkUrSm wjzwfwnf; qdk&ravmuf wlnDvSay&m yxrü
xdkpOfu rdef;uav;yif jzpfacsoavm[k xifvdkufrd \/ okdU&mwGif
yxrdef;uav;rSm uREkfyfxuf okH;av;ESpfcefUBuD;í þrdef;uav;urlum;
uREkfyfESifh &G,fwljzpfaomaMumifh wa,mufwnf; r[kwfjcif;udk od&yg
avNyD/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyf\ESvkH;om;ü rdef;uav;\ ykHoP²mef
&dkufESdyfvdkufNyD;jzpfouJUodkU pGJoGm;cJUNyDjzpf&m xdknOfhtzdkUü vGefqGJzdkU
pdwfr0ifpm;awmhyJ rsufESmcsif;qdkifí MunfhzkdUavmuf om tcGifhtvrf;
&Smvsuf &Sdygawmhonf/ omíxl;qef;onfrSm þrdef;uav;onfvnf;
uefx&dkufwOD;\ orD;jzpfonf[k od&jcif;yif jzpfavonf/ þtaMumif;
udk pOf;pm;rdaom tcgrsm;ü (orD;&nf;pm;yif r[kwfaomfvnf;)
123
þrdef;uav;um; ig\zl;pm&Sifjzpfí vGJEdkifzdkUr&SdNyD}[k atmufarhcJUrd
ygonf/
woufwmwGif taysmfqkH;aomyJG
yGJxGufMuNyD
124
um; txl;wvnf aysmfvSygonf/ taMumif;rlum; þnwGif a&Tpm&H
bk&m;yJGodkU oGm;Murnf[k odxm;&aomaMumifhaywnf;/
tdrfodkU a&mufonfESifhwNydKifeuf bk&m;yJGodkUoGm;&eftwGuf csufjyKwf
aMumfavSmfjcif;? vSnf;rsm;iSm;&rf;jcif;? ypönf;rsm;jyifqifMujcif; ponfwkdUudk
jrif&onfrSm uREkfyftzdkU&mü NidrfNidrfxdkifraeEdkifyJ aqGUaqGUckefrQ aysmfvSyg
awmhonf/ wpfpkHwpfa,mufaomolonf uREkfyftm;ewfjyonfokdU
tvnftywfvdkufrnfavm[k ar;jim;tHU/ uREkfyfu a&Tpm&HujyefrS
vdkufrnf[k ajymvdrfhrnfxifonf/ waygif;vjynfhausmf 5 &uf n9em&D
tcsdefcefU(vxGufcsdef)wGif uREkfyfwkdUtdrfrS vSnf;ESpfpD;ESifh t&yfxJrSvSnf;
av;ig;pD;wkdUonf wtdrfudk wtdrftoHjyKum wNydKifwnf; twlwuG
xGufvmMu\/ uREkfyfrSm&ifxJü jrL;xl;vGef;vSí ratmifhEdkifonfESifh
aw;csif;wyk'f[pfí qdkvdkufrdonf/ uREkfyfwkdUtdrfrSvSnf;ESpfpD;teuf
wpfpD;wGif uREkfyfwkdUtdrfom;rsm;ESifh rdef;rtvkyform;rsm;ygMuí tjcm;wpD;
wGifa,musfm;tvkyform;rsm;ESifh uREkfyfwdkUpD;eif;vdkufygMu&m zcifrlum;
taysmftyg;rBudKufqdkum rvdkufygacs/ rSefaompum;udkqdk& vQif
uREkfyfonfvGwfvGwfuRwfuRwf aysmfcsifaomaMumifh zcifrvdkufygjcif;
twGuf 0rf;omonf/ uREkfyf\zcifrSm t*Fvdyftac:tm;jzifh KillJoy
aysmfjcif;udk rMunfhEdkifol[kac:&rnfxifonf/
atmifyifv,furf;&dk;wpfavQmuf
125
vmNyDjzpfí vSnf;wef;BuD;\ &Snfvsm;jcif;udk jrifEdkifavNyD/ okdU&mwGifrnfrQ
avmuf&Snfvsm;onfudkrl rjrifEdkifacs/ rEÅav;wNrdKUvkH;rS bk&m;yJGoGm;rsm;
onf þtcsdefwGif þae&mokdU a&mufatmif(vem&D)jzifh vSnf;armif;vm
jcif; jzpfaomaMumifh waygif;qkHrdMu&mwGif ESpfjyokH;jy &Snfvsm;
ygvdrfhrnf/ xdkpOfurl AD&dkvSnf; wpD;wavrSwyg; jrif;&xm;? jrif;vSnf;?
rdkwmum;? a'gufuwf? buf*Dpaom ,mOfrsKd;ryg/ aygif;rdk;ESifh
EGm;vSnf;awGcsnfhjzpfMuí taES;tjrefr&Sd/ wpD;udkwpD;uausmfwufjcif;
vnf;r&Sd/ (vrf;usOf;aomaMumifh ausmfwuf&efvnf;rjzpfEdkif)/ wpD;aemuf
rS wpD;wjznf;jznf;wtdtd Zdrf&Sd&SdESifh armif;ESifMuavonf/ atmifyifv,f
uefrSm uef[lí ac:Muaomfvnf;pifppftm;jzifh ta&SUawmif&dk;rS pD;usvm
aom rdk;a&rsm;udkwm&dk;jzifh qD;umxm;jcif;jzpfaomaMumifh ]wbufqnf}
BuD;rQom jzpfav&m xdkpOfu aEG&moDjzpfí a&r&Sdaomfvnf; ,ckuJUokdU
v,fuGufrsm;r[kwfyJ uefpGef;yiftp&Sdonfh [if;&Gufyifrsm; aygufa&muf
vsuf &Sd\/ bk&m;oGm;rsm;onf olckd; 'jrvnf; raMumuf&? tcsdefvkí
tvkyfvkyfMuaom acwfr[kwfojzifh uwdkufu&dkuf vnf;oabmrxm;yJ
vomomwGif vSnf;oHwtdtdESifh armif;ESifvmMu&m vSnf;rsm;ay:rS
vnf;aumif;? vSnf;rsm;eHab;rS ajcvsif avQmufolrsm;u vnf;aumif;
aw;csif;oH w[dk[dkESifh uefaygif&dk;wckvkH; qlnHvsuf&Sd\/ awmifNyKH;yJG?
&wemh*lyJGponfh ewfyGJrsm;uJUodkU wa,mufESifhwa,muf aemufajymifjcif;
r&SdyJ £ajE´&&ESifh oGm;Mu&m 0goemygaom a,musfm;uav;tzJGU?
rdef;uav;tzJGUrsm;u wcsDwcsDwGif vSnf;ay:rS qif;um uckefoDqdk
MuNyD;aemuf tm;&aomtcgrS vSnf;ay:odkUjyefwufMu av\/ uREkfyfrSm
tvkyform;rsm;xHrS usufrSwfxm;onfh q&myk\ aw;csif;? udkbausmh\
]NrdKifx}? py,foufBuD;\ ywÅjrm;rSef*l (q'´efqifrif;awmvm;)
126
ponfrsm;udk okH;xyfav;xyfru qdkNyD;ojzifh armcJUavNyD/ (rdcifoifay;
onfh ]ysKdU}]BudK;}ponfwkdUrSm þae&mrsKd;ESifh ravsmfaomaMumifh csefxm;vdkuf
&onf/)
at;at;aq;aq;acwf
aysmf&rSauseyfaomvlrsKd;
127
wvSnfhpD 0,fMujcif;jzpfMu\/ bk&m;yJGodkU oGm;Mujcif;jzpfaomfvnf;
aysmf&GifrIudk vufrvTwfcsif/ tokbcs&müyif pdefyef;olawmf\
'dk;ywf0dkif;uwD;í bkef;awmfBuD;\ acgif;udkajrSmufupm;csifaom
vlrsKd;jzpfaomaMumifh xef;&nfaomufjcif;rQavmuftwGuf tHUMop&m
r[kwfay/ odkU&mwGif þbk&m;yJG\ csD;usK;zG,fwckrSm umvom;rsm;\
vSnf;rsm;ü udk,fh]jrL}tdk;ESifhudk,f armfhMuaomfvnf; awmifNyKH;ponfh
ewfyJGrsKd;rSmuJUokdU rl;oH? ,pfoH? rawmfwa&mf ajymifavSmifoH[lí
wcGef;rQyif rMum;&acs/ uREkfyfwkdU\vSnf;rS tvkyform;rsm;vnf;
bk&m;wumrsm; r[kwfMuojzifh jrLtdk;rsm; 0,faomufMuí uREkfyftm;
vnf;ay;Muao;\/ okdU&mwGif uREkfyfrSm xdkpOfu þ]pmtxd rwuf&
ao;ojzifh jiif;vdkufEdkifygonf/ trSefrSm rdcifwa,mufvkH;ygonfhyJGrsKd;wGif
þrQavmuf ]pmBuD;ayBuD;}wufí oif&efrjzpfEdkifaomaMumifh jzpfygonf/
waMumif;rSmvnf; uREkfyfonfzcifudkaMumufoavmuf rdciftm;&dkaoav;
pm;ygonf/ jcm;em;ykHum; aMumufjcif;[lonfrSm rjrifuG,f&mwGif
vkyfwwfí &dkaoav;pm;jcif;rlum; rsufarSmufrsufuG,fra&G; MoZmanmif;
wwfjcif;yif jzpfavonf/
aMumufaomfvnf; aysmf\
128
Munfhcsifwwfaom0goemESifh pGefUpm;csifwwfaom txkHtavhaMumifh
tjcm;vlrsm; awGUonfqdkaomae&mokdU vSnf;ay:rSqif;í oGm;Munfhrdatmif
MunfhcJUygao;onf/ acs;ykHBuD;udk jrif&aomtcgü raMumufwwf
onfr[kwf? aMumufcJU&yg\/ okdU&mwGif aMumuf&jcif;onfyifvQif t&om
wckjzpfonf[k uREkfyf ,lqygonf/ qif&dkif;ajc&mrsm;um; tESHUtjym;yif
awGUcJUMu&ojzifh þbk&m;yJGokdU vm&jcif;rSm pGefUpm;cef;BuD;wck (Great
tvkyfudk,fpDESifh
129
wacgufESifh nDtpfudkarmifESr rdcifESifhwuG tdrfeD;csif;rsm;yg vm&onfh
þwacguf\jcm;em;ykHudkrMumcP owd&vsuf &SdayaomaMumifhwnf;/
waygif;vjynfhausmf 5 &ufaeUnü xGufí6&ufaeU eHeufa&mufNyD;
ESpfntdyfum vjynfhausmf 8 &ufeHeufwGifrS jyefMu&aom yJGjzpfí
&uftawmf&Snfoavmuf MunfEl;zG,faumif;vSonf/ ESpfpOfvmonfqdk
aom ig;BuD;rsm;udkMunfh&jcif;? jrpfi,fqdyfü a&csKd;&jcif;? (OoQpfoD;rsm;
aygvSonf? wjym;zdk; 8 vkH;&onf/) aps;wef;BuD;wavQmufavQmuf&jcif;?
a&Tpm&HykwD;rsm;0,fí vnfyif;üpGyf&jcif;? xl;qef;aom apwDawmfudk
zll;&jcif;wkdUrSm vltrsm;aysmfwwfM uaom tjcif;t&mrsm; jzpfayonf/
uREkfyftzdkU&müum; a&csKd;NyD;wufvmí o&ufuif;rsm;wzkwfzkwfa<uus
vsuf&Sdonfh o&ufyifBuD;rsm;\ t&dyfatmifü yltdkufpjyKvmonfh
þwaygif;v&moDwGif yufvufvSefum rkefUyJom;a&pmrsm;? 0g;ae&jcif;
onf aysmfp&mtaumif;qkH;[k qkH;jzwfcJUygonf/ tjcm;aom aysmfp&mBuD;
wckrSm o&ufyifBuD;rsm;atmufü eHeufpm npmpm;aomufMu &mwGif
w&yfwnf;twlvmMuaom vSnf;rsm;rS w0dkif;ESifhw0dkif; wzGJUESifhwzGJU
tqef;tjym;[if;cGufaumif;rsm; tay;t,lvkyfMujcif;aMumifh [if;aygif;
q,fhav;ig;cGufpm;&í armarmESifh aysmfaysmfBuD;&Sdaeaom uREkfyftzdkUrSm
woufwGifwqufwnf; tNrdwf&SufqkH;aom xrif;ig;eyf[lí rSwfwrf;wif
&ygonf/
apwDawmf\ xl;jcm;csufrSm tjcm;aom apwDa wmfrsm;uJUodkU ta&SU?
taemuf? awmif? ajrmuf wnf;[laom t&yfav;rsufESmodkU wnfhwnfhwk&l
rsufESmrrlyJ cyf&GJU&GJU cyfapmif;apmif; &Sdaejcif;yifjzpfavonf/ &Srf;rdzk&m;
&SifrGefvtm; bk&ifujynfawmfjyefap&mwGif apwDawmfudk jrwbufjzifh
ywfum opömjyKí vSnfhvkdufjcif;aMumifh apmif;&GJUoGm;onf[k ajymMuav
130
onf/ uREkfyfrSm cyfi,fi,fuwnf;uyif pdwful;,Oform; wa,mufjzpfí
tu,fwEÅK þtwdkif;jyKvkyfcJUjcif;rSefygvQif &SifrGefvonf apwDawmf\
þwbufwGif þae&mavmufü xdkifjcif; jzpfvdrfhrnf[k a&mf&rf;rSef;qum
tawmfvGrf;cJU&bl;ygonf/
aemufqkH;aysmfenf;wck
131
þokdUjzifh vSnf;wpD;vQif wacgufrQ 'vdefUacgufauG; jyefusvmNyD;rS
aemufwBudrftwufwGif xdyfodkUa&mufatmif wGef;wifvkdufavonf/
Avaumif;aomEGm;BuD;rsm;vnf; roufomacs/ tb,fhaMumifhqdkaom
oefpGrf;vSaom EGm;BuD;rsm;udk urf;yg;xdyfodkU a&mufvkqJqJwGif vTwfay;
vkduf&kHESifh rNyD;yJ vufvTwfcgeD;ü rodromESifh jyefí qGJcsvkdufMu
aomaMumifh jzpfavonf/ tvGeftrif;oefpGef;aom EGm;rsm;ESifh yg;eyfaom
vSnf;orm;rsm;rSwyg; ',D;',dkifESifh aemufjyefvdrfhusMujcif;tm; jzifh
y&dowftm; wBudrfjzpfap azsmfajzoGm;Mu&onfcsnf;jzpfavonf/
yJGoGm;aMumhaMumh yGJjyefarmfharmfh
132
aumif;aumif;wGif &yfem;,if; pm;aomufMuavonf/ a&SUtzdkUwGif
aeuvnf; yljyif;vmojzifh tl&Tifcef;NyD;qkH;í 0rf;AdkufawmifhawmifhESifh
acGMuolwkdUomrsm;awmh\/ tjyefc&D;ü uREkfyftrSwf&aom tjcif;t&m
wckrSm uREkfyfwkdU\vnfyif;ü ]a&Tpm&HykwD;}[kac:onfh xef;&GufykwD;0g
rsm;pGyfvsuf jyefvmMupOf atmifyifv,fuef&dk;&Sd atmifyifv,f&Gmü
usif;yonfh]ay:awmfrl} bk&m;yJGtNyD;ESifh qkHpnf;í 4if;bk&m;yJGjyef
rsm;onfvnf; rEÅav;okdU uREkfyfwkdUESifhtwla&maESmum jyefvmMu\/
4if;yJGjyefrsm;\ vnfyif;wGifvnf; uREkfyfwkdUenf;wl xef;&GufykwD;rsm;
pGyfxm;Muav&m xdkolwkdUonf a&Tpm&Hbk&m;odkU a&mufatmifoGm;&ef
rwwfEdkifojzifh ]aeUcsif;jyef}jzpfEdkifaom þbk&m;yJGokdU vma&mufum
]a&Tpm&Hjyefrsm;}taejzifh rEÅav;NrdKUokdU 0ifMujcif;jzpfonf[k od&avonf/
(uREkfyfwdkU vlrsKd;um; BuHBuHzefzef [efaqmifcsifaom vlrsKd;aywnf;[k
atmufarhcJUrdonf/)
acwfpm;aomaw;wyk'f
133
]ywÅjrm;rSef*l} oDcsif;udk wD;wdk;oDqdkjyovsuf&SdpOf tcef;tjyifbufrS
avQmufoGm;Muonfh udkxGef;vStygt0if 9 wef;ausmif;om;wpk
Mum;onfESifh 0ifvmMuí udkxGef;vSu ]]a[hazodef;? 'DoDcsif;udk rif;tp
tqkH;&ovm;}}[k ar;ojzifh uREkfyfu &aMumif;jyefajym\/ þwGif 9wef;
ausmif;om;BuD;rsm;onf uREkfyftm; ausmoyf&ifoyfvkyfMuí pm&GufESifh
cJwHrsm; xkwfMuav\/
cufcJpGmul;&jcif;
134
vnf;jzpfí umvom;rsm;vnf; r&ao;? useatmif oDqdkwwfolvnf;
r&Sdao;yJ tvGefvnf; vlBudKufrsm; onfESifh wefzdk;&SdvSaom
aw;csif;wyk'fjzpfay\/ xdkUaMumifhvnf; udkxGef;vStrSL;&Sdaom ausmif;om;
BuD;rsm;onf uRekfyfxH ylqmjcif; jzpfavonf/
uREkfyfrsufESmyGifhvdkufykH
135
þodkUaomtjcif; t&monf uREkfyftzdkUü olaX;om;rsm;ESifh cifrif&jcif;
xufyif 0rf;yef;wom ESifh *kPf,lcJUrdygonf/ aemufrsm;rMumrDyif
udkxGef;vS uG,fvGef&Smonf/
*kPfj'yfBuD;cJUaom 9 wef;
136
uREkfyfESifh twl pmusyfygapqdkum uREkfyfwkdU\aetdrfokdU ydkUxm;jcif;
rsm;&Sd\/ xdkvlwkdU\ pdwfü ]y@dwmeOöao0em}qdkonfh r*Fvmw&m;awmf
twdkif; ynm&Sduav;wOD;xHqnf;uyfygap[laom oabmESifh ydkUMuav
oavm rqdkEdkifay/ uREkfyf\zcifum; tawmf*kPf,lykH&onf/
]&ifbwf}rdwfaqG&jcif;
137
wefzdk;&SdvSaom Mo0g'
138
aumif;vdkufonfhpmtkyf
139
wefzkd;&Sdaom t*Fvdyfpmacwf
toHxGufrSefuefatmifBudK;pm;oifhjcif;
140
teufwGif t*Fvdyfpum;ajym taumif;qkH;xJu wa,mufjzpfonf[k
uREkfyf,lqyg\/ uREkfyfonf emrnfBuD;vSaom OD;aratmif? a'gufwm
barmfpaom jrefrm0wfvkHrsm;udkvnf;aumif;? ukvm;0wfvkHrsm;udk
vnf;aumif; em;axmif&bl;yg\/ xdkvlrsm;onf uREkfyf\q&mESifh wlvQif
omwl&rnf? omonf[k uREkfyfrxifyg/ q&m tif;*vpfpfonf t*FvefokdU
vnf; a&mufbl;í t*Fvdyfpum; toHxGufwGif wdus rSefuefvdkufykHrSm
tcsKdUt*Fvdyfrsm;xufyifomao;onfxif\/ uREkfyfrSmaemufydkif;wGif
t*Fvdyfa&mjrefrmpum;yg ajymcsifaompdwfr&Sdavmufatmif jzpfcJU&aomf
vnf; t*FvdyftoHxGuf rSefuefaprItwGufrl woufvkH; *&kpdkufvmcJUol
jzpf\/ q&mtif;*vpfpf\toHxGuftrSefrsm;onf atmufwef;rsm;rS
uREkfyf\ toHxGuftrSm;rsm;udkjyKjyifajymif;vJap\/ toHrSefxGufzdkUvdkvm;
aom uREkfyfonf atmufwef;rsm;rS oifcJU&onfhtoHxGufESifh q&m
tif;&*vpfpf\ toHxGufwkdU uJGvJGjcif;udk awGU&onfhtcgwdkif; uREkfyfESifh
udkazwdkUonf tdwfaqmiftbd"mwfudk vSefí&SmwwfMuay&m q&m
tif;*vpfpfurSefuefonfcsnf;awGUMu&\/ þrQomruao; BuD;jyif;
vmaomtcgüvnf; vlwwfrsm;ESifh q&m\toHxGuf uGJvGJjcif;udk
awGU&vQifvnf; tbd"mwfudkvSefíMunfhao;&m q&muyif rSefuefjcif;udk
awGU&\/ (þacwfüwuúodkvfausmif;om;rsm;onf t*FvdyftoHxGuf
tvGefcsmonfudk awGU&\/ udk,fhbmompum;r[kwfaomaMumifh toHxGuf
rSm;vQifvnf; rwwfEdkif[k oabmxm;MuaomaMumifhayavm? ausmif;q&m
rsm;udk,fEIdufuvnf; þtwdkif;yif ,lqMuavoavm rajymwwfay/
okdUqdkvQif tvGefrSm;aomt,ltqjzpfonf[k qdkcsifonf/ þudpörsKd;ESifh
ywfoufí t*Fvdyfpum;ykHwckrSm enf;,lxdkuf\/ ]vkyfoifh onfqdkí
vkyfaom tvkyfwckudk (awmftdavsmftdoabmrxm;yJ) aumif;aumif;
141
jzpfatmifvkyf&rnf}[k qdkavonf/ vlrsKd;uJG\ pmqdkí roifcsifvnf;
aeMuap? oifrdvQifvnf;aumif;aumif;wwfatmif oifxdkufayonf/
vlwdkif;vlwdkif;onf oifwdkif;vnf; tcReftrGef rjzpfEdkifjcif;um;rSefygonf/
okdU&mwGif toHxGufrQavmufudk rSefuefatmif ajymwwfac:wwfzdkUrSm
vlrsKd;\*kPfudkaxmufxm;aomtm;jzifh BudK;pm;xdkuf Muonf/ b,folu
bmajymonfjzpfap? t*Fvdyfpum;onfrajymwwfvQif ryD? ryDovQif
txifao;cH&rnfh bmom&yfwckjzpf&m EdkifiHjcm;om;ESifh tquftoG,f
rsm;vSaom þacwfwGif e,fcsJUcJUbl;onfh 0oDaMumifh vlrsKd;udk tmCmw
xm;NyD; olwkdU\bmompum;udk rxDav;pm;jyKrdygu urÇmhtv,fwGif
rsufESmi,fzG,f&m? txifao;cH&zG,f&m &Sdayonf/ ]jrefrmhtoH}rS
tjcm;wdkif;jynfrsm;rS NrdKUtrnf? vltrnfrsm;udk rSefuefatmif ac:wwfzkdU
rBudK;pm;Mujcif;rSmvnf; tHUMozdkUaumif;\/ &SufzdkUvnf; aumif;\/
oH&kH;awG&Sdaeaom &efukefNrdKUwGif þudpöonfvG,f uloifh\/ oHrSefrxGuf
wwfjcif;ESifhywfoufí jrefrmowif;pmrsm;onf tvm;wlyif csmvSonf/
urÇmhwdkif;jynfBuD;rsm;rS 0efBuD;csKyfrsm;\ trnfrsm;udkyif wa,mufuwrsKd;
a&;csifovkda&;vsuf&SdMuonf/ tjcm;wdkif;jynfrsm;wGif þuJUokdU awmftd
avsmftd aygh&Twf&Twf oabmxm;Muonfrxifay/)
om"uwck
142
ausmif;tkyfBuD;udk,fwdkif 0efaxmufBuD;tm; uREkfyfwdkUtwef;okdU vdkufydkU\/
xdktcdkufwGifq&mtif;*vpfpfonf uREkfyfwdkUtwef;om;rsm;tm; ]0gwmvl;
ppfyJGrwkdifrDwn} [laomt*Fvdyf vuFmwyk'fudk oifjyvsuf&Sd&m?
ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;wdkU 0ifvmMuí ausmif;tkyfBuD;u
q&mtm; ]]oifomoifyg}}[kajymjyNyD; ckHvGwfwckwGif 0ifxdkifMu\/
q&mtif;*vpfpfvnf; qufvufí oifjyav&m vuFmxJrS cufcJaom
pmydk'frsm;udk twef;om;rsm; em;vnfatmif &Sif;vif;ajymjyjcif;tvkyfü
olrwlatmif oGufvufjcif;? jywfom;jcif;? pdwfygvufyg&Sdjcif;? pum;tokH;
tEIef;wdusrSefuefjcif;wnf;[laom t*Fgrsm;aMumifh ausmif;tkyfBuD;ESifh
0efaxmufBuD;wdkUonf wa,mufrsufESmudk wa,mufcPcP vSrf;Munfh
Mujcif;udk uREkfyfwkdUjrif&\/ aemufqkH;ü 0efaxmufBuD;ESifh ausmif;tkyfBuD;
wkdUonf auseyftm;&aom trlt&mESifh xoGm;Muaomtcg q&m
tif;*vpfpfonf pmtkyfudkydwfí wbufodkU vSnfhcdkufwGif uREkfyfwkdU
ausmif;om;tcsif;csif;vnf; þrQavmufaumif;aom oifjyjcif;udk wcgrQ
rBuKHbl;onfESifh pdwfxJrS oabmwl csD;usL;Mu,if; ]a0g}ueJ jrnfaom
toH xGufoGm;rdMuav\/ wu,foifawmh wu,fawmhfonfh
q&mwa,mufaywnf;/
'kwd,om"u
143
rodolr&Sdoavmuf todtuRrf;aygonfhtavsmuf Aspfpuf&kHrefae*smtm;
uREkfyfwkdUESpfa,mufudk puf&kHwckvkH;odkUvkdufjyap\/ NyD;aomtcgtmV*D(pD)
vrf;&Sd AD,mema[mfw,fodkU uREkyfwdkUESpfa,mufudkac:í eHeufpmauR;&m
&kHawmfBuD;rS t&Sef;wdkUtxef;wkdU\ w&kwfacgufqGJrsm;ESifh aps;csKdteD;rS
jrefrmrkefUwDqdkifrsm;ü avmufom pm;cJUbl;onfh uREkfyftzdkUrSm
t*Fvdyfa[mfw,fodkU yxrtBudrfa&mufbl;jcif;jzpfí tcif;tusif;ESifh
pm;aomufzG,f&mrsm;\ om;em;ykHrsm;udk tHUMorqkH;atmif ai;Munfhrdyg
awmhonf/ (trSefrSm AD,mema[mfw,f\ om;em;vSjcif;aMumifh
r[kwfvSyg/ xdkacwfu &kHawmfBuD;rS acgufqGJqdkifrsm;onf þacwf
vQef;pdefa[mfw,fuJUokdU oyfoyf&yf&yfr&SdyJ ayusHaom opfom;pm;yJGwGif
npfywfaom ck&Snfay:ü aqmifhaMumifhxdkifum pm;Mu&aomaMumifhjzpfyg
onf/ 0rf;yJOykHpm;yGJBuD;wGif azG;azG;jzLjzLí yef;yGifhykHrsm;xnfh&ufxm;onfh
pm;yGJcif;t0wfBuD;cif;vsuf yef;pdkufc&m;ESifhwuG qGwfqGwfjzLaom
vufokwfy0grsm;udk yg;vSaom zvfcGufxJüxnfhum jyifqifxm;jcif;rsKd;udk
rnfonfhqdkif rnfonfhtdrfürQ rjrif&bl;ao;yg/ xdkacwfüuREkfyfwkdU\
tdrfüomr[kwf? rdbrsm;xufpD;yGm;a&;tqifhtwef;jrifhaomtdrfrsm;üyif
]vkdufxrif;}udk a<uZvkHjzifh rxnfhyJ qefaq;jcif;awmif; okH;Muwkef;
jzpfygonf/)
yxrqkH;t*FvdyfeHeufpm
144
wkdUonf q&m tif;*vpfpftm; uAsmu,m qD;BudKEIwfqufum
tl,m;zm;,m;pum;ajymMuav&m? uREkfyfrSm tvGeftHUMovsuf &SdonfhtxJrS
yif AsKdif;okH;aumifESifh usD;waumif awGUMuonf[k owd&í NyKH;rdygonf/
Akdvfujym;rav;okH;a,mufrSm þrQavmufjzLvSaomaMumifh r[kwf?
uREkfyfwkdU\q&murnf;vSaomaMumifhjzpfygonf/ q&mtif;*vpfpfum;
uREkfyfjrifbl;onfhvlrsm;teufwGif teufqkH; wa,mufjzpfayonf/
tom;rnf;oavmuf awmufajymifonfh tqif;ta&mif t0wfrsKd;udk
tvJvJ0wfqifwwfoljzpfí rEÅav;NrdKUwGif vlrsKd;uJGrsm;txJü
(tjriftm;jzifh) txif&Sm;qkH;yk*¾dKvfwOD;jzpfacs\/ q&mtif;*vpfpfonf
ujym;rokH;a,mufteufrS tacsmqkH;wa,mufudk a&G;íwGJac:um
pm;yJGcef;okdU0ifMuNyD;vQif xdyfrSxdkifav&m uREkfyfESifh armif&DwdkUvnf;
(a,musfm;okH;a,muf rdef;rokH;a,muf&SdonfESifh wa,mufjcm;pDxdkifMu&
ojzifh) vuf0JESifh vusfmwGif ujym;rwa,mufpD &SdaeMuav\/ armif&DrSm
þudpörsKd;wGif uREkfyfxuf ]t0g;0}ykH&í [efrysufvSaomfvnf; uREkfyfrlum;
zifESifhukvm;xdkif xdonfrxif/ &ifwqwfqwfckefvsuf&Sd\/ xdkUaemuf
eHeufpm pm;pOftwGif;üvnf; aumif;? pm;NyD;aomtcgüvnf;aumif;
uRekfyfwkdU\q&m tif;*vpfpf t*Fvdyfpum;ajymvkdufykHrSm w&TD;&TD; w&Twf
&Twf ESifha&yufr0ifatmif &Sdawmh&m ujym;ruav; okH;a,mufrSmvnf;
w[D;[D; w[m;[m; w0g;0g; waomaom&,farmvsuf&SdMuavawmh\/
q&majymonfhtxJwGif t*Fvdyf ]bef;pum;}rsm; a&mnSyfyg&SdaomaMumifh
uREkfyfwkdUESpfa,mufrSm jynfhpkHatmif em;rvnfMuapumrl udk,f[ef
vuf[efESifhq&m\ rsufESmxm;wkdUaMumifh tawmftwef&dyfrdMuí a&maESm
um &,farmEdkifMu avonf/ q&mtif;*vpfpfonf ausmif;cef;xJwGif
ausmif;tkyfBuD;ESifh 0efaxmufBuD;tm; tpGrf;jybl;ouJUodkU ol\]tcspfawmf}
145
uav;rsm;jzpf onfharmif&DESifh uREkfyfwkdUtay:wGif tpGrf;jycsifí wrifpDpOf
xm;jcif;jzpfonf [kuRekfyfwkdU&dyfrdMuaomfvnf; uREkfyftzdkU&mwGifrS wouf
wGif t&,f&qkH; aom eHeufpmpm;yJGwcktaejzifh rSwfwrf;wifxm;rdygonf/
t*Fvdyfpum;ajymjcif;tvkyfwGif t[kwfwu,fawmfonfh yk*¾dKvfwOD;ygay/
ausmif;tkyfBuD;\a0zefcsuf
uRekfyf\pum;xpfwwfjcif;udk q&mtif;*vpfpfodaomfvnf;
t*Fvdyfpum; ajymwwfzdkU tpGrf;tp&Sdonf[k ,lqonfh vu©PmESifh
ausmif;uyJG (Concert) üvnf;aumif; pum;&nfvkyGJrsm;üvnf;aumif;
q&mtif;*vpfpfonf armif&DESifh uREkfyftm; tNrJwrf; a&G;cs,fxnfhoGif;í
t*FvdyfvdkajymykHqdkenf;rsm; oifjyay;\/ uREkfyfvnf; BudK;pm;ygonf/
]uyJG} rsm;ü armif&DESifh uREkfyfusufíajym&onfh &,f&TifzG,f tjyeftvSef
pum;rsKd; (Dialogus) ajym&mwGifa0zefzdkUrvdkojzifh a0zefjcif;rcH&aomfvnf;
waeUoü t*Fvdyfvdk pum;&nfvkyJGwcktqkH;wGif ausmif;tkyfBuD;u
pum;ajymolrsm;taMumif;udk a0zefygonf/ pifppfrSm uREkfyfonf rdrd\
cRwf,Gif;csufudkodí jiif;aomfvnf; q&mtif;*vpfpf\ tm;ay;rIaMumifh
yg0ifjcif;jzpfygonf/
ausmif;tkyfBuD;onf uREkfyf\taMumif;udk a0zef&mü ]]azodef;u
toHxGufawmhaumif;yg&JU? okdUaomfvJ olU vQmu tmacgifrSm wcsuf
wcsufuyfuyfaewwfw,f}}[k ajymavonf/ uREkfyfonf xdkaeUrSpí
pum;&nfvkyGJrsm;wGif tygt0ifrvkyfawmhyJae&m q&mtif;*vpfpfurl
ausmif;tkyfBuD;tay:ü pdwfqdk;ykH&onf/ uREkfyfonf uHraumif;ojzifh
t*FgrpkHyJarG;cJUvQif &SufzG,f&m[k,lqvdrfhrnfr[kwfouJUodkU pum;xpf
146
jcif;twGuf &Sufp&m[lí r,lqyg/ okdU&mwGif rdrd\cRwf,Gif;
csufudkodvsufESifh ae&mwumwdkif; pum;ajymcsifonf[k txifcH&rnf
udkum; &SufwwfzdkUem;vnfygonf/ BuD;jyif;vmaomtcgü urÇmhNidrf;csrf;
a&;udpörsm;ü q&mBuD;ocifudk,fawmfrIdif;ESifh tjcm;yk*¾dKvfrsm;\ wdkufwGef;rI
aMumifh &Hzef&Hcgy&dowfa&SUwGif pum;ajymrdbl;yg\/ uREkfyf\ tcuftcJ
wckrSmpum;rxpfap&atmif owdxm;í ajymEdkifaomfvnf; xdkuJUokdU
owdxm;ae&jcif;onfyif tvkyfBuD;wckjzpfaeojzifh pum;vkH; ajymif
ajrmufatmifjzpfap? t"dyÜg,f&Sif;vif;atmifjzpfap? yGJusavmuf
atmifjzpfap rajymEdkifyJ&SdonfESifh aemufqkH;wGif wcgwnf;vufajrSmufzdkU
qkH;jzwfvdkufNyD;jzpfygonf/ pum;ajymjcif;tvkyfwGif wpuúefU\tydkif;
*Pef; uav;avmufrQaemufusonfjzpfap? wqdwfrQqdkif;iHUxm;&rnfh
ae&mwGif rqkdif;iHUyJ wGef;í ajymvkdufonfjzpfap yJGusifoifhoavmuf
rusjcif;udk uREkfyfem;vnfí pum;ajymaumif;olwkdif;vnf; em;vnfMu
ygonf/ uREkfyfrwwfEdkifojzifhtxufyg cRwf,Gif;csufrsKd;ESpfckvkH; &Sdonf
jzpfaomaMumifh þtvkyfudk wcgwnf; vufavQmhvdkufygawmhonf/
a0vmrif;om;ESifh yvdyfa&m*g
147
BuD;w,f}}[k ajymaomaMumifh vlOD;a&aygrsm;jcif;jyóemudk ajz&Sif;&ef
twGuf NAdwdoQtpdk;&u yvdyfa&m*gudk wrifwumzefwD;onf[k
ajymMu&m ,kHMunfol tawmfrsm;onfudkawGU&\/ tcsKdUuvnf;
tpdk;&onf t&yfxJü yvdyfydk;rsm;udk vliSm;ívTwfaMumif;? waeUaomf
yvdyfydk;vTwfaomvludk (ydk;ygaom <uufrsm;ESifhwuG) t&yfom;rsm;u
0dkif;zrf;NyD; &dkufESufar;jref;ppfaq;Mu&mwGif xkdvluaiG&ívkyf&ygonf[k
ajzmifhcsufay;aMumif;? xdktjcif;t&mudk uREkfyf\tpfudk armifyku
udk,fwdkifjrifcJU&onf[k uREkfyftm; ajymjyí uREkfyfyif,kHcJUbl;ygonf/
wNrdKUvkH;rlum; þpum;udk ,kHMunfcJUonfrSm tawmfuav;MumcJUavNyD/
waeUoüuREkfyfwkdU 9wef;wGif c&pf,ef usrf;pmoifjyonfh omoemjyK
q&mrBuD;u ]]yvdyfa&m*gydk;rsm; tpdk;&vTwfonfqdkjcif;udk ,kHMunfMu
oavm}}[k twef;om;rsm;tm;ar;í ,kHolrsm;xMu&ef ajymav&m
twef;om;wa,mufESpfa,mufrSwyg; wwef;vkH; (uREkfyfvnf; tygt0if)
xvkdufMuavonf/ þwGif omoemjyKq&mrBuD;\rsufESm tdkoGm;jcif;udk
uREkfyf,aeUwdkif rsufpdxJwGif jrifa,mifrdygao;onf/ q&mrBuD;u
]]igwdkUausmif;rSm tjrifhqkH;twef;rS ausmif;om;rsm;u 'Dpum;rsKd;,kHMunf
Muw,fqdkwm tm;BuD;0rf;enf;p&myJ}}[kajym&Smavonf/ rMumrwifrSmyif
uREkfyf\oli,fcsif;w&kwfujym;uav; pufacGwkdU om;trdESpfa,muf
]yvdyfxJygoGm;&SmMuonf}[kod&ojzifh uREkfyfrSm rEÅav;wGif rae0HUatmif
xdwfvefUvmonfESifhwdrf;a&SmifxGufajy;zdkU rdbrsm;tm;ylqmavawmYonf/
148
aMumufrufzG,fa&m*gqdk;
wdrf;a&SmifcGifh&jcif;
149
vnf;rajy;? zciftm;vnf; ]]tvum;ygAsm}}[kajymum tm;ay;avh
&Sdavonf/ xdkyk*¾dKvfBuD;onf uREkfyf\aMumufwwfjcif;udk odonfESifh
]]azodef;wdkUrsm; aMumufvdkufwm aMumufacs;rsm;ygaeygtkH;r,fuG,fh}}[k
jyuf&,fpum; ajymbl;jcif;udkvnf; uREkfyfrSwfrdao;onf/ aemufqkH;ü
4if;yk*¾KdvfBuD;\tdrfrSyif wa,mufESpfa,mufysufpD;av&m uREkfyftm;vnf;
0ufvufodkU ydkUxm;&efpDpOfMuavawmhonf/ rdbrsm;rlum; tvkyfysufrcH
Edkifojzifh rwdrf;a&SmifMuyJ uREkfyf\ESrwa,mufESifhnDwa,muf (aygif;okH;
a,muf)udkom zcif\a'oodkU ydkUxm;avonf/
awmtvkdufaysmfwwfjcif;
150
armif;wwfonf/ rkd;&moDr[kwf ojzifh xGef,ufjcif;tvkyfudk roif
cJU&aomfvnf; BuD;vmaomtcgü wwfatmifoifcJUao;onf/ uREkfyfonf
awmifolv,form;rsm; vkyfaeustvkyfrsKd;[lorQwGif 0goemygvSí
aysmf&GifpGmaqmif&GufEdkifonf jzpfaomaMumifh ]igonf NrdKUay:ü vljzpf&jcif;
um; rSm;avonf}[k xifrdvmygawmhonf/ uREkfyfonf 4if;a'oü ESpfv
okH;vcefUMumí okH;av;&GmrQ vSnfhvnf aexdkifvsuf&S\
d / zcifonf
wacgufwav tvnfa&mvm&mwGif ]]armifBuD;&JUom;u awmifolbm0
aysmfykH&w,f? tpfudkBuD;&JUom;u EGm;aumif;aumif;armif;wwfaeNyD}}
ponfjzifh aqGrsKd;rsm;u tm;yg;w&ajymMuonfh tazonf oabmus
[efrwlacs/ (EGm;armif;wwfonfqdkjcif;rSm ]EGm;ajy;? EGm;vkduf} armif;wwf
jcif;udkqdkvdkí awmifolwkdif;rwwf? ynm&yfwckjzpfonf/)
zcifurl rdrdudk,fEIdufu tEkyfpkwf*kwfpkwf þtvkyfrsKd;udkrBudKuf
aomaMumfih NrdKUwufNyD; aeEdkifatmif BudK;pm;ygvsuf om;wa,mufu
aus;&Gm"avhjzpfonfh awmifol,mckwftvkyfudk ESpfouf&ygrnfavm[k
rausreyfyifjzpfykH&onf/ uREkfyfvnf; zcif\oabmudk&dyfrdonfESifh
uREkfyf\]ynm}rsm;udkrjy0HUawmhyJ zkH;zdíxm;vkduf&ygawmhonf/ aemufaemif
wGifvnf; zcifonf þtvkyfrsKd;ü uREkfyf0goemygjcif;udk rsufESmom
ray;acs/ rEÅav;NrdKUüyvdyfa&m*gNyD;oGm;í uREkfyfjyef&aomtcg rl;BuD;&GmESifh
refusnf;wkH&GmtMum;ü a&uav; wpyfpyf&Sdaeonfh oJacsmif; uav;
taMumif;udk refusnf;wkH&Gmom; a&S;pmqdkawmfwa,mufu ]&Gmwef;&,f
oG,f? tv,frSm a&,OfESifh tdk jrifolarm}[k pyfqdkxm;cJUonfh xdkoJacsmif;
uav;udk cPcP owd&onfESifh aemufqHwiifiifjzpfrdygao; onf/
151
pmar;yGJus&IH;jcif;
152
r[mt&SufuJG&ykH
153
þwBudrf tqdk;qkH;jzpfygonf/ &SufvkdufykHrSmvnf; ajymzG,f&mr&Sd?
q&mBuD; vSnfhírMunfhrD uREkfyfwudk,f vkH; Murf;jyifxJazmufNyD;
ajrrsKdoGm;vQif aumif;vdrfhrnfxifcJUrd\/ trSefrSm uREkfyfonf ykHwl
a&;qJGjcif;ü tvGefnHUzsif;í okH;wef;ausmif;om;uav; wa,mufavmufrQ
ajrykHudk rqGJwwfcJUyg/
Budrf;armif;jcif;cH&ykH
154
ynmpkHoifjyaom udkaz
tNydKiftqdkif pma&;jcif;
155
t*Fvdyfbmomjzifh pmay;pm,ljyKvkyfMu\/ xdkacwfu t*Fvdyfvdk 8wef;?
9wef;a&mufí rawmufwacguf a&;wwfonfqdkvQifyif t*Fvdyfvdk
pmay;pm,lvkyfMuaom tavhtx&SdMu\/ jrefrmvdkavhusifhol[lí
wa,mufrQ rawGUcJU&ay/ uREkfyfrSmvnf; t*Fvdyfpmudkom cspfwwfí
t*Fvdyf0w¦Krsm;udkomzwfNyD; t*Fvdyfvdkom( acwftm;avsmfpGm) avhusifh
vmcJUonfhtwdkif; pma&;jcif;tm;jzifh toufarG;&vQif jrefrmpma&;q&m
wa,muf\b0udk tdyfrufrQyif rrufcJUay/ xdktcsdefwGif BuD;yGm;xGef;um;
aeaom jrefrmpma&;q&m[lívnf; rawGU&bl;ao;onfESifh pdwful;rxnfh
cJUrdacs/ rdbrsm;rSm pD;yGm;a&; rcdkifvkHvSaomaMumifh p&dwf tukeftus
rsm;onfh aumvdyfausmif;om;tjzpfudk rarQmrSef;Edkifojzifh t*Fvdyfvdk
pma&;q&mjzpfzdkU BuH&G,fcsuf rxm;0HUyg/ wwfEdkifvQif jzpfvdkjcif; udkom
azmfjyjcif;jzpfygonf/ armif&Donf &efukefNrdKU bufywpfaumvdyf
taMumif;rsm;udk uREkfyfxHokdU pma&;avh&Sd&m uREkfyfuvnf; a&S;a[mif;
aESmif;jzpfrsm;udk a&;ydkUavh&Sd\/ uRekfyfwdkU\pmrsm;rSm t*Fvdyfvdk
a&;Mu&kHomru wwfEdkiforQ taumif;qkH;jzpfatmif tjyeftvSefa&;Mu
jcif;jzpfonfudk uREkfyfa&molyg od&SdMuí 4if;pmrsm;udk odrf;qnf;xm;&ef
ESpfOD;vkH; uwdjyKMubl;avonf/ þodkUjzifh armif&D bDatatmifonfhwdkif
atmif uREkfyfESifhpmay;pm,l vkyfcJU&m uREkfyfuvnf; xdktawmtwGif;ü
t*Fvdyf0w¦Kaumif;BuD; tajrmuftjrm; zwfxm;onfjzpfaomaMumifh
armif&Dudk,fwdkifu azmfxkwfcsD;usL;bl;avonf/ ]]igwkdUbDatatmifw,f
qdkayr,fh rxl;ygbl;uGm? rif;vJ igwdkUvdk a&;Edkif'gygyJ? rifhpmawGudk igu
ausmif;om;awGudk jy&ao;w,f? igwkdUtnmom;awGudk txifrao;atmif
vkdU}}[k armif&Duajymbl;\/ (uRekfyfonf armif&D\pmrsm;udk uwdtwdkif;
156
odrf;qnf;xm;&m ppftwGif;wGif ajy;&vTm;&rIaMumifh aysmufqkH;ukefcJU
ygavNyD/)
jzLpifaomarwÅm
157
bmawGrsm; &Sm&SmazGazG csD;rGrf;aeMuygvdrfhr,f}[k tHUMordygonf/
(uREkfyfoabmusaom rdef;uav;onf txufyg t*Fg&yfrsm;ESifh jynfhpkHjcif;
udk aemiftcgrS jyefawG;í ay:vmaomfvnf; a&S;OD;pGm BudKufrdpOfurl
þtaMumif;udk vkH;0*&krpdkuf owdr&cJUjcif; rSefygonf/) t&yfxJwGif
*dkufqdkfuftusqkH;? udk,fvkH;udk,fayguf tvSqkH;? Munfhí taumif;qkH;
jzpfonf[k uREkfyf\ rdcifudk,fwdkifu csD;rGrf;jcif;udk uREkfyfMum;7bl;í
0rf;omrdaomfvnf; uREkfyf\pdwful;xJwGif &m*pdwfray:/ þodkUaom
rdef;uav;udk Munfhcsifwdkif;MunfhEdkifrnfh olUcifyGef; jzpfzdkUavmufudkom
arQmfvifhcsuf xm;cJUygonf/
Munfhaumif;vkdufykHu
158
udk xdkpOfuvnf;aumif;? xdkUaemufüvnf;aumif; awGU&bl;yg\/ okdU&m
wGif oluJUokdU tqifajyí ]Munfhaumif;}aom rdef;r[líum;wa,mufrQyif
rawGU&bl;yg/ tjcm;aom a,musmf;rsm;vnf; udk,fh&nf;pm;udk þtwdkif;
yifrSwfxifMuavoavm rajymwwfay/
159
'kwd,ydkif;
azodef;rS armifazodef;odkU
taMumif;BuD;av;&yf
160
vnf;r[kwf? taemufwdkif;ynm&Sdrsm;xHrS vufcH&&Sdjcif;vnf;r[kwf?
uREkfyf\tawGUtBuKHrsm;t& tajccHíjzpfay:vmonfh uREkfyftawG;tac:
oufoufrQom jzpfygaomaMumifh BudKufrSvnf; vufcHEdkifonf/
rBudKufvQif y,fEdkifMuygonf/ uREkfy\
f wifjycsufrSm vlowÅ0gonf
av;ckaom taMumif;wkdUaMumifh vlawmf? vla&Smf? vlaumif;? vlqdk;? vl&Iyf?
vlvnf? vl&dk;? vlrdkuf ponfjzifh trsKd;rsKd;jzpfvmMuonf[k qdkvdkygonf/
xdkav;ckwdkUum; (1) rdcifxHrS&aomt&nftcsif;rsm;? (2) zcifxHrSqufcH
&&Sdonfh aumif;qdk;t&nftcsif;rsm;? (3) owÅ0gudk,fEIdufub0tpOf
tquf vdkufygvmonfh 0goemaumif;qdk;rsm;? (4) ywf0ef;usif\jyKjyifrI
aMumifh jzpf&onfh aumif;qdk; tcsuftvufrsm;[lí&dS&m tqdkygav;ck\
a&maESmaygif;pyfrIonf ]azodef;}wnf;[laom t&G,f (ausmif;xGufcsdef
txd) vluav;wa,muf jzpfvm&onf[kqdkvdk\/ þtaMumif;w&m;
av;ckwdkUonf ]azodef;}wnf;[laom t&G,ftwGif;ü uREkfyf\a&G;cs,frIryg/
a&G;cs,fcGifhaumif;pGmr&&SdyJ twdwfuHu ypfcsvdkuf onfhtwdkif;
jzpfvm&awmhonf[k qdkvdkygonf/ odkU&mwGif þtaMumif;udk
a&SUtzdkUwGifrS qufvuf&Sif;jyrnfjzpfí þae&mü þrQESifhom jzwfxm;&yg
OD;rnf/
zcifxHrS&aomtarG
161
]aMumufwwf0efuif;}qdkaom pum;twdkif; auseyfpGm vufcH\/ okdUjzpfí
uREkfyftzdkUrSm 0rf;xJüaMumufwwfaomfvnf; xdktjcif;t&mudk rBudKuf
aomaMumifh BudK;pm;NyD;&J&\/ Oyrm wapäaMumufaomf vnf;ajcmufwwf
onfqdkaom ae&modkU pGefUpm;NyD;oGm;\/ aoewfrudkif wwfyJrkqdk;rsm;ESifh
awmvdkufvnf\/ þonfwkdUrSm pGefUpm;cef;0w¦Krsm; zwfjcif;?
a&;jcif;wkdUaMumifh jzpfay:vmonfhpdwf"mwfjzpfayonf/ (c)ESajrmwwfjcif;
wckrSm Mumavqdk;avjzpfvmonfudk awGU&\/ bdk;BuD;tdk jzpfvmaom
þtcsdefwGif pD;yGm;pkzdkU r[kwfaomfvnf; tdkcgrS vufrUJjzpfNyD;
qif;&JrnfudkaMumufonfESifh i,fpOfuxuf vufwGefUvsuf&Sd\/ (*)&dk;jcif;
[lonfrSm ]&dk;om;jcif;}ESifh wjcm;pDjzpf\/ zciftzdkUrSm &dk;jcif;a&m
&dk;om;jcif;yg&Sdaomfvnf; uREkfyfrlum; &dk;jcif;udkomqufcHí &dk;om;jcif;
rlum; tvkyform;rsm;ESifh zufvSJwuif;aecJU&jcif;aMumifh zcif\tqifh
twef;udk rrSDawmhyg/ okdU&mwGif olvdk igvdk vlwa,mufavmufawmh
&dk;om;ygao; onf/ þonfrSmvnf; tvkyform;rsm;xHrS ul;pufvm
jcif;rsm;udk 0w¦Kaumif;rsm;jzifh wkdufzsufEdkifaomaMumifhjzpfygonf/
zcifuJUokdU]&dk;jcif;} rSmvnf; uREkfyf\tvkyfoabmjzifh wdkufzsufcJUygNyD/
pma&;q&m? owif;pmq&mwa,muf taejzifh ]vl&dk;}vkyfaeírjzpf?
]&dk;om;jcif;}um; jzpfEdkifygonf/ em;vnfM uapvdkonfrSm ]&dk;om;jcif;}onf
csD;rGrf;xdkufo avmuf ]&dk;jcif;}onf EkH&m t&ma&mufawmhonf/
rdcifxHrS &aomtarG
162
wwfjcif;? (*)r[kwfrcHcsifwwfjcif;wdkU jzpfavonf/ ]azodef;}t&G,fwGif
4if;tcsif;t&mrsm;onf uREkfyfü tjynfht0&Sdí BuD;jyif;vmaomtcgürl?
aemufxyfawGU&onfh tjzpftysufwdkUaMumifh twdk;tavsmh&Sdvmygonf/
(C)a'goESifhywfoufírlavQmhvQif aumif;onf[k em;vnfvmojzifh
(wu,favQmhjcif; ravQmhjcif;udk tyxm;í) BudK;pm;yg\/ (i)rmeESifh
ywfoufírl rBudK;pm;rdonfhtwGufaMumifh wkd;íyif wufvmonf xifyg
\/ (p)r[kwfrcHcsifwwfjcif;rlum; aemufydkif;wGif tusKd;&Sdr&SdcsifhcsdefzdkU
owdxm;&ef BudK;pm;&aumif;rSef; odvmygonf/ þtjcif;t&monf
aumif;onf[lí vnf;aumif;? raumif;[lívnf;aumif; wxpfcs
qkH;jzwfoifhaom t&mwck r[kwf[lí ,lqvmygonf/ odkU&mwGif
uREkfyf\ pdwfxJü&Sdaom oabmxm;udk zGifha&;&rnf qdkygrlum; uREkfyfonf
(udk,fwdkif rwwfEdkifawmhrS&Sdap) r[kwfrcHcsifwwfjcif; wnf;[laom
pdwfxm;rsKd;&Sdolwa,muftm; vIdufvIdufvSJvSJ MunfndKwwfonfh oabm
xm;&Sdygonf/
oHo&mtpOfu ygvmjcif;
163
oufouf[lí qdk&ayrnf/ þpdwfonf uREkfyf\avmuBuD; yGm;a&;udk
trsm;qkH;zsufqD;\/ BuD;jyif;vmaomtcgü jyKjyifzdkU BudK;pm;aomf vnf;
atmifjrifrIenf;vSonf/ (c)bmrqdkodcsifí pl;prf;csifwwfaom
pdwfrsKd;onf qdk;onf[k rqdkoifh? aumif;usKd;yif ay;wwfyg\/ (*)tqef;
topf jrnf;prf;csifwwfaom 0goemaMumifh taumif;a&mtqdk;ygBuKHcJU&
bl;yg\/ (C)udk,fh,kHMunfcsuftwdkfif; usifhBuHwwfjcif;rSm tcsKdUu
]acgif;rmonf}[kqdkMurnfjzpfaomfvnf; udk,fh[mudk,fawmh auseyfvsuf
&Sdygonf/ udk,fh,kHMunfcsuftwdkif; usifhBuHrdjcif;aMumifh 'ku©awGU&onfjzpf
ap? vluJU&JUcH&onfjzpfap cH&e toifh&Sdygonf/ ,aeUwdkifvnf;
aemifwr&yg/
ywf0ef;usif\jyKjyifrIESpfrsKd;
164
aom tavhtusifhrsm; ul;pufjcif;onfvnf; uREkfyfbmrQrwwfEdkifyJ
cHvdkuf&jcif;jzpf\/ rnfonfholi,frqdk uREkfyfuJU odkU tvkyform;rsm;ESifh
vufyGef;wwD; ae&onfqdkvQif uREkfyfuJUokdUyif jzpfvmzdkU rsm;ayvdrfhrnf/
okdUjzpfí ]azodef;t&G,f} wavQmufvkH;wGif uREkfyfonf ywf0ef;usif\
jyKjyifrIudk bmrQrwwfEdkifyJ cHcJU&jcif;jzpfonf[k qdkvdkyg\/ yrmqdkaomf
jrpfaMumif;wGifa&;pD;tvdkufarsmyg&onfh azmifESifhwlygonf/
awmfvSefEdkifavmufonfhywf0ef;usif
165
rnfonfhenf;ESifhrQ uREkfyfrwwfEdkifawmhNyD/ (jzLaumifonf ,kefuav;
jzpfrvmEkdifouJUodkUyif/) odkU&mwGif pmtkyfaumif;rsm; zwf&jcif; aMumifh
aemufydkif;ü topfxyfrH&&Sdonfh vlUobm0 oabmw&m;rsm;udkrl
oufqdkif&m tydkif;wGifrS azmfjyygOD;rnf/
acwfynmwwf&Sm;aomacwf
166
udk,fwdkifu tcrf;tem;ESifh tyfESif;onf[k Mum;&bl;avonf/ (þacwf
9wef;orm;rsm;um; vljzpfaemufusonf[k atmufarh&SmMurnfxifonf/)
rD;yGifhatmifvnfjcif;
167
\/ rEÅav;NrdKUonf wjyywfvnf twGif;ü av;pdwf0if;rsm; &SdMuonf
csnf;jzpf&m rEÅav;üarG;NyD; tdkíao&olyifjzpfapumrl tqdkyg
av;pdwf0if;wdkif;odkU wNrdKUvkH;aphpkHatmif a&mufbl;olí wa,mufrQyif
&Sdvdrfhrnfrxifay/ uREkfyfrlum; bdkifpu,fopf&NyD;uwnf;u av;pdwf0if;
rsm;udk uGufpdyf&dkufNyD; trSwftom;ESifhwrifwum vSnfhvnfcJUbl;
onfjzpfí uREkfyfuJUodkU 0if;wkdif;ESHUpyfatmifa&mufcJUbl;ol &Sdvdrfhrnf
rxifay/
yJGMunhfESpf
168
ZmwfyJGrsm;? pdefa'G; pdefaX; wnf;[laom rdef;rZmwfrif;om;rsm;? q&myk?
udkbausmh? py,fouf? udkpdefcdk? udkzl;ndK? udkzkef;rdk;wnf;[laom
&kyfao;rsm;? pdefokH;BuD;? 'kwd,pdefokH? bdvyfjyefpdefwif? tvkHpdefwif?
pdefqif? tkef;pdef? jruav;? jraoG;? a&ausmfpdefyk? qDaMumf
{pdefwnf;[laom tNidrfhrsm;? cspfzG,f? cspfp&m?a&T'*Fg;? wufwdk;paom
tNidrfhvlysufrsm;udk ]a&vJESifh Munfhav awmhonf/ qlylrnfh vlvnf;r&Sd?
tcsdefuvnf;tm;vyf? ydkufqHraygapumrl okH;avmufpGJavmufvnf;&Sd?
vluvnf;usef;rm? t&G,fuvnf; EkysKdav&um; uREkfyfrSm
ausmif;rSxGufaomESpfonf uREkfyf\ woufwmwGif ]yJGMunfhESpf}[lí
ac:xdkfufayonf/
0w¦Kajymorm;b0
169
zwfbl;oltcsif;csif; pum;ajymMu&rnfqdkvQif rtdyfwrf; ajymEdkif\/ ajym
vnf;ajymcJUbl;\/ waeUoü uRekfyfonftwef;wl rdef;uav;wa,mufESifh
ppfudkif;awmif&dk;wGif qkHrdMuí þ0w¦KBuD;rsm;udk ESpfa,mufvkH; zwfbl;Mu
onfESifh xdkifíajymvdkufMu&m eHeufqGrf;csufol rsm;xMuaomtcgwGifrS
vluJU&JUrnfpdk;onfESifh tdyf&modkU0ifMu&onf/ rdef;uav;üvnf;aumif;?
uREkfyfüvnf;aumif; cspfBudKufol &SdESifhNyD;jzpfíom awmfawmhonf/
odkUr[kwfygvQif pdwfazmufjyefaumif;azmufjyefM uvdrfhrnf xif\/ tjcm;
vlysKduav;rsm;um; rajymwwf? uREkfyftzdkUrSmrl xdktcsdefü tvGefopöm&Sdí
]zGJESifhqefuJG}[laom pum;ykHtwdkif; oabmxm;rdygawmh onf/ wcgw&H
yJGr&Sdaomnrsm;wGif uREkfyfESifh umvom;wpkwdkUonf vomomü ckwifBuD;
ay:wGif yufvufvSefvsuf uREkfyfutxufyg t&IyfawmfykH0w¦KBuD;rsm;udk
ajymjyavh&Sd&m? twJGaygif; wq,fausmfpD&Sdaom 0w¦Krsm;jzpfygvsuf
tptqkH; jyefajymEdkifí okH;av;nrQ qufvuf ajym&avonf/ þonfrSm
umvom;rsm;tv,fwGif rsufESmyGifhvef;ap onfjzpfí uREkfyfuvnf;
armyef;onf[k ratmufarhcJUacs/
ydk;yef;olrsm;vSaom rdef;uav;
yJGvrf;obifrsm;odkUuREkfyfESifYoGm;twlvmtwljzpfí uREkfyfajymonfh
0w¦Krsm;udk em;axmif&ojzifh uREkfyftm; cifrifav;pm;Muonfh umvom;
oli,fcsif; &Spfa,mufcefU&Sdonfh txJwGif uREkfyfoabmusvsuf&Sdaom
rdef;uav;tm; ydk;yef;ol ESpfa,muf okH;a,muf&Sdyg\/ uREkfyf\aetdrfrSm
xdkrdef;uav;\tdrfESifh teD;uyfqkH; (okH;tdrfavmufomjcm;onf/) jzpfav&
um; 4if;wkdUonf uREkfyfwdkUaetdrfü pcef;csum rdef;uav;tm;ydk;yef;Mu\/
170
4if;wdkUonfwa,mufpDaygufvmí nOfhtcsdefrsm;wGif rdef;uav;\
tdrfaemufab;ü &pfywfum acsmif;ajrmif;Mu\/ uREkfyfrSmudk,fhpdwfxJü
oabmusjcif;rQomjzpfí rdef;uav;\oabmxm;udk twdtus od&jcif;
r[kwfyJ ]xifajc}rQom &Sdojzifh orD;&nf;pm; r[kwfao;aomaMumifh
uREkfyf\cspfBudKufjcif;udk olwkdUtm;rajym/ olwkdUuvnf; &dyfrd[efr&Sdojzifh
uREkfyftdrfrS ydk;yef;Mujcif; jzpfavonf/ wcgw&HwGif ydk;yef;Muolrsm;u
uREkfyf\9wef;*kPfudk txifBuD;MuonfESifh ]]cifAsm;u tdrfeD;csif;jzpfNyD;
NidrfvSyguvm;As? cifAsm;ydk;vQifawmhajymomajymygAsm? usKyfwdkUaemufqkwf
ay;yghr,f? cifAsm;eJUawmh rNydKif0HUygbl;}}qdkum wD;acgufpkHprf;Mu\/
okdU&mwGif uREkfyfonf 4if;wkdUyef;yef;jcif;rsm;udk rMunfhvdkaomfvnf;
udk,fh&nf;pm;[lí rajymEdkifojzifh bmrQrajymyJ NyKH;íom aevkduf&onf/
trSefudka&;&vQif uREkfyfonfvGefyGJnrSpí xdktcsdefwkdUwdkifatmif pdwfxJu
BudKufaecJUonfrSm (udk,fhbufu aocsmaomfvnf; olUbufuxifajcrQ
omjzpfonf/) ESpfESpfausmf okH;ESpfcefU&SdcJUNyDjzpfaomfvnf; tdrfeD;csif;
yqpf0dkif;ü ESpfBudrfrQ rsufESmcsif;qdkif ]yqpfypf}cJUbl;jcif;rSwyg; ac:bl;jcif;
r&Sd? ta0;rS vSrf;Munfh&kHrQESifh auseyfcJU&ygonf/ uREkfyftaMumif;udk
oli,fcsif; umvom;rsm;tm; todray;aomfvnf; 4if;wkdU\ydk;yef;rI
tajctaeudk uREfkfyfu apmifhMunfhí rnfolrQ ae&mrusao;jcif;udk
od&ojzifh auseyfvsuf &Sdygonf/
olwyg;xufyif xl;avoavm
171
oGm;cJU&m xdkrdef;uav;vnf; 4if;\tdrfom;rsm;ESifh oGm;Muojzifh
tvGeftljrL;cJUbl;yg\/ a&Tpm&H bk&m;yJGü aysmf&jcif;rSm ydk;yef;rI ryg&Sdaom
aMumifh (EIdif;,SOfjcif;tm;jzifh) ajcmufuyfuyf&Sdonf[k qdk&rnfjzpf&m
txufygyJGrlum; tvGefpdkajyvSí &ifwzdkzdkjzpfcJU&ygawmhonf/ &ifzdk&jcif;
rSm um; þyJGwGif tenf;qkH;av;ig;BudrfrQ rdef;uav;ESifh rsufESmcsif;qdkif&
acsawmhrnf[k arQmfvifhcsuf&Sdí owd&wdkif; &ifxJü zdkueJ vIdufueJ
jzpf&ygawmhonf/ rsufESmcsif;qdkifcGifh &awmhrnf[k pOf;pm;vdkufrd&kHESifh &ifzdk
vIduf&jcif;rSm tjcm;vlrsm; BuKHbl;Muavoavm rajymwwf/ uREkfyftzdkUrl
csJUxGifjcif;r[kwf wu,fyifjzpfygonf/ þonfaMumifhvnf; ig\arwÅm
onftvGef eufeJBuD;us,fí vGJEdkifrnf r[kwfawmh[k ,kHMunfrdygonf/
þ,kHMunfcsufrSmvnf; ]uBuD;a&;uowfuwf}[k pmtHaom rdef;uav;ESifh
awGUbl;jcif;onf taxmuftyHU jyKvsuf&Sdygonf/ tcspfonf tawmf
qef;Mu,fayonfwum;/
yxrtBudrf rl;,pfjcif;
172
EdkifiHjcm;t&ufrsm;rSm xdkacwfü rnfrQavmuf aps;csKdygoenf;[lrl
vlwa,muf aiGwq,fqD pkí oGm;Muonfh uREkfyfwkdUtzGJUonf vSnf;c?
avSc? tdyfcESifh xrif;av;eyf twGuf csufjyKp&dwfrsm;yg
z,fxm;NyD;onfhaemuf xif;&l;aowÅmESifh wvkH;tjynfh t&uftrsKd;rsKd;
0,fcJUEdkifMuavonf/ uREkfyfonf yxrtBudrf aomufjcif;jzpfaomfvnf;
tnHUrcHcsifwwfaom 0goemaMumifh olwkdUaomufoavmuf vdkufíaomuf
rd&m aysmf&zdkUa0;pGawmifNyKH;yJGokdU b,fykHb,fenf; a&mufvmonfudkyif
rrSwfrdEdkifay/ aemufwaeUeHeufü wnf;cdkaomtdfrfwGif tdyf&mrSEdk;vmí
0wfxm;onfhvkHcsnfudkMunhfvkduf&m uREkfyf\vkHcsnfr[kwfaMumif;od&í
oli,fcsif;rsm;tm; ar;Munfh\/ od&ykHrSmum; uREkfyfonfavqdyfrS
wnf;cdktdrfodkUvrf;ravQmufEdkifojzifh wGJac:Mu&aMumif;? vrf;wGif vli,f
wa,mufu ol\ausmif;aebuf oli,fcsif;jzpfygonfqdkum uREkfyfudk
wnf;tdrfokdUa&mufatmif wGJydkUaMumif;? a&mufaomtcg uREkfyf\vkHcsnf
twGuf pdk;&drf&onfqdkum ol\vkHcsnfESifh vJ0wfoGm;NyD; eHeufrSvmí
vJay;ygrnf[k ajymoGm;aMumif; od&av\/ uREkfyfonf tdyf&mrSxí
ol\vkHcsnfudk jzefUMunfh&m ygwdwfvkHcsnf tEGrf;uav;jzpfí
uREkfyf\vkHcsnfrSmum; a,mvkHcsnfyGifhxdk; jzpfavonf/ uREkfyfjyefí
pOf;pm;aomtcg uREkfyftm; wGJíydkUaom ausmif;aebuf oli,fcsif;\
rsufESmay:vmí jyefvmvdrfhrnf[k arQmfvifhonfESifh cyfat;at;yif
aevdkuf\/ okdU&mwGif xdkaeUuvnf; ay:rvm? aemufwGifvnf; wouf
vkH;rawGU&awmhacs/ þwGif uREkfyfrSm csnfvkHcsnfrSwyg; tjcm;vkHcsnf
aumif;vnf;ryg/ c;gü0wfvsuf&Sdaom ygwdwfvkHcsnf tEGrf;uav;ESifh
vnf; yGJwkd;&ef rjzpfEdkifaomaMumifh wnf;tdrfüom ukyfíae&awmhonf
jzpf&um; rdef;uav;ESifh rsufESmcsif; qdkif&zdkUtwGuf arQmfvifhcsufBuD;pGmESifh
173
vmcJU&jcif;rSm ]cJavorQ oJa&us} jzpfcJU&ygawmhonf/ odkU&mwGif
oifcef;pmwckawmh&cJUyg\/ yxrtBudrf aomufjcif;ü csufcsif;
vufiif;cHvkduf&jcif;twGufaMumifh ]t&ufaomufcJUvQif rvGefapESifh}
[lonfh a,mvkHcsnfwxnfESifh vJ,lvkduf&aom Mo0g'onf woufvkH;
pJGrSwfavmufonfjzpfí uREkfyftzdkU&mü aemufaemifwGif þtrSm;rsKd;
rSm;cJvSygonf/ (udk,fusifhw&m; ESifh ywfoufonfh Mo0g'rsKd;wdkUrSm
pmavmufESifh rNyD;? olwyg; a[majymívnf; rvkHavmuf/ vufawGUBuKHrS
oabmaygufwwfonfjzpf aomaMumifh uREkfyfonf a,mvkHcsnfqkH;&jcif;
twGuf rESajrmvSay/)
tvpfray;aom rdcif
174
tm;ydk;yef;vsuf&Sd&m olwkdUurl ajymifajymifBuD;ydk;í aemufrS waumuf
aumufvdkufMuaomfvnf; uREkfyfurl olwdkUrodapyJ ]tkHUykef;}ydk;enf;rsKd;jzifh
vnf;olwkdUESifhtwl wyl;wJGwJG vkdufygvsuf&Sdavonf/ xdkvlpkteuf
wa,mufwavurl uREkfyftm; ]]cifAsm;eJU tdrfeD;csif;yJAsm? usKyfwdkUuawmh
cifAsm;udkuyf&rSmyJ}}[líyif ajymbl;avonf/ xdkrdef;uav;\xljcm;aom
tajctaewckrSm 4if;rdcifonf rnfhonfhvrf;okdUrQ wa,mufwnf;rvTwf?
