You are on page 1of 21

KOMPOZTMALZEMELERMEKANG

GR: Yiiminci asin ikinci yaisnuan itibaien, teknolojinin hzla gelimesi,


beiabeiinue sanayinin temel giiuisi olan malzeme ve malzeme biliminin ue
gelimesini salamti. Ziia, tabiatta bulunan malzemeleiin snil olmas,
geleneksel malzemeleiin bu ihtiyalaia cevap veiememesi, malzeme bilimi
zeiine alanlai, yeni malzeme aiayna sevk etmitii. 0zay aialainn
yapmna balanlan bu uonemue, bilim auamlai an yenilikleii ve bilimin
gelimesi paialelinue, mevcut malzemeleiin ozellikleiinin iyiletiiilmesi yoluna
gitmileiuii. Bu almalai, ail uk, mukavemeti ve iijitlii yksek
malzemeleiin olutuiulmas zeiine younlamti. Bu sayeue, stn ozellikleie
sahip malzemelei makio yapua faikl kombinasyonlaiua bii aiaya getiiileiek
uaha stn vasfl malzeme ietilmitii. Bunun sonucu olaiak, geleneksel
mhenuislik malzemeleiinin one kan ozellikleiinin bii aiaya getiiilmesiyle
meyuana gelen kompozit malzemeleiin onemi aitmti.

Nouein teknoloji, geleneksel mhenuislik malzemeleii olaiak bilinen metal
alamlai, seiamiklei ve polimei malzemelei ile salayamau allmauk
malzeme ozellikleiine geieksinim uuymaktaui. Bu geieksinimlei ozellikle
havaclk, su alt ve tamaclkta kullanlan malzemelei iin uaha uoiuuui.
0inein, uak mhenuislii younluu uk, mukavemeti ve iijitlii yksek,
kolayca koiozyona uiamayan, anma ve uaibe uiienci yksek malzemelei
zeiine youn almalai yapmaktaui. Bunlai genellikle almas zoi veya bii
aiaua bulunmalai pek mmkn olmayan malzeme ozellii kombinasyonlaiui.
ounlukla, salam malzemelei bal olaiak yksek younluklu oluilai. Bununla
biilikte, mukavemet veya katlk aitaiken uaibe uayanmnua azalma olui.



Kompozit malzemeleiin olutuiulmas fikii tabiattaki oinekleiuen alnmti.
Buna en iyi oinek am aacui. am aacnn govuesi uoal bii kompozit yap
gosteimekteuii. uovue ue yaz ve k mevsiminue oluan, yaz ve k halkalai
biibiileii zeiine iauyal yonue giyuiiilmi taizuaui. K uoneminue oluan
ksm seit ve kilgan, yaz uoneminue oluan ksm ise yumuak ve esnektii. Bu
uuium, am aacnuan elue euilen malzemenin uiei ahap malzemeleie goie,
hem uaha mukavemetli hem ue uaha esnek olmasn salai.

ok uzun bii kullanlma siecine sahip olan kompozit malzemeleiin ilk ne
zaman kullanlu tam olaiak bilinmemekle beiabei, eskiye ait taiihi eseileiue
kompozit malzemeleiin kullanlu bilimsel bii geiektii. lk alaiuan itibaien,
kilgan malzemeleiin ieiisine bitkisel veya hayvansal kaynakl liflei katlaiak
kilganlk ozellii giueiilmeye allmti. Bunun en iyi oinei keipi
malzemesiuii. Keipi ietiminue, killi amui ieisine katlan saman, saimak
uallai gibi bitkisel sap ve liflei malzemenin hem ietiminue hem ue
kullanmnua mukavemeti aitimaktaui.

0inein, siaillilei saman, amui tulalain mukavemetini aitimaua
kullanulai. Eski Nsi uonemine ait kalntlaiua, mukavemet ozellikleii, teimal
genleme uiienci ve nemi absoibe etme ozellii faik euilmi oluuunuan
kontipla kullanuklai goilmekteuii. 0itaaua kullanlm kl ve zihlain,
lamine yapuan ietilmileiuii.
Kompozit malzemelei geleneksel yontemleile hazilanp taiihsel siete
kullanlm olsa ua kompozit malzeme kaviamnn olumas ve bii mhenuislik
konusu olaiak ele alnmas 194u' l yllain banua olmutui. Buiaua ifaue
euilen, tamamen bilimsel veiilei ve teknolojik imkanlai kullanlaiak yapay
malzeme ietilmesiuii.

uenel olaiak soylenecek oluisa, bileenleiinin tek bana sahip olamauklai
ozellikleii, beliili bii amaca yonelik iki veya uaha fazla malzemenin makioskobik
olaiak bii aiaya getiiilmesi ile olutuiulan yeni malzeme guiubuna kompozit
malzeme uenii. Kompozit malzemenin olutuiulmasnua esas maksat hei bii
bileenin stn ozellikleiinuen yaiailanmakti. Kompozit malzemeleiin ou
sauece iki fazuan oluui. Nalzemeyi siekli yapan ve uiei faz evieleyen
matiis ile takviye faznuan meyuana gelii.

Kompozit malzeme eitleii, metal alamlai, seiamik ve polimei malzemeleiin
ok fazl olaiak kombinasyonlainuan olutuiului. 0inein, peilitik eliklei,
mikioskobik yapua feiiit ve sementit tabakalain ueiimli olaiak bii aiaya
gelmesinuen oluui. Feiiit faz yumuak ve snek, buna kai sementit faz seit
ve ok geviektii. Bu iki fazn biileiminuen oluan peilit ise hem snek hem ue
uaha mukavemetliuii. Boal olaiak tabiatta bulunan kompozit malzemeleiue
vaiui. Ahap, uayanm yksek sellozik uaiiesel liflei ve uaha yumuak
ouunumsu balayc mauuenin bii aiaya gelmesinuen olumutui.

Bu alma ieiiinue kompozit malzeme, suni olaiak meyuana getiiilen ok fazl
malzemeuii. Tabiatta bulunan ok fazl malzemelei yapay olmauklainuan
kompozit malzeme olaiak kabul euilmemekteuii. Bununla biilikte, bileen fazlai
benzei kimyasallai olmamal ve aia yzeyle biibiileiinuen ayilm olmalui.
ok sayuaki metal alamlai ve ou seiamiklei tabiatta ekillenuikleiinuen bu
tanma uymamaktaui.

Bilim auamlai ve mhenuislei byk mahaietle eitli metal, seiamik ve
polimeileii kullanaiak olaanst yeni malzemelei ietmekteuiilei. Bunlai,
uayanm, seitlik, anma uiienci, iletkenlik gibi ozellikleiin iyiletiiilmesi iin
olutuiuluilai.

Temelue, paitikl kompozitlei, fibei kompozitlei ve yapsal kompozitlei olmak
zeie esas guiuba ayilmaktaui. Paitikl Kompozitlei, byk tanecikli
Kompozitlei ve kk tanecikli kompozitlei olaiak iki alt guiuba ayilmti.
Fibei kompozitleiue, siekli fibei takviyeli kompozitlei ve sieksiz fibei
kompozitlei olaiak alt snflaia ayilm olup bunlaiuan sieksiz fibei
kompozitlei uzenli yonlenmi ve gelii gzel (iastgele) yonlenmi eklinue alt
snflanuimaya tabi tutulmutui. Yapsal kompozitlei ise lamine kompozitlei ve
sanuvi lamine kompozitlei olaiak tasnif euilmekteuiilei. Kompozit
malzemeleiin snflanuilmasna ait ema ekilue veiilmitii.



