ពះ

ៃ តបដកបល
នង
េសច ែ ជភ ែខមរ
សុតនបដក
មជឈមនកយ ឧបរប សក
នវមភគ
២៨

ផ ពផ យេ យសេមច ពះអភិសិរសុ
ី គនធម សងឃ ជធិបតី បួរ គី

សេមច ពះម សងឃ ជៃនគណៈធមមយុតិកនិកយ

ៃន ពះ ជ ច កកមពុជ

ព. ស. ២៥៥៣

 
 SUTTANTAPIṬAKA
MAJJHIMANIKĀYA

UPARIPAṆṆĀSAKA

NAVAMABHĀGA

28

 
 
 នយ
ិ មវចនៈ
ពះៃ តបដក
ិ ំ យ េ កយអព
តវបនបេងកតេឡង បមណ៥០០ឆនប ំ ី កររលត
ំ ់ ពះខនធចូលកន់

ពះបរមនិពនរបស់សេមច ពះសមមសមុ ទ
ព ធ ពះបរម គជអមចស់ៃនេយង គប់គន ។ គប់ បេទស

អក
ន កន់ ពះពុទ ធ សន និង បេទសខះមួយចំនួនមនែមនអ
ិ ក
ន កន់ ពះពុទ ធ សន គប់អងក
គ រ

ពុ ទិកសមគម
ធ និង មប ល័យជតធ
ិ ំ ៗ ែតងែតបនទទួលយកមកតមកល់ទុកេធជ
 គះ
ឹ េដម
 បី
េធករ
 វ ជវសិក ែសងយល់ មអីែដលេ ធ ម៌) ។ កលេដមេឡយេគនគ
ថ ពះពុ ទធ ច (ពុ ទធ ំ ន

កត់ េលសឹករត
ឹ ពមទ ំងសរេសរចរកេល
ឹ ែផនថម និងេលែផនេ ហៈក៏មន លុះចំេណរតមក

ក៏បនន ំគនេបះពុ មពេល ក សចង កងជេស វេភ (គមពរ)

ី រហូ តបចចុបបននេនះ បេចចកវជ
ិ ជ កន់ែត
ចេ មនេឡង ំ យូទរ័
េគបន យបញចូ លកនុងកុ ព ែតេទះបជបេចច
ី កេទសម៉សុ ីនចេ មនេឡងយ៉ង

ក៏េនមន
ិ ចេបះបង់េស វេភេចលបនេឡយ ដូេចះ ន េហយេទបេយងខ
 ុបំញ នខិតខំេធឲយេក
 តមន

េឡងនូ វ កមអក រ ពះៃ តបដក
ិ េដម
 បជួ
ី យេធឲយអកខ
 រៈខះែដលរលុ បមិន ច នចបស់បន ឲយមន

ករចបស់ មតួ អកខរៈេឡងវញ

ិ ។

េ យសទធ ជះថដ៏មុតម ំែដលមនចំេពះ ពះពុទ ធ សន េហយក៏ជកតពកច ច ួ យដ៏ធ ំ

ិ ម
កនុងតួ នទីជពុ ទប
ធ រស័
ិ ទ ែដលបន បគល់ កយថយជវី ត
ិ  េំ ណរ
អនកេធដ ម ន ម ពះបទសេមច
ំ ទ ទង់ បនេធករលះបង់កមងកយ
ពះពុ ទធអងគ រួមកមង ំ ច ចិត ទពយធនផទល់ ពមទងបបួ
ំ ល

ពុទប ិ ទ ញតម
ធ រស័ ិ ត
ិ ជិតឆងយ កុ ងន
ន ិ ងេ ក បេទសេធេឡ
 ង េដម
 បជព
ី ុ ទប
ធ ូ ជ ធមប
ម ូ ជ សងឃបូជ ។

សូមេសចកឧស
ី ហ៍ កុ ងករជក
ន ុ សលេនះ សេ មច បេយជន៍ជូនដល់ ពះពុទ ធ សនជូនដល់

ពុ ទប ិ ័ទ សូ មបន បកបែតនឹងេសចកសុ
ធ រស ី ខចេ មនរុងេរ ង កនុងេ កេនះផង និងេ កដៃទខងមុ ខ

េទ តផង ជភិេយយភពតេរ ងេទ ។

វតបទុ មធ. ៃថងទី ០៨ ែខមិថុន ឆន ំ ២០០៩

3 
 
4
 េសចកី ែណនំកុ ន ងករ ន

១ បសិនេបេ កអក
ន ំ
ន បនេឃញពកយទង យ ែដលមន

សញញេលខបូកេនពីខងេ កម េហយបនទប់មកបនេឃញពយញជនៈមួយតួេទ ត

េនខងចុងពកយេនះ សូមេម កត់សមគល់ថ ពយញជនៈែដលេនខងចុងេនះ

គជេជ
ឺ  របស់ពយញជនៈែដលមនសញញេលខបូកេនពីខងេ កម េ
ង ំ ុស
យកហ

បេចក ំ យូទរ័ ។
ច េទសកុព

ឧទហរណ៍

-ពកយែខរម ៈ សម្ ល កុ ងពកយេនះ

ន ពយញជនៈ ល គជេជ
ឺ  របស់
ង

ពយញជនៈ ម ដូេចះ
ន ពកយេនះគឺ សម ។

-ពកយបលីៈ តស្ ស គឺ តស ។

២ ចេំ ពះពកយែខរម េយងសេ

 មចយក មវចននុ កមែខរម របស់សេមច

ពះសងឃ ជេជតញញេ (ជួន- ត) ជេគល ។ បុ ៉ែនេបពកយ

ំ
ទង យ ែដល ចសរេសរ មែបបបុ ណក៏ តម
ឹ តវែដរេនះ  ុ ំញ
េយងខ

ំ
សូមរក នូវពកយទងេនះទុកដែដល ។

៣ ចេំ ពះ សនឹក បប់ពកយខុ ស- តវ ែដលមនេនែផក

ន ខងចុងៃន

ពះៃ តបិដកចបប់េដម ំញ ូ មមិន

កមេយងខុ ស ក់េទ តេទ េ ពះ កមករងរ

េយងបនែកត
 មវ មេនះរួច ល់េហយ ។

5 
 
 6 
 
 សុ តនបិដក

មជឈមន
ិ ិកយ ឧបរប
ិ សកៈ

នវមភគ

២៨

ព. ស. ២៥៥៣

គ. ស. ២០០៩

7 
 
 សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស

ឧបរ ិប សកំ

នវេម ភេគ

វ ិភងគវេគគ

បឋមំ ភេទទករតសុតំ

[១] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ វតថ-ិ

យំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស េម ។

តត េខ ភគ ភិកខូ មេនសិ ភិកខ េ តិ ។

ភទេនតិ េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស សុំ ។ ភគ

ឯតទេ ច ភេទទករតស េ ភិកខេវ ឧេទទសញច

វភងគ
ិ ញច េទសស
ិ មិ តំ សុ ថ ធុ កំ(១) មន-

សក
ិ េ ថ ភសស
ិ មីតិ ។ ឯវ ំ ភេនតិ េខ េត

ភិកខូ ភគវេ បចចេស សុំ ។

១ ឱ. ធុកនិ ន ទិស តិ ។

8 
 
 សុតនបិដក មជឈិមនិកយ

ឧបរ ិប សកៈ

នវមភគ

ិ វគគ
វភងគ

ភេទទករតសូ តទី ១

[១] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន ពះ

ភគ ទង់គង់េន កុ ងវត
ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី េទ ប កង -

វតីថ ។ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់េ ពួកភិកុ ក

ខ ុ ងទ
ន ី េនះថ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ។ ិ ុទ
ពួកភក ំ
ខ ងេនះ ទទួល ប់ ពះមន ពះភគថ

ពះករុ ពះអងគ ។ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់យ៉ងេនះថ មនល

ភិកុ ទ ំ
ខ ង យ តថគតនឹងសែំ ដងនូវឧេទស
ទ គឺមតិកជេ គ ងសែំ ដង

េឡង និងវភង
ិ គគ បទជេ
ឺ គ ងែចកេ យពិ រ របស់បុគល
គ អក
ន មន តី

មួយដ៏ចេ មន
 ដល់អក ំ
ន ទង យ ចូរអក ំ
ន ទង យ ប់នូវសូ ត

េនះ ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ ឲយ បៃពចុះ តថគតនឹងសែំ ដង បប់ ។ ពួកភិកុ ខ

ំ
ទងេនះ ទទួល ប់ ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

9 
 
២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២] ភគ ឯតទេ ច

អតីតំ ននគេមយយ

នបបដក
ិ េងខ អនគតំ

យទតត
ី មបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទត
ិ ំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចកខ
ិ េត មុ នីតិ(១) ។

១ ម. ឥតិសេទទ នតថិ ។

10 
 
 ២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន ថ បុគល
គ

ម ិ នគបប ី េ ះ ល័ យបញច ក ខន ធ ែដលកន ងេទេហ យ

មនគបប
ិ ី បថនបញចកន
ខ ធ ែដលមនទន
ិ ់មកដល់េទ េ ពះ

បញចកន
ខ ធ ជអតីត បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ

បញចកន
ខ ធ ជអនគត បញចកន
ខ េធ នះ ក៏មនទន
ិ ់មកដល់

មួយេទ ត បុគល
គ េឃញចបស់ នូវធម៌ជបចុ បបន
ច ន

កុ ងទ
ន ីេនះ ៗ បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់ នូវ ពះនិពន

ែដលមនរេសមរ
ិ ម(១) និងមនបនកេ
ិ ម ក (េ យពួក

កេលស)
ិ គបបចេ
ី មនឲយេរ
 យ ៗ នូវផលសមបតិ ែដល

ជ រម មណ៍ របស់ ពះនិ ព នេនះ ឯករពយយមជេ គ ង

ដុតកិេលស បុគល
គ គួរែតេធកុ ងៃថ
ន េង នះឯង អក
ន នឹងដឹង

ថ េសចកី ប់ នឹងមនកុ ងៃថ

ន ែង សកបន េ ពះថករ

តទល់ របស់ េយ ងច េំ ពះមចុ ច ែដលមនេសនដ ៏េ ច នេនះ

មិនមនេ ះេឡយ អក ង ់ទុកេខ ហយ

ន បជែញ ដលសប ែតង

េ បុ គ គល ែដលមនវ ិ រធម ៌ យ៉ ងេនះ ជអ នក មនពយ-

យមដុតកិេលស ជអក
ន មនខ
ិ ិល
ជ ចអូស អស់យប់និង

ៃថេង នះឯង ថជអក

ន មន តីមួយដ៏ចេ មន ។

១ ែ បថ មិនងីកងកក៏បន ។

11 
 
៣

វ ិភងគវគគស ភេទទករតសុេត អនគតបបដិកងខ

[៣] កថញច ភិកខ េវ អតីតំ អនគេមតិ ។

ឯវរូំ េប អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ

ននទឹ សមនេនតិ ំ
ឯវសេញញ អេ សឹ អតីតមទធននិ

តតថ ននទឹ សមនេនតិ ំ

ឯវសងខ េ អេ សឹ អតី-

តមទធននិ តតថ ននទឹ សមនេនតិ ឯវវំ ញ

ិ ញ េ

អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ សមនេនតិ ។

ឯវ ំ េខ ភិកខេវ អតីតំ អនគេមតិ ។

[៤] កថញច ភិកខេវ អតីតំ ននគេមតិ ។ ឯវរូំ េប

អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន សមនេនតិ

12 
 
 ៣

វ ិភងគវគគ ភេទទករតសូ ត េសចកីសង ័យកនុងខនធជអនគត

[៣] ំ
មន លភ ិ កុ ខ ទ ង យ បុ គ គល េ ះ ល័ យបញច ក ខន ធ

ែដលកនងេទេហយ េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ រែមង ប ពឹតេទ មេសចកី

េ តកអរកុ ងរ
ន ូបេនះថ ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលែដលកន
ន ង

េទេហយ ប ពឹតេទ មត កុ ងេវទនេនះថ

ន ម អញមន

េវទនយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ប ពឹតេទ មេសចកេី តកអរកុ ង
ន

សញញេនះថ ម អញមនសញញយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត

ន ត
ី ប ពឹត

េទ មេសចកេី តកអរ កុ ងសង

ន ំ
ខ រទង យេនះថ ម អញមន

សងខរយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ប ពឹតេទ មេសចកេី តកអរកុ ង
ន

វញ
ិ ញ ណេនះថ ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ។

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ ែដលកនងេទ

េហយ យ៉ងេនះឯង ។

[៤] ំ
មន លភ ិ កុ ខ ទ ង យ បុ គ គល ម ិ ន េ ះ ល័ យបញច ក ខន ធ

ជអតីត េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ មិន ប ពឹតេទ មេសចកេី តក-

អរ កុ ងរ
ន ូបេនះថ ម អញ មនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី

13 
 
៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ំ
ឯវេវទេន អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន

សមន េនត ិ ំ
ឯវ សេញញ អេ សឹ អត ី ត មទធ នន ិ

តតថ ននទឹ ន សមនេនតិ ំ

ឯវសងខ េ អេ សឹ

អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន សមនេនតិ ឯវ-ំ

វញ
ិ ញ េ អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន

សមនេនតិ ។ ឯវ ំ េខ ភិកខេវ អតីតំ ននគេម-

តិ ។

[៥] កថញច ភិកខ េវ អនគតំ បដិកងខតិ ។

ឯវរូំ េប សិ យ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន សយំ
ិ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ សិ -

យំ ។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ សិយំ ។ េប ។ ឯវវំ ញ
ិ ញ េ

សិ យ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ សមនេនតិ ។

ឯវ ំ េខ ភិកខ េវ អនគតំ បដិកងខតិ ។

14 
 
 ៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មិន ប ពឹតេទ មេសចកីេ តកអរ កុ ងេវទនេនះថ

ន ម អញមន

េវទនយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី មន
ិ ប ពឹតេទ មេសចកេី តកអរ

កុ ងសញ
ន ញ េនះថ ម អញមនសញញយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ីត មិន

ប ពឹតេទ មេសចកេី តកអរ កុ ងសង

ន ំ
ខ រទង យេនះថ ម អញ

មនសងខរយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី មិន ប ពឹតេទ មេសចកីេ តក-

អរ កុ ងវ
ន ញិ ញ ណេនះថ ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ងកលជ
ន

អតត
ី ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ មន
ិ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ ែដល

កនងេទេហយ យ៉ងេនះឯង ។

[៥] ំ
មន លភ ិ កុ ខ ទ ង យ បុ គ គល បថន នូ វបញច ក ខន ធ កុ ន ងកលជ

អនគត េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ ប ពឹតេទ មេសចកីេ តកអរ កុ ងរ
ន ូប

េនះថ សូមឲយ ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអនគត

ន មន

េវទនយ៉ងេនះ ។ េប ។ មនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។ មនសងខរយ៉ង

េនះ ។ េប ។ រែមង ប ពឹតេទ មេសចកីេ តកអរ កុ ងវ

ន ញិ ញ ណេនះថ

សូមឲយ ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ងកលជអនគត
ន ។ មនលភក
ិ ុខ

ំ
ទង យ បុគល
គ បថននូវបញចកន
ខ ក
ធ ុ ងកលជអនគត
ន យ៉ងេនះឯង ។

15 
 
៥

វ ិភងគវគគស ភេទទករតសុេត អនគតំ នបបដិកងខ

[៦] កថញច ភិកខ េវ អនគតំ នបបដិកងខតិ ។

ឯវរូំ េប សិយំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ ន ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន សិ យ ំ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ សិ យ ំ

។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ សិ យ ំ ។ េប ។ ឯវវំ ញ
ិ ញ េ

សិ យ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ ន សមនេនតិ ។

ឯវ ំ េខ ភិកខេវ អនគតំ នបបដក

ិ ងខតិ ។

[៧] កថញច ភិកខេវ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ សំ -

ហិរតិ ។ ឥធ ភិកខេវ អស ុ ត បុ ថុជជេន អរយនំ

ិ

អទស វ ី អរយធមម
ិ ស អេកវេទ
ិ អរយធេមម
ិ អវន
ិ ី-

េ សបបុរ ិ នំ អទស វ ី សបបុរសធមម

ិ ស អេក-

វេទ
ិ សបបុរសធេមម
ិ អវន
ិ ីេ រូបំ អតេ សមនុ បស តិ

រូបវនំ អ នំ អតនិ រូបំ រូបសមឹ អ នំ

16 
 
 ៥

វ ិភងគវគគ ភេទទករតសូ ត េសចកីមិនសង ័យកនុងខនធជអនគត

[៦] មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ មិន បថននូវបញចកន
ខ ធ កុ ងកល
ន

ជអនគតេនះ េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ មន
ិ ប ពឹតេទ មេសចកី

េ តកអរ កុ ងរ
ន ូបេនះថ សូមឲយ ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកល
ន

ជអនគត មនេវទនយ៉ងេនះ ។ េប ។ មនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។

មនសងខរយ៉ងេនះ ។ េប ។ មិន ប ពឹតេទ មេសចកីេ តកអរ កុ ង

ន

វញ
ិ ញ ណេនះថ សូមឲយ ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ងកល
ន

ជអនគត ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ មន
ិ បថននូវបញចកន
ខ ធ កុ ង
ន

កលជអនគត យ៉ងេនះឯង ។

[៧] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ រេសមរ ម (េ យត និងទិដិ)

ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ បុថុជន
ជ កុ ងេ
ន ក

េនះ ជអក
ន មនបន
ិ ប់ មនបនជ
ិ ួ ប បទះនឹងពួក ពះអរយៈ
ិ ជអក
ន មន
ិ

ឈស កុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ មនបន
ិ ត់កុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ មន
ិ

បនជួប បទះ ំ
នូវសបបុរសទង យ មនឈ
ិ សកុ ងធម
ន ៌របស់សបបុរស

ម ិ នបន ត ់កុ ន ងធម ៌រ បស់ សបបុ រស រែមងពិ ចរ េឃ ញនូ វ រូ បថជខួ ន

ពិចរ េឃញនូវខួ នថមនរូប នូវរូបថមនកុ ងខ

ន ួន ឬនូវខួ នថមន

17 
 
៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េវទនំ ។ េប ។ សញញំ ។ េប ។ សងខេរ ។ េប ។

វញ
ិ ញ ណំ អតេ សមនុ បស តិ វញ
ិ ញ ណវនំ អ នំ

អតនិ វញ
ិ ញ ណំ វញ
ិ ញ ណសមឹ អ នំ ។ ឯវ ំ

ភិកខ េវ េខ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ សំ ហិរតិ ។

[៨] កថញច ភិកខ េវ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ

ន សំ ហិរតិ ។ ឥធ ភិកខេវ សុ ត អរយស

ិ វេក

អរយនំ
ិ ទស វ ី អរយធមម
ិ ស េកវេទ
ិ អរយធេមម
ិ

សុ វ ន
ិ ីេ
(១)
សបបុ រ ិ នំ ទស វ ី សបបុ រ សធមម
ិ ស

េកវេទ
ិ សបបុរសធេមម
ិ សុ វន
ិ េី ន រូបំ អតេ

សមនុ បស តិ ន រូបវនំ អ នំ ន អតនិ រូបំ

ន រូបសមឹ អ នំ ន េវទនំ ។ េប ។ ន សញញំ

។ េប ។ ន សងខេរ ។ េប ។ ន វញ
ិ ញ ណំ អតេ

សមនុ បស តិ ន វញ
ិ ញ ណវនំ អ នំ ន អតនិ

វញ
ិ ញ ណំ ន វញ
ិ ញ ណសមឹ អ នំ ។ ឯវ ំ េខ

ភិកខ េវ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។

១ ឱ. វ ិនីេ សុសេទទ នតថិ ។

18 
 
 ៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

កុ ងរ
ន ូប ពិចរ េឃញ នូវេវទន ។ េប ។ នូវសញញ ។ េប ។ នូវ

ំ
សងខរទង យ ។ េប ។ នូវវញ
ិ ញ ណថជខួ ន នូវខួ នថមនវញ
ិ ញណ

នូវវញ
ិ ញ ណថមនកុ ងខ
ន ួន ឬនូវខួ នថមនកុ ងវ
ន ញិ ញណ ។ មនលភិកុ ខ

ំ
ទង យ បុគល
គ រេសមរ ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
មកុ ងព ច ន យ៉ងេនះឯង ។

[៨] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ មនរេសមរ
ិ ម កុ ងធម
ន ៌ជ

បចុ បបន
ច ន េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ អរយ ័ ង
វកក សន
ិ ុន

េនះ ជអក
ន បន ប់ ជអក
ន បនចួប បទះនឹងពួក ពះអរយៈ
ិ ជអក
ន

ឈសៃវកុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ បន ត់ល កុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ

បនចួប បទះនឹងពួកសបបុរស ឈសៃវកុ ងធម

ន ៌របស់សបបុរស បន ត់

កុ ងធម
ន ៌របស់សបបុរស មិនពិចរ េឃញរូបថជខួ ន មិនពិចរ

េឃញខួ នថមនរូប មនព

ិ ិ ចរ េឃញរូបថមនកុ ងខ
ន ួន មនព
ិ ិ ចរ-

េឃញខួ នថមនកុ ងរ
ន ូប មនព
ិ ិ ចរ េឃញេវទន ។ េប ។ មន
ិ

ពិចរ េឃញសញញ ។ េប ។ មនព

ិ ិ ចរ ំ
េឃញសងខរទង យ

។ េប ។ មនព
ិ ិ ចរ េឃញវញ
ិ ញណ ថជខួ ន មនព
ិ ិ ចរ េឃញខួ ន

ថមនវញ
ិ ញណ មិនពិចរ េឃញវញ
ិ ញ ណថមនកុ ងខ
ន ួន មិនពិចរ-

េឃញខួ នថមនកុ ងវ
ន ញិ ញ ណេឡយ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ

មនរេសមរ
ិ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន យ៉ងេនះឯង ។

19 
 
៧

វ ិភងគវគគស ភេទទករតសុេត ភេទទករតភេ

[៩] អតីតំ ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទត
ិ ំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នីតិ ។

20 
 
 ៧

វ ិភងគវគគ ភេទទករតសូ ត ភពៃនបុគគលអនកមន តីមួយចេ មន

[៩] បុគល
គ មិនគបប ី េ ះ ល័យនូវបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត មិនគបប ី

បថន នូវបញចកន
ខ ជ
ធ អនគតេឡយ េ ពះបញចកន
ខ ធ ជ

អតីត បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ បញចកន
ខ ធ ជ

អនគត បញចកន
ខ េធ នះ ក៏មនទន
ិ ់មកដល់ មួយេទ ត បុគល
គ

ពិចរ េឃញចបស់នូវធម៌ជបចុ បបន

ច ន កុ ងទ
ន ីេនះ ៗ

បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់នូវ ពះនិពន ែដលមនរេសម-
ិ

រ មនិងមនកេ
ិ មកេហយ គបបចេ
ី មនផលសមបត
 ិ ែដល

ជ ម ៍ របស់ ពះនិពនេនះឲយេរ យ
រមណ ៗ ឯករពយយមជ

េ គ ងដុតកិេលស បុគល
គ គួរែតេធក
 ុ ងៃថ
ន េង នះឯង អក
ន ច

ដង
ឹ ថេសចកី ប់នឹងមនកុ ងៃថ
ន ែង សកបន េ ពះថករត-

ទល់របស់េយងចេំ ពះមចុ ច ែដលមនេសនដ៏េ ចនេនះ

 មន
ិ

មនេ ះេឡយ អក ង ់ទុកេខ ហយ

ន បជែញ ដលសប ែតងេ

បុ គ គលែដលមនវ ិ រធម ៌យ៉ ងេនះ មនពយយមដុ ត កេម

កេលស
ិ ជអក
ន មិនខិល
ជ ចអូស អស់ៃថន
ង ិ ងយប់េនះឯង ថ

ជអក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន ។

21 
 
៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកៈ

ភេទទករតស េ ភិកខេវ ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច

េទសិស មីតិ ។ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច

វុតនិ ។ ឥទមេ ច ភគ អតមន េត ភក

ិ ូខ ភ-

គវេ ភសិតំ អភិននទុនិ ។

ភេទទករតសុតំ បឋមំ និដិតំ ។

22 
 
 ៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ
មន លភិ កុ ខ ទ ង យ តថគតនឹ ងស ំែដងនូ វឧេទ ស
ទ គឺ មត ិ កនិ ងវ ភង
ិ គ

គភជន
ឺ ីយ របស់បុគល
គ អក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន
 ដល់អក ំ
ន ទង យ ។

ពកយ ែដលតថគតេពលេហយ េ យ បករដូេចះ

ន ពកយេនះ

តថគតេពលសេំ េហតុេនះឯង ។ លុះ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់

ភសិតេនះចប់េហយ ពួកភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះក ៏មនចិតេ តកអរ រក
ី យនឹង

ភសិត របស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ភេទទករតសូ តទី ១ ។

23 
 
 ទុតិយំ ននទភេទទករតសុតំ

[១០] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ េតន េខ បន សមេយន យ ម -

នេនទ ឧប ន យំ ភិកូ ខ ធមមិយ កថយ

សនទេស តិ សមទេបតិ សមុ េតេជតិ សមបហំ េសតិ

ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច ភសតិ ។

[១១] អថេខ ភគ យណសមយំ បដិ-

ស ន វុដិេ េយនុ ប ន េតនុ បសង កមិ

ឧបសង កមិ បញញេត សេន និសីទិ ។ និសជជ

េខ ភគ ភិកូ ខ មេនសិ េក នុ េខ

ភិកខេវ ឧប ន យំ ភិកូ ខ ធមមិយ កថយ

សនទេស សិ សមទេបសិ សមុ េតេជសិ សមប-

ហំ េសស ិ ភេទទ ក រត ស ឧេទទ ស ញច វ ភងគ

ិ ញច

អភសីតិ ។ យ ម ភេន នេនទ

24 
 
 ននទភេទទករតសូ ត ទី ២

[១០] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី េទ ប

កង វតីថ ។ ក៏សម័យេនះឯង ពះ ននម

ទ ន យុ បនពនយល់

ំ ួ កភក
ែណនព ិ ុខ ឲយកន់យក ឲយ ច ន ឲយរក
ី យ េ យធមីកថ
ម

កុ ងឧប
ន ន េហយសែំ ដងនូវឧេទស
ទ គមត
ឺ ិក និងវភង
ិ គ

គភជន
ឺ ីយ របស់បុគល
គ ែដលមន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម ។

[១១] គេនះឯង ពះមន ពះភគ ទង់េចញចកផល-

សមបតិកុ ង
ន យណសម័យ ចូលេទឯឧប ន លុះចូលេទ

ដល់េហយ ក៏គង់េល សនៈែដលេគ កលថយ ។ លុះ ពះមន

ពះភគ គង់េ សចេហយ េទប ស់េ ភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យថ មនលភិកុ ខ

ំ
ទង យ អក
ន ហ៎ ន ពនយល់ ំ ួ កភក
ែណនព ិ ុខ ឲយកន់យក ឲយ

ច ន ឲយរក
ី យ េ យធមីកថក
ម ុ ងឧប
ន ន េហយ

សែំ ដងនូវឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ ែដលមន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម ។

គំ ូ លថ
ពួកភិកុ ខ កបបងទ គ ៏ ច េ មន
បពិ ត ពះអងដ  ពះ ននម
ទ ន យុ

25 
 
១០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឧប ន យំ ភ ិ កខ ូ (១)
កថយំ សនទ-

េស សិ សមទេបសិ សមុ េតេជសិ សមបហំ េសសិ

ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច អភសីតិ ។

អថេខ ភគ យសមនំ ននទំ មេនសិ

យថកថំ បន តំ ននទ ភក
ិ ូខ ធមមិយ កថយ

សនទេស សិ សមទេបសិ សមុ េតេជសិ សមបហំ -

េសសិ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច អភសីតិ ។

[១២] ឯវ ំ េខ អហំ ភេន ភិកូ ខ ធមមិយ ក-

ថយ សនទេស មិ(២) សមទេបមិ សមុ េតេជមិ សមប-

ហំ េសមិ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច អភសឹ

អតីតំ ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

១ ម. ភិកូនំ
ខ ។ ២ ម. សនទេស សិ ។

26 
 
 ១០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េ កពនយល់ ំ ួ កភិកុ ខ
ែណនព ឲយកន់យក ឲយ ច ន ឲយរក
ី យ

េ យធមីកថ
ម កុ ងឧប
ន ន េហយសែំ ដងនូវឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ

របស់បុគល
គ អក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន ។ គេនះឯង ពះមន ពះភគ

ទង ់ ស ់ នឹ ង ពះ នន ទ ម ន យុ ថ មន ល នន ទ ចុ ះអ ន ក ពនយល់

ំ ួ កភក
ែណនព ិ ុខ ឲយកន់យក ឲយ ច ន ឲយរក
ី យេ យធមកថ
ីម

េហយសែំ ដងនូវឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ អក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន


ដូចេមចខះ ។

[១២] ពះ គ ំ ូ លថ
ននទ កបបងទ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ខុ ំញ

គ នយល់
ពះអងព ំ ួ កភក
ែណនព ិ ុខ ឲយកន់យក ឲយ ច ន ឲយរក
ី យ

េ យធមីកថ
ម េហយសែំ ដងនូវឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ អក
ន មន

ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  យ៉ងេនះថ

បុគល
គ មន
ិ តវ េ ះ ល័យនូវបញចកន
ខ ធ ែដលកនងេទេហយ

េទ មិនគបប ី បថននូវបញចកន
ខ ែធ ដលជអនគតេឡយ េ ពះ

បញចកន
ខ ធ ជអតីត បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ

បញចកន
ខ ធ ជអនគត បញចកន
ខ េធ នះ ក៏មនទន
ិ ់មកដល់

27 
 
១១

វ ិភងគវគគស ននទភេទទករតសុេត អតី នគមនំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទិតំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចិកខ េត មុ នីតិ(១) ។

[១៣] កថញច វុេ អតីតំ អនគេមតិ ។

ឯវរូំ េប អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន អេ សឹ អតីតមទធននិ

តតថ ននទឹ សមនេនតិ ំ

ឯវសេញញ អេ សឹ

១ ម. ឥតិសេទទ នតថិ ។

28 
 
 ១១

វ ិភងគវគគ ននទភេទទករតសូ ត េសចកី េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត

បុគល
គ ពិចរ េឃញចបស់នូវធម៌ជបចុ បបន
ច ក
ន ុ ងទ
ន ី េនះ ៗ

បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់នូវ ពះនិពន ែដលមនរេសម-
ិ

រ ម មនបនកេ
ិ មកេនះេហ
 យ គបបចេ
ី មនន
 ូ វផលស-

មបតិ ែដលជ ម ៍ របស់ ពះនិពនេនះឲយេរ យ ៗ

រមណ ឯ

ករពយយមជេ គ ងដុតកិេលស គ គួរែតេធក

បុគល  ុ ងៃថ
ន េង នះ

ឯង អក
ន ចដឹងថ េសចកី ប់នឹងមនកុ ងៃថ
ន ែង សកបន

េ ពះថ ករតទល់របស់េយងចេំ ពះមចុ ច ែដលមនេសនដ៏

េ ចនេនះ
 មនមនេ
ិ ះេឡយ អក
ន បជស ង ់ទុកែខ តងេ
ញ ប

បុគល
គ ែដលមនវ ិ រធម៌យ៉ងេនះ មនពយយមដុតកេម

កិេលស មិនខិល
ជ ចអូស អស់ៃថន
ង ិ ងយប់េនះឯង ថជ

អក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន
 ។

[១៣] មនល វុេ បុគល

គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតត
ី

េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ ប ពឹតេទ មនូវត កុ ងរ
ន ូ បេនះថ ម

អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ប ពឹតេទ មនូវត កុ ង
ន

េវទនេនះថ ម អញមនេវទនយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត

ន ត
ី ប-

ពឹតេទ មនូវត កុ ងសញ

ន ញ េនះថ ម អញមនសញញយ៉ងេនះ

29 
 
១២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ សមនេនតិ ំ

ឯវសងខ េ

អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ សមនេនតិ

ឯវវំ ញ
ិ ញ េ អេ សឹ អតត
ី មទធននិ តតថ ននទឹ

សមនេនតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ អនគេមតិ ។

[១៤] កថញច វុេ អតីតំ ននគេមតិ ។

ឯវរូំ េប អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ

ននទឹ ន សមនេនតិ ំ
ឯវសេញញ អេ សឹ អតីត-

មទធននិ តតថ ននទឹ ន សមនេនតិ ំ

ឯវសងខ េ

អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន សមនេនតិ

ឯវវំ ញ
ិ ញ េ អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន

សមនេនតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ អតីតំ ននគេមតិ ។

30 
 
 ១២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ក ុ ន ងកលជអត ី ត ប ពឹ ត េទ មនូ វត ំ
ក ុ ន ងសងខ រទ ង យេនះ

ថ ម អញមនសងខរយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ប ពឹតេទ ម

នូវត កុ ងវ
ន ញិ ញ ណេនះថ ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ង
ន

កលជអតីត ។ មនល វុេ បុគល

គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ

ជអតីត យ៉ងេនះឯង ។

[១៤] មនល វុេ បុគល

គ មន
ិ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ ែដល

ជអតីត េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ មន
ិ ប ពឹតេទ មនូវត កុ ងរ
ន ូបេនះ

ថ ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី មន
ិ ប ពឹតេទ ម

នូវត កុ ងេវទនេនះថ
ន ម អញមនេវទនយ៉ងេនះ កុ ងកលជ
ន

អតត
ី មន
ិ ប ពឹតេទ ម នូវត កុ ងសញ
ន ញ េនះថ ម អញ

មនសញញយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី មន
ិ ប ពឹតេទ មនូវត

កុ ងសង
ន ំ
ខ រទង យេនះថ ម អញមនសងខរយ៉ងេនះ កុ ងកល
ន

ជអតីត មន
ិ ប ពឹតេទ មនូវត កុ ងវ
ន ញិ ញ ណេនះថ ម អញ

ិ ញ ណយ៉ងេនះ
មនវញ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ។ មនល វុេ បុគល
គ

មន
ិ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតត
ី យ៉ងេនះឯង ។

31 
 
១៣

វ ិភងគវគគស ននទភេទទករតសុេត អនគតំ នបបដិកងខ

[១៥] កថញច វុេ អនគតំ បដិកងខតិ ។

ឯវរូំ េប សយ
ិ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ សមន-

េនតិ ំ
ឯវេវទេន សិ យ ំ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ សយ
ិ ំ

។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ សិយំ ។ េប ។ ឯវវំ ញ
ិ ញ េ

សិ យ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ សមនេនតិ ។ ឯវ ំ

េខ វុេ អនគតំ បដិកងខតិ ។

[១៦] កថញច វុេ អនគតំ នបបដិកងខតិ ។

ឯវរូំ េប សិយំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ ន ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន សិ យ ំ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ សិ យ ំ

។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ សិ យ ំ ។ េប ។ ឯវវំ ញ
ិ ញ េ

សិ យ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ ន សមន-

េនតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ អនគតំ នបបដិកងខតិ ។

32 
 
 ១៣

វ ិភងគវគគ ននទភេទទករតសូ ត េសចកីមិន បថននូវបញចកខនធជអនគត

[១៥] មនល វុេ បុគល

គ បថននូវបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េត

ដូចេមច ។ បុគល
គ ប ពឹតេទ មនូវត កុ ងរ
ន ូបេនះថ សូមឲយ

ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអនគត
ន មនេវទនយ៉ងេនះ

។ េប ។ មនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។ មនសងខរយ៉ងេនះ ។ េប ។

ប ពឹតេទ មនូវត កុ ងវ
ន ញិ ញ ណេនះថ សូមឲយ ម អញ មន

ិ ញ ណយ៉ងេនះ
វញ កុ ងកលជអនគត
ន ។ មនល វុេ បុគល
គ

បថននូវបញចកន
ខ ែធ ដលជអនគត យ៉ងេនះឯង ។

[១៦] មនល វុេ បុគល

គ មន
ិ បថននូវបញចកន
ខ ធ ជអនគត

េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ មន
ិ ប ពឹតេទ មនូវត កុ ងរ
ន ូបេនះថ សូម

ឲយ ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអនគត
ន មនេវទនយ៉ង

េនះ ។ េប ។ មនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។ មនសងខរយ៉ងេនះ ។ េប ។

មិន ប ពឹតេទ មនូវត កុ ងវ

ន ញិ ញ ណេនះថ សូមឲយ ម អញមន

ិ ញ ណយ៉ងេនះ
វញ កុ ងកលជអនគត
ន ។ មនល វុេ បុគល
គ

មន
ិ បថននូវបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត យ៉ងេនះឯង ។

33 
 
១៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១៧] កថញច វុ េ បចចុ បបេនន សុ ធេមម សុ

សំ ហិរតិ ។ ឥធវុេ អស ុ ត បុ ថុជជេន អរយនំ

ិ អ-

ទស វ ី អរយធមម
ិ ស អេកវេទ
ិ អរយធេមម
ិ អវន
ិ េី

សបបុរ ិ នំ អទស វ ី សបបុរសធមម

ិ ស អេកវេទ
ិ

សបបុរសធេមម
ិ អវន
ិ េី រូបំ អតេ សមនុ បស តិ

រូបវនំ អ នំ អតនិ រូបំ រូបសមឹ អ នំ

េវទនំ ។ េប ។ សញញំ ។ េប ។ សងខេរ ។ េប ។

វញ
ិ ញ ណំ អតេ សមនុ បស តិ វញ
ិ ញ ណវនំ

អ នំ អតនិ វញ
ិ ញ ណំ វញ
ិ ញ ណសមឹ អ នំ ។

ឯវ ំ េខ វុេ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ សំ ហិរតិ ។

[១៨] កថញច វុេ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន

សំ ហិរតិ ។ ឥធវុេ សុ ត អរយស

ិ វេក អរ-ិ

យនំ ទស វ ី អរយធមម
ិ ស េកវេទ
ិ អរយ-
ិ

ធេមម សុ វន
ិ ីេ សបបុរ ិ នំ ទស វ ី សបបុរស-
ិ

ធមមស េកវេទ
ិ សបបុរសធេមម
ិ សុ វន
ិ េី ន

រូបំ អតេ សមនុ បស តិ ន រូបវនំ អ នំ

34 
 
 ១៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៧] មនល វុេ បុគល

គ រេសមរ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន

េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល វុេ បុថុជន
ជ កុ ងេ
ន កេនះ ជអក
ន មនបន
ិ ប់

មិនបនជួប បទះនឹងពួក ពះអរយៈ

ិ ន មិនយល់ធម៌
ជអក របស់ ពះអរយៈ
ិ

មនបន
ិ ត់កុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ មនបនជ
ិ ួ ប បទះ នឹងពួកសបបុរស

មនយល
ិ ់ ធម៌របស់សបបុរស មនបន
ិ ត់កុ ងធម
ន ៌របស់សបបុរស រែមង

ពិចរ េឃញនូវរូបថជខួ ន នូវខួ នថមនរូប នូវរូបថមនកុ ងខ

ន ួន

នូវខួ នថមនកុ ងរ
ន ូប នូវេវទន ។ េប ។ នូវសញញ ។ េប ។ នូវ

ំ
សងខរទង យ ។ េប ។ រែមងពិចរ េឃញនូវវញ
ិ ញ ណថជខួ ន

នូវខួ នថមនវញ
ិ ញណ នូវវញ
ិ ញ ណថមនកុ ងខ
ន ួន នូវខួ នថមនកុ ង
ន

វញ
ិ ញណ ។ មនល វុេ បុគល
គ រេសមរ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន

យ៉ងេនះឯង ។

[១៨] មនល វុេ បុគល

គ មនរេសមរ
ិ ម ន ួ កធម៌ជ
កុ ងព

បចុ បបន
ច ន េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល វុេ អរយ ័ ងេ
វកក ក
ិ ុន

េនះ ជអក
ន បន ប់ បនជួប បទះនឹងពួក ពះអរយៈ
ិ យល់ធម៌របស់

ពះអរយៈ
ិ បន ត់លកុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ ជអក
ន បនេឃញពួក

សបបុរស យល់ធម៌របស់សបបុរស បន ត់លកុ ងធម

ន ៌របស់សបបុរស

ម ិ នពិ ចរ េឃ ញនូ វ រូ ប ថខួ ន ម ិ នពិ ចរ េឃ ញនូ វ ខួ នថមនរូ ប

35 
 
១៥

វ ិភងគវគគស ននទភេទទករតសុេត ភេទទករតភេ

ន អតនិ រូបំ ន រូបសមឹ អ នំ ន

េវទនំ ។ េប ។ ន សញញំ ។ េប ។ ន សងខេរ

។ េប ។ ន វញ
ិ ញ ណំ អតេ សមនុ បស តិ

ន វញ
ិ ញ ណវនំ អ នំ ន អតនិ វញ
ិ ញ ណំ

ន វញ
ិ ញ ណសមឹ អ នំ ។ ឯវ ំ េខ វុេ

បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។

[១៩] អតីតំ ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

36 
 
 ១៥

វ ិភងគវគគ ននទភេទទករតសូ ត ភពៃនបុគគលអនកមន តីមួយចេ ម ន

មិនពិចរ េឃញនូវរូបថមនកុ ងខ
ន ួ ន មិនពិចរ េឃញនូវខួ នថមនកុ ង
ន

រូប មិនពិចរ េឃញនូវេវទន ។ េប ។ មិនពិចរ េឃញនូវសញញ

។ េប ។ មិនពិចរ ំ
េឃញនូវសងខរទង យ ។ េប ។ មិនពិចរ

េឃ ញនូ វ វ ញ
ិ ញ ណថជខួ ន ម ិ នពិ ចរ េឃ ញនូ វ ខួ នថមនវ ញ
ិ ញ ណ

ម ិ នពិ ចរ េឃ ញនូ វ វ ញ

ិ ញ ណថមនកុ ន ងខួ ន ម ិ នពិ ចរ េឃ ញនូ វ

ខួ នថមនកុ ងវ
ន ញិ ញ ណេឡយ ។ មនល វុេ បុគល
គ មនរេសមរ
ិ ម

ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន យ៉ងេនះឯង ។

[១៩] បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត មន
ិ

គបប ី បថននូវបញចកន
ខ ជ
ធ អនគតេទ េ ពះថបញចកន
ខ ធ

ជអតីត បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ បញចកន
ខ ធ

ជអនគត បញចកន
ខ េធ នះ ក៏មនទន
ិ ់មកដល់ មួយ

េទ ត បុគល
គ េឃញចបស់នូវធម៌ជបចុ បបន
ច ន កុ ងទ
ន ី

េនះ ៗ បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់នូវ ពះនិពនែដលមន
ិ

រេសមរ ម មនកេ
ិ មកេហយ គបបចេ
ី មនឲយេរ
 យ ៗ នូវ

ផលសមបតិ ែដលជ ម ៍ ៃន ពះនិពនេនះ

រមណ ឯករ

ពយយមជេ គ ងដុតកិេលស បុគល

គ គួរែតេធក
 ុ ងៃថ
ន េង នះឯង

37 
 
១៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទិតំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នីតិ ។

ឯវ ំ េខ អហំ ភេន ភិកូ ខ ធមមិយ កថយ

សនទេស សឹ សមទេបសឹ សមុ េតេជសឹ សមបហំ -

េសសឹ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច អភសិនិ ។

[២០] ធុ ធុ ននទ ធុ េខ តំ

ននទ ភិកខូ ធមមិយ កថយ សនទេស សិ សម-

ទេបសិ សមុ េតេជសិ សមបហំ េសសិ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច អភសិ

អតីតំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នត
ី ិ ។

38 
 
 ១៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

អ នក នឹ ងដ ឹ ង ថ េសចក ី ប ់ នឹ ងមនកុ ន ងៃថ ងែ ស កបន

េ ពះថ ករតទល់របស់េយង ចេំ ពះមចុ ែដលមនេសន

ច

េ ចនេនះ
 មនមនេ
ិ ះេឡយ មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតង

េ បុគល
គ ែដលមនវ ិ រធម៌យ៉ងេនះ មនពយយម

ដុតកេមកេលស
ិ ន មនខ
ជអក ិ ិល
ជ ចអូស អស់ៃថន
ង ិ ងយប់

េនះឯង ថជអក
ន មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  ។

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ខុ ំញ ពះអងប
គ នពនយល់ពួកភក
ិ ុ ឲយកន
ខ ់យក

ឲយ ច ន ឲយរក
ី យ េ យធមកថ
ីម េហយសែំ ដងនូវឧេទស
ទ

និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ ែដលមន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម យ៉ងេនះឯង ។

[២០] មនល ននទ បៃពេហយ បៃពេហយ មនល ននទ

ន បនពនយល់
អក ំ ួ កភក
ែណនព ិ ុខ ឲយកន់យក ឲយ ច ន ឲយរក
ី យ

េ យធមីកថ
ម េហយសែំ ដងនូវឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ ែដលមន

តីមួយដ៏ចេ មនថ

បុគល
គ មិនគបប ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ ែដលជអតីត

។ េប ។ មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប រែមងេ បុគល
គ េនះឯង ថ

ជអក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន ដូេចះ
ន េនះ តឹម តវេហយ ។

39 
 
១៧

វ ិភងគវគគស ននទភេទទករតសុេត អតី នគមនំ

[២១] កថញច ននទ អតីតំ អនគេមតិ ។ េប ។

ឯវ ំ េខ ននទ អតីតំ អនគេមតិ ។ កថញច ននទ

អតីតំ ននគេមតិ ។ េប ។ ឯវ ំ េខ ននទ អតីតំ

ននគេមតិ ។ កថញច ននទ អនគតំ បដិកងខតិ

។ េប ។ ឯវ ំ េខ ននទ អនគតំ បដិកងខតិ ។

កថញច ននទ អនគតំ នបបដិកងខតិ ។ េប ។ ឯវ ំ

េខ ននទ អនគតំ នបបដិកងខតិ ។ កថញច -

ននទ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ សំ ហិរតិ ។ េប ។ ឯវ ំ

េខ ននទ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ សំ ហិរតិ ។ ក-

ថញច ននទ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។ េប ។

ឯវ ំ េខ ននទ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។

40 
 
 ១៧

វ ិភងគវគគ ននទភេទទករតសូ ត េសចកី េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត

[២១] មនល ននទ បុគល

គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតត
ី

េតដ
 ូ ចេមច ។ េប ។ មនល ននទ បុគល
គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ

អតតយ
ី ៉ ងេនះឯង ។ មនល ននទ បុគល
គ មន
ិ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ

ជអតីត េតដូចេមច ។ េប ។ មនល ននទ បុគល

គ មិន េ ះ -

ល័យបញចកន ធ អតីតយ៉ងេនះឯង
ខ ជ ។ មនល ននទ បុគល
គ បថននូវ

បញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េតដ
 ូ ចេមច ។ េប ។ មនល ននទ បុគល
គ បថន

នូវបញចកន ធ អនគតយ៉ងេនះឯង
ខ ជ ។ មនល ននទ បុគល
គ មន
ិ បថន

នូវបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េតដូចេមច ។ េប ។ មនល ននទ បុគល
គ មន
ិ

បថននូវបញចកន ធ អនគតយ៉ងេនះឯង
ខ ជ ។ មនល ននទ បុគល
គ រេសម-

រ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន េតដូចេមច ។ េប ។ មនល ននទ បុគល
គ

រេសមរ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន

កុ ងព ច ន ៉ ងេនះឯង
យ ។ មនល ននទ បុគល
គ

មនរេសមរ
ិ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន េតដ
 ូ ចេមច ។ េប ។ មនល

ននទ បុគល
គ មិនរេសមរ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន ៉ ងេនះឯង
យ ។

41 
 
១៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២២] អតត
ី ំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចិកខេត មុ នីតិ ។

ឥទមេ ច ភគ អតមេន យ ម នេនទ

ភគវេ ភសិតំ អភិននទីតិ ។

ននទភេទទករតសុតំ ទុតិយំ និដិតំ ។

42 
 
 ១៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២២] បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ ជអតីត

។ េប ។ មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង ថ

ជអក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន ។

លុះ ពះមន ពះភគ ស់ភសិតេនះចប់េហយ ពះ ននទ

មន យុ ក៏មនចិតេ តកអរ រក
ី យ នឹងភសិតរបស់ ពះមន

ពះភគ ។

ចប់ ននទភេទទករតសូ ត ទី ២ ។

43 
 
 តតិ យំ ម កចចនភេទទករតសុតំ

[២៣] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

ជគេហ វហរត
ិ ិ តេបទ េម ។ អថេខ យ ម

សមិទធិ រតិយ បចចូសសមយំ បចចុ យ េយន

តេបេទ េតនុ បសង កមិ គ និ បរស

ិ ិញិ ច តុ ំ ។ ត-

េបេទ គ និ បរស
ិ ិញិ ច បចចុតរ ិ ឯកចវី េ

អ សិ គ និ បុ ពបយមេន(១) ។ អថេខ អញញ-

ត េទវ អភិកកនយ រតយ

ិ អភក
ិ កនវ េក-

វលកបប ំ តេបទំ ឱភេស េយនយ ម សមិទធិ

េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ ឯកមនំ អ សិ ។

[២៤] ឯកមនំ ឋិ េខ េទវ យ-

សមនំ សមទ
ិ ធឹ ឯតទេ ច ធេរសិ តំ ភិកុ ខ ភេទទ-

ករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច តិ ។ ន េខ អហំ

វុេ ធេរមិ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច

១ ម. សុកខបយមេន ។

44 
 
 ម កចចនភេទទករតសូ ត ទី ៣

[២៣] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះ

មន ពះភគ ទង់សេ មច ពះឥរយបថ

ិ កុ ងតេបទ
ន ម ជិត កង

ជ គះ
ឹ ។ គេនះឯង ពះសមទ
ិ ិមន
ធ យុ េ កកេឡងកុ ង
ន

បចូ សសម
ច ័យៃន តី េហយចូលេទរកសឹងេឈ
ទ ម ះតេបទ េដមបន
ី ឹង

ស បខួ ន ។ លុះចុះេទ ស បខួ នកុ ងស

ន ឹងេឈ
ទ ម ះតេបទេ សច

េហយ េ កក៏េឡងមកវញ
ិ មនែតចីវរមួយ ឈរ លខួ នឲយសួ ត
ង ។

គេនះឯង កល តីបឋមយមកនងេទេហយ មនេទវ មួយអងគ

ម ៏រុងេរ ង
មនរសីដ ញ ំ
ុ ងសឹងេឈ
ទ ំ ូ លឲយភឺ
ម ះតេបទទងម ង េហយ

ចូលេទរក ពះសមិទិមន
ធ យុ លុះចូលេទដល់េហយ េទបឈរកុ ង
ន

ទីសមគួរ ។

[២៤] លុះេទវ េនះ ឈរកុ ងទ

ន ីសមគួរេហយ បននិយយ

ិ ិ មន
នឹង ពះសមទ ធ យុយ៉ងេនះថ បពិ តភិកុ ខ េ ំ ូ វឧេទស
កចន ទ

និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ ែដលមន ី ួ យដ៏ចេ មនឬេទ
តម ។ មនល វុេ

ំ ូ វឧេទស
ម មិនចន ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ ែដលមន តីមួយដ៏ចេ មនេទ

45 
 
២០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តំ បនវុេ ធេរសិ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ -

ញច តិ ។ អហមប ិ េខ ភិកខុ ន ធេរមិ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច ធេរសិ បន តំ ភិកុ ខ ភេទទ-

ករតិេយ គថតិ ។ ន េខ អហំ វុេ ធេរមិ

ភេទទករតេិ យ គថ តំ បនវុេ ធេរសិ ភេទទ-

ករតេយ
ិ គថតិ ។ អហមប ិ េខ ភិកខុ ន ធេរមិ

ភេទទករតេិ យ គថ ឧគគ ហិ តំ ភិកុ ខ ភេទទ-

ករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច បរយបុ
ិ ហិ តំ

ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច ធេរហិ តំ

ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច អតថសញិ េ

ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទេ ច វភេង

ិ គ ច ទិ ពហម-

ចរយេកត
ិ ិ ។ ឥទមេ ច េទវ ឥទំ វ

តេតថវនរធយិ ។

[២៥] អថេខ យ ម សមិទធិ តស

រតយ
ិ អចចេយន េយន ភគ េតនុ បសង កមិ ឧប-

សង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ និសីទិ ។

46 
 
 ២០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល វុេ ចុះអក ំ ូ វឧេទស

ន ចន ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ ែដលមន តីមួយ

ដ៏ចេ មនឬេទ ។ បពិ តភិកុ ខ ខុ ំញ ពះករុ ក៏មិនចន

ំ ូ វឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ

របស់បុគល
គ ែដលមន តីមួយដ៏ចេ មនែដរ
 បពិ តភិកុ ខ ចុះេ ំ
កចគថ

មន តីមួយដ៏ចេ មនឬេទ ។ មនល វុេ ម មនច

ិ ំ
គថមន តី

មួយដ៏ចេ មនេទ
 មនល វុេ ចុះអក ំ
ន ចគថមន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម

ឬេទ ។ បពិ តភិកុ ខ ខុ ំញ ពះករុ ក៏មនច

ិ ំ
គថមន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម

ែដរ បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កេរ ន នូវឧេទស

ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ មន

ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កទេនញ
ទ នូវឧេទស ិ រគ បស់
ទ និងវភង

បុគល
គ មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម បពិ តភិកុ ខ ចូរេ ំ ុក
កចទ នូវឧេទស
ទ

ិ រគ បស់បុគល
និងវភង គ មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  បពិ តភិកុ ខ េ ពះឧេទស
ទ

ិ រគ បស់បុគល
និងវភង គ មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  ជធម៌ បកបេ យ បេយជន៍

េហយជខងេដមៃនមគគ ពហមចរយ ។ េទវ េនះ បនេពលពកយ

េនះ លុះេពលពកយេនះចប់េហយ ក៏បត់កុ ងទ

ន ីេនះេទ ។

[២៥] គេនះឯង ពះសមិទិមន

ធ យុ លុះកនង តីេនះ

េហយ ក៏ចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏

គ ំ េំ ពះ ពះមន ពះភគ
កបថយបងច រួចអងុ យ
គ កុ ងទ
ន ីសមគួរ ។

47 
 
២១

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ភគវនូបសងកមនំ

ឯកមនំ និសិេនន េខ យ ម សមិទធិ ភគវនំ

ឯតទេ ច ឥធហំ ភេន រតិយ បចចូសសមយំ

បចចុ យ េយន តេបេទ េតនុ បសង កមឹ គ និ

បរស
ិ ិញិ ច តុ ំ ។ តេបេទ គ និ បរស
ិ ិញិ ច បចចុតរ ិ

ឯកចីវេ អ សឹ គ និ បុ ពបយមេន ។ អ-

ថេខ ភេន អញញត េទវ អភិកកនយ រតយ

ិ

អភិកកនវ េកវលកបប ំ តេបទំ ឱភេស េយ-

នហំ េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ ឯកមនំ អ -

សិ ឯកមនំ ឋិ េខ េទវ មំ ឯតទេ ច

ធេរសិ តំ ភិកខុ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ -

ញច តិ ។ ឯវ ំ វុេត អហំ ភេន តំ េទវតំ ឯតទេ ចំ

ន េខ អហំ វុេ ធេរមិ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច តំ បនវុេ ធេរសិ

ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច តិ ។ អហមប ិ េខ

ភិកុ ខ ន ធេរមិ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច

48 
 
 ២១

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត ពះសមិទិធមន យុចូលេទរក ពះមន ពះភគ

លុះ ពះសមិទិ មន
ធ យុ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ បន កបបងគ ំ

ទូល ពះមន ពះភគយ៉ងេនះថ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ ខុ ំញ ពះអងគ

បនេ កកេឡ ងកុ ន ងបចូ ច សសម ័ យ ៃន ត ី កុ ន ងទី េនះ បនចូ ល េទឯស ឹ ទង

តេបទ េដមបន
ី ឹង ស បខួ ន ។ លុះបន ស បខួ នកុ ងស
ន ឹងតេបទ
ទ

េ សចេហយ ខុ ំញ ពះអងក
គ ៏េឡងមកវញ
ិ មនែតចីវរមួយ ឈរ ល

ខួ នឲយសួ ត
ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ កុ ង
ន គ តីបឋមយមកនង

េហយ មនេទវ មួយអងគ ម ៏រុងេរ ង

មនរសីដ ញ ំ
ុ ងសឹងតេបទឲយ
ទ

ភឺ ង េហយចូលេទរកខុ ំញ ពះអងគ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏ឈរ

កុ ងទ
ន ីសមគួរ លុះេទវ េនះ ឈរកុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ បននិយយ

នឹងខុ ំញ ពះអងដ
គ ូ េចះ
ន ថ បពិ តភិកុ ខ េ ំ ូ វឧេទស
កចន ទ និងវភង
ិ គ របស់

បុគល
គ មន ី ួ យដ៏ចេ មនឬេទ
តម ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ កល

េទវ េពលយ៉ ងេនះេហ យ ខុ ញំ ពះអង គបនេពលនឹ ងេទវ េនះដូ េច នះ

ថ មនល វុេ ម មនច

ិ នំ ូ វឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ មន -

ី ួ យដ៏ចេ មនេទ
តម មនល វុេ ចុះអក ំ ូ វឧេទស
ន ចន ទ និងវភង
ិ គ របស់

បុគល
គ មន ី ួ យដ៏ចេ មនឬេទ
តម ។ េទវ េនះតបថ បពិ តភិកុ ខ ខុ ំញ

ករុ ក៏មិនចន
ំ ូ វឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ របស់បុគល
គ មន ី ួ យដ៏ចេ មនែដរ
តម

49 
 
២២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ធេរសិ បន តំ ភិកុ ខ ភេទទករតិេយ គថតិ ។

ន េខ អហំ វុេ ធេរមិ ភេទទករតេិ យ គថ

តំ បនវុេ ធេរសិ ភេទទករតេិ យ គថតិ ។

អហមប ិ េខ ភិកុ ខ ន ធេរមិ ភេទទករតេិ យ គថ

ឧគគ ហិ តំ ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច

បរយបុ
ិ ហិ តំ ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទសញច

វភងគ
ិ ញច ធេរហិ តំ ភិកខុ ភេទទករតស ឧេទទសញច

វភងគ
ិ ញច អតថសញិ េ ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទេ

ច វភេង
ិ គ ច ទិ ពហមចរយេកត
ិ ិ ។ ឥទម-

េ ច ភេន េទវ ឥទំ វ តេតថវនរធយិ ។

ធុ េម ភេន ភគ ភេទទករតស ឧេទទសញច

វភងគ
ិ ញច េទេសតូតិ ។ េតនហិ ភិកខុ សុ ហិ

ធុ កំ មនសិកេ ហិ ភសស
ិ មីតិ ។ ឯវមភេនតិ

េខ យ ម សមិទធិ ភគវេ បចចេស សិ ។

50 
 
 ២២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បពិ តភិកុ ខ ចុះេ ំ ូ វគថមន

កចន តីមួយដ៏ចេ មនឬេទ ។ ខុ ំញ ពះ

អងត
គ បថ មនល វុេ ំ ូ វគថមន
ម មិនចន តីមួយដ៏ចេ មនេទ

មនល វុេ ចុះអក ំ ូ វគថមន

ន ចន តីមួយដ៏ចេ មនឬេទ ។ េទវ

តបថ បពិ តភិកុ ខ ំញ រុ

ខុ ក ក៏មិនច ំ នូវគថមន តីមួយដ៏ចេ មនែដរ

បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កេរ នយក នូវឧេទស ិ រគ បស់បុគល

ទ និងវភង គ មន តីមួយ

ដ៏ចេ មន
 បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កទេនញ
ទ នូវឧេទស ិ រគ បស់បុគល
ទ និងវភង គ មន

ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  បពិ តភិកុ ខ ចូរេ ំ ុក
កចទ នូវឧេទស ិ រគ បស់
ទ និងវភង

បុគល
គ មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម បពិ តភិកុ ខ េ ពះថឧេទស ិ រគ បស់
ទ និងវភង

បុគល
គ មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម ជធម៌ បកបេ យ បេយជន៍ ជខង

េដម
 ៃន ពហមចរយ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  េទវ េនះ បនេពល

ពកយេនះ លុះេពលពកយេនះចប់េហយ ក៏បត់កុ ងទ

ន ីេនះេទ ។ បពិ ត

គ ៏ ច េ មន
ពះអងដ  សូម ទង់ ពះេម េ បស សូម ពះអងគ ទង់សែំ ដង

នូវឧេទស ិ រគ បស់បុគល
ទ និងវភង គ មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  ដល់ខុ ំញ ពះអងគ ។

គ ៏ ទង់
ពះអងក ស់ថ មនលភក
ិ ុខ េបដ
 ូ េចនះ អក
ន ចូរ ប់ ចូរេធទ
 ុក

កុ ងច
ន ិតឲយ បៃពចុះ តថគតនឹងសែំ ដង បប់ ។ ពះសមទ
ិ ិមន
ធ យុ

បនទទួល ពះពុទដ
ធ ីកៃន ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

51 
 
២៣

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ភេទទករតភេ

[២៦] ភគ ឯតទេ ច

អតតំ
ី ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទិតំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នត
ី ិ ។

52 
 
 ២៣

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត ភពៃនបុគគលអនកមន តីមួយចេ ម ន

[២៦] ពះមន ពះភគ ទង់បន ស់គថេនះថ បុគល

គ

មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ ជអតីត មនគបប
ិ ី បថន

បញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េ ពះបញចកន
ខ ធ ជអតីត បញចកន
ខ េធ នះ

កនងហួសេទេហយ បញចកន
ខ ធ ជអនគត បញចកន
ខ េធ នះ

ក៏មនទន
ិ ់មកដល់ មួយេទ ត បុគល
គ េឃញចបស់

នូវធម៌ជបចុ បបន
ច ក
ន ុ ងទ
ន ីេនះ ៗ បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់នូវ

ពះនិពន ែដលមិនរេសមរ ម មនកេ

ិ មកេហយ គបប ី

ចេ មនឲយេរ
 យ ៗ នូវផលសមបតិ ែដលជ ម ៍
រមណ

របស់ ពះនិ ព នេនះ ឯករពយយមជេ គ ងដុ តនូ វកិេលស

បុគល
គ គួរែតេធក
 ុ ងៃថ
ន េង នះឯង អក
ន នឹងដឹងថ េសចកី

ប់នឹងមនកុ ងៃថ
ន ែង សកបន េ ពះថ ករតទល់របស់េយង

ចេំ ពះមចុ ច ែដលមនេសនេ ចនេនះ មនមនេ

ិ ះេឡយ

មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ ែដលមនវ ិ រធម៌យ៉ង

េនះ មនពយយមដុតកេមកិេលស មនខ

ិ ជ ចអូសអស់ៃថង
ិល

និងយប់េនះឯង ថជអក
ន មន ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  ។

53 
 
២៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឥទមេ ច ភគ ឥទំ វ ន សុ គេ ឧ យ-

សន វិ រំ បវស
ិ ិ ។

[២៧] អថេខ េតសំ ភិកូ ខ នំ អចិរបបកកនស

ភគវេ ឯតទេ សិ ឥទំ េខ េន វុេ ភគ

សងខិេតន ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ

ឧ យសន វិ រំ បវេិ

អតីតំ ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

54 
 
 ២៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពះមន ពះភគ បន ស់ភសិតេនះ លុះ ពះសុគត ស់ភ-

សិតេនះចប់េហយ ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ េហយចូលេទកន់វ ិ រ ។

[២៧] គេនះឯង កល ពះមន ពះភគ េច សេចញេទមន

ិ

៉ មន
យូរបុ ន ពួកភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ ក៏មនេសចកី តិះរះយ
ិ ៉ ងេនះថ មនល -

វុេ ំ
ទង យ ពះមន ពះភគ បនសែំ ដងឧេទស
ទ េនះឯង េ យ

ី ំ បញ
េសចកប មនទន
ិ ់ែចកេសចកេី យពិ រ ដល់េយងទង
ំ យ

េនេឡយ ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រ (ឧេទស
ទ េនះគ)ឺ

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត មនគបប
ិ ី

បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េ ពះថ បញចកន
ខ ធ ជអតីត

បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ បញចកន
ខ ធ ជអន-

គត បញចកន
ខ េធ នះ ក៏មនទន
ិ ់មកដល់ មួយេទ ត បុគល
គ

ពិចរ េឃញចបស់ នូវធម៌ជបចុ បបន

ច ន កុ ងទ
ន ី

េនះ ៗ បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់នូវ ពះនិពន ែដលមន
ិ

រេសមរ ម មនកេ
ិ មកេហយ តវចេ មនឲយេរ យ ៗ នូវ

ផលសមបតិ ែដលជ ម ៍ របស់ ពះនិពនេនះ

រមណ ឯករ

ពយយមជេ គ ងដុតនូវកេលស
ិ គ គួរេធក
បុគល  ុ ងៃថ
ន េង នះឯង

55 
 
២៥

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ភិកូនំ

ខ បរ ិវ ិតកកនំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទិតំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នត
ី ិ

េក នុ េខ ឥមស ភគវ សងខិេតន ឧេទទ-

សស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ វ ិ ថ េរន អតថំ

វភេជយយត
ិ ិ ។ អថេខ េតសំ ភិកូ ខ នំ ឯតទេ សិ

អយំ េខ យ ម ម កចចេន សតថុ េចវ សំ -

វណិ េ សមភវេិ ច វញញ

ិ ូ នំ ស ពហមចរនំ
ី បេ តិ

ចយ ម ម កចចេន ឥមស ភគវ សងខិេត-

ន ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ

វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ

ិ ិ តុំ យននូន មយំ េយនយ ម ម-

កចចេន េតនុ បសង កេមយយម ឧបសង កមិ -

យសមនំ ម កចចនំ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយមតិ ។

56 
 
 ២៥

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត េសចកី តិះរ ិះៃនពួកភិកុខ

អក
ន នឹងដឹងថ េសចកី ប់ នឹងមនកុ ងៃថ
ន ែង សក

បន េ ពះថ ករតទល់របស់េយងចេំ ពះមចុ ច ែដល

មនេសនេ ចនេនះ មិនមនេ ះេឡយ មុនីជអក

ន

ង ់ទុកខ
សប ែតងេ បុគល
គ ែដលមនវ ិ រធម៌យ៉ងេនះ

មនពយយមដុ តកេម ក ិ េលស ជអ នក ម ិ នខ ិ ជល ចអូ ស

អស់ ៃ ថ ងនិ ងយប ់ េ នះឯង ថជអ នក មន ត ី មួ យ ចេ ម  ន

កលេប  ពះមន ពះភគ ទង ់ ស់ ស ំែ ដងនូ វឧេទ ស

ទ េនះេ យ

ី ំ បញ
េសចកប មនែចកេសចក
ិ េី យពិ រេហយ អក
ន គបបែចក
ី

េសចកេី យពិ របន ។ គេនះឯង ភក

ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ មនេសចកី

តះរ
ិ ះយ
ិ ៉ ងេនះថ ពះម កចចនៈមន យុេនះ ពះ ទង់

សរេសរផង ពួកស ពហមចរជអ

ី ក
ន េចះដឹងបនេលកតេមងផង
ក ពះ

ម កចចនៈមន យុ ំ
ចែចករែលក នូវេសចកៃនឧេទ
ី ស
ទ ែដល

ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងេ យសេងប

ខ មនបនែចករ
ិ ំ
ែលកេសចក ី

េ យពិ រេនះឲយពិ របនផង េបដ

 ូ េចនះ ំ ន ចូលេទ
គួរពួកេយងនគ

រក ពះម កចចនៈមន យុ លុះចូលេទដល់េហយ េយង

 តវសួរ

ី ុ ៎ះនឹង ពះកចចនៈមន
េសចកន យុ ។

57 
 
២៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៨] អថេខ េត ភិកូ ខ េយនយ ម ម-

កចចេន េតនុ បសង កមឹសុ ឧបសង កមិ -

យសម ម កចចេនន សទធឹ សេមមទឹសុ សេមម-

ទនីយំ កថំ ណីយំ វត

ី ិ េរ ឯកមនំ

និសីទឹសុ ។ ឯកមនំ និសិនន េខ េត ភិកូ ខ

យសមនំ ម កចចនំ ឯតទេ ចុ ំ ឥទំ េខ េន

វុេ កចចន ភគ សងខិេតន ឧេទទសំ ឧទិទសិ

វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ ឧ យសន វិ រំ បវេិ

អតីតំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចិកខេត មុ នីតិ

េតសេនន វុេ កចចន អមកំ អចិ-

របបកកនស ភគវេ ឯតទេ សិ ឥទំ េខ េន

វុេ ភគ សងខិេតន ឧេទទសំ ឧទទិសិ

វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ ឧ យសន វិ រំ បវេិ

58 
 
 ២៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៨] គេនះឯង ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏នគ
ំ ន ចូលេទរក ពះ

ម កចចនៈមន យុ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏ ក់ទក់សេំ ណះ

សំ លជមួយនឹង ពះម កចចនៈមន យុ លុះបញចប់ពកយ ក់ទក់

សេំ ណះសំ ល និងពកយគួរឲយរលឹកេហយ ក៏អងុ យក

គ ុ ងទ
ន ីសមគួរ ។

លុះភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ ក៏បននិយយនឹង ពះ

ម កចចនៈមន យុ យ៉ងេនះថ មនល វុេ កចចនៈ ពះមន

ពះភគ ទង់សែំ ដងនូវឧេទស

ទ េនះឯង េ យេសចកសេង
ី ប
ខ មនែចក
ិ

ំ
រែលកេសចក ីេ យពិ រ ដល់េយងទង
ំ យេនេឡយ េហយ ទង់

ំ ី
េ កកអព សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រេទ (ឧេទស
ទ េនះគ)ឺ

បុគល
គ មិនគបប ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត ។ េប ។

មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង ថជអក
ន មន

ី ួ យដ៏ចេ មន
តម 

មនល វុេ កចចនៈ កល ពះមនបុណយ េសចេចញេទមិនយូរ

៉ មន
បុ ន ំញ ងេនះ
ពួកេយងខុ ទ ំ ក៏មនេសចកី តិះរះយ
ិ ៉ ងេនះថ មនល វុ-

េ ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងនូវឧេទស

ទ េនះឯង េ យេសចកី

សេងប
ខ មនបនែចកេសចក
ិ េី យពិ រ ដល់េយងទង
ំ យេនេឡយ

េហយ ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រេទ (ឧេទស
ទ េនះគ)ឺ

59 
 
២៧

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ម កចចនូបសងកមនំ

អតីតំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នីតិ

េក នុ េខ ឥមស ភគវេ សងខិេតន

ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ វិ ថ -

េរន អតថំ អវភេជយយត

ិ ិ េតសេនន វុេ កចចន

អមកំ ឯតទេ សិ អយំ េខ យ ម ម -

កចចេន សតថុ េចវ សំ វណិ េ សមភវេិ ច

វញញ
ិ ូ នំ ស ពហមចរនំ
ី បេ តិ ចយ ម ម កចច-

េន ឥមស ភគវ សងខិេតន ឧេទទសស ឧទទដ

ិ ស

វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ

ិ ិ តុំ យននូន មយំ េយនយ ម

ម កចច េន េតនុ បសង កេមយយម ឧបសង កម ិ

យសមនំ ម កចចនំ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយមតិ

វភជ
ិ យ ម ម កចចេនតិ ។

60 
 
 ២៧

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត ពួកភិកុចូ

ខ លេទរក ពះម កចចនៈ

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត ។ េប ។

មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង ថជអក
ន មន

ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  ។

ឧេទស
ទ េនះ េប ពះមនបុណយ ទង់សែំ ដងេ យេសចកីសេងប
ខ

មិនបនែចកេសចកីេ យពិ រ អក
ន ហ៎ ន គបបែចកេសចក
ី ីេ យ

ពិ របន មនល វុេ កចចនៈ ំញ ងេនះ

ពួកេយងខុ ទ ំ មនេសចកី

តះរ
ិ ះយ
ិ ៉ ងេនះថ ពះម កចចនៈមន យុេនះឯង ពះ ែតង

សរេសរផង ពួកស ពហមចរជអ

ី ន េចះដឹងបនេលកតេមងផង
ក ក ពះ

ម កចចនៈមន យុ ំ
ចែចករែលកេសចក ៃនឧេទ
ី ស
ទ ែដល ពះ

មន ពះភគ ទង់សែំ ដងេ យសេងប

ខ េនះ ឲយពិ របនផង េបដ
 ូ េចនះ

ំ ន ចូលេទរក ពះម
គួរែតេយងនគ កចចនៈមន យុ លុះចូលេទដល់

េហយ តវសួរេសចកីេនះ នឹង ពះម កចចនៈមន យុ សូមឲយ

ពះម កចចនៈមន យុ ែចកេសចកីឲយទន ។

61 
 
២៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៩] េសយយថបិ វុេ បុ រេិ រតថិេក

រគេវសី របរេយសនញច
ិ រមេន មហេ រុកខស

តិដេ រវេ អតិកកេមមវ មូលំ អតិកកមម ខនធំ

ខប េស រំ បរេយស
ិ ិតពំ មេញញយយ ឯវ ំ

សមបទមិទំ យសមននំ សតថរ ិ សមមុខីភេូ ត តំ

ភគវនំ អតិសិ (១)

អេម ឯតមតថំ បដិបុចឆិតពំ មញញថ(២)

េ វុេ ភគ ជនំ ជនតិ បស ំ បស តិ

ចកខុ ភូេ ញណភូេ ធមមភេូ ពហមភេូ វ

បវ អតថស និេនន អមតស ទ ធមមស មី

តថគេ េ េចវ បេនតស កេ អេ ស(៣)

ិ

យំ ភគវនំេយវ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយថ យថ េ

ភគ ពយកេរយយ តថ នំ ធេរយយថតិ ។ អទធវុេ

កចចន ភគ ជនំ ជនតិ បស ំ បស តិ ចកខុ ភូេ

ញណភូេ ធមមភេូ ពហមភេូ វ បវ

១ ម. អតិកកមិ ។ ២ ឱ. មេញញ ថ ។ ៣ ឱ. េ សិ ។

62 
 
 ២៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៩] ពះម កចចនៈេពលថ មនល វុេ បុរសអក

ន តវ

ករេ យខឹមេឈ ែសងរកខឹមេឈ ច់ែសងរកខឹមេឈ កល

េឈមនខឹមដុះ (េនមុខ) ក៏រលងគល

ំ ់ ំ
រលងេដម ំ ល់
េហយសគ

រកខឹមឯែមកនិងសនឹ កវញ
ិ មនឧបមយ៉ង មិញ េសចកេនះ
ី ក៏

មនឧបេមយយយ៉ងេនះែដរ ពះ ន ី ចេំ ពះមុខ

េនកុ ងទ របស់

េ កមន ំ
យុទង យ ពួកេ ំ
ករលង ពះមន ពះភគេនះេហយ

ំ ល់េសចកែដល
សគ ី តវសួរេនះចេំ ពះខុ វំញ ញ
ិ មនល វុេ េ ពះ

ថ ពះមន ពះភគអងេគ នះ ទង់ ជបនូវធម៌ ែដលគួរ ជបបន

េឃញនូវធម៌ ែដលគួរេឃញបន ទង់មនបញញចកុ ខ មនញណ

ទង់មនធម៌ មនគុណដ៏ បេសរ ទង់កន់ធម៌ ប ពឹតធម៌ ពនយល់

េសចកី ទង់ បទននូវអមតៈ (និពន) ជមចស់ធម៌ ជ ពះតថគត

ឯកលដ៏សមគួរដល់ ប ន នុ៎ះ គកលេវ

ឺ ែដលអក ំ
ន ទង យ គួរែត

ី ុ ៎ះ
សួរេសចកន នឹង ពះមន ពះភគ េប ពះមន ពះភគ ទង់េ ះ យ

ដល់អក ំ
ន ទង យ យ៉ង ចូរអក ំ
ន ទង យ ំ ុ កេសចកេនះ
ចទ ី

យ៉ងេនះចុះ ។ មនល វុេ កចចនៈ ពះមន ពះភគ ពះអងគ ជប

នូវធម៌ ែដលគួរ ជប េឃញនូវធម៌ ែដលគួរេឃញ មនបញញចកុ ខ

មនញណ មនធម៌ មនគុណដ៏ បេសរ ទង់កន់ធម៌ ប ពឹតធម៌

63 
 
២៩

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ម កចចនបសំសនំ

អតថស នេិ នន អមតស ទ ធមមស មី

តថគេ េ េចវ បេនតស កេ អ-

េ សិ យំ ភគវនំេយវ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយម

យថ េន ភគ ពយកេរយយ តថ នំ ធ-

េរយយម អបិចយ ម ម កចចេន សតថុ េចវ

សំ វណិ េ សមភវេិ ច ិ ូ នំ
វញញ ស ពហមចរនំ
ី ប-

េ តិ ចយ ម ម កចចេន ឥមស ភគវ

សងខិេតន ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវ-ិ

ភតស វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ

ិ ិ តុ ំ វភជ
ិ យ ម ម -

កចចេន អគរុករ ិ តិ ។ េតន វុេ សុ ថ

ធុ កំ មនសិកេ ថ ភសស
ិ មីតិ ។ ឯវមវុេ -

តិ េខ េត ភិកូ ខ យសមេ ម កចចនស

បចចេស សុំ ។

64 
 
 ២៩

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត េសចកីសរេសរ ពះម កចចនៈ

ពនយល់េសចកី បទនអមតៈ (និពន) ជមចស់ធម៌ ជ ពះតថគត ឯ

កលដ៏សមគួរដល់ ប ន នុ៎ះ គកលេវ

ឺ ំ
ែដលេយងទង យគួរែតសួរ

ី ុ ៎ះ
េសចកន នឹង ពះមន ពះភគ េប ពះមន ពះភគ ទង់េ ះ យដល់

ំ
េយងទង យ យ៉ង ំ
េយងទង យ គបបច ំ ុកេសចកីេនះ
ី ទ

យ៉ងេនះ ក៏ពិតែមនេហយ ែតថ ពះម កចចនៈមន យុ ពះ

ែតងសរេសរផង ពួកស ពហមចរប

ី ុ គល
គ ជអក
ន េចះដង
ឹ ែតងេលកតេមងផង
ក

មួយេទ ត ពះម កចចនៈមន យុ េ ក ចែចកេសចកៃនឧេទ

ី ស
ទ

ែដល ពះមន ពះភគ សែំ ដងេហយេ យេសចកសេង

ី បខ មនទន
ិ ់

ំ
ែចករែលកេសចក ីេ យពិ រេនះ ឲយពិ របនផង សូម ពះម -

កចចនៈមន យុ កុេំ ធឲយយ

 ឺតយូរេឡយ សូមែចកឲយទន ។ ពះម -

កចចនៈតបថ មនល វុេ េបដ

 ូ េចនះ េ ំ
កទង យចូរ ប់

ចូរេធទុកកុ ងច
ន ិតឲយ បៃពចុះ ំញ ឹ ងសែំ ដង បប់
ខុ ន ។ ពួកភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ

ក៏ទទួលពកយរបស់ ពះម កចចនៈមន យុថ ករុ វុេ ។

65 
 
៣០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣០] យ ម ម កចចេន ឯតទេ ច យំ

េខ េ វុេ ភគ សងខិេតន ឧេទទសំ ឧទទិសិ

វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ ឧ យសន វិ រំ បវេិ

អតត
ី ំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចិកខេត មុ នីតិ

ឥមស េខ អហំ វុេ ភគវ សងខិេតន

ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ ឯវ ំ

វ ិ ថ េរន អតថំ ជនមិ ។

[៣១] កថញច វុេ អតីតំ អនគេមតិ ។ ឥតិ

េម ចកខុ អេ សិ អតីតមទធនំ ឥតិ រូបតិ តតថ

ឆនទ គបបដិពទធំ េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ឆនទ គបបដិពទធ

វញ
ិ ញ ណស តទភិននទតិ តទភិននទេន អតីតំ អន-

គេមតិ ។ ឥតិ េម េ តំ អេ សិ អតីតមទធនំ

66 
 
 ៣០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣០] ពះម កចចនៈមន យុ បនេពលពកយេនះថ មនល

វុេ ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងនូវឧេទស

ទ ដល់អក ំ
ន ទង-

យ េ យេសចកីសេងប
ខ មិនទន់ែចកេសចកីេ យពិ រេនេឡយ

ប់ែត ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រ (ឧេទស
ទ េនះគឺ)

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត ។ េប ។

មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង ថជអក
ន មន

ី ួ យដ៏ចេ មន
តម  ។

មនល វុេ កល ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងនូវឧេទស

ទ េនះ

េ យសេងប
ខ មនបនែចកេសចក
ិ ឲយព
ី ិ រ ំញ ល់េសចកីពិ
ខុ យ រ

ដូចតេទេនះ ។

[៣១] មនល វុេ បុគល

គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតត
ី

េតដ
 ូ ចេមច ។ វញ
ិ ញណ រែមងជប់ចព
ំ ក់នឹងឆនទ គកុ ងចក
ន ុន
ខ ិ ងរូបេនះ

ថ ម អញ មនចកុ ខ កុ ងកលជអត
ន តដ
ី ូ េចះ
ន មនរូបដូេចះ
ន បុគល
គ

ែតងេ តកអរចេំ ពះចកុ ន

ខ ិ ងរូបេនះ ិ ញ ណជប់ចព
េ ពះវញ ំ ក់េ យឆនទ គ

គ េ តកអរចេំ ពះចកុ ន
កលបុគល ខ ិ ងរូបេនះ េឈមះថ េ ះ ល័យ

ចកុ ន
ខ ិ ងរូបជអតីត ។ ម អញ មនេ តៈ កុ ងកលជអត
ន តដ
ី ូ េចះ
ន

67 
 
៣១

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត អតី ននគមនំ

ឥតិ សទទតិ... ឥតិ េម ឃនំ អេ សិ អតត

ី -

មទធនំ ឥតិ គនធតិ... ឥតិ េម ជិ អេ សិ

អតីតមទធនំ ឥតិ រ តិ... ឥតិ េម កេយ អេ -

សិ អតីតមទធនំ ឥតិ េផដពតិ... ឥតិ េម មេន

អេ សិ អតីតមទធនំ ឥតិ ធមមតិ តតថ ឆនទ -

គបបដព
ិ ទធំ េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ឆនទ គបបដព
ិ ទធ

វញ
ិ ញ ណស តទភិននទតិ តទភន
ិ នទេន អតីតំ អន-

គេមតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ អតតំ

ី អនគេមតិ ។

[៣២] កថញច វុេ អតីតំ ននគេមតិ ។ ឥតិ

េម ចកខុ អេ សិ អតីតមទធនំ ឥតិ រូបតិ តតថ ន

ឆនទ គបបដិពទធំ េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ន ឆនទ គបបដិ-

ពទធ វញ
ិ ញ ណស ន តទភិននទតិ ន តទភិននទេន

អតីតំ ននគេមតិ ។ ឥតិ េម េ តំ អេ សិ

68 
 
 ៣១

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត េសចកី េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត

មនសេំ ឡងដូេចះ
ន ... ម អញ មនឃនៈ កុ ងកលជអត
ន ីតដូេចះ
ន

មនកិនដូេចះ
ន ... ម អញ មនជិ កុ ងកលជអត
ន តដ
ី ូ េចះ
ន មនរស

ដូេចះ
ន ... ម អញ មនកយ កុ ងកលជអត
ន ីតដូេចះ
ន មនេផដពៈ

ដូេចះ
ន ... ម អញ មនចត
ិ កុ ងកលជអត
ន ីតដូេចះ
ន ម ៍
មនធមមរមណ

ដូេចះ
ន វញ
ិ ញណ រែមងជប់ចព
ំ ក់នឹងឆនទ គ កុ ងច
ន ិតនិង ម ៍ េនះ
រមណ

ដូេចះ
ន គ រែមងេ តកអរចេំ ពះចិតនិង
បុគល ម ៍ េនះ
រមណ េ ពះវញ
ិ ញណ

ជប ់ ច ព
ំ ក ់ នឹ ងឆន ទ គ កលបុ គ គល េ តកអរច េំ ពះច ិ ត និ ង រម មណ៍ េនះ

េឈមះថេន េ ះ ល័យចត
ិ ម ៍ ជអតត
និងធមមរមណ ី ។ មនល

វុេ បុគល
គ េន េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតត
ី យ៉ងេនះឯង ។

[៣២] មនល វុេ បុគល

គ មន
ិ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ

អតត
ី េតដ
 ូ ចេមច ។ វញ
ិ ញ ណរែមងមនជប
ិ ់ចព
ំ ក់នឹងឆនទ គកុ ងចក
ន ុន
ខ ិ ងរូប

េនះថ ម អញ មនចកុ ខ កុ ងកលជអត

ន តដ
ី ូ េចះ
ន មនរូបដូេចះ
ន បុគល
គ

រែមងមិនេ តកអរចេំ ពះចកុ ន

ខ ិ ងរូបេនះ ិ ញ ណមិនបនជប់ចព
េ ពះវញ ំ ក់

នឹងឆនទ គ កលបុគល
គ មនេ
ិ តកអរចេំ ពះចកុ ន
ខ ិ ងរូបេនះ េឈមះថមន
ិ

បន េ ះ ល័យចកុ ន
ខ ិ ងរូបជអតីត ។ ម អញ មនេ តៈ កុ ង
ន

69 
 
៣២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អតីតមទធនំ ឥតិ សទទតិ... ឥតិ េម ឃនំ អេ សិ

អតីតមទធនំ ឥតិ គនធតិ... ឥតិ េម ជិ អេ សិ

អតីតមទធនំ ឥតិ រ តិ... ឥតិ េម កេយ អេ សិ

អតីតមទធនំ ឥតិ េផដពតិ... ឥតិ េម មេន អេ -

សិ អតីតមទធនំ ឥតិ ធមមតិ តតថ ន ឆនទ គបបដិពទធំ

េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ន ឆនទ គបបដិពទធ វញ
ិ ញ ណស

ន តទភិននទតិ ន តទភិននទេន អតីតំ ននគេម-

តិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ អតីតំ ននគេមតិ ។

[៣៣] កថញច វុេ អនគតំ បដិកងខតិ ។

ឥតិ េម ចកខុ សយ
ិ អនគតមទធនំ ឥតិ

រូបតិ អបបដិលទធស បដិ ភយ ចិតំ បណិទ-

ហតិ េចតេ បណិធនបបចចយ តទភិននទតិ

70 
 
 ៣២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

កលជអតីតដូេចះ
ន មនសេំ ឡងដូេចះ
ន ... ម អញ មនឃនៈកុ ង
ន

កលជអតីតដូេចះ
ន មនកិនដូេចះ
ន ... ម អញ មនជិ កុ ងកលជ
ន

អតតដ
ី ូ េចះ
ន មនរសដូេចះ
ន ... ម អញ មនកយ កុ ងកលជអត
ន ត
ី

ដូេចះ
ន មនេផដពៈដូេចះ
ន ... វញ
ិ ញណ រែមងមនជប
ិ ់ចព
ំ ក់េ យឆន-ទ

គ កុ ងច
ន ិតនិង ម ៍ េនះថ
រមណ ម អញ មនចិត កុ ងកលជអត
ន ត
ី

ដូេចះ
ន ម ៍ ដូេចះ
មនធមមរមណ ន បុគល
គ មនេ
ិ តកអរចេំ ពះចត ម ៍
ិ និងធមមរមណ

េនះ ិ ញ ណមិនជប់ចព
េ ពះវញ ំ កេ់ យឆនទ គ កលបុគល
គ មនេ
ិ តកអរ

ចេំ ពះចិត ម ៍ េនះ

និងធមមរមណ េឈមះថមន
ិ េ ះ ល័យចិតនិងធមម-

ម ៍ ជអតីត
រមណ ។ មនល វុេ បុគល
គ មិន េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ

ជអតីត យ៉ងេនះឯង ។

[៣៣] មនល វុេ គ បថននូវបញចកន

បុគល ខ ជ
ធ អនគត េត

ដូចេមច ។ បុគល
គ ក ់ ចត
តមល ិ េដម
 បករបនន
ី ូ វរបស់ែដលមិនទន់បនថ

កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ មនចកុ ដ
ខ ូ េចះ
ន មនរូបដូេចះ
ន

េ ពះករតម កល់ ចិ ត ជបច ័ចយ ំ

ន ឲយបុ គ គលេ តកអរច េំ ពះចកុ ខនិ ងរូ បេនះ

71 
 
៣៣

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត អនគតបបដិកងខ

តទភិននទេន អនគតំ បដិកងខតិ ។ ឥតិ េម

េ តំ សិ យ អនគតមទធនំ ឥតិ សទទតិ... ឥតិ

េម ឃនំ សយ
ិ អនគតមទធនំ ឥតិ គនធតិ... ឥតិ

េម ជិ សយ
ិ អនគតមទធនំ ឥតិ រ តិ... ឥតិ

េម កេយ សិ យ អនគតមទធនំ ឥតិ េផដព-

តិ... ឥតិ េម មេន សយ

ិ អនគតមទធនំ ឥតិ

ធមមតិ អបបដិលទធស បដិ ភយ ចិតំ បណិទ-

ហតិ េចតេ បណិធនបបចចយ តទភន

ិ នទតិ តទ-

ភិននទេន អនគតំ បដិកងខតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ

អនគតំ បដិកងខតិ ។

72 
 
 ៣៣

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត េសចកី បថននូវបញចកខនធជអនគត

កលបុ គ គលេ តកអរច េំ ពះចកុ ខនិ ងរូ បេនះ េឈម ះថ បថន នូ វចកុ ខនិ ងរូ ប

ជអនគត ។ កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ មនេ តៈ ដូេចះ
ន

មនសេំ ឡងដូេចះ
ន ... កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ មនឃនៈ

ដូេចះ
ន មនកិនដូេចះ
ន ... កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ មន

ជិ ដូេចះ
ន មនរសដូេចះ
ន ... កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ

មនកយដូេចះ
ន មនេផដពៈដូេចះ
ន ... បុគល ក ់ ចិត
គ តមល េដម
 បករបន
ី

ម ៍
នូវចិតនិងធមមរមណ ែដលមនទន
ិ ់បនថ កុ ងកលជអនគត
ន សូម

ឲយ ម អញ ិ ដូេចះ
មនចត ន ម ៍ ដូេចះ
មនធមមរមណ ន ក ់ ចត
េ ពះករតមល ិ

ជបច័យ
ច ំ
នឲយប គ េនះេ តកអរចេំ ពះចិតនិងធមមរមណ
ុ គល ម ៍ េនះ កល

បុ គ គលេ តកអរច េំ ពះចិត និ ងធមម រម មណ៍ េនះ េឈម ះថ បថន នូ វចិត និ ង

ម ៍ ជអនគត
ធមមរមណ ។ មនល វុេ បុគល
គ បថននូវបញចកន
ខ ជ
ធ

អនគត យ៉ងេនះឯង ។

73 
 
៣៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣៤] កថញច វុេ អនគតំ នបបដិកងខតិ ។

ឥតិ េម ចកខុ សិ យ អនគតមទធនំ ឥតិ រូបតិ

អបបដិលទធស បដិ ភយ ចិតំ ន បណិទហតិ

េចតេ អបណិធនបបចចយ ន តទភន

ិ នទតិ ន

តទភិននទេន អនគតំ នបបដិកងខតិ ។ ឥតិ

េម េ តំ សិយ អនគតមទធនំ ឥតិ សទទ-

តិ... ឥតិ េម ឃនំ សិ យ អនគតមទធនំ ឥតិ

គនធត.ិ .. ឥតិ េម ជិ សយ
ិ អនគតមទធនំ

ឥតិ រ តិ... ឥតិ េម កេយ សិ យ អនគត-

មទធនំ ឥតិ េផដពតិ... ឥតិ េម មេន សយ

ិ

អនគតមទធនំ ឥតិ ធមមតិ អបបដិលទធស បដិ-

ភយ ចិតំ ន បណិទហតិ េចតេ អប-

ណិធនបបចចយ ន តទភិននទតិ ន តទភិននទេន

អនគតំ នបបដិកងខតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ

អនគតំ នបបដិកងខតិ ។

74 
 
 ៣៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣៤] មនល វុេ បុគល

គ មន
ិ បថននូវបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េត

ដូចេមច ។ បុគល
គ មនបនតម
ិ ក ់ ចិត
ល េដម
 បករបនន
ី ូ វរបស់ែដលខួ ន

មិនទន់បនថ កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ មនចកុ ដ
ខ ូ េច ះ
ន

មនរូបដូេចះ
ន េ ពះករមនបនតម
ិ ក ់ ចិតជបច័យ
ល ច ំ
នឲយបុ គល
គ ែលង

េ តកអរចេំ ពះចកុ ន
ខ ិ ងរូបេនះ គ ែលងេ តកអរចេំ ពះចកុ ន
កលបុគល ខ ិ ងរូប

េនះ េឈមះថមិន បថននូវចកុ ន

ខ ិ ងរូបជអនគត ។ កុ ងកលជអនគត
ន

សូមឲយ ម អញ មនេ តៈដូេចះ

ន មនសេំ ឡងដូេចះ
ន ... កុ ងកល
ន

ជអនគត សូមឲយ ម អញ មនឃនៈដូេចះ

ន មនកិនដូេចះ
ន ... កុ ង
ន

កលជអនគត សូមឲយ ម អញ មនជិ ដូេចះ

ន មនរសដូេចះ
ន ...

កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ មនកយដូេចះ
ន មនេផដពៈ

ដូេចះ
ន ... បុគល
គ មនបនតម
ិ ក ់ ចិតទុក
ល េដម
 បករបនន
ី ម ៍
ូ វចិតនិងធមមរមណ

ែដលមនទន
ិ ់បនថ កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញ មនចិត

ដូេចះ
ន ម ៍ ដូេចះ
មនធមមរមណ ន េ ពះករមនបនតម
ិ ក ់ ចិតទុកជបច័យ
ល ច

ំ
នឲយប គ ែលងេ តកអរចេំ ពះចត
ុ គល ម ៍ េនះ
ិ និងធមមរមណ កលបុគល
គ ែលង

េ តកអរចេំ ពះចិតនិងធមមរមណ
ម ៍ េនះ េឈមះថមិន បថននូវចិតនិងធមម-

ម ៍ ជអនគត
រមណ ។ មនល វុេ បុគល
គ មន
ិ បថននូវបញចកន
ខ ជ
ធ

អនគត យ៉ងេនះឯង ។

75 
 
៣៥

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត បចចុបបននសំហិរ

[៣៥] កថញច វុេ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ សំ -

ហិរតិ ។ យញច វុេ ចកខុ េយ ច រូប ឧភយ-

េមតំ បចចុបបននំ តសមេឹ យវ បចចុបបេនន ឆនទ គបបដិពទធំ

េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ឆនទ គបបដិពទធ ិ ញ ណស
វញ

តទភិននទតិ តទភន
ិ នទេន បចចុបបេននសុ ធេមមសុ

សំ ហិរតិ ។ យញច វុេ េ តំ េយ ច សទទ...

យញច វុេ ឃនំ េយ ច គនធ... យ ចវុេ

ជិ េយ ច រ ... េយ ចវុេ កេយ េយ ច

េផដព... េយ ចវុេ មេន េយ ច ធមម ឧភ-

យេមតំ បចចុបបននំ តសមេឹ យវ បចចុបបេនន ឆនទ គបបដិ-

ពទធំ េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ឆនទ គបបដិពទធ វញ
ិ ញ ណស

តទភិននទតិ តទភិននទេន បចចុបបេននសុ ធេមមសុ សំ -

ហិរតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ

សំ ហិរតិ ។

76 
 
 ៣៥

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត េសចកីរេសមរ មកនុងពួកធម៌ជបចចុបបនន

[៣៥] មនល វុេ បុគល

គ រេសមរ ម ន ួ កធម៌ជ
កុ ងព

បចុ បបន
ច ន េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល វុេ ចកុ ន ំ
ខ ិ ងរូបទង ២ េនះ ជ

បចុ បបន
ច ន ិ ញ ណរែមងជប់ចព
វញ ំ ក់នឹងឆនទ គ កុ ងចក
ន ុន
ខ ិ ងរូបជបចុ បបន
ច ន

េនះឯង គ េ តកអរចេំ ពះចកុ ន

បុគល ខ ិ ងរូបេនះ ិ ញ ណជប់ចព
េ ពះវញ ំ ក់

នឹងឆនទ គ គ េ តកអរចេំ ពះចកុ ន

កលបុគល ខ ិ ងរូបេនះ េឈមះថរេសម-

រ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន ។ មនល វុេ តេច កនិងសេំ ឡង...

មនល វុេ ចមុះនិងកិន... មនល វុេ អ តនិងរស...

មនល វុេ កយនិងេផដពៈ... មនល វុេ ម ៍

ចិតនិងធមមរមណ

ំ
ទង ២ េនះ ជបចុ បបន
ច ន ិ ញ ណរែមងជប់ចព
វញ ំ ក់នឹងឆនទ គកុ ងច
ន ិតនិង

ធមម រម មណ៍ ជបចុ ចបបន នេនះឯង បុ គ គលរែមងេ តកអរច េំ ពះចិត និ ងធមម -

ម ៍ េនះ
រមណ ិ ញ ណជប់ចព
េ ពះវញ ំ ក់នឹងឆនទ គ កលបុគល
គ េ តកអរ

ច េំ ពះចិត និ ងធមម រម មណ៍ ជបចុ ចបបន នេនះ េឈម ះថរេសមរ មកុ នងពួ ក

ធម៌ជបចុ បបន
ច ន ។ មនល វុេ បុគល
គ រេសមរ ន ួ កធម៌ជ
មកុ ងព

បចុ បបន
ច ន យ៉ងេនះឯង ។

77 
 
៣៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣៦] កថញច វុេ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន

សំ ហិរតិ ។ យញច វុេ ចកខុ េយ ច រូប ឧភ-

យេមតំ បចចុបបននំ តសមេឹ យវ បចចុបបេនន ន ឆនទ -

គបបដព
ិ ទធំ េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ន ឆនទ គបបដិពទធ

វញ
ិ ញ ណស ន តទភិននទតិ ន តទភិននទេន បចចុបបេនន-

សុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។ យញច វុេ េ តំ

េយ ច សទទ... យញច វុេ ឃនំ េយ ច គនធ...