tjcm;rdef;uav;rsm;ESifhvnf; taygif;toif; rvkyfapyJ wOD;wnf;aom
orD;ysKduav;udk rsufpdatmufu taysmufrcH qdk&avmufatmif xdef;odrf;
apmifha&Smufxm;jcif;yif jzpfavonf/
auseyfpGmESifh tHUMojcif;
175
vjynfh tzdwfaeU ausmif;ydwf&ufwGif) zdk;pdefBuD;yJGMunfhMuzdkU pdwful;xm;
&m ausmif;q&mrsm;\ ac:iifrIaMumifh tm;emyg;emESifh vkdufygvmcJU&
onfwGif rdef;uav;tm;rarQmfvifhyJ awGU&jcif;aMumifh 0rf;omvkH;qdkUoGm;
jcif;jzpfavonf/ azmfjycJUonfhtwdkif; rdef;uav;onf uREkfyfESifhorD;
&nf;pm;r[kwf&apumrl ,cktcsdefwGif uREkfyfodef;xDaygufí aMu;eef;
&onfqdkapOD;? xdktcguavmuf &ifbwfudkaqmifhavmufatmif ESvkH;ckef
vdrfhrnfrxifay/ zGifh[ajymqdk&jcif;? pum;udk vufcHjcif;[lírQ r&Sdao;yJ
rsufvkH;csif;BudKufonfqdkjcif;rSmyif udk,fhtxifoufoufrQom &Sdao;yg
vsuf þrQavmuf wkefvIyf&onfqdkaomvlysKduav;onf awmfawmf&Sm;
vdrfhrnfxifygonf/
vnfoavmuf csOf;uyfjcif;
176
taygif;toif;rSmvnf; w*dkPf;pDjzpfonfwaMumif;aMumifh wtdrfESifhwtdrf
ac:iifEIwfqufjcif;rS&SdMuyJ udk,fh*kPfESifhudk,f cyfwnfwnfaecJUMuav
onf/ xdkaeUüuREkfyfonf oabFmoHwdkifudkrSDvsuf tysKdBuD;ESifhpum;ajympOf
rdef;uav;\tarESifh tvGefEIwfqufcsifaomf vnf; wcgbl;rQ rvkyfcJU
onfhtxJwGif ydk;yef;olaygrsm;aom orD;acsm wa,muf\ rdcifyDyD
cyfwnfwnfrsufESmxm;rsKd;&Sdonfjzpfí EIwfquf&ef r0HUawmhyJ
tysKdBuD;ESifhom tqufrjywf pum;ajym&awmhonf/ odkUESifh uREkfyfu
wcGef;wavajymonfh jyufvkH;uav;rsm;udk orD;u&,fí tarBuD;u
NyKH;azmf&jcif;twGufyif aus;Zl;wifvSygavNyD/ rdef;uav;\ &kyf&nfESifh
ywfoufí a&;om;&aomf tacsmtvSBuD;wa,muf[k rqdkEdkifaomfvnf;
wBudrfjrifvkdufvQif vSnfhírMunhfyJ raeEdkifonfh (Striking) &kyfqif;
oP²mefrsKd;&SdaomaMumifh oabFmay:ü vdkufygvmaom umvom;rsm;onf
rdef;uav;tkyfpkudk &pfywfaeMu&mrS [efusaeonfh trlt&mrsKd;jzifh
orÁefbufrS vSrf;ípum;ajymaeonfh uREkfyftm; emvdk[efrwlaom
rsufESmxm;rsm;ESifh MunfhMujcif;udk uREkfyfowdjyKrd\/ tcsKdUuvnf;
(enf;awmhenf;onf/) edyfygayhuGm[laom t"dyÜg,frsKd;ESifh MunfhMuojzifh
uREkfyf\ESvkH;ü acGUvSonf/ wcsufwcsufwGif tysKdBuD;u uvdaom
rsufESmxm;ESifh-
]]armifazodef; ranmif;bl;vm;}}
]]ranmif;aygif trBuD;&m? waeUvkH;&yf& &yf&}}[l ajymvkduf&mwGif
tysKdBuD;ESifhtarBuD;u &,fMuí rdef;uav;um; rsufESmvTJíoGm;onf/
]edyf[}[k pdwfxJuMobmay;vkduf\/
177
tuJprf;vkdufykH
178
]]AsKdU q&mazodef;? yef;awGbmvkyfzdkUvJ}}
]]ckeifu rSmvdkufwm q&m rMum;bl;vm;}}
]]tdk rvkyfeJUrcl;eJUAs? cifAsm; rMum;bl;bl;vm;}}
]]bmaMumifhvJ q&m}}
]]yef;ay;vQif usdef;auswwfw,fAs}}[kqdkum uREkfyf\vufxJrSyef;
rsm;udk,lí vTifhypfvkduf\/ uREkfyfonfq&mbOD;\ pum;t"dyÜg,fudk
&kwfw&uf em;rvnfonfESifh pOf;pm;aeNyD;rS oabmaygufí yef;tm;vkH;udk
vGifhypfvkduf\/
acsmifokdUjyefa&mufMuaomtcg tysKdBuD;u ]]a[h armifazodef;?
b,frSmvJuG,fh NAdZifyef;}}[kar;&m uREkfyfrSm tajzay;&ef BudKwifpdwful;
xm;NyD; r&SdonfESifh twwjzpfNyD; ]]yef;rawGUbl; trBuD;&JU}}[k jyefajym
vkdufjcif;udk pHa'0DauseyfykHr&acs/
pHa'0DwdkU\Z&yfESifh uREkfyfwdkUZ&yfrSm ,SOfuyfvsuf&Sd&m Z&yfESpfaqmif
tMum;wGif aomufa&tdk;rsm;xm;í ESpfbufvkH;ua&aomufMu&\/
vnfywf&mrS jyefa&mufvmí rMumrDtwGif; pHa'0DESifhuREkfyfonf
aomuftkd;pifüyufyif;oGm;qkHrdMuao;&m (uREkfyfuwrifqkHzdkU rBudK;pm;jcif;
rSefygonf/ tarBuD;udk &GHUvSygonf/) pHa'0Du a&rIwfudk tvsif&í
a&aomufaejcif;udk uREkfyfu apmifhae&\/ uREkfyfonf wckckajymcsifaomf
vnf; bmajym&rnfrodonfESifh ]]yef;rcl;cJUwm pdwfrqdk;ygeJU?
usdef;ausoGm; rSmpdk;vdkUygr&,f}}[k vTwfueJajymvdkuf\/ þwGifpHa'0Donf
a&rIefudkjyefcsí rsufckef;csDum rsufESmxm;wnfwnfBuD;ESifh vSnfjyefoGm;
av\/ pHa'0D\rsufckef;csDykHrSm Zmwfvkdufrif;orD;cifcifEk\ rsufckef;csDykHESifh
wlvSí cifcifEk-bwifhwkdU\ ]wjynfol}Zmwfum;udk Munfh&pOfu pHa'0Dudk
vGrf;rdygao;onf/
179
rarhEdkifaom rsufESmxm;
180
Munfhvdkufaomtcg rcsKdrcsOfvkyfaeaom rsufESmxm;udkjrif&rS ]vTwfap}
trdefUusaom w&m;cHuJUodkU &ifxJü at;oGm;awmhonf/ ightay:ü
pdwfqdk;vQif þrsufESmxm;rsKd; r[kwfEdkif[k aumufEkwfcsuf xkwfEdkifav
onf/ þwGif uREkfyftm;wufvmonfESifh-
]]'Dac:vkdufygtkH; trBuD;&JU}}
]]a[h r? vmygtkH;ath}}
]]rvkyfeJU? araru bkef;BuD;awGudkbdvyf&nfuyfrvdkUwJU jyifukefNyD
awmh}}
tysKdBuD;vnf; xoGm;&av&m tkwfavSum;udk ESpfa,mufwGJwuf
oGm;Muí xdyfodkUa&mufaomtcgwGif pHa'0Donf uREkfyfbufodkU qwfueJ
wcsufvSnfhí MunhfvkdufykH rsufESmxm;rSm ,aeUwdkifrarhEdkifatmif 0Jvsuf
&Sdygawmhonf/ uRekfyfonf xdkrsufESmxm;\ t"dyÜm,fudk trsKd;rsKd;awG;awm
cJU&m aemifwGif jzpfysufaom tjcif;t&mrsm; BuKH&onfwGifrS ]]armif&if t
ykHeJUawmh vGJukefMuygvdrfhr,f}}[k qdkvdk[efwlaMumif; pOf;pm;rdygawmhonf/
zdkoHay;jcif;
181
jzpfaeawmh\/ acsmifrS xGufcgpwGif OD;zdk;pdefBuD;\ opömxm; aw;csif;
wyk'fudk (&ifxJü jynfhvQHvGef;onfESifh) [pfí oDqdkvdkuf\/
]rodef;nGefU&,feJU armifpdef[m? *a[ESpfjzmul;? a&Tezmpl;&,feJU? a&Tezl;pm
av;av;aemfAs? aMomf-pyfMum;ewfrsm;a&;rS a&;wwfyav}þwyk'fudk
pHa'0DwdkUMum;avmufaomae&mü oDqdkNyD; &yfxm;vkdufonfwGif tysKdBuD;u
]]a[harmifazodef;qkH;atmifqdkuG,fhaemf}}[k ajymvkdufNyD; pHa'0D? tarBuD;?
tysKdBuD;ESifh tjcm;tdrfoltdrfom;wkdU\toHrsm;jzifh 0g;ueJ&,fvkdufMu
av&m yef;ray;zdkU ajymxm;onfh q&mbOD;u ]]q&mazodef;u zdkoHay;
aewm q&mwkdU&JU}}[k ajymvkdufonfESifh qufírqdkawmhyJ ]]aemufrsm;rS
trBuD;a&U}}[kjyefajymNyD; qufvufwufoGm;Muav\/
rarhEdkifaom nwn
182
&SdcJUaom uREkfyftzdkUrSm þrQavmufaom csrf;omrIonfyif {&mrokc
BuD;wck jzpfaeavNyD/ pHa'0Donf tjcm;a,musfm; wOD;wa,muf ESifhrQ
vufrxyforQ umvywfvkH; uREkfyfonfvuf&Sdtajctaexuf wkd;NyD;
reD;pyfcsifvnf;aeap? þtwdkif;ESifhyif av;ig;ESpf apmifhaeEdkifonf
[lí vnf; xdkpOfuxifcJUrdygonf/ ywÅjrm;apwDbk&m;yGJawmfrS tjyefc&D;
wGif oabFmay:ütwlpD;ívdkufcJUMu&m tarBuD;onf a&S;uESifhrwlyJ
uREkfyftm; pdwf0ifpm;aomrsufESmxm;rsKd;ESifh cPcPvSrf;Munfhonf[k
owdjyKrdcJUonf/ okdUaomf þonfrSmvnf; uREkfyf\txifrQom jzpfEdkif\/
Munfhjcif;um;rSefygonf/ pdwf0ifpm;jcif;[lonfrSmum; uREkfyf\txifouf
oufjzpfEdkifonf[kawG;rd\/ pHa'0DESifh yufouforQwGif uREkfyfonf
udk,fudkudk,f txifrBuD;yJ tNrJwGefUqkwfvsuf &SdcJU\/ BudKufvGef;tm;BuD;
aomaMumifhayavm? odkUr[kwf rdrdudk,fudk ,kHMunfrI Confidence r&Sdaom
0goemaMumifhayavm rajymEdkifyg/ rnfokdUqdkap ydk;yef;jcif;tvkyfü
tvGefnHUol wa,mufjzpfjcif;udk a&SUwavQmufwGifvnf; awGU&ygvdrfhOD;
rnf/
tysKdBuD;rSwqifh
183
tay:xyfodkU ac:oGm;aomtcg wa,muf\rsufESmudk wa,mufvSrf;Munfh
Mu\/ uREkfyfonf pHa'0Dtm; cspfBudKuf&mü rnfolUudkrQ todray;yJ
Budwfíydk;jcif;jzpf&m tvkyform;rsm;u uREkfyftm; ]tysKd[dkif;BuD;}ESifh
NidaeNyD[k xifrdMuaMumif;ESifh aemifwGifajymjyMuao;onf/ 4if;tysKdBuD;um;
pHa'0DwdkUtdrfü tuRrf;w0if xGuf0ifvmcJUonfh ]vufuokH;awmifa0S;}jzpf
avonf/ uREkfyfonf tay:xyfwGif tysKd[dkif;BuD;tm; ae&mxdkifcif;ay;í
rsufESmcsif;qdkif xdkifrdMuonfwGif ]aumif;aom}pum; ygcJUonftxifESifh
]zdk;usKdif;wkwf}jzpfrdaomfvnf; wbufüum; rnfonfhpum; tquftoG,f
rQ r&SdygyJESifh ]aumif;aompum;}ygvm&ef rjzpfEdkif[k zsufcsvdkuf\/
xdkUaemuf tysKdBuD;u-
]]armifazodef;? rudk rif;wu,fBudKufwmvm;}}
xdkcPü oabFmqdyfwkef;uxuf jyif;xefaom xkESufjcif;jzifh
uREkfyf\ eH&dk;udk ESvkH;om;u aqmifhí wkd;vdkufonfESifh uREkfyf\rsufESmyif
wrsKd;wrnf jzpfoGm;jcif;udk tysKdBuD; jrifvkduf&onfh vu©PmESifh olyif
tHUtm;oifhoGm;\/ uREkfyfvnf; &kwfw&uf tajzray;EdkifyJ ai;Munfhaerd
ao;\/ aemufwGifrS ]]bmaMumifh ar;wmvJ trBuD;}}
]]ar;qdk 'Dvdkav? tarBuD;u vTwfvkdufw,f armif&JU}}
]][kwfuJUvm;Asm? uRefawmfhudkvSdrfhaewmrsm;vm; trBuD;&,f}}
]]igharmifu w,f&dk;wmudk;? ywÅjrm;apwDyGJrSm rif;eJUtwlwloGm;MuwJU
tzJGUxJu ausmif;q&mwa,mufu aiG3000deJU pdefem;uyfw&H wifyg
r,fwJU? pum;pyfaew,f armifa&U}}
]]b,fwkef;u pyfwmvJAsm? yJGu jyefvmrSvm;}}
]]r[kwfbl; armifa&U? wvavmuf &SdoGm;NyD}}
]]edkU b,fvdkwJUvJAsm}}
184
]]tarBuD;uawmh cyfygygyJ? orD;uvJ rathpum;udk em;axmif&
rSmyJ}}
]][dkuf 'DvdkqdkNyD;Mua&maygh trBuD;&,f}}
]]NyD;MuvdkU&Sd,if 'DudktrBuD; bmvmp&m&SdovJ}}
uREkfyftm; xíckefvkdufcsifonf/
]]udkif;-'gjzifh ajymygtkH; trBuD;}}
]]rudk rif;BudKufaewm b,favmufM umNyDvJuG,fh}}
]]8 wef;uwnf;uygyJAsm}}
]]'DtaMumif;udk tarBuD;u rodbl; armif&JU}}
]]EdkUAsm oluawmh odw,fr[kwfvm; trBuD;&,f}}
]]odwmayghuG,f}}
]]EdkU'gjzifh tarBuD;u ay;pm;wdkif; ,lrSmwJUvm;As}}
]]r,lvdkU b,fhES,fvkyfrvJ? rif;u bmrSajymbl;wmvJ r[kwf?
ywÅjrm;apwDyJGu jyefawmhrS tarBuD;u rif;tuJcwfNyD; trBuD;
vTwfvdkufwmyJ}}
]]EdkU oluaumAsm}}
]]olu rif;vdkyJ &Sufwwfw,f? ighudkawmif bmrSrajymbl;bl;}}
]]trBuD;u b,fvkdxifovJAsm}}
]]trBuD;u tysKdBuD;ayr,fh em;vnfygw,f}}
]]zGifhvdkUawmh rajymbl;bl;aygh}}
]]w,fcufwJU vlyguvm;? a,mufsm;uav;u bmrSrajymbl;yJeJU
rdef;uav;u ajym&rSmvm;armif&,f}}
]]tarBuD;u b,fvkdrSmvdkufovJ trBuD;&JU}}
]]wu,fBudKufvdkU&SdvQif rdbrsm;vTwfNyD; ajymcdkif;ygwJU}}
185
]]wckawmh uRefawmfodcsifw,f trBuD;&,f}}
]]bmrsm;vJawmf}}
]]uRefawmfBudKuwmu wu,fBudKufwmyg? olvJyJ odavmufygw,f?
,ck uRefawmfzGifhajymaeNyD r[kwfvm;? 'Dawmh olUqDu pum;wvkH;&atmif
awmif;NyD; uRefawmfhudkjyefajymyg rdbrsm;udk uRefawmf vTwfygr,f}}
]]olUtarBuD;u armifhqDudk vTwfvkdufvdkU trBuD;vm&NyD[myJ
armif&,f? pdwfcsavmufua&maygh}}
]]'gayr,fh olUqDupum;wvkH;udk uRefawmfMum;csifygao;w,f
trBuD;&,f? wqdwfavmufar;ay;ygAsm}}
]]'Dvdkqdk ar;ay;&wmaygharmif}}
]]wckawmh&Sdw,f trBuD;a&U? uRefawmfuawmh aiG3000dawG?
pdefem;uyfawG bmawGawmhrwwfEdkifaybl;Asm}}
]]'gawGodygw,f? 9 wef;orm;wa,muf[m aiGwifzdkU rvdkygbl;?
trBuD;uvJem;vnfygw,f}}
]]'gjzifh b,fawmhavmuf pum;jyefrSmvJ trBuD;}}
]]eufjzefcgawmh trBuD;&,f? olwkdUom;trdESpfa,muf&,f
rdw¦DvmoGm;MurvdkU? [dkutjyefawmh vmcJUr,f}}
]]rdw¦DvmudkbmvkyfvJAsm}}
]]olUarmifwa,muf&Sdw,f? [kwfvm;? 'DtaMumif;udkwdkifyifrvdkUwJU?
armifuom rdbrsm;eJUpDpOfxm;ayawmh}}
]]olUarmifu oabmrwlbl; qdk,ifaumAsm}}
]]trav; pdwfomcs? olUarmifu 7wef;atmifwJU vlqdk,if
ay;pm;vkdufwJU? igharmifu 2wef;awmifydkaeao;w,f}}
186
tysKdBuD;jyefcgeD;ü uREkfyfu aomufa&tkd;pifteD;wGif ]yef;}taMumif;
ajymvdkufrdí rsufarSmifBuD; ukyfovdk? rsufckef;csDovdk vkyfoGm;ykHtaMumif;
ajymjyvkduf&m tysKdBuD;u ]]'DtaMumif;cPcP ajymNyD; trBuD;wdkU
&,fMu&ao;w,f? igharmifu w,f&dk;wmudk;}}[k &,farmumajymí
jyefoGm;av\/
þwGifrS ppfudkif;awmif&dk;ü acsmifavSum;twufwGif pHa'0Du
uRekfyftm; vSnfhMunfhvdkufaom rsufESmxm;ü ]]armif&ifh tykHeJUawmh
vGJukefMuygvdrfhr,f}}[laom t"dyÜg,f&Sdjcif;udk awG;qEdkifygawmhonf/
]ywÅjrm;apwDyJGawmf vdkufrdayvkdUaygh? EdkUjzifh vGJawmhrSmyJ? uHaumif;vdkUyg
wum;}[kvnf; uREkfyfpOf;pm;rdygonf/
jzLpifaomarwÅm
187
xJüyif ]]BudKufygonf}}[lí zGifhajymjyjcif;rsKd; ryg&Sd? olUtxifoufouf
rQom&Sdao; \/ odkU&mwGifuREkfyftzdkU&mü pdwful;,OfEdkifzdkU tcsuftvuf
rsm; yg&Sdonf jzpfaomaMumifh ysufEdkifaom tjcif;t&mrsm;udk z,f&Sm;NyD;
(arwÅm pifMu,f rIaMumifh)npfnrf;aom tjcif;t&mrsm;ryg? udk,fwOD;
wnf;ydkifypönf;tae jzifh rsufESmcsif;qdkifxkdifNyD; 00BuD;MunfhaeEdkifMu
awmhrnf[lonfxuf rydkjcif;udk uREkfyfopömjyK0HUygonf/ pHa'0D\udk,ft*Fg
tvkH;pkHwGif uREkfyf owd&qkH;? pdwftul;rdqkH;tydkif;rSm 4if;\rsufESmyif
jzpf&m wzefxyfí ppfaq;vkdufaomf rsufvkH;yifjzpfygonf/ ]umwpf}awG?
cg;ao;&ifcsDjcif; awGudkvkH;0owdr&jcif; rSefygonf/ jypfcsufawG
AvyG&SdcJUaom uREkfyfudk,fudk uREkfyfjyefíppfaq;vkdufonfhtcgrsm;wGif
pHa'0Dtay:ü xm;&SdonfharwÅm\ jzLpifjcif;onf tauseyfqkH;
jzpfygawmhonf/
aemufwaeUaeUv,fwGif pHa'0Dom;trdESifh tysKdBuD;wkdUonf rdw¦Dvm
okdU rD;&xm;ESifhoGm;Murnfjzpf&m 4if;wkdU\tdrfa&SUodkU jrif;&xm;qdkuf
jcif;udk Mum;vkduf&ojzifh xGufíMunhfcsifaomfvnf; &SufonfESifhyif
rMunfhyJ aevkdufygonf/
,cifurl uREkfyf\arwÅmudk rnfolUtm;rQ zGifhírajymbl;ao;aom
aMumifh r&Sufaomfvnf; ,ckrSmrl tysKdBuD;tm; zGifhajymNyD;jzpfaomaMumifh
tysKdBuD;udkvnf; &Sufonf? tarBuD;udkvnf; &Sufonf/ pHa'0Dudkyif
(pum;jyefr&ao;aomaMumifh) &Sufao;onf/ uRekfyfuJUodkU nHUaomvlysKd
uav;wa,mufonf urÇmavmuwGif &Sdygav\avm[k wcgw&HwGif
udk,fh[mudk,far;rdygonf/
188
zcif\tpDtpOf
189
cH&cufqkH;aom &ufowÅywf
obmay;Mujcif;
190
]][pf[pf[l;a&;}}[k okH;BudrfMobmay;vkdufMuojzifh uREkfyftHUtm;oifhoGm;
\/ pkHprf;Munfhaomtcg 4if;wkdUonf zcif\pum;udk pHa'0D\rdcifu
vufcHvdkufaMumif; owif;Mum;MuNyD;jzpfaomaMumifh Mobmay;jcif;jzpf
onf[kod&\/ pHa'0Dudkydk;yef;olrsm;teuf wa,mufurl uREkfyf\vufudk
qGJvsuf ]]uGef*&ufusLav;&Sif;}[k qdkygayonf/ xdknaetzdkUü þvlpk
xJwGif uREkfyfrSm ][D;&dk;}BuD;wa,mufjzpfaeí cPcPMobmay; jcif;cH&\/
tcsKdUuvnf;]]awmfawmfvkHwJU vlwa,mufyJAsm? usKyfwdkUujzifh olUudk
awmif uyf&rvm;rSwfae? armifrif;BuD;om;u ]tHkUykef;BuD;}vkyfae wmudk;As
[k ajymMu\/ tcsKdUuvnf; ]]'gawmhrajymeJUav olUrSmvJrsufpdeJU yJAs}}[k
0ifajym\/ ]]BudKufwmawmh BudKuf&ygw,f? 'Dvdkqdk usKyfwkdU ajcanmif;rcH
bl;ayghAs}}[k ajymoluajymí wa,mufu ]]udk,fBudKufudk,f ydk;ayghAsm?
bmjzpfovJ}}[kajym&m tjcm;wa,mufu ]]olu 9 wef;orm; As? usKyfwdkU
av;ig;wef;eJU bmpGHEdkifrSmvJ}}[k ajymavonf/ þvlpkteuf wGifuREkfyf
xuf &kyfacsmolrsm;? 0wfpm;Edkifolrsm;? 0ifaiG&Sdonfh aps;onf uav;rsm;?
okH;EdkifjzKef;Edkifolrsm;&SdMuygvsuf t*Fvdyfpmudk rnfrQavmuf txifBuD;
aMumif; xif&Sm;vSygonf/
xl;qef;aomMunfhjcif;
191
aom taygufuav;wGif pHa'0DESifhuREkfyf rsufESmcsif;qdkif&yfvsufom;
qkHrdMuavawmh\/ xdktcdkuftwefUü rdcifudk rjrif&yJ pHa'0Dwa,muf
wnf;&Sdae&m uRekfyfu 0rf;yef;wom EIwfqufvdkufrnftjyKwGif ol\
xl;qef;aom rsufESmxm;udk jrifvkduf& onfESifh wefUueJ &yfxm;vdkuf&\/
pHa'0Donf uREkfyftm; tvGefajymcsif aompum;wcGef;&Sdonfh vu©PmESifh
pdkufMunfhNyD;rS aemufodkUvSnfhMunfh vkduf&m tarBuD;a&mufvmonfESifh
rajymawmhyJqdkif;xm;vdkuf\/ okdU&mwGif pum;ajymcsifykH&onfh vu©Pm
rSmrl ol\rsufESmü usefvsufyif &Sdao;\/ tarBuD;a&mufvmí uREkfyfudk
jrifaomtcg uREkfyfarQmfvifhaom rsufESmxm;rsKd;r[kwfyJ &Sufovdkvdk
tm;emovdkvkd jzpfaejcif;udkawGU&\/ rnfodkUyifjzpfap tarBuD;um;
uREkfyfudkjrif&onfhtwGuf 0rf;omykHr&jcif; um;aocsmvSonf/ uREkfyfonf
om;trdESpfa,mufvkH;\ trlt&mudk em;rvnfEdkifonfESifh EIwfqufrnfh
tBuHudk &kyfodrf;í usOf;ajrmif;aom wHcg;0wGif wdrf;a&Smifay;vkduf&m
a&SUrSxGufvmaom pHa'0Donf ,cifrsufESmxm;twkdif; wcsufvSnfhMunfh
ao;aomfvnf; tarBuD;rlum; rsufESmikHUíoGm;awmh\/ þrdef;rBuD;um;
olUorD;tm;ydk;aom vlysKduav; rsm;udkMunfh&mwGif tvGefrsufvkH;&Jol
wa,mufjzpfaomaMumifhol\ þnOfhtjyKtrludk uREkfyfem;rvnfatmif
&Sdawmhonf/
tarBuD;nmw,f
192
vufcHNyD;í w&yfvkH;odaeMuaom udpöjzpfaomaMumifh olwkdU\tdrf
odkUwdkuf&dkufwufNyD; ar;cGifh&Sd\/ uREkfyfvnf;ar;csifvkdufonfrSm tl,m;
vsuf&Sd\/ okdUaomfwa,mufwnf; rwuf0HU? tazmfac:&rnfh vlvnf;
rjrif? oli,fcsif;udkazudkom wrf;wrdygawmhonf/ aemufqkH;ü uREkfyfonf
yJGodkUrjyefawmhyJ aetdrfodkUjyefvmí baxG;\rdef;rxHwGif pHa'0DwdkU
taMumif;udk pkHprf;ar;jref;av\/ ta':uvnf; zcif\pum;udk vufcH
vkdufonfqdkapumrl vGef;cJUonfhav;ig;&ufavmuftwGif; ukefonfydkif;rS
vlwa,mufu aiGrnfírnfrQ wifornf qdkaomaMumifh tarBuD;u
vufcHvkdufovdkvkd Mum;&aMumif;? c&D;a&mufrqdkufjzpfí naeu
uREkfyftm;rajymyJ xm;cJUaMumif; ponfjzifhajymjyav\/ þpum;t&
axmufvdkufaomf om;trdESpfa,mufwkdU\ rsufESmxm;onf t"dyÜg,f
ay:vGifvsuf&SdavNyD/ uRekfyfrnfrQavmuf rcHcsifvkdufonfudk azmfjy&ef
vdkrnfr[kwfay/ odkUaomf uREkfyftzkdU&mü udk,fhodu©m udk,frvkH
atmifjzpfaejcif;rSm zcif\pum;udk olUrdcifu vufcHvdkufonfqdk
aomfvnf; pHa'0Dudk,füu cspfBudKufygonf[k OD;wdkufjzpfap?
wqifhpum;jzpfap zGifh[0efcHbl;jcif; r&SdonfhtwGufaMumifh uREkfyfonf
pHa'0DudkqlEdkifcGifhr&Sd? tarBuD;udkom qlEdkifrnf? uREkfyfqlcsifolum;
tarBuD;r[kwf? pHa'0Djzpfaeojzifh *Gusvsuf&Sd\/ 0wÅ&m;odaom
orD;wa,mufonf rdb\oabmtwdkif; ay;pm;aomvludk ,lcsifvQif
,lEdkifcGifh&Sd\/ cspfBudKufygonf[k zGifh[0efcHonfhpum;rsKd; OD;wdkuf&&Sdrxm;
onfhvlysKdwa,mufu rdbay;pm;wdkif; ,l&acsrnfavm[k qlylzdkU
tcGifhta&;&Sdonf r[kwfay/
193
oli,fcsif;rsm;\ tm;ay;rI
194
]]ukvm;rsm;ajymMuovkd ]ezl;pm}yavAsm? usKyfawmh'DuaeU
0ufvufjyefawmhr,fAsm oli,fcsif;awGawmif rawGUcsifawmhygbl;}}
]]aMomf cifAsm;vJ Mum;NyD;NyDvm;}}
]]nuyJ Mum;ygw,f}}
]]vmAsm? tjyif cPxGuf&atmif}}
uREkfyfonf t0wfvSJvS,fí vkdufygoGm;av\/
oli,fcsif;onf tjcm;oli,fcsif;wa,muftdrfodkU 0ifíac:NyD;aemuf
okH;a,mufom;onf &kHawmfBuD;odkU oGm;Muav\/ w&kwfqdkifodkU0ifí
yxroli,fcsif;u 0DpuDwcsKd;ESifh qkd'gtjyifpm;p&mrsm;vnf; rSmNyD;aemuf
pHa'0D\ tarBuD;vkyfykHudk 4if;wkdUESpfa,mufu píajymum
uREkfyftm;Muifempum;ajymMuav&m uREkfyfvnf; yxrü 0DpuDudk jiif;rnf
jyKNyD;rS pdwfxGufvmonfESifh twlaomufrdav\/
wa,muf/ / ]][dkieJu aiGuav; ig;axmifwifEdkifwmeJU
ig;pdrf;jrif ig;uifypfowJUAsm? vlcsif;awmh cifAsm;eJUuGmygw,f? eHUomqDeJU
tD;ygyJAsm? cifAsm;aumifu okH;wef;atmifwJUaumifr[kwfbl;}}
wa,muf/ / ]]ynmwGifruygbl;Asm? vlykHcsif;MunfhygtkH;?
[dkaumifhrsufESmu a&SmufoD;aeylvSef;xm;ovdk &IHUaewJUrsufcGufBuD;rsKd;yJ?
cifAsm;u vlacsmBuD;r[kwfayr,hf usKyfwkdUrsufpdxJrSmawmh odyfa,musfm;yD
w,fAs? [kwfwmaygh? b,fvkdrsm; rsufpdolBuD;vJGwJUieJrvJ rqdkEdkif
ygbl;Asm}}
uREkfyf/ /]]tarBuD;cs,fvS,fwmqdkifxifyghAsm}}
wa,muf/ /]][if [kwfvm;? 'Dvdkqdk usKyfwdkUrcHEdkifbl;As?
tdrfa&SUrSm qdkif;bkwfxlNyD; t&SufcJGr,fAsm}}
195
wa,muf/ /]]usKyfuawmh 'DvdkBuHw,f? udkarmifuav;udk
oDcsif;pyfcdkif;NyD; olwkdUtdrfa&SUu avQmufqdkapr,fAsm}}
[kwfr[kwf tyxm;í txufygpum;rsm;onf uREkfyftzdkU ESpfodrfh
aponfh pum;rsm;jzpfav&m uREkfyfonf 0DpuDtenf;i,fuav;rQom
(olwkdUpdwfauseyfatmif) aomufí waeUvkH; olwkdUESifhrcJGawmhyJ
vnfywfojzifh 0ufvufodkUrjyefjzpfawmhacs/
xdknOfhü vomomBuD;wGif uREkfyfwkdU umvom;oli,fcsif; 10
a,mufcefUwdkUonf pHa'0D\tdrfa&SU vrf;avQmufMu,if; udkarmifuav;u
udk,fwdkifa&;pyfaom oDcsif;wyk'fudk oludk,fwdkif[pfatmfum oDqdkav\/
4if;aw;csif;rS wyk'fudk uREkfyfrSwfrdonfrSmum;-
]].....trSefudk vif;&rSmjzifh owif;r<um;aygif? '*Fg;udkjzifh rufwm?
&Sufp&m uvufwmay:xif....}}[lonfyifjzpfavonf/
w&yfvkH;onf aw;oHudkMum;Muí tarBuD;\avmfrmrIudk &IwfcsNyD;
uREkfyfudkoem;Mujcif;aMumifh Oauúma',s jzpf&ao;onf[k aemifwGif
ta0;rSuREkfyfMum;&\/ uREkfyfrlum; aemufwaeUeHeufwGif 0ufvufodkU
jyefajy;í a&Tbdkta&;ydkif&kH;wGif tvkyf0ifvkyfavNyD/
uREkfyf\tdyfruf
196
jcif;r&Sdyg/) tysKdBuD;\pmudk vufcH&&SdonfwGifzdESdyfxm;onfh Al;nGefUudk
vTwfay;vdkufjcif;uJUodkU cspfpdwfonf aeUcsif;ncsif;BuD;xGm;vmawmh\/
tysKdBuD;\pmwGif pHa'0Du uREkfyftay:ü rnfuJUodkU pdwfxm;onfudk
tus,fw0ifhazmfjyjcif;r&SdyJ uREkfyfuqufvkdvQif toifh&Sdvdrfhrnf [laom
tysKdBuD;\ wifjycsufrQom yg&Sdavonf/ uREkfyfonf pHa'0Dudkvdkcsifvdkuf
onfrSmaovkrwwf jzpfae\/ odkU&mwGif udpörsKd;ü tvGef&Sufwwf
onfhtxJwGif wBudrfvnf;t&SufuGJcJU&NyDjzpfaomaMumifh csDwkHcswkHjzpfum
rqkH;jzwfEdkifyJ jzpfae\/ xkdnOfhü tdyfrufxJwGif tarBuD; onf
idk,dkvsuf&Sdaom pHa'0Dtm; rdcif\pum;udk em;raxmif&aumif;avm [k
Budrf;armif;vsuf&Sdjcif;udk jrif&onf/ tdyf&mrSvefUEdk;&mwGif uREkfyfonf
jyefírtdyfawmhyJ csufcsif;xí pmwapmifa&;av\/
tarBuD;xHay;pm
197
rxif/ tvGefjzLpifaom arwÅmrsKd;jzpfonfhtavsmuf arwÅmudk pHa'0Du
wkHUjyefonfjzpfap rwkHUjyefonfjzpfap (uREkfyfudk ayvm,suHxm;NyD;)
pHa'0DurMunfjzLaom vlwa,mufa,mufESifh ZGwft"r®em;csonfh
tvkyfrsKd;udkawmh awmif;yefvdkaMumif;? rdrdudk,fwdkifrnfolESifhtaMumif;
ygonfjzpfap? pHa'0DtzdkUrSm oludk,fwdkif rESpfNrdKUonfha,mufsm;rsKd;ESifh
ay;pm;cH&jcif;tm;jzifh pdwfqif;&J&onfqdkvQif rdrdrSmvnf; woufywfvkH;
pdwfcsrf;omEdkifzdkU&Sdawmhrnfr[kwfaMumif;? aemufqkH;awmif;yefvdkonfrSm
vlysKdaygufuav;rQom&Sdao;í tnGefUwvlvlqdkavmufol wa,muftm;
t&SufuJGatmifjyKcJU&mwGif cH&oludk,fwdkifu udk,fhtwGuf ta&;qdkjcif;
r[kwfyJ orD;twGuf oufouf awmif;yefjcif; jzpfaomaMumifh vkdufem
vdrhfrnf[k arQmfvifhygaMumif; pHa'0Dudk EIwfqufvdkufcsifaomfvnf;
tcGifhta&;r&SdaomaMumifh tarBuD;udkom EIwfqufvkdufygaMumif;
ponfjzifh yg&Sdavonf/
cspfp&maumif;aomzcif
198
0rf;omonfhtxJrSmyif t&Suf&bl;jcif;udk owd&onfESifh &kwfw&uf
vufrcHao;yJ rdcifzcifwkdU\ oabmxm;udkpkHprf;av&m-
]]igwkdUuawmh oabmusygw,fuG,f}}
]]taruaum}}
]]oluawmif ydkNyD; cspfaeESifhao;w,f armifa&U}}
]][dkwkef;utwGuf r&SufMubl;vm; tazwdkU}}
]]bmjzpfovJuG,fh? tarBuD;uvTJayr,fh orD;u [dkvludk
jiif;abmf&vQif awmfa&maygh}}
uREkfyfonf uREkfyf\zciftm; vlvm;ajrmufaomaeUrSpí erf;csifaom
pdwfrsKd;wBudrfwcgrQjzpfcJUbl;onfr&Sd/ þwBudrfrSmrl zufíerf;vdkufcsif
onf/ ArmhxkH;pH r[kwfaomaMumifhom atmifhíxm;vdkuf&\/ (rdcifonf
pHa'0Dtay:üoHa,mZOf wG,f&Smjcif;udk aemifwGifrS wkd;íod&onf/)
uREkfyf\nHUzsif;rI
199
rsufESmvSnfhum ,SOfxdkifvsuf &Sdonfudkjrif&\/ vqef; 12 &uf vrif;
onfvnf; pHa'0DESifhESruav;wdkU\ rsufESmrsm;ay:odkU xif;xif;BuD;om
vsuf&Sd&m uREkfyftm; NyKH;vsuf MunfhaeMuaom olwkdU\ rsufESmrsm;udk
xif&Sm;pGmjrif&\/ rdcifESpfOD;wkdUum; tay:xyfwGif uREkfyftaMumif;udk
ajymvsuf&SdMurnf[k uREkfyfodEdkif\/
tdrfudkausmfvGefí wjycefUvrf;avQmufvmcJU&mwGif jAKef;ueJ tBuH
wck ay:vm\/ uREkfyfonf pHa'0D\EIwfrS tajz&atmif ar;vdkaom qE´udk
owd&í þtcsdefonf tvGeftcGifhomaom tcsdefaumif;aywnf;[k
qkH;jzwfum vSnfhvmcJU\/ vrf;c&D;ü &GHU&Sufwwfaom 0goemtavsmuf
pdwful;wck ay:vmjyefonfrSm pHa'0DESifhESruav;xdkifaom ckH&SnfodkU0ifí
xkdif&vQif ESrudk&SufzdkUaumif;onf/ olu tvkdufodpGm a&Smifz,fay;vQif
awmfyg\/ ESrtm;z,fay;zdkU udk,fwdkifajym&vQif &Sufp&mBuD;jzpfvdrfhrnf/
okdUaomf rwwfEdkif? ESrudk&SufraeEdkifawmh[k pdwfwif;um qufvuf
avQmufvmcJU&m teD;okdUa&mufjyefawmhvnf; ESrudk&Sufjcif;? pHa'0Dudk
&GHUjcif;wdkU ESpfckaygif;NyD; aMumuf'l;wkefvmonfESifh 0if;xJodkUr0ifyJ
ausmfvGefavQmufoGm;av\/ twefausmfvGefNyD;aemuf jyefvSnfhvmum
csKd;0ifrnfjyKjyefawmhvnf; ,ciftwkdif;yif wGefUaejyefonfESifh qufvufí
avQmufoGm;&jyef\/
þenf;twkdif; okH;acgufwdwd ausmfcsnfjyefcsnf vkyfae&mwGif
'l;wkefjcif;rSm oufom&mr&yJ wkd;íomwkefvm\/ wwd,tacgufürl
udk,fhudkudk,f qifajcay;í taMumif;&Smonfh taejzifh tdrfay:rS rdcifESpfOD;
qif;vmjcif;udkyif awmifhwouJUodkU jzpfae\/ (,cka&;aom tjcif;t&m
rsm;onf wu,fh[mr[kwfyJ 0w¦Ka&;jcif;jzpfcJUvQif obm0us atmif
ra&;wwfaom 0w¦Ka&;orm;wa,muf[líyif uREkfyftm; pGyfpGJ aumif;
200
pGyfpJGMuayvdrfhrnf/ bmaMumifh þrQavmuf pHa'0Dudk&GHU&onf
rajymwwfacs/ uREkfyfbufü tm;vkH;&Sdí &GHUp&m bmrQr&SdaMumif;odvsufESifh
'l;wkef&onfrSm ]iwf}csifí jzpf&rnf[k aemifwGif uREkfyfa&&Gwfrdbl;onf/)
aemufqkH;acgufü ESruav;u ]]armifBuD;vm;}}[kvSrf;íar;um
tm;ay;vkdufaomtcgrS 0if;xJokdUcsKd;0ifrnfjyK&mwGif rdbESpfyg;wdkU avSum;
rS qif;awmhrnfjyKjcif;udk jrifonfESifh vSnfhxGufvm&ygawmhonf/ okdUESifh
pHa'0Dtm; ]OD;wuf}ar;zdkUyxrOD;qkH;ESifh aemufqkH;tBudrf&&Sdaom tcGifhta&;
rS vufvGwfoGm;cJU&ygavNyD/ aemufumvrsm;ü ]r&Jaomvlonf rdef;racsm
udk b,fawmhrS r&Edkif}[laom t*Fvdyfpum;ykH udk uREkfyf rMumcP
owd&rdygawmhonf/
Zmwmwkdufjcif;
201
bDvl;uvludk pm;vdrfhrnfqdk\/ uREkfyfrSm þtcsif;t&mrsKd;udk
r,kHMunfonfESifh ]]pm;csifpm;ygap? cHp&m&SdvQif cHzdkUtoifh&Sdygonf}}[k
pum;jyefaomfvnf; tarBuD;u olUorD; rkqdk;rjzpf rcHEdkifonfhtaersKd;
jzifhvSnfhywfum pum;jyefvmonf/ bkef;BuD;ESpfcg&Suf jzpf&jyefavNyD/
BuH&mr&avNyD
202
zdíawmif;cH&jcif;
203
uREkfyftay:ü txifao;cH&jcif; (t&l;vkyfcH&onfxifjcif;)twGuf
ajymrjyEdkifatmif &SufvSygonf/ þyk*¾dKvfBuD;ü orD;ysKdrsm; &Sdjcif;twGuf
aMumifh omí&SufvSonf/ uREkfyfuþuJUodkU r[kwf&yg ZmwmaMumifhjzpf&
ygonf[k ajz&Sif;ajymjy&efyif tvdkr&SdawmhyJ yk*¾dKvfBuD;udkOD;csí
aemufwaeUwGif 0ufvufodkU jyefoGm;ygawmhonf/
a&Tbdkütvkyf&jcif;
aqG;rdaom tjcif;t&mwck
204
pm&aomtcg wu,fcspfBudKufcJUonfh rdef;uav;wa,mufjzpfonfESifhtnD
pdwfüawmfawmfBuD;xdcdkufygonf/ trSefrSm tdrfaxmifrusyJ tysKdBuD;b0ESifh
uG,fvGefjcif;jzpfí ESajrm0rf;enf;aompdwfudk vufcHrdjcif;jzpfyg\/
tdrfaxmifrjyKaom ]i,fcspf}twGufvGrf;qGwfjcif;rSm (]wbD;vdrfh}yif
jzpfapOD;awmh) vGrf;paumif;onf[k uREkfyfem;vnfygonf/ pHa'0Donf
uREkfyftay:ü arwÅmwkHUjyefbl;jcif; &Sdr&Sd od&rnfh tcGifhta&;rSm wcgwnf;
]bkwfydwf}oGm;avNyDwum;[k rSwfcsufcsvkduf\/ okdU&mwGif þodkUum;
r[kwfao;yJ aemufqufwJG owif;wckay:vm&jyefygao;onf/
jzpfaMumif;i,frS ukefpif
205
]]vGrf;rdwmayghuG,fh? 'gxuf rif;udkigrajymyJ 0Sufxm;cJUwJU
pum;wck&Sdw,fa[h? ckrSajymawmhr,f}}
]]pHa'0DtaMumif;vm; tar}}
]]at; [kwfw,f? [dkvGefcJUwJU &SpfESpfavmufwkef;u rif;iSufzsm;zsm;
ygavaum}}
]]yxrtdrfaxmif rvSrSL;eJUwkef;uvm; tar}}
]][kwfw,fav? 'Dwkef;u rif;wkdUu r*Fvmaps;em;rSm
aeMuw,fr[kwfvm;? igu0ufvufu rEÅav;udk vmcdkufrSm rifhpHa'0Du
ighwnf;tdrfudk vmNyD; idk&Smw,fuG,fh}} (wnf;tdrfrSmESr\tdrfjzpfonf)
]]bmawGrsm; ajymoGm;ao;ovJ tar}}
]][dkwkef;u rif;zsm;wmudk olMum;ygw,fwJU? aq;&kHawmif
vmMunfhzdkUpdwful;ygw,fwJU? tazmf&Smr&vdkU roGm;jzpfbl;wJU}}
]]onfhjyifaum bmrsm;ajymao;ovJ tar}}
]]oluvJ rifhtwkdif;yJ? &Sufwwfw,f? bmrSawmh rajymbl;?
rsuf&nfawmufawmufuswmyJ? rifhESrudkawmh zufoGm;&Smao;w,f}}
]]'DtaMumif;awGudk bmaMumifh uRefawmfhudk rajymwmvJ tar}}
]]iguawmhajymcsifyg&JU? olraocifu ajymvdkufvQif rif;u
udk;&dk;um;&m; vkyfukefrSmjrifvdkUrajymyJ zkH;xm;cJUwmyJ}}
]]jzpfcsif&m jzpfayghtar&,f? olUtarBuD;udk *Gvkyfvkduf&vQif
uRefawmfauseyfwmaygh}}
]]igvJ BudKufwmyJ? 'gayr,fh rvSrSL;u &Sdao;wmudk;om;&,f? rif;u
vGwfvGwfvyfvyfqdkvQif [kwfom;aygh}}
206
&Sif;vif;csuf
207
wa&;a&;ay:vmjcif;
208
cspfBudKufonf[k xifcJUjcif;onf txifBuD;jcif;r[kwf[k,lqEdkifMuayvdrfh
rnfxif\/ okdUESifhvnf; uREkfyfonf þtjzpftysufuav;rsm;udk
jrKyfxm;í rdcif\pum;udkMum;&aomtcgrS uREkfyf\ txifudktwnfjyK
aomtaejzifh azmfjyvdkufjcif;jzpfygonf/
209
ESpfa,mufwkdU\aetdrfokdUyif wacgufwavrQavmufom a&mufygawmh
onf/
BuD;yGm;csifpdwf ukefcrf;ykH
210
ywfoufírdbrsm;twGuf uREkfyftrsm;qkH; pGefUpm;axmufyHUvdkuf& bl;jcif;
yif jzpfyg\/ (rdbrsm; ajymif;a&TUaexdkifMuaom &yfuGufrSm pHa'0DwdkU
ESifhtwlaeaom ,cif&yfuGuf r[kwf? rdcif\tpfr0rf;uJGwa,mufaeonfh
"m;wef;&yfuGufjzpf\/) uREkfyfonf rdbrsm;ESifh ESruav;nDuav;rsm;
tay:wGif Muifempdwf uif;rJUolwa,muf r[kwfaomfvnf; pHa'0DEsifh
vJG&onfwGif vlUb0udk awmfawmfBuD; pdwfysufoGm;NyD; bmudkrQ
*&krpdkufcsifawmhyJ rxDw&D jzpfvmcJUjcif;aMumifh 0w¦&m;ysufuGufrIrsm;vS
ygonf/ pHa'0DESifh taMumif;yg&vQif vlUb0udk auseyfNyD; ,ckxuf
0w¦&m;odaom om;aumif;wa,mufjzpfvmvdrfhrnf[k xifrdygonf/
(odkUaomf þonfrSm txifrQomjzpfyg\/)
rdbrsm;\ tBuHtpnf
211
uREkfyftm;NrdKUtkyfcefUzdkU awmif;cH&ef jzpfav&m (xdkacwfü þtBuHonf
pdwful;,Ofjcif; oufoufr[kwf? uREkfyfESifh ausmif;aebuf oli,fcsif;
wa,mufrSm 9wef;yif ratmifyJ þenf;jzifh NrdKUtkyfjzpfjcif;udk
jrifbl;ygonf/) BuD;awmfESifhrif;orD;onf uREkfyftm; 4if;tBuHtpnfudk
zdíajymMu&m rdcifzcifwkdUuvnf; oabmwlMu\/ aemufqkH;ü uREkfyfu
]]Munfhyg&ap}}[k ajymonfESifh BuD;awmfESifhrif;orD;onf uREkfyftm;
4if;tdrfay:odkU ac:oGm;Muav\/
uREkfyf\ 0goemwck
212
vnf; uREkfyfuwkHUjyefí pdwf0ifpm;jcif;&Sdvmwwfygonf? þonfum;
uREkfyf\toufwmwavQmufvkH; 0goemaywnf;/ a,musfm;jzpfap?
rdef;rjzpfap? vlBuD;jzpfap? vli,fjzpfap uREkfyfonf þtwdkif;yif
oabmxm;wwf\/ þodkUjyK&rnf[k wrifwum tpDtpOfa&;qJGxm;jcif;
r[kwf? uRekfyf\yifudk,fobm0 (Spontaneous Reaction) jzpfygonf/
uREkfyftay:ü pdwf0ifpm;ykHr&aom rdef;uav;wa,muftm; cspfBudKufvm
atmifvlysKdvSnfhzdkUaomfvnf;aumif;? pdwfr0ifpm;aom vlBuD;wOD;
wa,mufxHrS wpkHwck&vdkonfESifh rsufESmcsKdaoG;zdkUaomfvnf;aumif;
vkyfvnf;rvkyfcJU? b,fawmhrSvnf; vkyfvdrfhrnfr[kwfacs/ þonfrSm
rme[kac:MuvQif rdcifxHrStarGqufcH&jcif;jzpfí bmrSr&csifvnf;&Sdap?
þtwGufaMumifh 0rf;enf;vdrfhrnf r[kwfacs/ BuD;awmfESifh rif;orD;onf
uREkfyfESifh rif;orD;av;\tuJudk &dyfrdMuí tjcm;wa,mufESifh prf;MunfhMu
ao;\/ þwa,mufrSm ydk;ukefonfjzpfí oem;urm;&Sdyg\/ okdU&mwGif
pHa'0D\ &kyf&nfudkrrSDyJvsuf rdk;atmufokdU avQmhí rMunfhwwfonfh rme
rsKd; &Sdjcif;udk uREkfyf&dyfrdonfESifh aemufqkwfvdkufygawmhonf/ BuD;awmfurl
uRekfyf\ rdciftm; ]]rifhom;uolU[muvJGvQif zGJeJUqefuGJxif yg&JU
nDr&,f}} [k ajymbl;avonf/
txifBuD;cH&jcif;
213
rsm;rS pma&;rsm;onf ]atmufqdkuf}&MuaomaMumifh tpdk;&vcudk
avQmhxm;[efwlay&m þ&kH;ürlum; uREkfyfonf vpmti,fqkH;jzpfí 300d
txd&aompma&;BuD;rsm;yif &Sdavonf/ þ&kH;BuD;rSm a&Tbdk&kH;rsm;uJUokdU
t*Fvdyfpm rawmufwacguf a&;wwf&kHruyJ awmfawmfom;om;em;em;
a&;wwfonfh pma&;rsm;&SdMuí t*Fvdyfpm 0goemygaom uREkfyftzdkU
pdwf0ifpm;rI&SdvSonf/ uREkfyfrSmvufESdyfpufpma&;uav;wa,mufrQom
jzpfaomfvnf; tvGefzwf&cufaom tdkifpDtufpft&m&SdBuD;rsm;\ ]aomh}
vufa&;udkzwfEdkifí rSefuefpGm pufESdyful;,lEdkifjcif; twGufaMumifh
rMumrDemrnfuav;xGufvm\/ waeUoü xDeHygwfrsm;taMumif;udk
&kH;tkyfESifhwuG pma&;tm;vkH;0dkif;zGJUum aqG;aEG;vsuf&SdMupOf (xdkacwfü
&efukefaMu;eef;xD&Sdonf/) t*Fvdyfujym; &kH;tkyfpma&;BuD;u ]]111111
(wpfajcmufvkH;) odkUr[kwf 222222 (ESpfajcmufvkH;)rSpí *Pef;xyfaom
xDvufrSwfrsKd;onf tjcm;aomeHygwfrsm;xuf aygufzkdUcJ,Of;onf}}[kajym
&m uREkfyfu ]]twlwlyifjzpfonf}}[k ajym\/ tjcm;pma&;rsm;vnf; 0if
rpGufMuyJ em;axmifvsuf &Sd\/ &kH;tkyfuqifajcqifvuf taMumif;jyí
uREkfyfuvnf; (Law of Probability) jzpfwef&maom vu©PmOya'
pnf;urf;t& wGufíjy\/ aemufqkH;ü uREkfyfu EIwfjzifhajym&jcif;udk
tm;r&onfESifh t*Fvdyfvdkpmjzifh a&;om;wifjy\/ &kH;om;tm;vkH;onf
uREkfyf\ ajzvTmudk0dkif;0ef; em;axmifMu&m tawmfauseyfMuí &kH;tkyfudk,f
wdkifuvnf; ]] Theory pmvdkawmh [kwfonf? vufawGUawmh wrsKd;jzpf
onf}}[kajymjyef\/ þwGif uREkfyfu ]]þudpörsKd;ü pmvdk[kwfvQif
vufawGU vnf; rSef&rnf}}[k xyfqifhwifjyjyef&m pm;a&;tm;vkH;auseyfMu
í&kH;tkyfudk,fwdkifvnf; t&IH;ay;oGm;onf/ þwGif&kH;tkyfESifhwuG &kH;om;tm;
vkH;onf uREkfyf\A[kokwudkvnf;aumif;? usKd;aMumif;qifjcifwwfaom
214
OmPfudkvnf;aumif;? t*Fvdyfvdkta&;tom;udkvnf;aumif;? txifBuD;
oGm;Mu\/ þ&kH;om;rsm;onf a&Tbdk&kH;om;rsm;xuf t&m&mwGif tqifh
twef; jrifhMuygayonf[k uREkfyfauseyfrdygonf/ wESpfcefUMumaom vc
60d? 5d? 80d &aom pma&;ae&m vpfvyfí (&kH;tkyf\ axmufcHcsuft&)
uREkfyftm; cefUxm;av&m waeUoü ,cifpma&;vkyfoGm;cJUonfh trSm;wck
rSm uREkfyftay:odkU trIywfí rif;BuD;\ xkacsvTmawmif;jcif;cH&\/
uRekfyfonf uREkfyfvufxufü trSm;r[kwfyJ trSm;a[mif;wckjzpfjcif;udk
a&vnf&Sif;vif;pGm xkacsvTma&;í wifvdkuf&m rif;BuD;u ]auseyfzG,fa&;
xm;aomxkacs csufjzpfonf}[k rSwfcsuf csvdkufavonf/ aemufrsm;
rMumrD &kH;tkyfBuD;u ]]a[h azodef; rif;udkrif;BuD;u awmfawmf
oabmusoGm;w,f? BudK;pm;vkyf? rif; wufvrf;&Sdw,f}}[kac:í
ajymygayonf/
vlysKdBuD;jzpfxdkufygvsuf
215
apumrl) rsufvkH;oufoufudkom uRekfyftxl;ESpfoufcJU\/ yxr
tdrfaxmif\ rsufvkH;rsm;rSm pifppftm;jzifh pHa'0D\ rsufvkH;rsm;xuf
vSyg\/ uREkfyfvnf;odyg\/ okdU&mwGif pHa'0D\MunfhykH Munfhenf;rsKd;
r[kwfaomaMumifh pGJruf&mürrDEdkifyg/ pHa'0Dudk wudk,fvkH;r&vQif aeap
ol\rsufvkH;ESpfvkH;udk t&Sifvdkuf&xm;í rSefaowÅmuav;xJwGif
xnfhxm;NyD; Munfhcsifaomtcgü Munfhae&rnfqdkygu woufvkH;
tdrfaxmifrjyKyJ aeEdkifvdrfhrnf[k xifrdygonf/ þrQavmufpJGrufvQif
tb,faMumifh pHa'0DtdrfaxmifrjyKrD rdrdu r,m;,l&ygoenf;[k
ar;zG,f&m&Sd\/ pHa'0DrSm olUacwfwGif pyfol[yfol owif;rsm;onf
uREkfyfxHodkUem;rqHUatmif a&mufvsuf&SdaomaMumifh uREkfyfü tawG;wck
jzpfay:vm\/ tu,fí olvif,lNyD; igr,m;r,lao;vQif ]zdk;usef&pf}
[kac:Muvdrfhrnfqdkum tdrfaxmifzuf&SmzdkU tavmokH;q,ftBuHjzpfvm
ygawmhonf/ tcsKdUvlrsm;um; udpör&Sd? uREkfyfrSmrl ESpfBudrfwdkifwdkif &yfod
&Gmod ausmfMum;NyD;rS vGJacsmfjcif;jzpfaomaMumifh ]apmifharQmfwkef;
&Sdao;onf}[k t&yfxJu ajymMurnfudk aorwwf&Sufrdygawmhonf/
yxr tdrfaxmif
216
tajy;tvTm;pdwful;awmh\/ þae&mürl pHa'0Dudk &GHUjcif;rsKd; vkH;0r&SdawmhyJ
&J&JBuD;pum;qdkí jrefjrefBuD;pDrHvdkuf&m &ufydkif;rQtwGif;avmufyif
vufxyfNyD;pD;oGm;cJUavNyD/ xdkpOfurl pHa'0Dvifr&rD tdrfaxmifjyK&jcif;
onfyif ]atmifNyD atmifNyD}[k pdwfxJu a<u;aMumfrdygao;onf/ (tu,fí
aemufydkif;wGif od&onfhtwdkif; pHa'0D\arwÅmudk pdwfcs&í zGifh[0efcHaom
pum;wcGef; &&Sdxm;cJUygrlum; uREkfyfonfaoonftxd apmifhqdkif;aecJU
vdrfhrnf xifrdygonf/ pHa'0DrSm 29 ESpft&G,fwGif uG,fvGefí
uREkfyfrSmtouf 30 rQ&SdygavNyD/)
&mxl;wufjcif;
217
wvwGif 27 &ufrQ e,fvSnfh&í 3&ufcefUrQom rEÅav;NrdKUüaecGifh
&&Sdygawmhonf/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyftwGuf c&D;p&dwf100dausmf&jcif;
jzpf&m vcESifh aygif;vdkufvQif 200dcefU&&Sd\/ þonfrSm yxrurÇmppf
rwdkifrdujzpfí ,ckaiG100d ausmfruokH;avmufpJGavmufay onf/
uREkfyf\toufrSm 22ESpfrQom&Sdao;í awmfawmf[efonf[k qdkEdkifavmuf
ygonf/
&efukefodkUyxrtacguf
218
pma&;BuD; udkjrpf\ae&mjzpfí udkjrpfcGifh,loGm;aomaMumifh uREkfyfwufí
vkyf&jcif;jzpf&m udkjrpfvnf; uREkfyfudk vmítultnDay;ayonf/)
ra&mufbl;ojzifh &GHUaMumufvsuf&Sdaom &efukefNrdKUBuD;wGif *sLbvDa[mvf&kH
BuD;ü EdkifiHvkH;qdkif&m jyyJGBuD;wckudk uREkfyfwa,mufwnf;
(rif;BuD;vufatmufü) OD;pD;vkyfudkif&rnfqdkvQif xGufajy;rdvdrfhrnfxif\/
udkjrpfu ]]rvefUeJUaemfudk,fhvl? rodwm&Sd usKyfudkar;? &J&Jomvkyf}}[k
cPcPtm;ay;&Sm\/ uREkfyfum; pma&;zdkUqdkvQif raMumuf? Am[D&tvkyf
rsKd;rlum; 0goemrygaomaMumifh bmrqdk cufonfcsnf;xifrd\/ rnfrQyif
tm;ay;&Smaomfvnf; uREkfyfum; vefUírqkH;atmif jzpfaeygawmhonf/
wu,fawmfaom vlwa,muf
219
tm; vufzuf&nf a&mif;vsuf&Sd&m (ausmif; tvSLaiGtwGufjzpfonf/)
t0wftpm;qifwljzifh pwdkifusus 0wfqifxm; onfh 4if;tysKdacsmrsm;u
AdkvfBuD;ESifh AdkvfrBuD;rsm;okdU csOf;uyfum t*Fvdyfvdk w&Twf&Twfajymvsuf
rkd;umwJodkUwGJxkwfoGm;Mujcif;rsm;onf vnf; uREkfyf\rsufpdü tvGefcefU
x,fí Munfhaumif;vSonf/ Armrdef;rawG t*Fvdyfvdkvnfvnfywfywf
ajymwwfjcif;udk rawGU&bl;ao;onfh uREkfyf(rEÅav;awmom;wa,muf)
tzkdU&mü tvGefBuD;us,fonfxifí wtHUwMojzpfrdygawmhonf/ (rEÅav;
awmom;qdkaomaMumifh rEÅa v;om; rsm;u tjypfrqdkMuygukefvifh?
uREkfyfrSm xdkpOfu rdrdudk,fudk wu,fhawm om;wa,muftaejzifh
jrifvsuf&SdaomaMumifh jzpfygonf/ zsif;onf[k qdkcsifqdk? ]um;}jcif;awmh
r[kwf&yg/) udkjrpfrlum; uREkfyfxuf 6ESpfcefUBuD; onfhjyif
&efukefaumvdyfü tJUzfat oifcJUbl;onfh vlv,fBuD;wa,muf
jzpfaomaMumifh ol\trlt&mudk uREkfyftwkcdk;í rukefEdkifatmif &Sdygawmh
onf/ (udkjrpfrSm ausmif;ü uRekfyfawGUcJUbl;onfh udkxGef;vSESifh
wef;wlxm;xdkufonfh vlwa,mufjzpf&m NrdKUtkyfpmar;yJGatmifí
ta&;ydkiftxdjzpfNyD;rS ppfrjzpfrD uG,fvGefoGm;&Smonf/ NAdwdoQ tpdk;&vuf
xufü ta&;ydkif[lonfrSm tawmftwefESifh jzpfEdkifonfr[kwf?
wu,fawmfaomvlpm;rsKd;omjzpfEdkifonf/ nmwwfvQif jzpfEdkifonf[k
tcsKdUu qkdayvdrfhrnf/ odkUaomf AkdvfBudKufatmif nm&kHESifhrNyD;ao;?
wu,fvnf; awmfrS jzpfEdkifygonf/ &Sdckd;&kHESifh jzpfEdkifvQif ta&;ydkifBuD;awG
trsm;BuD;jzpfukefMuayvdrfhrnf/ udkjrpfonf uREkfyf\ta&;tom;udk
oabmusonfESifh tpte&Sdol wa,muf[k,lqum AkdvfBudKufatmif
rnfodkUvkyf&rnf[k uREkfyftm; oifjyayonf/ okdU&mwGif 4if;bufü
tpGrf;tpr&Sdjcif;udk odjrifonfh vu©PmESifh ]]cifAsm;uawmh
220
&dk;&dk;vrf;twkdif;vkdufygav? BudK;pm;vQifawmh BuD;yGm;ygw,f}}[k
NyKH;&,fum ajymbl;&Smonf/)
yxrtBudrf pdwfysufrdjcif;
221
aevQifvnf; uREkfyf\pdwfü omíxdcdkufrnf/ xdkUaMumifh ta&;,lraumif;?
r,lraumif; jzpfonfqdkum rwdkifyJ xm;vkdufygawmh onf/
þtaMumif;udk udkjrpftm;ajymjy&m ]]olwkdUxJu wcsKdUaumifawG
raumif;bl;Asm? okdUaomf eJawmh eJygw,f}}[k jyefajymavonf/
toGifwlcsif; awGU&ykH
222
wa,mufESifhwa,muf tjyeftvSef txifBuD;í waeUwjcm;wkd;í
cifrifvmMuavawmhonf/ pdwfrBuHUcdkifykH? aysmfaysmfaecsifwwfykHcsif;vnf;
wlnDMuonfjzpfaomaMumifh uREkfyfwdkUESpfa,mufrSm woufywfvkH;
cifrif&if;ESD;aom rdwfaqGtjzpfodkU a&mufvmMuavawmhonf/
]pJG}wwfaom 0goem
223
wwfvG,f\/ okH;vavmuf usifhvkdufvQif wESpform;avmuf wwfvm\/
okdU&mwGif tcReftrGefjzpfvmzdkUum; Zmwmyg[efrwlacs/ tcsKdUu uRekfyf\
wwfvG,fjcif;aMumifh txifBuD;wwfMu\/ okdU&mwGifa&SUavQmufawmh
bmrQr[kwfvSjcif;udk awGUMu&onf/ bdvd,ufü uREkfyfpJGvkdufykHudk
azmfjy&aomf vlESpfa,mufxdkifaeMujcif;udk jrif&onfhtcg uREkfyf\ae&mrS
]u,feif} (Cannon) xkd;íprf;awmh\/ tdyf&mxJü yufvufvSeftdyfpOf
jcifaxmifudk bdvd,ufckHozG,fxm;NyD; ]u,feif}? ]tif;aemhfzf}? ]ayghwf}
ponfjzifh pdwful;ESifh xkd;upm;awmhonf/ xkdpOfurl bdvd,ufxkd;jcif;
uJUodkU pdwf0ifpm;zkdUaumif;í aysmfp&maumif;aomtvkyfonf urÇmavmu
BuD;wGif b,frSmrSr&SdacsNyDwum;[k atmufarhrdonf/ t*Fvefjynfü
ajrydkif&SifolaX;BuD;rsm;onf rdrdwdkU\aetdrfü bdvd,ufcef;[k oD;oefU
xm;NyD; bdvd,ufckHwGif rdrd\aetdrfokdU tvnfvmaom {nfhonfrsm;ESifh
upm;Muonf[k zwf&bl;&m þvlrsKd;uJUokdU aysmf&aom vlrsKd;onf
vlUjynfü r&SdEdkifNyD[lí oGm;&nfuscJUrdbl;ygonf/ odkUESifh uREkfyfonf
e,fvSnfhpOfüvnf;aumif;? rEÅav;okdUjyefa&mufaomtcgüvnf;aumif;
bdvd,ufckHwGif wwfEdkiforQ tcsdef&oavmuf upm;ygavawmhonf/
r,m;&ykHta&;BuD;jcif;
224
olUtdrfrSwyg; tjcm;ae&mwGif tenf;qkH;tcsdefjzKef;\/ bdvd,ufckHokdU
wcgw&HwGifomvm í wem&DcefUESifhjyefoGm;avh&sd\/ uREkfyfvnf;
pHa'0DESifhqdkvQif olUtwdkif; jyKvdrfhrnfxif\/ ,ckaomf (uREkfyf\ZeD;ü
tjypfr&Sdaomfvnf;) pHa'0DuJUodkU vIdufvIdufvSJvSJBuD; r[kwfvSaomaMumifh
aiG&TifonfqdkvQifyif bdvd,ufckHrsm;ü tvGeftrif; tcsdefjzKef;rd
ygawmhonf/ ZeD;rSmvnf; uREkfyfxufi,fvSí (vufxyfpOfu 16ESpfrQ
om&Sdao;onf/) acsmifacsmifvnfvnfae&onfqdkvQif awmfavmufNyD
qdkum auseyfEdkifonf jzpfaomaMumifh uREkfyfrSmausauseyfeyfyif
waeUwjcm; aysmfaysmfyg;yg; aevsuf&Sdygawmhonf/
wckNyD;wck wwfvmykH
225
(azmfjycJUonfhtwdkif;) uREkfyftzdkU topftqef; r[kwfaomfvn;f
wcgw&Htazmfaumif;ygrS aomufrdcJUjcif;jzpf&m þnOfhürl bD,mudk
wa,mufwnf; aomuf&aomfvnf; a&S;uuJUokdU cg;awmhonfrxifyJ
]av;}aom t&omwrsKd; &Sdonfqdkum wykvif;ukefatmif
aomufEdkifcJUygonf/ ,cifurl tazmfaumif;í? okdUr[kwf aysmfcsifí?
okdUr[kwf aysmfonfqdkí aomufcJUbl;&m xdknOfhürlum; Zdrf&Sdonf[lyif
rSwfxifwwfavNyD/ bD,mESifh bdvd,uf onf tvGefzufrdaom
twGJjzpfonf[k aemifwGif wqifhwufí cHpm;wwfvmygawmhonf/
tnHUcHcJU&jcif;w&yf
bdvd,ufaMumifhwoufwGifwBudrf tnHUcHcJU&bl;jcif;udk
wifjyvdkygao;\/ e,fvSnfh&mrSjyefa&mufvm&mwGif we*FaEGaeU
aeUv,fjzpfí uREkfyfonf r*Fvmvrf;teD;&Sd bdvd,ufckHodkUoGm;rd\/
xdkaeUwGif tm;vyfMuonfhtavsmuf pma&;awmfawmfrsm;rsm;
vma&mufMuí wwJGNyD;wwGJupm;Mujcif;udk usefolrsm;onf tvSnfhr&í
xdkifapmifh,if;MunfhaeMu&\/ (xkH;pHrSm a&S;OD;pGma&mufolu a&S;OD;pGm
upm;í wwGJNyD; wwGJ udk,fhtvSnfha&mufrS xíupm;Mu&\/)
wem&DcefUapmifhí uREkfyftvSnfhokdUa&mufojzifh upm;rnf[k uREkfyfwkdUwwGJ
xvdkuf&mwGif cyfaxmifaxmif armif;armif;vlwa,mufxvmí
olUtvSnfhjzpfonf[k jiif;um pm;yJGudk,l\/ uREkfyfuvnf; udk,fhtvSnfh
jzpfonf[kqdkum pm;yGJ&zkdU BudK;pm;\/ olu olU[mol wu,f,kHMunf
avoavm? okdUwnf;r[kwf tEdkifusifh&efBuHpnfavoavm rajymwwfacs/
226
uREkfyfonf þckHwGif xdkoludk jrifbl;aomfvnf; vlcsif;um; rodMu/
uREkfyf\txifrSm xdkolonf t&yfxJu ]*sydk;}wa,mufjzpfonf xif\/
ol& udk,f& vkMu&mwGif xdkolonf uREkfyfudkwGef;ypfojzifh
uREkfyf,dkifoGm;\/ vJawmhrvJyg/ uREkfyfum; tvGef&SufoGm;avNyD/ olonf
uREkfyfxuf Avtenf;i,fomaomfvnf; ol\Avudk raMumuf? *sydk;
vlrdkufwa,mufjzpfonf xifaomaMumifh wpkHwckjzpfcJUvQif uREkfyfyif
t&Suf&rnf[k pOf;pm;rdonfESifh atmifhcHvdkuf&\/ &SufvkdufonfrSmum;
aovkrwwfjzpfawmh\/ xdkaeUrSpí uREkfyfonf 4if;bdvd,ufckHodkU
roGm;awmhyJ tjcm;ckHrsm;okdUom oGm;\/ waeUoü udkjrpfu ]]cifAsmhaumif
awmh ajymif;oGm;NyDAsKdU}}[k ajymojzifh ]]b,faumifvJ}}[kar;&m ]]cifAsm;eJU
ckHvkMuwJU aumifav}}[k ajym\/ xdkpOfu udkjrpfr&Sdjcif;udk uREkfyfrSwfrdí
]]cifAsm;vJ Mum;oudk;}}[k ar;ojzifh Mum;aMumif; jyefajym\/
]]olub,fajymif;&atmif bmaumifvJAs}}[k uREkfyfuar;&m ,pfrsKd;buf
qdkifxdkift&m&Sd (R.E.O) jzpfaMumif;ajym\/ þwGifrS uREkfyf,lusKH;r&jzpf
awmhonf/ uREkfyfonf þtaMumif;udkod&vQif ol\wGef;jcif;udk
onf;cHvdrfhrnfr[kwf/ t&yfom; *sydk;vlrdkufwa,muf jzpfonfxifí
BudwfcHvdkuf&jcif; jzpfygonf/
þtaMumif;udk udkjrpftm; ajymjy&m udkjrpfu ]aMomf 'Dvdkvm;?
aumif;ygavAsm}[k jyefajymjy\/ cyf&G,f&G,furl uREkfyfonf þtwGuf
tcJraMuEdkifyJ xdkvlESifh awGU&mt&yfwGif awmif;yefckdif;rnf? rawmif;yef
vQif jzpfcsif&mjzpf owfykwfrnf[k oEédXmefcsxm;cJU&m uHtm;avsmfpGm
wBudrfwcgrQ rawGU&acs/ xdkwBudrf tnHUcHvdkufrdjcif;twGuf uREkfyfonf
rdrdudk,fudkrauseyfqkH;aom nHUzsif;rIwcktaejzifh rSwfwrf;wifxm;\/
aemufaemifwGif þtjzpfrsKd; BuKH&ygu bmbmnmnmrawG;yJ vdktyfvQif
227
aotxd ckHcHrnf[k oEédXmefcscJUygawmhonf/ &efukefü ESpfaygif;rsm;pGm
aecJUí [dkw,faygif; pkHatmif bdvd,ufxkd;cJU&m xdktjzpfrsKd;ESifh
rBuKH&awmhyg/ þtaMumif;udk tus,fw0ifhazmfjyjcif;rSm zcifxHrS&onfh
]aMumufaoG;}udk pGefUpm;cef;pmtkyfrsm; zwfjcif;tm;jzifh z,fxkwf&ykHudk
xif&Sm;pdrfhaomiSm jzpfygonf/ aemufydkif;ürl xpfueJqdk rcHawmhyJ
wkHUjyefwwfjcif;aMumifh udk,fhudk,fü t&dk;ta& tjynfhtpkH &Sdaejcif;yifvQif
uHaumif;aomaMumifh jzpfygonf/
wm0efBuD;vSonf
228
awmwufMu&mwGif uREkfyftjyif csmy&mpD ESpfa,muf? ypönf;xdef;
bwÅvmwa,muf? pm;yJGxkd;wa,muf? xrif;csuf (Cook) wa,muf?
vufaxmuf xrif;csufwa,muf? ]uGwfpfarwD;}ac: tdk;wdkufukvm;
uav;wa,mufyg&Sd\/ wcgw&HwGif NrdKUBuD;rsm;ü pwnf;csaomtcg
NrdKUay:rS t&m&SdBuD;rsm; zdwfac:um 'if;em;ygwD auR;vkdufacsao;\/
rif;BuD;u uREkfyftm; vSnf;okH;pD;wdkuf&onfh ol\ypönf;rsm;tm;vkH;onf
uREkfyf\wm0efjzpfaMumif;? awmüvdkufygvmaom tapcHrsm;tm;vkH;onf
uREkfyf\MoZmcHrsm;jzpfMuí tppt&m&mwGif uRekfyfuMunfhNyD; pDrH&rnfjzpf
aMumif; ajymjyxm;\/ udkjrpfuvnf; þAdkvfB uD;\ ypönf;cifwG,fwwf
aMumif; ajymxm;bl;avonf/
olBuD;rsm;\ tusifhqdk;wck
229
owfrSwfxm;aomEIef;twdkif; tjynfht0 ay;Muonfom jzpfavonf/
e,fbuft&m&Sdrsm;xHrSrl rawmif;0HUonfESifh r&vkdufonfrsm;vnf;
Mum;&bl;avonf/ odkUESifhvnf; tcsKdUolBuD;rsm;onf toif;rif;BuD;tm;
tqdyfr&Sdaom ]a&a>r}[k oabmxm;um aumif;pGmrav;pm;yJ aewwf
Mu\/ tjcm;ypönf;um; ta&;rBuD;? vSnf;rsm;udk tcsdefESifh&zdkUum; vGefpGm
ta&;BuD;vS\/ tb,fhaMumifhqdkaom rD;&xm;rrSDvdkuf[kqdkvQif bm
ajymajym pma&;BuD;\ tjypf jzpf&aomaMumifh aywnf;/
awmvkdufpma&;wdkU Am[D&tvkyf
230
ysm,D;ysm,m wefqmvkyfNyD; rD;&xm; 0ifvmavawmhonf/ ]awmfao;&JU}[k
pdwfxJü[D;csrd&m rawmfaom tcsif;t&mwck BuKH&ygawmhonf/
tqlcH&jcif;
231
xrif;csufukvm;tm; jznf;jznf;csuf&ef ]]tmpaw;bmbl? tmpaw;}}
vufodyfxdk; ajymxm;&\/ rif;BuD;onf pm;p&mwyJGNyD;wyJGpm;í
okH;yJGukefonfwdkifatmifvnf; armifjyL;ay:rvmao;acs/ ]]owif;pm,lcJU}}
[kac:vdkuf&mwGifrS armifjyL;onf NrdKUxJrS zwfzwfarmajy;vmí
vufxJwGif acgif;tkH;uav;ygvm\/
xdktcdkufwGif rif;BuD;onf a&csKd;cef;okdU acwÅ0ifoGm;&m uREkfyfu
armifjyL;tm; ar;MunfhonfwGif wNrdKUvkH;ü þacgif;tkH;uav;rsKd; wvkH;rQ
r&SdaomaMumifh tMumBuD;&SmaeNyD;rS aemufqkH;wGif pufcsKyfqdkifwqdkifü
uwdkufu&dkuf csKyf,lcJU&aMumif; ajymjyav\/
]]awmfao;&JUuGm ighvl}}[k uREkfyfu csD;rGrf;rdao;onf/ rif;BuD;onf
a&csKd;cef;rS xGufvmí &Gufzsifukvm;xdkifay:ü xdkifrnfjyKonfwGif
acgif;tkH;uav;udkjrifí wefUueJ jzpfoGm;NyD; ]]pma&;BuD;}}[k ac:vkduf\/
uREkfyf\txifrSm tapcHrsm;azsmufypfcJUaom ypönf;wcktwGuf tpm;xdk;
Edkifatmif uREkfyfu pDrHxm;jcif;aMumifh rsufESmaumif;&vdrfhrnf[k arQmfvifh
rd\/ xdkuJokdUum;r[kwfacs/ rif;BuD;ujzpfykHudkar;í uREkfyfutrSef
twdkfif;ajymjy&mwGif rif;BuD;onf rsufESmrsm;eDvmí uREkfyf\ayghavsmhrI
twGuf Budrf;armif;avawmhonf/ uREkfyfuvSnf;udpöESifhwuG pDrH&í
nOfheufatmiftvkyfvkyf&jcif;? &kH;ESifhqdkif&m pm&Gufpmwrf;rsm;ESifh
zdkifwGJrsm;udk aphpkHatmif *&kpdkuf&jcif;wdkUaMumifh acgif;tkH;uav;udk
*&krpdkufEdkifaMumif;ajymjyav&m rpöwmuavwifonf wkd;ípdwfqdk;vm\/
aemufqkH;ü bmrQrajym0HUawmhyJ qdwfqdwfaevdkuf&ygawmhonf/
232
qlNyD;í acsmhjcif;
233
]]rSefvSyg bk&m;}}
]]uREkfyfutvkyfaumif;aumif;vkyfwJUolqdkvQif csD;ajrSmufwwfw,f}}
]]rSefygbk&m;}}
]]aumif;aumif;vkyf? pdwfrnpfygeJU? 'Dacgif;tkH;uav; b,favmuf
ay;&ovJ}}
]]ESpfusyfay;&w,f ajymygw,f bk&m;}}
]]&kH;okH;aiGxJu rxkwfeJU? uREkfyfudk,fydkifaiGpm&if;xJu xkwf,lyg}}
]]rSefygbk&m;}}
]]tvkyfaumif;aumif;vkyf oGm;awmh}}
uREkfyfpdwfaumufavNyD/
rdrdtvkyfü BuD;yGm;apvdkaompdwf&Sdonfh pma&;uav; wa,mufonf
tvGefqlwwfonf[k emrnfBuD;aom t&m&SdwOD;u yg;udkvdrfjzpfum
pum;ajyajymjcif; cH&onfqdkygu pdwftm;wufMuNyD; BudK;pm;í
tvkyfvkyfayvdrfhrnf/ uREkfyfrlum; xdkuJUokdU r[kwfacs/ rdrd\tjypf
r[kwfygyJvsuf acgif;tkH;uav; aysmufjcif;twGuf qlyl&acsrnfavm[k
ESvkH;okdUcdkufatmif emxm;onfESifh rif;rIxrf;tvkyfonf tvum;tvkyf
jzpfonf/ Adkvfpdwfaumif;vQif aumif;ovdk? Adkvfpdwfqdk;vQif qdk;ovdk
olwdkUoabmtwdkfif;cH&onf/ pdwfqif;&JrI csrf;omrIonf olwkdU\
Munfjcif;aemufjcif; tay:wGif jzpfaomaMumifh rif;BuD;u ESpfodrfhapvdkaom
oabmESifh acsmhí qkH;rjcif; jzpfonf[k uREkfyfem;vnfygvsufESifh
aumif;aumif; pdwfrausyJ jzpfaeygawmhonf/ or0g,rXmebufü
uREkfyfuJUodkU twef;vnf; ratmif? ta&;tom;vnf; rawmf?