Kompozit malzemeye, ok fazl malzeme, ok bileenli malzeme, uonatl
malzeme ue uenmekteuii. Faikl stn ozellikleie sahip bileenleiin bii aiaya
getiiilmesinueki esas maksat, bileenleiin yalnz bana sahip olamauklai uaha
stn ozellikleii meyuana getiimektii. 0lutuiulan yeni malzemeye, kompozit
malzeme uenilebilmesi iin,
nsan yaps olmas veya uoal malzeme olmamas
Bileenleiin kimyasal ozellikleiinin biibiileiinuen faikl olmas, aia
yzeyle biibiileiinuen ayilmas ve en az iki faikl fazuan meyuana gelmi
olmas
Bileenleiin makio yapua bii aiaya getiiilmi olmas
Nalzemenin kenuini meyuana getiien bileenleiin tek balaina sahip
Kompozitlei
Paitikl
Takviyeli
Kompozitlei
BykParack
Takviyeli
KkParack
Takviyeli
Fibei Takviyeli
Kompozitlei
SrekliFiber
Takviyeli
SreksizFiber
Takviyeli
Dzenli
Ynlenmi
Rastgele
Ynlenmi
Yapsal
Kompozitlei
Lamina SandeviPanel
olmauklai ozellikleie sahip olmas ve bu amala ietilmesi.

Kompozit malzemenin yaps mikioskobik olaiak heteiojen olmasna iamen
makioskobik auan homojen malzeme gibi uavian gosteiii. 0inein, beton
malzemenin seilen hei noktasnua, o noktaua bulunan malzeme bileeninin
ozelliini gosteiiiken, malzemenin btn beton ozelliine sahiptii.

Ahap, kemik gibi uoa in bileik malzemelei
0nc boyutta ok kk olup etkileii kesit iinue hisseuilmeyen boya,
galvaniz gibi malzeme ve kaplamalai
Nikioskobik yapua faikl ozelliklei gosteien metal alamlai, kompozit
malzeme olaiak kabul euilmemekteuiilei.

Kompozit malzeme tekili ile u ozelliklei iyiletiiilebilmekteuii

Nukavemetin aitilmas
Rijitliin (katlk) aitilmas
Ailn azaltlmas
Yoiulma uayanmnn aitilmas
Anma uiiencinin iyiletiiilmesi
Koiozyon uiiencinin aitilmas
Yksek scaklk mukavemetinin aitilmas
Is iletiminin iyiletiiilmesi veya sl uiiencin aitilmas
Akustik iletkenliin (ses tutuculuu) iyiletiiilmesi
Elektiik iletkenliinin veya elektiik uiiencin iyiletiiilmesi
uoinmn gzelletiiilmesi (ekicilik)
0ietim kolayl ve maliyetleiinin azaltlmas

Yukaiua bahseuilen ozellikleiin tamam ayn anua salanamaz. Piatikte ue bu
ozellikleiin tamamnn iyiletiiilmesi ve kontiol euilmesine ue geiek yoktui.
Kullanlacak yeiin ve konstiksyonun ozellikleiine bal olaiak ihtiya uuyulan
ozellikleiin iyiletiiilmesi yeteiliuii. stenilen kompozit malzemenin ietilmesi
iin oncelikle yapnn analiz euilmesi ve uygun malzeme bileenleiinin buna
goie seilmesi geiekii.









FBERTAKVYELKOMPOZTMALZEMELER

Fibermalzemeler
Kompozit malzeme olutuimaktaki esas maksat, uaha yksek uayanm, uaha
yksek iijitlik ve uaha uk ailk oluuunuan, takviye malzemesi olaiak bu
ozellikleii salayabilecek malzemelei zeiine younlalmti. Nalzemenin
younluu, malzemeyi olutuian atomlain, atomik ailklai ile ilikili
oluuunuan, almalai Al, Si, C, B gibi hafif atomlaiuan oluan malzemelei
zeiine younlatilmti. Bununla biilikte, eitli amalai iin ok faikl
takviye elemanlai ua kullanlmaktaui.

Kompozit malzemeue takviye elemannn esas fonksiyonu yk tamakti.
Natiisin goievi ise, iyi bii aia yzey olutuiaiak, yk takviye elemanna
iletmektii. Ykn takviyeye iletilebilmesi iinue, fazlai aiasnuaki fiziksel ve
kimyasal uyumun iyi olmas, aia yzey bann gl olmas geiekii. Yine,
takviye eleman ile matiisin s! genleme katsaylai aiasnuaki uyum, kalc
yapsal geiilmeleiin olumamas iin onemliuii. Natiis ue ykn bii ksmn
tai ancak yk esas tayan takviye elemanui. Yk tayan takviye eleman
oluuunuan, takviye malzemesinin uayanm ve iijitliinin yksek olmas geiekii.

Nhenuislikte kullanlan yap elemanlai, uaha ok fibeile takviye euilen
kompozitleiuii. Ziia, fibeiletiime ile malzeme, noimal kat foimuaki uuiumuna
goie uaha stn mekanik ozelliklei kazanmaktaui. Bu iyileme, fibeileen
yapua kusuilain azalmas ile olumaktaui.

Takviye bileeni olaiak kullanlan uk younluklu yksek uayanml
malzemelei ktlesel foimlaiua geviek oluuklainuan gvenilii ueilleiuii. Ancak
bu malzemelei elyaf (lif) halinue ietiluikleiinue yzeyleiinue uaha az kusui
oluacanuan bu uezavantajlai giueiilmi olui. Ayn malzeme iin bile olsa,
ietilen elyafn ekli, boyu ve yonlenuiiilme yon mekanik ozellikleiini etkilei.
Fibei yapsnn incelmesi nisbetinue fibei tek kiistale yaklaacanuan mekanik
ozellikleii o nisbette iyileii. 0inein, plaka cam sauece 2u HPo kilma
uayanmna sahip iken, ticaii amal olaiak ietilen cam fibeiin uayanm
48uu HPo kauai ykseltilebilmekteuii. 0zel laboiatuai aitlainua ietilen cam
fibeiin uayanm ise, 7uuu HPo olaiak tespit euilmitii. Fibei yapua, kiistallei
fibei ekseni uoiultusunua yonleneceinuen bu uoiultuua mkemmele yakn
ozelliklei kazanabilmekteuii. Kiistal yap mkemmel iueal kiistale yaklatka
elue euilen wiskeiinue uayanm iueale yaklaacakti.

Wiskeilei, ksa veya sieksiz elyaflaiui. Liflei gibi kullanlma imkanna
sahiptiilei. 0zel ilemleile kiistalize euileiek ietilmileiuii. Elyaflaiuan uaha
stn ozellikleie sahiptiilei. 0inein, uemii kiistali teoiik olaiak 2u 0Po
uayanma sahip iken ticaii amal ietilen uemii esasl yap eliinin uayanm
(S8u - 67u )HPo aialnua olmaktaui. Aiauaki bu faik eliin kiistal
yapsnuaki kusuilaiuan meyuana gelmekteuii. Bu kusuilaia uislakasyon
uenmekte snek malzemeleiue kolayca ileilemekteuii. Aaua veiilen tabloua
baz malzemeleiin teoiik uayanmlai ve wiskei ozellikleii veiilmitii.

TabloMalzemelerinTeorikveWiskerMekanikzellikleri

Fiber
Younluk
gr cm
3

Teorik
Dayanm
(6Pa)
llebilen
Dayanm
(6Pa)
Elastisite
Modl
(6Pa)
Bakr 8.74 12 3.0 124
Nikel 8.79 21 3.9 215
Demir 7.68 20 13 200
B
4
C 2.47 45 6.7 450
S
|
C 31.2 83 11 840
A|
2
O
3
3.88 41 19 410
Karbon 1.63 98 21 980

NEMLFBERETLER:
Kompozit malzeme tekilinue ok faikl malzeme kombinasyonlai
kullanlabilmekteuii. Buiaua, beliili ozellikleiinuen uolay ok kullanlan baz
elyaf malzemeleiinuen bahseuilecektii. Bunlai, cam elyaf, boion (boi), kaibon,
alumina, aiamiu, silikon kaibi (SiC) vb. Bunlai auvance fibei malzemelei
olaiak ua bilinii.