យ ចវុេ ជិ េយ ច រ ... េយ ចវុេ

កេយ េយ ច េផដព... េយ ចវុេ មេន េយ

ច ធមម ឧភយេមតំ បចចុបបននំ តសមេឹ យវ បចចុបបេនន

ន ឆនទ គបបដិពទធំ េ តិ វញ
ិ ញ ណំ ន ឆនទ -

គបបដព
ិ ទធ វញ
ិ ញ ណស ន តទភិននទតិ ន តទភិ-

ននទេន បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។ ឯវ ំ

េខ វុេ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។

78 
 
 ៣៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣៦] មនល វុេ បុគល

គ មិនរេសមរ ម ន ួ កធម៌ជ
កុ ងព

បចុ បបន
ច ន េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល វុេ ចកុ ន ំ
ខ ិ ងរូបទង ២ េនះ ជ

បចុ បបន
ច ន ិ ញ ណមិនជប់ចព
វញ ំ ក់នឹងឆនទ គ កុ ងចក
ន ខ ិ ងរូបជបចុ បបន
ុន ច ន

េនះឯង បុគល
គ មនេ
ិ តកអរចេំ ពះចកុ ន
ខ ិ ងរូបេនះ េ ពះវញ
ិ ញណ

មនជប
ិ ់ ចព
ំ ក់នឹងឆនទ គ កលបុគល
គ មនេ
ិ តកអរចេំ ពះចកុ ន
ខ ិ ងរូបេនះ

េឈមះថមនរេសមរ
ិ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន ។ មនល វុេ

តេច កនិងសេំ ឡង... មនល វុេ ចមុះនិងកិន... មនល វុេ

អ តនិងរស... មនល វុេ កយនិងេផដពៈ... មនល វុេ

ចត ម ៍ ទង
ិ និងធមមរមណ ំ ២ េនះ ជបចុ បបន
ច ន វញ
ិ ញ ណរែមងមនជប
ិ ់ចព
ំ ក់

នឹងឆនទ គ កុ ងច
ន ម ៍ ជបចុ បបន
ិតនិងធមមរមណ ច េន នះឯង បុគល
គ មនេ
ិ តកអរ

ច េំ ពះចិត និ ងធមម រម មណ៍ ជបចុ ចបបន នេនះ ិ ញ ណមិនជប់ច ព

េ ពះវ ញ ំ ក់

នឹងឆនទ គ កលបុគល
គ មនេ
ិ តកអរ ចេំ ពះចត ម ៍ េនះ
ិ និងធមមរមណ

េឈមះថមនរេសមរ
ិ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន ។ មនល វុេ

បុគល
គ មិនរេសមរ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន យ៉ងេនះឯង ។

79 
 
៣៧

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ភសិ ភិននទនំ

[៣៧] យំ េខ េ វុេ ភគ សងខិេតន

ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ ឧ -

យសន វិ រំ បវេិ

អតីតំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចកខ
ិ េត មុ នីតិ

ឥមស េខ អហំ វុេ ភគវ សងខិេតន

ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ ឯវ ំ

វ ិ ថ េរន អតថំ ជនមិ កងខមន ច បន តុ េម

យសមេន ភគវនំេយវ ឧបសង កមិ ឯតមតថំ ប-

ដិបុេចឆយយថ យថ េ ភគ ពយកេ តិ តថ

នំ ធេរយយថតិ ។

[៣៨] អថេខ េត ភិកូ ខ យសមេ ម -

កចចនស ភសត
ិ ំ អភិននទិ អនុ េមទិ ឧ -

យសន េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ ឧបសង ក-

មិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ នស

ិ ីទឹសុ ។

80 
 
 ៣៧

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

[៣៧] មនល វុេ តង់ែដល ពះមន ពះភគ ស់

ស ំែដងនូ វឧេទ ស
ទ េ យេសចក ីសេង ខប ំ
មិនបនែចករ ែលកេសចក ីេ យ

ពិ រ ដល់អក ំ
ន ទង យ េហយ ទង់េ កកអព
ំ ី សនៈ ចូលេទ

កន់វ ិ រ (ឧេទស
ទ េនះគ)ឺ

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត ។ េប ។

មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង ថជអក
ន

មន តីមួយដ៏ចេ មន

មនល វុេ ឧេទស

ទ ែដល ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងេ យ

សេងប
ខ មនបនែចកេសចក
ិ េី យពិ រេនះឯង ំញ ល់េសចកីេ
ខុ យ យ

ពិ រយ៉ងេនះ ែត បសិនេបេ កមន យុ បថន តវចូលេទ

គល់ ពះមន ពះភគ េហយសួរបញ ី ុ ៎ះ

ជ ក់េសចកន ំ ុក
េហយ តវចទ

េសចកេនះ
ី ំ ងែដល ពះមន ពះភគ ទង់េ
មទន ះ យ យ៉ង

េនះចុះ ។

[៣៨] គេនះឯង ពួកភក

ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏េ តកអរអនុេមទន

នឹ ងភសិ តរបស់ ពះម កចច នៈមន យុ ំ ី

េហ យេ កកអ ព សនៈ

ចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏ កបថយ

បងគ ំ ពះមន ពះភគ េហយអងុ យក

គ ុ ងទ
ន ី សមគួរ ។

81 
 
៣៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯកមនំ និសិនន េខ េត ភិកូ ខ ភគវនំ ឯតទេ -

ចុ ំ យំ េខ េន ភេន ភគ សងខិេតន ឧេទទសំ

ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ ឧ យសន

វិ រំ បវេិ

អតត
ី ំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចិកខ េត មុ នីតិ

េតសេនន ភេន អមកំ អចិរបបកកនស ភគវ-

េ ឯតទេ សិ ឥទំ េខ េន វុេ ភគ

សងខិេតន ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវ-ិ

ភជិ ឧ យសន វិ រំ បវេិ

82 
 
 ៣៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

លុះពួកភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ បន កបទូល ពះមន

ពះភគយ៉ងេនះថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ពះមន ពះភគ ទង់

ស់សែំ ដងនូវឧេទស
ទ េ យេសចកសេង
ី ប
ខ មនទន
ិ ់បនែចក

ំ
រ ែលកេសចក ីេ យពិ រេនេឡ យ េហ យ ទង់េ កកអ ព
ំ ី សនៈចូ ល

េទកន់វ ិ រេទ (ឧេទស

ទ េនះគឺ)

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត ។ េប ។

មុនីជអក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង ថជអក
ន មន

ី ួ យដ៏ចេ មន
តម 

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  កល ពះមន ពះភគ េសចេចញេទ

មនយ
ិ ូ របុ ៉នមន េយងខ ំញ ងេនះ
 ុទ ំ ក៏មនេសចកី តិះរះដ
ិ ូ េច ះ
ន ថ មនល

វុេ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់សែំ ដងនូវឧេទស

ទ េនះឯង េ យ

េសចកីសេងប
ខ មិនទន់ែចកេសចកីេ យពិ រេនេឡយ េហយ

ទង់េ កកអព
ំ ី សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រ (ឧេទស
ទ េនះគឺ)

83 
 
៣៩

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ភេទទករតគថ

អតីតំ ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទិតំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នីតិ

84 
 
 ៣៩

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត គថសំែដងអំពី តីមួយដ៏ចេ មន

បុគល
គ មិនគបប ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីតេទ មិនគបប ី

បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគតេទ េ ពះថ បញចកន
ខ ធ ជ

អតីត បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ បញចកន
ខ ធ

ជអនគត បញចកន
ខ េធ នះ មនទន
ិ ់មកដល់ មួយេទ ត

បុគល
គ េឃញចបស់នូវធម៌ជបចុ បបន
ច ក
ន ុ ងទ
ន ីេនះ ៗ បុគល
គ

េនះ លុះដឹងចបស់នូវ ពះនិពន ែដលមនរេសមរ

ិ ម

មនកេ
ិ មកេហយ តវចេ មនឲយេរ យ ៗ នូវផលសមបតិ

ែដលជ រម មណ៍ របស់ ពះនិ ព នេនះ ឯករពយយមដុ ត

កេមកេលស
ិ បុគល
គ គួរែតេធក
 ុ ងៃថ
ន េង នះឯង នរ នឹង

ដឹងថ េសចកី ប់នឹងមនកុ ងៃថ

ន ែង សកបន េ ពះថករ

តទល់របស់េយងចេំ ពះមចុ ច ែដលមនេសនេ ចនេនះ

 មន
ិ

មនេឡយ មុនីជអក ង ់ទុកខ

ន សប ែតងេ បុគល
គ ែដលមន

វិ រធម៌យ៉ងេនះ មនពយយមដុតកេមកិេលស ជអក

ន

មនខ
ិ ជ ចអូសអស់ៃថន
ិល ង ិ ងយប់េនះឯង ថជអក
ន មន តី

មួយដ៏ចេ មន
 ។

85 
 
៤០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េក នុ េខ ឥមស ភគវ សងខិេតន

ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ

វ ិ ថ េរន អតថំ វភេជយយត

ិ ិ េតសេនន ភេន អមកំ

ឯតទេ សិ អយំ េខ យ ម ម កចចេន

សតថុ េចវ សំ វណិ េ សមភវេិ ច វញញ

ិ ូ នំ ស ពហម-

ចរនំ
ី បេ តិ ចយ ម ម កចចេន ឥមស

ភគវ សងខិេតន ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ

អវភតស
ិ វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ
ិ ិ តុ ំ យននូន មយំ េយន-

យ ម ម កចចេន េតនុ បសង កេមយយម ឧបសង ក-

មិ យសមនំ ម កចចនំ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយ-

មតិ អថេខ មយំ ភេន េយនយ ម ម -

កចចេន េតនុ បសង កមិម ឧបសង កមិ យសមនំ

ម កចចនំ ឯតមតថំ បដិបុចឆិម េតសេនន ភេន -

យសម ម កចចេនន ឥេមហិ កេរហិ ឥេមហិ

បេទហិ ឥេមហិ ពយញជ េនហិ អេ ថ វភេ

ិ តិ ។

86 
 
 ៤០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

នរ ហ៎ ន គបបែចករ
ី ំ
ែលកេសចក ីៃនឧេទស
ទ ែដល ពះមន

ពះភគ ទង់ ស់សែំ ដងេ យសេងប

ខ ទង់មិនទន់ែចកេសចកី

េ យពិ រេនះ ឲយពិ របន គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ ខុ ំញ ពះអងគ

ំ
ទង យេនះ ក៏មនេសចកី តិះរះយ
ិ ៉ ងេនះថ ពះម កចចនៈមន

យុេនះឯង ពះ ែតងសរេសរផង ពួកស ពហច

ម រប
ី ុ គល
គ

ជអក ឹ ែតងេលកតេមងផង
ន េចះដង ក ពះម កចចនៈមន យុ ចែចក

េសចកៃនឧេទ
ី ស
ទ ែដល ពះមន ពះភគ ទង់ ស់សែំ ដង េ យ

សេងប
ខ មនទន
ិ ់ែចកេសចកេី យពិ រេនះ ឲយពិ របនផង េប

ដូេចនះ គួរពួកេយងចូលេទរក ពះម កចចនៈមន យុ លុះចូលេទ

ដល់េហយ ពួកេយងគបបស
ី ួ របញ ី ុ ៎ះ
ជ ក់េសចកន នឹង ពះម កចចនៈ

មន យុចុះ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  កលេបេហត
 ុ យ៉ងេនះ ពួក

ខុ ំញ ពះអងគ ក៏នគ
ំ ន ចូលេទរក ពះម កចចនៈមន យុ លុះចូលេទដល់

េហយ បនសួរបញជ ក់េសចកីនុះ

៎ នឹង ពះម កចចនៈមន យុ បពិ ត

គ ៏ ច េ មន
ពះអងដ  ពះម កចចនៈមន យុ ក៏បនែចកេសចកី េ យ

ំ
ករៈទ ង យេនះ េ ំ
យបទទ ង យេនះ េ យពយញជ នៈ

ំ
ទង យេនះ ដល់ពួកខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ងេនះ ។

87 
 
៤១

វ ិភងគវគគស កចចនភេទទករតសុេត ភសិ ភិននទនំ

[៣៩] បណិ េ ភិកខេវ ម កចចេន ម-

បេញញ ភិកខេវ ម កចចេន មេញច បិ ភិកខេវ

ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយថ អហមប ិ តំ ឯវេមវ ំ ពយក-

េរយយ ំ យថតំ ម កចចេនន ពយកតំ ឯេ េចវ

តស អេ ថ ឯវញច នំ ធេរថតិ ។ ឥទមេ ច ភគ

អតមន េត ភិកូ ខ ភគវេ ភសត

ិ ំ អភិននទុនិ ។

កចចនភេទទករតសុតំ តតិយំ និដិតំ ។

88 
 
 ៤១

វ ិភងគវគគ កចចនភេទទករតសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

[៣៩] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ម កចចនៈ ជបណិ ត មនល

ភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ម កចចនៈ មន បជញេ ចន មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ

បសិនេបអក ំ
ន ទង យ សួរបញជ ក់េសចកន
ី ុ ៎ះនឹងតថគត តថគតក៏

នឹងេ ះ យេសចកេនះ
ី ំ ង
មទន ែដលម កចចនៈេ ះ យ

យ៉ងេនះែដរ េសចកីៃនភសិតេនះ ដូេចនះែមនេហយ ចូរអក ំ

ន ទង-

យ ំ ុកយ៉ងេនះចុះ
ចទ ។ លុះ ពះមន ពះភគ ស់ភសិតេនះ

ចប់េហយ ពួកភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ ក៏មនចិតេ តកអរ រក
ី យ នឹងភសិត

របស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ កចចនភេទទករតសូ ត ទី ៣ ។

89 
 
 ចតុតំថ េ មសកងគិយសុតំ(១)

[៤០] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស េម ។

េតន េខ បន សមេយន យ ម េ មសកងគិ-

េយ សេកកសុ វហរត
ិ ិ កបល
ិ វតថុសមឹ នេិ គធ េម ។

អថេខ ចនទេន េទវបុ េ អភិកកនយ រតិយ

អភិកកនវេ េកវលកបប ំ នេិ គធ មំ ឱភេស

េយនយ ម េ មសកងគិេយ េតនុ បសង កមិ ឧប-

សង កមិ ឯកមនំ អ សិ ។

[៤១] ឯកមនំ ឋិេ េខ ចនទេន េទវបុ េ

យសមនំ េ មសកងគិយំ ឯតទេ ច ធេរសិ តំ

ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច តិ ។ ន

េខ អហំ វុេ ធេរមិ ភេទទករតស ឧេទទសញច

វភងគ
ិ ញច តំ បនវុេ ធេរសិ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច តិ ។ អហមប ិ េខ ភិកខុ ន ធេរមិ

ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច ធេរសិ តំ(១) ភិកុ ខ

១ ឱ. េ មសកងគិយភេទទករតសុតំ ។ ម. េ មសកងគិយេតថរស ភេទទករតសុតំ ។

២ ឱ. បន តំ ។

90 
 
 េ មសកងគិយសូ ត ទី ៤

[៤០] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ េសចគង់េនកុ ងវត

ន េជតពន ជ មរបស់អនថបណ
ិ ិ កេសដី

េទ ប កង វតីថ ។ សម័យេនះឯង ពះេ មសកងិយ

គ ៈមន យុ

េនកុ ងន
ន ិ េ គធ ម េទ ប កងកបិលព័សុ កុ ងែដនសក
ន ៈក ។

គេនះឯង េទវបុតេឈមះចនន
ទ ៈ នកល តបឋមយមកន
ី ង

េហយ ម ៏រុងេរ ង
មនរសីដ ញ ំ ិ េ គធ មទងម
ុ ងន ំ ូ លឲយរុងេរ ង បន

ចូលេទរក ពះេ មសកងិយ

គ ៈមន យុ លុះចូលេទដល់េហយ បន

ឋិតេនកុ ងទ
ន ីសមគួរ ។

[៤១] លុះចនន
ទ េទវបុត ឋិតេនកុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ បនេពល

ពកយេនះ នឹង ពះេ មសកងិយ

គ ៈមន យុថ បពិ តភិកុ ខ េ ក

ំ ូ វឧេទស
ចន ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតៈែដរឬេទ ។ ពះេ មសកងិយ
គ ៈតបថ

មនល វុេ ំ ូ វឧេទស

េយងមិនបនចន ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតៈេទ មនល

វុេ ចុះអក ំ ូ វឧេទស

ន ចន ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតៈឬ ។ បពិ តភិកុ ខ

ំញ ៏មនច
ខុ ក ិ ំ ូ វឧេទស
ន ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតៈែដរ បពិ តភក
ិ ុខ ចុះេ កច ំ

91 
 
៤៣

វ ិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត ភេទទករតិគថ

ភេទទករតិេយ គថតិ ។ ន េខ អហំ វុេ

ធេរមិ ភេទទករតិេយ គថ តំ បនវុេ ធ-

េរសិ ភេទទករតិេយ គថតិ ។ ធេរមិ េខ អហំ

ភិកុ ខ ភេទទករតិេយ គថតិ ។ យថកថំ បន

តំ វុេ ធេរសិ ភេទទករតេិ យ គថតិ ។

[៤២] ឯកមិទំ ភកខ

ិ ុ សមយំ ភគ េទេវសុ

វតឹេសសុ វហរត
ិ ិ បរចឆ
ិ តកមូេល បណុ កមពល-

សិ យំ ។ តត េខ ភគ េទ នំ វតឹ នំ

ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច អភសិ

អតត
ី ំ ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

92 
 
 ៤៣

វ ិភងគវគគ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត គថសំែដងពី តីមួយដ៏ចេ មន

នូវភេទក ំ
ទ រតិគថទង យឬ ។ មនល វុេ េយងម
 នច
ិ ំ នូវ

ភេទក ំ
ទ រតិគថទង យេទ មនល វុេ ចុះអក ំ ូ វភេទក
ន ចន ទ រតិគថ

ំ
ទង យឬ ។ បពិ តភិកុ ខ ំញ ភេទ
ខុ ច ំ ទ រតគថទ
ក ិ ំ
ង យ ។ មនល

វុេ ចុះអក ំ
ន ចភេទ ក ំ
ទ រតិគថទង យ េ យ បករដូចេមច ។

[៤២] បពិ តភិកុ ខ សម័យមួយ ពះមន ពះភគ េសចគង់

េនេលបណុ កមល
ព សិ េទ បេដម
 បរច
ិ ត
ឆ ក ពឹក កុ ង
ន ន វតង
ិ

េទវេ ក ។ គេនះ ពះមន ពះភគ បន ទង់ភសិតនូវឧេទស

ទ

ិ ៃគ នភេទក
និងវភង ទ រតៈ ដល់ពួកេទវ ន វតង
ិ ថ

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត មនគបប
ិ ី

បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េ ពះថ បញចកន
ខ ធ ជអតីត

បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ បញចកន
ខ ធ ជអន-

គត បញចកន
ខ េធ នះ ក៏មិនទន់មកដល់ មួយេទ ត បុគល
គ

េឃញចបស់នូវធម៌េកតេឡងចេំ ពះមុខកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ

93 
 
៤៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទិតំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នីតិ ។

[៤៣] ឯវ ំ េខ អហំ ភិកខុ ធេរមិ ភេទទករត-ិ

េយ គថ ឧគគ ហិ តំ ភិកុ ខ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច បរយបុ
ិ ហិ តំ ភិកុ ខ

ភេទទ ក រត ស ឧេទទ ស ញច វ ភងគ

ិ ញច ធេរហ ិ

94 
 
 ៤៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់នូវ ពះនិពន ែដលមនរេសម-
ិ

រ ម មនកេ
ិ មកេហយ តវចេ មនឲយេរ យ ៗ នូវផល-

សមបតិ ែដលជ ម ៍ របស់ ពះនិពនេនះ

រមណ ឯេសចកី

ពយយម បុគល
គ គួរេធក
 ុ ងៃថ
ន េង នះ នរ នឹងដង
ឹ ថ េសចកី

ប់នឹងមនកុ ងៃថ
ន ែង សកបន េ ពះថ ករតទល់របស់

េយងច
 េំ ពះមចុ ែដលមនេសនេ
ច ចន មនមនេឡ
ិ យ មុនីជ

អក ង ់ទុកខ
ន សប ែតងេ បុគល
គ អក
ន មនពយយម មនខ
ិ ិល
ជ

ំ
ចអូ សទ ងៃថ ំ
ងទ ងយប ់ េនេ យេសចក ីមិន បមទយ៉ ង

េនះ ថជអក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន ។

[៤៣] បពិ តភិកុ ខ ំញ ន

ខុ ច ំ ូ វភេទក
ទ រតគថទ
ិ ំ
ង យ េ យ

បករយ៉ងេនះឯង បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កេរ ននូវឧេទស

ទ និងវភង
ិ ៃគ ន

ទ រតិគថចុះ
ភេទក បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កទេនញ
ទ នូវឧេទស
ទ និងវភង
ិ ៃគ ន

ទ រតិគថចុះ
ភេទក បពិ តភិកុ ខ ចូរេ ំ ុកនូវឧេទស
កចទ ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទ-ទ

95 
 
៤៥

វ ិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត ភគវនូបសងកមនំ

តំ ភិកុ ខ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច អតថសញិ -

េ ភិកខុ ភេទទករតស ឧេទទេ ច វភេង

ិ គ ច

ទិ ពហមចរយេកត
ិ ិ ។ ឥទមេ ច ចនទេន េទវបុ េ

ឥទំ វ តេតថវនរធយិ ។

[៤៤] អថេខ យ ម េ មសកងគិេយ តស

រតយ
ិ អចចេយន េសនសនំ សំ េម បតចវរ
ី ំ

ទយ េយន វតថី េតន ចរកំ

ិ បកកមិ ។

អនុ បុេពន ចរកញច

ិ រមេន េយន វតថី េជតវនំ

អនថបិណិ កស េម េយន ភគ េតនុ បសង កមិ

ឧបសង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ នស

ិ ីទិ ។

ឯកមនំ និសេិ នន េខ យ ម េ មសកងគិ-

េយ ភគវនំ ឯតទេ ច ឯកមិទហំ ភេន សមយំ

សេកកសុ វហ
ិ មិ កបល
ិ វតថុសមឹ នេិ គធ េម

អថេខ ភេន អញញតេ េទវបុ េ អភិកកនយ

រតយ
ិ អភិកកនវេ េកវលកបប ំ នេិ គធ មំ

ឱភេស េយនហំ េតនុ បសង ម

ក ិ ឧបសង កម ិ

96 
 
 ៤៥

វ ិភងគវគគ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត ពះេ មសកងគិយៈចូលគល់ ពះមន ពះភគ

ករតិគថចុះ បពិ តភិកុ ខ េ ពះថ ឧេទស

ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតិគថ

ែដល បកបេ យ បេយជន៍ ចត់ទុកថ ជ ទិ ពហមចរយៈ

ិ ( ពហម-

ចរយៈខងេដ
ិ ម) ។ ចនន
ទ េទវបុ តបនេពលពកយេនះ លុះេពលពកយ

េនះចប់េហយ ក៏បត់កុ ងទ
ន ីេនះេទ ។

[៤៤] គេនះឯង ពះេ មសកងិយ

គ ៈមន យុ កល

កនង តីេនះេហយ េរ បចេំ សនសនៈ កន់ប តនិងចីវរ េហយ

េច សេទកន់ចរក
ិ កុ ង
ន កង វតីថ ។ កលេ ក ច់េទកន់

ចរកេ
ិ យលំ ប់ ក៏ចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ កុ ងវត
ន េជតពន

របស់អនថបណ
ិ ិ ក េទ ប កង វតីថ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏ កប

ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ រួចអងុ យក

គ ុ ងទ
ន ី សមគួរ ។ លុះ ពះេ ម-

សកងិយ
គ ៈមន យុ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ គំ ូល
បន កបបងទ

ពះមន ពះភគយ៉ងេនះថ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  សម័យមួយ

ខុ ំញ ពះអងេគ នកុ ងន
ន ិ េ គធ ម េទ ប កងកបលព
ិ ័សុ កុ ងែដនសក
ន ៈក

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  គេនះឯង នកល តបឋមយមកន
ី ង

េហយ មនេទវបុ តមួយអងគ ម ៏រុងេរ ង

មនរសីដ ញ ំ ិ េ គធ មទង
ុ ងន ំ

មូលឲយភឺចបស់ េហយចូលេទរកខុ ំញ ពះអងគ លុះចូលេទដល់េហយ

97 
 
៤៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯកមនំ អ សិ ឯកមនំ ឋិេ េខ ភេន េ េទ-

វបុ េ មំ ឯតទេ ច ធេរសិ តំ ភិកខុ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច តិ ឯវ ំ វុេត អហំ ភេន តំ េទវបុ តំ

ឯតទេ ចំ ន េខ អហំ វុេ ធេរមិ ភេទទក-

រតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច តំ បនវុេ ធេរសិ

ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច តិ អហមប ិ េខ

ភិកុ ខ ន ធេរមិ ភេទទករតស ឧេទទសញច វភងគ

ិ ញច

ធេរសិ បន តំ ភិកខុ ភេទទករតេយ

ិ គថតិ ន េខ

អហំ វុេ ធេរមិ ភេទទករតេិ យ គថ តំ ប-

នវុេ ធេរសិ ភេទទករតេិ យ គថតិ ធេរមិ េខ

អហំ ភិកុ ខ ភេទទករតេិ យ គថតិ យថកថំ បន

តំ វុេ ធេរសិ ភេទទករតេិ យ គថតិ ឯក-

មិទំ ភិកុ ខ សមយំ ភគ េទេវសុ វតេឹ សសុ វ-ិ

ហរតិ បរចឆ
ិ តកមូេល បណុ កមពលសិ យំ តត

េខ ភគ េទ នំ វតឹ នំ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច អភសិ

98 
 
 ៤៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េទបឋិតេនកុ ងទ
ន ី សមគួរ បពិ ត ពះអងគ លុះេទវបុ តេនះ ឋិតេន

កុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ េទបបនេពលពកយេនះនឹងខុ ំញ ពះអងគ យ៉ងេនះថ

បពិ តភិកុ ខ េ ំ ូ វឧេទស

កចន ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតៈឬេទ កលេទវបុ ត

េនះ សួរយ៉ងេនះេហយ បពិ ត ពះអងគ ខុ ំញ ពះអងប

គ នេពលនឹង

េទវបុ តេនះយ៉ងេនះថ មនល វុេ េយងម

 នច
ិ ំ ូ វឧេទស
ន ទ និងវភង
ិ គ

ៃនភេទក
ទ រតៈេទ មនល វុេ ចុះអក ំ ូ វឧេទស
ន ចន ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតៈឬ

បពិ តភិកុ ខ ំញ នច
ខុ ម ិ នំ ូ វឧេទស
ទ និងវភង ទ រតៈេទ
ិ ៃគ នភេទក បពិ តភិកុ ខ ចុះ

េ កច ំ នូវភេទក ំ
ទ រតិគថទង យឬ មនល វុេ េយងម
 ិន

ំ ូ វភេទក
ចន ទ រតគថទ
ិ ំ
ង យេទ មនល វុេ ចុះអក ំ ូ វភេទក
ន ចន ទ រតិ-

ំ
គថទង យឬ បពិ តភិកុ ខ ំញ ន
ខុ ច ំ ូ វភេទក
ទ រតគថទ
ិ ំ
ង យ មនល

វុេ ចុះអក ំ ូ វភេទក

ន ចន ំ
ទ រតិគថទង យ េ យ បករដូចេមច

បពិ តភិកុ ខ សម័យមួយ ពះមន ពះភគ េសចគង់េនេលបណុ -

កម ពល សិ េទ បេដ  ម បរ ច
ិ ឆត ក ពឹ ក កុ ន ង ន វត ិ ង េទវេ ក

គេនះ ពះមន ពះភគ បនភសិតនូវឧេទស

ទ និងវភង
ិ ៃគ នភេទក
ទ រតៈ

ដល់ពួកេទវ ន វតង
ិ ថ

99 
 
៤៧

វ ិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត ភគវេ បដិបុចឆនំ

អតីតំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចិកខេត មុ នីតិ

ឯវ ំ េខ អហំ ភិកុ ខ ធេរមិ ភេទទករតេិ យ

គថ ឧគគ ហិ តំ ភិកខុ ភេទទករតស ឧេទទសញច

វភងគ
ិ ញច បរយបុ
ិ ហិ តំ ភិកុ ខ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច ធេរហិ តំ ភិកុ ខ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច អតថសញិ េ ភិកុ ខ ភេទទករតស

ឧេទទេ ច វភេង
ិ គ ច ទិ ពហមចរយេកត
ិ ិ ។

ឥទមេ ច ភេន េ េទវបុ េ ឥទំ វ តេតថ-

វនរធយិ ធុ េម ភេន ភគ ភេទទករតស

ឧេទទសញច វភងគ
ិ ញច េទេសតូតិ ។

[៤៥] ជនសិ បន តំ ភិកុ ខ តំ េទវបុ តនិ ។

ន េខ អហំ ភេន ជនមិ តំ េទវបុ តនិ ។ ចនទេន

នេមេ ភិកុ ខ េទវបុ េ ចនទេន ភិកុ ខ េទវបុ េ

អដិក មនសក
ិ សពំ េចតេ សមននហ-

រិ ឱហិតេ េ ធមមំ សុ តិ េតនហិ ភិកុ ខ

100 
 
 ៤៧

វ ិភងគវគ្គ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត ពះមន ពះភគ ទង់សួរតប

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ធ ជអតីត ។ េប ។

មុនីែដលជអក ង ់រមងប់
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង ថជអក
ន

មន តីមួយដ៏ចេ មន ។

បពិ តភិកុ ខ ំញ ន
ខុ ច ំ ូ វភេទក
ទ រតគថទ
ិ ំ
ង យ េ យ បករយ៉ង

េនះ បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កេរ ន នូវឧេទស

ទ និងវភង
ិ គ ទ រតគថ
ៃនភេទក ិ

បពិ តភិកុ ខ ចូរេ កទេនញ

ទ នូវឧេទស
ទ និងវភង ទ រតគថ
ិ ៃគ នភេទក ិ បពិ ត

ភក
ិ ុខ ចូរេ ំ ុ កនូវឧេទស
កចទ ទ និងវភង
ិ គ ៃនភេទក
ទ រតិគថ បពិ តភក
ិ ុខ

េ ពះថ ឧេទស
ទ និងវភង
ិ គ ៃនភេទក
ទ រតិគថ បកបេ យ បេយជន៍

ចត់ថជ ទិ ពហមចរយៈ
ិ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ េទវបុ តេនះ

បនេពលពកយេនះ លុះេពលពកយេនះចប់េហយ ក៏បត់កុ ងទ

ន ី េនះ

េទ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  សូម ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងនូវឧេទស
ទ

និងវភង
ិ គ ទ រតគថ
ៃនភេទក ិ ដល់ខុ ំញ ពះអងឲ
គ យទន ។

[៤៥] ពះអងគ ទង់សួរថ មនលភក

ិ ុខ ចុះេ ក គ ល់េទវបុ ត

េនះឬេទ ។ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ ខុ ំញ ពះអងម
គ នបន
ិ គ ល់េទវបុ ត

េនះេទ ។ មនលភិកុ ខ េទវបុ តេនះេឈមះចនន

ទ ៈ មនលភិកុ ខ ចនន
ទ េទវ-

បុ ត បនេធឲយជក
 ់ចបស់ យកចត
ិ ទុក ក់ បមូលមកនូវធម៌ទងអស
ំ ់

េ យចិត េហយេផទ ងេ តប ទ បង ប់ធម៌ មនលភក

ិ ុខ េបដ
 ូ េចនះ

101 
 
៤៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សុ ហិ ធុ កំ មនសិកេ ហិ ភសស
ិ មីតិ ។

ឯវមភេនតិ េខ េ ភិកុ ខ (១) ភគវេ បចចេស សិ ។

[៤៦] ភគ ឯតទេ ច

អតតំ
ី ននគេមយយ

នបបដិកេងខ អនគតំ

យទតីតមបហីននំ

អបបតញច អនគតំ

បចចុបបននញច េយ ធមមំ

តតថ តតថ វបស

ិ តិ

អសំ ហិរ ំ អសងបប

ុក ំ

១ ឱ. ម. េខ យ ម េ មសកងគិេយតិ ទិស តិ ។

102 
 
 ៤៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ចូរអក
ន យកចត
ិ ទុក ក់ ប់ចុះ ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ ឲយ បៃពចុះ តថគត

នឹងសែំ ដង ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ ទទួល ពះពុទដ ី របស់ ពះមន ពះភគថ
ធ ក

ពះករុ ពះអងគ ។

[៤៦] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ យ៉ងេនះថ

បុគល
គ មនគបប
ិ ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត មនគបប
ិ ី

បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េ ពះថ បញចកន
ខ ធ ែដល

ជអតីត បញចកន
ខ េធ នះ កនងហួសេទេហយ បញចកន
ខ ធ

ែដលជអនគត បញចកន
ខ េធ នះ ក៏េនមិនទន់មក

ដល់ មួយេទ ត បុគល

គ េឃញចបស់នូវធម៌េកត


េឡងចេំ ពះមុខ កុ ងទ
ន ីេនះ ៗ បុគល
គ េនះ លុះដឹងចបស់

នូវ ពះនិពន ែដលមិនរេសមរ ម មនកេ

ិ មកេហយ

103 
 
៤៩

វ ិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត អតី នគមនំ

តំ វទ
ិ ធ មនុ ពហេយ

អេជជវ កិចចមតបប ំ

េក ជញញ មរណំ សុ េវ

ន ហិ េន សងគរេនន

ម េសេនន មចចុន

ឯវវំ ិ រម
ិ បឹ

អេ រតមតនទិតំ

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចក
ិ ខ េត មុ នត
ី ិ ។

[៤៧] កថញច ភកខ

ិ ុ អតីតំ អនគេមតិ ។

ឯវរូំ េប អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន អេ សឹ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ

អេ សឹ ។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ អេ សឹ ។ េប ។

ឯវវំ ញ
ិ ញ េ អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ

សមនេនតិ ។ ឯវ ំ េខ ភិកុ ខ អតីតំ អនគេមតិ ។

104 
 
 ៤៩

វ ិភងគវគគ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត ករ េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត

ចេ មនឲយេរ
 យ ៗ នូវផលសមបតិ ែដលជ ម ៍
រមណ របស់

ពះនិពនេនះ ឯេសចកពយយមគ
ី ួ រេធកុ ងៃថ
ន េង នះ នរ

នឹងដឹងថ េសចកី ប់នឹងមនកុ ងៃថ

ន ែង សកបន េ ពះថ

ករតទល់របស់េយង ចេំ ពះមចុ ច ែដលមនេសនេ ចន

 មន
ិ

មនេឡយ មុនីែដលជអក ង ់រមងប់

ន សប ែតងេ បុគល
គ អក
ន

មនពយយម មិនខិល ំ
ជ ចអូសទងៃថទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យ

ី ិន បមទយ៉ងេនះ
េសចកម ថជអក
ន មន ី ៏ចេ មន
តដ ។

[៤៧] មនលភក
ិ ុខ ចុះបុគល
គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតត
ី

េតដ
 ូ ចេមច ។ បុគល
គ េ ះ ល័យនូវតេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ ម

អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ម អញមនេវទនយ៉ងេនះ

។ េប ។ ម អញមនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។ ម អញមនសងខរ

យ៉ងេនះ ។ េប ។ បុគល
គ េ ះ ល័យនូវតេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ

ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ងកលជអត
ន ត
ី ។ មនលភក
ិ ុខ

បុគល
គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត យ៉ងេនះឯង ។

105 
 
៥០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៤៨] កថញច ភិកខុ អតីតំ ននគេមតិ ។ ឯវ-ំ

រូេប អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន អេ សឹ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ

អេ សឹ ។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ អេ សឹ ។ េប ។

ឯវវំ ញ
ិ ញ េ អេ សឹ អតីតមទធននិ តតថ ននទឹ ន

សមនេនតិ ។ ឯវ ំ េខ ភក
ិ ុខ អតីតំ ននគេមតិ ។

[៤៩] កថញច ភិកុ ខ អនគតំ បដិកងខតិ ។

ឯវរូំ េប សិយំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ សមន-

េនតិ ំ
ឯវេវទេន សិ យ ំ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ សយ
ិ ំ

។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ សិយំ ។ េប ។ ឯវវំ ញ
ិ ញ េ

សិយំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ សមនេនតិ ។

ឯវ ំ េខ ភិកុ ខ អនគតំ បដិកងខតិ ។

106 
 
 ៥០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៤៨] មនលភិកុ ខ ចុះបុគល

គ មិន េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត

េតដូចេមច ។ បុគល
គ មិន េ ះ ល័យនូវតេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ

ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអត
ន ីត ម អញមនេវទន

យ៉ងេនះ ។ េប ។ ម អញមនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។ ម

អញមនសងខរយ៉ងេនះ ។ េប ។ បុគល
គ មន
ិ េ ះ ល័យ នូវ

តេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ងកលជ
ន

អតត
ី ។ មនលភក
ិ ុខ បុគល
គ េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត យ៉ង

េនះឯង ។

[៤៩] មនលភក
ិ ុខ ចុះបុគល
គ បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េតដ
 ូច

េមច ។ បុគល
គ េ ះ ល័យនូវតេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ សូមឲយ

ម អញមនរូបយ៉ងេនះ កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញមន

េវទនយ៉ងេនះ ។ េប ។ សូមឲយ ម អញមនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។

សូមឲយ ម អញមនសងខរយ៉ងេនះ ។ េប ។ បុគល

គ េ ះ ល័យនូវ

តេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ សូមឲយ ិ ញ ណយ៉ងេនះ
ម អញមនវញ កុ ង
ន

កលជអនគត ។ មនលភក
ិ ុខ បុគល
គ បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត យ៉ង

េនះឯង ។

107 
 
៥១

វ ិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត បចចុបបននធមមសំហិរណំ

[៥០] កថញច ភិកុ ខ អនគតំ នបបដិកងខតិ ។

ឯវរូំ េប សិ យ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ ន ស-

មនេនតិ ំ
ឯវេវទេន សិយំ ។ េប ។ ំ
ឯវសេញញ

សិ យ ំ ។ េប ។ ំ
ឯវសងខ េ សិ យ ំ ។ េប ។ ឯវវំ ញ
ិ ញ -

េ សិ យ ំ អនគតមទធននិ តតថ ននទឹ ន សមន-

េនតិ ។ ឯវ ំ េខ ភិកុ ខ អនគតំ នបបដក

ិ ងខតិ ។

[៥១] កថញច ភិកុ ខ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ

សំ ហិរតិ ។ ឥធ ភិកខុ អស ុ ត បុ ថុជជេន អរ-ិ

យនំ អទស វ ី អរយធមម

ិ ស អេកវេទ
ិ អរយ-
ិ

ធេមម អវន
ិ េី សបបុរ ិ នំ អទស វ ី សបបុរស-
ិ

ធមមស អេកវេទ
ិ សបបុរសធេមម
ិ អវន
ិ ីេ រូបំ

អតេ សមនុ បស តិ រូបវនំ អ នំ អតនិ

រូបំ រូបសមឹ អ នំ េវទនំ ។ េប ។ សញញំ ។ េប ។

108 
 
 ៥១

វ ិភងគវគគ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត កររេសមរ មកនុងធម៌ជបចចុបបនន

[៥០] មនលភិកុ ខ ចុះបុគល

គ មិន បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត េតដូច

េមច ។ បុគល
គ មន
ិ េ ះ ល័យនូវតេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ កុ ងកល
ន

ជអនគត សូមឲយ ម អញមនរូបយ៉ងេនះ សូមឲយ ម អញមន

េវទនយ៉ងេនះ ។ េប ។ សូមឲយ ម អញមនសញញយ៉ងេនះ ។ េប ។

សូមឲយ ម អញមនសងខរយ៉ងេនះ ។ េប ។ បុគល

គ មិន េ ះ ល័យ

នូវតេ មកកុ ងទ
ន ីេនះ ៗ ថ កុ ងកលជអនគត
ន សូមឲយ ម អញមន

ិ ញ ណយ៉ងេនះ
វញ ។ មនលភក
ិ ុខ បុគល
គ មន
ិ បថនបញចកន
ខ ជ
ធ អនគត

យ៉ងេនះឯង ។

[៥១] មនលភក
ិ ុខ ចុះបុគល
គ រេសមរ ម ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
កុ ងព ច ន

េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុខ បុថុជន
ជ កុ ងេ
ន កេនះ ជអក
ន មនបន
ិ ប់

មនបនេឃ
ិ ញពួក ពះអរយៈ
ិ មនឈ
ិ សកុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ មនបន
ិ

ំ ុ ងធម
ទទួលែណនក ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ មនបនេឃ
ិ ញពួកសបបុរស មន
ិ

ឈសកុ ងធម
ន ៌របស់សបបុរស មនបនទទ
ិ ំ ុ ងធម
ួលែណនក ន ៌របស់សបបុរស

រែមងពិចរ េឃញរូបថជខួ ន េឃញខួ នថមនរូប េឃញរូបថមន

កុ ងខ ន ូប នូវេវទន ។ េប ។ នូវសញញ ។ េប ។
ន ួ ន ឬ េឃញខួ នថមនកុ ងរ

109 
 
៥២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សងខេរ ។ េប ។ វញ
ិ ញ ណំ អតេ សមនុ បស តិ

វញ
ិ ញ ណវនំ អ នំ អតនិ វញ
ិ ញ ណំ វញ
ិ ញ ណសមឹ

អ នំ ។ ឯវ ំ េខ ភិកខុ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ

សំ ហិរតិ ។

[៥២] កថញច ភិកុ ខ បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន

សំ ហិរតិ ។ ឥធ ភិកខុ សុ ត អរយស

ិ វេក អរយ-
ិ

នំ ទស វ ី អរយធមម
ិ ស េកវេទ
ិ អរយធេមម
ិ សុ វន
ិ ី-

េ សបបុរ ិ នំ ទស វ ី សបបុរសធមម
ិ ស េកវេទ
ិ

សបបុរសធេមម
ិ សុ វន
ិ េី ន រូបំ អតេ សមនុ បស តិ

ន រូបវនំ អ នំ ន អតនិ រូបំ ន រូបសមឹ

អ នំ ន េវទនំ ។ េប ។ ន សញញំ ។ េប ។ ន

សងខេរ ។ េប ។ ន វញ
ិ ញ ណំ អតេ សមនុ បស តិ

ន វញ
ិ ញ ណវនំ អ នំ ន អតនិ វញ
ិ ញ ណំ

ន វញ
ិ ញ ណសមឹ អ នំ ។ ឯវ ំ េខ ភិកខុ

បចចុបបេននសុ ធេមមសុ ន សំ ហិរតិ ។

110 
 
 ៥២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ
នូវសងខរទង យ ។ េប ។ ពិចរ េឃញនូវវញ
ិ ញ ណថជខួ ន

េឃញខួ នថមនវញ
ិ ញណ េឃញវញ
ិ ញ ណថមនកុ ងខ
ន ួន ឬេឃញខួ ន

ថមនកុ ងវ
ន ញិ ញណ ។ មនលភិកុ ខ បុគល
គ រេសមរ មកុ ងព
ន ួ កធម៌ជ

បចុ បបន
ច ន យ៉ងេនះឯង ។

[៥២] មនលភក
ិ ុខ ចុះបុគល
គ មិនរេសមរ ម ន ួ កធម៌ជ
កុ ងព

បចុ បបន
ច ន េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុខ អរយ ័ ង
វកក សនេនះ ជ
ិ ុន

អក
ន បន ប់ បនេឃញពួក ពះអរយៈ
ិ ជអក
ន ឈសកុ ងធម
ន ៌របស់ ពះ

អរយៈ
ិ ន ទទួលែណនេំ
ជអក យ បៃពកុ ងធម
ន ៌របស់ ពះអរយៈ
ិ ជអក
ន

េឃញពួកសបបុរស ជអក
ន ឈសកុ ងធម
ន ៌របស់សបបុរស ជអក
ន ទទួល

ែណន េំ យ បៃពកុ នងធម៌របស់ សបបុ រស មិនពិ ចរ េឃ ញនូ វរូ បថ

ជខួ ន មនេឃ
ិ ញខួ នថមនរូប មនេឃ
ិ ញរូបថមនកុ ងខ
ន ួន ឬមិន

េឃញខួ នថមនកុ ងរ
ន ូប មនេឃ
ិ ញេវទន ។ េប ។ មនេឃ
ិ ញសញញ

។ េប ។ ំ
មិនេឃញសងខរទង យ ។ េប ។ មនព
ិ ិ ចរ េឃញ

វញ
ិ ញ ណថជខួ ន មនេឃ
ិ ញខួ នថមនវញ
ិ ញណ មនេឃ
ិ ញវញ
ិ ញ ណថ

មនកុ ងខ
ន ួន ឬមនេឃ
ិ  ញខួ នថមនកុ ងវ
ន ញិ ញណ ។ មនលភក
ិ ុខ

បុគល
គ មនរេសមរ
ិ មកុ ងព
ន ួ កធម៌ជបចុ បបន
ច ន យ៉ងេនះឯង ។

111 
 
៥៣

វ ិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត ភសិ ភិននទនំ

[៥៣] អតីតំ ននគេមយយ ។ េប ។

តំ េវ ភេទទករេ តិ

សេន ចិកខេត មុ នីតិ ។

ឥទមេ ច ភគ អតមេន យ ម េ ម-

សកងគិេយ ភគវេ ភសត

ិ ំ អភិននទីតិ ។

េ មសកងគិយភេទទករតសុតំ ចតុតំថ និដិតំ ។

112 
 
 ៥៣

វ ិភងគវគគ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

[៥៣] បុគល
គ មិនគបប ី េ ះ ល័យបញចកន
ខ ជ
ធ អតីត

។ េប ។ មុនីជអក ង ់រមងប់
ន សប ែតងេ បុគល
គ េនះឯង

ថជអក
ន មន តីមួយដ៏ចេ មន ។

លុះ ពះមន ពះភគ បន ស់ ពះសូ តេនះចប់េហយ ពះ

េ មសកងិយ
គ ៈមន យុ ក៏មនចត
ិ េ តកអរ រក
ី យ នឹងភសិតរបស់

ពះមន ពះភគ ។

ចប់ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត ទី ៤ ។

113 
 
 ិ សុតំ
បញចមំ ចូ ឡកមមវភងគ

[៥៤] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ អថេខ សុ េភ មណេ េ េទយយបុ េ

េយន ភគ េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ ភគវ

សទធឹ សេមមទិ សេមមទនីយំ កថំ ណីយំ

វត
ី ិ េរ ឯកមនំ និសីទិ ។

[៥៥] ឯកមនំ និសិេនន េខ សុ េភ

មណេ េ េទយយបុ េ ភគវនំ ឯតទេ ច េក

នុ េខ េភ េគតម េហតុ េក បចច-

េយ េយន មនុ ស នំេយវ សតំ មនុ ស ភូ នំ

ទិស តិ ហីនបបណីត ទស
ិ និ េភ(១) េគតម

មនុ ស អបបយុ ក ទិស និ ទីឃយុ ក

ទិស និ ព ពធ ទិស និ អបបពធ ទិស និ

ទុ ព ទិស និ វណវេន ទិស និ អេបបសកខ

ទិស និ មេហសកខ ទិស និ អបបេភគ ទស

ិ និ

១ ឱ. ម. ហិ េភ ។

114 
 
 ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ទី ៥

[៥៤] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបណ
ិ ិ កេសដី េទ ប កង

វតីថ ។ គេនះឯង សុភមណព ជបុ តរបស់េ េទយយ ពហមណ៍

បនចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏េពល

ពកយសេំ ណះសំ ល នឹង ពះមន ពះភគ លុះបញចប់ពកយសេំ ណះ

សំ លនិងពកយគួររលឹកេហយ ក៏អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរ ។

[៥៥] លុះសុភមណព េ េទយយបុ ត អងុ យក

គ ុ ងទ
ន ីសមគួរ

េហយ គំ ូល ពះមន ពះភគ

បន កបបងទ យ៉ងេនះថ បពិ ត ពះ

េគតមដ៏ចេ មន អីហ៎ នជេហតុ ី ៎ នជបច័យ

អហ ច ំ
ែដលនឲយពួ កមនុស

កលេកតមកជមនុស មនេសចកេថកទបន
ី ព ់ខស
ិ ងខង ព ់ បកដេឡង

បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន េ ពះថ ំ

មនុស ទង យ មន យុខី

មន យុែវង មន ពធេ ចន មន ពធតិច មនសមបុរ កក់

មនសមបុរល មនសកត
ិ ូច ិ ំ
មនសកធ មនេភគសមបតត
ិ ិច

115 
 
៥៥

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត សុភមណវស យចនំ

ម េភគ ទិស និ នីចកុ លីន(១) ទិស និ ឧចច-

កុ លីន(២) ទិស និ អបបបញញ(៣) ទិស និ បញញវេន

េក នុ េខ េភ េគតម េហតុ េក បចចេយ

េយន មនុ ស នំេយវ សតំ មនុ ស ភូ នំ ទិស -

តិ ហីនបបណីត តិ ។

[៥៦] កមមស ក មណវ ស កមមទយ-

ទ កមមេយនី កមមពនធូ កមមបបដិសរ កមមំ

សេត វភជត
ិ ិ យទទ
ិ ំ ហីនបបណីត យតិ ។ ន

េខ អហំ ឥមស េភេ េគតមស សងខិេតន

ភសត
ិ ស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស
ិ វ ិ ថ េរន

អតថំ ជនមិ ធុ េម ភវ ំ េគតេម តថ ធមមំ

េទេសតុ យថហំ ឥមស េភេ េគតមស

សងខិេតន ភសត
ិ ស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស
ិ

វ ិ ថ េរន អតថំ ជេនយយនិ ។ េតនហិ មណវ

១ ម. នីចកុលិេន ។ ២ ម. ឧចចកុលិេន ។ ៣ ឱ. ម. ទុបបញញ ។

116 
 
 ៥៥

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ករនិមនរបស់សុភមណព

មនេភគសមបតិេ ចន មន តកូលទប ព ់

មន តកូលខស មន

បជញតិច មន បជញេ ចន បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន

 អីហ៎ ជ
ន េហតុ

អីហ៎ ជ
ន បច័យ
ច ំ
ែដលនឲយពួ កមនុស កលេកតមកជមនុស្ស មន

ព ់ ខស
េសចកីេថកទបនិងខង ព ់ បកដេឡង ។

[៥៦] មនលមណព ំ
សតទង យ ម របស់ខួ ន
មនកមជ

មនកមជ
ម ទយទ ម កេំ ណត
មនកមជ មនកមជ
ម េផពង មន

កមជ
ម េ គ ងរលឹក ំ
កមែម តងែចកសតទង យ េដមបឲយេថកទបន
ី ិង

ព ់ខស
ខង ព ់ ។ ខុ ំញ ពះអងម
គ ិនយល់េសចកីពិ រ របស់ភសិតសេងប
ខ េនះ

ែដល ពះេគតមដ ៏ចេ ម ន ម ិនទន ់ ែចកេសចក ីេ យពិ របនេឡ យ

សូម ពះេគតមជមចស់ ទង់សែំ ដងធម៌ ំ ងែដលខុ ំញ ពះអងគ

មទន នឹង

យល់ េសចក ី ពិ ររបស់ ភសិ តសេង ខប េនះ ែដល ពះេគតមដ ៏ ចេ ម ន

មនទន
ិ ់ែចកេសចកេី យពិ រឲយទន ។ មនលមណព េបដ
 ូ េចនះ

117 
 
៥៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សុ ហិ ធុ កំ មនសិកេ ហិ ភសស
ិ មីតិ ។

ឯវ ំ េភតិ េខ សុ េភ មណេ េ េទយយបុ េ

ភគវេ បចចេស សិ ។

[៥៧] ភគ ឯតទេ ច ឥធ មណវ ឯកេចច

ឥតថី បុ រេិ ប តិបតី េ តិ លុ េទទ

េ ហិតបណី ហតបបហេត នវិ េិ អទយបេនន

បណភូេតសុ ។ េ េតន កេមមន ឯវ ំ ស-

មេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស េភទ បរមមរ-

អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបជជតិ

េន េច កយស េភទ បរមមរ អបយំ

ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ

គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ អបបយុ េក

េ តិ ។ អបបយុ កសំ វតនក

ិ ឯ មណវ

បដិបទ យទទ
ិ ំ ប តិបតី េ តិ លុ េទទ

េ ហិតបណី ហតបបហេត នវិ េិ អទយបេនន

បណភូេតសុ ។

118 
 
 ៥៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ចូរអក
ន យកចិតទុក ក់ ប់ឲយ បៃពចុះ តថគតនឹងសែំ ដង ។ សុភ-

មណព េ េទយយបុ ត ធ ីករបស់ ពះមន ពះភគថ

ទទួល ពះពុទដ

ពះករុ ពះអងគ ។

[៥៧] ពះមន ពះភគ បន ស់យ៉ងេនះថ មនល

មណព សីឬបុរសពួកខះ កុ ងេ
ន កេនះ ន សមប់សត
ជអក ប ពឹត

កក់ មនៃដ ប ក់ ឈ ម ំ
ងេនកុ ងករេប
ន តេប ន និងករ

សមប់ មនដល
ិ ់ នូវេសចកី ណិតកុ ងព
ន ួ កសត ។ េ ពះអេំ ពេនះ

ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនសមទនយ៉ងេនះ បុគល

គ េនះ

លុះរ ំ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណត

តរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក បសិនេបរ ំ ងកយ បនទប់

ំ ី េសចកី
អព ប់េទ មនេទេក
ិ តកុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស

អសុរកយ នរកេទ េបបន

 តឡប់មកកន់ភពជមនុស កុ ងទ
ន ី ៗ

រែមងជអក
ន មន យុខី ។ មនលមណព គ សមប់សត
បុគល ជ

អក
ន ប ពឹត កក់ មនៃដ ប ក់ឈ ម ំ
ងេនកុ ងករេប
ន ត-

េប ន និងករសមប់ មនដល
ិ ់ នូវេសចកី ណិតកុ ងព
ន ួ កសត េនះ

េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដមបឲយមន
ី យុខី ។

119 
 
៥៧

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត ប តិបតវ ិរតិ

[៥៨] ឥធ បន មណវ ឯកេចច ឥតថី

បុ រេិ ប តិបតំ ប យ ប តិប

បដិវរេ
ិ េ តិ និហិតទេ និហិតសេ ថ លជជី

ទយបេនន សពបណភូតហិ នុ កមប ី វហរត

ិ ិ ។

េ េតន កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន

កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ

ឧបបជជតិ េន េច កយស េភទ បរមមរ

សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ

គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ ទីឃយុ េក

េ តិ ។ ទីឃយុ កសំ វតនិក ឯ មណវ បដិ-

បទ យទិទំ ប តិបតំ ប យ ប តិប

បដិវរេ
ិ េ តិ និហិតទេ និហិតសេ ថ លជជី

ទយបេនន សព បណភ ូត ហ ិ នុ កមប ី វ ហរត

ិ ិ ។

120 
 
 ៥៧

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ករេវ រចកប តិបត

[៥៨] មនលមណព មួយេទ ត សី ឬបុរសពួកខះ កុ ង

ន

េ កេនះ លះបង់ប តិបត េវ រ សឡះចកប តិបត មន

ំ ង
ដប ក់ចុះេហយ មនស ក់ចុះេហយ ជអក
ន មនេសចកេអ
ី ន

ខមស មនេសចកី ណិត សូរ អនុេ គះេ យ បេយជន៍ កុ ងព

ន ួក

ំ
សតទងអស់ ។ េ ពះអេំ ពេនះែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បន

កន់ខជប់យ៉ងេនះ បុគល
គ េនះ លុះរ ំ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់

េទ រែមងេទេកតកុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ ក គ េនះរ ំ
បសិនេបបុគល ង

កយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ មិនេទេកតកុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ កេទ

េបបន
 តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតក
 ុ ងទ
ន ី ៗ រែមងមន យុ

ែវង ។ មនលមណព គ ែដលលះបង់ប

បុគល តិបត េវ រចក

ប តិបត ំ ង
មនដប ក់ចុះេហយ មនស ក់ចុះេហយ មន

េសចក ី េអ នខម ស មនេសចក ី ណិ ត សូ រ ជអ នក មនេសចក ី

អនុេ គះេ យ បេយជន៍កុ ងព

ន ំ
ួ កសតទងអស់ េនះ េឈមះថបដិបទ

ប ពឹតេទេដម
 បឲយមន
ី យុែវង ។

121 
 
៥៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៥៩] ឥធ មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រេិ

ស នំ វេហឋកជត
ិ ិ េក េ តិ បណិន

េលឌុ ន ទេណន សេតថន ។ េ េតន

កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស

េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ និរយំ ឧ-

បបជជតិ េន េច កយស េភទ បរមមរ អបយំ

ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ

គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ ព ពេធ

េ តិ ។ ព ពធសំ វតនិក ឯ មណវ ប-

ដិបទ យទទ
ិ ំ ស នំ វេហឋកជត
ិ ិេ ក េ តិ

បណិន េលឌុ ន ទេណន សេតថន ។

[៦០] ឥធ បន មណវ ឯកេចច ឥតថី

បុ រេិ ស នំ អវេហឋកជត
ិ ិេក េ តិ

បណិន េលឌុ ន ទេណន សេតថន ។

េ េតន កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន

122 
 
 ៥៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៥៩] មនលមណព សីឬបុរសពួកខះ កុ ងេ

ន កេនះ

ជអក ំ
ន េប តេប នសតទង យ េ យបតៃដខះ េ ំ ខ
យដុដ ី ះ េ យ

ំ ងខះ
ដប េ យស ខះ ។ េ ពះអេំ ពេនះែដលខួ នបនបេំ ពញ

យ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ បុគល

គ េនះ លុះទមយ ងកយ

់ ព
បនទបអ ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតកុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន េ បត-

ិ ័យ
វស អសុរកយ នរក បសិនេបប
 ុ គល
គ េនះ ទមយ ងកយបនទប់

ំ ី េសចកី
អព ប់េទ មនេទេក
ិ តកុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស

អសុរកយ នរកេទ េបបន

 តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតក
 ុ ងទ
ន ី

ៗ រែមងជអក
ន មន ពធេ ចន ។ មនលមណព បុគល
គ ែដលជ

អក ំ
ន េប តេប នសតទង យ េ យបតៃដខះ េ ំ ីខះ
យដុដ េ យ

ំ ងខះ
ដប េ យស ខះ េនះ េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដមប ី

មន ពធេ ចន ។

[៦០] មនលមណព មួយេទ ត សីឬបុរសពួកខះ កុ ង

ន

េ កេនះ ជអក
ន មនេប
ិ ំ
តេប នសតទង យ េ យបតៃដខះ

េ ំ ី ខះ
យដុដ េ ំ ងខះ
យដប េ យស ខះ ។ េ ពះអេំ ពេនះ

ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ បុគល

គ េនះ

123 
 
៥៩

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត េកធនភេ

កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ

ឧបបជជតិ េន េច កយស េភទ បរមមរ

សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ

គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ អបបពេធ

េ តិ ។ អបបពធសំ វតនិក ឯ មណវ បដ-ិ

បទ យទិទំ ស នំ អវេហឋកជត
ិ ិេ ក េ តិ

បណិន េលឌុ ន ទេណន សេតថន ។

[៦១] ឥធ មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រ-ិ

េ េកធេន េ តិ ឧបយសពហុ េ

អបបមប ិ វុេ សមេន អភិសជជតិ កុ បបតិ ពយ-

បជជតិ បតិតថីយតិ េកបញច េទសញ្ច អបបចចយញច

បតុ កេ តិ ។ េ េតន កេមមន ឯវ ំ

សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស េភទ

បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ នរិ យំ ឧប-

បជជតិ េន េច កយស េភទ បរមមរ

អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបជជតិ សេច

មនុ ស តំ គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ

124 
 
 ៥៩

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ភពៃនបុគគលជអនកេ កធ

លុ ះទម យ ងកយបនទ ប ់ អ ព
ំ ី េសចក ី ប់េទ រែមងេទេក  តកុ ន ងសុ គត ិ

សួគ៌េទវេ ក បសិនេបបុគល
គ េនះ ទមយ ងកយ បនទប់អព
ំ ី

េសចកី ប់េទ មិនបនេទេកតកុ ងស

ន ុ គតិសួគ៌េទវេ កេទ េបបន

តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតកុ ងទ
ន ី ៗ រែមងជអក
ន មន ពធ

តច
ិ ។ មនលមណព បុគល
គ ែដលជអក
ន មនេប
ិ ំ
តេប នសតទង យ

េ យបតៃដខះ េ ំ ខ
យដុដ ី ះ េ ំ ងខះ
យដប េ យស ខះ េនះ

េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដម
 បមន
ី ពធតិច ។

[៦១] មនលមណព សីឬបុរសពួកខះ កុ ងេ

ន កេនះ ជអក
ន

មនេសចកេី កធ េ ចនេ
 យេសចកចេង
ី តចងល់ចត
ិ គន់ែតេគសី

ថបនិ ចបនួ ច ក៏ថនងថ

ំ ន ក់ ខឹង ពយបទ តបត សែំ ដងេសចកេី កធ

េសចកី បទូសនិងេសចកម
ី ិនេ តកអរឲយ បកដេឡង ។ េ ពះអេំ ពេនះ

ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ បុគល

គ េនះ លុះ

ទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណត

តរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក េបប
 ុ គល
គ េនះ ទមយ ងកយ

បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ មនេទេក
ិ តក
 ុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស

អសុរកយ នរកេទ េបបន តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតក

 ុ ងទ
ន ី

125 
 
៦០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ទុ ពេ េ តិ ។ ទុ ពណសំ វតនិក ឯ

មណវ បដិបទ យទទ

ិ ំ េកធេន េ តិ ឧប-

យសពហុ េ អបបមប ិ វុេ សមេន អភិសជជតិ

កុ បបតិ ពយបជជតិ បតិតថីយតិ េកបញច េទសញច

អបបចចយញច បតុ កេ តិ ។

[៦២] ឥធ បន មណវ ឯកេចច ឥតថី

បុ រេិ អេកធេន េ តិ អនុ បយសពហុ -

េ ពហុ មប ិ វុេ សមេន នភស

ិ ជជតិ ន

កុ បបតិ ន ពយបជជតិ ន បតិតថីយតិ ន េកបញច

េទសញច អបបចចយញច បតុ កេ តិ ។ េ

េតន កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទេិ ននន

កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ

ឧបបជជតិ េន េច កយស េភទ បរមមរ-

សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ សេច

មនុ ស តំ គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ

126 
 
 ៦០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ៗ រែមងជអក
ន មនសមបុរ កក់ ។ មនលមណព បុគល
គ ែដល

មនេសចកេី កធ េ ចនេ
 យេសចកចេង
ី តចងល់ចត
ិ គន់ែតេគសី

ថបនិ ចបនួ ច ក៏ថនងថ

ំ ន ក់ េ កធ ពយបទ តបត សែំ ដងេសចកី

េ កធ េសចកី បទូស និងេសចកម

ី ិនេ តកអរឲយ បកដេឡង េនះ

េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដម
 បមនសមប
ី ុរ កក់ ។

[៦២] មនលមណព មួយេទ ត សី ឬបុរសពួកខះ កុ ង

ន

េ កេនះ ជអក
ន មិនេ កធ មិនេ ចនេ យេសចកចេង
ី តចងល់ចិត

ទុកជេគសីថេ ចន ក៏មិនថនងថ

ំ ន ក់ មិនេ កធ មនពយបទ
ិ មិនតបត

មនស
ិ ែំ ដងេសចកីេ កធ េសចកី បទូស និងេសចកម
ី នេ
ិ តកអរឲយ បកដ

េឡង ។ េ ពះអេំ ពេនះែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់

យ៉ងេនះ បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ

រែមងេទេកតក
 ុ ងស
ន ិ ួ គ៌េទវេ
ុ គតស ក បសិនេបប
 ុ គល
គ េនះ ទមយ

ងកយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ មនបនេទេក
ិ តក
 ុ ងស
ន ិ ួ គ៌
ុ គតស

េទវេ កេទ េបបន តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតក

 ុ ងទ
ន ី ៗ

127 
 
៦១

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត ឥស មនកភេ

ប ទិេក េ តិ ។ ប ទិកសំ វតនិក ឯ

មណវ បដិបទ យទទ

ិ ំ អេកធេន េ តិ

អនុ បយសពហុ េ ពហុ មប ិ វុេ សមេន

នភិសជជតិ ន កុ បបតិ ន ពយបជជតិ ន បតិតថីយតិ

ន េកបញច េទសញច អបបចចយញច បតុ កេ តិ ។

[៦៣] ឥធ មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រេិ

ឥស មនេក េ តិ បរ ភសកករគរុករម-

ននវនទនបូជនសុ ឥស តិ ឧបទុ ស តិ ឥស ំ ពនធតិ ។

េ េតន កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន

កយស េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ

និរយំ ឧបបជជតិ េន េច កយស េភទ បរមមរ-

អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ សេច

មនុ ស តំ គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ

128 
 
 ៦១

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ភពៃនបុគគលជអនក ចែណន

រែមងជអក
ន បកបេ យសមបុរ ជះថ ។ មនលមណព បុគល
គ ែដល

មនមនេសចក
ិ ីេ កធ មនេ
ិ ចនេ
 យេសចកចេង
ី តចងល់ចិត ទុក

ជេគសី ថេ ចន ក៏មិនថនងថ

ំ ន ក់ មិនេ កធ មិនពយបទ មិនតបត

មនស
ិ ែំ ដងេសចកីេ កធ េសចកី បទូស និងេសចកីមិនេ តកអរឲយ

បកដេឡង េនះ េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដមបជអ

ី ក
ន មនសមបុរ

ជះថ ។

[៦៣] មនលមណព សីឬបុរសពួកខះ កុ ងេ

ន កេនះ

ជអក
ន ចែណន ែតង ចែណន បទូស ចងទុកនូវេសចកី ចែណន

កុ ង
ន ភៈ សកករៈ េសចកេគរព
ី ករ ប់ ន ករថយបងគំ និង

ករបូជ របស់បុគល
គ ដៃទ ។ េ ពះអេំ ពេនះែដលខួ នបនបេំ ពញ

យ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ បុគល

គ េនះ លុះទមយ ងកយ

បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតកុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន េ បត-

ិ ័យ
វស អសុរកយ នរក េបប
 ុ គល
គ េនះ ទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី

េសចកី ប់េទ មនេទេក

ិ តក
 ុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរ-

កយ នរកេទ េបបន
 តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតក
 ុ ងទ
ន ី ៗ

129 
 
៦២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អេបបសេកខ េ តិ ។ អេបបសកខ សំ វតនិក ឯ

មណវ បដិបទ យទិទំ ឥស មនេក េ តិ

បរ ភ ស កក រ គ រុ ក រ ម ន ន វ នទ ន បូ ជ ន សុ ឥស ត ិ

ឧបទុ ស តិ ឥស ំ ពនធតិ ។

[៦៤] ឥធ បន មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រេិ

អនិស មនេក េ តិ បរ ភសកករគរុក-

រមននវនទនបូជនសុ ន ឥស តិ ន ឧបទុ ស តិ

ន ឥស ំ ពនធតិ ។ េ េតន កេមមន ឯវ ំ ស-

មេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស េភទ បរមមរ

សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ េន េច កយស

េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ

សេច មនុ ស តំ គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជ-

យតិ មេហសេកខ េ តិ ។ មេហសកខ សំ វតនក

ិ

ឯ មណវ បដិបទ យទទ

ិ ំ អនិស មនេក

េ តិ បរ ភសកក រគរុ ក រមននវនទ ន ប ូជ នសុ ន

ឥស តិ ន ឧបទុ ស តិ ន ឥស ំ ពនធតិ ។

130 
 
 ៦២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ន មនស័កត
រែមងជអក ិ ូច ។ មនលមណព បុគល
គ ជអក
ន ចែណន

ែតង ចែណន បទូស ចងទុកនូវេសចកី ចែណន កុ ង

ន ភៈ សកករៈ

េសចកីេគរព ករ ប់ ន ករថយបងគំ និងករបូជ របស់បុគល

គ

ដៃទ េនះ េឈមះថបដប

ិ ទ ប ពឹតេទេដមបមនស
ី ័ កត
ិ ូច ។

[៦៤] មនលមណព មួយេទ ត សីឬបុរសពួកខះ កុ ងេ

ន ក

េនះ ជអក
ន មន
ិ ចែណន រែមងមិន ចែណន មន
ិ បទូស មន
ិ

ចងទុកនូវេសចកី ចែណន កុ ង
ន ភៈ សកករៈ េសចកេគរព
ី ករ

ប់ ន ករថយបងគ ំ និងករបូជ របស់បុគល

គ ដៃទ ។ េ ពះអេំ ព

េនះ ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ បុគល

គ

េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកត

កុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ ក េបបុគល
គ េនះ ទមយ ងកយ បនទប់

ំ ី េសចកី
អព ប់េទ មនបនេទេក
ិ តកុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ កេទ េប

បន តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតក
 ុ ងទ
ន ី ៗ រែមងជអក
ន

មនស័កិធ ំ ។ មនលមណព បុគល

គ ែដលមន
ិ ចែណន ែតងមន
ិ

ចែណន មិន បទូស មិនចងទុកនូវេសចកី ចែណន កុ ង

ន ភៈ សកករៈ

េសចកេគរព
ី ករ ប់ ន ករថយបងគ ំ និងករបូជ របស់

បុគល
គ ដៃទ េនះ េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដម
 បមនស
ី ័កិធ ំ ។

131 
 
៦៣

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត អននទិអទនំ

[៦៥] ឥធ មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រេិ

ន ទ េ តិ សមណស ពហមណស

អននំ បនំ វតថំ យនំ ម គនធវេលបនំ

ិ

េសយយវសថំ បទីេបយយ ំ ។ េ េតន កេមមន

ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស េភទ

បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបជជតិ

េន េច កយស េភទ បរមមរ អបយំ

ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ នរយំ
ិ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ

គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ អបបេភេគ

េ តិ ។ អបបេភគសំ វតនិក ឯ មណវ

បដិបទ យទិទំ ន ទ េ តិ សមណស

ពហមណស អននំ បនំ វតថំ យនំ

ម គនធ វ េលបនំ
ិ េសយយវសថំ បទ ី េបយយ ំ ។

132 
 
 ៦៣

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ករមិនឲយវតថុមនបយជេដម

[៦៥] មនលមណព សីឬបុរសពួកខះ កុ ងេ

ន កេនះ ជអក
ន

មនបនឲយបយ
ិ ទឹក ំ ត់
សព យន ផកក មង េ គ ង កអូប េគង

បេផ ង ៗ ទីេដក ទី ស័យ បទីប ដល់សមណៈឬ ពហមណ៍ ។

េ ពះអេំ ពេនះ ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ

បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទ

េកតក
 ុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក បសិនេប

បុគល
គ េនះ ទមយ ងកយ ប់េទ មនេទេក
ិ តក
 ុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន

ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរកេទ េបបន តឡប់មកកន់ភពជមនុស

េកតក
 ុ ងទ
ន ី ៗ រែមងជអក
ន មនេភគសមបតត
ិ ិច ។ មនលមណព

បុគល
គ ែដលមនបនឲយបយ
ិ ទឹក ំ ត់
សព យន ផកក មង េគង

កអូប េគង បេផ ង ៗ ទីេដក ទី ស័យ បទីប ដល់សមណៈ

ឬ ពហមណ៍ េនះឯង េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដមបមនេភគ-

ី

សមបតិតិច ។

133 
 
៦៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៦៦] ឥធ បន មណវ ឯកេចច ឥតថី

បុ រេិ ទ េ តិ សមណស ពហម-

ណស អននំ បនំ វតថំ យនំ ម គនធវ-ិ

េលបនំ េសយយវសថំ បទីេបយយ ំ ។ េ េតន

កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស

េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ េន

េច កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ

េ កំ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ គចឆតិ យតថ

យតថ បចឆ ជយតិ ម េភេគ េ តិ ។ ម-

េភគសំ វតនិក ឯ មណវ បដិបទ យទ-ិ

ទំ ទ េ តិ សមណស ពហមណស

អននំ បនំ វតថំ យនំ ម គនធវេលបនំ

ិ

េសយយវសថំ បទីេបយយ ំ ។

[៦៧] ឥធ មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រេិ

ថេទធ េ តិ អតិមនី អភិ េទតពំ ន អភិ េទតិ

បចចុ តពំ ន បចចុេដតិ សនរហស សនំ ន េទតិ

134 
 
 ៦៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៦៦] មនលមណព មួយេទ ត សី ឬបុរសពួកខះ កុ ង

ន

េ កេនះ ជអក
ន ឲយបយ ទឹក ំ ត់
សព យន ផកក មង េគង

កអូប េគង បេផ ង ៗ ទីេដក ទី ស័យ បទីប ដល់

សមណៈឬ ពហមណ៍ ។ េ ពះអេំ ពេនះែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ

បនសមទនយ៉ងេនះ បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី

េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក

 ុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ ក េបបុគល
គ េនះ

ទម យ ងកយបនទ ប់អ ព
ំ ី េសចក ី ប់េទ មិនេទេកតកុ នងសុ គតិសួ គ៌

េទវេ កេទ េបបន តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតក

 ុ ងទ
ន ី ៗ

រែមងជអក
ន មនេភគសមបតេិ ចន
 ។ មនលមណព បុគល
គ ែដលឲយ

បយ ទឹក ំ ត់
សព យន ផកក មង េ គ ង កអូប េគង បេផ ង ៗ

ទីេដក ទី ស័យ បទីប ដល់សមណៈឬ ពហមណ៍ េនះ េឈមះថ

បដប
ិ ទ ប ពឹតេទេដម
 បមនេភគសមបត
ី េិ ចន
 ។

[៦៧] មនលមណព សី ឬបុរសពួកខះកុ ងេ

ន កេនះ ជអក
ន រង
ឹ

តង
ឹ េមលងយ
 មនស
ិ ំ ះបុគល
ព ំ ះ
គ ែដលគួរសព មនេ
ិ កកទទួលបុគល
គ

ែដលគួ រេ កកទទួ ល ម ិ នឲយ សនៈដល់ បុ គ គ ល ែដលគួ រដល់ សនៈ

135 
 
៦៥

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត ថទធភេ

មគគរហស មគគំ ន េទតិ សកកតពំ ន សកក-

េ តិ គរុកតពំ ន គរុកេ តិ មេនតពំ ន

មេនតិ បូេជតពំ ន បូេជតិ ។ េ េតន កេមមន

ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស េភទ

បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ ិ ិបតំ

វន នរិ យំ ឧបបជជតិ

េន េច កយស េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ

វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ គចឆតិ

យតថ យតថ បចឆ ជយតិ នីចកុ លីេន េ តិ ។

នីចកុ លីនសំ វតនិក ឯ មណវ បដិបទ យទិ-

ទំ ថេទធ េ តិ អតម
ិ នី អភិ េទតពំ ន អភិ េទតិ

បចចុ តពំ ន បចចុេដតិ សនរហស្ ស សនំ ន

េទតិ មគគរហស មគគំ ន េទតិ សកកតពំ ន

សកកេ តិ គរុកតពំ ន គរុកេ តិ មេនតពំ ន

មេនតិ បូេជតពំ ន បូេជតិ ។

136 
 
 ៦៥

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ភពៃនបុគគលជអនករ ឹងតឹង

ម ិ នឲយផូ វដល់ បុ គ គល ែដលគួ រ ដល់ ផូ វ ម ិ នេធ  សកក រៈដល់ បុ គ គល ែដលគួ រ

ដល់ សកក រៈ ម ិ នេធ  េសចក ី េគរពដល់ បុ គ គល ែដលគួ រ េធ  េសចក ី េគរព

មិន ប់ នដល់បុគល
គ ែដលគួរ ប់ ន មិនបូជដល់បុគល
គ ែដលគួរបូជ ។

េ ពះអេំ ពេនះ ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ

បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទ

េកតក
 ុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក េបប
 ុ គល
គ េនះ

ទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ មិនេទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណត

តរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរកេទ េបបន
 តឡប់មកកន់ភព

ជមនុស េកតក
 ុ ងទ
ន ី ៗ រែមងជអក
ន មន តកូលេថកទប ។ មនល

មណព បុគល
គ ែដលរងត
ឹ ងឹ េមលងយ
 មនស
ិ ំ ះបុគល
ព ំ ះ
គ ែដលគួរសព

មនេ
ិ កកទទួលបុគល
គ ែដលគួរេ កកទទួល មនឲយ
ិ សនៈ ដល់បុគល
គ

ែដលគួរដល់ សនៈ មនឲយផ

ិ ូ វដល់បុគល
គ ែដលគួរដល់ផូ វ មនេធ
ិ សក
 ក រៈ

ដល់បុគល
គ ែដលគួរេធសក
 ក រៈ មនេធ
ិ េសចក
 េគរពដល
ី ់ បុគល
គ ែដលគួរេធ

េសចកេគរព
ី មន
ិ ប់ គ ែដលគួរ ប់
នបុគល ន មនប
ិ ូ ជបុគល
គ ែដល

គួរបូជ េនះ េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដមបមន

ី តកូលេថកទប ។

137 
 
៦៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៦៨] ឥធ បន មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រេិ

អតថេទធ េ តិ អនតិមនី អភិ េទតពំ អភិ -

េទតិ បចចុ តពំ បចចុេដតិ សនរហស សនំ

េទតិ មគគរហស មគគំ េទតិ សកកតពំ សកកេ តិ

គរុកតពំ គរុកេ តិ មេនតពំ មេនតិ បូេជតពំ

បូេជតិ ។ េ េតន កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ

សមទេិ ននន កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ

សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ េន េច កយស េភទ

បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ សេច

មនុ ស តំ គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ

ឧចចកុ លេី ន េ តិ ។ ឧចចកុ លីនសំ វតនិក ឯ

មណវ បដិបទ យទទ

ិ ំ អតថេទធ េ តិ អនតម
ិ នី

អភិ េទតពំ អភិ េទតិ បចចុ តពំ បចចុេដតិ ស-

នរហស សនំ េទតិ មគគរហស មគគំ េទតិ

សកកតពំ សកកេ តិ គរុកតពំ គរុកេ តិ ម-

េនតពំ មេនតិ បូេជតពំ បូេជតិ ។

138 
 
 ៦៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៦៨] មនលមណព មួយេទ ត សីឬបុរស ពួកខះ កុ ង

ន

េ កេនះ ជអក
ន មនរ ឹ ង
ិ ងត ឹ មនេម
ិ លងយ
 ំ ះបុគល
សព គ ែដលគួរ

ំ ះ
សព េ កកទទួលបុគល
គ ែដលគួរេ កកទទួល ឲយ សនៈដល់បុគល
គ

ែដលគួរដល់ សនៈ ឲយផូ វដល់បុគល

គ ែដលគួរដល់ផូ វ េធសកករៈដល់

គ ែដលគួរេធសកករៈ
បុគល េធេសចក
 េគរពដល
ី ់ បុគល
គ ែដលគួរេគរព ប់

គ ែដលគួរ ប់
នបុគល ន បូជដល់បុគល
គ ែដលគួរបូជ ។ េ ពះអេំ ព

េនះ ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ បុគល

គ

េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតកុ ង
ន

ិ ួ គ៌េទវេ
សុគតស ក េបប
 ុ គល
គ េនះ ទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី

ប់េទ មិនេទេកតកុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ កេទ េបបន តឡប់មក

កន់ភពជមនុស េកតក
 ុ ងទ
ន ី ៗ រែមងជអក ព ់ខស
ន មន តកូលខង ព ់ ។

មនលមណព បុគល ឹ ង
គ ែដលមិនរងត ឹ មនេម
ិ លងយេគ
 ំ ះបុគល
សព គ

ំ ះ
ែដលគួរសព េ កកទទួលបុគល
គ ែដលគួរេ កកទទួល ឲយ សនៈដល់

គ ែដលគួរដល់
បុគល សនៈ ឲយផូ វដល់បុគល
គ ែដលគួរដល់ផូ វ េធសក
 ក រៈ

ដល់បុគល
គ ែដលគួរេធសកករៈ េធេសចកីេគរពដល់បុគល
គ ែដលគួរេធ

េសចកេគរព
ី ប់ គ ែដលគួរ ប់
នបុគល ន បូជបុគល
គ ែដលគួរបូជ

េនះ េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដមបមន

ី ព ់ ខស
តកូលខង ព ់ ។

139 
 
៦៧

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត អបរ ិបុចិត

ឆ ភេ

[៦៩] ឥធ មណវ ឯកេចច ឥតថី បុ រេិ

សមណំ ពហមណំ ឧបសង កមិ ន

បរបុ
ិ ចឆិ េ តិ កឹ ភេន កុ សលំ កឹ អកុ ស-

លំ កឹ វជជំ កឹ អនវជជំ កឹ េសវតពំ

ិ កឹ ន

េសវតពំ
ិ កឹ េម ករយមនំ
ិ
(១)
ទីឃរតំ អហិ យ

ទុ កខ យ េ តិ កឹ បន េម ករយមនំ
ិ ទីឃរតំ

ហិ យ សុ ខយ េ តីតិ ។ េ េតន កេមមន

ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន កយស េភទ

បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ

េន េច កយស េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ

វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ សេច មនុ ស តំ គចឆតិ

យតថ យតថ បចឆ ជយតិ ទុ បបេញញ េ តិ ។

១ ឱ. កយិរមនំ ។

140 
 
 ៦៧

វ ិភងគវគ្គ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ភពៃនបុគគលជអនកមិន កសួរ

[៦៩] មនលមណព សីឬបុរសពួកខះ កុ ងេ

ន កេនះ ចូល

េទរកសមណៈឬ ពហមណ៍ េហយមនបនស

ិ ួ រថ បពិ តេ កមចស់

ដ៏ចេ មន
 អីជកុសល អីជអកុសល អីមនេទស អីឥតេទស អី

គួរេសព អីមិនគួរេសព អីកលេបខុ េំញ ធ ប ពឹតេទេដមបេទស

ី

េដម
 បទ
ី ុកខ អស់កលដ៏យូរ មួយេទ ត  ុ េំញ ធ
អីកលេបខ ប ពឹត

េទ  ប ី បេយជន៍
េដម េដមបេសចក
ី ីសុខ អស់កលដ៏យូរ ។

េ ពះអេំ ពេនះ ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនកន់ខជប់យ៉ងេនះ

បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទ

េកតក
 ុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក េបប
 ុ គល
គ

េនះ ទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ មនេទេក
ិ តក
 ុង
ន

កេំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរកេទ េបបន តឡប់

មកកន់ភពជមនុស េកតក
 ុ ងទ
ន ី ៗ រែមងជអក
ន គមន បជញ ។

141 
 
៦៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ទុ បបញញសំវតនិក ឯ មណវ បដិបទ យទិទំ

សមណំ ពហមណំ ឧបសង កមិ ន បរបុ

ិ ចឆិ

េ តិ កឹ ភេន កុ សលំ កឹ អកុ សលំ កឹ

វជជំ កឹ អនវជជំ កឹ េសវតពំ

ិ កឹ ន េសវតពំ
ិ

កឹ េម ករយមនំ
ិ ទីឃរតំ អហិ យ ទុ កខ យ

េ តិ កឹ បន េម ករយមនំ
ិ ទីឃរតំ

ហិ យ សុ ខយ េ តីតិ ។

[៧០] ឥធ បន មណវ ឯកេចច ឥតថី

បុ រេិ សមណំ ពហមណំ ឧបសង ក-

មិ បរបុ
ិ ចឆិ េ តិ កឹ ភេន កុ សលំ កឹ

អកុ សលំ កឹ វជជំ កឹ អនវជជំ កឹ េសវតពំ

ិ

កឹ ន េសវតពំ
ិ កឹ េម ករយមនំ
ិ ទីឃរតំ អ-

ហិ យ ទុ កខ យ េ តិ កឹ បន េម ករយ-
ិ

មនំ ទីឃរតំ ហិ យ សុ ខយ េ តីតិ ។ េ

េតន កេមមន ឯវ ំ សមេតន ឯវ ំ សមទិេននន

កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ

េ កំ ឧបបជជតិ េន េច កយស េភទ

142 
 
 ៦៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនលមណព គ ែដលចូលេទរកសមណៈឬ ពហមណ៍

បុគល េហយមិន

បនសួរថ បពិ តេ កដ៏ចេ មន អីជកុសល អីជអកុសល អីមន

េទស អីឥតេទស អីគួរេសព អីមិនគួរេសព អីកលេបខុ េំញ ធ ប ពឹត

េទ េដម
 បេទស
ី េដម
 បទ
ី ុកខ អស់កលដ៏យូរ មួយេទ ត អកល
ី

េបខុ េំញ ធ ប ពឹតេទ េដមប ី បេយជន៍ េដមបេសចក

ី ីសុខ អស់កល

ដ៏យូរ េនះ េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដមបម

ី ិនមន បជញ ។

[៧០] មនលមណព មួយេទ ត សីឬបុរស ពួកខះ កុ ង

ន

េ កេនះ ចូលេទជិតសមណៈឬ ពហមណ៍ េហយសួរថ បពិ ត

េ កដ៏ចេ មន
 អីជកុសល អីជអកុសល អីមនេទស អីឥត

េទស អីគួរេសព អីមនគ

ិ ួ រេសព អីកលេបខុ េំញ ធ ប ពឹតេទេដមប ី

េទស េដម
 បទ
ី ុកខ អស់កលដ៏យូរ មួយេទ ត អកលេប
ី ខុ េំញ ធ ប-

ពឹតេទ េដមប ី បេយជន៍ េដមបេសចក

ី ស
ី ុខ អស់កលដ៏យូរ ។

េ ពះអេំ ពេនះ ែដលខួ នបនបេំ ពញយ៉ងេនះ បនសមទនយ៉ងេនះ

បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមង

េទេក  តកុ ន ងសុ គត ិ សួ គ ៌ េ ទវេ ក េប  បុ គ គល េនះ ទម យ ងកយ

143 
 
៦៩

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត អបបយុកសំវតនិកទិបបដិបទ

បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ សេច

មនុ ស តំ គចឆតិ យតថ យតថ បចឆ ជយតិ

ម បេញញ េ តិ ។ ម បញញសំវតនិក ឯ

មណវ បដិបទ យទិទំ សមណំ ពហមណំ

ឧបសង កមិ បរបុ

ិ ចឆិ េ តិ កឹ ភេន កុ សលំ

កឹ អកុ សលំ កឹ វជជំ កឹ អនវជជំ កឹ េសវ-ិ

តពំ កឹ ន េសវតពំ
ិ កឹ េម ករយមនំ
ិ ទីឃរតំ

អហិ យ ទុ កខ យ េ តិ កឹ បន េម

ករយមនំ
ិ ទីឃរតំ ហិ យ សុ ខយ េ តីតិ ។

[៧១] ឥតិ េខ មណវ អបបយុ កសំ វតនក

ិ

បដិបទ អបបយុ កតំ ឧបេនតិ ទីឃយុ កសំ វតនិក

បដិបទ ទីឃយុ កតំ ឧបេនតិ ព ពធសំ វតនិ-

ក បដិបទ ព ពធតំ ឧបេនតិ អបបពធសំ -

វតនិក បដិបទ អបបពធតំ ឧបេនតិ ទុ ពណ-

សំ វតនិក បដិបទ ទុ ពណតំ ឧបេនតិ ប -

ទិកសំ វតនិក បដិបទ ប ទិកតំ ឧបេនតិ

144 
 
 ៦៩

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត េសចកី បតិបតិែដល ប ពឹតេទឲយមន យុខី ជេដម

បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ មិនេទេកតកុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ កេទ េប

តឡប់មកកន់ភពជមនុស េកតកុ ងទ
ន ី ៗ រែមងជអក
ន មន បជញ

េ ចន ។ មនលមណព គ ែដលចូលេទរកសមណៈឬ ពហមណ៍

បុគល

េហយបនសួរថ បពិ តេ កដ៏ចេ មន អីជកុសល អីជអកុសល អី

មនេទស អីឥតេទស អីគួរេសព អីមិនគួរេសព អីកលេបខុ េំញ ធ

ប ពឹតេទ េដមបេទស
ី េដម
 បេសចក
ី ទ
ី ុ កខ អស់កលដ៏យូរ មួយេទ ត

អីកលេបខុ េំញ ធ ប ពឹតេទេដមប ី បេយជន៍ េដម

 បេសចក
ី ស
ី ុខ អស់

កលដ៏យូរ េនះ េឈមះថបដិបទ ប ពឹតេទេដម

 បមន
ី បជញេ ចន ។

[៧១] មនលមណព េ ពះេហតុថ េសចកី បតបត

ិ ែដល
ិ

ប ពឹតេទឲយមន យុខី ំ
រែមងនឲយមន យុខី េសចកី បតបត
ិ ែដល
ិ

ប ពឹតេទ េដម
 បឲយមន
ី យុែវង ំ
រែមងនឲយមន យុែវង េសចកី

បតបត
ិ ិ ប ពឹតេទ េដម
 បឲយមន
ី ពធេ ចន ំ
រែមងនឲយមន ពធ

េ ចន
 េសចកី បតបត
ិ ែដល
ិ ប ពឹតេទ េដម
 បី ពធតិច ំ
រែមងនឲយ

មន ពធតច
ិ េសចកី បតបត
ិ ែដល
ិ ប ពឹតេទ េដមបឲយមនសមប
ី ុរ

កក់ ំ
រែមងនឲយមនសមបុរ កក់ េសចកី បតបត
ិ ែដល
ិ ប ពឹត

េទ េដមបជអ
ី ក
ន មនសមបុរ ជះថ ំ
រែមងនឲយជអ ក
ន មនសមបុរ ជះថ

145 
 
៧០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អេបបសកខ សំ វតនិក បដិបទ អេបបសកខ តំ ឧប-

េនតិ មេហសកខ សំ វតនិក បដិបទ មេហសកខ តំ

ឧបេនតិ អបបេភគសំ វតនិក បដិបទ អបបេភគតំ

ឧបេនតិ ម េភគសំ វតនិក បដិបទ ម េភគតំ

ឧបេនតិ នីចកុ លីនសំ វតនិក បដិបទ នីចកុ -

លីនតំ ឧបេនតិ ឧចចកុ លីនសំ វតនិក បដិបទ

ឧចចកុ លីនតំ ឧបេនតិ ទុ បបញញសំវតនិក បដិបទ

ទុ បបញញតំ ឧបេនតិ ម បញញសំវតនិក បដិបទ

ម បញញតំ ឧបេនតិ ។ កមមស ក មណវ ស

កមមទយទ កមមេយនី កមមពនធូ កមមបបដិសរ

កមមំ សេត វភជត

ិ ិ យទិទំ ហីនបបណីត យតិ ។

146 
 
 ៧០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េសចកី បតបត
ិ ែដល
ិ ប ពឹតេទ េដម
 បឲយមនស
ី ័កិតូច ំ
រែមងនឲយមន

ស័កត
ិ ូច េសចកី បតបត
ិ ិែដល ប ពឹតេទ េដមបឲយមនស
ី ័កធ
ិ ំ រែមងន ំ

ិ ំ
ឲយមនស័កធ េសចកី បតបត
ិ ែដល
ិ ប ពឹតេទ េដមបឲយមនេភគសមបត
ី ិ

តិច ំ
រែមងនឲយមនេភគសមបត ិតិច េសចកី បតិបតិែដល ប ពឹតេទ

េដមបឲយមនេភគសមបត
ី ិេ ចន ំ
រែមងនឲយមនេភគសមបត ិេ ចន េសច-

កី បតិបតិែដល ប ពឹតេទ េដមបឲយមន

ី តកូលេថកទប ំ
រែមងនឲយ

មន តកូលេថកទប េសចកី បតបត

ិ ែដល
ិ ប ពឹតេទ េដម
 បឲយមន
ី

ព ់ខស
តកូលខង ព ់ ំ
រែមងនឲយមន ព ់ ខស
តកូលខង ព ់ េសចកី បតបត
ិ ែដល
ិ

ប ពឹតេទ េដម
 បម
ី នមន
ិ បជញ ំ
រែមងនឲយម នមន
ិ បជញ េសចកី

បតបត
ិ ែដល
ិ ប ពឹតេទ េដមបឲយមន
ី បជញេ ចន
 ំ
រែមងនឲយមន

បជញេ ចន ។ មនលមណព ំ

សតទង ម របស់ខួ ន
យមនកមជ

មនកមជ
ម ទយទ ម កេំ ណត
មនកមជ មនកមជ
ម េផពង មនកមម

ជេ គ ងរលឹ ក កម មែ តងែចកពួ កសត េដ  ម ប ឲយេថកទប

ី ព ់ខ ស
និ ងខ ង ព ់

147 
 
៧១

វ ិភងគវគគស ចូឡកមមវ ិភងគសុេត តិសរណគមនំ

[៧២] ឯវ ំ វុេត សុ េភ មណេ េ េទយយ-

បុ េ ភគវនំ ឯតទេ ច អភិកកនំ េភ េគតម

អភិកកនំ េភ េគតម េសយយថបិ េភ េគតម

និកុ កជជិតំ ឧកកុេជជយយ បដិចឆននំ វវេរយយ

ិ

មូឡស មគគំ ចេិ កខ យយ អនធកេរ េត-

លបបេជជតំ ធេរយយ ចកខុ មេន រូបនិ ទកខ នីតិ

ឯវេមវ េភ េគតេមន អេនកបរយេយន

ិ ធេមម

បកសិេ ឯ ហំ ភវនំ េគតមំ សរណំ គចឆមិ

ធមមញច ភិកខុ សងឃញច ឧបសកំ មំ ភវ ំ េគត-

េម ធេរតុ អជជតេគគ បណុ េបតំ សរណងគតនិ ។

ចូឡកមមវ ិភងគសុតំ បញចមំ និដិតំ ។

148 
 
 ៧១

វ ិភងគវគគ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ករដល់ៃ តសរណៈ

[៧២] កល ពះមន ពះភគ ទង់ ស់យ៉ងេនះេហយ

សុភមណព េ េទយយបុ ត គ ំ ូ ល ពះមន ពះភគ

បន កបបងទ

ដូេចះ
ន ថ បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន ពីេ ះ ស់ បពិ ត ពះេគតម

ដ៏ចេ មន
 ពីេ ះ ស់ បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន ធម៌ែដល ពះអងគ

សែំ ដងេហយ េ យអេនកបរយយយ

ិ ៉ ងេនះ (ភឺចបស់ ស់) ដូច

ជេគផងររបស់ែដលផកប់ ឬេបកបង
 ញរបស់ែដលកប
ំ ង
ំ ឬក៏ បប់ផូ វ

ដល់មនុស វេងង ពុេំ នះេ ត ំ ក

ដូចជេគេ ទល បទីបបភ ឺ ុ ងទ
ន ីងងឹត

េ យគិតថ ឲយពួកមនុស ែដលមនែភក

ន ភឺ ំ
េមលេឃញរូបទង យ

បន ខុ ំញ ពះអងស
គ ូ មដល់នូវ ពះេគតមដ៏ចេ មនផង
 ពះធម៌ផង ពះ

សងឃផង ជទីពឹង ទីរលឹក សូម ពះេគតមដ៏ចេ មន ំ ុកនូវខុ ំញ

ចទ

ពះអងថ
គ ជឧបសក ន ដល់នូវសរណៈ
អក េសេម យជីវត
ិ ចប់េដម

ំ ី ៃថេង នះតេរ ងេទ

ងព ។

ចប់ ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ទី ៥ ។

149 
 
 ឆដំ ម ិ សុតំ
កមមវភងគ

[៧៣] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

ជគេហ វហរត
ិ ិ េវឡុវេន កលនទកនិ េប ។ េតន

េខ បន សមេយន យ ម សមិទធិ អរញញកុដិ-

កយំ វហរត
ិ ិ ។ អថេខ េបតលិបុេ បរព
ិ ជេក

ជងឃវ ិ រំ អនុ ចង កមមេន អនុ វចរមេន

ិ េយន-

យ ម សមិទធិ េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ -

យសម សមិទធិន សទធឹ សេមមទិ សេមមទនីយំ

កថំ ណីយំ វត
ី ិ េរ ឯកមនំ និសីទិ ។

[៧៤] ឯកមនំ និសេន

ិ ន េខ េបតលិបុ េ

បរព
ិ ជេក យសមនំ សមិទធឹ ឯតទេ ច សមមុខ

េមតំ វុេ សមិទធិ សមណស េគតមស

សុ តំ សមមុខ បដិគគហិតំ េមឃំ កយកមមំ េមឃំ

វចីកមមំ មេនកមមេមវ សចចនិ អតថិ ច សមបតិ

យំ សមបតឹ សមបេនន ន កិញចិ េវទិយតីតិ ។

150 
 
 ម កមមវ ិភងគសូ ត ទី ៦

[៧៣] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន ័
េវឡុវន ជកលនក
ទ និ ប ថន ជិត កង

ជ គះ
ឹ ។ សម័យេនះឯង ពះសមិទិមន
ធ យុ គង់េនកុ ងក
ន ុ ដិ

ែដល ំ
ងេនកុ ងៃ
ន ព ។ គេនះឯង បរព
ិ ជក េឈមះេបតលិបុ ត

េដ  រ ច ង ក ម ច ់ េ ទមកេដ  ម ប ស
ី ម លស មង េហ យចូ លេទរក ពះសម ិ ទ ិធ

មន យុ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏េពលពកយ ក់ទក់នឹង ពះសមទ

ិ ិធ

មន យុ លុះបញចប់ពកយ ក់ទក់និងពកយគួររលឹកេហយ ក៏អងុ យ

គ

ន ីដ៏សមគួរ
កុ ងទ ។

[៧៤] លុះេបតលិបុតបរព
ិ ជក អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ េទប

េពលពកយេនះនឹង ពះសមទ
ិ ិ មន
ធ យុថ មនល វុេ សមិទិ ធ ពកយ

េនះខុ ញំបន ប់មកកុ នងទី ច េំ ពះ ពះភ ក បនទទួ លមកកុ នងទី ច េំ ពះ ពះ

ភក ៃន ពះសមណេគតមថ កយកមជ ម តអេំ ព

ម កមឥ វចីកមជ
ម កមម

ឥតអេំ ព មេនកមេម ទបជកមព

ម ិត មួយេទ ត គ ចូលកន់សម-
បុគល

បតិ េហយមនទទ
ិ ួល ម ៍ អីមួយ
រមណ សមបតេនះក
ិ ៏មនែដរ ។

151 
 
៧៣

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត កថស េប

ម ឯវ ំ វុេ េបតលិបុត អវច(១) ម ភគវនំ

អពភចក
ិ ខ
(២)
ន ហិ ធុ ភគវេ អពភកខ នំ ន

ហិ ភគ ឯវ ំ វេទយយ េមឃំ កយកមមំ េមឃំ វចី-

កមមំ មេនកមមេមវ សចចនិ អតថិ ច េខ វុេ

សមបតិ យំ សមបតឹ សមបេនន ន កិញចិ េវទិយ-

តីតិ ។ កីវចរិ ំ បពជិេ សិ វុេ សមិទធីតិ ។ ន

ចិរ ំ វុេ តីណិ វស នីតិ ។ ឯតថទនិ មយំ េថេរ

ភិកខូ កឹ វកខ ម យត ហិ នម ឯវ ំ នេ ភកខ

ិ ុ

ស ថ រំ ិ ិ តពំ
បររកខ មញញិស តិ សេញច តនិកំ វុេ

សមិទធិ កមមំ ក កេយន ចយ មន កឹ

េ េវទិយតីតិ ។ សេញច តនិកំ វុេ េបតលិ-

បុ ត កមមំ ក កេយន ចយ មន ទុ កំខ

េ េវទិយតីតិ ។ អថេខ េបតលិបុេ បរព

ិ ជេក

១ កតថចិ អមកំ េបតថេក ម ឯវ ំ វុេ េបតលិបុត អវច ម ឯវ ំ វុេ េបតលិបុត អ-

វចតិបិ ម េហវ ំ វុេ ...អវច ម េហវ ំ វុេ ...អវចតិបិ ទិស និ ។ ២ ឱ. ម. អពភចិកិខ ។

152 
 
 ៧៣

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ពកយចរច

ពះសមិទិេពលតបថ
ធ មនល វុេ េបតលិបុត ន កុេំ ពលយ៉ង
អក

េនះេឡយ ន កុេំ ពលបងកច់ ពះមន ពះភគ

អក េ ពះថ ករេពល

បងកច់ ពះមន ពះភគ មនល

ិ េទ ដបតថ
ិ ពះមន ពះភគ មន
ិ

បន ស់ថ កយកមជ ម តអេំ ព

ម កមឥ វចកម
ី ជ ម តអេំ ព
ម កមឥ មេនកមម

េទបជកមព
ម ិត យ៉ងេនះេទ មនល វុេ ែតចែំ ណកខង បុគល
គ

ចូលកន់សមបតិ មិនទទួល ម ៍ អីមួយ

រមណ សមបតិេនះ ក៏

មនែមន ។ មនល វុេ សមិទិ ធ េ កបួសបនយូរបុ ៉នមនវស

េហយ ។ មនល វុេ មនយ

ិ ៉ ម នេទ
ូ របុ ន េទបែតនឹងបន ៣

វស ។ ឥឡូវេនះ េយងទ
 ំ
ង យ ំ ិ យយថីចេំ ពះពួកភិកុ ជ
ចន ខ

េថរៈកុ ងេរ
ន ងេនះ េ ពះសូមបភ
ី ក
ិ ុថ
ខ ីម ក៏គង់សគ
ំ ល់នូវ ែដលខួ ន

គួរករពរយ៉ងេនះបនែដរ មនល វុេ សមិទិ ធ គ េធកមម បកប

បុគល

េ យេចតន េ យកយ ចចិតេហយ េតរងេវទនដូចេមច ។ មនល

វុេ េបតលិបុត បុគល

គ េធកមម បកបេ យេចតន េ យកយ

ចចត
ិ េហយ រែមងរងទុកេខ វទន ។ គេនះ េបតលិបុតបរព
ិ ជក

153 
 
៧៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

យសមេ សមិទធិស ភសត

ិ ំ េនវ អភិននទិ

នបបដិេកកសិ អនភិននទិ អបបដិេកកសិ ឧ -

យសន បកកមិ ។

[៧៥] អថេខ យ ម សមិទធិ អចិរបបកកេន

េបតលិបុ េត បរព
ិ ជេក េយនយ ម នេនទ

េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ យសម នេនទន

សទធឹ សេមមទិ សេមមទនីយំ កថំ ណីយំ

វត
ី ិ េរ ឯកមនំ និសីទិ ។ ឯកមនំ និសិេនន

េខ យ ម សមិទធិ យវតេក អេ សិ េប-

តលិបុ េតន បរព

ិ ជេកន សទធឹ កថស េប តំ

សពំ យសមេ ននទេតថរស (១)

េ េចសិ ។

ឯវ ំ វុេត យ ម នេនទ យសមនំ សមិទធឹ

ឯតទេ ច អតថិ េខ ឥទំ វុេ សមទ

ិ ធិ កថបភ-

តំ ភគវនំ ទស នយ យមវុេ សមិទធិ េយន

ភគ េតនុ បសង កេមយយម ឧបសង កមិ ឯតមតថំ

ភគវេ េ េចយយម យថ េន ភគ ពយករស

ិ តិ

១ ឱ. ម. ននទស ។

154 
 
 ៧៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មិនេ តកអរ ំ
មិនខងឃត់ភសិតរបស់ ពះសមិទិមន
ធ យុ លុះមិន

េ តកអរ មនខ
ិ ំ
ងឃត់េហយ ក៏េ កកអព
ំ ី សនៈេច សេចញេទ ។

[៧៥] គេនះឯង ពះសមិទិមន

ធ យុ កលេបតលិបុត

បរព
ិ ជកេច សេចញេទ មនយ
ិ ៉ មន
ូ របុ ន ក៏ចូលេទរក ពះ ននម
ទ ន

យុ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏េពលពកយ ក់ទក់នឹង ពះ ននទ

មន យុ លុះបញចប់ពកយែដលគួរ ក់ទក់ និងពកយគួររលឹកេហយ

ក៏អងុ យក
គ ន ីដ៏សមគួរ
ុ ងទ ។ ិ ិមន
លុះ ពះសមទ ធ យុ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីដ៏

សមគួរេហយ ំ
េទបេផ ងពកយចរចទងអស់ ែដលខួ ននិយយនឹង

េបតលិបុតបរព ំ ុ ៉នមន
ិ ជកទងប ដល់ ពះ ននម
ទ ន យុ ។ កល

ពះសមិទិមន
ធ យុ េពលយ៉ងេនះេហយ ពះ ននម
ទ ន យុ ក៏

េពលនឹង ពះសមិទិមន
ធ យុ យ៉ងេនះថ មនល វុេ សមិទិ ធ ពកយ

េនះ ជពកយមនមូលេហតុេហយ មនល វុេ សមិទិ ធ គួរេយង



ំ ន មក
នគ េដមបគល
ី ់ ពះមន ពះភគ ំ ន ចូលេទគល់ ពះមន
គួរនគ

ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ គ ំ ូ លេសចកីនុ៎ះ

គួរ កបបងទ ចេំ ពះ

ពះមន ពះភគ ពះមន ពះភគ នឹងពយករ ដល់េយងយ៉ង

155 
 
៧៥

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត កថស បេ ចនំ

តថ នំ ធេរយយមតិ ។ ឯវមវុេ តិ េខ យ ម

សមិទធិ យសមេ ននទស បចចេស សិ ។

អថេខ យ ម ច សមិទធិ យ ម ច

នេនទ េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ ឧបសង កមិ

ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ និសីទឹសុ ។ ឯកមនំ

និសេន
ិ ន េខ យ ម នេនទ យវតេក

អេ សិ យសមេ សមិទធិស េបតលិបុ េតន

បរព
ិ ជេកន សទធឹ កថស េប តំ សពំ

ភគវេ េ េចសិ ។

[៧៦] ឯវ ំ វុេត ភគ យសមនំ ននទំ ឯ-

តទេ ច ទស នមប ិ េខ អហំ ននទ េបតលិ-

បុ តស បរព
ិ ជកស នភជ
ិ នមិ កុ េ បេនវរូបំ

កថស បំ ឥមិនវ ននទ សមិទធិន េមឃបុ -

រ េសន
ិ េបតល ិ បុ ត ស បរ ព
ិ ជកស វ ភជពយ-
ិ

ករណីេយ បេញ ឯកំ េសន ពយកេ តិ ។

156 
 
 ៧៥

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ករ កបទូ លនូវពកយចរច

េយងគបប
 ចងច
ី ំ
េសចក ីេនះ យ៉ងេនះ ។ ពះសមិទិមន
ធ យុ

ទទួលពកយ ពះ ននម
ទ ន យុថ ករុ វុេ ។ គេនះ

ពះសមិទិមន
ធ យុ និង ពះ ននម
ទ ន យុ ក៏នគ
ំ ន ចូលេទគល់

ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់ កបថយបងគំ ពះមន ពះភគ

េហយអងុ យក
គ ន ីដ៏សមគួរ
ុ ងទ ។ លុះ ពះ ននម
ទ ន យុ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ី

ដ៏សមគួរេហយ គ ំ ូលពកយចរចទងប
ក៏ កបបងទ ំ ុ ៉នមន របស់ ពះសមិទិ ធ

មន យុ ជមួយនឹងេបតលិបុតបរព ំ
ិ ជកទងអស់ ចេំ ពះ ពះមន

ពះភគ ។

[៧៦] លុះ ពះ គ ំ ូលយ៉ងេនះេហយ

ននទ កបបងទ ពះមន

ពះភគ ទង់ ស់នឹង ពះ ននម

ទ ន យុ យ៉ងេនះថ មនល

នន ទ ំ ធ ប ់ េ ឃ ញ
តថគតម ិ នទ ង នូ វេបតល ិ បុ ត បរ ព
ិ ជកេ ះ

េតនឹងមនករចរចជមួយែបបេនះ មកពី មនល ននទ ប ន

ែដលគួរែចក គួរេ ះ យ ដល់េបតលិបុតបរព

ិ ជក េ ក

សមទ
ិ ិធ ជេមឃបុរសេនះឯង េ ះ យេហយែតមួយចែំ ណក ។

157 
 
៧៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯវ ំ វុេត យ ម ឧទយិ ភគវនំ ឯតទេ ច សេច

បន(១) ភេន យសម សមិទធិន ឥទំ សនធយ

ភសត
ិ ំ យំ កិញចិ េវទយិតំ តំ ទុ កខសមិនិ ។

[៧៧] ឯវ ំ វុេត(២) ភគ យសមនំ ននទំ

មេនសិ បស េខ តំ ននទ ឥមស ឧទ-

យិស េមឃបុ រសស

ិ ឧមមគគំ អញញសឹ េខ អហំ

ននទ ឥទេន យំ ឧទយិ េមឃបុ រេិ ឧមមុជជ-

មេន អេយនិេ ឧមមុជជិស តិ ទឹេយវ(៣) -

ននទ េបតលិបុ េតន បរព

ិ ជេកន តេស
ិ េវទន

បុ ចឆិ សចយំ ននទ សមិទធិ េមឃបុ រេិ េប-

តលិបុតស បរព
ិ ជកស ឯវ ំ បុ េ ឯវ ំ ពយ-

កេរយយ សេញច តនិកំ វុេ េបតលិបុ ត កមមំ

ក កេយន ចយ មន សុ ខេវទនីយំ

សុ ខំ េ េវទិយតិ សេញច តនិកំ វុេ េបតលិបុត

កមមំ ក កេយន ចយ មន ទុ កខេវទនីយំ

ទុ កំខ េ េវទិយតិ សេញច តនិកំ វុេ េបតលិបុត

១ កឹ បនតិបិ ទិស តិ ។ ២ អថេខតិបិ ។ ៣ ឱ. ទិេ វ ។

158 
 
 ៧៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

កល ពះមន ពះភគ ទង់ ស់យ៉ងេនះេហយ ពះឧទយិមន យុ

គំ ូ ល ពះមន ពះភគ
ក៏ កបបងទ យ៉ងេនះថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ

ែ កងសមិទិមន
ធ យុ េពលដូេចនះ េ ពះ ងេហតុេនះថ េវទន

នីមួយ េវទនេនះ សុទែធ តជទុកដ

ខ ូ េចះ
ន េទដឹង ។

[៧៧] កល ពះឧទយិ កបទូលយ៉ងេនះេហយ ពះមន

ពះភគ ទង់ ស់េ ពះ ននម

ទ ន យុថ មនល ននទ ចូរ

អក
ន េមល ង ់របស់ឧទយិ
នូវេសចកីលង ជេមឃបុរសេនះ មនល ននទ

តថគតបនដឹងចបស់េហយថ ឥឡូវេនះ ឧទយិេនះជេមឃបុរស

កលេងបេឡង ែតងេងបេឡងេ យឧបយមិនែមនជ បជញ មនល

ននទ េបតលិបុតបរព
ិ ជកបនសួរេវទន ៣ ខងេដម
 មនល

ននទ បសិនេបសមទ
ិ ិជេមឃប
ធ ុ រសេនះ តវេបតលិបុតបរព
ិ ជក

សួរយ៉ងេនះ គបបេី ះ យយ៉ងេនះថ មនល វុេ េបតលិបុត

បុគល
គ  េំ ព បកបេ
េធអ យេចតន េ យកយ ចចិត ជេហតុ

ៃនសុខេវទន គ េនះក៏រងសុខេវទន
បុគល មនល វុេ េបតលិបុត

បុគល
គ េធកម
 ម បកបេ យេចតន េ យកយ ចចិត ជេហតុៃន

ទុកេខ វទន បុគល

គ េនះ ែតងរងទុកេខ វទន មនល វុេ េបតលិបុត

159 
 
៧៧

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត ម កមមវ ិភងគវ ិភជនំ

កមមំ ក កេយន ចយ មន អ-

ទុ កខមសុ ខេវទនីយំ អទុ កខមសុ ខំ េ េវទិយតីតិ

ឯវ ំ ពយករមេន េខ ននទ សមិទធិ េមឃបុ រេិ

េបតលិបុតស បរព
ិ ជកស សមម(១) ពយកេរយយ

អបិចននទ េត(២) អញញតិតថិយបរព

ិ ជក ព អពយ

េក ច តថគតស ម កមមវភងគ
ិ ំ ជនស
ិ និ

សេច តុ េម ននទ សុ េណយយថ តថគតស

ម កមមវភងគ
ិ ំ វភជនស
ិ តិ ។ ឯតស ភគ

កេ ឯតស សុ គត កេ យំ ភគ

ម កមមវភងគ
ិ ំ វភេជយយ
ិ ភគវេ សុ ភិកូ ខ

ធេរស នីតិ ។ េតន ននទ សុ ហិ ធុ កំ

មនសិកេ ហិ ភសិស មីតិ ។ ឯវមភេនតិ េខ

យ ម នេនទ ភគវេ បចចេស សិ ។

[៧៨] ភគ ឯតទេ ច ច េ េម ននទ

បុ គគ សេន សំ វជជ
ិ មន េ កសមឹ ។ កតេម

ច េ ។ ឥធននទ ឯកេចច បុ គគេ ឥធ

១ ម. សមម ពយករមេន ។ ២ ឱ. េក ច ។ ម. េកចិ ។

160 
 
 ៧៧

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ករែចកនូវម កមមវ ិភងគ

បុគល
គ  េំ ព បកបេ
េធអ យេចតន េ យកយ ចចិត ជេហតុៃន

អទុកម
ខ សុខេវទន បុគល
គ េនះ ែតងរងអទុកម
ខ សុខេវទន មនល -

ននទ សមិទិជេមឃប
ធ ុ រស កលពយករយ៉ងេនះ េឈមះថ គួរពយ-

ករេ យ បៃព ដល់េបតលិបុតបរព

ិ ជក មនល ននទ មួយេទ ត

ពួកតរិ យបរ
ិថ ព ំ
ិ ជកដៃទទងេនះ ង ់
ជមនុស លង មនឈ
ិ ស បតិពល

េមចេឡយនឹងដឹងម កមវម ភង
ិ គ របស់តថគតបន មនល ននទ េប

ដូេចនះ កលេបតថគត
 ែចកម កមវម ភង
ិ គ អក ំ
ន ទង យគបប ី ប់

ចុះ ។ បពិ ត ពះមន ពះភគ កលេនះជកលគួរ ពះមន ពះភគ

គួរែចកនូវម កមវម ភង
ិ គ បពិ ត ពះសុគត កលេនះជកលគួរ ពះ

មន ពះភគគួ រែចកម កម មវ ភង
ិ គ ពួ កភិកុ ខបន ប់ ពះពុ ទ ដ
ធ ី ករបស់

ពះមន ពះភគ ំ ុក
នឹងបនចងចទ ។ មនល ននទ េបដ
 ូ េចនះ

ចូរអក
ន យកចត
ិ ទុក ក់ ប់េ យ បៃពចុះ តថគតនឹងសែំ ដង ។

ពះ ននម
ទ ន យុ ក៏ទទួល ពះពុទដ
ធ ីក ពះមន ពះភគថ ពះ

ករុ ពះអងគ ។

[៧៨] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ ពះសូ តេនះថ មនល

ននទ បុគល
គ កុ ងេ
ន កេនះ មន ៤ ពួក ។ បុគល
គ ៤ ពួក

េតដ
 ូ ចេមចខះ ។ មនល ននទ បុគល
គ ពួកមួយ កុ ងេ
ន កេនះ

161 
 
៧៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ប តិបតី េ តិ អទិននទយី េ តិ កេមសុ

មិចឆចរ ី េ តិ មុ ទី េ តិ បិសុ ណ េច េ តិ

ផរុស េច េ តិ សមផបប បី េ តិ អភិជឈលុ

េ តិ ពយបននចិេ េ តិ មិចឆទិដី េ តិ េ

កយស េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ

នរយំ
ិ ឧបបជជតិ ។ ឥធ បនននទ ឯកេចច បុ គគេ

ឥធ ប តិបតី េ តិ អទន
ិ ន ទយី េ តិ ក-

េមសុ មច
ិ ឆ ចរ ី េ តិ មុ ទី េ តិ បិសុ ណ េច

េ តិ ផរុស េច េ តិ សមផបប បី េ តិ

អភិជឈលុ េ តិ ពយបននចេិ េ តិ មិចឆទិដី

េ តិ េ កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ

សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ ។ ឥធននទ ឯកេចច

បុ គគេ ឥធ ប តិប បដវិ រេ

ិ េ តិ

អទិននទន បដិវរេ
ិ េ តិ កេមសុ មិចឆ-

ច បដិវរេ
ិ េ តិ មុ ទ បដិវរេ
ិ

េ តិ បិសុ យ ចយ បដិវរេ
ិ េ តិ

162 
 
 ៧៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ ប ពឹតខុសកុ ង
ន

ំ
កមទង យ េពលពកយកុហក េពលពកយញុះញង់ េពលពកយ

កក់ េពលពកយឥត បេយជន៍ ំ ឹងរៃពច

សឡ ំ េំ ពះ ទពយរបស់េគ

មនចិតពយបទ ំ ិ តយល់ខុស
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ បុគល
គ េនះ លុះ

ទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណត

តរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក ។ មនល ននទ មួយេទ ត

បុគល
គ ពួកមួយ កុ ងេ
ន កេនះ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយ

ែដលេគមិនបនឲយ ប ពឹតខុស កុ ងកមទ

ន ំ
ង យ េពលពកយ

កុហក េពលពកយញុះញង់ េពលពកយ កក់ េពលពកយឥត

បេយជន៍ ជអក ំ ឹងរៃពច

ន សឡ ំ េំ ពះ ទពយរបស់េគ មនចិតពយបទ

ំ ិ តយល់ខុស
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយ

បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក
 ុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ ក(១) ។

មនល ននទ បុគល

គ ពួកមួយ កុ ងេ
ន កេនះ ជអក
ន េវ រ សឡះចក

ប ត ិ បត េវ រ សឡះចកអទិ នន ទន េវ រ សឡះចកកេម-

សុមច
ិ ឆ ចរ េវ រ សឡះចកមុ ទ េវ រ សឡះចកបិសុណ ច

១ េ ពះកុសលែ ជកអកុសល កនុងេវ ជិត ប់ ។

163 
 
៧៩

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត ច េ បុគគ

ផរុ យ ចយ បដិវរេ
ិ េ តិ សមផបប ប

បដិវរេ
ិ េ តិ អនភិជឈលុ េ តិ អពយបននចិេ

េ តិ សមមទិដី េ តិ េ កយស េភទ

បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ ។

ឥធ បនននទ ឯកេចច បុ គគេ ឥធ ប -

តិប បដវិ រេ
ិ េ តិ អទិននទន បដវិ -ិ

រេ េ តិ កេមសុ មិចឆច បដិវរេ

ិ េ តិ

មុ ទ បដវិ រេ
ិ េ តិ បិសុ យ ចយ

បដវិ រេ
ិ េ តិ ផរុ យ ចយ បដិវរេ
ិ េ តិ

សមផបប ប បដវិ រេ
ិ េ តិ អនភិជឈលុ េ តិ

អពយបននចិេ េ តិ សមមទិដី េ តិ េ

កយស េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ

នរិ យំ ឧបបជជតិ ។

[៧៩] ឥធននទ ឯកេចច សមេ ពហម-

េ តបបមនយ បធនមនយ អនុ េយ-

គមន យ អបបមទមន យ សមម មនស ិ ក រមន យ

164 
 
 ៧៩

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត បុគគល ៤ ពួក

េវ រ សឡះចកផរុស ច េវ រ សឡះចកសមប
ផ ប បៈ ជអក
ន មន

ចត ំ ឹងរៃព
ិ មិនបនសឡ ំ ចេំ ពះ ទពយរបស់េគ មនចិតមិនបនពយបទ

ជអក ំ ិ តយល់ តវ
ន មនគន កុ ងេ
ន កេនះ បុគល
គ េនះ លុះទមយ ង

កយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកត កុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវ-

េ ក ។ មនល ននទ មួយេទ ត បុគល

គ ពួកមួយ កុ ងេ
ន កេនះ

េវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ សឡះចកអទិននទន េវ រ សឡះ

ចកកេមសុមិចឆចរ េវ រ សឡះ ចកមុ ទ េវ រ សឡះចក

បិសុណ ច េវ រ សឡះចកផរុស ច េវ សឡះចកសមប

ផ ប បៈ

ជអក
ន មនចិតមនបនរ
ិ ំ
ៃព ចេំ ពះ ទពយរបស់េគ មនចត
ិ មនពយបទ
ិ

ជអក ំ ិ តយល់ តវ
ន មនគន កុ ងេ
ន កេនះ បុគល
គ េនះ លុះទមយ ង

កយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកត កុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន

ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក(១) ។

[៧៩] មនល ននទ សមណៈឬ ពហមណ៍ពួកមួយ កុ ងេ

ន ក

េនះ ស័យេសចកីពយយមជេ គ ងដុតកេមកិេលស ស័យ

េសចកពយយមជេ
ី ក ់ ចត
គ ងតមល ិ ទុក ស័យេសចកី បឹងែ បង -

ស័ យ េសចក ី ម ិ ន បមទ ស័ យ េសចក ី យកច ិ ត ទុ ក ក់េ យ បៃព

១ េ ពះអកុសលែ ជកកុសល កនុងេវ ជិត ប់ ។

165 
 
៨០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តថរូបំ េចេ សមធឹ ផុ សតិ ។ យថសមហិេត

ចេត
ិ ទេពន
ិ ចកខុ ន វសុ
ិ េទធន អតិកកនមនុ សេក-

ន អមុ ំ បុ គគលំ បស តិ ឥធ ប តិបតឹ

អទិននទយឹ កេមសុ មិចឆចរ ឹ មុ ទឹ បិសុណ ចឹ

ផរុស ចឹ សមផបប បឹ អភិជឈលុំ ពយបននចិតំ

មិចឆទដ
ិ ឹ កយស េភទ បរមមរ បស តិ

អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបននំ ។ េ

ឯវមហ អតថិ កិរ េភ បបកនិ កមមនិ អតថិ

ទុ ចចរតស
ិ វបេក
ិ អមហំ (១) បុ គគលំ អទទសំ

ឥធ ប តិបតឹ អទិននទយឹ កេមសុ មច

ិ ឆ ចរ ឹ

។ េប ។ មច
ិ ឆ ទិដឹ កយស េភទ បរមមរ

បស មិ អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបនននិ

១ ឱ. ម. អបហំ ។

166 
 
 ៨០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

រែមងបននូវេចេ សមធិ មនសភពដូេចនះ ។ ក ់ ចិត

កលេបតមល

នឹងេហយ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ រែមងេឃញ េ ខ ៏

យទិពចកុ ដ

បរស
ិ ុ ទធ កនងបង់ចកុ របស
ខ ់មនុស ធមម នូវបុគល
គ ឯេ ះែដលសមប់

សត កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ ប ពឹតខុសកុ ងកមទ

ន ំ
ង យ

េពលពកយកុហក េពលពកយញុះញង់ េពលពកយ កក់ េពល

ពកយឥត បេយជន៍ មនចត ំ ឹងរៃពច

ិ សឡ ំ េំ ពះ ទពយរបស់េគ មនចត
ិ

ពយបទ ំ ិ តយល់ខុស
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ រែមងេឃញបុគល
គ េនះ

ែដលទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ េទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណត

តរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក ។ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ

េពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន អេំ ព កក់ក៏មន ផលរបស់ទុចរច តក

ិ ៏មន

ម អញបនេឃញបុគល
គ ឯេ ះ ែដលសមប់សត កន់យក ទពយ

ែដលេគមិនបនឲយ ប ពឹតខុសកុ ងកមទ

ន ំ
ង យ ។ េប ។ ំ ិត
មនគន

យល់ខុស កុ ងេ
ន កេនះ បនេឃញបុគល
គ េនះ ែដលទមយ ងកយ

បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ េទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស

អសុរកយ នរក ។

167 
 
៨១

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត អភិនិវ ិស េ េ

េ ឯវមហ េយ កិរ ប តិបតី អទិនន-

ទយី ។ េប ។ មិចឆទដ
ិ ី សេព េ កយស

េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ប
ិ តំ និរយំ

ឧបបជជតិ ។ េយ ឯវ ំ ជននិ េត សមម ជននិ

េយ អញញថ ជននិ មិចឆ េតសំ ញណនិ ។ ឥតិ

េ យេទវ តស មំ ញតំ មំ ទិដំ

មំ វទ
ិ ិតំ តេទវ តតថ ថម ប ម

អភិនិវស
ិ េ ហរតិ ឥទេមវ សចចំ េមឃមញញនិ ។

168 
 
 ៨១

វ ិភងគវគ្គ ម កមមវ ិភងគសូ ត ករេពលេ យទិដិកួចកន់

សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ េពលពកយយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន បនឮថ

បុគល
គ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិនឲយ ។ េប ។

ំ ិ តយល់ខុស
មនគន បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់

ំ ី េសចកី
អព ប់េទ រែមងេទេកតកុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស

អសុរកយ នរក ។ បុគល

គ ដឹងយ៉ងេនះ បុគល
គ េនះ េឈមះ

ថដឹង តវ បុគល
គ ដឹងេផ ង ំ ី េនះ)
(អព ករដឹងរបស់បុគល
គ េនះ

េឈមះថដង
ឹ ខុស ។ សមណ ពហមណ៍េនះ រែមងកួចកន់ េ ពះ

ទ បអែងលនូវេហតុែដលយល់ខួ នឯង េឃញខួ នឯង ឹ ចបស់ខួ ន

ដង

ឯងេនះ េ ំ ិដិ
យកមងទ េហយេពលថ េសចកីយល់េនះឯង ជ

របស់ពិត េសចកយល
ី ់ ដៃទ ជេមឃៈ ។

169 
 
៨២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៨០] ឥធ បនននទ ឯកេចច សមេ

ពហមេ តបបមនយ បធនមនយ អនុ -

េយគមន យ អបបមទមន យ សមម មនស ិ ក រមន -

យ តថរូបំ េចេ សមធឹ ផុ សតិ ។ យថសម-

ហិេត ចិេត ទិេពន ចកខុ ន វសុ

ិ េទធន អតិកកនម-

នុ សេកន អមុ ំ បុ គគលំ បស តិ ឥធ ប តិបតឹ

អទិននទយឹ ។ េប ។ មិចឆទិដឹ កយស េភទ

បរមមរ បស តិ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបននំ ។

េ ឯវមហ នតថិ កិរ េភ បបកនិ កមមនិ

នតថិ ទុ ចចរតស
ិ វបេក
ិ អមហំ បុ គគលំ អទទសំ

ឥធ ប តិបតឹ អទិននទយឹ ។ េប ។ មិចឆ-

ទិដឹ កយស េភទ បរមមរ បស មិ

សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបនននិ ។ េ ឯវមហ

េយ កិរ េភ ប តិបតី អទិននទយី

។ េប ។ មិចឆទិដី សេព េ កយស េភទ

170 
 
 ៨២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៨០] មនល ននទ មួយេទ ត សមណៈឬ ពហមណ៍ ពួក

មួយ កុ ងេ
ន កេនះ ស័យនូវេសចកីពយយម ជេ គ ងដុតកេម

កេលស
ិ ស័យនូវេសចកពយយមតម
ី ក ់ ចត
ល ិ ទុក ស័យនូវេសចកី

បងែ
ឹ បង ស័យនូវេសចកម
ី ិន បមទ ស័យនូវករយកចិតទុក

ក់េ យ បៃព រែមងបននូវេចេ សមធិ មនសភពដូេចនះ ។

ក ់ ចិតនឹងេហយ
កលេបបនតមល សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ រែមងេឃញ

េ ខ ៏បរស
យទិពចកុ ដ ិ ុ ទធ កនងបង់នូវចកុ របស
ខ ់មនុស ធមម នូវបុគល
គ ឯ-

េ ះ ែដលសមប់សត កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ ។ េប ។

ំ ិ តយល់ខុស
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ រែមងេឃញបុគល
គ េនះ ែដល

ទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ េទេកតក
 ុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌

េទវេ ក ។ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ េពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន

ម ៏
កមដ មកមិនមន ិ ៏មិនមន
ផលរបស់ទុចរច តក ំញ នេឃញបុគល
ខុ ប គ ឯ-

េ ះ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ ។ េប ។

ំ ិ តយល់ខុស
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ បនេឃញបុគល
គ េនះ ែដល

ទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ េទេកតក
 ុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវ-

េ ក ។ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ េពលយ៉ងេនះេទ តថ េអហ៎ ន

បុគល
គ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយ ែដលេគមិនបនឲយ

។ េប ។ ំ ិ តយល់ខុស
មនគន បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ លុះទមយ ងកយ

171 
 
៨៣

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត អភិនិវ ិស េ េ

បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ ។ េយ

ឯវ ំ ជននិ េត សមម ជននិ េយ អញញថ ជននិ

មិចឆ េតសំ ញណនិ ។ ឥតិ េ យេទវ តស

មំ ញតំ មំ ទិដំ មំ វទ
ិ ិតំ តេទវ តតថ

ថម ប ម អភិនិវស
ិ េ ហរតិ ឥទេមវ

សចចំ េមឃមញញនិ ។

[៨១] ឥធននទ ឯកេចច សមេ ពហម-

េ តបបមនយ បធនមនយ អនុ េយគ-

មន យ អបបមទមន យ សមម មនស ិ ក រមន យ

តថរូបំ េចេ សមធឹ ផុ សតិ ។ យថសមហិេត

ចេិ ត ទេិ ពន ចកខុ ន វសុ

ិ េទធន អតិកកនមនុ សេកន

អមុ ំ បុ គគលំ បស តិ ឥធ ប តិប បដិវរតំ

ិ អ-

ទិននទន បដវិ រតំ

ិ កេមសុ មិចឆច បដវិ រតំ
ិ មុ -

ទ បដិវរតំ
ិ បិសុ យ ចយ បដិវរតំ
ិ ផរុ យ

ចយ បដវិ រតំ
ិ សមផបប ប បដវិ រតំ
ិ អនភិជឈលុំ

172 
 
 ៨៣

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ករេពលេ យទិដិកួចកន់

បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកត
 កុ ងស
ន ិ ួ គ៌េទវេ
ុ គតស ក ។

បុគល
គ ដឹងយ៉ងេនះ បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹង តវ បុគល
គ

ដឹងេផ ង ំ ី េនះ)
(អព ករដឹងរបស់បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹងខុស ។

សមណ ពហមណ៍េនះ កួចកន់ េ ពះ ទ បអែងលនូវេហតុ ែដល

យល់ខួ នឯង េឃញខួ នឯង ដឹងចបស់ខួ នឯងេនះ េ ំ ិដិ

យកមងទ

េហយេពលថ េសចកយល
ី ់ េនះឯង ជរបស់ពិត េសចកយល
ី ់ ដៃទ

ជេមឃៈ ។

[៨១] មនល ននទ សមណៈឬ ពហមណ៍ពួកមួយ កុ ងេ

ន កេនះ

ស័យនូវេសចកីពយយម ជេ គ ងដុតកេមកេលស
ិ ស័យនូវ

េសចកពយយមតម
ី ក ់ ចិតទុក
ល ស័យនូវេសចកី បងែ
ឹ បង ស័យ

នូវេសចកីមិន បមទ ស័យនូវករយកចិតទុក ក់ េ យ បៃព រែមង

បននូវេចេ សមធិ មនសភពដូេចនះ ។ ក ់ ចត

កលេបតមល ិ មំ

េហយ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ រែមងេឃញ េ ខ ៏បរ-ិ

យទិពចកុ ដ

សុទ ធ កនងបង់នូវចកុ ជរបស

ខ ់មនុស ធមម នូវបុគល
គ ឯេ ះែដលេវ រ

សឡះចកប តបត
ិ េវ រ សឡះចកអទិននទន េវ រ សឡះចក

កេមសុមិចឆចរ េវ រ សឡះចកមុ ទ េវ រ សឡះចកបិសុណ-

ច េវ រ សឡះចកផរុស ច េវ រ សឡះចកសមប
ផ ប បៈ ជអក
ន

ំ ឹងរៃព
មនចិតមិនបនសឡ ំ ចេំ ពះ ទពយរបស់េគ មនចត
ិ មនពយបទ
ិ

173 
 
៨៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អពយបននចិតំ សមមទិដឹ កយស េភទ បរមមរ

បស តិ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបននំ ។ េ

ឯវមហ អតថិ កិរ េភ កលយ និ កមមនិ

អតថិ សុ ចរតស
ិ វបេក
ិ អមហំ បុ គគលំ អទទសំ

ឥធ ប តិប បដិវរតំ
ិ អទិននទន បដិវរតំ
ិ

។ េប ។ សមមទិដឹ កយស េភទ បរមមរ

បស មិ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបនននិ ។

េ ឯវមហ េយ កិរ េភ ប តិប ប-

ដវិ រេ
ិ អទិននទន បដិវរេ
ិ ។ េប ។ សមមទិដី

សេព េ កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ

សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ ។ េយ ឯវ ំ ជននិ េត

សមម ជននិ េយ អញញថ ជននិ មិចឆ េតសំ

ញណនិ ។ ឥតិ េ យេទវ តស មំ ញតំ

មំ ទិដំ មំ វទ
ិ ិតំ តេទវ តតថ ថម ប ម-

អភិនវិ ស
ិ េ ហរតិ ឥទេមវ សចចំ េមឃមញញនិ ។

174 
 
 ៨៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ ិ តយល់ តវ
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ រែមងេឃញបុគល
គ េនះ ែដល

ទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ េទេកតក
 ុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវ-

េ ក ។ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ េពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន អេំ ព

ជកុសលក៏មន ផលរបស់សុចរតក
ិ ៏មន ំញ នេឃញបុគល
ខុ ប គ ឯេ ះ

ែដលជអ ន ក េវ រ សឡះចកប ត ិ បត េវ រ សឡះចកអទ ិ នន ទន

ំ ិ តយល់ តវ កុ ងេ
។ េប ។ មនគន ន កេនះ បនេឃញបុគល
គ េនះ ែដល

ទម យ ងកយបនទ ប ់ អ ំពី េសចក ី ប់េទ េទេក  តកុ ន ងសុ គត ិ សួ គ ៌ េ ទវ-

េ ក ។ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ ក៏េពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន

បុគល
គ េវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ សឡះចកអទិននទន

។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ
មនគន បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ លុះទមយ ងកយ

បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ េទេកតក
 ុ ងស
ន ិ ួ គ៌េទវេ
ុ គតស ក ។ បុគល
គ

ឹ យ៉ងេនះ
ដង បុគល
គ េនះេឈមះថដង
ឹ តវ បុគល
គ ដង
ឹ េផ ង

ំ ី េនះ)
(អព ករដឹងរបស់បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹងខុស ។ សមណ-

ពហមណ៍េនះ រែមងកួចកន់ េ ពះ ទ បអែងល នូវេហតុែដលយល់

ខួ នឯង េឃញខួ នឯង ដឹងចបស់ខួ នឯងេនះ េ ំ ិដិ

យកមងទ េហយ

េពលថ េសចកយល
ី ់ េនះឯង ជរបស់ពិត េសចកយល
ី ់ ដៃទ ជ

េមឃៈ ។

175 
 
៨៥

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត អភិនិវ ិស េ េ

[៨២] ឥធ បនននទ ឯកេចច សមេ

ពហមេ តបបមនយ បធនមនយ អនុ េយ-

គមន យ អបបមទមន យ សមម មនស ិ ក រមន យ

តថរូបំ េចេ សមធឹ ផុ សតិ ។ យថសមហិេត

ចិេត ទិេពន ចកខុ ន វសុ

ិ េទធន អតិកកនមនុ សេក-

ន អមុ ំ បុ គគលំ បស តិ ប តិប បដវិ រតំ

ិ

អទិននទន បដិវរតំ
ិ ។ េប ។ សមមទិដឹ កយស

េភទ បរមមរ បស តិ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ -ិ

បតំ និរយំ ឧបបននំ ។ េ ឯវមហ នតថិ

កិរ េភ កលយ និ កមមនិ នតថិ សុ ចរ-ិ

តស វបេក
ិ អមហំ បុ គគលំ អទទសំ ឥធ

ប តិប បដ ិ វ រតំ
ិ អទ ិ នន ទន បដ ិ វ រតំ
ិ

។ េប ។ សមមទិដឹ កយស េភទ បរមមរ

បស មិ អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ប
ិ តំ នរិ យំ ឧបបនននិ ។

េ ឯវមហ េយ កិរ េភ ប តិប បដិវរេ

ិ

176 
 
 ៨៥

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ករេពលេ យទិដិកួចកន់

[៨២] មនល ននទ មួយេទ ត សមណៈឬ ពហមណ៍ពួកមួយ

កុ ងេ
ន កេនះ ស័យនូវេសចកីពយយម ជេ គ ងដុតកេមកេលស
ិ

ស័ យនូ វេសចក ីពយយមតម កល់ ចិត ទុ ក ស័ យ នូ វេសចក ី បឹងែ បង

ស័ យ នូ វ េសចក ី ម ិ ន បមទ ស័ យ នូ វ ករយកច ិ ត ទុ ក ក់េ យ

បៃព រែមងបននូវេចេ សមធិ មនសភពដូេចនះ ។ កលេបបន



ក ់ ចត
តមល ិ នឹងេហយ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ រែមងេឃញេ យទិព-

ខ ៏បរស
ចកុ ដ ិ ុ ទធ កនងបង់ចកុ របស
ខ ់ មនុស ធមម នូវបុគល
គ ឯេ ះ ែដល

េវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ សឡះចកអទិននទន ។ េប ។ មន

ំ ិ តយល់ តវ
គន រែមងេឃញបុគល
គ េនះ ែដលទមយ ងកយ បនទប់

ំ ី េសចកី
អព ប់េទ េទេកតកុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរ-

កយ នរក ។ សមណៈឬ ពហមណ៍េនះ េពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន អេំ ព

ជកុសលក៏មិនមន ផលរបស់សុចរត
ិ ក៏មនមន
ិ ំញ នេឃញបុគល
ខុ ប គ

ឯេ ះ ែដលេវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ សឡះចកអទិនន-

ទន ។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ បនេឃញបុគល
គ

េនះ ែដលទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ េទេកតកុ ង
ន

កេំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក ។ សមណៈឬ ពហមណ៍

េនះេពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន បុគល

គ េវ រ សឡះចកប តិបត

177 
 
៨៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អទិននទន បដិវរេ
ិ ។ េប ។ សមមទិដី សេព

េ កយស េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ

វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ ។ េយ ឯវ ំ ជននិ

េត សមម ជននិ េយ អញញថ ជននិ មិចឆ

េតសំ ញណនិ ។ ឥតិ េ យេទវ តស

មំ ញតំ មំ ទិដំ មំ វទ
ិ ិតំ តេទវ តតថ

ថម ប ម អភិនវិ ស
ិ េ ហរតិ ឥទេមវ

សចចំ េមឃមញញនិ ។

[៨៣] ត ននទ យយំ សមេ ពហម-

េ ឯវមហ អតថិ កិរ េភ បបកនិ កមមនិ

អតថិ ទុ ចចរតស
ិ វបេកត
ិ ិ ឥទមស អនុ ជនមិ ។

យមប ិ េ ឯវមហ អមហំ បុ គគលំ អទទសំ

ឥធ ប តិបតឹ អទិននទយឹ ។ េប ។ មិចឆទិដឹ

178 
 
 ៨៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េវ រ សឡះចកអទិននទន ។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ
មនគន បុគល ំ
គ ទង

អស់េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទ

េកតក
 ុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក ។ បុគល
គ

ដឹងយ៉ងេនះ បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹង តវ បុគល
គ ដឹងេផ ង

ំ ី េនះ)
(អព ករដឹងរបស់បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹងខុស ។ សមណ-

ពហមណ៍េនះ រែមង ទ បអែងល បកន់នូវេហតុែដលយល់ខួ នឯង

េឃញខួ នឯង ឹ ចបស់ខួ នឯងេនះ

ដង េ ំ ិដិ
យកមងទ េហយេពលថ

េសចកីយល់េនះឯង ជរបស់ពិត េសចកីយល់ដៃទ ជេមឃៈ ។

[៨៣] មន ល នន ទ ប សមណ ពហ ម ណ៍ ទ ង
ំ េនះ

សមណៈឬ ពហមណ៍ េពលយ៉ងេនះថ  ៎ន

េអហ អេំ ពដ៏ មកក៏មន

ផលរបស់ទុចរច តក
ិ ៏មន ដូេចះ
ន តថគតយល់ សប មពកយរបស់ពួក

សមណ ពហមណ៍េនះែដរ ។ ំ តង់សមណ ពហមណ៍េនះេពលពកយ

ទង

យ៉ ងេនះថ ខុ ញ ំប នេឃ ញបុ គ គល ឯេ ះ ែដលជអ នក សម ប ់ ស ត

កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ ។ េប ។ មនគន

ំ ិ តយល់ខុស កុ ងេ
ន កេនះ

179 
 
៨៧

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត ម កមមវ ិភងគញញណំ

កយស េភទ បរមមរ បស មិ អបយំ

ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបនននិ ឥទមបស
ិ

អនុ ជនមិ ។ យញច េខ េ ឯវមហ េយ

កិរ េភ ប តិបតី អទន

ិ ន ទយី ។ េប ។ មិចឆ-

ទិដី សេព េ កយស េភទ បរមមរ

អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតីតិ ឥទមស

ននុ ជនមិ ។ យមប ិ េ ឯវមហ េយ ឯវ ំ ជននិ

េត សមម ជននិ េយ អញញថ ជននិ មិចឆ េតសំ

ញណនិ ឥទមបស
ិ ននុ ជនមិ ។ យមប ិ េ

យេទវ តស មំ ញតំ មំ ទិដំ មំ វទ

ិ ិតំ

តេទវ តតថ ថម ប ម អភិនវិ ស

ិ េ ហរតិ

ឥទេមវ សចចំ េមឃមញញនិ ឥទមបស

ិ ននុ ជនមិ តំ

កិស េហតុ អញញថ ហិ ននទ តថគតស

ម កមមវភេងគ
ិ ញណំ េ តិ ។

180 
 
 ៨៧

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត េសចកីយល់កុនងម កមមវ ិភងគ

បនេឃ ញបុ គ គលេនះ ែដលទម យ ងកយបនទ ប់អ ព

ំ ី េសចក ី ប់េ ទ

េទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក តថគត

ក៏យល់ សប មពកយ របស់សមណ ពហមណ៍េនះែដរ ។ ែត តង់

សមណ ពហមណ៍េនះ េពលពកយយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន បុគល

គ

ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ ។ េប ។ មន

ំ ិ តយល់ខុស
គន បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី

េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក

 ុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរ-

កយ នរក តថគតមិនយល់ សប មពកយរបស់សមណ ពហមណ៍

េនះេទ ។ ំ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ

ទង េពលពកយយ៉ង

េនះថ បុគល
គ ដឹងយ៉ងេនះ បុគល
គ េនះេឈមះថដឹង តវ បុគល
គ

ដឹងេផ ង ំ ី េនះ)
(អព ករដឹងរបស់បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹងខុស

តថគតក៏មនយល
ិ ់ សប មពកយ របស់សមណ ពហមណ៍េនះែដរ ។

ំ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ
ទង ទ បអែងល បកន់ នូវេហតុែដល

យល់ខួ នឯង េឃញខួ នឯង ដឹងចបស់ខួ នឯងេនះ េ ំ ិដិ

យកមងទ

េហយេពលថ េសចកយល
ី ់ េនះឯង ជរបស់ពិត េសចកយល
ី ់ ដៃទ

ជេមឃៈ តថគតក៏មិនយល់ សប មពកយ របស់សមណ ពហមណ៍

េនះេទ ដេំ ណរេនះ េ ពះេហតុអី មនល ននទ េ ពះសតែតងមន

េសចកីយល់ កុ ងម
ន កមវម ភង
ិ គ េផ ងគន ។

181 
 
៨៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៨៤] ត ននទ យយំ សមេ ពហម-

េ ឯវមហ នតថិ កិរ េភ បបកនិ កមម-

និ នតថិ ទុ ចចរតស
ិ វបេកត
ិ ិ ឥទមស ននុ ជ-

នមិ ។ យញច េខ េ ឯវមហ អមហំ បុ គគ-

លំ អទទសំ ឥធ ប តិបតឹ អទិននទយឹ ។ េប ។

មិចឆទដ
ិ ឹ កយស េភទ បរមមរ បស មិ

សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបនននិ ឥទមស អនុ ជ-

នមិ ។ យញច េខ េ ឯវមហ េយ កិរ

េភ ប តិបតី អទិននទយី ។ េប ។ មិចឆទិដី

សេព េ កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ

សគគំ េ កំ ឧបបជជតីតិ ឥទមស ននុ ជ-

នមិ ។ យមប ិ េ ឯវមហ េយ ឯវ ំ ជននិ

182 
 
 ៨៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៨៤] មនល ននទ ប សមណ ពហមណ៍ទងេនះ

ំ សមណៈឬ

ពហមណ៍ េពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន ម ៏

កមដ មកមិនមនេទ ំ
ទង

ផលរបស់ទុចរច តក
ិ ៏មិនមនែដរ តថគតមិនយល់ សប មពកយ របស់

សមណ ពហមណ៍េនះេទ ។ ែត តង់សមណ ពហមណ៍េនះ េពលយ៉ង

េនះថ េយងបនេឃ
 ញបុគល
គ ឯេ ះ ន សមប់សត
ែដលជអក កន់យក

ទពយែដលេគមនបនឲយ
ិ ំ ិ តយល់ខុសកុ ងេ
។ េប ។ មនគន ន កេនះ បន

េឃញបុគល
គ េនះ ែដលទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ េទ

េកតក
 ុ ងស
ន ិ ួ គ៌េទវេ
ុ គតស ក តថគតយល់ សប មពកយរបស់សមណ-

ពហមណ៍េនះ(១) ។ ឯ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ េពលពកយយ៉ងេនះ

ថ េអហ៎ ន បុគល
គ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិនបន

ឲយ ។ េប ។ ំ ិ តយល់ខុស
មនគន បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ លុះទមយ ង

កយបនទ ប់អ ព
ំ ី េសចក ី ប់ េទ រែមងេទេក តកុ នងសុ គតិសួ គ៌េទវេ ក

តថគតមិនយល់ សប មពកយ របស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ។ ំ

ទង

តង់សមណ ពហមណ៍េនះេពលពកយយ៉ងេនះថ បុគល

គ ដឹងយ៉ង

១ បនជ ទង់យល់ សប េ ពះ ទង់ ជបចបស់ថ េទះបីេធអកុសលមកពីេដមក៏ពិត ែតដល់

េវ ជិត ប់ ជួនមនកុសល មួយមកឲយផល កុសលេនះក៏ ចែ ជកអកុសលបន

េទបេទេកតកនុងសុគតិភព ។

183 
 
៨៩

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត ម កមមវ ិភងគញញណំ

េត សមម ជននិ េយ អញញថ ជននិ មិចឆ េតសំ

ញណនិ ឥទមបស
ិ ននុ ជនមិ ។ យមប ិ េ

យេទវ តស មំ ញតំ មំ ទិដំ មំ វទ

ិ ិតំ

តេទវ តតថ ថម ប ម អភិនិវស

ិ េ ហ-

រតិ ឥទេមវ សចចំ េមឃមញញនិ ឥទមបស

ិ ននុ -

ជនមិ តំ កិស េហតុ អញញថ ហិ ននទ

តថគតស ម កមមវភេងគ
ិ ញណំ េ តិ ។

[៨៥] ត ននទ យយំ សមេ ពហម-

េ ឯវមហ អតថិ កិរ េភ កលយ-

និ កមមនិ អតថិ សុ ចរតស

ិ វបេកត
ិ ិ

ឥទមស អនុ ជនមិ ។ យមប(១)

ិ េ ឯ-

វមហ អមហំ បុ គគលំ ឥធ ប តិប

បដិវរតំ
ិ អទិននទន បដិវរតំ
ិ ។ េប ។ សមមទិដឹ

១ ឱ. យញច េខ ។

184 
 
 ៨៩

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត េសចកីយល់កុនងម កមមវ ិភងគ

េនះ បុគល
គ េនះេឈមះថដឹង តវ បុគល
គ ដឹងេផ ង ំ ី េនះ)
(អព ករដឹង

របស់បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹងខុស តថគតក៏មនយល
ិ ់ សប មពកយ

របស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ។ ែត តង់សមណ ពហមណ៍េនះ ទប

អែងល បកន់នូវេហតុែដលយល់ខួ នឯង េឃញខួ នឯង ដឹងចបស់

ខួ នឯងេនះ េ ំ ិដិ
យកមងទ េហយេពលថ េសចកយល
ី ់ េនះឯង

ជរបស់ពិត េសចកយល
ី ់ ដៃទ ជេមឃៈ តថគតមនយល
ិ ់ សប ម

ពកយរបស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ដេំ ណរេនះ េ ពះេហតុអី មនល

ននទ េ ពះសត ែតងមនេសចកយល

ី ់ កុ ងម
ន កមវម ភង
ិ គ េផ ងគន ។

[៨៥] មនល ននទ ប ពួកសមណ ពហមណ៍ទងេនះ

ំ សមណៈ

ឬ ពហមណ៍ េពលយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន អេំ ពជកុសលក៏មន

ផលរបស ់ សុ ចរ តក
ិ ៏មន តថគតយល់ សប មពកយរបស ់ ស មណ-

ពហមណ៍េនះ ។ ំ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ

ទង េពលពកយយ៉ង

េនះថ ខុ េំញ ឃញបុគល

គ ឯេ ះ ជអក
ន េវ រ សឡះចកប តិបត

េវ រ សឡះចកអទិននទន ។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ

185 
 
៩០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

កយស េភទ បរមមរ បស មិ សុ គតឹ

សគគំ េ កំ ឧបបនននិ ឥទមបស

ិ អនុ ជនមិ ។

យញច េខ េ ឯវមហ េយ កិរ េភ

ប តិប បដវិ រេ
ិ អទិននទន បដវិ រេ
ិ

។ េប ។ សមមទិដី សេព េ កយស េភទ

បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតីតិ

ឥទមស អនុ ជនមិ ។ យមប ិ េ ឯវមហ

េយ ឯវ ំ ជននិ េត សមម ជននិ េយ

អញញថ ជននិ មិចឆ េតសំ ញណនិ ឥទមបស

ិ

ននុ ជនមិ ។ យមប ិ េ យេទវ តស

មំ ញតំ មំ ទិដំ មំ វទ
ិ ិតំ តេទវ

តតថ ថម ប ម អភិនវិ ស
ិ េ ហរតិ

ឥទេមវ សចចំ េមឃមញញនិ ឥទមបស

ិ ននុ ជនមិ

តំ កិស េហតុ អញញថ ហិ ននទ តថគតស

ម កមមវភេងគ
ិ ញណំ េ តិ ។

186 
 
 ៩០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បនេឃញបុគល
គ េនះ ែដលទមយ ងកយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ

េទេកតក
 ុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ ក តថគតក៏យល់ សប មពកយ របស់

សមណ ពហមណ៍េនះ ។ ំ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ

ទង េពលពកយ

យ៉ងេនះថ េអហ៎ ន បុគល

គ េវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ

សឡះចកអទិននទន ។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ
មនគន បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ

លុ ះទម យ ងកយបនទ ប់អ ព

ំ ី េសចក ី ប់េទ រែមងេទេក តកុ នងសុ គតិ

សួគ៌េទវេ ក តថគតក៏យល់ សប មពកយ របស់សមណ ពហមណ៍

េនះែដរ ។ ឯ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ េពលពកយយ៉ងេនះថ

បុគល
គ ដឹងយ៉ងេនះ បុគល
គ េនះេឈមះថដង
ឹ តវ បុគល
គ ដឹង

េផ ង ំ ី េនះ)
(អព ករដឹងរបស់បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹងខុស តថគត

មនយល
ិ ់ សប មពកយ របស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ។ ំ តង់
ទង

បុគល
គ េនះ ទ បអែងល បកន់ នូវេហតុែដលយល់ខួ នឯង េឃញខួ ន

ឯង ដឹងចបស់ខួ នឯងេនះ េ ំ ិដិ

យកមងទ េហយេពលថ េសចកី

យល់េនះឯង ជរបស់ពិត េសចកយល

ី ់ ដៃទ ជេមឃៈ តថគត

មិនយល់ សប មពកយ របស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ដេំ ណរេនះ

េ ពះេហតុអី មនល ននទ េ ពះសតែតងមនេសចកីយល់ កុ ងម

ន -

កមវម ភង
ិ គ េផ ងគន ។

187 
 
៩១

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត ម កមមវ ិភងគញញណំ

[៨៦] ត ននទ យយំ សមេ ពហមេ

ឯវមហ នតថិ កិរ េភ កលយ និ កមមនិ

នតថិ សុ ចរតស
ិ វបេកត
ិ ិ ឥទមស ននុ ជនមិ ។

យញច េខ េ ឯវមហ អមហំ បុ គគលំ អទទសំ

ឥធ ប តិប បដិវរតំ
ិ អទិននទន បដិវរតំ
ិ

។ េប ។ សមមទិដឹ កយស េភទ បរមមរ

បស មិ អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបនននិ

ឥទមស អនុ ជនមិ ។ យញច េខ េ ឯវមហ

េយ កិរ េភ ប តិប បដិវរេ

ិ អទិននទន

បដិវរេ
ិ ។ េប ។ សមមទិដី សេព េ កយស

េភទ បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ និរយំ ឧប-

បជជតីតិ ឥទមស ននុ ជនមិ ។ យមប ិ េ ឯ-

វមហ េយ ឯវ ំ ជននិ េត សមម ជននិ េយ

188 
 
 ៩១

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត េសចកីយល់កុនងម កមមវ ិភងគ

[៨៦] មនល ននទ ប ពួកសមណ ពហមណ៍ទងេនះ

ំ សម-

ណៈឬ ពហមណ៍ េពលពកយយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន អេំ ពជកុសល

មនមន
ិ ផលរបស់សុចរតក
ិ ៏មនមន
ិ តថគតមនយល
ិ ់ សប មពកយ

របស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ។ ែត តង់សមណ ពហមណ៍េនះេពល

ពកយយ៉ងេនះថ ខុ េំញ ឃញបុគល

គ ឯេ ះ កុ ងេ
ន កេនះ ជអក
ន េវ រ

សឡះចកប តបត
ិ េវ រ សឡះចកអទិននទន ។ េប ។ មន

ំ ិ តយល់ តវ
គន រែមងេឃញបុគល
គ េនះ ែដលទមយ ងកយបនទប់អ-ំ

ពីេសចកី ប់េទ េទេកតក

 ុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ

នរក តថគតយល់ សប មពកយរបស់សមណ ពហមណ៍េនះ(១) ។ ឯ

តង់សមណ ពហមណ៍េនះេពលពកយយ៉ងេនះថ េអហ៎ ន បុគល

គ ជ

អក
ន េវ រ សឡះចកប តបត
ិ េវ រ សឡះចកអទិននទន ។ េប ។ មន

ំ ិ តយល់ តវ
គន បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសច-

កី ប់េទ រែមងេទេកតកុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ

នរក តថគតមិនយល់ សប មពកយរបស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ។

ំ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ
ទង េពលពកយយ៉ងេនះថ បុគល
គ ដឹ ង

១ បនជ ទង់យល់ ម េ ពះ ទង់ ជបចបស់ថ េទះបីេធកុសលមកពីេដមក៏ពិត ែត

ដល់េវ ជិត ប់ ចួនមនអកុសល មួយមកឲយផល អកុសលេនះ ចែ ជកកុសល

បន េទបបនេទេកតកនុងទុគគតិភព ។

189 
 
៩២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អញញថ ជននិ មិចឆ េតសំ ញណនិ ឥទមបស

ិ

ននុ ជនមិ ។ យមប ិ េ យេទវ តស មំ ញតំ

មំ ទិដំ មំ វទ
ិ ិតំ តេទវ តតថ ថម

ប ម អភិនិវស
ិ េ ហរតិ ឥទេមវ សចចំ

េមឃមញញនិ ឥទមបស
ិ ននុ ជនមិ តំ កិស

េហតុ អញញថ ហិ ននទ តថគតស ម -

កមមវភេងគ
ិ ញណំ េ តិ ។

[៨៧] ត ននទ យយំ បុ គគេ ឥធ ប តិ-

បតី អទិននទយី ។ េប ។ មិចឆទដ

ិ ី កយស េភទ

បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ នរិ យំ ឧបបជជតិ

បុ េព ស តំ កតំ េ តិ បបកមមំ ទុ កខេវទនីយំ

190 
 
 ៩២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

យ៉ងេនះ បុគល
គ េនះេឈមះថដង
ឹ តវ បុគល
គ ដឹងេផ ង ំ ី េនះ)
(អព

ករដឹងរបស់បុគល
គ េនះ េឈមះថដឹងខុស តថគតក៏មនយល
ិ ់ សប ម

ពកយរបស់សមណ ពហមណ៍េនះេទ ។ ំ តង់សមណ ពហមណ៍េនះ

ទង

ទ បអែងល បកន់នូវេហតុែដលយល់ខួ នឯង េឃញខួ នឯង ដឹង

ចបស់ខួ នឯងេនះ ំ ិដិ

មកមងទ េហយេពលថ េសចកីយល់េនះ

ឯង ជរបស់ពិត េសចកយល
ី ់ ដៃទ ជេមឃៈ តថគតមនយល
ិ ់ សប

មពកយរបស់បុគល
គ េនះេទ ដេំ ណរេនះ េ ពះេហតុអី មនល

ននទ េ ពះសតែតងមនេសចកីយល់ កុ ងម
ន កមវម ភង
ិ គ េផ ងគន ។

[៨៧] មនល ននទ ប ពួកបុគល ំ

គ ទងេនះ បុគល
គ កុ ង
ន

េ កេនះ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ ។ េប ។

ំ ិ តយល់ខុស
មនគន លុះទមយ ងកយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ

រែមងេទេកតកុ ងក
ន េំ ណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក បប-

កមេម នះ គ េនះបនេធកុ ងកលម

ែដលបុគល ន ុន ក៏ជេហតុៃនទុកេខ វទន

191 
 
៩៣

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត វ ិបកបបដិសំេវទភេ

បចឆ ស តំ កតំ េ តិ បបកមមំ ទុ កខេវ-

ទនីយំ មរណកេល ស េ តិ មិចឆទិដិ

សម សមទិនន េតន េ កយស េភទ

បរមមរ អបយំ ទុ គគតឹ វន

ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ ។

យញច េខ េ ឥធ ប តិបតី េ តិ អ-

ទិននទយី េ តិ ។ េប ។ មិចឆទិដី េ តិ ។ តស

ទិេដវ ធេមម វបកំ

ិ បដិសំេវេទតិ ឧបបេជជ(១)

អបេរ បរយេយ
ិ ។

[៨៨] ត ននទ យយំ បុ គគេ ឥធ ប តិ-

បតី អទិននទយី ។ េប ។ មិចឆទដ

ិ ី កយស េភទ

បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ បុ េព ស

តំ កតំ េ តិ កលយណកមមំ សុ ខេវទនីយំ បចឆ

ស តំ កតំ េ តិ កលយណកមមំ សុ ខេវទនីយំ

១ ឱ. ឧបបជជំ ។

192 
 
 ៩៣

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ភពៃនបុគគលអនកទទួលនូវវ ិបក

បបកមេម នះ ែដលបុគល
គ េនះបនេធកុ ងខងេ
ន កយ ក៏ជេហតុៃនទុក-ខ

េវទនែដរ គ េនះបនេធឲយបរ
ិ ឆ ទិដិែដលបុគល
មច  ិ ូ ណ៌
ប បនសមទន

េហយកុ ងេពលជ
ន ត
ិ ប់ េ យអេំ ពេនះ បុគល
គ េនះ លុះទមយ

ងកយ បនទប់អព
ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក
 ុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន

ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក ។ បុគល
គ េនះ សមប់សត កន់យក

ទពយែដលេគមិនបនឲយ ។ េប ។ ំ ិ តយល់ខុស
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ

េ យេហតុ ។ បុគល
គ េនះ រែមងទទួលវបករបស
ិ ់េហតុេនះ កុ ង
ន

បចុ បបន
ច េន នះ ឬកុ ងជត
ន ជល
ិ ំ ប់ ឬកុ ងអត
ន ភពជខងេ កយ ៗ មក ។

[៨៨] មនល ននទ ប បុគល ំ

គ ទងេនះ បុគល
គ

កុ ងេ
ន កេនះ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិនបនឲយ

។ េប ។ ំ ិ តយល់ខុស
មនគន លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី េសចកី

ប់េទ រែមងេទេកតកុ ងស
ន ុ គតិសួគ៌េទវេ ក អេំ ពជកុសលេនះ

ែដលបុគល
គ េនះេធកុ ងកលម
ន ុន ក៏ជេហតុៃនសុខេវទន អេំ ពជកុសល

េនះ ែដលបុ គ គ ល េនះេធ  ខងេ កយ ក ៏ ជ េហតុ ៃនសុ ខេវទនែដរ

193 
 
៩៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មរណកេល ស េ តិ សមមទិដិ សម

សមទិនន េតន េ កយស េភទ បរមមរ

សុ គតឹ សគគំ េ កំ ឧបបជជតិ ។ យញច (១) េខ

េ ឥធ ប តិបតី េ តិ អទិននទយី េ តិ

។ េប ។ មិចឆទិដី េ តិ ។ តស ទេិ ដវ ធេមម វប-

ិ

កំ បដិសំេវេទតិ ឧបបេជជ អបេរ បរយេយ

ិ ។

[៨៩] ត ននទ យយំ បុ គគេ ឥធ ប តិ-

ប បដិវរេ
ិ អទិននទន បដិវរេ
ិ ។ េប ។

សមមទិដី កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ

េ កំ ឧបបជជតិ បុ េព ស តំ កតំ េ តិ

កលយណកមមំ សុ ខេវទនីយំ បចឆ ស តំ កតំ

េ តិ កលយណកមមំ សុ ខេវទនីយំ មរណកេល

ស េ តិ សមមទិដិ សម សមទិនន េតន េ

១ ឱ. សេច ។

194 
 
 ៩៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ិ ូ ណ៌ េហ យ
សមម ទិ ដ ិែដលបុ គ គលេធ ឲយបរ ប បនសមទនេហ យកុ នងកល

ជត
ិ ប់ េ ពះអេំ ពេនះ បុគល
គ េនះ លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី

េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតកុ ងស

ន ុ គតិសួគ៌េទវេ ក ។ េ ពះ

េហតុែត បុគល
គ េនះ ន សមប់សត
ជអក កន់យក ទពយែដលេគមិន

បនឲយ ។ េប ។ ំ ិ តយល់ខុស
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ ។ បន

ជបុគល
គ េនះ ទទួលវបករបស
ិ ់កមេម នះ កុ ងបច
ន ុ បបន
ច ន ឬកុ ងជត
ន ជ
ិ

លំ ប់ ឬក៏កុ ងអត
ន ភពជខងេ កយ ៗ មក ។

[៨៩] មនល ននទ ប បុគល ំ

គ ទងេនះ បុគល
គ

កុ ងេ
ន កេនះ ជអក
ន េវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ សឡះចក

អទិននទន ។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ
មនគន លុះទមយ ងកយបនទប់អព
ំ ី

េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក

 ុ ងស
ន ិ ួ គ៌េទវេ
ុ គតស ក អេំ ពជ

កុសលេនះ ែដលបុគល
គ េនះេធកុ ងកលម
ន ុន ក៏ជេហតុៃនសុខេវទន

អេំ ពជកុសលេនះ ែដលបុគល

គ េនះេធកុ ងខងេ
ន កយ ក៏ជេហតុ

ៃនសុខេវទនែដរ សមមទិដិ គ េនះបនេធឲយបរ

ែដលបុគល  ិ ូ ណ៌េហយ
ប

បនសមទនេហយ កុ ងកលជ
ន ិត ប់ េ ពះអេំ ពេនះ បុគល
គ េនះ

195 
 
៩៥

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត វ ិបកបបដិសំេវទភេ

កយស េភទ បរមមរ សុ គតឹ សគគំ េ កំ

ឧបបជជតិ ។ យញច េខ េ ឥធ ប តិប

បដិវរេ
ិ េ តិ អទិននទន បដិវរេ
ិ េ តិ

។ េប ។ សមមទិដី េ តិ ។ តស ទេិ ដវ

ធេមម វបកំ
ិ បដិសំេវេទតិ ឧបបេជជ អបេរ

បរយេយ
ិ ។

[៩០] ត ននទ យយំ បុ គគេ ឥធ ប -

តិប បដិវរេ
ិ អទិននទន បដិវរេ
ិ ។ េប ។

សមមទិដី កយស េភទ បរមមរ អបយំ

ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ បុ េព ស តំ

កតំ េ តិ បបកមមំ ទុ កខេវទនីយំ បចឆ ស

តំ កតំ េ តិ បបកមមំ ទុ កខេវទនីយំ មរណ-

កេល ស េ តិ មិចឆទិដិ សម សម-

ទិនន េតន េ កយស េភទ បរមមរ

អបយំ ទុ គគតឹ វន
ិ ិបតំ និរយំ ឧបបជជតិ ។

យញច េខ េ ឥធ ប តិប បដវិ រេ

ិ

េ តិ អទិននទន បដិវរេ
ិ េ តិ ។ េប ។

196 
 
 ៩៥

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ភពៃនបុគគលអនកទទួលនូវវ ិបក

លុះទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតកុ ងស
ន ុ គតិ

សួគ៌េទវេ ក ។ េ ពះេហតុែតបុគល
គ េនះ េវ រ សឡះចកប -

តិបត េវ រ សឡះចកអទិននទន ។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ

មនគន កុ ង
ន

េ កេនះ ។ បនជបុគល
គ េនះ ទទួលនូវវបករបស
ិ ់ កមេម នះ កុ ង
ន

បចុ បបន
ច ន ឬកុ ងជត
ន ជល
ិ ំ ប់ ឬក៏កុ ងអត
ន ភពខងេ កយ ៗ មក ។

[៩០] មនល ននទ ប បុគល ំ

គ ទងេនះ បុគល
គ កុ ង
ន

េ កេនះ ជអក
ន េវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ សឡះចកអទិនន-

ទន ។ េប ។ ំ ិ តយល់ តវ
មនគន លុះទមយ ងកយ បនទប់អព
ំ ី

េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក

 ុ ងក
ន េំ ណតតរច
ិ ឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរ-

កយ នរក បបកមេម នះ គ េនះបនេធកុ ងកលម

ែដលបុគល ន ុន ក៏ជ

េហតុៃនទុកេខ វទន បបកមេម នះ ែដលបុគល

គ េនះេធខងេ កយ ក៏ជ

េហតុៃនទុកេខ វទនែដរ មច គ េនះបនេធឲយបរ

ិ ឆ ទិដែិ ដលបុគល  ិ ូ ណ៌េហយ
ប

បនសមទនេហយ កុ ងកលជ
ន ិត ប់ េ ពះអេំ ពេនះ បុគល
គ េនះ

លុះទមយ ងកយ បនទប់អព

ំ ី េសចកី ប់េទ រែមងេទេកតក
 ុ ងក
ន -ំ

េណតតិរចឆន ិ ័យ
េ បតវស អសុរកយ នរក ។ េ ពះេហតុែតបុគល
គ

េនះ េវ រ សឡះចកប តិបត េវ រ សឡះចកអទិននទន ។ េប ។

197 
 
៩៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សមមទិដី េ តិ ។ តស ទេិ ដវ ធេមម វបកំ

ិ

បដិសំេវេទតិ ឧបបេជជ អបេរ បរយេយ

ិ ។

[៩១] ឥតិ េខ ននទ អតថិ កមមំ អភពំ

អភពភសំ អតថិ កមមំ អភពំ ភពភសំ អតថិ

កមមំ ភពេញច វ ភពភសញច អតថិ កមមំ ភពំ អ-

ភពភសនិ ។ ឥទមេ ច ភគ អតមេន យ ម

នេនទ ភគវេ ភសិតំ អភិននទីតិ ។

ម កមមវ ិភងគសុតំ ឆដំ និដិតំ ។

198 
 
 ៩៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ ិ តយល់ តវ
មនគន កុ ងេ
ន កេនះ ។ បនជបុគល
គ េនះ ទទួលនូវ

វបករបស
ិ ់កមេម នះ កុ ងបច
ន ុ បបន
ច ន ឬកុ ងជត
ន ជល
ិ ំ ប់ ឬក៏កុ ងអត
ន ភព

ជខងេ កយ ៗ មក ។

[៩១] មនល ននទ េ ពះេហតុេនះ កមម

ម ិនគួរ ឃត់កមម
ម ិន

គួរក៏មន កមម
ម ិនគួរ ឃត់កមគ
ម ួ រក៏មន កមគ
ម ួរ ឃត់កមគ
ម ួ រក៏មន

កមគ
ម ួរ ឃត់កមម
ម ិនគួរក៏មន ។ លុះ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់

ពះសូ តេនះចប់េហយ ពះ ននម

ទ ន យុ ក៏មនចិតេ តកអររក
ី

យ នឹងភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ម កមមវ ិភងគសូ ត ទី ៦ ។

199 
 
 សតមំ ស ិ សុតំ
យតនវភងគ

[៩២] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ តត េខ ភគ ភិកខូ មេនសិ ភិកខ -

េ តិ ។ ភទេនតិ េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស -

សុំ ។ ភគ ឯតទេ ច ស យតនវភងគ

ិ ំ េ

ភិកខេវ េទសស
ិ មិ តំ សុ ថ ធុ កំ មនស-ិ

កេ ថ ភសស
ិ មីតិ ។ ឯវមភេនតិ េខ េត ភិកូ ខ

ភគវេ បចចេស សុំ ។

[៩៣] ភគ ឯតទេ ច ឆ អជឈតកន

ិ ិ

យតននិ េវទិតពនិ ឆ ពហិ និ យត-

ននិ េវទិតពនិ ឆ វញ
ិ ញ ណកយ េវទិតព ឆ

ផស កយ េវទិតព អ រស មេនបវច
ិ េវទិ-

តព ឆតឹស សតបទ េវទិតព ត តទ

ិ ំ និស -

យ ឥទំ បជហថ តេយ សតិបប ន យ-

ទរ េយ
ិ េសវត ិ យទរ េយ
ិ េសវមេន ស ថ

200 
 
 ស យតនវ ិភងគសូ ត ទី ៧

[៩២] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី ជិត កង

វតីថ ។ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់េ ភិកុ ទ ំ

ខ ង យ កុ ងទ
ន ីេនះ

ឯងថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ។ ិ ុទ
ភក ំ
ខ ងេនះ ទទួល ប់ ពះពុទដ
ធ ីក

ៃន ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។ េទប ពះមន ពះភគ

ទង់ ស់ដូេចះ
ន ថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ តថគតនឹងសែំ ដងស យ-

តនវភង
ិ គ (ចែំ ណក ំ
យតនៈទង ៦) ដល់អក ំ
ន ទង យ ចូរអក ំ
ន ទង-

យ បង ប់ នូវស យតនវភង
ិ េគ នះ ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ ឲយ បៃព

ចុះ តថគតនឹងសែំ ដង ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏ទទួល ប់ ពះពុទដ
ធ ីក

ៃន ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

[៩៣] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន ថ បុគល
គ គបបដ
ី ឹង

យតនៈខងកុ ង
ន ៦ គបបដ
ី ឹង យតនៈខងេ ក ៦ គបបដ
ី ឹងកងៃន

វញ
ិ ញណ ៦ គបបដ
ី ឹងកងៃនផស ៈ ៦ គបបដ
ី ឹងមេនបវចរៈ
ិ (េសចកី

ពិចរ ៃនចត
ិ ) ១៨ គបបដ
ី ឹងសតបទ (ចែំ ណកៃនសតែដល ស័យ

នូវវដៈនិងវវដ
ិ ៈ) ៣៦ ប ធម៌ទងេនះ
ំ អក ំ
ន ទង យចូរ ស័យនូវ

ធម៌េនះ េហយលះបង់ធម៌េនះេចញ ឯសតបប

ិ នមន ៣ បករ ជ

ធម ៌ ែ ដល ដ ៏ បេស  រែតងេសព កល ដ ៏ បេស  រេសពេហ យ

201 
 
៩៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

គណមនុ សិតុមរហតិ េ វុចចតិ េយគគចរយនំ

ិ

អនុ តេ បុ រសទមម
ិ រថីតិ អយមុ េទទេ ស -

យតនវភងគ
ិ ស ។

[៩៤] ឆ អជឈតិកនិ យតននិ េវទិតពនីតិ

ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

ចកខ យតនំ(១) េ យតនំ ឃនយតនំ ជិ យ-

តនំ កយយតនំ មនយតនំ ។ ឆ អជឈតិកនិ

យតននិ េវទិតពនីតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។

[៩៥] ឆ ពហិ និ យតននិ េវទិតព-

នីតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ ប-

ដិចច វុតំ ។ រូបយតនំ សទទយតនំ គនធយ-

តនំ រ យតនំ េផដពយតនំ ធមមយតនំ ។

១ ឱ. ចកខយតនំ ។

202 
 
 ៩៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េទបគួរេ ប ន បេ នូវគណៈបន េនះ តថគតេពលថ ជ

រថីអក
ន ទូនមននូវបុរស ជ ចរយដ៏ បេសរ ជង ន បងត់
ចរយអក

នូវ ហនៈមនដរំ ជេដ

ី ម េនះជឧេទស
ទ របស់ស យតនវភង
ិ គ ។

[៩៤] ពកយថ បុគល

គ គបបដ
ី ឹង យតនៈខងកុ ង
ន ៦ ដូេចះ
ន េនះ

តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ ស័យ

អី ។ យតនៈ (អណូ ងជទីេកតៃន ម ៍)

រមណ គែភ
ឺ កន ១ យតនៈ

គឺ តេច ក ១ យតនៈគឺ ចមុះ ១ យតនៈគឺអ ត ១ យតនៈគឺ

កយ ១ យតនៈគឺចិត ១ ។ ពកយ ែដលតថគតេពលេហយ

ថ បុគល
គ គបបដ
ី ឹង យតនៈខងកុ ង
ន ៦ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគត

េពលេ ពះ ស័យ នូវេហតុេនះឯង ។

[៩៥] ពកយថ បុគល

គ គបបដ
ី ង
ឹ យតនៈខងេ ក ៦ ដូេចះ
ន េនះ

តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ ស័យ

អី ។ យតនៈ គរឺ ូប ១ យតនៈ គឺសេំ ឡង ១ យតនៈ គឺកន

ិ ១

យតនៈ គរស
ឺ ១ យតនៈ គេផដ
ឺ ពៈ ១ យតនៈ គធម
ឺ ៌ ១ ។

203 
 
៩៩

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត មេនបវ ិច

ឆ ពហិ និ យតននិ េវទិតពនីតិ ឥតិ យនំ

វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

[៩៦] ឆ វញ
ិ ញ ណកយ េវទិតពតិ ឥតិ េខ

បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ

េ តវញ
ិ ញ ណំ ឃនវញ
ិ ញ ណំ ជិ វញ
ិ ញ ណំ កយ-

វញ
ិ ញ ណំ មេនវញ
ិ ញ ណំ ។ ឆ វញ
ិ ញ ណកយ េវទិ-

តពតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

[៩៧] ឆ ផស កយ េវទិតពតិ ឥតិ េខ

បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ចកខុ សមផេស

េ តសមផេស ឃនសមផេស ជិ សមផេស ក-

យសមផេស មេនសមផេស ។ ឆ ផស កយ

េវទិតពតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

204 
 
 ៩៩

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត មេនបវ ិចរៈ

ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ បុគល

គ គបបដ
ី ឹង យតនៈខង

េក ៦ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ ស័យ នូវេហតុេនះ

ឯង ។

[៩៦] ពកយថ បុគល

គ គបបដ
ី ឹងកងៃនវញ
ិ ញណ ៦ ដូេចះ
ន េនះ

តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ តថគតេពល េ ពះ

ស័យអី ។ ចកុ វខ ញ
ិ ញណ (េសចកដ
ី ង
ឹ មទរែភក
ន ) ១ េ ត-

វញ
ិ ញណ ១ ឃនវញ
ិ ញណ ១ ជិ វញ
ិ ញណ ១ កយវញ
ិ ញណ ១

មេនវញ
ិ ញណ ១ ។ ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ បុគល
គ

គបបដ
ី ឹងកងៃនវញ
ិ ញណ ៦ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតេពល េ ពះ

ស័យនូវេហតុេនះឯង ។

[៩៧] ពកយថ បុគល

គ គបបដ
ី ង
ឹ កងៃនផស ៈ ៦ ដូេចះ
ន េនះ តថគត

បនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ ស័យអី ។

ចកុ សម
ខ ស
ផ ( ម ៍ ែដលប៉ះពល់េ
រមណ យែភក
ន ) ១ េ តសមស
ផ ១

ឃនសមស
ផ ១ ជិ សមស
ផ ១ កយសមស
ផ ១ មេនសមស
ផ ១

ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ បុគល

គ គបបដ
ី ឹងកងៃនផស ៈ ៦

ដូេចះ
ន ៎
ពកយនុះ តថគតេពលេ ពះ ស័យ នូវេហតុេនះឯង ។

205 
 
១០០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៩៨] អ រស មេនបវច
ិ េវទិតពតិ ឥតិ

េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ចកខុ ន

រូបំ ទិ េ មនស នីយំ រូបំ ឧបវចរត

ិ ិ េទ-

មនស នីយំ រូបំ ឧបវចរត

ិ ិ ឧេបកខ នីយំ រូបំ

ឧបវចរត
ិ ិ ។ េ េតន សទទំ សុ … ឃេនន គនធំ

ឃយិ … ជិ យ រសំ យិ … កេយន េផដពំ

ផុ សិ … មន ធមមំ វញ
ិ ញ យ េ មនស នីយំ

ធមមំ ឧបវចរត
ិ ិ េទមនស នីយំ ធមមំ ឧបវចរត
ិ ិ

ឧេបកខ នីយំ ធមមំ ឧបវចរត

ិ ិ ។ ឥតិ ឆ េ -

មនស បវ
ូ ចិ ឆ េទមនស បវ
ូ ចិ ឆ ឧេបកខូ បវ-ិ

ច ។ អ រស មេនបវច
ិ េវទិតពតិ ឥតិ

យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

206 
 
 ១០០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៩៨] ពកយថ បុគល

គ គបបដ
ី ឹងមេនបវចរៈទ
ិ ំ
ង ១៨ ដូេចះ
ន

េនះ តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ

ស័យអី ។ បុគល
គ េឃញរូបេ យែភក
ន េហយ ក៏ពិចរ នូវរូបជទី

ំ
ងៃនេ មនស ពិចរ នូវរូបជទី ំ
ងៃនេទមនស ពិចរ

នូវរូបជទី ំ
ងៃនឧេបកខ ។ ឮសេំ ឡងេ យ តេច ក... ំ ិនេ
ធុក យ

ចមុះ... ទទួលរសេ យអ ត... ប៉ះពល់េផដពៈេ យកយ...

ដ ឹ ង នូ វធម ៌ េ យច ិ ត េហ យ ក ៏ ពិ ចរ នូ វធម ៌ ជ ទី ំ ៃនេ

ង មនស

ពិ ចរ នូ វធម ៌ ជ ទ ី ំ ៃនេទមនស
ង ពិ ចរ នូ វធម ៌ ជ ទី ំ ៃន
ង

ឧេបកខ ។ េ មនស ូ បវចរៈ

ិ (េសចកព
ី ិ ចរ េ យេ មនស )

មន ៦ េទមនស ូ បវចរៈ
ិ មន ៦ ឧេបកូ បវ
ខ ចរៈ
ិ មន ៦ (រួមគន តវ

ជ ១៨) េ យ បករដូេចះ
ន ។ ពកយ ែដលតថគតបន

េពលេហយថ បុគល
គ គបបដ
ី ឹងមេនបវចរៈ
ិ ំ
ទង ១៨ ដូេចះ
ន ពកយ

នុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ ស័យ នូវេហតុេនះឯង ។

207 
 
១០១

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត េគហសិតេ មនស និ

[៩៩] ឆតឹស សតបទ េវទិតពតិ ឥតិ េខ

បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ឆ េគហ-

សិ និ េ មនស និ ឆ េនកខ មមសិ និ េ ម-

នស និ ឆ េគហសិ និ េទមនស និ ឆ េនកខ មម-

សិ និ េទមនស និ ឆ េគហសិ ឧេបកខ ឆ

េនកខ មមសិ ឧេបកខ ។

[១០០] តតថ កតមនិ ឆ េគហសិ និ េ ម-

នស និ ។ ចកខុ វេញញ
ិ យយនំ រូបនំ ឥ នំ កននំ

មនបនំ មេនរមនំ េ កម ិ ស បបដ ិ សំ យុ នំ

បដិ ភំ បដិ ភេ សមនុ បស េ បុ េព

បដិលទធបុពំ អតីតំ និរុទធំ វបរ

ិ ណតំ
ិ សមនុ ស រេ

ឧបបជជតិ េ មនស ំ យំ ឯវរូបំ េ មនស ំ ឥទំ

208 
 
 ១០១

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត េគហសិតេ មនស

[៩៩] ពកយថ បណិ តគបបដ

ី ឹងសតបទ (ចែំ ណកៃនសត) ៣៦

ដូេចះ
ន េនះ តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ តថគតេពល

េ ពះ ស័យអី ។ េគហសិតេ មនស (េ មនស ស័យ

កមគុណ) មន ៦ េនកម
ខ ស
ម ិតេ មនស (េ មនស ស័យ

េនកម
ខ ៈម គវឺ បស
ិ ន) មន ៦ េគហសិតេទមនស មន ៦ េនកម
ខ -ម

សិតេទមនស មន ៦ េគហសិតឧេបកខ មន ៦ េនកម

ខ ស
ម ិ តឧេបកខ

មន ៦ ( តវជ ៣៦) ។

[១០០] ប ធម៌ទងេនះ
ំ េគហសិតេទមនស មន ៦

យ៉ង េតដូចេមច ។ បុគល

គ កលេឃញចបស់ នូវករ

បនរូបែដលគបបដ
ី ឹងេ យែភក
ន ជទី បថន ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចិត

ជតេ មកៃនចត
ិ បកបេ យេ កមិសៈ គត
ឺ ថជករបនកី កលរលឹក

េឃញ (នូវរូប) ែដលខួ នធប់បនេហយកុ ងកលម

ន ុន ែដលកនងេហយ

ែដលរលត ់ េ ហ យ ែដលែ ប ប លេហ យក ី េហ យក ៏ េ ក  តេសចក ី

េ មនស េឡង េ មនស មនសភពដូេចះ

ន េ មនស េនះ

209 
 
១០២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

វុចចតិ េគហសិតំ េ មនស ំ ។ េ តវេញញ

ិ -

យយនំ សទទនំ... ឃនវេញញ

ិ យយនំ គនធនំ... ជិ -

វេញញ
ិ យយនំ រ នំ... កយវេញញ
ិ យយនំ េផដព-

នំ... មេនវេញញ
ិ យយនំ ធមមនំ ឥ នំ កននំ

មនបនំ មេ ន រ ម ន ំ េ ក ម ិ ស ប ប ដ ិ សំ យុ នំ

បដិ ភំ បដិ ភេ សមនុ បស េ បុ េព

បដិលទធបុពំ អតត
ី ំ នរិ ុទធំ វបរ
ិ ណតំ
ិ សមនុ ស រេ

ឧបបជជតិ េ មនស ំ យំ ឯវរូបំ េ មនស ំ

ឥទំ វុចចតិ េគហសិតំ េ មនស ំ ។ ឥមនិ ឆ

េគហសិ និ េ មនស និ ។

[១០១] តតថ កតមនិ ឆ េនកខ មមសិ និ

េ មនស និ ។ រូបនំ េតវ អនិចចតំ វទ

ិ ិ វបរ
ិ -ិ

មវ ិ គនេិ ធំ បុ េព េចវ រូប ឯតរហិ ច

សេព េត រូប អនិចច ទុ កខ វបរ

ិ ិ មធមមតិ ឯវ-

េមតំ យថភូតំ សមមបបញញយ បស េ ឧបបជជតិ

េ មនស ំ យំ ឯវរូបំ េ មនស ំ ឥទំ វុចចតិ

210 
 
 ១០២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

តថគតេ ថ េគហសិតេ មនស ។ បុគល

គ កល

េឃ ញចបស់ នូ វករបនស ំេ ឡង ែដលគបប ដ

ី ឹ ងេ យ តេច ក...

ក ិ នែដលគបប ដ
ី ឹងេ យ ចម ុ ះ... រសែដលគបប ដ
ី ឹងេ យអ ត...

េផដ ព ៈែដលគបប ដ
ី ឹងេ យកយ... ធម ៌ ែ ដលគបប ដ
ី ឹងេ យច ិ ត ជ

ទី បថន ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចត

ិ ជតេ មកៃនចិត បកបេ យ

េ កមិសៈ ថជករបនកី កលរលឹកេឃញនូវធម៌ែដលខួ នធប់បនេហយ

កុ ងកលម
ន ុន ែដលកនងេហយ ែដលរលត់េហយ ែដលែ ប បលេហយកី

េហ យក ៏េកតេសចក ីេ មនស េឡ ង េ មនស មនសភព

ដូេចះ
ន េ មនស េនះ តថគតេ ថ េគហសិតេ មនស ។

េនះេគហសិតេ មនស ៦ យ៉ង ។

[១០១] ប ធម៌ទងេនះ
ំ េនកម
ខ ស
ម ិតេ មនស មន

៦ យ៉ង េតដ
 ូ ចេមច ។ គ កលដឹងចបស់ថ
បុគល រូបមនករ

មនេទ
ិ ង មនករែ ប បល មនករវនស
ិ មនកររលត់ េហយ

េឃញចបស់ មពិតេ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះថ រូបកុ ងកល

ន

មុនកី កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះកី ំ
រូបទងអស់េនះ សុទែធ តមិនេទ ង ជ

ទុ ក ខ មនេសចក ី ែ ប បលជធម ម េហ យក ៏ េ ក  តេ មនស េឡ ង

េ មនស មនសភពដូេចះ
ន េ មនស េនះ តថគតេ ថ

211 
 
១០៣

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត េគហសិតេទមនស និ

េនកខ មមសិតំ េ មនស ំ ។ សទទនំ េតវ... គនធនំ

េតវ... រ នំ េតវ... េផដពនំ េតវ... ធមមនំ

េតវ អនិចចតំ វទ
ិ ិ វបរ
ិ ិ មវ ិ គនិេ ធំ បុ េព

េចវ ធមម ឯតរហិ ច សេព េត ធមម អនិចច

ទុ កខ វបរ
ិ ិ មធមមតិ ឯវេមតំ យថភូតំ សមមបបញញ-

យ បស េ ឧបបជជតិ េ មនស ំ យំ ឯវរូបំ

េ មនស ំ ឥទំ វុចចតិ េនកខ មមសិតំ េ មនស ំ ។

ឥមនិ ឆ េនកខ មមសិ និ េ មនស និ ។

[១០២] តតថ កតមនិ ឆ េគហសិ និ េទ-

មនស និ ។ ចកខុ វេញញ

ិ យយនំ រូបនំ ឥ នំ កននំ

មនបនំ មេ ន រ ម ន ំ េ ក ម ិ ស ប ប ដ ិ សំ យុ នំ

អបបដិ ភំ អបបដិ ភេ សមនុ បស -

េ បុ េព អបបដល
ិ ទធបុពំ អតីតំ នរុិ ទធំ

212 
 
 ១០៣

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត េគហសិតេទមនស

េនកម
ខ ស
ម ិតេ មនស ។ គ កលដឹងចបស់ថ
បុគល សេំ ឡង...

ដឹងចបស់ថ កន...
ិ ដឹងចបស់ថ រស... ដឹងចបស់ថ េផដពៈ...

ឹ ចបស់ថ
ដង ធម៌ មនករមនេទ
ិ ង មនករែ ប បល មនករវនស
ិ

មនកររលត់ េហយេឃញចបស់ មពិត េ យ បជញដ៏ បៃពយ៉ង

េនះដូេចះ
ន ថ ធម៌ទង
ំ យកុ ងកលម
ន ុ នកី កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះកី ធម៌

ំ
ទងអស់េនះ សុទែធ តមិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកីែ ប បលជធមម

េហ យក៏េ កតេ មនស េឡ ង េ មនស មនសភពដូ េច នះ

េ មនស េនះ តថគតេ ថ េនកម

ខ ស
ម ិតេ មនស ។ េនះ

េនកម
ខ ស
ម ិតេ មនស ៦ យ៉ង ។

[១០២] ប ធម៌ទងេនះ
ំ េគហសិតេទមនស មន ៦ យ៉ង

េត  ដូ ច េម ច ។ បុ គ គល កលេឃ ញចបស់ នូ វ ករម ិ នបន

រូបែដលគបបដ
ី ង
ឹ េ យែភក
ន ជទី បថន ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចត
ិ

ជតេ មកៃនចត
ិ បកបេ យេ កមិសៈ ថជករមនបនក
ិ ី កលរលឹកេឃញ

នូវរូបែដលខួ នមនធ
ិ ប់បនកុ ងកលម
ន ុ នកី ែដលកនងេហយ ែដលរលត់េហយ

213 
 
១០៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

វបរ
ិ ណតំ
ិ សមនុ ស រេ ឧបបជជតិ េទមនស ំ យំ

ឯវរូបំ េទមនស ំ ឥទំ វុចចតិ េគហសិតំ េទមនស ំ ។

េ តវេញញ
ិ យយនំ សទទនំ... ឃនវេញញ
ិ យយនំ គនធនំ...

ជិ វេញញ
ិ យយនំ រ នំ... កយវេញញ
ិ យយនំ េផដ-

ពនំ... មេនវេញញ
ិ យយនំ ធមមនំ ឥ នំ កននំ

មនបនំ មេនរមនំ េ កម ិ ស បបដ ិ សំ យុ នំ

អបបដិ ភំ អបបដិ ភេ សមនុ បស េ បុ េព

អបបដិលទធបុពំ អតីតំ នរុិ ទធំ វបរ

ិ ណតំ
ិ សមនុ -

ស រេ ឧបបជជតិ េទមនស ំ យំ ឯវរូបំ េទមនស ំ

ឥទំ វុចចតិ េគហសិតំ េទមនស ំ ។ ឥមនិ ឆ

េគហសិ និ េទមនស និ ។

[១០៣] តតថ កតមនិ ឆ េនកខ មមសិ និ

េទមនស និ ។ រូបនំ េតវ អនិចចតំ វទ

ិ ិ

214 
 
 ១០៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ែដលែ ប បលេហ យក ី េហ យក ៏ េ ក  តេទមនស េឡ ង េទមនស

មនសភពដូេចះ
ន េទមនស េនះ តថគតេ ថ េគហសិត-

េទមនស ។ បុគល
គ កលេឃញចបស់ នូវករមនបន
ិ

សេំ ឡង ែដលគបបដ
ី ឹងេ យ តេច ក... កិន ែដលគបបដ
ី ឹងេ យ

ចមុះ... រស ែដលគបបដ
ី ឹងេ យអ ត... េផដពៈ ែដលគបប ី

ដង
ឹ េ យកយ... ធម៌ ែដលគបបដ
ី ឹងេ យចត
ិ ជទី បថន ជទីេ តកអរ

ជទីគប់ចត
ិ ជតេ មកៃនចត
ិ បកបេ យេ កមិសៈ ថជករមនបនក
ិ ី

កលរលឹកេឃញនូវធម៌ ែដលខួ នមនធ

ិ ប់បនកុ ងកលម
ន ុន ែដលកនង

េហយ ែដលរលត់េហយ ែដលែ ប បលេហយកី េហយក៏េកតេទម-

នស េឡង េទមនស មនសភពដូេចះ

ន េទមនស េនះ តថគត

េ ថ េគហសិតេទមនស ។ េនះ េគហសិតេទមនស ៦ យ៉ង ។

[១០៣] ប ធម ៌ ទ ងេនះ
ំ េនក ខម មសិ តេទមនស មន

៦ យ៉ង េតដូចេមច ។ គ ដឹងចបស់ថ

បុគល រូបមនករមិនេទ ង

215 
 
១០៥

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត េនកខមមសិតេទមនស និ

វបរ
ិ ិ មវ ិ គនេិ ធំ បុ េព េចវ រូប ឯតរហិ ច

សេព េត រូប អនិចច ទុ កខ វបរ

ិ ិ មធមមតិ ឯវេមតំ

យថភូតំ សមមបបញញយ ទិ អនុ តេរសុ វេមេកខ

ិ -

សុ បិហំ ឧប េបតិ កទស ុ (១) នមហំ តទ-

យតនំ ឧបសមបជជ វហរ

ិ ស
ិ មិ យទរយ
ិ ឯតរហិ

យតនំ ឧបសមបជជ វហរន

ិ ីតិ ឥតិ អនុ តេរសុ

វេមេកខ
ិ សុ បិហំ ឧប បយេ ឧបបជជតិ បិហបបចច-

យ េទមនស ំ យំ ឯវរូបំ េទមនស ំ ឥទំ

វុចចតិ េនកខ មមសិតំ េទមនស ំ ។ សទទនំ េតវ…

គនធនំ េតវ… រ នំ េតវ… េផដពនំ េតវ…

ធមមនំ េតវ អនិចចតំ វទ

ិ ិ វបរ
ិ ិ មវ ិ គនេិ ធំ

បុ េព េចវ ធមម ឯតរហិ ច សេព េត ធមម អនិចច

១ ម. កុទស ុ ។

216 
 
 ១០៥

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត េនកខមមសិតេទមនស

មនករែ ប បល មនករវនស
ិ មនកររលត់ េឃញចបស់ ម

ពិតេ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះដូេចះ

ន ថ រូបកុ ងកលម
ន ុ នកី កុ ង
ន

កលឥឡូវេនះកី ំ
រូបទងអស់េនះ សុទែធ តមិនេទ ង ជទុកខ មន

េសចក ី ែ ប បលជធម ម េហ យក ៏ ញ ំ េសចក ី ស

ុ ង ញ់ ឲយ ំ
ងេឡ ង

កុ ងអន
ន ុ តរវេមក
ិ ខ គឺ ពះអរហតថ កល ហ៎ ន ម អញនឹងបន

ដល់នូវ យតនៈគឺ ពះអរហត ជ យតនៈែដល ពះអរយៈទ

ិ ំ
ង យ

ែតងបនដល់ កុ ន ងកលឥឡូ វេនះ កលញ ំ េសចក ី ស

ុ ង ញ់ ឲយ ំ
ង

េឡងកុ ងអន
ន ុ តរវេមក
ិ ដខ ូ េច ះ
ន េហយក៏េកតេទមនស េឡង េ ពះែត

េសចកី ស ញ់ជបច័យ
ច េទមនស មនសភពដូេចះ
ន េទម-

នស េនះ តថគតេ ថ េនកម

ខ ស
ម ិ តេទមនស ។ បុគល
គ កល

ឹ ចបស់ថ
ដង សេំ ឡង… ឹ ចបស់ថ
ដង កន...
ិ ឹ ចបស់ថ
ដង

រស… ដឹងចបស់ថ េផដពៈ… ដឹងចបស់ថ ធម៌ មនករ

មនេទ
ិ ង មនករែ ប បល មនករវនស
ិ មនកររលត់ េឃញ

ចបស់ មពិត េ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះដូេចះ

ន ថ ធម៌ កុ ង
ន

កលមុនកី កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះកី ធម៌ទងអស
ំ ់េនះ សុទែធ តមិនេទ ង

217 
 
១០៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ទុ កខ វបរ
ិ ិ មធមមតិ ឯវេមតំ យថភូតំ សមម-

បបញញយ ទិ អនុ តេរសុ វេមេកខ

ិ សុ បិហំ ឧប -

េបតិ កទស ុ នមហំ តទយតនំ ឧបសមបជជ

វហរ
ិ ស
ិ មិ យទរយ
ិ ឯតរហិ យតនំ ឧបសមបជជ

វហរន
ិ ីតិ ឥតិ អនុ តេរសុ វេមេកខ
ិ សុ បិហំ ឧប ប-

យេ ឧបបជជតិ បិហបបចចយ េទមនស ំ យំ ឯវរូបំ

េទមនស ំ ឥទំ វុចចតិ េនកខ មមសិតំ េទមនស ំ ។

ឥមនិ ឆ េនកខ មមសិ និ េទមនស និ ។

[១០៤] តតថ កតម ឆ េគហសិ ឧេបកខ ។

ចកខុ ន រូបំ ទិ ឧបបជជតិ(១) ឧេបកខ ពលស

មូឡស (២)
បុ ថុជជនស អេនធិជិនស អវបក-
ិ

ជិនស អនទីនវទស វេន

ិ អស ុ តវេ បុ ថុជជ-

នស យ ឯវរូប ឧេបកខ រូបំ នតវិ ត-

តិ ត ម ឧេបកខ េគហិសិ និ វុចចតិ ។

េ េតន សទទំ សុ ... ឃេនន គនធំ ឃយិ ...

ជិ យ រសំ យិ ... កេយន េផដពំ ផុ សិ ...

១ ឱ. ឧបបជជតីតិ ន ទិស តិ ។ ២ ម. ឯតថនេរ មនទស តិ ទិស តិ ។

218 
 
 ១០៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ជទុកខ មនេសចកីែ ប បលជធមម េហយក៏ញ ំ

ុ ងេសចក ីស ញ់

ឲយ ំ
ងេឡងកុ ងអន
ន ុ តរវេមក
ិ ថ
ខ កល ហ៎ ន ម អញនឹងបនដល់

នូវ យតនៈ ជ យតនៈែដល ពះអរយៈទ

ិ ំ
ង យ ែតងបនដល់

កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះ កលញ ំ
ុ ងេសចក ីស ញ់ឲយ ំ
ងេឡង កុ ងអន
ន ុ តរ-

វេមក
ិ ដខ ូ េចះ
ន េហយ ក៏េកតេទមនស
 េឡង េ ពះែតេសចកី ស ញ់

ជបច័យ
ច េទមនស មនសភពដូេចះ
ន េទមនស េនះ តថ-

គតេ ថ េនកម
ខ ស
ម ិតេទមនស ។ េនះ េនកម
ខ ស
ម ិតេទមនស ៦

យ៉ង ។

[១០៤] ប ធម៌ទងេនះ
ំ េគហសិតឧេបកខ ៦ យ៉ង េត

ដូចេមច ។ បុថុជន
ជ ជបុគល ង ់
គ លង វេងង ឬបុថុជន
ជ ែដលមិនទន់

ផចញ់កេលសបន
ិ មិនទន់ផចញ់វបកបន
ិ ជអក
ន េឃញថមនមន
ិ

េទស ជអក
ន មិនេចះដឹងពុទវធ ចនៈ េឃញរូបេ យែភក
ន េហយក៏េកត

ឧេបកខេឡង ឧេបកខ(១) មនសភពដូេចះ

ន ឧេបកខេនះ មន
ិ

ប ពឹតកនងនូវរូបេឡយ េ ពះេហតុេនះ ឧេបកខេនះ តថគតេ

ថ េគហសិតឧេបកខ ។ ឮសេំ ឡងេ យ តេច ក... ំ នេ

ធុក ិ យ

ចមុ ះ... ទទួ លរសេ យអ ត... ពល់ តវេផដ ព ៈេ យកយ...

១ សំេ យកអញញណូេបកខ ករ ពេងយកេនយ បសចកេសចកីដឹងពិត ។ អដកថ ។

219 
 
១០៧

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត េនកខមមសិតុេបកខ

មន ធមមំ វញ
ិ ញ យ ឧបបជជតិ ឧេបកខ ពលស

មូឡស បុ ថុជជនស អេនធិជិនស អវបកជ

ិ ិ នស

អនទន
ី វទស វេន
ិ អស ុ តវេ បុ ថុជជនស យ

ឯវរូប ឧេបកខ ធមមំ នតវិ តតិ ត ម

ឧេបកខ េគហសិ តិ វុចចតិ ។ ឥម ឆ េគហសិ

ឧេបកខ ។

[១០៥] តតថ កតម ឆ េនកខ មមសិ ឧេបកខ ។

រូបនំ េតវ អនិចចតំ វទ

ិ ិ វបរ
ិ ិ មវ ិ គនិេ ធំ

បុ េព េចវ រូប ឯតរហិ ច សេព េត រូប

អនិចច ទុ កខ វបរ
ិ ិ មធមមតិ ឯវេមតំ យថភូតំ

សមមបបញញយ បស េ ឧបបជជតិ ឧេបកខ យ

ឯវរូប ឧេបកខ រូបំ នតវិ តតិ(១) ត ម

១ ឱ. អតិវតតិ ។

220 
 
 ១០៧

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត េនកខមមសិតុេបកខ

បុថុជន
ជ ង ់
លង វេងង ឬបុថុជន
ជ ែដលមនទន
ិ ់ផចញ់កេលសបន
ិ មន
ិ

ទន់ផចញ់វបកបន
ិ ជអក
ន េឃញថមិនមនេទស ជអក
ន មនេចះដ
ិ ឹង

ពុទវធ ចនៈ ដឹងនូវធម៌េ យចត

ិ េហយក៏េកតឧេបក
 ខ េឡង ឧេបកខ

មនសភពដូេចះ
ន ឧេបកខេនះ មិន ប ពឹតកនងនូវធម៌េឡយ េ ពះ

េហតុេនះ ឧេបកខេនះ តថគតេ ថ េគហសិតឧេបកខ ។ េនះ

េគហសិតឧេបកខ ៦ យ៉ង ។

[១០៥] ប ធម៌ទងេនះ
ំ េនកម
ខ ស
ម ិតឧេបកខ ៦ យ៉ង េត

ដូចេមច ។ ឹ ចបស់ថ
គ កលដង
បុគល រូប មនករមនេទ
ិ ង មនករ

ែ ប បល មនករវនស
ិ មនកររលត់ េឃញចបស់ មពិត េ យ

បជញដ៏ បៃពយ៉ងេនះដូេចះ
ន ថ រូប កុ ងកលម
ន ុ នកី កុ ងកលឥឡ
ន ូវ

េនះកី ំ
រូបទងអស់េនះ សុទែធ តមិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកីែ ប

បលជធមម េហយក៏េកតឧេបកខេឡង ឧេបកខ មនសភព

ដូេចះ
ន ឧេបកខេនះ មិន ប ពឹតកនងនូវរូបេឡយ េ ពះេហតុេនះ

221 
 
១០៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឧេបកខ េនកខ មមសិ តិ វុចចតិ ។ សទទនំ

េតវ... គនធនំ េតវ... រ នំ េតវ... េផដពនំ េតវ...

ធមមនំ េតវ អនិចចតំ វទ

ិ ិ វបរ
ិ ិ មវ ិ គនេិ ធំ បុ េព

េចវ ធមម ឯតរហិ ច សេព េត ធមម អនច

ិ ច ទុ កខ

វបរ
ិ ិ មធមមតិ ឯវេមតំ យថភូតំ សមមបបញញយ

បស េ ឧបបជជតិ ឧេបកខ យ ឯវរូប ឧេបកខ

ធមមំ នតវិ តតិ ត ម ឧេបកខ េនកខ មមសិ-

តិ វុចចតិ ។ ឥម ឆ េនកខ មមសិ ឧេបកខ ។

ឆតឹស សតបទ េវទិតពតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទ-

េមតំ បដិចច វុតំ ។

[១០៦] ត តទ
ិ ំ និស យ ឥទំ បជហថតិ

ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

222 
 
 ១០៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ឧេបកខេនះ តថគតេ ថ េនកម

ខ ស
ម ិតឧេបកខ ។ បុគល
គ កលដឹង

ចបស់ថ សេំ ឡង... ថកន...

