EDUKACJA POD LUP

Optymalizacja kosztw
Mariusz Gowacki Mwic o kosztach produktw IT w edukacji, warto podzieli ten proces na etapy, w ktrych kady ma swoj warto i wpywa znaczco na opacalno dokonanego przez nas wyboru. Dla uproszczenia mona wyrni takie trzy kluczowe momenty: zakup, utrzymanie i uytkowanie. Za kadym z nich kryj si nakady finansowe. O ile przy pierwszym s one oczywiste, o tyle przy dwch kolejnych nierzadko w ogle nie s brane pod uwag, co moe znaczco odbi si na naszej kieszeni. Licz, e po zapoznaniu si z artykuem, gwnym wyznacznikiem zakupu danego sprztu, stanie si nie tylko cena, ale rwnie perspektywa poniesionych caociowych kosztw jego uytkowania. Przy dokadnej analizie bowiem okazuje si, a nazbyt czsto, e sprzt, ktrego warto wyjciowa bya najnisza i najbardziej dla nas kuszca, jest ostatni pod wzgldem kosztw kocowych, ktre musielimy ponie.

sprztu komputerowego

Koszty zakupu i uytkowania sprztu Na pocztek chciabym zrobi ma dygresj i odnie si do tematu, ktry przycign wiele uwagi, take i mojej. Po projekcie Radosnej Szkoy przysza bowiem pora na Cyfrow Szko. Jej sabym punktem, wskazywanym wielokrotnie przez zainteresowanych tematem, jest dostp tylko do mobilnych wersji sprztu komputerowego. Niewtpliwie jest to rozwizanie szeroko promowane w yciu prywatnym jak i typowo biznesowym. Mona by wrcz rzec, e mobilno otacza nas z kadej strony, czy to w postaci smatfonw, netbookw, tudzie tabletw. Warto si jednak zastanowi, czy sprawdzi si ona rwnie dobrze w przypadku edukacji dzieci w rodowisku szkolnym. Z mojego punktu widzenia, rozwizanie to traci swj czar. Niewiele bowiem polskich szk zdecyduje si na wariant umoliwiajcy zabranie przez uczniw laptopw czy tabletw do domu, by moe i mao ktry rodzic by sobie tego yczy. Kto bowiem miaby ponosi konsekwencje zniszczonego sprztu, czy wgranych na niego nielegalnych, czy niebezpiecznych treci? A to tylko jeden z aspektw tej sprawy. Wracajc jednak do meritum. Obecna technologia komputerowa jest na tyle zaawansowana, e umoliwia swobodny wybr pomidzy wieloma rozwizaniami dostosowanymi do zrnicowanych potrzeb szkoy, choby takimi jak: laptopy, desktopy, czy technologia terminalowa. Zazwyczaj, kupujc nowy sprzt zastanawiamy si

gwnie nad jego cen, nie prbujc nawet obliczy kosztw jakie poniesiemy przez cay okres jego uytkowania. Najbardziej kosztogenne jest zuycie energii. Niejedna osoba chciaaby wiedzie, jak jej ilo pochania dane urzdzenie elektryczne, w rozwaanym przez nas przypadku za komputer, czy nawet caa pracownia. Oczywicie na wszystko znajdzie si sposb. Powicajc chwil czasu na kalkulacje, mona wyliczy ile prdu zuywa dany model, przeliczajc go przez planowany okres uytkowania. Samo wyliczenie zuycia energii mona zrobi za pomoc prostego wzoru. Aby to zrobi, musimy wiedzie jaka jest jego moc. Jest to warto wyraana w watach (W). Informacja musi by umieszczona na urzdzeniu, zazwyczaj w przypadku komputerw na zasilaczu. Czasami znajduje si ona w instrukcji obsugi lub na opakowaniu. Warto t przeliczamy na kilowaty (kW, 1 kW=1000W). Kiedy mamy ju obliczon ilo kilowatw zuywan przez wybrane urzdzenie, trzeba t warto podstawi do wzoru. Wyglda on nastpujco: liczb kilowatw pobieranych przez urzdzenie naley pomnoy przez czas, w jakim urzdzenie jest wczone. Pniej mnoymy to przez aktualn cen za kilowatogodzin prdu (powinna by umieszczona na rachunku od operatora). Dziki temu mona bdzie obliczy ilo zuywanej energii na ilo wydawanych pienidzy. Otrzymany wynik skalujemy do czasu jaki przyjlimy. Proponuj minimum 5 lat. Jak zapewne