Camfiber:
Cam fibeiin esasn siliskum (Si0
2
) meyuana getiimekle biilikte beliili
oianlaiua souyum, kalsiyum, alminyum, boi ve uemii gibi elementleiin
oksitleiinuen oluui. E - com, S - com ve C - com olaiak faikl ti
ietilmekteuii. Bu faikllklai ieisine katlan katk mauueleii ile
salanmaktaui. Bu camlain bileimleii tablo.1 ue veiilmitii.

TabloCameitlerivebileimleri
Malzeme Forml ECam SCam CCam
SilisKum S
t
D
2
52. 4 4. 4 4.
AlveFeoksit Al
2

3
Fe
2
D
3
14. 4 25 4. 1
Kalsiyumoksit CaD 17. 2 14. 3
Magnezyumoksit MgD 4. 1. 3 3. 3
NaveKoksit Na
2
DK
2
D . 8 . 3 9.
Baryumikioksit Ba
2
D
3
1. 4. 7
Baryumoksit BaD . 9

Cam fibeilei en yaygn kullanlan yapsal kompozit takviye tileiiuii. E - Com,
Yksek mukavemet ve elektiik yaltm ozellikleii iin gelitiiilmi olup,
elastikiyet moul iyiuii. 0zellikle uk maliyet yksek iijitlik geiektiien yeiue
teicih euiliilei. S - Com yksek mukavemet, yksek iijitlik ve hafiflik
geiektiien uuiumlai iin ietilmekteuii. Naliyeti bal olaiak yksektii.
C - Com ise oluuka iyi koiozyon uiiencine sahip olup mekanik ozellikleii bal
olaiak ukti.

0wensCoining Fibeiglas Coipoiation aunuaki baka bii fiima ise, E - com ve
S - 2 olaiak iki faikl cam fibeii, yapsal kompozitleiue kullanlmak zeie
ietmekteuii. E - Com, yksek mukavemet ve elektiik uiienci geieken
uygulamalaiua kullanlmaktaui. S - 2 cam ise, yksek mukavemet, yksek
elastikiyet moul, yksek scaklklaiua ve koiozyona msait oitamlaiua
stabilite (kaiaillk) geiektiien yaplaiua kullanlmaktaui.

Cam elyaflain uayanm, ozellikle yzey kusuilaina, mikio atlaklaia ve
kanlamaz uahili hatalaia balui. Bu yzuen yksek kaliteli elyaf ietebilmek
iin, yksek saflktaki malzemenin homojen olaiak eigitilmesi, yksek scaklkta
ekilmesi ve hemen koiuyucu kaplama uygulanmas geiekii. Cam malzemesi
elektiik finnua (12uu - 1Suu) aiasnua stli. Eiiyik cam, ok ince binleice
uelie sahip potauan kenui ail ile akai ve soutma oitamnuan geiiileiek
elyaf eklini ali. Potauan geen elyafn ap ekme hz ile ayailani. ekillenen
elyaf zeiine koiuyucu kaplama uygulanmas ve ok tanesinin bii aiaya
getiiileiek makaialaia saim yapli. Bu ekilue 6 pm ile 14 pm aialnua elyaf
(filament) ietilebilmekteuii. Cam elyaf sahip oluuu ozellikleie goie oluuka
ucuzuui.

Karbonfiber:
Kaibon ve giafit elyaflai oiganik mauueleiuen ietiluikleiinuen oiganik fibei
olaiak ua aulanuililai. Kaibon (C) elementi metalleie oianla uk
uenebilecek younlua (2.268 gicm
3
) sahiptii. Yap elemanlain takviye
amal ietilen kaibon fibei hegzagonal yapua giafit kiistalleii halinueuii. Bam
mauue olaiak Poliakionitiil PAN, selloz (royon) ve zift (pitcb) kullanli. Bu
ham mauuelei petiol ve komi uen elue euiliilei. Kaibon fibeilei mekanik
ozellikleii ietim yontemleiine goie ueiii. Elue euilen fibei aplai
(4 - 1u )m aialnua olabilmekteuii. ki faikl ietim ekli olan kaibon
fibeilei PAN I yksek elastikiyet moulne sahip olup uayanm ukti. PAN II
yksek uayanma sahip olup elastikiyet moul ukti. Siekli ve sieksiz
ksa elyaf olaiak ua kullanlmaktaui.

Aramidler:
0iganik yapya sahip oluuklainuan bileimleiinue kaibon, azot, oksijen ve
hiuiojen vaiui. Polimei esasl malzemeleiuen elue euilmekteuii. Polimeii elyaf
haline uontimek iin kuvvetli mineial asit veya kloi slfonik kullanlaiak
eiiyik hazilani ve szgeten geiiileiek ietilii. 0ietilen filamentlei 12 pm
apnua olabilmekteuii. Younluu 1.44 grcm
3
metalleie goie oluuka uk
olan aiamiu malzemeuen S1uu HPo ekme uayanmna sahip fibeilei
ietilmekteuii. Aiamiulei ok iyi ekme ozellikleiine sahip olmasna kai
basma uayanmlai ukti. Teimal genleme ozellikleii geleneksel
malzemeleie goie zt olaiak bzlme eklinueuii. Elastikiyet moulleii Su 0Po
ile 1Su 0Po aiasnua ueimekteuii. elik malzeme ile kyaslanacak oluisa,
eliin yais kauai iijitlie sahip iken younluu sekizue biii kauaiui.
Aiamiuleiin en onemli ozellikleii uaibeli ykleii sonmlemeueki baailaiui.
Elyaf uk younluklu oluuu iin yksek spesifik ozellikleii olumaktaui ki
uzay sanayinue teicih euiliilei.

Bezavantajlai suya olan ilgisiuii. Nem oitam veya vakum oitam malzemeyi
olumsuz etkilei. Aiamiulei 1uu ueiecenin zeiinueki scaklklaiua kenui
yaplain yeniuen uzenleme eiliminue oluuklainuan uk scaklk
uygulamalainua uygunuui.

Aiamiu fibeilei, BuPont fiimas taiafnuan ticaii olaiak kevlai au ile
ietilmekteuii. Bunlai Yksek uayanm uk younlua sahip Kc:lor 29 ve
yksek elastikiyet moul ve uk younluklu Kc:lor 49 uui. Kc:lor 29 sahip
oluuu uaibeleii absoibe etme ozellii neueni ile askeii amal olaiak savunma
ve kuiun geiimez yelekleiue kullanlmaktaui. 0ime ve uokuma sanayinue,
tama aialainn lastikleiinue, kablo halat gibi sitneiek alan yeileiue
teicih euiliilei. Kc:lor 49 ise, yksek moule sahip oluuunuan yoiulma ve
kimyasal etkileie kai ozellikleii iyiletiimek iin cam ve kaibon elyaflaila
biilikte kullanlmaktaui.

Bor:
Noimal aitlaiua kat halue bulunan boi younluu uk (2.S grcm
3
)
elementleiuenuii. Yaps ok seyiek oluuunuan klasik yontemleile
ietilemezlei. ekiiuek olaiak aulanuilan yaklak 1S pm apnua hazilanm
tungsten tel 1Suu ueieceye kauai stli ve ieaksiyon ouasnuan geiiilii. Bu
esnaua ieaksiyon ouasnua, Boitiikloii (BCl
3
) le hiuiojen (E) ieaksiyona
giiei.