ិ ថរស... ថេផដព... ឹ ចបស់
ដង

ថធម៌ មនករមនេទ
ិ ង មនករែ ប បល មនករវនស
ិ មនករ

រលត់ េឃញចបស់ មពិត េ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះដូេចះ

ន ថ

ធម៌កុ ងកលម
ន ុ នកី កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះកី ធម៌ទងអស
ំ ់េនះ សុទែធ តមិន

េទ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បលជធមម េហយក៏េកតឧេបកខេឡង

ឧេបកខ មនសភពដូេចះ
ន ឧេបកខេនះ ិ ប ពឹតកនងនូវធម៌េឡយ
មន

េ ពះេហតុេនះ ឧេបកខេនះ តថគតេ ថ េនកម

ខ ស
ម ិតឧេបកខ ។

េនះ េនកម
ខ ស
ម ិ តឧេបកខមន ៦ យ៉ង ។ ពកយ ែដលតថគត

េពលេហយថ បណិ តគបបដ

ី ឹងសតបទ ៣៦ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគត

េពល េ ពះ ស័យនូវេហតុេនះឯង ។

[១០៦] ពកយថ ប ធម៌ទងេនះ

ំ អក ំ
ន ទង យ ចូរ -

ស័យនឹងធម៌េនះ េហយលះបង់នូវធម៌េនះេចញ(១) ដូេចះ

ន េនះ តថគត

បនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ ស័យអី ។

១ េសចកីថ សតបទទំង ៣៦ តវ ស័យនូវបទទំង ១៨ េហយ លះបង់នូវបទទំង

១៨ េចលេចញ ។ អដកថ ។

223 
 
១០៩

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត េគហសិតេ មនស ទិបបជហនំ

តត ភិកខេវ យនិ ឆ េនកខ មមសិ និ េ មនស និ

និ និស យ និ គមម យនិ ឆ េគហសិ និ

េ មនស និ និ បជហថ និ សមតិកកមថ

ឯវេមេតសំ ប នំ េ តិ ឯវេមេតសំ សមតិកកេម

េ តិ ។ តត ភិកខេវ យនិ ឆ េនកខ មមសិ និ

េទមនស និ និ និស យ និ គមម យនិ

ឆ េគហសិ និ េទមនស និ និ បជហថ និ

សមតិកកមថ ឯវេមេតសំ ប នំ េ តិ ឯវេមេតសំ

សមតិកកេម េ តិ ។ តត ភិកខេវ យ ឆ េនកខ មម-

សិ ឧេបកខ និស យ គម្ ម យ ឆ

េគហសិ ឧេបកខ បជហថ សមតិកកមថ

ឯវេម សំ ប នំ េ តិ ឯវេម សំ សមតិកកេម

េ តិ ។ តត ភិកខេវ យនិ ឆ េនកខ មមសិ និ

េ មនស និ និ និស យ និ គមម យនិ

ឆ េនកខ មមសិ និ េទមនស និ និ បជហថ

និ សមតិកកមថ ឯវេមេតសំ ប នំ េ តិ

224 
 
 ១០៩

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករលះេគហសិតេ មនស ជេដម

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ អក ំ
ន ទង យ ចូរ ស័យ

ពឹងែផកនូវេនកម
ខ ស
ម ិ តេ ំ
មនស ទង ៦ េហយលះបង់ កនងឲយផុតនូវ

េគហសិតេ ំ
មនស ទង ៦ េចញ ករលះបង់នូវេ ំ
មនស ទងេនះ

យ៉ងេនះឯង ករកនងឲយផុតនូវេ ំ
មនស ទងេនះ យ៉ងេនះឯង ។

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ អក ំ
ន ទង យ ចូរ ស័យ

ពឹងែផកនូវេនកម
ខ ស ំ
ម ិ តេទមនស ទង ៦ េហយលះបង់ កនងឲយផុតនូវ

ំ
េគហសិតេទមនស ទង ៦ េចញ ករលះបង់នូវេទមនស ទងេនះ
ំ

យ៉ងេនះឯង ំ
ករកនងឲយផុតនូវេទមនស ទងេនះ យ៉ងេនះឯង ។

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ អក ំ
ន ទង យ ចូរ ស័យ

ពឹងែផកនឹងេនកម
ខ ស ំ
ម ិតឧេបកខទង ៦ េហយលះបង់ កនងឲយផុតនូវេគហ-

ំ
សិតឧេបកខទង ៦ េចញ ករលះបង់ឧេបកខទងេនះ
ំ យ៉ងេនះឯង

ំ
ករកនងឲយផុតនូវឧេបកខទងេនះ យ៉ងេនះឯង ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង-

យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ អក ំ
ន ទង យ ចូរ ស័យពឹងែផកនឹង

េនកម
ខ ស
ម ិតេ ំ
មនស ទង ៦ េហយលះបង់ កនងឲយផុតនូវេនកម
ខ ស
ម ិត-

ំ
េទមនស ទង ៦ េចញ ករលះបង់នូវេទមនស ទងេនះ
ំ យ៉ងេនះឯង

225 
 
១១០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯវេមេតសំ សមតិកកេម េ តិ ។ តត ភិកខេវ

យ ឆ េនកខ មមសិ ឧេបកខ និស យ

គមម យនិ ឆ េនកខ មមសិ និ េ មនស និ និ

បជហថ និ សមតិកកមថ ឯវេមេតសំ ប នំ

េ តិ ឯវេមេតសំ សមតិកកេម េ តិ ។

[១០៧] អតថិ ភិកខ េវ ឧេបកខ នន ន-

នតសិ អតថិ ឧេបកខ ឯក ឯកតសិ ។

កតម ច ភិកខេវ ឧេបកខ នន ននតសិ ។

អតថិ ភិកខេវ ឧេបកខ រូេបសុ អតថិ សេទទសុ អតថិ គេនធ-

សុ អតថិ រេសសុ អតថិ េផដេពសុ ។ អយំ

ភិកខេវ ឧេបកខ នន ននតសិ ។ កតម

ច ភិកខេវ ឧេបកខ ឯក ឯកតសិ ។ អតថិ

ភិកខេវ ឧេបកខ ក នញច យតននិស ិ អតថិ

វញ
ិ ញ ណញច យតនន ិ ស ិ អតថ ិ កិ ញច ញញ យតន-

និស ិ អតថិ េនវសញញនសញញយតននិស ិ ។

226 
 
 ១១០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ
ករកនងឲយផុតនូវេទមនស ទងេនះ យ៉ងេនះឯង ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង-

យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ អក ំ
ន ទង យ ចូរ ស័យពឹងែផកនឹង

េនកម
ខ ស ំ
ម ិតឧេបកខទង ៦ េហយលះបង់ កនងឲយផុត នូវេនកម
ខ ស
ម ិត-

េ ំ
មនស ទង ៦ េចញ ករលះបង់នូវេ ំ
មនស ទងេនះ យ៉ង

េនះឯង ករកនងឲយផុតនូវេ ំ
មនស ទងេនះ យ៉ងេនះឯង ។

[១០៧] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ឧេបកខេផ ងគន ស័យនូវ

ម ៍ េផ ងគន
រមណ ក៏មន ឧេបកខជមួយគន ស័យនូវ ម ៍ជ
រមណ

មួយគន ក៏មន ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ ឧេបកខេផ ងគន ស័យ

នូវ ម ៍ េផ ងគន
រមណ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ឧេបកខ

ន ូបក៏មន
កុ ងរ កុ ងស
ន េំ ឡងក៏មន កុ ងក
ន ិនក៏មន កុ ងរសក
ន ៏មន កុ ង
ន

េផដពៈក៏មន ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ េនះ ឧេបកខេផ ងគន

ស័យ នូវ ម ៍ េផ ងគន

រមណ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ឧេបកខ

ជមួយគន ស័យ នូវ ម ៍ ជមួយគន

រមណ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ឧេបកខ ស័យនូវ ក នញច យតនជឈន ក៏មន

ស័យនូវវញ
ិ ញ ណញច យតនជឈន ក៏មន ស័យនូវ កញ
ិ ច ញញយ-

តនជឈនក៏មន ស័យនូវេនវសញញនសញញយតនជឈន ក៏មន ។

227 
 
១១១

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត តេយ សតិបប ន

ឧេបកខ ឯក ឯកតសិ ។ តត ភិកខ េវ

យយំ ឧេបកខ ឯក ឯកតសិ តំ និស យ

តំ គមម យយំ ឧេបកខ នន ននតសិ

តំ បជហថ តំ សមតិកកមថ ឯវេមតិស ប នំ

េ តិ ឯវេមតិស សមតិកកេម េ តិ ។ អតមម-

យតំ(១) ភិកខេវ និស យ អតមមយតំ គមម យយំ

ឧេបកខ ឯក ឯកតសិ តំ បជហថ តំ ស-

មតិកកមថ ឯវេមតិស ប នំ េ តិ ឯវេមតស

ិ

សមតិកកេម េ តិ ។ ត តិទំ និស យ ឥទំ បជ-

ហថតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

[១០៨] តេយ សតិបប ន យទរេយ

ិ េសវតិ

យទរេយ
ិ េសវមេន ស ថ គណមនុ សិតុមរហ-

តីតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

១ អនុបទវគគស សបបុរ ិសសុេត បន អគមមយ តិ ទិស តិ ។

228 
 
 ១១១

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត សតិបប នបី

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ េនះជឧេបកខជមួយគន ស័យនូវ ម ៍ ជ-
រមណ

មួយគន ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ប ំ ី រេនះ
ឧេបកខទងព អក ំ
ន ទង-

យ ចូរ ស័យ ពឹងែផកនឹងឧេបកខជមួយគន មន ម ៍ជ

រមណ

មួយគន េហយលះបង់ កនងឲយផុតនូវឧេបកខេផ ងគន មន ម ៍

រមណ

េផ ងគនេចញ ករលះបង់នូវឧេបកខនុ៎ះ យ៉ងេនះឯង ករកនងឲយផុត

នូវឧេបកខនុ៎ះ យ៉ងេនះឯង ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ អក ំ
ន ទង យ ចូរ

ស័យនឹងត ពឹងែផកនឹងត េហយលះបង់ កនងឲយផុតនូវ

ឧេបកខជមួយគន មន ម ៍ ជមួយគនេចញ
រមណ ករលះបង់ឧេបកខនុ៎ះ

យ៉ងេនះឯង ករកនងឲយផុតនូវឧេបកខនុ៎ះ យ៉ងេនះឯង ។ ពកយ

ែដលតថគតេពលេហយថ ប ធម៌ទងេនះ
ំ អក ំ
ន ទង យ

ចូរ ស័យនឹងធម៌េនះ េហយលះបង់នូវធម៌េនះេចញ ដូេចះ

ន េនះ ពកយ

៎
នុះ តថគតេពល េ ពះ ស័យេហតុេនះឯង ។

[១០៨] ពកយថ សតបប

ិ ន មន ៣ បករ ែដល

ដ ៏ បេស រែតងេសព កល ដ ៏ បេស រេសពេហ យ េទ បគួ រ នឹ ង

េ ប ន បេ គណៈបន ដូេចះ
ន េនះ តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះ

ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេ ពះ ស័យអី ។

229 
 
១១២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១០៩] ឥតិ(១) ភិកខេវ ស ថ វកនំ ធមមំ

េទេសតិ អនុ កមបេក ហិេតសី អនុ កមប ំ ឧប-

ទយ ឥទំ េ ហិ យ ឥទំ េ សុ ខយតិ ។

តស វក ន សុ ស ុ យនិ(២) ន េ តំ ឱទ-

ហនិ ន អញញចិតំ ឧបដេបនិ េ កកមម ច សតថុ

សន វតនិ ។ តត ភិកខេវ តថគេ ន េចវ

អតមេន េ តិ ន ច អតមនតំ បដិសំេវេទតិ អ-

នវស ុ េ ច វហរត
ិ ិ សេ សមបជេន ឥទំ វុចចតិ

ភិកខេវ បឋមំ សតិបប នំ យទរេយ

ិ េសវតិ យទ-

រេយ
ិ េសវមេន ស ថ គណមនុ សិតុមរហតិ ។

[១១០] បុ ន ចបរ ំ ភិកខ េវ ស ថ វកនំ

ធមមំ េទេសតិ អនុ កមបេក ហិេតសី អនុ -

កមប ំ ឧបទយ ឥទំ េ ហិ យ ឥទំ េ

សុ ខយតិ ។ តស ឯកេចច វក ន សុ ស ុ យនិ

១ ឱ. ម. ឥធ ។ ២ ឱ. សុស ូ យនិ ។ ម. សុស ុ សនិ ។

230 
 
 ១១២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១០៩] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ជអក
ន អនុេ គះ ជអក
ន

ែសងរក បេយជន៍ ែតងសែំ ដងធម៌ដល់ពួក ័

វក េ ពះ ស័យនូវ

េសចកីអនុេ គះដូេចះ
ន ថ ធមជ
ម តេនះ ប ពឹតេទេដមប ី បេយជន៍

ដល់អក ំ
ន ទង យ ធមជ
ម តេនះ ប ពឹតេទេដម
 បេសចក
ី ស
ី ុខ ដល់

អក ំ
ន ទង យ ។ ែតពួក ័
វក របស់ េនះ មនចង
ិ ់ ប់

មនផ
ិ ងច ់ តេច ក មន
ិ ំ ត
ងចិ េដមបដ
ី ឹងេសចកី ក៏ ប ពឹតកនងពកយ

េ ប ន បេ របស់ េទវញ
ិ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កុ ង
ន

ដេំ ណរេនះ ពះតថគត មិនមនចិតរក

ី យ មិនទទួលនូវេសចកីរក
ី

យ មនចិតមិន ប ក់េ យ គៈ មនែតសតិសមបជញញៈ ប ពឹត្ត

េទ គប់ឥរយបថ
ិ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ េនះេ ថ សតិបប ន ទី ១

ែដល ដ ៏ បេស  រែតងេសព កល ដ ៏ បេស  រេសពេហ យ

េទបគួរនឹងេ ប ន បេ គណៈបន ។

[១១០] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ មួយេទ ត ជអក
ន អនុេ គះ

ែសងរក បេយជន៍ ែតងសែំ ដងធម៌ដល់ពួក ័

វក េ ពះ ស័យ

នូ វេសចក ីអនុ េ គះថ ធម មជតេនះ ប ពឹ ត េទេដមប ី បេយជន៍

ដល់អក ំ
ន ទង យ ធមជ
ម តេនះ ប ពឹតេទេដម
 បេសចក
ី ស
ី ុខ ដល់

អក ំ
ន ទង យ ។ ័ ួ កខះ
វកព របស់ េនះ មនចង
ិ ់ ប់

231 
 
១១៣

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត ទុតិយសតិបប នំ

ន េ តំ ឱទហនិ ន អញញចិតំ ឧបដេបនិ

េ កកមម ច សតថុ សន វតនិ ។ ឯកេចច

វក សុ ស ុ យនិ េ តំ ឱទហនិ អញញចិតំ

ឧបដេបនិ ន ច េ កកមម សតថុ សន វតនិ ។

តត ភិកខេវ តថគេ ន េចវ អតមេន េ តិ

ន ច អតមនតំ បដិសំេវេទតិ ន ច អនតមេន

េ តិ ន ច អនតមនតំ បដិសំេវេទតិ អតមនតញច

អនតមនតញច តទុ ភយំ អភិនិវេជជ (១)

ឧេបកខ េក

វហរត
ិ ិ សេ សមបជេន ឥទំ វុចចតិ(២) ភិកខ េវ

ទុ តិយំ សតិបប នំ យទរេយ

ិ េសវតិ យទរេយ
ិ

េសវមេន ស ថ គណមនុ សិតុមរហតិ ។

[១១១] បុ ន ចបរ ំ ភិកខ េវ ស ថ វកនំ ធមមំ

េទេសតិ អនុ កមបេក ហិេតសី អនុ កមប ំ ឧបទយ

ឥទំ េ ហិ យ ឥទំ េ សុ ខយតិ ។ តស វក

សុ ស ុ យនិ េ តំ ឱទហនិ អញញចិតំ ឧបដេបនិ

ន ច េ កកមម សតថុ សន វតនិ ។ តត ភិកខេវ

១ ឱ. ឯតថនេរ េ តិ អតថិ ។ ២ ឱ. វុចចតីតិ ន ទិស តិ ។

232 
 
 ១១៣

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត សតិបប នទីពីរ

មនផ
ិ ងច ់ តេច ក មិន ំ ត
ងចិ េដមបឲយដ
ី ឹងេសចកី ក៏ ប ពឹតកនងពកយ

េ ប ន បេ របស់ ។ ័ ួ កខះ
វកព ចង់ ប់ ច ់ តេច ក
ផង

ំ ិតេដមបឲយដ
ងច ី ឹងេសចកី មិន ៊ ន ប ពឹតកនង នូវពកយេ ប ន បេ

របស់ េឡយ ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ កុ ងដ
ន េំ ណរេនះ ពះ

តថគត ក៏មិនមនចត
ិ រក
ី យ មនទទ
ិ ួ លនូវេសចករី ក
ី យ មនមន
ិ

តូចចិត មនទទ
ិ ួលនូវេសចកីតូចចត
ិ េវ របង់នូវេសចករី ក
ី យនិងេសច-

កត
ី ូ ចចត ំ ី រេនះ
ិ ទងព ជអក
ន ពេងយ បកបេ យសតសមបជញ
ិ ញៈ ប-

ពឹតេទ គប់ឥរយបថ
ិ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ េនះេ ថ សតិបប ន

ទី ២ ែដល ដ៏ បេសរែតងេសព កល ដ៏ បេសរេសពេហយ

េទបគួរនឹងេ ប ន បេ នូវគណៈបន ។

[១១១] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ មួយេទ ត ជអក
ន

អនុេ គះ ែសងរក បេយជន៍ រែមងសែំ ដងធម៌ដល់ពួក ័

វក េ ពះ

ស័យ នូវេសចកអន
ី ុ េ គះថ ធមជ
ម តេនះ ប ពឹតេទេដមប ី ប-

េយជន៍ដល់អក ំ
ន ទង យ ធមជ
ម តេនះ ប ពឹតេទេដមបេសចក
ី ីសុខ

ដល់អក ំ
ន ទង យ ។ ែតពួក ័
វក របស់ េនះ ចង់ ប់

ច ់ តេច ក
ផង ំ ិតេដមបឲយដ
ងច ី ឹងេសចកី ំ នបន
ទងមិ ប ពឹតកនងពកយ

េ ប ន បេ របស់ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កុ ងដ
ន េំ ណរេនះ

233 
 
១១៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តថគេ អតមេន េចវ េ តិ អតមនតញច

បដិសំេវេទតិ អនវស ុ េ ច វហរត

ិ ិ សេ

សមបជេន ឥទំ វុចចតិ ភិកខេវ តតិយំ សតិបប នំ

យទរេយ
ិ េសវតិ យទរេយ
ិ េសវមេន ស ថ

គណមនុ សិតុមរហតិ ។ តេយ សតិបប ន

យទរេយ
ិ េសវតិ យទរេយ
ិ េសវមេន ស ថ

គណមនុ សិតុ មរហតីតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។

[១១២] េ វុចចតិ េយគចរយនំ

ិ អនុ តេ

បុ រសទមម
ិ រថីតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។

កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ហតថទ

ិ មេកន ភិកខេវ

ហតថិទេមម រេិ ឯកំ េយវ ទិសំ ធវ-

តិ បុ រតថិមំ បចឆិមំ ឧតរ ំ ទកខិ ណំ

។ អស ទមេកន ភិកខេវ អស ទេមម រេិ

234 
 
 ១១៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពះតថគតរែមងមនចិតរក
ី យ ទទួលនូវេសចកីរក
ី យ ែតថមន

ចត
ិ មិន ប ក់េ យ គៈ ជអក
ន មនសតសមបជញ
ិ ញៈ ប ពឹតេទ

គប់ឥរយបថ
ិ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ េនះេ ថ សតិបប ន ទី ៣

ែដល ដ ៏ បេស  រែតងេសព កល ដ ៏ បេស  រេសពេហ យ

េទបគួរនឹងេ ប ន បេ នូវគណៈបន ។ ពកយថ សតបប

ិ នមន ៣

បករ ែដល ដ៏ បេសរែតងេសព កល ដ៏ បេសរេសព

េហយ េទបគួរេ ប ន បេ នូវគណៈបន ដូេចះ

ន តថគតេពលេហយ

ពកយេនះ ែដលតថគតេពល េ ពះ ស័យនូវេហតុេនះឯង ។

[១១២] ពកយថ បុគល

គ េនះ តថគតេ ថ ជ រថី

ទូ នម ននូ វ បុ រ ស ជ ចរយ បេស រ ជង ចរយអ នក ទូ នម ននូ វ ហនៈ

មនដរំ ជេដ
ី មដូេចះ
ន េនះ តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយនុ៎ះ

តថគតេពល េ ពះ ស័យអី ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ ដរំ គ
ី ួ រទូនមន

ែដលទម័កដរំ ី បនទូនមនេហយ រែមងសុ ះេទកន

ទ ់ទិសែតមួយៗ គទ
ឺ ិស

ខងេកតក
 ី ខងលិចកី ខងេជង
 កី ខងតបូងកី ។ មនលភក
ិ ុខ

ំ
ទង យ េសះគួ រទូ នម ន ែដលទម ័ ក េសះ បនទូ នម នេហ យ

235 
 
១១៥

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត បុរ ិសទមម រថិភេ

ឯកំ េយវ ទិសំ ធវតិ បុ រតថិមំ បចឆិមំ

ឧតរ ំ ទកខិ ណំ ។ េគទមេកន ភិកខេវ

េគទេមម រេិ ឯកំ េយវ ទិសំ ធវតិ បុ រតថិមំ

បចឆិមំ ឧតរ ំ ទកខិ ណំ ។ តថគេតន

ភិកខេវ អរហ សមមសមពុេទធន បុ រសទេម

ិ ម រេិ

អដ ទិ វធវត
ិ ិ រូបី រូបនិ បស តិ អយំ បឋ-

ម ទិ ។ អជឈតំ អរូបសញញី ពហិទធ រូបនិ

បស តិ អយំ ទុ តិយ ទិ ។ សុ ភេនវ អធិមុ េ

េ តិ អយំ តតិយ ទិ ។ សពេ រូបសញញនំ

សមតិកកម បដិឃសញញនំ អដងគម ននតសញញនំ

អមនសិក អនេន កេ តិ ក នញច -

យតនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ អយំ ចតុ ថ ទិ ។

236 
 
 ១១៥

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ភពៃនបុគគលជ រថីអនកទូនមននូវបុរស

រែមងសុ ះេទកន
ទ ់ទិសែតមួយៗ គទ
ឺ ិសខងេកតកី ខងលិចកី ខងេជង
 កី

ខងតបូងកី ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ េគគួរទូនមន ែដលទម័កេគបនទូនមន

េហយ រែមងសុ ះេទកន

ទ ់ទិសែតមួយៗ គទ
ឺ ិស ខងេកតក
 ី ខងលិចកី

ខងេជ  ង ក ី ខងតបូ ងក ី ។ ំ
មន លភ ិ កុ ខ ទ ង យ ឯបុ រ ស

គួរទូនមន ែដល ពះតថគត ជអរហនសមមសមុ ទ

ព ធ បនទូនមនេហយ

រែមងសុ ះេទកន
ទ ់ទិសទង
ំ ៨ បន គឺបុគល
គ បននូវរូបជឈន ែតងេមល


ំ
េឃញនូវរូបទង យ េនះជទិស ទី ១ ។ បុគល
គ មនបនស
ិ ំ ល់នូវ
គ

រូបខងកុ ង
ន ំ
ែតងេឃញនូវរូបខងេ កទង យ េនះជទិស ទី ២ ។

បុគល
គ ិ េទកន់
បេងនចត ម ៍ថ
រមណ (េនះ) លដូេចះ
ន េនះជទិស

ទី ៣ ។ បុគល
គ េ ពះកនងនូវសញញេ ំ ួង
យ បករទងព េ ពះ

អស់បដិឃសញញ េ ពះែលងេធទ
 ុកកុ ងច
ន ិតនូវននតសញញ ក៏បនដល់

នូវ ក នញច យតនជឈន េ យេធទុកកុ ងច

ន ិត ថ កសមិនមនទី

ំ ុ តដូេចះ
បផ ន ប ពឹតេន គប់ឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ េនះជទិស ទី ៤ ។

237 
 
១១៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សពេ ក នញច យតនំ សមតិកកមម អននំ

វញ
ិ ញ ណនិ វញ
ិ ញ ណញច យតនំ ឧបសមបជជ វហរត
ិ ិ អ-

យំ បញច មី ទិ ។ សពេ វញ
ិ ញ ណញច យតនំ ស-

មតិកកមម នតថិ កិញចី តិ កិញច ញញយតនំ ឧបសមបជជ

វហរត
ិ ិ អយំ ឆ ទិ ។ សពេ កិញច ញញយ-

តនំ សមតិកកមម េនវសញញនសញញយតនំ ឧបសមបជជ

វហរត
ិ ិ អយំ សតមី ទិ ។ សពេ េនវសញញ-

នសញញ យតនំ សមត ិ ក ក ម ម សញញ េវទយ ិ តន ិ េ ធំ

ឧបសមបជជ វហរត
ិ ិ អយំ អដមី ទិ ។ តថគេតន

ភិកខេវ អរហ សមមសមពុេទធន បុ រសទេម

ិ ម រេិ

238 
 
 ១១៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ េ ពះកនងនូវ ក នញច យតនជឈន េ ំ ួង
យ បករទងព ក៏

បនដល់នូវវញ
ិ ញ ណញច យតនជឈន េ យេធទ
 ុកកុ ងច
ន ិតថ វញ
ិ ញ ណមិន

ំ ុ តដូេចះ
មនទីបផ ន ប ពឹតេន គប់ឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ េនះជទិស ទី ៥ ។

បុគល
គ េ ពះកនងនូវវញ
ិ ញ ណញច យតនជឈន េ ំ ួង
យ បករទងព ក៏

បនដល់នូវ កញ
ិ ច ញញយតនជឈន េ យេធទ
 ុកកុ ងច
ន ិតថ អីតចត
ិ ួ ចមន
ិ

មន ដូេចះ
ន ប ពឹតេន គប់ឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ េនះជទិស ទី ៦ ។

បុគល
គ េ ពះកនងនូវ កិញចញញយតនជឈន េ ំ ួង
យ បករទងព ក៏បន

ដល់នូវេនវសញញនសញញយតនជឈន ប ពឹតេន គប់ឥរយបថទ

ិ ំ
ង ៤

េនះជទិស ទី ៧ ។ បុគល
គ េ ពះកនងនូវេនវសញញនសញញយតនជឈន

េ ំ ួង
យ បករទ ងព ក ៏ ប នដល់ នូ វ សញញ េវទយ ិ តនិ េ ធ ប ពឹ ត

េន គប់ឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ េនះជទិស ទី ៨ ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ

បុរសគួរទូនមន ែដល ពះតថគត ជអរហនសមមសមុ ទ

ព ធ ទូនមនេហយ

239 
 
១១៧

វ ិភងគវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត ភសិ ភិននទនំ

ឥម អដ ទិ វធវត
ិ ិ ។ េ វុចចតិ េយគ-

ចរយនំ
ិ អនុ តេ បុ រសទមម
ិ រថីតិ ឥតិ យនំ

វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតនិ ។ ឥទមេ ច ភគ

អតមន េត ភិកូ ខ ភគវេ ភសិតំ អភិននទុនិ ។

ស យតនវ ិភងគសុតំ សតមំ និដិតំ ។

240 
 
 ១១៧

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

រែមងសុ ះេទកន
ទ ់ទិសទង
ំ ៨ េនះឯង ។ ពកយ ថ បុគល
គ េនះ

តថគតេ ថ ជ រថីអក
ន ទូនមននូវបុរស ជ ចរយ បេសរ ជង

ន ទូនមននូវ ហនៈមនដរំ ជេដ

ចរយអក ី ម ដូេចះ
ន តថគតបនេពល

េហយ ពកយនុ៎ះ តថគតេពល េ ពះ ស័យនូវេហតុេនះឯង ។

លុះ ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដង ពះសូ តេនះចប់េហយ ភិកុ ទ ំ

ខ ងេនះ

ក៏មនចិតេ តកអរ រក
ី យ ចេំ ពះភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ស យតនវ ិភងគសូ ត ទី ៧ ។

241 
 
 អដមំ ឧេទទសវ ិភងគសុតំ

[១១៣] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ តត េខ ភគ ភិកូ ខ មេនសិ ភក
ិ ខ-

េ តិ ។ ភទេនតិ េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស សុំ ។

ភគ ឯតទេ ច ឧេទទសវភងគ
ិ ំ េ ភិកខ េវ េទ-

សស
ិ មិ តំ សុ ថ ធុ កំ មនសក
ិ េ ថ

ភសិស មីតិ ។ ឯវមភេនតិ េខ េត ភិកូ ខ ភគវ-

េ បចចេស សុំ ។

242 
 
 ិ សូ ត ទី ៨
ឧេទទសវភងគ

[១១៣] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី ជិត កង

វតីថ ។ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់េ ភិកុ ទ ំ

ខ ង យ មកកុ ងទ
ន ី

េនះថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល ប់ ពះពុទដ
ធ ីក

ៃន ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។ េទប ពះមន ពះភគ

ទង់ ស់ដូេចះ
ន ថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ តថគតនឹងសែំ ដងនូវឧេទស
ទ -

វភង
ិ គ (ចែំ ណកឧេទស
ទ គឺមតក)
ិ បប់អក ំ
ន ទង យ អក ំ
ន ទង យ

ចូរ បង ប់នូវឧេទស
ទ និងវភង
ិ េគ នះ ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ ឲយលចុះ តថគត

នឹងសែំ ដង ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល ប់ ពះពុទដ
ធ ីកៃន ពះមន ពះ

ភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

243 
 
១១៩

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត ភិកូនំ

ខ បរ ិវ ិតកកនំ

[១១៤] ភគ ឯតទេ ច តថ តថ ភិកខ េវ

ភិកុ ខ ឧបបរេកខ
ិ យយ យថ យថស ឧបបរកខ
ិ េ

ពហិទធ ចស វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ អជឈតំ

អសណិ តំ អនុ បទយ ន បរតេស

ិ យយ ពហិទធ

ភិកខេវ វញ
ិ ញ េណ អវកខ
ិ ិ េត អវសេដ
ិ សតិ អជឈតំ

អសណិ េត អនុ បទយ អបរតស

ិ េ យតឹ

ជតជ
ិ មរណទុ កខសមុ ទយសមភេ ន េ តីតិ ។

ឥទមេ ច ភគ ឥទំ វ ន សុ គេ ឧ យ-

សន វិ រំ បវស
ិ ិ ។

244 
 
 ១១៩

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត េសចកី តិះរ ិះរបស់ភិកុខទំង យ

[១១៤] ពះមន ពះភគ ទង់មន ពះពុទដ

ធ ីកដូេចះ
ន ថ កល

េបភ
 ក
ិ ុ េនះ
ខ ពិចរ េហយ ិ ញ ណរបស់ភក
វញ ិ ុ េនះ
ខ មន
ិ ត់ យ

មនខ
ិ ច ត់ខចយេទខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់សុ ត េ ពះ

ិ បកន់ម ំ
មន មនលភក ំ
ខ ង
ិ ុទ យ កលេបភក
ិ ុ េនះ
ខ មនវញ
ិ ញណ

មន
ិ ត់ យ មិនខចត់ខចយេទខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់

សុ ត េ ពះមិន បកន់មេហ
ំ យ េសចកេក
ី តេឡង ពម មន ពមៃនជតិ

ជ មរណៈ ដ៏េសសសល់ រែមងមនមនតេទេទ

ិ ត េ យ បករ

យ៉ង ៗ ិ ុទ
មនលភក ំ
ខ ង យ ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ េ យ បករយ៉ង

េនះ ៗ ចុះ ។ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន លុះ ពះសុគត ទង់មន

ពះពុទដ
ធ ីកដូេចះ
ន េហយ ក៏ ទង់េ កកអព
ំ ី សនៈចូលេទកន់វ ិ រ ។

245 
 
១២០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១១៥] អថេខ េតសំ ភិកូ ខ នំ អចរិ បបកកនស

ភគវេ ឯតទេ សិ ឥទំ េខ េន វុេ ភគ

សងខិេតន ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ

ឧ យសន វិ រំ បវេិ តថ តថ ភិកខេវ

ភិកុ ខ ឧបបរេកខ
ិ យយ យថ យថស ឧបបរកខ
ិ េ

ពហិទធ ចស វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ អជឈតំ

អសណិ តំ អនុ បទយ ន បរតេស

ិ យយ ពហិទធ

ភិកខ េវ វញ
ិ ញ េណ អវកខ
ិ ិ េត អវសេដ
ិ សតិ អជឈតំ

អសណិ េត អនុ បទយ អបរតស

ិ េ យតឹ

ជតជ
ិ មរណទុ កខសមុ ទយសមភេ ន េ តីតិ េក

នុ េខ ឥមស ភគវ សងខិេតន ឧេទទសស

ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ វ ិ ថ េរន អតថំ

វភេជយយត
ិ ិ ។ អថេខ េតសំ ភិកខូ នំ ឯតទេ សិ

246 
 
 ១២០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១១៥] គកលែដល ពះមន ពះភគ ទង ់ េស ចេចញ

េទមនយ
ិ ៉ មន
ូ របុ ន ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏មនេសចកី តិះរះដ
ិ ូ េចះ
ន ថ មនល

វុេ ំ
ទង យ ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដង នូវឧេទស
ទ េនះ

ដល់េយងទង
ំ យ េ យសេងប
ខ មនបនែចកអត
ិ ថ េ យពិ រ

ប់ែត ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រ គឺ ទង់ ស់ថ

កលេបភិកុ េនះព
ខ ិ ចរ េហយ ិ ញ ណរបស់ភក
វញ ិ ុ េនះ
ខ មន
ិ ត់ យ

មនខ
ិ ច ត់ខចយេទខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់សុ ត េ ពះ

ិ បកន់ម ំ
មន មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ិ ុ េនះ
កលេបភក ខ មនវញ
ិ ញណ

មន
ិ ត់ យ មិនខចត់ខចយេទខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់

សុ ត េ ពះមិន បកន់មេហ
ំ យ េសចកេក
ី តេឡ
 ង ពម មន ពមៃន

ជតិ ជ មរណៈ និងទុកខ រែមងមនមនតេទេទ

ិ ត េ យ បករ

យ៉ង ៗ មនលភក ំ
ខ ង
ិ ុទ យ ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ េ យ បករយ៉ង

េនះ ៗ ចុះ េតឧេទស

ទ ែដល ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងេ យសេងប
ខ

មនបនែចកអត
ិ េថ យពិ រេនះ នរ ហ៎ ន នឹង ចែចកអតេថ យ

ពិ របន ។ គេនះ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ មនេសចកី តះរ
ិ ះដ
ិ ូ េចះ
ន ថ

247 
 
១២១

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត ម កចចនូបសងកមនំ

អយំ េខ យ ម ម កចចេន សតថុ េចវ

សំ វណិ េ សមភវេិ ច វញញ

ិ ូ នំ ស ពហមចរនំ
ី

បេ តិ ចយ ម ម កចចេន ឥមស ភគវ

សងខិេតន ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ

អវភតស
ិ វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ
ិ ិ តុំ យននូន មយំ

េយនយ ម ម កចច េន េតនុ បសង េក មយយម

ឧបសង កមិ យសមនំ ម កចចនំ ឯតមតថំ

បដិបុេចឆយយមតិ ។

[១១៦] អថេខ េត ភិកូ ខ េយនយ ម

ម កចច េន េតនុ បសង ម

ក ឹ សុ ឧបសង ម
ក ិ

យសម ម កចចេនន សទធឹ សេមមទឹសុ

សេមម ទន ី យ ំ កថំ ណី យ ំ វត
ី ិ េរ

ឯកមនំ និសីទស
ឹ ុ ។ ឯកមនំ និសេិ នន េខ េត

ភិកូ ខ យសមនំ ម កចចនំ ឯតទេ ចុ ំ ឥទំ

េខ េន វុេ កចចន ភគ សងខិេតន

ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ ឧ យសន

248 
 
 ១២១

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ករចូលេទរក ពះម កចចនៈ

ពះម កចចនៈមន យុេនះ ពះ ទង់សរេសរផង ស ពហម-

ចរទ ំ
ី ង យជអក
ន បជញ េលកតេមងផង
ក ឧេទស
ទ ែដល ពះមន ពះ

ភគ ទង់សែំ ដង េ យសេងប
ខ មិនបនែចកអតថ េ យពិ រេនះ

មនែត ពះម កចច នៈមន យុ េទ ប ចែចកអត ថេ យពិ របន

េបដ
 ូ េចនះ ំ
គួរែតេយងទង យ ំ ន ចូលេទរក ពះម
នគ កចចនៈមន

យុ លុះចូលេទដល់េហយ េយងទ
 ំ
ង ី ួ រនូវេសចកីេនះ
យគបបស

នឹង ពះម កចចនៈមន យុ ។

[១១៦] លំ ប់េនះ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏នគ
ំ ន ចូលេទរក ពះ

ម កចចនៈមន យុ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏េពលពកយ ក់-

ទក់សេំ ណះសំ ល នឹង ពះម កចចនៈមន យុ លុះបញចប់

ពកយែដលគួររក
ី យ និងពកយែដលគួររលឹកេហយ ក៏អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ី

សមគួរ ។ លុះភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ ក៏េពល

នឹង ពះម កចចនៈមន យុ ដូេចះ

ន ថ បពិ ត ពះកចចនៈមន យុ

ពះមន ពះភគ ទង ់ ស ំ ែ ដងឧេទ ទស េនះ ដល់ េយ  ងទ ង

ំ យេ យ

សេងប
ខ មនបនែចកអត
ិ េថ យពិ រ ប់ែត ទង់េ កកអព
ំ ី សនៈ

249 
 
១២២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

វិ រំ បវេិ តថ តថ ភិកខ េវ ភិកខុ ឧបបរេកខ

ិ យយ

យថ យថស ឧបបរកខ
ិ េ ពហិទធ ចស

វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ អជឈតំ អសណិ តំ អនុ ប-

ទយ ន បរតេស
ិ យយ ពហិទធ ភិកខេវ វញ
ិ ញ េណ

អវកខ
ិ ិ េត អវសេដ
ិ សតិ អជឈតំ អសណិ េត អនុ -

បទយ អបរតស
ិ េ យតឹ ជតិជ មរណទុ កខ-

សមុ ទយសមភេ ន េ តីតិ េតសេនន វុេ

កចចន អមកំ អចរិ បបកកនស ភគវេ ឯតទ-

េ សិ ឥទំ េខ េន វុេ ភគ សងខិេត-

ន ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ

250 
 
 ១២២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ចូលេទកន់វ ិ រ គឺ ទង់ ស់ថ កលេបភិកុ េនះ

ខ ពិចរ

េហយ ិ ញ ណរបស់ភក
វញ ិ ុ េនះ
ខ មន
ិ ត់ យ មនខ
ិ ច ត់ខចយេទខងេ ក

ំ នឋ
ទងមិ ិតេនខងកុ ង
ន េហយមនបនតក
ិ ់សុ ត េ ពះមិន បកន់ម ំ

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កលភិកុ េនះ
ខ ិ ញ ណមិន ត់ យ
មនវញ មនខ
ិ ច ត់

ខចយេទខងេ ក ំ ិនឋិតេនខងកុ ង
ទងម ន មិនតក់សុ ត េ ពះមិន

បន បកន់មេហ
ំ យ េសចកេក
ី តេឡង ពម មន ពមៃនជតិ ជ

មរណៈ និងទុកខ រែមងមិនមនតេទេទ ត េ យ បករយ៉ង ៗ

ំ
មន លភិកុ ខទ ង យ ភិកុ ខគបប ព
ី ិ ចរ េ យ បករយ៉ ងេនះ ៗ ចុ ះ

បពិ ត ពះកចចនៈមន យុ កលែដល ពះមន ពះភគ ទង់េសចេចញ

េទ មនយ
ិ ូ របុ ៉នមន េយងទ
 ំ
ង យេនះ ក៏មនេសចកី តិះរះដ
ិ ូ េចះ
ន

ថ មនល វុេ ំ
ទង យ ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងឧេទស
ទ េនះ

ដល់ េយ  ងទ ង
ំ យ េ យសេង ខ ប ម ិ នបនែចកអត ថេ យពិ រ

251 
 
១២៣

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត ម កចចនូបសងកមនំ

ឧ យសន វិ រំ បវេិ តថ តថ ភិកខេវ ភិកុ ខ

ឧបបរេកខ
ិ យយ យថ យថស ឧបបរកខ
ិ េ ពហិទធ

ចស វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ អជឈតំ អសណិ តំ

អនុ បទយ ន បរតេស

ិ យយ ពហិទធ ភិកខេវ វញ
ិ ញ -

េណ អវកខ
ិ ិ េត អវសេដ
ិ សតិ អជឈតំ អសណិ េត

អនុ បទយ អបរតស

ិ េ យតឹ ជតជ
ិ មរណ-

ទុ កខសមុ ទយសមភេ ន េ តីតិ េក នុ េខ ឥ-

មស ភគវ សងខិេតន ឧេទទសស ឧទទិដស វិ ថ -

េរន អតថំ អវភតស

ិ វ ិ ថ េរន អតថំ វភេជយយត
ិ ិ េត-

សេនន វុេ កចចន អមកំ ឯតទេ សិ អយំ

េខ យ ម ម កចចេន សតថុ េចវ សំ វណិ -

េ សមភវេិ ច វញញ
ិ ូ នំ ស ពហមចរនំ
ី បេ តិ

252 
 
 ១២៣

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ករចូលេទរក ពះម កចចនៈ

េឡយ ក៏ ប់ែត ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រ គឺ ទង់

ស់ថ កលេបភិកុ េនះព

ខ ិ ចរ េហយ ិ ញ ណរបស់ភក
វញ ិ ុ េនះ
ខ

មិន ត់ យ ម ិ នខច ត ់ ខច យេទខងេ ក ំ

ទ ងម ិ នឋ ិ ត េនខងកុ ន ង

េហយមិនតក់សុ ត ិ បកន់ម ំ
េ ពះមន មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កល

េបភ
 ក
ិ ុ េនះ
ខ ិ ញ ណមិន ត់ យ
មនវញ មនខ
ិ ច ត់ខចយេទខងេ ក ំ
ទង

មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់សុ ត េ ពះមិន បកន់មេហ
ំ យ េសចកី

េកតេឡង ពម មន ពមៃនជតិ ជ មរណៈ និងទុកខ រែមង

មិនមនតេទេទ ត េ យ បករយ៉ង ៗ មនលភិកុ ទ ំ

ខ ង យ

ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ េ យ បករ យ៉ងេនះ ៗ ចុះ េតឧេទស
ទ ែដល

ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដង េ យសេងប

ខ មនបនែចកអត
ិ េថ យ

ពិ រេនះ នរ ហ៎ ន នឹង ចែចកអតេថ យពិ របន បពិ ត

ពះកចច នៈមន យុ ំ
េយ  ងទ ង យេនះ ក ៏ ម នេសចក ី ត ិ ះរ ះិ

ដូ េច ន ះ ថ ពះម កចច នៈមន យុ េនះឯង ពះ ទង ់

សរេស  រផង ស ពហ ម ច រ ទ ំ
ី ង យជអ ន ក បជ ញ េល  កតេម ក  ងផង

253 
 
១២៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ចយ ម ម កចចេន ឥមស ភគវ សងខិេតន

ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ

វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ

ិ ិ តុំ យននូន មយំ េយនយ ម

ម កចច េន េតនុ បសង េក មយយម ឧបសង ម

ក ិ

យសមនំ ម កចចនំ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយមតិ

វភជ
ិ យ ម ម កចចេនតិ ។

[១១៧] េសយយថបិ វុេ បុ រេិ រតថេិ ក

រគេវសី របរេយសនញច
ិ រមេន មហេ រុកខស

តិដេ រវេ អតិកកេមមវ មូលំ អតិកកមម ខនធំ

ខប េស រំ បរេយស
ិ ិតពំ មេញញយយ ឯវ ំ

សមបទមិទំ យសមននំ សតថរ ិ សមមុខីភេូ ត តំ

ភគវនំ អតិសិ អេម ឯតមតថំ បដិបុចឆិតពំ មញញថ

254 
 
 ១២៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ទ ែដល ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដង

ឧេទស េ យសេងប
ខ មនបនែចក
ិ

អតេថ យពិ រេនះ មនែត ពះម កចចនៈមន យុ េទប ចែចក

អតេថ យពិ របន េបដ

 ូ េចនះ ំ
គួរែតេយងទង ំ ន ចូលេទ
យនគ

រក ពះម កចចនៈមន យុ លុះចូលេទដល់េហយ ំ

េយងទង យ

គបបស
ី ួ រនូវេសចកេនះ
ី នឹង ពះម កចចនៈមន យុ ដូេចះ
ន សូម

ពះម កចចនៈមន យុ ែចក (អតេថ នះេ យពិ រឲយទន) ។

[១១៧] ពះម កចចនៈ មន យុ េពលថ មនល

វុ េ ំ
ទង យ បុ រ សអ នក តវករេ យេឈ  ខ ឹ ម ជអ នក ែស ង

រកេឈខឹម  ឹម
បនេដរេទែសងរកេឈខ កលេបេដ ំ ុ ះេន
 មេឈធដ

(ចេំ ពះមុខ) ក៏េដររលងឫស

ំ ំ
រលងេដ ម ំ ល់នូវែមកនិងសនឹ កថ
សគ

ជខឹមែដលខួ ន តវែសងរកវញ
ិ មនឧបមដូចេមចមិញ េសចកេនះ
ី

ក៏មនឧបេមយយដូច កលែដល ពះ ឋិតេនចេំ ពះមុខ ៃន

េ កមន ំ
យុ ទ ង យ េ ំ
កទ ង យ ក ៏ រ លង
ំ ពះមន ពះ

ភគេនះ េហ យស ំគ ល់ នូ វ េយ  ងថជបុ គ គល គួ រសួ រនូ វ េសចក ី េនះវ ញ

ិ

255 
 
១២៥

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត រតថិេកបម

េ វុេ (១)
ភគ ជនំ ជនតិ បស ំ

បស ត ិ ចកខុ ភ ូេ ញណភ ូេ ធមម ភ ូេ

ពហមភេូ វ បវ អតថស និេនន អម-

តស ទ ធមមស មី តថគេ េ េចវ

បេនតស កេ អេ សិ យំ ភគវនំេយវ

ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយថ យថ េន(២) ភគ

ពយកេរយយ តថ នំ ធេរយយថតិ ។ អទធវុេ

កចចន ភគ ជនំ ជនតិ បស ំ បស តិ

ចកខុ ភូេ ញណភូេ ធមមភេូ ពហមភេូ

វ បវ អតថស និេនន អមតស ទ

១ ម. វុេ ។ ២ ឱ. ម. េ ។

256 
 
 ១២៥

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូត្រ ឧបមេ យបុគគលអនក តវករេ យខឹមេឈ

មនល វុេ ំ
ទង យ េ ពះថ ពះមន ពះភគេនះ ពះអងគ

ជបនូវេហតុែដលគួរ ជប េឃញនូវេហតុែដលគួរេឃញបន ជ

អក
ន មនបញញចកុ េក
ខ តេហយ មនញណេកតេហយ មនធម៌េកត


េហយ មនេសចកី បេសរេកតេហយ ន េពលធម៌

ជអក ជអក
ន ញ ំ
ុ ង

ធម៌ឲយ ប ពឹតេទ ន ពនយល់េសចកី

ជអក ជអក
ន ឲយនូវអមតៈ (និពន)

ពះតថគតជមចស់ៃនធម៌ កលេនះជកលគួរ អក ំ
ន ទង យសួរ

េសចកេនះ
ី នឹង ពះមន ពះភគបន ពះមន ពះភគពយករដល់

អក ំ
ន ទង យ យ៉ង អក ំ
ន ទង យ គបបច ំ ុកនូវេសចកីេនះ
ី ទ

យ៉ងេនះ ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យេពលថ មនល ពះកចចនៈមន យុ

ពះមន ពះភគ ពះអងគ ជបនូវេហតុែដលគួរ ជប េឃញនូវេហតុ

ែដលគួរេឃញ ពះអងម
គ នចកុ េក
ខ តេហយ មនញណេកតេហយ មន

ធម៌េកតេហយ មនេសចកី បេសរេកតេហយ ន េពលធម៌

ជអក ជអក
ន

ញ ំ
ុ ងធម ៌ឲយ ប ពឹតេទ ន ពនយល់េសចកី
ជអក ជអក
ន ឲយនូវអមតៈ (និពន)

257 
 
១២៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ធមមស មី តថគេ េ េចវ បេនតស កេ

អេ សិ យំ ភគវនំេយវ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយម

យថ េន ភគ ពយកេរយយ តថ នំ ធេរយយម

អបិចយ ម ម កចចេន សតថុ េចវ សំ វណិ េ

សមភវេិ ច វញញ
ិ ូ នំ ស ពហមចរនំ
ី បេ តិ ច-

យ ម ម កចចេន ឥមស ភគវ សងខិេតន

ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ

វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ

ិ ិ តុ ំ វភជ
ិ យ ម ម កចចេន

អគរុករ ិ តិ ។ េតន វុេ សុ ថ ធុ កំ

មនសិកេ ថ ភសស
ិ មីតិ ។ ឯវមវុេ តិ េខ

េត ភិកូ ខ យសមេ ម កចចនស បចចេស -

សុំ ។

258 
 
 ១២៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពះតថគតជមចស់ៃនធម៌ ំ
កលេនះជកលគួរេយងទង យ សួរ

េសចកេនះ
ី នឹង ពះមន ពះភគេហយ េប ពះមន ពះភគពយករ

ដល់េយងទង
ំ យ យ៉ង េយងទ
 ំ
ង យ គបបច ំ ុកនូវ
ី ទ

េសចកេនះ
ី យ៉ងេនះ េ យពិតែមនេហយ ែតថ ពះម កចចនៈ

មន យុ ពះ សរេសរផង ស ពហមចរទ ំ
ី ង យជអក
ន បជញ

េល កតេម ក ងផង ទ ែដល ពះមន ពះភគ ទង ់ ស ំែដងេ

ឧេទ ស យសេង ខប

មនបនែចកអត
ិ េថ យពិ រេនះ មនែត ពះម កចចនៈ េទប ចែចក

នូវអតេថ យពិ របន សូម ពះម កចចនៈមន យុ កុេំ ធន

 ូ វេសចកី

ចេង តចងល់េឡយ សូមែចក (អតេថ នះេ យពិ រ) ។ ពះម កចចនៈ

េពលថ មនល វុេ ំ

ទង យ េបដ
 ូ េចនះ អក ំ
ន ទង យ ចូរ ប់

ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ ឲយលចុះ ំញ ឹ ងសែំ ដងឲយ
ខុ ន ប់ ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល

ប់ពកយ ពះម កចចនៈមន យុថ ករុ វុេ ។

259 
 
១២៧

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត វ ិ ថ រុេទទសតថវ ិភជនំ

[១១៨] យ ម ម កចចេន ឯតទេ ច

យំ េខ េន វុេ ភគ សងខិេតន ឧេទទសំ ឧទទិ-

សិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ ឧ យសន វិ រំ

បវេិ តថ តថ ភិកខ េវ ភិកខុ ឧបបរេកខ

ិ យយ យថ

យថស ឧបបរកខ
ិ េ ពហិទធ ចស វញ
ិ ញ ណំ

អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ អជឈតំ អសណិ តំ អនុ បទយ

ន បរតេស
ិ យយ ពហិទធ ភិកខេវ វញ
ិ ញ េណ អវកខ
ិ ិ េត

អវសេដ
ិ សតិ អជឈតំ អសណិ េត អនុ បទយ

អបរ តស
ិ េ យត ឹ ជត ិ ជ មរណទុ កខ សមុ ទយ-

សមភេ ន េ តីតិ ឥមស េខ អហំ វុេ

ភគវ សងខិេតន ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ

អវភតស
ិ ឯវ ំ វ ិ ថ េរន អតថំ ជនមិ ។

260 
 
 ១២៧

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ករែចកអតថៃនឧេទទសេ យពិ រ

[១១៨] ពះម កចចនៈមន យុ េពលដូេចះ

ន ថ មនល

វុេ ំ
ទង យ ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងឧេទស
ទ ដល់

េយងទ
 ំ
ង យេ យសេងប
ខ មនបនែចកអត
ិ េថ យពិ រ ប់

ែត ទង់េ កកអព
ំ ី សនៈ ចូលេទកន់វ ិ រ គឺ ទង់ ស់ថ កល

េបភ
 ក
ិ ុ េនះ
ខ ពិចរ េហយ ិ ញ ណរបស់ភក
វញ ិ ុ េនះ
ខ មន
ិ ត់ យ

មនខ
ិ ច ត់ខចយេទខងេ ក ំ នឋ
ទងមិ ត
ិ េនខងកុ ង
ន េហយមនតក
ិ ់សុ ត

េ ពះមិន បកន់ម ំ មនលភិកុ ទ ំ

ខ ង យ កលេបភិកុ េនះ
ខ មន

ិ ញ ណមិន ត់ យ
វញ មិនខចត់ខចយេទខងេ ក ំ ិនឋិតេនខងកុ ង
ទងម ន

មនតក
ិ ់សុ ត េ ពះមិន បកន់មេហ
ំ យ ករេកតេឡ
 ង ពម មន ពម

ៃនជតិ ជ មរណៈ និងទុកខ រែមងមិនមនតេទេទ ត េ យ បករ

យ៉ង ៗ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ េ យ បករ

យ៉ងេនះ ៗ ចុះ មនល វុេ ំ

ទង យ ឧេទស
ទ េនះឯង ែដល ពះ

មន ពះភគ ទង់សែំ ដង េ យសេងប

ខ មនបនែចកអត
ិ េថ យពិ រ

ំញ ៏ដង
ខុ ក ឹ ចបស់នូវអតថ េ យពិ រ ដូចនឹងេពលតេទេនះឯង ។

261 
 
១២៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១១៩] កថញច វុេ ពហិទធ វញ

ិ ញ ណំ វកខ
ិ ិ តំ

វសដន
ិ ិ វុចចនិ ។ ឥធវុេ ភិកុ ខ េន ចកខុ ន

រូបំ ទិ រូបនិមិ នុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ

រ ូប ន ិ ម ិ ត ស ទគធ ិ ត ំ រ ូប ន ិ ម ិ ត ស ទវ ន
ិ ិ ព នធ ំ រ ូប ន ិ -

មិតស ទសេញញជនសំ យុតំ ពហិទធ វញ

ិ ញ ណំ វកខ
ិ ិ តំ

វសដន
ិ ិ វុចចតិ ។ េ េតន សទទំ សុ ... ឃ-

េនន គនធំ ឃយិ ... ជិ យ រសំ យិ ...

កេយន េផដពំ ផុ សិ ... មន ធមមំ វញ

ិ ញ យ

ធមមនិមិ នុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ ធមមនិមត
ិ ស ទ-

គធ ិ តំ ធមម ន ិ ម ិ ត ស ទវ ន
ិ ិ ពនធ ំ ធមម ន ិ ម ិ ត ស ទសេញញ -

ជនសំ យុតំ ពហិទធ វញ

ិ ញ ណំ វកខ
ិ ិ តំ វសដន
ិ ិ វុចច-

តិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ ពហិទធ វញ
ិ ញ ណំ វកខ
ិ ិ តំ

វសដន
ិ ិ វុចចតិ ។

262 
 
 ១២៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១១៩] មនល វុេ ំ

ទង យ ដូចេមចេ ិ ញ ណ ត់-
ថវញ

យ ខចត់ខចយេទខងេ ក ។ មនល វុេ ំ

ទង យ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន

សនេនះ េឃញរូបេ យចកុ េហ

ខ យ ក៏មនវញ
ិ ញ ណរលឹកេទ ម

រូបនិមិត បថនេ យេសចកីេ តកអរកុ ងរ

ន ូបនិមិត ជប់ចព
ំ ក់េ យ

េសចក ី េ តកអរកុ ន ងរ ូ ប និ ម ិ ត បកបេ យេសចក ី េ តកអរកុ ន ងរ ូ ប និ ម ិ ត

(េនះ) េ ិ ញ ណ ត់ យ
ថវញ ខចត់ខចយេទខងេ ក ។ ភក
ិ ុឮ
ខ

ស ំ េ ឡងេ យ តេច ក... ធុ ំក ិ នេ យ ចមុ ះ... ទទ ួ ល រសេ យ

អ ត... ប៉ះពល់េផដពៈេ យកយ... ឹ នូវធម៌េ

ដង យចត
ិ េហយ

ក ៏ ម នវ ញ
ិ ញ ណរល ឹ កេទ មធម ម និ ម ិ ត បថន េ យេសចក ី េ តកអរកុ ន ង

ធមន
ម ិ មត
ិ ជប់ចព
ំ ក់េ យេសចកេី តកអរកុ ងធម
ន នម ិ មត
ិ បកប ពម

េ យេសចក ី េ តកអរកុ ន ងធម ម និ ម ិ ត (េនះ) េ ិ ញ ណ ត់ យ

ថវ ញ

ខចត់ខចយេទខងេ ក ។ មនល វុេ ំ

ទង យ ែដលេ ថ

ិ ញ ណ ត់ យ
វញ ខចត់ខចយេទខងេ ក យ៉ងេនះឯង ។

263 
 
១២៩

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត វ ិញញ និកិត

ខ

[១២០] កថញច វុេ ពហិទធ វញ

ិ ញ ណំ អ-

វកខ
ិ ិ តំ អវសដន
ិ ិ វុចចតិ ។ ឥធវុេ ភិកុ ខ េន

ចកខុ ន រូបំ ទិ ន រូបនិមិ នុ រិ វញ

ិ ញ ណំ

េ តិ ន រូបនិមិតស ទគធិតំ ន រូបនិមិតស ទ-

វន
ិ ិពនធំ ន រូបនិមិតស ទសេញញជនសំ យុតំ ពហិទធ

វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដន
ិ ិ វុចចតិ ។ េ េតន សទទំ

សុ ... ឃេនន គនធំ ឃយិ ... ជិ យ រសំ

យិ ... កេយន េផដពំ ផុ សិ ... មន

ធមមំ វញ
ិ ញ យ ន ធមមនិមិ នុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ

ន ធមមនិមិតស ទគធិតំ ន ធមមនិមិតស ទវន

ិ ិពនធំ

ន ធមមនិមិតស ទសេញញជនសំ យុតំ ពហិទធ វញ

ិ ញ -

ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដន
ិ ិ វុចចតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ

ពហិទធ វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដន
ិ ិ វុចចតិ ។

264 
 
 ១២៩

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត វ ិញញណមិន ត់ យ

[១២០] មនល វុេ ំ

ទង យ ដូចេមចេ ថវញ
ិ ញ ណមិន

ត់ យ មនខ
ិ ច ត់ខចយេទខងេ ក ។ មនល វុេ ំ
ទង យ ភក
ិ ុខ

កុ ង
ន សនេនះ េឃញរូបេ យចកុ េហ
ខ យ ែតវញ
ិ ញ ណមិនបនរលឹក

េទ មរូបនិមត
ិ មនបន
ិ បថនេ ន ូបនិមត
យេសចកេី តកអរកុ ងរ ិ មន
ិ

ជប់ចព
ំ ក់េ យេសចកេី តកអរកុ ងរ
ន ូបនិមិត មន
ិ បកប ពមេ យេសចកី

េ តកអរកុ ងរ
ន ូបនិមិត (េនះ) េ ិ ញ ណមិន ត់ យ
ថវញ មិនខចត់ខចយ

េទខងេ ក ។ ភក
ិ ុ ឮស
ខ េំ ឡងេ យ តេច ក... ំ ិនេ
ធុក យ ចមុះ...

ទទួលរសេ យអ ត... ប៉ះពល់នូវេផដពៈេ យកយ... ដឹង

នូវធម៌េ យចត
ិ េហយ ិ ញ ណក៏មនបនរល
វញ ិ ឹកេទ មធមន
ម ិ មត
ិ មន
ិ

បថនេ យេសចកីេ តកអរ កុ ងធម

ន នម ិ មត
ិ មនជប
ិ ់ចព
ំ ក់េ យេសច-

កេី តកអរកុ ងធម

ន នម ិ មត
ិ មិន បកប ពមេ យេសចកេី តកអរកុ ងធម
ន នម ិ មត
ិ

(េនះ) េ ិ ញ ណមិន ត់ យ
ថវញ មិនខចត់ខចយេទខងេ ក ។

មនល វុេ ំ
ទង យ ែដលេ ិ ញ ណមិន ត់ យ
ថវញ មនខ
ិ ច ត់

ខចយេទខងេ ក យ៉ងេនះឯង ។

265 
 
១៣០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១២១] កថញច វុេ អជឈតំ ចិតំ សណិ តនិ

វុចចតិ ។ ឥធវុេ ភិកខុ វវិ េចច

ិ វ កេមហិ វវិ ចច
ិ អ-

កុ សេលហិ ធេមមហិ សវតកកំ

ិ សវចរ
ិ ំ វេវកជំ
ិ

បីតិសុខំ បឋមំ ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ។ តស

វេវកជបប
ិ តី ិសុខនុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ វេវកជបប
ិ -ី

ត ិ សុ ខស ទគធ ិ ត ំ វ េវកជបប
ិ ត
ី ិ សុ ខស ទវ ន
ិ ិ ព នធ ំ វ េវ-
ិ

កជបប ត
ី ិ សុ ខស ទសេញញ ជនសំ យុ ត ំ អជឈត ំ ចិត ំ

សណិ តនិ វុចចតិ ។ បុ ន ចបរ ំ វុេ ភិកុ ខ

វ តកក
ិ វច
ិ នំ វប
ូ សម អជឈត ំ សមប ទនំ

េចតេ ឯេកទិភវ ំ អវតកកំ

ិ អវចរ
ិ ំ សមធិជំ

បីតិសុខំ ទុ តិយំ ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ។

266 
 
 ១៣០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១២១] មនល វុេ ំ

ទង យ ដូចេមចេ ថ ចត
ិ ឋិតេន

ខងកុ ង
ន ។ មនល វុេ ំ
ទង យ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សនេនះ ង ត់ចក

ំ
កមទង យ ង ត់ចកអកុសលធម៌ទង
ំ យ បនដល់នូវបឋ-

មជឈន បកបេ យវតក

ិ ៈក វចរៈ
ិ មនែតបត
ី ន
ិ ិ ងសុខែដលេកតអ
 ំ ី វេវក
ព ិ

េហយសេ មចស មនេនេ យឥរយបថទ

ិ ំ
ង ៤ ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ រែមង

មនវញ
ិ ញណ រលឹកេទ ំ ី វេវក
មបីតិនិងសុខែដលេកតអព ិ បថនេ យ

េសចកេី តកអរ កុ ងប
ន ីតន
ិ ិ ងសុខែដលេកតអ
 ំ ី វេវក
ព ិ ជប់ចព
ំ ក់េ យ

េសចកេី តកអរ កុ ងប
ន ីតន
ិ ិ ងសុខែដលេកតអ
 ំ ី វេវក
ព ិ បកប ពមេ យ

េសចកេី តកអរកុ ងប
ន ត
ី ន ំ ី វេវក
ិ ិ ងសុខែដលេកតអព ិ (េនះ) េ ថ ចត
ិ

ឋត
ិ េនខងកុ ង
ន ។ មនល វុេ ំ
ទង យ មួយវញេទ
ិ ត ភក
ិ ុខ

េ ពះរមងប់នូវវតក
ិ ៈក និងវចរៈ
ិ រួចេហយបនដល់នូវទុតយជឈន
ិ ជធម-ម

ជតេកតមនកុ ងសន
ន នចិត បកបេ យេសចកី ជះថគឺសទធ មនភព

ជចត ព ់ឯក
ិ ខស មនមនវ
ិ តក
ិ ៈក មិនមនវចរៈ
ិ មនែតបត
ី ន ំ ី
ិ ិ ងសុខេកតអព

សមធគ
ិ ឺបឋមជឈន េហយសេ មចស មនេនេ យឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ ។

267 
 
១៣១

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត អជឈតចិតសណិ ត

តស សមធ ិ ជបប ត
ី ិ សុ ខនុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ

ស ម ធ ិ ជ ប ប ីត ិ សុ ខ ស ទគធិតំ ស ម ធ ិ ជ ប ប ីត ិ សុ ខស ទ-

វន
ិ ិ ព នធ ំ សមធ ិ ជ បប ត
ី ិ សុ ខស ទសេញញ ជនសំ យុ ត ំ អជឈត ំ

ចិតំ សណិ តនិ វុចចតិ ។ បុ ន ចបរ ំ វុេ

ភិកុ ខ បីតិយ ច វិ គ ឧេបកខ េក ច វហរត

ិ ិ

សេ ច សមបជេន សុ ខញច កេយន បដិសំេវេទតិ

យនំ អរយ
ិ ចិកខនិ ឧេបកខ េក សតិម សុ ខវ-ិ

រត
ី ិ តតិយំ ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត
ិ ិ ។ តស

ឧេបកខ សុ ខនុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ ឧេបកខ សុ ខស -

ទគធ ិ តំ ឧេបកខ សុ ខស ទវ ន
ិ ិ ពនធ ំ ឧេបកខ សុ ខស -

ទសេញញជនសំ យុតំ អជឈតំ ចិតំ សណិ តនិ វុចចតិ ។

បុ ន ចបរ ំ វុេ ភិកុ ខ សុ ខស ច ប ន

268 
 
 ១៣១

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ភពៃនចិតឋិតេនខងកនុង

ភិកុ េនះ
ខ រែមងមនវញ
ិ ញ ណរលឹកេទ មនូវបីតិនិងសុខ ំ ី
ែដលេកតអព

សមធិ បថនេ យេសចកីេ តកអរ កុ ងប

ន ីតិនិងសុខ ំ ី
ែដលេកតអព

សមធិ ជប់ចព
ំ ក់េ យេសចកីេ តកអរកុ ងប
ន ីតិនិងសុខ ំ ី
ែដលេកតអព

សមធិ បកប ពមេ យេសចកីេ តកអរកុ ងប

ន ីតិនិងសុខ ំ ី
ែដលេកតអព

សមធិ (េនះ) េ ថ ចត
ិ ឋិតេនខងកុ ង
ន ។ មនល វុេ ំ
ទង-

យ មួយេទ ត ភក
ិ ុខ េ ពះេន យ យចកបត
ី េហ
ិ យ បកប

េ យឧេបកខ មន ម រតី និងមនេសចកីដង

ឹ ខួ ន ទទួលេសចកស
ី ុខ

េ យនមកយ ពះអរយៈទ
ិ ំ
ង យ ែតងសរេសរបុគល
គ ែដលបន

តតយជឈន
ិ េទះបប
ី ុ គល
គ ែដលបនតតយជឈន
ិ ែតងមនចត
ិ បកបេ យ

ឧេបកខ មន ម រតី មនធម៌ជេ គ ងេនជសុខដូេចះ

ន េ ពះតតិយជឈន

ក៏បនដល់នូវតតយជឈនេនះ
ិ េហយសេ មចស មនេនេ យ

ឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ ។ ភិកុ េនះ
ខ រែមងមនវញ
ិ ញ ណរលឹកេទ មនូវឧេបកខ

បថនេ យេសចកីេ តកអរ កុ ងស

ន ុ ខ បកបេ យឧេបកខ ជប់ចព
ំ ក់

េ យេសចកេី តកអរ កុ ងស
ន ុ ខ បកបេ យឧេបកខ បកប ពមេ យ

េសចកេី តកអរ កុ ងឧេបក

ន ខ និងសុខ (េនះ) េ ថចត
ិ ឋិតេនខងកុ ង
ន ។

មនល វុេ ំ
ទង យ មួយវញេទ
ិ ត ិ ុ េខ ពះលះបង់នូវសុខផង
ភក

269 
 
១៣២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ទុ កខស ច ប ន បុ េពវ េ មនស េទមនស នំ

អតថងគម អទុ កខមសុ ខំ ឧេបកខ សតិបរសុ

ិ ទធឹ ចតុ តថំ

ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ។ តស អទុ កខមសុ -

ខនុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ អទុ កខមសុ ខស ទគ-

ធិតំ អទុ កខ មសុ ខស ទវ ន

ិ ិ ព នធ ំ អទុ កខ មសុ ខស ទ-

សេញញ ជន សំ យុ ត ំ អជឈត ំ ចិត ំ សណិ តន ិ

វុចចតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ អជឈតំ ចិតំ សណិ តនិ

វុចចតិ ។

[១២២] កថញច វុេ អជឈតំ ចិតំ អសណិ តនិ

វុចចតិ ។ ឥធវុេ ភិកុ ខ វវិ េចច

ិ វ កេមហិ ។ េប ។

បឋមំ ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ។ តស ន វេវ-
ិ

កជបបត
ី ិសុខនុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ ន វេវកជបប
ិ -ី

ត ិ សុ ខស ទគធ ិ តំ ន វ េវកជបប
ិ ត
ី ិ សុ ខស ទវ ន
ិ ិ ពនធ ំ

ន វ េវកជបប
ិ ត
ី ិ ស ុ ខស ទសេញញ ជនសំ យុ ត ំ អជឈត ំ

ចិតំ អសណិ តនិ វុចចតិ ។ បុ ន ចបរ ំ វុេ

270 
 
 ១៣២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

លះបង់នូវទុកផ
ខ ង មនេ មនស និងេទមនស អស់េហយកុ ងកលម
ន ុន

ផង ក៏បនដល់នូវចតុតជ
ថ ឈន ែដលមនមនទ
ិ ុកខ មនមនស
ិ ុខ មនែត

សតិដ៏បរស
ិ ុ ទេធ យឧេបកខ េហយសេ មចស មនេនេ យឥរយបថ
ិ

ំ
ទង ៤ ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ រែមងមនវញ
ិ ញ ណរលឹកេទ មអទុកម
ខ សុខគឺ

ឧេបកខ បថនេ យេសចកេី តកអរកុ ងអទ

ន ុ កម
ខ សុខ ជប់ចព
ំ ក់េ យ

េសចកេី តកអរកុ ងអទ

ន ុ កម
ខ សុខ បកប ពមេ យេសចកីេ តកអរ កុ ង
ន

អទុកម
ខ សុខ (េនះ) េ ថ ចត
ិ ឋិតេនខងកុ ង
ន ។ មនល វុេ

ំ
ទង យ យ៉ងេនះឯង ែដលេ ថ ចិតឋិតេនខងកុ ង
ន ។

[១២២] មនល វុេ ំ

ទង យ ចុះដូចេមចេ ថចិតមនឋ
ិ ិត

េនខងកុ ង
ន ។ មនល វុេ ំ
ទង យ ភិកុ ក
ខ ុង
ន សនេនះ ង ត់

ំ
ចកកមទង យ ។ េប ។ បនដល់នូវបឋមជឈន េហយសេ មច

ស មនេនេ យឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ រែមងមនវញ
ិ ញ ណមិន

បនរលឹ កេទ ំ ី វ េវក

មបីតិនិ ងសុ ខែដលេកតអ ព ិ មិនបន បថន េ យ

េសចកេី តកអរ កុ ងប
ន ីតន ំ ី វេវក
ិ ិ ងសុខែដលេកតអព ិ មិនបនជប់ចព
ំ ក់

េ ំ ី វ េវក
យេសចក ីេ តកអរកុ នងបីតិនិ ងសុ ខែដលេក តអ ព ិ មិន បកប ពម

េ ំ ី វ េវក
យេសចក ី េ តកអរកុ ន ងប ី ត ិ និ ងសុ ខែដលេក  តអ ព ិ (េនះ) េ

ថ ចត
ិ មនឋ
ិ ត
ិ េនខងកុ ង
ន ។ មនល វុេ ំ
ទង យ មួយវញេទ
ិ ត

271 
 
១៣៣

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត អជឈតចិ សណិ ត

ភិកុ ខ វតកក
ិ វច
ិ នំ វូបសម ។ េប ។ ទុ តិយំ ឈនំ

ឧបសមបជជ វហរត
ិ ិ ។ តស ន សមធិជបបត
ី ិសុខ-

នុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ ន សមធិជបបត
ី ិសុ-

ខស ទគធិតំ ន សមធិជបបត
ី ិសុខស ទវន
ិ ិពនធំ ន

ស ម ធិ ជ បប ី តិ សុ ខ ស ទ ស េញញ ជ ន សំ យុ តំ អ ជឈ តំ

ចិតំ អសណិ តនិ វុចចតិ ។ បុ ន ចបរ ំ វុេ ភិកុ ខ

បីតិយ ច វិ គ ។ េប ។ តតិយំ ឈនំ ឧបសមបជជ

វហរត
ិ ិ ។ តស ន ឧេបកខ សុ ខនុ រិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ

ន ឧេបកខ សុ ខស ទគធិតំ ន ឧេបកខ សុ ខស -

ទវ ន
ិ ិ ព នធ ំ ន ឧេបកខ សុ ខស ទសេញញ ជនសំ យុ ត ំ

អជឈតំ ចិតំ អសណិ តនិ វុចចតិ ។ បុ ន

ចបរ ំ វុេ ភិកខុ សុ ខស ច ប ន

។ េប ។ ចតុ តថំ ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ។

តស ន អទុ កខមសុ ខនុ រិ វញ

ិ ញ ណំ េ តិ

272 
 
 ១៣៣

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ភពៃនចិតមិនឋិតេនខងកនុង

ភិកុ ខ េ ពះរមងប់នូវវតក
ិ ៈក និងវចរៈ
ិ ។ េប ។ បនដល់នូវទុតិយជឈន

េហយសេ មចស មនេនេ យឥរយបថទ

ិ ំ
ង ៤ ។ ភិកុ េនះរែមងមន
ខ

វញ
ិ ញ ណមិនបនរលឹ កេទ ំ ី សមធិ
មបីតិនិ ងសុ ខែដលេកតអ ព មិនបន

បថនេ យេសចកីេ តកអរ កុ ងប

ន ំ ី សមធិ
ីតិនិងសុខែដលេកតអព មិន

ជប់ចព
ំ ក់េ យេសចកេី តកអរកុ ងប
ន ំ ី សមធិ
ីតិនិងសុខែដលេកតអព មន
ិ

បកប ពមេ យេសចកីេ តកអរ កុ ងប

ន ីតន
ិ ិ ងសុខ ំ ី សមធិ
ែដលេកតអព

(េនះ) េ ថចត
ិ មនឋ
ិ ត
ិ េនខងកុ ង
ន ។ មនល វុេ ំ
ទង យ មួយ

េទ ត ភក
ិ ុខ េ ពះេន យ យចកបីតិ ។ េប ។ បនដល់នូវតតិ-

យជឈន េហយសេ មចស មនេនេ យឥរយបថទ

ិ ំ
ង ៤ ។ ភិកុ េនះ
ខ

រែមងមនវ ញ
ិ ញ ណម ិ នបនរលឹ កេទ មឧេបកខ ម ិ នបន បថន េ យ

េសចក ី េ តកអរកុ ន ងសុ ខ បកបេ យឧេបកខ ម ិនជប់ ច ព

ំ ក់េ យេសចក ី

េ តកអរ កុ ងឧេបក
ន ខ និងសុខ មន
ិ បកប ពមេ យេសចកីេ តកអរ កុ ង
ន

សុខ បកបេ យឧេបកខ (េនះ) េ ថ ចត

ិ មិនឋិតេនខងកុ ង
ន ។

មនល វុេ ំ
ទង យ មួយវញេទ
ិ ត ភក
ិ ុខ េ ពះលះបង់នូវសុខផង

។ េប ។ បនដល់នូវចតុតជ
ថ ឈន េហយសេ មចស មនេនេ យឥរយបថ
ិ

ំ
ទង ៤ ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ រែមងមនវញ
ិ ញ ណមិនបនរលឹកេទ មអទុកម
ខ សុខ

273 
 
១៣៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ន អទុ កខមសុ ខស ទគធិតំ ន អទុ កខមសុ ខស -

ទវ ន
ិ ិ ព នធ ំ ន អទុ កខ មសុ ខស ទសេញញ ជនសំ យុ ត ំ

អជឈតំ ចិតំ អសណិ តនិ វុចចតិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ

អជឈតំ ចិតំ អសណិ តនិ វុចចតិ ។

[១២៣] កថញច វុេ អនុ បទ បរតស

ិ ន

េ តិ ។ ឥធវុេ អស ុ ត បុ ថុជជេន អរយនំ

ិ

អទស វ ី អរយធមម
ិ ស អេកវេទ
ិ អរយធេមម
ិ

អវន
ិ េី សបបុរ ិ នំ អទស វ ី សបបុរសធមម
ិ ស

អេកវេទ
ិ សបបុរសធេមម
ិ ិ ីេ
អវន រូបំ អតេ

សមនុ បស តិ រូបវនំ អ នំ អតនិ

រូបំ រូបសមឹ អ នំ ។ តស តំ រូបំ

វបរ
ិ ិ មតិ អញញថ េ តិ ។ តស រូបវបរ
ិ -ិ

មញញ ថ ភ រ ូប វ បរ
ិ ិ មនុ បរ វត
ិ ិ វញ
ិ ញ ណំ

េ តិ ។ តស រូបវបរ
ិ ិ មនុ បរវតជ
ិ បរតស
ិ ន

ធមម ស មុ បបទ ចិត ំ បរ យទយ

ិ តិដ ន ិ ។

274 
 
 ១៣៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មិន បថនេ យេសចកីេ តកអរ កុ ងអទ

ន ុ កម
ខ សុខ មិនជប់ចព
ំ ក់េ យ

េសចកេី តកអរ កុ ងអទ

ន ុ កម
ខ សុខ មិន បកប ពមេ យេសចកេី តកអរ

កុ ងអទ
ន ុ កម
ខ សុខ (េនះ) េ ថ ចិតមិនឋិតេនខងកុ ង
ន ។ មនល វុ-

េ ំ
ទង យ យ៉ងេនះឯង េ ថ ិ មិនឋិតេនខងកុ ង
ចត ន ។

[១២៣] មនល វុេ ំ

ទង យ ចុះេសចកីតក់សុ តេ ពះមិន

បកន់មេនះ
ំ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល វុេ ំ
ទង យ បុថុជន
ជ កុ ង
ន

េ កេនះ មនេចះដ
ិ ឹងពុទវធ ចនៈ មនបនេឃ
ិ ញ ពះអរយៈ
ិ មនឈ
ិ ស

ៃវកុ ងអរ
ន យធម
ិ ៌ មនបនទ
ិ ូនមនខួ នកុ ងអរ
ន យធម
ិ ៌ មនេឃ
ិ ញសបបុរស មន
ិ

ឈសៃវកុ ងសបប
ន ុ រសធម
ិ ៌ មនទ
ិ ូនមនខួ នកុ ងសបប
ន ុ រសធម
ិ ៌ រែមងពិចរ

េឃញនូវរូបថជខួ ន ឬេឃញនូវខួ នថមនរូប េឃញនូវរូបថមនកុ ង

ន

ខួ ន េឃញនូវខួ នថមនកុ ងរ
ន ូប ។ រូបេនះ របស់បុគល
គ េនះ រែមងែ ប

បលេទជដៃទ ។ បុគល
គ េនះ ិ ញ ណ តឡប់េទ
រែមងមនវញ មេសច-

កែី ប បលៃនរូប េ ពះភវៈៃនរូបែ ប បលេទជដៃទ ។ ឯេសចកតក

ី ់-

សុ ត និងេហតុជទីេកតេឡ
 ងៃនអកុសលធម៌ ំ ី ករ តឡប់
ែដលេកតអព

េទ មេសចកែី ប បលៃនរូប ក ់ចិតរបស់បុគល

រែមង គបសងត គ េនះ ។

275 
 
១៣៥

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត អនុបទ បរ ិតស ន

េចតេ បរយទន
ិ ឧ ស ច េ តិ វឃត
ិ

ច អេបបកខ (១)
ច អនុ បទយ ច បរតស
ិ តិ ។

េវទនំ… សញញំ… សងខេរ… វញ

ិ ញ ណំ អតេ

សមនុ បស តិ វញ
ិ ញ ណវនំ អ នំ អតនិ

វញ
ិ ញ ណំ វញ
ិ ញ ណសមឹ អ នំ ។ តស តំ

វញ
ិ ញ ណំ វបរ
ិ ិ មតិ អញញថ េ តិ ។ តស

វញ
ិ ញ ណវ បរ
ិ ិ មញ ញ ថ ភ វញ
ិ ញ ណវ បរ
ិ ិ មនុ ប-

រវត
ិ ិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ ។ តស វញ
ិ ញ ណវបរ
ិ ិ -

មនុ បរវតជ
ិ បរតស
ិ ន ធមមសមុ បបទ ចិតំ បរ-ិ

យទយ តិដនិ ។ េចតេ បរយទន

ិ ឧ ស

ច េ តិ វឃត
ិ ច អេបកខ (២)
ច អនុ បទយ

ច បរតស
ិ តិ ។ ឯវ ំ េខ វុេ អនុ បទ បរ-ិ

តស ន េ តិ ។

១-២ ឱ. ឧេបកខ ។

276 
 
 ១៣៥

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត េសចកីតក់សុតេ ពះមិន បកន់មំ

បុគល
គ េនះ ក ់ចិត
េ ពះែតេសចកី គបសងត ក៏ បកបេ យេសចកីខច

ផង បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ផង បកបេ យេសចកី េ ះ

ល័យផង រែមងតក់សុ ត េ ពះមិន បកន់ម ំ ។ បុគល

គ ពិចរ

េឃញនូវេវទន… សញញ… សងខរ… បុគល

គ ពិចរ េឃញនូវវញ
ិ ញណ

ថជខួ ន ឬេឃញនូវខួ នថមនវញ

ិ ញណ េឃញវញ
ិ ញ ណថមនកុ ងខ
ន ួន

ឬេឃញខួ នថមនកុ ងវ
ន ញិ ញណ ។ វញ
ិ ញ ណេនះ របស់បុគល
គ េនះ

ក៏ែ ប បលេទជដៃទ ។ បុគល

គ េនះ ិ ញ ណ តឡប់េទ
រែមងមនវញ

មេសចក ីែ ប បលៃនវ ញ
ិ ញណ េ ពះភវៈៃនវ ញ
ិ ញ ណែ ប បលេទជ

ដៃទ ។ ឯេសចកតក
ី ់សុ តនិងេហតុជទីេកតេឡងៃនអកុសលធម៌ ែដល

េកតអ
 ំ ី ករ តឡប់េទ
ព ម នូវេសចកែី ប បលៃនវញ
ិ ញណ រែមង គប

ក ់ចិតរបស់បុគល
សងត គ េនះ ។ បុគល
គ េនះ ក ់
េ ពះែតេសចកី គបសងត

ចត
ិ ក៏ បកបេ យេសចកីខចផង បកបេ យេសចកចេង
ី តចងល់

ផង បកបេ យេសចកី េ ះ ល័យផង រែមងតក់សុ តេ ពះមន

ិ

បកន់ម ំ ។ មនល វុេ ំ

ទង យ េសចកតក
ី ់សុ តេ ពះមិន

បកន់ម ំ យ៉ងេនះឯង ។

277 
 
១៣៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១២៤] កថញច វុេ អនុ បទ អបរតស

ិ ន

េ តិ ។ ឥធវុេ សុ ត អរយស
ិ វេក អរយនំ
ិ

ទស វ ី អរយធមម
ិ ស េកវេទ
ិ អរយធេមម
ិ សុ វន
ិ ីេ

សបបុរ ិ នំ ទស វ ី សបបុរសធមម
ិ ស េកវេទ
ិ

សបបុរសធេមម
ិ សុ វន
ិ ីេ ន រូបំ អតេ សមនុ បស តិ

ន រូបវនំ អ នំ ន អតនិ រូបំ ន រូបសមឹ

អ នំ ។ តស តំ រូបំ វបរ
ិ ិ មតិ

អញញថ េ តិ ។ តស រូបវបរ
ិ ិ មញញថភ

ន រូបវបរ
ិ ិ មនុ បរវត
ិ ិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ ។

តស ន រប
ូ វ បរ
ិ ិ មនុ បរ វត
ិ ជ បរ តស
ិ ន

ធមមសមុ បបទ ចិតំ បរយទយ

ិ តិដនិ ។ េចតេ

អបរយទន
ិ ន េចវ ឧ ស េ តិ ន ច វឃត
ិ

ន ច អេបកខ អនុ បទយ ច ន បរតស

ិ តិ ។

278 
 
 ១៣៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១២៤] មនល វុេ ំ

ទង យ ចុះេសចកីមិនតក់សុ តេ ពះ

ិ បកន់ម ំ
មន េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល វុេ ំ
ទង យ អរយ
ិ ័
វក

កុ ង
ន សនេនះ ជអក
ន េចះដឹងពុទវធ ចនៈ បនេឃញ ពះអរយៈ
ិ ឈស

ៃវកុ ងអរ
ន យធម
ិ ៌ ទូនមនខួ នកុ ងអរ
ន យធម
ិ ៌ បនេឃញសបបុរស ឈស

ៃវកុ ងសបប
ន ុ រសធម
ិ ៌ បនទូនមនខួ នកុ ងសបប
ន ុ រសធម
ិ ៌ រែមងមិនពិចរ

េឃញនូវរូបថជខួ ន មនេឃ
ិ ញនូវខួ នថមនរូប មនេឃ
ិ ញរូបថ

មនកុ ងខ
ន ួន មនេឃ
ិ ញខួ នថមនកុ ងរ
ន ូប ។ រូបេនះ របស់បុគល
គ

េនះ ក៏ែ ប បលេទជដៃទ ។ បុគល

គ េនះ ក៏រែមងមនវញ
ិ ញណ

មនបន
ិ តឡប់េទ ម នូវេសចកែី ប បលៃនរូប េ ពះែតភវៈៃនរូប

ែ ប បលេទជដៃទេឡយ ។ ឯេសចកតក
ី ់សុ ត និងេហតុជទីេកត


េឡងៃនអកុសលធម៌ ែដលេកតអ
 ំ ី ករ តឡប់េទ
ព ម នូវេសចកែី ប

បលៃនរូប ក ់ចិតរបស់បុគល
រែមងមិន គបសងត គ េនះេទ ។ បុគល
គ

េនះ េ ពះែតេសចកម
ី ន ក ់ចត
ិ គបសងត ិ ក៏មនបន
ិ បកបេ យេសចកី

ខចផង មិន បកបេ យេសចកចេង

ី តចងល់ផង មន
ិ បកបេ យ

េសចកី េ ះ ល័យផង រែមងមិនតក់សុ ត េ ពះមិន បកន់ម ំ ។

279 
 
១៣៧

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត អនុបទអបរ ិតស ន

ន េវទនំ... ន សញញំ... ន សងខេរ... ន វញ

ិ ញ ណំ

អតេ សមនុ បស តិ ន វញ
ិ ញ ណវនំ អ នំ

ន អតនិ វញ
ិ ញ ណំ ន វញ
ិ ញ ណសមឹ អ នំ ។

តស តំ វញ
ិ ញ ណំ វបរ
ិ ិ មតិ អញញថ េ តិ ។

តស វញ
ិ ញ ណវបរ
ិ ិ មញញថភ ន វញ
ិ ញ ណវបរ
ិ -ិ

មនុ បរវត
ិ ិ វញ
ិ ញ ណំ េ តិ ។ តស ន វញ
ិ ញ -

ណវ បរ
ិ ិ មនុ បរ វត
ិ ជ បរ តស
ិ ន ធមម ស មុ បបទ

ចិតំ បរយទយ
ិ តិដនិ ។ េចតេ អបរយទ-
ិ

ន ន េចវ ឧ ស េ តិ ន ច វឃត
ិ

ន ច អេបកខ អនុ បទយ ច ន បរតស

ិ តិ ។

ឯវ ំ េខ វុេ អនុ បទ អបរតស

ិ ន េ តិ ។

280 
 
 ១៣៧

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត េសចកីមិនតក់សុតេ ពះមិន បកន់មំ

បុគល
គ មនបនព
ិ ិ ចរ េឃញនូវេវទន... សញញ... សងខរ... បុគល
គ មន
ិ

បនពិចរ េឃញនូវវញ
ិ ញ ណថជខួ ន មនេឃ
ិ ញខួ នថមនវញ
ិ ញណ

មនេឃ
ិ ញវញ
ិ ញ ណថមនកុ ងខ
ន ួន មនេឃ
ិ ញខួ នថមនកុ ងវ
ន ញិ ញណ ។

វញ
ិ ញ ណេនះ របស់បុគល
គ េនះ ែ ប បលេទជដៃទ ។ បុគល
គ

េនះ រែមងមនវញ
ិ ញណ មិនបន តឡប់េទ មេសចកីែ ប បលៃន

វញ
ិ ញណ េ ពះភវៈៃនវញ
ិ ញ ណែ ប បលេទជដៃទេទ ។ ឯេសចកី

តក ់ សុ តនិ ងេហតុ ជទី េក  តេឡ ងៃនអកុ សលធម ៌ ែដលេក  តេឡ ងអ ំពី ករ

តឡប ់ េ ទ មនូ វ េសចក ី ែ ប បលៃនវ ញ

ិ ញ ណ រែមងម ិ ន គបសង កត ់ ច ិ ត

របស់បុគល
គ េនះេឡយ ។ បុគល
គ េនះ េ ពះែតេសចកម
ី ន ក ់
ិ គបសងត

ចត
ិ ក៏មនបន
ិ បកបេ យេសចកីខចផង មន
ិ បកបេ យេសចកី

ចេង តចងល់ផង មន
ិ បកបេ យេសចកី េ ះ ល័យផង រែមង

ម ិ នតក ់ សុ ត េ ពះម ិ ន បកន ់ ម ំ ។ មន ល វុ េ ំ

ទង យ

េសចកីមិនតក់សុ ត េ ពះមិន បកន់ម ំ យ៉ងេនះឯង ។

281 
 
១៣៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១២៥] យំ េខ េន វុេ ភគ សងខិ-

េតន ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ

ឧ យសន វិ រំ បវេិ តថ តថ ភិកខ េវ ភិកខុ

ឧបបរេកខ
ិ យយ យថ យថស ឧបបរកខ
ិ េ ពហិទធ

ចស វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ អជឈតំ អសណិ -

តំ អនុ បទយ ន បរតេស

ិ យយ ពហិទធ ភិកខ េវ

វញ
ិ ញ េណ អវកខ
ិ ិ េត អវសេដ
ិ សតិ អជឈតំ អសណិ -

េត អនុ បទយ អបរតស

ិ េ យតឹ ជតជ
ិ -

មរណទុ កខសមុ ទយសមភេ ន េ តីតិ ឥមស

េខ អហំ វុេ ភគវ សងខិេតន ឧេទទសស

ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ ឯវ ំ វ ិ ថ េរន

អតថំ ជនមិ កងខមន ច បន តុ េម -

យសមេន ភគវនំេយវ ឧបសង កមិ ឯតមតថំ បដិ-

បុ េចឆយយថ យថ េន ភគ ពយកេ តិ តថ

នំ ធេរយយថតិ ។

282 
 
 ១៣៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១២៥] មនល វុេ ំ

ទង យ ពះមន ពះភគ ទង់

សែំ ដងនូវឧេទស
ទ ដល់េយងទង
ំ យ េ យសេងប
ខ មនបន
ិ

ែចកអតេថ យពិ រ ប់ែត ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ េសចចូលេទ

កន់វ ិ រ គឺ ទង់ ស់ថ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ កលេបភិកុ េនះ
ខ

ពិចរ េហយ ិ ញ ណរបស់ភក

វញ ិ ុ េនះ
ខ មន
ិ ត់ យមិនខចត់ខចយេទ

ខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់សុ ត េ ពះមិន បកន់ម ំ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កលភិកុ េនះ
ខ ិ ញ ណមិន ត់ យ
មនវញ មនខ
ិ ច ត់ខចយ

េទខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មិនតក់សុ ត េ ពះមិន បកន់ម ំ

េហយ ឯករេកតេឡង ពម មន ពម ៃនជតិ ជ មរណៈ

និងទុកខ រែមងមិនមនតេទេទ ត េ យ បករយ៉ង ៗ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ េ យ បករយ៉ងេនះ ៗ ចុះ មនល

វុេ ំ
ទង យ េនះឯងឧេទស
ទ ែដល ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដង

េ យសេងប
ខ មនបនែចកអត
ិ េថ យពិ រ ំញ ល់ចបស់នូវអតេថ
ខុ យ យ

ពិ រយ៉ងេនះឯង េបេ កមន ំ

យុទង យ បថន (ចង់ដឹង)

ី ូ ល េទគល់ ពះមន ពះភគ

គបប ច េហ យសួ រេសចក ី េនះែថមេទ តចុ ះ

េប ពះមន ពះភគ ទង់ពយករ ដល់េយងទង

ំ យ យ៉ង អក
ន

ំ
ទង យ គបបច ំ ុកនូវេសចកីេនះ
ី ទ យ៉ងេនះចុះ ។

283 
 
១៣៩

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត ភគវនេ ចនំ

[១២៦] អថេខ េត ភិកូ ខ យសមេ

ម កចចនស ភសត
ិ ំ អភិននទិ អនុ េមទិ

ឧ យសន េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ ឧប-

សង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ និសីទស

ឹ ុ ។

ឯកមនំ និសិនន េខ េត ភិកូ ខ ភគវនំ ឯត-

ទេ ចុ ំ យំ េខ េន ភេន ភគ សងខិេតន

ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ

ឧ យសន វិ រំ បវេិ តថ តថ ភិកខេវ

ភិកុ ខ ឧបបរេកខ
ិ យយ យថ យថស ឧបបរកខ
ិ េ

ពហិទធ ចស វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ

អជឈតំ អសណិ តំ អនុ បទយ ន បរតេស

ិ យយ

ពហិទធ ភិកខេវ វញ
ិ ញ េណ អវកខ
ិ ិ េត អវសេដ
ិ សតិ

អជឈតំ អសណិ េត អនុ បទយ អបរតស

ិ េ -

យតឹ ជតិជ មរណទុ កខសមុ ទយសមភេ ន េ តីតិ

េតសេនន ភេន អមកំ អចរិ បបកកនស ភគវេ

284 
 
 ១៣៩

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ករ កបទូល ពះមន ពះភគ

[១២៦] លំ ប់េនះ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ េ តកអរ អនុេមទន

នឹ ងភសិ តរបស់ ពះម កចច នៈមន យុ េហ យក៏េ កកអ ព

ំ ី សនៈ

ំ ន ចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ

នគ លុះចូលេទដល់ កបថយបងគ ំ

ពះមន ពះភគ េហយអងុ យក

គ ុ ងទ
ន ីសមគួរ ។ លុះភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ

អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួររួចេហយ គំ ូ ល ពះមន ពះភគ
ក៏ កបបងទ ដូេចះ
ន

ថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងឧេទស
ទ

ដល់េយងខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ង យ េ យសេងប
ខ មនបនែចកអត
ិ េថ យ

ពិ រ ប់ែត ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ េសចចូលេទកន់វ ិ រ គឺ

ទង់ ស់ថ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ កលេបភក
ិ ុ េនះព
ខ ិ ចរ េហយ

ិ ញ ណរបស់ភិកុ េនះ
វញ ខ មិន ត់ យ មិនខចត់ខចយេទខងេ ក មិន

ឋិតេនខងកុ ង
ន េហយមនតក
ិ ់សុ ត ិ បកន់ម ំ
េ ពះមន មនលភក
ិ ុខ

ំ
ទង យ កលេបភក
ិ ុ េនះ
ខ ិ ញ ណមិន ត់ យ
មនវញ មនខ
ិ ច ត់ខចយ

េទខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់សុ ត េ ពះមិន បកន់ម ំ

េហយ ឯករេកតេឡង ពម មន ពម ៃនជតិ ជ មរណៈ

និងទុកខ រែមងមិនមនតេទេទ ត េ យ បករយ៉ង ៗ ភិកុ គបប

ខ ី

ពិចរ េ យ បករយ៉ងេនះ ៗ ចុះ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  កល

ែដល ពះមន ពះភគ ៉ មន

េសចេចញេទមិនយូរបុ ន ខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ងេនះ

285 
 
១៤០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯតទេ សិ ឥទំ េខ េន វុេ ភគ សងខិេតន

ឧេទទសំ ឧទទិសិ វ ិ ថ េរន អតថំ អវភជ

ិ ិ

ឧ យសន វិ រំ បវេិ តថ តថ ភិកខ េវ

ភិកុ ខ ឧបបរេកខ
ិ យយ យថ យថស ឧបបរកខ
ិ េ

ពហិទធ ចស វញ
ិ ញ ណំ អវកខ
ិ ិ តំ អវសដំ
ិ អជឈតំ

អសណិ តំ អនុ បទយ ន បរតេស

ិ យយ ពហិទធ

ភិកខេវ វញ
ិ ញ េណ អវកខ
ិ ិ េត អវសេដ
ិ សតិ អជឈតំ

អសណិ េត អនុ បទយ អបរ តស

ិ េ យត ឹ

ជត ិ ជ មរណទុ កខ សមុ ទយសមភ េ ន េ តីតិ

េក នុ េខ ឥមស ភគវ សងខិេតន

ឧេទទសស ឧទទិដស វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ

វ ិ ថ េរន អតថំ វភេជយយត

ិ ិ េតសេនន ភេន អមកំ

ឯតទេ សិ អយំ េខ យ ម ម កចចេន

286 
 
 ១៤០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកៈ

ក៏មនេសចកី តិះរះដ
ិ ូ េចះ
ន ថ មនល វុេ ំ
ទង យ ពះមន ពះភគ

ទង់សែំ ដងឧេទស
ទ េនះ ដល់េយងទង
ំ យ េ យសេងប
ខ មនបន
ិ

ែចកអតថ េ យពិ រ ប់ែត ទង់េ កកអព

ំ ី សនៈ េសចចូល

េទកន់វ ិ រ គឺ ទង់ ស់ថ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ កលេបភក
ិ ុខ

េនះពិចរ េហយ ិ ញ ណរបស់ភក

វញ ិ ុ េនះ
ខ មន
ិ ត់ យ មនខ
ិ ច ត់

ខចយេទខងេ ក មនឋ
ិ ិតេនខងកុ ង
ន មនតក
ិ ់សុ ត េ ពះមិន បកន់

មំ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ កលេបភិកុ េនះ
ខ ិ ញ ណមិន ត់ យ
មនវញ

មិនខចត់ខចយេទខងេ ក មិនឋិតេនខងកុ ង
ន មិនតក់សុ ត េ ពះមិន

បកន់មេហ
ំ យ ឯករេកត ពម មន ពម ៃនជតិ ជ មរណៈ

និងទុកខ រែមងមនមនតេទេទ
ិ ត េ យ បករយ៉ង ៗ ភក
ិ ុ គបប
ខ ី

ពិចរ េ យ បករយ៉ងេនះ ៗ ចុះ ឧេទស

ទ ែដល ពះមន ពះភគ

ទង់សែំ ដងេ យសេងប

ខ មនែចកអត
ិ េថ យពិ រេនះ េតនរ ហ៎ ន

នឹងែចកអតេថ យពិ របន គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  ខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ង

េនះ ក៏មនេសចកី តិះរះដ

ិ ូ េចះ
ន ថ ពះម កចចនៈមន យុេនះឯង

287 
 
១៤១

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត ភគវនេ ចនំ

សតថុ េចវ សំ វណិ េ សមភវេិ ច វញញ

ិ ូ នំ

ស ពហមចរនំ
ី បេ តិ ចយ ម ម កចចេន

ឥមស ភគវ សងខិេតន ឧេទទសស ឧទទិដស

វ ិ ថ េរន អតថំ អវភតស

ិ វ ិ ថ េរន អតថំ វភជ
ិ ិ តុ ំ

យននូន មយំ េយនយ ម ម កចចេន េតនុ ប-

សង កេមយយម ឧបសង កមិ យសមនំ ម -

កចចនំ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយមតិ អថេខ មយំ

ភេន េយនយ ម ម កចចេន េតនុ បសង កមិម

ឧបសង កមិ យសមនំ ម កចចនំ ឯតមតថំ ប-

ដិបុចឆិម េតសេនន ភេន យសម ម កចច-

េនន ឥេមហិ កេរហិ ឥេមហិ បេទហិ ឥេមហិ

ពយញជ េនហិ អេ ថ វភេ

ិ តិ ។

288 
 
 ១៤១

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ករ កបបងគំទូលចំេពះ ពះមន ពះភគ

ពះ សរេសរផង ស ពហមចរទ ំ
ី ង យជអក
ន បជញ េលក

តេមងផង
ក ឯឧេទស
ទ ែដល ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងេ យសេងប
ខ

មិនែចកអតេថ យពិ រេនះ មនែត ពះម កចចនៈមន យុ េទប

ចែចកអតេថ យពិ របន េបដ

 ូ េចនះ ំ
គួរែតេយងទង យ ំ ន
នគ

ចូលេទរក ពះម កចចនៈមន យុ លុះចូលេទដល់េហយ គបបស

ី ួរ

េសចកីេនះនឹង ពះម កចចនៈមន យុ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ ល-ំ

ប់េនះ ខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ង យ ក៏នគ
ំ ន ចូលេទរក ពះម កចចនៈមន

យុ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏បនសួរេសចកីេនះ នឹង ពះម -

កចចនៈមន យុ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ ឯ ពះម កចចនៈមន យុ

ក៏បនែចកអតេថ យ ំ
ករទងេនះ េ ំ
យបទទងេនះ េ យពយញជនៈ

ំ
ទងេនះ ដល់ខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ង យ ។

289 
 
១៤២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១២៧] បណិ េ ភិកខេវ ម កចចេន ម-

បេញញ ភិកខេវ ម កចចេន មេញច បិ តុ េម

ភិកខេវ ឯតមតថំ បដិបុេចឆយយថ អហមប(១)

ិ ឯវេមវ ំ

ពយកេរយយ ំ យថតំ ម កចចេនន ពយកតំ ឯេ

េចវ តស អេ ថ ឯវញច នំ ធេរយយថត(២)

ិ ។

ឥទមេ ច ភគ អតមន េត ភិកូ ខ ភគវេ

ភសត
ិ ំ អភិននទុនិ ។

ឧេទទសវ ិភងគសុតំ អដមំ និដិតំ ។

១ ឱ. ឯតថនេរ តនិ ទិស តិ ។ ២ ឱ. ធេរថតិ ។

290 
 
 ១៤២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១២៧] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ថ មនលភិកុ ទ ំ

ខ ង យ

ម កចចនៈជបណិ ត មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ម កចចនៈមនបញញេ ចន

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ េបអក ំ
ន ទង យសួរេសចកីេនះ នឹងតថគតេទ ត

តថគតក៏គបបពយករ
ី ដូចជេសចកីែដលម កចចនៈបនពយកររួចេហយ

យ៉ងនុ៎ះែដរ េនះេហយជេសចកីរបស់ឧេទស
ទ េនះ អក ំ
ន ទង យ

គបបច ំ ុកនូវេសចកេនះ
ី ទ ី យ៉ងេនះចុះ ។ លុះ ពះមន ពះភគ ទង់

មន ពះពុទដ
ធ ក ន ចប់េហយ
ី ដូេចះ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏មនចិតេ តកអរ រក
ី

យ នឹងភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ទី ៨ ។

291 
 
 ិ សុតំ
នវមំ អរណវភងគ

[១២៨] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស េម ។

តត េខ ភគ ភិកូ ខ មេនសិ ភិកខេ តិ ។

ភទេនតិ េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស សុំ ។ ភគ

ឯតទេ ច អរណវភងគ
ិ ំ េ ភិកខេវ េទសស
ិ មិ តំ

សុ ថ ធុ កំ មនសក
ិ េ ថ ភសស
ិ មីតិ ។

ឯវមភេនតិ េខ េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស សុំ ។

[១២៩] ភគ ឯតទេ ច ន កមសុ ខមនុ -

យុ េញជ យយ ហីនំ គមមំ េបថុ ជជនិកំ អនរយំ

ិ អនតថ-

សញិ តំ ន ច អតកិលមថនុ េយគមនុ យុេញជ យយ ទុ កំខ

292 
 
 អរណវ ិភងគសូ ត ទី ៩

[១២៨] ំញ ន
ខុ ប ប់មកយ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគគង់េនកុ ងវត
ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី េទ បកុ ង
ន

វតីថ ។ ពះមន ពះភគ ស់េ ភិកុ ទ ំ

ខ ង យ កុ ងទ
ន ីេនះថ

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល ពះពុទដ
ធ ីកៃន ពះមន

ពះភគថ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ ។ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់

យ៉ងេនះថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ តថគតនឹងសែំ ដងនូវអរណវភង
ិ គ
(១)

ចេំ ពះអក ំ
ន ទង យ ចូរអក ំ
ន ទង យ ប់នូវអរណវភង
ិ េគ នះ ចូរេធ

ទុកកុ ងច
ន ិតឲយ បៃពចុះ តថគតនឹងសែំ ដង ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះទទួល ពះ

ពុទដ
ធ ីកៃន ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

[១២៩] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់យ៉ងេនះថ បុគល

គ

មនគបប
ិ ី បកបេរ យ ៗ នូវេសចកស
ី ុ ខកុ ងកម
ន ែដលជធម៌េថកទប

ជរបស់អក
ន សុក ជរបស់បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ

មិន បកបេ យ បេយជន៍េឡយ មួយេទ ត មិនគបប ី បកបេរ យ ៗ

នូវេសចកីពយយមេធខ ំ ក
 ួ នឯងឲយលប ជរបស់នមក
ំ នូវេសចកីទុកខ

១ ករែចកនូវធម៌ែដលមិនមនសឹកស តវ គឺេសចកីេ ហមង ។

293 
 
១៤៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អនរយំ
ិ អនតថសញិ តំ ឯេតេត(១) ឧេភ អេន អនុ ប-

គមម មជឈម
ិ បដិបទ តថគេតន អភិសមពុទធ

ចកខុ ករណី ញណករណី ឧបសមយ អភិញញយ

សេមពធយ និពនយ សំ វតតិ ។ ឧស ទនញច

ជញញ អបប ទនញច ជញញ ឧស ទនញច ញ

អបប ទនញច ញ េនវុស េទយយ ន អបប -

េទយយ ធមមេមវ េទេសយយ សុ ខវន

ិ ិចឆយំ ជញញ សុ -

ខវន
ិ ិចឆយំ ញ អជឈតំ សុ ខមនុ យុេញជ យយ រេ

ទំ ន ភេសយយ សមមុខ នតខ

ិ ីណំ (២) ភេណ

អតរមេន វ ភេសយយ េន តរមេន ជនបទនរិ ុតឹ

នភន
ិ េិ វេសយយ សមញញំ នតធ
ិ េវយយតិ អយមុ េទទ-

េ អរណវភងគ
ិ ស ។

១ ឯេត េត ភិកខេវតិបិ ទិស តិ ។ ២ ឱ. ន ខណំ ។

294 
 
 ១៤៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍េឡយ ឯ

មជឈមបបដ
ិ ប
ិ ទ គេសចក
ឺ ី បតបត
ិ ិយ៉ងក ល មិនប៉ះពល់នូវធម៌អម

ំ
ខងទង ២(១) េនះ ែដលតថគតបន ស់ដង
ឹ េហយ ជេសចកី

បតិបតិេធឲយេកតបញញចកុ ខ េធឲយេកតេសចកីេចះដឹង ែតង ប ពឹតេទ

េដមបេសចក
ី ស ង ់រមងប់កិេលស
ី ប េដមប ី គ ល់នូវអរយសច
ិ ច េដមប ី ស់

ដឹងនូវអរយសច
ិ ច េដម
 ប ី ពះនិពន ។ បុគល
គ គបបដ
ី ឹង នូវករេលក

តេមងផង
ក ី ឹងនូវករបនុ ះបងប់ផង
គបបដ លុះដង
ឹ នូវករេលកតេមង
ក ំ
ទង

ឹ នូវករបនុ ះបងប់េហយ
ដង មនគបប
ិ ី កតេមង
េល ក មនគបប
ិ ី ុ ះបងប់
បន

តវសែំ ដងធម៌េ យ តង់ គបបដ

ី ឹងនូវេសចកស
ី ុ ខែដលេថកថយ លុះ

ដឹងនូវេសចកីសុខែដលេថកថយេហយ គបប ី បកបេរ យ ៗ នូវេសចកី

សុខកុ ងសន
ន ន មនគបប
ិ េពលពកយក
ី ុ ងទ ំ ងម
ន ី កប ំ ុខ (ពកយញុះញង់)

មនគបប
ិ េពលពកយេ
ី ហមង(២) ន ីចេំ ពះមុខ
កុ ងទ គបបេពលក
ី ំ យរួស
ុឲ

ន់េពក មនគបប
ិ េពលរ
ី ួស ន់េពក មនគបប
ិ ី បកន់ភ កុ ងជនបទ
ន

មនគបប
ិ ី ប ពឹតកនងនូវេឈមះ
(៣)
េនះជឧេទស
ទ ៃនអរណវភង
ិ គ ។

១ កនុងអដកថធមមចកកថ មកេក សៈ គឺធម៌ជចំែណកខង មក ឬ កក់ ។

២ ពកយេកសេក របញឈឺចិតជេដម ។ ៣ ជេឈមះរបស់ទំងពួងមនភជន៍ជេដម ។

295 
 
១៤៥

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត ហីនភេ

[១៣០] ន កមសុ ខមនុ យុេញជ យយ ហីនំ គមមំ

េបថុ ជជនិកំ អនរយំ

ិ អនតថសញិ តំ ន ច អតកិលម-

ថនុ េយគមនុ យុេញជ យយ ទុ កំខ អនរយំ

ិ អនតថសញិ -

តនិ ឥតិ េខ(១) បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច

វុតំ ។ េយ កមបបដិសនធិសុខិេន េ មនស -

នុ េយេគ ហីេន គេមម េបថុ ជជនិេក អនរេយ

ិ

អនតថសញិ េ សទុ េកខ ឯេ ធេមម សឧបឃ-

េ សឧបយេ សបរ ិ េ មិចឆបដិបទ ។

េយ កមបបដ ិ ស នធ ិ សុ ខ ិ េ ន េ មនស នុ េយគំ

អននុ េយេគ ហីនំ គមមំ េបថុ ជជនិកំ អនរយំ

ិ

១ ឱ. េខសេទទ នតថិ ។

296 
 
 ១៤៥

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ភពៃនធម៌ដ៏េថកទប

[១៣០] ឯពកយថ បុគល

គ មនគបប
ិ ី បកបេរ យ ៗ នូវេសចកី

សុខកុ ងកម
ន ែដលជធម៌េថកទប ជរបស់អក
ន សុក ជរបស់

បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍

មួយេទ ត មនគបប
ិ ី បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីពយយម េធខួ នឯងឲយ

ំ ក
លប ជរបស់នមកន
ំ ូ វេសចកទ
ី ុកខ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ

មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ន នុ៎ះ
ដូេចះ តថគតបនេពលេហយ ។

ពកយនុ៎ះ តថគតបនេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។

ធម៌ គឺករ បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីេ មនស របស់បុគល

គ

ែដលមនេសចកីសុខេ យកមបបដិសនិ (១)

ធ ែដលជធម៌េថកទប ជ

ធម៌របស់អក
ន សុក ជធម៌របស់បុថុជន
ជ មិនែមនជរបស់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ

មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ធម៌េនះ ជធម៌ បកបេ យេសចកីទុកខ

បកបេ ំ ក
យេសចកីលប បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ បកប

េ យេសចកេក
ី ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិខុស ។ ធម៌ គឺ

ករមិន បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីពយយមេ យេ មនស របស់បុគល

គ

ែដលមនេសចក ីសុ ខេ យកមបបដិសនិ ធ ជេសចក ីពយយមេថកទប

ជរបស់ អ នក សុ ក ជរបស់ បុ ថុ ជ ជន មិនែមនជរបស់ ពះអរ យប

ិ ុ គ គល

១ ករជប់ចំពក់កុងកម
ន ។

297 
 
១៤៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អនតថសញិ តំ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ

អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមបដិបទ ។ េយ

អតកិលមថនុ េយេគ ទុ េកខ អនរេយ

ិ អនតថសញិ -

េ សទុ េកខ ឯេ ធេមម សឧបឃេ សឧ-

បយេ សបរ ិ េ មិចឆបដិបទ ។ េយ

អតកិលមថនុ េយគំ អននុ េយេគ ទុ កំខ អនរយំ

ិ

អនតថសញិ តំ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ

អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមបដិបទ ។ ន

កមសុ ខមនុ យុ េញជ យយ ហី ន ំ គមម ំ េបថុ ជជ ន ិ កំ

អនរយំ
ិ អនតថសញិ តំ ន ច អតកិលមថនុ េយគ-

មនុ យុេញជ យយ ទុ កំខ អនរយំ

ិ អនតថសញិ តនិ ឥតិ

យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

298 
 
 ១៤៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ធម៌េនះ ជធម៌មិននមកន
ំ ូ វេសចកទ
ី ុកខ មន
ិ

ំ ក
លប មនចេង
ិ តចងល់ មិនេក ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ ។

ធម៌ ំ ក
គឺេសចកីពយយមេធខួ នឯងឲយលប ជរបស់នមកន
ំ ូវ

េសចកទ
ី ុ កខ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍

ធម ៌ េ នះ រែមង បកបេ យេសចក ី ទុ ក ខ បកបេ យេសចក ី ល ំប ក

បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ បកបេ យេសចកេក

ី ក យ ជ

េសចកី បតបត
ិ ិខុស ។ ធម៌ គករម
ឺ ន
ិ បកបេរ យ ៗ នូវេសចកី

ំ ក
ពយយមេធខួ នឯងឲយលប ំ
ជេសចកីពយយមនមកនូ វទុកខ មិនែមន

ជរបស់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ មនន
ិ ំ

មកនូវេសចកីទុកខ ំ ក
មិនលប មិនចេង តចងល់ មិនេក ក យ

ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ ។ ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ

បុគល
គ មនគបប
ិ ី បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីសុខកុ ងកម
ន ែដលជធម៌េថក

ទប ជរបស់អក
ន សុក ជរបស់បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយ-
ិ

បុគល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ មួយេទ ត មនគបប
ិ ី បកបេរ យ ៗ

ំ ក
នូវេសចកីពយយមេធខួ នឯងឲយលប ំ
នមកនូ វទុកខ មិនែមនជរបស់

ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះតថគត

េពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

299 
 
១៤៧

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត មជឈិមបបដិបទ

[១៣១] ឯេតេត(១) ឧេភ អេន អនុ បគមម

មជឈម
ិ បដិបទ តថគេតន អភិសមពុទធ ចកខុ ករ-

ណី ញណករណី ឧបសមយ អភិញញយ សេមព-

ធយ និពនយ សំ វតតីតិ ឥតិ េខ បេនតំ

វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ អយេមវ អរេយ

ិ

អដងគិេក មេគគ េសយយថីទំ សមមទិដិ សមម-

សង កេបប សមម ច សមមកមមេន សមម ជីេ

សមម យេម សមមសតិ សមមសមធិ ។ ឯេតេត

ឧេភ អេន អនុ បគមម មជឈម

ិ បដិបទ តថគ-

េតន អភិសមពុទធ ចកខុ ករណី ញណករណី ឧ-

បសមយ អភិញញយ សេមពធយ និពនយ សំ -

វតតីតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

១ ម. ឯេត េខ ។

300 
 
 ១៤៧

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត មជឈិមបបដិបទ

[១៣១] ឯពកយថ មជឈមបបដ

ិ ិ បទ គឺេសចកី បតិបតិយ៉ង

ក ល មិនប៉ះពល់នូវធម៌អមខងទង
ំ ២ នុ៎ះ ែដលតថគត ស់

ដឹងេហយ ជេសចកី បតិបតិេធឲយេកតបញញចកុ ខ េធឲយេកតេសចកីេចះ

ដឹង ែតង ប ពឹតេទ េដមបេសចក

ី ង ់រមងប់កិេលស
ី សប េដមប ី គ ល់

នូវអរយសច
ិ ច េដម
 បី ស់ដឹងនូវអរយសច
ិ ច េដម
 ប ី ពះនិពន ន នុ៎ះ
ដូេចះ

តថគតបនេពលេហយ ។ ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ

ស័យេសចកដ
ី ូ ចេមច ។ អដងិក
គ មគគ ដ៏ បេសរេនះឯង គេសចក
ឺ ី

យល់ តវ ១ េសចកី តះរ

ិ ះិ តវ ១ ច តវ ១ ករងរ តវ ១ ករចិញឹច ម

ជវី ត
ិ តវ ១ េសចកពយយម
ី តវ ១ កររលឹក តវ ១ ក ់ ចិត
ករតមល

នឹង តវ ១ ។ ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ មជឈមបបដ

ិ ិបទ

គេសចក
ឺ ី បតិបតិជក ល មនបនប
ិ ៉ះពល់នូវធម៌អមខងទង
ំ ២ ៎
នុះ

ែដលតថគត ស់ដង
ឹ េហយ ជេសចកី បតបត
ិ ិ េធឲយេក
 តបញ
 ញ ចកុ ខ

េធ  ឲយេក  តេសចក ី េចះដ ឹ ង ែតង ប ពឹ ត េទ េដ  ម ប េសចក

ី ង ់ រ មង ប ់
ីស ប

កិេលស េដមប ី គ ល់អរយសច

ិ ច េដមប ី ស់ដឹងអរយសច
ិ ច េដមប ី ពះ

និពន ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ ែដលតថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យ

េសចកេនះឯង
ី ។

301 
 
១៤៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

  [១៣២] ឧស ទនញច ជញញ អបប ទនញច

ជញញ ឧស ទនញច ញ អបប ទនញច ញ

េនវុស េទយយ ន អបប េទយយ ធមមេមវ េទ-

េសយយតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ

បដិចច វុតំ ។ កថញច ភិកខ េវ ឧស ទន ច

េ តិ អបប ទន ច(១) េន ច ធមមេទសន ។

េយ កមបប ដ ិ ស នធ ិ ស ុ ខ ិ េ ន េ មនស នុ េ យគំ

អនុ យុ ហីនំ គមមំ េបថុ ជជនិកំ អនរយំ

ិ

អនតថសញិ តំ សេព េត សទុ កខ សឧបឃ

សឧបយ សបរ ិ មិចឆបដិបននតិ ឥតិ

វទំ(២) ឥេតថេក អបប េទតិ ។ េយ ក-

មបបដ ិ ស នធ ិ សុ ខ ិ េ ន េ មនស នុ េយគំ អននុ យុ

១ ឱ. ច េ តីតិ ទិស តិ ។ ២ ម. បរ ំ ។

302 
 
 ១៤៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៣២] ឯពកយថ បុគល

គ គបបដ
ី ឹងនូវករេលកតេមងផង
ក គបប ី

ដឹងនូវករបនុ ះបងប់ផង លុះដឹងនូវករេលកតេមង

ក ំ ឹងនូវករបនុ ះ
ទងដ

បងប់េហយ មិនគបបេល
ី  កតេមង
ក ី ុ ះបងប់
មិនគបបបន ី ែំ ដង
គបបស

ធមេ៌ យ តង់ ន នុ៎ះ

ដូេចះ តថគតបនេពលេហយ ។ ពកយនុ៎ះ

តថគតបនេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ក ិ ងករបនុ ះបងប់
ករេលកតេមងន មនែមនជករ
ិ