13

EDUKACJA POD LUP

si Pastwo domylaj, najbardziej kosztowne w utrzymaniu bd standardowe desktopy, mniej laptopy a najtasze terminale. Pozostaje jeszcze jeden wany czynnik. Trzeba bowiem zawsze na to wszystko naoy pytanie, do czego sprzt nam jest przydatny. Bo przecie nie kupimy terminali, gdy przede wszystkim chcemy mie mobilnego nauczyciela.. To jednak cakowicie oddzielny i duy temat. Oprcz tych kosztw dochodzi jeszcze oszacowanie bezawaryjnoci maszyn oraz podatno na uszkodzenia i ceny przyszych modernizacji. Bezawaryjno powinna by podawana przez producentw sprztu i o ile w przypadku laptopw i terminali atwo uzyska jest te informacje, o tyle w przypadku maszyn stacjonarnych, ich mnogo, powoduje, i takiej moemy si nie doszuka. Inne s wartoci bezawaryjnej pracy poszczeglnych komponentw skadowych desktopa i naley przyj warto najbardziej awaryjnego z nich, oraz cen naprawy lub zakupu (gdy skoczy si gwarancja) nowego elementu. Najczciej wadliw czci desktopw jest zasilacz (zapewne z tym problemem spotyka si wiele osb z Pastwa, zwaszcza po intensywnej burzy) oraz dysk twardy. Nie mierzalna jest inwencja uczniw w sposobie psucia komputerw w pracowniach szkolnych. Jak si okazuje, wepchnity owek w wentylator nie jest przypadkiem odosobnionym, ani budzcym szczeglne zdziwienie w serwisie. Laptopy jako sprzt przenony, naraone s gwnie na uszkodzenia mechaniczne (o kradziey nie wspominam ponad 630 tysicy laptopw zgino na lotniskach w samych USA w cigu 2008 roku). Wedug bada IDC na zlecenie firmy Panasonic, uszkodzeniu podlega co 5 pity laptop, czyli a 20%. W badaniu, trzy czwarte respondentw wskazao, e ich notebooki miay uszkodzon klawiatur, a 66 proc. zgosio uszkodzenie ekranu. Awaryjne byy take baterie i dyski twarde, w obu przypadkach wskazane przez ponad poow ankietowanych. Podczas korzystania ze sprztu 72 proc. respondentw przyznao si do upuszczenia laptopa, 2/3 do zalania urzdzenia, a 55 proc. powiedziao, e spad on z biurka lub stou. 63 proc. respondentw badania, jako skutek uszkodzenia laptopa, wskazao utrat wydajnoci pracy, a ponad jedna trzecia utrat wanych firmowych danych a take utrat lub opnienie transakcji. Oczywicie to ta ciemna strona pracy z laptopem. Po jasnej mamy przede wszystkim mobilno, ktra w wielu przypadkach jest kluczowa do wykonywania pracy. Pozostaj nam terminale, ktre s traktowane przez wikszo osb jak je. Wyjani ten stan mona tylko ma wiedz lub obaw przed czym nowym. Z tym, e nie jest to adne nowe rozwizanie, bo zanim pojawiy si obecne komputery, due firmy (te ktre byo na to sta) pracoway wanie w tej technologii. Obecnie, nawet bogate firmy, wdraaj w swoje struktury rozwizania terminalowe, gdy s one po prostu tasze i prostsze w zarzadzaniu i utrzymaniu. Terminal w swoim wntrzu, nie posiada adnych elementw wirujcych (HDD czy DVD), nie ma zasilacza z duym wiatrakiem i jest dobrze zamknity. Koszt jednostkowy jest na tyle niski, e mona pozwoli sobie na 1-2 sztuki trzymane w zapasie na wypadek awarii. Jeeli ona wystpi, adne dane nie ulegaj zniszczeniu, bo s przechowywane na serwerze (to jego wydajno i zabezpieczenie determinuje komfort pracy uytkownikw). Sprzt si nie starzeje, oferujc prac, jak zna uytkownik siedzc przy desktopie z systemem Windows. Oczywicie, dostpne s urzdzenia wejcia/wyjcia (porty USB, VGA, DVI, czy mikrofonu i suchawek), a ich bogactwo zaley od modelu. To, co ulega wpywowi czasu, to serwer i gdy spada jego wydajno, nowe komponenty, ktre naley zakupi, znowu przydadz wietno caej sieci, a nie tylko wybranemu desktopowi. Zuycie energii przez terminal jest minimalne, to zaledwie 5% tego, co poera standardowy desktop, a koszt wyposaenia caej pracowni w terminale, cznie z wydajny serwerem, jest nieraz taszy, od zakupu desktopw w takiej samej iloci. Na rynku w Polsce mona spotka dedykowane rozwizania terminalowe dla edukacji, np.: HP, LG czy NComputing. Jak wykazaa firma Gartner podczas swojego badania, koszty korzystania z systemu komputerowego rozkadaj si nastpujco: 50% to jego utrzymanie, 20% to cena urzdzenia, 17% cena pomocy technicznej a 13% koszty administracyjne. Jak wida utrzymanie jest najwiksz czci caoci kosztw.