2BC|
3
+ 3H
2
- 2B + HC|

Reaksiyon sonucu, seibest kalan boi tungsten tel zeiine okeltilii. Tungsten
telin ap okeltme ileminuen sonia SS pm ile 4uu pm aiasnua olabilmekteuii.
0ietilen tipik boion fibeilei yaklak 14u pm apnuaui. Bu ueei fibei iin
bal olaiak oluuka bykti. Boion fibei bu ekliyle kenui bana kompozit
yap olutuimaktaui. Bu kaln elyaflai saimak zoi olacanuan uz filamentlei
olaiak ietiliilei ve uaha ok metal matiiks ile kullanlilai. Bem boion hem ue
tungsten geviek malzeme oluuklainuan ietilen fibeiin esneklii uk
olmaktaui. Biei taiaftan ekiiuek olaiak kullanlan tungsten malzemenin
younluu (19.S grcm
3
) oluuka yksektii. Boion fibeiin bu uezavantaj,
tungsten ekiiuek yeiine kaibon ekiiuek kullanlaiak giueiilmeye
allmaktaui. Boion elyaf yksek elastikiyet moul, yksek uayanm ve
yksek alma scaklna sahiptii. 0zellikle basnca kai uayanm
mkemmeluii. 0ietim maliyetleii yksek oluuunuan ozel amalai iin
kullanlmaktaui.

Alumina:
Alminyum oksit (olumino) elyaflai uaha ok metal matiiksli kompozitlei iin
ietiliilei. ki faikl tiue ietilmekteuiilei. Bunlaiuan biiisi o - olumino olup
BuPont fiimas taiafnuan ietilmekteuii. 0italama aplai 2u pm olup siekli
fibei olaiak ietiliilei. %99 saf aluminauan oluui. Younluu S.9S grcm
3
ve
elastisite moul S8u 0Po meitebesinueuii. Yaklak (9uu - 1uuu) kauai
uayanm koiui. Alminyum oksiuin whiskei olaiak ietilenleii ise fibeie goie
oluuka ksa ve uaha ince ietilmi ekliuii. vista Kimyasal taiafnuan ap
u.S pm uen Su pm ye kauai ietilmekteuii. Whiskeileiin hem uayanmlai hem
ue teimal kaiaillklai fibeileie goie uaha iyiuii. Yksek scaklklaiua kaiail
oluuklainuan metal matiiksleiue kullanlmaktauilai.

Bunlain ikinci bii ti saffimax veya saffil olaiak bilinii. Bu elyaflai whiskei
taiznua ietiliilei. Tipik boyap oian 1uu - 2uu aiasnuaui. %9S alumina ve
%S silis uen oluuilai. 0ietilen whiskeiin oitalama ap S pm ve oitalama
uzunluu Suu pm civainuaui. Netal matiiks malzemelei iin uaha ok teicih
euilmekteuiilei. Yksek uayanm yksek moul ve yksek scaklkta kaiailla
sahiptiilei.

SilisyumKarbr:
Silicon kaibi (SiC) seiamik esasl fibeileiuenuii. ki faikl yontemle
ietilmekteuii. Bunlaiuan biiincisi, kimyasal buhai okeltme (chemical vapoi
ueposition) CvB yontemiuii. Baha onceuen hazilanm kaibon ekiiuek fibei
zeiine siliconun okeItimesi ile ietilii. Bu tip fibei AvC0 Specialty Nateiials
Co taiafnuan Biileik Bevletleiue SCS - 6 ismiyle yaplmaktaui. ueometiisi
(bykl) ve mikio yaps boian fibeie ok benzeiuii. SCS - 6 bal olaiak
yksek elastik moule 4uu 0Po sahip olup tipik fibei ap 14u pm. ekme
uayanm ise S4uu HPo ui.

kinci bii metot olan s tesiii ile kimyasal ilem yaplaiak (chemical
uecomposition by heat) elue euilen silisyum kaibi fibeilei, Nicolan ticaii ismi
ile }aponlai taiafnuan ietilmekteuii. Bu metotla ietilen silisyum kaibin
fibei ap 14 pm civainuaui. Bu ekli ile ue kaibon fibeie hem boyut hem ue
mikio yap olaiak benzemekteuii. Nikalon fibei uiei yontemle elue euilen
fibeiin on bete biii kauai apa sahiptii. Bu yzuen ok uaha esnektii. 2Su veya
Suu eili saimlai halinue kullanlmaktaui. Bu yontemle silikon kaibi ok uaha
ekonomik olaiak ietilebilmekle ancak mekanik ozellikleii CI yontemi ile
ietilenuen uaha uk olmaktaui; Silisyum kaibi yksek scaklklaiua
uayanm koiuyabiluiinuen metal matiis kompozitleiue teicih euilmekteuii.
Nicalonun ekme uayanm 2uuu HPo elastikiyet moul 18u 0Po ui.

Fiberzeliklerininkarlatrlmas
0ne kan geleneksel mhenuislik malzemelei ile fibeileiin kailatimal
ozellikleii tablo 2 ue veiilmitii. Bunlai ekme uayanm, elastisite moul,
younluk, ozgl uayanm ( ), ozgl elastisite moul ( E ) ve teimal
genleme ozellikleiiuii. Fibeileiuen maksimum yaiailanma ancak fibei
uoiultusunua mmknui.

Tablo ueleneksel mhenuislik malzemelei ile fibeileiin kailatilmas
Nalzeme
Younluk
grcm
3

Elastisite
Noul
0Po
ekme
Bayanm
0Po
0zgl
Elastisite
Noul
_
E
p
]
_
E
p
]
AI

0zgl
ekme
Bayanm
_
E
p
]
_
E
p
]
AI

Isl
genleme
katsays
p
Metal
Alminyum 2.7 69 483 1 1 23.4
elik 7.8 200 1724 1 1.2 12.8
FiberEkseniB
AS4(C) Pan 1.8 2SS S4uu S.1 11,1 u.8
ISuu(C) Pon 1.76 2S1 S6Su S.1 11.S u.S
IH8(C) Pon 1.8 S1u S171 6.7 16.1
P1uuS (C)Pitcb 2.1S 724 22uu 1S.2 S.S 1,4
S - 2 0loss 2.46 6.6 4S8S 1.4 1u.4 1.6
E - 0loss 2.S8 69 S4Su 1.uS 7.S S.4
Boron 2.6 S8S S8uu S.8 8.S 8.S
Kc:lor 29 1.44 62 S62u 1.7S 14 2.u
Kc:lor 49 1.47 124 S62u S.6 1S.9 2.u
SCS - 6 S.S 4uu S496 S.1 6.1 S.u
Nicolon 2.SS 18u 2uuu 2.8 4.4 4.u
Alumino S.9S S8u 1S8S S.7 1.9 7.S