AdkvfESifhtxufyg tcGifhta&;rsKd;vnf; r&MuyJvsuf onf;nnf;cHNyD;
ukwfukwfywfywf BudK;pm;xrf;&GufMujcif;tm;jzifh (JointRegistrar)
234
wGJbufrif;BuD;&mxl;wdkifatmif wufMuolrsm;vnf;&Sdavonf/ olwkdUESifh
uREkfyfjcm;em;jcif;rSm BuD;yGm;vdkaomqE´jyif;xefjcif; rjyif;xefjcif;rQom
uGmMu\/ pHa'0DESifh taMumif;ygcJUygrl BuD;yGm;vdkpdwfjzpfay:vmrnfavm
rajymwwfay/
tqifrajyrIwck
235
bwÅvmuyif NrdKUtkyf0efaxmufrsm;tm; ]]OD;wdkUt&yfrSm [0graygbl;vm;?
uRefawmfeJeJ&csifw,f cifAsm}}[k qdkum rSmxm;vkduf&m t&m&Sdrsm;vnf;
,lcJUMu&\/ pifppfrSm bwÅvmonf t&m&Sdrsm;tm; aumif;usKd;aomf
vnf;aumif;? qdk;usKd;aomfvnf;aumif; bmrQ wwfEdkifonfh r[kwf?
wrifowfowf ]rif;rSD pdk;uyf}jzifh Adkvfusjcif; jzpf\/ uREkfyfonf
þtaMumif;rsm;udkodí bwÅvmudk o'¨gMunfjzLr[kwf vSaomfvnf;
udkjrpf\Mo0g't& xrif;awmh auR;ygonf/ okdUaomf raxrJUjrif
vkyfvGef;ykHudk azmfjyygOD;rnf/
'kwd,rÜdpdwfysufjcif;
236
um; pma&;BuD;qdkolonf rdrdwdkUocif\ pma&;rQomjzpfí &dkaozdkU rvdk[k
xifMuykH&\/ olwkdUESpfa,mufudk vSrf;Munfhvdkufaomtcg zvfcGufwdkuf
oluwdkufí pm;yGJcif;olu cif;vsuf&Sd\/ qlvdkufcsifonfrSmum;
ajymzG,f&m r&Sdacs/ okdUaomfrif;BuD;\ vljzpfaomaMumifh rql0HUyJ
BudwfcHvdkuf&onfwGif uREkfyfonf tjypfftvkH;pkHudk xdktvkyfay:odkU ykHcsNyD;
]tvum; tvkyfrsKd;yJ}[k rSwfcsuf csvkdufygawmhonf/ okdUaomf
þwacgufvGefyap? aemufwacgufwGif 'DtaumifawGudk xrif;rauR;
awmhNyD[k qkH;jzwfvkduf\/
tpDtpOfwrsKd; vkyfjcif;
237
vdkufMuí uREkfyfwdkUpma&;ESpfa,mufonf atmufxyf OD;ydkif;rS
vdkfufygvmMu&m tpdk;&tvkyfESifh oGm;cJU&orQwGif Zdrf&SdqkH; c&D;jzpfí
tenf;i,fazmfjyvdkfygonf/
xl;jcm;aom tjcif;t&mESpfck
238
jzpfoGm;avawmhonf/ (rEÅav;NrdKUüa&mif;aom &Svywf&nfonfyif
a&cJ&Sm;aom aEG&moDü þrQavmuf at;onfrxif/) MunfvifvkdufykH
uvnf; oabFmeHab;ü uyfvsuf&SdMuaom ig;trsKd;rsKd; wdkUrSm zvfaygif;
acsmifxJwGif xnfhxm;onfh a&Tig;rsm;ozG,f xifxif&Sm;&Sm;BuD; jrifEdkif
ayonf/ tjcm;wcsufrSm jrpfurf;yg; wavQmufvkH; aq;BudwfausmufvkH;
rsm;jzifh jzefUBuJvsuf &Sdjcif;yif jzpf\/ jrpfqdyfodkU avQmufvmMupOf
vrf;c&D;ü ausmufwvkH;wavawGUonfESifh rqvmBudwf&ef qdkum
vdkvdkr,fr,f aumuf,lcJU\/ a&SUavQmufvmaom tcg xdkxufvSaom
ausmufvkH;udkawGUonfESifh yxrausmufvkH;udk ypfcsNyD; vJvS,f,lcJU\/
wvkH;xuf wvkH;vSaom ausmufvkH;rsm;udk awGUonfESifh wvkH;NyD;wvkH;
ypfcsum vJvS,f,lcJU&m aemufqkH;wGif jrpfqdyfodkU a&mufí
odef;oef;uka#&Sdaeaom ausmufvkH;rsm;udk jrif&awmhrS vuf&Sdudk ypfcsNyD;
tvSqkH;wvkH;udk a&G;,lcJU&ygonf/
yxrjrpfusOf;
239
a&rIef a&rTm;rsm;onf wzGm;zGm; jyefUpifí wa0ga0g wa[ma[m
jrnfaomtoHjzifh qlnHvsuf&Sd\/ urf;wbuf wcsufüum;
tvGefjrifhrm;aom awmifBuD;rsm;onf ZGwftwif; xkd;qif;aom
jrpfa&vkH;udk tomwMunfvrf;rz,fay;csifyJ uwfoD;uwfowf
vkyfMuonfh vu©PmESifh [dkrSqD; onfrSwm;? [dkrSmck onfrSmcH twefwef
BudK;pm;í taESmifht,Suf jyKonfhES,f ae&mwumwdkif;wGif twdkuftcH
vkyfae[efwl\/ tcsKdUae&mwGif wbufü&Sdaom awmifBuD;onf
(ajy;oGm;aom vlwa,mufudk ajcxkd;ícHvkdufjcif;uJUodkU) jrpfa&vkH;\a&SUrS
ausmufpGef;wckxkwfum uefUvefUcHvkduf&m jrpfa&vkH;onf ausmufpGef;udk
tMurf;enf;jzifh NzdKzsuf&ef rwwfEdkfifaom tcgwGif tEkenf;jzifh
yGef;wD;atmif wjznf;jznf; vkH;yg;yg;ap\/ wcgw&HwGif jrpfaMumif;onf
rnfrQ usOf;ajrmif;ygoenf;[lrl oabFmOD;rSxkdifí a&SUodkUarQmfMunfhumvdkuf
vmaom uREkfyfonf a&SUwnfhwnfhüawmifBuD;qD;vsuf &Sdjcif;udkomjrif&í
jrpfaMumif;vkH;aysmufNyD; awmifBuD;udkoabFmOD;jzifh aqmifhawmhrnfhqJqJ
&Sd&mwGifrS vuf,mbufüaomfvnf;aumif;? vuf0Jbufüaomfvnf;aumif;
a&aMumif;uav;ay:vmí 4if;bufodkU qwfueJvSnfhum auGUcsKd;vdkufjcif;
udk jrif&ygawmhonf/ jrpfaMumif; usOf;ajrmif;&onfhtxJwGif
]wawmifqpfcsKd;}auGU&onfh ae&maywum;/ xdkuJUodkU csKd;auGUvsuf&SdpOf
wcsufwcsufwGif oabFmOD;rSjzpfap? wcsufwcsufwGif oabFmyJUydkif;rS
jzpfap ckefcsvdkufygu urf;ay:odkU a&mufEdkifrnf[líyif xif&avmuf
ayonf/
240
vlUpdwfonf cufvS\
241
xkacsvTmawmif;cH&jcif;
242
xl&ef rif;BuD;xHokdU ac:oGm;ygonf/ uREkfyfonftdkifpDtufpf t&m&SdBuD;
rsm;udk tcgcyfodrf; &GHUaMumufygonf/ okdU&mwGifrw&m;ojzifh pGyfpJGjcif;
cH&onfESifh a'goxGufvmí aMumufvefUpdwfr&SdawmhyJ tjzpftysuftrSef
udkrif;BuD;tm; a'gojzifh ajymjyí udkbcifudkoufa oxl\/ rif;BuD;onf
bwÅvmudkac:í ar;&m bwÅvmu uREkfyfudk&SmpOf tapcHwJxJokdU
0ifrMunfhrdaMumif;0efcH\/ rif;BuD;onfbwÅvmudk jyefxGufapNyD;aemuf
]]tb,fhaMumifh xdkuJU odkU ajymonfxifoenf;}}[k uREkfyftm;ar;&m
olwdkUudk xrif;rauR;aomaMumifh jzpfonfxifaMumif; ajymjy\/
xdktcgrif;BuD;u olwkdUudkxrif;auR;zdkU wm0efr&SdaMumif;? olwkdUvnf;
c&D;p&dwf&Muí olwkdU[molwdkU pm;EdkifaMumif;ajymavonf/ þudpöü
ri;fBuD;onf uREkfyftay:wGif tjypfwifp&m &SmrawGUaomfvn;f
ol\tcspfawmf bwÅvmESifh tqifrajyrI jzpf&jcif;twGuf uREkfyftay:ü
rsufESmraumif;jcif;udk uREkfyf&dyfrdonf/ xdktcsdefrSpí igonf
bwÅvmudkvnf; tavQmhray;Edkif/ þodkUaombwÅvmwa,muftm;
vufoyfarG;xm;onfh rif;BuD;wa,muf\ vufatmufwGif Munf&SnfpGm
tvkyfvkyfjcif;tm;jzifh pdwfcsrf;omrI &SdEdkifawmhrnf r[kwf[k
qkH;jzwfvdkufav\/
&kH;ajymif;jcif;
243
rsm;u uREkfyf\tBuHtpnfudk zsufM u\/ okdU&mwGif uREkfyfrlum;
BuD;yGm;jcif;udk oabmrxm;? bwÅvmwa,muftm; OD;pm;ay;onfh
rif;BuD;wa,muf\ vufatmufwGif vufyGef;wwD; ae&onfh awmvdkuf
pma&;tvkyfü pdwfcsrf;omrI r&SdEdkifNyD[k qkH;jzwfum &kH;ajymif;vkduf
ygawmhonf/ okdUjzpfí uREkfyfonf pDbDvdkif;ü&Sdaom rif;BuD;&kH;rS
aAm"dukef;ü&Sdaom v,f,mpdkufysKd;a&;'k0efBuD;\&kH;odkU ajymif;a&GUvkdufyg
awmhonf/ v,f,mpdkufysKd;a&;Xme rif;BuD;rSm tdkifpDtufpf t&m&Sdwa,muf
jzpfí 'k0efBuD;rSm v,f,mpdkufysKd;jcif;ynmudk txl;wvnf oifMum;vmcJU
onfh Expert tdwfpywfac: t&m&Sdjzpfavonf/
tusifhqdk;jyefay:vmjcif;
244
9wdkifupm;enf; acwfpm;vsuf&Sd&m þupm;enf;wGif a*:vDtBuD;tao;
avmif;um;jcif;vnf; wGJzufvsuf&Sd\/ uREkfyfonfwnvQifwusyf ESpfusyf
avmif;upm;&mrS (i,fpOfu tvkyform;rsm;ESifh avmif;upm;bl;onfh
tavhtusifhaMumifh) ]aoG;BuD;}vmNyD; ig;usyfwq,fponfjzifh avmif;wwf
vmavNyD/ tpyxrü avmif;upm;jcif;tvkyf\ jzm;a,mif; aoG;aqmif
wwfonfh xkH;pHtwkdif; Beginner's luck Edkifonfursm;í &IH;onfu
enf;ojzifh 0rf;omp&mBuD;jzpfae\/ twefMumaomf tEdkifukefí
&IH;rsm;vmcJUavNyD/ þwGif uREkfyfonf vcxkwfaomtcgü xnfhvkduf&\/
þtawmtwGif; avmif;upm;jcif;onf uREkfyftm; tylwjyif; aoG;aqmif
vsuf&SdavNyD/ bdvd,ufckHokdU roGm;awmhygqdkum wnESpfn atmifhaeaomf
vnf; ]]&Suf?&Suf?yGwfa'gif;}}[laom toHrsm;onf em;xJodkU wkd;íwkd;í
0ifvmawmhonf/ raeEdkif? oGm;&awmhonf/ yxrü wvcaiGudk
vnf;aumif;? xdkUaemuf ESpfvcaiGudkvnf;aumif; ,lí,líoGm;av&m
&IH;&onfcsnf;om BuKH&awmh\/ rxl;awmhNyD/ wwufpm;vnf;
MuufoGef[laom pum;udkvnf;aumif;? avSarsm avScsif;vkduf[laom
pum;udkvnf;aumif; owd&í &IH;xm;onfh&kH;aiGudk jyef&atmif
vkyf,ljcif;rSwyg; tjcm;enf;vrf; r&SdawmhNyDqdkum nwdkif;yif
a*:vD&Dkufrdawmhonf/ wcgw&H tenf;i,fEdkifaomfvnf; &IH;xm;onfh
&kH;aiGudk jyefxnfhavmufatmuf rjynfhaomaMumifh qufvufíom upm;&
\/ &kH;aiGxkwfokH;í tpdk;&odvQif axmifusrnf qdkjcif;udk odNyD;jzpfaom
aMumifh pdwfylvdkufykHrSm tqDpm;í tom;rjzpfqdkonfh pum;twkdif;
tawmfydefBuKHvsuf&SdavNyD/ 0efBuD;onf &kH;aiGudk wvwBudrf xkH;pHtwdkif;
ppfaq;aomfvnf; aiGpm&if;udk þES,fxdkES,f zvS,fíjyjcif;aMumifh
0efBuD;rod&Sday/ þokdUjzifh ajcmufvcefU Mumaomtcg &kH;aiGteufrS
245
usyfwaxmifcefU avsmhvsuf&SdavNyD/ bdvd,ufckHrS jyefvmaomtcg
tdyfraysmfEdkifonfh nrsm;u rsm;ygawmhonf/
uHaumif;vkdU axmifrus
246
tjypfr&ojzifh axmifusjcif;r[kwf? tcsKyfcH&jcif;om jzpfonf[k
udk,fh[mudk,f ajzqnfrdygawmhonf/
aysmfyJGpm;xGufjcif;
247
tawmfBuD;aysmfcJUygonf/ naecif;wGif vlwa,muf csKd;av;ig;aumif
pD&atmif ypfMuNyD;aemufxif;wkH;BuD;rsm; qdkufxm;onfh rD;zdkBuD;teD;wGif
tarG;EkwfoluEkwf? ckwfoluckwf? aq;oluaq;? aMumfoluaMumf?
csufolucsufNyD; a&a&maom 0DpuDuav;ESifh (qdk'grwwfEdkif) jrnf;Mu
aomufMu&jcif;rSm {&mr ZdrfBuD;wck jzpfaeygawmhonf/ þtawmtwGif;
taumf'D,ifwvkH;ygvmí wD;wwfolu wD;NyD; t*Fvdyfaw;csif;rsm;
0dkif;qdkum uolrsm;u uMuonfwGif tawmfedyfaomaysmfp&mwcktaejzifh
uRekfyf\OD;aESmufwGif trSwfxifvsuf usef&pfcJUygonf/
uREkfyfwdkUvlpk pwnf;csaomae&mü wJuav; ESpfwJ okH;wJ&Sdjcif;udk
uREkfyfrSwfrdao;&m wwJrSm uREkfyfwdkUvlpktwGufjzpf\/ csKd;aMumfESifh 0DpuD
wykvif;ukefí trl;ajyMuaomtcg uREkfyfwdkUonf wJuav;xJodkU
0iftdyfMu\/ uREkfyfonf ygvmaomjcifaxmifudk axmifí tdyf&mjyifav&m
tjcm;vlrsm;rlum; wOD;wa,mufrQ jcifaxmifrygcJUMuay/ xdknOfhrSm
tawmftdkufí jcifudkufjcif;udk uREkfyfrSwfrd\/ udk,fhae&mESifhudk,f
tdyfMu&mwGif ujym;uav;wa,mufonf jcifudkufvSonfqdkí
uREkfyf\jcifaxmifxJodkU 0ifvm\/ jcifaxmifrSm wa,muftdyfuav;
jzpfaomaMumifh r0ifavmufonfESifh OD;acgif;rQom oGif;yg&apqdkum
uREkfyfbufodkU OD;acgif;qdkufvsuf tdyf\/ twefMumvQif 'kwd,wa,muf
0ifvmjyefí yxrvlESifh ,SOfvsuftdyf\/ þenf;jzifh Adkvfujym;
4a,mufvkH;wa,mufNyD;wa,muf OD;acgif;oGif;xnfhMuNyD; ajcaxmuf
rsm;udk apmifzkH;xm;Muonf/ twefMumaomf olwkdU4a,mufrSm wacgacgESifh
a[mufMuí uREkfyfrSmum; tdyfraysmfEdkifyJ jzpfae\/ jcifaxmifrSm
Zmjcifaxmifr[kwf? ydwfcyfyg;yg;jzifh csKyfxm;jcif;jzpf&m olwkdUtouf&I
xkwfaomtaiGUrsm;onf uREkfyfudk rGef;apojzifh omíyif tdyfraysmfEdkifatmif
248
jzpfae\/ aemufqkH;ü uREkfyfonfjcifaxmifudk olwkdUtm;ay;cJUNyD;vQif
wJjyifodkU wa,mufwnf;xGufí tdyfygawmhonf/ jzpf&ykHrSm ayghayghqq
vmcJUMuolrsm;tzdkU udpör&Sd? owd0D&d,ESifh jcifaxmif aqmif,lcJUaom
uREkfyfüomvcHvdkuf&jcif;udk a&SUwGifazmfjyygrnf/ (avmuBuD;um; bmrQ
pdwfcs&onfr[kwfacs/)
xl;qef;aom tjcif;t&mwck
odyfqdk;wJUiSufzsm;wJU
249
qif0ifaqmifuav;wGif wnf&Sdí uREkfyfESifhAkdvfujym;av;ig;a,mufrQom
&Sd\/ ydkufqHray;&onfh Free Ward tcef;rsm;rSmvnf; jrefrmvlem
tvGefenf;í w&kwf ukvm; bdef;pm;rsm;avmufom &SdMu\/ ydkufqHay;&
aom tcef;rSmt&yfom;rsm;twGuf waeUwusyf? tpdk;&trIxrf;rsm;
twGuf waeU&SpfyJrQom ay;&onf/ aq;&kHokdUa&mufcgpü nwdkif;vkdvdkyif
tzsm;BuD;í 106 'D*&D&SdNyD; owdr&ojzifh nwdkif;yif OD;acgif;ay:okdU
a&cJtdwfwif&onf/ waeUoü uREkfyf\vufrrS aoG;azmuf,loGm;jcif;udk
odvdkufaomfvnf; bmvkyfrnfrodojzifh trSwfrJU aevdkufrd&m oli,fcsif;
armif&D (xdkpOfu NrdKUtkyfjzpfaeonf/) a&mufvmrS od&awmhonf/
armif&Donf vlemar;&ef a&mufvmí uREkfyf\ckwifteD;wGif
uyfvsufxdkifae&mrS acgif;&if;wGif csdwfxm;aom pm&Gufudk jrifonfESifh
xíMunfh\/ wzefjyefíxdkifaomtcgürl ukvm;xdkifudk cyfvSrf;vSrf;
odkUa&GUNyD;rS xdkif\/ uREkfyfonf ol\tjyKtrludk owdjyKvdkufrdaomfvnf;
þokdUrar;yJaeNyD; oljyefoGm;aomtcgrS csdwfxm;aom pm&Gufudk
xíMunfh&m t*Fvdyfbmomjzihf þodkUa&;xm;onfudk awGU&\/ (Malarial
Parasites Of Malignant Type) touftEÅ&m,fjyKwwfonfh iSufzsm;ydk;rsKd;
awGU&onfqdkjcif;yifjzpfonf/ vu©PmrSm iSufzsm;ydk; trsKd;rsKd;&Sdonfhteuf
uREkfyf\aoG;ü awGU&aom ydk;rsKd;rSm txl;qdk;&Gm;onf qdkjcif;yifjzpfonf/
þwGifrSoli,fcsif;armif&D a&TUxdkifvdkufaomtjyKtrludk uREkfyfem;vnf
awmhonf/ xdktcgrS uREkfyf\tzsm;rSmiSufzsm;jzpfaMumif; uREkfyfod&í
qnfBuD;okdUoGm;pOfu jcifudkufcJUcJU&jcif;aMumifh jzpfaMumif;udkvnf;
uREkfyfpOf;pm;rdonf/ tjcm;wcsufrSmvnf; jyif;xefaom trsKd;tpm;[k
qdkxm;jyefojzifh aocsifaoEdkifonf[k uREkyfod&jcif;yifjzpfonf/
,cifurl wufNyD; owdvpfbl;aomfvnf; teD;&Sdvlrsm;uomaornfavm
250
xifMuonf/ uREkfyfurl owd&aomtcg aowwfonf? aoEdkifonf[lí
wcgrpOf;pm;rdyJ cyfayghaygh cyf&Tif&Tifom aecJUygonf/ xdkUaMumifhrsm;
toufcsrf;om&m&avoavmrajymwwfay/ 4if;pmudk zwf&aom
tcgrSpírl udk,fhudk,fudk awmfawmf av;av;pm;pm; vkyfíaevm
ygawmhonf/ okdU&mwGif e*dkuwnf;u cyfayghayghvlpm;rsKd;jzpfí Mumr&Snf
vSyg/
ZGwf'&Gwf0goem
251
okdUa&mufaomtcg "mwf&xm;ay:rSqif;NyD; qdwfom;uifESifh Muufom;uif
wrwfzdk;pD0,f\/ xdkae&müpm;aomf anSmfapmfeHaevdrfhrnfqdkum rdbrsm;
wnf;cdkonfh aq;&kH0if;tdrfokdU ,loGm;NyD;tm;vkH;ajymifatmif xdkifí
pm;vdkufonf/ pm;NyD;onfhaemuf qefUiifqefUiifESifh aooGm;vQifvnf;
uREkfyfaemifw&vdrfhrnfr[kwf? taocHzdkU toifhjyifNyD;jzpf\/ þtjyKtrl
rsKd; okH;Budrfxufrenf; uRekfyf\woufwmü vkyfcJUbl;onf/
'l;axmufawmif;yef&jcif;
252
vnf;aumif;? 0efBuD;okdUvnf;aumif; wkdif&rnfponfrsm;jzifh qufvuf
qlyljcif;udk em;NiD;vmNyDjzpfí rnfuJUokdU jyK&ygrnfudk pOf;pm;\/
uREkfyfonf tBuHwck&onfESifh q&mrBuD;tm; vSrf;Munfhvdkuf&m
tenf;qkH;rdcift&G,f&Sdaom rdef;rBuD;wa,muf jzpfaejcif;udkawGU&í
tdyf&may:wGif rxDw&Dxdkifae&mrS xNyD;vQif olUa&SUwGif 'l;axmufvsuf
]]uRefawmfrSm;ygw,ftar? 'DtwGuf uRefawmf 0rf;enf;ygw,f? 'ghaMumifh
uRefawmfwdkUAk'¨bmomt& tESdrfhcsqkH;jzpfwJUenf;eJU uRefawmf0efcs
awmif;yefygw,f tar}}[k qdkum vuftkyfcsDvsuf wu,fhapwemESifh
0wfcsvdkufav\/ rdef;rBuD;onf uREkfyf\ &dk;om;ykH&aom tjyKtrludk
jrifvdkuf&onfESifh wNydKifeuf ol\yg;pyfrS a&&Gwfqlyljcif;rsm;rSm
rD;udka&jzifhNidrf;owfvdkufonfhES,f csufcsif;&yfoGm;í uREkfyfrsufESmudk
aphaphMunfh,if; trsufa'go ajyaysmufonfh vu©PmESifh rqdkpavmuf
uav; NyKH;vmvsuf (That will do) ]]awmfavmufygNyD}}qdkum
xGufoGm;av\/ ujym;uav;rsm;vnf; tHUMoaom trlt&mESifh uREkfyftm;
Munhfvsuf&Sd&mrS wa,mufu (That fellow is wise) ]]'Daumif
awmfawmfynm&Sdw,f}}[k olwdkUtcsif;csif; ajymavonf/ (olwdkU\
pdwfxm;udk uREkfyfqifjcifvdkufonfhtcgwGif ]]yJGaumif;wck vufvGwfoGm;
onf}}[k atmufarhMuykH&onf/)
acwÅ pdwfazmufjyefjcif;
253
(b0ifjrifholwdkU\ xkH;pHtwdkif;) udk,fh[mudk,f odonfr[kwf?
aysmufoGm;aomtcgrS qifjcifjcif;tm;jzifh od&jcif;jzpfygonf/ xdkpOftcg
ESifh ywfoufí &,fp&muav;rsm;jzpf&ykHudk azmfjyvdkygao;onf/ iSufzsm;
aysmufí aq;&kHrS qif;vmNyD; cGifhwv,lxm;onfhtcdkufwGif uRekfyfonf
a&TrsufrSefwvuf (xdkacwfrSm a&TrsufrSefwyfvQif *kPf&Sdonf xifMuí
bDatwdkif;vdkyif wyfMuNyD; &[ef;i,f uav;rsm;vnf; wyfcsifMuonf/)
cs,f&D wkwfaumufwacsmif;? qdwfom;a& vuftdwfjzLwpkH (xdkacwfu
Adkvfrrsm; pGyfMuonf/) acgif;aygif;tvJvJ? (bDataygif;awmh rwwfao;?
&efukefa&mufrS wwfygonf/) tqifaMumifaom ydk;vkH;csnf? zJvkHcsnf
tvJvJ (zJvkHcsnfrSm tvGefawmufajymifí þacwfwGif a,musfm;rsm;
r0wfMuawmhay/) aumif;ayhqdkonfh quúZkH; (Sexone) bGwfzdeyf
(xdkacwfü vlwa,mufESifh wa,mufonf tjcm;t&mudkrMunfh? zdeyfudk
a&S;OD;pGm vSrf;Munfhonfhwdkifatmif zdeyfaumif; NydKifMuaom acwfjzpfonf/
wenf;qdkaomf zdeyfaumif; pD;EdkifrS acwfrDonf[k ,lqMuonf/)
&SyftusFDvufrma<uwdkuf? pdwfwkvkyfxm;onfh zvf&SyfMu,foD;? acgif;
aygif;p&Snf&Snf? ydk;tppfajctdwf? qwfcsouúvyf eufjyma&mif
aumif;aumif; ponfwdkUudk tvJvJ 0wfqifí vrf;avQmufavonf/
qdwfom;a&vuftdwfjzLrSwyg; tjcm;aom t0wftpm; tjyiftqifrSm
ravsmfonfr[kwf? olUacwfwGifa&SUqkH;rS ajy;jcif;rQom jzpfaomaMumifh
uREkfyftaMumif;udk wavQmufvkH; odolrsm;u NyKH;Muaomfvnf; w&HpH
vlrsm;url armfhíMunfhMu&onf/ t0wftpm;wGifomru pdwfxJuvnf;
igvkyfvQifbmrqdkatmifjrif&rnf[k xifjrifvsuf&Sd&m pHa'0Dudk&J&JMunfhí
NyKH;jcif;twGufaMumifh rdcifxHodkUvmNyD; idk&SmykHudkvnf; txufwGif
azmfjycJUygNyD/ xdkpOftcgu pHa'0DESifh ESruav;wdkU ,OfxdkifaeMuonfh
254
tcGifhta&;rsKd; BuKH&vQif 0ifíar;&kHomru vufudkyif qJG0HUvdrfhrnf
xifonf/ odkUqdkvQifvnf; atmifjrifrnf jzpfaMumif;udk aemuftaMumif;
t&mrsm;u oufaocHvsuf&Sdonf/
rdwfaqGopfrsm;
255
ausmif;om;awGqkd&kHESifh) &GHUaMumufjcif; r&SdyJ &J&Jwif;wif; xifjrifcsuf
ay;awmYonf/ olwkdUzwfbl;onfh pmtkyfrsm;udk uREkfyftm;vkH;vdkvdkyif
zwfbl;í uREkfyfzwfbl;aom pmtkyfrsm;taMumif;udk wD;acgufMunfhaom
tcgürl olwdkUu ]]uRefawmfwdkUu ausmif;om;awG &Sdygao;w,fAsm?
cifAsm;vdk pmpkHatmif rzwf&ao;ygbl;? ausmif;pmuvJ wzufudk;As}}[k
ajymMuavonf/ rnfodkUyifjzpfap udk0ifharmfu ]]usKyfwdkUrEÅav;om;u
racbl;As}}[k ajymvdkuf&mwGif xdkvlESpfa,mufu vIdufvSJpGm 0efcHMuyg
awmhonf/ (xdkacwfurl pmorm;csif;qkHrdMuí ESD;aESmwdkufqdkifMunfh&mwGif
t*Fvdyf0w¦KBuD;rsm; (Classics) pkHpkHvifvif zwfbl;olrSm *kPfBuD;wckjzpf
avonf/ xdkrQru 4if;pmtkyfrsm;ESifh ywfoufí awmfawmf ajcajcjrpfjrpf
&Sdatmifxifjrifcsuf ay;wwfjcif;rlum; {&mr*kPfBuD;wck jzpfygawmhonf/
xdkvlESpfa,mufteuf udkuGef;rSm aemifwGif bdvyfrS 0wfvkHjzpfvmí
udkxGef;&SdefrSm rEÅav;NrdKU Ak'¨bmom ausmif;tkyfBuD;jzpfvmygonf/)
b0ifjrifhaomfvnf; rqdk;vS
256
]udkazodef;}ESifh rwlaomaMumifh ,D;wD;,m;wm;jzpfí ai;Munfhaeao;\/
þwGif uREkfyfuvuftdwfwbuf udkcRwfum ]]udk,fhvlusKyfudk rrSwfrd
bl;vm;? azodef;avAsm}}[k t*Fvdyfvdkajymvsuf vufudkqefUwef;
ay;vdkuf&m udkxGef;&Sdefonf uysmu,mxvmí uREkfyf\vufudk
0rf;omtm;& qGJvIyfav\/ xdkUaemuf uREkfyftm; ae&mxdkifcif;ay;í
udk0ifharmftaMumif;? udkuGef;taMumif; ponfrsm;udk t*FvdyfvdkajymMu
av&m udkxGef;&Sdefu wcsufwcsufwGif jrefrmvdknSyfaomfvnf; uREkfyfu
jrefrmpum;vkH;0 rokH;aomaMumifh olvnf; t*Fvdyfvdkcsnf; ajym&
awmhonf/ ausmif;q&mrsm;rSm uREkfyfESifh tm;vkH;odMuolrsm;jzpfí
uREkfyfvkyfykHawGudk yg;pyfa[mif;avmif;ESifh ai;Munhfvsuf&SdMu&m uRekfyfu
wa,mufwavtm; OD;acgif;qwfvsuf EIwfqufonfwGif udkxGef;&Sdefu
4if;wkdUbufodkUvSnfhNyD; ]]aemufrS qufajymMuao;wmaygh q&mwdkU}}[k
qdkum oGm;cGifhjyKvdkufav\/ uREkfyfESifh udkxGef;&SdefwkdUvnf; ausmif;wuf
csdefwdkfifatmif qufvufí t*Fvdyfvdkajymvsuf&SdMu&m ausmif;q&mrsm;rSm
pyg;BuD;a>rnIdUaom ,kefrsm;uJUokdU tcef;jyifbufrS w&pfoDoDvkyfum
uReftm;MunhfvdkufMu? olwkdUtcsif;csif; MunhfvdkufMu? wD;wdk;pum;
ajymvdkufMu vkyfaeMuavawmhonf/ ausmif;wufcsdefwdkifcgrS uRekfyfu
udkxGef;&Sdeftm; pwdkifusus vufqGJEIwfqufí xGufvmcJUav&m
ausmif;q&mrsm;rSm rsufvkH;rsm; jyL;Mu&onfESifhyif rsufpdemMurnfudk
pkd;&drf;&ygao;onf/ olwkdUonf ausmif;0if;xJrS xGufvmaom uREkfyftm;
rsufpdwqkH; &yfMunfhaeMujcif;udk uREkfyfu vSnfhMunfhojzifh jrifcJU&
ygao;onf/
257
ukdxGef;&Sdefu tuJcwfykH
258
owif;pmwGif vkdufízwfxm;ojzifh aqG;aEG;Mu&mwGif uREkfyfu uREkfyf\
xifjrifcsufudk &J&JBuD; ajymcsvdkufojzifh oltHUtm;oifhoGm;jcif;udk
uREkfyfowdjyKvdkufrdonf/ uREkfyf]b0ifrjrifh}rDu þpdwful;rsKd; &Sdcsif&Sdrnf
jzpfaomfvnf; xdkuJUokdU&J&Jwif;wif;ajym0HUrnfr[kwf? aemifwGif
b0ifjrifhaysmufí uREkfyfajymcJUonfh xifjrifcsufudk jyefvnfokH;oyf
aomtcg ]tom;vGwf}r[kwf? taMumif;tusKd; tquftoG,f
tawmfjynfhpkHjcif;udk awGU&ojzifh udk,fh[mudk,f csD;rGrf;&OD;rnfuJUokdU
awGU&ygonf/
aemufwzef awGUjyefjcif;
259
q&mwa,muf/ /]]usKyfwdkUawmh cifAsm;vkyfoGm;vdkufykHudk
oabmusvdkufwmAsm? ckxufxdajymvdkUrqkH;bl;? 0wfxm;vkdufykHuvJ
wu,fhzuf&SifyJ? cifAsm;t*Fvdyfpmawmfwmuawmh usKyfwkdUodygw,f?
EdkUayr,fh [dkaeUuawmh rxpfraigheJU *dkufeJUqdkufeJU [efeJUyefeJU
pum;vkH;ajymifajymifawGa&G;NyD; ajymoGm;vdkufwmrsm; usKyfwkdUjzifh odyf
tm;&wmyJ? OD;xGef;&Sdefuatmufom;udk;As? usKyfwdkUua[m'g rEÅav;om;uG
vdkUawmif atmfvkdufcsifw,f}}
wa,muf/ /]]aeygtkH;As? cifAsm;u oleJUb,fwkef;u
awGUbl;vdkUvJAs}}
uRekfyf/ /]]rif;BuD;eJU e,fvSnfh,if; &efukefqif;oGm;Muwkef;
uygyJ}}
wa,muf/ /]]b,fESpfcgavmuf awGUbl;xm;vdkUvJAsm}}
uREkfyf/ /]]rrsm;vSygbl;? ESpfcgavmufygyJ}}
]]wa,muf/ /]]'geJUrsm;Asm? wu,fh ausmif;aebufoli,fcsif;
usaewmyJ? usKyfwkdUq&mBuD;udk cifAsm;vdkNydKifbufEdkifwJUvl rEÅav;rSm
wa,mufrS ray:vmao;bl;As}}
wa,muf/ /]][kwfw,fAs? cifAsm;vl[dkaeUuEIwfawmfawmfwGefU
w,f? cifAsm;udk rvTrf;Edkifbl;? usKyfwkdU u auseyfvdkufwmAsm}}
(trSefrSm OD;xGef;&Sdefum; vloGufwa,mufjzpfygonf/)
uREkfyfonf ausmif;q&mrsm;tm; w&kwf[dkw,fwckü xrif;weyf
auR;vdkuf&m awmifa&mufajrmufa&mufajym&mrS OD;xGef;&SdefESifh uREkfyf
taMumif;okdU cPcPvSnfhívmMuygao;onf/ uREkfyfonf pmzwfy&dowf
tm; ]b0ifjrifh}cJUbl;jcif;udk azmfxkwfajymjyaomfvnf; ausmif;q&mrsm;
tm;rlum; todray;cJUyg/ 4if;wkdUteuf wa,mufwavrQonf
260
þpmudkzwf&vQif &,fcsifrnfjzpfaomfvnf; uREkfyf trSwf&oavmufrSm
wa,mufrusef uG,fvGefukefMu&SmavNyD/
OD;xGef;&SdefESifh awGUjyefjcif;
261
jyefajymif;awG;ac:csufrsm;
262
aumvdyfcsif; uGmjcm;ykH
263
ausmif;om;rsm;udk &nf&G,fonf/) rEÅav;om;csif;jzpfaom udk0ifharmfudk
tm;emonfESifh cyfwGefUwGefUjzpfaeonfh *syfqifausmif;om; ESpfa,muftm;
uREkfyfuwdkufwGef;um twlavQmufMuav\/ armif&DrSm pifppftm;jzifh
vlnHUwa,muf r[kwf? tvGefoGufvufol jzpfonf/ okdU&mwGif
&efukefaumvdyf ausmif;om;ESpfa,mufESifh qkHrduwnf;u EIwfqdwfoGm;NyD;
]]qifjzLrsufESm qifrJ rMunfh0HU}}qdkaom pum;ykHtwdkif; ZufusKd;rwwf
jzpfaeavNyD/ e*dkurS cyf&dk;&dk;&Sdaom udkzl;ndKrlum; ajymzG,f&m r&Sdawmhay/
þtawmtwGif;ü udkuGef;onf udkxGef;&Sdeftm; ,cifuJUodkU
t*Fvdyfvdk rajym? ygVdvdkcsnf;ajymavawmhonf/ (*syfqif aumvdyfwGif
ygVdroif? avm*spfomoif\/) {nfhcHr@yfrsm;teD;odkU csOf;uyf&mwGifvnf;
[dku udkuGef;? 'DuudkxGef;&Sdef ponfjzifh [pfatmfac:iifMu&m bDataygif;
t0ga&mif aoG;wlarG;wl qifxm;Muaom þvlESpfa,mufrSm acgif;aygif;p
uav;awGwvlvlESifh ajcaxmufuav;awG ajrmufawmuf ajrmufawmuf
jzpfaeMujcif;udk uREkfyfjrifrdonf/ {nfhcHr@yf wckESpfckwGif
olwdkUESifhtwl0ifí csKdyJG csOfyJGrsm; pm;aomufM uNyD;aemuf (*syfqifaumvdyf
ausmif;om; ESpfa,mufum; vufzsm;ESifhrQ rwdkU&SmMuacs/) uREkfyfonf
tajctaeudk oabmrusyJ þvlESpfa,mufudk oem;onfESifh wwd,
r@yfodkU0ifrnftjyKwGif uREkfyfuyifEIwfqufí cGJxGufvmMuygawmhonf/
(1914 ckESpfuvnf; uREkfyfonf a&eHacsmif;rS &efukefodkUoabFmjzifhvdkufyg
&mwGif &efukefaumvdyfrS bDatatmifNyD;ol wa,mufESifh *syfqifaumvdyfrS
bDatwa,mufonf uREkfyfESifhtwl c&D;onftjzpf ygvmMuí
tvm;wltjzpfrsKd; cyfqifqifBuKH&bl;&m tao;pdwfazmfjy&ef rvdkawmhyg/)
uREkfyfqdkvdkjcif;rSm xdkacwfü &efukefaumvdyfausmif;xGuf onf
*syfqifaumvdyfausmif;xGufxuf (ynmwwf rwwf tyxm;í)
264
OD;acgif;axmifjcif;udk awGU&onf/ OD;acgif;axmifjcif;onf (yvTm;jcif;udk
rqdkvdk) ]OD;acgif;vQLd;}jcif;xuf BuD;yGm;a&;twGuf taxmuftyHUjzpfjcif;udk
uREkfyfawGU&onf/
uREkfyf\csKdUiJUcsuf
265
a&S;aumvdyfESifh acwfwuúodkvf
266
uRyfqwfqwf jzpf&rnfuJUodkUyif aumvdyfausmif;\ taqmufttkHonf
vnf;aumif;? jrufcif;ESifhwuG ajr,muGufvyfrsm;onfvnf;aumif;?
q&mrsm;\ trlt&monfvnf;aumif;? atmufwef;ausmif;om;rsm;xuf
(tenf;ESifhtrsm;) oyfoyf&yf&yf &Sdoltcsif;tcsif; qufqHMu&jcif;onf
vnf;aumif;? rdrdwdkUwawGonf omreft&yfom;rsm;xufomonf[laom
pdwfxm;rsKd; tcgcyfodrf;&SdaeMujcif;onfvnf;aumif; i,f&G,folrsm;tzdkU
&mü pdwfBuD;0ifjcif; (aumif;aom t"dyÜm,fESifhokH;onf/) jzpfapEdkifonf[k
uREkfyf,kHMunfonf/ (þacwf wuúodkvf ausmif;olausmif;om;rsm;onf
]aomauma&maum} jzpfaeaomaMumifh OD;xGef;&SdefESifh OD;uGef;uJUodkUaom
a&S;&efukefaumvdyfausmif;om;rsm;vdk þudpöwGif rrSDawmhyJ &Sdcsif&Sdrnf/
odkU&mwGif omreft&yfolt&yfom;rsm;xufrlum; omvsufyif&Sdonfudk
uREkfyfawGU&onf/) uREkfyftzdkU&mü þcsKdUiJUcsufaMumifh ]OD;acgif;vQLd;}
csifaompdwf"mwf (Inferiority Complex) 0ifvmonf[k qdkvdkygonf/
OD;acgif;rvQLd;yJ OD;acgif;axmifjcif;onf [efBuD;yefBuD;vkyf jcif;ESifh
ra&maxG;apzdkU owdjyKapvdkonf/ [efBuD;yefBuD; vkyfjcif;onf raumif;?
OD;acgif;axmifjcif;onf aumif;onf[k qdkvdkygonf/
om"kac:&jcif;
267
uREkfyfonf tjcm;vlrsm;xufvlvm;ajrmufuwnf;u pdwfqif;&JrI
enf;cJUygonf/ awG;NyD;aqG;jcif;[lí tvGefenf;jcif;udkqdkvdkyg onf/
xdkpOfu uRekfyfonf 'kwd,tdrfaxmifESifh om;uav;wa,muf &cJUNyDjzpf&m?
4if;udkrnfonfhenf;rqdkwuúodkvfodkU ydkUjzpfatmifydkUNyD; 4if;\
wdk;wufrIrsm;udk apmifhMunfhavhvmrnf[líyif qkH;jzwfcJU\/ odkU&mwGif
uREkfyf\tdrfaxmifa&;tqifrajyrIaMumifh om;uav;rSm 10wef;ESifh
tvkyfvkyf&NyD; (1956 ckESpfwGif zqyvtpdk;&u uREkfyftm;
axmifxJydkUxm;pOf) b0Zmwfodrf;oGm;&SmavNyD/ þacwfüwuúodkvfwGif
av;ESpfrQ aecGifh&Muaom ausmif;olausmif;om;rsm; (twef;atmifonf
jzpfap ratmifonfjzpfap) uREkfyfwkdUom;tzxuf uHxl;cRefMuygayonf[k
om"kac:vkduf&ygonf/
uREkfyf\tm;udk;
268
XmeBuD;rsm; jzpfMuonfhtavsmuf (Good Breeding) \wefzdk;udk
em;vnfatmif vkyfMuNyD;vQif ausmif;ol ausmif;om;wkdUtm; udk,fpDukd,fiS
trsm;qkH; cH,l&&SdMuzdkUwdkufwGef;vkduf&onf/ uRekfyftzdkU&mürlum; txuf
ygenf;twdkif; oabmaygufvmojzifh rdrdESifhrqdkifaMumif; em;vnfaom
tcsdefrSpí vlrIqufqHa&; qdkif&mwGifajymifajrmufzdkU rBudK;pm;awmhyJ
pdwful;OmPfESifh uavmifudkom tm;udk;&ygawmhonf/
ESrwa,muftaMumif;
269
avsmhyg;jcif;um;trSefjzpf\/ &if;ESD;rIenf;yg;vQif cifrifrI avsmhyg;jcif;
onf t&dyfozG,fvdkufvm&wwfygonf/ wOD;ESifhwOD; rMumcP pum;
ajymcGifh&í jyóemuav;rsm;udk tjyeftvSef aqG;aEG;wdkifyifcGifh&jcif;
uJUokdU vlESifhvlcsif;cifrifrIjzpfapaom tjcif;t&monf cyf&Sm;&Sm;
&Sdvdrfhrnfxif\/ (oHa,mZOfw&m;\aumif;jcif;qdk;jcif;udktyxm; í)
rMumcP wdkifyifaqG;aEG;cGifh&ol tcsif;csif;udk cPcPowd&wwfjcif;rSm
udk,fawGUjzpfMuvdrfhrnf xifay&m cPcP owd&jcif;onfyif
cifrifjcif;udk jzpfapEdkifayonf/ uREkfyfwifjyvdkjcif;rSm uRekfyfwkdU
armifESronf wtdfrfwnf;wGif twlwuGaeMuaomfvnf; (txufyg
jrefrmxkH;pHaMumifh) BuD;jyif;vmMuavav cifrifrI avsmhyg;avav
jzpfvmMuavonf/
oabmuJGvJGrI? oabmwlnDrI[lí &Sdonfr[kwf/ tvdktavsmuf
cyfat;at; jzpfvmMujcif;jzpfygonf/ uREkfyfyxr tdrfaxmifjyKaomtcsdefü
rdbrsm;rSm pD;yGm;a&; tajctae,dkifvsuf&Sdí ESruav;onf tysKdt&G,f
uav; jzpfaeygvsuf uRekfyfonf 0wfcsifpm;csifvSycsifwwf aom
ESruav;tm; raxmufxm;yJ ]zkd;usef&pf}[k vltrsm;u ac:Murnfh
ta&;wckwnf;udkom ta&;wBuD; *&kpdkufum tajy;tvTm;tdrfaxmifjyK
vkdufjcif;rSm uREkfyftzdkU ]trJuGuf}wckjzpfonf[k Budrfzefrsm;pGm
owd&ygonf/ tu,fí i,fpOfuMuifemcJUonfhtwdkif; oabmxm;Edkif
cJUygrl ,kwfpGmhtqkH;ESruav; tdrfaxmifusonf wdkfifatmifjzpfap?
rdbrsm;\ pD;yGm;a&;tajctae rwfvmonf wdkifatmifjzpfap apmifhqdkif;
vdrfhrnf[k ,kHMunfygonf/ þae&mü ESruav;tm; rdbrsm;\ a&SUrS
xm;í a&;om;&jcif;rSm uRekfyftdrfaxmifjyK aomtcsdefü ESronf
aq;jyif;vdyfaxmifjcif;tm;jzifh rdbrsm;\ wm0efudk &GufcJU&aomaMumifh
270
jzpfygonf/ ESruav;rSm 1929 ckESpf (36ESpft&G,f) wGif uG,fvGefí
om;orD; 6a,mufusef&pfcJUonf/
nDESifhwlrsm;
271
a&mufzkdUvnf;rvdk[lí olwkdUudk,folwdkU (rsufpduef;wapäraMumuf)
xifaumif;xifMuayrnf/ okdU&mwGif uRekfyf\rsufpdüum; wuúodkvf
ausmif;om;\ pdwf"mwfESifh [efyeftrlt&mrsKd; (Poise) jznfhpGufay;
vkduf&vQif trsm;BuD;wufzdkU &Sdao;onf[k jrifrdygonf/ ¤if;nDrSm
uREkfyf\wOD;wnf;usef&Sdaom arG;aygufazmfjzpfygawmhonf/ nDuarG;onfh
wlwa,mufrSm uREkfyfESifhpdwfoabmxm;cyfqifqif&Sdonfqdkum olUtazu
auseyfykHr&aomfvnf; wuúodkvfü av;ESpfaecJUbl;onfhtwGufaMumifh
uREkfyfxufomaomtcsuftvufrsm;&Sdjcif;udk uREkfyfjrifEdkifygonf/
pdwfavvGifhjcif;
272
onf[k ajym&mwGif uREkfyfu0rf;ajrmufpGmcGifhjyKvdkuf av\/ xdktcsdefwGif
uREkfyfrSm b0ifjrifha&m*g aysmufcJUNyDjzpfaomfvnf; pdwfonftaMumif;rJU
avvGifhvsuf&Sd\/ pHa'0Dum; xdkpOfu&Sdygao;onf/ okdUaomf olUudkowd&
ír[kwf? rnfolUtm;rQvnf; ydk;yef;csifaompdwfrsKd; ay:vmonfr[kwf?
tdrfüraecsifyJ tvum;vnfywfaecsif\/ e,fokdUrxGuf&aom&ufrsm;wGif
&kH;okdUtvkyfoGm;í 0wfaus0wfukefvkyfcJU NyD;aemuf &kH;rSjyefvmaomtcg
oli,fcsif;rsm;\tdrfwGif þwnxdkwn tdyfavh&Sd\/ wcgw&HwGif
bdvd,ufckHü rkd;vif;jcif;rsm;vnf;ygao;\/ rdbrsm;rlum; 0ufvufodkU
a&mufoGm;MujyefavNyD/ wcgw&HwGiftdrfaxmif usvsuf&SdNyDjzpfaom
ESr\tdrfü wnwavtdyf\/ xdk&ufrsm;wGif uRekfyfonf yJUwufrygaom
avSuJUodkU yifv,fxJwGif vIdif;avykwfcwfwdkif; arsmcsif&mokdU arsmyg
vsuf&Sd\/ avmuü uREkfyftzdkU rnfonfh&nf&G,fcsufrQ r&Sd? &yfwefU
pOf;pm;jcif;vnf;r&Sd? vkyfcsif&mvkyfí jzpfcsif&mjzpfaeawmh\/
okdUqdkaomfvnf; qkd;qdk;&Gm;&Gm; tvkyfrsKd;um; ryg/ pmzwfcsifvQif
rkd;vif;atmif zwfaewwfao;\/ xdktcsdefwGif uREkfyfESifh tvGef
cifriftuRrf;0ifonfh udkcifarmifwifhwkdU vifr,m;onf tcGifh,lí
[oFmwNrdKUokdUqif;oGm;&m r,m;aoqkH;í udkcifarmifwifhtvkyfxGufvkduf
av\/ tu,fí¤if;wkdUvifr,m;&SdaecJUygrl uREkfyfonf olwkdUtdrfü
pwnf;csvdrfhrnfxif\/ uRekfyfonf aA'ifar;wwfí ar;MunfhcJUvQif
toufwm\vrf;qkHvrf;cGodkU a&mufaeojzifh owdjyK&rnf[k a[maumif;
a[mvdrfhrnf xifonf/ þumvtydkfif;tjcm;uJUodkU uREkfyftzdkU&mü
t"dyÜg,fr&Sdaom tcsdefonf wcgbl;rQ rBuKHcJU&bl;yg/ pdwfnpfjcif;?
aysmfjcif;? awmifhwjcif;? tvsOf;r&SdyJ Avmoufouf avvGifhaejcif;
yifjzpfavonf/
273
tvkyfjyKwfavNyD
274
cspfBudKufaMumif;ajymzdkU &Sufwwfaom uREkfyfonf tvkyfjzKwfcH&jcif;udk
{&mry&dowfBuD;xJü xkwfazmfajymzdkUr&Sufwwfjcif;rSm vlqef;wa,mufudk
qdkMuvdrfhrnfxifonf/
yxrurÇmppf
275
rSmaygh}}[k vTwfueJajymvdkufrdjcif;udkrSwfrdao;\/ NAdwdoQtpdk;&\ yg;eyf
jcif; wckrSm t*Fvdyfausmif;om;[lorQtm; olwkdUvlrsKd;udk txifBuD;atmif
oifjyxm;jcif;yifjzpfavonf/
a,mufzwdkif;u,kHMunfjcif;
276
tcgrsm;wGif 0,frdatmif 0,fcJUygao;onf/ uREkfyfonf a,mufzaumif;
aMumif;udkazmfjyavav uRekfyftzdkU&mü aus;Zl;uef;&ma&mufavav
&Sdaejcif;udk aemifwGifawGUMu &rnfjzpfaomfvnf; rSefuefonfhtwdkif;
a&;om;azmfjy&ef wm0ef,lxm;aomtm;jzifh uREkfyf\ qkd;jcif;rdkufjcif;
twGuf rnfuJUodkU tjypfwifMuapumrlvnf; ruG,fr0Suf wifjy&ayrnf/
uREkfyf\xl;jcm;csufwckrSm tdrfaxmif okH;quf&SdcJUonfhteuf a,mufzrsm;
&Sdavonfcsnf;jzpfav&m a,mufzrsm;tm;vkH;onf uRekfyf\ ]bufom;}rsm;
jzpfMuonfcsnf;jzpf\/ r,m;rsm;ESifh uJGcJUaomfvnf;a,mufzrsm;onf
uREkfyfESifhcifrifaom rdwfaqGaumif;rsm;tjzpfESifh qufvufwnf&SdMuí
uRekfyf\aetdrfodkU 0ifxGufoGm;vmum tqufrjywfyJ aewwfMuonf
csnf;jzpfavonf/
ZeD;udkac:&jcif;
277
]aAGaAmuf}&awmhrnf
278
okdU&wGif a,mufsm;ESifhrdef;r ta&mw0ifqufqHaom xkH;pHr&Sdonfh
jrefrmvlrsKd;jzpfonfhtavsmuf uRekfyf\ZeD;onf uREkfyftay:üvnf;aumif;?
a,mufaz\ZeD;onf a,mufaztay:üvnf;aumif; ouFmruif;&Sdonfh
trlt&mrsKd;udk uREkfyf&dyfrdpjyKavNyD/ rdef;rvdkufzdkU 0goemvnf;r&Sd?
vdkufvnf;rvkdufcJU bl;aom uRekfyfonf ZeD;\rsufESmxm; ajymif;vJjcif;udk
&dyfrdí cyfwGefUwGefU jzpfoGm;cJUygonf/ tu,fí uREkfyfu taysmfvdkuf
csifOD;awmh a,mufzESifh tvkt,uf BuHpnfrnfr[kwf[kajym&vQif
trSeftwdkif; azmfjyjcif;rQom jzpfygonf/
qlyljcif;cH&ykH
279
aom tvkyfvufrJUwa,mufudk ta&;vkyfrnfr[kwfaMumif;? ol\armifBuD;
tifpydwfawmfudk ]jzKwf}&atmif vmjcif;jzpfaMumif;? tvkyftudkfif
r&SdyJvsufESifh ]ursif;ausmx}csifonfh twGuf tvGefESvkH;emvSaMumif;?
rdef;rudk uREkfyfub,fvdkyifydk;yef;aomf vnf; tzufvkyfvdrfhrnf r[kwf
aMumi;f? &atmifydk;EdkifvQif q,fjyef,loGm;apvdkaMumif; ponfrsm;jzifh
&Snfvsm;pGm qlylygawmhonf/ uREkfyfonf udk,fhtdrfwGif udk,fhtvkyftudkif
ESifh aeEdkifaomtcgrsKd;ü þuJUokdUqlyljcif;cH&ygu xí ]wD;}vdkfufvdrfh
rnfjzpfonf/ ,ckrlolUarmifBuD; \tdrfürSDcdkuyf&yfae&pOf wrifwum
]ESSdrfvkH;}rsKd;ajymonf[k pdwfemonf waMumif;? tvkyfvufrJUwa,mufudk
tzufvkyfvdrfhrnfr[kwfqdkjcif;onf vnf; uREkfyf\rme (Vanity)
xGufajy;Mujcif;
280
ajcOD;vSnfh&m avQmufvmMu av\/ uREkyfwkdUonf b,fodkUoGm;rnf[lí
BuH&G,fcsufr&Sd? tdrfrSa0;vQif NyD;a&mqdkonfh oabmESifhtdrfudkausmcdkif;um
arSmifrdkufBuD;xJwGif vufwGJvsuf avQmufoGm;Muav\/ aemufwaeU
eHeufwGif olUüygvmaom ydkufqHuav;jzifh &efukefodkU ul;wdkUoabFmESifh
vdkufMuí 0ufvufodkUrD;&xm;jzifh vdkufygvmcJUav\/ þonfrSm
uREkfyf\ 'kwd,tdrfaxmifjzpfavonf/
pmayavh vmcJUykH
281
cJwHjzifh jcpfrSwfxm;NyD; tm;vyfaomtcsdefrsm;wGif tm*kHaqmifEdkifonf
wdkifatmifusufrSwfxm;\/ rauúmav;uolonf vuFmq&mBuD; rDvfwef
(Milton) \ ]aumif;uifbkHrSavQmusjcif;} (Paradise Lost) ac: vuFmBuD;udk
tm*kHaqmifEdkifaMumif;? xdkuJUodkU tm*kHaqmifEdkifjcif;rSmvnf; wrifwum
usufrSwfxm;jcif;r[kwf/ oabmusvGef;í tBudrfBudrf txyfxyfzwfxm;
aomaMumifhom jzpfaMumif;a&;om;bl;\/ uREkfyfuvnf; rauúmav;\
tuf'DqiftaMumif; pmwrf;BuD;rsm;udk &GwfqdkjyEdkifonftxd aususufcJU
bl;yg\/ xkduJUodkU &GwfjyEdkifjcif;rSmvnf; wrifwum usufrSwfxm;
aomaMumifh jzpfygonf/ (1912 ckESpfOD;wGif bDatwef;üoifvsuf&Sdoaom
armif&DESifhawGUpOf rauúmav;\ tuf'Dqif taMumif;pmrSm bDattwef;
pmjzpfonfhtavsmuf aqG;aEG;Mu,if; uRekfyfu tcsKdUpmydk'frsm;udk
&Gwfjyvdkuf&m armif&DrSm tBuD;tus,frsufvkH; jyL;oGm;bl;\/ þonfrSm
pmorm;wa,muf\ t&omaywnf;/ uRekfyfonf tjcm;vlwa,mufxuf
<um;csifwwfonf (Vain) rxifyg/ okdU&mwGif xdkae&mü oli,fcsif;
armif&Dtm; rsufvkH;jyL;atmifvkyfEdkifvdkuf jcif;rSm t0wfwpkH&jcif;xuf
0rf;omrdygonf/ þtjcif;t&mudk pmorm; r[kwfolrsm; em;vnfaumif;rS
vnfMuayrnf/
jrefrmESifht*Fvdyfpm
282
waeUoü uREkfyf\zcifu jrefrmpmbufwGifvnf; avhvmzdkUoifh
aMumif; owday;onfESifh udk;cef;ysKdU? rCa'0? ZmwfBuD;q,fzJGU
ponfrsm;udkvnf;aumif;? £E´m0Ho? 0dZ,um&D paom0w¦Krsm;udk
vnf;aumif; zwf&Iyg\/ odkUaomf uREkfyftzdkUrSm (tusifhygvsuf
&SdaomaMumifhayavmrajymwwf) jrefrmbmom pum;xuf t*Fvdyfbmom
pum;udkydkít&om cHwwfvsuf &SdonfjzpfaomaMumifh t*Fvdyfbmom
pmtkyfrsm;bufodkU jyefa&mufoGm;awmhonf/ pifppfrSmvnf; jrefrmpmtkyf
rsm;onf avmukw¦&mbufüom rsm;jym;í avmuDbufwGif tvGefenf;yg;
ao;\/ avmukw¦&m pmayrsm;onfyif þacwfü wdyd#u tm*kHaqmif
yk*K¾d vfrsm; ay:xGufvsuf &SdaomaMumifh rrsm;vSaMumif; awGU&avNyD/
t*Fvdyfbmom pmtkyfrsm;rlum; toufw&m ae&aom vlom;rsKd;omru
urÇmcsifhatmif ae&aom trsKd;tpm; jzpfapumrl tm*kHrqdkxm;bd
ukefatmif zwf&IzkdUyif wwfEdkifvdrfhrnfr[kwfay/
0w¦Ka&;zdkUqkH;jzwfjcif;
283
0w¦KawGzwfxm;aom uREkfyfonf udk,fpdwful;jzifh 0w¦Kwyk'f jzpfatmif
zefwD;a&;om;&ef rjzpfEdkifoavm[k ajymMuavonf/ xdkpOftcgurl
tdrfa&SUrdzk&m;\ £E´m0HoESifh 0dZ,um&D 0w¦Krsm;? 0efpma&;\
armifrif;ausmf? csOfaygif&Gufonf armifrIdif;paom 0w¦Krsm;?
(rEÅav;armifcifarmif trnfESifh) v,fwDy@dwOD;armifBuD; a&;onfh
cifjrifhBuD; 0w¦Krsm;tjyif zwfp&m0w¦K [kwÅdywÅdr&Sdjcif;udk uREkfyfod\/
txufyg0w¦Kpmtkyfrsm;rSmvnf; &nf;pm;wa,mufNyD;wa,muf xm;onfh
vlysKdvSnfhcef;rsm;xufrydkjcif;udkvnf; uRekfyfod\/ okdUjzpfí vlUobm0udk
tao;pdwf wifjyonfh 0w¦KrsKd; (Novel) r[kwfyJ cspfcef;? BudKufcef;?
pGefUpm;cef;rSpí tonf;wkef tlwkefjzpfapavmufonfh tjzpftysufrsm;
yg0ifaom0w¦KrsKd; (Story) a&;om;&vQif rdrdvnf; wwfEdkifavmufonf/
jrefrmy&dowfuvnf; vufcHvdrfhrnf[k pdwful;jzpfay:vm\/ ,if;odkU
qdkvQif uREkfyfonfpma&;q&mwa,mufjzpfvmí rBuD;yGm;apESifhOD;awmh
00pm;í vSvS0wfEdkifvdrfhrnf[k pOf;pm;rd\/ uREkfyf\ ZeD;rSm
Edk0ifbmv8&ufaeUwGif orD;wa,mufzGm;jrifav&m uREkfyfonf ¤if;nüyif
pwifí&efBuD;atmif 0w¦Kudka&;om;ygawmhonf/
pma&;q&mtwGuf uREkfyf\vufeufrsm;
284
t*Fvdyfvdkjzpfonf/) tjzpftysufrsm;udk pdwf0ifpm;zG,f jzpfatmif
pyf[yfazmfjywwfjcif;? þonfum; vltrsm;pdwf0ifpm;wwfonf?