pomoc techniczna 50%

utrzymanie 50%

koszty administracji 13%

zakupy 20%

14

EDUKACJA POD LUP

Exchange Online poczta email, kalendarz, kontakty, archiwum osobiste, na wszystko przeznaczono a 25GB dla jednego uytkownika; SharePoint Online czyli witryny suce do udostpniania dokumentw oraz informacji; Lync Online czyli wiadomoci byskawiczne, informacje o obecnoci uytkownika (zalogowany czy nie), spotkania online; Ochrona przed wirusami i spamem, Office Web Apps przegldanie, edytowanie i udostpnianie plikw w onlineowej wersji programu biurowego MS Office (ograniczone moliwoci narzdzi). Czyli jest tego cakiem sporo. Pedagodzy i uczniowie mog znacznie zwikszy produktywno, poniewa korzystaj ze znanych im ju i popularnych narzdzi pakietu Office, ktrego funkcje zintegrowane z usug Office 365 po prostu dziaaj bez skomplikowanej instalacji lub konfiguracji. Wicej o Office 365: http://www.microsoft.com/ pl-pl/office365/online-software.aspx Microsoft Live@Edu Ta ciekawa usuga, skierowana wycznie dla edukacji, niestety nie miaa szczcia w Polsce. Niewielu nauczycieli czy dyrektorw szk zdaje sobie spraw z jej istnienia. Zalety usugi s podobne jak w przypadku Office 365. Nadal s to rozwizania uatwiajce komunikacj, wymian danych, czy wspprac na wsplnych zasobach. Podobnie jak w przypadku Office 365, kady w szkole, moe posiada swoje konto we wsplnej domenie placwki. Live@Edu oferuje, hostowane rozwizanie oparte na programie Exchange, ktre jest dostpne bezpatnie za pomoc programu Outlook Live (skrzynka odbiorcza o pojemnoci 25GB na uytkownika). Pomaga to studentom i uczniom zachowa prywatno danych i promuje bezpieczestwo w sieci. Kady uytkownik ma dostp do 25 GB bezpatnego serwisu online, do przechowywania plikw za porednictwem usugi Windows Live SkyDrive. Dziki temu uproszczona zostaa wsppraca w trybie online i udostpnianie dokumentw. Warto podkreli, e narzdzie cieszy si du niezawodnoci i jest atwe w zarzdzaniu oraz bezpieczne. Microsoft du uwag przykada do tego, eby uczniowie, ktrzy bd mieli kontakt z jego rozwizaniami, mogli atwiej wkroczy w rynek pracy, gdzie rozwizania giganta z Redmond wykorzystuje si nagminnie. Jeeli tylko uczniowie maj koncepcj na komunikacj ze sob i nauczycielem, wykonuj wsplnie opracowania, analizuj dane i przygotowuj prezentacj. Nabywaj umiejtnoci obsugi narzdzi Live@Edu ktre staje si idealnym rozwizaniem.