Tabloua veiilen ueeilei, younluk, elastisite moul, maksimum ekme
uayanm, ozgl moul, ozgl uayanm ve teimal genleme katsaysui. 0zgl
uayanm ve ozgl moul hafif metalleiin en onemlisi olan alminyuma oian
eklinue ifaue euilmitii. Beeileiuen ue anlalaca gibi auvance fibei
ozellikleii geni bii aialk olutuimaktaui. Kaibon fibei ozellikleii ietim
piosesleiine goie ueimekteuii. 7uu 0Po a kauai moul ve Suuu HPo a kauai
ua uayanm salana bilmekteuii. Ancak bu ueeileiin ikisi biiuen ayn fibeiue
olumau unutulmamalui. Bem moul hem ue uayanm geieken yeileiue
SCS - 6 ve boion fibeileiuen uaha iyi sonu alnaca muhakkakti. Ancak bu
fibeileiin aplai uaha byk oluuunuan esneklikleii uaha azui. Alminyum ve
elik gibi geleneksel malzemeleiin ozgl uayanm ve ozgl moulleii bii
biileiine yakn iken ietilen auvance fibeileiin moul ve uayanmlai sias ile
16 ve 1S kat aitilabilmekteuii. Fibeileme ile elue euilen bu stn ozelliklei
sauece fibei uoiultusunua anlam ifaue euei. Kompozit malzeme
olutuiuluiken, fibeilei uaha uk ozellikleie sahip matiisleile biilikte
kullanlacanuan bu yksek ueeileiin yalnz bana anlam olmayacakti.
Ancak bu haliyle bile malzeme ailnuan tasaiiuf euiluii akti. almalaiua
siekli one kaiumz ailn azaltlmas, kompozit tekilinue tek ama
ueiluii. Is tiansfei ozellikleiin azaltlmas veya aitilmas, koiozyon uiiencinin
aitilmas vb. iinue kompozit malzeme olutuiului. Auvance fibeileiin ozgl
uayanm ve ozgl moulleiinin, hafif metal alminyum ile noimalize euilmi
ueeileii giafik olaiak veiilmitii.


MATRSMALZEMELER
Natiis malzemesi olaiak metallei, polimeilei ve seiamiklei kullanlmaktaui.
Kompozit malzeme oluumunua, seilen matiis malzemesi ile takviye
malzemesi uyumlu olmalui. Natiis malzeme, takviye bileenini slatabilmeli ve
iyi bii aia yzey olutuimalui. Kompozit yap oluumunuan sonia, kaiail
kalmal ve zamanla kimyasal etkileim olmamalui. Kompozit malzemenin
scaklk, kimyasal etkileme ve neme kai uaviann oncelikle matiis
malzemesi salayacanuan bahseuilen uuiumlaiua kaiail olmalui. Natiis,
takviye bileenini u oitam etkileiinuen ue koiuyabilmeliuii. Paiack takviyeli
kompozitleiue matiisin goievi paitiklleii bii aiaua tutmakla snil kaliken
elyaf takviyeli kompozitleiue onemli ilevleii yeiine getiiebilmeliuii. Bunlai

Elyaflai bii aiaua tutmal ve yk elyafa iletmeliuii.
Elyaftan eviesel etkileiuen ve uaibeleiuen koiunmalui.
Ykleme ile oluabilecek atlaklain ileilemesini engellemektii.

Kompozit malzeme tasaimnua ne eit matiis kullanlaca alma aitlaina
goie beliilenii. Ziia, alma scakl yksek ise, oncelikle seiamiklei uaha
sonia. Netallei en son polimei malzemelei unlmeliuii. Bk younluk
veya hafiflik geiektiien uuiumlaiua, oncelikle polimeilei uaha sonia hafif
metallei en son ise seiamiklei unlmeliuii.

MATRSMALZEMESOLARAKMETALLER
Kompozit olutuimaua matiis olaiak metal kullanlacaksa ilk unlen hafif
metalleiuii. Bunlai polimeileiuen uaha yksek elastik moul, uayanm ve
alma scaklna sahiptii. Ancak metal matiisli kompozit ietimleii uaha
zoiuui. Netal matiislei hei elyafla iyi aia yzey olutuiamazlai. En iyi aia yzey
olutuian silisyum kaibi kaplanm boion fibei ise ue maliyeti yksektii. Netal
matiisleiue en yaygn kullanlan matiis malzemesi younluu uk, mekanik
ozellikleii iyi olan hafif metalleiuii. Biei bii ifaueyle, ozgl ozellikleii yksek
metallei olup hafif yap elemanlainua teicih euiliilei. Bafif metalleiin en onemli
ozellikleiinuen biiiue koiozyon uiienleiinin yksekliiuii. uenellikle
Alminyum, titanyum ve magnezyum bata olmak zeie, nikel, baki ve inko
alamlai matiis malzemesi olaiak teicih euiliilei.

Alminyumalamlar:
Netal malzemeleie oianla, younluu (2.78 gicm
S
) uk, ozgl uayanm iyi ve
koiozyon uiiencinin yksek olmas en onemli teicih sebebiuii. Alminyum
uemiiuen uaha aktif malzeme olmasna iamen koiozyona uaha uayankl oluu
zeiinue oluan oksit tabakas ile aklanmaktaui. 0zgl uayanmn iyi olmas,
havaclk, uzay ve tama aialaiua teicih euilmesine neuen olmaktaui. Saf
alminyum ekme uayanm 62 NPa ve elastisite moul ise 6S uPa ui. Ancak
bu ozelliklei alminyum alamlainua uaha yksektii. nce levha veya folyo
olaiak ekillenuiiilebilmesi bii baka ozelliiuii. Folyonun hava ile temas
onlemesi ve n tiansfeiini azaltmas, gua mauueleiinin saklama ominn
aitmasna neuen olacanuan ambalaj sanayinue yaygn olaiak kullanlmaktaui.
Elektiik iletme ozellii oluuka iyiuii. Bakin yaklak %6Si kauai elektiik
iletme ozelliine sahiptii. Elektiik iletkenlikyounluk olaiak tm metallei
ieisinue en yksektii. Bu neuenle yksek iletim hatlainua bakin yeiini
almaktaui. Is iletme ozellii ue oluuka iyi metalleiuenuii.

Bununla biilikte, alminyumun talal imalat ilenebiliilii iyi ueiluii. Kaynakla
biiletiiilmesinue ue glklei vaiui. Yoiulma uayanm zayfti. Bu ozelliklei
alam yaplaiak iyiletiiilmeye allmaktaui. Bk eigime (66u C)
scaklnuan uolay yksek scaklk ozellikleii ue iyi metallei iin iyi ueiluii.

Magnezyumalamlar:
Enustiiue kullanlan en hafif metal olma ozelliine sahiptii. Eigime scakl
(6S4uC) alminyuma ok yaknui. Younluu (1.74 grcm
3
) olaiak
alminyumuan uaha uk olmakla biilikte uayanm ua ukti. Buna kai,
ozgl uayanm (uayanmyounluk) uaha iyiuii. Bu neuenle uzay aialai,
yksek hzl makine paialai ve tama aialainua teicih euilii. 0ksijene olan
fazla ilgisi, uk elastisite moul (4S 0Po), uk yoiulma uiienci, yksek
scaklkta sinme ve anma ozellikleiinin zayf olmas uezavantajlaiui. Saf
magnezyumun uayanm (11u HPo) uk olmakla biilikte ekstizyonla
2uu HPo kauai ykselmekteuii. Yine, onemli alam elementleii alminyum
(%2.S - 8) ve inko (%u.S - 4) katlmak suietiyle magnezyumun mukavemeti
Suu HPo kauai ykseltilebilmekteuii.

inkoalamlar:
inko ve alamlainn eigime scaklklainn (419 C) uk olmas uokm
malzemesi olaiak kullanlmasnua teicih sebebi olui. Bokm ve elik zeiine
kaplanmas ile ok iyi koiozyon uiienci salai. ualvaniz olaiak bilinen malzeme,
eliin inko ile kaplanm haliuii. inko alamlainn uokm kabiliyeti ok iyi
olmas neueni ile kaimak ekilli ve kk apl ueliklei ieien paialaiua
ozellikle teicih euiliilei. Kullanm alanlai pies uokm paialai, mutfak eyalai,
tatlai ve hassas mekanik paialain ietimiuii. Bezavantaj ise younluunun
(7.1Sgrcm
3
) uemiie yakn olmasui. Yine, uk scaklklaiua oluuka
kilganui. ekme uayanm 28 - 8S HPo aialnua olup metallei aiasnua
ukti. Elastisite moul 8S 0Po civainuaui. inkonun en onemli alam
bakila olup piiin olaiak aulanuili.

BakrAlamlar:
Bakin teknikteki onemi uaha ok iyi elektiik iletkenlii, s iletme kabiliyeti ve
koiozyona kai uiiencinuen leii gelmekteuii. Elektiik iletim kabiliyeti
gmten sonia ikinci siauaui. 0ietilen bakin te biii elektiik enustiisinue
kullanli. Elektiik iletiminue bakin safl son ueiece onemliuii. 0inein, baki
ieisinue sauece %u.4 uemii bulunmas halinue iletkenlik %64 azalmaktaui. Is
iletme ozelliinuen uolay ua s ueitiiicileiinue, stma ve soutma
elemanlainua teicih euiliilei. Bakin koiozyona olan uiiencinin iyi olmasnuan
uolay ua, kimya ve gua enustiisinue, tesisatlaiua ve makine imalatlainua
bahseuilen ozellikleii geiektiien ksmlainua kullanlilai.
Baki younluu 8.9S grcm
3
yksek metalleiuenuii. Eigime scakl 8Su C
uii. Nekanik ozellikleii ise, ekme uayanm 219 HPo ve elastisite moul
6S 0Po ui. Bakia ilave euilen katk mauueleii genellikle elektiik ve teimal
iletkenliine olumsuz etki eueiken mekanik ozellikleiini iyiletiiiilei.

Baki alamlainuan en onemlisi inko ile yapt alam olup piiin olaiak
bilinii. Bu ekilue pahal olan bakin maliyeti ue umekteuii. Baki
alamlainn bii uieii ue, bionzuui. Bionz bakin inko ieimeyen uaha
uoiusu kalay ile yapt alamui. Bakin, inko ve nikelle yapm oluuu bii
baka alamua, iengi gme benzeuii iin Alman um veya nikel gm
olaiak bilinii.

Titanyumalamlar:
Netallei aiasnua, titanyum oluuka uk genleme katsays ile one kai.
Alminyumuan uaha iyi mukavemet ve elastisite moulne sahiptii. Younluu
(4.S grcm
3
) olup eigime scakl 18Su C uii. Titanyum mekanik ozellikleii
yksek, koiozyon uiienci mkemmel ve ilenmesi kolayui. Titanyum yaynm
yolu ile elyafla iyi aia yzey ba olutuimaktaui. Koiozyon uiiencinin
yksekliinuen uolay uenizcilik uygulamalainua teicih euiliilei. 0zgl
uayanmnn yksekliinuen uolay ua uak ve uzay sanayi uygulamalainua
kullanlilai.

MATRSMALZEMESOLARAKPOLMERLER:

Yiiminci yzyln ilk yllainua 19u9, ietimi yaplan ilk sentetik plastik, fenol
foimaluehit olmutui. 1924 ue sentetik lastik ietimi, 1929 ua ie foimaluehit,
19S6 ylnua ua polivinil kloii plastikleiinin ietimi geiekletiiilmitii. Baha
soniaki yllaiua ise, hem eit hem ue miktai olaiak hzl ait gosteimi ve
biiok alanua metalleiin yeiini almaya balamti. unmzue, yllk polimei
kullanm, hacimsel olaiak metalleiuen fazlaui.

Bnyaua plastik kullanm 198uli yllaiuan itibaien ok byk ait gosteimi
ve buna bal olaiak atk inlei evie kiilenmesine sebebiyet veimileiuii.
Alnmaya allan btn onlemleie iamen uoaua kenuiliinuen yok olmayan
plastikleiin eko sistemue olutuiuuu tahiibat onlenememitii. Son yllaiua eko
sisteme zaiai veimeyen plastik ietimi zeiine almalai yaplmakta ise ue
ekonomik olmamasnuan uolay yaygn kullanm alan bulamamti.



Plastiklei monomei uenilen kimyasal niteleiuen oluui. Nonomeilei,
polimeiizasyon yolu ile baka monomei moleklleii ile tekiail olaiak
biileeiek: ok uzun zincii eklinue makio moleklleii olutuiuilai. Bunlain en
basit ekli polietilenuii.

Etilcn n(CE
2
= CE
2
)
PoImcuzuson
------------- (-CE
2
- CE
2
-)
n
Polictilcn

Plastiklei amoif yapya sahip oluuklainuan uzun ve kaik yapl zinciileiin


eviesinueki zinciileile uyum salayp uzenli yap olutuimalai oluuka
zoiuui. Bii lineei polimeiin yaps pimi makainay anuii, zinciilei biibiileii
ile uolam halueuiilei. Baz basit yapl plastikleiue lokal uzen oluabilii.
Amoif ana yap ieisinue oluan kk kiistal bolgeleie kiistalitlei uenii.
Souma hz azaluka kiistalleme aitai. Kiistalleme ueiecesi aittka mekanik
ozelliklei iyileii. Polimeiizasyonla elue makio molekl zinciileiin uzunluklai
biibiileiinuen faiklui. Bunuan uolay, yapy olutuian zinciileiin ieiuikleii
monomei saysnn oitalama ueeii polimeiizasyon ueiecesi olaiak aulanuili.
Bu istatistiksel bii oitalama ueeiuii. Polimeiizasyon ueiecesi aittka
malzemenin mekanik ozellikleii iyileii, ancak akcl yani viskozitesi azali.

Polimerlerinfizikokimyasalzellikleri:
zglarlk:Yap malzemesi olmak plastikleiin en onemli ozellikleiinuen biii
ozgl ailklainn uk olmasui. uenel olaiak younluklai 1 - 2 grcm
3

aiasnua ueiii. Netalleiin younluunun 1.7 - 12 grcm
3
aiasnua oluuu
hatilani ise bu onemli bii avantajui. Younluu en uk plastiklei, kaibon ve
hiuiojenuen oluanlaiui. Polietilenin younluu biiuen kkti. Polimeileiin
yapsnua oksijen ve halojenlei bulunmas halinue younluu aitmaktaui.

zgl s: Plastikleiin ozgl slai metalleile kyas euiluiinue yksektii. Biei
bii ifaueyle, plastiklei uaha g snilai uaha g souilai. Nalzemenin ozgl
ss aitmas ile stma ilemi maliyeti ue aitmaktaui. Ziia, plastiklei ekil
veiiliiken ounlukla stma ilemine tabi tutuluilai.

Is iletme: Plastik malzemeleiin s iletme kabiliyetleii ok ukti. Is iletim
katsaylai yaklak metalleiin yzue biii civainuaui. Bu yzuen plastiklei s
yaltm malzemesi olaiak kullanlilai. Is iletim ozelliinin uk olmas,
kullanm siasnua sitnme veya ueiken geiilmelei sonucu oitaya kan
scaklk ait, malzemeue s biiikmesine yol aai. Bu uuium teimal yoiulmaya
sebep olui. Teimal yoiulmay azaltmak iin s iletimini aitic katk
malzemeleii ilave euilii. Bu amala metal tozlai (alminyum, baki vb.) veya
eitli elyaflai (kaibon elyaf, cam elyaf vb.) plastie katlmaktaui. Bu sayeue s
iletim kabiliyeti on kata kauai aitilmaktaui.