សែំ ដងធម៌ េតដ

 ូ ចេមច ។ កលែដលបុគល ន សែំ ដងធម៌េពលថ
គ អក

ំ
ជនទង យ មនេសចកីសុខេ យកមបបដិសនិ ធ រែមង បកប

េរ យ ៗ នូវេសចកពយយមេ
ី យេ មនស ែដលជរបស់េថក

ទប ជរបស់អក
ន សុក ជរបស់បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ

មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ំ
ជនទងអស់េនះ េឈមះថ បកបេ យ

ទុកខ បកបេ ំ ក
យេសចកីលប បកបេ យេសចកីចេង តចងល់

បកបេ យេសចកីេក ក យ ជអក

ន បតិបតខ
ិ ុស ដូេចះ
ន េឈមះថ

បនុ ះបងប់បុគល
គ ពួកខះ េ យ បករដូេចះ
ន ។ កលែដលបុគល
គ

ស ំែដងធម ៌េ ពលថ ំ
ជនទ ង យ មនេសចក ីសុ ខេ យក-

មបបដិសនិ ធ មន
ិ បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីពយយមេ យេ មនស

303 
 
១៤៩

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត ឧស ទនទិភេ

ហីនំ គមមំ េបថុ ជជនិកំ អនរយំ

ិ អនតថសញិ តំ សេព

េត អទុ កខ អនុ បឃ អនុ បយ អបរ ិ

សមមបដិបននតិ ឥតិ វទំ ឥេតថេក ឧស េទតិ ។

េយ អតកិលមថនុ េយគំ អនុ យុ ទុ កំខ អនរយំ

ិ

អនតថសញិ តំ សេព េត សទុ កខ សឧបឃ

សឧបយ សបរ ិ មិចឆបដិបននតិ ឥតិ វទំ

ឥេតថេក អបប េទតិ ។ េយ អតកិលមថ-

នុ េយគំ អននុ យុ ទុ កំខ អនរយំ

ិ អនតថសញិ តំ

304 
 
 ១៤៩

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ភពៃនកិរ ិយេលកតេមកង

ែដលជរបស់េថកទប ជរបស់អក
ន សុក ជរបស់បុថុជន
ជ មនែមន
ិ

ជរបស់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ំ
ជនទងអស់េនះ

មនមនេសចក
ិ ីទុកខ មនមនេសចក
ិ ំ ក
ី លប មនមនេសចក
ិ ីចេង ត

ចងល់ មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជអក
ន បតិបតិ តវ ដូេចះ
ន

េឈមះថេលកតេមងប
ក ុ គល
គ ពួកខះ េ យ បករដូេចះ
ន ។ កលែដល

បុគល ន សែំ ដងធម៌េពលថ

គ អក ំ
ជនទង យ បកបេរ យ ៗ

ំ ក
នូវេសចកីពយយមេធខួ នឯងឲយលប ំ
នមកនូ វេសចកីទុកខ មិនែមន

ជរបស់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មិន បកបេ យ បេយជន៍ ំ
ជនទងអស់េនះ

បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ ំ ក

យេសចកីលប បកបេ យ

េសចកចេង
ី តចងល់ បកបេ យេសចកីេក ក យ ជអក
ន បតិបតិ

ខុស ន េឈមះថបនុ ះបងប់បុគល

ដូេចះ គ ពួកខះ េ យ បករដូេចះ
ន ។

កលែដលបុ គ គល អ នក ស ំែ ដងធម ៌ េ ពលថ ំ

ជនទ ង យ ម ិ ន បកប

េរ យ ៗ នូ វេសចក ីពយយមេធ ខួ នឯងឲយល ំបក ជរបស់ ន មកន

ំ ូវ

េសចកទ
ី ុ កខ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍

305 
 
១៥០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សេព េត អទុ កខ អនុ បឃ អនុ បយ អបរ ិ -

សមមបដិបននតិ ឥតិ វទំ ឥេតថេក ឧស េទតិ ។

េយសំ េកសញចិ ភវសេញញជនំ អបបហីនំ សេព

េត សទុ កខ សឧបឃ សឧបយ សបរ-ិ

មិចឆបដិបននតិ ឥតិ វទំ ឥេតថេក អបប-

េទតិ ។ េយសំ េកសញចិ ភវសេញញជនំ បហី-

នំ សេព េត អទុ កខ អនុ បឃ អនុ បយ

អបរ ិ សមមបដិបននតិ ឥតិ វទំ ឥេតថេក

ឧស េទតិ ។ ឯវ ំ េខ ភក
ិ ខ េវ ឧស ទន ច

េ តិ អបប ទន ច េន ច ធមមេទសន ។

306 
 
 ១៥០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ
ជនទងអស់េនះមិនមនទុកខ មនមនេសចក
ិ ល ំ ក
ី ប មនមនេសចក
ិ ី

ចេង តចងល់ មនមនេសចក

ិ ីេក ក យ ន បតិបតិ តវ
ជអក ដូេចះ
ន

េឈមះថេលកតេមងប
ក ុ គល
គ ពួកខះ េ យ បករដូេចះ
ន ។ កលែដល

បុគល ន សែំ ដងធម៌េពលថ

គ អក ំ
ជនទង យ មួយ មនបនលះបង
ិ ់

នូវសេំ យជនៈកុ ងភព

ន (ត ) ំ
ជនទងអស់េនះ បកបេ យ

េសចកីទុកខ បកបេ ំ ក
យេសចកីលប បកបេ យេសចកីចេង ត

ចងល់ បកបេ យេសចកេក

ី ក យ ន បតិបតិខុស
ជអក ដូេចះ
ន

េឈមះថបនុ ះបងប់បុគល
គ ពួកខះ េ យ បករដូេចះ
ន ។ កលែដល

បុគល ន សែំ ដងធម៌េពលថ

គ អក បុគល
គ មួយ លះបង់សេំ យជនៈ

កុ ងភពបនេហ
ន យ ំ
ជនទងអស់េនះ មនមនទ
ិ ុកខ មនមនេសចក
ិ ី

ល ំប ក ម ិ នមនេសចក ី ចេង តចង ល់ ម ិ នមនេសចក ី េក ក យ

ន បតិបតិ តវ
ជអក ដូេចះ
ន េឈមះថ េលកតេមងប
ក ុ គល
គ ពួកខះ េ យ

បករដូ េច ន ះ ។ ំ
មន លភ ិ កុ ខ ទ ង យ ករេល  កតេម ក  ងនិ ងករបនុ ះ

បងប់ មនែមនជករស
ិ ែំ ដងធម៌ យ៉ងេនះឯង ។

307 
 
១៥១

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត ធមមេទសន

[១៣៣] កថញច ភិកខេវ េនវុស ទន េ តិ

ន អបប ទន ធមមេទសន វ ។ េយ ច(១) ក-

មបបដស
ិ នធិសុ ខេន
ិ េ មនស នុ េយគំ អនុ យុ

ហីនំ គមមំ េបថុ ជជនិកំ អនរយំ

ិ អនតថសញិ តំ

សេព េត សទុ កខ សឧបឃ សឧបយ

សបរ ិ មិចឆបដិបននតិ ន ឯវមហ ។ អនុ េយ-

េគ ច េខ សទុ េកខ ឯេ ធេមម សឧបឃេ

សឧបយេ សបរ ិ េ មិចឆបដិបទតិ ឥតិ

វទំ ធមមេមវ េទេសតិ ។ េយ កមបបដិសនធិ-

សុ ខិេន េ មនស នុ េយគំ អននុ យុ ហីនំ គមមំ

១ ឱ. ម. ចសេទទ នតថិ ។

308 
 
 ១៥១

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ករសំែដងធម៌

[១៣៣] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ចុះករមនេល
ិ កតេមង
ក ករមិន

បនុ ះបងប់ ជករសែំ ដងធម៌េ យ តង់ េតដ

 ូ ចេមច ។ បុគល
គ អក
ន

សែំ ដងធម៌មិនបនេពលយ៉ងេនះថ ំ
ជនទង យ ែដលជអក
ន

មនេសចកស
ី ុ ខេ យកមបបដិសនិ ធ បកបេរ យ ៗ នូវេសចកពយយម
ី

េ យេ មនស ែដលជធម៌េថកទប ជរបស់អក

ន សុក ជរបស់

បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍

ំ
ជនទងអស់េនះ េឈមះថ បកបេ យទុក្ខ បកបេ ំ ក
យេសចកីលប

បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ បកបេ យេសចកេក

ី ក យ ជ

អក
ន បតិបតខ
ិ ុស ដូេចះ
ន ។ កលែដលបុគល ន សែំ ដងធម៌
គ អក េពល

ថ អនុេយគធម៌(១)នុ៎ះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ យេសចកី

ំ ក
លប បកបេ យេសចកចេង
ី តចងល់ បកបេ យេសចកីេក ក-

យ ជេសចកី បតបត
ិ ិខុស ន េឈមះថសែំ ដងធម៌េ
ដូេចះ យ តង់ ។

បុគល ន សែំ ដងធម៌

គ អក មនបនេពលយ
ិ ៉ ងេនះថ ំ
ជនទង យ ជ

ន មនេសចកស
អក ី ុ ខេ យកមបបដិសនិ ធ មន
ិ បកបេរ យ ៗ នូវេសចកី

ពយយមេ យេ មនស ែដលជធម៌េថកទប ជរបស់អក

ន សុក

១ ករ បកបពយយមេ យេ មនស ។

309 
 
១៥២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េបថុ ជជនិកំ អនរយំ

ិ អនតថសញិ តំ សេព េត

អទុ កខ អនុ បឃ អនុ បយ អបរ ិ

សមមបដិបននតិ ន ឯវមហ ។ អននុ េយេគ

ច េខ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ

អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមបដិបទតិ ឥតិ

វទំ ធមមេមវ េទេសតិ ។ េយ អតកិលមថនុ េយគំ

អនុ យុ ទុ កំខ អនរយំ

ិ អនតថសញិ តំ សេព េត

សទុ កខ សឧបឃ សឧបយ សបរ ិ

មិចឆបដិបននតិ ន ឯវមហ ។ អនុ េយេគ ច េខ

សទុ េកខ ឯេ ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ

310 
 
 ១៥២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ជរបស់បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ ប-

េយជន៍ ំ
ជនទងអស់េនះ មិនមនទុកខ មនមនេសចក
ិ ំ ក
ី លប មន
ិ

មនេសចកចេង
ី តចងល់ មនេក
ិ ក យ ន បតិបតិ តវដូេចះ
ជអក ន ។

កលែដលបុ គ គល អ នក ស ំែ ដងធម ៌ េពលថ អននុ េ យគធម ៌ (១) នុ ៎ ះ

មនមនេសចក
ិ ីទុកខ មនមនេសចក
ិ ំ ក
ី លប មនមនករចេង
ិ តចងល់

មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ ដូេចះ
ន េឈមះ

ថសែំ ដងធម៌េ យ តង់ ។ បុគល ន សែំ ដងធម៌

គ អក មនបនេពលយ
ិ ៉ង

េនះថ ំ
ជនទង យ ជអក
ន បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីពយយមេធ

ំ ក
ខួ នឯងឲយលប ំ
នមកនូ វេសចកីទុកខ មិនែមនជរបស់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ

មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ំ
ជនទងអស់េនះ បកបេ យេសចកីទុកខ

បកបេ ំ ក
យេសចកីលប បកបេ យេសចកចេង
ី តចងល់ បកប

េ យេសចកេក
ី ក យ ន បតិបតិខុស
ជអក ដូេចះ
ន ។ កលែដល

បុគល ន សែំ ដងធម៌េពលថ

គ អក អនុេយគធម៌(២) េនះ បកបេ យេសច-

កីទុកខ បកបេ ំ ក
យេសចកីលប បកបេ យេសចកីចេង តចងល់

១ ករមិន បកបពយយមេ យេ មនស ។ ២ ករ បកបពយយមេធខួនឯងឲយលំបក ។

311 
 
១៥៣

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត ធមមេទសន

សបរ ិ េ មិចឆបដិបទតិ ឥតិ វទំ ធមមេមវ

េទេសតិ ។ េយ អតកិលមថនុ េយគំ អននុ យុ

ទុ កំខ អនរយំ
ិ អនតថសញិ តំ សេព េត អទុ កខ

អនុ បឃ អនុ បយ អបរ ិ សមមបដិ-

បននតិ ន ឯវមហ ។ អននុ េយេគ ច េខ

អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ អនុ បយេ

អបរ ិ េ សមមបដិបទតិ ឥតិ វទំ ធមមេមវ

េទេសតិ ។ េយសំ េកសញចិ ភវសេញញជនំ អបប-

ហីនំ សេព េត សទុ កខ សឧបឃ សឧប-

យ សបរ ិ មិចឆបដិបននតិ ន ឯវម-

ហ ។ ភវសេញញជេន េខ អបបហីេន ភេ

អបបហីេន េ តីតិ ឥតិ វទំ ធមមេមវ េទេសតិ ។

312 
 
 ១៥៣

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ករសំែដងធម៌

បកបេ យេសចកីេក ក យ ជេសចកី បតបត

ិ ិខុស ដូេចះ
ន េឈមះ

ថសែំ ដងធម៌េ យ តង់ ។ បុគល ន សែំ ដងធម៌

គ អក មនបនេពលយ
ិ ៉ង

េនះថ ំ
ជនទង យ ែដលមិន បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីពយយម

ំ ក
េធខួ នឯងឲយលប ំ
នមកនូ វទុកខ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ

បកបេ យ បេយជន៍ ំ
ជនទងអស់េនះ មនមនទ
ិ ុកខ មនមនេសចក
ិ ី

ំ ក
លប មនមនេសចក
ិ ីចេង តចងល់ មនមនេសចក
ិ េក
ី ក យ ជ

អក
ន បតិបតិ តវ ដូេចះ
ន ។ កលែដលបុគល ន សែំ ដងធម៌
គ អក េពលថ

អនុេយគធម៌(១)នុ៎ះ មិនមនទុកខ ំ ក
មិនមនេសចកីលប មិនមនេសច-

កចេង
ី តចងល់ មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ

ដូេចះ
ន េឈមះថសែំ ដងធម៌េ យ តង់ ។ បុគល ន សែំ ដងធម៌
គ អក មិន

បនេពលយ៉ងេនះថ ំ
ជនទង យ មួយ មនបនលះបង
ិ ់នូវភវ-

សេំ យជនៈ(២) ំ
ជនទងអស់េនះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ យ

ំ ក
េសចកីលប បកបេ យេសចកចេង
ី តចងល់ បកបេ យេសចកី

េក ក យ ជអក
ន បតិបតិខុស ដូេចះ
ន ។ កលែដលបុគល
គ អក
ន

សែំ ដងធម៌ េពលថ កលេបភវសេំ យជនៈមនទន

ិ ់លះបង់េនេឡយ

ភពក៏មិនបនលះបង់េទែដរ ដូេចះ
ន េឈមះថសែំ ដងធម៌េ យ តង់ ។

១ ករមិន បកបពយយមេធខួនឯងឲយលំបក ។ ២ ចំណងសតកនុងភពបនដល់ត ។

313 
 
១៥៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េយសំ េកសញចិ ភវសេញញជនំ បហីនំ សេព

េត អទុ កខ អនុ បឃ អនុ បយ អបរ ិ

សមមបដិបននតិ ន ឯវមហ ។ ភវសេញញជេន ច

េខ បហីេន ភេ បហីេន េ តីតិ ឥតិ វទំ

ធមមេមវ េទេសតិ ។ ឯវ ំ េខ ភិកខេវ េនវុស ទន

េ តិ ន អបប ទន ធមមេទសន វ ។ ឧស ទនញច

ជញញ អបប ទនញច ជញញ ឧស ទនញ្ច ញ

អបប ទនញច ញ េនវុស េទយយ ន អបប -

េទយយ ធមមេមវ េទេសយយតិ ឥតិ យនំ វុតំ

ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

[១៣៤] សុ ខវន
ិ ិចឆយំ ជញញ សុ ខវន
ិ ិចឆយំ ញ

អជឈតំ សុ ខមនុ យុេញជ យយតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។

314 
 
 ១៥៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល ន សែំ ដងធម៌

គ អក មិនបនេពលយ៉ងេនះថ ំ
ជនទង យ

មួយ បនលះបង់នូវភវសេំ យជនៈ ំ

ជនទងអស់េនះ មនមនទ
ិ ុកខ មន
ិ

មនេសចកល ំ ក
ី ប មិនមនេសចកីចេង តចងល់ មិនមនេសចកីេក

ក យ ជអក
ន បតិបតិ តវ ដូេចះ
ន ។ កលែដលបុគល ន សែំ ដងធម៌
គ អក

េពលថ កលេបភវសេំ យជនៈលះបង់េទេហយ ភពក៏លះបង់េទ

ែដរ ដូេចះ
ន េឈមះថសែំ ដងធម៌េ យ តង់ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

ករមិនេលកតេមង
ក ករមិនបនុ ះបងប់ ជករសែំ ដងធម៌េ យ តង់

យ៉ងេនះឯង ។ ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ បុគល

គ

គបបដ
ី ឹងនូវករេលកតេមងផង
ក ី ឹងនូវករបនុ ះបងប់ផង
គបបដ លុះដឹងនូវ

ករេលកតេមង
ក និងដឹងនូវករបនុ ះបងប់េហយ មនគបប
ិ ី កតេមង
េល ក

មនគបប
ិ ី ុ ះបងប់
បន ី ែំ ដងធម៌េ
គបបស យ តង់ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថ-

គតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

[១៣៤] ពកយថ បុគល

គ គបបដ
ី ឹងនូវេសចកីសុខែដលេថក

ថយ លុះដឹងនូវេសចកីសុខែដលេថកថយេហយ គបប ី បកបេរ យ ៗ

នូវេសចកីសុខកុ ងសន
ន ន ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតបនេពលេហយ ។

315 
 
១៥៥

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត បញច កមគុ

កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ បញចិ េម ភិកខេវ កមគុ

កតេម បញច ចកខុ វេញញ

ិ យយ រូប ឥ កន

មនប បិយរូប កមូបសញិ រជនីយ េ ត-

វេញញ
ិ យយ សទទ... ឃនវេញញ
ិ យយ គនធ... ជិ -

វេញញ
ិ យយ រ ... កយវេញញ
ិ យយ េផដព ឥ

កន មនប បិយរូប កមូបសញិ រជនីយ

ឥេម េខ ភក
ិ ខ េវ បញច កមគុ ។ យំ េខ

ភិកខេវ ឥេម បញច កមគុ េណ បដិចច ឧបបជជតិ

សុ ខំ េ មនស ំ ឥទំ វុចចតិ កមសុ ខំ បុ ថុជជន-

សុ ខំ មិឡសុ ខំ អនរយសុ
ិ ខំ ។ ន េសវតពំ
ិ
(១)
ន

ភេវតពំ ន ពហុ លីកតពំ ភយិតពំ ឯតស

សុ ខស តិ វទមិ ។ ឥធ ភិកខ េវ ភិកខុ

១ ឱ. ន េសវ ិតពំ ។

316 
 
 ១៥៥

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត កមគុណ បំ

ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កមគុណេនះមន ៥ បករ កមគុណ ៥ បករ

េតអីខះ រូបែដលគបបដ
ី ឹ ងេ យចកុ ខ ជទី បថន ជទីេ តកអរ ជទី

គប់ចិត មនសភពជទី ស ញ់ បកបេ យកម ជទី ំ

ងៃន

េសចកីេ តកអរ សេំ ឡងែដលគបបដ

ី ឹងេ យ តេច ក... កិនែដលគបប ី

ដឹងេ យ ចមុះ... រសែដលគបបដ

ី ឹងេ យអ ត... េផដពៈែដលគបប ី

ដង
ឹ េ យកយ ជទី បថន ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចិត មនសភព

ជទី ស ញ់ បកបេ យកម ជទី ំ

ងៃនេសចកីេ តកអរ មនលភក
ិ ុខ

ំ
ទង យ េនះឯង កមគុណមន ៥ បករ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

េសចក ី សុ ខនិ ងេ មនស ែតងេក  តេឡ ង េ ពះ ស័ យ នូ វ

ំ
កមគុណទង ៥ េនះ េសចកស
ី ុ ខនិងេ មនស េនះ តថគតេ

ថ ជេសចកីសុខកុ ងកម
ន ី ុ ខរបស់បុថុជន
ជេសចកស ជ ជេសចកីសុខ

ដ៏ មក មនែមនជេសចក
ិ ី ុ ខរបស់ ពះអរយប
ស ិ ុ គល
គ េទ ។ តថគត

េពលថ បុគល
គ មនគបប
ិ េសព
ី មនគបប
ិ ចេ
ី មន ី ឲយេ ចន
មិនគបបេធ

គបបខ
ី ចេសចកស
ី ុ ខេនះ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សនេនះ

317 
 
១៥៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

វវិ េចច
ិ វ កេមហិ វវិ ចច
ិ អកុ សេលហិ ធេមមហិ សវតកកំ
ិ

សវចរ
ិ ំ វេវកជំ
ិ បីតិសុខំ បឋមំ ឈនំ ឧបសមបជជ

វហរត
ិ ិ ។ វតកក
ិ វច
ិ នំ វូបសម អជឈតំ សមប-

ទនំ េចតេ ឯេកទិភវ ំ អវតកកំ

ិ អវចរ
ិ ំ

សមធិជំ បីតិសុខំ ទុ តិយំ ឈនំ... តតិយំ ឈនំ...

ចតុ តថំ ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ឥទំ វុចចតិ េនកខ មម-

សុ ខំ បវេវកសុ
ិ ខំ ឧបសមសុ ខំ សេមពធិសុ ខំ ។

េសវតពំ
ិ ភេវតពំ ពហុ លីកតពំ ន ភយិតពំ

ឯតស សុ ខស តិ វទមិ ។ សុ ខវន

ិ ិចឆយំ ជញញ

សុ ខវន
ិ ិចឆយំ ញ អជឈតំ សុ ខមនុ យុេញជ យយតិ

ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

318 
 
 ១៥៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ង ត់ចកកមទង
ំ យ ង ត់ចកអកុសលធម៌ទង
ំ យ េហយ

បនដល់នូវបឋមជឈន បកបេ យវតក

ិ ៈក និងវចរៈ
ិ មនបត
ី ិនិងសុខ

ំ ី េសចក ី
ែដលេកតអ ព ង ត់ េហ យសេ មចស មន េនេ យឥរ យបថ
ិ

ំ
ទង ៤ ។ េ ពះរមងប់វតក
ិ ៈក និងវចរៈ
ិ ក៏បនដល់នូវទុតយជឈន
ិ ជធម-ម

ជតេកតមនក
 ុ ងសន
ន នៃនខួ ន បកបេ យេសចកី ជះថគឺសទធ មន

ព ់ ឯក
សភពជចិតខស មនមនវ
ិ តក
ិ ៈក មនមនវ
ិ ចរៈ
ិ មនែតបត
ី ន
ិ ិ ងសុខ

ែដលេកតអ
 ំ ី សមធគ
ព ិ បឋមជឈន...
ឺ បនដល់នូវតតយជឈន...
ិ បន

ដល់នូវចតុតជ
ថ ឈន េហយសេ មចស មនេនេ យឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤

េនះ តថគតេ ថ េនកម

ខ ស
ម ុខ
(១)
បវេវកស
ិ ុខ
(២)
ឧបសមសុខ(៣)

សេមពធិសុខ(៤) ។ តថគតេពលថ បុគល

គ គួរេសព គួរចេ មន

គួរេធឲយេ
 ចន
 មនគ
ិ ួ រខចេសចកីសុខេនះេឡយ ។ ពកយ ែដល

តថគតេពលេហយថ បុគល
គ គបបដ
ី ឹង នូវេសចកីសុខែដលេថកថយ

លុះដឹង នូវេសចកស
ី ុ ខែដលេថកថយេហយ គបប ី បកបេរ យ ៗ នូវ

េសចកីសុខកុ ងសន
ន ន ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ

ស័យេសចកីេនះឯង ។

១ សុខេកតអំពីករេចញចកកម ។ ២ សុខេកតអំពីេសចកី ង ត់ចកកមនិងអកុសល-

ធម៌ ។ ៣ សុខេកតអំពីកររមងប់នីវរណធម៌ជេដម ។ ៤ សុខ ប ពឹតេទេដមបី ស់ដឹង

មគគ ផល និពន ។

319 
 
១៥៧

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត រេ ទស អភសន

[១៣៥] រេ ទំ ន ភេសយយ សមមុខ

នតខ
ិ ណ
ី ំ ភេណតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ

បដិចច វុតំ ។ តត ភិកខ េវ យំ ជញញ រេ ទំ

អពភូតំ អតចឆំ អនតថសញិ តំ សសកកំ តំ រេ ទំ

ន ភេសយយ យមប ិ ជញញ រេ ទំ ភូតំ តចឆំ

អនតថសញិ តំ តស បិ សេិ កខ យយ អវចនយ យញច

េខ ជញញ រេ ទំ ភូតំ តចឆំ អតថសញិ តំ

តត កលញញ អស តស រេ ទស វច-
ូ

នយ ។ តត ភិកខេវ យំ ជញញ សមមុខ

ខីណ ទំ អពភូតំ អតចឆំ អនតថសញិ តំ ស-

សកកំ តំ សមមុខ ខីណ ទំ ន ភេសយយ

យមប ិ ជញញ សមមុខ ខីណ ទំ ភូតំ តចឆំ

អនតថ ស ញិ តំ តស ប ិ ស ិ េកខ យយ អវចនយ

320 
 
 ១៥៧

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ករមិនេពលពកយកនុងទីកំបំងមុខ

[១៣៥] ពកយថ បុគល

គ មិនគបបេពលពកយក
ី ុ ងទ
ន ំ ងម
ី កប ំ ុខ

មនគបប
ិ េពលពកយន
ី ំ
ឲយេ ន ីចេំ ពះមុខ
ហមងកុ ងទ ដូេចះ
ន ៎
នុះ តថគត

បនេពលេហយ ។ ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យ

េសចកដ
ី ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ំ
ពកយទងេនះ

បុគល
គ ដង
ឹ នូវពកយ ង ត់កប
ំ ង
ំ ជពកយមិនពិត មនេទ
ិ ង មន
ិ

បកបេ យ បេយជន៍ េ យពិត មនគបប

ិ េពលពកយ
ី ង ត់កប
ំ ង
ំ

េឡយ មួយេទ ត បុគល

គ ដង
ឹ នូវពកយ ង ត់កប
ំ ង
ំ ជពកយពិត

ពកយេទ ង ែតមិន បកបេ យ បេយជន៍ បុគល ី នេដមបម

គ គបបេរ ី ន
ិ

និយយនូវពកយេនះ មួយេទ ត បុគល

គ ដឹងនូវពកយ ង ត់កប
ំ ង
ំ

ជពកយពិត ពកយេទ ង េហយ បកបេ យ បេយជន៍ បុគល

គ គួរជអក
ន

ដឹងនូវកលគួរកុ ងពកយេនះ
ន េដមបន
ី ិ យយនូវពកយ ង ត់កប
ំ ងេនះ
ំ ។

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ំ
ពកយទងេនះ បុគល
គ ដឹងនូវពកយ

ំ
ែដលនឲយេ ន ីចេំ ពះមុខ
ហមងកុ ងទ ជពកយមិនពិត មនេទ
ិ ង មន
ិ

បកបេ យ បេយជន៍ េ យពិត មិនគបបេពលពកយែដលន

ី ំ
ឲយ

េ ន ីចេំ ពះមុខេនះេទ
ហមងកុ ងទ មួយេទ ត បុគល
គ ដឹងនូវពកយ

ំ
ែដលនឲយេ ន ីចេំ ពះមុខ
ហមងកុ ងទ ជពកយពិត ពកយេទ ង ែតមន
ិ

បកបេ យ បេយជន៍ បុគល

គ គបបេរ
ី ន េដម
 បម
ី ិនេពលនូវពកយេនះ

321 
 
១៥៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

យញច េខ ជញញ សមមុខ ខីណ ទំ ភូតំ តចឆំ

អតថសញិ តំ តត កលញញ អស តស សមមុខ

ូ

ខីណ ទស វចនយ ។ រេ ទំ ន ភេសយយ

សមមុខ នតខ
ិ ីណំ ភេណតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទ-

េមតំ បដិចច វុតំ ។

[១៣៦] អតរមេន វ(១) ភេសយយ េន តរម-

េនតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច

វុតំ ។ តត ភក
ិ ខ េវ តរមនស ភសេ

១ ម. ច ។

322 
 
 ១៥៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មួយេទ ត បុគល
គ ដង
ឹ នូវពកយ ំ
ែដលនឲយេ ហមងកុ ងទ
ន ីចេំ ពះមុខ

ជពកយពិត ពកយេទ ង េហយ បកបេ យ បេយជន៍ បុគល

គ គួរ

ជអក
ន ដឹងនូវកលគួរកុ ងពកយេនះ
ន េដមបន
ី ិ យយ ំ
នូវពកយែដលនឲយ

េ ន ីចេំ ពះមុខេនះ
ហមងកុ ងទ ។ ពកយ ែដលតថគតបនេពល

េហយថ បុគល
គ មិនគបបេពលពកយក
ី ុ ងទ ំ ងម
ន ី កប ំ ុខ មនគបប
ិ េពល
ី

ំ
ពកយែដលនឲយេ ន ីចេំ ពះមុខ
ហមងកុ ងទ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគត

េពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

[១៣៦] ពកយថ បុគល

គ គបបេពលក
ី ំ យរួស ន់េពក
ុឲ មន
ិ

គបបេពលរ
ី ួស ន់េពក នុ៎ះ តថគតបនេពលេហយ ។ ពកយ

៎
នុះ តថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ មនល

ំ
ភ ិ កុ ខ ទ ង យ ប ំ
បុ គ គ ល ទ ងេនះ បុ គ គ ល ែដលេពលរហ័ ស

323 
 
១៥៩

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត ជនបទនិរត

ុ ិ

កេយបិ កិលមតិ ចិតមប ិ ឧបហញញតិ សេ បិ

ឧបហញញតិ កេ បិ តុ រយត
ិ ិ អវសដំ
ិ បិ េ តិ

អវេញញ
ិ យយ ំ តរមនស ភសត
ិ ំ ។ តត ភិកខេវ

អតរមនស ភសេ កេយបិ ន កិលមតិ

ចិតមប ិ ន ឧបហញញតិ សេ បិ ន ឧបហញញតិ

កេ បិ ន តុ រយត
ិ ិ វសដមប
ិ ិ េ តិ វេញញ
ិ យយ ំ

អតរមនស ភសត
ិ ំ ។ អតរមេន វ ភេសយយ

េន តរមេនតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច

វុតំ ។

[១៣៧] ជនបទនិរុតឹ នភិនិេវេសយយ សមញញំ

នតធ
ិ េវយយតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ

បដិចច វុតំ ។ កថញច ភិកខ េវ ជនបទនិរុតិយ ច

អភិនេិ វេ េ តិ សមញញយ ច អតិ េ ។ ឥធ

ភិកខេវ តេទេវកេចចសុ ជនបេទសុ បតីតិ សញជ ននិ

បតនិ សញជ ននិ បិដនិ(១) សញជ ននិ ស វនិ សញជ -

ននិ ហេ សន(២)
ិ សញជ ននិ េបណនិ សញជ ននិ

១ ឱ. ម. វ ិតថនិ ។ ២ ឱ. ម. ធេ បនិ ។

324 
 
 ១៥៩

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ភ កនុងជនបទ

កយក៏រែមងលប
ំ ក ចិតក៏រែមង ពយ សេំ ឡងក៏សក កក៏ឈឺចប់

ំ ីរបស់បុគល
សដ គ ែដលេពលញប់ ំ ីមិន សឡះផង
ជសដ ប់មិន

ជក់ផង ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ប បុគល ំ
គ ទងេនះ បុគល
គ ែដល

េពលមិនរហ័សេពក កយក៏មិនលប
ំ ក ចិតក៏មិន ពយ សេំ ឡងក៏

មនស
ិ ក កក៏មិនឈឺចប់ ំ រី បស់បុគល
សដ គ ែដលេពលមិនញប់ ំ ី
ជសដ

សឡះផង ឹ េសចកចបស
ដង ី ់ ផង ។ ពកយ ែដលតថគតេពល

េហយថ បុគល
គ គបបេពលក
ី ំ យរួស ន់េពក
ុឲ មនគបប
ិ េពលរ
ី ួស ន់េពក

ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

[១៣៧] ពកយថ បុគល

គ មនគបប
ិ ី បកន់ភ កុ ងជនបទ
ន

មនគបប
ិ ី ប ពឹតកនងនូវេឈមះ ន នុ៎ះ
ដូេចះ តថគតបនេពលេហយ ។

ពកយនុ៎ះតថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ចុះករ បកន់នូវភ កុ ងជនបទ
ន និងករ ប ពឹតកនង

នូវេឈមះ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កុ ងជនបទខ
ន ះ កុ ង
ន

េ កេនះ ភជនៈែតមួយែបបេនះេ ះ ំ
ែតជនទង យរែមង គ ល់

ថបតខ
ិ ះ រែមង គ ល់ថបតៈខះ រែមង គ ល់ថបដ
ិ ៈខះ រែមង គ ល់

ថស វៈខះ រែមង គ ល់ថហេ សៈខះ រែមង គ ល់ថេបណៈខះ

325 
 
១៦០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ហននិ(១) សញជ ននិ(២) បិបិលនិ(៣) សញជ ននិ ។

ឥតិ យថ យថ នំ េតសុ េតសុ ជនបេទសុ

សញជ ននិ តថ តថ ថម ប ម អភិនវិ ស

ិ

េ ហរតិ ឥទេមវ សចចំ េមឃមញញនិ ។ ឯវ ំ

េខ ភិកខេវ ជនបទនរិ ុតិយ ច អភិនេិ វេ េ តិ

សមញញយ ច អតិ េ ។ កថញច ភិកខ េវ

ជនបទនិរុតិយ ច អនភិនិេវេ េ តិ សមញញយ

ច អនតិ េ ។ ឥធ ភិកខេវ តេទេវកេចចសុ

ជនបេទសុ បតត
ី ិ សញជ ននិ បតនិ សញជ ននិ

បិដនិ សញជ ននិ ស វនិ សញជ ននិ ហេ សនិ

សញជ ននិ េបណនិ សញជ ននិ ហននិ សញជ ននិ

១-២ ឱ. ម. ឥេម ប នតថិ ។ ៣ ឱ. ម. បិសីលនិ ។

326 
 
 ១៦០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

រែមង គ ល់ថហនៈខះ រែមង គ ល់ថបប

ិ ិលៈខះ ។ េ ពះេហតុេនះ
(១)

ពួកជន គ ល់នូវរបស់េនះ កុ ងជនបទេនះ

ន ៗ យ៉ង ៗ គ ខះក៏
បុគល

បកន់មម
ំ ួ នយ៉ងេនះ ៗ េហយេពលថ(២) ពកយេនះជពកយពិត ពកយ

ដៃទ ជេមឃៈ ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ ករ បកន់នូវភ កុ ងជនបទ
ន

និងករ ប ពឹតកនងនូវេឈមះ យ៉ងេនះឯង ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ ចុះ

ករែដលមិន បកន់នូវភ កុ ងជនបទ

ន និងករមន
ិ ប ពឹតកនងនូវេឈមះ

េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កុ ងជនបទខ
ន ះកុ ងេ
ន កេនះ ភជនៈ

ែតមួយែបបេនះេ ះ ំ
ែតជនទង យ រែមង គ ល់ថបតខ
ិ ះ រែមង

គ ល់ថបតៈខះ រែមង គ ល់ថបិដៈខះ រែមង គ ល់ថស វៈខះ រែមង

គ ល់ថហេ សៈខះ រែមង គ ល់ថេបណៈខះ រែមង គ ល់ថហនៈខះ

១ ពួកសពទទំងអស់េនះ ជេឈមះរបស់ភជន៍ែតមួយែបបស មប់េ ប បស់កុងសម័

ន យេនះ

ដូចយ៉ ងេឈមះថ ឡកៈ េទណៈជេដម ។ ឯ បេយគេនះបនេសចកីថ ភជនៈែតមួយ

ែត សកខះេ ថបតិ ខះេ ថបតៈ ។ ២ បុថុជជនែដលលងង់េខ កលេបេទកន់ជនបទ

ែដលេគេ ភជនៈេនះថ បតៈ ដូេចនះ បនឮេគនិយយគនថ អនកទំង យចូរយកបតៈមក

ចូរ ងបតៈេទ េហយនិយយ បកន់ថ ភជនៈេនះមិនែមនេឈមះបតៈេទ េឈមះបតិេទេត

អនកឯងចូរេ បតិដូេចនះវ ិញ ។ អដកថ ។

327 
 
១៦១

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត េ មនស នុេយេគ

បិបិលនិ សញជ ននិ ។ ឥតិ យថ យថ

នំ េតសុ េតសុ ជនបេទសុ សញជ ននិ ឥទំ

កិរេម យសមេន សនធយ េ ហរនីតិ តថ តថ

េ ហរតិ អប មសំ (១) ។ ឯវ ំ េខ ភក

ិ ខ េវ ជន-

បទនរិ ុតិយ ច អនភិនេិ វេ េ តិ សមញញយ

ច អនតិ េ ។ ជនបទនរិ ុតឹ នភន

ិ ិេវេសយយ

សមញញំ នតធ
ិ េវយយតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។

[១៣៨] តត ភិកខេវ េយ កមបបដិសនធស

ិ ុ ខ-ិ

េន េ មនស នុ េយេគ ហីេន គេមម េបថុ ជជនិ-

េក អនរេយ
ិ អនតថសញិ េ សទុ េកខ ឯេ

ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ សបរ ិ េ

១ ម. អប មសត ។

328 
 
 ១៦១

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត េសចកីពយយមេ យេ មនស

រែមង គ ល់ថបប
ិ ិលៈខះ ។ េ ពះេហតុេនះ ពួកជន ែតង គ ល់នូវ

ភជនៈេនះ កុ ងជនបទេនះ
ន ៗ ថ េ កមន ំ
យុទងេនះ េពល

សេំ របស់េនះ ដូេចះ

ន យ៉ង ៗ គ ខះមិន បកន់ម ំ ែតងេពល
បុគល

យ៉ងេនះ ៗ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ករមិន បកន់នូវភ កុ ងជនបទ
ន

និងករមិន ប ពឹតកនងនូវេឈមះ យ៉ងេនះឯង ។ ពកយ ែដល

តថគតបនេពលេហយថ បុគល
គ មនគបប
ិ ី បកន់នូវភ កុ ងជនបទ
ន

មិនគបប ី ប ពឹតកនងនូវេឈមះ ដូេចះ

ន ពកយនុ៎ះ តថគតបនេពល

េហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

[១៣៨] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ធម៌

គេសចក
ឺ ីពយយមេ យេ មនស របស់បុគល
គ ែដលមន

េសចកីសុខេ យកមបបដិសនិ ធ ជធម៌េថកទប ជរបស់អក

ន សុក

ជរបស់បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ ប-

េយជន៍ ធម៌នុ៎ះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ យេសចកីល-ំ

បក បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ បកបេ យេសចកីេក ក យ

329 
 
១៦២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម សរេ ។

តត ភិកខេវ េយ កមបបដិសនធិសុខេិ ន េ ម-

នស នុ េយគំ អននុ េយេគ ហីនំ គមមំ េបថុ ជជនិកំ

អនរយំ
ិ អនតថសញិ តំ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អ-

នុ បឃេ អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមបដិ-

បទ ត ម ឯេ ធេមម អរេ ។

[១៣៩] តត ភិកខេវ េយ អតកិលមថនុ េយេគ

ទុ េកខ អនរេយ
ិ អនតថសញិ េ សទុ េកខ ឯេ

ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ សបរ ិ េ

មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម សរេ ។

330 
 
 ១៦២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ជេសចកី បតិបតិខុស េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកប

េ យេសចកេី ហម ង ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ

ធម៌ គឺករមិន បកបេរ យ ៗ នូវេសចកីពយយមេ យេ មនស

របស់បុគល
គ ែដលមនេសចកស
ី ុ ខេ យកមបបដិសនិ ធ ជធម៌េថកទប

ជរបស់អក
ន សុក ជរបស់បុថុជន
ជ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ

មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ មនមនទ
ិ ុកខ មនមនេសចក
ិ ី

ំ ក
លប មិនមនេសចកីចេង តចងល់ មិនមនេសចកីេក ក យ

ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថមិនមន

េសចកេី ហមង ។

[១៣៩] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ធម៌

គេសចក
ឺ ីពយយមេធខ ំ ក
 ួ នឯងឲយលប ជធម៌នមកន
ំ ូ វេសចកីទុកខ មន
ិ

ែមនជរបស់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ ប-

កបេ យេសចកីទុកខ បកបេ ំ ក

យេសចកីលប បកបេ យេសចកី

ចេង តចងល់ បកបេ យេសចកេក

ី ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិខុស

េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកបេ យេសចកេី ហមង ។

331 
 
១៦៣

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត មជឈិម បដិបទ

តត ភិកខេវ េយ អតកិលមថនុ េយគំ អននុ េយេគ

ទុ កំខ អនរយំ
ិ អនតថសញិ តំ អទុ េកខ ឯេ ធេមម

អនុ បឃេ អនុ បយេ អបរ ិ េ សមម-

បដិបទ ត ម ឯេ ធេមម អរេ ។

[១៤០] តត ភិកខេវ យយំ មជឈម

ិ បដិបទ

តថគេតន អភិសមពុទធ ចកខុ ករណី ញណករណី

ឧបសមយ អភិញញយ សេមពធយ និពនយ

សំ វតតិ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ

អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមបដិបទ ត ម

ឯេ ធេមម អរេ ។

332 
 
 ១៦៣

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត មជឈិមបបដិបទ

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ធម៌ គករម
ឺ ន
ិ បកប

េរ យ ៗ នូវេសចកពយយមេធ
ី ំ ក
ខួ នឯងឲយលប ជេសចកីពយយម

ំ
នមកនូ វេសចកីទុកខ មនែមនជរបស
ិ ់ ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មន
ិ បកបេ យ

បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ មនន

ិ ំ
មកនូ វទុកខ មនមនេសចក
ិ ំ ក
ីល ប មនមន
ិ

េសចកចេង
ី តចងល់ មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ

តវ េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថមិនមនេសចកីេ ហម ង ។

[១៤០] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ េសចកី

បតបត
ិ ិយ៉ងក ល ែដល ពះតថគត ស់ដឹងេហយ ជ

េសចកី បតបត
ិ េធ
ិ ឲយេកតបញញចកុ ខ េធឲយេក
 តេសចក
 េចះដ
ី ង
ឹ ប ពឹត

េទ េដម
 បេសចក
ី ស ង ់រមងប់កិេលស
ី ប េដម
 បី គ ល់នូវអរយសច
ិ ច េដម
 បី

ស់ដឹងនូវអរយសច
ិ ច េដម
 ប ី ពះនិពន ធម៌នុ៎ះ ំ
េឈមះថមិននមក

នូវទុកខ ំ ក
មិនមនេសចកីលប មិនមនេសចកីចេង តចងល់ មិន

មនេសចកេក
ី ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ េ ពះេហតុេនះ ធម៌

៎
នុះ េឈមះថមនមនេសចក
ិ ីេ ហមង ។

333 
 
១៦៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១៤១] តត ភិកខេវ យយំ ឧស ទន ច

អបប ទន ច េន ច ធមមេទសន សទុ េកខ ឯេ

ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ សបរ ិ េ

មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម សរេ ។

តត ភិកខេវ យយំ េនវុស ទន ន អបប ទន

ធមមេទសន វ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ

អនុ បយេ អបរ ិ េ សមម បដ ិ ប ទ ត ម

ឯេ ធេមម អរេ ។

[១៤២] តត ភិកខេវ យមិទំ កមសុ ខំ បុ ថុជជ-

នសុ ខំ មិឡសុ ខំ អនរយសុ

ិ ខំ សទុ េកខ ឯេ

ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ សបរ ិ េ

មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម សរេ ។

334 
 
 ១៦៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៤១] មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ករេលក

ក ិ ងករបនុ ះបងប់
តេមងន ំ ិនែមនជករសែំ ដងធម៌
ទងម ធម៌នុ៎ះ

េឈមះថ បកបេ យទុកខ បកបេ ំ ក

យេសចកីលប បកបេ យ

េសចកីចេង តចងល់ បកបេ យេសចកីេក ក យ ជេសចកី បតិ-

បតខ
ិ ុស េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកបេ យេសចកេី -

ហ្មង ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ករែដលមិនេលក

តេមង
ក និងករមិនបនុ ះបងប់ ំ
ទងករស ែំ ដងធម៌េ យ តង់ ធម៌

េនះ មនន
ិ ំ
មកនូ វទុកខ មនមនេសចក
ិ ំ ក
ីល ប មនមនេសចក
ិ ចេង
ី ត

ចងល់ មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ េ ពះេហតុ

េនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថមនមនេសចក

ិ ីេ ហមង ។

[១៤២] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ េសចកស
ី ុខ

ជេសចកីសុខកុ ងកម
ន ជេសចកីសុខរបស់បុថុជន
ជ ជេសចកី

សុខដ៏ មក មនែមនជេសចក
ិ ី ុ ខរបស់ ពះអរយប
ស ិ ុ គល
គ ធម៌នុ៎ះ ប-

កបេ យេសចកីទុកខ បកបេ ំ ក

យេសចកីលប បកបេ យេសចកី

ចេង តចងល់ បកបេ យេសចកេក

ី ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិខុស

េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកបេ យេសចកេី ហមង ។

335 
 
១៦៥

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត រេ េទ

តត ភក
ិ ខ េវ យមទ
ិ ំ េនកខ មមសុខំ បវេវកសុ
ិ ខំ

ឧបសមសុ ខំ សេមពធិសុ ខំ អទុ េកខ ឯេ ធេមម

អនុ បឃេ អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមប-

ដិបទ ត ម ឯេ ធេមម អរេ ។

[១៤៣] តត ភិកខេវ យយំ រេ េទ

អពភូេ អតេចឆ អនតថសញិ េ សទុ េកខ ឯេ

ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ សបរ ិ េ

មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម សរេ ។

តត ភិកខ េវ េយ ចយំ រេ េទ ភូេ

តេចឆ អនតថសញិ េ សទុ េកខ ឯេ ធេមម

សឧបឃេ សឧបយេ សបរ ិ េ

336 
 
 ១៦៥

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ពកយេពលកនុងទីកំបំងមុខ

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ េសចកីសុខ ែដលជ

េសចកីសុខកុ ងករេចញចកកម
ន ជេសចកីសុខកុ ងករ
ន ង ត់ ជេសច-

កស
ី ុ ខកុ ងកររម
ន ង ប់កិេលស ជេសចកីសុខកុ ងករ
ន ស់ដឹងមគផ
គ ល ធម៌

៎
នុះ មនន
ិ ំ
មកនូ វទុកខ មនមនេសចក
ិ ំ ក
ី លប មនមនេសចក
ិ ីចេង ត

ចងល់ មិនមនេសចកីេក ក យ ជេសចកី បតិបតិ តវ េ ពះ

េហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថមិនមនេសចកីេ ហមង ។

[១៤៣] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ពកយ

ំ ង
ង ត់កប ំ ជពកយមិនពិត មនេទ
ិ ង មន
ិ បកបេ យ

បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ ំ ក

យេសចកីលប

បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ បកបេ យេសចកេក

ី ក យ ជ

េសចកី បតបត
ិ ិខុស េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកប

េ យេសចកេី ហម ង ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ

ពកយ ង ត់កប
ំ ង
ំ ជពកយពិត េទ ង ែតមន
ិ បកបេ យ

បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ យេសចកីល-ំ

បក បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ បកបេ យេសចកីេក ក យ

337 
 
១៦៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម សរេ ។ តត

ភិកខេវ េយ ចយំ រេ េទ ភូេ តេចឆ

អតថសញិ េ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ

អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមបដិបទ ត ម

ឯេ ធេមម អរេ ។

[១៤៤] តត ភិកខេវ យយំ សមមុខ

ខីណ េទ អពភូេ អតេចឆ អនតថសញិ េ

សទុ េកខ ឯេ ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ

សបរ ិ េ មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម

សរេ ។ តត ភិកខ េវ េយ ចយំ សមមុខ

ខីណ េទ ភូេ តេចឆ អនតថសញិ េ សទុ េកខ

ឯេ ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ

សបរ ិ េ មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម

338 
 
 ១៦៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ជេសចកី បតិបតិខុស េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកប

េ យេសចកីេ ហម ង ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ

ពកយ ង ត់កប
ំ ង
ំ ជពកយពិត េទ ង បកបេ យ បេយជន៍

ធម៌នុ៎ះ ំ
មិននមកនូ វេសចកីទុកខ ំ ក
មិនមនេសចកីលប មិនមន

េសចកចេង
ី តចងល់ មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ

តវ េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថមនមនេសចក

ិ ីេ ហមង ។

[១៤៤] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ំ
ពកយនឲយ

េ ន ីចេំ ពះមុខ
ហមងកុ ងទ ជពកយមនព
ិ ិត មនេទ
ិ ង មន
ិ បកប

េ យ បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ យេសច-

កល ំ ក
ី ប បកបេ យេសចកចេង
ី តចងល់ បកបេ យេសចកីេក

ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ខ
ិ ុស េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ

បកបេ យេសចកីេ ហម ង ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទង
ំ

េនះ ំ
ពកយនឲយេ ន ីចេំ ពះមុខ
ហមងកុ ងទ ជពកយពិត េទ ង

ែតមន
ិ បកបេ យ បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកប

េ យេសចកល ំ ក
ី ប បកបេ យេសចកីចេង តចងល់ បកបេ យ

េសចកេក
ី ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិខុស េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ

339 
 
១៦៧

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត តរមនភសនំ

សរេ ។ តត ភិកខេវ េយ ចយំ សមមុខ

ខីណ េទ ភូេ តេចឆ អតថសញិ េ អទុ េកខ

ឯេ ធេមម អនុ បឃេ អនុ បយេ

អបរ ិ េ សមមបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម

អរេ ។

[១៤៥] តត ភិកខេវ យមទ

ិ ំ តរមនស ិ ំ
ភសត

សទុ េកខ ឯេ ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ

សបរ ិ េ មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម

សរេ ។ តត ភិកខេវ យមិទំ អតរមនស

ភសត
ិ ំ អទុ េកខ ឯេ ធេមម អនុ បឃេ

អនុ បយេ អបរ ិ េ សមមបដិបទ ត ម

ឯេ ធេមម អរេ ។

340 
 
 ១៦៧

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត ពកយេពលរហ័ស

េឈមះថ បកបេ យេសចកីេ ហម ង ។ មនលភិកុ ទ ំ

ខ ង យ ប

ធម៌ទងេនះ
ំ ំ
ពកយនឲយេ ន ីចេំ ពះមុខ
ហមងកុ ងទ ជពកយពិត

េទ ង ំ បកបេ
ទង យ បេយជន៍ ធម៌នុ៎ះ ំ
មិននមកនូ វទុកខ មិន

មនេសចកល ំ ក
ី ប មិនមនេសចកីចេង តចងល់ មិនមនេសចកីេក

ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះ

ថមនមនេសចក
ិ ីេ ហង
ម ។

[១៤៥] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ធម៌

គឺពកយរបស់បុគល ន េពលរហ័សេពក
គ អក ធម៌នុ៎ះ បកបេ យេសចកី

ទុក្ខ បកបេ ំ ក
យេសចកីលប បកបេ យេសចកចេង
ី តចងល់

បកបេ យេសចកីេក ក យ ជេសចកី បតបត

ិ ិខុស េ ពះេហតុ

េនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកបេ យេសចកេី ហមង ។ មនលភិកុ ខ

ំ
ទង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ធម៌ គពកយរបស
ឺ ់បុគល
គ អក
ន

េពលមិនរហ័សេពក ធម៌នុ៎ះ ំ
មិននមកនូ វទុកខ មនមនេសចក
ិ ំ ក
ី លប

មនមនេសចក
ិ ីចេង តចងល់ មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជេសចកី

បតបត
ិ ិ តវ េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថមនមនេសចក
ិ ី

េ ហមង ។

341 
 
១៦៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១៤៦] ត ត ភិកខេវ យយំ ជនបទនរិ ុតយ

ិ

ច អភិនេិ វេ សមញញយ ច អតិ េ សទុ េកខ

ឯេ ធេមម សឧបឃេ សឧបយេ សប-

រិ េ មិចឆបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម សរ-

េ ។ តត ភិកខេវ យយំ ជនបទនរិ ុតិយ ច

អនភិនេិ វេ សមញញយ ច អនតិ េ អទុ េកខ

ឯេ ធេមម អនុ បឃេ អនុ បយេ អបរ ិ -

េ សមមបដិបទ ត ម ឯេ ធេមម អរេ ។

[១៤៧] ត ម តិហ ភកខ

ិ េវ សរណញច ធមមំ

ជនស
ិ ម អរណញច ធមមំ ជនស
ិ ម សរណញច

ធមមំ ញ អរណញច ធមមំ ញ អរណបបដិបទំ

បដិបជជិស មតិ ឯវញិ េ ភិកខ េវ(១) សិកខិ -

តពំ ។ សុ ភត
ូ ិ ច បន ភិកខ េវ កុ លបុ េ

១ ឱ. ឯវ ំ េខ ភិកខេវតិ ទិស តិ ។

342 
 
 ១៦៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៤៦] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ធម៌

គករ
ឺ បកន់មន
ំ ូ វភ កុ ងជនបទ
ន និងករ ប ពឹតកនងនូវេឈមះ ធម៌

នុ៎ះ បកបេ យេសចកីទុកខ បកបេ ំ ក

យេសចកីលប បកបេ យ

េសចកចេង
ី តចងល់ បកបេ យេសចកីេក ក យ ជេសចកី

បតបត
ិ ខ
ិ ុស េ ពះេហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ បកបេ យេសចកី

េ ហមង ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ប ធម៌ទងេនះ
ំ ធម៌ គឺ

ករមិន បកន់នូវភ កុ ងជនបទ

ន និងករមិន ប ពឹតកនងនូវេឈមះ ធម៌

៎
នុះ ំ
មិននមកនូ វទុកខ ំ ក
មិនមនេសចកីលប មិនមនេសចកីចេង ត

ចងល់ មនមនេសចក
ិ ីេក ក យ ជេសចកី បតបត
ិ ិ តវ េ ពះ

េហតុេនះ ធម៌នុ៎ះ េឈមះថ មិនមនេសចកីេ ហម ង ។

[១៤៧] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ េ ពះេហតុេនះ អក ំ
ន ទង យ

គបបស
ី ិក កុ ង
ន សនេនះថ េយងទ
 ំ
ង យ នឹងដឹងនូវធម៌ ែដល

បកបេ យេសចកីេ ហមងផង និងដឹងនូវធម៌ែដលមិនមនេសចកេី -

ហមងផង លុះដឹងនូវធម៌ែដល បកបេ យេសចកីេ ហមង និងដឹងនូវធម៌

ែដលម ិ នមនេសចក ី េ ហ ម ង េហ យ ក ៏ នឹ ងេដ  រ េទកន ់ ផូ វ បត ិ បត ិ ែដល

មនមនេសចក
ិ ីេ ហមង ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ អក ំ
ន ទង យ តវ

សិក យ៉ងេនះឯង ។ មនលភិកុ ទ ំ

ខ ង យ ចែំ ណកសុភូតក
ិ ុ លបុត

343 
 
១៦៩

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត ភសិ ភិននទនំ

អរណបបដិបទំ បដិបេននតិ ។ ឥទមេ ច ភគ

អតមន េត ភិកខូ ភគវេ ភសិតំ អភិននទុនិ ។

អរណវ ិភងគសុតំ នវមំ និដិតំ ។

344 
 
 ១៦៩

វ ិភងគវគគ អរណវ ិភងគសូ ត េសចកីរ ីក យចំេពះភសិត

បនេដរេទកន់ផូ វ បតិបតិែដលមិនមនេសចកីេ ហម ង ។ លុះ ពះ

មន ពះភគ ទង់ ស់ ពះសូ តេនះចប់េហយ ភិកុ ទ ំ

ខ ងេនះក ៏មន

េសចកីេ តកអរ រក
ី យ ចេំ ពះភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ អរណវ ិភងគសូ ត ទី ៩ ។

345 
 
 ទសមំ ធតុវ ិភងគសុតំ

[១៤៨] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

មគេធសុ ចរកញច
ិ រមេន េយន ជគហំ តទវសរ ិ

េយន ភគគេ កុ មភកេ េតនុ បសង កមិ ឧបសង ក-

មិ ភគគវ ំ កុ មភករ ំ ឯតទេ ច សេច េត ភគគវ

អគរុ វហ
ិ ម នេិ វសេន ឯករតិនិ ។ ន េខ

េម ភេន គរុ អតថិ េចតថ បពជិេ បឋមំ -

សូបគេ េ តិ សេច េ អនុ ជនតិ វហរថ

ិ

ភេន យថសុ ខនិ ។

[១៤៩] េតន េខ បន សមេយន បុ កុ ក -

តិ នម កុ លបុ េ ភគវនំ ឧទទិស សទធយ

អគរ ម អនគរយំ
ិ បពជិេ ។ េ តសមឹ កុ មភ-

ករនេិ វសេន បឋមំ សូបគេ េ តិ ។ អថេខ

ភគ េយនយ ម បុ កុ ក តិ េតនុ បសង កមិ ឧប-

សង កមិ យសមនំ បុ កុ ក តឹ ឯតទេ ច សេច

េត ភិកុ ខ អគរុ វហ
ិ ម នេិ វសេន ឯករតិនិ ។

346 
 
 ធតុ វ ិភងគសូ ត ទី ១០

[១៤៨] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់េសចេទកន់ចរកក
ិ ុ ងែដនរបស
ន ់ពួកអក
ន មគធៈ បនដល់

េទ កង ជ គ ឹ ះ ំ េឈម ះភគ គវ ៈ
ចូ លេទរកសូ ម នឆន ង លុ ះចូ លេទដល់

េហយ េទប ស់នឹងសូ នឆ

ម ំ
ន ងេឈម ះភគវគ ៈ យ៉ងេនះថ មនលភគវគ ៈ

េបអ
 ក
ន មនមនេសចក
ិ ចេង
ី តចងល់េទ តថគតសូមេនកុ ងផ
ន ះទ បនមួយ

តី ។ សូ នឆ
ម នង គ ំ ូ លថ
ំ កបបងទ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ ខុ ំញ ពះអងគ

ឥតមនេសចកីចេង តចងល់អីេទ បុ ែ៉ នមនអក

ន បួសចូលេទេនកុ ងផ
ន ះ
ទ េនះ

មុនរួចេហយ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  េបអ ន បួសេនះយល់ ពម
 ក សូម

គ ង់េន
ពះអងគ មេសចកីសបបយចុះ ។

[១៤៩] សម័យេនះឯង កុលបុតេឈមះបុកុ ក តិ េចញចក

ទ េហយចូលេទកន់ផួ សេ
ផះ ន ពះសទធ ចេំ ពះ ពះមន ពះភគ ។ បុកុ -ក

តក
ិ ុ លបុតេនះឯង ជអក
ន ចូលមកេនមុន កុ ងផ
ន ះទ សូ នឆ
ម ំ
ន ងេនះ ។

ពះមន ពះភគ ទង់ចូលេទរកបុកុ ក តមន

ិ យុ លុះចូលេទដល់

េហយ េទប ស់នឹងបុកុ ក តិមន យុថ មនលភិកុ ខ េបអក

ន មិន

មនេសចកចេង
ី តចងល់េទ តថគត សូមេនកុ ងផ
ន ះទ បនមួយ តី

347 
 
១៧១

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត ភគវេ កុមភករនិេវសនំ បវ ិសន

ឩរុនទំ វុេ កុ មភករនេិ វសនំ វហរ

ិ យ ម

យថសុ ខនិ ។

[១៥០] អថេខ ភគ កុ មភករនិេវសនំ បវ-ិ

សិ ឯកមនំ តិណសនថរកំ បញញេប និសីទិ

បលងំ ក ភុ ជិ ឧជុ ំ កយំ បណិធយ បរមុ

ិ ខំ

សតឹ ឧបដេប ។ អថេខ ភគ ពហុ េទវ រតឹ

និសជជយ វត
ី ិនេមសិ ។ យ ម បិ េខ បុ កុ ក តិ

ពហុ េទវ រតឹ និសជជយ វត

ី ិនេមសិ ។ អថេខ ភ-

គវេ ឯតទេ សិ ប ទិកំ នុ េខ អយំ

កុ លបុ េ ឥរយត
ិ ិ យននូនហំ បុ េចឆយយនិ ។ អថ-

េខ ភគ យសមនំ បុ កុ ក តឹ ឯតទេ ច កំ -

សិ តំ ភិកុ ខ ឧទទិស បពជិេ េក េត

ស ថ កស តំ ធមមំ េ េចសីតិ ។

348 
 
 ១៧១

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ពះមន ពះភគចូលេទកន់កុមភករនិេវសន៍

បុកុ ក តិតបថ មនល វុេ ភ រនិេវសន៍

េនះកុមក េឈមះឩរុន(១)
ទ សូម

េ កមន យុ េន មេសចកីសបបយចុះ ។

[១៥០] េទប ពះមន ពះភគ ទង់ចូលេទកន់កុមក

ភ រនិេវសន៍

ទង់ កលក មលេ ម កុ ងទ

ន ីសមគួរ េហយគង់ផត
គ ់ ពះែភន
ន ំ ពះ
ង

កយ តង់ ច ់ ពះសតឲយមនម
ផង ិ ុ ខេឆពះេទរកកមម ន ។ លំ ប់េនះ

ពះមន ពះភគ ទង់គង់ដល់យប់េ ជ ។ ឯបុកុ ក តិមន យុ ក៏

អងុ យេនដល
គ ់ យប់េ ជែដរ ។ េទប ពះមន ពះភគ ទង់ តះរ
ិ ះយ
ិ ៉ង

េនះថ កុលបុតេនះ បតិបតិវតគួរ ជះថែដរឬហ៎ ន េបដូេចនះ គួរែត

តថគតសួរេមល ។ េទប ពះមន ពះភគ ទង់សួរបុកុ ក តិមន

យុ យ៉ងេនះថ មនលភក
ិ ុខ ន បួសចេំ ពះេ
អក ក េ ក

ជ គអក
ន មួយេទ ត ន េពញចិតនឹងធម៌របស់េ
អក ក ។

១ ផទះរបស់សូនឆ
ម ន ំង ។

349 
 
១៧២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១៥១] អ ថ វុេ សមេ េគតេម សកយ-

បុ េ សកយកុ បពជិេ តំ េខ បន ភគវនំ

េគតមំ ំ
ឯវកលយេ កិតស
ិ េទទ អពភុគគេ ឥតិបិ

េ ភគ អរហំ សមមសមពុេទធ វជ
ិ ជ ចរណសមបេនន

សុ គេ េ កវទូ
ិ អនុ តេ បុ រសទមម
ិ រថិ ស ថ

េទវមនុ ស នំ ពុ េទធ ភគ តិ ហំ ភគវនំ ឧទទិស

បពជិេ េ ច េម ភគ ស ថ តស ហំ

ភគវេ ធមមំ េ េចមីតិ ។ កហំ បន ភិកុ ខ

ឯតរហិ េ ភគ វហរត
ិ ិ អរហំ សមមសមពុេទធតិ ។

អ ថ វុេ ឧតេរសុ ជនបេទសុ វតថី នម នគរ ំ តត្ ថ

េ ភគ ឯតរហិ វហរត
ិ ិ អរហំ សមមសមពុេទធតិ ។

ទិដបុ េព បន េត ភិកុ ខ េ ភគ ទិ ច បន

350 
 
 ១៧២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៥១] បុកុ ក តិតបថ មនល វុេ ពះសមណេគតមជ

សកយបុ ត េចញចកសកយ តកូលេទបួស ក៏កត

ិ ិសពទសរេសរ ពះេគ-

តមដ៏ចេ មនេនះ ី រច ខចយេទយ៉ងេនះថ

ពីេ ះលបឮខ ពះមន ពះភគ

អងេគ នះ ទង់ឆងយចកកិេលស ស់ដឹងេ យ ពះអងឯ

គ ងេ យ ប-

ៃព ទង់បរប
ិ ូ ណ៌េ យវជ
ិ ជ និងចរណៈ ទង់មន ពះដេំ ណរល ទង់

ជបចបស់នូវៃ តេ ក ទង់ បេសរេ យសី ទិគុណ ជអក

ន ទូនមន

នូ វបុ រសែដលគួ រទូ នម ន ពះអង គជ ចរយៃនេទវ ំ

និ ងមនុ ស ទ ង-

យ ពះអងគ ស់ដង
ឹ នូវចតុ រយសច
ិ ច ពះអងែគ លង តឡប់មកកន់

ភពថីេម ទ ត េ យេហតុេនះ ៗ ំញ ួ សចេំ ពះ ពះមន ពះភគអងេគ នះ

ខុ ប

ពះមន ពះភគអងេគ នះឯង ជ គរបស់ខុ ំញ ខុ េំញ ពញចត

ិ នឹងធម៌របស់ ពះ

មន ពះភគអងេគ នះ ។ មនលភក
ិ ុខ ចុះឥឡូវេនះ ពះមន ពះភគជ

អរហនសមមសមុ ទ
ព អ
ធ ងេគ នះ េ កគង់េនកុ ងទ
ន ី ។ មនល វុេ

ឥឡូវេនះ ពះមន ពះភគ ជអរហនសមមសមុ ទ

ព អ
ធ ងេគ នះ ពះអងគ

គង់េនកុ ង
ន កង វតីថ ែដលមនេនកុ ងជនបទែប
ន ៉កខងេជង
 ។ មនលភក
ិ ុខ

ចុះ ពះមន ពះភគអងេគ នះ អក

ន ែដលបនេឃញឬេទ បសិនេបេឃ
 ញ

351 
 
១៧៣

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត ឆធតុវ ិភងគុេទទេ

ជេនយយសីតិ ។ ន េខ េម វុេ ទិដបុ េព

េ ភគ ទិ ហំ (១) ន ជេនយយនិ ។

[១៥២] អថេខ ភគវេ ឯតទេ សិ មមំ(២)

ខយំ កុ លបុ េ ឧទទិស បពជិេ យននូនស ហំ

ធមមំ េទេសយយនិ ។ អថេខ ភគ យសមនំ

បុ កុ ក តឹ មេនសិ ធមមំ េ (៣)

ភិកុ ខ េទសស
ិ មិ

តំ សុ ថ(៤) ធុ កំ មនសិកេ ហិ ភសស

ិ -

មីតិ ។ ឯវមវុេ តិ េខ យ ម បុ កុ ក តិ

ភគវេ បចចេស សិ ។

[១៥៣] ភគ ឯតទេ ច ឆធតុ េ (៥)

អយំ

ភិកខុ បុ រេិ ឆផស យតេន អ រសមេនបវចេ

ិ

១ ឱ. ម. ទិ ចហំ ។ ២ ឱ. មំ ។ ម. មមញច ។ ៣ ឱ. ធមមេន ។ ៤ ឱ. ម.

សុ ហិ ។ ៥ ម. ឆធតុេក ។

352 
 
 ១៧៣

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ឧេទទសៃនឆធតុវ ិភងគ

ច គ ល់ឬេទ ។ មនល វុេ ពះមន ពះភគអងេគ នះ ំញ ិន

ខុ ម

ែដលបនេឃញេទ ទុកជខុ េំញ ឃញ ក៏គង់មិន គ ល់ែដរ ។

[១៥២] េទប ពះមន ពះភគ ទង់ តះរ

ិ ះយ
ិ ៉ ងេនះថ កុលបុត

េនះបួសចេំ ពះតថគត េបដ

 ូ េចនះ គួរតថគតសែំ ដងធម៌ដល់កុលបុត

េនះ ។ េទប ពះមន ពះភគ ទង់មន ពះបនូ លន

ទ ឹ ងបុកុ ក តមន
ិ

យុថ មនលភក
ិ ុខ េយងន
 ឹ ងសែំ ដងធម៌ដល់អក
ន ចូរអក
ន យកចិតទុក

ក់ ប់ធម៌េនះេ យ បៃពចុះ េយងន

 ឹ ងសែំ ដង ។ បុកុ ក តិមន

យុ ទទួល ពះពុទដ
ធ ីកៃន ពះមន ពះភគថ េអ វុេ ។

[១៥៣] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន ថ មនលភក
ិ ុខ បុរស

េនះ មនធតុ ៦ មនផស យតនៈ ៦(១) មនមេនបវចរៈ

ិ
(២)
១៨

១ េហតុៃនផស ៈ ។ ២ ករពិចរ េ យចិត ។

353 
 
១៧៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ចតុ ធិ េន យតថ ឋិតំ មញញស នបបវតនិ

មញញស េវ េខ បន នបបវតមេន មុ និ សេនតិ

វុចចតិ បញញំ នបបមេជជយយ សចចមនុ រេកខ យយ ចគ-

មនុ ពេហយយ សនេិ មវ េ សេិ កខ យយតិ អយ-

មុ េទទេ ឆធតុ វភងគ

ិ ស ។

[១៥៤] ឆធតុ េ អយំ ភិកុ ខ បុ រេិ តិ ឥតិ េខ

បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ឆយិម ភិកខុ

ធតុ េយ(១) បឋវធតុ

ី េបធតុ េតេជធតុ េយ-

ធតុ កសធតុ វញ
ិ ញ ណធតុ ។ ឆធតុ េ អយំ

ភិកុ ខ បុ រេិ តិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

១ ឱ. ឆយិម ភិកុខ ធតុេយតិ ន ទិស តិ ។

354 
 
 ១៧៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនអធិ ន(១) ៤ េសចកស ំ ល់និងេសចកីវលវល

ី គ ិ ់ ែតងមន
ិ ប ពឹត

េទកន់បុគល
គ ែដលឋត
ិ េន កុ ងអធ
ន ិ ំ
នទង យ កលេបេសច-


ក ីស ំគល់ និ ងេសចក ីវ លវល

ិ ់ មិន ប ពឹ ត េទេហ យ បុ គ ល
គ េនះេយ ងេ

ថ អក
ន បជម ង ់រមងប់
ញ នចិតសប បុគល
គ មិនគួរបែណតបេ យបញញ(២)

គួររក េរ យ ៗ នូវសចៈច (៣) គួរចេ មនេរ

 យ ៗ នូវចគៈ(៤) គួរសិក

នូវសនិ (៥) េនះ ជឧេទស

ទ ៃនឆធតុវភង
ិ គ ។

[១៥៤] ពកយថ មនលភក

ិ ុខ បុរសេនះមនធតុ ៦ ន នុ៎ះ
ដូេចះ

េយងបនេពលេហ
 យ ។ ពកយនុ៎ះេយងេពលេហយ េ ពះ ស័យ

េសចកដ
ី ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុខ ឯធតុេនះមន ៦ បករ គបឋវ
ឺ ធត
ី ុ

(ធតុដី) ១ េបធតុ (ធតុទឹក) ១ េតេជធតុ (ធតុេភង) ១

េយធតុ (ធតុខយល់) ១ កសធតុ (ធតុ កស) ១ វញ

ិ ញ ណ-

ធតុ (ធតុវញ
ិ ញណ ឬចត
ិ ) ១ ។ ពកយ ែដលេយងបនេពល

េហយថ មនលភក
ិ ុខ បុរសេនះមនធតុ ៦ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ េយង


បនេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

១ ធមមជតិជទី ំងជទី ស័យ ។ ២ សមធិបញញ និងវ ិបស នបញញ ។ ៣ វចីសចចៈ ។

៤ ករលះបង់កិេលស ។ ៥ កររមងប់កិេលស ។

355 
 
១៧៥

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត អ រសមេនបវ ិចេ

[១៥៥] ឆផស យតេន អយំ ភិកខុ បុ រេិ តិ

ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

ចកខុ ផស យតនំ(១) េ តំ ផស យតនំ ឃនំ

ផស យតនំ ជិ ផស យតនំ កេយ ផស យ-

តនំ មេន ផស យតនំ ។ ឆផស យតេន អយំ

ភិកុ ខ បុ រេិ តិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

[១៥៦] អ រសមេនបវចេ
ិ អយំ ភិកុ ខ បុ រ-ិ

េ តិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច

វុតំ ។ ចកខុ ន រូបំ ទិ េ មនស នីយំ

រូបំ ឧបវចរត
ិ ិ េទមនស នយ
ី ំ រូបំ ឧបវចរត
ិ ិ

ឧេបកខ នីយំ រូបំ ឧបវចរត

ិ ិ េ េតន សទទំ

សុ ។ េប ។ ឃេនន គនធំ ឃយិ … ជិ យ

រសំ យិ … កេយន េផដពំ ផុ សិ …

១ ឱ. ម. ចកខុសមផស យតនំ ។

356 
 
 ១៧៥

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត មេនបវ ិចរៈដប់ បំបី

[១៥៥] ពកយថ មនលភក

ិ ុខ បុរសេនះមនផស យតនៈ ៦

ន នុ៎ះ
ដូេចះ េយងបនេពលេហ
 យ ។ ពកយនុ៎ះ េយងេពលេហ
 យ

េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ ចកុ ខ ជផស យតនៈ ១ េ តៈ

ជផស យតនៈ ១ ឃនៈ ជផស យតនៈ ១ ជិ ជផស យតនៈ ១

កយ ជផស យតនៈ ១ មេន ជផស យតនៈ ១ ។ ពកយ ែដល

េយងបនេពលេហ
  យថ មនលភក
ិ ុខ បុរសេនះ មនផស យតនៈ ៦

ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ េយងបនេពលេហ
 យ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

[១៥៦] ពកយថ មនលភក

ិ ុខ បុរសេនះមនមេនបវចរៈ
ិ ១៨

ន នុ៎ះ
ដូេចះ េយងបនេពលេហយ ។ ពកយនុ៎ះ េយងេពលេហយ

េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ បុគល
គ បនេឃញរូបេ យែភក
ន

េហយពិចរ រូបែដលជទី ំ (១)

ង ៃនេ មនស េវទន ពិចរ

រ ូ ប ែដលជទ ី ំ ៃនេទមនស េវទន

ង ពិ ចរ រ ូ ប ែដលជទ ី ំ ៃន
ង

ឧេបកខេវទន ប់សេំ ឡងេ យ តេច ក ។ េប ។ ហិតកិនេ យ

ចមុះ... ទទួលរសេ យអ ត... ពល់ តវេផដពៈេ យកយ...

១ ជេហតុឲយេកតេ មនស េវទន ។

357 
 
១៧៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មន ធមមំ វញ
ិ ញ យ េ មនស នីយំ ធមមំ ឧបវ-ិ

ចរតិ េទមនស នីយំ ធមមំ ឧបវចរត

ិ ិ ឧេបកខ -

នីយំ ធមមំ ឧបវចរត

ិ ិ ឥតិ ឆ េ មនស ុ បវច
ិ ឆ

េទមនស ុ បវច
ិ ឆ ឧេបកខូ បវច
ិ ។ អ រស-

មេនបវចេ
ិ អយំ ភិកុ ខ បុ រេិ តិ ឥតិ យនំ

វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

[១៦៧] ចតុ ធិ េន អយំ ភិកខុ បុ រេិ តិ

ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

បញញធិ េន សចចធិ េន ចគធិ េន ឧប-

សមធិ េន ។ ចតុ ធិ េន អយំ ភិកុ ខ បុ រ-ិ

េ តិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

358 
 
 ១៧៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ដឹងចបស់ នូ វធម៌េ យចិត េហ យពិ ចរ ធម៌ែដលជទី ំ

ងៃនេ ម-

នស េវទន ពិចរ ធម៌ែដលជទី ំ

ងៃនេទមនស េវទន ពិចរ-

ធម៌ែដលជទី ំ
ងៃនឧេបកខ េវទន តវជេ មនស ុ បវចរៈ
ិ ៦

េទមនស ុ បវចរៈ
ិ ៦ ឧេបកូ បវ
ខ ចរៈ
ិ ៦ េ យ បករដូេចះ
ន ។ ពកយ

ែដលេយងបនេពលេហយថ មនលភក
ិ ុខ បុរសេនះ មន

មេនបវចរៈ
ិ ១៨ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ េយងបនេពលេហ
 យ េ ពះ

ស័យេសចកេនះឯង
ី ។

[១៥៧] ពកយថ មនលភក

ិ ុខ បុរសេនះ មនអធិ ន(១) ៤

ន នុ៎ះ
ដូេចះ េយងបនេពលេហ
 យ ។ ពកយនុ៎ះ េយងេពលេហ
 យ

េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ បុរសមន អធិ នកុ ងសញ

ន ញ ១ មន

អធិ នកុ ងសច

ន ៈច ១ មនអធិ នកុ ងចគៈ
ន ១ មនអធិ នកុ ងឧបស-
ន

មៈ(២) ១ ។ ពកយ ែដលេយងបនេពលេហយថ មនលភក

ិ ុខ បុរស

េនះ មនអធិ ន ៤ ដូេចះ

ន ពកយនុ៎ះ េយងេពលេហ
 យ េ ពះ

ស័យេសចកេនះឯង
ី ។

១ ករតមកល់ចិតទុក ។ ២ កររមងប់កិេលស ដូចគននឹង សនិ ែដលបនេពលរួចេហយ

ខងេដម ។

359 
 
១៧៧

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត បឋវ ីធតុ

[១៥៨] បញញំ នបបមេជជយយ សចចមនុ រេកខ យយ

ចគមនុ ពេហយយ សនិេមវ េ សិេកខ យយតិ ឥតិ

េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ក-

ថញច ភិកុ ខ បញញំ នបបមជជតិ ។ ឆយិម ភិកុ ខ (១)

ធតុ េយ បឋវធតុ
ី េបធតុ េតេជធតុ េយ-

ធតុ កសធតុ វញ
ិ ញ ណធតុ ។

[១៥៩] កតម ច ភិកុ ខ បឋវធតុ

ី ។ បឋ-

វធតុ
ី សយ
ិ អជឈតិក សយ
ិ ពហិ ។ កត-

ម ច ភិកុ ខ អជឈតិក បឋវធតុ

ី ។ យំ អជឈតំ

បចចតំ កកខ លំ ខរគតំ

ិ ឧបទិននំ េសយយថីទំ េក

េ ម នខ ទន តេច មំសំ ន រូ អដី

អដិមិញំ ជ វកកំ ហទយំ យកនំ កិេ មកំ បិហកំ

បបផសំ អនំ អនគុ ណំ ឧទរយំ

ិ ករសំ
ី យំ

បនញញមប ិ កិញចិ អជឈតំ បចចតំ កកខ លំ ខរគតំ

ិ

ឧបទន
ិ នំ អយំ វុចចតិ ភិកុ ខ អជឈតិក បឋវធតុ
ី ។

១ ឱ. ភិកូតិ
ខ ន ទិស តិ ។

360 
 
 ១៧៧

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត បឋវ ីធតុ

[១៥៨] ពកយថ បុគល

គ េនះ មិនគួរបែណតបេ យបញញ

គួររក េរ យ ៗ នូវសចៈច គួរចេ មនេរ យ ៗ នូវចគៈ គួរសិក នូវសនិ

ន នុ៎ះ
ដូេចះ េយងបនេពលេហយ ។ ពកយនុ៎ះ េយងេពលេហយ

េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ មនលភក
ិ ុខ ចុះបុគល
គ មិនបែណត

បេ យបញញ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនលភក
ិ ុខ ធតុេនះ មន ៦ បករ

គបឋវ
ឺ ធត
ី ុ ១ េបធតុ ១ េតេជធតុ ១ េយធតុ ១ -

កសធតុ ១ វញ
ិ ញ ណធតុ ។

[១៥៩] មនលភក
ិ ុខ ចុះបឋវធត
ី ុ េតដូចេមច ។ ឯបឋវធត
ី ុ

ខងកុ ងក
ន ៏មន ខងេ កក៏មន ។ មនលភក
ិ ុខ ចុះបឋវធត
ី ុ ជខងកុ ង
ន

េតដ
 ូ ចេមច ។ ធមជ
ម ត ែដលេកតក
 ុ ងខ
ន ួន ស័យនូវខួ ន ជ

របស់កក ជរបស់រង
ឹ មនវញ
ិ ញ ណចូលេទ ស័យេន គសក
ឺ ់

េ ម កចក េធញ
ម ែសបក ច់ សរៃស ឆឹង ខួរកុ ងឆ
ន ង
ឹ

ទច េបះដូង េថម
 វ កពះ សួត េពះេវ នធ ំ េពះេវ នតូច

រថីម រចស់ ឬរបស់ដៃទ មួយ ជធមជ

ម តេកតក
 ុង
ន

ខួ ន ស័យនូវខួ ន ជរបស់កក ជរបស់រង

ឹ មនវញ
ិ ញ ណចូលេទ

ស័ យ េនែដរ មន លភ ិ កុ ខ េនះ េយ ងេ ថបឋវ ធត

ី ុ ខងកុ ន ង ។

361 
 
១៧៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

យ េចវ េខ បន អជឈតិក បឋវធតុ

ី យ ច

ពហិ បឋវធតុ
ី បឋវធតុ
ី េរេវ ។ តំ េនតំ

មម េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ ឯវេមតំ

យថភូតំ សមមបបញញយ ទដពំ ។ ឯវេមតំ យ-

ថភូតំ សមមបបញញយ ទិ បឋវធតុ

ី យ និពិនទតិ

បឋវធតុ
ី យ ចិតំ វ ិ េជតិ ។

[១៦០] កតម ច ភិកុ ខ េបធតុ ។

េបធតុ សិ យ អជឈតិក សិ យ ពហិ ។

កតម ច ភិកុ ខ អជឈតិក េបធតុ ។ យំ

អជឈតំ បចចតំ េប េបគតំ ឧបទិននំ េសយយថីទំ

បិតំ េសមំ បុ េព េ ហិតំ េសេទ េមេទ អស ុ

វ េខេ សិងឃណិក លសក

ិ មុ តំ យំ

បនញញមប ិ កិញចិ អជឈតំ បចចតំ េប

េបគតំ ឧបទិននំ អយំ វុចចតិ ភិកុ ខ អជឈតក

ិ

េបធតុ ។ យ េចវ េខ បន អជឈតិ-

ក េបធតុ យ ច ពហិ េបធតុ

362 
 
 ១៧៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មួយេទ ត បឋវធត
ី ុ ខងកុ ង
ន កី បឋវធត
ី ុ ខងេ ក កី ំ ីរ
ទងព

េនះ ជបឋវធត
ី ុ ដូចគន ។ បុគល
គ គួរេឃញ មពិតនូវបឋវធត
ី ុ េនះ

េ យបញញដ៏ បៃពយ៉ងេនះថ នុ៎ះមិនែមនជរបស់ ម អញ នុ៎ះមិន

ែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នរបស់ ម អញ ។ លុះេឃញ មពិត

នូ វបឋវ ធត
ី ុ េនះេ យបញញ ដ៏ បៃពយ៉ ងេនះេហ យ រែមងេន យ យ

កុ ងបឋវ
ន ធត
ី ុ រែមងញ ំ ត
ុ ងច ំ ី បឋវធត
ិ ឲយ គកេចញអព ី ុ ។

[១៦០] មនលភក
ិ ុខ ចុះ េបធតុ េតដ
 ូ ចេមច ។ េប-

ធតុ ខងកុ ងក
ន ៏មន ខងេ កក៏មន ។ មនលភក
ិ ុខ េបធតុខង

កុ ង
ន េតដ
 ូ ចេមច ។ ធមជ
ម ត ែដលេកតក
 ុ ងខ
ន ួន ស័យនូវខួ ន

ជរបស់ ជយ ជរបស់រ យ មនវញ

ិ ញ ណចូលេទ ស័យេន គឺ

បមត់ េសស ម ខុ ះ
ទ ឈម េញស ខញ់ខប់ ទឹកែភក
ន ខញ់ វ

ទឹកមត់ ទឹកសេំ បរ ំ ិល
ទឹករអ មូ ត ឬរបស់ដៃទ មួយ ែដល

េកតក
 ុ ងខ
ន ួន ស័យនូវខួ ន ជរបស់ ជយ ជរបស់រ យ មន

វញ
ិ ញ ណចូលេទ ស័យេន មនលភក
ិ ុខ េនះ េយងេ
 ថ េប-

ធតុខងកុ ង
ន ។ េបធតុខងកុ ង
ន កី េបធតុខងេ ក កី

363 
 
១៧៩

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត េតេជធតុ

េបធតុ េរេវ ។ តំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ

ន េមេ អ តិ ឯវេមតំ យថភូតំ សមមបបញញយ

ទដពំ ។ ឯវេមតំ យថភូតំ សមមបបញញយ ទិ

េបធតុ យ ន ិ ព ិ នទ ត ិ េបធតុ យ ចិត ំ

វ ិ េជតិ ។

[១៦១] កតម ច ភិកខុ េតេជធតុ ។ េតេជ-

ធតុ សយ
ិ អជឈតិក សយ
ិ ពហិ ។ កតម

ច ភិកខុ អជឈតិក េតេជធតុ ។ យំ អជឈតំ

បចចតំ េតេជ េតេជគតំ ឧបទិននំ េសយយថីទំ េយន

ច សនបបតិ េយន ច ជិរយត

ិ ិ េយន ច បរ-ិ

ឌយតិ េយន ច អសិតបីតខយិត យិតំ សមម-

បរ ិ មំ គចឆតិ យំ បនញញមប ិ កិញចិ អជឈតំ

បចចតំ េតេជ េតេជគតំ ឧបទិននំ អយំ

វុចចតិ ភិកុ ខ អជឈតិក េតេជធតុ ។ យ

េចវ េខ បន អជឈតិក េតេជធតុ យ

ច ពហិ េតេជធតុ េតេជធតុ េរេវ ។

364 
 
 ១៧៩

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត េតេជធតុ

ំ ី រេនះ
ទងព ជ េបធតុដូចគន ។ បុគល
គ គួរេឃញ មពិតនូវ េប-

ធតុេនះេ យបញញដ៏ បៃពយ៉ងេនះថ ៎ មិនែមនជរបស់អញ

នុះ នុ៎ះ

មិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នរបស់អញ ។ លុះេឃញ មពិតនូវ

េបធតុេនះេ យបញញដ៏ បៃពយ៉ងេនះេហយ រែមងេន យ យ

កុ ង
ន េបធតុ រែមងញ ំ ិតឲយ គកេចញអព
ុ ងច ំ ី េបធតុ ។

[១៦១] មនលភក
ិ ុខ ចុះេតេជធតុ េតដ
 ូ ចេមច ។ េតេជធតុ

ខងកុ ងក
ន ៏មន ខងេ កក៏មន ។ មនលភក
ិ ុខ ចុះេតេជធតុខង

កុ ង
ន េតដូចេមច ។ ធមជ
ម ត ែដលេកតកុ ងខ
ន ួន ស័យនូវ

ខួ ន ជរបស់មនច ំ យ ជរបស់មនកេម មនវញ

ិ ញ ណចូលេទ

ស័យេន គឺេភងធតុែដលេធកយឲយេក សួល ១ េភងធតុែដល

េធកយឲយ
 ទឌេ ទមឬ គ ំ គេទ ១ េភងធត
 ុ ែដលេធកយឲយេក
 េ ល

ល ១ េភងធត
 ុ ែដលេធ រែដលបុគល
គ សុី ផក
ឹ ំ សុី
ទព េ កប

ជញជ ប់ឲយដល់នូវកររ យេទេ យ សួល ១ ឬធមជ

ម តដៃទ មួយ

ែដលេកតក
 ុ ងខ
ន ួន ស័យនូវខួ ន ជរបស់មនច ំ យ ជរបស់

មនកេម មនវញ
ិ ញ ណចូលេទ ស័យេន មនលភិកុ ខ េនះ េយង

េ ថេតេជធតុខងកុ ង
ន ។ មួយេទ ត េតេជធតុខងកុ ង
ន

កី េតេជធតុខងេ ក កី ំ ី រេនះេ
ទងព ថេតេជធតុដូចគន ។

365 
 
១៨០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ

ឯវេមតំ យថភូតំ សមមបបញញយ ទដពំ ។ ឯវេមតំ

យថភូតំ សមមបបញញយ ទិ េតេជធតុ យ

និពិនទតិ េតេជធតុ យ ចិតំ វ ិ េជតិ ។

[១៦២] កតម ច ភិកុ ខ េយធតុ ។ -

េយធតុ សយ
ិ អជឈតិក សិ យ ពហិ ។

កតម ច ភិកុ ខ អជឈតិក េយធតុ ។ យំ

អជឈតំ បចចតំ េយ េយគតំ ឧបទិននំ េសយយ-

ថីទំ ឧទធងគម អេធគម កុ ចឆិសយ

េកដសយ អងគមងគនុ រេន

ិ

អស េ បស េ យំ បនញញមប ិ កិញចិ

អជឈតំ បចចតំ េយ េយគតំ ឧបទិននំ

366 
 
 ១៨០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ គួរេឃញ មពិតនូវេតេជធតុេនះ េ យបញញដ៏ បៃពយ៉ងេនះ

ថ ៎ មិនែមនជរបស់អញ
នុះ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ ន

របស់អញ ។ លុះេឃញ មពិតនូវេតេជធតុេនះ េ យបញញដ៏

បៃពយ៉ងេនះេហយ រែមងេន យ យកុ ងេតេជធត

ន ុ រែមងញ ំ
ុ ង

ចត ំ ី េតេជធតុ
ិ ឲយ គកេចញអព ។

[១៦២] មនលភិកុ ខ ចុះ េយធតុ េតដូចេមច ។ េយធតុ

ខងកុ ងក
ន ៏មន ខងេ កក៏មន ។ មនលភក
ិ ុខ ចុះ េយធតុខងកុ ង
ន

េតដ
 ូ ចេមច ។ ធមជ
ម ត ែដលេកតក
 ុ ងខ
ន ួន ស័យនូវខួ ន ជ

របស់បក់េទមក ជរបស់ផ ពផ យេទមក មនវញ

ិ ញ ណចូលេទ -

ស័យេន គខយល
ឺ ់ ែដលបក់េឡងេល ខយល់ែដលបក់ចុះេ កម ខយល់

ំ
ែដលខងេនកុ ងៃផ
ន ទ ខយល់ែដលខងេនក
ំ ុង
ន កពះ ខយល់ែដលរត់ ម

អវយវៈតូចធ ំ ខយល់ដកដេងមេចញ ខយល់ដកដេងមចូល ឬធមជ

ម ត

ដៃទ មួយ ែដលេកតកុ ងខ

ន ួន ស័យនូវខួ ន ជរបស់បក់េទ

មក ជរបស ់ ផ ព ផ យេទមក មនវ ញ

ិ ញ ណចូ លេទ ស ័ យ េន

367 
 
១៨១

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត កសធតុ

អយំ វុចចតិ ភិកុ ខ អជឈតិក េយធតុ ។ យ េចវ

េខ បន អជឈតិក េយធតុ យ ច ព-

ហិ េយធតុ េយធតុ េរេវ ។ តំ េនតំ

មម េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ ឯវេមតំ

យថភូតំ សមមបបញញយ ទដពំ ។ ឯវេមតំ យថ-

ភូតំ សមមបបញញយ ទិ េយធតុ យ និពិនទតិ

េយធតុ យ ចិតំ វ ិ េជតិ ។

[១៦៣] កតម ច ភិកខុ កសធតុ ។

កសធតុ សិ យ អជឈតក
ិ សយ
ិ ពហិ ។

កតម ច ភិកុ ខ អជឈតិក កសធតុ ។ យំ

អជឈតំ បចចតំ កសំ កសគតំ ឧបទិននំ

េសយយថីទំ កណចឆិទទំ នសចឆិទទំ មុ ខទរ ំ េយន ច

អសិតបីតខយិត យិតំ អេជឈហរតិ យតថ ច

អសិតបីតខយិត យិតំ សនិដតិ េយន ច អ-

សិតបីតខយិត យិតំ អេធភគ និកខមតិ យំ

បនញញមប ិ កិញចិ អជឈតំ បចចតំ កសំ

368 
 
 ១៨១

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត កសធតុ

មនលភិកុ ខ េនះេ ថ េយធតុខងកុ ង

ន ។ មួយេទ ត េយ-

ធតុខងកុ ង
ន កី េយធតុខងេ ក កី ំ ី រេនះ
ទងព េ ថ

េយធតុដូចគន ។ បុគល
គ គួរេឃញ មពិតនូវ េយធតុេនះ េ យ

បញញដ៏ បៃពយ៉ងេនះថ នុ៎ះមិនែមនជរបស់អញ នុ៎ះមិនែមនជអញ

នុ៎ះមិនែមនជខួ នរបស់អញ ។ លុះេឃញ មពិតនូវ េយធតុេនះ

េ យបញញ ដ៏ បៃពយ៉ ងេនះេហ យ រែមងេន យ យកុ នង េយធតុ

រែមងញ ំ ិតឲយ គកេចញអព

ុ ងច ំ ី េយធតុ ។

[១៦៣] មនលភក
ិ ុខ ចុះ កសធតុ េតដ
 ូ ចេមច ។ កស-

ធតុខងកុ ងក
ន ៏មន ខងេ កក៏មន ។ មនលភក
ិ ុខ ចុះ កសធតុខង

កុ ង
ន េតដ
 ូ ចេមច ។ ធមជ
ម ត ែដលេកតក
 ុ ងខ
ន ួន ស័យនូវ

ខួ ន ជរបស់សូនយ ជរបស់ទេទ មនវញ

ិ ញ ណចូលេទ ស័យេន

គរន
ឺ ធ តេច ក រនធ ចមុះ ទរមត់ និង បេទសស មប់េលប រ

ែដលសុី ផក
ឹ ំ
ទព េ កប ជញជ ប់ និងកែនងជទីឋិតៃន រ

ែដលសុី ផឹក ំ
ទព េ កប ជញជ ប់ និង បេទសជទីហូរេចញ ម

ចែំ ណកខងេ កមៃន រែដលសុី ផឹក ំ

ទព េ កប ជញជ ប់ ឬ

ធមជ
ម តដៃទ មួយ ែដលេកតកុ ងខ
ន ួន ស័យនូវខួ ន ជរបស់សូនយ

369 
 
១៨២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

កសគតំ ឧបទិននំ អយំ វុចចតិ ភិកុ ខ អជឈតិក

កសធតុ ។ យ េចវ េខ បន អជឈតិក

កសធតុ យ ច ពហិ កសធតុ -

កសធតុ េរេវ ។ តំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន

េមេ អ តិ ឯវេមតំ យថភូតំ សមមបបញញយ

ទដពំ ។ ឯវេមតំ យថភូតំ សមមបបញញយ ទិ

កសធតុ យ និពិនទតិ កសធតុ យ ចិតំ

វ ិ េជតិ ។ អថបរ ំ វញ
ិ ញ ណំ េយវ អវសិស តិ បរ-ិ

សុ ទធំ បរេយទតំ
ិ េតន វញ
ិ ញ េណន កិញចិ ជនតិ

សុ ខនិបិ វជនត
ិ ិ ទុ កខនិបិ វជនត
ិ ិ អទុ កខមសុ -

ខនិបិ វជនត
ិ ិ ។

370 
 
 ១៨២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ជរបស់ទេទ មនវញ
ិ ញ ណចូលេទ ស័យេន មនលភក
ិ ុខ េនះេ

ថ កសធតុខងកុ ង
ន ។ មួយេទ ត កសធតុខងកុ ង
ន កី

កសធតុខងេ ក កី ំ ី រេនះេ
ទងព ថ កសធតុដូចគន ។

បុគល
គ គួរេឃញ មពិតនូវ កសធតុេនះ េ យបញញដ៏ បៃពយ៉ង

េនះថ ៎ មិនែមនជរបស់អញ
នុះ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ ន

របស់អញ ។ លុះេឃញ មពិតនូវ កសធតុេនះ េ យបញញដ៏

បៃពយ៉ងេនះេហយ រែមងេន យ យកុ ង

ន កសធតុ រែមងញ ំ
ុ ង

ំ ី
ចិតឲយ គកេចញអព កសធតុ ។ ចែំ ណកខងេ កយ េនសល់

ិ ញ ណដ៏បរស
ែតវញ ិ ុ ទធ ផូរផង់ បុគល
គ ែតងដង
ឹ អីមួយ គដ
ឺ ង
ឹ ថសុខខះ ដង
ឹ

ថទុកខ
ខ ះ ដង
ឹ ថមិនែមនទុកម
ខ នែមនស
ិ ុ ខខ ះ េ យវញ
ិ ញ ណេនះឯង ។

371 
 
១៨៣

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត េវទន

[១៦៤] សុ ខេវទនីយំ ភក
ិ ុខ ផស ំ បដិចច ឧបប-

ជជតិ សុ ខ េវទន ។ េ សុ ខំ េវទនំ េវទិយមេន

សុ ខំ េវទនំ េវទិយមីតិ បជនតិ តេស វ សុ ខេវទនី-

យស ផស ស និេ ធ យំ តជជំ េវទយិតំ សុ ខេវទ-

នីយំ ផស ំ បដិចច ឧបបនន សុ ខ េវទន និរុជឈ-

តិ វូបសមមតីតិ បជនតិ ។ ទុ កខេវទនីយំ ភិកុ ខ

ផស ំ បដិចច ឧបបជជតិ ទុ កខ េវទន ។ េ

ទុ កំខ េវទនំ េវទិយមេន ទុ កំខ េវទនំ េវទិយមត

ី ិ

បជនត ិ តេស វ ទុ កខ េវទន ី យ ស ផស ស

នេិ ធ យំ តជជំ េវទយិតំ ទុ កខេវទនីយំ ផស ំ

បដិចច ឧបបនន ទុ កខ េវទន និរុជឈតិ

វូបសមមតីតិ បជនតិ ។ អទុ កខមសុ ខេវទនីយំ ភិកុ ខ

ផស ំ បដិចច ឧបបជជតិ អទុ កខមសុ ខ េវទន ។

372 
 
 ១៨៣

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត េវទន

[១៦៤] មនលភក
ិ ុខ សុខេវទនែដលេកតេឡង េ ពះ ស័យ

ផស ៈជេហតុៃនសុខេវទន ។ បុគល
គ េនះ កលែដលទទួលនូវ

សុខេវទន រែមងដឹងចបស់ថ ម អញទទួលនូវសុខេវទន រែមង

ឹ ចបស់ថ
ដង េវទន ំ ី ផស ៈេនះ
ែដលេកតអព គស
ឺ ុ ខេវទន

ែដលេកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យនូវផស ៈ ែដលជេហតុៃនសុខេវទន

េវទនេនះក៏រលត់េទ េវទនេនះក៏សប
ង ់រមងប់ េ ពះកររលត់ៃន

ផស ៈែដលជេហតុៃនសុខេវទនេនះឯង ។ មនលភក
ិ ុខ ទុកេខ វទន

ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យផស ៈជេហតុៃនទុកេខ វទន ។ បុគល
គ

េនះ កលទទួលនូវទុកេខ វទន ឹ ចបស់ថ

រែមងដង ម អញទទួល

ទុកេខ វទន រែមងដឹងចបស់ថ េវទន ំ ី ផស ៈេនះ

ែដលេកតអព

គទ
ឺ ុកេខ វទនែដលេកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យនូវផស ៈែដលជេហតុៃនទុក-ខ

េវទន េវទនេនះក៏រលត់េទ េវទនេនះក៏សប

ង ់រមងប់ េ ពះកររលត់ៃន

ផស ៈែដលជេហតុៃនទុកេខ វទនេនះឯង ។ មនលភក

ិ ុខ អទុកម
ខ សុខេវទន

ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យផស ៈជេហតុៃនអទុកម
ខ សុខេវទន ។

373 
 
១៨៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េ អទុ កខមសុ ខំ េវទនំ េវទិយមេន អទុ កខម-

សុ ខំ េវទនំ េវទិយមីតិ បជនតិ តេស វ អទុ កខ-

មសុ ខេវទនីយស ផស ស និេ ធ យំ តជជំ

េវទយិតំ អទុ កខមសុ ខេវទនីយំ ផស ំ បដិចច ឧបបនន

អទុ កខមសុ ខ េវទន និរុជឈតិ វូបសមមតីតិ

បជនតិ ។

[១៦៥] េសយយថបិ ភិកុ ខ ទិននំ ក នំ សងឃ-

សេមធន ឧ ម ជយតិ េតេជ អភិនិពតតិ

េតសំ េយវ ទិននំ ក នំ ននភ វន

ិ េិ កខ ប

យ តជជ ឧ ម នរុិ ជឈតិ វូបសមមតិ

ឯវេមវ េខ ភិកុ ខ សុ ខេវទនីយំ ផស ំ បដិចច

ឧបបជជតិ សុ ខ េវទន ។ េ សុ ខំ េវទនំ

េវទិយមេន សុ ខំ េវទនំ េវទិយមីតិ បជនតិ

374 
 
 ១៨៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ េនះ កលទទួលអទុកម
ខ សុខេវទន ឹ ចបស់ថ
រែមងដង ម

អញទទួលអទុកម
ខ សុខេវទន រែមងដឹងចបស់ថ េវទន ែដល

េកតអ
 ំ ី ផស ៈេនះ
ព គអទ
ឺ ុកម
ខ សុខេវទនែដលេកតេឡង េ ពះ ស័យ

ផស ៈ ែដលជេហតុៃនអទុកម
ខ សុខេវទន េវទនេនះ ក៏រលត់េទ

េវទនេនះក ៏ ស ប
ង ់រ មង ប់ េ ពះកររលត ់ ៃនផស ៈែដលជេហតុ ៃនអទុ ក ខ-

មសុខេវទនេនះឯង ។

[១៦៥] មនលភក
ិ ុខ ដូចកេមែតងេកតមន
 េភងែតងេក
 តមន

េ ពះកិរយខ
ិ ទ ់គន
ប េ ពះកិរយ
ិ ំ ន ៃនក ំ
បជុគ ត់េឈទ ំ ីរ
 ងព កេម

ំ ី កិរយខ
ែដលេកតអព ិ បទ ់គនេនះ កេមេនះក៏រលតេ់ ទ កេមេនះ

ក៏សប
ង ់រមងប់ េ ពះកិរយែញកគ
ិ ន េ ពះកិរយែបកគ
ិ ន ៃនក ំ ត់េឈ

ំ ី រេនះឯង
ទងព មនឧបមយ៉ង មិញ មនលភក
ិ ុខ មនឧបេមយយ

ដូចសុខេវទនែតងេកតេឡង េ ពះ ស័យផស ៈជេហតុៃនសុខេវទន

បុគល
គ េនះ កលទទួលសុខេវទន រែមងដឹងចបស់ថ ម អញទទួល

375 
 
១៨៥

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត ឧសមូបម

តេស វ សុ ខេវទនីយស នេិ ធ យំ តជជំ

េវទយិតំ សុ ខេវទនីយំ ផស ំ បដិចច ឧបបនន

សុ ខ េវទន និរុជឈតិ វូបសមមតីតិ

បជនតិ ។ ទុ កខេវទនីយំ ភិកុ ខ ផស ំ បដិចច

ឧបបជជតិ ទុ កខ េវទន ។ េ ទុ កំខ េវទនំ េវទិ-

យមេន ទុ កំខ េវទនំ េវទយ

ិ មីតិ បជនតិ តេស វ

ទុ កខេវទនីយស ផស ស និេ ធ យំ តជជំ េវទយិតំ

ទុ កខេវទនីយំ ផស ំ បដិចច ឧបបនន ទុ កខ េវទន

នរុិ ជឈតិ វូបសមមតីតិ បជនតិ ។ អទុ កខមសុ ខ-

េវទនីយំ ភិកុ ខ ផស ំ បដិចច ឧបបជជតិ អទុ កខមសុ ខ

េវទន ។ េ អទុ កខមសុ ខំ េវទនំ េវទិយមេន

376 
 
 ១៨៥

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ឧបមេ យកេម

សុខេវទន រែមងដឹងចបស់ថ េវទន ំ ី ផស ៈ

ែដលេកតអព

េនះ គស
ឺ ុ ខេវទនែដលេកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យផស ៈ ែដលជ

េហតុៃនសុខេវទន េវទនេនះក៏រលត់េទ េវទនេនះក៏សប

ង ់រមងប់

េ ពះកររលត់ៃនផស ៈ ជេហតុៃនសុខេវទនេនះឯង ។ មនល

ភក
ិ ុខ ទុកេខ វទនែតងេកតេឡង េ ពះ ស័យផស ៈជេហតុៃនទុក-ខ

េវទន ។ បុគល
គ េនះ កលទទួលទុកេខ វទន រែមងដឹងចបស់ថ ម

អញទទួលទុកេខ វទន រែមងដឹងចបស់ថ េវទន ំ ី

ែដលេកតអព

ផស ៈេនះ គឺទុកេខ វទនែដលេកតេឡង េ ពះ ស័យផស ៈ ែដល

ជេហតុៃនទុកេខ វទន េវទនេនះក៏រលត់េទ េវទនេនះក៏សប

ង ់រមងប់

េ ពះកររលត់ៃនផស ៈ ែដលជេហតុៃនទុកេខ វទនេនះឯង ។ មនល

ភ ិ កុ ខ អទុ ក ខម សុ ខេវទនែតងេក  តេឡ ង េ ពះ ស័ យ ផស ៈជេហតុ

ៃនអទុកម
ខ សុខេវទន ។ បុគល
គ េនះ កលទទួលអទុកម
ខ សុខេវទន

377 
 
១៨៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អទុ កខមសុ ខំ េវទនំ េវទិយមីតិ បជនតិ តេស វ