Oprogramowanie Kiedy ju zakupilimy sprzt pora przyjrze si temu, co czyni go przydatnym, czyli oprogramowaniu. Bez niego staje si on jedynie ozdob sali, a nie nowoczesnym narzdziem dydaktycznym majcym wspiera nauk. Na rynku dostpnych jest wiele propozycji, warto szuka tych bezpatnych. Pod lup trafi wic dzisiaj kilka rozwiza dedykowanych dla edukacji przez znanych gigantw. Microsoft to nazwa, ktr zna waciwie kady posiadacz komputera. Wikszo osb kojarzy tego tytana rynku IT z patnymi systemami operacyjnymi Windows lub pakietem biurowym MS Office. Programy te rozwijane s od lat, a swoje pocztki maj jeszcze w latach osiemdziesitych. Warto jednak wspomnie o innej czci, mniej znanej. Firma bowiem od duszego czasu dziaa take w sferze edukacji. Nie chodzi mi tu tylko o oferowanie taszej wersji ich sztandarowych produktw dla szk i uczniw. W ich ofercie mona znale rwnie zaawansowane rozwizania i co ciekawe, cakowicie darmowe. Office 365 To najnowsza usuga Microsoftu, zbudowana w popularnej ostatnio technologii cloud computing czyli chmury IT. Wykorzystuje podobn koncepcj dziaania, jak Google, z tym, e Microsoft, jako lider w dostawach rozwiza software dla biznesu, ma uatwione zadanie. Z pocztku usugi byy skierowane gwnie dla firm, ale niedawno, pojawiy si ciekawe rozwizania przeznaczone dla rynku edukacyjnego w Polsce. Warto zaznaczy, e wikszo usug, proponowanych w Office 365 integruje si z aplikacjami stacjonarnie zainstalowanymi na komputerach uytkownikw. Nie bd si rozwodzi nad sam technologi dziaania, ale warto zaznaczy, e do sprawnego dziaania usug Microsoftu w chmurze, konieczny jest dostp do Internetu nie musi by to cze o wysokiej przepustowoci. Jeeli zdecydujemy si na rozwizanie online Microsoftu, umoliwi nam to korzystanie ze swoich zasobw z dowolnej lokalizacji i komputera, co gwarantuje swobod dziaania. Mamy dostp do poczty i komunikatora, moemy wymienia pliki z uczniami, korzysta ze wsplnych zasobw, edytowa dokumenty. Wszystko to za pomoc prostej i wydajnej administracji. Pakiety mona przetestowa w bezpatnej wersji 30to dniowej. To bya cze zwizana z opatami dla standardowego uytkownika, a co oferuje Microsoft dla edukacji w ramach Office 365 za darmo? Plan A2. W tym nic nie mwicym terminie, zawarte s:

15

EDUKACJA POD LUP

SkyDrive Pozwoliem sobie na wyszczeglnienie tej usugi, mimo, i pojawiaa si ona we wczeniejszych rozwizaniach. Usuga jest prosta i wielce uyteczna, a niestety mao wykorzystywana, gdy ciko zmieni przyzwyczajenia. O co chodzi? To za chwil. Najpierw o tym czym jest SkyDrive. W skrcie mona powiedzie, e jest to, chroniony hasem wirtualny dysk, umieszczony w Internecie, a dokadniej na serwerach Microsoftu. Wykorzystuje si go jak zwyky dysk twardy czy pendrive, z t rnic, e wymiana danych odbywa si w sieci, ale za to s one dostpne cay czas wystarczy si zalogowa na swoje konto. Wiele osb posiada pewne nawyki odnonie przenoszenia danych. Nadal uywa si nonikw CD czy DVD, cz osb zapisuje skrupulatnie pliki na pendrive czy na dyski przenone. Wad w przypadku pyt optycznych jest ich jednokrotny zapis, a w obu powyszych przypadkach, moliwo uszkodzenia lub zgubienia nonika. Zdarza si rwnie, e nadpisujemy swoje nowe pliki, starszymi wersjami. W przypadku dyskw wirtualnych, pliki zawsze s dostpne i si nie zgubi, potrzebne jest tylko poczenie z Internetem. Kolejn zalet, jest moliwo wspdzielenia swoich zasobw z innymi. Ju nie trzeba nagrywa pyt z plikami dla uczniw. Wystarczy wej do swojego dysku SkyDrive i poprzydziela uprawniania osobom, na dostp do odpowiednich danych. Google Google to oprcz wyszukiwarki, take dostawca wielu rozwiza, ktre mona z sukcesem wykorzysta w procesach edukacyjnych. Najciekawszy projekt rozwijany przez Google pod ktem szk jest, niestety, dostpny w Polsce z duymi ograniczeniami. Mowa tu o Google in Education. Zasoby podzielone zostay na trzy obszary: dla nauczycieli, dla organizacji (szkoy, wsplnoty, itp.) oraz uczniw. Szkoom oferowane s usugi przede wszystkim komunikacyjne, jak skrzynki pocztowe dla wszystkich uytkownikw w jednej domenie, kalendarze osobiste i grupowe, a dokadniej: Google Sites To punkt zbiorczy do udostpniania wszystkich typw informacji w zespoach (w jzyku angielskim): tworzenie witryny jest tak samo atwe, jak edytowanie dokumentu jedno miejsce na wszystkie informacje, od filmw, przez prezentacje, po pokazy slajdw proste zarzdzanie uprawnieniami do dostpu danych. Dokumenty Google To tworzenie i udostpnianie dokumentw, arkuszy i prezentacji: dokumenty s zapisywane online, dostpne z dowolnego komputera podczonego do sieci Internet atwe udostpnianie dokumentw danym osobom lub wszystkim w szkole wsppraca w czasie rzeczywistym bez zbdnych zacznikw. Strona startowa WWW wszystkie najwaniejsze informacje s zawsze pod rk: podgld kalendarza Google i ostatnio otwieranych dokumentw Google dodawanie gadetw z caej sieci jest ich mnstwo z poziomu tego centralnego wza informacyjnego mona te szuka danych w Internecie. Kalendarz Google To zarzdzanie harmonogramem spotka: udostpnianie wydarze, spotka i caych kalendarzy znajomym i kolegom ze szkoy dostp do kalendarza z dowolnego komputera podczonego do Internetu lub z telefonu komrkowego Google Talk To komunikator tekstowy, poczenia gosowe i transfer plikw: informacja, kto jest online, i moliwo komunikacji za pomoc wiadomoci tekstowych lub nawizywanie bezpatnych pocze gosowych przesyanie plikw bez limitu rozmiaru ani iloci przesyanych danych. Blogger Umoliwia, atwe dla nauczycieli i uczniw, dzielenie si pracami, notatkami klasowymi zdjciami, a wszytko to online. Dziki temu informacje mog by udostpniane szerokiemu gronu odbiorcw. Za pomoc programu mona informowa rodzicw o postpach ich dzieci lub o przyszych wydarzeniach; publikowa biuletyn szkolny, udostpnia osignicia, dokumenty o szkole oraz wyniki wsplnych projektw. Studenci mog korzysta z Bloggera do komunikowania si, dzielenia pomysami, zdjciami i zapiskami, doskonali swoje umiejtnoci pisania i publikowania w Internecie, bez koniecznoci znajomoci jzyka HTML. Darmowe blogi, dostpne z dowolnego komputera, ktry jest podczony do Internetu, mog pomc uczniom w zbieraniu informacji dla projektw zarwno dugo- i krtkoterminowych;

16

EDUKACJA POD LUP

przechowywania materiaw, jako nieopublikowanych projektw; otrzymywa informacje zwrotne dotyczce swojej pracy z kolegami, nauczycielami i rodzicami. Nawet szkolne druyny sportowe, czy inne pozalekcyjne grupy szkolne mog korzysta z tego rozwizania. Picasa To darmowy program, ktry umoliwia znajdowanie zdj, ich edycj i udostpnianie. Dziki funkcji Web Albums, moliwe jest atwe przesyanie wszelkich grafik z komputera do sieci, aby dzieli si nimi z innymi. Nauczyciel moe pobra oprogramowanie dla kadego komputera w klasie lub zainstalowa oprogramowanie na serwerze szkolnym. Po pobraniu, program automatycznie lokalizuje wszystkie zdjcia znajdujce si na komputerze i sortuje je w albumy wedug daty, z nazwami folderw. Mona przeciga i upuszcza zdjcia, zorganizowa je w albumach, a program zademonstruje je w trybie pokazu slajdw. Picasa posiada te zaawansowan edycj zdj za pomoc jednego kliknicia, wprowadzanie poprawek i efektw. Do wykorzystania w klasie, mona grupowa zdjcia swojej klasy i wydarze specjalnych, zachowujc je na noniku CD. Mona rwnie utworzy Web Albums dla studentw, aby uzyska dostp z domu, i zintegrowa fotografi ze swoimi pracami. Osoby zainteresowane dziennikarstwem mog zachowa wszystkie zdjcia, na kad edycj swojej gazety lub magazynu, w jednym miejscu, wic s one dobrze widoczne i atwe do odnalezienia. Uczniowie wszystkich rodzajw szk mog korzysta z usugi Picasa i Picasa Web Albums, aby uzupenia swoje badania i prezentacje w prawie kadej dziedzinie. YouTube Znajomo tego serwisu jest wysoka, ale nie wszyscy wiedz, e istnieje jego odmiana YouTube for Schools. Co prawda, sama zawarto YouTube jest tak dua, e zapewniaby materiau wideo na nie jedn godzin lekcyjn. Wersja dla edukacji daje szkoom moliwo dostpu do szerokiego zestawu edukacyjnych filmw na YouTube EDU i pozwala wybra konkretne filmy, ktre s dostpne z poziomu sieci szkolnej. YouTube jest zasobem, podrozdziaem, YouTube. com, ktry zawiera wysokiej jakoci materiay edukacyjne. Wersja dla edukacji jest tak skonfigurowana, e po wdroeniu, pozwala szkole na dostp do materiaw edukacyjnych na YouTube EDU, ograniczajc dostp do zawartoci nieedukacyjnej na YouTube.com, przez co uczniowie nie maj moliwoci korzystania z niepodanych treci. Wszystkie aplikacje Google posiadaj ponisze cechy: - s darmowe Google Apps s bezpatne dla studentw, wykadowcw i pracownikw w kwalifikacjach instytucji edukacyjnych; - bezpieczne pracuj w SSAE 16 Type II. Wszystkie dane s poufne i bezpieczne, z 99,9% czasem dostpu do nich bez dodatkowych opat; - zawsze i wszdzie poniewa narzdzia s oparte na przegldarce, dostpne s dla nauczycieli i uczniw do pracy z dowolnego komputera, bez koniecznoci zakupu drogiego oprogramowania; - chronione zdefiniowane s filtry poczty elektronicznej w celu ograniczenia wiadomoci w obrbie domeny szkolnej i konfiguracji witryn oraz dokumentw do udostpniania tylko w danej szkole. Zainteresowanych wdroeniem narzdzi Google w swojej szkole odsyam na http://eduguide.googleapps.com/ Powyszy artyku nie wyczerpuje oczywicie caoci zagadnienia. Warto szuka rozwiza, ktre bd odpowiaday naszemu zapotrzebowaniu. Czas ktry na to powicimy, z pewnoci da nam wymierne korzyci i panowanie nad wydatkami w duszym okresie czasu. Zainteresowane tematem osoby, pragnce pozna wiksz ilo propozycji i rozwiaza, zapraszam na blog www.szkola21w.com.pl, lub do kontaktu mail: mariusz@mariuszglowacki.eu.

17