Termal genleme: Plastik malzemeleii uiei malzemeleiuen faikl yapan
onemli bii ozellii ue sI genleme katsaylain byk olmasui. Plastik
malzemeleiin kullanlmasnua ve ilenmesinue onemli bii soiun olan teimal
genleme katsays metalleie goie oluuka byk olup 2 - 2u 1u
-6
mm
mm C aiasnua ueimekteuii. Plastikleiin sl genleme ozellikleiinin byk
olmasnuan sk geme gibi baz ilemleiue teicih euilse bile scaklk
ueiiminuen oluan genlemelei ou zaman soiun olutuimaktaui. 0zellikle
kalp uokm ietiminue bzlme neueni ile onemli pioblemlei meyuana
gelmekteuii. Bu sebeple, plastiklei metallei gibi kk toleianslaiua
kalplanamazlai.

Takviye elyaflain lave euilmesi ile teimal genleme katsays onemli olue
azaltlmaktaui. Polimeiin kiistalleme ueiecesine ve apiaz ba oluumuna
bal olaiak sl genleme katsays azalmaktaui.

Servis scaklk snrlar: Plastikleiin ok onemli bii ozellikleii ue alma
scaklklainn uiei malzemeleie goie uk olmasui. Teimoplastiklei yk
uygulanmasa bile kenui ailklai ile 6S - 12u C aialnua bozuluilai. Bunuan
uolay plastiklei yksek scaklklaiua uk ykte bile kullanlmazlai.
Teimosetlei ise, uaha seit ve sya uayanmlai uaha yksektii. Scakln
aittilmas ile beliili bii scakla kauai seit kalilai, scakln uaha ua
aittilmas halinue komileeiek bozuluilai. uenel olaiak, teimosetlei
1Su - 2Su C scaklk aialnua kullanlabiliilei. Baz ozel teimosetlei 26u C
scakla kauai uayanabiliilei.

Su absorpsiyonu: Plastikleiin ou suua ozlemezlei ancak bii miktai su
absoibe eueilei. Absoibe euilen su plastiin ozellikleiinue azalmalaia sebep
olui. Nekanik uayanm azali, elektiik iletkenlii aitai, ietim glne ve
inleiin hatal olmasna sebep olui.




Elektrikselzellii:uenelue, plastikleiin elektiik iletkenlikleii zayfti. Elektiik
iletme ozellii, yap ieisinue bulunan seibest elektionlai veya seibest iyonlai
ve bunlain haieketi ile olumaktaui. Polimeileii olutuian zinciileiin seit ve
bklmez olmas, zinciileiin biibiileiini kuvvetli etkilemesi, yksek kiistal yap
vb ozelliklei elektionlain seibest haieketini engellemekte ve plastikleiin
elektiiksel ozellikleiinin uk olmasna neuen olmaktaui. Polietilen ve PTFE
(teflon) gibi plastiklei yksek fiekansl elektionik cihazlaiua kullanlilai.
iletkenlii uk PvC gibi plastiklei, kablo kaplama malzemesi olaiak
kullanlilai. Plastikleiin iletkenlikleii zamanla uaha ua azali, ancak scaklk ve
nem ile ait gosteiii. letkenliin uk olmas, yani yaltkanln yksek
olmasnn bii sonucu olaiak elektio statik olaiak ykleniilei ve elektio statik
yk uzun sie zeiinue tutailai. Elektio statik yklenme baz uygulamalaiua
yangn kmasna neuen olabilii. Bununla biilikte elektio statik yklenme tozu
ekebilii, bazen havaua kvlcm kaiabilii.

TermosetPlastikler:
Teimosetlei, sl ilemi ile yalnz bii uefaua istenilen ekli alabilen plastikleiuii.
Tekiai stlmakla ekillenuiiilemezlei. polimeiizasyonla iki kauemeue elue
euiliilei. 0nce malzemeyi olutuian monomeilei ieaktoiue elue euilii. Baha
sonia, kalplama ilemi esnasnua s ve basn etkisi ile ieaksiyona giimeyen
ksmlai svlaaiak molekl zinciileii boyutlu yapya sahip oluilai. Yaplai
iijittii. Teimosetlei yumuita ak mauuesi tinue oluuunuan, bii kez s ve
basn etkisiyle ekillenuiiilebiliilei. Teimosetlei, s etkisiyle eiitilip tekiai
kullanlamazlai.

0nemli teimosetleiuen olan epoksi elyaf takviyeli kompozitleiue yaygn olaiak
kullanlan matiis malzemeleiuii. Bunlain fiziksel ve mekanik ozellikleii,
moleklleiin byklne, younluuna ve apiaz ban uzunluuna balui.
Polyesteilei cam elyaf iyi slatma ozelliine sahiptii. Bunlain kullanmnua
oluan zoiluk ise, seitleme esnasnua % 1u kauai kenuini ekme (bzlme)
gosteimesiuii. Bu bzlme lifleiue basn kuvveti olumasna neuen olmakta
bazen ue lifleiin buikulmasna sebep olmaktaui.

Epoksi: Isl ilem goimemi epoksilei, uk polimeiizasyon ueiecesine
sahiptii. Epoksinin molekl ailn apiaz ban aitimak iin sl ilem
uygulani. Bu ti epoksileiin uayanm yksek, sl ve kimyasal uiienleii iyiuii.
Yzey kaplamalai, enustiiyel uoemelei, cam takviyeli kompozitlei ve
yapticlai uygulama alan olaiak ifaue euilebilii. Epoksinin yaltm ozellikleii,
ueiik elektionik uygulamalaiua tiansistoi ve uevie plakalainua kullanli.

Fenolik: Ticaii ismi bakalit olup ahap unu, selloz elyaflai ve kalplama
malzemesi olaiak kullanlan minaielei gibi uolgu mauueleii ile kullanlaiak hei
zaman biiletiiilebilii. Bunlai geviek fakat sl kimyasal ve boyutsal kaiaillklai
iyiuii. Ahap yaptics, fien balatas iin balayc malzemeuii.
Polyester: Teimoset polyestei, boiulai, su tanklai, otomotiv paialai, spoi
aletleiinue, plastik mobilya ietiminue ve gemi iskeleti gibi byk paialai
ietmek iin byk oianua kullanli.

Tablo. Baz Teimoset plastikleiin mekanik ozellikleii
Nalzeme Epoksi Polyestei Fenolik
Younluk gcm
S
1,11 1.u4 1.46 1.24 1.S2
Elastisite moul (uPa) 7.u S.4 4.8
ekme uayanm (NPa) 7u 41 9u S4 62


Elastomeler:
Teimoset plastiklei gibi apiaz bal uzun zincii moleklleiinuen oluui. Bk
geiilmeleie maiuz kalmalai halinue bile, byk elastik uefoimasyon yapabilen
polimeileiuii. Bunlaiuan bazlai %Suu uen fazla uzama yapabilmekte ve tekiai
balang konumuna uonebilmekteuiilei. Elastomeileiin apiaz ba aitiluka
uaha iijit oluilai. En mehui elastomei elbette kauuktui.

SERAMKMALZEMELER
Seiamiklei, metal ve metal olmayan elementleiuen meyuana gelen bileiklei
olup tabiatta kayalain u etkileile paialanmas sonucu oluan kaolen, kil vb.
mauueleiin yksek scaklkta piiiilmesi ile elue euilen malzemeleiuii. Bunlai
faikl ekilue silikatlai, alminatlai ile metal oksitleiinuen oluuilai. uenellikle
iyonik veya iyonik+kovalent ba kaimna sahip oluuklainuan ok
kaiailuilai. Bunun sonucu olaiak ta ok seit, geviek ve yksek scaklk
uayanmlai oluuka iyiuii. Kullanm alanlai, betonuan elektionie, tulauan
optik aialaia kauai geni bii alan kapsai. Elektiik uiienleii yksek uaha
uoiusu yaltkanuilai. Teimal uiienleii oluuka yksektii. Seiamiklei geviek
oluuklainuan mikio yapsal kusuilaia, entikleie ve mikio atlaklaia kai ok
hassastilai. Yap elemannuaki uzensizliklei geiilme ylmalaina sebep
oluuklainuan ekme uayanmlai ukti. Basnca kai uayanmlai ise ok
yksektii. Seiamik malzemeleiin kayma uiienci ok yksek oluuunuan plastik
ekil ueiimine uiamauan geviek taizua kililai. Seitlikleiinin yksek olmas
neueni ile ue alumina ve silisyum kaibi gibi anuic malzeme olaiak
kullanlilai. Kaibon matiis ieisine kaibon fibei takviyesi ile olutuiulan
kompozit Suuu ua bile olaan st ozellikleie sahiptii. Naliyetinin
yksekliinuen uolay ozel amalai iin kullanlabilmekteuii.

imentovebetonmalzemeler:
Biuiolik balayc olan imento mhenuislikte kullanlan en onemli yap
malzemesiuii. imento ile yalnzca kum, akl ve su gibi maliyeti oluuka uk
malzemelei kullanlaiak istenilen yeiue ve istenilen biimue salam beton
yaplai elue euilebilmekteuii. imento, beton yapnn olumasnua balayc
malzeme olaiak kullanlmaktaui. Agiega uenilen kum, akl gibi tabiattan alnan
malzemeleile imentonun hiuiasyona tabi tutulup kaitilp katlamas ile
oluan yeni malzeme ye ue beton uenmekteuii. Beton malzeme geiek goilmesi
halinue elik malzeme ile tekiai takviye euiliise, elue euilen bu yapya ua
betonaime uenmekteuii.

unmzue ietilen imentolai bileimleiine bal olaiak faikl ozellikleiue
olabilmekteuii. Bununla biilikte, poitlanu imentosu olaiak ua isimlenuiiilen
imento bileenleiin olmas geiekli ktlesel oialai beliilenmitii. imentoyu
olutuian esas bileim mauueleii, yaklak olaiak Co0 (%6S), Siu
2
(%2u),
Al
2
u
3
(%6), Fc
2
0
3
(%S), Hg0(%2) vb. oksitleiuii.

Btn yap elemanlainn en onemli ozellii yksek mukavemet ozellii
oluuunuan, beton malzemeue ue aianlan en onemli ozellik uayanmui. Beton
malzemeleii, uiei mhenuislik malzemeleiinuen ayian en onemli ozellii
ekme ve eilme uayanmnn basma uayanm yannua oluuka uk
olmasui. Betonun bu uezavantajn giueimek zeie elik malzeme ile takviye
yoluna giuilmitii.

Betonun mukavemetini etkileyen onemli faktoileiuen biii kompasitesiuii. Bu
ifaue, beton ieisine bulunan kat mauueleiin kaplau hacmin, betonun
kaplau toplam hacme oianui. Beton ieisinue hava ve su taiafnuan
uoluuiulan boluk hacminin, betonun toplam hacmine oianna ua poiozite
uenii. Betonun kompasitesi ve poiozitesi toplam uaima biie eit olacakti.

Noimal kabul euilen beton iin kompasite u.8 uen bykti. Kompasite betonun
mekanik ozellikleiine biiok bakmuan olumlu etki euei. Kompasitenin aitmas
yap ieisinueki boluklai azaltacanuan ve bunun sunucu olaiak yapuaki
geiilme ylmalai ua azalacakti. Buna ilave olaiak balayc mauue ile agiega
aiasnuaki aueiansn (ban) kesintisiz olmas yapnn mukavemetini onemli
olue aitiacakti. Kompasitesinin aitmas kimyasal etkileie kai uayanmn
aitmasn ua salai. Bu uuium betonun geiiimsizliin azalmas ile salani.
Ancak beton malzemeue tam geiiimsizlik kapileiite neueniyle mmkn olmaz.
Beton ieisinue bulunan klcal boluklai ieiisinue basncn yksek oluu neueni
ile, su kapilei boiulai ieisinue ileileyeiek beton iinue hei yonue yayli. Bu
sayeue az ua olsa suyun bii yeiuen baka bii yeie tiansfeii mmkn olui.

Beton kalitesi kompasite ile uoiuuan ilgili oluuunuan ietim esnasnua bunun
aitilmas salanmalui. Biei bii ifaue ile, poiozitenin mmkn oluuunca
azaltlmas salanmalui. Beton kalitesinin oluumunua etkinlik gosteien
paiametieleiin balcalai unlaiui.

imento cinsi ve uozaj
Agiega cinsi
Suimento oian
Kimyasal katk mauueleii
Scaklk
Beton ki ve scakl

Beton kalitesine en onemli etki imento uozaj ile salani. Bozaj, bii metiekp
betonua bulunan imento miktai, bata mukavemet olmak zeie biiok
ozelliin iyilemesine katkua bulunmakta hem ue yap ieisinueki boluklain
azalmasna sebep olui. Bozaj, ekonomi ve teknik geiekeleiuen uolay gelii
gzel aitilamaz. Yaklak Suu4uu kgm
S
uozaj en iyi sonulain alnu
miktaiui. 0ygun uozaj, yapy uaha homojen hale getiieceinuen geiigenlik
azalacakti.

Beton ietiminue ince (kum) ve kaln (akl) agiega olmak zeie iki tip
agiegann kaim kullanli. Agiega mutlaka topiak, oiganik mauuelei, kloi ve
slfat tuzlai gibi yabanc mauueleiuen ainm olmalui. Ayn imento uozaj ve
ayn kvam iin agiega boyutu byuke suimento oiann azaltc yonue etki
euei. Buna kailk, agiega boyutlainuaki ait beton iinueki boluklain ve
mikio atlaklain aitmasna neuen olui.

imento hiuiatasyon ieaksiyonu olumas iin zoiunlu olaiak su geiekii. Su
miktai aittka kaimn akcl aitai ve kalba uaha iyi nfuz euei. Ancak
kuiuma sonucu yapy teik euen suyun biakt boluklai betonun
mukavemetini onemli olue azalti. ueieinuen az su kullanlmasnua ise,
akclk oluamayacanuan kalp ieisine homojen ualm oluumunu
gletiiii. Betonun mekanik ve kimyasal ozellikleiinin iyilemesi iin su
miktainn mmkn oluuunca kk tutulmas fayual olacakti.

Beton yapnn ozellikleiinin iyiletiiilmesi iin yapya kimyasal katk mauueleii
ilave euilmekteuii. Bunlain balcalai, kaimn suyunu azaltan katklai,
yapnn katlama siecini uzatan veya ksaltan katklai, betonun boluklain
nifoim ve kapal hcielei haline getiieiek betonun peimeabiliteseni azaltan
katklai.

Scaklk ait btn kimyasal ieaksiyonlain hzn aitii. Scaklk ait
hiuiatasyon ieaksiyonu hzlanuii ve balayc mauueleiin mukavemeti hzla
aitai. Yaplai ak havaua yaplunuan oitam scakln ueitiimek pek
mmkn olmaz. Buiaua kailalan uuium, beton uoklukten sonia scaklkta
ume olmas uuiumunua, beton mukavemeti noimal scaklkta uoklen betona
goie uk olmaktaui. Ancak bu uuium betonun nihai mukavemetini etkilemez
sauece katlama siecini yavalati. uenellikle almalaiua 28 gnue
katlam mukavemeti esas alni. Scaklk aitnn fazla olmas ua beton
mukavemetinin ksa sieue byk ueeileie eiimesine neuen olui. Bu
uuiumuan yaiailanlaiak betonun mukavemeti aitilmas yoluna giuilii.

You might also like