þonfum;pdwfr0ifpm;wwfonf [lonfudkydkif;jcm;í odwwfjcif; ponf
wdkUonf uREkfyftzdkU ]vufeufrsm;}jzpfygawmhonf/ uREkfyfwGefUqkwfaom
tcsufwckrSm avhvmxm;jcif;um; t*Fvdyfbmompum;a&;&rnfh 0w¦Kum;
jrefrmvdk jzpfaejcif;yifjzpf\/ t*Fvdyfvdka&;zkdU pdwful;ray:onf r[kwf?
pdwful;ay:yg\/ a&;vQifvnf; txdkuftavsmuf jzpfvdrfhrnf[k ,kHMunf
yg\/ odkUaomf uREkfyf\t*FvdyfpmrSm (International Standard) EdkifiHjcm;odkU
xkwfa&mif;avmufonfh tqifhtwef;udkrrSDEdkif? jrefrmjynftwGif;ü
a&mif;&rnfh pmtkyfrsKd;omjzpfEdkifrnf[k od\/ (uREkfyfonf &cdkifjynfom;
wa,muf a&;om;onfh ]rjzL}trnf&Sd t*Fvdyfvdk 0w¦Kwtkyfudk zwf&bl;&m
a&;ykHtawmfaumif;aomfvnf; EdkifiHjcm;pmtkyf tqifhtwef;udkrrSDojzifh
&cdkifjynftwGif;üom usufpm;Edkifjcif;udkawGU&\/ uREkfyfonf vGefpGmUtqkH;
]rjzL0w¦K}tqifhtwef; rsKd;avmufom wwfEdkifrnfjzpfí tusKd;aus;Zl;
rrsm;vSjcif;udk odjrif\/) jrefrmjynftwGif;ü omzwfaom t*Fvdyf
0w¦KpmtkyfxGufcJUvQif EdkifiHjcm;rS t*Fvdyf0w¦Krsm;ESifh ,SOfNydKif&vdrfYrnf
jzpf&m jrefrmvdk a&;ygrlum; pdwf0ifpm;avmufonfh jrefrm0w¦Krsm;
ray:aygufao;onfh tavhtusifh xdkacwfwGif ]Muufqlyif} jzpfEdkifzkdU
vrf;&Sdonf[k wGufudef;&ygonf/ jrefrmvdk pDukH;jcif;ü tavhtusifh
r&Sdapumrl rauúmav;\ 0guswnfaqmufykHrsm;udk avhvmxm;aom
uREkfyftzdkUrSm tcReftrGeftvSty ra&;wwfapumrlvnf; rdrdqdkvdkaom
teuft"dyÜm,fudk uGufuGufuGif;uGif; &Sif;&Sif;vif;vif;&Sdí csufcsif;
em;vnfapNyD; pmzwf&müvnf;raxmifhrxpf ajyjypfacsmarmjcif; &SdapEdkif
285
vdrfhrnf[k uREkfyf,kHMunfcJUygonf/ þonfwdkUum; pma&;q&m tvkyfü
uREkfyf\ vufeufrsm;aywnf;/
uREkfyf\pdwf"mwfcH
286
udk,füuvnf; rokH;csifawmhacs/ tcsKdUrdbrsm;onf rdrdwkdUom;rsm;tm;
]]armifboef;}? armifb&if} ponfjzifh armifwyfac:NyD; olwyg;\
om;rsm;tm; boef;? b&ifponfjzifh ac:Mujcif;rsm;udkMum;& aomtcg
(armifNrJ\pum;aMumifh) uREkfyf&GHUrkef;wwfvmavNyD/ tcsKdUrdbrsm;onf
]EIwfusKd;}aeojzifh trSwfrJUac:jcif;jzpfEdkifyg\/ okdU&mwGif udk,fhom;rsm;udk
]armif}wyfac:zdkU ]EIwfusKd;}wwfNyD; olwyg;\ om;udkrS tom;tvGwf
ac:jcif;udk uREkfyfcGifhrvTwfEdkifacs/ xdkodkUaomrdbrsKd;u uREkfyftm;
]azodef;}ac:cJUvQif vSnfhrMunfhjcif;rSm i,fpOfuwnf;u (armifNrJESifh
awGUNyD;onfhaemuf) uREkfyf\tusifhwckjzpfygonf/ tapcH wa,mufrQ
omjzpfaom armifNrJu emwwfvQif uREkfyftb,fhaMumifh remwwfyJ
&Sdygrnfenf;/ ausmif;om;rsm;teufwGif uREkfyfrSm toufi,fqkH; jzpfí
þtjzpftysufrsKd; cPcPBuKH&wwfonf/ þokdUaomfrdbrsKd;udk uREkfyf
awmfawmf&GHUwwfcJUavNyD/ uREkfyf\rdbrsm;rlum; uREkfyftm; ]azodef;}
ac:aomfvnf; tjcm;ausmif;om;rsm;tm; ]armif}wyfíac:avh&Sd\/ uREkfyf
tvGefauseyfonf/
&dkif;onf[kqdkcsifqdkap
287
rSL;BuD;rwf&mrsm;tm; ]]atmifaZ,sb,frSmvJ[&dkU}}[k ar;Muonfqdk&m
uREkfyftvGefoabmusonf/ uREkfyfonfvnf; wlrsm;? om;rsm; b,frQ
avmufBuD;us,fMuap 0if;armif? oif;armif? pdk;Edkif[k ac:&rS auseyf\/
0efBuD;csKyfOD;Ekonf uREkfyf\wlwa,mufjzpfcJUvQifvnf; b,fae&mrS
0efBuD;csKyfac:vdrfhrnfr[kwf/ ]armifEk}yifac:vdrfhrnfjzpfonf/ &[ef;rS
wyg; uREkfyf\vufatmufajcom; aqGrsKd;jzpfcJUvQif tac:ta0: ajymif;vJ
vdrfhrnfr[kwfacs/ þonfwdkUrSm uREkfyfonfomvQif vrf;rSefusonf[k
qdkvdkjcif;r[kwf? uREkfyf\0goemudkwifjyjcif;rQomjzpf\/ qufvufí
azmfjy&OD;rnfqdkvQif vef'efNrdKUbDbDpD a&'D,dkrSt,fvpfZbuf bk&ifrESifh
tuf'ifbm&m e,fpm;wkdUtaMumif;udk azmfjy&mwGif ]yGJawmfwnfonf}?
]pufawmfac:onf}[laom tokH;EIef;rsKd;jzifh toHvTifhjcif;onfyif uREkfyftzdkU
em;uavmvSonf/ &dkif;onf[k qdkcsifqdkap uREkfyfum; aomrwfpfydef;
(Thomas Payne) \ wynfhjzpfí vlESifhvlcsif; tawmftwefruyJ
tvGeftrif;ajrmufyifhjcif;udk em;cg;olwa,muf jzpfonf/ (rnfodkUqdkap
ya'ao&Zf? {u&mZfacwfonf ukefqkH;cJUavNyD/) uREkfyfonf xD;okH;eef;okH;
tac:ta0:rsm;udk i,fuwnf;u ,Ofyg;cJUolwa,muf jzpfaomfvnf;
trSwftom; jyKvkyfrxm;&kHomru arhaysmufypfzkdUyif BudK;pm;oljzpf\/
uREkfyfa&;xm;aom 0w¦Krsm;wGifvnf; tvGefajrSmufyifh&ma&mufaom
a0g[m&rsm;udk wrifa&Smifwdrf;í &dk;&dk;pum;vkH;rsm;udkom a&G;cs,fokH;eIef;zdkU
vkHUvjyKcJUygonf/ uREkfyfum; pum;vkH;\ ,Ofaus;rIxuf tjyKtrl\
,Ofaus;rIudk tav;ay;oljzpfygonf/
288
uREkfyftvkyfvkyf&ykH
289
uREkfyf\pma&;0goem
290
0w¦Kudk tMurf;rS tacsmul;&mwGif pmrsufESmav;ig;&GufwGifrS wvkH;wav
rQom trSm;jyifcsuf&Sdjcif;onf uREkfyf\xl;jcm;csufw&yfjzpf onf[k
qdkoifh\/ awmfvfpwGdKifpaom pma&;q&mBuD;rsm;onf rdrdwkdUa&;
aompmudk okH;avig;Budrf (wcgw&Hq,fBudrfrQyif)jyifqifa&;ul;Muonf[k
Mum;&\/ urÇmausmfpma&;q&mBuD;rsm;ESifh EIdif;,SOfcsufxkwfum olwkdUum;
jyifa&;&onf? uREkfyfum; jyifra&;&aomaMumifh uREkfyfuyif omao;onf
[k qdkvdk&if;r[kwf&yg/ uREkfyf\0goemudk azmfjyjcif;rQom jzpfyg\/
uREkfyfonf pmtkyfudkrqdkxm;ESifh aqmif;yg;wyk'fudkyif ESpfBudrf okH;Budrf
jyifa&;&vQif ysif;onfESifhyif ao&vdrfhrnfxif\/ a&;NyD;aompmudk
jyefízwfonfhtcg trSm;&SmzdkUavmufom *&kpdkufrday&m omíaumif;atmif
&nf&G,fcsufrlum; &SdcJvSygonf/ xdkUtwGufaMumifh awmfvfpwGdKifwkdUuJUodkU
yxrwef; pma&;q&mwa,mufrjzpfvmvQifvnf; auseyfEdkifygonf/
&efBuD;atmifpGHavNyD
291
uREkfyftzdkUrSm vGefpGmyifta&;BuD;\/ (pHa'0D\rdcifxHokdU uREkfyf\zcif
oGm;íajymbl;pOfu ta&;BuD;ykHESifh pdwfxJwGif EIdif;,SOfvdkufonfhtcg
tenf;i,frQom avsmhawmhonfxif\/) wvMumaomfvnf; vufcH&&Sd
ygonfqdkaom pmrSwyg; tqkH;tjzwfudk rod&ao;yJ&Sd&m okH;vcefUMum
aomtcgürl uREkfyfrSmtawmfpdwfylvsuf&SdavNyD/ xdktawmtwGif;
uREkfyfuvnf; wvvQif tenf;qkH; pmwapmifusa&;um EId;aqmfvsuf&Sd&m
pmESpfapmifvQif wapmifusavmufjyefMum;í ]zwfqJ&Sdygonf} [laom
taMumif;udkod&\/ uREkfyfum; tawmftm;avsmhp jyKvsuf&SdayNyD/
[oFmwNrdKUrS udkcifarmifwifh\OD;av; 0wfvkHwa,mufu olU xrif;pm
vc40dESifhpma&;vkyfNyD; a&SUaepmar;yJG0ifzkdU[laomtBuHudk vufcH&acsrnf
avm[líyif pOf;pm;vsuf&SdavNyD/ aemufqkH;ü arv6&uf aeUwGif
ol&d,wdkufrS pmjyefvmí aiG100dESifh 0,f,lvdkaMumif; od&ayonf/
0w¦Kwyk'fvQif wefzkd;rnfrQaygufaps;&Sdonf[k rMum;&bl;aom uREkfyfrSm
enf;onfrsm;onf em;rvnfyJ aiG100dtjyif 0w¦Kpmtkyf 25tkyf
jznfhay;zdkUawmif;cHNyD; oabmwlvdkuf\/ pmtkyfrsm;rSm wtkyfvQif
1usyf8yJwefonfjzpfí uREkfyfonf&efBuD;atmif0w¦KtwGuf pkpkaygif;
137usyf 8 yJrQ&&Sdygonf/
bBuD;baz\OmOf
292
rsm;onf[kwGufrdaomaMumifhjzpf\/ uREkfyf\ZeD;ü arG;aygufazmf (olyg)
&Spfa,mufrQ&Sd&m a,mu©rBuD;rsm;onf vnf;aumif;? r&D;rsm;? c,frrsm;?
a,mufzrsm;onfvnf;aumif; uREkfyftay:ü Muifemjcif;?umuG,fjcif;?
cifrifav;pm;jcif; &SdMuonfjzpfí uREkfyftzdkU&mü pdwfcsrf;omrI&Sdygayonf/
0w¦Ka&;orm;wa,muf [lonfrSm xdkacwfwGif cyfqe;fqef;jzpfaomf
vnf; uREkfyftm;acwfynmwwfwa,muftaejzifh av;pm;Muygayonf/
a,mufzrsm;uvnf; (uREkfyf\xl;qef;aomtusKd;ay;twdkif;) nD&if;tpfudk
wrQ cspfcifMuifemMuygayonf/ xdktawmtwGif; uREkfyfonf bBuD;baz
ESifh oGm;a&mufawGUqkHí 0w¦Ka&;jcif;taMumif; aqG;aEG;av&m bBuD;baz
u East Lynn tdpvif0w¦KudkrSD;NyD; jrefrm0w¦Kjzpfvmatmif
a&;zdkUtBuHay;onfESifh ¤if;pufwifbmvtwGif; NyD;pD;atmif a&;om;
ay;ydkUvdkuf\/ ¤if;0w¦KrSm y-'k[lí ESpfwGJxkwf&aomfvnf;
165usyfrQom&aomaMumifh q&mvGef;u (aemifwGif) tvGefenf;onf[k
ajymbl;ygonf/ &efBuD;atmif0w¦KESifh &wemykH 0w¦Krsm;twGuf aps;EIef;
jzwfolrSm bBuD;bazjzpf&m xdkyk*¾dKvfBuD;onf uREkfyf\ yg;&Sm;aom
tajctaeudk &dyfrdí ol&d,wdkuftusKd;twGuf oufoufudkom MunfhNyD;
uREkfyftm; aps;EIef;zdESdyfíqpfvdkufonfh vu©Pm&Sd\/
(1953ckESpfü &wemykH0w¦Kudk ausmif;okH;tjzpf jyXmef;&mwGifwckaom
ykHESdyfwdkufydkif&Sifu ol&d,wdkufrS ¤if;pmrlrsm;udk aiG300drQESifh
0,f,loGm;NyD;aomif;csDí tjrwfxkwfEdkifavonf/ uREkfyftwGuf aiG5500d
&ao;aomfvnf; ol&d,wdkufrlum; aiG300dESifhyif NyD;&avawmhonf/
uREkfyfonf rdrdudk,fudk olawmfaumif;BuD;wa,muf[lí raMujimvdkaomf
vnf; þodkUaom tjcif;t&mrsKd;rSm uREkfyf\woufwmü tBudrfrsm;pGGm
awGUcJU&ygonf/)
293
wwd,ydkif;
(armifazodef;rS udkazodef;odkU)
ol&d,wkdufom; jzpfvmjcif;
294
ray:ao;/) rD;&xm;rsm;ay:ü pma&;pmcsD tvkyforsm;rsm;\ a0zefcsuf
rsm;udk Mum;&onfrSmvnf; tm;&Sdp&m aumif;vSygayonf/ (þacwfürl
jrefrmjynfwGif 0w¦KESifhpma&;q&m\ae&mudk &kyf&SifZmwfum; ESifh Zmwfvkduf
rsm;u ,loGm;Muonfh vu©Pm&Sday\/)
]acG;0ifpm;}t,f'Dwm
295
cJUygonf/ uREkfyfonfol&d,r*¾Zif;tvkyfwGif OD;vSaz vufatmufü
vkyf&í trsm;qkH; qufqHrI&Sdol jzpfavonf/ uREkfyfESifh rdwfqufNyD;
onfhaemuf OD;vSazonf uREkfyftwGuf ae&mwoD;wjcm; jyifqifrxm;
&ao;onfESifh (xdk&ufrsm;wGif uREkfyfrSm ]acG;0ifpm;} t,f'Dwm wa,muf
tjzpfom &Sdaeao;onf/) uREkfyftm;yDrdk;eif;\pm;yJGwGif twlxdkifzdkU
ae&mcsxm;ay;\/ yDrdk;eif;um; aeUpOfowif;pmbufwGif vufaxmuf
t,f'Dwm wa,mufjzpfí OD;buav;\ vufatmufü acgif;BuD;rsm;
a&;aom wm0efudk,l&avonf/
296
tuJcwfEdkifay&m uRekfyf\tuJcwfjcif;rSm woufvkH;wGif &mcdkifEIef; 90
ausmfrQ rSefuefjcif;udk awGU&ygonf/
uREkfyfonf udkausmftm; vSrf;Munfhvdkuf&m NyKH;NyKH;uav;&Sdaomol\
rsufESmxm;wGif uREkfyftm;pdwf0ifpm;&kHomru tawmfauseyf[ef&Sdaom
trlt&mudk awGU&\/ y&d,m,frokH;wwfjcif;wGif uREkfyfESifhwlvdrfhrnf[lí
vnf; tuJcwfrd\/ tjcm;vlrsm;\ xifjrifcsufudkvkH;0 *&krpdkuf[k
rqdkEdkifaomfvnf; *&kpdkufrIenf;yg;jcif;ü uREkfyfESifh wlvdrfhrnf [lívnf;
xifrd\/ vlUavmuwGif rdrdESifhxdkufwefaom ae&mudk r&&Sd[lí olUudk,fol
txifa&mufvsuf &Sdjcif;udkvnf; uRekfyf&dyfrd\/ (uREkfyfrlum; xkdpOfu
¤if;txifrsKd; ruyfao;onfhjyif aemifwGifvnf; þtwGufaMumifh olwyg;
tay:ütjypfwifcsifaom pdwfrsKd; jzpfcJvSonf[k xifygonf/)
xdkacwfwGif &efukefNrdKUü touf20ausmft&G,frsm;om ywfaygif;
(bDataygif;)aygif;Muí xdkUtxufvlrsm;rSm tkyfaygif;acwfjzpfaeaomf
vnf; touf30 xufrenf; &Sd&rnfh udkausmfrSmrl ]bDataygif;}r[kwf
onfhywfaygif;&dk;&dk;jzifhom awmfawmfuav; oyf&yfpGm aygif;xm;\/
ol&d,wwdkufvkH; (uREkfyftygt0ifpma&;rsm;rusef tkyfaygif;ESifh
*dkufxkwfvsuf &SdMuaom xdkacwfwGif ykodrfxD;udk *sKdif;wGifnSyfxm;vsuf
uGif;xdk;zdeyfvQLdum ywfaygif;&dk;&dk;uav;ESifh aq;ayghvdyfcJvsuf
tvkyfwufavh&Sdaom udkausmfrSm vlqef;wa,mufvkdvdkjzpfae\/
&efukefodkUa&mufcgpjzpfí t0wftpm;wGifolwyg;xufaemufrus&atmif
BudK;pm;ae&aom uREkfyfrSm udkausmfudkjrif&í tm;vnf;&Sdonf/
oabmvnf;usvSygonf/
297
ajymykHqef;vSjcif;
298
toHxGufrlum; abmif;bD0wfwa,muf\ toHae toHxm;rsKd; jzpfaeí
uRekfyfvefUrdjcif;jzpf\/ vlcsif;ESD;&if;vmaomtcgü þtaMumif;udk
pkHprf;MunfhonfwGifrS jyifopf(bk&if*sD)bkef;BuD;vkyfcJUbl;í jyifopfbkef;BuD;
rsm;ESifhtwl ESpfaygif;rsm;pGmaecJUbl;aMumif;? vufwifbmomvnf; wwf
aMumif; od&avonf/ udkausmf\ t*Fvdyfpum;ajymykHrSm uREkfyf\
oli,fcsif; (bdvyfjyef) udkcifarmifwifhuJUodkU Adkvfqefjcif;rsKd;r[kwfyJ
jyifopfbkef;BuD;rsm;ESifh i,fpOfu tMumBuD;aebl;jcif;aMumifh vQmwrsKd;
jzpfaejcif;jzpfavonf/ rsm;rMumrD udkausmfonf *syfqifaumvdyfwGif
vufwifbmomjyq&m tvkyfudkavQmufxm;&&Sdojzifh ol&d,wdkufrS
xGufoGm;av\/ okdU&mwGif olESifhuREkfyfcifrifrIrSm tqufrjywfvSyJ
1938ckESpfü olaoonftxd &if;ESD;pGm &SdcJUMuavonf/
q&mvGef;\csD;usL;csuf
299
vlBuD;wa,muf[lí xifcJUrdaom uREkfyf\rsufpdü tawmfBuD;&ifhNyD[k
atmufarhcJUygonf/ q&mvGef;uvnf; udkausmfenf;wl uREkfyfESifha&pufyg
onfhvu©PmESifhol\wkdufcef;odkU ac:oGm;í aeUv,fcif;rsm;wGif ol\
wkdufcef;ü wa&;warmtdyfum tyef;ajzzdkU tNrJzdwfMum;xm;ygonf/
uREkfyfonfq&mvGef;ESifhvnf;aumif;? udkausmfESifhvnf;aumif; a&pufyg
aomfvnf; ¤if;wkdUESpfa,mufrlum; &if;ESD;Mu[efrwlacs/ olwkdUESpfa,muf
taMumif;ESifh ywfoufí udkausmfajymbl;aom pum;wcGef;udk uREkfyf
rSwfrd\/ waeUoü olwkdUESpfa,mufonf jrefrmpmaytaMumif;udk aqG;aEG;
vsuf&SdpOf udkausmfajymvdkufaom pum;wvkH;udk q&mvGef;u t"dyÜm,f
t,ltqvJGonfhvu©PmESifh ]]a[h armifausmf? q&mu ArmjynfrSm
udk,fhudk,fudk 'dwfxm;wJU vlwa,muf armif&? bmrSwfvdkUvJ}}[k
£ajEéESifhajymbl;onfqdk\/ [kwfykHvnf;&onf/ xdkolESpfa,mufonf
uREkfyfa&SUü tuRrf;w0if&SdMujcif;udk uREkfyfrjrifcJU&bl;ay/ q&mvGef;
ESifhuREkfyfrlum; ol&d,wkdufom;rsm; tjzpfESifhvnf;aumif;? woufvkH;wGif
vnf;aumif; qufqHa&;wGif tzktxpfr&Sd? ajyajyjypfjypf&SdcJUygonf/
okdUESifhvnf; q&mvGef;onf uREkfyftm; *sme,frsm;wGif av;csKd;jzifh
uvdaom tvkH;uav;rsm;udk taMumif;t&majymjyí q&mvGef;u
ola&;aeusjzpfaom pum;jyifrsKd;jzifh us,fus,fjyefUjyefUqefUí a&;xkwf
vkdufaomtcg pmrsufESmeHygwf tawmfrsm;vm\/ q&mvGef;\
pum;jyifa&;enf;rSm OD;Mobmo\ ZmwfBuD;q,fbJGU a&;enf;rsKd;uJUodkU
um&efuav;awG iJUumiJUuma&; jcif;aMumifhzwfítvGefacsmarmaomfvnf;
r*¾Zif;twGuf &SnfvGef;ouJUodkU jzpfae\/ þwGif OD;vSazonf
uREkfyfudkac:í acgif;BuD;okH;yk'fudk wqufwnf; awmufavQmufajymNyD;
a&;ckdif;\/
300
uREkfyfonfcJwHjzifh wvkH;wavrSa&;rSwfjcif;vnf;r&Sd? csufcsif;vnf;
ra&;ao;yJ av;ig;&ufMumaomtcgrS okH;yk'fa&;NyD; wifjyvdkufonf/
q&mvGef;onf uREkfyf\yxrOD;qkH;vuf&mjzpfaomacgif;BuD;okH;yk'fudk
zwfMunfh&mwGif OD;vSaz\OD;acgif;rSxGufaom tBuHrsm;[lí olodNyD;jzpf
aomfvnf; jrefrmpm a&;ykHa&;enf;udk oabmusonfh vu©PmESifh
]][dkacG;rom; awG'Davmufra&;wwfygbl;}}[k qdkum wdkuftkyfrsm;bufodkU
ar;aighíjybl;avonf/ trSefudk0efcH&vQif uREkfyfonf OD;vSazu erlem
tjzpfESifh t,f'DwmtzGJUtm; a&;jybl;onfh acgif;BuD;wyk'fudk zwf&bl;
ojzifh ol\ta&;tom;udkav;pm;vsuf &Sdygonf/
q&mvGef;u txufygpum;udk ajymvdkufaomtcgwGif igonf
OD;vSazxuf a&;wwfonf[k pdwfBuD;0ifroGm;jcif;udk opömjyKí
ajym0HUygonf/ odkU&wGif uREkfy\
f yxrOD;qkH;acgif;BuD;rsm;udk q&morm;
jzpfaom q&mvGef;u xdkuJUokdU ajymvkdufaomtcgwGifrlum; igonf
acgif;BuD;a&;jcif;tvkyfwGif vlnHUwa,mufr[kwfawmh [kqdkumvGefpGm
tm;wufoGm;ygonf/
q&mawmfOD;OwÅr
301
jrefrmjynfwkdUudk acgufwkHUacgufjyef ul;oef;oGm;vmvsuf&Sdaom EdkifiHa&;
bkef;BuD;wyg;jzpfjcif;? &cdkifom;jzpfonf qdkjcif;rSwyg; uREkfyfbmrQrodacs/
uREkfyfrSm xdkpOfu pmayrSwyg; EdkifiHa&;ü pdwf0ifpm;jcif; r&Sdao;onfjzpfí
q&mawmftay:ü txifvnf;rBuD;? pdwf0ifpm;rIvnf; enf;yg;vSonf/
uREkfyfonfol&d,wwdkufvkH;wGif (r*¾Zif;t,f'DwmtjzpfESifh) tvkyftacsmif
qkH;aom zwfolwa,mufjzpfcJUbl;&m q&mawmfonf uREkfyftvkyfacsmifjcif;
udkodonfwaMumif;? 0w¦K0goemygí uRekfyftm; 0w¦Ka&;orm;wa,muf
taejzifh cifrifav;pm;onfwaMumif;aMumifh uREkfyf\pm;yJGwGif tMumBuD;
xdkifum pum;ajymavh&Sd\/ uREkfyfurlpmzwfysufonfqdkum q&mawmftm;
tomwMunfajymír&vQif aigufíyif xkwfcJUrdbl;ygonf/
xdkpOfu q&mawmfonf b,fqDrSm qGrf;bkrf;ay;onfrod? nOfhtcsdef
rsm;wGifrlum; ol&d,wdkufüyif usdef;pufonf[k uREkfyfod&\/ uREkfyf\
rsufpdü q&mawmfonf bkef;BuD; ]*sydk;}xJu xifrdonfESifh aigufíxkwfrd
jcif;jzpfygonf/ ]]wynfhawmfwkdUu udk,fawmfwdkUvdk vltm; r[kwfygbl;
bk&m;? vkyfEdkifrSpm;&wJUvlawGyg? t&Sifbk&m;vdk avryef;tm;ygbl;
bk&m;}}ponfrsm;jzifh ESifxkwfcJUrdbl;ygonf/ odkUaomfq&mawmfonf
þrQjzifhvnf; remwwf? þxuf Murf;Murf; avQmufívnf;remwwf?
ESifxkwfonfhtcdkufwGif cPwjzKwfxoGm;í awmfawmfMumvQif pyfNzJ
pyfNzJESifh a&mufvmjyefygawmhonf/ aemufydkif;wGif jrefrmjynfü [kr®&l;
wpcef;xvmaom tcsdefwGifrlum; uREkfyfonf tvGefwefcdk;BuD;vsuf&Sdaom
]i,faygif;} q&mawmfqdkí zl;awGU&ef a&mufoGm;aomtcg tapmifhtMuyf
awGtxyfxyf 0dkif;&Hvsuf&SdonfESifh yk*¾dKvfBuD; tqihfqifhxH 0ifcGifhawmif;
NyD;rS q&mawmfa&SUarSmufodkU a&mufcJU&jcif;udk BuKHcJU&bl;ygonf/ xdktcg
wGif a&S;,cifu &Iyfonfxifí pm;yJGrS ESifxkwfcJUrdzl;aom tjcif;t&mudk
302
owd&rdojzifh NyKH;cJUrdygao;onf/ ]a[h azodef;? rif;uighudk&Iyfw,f
qdk}[laom rsufESmxm;rsKd; jyacsrnfavm[k uRekfyftuJcwfao;&m
xdktrlt&mrsKd;um; jyawmfrrl&Smay/
tHUMozG,fbkef;ay;Edkifjcif;
303
\/ ¤if;eHeufwGif uREkfyfwkdUtwGuf txl;wvnfrpDrHyJ xrif;tdk;wvkH;
omcsufxm;\/ q&mawmf<uvmí xdkifvkduf&mwGif uREkfyfwkdUvifr,m;ESifh
udkcifarmifwifhonf teD;wGifxdkifvsuf apmifhMunfhaeMu\/ q&mawmf
onfbJwaumifvkH;aygif;NyD; 0rf;bJOykH yef;uefBuD;wGif xnfhxm;aom
pGyfjyKyf&nfxJrS w0ufcefUrQaomt&nfrsm;udkaomufvdkufNyD;aemuf bJom;
udkzJUí bkOf;ay;\/ &iftkyfESifhaygifrsm; ukefonfhaemuf awmifyH&dk;
ponfrsm;udk udkufvdkufao;\/ ¤if;aemuf &dkUpfvkyfxm;aom Muufa umif
udkvSrf;udkifí bJaumifa&mufESifhaomae&modkUydkUvdkuf\/ <uif;usefaom
bJ&dk;ESifh Muuf&dk;rsm;rSm tnDtrQavmuf&Sdí rnfonfht&dk;wGifrS tom;xlxl
uyfvsuf r&Sdawmhacs/ Muufaumifukefonfhaemuf w0ufcefU usefao;
aom bJpGyfjyKyf&nfxJrS aemufxyf w0ufaomufjyef\/ teD;rSxdkif
MunfhaeMuaom uREkfyfwdkUokH;a,mufonf wa,mufrsufESmudk
wa,mufvSrf;MunfhaeMuavNyD/ ¤if;aemufq&mawmfonf bJO[wfbGdKif
ajcmufvkH;ESifh 0uftlacsmif;udk bkOf;ay;,if; usefaeao;aom bJpGyfjyKyf&nf
xJrS wcsufcsuf wZGef;ESpfZGef; cyfíaomuf\/ ¤if;wkdUuRwfaomtcg
ig;Muif;om;aMumfudk vSrf;udkifí tmajcmufaomtcgwGif pGyfjyKyf&nfjzifh
usKdufcs\/ ig;aMumfvnf;ukefí pGyfjyKyf&nfvnf;ajymifavNyD/ þwGifrS
q&mawmfonf EGm;EdkU 50 om;udk pum;wajymajymESifh wjznf;jznf;
usKdufí usKdufí csav&m uREkfyfrSm q&mawmf bkOf;ay;NyD;aemuf
apmifhírMunfhEdkifawmhyJ zdwfac:xm;rdaom {nfhonfESifh uREkfyfwkdUtwGuf
bJuifwaumifajy;0,f&ygawmhonf/ r&GHwwfvQif q&mawmfudkufí
csxm;aom bJ&dk; Muuf&dk;rsm;rS tom; tuyftoyf uav;rsm;udk
udkufpkwf,l&efrSwyg; bmwckrQ pm;p&mrusef awmhyg/ þonfum;
q&mawmfOD;OwÅr udk,fawmf\ wxyfpm qGrf;bkOf;ay;awmfrljcif;aywnf;/
304
]rSD;}aom 0w¦Krsm;
305
]rSD;}aom tvkyfonf pma&;q&mtwGufpm;omonfum; rSefygonf/
aemufayguf pma&;q&muav;rsm;onf a&S;vlrsm; pm;omjcif;udk remvdk
Muonfh vu©PmESifh awmifaumf ajrmufaumf uavmf a&;om;Mujcif;rQom
jzpf[efwlygonf/ uREkfyfonf vnf;aumif;? uREkfyfaemufü]rSD;}Muaom
pma&;q&mrsm;onfvnf;aumif; rdrdwdkU ]rSD;}aom 0w¦Kpmtkyfrsm;
atmifjrifrIaMumifh vufraxmif&JMuonf r[kwfyg/ olrsm;xuftvsifarG;í
pm;vdkuf&ayonf[lí om atmufarhMuygonf/
yxrOD; *sme,f
306
xkwfa0cJU&m jrefrmjynfwGif yxrOD;qkH; ]*sme,f}jzpfavonf/ ¤if;*sme,frSm
wapmifwrwfa&mif;í yef;a&mifrsufESmzkH; &Sdav&m *sme,fxGufaom
paeaeUnaersm;ü pma&;pmcsDrsm;\ vufwGif wtkyfpD ukdifvmMuojzifh
wNrdKUvkH; eDoGm;rwwf jrif&jcif;rSm vkH;0wm0ef,lum pwifpDpOf
xkwfa0&aom uREkfyftzdkU&mü MunfEl;tm;wufzG,f aumif;vSygayonf/
¤if;*sme,frSm udkcifarmifwifhu aiGpdkufí uREkfyfu tvkyftm;vkH;twGuf
wm0efcHjzpfavonf/ jrefrmhAsL[m *sme,frSm yxrOD;qkH; *sme,fjzpfí
y&dowf\ tm;ay;jcif;udk cH,l&&Sdygvsuf oufwef; r&Snf&jcif;rSm
udkcifarmifwifhESifh uREkfyfwdkUESpfa,mufvkH;\ aysmhnHUrIESifh EkHcsmrIaMumifh
jzpfavonf/ uREkfyftzdkU&mü pdwful;bufwGifvnf;aumif;? ta&;tom;
bufwGifvnf;aumif; rnHUvSaomfvnf; tvkyfwckudk wm0ef,lcsifonfh
av;pm;rIr&Sdjcif;? udkcifarmifwifhbufü jrefjrefoaX;jzpfcsifjcif;wnf;
[laom cRwf,Gif;csuf &Sdjcif;wkdUaMumifh *sme,fuav; ysuf&jcif; twGuf
uREkfyfESajrmvSonf/
,Of,Ofuav; zsufqD;jcif;
307
wa,mufESifh [efusvsuf&Sdaomfvnf; av;pm;rIt&mwGif yxrtdrfaxmif
udkrrSDacs/ cspfcifMuifemrIum; wlygvdrfhrnf/ av;pm;rIum; rwlacs/
þwGifudkcifarmifwifhonf aysmfaysmfaecsifwwfaom 0goemtwdkif;
tdrfrSxGufí aysmfaomtcsdefrsm;cJUavNyD/ uREkfyfonfol\erlem udkMunYf
jcif;tm;jzifh pHa'0DESifh taMumif;ygcJUvQif awmfawmfNidrfvdrfhrnf[k ,lqrd
jcif; jzpfygonf/
,ckaomf uREkfyfrSm yxrESifh'kwd,tdrfaxmifwkdUtay:wGif pHa'0D
uJUodkUav;pm;rIr&Sd&um; udkcifarmifwifhESifh ]buf}&í twlwuG aysmfaysmf
aecJUMuygawmhonf/ okdU&mwGifuREkfyfwdkUaysmfjcif;rSm [dkw,fwckrS wckodkU
ajymif;NyD; bdvd,ufxdk;,if; bD,maomufMujcif;rQomjzpfygonf/
bdvd,ufxkd;jcif;? bD,mwykvif;wavaomufjcif;wkdUonf tjypfBuD;rsm;
r[kwfaomfvnf; pkaygif;vkdufonfhtcgürl aysmfonfxuf aysmfcsifaompdwf
rsKd; waeUwjcm; jyif;xefvmí ,Of,Ofuav;ESifhvludkzsufqD;aom
aysmfenf;rsKd;[lí uREkfyfrSwfcsufcsvdkufonf/ tjcm;vlrsm;twGuf
rajymwwf? uREkfyfESifh udkcifarmifwifhwkdUrSmrl þtwGufaMumifh
tawmf'PfcH vdkfuf&ygonf/ 'Pf[lonfrSm tjcm;r[kwf? tkd;ESifhqef
rwefavmufatmif ydkufqHukefusjcif;yifjzpf\/ uREkfyfrSm xdkpOfu
vcESifh0w¦Ka&;jcif;twGuf pkpkaygif; 200d ausmf &&Sdygvsuf (aiG 200d
onfxdkacwfü tawmfBuD; t&ma&mufonf/) nwdkif; 5usyf? 10d
okH;jzKef;csifonfhtwGuf tb,frSm acsmifcsdEdkifygtHUenf;/ uREkfyfwdkU\
tjypfum; tjcm;r[kwf? vcwaxmifausmf&aom t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm;\
aysmfyg;enf;rsKd;udk bdvdjyefq&m udkcifarmifwifh\ vrf;jyjcif;t&
oGm;&nfusí twkcdk;rdjcif;yifjzpfavonf/
308
[efBuD;yefBuD;vkyfrdjcif;
309
udkcifarmifwifhESifhtwl (azmfjycJUonfhenf;twkdif;) vufusefrxm;yJ
okH;jzKef;ypfcsifwwfonfh uREkfyf\tusifhqdk;aMumifh tnHUcHcJU&bl;ygonf/
tqifrajyrIrsm;
310
uREkfyf\ toufwmwavQmufvkH;wGif (xdkacwfuuJUodkU &efukefNrdKUü
a,mufsm;csif;t0wfNydKifaomacwfudk rBuKHcJU&bl;ay) wdkuftkyfOD;vSazrSm
ydk;om;awmif&Snfudk aeUwdkif;0wfí vkHcsnfESifhtvkyfwufaomaeUyif
rjrifbl;acs/ t,f'Dwm OD;buav;vnf; ydk;vkHcsnf ]xnfvJ}ESifh
opfvGifaom tuFsD? zdeyfrsm;udk aeUwdkif;0wf\/ OD;bazum; (aiGpkorm;
wa,mufjzpfí) t0wftpm;bufwGif oifhwifh&kHrQ 0wfavonf/ uREkfyf
rlum; 0ifaiGaumif;onfhjyif ]tnmom;}udk txifao;rcHEdkifonfh
twGufaMumifh OD;buav; paom vlpkxuf rnHUatmif 0wfqifcJUonf/
uREkfyf\ *dkufqdkufajymif;vJvmjcif;udk jrifMu&aomtcg uREkfyftm;
rsufESmxm;wrsKd;ESifh MunfhMuonf[k uREkfyfxifonf/ olwkdUa&SUrS
uREkfyfjzwfoGm;í vGefvmNyD;rS &kwfw&uf zsyfueJ vSnfhMunfhvdkufaomtcg
olwkdUtcsif;csif; ]rsufpypf}jyjcif;udk uREkfyfjrifvkduf&bl;onf/ rSm;onf
jzpfap ? rSefonfjzpfap uREkfyftm; tjcm;wkdufom;rsm;u 0dkif;NyD;
remvdkvsuf&Sdonf[k uREkfyftxifa&mufvsuf&SdavNyD/
ol&dt,f'DwmtzGJU
311
tawmfaumif;oGm;rnfjzpf\/ xdkuJUodkU ESpfBudrfokH;Budrf 0wfjyKvdkufygu
tm;vkH; ae&musoGm;&rnfjzpf\/ ,ckaomf uREkfyftm; qD;írac:aom
vlrsm;[kqdkum xdkvlpkudk rjrifcsifjyKí olwkdUESifhta0;qkH;aom
pm;yJGwckodkUoGm;NyD; wa,mufwnf; xdkifaomuf\/ (ol&d,t,f'DwmtzJGU
wGif vlvwfydkif;url vG,ftdwfOD;bvIdifrSwyg; tenf;tusOf;aomufwwf
olrsm;ygonf/ okdUaomf,pfxkyfrsm;um; r[kwfMuyg/ ao&nft&ufaomuf
jcif;ESifh ywfoufí vltrsm;ESifhuREkfyft,ltq uGJvJGrI&Sd\/ aemufydkif;wGif
tcsKdUvlrsm;onf uREkfyftm; ]]yDrdk;eif;BuD;wa,muft&ufaomufwwfw,f
qdk}}[k ar;wwfMu&m uREkfyfu ]]uRefawmfvJaomufwwfwmyJ}}[k vkH;ydk
oufoufjznfhpGufajzqdkavh&Sdygonf/) xdkpOfu t,f'DwmtzGJU0ifrsm;teuf
aemiftcgwGifraeEdkifonfh ],pfxkyf}jzpfoGm;Muolrsm;vnf; &SdMuonf/
okdUaomf uREkfyfrlum; xdkuJU odkUrjzpfapyJ rdrd\pdwfudk xdef;odrf;EdkifcJUjcif;
twGuf auseyfygonf/ aomufwwfbl;jcif;twGuf &Sufp&mBuD;wck
[lír,lqyg/ uREkfyf\tbdk;u]]a,mufsm;uav;qdkwm ]pkH}rSuG,fh}}[l aom
pum;wvkH;udk uREkyfoabmusbl;aMumif; azmfjycJU&m ]pkH}jcif;[lonf rSm
ok&mar&, oufoufudkom qdkvdkjcif;r[kwfaMumif;udk a&SUwGif
tvsOf;oifhaomae&mü &Sif;vif;azmfjy&ygOD;rnf/
tjrifuwfp&mvlwa,muf
312
atmifvkyfcsifaom pdwfrsKd;om jzpfay:vmygawmhonf/ xdkacwfü uGrf;NcH
(&efukef)blwmteD; yef;qdk;wef;vrf;ay:wGif ]qdk&S,f&JUpfawm&ifh}ac:
[dkw,fü bdvd,ufckHrsm;&Sd&m ¤if;wGifuREkfyf bdvd,ufxdk;avh&Sdojzifh
[dkw,fydkif&Sif Adkvfujym; vifr,m;ESifh tuRrf;w0ifjzpfvm\/ ¤if;wkdUü
a'gufuwfaumif;wck&Sd&m olwdkUujym; tcsif;csif;tm; wem&Dig;usyfEIef;
jzifh iSm;avh&Sd\/ jrefrmrsm;tm;rlum; olwdkUuvnf;riSm;? iSm;pD;aom
jrefrmrsm;vnf;&Sm;vSonf/ uREkfyfrlum; olwdkUvifr,m;ESifh tuRrf;w0if
&Sdí ¤if;EIef;twdkif;iSm;\/
uREkfyfa'gufuwf armif;wwfjcif;udkvnf; olwdkUod\/ okdUjzpfí
a'gufuwfudknae5em&DwGif ol&d,wdkufodkUydkU&ef uREkfyfrSmxm;NyD;
ol&d,wdkufü wOD;wnf;aom rdwfaqG ]oHwGJarmif}tm;vnf;ajymxm;\/
nae5em&Dxkd;í wdkufom;rsm;onf tvkyfrSqif;vmMuojzifh wdkfufa&SUü
vIyfvIyf&G&G&SdaeMuonf/ uREkfyf (xdkaeUtzdkUtxl;wvnfqifvmcJUonfh
t0wfopfrsm;jzifh) oHwGJarmifESifhtwl wdkufay:rS qif;vmNyD;a'gufuwfay:
odkU wufum ql;avbk&m;vrf;wavQmuf armif;vmcJUav\/ jrif;BuD;rSm
acsmacsmvSvSESifh tquftuGif;usí xGm;BudKif;aom tvkH;t&yf&Sday&m
,ckuJUodkU rdkwmum; toGm;tvm rjrm;vSao;onfh ql;avbk&m;
(uwÅ↦) vrf;BuD;ay:wGif uREkfyfwdkUa'gufuwfjrif;BuD;\ cGmoHBuD;rsm;
onf wajzmif;ajzmif;wajAmif;ajAmif;jzifh wbufpDwvkH;pD yDDyDoo
jrnfcsoGm;av\/ a&SUüawGUaom vHcsm;rsm;ESifh jrif;&xm;rsm;udkvnf;
wa'gifa'gifw'if'ifjrnfatmif bJvfudk aqmifheif;jcif;tm;jzifh z,f&Sm;
ap\/ þtjcif;t&mudk jrifMuaom ol&d, wdkufom;rsm;teuf uREkfyfwkdU
ESpfa,muftm; (txl;ojzifh a'gufuwfarmif; aoma&TOa'gif;tm;)
tjrifruyfaom ol&d,wdkufom; cyf&Sm;&Sm;&Sdvdrfhrnfxifonf/ uREkfyf\
313
OmOfqkd;wckrSmvnf; uREkfyftm; taMumif;rJUtjrifuwfol? remvdkolrsm;udk
wkd;í tjrifuwfatmif? remvdkatmif vkyf&jcif;onf t&omwckjzpf\/
þ0goemrSm uREkfyftzdkU&mü azsmufzsufzdkUtcJ,Of;qkH;wck jzpfaeygawmh
onf/ þenf;jzifh uREkfyfESifh oHwJGarmifwdkUonf wywfvQif ESpfBudrfrQ
avmuf uefawmfBuD;odkU avnSif;cH xGufM uav&m oluvnf; þZdrfrsKd;udk
vQmvnfvmonfjzpfí wvSnfhwywfwGif tukeftuscHygavonf/
uREkfyfonf rdkwmum;udkawmh rarmif;bl;yg/ odkU&mwGif a'gufuwf
aumif;aumif;wGif jrif;&G&GvSvS wyfí armif;&jcif;onf ]armif;}jcif;wum
wdkUwGif Zdrft&SdqkH;[lí qdkcsifygonf/
csJvifhcsf vkyfrdbl;jcif;
314
]]a[hvlawmfawmhuG? rif;ucsnf; vkyfae&wmyJ}}[k ajymvdkufonfESifh
wefUoGm;NyD; &efyJGNyD;oGm;\/ oHwGJarmifrlum; olUpm;yJGwGifjyefxdkifum
tHoGm;Budwfjcif;? vufoD;qkwfjcif; ponfrsm;jzifh a'goudkjyvsuf&Sd\/
xdktcg uREkfyfonf pma&;u t,f'Dwmtm; wbufowf
uefausmufjcif;udk rcHcsifonfwaMumif;? oHwGJarmifudk oem;onf
waMumif;? uREkfyfutvkyfoGif;ay;aom t,f'DwmjzpfonfwaMumif;?
vkH;wl&yfwljzpfvsuf vufoD;csif;vnf; rxdk;? ajcaxmufcsif;vnf;
NydKifíruef0HUyJr&Sdaomvufeufudk &Smae&acsrnfavm[k pdwfaygufvm
onfwaMumif;aMumifh ]]a[hvl? rif;eJUigeJUwdkufacgifrdk;ay:wufNyD; wcsDwyJG
owfacsMupdkUvm;}}[k csJvifhcsf vkyfvdkuf\/ uREkfyfwdkUokH;a,mufvkH;rSm
vkH;wl &yfwl vefbm;csnf; jzpfíwu,fowfMuvQif rnfol&IH;rnf?
Edkifrnfudk cefUrSef;&efcJ,Of;ayvdrfhrnf/ uREkfyftzdkU&müum; bkef;BuD;ausmif;
om;b0wGif &G,fwlvQif vlra&G;qdkum xkd;owfcJhbl;onfh tavhtusifhrQ
avmufom tm;udk;&Sdygonf/ pma&;onf uREkfyftm; vSrf;Munfhí
]]cifAsm;eJUawmhrowfcsifbl; tajy;NydKifcsifw,f}}[k jyefajymavonf/
þtaMumif;t&mudk a&;om;azmjfy&jcif;rSm uREkfyf\owÅdudk odapvdkaom
aMumifh r[kwf&yg/ ol&d,wdkufrS uREkfyftvkyfjyKwf&mwGif þpma&;\
vufcsufyg&Sdjcif;udk azmfjy&OD;rnf jzpfaomaMumifhjzpfygonf/ oJwHGarmif
um; ol\toa&udk uREkfyfuq,fvdkaom&nf&G,fcsufjzifh pma&;csJvifhcsf
vkyfonf[k em;vnfrwl? aemifwGif [dkw,fwckü uREkfyfudk ykvif;ESifh
&dkufrnf BuHpnfbl;av&m uREkfyf\nDu olUtBuHudkodí vkHcsnfxJü
0Sufxm;aom ykvif;udkxkwf,lvdkufEdkifonfESifh tBuHysufoGm;ygawmhonf/
(,cktcsdefü pma&;a&m oHwJGarmifyg uG,fvGefukef&SmMuavNyD/)
315
rdbESpfyg;udk yifhac:cJUjcif;
316
aps;qdkifudk jzKwfapí uREkfyfwdkUESifhtwl &efukefodkUvdkufae&ef rdbESpfyg;udk
ac:vmcJUyg onf/ om;orD;u auR;arG;jcif;udk rpm;csifwwfaom
uREkfyfrdcifu twefwefjiif;aomfvnf; uREkfyfu uREkfyfuJUodkUaom
om;wa,mufvkH; &SdvsufESifhrdcifu qdkifuav;a&mif;ae&jcif;rSm
uREkfyftzdkU&Sufp&maumif; onfqdkum taMumif;jyonfESifh pdwfrygwygESifh
vkdufvmMu&Smavonf/ 0ifaiG 200d? 300d qdkonfrSm xdkacwfü
pm;ae0wftwGufvkHavmufonf jzpf&m rvkHavmufao;vQifvnf; uREkfyf
tvkyfydkívkyfrnf? tydkokH;jzKef;jcif; rsm;udk avsmhypfrnf[k tm;cJxm;cJU
ygonf/ uREkfyfwkdUrdom;pkonf aysmfaysmf yg;yg; c&D;oGm;Murnf
qdkumrD;&xm;jzifh rjyefyJ oabFmjzifhpkefqif;vmMu&m uREkfyftvkyfjyef0ifzdkU
&ufraphrD w&ufwGif &efukefodkUqdkufa&muf&efjzpfavonf/ odkU&mwGif
vrf;c&D;ü aomifwifvsuf&Sdaom tpdk;&oabFmwpfpif;udk uREkfyfwdkU
oabFmu oJoJrJrJ qGJcszdkU BudK;pm;onfESifh tcsdefw&ufzifhoGm;\/
aomifwifaomoabFmudkvnf; vufavQmhíxm;cJUonf/
rvdkolrsm;\vufcsuf
317
pmwapmifydkUvkduf\/ ¤if;rSm xkacsvTmawmif;onfhpmyifjzpfavonf/
xkacs&rnfh tcsufrsm;rSm (1)cGifhwv,l&m w&ufaemufusí jyefa&muf
jcif;? (2) 0ufqifwdkfufrS ukefypönf;rsm;udk ol&d,wdkuf vufaxmuf
refae*sm[kqdkum ta<u;,ljcif;wdkUjzpfavonf/ þESpfcsufteuf w&uf
aemufusjcif;rSm azmfjycJUNyD;onfhtwdkif; oabFmqdkufa&mufjcif; aemufus
aomaMumifhjzpfí ta&;rBuD;vSacs/ 'kwd,tcsufrSm [kwfcJUvQif
ta&;BuD;ay&m [kwfr[kwf&Sif;jyef&ef vdkayonf/ uREkfyfonf¤if;pGyfpGJcsuf
jzpfay:&jcif;ESifh ywfoufí pkHprf;Munfhaomtcg uREkfyfcGifhoGm;cdkufwGif
0ufqifukrÜPDonf ol&d,wdkufBuD;udk a<u;0g;&rf;uyfxm;aMumif;?
eHeuftcsdefwGifOD;vSaz a&mufvmaomtcg wHcg;wGif uyfxm;onfh
0g;&rf;pm&Gufudkjrifí uREkfyftay:üta<u;aiGav;q,f &&ef&SdaomaMumifh
0g;&rf;uyfonf Mum;&onfwGif uREkfyftm;pdwfqdk;aMumif; uREkfyfuvnf;
vufaxmuf refae*sm tjzpfESifh ta<u;,lonf[k qdkaomaMumifh
OD;vSazomípdwfqdk; aMumif; od&Sd&av\/
qufpyif;cscH&jcif;
318
avmufaom ta<u;jzpf\/ odkUygvsuf oHwGJarmifESifh &efjzpfaompma&;
onfolUudkcsJvifhcsfvkyfonfhtwGuf uREkfyftay:ü tmCmwxm;onfh
vu©PmESifh uREkfyfr&Sdcdkuf 0ufqifukrÜPDtm;bmawGajymonfrqdkEdkif/
ol&d,wdkufodkU 0g;&rf;vmuyfjcif; jzpfavonf/ rnfodkUyifjzpfap
uREkfyfonf vufaxmufrefae*sm wa,muftaejzifh ta<u;,ljcif;
rjzpfEfdkifonffudkOD; pGm xkacsí OD;vSazxHodkU wifydkUvdkuf&m OD;vSazu
þudpöudk pkHprf;&eftwGuf uREkfyftm;qwfpfyif; Suspension vkyfvdkuf
onf[laom pmjyefvmonfESifh uREkfyftdrfodkUjyefvmcJUonf/ uREkfyfonf
xdktcsdefürl b,folawGu acsmufcsxm;onf[k r&dyfrdao;yJ
uREkfyf\tvGef&Sif;aomxkacscsufudk &kwfw&uf vufrcHjcif;rSm tukodkvf
uH zdpD;ESdyfpufjcif; oufoufjzpfonf[k oabmydkufvsuf&Sdonf/
tvkyfjzKwfcH&jcif;
319
0efcHapvdkaMumif;ESifh zcifua&m q&mvGef;uyg uREkfyftm;wdkufwGef;
Muav\/ uREkfyfu tjypfr&SdyJvsufESifh bmudkrS 0efcHp&mr&SdaMumif;
ajymaomtcg zcifu ]]bmyJjzpfjzpf tazwdkUpdwfcsrf; omatmif 0efcHvdkfufyg
ighom;&,f}}[k zdíajymjyef&m q&mvGef;uvnf; ulnDíajymjyef\/
olwkdU\xifjrifcsufum; [kwf[kwfr[kwf[kwf OD;vSazu 0efcHapvdkonfh
twdkif; 0efcHvdkufí tvkyfrjyKwfvQif tm;vkH;at;oGm;rnf[k qdkMuav
onf/ uREkfyfum;rBuKHwwfatmifjzpfaeavNyD/ tptqkH; ouFm&Sif; cGifh&
vQif uREkfyfütjypfr&SdaMumif; azmfjyEdkifavmufygvsuf zcifESifhq&mvGef;
wkdUu wzufowfzdNyD; 0efcHcdkif;aeMu&mwGif jiif;qef&ef rwwfEdkifawmhyJ
¤if;wkdU\qE´twkdif; vdkufemygawmhrnf[k ajymNyD;vQif pm&Gufw&GufwGif
]]uRefawmf0efcHygonf}}[ka&;í q&mvGef;\vufodkU ay;vdkufojzifh
q&mvGef;vnf; NyKH;NyKH;&Gif&GifjyefoGm;av\/ xdkUaemuf &ufowÅwywfcefU
avmufwGif uREkfyf\]trI}udk 'g&dkufwmbkwftzGJUodkU wifíaqG;aEG;NyD;vQif
uREkfyftm; tvkyfrSxkwfy,fvdkufonf [laomtrdefU csrSwfvdkufMuav
onf/
,lusKH;r&jzpf&ykH
320
q&mvGef;wkdU\ wdkufwGef;rIaMumifh ajzmifhcsufoabmrsKd;a&;ay;vdkufrdjcif;
twGuf,lusKH;r&jzpfrdygonf/ uREkfyftrIudk'g&dkufwmbkwftzGJUokdUwifí
uREkfyfudkppfaq;ygu vufaxmufrefae*sm [efraqmifbl;jcif;udk &Sif;vif;
atmif jyEdkifavmufygonf/ wdkfuftkyfOD;vSazonf uREkfyfudk tvG,fwul
jzKwfvdkonfhtwGufaMumifh ([kwf r[kwfawmhrajymwwf)0efcH cdkif;jcif;
jzpfonf[k awG;xifvdkufrd&mwGif wdkuftkyfOD;vSazESifh ywfoufí
uREkfyfaqmufvkyfxm;onfh ]avxJrS &JwdkufB uD;}onf wcgwnf; NydKus
ysufpD;oGm;ygawmhonf/
txufjrufqkH; ]ql;}BuD;aygufvmjcif;
321
usDp,faomoabmESifh jyKvkyfjcif;vnf; jzpfEdkifygonf/ uREkfyfurl
]cJrSefbl;aompmoli,f} qdkbdodkU aps;EIef;ESifh ywfoufvmvQif OD;bazudk
vefUíomaeygawmhonf/) OD;vSazrlum; uREkfyf\0w¦Kpmrludk 200drS
600dxd wkd;ay;oljzpfí wdkuftkyfyifjzpfaomfvnf;ynmonfudk nSmwmwwf
onf[k uREkfyfem;vnfygonf/ xdkUjyif &dk;ajzmifhwnfhrwfjcif;? w&m;rQw
jcif;? (tenf;i,f[efBuD;onf xif&aomfvnf;) wdkfuftkyfyDoaom
um,dajE´&Sdjcif;? t*FvdyfjrefrmESpfbmomvkH;udk ususee a&;wwfjcif;?
(OD;aratmifvufatmufü t*Fvdyfxkwfaom Burman bm;rif;owif;pm
wGif t,f'DwmvkyfcJUbl;onf/) odu©morm"d&Sdí vlBuD;yDojcif;?
pdwfoabmxm;BuD;&ifhykH&jcif;? tvkyform;wa,mufudk zdírcdkif;jcif;?
pmtkyfawmfawmfrsm;rsm;zwfbl;onfh pmorm;wa,mufjzpf jcif; tp&Sdaom
*kPft*Fgt&nftcsif;wkdUESifh jynfhpkHaom vlBuD;wa,muf[lí uREkfyf
udk,fwdkif ,kHMunf&kHomru uREkfyf\rdbrsm;ESifhwuG awGUorQaom
uREkfyf\rdwfo*F[ taygif;wkdUtm;vnf; tm;&yg;& ajymjyavh&Sd\/
rEÅav;NrdKUü pDtD;tdktjzpfESifh trIxrf;oGm;bl;onfh uREkfyf\q&m
OD;bvIdifESifh ol&d,wdkuftkyf OD;vSazonf uREkfyfawGUbl;aom vlrsm;teuf
wGif t&dk;ajzmifhqkH;ESpfa,muf[lí trSwfonmxm;cJUygonf/ OD;vSazonf
uREkfyftm; tjypf&Sdonfqdkí &dk;&dk;enf;jzifhjzKwfypfygrlum; uREkfyfbmrQ
ajymp&mr&Sdyg/ ,ckrSm rvdrfhwywfenf;rsKd;jzifh 0efcHcdkif;NyD;rS jzKwfonf[k
uREkfyf,lqrdaomtcgwGif avmuü vl[lonfrSm wa,mufrQ
,kHMunfp&mr&Sd[laom xifjrifcsufwcka&mufvmí uREkfyf\obm0wGif
tawmfxufjrufcdkifrmaom ]ql;}BuD;wacsmif; aygufvmcJUjyefygonf/
þql;rSm BuD;jyif;vmaomtcgrS aygufvmaom ]ql;}jzpfonfhtwGufaMumifh
tawmf&ifhrmí xufjrufykH&ygonf/
322
0w¦Ka&;pm;zdkUtBuH
323
&dkufESdyfa&mif;zdkU pdwful;jzifh ]pmrl}awmif;bl;ol jzpfavonf/ oluvnf;
0rf;enf;pum;ajymav&m yxrvlxufvIdufvJSykH&onfESifh uREkfyfu0w¦K
pmrltaMumif;pkHprf;\/ xdkvlurl ypfypfcgcgawmh rajym? odkUaomf,cifu
ay;ygrnfqdkbl;aom EIef;\xuf0ufrQom ay;csifawmhonf/ uREkfyfonf
þtajctaewGif wtdrfwufqif; rvkyfcsifawmhonfESifh olajymonfh
EIef;twdkif;yif vufcHí p&HaiG 50d ,lvmcJUNyD;vQif0w¦Kwyk'fpía&;ygonf/
a'gojzpfp&m
324
aMumif; ajymjyavonf/ uREkfyfa'goxGufvdkufykHrSm ZeD;tm; wydkif;pD
wzJUpD qkwfNzJypfvkdufcsifonf/
rBuKHbl;onfha'go
325
uREkfyf\tBuH
tajctaezefwD;jcif;
326
uav;awGudkawmhoem;zdkUaumif;w,f}}[k rSwfcsufcsavonf/ uREkfyfonf
uav;awGESifhywfoufí rtrmtm;rnfokdUrQ r&Sif;jycJUaomfvnf; uREkfyf\
om;orD;rsm;tay:ü uREkfyfpdwfxm;ykHudkþae&mwGif&Sif;jy&ayOD;rnf/
'kwd,tdrfaxmifESifh0ufvufü (&efBuD;atmif0w¦K pía&;aomaeUu)
arG;onfhorD;uav;qkH;í aemufxyf&efukefüom;wa,muf orD;ESpfa,muf
zGm;jrifonfhteuf uREkfyf\rdbrsm;ESifhvdkufvmNyD; 'kwd,tdrfaxmifESifh uJGcJU
aomtcgwGif om;wa,muforD;wa,muf usef&pfcJU\/ yxrtdrfaxmif
ESifhvnf; orD;wa,muf&cJU\/ ]OryJGokdufrysuf} aeMupOftwGif;ü (om;udk
orD;xufvnf;aumif;? nDudkESrxufvnf;aumif; cspfwwfaom0goem
&Sdaomfvnf;) om;orD;ESifh nDESrwdUkudk cspfcifwwfaom t&mwGif uREkfyf
xufomol &Sm;vdrfhrnf xifygonf/ nDudkuREkfyf\cspfcifjcif;ESifhywfoufí
rdbrsm;\ csD;rGrf;jcif;cH&ykHudk azmfjycJUbl;&m om;uav;udk cspfcif&müvnf;
a,mu©r a,mufzrsm;ESifh ol&d,wdkufom;rsm; odMuygonf/ uREkfyfonf
av;ESpfrQom&Sdaom om;uav;tm; ouúvyfavmif;uGwfuav; csKyfay;í
ol&d,wdkufodkU ac:oGm;NyD; uREkfyftvkyfvkyfpOf pm;yGJay:wifxm;jcif;udk
wdkufom;rsm;ESifhwuG wdkuftkyfOD;vSazvnf; jrifbl;MuíNyKH;Muygonf/
tvkyfwdkufrS jyefvmaom tcgrsm;wGif om;uav;orD;uav;rsm;udk
wBudrfjzpfapayGUcsDerf;&Iyf&rS auseyfoljzpfygonf/ &efukefrS 0ufvufokdU
rdbrsm;ESifhvdkufoGm;pOf ZeD;tay:ütrsufyifrajyao;aomfvnf; om;orD;
rsm;udk (txl;ojzifh om;uav;udk) owd&írsuf&nfvnfvmwdkif; rdbrsm;
rjrifap&atmif zkH;uG,fxm;&ygonf/ zkH;uG,fxm;&jcif;rSmvnf; rdbrsm;
rBudKufrnfpdk;aomaMumifh r[kwf? jyefoGm;zdkU wdkufwGef;Murnfpdk;aomaMumifh
jzpfygonf/ okdUESifhrdbESpfyg;wdkUonf uREkfyf\pdwfudk &dyfrdMuonfh
vu©PmESifh uREkfyftm; waphwapmif;rQomMunfhí ¤if;wdkUtcsif;csif;om
327
vSrf;ívSrf;í MunfhMuygonf/ okdUjzpfvQiftb,fhaMumifh cJGypfxm;cJUyg
oenf;[k ar;ol&SdcJUvQif xdkpOfu zefwD;vsuf&Sdaom tjcif;t&m
tm;vkH;onf uREkfyfudk uJGNyJapzdkUbufodkUcsnf; wGef;ydkUvsuf&SdaomaMumifh
[líajzqdk&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfap aemufydkif;ü uREkfyfjyefvnfokH;oyf
aomtcgrsm;wGif ywf0ef;usiftajctaersm;onf uREkfyftm; þtcsdefwGif
þpmudkxdkifa&;vsuf&SdaomtjzpfodkUa&mufatmif wGef;ydkUMuonf[k ,kHMunf
ygonf/ uREkfyfwGef;vSefEdkifaom tjcif;t&mtvGefenf;í (vkH;0r&Sdawmh
rqdkvdkyg/) a&pD;ü arsm&jcif;uJUodkU &Sdjcif;ursm;vSygonf/ uREkfyftzdkU&mü
xdktcsdefonf 'kwd,tdrfaxmifESifhuJGí wwd,tdrfaxmifjyKapzdkU tm;vkH;
0dkif;NyD; zefwD;ay;onf[k qdkcsifygonf/ (0w¦Ka&;zdkU p&H,lcJUaom aiG50drSm
0w¦Kra&;EdkifawmhyJ 1926ckESpfwGif &efukefodkUwywfjyefa&mufaomtcgrS
aiGudkjyefíqyf&ygonf/)
jrpfnmokdUwufMujcif;
328
tjzpfudk uREkfyfjyefajymif;qifjcif&mü tvkyfjyKwfjcif;twGufvnf;rylvS?
om;r,m;ESifh uGJ&jcif;twGufvnf; udpör&SdvS? rdbrsm;tm;qdkifjzKwfcdkif;NyD;
&efukefodkUyifhac:oGm;&mwGifrS þodkUjzpf&avjcif;[laom awG;awmrIonf
uREkfyf\t&Sufudkvnf;aumif;?ESvkH;udkvnf;aumif;tjyif;xefqkH; xdk;aqmifh
onfh awG;vkH;jzpfygonf/ odkU&mwGif rwwfEdkifaomtjcif;t&mwckudk
awG;yljcif;\ tusKd;r&Sdjcif;udk i,fi,fuwnf;uoabmaygufvmcJUonfh
uREkfyftzdkU&mü oabFmjzifh w&ufc&D;rQ xGufvm&onfqdkvQifyif txuf
ygtawG;rsKd;udk armif;xkwfEdkifcJUygNyD/ oabFmay:wGif uREkfyfwkdUnDtpfudk
teD;ü azmifBudKorm;rsm;vnf;vdkufygvmMu&m cyfBuD;BuD;vlwa,mufu
]]b,foGm;MurvJ}}[k ar;ojzifhjrawmif&GmodkUoGm;rnfhtaMumif; oli,fcsif;
taumuf0efaxmuf&SdaMumif; jyefajym\/ xdktcgazmifBudKorm;BuD;u-
]]armif&ifwdkUrSm tdrfaxmif&Sdovm;}}
]]r&Sdygbl;Asm}}
]]bmawmfMuovJ}}
]]nDtpfudkygyJAsm}}
]]t&if;yJvm;}}
]][kwfygw,f}}
]]'gjzifh armifwkdUESpfa,muf vlysKdtjzpfeJU jyefpdwfr&Sdbl;}}
]]bmhaMumifhvJAsm}}
]]jrawmif&Gmu &Gmi,fayr,fh tysKdacsm tifrwefaygw,f}}
uREkfyfwkdUnDtpfudku &,fvsuf&SdpOf vlBuD;u-
]]nDtpfudk nDtpfrawmif jzpfwwfao;Asm;}}
]]OD;u aA'ifuav; bmav;wwfvdkUvm;}}
329
]]r[kwfaygif armif&m? armifwdkUvlykHvlyef;uav;awG Munfhajymwm
yg}}
nDawmfarmifrSm uREkfyfxuf oem;urm;&Sdí uREkfyfum; omref
wa,muf jzpfaomfvnf; &efukefü okH;av;ESpfaecJUbl;onfh twGufaMumifh
uREkfyfwkdU\0wfpm;qif,ifykHudk tuJcwfí azmifBudKorm;BuD; wa,muf
uyif uREkfyfwdkU\xl;jcm;csufudk jrifonfhvu©PmESifh ]vlykHvlyef; uav;
awG[laom pum;udk okH;EIef;vkdufjcif; jzpfwef&m\/ vGefcJUonfh ppfBuD;
twGif;ü vlwdkif;csnfMurf;vkHcsnf0wf&jcif;? þacwfwGif (a,mufsm;rsm;
tzdkUü) 0wfwkpm;wkenf;yg;jcif;? armifhusufoa&acgif;aygif; rsm;
ay:vmjcif;wkdUaMumifh a,mufsm;tm;vkH;udk a&marTvkdufouJUodkU&Sdí
]tnm*dkufatmuf*dkuf}cJGjcm;&ef cJ,Of;aomfvnf; xdkpOfurl &efukefom;ESifh
ref;om;rSm wzmvkHavmufrSodEdkif\/ uREkfyfudk,fwdkifodonf[k ajym&J\/
þtjcif;t&mrSm aumif;onfqkd;onf rajymwwf/ odkUaomf vljyefawmfrsm;
onf &kH;xdkifw&m;olBuD; xif&avmufatmifarmifhusufoa& acgif;aygif;ESifh
bmESifhvkyfvmonfrsm;udkawGU&onfhtcg armifhusufoa& acgif;aygif;
wDxGifaom vludkolwkdUu waeUOD;okH;Budrfcsxdkufonf[k awG;rdwdkif;
NyKH;rd\/ uREkfyfwdkUi,fpOfurl acgif;aygif;udk oyfoyf&yf&yfjzpfatmif
aygif;wwfzkdU vlysKdaygufuav;uwnf;u okH;av;ESpf usifh,l&\/
vljyefawmfrsm;vnf;vl0wfvJcgpwGif ezl;ü urÁnf;xdk;xm;ouJUodkU
y&dowfxJü aygavmBuD; ay:vsuf&Sdwwf\/ þacwfwGifrlum;
,aeUvlxGuf eufjzefw&m;olBuD;[ef zrf;EdkifMuonfrSm armifhusufoa&
acgif;aygif;\ aus;Zl;aywnf;/ (uREkfyfonf þpmudka&;,if; pOf;pm;
rdonfrSm igwkdUawmh tawmfusifh,l&NyD; olwdkUawmh usifhrae&yJ
330
tacsmifjzpf&onfqdkum remvdkpdwfESifh a&;rdoavm[k udk,fh[mudk,f
ar;rdygao;onf/)
jrawmifodkUqdkufavNyD
331
qif;vmMuonfhtcg azmfjycJUNyD;aom csKdUiJUcsufrsm;aMumifh xifonfxuf
ydkí pdwfnId;i,frdygonf/ odkU&mwGif uREkfyfxuf touf 9ESpfcefUi,faom
nDuav;pdwftm;ravsmhapjcif;iSm qdwfqdwfraeyJ awmifajymajrmufajym?
[dkar; onfar;vkyfumjzifhoabFmrS qif;vmcJUMuavawmh\/
oli,fcsif;udk0ifharmf
332
uREkfyfonf udkuGef;? udkxGef;&SdefwdkUESifhtwl udk0ifharmftm; &efukefü
rawGUcJU&bl;ygu olUxHodkU vmzdkUa0;pG/ olUudkjrifvQif a0;a0;ua&Smifajy;
csifaom pdwfrsKd;&Sdvdrfhrnfjzpf\/ þrQavmuftxd aemufajymifaom
ausmif;om;wa,mufjzpfygonf/ odkUaomf&efukefaumvdyfü av;ESpfrQ
aevdkuf&jcif;onf udk0ifharmf\ trlt&mESifh pdwfaeoabmxm;udk rrSwfrd
avmufatmif ajymif;vJypfvkdufygawmhonf/ (xdkUaMumifhvnf; aumvdyf
ausmif;üuREkfyfav;ESpfavmuf aecGifhr&cJUonfh uREkfyf\tjzpfudk 0rf;enf;
yef;enf; a&;om;cJUjcif;jzpf\/) udk0ifharmfrSmrl &efukefaumvdyfomru
tdE´d,jynf ',f&'Gef;NrdKUopfawmausmif;üvnf; ESpfESpfrQ qufvuf
ynmoifcGifh&cJUoljzpfonfESifh uREkfyf\rsufpdü omíauseyfzG,faumif;aom
vlwa,mufjzpfvmonf jrifrdonf/ (þae&mü EdkifiHjcm;okdU ynmoif
oGm;Edkifonfh tajctae&Sdaom vli,frsm;tm; ]]bmrQ pOf;pm;raeeJU
oGm;omoGm;}}[k uREkfyfwdkufwGef;vdk onf/) a,bk,stm;jzifh ajym&vQif
NrdKUuav;om;ESifh NrdKUBuD;om;wdkU\ jcm;em;jcif;uJUodkU wdkif;BuD;jynfBuD;
rsm;ü raebl;olESifh aebl;olwkdU\ jcm;em;jcif;onfvnf; xif&Sm;onf[k
uREkfyfjrifrdygonf/
rawmif&Gm
333
udk cGJa00wf&íawmfygao;\/) &moDrSm oDwif;uRwfvjynfhausmfrQom
&Sdao;aomfvn;f &efukefütawmftaeMum vmcJUaom uREkfyfwdkUtzdkUrSm
nOfheufcsdefwGif awmfawmfuav; at;pjyKavNyD/ udk0ifharmfrSm jrefrmrif;
vufxufu aMu;eef;0ef\ ajr;jzpfí tom;0g rsufvkH;jyL; EIwfcrf;arT;
aumif;aumif;ESifh vlacsmvlcefUwa,muf jzpfav&m vlysKdvnf;jzpfjyef?
t&m&Sdwa,mufvnf;jzpfjyef (aemifwGifod& onfhtwdkif;) pdwfBuD;r0if
wwfyJ &Gmom;rsm;ESifh a&ma&maESmaESmvnf; aewwfjyefav&um; jrawmif
&GmodkUvlcspfvlcifaygaom t&m&Sdwa,muf jzpfae\/
olonf rdef;rvdkufpm;aom 0goemr&Sdaomfvnf; tysKdacsm&Sdaom
vlBuD;vlaumif;rsm;\tdrfodkU rdwfjzpfaqGjzpf jy&rnfqdkum wtdrfwufqif;
vSnfhvnfwwfav&m uREkfyfwkdUtm; þnwGifjrawmif&GmtysKdacsmrsm;udk
jy&rnfqdkum ac:oGm;jcif;jzpfavonf/ txufazmfjy&myg t*Fg&kyfrsm;ESifh
jynfhpkHaom udk0ifharmftzdkUrSm ysLysLiSmiSm {nfhrcHcsifaom tdrf&Sifr&Sd?
tdrfay:odkUwufoGm;MuonfqdkvQif aumfaZmcif;NyD; vufzuf&nfMurf;ESifh
tjrnf;jzpfap? okdUr[kwf aumfzDESifh bDpuGwfrkefUaowÅmjzpfap wnfcif;
auR;arG;Muonfcsnf;jzpf\/ wtdrfESpftdrfrQ wufrdMuvQif uREkfyfonf
jrawmif&Gm\ xl;jcm;csufwckudk owdjyKrd\/ uREkfyf\zcif arG;zGm;&m
jzpfaom a&Tbdke,fbufürl awm&Gmuav;rsm;wGif {nfhBuD;{nfhaumif;qdkí
xdkufwefatmif om;om;em;em; cif;usif;jyifqifauR;arG;Edkifaomtdrf
[lonfrSm olBuD;tdrfrSwyg; cyf&Sm;&Sm;awGU&\/ olBuD;tdrfqdkonfrSmvnf;
NrdKUtkyf0efaxmufpaom t&m&Sdrsm;vmwwfojzifh {nfhcHEdkifzdkU wrifjyifqif
xm;&jcif;rQom jzpfavonf/
a&Tbdke,frS awm&Gmrsm;udkxm;ygOD;? a&TbdkNrdKUESifh rEÅav;NrdKUBuD;
ay:üyif (xdkpOftcgu) tdrfwdkif;wGif aumfaZmtopfwcsyf&Sdaomtdrf
334
cyf&Sm;&Sm;&Sdí nOfhtdyf{nfhonfvmonfqdkvQif [dktdrfonftdrfrS
apmif?acgif;tkH; riSm;&aomtdrf[lí &Sm;vSayonf/ jcifaxmifrlum;
q,ftdrfwGifrS tydkwvkH;xm;Edkifol r&SdcJUacs/ jrawmif&Gmuav;rlum;
(þ&Gmomr[kwf? jrpf&dk;wavQmuf&Sd &Gmwdkif;vdkyif þenf;ESifESifawGU&\/)
opfukefonfrsm;? tif;wdkifrsm;qdkonfh txufvTmvlpm;omru ESJorm;
wa,muf\ tdrfüyif oifhwifhavsmufywfpGm {nfhcHEdkifjcif;udk awGU&onf/
xdknOfhü uREkfyfwdkUonf olBuD;tdrfESifh opfukefonfwa,muf\ tdrfwtdrf
rQom wufMuNyD;aemuf ESJorm;wa,muf\tdrfü tcsdeftMumqkH;aeí
aemufydwfqkH;taejzifh vufpowfvkdufM u\/ ESJorm;\tdrfodkU a&mufMu&
jcif;rSm xdkolü toHaumif;í aw;csif;qdkwwfaom orD;uav;wa,muf
&Sd&m udk0ifharmfrSm *Dw0goemygoljzpfí uREkfyf0goemygjcif;udkvnf;
odonfESifh orD;uaw;qdk? zcifu ESJrIwfjcif;jzifh ]a&Tem;awmfoGif;}Muap&ef
tBuHESifh 0ifa&mufjcif;jzpfavonf/ oli,fcsif;0efaxmuf udk0ifharmf\
xl;jcm;aom 0goemwckrSm wJpkwfaom ESpfaqmifNydKiftdrfaom ra&G;?
olcifrifvQif 0ifcsif&m0ifNyD; xdkifcsif&m xdkifwwfjcif;yifjzpfavonf/
rsufESmBuD;i,f rvkdufwwfjcif;? *kPFyumoeudk *&krpdkufjcif;?
[efBuD;yefBuD; rvkyfwwf jcif; wnf;[laom t&mXmewGif udk0ifharmfudk
rSDEdkifol[lí uREkfyfrawGU& bl;acs/
0&efwmrS&Icif;
335
aetdrftjzpfESifh tokH;jyK&\/ {&m0wDjrpfonf jrawmif&GmteD;wGif
xkH;pHtwdkif;awmifESifhajrmuf rpD;qif;yJ auGUauGUaumufaumuf &Sdonf
jzpfí jrpfurf;yg;ay:ü wnfxm;onfh &Gmrsm;\xkH;pHtwkdif; &Gm&SnfBuD;
jzpf&m a&Tbdke,fbufürl &Gmrsm;onf trsm;tm;jzifhcyf0dkif;0dkif; &SdMuav
onf/ jrawmif&Gm\ taemufbuftpGef; (&GmNrD;)ü opf0g;jzifh
aqmufvkyfxm;onfh tdrfjrifh (AdkvftdrfBuD;) ESpfaqmif&Sd&m wtdrfrSm
awmtkyfBud;twGufjzpfí 'kwd,tdrfrSm taumuf0efaxmuftwGufjzpf\/
tdrfESpfaqmifvkH;onf jrpfbufodkU rsufESmrlvsuf&Sdí &Icif;omvS\/
0&efwmrS yufvufukvm;xdkifwGif xdkifvsuf arQmfMunfhvkdufaomtcg
wbufurf;&Sd xD;csKdifhNrdKUESifh awmifxdyfrS jrodef;wefbk&m;udkvnf;aumif;?
{&m0wDrsufESmjyifü pkefqefoGm;vmvsuf&SdMuonfh oabFm? orÁef?
avmif;avS? ydef;aumrsm;udk vnf;aumif;? wtdtd wa&GUa&GU
arQmcsvmMuonfhopfazmif? 0g;azmif? Budrfazmif ponfrsm;udkvnf;aumif;?
[dkbufurf;onfbufurf; acgufwkHU acgufjyef wuRduRdwuGduGdESifh
avSmfcwfMuonfh ]iSuf}(orÁef)rsm;udk vnf;aumif; jywfawmhonfr&SdyJ
aeUa&mnOfhyg jrif&Mum;&\/ odkUaomf uREkfyfwdkUvlpk arQmfvifhtm;xm;qkH;
aom tcsdefonfum; naecif; tcsdefaywnf;/
jrawmifol tysKdacsmrsm;
336
xdka&qdyfwGif 0g;azmifrsm;vnf; (wazmifNyD;wazmif) tNrJvdkyif
qdkufuyfvsuf&Sd&m a&cyfolrsm;vnf; azmifay:okdUwufí (a&aumif;
a&oefU &apjcif;iSm) azmiftpGef;odkU avQufoGm;NyD;rS a&cyfMu\/
a&csKd;olrsm;vnf; ¤if;enf;twdkif;yif jyKvkyfMuonf/ okdUjzpfí naecif;
tcsdefrsm;wGif jrawmifw&GmvkH;&Sd tysKd[lorQonf ig;a,mufwwef;?
ajcmufa,mufwwef; ponfjzifh a&tdk;rsm;&Gufum a&qdyfokdU vmMuav&m
opfawm&kH; 0&efwmrS xdkifvsuf wnaerQ arQmfMunfhvdkufygu
jrawmif&Gm&SdtysKdaygif;pkHudk wa,mufrusef jrif&onf[k qdkEdkifavmuf
ayonf/ (opfawm&kH;ü vlysKdvlacsm opfawmt&m&SDwa,muf
&Sdaejcif;onf jrawmifol tysKdrsm;twGuf a&cyf&jcif; tvkyfü NiD;aiGUjcif;
ajyaysmufapavoavm rajymwwfay/) rnfokdUqdkap a&qdyfodkU npfwD;
npfpkwf rvmyJoyfoyf&yf&yf0wfqifvmapzdkU wdkufwGef;csufwck jzpfap
onf [líum; uREkfyf,kHMunfonf/ a&qdyfodkUvmMuaomtysKdrsm; onf
yGJaeyGJxdkif xGuf&ouJUokdU 0wfaumif;pm;vSBuD; r[kwfaomfvnf;
o&ufxnfvkHcsnfvwfvwfESifh (wwfEdkifolrsm;u) tuFsD'dkbDcsrQavmufudk
awmh 0wfqifvmMuonf/ qHyifaumif;olrsm;uvnf; qHyifzm;vsm;csum
vmwfMuay&m oeyfcg;yef;yef[lonfrSm tysKdwdkif;vdkyif yefqifvmMujcif;
udk awGU&\/ a&tdk;udk acgif;ay:wGif &Gufxm;&aomfvnf; a&pD;usNyD;
oeyfcg;ysufjcif;r&Sd&avatmif tysKdwkdif;vdkyif usifvnfrI&Sdavonf/
uREkfyfwdkUvlpkonf 0&efwmüxdkifvsufa&qdyfbufodkU arQmfMunfhaeMupOf
opfawm&kH;bufodkU rodrom rxifr&Sm;apmif;iJUí rMunfhrdaomtysKd[lí
r&Sdjcif;udkvnf; uREkfyfowdjyKrd\/ þwGif uREkfyfu udk0ifharmftm;-
]]b,fhES,fvJAs udk0ifharmf? jrawmif tysKdacsmawGu cifAsm;&kH;bufudk
w,fMunfhMuyguvm;}}[k ajyvdkuf&m udk0ifharmf\pma&;uav;u ]]cgwdkif;
337
'gavmufr[kwfygbl;cifAsm? 'DaeUawmhq&mwkdUa&mufwJU owif;Mum;vdkU
'gavmufMunfhwmyg}}[kajym\/
]][kwfEdkifyghrvm;ighvl&m? igwkdUu pdwf0ifpm;avmufwJU vlawGrS
r[kwfyJ}}
]]0efaxmufrif;tdrfudk a&mufwJU{nfhonfqdkvQif [dkNrdKU 'DNrdKUu
opfukefonfavmufudkawmif*&kpdkuf MunfhMuwmyJ q&m&JU? aemifBuD;wkdUu
&efukefu a&mufvmMuwJU r*¾Zif;t,f'DwmnDtpfudkqdkawmh pdwfr0ifpm;yJ
b,frSmaeEdkifMurSmyJ aemifBuD;&JU}}
]]wdkUtaMumif;awGudk b,fhES,fvkyfNyD;odovJarmif&,f}}
]]aemifBuD;wdkUnDtpfudk oabFmuqif;NyD; 0efaxmufrif;&kH;udk
wufvmMuwnf;u b,fu{nfhonfawGygvdrfhvdkU armfhMunfhukefMuNyD;
raeUnu olBuD;tdrfudk 0efaxmufrif;eJU aemifBuD;wdkUoGm;vnfvdkufMuw,f
qdkvQif reufvif;awmh aemifBuD;wkdUtaMumif;udk w&GmvkH; odukefMuwm
ayghcifAs? wcsKdUuawmh 0efaxmufrif;vdk vlysKdawGyJvm;? bmvm; nmvm;
eJUawmif ar;ukefMuNyDaemifBuD;&JU}}
]]ar;olawGu tysKdawG[kwfuJUvm; ighvl&JU}}
]]tysKdawGua&m? olwkdUrdbawGua&maygh aemifBuD;&,f}}
udk0ifharmf\ pma&;uav;u udk0ifharmf\ a&SUarSmufü uREkfyfwdkUtm;
þuJUodkU vGwfvyfpGmajym0HUjcif;udk awGU&jcif;tm;jzifh udk0ifharmfonf
vufatmufi,fom;rsm;ESifh ta&mw0ifqufqHavh&Sdjcif;udk uREkfyftuJ
cwfEdkifayonf/
a&qdyfESifh uREkfyfwkdU&Sdaeaom opfawm&kH;rSm vGefpGmreD;uyfvSaomf
vnf; a&cyfvmMuaomtysKdrsm;teuf rnfonfum; acsmonf? rnfonf
um; racsm[lonfudk tuJcwfEdkifavmufonf/ tysKdacsmudkjrifonfhtcg
338
uREkfyfu pma&;uav;(armifjr)tm;ar;&m armifjru tysKdacsmrsm;\
trnfemromru rdbtajctaersm;udkyif ajymjyEdkifavonf/
teD;MunfhwrsKd;
339
tysKdacsmwumwkdUwGif eHygwfwpf xm;xdkufolrSm uREkfyf\ ]c,fravmif;}
uav;yifjzpfavonf/ uREkfyf\wwd,ZeD;avmif; (rpdk;)rSm a&cyfolrsm;
teufwGif ryg0ifacs/ (rpdk;rSm xdkpOfu touf22ESpf&SdNyDjzpfí ¤if;\nDr
ti,fESpfa,mufu a&cyfaom wm0efudk ,lMuaomaMumifh a&cyfMu&mwGif
ryg0ifyJ ]]tdrfaxmifxdef; tpfrBuD;}}tjzpfodkUa&mufaecJU avNyD/)
udk0ifharmf\ 0goemwck
340
jrKyfoGm;rnfjzpfaMumif; rdefUawmfrlbl;avonf/ uREkfyfonf q&mawmf\
pum;twdkif; a&Twacsmif;ü prf;oyfMunfh&m [kwfrSefaMumif;awGU&\/
okdUjzpfí uREkfyfrSma&rul;wwfyJvsuf a&ay:atmif ]azmh}Edkifvsuf&SdavNyD/
waeUoü uREkfyfESifharmifykonf bkef;BuD;ausmif;rS xGufNyD;í q,fhokH;
av;ESpf t&G,fwGif tjcm;oli,fcsif;rsm;ESifh jrpfqdyfodkUoGm;í azmifrsm;teD;
wGif a&csKd;Mu\/ uREkfyfrSwyg; tm;vkH;a&ul;wwfMu\/ tjcm;oli,frsm;
onf azmifpGef;wGif a&ul;vsuf&SdMupOf uREkfyfrlum; urf;yg;teD;
cg;avmufrQom eufaom ae&mwGif (Nrdwfq&mawmf\enf;twdkif;)
wa,mufwnf; ]azmh}vsuf&Sd\/ uREkfyfonf a&ay:wGifajcvufum;&m;
xm;í yufvufvSefum aygavmay:vsuf&SdpOf aeudkMunfhae&ojzifh
aeonfcsmvywfvsuf &Sdonfxif&\/ trSefrSm aeuvnfjcif;r[kwf?
uREkfyf\udk,fonf a&ay:üywfcsmvnfvsuf&Sdjcif;rQomjzpf\/ taMumif;rl
um; jrpfa&onf 'va[m pD;qif;vsuf&SdpOf uREkfyf\udk,fonf a&ay:ü
ywfcsmvnfvsuf arsmygjcif; jzpfayaomaMumifhwnf;/ þtaMumif;udk
em;rvnfaomuREkfyfrSmrl a&rsufESmjyifü arsmívdkuf&jcif; onf
]Nidrfh}onfqdkum ZdrfESifharsmygvsuf&Sd\/ wcPüuREkfyf\vufudk
wpkHwa,mufu qJGvkdufonfESifh yufvufarsm&mrS wefUueJ jzpfoGm;NyD;
ajrBuD;udkajcaxmufvkduf&m ajrBuD;&SmrawGUonfESifh tBuD;tus,f
xdwfvefU&kHru a&rsufESmjyif atmufodkUjrKyfoGm;NyD; ESmacgif;xJodkU
a&rsm;0ifukefavawmhonf/ vefUvdkufykHum; ajymzG,f&mr&Sdacs/
aemufwcPü uREkfyftm; qGJxm;aom vufudkudkifzrf;um ¤if;udk
tm;jyKvkdufonfwGif a&ay:okdUOD;acgif;ay:vmí jzpf&ykH tajctaeudk
uREkfyfjrif&ygawmhonf/ þwGifwpfBudrfxyfí vefU&jyefygawmhonf/
jzpfaeykHrSmum; uREkfyfonf azmifBuD;\tpGef;a&eufxJodkU a&mufvsuf&Sdí
341
armifyku azmifpGef;udkvufwbufESifh udkifumtjcm;vufwbufjzifh
uREkfyf\vufwbufudk qGJzrf;xm;jcif; jzpfavonf/ armifykujrif&
uREkfyfa&rul;wwfjcif;udk odonfESifh ajy;vmNyD; azmifudkudkifum
uREkfyftm;qJG,lvdkufjcif;jzpfavonf/ tu,fí armifykonf uREkfyf\
tajctaeudk tcsdefrDrjrifvdkufyJ wpuúefUrQ aemufusoGm;onfqdkygrlum;
uREkfyfrSm þrSwfwrf;jzifh pmzwfy&dowftm; nSOf;yef;cGifhr&awmhyJ
tapmBuD;u b0 &kyfodrf;NyD; jzpf&ayawmhrnf/
tacsmifa&ul;wwfjcif;
342
]]b,fwkef;ua&ul;wwfygvdrfh}} [lonfyifjzpf\/ uREkfyfrSm armifykESifh
Budrfzefrsm;pGm a&ul;oifcJUbl;aomf vnf; a&ul;um;rwwf ]azmh}Edkif&kHom
wwfcJUbl;jcif;udkowd&\/ jzpf&ykHum; rdrdudk,fudk a&ul;wwfNyD;txifESifh
ckefcsNyD; ul;,ufcJU&m wu,ful;wwfaomtjzpfodkU ]tacsmif} a&mufoGm;
jcif;yif jzpf[ef&Sdonf/ þtjcif;t&monf xl;qef;aomfvnf;rjzpfEdkifaom
t&mr[kwf/ acG;uav;rsm;onf a&xJodkUcsvdkufvQif ul;oGm;EdkfifMu
onfomjzpfavonf/ vltzdkU&mü ]iga&rul;wwf}[laom txifuyfvsuf
&SdaomaMumifh wrifwum avhusifh,l&jcif;jzpfwef&monf/ rnfodkUyif
jzpfap uREkfyftzdkU&müum; ]a&ul;wwfNyD;}[laom txifrSm;rIaMumifh
wu,ful;wwfjcif;jzpfonfudk oufaocH&Jygonf/ odkU&mwGifrul;wwfyJ
vsufESifh ul;wwfonf[k wrifwumxifzdkUrSm tvGefcJ,Of;aom
udpöwcktaejzifh tBuHay;vdkjcif;um; r[kwf&yg/
udk0ifharmf\ i,frlay:jcif;
343
]]ajymajymqdkqdkESifh azmifüwG,fxm;aom rdef;rBuD;\vufudk
jzKwfawmhrnf[efjyifav&m-
]]rvkyfygeJU 0efaxmufrif;&JU ta':a&rul;wwfygbl;? ao&yg
vdrhfr,f}}
]]ul;om ul;ygAs? uRefawmf&Sdygao;w,f}}
wG,fxm;aomvufudk jzKwfrnfvkyfjyef\/
]]tr,fav;vmMuygtkH;? ao&ygawmhr,f}}
]]raMumufygeJUAs? uRefawmfa&ul;wwfygw,f}}
]]0efaxmufrif; ul;wwfayr,fh ta':u rul;wwfbl;}}
þtawmtwGif; udk0ifharmfrSm w[m;[m; &,farmvsuf&Sd&m
rdef;rBuD;aMumufavav olu&,fí aumif;avavjzpfaeawmhonf/
rdef;rBuD;\vufudk wu,fjzKwfjcif;um; r[kwf? jzKwfrnfh[ef jyKjcif;om
jzpfaomfvnf; wbufom;url wu,fjyKrnfxifí aMumuf&Smjcif;
jzpfonf/ a&csKd;NyD;í wufvmMuaomtcg uREkfyfu ]][dkrdef;rBuD;u
b,folvJAs}}[k ar;&m udk0ifharmfu ]]awmtkyfuawmfBuD; ayghAsm?
aumif;wJUrdef;rBuD; r[kwfbl;As? vifudk'ku©ay;wJU ta':BuD;yJ?
olUa,mufsm;r,m;i,f,lwmudk opfawm0efwufwdkifowJUAsm? tvkyfjyKyfvJ
at;wmyJwJU? aumif;Edkif&JUvm;Asm? olUa,mufsm;u usKyfwdkUeJU ausmif;ae
bufyJ? [dk[0gavAsm}}
uREkfyfrSm udk[0gudk rrSwfrdaomfvnf; rdef;rBuD;tm; acsmufvSefU
jcif;ü udk0ifharmfwGif &nf&G,fcsuf&Sdjcif;udk &dyfrdí ]i,fusifh}uav;
ay:vmjcif; jzpfonf[k owd&onfESifh NyKH;rdygao;onf/ okdU&mwGif
þtjzpftysufrsKd; udk aemufwBudrfxyfí rawGU&awmhyg/
344
tqif;ESifhtcsif;
345
onf) a&Tbdke,fu vlrsm;xuf ]ref;qef}onf[k qdkxdkufygayonf/
a&Tbdke,fom;rsm;\tm;udk;rSm &kyfqif;oP²mefr[kwf? t&nftcsif; yifjzpf
onf/ wenf;qdkaomf jrpf&dk;wavQmufonf ]tqif;}tm;udk;jzpfí a&Tbdke,f
onf ]tcsif;} tm;udk;jzpf\/ uREkfyf\ udk,fawGUudkwifjy&aomf jrawmif&Gm
(e,fwavQmufvkH; tygt0if)rS vlysKdayguft&G,fumvom; vlvnf
wa,mufonf a&Tbdke,frS EGm;ausmif;om;t&G,f oli,fuav; wa,muf
ESifhpum;NydKifí ajymygu uREkfyfurl EGm;ausmif;om;bufrS avmif;vdrfh
rnfjzpfonf/ pum;t&mü vnf;aumif;? yg;a&eyfa&&Sdjcif;ü vnf;aumif;
tvnfywfqkH;aom jrawmifom; wa,mufonf xlvS tvSygonf
qdkaom a&Tbdkom; wa,muf\aemufbufü ae&pfvdrfhrnfxifonf/
jrpf&dk;e,fbufü tvGefvnfywfaom rdef;rwa,mufwavudk awGU&bl;
yg\/ (uREkfyf\ wwd,tdrfaxmifudk rqdkvdkyg/ ¤if;rSm &dk;&dk;xJu
jzpfygonf/) odkU&mwGif a,musfm;rsm; teufrS þrQavmuf pGrf;oludk
wa,mufrQ rawGU&bl;yg/ arG;xl;a&jcm; rdef;rwa,muf[lí
qdkoifhygonf/
zl;pma&;ewf
346
acwfynmwwf r*¾Zif; t,f'Dwm pma&;q&mwa,muftaejzifh uREkfyf
tay:ü txdkuftavsmuf pdwf0ifpm;jcif; &SdMuykH&aomfvnf; udk0ifharmfESifh
rlum; EIdif;,SOf&ef rjzpfEdkifay/ wtdrfwavwGif rdbvkyfolwkdU\
pdwf0ifpm;rIudk cH,l&&Sdaomfvnf; tysKdacsmrsm;udk,fwdkifürlum; 0efaxmuf
vlacsmbufodkU rJwif;vsuf&Sdjcif;udk uREkfyf&dyfrdonf/ uREkfyfvdkcsifonfum;
rdbrsm;r[kwf? tysKdacsmrsm;jzpfav&m xdktcsif;t&mudk (15rdepfcefUtwGif;)
uREkfyftuJcwfrdonfrSpí zifylatmif rxdkifcsifawmhyJ 0wfaus0wfukef
em&Dw0ufcefU xdkifNyD;Muuwnf;u uREkfyfrSm zifw<u<ujzpfaecJUavNyD/
uREkfyfu rsuf&dyfjyíjzpfap? pum;t&dyft>rufjzifhjzpfap tcsufay;aomf
vnf; udk0ifharmfonf rodcsifjyKí [m;NrJwkdif; [m;vsuf&Sd avonf/
aemufqkH;ü uREkfyfrSm wwfEdkifygbl;qdkum vufavQmhvdkuf&av &m
þokdUjzifh wtdrfvQif tenf;qkH; ESpfem&DcefU MumaomtcgrS
qif;vmMu&avonf/ uREkfyfum; wnvQif av;ig;ajcmuftdrfwufcsif
ay&m udk0ifharmfvkyfykHESifhrl ESpftdrfavmufom wufcJUEdkifMuonf/
þtaMumif;udk udk0ifharmftm; ajymjy&m olu ]]bmhaMumifh ta&;BuD;
ae&wmvJAs? cifAsm; eufjzefcgjyefawmhrSmrdkUvm;}}[k jyefar;í ]zifNrJNrD;wdkif;
NrJyghavawmhonf/ olvkyfykHESifhqdkvQif tysKdacsmuvnf; aygonfESifh
&GmOD;wGif&SdMuaom tysKdacsmrsm;tdrfodkU vaygufvdkUrS a&mufygrnfavm[k
atmufarhrdonf/ okdU&mwGif uREkfyf\qE´udk jznfhpGrf;ay;ouJUokdU&Sdaom
tjcif;t&mwck jzpfay:vm&avNyD/ zl;pma&;ewf\ zefwD;csuf[k
qdk&efrSmvnf; uRekfyf\ezl;wGif ol\]pm}awG tawmfxyfíaeayawmhrnf/
okdUaomf þtxJwGif pHa'0D\trnfwck yg[efr&Sdjcif;twGuf tHUMord
onf/ a&;NyD;zsufypfjcif;ayavmvnf; rajymwwfacs/
347
rawGUbl;onfh tpfrBuD;
348
uREkfyfvefUrdonf/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyfonfrif;uawmfrrav;tm;
tpfrwa,muftaejzifh cPcP awGUcsifvdrfhrnfr[kwf[k pdwfxJü
qkH;jzwfvkdufonf/ rrav;u uREkfyftaMumif;udk olUarmifudkyku cPcP
ajymbl;ygonf[kqdkum csKdomaom rsufESmxm;ESifhEIwfqufaomfvnf;
þrdef;rBuD;ESifh ywfoufí wGefUaompdwf? &GHUaompdwfrlum; raysmufEdkifacs/
xdktcsdefwGif NrdKUtkyfBuD;onf &kH;wufvsuf&Sd&m rrav;onf uREkfyfwdkUtm;
aumfzDwdkuf,if; udk0ifharmf\aeykHxdkifykHESifh ywfoufí vufcsmay;avawmU
onf/ udk0ifharmfonf vufatmuftrIxrf;rsm;ESifhvnf;aumif;? &Gmol
&Gmom;rsm;ESifhvnf;aumif;? ta&mw0ifaewwfonf[k rdrdMum;&aMumif;?
ta&m0ifvQif t&dkaowefonfqdkaom jrefrmpum;&Sd onfjzpfí
txufwef;t&m&Sdwa,mufyDyD £ajE´&&? wnfwnfwefUwefU?
cefUcefUnm;nm; aewwf&rnfjzpfaMumif;? wtdrfwufqif;vnfywfjcif;rSm
omreft&yfom;rsm;\ tvkyfjzpfí 0efaxmufwef; t&m&Sdwa,muf
tzdkU&mü £ajE´rJUvSaMumif; ponfrsm;jzifh &Snfvsm;pGm vufcsmay;av\/
rxDw&Dvkyfwwfaomt&mwGif ausmif;om;uwnf;u emrnf&vmcJUaom
udk0ifharmfonf rrav\ Mo0g'vufcsmrsm;udk em;wbufrS oGif;í
em;wbufrS xkwfypfvkdufonfhES,f NyKH;NzJNzJBuD;vkyfum pm;p&mrsm;udk
wGifwGifBuD;pm;NyD; olESifh uREkfyfESpfa,mufwnf;&SdonfhES,f pm;zG,frsm;udk
uREkfyfbufodkUwGef;ydkUum ]]pm;ygAs? vkyfygAs? aomufygAs}}[k wkdufwGef;
av\/ udk0ifharmfonf rrav;\pum;rsm;udkwBudrfrQvnf; ruefUuGuf?
wcGef;rQvnf; rSwfom;em,lcJUonfh vu©Pmr&Sdacs/
349
oHa0*&zG,fw&yf
350
vl&nfrvnfaom jrawmifom;rsm;
351
acgif;rmwJUvluav;awG
352
rdef;racsmuav; ESpfa,mufudkvnf; jrif&av&m nDtpfrrsm; jzpfwef&m
onf[k tuJcwfrdí xdktwdkif;rSefuefjcif;udkvnf; aemifwGifod&onf/
nDtpfrokH;azmfwdkU\rsufESmrsm;rSm &Srf;qefonfxifrd&m þonfvnf;
rSefuefaMumif;awGU&onf/ &Gmol&Gmom;rsm;onf udk0ifharmf\ ajcuefrIESifh
ywfoufí wpdwfudk wtdwfjzpfatmif csJUxGifajymqdkvsuf&SdMu &m uREkfyfrSm
vlUpdwfudktuJcwfoavmuf ajyvnfatmifrajymwwfonfESifh pum;jzifh
rulnDyJ &Gmom;vli,frsm;\tuJudkom apmifhMunfhae&ygawmh onf/
&Gmolrsm;teufwGif tawmfpum;wwfaom rdef;rBuD;wa,muf\ pum;cs
csuft& udk0ifharmfu vlemtwGuf t&m&mwm0ef,lygonf[k uwdjyKNyD;
aemuf tdrfay:rS qif;vmcJUMuav\/
tysKdacsmrsm;ESifh tuRrf;0ifykH
353
[k xifcJU&mrS tawmftwef tuRrf;w0if&SdvmaomtcgwGif tBuD;qkH;ESifh
ydkí rsufrSef;wef;rdvmonf/ odkU&mwGif pHa'0DESifh rsufrSef;wef;rdjcif;rsKd;um;
r[kwfao;ay/ trSefrSm udk0ifharmfr&Sdonfh &ufowÅywftwGif;ü aeUpOfvdk
awGU&aomfvnf; rdwfjzpfaqGjzpfom oabmxm;í ]vlysKdvSnfh}vdkonfh
tBuHtpnfyif ray:aygufao;yg/ þ&ufrsm;twGif; tjcm;aom
tysKdacsmrsm;ESifhvnf; oduRrf;atmif vrf;azmufvsuf&Sdygonf/ uREkfyfonf
[kwfrSefonfhtwdkif; ajym&rnfqdkvQif vdifESifhywfoufí acgif;yg;ol
wa,muf jzpfygvsuf woufwmwGif xdktcsdeftydkif;tjcm;uJUodkU
rdef;rpdwful;aom tcsdefonf r&SdcJUbl;yg/ rvkyfuvnf;r&Sd? vGwfvyfaom
rdef;racsmrsm;uvnf; aygonfESifh rnfolUudk ]vSnfh}&vQif awmfvdrfhrnf?
[efvdrfhrnf? ae&musvdrfhrnfqdkonfudk tcsdefukefcHí pOf;pm;pdwful;
rdygonf/ [kwfcsif[kwf? r[kwfcsifae? aemifcgvm aemifcgaps;qdkum
taysmfvdkufwwfaom 0goemvnf;r&SdaomaMumifh rnfolUtm;rQ xda&muf
pGmtBuHrjyKao;yJ tuJcwfqJ &Sdygonf/ odkUaomf igonf þ&Gmol
wa,mufa,mufESifh tdrfaxmifusvdrfhrnf[laomtxifrSmrl a&mufuwnf;
u uyfvsuf &Sdyg\/ rdef;rwa,mufomjzpfcJUvQif ]tnSmvG,f}onf[k
qdk&vdrhfrnf xifygonf/
opfoif;xGufjcif;
354
&,fumarmum ajymavonf/ aemufwaeUwGif opfawm0efxHrS udk0ifharmf
xHokdU trdefUpma&mufvm\/ ¤if;rSm udk0ifharmftm; awmacgif;ESpfa,muf
ESifhtwl opfawmodkUcsufcsif; ]opfoif;} xGuf&ef jzpfavonf/
opfoif;aomtvkyfrSm opfawmt&m&Sdrsm;ESifh vufatmuftrIxrf;rsm;
tzdkU&mü tyifyef;qkH;aom tvkyfwckjzpfí tawmfidkifoGm;Muav&m
rjrifbl;aom tjcif;t&mjrifvdkvSaom uREkfyfrlum; 0rf;ajrmuf0rf;om
jzpfoGm;avonf/ uREkfyf\&TifjyaomrsufESm udkjrif&aomtcg udk0ifharmfu
]]cifAsm;u 0rf;omaeAsm;? awmfawmfMum awmhrnnf;eJUaemf}}[k ajym&m
uREkfyfuvnf; ]]cifAsm;wkdUvkyforQ vkyfyghr,fAsm? rnnf;ygbl;}}[k
jyefajymrdygonf/ aemufwaeUnaewGif 0efpnfpvnfrsm;udk qifESpfaumif
jzihfwifí uREkfyfwkdUvlpkonf opfoif;pcef;odkUxGufcJUMuav\/ opfawm
t&m&Sdrsm;rSm qifrsm; &onfqdkaomfvnf; vlpD;&efr[kwf? ypönf;wif&ef
jzpfav&m vlUtzdkUrSm ajcESpfacsmif;udkom tm;udk;&avonf/ uREkfyfwdkUonf
yxropfoif;pcef; jzpfaom erf;aygif;&GmokdU oGm;&efjzpfaomfvnf; 16
rdkifc&D;udkwnaejzifh aygufatmif roGm;EdkifaomaMumifh 9 rdkifa0;onfh
aygufeuf&Gmuav;ü wntdyfMu&\/ aygufeuf&Gm&Sd opfawmbef*vdkrSm
ESpfrsufESmwGif tum&Sdí ESpfrsufESmwGif vSyfxm;aom (Z&yfuav;t&G,f)
taqmufttkH wckjzpf&m ¤if;pcef;wGif jrawmif awmtkyfBuD;ESifhqkHrdMuí
npm twlwlpm;Muonf/ 9 rdkifc&d; avQmuf&jcif;twGuf udk0ifharmf
ESifhtrIxrf; rsm;tzdkU rnfokdUrQr&Sdaomfvnf; uREkfyfwdkUnDtpfudkrSm tawmf
zm;í xrif;tvGefNrdefMuonf/ uREkfyfwdkUtdyf&modkU 0ifMuaomtcg
wefaqmifrkef; vqef; 8&uf vuav;onf qD;ESif;rsm;tMum;rS arS;rdSefpGm
omvsuf&Sdav \/
355
qifypfxGufjcif;
356
ajrSmufMunfhvdkuf&m uREkfyfwdkUu avatmufrS &Sdaejcif;udk awGU&ojzifh
wjznf;jznf;qufvuf avQmufoGm;Mu\/ va&mifrSm wjcrf;rQom&Sdaom
vrS xGuf&jcif;jzpfonfhtxJwGif qD;ESif;rsm;vnf; tenf;i,f zkH;vsuf
&SdaomaMumifh uREkfyfwdkUonf v,fuefoif;udkyif a&;a&;omjrifí ajcracsmf
ap&atmif owdESifhavQmufMu&\/ ]jAKwf jAKwf}jrnfoHrsm;onf us,fí
us,fívm&mrS zswfueJ&yfoGm;&mwGif &Gmom;ESpfa,mufwkdUonf wefUueJ
&yfí jym;ueJ 0yfvdkufMu\/ uREkfyfwdkUvnf; olwkdUenf;wl uefoif;ay:
wGif av;bufaxmufum ukef;vkdufMuonf/ &Gmom;wa,mufonf
jrufwqkyfudk ajrSmufprf;jy&m uREkfyfwkdUonf avatmufrSyif &Sdaejcif;
udkawGU&onf/ ]jAKwf jAKwf}oHvnf; rMum;&? uREkfyfwkdUvnf; uefoif;&dk;
ay:wGif jym;vsuf wrdepfcefU Mumonfh tawmtwGif; uREkfyf\&ifywf
vIyfcefaomtoHrSm udk,fh[mudk,f Mum;&kHru udk0ifharmfMum;rnfpdk;í
vufjzifh zdxm;&ygao;onf/ &Gmom;awG Mum;vQifMum;ap? qifESifh
udk0ifharmf rMum;vQifNyD;a&m[k atmufarhrdonf/ aeufwcPü ]jAKwf
jAKwf}oHr[kwfyJ odrfhueJ odrfhueJ jzpfaom tjcif;t&mudk cHpm;&Muay&m
ae&mwumwGif twifh&Jaom udk0ifharmfonf ukef;ae&mrS OD;acgif;axmifum
arQmfMunfhvdkufojzifh uREkfyfvnf; olvkyfovdk vdkufívkyf\/ uREkfyftxif
ayw&mcefUavmufwGif arS;rSdefvSaomva&mifü rnf;eufaom t&m0w¦K
BuD; wckudkjrif&\/ &Gmom;ESpfa,mufuvnf; ]]ypfyg? ypfyg}}[k wD;wkd;
ajymoH Mum;&\/ þwGif udk0ifharmfonf uefoif;ay:wGif rkqdk;xdkif
xdkifvsuf &dkfifz,fudk yckH;ü axmufum armif;jzKwfcsvdkuf\/
aoewfoHudk þrQavmuf eD;eD;uyfuyfrMum;&bl;aom uREkfyfrSm
toHaMumifh vefUrdaomfvnf; pdwfcsvufcs rvefUEdkifyJ a&SUrnf;rnf;BuD;udk
vSrf;íMunfhvdkuf&ao;\/ uREkfyftxif qifaumifonf a&SUokdUOD;pdkuf
357
oGm;&m rS wzefjyefítxwGif &Gmom;ESpfa,mufvnf; okwfajcwifMuí
udk0ifharmfESifh uREkfyfwkdUvnf; ¤if;wkdUaemufrS vdkufajy;Mu\/ udk0ifharmfum;
aoewfBuD;wbufESifh uREkfyfudkrSDatmif rajy;Edkifacs/ vrf;c&D;wGif aoewf
ESifh ajy;vkdufvmaom awmtkyfBuD;udkawGUí udk0ifharmfu jyefMunfhzdkUajym&m
awmtkyfBuD;u Oya't& v,fudkpm;aom qif&dkif;udk ajcmufvSefU&kHom
tcGifh&Sdonf[k ajymí udk0ifharmftm; twif;jyefac:oGm;avonf/ eHeuf
vif;í vmMunfhMuaomtcg qifaumifum; rawGU? aoG;uGufBuD;ESifh
OD;pdkufaom ae&mudkom awGU&avonf/ rkqdk;0g&ifhaomawmtkyfBuD;u
OD;acgif;udk xdrSefaomfvnf; OD;aESmufrazmufyJ ]&Syf}írSefNyD; rl;oGm;jcif;
jzpfwef&monf[k ajym\/ rnfodkUyifjzpfap uREkfyftzdkUum; qifypfjcif;udk
jrif&bl;í jrwfonf[k qdkEdkifygonf/
c&D;qufMujcif;
358
wGif acsuav;? '&,fuav;rsm; awGUvdkawGUjim;qdkum aoewfxrf;aom
wynfhaemuf vkdufygvmonfhtwGuf uREkfyfwkdU okH;a,mufrSm aemufqkH;
tzGJUjzpfaeavonf/
vrf;avQmufoGm;MupOf uREkfyfrSm þrQavmufeufaom awmodkU
wBudrfrQ ra&mufbl;onfESifh pdwf0ifpm;zG,faom tjcif;t&mrsm;udk
awGU&\/ ]pdrfhBuD;? NrdKifBuD;? &dyfBuD; awmawmif aea&mifrc}[laom
&uefBuD;twdkif; tvGefBuD;rm;xlxyfaom opfyifBuD;rsm;wGif aygifvkH;cefU
wkwfaomEG,fBuD;rsm; ywf&pfvsuf aeaysmufrxdk;onfh vSnf;vrf;ay:ü
avQmufoGm;pOf opfyg;ysOf;BuD;rsm;udk jrif&í aomEkw¦dK&f rkqkd;onf
q'´efqifrif;\ tpG,fudkjzwf&ef oGm;pOfu awmtkyfudkvnf;owd&rd\/
wae&mü a&tdkfifwckbGm;ueJ ay:vmí qwfokH;av;aumifudkvnf;
awGUvkdufojzifh udk0ifharmfonfwynfhvufrS aoewfudk vSrf;,lvkduf\/
odkUaomfqwfrsm;um; aysmufoGm;avNyD/ þwGifudk0ifharmfonf aoewfudk
wynfhvufodkUjyefay;yJ oludk,fwdkifxrf;um avQmufvm\/ okdU&mwGif
rnfonfhawmaumifudkrQ rawGUyJ erf;aygif;okdU a&mufvmMuygawmhonf/
erf;aygif;AdkvfwJ
359
r0ef;yJ &Sdygrnfavm/ jrefrmjynfbk&ifcH qm[mukwfbwÅvmudk,fwdkif
trJypfxGufpOfu &ufowÅwywfcefU aexdkifcJUbl;onfjzpf&m þtaMumif;
udka&SUwGifrS azmfjyygOD;rnf/ (]]&Sifbk&if wcgxGuf yJBuD;wavScsuf}}[laom
pum;ykHudk xif&Sm;apvdkaomaMumifh jzpfygonf/) AdkvfwJodkU jrefrmESifh
rwlonfh tvkyfMurf;orm; q,fa,mufcefUwdkUvnf; a&mufESifhaeMu&m
u'l;opfckwform;rsm;jzpfí opfoif;&eftwGuf a&mufESifhMuaMumif; od&
avonf/ ae&mXme ajymif;vJ&jcif;udk tvGefESpfoufol uREkfyfrSm erf;aygif;
AdkvfwJ 0&efwmwGif tarmajy xdkifvsuf&SdpOf t&yfav;rsufESmü awmBuD;?
NrdKifBuD;? pdrfhBuD;? prf;BuD;rsm; 0dkif;&Hvsuf&Sdaom &Icif;topftqef;udk
jrif&onfESifh pdwfxJwGifwrsKd;MunfEl;rdygawmhonf/
tjcm;a'orsm;ü v,fawmrsm; NcH&Hjcif;udkom jrif&wwfay&m
erf;aygif;AdkvfwJay:rSrl opfawmrsm;udkom rsufpdwqkH; jrif&yg\/
a&S;acwfü &rnf;oif;ESifh ysOf;rem; blwmrsm;tMum; rD;&xm;ckwfoGm;pOf
uRef;awmBuD;rsm;udk jrif&í erf;aygif;opfpcef;udk owd&vGrf;qGwfrd&m
þacwfwGifrlum; uRef;awmrsm;udk rjrif&awmhyJ (jyKef;ukefavonfrod)
rD;&xm;vrf; eHab;wavQmufü &Sif;&Sif;BuD;jrif&ojzifh a&S;acwfa[mif;
atmufarhvSygonf/
awm0ufwaumif&jcif;
360
a'ojzpf&m pifppfrSm jrefrmwjynfvkH;wGif awmwd&pämef tpkHqkH;jzpfí
bk&ifcH qm[mukwfbwÅvmESifh t*Fvdyft&m&SdBuD;rsm; tzGJUwdkUvGefcJUaom
ESpfu awmypf&ef vma&mufcJUMubl;avonf/
awmacgif;wa,mufESifh &Gmrkqdk;onf ae0ifcsdefomomwGif jyefa&muf
vmMuí rkqdk;u awm0ufuav;waumifudk ausmydk;vsuf ygvm\/
tdrfMuuf? tdrf0ufom;rsm;udkom trsm;tm;jzifh pm;&bl;aom uREkfyfwdkU
nDtpfudkrSm awm0ufwaumif&cJUjcif;twGuf taysmfqkH;vlESpfa,muf
aywnf;/ tjcm;vlrsm;onf csufjyKwfNyD;&Sdaom [if;xrif;jzifh npm
pm;Muaomfvnf; uREkfyfwkdUnDtpfudkrlum; awm0ufom;usufrS pm;rnfqdk
um xrif;rpm;ao;yJ 0ufaumif]zsuf}jcif;udk apmifhMunfhaeMu\/
aygifom;rsm;udk uif&eftwGuf wkH;wpfjcif;? 0rf;wGif;om;ac: tonf;ESvkH;
ponfrsm;udk csuf&eftwGuf vSD;jzwfjcif; ponfjzifh jyifqifNyD;aemuf
pdwfyg0ifzG,f taumif;qkH;aom tvkyfrSm OD;acgif;udkjyifqif&jcif;yifjzpf\/
wae&mü usif;BuD;wckudkwl;í tifzuf? iSufaysmzuf ponfwdkUudk
xlxyfpGmcif;usif;NyD;vQif tarG;trSifrsm; ajymifpifatmifjcpfum &EdkiforQ
aom *sif;? i&kwf? MuufoGefjzLponfh tarT;tBudKifrsm;jzifh vl;e,fxm;onfh
0ufacgif;udk zufrsm;ay:üwifí wzef zuf&Gufrsm;jzifh xlxyfpGmzkH;tkyfNyD;rS
tay:qkH;wGif ajrBuD;rsm; zkH;zday;Mu\/ ¤if;aemufaygcsifwdkif;aygaom
xif;wkH;BuD;rsm;udk usif;ay:üwifí {&mrrD;ykHBuD;jzpfatmif &IdUarT;ay;Mu\/
xif;wkH;BuD;rsm;udk avmifuRrf;í&J&JeDaom rD;usDcJBuD;rsm; jzpfvmaomtcg
wHpdkUjzifh xdk;xm;onfh 0ufaygifom;wkH;BuD;rsm;udk rD;teD;üuifí 0rf;wGif;
om;tdk;udk vnf; rD;zdkeHab;wGif csufMuavonf/ rD;usD;a&m rD;awmufyg
tvGeftm;aumif;onfjzpfí 0ufom;uifrSm uREkfyfwdkUxifoavmuf rMumyJ
usufaomtydkif;udk zJUpm;Edkifaom tajcodkUrMumrD a&mufvmavonf/
361
tb,fhaMumifh t&ufaomufoenf;
362
pm;p&maumif;rsm;ygaom xrif;yJGudk jrif&jcif;onf uREkfyftzkdUBuD;pGmaom
aoG;aqmjcif;BuD;wckjzpf\/ taomufuav;ygvQif omíaumif;avpG[k
owdr&yJ raeEdkifatmif jzpf\/ xdkUaMumifhvnf; w&kwfjynfodkU
a&mufcJUpOfu xrif;pm;yGJrsm;wGif wcGufwavrQudk vufrvTwfEdkifyJ
jzpfcJU&\/ uREkfyftzdkU&mü taomufudk csKd;ESdrfvdkvQif tpm;aumif;
pm;csifwwfaom0goemudkyg csKd;ESdrfrS jzpfrnf[k odjrif\/
xdkUaMumifh toufBuD;&ifhvmNyDjzpfaom þaemufydkif;wGif xrif;[if;
udka&Smifí rkefvmxkyf? Al;oD;? c0JoD;? rkefvmO ponfh [if;oD;
[if;&Gufrsm;udkcsnf; NyKwfNyD; &ufowÅwywfwdkifwkdif pm;cJUonfh
tywfaygif;rSm awmfawmfrsm;cJUygNyD/ þenf;rSm tpmtdrfudk &Sif;vif;jcif;
jzpfí usef;rma&;twGuf aumif;onfhjyif tpm;aumif;pm;csif wwfonfh
]tmomief;ief;}&Sdjcif;udkvnf; jywfapEdkifonf[k awGU&\/ tpm;aumif;
pm;zkdU wrf;wjcif;r&SdcJUvQif omíaumif;ap&efqdkum taomufuav;
awmifhwrIqdkonfrSmvnf; t"dyÜm,fr&Sd jzpfvmygawmhonf/ þtavh
tusifhaMumifh w&kwfpm;yGJrsm;ü wcGufavmuf aomufcsifaompdwfudkvnf;
csKd;ESdrfEdkifcJUygNyD/ odkU&mwGif uREkfyfþrQavmuf BudK;pm;jcif;rSm Ak'¨u
'kp&dkufq,fyg;wGif oGwfoGif;í a[mawmfrlcJUonfh ok&mar&,twGuf
aMumifh i&JBuD;vdrfhrnf[k ,kHMunfaomaMumifhum; r[kwf? w&m;tm;xkwf
jcif;ü taESmifht,Sufjzpfí "r®rdwfaqGrsm; txifvJGrnfudk (olwkdUtwGuf)
pdk;&drfaomaMumifh [if;&GufjyKwf oufoufpm;NyD; wyifwyef;avhusifhxm;
jcif;jzpfygonf/
363
Zdrf&Sdaomnwn
364
wydócefU&Sdaom awm0ufom;wuifrSmvnf; uRwfvkeD;yg;&SdcJUavNyD/
xrif;um; tvsOf;rpm;Muawmhacs/ a&S;a[mif; aESmif;jzpfrsm;taMumif;
ajymíukefEdkifonf r&Sdaomfvnf; wcsufwcsuf pum;tjywfwGif uREkfyfu
qm[mukwfbwÅvm trJypfvmpOfu taMumif;udk ar;ojzifh udk0ifharmfu
olodorQudk tao;pdwfajymjyonfh txJrS uREkfyfrSwfrdoavmuf a&;om;
azmfjy&ygOD;rnf/
bk&ifcH trJypfjcif;
365
NAdwdoQtpdk;&\ yg;eyfykHrSm xdkrQavmuf ta&;BuD;onf[k
trdefUxkwfqifhonfr[kwf? odkUaomfopfawmbuf t&m&Sdrsm;tm;vkH;ESifh
e,fbufqdkif&m 0efaxmuf? NrdKUtkyfrSpí &GmolBuD;rsm;wdkifatmif þtwdkif;
yif em;vnfxm;Muavonf/
Edkif0ifbmv tpjyKonfESifh wNydKifeuf erf;aygif;&Gm ywf0ef;usif
{&d,mpwk&ef;rdkifaygif;rsm;pGm twGif; awmMuyfawmacgif;rsm;u ae&m
tESHUtjym;wGif qm;rsm;pkHykHcsxm;Mu&\/ qm;rsm;a&mufatmif wifydkU&jcif;
rSm e,ft&m&Sdrsm;\ wm0efjzpfí awmMuyfawmacgif;rsm;u ¤if;qm;rsm;udk
oifhavsmfaom ae&mrsm;ü pkykHMu&\/ awmwd&pämef&dkif;rsm; onftiefBudKuf
wwfaom obm0&Sdav&m ¤if;e,fy,fw0dkufwGif BuJjzefUum vSnfhvnf
usufpm;vsuf&Sdaom awmwd&pämefrsm;udkerf;aygif;&Gm e,fw0dkfuftwGif;
pk&kH;a&muf&SdvmMuapjcif;iSm qm;ykHrsm;jzifh jzm;a,mif;aoG;aqmif,ljcif;
jzpf\/ awmwd&pämefrsm;onf qm;udkvmí vsufMuav&m awmacgif;rsm;
u qm;ykHrsm;udk rMumrMum vmMunfhNyD; qm;jznfhay;&avonf/ qm;ykH
rsm;udkvSnfhvnfí ]tifpyuf&Sif;}vkyfaom t&m&Sdu wckaom qm;ykHü
qm;jywfvyfaejcif;udk awGUonfqdktHU/ wm0efusaom awmacgif;
awmMuyfrlum; tvkyfjyKwfzdkUaocsmavNyD/ þtaMumif;udk t&m&Sdu
ta&;r,lyJ oufnSmvdkufygvQifvnf; olUtxuft&m&Sdu (&Gmom;rsm;\
tultnDjzifh) wenf;enf; odwwfonfjzpfí t&m&Sdyg jyKwfzdkUaocsm
avonf/
366
bk&ifcHqdkufa&mufjcif;
367
erf;aygif;&GmokdU jrif;rsm;ESifh oGm;Muí ypönf;rsm;udkqifrsm;jzifh a&S;OD;pGm
wifvTwfvkduf\/ bk&ifcHonf a&ysH&GmqdyfwGif oabFmay:ü wntdyfí
aemufwaeUwGif erf;aygif;okdUa&mufaomtcg AdkvfwJudk0dkif;&Hvsuf
rkd;umwJrsm; toifhaqmufvkyfNyD;jzpfaeavNyD/ bk&ifcHonf AdkvfwJay:wGif
eef;xdkifí twGif;0ef? tjyif0ef? tBuD;? ti,f? tvwf wkdUonf
rkd;umwJrsm;ü pwJcsMuvonf/
om;aumifrsm;\oif;csKdif;
368
&Sdonfqdk\/ &Gmom;rsm;rlum; ¤if;wdkUtwGuf a0pk&&Sdaom tom;rsm;udk
Muyfwifajcmufvkyfjcif;? aevSef;trJajcmufvkyfjcif; ponfjzifh tawmfpD;yGm;
jzpfMuí tvGefaysmfMuonfqdk\/ aemufqkH;ü ESpfukefí c&pfprwf
&ufowÅywf NyD;qkH;ojzifh bk&ifcHwdkUvlpk jyefoGm;Muaomtcg erf;aygif;
AdkvfwJ ywf0ef;usifw0dkufrSm om;aumifrsm;\ oif;csKdif;ukef;yrmjzpfí
ykyfapmfeHusef&pfonf[k ajymMuavonf/
udk0ifharmfonf txufyg taMumif;t&mrsm;udkajymjyí NyD;qkH;aom
tcg qD;ESif;rsm;onf atmufwGifuREkfyfwkdUxdkifvsuf&Sdoam opfyifBuD;\
t&Gufrsm;tMum;rS xdk;azmufumusvmí rD;ykHBuD;rSmvnf; w&SJ&SJjrnfvsuf
&Sd&mwGif uREkfyfwkdUrSm wntwGufwmtzdkU pum;ukefavmufNyDqdkum
AdkvfwJay:odkU wufvmMuav\/ ppfppfrSm pum;ukefMujcif;um; r[kwf?
(okH;av;nqufNyD; rtdyfyJ ajymp&m pum;&SdolESpfa,mufjzpfonf/)
eHeufapmapm opfoif;xGufMu&rnftwGufaMumifh ]csKd}xm;vdkufMujcif;
rQom jzpfavonf/ uREkfyf\ 0goemwckrSmvnf; aumif;pGmtuRrf;
r0ifaom vlwa,mufESifh 10 rdepf ajymp&mpum; &SmrawGUwwfaomfvnf;
avpyfwnfhaom oli,fcsif;a[mif;wa,mufESifhrl okH;av;nrtdyfyJESifh
pum;ajymEdkif\/ ajymvnf;ajymcJUbl;vSavNyD/
pmpkHjcif;\ tusKd;aus;Zl;
369
pm;NrKHUjyefvsuf&Sd\/ (uREkfyfrSm 'pfuif;? paumh? ouúa&;paom t*Fvdyf
pma&;q&mBuD;rsm;\ 0w¦Kaumif; tajrmuftjrm;udk zwfcJU&bl;í
t*FvdyfvlrsKd;rsm;\ aumif;jrwfaom tcsuftvufrsm;udk odxm;&onfhjyif
rdcifzcifwkdU udk,fwdkifuvnf; rif;pdk;&mZmESifh ywfouforQaom udpörsm;
wGif txifBuD;atmif oifjyxm;cJUMuonfjzpfaomaMumifh bk&if0g'ESifh
¤if;\tquftoG,fjzpfaom AsL&dkua&pDudk awmfawmf txifBuD;cJUrd\/
pOf;pm;OmPfu awmfvSefcsifapumrlvnf; twGif;pdwfu OD;nGwfvsuf&Sd\/
touf 40 t&G,favmufwGif aomrwfpydef;\ ]vlom;\tcGifhta&;}
[laom pmtkyfudkzwf&onfwGifrS pOf;pm;OmPf aumif;aumif;BuD;yGifhvif;NyD;
AsL&dkua&pDESifhya'o&mZf? {u&mZfpepfrsm;udk MunfndKav;pm;umjzifh
OD;nGwfcsifwwfaom apwemrsKd; vkH;0 tjrpfuRwfxGufoGm;cJUygonf/
þtjcif;t&mudk awG;rdaomtcg ]igonf pmpkHatmif rzwfcJU&vQif
tawmfEkHcsmaom vlwa,mufjzpfvdrfhrnf[lívnf; rSwfcsufcscJUygonf/
xdkeHeufü udk0ifharmfonf qm[mukwfbwÅvm\ ae&müvnf;aumif;?
uREkfyfonf twGif;0efcsKyfae&müvnf;aumif; toD;oD;xdkifumaumfzD
aomufNyD;aemuf opfoif;pcef;odkU xGufMuav\/ nDawmfarmiftm;rlum;
awmtkyfuav;rsm;ESifh pma&;armifjrwdkU\ pm;yJGokdUydkUvkduf&onf/
]opfoif;}tvkyf
370
aoatmif owfay;&aomtvkyfyifjzpf\/ xkdpOfurl uRef;opfrsm;xkwf
vkyfjcif;tvkyfudk jrefrmopfukefonfrsm;teufrS [kwÅdywÅdvkyfEdkifol
enf;yg;í bDbDwDpD? pwD;vfb&m;om;? ruf*&*¾gpaom EdkifiHjcm; ukrÜPD
BuD;rsm;om vkyfudkifEdkifMuavonf/ jrefrmopfukefonfrsm; rSm
aiG&if;rvkHavmufonfhjyif NAdwdoQtpdk;&uvnf; jrefrmukefonfrsm;
vdkufemzdkU cJ,Of;avmufatmif pnf;urf;Oya'rsm; jyKvkyfxm;jcif;aMumifh
rvkyfEdkifyJ&SdMu&onf[k jrefrmukefonfrsm;u ajymMu\/ udk0ifharmfurl
jrefrmukefonfrsm;\ ruRrf;usifrIvnf; ygonf[k ajymbl;\/
rnfodkUyifjzpfap jrefrmukefonfrsm;rSm ]atmfvJ ewfowf}[k ac:aom
uRef;opftydeftajcmufrsm;rSwyg; vkyfEdkifol r&SdMuacs/ EdkifiHjcm;ukrÜPDBuD;
wcku uRef;awmwckudk avvHqGJNyD;aemuf ¤if;awmrSuRef;opfrsm;udk
ckwfcsif&mckwfvSJí ,l&onfr[kwf? opfoif;aom opfawmt&m&Sdu
oifhawmfonfxifaom uRef;yifrsm;udk a&G;cs,fowfrSwfí ]owf}ay;&\/
rnfonfhuRef;yifudk owfay;oifhonf qkd&müvnf; opfawm
Oya't& twdtus owfrSwfxm;onfjzpf&m opfawmt&m&Sdu
¤if;pnf;urf; Oya'twdkif; owday;&jcif;jzpf\/ ukrÜPDrsm;\tvdkrSm
rdrdwdkU avvHqGJxm;onfh uRef;awmxJrS tacsmqkH;? tvSqkH;aom
uRef;yifBuD;rsm;udk vSJ,l&efjzpfav&m tpdk;&url tBuD;qkH;? tacsmqkH;
rsm;udkcsnf; owfay;onfr[kwf? wyifESifhwyif yl;uyfvGef;ojzifh rBuD;yGm;
Edkifaom uRef;yifrsm;udkvnf; nSyfíxnfhcsifao;onf/
opfoif;t&m&Sdonf ukrÜPDrsm;\ tBudKufcsnf; vkyfay;ygu
txuf tpdk;&t&m&Sd\ Budrf;armif;jcif;cH&í tpdk;&\ tBudKufcsnf;
vkyfjyefyguvnf; ukrÜPDrsm;\ twkdiftawm cH&avonf/ ,if;uJUodkU
twkdifcH&aom tcgüvnf; txuft&m&Sdu tpdk;&\ tusKd;udkMunfhwwf
371
aom opfoif;t&m&Sdqdkí csD;usL;onr[kwf? rQwatmifrvkyfwwfaom
t&m&Sdwa,muf[lí armif;rJjcif;cH&wwfao;onf/ tpdk;&uvnf; NAdwdoQ?
ukrÜPDBuD;rsm;uvnf; t*FvdyfjzpfonfhtwGufaMumifh jrefrmt&m&Sdrsm;rSm
]tuif;yg;}zdkU tvGefta&;BuD;avonf/ þudpörsKd;ü opfoif;t&m&Sdonf
rdr\
d 0wÅ&m;twdkif; wduspGm aqmif&Gufwwfaom vlwa,mufayavm
[lonfudk rSefuefatmif tuJcwfwwfzkdU ta&;BuD;\/ txuft&m&SdBuD;
udk,fwdkifrSmvnf; (opfaumif;? opfacsmrsm;rsm;&vdkonfhtwGuf) ukrÜPD
BuD;rsm;u vmbfxkd;onf[lí jzpfEdkifayao;onf/ ukrÜPDBuD;rsm;onf
opfoif;t&m&Sdtm; opfoif;ckduftwGif; pnfoGwfAl; ponfh pm;aumif;
aomufzG,frsm; ydkUwwfMuonfqdk&m udk0ifharmfrSmrl vmbfrpm;[lí
emrnf&aom t&m&Sdwa,mufjzpfaomaMumifh ,kwfpGmhtqkH; ig;aowÅmwAl;
rQyif ydkUMujci;fudk rjrifcJU&ay/
tawmf]zm;}aomtvkyf
372
tkyfpkokH;pkcJGí xGufoGm;MupOf udk0ifharmfESifh uREkfyfonf wae&müxdkifum
aq;vdyfaomufvsuf apmifhaeMu&m uRekfyfu awmawmif\om,mykHudk
vSrf;Munfh,if; ]]awmfawmfZdrf&Sdom;yJAsKdU}}[k ajymvkdufojzifh udk0ifharmfu
]]Munfhao;wmayghAsm}}[k jyefajymavonf/ pD;u&ufwvdyf rukefrD
awmifatmufqDrS ]0l;}[k atmfoHMum;&í uREkfyfwdkUonf toHMum;&modkU
qif;oGm;Muav&m ¤if;wkdUa&G;cs,fxm;aom uRef;yifwyifudk awGU&av\/
udk0ifharmfonf pnf;urf;ESifh nDnGwfonf[k tqkH;tjzwfay;í
¤if;uRef;yifü udk,fwdkifvufrSwfa&;xdk;&avonf/ þwGif opfckwform;
onf uRef;yif\cg;udk cGefjzifhvSnfhywfum wywfjynfhatmif
ayguf&avonf/ cGef&mcsif;qufrdNyD; wywfjynfhvQif uRef;yifaoonf[k
qdkavonf/ okdU&mwGif csufcsif;um; r[kwf? twefMumrSaoNyD;
ajcmufonfwdkfifatmifxm;í aumif;aumif;aoGUajcmuf csdefwGifrS
vSJ,l&avonf/
rsm;rMumrD awmifurf;yg;,HqDrS ]0l;}oHMum;í udk0ifharmfESifh uREkfyfwdkU
wufoGm;Mu&m a&S;enf;twdkif; a&G;cs,fxm;onfh uRef;yifwGif
vufrSwfxkd;í opfckwform;ESifh vTJxm;cJUavonf/ þodkUjzifh awmtkyf
uav;rsm; a&G;cs,fxm;onfh uRef;yif&Sd&mrS ]0l;}oHMum;wdkif;
awmifurf;yg;,HwGif qif;csnfwufcsnf acgufwkHUacgufjyef oGm;vmMu&
ay&m awmifrSmvnf; vrf;xGifxm;jcif;r&SdyJ t&dkif;oufouf jzpfaom
aMumifh okH;av;em&DrQ MumaomtcgwGif uREkfyfzm;vdkufykHrSm vQmxGufrwwf
&Sdygawmhonf/ okdU&mwGif aeUpOfrdkif 20 cefUvrf;avQmufzdkU tavhtusifh
jyKvkyfxm;Muonfh udk0ifharmfESifhopfawmtrIxrf;rsm;rlum; waeUtzdkU&mü
udpö&SdMuykHr&acs/ 11 em&DcefU tcsdefwGif uREkfyfwdkUonf eHeufpm
pm;&eftwGuf AdkvfwJodkU jyefvmMuav\/
373
arT;vkdufonfh0ufacgif;
374
awmhonf/ uREkfyfonfA[kokwtwGuf opfoif;vdkufcJUaomfvnf; weHeuf
ESifhyifvkHavmufNyD;jzpfí aemufaeUrsm;wGif erf;aygif;&GmESifh ywf0ef;usif
wkdUudk vSnfhvnf Munfh&Ijcif;jzifhtcsdefukefapygonf/
qifaumufjcif;\tEÅ&m,f
375
rawGU&onfrSm xl;jcm;aMumif;ajymjy\/ uREkfyfrSm ol\pum;aMumifh
tenf;i,f pdwfroufomaomfvnf; c&D;a0;a0; vrf;avQmuf&&kHjyif
r&Sdqdkum ajzqnfEdkifygonf/ qufvufí avQmufMuaomtcg qifOD;onf
rMumcP &yfum&yfumem;pGifh\/ ]]bmvkyfwmvJ}}[k uREkfyfu ar;&m
]]cavmufoHudkem;axmif&onf}}[kajym\/
rdkif0ufcefUrQqufvufavQmufvmMuonfwGifrS cavmufoHwcsufwcsuf
oJUoJUuav; Mum;&í uREkfyftm;wufvm\/ cavmufoHonf
wjznf;jznf; us,fonfxufus,fvmí uREkfyfwkdUvnf; cyfokwfokwf
avQmufvmMupOf awmfawmfeD;uyfvmonfxifumrS jAKef;ueJ toHwdwf
oGm;\/ þwGif qifOD;pD;onf uREkfyftm; vufjyum tcsufay;í
wefU&yfckdif;onfESifh pdk;&drfpGmjzifh &yfvdkuf&\/ cavmufoHonf
ig;puúefUavmufwGif wcsufwcsuf Mum;vmcJU&mrS ,ckrlwrdepfcefU
wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/
]]bmjzpfwmvJAs udkjr}}
]]cavmufoH wdwfoGm;wmu bmaMumifhvJAsm}}
]]qif&dkif;eJUawGUvQif qifru cavmufoHrMum;&atmif vnfyif;eJU
nSyfxm;wwfw,fq&m}}
]]olUudk vlrawGUap&atmifvdkUvm;}}
]][kwfwmaygh olwkdUbmombm0 aysmfjrL;csifwmaygh q&m}}
]]'gjzifh usKyfwkdUb,fhES,fvkyfyghr,f}}
]]qif&dkif;eJUawGU&dk;rSefvQif vdkufwwfw,fq&m? opfyifay: wufay
awmh}}
]]olwkdUcsif;]vdkuf}wmudk wufMunfhzdkUvm;Asm}}
]]olwdkUcsif;vJ vkdufw,f? vludkvJ vkdufwwfwmyJ}}
376
uREkfyfum; tawmfvefUoGm;avNyD/ odkUaomf vGefNyD;tjzpfudk awG;ylNyD;
igvdkufcJUrdjcif;um;rSm;avNyD[k rdrdudk,fudk tjypfqdkwwfaom 0goemr&Sd
onftavsmuf &Gufzsifzdeyfuav;udk uysmu,mcRwfí twuf&vG,faom
opfyifwyifay:odkU wufav\/
]]EdkU cifAsm;aumAs}}
]]uRefawmfuawmh qifrudk oGm;Munfh&tkH;r,fq&m? 'Dxufjrifhjrifh
rwufEdkifbl;vm; q&m}}
]]'Davmufqdk rvGwfao;bl;vm;}}
]]vGwfawmhvGwfygw,f? cyfjrifhjrifhwufNyD; qifrudk arQmfMunfhvQif
jrifEdkifrvm;vkdUyg}}
uREkfyfrSm bkef;BuD;ausmif;om;b0uwnf;u opfyifwufjcif;tvkyfü
tawmftavhtusifh&SdcJUonfjzpfí (i,fpOfu wufcJUjcif;rsm;onf tcsufxJ
wGif tokH;0ifwwfvSonf/) opfyifBuD;ay:odkU wufEdkiforQ jrifhatmifwuf
NyD; ,cifu cavmufoH Mum;&mbufodkU arQmfMunfhvkduf&mwGif udkif;awm
BuD;wckxJü rnf;rnf;BuD;&Sdaom t&m0w¦KBuD;ESpfckudk jrif&av\/
]]rnf;rnf;BuD;awGjrifw,fAsKdU? qifESpfaumifeJUwlw,f}}
]][kwfvdrfhr,fq&ma&U? q&m 'Duae&pftkH;aemf}}
]]cifAsm;u b,foGm;rSmvJ}}
]]uRefawmfqifaemufudk vkdufacsOD;r,f}}
uREkfyfrSm qif&dkif;rsm;ESifhra0;aom awmeufBuD;xJwGif wa,muf
wnf;ae&pf&rnfh tpDtpOfudkrBudKufaomfvnf; tjcm;enf;vrf; rjrifonf
ESifh oabmwlvkduf&av\/ qifOD;pD;xGufoGm;aom tcguREkfyfrSm wpf
a,mufwnf;ae&pfcJU&í tm;i,f&onfhtxJwGifawmxJü vlESifhqif&dkif;
awGUíopfyifay:okdU wufajy;aomvltm; qif&dkif;u yifpnfudk OD;acgif;jzifh
377
wdkufcswwfonfqdkaom tjzpftysufudk owd&ojzifh tm;wufzG,f
jzpfrvmacs/ odkUaomf qm&dkuf'g[*¾wf\ pGefUpm;cef;0w¦Kaygif;
ajrmufjrm;pGmwkdUudk zwfxm;cJUaom uREkfyfrSm tvifuGmwmrdef;onf
þtajctaersKd;ü b,fuJUodkU jyKvkyfacsrnfenf;[k qifjcifum
twkcdk;vsuf aq;wHudkxkwfNyD; aq;wqkH aomufvkdufygao;onf/
(&,fp&ma&;jcif;r[kwf? wu,fvkyfjcif;jzpf\/ rdrdudk,fwdkif r&Jaomfvnf;
owÅd&Sdaomvlrsm; jyKrlykHudk owd&jcif;tm;jzifh tm;jznfhEdkifjcif;onf
pGefUpm;cef;0w¦Krsm; zwf&Ijcif;\ tusKd;aus;Zl;aywnf;/)
aq;wqkHukefaomtcg qifESpfaumif&SdaombufqDrS ]0l;?0g;?0l;?0g;}
[kukef;ínpfatmfaom toHrsm;Mum;&ojzifh arQmfMunfhvkduf&mwGif
udkif;awmxJrS rnf;rnf;BuD;ESpfckteuf wckonfwckudkcGJcGmí cyfokwfokwf
a&GUoGm;onfudk jrifvdkuf&avonf/ twefBuD;Mumaomtcg cavmufoH
]*avmif *avmif}ESifh qifOD;pD;u qifrtm; armif;vmjcif;udk jrif&ygonf/
þwGifrS uREkfyfonf opfyifay:rS qif;vmcJUav\/ atmufodkU
a&mufaomtcg qifOD;pD;u-
]]qifpD;rvm;q&m}}
]]uwDrSrygyJeJU b,fvdkvkyf pD;&vJAs}}
]]OD;acgif;ay: xdkifpD;ayghq&m? uRefawmfwdkU 'DvdkpD;wmyJ}}
]]rjzpfygbl;As? vdrfhusrSmaygh}}
]]'gjzifh vnfyif;cGpD;q&m}}
rvkyfbl;aom tvkyfudkvkyfjcif;tm;jzifh ]pkH}csifaom 0goem&Sdonfh
uREkfyfonf pD;&efoabmwlojzifh qifOD;pD;u qifrudk 0yfcdkif;NyD;
qif\vufay:rS vnfyif;ay:odkU cJ,Of;pGm wuf&av\/ vnfyif;üum;
BuD;pGmaom oHB udK;BuD; ywfcsnfxm;av&m uREkfyfonf oHBudK;aemufücGxdkif
378
umoHBudK;udkudkifxm;&avonf/ xdkUaemufqifOD;pD;u xdkcdkif;NyD;aemufrS
armif;vsufvdkufvm&m qifronfa&SUrS cyfokwfokwf vSrf;vmav\/
xl;jcm;aom tjcif;t&mwck owdjyKrdonfrSm qifronfaemufrSvkdufygvm
aomqifOD;pD;tm; wcPuav;rQ rsufjcnfjywfrcHyJ vuf0JbufrSjzpfap?
vuf,mbufrSjzpfap qifOD;pD;udk jrif&avmufatmif OD;acgif;udk
wajymif;wnf;ajymif;? wapmif;wnf; apmif;iJUum jyKjyifoGm;ygavawmh
onf/
owÅdjyjcif;
379
]]cifAsm;[muoHB udK;udk udkifxm;wmudk;As? vufvTwfpD;rSaygh}}[k ajymvkduf
onf uREkfyfonfcsufcsif;yif vufvTwfípD;vdkufonf/ tjcm;vlwa,muf
u xkduJUodkUajymvkdufvQif uREkfyfjyKvkyfvdrhfrnfr[kwf? udk0ifharmfrlum;
ol\usDpm;jcifudk woufvkH;cHcJU&ojzifh owdÅdaMumifonf[k xifrnfpdk;
aomaMumifh (vdrfhusNyD; usKd;awmhrSusKd;ap)pGefUí vkyfjyvdkufjcif;
jzpfavonf/ udk0ifharmfESifh uREkfyfonf a&SUwGifvnf; þtjzpftysuf
uav;rsKd;awG &Sdygao;onf/
qifpdwfaumufjcif;
380
pD;onfjzpfap ¤if;\udk,fEGJUykHudk oabmraygufao;orQ umvywfvkH;
owdESifhvkduf&í usawmhrvdkvdk jzpfwwf\/ owÅ0g\ udk,fEGJUykHudk
em;vnfí ][ef}ay; wwfaomtcgrS pdwfacsmifcsdpGmESifh pD;ívdkufEdkif\/
uREkfyfrSmi,fuwnf;u EGm;? uRJ? jrif; ponfwkdUudk pD;wwfatmif
oifxm;oljzpfonfhtwGuf aMumifh rnfonfhowÅ0gudk pD;onfjzpfap?
olwyg;xuf oabmaygufvG,f avonf/ okdUESifhvnf; uREkfyfrSm
vrf;c&D;wGif tusnftwnf;wckESifh BuKH&ao;\/ udkjr\qifonf
vrf;ajzmifhajzmifhroGm;yJ eHab;wbufwcsufodkUa&GUajymif;um [dkuyf
onfuyfvkyf\/ xdktcsdefwGif 16 rdkifc&D;teuf 13rdkifcefU
aygufvmcJUNyDjzpfí 3rdkifcefUrQom vdkawmh&m aeuvnf;tawmfuav;
yljyif;pjyKvmavNyD/
]]cifAsmhqif bmjzpfwmvJAs}}
]]pdwfaumufcsifwm q&ma&U}}
]]bmjyKvdkUvJAsm}}
]]olwkdUu erf;aygif;eJUjrawmifc&D;qdkvQif aygufe,frSm waxmufem;
aeusAs? 'DwacgufawmufavQmufarmif;vmavawmh uyfoD;uyfoyf
vkyfcsifw,fq&m? [JU aumifr...}}ajym,if;qdk,if; qifronf
vrf;ab;ü&Sdaom csKHyifrsm;xJodkU qufueJwkd;0ifvkduf&m qifOD;pD;\
OD;acgi;fudk opfudkif;rsm; &dkufoGm;ojzifh uHaumif;íom rusyJ&Sd\/
uREkfyfrlum; ol\ausmaemufrS jym;ueJ0iftdyfvkduf&\/ tdyfrnfhom
tdyf&onf/ qifOD;pD;vdrfhusvQifvnf; uREkfyfudkyg yGwfwkdufcsoGm;rnf
jzpfavonf/ þwGifvufjrefaom qifOD;pD;onf qifr\OD;acgif;BuD;udk
cRef;ESifh ESpfcsufokH;csufqufí ayguf,if; yg;pyfuvnf; ukef;í
atmfaigufonfwGifrS qifronf csKHrScGmí vrf;ay:odkU wufvmavonf/
381
]]uHaumif;vkdUAsm? cifAsm;us,if usKyfygusrSmyJ}}
]]'Davmuf rjzpfaybl;vm;vdkU uRefawmfu owdvdkoGm;w,fq&m}}
]]'Dqifru 'Dvdkvkyfaeusvm;Asm}}
]]vkyfcJygw,f q&m? aeu eJeJylvmvdkUyg? olwkdUu reufwpcef;
newpcef; oGm;aeusrSm wqufwnf;armif;vkdufawmh pdwfaumufwmyg
q&m? vlvdkaygh}}
nDawmfarmifvkdufygaom qifrSmrl a&SUüawmfawmfjywfuGmoGm;NyDjzpf
&m qifOD;pD;onf qifrudkpdwfqdk;qdk;ESifh cRef;jzifhESifíarmif;onfwGif
qifronf ykueJ ykueJjzpfatmifajcvSrf;usJBuD;ESifh vSrf;aomaMumifh
uREkfyfrSm ajrBud;ESifheD;uyfvmonf[k xifrdonf/ rMumrD a&SUrSqifrudk
rSDvmMu\/
jrawmif&GmodkUa&mufí okH;xyfausmif;BuD;xJrS jzwfvmMuaomtcg
wefaqmifrkef; vjynfhaeUjzpfí Oykofonfrsm;onf ausmif;BuD;ay:rS
uREkfyfwkdUtm; xGufMunfhaeMu&m ¤if;wkdUteufwGif uREkfyf\c,fravmif;
udkvnf; jrifcJU&onf/ xdknaeü tpkefaps;oabFma&m tqefaps;oabFmyg
jrawmif&Gmü qkdufuyfí tdyfrnfjzpf&m þtwGufaMumifhwaMumif;?
wefaqmifwkdifyGJaMumifhwaMumif; &Gmuav;rSm ododomomvIyfvIyf&G&G
&Sdae\/ þtxJwGif &efukefrSvmMuonfh uREkfyfwkdUnDtpfudkESpfa,mufu
qifESpfpD;ESifh awmrSqif;vmMujcif;onfvnf; tysKdacsmrsm;\ ESvkH;aoG;udk
wkd;í vIyfckefjcif; jzpfapavoavm[k awG;awmrdonf/
382
rpdk;wkdUnDtpfrwawG
383
&Sd\/ (okdU&mwGif &kyf0g'orm;wa,mufum; r[kwf&yg/) pHa'0DrSm
olUt&yfxJwGif 0wfEdkifpm;EdkifqkH;aom rdef;uav;wa,mufjzpfaomfvnf;
ol\pdefwvkH;em;uyfESifh a&Tajcusif;wdkUonf olU&kyf&nfESifh vdkufavsmí
Munfhaumif;vSjcif;udkom uREkfyf*&kpdkufrdygonf/ pD;yGm;a&;tajctae[lírl
um; rpOf;pm;rdyg/ &kyf&nfrSwyg; tdrfaxmifa&;ESifh ywfoufí tBuHtpnf
wpkHwck r&cJUao;yg/ odkUjzpfí aemufwaeUnaewGif uREkfyfwdkUonf
erf;aygif;odkU jyefwufMuí aygufeufAdkvfwJwGif wnOfhtdyfMu&jyefav\/
rarhEdkifaomxrif;weyf
384
[if;tdk;uav;xJü &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;[if;udk vnf;aumif;? rD;zdkay:ü
wnfxm;aom [if;tdk;uav;xJüa&wGif ig;ydcwfNyD; wnfxm;í
yGufyGufqlaejcif;udk vnf;aumif; awGU&\/ tjcm;[if;rawGU&acs/ rMumrD
&GmxJodkUoGm;aom qifOD;pD; jyefvmívufxJ wGifAl;&Guf tenf;i,f
ygvm\/ cGifay:&Sd [if;tdk;xJodkU Al;&GufcwfNyD;aemuf xrif;yGJ jyifMu\/
¤if;wkdUwGif yef;uefjym;ESpfcsyfwnf;&Sdí uREkfyfwdkUnDtpfudk twGuf
jyifauR;&m uREkfyfu tm;vkH; twl0dkif;í pm;&rnfajymaomaMumifh
pavmif;zkH;rsm;ESifh jzpfovdk 0ifpm;Muonf/ qifOD;pD; wa,mufu
]]qiform;[if;yJ q&ma&U? q&muvJ rckdif;? uRefawmfwkdUuvJ txkyfawG
ajz&rSm ysif;avawmh 0efaxmufrif;&UJom;Al; ig;Al;awGudk rxkwfawmhbl;?
pm;ompm;yg? Nrdefygw,fq&m? qifpD;wm odyfNyD; AdkufacsmifwmyJ}}[k
ajym\/ om;Al;? ig;Al;taMumif; ajymaomtcg uREkfyfu xkwf,lzdkU
ajymrnfjyKNyD;rS ]qiform;awGeJU oGm;wJUtcg olwkdUpm;ovdk jzpfatmif
pm;r,f}[k qkH;jzwfvkdufav\/ [if;rsm;rSm &Srf;yJykyfESifh c&rf;csOfoD;udk
i&kwfoD;pyfpyf csufxm;í ykZGefajcmufrygyJ ig;ydESifh csufxm;onfh
Al;&Guf[if;csKdom jzpfavonf/ odkU&mwGifqmavmifaom "mwfcHaMumifh
i&kwfoD;eDeD&J&J csufxm;onfh yJykyf[if;onfyif uREkfyfwdkUtm;
oGm;a&usapcJUavNyD/ wvkyfEIdufí pm;vdkufygawmhvnf; xifonfxufyif
ydkí t&omawGUaeao;\/
uREkfyfwdkUnDtpfudkonf xrif;tdk;xJrS ]'g&dkuf}EIdufíEIdufí xnfhay;
aom xrif;rsm;udk ukef;íukef;í BudwfvdkufMu&m qefwcGuf csufxm;onfh
xrif;tdk;xJrS uREkfyfwkdUuyif ydkvdrfhrnfxifonf/ þwBudrfwGif uREkfyf
twGuf EdkUqDAl;wvkH;csuf ukefvdrfhrnfxif&m woufvkH;wGif þwBudrfygrS
ESpfESyfwnf;üom ]wvkH;csuf} ukefbl;ygonf/ þtaMumif;udk tus,fw0ifh
385
a&;om; azmfjyjcif;rSm tpm; aumif;aumif;udkomru raumif;wa&mif;
ESifhvnf; trSwfw& Nrdefatmif pm;wwfaom 0goemudk wifjyvdkaom
aMumifh jzpfygonf/ qdkvdkjcif;rSm taumif;BudKufwwfaomfvnf; raumif;
vQif rpm;Edkifonfr[kwf? raumif;wa&mif;ESifhvnf; tvkduftxdkuf
Nrdefatmif pm;wwfygonf/ [if;raumif;vQif rsKdírusqdkaom vlpm;rsKd;
r[kwfyg/
t"dyÜm,f&Sdaom c&D;wacguf
386
emrnfBuD;aom0efaxmufrif; OD;0ifharmf\ oli,fcsif;acwfynmwwf
wa,mufjzpfí jrawmif&GmwGif vkdcsifaomtysKdudk &EdkifaMumif;? opf
ukefonfvkyfzdkU 0goemygvQif t&if;tESD;tjynfhtpkH&Sdaom rdef;rudkvnf;
&EdkifaMumif;? jrawmifwGif a,musfm;aumif; awmfawmf&Sm;aeí
rdef;uav;rsm;onf ]we,fom;}udk apmifharQmfaeMu[efwlaMumif;? &GmcH
a,mufsm;ESifh we,fom;wdkU ,SOfNydKifí vlysKdvSnfhvQif we,fom;u
pGHzdkUvrf;rsm;aMumif; ponfjzifh ajymjyav\/ uREkfyfu ]]jrawmifolawG[m
olwkdU&GmrSm olwkdUraysmfMuvdkU &yfa0;vdkufcsifMuovm;}}[k ar;&m xdkvlu
]]'Dvkdawmh r[kwfaygifq&m? jrawmifom;uav;awGu aoao0yf0yf
vkyfudkif auR;csifwJUvl eJw,f? vlabmfausmhuav;awG jzpfukefMuNyD
cifAs}}[k ajymjyav\/ þvludk,fwdkifrSm vlysKdyif&Sdao;aMumif; uREkfyf
od&í-
]]cifAsm;vJ vlysKdqdk? ckajymwJU vlUabmfausmhxJrSm rygbl;r[kwfvm;}}
]][m.... uRefawmf omqkd;ao;? bmrS rvkyfcsifbl;q&m}}
]]opfukefonfqdk}}
]]a,mifokH;q,fygcifAsm? rdbrsm;u cdkif;vdkUrdkU rvTJomvdkU vkyf&wm
yg? vlysif;cifAs? w&GmvkH;vlysif;csnf;yJ}}
]]tpOftqufu 'DvdkyJvm;}}
]]a&S;u uRefawmfwdkU OD;av;rsm; vufxufu 'Davmufrqdk;ygbl;
cifAs? 'DacwfrSmjrpf&dk;wavQmufvkH; vli,fuav;awG odyfysufpD;w,fcifAs}}
]]jrawmifolawG awmfawmfacsmw,fqdk}}
]]'guawmh q&mvJjrifom;yJ? bk&ifcHvmwkef;u jrpf&dk;wavQmufrS
&GmawGu ,drf;tueJU BudKqdkMuawmh uRefawmfwkdUjrawmif,drf;tu
eHywfwpfpGJw,fq&m}}
387
]]'D&GmrSm b,ftysKdtacsmqkH;vJ}}
emrnf okH;av;ck ajymygonf/ uREkfyfu-
]]rpdk;aum rygbl;vm;}}
]]olu eJeJBuD;oGm;NyDq&m? olUnDruomoGm;NyD? tazBuD;u ypfoGm;
awmh tarBuD;uvJ bmrSrwwf&Smbl;? nDruav;awG? armifuav;awGudk
oluyJ OD;pD;tkyfcsKyfNyD; vkyfudkifpm;aomufae&Sm Muw,f}}
jrawmif&GmokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfonf ,cifwacgufuuJUokdU
opfawm&kH;okdU roGm;yJtaumufpma&;BuD;\ aetdrfodkU wdkuf&dkuf0ifav\/
xrif;pm;NyD;aomtcg uREkfyfonf xD;csKdifhbufodkUul;í udk0ifharmfay;tyf
vkdufonfh vcpm&if;twdkif; aiGwdkfufrS aiGrsm;xkwfí jyefvmNyD;vQif aiGrsm;
udk taumufpma&;BuD;vufodkU tyfxm;vdkufav\/ uREkfyf\c&D;pOfrSm
eufjzefeHeufwGif ,refaeUu opfukefonfESifhtwl erf;aygif;okdU jyefMu&ef
jzpfavonf/
wjznf;jznf;,drf;nGwfjcif;
388
jzpfonf[k rouFmonfESifh rsufESm&Sdef;ueJjzpfoGm;rdygonf/ uREkfyf\
pdwfudk EIdufEIdufcRwfcRwf ppfaq;vdkufaomtcg vrf;c&D;wGif opfukefonf
u rpdk;onf nDruav; armifuav;rsm;udk OD;pD;tkyfcsKyfum
]0dkif;vkyf0dkif;pm;} tjzpfESifh xdef;odrf; apmifha&Smufvsuf &Sd&Smonf[k
ajymvkdufuwnf;u uREkfyfpdwful;xm; onfhrdef;uav;ESpfa,muf?
okH;a,mufteuf rpdk;bufodkU u&kPmoufoGm;jcif; jzpfwef&macsonf/
uREkfyfvdkcsifonfrSm &kyf&nf oem;urm;&Sdwmcsif;wlvQif Muifemwwfaom
pdwf&Sdoludk a&G;cs,frnfjzpf&m tdrfoltdrfom;rsm;tay:ü tBuD;tuJ
tjzpfESifh MuifemwwfvQif vifom; tay:üvnf; Muifemwwfvdrfhrnf[k
wGufudef;&onf/ ]cspf}zdkUqdkonfrSm pHa'0DESifh vJGuwnf;u uRekfyftzdkU&mü
(tjyeftvSef) arQmfvifhcsuf uif;cJUNyD;jzpf&m wa,mufESifh wa,muf
MuifemwwfvQif yxrwef; tdrfaxmifbufjzpfzkdU vkHavmufonf[k
uREkfyf,kHMunfonf/ (rsufESmudkjrif&onfjzpfap? toHudkMum;vkduf&onf
jzpfap &ifxJü 'dwfueJ vIyfckefoGm;aom tjzpfrsKd;rlum; pHa'0DrSvGJí
rnfonfh rdef;uav; twGufrQ woufvkH; BuHKcJU&bl;jcif; r&Sday/)
tjcm;aom tjcif;t&mrsm; rnfrQavmuf jynfhpkHa[? &ufpufaom
pdwfoabm&Sdonfh rdef;rwa,mufonf uREkfyftzdkU taumif;qkH;r,m;
r[kwfEdkif[k (rSefcsif&ifrSef rSm;csif&ifrSm;) uRekfyfwGufrdonf/ uREkfyfonf
xdkpOfu þtaMumif;t&mrsm;udk a&;a&;rQom &dyfrday&m taumufpma&;
BuD;uawmfu uREkfyftm; ]ceJU}vdkufí uREkfyf\rsufESm&Sdef;oGm;jcif;udk
udk,fh[mudk,f odvdkufaomtcgürlum; igonf rpdk;bufodkU ,drf;vsuf
&Sdacsonfwum;[k odvdkuf&ygonf/ odkU&mwGif pHa'0DuJUokdU tcspf
oufoufr[kwf? u&kPmzufjcif;udkvnf; uREkfyfem;vnfygonf/ odkUESifhyif
uREkfyfonf twdtus qkH;jzwfcsuf csjcif;um; r[kwfao;ay/ qdkvdk&if;rSm
389
igonf ,aeUn rpdk;tm; cspfBudKufaMumif;udk zGifh[í ajymygawmhrnf[kyif
qkH;jzwf&ao;onf r[kwfacs/ twnf,lrnf rBuHyJESifh vlysKdvSnfhjcif;
tvkyfrSm uREkfyf\tavhtusifhr[kwfacs/
aygif;wif;ESifhig;z,faMumf
390
usufavmufaomtcgrS tjcm;wbufokdU vSnfhray;rD tqpfydwfaombuf
udk"m;ESifhxpfí zGifhay;&\/ zGifhvdkufaomtaygufrS taiGUacsmif;acsmif;
yef;xGufav&m xdkuJUodkUrjyKvkyfygu aygif;wif;0g;xJrS aumufnSif;rsm;
onf &kwfw&uf yef;xGufwwfojzifh aygif;wif;wacsmif;vkH; qkH;&wwfav
onf/ uREkfyfrSmrlrD;zdkteD;ü {nfhonfjzpfaom uREkfyftwGufcif;xm;onfh
aumfaZmay:wGif aq;wHcJvsuf xdkifum aygif;wif;rsm;udkvnf;aumif;?
tdrfoltdrfom; nDtpfr om;csif;wpkwkdUudk vnf;aumif; wvSnfhpDMunfhum
tuJcwfvsuf &Sdav\/
ZeD;avmif;udk tuJcwfjcif;
391
]yD,aq;} orm;wa,muf[k rxifrSwfwefpaumif;[lívnf; arQmfvifh
onf/)
xkdnOfhü aygif;wif;rsm;usufí ig;z,faMumfESifh pm;MuaomtcgwGif
vnf; rpdk;onfuREkfyftwGuf trsm;qkH;jyifay;NyD; rdcifESifharmifnDruav;
rsm;twGuf xnfhay;av&m olUtzkdUrl tenf;i,frQom pm;onfudkawGU&\/
uREkfyfudkjrif&í 0rf;omaeaomaMumifhum; r[kwfwef&m/ uREkfyfubmrQ
rajym&ao;acs/ rnfokdUyifjzpfap tpm;taomufESifhywfouf í
armifnDruav;rsm; tay:oufnSmjcif;onf uREkfyfvifjzpfvmaomtcgü
oufnSmwef&monfh vu©Pmwckjzpfvdrhfrnf [laomuREkfyf\tawG;tac:
rlum; wu,frSefygayonf/
]vifESifhr,m;? vQmESifhoGm;} [lbdodkU wOD;ESifhwOD; rauseyfaom
tcsufuav;rsm;&Sd&onfh "r®wmjzpfaomfjim;vnf; tpm;ESifhywfoufí
uREkfyftay:ü *&kpdkufykH? 'ku©cHykH? BudK;pm;tm;xkwfykHrsm;rSm &SmrS&Sm;aom
ZeD;wa,mufjzpfonf[k þae&mü 0efcHvkduf&ayOD;rnf/ vifu&Smay;vQif
csufwwfygonf[k rdef;rtrsm; ajympum;&Sdaomfvnf; BudK;pm;tm;xkwfykH
csif;rlum; jcm;em;jcif;&SdMuayvdrfhrnf/ nDtpfrokH;a,muf (tdrfaxmifuJG
wa,mufyg av;a,muf) &SdMuonfhteuf wa,muftay:ü wa,muf
MuifemrI&Sd&mwGif rpdk;onf (tBuD;qkH;jzpfaomaMumifhayavmrod/) tMuif
emwwfqkH;jzpfonf[k xdkpOfuwnf;u tuJcwfrd&m aemifwGifvn;f
þtwkdif;rSefuefjcif;udk awGU&avonf/ tjcm;aom a,mufsm;rsm;onf
rnfodkU oabmxm;Muonfrajymwwf/ uREkfyftzdkU&mwGifrlum; þtjcif;
t&monf rpdk;ESifhuREkfyftdrfaxmifbufjzpfMuzdkU zefwD;ay;jcif;ü ol\
&kyf&nfxufyif ta&;BuD;onf[k xifrdygonf/
392
a0hvnfvnfajymaejcif;
393
]]bmvJ rpdk;}}
]]tvum;yg? aumifuav;awG aemufwm *&krpdkufygeJU}}
]]jyefzdkU&mvJ awmfawmfnOfheufNyD? b,fhES,fvkyfygr,f}}
]]'DrD;zdkem;rSm tdyfaygh? nOfheufvSNyDyJ? tareJU uRefreJU [dkbufcef;rSm
tdyfMur,f}}
tajctaeuwGef;ydkUjcif;
394
rpdk;\tdrfaxmifuJGnDrwa,mufjzpf av&m teD;tyg;&Sd tdrfwGifae&mrS
cJoHMum;NyD; Budrf;armif;um xvmcJUjcif; jzpfavonf/ ol\cifyGef;rSm
a&TvDokdU oGm;ckdufjzpfí tdfrfwGif wa,mufwnf;ae&aomfvnf; tdrfaxmif
uJGjzpfaomaMumifh wBudrfESpfBudrfrQomjrifbl;\/ ]][JUaumifawG eifwkdUowÅd
'gyJvm;? wqdwf&Sd tdrfudkraygufMueJU? ighudkaygufvSnfhMu? vmMuav}}[k
atmf[pfum uREkfyfwkdUtdrfa&SUokdU vmí&yfav&m cJoHrsm;vnf;
csufcsif;&yfpJoGm;av\/ xdkUaemuf rrdk;onf tdrfa&SU0&efwmokdUwufvmí
avSum;xdyfü&yfum ]]eifwdkUumvom;awG owÅdu 'gyJvm;? vlaumif;rSef;
rod vlqdk;rSef;rod? wqdwf&Sd remvdk&rSmavmuf olwkdUwwfwmyJ?
eifwkdU&nf;pm;udk vkvdkUvm;? eifwkdUr,m;udk ckd;vdkUvm;}} ponfrsm;jzifh
a&&GwfBudrf;armif;av&m w&GmvkH; wdwfqdwfvsuf&SdonfudkawGU&\/
]tm*rdef;uav;aywum;}[k pdwfxJu uREkfyfcsD;usL;rdavonf/ tm;vkH;
wdwfqdwfoGm;í wHcg;udkydwfNyD; rD;zdkteD;ü 0dkif;zJGUum xdkifrdMu&mwGif
uREkfyfonf(tcsufxJwGif) rpdk;\tuJudk tawmfcwfrdNyDjzpfí uREkfyfu-
]]rif;wkdU&Gmu ae&muswJU &Gmr[kwfygbl; rpdk;&,f? b,fhES,fvJ
vkdufrvm;}}[k tm;vkH;a&SUwGif ar;vkduf\/
rpdk;uvnf; nDrrsm;ESifh rdcifa&SUüyif vdkufrnf[kajym\/ uREkfyf
u,aeU oabFmr&Sdaomfvnf; orÁefiSm;NyD; waumif;odkUpkefrnf? waumif;
urS oabFmESifh rEÅav;odkU oGm;rnf[kajym&m rpdk;uoabm wlaomfvnf;
rrdk;u uefUuGufavonf/ rdciftkyfcsKyfí BuD;Mu&aom orD;rsm;jzpfMu
onfhtavsmuf Muufuav; iSufuav;uJUodkU ac:ajy;vQif rdcifa&m
nDruav;rsm;yg *kPfi,fzdkU&SdaMumif;ajymí vlBuD;rsm;a&SUarSmufü txdkuf
tavsmuf awmif;&rf;,lzdkU ajymavonf/ uREkfyf\rsufpdü þnOfhtzkdUwGif
rrdk;onf ([D;&kd;0if;) vlpGrf;aumif;rwa,mufjzpfae&um; olUpum;udk
395
uREkfyfrypfy,fEdkifyJ eufjzef 'DZifbmv 5&ufaeUwGif &GmvlBuD;okH;av;
a,mufa&SUü awmif;&rf;,lvdkufygawmhonf/
xl;jcm;aomtcsufrsm;
396
trsKd;om;aeU usif;yjcif;ESifhtwl uREkfyfwdkU\ vufxyfonfrSmvnf; tESpf
40 jynfhygawmhrnf/ tcsdefumvESifh aeU&ufrsm;ofn t"dyÜm,f&Sdonf[k
qdkygvQif uREkfyfESifhywfoufaom aeU&ufrsm;onfvnf; r*Fvm&Sdaomteuf
t"dyÜm,frsKd;om &Sdygap[lí qkawmif;vkduf&ygawmhonf/
pHa'0ESihfrpdk;
397
wESpfrQom &Sdygao;onf/ uREkfyf\rdcifurl rpdk;ESifhpHa'0DwdkU cyfqifqif
wlonf[k ajymbl;jcif;udk apmapmydkif;u azmfjycJUbl;ygNyD/ rdcifonf
pHa'0Dudkcifrifí ¤if;ESifhwlaom rpdk;udkvnf; cspfcifaMumif;ajymbl;ygonf/
rdcif\pum;t&rSm ]]ndKacsmeJU0gacsm wrsKd;pDxm;ygawmh? pHa'0Du
tqiftjyifomw,f? rpdk;u udk,fvkH;udk,faygufydkvSw,f? rpdk;&JU
udk,fvkH;udk,faygufrsKd;u rdef;rxJrSm &Sm;ayw,fuG,f? wifeJU &ifeJU
odyftcsKd;usw,f? eef;awmfxJu tysKdawmfawGxJrSm wa,mufjrifbl;w,f}}
[k ajymbl;&Smonf/ uREkfyf\rdcifü txl;ojzifh cspfcifzG,faumif;aom
tcsufwckonfum; uREkfyfrdef;r,lcJUaomtcgwdkif; rdbudkrwdkifyifyJ
uREkfyf\oabmtwdkif; ,lcJUonfcsnf;jzpfaomfvnf; uREkfyf,laom rdef;r
rsm;ESifh ywfoufí jypfwif&Iwfcsjcif;jyKonf[k r&Sdbl;jcif;yif jzpfavonf/
rdcifqdkvQif vlwdkif;yifcspfonf[k ajymMurnfjzpf&m txufyg taMumif;
w&yf twGufaMumifhyif tjcm;aom om;rsm;cspfMujcif;xuf uREkfyf\
rdcifudk uREkfyfcspfjcif;onf ydkvdrhfrnf[k xifrdygonf/ om;ucspfBudKuf
aomrdef;rudk rdbu oabmrwlEdkifqdkjcif;onf a,mufsm;uav;twGufa&m
rdef;uav;twGufyg tBuD;tus,f pddwfqif;&JMu&rnfjzpf&m uREkfyftzdkU&mü
¤if;qif;&JrIrsKd; r&SdcJUbl;jcif;onf tvGefuHaumif;onf[k 0rf;omcJU&yg
awmh onf/
ezl;pmygrS nm;Edkifjcif;
398
txufwGif t>rufrQazmfjycJUbl;&m trnfrSm rvkH;jzpf\/ rpdk;\udk,fvuf
t*FgESifh udk,fvkH;udk,faygufrsKd;r[kwfyJ vkH;BuD;aygufvSESifh cspfp&maumif;
aom rsufESmxm;&Sdí olUacwfwGif jrawmif&Gmü ydk;yef;ol tawmfrsm;aom
rdef;uav;wa,mufjzpf\/ nDawmfarmifonf rpdk;wkdU\tdrfokdU uREkfyfESifh
twl roGm;bl;aomfvnf; pma&;armifjrESifhtwl vnfywfMubl;í rvkH;ESifh
rsufrSef;wrf;rdMu[ef&Sd\/ tdrfodkUa&mufvmonfESifh wNydKifeuf nDawmf
armifonf rvkH;tm; wrf;wrf;pGJ pkHrufvsuf&Sd\/ þwGif jrawmifodkU
oabFmESifh nDtpfudkESpfa,muf vkdufvmMupOfu azmifBudKorm;BuD;
ajymbl;aom pum;udkowd&í ol\aA'ifrSm tvkH;pkH rSefacsawmhrnf[k
uREkfyfxifrdonf/ xdkvlBuD;u uREkfyfwdkUrSm vlysKdtjzpfESifh ]jyefpdwfr&Sd}
onfhjyif nDtpfudk nDtpfryif jzpfwwfao;onf[k ajymbl;jcif;udk
rSwfrdaumif; rSwfrdMuayvdrhfrnf/ uREkfyftzdkUum; rSefaeNyDjzpf&m
nDawmfarmiftwGufyg rSefcJUvQif wtHUwMojzpf&vdrfhrnf[k xifrdonf/
wtdrfwnf;vnf; twlaeMu&í tysKdvlysKdvnf; jzpfaeonfhjyif
wa,mufESifhwa,muf oabmrusp&mvnf; bmrQr&Sdacs/ a,mufsm;
uav;ESifh rdef;ruav;wkdUonf rnfrQyif taMumif;nDnGwfí tqifajy
vsuf&Sdaomf vnf; ]ezl;pm}rygvQif rnm;Mujcif;udk pHa'0DESifh uREkfyf\
tjzpfomru nDawmfarmifESifh rvkH;wkdU\tjzpfwGifvnf; xyfqifhí
BuKH&bl;jyefygonf/ tppt&m&m tqifajyvsuf&SdMuí awmxJokdU
uREkfyfwdkUwtdrfvkH; (¤if;a'oxkH;pHtwdkif;) xif;acGoGm;MupOf xif;&Smolrsm;
u&SmMuí nDawmfarmifESifh rvkH;wdkUu xif;wkH;BuD;wwkH;udk vTjzifh wbufpD
wdkufjzwfaeMujcif;rsm;udk uREkfyfwdkUawGUjrif&í tm;vkH;oabmwl wNyKH;NyKH;
jzpfcJUMu&bl;ygonf/ uREkfyfESifhrpdk;wkdUu ]vJGzdkUr&SdNyD}}[k xifrdMu&m
tarBuD;uvnf; oabmwl&Smonf/ þtjzpfrsKd;okdU a&mufumrS rvkH;onf
399
(uREkfyfwkdUudk remvdkMuonfh &GmoltcsKdUwdkU\ uwkH;uwdkfufvkyfrIaMumifh)
csufcsif; trlt&m ajymif;vJoGm;NyD; axmfavmfuefUvefU vkyfavawmhonf/
þrdef;uav;um; acgif;rmaom rdef;uav;wa,muf[lí uREkfyftuJcwf
EdkifcJUonf/ uREkfyfwkdUtBuHtdkufvsuf&SdpOf rdbrsm;xHrS pmwapmifa&mufvm
&m ¤if;pmwGif *srm;oaX;\ udk,fpm;vS,fvkyfaeaom uREkfyf\OD;av;
ajrpm&if; tifpydwfawmf wa,mufu nDawmfarmiftm; ol\pma&;
tjzpfESifh cefUvdkí csufcsif;vmzdkU rSmxm;vdkufonf/ nDawmfarmifrSm
roGm;csif&Smaomfvnf; uREkfyfurdef;raygí tvkyf&Sm;aMumif;? rvkH;udpö
twGuf qufvufaqmif&Gufay;rnfh taMumif;ESifh acsmharmhwdkufwGef;
vkduf&mwGif nDawmfarmifonf OD;av;&Sdaom jrpfom;NrdKUodkU vkdufoGm;
&Smav\/ ezl;pmrygMuaomaMumifh ayavm rqdkEdkif/ nDawmfarmifrSm
cGJcGmoGm;NyD;aemuf cyfat;at; jzpfoGm;í olwkdU\jyóemrSm wdkwdkESifh
NyD;qkH;oGm;ygawmhonf/
]rif;pdwf}&Sdaom udk0ifharmf
400
twefMumatmif;aecJU&m yJcl;NrdKUivsifBuD;wGif aumfyDrsm; aysmufqkH;í
r&dkufESdyfvkduf&yJ ajrBuD;MoZm jzpfoGm;cJUygavNyD/ jrawmifüaeMupOf
udk,fhtdrfüudk,f armifnDruav;rsm;ESifh twlaeMuaomfvnf; udk0ifharmfu
olU&kH;okdUZGwftwif; ajymif;a&GUcdkif;onfESifh ajymif;Mu&ygonf/ okdUaomf
udk0ifharmf awmwufaomtcg r&ru uREkfyfac:oGm;onfcsnf; jzpfaom
aMumifh rpdk;udk olUtarrsm;ESifhxm;cJUí uREkfyfrSmolESifh awmwufae&
onfom rsm;ygonf/
udk0ifharmfonf uREkfyftm; nDtpfudk&if;wrQ cspfjcif;udk uREkfyfodyg\/
ydkvQifomydkrnf? avQmhonfrxifyg/ þpum;rSm omrefajymwwfMuonfh
cifrifwwfol&SdcJUvQif xkdolonf udk0ifharmfjzpf\/ ol\nDrsm;? ESrrsm;
twGuf vspfvsL&Ixm;rnfh udpörsKd;wGif uREkfyftwGufaqmif&Guf ay;jcif;
udkBuKH&bl;ygonf/ odkUaomf þvlwa,mufum; wcgw&HwGif ]rif;pdwf}
&Sdolwa,mufjzpf\/ waeUoüawmwufrnfjyK&mwGif &uf&Snfrnf[k
odaomaMumifh rpdk;u uREkfyfrvkdufapcsifonfESifh rvdkufyJjiif;vdkufbl;\/
awmrSjyefa&mufvmuwnf;u udk0ifharmfonf uREkfyftm; rMumcP
pum;emajymvkduf? avSmifvdkuf vkyfavawmh&m uREkfyfrSm aemufaemifwGif
olac:vQif rjiif;0HUawmhyJ vdkuf&ygawmhonf/ olUrSm vlysKdBuD;jzpfí
tdrfaxmifonftaMumif;udk em;rvnf? *&krpdkuf/ olac:vQifvdkufrS
BudKufwwfol jzpfavonf/
ausmif;q&mjzpf&jyefjcif;
401
jrawmifü ol&SdaeorQumvywfvkH; rcGJ&? 0rf;a&;twGuf olMunfhNyD;
pDrHay;rnf[kajym\/ udk0ifharmf ajymonfqdkvQif jiif;zkdUcufaom
vlwa,mufjzpfjcif;udk uREkfyfodNyD;jzpf\/ aemufqkH;üjrawmiftxuf
18rdkifcefUa0;onfh urf;eD&GmwGif t*Fvdyfausmif;axmifzdkU pDpOfav\/
urf;eD&Gmü opfukefonf av;ig;OD;&Sdí ¤if;wkdUwGifausmif;om;t&G,f
om;rsm;vnf;&SdMu\/ rdbrsm;onf om;rsm;udk t*Fvdyfpmoifvdkí
NrdKUBuD;rsm;odkU ydkUcsifMuaomfvnf; (jrefrmrdbrsm;\ xkH;pHtwdkif;)
om;uav;rsm;udk pdwfrcsjcif;? tpm;taomuf qif;&Jrnfudkpdk;&drfjcif;?
rcGJekdifjcif;paom tcuftcJrsm;aMumifh &Gmausmif;üomxm;Mu&m udk0ifharmf
u uREkfyftaMumif;ajymí t*FvdyfpmoifzkdU wdkufwGef;vkduf&mwGif
0rf;ajrmuf0rf;om oabmwlMuavonf/ opfukefonfokH;OD;onf
tdrfwvkH;udk0,fí ausmif;wnfNyD;vQif ausmif;om;rsm; pkaqmif;vdkuf&m
15a,mufESifh ausmif;vc w&mausmfcefU &&Sdav\/ xdkpOfurl xif;?a&?
aetdrf ponfwkdU&aom vifr,m;ESpfa,muftwGufrSm ¤if;aiGrQonf
aumif;pGmvkHavmufonfjzpfí uREkfyfonf ¤if;tvkyfudk vufcHvdkuf
avonf/ odkUjzpfí azazmf0g&Dvqef;wGif uREkfyfwdkUvifr,m;onf
a,mufzuav;wa,mufESifhtwl urf;eD&GmodkU ajymif;a&TUoGm;Muav\/
auseyfzG,faomESpf
402
pdwf0ifpm;zG,faumif;í aysmfp&mBuD;wckyif xif&aomfvnf; tvGefNiD;aiGU
vG,faomtvkyfrsKd;jzpfavonf/ q&myg&rDygaom yk*¾dKvfrsm; twGufrSm
rwwfaomvl? odkUr[kwf uav;rsm;tm; wwfatmif oifjyay;&jcif;onf
0rf;omp&m aysmfp&maumif;onf[k ,lqMuayvdrhfrnf/ uREkfyfrSm
pum;ajymcsifaom vlwa,mufr[kwf? uavmiform;oufoufjzpfonf[k
udk,fh[mudk,fodNyD;jzpfaomaMumifh ESpf&Snfwm0efrcHyJ okH;ESpftwGufrQom
y#dnmOfay;cJUygonf/ oifjy&rnfh ynm&yfrSm t*Fvdyfbmom wckwnf;
qdkaomaMumifh uREkfyfoabmusvSonf/ yxrESpfü awmxJodkUausmif;om;
rsm;ESifh A[kokwtzkdU aysmfyJGpm;xGufjcif;? jrpfxJüorÁefavSmfjcif;?
&Gufwdkufjcif;? [dk&Gmonf&Gmrsm;odkU oGm;vnfjcif; ponfrsm;jzifh
awmfawmfaysmfrdygonf/ oli,fuav;rsm; wwfvG,fapjcif;iSm ausmif;BuD;
rsm;uJUodkU wywfvQif ESpf&ufrydwfyJ w&ufwnf;ydwfjcif;? aEG&moDwGif
vnf; ausmif;zGifhjcif;? nOfhtcsdefrsm;üvnf; oli,frsm; pmusufMuonfudk
apmifhMunfhí ar;Muonfrsm;udk ajzjcif;ponfjzifh pdwfygvufyg
oifjy&mwGif ausmif;axmifay;aom opfukefonfrsm; vGefpGmauseyf
tm;&Muonf/ ¤if;&GmodkU e,fvSnfh&ef a&mufvmMuonfh ynmtkyf?
awmtkyf? ykvdyf? tifpywfawmf? taumuf0efaxmuf? taumufpma&;
ponfrsm;onfvnf; tjcm;ae&mü rwnf;cdkMuyJ uREkfyf\ausmif;uav;rSm
csnf; wnf;cdkMuonfwGif pm;Mu? aomufMu? &,fMu? armMuESifh
aysmfp&mBuD;jzpfcJUygonf/ 1922 ckESpfrSmrl auseyfzG,faom ESpf[lí
rSwfwrf;wifEdkifygonf/
403
]vyfuD;}
404
aom ]tom;us}ajy;enf;rSm pdwfxefvGef;vQif ]'kef;}ajy;wwfay&m
odkUqdkvQif ]azmuf}onfqdkí wefzdk;r&SdyJ jzpfoGm;\/ ]tom;us}[lonfrSm
ajcav;buf&Sdonfhteuf ajrBuD;ay:wGif wbufpDcsumajy;&jcif; jzpfav
&m ajcESpfbufpD ]pkH}csí ckefjay;jcif;? ]okH;acsmif;axmuf} ajy;jcif; ponf
wkdUrSm jrefrmoufoufjrif;yGJrsm;ü tokH;r0if? ]azmuf}onf[kqdkavonf/
jrif;waumifonf wwfEdkiforQ tjrefqkH;vnf;ajy;&rnf/ ajcESpfbuf
yl;ckefNyD; ]uqkef}ajy;jcif;rsKd;vnf; rjzpfap&/ þonfum; jrefrmjrif;
ajy;enf;\ ta&;BuD;aom tcsufaywnf;/ uREkfyf\jrif;rSm uREkfyf
vufodkUa&mufvmrS *&kwpdkufauR;í 00vifvifjzpfvmonfESifh ]vyfuD;}
(uHaumif;)[lí rSnfhac:xm;avonf/
jrif;pD;aumif;jzpfcsifonf
405
vlarmfvkyfEdkifvQif emrnfausmf 0w¦Kaumif;wyk'f a&;xkwfjcif;tm; jzifh
&&Sdaom*kPfxuf ravsmhatmif uREkfyfjrwfEdk;rdygonf/ uREkfyfonf
ig;&ufwywf avhusifhNyD;aomtcgrsm;ü þjrif;udk pdwfwkdif;usEdkifeif;atmif
b,fuJUokdU pD;&ygrnfenf;[k tBuHxkwfjcif;aMumifh tdyfraysmfEdkifaom
naygif;vnf; tawmfrsm;vSygNyD/ ratmifjrifao;acs/
avsmfvkduf&jcif;
406
aumufcHí vkdorQaiGudk uREkfyfuxnfhNyD; rdkif;om ulvDrsm;iSm;&rf;um
jrif;vrf;BuD;azmufvkyfavonf/
jrif;pD;0goem
407
avNyD/ ESpfaumifNydKifpD;zdkU rqdkxm;bd? waumifwnf;yif ydyd&d&d EdkifEdkif
eif;eif;rpD;EdkifyJ jzpfaeawmhonf/
tywfwukwf avhusifhykH
408
EIwfjzifh trdefUay;\/ þjrif;\OmOfwckrSmodyfajy;zdkU wdkufwGef;&efrvdk?
ajy;onfxufajy;NyD; ajcrEdkifyJ ]azmuf}oGm;rnfudkom pdk;&onf/
þuJUokdUwpwp avhusifh,l&mwGif vyfuD;onf uREkfyf\ tvdktwdkif;
tawmfBuD; vdkufvmonfudk awGU&\/ ajzmifhjzL;vsuf&Sdaom jrif;vrf;r
BuD;ay:ü wnfhwnfhBuD; ajy;vsuf&SdpOf ol\0goemtwdkif; wkd;í wkd;í
ajy;csif\/ uREkfyfonf ol\ajc&yfajcuJudk ausmay:rS tuJcwfvsuf
vdkufvm&m tvGefajy;aeaom tajcokdU a&mufygvsuf wkd;NyD; ajy;csifao;
aom ol\pdwfudk uREkfyf&dyfrd&mwGif ]]ighom;ajz;ajz;uG,fh}}[k jznf;nSif;pGm
owday;vkdufonfESifh wNydKifeuf NidrfhueJ NidrfhueJ jzpfoGm;jcif;udkawGU&\/
odkUr[kwfvQif a'goawG0ifvmNyD; [wfxkd;vJrwwfajy;&mrS wowfBuD;
]azmuf}oGm;NyD; xdef;r&atmif jzpf&ayawmhrnf/ þenf;jzifh uREkfyfonf
tjcm;vlrsm; r&dyfrdapyJ rdrd\jrif;udk wjznf;jznf;avhusifh,lygawmhonf/
wcgw&HwGif tu,fvTwfí prf;csifaomtcg &GmteD;&Sd jrif;vrf;ay:wGif
rarmif;yJ awmvrf;odkUxGufum ]vTwf}prf;av&m vyfuD;onf uREkfyf\
pum;udk em;axmifaMumif; awGU&av\/ þtwdkif;qdkvQif a&TvD&dk;rS
jrif;udkEdkifzdkU aocsmavNyD/ uREkfyfþrQavmuf tywfwukwfBudK;pm;
tm;xkwfjcif;rSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhcsnf; r[kwfvS? (opfukefonf
vl&nfwwfrsm;qDrS &zdkUjzpfaomaMumifh vdkawmhvdkcsifygonf/) jrif;a&m
vla&mtwGuf *kPfvkdcsifonfhjyif uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;í
avmif;rnf qdkojzifh rcHcsifvSaomaMumifh jzpfygonf/
409
awmtkyfudkodef;az
410
olUe,f udk,fhe,f ydkif;jcm;NyD; AdkvfvkyfMu&ef em;vnfoGm;Muygawmhonf/
odkU&mwGif vlESpfa,mufNydKifí AdkvfvkcsifaomtcsufrSm jrif;pD;twwfyif
jzpfavonf/
udkodef;azESifhvyfuD;
411
jrpfwbufuaMu;pm; a*smfuDxufrnHUygay/ þwGif uREkfyftBuHwck
ay:vmonf/
udkodef;az0efcHjcif;
412
]]usKyfaumifu 'D[m ajcukefr[kwfao;ygbl;}}
]][kwfyghrvm;Asm}}
]]vm vkdufcJU? usKyfjyr,f}}
uREkfyfonf udkodef;azudk awmvrf;odkU ac:oGm;í vrf;c&D;ü uREkfyfu
þ&Gmvrf;wGifajcukefpD;jyvdkufygu tkef;cGHU&SifodoGm;vQif aMu;wGefUoGm;
rnfudk pdk;&drf&aMumif;ajymjy&m udkodef;azvnf; oabmwlavonf/
vrf;ajzmifhaom wae&mokdU a&mufMuaomtcg uREkfyfonf vyfuD;udk
wacgufpD;jyvdkuf&m ZufowfvdkufaomtcgwGif udkodef;azcsOf;uyfí
uREkfyf\vufudk qJGvIyf,if; ]]tom;usawmh cifAsm; usKyfxufomayw,f
Asm}}[k vIdufvSJpGm 0efcHayonf/ (uREkfyftzkdUatmifyGJwckaywnf;/)
vyfuD;ESifhtkef;cGH
413
onf&GmrS jrif;aumif;rsm;onf &Gmvrf;ay:ü jrif; ]ovm;}Mu&m uREkfyfESifh
udkodef;azwkdUrSm tBuHwck&Sdí 0rf;omaeMu\/ tjcm;jrif;rsm; acgufwkHU
acgufjyef ]ovm;}vsuf&SdpOf wynfhbapmonf tkef;cGHudkpD;vsuf 0ifí
ovm;av&m uREkfyfuvyfuD;ESifh aemufrSvdkufí prf;&mwGifacsmifacsmif
ESifhEdkifEdkifonf[k tuJcwfEdkifavNyD/ bapmum; jrif;pD;orm; r[kwf
onfrSef\/ okdU&mwGifvyfuD;onf tkef;cGHudk aemufuvdkufNyD; a&SUodkU
ausmfwufoGm;Edkifaom ]ajc}&Sdonf[k uRekfyfaumif;aumif;BuD;odcJU&avNyD/
(tvSLodkUtoGm;tjyefc&D;wGif Murf;wrf;vSa omaMumifh ajcrprf;cJUacs/)
udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrSm aocsmayguf awGUNyDqdkum MunfEl;vsuf
&SdMuav\/
rdwfaqGokH;a,muf
414
aewwfonfhtjyif uREkfyftm; ESpfa,mufvkH;u cifrifaom oli,fcsif;
wa,muf[lí oabmxm;MuonfESifhtm;vkH; *kPf&nfwlrsm; ozG,f
aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf qufqHMuavonf/ (xdktjyK
trlrsKd;aMumifhvnf; NrdKUtkyfuawmf rrav;u uREkfyfa&SUwGif udk0ifharmftm;
Budrf;armif;bl;jcif;jzpf\/) odkU&mwGif udkodef;azrlum; tuif;yg;aom
vl&nfvnf wa,mufjzpfí ]ta&m0ifvQif t&dkaowefwwfonf}qdkaom
jrefrmpum;ykHtwdkif; tjypfwifavmufp&m trSm;rsKd;ryg&Sdatmif owdxm;
wwfoljzpfavonf/ vlokH;a,muf þwn pum;ajymvdkufMu& onfrSm
okH;ESpfa,mufaygif;oif;qufqHvdkuf&ouJUokdU ydkrdk&if;ESD;jcif; &SdoGm;Mu
avonf/
wcsdefü uREkfyfu vyfuD;ESifha&TvDrS ktef;cGHwkdU wbufESifhwbuf
csdefvsuf&Sdjcif; taMumif;? [dkbufu uREkfyfudk,fwdkifpD;vQif ESpfav;ay;rnf
[k pum;oHypfaeaMumif;? vyfuD;udkuREkfyfavhusifh xm;ojzifh EdkifEdkif;pGm
pD;EdkifNyDjzpfaMumif;ajymjyí udkodef;azuvnf; [kwfrSefaMumif;axmufcH
ajymjyav&m udk0ifharmfvnf; tvGefpdwf0ifpm;í tm;ay;avonf/
udk0ifharmfwa,mufcspfp&maumif;vdkufykHrSm aiGudkEdkifvdkaomaMumifhr[kwf?
ol\oli,fcsif;wa,muf emrnfwvkH; &rnfhtwGuf 0rf;omaomaMumifh
tm;ay;tm;ajrSmufjyKjcif;jzpfavonf/
rcHcsifaomowÅdjyrI
415
jrif;rBuD;udk udkodef;az\emrnfBuD;aom avmufpmESifh ,SOfM unfhvdkí
udkodef;azuvnf; ol\avmufpmudk wmywfyGJrsm; Edkifbl;onfh tkef;oifESifh
ajcprf;csifvSonf/ avmufpmudk udkodef;azpD;rnfjzpf&m tkef;oifudk
rnfoltm; wif&rnfrod jzpfae\/ &Gmom;rsm;teufrS 'kef;jrif;pD;bl;ol
r&Sd/ uREkfyfrSmvnf; ]tom;us}avmufom pD;bl;oljzpfí a&Smifawmifawmif
vkyfae\/ þwGifudk0ifharmfu ]]b,fhES,fvJAs udkazodef;? cifAsm;u
awmufwufajy;&wJU tom;usavmufom pD;0HUwmvm;? 'kef;ajy;awmh
cifAsm;aMumufovm;}}[k ar;vkduf&m uREkfyfonf vkHcsnfudkcRwfí
vdkvdkr,fr,f cH0wfcJUaom abmif;bDwdkudk jyifygawmhonf/ ,cifuwBudrf
qifOD;uif;ay:ü vufvTwfpD;zdkUajympOfu azmfjycJUbl;onfhtwdkif; uREkfyf
onf tjcm;rnfolajrSmufay;írQ vkyfrnfr[kwfaomfvnf; udk0ifharmf
wa,muftay:üum; owdÅdESifhywfoufí a<u;a[mif;qyfzkdU&Sd\/ þtxJ
wGif udkodef;az&SdaeaomaMumifhvnf; omí owÅdjycsifao;\/ okdUjzpfí
uREkfyfonfjrif;rBuD;ay:okdU vTm;wufí jrif;vrf;ay:wGif udkodef;azESifhtwl
]wmpl}ygavawmhonf/
avmufpmESifhtkef;oif
416
r]jrL;}wef&m[k tuJcwf&onf/ jrif;vrf;ay:ü[dkbuf onfbuf,SOfum
udkodef;azESifhuREkfyfwdkU &yfvsuf&SdpOf wa,mufa,mufu a&SUrS vufudkif
y0gjyvdkufojzifh uREkfyfonf vTwfvdkuf\/ udkodef;azrlum; avmufpmudk
&kwfw&ufrvTwfyJ uREkfyfuvSnfhM unfhvdkufumrS vdkufvm\/ uREkfyfrSm
avhusifhNyD;aom 'kef;jrif;udk wcgrQrpD;bl;aomaMumifh yxrü tvdkuf
cufrnf xifrdaomfvnf; xdkuJUokdUr[kwfyJ ykcufvTJouJUodkU ndwfueJ
ndwfueJ&Sd atmiftvGefnifompGm ajy;wwfaom jrif;rBuD;jzpfonfESifh
ZdrfESifhvkdufum udkodef;azudk vSnfhMunfhvdkuf\/ udkodef;azrlum;
avmufpm\ausmay:wGif ukef;vsuf atmfívdkufvm\/ avmufpmonf
wcPxufwcP eD;íeD;íuyfvm\/ odkU&mwGif yef;wdkifrSm ayw&mcefU
avmufom uGmavawmh&um; avmufpm\OD;acgif;onf tkef;oif\tNrD;
em;odkUra&mufrD uREkfyfyef;0ifoGm;avNyD/
jrif;rBuD; ]Zufao}vdkufykHrSm yef;wdkifudkvGefí Zufowfawmhrnf[k
uREkfyfupdwful;vdkuf&kH&Sdao;? jrif;rBuD;onf ajcav;bufvkH;udk a&SUokdU
ypfum awmifhxm;vkdufojzifh a&SmueJjzpfícsufcsif;vkdyif &yfoGm;av&m
taMumif;udkrdoí [efjyifrxm;ESifhrdaom uREkfyfrSm uHaumif;í
jrif;vnfyif;ay:rS *Rrf;jyefNyD; a&SUodkUxdk;rusyJ &Sdygawmhonf/ ESpfaumifvkH;
ZufowfNyD;í jyefvSnfhvmMuaomtcg-
]]bmhaMumifh csefae&pfwmvJAs udkodef;az? y0gjzLjywm rjrifvdkUvm;}}
]]jrifygw,fAsm? usKyftwGufrSm;vdkUyg}}
]]b,fvdkrSm;wmvJAs}}
]]usKyfu jrif;rBuD;[m tusihfvJr&Sdbl;? tdkvJtdkNyDqdkNyD; txifao;
rdw,f? 'gaMumifhMunfhvdkUaumif;atmifcifAsm;udk a&SUuvTwfNyD; usKyfu
417
rSDatmifvdkufjyzdkU pdwful;wmyJ? ckawmh tkef;oifu tawmfajy;Edkifao;
wmudk;As? vdkufvdkUudk rrSDawmhbl;}}
wmplaomae&modkU jyefa&mufMuí udk0ifharmfESifh awGUMuaomtcg
udkodef;azu ol\trSm;udk&Sif;jy&mwGif udk0ifharmfu-
]]cifAsm;*GuswJUvlyJAsm? usKyfuajcukefatmifMunfhcsifwm rMunfh
vdkuf&bl;? 'DvdkqdkwacgufxyfpD;jytkH;Asm}}
]]avmufpmuawmh ajy;Edkifygao;w,f? EdkUayr,fh tkef;oifu
BuD;&SmygNyD 0efaxmufrif;}}
]]'DvdkqdkvyfuD;eJUpD;Muprf;Asm}}
þwGif uREkfyfuuefUuGufaomtcg udk0ifharmfu-
]]bmjzpfovJAs? wcgwav 'kef;pD;wmeJUawmh ysufpD;roGm;Edkif
ygbl;Asm}}
]]b,fhES,fvJ udkodfef;az}}
]][dkudpöuvJ &Sdao;w,f 0efaxmufrif;}}[k ulíajymaomfvnf;
]]atmifr,fbmjzpfwwfovJAs? &ufta0;BuD;vdkao;wmyJ}}
uREkfyfonf udk0ifharmftaMumif;udk odNyD;jzpfí pdwfqdk;rcHcsifonfESifh
ausmif;om;wa,muftm; vyfuD;udk,lcJUap\/ a&mufvmaomtcg
tkef;oifü wyfqifxm;onfh om;a&ukef;ESD;udkjzKwfívyfuD;odkU ajymif;qif
ay;\/ tkef;oif\om;a&ukef;ESD;rSm Zufa&mukef;yg topfjzpfavonf/
418
aoavmufaomjrif;yGJ
419
avmufpmu okH;ckefrQESifha&mufaom c&D;wmudk vyfuD;u av;ckefckefum
rSDatmifvdkuf&\/
þwGif waumifum;ajcusJusJ waumifum; ajcoGufoGufjzifh
udk,fhenf;ESifhudk,fwwfovdk ajy;vsuf&SdMu&m OD;acgif;csif; nDvsuf&Sdí
y&dowftzdkU tvGefMunfhíaumif;Muonfqdk\/ xdktcsdefwGifw&GmvkH;yif
jrif;vrf;odkU xGufíMunfhaeMuavNyD/ 'kef;ajy;wwfaom avmufpmESifh
'kef;roifbl;onfhvyfuD;wkdU xdkuJUodkU ]ajcNrdKif}vsuf&SdMujcif;rSm vyfuD;
onf vwfvwfqwfqwfjzpfí avmufpmrlum; tkef;oifESifh wyGJajy;xm;&kH
omru (udkodef;azuwrifayghawmhawmh pD;rIaMumifh) tm;oGefNyD;rSDatmif
vdkuf&Sm&ojzifh ]zm;}vSaomaMumifh jzpfayvdrfhrnf/ avmufpm\
ausmay:rSvdkufaom udkodef;azurl þtaMumif;udkodaomfvnf; 'kef;jrif;
tjzpfESifh emrnfBuD;vsuf&Sdaom ol\avmufpmudk ]ajc&dkif;} oufouf
jzpfaom vyfuD;u &ifabmifwef;vdkufvsuf&Sdjcif;aMumifh yGJMunfhy&dowf
tay:ü &SufonfESifh avmufpmudk ajcukefatmifESifí pD;av\/ ESifykHum;
avmufpm\vnfyif;ay:rS a&SUokdUukef;um jrif;\ em;&GufteD;odkUuyfvsuf
toHukefaigufatmfvdkufav\/ þwGiftpGrf;ukef ajy;vsuf&Sdaom
avmufpmonf olUocif\toHudkvefUonfESifh eif;uvef ajy;vkduf&um;
vyfuD;\a&SUodkUvnfwudkif;rQ wufoGm;av\/ xdktcg uREkfyfonfvnf;
olUenf;udk,lí vyfuD;\ vnfyif;ay:rSaU&SUodkUudkif;nGwf umem;&GufodkU
yg;pyfESifhuyfvsuf ]]Budwfvdkufprf;uG ighom;BuD;vyfuD;}}[k oHukef[pfí
atmfvkdufav\/ vyfuD;onf wudkf,fvkH;wkefoGm;onf[k uREkfyfxifvdkuf
rdonf/ aemufwcPü ol\udk,fwGif&SdorQaomcGeftm;udk wa&G;om;
rusefatmif nSpfxkwfum ckefíxkd;vdkuf&m okH;ckefavmuftwGif;wGif
avmufpmESifh OD;acgif;csif; nDvsuf&SDjyefavawmh\/ þwGif udkodef;az
420
uvnf;atmf? uREkfyfuvnf; ]]vyfuD;uG? om;BuD;uG}} ponfjzifh
tqufrjywf r&yfrem; ukef;íukef;í atmfav&m vyfuD;\ajcaxmuf
rsm;rSm (ydkíus,fpGm rvSrf;wwf&Smaomf vnf;) ajcEIwfoGufvdkufykHrSm
ajrBuD;ay:ü csíem;awmhonfyif rxif&awmhyJ w0Jwnf; 0Jaeonfhjyif
cGmoHrsm;rSmvnf; tyfcsKyfpufuJUodkU tMum;rvyfoavmuf w&pyfjrnf
vsuf&Sdav\/
avmufpmonfolUocifudkodef;azudk aMumuf&Smjcif;um; [kwfygvdrhf
rnf/ odkU&mwGiftxl;wvnf avhusifhxm;onfh vyfuD;u uREkfyfudk
aMumuf&SmvdkufykHESifh rEIdif;,SOfEdkifacs/ ajy;vdkufykHrSmwu,fyif 0Dac:vsuf
&Sd\/ vyfuD;\tajy;onf ,cifpD;cJUonfh tkef;oif\tajy;xuf jrefvS
onfum;rxif/ odkU&mwGif tm;pdkufvdkufykHrSmum; xif&Sm;pGmodEdkif\/
uREkfyfonfvyfuD;\ausmay:ü ukef;vsufvdkufygvmpOf ol\
tm;pdkuf vGefjcif;udkod&í [wfxkd;vJoGm;acsrnf avm[líyif pdk;&drfrd\/
aiGavmif;wef;oufouf NydKifjcif;jzpfcJUvQif xdktcsdefwGifuREkfyfonf
vyfuD;udkrESifyJ xm;vdkufawmhrnfjzpf\/ ,ckrSm (aiGxufta&;BuD;onf)
rdwfaqGcsif; NydKifqdkifrIjzpfav&um; (What Vanity;) ]]Budwfvkdufprf;
om;BuD;a&U? vyfuD;uGaemf? Budwfvdkufprf;uG}}[k nmoHay;ívdkufav\/
uREkfyf\yg;pyfrS jznf;nSif;aom toHrsKd;udkom Mum;aeusjzpfaom
vyfuD;rSm ol\em;odkUuyfí uREkfyf\atmfoHudk Mum;&jcif;aMumifh vefUNyD;
&l;oGm;avoavm[k aemifwGif uREkfyfpOf;pm;rd\/
avmufpmvnf; ajcvSrf;usJBuD;ESifh vkduf&Smyg\/ odkU&mwGif ajrBuD;ü
ajcrcs0HUouJUodkU aoG;&l;aoG;wef;ajy;vsuf&Sdaom vyfuD;udkrl rrSDEdkif&Sm
awmhyJ udk,fwydkif;avmufjywfNyD; yef;0ifoGm;Muavonf/ yef;wdkifodkU
a&mufMuaomtcg avmufpmrlum; jAwfqdk&yfae&pfcJUavNyD/
421
uREkfyfonf ukef;vsufvdkufcJU&mrS rwfrwfxdkifvdkufí vyfuD;udk
Zufowfvdkufaomtcg OD;acgif;vIyfoGm;&kHrSwyg; tenf;i,frQ t&Sdef
ravQmhyJ ajy;NrJwdkif; ajy;vsuf&Sd\/ jrif;vrf;qkH;NyD;onfhaemuf vrf;onf
jrpfbufodkU csKd;auGUoGm;av&m vyfuD;onf ¤if;vrf;twdkif; pGyfí
ajy;vsuf&Sd\/ cufacsNyD/ uREkfyfum; wu,faMumufvmcJUavNyD/ þwGif
uREkfyfonf eif;uGif;udk ajcuefvsufZufudk tm;ukefqGJvkduf\/ OD;acgif;om
tenf;i,fvIyfoGm;í t&Sdefum; vkH;0ravQmhacs/
rnfodkUjyK&rnfenf;/ a&SUodkUarQmfMunfhvdkufaomf vrf;onf
jrpfurf;yg;odkU wnfhwnfhBuD; OD;wdkufoGm;í xdkrSwzef vuf,mbufodkU
csKd;NyD;vQif urf;yg;udkarQmum azmufvkyfxm;jcif;udk jrif&\/ ¤if;vrf;ay:ü
opfwdkufaomuRJvSnf;rsm; armif;ESifvmwwfjcif;udkvnf; owd&í
uRJvSnf;ESifh0ifwdkufNyD; uRJOD;csKday:wGif uREkfyftlaygufNyD; wef;vef;BuD;jzpf
aernfudkvnf; jrifrd\/ þwGifuREkfyftBuHwck&vmonf/ jrpfurf;yg;onf
xdkae&mü a±xm;onfjzpfí ay70cefU rwfapmufvsuf&Sd&m jrif;onf
urf;yg;okdUa&mufcgeD;wGif vuf,mbufodkU vrf;twdkif; csKdUauGUajy;&ef
[efjyifjcif;udk uREkfyfodvdkufonfESifhwNydKufeuf vuf0JbufZufBudK;udk
qJGum ol\OD;acgif;udk jrpfurf;yg;ESifhwnfhwnfhBuD; wkdufay;xm;vdkuf\/
uREkfyf\tBuHum; &yfvQif&yf? r&yfvQif jrpfxJodkU vla&mjrif;yg xdk;usap[l
onfyifjzpfonf/
]erdwf}xifvmjcif;ayavm
422
avSESifhoGm;Muí &Gmw&Gm teD;odkUa&mufaomtcg vlwa,mufonf
a&Twacsmif; ajrmif;abmifwGif jrif;pdkif;vsuf &Sdonfudkjrif&\/ jrif;onf
tom;usajy;&mrS ],l}oGm;í 'kef;ajy;NyD;vQif wHwm;wckodkU a&mufonfwGif
acsmif;udk ¤if;wHwm;rSjzwful;ajy;\/ wHwm;tv,fodkU a&mufaomtcg
wGif jrif;onfrnfodkUrQ 0rfeifray;yJ cg;avmufjrifhaom wHwm;
vuf,rf;udk ckefausmfum acsmif;xJodkU ckefcsvdkufojzifh jrif;a&mvlyg
xdk;usoGm;jcif;udk jrif&bl;avonf/ tawmfrdkufaomjrif;aywum;/
wHwm;atmufü tjcm;avSvnf;r&Sd? uREkfyfwkdU\avSrSmvnf; tawmf
uGma0;í awmfygao;\/ jrif;a&mvlyg bmrSrjzpf wuGJpDjzpfíukef;ay:odkU
wufoGm;Muonf/
]oHacsmif;wkdUzat}
423
tajctaeudk uREkfyfMunfhvdkfufaomtcg jrpfurf;yg;apmufBuD;
xdyfwGif uREkfyfonfvyfuD;\ZufBudK;udkudkifum jrpfbufodkUrsufESmrlvsuf
&yfaeavawmh onf/ vyfuD;um; wudk,fvkH;wqwfqwfwkefvsuf&Sd&m
uREkfyfrlum; txl;ojzifh &ifxJu wkefvSonf/ xdkcPü udkodef;azonf
avmufpmESifh a&mufvmav&m uREkfyfwkdU\tajctaeudk jrifojzifh
jrif;ay:rSqif;í uREkfyf\vufudk vIyf,rf;av onf/ (udkodef;azrSm
c&pf,ef wa,mufjzpfí ol\trlt&mrsm;rSm wcgw&H AdkvfqefvSonf/)
]]uHaumif;vdkUygvm;Asm? cifAsm;...}}
]]rajymeJUawmh q&ma&? ckawmif &ifckefwkef; &Sdao;w,fAsKdU? 'gxuf
udkodef;az [dk'if;ygao;vm;AsKdU}}
]]b&ef'Dvm;? ygygw,f? usKyfvJ owd&ygw,f}}
(þrQavmuf tuif;yg;aom rdwfaqGwOD;udk uREkfyfonf tb,frSm
rcifrifyJ aeEdkifygrnfenf;/)
þum; udk0ifharmfwnf;
424
awmhonf/ okdUaomfvkyfrd wmrSm;avjcif;[k udk,fhudk,fudktjypfwifaom
0goemr&Sd/ raoraysmuf (tenf;qkH;rusKd;ryJU) vGwfajrmuf vmcJU&NyD
jzpfaomaMumifh BuKHawGUcJU&orQonf ]tjrwf}[lí oabmydkufrdygonf/
uREkfyfutptqkH; tao;pdwfjyefajymí jrpfurf;yg;apmufteD;ü uREkfyf\
ab;tEÅ&m,f taMumif;udkMum;&onfwGif udk0ifharmfonf wqdwfuav;rQ
omrsufESmxm; ajymif;oGm;vdkufNyD;aemuf ][m; [m; [m; [m;}ESifh
0rf;omvSonfhES,f &,farmav\/ udkodef;azESifh uREkfyfwdkUrlum; wa,muf
\rsufESmudk wa,mufMunfhum ]þum;udk0ifharmfay wnf;}[k pdwfxJu
rSwfcsufcsrdMuav\/ xdkUaemuf udkodef;azESifh uREkfyfrSm avmufpmESifh
vyfuD;udk pD;Muonfhjrif;yGJtaMumif;udk tjyeftvSefajymí pum;rukef
Edkifatmif &Sdygawmhonf/ udkodef;azuolpD;bl;cJUorQaom 'kef;yGJrsm;
teufwGif pdwft0ifpm;qkH; jzpfaMumif; tm;&yg;& 0efcHav&m uREkfyftzdkU
rlum; ajymzG,f&m r&Sdawmhacs/ xdkcPüjrif;rsm;udk ukef;jzKwfNyD;Muaom
wynfhrsm;onf vyfuD;wGif wyfxm;onfh (udk0ifharmf\) om;a&ZufBudK;
opfudk,lvmí uREkfyfwdkUtm;jyav\/ oa&ZufBudK;opfrSm jrif;\yg;pyf
teD;&Sd ESpfae&mwGif tjcm;ae&mrsm;rSmuJUokdU r[kwfawmhyJ t&G,fw0uf
cefUwdkifatmif ao;odrfvsuf&Sd jcif;udk awGUMu&av\/ udkodef;azu-
]]atmifr,fav; vl[JU? qJGvJ qGJEdkifygayhAsm? cifAsm;udkusKyfu
Avawmh rNydKif0HUbl;AsKdU}}? om;a&ZufBudK; topfBuD;udk odrf0ifoGm;
wmygyJvm;? 'gavmuf qGJwmawmif r&yfbl;qdkawmhcifAsmhaumifu
ZufudkoGm;eJUudkufNyD; ],l}ajy;awmh wmudk;As? cifAsm;uHaumif;vdkUAsKdU?
jrpfurf;yg;eJUrawGUvQif b,fxdatmif ,lajy;NyD; cifAsm;bmeJU wdkufusr,f
rodbl;}}[k ajymav\/
425
uREkfyfjyefíawG;vdkufaomtcg jrif;vrf;qkH;NyD; vSnf;vrf;ay:odkU
ta&mufwGif aMumuftm;vefUtm;ESifh eif;uGif;udk ajcuefNyD; (eif;uef)
qGJvdkufpOfu jzpf&ayrnf/ uHaumif;íomrao&aomfvnf; udk0ifharmfESifh
udkodef;azwkdUu uREkfyf\um,Av (vufarmif;tm;)udk csD;usL;Mujcif;onf
*kPf,lp&m wck[k oabmxm;cJUrdygao;onf/
vyfuD;ysufavNyD
426
]]usKyfvJ pdk;&drfwmyJ? acsmhoifxm;&mu acsmufNyD; pD;vdkufvdkUvefUNyD;
ajy;csifwdkif;ajy;vdkuf&w,f qdkuwnf;u usKyfMoZmawmh ysufoGm;NyD
xifw,f}}
]]jzpfEdkifw,fAs? 'Dvdkqdk tkef;cGHUeJUpD;zdkU cyfMuyfMuyfyJAsKdU}}
þwGif udk0ifharmfrSm olcdkif;ípD;&jcif;jzpfonfESifh olUwm0efruif;[k
qdkum vyfuD;udk prf;Munfhcsifjyefonf/ odkUjzpfí ¤if;wkdUESpfa,mufonf
eufjzefwGif urf;eDrS xGufM uzdkU jzpfaomfvnf; w&ufydkíaeNyD; vyfuD;udk
prf;MunfhzdkU qkH;jzwfMuav\/
aemufwaeU naeü uREkfyfwdkUonf vyfuD;ESifh jrif;rBuD;
tkef;oifwkdUudk &Gmhjyifjrif;vrf;odkUxkwfí tom;usprf;MunfhMu\/ tkef;oif
rSm tom;usvnf; aumif;aumif;ajy;wwfí wmywfwGif 'kef;yGJoGif;onf
wGifrS tom;usudk jzwfxm;vdkufjcif;jzpfonf/ udkodef;azu
tkef;oifudkpD;í uREkfyfu vyfuD;ESifh jrif;vrf;wGif wmplMunfhMu&m
cyfjznf;jznf; (vrf;'dk;) prf;Munfh&müyif vyfuD;onf uREkfyf\pum;udk
em;raxmifawmhaMumif; od&avNyD/ udk0ifharmfu wdkufwGef;í
]zGifh}pD;vdkuf&mwGif vyfuD;onf jrif;rBuD; csOf;uyfjcif;udkyif rcHcsifawmhyJ
w]ql}wnf; qlvsuf&Sd\/ ]]jznf;jznf;uG,fh ighom;&JU? vluav;
vyfuD;}}ponfjzifh uREkfyf\acsmharmhpum;rsm;onf tcsnf;ESD;yif
&Sdawmhonf/ xdkUaemufudkodef;az wufpD;&m xl;rjcm;em;yifjzpfae\/
uREkfyfxufvnf; raumif;? uREkfyfxufvnf;rnHUacs/ vaygif;twefMum
atmif tyifyef;cHí vyfuD;tay:ü xlaxmifcJUonfhMoZm tmPmwkdUonf
wcgwnf; usqkH;oGm;cJUav NyD/ uREkfyfpdwfrcsrf;omvdkufykHrSm [efraqmif
EdkifyJ rsufESmnId;i,fvsuf&Sdawmh\/ udk0ifharmfonf xdktjcif;t&mudk jrifí
tm;emykH&onf/ tkef;oif\tom;us ajconf usJusJBuD;&Sdí avmufpm\
427
ajcxuf omrnfudkcefUrSef;EdkfifMu\/ vyfuD;udk uREkfyfEdkifeif;atmif
pD;EdkifpOfu tkef;oifESifh tom;us ajccsif; prf;rMunfhvkduf& jcif;twGuf
0rf;enf;pGmESifhyif jrif;rsm;udk odrf;vdkufMu&av\/
udk0ifharmf0rf;enf;jcif;
428
csifjyKí aevdkuf&ygawmhonf/ (uRekfyf\woufwmü pHa'0DESifh vGJ&jcif;?
ol&d,wdkufrS txkwfcH&jcif;ESifh vyfuD;\ udpöwdkUrSm tcH&cuf&mü
ydefrom vdefrom &Sdygawmh onf/)
udk0ifhfarmfESifhcJG&jcif;
429
ajymjyaomfvnf; uRekfyfurl Zmwfa[mif;udk rvSefawmhyg/ qifOD;uif;xuf
üvnf;aumif;? 'kef;jrif;pD;jcif;ü vnf;aumif; udk0ifharmftm; uREkfyfowÅdjycJU
jcif;rsm;rSm xdktaMumif;rsm;aMumifh jzpfygonf/ cGJcgeD;ü 0rf;enf;jcif;udk
jycJvSí tjcm;vlrsm;\'ku©wGif w[m;[m; &,farmwwfaom udk0ifharmf
onf nId;i,faomrsufESmxm; azmfjyjcif;udk þwBudrf jrifvdkuf&bl;yg
onf/
cPcPawGUMujcif;
430
udkodef;azonf zwfoifhzwfxkdufaom t*Fvdyfpmtkyfpm&if;udk uREkfyfxHrS
awmif;,lírSmvnf;rSm zwfvnf;zwfavonf/ odkUESifholonf pma&;
tqifhtwef; trIxrf;rsm;teufwGif t*Fvdyfvdk tawmfuav;a&wwf
cRwfwwfolwa,mufjzpfvm\/ uREkfyfrSmvnf; olUxHrS pmtkyftawmf
rsm;rsm; iSm;zwf&onfESifh ESpfOD;ESpf0 tusKd;&SdMuygonf/ udkodef;aztzdkUrSm
opfawm0efxH tpD&ifcHpmrsm;wGif ta&;tom; wkd;wufvmonfjzpfí
aemifü awmtkyfBuD;tjzpfodkU wkd;wufcefUxm;cH&jcif;wGif taMumif;w&yf
jzpfonf[k 0efcHajymqdkayonf/
431
tvGeftdyfcsifMuNyDjzpfaomfvnf; uREkfyfu oHy&moD;oeyf? o&ufoD;
ukvm;w,f? vufzuf&nfMurf; ponfwkdUjzifh {nfhcH\/ eHeufpmESifh
npmxrif;[if;twGufvnf; uREkfyfu wm0ef,l\/ uREkfyfwkdUupm;csdefrSm
em&Daygif;okH;q,fcefU&dSí xrif;pm;aom tcdkuftwefUrSwyg; tem;r&Sdacs/
xdktcsdeftwGif; t&IH;tEdkifrSm okH;av;usyfxufrydkacs/ vufcsif;
cyfnDnD &Sd&mwGif (okH;ykH okH;vSnfhqdkaom pum;t&) zJaumif;jcif;
raumif;jcif;rSm wvSnhfpD jzpfwwfaomaMumifh rnfolrQepfemavmufatmif
r&IH;acs/ þwywf&IH;vQifvnf; aemufwywfwGifjyefí Edkifonfu
rsm;avonf/ þvlokH;a,muf wlnDMuaom tcsufwckonfum; OykofaeU
noef;acgifrwdkifrcsif; wOD;wa,mufurQ awmfygpdkUrajym? anmif;vSonf
rNiD;? wnDwnGwfwnf; ]ay}Mujcif;yif jzpfavonf/ qifacgif;udk&Srf;jzLrSm
'lvma&m*g&Sdonf[k ajymMu\/ þenf;tm;jzifh Oykofywfwkdif; em&D 30cefU
wavQmufwnf;xdkifMuí q,fywfcefU&Sdaomtcg udk&Srf;jzLrusef;rrmjzpf&m
rS emvefrxl&SmawmhyJ uG,fvGef&Smavawmhonf/ urf;eD&Gmom;rsm;url
qifacgif;udk&Srf;jzLudk ausmif;q&m(uREkfyf)owfoGm;onf[k ajymprSwfjyK&pf
Muavawmhonf/
qifESifhawmvnfjcif;
432
awmvnfzdkU tpDtpOfvkyfí udkodef;azuvnf; oabmwlavonf/
olwkdU\tpDtpOfrSm aemufwaeUnaewGif qifESpfpD;ESifh ]awmeif;}Muí
udkodef;azESifh olB uD;wkdUu aoewfwvufpDESifh qifay:rS vdkufygMu&ef
jzpfavonf/ uRekfyftm;vnf; vkdufOD;rnfavm[k ar;Mu&m tqef;topf
qdkvQif vufrvTwfcsifonfh uREkfyfuvnf; vdkufzdkU oabmwlav\/
okdU&mwGif aemufwaeUnaeürl qifESpfpD;ajymxm;onfhteuf
wpD;rtm;vyfí wpD;om&awmhonf/ qifOD;pD;u a&SUrSxdkifí olBuD;ESifh
udkodef;azwkdUu uwDay:ü aoewfudk,fpDESifh xdkifvdkufMuaomtcg
uREkfyftzdkU ae&mtcuftcJjzpfae\/ uwDay:wGif okH;a,mufxdkifzdkU
xdkifavmufonf/ okdUaomfaoewfypfzdkU uwfoD;uwfoyf jzpfaevdrfhrnf/
aemufqkH;pDrHudef;rSm uwDay:wGif okH;a,muftwlxdkifoGm;Muí awmxJü
aoewfypf&rnfhae&modkU a&mufaomtcg uREkfyfuuwDay:rSqif;NyD;
qifaemufNrD;ü xdkifwwfvQifum; jzpfEdkifonf/ qifaemufNrD;ü xdkif&efrSm
vG,fulvSonf r[kwfjcif;udk uREkfyfodaomfvnf; topftqef;BuKHawGUcsif
vSaom uRekfyftzkdU&mü vdkuf&rnfqdkNyD;rS csefrae&pfcsifonfESifh jzpfatmif
vkdufrnfqdkum vkdufvmcJU\/ &GmrSxGufMuaomtcg uwDay:wGif
okH;a,mufxdkif&\/ (qifpD;bl;aom uREkfyftzkdUü) tpGef;tzsm;usaomfvnf;
udpör&SdvS/ okdU&mwGifom;aumif&Sm&rnfh ae&modkUa&mufMuí uwDay:rS
qif;NyD; aemufNrD;pGef;wGif xdkif&aom tcgürludpö&SdawmhrnfrSm enf;enf;om
vdkawmhonf/
uREkfyfwdkUonf udkif;awmBuD;wckodkU a&mufMuaomtcg ¤if;udkif;awm
xJwGif om;aumif&SmMu&rnfjzpfí udkodef;azESifh olBuD;udknSif;wkdUtm;
aoewfudk,fpDESifh acsmifcsdpGm tvkyfvkyfEdkfifapjcif;iSm (rlvtpDtpOftwdkif;)
uwDay:rSqif;NyD; aemufNrD;pGef;rS xdkif&av\/ uREkfyfxdkif&onfrSm
433
nDnmaom rsufESmjyifr[kwf/ qif\wifyg;pGef;jzpfí wbufapmif;BuD;
&Sdaeojzifh tawmfcJ,Of;vSay&m\ qif\aemufNrD;ü tkef;qHBudK;wacsmif;
odkif;xm;ojzifh ¤if;udktm;jyKum cufcJpGm vkdfuf&avonf/ ae&m
ajymif;a&TUpOf Nidrfvsuf&SdonfhtxJüyif tawmfxdkif&cufay&m qifoGm;aom
tcgüwifyg;BuD;onf tawmfvIyfaomaMumifh omíqdk;jyefonf/ okdUaomf
cJ,Of;rSBudKufwwf aomuREkfyfonfrnnf;rnL vkdufygoGm;\/ uREkfyf
wkdUonf udkif;awmBuD; wavQmuf jzwfoGm;Muaomtcg qif\ausmukef;
ESifh uREkfyfwdkU\ udk,fvkH;rsm;onf udkif;yifrsm;txufrS vGwfvGwf
uRwfuRwfBuD; ay:xGufvsuf&Sdaomfvnf; om;aumifrsm;onf uREkfyfwdkUudk
rjrifMu[kqdk\/ [kwfykHvnf;&onf/ udkif;yifrsm;rxlxyfyJ cyfusJusJ&Sdaom
tuGufwckodkU a&mufaomtcg acswaumifonf udkif;yifrsm; tMum;rS
uREkfyfwdkUtm; ai;Munfhvsuf&Sdonfudk jrif&\/ acswkdUrnfonfrSm
vl&dyfjrifvQif ajy;NrJjzpfygvsuf ,ckrSm aMumifawmifai;vsuf Munfhae\/
taetxm;rSm udkodef;azESifh vufvSnfhoifhonf jzpfí udkodef;az\
aoewfoH 'dkif;ueJjrnfoGm;jcif;ESifhtwl acsuav;vnf; vdrfhoGm;&Smonf/
qiform;onf qifay:rSqif;í acsudkxrf;vmNyD;vQif qifay:wGif
olUaemufrSxm;vdkuf\/ acsonfqifaumifBuD;udkomjrifí qif\ausmukef;
ay:ü&Sdaom uREkfyfwdkUudk rjrifqdkjcif;rSm [kwf[efwlonf/ xdkUaMumifhvnf;
qifESifhawmvnfjcif;onf awmypfzdkU tcGifhaumif;&ojzifh rkqdk;rsm;
oabmusjcif;jzpfavonf/
434
uHaumif;vdkU qifeif;rcH&
435
olBuD;wkdUu acswaumifvnf; &NyD;jzpfí jyefMuzkdUajymonfESifh
qifOD;pD;vnf; vSnfhíjyefcJUav\/ aemufwaeUtwGufrl qifESpfaumifESifh
acsmifcsdpGm vnfMuzdkUpDrHMuao;onf/
vlaorIjzpfOD;rvdkU
436
ajcoHudkvnf; olwkdUrMum;Edkif/ om;aumifawGUí aoewfESifhypfrSom
Mum;EdkifMurnfjzpfav onf/
ae0ifoGm;avNyD/ vjynfhausmf&ufjzpfaomaMumifh va&mifudkvnf;
tm;rudk;Edkif? usef&Sdaeao;aom ]qnf;qm}a&mifuav; aysmufoGm;vQif
jyefMu&awmhrnf/ qnf;qma&mifonf rSdefonfxuf rSdefvsuf&Sdvm&m
jrif&onfqdk&kH arS;rSdefpGm a&;a&;uav;rQom jrifMu&aomtcsdefü
qifOD;pD;u ]]q&m q&m a&SUu awmqifq&ma&U}}[k wD;wdk;ajymvdkuf\/
awmqif&dkif;ESifhawGUvQif qifaygufomjzpfwwfí ausmay:rSvludk *&krpdkuf
yJ qif,Ofrudk vkdufwwf\/ udkodef;az\rsufpdrSm þodkUaomtcsdef
rsKd;wGif tokH;r0ifonfESifh ]]udkazodef;? Munfhprf;AsKdU}}[k uREkfyftm;
wD;wkd;ajymvkduf\/ uREkfyfonf qifOD;pD;jyonfh vuf0JbufqDodkU
cyfapmif;apmif; Munfhvdkufaomtcg uREkfyfwkdU\qifxuf tenf;qkH;
wawmifcefUjrifhrnfxif&aom qifaumifBuD;\ OD;uif;BuD;udkjrif&ojzifh
]][kwfw,fAsKdU? {&mrqifBuD;ygwum;}}[k jyefajymvdkuf\/ þwGif
qifOD;pD;u ]]oluvdkuf,ifk cufw,f? ypfawmhq&m}}[k ajymí
pum;rqkH;rDyif udkodef;az\aoewfrS 'dkif;ueJ toHxGufoGm;\/
aemufwcPü ]]bmvkyfMuwmvJ usKyfwdkUyg}}[k wkef,ifpGmESifh atmfajym
vkdufaom olB uD;\toHudkMum;&av\/ ]][m apmufusKd;eJNyDAsKdU}}[k
udkodef;azESifh qifOD;pD;wkdUu wNydKifeufwnf; ajymvdkufMu\/
vufajzmifhjcif;
437
tMum;u usnfqHjzwfoGm;wmyJ}}[k ajym,if;olwkdU\qifonf uREkfyfwkdU
qDokdU csOf;uyfvm\/ wjznf;jznf;eD;vm aomtcgwGifrS uREkfyfESifh
qifOD;pD;wkdU\trSm;onf bGm;ueJay:vmawmhonf/ olBuD;ESifh qifOD;pD;
wkdUonf olwkdU\qifay:wGif a&SUESifhaemufxdkifvsuf &SdMuaomfvnf;
olwkdU\qifonf uREkfyfwdkUESifhcyfapmif;apmif;&Sdaeaomtcgü qifay:wGif
xdkifvsuf&Sdaom olBuD;ESifhqifOD;pD;wdkUESpfa,mufonf uREkfyfwdkU\ae&mrS
MunfhaomtcgwGif qif\OD;uif;BuD;ozG,f (rxif&Sm;aomtvif;a&mifü)
jrifMu&jcif; jzpfavonf/ udkodef;azonf (ol\txif) qif&dkif;\
OD;uif;BuD; tv,fwnfhwnfhokdU rSef;í &dkifz,fESifhypfvkduf&m usnfqefonf
olBuD;ESifh qifOD;pD;wkdUtMum;rS jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ olBuD;\em;&Guf
wbufudkyif umywfxdrSefoGm;ao;onf[k ajym\/ uHaumif;íay
wum;/ tu,fí usnfqefonf vuf0JbufodkUjzpfap? vuf,mbuf
odkUjzpfap wvufrcefUrQuav; wdrf;apmif;oGm;jim;tHU olBuD;tm;jzpfap?
qifOD;pD;tm;jzpfap wa,mufa,mufudk xdrSefacsawmhrnf/ ,ckrl
qifOD;uif;\ tv,fqdkí ypfxnfhvdkuf&mwGif tv,fwnfhwnfh A[dk
csufodkU0ifoGm;onfESifh vlESpfa,muftMum;rS uRwfuRwfvGwfvGwf
jzwfoGm;jcif;jzpfavonf/ þtaMumif;udkod&aomtcg uREkfyfwdkUwkefvIyf
Mu&onfrSm ajymbG,f&m r&Sdacs/ þtxJwGiftwkefvIyfqkH;aom vlrSmum;
em;&GufwGif umywfrSefcH& onfholBuD;udknSif;yif jzpfavonf/ olBuD;u
udkodef;aztm; ]]cifAsm;vufajzmifhykHuawmh tHUMoavmufw,fAsKdU? wbuf
udkeJeJuav; wdrf;oGm;vQif uREkfyfwdkUwa,mufa,mufaoNyD;yJ}}[k
wkefvsuf&Sdao;aom toHESifhajymavonf/ udkodef;azvufajzmifhjcif;
ESifhywfoufí uREkfyfudk,fawGUwckudkazmfjy&ayOD;rnf/
438
awmacsmufMujcif;
439
odkUr[kwfcsKHwef;rsm;udk &Gmom;tajrmuftjrm;wdkUu obufowf 0dkif;xm;
Muí tjcm;wbufrS apmifhaeMuonfh aoewform;rsm;xHokdU acsmufay;
Mu&jcif; jzpfavonf/ ,if;odkUacsmufay;&mwGif rdrdwdkUae&mrS&yfNyD;
acsmufay;&kHr[kwf? udkif;awm? odkUr[kwf csKHrsm;udkjzwfoef;um wbufodkU
azmufxGufvmonfhwdkifatmif vlrsm;udk,fwdkifvdkufNyD; acsmufay;Mu&\/
awmacsmufolrsm;onf udkif;awm\wbufwGif pk&kH;Muí wa,mufESifh
wa,muf vufwurf;om omrScGJum pDwef;MuNyD;vQif udkif;awmxJodkU
wnDwnmwnf; 0ifMu&\/ 0ifonfESifhwNydKifeuf vufwGifygaom vSH?
cuf&if;? wkwfponfwkdUjzifh udkif;yifrsm;udk wAkH;AkH;&dkuf,if; yg;pyfrSvnf;
]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}}ponf jzifh toHrpJatmifatmfum
a&SUodkUwjznf;jznf;wkd;vmMu&\/ þwGifudkif;awmxJü tdyfaysmfaeaom
wd&pämefrsm;onfvefUEdk;Muí toHrsm;vmaombufudk uGif;a&Smifum toH
a0;aombufodkU ajy;Mu&\/ wcgw&HwGifrl ttdyfBuD;onfh usm;paom
wd&pämefrsKd;ESifh &ifqdkifawGU&onf jzpfap? wcgw&HwGif wufíeif;vkrwwf
uyfíawGU&onfjzpfap BuKH&wwfonf[k Mum;&bl;avonf/ awmwd&pämef
rsm;onf tvefUwMum; xajy;Muí udkif;awmbufodkU azmufxGuf&mwGif
toifhapmifhaeaom aoewform;rsm;\ ajymif;0okdUa&mufMu\/ wcgw&H
ürl aoewform;rsm;\ tvkyfonf ajymoavmufracsmifvS/ udkif;awm
xJrS tvefUwMum; xGufajy;vmonfh wd&pämefrSm trJr[kwfyJ usm;(rkqdk;)
jzpfae ojzifh rkqkd;csif; &ifqdkif&jcif;rsKd;vnf; BuKH&wwfonf[kqdkavonf/
þtvkyfrsKd;rSm aoewfESifhjzpfaeojzifh rkqdk;csif; &ifqdkif&jcif;rsKd;vnf;
BuKH&wwfonf[k qdkavonf/ þtvkyfrsKd;rSm aoewfESifhxdkifapmifh&aom
rkqdk;xuf awmacsmufay;&aom &Gmom;rsm;tzdkUomí tEÅ&m,frsm;aomf
440
vnf;0goemygaom &Gmom;rsm;onf rdrdwdkUtwGuf arQmfvifh&ef&Sdonfh
trJom;]a0pk}aMumifh vdkufvdkolr&Sm;vSay/
usm;opfawGU&jcif;
441
udkodef;azESifh udk0ifharmfwkdU\ jcm;em;csufrSm udk0ifharmfonf
þtajctaersKd;wGif uREkfyftm;opfyifay:okdUwufzdkU pum;pyfvdrfhrnf
r[kwf/ olESifh twlaeaprnf jzpfavonf/
]]'Dvdkqdk usKyfopfyifay:u wufMunfhr,fAsm}}
]]wufyg? usKyfu0efaxmufrif; OD;0ifharmfr[kwfygbl;}}
uREkfyfonf udkodef;aztm; aus;Zl;wifaomfvnf; zGifhírajymyJ
opfyifay:odkU wufav\/ opfyifxufrSrl ukef;aA'gyifrsm;ay:rSausmfí
&Gmom;rsm;udkyif jrif&onfESifh &Icif;aumif;vSonf/ udkodef;azu-
]][dkvlawG a&mufukefMuNyDvm;AsKdU}}
]]a&mufukefMuNyDAsKdU? ayokH;av;&mavmuf a0;vdrfhr,fxifw,f}}
]]pDwef;ukefMuNyDvm;}}
]]pDwef;Muwkef;yJAsKdU? a[m NyD;MuNyDAsKdU}}
xdkcPü ]]a[;? [m;? 0l;? 0g;}}[laom toHrsm;udkvnf;aumif;?
]]jzKef;? 0kef;? *sKH;}}[laom&dkufoHESufoHrsm;udkvnf;aumif;? ]]0kef;? a0g? *def?
*if}}jrnfaom acG;oHrsm;udkvnf;aumif; Mum;Mu&av&m uREkfyfonf
olUae&mESifhol apmifhaeMuaom aoewform;rsm;udkvnf; jrif&í
toifhjyifqifMujcif;udkvnf; awGU&onf/ toHrsm;onf wjznf;jznf;
eD;vmí us,fonfxuf us,fvmMu&m tawmfeD;uyfvmaomtcgwGif
wvIyfvIyfjzpfaeaom ukef;aA'gyifrsm;\ xdyfzsm;rsm;udkyif opfyifay:rS
uREkfyfjrif&\/ w0ufcefUa&mufvmMuí uREkfyfwdkUESifh ayw&mausmfcefU
ta0;wGif acG;waumifonf ]]*def *def}} jrnfvsuf aemufokdUjyef
qkwfajy;aom toHudkMum;&\/
]]bmvJAsKdU udkodef;az}}
442
udkodef;azonf vufjyvsuf ]]usm;vm;? usm;opfvm;yJ wdwfwdwf
As}}[k wD;wdk;ajym\/ vu©PmrSm acG;onf usm;? okdUr[kwf
usm;opfESifhawGUojzifh vefUíjzpfap? ykwfrdaomaMumifh jzpfap
jyefqkwfajy;Mujcif;jzpf[efwlonf/ opfyifxdyfü vkHNcKHpGm&Sdaeaom uREkfyfu
rlpdk;&drfp&m r&SdonfESifh usm;jzpfap? usm;opfjzpfap raMumuf/
jzpfcsif;jzpfvQif usm;taumifBuD; jzpfapcsifonf/ aemufwcPü uREkfyfwdkU
&Sdaeaomae&mESifh wnfhwnfhBuD;wGif ukef;aA'gyifrsm;onf wvIyfvIyf&Sd&mrS
vIyf&Sm;rIonf wjznf;jznf; a&GUvmí aA'gawmuav; ecrf;tpGef;odkU
a&mufcJUavNyD/ taumifwrsKd;rsKd;vmaejcif;jzpf&rnf[líum; uREkfyfawG;q
Edkifonf/ udkodef;azvnf; xdkae&modkUyif pl;pdkufumMunfhaejcif;udk
uREkfyfjrif&\/ aemufwcPü vIyf&Sm;vsuf&Sdaom aA'gyifrsm;tMum;rS
OD;acgif;wjcrf;ay:vm&m usm;opfwaumif\ OD;acgif;jzpfonf[k uREkfyf
od&\/ udkodef;azvnf; jrifykH&\/ uREkfyfurl udkodef;az ypfvdkuf
awmhrnf[k arQmfvifhvsuf&Sd\/ udkodef;azrlum; rypfyJ aoewfESifhom
csdefxm;\/ aemufwcPü usm;opfonf udkodef;azudk jrifvdkufonfh
vu©PmESifh jAKwfueJwGefUqkwfum OD;acgif;jyef0ifoGm;NyD;aemuf aA'gyif
rsm;\tzsm;onf usm;opfoGm;aom vrf;aMumif;twdkif;vIyfoGm;Mu jcif;udk
opfyifay:rSuREkfyfjrifvdkuf&\/ yxrü udkodef;az rypfvdkufjcif;udk
pdwfxJutjypfwifcsifaomfvnf; usm;opfaemufrS &Gmom;rsm;&Sdaejcif;udk
csufcsif;owd&í udkodef;azrypfvkdufjcif;taMumif;udk em;vnfygonf/
uREkfyfonf aA'gyifxdyfzsm;rsm;vIyfoGm;aom usm;opfvrf;aMumif;udk
rsufpdESifhvdkufí Munhfvsuf&SdpOf ¤if;t&yfqDrS uGdefueJacG;atmfoHMum;&jcif;
ESifhtwlvlrsm; tvefUwMum; atmf[pfMuaom toHrsm;udkvnf; Mum;&\/
aemufwcPüaA'gcsKHawmudkazmufxGufí vsm;ueJ vsm;ueJ ajy;oGm;aom
443
owÅ0gwaumifudkjrif&í aocsmpGmMunfhvdkuf&mwGif usm;opfwaumif
jzpfaMumif; odvdkuf&onf/ ckeifu usm;opfonf udkodef;azudkjrifonfESifh
vSnfhjyefNyD; tjcm;bufrS azmufxGufoGm;jcif;jzpf [kuREkfyfawG;qEdkifonf/
awm0ufxGufajy;ykH
444
ueJ wcsufypfvdkuf&m awm0ufonf ajrBuD;ay:ü vdrfhoGm;jcif;udk
jrifvdkuf&\/ uREkfyf0rf;omrnfjyKqJwGif awm0ufonfajrBuD;ay:rSxí
,ciftwdkif;ajy;jyef\/ udkodef;azonf ESpfvkH;jyL;aoewfwGif xdk;xm;onfh
vufusef,rf;awmifhjzifh wcsufqifhíypfvdkufojzifh awm0ufonfvdrfhoGm;
jyef\/ þwBudrfürl awm0ufonf rxEdkifawmh&kHomru vIyfyifrvIyfEdkif
&Smawmhacs/ (&Sm[laomu&kPmpum; a&;om;jcif;rSm ,aeUtjrifESifh
a&;jcif;jzpf&m xdkpOfutjrifrlum; rsm;rsm;aoao yDwdjzpfav&SdcJUygonf/)
xdktawmtwGif; tjcm;aoewform;rsm;&Sd&mrSvnf; aoewfoHrsm;
w'dkif;'dkif;Mum;vsuf&Sd\/ pkpkaygif; 6csufxufenf;rnfrxif/ okdUaomf
aemufqkH;ü pkpkaygif; awm0uf 3 aumif&&Sdavonf/
udkodef;az\vufpGrf;
445
ypfaom0ufaumifudk vSefavSmMunfhMu&mwGif aoewform;tm;vkH;
(udkodef;azrusef) tBuD;tus,ftHUMovsuf&SdMu av\/ jzpfaeykHum;
udkodef;azcsdefypfvdkufonfh 0uf\ vuf,mbufvufarmif;&if;ü ig;yGifhqdkif
'Pf&muav; ig;csuftjyif tv,fA[dkü 'Pf&mBuD;wcsuf
awGUMu&aomaMumifhaywnf;/ t"dyÜm,frSm yxrypfvdkufaom t,fvf*sD
usnfqefig;ckonf csdefonfhtwdkif; yckH;odkUxdrSefxm;onfhjyif wzefxajy;
aomtcgü xdkae&mqDokdU csdefypfvdkufjyefygawmhvnf; wckwnf;aom
usnfronf ,cifxdrSefxm; onfh'Pfcsufig;csuf\ tv,fA[dkodkU
jzpfayaomaMumifhwnf;/ (A[dkqdkaomfvnf;vuf,mbuf txufaxmifhokdU
rqdkpavmufuav; csOf;uyfoGm;jcif;udkuREkfyfawGU&onf/) aoewform;
rsm;onf tvGeftHUMoonf/ rsufESmxm;rsm;ESifh udkodef;aztm; csD;usL;Mu
avonf/ uREkfyfonfvnf; a,mifaygifa&maESmNyD; ]uGef*&ufusL;av;&Sif;}
vkyfcJU&ygao;onf/ (rdwfaqGudkodef;azonf þtjcif;t&mudk tvGef
*kPf,lonfh vu©Pm&Sday&m þtaMumif;udk wae&m&mwGif waeUaeUü
uRekfyfa&;xnfh ay;rnf[k uwdjyKbl;onfhtwdkif; þae&mwGif a&;xnfhay;
vdkufavNyD/ ol\ ]0dnmOf}onf wae&m&mrS ESpfodrfhMunfEl;jcif;jzpfvdku
jzpfEdkifygapaomf) aoewform;av;a,mufwkdUonf 0ufaumifrsm;teufrS
waygifpDvnf;aumif;? uREkfyftwGuf waygifvnf;aumif; vSD;jzwf,lMuí
usefaom0ufom;rsm;udk &Gmom;rsm;tm; ay;vdkufMu\/ (þawmacsmuf
jcif;ü acG;waumifrSmusm;opfykwfí tawmfemoGm;onf[k od&onf/)
446
udkodef;azESifhuREkfyf
447
tmEdk; a&;om;onfh tm&Swdkuf\tvif;a&mif (Light of Asia) ac:
Ak'¨0ifpmtkyfBuD;udk uREkfyf\wkdufwGef;csuft&zwfonfESifh Ak'¨tm;
tvGefMunfndKaompdwfjzpfay:onftxd tusKd;&SdoGm;onf/ uREkfyfuvnf;
olnTefMum;onfh OyepfoQ'fESifh b*0g*Dwwnf;[laom [dE´Lusr;fpmrsm;
udkzwfygonf/ uREkfyfyifwcgu tawmfESpfoufoGm;bl;ao; \/ okdU&mwGif
aemufydkif;ü uREkfyfw&m;tm;xkwfaomtcg c&pf,efor®musrf;? [dE´Lusrf;
ESifh Ak'¨tbd"r®mwdkUudk EIdif;,SOfcsufxkwfum &Sif;jyjcif;aMumifh udkodef;az
tawmfBuD;vdkufygvmonf/) þonfwdkUrSm pum;pyfrQomazmfjyjcif;jzpf&m
uRekfyf\&if;ESD;aom rdwfaqGrsm;taMumif; a&;om;aomtcgwGifrS udkodef;
az\xl;jcm;csufrsm;udk azmfjyygOD;rnf/ xdknOfhwGifvnf; udkodef;azESifh
uREkfyfonf wa,mufESifhwa,mufrawGUrDu tjzpftysufrsm;udk tjyef
tvSef zGifh[um ]ajzmifhcsuf}ay;Mujcif;tm;jzifh oef;acgifausmfvif;tm;BuD;
tcsdefwdkifcJUygonf/ uREkfyftxl;oabmusonf rSm ESpfa,mufvkH;onf
]awmf}aomtcsufrsm;xuf ]a&Smf}cJUbl;aom tjcif;t&mrsm;udk azmfxkwf
ajymjyjcif;tm;jzifh tom;,lMuonf/ *kPfwk *kPfNydKif oabmxm;ol
tcsif;csif;jzpfygvsuf ]*kPFazmf}rIenf;yg;í &dk;om;pGm 0efcHcsufrsm;udk
azmfxkwfajymjyMujcif;aMumifh tHUvnf;tHUMoí oabmvnf; usvSonf/
xdkUaMumifhvnf; udkodef;azESifh uREkfyfrSm i,foli,fcsif;rsm; r[kwfygyJvsuf
ESD;&if;aom rdwfaqGrsm;teufwGif tESD;&if;qkH;aom rdwfaqGjzpfvmjcif;
jzpfwef&monf/ xdkaeUrSpí olESifhuREkfyfonf wa,mufESifhwa,muf
][efvkyf}jcif; tvQif;r&SdawmhyJ ]t&if;wdkif;} qufqHMuavawmhonf/
þonfrSmvnf; t&omwrsKd;aywnf;/
448
usm;udkufaomjrif;
449
olrwlaom rdcif
450
vifhapmifhMujcif;
451
a&S;OD;pGmwuf&rS vkHNcKHygonf/) okH;a,mufvkH;vifhpifay:odkU a&mufMu
aomtcg uREkfyfu aoewform;ESpfa,muf\tv,füxdkif\/ xl;awmh
rxl;yg/ okdUaomf tv,frSxdkif&í pdwfvkHNcKHygonf/ aeom;wus
xdkifrdMuaomtcg uREkfyfonf tajctaeudk vSrf;arQmfMunfhvdkufonf/
uREkfyfwdkU\a&SUwnfhwnfhü ay100ywfvnfcefU&Sdonfh jrufcif;
uav;&Sd&m jrif;aoaumifuav;rSm uREkfyfwdkUESifh ay20uGmavmufwGif
jyifqifxm;\/ jyifqifykHum; OD;pGef;zkwfuav;udkyef;pnf;BudK;jzifh pkpnf;
xm;í puúLyef;uav;yefxm;NyD;vQif rsufESmudkaygif'grsm;&dkufxm;av
onf/ olwkdU\t,ltqrSm xdkuJUodkU rawmfrwnfhjyKvkyfum ]pwdvkyf}
xm;ygrS ¤if;tm; udkufowfaomusm;onf rvmyJraeEdkif? {uefrkcs
vm&onf[k ,kHMunfMuavonf/ ay100cefUus,faom jrufcif;\
[dkbufwGif csKHrsm;ESifh opfyifBuD;rsm;&S\
d / ae0ifzdkUrSm wem&Dausmfausmf
vdkao;aomfvnf; tcsKdUusm;onf aer0ifrDvmwwfaomaMumifh uREkfyfwdkU
BudKwifí vmMu&jcif;jzpf\/ uREkfyfonf ywf0ef;usiftajc taeudk
Munfhvsuf&SdpOf udkodef;azu ]]udkif; q&mwdkU aq;vdyfuav; bmav;
aomufcsifaomufxm;MuAsKdU? aemufxyfaomufzdkU tcsdefr&aybl;}}[k
ajymonfESifh tm;vkH;aq;vdyfaomufMu\/ usm;vmwwfaomtcsdefrSm
tvGefqkH; ae0ifNyD; ESpfem&DcefUtwGif;[kqdk&m þtwGif;tcsdefra&G;
csufcsif;vnf;vmEdkifonf[k qdkavonf/
ae0ifvkeD;aomtcg ESpfzmvkHcefUa0;aom urf;eD&GmrS EGm;rsm;?
jrif;rsm;odr;faom toHrsm;udkwpDpDMum;&\/ xdkUaemuf acG;a[mifoHrsm;?
&Gmol&Gmom;rsm;\ pum;ajymoHrsm;? b,fola& b,f0ga& ponfjzifh
[pfatmfac:iifoHrsm;? bkef;BuD;ausmif;rsm;rS acgif;avmif;oH? aMu;pnfoH
rsm; ponfwkdUonf em;xJodkU vkH;í0ifvmMu\/ þtoHrsm;onf
452
Mum;aeustoHrsm;jzpfaomfvnf; tcgwdkif;rl *&kpdkufrdonfr&Sd/ vQHíom
xGufoGm;wwfay&m em;rsufpdrsm;udkzGifhNyD; pdwftm&kH pl;pdkufvsuf&Sdaom
xdktcgürl toHwckpD wckpD ydkif;ydkif;jcm;jcm;BuD; em;xJodkU 0ifoGm;Muav\/
tvkyfuvnf;tEÅ&m,f&Sd Edkifonfh (usm;apmifhaom) tvkyfjzpfaomaMumifh
tm&kHaMumrsm;onf txl;xufjrufaeMuykH&onf/ 8em&DcefUü uav;
wa,mufidkvdkufaomtoHudkyif yDyDoo Mum;vdkuf&\/ &GmolwkdU\
toHrsm;onf wjznf;jznf; qdwfonfxuf qdwfoGm;av&m 8em&DcGJcefUwGif
w&GmvkH; wdwfqdwfvsuf &Sdawmh\/ olwkdUuvnf; uREkfyfwkdUxHrS
aoewfoHudk em;pGifhvsuf&Sdonf[k od&onf/ awmxJrS &SOhfoH? iSufoH
ponfrsm;rSmrl ae0ifpuwnf;u vkH;0 wdwfqdwfvsuf&SdavNyD/ vifhay:odkU
uREkfyfwdkUwufrdMuonfrSm okH;em&DausmfcJUavNyD/usm;um;ray:vmao; acs/
qD;awmifhaom'ku©
453
Mum;&í pkH;prf;Munfh&m tjcm;r[kwf? wHaxG;rsKdcsaom toHrsm;jzpfonf
[kod&\/ olBuD;onfwHaxG;udk cHwGif;ü pkxm;NyD;rS tvkH;vdkufrsKdcswwfol
wa,mufjzpfav&m xkdtoHaMumifh usm;vefUajy;rnfudkyif uREkfyfwkdU
pdk;&drfrd\/ awm\wdwfqdwfjcif;onf þrQavmufeufeJvSonf/ (um;jcif;
r[kwf? wu,fjzpfygonf) þtawmtwGif; uREkfyf\rsufpdrsm;onf
tvum;aeonfr&Sd? jrif;aoaumifuav;udk wpdkfufwnf;pdkufvsuf
Munfhaerd\/ jrif;aoaumifuav;\ azG;azG;jzLaomrsufESmonf vqef;9
&ufva&mifwGif xif;xif;BuD;ay:vsuf&Sd&m Munfh,if;Munfh,if;ESifhyif
uREkfyf\rsufvkH;rsm;rSm xdkae&mrS a&TUír&yJjzpfvm\/ (xdkpOfurl uREkfyfrSm
wapäaMumufwwfoljzpfonf/) Munfh,if; Munfh,if; aMumufvmonfESifh
rsufESmvTJzdkUBudK;pm;aomfvnf; csufcsif;yif xdkae&modkUjyefa&muf\/
uREkfyfaMumufvmjcif;rSm tjcm;aMumifhr[kwf? taoaumifudk yef;pnf;BudK;
ESifhyef;yefay;NyD; aygif'gvdrf;xm;onfh rawmfrwnfhjyifqifxm;rIaMumifh
aMumufp&mpdwful;awG ay:aygufvmjcif; jzpfavonf/ (wapäaMumuf
wwfjcif;qdkonfrSm wu,facsmufao;onf r[kwfyJ pdwful;jzifh
aMumufMuonfom rsm;avonf/) q,fem&Dausmfvwfaomf jcifudkufcH&
aom'ku©ESifh jrif;wapäaMumufaom 'ku©wkdUtay:wGif a0'emwck xyfqifh
vmjyefavNyD/ ¤if;rSm qD;oGm;csifaom tcH&cufrIyifjzpfonf/
uREkfyf\'ku©taMumif;udk wD;wdk;ajymjy&m udkodef;azu ]][m rvkyfeJUAsKdU?
atmifhxm;Asm}}[k ajym\/ uREkfyfrSmtvGef w&m tcH&cufaomtajcodkU
a&mufcgrS zGifhajymjcif;jzpfaomaMumifh atmifhxm;&ef rjzpfEdkifawmhyJ
&SdonfwGif udkodef;azu ]]wwfEdkifbl;Asm? aygufomcsvdkufawmh}}[k
cGifhjyKonfESifh Asif;Asif;jrnfaomtoHonf wawmvkH;yJUwifxyfoGm;onf
454
xifvdkuf&\/ ]]usDawmufarhusef&pfwm *Gusw,fAsm}}[kolBuD;u wD;wdk;
nnf;wGm;avonf/
awmaumif0ifvmjcif;
455
aemifrSod&onf/) rdrdudkufowfxm;cJUaom jrif;aoaumif&Sdonfh ae&modkU
a&S;OD;pGmoGm;í jrif;aoaumifudk rawGU&aomtcg w&GwfwkdufqGJoGm;aom
vrf;aMumif;twdkif; ajrBuD;udk w&SL;&SL;jrnfatmif teHUcHvdkufvmjcif;
jzpfayvdrfhrnf/ aemufqkH;ü jrif;aoaumifudk awGU&aomfvnf;
ae&majymif;aeonfhtwGuf rouFmonfESifh csif;csif;xdkifírpm;yJ vpfueJ
wzefjyefíxGufoGm;jyef\/ xdkUaMumifhpm;awmhrnftxifESifh aoewfjyif
vsuf&SdMuaom udkodef;azESifh olBuD;wkdUonf aoewfrsm;udk &kyfodrf;
xm;Mu&\/ olwkdU\tBuHrSm rypfrlí ususee xdkifpm;aomtcgrSypfMu&ef
jzpfavonf/
ypfawmhypf&onf
456
aemifrSod&onf/) t"dyÜm,frSm ]usm;opfonf jrif;aoaumifudk
0ifpm;awmhrnfrxif? rouFmvsuf&Sdae avNyD/ xdkUaMumifh aemufwBudrf
]vifh}atmuf0ifNyD;í txGufwGif ypfMupdkU}[lonfyifjzpf\/ usm;opfonf
usifi,feHUudk rouFmaomaMumifh vifhatmufodkU cPcP0ifav&m
aemufwBudrft0ifwGif rkqdk;ESpfa,muf wkdUonf aoewfrsm;ESifh
csdefxm;Mu\/ vifhpifatmufrS taumifudkrlum; rnfolrQjrifEdkif
onfr[kwfacs/ uRekfyfrSm olwkdU\tBuHudk&dyfrdí &ifckefvsuf&Sd\/
aMumufaomaMumifhr[kwf/ odkUavmokdUavm[laom pdwfaZmaMumifh jzpf\/
wcPü 0g;vifhpifonf olwkdUESpfa,muf\ udk,f[efjyrIaMumifh odrfhueJ
jzpfoGm;onfESifh wNydKifeuf 'dkif;'dkif;[laom toHESpfcsufonf wNydKifeuf
uJUokdUjrnfoGm;\/ uREkfyfonfvnf; olwkdU\ aoewfcsdefxm;aom
ae&mqDodkU ikHUMunhfvsuf&Sd&m taumifwaumifonf vifhpifatmufrS
jzKef;ueJckefxGufvsuf ]cGD; cGD; cGD; cGD;}ESifh t&SnfBuD; jrnfatmfum
awmxJodkU0ifajy;av\/
]]b,fae&m csdefypfvdkufovJAsKdU udknSif;}}
]]vnf*kwfaemufudk ypfvkdufw,f? cifAsm;aum}}
]]usKyfuZufydk;udk ypfvdkufw,f}}
]]xGufxGufcsif; ypfMu&wmrdkU aumif;aumif;xdykHr&bl;AsKdU}}
]][kwfwmayghAs? ta0;BuD;a&mufatmif atmfajy;wm rMum;bl;vm;}}
]]ausmif;q&m&JU ao;eHUaMumifhyJAs}}
]]rwwfEdkifbl;av? cifAsm;uusnfawmufrS r,lcJUyJudk;}}
]]usKyfuvJ 'DavmufMumMumBuD; apmifh&vdrfhr,f rxifrdbl;Asm}}
]][kwfawmh [kwfw,f? ol0ifvmwmudku odyfaemufuswmyJ?
'grsKd;wcgrS rBuKHzl;bl;}}
457
xdktcsdefürl v0ifoGm;NyDjzpfí wawmvkH; arSmifrnf;vsuf&Sd&m
uREkfyfwkdUonf &Gmom;rsm;vmBudKonfudkapmifh,if; ajcmufem&DausmfrQ
iwfvsuf&Sdaom aq;vdyfudk tm;&yg;& &SL&IdufMu&av\/ rsm;rMumrD
&GmbufrS ]0l;0g;}[k tlum tcsufay;aom toHrsm;Mum;&í olBuD;u
jyef]tl}&mwGif &Gmom; av;ig;a,mufwkdUonfvufESdyf"mwfrD;rsm;? vufqGJ
rSeftdrfrsm;ESifh a&mufvmMuav\/ ¤if;wdkUteufwGif jrif;&SifvlBuD;vnf;
ygvm\/ ¤if;wdkUu-
]]0ifcJU&rSmvm;}}
]]0ifcJUMuyg}}
olwkdUvlpkonf vifhpifatmufodkU a&mufMuaomtcg uREkfyfwkdUvnf;
vifhay:rS qif;NyD;MuavNyD/
]]b,frSmvJAs usm;aum}}
]]xdawmh xdw,fxifwmyJ? rusbl;As? taumifu r0ifbl;}}
]]b,f0ifrSmvJ q&mwkdU[mu eHueHoeJU? usm;rajymeJU uRefawmfwkdU
awmifeHao;}}
]]usm;r[kwfbl;As vifhyJ}}
¤if;a'oü usm;opfudk ]vifh}[k ac:Muonf/
xdkUaemuf uREkfyfwdkUonf vifhpifatmufrS usm;opfxGufaom
ae&mudk aocsmpGmMunfhMu&m aoG;tenf;i,f usef&pfjcif;udkawGU&\/
xdvQifxdcsif;k rckefvdkufEdkifrD usqif;aom aoG;jzpfaomaMumifhrsm;rsm;BuD;
rusEdkif[kqdkum arQmfvifhcsufjzifh olUvrf;twdkif; vufESdyf"mwfrD;rsm;jzifh
vdkufíxkd;MunfhMuao;\/ okdU&mwGif aoG;pufrsm;rSm wae&mESifhwae&m
cyfusJusJ awGUMu&aomaMumifh aoavmufaom 'Pf&m r[kwfEdkifqdkum
ypfxm;cJUMuav\/
458
ausmif;odkUa&mufMuaomtcg rdcifESifhrpdk;wkdUonf uREkfyfwdkUtm;
wHcg;zGifhay;NyD;aemuf rdcifu ]]b,fhES,fvJa[h? rif;wkdUusm;vm&JUvm;?
b,ftcsdefvmovJ}}[k ar;ojzifh oef;acgifeD;rS ay:vmaMumif;ajym&mwGif
rdcifNyKH;onfudk uREkfyfjrifvdkuf\/ uREkfyfu ]]b,fvkdvJtar}}[k ar;aom
tcg rpdk;u atmufygtwdkif;jyefajymavonf/ ae0ifonfESifhwNydKifeuf
rdcifonf usm;aornf pdk;aomaMumifh uREkfyfwdkU&Sd&modkU rvmap&ef
y&dwf&Gwfjcif;? arwÅmydkUjcif;? t"dXmefjyKjcif; ponfjzifhawmufavQmuf
&Gwfzwfo&Zösm,fvsuf&SdaMumif;? oef;acgifeD;aomtcgrS rdciftdyfcsifvm
onfESifh om;trdESpfa,muf twltdyfMuaMumif; ajymjyavonf/
,kHcsifrS,kHyg
459
rnfonfhacG;udkrS raMumufwwf? tdrfxJodkU &J&J0if0HUonf/ txl;ojzifh
qef;Mu,fonfrSm rdcif\ tdyfrufrsm;onf t"dyÜm,f&Sdaom tdyfruf
rsKd;jzpfwwfí wpkHw&m jzpfrnfqdkvQif BudKwifí tdyfrufwwfaomaMumifh
aqGrsKd;om;csif;rsm;onf rdcif\ owday;jcif;udk tvGefav;pm;Muonf/
þtjcif;t&mudkrl uREkfyfudk,fwdkif r,kHw,kH&Sdygonf/ uREkfyfudk
y#doaE¨&Sdonfhtcsdefü rdcifjrifrufaom tdyfrufrSm aumif;vGef;tm;BuD;
aomaMumifh uREkfyfudk,fwdkifvnf; r,kHonfhjyif yvTm;&musrnfpdk;aom
aMumifh þae&mürazmfjyvdkawmhyg/ qdkvdkjcif;rSm uREkfyfudk,fwdkif [kwÅdywÅd
xl;xl;jcm;jcm;rjzpfao;aomaMumifh ¤if;tdyfrufESifh rxdkufwef[k ,lqvsuf
&Sdygao;onf/ rnfodkUyifjzpfapusm;? usm;opfwkdU rnfonf rdrdwdkU
udkufowfxm;aom taoaumif&Sd&modkU rvmcsifvnf;aeap? vmvQif
cyfapmapm vmwwfjcif;ESifh xdknOfhu rdcif y&dwf&Gwfjcif; &yfpJcsdefESifh
usm;opfa&mufcsdefudk wdkufqdkifjcif;rlum; trSefyifjzpfygonf/
raysmfydkufp&m zefwD;csufrsm;
460
uREkfyfonf *sLAvDa[modkU vufrIynm jyyJGtwGuf oGm;&pOfu
oli,fcsif; armif&D&Sdaom *syfqifaumvdyfü wntdyfcJUbl;&mwGif
olESifhoduRrf;cJUavonf/ udkodef;azrSmvnf; c&pf,efcsif;jzpfí olESifh
tawmfuav; t&if;ESD;\/ odkUjzpfí udkodef;az\tBuHay;csuft&
uREkfyfonf udkzdk;aomfwmtm; npmpm;zdkUzdwf\/ olBuD; udknSif;tm;vnf;
(acwfynmwwf r[kwfapumrl) rdwfjzpfaqGjzpfoabmESifh zdwfMum;
avonf/ uREkfyfwkdUonf xkH;pHtwdkif; q&muawmf csufaom
pm;p&mrsm;ESifh udkodef;az0,f,lcJUaom aomufp&mrsm;jzifh aysmfjrL;Mu&m
¤if;]'if;em;ygwD}wGif ,cifu ygwDrsm;xuf tenf;i,f ]rsm;}oGm;Muonf
xif\/ okdU&mwGif qlnHjcif;? jiif;ckefjcif;um;r&Sd? cspfMunfpGmESifhyif
vlpkcGJum 10 em&DcefUwGif tdrfodkUjyefMuygonf/ uREkfyfwdkUtxJwGif
olBuD;onf tenf;i,f,dkifoGm;onf[k xifvdkfufrdMuonf/ odkUaomf
ol\tdrfESifh uREkfyf\ausmif;rSm eD;uyfaomaMumifh vdkufykdU&efrvdk?
ol\&Gmvnf; jzpfaomaMumifh pdwfcsvufcsae&pfMuonf/
aemufwaeUeHeuf cyfapmapmyif udkzkd;aomfwmonf vrf;avQmuf&mrS
jyefvmí uREkfyfwdkUudkjrifonfESifh ausmif;ay:odkU wufvm\/ xdkaeUrSm
OykoaeUjzpfí ausmif;ydwfonfESifh at;at;aq;aq; pum;ajymvsuf
&SdMu\/ em&Dw0ufcefU Mumvwfaom ausmif;wnfaxmif aom
opfukefonfokH;OD;wGif wOD;tygt0ifjzpfaom OD;av;armif wufvmí
wdkifwef;onfrSm ,refnOfhu olBuD;udknSif;onf ausmif;rS (t&ufrl;NyD;)
qif;vmí &Gmv,fwGif ol\vkyfom;wa,mufESifhawGUaMumif;? vkyfom;tm;
ar;jref;ppfaq;&mwGif OD;armif\wynfh[k ajymaomfvnf; r,kHMunfEdkif
qdkum olBud;utdrfodkUac:oGm;NyD; wnvkH;csKyfxm;aMumif; ajymav\/
{nfhonfESpfa,mufESifh uREkfyfrSm þausmif;rSt&uftwl aomufNyD;
461
qif;oGm;onfh olBuD;jzpfonfudkodMuí tm;emyg;em jzpfaeMupOf
OD;av;armifu aot&ufaomufpm;jcif;\ tjypfrsm; taMumif;udk
uREkfyfwkdUokH;a,muftm; &Snfvsm;pGm vufcsmay;avawmhonf/
uREkfyfwdkUonf yxrü OD;av;armiftm; tm;emMuaomfvnf; tpdk;&
trIxrf;rsm;jzpfMuaom udkzdk;aomfwmESifh udkodef;azwdkUonf wjznf;jznf;
rsufESmxm; wif;vmMujcif;udk uREkfyfjrif&onf/ uREkfyfurl olwkdUESpfa,muf
tay:ü tm;emvsuf &SdavNyD? þvlBuD;onf uREkfyfwkdUvifr,m;tay:ü
wlom;aemifr,fuJUodkU oabmxm;um t&m&müapmifha&SmufcJUayaom
aus;Zl;udkaxmufxm;aomtm;jzifh uREkfyfwa,mufwnf;&SdpOf jrnfwGef
awmufwD;jcif; jzpfygrlum; BudK;pm;íonf;cHEdkifzG,f&m&Sdygao;\/ (trSefrSm
uREkfyf\rdbrSwyg; rnfolu rnfrQavmuf apwemaumif;onfjzpfap
jrnfwGefawmufwD;jcif;udk cHcsifol r[kwfyg) ,ckrSmrl rdwfaqGrsm;a&SUü
uREkfyfwa,mufwnf;udk ]jrnf}&kHru tzGJUyg jrnfjcif;jzpfaomaMumifh
olwkdUtay:ü tm;emNyD; uRekfyftwGuf &Sufvnf;&Sufygonf/ odkUjzpfí
þvlBuD;qif;oGm;onfESifh wNydKifeuf (ausmif;om;rsm;\ ynma&;twGuf
&uftm;r,lyJ uREkfyf\BudK;pm;csufrsm;udkrS raxmufxm;avjcif;[k atmuf
arhum) ZeD;tm;jrawmifodkUjyefapí {nfhonfrsm;tm;vnf;jyefMuzdkU
ajymNyD;vQif csufcsif;jrif;jyifum tif;&GmodkU xGufvmcJUav\/ odkUaomf
&ufowÅwywftwGif; tjcm;vlBuD;rsm;\ awmif;yefjcif;? OD;armif\
0efcHjcif;ESifh udk0ifharmf tay:üxm;cJUaom uwdwkdUaMumifh urf;eDokdU
wzefjyefvmNyD; qufvuf tvkyfvkyfygao; onf/
waeUoü udkodef;azESifh uREkfyfonf "r®obm0taMumif;udk
aqG;aEG;vsuf&SdpOf zcif\w&m;a[maumif;jcif; taMumif;udkuREkfyfu
ajymrdonfESifh zcifudkyifhac:&ef udkodef;azu pm;&dwfcHrnf[k ajymojzifh
462
olUqE´twdkif; yifhac:vkduf\/ uREkfyf\zcifrSm w&m;a[majymjcif; tvkyfü
tvGefarGUavsmfoljzpfí csufcsif;vdkyif 0rf;ajrmuf0r;fom a&mufvm\/
zcifonf okH;nrQqufí a[m&mudkodef;azESifholBuD;tjyif urf;eD&GmrS
oufBuD;&G,ftdkrsm;vnf; vma&mufemMu\/ ausmif;wnfaxmifaom
vlBuD;wOD;jzpfonfh OD;av;armiftm; zdwfac:aomfvnf; (uREkfyfwdkU
vlpktay:ü t,kHtMunfr&SdaomaMumifhayavm rqdkEdkif) rvma&mufacs/
tjcm;y&dowfrsm;jyefoGm;MuNyD;aemuf udkodef;azESifh udknSif;wdkUonf
oef;acgifausmfwdkifatmif okH;nwdkifwdkif Mum;emMu\/ uREkfyf\zcifrSm
o'¨gw&m;wuf< uatmif a[majymjcif;ü tvGefpGrf;aom "r®uxdu
jzpfay&um; wwd,nwGif udkodef;azESifh uREkfyfu t&ufudk vnf;aumif;?
olBuD;udknSif;u t&ufa&m aoewfyg vnf;aumif; vSLvdkufMuavonf/
udkodef;azESifh uREkfyfonf wESpfcefUtMumwGif t"dXmefysufMuaomfvnf;
udknSif;rlum; toufxufqkH; xdef;odrf;oGm;ay onf[k odvdkuf&ayonf/
uREkfyf\zciftay:wGif o'¨gw&m;jzpfjcif;onfvnf; udkodef;az
tay:ü uREkfyfu wkd;ícifrif&ef (okdUr[kwf wa,mufESifhwa,muf tjyef
tvSef wkd;ícifrif&ef) taMumif;w&yfjzpfvmawmhonf/ OD;armifESifh
uREkfyfrlum; cifrifav;pm;rIonf wzefxyfí usqif;oGm;ygawmhonf/
vlUobm0onf tawmfqef;Mu,f\/ vlrdkufwa,mufvdr®moGm;jcif;xuf
xdkvlrdkuftay:ü q&mvkyfNyD; txufpD;ESifhMo0g'ay;jcif;udk ydkrdkESpfouf
wwfavonf/ uREkfyfwkdUtaMumif;udk OD;armifMum;od&aomtcg om"k
rac:csifyJ cyfNyKH;NyKH; vkyfaewwfavonf/
]acG;NrD;aumuf usnfawmufpGyf}[k ajymcsif\/ rnfokdUyifjzpfap
BudK;pm;jcif;udk todtrSwfjyKxdkufonf[k uREkfyfwkdUoabm&Muonf/ zcif
jyefoGm;NyD;aemuf OD;av;armifESifh uREkfyfwdkUvlpkonf cyfwef;wef;
463
jzpfoGm;MuavNyD/ xdktcsdefrSpí urf;eD&Gmü uREkfyfraecsifp&m taMumif;
uav;rsm;onf (topfa&mta[mif;yg) uREkfyf\pdwfxJwGif rMumcP
ay:aygufvsuf &Sdygawmhonf/
aus;pGyfaomvl
464
rsm;jzpfonf/) uREkfyfonftxufygpum;udkMum;vkduf&í qiform;rsufESm
ysufoGm;jcif;udk jrifvdkufonfESifh wNydKifeuf jrif;ESifhwdkufrd aomtjzpfudk
ajymjcif;jzpfonf[k &dyfrdavNyD/ iSuform;onf wpkHw&m jyefrajymyJ
rsufESmysufvsuf&Sdaom qiform;udkjrifonfESifh ¤if;aemufodkU vSnhfMunhf
vdkuf&mwGif uREkfyfESifhrsufESmcsif;qdkifvsuf&SdMuav\/ uREkfyfu rsufESmxm;
wrsKd;ESifhNyKH;jcif;udk olrMunfhEdkifyJ awmifajymrvdk ajrmufajymrvdk ESifh
bmrQrajymyJ xGufoGm;avawmhonf/ þwGifqiform;udkausmif;odkU ac:í
olauseyfap&ef aiG5usyf ay;vdkufjcif;jzpfygonf/ uREkfyfonf
iSuform;tm; a&S;enf;twl tokH;csygao;\/ okdU&mwGif olUudk,füu
rsufESmcsif;rqdkif0HUawmhacs/ awmfawmfqdk;aom t&yfom;aywum;[k
rSwfcsufcs&bl;onf/
jrpf&dk;om;wkdU\OmOfqdk;
465
onf/ pum;vkH;rsm;onf &dkif;pdkif;aom pum;vkH;rsm; r[kwfjcif;um;
rSefonf/ okdU&mwGif uREkfyf\ t*Fvdyfpmoifausmif;udk aemufajymifjcif;
jzpfonfhjyif c,frysKdrsm;vnf;&Sdí olwkdU&GwfwGwfwGwf rsufESmxm;uvnf;
xif&Sm;pGmazmfjyvsuf&Sd\/ uREkfyfonfolwkdU\rcefUnm; aom &nf&G,fcsuf
udk em;vnfaomfvnf; rnfokdUrQrwwfEdkifyJ olBuD;udknSif;tm; wdkifvdkuf
&onf/
olBuD;udk,fwdkifrSmvnf; uREkfyf\ausmif;udk wnfaxmifaom vlBuD;
okH;a,muf teufwGifwa,muftygt0ifjzpfí vlaemufuav;rsm; tm;
armif;rJvkdufonfESifh aemufxyfrjyK0HUMuonfum; rSefygonf/ okdU&mwGif
uREkfyfrSwfcsufcsvdkufonfrSmum; jrpf&dk;wavQmuf&Sd &Gmom;rsm;onf
(jrawmifvnf;ygonf/) tjcm;e,frSvlrsm; vma&mufaexdkifonfhtcg
tpdk;& trIxrf;jzpfvQif jym;jym;0yfcsifMuaomfvnf; rif;rIxrf;r[kwfcJUvQif
wenf;enf;jzifh tuJprf;csifwwfMuonf/ ¤if;e,fwavQmufü ]rjzpf
npfus,f} ac:onfh &Gmom;uav;rsm;onf tjcm;e,frsm;rSmxuf
aygrsm;vSonf[k uREkfyfqkH;jzwfcsufcsvdkufonf/ a&Tbdke,fbufürl
pGmwmwmvkyfcsifaom we,fom;udk tuJprf;csifwwfMuaomfvnf;
jrpf&dk;om;\ owÅdrSmrl &dk;&dk;rSefrSefaeaom (rif;rIxrf;r[kwfonfh)
we,fom;udkvnf; csrf;omray;wwf? us,fuyfuyf vkyfcsifwwfMuonf/
a&mufpuwnf;uyif uREkfyfonf þ&Gmü okH;ESpfjynfhatmifrS aeEdkif
ygrnfavm[k oHo,jzpfcJUrdonf/
466
urf;eD&GmrSxGufcGmjcif;
467
udk0ifharmf\jrif;om;trdudkrl OD;av;armif\vufodkU tyfxm;cJU&\/
uREkfyfwdkUZeD;armifESHonf wynfhausmif;om; tcsKdUESifhtwl orÁefwpif;jzifh
udkodef;azaeaom tif;&GmokdU oGm;a&mufEIwfqufMuNyD;vQif 1924ckESpf?
Mo*kwfv 1&ufaeUwGif urf;eD&GmrS tqefoabFmjzifh vdkufygcJUMuav\/
uREkfyf\taetxdkif
468
omvkyfí rdbrsm;ESifhw&m;aqG;aEG;jcif;? pmayA[kokw tawmfjynfhpkHí
udk,fydkifOmPfjzifh qifjcifokH;oyf&Jaom zcifxHrSA[kokw pkaqmif;jcif;
ponfjzifh trsm;qkH; tcsdefjzKef;cJUygonf/ (zcifonf olUacwfESifhol
udk,fydkifOmPf okH;&JolwOD;tjzpf emrnf&cJUaomfvnf; aemufydkif;ürl
udk,fydkifOmPfokH;onfhae&mwGif jywfjywfowfowf &J&J0HU0HU &Sdayonfqdkum
ol\om;jzpfaom uRekfyftm; wjznf;jznf;vufajrSmuf&Smyg ayonf/
okdUqdkaomfvnf; zcifESifh Nrdwfudk,fawmfxHrS qufcH&&Sdaom rsKd;aphjzpfjcif;
udkrlum; uREkfyfauseyfpGm0efcHí tcgcyfodrf; OD;nGwfygonf/)
prf;oyfrI
469
1925 ckESpfwGif wnOfhoü uREkfyfonf refusnf;wkH&GmwGif rdbrsm;ESifh
aqG;aEG;vsuf&SdpOf 1914 ckESpfu jzpfcJUbl;aom pdwftBuHudk owd&onfESifh
þnOfhrSmyif tpjyKí ckESpf&uf tm;xkwfawmhrnf[k t"dXmefjyKvdkufygawmh
onf/ [kwfrSefonfhtwdkif; zGifhía&;&vQif uREkfyfonf xdknOfhür*fzdkvfudk
vnf;aumif;? edAÁmefudkvnf;aumif; vdkcsifvSaomaMumifh r[kwf?
(jywfom;pGmpOf;pm;avh&Sdaom uREkfyftzdkU&mü bmrSef;rodaom t&mwckudk
vdkcsifonf qdkjcif;rSm t"dyÜg,fr&Sd) uREkfyf\q&mrdbESifhwuG Ak'¨bmom0if
taygif;wdkU wajymwnf; ajymí wa[mwnf;a[mvsuf&SdMuaom r*fw&m;?
zdkvfw&m;? edAÁmefw&m; wnf;[laom tjcif;t&monf b,fvdk[mrsKd;
jzpfonfudk odprf;csifonf? odatmifvkyfrnf? rsm;rsm; rwwfEdkifvQif
ckESpf&ufawmh vkyfrnfqdkaom &nf&G,fcsufjzifh pwiftm;xkwf
cJUjcif;jzpfygonf/ tm;xkwfykH tm;xkwfenf;rSmrl aqmif;yg;rsm;ü omru
usrf;wapmifwzJGUyif a&;xkwfcJUNyD jzpfaomaMumifh þae&mwGif
tjzpftysuf oufoufrQudkom azmfjyygawmhrnf/
uREkfyf\ajymif;vJcsuf
470
udkodef;azrygacs/ udkodef;azonf uREkfyf\ nhHzsif;rIrsm;udkod\/ trSefrSm
olwyg;xufod\/ okdUaomf q&mrvkyfacs/ xdkUaMumifhvnf; uREkfyfu
cifrifjcif; jzpfwef&monf/) w&m; tm;xkwfygawmhrnf[k t"dXmefjyKaom
nOfhrSpírlum; uREkfyfudk,fudk uREkfyf tauseyfqkH;aom tydkif;tjcm;
wckk[lí pdwfxJwGif rSwfwrf;wifrd\/ xdkumvürnfrQavmuf
auseyfzG,faumif;aom vlwa,mufjzpfvmygoenf;[lrl uREkfyf\tjypf
rsm;udk nTefjyzdkU OD;rav;aom uREkfyf\arG;ozcifonf uREkfyftm;xkwfykHudk
jrif&aomtcg uREkfyfudkwjznf;jznf; &GHUvmonfESifh ]]tazrdkUvdkUom rif;eJU
igeJU ajymae&w,f? 'Dvdkajym&wmawmif pdwfxJu &GHUvmNyDuG,f}}[k
azmfxkwfajymqdkbl;avonf/
xdk&uftwGif; uREkfyf\&ifhusufaom £ajEéudkjrif&aom zcif\
wynfh wa,mufurl (uREkfyfxuf q,fESpfcefU BuD;aomfvnf;)
]]udkazodef;udkMunfh&wm uRefawmfjzifh 'l;axmufNyD;&Sdcdk;csifwJUpdwf cPcP
jzpfrdw,f q&ma&U}}[k ajymbl;avonf/ rdcifrlum; uREkfyfudkjrif&í
tm;&vSonfESifh wNyKH;NyKH;&Sdae\/ ZeD;rpdk;rlum; vifwa,mufqkH;acsawmh
rnf[laom pdk;&ddrfrIjzifh rsufESmnId;i,fvsuf&Sd\/ þodkUjzpf&jcif;rSm
uREkfyf\ pl;pdkufaom orm"dESifh &ifhusufwnfNidrfaom £ajEéwkdUaMumifh
jzpfayvdrfhrnf/ ig;&ufajrmufaom nOfhwGif uREkfyfonf ]ig}[lí
txifrSm;Mu&atmif vSnfhpm;aomtaMumif;&if;udkawGU&Sdí 0rf;omtm;&jzifh
wkef,ifpGm EId;í ajymjyav\/
471
yDwdwrsKd;ayavm
472
xl;qef;aom tjzpfrsKd;
473
tom,mqkH;aom toH[krSwfxifaeus jzpfaomfvnf; xdktcgürl
orHwvif;udk ausmufcJESifhjcpfaom toHuJUokdU Murf;wrf;,kwf rmí
rcHr&yfEdkifatmif &SdonfESifh apmif;udkcsufcsif; csxm;vdkuf&onf/
aemufqkH;ü tBuHwck&í tESdyfonfac:NyD; ]b0if}udk axmufay;aponf
wGifrS oufom&m &ygawmhonf/
ZeD;udk jyefydkUjcif;
474
naewGif olwkdUarmifESrudk Aef;armfrSvmaom tpkefoabFmjzifh wifay;
vdkuf&ef jzpfavonf/
psmefavQmouJUodkU jzpf&ykH
475
tjcm;wae&mwGif nm;cgpvifr,m;ESpfa,mufESifh o@mefwlí wa,muf
ESifhwa,muf MuifemMuykH &jcif;udkvnf;aumif; xif&Sm;yDopGm
tao;pdwfjrifwwfvsuf &SdavNyD/ ]igum; psmefavQmaom oluJUodkU&SdacsNyD
wum;}[k pOf;pm;rdonfESifh NyKH;rdygao;onf/ ref;usnf;wkHokdU
a&mufaomtcg uREkfyfjyefvmrnfudktcsdefESifhwuG odNyD;jzpfaom rdcifonf
tdrfwHcg;0rS apmifhBudKvsuf&Sdí uREkfyf\rsufESmxm;udkjrifonfESifh
wNydKifeuf ]]a[h armifazodef;? rifhrSm rygcJUbl;}}[k vSrf;ajymvdkuf&m
uREkfyfu ]][kwfw,ftar}}[k 0efcHvdkuf&avonf/ uREkfyfwdkUom;trdum;
wa,mufESifhwa,muf tawmfBuD;em;vnfrI&SdMuonf/ þwGif uREkfyfu
oabFmqdyfü tjzpftysufudk ajymjy&m rdcifvnf; &,farm&Smonf/
&[ef;jyKzdkUcGifhawmif;jcif;
476
ouFef;0wfNyD; tm;xkwfcsif\/ rpdk;xHtcGifhawmif;aomfvnf; cGifhr&yJ
jzpfae\/ bkef;awmfBuD;rsm;url rdbxHrS cGifhyef&rnf[k qdkaomaMumifh
r,m;ESifh rqdkifouJUokdU qkH;jzwfMu\/ okdUaomfuREkfyfurl vkyfudkifauR;
ygrnf[k wm0efcHí,lcJUaom r,m;[lí em;vnfaomaMumifh ZeD;oabm
rwlyJ t0wfvJ&ef pdwfraumif;EdkifyJjzpfae\/ twif;&[ef;jyKvQif rw&m;
[k uREkfyf,lqonf/ aemufqkH;ü rpdk;ESifhtwl jrawmifodkUvdkufoGm;NyD;rS
tcGifhawmif;zdkU rdcifu tBuHay;onfESifh vdkufoGm;jyef\/ jrawmifodkU
a&mufí rpdk;tay:ü MoZm&Sdaom t&D;wa,muf (olUtaz\ESr)tm;
uREkfyfu ajymjy&m t&D;u rpdk;tm; ]]aumif;wJUtvkyfvkyfrSmudk nnf;u
wm;qD;,if nnf;awmh t0Dpdusvdrfhr,f}}[k ajymonfwGifrS cGifhjyKygawmh
onf/ cGifh&onfqdkvQifyif uREkfyfvufyef;aygufcwfvdkufcsifygawmhonf/
cGifh&onfESifh wNydKifeuf uREkfyfonf &[ef;'um&Sm&m uRekfyf\
t*Fvdyfpmoifausmif;wnfay;onfh vlBuD;rsm;jzpfaom olBuD;udknSif;ESifh
opfukefonfBuD; OD;pkwdkU u 'umcHMuonf/ (OD;armifrlum; uomokdU
ajymif;a&TUoGm;avNyD/) uREkfyfu jrawmifodkUjyefí ajymacsyg&apOD;[k ajym
aomfvnf; &[ef;'um ESpfa,mufwdkUu ]]cGifh&NyD;r[kwfvm;? jyefajymrae
ygeJUawmh? rsufESmudkjrifawmh wrsKd;jzpfNyD; pdwfajymif;vJoGm;rSmudk
pdk;&ygw,f? eufjzefyJ yOöif;cHvdkufMuygpdkU}}[k ajymMuonfESifh uREkfyf
oabmwlvdkufav\/
&[ef;jyKjcif;
477
wGif þudpöESifhywfoufí a*gwrAk'¨pDpOfxm;awmfrlcJUonfh tcrf;tem;rSm
t[kwfwu,f BuD;us,fcefUnm;vSí tonf;ESvkH; wkefvIyfzG,f
aumif;ay&um; uREkfyfrSm tvGefjzpfcsifvSonfh &[ef;tjzpfodkU a&muf&jcif;
aMumifh 0rf;ajrmuf0rf;om&SdonfhtxJüyif rwkefvIyfyJ raeEdkifatmif&Sdae\/
þrQavmufBuD;us,faom OyorÜ'uHaqmifjcif;udpöBuD;udk 7&uf?
10 &ufponfjzifh ayghayghqq oabmxm;Muonfudk vu©PmESifh
acwÅcP'kv’b&[ef;jyKMuonfh vlrsm;onf b,fuJUokdUrsm; oabmxm;
Muonfudk uREkfyfem;rvnfEdkifatmif&Sdawmhonf/ xdktcsdefrSpí Ak'¨
udk,fawmfjrwfonf ]'kv’b&[ef;}[laom tvkyfrsKd;udk rnfonfhenf;ESifhrQ
cGifhjyKawmfrlvdrfhrnfr[kwf [lípdwfxJü pJGpGJNrJNrJBuD; ,kHMunfvmcJUonf/
xdkUaMumifhvnf; ]Asufu,f Asufu,f}t"dyÜm,fa&muf aom 'kv’b
&[ef;jyKjcif;tvkyfudk rvkyfxdkufaMumif;ESifh tjyif;txefuefU uGufonfh
aqmif;rsm; a&;cJUbl;onf/ xdktcsdefrSpí ]]vkHESrwef;vef;ESifh OKHzGref;ovdk
'kv’b&[ef;}}jyKMuolrsm;tm; uREkfyfudk,fwdkif zl;ajrmfuefawmh jcif;jyK&ef
cJ,Of;aMumif;0efcHygonf/ uREkfyfonf &[ef;jyKjcif;twGuf xdkaeUu
b,frQavmuf 0rf;ajrmufygoenf;[lrl odrfrSxGufvmí &Gmolrsm;
cif;usif;xm;onfh wbufrsm;ay:ü vrf;avQmufvmonfhtcg ajcaxmuf
ESifh xdjcif;udkyif rodyJ &Sdygawmhonf/
&[ef;'um olBuD;udknSif;onf uRekfyf\t0wftpm;rsm;udk jrawmif
&GmokdUoGm;í rpdk;tm;ay;tyf&mwGif rpdk;uouFef;udk qJGcRwfvmrnf
[kajymvdkufonfqdkaomaMumifh b,frsm;xGufajy;&ygrnf enf;[k
xdwfvefUrdonf/ okdUaomfwacgufjyefí rajymaumif;avavm[k a'go
jzpfíajymvdkufjcif;jzpfwefaumif;yg\[k awG;qrd&m xdktwdkif; rSefuef
ojzifh awmfygao;onf/
478
wapäaMumufao;oavm
479
rif;ubmaMumifh aMumuf&rSmvJ? rif;pdwfu 'DavmufyJEkovm;}} ponf
rsm;jzifh ar;cGe;frsm;xkwf&mwGif tqif;oP²mefjy&kHrQavmufudkawmh cHEdkif
ygonf[laom tajzxGufvm\/ xdkUaemuf uRekfyfonf aMumufrufzG,f
aom ykHoP²meftrsKd;rsKd;pdwful;vsuf uRekfyf\a&SUüacsmufaeonfhES,f
zefqif;Munfh&m rwkefvIyfjcif;udkawGU&\/ ,cifurl aMumufp&moP²mef
rsm;udk þokdUaom ae&mrsKd;wGif nOfhtcsdefü pdwfrul;0HUyg/ uREkfyf
txl;wvnf oabmaygufoGm;onfrSm tqif;oP²mef oufoufonf
udk,fhudk emusifatmif vkyfEdkifonfr[kwf? acsmuf&kHom wwfEdkifonf?
emusifatmif rwwfEdkifyJvsufESifh tb,fhaMumifh aMumuf&rnfenf;/
usm;udk aMumufjcif;rsKd;um;t"dyÜm,f&Sdonf/ wapäaMumufonfqdkjcif;
rsKd;um; t"dyÜm,fr&Sdjcif;udk iguJUodkU &ifhusufol wa,mufonf
em;rvnfEdkifoavm ponfjzifh aumif;aumif;BuD; oabmaygufoGm;jcif;
jzpfavonf/ xdkaeUrSpí uRekfyfü wapäaMumufonf [laom trSwfonf
r&Sdawmhacs/
"lwifaqmifvdkaomtBuH
480
txifao;Murnfjzpfí uREkfyf\w&m; pGHzdkUcJ,Of;vdrfhrnf/ okdUqdkvQif
¤if;wkdUo'¨gxufatmif rnfuJUodkU vkyf&rnfenf; ponfjzifh pOf;pm;\/
tBuHwckaygufonfum; 'um 'umrrsm;onf "lwifaqmifyk*¾dKvfrsm;udk
MunfndKwwfMuonf/ igudk,fwdkif "lwifaw&oudkaqmifvQif o'¨g
wdk;wufMuí ighw&m;udk ,kHMunfpGm emMuvdrfhrnf[k tBuHjzpf\/
þwGifuREkfyfonf &[ef;'um OD;pkESifhudknSif;wkdUtm; wkdifyifí a&S;OD;pGm
okomef"lwifaqmifNyD; oif;csKdif;ü aernfjzpfaomaMumifh wJuav;
i,fi,fwck aqmufay;zdkUajym\/ udknSif;u oabmusykH&aomfvnf;
vlBuD;jzpfaom OD;pku cyfNyKH;NyHK;rsufESm xm;ESifh ]]ppcsif; odyfrvkyfygeJUtkH;
OD;yOöif;? ajz;ajz;vkyfyg}}[kavQmuf\/ ol\rsufESmxm;udk uREkfyft"dyÜm,f
aumufykHrSm ]]aomufaomufpm;pm; aevmcJUNyD; tckrS odyftpGrf;jy
csifoudk;}}[k uRekfyfem;vnfonf/ udk,fhudk,fudk ppfvdkufaomf tpGrf;jy
csifaom&nf&G,fcsufvnf; txdkuftavsmuf yg&SdykH&onf/ þwGifrlum;
uRekfyfonf udk,hf[mudk,f &SufwwfwwfjzpfvmonfESifh "lwifaqmifjcif;
ESifhwuG "r®uxdujzpfzdkU tBuHtpnfudkyg vufavQmhvdkufygawmhonf/
ajymif;a&TUzdkUBudK;pm;jcif;
481
aqGrsKd;rsm;teuf rdcifESifh¤if;\ wynfhrsm;onf uREkfyf\ouFef;0wfjcif;
twGuf ESpfouf0rf;ajrmufMuí zcifESifh¤if;\wynfh rsm;um; uREkfyf
t&m&Sdwa,muf jzpfvmjcif;rsKd;uJUodkU 0rf;omtm;&&SdMuykHr&acs/ þum;
udpör&Sd/ 0ufvufbkef;BuD;ausmif;ü uREkfyfaecGifh&zdkUtwGuf tcuftcJ
awGUjcif;um; udpö&Sd\/ zcifonf uREkfyftwGuf aecGifh&zdkU bkef;awmfBuD;xH
oGm;a&mufavQmufxm;&m ae&mr&Sd[k ajymvdkuf\/ jzpf[efvu©Pm
&SdonfrSm bkef;awmfBuD;onf uREkfyf\tm;xkwfykHrsm;taMumif;udk owif;
Mum;&í urf;eDbkef;awmfBuD;uJUokdUyif olUtwGuftaecufrnfudk jrifonf
ESifh jiif;y,fvkdufjcif; jzpf[ef&Sd onf/ jzpfwwfaom obm0wckrSm
y#dywÅdbufü tav;ay;aom OD;yOöif;uav;rsm;tm; y&d,wÅdoufouf
bkef;awmfBudD;rsm;u vdkvm;Mu [efr&Sdacs/ tm;vkH;r[kwfaomfvnf;
trsm;tm;jzifh þtwdkif;yif Mum;&BuKH &bl;onf/ aemufqkH;ü uRekfyfonf
refusnf;wkHbkef;BuD;ausmif;udkvnf; rBudKuf/ rEÅav;bkef;BuD;ausmif;rsm;ü
vnf; [efrnfrxifaomaMumifh urf;eDodkUyifjyef&ef qkH;jzwfvdkufavonf/
csD;rGrf;cH&jcif;
482
rMumao;rDurS 0wfaom &[ef;jzpfí ol\om;jzpfaMumif; avQmufxm;
aomtcg q&mawmfBuD;onf uRekfyftm;Munfhvdkuf? zciftm;MunfhvdkufESifh
tvGeftHUMoaomrsufESmxm;&Sd\/ aemufqkH;ü q&mawmfBuD;u ]]usKyfu
odyfNyD; taetxdkifodyfonf;wJU &[ef;uav;ygwum;vdkU pdwfxJu
csD;usL;rdw,f? ckawmh i,fjzLawmif r[kwfygyJuvm;? awmfayhAsm?
awmfayh}}[k rdefUawmfrlavonf/
,cifu uREkfyf&efukefodkU a&mufNyD;aemuf okH;ESpfcefUMumaomtcg
&efukefom;ppfppfwa,mufu uREkfyfudkMunhfvsuf ]]tckawmhcifAsm;
a&mufpueJU rwlawmhbl;? &efukef*dkufqdkuf jzpfvmNyDAsKdU}}[k ajymojzifh
auseyfcJUbl;&m xdkpOfu auseyfrIxufyif q&mawmfBuD;\ pum;twGuf
uREkfyfydkíauseyfrdygonf/ xdkUaemufwGif tjcm;aom&[ef;rsm;uvnf;
tvm;wlpum;rsKd;ajymjcif;udk tBudrfBudrfBuKH&bl;ygonf/ [kwfvnf;[kwf
oifhonf/ trSefudk0efcH&vQif uREkfyfonf ,aeUtzdkU&mwGif xdkpOfuxuf
toufESpfqrQ BuD;vmNyDjzpfaomfvnf; uREkfyf\pdwfxJü xdkpOfuavmuf
odu©mr&Sdjcif;udk udk,fh[mudk,fod\/ todOmPfum; wkd;wufyg\/
odkU&mwGif &[ef;b0rSmuJUodkU odu©m&Sdonfrxifay/ xdkpOfurl
uREkfyf\pdwfxJü igonf omref&[ef;r[kwf/ waeUwGif tmoa0g
ukefcef;onfh &[EÅmjzpf&rnfh yk*¾dKvfaywnf;[k tNrJvdkyif txif
a&mufvsuf&SdonfESifh &ifhusufaom £ajEéESifhjynfhpkHcJU[ef&Sdonf/
xdktxifonf ,ckvnf; usef&Sdao;aomfvnf; &[ef;b0rSmwkef;uuJUodkU
wxpfcs,lqjcif; r[kwfawmhay/ waeUwGif &[EÅmjzpfrnf[k xifvsuf
&Sdonf qdkaomfvnf; tvum;ae,if; jzpfvdrfhrnf xifjcif;r[kwf?
tm;xkwfjcif;jzifh jzpf&rnfxifjcif; jzpfavonf/
483
awmausmif;okdUajymif;a&TUjcif;
484
ausmif;0if;BuD;twGif; tkwfausmif;? opfom;ausmif; ponfjzifh &Spfausmif;
cefU&dSay&m tv,füum; tkwfausmif;wausmif;&Sd\/ tv,fü&Sdaom
tkwfausmif;rS wyg; tjcm;ausmif;rsm;rSm &[ef;rsm; oDwif;okH;onfh
vu©Pmr&Sd/ &[ef;wkdU\ tokH;taqmifwckrQyif rjrif&acs/ w0if;vkH;ü
ausmif;om;r&Sd udk&ifr&Sd OD;yOöif;r&Sd/ tjcm;ausmif;rsm;\ xkH;pHtwdkif;
acG;aMumifponfh t&dyfedrdwfvnf;rjrif&acs/ uREkfyfonf ¤if;tajctaeudk
jrifvQifjrifcsif; oabmusvsuf&SdavNyD/
tjyeftvSef tuJcwfjcif;
485
uREkfyfrSm þausmif;\tajctaeudk tvGefBudKufvSojzifh ae&acs
awmhrnf[k 0rf;omvsuf&SdpOf þpum;udkMum;&aomtcg vGefpGm
tm;avsmhvsuf&Sd\/ okdU&mwGif uRekfyfudkf,fwdkifrlum; rnfokdUrQavQmufxm;
jcif;rjyKyJ qdwfqdwfxdkifae\/ 'umBuD;url OD;yOöif;rSmtjcm;yk*¾dKvfrsm;ESifh
wlrnfr[kwfaMumif;? avmuBuD;udk wu,fNiD;aiGUí &[ef;abmifodkU
a&mufvmjcif;jzpfaMumif;rsm;ESifh avQmufxm;av\/ q&mawmfonf
rlvuwnf;u jiif;y,frnf[k qkH;jzwfxm;í tm;emonfh vu©PmESifh
uREkfyfudkrMunfhyJ rsufpdcsif; a&SmifvTJxm;jcif;jzpf[ef&Sday&m 'umu
wifavQmufonfwGifrS OD;acgif;armfMunfhí uREkfyfESifh rsufESmcsif;
qdkifrdMuav\/ <um;ía&;onfr[kwf? rsufESmcsif;qdkifvdkufrdMuuwnf;u
q&mawmf pdwfajymif;vJoGm;jcif;udk uREkfyfjrifvdkuf&onf/ q&mawmfonf
rEÅav;bk&m;BuD;wdkufrS q&mawmfBuD;uJUodkU &[ef;yDoaom uREkfyf\
£ajEéudkjrifavoavm? odkUwnf;r[kwfvufoifhrcHEdkifqdkí 0rf;enf;aom
uRekfyf\rsufESmxm;udkjrifaomaMumifhayavm rajymwwf? q&mawmfonf
uREkfyfESifhrsufvkH;csif; qdkifvdkufvQifyif rsufESmxm; ajymif;vJoGm;jcif;udk
xif&Sm;pGmjrifvdkuf&\/ ]awmfygao;&JU}[k uREkfyfatmufarhvdkufonf/
q&mawmfu {upmaernfBuHaomfvnf; þodkUaomyk*¾dKvfrsKd;ESifh twlae&
vQif aeEdkifygonf[kqdkum vufcHvdkufavonf/ xdkUaemuf q&mawmfonf
xdkif&mrSxí ausmif;rsm;udkvdkufjyum BudKufaom ausmif;udkaeEdkif
aMumif;ajymonfESifh uREkfyfvnf; eD;&mausmif;wausmif;udk a&G;vdkufonf/
486
q&mawmfESifhaqG;aEG;jcif;
487
rdrdpdwfajymif;vJí tqkH;tjzwfudk jyifqifvdkufrdjcif;twGufvnf; 0rf;om
aMumif; rdefUawmfrlavonf/
oDwif;okH;MuykH
488
ausmif;om;r&Sdojzifhvnf; ¤if;wkdUtwGuf aMumifhMupdkufzdkUrvdk acs/
uREkfyfwdkUonf wxyfwnf;bkOf;ay;olrsm;jzpfí twlwuG qGrf;pm;avh &Sd&m
]xdkifudk,fawmf}tjzpfESifh qGrf;cH&aom bkef;awmfBuD;twGuf rqdkxm;bd?
tdrfaygufaph&yfum ur®oum qGrf;cH&aom uREkfyftzdkUyif [if;aumif;
rsm;vkHavmufpGm &ygayonf/ þbufwGif tvGefawmfayaom xD;csKdifh
NrdKUolNrdKUom;rsm;ygay/
rdbrsm;a&mufvmjcif;
489
uRekfyfonftdyf&mrS xuwnf;u wudk,fvkH;pdrfhwdrfhwdrfh&Sdjcif;udk owdjyKrd
\/ oDv&Sifuav;rsm; uyfvSLNrJjzpfaom ],m*k}udk aomufNyD;aemuf
jrawmifbufodkU iSufjzifhul;oGm;&m rMumrDyif tpkefoabFmjzifhrdbrsm;
qdkufa&mufvmMuonf/ tpm;aumif; 0goemygaom uRekfyfonf
xD;csKdifhNrdKUolNrdKUom;rsm;avmif;onfh qGrf;[if;rsm;rSm rnHUvSaomfvnf;
uREkfyfBudKufwwfaom [if;rsKd;udkodaom rpdk;csufrnfh eHeufqGrf;jzpfaom
aMumifh Nrdef&SufzdkU aocsmonf[laom arQmfvifhcsuf&Sd\/ okdU&mwGif
eHeufqGrf;uyfaomtcgürlum; arQmfvifhaom [if;rsKd;udkpm;&ygvsuf
arQmfvifhoavmuf rNrdefonfomru tcgwdkif;avmufrQ rpm;Edkifjcif;
udkawGU&\/ qGrf;pm;,if;yif ausmxJrS pdrfhí pdrfhí wcsufcsufwufvm\/
okdUjzpfíuREkfyfonf rdbrsm;ESifh aeukefatmif pum;ajymrnf[k BuH&G,fcJU
aomfvnf; aexdkifraumif;onfESifh ausmif;odkUjyef&ef jyifqifav&m
rdbrsm;vnf; eufjzefwGifvmMuzdkU rSmxm;vdkuf\/ ausmif;odkUatmifjr
vdkufydkU&m uREkfyfonf xD;csKdifha&qdyfrS awm&ausmif;okdUrnfuJUodkU
vmcJU&jcif;udkyif rrSwfrdyJ tdyf&mxJokdU a&mufvmcJUavonf/
tBuD;tus,fzsm;avNyD
490
rvdkufEdkifaMumif;? zsm;aeaMumif;avQmufxm;&m bkef;awmfBuD;0ifvmí
prf;oyfMunfhNyD; xGufoGm;onfudk odvdkuf&onf/
aemufwBudrfodvdkufomtcgrSm rdbrsm;ESifhrpdk;wkdU a&mufvmMujcif;
yif jzpf\/ olwkdUonfapmapmxí csufjyKwfMuNyD; oHcsKdifhrsm;jzifhxnfhum
aqmif,lvmMujcif;jzpfaMumif; od&\/ uREkfyfum;rxEdkifawmh? bmrQvnf;
rpm;Edkifawmhacs/ xdkaeU waeUvkH;vnf; ]wkH;}jzpfí bmrQrodacs/ bkef;awmf
BuD;vnf; cPcPul;vmí tm;vkH;ylyifaomua&mufvsuf&SdMu\/ rdb
rsm;ESifh rpdk;wkdUvnf;jrawmifbufodkU rjyefMu&awmhyJ ausmif;0if;jyifbuf&Sd
oDv&Sifausmif;ü csufjyKwfpm;Mu&\/
rdcifESifh rpdk;wkdUonf oDv&Sifausmif;ütdyfMuí zcifrlum;
uRekfyf\ausmif;wGif tdyf&\/ uREkfyftm; bmaq;0g;rsm; wdkufMuonf[k
uREkfyfrod&ay/ wwd,aeU eHeufü uREkfyftawmfuav;owd&vsuf
&Sd&mwGif rdcifESifhzcifwkdUu þenf;twdkif; tzsm;wm&SnfcJUvQif
jyKpkapmifha&SmufzdkUESifhwuG tppt&m&mwGif tcuftcJ&SdrnfjzpfaomaMumifh
acwÅvlxGufNyD; aemifwGifrS wzefjyef0wf&ef ajymjy&mwGif uREkfyfonfvnf;
¤if;wkdU\tcuftcJudkjrifonfESifh 0rf;enf;pGmjzifh oabmwlvdkuf&ygawmh
onf/
uREkfyfum; ]aocsifaoayap? vlrxGuf}qdkonf t,lonf;aom
vlwa,muf r[kwfacs/ zcifonf q&mawmfbkef;BuD;tm; tjzpftysufudk
avQmufxm;&mwGif q&mawmfbk&m;BuD;u rdrdysHvGefaomtcg ausmif;ocFrf;
udkpdwfcsvufcs vTJtyfxm;cJUEdkifrnfh &[ef;wyg; &&SdNyD[k 0rf;ajrmuf
0rf;omjzpfvsuf&SdpOf þuJUokdU jzpf&jcif;twGuf tvGefESajrmvSaMumif;ESifY
rdefUawmfrlvdkufonf[k zcifu jyefajymavonf/ odkUjzpfí ¤if;naewGif
uREkfyftm; yufvufukvm;xdkifay:wGifwifí xrf;,loGm;MuNyD;vQif
491
jrawmifbufodkU a&mufumrSodu©mcsNyD; vl0wfvJvdkuf&ygawmhonf/
uREkfyf\pdwfwGif;üum; igonf&[ef;jyKa&; twGuf cJ,Of;pGmBudK;pm;í
atmifjrifaomtcgrS þuJUodkUjzpf&jcif;rSm &[ef;Zmwmyg[ef r&Sdaom
aMumifh jzpf&monf[k atmufarhí aemufwzef &[ef;jyKzdkUtwGufvkH;0
vufavQmhvdkufygawmhonf/
xl;qef;aom owÅdrsm;
492
vkyfvdkufjcif;rQomjzpf&m wu,fjzpfaeaomtcgü ]ighrSm b,fvdkowÅd
xl;awGrsm; &aeygvdrfh}[k tvefUwMum; awG;awmrdaomaMumifh aywnf;/
vrf;wavQmufvkH;vnf; t&dyfxJü vrf;avQmuf&onfhES,f vkH;0rylawmhacs/
'kwd,tBudrf
493
þwGifrS uRekfyfonf qwfqwfwkefaeaom vufarmif;rsm;udk
aphaphygatmifMunfhvsuf ]]rwkefeJU}}[ktrdefUay;vdkuf\/ aemufwcPü
NrD;anmifh&dk;qDrSpí a&aEG;tdwfwifay;vdkufonfhES,f aEG;ueJ jzpfvmí
ausmwavQmufvkH; wufvmNyD;vQif wudk,fvkH;NidrfoufoGm;av awmhonf/
xdktcgrS apmapmpD;pD;u þtaMumif;udk owdr&aumif;avavm[k
udk,fh[mudk,fNyHK;rdao;onf/
wwd,tBudrf
494
qufvufqGrf;pm;Edkifygawmhonf/ þokH;Budrfteuf wwd,tBudrf
atmifjrifjcif;twGuf 0rf;omírqkH; jzpfcJU&ygawmhonf/
495
0rf;0Edkifonfhjyif &efukefokdUa&mufvQif 0w¦Ka&;zkdU twGufvnf; ykHESdyfwdkuf
rsm;ESifh qufoG,fEdkifao;onfqdkum vufcHvkdufygawmhonf/
e,l;bm;rm;wkduf
496
rSwf,lonfh vu©PmESifh wm0efrsm;vTJay;\/ uREkfyfrlum; pma&;&kH
oma&;csifNyD; pDrHtkyfcsKyfaom tvkyfrsKd;udk tawmf&GHUrkef;oljzpf\/ tvkyf
wdkufokdUa&mufí uREkfyf\wm0efrsm;udk cGJa0ay;vkdufuwnf;u ]igum;þ
tvkyfrsKd;üMum&SnfpGm vkyfEdkifrnfhvlwa,muf r[kwf}[lí qkH;jzwfvkduf
avNyD/ uREkfyf\tvkyfum;pmay;pm,l tenf;i,fyg&Sdonfh tjyif refae*sm
udkbvIdifvufrSwfxkd;apzdkUtwGuf uREkfyfuwm0efcH taejzifhvufrSwf
twdkxdk;&jcif;? ta&mif;t0,f? aiGxkwfaiGoGif;rSpí tvkyform;ESifh
ukrÜPDjzpfap? tjyifvlESifhukrÜPDjzpfap qufqHrI [lorQwGif uREkfyf\
vufrSwfudk yg&onfcsnf;jzpf&m waeUvkH;vufrSwf wkduav;awG a&;xdk;
ae&onfESifhyif tcsdefukef\/ þrQomruao; xGufoGm;aom twGif;
a&;rSL;a[mif;u vufrSwfwdkuav; rxdk;yJxm;cJUaom aAmufcsmrsm;udk
vnf; (b,fhESpfvtwGufrod) uREkfyfu rSefrrSef ppfaq;NyD; vufrSwfxkd;zdkU
udkbvIdifu wm0efay;xm;\/ odkUjzpfí uREkfyfrSmaAmufcsmtopfrsm;
ra&mufvmao;onfh tcsdefrsm;wGif aAmufcsma[mif; zdkifBuD;rsm;udk
vSefívufrSwfwdk xdk;&avonf/
umv0dygwf aemufydk;wufjcif;avm
497
ol&d,wdkfufrS uREkfyftvkyfxkwfcHcJU&ykH tjzpftysufudk txufwGif
azmfjycJUbl;&m trSefrSm uREkfyfü tjypf&Sdjcif;r[kwf? tvkyfwckckü Mum&SnfpGm
rvkyf&onfh uREkfyf\Zmwmtwdkif; uRekfyfuxGufonfjzpfap? tvkyf&Sifu
xkwfypfonfjzpfap wenf;enf;jzifh xGuf&ol wa,mufjzpfygonf/
1920jynfhESpfwGif uRekfyftvkyfxkwfcH&pOfu uREkfyftm; 0dkif;í wGef;xkwf
Mujcif;udk txdkuftavsmufrQom &dyfrdcJU&m ,ckrSmrl¤if;pma&;u
tao;pdwf ajymjyjcif;aMumifh tvkH;pkHod&SdcJU&ygonf/ þajcmufESpfrQaom
tcsdefumv tawmtwGif;ü uRekfyfudk0dkif;íwGef;Muonfh t,f'DwmESifh
pma&;rsm;omru vl&dk;BuD;wa,mufjzpfaomwdkuftkyf OD;vSazudkf,fwkdif
taMumif;wrsKd;pDjzifh ol&d,wdkufrS xGufoGm;Mu&í ¤if;wkdUvlpkteufrS
wa,mufrQrusef&SdawmhaMumif; ajymjyavonf/
OD;vSazum; uREkfyftay:ü rw&m;jyKusifhonf[k rpGyfpJGvdkyg/ ]wGef;}
aomvlrsm;\ pum;udk em;0ifojzifh uREkfyftay:ü txifvGJNyD; xkwf
vdkufjcif; jzpfonf[kyif ,kHMunfygonf/ okdUESifhyifolvnf; roufom/
olUtay:ü tjcm;aom 'g&dkufwmrsm;u txifvJGMuonfhvu©Pmjzifh
ol&d,wdkufESifh tqufjzwfjcif;cH&ygonf/ uREkfyfum; þtcsufwGif
tawmfxl;qef;olwa,mufjzpf\/ ol&d,wdkfufudpöwGif omruuREkfyf\
toufwm aemufydkif;wGifvnf; uREkfyfxifay:jcif;udk remvdkaom olrsm;
onf olwkdUudk,fwdkif epfjrKyfoGm;jcif;udkawGU&\/ uREkfyftm;uavmf
xkwfcsifaomvlrsm;onf olwkdUudk,fwdkif vGifhpifoGm;jcif;udkawGU&\/
uREkfyftm; tusKd;,kwfatmif zefwD;aomolrsm;onf ¤if;wdkUtusKd;
ysufpD;jcif;udk awGU&\/ xdkokdUaomvlrsm;onf uREkfy\
f woufwmwGif
renf;vSacs/ uREkfyfudk,füu remvdkcsifpzG,faumif;aom vlwa,muf
jzpfavoavm rajymwwf/ okdU&mwGifuREkfyfepfemonfESifhtrQ olwkdUvnf;
498
tvm;wlepfemMu&onfcsnf; jzpfavonf/ wdkuftkyfOD;vSazqdkygrl
ol&d,owif;pmwdkufBuD;udk OD;bazESifhtwl wnfaxmifcJUoljzpfygvsuf
ol&d,owif;pmudk0,fí zwf&aomtjzpfodkU a&mufoGm;jcif;udk
(aemufydkif;ü) oludk,fwdkif uREkfyftm; 0rf;enf;pGmESifhajymjybl;ygonf/
1934 ckESpfqDavmufürl OD;vSazonf olUtdrfa&SUrS uREkfyfvrf;avQmuf
oGm;jcif;udkjrifojzifh oludk,fwdkifxGufíac: jcif;? vrf;üolu jrif;&xm;ESifY
qkHrdMu&m jrif;&xm;udk&yfí uREkfyfESifhqif;NyD; pum;ajymjcif;?
uREkfyf\tajctaeudk ar;jref;jcif;? tultnDvdkygu ay;zkdUtoifh&Sdygonf
[k ajymjcif; ponfjzifh aemifw&aom vu©Pmrsm;jyonf/ 1936 ckESpfwGif
ol&d,wdkufodkUuREkfyf 'kwd,tBudrfjyef0ifaomtcgwGifvnf; oludk,fwdkif
tdrfodkUvmí 0rf;omaMumif;ajymygonf/ uREkfyftm;OD;buav;u
jyefac:rnf jyK&mwGif (OD;vSazrSm OD;buav\ oifq&mjzpfonf/)
OD;vSazuxkwfcJUaom vlwa,mufjzpfí jyefac:jcif;udk uefUuGuf&ef
&Sdygoavm[k ar;aMumif;? OD;vSazu uefUuGuf&efr&Sdonfhjyif 0rf;omyg
onf[k jyefajymvkduf&aMumif;ESifh OD;vSazudk,fwdkifu aESmif;jzpfrsm;
taMumif;udkrl oluvnf; pum;rpyf? uREkfyfuvnf; rajymyJ em;vnfrIESifh
a&SmifuGif;Muygonf/ OD;vSazonf (1937ckESpfxifonf/) prf;acsmif;&yfü
uG,fvGefav&m pifppftm;jzifhvlawmf vlaumif;wa,mufjzpfaomfvnf;
BuD;yGm;a&;wGif xifoavmufraygufyJ abm*aA'usrf;wapmifrQESifhyif
b0Zmwfodrf; oGm;&&Smavonf/
499
twwfrsKd;pkH &jyefjcif;
500
xl;qef;aomtdyfrufrsm;
501
rEdkifEdkifyg[k ajymí vufOD;yGJrsm;rS jrif;rsm;udkxkd;cdkif;\/ a'pD\yGJrSm
aemufqkH;yGJjzpfaeavonf/ uREkfyfonf ukdxGef;oef;\jzm;a,mif;jcif;rsm;udk
em;raxmifyJ (vufrSwftwGuf 5usyfay;NyD;aemuf) usefaomaiG 20d
udkuspfuspfygatmif xkyfxm;\/ yOöryJGNyD;vwfaomf udkxGef;oef;ü
waumifrS rwkdufaomaMumifh ygaomaiGukefavNyD/ qXryGJwGif
udkxGef;oef;onf uREkfyfxHrSaiGacs;av&m rMunfromESifhyif aiG10d acs;
vdkuf&\/ udkxGef;oef;rSm xdkyGJwGifvnf;rwdkufacs/ upm;orm;wkdU
rnfonfrSm vufxJüaiGukefaomtcg jrifaomvlxHrS acs;csifwwf\/
xdkUaMumifhuREkfyfonf (jrif;q,fyJGajy;rnfhteuf) usefaom jrif;okH;yJGudk
udkxGef;oef;ESifh vGwfatmifa&SmifaeNyD; aemufqkH; 10 yGJwGifrS a'pDtwGuf
0if; ig;usyf? yav; ig;usyf xkd;vdkuf\/ yef;vTwfawmhonf/ okdUaomf
51usyfrQ avsmfaomaMumifh xdkaeUu a'pD\avsmfaMu;rSm tjcm;yJGrsm;rS
]0if;}xufyif ydkao;onf[kajymMuonf/ ]0if;}rwdkufaomfvnf; avsmfaMu;
trsm;qkH;aom jrif;udka&G;NyD; tdyfruf&onf[k ajymp&m&Sdaeavonf/
'kwd,tdyfruf
502
]vm&D}udk avmif;rnf[k oEédXmefcsxm;NyD;jzpf\/ jrif;yGJum; okH;&ufvdk
ao;\/ uREkfyfonf xdkpOfu NAdwdoQbm;rm; r*¾Zif;twGuf pkHaxmuf
armifpH&Sm; 0w¦Kwyk'f 50d EIef;ESifhvwdkif; a&;vsuf&Sd\/ okdUjzpfí uRekfyf
onf 0w¦Kwyk'fa&;í r*¾Zif;wkdufodkU oGm;NyD;vQif paeaeUrS aiG50d
vm,lrnfqdkum aumfyDay;xm;cJU\/ paeaeUwdkif; a&mufaomtcg
refae*sm udkqdkifu aiG 50d r&SdaMumif;? 25usyfom &SdaMumif;ajymí
pdwfysufpGmESifh ¤if;udk,lcJU&av\/
xdkUaemuf udkxGef;oef;ESifhtwl xGufvmMu&m udkxGef;oef;onf
uREkfyf\ ]wpf}udk r,lvdkonfhjyif uREkfyftm;yif ]vm&D}udk ravmif;zdkU
wavQmufvkH; zsufygao;\/ jrif;yGJodkU a&mufMuaomtcgvm&DrSm
jrif;yGJq,fyGJteuf aemufqkH;yJG\ tvsifwyGJ (udk;yGJ)wGif ajy;rnf[k
od&\/ wyGJESpfyJGajy;NyD;aomtcg udkxGef;oef;u ]vm&D}udk uREkfyfwu,f
,kHMunfcJUvQif aiGrsm;rsm;Edkifapjcif;iSm wwd,yJGüaocsmayguf Edkifrnfhjrif;
udk (emrnfudkawmh uREkfyfarhoGm;NyD/) avmif;í&aom avsmfaiGjzifhvm&Dudk
avmif;EdkifaMumif; ajym\/ uREkfyfrSmvnf; avmb0ifvmNyDjzpfí aiG50d
ygcJUzdkU pDpOfxm;NyD;rS 25d usyfom ygvmonfESifh rausrcsrf; jzpfaeaom
aMumifh olUpum;udk em;0ifoGm;\/ þwGifaiG10davmif;vdkuf&m ygoGm;
avonf/ olUrSmvnf;ajymifavNyD/ &IH;aom vlrsm;onf 0rf;[mwwfí
Edkifaomvlrsm;rSm bmrQ rpm;yJESifhauseyfNyD; Adkufjynfhaewwfjcif;rSm
upm;orm;rsm;\ "r®wmjzpf\/ tcsdefrSm ESpfem&DausmfNyDjzpf&m uREkfyfwkdU
ESpfa,mufvkH; tlwMuKwfMuKwfESifh tvGefqmvsuf &SdMu\/ ]vm&D}\yGJrSm
wem&DcGJcefU vdkao;\/ rapmifhEdkifawmhacs/ þwGif uREkfyfwdkUonf
vufzuf&nfcef;xJodkU0ifí wusyfzkd;pDrQ vufzuf&nf aomufvkdufMu
ojzifh &Spfusyfom usefawmhí ]vm&D}\yGJwdkif a&mufonfESifh aoG;Nidrfpdrfh
503
aomiSm t&ufwcGufpD oGm;íaomufvkdufMuonf/ ]vm&D}udk ]yufa'gh}okdU
xkwfvmaomtcg tvGefqkd;ykH&aom jrif;eufBuD;jzpfí BudK;ESpfacsmif;ESifh
qdkufukvm;ESpfa,muf udkif&\/ udkxGef;oef;u ]]cifAsmhaumifBuD;u
qdk;uqdk;oeJU? *dwfrSmusef&pf ygvdrfhrnf}}[k ajymao;\/ odkUaomf
vTwfvdkufaomtcg ]tkyf}xJu vdkufaomfvnf; yef;t0ifwGifxdk;wufvmNyD;
a&SUqkH;rS 0ifoGm;avonf/ avsmfaiGum; vufrSwfwapmiftwGuf 151
usyf&avonf/
uREkfyfrSm tdfrfuygvmcJUaom aiG25 usyfrS 151 usyfjzpfvmí
tjrwfBuD; &aomfvnf; rlvBuH&G,fcsuftwdkif; 50d zdk;avmif;vdkuf&vQif
1510d &rnfqdkum rausrcsrf; jzpfaerdao;\/ þum;avmbom;wkdU\
"r®wmwnf;/
wwd,tdyfruf
504
jrif&aom *Pef;rsm;rSm (14-8-6)wdkUjzpfav\/ tdyf&mrSEdk;í *Pef;
ygaom*sif[k r&SdygyJvsuf xl;xl;qef;qef; jrifrufjcif;udk pOf;pm;vsuf&SdpOf
xdkaeUonfum; jrif;yGJaeU jzpfjcif;udk jAKef;ueJ owd&\/ þrQom
ruao;? xdkpOfurl ]]okH;aumifpGyf}}ay:vsuf&Sdjcif;udkvnf; owd&\/
þwGif okH;aumifpGyftwGuf tdyfrufjzpf&rnf[k awG;xifvdkufygawmhonf/
odkUjzpfí tdrfü&SdorQaom aiG30dudk ,lNyD; jrif;yGJokdUoGm;ygawmhonf/
þwBudrfrl udkxGef;oef;r&SdawmhyJ rdrdwa,mufwnf; oabmtwdkif;
vkyfEdkifawmhrnf[k atmufarhrdygao;onf/ jrif;yJGodkUa&mufaomtcg
okH;aumifpGyf yxrwGJyJG ajy;cgeD;wGif tdrfeD;csif;wa,mufESifhawGUí
]]bmxdk;ovJ}} [kar;ojzifh ]14}[kajymvkduf&m olvnf;ajy;í xkd;ao;onf/
uREkfyfrlum; ]14}twGufaiG25usyfzdk; (ig;apmif) qkwfvdkufonf/ ¤if;yGJwGif
]14}eHygwf jrif;yif0ifí avsmfaiG 24usyfpD&aom aMumifh pkpkaygif; 120d
&avonf/ ysOfjym;ay:wGif Edkifaomjrif;eHygwf ]14}udk ajrjzLjzifha&;í
ajrSmufwifvdkufaomtcg ysOfjym;ay:ü a&;xm;aom ]14}rSm tdfyfrufxJwGif
}*sif}ay:ü a&;xm;onfh ]14}ESifh vlwa,mufwnf; a&;xm;onfh vufa&;
uJUodkU tvGefwlonfudk uREkfyfjrif&aomtcg igum; ,aeUaocsmNyD[k
tBuD;tus,f0rf;omrdygawmhonf/
uREkfyfonfi,fpOfuwnf;u tvkyform;ESifh twlaecJU&í avmif;
upm;jcif; tvkyfü 0goemxkHvsuf&Sdaomfvnf; pifppftm;jzifh EdkifzdkU
avmbBuD;ol wa,mufr[kwf/ r&IH;yJESifhaysmfae&vQif auseyfEdkifol
wa,mufjzpf\/ tcsKdUuavmif;upm;yJGrSxvmí ]t&if;}jzpfonfqdkvQif
tvum;anmif;wmygyJ[k ajymwwfMu\/ uREkfyfrlum; ]t&if;}jzpfae
onfqdkvQif avmif;upm;íaysmf&jcif;twGuf jrwfonf[k ,lqEdkifonf/
xdkolwdkUu Edkifcsifí upm;onf[kqdkMu&m uREkfyfrlum; &IH;rnfavm
505
Edkifrnfavm? odkUavmodkUavm (Suspense) jzpfae&jcif;onf t&omwck
jzpfonf[k,lq\/ uREkfyf\&nf&G,fcsufrSmum; rEdkifcsifae? r&IH;vQif
auseyfonf[kqdkEdki\
f / okdUqdkvQifydkufqHravmif;yJ tvum;wrf; upm;
vQifjzpfEdkifonf r[kwfavm[k ar;zG,f&Sd\/ usifvnfrIESifhqdkifaom upm;
enf;rsKd;wGif ydkufqHravmif;yJ aysmfEdkifaomfvnf; ]uHupm;}enf;rsKd;wGif
ydkufqHravmif;yJraysmfEdkif? t"dyÜm,fr&Sdacs/ þtaMumif;rsm;udk &Sif;vif;
azmfjy&jcif;rSm þokH;aumifpGyfyJGü uREkfyfavmif;ykHudk em;vnfMuap&ef
jzpfavonf/ uREkfyfonftdyfruf&aomaMumifh EdkifcsifívmcJUjcif; jzpfaomf
vnf; &IH;oGm;rnfudkwbufu pdk;&drfao;\/ odkUjzpfí yxrwGJyGJrS aiG
120davsmfaiG&aomtcg 'kwd,ESifh wwd,yGJrsm;twGuf tm;vkH;ykHíravmif;
ao;yJ aiG 20dcsefxm;í pGyftwGuf60d (vufrSwf 12apmif)? 'kwd,yJGtwGuf
40d(vufrSwf 8apmif) avmif;vdkuf\/ 'kwd,yGJü jrif;eHygwf(8)wkdufí
avsmfaiGwapmif 10dusyfESifh aiG80d&\/ þwGifvufxJü aiG20d+80djyif
okH;aumifpGyftwGuf vufrSwf 12apmif&Sdao;onf/ okH;aumifpGyf[lí wcg
rSwdkufvnf;rwdkufbl; xdk;vnf;rxkd;bl;aom uREkfyfrSm wwd,wJGajy;cgeD;ü
&ifckefvIdufykHrSm teD;rS vlrsm;yifMum;&avmufonfxif\/ (þrQavmuf
&ifckef&jcif;rSm tEdkift&IH; aMumifh r[kwfyg? av;aumif*sif0dkif;rsm;wGif
wcgw&H þrQavmufru xdk;cJUbl;ygonf/ &ifckef&jcif;rSm ig\tdyfruf
rSefrnfavm? rSm;rnfavm odcsifaZmaMumifh jzpfygonf/) wwd,wJGyGJü jrif;
12 aumifvTwfvdkuf avNyD/ uREkfyf\ eHygwf (6)jrif;rSm
ESmwHtjzLusm;jzpfí azG;azG;azG;azG;ESifh ajy;vmjcif;udk ta0;BuD;rSjrif&\/
okdUaomf &ifckefvGef;tm;BuD;aomaMumifh aoaocsmcsm rMunfh0HUacs/
wcgw&H rMunfh&JaomaMumifh rsufESmvTJí aevkduf&\/ yef;0ifoGm;
MuavNyD/ b,fjrif;ygvdrfh/ uREkfyfem;rMum;yJjzpf ae\/ ]pdefvQH}qdkavvm;?
506
]wdrfysH}qdkavvm; ruJGjym;acs/ pdefvQHonf uREkfyf\jrif;eHygwf(6)jzpf\/
bvufbkwfokdUMunfhvdkufaomtcg eHygwf(9)jzpfí ]wdrfysH}EdkifoGm;avNyD/
okH;aumifpGyfwGif ESpfaumifwnfNyD;rS aemufqkH;waumif vGJ&jcif;
jzpfavonf/ uREkfyf\vufxJüaiG100d&Sdaeí aiG 70dEdkifonfrSefaomf vnf;
ESpfaumifrSefNyD;rS waumifvJGaom tdyfrufudk uREkfyfem;rvnfEdkif atmif
&Sdawmhonf/ waumifvJG&rnfjzpfvQif tb,faMumifh ESpfaumifrSefaom
tdyfrufrsKd; ruf&oenf;/ pifppfrSm tdyfrufwcktaejzifh ESpfyJGqufNyD;
rSefzkdUvnf; vG,fulonf r[kwfacs/ em;vnfaom jrif;orm; wa,muf
um; ESpfaumifrSefEdkifonf/ ,ckrSm tdyfrufoufoufjzpfygvsuf
tb,fhaMumifh ESpfaumifrSefEdkif &oenf;/ uREkfyfonf usefaom jrif;wyJGü
pdwfr0ifpm;awmhyJ jrif;yJGrS wa,muf wnf;jyefvmcJU\/ aiG 100d
vufudkif&Sd onfum; [kwfyg\/ odkUESifh uREkfyfrSm þjyóemonf
pdwfxJwGif wtkHaEG;aEG;&Sdaeygawmhonf/
jyóem&Sif;oGm;jcif;
507
qufvuf ajymjyMu,if; uREkfyfutxufyg jrif;yGJtdyfruf rsm;taMumif;
ajymjyav\/ uREkfyfu wwd,tdyfrufonf uREkfyf\OD;aESmufudk ,aeUwdkif
tvkyfay;vsuf&SdaMumif; ajymjyav\/ þvlum; wenf;tm;jzifh
OmPfwrsKd;&Sdaom vlwa,mufjzpfygayonf/ uREkfyf\pum;qkH;onfESifh
wNydKifeuf udkrsKd;tHUu ]]cifAsm;[mu 6 eJU 9 eJU vGJaewmudk;As? 9
aZmufxdk;Munfhrdawmh 6 jzpfoGm;wmaygh? tdyfrufu 9 jyygvsufeJU
cifAsm;uaZmufxkd;MunfhrdNyD; 6 jzpfoGm;awmhwmayghAs}}[k ajymavonf/
[kwfvnf;[kwfayonf/ tdyfrufxJu*sifwGif vufudkif (tnSm)uav;
uyfvsufyg&Sd&m 9 udkajymif;jyef Munhfvsufom;jzpfaeaom aMumifh 6 [k
uREkfyfjrifcJU&jcif; jzpf&ayrnf/ rnfodkUyifjzpfapuREkfyftm; ESpfaygif;twef
Mumatmif 'ku©ay;vmcJUaom jyóemwckum; &Sif;vif;oGm; ygNyD/
armifrif;BuD;om;tm; aus;Zl;wifygonf/ uREkfyf\tdyfrufrsm;rSm
rnfolwOD;wa,mufu ay;vmonfjzpfap? uREkfyfzmom uREkfyfjrifruf
onfjzpfap uREkfyftzdkU&mü woufvkH;twGuf twdwfedrdwfuJUodkU t"dyÜm,f
ay:vGifvSayonf/ tdyfrufokH;ckvkH;ü uREkfyftzdkU tcsnf;ESD;rjzpf?
txdkuftavsmuf tusKd;cHpm;&jcif;udk awGUMu&ayNyD/ okdUaomf
acsmacsmarmarm vSvSyyBuD;um; cHpm;&onfr[kwfacs/ uREkfyf\
toufwm wavQmufvkH;wGifvnf; þtwdkif;yif jzpfcJU\/ uREkfyf\
tusKd;ay;rSm odyfawmhracvS/ odkUaomf uRwfuRwfvGwfvGwf atmifjrifrI
BuD;rsKd;um; r&SdcJUbl;acs/ þonfrSm þpmudk a&;vsuf&Sdaom ,cktcsdef
(72ESpf)ü t"dyÜm,faumufjcif;jzpfav&m a&SUtzdkUwGif jyifqifaumuf,lzdkU
taMumif;jzpfay:OD;rnfavm rajymwwfay/
508
avmif;upm;ykH pepfwck
509
wwfcgpvlrsm;vnf; EdkifzdkUvrf;&Sdavonf/ uREkfyfonf udkcifarmifwifhESifh
twl w&kwfuvyfrsm;odkU oGm;aomtcg ]vufudkif}aiG 20d-25dusyfrQ
ygavh&Sd\/ píupm;vdkufonfqkdvQifyif em&Dw0ufcefUtwGif; aiGav;
ig;q,f EdkifvdkufavNyD/ qufvufupm;í 10d-15dusyf jyef&IH;onfqdkvQif
acwÅ&yfem;NyD; EdkifrSom qufvufíupm;\/ þonfum; uREkfyf\
avmif;upm;pepfaywnf;/
uREkfyfawGU&Sdaompepf
510
Oyrm aiG100d Edkifae&mrS qufNyD;upm;ojzifh 200d-300d txd qufíEdkif
onfqdktHU/ qufvufíupm;ojzifh 150d cefUjyef&IH;NyD; tEdkif150rQom
usefawmhonfqdktHU/ uREkfyfrlum; b,fenf;ESifhrQ qufíupm;awmhrnf
r[kwfacs/ trsm;tm;jzifhrl 100davmufjyef&IH;onfqdkvQifyif uRekfyfawmfcJUyg
onf/ þpepfudk tokH;jyKjcif;tm;jzifh uREkfyfrSm tcsKdUvlrsm;uJUodkU
yufyufpufpuf rEdkifaomfvnf; yufyufpufpuf &IH;cJvSonf/
uREkfyfavmif;upm;wdkif; 10BudrfvQif 7Budrf 8BudrfcefU Edkifavh&Sd\/
xdkifvdkufuwnf;u awmufavQmuf &IH;aomtcgrsm;üom uREkfyf&IH;&\/
þodkUaomtjzpfrsKd;rSm upm;orm;wdkif;yif BuKH&cJ\/ EdkifNyD;rS
]ajymif}&olwkdUom rsm;avonf/ *syefwacwfvkH;ü uRekfyfrSm pma&;zkdU
tcGifhr&SdaomaMumifh avmif;upm;jcif;jzifh toufarG;cJU&bl;&m
þtaMumif;udk oufqdkifaomtcef;wGifrS azmfjyygOD;rnf/
a&S;acwfa[mif; atmufarhzG,f
511
&ygawmhonf/ okdUaomf olUaMumifh[líum; rqdkvdkyg/) udkcifarmifwifhrSm
uvyfjyKwfatmif Edkif&rS awmfrnf[k ajymbl;ol jzpfonfhtwdkif;
pdwfauseyfaomtcgrS xvmawmh&m uvyfrjyKwfyJ oljyKwfíom
vmcJUonf/ odkUaomfuREkfyfütEdkifuav;&Sdxm;aomaMumifh awmfygao;\/
wnwavürl olEdkifaecdkufwGif uRekfyfu (w&kwfrsm;trkef; cHNyD;)
twif;qGJaomaMumifh tEdkifuav; ygvmjcif;rsm;vnf; &Sdyg\/ xdkodkUaom
nrsKd;wGif uREkfyfwdkUESpfa,mufonf uvyfay:rS bD,mwykvif;pDaomuf
cJUNyD; atmufodkUqif;vmMuí acgufqGJqdkifrsm;wGif taumif;qkH;aom
pm;p&mrsm;udk pm;aomufMu\/ xdkUaemufvrf;rawmf vrf;rBuD;wavQmuf
avQmufMuí rnfonfhuvyfodkU jyefíwufMu&ygrnf enf;[ka&G;cs,f
Mu\/ xdkpOfu vrf;rawmfwavQmuf&Sd wkdufrsm;rSm tm;vkH;vdkyif
uvyfrsm;jzpfMuí "mwfrD;wxdefxdefav,yfrsm;w0D0Djzifh avmif;upm;ol
rsm;rSmvnf; ysm;yef;cwfodkU qif;MuwufMu? pm;MuaomufMu? avmif;
upm;Mujzifh bk&m;yJGwrQ pnfum;vS\/
uREkfyfonf upm;orm;rsm;\ trlt&mudk Munfhjcif;tm;jzifh
xdkol\tEdkift&IH;udk tuJcwfaom tavhtusifhjyKvkyfxm;\/ acgufqGJ
qdkifü &Tef;&Tef;a0aomrsufESmESifh a[mifzGma[mifzGm pum;ajymaom vlum;
EdkifcJUoljzpf&rnf/ xdkolESifh w0dkif;wnf;xdkifvsuf rsufESmcyfnId;nId;ESifh
olajymorQudk axmufcHvsuf&Sdaom vlonfum; udk,fwdkif&IH;vmcJUojzifh
uyfíaomufaomvljzpfonf[k odEdkifavonf/ rsm;aomtm;jzifhrl
yxrvlpm;rsKd; wa,mufawGU&wdkif; 'kwd,vlpm;rsKd; av;ig;a,mufrQ
awGU&onfcsnf;jzpf\/ 0dkif;wckwGif zifayghayghESifh cdkif;orQ xvkyfNyD;
oGm;wNzJNzJ&SdaeolrsKd;vnf; yg&Sdwwfay&m xdkolrlum; upm;orm; r[kwf?
]uvyf*sydk;}jzpfavonf/ vlwa,mufEdkifí qif;oGm;vQif *sydk;
512
waumifESpfaumif uyfüygoGm;onfcsnf; jzpfavonf/ rnfodkUqdkap
av;ig;a,muf&IH;wdkif; Edkifolwa,mufwav yg&SdwwfonfjzpfaomaMumifh
xdkwa,mufudkMunfhNyD; oGm;&nfusMu&jcif;tm;jzifh vrf;rawmf&yfuGuf
onf upm;orm;rsm;\ ewfjynfwrQ wrf;wol aygrsm;ygbdonf/
tol&um,fü cHcsnfwcg pHcsnfwvSnfh[k qdk&m uREkfyftzdkU&mü
paeaeUrsm;onf cHpm;aomtydkif;[k owfrSwfxm; xdkw&uftwGuf 6
&ufvkH;vkH; vufcsKd;um a&wGufarQmfvifhcJU&\/ ESpfa,mufvkH;&IH;í
ajymifaomnrsm;rSwyg; uREkfyfwdkUonf uvyfwckrSwckokdU ul;vdkuf?
aomufvkduf? pm;vdkuf b,frSmrS r&SdawmhonfhtwGuf wcgw&H
vGrf;&OD;rnfuJUodkU jzpfrdygao;onf/ rdkwmum;onf vSnf;Murf;xuf
aumif;aomfvnf; a&Tpm&Hpaom bk&m;yJGrsKd;odkU vSnf;Murf;jzifhoGm;í
aysmf&bl;jcif;udk rarhEdkifouJUodkUyif/
wm0efBuD;aomtvkyfwck
513
pmtkyftjzpfESifh wifydkU&avonf/ pmtkyfrsm;udk (8 tkyfxifonf/) wifydkU
&mwGif ,ckuJUodkU av,mOfysHray:ao;ojzifh oabFmESifh ydkU&rnfjzpf\/
w&m;cHonfvTwfawmfrS BudK;rdefUusNyD;onfhaemuf t,lcH&uf (&ufaygif;
40qdkvm;) &&Sd&m xdktcsdeftwGif; y&DADaumifpDtzGJU\ vufodkU a&muf&
rnfjzpf\/ oabFmwpif;onf xdkpOfu jrefrmjynfrS t*FvefodkU &ufowÅ
okH;ywf tenf;qkH;oGm;&\/ twdkcsKH;vdkufaomf t*FvefjynfodkU t,lcH&uf
rSDatmif a&mufrnfhoabFmonf xdktcgü jrefrmjynfrSxGufzdkU &&ufcefUrQ
omvdkawmh\/ t"dyÜm,frSm 0wfvkHawmf&onf trIwGJpmtkyfrsm;udk &&uf
twGif; ykHESdyfNyD;pD;apvdkonf/ 7 &uftwGif; rNyD;ojzifh oabFmrrSDvdkufyJ
&SdcJUaomfxdktvkyfonf tcsnf;ESD; tv[ó jzpf&vdrfhrnf[k qdkvdkonf/
0wfvkHawmf&onfvufESdyfpufjzifh &dkufESdyfxm;onfh trIwGJudkxkwfjyí
udkbvIdifESifh uREkfyfwdkUonf zdkrif\tultnDjzifh wGufcsufMu\/
uREkfyfwkdU\wGufudef;t&rSm ¤if;tvkyfonf 10&ufcefUMumrnfh tvkyfwck
jzpfí vlydkrsm;ac:NyD; wGef;xdk;vkyfudkifrnfqdkygu 7 &ufrQESifh NyD;Edkifavmuf
onf/ 0wfvkHawmf&url tjcm;ykHESdyfwdkufrsm;rS jiif;y,fvdkufonfh
vu©PmESifh udkbvIdiftm; twif;tyluyfaeonfhjyif ykHESdyfcudkvnf;
wef&mwefzkd;xuf ESpfqay;\/ udkbvIdifum; aps;aumif;&onfqdkum
vufcHcsifvSNyDjzpf&m zdkrifuvnf; udkbvIdiftm;rsufESmvkyfcsifonfESifh
vufcHzdkU wdkufwGef;vsuf&Sd\/ udkbvIdifonfbmrQrajymyJ qdwfqdfwfae
aom uREkfyftm; ]]b,fhES,fAs udkazodef;}}[kar;&m uREkfyfrlum; pdwfav;
vsuf&Sd\/ uREkfyfonf xkdtvkyf\taMumif;jcif;&mudk 0wfvkHawmf&
ajymjyí od&onfhjyif tvkyfudkvufcHí vkyfaomtcgwGifvnf;
zdkrifESifhwuG pmpDorm;rsm;tm; aqmfEId;&rnfhwm0efrSm uREkfyftvkyfjzpfaom
514
aMumifh EIwfroGufEdkifyJjzpfae\/ udk,fwdkifvkyfíjzpfaom tvkyfrsKd;qdkygu
(aps;aumif;&aomaMumifh) aESmifhaES;rnfr[kwfyg/
,ckrSm ukvm;pmpDorm;rsm;ESifh 8-9vrQ qufqHvkyfudkifcJU&bl;NyDjzpf
aomaMumifh ¤if;wdkUtaMumif;udk odNyD;jzpfí tcsdefESifhwuG wm0ef,l&rnfudk
tvGefpdwfav;vsuf&Sdygonf/ okdU&mwGifaemufqkH;ü udkbvIdif\qE´jynfh0
ygapawmhqdkum acgif;ndwfvdkufygawmhonf/
rBudK;pm;pbl; BudK;pm;jcif;
515
ntcsdefrsm;yg ]tdkAmwdkif}vkyfzdkU pDpOfMu\/ uRekfyfonf Munfhjrifwdkif
prf;acsmif;&yfuGufü aexdkifvsuf&Sd&m ntcsdefrsm;wGif wdkufodkUvmí
tvkyform;rsm;udk tm;ay;&ao;\/ tdyfcsifajyatmif umzDrsm;0,fí
wdkuf&ao;\/ olwkdUvnf;tpGrf;ukef BudK;pm;Mu&Smygayonf/ uREkfyfvkyfcJU
avorQaomtvkyf trsKd;rsKd;wkdUwGif þwBudrfuJUodkU vkyfcJUbl;jcif;
r&Sdbl;yg/ rdk;tvif;xkdifNyD; pma&;bl;aom naygif;rsm;pGm&Sdyg\/ odkU&mwGif
rdr\
d avmbtavsmuf a&;jcif;jzpfí pdwfat;vufat;vnf; vkyf&ygonf/
,ckrSmrl udk,fwdkifvnf; rvkyfwwfyJ tvum; ]Asmrsm;}&aomtvkyf
jzpfaomaMumifh pdwfyifyef;vSyg onf/ xdkESpfwGif &efukefNrdKUpmpDorm;
avmuü wkyfauG; tBuD;tus,fzsm; Muav&m pmpDorm;wa,muf
zsm;onfqdkvQif þtvkyftwGuf tcsdefrSDatmif tvkyfqif;Edkifawmhonf
r[kwfaomaMumifh vlpm;xdk;EdkifzdkUom BudK;pm;&ygawmhonf/ tvkyftyf&
rnfhaeUwGif pmtkyfrsm;rSm rNyD;wNyD;&Sdae\/ qdkvdk&if;rSm oabFmrSD
rnfqdkvnf; rSDEdkif\/ rrSDyJjzpfvQifvnf; jzpfEdkif\/ aemufydwfqkH;nü
tvkyform;rsm;vnf; rdk;vif;atmifvkyfMuí uREkfyfvnf; tvkyfwdkufü
pm;yJGay:wGiftdyfcJU&yg onf/ tajy;tvTm; pmpD? uwdkufu&dkuf ykHESdyf?
tjrefqkH;y&kMunhf? aoajy;&Sifajy; csKyfvkyfMuyg\/ odkUaomf oabFmum;
rrSDvdkufawmhacs/ pmtkyfrsm;NyD;aomtcsdefwGif oabFmonf yifv,f0
avmufxuf ydkía&mufOD;rnfr[kwfacs/ 0wfvkH\pma&;onfaemufqkH;
uREkfyfwdkUwdkufodkU vefcsm;ESifh okH;av;acgufrQ vmcsnfjyefcsnf vkyfvsuf
&Sd&m pwkw¦acgufwGif vefjcm;ay:rSyif rqif;EdkifawmhyJ ]xGufoGm;NyDAsKdU}
[kqdkum vufjyoGm;ygavawmhonf/ qufvufítvkyfvkyfMuygrl 15
rdepfcefUavmufwGif NyD;Edkifrnf jzpfaomfvnf; taMumif;rxl;awmhonfESifh
516
tvkyform;rsm;onf pdwfysuftm;avsmhpGmESifh tvkyfudk ypfcsvdkufMu
ygawmhonf/
tvkyfrSEIwfxGufjcif;
517
xGufcGifhjyKzdkU ajymygawmhonf/ udkbvIdifonfvGefcJUaom av;vavmuf
rSpí uRekfyftm; vc 125d txdwdk;ay;vmcJU&m Zefe0g&Dv 1&ufaeUrSpí
aiG150d ay;ygrnfqdkum wm;ygao;onf/ uREkfyfrlum; EIwfrSzGifhí
rajymapumrl 500d &aomfvnf; rvkyf[k qkH;jzwfNyD;jzpfavonf/
qlNzdK;aomESpfwESpf
518
olESifhausmif;aebuf oli,fcsif;rsm;jzpfMu\/ ¤if;wkdUonf e,l;bm;rm;
wdkufodkU ]bdkifavm}rsm;udk t*Fvdyfvdk tyfvdkufMuí jrefrmvdkjyefNyD;
pmtkyf&dkufESdyfay;&ef tyfESHMu\/ udkbvIdifonf bmomjyeftvkyfudk
uREkfyftm; iSm;ygayonf/ 'dpBwdfwfaumifpDbdkifavmrsm;rSm wckESifhwck
qifwl&dk;rSm;jzpfMuí trnfae&yfrQavmuf ajymif;vJay;&ef omvdkayonf/
odkUjzpfí 1927 ckESpfonf tjcm;tvkyfrsm;ESifh bmomjyeftvkyfrS 0ifaiG
wdkUaMumifh uREkfyftzdkUrSm tvGefqlNzdK;aom ESpfwESpfjzpf\/ xdkESpftwGuf
0ifaiGpkpkaygif;rSm 4200d&Sdí wvvQif 350drQ wGufudef;us\/ xdkacwfu
aiG350donf þacwfwGif 1500d? 2000d cefUESifh nDrQaomaMumifh pma&;q&m
wa,muftzdkUü ]qlNzdK;aomESpf}[k ac:jcif;rSm rrSm;vSacs/
udk,fhudk,fudkauseyfaom tuGufwck
519
rdMu&mwGifrlum; uRekfyf\oEÅmefü &[ef;b0updwfrsKd; vkH;0&Smr&awmhyJ
[dka&S;,cifutwdkif; aysmfaysmfyg;yg; pm;pm;aomufaomuf aecJUrdjyefyg
awmhonf/ odkU&mwGifaumif;aom tuGufuav;wuGuf usef&Sd&pfao;onf
rSmum; rdwfaqGrsm;ESifhtwl taysmfMuL;vsuf&Sdaom tcdkuftwefUrsm;üyif
]]igonf ,ckaysmfvsuf&Sdonf? okdUaomf waeUaeUü þaysmf&TifrIrsm;udk
pGefUvTwfNyD; w&m; qufvuftm;xkwfzdkU tvkyfBuD; &Sdao;onfwum;}}
[laom pdwftBuHonf ay:vmwwfonfcsnf;jzpfavonf/ þonfrSm
pdwftBuHrQ om jzpfaomfvnf; uREkfyftzdkU&mü tvGefw&m wefzdk;&SdvS\/
tawmftwef vlrsm; jzwfzdkUcJ,Of;í ]pJG}wwfvSonfqdkaom ok&mar&,
ESpfrsKd;okH;rsKd;udkyif prf;MunfhzdkU uREkfyfraMumufjcif;rSm txufyg pdwftBuH
tm;udk;aMumifhjzpf\/ prf;&kHomru ]pGJ}vnf;pJGbl;\/ odkUaomf jzwfEdkifcJU
onfcsnf; jzpfygonf/ txufyg ok&mar&, okH;rsKd;teuf wckrSm pGJrdvQif
jzwfEdkifol r&Sdoavmuf ao&mygMu&onfcsnf; jzpfaomfvnf; uREkfyfum;
atmifjrifcJUojzifh udk,fhausmudk,f oyfvdkufcsifygao;onf/ þodkU
atmifjrifcJUjcif;rSm uREfkyfonf pdwftm;aumif;aom vlwa,mufjzpfaom
aMumifhr[kwf/ (trSefrSm pdwfaysmfholwa,muf jzpfygonf/) w&m;
tm;xkwfzdkU tvkyfBuD;usefao;onf[laom pJGvef;rIBuD;aMumifh jzpfygonf/
tu,fí uREkfyfonfxdkatmifjrifrI r&SdcJUvQif þrSwfwrf;udk r&Suf?
,aeUwdkif rdkufrdygonf[k taMumif;rJUazmfjyzdkUum; pdwful;xnfhrnf
r[kwfacs/ taMumif;rJU[laom pum;udk xnfhoGif;&jcif;rSm ]]ajymvQifajym?
rajymvQif owfypfrnf}}[k qdkygrSajym&rnf jzpfygaomaMumifhwnf;/
520
bdvd,ufxdk;jyefjcif;
521
&Sdaeojzifh wa,mufESifhwa,muf rausEdkifonfh urÇmh&efBuD; jzpfaecJU
ygawmhonf/
uREkfyfonf udk,fhudk,fudk txifBuD;rdonf[k 0efcHaomfvnf; tjcm;aom
bdvd,uform;rsm;ESifh upm;&mwGif txifBuD;jcif;r[kwf? udkuGef;
wa,mufwnf;ESifhom txifBuD;rdjcif; jzpf\/ tjcm;vlrsm;ESifh txif
BuD;NyD; udk,fhxuf wwfolESifh avmif;wrf;upm;rdvQif jyKwfjyKwfjyKef;
onfESifh[dkw,ft&dyfudkyif eif;Edkifrnf r[kwfacs/ udkuGef;ESifh uREkfyfonf
aiGavmif;wrf;r[kwfyJ tvum;wrf;upm;jcif; jzpfaomfvnf; avmif;wrf;
wrQ tBudwfte,f upm;Mu\/ aiGxuf*kPf (Honour) udk ta&;wBuD;
xm;aom udpörsKd;&Sdjcif;udk pD;yGm;a&;orm;rsm;u ]&l;onf}[k qdkMurnfavm
rajymwwfay/
uREkfyfpma&;ykH
522
aumfzDaomufí a&csKd;NyD;vQif ]aumfyD}vdyfuav;udk udkifí r*¾Zif;wkdufodkU
oGm;\/ ¤if;rS aiG50d awmif;,lcJUí u&dkufwD&D,ef; [dkw,fodkUoGm;&m
udkcifarmifwifhvnf; a&mufaecJUavNyD/ ¤if;[dkw,fwGif bdvd,ufckH
ajcmufckH&Sdonfhteuf uREkfyfwdkUBudKufaom ckHopfudk apmifh,lí &onfESifh
wNydKifeuf upm;Muygawmhonf/
bdvd,uf]&l;}MuykH
523
EdkifMuay&m avmif;aMu;ryg? &IH;oluckHcay;&kHrQ wm0ef,l&\/ nae
apmif;vwfaomf bD,mwvkH; avmif;wrf;upm;Muí &Spfem&DavmufwGif
npmtwGuf avmif;Mujyef\/ npm pm;NyD;aemufvnf; oJoJrJrJ upm;Mu
ao;\/ ajcanmif;onf vufyef;usonf[k r&Sdacs/
u&dwfwD&D,ef[dkw,f\xkH;pHrSm ([dkw,frsm;\ pnf;urf;twdkif;)
n11em&Dü ydwfaomfvnf; upm;vufpjzpfaom yGJNyD;atmif vufpodrf;
EdkifcGifh&S\
d / t"dyÜm,frSm 11em&DwGif ydwfonfqdkaomfvnf; xdk;vufpyJG
rNyD;qkH;vQif tcsdefvGefcsifvGefap? vufpoyfEdkifcGifh&S\
d / udkcifarmifwifhESifh
uREkfyfwdkUonf rnfokdUjyKvkyfonf xifMuoenf;/ 11 em&Dxkd;cgeD; 10rdepf
avmufwGif xkd;vufpyJGudk zsufodrf;NyD; yJGopfwck tpjyKMujyefav\/
rmumukvm;onf uREkfyfwdkU\tBuHudk&dyfrdí xkd;vufpyJGudk zsufodrf;aom
tcgü ]qyf..qyf...qyf}[lí uefUuGufaomfvnf; uREkfyfwdkUu bD,muav;
cyfxdkif;xdkif;ESifh ],l*dk;wl[Jvf}[k oHNydKif&GwfvdkufMuavonf/ þenf;jzifh
11em&DcJGcgeD;avmufwGifrS yJGNyD;í [dkw,frSxGufvmMuaomtcg uREkfyf\
tdwfxJü xnfhcJUaom aiG50dteufrS 20d-25drQom usefawmhay&m
udkcifarmifwifh\ tdwfrSvnf; tvm;wlavmufyif avsmhoGm;cJUavNyD/
udkcifarmifwifhrSm ukefonfvrf;wGif aeoljzpfí awmfygao;\/ uREkfyf
rlum; aemufqkH; (12)em&D &xm;udkrSDatmif vefcsm;uav;ESifhajy;&\/
wcgw&H rD;&xm;rrSDvkdufyJ&Sd&mwGif prf;acsmif;odkU vefcsm;ESifhyifjyef&\/
aemufusrnf[k twwfodaomtcgrsm;wGif udkcifarmifwifh udk,fwdkifvnf;
vdkufvmí uREkfyftdrfü tdyfoGm;\/ av;rdkifa0;aom c&D;jzpfaomfvnf;
oef;acgifausmftcsdfefüyif xdkpOfuvefcsm;c 12yJrQom ay;&onf/
wcgw&HwGif vefcsm;ukvm;vnf; rjyef0HUqdkaomaMumifh tdyfzdkUae&may;&
524
ygao;onf/ þtjzpfrsKd;rSm wvav;Budrfavmufjzpfwwfí nOD;avmuf
om upm;aomaeUrsm;vnf; wvvQif 10 &ufrenf; &Sdygao;onf/
bdvd,ufaMumifhukefaiG
tnmwcGifodkU
525
]txkyftxnf} &SdvmaomaMumifhr[kwf/ r*¾Zif;? *sme,frsm;ESifh tquf
toG,fjyKvkyfxm;NyD;í ta0;rS a&;ydkUvQifvnf; jzpfEdkifaomaMumifh jzpfav
onf/
(xdkpOfurl 0w¦Kpmtkyfa&;jcif;oufoufjzifh pm;avmufonfr[kwf?
yDrdk;eif;vnf; *sme,fESifhr*¾Zif;zufygrS pm;avmufygonf/)
uREkfyfonf tquftoG,fvkyfxm;onfh r*¾Zif;rsm;ESifh *sme,frsm;rS
vpOf 0ifaiGudk wGufMunfh&