អទុ កខមសុ ខេវទនីយស ផស ស នេិ ធ យំ

តជជំ េវទយិតំ អទុ កខមសុ ខេវទនីយំ ផស ំ បដិចច

ឧបបនន អទុ កខមសុ ខ េវទន និរុជឈតិ

វូបសមមតីតិ បជនតិ ។ អថបរ ំ ឧេបកខ េយវ អវ-

សស
ិ តិ បរសុ
ិ ទធ បរេយទ
ិ មុ ទុ ច កមមញញ

ច បភស ច ។

[១៦៦] េសយយថបិ ភិកខុ ទេកខ សុ វណកេ

សុ វណករេន សី ឧកកំ ពេនធយយ ឧកកំ

ពនធិ ឧកកមុ ខំ លេមបយយ

ិ ឧកកមុ ខំ -

លិេមប ស េសន ជតរូបំ គេហ ឧកកមុ េខ

បកខិ េបយយ ។ តេមនំ កេលន កលំ អភិ-

ធេមយយ កេលន កលំ ឧទេកន បរេប

ិ ផ េសយយ

378 
 
 ១៨៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

រែមងដឹងចបស់ថ ម អញទទួលអទុកម
ខ សុខេវទន រែមងដឹងចបស់

ថ េវទន ំ ី ផស ៈេនះ
ែដលេកតអព គអទ
ឺ ុ កម
ខ សុខេវទនែដល

េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យផស ៈ ែដលជេហតុៃនអទុកម
ខ សុខេវទន

េវទនេនះក៏រលត់េទ េវទនេនះក៏សប
ង ់រមងប់ េ ពះកររលត់ៃន

ផស ៈ ែដលជេហតុៃនអទុកម
ខ សុខេវទនេនះឯង ក៏យ៉ងេនះែដរ ។

ចែំ ណកខងេ កយ េនសល់ែតឧេបកខដ៏បរស

ិ ុ ទធ ផូរផង់ ជធមជ
ម តិ

ទន់ផង គួរដល់ករងរផង ភឺថផង ។

[១៦៦] មនលភក
ិ ុខ ដូចជងមសកី កូនសិស របស់ជងមស

កី ែដល បសប់ គបបេរ ំ ូ វច ងកនសប

ី បចន ន ់ ំ ូ វច ងកនសប
លុះេរ បចន ន ់រួច

េហយ ី ុ តនូវមត់ៃនច ងកនសប

គបបដ ន ់ លុះដុតនូវមត់ៃនច ងកនសប
ន ់រួច

េហយ គបបយកដង
ី ក ប់ចប់មស ក់េទកុ ងមត
ន ់ៃនច ងកនសប
ន ់ ។ គបប ី

ំ ូ វមត់ៃនច ងកនសប
ផុ ន ន ់េនះសព ៗ កល ំ ព ៗ កល
យកទឹកេ បះ ពស

379 
 
១៨៧

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត សុវណកេ បម

កេលន កលំ អជឈុេបេកខ យយ ។ តំ េ តិ

ជតរូបំ និហតំ និននីតក វំ មុ ទុ ច កមមញំ ញ ច

បភស រញច (១) យស យស វ(២) បិលនធនវកត

ិ យ
ិ

កងខតិ យទិ បរដិកយ(៣) យទិ កុ ណ យ យទិ

គ ី េវយយកយ យទ ិ សុ វណ ម យ តញច ស

អតថំ អនុ េភតិ ឯវេមវ េខ ភិកុ ខ អថបរ ំ

ឧេបកខ េយវ អវសស

ិ តិ បរសុ
ិ ទធ បរេយទ
ិ

មុ ទុ ច កមមញញ ច បភស ច ។ េ ឯវ ំ

បជនតិ ឥមេញច អហំ ឧេបកខំ ំ សុ

ឯវបរ ិ ទធំ

ំ េយទតំ
ឯវ បរ ិ ក នញច យតនំ ឧបសំ ហេរយយ ំ

តទនុ ធមមញច ចិតំ ភេវយយ ំ ឯវេមម អយំ ឧេបកខ

តននិស ិ តទុ បទន ចិរ ំ ទីឃមទធនំ តិេដយយ

១ ឱ. តំ េ តិ ជតរូបំ ធនំ សុទធនំ និទធនំ នីហដំ និនីត

ន ក វ ំ មុទុ ច កមមញញញច បភស -

រញច តិ ទិស និ ។ ម. តំ េ តិ ជតរូបំ សុទធនំ និទធនំ និហតំ និហតក វ ំ មុទុញច កមមញញញច

បភស រញច តិ ទិស និ ។ ២ ម. ច ។ ៣ កងខតិ បរ ិមជជកយស តិបិ ទិស តិ ។

380 
 
 ១៨៧

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ឧបមេ យជងមស

ំ ឹងេមលសព
សឡ ៗ កល ។ មសេនះ បសចកេទស បស

ចកមនិ ល
ទ ជមសទន់ផង គួរដល់ករងរផង ភថ
ឺ ផង េទះបី ប-

ថននឹងេធេ គ ង ប ប់ដ៏ែបក ៗ គែខ

ឺ ខួ នកី កវកី កងកកី ផកមស

កី មសេនះ នឹងសេ មច បេយជន៍ដល់បុគល

គ េនះបន មនឧបម

យ៉ង មញ
ិ មនលភក
ិ ុខ មនឧបេមយយដូចចែំ ណកខងេ កយ េន

សល់ែតឧេបកខ(១) ដ៏បរស
ិ ុ ទធ ផូរផង់ ម តិទន់ផង
ជធមជ គួរដល់ករងរ

ផង ភឺថផង យ៉ងេនះឯង ។ បុគល

គ េនះ ែតងដឹងចបស់យ៉ងេនះ

ថ េប ម អញបេងននូវឧេបកខេនះ ែដលបរស ធ ៉ ងេនះ

ិ ុ ទយ ផូរផង់

យ៉ងេនះ េទកន់ ក នញច យតនជឈន េហយចេ មនចត

ិ
(២)
ជ

ធម៌ដ៏សមគួ រដល់ ក នញច យតនជឈនេនះ ឧេបកខ របស់ ម អញ

េនះ ស័យនូវ ក នញច យតនជឈនេនះ ែអបែនបនឹង ក -

នញច យតនជឈនេនះយ៉ ងេនះ ី ិ តេនអស់ កលជយូ រអែង ង

គបប ឋ (៣)

១ ឧេបកខេនះ សំេ យកចតុតថជឈនុេបកខ គឺឧេបកខែដលមនកនុងរូបវចរចតុតថជឈន ។

២ បនខងរូបវចរជឈន ។ ៣ កំណត់ពីរហមឺនកបប ។

381 
 
១៨៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឥមេញច អហំ ឧេបកខំ ំ សុ

ឯវបរ ិ ទធំ ំ េយទតំ
ឯវបរ ិ

វញ
ិ ញ ណញច យតនំ ឧបសំ ហេរយយ ំ តទនុ ធមមញច ចិតំ

ភេវយយ ំ ឯវេមម អយំ ឧេបកខ តននស

ិ ិ តទុ ប-

ទន ចរិ ំ ទីឃមទធនំ តេដយយ

ិ ឥមេញច អហំ

ឧេបកខំ ំ សុ
ឯវបរ ិ ទធំ ំ េយទតំ
ឯវបរ ិ កិញច ញញយតនំ

ឧបសំ ហេរយយ ំ តទនុ ធមមញច ចិតំ ភេវយយ ំ ឯវេមម អយំ

ឧេបកខ តននិស ិ តទុ បទន ចិរ ំ ទីឃមទធនំ

តិេដយយ ឥមេញច អហំ ឧេបកខំ ំ សុ

ឯវបរ ិ ទធំ ំ -ិ
ឯវបរ

េយទតំ េនវសញញ នសញញ យតនំ ឧបសំ ហេរយយ ំ

តទនុ ធមមញច ចិតំ ភេវយយ ំ ឯវេមម អយំ ឧេបកខ

តននិស ិ តទុ បទន ចរិ ំ ទីឃមទធនំ តេិ ដយយតិ ។

េ ឯវ ំ បជនតិ ឥមេញច អហំ ឧេបកខំ

382 
 
 ១៨៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បសិនេប ម អញបេងននូវឧេបកខេនះ ែដលបរស ធ ៉ ងេនះ

ិ ុ ទយ ផូរ

ផង់យ៉ងេនះ េទកន់វញ
ិ ញ ណញច យតនជឈន េហយចេ មនច
 ត
ិ ជ

ធម ៌ដ៏ សមគួ រដល់ វ ញ

ិ ញ ណញច យតនជឈនេនះ ឧេបកខ របស់ ម អញ

េនះ ែដល ស័យនូវវញ

ិ ញ ណញច យតនជឈនេនះ ែដលែអបែនបនឹង

ិ ញ ណញ
វញ ច យតនជឈនេនះយ៉ ងេនះ ក ៏ គបប ឋ
ី ិត េនអស់ កលជយូ រ

អែងង បសិនេប ម អញបេងននូវឧេបកខេនះ ែដលបរស ធ ៉ង

ិ ុ ទយ

េនះ ផូរផង់យ៉ងេនះ េទកន់ កិញចញញយតនជឈន េហយចេ មន

ចិត ជធម៌ដ៏សមគួរដល់ កិញចញញយតនជឈនេនះ ឧេបកខរបស់

ម អញេនះ ែដល ស័យនូវ កញ

ិ ច ញញយតនជឈនេនះ ែដលែអប

ែនបនឹ ង កិញច ញញ យតនជឈនេនះយ៉ ងេនះ ក៏គបប ឋ

ី ិតេនអស់ កល

ជយូរអែងង បសិនេប ម អញបេងននូវឧេបកខេនះ ែដលបរស

ិ ុ ទធ

យ៉ងេនះ ផូរផង់យ៉ងេនះ េទកន់េនវសញញនសញញយតនជឈន

េហ យចេ ម  នច ិ ត ជធម៌ ដ៏ស មគួ រ ដល់ េនវសញញ នសញញ យតនជឈន

េនះ ឧេបកខ របស់ ម អញេនះ ែដល ស័ យនូ វេនវសញញ ន-

សញញយតនជឈនេនះ ែដលែអបែនបនឹងេនវសញញនសញញយតនជឈន

េនះយ៉ងេនះ ក៏គបបឋ
ី ិតេនអស់កលជយូរអែងង ។ បុគល
គ េនះ

ែតងដ ឹ ង ចបស់ យ៉ ងេនះថ បសិ នេប  ម អញបេង ននូ វឧេបកខ េនះ

383 
 
១៨៩

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត សុវណកេ បម

ំ សុ
ឯវ បរ ិ ទធ ំ ំ េយទតំ
ឯវ បរ ិ ក នញច យតនំ

ឧបសំ ហេរយយ ំ តទនុ ធមមញច ចិតំ ភេវយយ ំ សងខតេមតំ

ឥមេញច អហំ ឧេបកខំ ំ សុ

ឯវបរ ិ ទធំ ំ េយទតំ
ឯវបរ ិ

វញ
ិ ញ ណញច យតនំ ឧបសំ ហេរយយ ំ តទនុ ធមមញច ចិតំ

ភេវយយ ំ សងខតេមតំ ឥមេញច អហំ ឧេបកខំ

ំ សុ
ឯវ បរ ិ ទធ ំ ំ េយទត
ឯវ បរ ិ ំ កិ ញច ញញ យតនំ

ឧបសំ ហេរយយ ំ តទនុ ធមមញច ចិតំ ភេវយយ ំ សងខតេមតំ

ឥមេញច អហំ ឧេបកខំ ំ សុ

ឯវបរ ិ ទធំ ំ េយទតំ
ឯវបរ ិ

េនវសញញនសញញយតនំ ឧបសំ ហេរយយ ំ តទនុ ធមមញច

ចិតំ ភេវយយ ំ សងខតេមតនិ ។ េ េន ភិសងខ-

េ តិ នភិសេញច តយតិ ភ យ វភ
ិ យ ។

384 
 
 ១៨៩

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ឧបមេ យជងមស

ែដលបរស ធ ៉ ងេនះ
ិ ុ ទយ ផូរផង់យ៉ងេនះ េទកន់ ក នញច យត-

នជឈនេហយចេ មនច
 ត
ិ ជធម៌ដ៏សមគួរដល់ ក នញច យតនជឈន

េនះ ឈននុ៎ះ េនជសងត

ខ ជឈន
(១)
បសិនេប ម អញបេងននូវ

ឧេបកខេនះ ែដលបរស ធ ៉ ងេនះ

ិ ុ ទយ ផូរផង់យ៉ងេនះ េទកន់វញ
ិ ញ ណ-

ញច យតនជឈន េហយចេ មនចត

ិ ជធម៌ដ៏សមគួរដល់វញ
ិ ញ ណញច យត-

នជឈនេនះ ឈននុ៎ះក៏េនជសងត
ខ ជឈន បសិនេប ម អញបេងន

នូវឧេបកខេនះ ែដលបរស ធ ៉ ងេនះ

ិ ុ ទយ ផូរផង់យ៉ងេនះ េទកន់ កិញច-

ញញយតនជឈន េហយចេ មនចត

ិ ជធម៌ដ៏សមគួរដល់ កិញចញញយត-

នជឈនេនះ ឈននុ៎ះក៏េនជសងត
ខ ជឈន បសិនេប ម អញបេងននូវ

ឧេបកខេនះ ែដលបរស ធ ៉ ងេនះ

ិ ុ ទយ ផូរផង់យ៉ងេនះ េទកន់េនវសញញ-

នសញញយតនជឈន េហយចេ មនចិត ជធម៌ដ៏សមគួរដល់េនវសញញ-

នសញញយតនជឈនេនះ ៎ ក៏េនជសងត
ឈននុះ ខ ជឈន ។ បុគល
គ េនះ

ក៏ែលង ក់ែតង ែលង តះរ

ិ ះគ
ិ ត
ិ េដម
 បេសចក
ី ចេ
ី មនឬេសចក
 វី នស
ិ ។

១ ែ បថ ឈនេនមនបចច័យ ក់ែតង គឺេនមនជតិ ជ ជប់ ម េនមនមរណៈ

គបសងកត់ ំងេនកនុងេសចកីទុកខ ជឈនេនមិនែមនជទីពឹងមំ ។

385 
 
១៩០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េ អនភិសងខេ េន អនភិសេញច តយេន ភ យ

វភ
ិ យ ន កិញចិ េ េក ឧបទិយតិ អនុ បទិយំ(១)

ន បរតស
ិ តិ អបរតស
ិ ំ
(៣)
បចចតំេយវ បរន
ិ ិពយតិ

ខី ជតិ វុសិតំ ពហមចរយំ

ិ កតំ ករណីយំ

នបរ ំ ឥតថ យតិ បជនតិ ។ េ សុ ខេញច

េវទនំ េវេទតិ អនិចចតិ បជនតិ អនេជឈសិ តិ

បជនតិ អនភិននទិ តិ បជនតិ ។ ទុ កខេញច េវទនំ

េវេទតិ អនិចចតិ បជនតិ អនេជឈសិ តិ

បជនតិ អនភិននទិ តិ បជនតិ ។ អទុ កខមសុ -

ខេញច េវទនំ េវេទតិ អនិចចតិ បជនតិ

អនេជឈសិ តិ បជនតិ អនភិននទិ តិ បជនតិ ។

១ អនុបទិយតនិបយតថិ ។ ២ អបរ ិតស តនិបិ ។

386 
 
 ១៩០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ េនះ កលែលង ក់ែតង ែលង តិះរះគ
ិ ិត េដមបេសចក
ី ីចេ មន

ឬេសចកីវនស
ិ ក៏ែលង បកន់របស់នីមួយ កុ ងេ
ន ក កលេបែលង

បកន់េហយ ក៏មិនតក់សុ ត កលមិនតក់សុ ត ំ

រែមងរលត ់កិេលស

េ យពិត បកដ រែមងដឹងចបស់ថ ជតិ (របស់ ម អញ) អស់េហយ

ពហច
ម រយធម
ិ ៌ ម អញបនេន គប់ គន់េហយ េ ឡសកច
ិ ច ម

អញបនេធេ សចេហយ មគភ

គ វនកិចដ
ច ៃទ ប ពឹតេទេដម
 បេី ឡ-

សកច
ិ េច នះេទ ត មនមនេឡ
ិ យ ។ េបប
 ុ គល
គ េនះ ទទួលសុខ-

េវទន ក៏ដង
ឹ ចបស់ថ សុខេវទនេនះមិនេទ ង ឹ ចបស់ថ
ដង សុខ-

េវទនេនះ ម អញមិនគួរនឹង ជប់ជប់េឡយ ឹ ចបស់ថ

ដង សុខ-

េវទនេនះ ម អញមិនគួរនឹងេ តកអរេឡយ ។ បសិនេបប

 ុ គល
គ េនះ

ទទួលទុកេខ វទន ដ៏ដង

ឹ ចបស់ថ ទុកេខ វទនេនះមនេទ
ិ ង ឹ ចបស់ថ
ដង

ទុកេខ វទនេនះ ម អញមនគ

ិ ួ រនឹង ជប់ជប់េឡយ ឹ ចបស់ថ
ដង ទុក-ខ

េវទនេនះ ម អញមិនគួរនឹងេ តកអរេឡយ ។ បសិនេបប

 ុ គល
គ េនះ

ទទួលអទុកម
ខ សុខេវទន ក៏ដឹងចបស់ថ អទុកម
ខ សុខេវទនេនះមនេទ
ិ ង

ដឹងចបស់ថ អទុកម
ខ សុខេវទនេនះ ម អញមិនគួរនឹង ជប់ជប់េឡយ

ដឹងចបស់ថ អទុកម
ខ សុខេវទនេនះ ម អញមនគ
ិ ួ រនឹងេ តកអរេឡយ ។

387 
 
១៩១

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត សុវណកេ បម

េ សុ ខេញច េវទនំ េវេទតិ វសំ

ិ យុេ នំ(១)

េវេទតិ ។ េ ទុ កខេញច េវទនំ េវេទតិ វសំ

ិ យុេ

នំ(២) េវេទតិ ។ អទុ កខមសុ ខេញច េវទនំ េវេទតិ

វសំ
ិ យុេ នំ(៣) េវេទតិ ។ េ កយបរយន
ិ ិកំ

េវទនំ េវទិយមេន កយបរយន

ិ ិកំ េវទនំ

េវទិយមីតិ បជនតិ ។ ជីវតបរ

ិ យន
ិ ិកំ េវទនំ

េវទិយមេន ជីវតបរ
ិ យន
ិ ិកំ េវទនំ េវទិយមីតិ

បជនតិ ។ កយស េភទ(៤) ឧទធំ ជីវតបរ

ិ យទន
ិ

ឥេធវ សពេវទយិ និ អនភិននទិ និ សត

ី ីភវស
ិ នីតិ

បជនតិ ។

១-២-៣ អដកថយំ វ ិសំយុេ ន េវេទតីតិ ប ទិស និ ។ ៤ ម. ឯតថនេរ បរមមរ តិ

ទិស តិ ។

388 
 
 ១៩១

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ឧបមេ យជងមស

េបប
 ុ គល
គ េនះ ទទួលសុខេវទន រែមងមនចិតេន យ យ េហយ

ទទួលសុខេវទនេនះ ។ េបបុគល
គ េនះ ទទួលទុកេខ វទន រែមង

មនចិតេន យ យ េហយទទួលទុកេខ វទនេនះ ។ េបប

 ុ គល
គ េនះ

ទទួលអទុកម
ខ សុខេវទន រែមងមនចិតេន យ យ េហយទទួល

អទុកម
ខ សុខេវទនេនះ ។ កលបុគល
គ េនះ ទទួលេវទនែដលមន

ំ ុត
កយជទីបផ ក៏រែមងដង
ឹ ចបស់ថ ម អញទទួលេវទនមនកយ

ំ ុត
ជទីបផ ។ កលទទួលេវទនែដលមនជីវតជទ
ិ ំ ុត
ី បផ ក៏រែមងដឹង

ចបស់ថ ម អញទទួលេវទនមនជីវតជទ
ិ ំ ុត
ី បផ ។ ដឹងចបស់

ថ កលេបមន ងកយែបកធយេទេហយ ំ ី ករអស់

ខងនយអព

ជីវតេទ
ិ ំ ួង
េវទនទងព ែដល ម អញមនគ
ិ ួ រេ តកអរ កុ ងេ
ន ក

េនះ នឹងរលត់អស់េទមិនមនសល់ ។

389 
 
១៩២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១៦៧] េសយយថបិ ភិកុ ខ េតលញច បដិចច

វដិញច បដិចច េតលបបទីេប ឈយតិ ។ តេស វ

េតលស ច វដិយ ច បរយទន

ិ អញញស ច

អនុ ប (១)
អន េ និពយតិ ឯវេមវ

េខ(២) ភិកុ ខ កយបរយន

ិ ិកំ េវទនំ េវទិយមេន

កយបរយន
ិ ិកំ េវទនំ េវទិយមីតិ បជនតិ ។

ជីវតបរ
ិ យន
ិ ិកំ េវទនំ េវទិយមេន ជីវតបរ
ិ យន
ិ ិកំ

េវទនំ េវទិយមីតិ បជនតិ ។ កយស េភទ

ឧទធំ ជីវតបរ
ិ យទន
ិ ឥេធវ សពេវទយិ និ អន-

ភិននទិ និ សីតីភវស
ិ នីតិ បជនតិ ។ ត ម ឯវ ំ

សមននគេ ភិកខុ ឥមិន បរេមន បញញធិ -

េនន សមននគេ េ តិ ។ ឯ ហិ ភិកុ ខ

បរម អរយ
ិ បញញ យទទ
ិ ំ សពទុ កខកខ េយ

ញណំ ។ តស វមុ
ិ តិ សេចច ឋិ

១ ម. អនុបទន ។ ២ ឱ. េខសេទទ នតថិ ។

390 
 
 ១៩២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៦៧] មនលភក
ិ ុខ ដូចជ បទីបេ បង ែតងេឆះរុងេរ ង េ ពះ

ស័យេ បងផង េ ពះ ស័យ បេឆះផង ។ អ ត បទីបមិនមន

រ ែតងរលត់េទ េ ពះអស់េ បងនិង បេឆះមុនេនះផង េ ពះ

មិនបនបែនម
ថ េ បងនិង បេឆះដៃទេទ ត យ៉ង មិញ មនលភិកុ ខ

កលបុគល ំ ុត
គ េនះទទួលេវទនមនកយជទីបផ ក៏ដង
ឹ ចបស់ថ ម

ំ ុត
អញទទួលេវទនមនកយជទីបផ ។ កលទទួលេវទនមនជីវតជទ
ិ ី

ំ ុត
បផ ក៏ដង
ឹ ចបស់ថ ម អញទទួលេវទនមនជីវតជទ
ិ ំ ុត
ី បផ ។ ដង
ឹ

ចបស់ថ កលេបមន ងកយែបកធយេទេហយ ំ ី ករ

ខងនយអព

អស់ជីវតេទ
ិ ំ ួង
េវទនទងព ែដល ម អញមិនគួរេ តកអរ កុ ងេ
ន ក

េនះ នឹងរលត់អស់េទមិនមនសល់ ក៏យ៉ងេនះឯង ។ មនលភក

ិ ុខ

េ ពះេហតុេនះ បុគល
គ ែដល បកបេ យគុណធម៌យ៉ងេនះ េទបេឈមះ

ថ បកបេ យបញញធិ នដ៏ឧតមេនះ ។ មនលភក

ិ ុខ េ ពះថេសចកី

ដង
ឹ កុ ងធម
ន ៌
(១)
ជទីអស់េទៃនទុកទ ំ ួង
ខ ងព ី ឹងនុ៎ះ
េសចកដ េ ថ

បញញដ៏ បេសរៃ កែលង ។ ិ ុ តិេនះរបស់បុគល

វម គ េនះ ឋិតេនកុ ងសច
ន ៈច

១ អរហតផល ។

391 
 
១៩៣

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត េតលបបទីេបបម

អកុ បប េ តិ ។ តំ ហិ ភិកខុ មុ យំ

េមសធមមំ តំ សចចំ យំ អេមសធមមំ និពនំ

ត ម ឯវ ំ សមននគេ ភិកុ ខ ឥមិន បរេមន

សចចធិ េនន សមននគេ េ តិ ។ ឯតំ ហិ ភិកុ ខ

បរមំ អរយសចច
ិ ំ យទទ
ិ ំ អេមសធមមំ និពនំ ។

តេស វ េខ បន បុ េព អវទទ
ិ សុេន ឧបធី េ និ

សម សមទិនន ។ តយស បហីន េ និ

ឧចឆិននម ូ វតថុក អនភវងគ យតឹ

អនុ បបទធមម ត ម ឯវ ំ សមននគេ ភិកុ ខ ឥមិន

បរេមន ចគធិ េនន សមននគេ េ តិ ។ ឯេ

ហិ ភិកខុ បរេម អរេយ

ិ ចេគ យទិទំ សពូ បធិបប-

ដិនិស េគគ ។ តេស វ េខ បន បុ េព អវទទ

ិ សុេន

392 
 
 ១៩៣

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ឧបមេ យ បទីបអុចេ បង

ជវម
ិ ុ តិ មនកេ
ិ ម ក ។ មនលភក
ិ ុខ េ ពះថ របស់ ែដលមន

េសចកវី នសជធម
ិ ម របស់េនះជរបស់មុ ពះនិពន ែដល

មនេសចកម
ី នវ
ិ នសជធម
ិ ម ពះនិពនេនះ ជរបស់សចៈច មនល

ភក
ិ ុខ េ ពះេហតុេនះ បុគល
គ ែដល បកបេ យគុណធម៌យ៉ងេនះ

េទបេឈមះថ បកបេ យសចចធិ នដ៏ឧតមេនះ ។ មនលភិកុ ខ េ ពះ

ថ ពះនិពន ែដលមនេសចកម
ី ិនវនសជធម
ិ ម ពះនិពននុ៎ះ

េឈមះថជអរយសច
ិ ដច ៏ ឧត ម ។ ក៏កលពីេដម(១) បុគល
គ េនះ មន
ិ

ទន់ដឹងចបស់ ែតងបេំ ពញ ែតងកន់យក នូវឧបធិ(២) ំ

ទង យ ។

ំ
ឧបធិទងេនះ បុគល
គ េនះ បនលះបង់េហយ បនគស់រេល
ំ ងឫស

គល់អស់េហយ បនេធឲយេនសល
 ់ ែតទីេន ដូចជទីេនៃនេដមេ ន ត

ជសភវៈដល់ នូ វករមិនមន មនសភពមិនេកតេទ តជធម ម តេទ

មនលភក
ិ ុខ េ ពះេហតុេនះ បុគល
គ ែដល បកបេ យគុណធម៌យ៉ង

េនះ េទបេឈមះថ បកបេ យចគធិ នដ៏ឧតមេនះ ។ មនល

ភក
ិ ុខ េ ពះថ ករលះបង់នូវឧបធទ ំ ួង
ិ ងព ករលះបង់នុ៎ះ េ ថ

ចគៈដ៏ បេសរៃ កែលង ។ កលពីេដម

 គ េនះមិនទន់ដង
បុគល ឹ ចបស់

១ អំពីកលែដលេនជបុថុជជន ។ ២ ឧបធិ ៤ គឺខនធូបធិ ១ កិេលសូបធិ ១ អភិសងខរូបធិ ១

បញចកមគុណូបធិ ១ ។

393 
 
១៩៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អភិជឈ េ តិ ឆេនទ េគ ស បហីេន

េ តិ ឧចឆិននមេូ វតថុកេ អនភវងគេ

យតឹ អនុ បបទធេមម ។ តេស វ េខ បន

បុ េព អវទទ
ិ សុេន ឃេ េ តិ ពយបេទ

សមបេទេ ស បហីេន េ តិ ឧចឆិននមេូ

វតថុកេ អនភវងគេ យតឹ អនុ បបទ-

ធេមម ។ តេស វ េខ បន បុ េព អវទទ

ិ សុេន

អវជ
ិ ជ េ តិ សេមមេ សមបេមេ ស

បហ ី េ ន េ តិ ឧចឆ ិ ន ន ម ូេ វតថុ កេ

394 
 
 ១៩៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

អភិជឈ(១) ឆនៈទ (២) និង គៈ(៣) ក៏មនេន កិេលសេនះ បុគល

គ

េនះបនលះបង់េចលេហយ បនគស់រេល
ំ ងឫសគល់អស់េហយ បន

េធ ឲយេនសល់ ែតទី េនដូ ចជទី េនៃនេដមេ ន ត ជសភវៈដល់ នូ វករ

មនមន
ិ មនសភពមិនេកតតេទេទ
 តជធមម ។ មួយេទ ត កល

ពីេដម
 បុគល
គ េនះមនទន
ិ ់ដង
ឹ ចបស់ ឃត(៤) ពយបទ(៥) និង

សមបេទសៈ(៦) ក៏មនេន កេលសេនះ

ិ បុគល
គ េនះ បនលះបង់

េហយ បនគស់រេល
ំ ងឫសគល់េចលេហយ បនេធឲយេនសល
 ់ ែត

ទី េនដូ ច ជទី េនៃនេដ  ម េ ន ត ជសភវៈដល់ នូ វ ករម ិ នមន មន

សភពមិនេកតតេទេទ
 តជធមម ។ កលពីេដម
 បុគល
គ េនះមិន

ទន់ដឹងចបស់ អវជ
ិ ជ
(៧)
សេមមហៈ(៨) និងសមបេមហៈ(៩)ក៏មនេន

កេលសេនះ
ិ បុគល
គ េនះ បនលះបង់េហយ បនគស់រេល
ំ ងឫស

គល់ េចលេហ យ បនេធ ឲយេនសល់ ែតទី េនដូ ចជទី េនៃនេដ ម េ ន ត

១ េសចកីរ ំៃពចង់បន ។ ២ េសចកី បថន ។ ៣ េសចកីេ តកអរកនុងកមគុណ ។

ទំង ៣ បទេនះជេឈមះៃនេ ភៈ ឬ គៈ ។ ៤ គំនុំ ។ ៥ ករញុ ំង បេយជន៍និងសុខ

របស់អនកដៃទឲយវ ិនស ។ ៦ ករ បទូស ។ ទំង ៣ បទេនះជេឈមះៃនេទសៈ ។ ៧ េសចកី

មិនដឹង ។ ៨ េសចកីវេងង ។ ៩ េសចកីភន់ ចឡំ ។ ទំង ៣ បទេនះជេឈមះៃនេមហៈ ។

395 
 
១៩៥

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត េតលបបទីេបបម

អនភវងគេ យតឹ អនុ បបទធេមម ត ម ឯវ ំ

សមននគេ ភក
ិ ុខ ឥមិន បរេមន ឧបសមធិ េនន

សមននគេ េ តិ ។ ឯេ ហិ ភិកុ ខ បរេម

អរេយ
ិ ឧបសេម យទទ
ិ ំ គេទសេម នំ

ឧបសេម ។ បញញំ នបបមេជជយយ សចចមនុ រេកខ យយ

ចគមនុ ពេហយយ សនិេមវ េ សិេកខ យយតិ

ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។

[១៦៨] យតថ ឋិតំ មញញស នបបវតនិ មញញ-

ស េវ េខ បន នបបវតមេន មុ និ សេនតិ វុចចតីតិ

ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

396 
 
 ១៩៥

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត ឧបមេ យ បទីបអុចេ បង

ជសភវៈដល់ នូ វ ករមិ នមន មនសភពម ិនេក តតេទេទ តជធម ម

មនលភក
ិ ុខ េ ពះេហតុេនះ បុគល
គ ែដល បកបេ យគុណធម៌យ៉ង

េនះ េទបេឈមះថ បកបេ យឧបសមធិ នដ៏ឧតមេនះ ។ មនល

ភក
ិ ុខ េ ពះថ កររមងប់នូវ គៈេទសៈនិងេមហៈទង
ំ យ ករ

រមងប់នុ៎ះ េឈមះថឧបសមៈដ៏ បេសរៃ កែលង ។ ពកយ ែដល

េយងេពលេហយថ បុគល
គ េនះ មិនគួរបែណតបេ យបញញ(១)

គួររក េរ យ ៗ នូវសចៈច គួរចេ មនេរ យ ៗ នូវចគៈ គួរសិក នូវសនិ

ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ េយងេពលេហ
 យ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។

[១៦៨] ពកយថ េសចកស ំ ល់និងេសចកីវលវល

ី គ ិ ់ ែតងមន
ិ

ប ពឹតេទកន់បុគល
គ ែដលឋិតេន កុ ងអធ
ន ិ ំ
នទង យ កល

េបេសចក
 ំ ល់និងេសចកវី លវល
ី សគ ិ ់ មន
ិ ប ពឹតេទេហយ បុគល
គ េនះ

េយងេ
 ថជអក
ន បជម
ញ នចត ង ់រមងប់
ិ សប ន នុ៎ះ
ដូេចះ េយងបនេពល


េហយ ។ ពកយនុ៎ះេយងេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។

១ បនេសចកីថមិនគួរបែណតបេ យបញញ គួរែតយកបញញេទពិចរ ធតុទំង ៦

េនះឲយេឃញថមិនែមនរបស់ខួន មិនែមនខឹម រ េហយេន យ យនឹងធតុទំង ៦ េនះ

ញុ ំងចិតឲយ គកេចញអំពីធតុទំង ៦ េនះ ។

397 
 
១៩៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អសមីតិ ភិកុ ខ មញញិតេមតំ នហមសមីតិ(១) មញញិតេមតំ

ភវស
ិ និ មញញិតេមតំ ន ភវស
ិ និ មញញិតេមតំ រូបី

ភវស
ិ និ មញញិតេមតំ អរូបី ភវស
ិ និ មញញិតេមតំ

សញញី ភវស
ិ និ មញញិតេមតំ អសញញី ភវស
ិ និ មញញិ-

តេមតំ េនវសញញីនសញញី ភវស

ិ និ មញញិតេមតំ ។

មញញិតំ ភិកុ ខ េ េគ មញញិតំ គេ មញញិតំ

សលំ ។ សពមញញិ នំ េតវ ភិកុ ខ សមតក

ិ កម

មុ និ សេនតិ វុចចតិ ។ មុ និ េខ បន ភិកុ ខ

សេន ន ជយតិ ន ជិយយតិ ន មិយយតិ ន កុ បបតិ

១ ឱ. ម. អយមហមសមីតិ ។

398 
 
 ១៩៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនលភក
ិ ុខ េសចកស ំ ល់យ៉ងេនះថ
ី គ ម អញេកតមនឥឡ
 ូ វេនះ

ំ ល់យ៉ងេនះថ
េសចកីសគ ម អញមិនេកតមនឥឡ
 ូ វេនះ េសចកី

ំ ល់យ៉ងេនះថ
សគ ម អញនឹងេកតមន
 េសចកស ំ ល់យ៉ង
ី គ

េនះថ ម អញនឹងមិនេកតមន ំ ល់យ៉ងេនះថ

េសចកីសគ ម

អញនឹងមនរូប ំ ល់យ៉ងេនះថ
េសចកីសគ ម អញនឹងមិនមនរូប

ំ ល់យ៉ងេនះថ
េសចកីសគ ម អញនឹងមនសញញ េសចកស ំ ល់
ី គ

យ៉ងេនះថ ម អញនឹងមនមនសញ
ិ ញ េសចកស ំ ល់យ៉ងេនះថ
ី គ

ម អញមនសញញក៏មនែមន
ិ មិនមនសញញក៏មិនែមន ។ មនលភក
ិ ុខ

ំ ល់
េសចកីសគ េឈមះថជេ គ េសចកស ំ ល់
ី គ េឈមះថជបូស

ំ ល់
េសចកីសគ េឈមះថជសរ ។ មនលភក
ិ ុខ បុគល
គ េនះ េយង


េ ថ ជអក
ន បជម
ញ នចត ង ់រមងប់
ិ សប េ ពះែតករ ប ពឹតកនងនូវ

ំ ល់ទងព
េសចកីសគ ំ ួ ងបន ។ មនលភិកុ ខ ឯអក
ន បជញ ែដលមន

ង ់រមងប់
ចិតសប រែមងែលងេកត ែលងចស់ ែលង ប់ ែលងសប់

399 
 
១៩៧

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត មុនិ

នបបេិ ហតិ ។ តមបស

ិ ភិកុ ខ នតថិ េយន ជេយថ

អជយមេន កឹ ជិយយស
ិ តិ អជិយយមេន កឹ

មិយយស
ិ តិ អមិយយមេន កឹ កុ បបស
ិ តិ អកុ បបម-

េន កិស បិេហស តិ ។ យតថ ឋិតំ មញញស

នបបវតនិ មញញស េវ េខ បន នបបវតមេន

មុ និ សេនតិ វុចចតីតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។ ឥមំ េខ េម តំ ភិកុ ខ សងខិេតន

ឆធតុ វភងគ
ិ ំ ធេរហីតិ ។

400 
 
 ១៩៧

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត អនក បជញ

ែលង ស ញ់ ។ មនលភក
ិ ុខ សតគបបេក
ី ត
 េ យេហតុ េហតុ

េនះ របស់បុគល
គ េនះ មនមនេឡ
ិ យ កលបុគល
គ េនះមនេក
ិ ត នឹង

ចស់មកពី កលេបមនចស
ិ ់េហយ នឹង ប់មកពី កល

េបមិន ប់េហយ នឹងសប់មកពី កលេបមិនសប់េហយ នឹង

ស ញ់មកពី ។ ពកយ ែដលេយងេពលេហយថ េសច-

កស ំ ល់និងេសចកវី លវល
ី គ ិ ់ ិ ប ពឹតេទកន់បុគល
ែតងមន គ ែដលឋិតេន

កុ ន ងអធ ិ ំ
នទ ង យ កលេប  េសចក ី ស ំគ ល់ និ ងេសចក ី វ លវល
ិ ់

មិន ប ពឹតេទេហយ បុគល

គ េនះ េយងេ ថជអក
ន បជម ង ់
ញ នចិតសប

រមងប់ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ េយងេពលេហ
 យ េ ពះ ស័យេសចកីេនះ

ឯង ។ មនលភក
ិ ុខ ចូរអក ំ ុក
ន ចទ នូវចែំ ណកៃនធតុទង
ំ ៦ េ យ

ខ របស់េយងេនះចុះ
េសចកីសេងប ។

401 
 
១៩៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១៦៩] អថេខ យ ម បុ កុ ក តិ ស ថ កិរ

េម អនុ បបេ សុ គេ កិរ េម អនុ បបេ សមម-

សមពុេទធ កិរ េម អនុ បបេ តិ ឧ យសន ឯកំ សំ

ចវី រ ំ ក ភគវេ បេទសុ សិ រ នប

ិ តិ

ភគវនំ ឯតទេ ច អចចេយ មំ ភេន អចចគម យ-

ថពលំ យថមូឡំ យថអកុ សលំ េយហំ ភគ-

វនំ វុេ េទន សមុ ទចរតពំ

ិ អមញញិស ំ តស

េម ភេន ភគ អចចយំ អចចយេ បដិគគ តុ

យតឹ សំ វ យតិ ។

[១៧០] តគឃ តំ ភិកុ ខ អចចេយ អចចគម

យថពលំ យថមូឡំ យថអកុ សលំ យំ មំ តំ

វុេ េទន សមុ ទចរតពំ

ិ អមញញិេ ថ យេ

ច េខ តំ ភិកុ ខ អចចយំ អចចយេ ទិ

យថធមមំ បដិកេ សិ តេន មយំ បដិគគ ម

402 
 
 ១៩៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៦៩] គេនះឯង បុកុ ក តិមន យុ ក៏ភញក់ ម រតីដឹង

ថ ពះ របស់អញ េសចមកដល់េហយេត ពះសុគតរបស់អញ

េសចមកដល់េហយេត ព រធ បស់អញ
ពះសមមសមុ ទ េសចមកដល់េហយេត

ដូេចះ
ន ក៏េ កកអព
ំ ី សនៈ េធចវរេឆ
ី ង ម មខង កបេទ បបទ

របស់ ពះមន ពះភគេ យតបូងេហយ េទបសូមខមេទសចេំ ពះ ពះ

មន ពះភគដូេចះ
ន ថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ខុ ំញ ពះអងគ មនេសចកី

េលសេហ
ម យ េ យេហតុថខុ ំញ ពះអងគ ង ់េខ
ជមនុស លង ជមនុស

វេងង ជមនុស មិនឈស េ ពះខុ ំញ ពះអងប ំ ល់នូវ ពះមន

គ នសគ

ពះភគ ថជបុគល
គ ែដលេគគបបេី រក េ យពកយថ វុេ

ដូេចះ
ន គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ សូម ពះមន ពះភគ ទង់អត់េទស

មេទសរបស់ខុ ំញ ពះអងេគ នះ េដមបន

ី ឹ ងស ងមតេទមុខេទ ត ។

[១៧០] ពះអងគ ទង់ ស់ថ េអភក

ិ ុខ អក
ន មនេសចកី

េលសេហ
ម យ េ យេហតុថអក
ន ង ់េខ
ជមនុស លង ជមនុស

វេងង ជមនុស មិនឈស េ ពះអក

ន ំ ល់នូវតថគត
បនសគ

ថជបុគល
គ ែដលេគគបបេី រក េ យពកយថ វុេ ដូេចះ
ន

មនលភក
ិ ុខ កល េបអក
ន បនេឃញេទស មេទសេហយ

សែំ ដងេ យសមគួរ មធម៌េហយ េយងន

 ឹ ងអត់េទសេនះ ដល់អក
ន

403 
 
១៩៩

វ ិភងគវគគស ធតុវ ិភងគសុេត ភសិ ភិននទនំ

វុឌ ិ េហ ភិកុ ខ អរយស

ិ វនេយ
ិ េយ

អចចយំ អចចយេ ទិ យថធមមំ បដិកេ តិ

យតឹ សំ វរ ំ បជជតីតិ ។ លេភយយហំ ភេន

ភគវេ សនិេក ឧបសមបទនិ ។ បរបុ

ិ ណំ បន

េត ភិកុ ខ បតចវី រនិ ។ ន េខ េម ភេន បរបុ

ិ ណំ

បតចីវរនិ ។ ន េខ ភិកុ ខ តថគ អបរបុ

ិ ណបតចីវរ ំ

ឧបសមបេទនីតិ ។

[១៧១] អថេខ យ ម បុ កុ ក តិ ភគវេ

ភសិតំ អភិននទិ អនុ េមទិ ឧ យសន ភ-

គវនំ អភិ េទ បទកខិ ណំ ក បតចវី របរេយសនំ

ិ

បកកមិ ។ អថេខ យសមនំ បុ កុ ក តឹ បតចីវរបរ-ិ

េយសនំ ចរនំ គវ(១)

ី ជីវ ិ េ េ េបសិ ។ អថេខ

សមពហុ ភិកូ ខ េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ ឧ-

បសង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ និសីទឹសុ ។

១ ឱ. ភនគវ ី ។ ម. វ ិពភនគវ ី ។

404 
 
 ១៩៩

វ ិភងគវគគ ធតុវ ិភងគសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

មនលភិកុ ខ បុគល
គ េឃញនូវេទស មេទស េហយសែំ ដងេ យ

សមគួរ មធម៌េហយ ដល់នូវករស ងមតេទ េនះ ជេសចកីចេ មន



របស់បុគល
គ េនះ កុ ងអរ
ន យវ
ិ និ ័យ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ ខុ ំញ ពះអងគ

គួរបននូវឧបសមបទកុ ងស
ន ំ ក់ ពះមន ពះភគ ។ មនលភក
ិ ុខ ចុះ

ប តនិងចីវររបស់អក
ន មន គប់ គន់េហយឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ

ប តនិងចវររបស
ី ់ខុ ំញ ពះអងគ មនទន
ិ ់មន គប់ គន់េទ ។ មនលភក
ិ ុខ

ំ
ពះតថគតទង យ មនែដលឲយឧបសមបទ
ិ ដល់កុលបុត ែដល

ិ គប់ គន់េទ
មនប តនិងចីវរមន ។

[១៧១] គេនះឯង បុកុ ក តិមន យុ េ តកអរ រក

ី យ

នឹងភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ំ ី

េ កកអព សនៈ ថយបងគំ ពះ

មន ពះភគ េហ យេធ  បទក ណេច

ិ សេចញេទកន់ទី ែស ងរកប ត

និងចីវរ ។ គកលែដលបុកុ ក តមន

ិ យុ ំ ុង
កព ច់េទកន់ទី

ែសងរកប តនិងចវរ
ី េមេគក៏មកបុះផច់ជវី តេទ
ិ ។ គេនះឯង

ភក
ិ ុ េខ ចនរ
 ូប ំ ន ចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ
នគ លុះចូលេទដល់

េហយ េទប កបថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ េហយអងុ យក

គ ុ ងទ
ន ី សមគួរ ។

405 
 
២០០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯកមនំ និសិនន េខ េត ភិកូ ខ ភគវនំ ឯតទេ ចុ ំ េយ

េ ភេន បុ កុ ក តិ នម កុ លបុ េ ភគវ

សងខិេតន ឱ េទន ឱវទេិ េ កលកេ

តស ក គតិ េក អភិសមប េយតិ ។

[១៧២] បណិ េ ភិកខេវ បុ កុ ក តិ កុ លបុ េ

បចចបទិ ធមមស នុ ធមមំ ន ច មំ ធមមធិករណំ

វេហេឋស
ិ ិ បុ កុ ក តិ ភិកខ េវ កុ លបុ េ បញច ននំ

ឱរមភគិយនំ សេញញជននំ បរកខ

ិ យ ឱបបតិេក

តតថ បរន
ិ ិពយី អនវតិធេមម ត ម េ កតិ ។

ឥទមេ ច ភគ អតមន េត ភិកូ ខ ភគវេ ភសត

ិ ំ

អភិននទុនិ ។

ធតុវ ិភងគសុតំ ទសមំ និដិតំ ។

406 
 
 ២០០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

លុះភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ គ ំ ូ លសួរ ពះ
ក៏ កបបងទ

មន ពះភគ យ៉ងេនះថ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  កុលបុតេឈមះ

បុកុ ក តិ ែដល ពះមន ពះភគ ទង់ បេ េ យឱ ទសេងប

ខ

បុកុ ក តិកុលបុតេនះ េធមរណកលេទេហ

 យ ចុះគតន
ិ ិ ងបរេ ក

របស់បុកុ ក តិកុលបុតេនះ េតដ

 ូ ចេមច ។

[១៧២] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុកុ ក តក
ិ ុ លបុតជបណិ ត បន

ដល់នូវធម៌សមគួរដល់ធម៌ មិនបច់ញ ំ
ុ ងតថគតឲយេន យ ពយ េ ពះ

ធម៌ជេហតុ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ បុកុ ក តិកុលបុតជឱបបតិកៈ េ ពះ

អស់េទៃនឱរមភគិយសេំ យជនៈទង
ំ ៥ េហយបរន
ិ ិ ពន កុ ងេ
ន កេនះ

ែតមង មនសភពមិនបន តឡប់ចកេ កេនះមកវញេឡ

ិ យ ។ លុះ

ពះមន ពះភគ ទង់ ស់សូ តេនះចប់េហយ ភក

ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏មន

ចត
ិ េ តកអរ រក
ី យ នឹងភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ធតុវ ិភងគសូ ត ជគ មប់ ១០ ។

407 
 
 ឯកទសមំ សចចវ ិភងគសុតំ

[១៧៣] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

ព ណសិយំ វហរត
ិ ិ ឥសិបតេន មិគទេយ ។ តត

េខ ភគ ភិកូ ខ មេនសិ ភិកខេ តិ ។ ភទេនតិ

េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស សុំ ។

[១៧៤] ភគ ឯតទេ ច តថគេតន ភិកខ េវ

អរហ សមមសមពុេទធន ព ណសិយំ ឥសិបតេន

មិគទេយ អនុ តរ ំ ធមមចកកំ បវតិតំ អបបដវិ តិយំ

សមេណន ពហមេណន េទេវន មេរន

ពហមុន េកនចិ េ កសមឹ យទទ

ិ ំ ចតុ ននំ

អរយសច
ិ ច នំ ចកខ
ិ ន េទសន បញញបន

បដបន វវរ
ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ កតេមសំ

ចតុ ននំ ទុ កខស អរយសចច

ិ ស ចក
ិ ខន េទសន

បញញបន បដបន វវរ

ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ

408 
 
 សចចវ ិភងគសូ ត ទី ១១

[១៧៣] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងឥស

ន ័
ិបតនមិគទយវន ជត
ិ កងព ណសី ។

កុ ងទ
ន ីេនះ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់េ ភិកុ ទ ំ
ខ ង យថ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល ពះពុទដ
ធ ក
ី ៃន ពះមន ពះភគ

ថ ពះករុ ពះអងគ ។

[១៧៤] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន ថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង-

យ ម កដ៏ បេសរ
ធមច ែដលតថគតជអរហនសមមសមុ ទ
ព ឲ
ធ យ ប ពឹត

េទកុ ងឥស
ន ័
ិបតនមិគទយវន ជត
ិ កងព ណសី ជធមច
ម ក ែដល

សមណៈកី ពហមណ៍កី េទវ កី មរកី ពហក

ម ី នរ មួយកី កុ ង
ន

េ ក មិន ចេធបដិវតិបន គឺករ បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករ

ែតង ំ
ង ករេបក ករែវកែញកនិងករេធឲយងយ នូវអរយសច
ិ ទ ំ
ច ង ៤

អរយសច
ិ ទ ំ
ច ង ៤ េតដូចេមច គឺករ បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករ

ែតង ំ
ង ករេបក ករែវកែញក និងករេធឲយងយ នូវទុកអ
ខ រយសច
ិ ច ១

409 
 
២០២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ទុ កខសមុ ទយស អរយសចច

ិ ស ចិកខន េទសន

បញញបន បដបន វវរ

ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ

ទុ កខនិេ ធស អរយសចច
ិ ស ចិកខ ន េទសន

បញញបន បដបន វវរ

ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ

ទុ កខ ន ិ េ ធគម ិ ន ិ យ បដ ិ ប ទយ អរ យសចច
ិ ស

ចកខ
ិ ន េទសន បញញបន បដបន វវរ
ិ

វភជន
ិ ឧ នីកមមំ តថគេតន ភិកខ េវ អរហ

សមមសមពុេទធន ព ណសិយំ ឥសិបតេន មិគទេយ

អនុ តរ ំ ធមមចកកំ បវតិតំ អបបដវិ តិយំ សមេណន

ពហមេណន េទេវន មេរន ពហមុន

េកនចិ េ កសមឹ យទទ

ិ ំ ឥេមសំ ចតុ ននំ

អរយសច
ិ ច នំ ចក
ិ ខន េទសន បញញបន បដ-

បន វវរ
ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ ។ េសវថ ភិកខេវ

របុ
ី តេមគគ េន ភជថ ភិកខ េវ របុ
ី តេមគគ -

េន បណិ ភិកូ ខ អនុ គគហក ស ពហមចរនំ

ី ។

410 
 
 ២០២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ករ បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង ំ

ង ករេបក
 ករែវកែញក

និងករេធឲយងយ នូវទុកស
ខ មុទយអរយសច
ិ ច ១ ករ បប់ ករសែំ ដង

ករបញជ ក់ ករែតង ំ
ង ករេបក ករែវកែញក និងករេធឲយងយ
 នូវ

ទុកន
ខ ិ េ ធអរយសច
ិ ច ១ ករ បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង

ំ
ង ករេបក
 ករែវកែញក និងករេធឲយងយ
 នូវទុកន
ខ ិ េ ធគមន
ិ ី បដិ-

បទអរយសច
ិ ច ១ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ម កដ៏ បេសរ
ធមច ែដលតថគត

ជអរហនសមមសមុ ទ
ព ធ ឲយ ប ពឹតេទកុ ងឥស
ន ័
ិបតនមិគទយវន ជិត កង

ព ណសី ជធមច
ម កែដលសមណៈកី ពហមណ៍កី េទវ កី មរកី

ពហមកី នរ មួយកី កុ ងេ
ន ក មន
ិ ចេធបដ
 ិវតបន
ិ គករ
ឺ បប់

ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង ំ

ង ករេបក
 ករែវកែញក និងករ

េធឲយងយ
 នូវអរយសច
ិ ទ ំ
ច ង ៤ េនះឯង ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ អក
ន

ំ
ទង យ ចូរេសពនូវ រប
ី ុ តនិងេមគគ នចុះ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

អក ំ
ន ទង យ ចូរគប់រក រប
ី ុ តនិងេមគគ នចុះ េ ពះ រប
ី ុ តនិង

េមគគ ន ជបណិ តភិកុ ខ ន អនុេ គះស ពហច

ជអក ម រទ ំ
ី ង យ ។

411 
 
២០៣

វ ិភងគវគគស សចចវ ិភងគសុេត ធមមចកកបបវតនំ

េសយយថបិ ភិកខេវ ជេន ឯវ ំ របុ

ី េ ។

េសយយថបិ ជតស បេទ ឯវ ំ េមគគ េន ។

របុ
ី េ ភិកខេវ េ បតិផេល វេនត
ិ ិ េមគគ-

េន ឧតមេតថ របុ
ី េ ភិកខ េវ បេ តិ ច រិ

អរយសច
ិ ច និ វ ិ ថ េរន ចក
ិ ិ ខ តុ ំ េទេសតុ ំ បញញេបតុ ំ

បដេបតុ ំ វវរ
ិ តុ
ិ ំ វភជ
ិ ិ តុ ំ ឧ នីកតុ និ ។ ឥទមេ ច

ភគ ឥទំ វ ន សុ គេ ឧ យសន វិ រំ

បវស
ិ ិ ។

[១៧៥] តត េខ យ ម របុ
ី េ អចិ-

របបកកនស ភគវេ ភិកូ ខ មេនសិ វុេ

ភិកខេ តិ ។ វុេ តិ េខ េត ភិកូ ខ យសមេ

របុ
ី តស បចចេស សុំ ។ យ ម របុ
ី េ

ឯតទេ ច តថគេតន វុេ អរហ សមម-

សមពុេទធន ព ណសិយំ ឥសិបតេន មិគទេយ អ-

នុ តរ ំ ធមមចកកំ បវតិតំ អបបដិវតិយំ សមេណន

ពហមេណន េទេវន មេរន

412 
 
 ២០៣

វ ិភងគវគគ សចចវ ិភងគសូ ត ករញុ ំងធមមច កឲយ ប ពឹតេទ

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ រប
ី ុ តេ ប បដូចជមយបេងត
ក កូន ។ េមគគ ន

េ ប បដូចជអក
ន ចិញឹច មកូនែដលេកតេហ
 យ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ រ-ី

បុត ទូនមនបុគល
គ កុ ងេ
ន បតិផល េមគគ ន ទូនមនបុគល
គ កុ ង
ន ប-

ព ់ខស
េយជន៍ដ៏ខង ព ់ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ រប
ី ុត ច បប់ សែំ ដង

បញជ ក់ ែតង ំ
ង េបក
 ែវកែញក េធឲយងយ
 នូវអរយសច
ិ ទ ំ
ច ង ៤

េ យពិ របន ។ ពះមន ពះភគ បនសែំ ដងពកយេនះរួចេហយ

លុះ ពះសុគត ទង់សែំ ដងេសចកីេនះរួចេហយ ក៏េ កកអព

ំ ី សនៈ

េហយេសចចូលេទកន់វ ិ រ ។

[១៧៥] កលែដល ពះមន ពះភគ េសចេច សេចញេទមន

ិ

៉ មន
យូរបុ ន ពះ រប
ី ុ តមន យុ ក៏េ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យកុ ងទ
ន ីេនះថ

ែន វុេ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏ទទួលពកយ ពះ រប
ី ុត

មន យុថ េអ វុេ ។ ពះ រប

ី ុ តមន យុេពលដូេចះ
ន ថ ែន

វុេ ំ
ទង យ ម កដ៏ បេសរ
ធមច ែដល ពះតថគត ជអរហន

សមមសមុ ទ
ព ធ ទង់បនឲយ ប ពឹតេទកុ ងឥស
ន ័
ិបតនមិគទយវន ជត
ិ កង

ព ណសី ជធមច
ម កែដលសមណៈកី ពហមណ៍កី េទវ កី មរកី

413 
 
២០៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ពហមុន េកនចិ េ កសមឹ យទិទំ ចតុ ននំ

អរយសច
ិ ច នំ ចក
ិ ខន េទសន បញញបន

បដបន វវរ
ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ កតេមសំ

ចតុ ននំ ទុ កខស អរយសចច

ិ ស ចកខ
ិ ន េទសន

បញញបន បដបន វវរ

ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ

ទុ កខសមុ ទយស អរយសចច

ិ ស ចក
ិ ខន េទសន

បញញបន បដបន វវរ

ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ

ទុ កខនិេ ធស អរយសចច
ិ ស ចិកខ ន េទសន

បញញបន បដបន វវរ

ិ វភជន
ិ ឧ នីកមមំ

ទុ កខនេិ ធគមន
ិ ិយ បដិបទយ អរយសចច
ិ ស -

ចិកខន េទសន បញញបន បដបន វវរ

ិ

វភជន
ិ ឧ នីកមមំ ។

414 
 
 ២០៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពហមកី នរ មួយកី កុ ងេ
ន ក មិន ចេធបដិវតិបន គឺករ បប់

ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង ំ

ង ករេបក
 ករែវកែញក និងករ

េធឲយងយ
 នូវអរយសច
ិ ទ ំ
ច ង ៤ អរយសច
ិ ទ ំ
ច ង ៤ េតដ
 ូ ចេមច គករ
ឺ

បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង ំ

ង ករេបក
 ករែវកែញក

និងករេធឲយងយ នូវទុកអ
ខ រយសច
ិ ច ១ ករ បប់ ករសែំ ដង ករ

បញជ ក់ ករែតង ំ
ង ករេបក
 ករែវកែញក និងករេធឲយងយ
 នូវ

ទុកស
ខ មុទយអរយសច
ិ ច ១ ករ បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង

ំ
ង ករេបក ករែវកែញក និងករេធឲយងយ
 នូវទុកន
ខ ិ េ ធអរយ-
ិ

សចច ១ ករ បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង ំ

ង ករេបក ករ

ែវកែញក និងករេធឲយងយ
 នូវទុកន
ខ ិ េ ធគមន
ិ ី បដិបទអរយសច
ិ ច ១ ។

415 
 
២០៥

វ ិភងគវគគស សចចវ ិភងគសុេត ទុកខអរ ិយសចចំ

[១៧៦] កតមញច វុេ ទុ កំខ អរយសចច

ិ ំ ។ ជ-

តិបិ ទុ កខ ជ បិ ទុ កខ មរណមប ិ ទុ កំខ េ កបរ-ិ

េទវទុ កខេទមនស ុ បយ បិ ទុ កខ យមបច

ិ ឆំ ន ល-

ភតិ តមប ិ ទុ កំខ សងខិេតន បញចុ បទនកខ នធ ទុ កខ ។

កតម ចវុេ ជតិ យ េតសំ េតសំ ស នំ

តមិ តមិ សតនិកេយ ជតិ សញជ តិ ឱកកនិ

និពតិ អភិនិពតិ ខនធនំ បតុ ភេ យតន-

នំ បដិ េភ អយំ វុចច វុេ ជតិ ។ កត-

ម ចវុេ ជ យ េតសំ េតសំ ស នំ តមិ

តមិ សតនិកេយ ជ ជីរណ ខណិ ចចំ បលច

ិ ចំ

វលិតច យុ េន សំ និ ឥ នទយ
ិ នំ បរបេក
ិ

អយំ វុចច វុេ ជ ។ កតមញច វុេ មរណំ

យ េតសំ េតសំ ស នំ តម តម សតនិក-

យ ចុ តិ ចវន េភេទ អនរធនំ មចចុ មរណំ

កលកិរយ
ិ ខនធនំ េភេទ កេឡវរស និេកខ េប

ជីវត
ិ ិ នទិយស ឧបេចឆេទ ឥទំ វុចច វុេ មរណំ ។

416 
 
 ២០៥

វ ិភងគវគគ សចចវ ិភងគសូ ត ទុកខអរ ិយសចច

[១៧៦] មនល វុេ ំ

ទង យ ទុកអ
ខ រយសច
ិ ច េតដូចេមច ។

ជតិទុកខ ១ ជ ទុកខ ១ មរណទុកខ ១ េ កទុកខ ១ បរេទវទ

ិ ុកខ ១

ទុកទ
ខ ុ កខ ១ េទមនស ទុកខ ១ ឧបយសទុកខ ១ ិ ឆំ
យមបច ន លភតិ

តមបទ
ិ ុកខ ១ េ យប ំ បញ បញុ ច បទនកន
ខ េធ ឈមះថទុកខ ។ មនល វុ-

េ ំ
ទង យ ជតិ េតដ
 ូ ចេមច ករេកត
 ករេកត
 ពម ករ

ចុះកន់គភ៌ ករ ប ពឹតេទមិន ច់ ិ តឡប់

ករវល ករេកត
 បកដ

ៃនខនធ និងករបនចេំ ពះនូវ យតនៈ របស់ពួកសតេនះ ៗ

កុ ងសត
ន និកយេនះ ៗ មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ជតិ ។

មនល វុេ ំ
ទង យ ជ េតដ
 ូ ចេមច េសចកចស
ី ់ ភព គ ំ គ

ម បក់
េធញ សក់សូ វក ែសបក ជញ ជវី យុរយរ ករថយ យុ ករ

ចស់េជរៃនឥ និ យ
ទ របស់ពួកសតេនះ ៗ កុ ងសត
ន និកយេនះ ៗ

មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ជ ។ មនល វុេ ំ
ទង យ

មរណៈ េតដ
 ូ ចេមច ករចយុត ករឃតចកសតនិកយេនះ ៗ ករ

ែបកធយ ករបត់បង់ េសចកី ប់ មរណៈ កលកិរយ

ិ ករ

ែបកធយខនធ ករ ក់ចុះនូវ កសព ករផច់បង់នូវជីវត

ិ ិ និ យ
ទ

របស់ពួកសតេនះ ៗ មនល វុេ ំ

ទង យ េនះេ ថ មរណៈ ។

417 
 
២០៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

កតេម ចវុេ េ េក េយ េខ វុេ

អញញតរញញតេរន ពយសេនន សមននគតស អញញត-

រញញតេរន ទុ កខធេមមន ផុ ដស េ េក េ ចន

េ ចិតតំ អេនេ េក អេនបរេិ េក អយំ

វុចច វុេ េ េក ។ កតេម ចវុេ បរ-ិ

េទេ េយ េខ វុេ អញញតរញញតេរន ពយស-

េនន សមននគតស អញញតរញញតេរន ទុ កខធេមមន

ផុ ដស េទេ បរេទេ
ិ េទវន បរេទវន
ិ -

េទវតតំ
ិ បរេទវ
ិ តតំ
ិ អយំ វុចច វុេ បរេទេ
ិ ។

កតមញច វុេ ទុ កំខ យំ េខ វុេ កយិកំ

ទុ កំខ កយិកំ អ តំ កយសមផស ជំ ទុ កំខ

អ តំ េវទយិតំ ឥទំ វុចច វុេ ទុ កំខ ។

418 
 
 ២០៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល វុេ ំ
ទង យ េ កៈ េតដូចេមច មនល វុេ ំ
ទង យ

េសចកីសួ តស
ង ង ់
ប ករ សេពន សពប់ ករ សេ ះ សេ ក ករ

ំ ងកុ ង
េ ក ម កខ ន ករសេ ងងសៃ ងខងកុ ង
ន របស់សត ែដល

បកបេ យេសចក ីវ នស
ិ មួ យ ឬ តវេសចក ីទុ ក ខ មួ យប៉ះពល់

េហយ មនល វុេ ំ

ទង យ េនះេ ថ េ កៈ ។ មនល

វុេ ំ
ទង យ បរេទវៈ
ិ េតដូចេមច មនល វុេ ំ
ទង យ

ំ ួញ
ទន ករទួញេរ ប ប់ ករតូ ញែតរ ករយែំ យក ករអណឺ ត

អណក ករយេំ រ ប ប់ របស់សតែដល បកបេ យេសចកវី នស

ិ

មួយ ឬ តវេសចកីទុកខ មួយប៉ះពល់េហយ មនល វុេ ំ

ទង-

យ េនះេ ថ បរេទវៈ
ិ ។ មនល វុេ ំ
ទង យ ទុកៈខ

េតដ
 ូ ចេមច មនល វុេ ំ
ទង យ ំ ក
េសចកីលប ករមន
ិ

សបបយកយ ំ ី កយសមស
េសចកីទុកេខ កតអព ផ ករទទួល ម ៍
រមណ

មិនជទីសបបយ មនល វុេ ំ

ទង យ េនះេ ថ ទុកៈខ ។

419 
 
២០៧

វ ិភងគវគគស សចចវ ិភងគសុេត ទុកខអរ ិយសចចំ

កតមញច វុេ េទមនស ំ យំ េខ វុេ

េចតសិកំ ទុ កំខ េចតសក

ិ ំ អ តំ មេនសមផស ជំ

ទុ កំខ អ តំ េវទយិតំ ឥទំ វុចច វុេ េទម-

នស ំ ។ កតេម ចវុេ ឧបយេ េយ េខ

វុេ អញញតរញញតេរន ពយសេនន សមននគតស

អញញតរញញតេរន ទុ កខធេមមន ផុ ដស យេ ឧប-

យេ យសត
ិ តំ ឧបយសត
ិ តំ អយំ វុចច វុ-

េ ឧបយេ ។ កតមញច វុេ យមបចឆ

ិ ំ ន

លភតិ តមប ិ ទុ កំខ ជតិធមមនំ វុេ ស នំ

ឯវ ំ ឥចឆ ឧបបជជតិ អេ វត មយំ ន ជតធ

ិ មម

អស ម ន ច វត េន ជតិ គេចឆយយតិ

ន េខ បេនតំ ឥចឆ យ បត ព ំ ឥទមប ិ

420 
 
 ២០៧

វ ិភងគវគគ សចចវ ិភងគសូ ត ទុកខអរ ិយសចច

មនល វុេ ំ
ទង យ េទមនស េតដ
 ូ ចេមច មនល វុេ ំ
ទង-

យ េសចកល ំ កកុ ងច
ី ប ន ិត ករមិនសបបយចត
ិ េសចកទ ំ ី
ី ុកេខ កតអព

មេនសមស
ផ ករទទួល ម ៍ មនជទ
រមណ ិ ី សបបយ មនល វុេ

ំ
ទង យ េនះេ ថ េទមនស ។ មនល វុេ ំ
ទង យ

ឧបយសៈ េតដូចេមច មនល វុេ ំ

ទង យ េសចកី នតឹង

ករចេង តចត
ិ ំ ទ ស់
ករខទងខ ករតងច
ឹ ិត របស់សត ែដល ប-

កបេ យេសចកីវនស
ិ មួយ ឬ តវេសចកីទុកខ មួយប៉ះពល់េហយ

មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ឧបយសៈ ។ មនល វុេ

ំ
ទង យ ិ ឆំ
យមបច ន លភតិ តមបទ
ិ ុកខ េតដ
 ូ ចេមច មនល វុេ

ំ
ទង យ ពួកសតែដលមនជតជធម
ិ ម រែមងមនេសចកី បថន

យ៉ងេនះថ ឱហ៎ ន ំ
សូមឲយេយងទង យ ំ បបជអ
កុគ ី ក
ន មនជតិជធមម

េឡយ ពុំេនះេ ត ំ បបមកដល

ជតិកុគ ី ់ េយងទង
ំ យេឡយ អេំ ព

នុ៎ះឯង ក៏សតទង
ំ យ មិនគបបដល
ី ់ មេសចកី បថនេឡយ េនះ

421 
 
២០៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

យមបច
ិ ឆំ ន លភតិ តមប ិ ទុ កំខ ជ ធមមនំ វុេ

ស នំ... ពយធិធមមនំ វុេ ស នំ... មរណធមមនំ

វុ េ ស នំ . .. េ កបរ េទវទុ
ិ កខ េទមនស ុ ប-

យសធមមនំ វុេ ស នំ ឯវ ំ ឥចឆ ឧបបជជតិ អេ

វត មយំ ន េ កបរេទវទុ
ិ កខេទមនស ុ បយសធមម

អស ម ន ច វត េន េ កបរេទវទុ
ិ កខេទម-

នស ុ បយ គេចឆយយុនិ ន េខ បេនតំ ឥចឆ-

យ បតពំ ឥទមប ិ យមបច

ិ ឆំ ន លភតិ តមប ិ ទុ កំខ ។

កតេម ចវុេ សងខិេតន បញចុ បទនកខ នធ ទុ កខ

េសយយថ ី ទ ំ រ ូប ូ ប ទនកខ េនធ េវទន ូ ប ទនកខ េនធ

សញញ បទនកខ េនធ សងខ រ ប

ូ ទនកខ េនធ វញ
ិ ញ ណូ -
ូ

បទនកខ េនធ ឥេម វុចចនវុេ សងខិេតន បញចុ ប-

ទនកខ នធ ទុ កខ ។ ឥទំ វុចច វុេ ទុ កំខ

អរយសចច
ិ ំ ។

422 
 
 ២០៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េ ថ ិ ឆំ
យមបច ន លភតិ តមបទ
ិ ុកែខ ដរ មនល វុេ ំ
ទង យ ពួក

សតែដលមនជ ជធមម ... មនល វុេ ំ

ទង យ ពួកសតែដល

មនពយធិជធមម ... មនល វុេ ំ

ទង យ ពួកសតែដលមន

េសចកី ប់ជធមម ... មនល វុេ ំ

ទង យ ពួកសតែដលមន

េសចកេី ក ខ កខ
ឹ ួល ទុកខ េទមនស និងេសចកចេង
ី ត

ចងល់ជធមម រែមងមនេសចកី បថនេកតេឡ

 ងយ៉ងេនះថ ឱហ៎ ន

ំ
សូមឲយេយងទង យ ំ បបជអ
កុគ ី ក
ន មនេសចកេី ក ខ កខ
ឹ ួល

ទុកខ េទមនស និងេសចកីចេង តចងល់ចិតជធមម េឡយ ពុំេនះ

េ ត េសចកេី ក ខ កខ
ឹ ួល ទុកខ េទមនស និងេសចកី

ចេង តចងល់ ំ បបមក

កុគ ី ដល់េយងទង
ំ យេឡយ អេំ ពនុ៎ះឯង

ក៏សតទង
ំ យ មនគបប
ិ ដល
ី ់ មេសចកី បថនេឡយ េនះេ ថ

ិ ឆំ
យមបច ន លភតិ តមបទ
ិ ុកែខ ដរ ។ មនល វុេ ំ
ទង យ

េ យប ំ បញ បញុ ច បទនកន
ខ ធ េឈមះថទុកខ េតដូចេមច រូបជ

ឧបទនកន
ខ ធ ១ េវទនជឧបទនកន
ខ ធ ១ សញញជឧបទនកន
ខ ធ ១

សងខរជឧបទនកន
ខ ធ ១ វញ
ិ ញ ណជឧបទនកន
ខ ធ ១ មនល វុេ

ំ
ទង យ ំ
ទងេនះេ ថ បញុ ច បទនកន
ខ ទ
ធ ុកខ េ យប ំ បញ ។

មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ទុកអ
ខ រយសច
ិ ច ។

423 
 
២០៩

វ ិភងគវគគស សចចវ ិភងគសុេត ទុកខនិេ ធគមិនីបដិបទអរ ិយសចចំ

[១៧៧] កតមញច វុេ ទុ កខសមុ ទេយ អរយ-

ិ

សចចំ ។ យយំ ត េបេនពភវក

ិ ននទិ គសហគ-

ត តត ភិននទិនី េសយយថីទំ កមត ភវ-

ត វភវត
ិ ឥទំ វុចច វុេ ទុ កខសមុ ទេយ

អរយសចច
ិ ំ ។

[១៧៨] កតមញច វុេ ទុ កខនេិ េធ អរយ-

ិ

សចចំ ។ េយ តស េយវ ត យ អេសសវ ិ គនិ-

េ េធ ចេគ បដិនិស េគគ មុ តិ អនលេយ ឥទំ

វុចច វុេ ទុ កខនិេ េធ អរយសចច

ិ ំ ។

[១៧៩] កតមញច វុេ ទុ កខនេិ ធគមិនី បដិ-

បទ អរយសចច
ិ ំ ។ អយេមវ អរេយ
ិ អដងគិេក

មេគគ េសយយថីទំ សមមទិដិ សមមសង កេបប សមម ច

សមមកមមេន សមម ជីេ សមម យេម សមមសតិ

424 
 
 ២០៩

វ ិភងគវគគ សចចវ ិភងគសូ ត ទុកខនិេ ធគមិនីបដិបទអរ ិយសចច

[១៧៧] មន ល វុ េ ំ
ទង យ ទ ុ ក ខ ស ម ុ ទយអរ យសច
ិ ច

េតដ
 ូ ចេមច ។ ត ំ
ែដលនសត េទេកតេទ ត បកប ពម

េ យេសចកេី តក ត ល មនេសចកេី តកអរ កុ ងភពេនះ

ន ៗ គឺ

កមត ១ ភវត ១ វភវត

ិ ១ មនល វុេ ំ
ទង យ

េនះេ ថ ខ មុទយអរយសច
ទុកស ិ ច ។

[១៧៨] មន ល វុ េ ំ
ទង យ ទ ុ ក ខ ន ិ េ ធអរ យសច
ិ ច

េតដូចេមច ។ េសចកីវនសន
ិ ិ ងកររលត់មិនមនសល់ ៃនត េនះ

ឯង កិរយលះបង
ិ ់ កររ ស់េចល ករជ មះេចល នូវត

េនះឯង ករមិន ល័យ កុ ងត

ន េនះឯង មនល វុេ

ំ
ទង យ េនះេ ថ ទុកន
ខ ិ េ ធអរយសច
ិ ច ។

[១៧៩] មន ល វុ េ ំ
ទង យ ទុ ក ខ និ េ ធគម ិ នី បដ ិ ប ទ-

អរយសច
ិ ច េតដ
 ូ ចេមច ។ អរយមគ
ិ គ បកបេ យអងគ ៨ បករេនះឯង

គេសចក
ឺ ីយល់េឃញ តវ ១ េសចកី តះរ
ិ ះិ តវ ១ ច តវ ១ ករងរ

តវ ១ ករចិញឹច មជវី ត
ិ តវ ១ ពយយម តវ ១ េសចករល
ី ឹក តវ ១

425 
 
២១០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សមមសមធិ ។ កតម ចវុេ សមមទិដិ យំ

េខ វុេ ទុ េកខ ញណំ ទុ កខសមុ ទេយ

ញណំ ទុ កខនេិ េធ ញណំ ទុ កខនេិ ធគមិនិយ

បដិបទយ ញណំ អយំ វុចច វុេ សមមទិដិ ។

កតេម ចវុេ សមមសង កេបប េនកខ មមសង កេបប

អពយបទសង កេបប អវហ

ិ ឹ សង កេបប អយំ វុចច វុេ

សមមសង កេបប ។ កតម ចវុេ សមម ច

មុ ទ េវរមណី បិសុ យ ចយ េវរមណី

ផរុ យ ចយ េវរមណី សមផបប ប េវរមណី

អយំ វុចច វុេ សមម ច ។ កតេម

ចវុេ សមមកមមេន ប តិប េវរមណី

អទិននទន េវរមណី កេមសុ មច

ិ ឆ ច េវរមណី

426 
 
 ២១០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ក ់ ចត
ករតមល ិ តវ ១ ។ មនល វុេ ំ
ទង យ េសចកយល
ី ់ េឃញ

តវ េតដ
 ូ ចេមច មនល វុេ ំ
ទង យ េសចកដ
ី ឹងកុ ងកងទ
ន ុ កខ

េសចកដ
ី ឹងកុ ងេហត
ន ុ ឲយេកតទុកខ េសចកដ
ី ឹងកុ ងធម
ន ៌រលត
ំ ់ទុកខ េសចកដ
ី ឹង

កុ ងេសចក
ន ំ
ី បតិបតិេដមបរី លត ់ទុកខ មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ

ថ េសចកីយល់េឃញ តវ ។ មនល វុេ ំ

ទង យ េសចកី តិះ

រះិ តវ េតដ
 ូ ចេមច េសចកី តះរ
ិ ះេដ
ិ មបេចញចកកម
ី ១ េសចកី តះរ
ិ ះិ

េដម
 បម
ី ិនពយបទ ១ េសចកី តះរ
ិ ះេដ
ិ មបម
ី ិនេប តេប ន ១ មនល វុេ

ំ
ទង យ េនះេ ថ េសចកី តះរ
ិ ះិ តវ ។ មនល វុេ ំ
ទង យ

ច តវ េតដ
 ូ ចេមច ំ ក
ករេវ រចកសដ ី ុ ហក ១ ំ ី
ករេវ រចកសដ

ញុះញង់ ១ ំ ី ទេគះ
ករេវ រចកសដ ១ ករេវ រចកពកយេ យ យ

ឥត បេយជន៍ ១ មនល វុេ ំ

ទង យ េនះេ ថ ច តវ ។

មនល វុេ ំ
ទង យ ករងរ តវ េតដូចេមច ករេវ រចកប -

តិបត ១ ករេវ រចកអទិននទន ១ ករេវ រចកកេមសុមិចឆចរ ១

427 
 
២១១

វ ិភងគវគគស សចចវ ិភងគសុេត មគគអរ ិយសចចំ

អយំ វុចច វុេ សមមកមមេន ។ កតេម ចវុេ

សមម ជីេ ឥធវុេ អរយស

ិ វេក មិចឆ ជីវ ំ

ប យ សមម ជីេវន ជីវក

ិ ំ កេបបតិ អយំ វុចច វុ-

េ សមម ជីេ ។ កតេម ចវុេ សមម យ-

េម ឥធវុេ ភិកុ ខ អនុ បបនននំ បបកនំ អកុ ស-

នំ ធមមនំ អនុ បបទយ ឆនទំ ជេនតិ យមតិ

វរី យំ
ិ រភតិ ចិតំ បគគ តិ បទហតិ ឧបបនននំ

បបកនំ អកុ ស នំ ធមមនំ ប នយ ឆនទំ

ជេនតិ យមតិ វរិ យំ

ិ រភតិ ចិតំ បគគ តិ

បទហតិ អនុ បបនននំ កុ ស នំ ធមមនំ ឧបប-

ទយ ឆនទំ ជេនតិ យមតិ វរី យំ

ិ រភតិ

ចិតំ បគគ តិ បទហតិ ឧបបនននំ កុ ស នំ

ធមមនំ ឋិតិយ អសេមម យ ភិេយយភ យ

េវបុ យ ភវនយ បរបូ

ិ រយ
ិ ឆនទំ ជេនតិ

យមតិ វរី យំ
ិ រភតិ ចិតំ បគគ តិ បទហតិ

428 
 
 ២១១

វ ិភងគវគគ សចចវ ិភងគសូ ត មគគអរ ិយសចច

មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ករងរ តវ ។ មនល វុេ

ំ
ទង យ ករចិញឹច មជីវត
ិ តវ េតដូចេមច មនល វុេ ំ
ទង យ

អរយ
ិ ័
វក កុ ង
ន សនេនះ លះបង់នូវករចិញឹច មជីវតខ
ិ ុស េហយ

សេ មចជីវតេ
ិ យករចិញឹច មជីវត
ិ តវ មនល វុេ ំ
ទង យ េនះ

េ ថ ករចិញឹច មជវី ត
ិ តវ ។ មនល វុេ ំ
ទង យ ពយយម តវ

េតដ
 ូ ចេមច មនល វុេ ំ
ទង យ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សនេនះ ញ ំ
ុ ង

ឆនៈទ ឲយេកតេឡង បងែ

ឹ បង បរពធពយយម ផង
គ ចិតទុក ក ់
តមល

ចត
ិ េដម
 បញ ំ
ី ុ ងអកុ សលធម៌ដ៏ ំ
មកទង យ ែដលមនទន
ិ ់េកត


មនឲយេក
ិ តេឡងបន ញ ំ
ុ ងឆន ៈទ ឲយេកតេឡង បងែ
ឹ បង បរពធ

ពយយម ផង
គ ចិតទុក ក ់ ចត
តមល ិ េដម
 បលះបង ់នូវអកុសលធម៌ដ៏ មក
ី

ំ
ទង យ ែដលេកតេឡ
 ងេហយ ញ ំ
ុ ងឆន ៈទ ឲយេកតេឡង បង
ឹ

ែ បង បរពធពយយម ផង
គ ចត
ិ ទុក ក ់ ចត
តមល ិ េដម
 បញ ំ ុ សល-
ី ុ ងក

ធម៌ទង
ំ យ ែដលមនទន
ិ ់េកតេឡ
 ង ឲយេកតេឡ
 ង ញ ំ
ុ ងឆន ៈទ

ឲយេកតេឡ
 ង បងែ
ឹ បង បរពធពយយម ផង
គ ចិតទុក ក ់ ចិត
តមល

ី ុ ងក
េដមបញ ំ ុ សលធម៌ទង
ំ យ ែដលេកតេឡងេហយ ឲយបនឋិតេថរ

េន មនឲយវ
ិ នសេទវ
ិ ញ
ិ ំ ូ
ឲយបនចេ មនធទ យ ឲយេកតបរ
 ិ ូ ណ៌
ប

429 
 
២១២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អយំ វុចច វុេ សមម យេម ។ កតម ចវុេ

សមមសតិ ឥធវុេ ភិកុ ខ កេយ កយនុ បស ី

វហរត
ិ ិ បី សមបជេន សតិម វេនយយ
ិ

េ េក អភិជឈេទមនស ំ េវទនសុ េវទននុ បស ី

វហរត
ិ ិ ។ េប ។ ចិេត ចិ នុ បស ី ។ េប ។ ធេមមសុ

ធមមនុ បស ី វហរត
ិ ិ បី សមបជេន សតិម

វេនយយ
ិ េ េក អភិជឈេទមនស ំ អយំ វុចច វុេ

សមមសតិ ។ កតេម ចវុេ សមមសមធិ

ឥធវុេ ភិកុ ខ វវិ េចច

ិ វ កេមហិ វវិ ចច
ិ អកុ សេលហិ

ធេមមហិ សវតកកំ
ិ សវចរ
ិ ំ វេវកជំ
ិ បីតិសុ ខំ បឋមំ

ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ វតកក
ិ វច
ិ នំ វូបសម

អជឈតំ សមប ទនំ េចតេ ឯេកទិភវ ំ អវតកកំ

ិ

អវចរ
ិ ំ សមធិជំ បីតិសុ ខំ ទុ តិយំ ឈនំ...

430 
 
 ២១២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ពយយម តវ ។ មនល វុេ

ំ
ទង យ េសចករល
ី ឹក តវ េតដ
 ូ ចេមច មនល វុេ ំ
ទង យ

ភិកុ ក
ខ ុង
ន សនេនះ ពិចរ េឃញេរ យ ៗ នូវកយកុ ងកយ
ន មន

ពយយមដុតកេលស
ិ មនេសចកដ
ី ឹងខួ ន មន ម រតី បេនទបង់នូវ

អភជឈន
ិ ិ ងេទមនស កុ ងេ
ន ក ពិចរ េឃញេរ យ ៗ នូវេវទនកុ ង
ន

ំ
េវទនទង យ ។ េប ។ ពិចរ េឃញេរ យ ៗ នូវចិតកុ ងច
ន ិត

។ េប ។ ពិចរ េឃញេរ យ ៗ នូវធម៌កុ ងធម

ន ៌ទង
ំ យ មន

ពយយមដុតកិេលស មនេសចកីដឹងខួ ន មន ម រតី បេនទបង់នូវ

អភជឈន
ិ ិ ងេទមនស កុ ងេ
ន ក មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ

េសចកីរលឹក តវ ។ មនល វុេ ំ

ទង យ ក ់ ចិត តវ
ករតមល េតដូច

េមច មនល វុេ ំ

ទង យ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សនេនះ ង ត់ចកកម

ំ
ទង យ ង ត់ចកអកុសលធម៌ទង
ំ យ បនដល់នូវបឋមជឈន

បកបេ យវតក
ិ ៈក បកបេ យវចរៈ
ិ មនបីតិនិងសុខ ែដលេកតអ
 ំ ី
ព

េសចកី ង ត់ ក៏សេ មចស មនេន គប់ឥរយបថ

ិ ភក
ិ ុ បនដល
ខ ់ នូវទុតិ-

យជឈន ជធមជ
ម តេកតមនកុ ងសន
ន នចិត បកបេ យេសចកី ជះថ

គសទ
ឺ ធ មនសភពជចត ព ់ ឯក
ិ ខស មនមនវ
ិ តក
ិ ៈក មនមនវ
ិ ចរៈ
ិ មន

ែតបត
ី ន
ិ ិ ងសុខៈេកតអ
 ំ ី សមធគ
ព ិ បឋមជឈន
ឺ េ ពះរមងប់វតក
ិ ៈក និងវចរៈ
ិ ...

431 
 
២១៣

វ ិភងគវគគស សចចវ ិភងគសុេត អរ ិយសចចចិកខន

តតិយំ ឈនំ... ចតុ តថំ ឈនំ ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ

អយំ វុចច វុេ សមមសមធិ ។ ឥទំ វុចច វុេ

ទុ កខនេិ ធគមន
ិ ី បដិបទ អរយសចច
ិ ំ ។

[១៨០] តថគេតនវុេ អរហ សមមសមពុ-

េទធន ព ណសិយំ ឥសិបតេន មិគទេយ អនុ តរ ំ

ធមមចកកំ បវតិតំ អបបដវិ តិយំ សមេណន ពហម-

េណន េទេវន មេរន ពហមុន េកនចិ

េ កសមឹ យទិទំ ឥេមសំ ចតុ ននំ អរយសច

ិ ច នំ

ចិកខ ន េទសន បញញបន បដបន វវរ

ិ

វភជន
ិ ឧ នីកមមនិ ។ ឥទមេ ចយ ម របុ
ី េ

អតមន េត ភិកខូ យសមេ របុ

ី តស ភសតំ
ិ

អភិននទុនិ ។

សចចវ ិភងគសុតំ ឯកទសមំ និដិតំ ។

432 
 
 ២១៣

វ ិភងគវគគ សចចវ ិភងគសូ ត ករ បប់នូវអរ ិយសចច

(បនដល់) នូវតតយជឈន...
ិ បនដល់នូវចតុតជ
ថ ឈន សេ មចស មន

េន គប់ឥរយបថ
ិ មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ក ់
ករតមល

ចត
ិ តវ ។ មនល វុេ ំ
ទង យ េនះេ ថ ទុកន
ខ ិ េ ធគមិនី-

បដប
ិ ទអរយសច
ិ ច ។

[១៨០] មនល វុេ ំ

ទង យ ម កដ៏ បេសរ
ធមច ែដល ពះ

តថគត ជអរហនសមមសមុ ទ
ព ធ ឲយ ប ពឹតេទកុ ងឥស
ន ័
ិ បតនមិគទយវន

េទ ប កងព ណសី ជធមច

ម ក ែដលសមណៈកី ពហមណ៍កី េទវ

កី មរកី ពហមកី នរ មួយកី កុ ងេ

ន ក មិន ចេធបដិវតិបន

គករ
ឺ បប់ ករសែំ ដង ករបញជ ក់ ករែតង ំ
ង ករេបក
 ករ

ែវកែញក និងករេធឲយងយ
 នូវអរយសច
ិ ទ ំ
ច ង ៤ េនះឯង ។ លុះ

ពះ រប
ី ុ តមន យុ សែំ ដង ពះសូ តេនះចប់េហយ ភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ

ក៏មនចិតេ តកអរ រក
ី យ នឹងភសិតរបស់ ពះ រប
ី ុ តមន យុ ។

ចប់ សចចវ ិភងគសូ ត ទី ១១ ។

433 
 
 ទទសមំ ទកខិ វ ិភងគសុតំ

[១៨១] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

សេកកសុ វហរត
ិ ិ កបិលវតថុសមឹ និេ គធ េម ។

អថេខ ម បជបតី េគតមី នវ ំ ទុ ស យុ គំ

ទយ េយន ភគ េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ

ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ នស

ិ ីទិ ។ ឯកមនំ

និសិនន េខ ម បជបតី េគតមី ភគវនំ ឯត-

ទេ ច ឥទំ េម ភេន នវ ំ ទុ ស យុ គំ ភគវនំ

ឧទទិស មំ កនំ មំ យិតំ តំ េម ភេន

ភគ បដិគគ តុ អនុ កមប ំ ឧបទយតិ ។

434 
 
 ទកខិ វ ិភងគសូ ត ទី ១២

[១៨១] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់កុ ងន
ន ិ េ គធ ម ័ ុ
ជិត កងកបិលពស កុ ងែដនសក
ន ៈក ។

គេនះ ពះនងម បជបតេគតម

ិ ី ំ
នយកស ំ ត់ថីម
ព ១ គូ ចូល

េទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់ កបថយបងគ ំ ពះមន ពះ

ភគ េហយគង់កុ ងទ
ន ីសមគួរ ។ លុះ ពះនងម បជបតេគតម
ិ ី គង់

កុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ គ ំ ូល ពះមន ពះភគ
ក៏ កបបងទ ដូេចះ
ន ថ បពិ ត

គ ៏ចេ មន សព
ពះអងដ ំ ត់ថីម ១ គូេនះ ខុ ម
ំញ ច ស់រៃវខួ នឯង តបញខួ នឯង ផង
គ

ចេំ ពះ ពះមន ពះភគ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  សូម ពះមន ពះភគ

ស័យនូវេសចកីអនុេ គះចេំ ពះខុ ម

ំញ ច ស់ ំ ត់េនះ
ទទួលយកនូវសព ។

435 
 
២១៥

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត ម បជបតិយ យចនំ

[១៨២] ឯវ ំ វុេត ភគ ម បជបតឹ េគតមឹ

ឯតទេ ច សេងឃ េគតមិ េទហិ សេងឃ េត ទិេនន

អហេញច វ បូជិេ ភវស

ិ មិ សេងឃ ចតិ ។

ទុ តិយមប ិ េខ ម បជបតី េគតមី ភគវនំ

ឯតទេ ច ឥទំ េម ភេន នវ ំ ទុ ស យុ គំ ភគវនំ

ឧទទិស មំ កនំ មំ យិតំ តំ េម ភេន

ភគ បដិគគ តុ អនុ កមប ំ ឧបទយតិ ។

ទុ តិយមប ិ េខ ភគ ម បជបតឹ េគតមឹ ឯត-

ទេ ច សេងឃ េគតមិ េទហិ សេងឃ េត ទិេនន

436 
 
 ២១៥

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត កិរ ិយអងរករៃននងម បជបតិេគតមី

[១៨២] កលេប ពះនងម បជបតេគតម

ិ ី គំ ូល
កបបងទ

យ៉ងេនះេហយ ពះមន ពះភគ ក៏មន ពះបនូ លន

ទ ឹ ង ពះនងម -

បជបតេគតម
ិ ីដូេចះ
ន ថ បពិ ត ពះនងេគតមី សូម ពះនង បេគន

ំ ត់េនះ)
(សព ចេំ ពះសងឃវញច
ិ ុះ ំ ត់េនះ
កលេប ពះនង បេគនសព

ចេំ ពះសងឃេហយ តថគតេឈមះថ ពះនងបនបូជេហយផង ំ

ទង

សងឃក៏េឈមះថ ពះនងបនបូជេហយែដរ ។ ពះនងម បជបត-ិ

េគតមី គំ ូលអងរ ពះមន ពះភគ

កបបងទ អស់ រៈ ២ ដងដូេចះ
ន ថ

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ ំ ត់ថីម
សព ១ គូេនះ ំញ ច ស់រៃវខួ នឯង
ខុ ម តបញ

ខួ នឯង ឧទិសច
ទ េំ ពះ ពះមន ពះភគ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ សូម

ពះមន ពះភគ ស័ យ នូ វ េសចក ី អនុ េ គះច េំ ពះខុ ញ ំមច ស់ ទទួ ល យក

ំ ត់េនះ
នូវសព ។ ពះមន ពះភគ ទង់មន ពះបនូ លន
ទ ឹ ង ពះនង

ម បជបតិេគតមី អស់ រៈ ២ ដងដូេចះ

ន ថ បពិ ត ពះនងេគតមី

សូ ម ពះនង បេគនសងឃវ ញច
ិ ុះ កលេប  ពះនង បេគនសងឃេហ យ

437 
 
២១៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អហេញច វ បូជិេ ភវស

ិ មិ សេងឃ ចតិ ។ តតិ-

យមប ិ េខ ម បជបតី េគតមី ភគវនំ ឯតទេ ច

ឥទំ េម ភេន នវ ំ ទុ ស យុ គំ ភគវនំ ឧទទិស

មំ កនំ មំ យិតំ តំ េម ភេន ភគ

បដិគគ តុ អនុ កមប ំ ឧបទយតិ ។ តតិយមប ិ

េខ ភគ ម បជបតឹ េគតមឹ ឯតទេ ច

សេងឃ េគតមិ េទហិ សេងឃ េត ទិេនន អហេញច វ

បូជិេ ភវស
ិ មិ សេងឃ ចតិ ។

438 
 
 ២១៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

តថគតក ៏ េ ឈម ះថ ពះនងបនបូ ជេហ យផង ំ

ទ ងសងឃក ៏ េ ឈម ះថ

ពះនងបនបូជេហយែដរ ។ ពះនងម បជបតេគតម

ិ ី កប

គ ំ ូល ពះមន ពះភគ
បងទ អស់ រៈ ៣ ដងដូេចះ
ន ថ គ ៏
បពិ ត ពះអងដ

ចេ មន ំ ត់ថីម
សព ១ គូេនះ ំញ ច ស់រៃវខួ នឯង
ខុ ម តបញខួ នឯង ឧទិស
ទ

ចេំ ពះ ពះមន ពះភគ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  សូម ពះមន ពះភគ

ស័ យ នូ វ េសចក ី អនុ េ គះច េំ ពះខុ ញ ំមច ស់ េហ យទទួ ល យកនូ វ ស ំព ត ់

េនះ ។ ពះមន ពះភគ ទង់មន ពះបនូ លន

ទ ឹ ង ពះនងម បជ-

បតិេគតមី អស់ រៈ ៣ ដងដូេចះ

ន ថ បពិ ត ពះនងេគតមី សូម ពះ

នង បេគនសងឃវញច
ិ ុះ កលេប ពះនង បេគនសងឃេហយ តថគត

ក ៏ េ ឈម ះថ ពះនងបនបូ ជេហ យផង ំ

ទ ងសងឃក ៏ េ ឈម ះថ ពះនង

បនបូជេហយែដរ ។

439 
 
២១៧

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត ននទស យចនំ

[១៨៣] ឯវ ំ វុេត យ ម នេនទ ភគវនំ

ឯតទេ ច បដិគគ តុ ភេន ភគ ម បជបតិយ

េគតមិយ នវ ំ ទុ ស យុ គំ ពហុ ក ភេន ម-

បជបតី េគតមី ភគវេ មតុ ចឆ បទិក

េបសិក ខីរស ទយិក ភគវនំ ជេនតិ-

យ កលក យ ថញញំ បេយសិ ភគ បិ

ភេន ពហុ កេ ម បជបតិយ េគតមិយ

ភគវនំ ភេន គមម ម បជបតី េគតមី

ពុ ទធំ សរណំ គ ធមមំ សរណំ គ សងឃ ំ

សរណំ គ ភគវនំ ភេន គមម ម បជបតី

េគតមី ប តិប បដិវរិ អទិននទន

បដិវរិ កេមសុ មិចឆច បដិវរិ មុ ទ

បដ ិ វ រិ សុ េមរយមជជ ប បមទ ន បដ ិ វ រិ

440 
 
 ២១៧

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត កិរ ិយអងរករៃន ពះ ននទ

[១៨៣] កលេប ពះមន ពះភគ ទង់មន ពះពុទដ

ធ ីកយ៉ង

េនះេហយ ពះ ននម
ទ ន យុ គ ំ ូលអងរ ពះមន ពះភគ
ក៏ កបបងទ

ដូេចះ
ន ថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ សូម ពះមន ពះភគ ទង់ទទួល

ំ ត់ថីម
សព ១ គូ របស់ ពះនងម បជបតិេគតមី គ ៏
បពិ ត ពះអងដ

ចេ មន
 ពះនងម បជបតេគតម
ិ ី ជអក
ន មនឧបករៈេ ចន ជ

ពះមតុចឆរបស់ ពះមន ពះភគ ជអក

ន ែថរក ន ចិញឹច ម
អក អក
ន

ថយទឹកក រី កល ពះម បេងត

ក ពះមន ពះភគ ទង់ទិវងត
គ េទ

នងបនបេំ បទឹកេ ះ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  សូមប ី ពះមន ពះភគ

ក៏មនឧបករៈេ ចន
 ដល់ ពះនងម បជបតិេគតមែដរ
ី បពិ ត ពះ

គ ៏ចេ មន
អងដ េ ពះ ពះនងម បជបតេគតម
ិ ី ស័យ ពះមន

ពះភគ េទបបនដល់នូវ ពះពុទជ

ធ ទីពឹង បនដល់នូវ ពះធម៌ជទីពឹង

បនដល់នូវ ពះសងឃជទីពឹង គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ  ពះនងម ប-

ជបតេគតម
ិ ី ស័យ ពះមន ពះភគ េទបជអក
ន បនេវ រចកករ

សម ប ់ ស ត េវ រចកករកន ់ យ ក ទពយែដលេគម ិ នបនឲយ េវ រចក

ករ ប ពឹតខុសកុ ងកមទ
ន ំ
ង យ េវ រចកករនិយយកុហក េវ រចក

េហតុ ជ ទី ំ
ងៃនេសចក ី បមទ គ ឺ ករផ ឹ ក នូ វ ទឹ ក សវ ងគ
ឹ ័
ឺ សុ និ ងេមរ យ

441 
 
២១៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ភគវនំ ភេន គមម ម បជបតី េគតមី ពុ េទធ

អេវចចបប េទន សមននគ ធេមម អេវចចបប េទន

សមននគ សេងឃ អេវចចបប េទន សមននគ

អរយកេនហ
ិ ិ សេី លហិ សមននគ ភគវនំ ភេន

គមម ម បជបតី េគតមី ទុ េកខ និកកងខ

ទុ កខសមុ ទេយ និកកងខ ទុ កខនេិ េធ និកកងខ

ទុ កខនេិ ធគមិនិយ បដិបទយ និកកងខ ភគ បិ

ភេន ពហុ កេ ម បជបតិយ េគតមិយតិ ។

[១៨៤] ឯវេមតំ ននទ ឯវេមតំ ននទ យំ

ននទ បុ គគេ បុ គគលំ គមម ពុ ទធំ សរណំ គេ

េ តិ ធមមំ សរណំ គេ េ តិ សងឃ ំ សរណំ

គេ េ តិ ឥមស ននទ បុ គគលស ឥមិន បុ គគ-

េលន ន សុ បបដក
ិ រំ វទមិ យទទ
ិ ំ អភិ ទនំ

បចចុ នំ អញជ លិកមមំ មីចិកមមំ ចីវរបិណបតេស-

នសនគិ នបបចចយេភសជជបរ ក
ិ ខ នុ ប ប ទ េ ន ន ។

442 
 
 ២១៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ពះនងម បជបតេគតម
ិ ី ស័យនូវ ពះ

មន ពះភគ េទប បកបេ យេសចកី ជះថមនកេ

ិ មក
 កុ ង
ន ពះពុទ ធ

បកបេ យេសចកី ជះថមិនកេ មក ន ពះធម៌

កុ ង បកបេ យេសចកី

ជះថមិនកេ មក កុ ង
ន ពះសងឃ បកបេ ំ
យសីលទង យ ែដលជទី

េ តកអរៃន ពះអរយប
ិ ុ គល
គ បពិ ត ពះអងដ ៏ េ ម ន
គ ច ពះនងម បជ-

បតេគតម
ិ ី ស័យនូវ ពះមន ពះភគ ន អស់សង ័យកុ ង
េទបជអក ន

ទុកខ អស់សង ័យ កុ ងេហត

ន ុ ឲយេកតទុកខ អស់សង ័យ កុ ងធម
ន ៌រលត
ំ ់ទុកខ

អស់សង ័យ កុ ងេសចក
ន ី បតិបតិេទកន់ទីរលត
ំ ់ទុកខ គ ៏
បពិ ត ពះអងដ

ចេ មន
 សូមប ី ពះមន ពះភគ ក៏មនឧបករៈេ ចន
 ដល់ ពះនង

ម បជបតិេគតមីែដរ ។

[១៨៤] ពះមន ពះភគ ទង ់ ស់ ថ េអ  យ៉ ងហ ឹន ងេហ យ

ននទ េអយ៉ងហឹ នងេហយ ននទ មនល ននទ បុគល

គ ស័យ

បុគល
គ េទបបនដល់ ពះពុទជ
ធ ទីពឹង បនដល់ ពះធម៌ជទីពឹង

បនដល់ ពះសងឃជទីពឹង មនល ននទ តថគតមនស

ិ ែំ ដងនូវករថយ

បងគ ំ ករេ កកទទួល អញជលិកមម មីចិកមម និងករឲយនូវចីវរ

បណ
ិ បត េសនសនៈ និងេភសជប ិ ខ រជបច័យ
ជ រក ច ដល់អក ំ ឺ
ន ជង ថ

ជកមែម ដលបុគល
គ េនះ ន ដល់បុគល
តបសង គ េនះ បនេ យលេឡយ ។

443 
 
២១៩

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត សុបបដិក ភេ

យំ ននទ បុ គគេ បុ គគលំ គមម ប តិប-

បដវិ រេ
ិ េ តិ អទិននទន បដិវរេ
ិ េ តិ

កេមសុ មិចឆច បដវិ រេ

ិ េ តិ មុ ទ

បដិវរេ
ិ េ តិ សុ េមរយមជជបបមទ ន បដិវរេ
ិ

េ តិ ឥមស ននទ បុ គគលស ឥមិន បុ គគេលន ន

សុ បបដិករ ំ វទមិ យទិទំ អភិ ទនំ បចចុ នំ អញជ លិ-

កមម ំ ម ី ច ិ ក មម ំ ច ី វ រប ិ ណ បតេសនសនគ ិ នបបចច -

យេភសជជបរក
ិ ខ នុ បបទេនន ។ យំ ននទ បុ គគេ

បុ គគលំ គមម ពុ េទធ អេវចចបប េទន សមននគេ

េ តិ ធេមម អេវចចបប េទន សមននគេ េ តិ

444 
 
 ២១៩

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត កិរ ិយមិនែមនជករតបសនងេ យល

មនល ននទ មួយេទ ត បុគល

គ ស័យនូវបុគល
គ េហយបន

េវ រចកករសម ប ់ ស ត េវ រចកករកន ់ យ ក ទពយែដលេគម ិ នបនឲយ

ំ
េវ រចកករ ប ពឹ ត ខុ ស កុ ន ងកមទ ង យ េវ រចកករនិ យយកុ ហ ក

េវ រចកេហតុជទី ំ
ងៃនេសចកី បមទ គករផ
ឺ ឹកនូវទឹក សវងគ
ឹ ស
ឺ ុ និង

័
េមរយ មនល ននទ តថគតមនស
ិ ែំ ដងនូវករថយបងគំ ករេ កកទទួល

អញជលិកមម មីចិកមម និងករឲយនូវចីវរ បិណបត េសនសនៈ និង

េភសជប ិ ខ រជបច័យ
ជ រក ច ដល់អក ំ ឺ
ន ជង ថជកមែម ដលបុគល
គ េនះ តបសង
ន

ដល់បុគល
គ េនះ បនេ យលេឡយ ។ មនល ននទ មួយេទ ត

បុគល
គ ស័យនូវបុគល
គ េហយបន បកបេ យេសចកី ជះថ

មនកេ
ិ មកកុ ង
ន ពះពុទ ធ បកបេ យេសចកី ជះថមនកេ
ិ ន ពះធម៌
មកកុ ង

445 
 
២២០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សេងឃ អេវចចបប េទន សមននគេ េ តិ

អរយកេនហ
ិ ិ សីេលហិ សមននគេ េ តិ ឥ-

មស ននទ បុ គគលស ឥមិន បុ គគេលន ន សុ បប-

ដិករ ំ វទមិ យទិទំ អភិ ទនំ បចចុ នំ អញជ -

ល ិ ក មម ំ ម ី ច ិ ក មម ំ ច ី វ រប ិ ណ បតេសនសនគ ិ -

នបបចចយេភសជជបរក
ិ ខ នុ បបទេនន ។ យំ ននទ

បុ គគេ បុ គគលំ គមម ទុ េកខ និកកេងខ េ តិ

ទុ កខសមុ ទេយ និកកេងខ េ តិ ទុ កខនេិ េធ និកកេងខ

េ តិ ទុ កខនេិ ធគមិនិយ បដិបទយ និកកេងខ

េ តិ ឥមស ននទ បុ គគលស ឥមិន បុ គគេលន ន

សុ បបដិករ ំ វទមិ យទទ

ិ ំ អភិ ទនំ បចចុ នំ

អញជ ល ិ ក មម ំ ម ី ច ិ ក មម ំ ច ី វ រប ិ ណ បតេសនសន-

គិ នបបចចយេភសជជបរក
ិ ខ នុ បបទេនន ។

[១៨៥] ចុ ទទស េខ បនិមននទ បដិបុគគលក

ិ

ទកខិ ។ តថគេត អរហេន សមមសមពុេទធ

ទនំ េទតិ អយំ បឋម បដិបុគគលិក ទកខិ ។

446 
 
 ២២០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បកបេ យេសចក ី ជះថ ម ិ នកេ ម  កកុ ន ង ពះសងឃ បកបេ យសី ល

ំ
ទង យជទីេ តកអរៃន ពះអរយប
ិ ុ គល
គ មនល ននទ តថគតមន
ិ

សែំ ដង នូវករថយបងគ ំ ករេ កកទទួល អញជលិកមម មីចិកមម

និងករឲយនូវចវរ
ី បណ
ិ បត េសនសនៈ និងេភសជប ិ ខ រជបច័យ
ជ រក ច

ដល់អក ំ ឺ
ន ជង ថជកមែម ដលបុគល
គ េនះ ន ដល់បុគល
តបសង គ េនះ បន

េ យលេឡយ ។ មនល ននទ មួយេទ ត បុគល

គ ស័យនូវបុគល
គ

ន អស់សង ័យកុ ងទ
េហយជអក ន ុកខ អស់សង ័យកុ ងេហត
ន ុ ឲយេកត


ទុកខ អស់សង ័យកុ ងធម

ន ំ
៌រលត់ទុកខ អស់សង ័យកុ ងេសចក
ន ី បតិបតេទ
ិ

កន់ធម៌រលត
ំ ់ទុកខ មនល ននទ តថគតមនស
ិ ែំ ដង នូវករថយបងគ ំ

ករេ កកទទួល អញជលិកមម មច

ី កម
ិ ម និងករឲយនូវចវរ
ី បិណបត

េសនសនៈ និងេភសជប ិ ខ រជបច័យ

ជ រក ច ដល់អក ំ ឺ
ន ជង ថជកមែម ដលបុគល
គ

េនះ ន ដល់បុគល
តបសង គ េនះ បនេ យលេឡយ ។

[១៨៥] មនល ននទ បដប

ិ ុ គល
គ ិកទកិខ (ទនែដលឲយ

ចេំ ពះបុគល
គ ) េនះ មន ១៤ យ៉ង ។ គ ឲយទនចេំ ពះ ពះ
បុគល

តថគតជអរហនសមមសមុ ទ
ព ធ េនះ ជបដិបុគល
គ ិកទកិខ ទី ១ ។

447 
 
២២១

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត ទកខិ េភេទ

បេចចកសមពុេទធ ទនំ េទតិ អយំ ទុ តិយ បដប

ិ ុ គគល-ិ

ក ទកខិ ។ តថគតស វេក អរហេន ទនំ

េទតិ អយំ តតិយ បដិបុគគលិក ទកខិ ។

អរហតផលសចឆិកិរយយ
ិ បដិបេនន ទនំ េទតិ

អយំ ចតុ តីថ បដិបុគគលិក ទកខិ ។ អន-

គមស
ិ ទនំ េទតិ អយំ បញច មី បដប
ិ ុ គគលិក

ទកខិ ។ អនគមិផលសចឆក
ិ ិ រយយ
ិ បដិបេនន

ទនំ េទតិ អយំ ឆដី បដប

ិ ុ គគលក
ិ ទកខិ ។

សកទគមស
ិ ទនំ េទតិ អយំ សតមី

បដិបុគគលក
ិ ទកខិ ។ សកទគមិផលសចឆិ-

កិរយយ
ិ បដិបេនន ទនំ េទតិ អយំ អដមី

បដិបុគគលិក ទកខិ ។ េ បេនន ទនំ

េទតិ អយំ នវមី បដិបុគគលិក ទកខិ ។

448 
 
 ២២១

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត េសចកីេផ ងគនៃនទកខិ ទន

ឲយទនចេំ ពះ ពះបេចក
ច ពុទ ធ េនះ ជបដប
ិ ុ គល
គ ិកទកិខ ទី ២ ។ ឲយ

ទនចេំ ពះ ពះអរហនជ ័
វករបស់ ពះតថគត េនះ ជបដប
ិ ុ គល
គ ិក-

ទកិខ ទី ៣ ។ ឲយទនចេំ ពះបុគល

គ អក
ន បតបត
ិ េដ
ិ មបេធ
ី ឲយជក
 ់ចបស់

នូវអរហតផល េនះ ជបដប

ិ ុ គល
គ ិកទកិខ ទី ៤ ។ ឲយទនចេំ ពះ

អនគមិបុគល
គ េនះ ជបដិបុគល
គ ិកទកិខ ទី ៥ ។ ឲយទនចេំ ពះ

បុគល
គ អក
ន បតិបតេដ ី ឲយជក់ចបស់
ិ មបេធ នូវអនគមិផល េនះ ជបដិ-

បុគល
គ ិ កទកិខ ទី ៦ ។ ឲយទនចេំ ពះសកទគមប
ិ ុ គល
គ េនះ ជ

បដិបុគល
គ ិកទកិខ ទី ៧ ។ ឲយទនចេំ ពះបុគល
គ អក
ន បតិបតិេដមបេធ
ី 

ឲយជក់ចបស់ នូវសកទគមផល
ិ េនះ ជបដប
ិ ុ គល
គ ិកទកិខ ទី ៨ ។

ឲយទនចេំ ពះេ បនប

ន ុ គល
គ េនះ ជបដប
ិ ុ គល
គ ិកទកិខ ទី ៩ ។

449 
 
២២២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េ បតផលសចឆ
ិ ក
ិ ិ រយយ
ិ បដិបេនន ទនំ េទតិ

អយំ ទសមី បដិបុគគលិក ទកខិ ។ ពហិរេក

កេមសុ វត
ី េគ ទនំ េទតិ អយំ ឯកទសមី

បដិបុគគលិក ទកខិ ។ បុ ថុជជនសីលវេន ទនំ

េទតិ អយំ ទទសមី បដប

ិ ុ គគលក
ិ ទកខិ ។

បុ ថុជជនទុ ស េល
ី ទនំ េទតិ អយំ េតរសមី

បដប
ិ ុ គគលក
ិ ទកខិ ។ តរច
ិ ឆ នគេត ទនំ

េទតិ អយំ ចុ ទទសមី បដិបុគគលិក ទកខិ តិ(១) ។

១ ឥតិសេទទ កតថចិ ទិស តិ ន កតថចិ ។

450 
 
 ២២២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ឲយទនច េំ ពះបុ គ គលអ នក បតិបត ិេដមប េធ

ី ឲយជក់ចបស់ នូ វេ បត ិ -

ផល(១) េនះ ជបដប

ិ ុ គល
គ ិកទកិខ ទី ១០ ។ ឲយទនចេំ ពះអក
ន បួស

ជខងេ ក (ពុទ ធ សន) ែដល បសចកតេ មកកុ ងកម

ន
(២)
ំ
ទង-

យ េនះ ជបដប
ិ ុ គល
គ ិកទកិខ ទី ១១ ។ ឲយទនចេំ ពះបុថុជន
ជ

មនសីល េនះ ជបដិបុគល

គ ិកទកិខ ទី ១២ ។ ឲយទនចេំ ពះ

បុថុជន
ជ ទសសីល េនះ ជបដិបុគល
គ ិកទកិខ ទី ១៣ ។ ឲយ

ទនចេំ ពះសតតិរចឆន េនះ ជបដិបុគល

គ ិកទកិខ ទី ១៤ ។

១ អដកថថ សូមបីឧបសកដល់សរណគមន៍ ៣ កី កន់សីល ៥ កី សីល ១០ កី ម-

េណរ ឬ ភិកុែដលេទ
ខ បនឹងបួសបន ១ ៃថងកី ភិកុខមនវត បតិបតិែដលបួសយូរេហយ ភិកុខ

ទ ទង់វ ិបស នកី ទំងអស់េនះ េឈមះថ បតិបតិេដមបីេធឲយជក់ចបស់នូវេ បតិផល ។

ែតបុគគលឲយទនចំេពះបុគគលទំងអមបលេនះ បនផលេ ចនជងគនជលំ ប់ ។ ២ សំេ

ពួកអនកជកមម ទី កិរ ិយ ទី ែដលបនអភិញញជេ កិយទំង ៥ ។

451 
 
២២៣

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត ទកខិ េភេទ

[១៨៦] ត ននទ តិរចឆនគេត ទនំ ទ

សតគុ ទកខិ បដិកងខិតព ។ បុ ថុជជន-

ទុ ស េី ល ទនំ ទ សហស គុ ទកខិ

បដក
ិ ងខិតព ។ បុ ថុជជនសល
ី វេន ទនំ ទ

សតសហស គុ ទកខិ បដិកងខិតព ។

ពហិរេក កេមសុ វត
ី េគ ទនំ ទ េកដិ-

សតសហស គុ ទកខិ បដក

ិ ងខិតព ។

េ បតផ
ិ លសចឆក
ិ ិ រយយ
ិ បដិបេនន ទនំ ទ

អសេងខយយ អបបេមយយ ទកខិ បដិកងខិតព ។

452 
 
 ២២៣

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត េសចកីេផ ងគនៃនទកខិ ទន

[១៨៦] មនល ននទ ប បុគល

គ អក ំ
ន ទទួលទនទងេនះ

ទកិខ មនគុណមួយរយ(១) ែដលបុគល

គ តវបន េ ពះឲយទន

ចេំ ពះសតតរច
ិ ឆន ។ ទកិខ មនគុណមួយពន់ ែដលបុគល
គ តវបន

េ ពះឲយទនចេំ ពះបុថុជន
ជ ទសសីល ។ ទកិខ មនគុណមួយែសន

ែដលបុគល
គ តវបន េ ពះឲយទនចេំ ពះបុថុជន
ជ មនសីល ។ ទកិខ

មនគុណមួយែសនេកដិ ែដលបុគល
គ តវបន េ ពះឲយទនចេំ ពះអក
ន

បួសខងេ ក ែដល បសចកតេ មកកុ ងកមទ

ន ំ
ង យ ។ ទកិខ

មនគុណ ប់មិនបន បមណមនេក

ិ ត
 ែដលបុគល
គ តវបន េ ពះឲយ

ទនចេំ ពះបុគល
គ ែដល បតិបតេដ
ិ ម ី ឲយជក់ចបស់
 បេធ នូវេ បតផល
ិ ។

១ អដកថថ ឲយនូវ និសង ១០០ គឺ ១០០ អតភព កនុងអតភពមួយ ៗ មន យុ

ែវង ១ សមបុរល ១ េសចកីសុខ ១ កមំង ១ បជញ ១ រួមជ និសង ៥០០ ។ ទន

េ កពីសតតិរចឆនេទក៏គុណជ បំ ៗ មឧបយេនះែដរ ។

453 
 
២២៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េក បន េទ េ បេនន េក បន េទ

សកទគមិផលសចឆិកិរយយ
ិ បដិបេនន េក បន

េទ សកទគមិស េក បន េទ អនគ-

មិផលសចឆក
ិ ិ រយយ
ិ បដិបេនន េក បន េទ

អនគមិស េក បន េទ អរហតផលសចឆិ-

កិរយយ
ិ បដិបេនន េក បន េទ តថគត-

ស វេក អរហេន េក បន េទ បេចចកសមពុេទធ

េក បន េទ តថគេត អរហេន សមមសមពុេទធ ។

454 
 
 ២២៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

នឹងបច់និយយេទអី (ដល់ទកិខ ែដលបុគល

គ ឲយ) ចេំ ពះេ បន-ន

បុគល
គ នឹងនិយយេទថី ចេំ ពះបុគល
គ ែដល បតិបតេដ
ិ មបេធ
ី ឲយជក
 ់

ចបស់នូវសកទគមផល
ិ នឹងនិយយេទថី ចេំ ពះសកទគមប
ិ ុ គល
គ

នឹ ងនិ យយេទអ ី ី  ឲយជក ់ ច បស់ នូ វ

ច េំ ពះបុ គ គល ែដល បត ិ បត ិ េដ  ម ប េធ

អនគមិផល នឹងនិយយេទថី ចេំ ពះអនគមិបុគល

គ នឹងនិយយ

េទថ ី ី  ឲយជក ់ ច បស់ នូ វ អរហត ផល

ច េំ ពះបុ គ គល ែដល បត ិ បត ិ េដ  ម ប េធ

នឹងនិយយេទថី ចេំ ពះ ពះអរហនជ ័

វករបស់តថគត នឹងនិយយ

េទថី ចេំ ពះ ពះបេចក

ច សមុ ទ
ព ធ នឹងនិយយេទថី ចេំ ពះ ពះតថគត

ជអរហនសមមសមុ ទ
ព ធ ។

455 
 
២២៥

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត ទកខិ េភេទ

[១៨៧] សត េខ បនិមននទ សងឃគ

ទកខិ ។ ពុ ទធបបមុ េខ ឧភេ សេងឃ ទនំ េទតិ

អយំ បឋម សងឃគ ទកខិ ។ តថគេត

បរន
ិ ិពុ េត ឧភេ សេងឃ ទនំ េទតិ អយំ ទុ តិយ

សងឃគ ទកខិ ។ ភិកុ ខ សេងឃ ទនំ េទតិ អយំ

តតិយ សងឃគ ទកខិ ។ ភិកុ ខ នីសេងឃ ទនំ

េទតិ អយំ ចតុ តថី សងឃគ ទកខិ ។ ឯតេក

េម ភិកូ ខ ច ភិកុ ខ និេយ ច សងឃេ ឧទទិស ថតិ

456 
 
 ២២៥

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត េសចកីេផ ងគនៃនទកខិ ទន

[១៨៧] មនល នន្ទ សងឃគ ទកិខ ក ់ កុ ង

(ទនែដលតមល ន

សងឃ) េនះមន ៧ យ៉ង ។ គ ឲយទនចេំ ពះសងឃទងព

បុគល ំ ី រចែំ ណក

មន ពះពុទជ
ធ បធន
(១)
េនះជសងឃគ ទកិខ ទី ១ ។ កលេប

ពះតថគតបរន
ិ ិ ពនេទ គ ឲយទនចេំ ពះសងឃទងព
បុគល ំ ី រចែំ ណក េនះ

ជសងឃគ ទកិខ ទី ២ ។ ឲយទនចេំ ពះែតភក

ិ ុ សងឃ
ខ េនះជសងឃ-

គ ទកិខ ទី ៣ ។ ឲយទនចេំ ពះែតភក

ិ ុន
ខ ី សងឃ េនះជសងឃគ -

ទកិខ ទី ៤ ។ បុគល
គ ំ ី សំ
(េទនិមនអព ក់សងឃ) ថ សូមេ ក

ំ
ទង យ ចត់ពួកភក ខ ុ េ៉ ណះ
ិ ុប ខ ី បុ េ៉ ណះ
ពួកភិកុ ន ំ ី សងឃ
អព េដម ី ុ ំញ
 បខ

១ សងឃទំងពីរចំែណក គឺពួកភិកុខសងឃអងគុយមខង ពួកភិកុខនីអងគុយមខង ពះ ជ

មចស់គង់ តង់ក ល ដូេចនះេ ថ សងឃទំងពីរចំែណកមន ពះពុទធជ បធន ។ សងឃ-

គ ទិកខ ទី ១ េនះ គមនទកខិ វ ិេសសេសមេឡយ ។ ប៉ុែនកលែដល ពះ

បរ ិនិពនេទេហយេនះ េគតមកល់ ពះពុទធបបដិម ឬ ពះធតុ េល សនៈកនុងទីចំេពះ

មុខសងឃទំងពីរចំែណក តមកល់មូ បចំណីេលតុ ឬេជង ពក៍េហយេធកិចចទកខិេ ទកជេដម

ថយវតថុទំងពួងដល់ ពះ ជមុន េទបថយសងឃទំងពីរចំែណកជខងេ កយ យ៉ ង

េនះក៏េឈមះថ ថយទនដល់សងឃទំងពីរចំែណកមន ពះពុទធជ បធនែដរ (សម័យឥឡូវេនះ

គមនភិកុនី
ខ មនែតភិកុខ ដូេចនះេឈមះថ ភិកុសងឃមន
ខ ពះពុទធជ បធន) ។ េភជនែដលថយ

ដល់ ពះ យ៉ ងេនះ តវ បេគនដល់ភិកុខ ែដល បតិបតិ ពះ ែដលបរ ិបូណ៌េ យ

វត បតិបតិ េ ពះជវតថុរបស់ ពះពុទធជបិ តវបនដល់ភិកុខជកូន ឬ នឹង បេគនដល់សងឃ

ក៏គួរ ។ េបវតថុេនះជេ បង ឬ ដក តវអុជ បទីប ចងជទង់ ឬពិ នថយ ។ អដកថ ។

457 
 
២២៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ទនំ េទតិ អយំ បញច មី សងឃគ ទកខិ ។

ឯតេក េម ភិកូ ខ សងឃេ ឧទទិស ថតិ ទនំ

េទតិ អយំ ឆដី សងឃគ ទកខិ ។ ឯតក

េម ភិកខុ នេយ
ិ សងឃេ ឧទទិស ថតិ ទនំ

េទតិ អយំ សតមី សងឃគ ទកខិ ។

[១៨៨] ភវស
ិ និ េខ បនននទ អនគតមទធនំ

េគ តភុ េន ក វក ទុ ស ី បបធមម

េតសុ ទុ ស េលសុ
ី សងឃ ំ ឧទទិស ទនំ ទស និ

តទបហំ ននទ សងឃគតំ ទកខិ ណំ អសេងខយយ ំ

អបបេមយយ ំ វទមិ ន េត ហំ ននទ េកនចិ

បរយេយន
ិ សងឃគ យ ទកខិ យ បដប
ិ ុ គគ-

លិកទនំ មហបផលតរ ំ វទមិ ។

458 
 
 ២២៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េហយេទបឲយទន េនះជសងឃគ ទកិខ ទី ៥ ។ បុគល

គ (េទនិមន

ំ ី សំ
អព ក់សងឃ) ថ សូមេ ំ
កទង យ ចត់ពួកភក ខ ុ េ៉ ណះអព
ិ ុប ំ ី

សងឃ េដម ី ុ ំញ
 បខ េហយេទបឲយទន េនះជសងឃគ ទកិខ ទី ៦ ។

បុគល
គ ំ ី សំ
(េទនិមនអព ក់សងឃ) ថ សូមេ ំ
កទង យ ចត់

ខ ី បុ េ៉ ណះអព
ពួកភិកុ ន ំ ី សងឃ េដម ី ុ ំញ
 បខ េហយេទបឲយទន េនះជសងឃ-

គ ទកិខ ទី ៧ ។

[១៨៨] មនល ននទ កុ ងកលជអនគត

ន នឹងមនេគ តភូ-

សងឃ (សងឃមនែតេឈមះ) ំ ត់ក

មនែតសព វៈចងក ជអក
ន ទស

សីល មនធម៌ដ៏ មក ំ
ជនទងេនះ ឧទិសច
ទ េំ ពះសងឃ េហយនឹង

ឲយទន ដល់បុគល ំ
គ ទសសីលទងេនះ មនល ននទ សូមបក
ី ុ ងកល
ន

េនះ ក៏តថគតេពលថសងឃគ ទកិខ ទន មន និសង ប់មិន

បន បមណមិនេកតែដរ មនល ននទ តថគតមិនែដលេពលនូវ

បដិបុគល
គ ិកទនថមនផលេ ចន
 ជងសងឃគ ទកិខ ទន េ យ

បរយយ
ិ មួយេឡយ ។

459 
 
២២៧

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត ទកខិ វ ិសុទិធ

[១៨៩] ចតេស េខ បនិមននទ ទកខិ វ-ិ

សុ ទេយ
ធិ ។ កតម ចតេស ។ អ ថ ននទ ទកខិ -

ទយកេ វសុ
ិ ជឈតិ េន បដិគគហកេ

អ ថ ននទ ទកខិ បដិគគហកេ វសុ

ិ ជឈតិ េន

ទយកេ អ ថ ននទ ទកខិ េនវ ទយកេ

វសុ
ិ ជឈតិ េន បដិគគហកេ អ ថ ននទ ទកខិ

ទយកេ េចវ វសុ

ិ ជឈតិ បដិគគហកេ ច ។

[១៩០] កថញច ននទ ទកខិ ទយកេ វ-ិ

សុ ជឈតិ េន បដិគគហកេ ។ ឥធននទ ទយេក

េ តិ សីល កលយណធេមម បដិគគហក េ និ

ទុ ស ី បបធមម ឯវ ំ េខ ននទ ទកខិ

ទយកេ វសុ
ិ ជឈតិ េន បដិគគហកេ ។

[១៩១] កថញច ននទ ទកខិ បដិគគហកេ

វសុ
ិ ជឈតិ េន ទយកេ ។ ឥធននទ ទយេក

េ តិ ទុ ស េី បបធេមម បដិគគហក េ និ

សល
ី វេន កលយណធមម ឯវ ំ េខ ននទ ទកខិ -

បដិគគហកេ វសុ
ិ ជឈតិ េន ទយកេ ។

460 
 
 ២២៧

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត ទកខិ វ ិសុទិធ

[១៨៩] មនល ននទ ទកិខ វស

ិ ុ ទិ ធ (ករបរស
ិ ុ ទន
ធ ិ ងមិន

ិ ុ ទរធ បស់ទន)
បរស េនះមន ៤ យ៉ង ។ ឯទកិខ ិ ុ ទិ ទ
វស ំ
ធ ង ៤

េតដូចេមច ។ មនល ននទ ទកិខ បរស

ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឲយ មិនបរ-ិ

សុទខ
ធ ងអក
ន ទទួល ១ មនល ននទ ទកិខ បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួល

មនបរ
ិ ស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឲយ ១ មនល ននទ ទកិខ មនបរ
ិ ស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន

ឲយផង មនបរ
ិ ស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួលផង ១ មនល ននទ ទកិខ បរស
ិ ុ ទធ

ខងអក
ន ឲយផង បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួលផង ។

[១៩០] មនល ននទ ទកិខ បរស

ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឲយ មិនបរ-ិ

សុទខ
ធ ងអក
ន ទទួល េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល ននទ អក
ន ឲយកុ ងេ
ន កេនះ

ជបុគល
គ មនសីល មនធម៌ល ឯពួកអក
ន ទទួល ជអក
ន ទសសីល

មនធម៌ដ៏ មក មនល ននទ យ៉ងេនះឯង េឈមះថ ទកិខ

បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឲយ មនបរ
ិ ស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួល ។

[១៩១] មនល ននទ ទកិខ បរស

ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួល ែត

មនបរ
ិ ស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឲ្យ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល ននទ អក
ន ឲយកុ ងេ
ន ក

េនះ ជបុគល
គ ទសសីល មនធម៌ដ៏ មក ឯពួកអក
ន ទទួល ជ

បុគល
គ មនសីល មនធម៌ល មនល ននទ យ៉ងេនះឯង េឈមះថ

ទកិខ បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួល មនបរ
ិ ស ធ ងអក
ិ ុ ទខ ន ឲយ ។

461 
 
២២៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[១៩២] កថញច ននទ ទកខិ េនវ ទយក-

េ វសុ
ិ ជឈតិ េន បដិគគហកេ ។ ឥធននទ

ទយេក ច េ តិ ទុ ស េី បបធេមម បដិគគ-

ហក ច េ និ ទុ ស ី បបធមម ឯវ ំ េខ

ននទ ទកខិ េនវ ទយកេ វសុ

ិ ជឈតិ េន

បដិគគហកេ ។

[១៩៣] កថញច ននទ ទកខិ ទយកេ

េចវ វសុ
ិ ជឈតិ បដិគគហកេ ច ។ ឥធននទ ទ-

យេក ច េ តិ សី ល កលយណធេមម បដិគគ-

ហក ច េ និ សីលវេន កលយណធមម ឯវ ំ

េខ ននទ ទកខិ ទយកេ េចវ វសុ

ិ ជឈតិ

បដិគគហកេ ច ។ ឥម េខ ននទ ចតេស

ទកខិ វសុ
ិ ទធិេយតិ ។

462 
 
 ២២៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[១៩២] មនល ននទ ទកិខ មិនបរស

ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឱយផង មិន

បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួលផង េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល ននទ អក
ន ឱយកុ ង
ន

េ កេនះ ជអក
ន ទសសីល មនធម៌ដ៏ មក ំ ួ កអក
ទងព ន ទទួល

ក៏ជបុគល
គ ទសសីល មនធម៌ដ៏ មកដូចគន មនល ននទ យ៉ង

េនះឯង េឈមះថ ទកិខ មិនបរស

ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឱយផង មិនបរស
ិ ុ ទធ

ខងអក
ន ទទួលផង ។

[១៩៣] មនល ននទ ទកិខ បរស

ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឱយផង

បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ទទួលផង េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល ននទ អក
ន ឱយកុ ងេ
ន ក

េនះ ជបុគល
គ មនសីល មនធម៌ល ំ ួ កអក
ទងព ន ទទួល ក៏ជបុគល
គ

មនសីល មនធម៌លដូចគន មនល ននទ យ៉ងេនះឯង េឈមះថ

ទកិខ បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឲយផង បរស
ិ ុ ទខ ន ទទួលផង
ធ ងអក ។ មនល

ននទ េនះឯង ជទកិខ វស

ិ ុ ទិ ធ ៤ យ៉ង ។

463 
 
២២៩

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត ទកខិ វ ិសុទិធ

[១៩៤] ឥទមេ ច ភគ ឥទំ វ ន សុ គេ

អថបរ ំ ឯតទេ ច ស ថ

េយ សល
ី ទុ ស េលសុ
ី ទទតិ

ទនំ ធេមមន លទធំ សុ បសននចេិ

អភិសទទហំ កមមផលំ ឧ រំ

ទកខិ ទយកេ វសុ

ិ ជឈតិ

េយ ទុ ស េី សលវេនសុ
ី ទទតិ

ទនំ អធេមមន លទធំ អបបសននចេិ

អនភិសទទហំ កមមផលំ ឧ រំ

ទកខិ បដិគគហកេ វសុ

ិ ជឈតិ

េយ ទុ ស េី ទុ ស េលសុ
ី ទទតិ

ទនំ អធេមមន លទធំ អបបសននចេិ

អនភិសទទហំ កមមផលំ ឧ រំ

ន តំ ទនំ វបុ
ិ លផលនិ ពមិ(១)

១ ឱ. ទកខិ េនវ ឧភេ វ ិសុជឈតីតិ ទិស និ ។

464 
 
 ២២៩

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត ទកខិ វ ិសុទិធ

[១៩៤] ពះមន ពះភគ ទង ់ ស់ នូ វ ពះសូ តេនះ លុ ះ

ពះសុគតជ ទង់ ស់នូវ ពះសូ តេនះរួចេហយ េទប ទង់

ស់នូវ ពះគថតេទេទ តដូេចះ

ន ថ

បុគល
គ ជអក
ន មនសីល មនចិត ជះថេ យ បៃព

េជ ស៊ ប ់ នូ វ កម មនិ ងផលរបស់ ក ម មដ ៏ េ ល សលុ ប ឱយទនែដល

ខួ នបនមកេ យធម៌ ចេំ ពះពួកបុគល

គ ទសសីល ទកិខ

េនះ បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន ឱយ បុគល
គ ជអក
ន ទសសីល

មនចិតមិនបន ជះថ មនេជ

ិ ស៊ប់នូវកមន
ម ិ ងផលរបស់កមដ
ម ៏

េលសលុប ឲយទនែដលខួ នបនមកមនេ

ិ យធម៌ ចេំ ពះ

ពួកបុគល
គ អក
ន មនសីល ទកិខ េនះ បរស
ិ ុ ទខ
ធ ងអក
ន

ទទួល បុគល
គ ជអក
ន ទសសីល មនចិតមិនបន

ជះថ មិនេជ ស៊ប់នូវកមន

ម ិ ងផលរបស់កមដ
ម ៏េលសលុប ឱយ

ទនែដលខួ នបនមកមិនេ យធម៌ ច េំ ពះពួ កបុ គ គល ទស

សីល តថគតមនេពលថ
ិ ទនេនះមនផលដ៏បរប
ិ ូ ណ៌េទ

465 
 
២៣០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េយ សីល សីលវេនសុ ទទតិ

ទនំ ធេមមន លទធំ សុ បសននចេិ

អភិសទទហំ កមមផលំ ឧ រំ

តំ េវ ទនំ វបុ
ិ លផលនិ ពមិ

េយ វត
ី េគ វត
ី េគសុ ទទតិ

ទនំ ធេមមន លទធំ សុ បសននចេិ

អភិសទទហំ កមមផលំ ឧ រំ

តំ េវ ទនំ មស
ិ ទននមគគនិ ។

ទកខិ វ ិភងគសុតំ ទទសមំ និដិតំ ។

វ ិភងគវេគគ ចតុេ ថ ។

466 
 
 ២៣០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ ជអក
ន មនសីល មនចត
ិ ជះថេ យ បៃព

េជ ស៊ ប់នូ វកម ន
ម ិ ងផលរបស់ កម មដ៏េល សលុ ប ឱយទនែដល

ខួ នបនមកេ យធម៌ ចេំ ពះពួកបុគល

គ មនសីល តថគត

េពលថ ទនេនះឯង េទបបនផលដ៏បរប

ិ ូ ណ៌ បុគល
គ

ជអក
ន បសចក គៈ ិ ជះថេ
មនចត យ បៃព

េជ ស៊ ប ់ នូ វ កម មនិ ងផលរបស់ ក ម មដ ៏ េ ល សលុ ប ឱយទនែដល

ខួ នបនមកេ យធម៌ ចេំ ពះពួកបុគល

គ បសចក គៈ ទន

េនះឯង បេសរជងពួក មសទន

ិ ំ
(ទងអស់) ។

ចប់ ទកខិ វ ិភងគសូ ត ទី ១២ ។

ចប់ វ ិភងគវគគ ទី ៤ ។

467 
 
២៣១

វ ិភងគវគគស ទកខិ វ ិភងគសុេត និគមគថ

តស ុ ទទនំ

ភទទិ ល សមិទធិ ចនទេន

អគគិេវស នមណេ វរញណី

រថិ ឧទទិស ន
ិ អរេណន

បុ កុ កស សចចវេ វទនំ(១) ។

១ ឱ. ឥទំ ឧទទនំ ន ទិស តិ ។ តស វគគស ឧទទនំ ភទទិកននទកចចនេ មសកងគិយ-

សុេភ ម កមមស យតនវ ិភងគំ ឧេទទសអរណធតុសចចំ ទកខិ វ ិភងគសុតនីតិ ទិស និ ។

468 
 
 ២៣១

វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត និគមគថ

ិ វគគេនះគឺ
ឧទទនៃនវភងគ

ភេទក
ទ រតសូ ត ១ េរ ង ពះ ទ ែំ ដង
ននស (ភេទក
ទ រតសូ ត)

កុ ងឧប
ន ន ១ េរ ង ពះសមទ
ិ ិធ (កុ ងម
ន កចចន-

ភេទក
ទ រតសូ ត) ១ េរ ងចនន
ទ េទវបុ ត (កុ ងេ
ន មសកងិយ
គ -

សូ ត) ១ េរ ងមណពអគេវសនេគ
ិគ ត (កុ ងច
ន ូ ឡកម-ម

វភង
ិ សគ ូ ត) ១ គ េឈមះថមនញណដ៏ បេសរ
េរ ងបុគល

(កុ ងម
ន កមវម ភង
ិ សគ ូ ត) ១ េរ ង ពះសមុ ទ
ព ធ ពះនមបុរ-ិ

សទមម រថិ (កុ ងស

ន យតនវភង
ិ សគ ូ ត) ១ ឧេទស
ទ វភង
ិ -គ

សូ ត ១ អរណវភង
ិ សគ ូ ត ១ េរ ងបុកុ សក
ក ុ លបុ ត (កុ ងធត
ន ុ-

វភង
ិ សគ ូ ត) ១ េរ ងសចៈច ដ៏ បេសរ (កុ ងសច
ន វច ភង
ិ សគ ូ ត) ១

េរ ងទន (កុ ងទក

ន ិខ វភង
ិ សគ ូ ត) ១ ។

469 
 
 ស យតនវេគគ

បឋមំ អនថបិណិ េក ទសុតំ

[១៩៥] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ េតន េខ បន សមេយន អនថ-

បិណិ េក គហបតិ ពធិេក េ តិ ទុ កិ ខ េ

ពឡគិ េន ។ អថេខ អនថបិណិ េក គហ-

បតិ អញញតរ ំ បុ រសំ

ិ មេនសិ ឯហិ តំ េភ(១)

បុ រស
ិ េយន ភគ េតនុ បសង កម ឧបសង កមិ

មម វចេនន ភគវេ បេទ សរិ វនទហិ

ឯវញច វេទហិ អនថបិណិ េក ភេន គហ-

បតិ ពធិេក ទុ កិ ខ េ ពឡគិ េន េ

ភគវេ បេទ សរិ វនទតីតិ េយន ចយ ម

របុ
ី េ េតនុ បសង កម ឧបសង កមិ មម វចេន-

ន យសមេ របុ
ី តស បេទ(២) វនទហិ

ឯវញច វេទហិ អនថបិណិ េក ភេន គហបតិ

១ ឱ. ម. អេមភ ។ ២ ម. ឯតថនេរ សិរ តិ ទិស តិ ។

470 
 
 ស យតនវគគ

អនថបិណិ េក ទសូ ត ទី ១

[១៩៥] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះ

មន ពះភគ ទង់គង់កុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបណ
ិ ិ កគហបតី ជិត

កង វតីថ ។ សម័យេនះឯង អនថបណ

ិ ិ កគហបតី មន ពធ

ដល់នូវេសចកីទុកខ ំ ឺធន
មនជង ង ់ ។ គេនះ អនថបិណិ កគហបតី

េ បុរសមនក់មកថ ែនបុរសដ៏ចេ មន
 អក
ន ឯងចូរមក យ ចូរអក
ន េទ

គល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ ន ថយបងគំ ពះ

ចូរអក

បទ ពះមន ពះភគេ យសិរ ៈ មពកយរបស់េយង រួចេហយ

គ ំ ូ លយ៉ងេនះថ
ចូរ កបបងទ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  អនថបិណិ ក-

គហបតី មន ពធ ដល់នូវេសចកីទុកខ ំ ឺធន

មនជង ង ់ គត់ កប

ថយបងគ ំ ពះបទ ពះមន ពះភគេ យសិរ ៈ រួចេហយ ចូរអក

ន

េទគល់ ពះ រប
ី ុ តមន យុ លុះចូលេទដល់េហយ ចូរអក
ន ថយ

បងគ ំ ពះបទ ពះ រប
ី ុ តមន យុ មពកយរបស់េយង រួចេហយ

ន ទូលយ៉ងេនះថ
ចូរអក បពិ តេ កមចស់ដ៏ចេ មន អនថបិណិ កគហបតី

471 
 
២៣៣

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត ពធបបវតិ

ពធិេក ទុ កិ ខ េ ពឡគិ េន េ យសម-

េ របុ
ី តស បេទ សិរ វនទតីតិ ឯវញច

វេទហិ ធុ កិរ ភេន យ ម របុ

ី េ

េយន អនថបិណិ កស គហបតិស និេវសនំ

េតនុ បសង កមតុ អនុ កមប ំ ឧបទយតិ ។ ឯវមភេនតិ

េខ េ បុ រេិ អនថបិណិ កស គហបតិស

បដិស ុ េយន ភគ េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ

ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ និសទ

ី ិ ។

[១៩៦] ឯកមនំ និសេិ នន េខ េ បុ រេិ

ភគវនំ ឯតទេ ច អនថបិណិ េក ភេន គហបតិ

ពធិេក ទុ កិ ខ េ ពឡគិ េន េ ភគវេ

បេទ សរិ វនទតីតិ េយន ចយ ម របុ

ី េ

េតនុ បសង កម ិ ឧបសង កម ិ យស មន ំ រ បុ

ី តំ

អភិ េទ ឯកមនំ និសីទិ ។ ឯកមនំ និសេិ នន

េខ េ បុ រេិ យសមនំ របុ

ី តំ ឯតទេ ច

អនថបិណិ េក ភេន គហបតិ ពធិេក ទុ កិ ខ េ

472 
 
 ២៣៣

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត ករ ប ពឹតេទៃន ពធ

មន ពធ ដល់នូវេសចកីទុកខ ំ ឺធន
មនជង ង ់ គត់ថយបងគ ំ ពះបទ

ពះ រប
ី ុ តមន យុេ យសិរ ៈ ដូេចះ
ន ផង ន ទូលយ៉ងេនះថ
ចូរអក

បពិ តេ កដ៏ចេ មន ខុ ំញ ពះករុ សូមអងរ សូម ពះ រប

ី ុ តមន

យុ ស័យនូវេសចកីអនុេ គះ ចូលេទកន់លេំ នរបស់អនថ-

បណ
ិ ិ កគហបតី ដូេចះ
ន ផង ។ បុរសេនះ ទទួលពកយអនថបណ
ិ ិ ក-

គហបតីថ បទ េ កដ៏ចេ មន
 េហយក៏ចូលេទគល់ ពះមន

ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏ កបថយបងគំ ពះមន ពះភគ

រួចេហយអងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីដ៏សមគួរ ។

[១៩៦] លុះបុរសេនះ អងុ យក

គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ ក៏ កបបងគ ំ

ទូល ពះមន ពះភគដូេចះ

ន ថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  អនថបិណិ ក-

គហបតី មន ពធ ដល់នូវេសចកទ
ី ុ កខ ំ ឺធន
មនជង ង ់ គត់ កបថយ

បងគ ំ ពះបទ ពះមន ពះភគេ យសិរ ៈ េហយបុរសេនះ ក៏ចូល

េទរក ពះ រប
ី ុ តមន យុ លុះចូលេទដល់ កបថយបងគ ំ ពះ

រប
ី ុ តមន យុ េហយអងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរ ។ លុះបុរសេនះ អងុ យ
គ

កុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ ក៏ទូល ពះ រប
ី ុ តមន យុ ដូេចះ
ន ថ បពិ ត

េ កដ៏ចេ មន
 អនថបិណិ កគហបតី មន ពធ ដល់នូវេសចកទ
ី ុ កខ

473 
 
២៣៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ពឡ គ ិ េន េ យស មេ រ បុ
ី តស

បេទ សិ រ វនទតិ ឯវញច វេទតិ ធុ កិរ

ភេន យ ម របុ
ី េ េយន អនថបិណិ កស

គហបតិស នេិ វសនំ េតនុ បសង កមតុ អនុ កមប ំ

ឧបទយតិ ។ អធិ េសសិ េខ យ ម របុ

ី េ

តុ ណី ភេវន ។ អថេខ យ ម របុ

ី េ

និ េស បតចវរ
ី ំ ទយ យសមេ នេនទន

បចឆសមេណន េយន អនថបិណិ កស គហបតិស

ន ិ េ វសនំ េតនុ បសង ម

ក ិ ឧបសង ម
ក ិ បញញ េ ត

សេន និសីទិ ។

[១៩៧] និសជជ េខ យ ម របុ

ី េ អនថ-

បិណិ កំ គហបតឹ ឯតទេ ច កចចិ េត គហបតិ

ខមនីយំ កចចិ យបនីយំ កចចិ ទុ កខ េវទន

បដិកកមនិ េន អភិកកមនិ បដិកកេម នំ បញញយតិ

េន អភិកកេមតិ ។ ន េម ភេន របុ

ី ត ខមនីយំ

474 
 
 ២៣៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ ឺធន
មនជង ង ់ គត់ថយបងគ ំ ពះបទ ពះ រប
ី ុ តមន យុ េ យ

សិរ ៈ េហយបុរសេនះក៏ទូលយ៉ងេនះថ បពិ តេ កដ៏ចេ មន

 ខុ ំញ

ពះករុ សូមអងរ សូម ពះ រប

ី ុ តមន យុ ស័យនូវេសចកី

អនុេ គះ ចូលេទកន់ផះ
ទ របស់អនថបិណិ កគហបតី (ឲយទន) ។

ពះ រប
ី ុ តមន យុ ក៏ទទួលនិមនន៍េ យតុណី ភព ។ លំ ប់េនះ

ពះ រប
ី ុ តមន យុ េស កសបង់ ប ប់េ យប តនិងចវរ
ី មន

ពះ ននម
ទ ន យុជបចឆសមណៈ ក៏ចូលេទកន់ផះ
ទ របស់អន-

ថបិណិ កគហបតី លុះចូលេទដល់េហយ ក៏គង់េល សនៈែដលេគ

កល បេគន ។

[១៩៧] លុះ ពះ រប
ី ុ តមន យុ គង់រួចេហយ ក៏មនេថរ-

ចនឹងអនថបិណិ កគហបតីដូេចះ
ន ថ មនលគហបតី សររយន
ី អក
ន លម
ម

អត់ធន់បនែដរឬ លម
ម ឲយ ប ពឹតេទបនែដរឬ ទុកេខ វទនបន ក

ន មនចេ
ិ មនេឡងេទឬ ករធូរថយរែមង បកដ ឯករចេ មនេឡ
 ង

រែមងមិន បកដេទឬ ។ បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន

រប  ំញ ត់ធន់មនបនេទ
ខុ អ ិ

475 
 
២៣៥

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត ពធបបវតិ

ន យបនីយំ ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ

េន បដិកកមនិ អភិកកេម នំ បញញយតិ េន

បដិកកេមតិ(១) ។

[១៩៨] េសយយថបិ ភេន របុ

ី ត ពល

បុ រេិ តេិ ណន សិខេរន មុ ទធនំ អភិមេតថយយ

ឯវេមវ េខ េម ភេន របុ

ី ត អធិម

មុ ទធនំ ឱហននិ ន េម ភេន របុ

ី ត ខមនីយំ

ន យបនីយំ ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ

េន បដិកកមនិ អភិកកេម នំ បញញយតិ េន

បដិកកេមតិ ។

[១៩៩] េសយយថបិ ភេន របុ

ី ត ពល

បុ រេិ ទេឡន វរតខេណន សេី ស សស

ី េវដនំ

ទេទយយ ឯវេមវ េខ េម ភេន របុ

ី ត អធិម

សីសំ បរកនន
ិ ិ ន េម ភេន ខមនីយំ

ន យបនីយំ ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ

េន បដិកកមនិ អភិកកេម នំ បញញយតិ េន

បដិកកេមតិ ។

១ ឱ. ឥតិសេទទ ន ទិស តិ ។

476 
 
 ២៣៥

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត ករ ប ពឹតេទៃន ពធ

ឲយ ប ពឹតេទមនបនេទ
ិ ទុកេខ វទនដ៏ករបស់ខុ ំញ េចះែតចេ មនេឡង មន
ិ

ក នេទ ករចេ មន េចះែត បកដ ករធូរថយ មិន បកដេទ ។

[១៩៨] បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន

រប  ំ
បុរសមនកមង ចក់

អែំ បងកបលេ យែដក សួចមុត យ៉ង មញ

ិ បពិ ត ពះ រប
ី ុត

ដ៏ចេ មន
 ខយល់ដ៏ខង
ំ ចក់េ តអែំ បងកបលខុ ំញ ក៏យ៉ងេនះែដរ បពិ ត

ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន
រប ំញ ត់ធន់មិនបនេទ
ខុ អ ឲយ ប ពឹតេទមិនបនេទ

េ ពះទុកេខ វទនដ៏ករបស់ខុ ំញ រែមងចេ មនេឡង មន

ិ ក នេទ

មនែតរតេឡ
ឹ ង ឥតធូរថយេ ះ ។

[១៩៩] បពិ ត ពះ ី ុ ត ដ៏ចេ មន

រប ំ យក
បុ រសមនកម ង

ចងយ ព័ តដ៏ម ំ មក តែបងកបល យ៉ង មញ

ិ បពិ ត ពះ

ី ុ តដ៏ចេ មន
រប ខយល់ដ៏ខង
ំ េឆក លកបលខុ ំញ ក៏យ៉ងេនះែដរ បពិ ត

ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន
រប ំញ ត់ធន់មិនបនេទ
ខុ អ ឲយ ប ពឹតេទមិនបនេទ

េ ពះទុកេខ វទនដ៏ករបស់ខុ ំញ ែតងចេ មនេឡង មន

ិ ក នេទ

មនែតរតេឡ
ឹ ង ឥតធូរថយេ ះ ។

477 
 
២៣៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២០០] េសយយថបិ ភេន របុ

ី ត ទេកខ

េគឃតេក េគឃតកេន សី តិេណន

េគវកនេនន
ិ កុ ចឆឹ បរកេនយយ
ិ ឯវេមវ េខ េម

ភេន របុ
ី ត អធិម កុ ចឆឹ បរកនន
ិ ិ ន

េម ភេន ខមនីយំ ន យបនីយំ ព េម

ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ េន បដិកកមនិ អភិកក-

េម នំ បញញយតិ េន បដិកកេមតិ ។

[២០១] េសយយថបិ ភេន របុ

ី ត េទ ពលវេន

បុ រ ិ ទុ ពលតរ ំ បុ រសំ
ិ ននព សុ គេហ

អងគរកសុ យ សនេបយយុ ំ សមបរ ិ េបយយុ ំ ឯវេមវ

េខ េម ភេន របុ
ី ត អធិមេ កយសមឹ េ

ន េម ភេន របុ
ី ត ខមនីយំ ន យបនីយំ

ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ េន បដិកកមនិ

អភិកកេម នំ បញញយតិ េន បដិកកេមតិ ។

478 
 
 ២៣៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២០០] បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន

រប  ន សមប់េគកី
អក កូន

សិស របស់អក
ន សមប់េគដ៏ឈសកី វះេពះ េ ំ តស
យកប ិ មប់វះេគ

ដ៏មុត យ៉ង មញ
ិ បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន
រប  ខយល់ែដលខង
ំ រែមង

រេពះរបស់ខុ ំញ ក៏យ៉ងេនះឯង បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន

រប ំញ ត់ធន់
ខុ អ

មិនបនេទ ឲយ ប ពឹតេទមិនបនេទ េ ពះទុកេខ វទនដ៏ករបស់ខុ ែំញ តង

ចេ មនេឡ
 ង មន
ិ ក ន មនែតរតេឡ
ឹ ង ឥតធូរថយេ ះ ។

[២០១] បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន

រប  បុរស ២ នក់ ំ
មនកមង

ចប់បុរសមនក់ែដលេខ យជង តង់េដម ំ ីរ

 ៃដទងព េ លកេមេល

រេ រេងកេភង
 យ៉ង មិញ បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន
រប  ឯេសចកី

េក ក យដ៏ខង
ំ កុ ងកយរបស
ន ់ខុ ំញ ក៏យ៉ងេនះឯង បពិ ត ពះ

ី ុ តដ៏ចេ មន
រប ំញ ត់ធន់មនបនេទ
ខុ អ ិ ឲយ ប ពឹតេទមនបនេទ
ិ េ ពះ

ទុកេខ វទនដ៏ករបស់ខុ ំញ ែតងចេ មនេឡង មិន ក នេទ មនែត

រតេឡ
ឹ ង ឥតធូរថយេ ះ ។

479 
 
២៣៧

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត អជឈតិកយតននិ

[២០២] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកខិ តពំ ន

ចកខុំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម ចកខុ និស តំ

ិ វញ
ិ ញ ណំ

ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សិកិ ខ តពំ ។ ត ម -

តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ ន េ តំ ឧប-

ទិយិស មិ ន ច េម េ តនិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ -

តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សក

ិ ិ ខ តពំ ។ ត ម តិហ

េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ ន ឃនំ ឧបទ-ិ

យិស មិ ន ច េម ឃននិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ

ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។

ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកខិ តពំ ន ជិវ ំ

ឧបទិយិស មិ ន ច េម ជិ និស តំ
ិ វញ
ិ ញ ណំ

ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សិកិ ខ តពំ ។

480 
 
 ២៣៧

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត យតនៈខងកនុង

[២០២] ពះ រប
ី ុត តបថ មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ

កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ិ បកន់
ម អញនឹងមន

នូវចកុ ខ ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យចកុ ខ របស់ ម អញក៏នឹងមិនមន

េឡយ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។ មនលគហបតី

េ ពះេហតុេនះ កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ម

អញ នឹងមិន បកន់នូវ តេច ក ំ ញ

ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យ តេច ក

របស់ ម អញនឹងមិនមនេឡយ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ង

អក

េនះចុះ ។ មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ អក
ន

តវសិក យ៉ងេនះថ ិ បកន់នូវ ចមុះ

ម អញនឹងមន ំ ញ
ទងវ ិ ញណ

ែដល ស័យ ចមុះ របស់ ម អញ ក៏នឹងមនមនេឡ

ិ យ មនល

គហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។ មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ

កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ិ បកន់
ម អញនឹងមន

នូ វ អ ត ំ ញ
ទ ងវ ិ ញ ណែដល ស័ យ អ ត របស់ ម អញ

ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ
អក ។

481 
 
២៣៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ ន កយំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ ន ច េម កយនិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ

ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។

ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ ន មនំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ ន ច េម មេននិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ

ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។

[២០៣] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកខិ តពំ

ន រូបំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម រូបនិស ត

ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ

ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សិកខិ តពំ ។ ត ម -

តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សក
ិ ិ ខ តពំ ន សទទំ ឧ-

បទយ
ិ ិ ស មិ... ន គនធំ ឧបទិយិស ម...
ិ ន រសំ

ិ ិស មិ...
ឧបទយ ន េផដពំ ឧបទិយិស មិ... ន ធមមំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ ន ច េម ធមមនិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ

ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។

482 
 
 ២៣៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ង
អក

េនះថ ម អញនឹងមិន បកន់នូវកយ ំ ញ

ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យ

កយ របស់ ម អញ ក៏នឹងមិនមនេឡយ មនលគហបតី អក

ន តវ

សិក យ៉ងេនះចុះ ។ មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន -

សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ

អក ិ បកន់នូវចិត
ម អញនឹងមន

ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យចត
ិ របស់ ម អញ ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ

មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។

[២០៣] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ

ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ិ បកន់នូវរូប
ម អញនឹងមន ំ ញ
ទងវ ិ ញណ

ែដល ស័យរូប របស់ ម អញ ក៏នឹងមនមនេឡ

ិ យ មនលគហបតី

ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ
អក ។ មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង
ន

សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ

អក ិ បកន់
ម អញនឹងមន

នូវសេំ ឡង... ិ បកន់នូវកិន...

នឹងមន នឹងមិន បកន់នូវរស... នឹង

ិ បកន់នូវផ ព...
មន នឹងមិន បកន់នូវធមមរមណ
ម ៍ ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល

ស័យធមមរមណ
ម ៍ របស់ ម អញ ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនល

គហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។

483 
 
២៣៩

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត ចកខុសមផស ទិ

[២០៤] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ

ន ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម ចកខុ -

វញ
ិ ញ ណនិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត

គហបតិ សិកខិ តពំ ។ ត ម តិហ េត គហបតិ

ឯវ ំ សក
ិ ិ ខ តពំ ន េ តវញ
ិ ញ ណំ ឧបទិយិស មិ...

ន ឃនវញ
ិ ញ ណំ ឧបទិយិស មិ... ន ជិ វញ
ិ ញ ណំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ... ន កយវញ
ិ ញ ណំ ឧបទិយិស -

មិ... ន មេនវញ
ិ ញ ណំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម

មេនវញ
ិ ញ ណនិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ

េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។

[២០៥] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ

ន ចកខុ សមផស ំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម ចកខុ -

សមផស និស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត

គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។ ត ម តិហ េត គហ-

បតិ ឯវ ំ សក
ិ ិ ខ តពំ ន េ តសមផស ំ ឧបទិ-

យិ ស ម ិ . .. ន ឃនសមផ ស ំ ឧបទ ិ យ ិ ស ម ិ . ..

484 
 
 ២៣៩

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត ចកខុសមផស ជេដម

[២០៤] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ

ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ម អញនឹងមិន បកន់នូវចកុ វខ ញ
ិ ញណ ំ
ទង

វញ
ិ ញ ណែដល ស័ យចកុ ខវ ញ
ិ ញណ របស់ ម អញនឹ ងមិនមនេឡ យ

មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។ មនលគហបតី េ ពះ

េហតុេនះ កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ម អញនឹង

ិ បកន់នូវេ
មន តវញ
ិ ញ ណ... នឹងមិន បកន់នូវឃនវញ
ិ ញ ណ... នឹង

ិ បកន់នូវជិ វញ
មន ិ ញ ណ... នឹងមិន បកន់នូវកយវញ
ិ ញ ណ... នឹងមន
ិ

បកន់នូវមេនវញ
ិ ញណ ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យមេនវញ
ិ ញណ របស់

ម អញ ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ង
អក

េនះចុះ ។

[២០៥] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ

ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ិ បកន់នូវចកុ សម
ម អញនឹងមន ខ សផ ំ
ទង

វញ
ិ ញ ណែដល ស័ យ ចកុ ខ សម ផស របស់ ម អញនឹ ងម ិ នមនេឡ យ

មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។ មនលគហបតី េ ពះ

េហតុេនះ កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ម អញ

នឹ ងម ិ ន បកន ់ នូ វេ តសម ផ ស ... នឹ ងម ិ ន បកន ់ នូ វឃនសម ផ ស ...

485 
 
២៤០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ន ជិ សមផស ំ ឧបទិយិស មិ... ន កយសមផស ំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ... ន មេនសមផស ំ ឧបទិយិស មិ

ន ច េម មេនសមផស និស តំ
ិ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តីតិ

ឯវញិ េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។

[២០៦] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ

ន ចកខុ សមផស ជំ េវទនំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម

ចកខុ សមផ ស ជេវទនន ិ ស តំ

ិ វញ
ិ ញ ណំ ភវ ស
ិ តីតិ

ឯវញិ េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។ ត ម តិហ េត

គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ ន េ តសមផស ជំ េវទនំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ... ន ឃនសមផស ជំ េវទនំ ឧបទិ-

យិស មិ... ន ជិ សមផស ជំ េវទនំ ឧបទិយិស -

មិ... ន កយសមផស ជំ េវទនំ ឧបទិយិស មិ... ន

មេនសមផស ជំ េវទនំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម

មេនសមផ ស ជេវទនន ិ ស តំ
ិ វញ
ិ ញ ណំ ភវ ស
ិ តីតិ

ឯវញិ េត គហបតិ សក
ិ ិ ខ តពំ ។

486 
 
 ២៤០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

នឹងមិន បកន់នូវជិ សមស

ផ ... នឹងមិន បកន់នូវកយសមស
ផ ... នឹង

មិន បកន់នូវមេនសមស
ផ ំ ញ
ទងវ ិ ញណ ែដល ស័យមេនសមស
ផ

របស់ ម អញ ក៏នឹងមិនមនេឡយ មនលគហបតី អក

ន តវសិក

យ៉ងេនះចុះ ។

[២០៦] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ

ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ិ បកន់
ម អញនឹងមន នូវេវទនែដលេកត


ំ ី ចកុ សម
អព ខ សផ ំ ញ
ទងវ ិ ញណ ែដល ស័យេវទន ែដលេកតអ
 ំ ី
ព

ចកុ សម
ខ ស
ផ របស់ ម អញនឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី អក
ន

តវសិក យ៉ងេនះចុះ ។ មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន -

សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ

អក ិ បកន់នូវេវទន
ម អញនឹងមន

ែដលេកតអ
 ំ ីេ
ព តសមស
ផ ... ិ បកន់នូវេវទន
នឹងមន ែដលេកតអ
 ំ ី
ព

ឃនសមស
ផ ... នឹងមិន បកន់នូវេវទនែដលេកតអ
 ំ ី ជិ សមស
ព ផ ... នឹង

មិន បកន់នូវេវទនែដលេកតអ ព
ំ ី កយសម ស
ផ ... នឹ ងមិន បកន់នូវេវទន

ែដលេកតអ
 ំ ី មេនសមស
ព ផ ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យេវទន ែដល

េកតអ
 ំ ី មេនសមស
ព ផ របស់ ម អញនឹងមិនមនេឡយ មនលគហបតី

ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ
អក ។

487 
 
២៤១

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត បញចកខនធ

[២០៧] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ

ន បឋវធតុ
ី ំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម បឋវធតុ
ី -

និស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ

សក
ិ ិ ខ តពំ ។ ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ

ន េបធតុ ំ ឧបទិយិស មិ... ន េតេជធតុ ំ

ឧបទិយិស មិ... ន េយធតុ ំ ឧបទិយិស មិ...

ន កសធតុ ំ ឧបទិយិស មិ... ន វញ

ិ ញ ណធតុ ំ

ឧបទិយិស មិ ន ច េម វញ
ិ ញ ណធតុ និស ត
ិ ំ

ិ ញ ណ
វញ ំ ភវស
ិ តត
ី ិ ឯវញិ េត គហបតិ សិកខិ តពំ ។

[២០៨] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ

ន រូបំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម រូបនិស ត

ិ ំ

វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តត
ី ិ ឯវញិ េត គហបតិ សិកខិ តពំ ។

ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ ន េវទនំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ... ន សញញំ ឧបទិយិស មិ... ន

សងខេរ ឧបទិយិស មិ... ន វញ

ិ ញ ណំ ឧបទិ-

យិស មិ ន ច េម វញ
ិ ញ ណនិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ -

តីតិ ឯវញិ េត គហបតិ សិកិ ខ តពំ ។

488 
 
 ២៤១

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត បញចកខនធ

[២០៧] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ

ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ម អញ ិ បកន់នូវបឋវធត
មន ី ុ ំ
ទង

វញ
ិ ញ ណែដល ស័យបឋវធត
ី ុ របស់ ម អញ ក៏នឹងមិនមនេឡយ

មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។ មនលគហបតី េ ពះ

េហតុេនះ កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ម អញ

នឹងមិន បកន់នូវ េបធតុ... នឹងមិន បកន់នូវេតេជធតុ... នឹងមិន

បកន់នូវ េយធតុ... នឹងមិន បកន់នូវ កសធតុ... នឹងមិន បកន់

នូវវញ
ិ ញ ណធតុ ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យវញ
ិ ញ ណធតុ របស់ ម

អញ ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ
អក ។

[២០៨] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ អក
ន

តវសិក យ៉ងេនះថ ិ បកន់នូវរូប

ម អញនឹងមន ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល

ស័យរូបរបស់ ម អញ ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី អក
ន

តវសិក យ៉ងេនះចុះ ។ មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន ស-

នេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ

អក ិ បកន់នូវេវទន...
ម អញនឹងមន

នឹងមិន បកន់នូវសញញ... នឹងមិន បកន់នូវសងខរទង

ំ យ... នឹង

ិ បកន់នូវវញ
មន ិ ញណ ំ ញ
ទងវ ិ ញ ណែដល ស័យវញ
ិ ញណ របស់ ម

អញក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ
អក ។

489 
 
២៤២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២០៩] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកខិ តពំ

ន ក នញច យតនំ ឧបទិយិស មិ ន ច េម

ក នញច យតនន ិ ស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវ ស
ិ តីតិ

ឯវញិ េត គហបតិ សិកិ ខ តពំ ។ ត ម តិហ េត

គហបតិ ឯវ ំ សក
ិ ិ ខ តពំ ន វញ
ិ ញ ណញច យតនំ

ឧបទយ
ិ ិស មិ... ន កិញច ញញយតនំ ឧបទិ-

យិស មិ... ន េនវសញញនសញញយតនំ ឧបទិ-

យិស មិ ន ច េម េនវសញញនសញញយតននិស ត
ិ ំ

វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តត
ី ិ ឯវញិ េត គហបតិ សិកិ ខ តពំ ។

[២១០] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សកខ

ិ ិ-

តពំ ន ឥធេ កំ ឧបទិយិស មិ ន ច

េម ឥធេ កន ិ ស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវ ស
ិ តីតិ

490 
 
 ២៤២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២០៩] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ

ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ិ បកន់នូវ
ម អញនឹងមន ក នញច យ-

តនៈ ំ ញ
ទ ងវ ិ ញ ណែដល ស័ យ ក នញច យតនៈរបស់ ម អញ

ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ
អក ។

មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង
ន សនេនះ អក
ន តវសិក

យ៉ងេនះថ ិ បកន់នូវវញ
ម អញនឹងមន ិ ញ ណញច យតនៈ... នឹងមន
ិ

បកន់នូវ កញ
ិ ច ញញយតនៈ... នឹងមិន បកន់នូវេនវសញញនសញញយ-

តនៈ ំ ញ
ទ ងវ ិ ញ ណែដល ស័ យេនវសញញ នសញញ យតនៈរបស់ ម

អញ ក៏នឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ
អក ។

[២១០] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ អក
ន

តវសិក យ៉ងេនះថ ិ បកន់នូវេ

ម អញនឹងមន កេនះ(១) ំ
ទង

វញ
ិ ញ ណែដល ស័ យ េ កេនះ របស់ ម អញក ៏ នឹ ងម ិ នមនេឡ យ

១ អដកថថ េ កេនះសំេ យកកែនងស មប់េន េ គ ងស មប់សុី និងេ គ ងេស កពក់ ។

491 
 
២៤៣

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត ឥធេ កបរេ ក

ឯវញិ េត គហបតិ សកខ

ិ ិ តពំ ។ ត ម តិហ េត

គហបតិ ឯវ ំ សក
ិ ិ ខ តពំ ន បរេ កំ ឧបទិយិស មិ

ន ច េម បរេ កនិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តីតិ

ឯវញិ េត គហបតិ សកខ

ិ ិ តពំ ។

[២១១] ត ម តិហ េត គហបតិ ឯវ ំ សិកិ ខ តពំ

យមប ិ េម ទិដំ សុ តំ មុ តំ វញ
ិ ញ តំ បរេយស
ិ ិតំ អនុ វ-ិ

ចរតំ
ិ មន តមប ិ ន ឧបទិយិស មិ ន ច េម

តននិស ត
ិ ំ វញ
ិ ញ ណំ ភវស
ិ តត
ី ិ ឯវញិ េត គហបតិ

សិកិ ខ តពនិ ។

492 
 
 ២៤៣

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត េ កេនះនិងេ កខងមុខ

មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។ មនលគហបតី េ ពះេហតុ

េនះ កុ ង
ន សនេនះ ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ម អញនឹងមន
ិ

បកន់នូវេ កខងមុខ(១) ំ ញ
ទងវ ិ ញណ ែដល ស័យេ កខងមុខ

របស់ ម អញនឹងមនមនេឡ
ិ យ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ង
អក

េនះចុះ ។

[២១១] មនលគហបតី េ ពះេហតុេនះ កុ ង

ន សនេនះ

ន តវសិក យ៉ងេនះថ
អក ធមជ
ម ត ែដល ម អញ បនេឃញ

េហយ ឮេហយ ប៉ះពល់េហយ ដឹងចបស់េហយ ែសងរកេហយ

ទ ់េ
ទ បសង យចិតេហយ ម អញ នឹងមិន បកន់នូវធមជ
ម តេនះ

ំ ញ
ទ ងវ ិ ញ ណែដល ស័ យធម មជតេនះ របស់ ម អញក៏នឹ ងមិនមន

េឡយ មនលគហបតី ន តវសិក យ៉ងេនះចុះ

អក ។

១ អដកថ ថ សេ ងគះយកេ កដៃទ េលកែលងែតមនុស េ កេចញ ។ អធិបបយថ

ឲយលះចិតគិតថ ម អញនឹងេកតកនុងេទវេ កឯេ ះ េនកនុងេទវេ កឯេ ះ បរ ិេភគ

និងេស កដណប់យ៉ងេនះ ។

493 
 
២៤៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២១២] ឯវ ំ វុេត អនថបិណិ េក គហបតិ បេ -

ទិ អស ន
ូ ិ បវេតសិ ។ អថេខ យ ម នេនទ

អនថបិណិ កំ គហបតឹ ឯតទេ ច ឱេលយយសិ(១) េខ

តំ គហបតិ សំ សីទិ(២) េខ តំ គហបតីតិ ។ នហំ

ភេន ននទ ឱេលយយមិ ន សំ សីទមិ អបិច េម

ទីឃរតំ ស ថ បយិរូបសេិ មេនភវនីយ ច

ភិកខូ ន េម ឯវរូបី ធមមីកថ សុ តបុ ពតិ ។ ន

េខ គហបតិ គិហីនំ ឱទតវសននំ ឯវរូបី ធមមកថ

ី

បដិភតិ បពជិ នំ(៣) គហបតិ ឯវរូបី ធមមីកថ ប-

ដិភតត
ី ិ ។ េតនហិ ភេន របុ
ី ត គិហីនំបិ ឱទត-

វសននំ ឯវរូបី ធមមីកថ បដិភតុ សនិ ហិ

ភេន(៤) កុ លបុ អបបរជកខ ជតិក អស វន

ធមមស បរ ិ យនិ(៥) ធមមស អញញ េ តិ ។

១ ឱ. ម. ឱលីយសិ ។ ២ ឱ. ម. សំសីទសិ ។ ៣ ឱ. ម. ឯតថនេរ េខសេទទ ទិស តិ ។

៤ ភេន រ ីបុត ។ ៥ ឱ. ម. បរ ិ យនិ ភវ ិស និ ។

494 
 
 ២៤៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២១២] កលែដល ពះ ី ុ តមនេថរ ចយ៉ងេនះេហយ

រប អន-

ំ មក់ទឹកែភក
ថបិណិ កគហបតីយស ន ។ គេនះ ពះ ននម
ទ ន យុ

មនេថរ ចនឹងអនថបិណិ កគហបតីដូេចះ

ន ថ មនលគហបតី ន ជប់
អក

ន ទពយសមបតិឬ
េនកុ ង មនលគហបតី អក
ន លិចេនកុ ង
ន ទពយសមបតិ

ឬ ។ អនថបណ
ិ ិ កគហបតេឆ
ី យថ បពិ ត ពះ ទ ៏ចេ មន
ននដ  ំញ ន
ខុ ម ិ

ជប់ មនល
ិ ន ទពយសមបតិេទ
ិ ចេនកុ ង ែតថខុ ំញ ពះករុ ែដលចូលេទ

អងុ យជ
គ ត
ិ ពះ អស់កលយូរេហយផង ចូលេទអងុ យជ
គ ត
ិ ពួក

ភក
ិ ុ ជអ
ខ ក
ន ចេ មនច
 ិត អស់កលយូរេហយផង ក៏ខុ ំញ ពះករុ មនែដល
ិ

បន ប់ធមីកថមនសភពដ
ម ូ េចះ
ន េឡយ ។ មនលគហបតី ធមកថ
ីម

មនសភពដូ េច នះ ែតងម ិ នចបស់ បកដដល់ ពួ ក គហស អ

ថ នក េស កស

េទ មនលគហបតី ឯធមីកថមនសភពដ
ម ូ េចះ
ន រែមងចបស់ បកដដល់

ពួកបពជិត (ែតបុ េ៉ ះ) ។ បពិ ត ពះ ី ុ តដ៏ចេ មន

រប  េបដ
 ូ េចនះ

ធម មីកថមនសភពដូ េច នះ សូ មឲយបនចបស់ បកដដល់ ពួ ក គហស អ

ថ នក

េស កសផង បពិ តេ កដ៏ចេ មន េ ពះថ មនពួកកុលបុត

ែដល បកបេ យជតជអ

ិ ក
ន មនធូលីតចក
ិ ុ ងែភ
ន ក
ន ន ដឹងចបស់នូវធម៌
ជអក

េ ពះែតមនបន
ិ ប់ធម៌ មុខជនឹង បសូនយចកធម៌មនខន
ិ ។

495 
 
២៤៥

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត ភគវនូបសងកមនំ

អថេខ យ ម ច របុ
ី េ យ ម ច

នេនទ អនថបិណិ កំ គហបតឹ ឥមិន ឱ េទន

ឱវទិ ឧ យសន បកកមឹសុ ។

[២១៣] អថេខ អនថបិណិ េក គហបតិ អ-

ចិរបបកកេន យសមេន ច របុ

ី េត យសមេន ច

នេនទ កលមកសិ តុ សតំ

ិ កយំ ឧបបជជតី-

តិ ។ អថេខ អនថបិណិ េក េទវបុ េ អភិកកន-

យ រតិយ អភិកកនវេ េកវលកបប ំ េជតវនំ

ឱភេស េយន ភគ េតនុ បសង កមិ ឧបសង ក-

មិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ អ សិ ។ ឯក-

មនំ ឋិេ េខ អនថបិណិ េក េទវបុ េ ភគវនំ

គថហិ អជឈភសិ

ឥទំ ហិតំ េជតវនំ

ឥសស
ិ ងឃនេិ សវតំ
ិ

វុតថំ ធមម េជន

496 
 
 ២៤៥

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត អនថបិណិ កេទវបុ តចូលគល់ ពះមន ពះភគ

លុះ ពះ រប
ី ុ តមន យុ និង ពះ ននម
ទ ន យុ ទូនមនអនថ-

ិ ិ កគហបតី
បណ េ យឱ ទេនះរួចេហយ ក៏េ កកចក សនៈេច ស

េចញេទ ។

[២១៣] កលេប  ពះ រប
ី ុ ត មន យុ និ ង ពះ នន ទ ម ន

យុេច សេចញេទ អស់កលមិនយូរបុ ៉នមន អនថបិណិ កគហបតី

ក៏េធមរណកល េទេកតកុ ងព
ន ួ កេទវ នតុសិត ។ លំ ប់

េនះ អនថបិណិ កេទវបុត លុះ តីបឋមយមកនងេទេហយ មន

ពនឺ ដ៏រុងេរ ង ញ ំ
ុ ងវត ំ
េជតពនទងអស់ឲយភឺ ងេហយ ក៏ចូលេទ

គល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ កបថយបងគ ំ ពះ

មន ពះភគ េហយឋត
ិ េនកុ ងទ
ន ីសមគួរ ។ លុះអនថបិណិ កេទវបុត

ឋត
ិ េនកុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ គ ំ ូ ល ពះមន ពះភគ
ក៏ កបបងទ េ យ

ំ
គថទង យថ

វតេជតពនេនះ ន ែសងរកគុណដ៏ល
សុទែធ តពួកអក េន

ស័យជនិចច ែដល ពះពុទជ

ធ ធមម ជ គង់ ស័យេន

497 
 
២៤៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

បីតិសញជ ននំ មម

កមមំ វជ
ិ ជ ច ធមម ច

សីលំ ជីវតមុ
ិ តមំ

ឯេតន មចច សុ ជឈនិ

ន េគេតន ន ធេនន

ត ម ហិ បណិ េ េបេ

សមបស ំ អតថមតេន

េយនិេ ិ ិេន
វច ធមមំ

ឯវ ំ តតថ វសុ
ិ ជឈតិ

របុ
ី េ វ បញញយ

សេី លន ឧបសេមន ច

េយ ហិ បរគេ ភិកខុ

ឯ វបរេម សិយតិ ។

ឥទមេ ច អនថបិណិ េក េទវបុ េ សម-

នុ េញញ ស ថ អេ សិ ។ អថេខ អនថបិណិ -

េក េទវបុ េ សមនុ េញញ េម ស ថ តិ ភគវនំ

អភិ េទ បទកខិ ណំ ក តេតថវនរធយិ ។

498 
 
 ២៤៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ជទីញ ំ ីតិឲយេកត ពមដល់ខុ ំញ ពះអងគ

ុ ងប កមគ
ម ឺមគេគ ចតន ១

វជ
ិ ជ គមគ
ឺ ប
គ ញញ ១ ធម៌ទង
ំ យ ជបកព
ខ ួ កខងសមធិ ១

សីល េឈមះថជីវតខ
ិ សព ់ បផ
ំ ុត ១ ំ
សតទង យរែមង ត

េ យធម៌េនះ មនែមនេ
ិ យេគ ត ឬមនែមនេ
ិ យ ទពយ

េឡយ េ ពះេហតុេនះ បុរសជបណិ ត កលេបេឃញ

ចបស់នូវ បេយជន៍របស់ខួ ន តវពិចរ ធម៌ េ យ

ឧបយៃន បជញ េទប តកុ ងធម

ន ៌េនះយ៉ងេនះបន មន

ែត ពះ រប
ី ុ តមួយ េទប បេសរេ យបញញផង េ យ

សីលផង េ យកិរយរម
ិ ង ប់នូវកិេលសផង ទុកជភក
ិ ុខ

ដល់នូវេ តយគឺ ពះនិពន (ភក

ិ ុ េនះ)
ខ ក៏មនគុណ

អស់ តឹមបុ ៉េណះឯង ។

លុ ះអនថប ិ ណិ កេទវបុ ត េពលនូ វ គថេនះចប ់ ពះ

ក៏មន ពះហឫទយ
័ េ តកអរ ។ លំ ប់េនះ អនថបិណិ កេទវបុតដង
ឹ ថ

ពះ របស់ ម អញ ័ េ តកអរេហយ
មន ពះហឫទយ ក៏ កប

ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ េធ បទក ណរ

ិ ួចក៏បត់កុ ងទ
ន ីេនះេទ ។

499 
 
២៤៧

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត េជតវនបបសំសនំ

[២១៤] អថេខ ភគ តស រតិយ អចចេយន

ភិកូ ខ មេនសិ ឥមំ ភិកខេវ រតឹ អញញតេ េទវបុ េ

អភិកកនយ រតយ
ិ អភិកកនវេ េកវលកបប ំ

េជតវនំ ឱភេស េយនហំ េតនុ បសង កមិ ឧបសង ក-

មិ មំ អភិ េទ ឯកមនំ អ សិ ។ ឯកមនំ

ឋិេ េខ េ េទវបុ េ មំ ឥមហិ(១) គថហិ

អជឈភសិ

ឥទំ ហិតំ េជតវនំ

ឥសសងឃន
ិ េសវ
ិ តំ
ិ

វុតថំ ធមម េជន

បីតិសញជ ននំ មម

កមមំ វជ
ិ ជ ច ធមម ច

សលំ
ី ជីវតមុ
ិ តមំ

១ ឱ. ឥមហីតិ ន ទិស តិ ។

500 
 
 ២៤៧

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត េសចកីសរេសរវតេជតពន

[២១៤] លុ ះកន ង ត ី េនះេទេហ យ ពះមន ពះភគក ៏

ស់េ ពួកភិកុ មកថ

ខ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ កលែដល តីបឋម-

យមកនងេទេហយ កុ ងយប
ន ់េនះឯង មនេទវបុតមួយអងគ មន

ម ៏រុងេរ ង
រសីដ ញ ំ
ុ ងវត ំ
េជតពនទងអស់ឲយភឺ ង េហយក៏ចូលមករក

តថគត លុះចូលមកដល់ គំ
ថយបងតថគត េហយឋត
ិ េនកុ ងទ
ន ី

សមគួរ ។ លុះេទវបុតេនះ ឋិតេនកុ ងទ

ន ីសមគួរេហយ េពលគថ

ំ
ទងេនះ ចេំ ពះតថគតថ

វតេជតពនេនះ សុទែធ តពួកេ ន ែសងរកគុណដ៏ល

កអក េន

ស័យជនិចច ែដល ពះពុទជ

ធ ធមម ជ គង់ ស័យេន

េហយ ជទីញ ំ ីតឲយេក

ុ ងប ិ ត ពម ដល់ខុ ំញ ពះអងគ កមម ១

ិ ជ ១ ធម៌ទង
វជ ំ យ ១ សីល េឈមះថជីវតខ
ិ សព ់បផ
ំ ុត ១

501 
 
២៤៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯេតន មចច សុ ជឈនិ

ន េគេតន ន ធេនន

ត ម ហិ បណិ េ េបេ

សមបស ំ អតថមតេន

េយនិេ វច
ិ ិេន ធមមំ

ឯវ ំ តតថ វសុ
ិ ជឈតិ

របុ
ី េ វ បញញយ

សេលន
ី ឧបសេមន ច

េយ ហិ បរគេ ភិកុ ខ

ឯ វបរេម សយត
ិ ិ ។

ឥទមេ ច ភិកខេវ េ េទវបុ េ សមនុ េញញ

េម ស ថ តិ មំ អភិ េទ បទកខិ ណំ ក

តេតថវនរធយីតិ ។

502 
 
 ២៤៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ
សតទង យ រែមង តេ យធម៌េនះ មនែមនេ
ិ យ

េគ ត ឬមិនែមនេ យ ទពយេឡយ េ ពះេហតុេនះ

បុរសជបណិ ត កលេបេឃញចបស់នូវ បេយជន៍របស់ខួ ន

េហយ តវពិចរ នូវធម៌េ យឧបយៃន បជញ េទប

តកុ ងធម
ន ៌េនះ យ៉ងេនះបន មនែត ពះ រប
ី ុ តមួយ

េទប បេសរេ យបញញផង េ យសីលផង េ យកិរយ

ិ

រមងប់នូវកិេលសផង ទុកជភក
ិ ុខ បនដល់នូវេ តយគ
 ឺ ពះ

និពន (ភក
ិ ុ េនះ)
ខ ក៏មនគុណអស់ តឹមបុ េ៉ ណះឯង ។

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ លុះេទវបុតេនះ េពលនូវគថេនះចប់េហយ

ដង
ឹ ថ ពះ របស់ ម អញ ័ េ តកអរេហយ
មន ពះហឫទយ

គំ
ក៏ កបថយបងតថគត េធ បទក ណរ
ិ ួចក៏បត់ កុ ងទ
ន ីេនះេទ ។

503 
 
២៤៩

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត ភសិ ភិននទនំ

[២១៥] ឯវ ំ វុេត យ ម នេនទ ភគវនំ

ឯតទេ ច េ ហិ នូន េ ភេន អនថបិណិ េក

េទវបុ េ ភវស
ិ តិ អនថបិណិ េក ភេន គហបតិ

យសមេន របុ
ី េត អភិបបសេនន(១) អេ សត
ី ិ ។

ធុ ធុ ននទ យវតកំ េខ ននទ តកកយ

បតពំ អនុ បបតំ តយ អនថបិណិ េក េ េទវ-

បុ េ នេញញតិ ។ ឥទមេ ច ភគ អតមេន

យ ម នេនទ ភគវេ ភសតំ

ិ អភិននទីតិ ។

អនថបិណិ េក ទសុតំ បឋមំ និដិតំ ។

១ ឱ. អេវចចបបសេនន ។

504 
 
 ២៤៩

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

[២១៥] កលេប ពះមន ពះភគ ធ ីកយ៉ងេនះ

មន ពះពុទដ

េហយ ពះ ននម
ទ ន យុ គ ំ ូ ល ពះមន ពះភគដូេចះ
ក៏ កបបងទ ន ថ

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ េទវបុតេនះឯង បកដជអនថបិណិ កគហបតី

េនះ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ េ ពះអនថបិណិ កគហបតី បន ជះថ

ៃ កេពក កុ ង
ន ពះ រប
ី ុ តមន យុ ។ មនល ននទ តវេហយ ៗ

មនល ននទ េហតុែដលអក

ន បន តិះរះេនះ
ិ តវេហយ េទវបុតេនះគឺ

អនថបិណិ កហឹ នងឯង មនែមនអ

ិ ក
ន ដៃទេទ ។ លុះ ពះមន ពះភគ ទង់

ស់នូវពកយេនះចប់េហយ ពះ ននម
ទ ន យុ មនេសចកេី តកអរ

រក
ី យ នឹងភសិត ពះមន ពះភគ ។

ចប់ អនថបិណិ េក ទសូ ត ទី ១ ។

505 
 
 ទុតិយំ ឆេនន ទសុតំ

[២១៦] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

ជគេហ វហរត
ិ ិ េវឡុវេន កលនទកនិ េប ។

េតន េខ បន សមេយន យ ម ច របុ

ី េ

យ ម ច ម ចុ េនទ យ ម ច ឆេនន គិជឈកូ-

េដ បពេត វហរន
ិ ិ ។ េតន េខ បន សមេយន

យ ម ឆេនន ពធិេក េ តិ ទុ កិ ខ េ

ពឡគិ េន ។

[១១៧] អថេខ យ ម របុ

ី េ -

យណសមយំ បដិស ន វុដិេ េយនយ ម

ម ចុ េនទ េតនុ បសង ម

ក ិ ឧបសង ម
ក ិ យ-

សមនំ ម ចុ នទំ ឯតទេ ច យមវុេ ចុ នទ

េយនយ ម ឆេនន េតនុ បសង កមិស ម(១) គិ នបុ ចឆ-

កតិ ។ ឯវមវុេ តិ េខ យ ម ម -

ចុ េនទ យសមេ របុ

ី តស បចចេស សិ ។

១ ឱ. េតនុបសងកេមយយម ។

506 
 
 ឆេនន ទសូ ត ទី ២

[២១៦] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគគង់េនកុ ងវត
ន ័
េវឡុវន ជកលនក
ទ និ ប ថន េទ ប កង ជ-

គះ
ឹ ។ ក៏កុ ងសម
ន ័យេនះ ពះ រប
ី ុ តមន យុ ពះម ចុនៈទ

មន យុ និង ពះឆនៈន មន យុ ំ ុ ងគង់េននភគ

កព ន ំ ិជឈកូដ ។

សម័យេនះឯង ពះឆនៈន មន យុ មន ពធ ដល់នូវេសចកីទុកខ

ឈឺចប់ជទមន
ង ់ ។

[២១៧] គេនះ ពះ រប
ី ុ ត មន យុ េចញចក

ផលសមបតិ កុ ង
ន យណសម័យ េហយចូលេទរក ពះម ចុនៈទ

មន យុ លុះចូលេទដល់េហយ បននិយយនឹង ពះម ចុនៈទ មន

យុយ៉ងេនះថ មនលចុនៈទ មន យុ មក េយងចូលេទរក ពះ

ឆនៈន មន យុ ំ ឺ
នឹងបនសួរជង ។ ពះម ចុនៈទ មន យុទទួល

ពកយ ពះ រប
ី ុ តមន យុ ថ ករុ េ កមន យុ ។

507 
 
២៥១

ស យតនវគគស ឆេនន ទសុេត ពធបបវតិ

អថេខ យ ម ច របុ
ី េ យ ម ច

ម ចុ េនទ េយនយ ម ឆេនន េតនុ បសង កមឹសុ

ឧបសង កមិ យសម ឆេននន សទធឹ សេមមទឹសុ

សេមមទនីយំ កថំ ណីយំ វត

ី ិ េរ ឯកមនំ

និសីទឹសុ ។ ឯកមនំ និសេន

ិ ន េខ យ ម

របុ
ី េ យសមនំ ឆននំ ឯតទេ ច កចចិ េត

វុេ ឆនន ខមនីយំ កចចិ យបនីយំ កចចិ(១)

ទុ កខ េវទន បដិកកមនិ េន អភិកកមនិ បដិកក-

េម នំ បញញយតិ េន អភក
ិ កេមតិ ។ ន

េម វុេ របុ
ី ត ខមនីយំ ន យបនីយំ

ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ េន បដិកកមនិ

អភិកកេម នំ បញញយតិ េន បដិកកេមតិ ។

[២១៨] េសយយថបិ វុេ របុ

ី ត ពល

បុ រេិ តេិ ណន សខ
ិ េរន សស
ី ំ អភិមេតថយយ ឯវេមវ

េខ េម វុេ របុ
ី ត អធិម មុ ទធនំ ឱ-

ហននិ ន េម វុេ របុ

ី ត ខមនីយំ ន យបនីយំ

១ ឱ. ម. កចចិ េត ។

508 
 
 ២៥១

ស យតនវគគ ឆេនន ទសូ ត កិរ ិយ ប ពឹតេទៃន ពធ

លំ ប់េនះ ពះ រប
ី ុ ត មន យុ និង ពះម ចុនៈទ មន យុ

ចូលេទរក ពះឆនៈន មន យុ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏និយយ ក់-

ទក់សេំ ណះសំ ល ជមួយនឹង ពះឆនៈន មន យុ លុះបញចប់ពកយ

ែដលគួររក
ី យ និងពកយគួររលឹកេហយ េទបអងុ យក
គ ន ីដ៏សមគួរ
ុ ងទ ។

លុះ ពះ រប
ី ុ តមន យុ អងុ យេនក
គ ុ ងទ
ន ីដ៏សមគួរេហយ បនសួរ

ពះឆនៈន មន យុយ៉ងេនះថ មនល វុេ ឆនៈន េ ក ចអត់ធន់

បនឬេទ េ ក ចញ ំ
ុ ងអតភពឲយ ប ពឹតេទបនឬេទ ទុកេខ វទន

បន ក ន មនចេ
ិ មនេឡងេទឬ ករធូរថយ បកដ ករចេ មនម
 ន
ិ

បកដេទឬ ។ ពះឆនេន តរថ និយយថ មនល វុេ រប

ី ុ ត ំញ ន
ខុ ម ិ

ចអត់ធន់បនេទ ំ ញ ិន
ខុ ម ចញ ំ
ុ ងអត ភពឲយ ប ពឹតេទបនេទ ទុក-ខ

េវទនរបស់ខុ ខ
ំញ ង
ំ ស់ េចះែតចេ មនេឡ
 ង មន
ិ ក នេទ

ករចេ មនេឡងៃនទុកេខ វទនេចះែត បកដ ករធូរថយមិន បកដេទ ។

[២១៨] មនល វុេ រប

ី ុ ត ំ
បុរសមនកមង គបបចក
ី ់

កបលេ យែដក សួចដ៏មុត យ៉ង មនល វុេ រប

ី ុ ត ខយល់

ដ៏ៃ កែលងចក់នូវកបលខុ ំញ យ៉ងេនះែដរ មនល វុេ រប

ី ុ ត ខុ ំញ

មន
ិ ចអត់ធន់បនេទ ំញ ន
ខុ ម ិ ចញ ំ
ុ ងអត ភព ឲយ ប ពឹតេទបនេទ

509 
 
២៥២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ េន បដិ-

កកមនិ អភិកកេម នំ បញញយតិ េន បដិកក-

េមតិ ។

[២១៩] េសយយថបិ វុេ របុ

ី ត ពល

បុ រេិ ទេឡន វរតខេណន សីេស សីសេវដនំ

ទេទយយ ឯវេមវ េខ េម វុេ របុ

ី ត អធិម

សីសំ បរកនន
ិ ិ ន េម វុេ របុ
ី ត

ខមនីយំ ន យបនីយំ ព េម ទុ កខ េវទន

អភិកកមនិ េន បដិកកមនិ អភិកកេម នំ បញញ-

យតិ េន បដក
ិ កេមតិ ។

[២២០] េសយយថបិ វុេ របុ

ី ត ទេកខ

េគឃដេក េគឃដកេន សី តិេណន

េគវកនេនន
ិ កុ ចឆឹ បរកេនយយ
ិ ឯវេមវ េខ

េម វុេ របុ
ី ត អធិម កុ ចឆឹ

បរកនន
ិ ិ ន េម វុេ របុ
ី ត ខមនីយំ

510 
 
 ២៥២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំញ ង
ទុកេខ វទនខុ ខ ំ ស់ េចះែតចេ មនេឡង មិន ក នេទ ករ

ចេ មនេឡ
 ងៃនទុកេខ វទន េចះែត បកដ ករធូរថយមិន បកដេឡយ ។

[២១៩] មនល វុេ រប

ី ុ ត ំ ុ ំ តែបងកបល
បុរសមនកមងរ

េ យក ំ ត់ ព័ តដ៏ម ំ យ៉ង មនល វុេ រប

ី ុ ត ខយល់

ដ៏ៃ កៃលងចក់េ តកបលខុ ំញ យ៉ងេនះែដរ មនល វុេ រប

ី ុ ត

ំញ ន
ខុ ម ិ ចអត់ធន់បនេទ ំញ ន
ខុ ម ិ ចញ ំ
ុ ងអត ភព ឲយ ប ពឹតេទបនេទ

ទុកេខ វទនរបស់ខុ ខ
ំញ ង
ំ ស់ េចះែតចេ មនេទមុខ មិន ក នេទ

ករចេ មនេឡងៃនទុកេខ វទនេចះែត បកដ ករធូរថយមិន បកដេឡយ ។

[២២០] មនល វុេ រប

ី ុ ត ន សមប់េគ
អក ឬកូនសិស អក
ន

សមប់េគ ែដលបុិន បសប់ គបបវះេពះេគ

ី េ ំ ិតស មប់
យកប រ

េគដ៏មុត យ៉ង មនល វុេ រប

ី ុ ត ខយល់ដ៏ៃ កែលងវះ រ

េពះខុ ំញ យ៉ងេនះែដរ មនល វុេ រប

ី ុ ត ំញ ន
ខុ ម ិ ចអត់ធន់បនេទ

511 
 
២៥៣

ស យតនវគគស ឆេនន ទសុេត ពធបបវតិ

ន យបនីយំ ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ

េន បដិកកមនិ អភិកកេម នំ បញញយតិ េន

បដិកកេមតិ ។

[២២១] េសយយថបិ វុេ របុ

ី ត េទ

ពលវេន បុ រ ិ ទុ ពលតរ ំ បុ រសំ

ិ ននព សុ

គេហ អងគរកសុ យ សនេបយយុ ំ សមបរ ិ -

េបយយ ំ ឯវេមវ េខ េម វុេ របុ

ី ត អធិមេ

កយសមឹ េ ន េម វុេ របុ

ី ត ខមនីយំ

ន យបនីយំ ព េម ទុ កខ េវទន អភិកកមនិ

េន បដិកកមនិ អភិកកេម នំ បញញយតិ េន

បដិកកេម សតថំ វុេ របុ

ី ត ហរស
ិ មិ

នវកងខមិ ជីវតន
ិ ិ ។

512 
 
 ២៥៣

ស យតនវគគ ឆេនន ទសូ ត កិរ ិយ ប ពឹតេទៃន ពធ

ំញ ន
ខុ ម ិ ចញ ំ
ុ ងអត ភព ឲយ ប ពឹតេទបនេទ ទុកេខ វទនៃនខុ ំញ ំ
ខង

ស់ េចះែតចេ មនេទម
 ុខ មន
ិ ក នេទ ករចេ មនេឡង

ៃនទុកេខ វទន េចះែត បកដ ករធូរថយមិន បកដេឡយ ។

[២២១] មនល វុេ រប

ី ុ ត ំ ី រនក់
បុរសមនកមងព ចប់

ំ
នូវបុរសមនកមងថយ តង់េដម
 ៃដមខង ៗ មនក់ ំ
នយកេទេ លកេម

េលរេ រេងកេភង យ៉ង មនល វុេ រប

ី ុ ត េសចកេក
ី

ក យ កុ ង
ន ងកយរបស់ខុ ដ
ំញ ៏ៃ កែលង យ៉ងេនះែដរ មនល -

វុេ រប
ី ុ ត ំញ ន
ខុ ម ិ ចអត់ធន់បនេទ ំញ ន
ខុ ម ិ ចញ ំ
ុ ងអត ភពឲយ

ប ពឹតេទបនេទ ទុកេខ វទនរបស់ខុ ខ

ំញ ង
ំ ស់ េចះែតចេ មនេទម
 ុខ

មិន ក ន េទ ករចេ ម  នេឡ ងៃនទុ ក ខេ វទន េចះែត បកដ

ករធូរថយមិន បកដេឡយ មនល វុេ រប

ី ុ ត ំញ ឹ ងនយក
ខុ ន ំ

ំ ត
នូវកប ិ
(១)
ំ ញ ិន
ខុ ម ល័យជវី តេទ
ិ ។

១ េ គ ងស ស មប់នំបង់នូវជីវ ិត ឬស មប់ ប រជីវ ិត ។

513 
 
២៥៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២២២] មយ ម ឆេនន សតថំ ហេរសិ

យេប យ ម ឆេនន យេបនំ មយំ យសមនំ

ឆននំ ឥចឆម សេច យសមេ ឆននស នតថិ

សបបយនិ េភជននិ អហំ យសមេ ឆននស

សបបយនិ េភជននិ បរេយស

ិ ិស មិ សេច -

យសមេ ឆននស នតថិ សបបយនិ េភសជជនិ អហំ

យសមេ ឆននស សបបយនិ េភសជជនិ បរេយ-

ិ

សិស មិ សេច យសមេ ឆននស នតថិ បដិរេូ ប

ឧប េក អហំ យសមនំ ឆននំ ឧបដហិស មិ

មយ ម ឆេនន សតថំ ហេរសិ យេប យ ម

ឆេនន យេបនំ មយំ យសមនំ ឆននំ ឥចឆមតិ ។

[២២៣] នបិ េម វុេ របុ

ី ត នតថិ

សបបយនិ េភជននិ នបិ េម នតថិ សបប-

យនិ េភសជជនិ នបិ េម នតថិ បដិរេូ ប ឧ-

ប េក អបចវុ
ិ េ របុ
ី ត បរច
ិ េិ
(១)

ស ថ ទីឃរតំ មនេបេនវ េន អមនេបន

១ ឱ. ម. ឯតថនេរ េមតិ ទិស តិ ។

514 
 
 ២៥៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២២២] ពះ រប
ី ុ តនិយយថ ឆនៈន មន យុ ំ ន់យក
កុក

ំ តេឡ
កប ិ យ ឆនៈន មន យុ ចូរញ ំ
ុ ងអត ភពឲយ ប ពឹតេទចុះ ពួក

េយងចង់ឲយឆនៈន មន យុ ញ ំ
ុ ងអត ភពឲយ ប ពឹតេទ បសិនេប

មនមនេភជនជទ
ិ ីសបបយ ស មប់ឆនៈន មន យុេទ ំញ ឹ ងែសង
ខួ នខុ ន

រកេភជនជទីសបបយ ឲយឆនៈន មន យុ បសិនេបមិនមនេភសជៈជ

ជទីសបបយ ស មប់ឆនៈន មន យុេទ ំញ ឹ ងែសងរកេភសជៈជ ជទី

ខួ នខុ ន

សបបយឲយឆនៈន មន យុ បសិនេបមនមនមន
ិ ុ ស ជឧប កដ៏សមគួរ

ស មប់ឆនៈន មន យុេទ ំញ ឹ ងបេ មឆន

ខួ នខុ ន  ៈន មន យុ ឆនៈន មន យុ

ំ ន់យកកប
កុក ំ ិតេឡយ ឆនៈន មន យុ ចូរញ ំ
ុ ងអតភពឲយ ប ពឹតេទ

េយង
 បថនឲយឆនៈន មន យុ ញ ំ
ុ ងអត ភពឲយ ប ពឹតេទ ស់ ។

[២២៣] ឆនភ
ន ិកុ េឆ
ខ យថ
 មនល វុេ រប
ី ុ ត េភជនជទី

សបបយ ស មប់ខុ ម
ំញ នែមនគ
ិ ម នេទ េភសជៈជ ជទីសបបយស មប់ខុ ម
ំ ញ ិន

ែមនគមនេទ មនុស ជឧប កដ៏សមគួរស មប់ខុ ម

ំញ ិនែមនគមនេទ មនល

វុេ រប
ី ុ ត ំញ ប់បេ ម ពះ
ែតថខុ ធ យូរអែងងមកេហយ

េ យេសចកេពញច
ី ិតពិត ៗ មនែមនបេ
ិ មេ យេសចកម
ី ិនេពញចិតេទ

515 
 
២៥៥

ស យតនវគគស ឆេនន ទសុេត រ ីបុតបបញកមមំ

ឯតំ ហិ វុេ របុ

ី ត វកស បដិរប
ូ ំ

យំ ស ថ រំ បរចេរយយ
ិ មនេបេនវ េន អមនេបន

អនុ បវជជំ ឆេនន ភិកុ ខ សតថំ ហរស

ិ តីតិ ឯវេមតំ(១)

វុេ របុ
ី ត ធេរហីតិ ។ បុ េចឆយយម មយំ

យសមនំ ឆននំ កញចិ (២) េទសំ សេច យ ម

ឆេនន ឱកសំ កេ តិ បញស េវយយករ-

យតិ ។ បុ ចឆវុេ របុ

ី ត សុ េវ-

ទិស មីតិ ។

[២២៤] ចកខុំ វុេ ឆនន ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ ចកខុ

វញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេព ធេមម ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ

េម អ តិ សមនុ បស សិ េ តំ វុេ ឆនន េ -

តវញ
ិ ញ ណំ ។ េប ។ ឃនំ វុេ ឆនន ឃនវញ
ិ ញ -

ណំ ... ជិវ ំ វុេ ឆនន ជិ វញ

ិ ញ ណំ ... កយំ វុ-

េ ឆនន កយវញ
ិ ញ ណំ ... មនំ វុេ ឆនន មេន-

វញ
ិ ញ ណំ មេនវញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេព ធេមម ឯតំ មម

ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ សមនុ បស តីតិ ។

១ ម. ឯវេមវ េខ តំ ។ ២ ឱ. កញចិេទវ ។ ម. កិញចិេទវ ។

516 
 
 ២៥៥

ស យតនវគគ ឆេនន ទសូ ត បញកមមៃន ពះ រ ីបុ ត

មនល វុេ រប
ី ុ ត េ ពះថ អេំ ពែដលសមគួរដល់ ័
វក គឺ តង់

បេ ម ពះ េ យេសចកីេពញចិតពិត ៗ មិនែមនបេ មេ យ

េសចកីមិនេពញចិតេនះេទ មនល វុេ រប

ី ុ ត អក ំ ុក
ន ចូរចទ

េសចកីនុ៎ះយ៉ងេនះថ ឆនភ ខ ឹ ងកន់យកកប

ន ិកុ ន ំ ិតឥតេទសៃពរអ
៍ ីេទ ។

ពះ រប
ី ុ តសួ រថ េបឆន ៈន មន យុ េបកឱកសេដមប េឆ
ី យ ប ន បន

េយងន
 ឹ ងសួរនូវេហតុបនិ ចបនួ ចនឹងឆនៈន មន យុ ។ ឆនភ ខ យថ
ន ិកុ េឆ មនល

វុេ រប
ី ុ ត អក
ន សួរមកចុះ ខុ ំញ ប់េហយគង់នឹងដង
ឹ ។

[២២៤] មនល វុេ ឆនៈន អក

ន ពិចរ េឃញនូវចកុ ខ នូវចកុ -ខ

វញ
ិ ញណ និងពួកធម៌ែដលគបបដ
ី ឹ ងេ យចកុ វខ ញ
ិ ញ ណថ ៎ របស់អញ
នុះ

៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ដូេចះ
ន ែដរឬ មនល វុេ ឆនៈន អក
ន ពិចរ

េឃញនូវេ តៈ នូវេ តវញ

ិ ញ ណ ។ េប ។ មនល វុេ ឆនៈន អក
ន ពិចរ-

េឃញនូវឃនៈ នូវឃនវញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ ឆនៈន អក
ន ពិចរ-

េឃញនូវជិ នូវជិ វញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ ឆនៈន អក
ន ពិចរ

េឃញនូវកយ នូវកយវញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ ឆនៈន អក
ន ពិចរ

េឃញនូវមេន នូវមេនវញ
ិ ញណ និងពួកធម៌ែដលគបបដ
ី ឹងេ យមេន-

វញ
ិ ញ ថ ៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ នុ៎ះជខួ នអញ ដូេចះ
ន ែដរឬ ។

517 
 
២៥៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ចកខុំ វុេ របុ

ី ត ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ ចកខុ វញ
ិ ញ ណ-

វញ
ិ ញ តេព ធេមម េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ

អ តិ សមនុ បស មិ េ តំ វុេ របុ

ី ត េ -

តវញ
ិ ញ ណំ ... ឃនំ វុេ ី ត
របុ ឃនវញ
ិ ញ ណំ ...

ជិវ ំ វុេ របុ

ី ត ជិ វញ
ិ ញ ណំ ... កយំ

វុេ របុ
ី ត កយវញ
ិ ញ ណំ ... មនំ វុេ

របុ
ី ត មេនវញ
ិ ញ ណំ មេនវញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេព ធេមម

េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ

សមនុ បស មីតិ ។

[២២៥] ចកខុ សមឹ វុេ ឆនន ចកខុ វញ

ិ ញ េណ

ចកខុ វញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេពសុ ធេមមសុ កឹ ទិ កឹ

អភិញញយ ចកខុំ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ ចកខុ វញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេព

ធេមម េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ

សមនុ បស សិ េ តសមឹ វុេ ឆនន េ តវញ

ិ ញ -

េណ... ឃនសមឹ វុេ ឆនន ឃនវញ

ិ ញ េណ...

518 
 
 ២៥៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល វុេ រប
ី ុ ត ំញ ិ ចរ
ខុ ព េឃញនូវចកុ ខ នូវចកុ វខ ញ
ិ ញណ និង

ពួកធម៌ែដលគបបដ
ី ឹ ងេ យចកុ វខ ញ
ិ ញ ណថ នុ៎ះមិនែមនរបស់អញ នុ៎ះ

មនែមនជអញ
ិ នុ៎ះមិនែមនខួ នអញេទ មនល វុេ រប
ី ុ ត ខុ ំញ

ពិចរ េឃញនូវេ តៈ នូវេ តវញ

ិ ញ ណ… មនល វុេ រប
ី ុ ត

ំញ ិ ចរ
ខុ ព េឃញនូវឃនៈ នូវឃនវញ
ិ ញ ណ… មនល វុេ រប
ី ុ ត

ំញ ិ ចរ
ខុ ព េឃញនូវជិ នូវជិ វញ
ិ ញ ណ… មនល វុេ រប
ី ុ ត

ំញ ិ ចរ
ខុ ព េឃញនូវកយ នូវកយវញ
ិ ញ ណ… មនល វុេ រប
ី ុ ត

ំញ ិ ចរ
ខុ ព េឃញនូវមេន នូវមេនវញ
ិ ញណ និងពួកធម៌ែដលគបបដ
ី ឹង

េ យមេនវញ
ិ ញ ណថ នុ៎ះមិនែមនរបស់អញ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះ

មិនែមនជខួ នអញ ។

[២២៥] ពះ រប
ី ុ តសួរថ មនល វុេ ឆនៈន អក
ន េឃញ

ដូចេមច ដង
ឹ ដូចេមច កុ ងចក
ន ុខ កុ ងចក
ន ុ វខ ញ
ិ ញណ ន ួ កធម៌ែដល
និងកុ ងព

គបបដ
ី ឹ ងេ យចកុ វខ ញ
ិ ញណ េទបពិចរ េឃញនូវចកុ ខ នូវចកុ វខ ញ
ិ ញណ

និងពួកធម៌ែដលគបបដ
ី ង
ឹ េ យចកុ វខ ញ
ិ ញ ណថ នុ៎ះមិនែមនរបស់អញ នុ៎ះ

មនែមនជអញ
ិ នុ៎ះមិនែមនជខួ នអញេទ មនល វុេ ឆនៈន កុ ងេ
ន តៈ

កុ ងេ
ន តវញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ ឆនៈន កុ ងឃនៈ
ន កុ ងឃនវ
ន ញ
ិ ញ ណ...

519 
 
២៥៧

ស យតនវគគស ឆេនន ទសុេត រ ីបុតបបញកមមំ

ជិ យ វុេ ឆនន ជិ វញ
ិ ញ េណ... កយសមឹ

វុេ ឆនន កយវញ

ិ ញ េណ... មនសមឹ វុេ ឆនន

មេនវញ
ិ ញ េណ មេនវញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេពសុ ធេមមសុ កឹ

ទិ កឹ អភិញញយ មនំ មេនវញ

ិ ញ ណំ មេនវញ
ិ ញ -

ណវញ
ិ ញ តេព ធេមម េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ

អ តិ សមនុ បស សីតិ ។ ចកខុ សមឹ វុេ រ-ី

បុ ត ចកខុ វញ
ិ ញ េណ ចកខុ វញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេពសុ ធេមមសុ

នេិ ធំ ទិ នេិ ធំ អភិញញយ ចកខុំ ចកខុ វញ

ិ ញ -

ណំ ចកខុ វញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេព ធេមម េនតំ មម េនេ -

ហមសមិ ន េមេ អ តិ សមនុ បស មិ េ -

តសមឹ វុេ របុ

ី ត េ តវញ
ិ ញ េណ... ឃន-

សមឹ វុេ របុ

ី ត ឃនវញ
ិ ញ េណ... ជិ យ

វុេ របុ
ី ត ជិ វញ
ិ ញ េណ... កយសមឹ វុេ

របុ
ី ត កយវញ
ិ ញ េណ... មនសមឹ វុេ -

រ បុ
ី ត មេនវ ញ
ិ ញ េណ មេនវ ញ
ិ ញ ណវ ញ
ិ ញ តេព សុ

ធេមមសុ នេិ ធំ ទិ នេិ ធំ អភិញញយ

520 
 
 ២៥៧

ស យតនវគគ ឆេនន ទសូ ត បញកមមៃន ពះ រ ីបុ ត

មនល វុេ ឆនៈន កុ ងជ

ន ិ កុ ងជ
ន ិ វញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ ឆនៈន

កុ ងកយ
ន កុ ងកយវ
ន ញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ ឆនៈន អក
ន េឃញដូចេមច

ដង
ឹ ដូចេមច កុ ងមេន
ន កុ ងមេនវ
ន ញ
ិ ញណ ន ួ កធម៌ែដលគបប ី
និងកុ ងព

ដង
ឹ េ យមេនវញ
ិ ញណ េទបពិចរ េឃញ នូវមេន នូវមេន-

វញ
ិ ញណ និងពួកធម៌ែដលគបបដ
ី ឹ ងេ យមេនវញ
ិ ញ ណថ ៎ មិនែមន
នុះ

របស់អញ ៎ មិនែមនជអញ
នុះ ៎ មិនែមនជខួ នរបស់អញេទ
នុះ ។

មន ល វុ េ រប
ី ុ ត ខុ ញ ំេ ឃ ញនូ វ េសចក ី រលត ់ ដ ឹ ង នូ វេសចក ី

រលត់ កុ ងចក
ន ុខ កុ ងចក
ន ុ វខ ញ
ិ ញណ ន ួ កធម៌ែដលគបបដ
និងកុ ងព ី ឹងេ យ

ចកុ វខ ញ
ិ ញណ េបពិចរ េឃញនូវចកុ ខ នូវចកុ វខ ញ
ិ ញណ និងពួកធម៌

ែដលគបបដ
ី ឹងេ យចកុ វខ ញ
ិ ញ ណថ នុ៎ះមិនែមនជរបស់អញ នុ៎ះមិនែមន

ជអញ ៎ មិនែមនជខួ នអញេទ

នុះ មនល វុេ រប
ី ុ ត កុ ងេ
ន តៈ

កុ ងេ
ន តវញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ រប
ី ុ ត កុ ងឃនៈ
ន កុ ងឃន-
ន

វញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ រប
ី ុ ត កុ ងជ
ន ិ កុ ងជ
ន ិ វញ
ិ ញ ណ... មនល

វុេ រប
ី ុ ត កុ ងកយ
ន កុ ងកយវ
ន ញ
ិ ញ ណ... មនល វុេ

រប
ី ុ ត ខុ េំញ ឃញនូវេសចករលត
ី ់ ដឹងនូវេសចករលត
ី ់ កុ ងមេន
ន

កុ ងមេនវ
ន ញ
ិ ញណ ន ួ កធម៌ែដលគបបដ
និងកុ ងព ី ឹង េ ិ ញណ
យមេនវញ

521 
 
២៥៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មនំ មេនវញ
ិ ញ ណំ មេនវញ
ិ ញ ណវញ
ិ ញ តេព ធេមម

េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ

សមនុ បស មត
ី ិ ។

[២២៦] ឯវ ំ វុេត យ ម ម ចុ េនទ យ-

សមនំ ឆននំ ឯតទេ ច ត ម តហ

ិ វុេ ឆនន

ឥទមប ិ តស ភគវេ សនំ និចចកបប ំ មនសមឹ(១)

កតពំ និស ត
ិ ស ចលិតំ អនិស ត
ិ ស ចលត
ិ ំ

នតថិ ចលេិ ត អសតិ បស ទធិ បស ទធិយ សតិ

នតិ ន េ តិ នតិយ អសតិ គតិគតិ ន

េ តិ គតិគតិយ អសតិ ចុ តប
ូ បេ ន

េ តិ ចុ តប
ូ បេត អសតិ េនវធ
ិ ន ហុ រ ំ ន

ឧភយមនេរន ឯេសវេន ទុ កខស តិ ។ អថេខ

១ ឱ. ម. មនសីតិ ទិស តិ ។

522 
 
 ២៥៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េទបពិចរ េឃញនូវមេន នូវមេនវញ

ិ ញណ និងពួកធម៌ែដលគបបដ
ី ឹង

េ យមេនវញ
ិ ញ ណថ ៎ មិនែមនជរបស់អញ
នុះ ៎ មិនែមនជអញ
នុះ នុ៎ះ

មនែមនជខ
ិ ួ នរបស់អញេទ ។

[២២៦] កលេបឆនភ
ន ក ខ ិ យយយ៉ងេនះេហយ
ិ ុន ពះម -

ចុនៈទ មន យុ និយយនឹងឆនៈន មន យុយ៉ងេនះថ មនល វុេ

ឆនៈន េ ពះេហតុេនះ សនេនះ របស់ ពះមន ពះភគេនះ

បុ គ គល គួ រ េធ  ទុ ក កុ ន ងច ិ ត អស់ ក លជនិ ច ច បុ គ គល ែដលមនត និ ងទិ ដ ិ

ស័យេនេហយ ែតងមនេសចកីញប់ញ័រ បុគល

គ ែដលមនមន
ិ

ត និងទិដិ ស័យេនេហយ មនមនេសចក

ិ ីញប់ញ័រេទ កល

េបេសចក
 ីញប់ញ័រមនមនេហ
ិ យ េសចកស ង ់រមងប់
ី ប ៃនកយនិងចត
ិ

រែមងមន កលេបេសចក
 ង ់រមងប់មនេហយ
ីសប ត ក៏មនមន
ិ កល

េបត
 មនមនេហ
ិ យ គតិ និងគតិ(១) ក៏មនមន
ិ កលេប

គតិ និងគតម
ិ នមនេហ
ិ យ ធ ៏មនមន
ិ និ ក
ចុតិនិងបដស ិ កលេបចុតិ

និងបដិសនិ ធ មនមនេហ
ិ យ េ កេនះក៏មនមន
ិ េ កខងមុខក៏មិន

មន េ ំ ី រក៏មិនមន
កទងព េនះេ ំ ុ តៃនទុកខ
ថទីបផ ។ គេនះឯង

១ ដំេណរមកេ យអំ ចបដិសនធិេ គតិ ដំេណរេទេ យអំ ចចុតិ េ គតិ ។

523 
 
២៥៩

ស យតនវគគស ឆេនន ទសុេត ភគវនូបសងកមនំ

យ ម ច របុ
ី េ យ ម ច ម ចុ េនទ

យសមនំ ឆននំ ឥមិន ឱ េទន ឱវទិ ឧ យ-

សន បកកមឹសុ ។

[២២៧] អថេខ យ ម ឆេនន អចរបបកក

ិ េន

យសមេន ច របុ
ី េត យសមេន ច ម ចុ េនទ

សតថំ ហេរសិ ។ អថេខ យ ម របុ

ី េ

េយន ភគ េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ ភគវនំ

អភិ េទ ឯកមនំ និសីទិ ។ ឯកមនំ និសេិ នន

េខ យ ម របុ
ី េ ភគវនំ ឯតទេ ច -

យសម ភេន ឆេននន សតថំ ហរតំ

ិ តស ក

គតិ េក អភិសមប េយតិ ។ ននុ េត របុ

ី ត

ឆេននន ភិកុ ខ ន សមមុខេយវ អនុ បវជជ ពយក -

តិ ។ អតថិ ភេន បុ ពជិរ ំ នម វជជិគគេម ត ថ -

យសមេ (១)
ឆននស មតកុ
ិ និ សុ ហជជកុ និ

ឧបវជជកុ នីតិ ។

១ ឱ. ត យសមេ ។

524 
 
 ២៥៩

ស យតនវគគ ឆេនន ទសូ ត កិរ ិយចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ

ពះ រប
ី ុ តមន យុ និង ពះម ចុនៈទ មន យុ បននិយយ

ទូ នម នឆន ន ៈ មន យុ េ យឱ ទេនះេហ យ ក ៏ េ កកអ ំពី សនៈ

េចញេទ ។

[២២៧] គកលែដល ពះ រប
ី ុ តមន យុ និ ង ពះ

ម ចុនៈទ មន យុ េចញេទមិនយូរបុ ៉នមន ពះឆនៈន មន យុក៏ន ំ

ំ ត
យកនូវកប ិ ។ គេនះ ពះ រប
ី ុ តមន យុ ចូលេទគល់

ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់ ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគេហយ

អងុ យេនក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរ ។ លុះ ពះ រប
ី ុ តមន យុ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ី

ដ៏សមគួរេហយ េទប កបទូល ពះមន ពះភគយ៉ងេនះថ បពិ ត

គ ៏ ច េ មន
ពះអងដ  ឆនៈន មន យុ ំ
នយកន ំ តេហ
ូ វកប ិ យ គតរបស
ិ ់

េ ក ដូចេមចេទ បរេ កដូចេមចេទ ។ ពះមន ពះភគ

ស់ថ មនល រប
ី ុ ត ករមិនមនេទស (េនះ) ឆនភ
ន ិកុ បន
ខ

ពយករចេំ ពះមុខអក
ន ឯងេហយេត ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មន សុក

វជីជ េឈមះបុពជីរៈ តកូលជមិ ត តកូលជសំ ញ់ តកូលែដល

គួរចូលេទរក របស់ឆនៈន មន យុ មនេនកុ ង

ន សុកេនះ ។

525 
 
២៦០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២២៨] េ និ េហ និ(១) របុ

ី ត ឆននស

ភិកុ ខ េន មត
ិ កុ និ សុ ហជជកុ និ ឧបវជជកុ និ

នហំ របុ
ី ត ឯ វ ឧបវេជជតិ វទមិ េយ

េខ របុ
ី ត ឥមញច កយំ និកិ ខ បតិ អញញញច

កយំ ឧបទិយតិ តមហំ ឧបវេជជតិ វទមិ តំ

ឆននស ភិកខុ េន នតថិ អនុ បវជជំ(២) ឆេនន ភិកខុ

សតថំ ហេរសីតិ(៣) ។ ឥទមេ ច ភគ អតមេន

យ ម របុ
ី េ ភគវេ ភសត
ិ ំ អភិននទីតិ ។

ឆេនន ទសុតំ ទុតិយំ និដិតំ ។

១ ឱ. េ និ េហេត ។ ម. េបសនិ េហេត ។ ២ ឱ. ម. អនុបវេជជ ។ ៣ ម. ឥេ

បរ ំ ឯវេមតំ រ ីបុត ធេរហីតិ ។

526 
 
 ២៦០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២២៨] ពះមន ពះភគ ស់ថ មនល រប

ី ុ ត តកូល

ំ
ទងេនះ គឺ តកូលជមិ ត តកូលជសំ ញ់ តកូលែដលគួរចូល

េទរករបស់ឆនភ
ន ិកុ ខ មនែមនេហយ មនល រប
ី ុ ត ែតតថគត

ម ិ នេ ថជបុ គ គលគួ រ ត ិ ះេដ ល េ យេហតុ មន បមណបុ៉ េ ណ ះេទ

មនល រប
ី ុ ត អក
ន ក់ចុះនូវកយេនះផង បកន់នូវកយឯេទ ត

ផង តថគតេ អក
ន េនះថ គួរេគតះេដ
ិ ល ដេំ ណរេនះ មនមន
ិ

ដល់ឆនភ
ន ិកុ េទ
ខ ឆនភ
ន ិកុ ន ំ
ខ យកន ំ តឥតមនេទសេឡ
ូ វក ប ិ យ ។ លុះ ពះ

មន ពះភគេពលពកយេនះេហយ ពះ រប
ី ុ តមន យុ ក៏មន

េសចកេី តកអរ រក
ី យ ចេំ ពះភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ឆេនន ទសូ ត ទី ២ ។

527 
 
 តតិ យំ បុេ ទសុតំ

[២២៩] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ អថេខ យ ម បុ េ យណសមយំ

បដិស ន វុដេិ េយន ភគ េតនុ បសង កមិ

ឧបសង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ នស

ិ ីទិ ។

ឯកមនំ និសេិ នន េខ យ ម បុ េ ភគវនំ

ឯតទេ ច ធុ មំ ភេន ភគ សងខិេតន ឱ េទន

ឱវទតុ យមហំ ភគវេ ធមមំ សុ ឯេក

វូបកេ អបបមេ បី បហិតេ វហេរយយន

ិ ិ ។

េតនហិ បុ ណ សុ ហិ ធុ កំ មនសិកេ ហិ

ភសស
ិ មីតិ ។ ឯវមភេនតិ េខ េ យ ម

បុ េ ភគវេ បចចេស សិ ។

528 
 
 បុេ ទសូ ត ទី ៣

[២២៩] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបណ
ិ ិ កេសដី េទ ប កង

វតីថ ។ គេនះឯង ពះបុណៈមន យុេចញចកទីសមងំ កុ ង

ន

េវ រេស ល េហ យចូ លេទគល់ ពះមន ពះភគ លុ ះចូ លេទ

ដល់ ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ េហយអងុ យក

គ ុ ងទ
ន ី សមគួរ ។ លុះ

ពះបុណៈមន យុ អងុ យក
គ ន ីដ៏សមគួរេហយ
ុ ងទ គំ ូល
បន កបបងទ

ពះមន ពះភគយ៉ងេនះថ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ សូម ពះមន

ពះភគ េម េ បស ទូនមនខុ ំញ ពះអងេគ យ ពះឱ ទយ៉ងសេងប

ខ

លុះខុ ំញ ពះអងគ ប់នូវធម៌ របស់ ពះមន ពះភគេហយ នឹងេចញេទ

ែតមនក់ឯង មន
ិ បមទ ំ ញកិេលស
មនពយយមជេ គ ងដុតបផ

មនចិតបញូ ជ នេទកន់ ពះនិពន សេ មចស មនឥរយបថទ

ិ ំ
ង ៤ ។

ពះមន ពះភគ ស់ថ មនលបុណៈ េបដ

 ូ េចនះ អក
ន ចូរ បង ប់

 ុកកុ ងច
ចូរេធទ ន ត
ិ ឲយល តថគតនឹងសែំ ដង ។ ពះបុណៈមន យុេនះ

ធ ីករបស់ ពះមន ពះភគថ

ទទួល ពះពុទដ ពះករុ ពះអងគ ។

529 
 
២៦២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៣០] ភគ ឯតទេ ច សនិ េខ បុ ណ

ចកខុ វេញញ
ិ យយ រូប ឥ កន មនប បយ
ិ រូប

កមូបសញិ រជនីយ តេញច ភិកខុ អភិននទតិ

អភិវទតិ អេជឈ យ តិដតិ តស តំ អភិននទេ

អភិវទេ អេជឈ យ តិដេ ឧបបជជតិ ននទិ

ននទិសមុ ទយ ទុ កខសមុ ទេយ បុ តិ វទមិ ។ សនិ

េខ បុ ណ េ តវេញញ
ិ យយ សទទ... ឃនវេញញ
ិ យយ

គនធ... ជិ វេញញ
ិ យយ រ ... កយវេញញ
ិ យយ េផដព...

មេនវេញញ
ិ យយ ធមម ឥ កន មនប បយ
ិ រូប

កមូបសញិ រជនីយ តេញច ភិកខុ អភិននទតិ

អភិវទតិ អេជឈ យ តិដតិ តស តំ អភិននទេ

អភិវទេ អេជឈ យ តិដេ ឧបបជជតិ ននទិ

ននទិសមុ ទយ ទុ កខសមុ ទេយ បុ តិ វទមិ ។

530 
 
 ២៦២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៣០] ពះមន ពះភគ ស់យ៉ងេនះថ មនលបុណៈ

រូបែដលគបបដ
ី ង
ឹ េ យែភក
ន ជទី បថន ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចត
ិ

មនសភពគួរ ស ញ់ បកបេ យកម គួរឲយេកតតេ មកក៏មន

េបភ
 ក
ិ ុ រខ ក
ី យ េពលសរេសរ បកន់ខជប់នូវរូបេនះ កលែដលភក
ិ ុខ

េនះរក
ី យ េពលសរេសរ បកន់ខជប់នូវរូបេនះេហយ េសចកី

ី យក៏េកតេឡ
រក  ង មនលបុណៈ តថគតេពលថ ករេកតេឡ
 ង

ៃនេសចកីទុកខ េ ពះករេកតេឡងៃនេសចករី ក
ី យ ។ មនលបុណៈ

ស ំេ ឡងែដលគបប ដ
ី ឹងេ យ តេច ក... ក ិ នែដលគបប ដ
ី ឹងេ យ ចមុ ះ ...

រសែដលគបប ដ
ី ឹងេ យអ ត... េផដ ព ៈែដលគបប ដ
ី ឹងេ យកយ...

ធម៌ែដលគបបដ
ី ង
ឹ េ យចត
ិ ជទី បថន ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចត
ិ

មនសភពគួរ ស ញ់ បកបេ យកម គួរឲយេកតតេ

 មកក៏មន

េបភ
 ក
ិ ុខ រក
ី យ េពលសរេសរ បកន់ខជប់នូវធម៌េនះ កលែដល

ភក
ិ ុ េនះ
ខ រក
ី យ េពលសរេសរ បកន់ខជប់ នូវធម៌េនះេហយ

ី យក៏េកតេឡង
េសចករី ក មនលបុណៈ តថគតេពលថ ករេកត


េឡងៃនេសចកទ
ី ុកខ េ ពះករេកតេឡងៃនេសចករី ក
ី យ ។

531 
 
២៦៣

ស យតនវគគស បុេ ទសុេត ឱ ទទនំ

[២៣១] សនិ េខ(១) បុ ណ ចកខុ វេញញ

ិ យយ

រូប ឥ កន មនប បិយរូប កមូបសញិ

រជជនីយ តេញច ភិកុ ខ នភន

ិ នទតិ នភវិ ទតិ នេជឈ-

យ តិដតិ តស តំ អនភិននទេ អនភវិ ទេ

អនេជឈ យ តិដេ ននទិ នរុិ ជឈតិ ននទិនេិ ធ

ទុ កខនិេ េធ បុ តិ វទមិ ។ សនិ េខ បុ ណ

េ តវេញញ
ិ យយ សទទ... ឃនវេញញ
ិ យយ គនធ...

ជិ វេញញ
ិ យយ រ ... កយវេញញ
ិ យយ េផដព...

មេនវេញញ
ិ យយ ធមម ឥ កន មនប បិយរូប

កមូបសញិ រជជនីយ តេញច ភិកុ ខ នភិននទតិ ន-

ភិវទតិ នេជឈ យ តិដតិ តស តំ អនភិននទេ

អនភិវទេ អនេជឈ យ តិដេ ននទិ និរុជឈតិ

១ ឱ. ម. ច េខ ។

532 
 
 ២៦៣

ស យតនវគគ បុេ ទសូ ត ករឲយឱ ទ

[២៣១] មនលបុណៈ រូបែដលគបបដ

ី ង
ឹ េ យចកុ ខ ជទី បថន

ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចត

ិ មនសភពគួរ ស ញ់ បកបេ យកម

គួរឲយេកតតេ
 មកក៏មន េបភក
ិ ុម
ខ ិនរក
ី យ មនេពលសរេស
ិ រ មន
ិ

បកន់ខជប់នូវរូបេនះ កលែដលភិកុ េនះម

ខ ិនរក
ី យ មនេពលសរ-
ិ

េសរ មិន បកន់ខជប់នូវរូបេនះេហយ ី យក៏រលត់េទ

េសចកីរក មនល

បុណៈ តថគតេពលថ កររលត់េសចកទ

ី ុកខ េ ពះកររលត់េសចកី

រក
ី យ ។ មនលបុណៈ សេំ ឡងែដលគបបដ
ី ង
ឹ េ យ តេច ក... កន
ិ

ែដលគបបដ
ី ឹងេ យ ចមុះ... ី ឹងេ
រសែដលគបបដ យអ ត... េផដពៈ

ែដលគបបដ
ី ឹងេ យកយ... ធម៌ែដលគបបដ
ី ង
ឹ េ យចត
ិ ជទី បថន

ជទីេ តកអរ ជទីគប់ចត

ិ មនសភពគួរ ស ញ់ បកបេ យ

កម គួរឲយេកតតេ
 មកក៏មន េបភ
 ក
ិ ុម
ខ ិនរក
ី យ មនេពលសរេស
ិ រ

មិន បកន់ខជប់នូវធម៌េនះ កលែដលភិកុ េនះម

ខ ិនរក
ី យ មិនេពល

សរេសរ មិន បកន់ខជប់នូវធម៌េនះេហយ ី យក៏រលត់េទ

េសចកីរក

533 
 
២៦៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ននទិនេិ ធ ទុ កខនេិ េធ បុ តិ វទមិ ។

ឥមិន ច តំ បុ ណ មយ សងខិេតន ឱ េទន

ឱវទេិ កតមសមឹ(១) ជនបេទ វហរ

ិ ស
ិ សត
ី ិ ។

ឥមិនហំ ភេន ភគវ សងខិេតន ឱ េទន ឱវទិ-

េ អតថិ សុ នបរេន នម ជនបេទ ត ថ ហំ

វហរ
ិ ស
ិ មីតិ ។

[២៣២] ច េខ បុ ណ សុ នបរនក

មនុ ស ផរុ េខ បុ ណ សុ នបរនក មនុ ស

សេច តំ បុ ណ សុ នបរនក មនុ ស អេកក-

សិស និ បរភស
ិ ិស និ តតថ េត បុ ណ កិនិ ភ-

វស
ិ តីតិ ។ សេច មំ ភេន សុ នបរនក មនុ ស

អេកកសិស និ បរភស
ិ ិស និ តតថ េម ឯវ ំ ភ-

វស
ិ តិ ភទទក វតេិ ម សុ នបរនក មនុ ស

សុ ភទទក វតិេម សុ នបរនក មនុ ស យំ េម

នយិេម បណិន ប រំ េទនត

ី ិ ឯវេមតថ ភគ

ភវស
ិ តិ ឯវេមតថ សុ គត ភវស
ិ តីតិ ។

១ ឱ. ម. កតរសមឹ ។

534 
 
 ២៦៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនលបុណៈ តថគតេពលថ កររលត់េសចកទ

ី ុកខ េ ពះកររលត់

េសចករី ក
ី យ ។ មនលបុណៈ តថគតទូនមនអក
ន េ យឱ ទយ៉ងសេងប
ខ

េនះឯងេហយ េតអ
 ក
ន នឹងេនកុ ងជនបទ
ន ។ គំ ូល
ពះបុណៈ កបបងទ

ថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ពះមន ពះភគ ទូនមនខុ ំញ ពះអងេគ យ

ឱ ទសេងប
ខ េនះេហយ ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ងេនកុ ងជនបទេឈ
ន ម ះសុនបរនៈ ។

[២៣២] ពះមន ពះភគ ស់ថ មនលបុណៈ ពួកមនុស

អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ សុទែធ តកច ៗ មនលបុណៈ ពួកមនុស

អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ សុទែធ តរងរ
ឹ ូស មនលបុណៈ បសិនេប

ពួកមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ េជរ គ មមអក
ន មនលបុណៈ

អក
ន នឹង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះដូចេមចេទ ។ គ ំ ូ លថ
ពះបុណៈ កបបងទ

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ ន េនកុ ងស
បសិនេបពួកមនុស អក ន ុ នបរនជនបទ

នឹងេជរ គ មមខុ ំញ ពះអងគ ខុ ំញ ពះអងន

គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះយ៉ងេនះថ

ពួកមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទេនះ ជមនុស ល ពួកមនុស

អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទេនះ ល ស់ហ៎ ន េ យេហតុមនុស

ំ
ទងេនះ មន
ិ ប រ ម អញ េ យបតៃដ បពិ ត ពះមន ពះភគ

ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ បពិ ត ពះសុគត ខុ ំញ ពះអងគ

នឹង ប ពឹតកុ ងេហត

ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ ។

535 
 
២៦៥

ស យតនវគគស បុេ ទសុេត សុនបរនកនំ ច ភេ

[២៣៣] សេច បន េត បុ ណ សុ នបរនក

មនុ ស បណិន ប រំ ទស និ តតថ បន េត

បុ ណ កិនិ ភវស
ិ តត
ី ិ ។ សេច េម ភេន សុ ន-

បរនក មនុ ស បណិន ប រំ ទស និ តតថ

េម ឯវ ំ ភវស
ិ តិ ភទទក វតិេម សុ នបរនក

មនុ ស សុ ភទទក វតេិ ម សុ នបរនក មនុ ស

យំ េម នយិេម េលឌុ ន បរ ំ េទនីតិ ឯវេមតថ

ភគ ភវស
ិ តិ ឯវេមតថ សុ គត ភវស
ិ តីតិ ។

[២៣៤] សេច បន េត បុ ណ សុ នបរនក

មនុ ស េលឌុ ន ប រំ ទស និ តតថ បន េត

បុ ណ កិនិ ភវស
ិ តីតិ ។ សេច េម ភេន សុ ន-

បរនក មនុ ស េលឌុ ន ប រំ ទស និ

536 
 
 ២៦៥

ស យតនវគគ បុេ ទសូ ត ភពកំ ចៃនពួកអនកសុនបរនជនបទ

[២៣៣] ពះមន ពះភគសួរថ មនលបុណៈ បសិនេប

ពួកមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ នឹង ប រអក
ន េ យបតៃដ

មនលបុណៈ េតអ
 ក
ន នឹង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះដូចេមច ។ ពះបុណៈ

គំ ូលថ
កបបងទ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ បសិនេបពួកមនុស អក
ន េន

កុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ នឹង ប រខុ ំញ ពះអងគ េ យបតៃដ ខុ ំញ ពះអងគ

នឹ ង ប ពឹ ត កុ នងេហតុ េនះយ៉ ងេនះថ ពួ កមនុ ស អ នកេនកុ ន ងសុ នបរន -

ជនបទេនះ ជមនុស ល ពួកមនុស អក

ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទេនះល

ស់ហ៎ ន េ ំ
យេហតុមនុស ទងេនះ មិន ប រ ម អញេ យ

ំ ី
ដុដ បពិ ត ពះមន ពះភគ ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ

បពិ ត ពះសុគត ខុ ំញ ពះអងន

គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ ។

[២៣៤] មនលបុណៈ បសិនេបពួកមនុស អក

ន េនកុ ងស
ន ុ នបរន-

ជនបទ នឹង ប រអក

ន េ ំ ី
យដុដ មនលបុណៈ អក
ន នឹង ប ពឹត

កុ ងេហត
ន ុ េនះដូចេមចេទ ត ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ បសិនេប

ពួកមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ នឹង ប រខុ ំញ ពះអងគ េ ំ ី
យដុដ

537 
 
២៦៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តតថ េម ឯវ ំ ភវស
ិ តិ ភទទក វតិេម សុ នបរនក

មនុ ស សុ ភទទក វតេម

ិ សុ នបរនក មនុ ស

យំ េម នយិេម ទេណន ប រំ េទនត

ី ិ ឯវេមតថ

ភគ ភវស
ិ តិ ឯវេមតថ សុ គត ភវស
ិ តីតិ ។

[២៣៥] សេច បន េត បុ ណ សុ នបរនក

មនុ ស ទេណន ប រំ ទស និ តតថ បន េត

បុ ណ កិនិ ភវស
ិ តីតិ ។ សេច េម ភេន សុ ន-

បរនក មនុ ស ទេណន ប រំ ទស និ តតថ

េម ឯវ ំ ភវស
ិ តិ ភទទក វតេិ ម សុ នបរនក ម-

នុ ស សុ ភទទក វតេម
ិ សុ នបរនក មនុ ស

យំ េម នយិេម សេតថន ប រំ េទនីតិ ឯវេមតថ

ភគ ភវស
ិ តិ ឯវេមតថ សុ គត ភវស
ិ តត
ី ិ ។

538 
 
 ២៦៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះ យ៉ងេនះថ ពួកមនុស អក
ន េនកុ ង
ន

សុនបរនជនបទេនះ ជមនុស ល ពួកមនុស អក

ន េនកុ ងស
ន ុ នបរន-

ជនបទេនះ ល ស់ហ៎ ន េ ំ
យេហតុមនុស ទងេនះ មិន ប រ

ម អញ េ ំ ង
យដប បពិ ត ពះមន ពះភគ ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប-

ពឹតកុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ បពិ ត ពះសុគត ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ង
ន

េហតុនុ៎ះយ៉ងេនះ ។

[២៣៥] មនលបុណៈ បសិនេប ពួកមនុស អក

ន េនកុ ង
ន

សុនបរនជនបទ នឹង ប រអក

ន េ ំ ង
យដប មនលបុណៈ េតអ
 ក
ន នឹង

ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះដូចេមចេទ ត ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ បសិន

េបព
 ួ កមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ នឹង ប រខុ ំញ ពះអងគ េ យ

ំ ង
ដប ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះយ៉ងេនះថ ពួកមនុស អក
ន

េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទេនះ ជមនុស ល ពួកមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ ន-

បរនជនបទេនះ ល ស់ហ៎ ន េ ំ
យេហតុមនុស ទងេនះ មន
ិ ប រ

ម អញ េ ំ ិត
យកប បពិ ត ពះមន ពះភគ ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹង

ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ បពិ ត ពះសុគត ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹត

កុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ ។

539 
 
២៦៧

ស យតនវគគស បុេ ទសុេត សុនបរនកនំ ច ភេ

[២៣៦] សេច បន េត បុ ណ សុ នបរនក

មនុ ស សេតថន ប រំ ទស និ តតថ បន េត បុ ណ

កិនិ ភវស
ិ តត
ី ិ ។ សេច េម ភេន សុ នបរនក

មនុ ស សេតថន ប រំ ទស និ តតថ េម ឯវ ំ

ភវស
ិ តិ ភទទក វតេម
ិ សុ នបរនក មនុ ស សុ -

ភទទក វតិេម សុ នបរនក មនុ ស យំ មំ

នយិេម តេិ ណន សេតថន ជីវ ិ េ េ េបនីតិ ឯវ-

េមតថ ភគ ភវស
ិ តិ ឯវេមតថ សុ គត ភវស
ិ តត
ី ិ ។

[២៣៧] សេច បន តំ បុ ណ សុ នបរនក

មនុ ស តិេណន សេតថន ជីវ ិ េ េ េបស និ

តតថ បន េត បុ ណ កិនិ ភវស

ិ តត
ី ិ ។ ស-

េច មំ ភេន សុ នបរនក មនុ ស តេិ ណន

សេតថន ជីវ ិ េ េ េបស និ តតថ េម ឯវ ំ ភ-

វស
ិ តិ សនិ េខ ភគវេ វក កេយន

ច ជីវេតន
ិ ច អដិយមន ជិគុ ចឆិយមន(១)

១ ឱ. ម. ជិគុចឆមន ។

540 
 
 ២៦៧

ស យតនវគគ បុេ ទសូ ត ភពកំ ចៃនពួកអនកសុនបរនជនបទ

[២៣៦] មនលបុណៈ បសិនេប ពួកមនុស អក

ន េនកុ ងស
ន ុ ន-

បរនជនបទ នឹង ប រអក

ន េ ំ ិត
យកប មនលបុណៈ េតអក
ន

នឹង ប ពឹតកុ ងេហត

ន ុ េនះ ដូចេមចេទ ត ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ

បសិនេប ពួកមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ នឹង ប រខុ ំញ ពះអងគ

េ ំ ិត
យកប ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះ យ៉ងេនះថ ពួក

មនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទេនះ ជមនុស ល ពួកមនុស អក
ន េន

កុ ងស
ន ុ នបរនជនបទេនះ ល ស់ហ៎ ន េ ំ
យេហតុមនុស ទងេនះ

មនផ
ិ ច់ជីវតខ
ិ ុ ំញ ពះអងគ េ ំ ិតដ៏មុតេឡយ
យកប បពិ ត ពះមន ពះភគ

ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ បពិ ត ពះសុគត ខុ ំញ ពះអងគ

នឹង ប ពឹតកុ ងេហត

ន ុ នុ៎ះយ៉ងេនះ ។

[២៣៧] មនលបុណៈ បសិនេប ពួកមនុស អក

ន េនកុ ងស
ន ុ ន-

បរនជនបទ នឹងផច់ជវី តអ
ិ កន េ ំ ិតដ៏មុត
យកប មនលបុណៈ េតអ
 ក
ន នឹង

ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ េនះដូចេមចេទ ត ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ បសិន

េប ពួកមនុស អក
ន េនកុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ នឹងផច់ជីវតខ
ិ ុ ំញ ពះអងេគ យ

ំ តដ
កប ិ ៏មុតែមន ខុ ំញ ពះអងន
គ ឹ ង ប ពឹតកុ ងេហត
ន ុ នុ៎ះ យ៉ងេនះថ ពួក

័
វករបស់ ពះមន ពះភគ ជទុកខ ធុញ ទន់ េខមកយន
ព ឹ ងជីវត
ិ

541 
 
២៦៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សតថ រកំ បរេយស

ិ និ តំ េម ឥទំ អបរយ
ិ ិដំេយវ

សតថ រកំ លទធនិ ឯវេមតថ ភគ ភវស

ិ តិ ឯវេមតថ

សុ គត ភវស
ិ តត
ី ិ ។

[២៣៨] ធុ ធុ បុ ណ សកខិ ស សិ េខ តំ

បុ ណ ឥមិន ទមូបសេមន សមននគេ សុ នប-

រនសមឹ ជនបេទ វហរ

ិ តុ
ិ ំ យស ទនិ តំ បុ ណ កលំ

មញញសីតិ ។ អថេខ យ ម បុ េ ភគវេ

ភសិតំ អភិននទិ អនុ េមទិ ឧ យសន ភ-

គវនំ អភិ េទ បទកខិ ណំ ក េសនសនំ សំ -

េម បតចវី រមទយ េយន សុ នបរេន ជនបេទ

េតន ចរកំ
ិ បកកមិ ។ អនុ បុេពន ចរកញច
ិ រម-

េន េយន សុ នបរេន ជនបេទ តទវសរ ិ ។

542 
 
 ២៦៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ែតងែសងរក នូវេ គ ងស ំ ់នូវជវី ត

ជេ គ ងនបង ិ ម អញ

មនបច
ិ ់ែសង រកនូវេ គ ងស ំ ់នូវជីវតេនះេទ
ជេ គ ងនបង ិ

ប់ែតបនមក បពិ ត ពះមន ពះភគ ខុ ំញ ពះអងន

គ ឹ ង ប ពឹតកុ ង
ន

េហតុនុ៎ះយ៉ងេនះ បពិ ត ពះសុគត ខុ ំញ ពះអងគ នឹង ប ពឹតកុ ងេហត

ន ុ

នុ៎ះយ៉ងេនះ ។

[២៣៨] មនលបុណៈ បៃព ស់េហយ មនលបុណៈ អក

ន

ឯង បកបេ ិ និងកររមងប់ចិតេនះេហយ
យករទូនមនចត េទបគួរនឹងេន

កុ ងស
ន ុ នបរនជនបទបន មនលបុណៈ ចូរអក ំ ល់នូវកលគួរនឹងេទ
ន សគ

ឥឡូវេនះចុះ ។ គេនះឯង ពះបុណៈមន យុ េ តកអរ អនុេម-

ទន ចេំ ពះភសិត ៃន ពះមន ពះភគ េហយេ កកចក សនៈ

ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ េធ បទក ណ

ិ េហយេរ បចេំ សនសនៈ

រួចចប់យកប តនិងចីវរ និមនេទកន់ចរក

ិ កុ ងស
ន ុ នបរនជនបទ ។

លុះនិមនេទកន់ចរក
ិ មលំ ប់ ក៏បនដល់សុនបរនជនបទេនះ ។

543 
 
២៦៩

ស យតនវគគស បុេ ទសុេត បុណស បរ ិនិពនំ

[២៣៩] តត សុ ទំ យ ម បុ េ សុ ន-

បរនសមឹ ជនបេទ វហរត

ិ ិ ។ អថេខ យ ម បុ េ

េតេនវនរវេស ន បញច ម និ ឧបសកស និ បដិ-

េទេសសិ(១) េតេនវនរវេស ន បញច ម និ ឧបសិក-

ស និ បដិេទេសសិ េតេនវនរវេស ន តេិ ស វជ

ិ ជ

សចឆកសិ ។ អថេខ យ ម បុ េណន អបេរន

សមេយន បរន
ិ ិពយិ ។ អថេខ សមពហុ ភិកូ ខ

េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ ឧបសង កមិ ភគវនំ

អភិ េទ ឯកមនំ និសីទសុ

ឹ ។ ឯកមនំ នស
ិ ិនន

េខ េត ភកខ
ិ ូ ភគវនំ ឯតទេ ចុ ំ េយ េ ភេន

បុ េ នម កុ លបុ េ ភគវ សងខិេតន ឱ -

េទន ឱវទិេ េ កលកេ តស ក គតិ

េក អភិសមប េយតិ ។

១ ឱ. បដិបេទសិ ។ ម. បដិេវេទសិ ។

544 
 
 ២៦៩

ស យតនវគគ បុេ ទសូ ត បរ ិនិពនៃន ពះបុណៈ

[២៣៩] ឮថ ពះបុណៈមន យុ គង់េនកុ ងស

ន ុ នបរន-

ជនបទេនះ ។ គេនះឯង ពះបុណៈមន យុ បនទូនមនពួក

ឧបសក បមណ ៥០០ ខងកុ ងវស

ន េនះ បនទូនមនពួកឧបសិក

បមណ ៥០០ ខងកុ ងវស

ន េនះ េហយេ កបនេធឲយជក់ចបស់

នូវវជ
ិ ជ ៣ ខងកុ ងវស
ន េនះែដរ ។ លំ បេ់ នះ ពះបុណៈ

មន យុ ក៏បរន
ិ ិ ពនេទ កុ ងសម
ន ័យខងេ កយ ។ គេនះ

ឯង ភក
ិ ុ ជេ
ខ ចនរូប ចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់

ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ េហយអងុ យក

គ ន ីដ៏សមគួរ
ុ ងទ ។ លុះភក
ិ ុខ

ំ
ទ ងេនះ អងុ គយកុ នងទី ដ៏សមគួ រេហ យ ំ ូ ល ពះមន
េទ ប កបបង គទ

ពះភគ យ៉ងេនះថ គ ៏ចេ មន

បពិ ត ពះអងដ កុលបុ តេឈមះបុណៈ

ែដល ពះមន ពះភគ ទូនមនេ យឱ ទសេងប

ខ េ កេធមរណ-

កលេទេហយ គតរបស
ិ ់េ កដូចេមច បរេ កដូចេមចេទ ។

545 
 
២៧០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៤០] បណិ េ ភិកខេវ បុ េ កុ លបុ េ

បចចបទិ ធមមស នុ ធមមំ ន ច មំ ធមមធិករណំ

វេហេឋស
ិ ិ បរន
ិ ិពុ េ ភិកខេវ បុ េ កុ លបុ េ តិ ។

ឥទមេ ច ភគ អតមន េត ភិកខូ ភគវេ

ភសត
ិ ំ អភិននទុនិ ។

បុេ ទសុតំ តតិយំ និដិតំ ។

546 
 
 ២៧០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៤០] ពះមន ពះភគ ស់ ថ ំ

មន លភ ិ ក ុ ខ ទ ង យ

កុ លបុ តេឈម ះបុ ណ ៈជបណិ ត បន ប ពឹ ត ធម៌ដ៏សមគួ រដល់ នវេ -

កុតរធម៌ ំ នបនញ
ទងមិ ំ
ុ ងតថគតឲយល ំ កេ ពះធម៌ជេហតុ
ប មនល

ភិកុ ទ ំ
ខ ង យ កុលបុ តេឈមះបុណៈ បរន
ិ ិ ពនេហយ ។ លុះ ពះ

មន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន េហយ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏មនេសចកេី តក

អរ រក
ី យ ចេំ ពះភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ បុេ ទសូ ត ទី ៣ ។

547 
 
 ចតុតំថ ននទេក ទសុតំ

[២៤១] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ អថេខ ម បជបតី េគតមី បញច មេតហិ

ភិកុ ខ នីសេតហិ សទធឹ េយន ភគ េតនុ បសង កមិ

ឧបសង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ អ សិ ។

ឯកមនំ ឋិ េខ ម បជបតី េគតមី ភគវនំ

ឯតទេ ច ឱវទតុ ភេន ភគ ភិកុ ខ និេយ អនុ -

សតុ ភេន ភគ ភិកុ ខ និេយ កេ តុ ភេន ភគ

ភិកុ ខ នីនំ ធមមីកថនិ ។

[២៤២] េតន េខ បន សមេយន េថ

ភិកូ ខ ភិកុ ខ នេិ យ ឱវទនិ បរយេយន

ិ ។ -

យ ម បន ននទេក ន ឥចឆតិ ភិកុ ខ នេិ យ ឱវទិតុំ

548 
 
 ននទេក ទសូ ត ទី ៤

[២៤១] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ

ពះមន ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន េជនពន របស់អនថបណ
ិ ិ កេសដី

ជត
ិ កង វតីថ ។ លំ ប់េនះ ពះនងម បជបតេគតម
ិ ី

ំ
ពមទ ងភ ិ កុ ខ នី ំ
បមណ ប រយរ ូប ំ ន ចូ លេទគល់ ពះមន
នគ

ពះភគ លុះចូលេទដល់ ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ េហយឋិត

ន ីដ៏សមគួរ
េនកុ ងទ ។ លុះ ពះនងម បជបតេគតម
ិ ី ឋិតេន

ន ីដ៏សមគួរេហយ
កុ ងទ បន កបទូល ពះមន ពះភគ យ៉ងេនះថ

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  សូម ពះមន ពះភគ ទង់ទូនមនពួកភក
ិ ុន
ខ ី

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  សូម ពះមន ពះភគ ទង់េ ប ន បេ ពួក

ភក
ិ ុន
ខ ី គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ សូម ពះមន ពះភគ  ូ វធមកថ
េធន ីម

ដល់ពួកភិកុ ន
ខ ី ។

[២៤២] កុ ងសម
ន ័យេនះឯង ពួកភក
ិ ុ ជេថរៈែតងទ
ខ ូនមនពួកភិកុ ន
ខ ី

មេវន ៗ ។ ចែំ ណកននក

ទ ៈមន យុ មិនចង់ទូនមនពួកភក
ិ ុន
ខ ី

549 
 
២៧២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

បរយេយន
ិ ។ អថេខ ភគ យសមនំ ននទំ

មេនសិ កស នុ េខ ននទ អជជ បរយេយ

ិ

ភិកុ ខ នេិ យ ឱវទិតុំ បរយេយនត

ិ ិ ។ សេពេហវ ភេន

កេ បរយេយ
ិ
(១)
ភិកុ ខ នេិ យ ឱវទិតុំ បរយ-
ិ

េយន អយំ ភេន យ ម ននទេក ន ឥចឆតិ

ភិកុ ខ នេិ យ ឱវទិតុំ បរយេយនត

ិ ិ ។ អថេខ ភគ

យសមនំ ននទកំ មេនសិ ឱវទ ននទក ភិកុ ខ នេិ យ

អនុ ស ននទក ភិកុ ខ និេយ កេ ហិ តំ ពហមណ

ភិកខុ នីនំ ធមមកថន

ី ិ ។ ឯវមភេនតិ េខ(២) យ ម

ននទេក ភគវេ បដិស ុ បុ ពណសមយំ និ -

េស បតចវី រមទយ វតថឹ បិ យ បវស

ិ ិ ។

វតថិយំ បិ យ ចរ ិ បចឆភតំ បិណប-

តបបដក
ិ ក េន អតទុ តិយ េយន ជក េម

េតនុ បសង កមិ ។ អទទ សុំ េខ ភិកុ ខ និេយ

យសមនំ ននទកំ ទូរេ វ គចឆនំ ទិ ន -

សនំ បញញេបតុ ំ ឧទកញច បទនំ ឧបដេបសុំ ។

១ ឱ. ននទកស ភេន បរ ិយេយ ។ ២ ឱ. េខ េ ។

550 
 
 ២៧២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មេវនេឡយ ។ េទប ពះមន ពះភគ ស់េ ពះ ននម

ទ ន

យុមកថ មនល ននទ ៃថេង នះ ជេវនភក

ិ ុខ ហ៎ ន ែដល តវឲយឱ ទ

ពួកភិកុ ន
ខ ី មេវន ។ ពះ ននទ កបទូលថ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងអស់ បនេធេវន
 េដម
 បទ
ី ូនមនពួកភក
ិ ុន
ខ ី មេវន ៗ េហយ

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ ននក
ទ ៈមន យុេនះ មនចង់ទូនមនពួកភិកន ម
 ិ ុខ ី

េវនេទ ។ លំ ប់េនះ ពះមន ពះភគ ស់េ ននក

ទ ៈមន យុ

មកថ មនលននក
ទ ៈ អក
ន ចូរទូនមនពួកភក
ិ ុន
ខ ី មនលននក
ទ ៈ អក
ន ចូរេ ប ន

បេ ពួកភិកុ ន
ខ ី មនល ពហមណ៍ អក
ន ចូរេធនូវធមីកថ
ម ដល់ពួកភក
ិ ុន
ខ ី ។

ននក
ទ ៈមន យុ ទទួល ពះពុទដ
ធ ីក ពះមន ពះភគថ ពះករុ

ពះអងគ េហយេស កសបង់ ប ប់ប តនិងចវរ

ី ន ុ ពណសម័យ
កុ ងប

ចូលេទកន់ កង វតីថ េដមបប

ី ណ
ិ បត ។ លុះ ច់េទបណ
ិ បត

កុ ង
ន កង វតេហ
ីថ  យ តឡប់មកពីបិណបតវញ
ិ កុ ងេវ
ន េ កយ

ភត មនខួ នជគ មប់ពីរ គមនគ

ឺ ន ពីរនក់ ចូលេទកន់ ជក ម ។

ពួកភិកុ ន ំ
ខ ី ទងេនះ បនេឃញននក
ទ ៈមន យុ ំ ី ចមងយ
មកអព លុះ

េឃញេហយ ក៏ កល សនៈ ក ់ ទឹកស មប់

តមល ង ពះបទ ។

551 
 
២៧៣

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត ភិកុនី

ខ ឱ ទទនំ

និសីទិ េខ យ ម ននទេក បញញេត សេន

និសជជ បេទ បកខ េលសិ ។ បិ េខ ភិកុ ខ -

នេិ យ យសមនំ ននទកំ អភិ េទ ឯកមនំ

និសីទឹសុ ។

[២៤៣] ឯកមនំ និសិនន េខ ភក

ិ ុ ខ ន-ិ

េយ យ ម ននទេក ឯតទេ ច បដិបុចឆកថ

េខ ភគិនិេយ ភវស
ិ តិ តតថ ជននីតិ ជ-

នមតិស វចនីយំ ន ជននីតិ ន ជន-

មតស
ិ វចនីយំ យស បនស កងខ

វមត
ិ ិ អហេមវ តតថ បដិបុចឆិតេព ឥទំ ភេន

កថំ ឥមស កេ ថ តិ ។ ឯតេកនបិ មយំ ភេន

អយយស ននទកស អតមន អភិននទម(១) យេនន

អេយយ ននទេក ប េរតីតិ ។

១ ឱ. ម. អភិរេទធ ។

552 
 
 ២៧៣

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត ករឲយឱ ទដល់ភិកុខនី

ននក
ទ ៈមន យុអងុ យេល
គ  សនៈ ែដលេគ កលទុកេហយ លុះ

អងុ យស
គ ៊ប់ េទប ងេជង ។ ភក
ិ ុន ំ
ខ ី ទងេនះថ គំ
យបងនន ក
ទ ៈមន យុ

េហយអងុ យក
គ ុ ងទ
ន ី សមគួរ ។

[២៤៣] លុះភិកុ ន ំ
ខ ី ទងេនះ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីសមគួរេហយ ននក
ទ ៈ

មន យុ បននិយយយ៉ងេនះថ ំ
មនលនងទង យ តេទមុខ

េបមនពកយេគ
 កសួរ េបព ខ ី ដឹងចបស់កុ ង
 ួ កភិកុ ន ន ប ន េនះ គបប ី

េឆយថ
 ពួកេយងដង
ឹ េបម
 នដ
ិ ឹងេទ គបបេឆ
ី យថ ពួកេយងម
 នដ
ិ ង
ឹ េទ

មួយេទ ត ិ ុន
ភក ខ ី ង ់
មនេសចកីសង ័យឬេង ងឆល ភក
ិ ុន
ខ ី េនះគបប ី

សួរេយងកុ ង
ន ប ន េនះចុះថ បពិ តេ កដ៏ចេ មន ពកយេនះដូចេមច

េសចកអធ
ី បបយរបស
ិ ់ពកយេនះដូចេមច ។ ពួកភក
ិ ុន
ខ ី តបថ បពិ ត

េ កដ៏ចេ មន
 េ កមចស់ននក
ទ ៈ ប រ េយង េ យពកយ

ពួកេយងមនចិតេ តកអរ រក
ី យ ចេំ ពះេ កមចស់ននក
ទ ៈេ យពកយ

មន បមណបុ ៉េណះ ។

553 
 
២៧៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៤៤] តំ កឹ មញញថ ភគន

ិ េិ យ ចកខុ និចចំ

អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ

ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ (១)

េម អ តិ ។

េន េហតំ ភេន ។ តំ កឹ មញញថ ភគិនេិ យ េ តំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ ឃនំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនច

ិ ចំ ភេន ។ េប ។ ជិ និចច

អនច
ិ ច តិ ។ អនិចច ភេន ។ េប ។ កេយ

នេិ ចច អនិេចច តិ ។ អនិេចច ភេន ។ េប ។ ម-

េន និេចច អនិេចច តិ ។ អនិេចច ភេន ។ យមប-

ននចច
ិ ំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។

១ ឱ. េ ឯវ ំ សពតថ ។

554 
 
 ២៧៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៤៤] ននក
ទ ៈភិកុ ស
ខ ួ រថ ំ
មនលនងទង យ ពួកនង

ំ ល់នូវេសចកីេនះដូចេមច
សគ ចកុ េទ
ខ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ

េ កមចស់ ។ របស់ មិនេទ ង របស់េនះជទុកឬ

ខ ជសុខ ។

របស់េនះជទុកខ េ កមចស់ ។ របស់ ែដលមនេទ

ិ ង ជទុកខ

មនេសចកីែ ប បលជធមម គួរយល់េឃញនូវរបស់េនះថ នុ៎ះរបស់

អញ ៎ ជអញ
នុះ នុ៎ះជខួ នអញដូេចះ
ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ង

េនះេទ េ កមចស់ ។ ំ
មនលនងទង យ ំ ល់េសចកី
ពួកនងសគ

េនះដូចេមច តេច កេទ ងឬមនេទ

ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់

។ េប ។ ចមុះេទ ងឬមិនេទ ង ។ មនេទ

ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។

អ តេទ ងឬមិនេទ ង ។ មនេទ

ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ កយ

េទ ងឬមិនេទ ង ។ មិនេទ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ ចត

ិ េទ ងឬ

មិនេទ ង ។ មិនេទ ងេទ េ កមចស់ ។ ចុះរបស់ ែដលមិន

េទ ង របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ របស់េនះជទុកខ េ កមចស់ ។

555 
 
២៧៥

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត ពហិ យតននិ

យមបននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ

សមនុ បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម

អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។

បុ េពវ េន េហតំ ភេន យថភូតំ សមមបបញញយ

សុ ទិដំ ឥតិបិេម ឆ អជឈតិក យតន អ-

និចចតិ ។ ធុ ធុ ភគិនេយ
ិ ឯវ ំ េហតំ ភគិនិ-

េយ េ តិ អរយស
ិ វកស យថភូតំ សមមបបញញ-

យ បស េ ។

[២៤៥] តំ កឹ មញញថ ភគិនិេយ រូប និចច

អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ ិ ុំ
សមនុ បស ត

ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។

េន េហតំ ភេន ។ តំ កឹ មញញថ ភគិនេិ យ

សទទ និចច អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ េប ។

556 
 
 ២៧៥

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត យតនៈខងេ ក

របស់ ែដលមិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកីែ ប បលជធមម គួរ

យល់េឃញនូវរបស់េនះថ នុ៎ះរបស់អញ នុ៎ះជអញ នុ៎ះជខួ នអញ

ដូេចះ
ន ែដរឬ ។ មិនគួរយល់េឃញយ៉ងេនះេទ េ កមចស់ ។

េសចកីេនះ េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន េ ពះថ កុ ង

ន

កលមុន ពួកេយងបនេឃញ ី ុ ៎ះ
មពិតនូវេសចកន េ យ បជញដ៏ ប-

ៃពថ យតនៈខងកុ ងទ
ន ំ បម
ង ំ ួ យេនះ មនេទ
ិ ងេទ ។ មនលនង

ំ
ទង យ បៃព ស់េហយ ំ
មនលនងទង យ ី ុ ៎ះ
េសចកន

អរយ
ិ ័
វក ក៏េឃញេ យ បជញដ៏ បៃព មពិតយ៉ងេនះែដរ ។

[២៤៥] ំ
មន លនងទ ង យ ពួ កនងស ំ គ ល់ េសចក ី េនះ

ដូចេមច រូបេទ ងឬមនេទ

ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ ចុះ

របស់ មនេទ
ិ ង របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ របស់េនះជទុកខ

េ កមចស់ ។ របស់ មនេទ

ិ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប

បលជធមម គួរយល់េឃញនូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ

នុះ ៎ ជ
នុះ

អញ ៎ ជខួ នអញដូេចះ
នុះ ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ងេនះេទ

េ កមចស់ ។ ំ
មនលនងទង យ ំ ល់េសចកីេនះ
ពួកនងសគ

ដូចេមច សេំ ឡងេទ ងឬមិនេទ ង ។ មនេទ

ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។

557 
 
២៧៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

គនធ និចច អនិចច តិ ។ អនិចច

ភេន ។ េប ។ រ និចច អនិចច តិ ។

អនិចច ភេន ។ េប ។ េផដព និចច អនិចច

តិ ។ អនិចច ភេន ។ េប ។ ធមម និចច អនិចច

តិ ។ អនិចច ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម

ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ

ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ បុ េពវ េន េហតំ(១)

ភេន យថភូតំ សមមបបញញយ សុ ទិដំ ឥតិបេម

ិ

ឆពហិ យតន អនិចចតិ ។ ធុ ធុ

ភគិនិេយ ឯវ ំ េហតំ ភគិនិេយ េ តិ អរយស

ិ -

វកស យថភូតំ សមមបបញញយ បស េ ។

១ ម. ឯតំ ។

558 
 
 ២៧៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

កនេទ
ិ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ រសេទ ង

ឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ េផដពៈេទ ងឬមន
ិ

េទ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ ម ៍ េទ ងឬមន
ធមមរមណ ិ

េទ ង ។ មិនេទ ងេទ េ កមចស់ ។ របស់ មិនេទ ង

របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ របស់េនះជទុកខ េ កមចស់ ។

របស់ ែដលមនេទ
ិ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បលជធមម គួរ

យល់េឃញនូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ

ដូេចះ
ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ងេនះេទ េ កមចស់ ។

េសចកេនះ
ី េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន េ ពះថ កុ ង
ន

កលមុន ពួកេយងបនេឃញ មពិត នូវេសចកីនុ៎ះេ យ បជញដ៏ បៃព

ំ
យតនៈខងេ កទង ៦ េនះ មនេទ
ិ ងេទ ។ ំ
មនលនងទង យ

បៃព ស់េហយ ំ
មនលនងទង យ ី ុ ៎ះ
េសចកន អរយ
ិ ័
វក

ក៏េឃញេ យ បជញដ៏ បៃព មពិត យ៉ងេនះែដរ ។

559 
 
២៧៧

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត វ ិញញណកយ

[២៤៦] តំ កឹ មញ្ញថ ភគិនិេយ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ ឯតំ

មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ

ភេន ។ តំ កឹ មញញថ ភគិនេយ

ិ េ តវញ
ិ ញ ណំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។

ឃនវញ
ិ ញ ណំ និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន

។ េប ។ ជិ វញ
ិ ញ ណំ និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ

ភេន ។ េប ។ កយវញ
ិ ញ ណំ និចចំ អនិចចំ

តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ មេនវញ

ិ ញ ណំ និចចំ

អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមប-

ននច
ិ ចំ ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ -

បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។

560 
 
 ២៧៧

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត វ ិញញណកយ

[២៤៦] ំ
មនលនងទង យ ំ ល់េសចកីេនះ
ពួកនងសគ

ដូចេមច ចកុ វខ ញ
ិ ញណ េទ ងឬមិនេទ ង ។ មិនេទ ងេទ េ ក

មចស់ ។ របស់ ែដលមិនេទ ង របស់េនះជទុកឬ

ខ ជសុខ ។

របស់េនះជទុកខ េ កមចស់ ។ របស់ មិនេទ ង ជទុកខ

មនេសចកែី ប បលជធមម គួរយល់េឃញនូវរបស់េនះថ នុ៎ះ

របស់អញ នុ៎ះជអញ ៎ ជខួ នអញដូេចះ

នុះ ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់

េឃញយ៉ងេនះេទ េ កមចស់ ។ ំ
មនលនងទង យ ពួកនង

ំ ល់េសចកេនះដ
សគ ី ូ ចេមច េ តវញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មន
ិ

េទ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ ឃនវញ

ិ ញ ណេទ ងឬមិនេទ ង ។ មន
ិ

េទ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ ជ ិ វញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មន
ិ

េទ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ កយវញ

ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មន
ិ

េទ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ មេនវញ

ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មន
ិ

េទ ងេទ េ កមចស់ ។ របស់ មិនេទ ង របស់េនះជទុកខ

ឬជសុខ ។ របស់េនះជទុកខ េ កមចស់ ។ របស់ ែដលមន

ិ

េទ ង ជទុកខ មនេសចកីែ ប បលជធមម គួរយល់េឃញនូវរបស់

េនះថ ៎ ជរបស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញដូេចះ
នុះ ន ែដរឬ ។

561 
 
២៧៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េន េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ បុ េពវ

េន េហតំ ភេន យថភូតំ សមមបបញញយ សុ ទិដំ

ឥតិបិេម ឆ វញ
ិ ញ ណកយ អនិចចតិ ។ ធុ

ធុ ភគិនេិ យ ឯវ ំ េហតំ ភគិនេិ យ េ តិ

អរយស
ិ វកស យថភូតំ សមមបបញញយ បស េ ។

[២៤៧] េសយយថបិ ភគិនេយ

ិ េតលបបទបស
ី

ឈយេ េតលមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ វដិបិ

អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម អចចប
ិ ិ អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម

ភបិ អនិចច វបរ

ិ ិ មធមម ។ េយ នុ េខ

ភគិនេិ យ ឯវ ំ វេទយយ អមុ ស្ស េតលបបទីបស

ឈយេ េតលមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ វដិបិ

អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម អចចប
ិ ិ អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម

យ ច ខស ភ និចច ធុ សស

អវបរ
ិ ិ មធមមតិ សមម នុ េខ េ ភគិនេិ យ

វទមេន វេទយយតិ ។ េន េហតំ ភេន ។

562 
 
 ២៧៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ងនុ៎ះេទ េ កមចស់ ។ េសចកេនះ
ី េ ពះ

េហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន

 េ ពះថ កុ ងកលម
ន ុន ពួកេយង

បនេឃញ មពិតនូវេសចកីនុ៎ះ េ យ បជញដ៏ បៃពថ វញ

ិ ញ ណ-

ំ
កយទង ៦ េនះ មនេទ
ិ ងេទ ។ ំ
មនលនងទង យ បៃព ស់

េហយ ំ
មនលនងទង យ ី ុ ៎ះអរយ
េសចកន ិ ័ ៏េឃញេ
វកក យ

បជញដ៏ បៃព មពិត យ៉ងេនះែដរ ។

[២៤៧] ំ
មនលនងទង យ េសចកេី ប បថ បទីប

េពញេ ំ ុ ងេឆះ
យេ បងកព េ បងក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បល

ជធមម បេឆះក៏មិនេទ ង មនេសចកែី ប បលជធមម អ ត

េភងក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម ពនឺ ក៏មិនេទ ង មន

េសចកែី ប បលជធមម ។ ំ
មនលនងទង យ ជន និយយ

យ៉ងេនះថ បទីបេពញេ យេ បងឯេ ំ ុ ងេឆះ

ះកព េ បងក៏មន
ិ

េទ ង មនេសចកែី ប បលជធមម បេឆះក៏មិនេទ ង មនេសចកី

ែ ប បលជធមម អ តេភងក៏មិនេទ ង មនេសចកែី ប បលជ

ធមម ពនឺ របស់ បទីបេនះ ពនឺ េនះេទបេទ ងទត់ ឋិតេថរ

មនមនេសចក
ិ ីែ ប បលជធមម ំ
មនលនងទង យ ជនេនះេឈមះ

ថ និយយ តឹម តវែដរឬ ។ ករនិយយនុ៎ះមិន តវេទ េ កមចស់ ។

563 
 
២៧៩

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត េវទនខេនធ

តំ កិស េហតុ ។ អមុ ស ហិ ភេន េតលបបទី-

បស ឈយេ េតលមប ិ អនច

ិ ចំ វបរ
ិ ិ មធមមំ វដិបិ

អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម អចចប
ិ ិ អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម

បេគវស ភ អនិចច វបរ

ិ ិ មធមមតិ ។

[២៤៨] ឯវេមវ េខ ភគិនេយ

ិ េយ នុ េខ

ឯវ ំ វេទយយ ឆ េខេម អជឈតិក យតន

អនិចច យញច េខ អជឈតិេក យតេន បដិចច ប-

ដិសំេវេទមិ សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តំ និចចំ

ធុ វ ំ សស តំ អវបរ
ិ ិ មធមមនិ សមម នុ េខ េ

ភគិនេយ
ិ វទមេន វេទយយតិ ។ េន េហតំ ភេន ។

564 
 
 ២៧៩

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត េវទនខនធ

ពកយេនះមិន តវ េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន េ ពះថ

បទីបេពញេ យេ បងឯេ ះ ំ ុ ងែតេឆះ

កព េ បងក៏មនេទ
ិ ង មន

េសចកែី ប បលជធមម បេឆះក៏មិនេទ ង មនេសចកែី ប បល

ជធមម អ តេភងក
 ៏មិនេទ ង មនេសចកែី ប បលជធមម

ំ
ចបច់និយយេទថី ដល់េទពនឺ របស់ បទីបេនះ ែដលជរបស់មិន

េទ ង មនេសចកែី ប បលជធមម ។

[២៤៨] ំ
មនលនងទង យ េសចកេនះក
ី ៏ដូេចះ
ន ែដរ ជន

និយយយ៉ងេនះថ យតនៈខងកុ ង ំ ួ យេនះ

ន បម មនេទ
ិ ង ម

អញទទួលដឹង ម ៍
រមណ ជសុខ ឬជទុកខ ឬមិនទុកម
ខ ិនសុខ

េ ពះ ស័យ យតនៈខងកុ ង
ន ម ៍ េនះេទ ងទត់
រមណ ឋត
ិ េថរ មន
ិ

មនេសចកែី ប បលជធមម ំ
មនលនងទង យ ជនេនះេឈមះថ

និយយ តម
ឹ តវែដរឬ ។ ករនិយយនុ៎ះមិន តម
ឹ តវេទ េ កមចស់ ។

565 
 
២៨០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តំ កិស េហតុ ។ តជជំ តជជំ ភេន បចចយំ

បដិចច តជជ តជជ េវទន ឧបបជជតិ(១) តជជស

តជជស បចចយស នេិ ធ តជជ តជជ េវទន

និរុជឈតីតិ(២) ។ ធុ ធុ ភគិនិេយ ឯវ ំ

េហតំ ភគិនេិ យ េ តិ អរយស

ិ វកស យថភូតំ

សមមបបញញយ បស េ ។

[២៤៩] េសយយថបិ ភគិនិេយ មហេ រុកខស

តិដេ រវេ មូលមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ

ខេនធបិ អនិេចច វបរ

ិ ិ មធេមម ខប សមប ិ អ-

និចចំ វបរ
ិ ិ មធមមំ ឆយបិ អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម ។

េយ នុ េខ ភគិនិេយ ឯវ ំ វេទយយ អមុ ស មហ-

េ រុកខស តិដេ រវេ មូលមប ិ អនិចចំ

វបរ
ិ ិ មធមមំ ខេនធបិ អនិេចច វបរ
ិ ិ មធេមម

១ ឱ. ឧបបជជនិ ។ ២ ឱ. និរជ
ុ ឈនីតិ ។

566 
 
 ២៨០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពកយេនះមន
ិ តម
ឹ តវ េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 េ ពះ

ថ េវទនែដលេកត
 ំ ី
អព យតនៈខងកុ ងេនះ
ន ៗ ែតងេកតេឡ
 ង

េ ពះ ស័យបច័យ
ច ំ ី
ែដលេកតអព យតនៈខងកុ ងេនះ
ន ៗ េវទន

ែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈខងកុ ងេនះ
ន ៗ ែតងរលត់េទ េ ពះរលត់ៃន

បច័យ ំ ី
ច ែដលេកតអព យតនៈខងកុ ងេនះ
ន ៗ ។ ំ
មនលនងទង យ

បៃព ស់េហយ ំ
មនលនងទង យ ី ុ ៎ះ
េសចកន អរយ
ិ ័
វក

ក៏េឃញ មពិត េ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះែដរ ។

[២៤៩] ំ
មនលនងទង យ េ ប បដូចជេឈធ ំ មនខឹម

ំ ុ ងឈរេន
កព ឫសក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម េដម

ក៏មនេទ
ិ ង មនេសចកែី ប បលជធមម ែមកនិងសនឹ កក៏មិនេទ ង

មនេសចកែី ប បលជធមម សេមលក៏មនេទ

ិ ង មនេសចកែី ប-

បលជធមម ។ ំ
មនលនងទង យ ជន និយយយ៉ងេនះថ

េឈធ ំ េ
 ឯ ះមនខឹម ំ ុ ងឈរេន
កព ឫសក៏មិនេទ ង មនេសចកី

ែ ប បលជធមម  ក៏មិនេទ ង
េដម មនេសចកែី ប បលជធមម

567 
 
២៨១

ស យតនវគគស្ស ននទេក ទសុេត ពហិ យតននិ

ខប សមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ យ ច ខស

ឆយ អនិចច ធុ សស អវបរ
ិ ិ មធមមតិ

សមម នុ េខ េ ភគន
ិ េិ យ វទមេន វេទយយ-

តិ ។ េន េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ អ-

មុ ស ហិ ភេន មហេ រុកខស តដ

ិ េ រវ-

េ មូលមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ ខេនធបិ អនិេចច

វបរ
ិ ិ មធេមម ខប សមប ិ អនិចចំ វបរ
ិ ិ ម-

ធមមំ បេគវស ឆយ អនិចច វបរ

ិ ិ មធមមតិ ។

[២៥០] ឯវេមវ េខ ភគិនេិ យ េយ នុ េខ

ឯវ ំ វេទយយ ឆ េខេម ពហិ យតន អនិចច

យញច េខ ពហិេរ យតេន បដិចច បដិសំេវេទមិ

សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តំ និចចំ ធុ វ ំ

568 
 
 ២៨១

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត យតនៈខងេ ក

ែមកនិងសនឹ កក៏មិនេទ ង មនេសចកែី ប បលជធមម សេមល

របស់េឈេនះ សេមលេនះេទ ងទត់ ឋិតេថរ មនមន

ិ

េសចកែី ប បលជធមម អក
ន េនះ េឈមះថនិយយ តឹម តវែដរឬ ។

ករនិយយនុ៎ះមិន តវេទ េ កមចស់ ។ ករនិយយេនះមន

ិ តវ

េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កមចស់ដ៏ចេ មន

 េ ពះថ  ំ
េឈធ

ឯេ ះមនខឹម ំ ុ ងឈរេន
កព ឫសក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បល

ជធមម េដមក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម ែមកនិង

សនឹ កក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម ំ

ចបច់និយយេទថី

ដល់ សេមលរបស់េឈេនះ ែដលជរបស់មនេទ

ិ ង មនេសចកី

ែ ប បលជធមម ។

[២៥០] ំ
មនលនងទង យ េសចកេនះ
ី ក៏យ៉ងេនះែដរ

ជន និយយយ៉ងេនះថ ំ ួ យេនះ
យតនៈខងេ ក បម មនេទ
ិ ង

ម អញ ស័ យ យតនៈខងេ កេហ យ ទទួ ល ដ ឹ ង រម មណ៍

ជសុខ ឬជទុកខ ឬមនែមនទ

ិ ុកម
ខ ិនែមនសុខ ម ៍ េនះេទ ងទត់
រមណ

569 
 
២៨២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សស តំ អវបរ
ិ ិ មធមមនិ សមម នុ េខ េ ភ-

គិនិេយ វទមេន វេទយយតិ ។ េន េហតំ ភេន ។

តំ កិស េហតុ ។ តជជំ តជជំ ភេន បចចយំ បដិចច

តជជ តជជ េវទន ឧបបជជតិ តជជស តជជស បចច-

យស និេ ធ តជជ តជជ េវទន នរិ ុជឈតីតិ ។

ធុ ធុ ភគិនេិ យ ឯវ ំ េហតំ ភគិនេិ យ េ តិ

អរយស
ិ វកស យថភូតំ សមមបបញញយ បស េ ។

[២៥១] េសយយថបិ ភគិនិេយ ទេកខ េគឃ-

តេក េគឃតកេន សី គវ ឹ វធិ តេណ

ិ ន

េគវកនេនន
ិ គវ ឹ វកេនយយ
ិ អនុ បហចច អនរ ំ

មំសកយំ អនុ បហចច ពហិរ ំ ចមមកយំ យំ

យេទវ តតថ អន វល
ិ ិមំសំ
(១)
អន ន រូ

អន ពនធនំ តំ តេទវ តិេណន េគវកន-

ិ

េនន សញឆិ េនទយយ សង កេនយយ សមបរកេនយយ

ិ

សញឆិ នទិ សង កនិ សមបរកន

ិ ិ វធុ
ិ និ ពហិរ ំ

ចមមកយំ េតេនវ ចេមមន តំ គវ ឹ បដិចឆេទ

១ ឱ. ចិលិមំ ។ ម. វ ិលិមំ ។

570 
 
 ២៨២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ឋិតេថរ មិនមនេសចក ីែ ប បលជធម ម ំ

មន លនងទ ង យ

ជនេនះេឈមះថនិយយ តឹម តវែដរឬ ។ បពិ តេ កមចស់ដ៏ចេ មន



ករនិយយនុ៎ះមិន តវេទ ។ ករនិយយេនះមិន តវ េ ពះេហតុ

អី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 េ ពះថ េវទនែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈ

ខងេ កេនះ ៗ ែតងេកតេឡ

 ង េ ពះ ស័យបច័យ
ច ែដលេកតអ
 ំ ី
ព

យតនៈខងេ កេនះ ៗ េវទនែដលេកតអ

 ំ ី
ព យតនៈខងេ កេនះ ៗ

រលត់េទវញ
ិ េ ពះរលត់បច័យ ំ ី
ច ែដលេកតអព យតនៈខងេ កេនះ ៗ ។

ំ
មនលនងទង យ បៃព ស់ ំ
មនលនងទង យ េសចកីនុ៎ះ

អរយ
ិ ័
វក ក៏េឃញ មពិត េ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ង

េនះែដរ ។

[២៥១] ំ
មនលនងទង យ ន សមប់េគ
េ ប បដូចជបុរសអក

ន សមប់េគែដល បសប់
ឬកូនសិស អក សមប់នូវេមេគ េហយពនះ

នូវេមេគេ ំ ិតស មប់

យកប រេគដ៏មុត មនឲយខ
ិ ូច ច់ខងកុ ង
ន មន
ិ

ឲយខូចែសបកខងេ ក ប វតុ ទ ំ
ថ ងេនះ វតុ ថ ៗ គឺ ច់ វខង

កុ ងក
ន ី សរៃសខងកុ ងក
ន ី ំ
ចណ ងខងកុ ងក
ន ី ក៏ រពនះកត់យកវតុ ថ

េនះ ៗ េ ំ ិតស មប់

យកប រេគដ៏មុត លុះ រពនះកត់រួចេហយ

ក ៏ ប កយកែសបកខងេ ក មក គបេមេគេ យែសបកេនះវ ញដែដល

ិ

571 
 
២៨៣

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត េគឃតេកបម

ឯវ ំ វេទយយ តេថ យំ គវ ី សំ យុ ឥមិន

ចេមមនតិ សមម នុ េខ េ ភគិនេិ យ

វទមេន វេទយយតិ ។ េន េហតំ ភេន ។ តំ

កិស េហតុ ។ អសុ ហិ ភេន ទេកខ េគ-

ឃតេក េគឃតកេន សី គវ ឹ វធិ

តិេណន េគវកនេនន
ិ គវ ឹ វកេនយយ
ិ អនុ បហចច

អនរ ំ មំសកយំ អនុ បហចច ពហិរ ំ ចមមកយំ យំ

យេទវ តតថ អន វល
ិ ិមំសំ អន ន រូ អន

ពនធនំ តំ តេទវ តេិ ណន េគវកនេនន

ិ សញឆិ េនទយយ

សង កេនយយ សមបរកេនយយ
ិ សញឆិ នទិ សង កនិ

សមបរកន
ិ ិ វធុ
ិ និ ពហិរ ំ ចមមកយំ េតេនវ

ចេមមន តំ គវ ឹ បដិចឆេទ កិញច បិ េ ឯវ ំ

វេទយយ តេថ យំ គវ ី សំ យុ ឥមិន ចេមមនតិ

អថេខ គវ ី វសំ
ិ យុ េតេនវ ចេមមន ។

572 
 
 ២៨៣

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត ឧបមេ យអនកសមប់េគ

េហយនិយយយ៉ងេនះថ េមេគេនះ េនមនែសបកដូចមុនដែដល

ំ
មនលនងទង យ ជនេនះ េឈមះថនិយយ តឹម តវែដរឬ ។

បពិ តេ កមចស់ ករនិយយេនះមន

ិ តវេទ ។ ករនិយយេនះមន
ិ

តវ េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កមចស់ដ៏ចេ មន េ ពះថ បុរស

ន សមប់េគ
អក ន សមប់េគឯេ
ឬកូនសិស អក ះែដល បសប់ បន

សម ប ់ នូ វ េមេគ េហ យ រនូ វ េមេគេ ំ ិ តស មប ់

យក ប រេគដ ៏ មុ ត

មនឲយខ
ិ ូច ច់ខងកុ ង
ន មិនឲយខូចែសបកខងេ ក ប វតុ ទ ំ
ថ ងេនះ

វតុ ថ ៗ គឺ ច់ វខងកុ ងក
ន ី សរៃសខងកុ ងក
ន ី ំ
ចណ ងខងកុ ងក
ន ី

ក៏ រពនះកត់យកវតុ េនះ
ថ ៗ េ ំ ិតស មប់
យកប រេគដ៏មុត លុះ

រពនះកត់រួចេហយ ក៏បកយកែសបកខងេ ក មក គបេមេគេនះ

េ យែសបកេនះវញដែដល
ិ ជនេនះនិយយយ៉ងេនះថ េមេគ

េនះេនមនែសបកដូចមុនដែដល ន ក៏ពិតែមនេហយ
ដូេចះ បុ ែ៉ នេមេគ

េនះ បសចកែសបកេនះេហយេ យ បកដ ។

573 
 
២៨៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៥២] ឧបម េខ េម អយំ ភគិនិេយ ក

អតថស វញ
ិ ញ បនយ ។ អយេមេវតថ អេ ថ ។ អនេ

មំសកេយតិ េខ ភគិនិេយ ឆេននតំ អជឈតិកនំ

យតននំ អធិវចនំ ។ ពហិេ ចមមកេយតិ េខ

ភគិនេយ
ិ ឆេននតំ ពហិ នំ យតននំ អធវចនំ
ិ ។

អន វល
ិ ិមំសំ អន ន រូ អន ពនធននិ េខ

ភគិនេិ យ ននទិ គេស តំ អធវិ ចនំ ។ តិណំ េគវ-ិ

កនននិ េខ ភគិនិេយ អរយេយតំ

ិ បញញយ អធិ-

វចនំ ។ យយំ អរយ

ិ បញញ អន កិេលសំ អន

សេញញជនំ អន ពនធនំ សញឆិ នទតិ សង កនតិ

សមបរកនត
ិ ិ ។

[២៥៣] សត េខ ឥេម ភគិនេយ

ិ េពជឈងគ

េយសំ ភវត
ិ ពហុ លីកត ភិកុ ខ ស នំ ខ-

យ អនសវ ំ េចេ វមុ

ិ តឹ បញញវមុ
ិ តឹ ទេិ ដវ ធេមម

សយំ អភិញញ សចឆិក ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ។

កតេម សត ។ ឥធ ភគិនេិ យ ភិកុ ខ សតិ-

សេមព ជឈងគ ំ ភេវត ិ វ េវកន

ិ ិស ត
ិ ំ វ ិ គន ិ ស ត
ិ ំ

574 
 
 ២៨៤

សុ ត នបិ ដក មជឈិ ម និ កយ ឧបរ ប

ិ សកៈ

[២៥២] ំ
មន លនងទ ង យ ពកយឧបមែដលេយ ងេធ  េហ យ

េនះ េដ ម ប ឲយព
ី ួ កនងដ ឹងចបស់ នូ វេសចក ីអធិ បបយ ។ ឯេសចក ីអធិ -

បបយកុ ន ង យតនៈនុ ៎ ះដូ ច តេទេនះ ។ ំ

មន លនងទ ង យ ពកយថ

ច ់ ខ ងកុ ន ងនុ ៎ះ ជេឈម ះៃន ំ ួយ

យតនៈខងកុ ន ង ប ម ។ មន ល

ំ
នងទ ង យ ពកយថ ែសបកខងេ កនុ ៎ះ ជេឈម ះៃន យតនៈ

ំ ួយ
ខងេ ក ប ម ។ ំ
មន លនងទ ង យ ពកយថ ច់ វ

ខងកុ ន ងក ី សរៃសខងកុ ន ងក ី ំ
ចណ ងខងកុ ន ងក ី នុ ៎ ះជេឈម ះៃន

ននិ ទ គ ។ ំ
មន លនងទ ង យ ពកយថ ំ ិ តស មប់
កប រេគ

ដ ៏ មុ ត នុ ៎ ះ ជេឈម ះៃន បជញ ដ ៏ បេស រ ។ បជញ ដ ៏ បេស េនះ ែតង

រពន ះកត់ក ិ េលសខងកុ ន ង ស ំេ យជនៈខងកុ ន ង ំ

ចណ ងខងកុ ន ង ។

[២៥៣] ំ
មន លនងទ ង យ ំ បព
េពជឈង គទ ង ំ ី រេនះ ភ ិ កុ ខ

ចេ ម  នេហ យ េធ ឲយេរ យ ៗ េហ យ ភ ិ កុ ខ េនះ រែមងអស់ សវៈ

ំ
ទង យ េហ យ ស់ ដ ឹ ង េធ  ឲយជក់ ច បស់ បនដល់ េ យខួ នឯង

កុ ន ងបចុ ច បបន ន នូ វេចេ វម

ិ ុ តិ បញញ វ ម
ិ ុ តិ ែដលមិ នមន សវៈ សេ មច

ស មន េនេ យឥរ យបថទ

ិ ំ
ង ៤ ។ ំ
េពជឈង គទ ង ៧ ដូ ច េម ចខ ះ ។

ំ
មន លនងទ ង យ ភ ិ កុ ខ កុ ន ង សនេនះ ចេ ម ននូ វ សត ិសេមព ជឈង គ

ែដល ស ័ យេសចក ី ស ង ប ់ ង ត់ ស ័ យេសចក ី បសចកតេ មក

575 
 
២៨៥

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត សតេពជឈងគ

និេ ធន ិ ស ត
ិ ំ េ ស គគ ប រ ិ មំ (១) ធមម វ ចយសេម
ិ ព ជឈ-

ងគំ ភេវតិ... វរី យសេម

ិ ព ជឈងគំ ភេវត...
ិ បីតសេម
ិ ព ជឈងគំ

ភេវត...
ិ បស ទធសេម
ិ ព ជឈងគំ ភេវតិ... សមធិសេមព-

ជឈងគំ ភេវតិ... ឧេបកខ សេមពជឈងគំ ភេវតិ វេវក-

ិ

និស ត
ិ ំ វ ិ គនិស ត
ិ ំ នេិ ធនិស ត
ិ ំ េ ស គគបរ ិ -

មំ ។ ឥេម េខ ភគិនេិ យ សត េពជឈងគ េយសំ

ភវត
ិ ពហុ លីកត ភិកុ ខ ស នំ ខយ អ-

នសវ ំ េចេ វមុ

ិ តឹ បញញវមុ
ិ តឹ ទេិ ដវ ធេមម សយំ

អភិញញ សចឆិក ឧបសមបជជ វហរត

ិ ីតិ ។

[២៥៤] អថេខ យ ម ននទេក ភិកុ ខ ន-ិ

េយ ឥមិន ឱ េទន ឱវទិ ឧេយយេជសិ គចឆថ

ភគិនេយ
ិ កេ តិ ។ អថេខ ភិកខុ នេយ
ិ

១ ឱ. ម. េ ស គគបរ ិ មឹ ។

576 
 
 ២៨៥

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត េពជឈងគ បំពីរ

ស័យេសចករលត
ី ់ ឈមមុខេទកន់េសចកីលះបង់ ចេ មនន
 ូ វធមវម ច-
ិ

យសេមពជឈង.គ .. ចេ មនន
 ូ វវរី យសេម
ិ ព ជឈង.គ .. ចេ មនន
 ូ វបត
ី ិសេមពជឈង.គ ..

ចេ មនន
 ូ វបស ទិសេម
ធ ព ជឈង.គ .. ចេ មនន
 ូ វសមធិសេមពជឈង.គ .. ចេ មនន
 ូវ

ឧេបកខសេមពជឈងគ ែដល ស័យេសចកីសប

ង ់ ង ត់ ស័យេសចកី

បសចកតេ មក ស័យេសចកីរលត់ ឈមមុខេទកន់េសចកី

លះបង់ ។ ំ
មនលនងទង យ េពជឈងទ ំ
គ ង ៧ េនះឯង ែដល

ភក
ិ ុខ បនចេ មន បនេធឲយេរ
 យ ៗ េហយ ភក
ិ ុ េនះ
ខ រែមងអស់

ំ
សវៈទង យ េហយ ស់ដង
ឹ េធឲយជក
 ់ចបស់ បនដល់េ យ

ខួ នឯង កុ ងបច
ន ុ បបន
ច ន នូវេចេ វម
ិ ុ តិ បញញវម
ិ ុ តិ ែដលមនមន
ិ សវៈ

សេ មចស មនេន េ យឥរយបថទ

ិ ំ
ង ៤ ។

[២៥៤] លំ ប់េនះឯង ពះននក

ទ ៈមន យុ ទូនមនពួកភិកុ ន
ខ ី

េនះ េ យឱ ទេនះេហយ េទបបញូ ជ នេទថ ំ

មនលនងទង-

យ ចូរពួកនងេទចុះ េ ពះកលគួរេហយ ។ េទបភិកុ ន ំ

ខ ី ទងេនះ

577 
 
២៨៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

យសមេ ននទកស ភសត

ិ ំ អភិននទិ អនុ េម-

ទិ ឧ យសន យសមនំ ននទកំ អភិ េទ

បទកខិ ណំ ក េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ ឧប-

សង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ អដំសុ ។ ឯក-

មនំ ឋិ េខ ភិកុ ខ និេយ ភគ ឯតទេ ច គចឆ-

ថ ភិកុ ខ នេិ យ កេ តិ ។ អថេខ ភិកុ ខ នេិ យ

ភគវនំ អភិ េទ បទកខិ ណំ ក បកកមឹសុ ។

[២៥៥] អថេខ ភគ អចរបបកក

ិ នសុ សុ

ភិកុ ខ នីសុ ភិកូ ខ មេនសិ េសយយថបិ ភិកខេវ

តទហុ េបសេថ ចតុ ទទេស ន េ តិ ពហុ -

េន ជនស កងខ វមត

ិ ិ ឩេន នុ

េខ ចេនទ បុ េ នុ េខ ចេនទតិ អថេខ

ឩេន ចេនទ េតវ េ តិ ឯវេមវ េខ ភិកខ េវ

578 
 
 ២៨៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េ តកអរអនុ េមទននូ វភសិ តរបស់ ពះនន ទកៈមន យុ េហ យក៏េ កក

ំ ី
អព សនៈ ថយបងគ ំ ពះននក
ទ ៈមន យុ េធ បទក ណេហ
ិ យ ចូល

េទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់ ថយបងគ ំ ពះមន ពះ

ភគ ន ីដ៏សមគួរ
េហយឋិតេនកុ ងទ ។ លុះភិកុ ន ំ
ខ ី ទងេនះ ឋិតេនកុ ង
ន

ទីដ៏សមគួរេហយ េទប ពះមន ពះភគ ទង់ ស់យ៉ងេនះថ មនល

ភក
ិ ុន ំ
ខ ី ទង យ ចូរពួកនងេទចុះ េ ពះកលគួរេហយ ។ េទបភិកុ ន
ខ ី

ំ
ទងេនះ ថយបងគំ ពះមន ពះភគ េធ បទក ណេហ
ិ  យេចញេទ ។

[២៥៥] កលែដលភិកុ ន ំ
ខ ី ទងេនះ េចញេទមិនយូរបុ ៉នមន េទប

ពះមន ពះភគ ស់េ ភិកុ ទ ំ

ខ ង យមកថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

កុ ងៃថ
ន ឧ
ង េបសថទី ១៤ ជនជេ ចន
 រែមងមិនមនេសចកសង
ី ័យឬេង ង

ង ់ថ
ឆល ពះចនខ
ទ ះ ឬ ពះចនេទ ពញដូេចះ
ន េឡយ រែមងចូលចិតថ ពះចនទ

ខះេ យពិត េសចកេនះមនឧបមយ

ី ៉ង មិញ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

579 
 
២៨៧

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត ជក មូបសងកមនំ

(១)
ននទកស ធមមេទសនយ អតមន េចវ

េ និ េន ច េខ បរបុ
ិ ណសង កបបតិ ។ អថេខ

ភគ យសមនំ ននទកំ មេនសិ េតនហិ តំ

ននទក េសបិ ភិកុ ខ នេិ យ េតេនេ េទន

ឱវេទយយសត
ី ិ ។ ឯវមភេនតិ េខ យ ម ននទេក

ភគវេ បចចេស សិ ។

[២៥៦] អថេខ យ ម ននទេក តស

រតយ
ិ អចចេយន បុ ពណសមយំ និ េស បតចី-

វរមទយ(២) វតថិយំ បិ យ ចរ ិ បចឆភតំ

បិណបតបបដិកកេន អតទុ តិេយ េយន ជក េម

េតនុ បសង កមិ ។ អទទ សុំ េខ ភិកុ ខ និេយ

យសមនំ ននទកំ ទូរេ វ គចឆនំ ។ ទិ ន

សនំ បញញេបសុំ ឧទកញច បទនំ ឧបដេបសុំ ។

និសីទិ េខ យ ម ននទេក បញញេត សេន ។

និសជជ បេទ បកខ េលសិ ។ បិ េខ ភិកុ ខ -

និេយ យសមនំ ននទកំ អភិ េទ ឯកមនំ

និសីទឹសុ ។

១ ឱ. ម. ភិកុនិ
ខ េយតិ ទិស តិ ។ ២ ឱ. ម. ឯតថនេរ វតថឹ បិ យ បវ ិសីតិ ទិស តិ ។

580 
 
 ២៨៧

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត ករចូលេទកន់ ជក ម

ក៏ពួ កភិកុ ខនី េនះ គន់ែតមនេសចក ីេ តកអរនឹ ងធម មេទសនរបស់ នន ទក-

ភិកុ ែមន
ខ បុ ៉ែនមនបណ
ំ ងមិនបនេពញេលញេឡយ មនឧបេមយយយ៉ង

េនះឯង ។ គេនះឯង ពះមន ពះភគេ ពះននក

ទ ៈមន

យុថ មនលននក
ទ ៈ េបដូេចនះ កុ ងៃថ
ន ែង សក អក
ន គបបទ
ី ូនមនពួកភិកុ ន
ខ ី

េនះេ យឱ ទេនះេទ ត ។ ពះននក

ទ ៈមន យុ ទទួល ពះពុទដ
ធ ក
ី

ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

[២៥៦] លំ ប់េនះឯង ពះននក

ទ ៈមន យុ កល តី

េនះកនងេទ ក៏េស កសបង់ ប ប់ប តនិងចវរ

ី ន ុ ពណសម័យ
កុ ងប

ចូលេទបិណបតកុ ង
ន កង វតីថ លុះ តឡប់មកអព
ំ ី បណ
ិ បតវញ
ិ កុ ង
ន

េវ េ កយភត មនខួ នជគ មប់ពីរ ចូលេទកន់ ជក ម ។ ភក

ិ ុន
ខ ី

ំ
ទងេនះ បនេឃញ ពះននក
ទ ៈមន យុ ំ ី ចមងយ
និមនមកអព ។

លុះេឃញេហយ ក៏នគ
ំ ន កល សនៈផង ក ់ ទឹកស មប់
តមល ង

េជង
 ផង ។ ពះននក
ទ ៈមន យុ គង់េល សនៈែដលពួកភក
ិ ុន
ខ ី

កលេហយ ។ លុះគង់រួចេហយ េទប ំ

ងនូវេជងទង យ ។

ឯពួកភក
ិ ុន
ខ ី េនះ ថយបងគ ំ ពះននក
ទ ៈមន យុ េហយអងុ យេនក
គ ុ ងទ
ន ី

សមគួរ ។

581 
 
២៨៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៥៧] ឯកមនំ និសិនន េខ ភិកុ ខ និេយ

យ ម ននទេក ឯតទេ ច បដិបុចឆកថ េខ

ភគិនេយ
ិ ភវស
ិ តិ តតថ ជននីតិ ជនមតិស

វចនីយំ ន ជននីតិ ន ជនមតិស វចនីយំ

យស បនស កងខ វមត

ិ ិ អហេមវ

តតថ បដិបុចឆិតេព ឥទំ ភេន កថំ ឥមស កេ ថ តិ ។

ឯតេកនបិ មយំ ភេន អយយស ននទកស អតមន

អភិននទម(១) យេនន អេយយ ននទេក ប េរតីតិ ។

[២៥៨] តំ កឹ មញញថ ភគិនិេយ ចកខុ និចចំ

អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ

ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន

េហតំ ភេន ។ តំ កឹ មញញថ ភគិនិេយ េ តំ

១ ឱ. ម. អភិរទធ ។

582 
 
 ២៨៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៥៧] លុះពួកភិកុ ន
ខ ី េនះ អងុ យក
គ ន ីដ៏សមគួរេហយ
ុ ងទ ពះ

ននក
ទ ៈមន យុ បនសួរយ៉ងេនះថ ំ
មនលនងទង យ េបមន


ពកយ កសួរ ពួកភិកុ ន

ខ ី ចដឹងកុ ង
ន ប ន េនះ គបបេឆ
ី យថ ពួក

េយងដ
 ង
ឹ (េប) មនដ
ិ ឹងេទ គបបេឆ
ី យថ ពួកេយងមិនដង
ឹ េទ េប

េសចកីសង ័យ ង ់
ឬេង ងឆល មនដល់ភក
ិ ុន
ខ ី ភក
ិ ុន
ខ ី េនះ គបបស
ី ួរ

េយង
 កុ ង
ន ប ន េនះ ថ បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 ពកយេនះដូចេមច

េសចកអធ
ី ិបបយរបស់ពកយេនះដូចេមច ។ បពិ តេ កមចស់ដ៏ចេ មន


េ កមចស់ននក
ទ ៈ ប រ េយងេ យពកយ េយងមនេសចកី

េ តកអររក
ី យ ចេំ ពះេ កមចស់ននក
ទ ៈ េ យពកយមន បមណ

បុ ៉េណះ ។

[២៥៨] ំ
មន លនងទ ង យ ពួ កនងស ំ គ ល់ េសចក ី េនះ

ដូចេមច ចកុ េទ
ខ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ ចុះ

របស់ មនេទ
ិ ង របស់េនះ ជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ ជទុកខ េ ក

មចស់ ។ របស់ ែដលមនេទ

ិ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បលជ

ធមម គួរយល់េឃញរបស់េនះថ នុ៎ះរបស់អញ នុ៎ះជអញ នុ៎ះជខួ ន

អញដូេចះ
ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ងេនះេទ េ កមចស់ ។

ំ
មនលនងទង យ ំ ល់េសចកីេនះដូចេមច
ពួកនងសគ តេច ក

583 
 
២៨៩

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត អជឈតិកយតននិ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ ឃនំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ ជិ

និចច អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ េប ។

កេយ នេិ ចច អនិេចច តិ ។ អនិេចច ភេន

។ េប ។ មេន នេិ ចច អនិេចច តិ ។ អនិេចច

ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។

ទុ កំខ ភេន ។ យមបននចច

ិ ំ ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ

កលំ នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ

ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។ តំ កិស

េហតុ ។ បុ េពវ េន េហតំ ភេន យថភូតំ សមមបប-

ញញយ សុ ទិដំ ឥតិបេម

ិ ឆ អជឈតិក យ-

តន អនិចចតិ ។ ធុ ធុ ភគិនេិ យ ឯវ ំ

េហតំ ភគិនេិ យ េ តិ អរយស

ិ វកស យថភូតំ

សមមបបញញយ បស េ ។

584 
 
 ២៨៩

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត យតនៈខងកនុង

េទ ងឬមិនេទ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ ចមុះ

េទ ងឬមិនេទ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ អ តេទ ង

ឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ កយេទ ងឬមន
ិ

េទ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ ចត
ិ េទ ងឬមនេទ
ិ ង ។

មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ របស់ ែដលមនេទ
ិ ង របស់េនះ

ជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ ជទុកខ េ កមចស់ ។ របស់ ែដលមិនេទ ង

ជទុកខ មនេសចកីែ ប បលជធមម គួរយល់េឃញនូវរបស់េនះថ

៎ របស់អញ
នុះ នុ៎ះជអញ ៎ ជខួ នអញដូេចះ
នុះ ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់

េឃញយ៉ងេនះេទ េ កមចស់ ។ េសចកេនះេ

ី ពះេហតុអី ។

បពិ តេ កមចស់ដ៏ចេ មន េ ពះថ កុ ងកលម

ន ុន ពួកេយងបន

េឃញ ី ុ ៎ះេ
មពិតនូវេសចកន យ បជញដ៏ បៃពថ យតនៈខងកុ ង
ន ៦

េនះ មិនេទ ងេទ ។ ំ

មនលនងទង យ បៃព ស់េហយ

ំ
មនលនងទង យ េរ ងនុ៎ះអរយ
ិ ័
វក ក៏េឃញពិត បកដេ យ

បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះែដរ ។

585 
 
២៩០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៥៩] តំ កឹ មញញថ ភគិនិេយ រូប និចច

អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមប-

ននច
ិ ចំ ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ -

បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម

អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។ តំ កឹ មញញថ

ភគិនេយ
ិ សទទ និចច អនិចច តិ ។ អនិចច

ភេន ។ េប ។ គនធ និចច អនិចច តិ ។

អនិចច ភេន ។ េប ។ រ និចច អនិចច

តិ ។ អនិចច ភេន ។ េប ។ េផដព និចច

អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ េប ។ ធមម

និចច អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ យមប-

ននច
ិ ចំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។

យមបននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ -

បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។

586 
 
 ២៩០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៥៩] ំ
មន លនងទ ង យ ពួ កនងស ំ គ ល់ េសចក ី េនះ

ដូចេមច រូបេទ ងឬមិនេទ ង ។ មនេទ

ិ ងេទ េ កមចស់ ។

ចុះរបស់ ែដលមិនេទ ង របស់េនះ ជទុកឬ

ខ ជសុខ ។ ជទុកខ

េ កមចស់ ។ របស់ ែដលមនេទ

ិ ង ជទុកខ មនេសចកី

ែ ប បលជធមម គួរយល់េឃញនូវរបស់េនះថ នុ៎ះរបស់អញ នុ៎ះ

ជអញ នុ៎ះជខួ នអញដូេចះ

ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ងេនះេទ

េ កមចស់ ។ ំ
មនលនងទង យ ំ ល់េសចកីេនះ
ពួកនងសគ

ដូចេមច សេំ ឡងេទ ងឬមនេទ

ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។

កនេទ
ិ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ រស

េទ ងឬមិនេទ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ េផដពៈេទ ង

ឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។ ម ៍ េទ ងឬ
ធមមរមណ

មនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ ចុះរបស់ ែដលមិនេទ ង

របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ ជទុកខ េ កមចស់ ។ របស់

ែដលមនេទ
ិ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បលជធមម គួរយល់េឃញ

នូ វរបស់ េនះថ នុ៎ះរបស់ អញ នុ៎ះជអញ នុ៎ះជខួ នអញដូ េចះ

ន ែដរឬ ។

587 
 
២៩១

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត វ ិញញណកយ

េន េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ បុ េពវ

េន េហតំ ភេន យថភូតំ សមមបបញញយ សុ ទិដំ

ឥតិបិេម ឆ ពហិ យតន អនិចចតិ ។ ធុ

ធុ ភគិនិេយ ឯវ ំ េហតំ ភគិនិេយ េ តិ

អរយស
ិ វកស យថភូតំ សមមបបញញយ បស េ ។

[២៦០] តំ កឹ មញញថ ភគិនេិ យ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ យមប-

ននចច
ិ ំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។

យមបននច
ិ ចំ ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ

សមនុ បស តុ
ិ ំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម

អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។

បុ េពវ េន េហតំ ភេន យថភូតំ សមមបបញញយ

សុ ទិដំ ឥតិបិេម ឆ វញ
ិ ញ ណកយ អនិចចតិ ។

588 
 
 ២៩១

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត វ ិញញណកយ

មិនគួរយល់េឃញយ៉ងេនះេទ េ កមចស់ ។ េសចកីេនះ េ ពះ

េហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន

 េ ពះថ កុ ងកលម
ន ុន ពួកេយង

បនេឃញ មពិតនូវេសចកីនុ៎ះេ យ បជញដ៏ បៃពថ យតនៈខង

ំ
េ កទង ៦ េនះមិនេទ ងេទ ។ ំ
មនលនងទង យ បៃពេពក

េហយ ំ
មនលនងទង យ ី ុ ៎ះអរយ
េសចកន ិ ័
វក ក៏េឃញពិត

បកដេ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះែដរ ។

[២៦០] ំ
មនលនងទង យ ំ ល់នូវេសចកេនះ
ពួកនងសគ ី

ដូចេមច ចកុ វខ ញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។

ចុះរបស់ ែដលមនេទ
ិ ង របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ ជទុកខ

េ កមចស់ ។ របស់ ែដលមនេទ

ិ ង ជទុកខ មនេសចកី

ែ ប បលជធមម គួរយល់េឃញនូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ

នុះ នុ៎ះជ

អញ នុ៎ះជខួ នអញដូេចះ
ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ងនុ៎ះេទ

េ កមចស់ ។ េសចកេនះ
ី េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ ក

ដ៏ចេ មន
 េ ពះថ កុ ងកលម
ន ុន ពួកេយងបនេឃញ មពិតនូវ

ី ុ ៎ ះេ
េសចកន យ បជញដ៏ បៃពថ វញ ំ
ិ ញ ណកយទង ៦ េនះមនេទ
ិ ង ។

589 
 
២៩២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ធុ ធុ ភគិនិេយ ឯវ ំ េហតំ ភគិនិេយ េ តិ

អរយស
ិ វកស យថភូតំ សមមបបញញយ បស -

េ ។ េ តវញ
ិ ញ ណំ និចចំ អនិចចំ តិ ។

អនិចចំ ភេន ។ េប ។ ឃនវញ

ិ ញ ណំ និចចំ អនិចចំ

តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ ជិ វញ
ិ ញ ណំ នចច
ិ ំ

អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ កយវញ

ិ ញ -

ណំ និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។

មេនវញ
ិ ញ ណំ និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។

យមបននចច
ិ ំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ

ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ កលំ

នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ

ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។ តំ

កិស េហតុ ។ បុ េពវ េន េហតំ ភេន យថភូតំ

សមមបបញញយ សុ ទិដំ ឥតិបេិ ម ឆ វញ

ិ ញ ណក-

យ អនិចចតិ ។ ធុ ធុ ភគិនិេយ ឯវ ំ

េហតំ ភគិនេិ យ េ តិ អរយស

ិ វកស យថភូតំ

សមមបបញញយ បស េ ។

590 
 
 ២៩២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ
មនលនងទង យ បៃពេពកេហយ ំ
មនលនងទង យ េសចកី

នុ៎ះអរយ
ិ ័
វក ក៏េឃញពិត បកដេ យ បជញដ៏ បៃពយ៉ងេនះែដរ ។

េ តវញ
ិ ញ ណេទ ងឬមិនេទ ង ។ មិនេទ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។

ឃនវញ
ិ ញ ណេទ ងឬមិនេទ ង ។ មិនេទ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។

ជិ វញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។

កយវញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ េប ។

មេនវញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ មនេទ
ិ ងេទ េ កមចស់ ។ ចុះ

របស់ ែដលមនេទ
ិ ង របស់េនះ ជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ ជទុកខ

េ កមចស់ ។ របស់ ែដលមនេទ

ិ ង ជទុកខ ែ ប បលជធមម

គួរយល់េឃញនូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ

ដូេចះ
ន ែដរឬ ។ មនគ
ិ ួ រយល់េឃញយ៉ងេនះេទ េ កមចស់ ។ េសចកី

េនះ េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន

 េ ពះថ កុ ងកល
ន

មុន ពួកេយងបនេឃញ មពិត ី ុ ៎ ះេ

នូវេសចកន យ បជញដ៏ បៃពថ

វញ ំ
ិ ញ ណកយទង ៦ េនះ មនេទ
ិ ងេទ ។ ំ
មនលនងទង យ

បៃពេពកេហយ ំ
មនលនងទង យ េរ ងនុ៎ះ អរយ
ិ ័
វក ក៏

េឃញពិត បកដេ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះែដរ ។

591 
 
២៩៣

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត េតលបបទីេបបម

[២៦១] េសយយថបិ ភគិនិេយ េតលបបទី-

បស ឈយេ េតលមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ

វដិបិ អនិចច វបរ

ិ ិ មធមម អចចិបិ អនិចច វប-
ិ

រិ មធមម ភបិ អនិចច វបរ

ិ ិ មធមម ។

េយ នុ េខ ភគិនិេយ ឯវ ំ វេទយយ អមុ ស

េតលបបទីបស ឈយេ េតលមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ -ិ

មធមមំ វដិបិ អនិចច វបរ

ិ ិ មធមម អចចិបិ អ-

និចច វបរ
ិ ិ មធមម យ ច ខស ភ

និចច ធុ សស អវបរ
ិ ិ មធមមតិ សមម នុ

េខ េ ភគិនេិ យ វទមេន វេទយយតិ ។ េន

េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ អមុ ស ហិ

ភេន េតលបបទីបស ឈយេ េតលមប ិ អនិចចំ

វបរ
ិ ិ មធមមំ វដិបិ អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម អចចិបិ

អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម បេគវស ភ អនិចច វប-
ិ

រិ មធមមតិ ។

592 
 
 ២៩៣

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត ឧបមេ យ បទីបេ បង

[២៦១] ំ
មនលនងទង យ េ ប បដូចជ បទីបេពញេ យ

ំ ុ ងេឆះ
េ បងកព េ បងក៏មិនេទ ង មនេសចកែី ប បលជធមម បេឆះ

ក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម អ តេភងក៏មិនេទ ង

មនេសចកែី ប បលជធមម ពនឺ ក៏មនេទ

ិ ង មនេសចកីែ ប បលជ

ធមម ។ ំ
មនលនងទង យ ជន និយយយ៉ងេនះថ បទីប

េពញេ យេ បងឯេ ះ ំ ុ ងេឆះ

កព េ បងក៏មិនេទ ង មនេសចកី

ែ ប បលជធមម បេឆះក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម

អ តេភងក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម ែតពនឺ

របស់ បទីបេនះ ពនឺ េនះេទ ងទត់ ឋិតេថរ មនមនេសចក

ិ ីែ ប

បលជធមម ំ
មនលនងទង យ ជនេនះេឈមះថ និយយ តឹម

តវែដរឬ ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន ករនិយយេនះមន

ិ តឹម តវេទ ។ ករ

និយយេនះមន
ិ តវ េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 េ ពះ

ថ បទីបេពញេ យេ បងឯេ ះ ំ ុ ងេឆះ

កព េ បងក៏មិនេទ ង មន

េសចកែី ប បលជធមម បេឆះក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជ

ធមម អ តេភងក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម ំ

ចបច់

ី ល់ពនឺ របស់ បទីបេនះ

និយយេទថដ ែដលជរបស់មនេទ
ិ ង មន

េសចកែី ប បលជធមម ។

593 
 
២៩៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៦២] ឯវេមវ េខ ភគិនិេយ េយ នុ េខ

ឯវ ំ វេទយយ ឆ េខេម អជឈតិក យតន

អនិចច យញច េខ ឆ អជឈតិេក យតេន បដិចច

បដិសំេវេទមិ សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ

តំ និចចំ ធុ វ ំ សស តំ អវបរ
ិ ិ មធមមនិ សមម នុ េខ

េ ភគិនេយ
ិ វទមេន វេទយយតិ ។ េន េហតំ

ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ តជជំ តជជំ ភេន

បចចយំ បដិចច តជជ តជជ េវទន ឧបបជជតិ តជជស

តជជស បចចយស និេ ធ តជជ តជជ េវទន

នរិ ុជឈតីតិ ។ ធុ ធុ ភគិនេិ យ ឯវ ំ េហតំ

ភគ ិ ន ិ េ យ េ តិ អរ យស
ិ វកស យថភ ូត ំ

សមមបបញញយ បស េ ។

[២៦៣] េសយយថបិ ភគិនិេយ មហេ រុកខស

តិដេ រវេ មូលមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ ខេនធ-

បិ អនិេចច វបរ
ិ ិ មធេមម ខប សមប ិ អនិចចំ

594 
 
 ២៩៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៦២] ំ
មនលនងទង យ ដេំ ណរេនះក៏ដូេចនះែដរ ជន

និយយយ៉ងេនះថ យតនៈខងកុ ងទ
ន ំ
ង ៦ េនះមិនេទ ង ម

អញ ស័យ យតនៈខងកុ ងទ
ន ំ
ង ