TI M NNG I KHNG TH C V T (allelopathy) C A DA LEO (Cucumis sativus) TRN C L NG V C (Echinochloa crus-galli)

Ho Le Thi 1, Pham Thi Phuong Lan 2, Duong Van Chin 2 and Hisashi Kato-Noguchi 1*
1

B mn Sinh h c ng d ng, Khoa Nng nghi p, i h c Kagawa, Nh t B n v 2 Vi n la ng b ng sng C u long, C n Th, Vi t Nam.

T kho: i khng th c v t (allelopathy), Cucumis sativus, Echinochloa crus-galli, qu n l c d i (weed management). TV N La l cy tr ng quan tr ng nh t t i Vi t Nam, trong khi c l ng v c (Echinochloa crus-galli L.Beauv.) l sinh v t c n tr l n cho s n xu t la. Tri v i vi c s d ng r ng ri thu c di t c thng m i ki m sot c l ng v c, nng su t la gi m do loi c ny v n ti p t c tng cao. Tc ng tiu c c c a vi c s d ng thu c di t c thng m i trong m i lin h v i nhi m mi tr ng d n n s c n thi t ph i a d ng nhi u phng th c qu n l c d i (Putnam 1988; Weston 1996; Einhellig 1999). Ki m sot c d i thng qua i khng th c v t l m t trong nh ng chi n l c gi m thi u s l thu c vo thu c di t c thng m i (Rice 1984; Putnam 1988; Duke v ctv. 2000). quan st th y c nhi u loi th c v t c th c ch c d i tuy t v i sau khi chn vi xc b th c v t vo trong t (Semidey 1999; CaamalMaldonado v ctv. 2001). Tuy nhin cho n hi n nay t i Vi t Nam, cha c m t n l c no khai thc kha c nh i khng th c v t cho m c ch ki m sot c d i trong nng nghi p. Da leo (Cucumis sativus L.) cng l m t trong nh ng loi cy tr ng quan tr ng t i Vi t Nam. Sau khi thu ho ch, cc b ph n c a cy (thn, l, r ) h u nh b b i. Dy da leo c bo co l s h u ti m nng i khng th c v t t cc ho ch t th i ra t r (Putnam&Duke 1974; Yu & Matsui 1994; Yu v ctv. 2003). Do s r t th v nh gi v ti m nng i khng th c v t c a dy da leo cho m c ch ki m sot c d i. Cng trnh nghin c u ny c ti n hnh t i Vi n la ng b ng sng C u long (VL BSCL) nh m xc nh ti m nng i khng th c v t c a gi ng da leo a phng trn s n y m m v pht tri n c a c l ng v c trong i u ki n phng th ghi m v nh knh. V T LI U V PHNG PHP V t li u th c v t Dy da leo (C. sativus L. gi ng Ph ng T ng) (bao g m thn, l v r nhng khng c ph n hoa v tri) c thu th p trn ng ru ng sau khi thu h ach tri v s y kh nhi t 50 oC trong vng 3 ngy. H t c a c l ng v c (E. crus-galli L. Beauv.) c thu th p trn ru ng la v nh ng h t to m y c ch n l a v phi kh d i nh n ng m t tr i. Sau , nh ng h t ny c nhi t 50oC trong vng 24 gi ph min tr ng v c s d ng trong th nghi m. T l n y m m bi n thin t 76 n 85%. Th nghi m sinh h c trong phng th nghi m M u dy da leo kh c ngm trong n c c t v i t l 4 gram ch t kh trong 1 lt n c cc th i gian khc nhau : 0, 3, 5, 7, 9, 11, 13, 15 v 17 ngy. M u dy da leo kh cng c ngm trong n c c t v i t l : 0; 2,67; 4,00; v 5,33 gram trong 1 lt n c c t trong vng 9 ngy. Sau khi ngm, dung d ch (10 ml) c a n c ngm c nh u ln gi y th m (No.1; Whatman International, Maistone, UK) trong da petry c ng knh 10 cm, v 100 h t c l ng v c c gieo trn gi y th m. Sau 15 ngy nhi t o phng (kho ng 28 C), t l n y m m, chi u cao cy, chi u di r , tr ng l ng ti c a c l ng v c c xc nh. Th nghi m c l p l i 4 l n theo ki u b tr kh i hon ton ng u nhin. S khc bi t gi a cc nghi m th c c xc nh b ng php th Duncan

Th nghim sinh h c trong nh knh tl yt ng ru ng c phi kh, tn nguy n, tr n u v cho vo ch u (ch u c ng knh bn trong 30 cm x 20 cm, 8 kg t m i ch u). B t m n c a thn l kh da leo c ri u trn m t t c a cc ch u th nghi m v i li u l ng : 4,81; 9,82; 14,73; 19,64 v 24,55 gram m i ch u. Sau khi t i n c, ch u ny c gi trong nh knh 9 ngy. Sau 20 h t c l ng v c c gieo cho m i ch u. N c c cung c p m lin t c. T l n y m m c a h t c l ng v c c xc nh lc 8 ngy sau khi gieo, s ch i c a c l ng v c c m lc 14 v 42 ngy sau khi gieo. Ki u b tr th nghi m l kh i han tan ng u nhin v i 4 l n l p l i. S khc bi t gi a cc nghi m th c c xc nh b ng php th Duncan. Xc nh hm l ng acid phenolic trong da leo. Thn l da leo phi kh c trch b ng methanol l ng 70% (v/v) v trch ti p v i methanol, v hai ch t trch c tr n l n nhau. Cc acid phenolic trong dung d ch trch c phn tch b i my s c k l ng (HPLC) theo phng php c a Xuan v ctv. (2003) K T QU V TH O LU N Th nghi m ny c thi t k d a trn nh ng quan st v nghin c u ng ru ng qua nhi u nm v i u ki n t v n c vng ng b ng sng C u long, Vi t Nam. L ng n c ch a trong m ch mao d n t ng t canh tc ( su 0,3 m) l vo kh ang 25% th tch t khi b o ha b i n c. Do , l ng n c trn 1 ha t ng t v i su 0,3 m l 750 m3 (10.000 m2 x 0,3 m x 0,25). Khi 2; 3 v 4 t n l ng ch t kh da leo c bn vo 1 ha ru ng, th hm l ng tng ng l 2; 3 v 4 t n / 750 m3, v i u ny trng kh p v i 2,67; 4,00 v 5,33 gram / lt n c. D th a th c v t phn h y trong t ng t canh tc ( su 0,3 m) trn ng ru ng vng ng b ng sng C u long c quan st ghi nh n. D ch trch b ng n c t da leo c ch s n y m m, sinh tr ng c a thn v r v tr ng l ng ti c a c l ng v c trong i u ki n da petry (b ng 1) B ng 1: nh h ng c a th i gian ngm n c dy da leo v c. Th i gian ngm T l n y m m Chi u di thn n c (ngy) (%) (mm) 0 75,3a 49,6a 3 52,6b 29,1c 5 44,4c 26,6e 7 33,9e 22,2f 9 29,4f 20,5g 11 36,5de 23,0f 13 39,2d 27,9d 15 39,5d 32,3b 17 49,2b 33,3b n s n y m m v sinh tr ng c a c l ng Chi u di r (mm) 45,5a 10,5b 8,9bc 6,5de 6,3e 7,1cde 7,9cde 7,6cde 8,6cde Tr ng l ng ti (mg / da petry) 762a 252d 297c 217de 199e 246d 289c 297c 346b
nh. S li u trung

Dy da leo kh (4,0 gram) c ngm trong n c (1 lt) v kh nng sinh h c c a dung d ch c xc bnh trong cng m t c t theo sau b i cng m t ch ci th khng khc bi t c ngha th ng k m c 5%.

Kh nng c ch ny gia tng tng ng v i th i gian ngm n c cho n m c 9 ngy v sau th gi m. K t qu ny cho th y ch t c ch sinh tr ng c th di chuy n i ho c tch t trong dung d ch ngm, nhng s phn h y c a cc ch t ny c th nhanh hn t c tch ly sau th i i m 9 ngy. Nh ng s c ch ny, trong m i quan h v i t l n y m m, s sinh tr ng c a ch i v r v tr ng l ng ti c a c l ng v c, cng gia tng theo hm l ng ch t trch t da leo (b ng 2)

B ng 2: nh h ng c a hm l ng ch t trch da leo Hm l ng (gram / lt) 0,00 2,67 4,00 5,33 T l n ym m (%) 78,3a 36,4b 29,4c 20,9d

n t l n y m m v sinh tr ng c a c l ng v c. Chi u di r (mm) 47,4a 10,9b 6,3c 2,5d Tr ng l ng ti (mg./ da petry) 771a 218b 199c 132d
nh. S li u trung

Chi u di thn (mm) 49,7a 22,1b 20,5c 17,2d

Dy da leo kh c ngm trong n c (1 lt) trong 9 ngy v kh nng sinh h c c a dung d ch c xc bnh trong cng m t c t theo sau b i cng m t ch ci th khng khc bi t c ngha th ng k m c 5%.

S tng tc c ngha th ng k gi a hm l ng v th i gian ngm n c c tm th y. Hm l ng d ch trch cao cho k t qu c ch cao trong m i m c th i gian ngm. Hi u qu c ch cao nh t c tm th y hm l ng 5,33 g./l v i th i gian ngm l 9 ngy. B ng 3: nh h ng c a li u l ng b t da leo L ng b t (gram / ch u) 0,00 4,91 9,82 14,73 19,64 24,55 n t l n y m m v sinh tr ng c a c l ng v c. S ch i / ch u Ngy th 14 Ngy th 42 20,3a 32,0a 18,4ab 30,9ab 18,1ab 29,6ab 17,6bc 29,1abc 14,7d 29,0abc 11,7e 24,9c

T l n y m m (%) Ngy th 8 85,0a 75,0ab 67,5bc 65,0bc 55,0cd 45,0d

B t da leo kh c p d ng v kh nng sinh h c c a b t c xc nh. T l n y m m c a c l ng v c c xc nh ngy th 8, trong khi s tp c xc nh lc 14 v 42 ngy sau khi gieo h t c l ng v c.S li u trung bnh trong cng m t c t theo sau b i cng m t ch ci th khng khc bi t c ngha th ng k m c 5%.

B ng 3 cho th y b t dy da leo c ch t l n y m m v s tp c a c l ng v c c ngha th ng k trong i u ki n nh l i. S c ch ny gia tng v i s gia tng c a l ng b t p d ng. K t qu ny cho th y r ng ch t c ch sinh tr ng c th phng thch ra t b t da leo vo trong t. Li u l ng 4,91; 9,82; 14,73; 19,64 v 24,55 gram b t da leo trn ch u tng ng v i 2; 3; 4; 5 v 6 t n b t da leo kh / ha nh m t ph n trn. B ng 4: Hm l ng cc acid phenolic trong dy da leo Cc acid phenolic Gallic acid Coumaric acid Protocatechuic acid p-Hydroxybenzoic acid Caffeic acid Syringic acid Sinapic acid trans-Coumaric acid trans-Cinnamic acid Hm l ng (mg./g. thn l kh da leo) 10,10 4,90 1,40 4,20 2,01 0,80 8,10 2,70 4,40

Chn acid phenolic c tm th y trong d ch trch da leo trong hm l ng gallic acid l l n nh t (B ng 4). Phenolic acid c tm th y trong nhi u lai th c v t v trong t v th ng c gi nh nh l ch t c ch th c v t (Inderjit 1996; Inderjit&Nishimura 1999). Kh nng c ch sinh tr ng c a phenolic acid i v i nhi u lai th c v t c minh ch ng n ng > 1 mol / lt trong i u ki n c ki m sat. Nghin c u cng cho th y r ng s ng gp c a phenolic acid vo qu trnh c ch th c v t khng ph i do m t phenolic acid n l b i v kh nng c ch c a n y u (Inderjit 1996). Nghin c u cng ch ng minh r ng h n h p nhi u phenolic acid c tc d ng h tr ho c tng tc dng trong c ch th c v t (Einhellig 1999). T ng l ng c a chn acid phenolic tm th y trong dy da leo l 38,61 mg/g. ch t kh (b ng 4). Do , c hn m t trong nh ng acid phenolic ny c th h at ng nh l ch t i khng th c v t c a dy da leo. Ch t trch b ng n c t b t da leo c ch s n y m m v sinh tr ng c a c l ng v c trong i u ki n phng th nghi m v nh knh. S c ch ny gia tng theo th i gian ngm n c cho n 9 ngy (b ng 1), v v i s gia tng hm l ng dy da leo (b ng 2), v v i s gia tng li u l ng b t da leo p d ng (b ng 3). Nh ng k t qu ny ngh r ng ch t c ch sinh tr ng c th xu t ra t thn l da leo vo trong n c v vo trong t v h at ng nh l ch t i khng th c v t. Do , dy da leo c th l m t ch t h u d ng ti m tng trong qu n l c d i trong nng nghi p, m i u ny c n c nghin c u su trn ng ru ng c th p d ng trong th c t . C MT Nghin c u ny c ti tr m t ph n t B mn c c u cy tr ng thu c Vi n la ng b ng sng C u long, Vi t nam. Nhm tc gi xin cm n TS. T.D. Xun, B mn khoa h c cy tr ng, Khoa Nng nghi p, Tr ng i h c Miyazaki, Nh t b n, trong ph n phn tch b ng HPLC. TI LI U THAM KH O Caamal-Maldonado J.A., Jimenez-Osornio J.J., Torres-Barragan A. and Anaya A.I. 2001.The use of allelopathic legume cover and mulch species for weed control in cropping system. Agron. J. 93, 27-36. Duke S.O., Dayan F.E., Romagni J.G. and Rimando A.M. 2000. Natural products as sources of herbicide, current status and future trends. Weed Res. 40, 99-111. Einhellig F.A. 1999. An integrated view of allelochemicals amid multiple stresses. In: Principles and Practices in Plant Ecology: Allelochemical Interactions (ed. By Inderjit, Dakshini K.M.M. and Foy C.L.) CRC Press, Boca Raton, FL, 479-494. Inderjit. 1996. Plant phenolics in allelopathy. Bot. Rev. 62, 186-202. Inderjit and Nishimura H. 1999. Plant phenolics and terpenoid: transformation, degradation, and potential of allelopathic interations. In: Principles and Practices in Plant Ecology: Allelochemical Interactions (ed. By Inderjit, Dakshini K.M.M. and Foy C.L.)CRC Press, Boca Raton, FL, 255266. Putnam A.R. 1988. Allelochemicals from plants as herbicides. Weed Technol. 2, 510-518. Putnam A.R. and Duke S.O. 1974. Biological suppression of weeds: evidence for allelopathy in accessions of cucumber. Science 185, 370-372. Rice E.L. 1984. Allelopathy, 2nd edn. Academic Press, Orlando, FL. Semidey N. 1999. Allelopathic crops for weed management in cropping systems. In: Allelopathy Update, Vol.2 (ed.by Narval S.S.). Science Publishers, Enfield, NH, 271-281.

Yu J.Q. and Matsui Y. 1994. Phytotoxic substances in root exudates of cucumber (Cucumis sativus L.). J. Chem. Ecol. 20, 21-31. Yu J. Q., Sufeng Y., Minh F.Z. and Wen H.H. 2003. Effects of root exudates and aquaeous root extracts of cucumber (Cucumis sativus) and allelochemicals on photosynthesis and anti-oxidize enzymes in cucumber. J.Biochem. Syst. Ecol. 31, 129-131. Weston L.A. 1996. Utilization of allelopathy for weed management in agroecosystem. Agron. J. 88, 860866. Xuan T.D., Tsuzuki E., Terao H., Matsuo M. and Khanh T.D. 2003. Correlation between growth inhibitory exhibition and suspected allelochemicals (phenolic compounds) in the extract of alfalfa (Medicago sativa L.). Plant Prod. Sci. 6, 165-171. (Ghi ch : B n g c ti ng Anh c a cng trnh khoa h c ny c ng trong T p ch Weed Biology and Management, Vol 8, S 2, thng 6 nm 2008 H i khoa h c c d i Nh t B n).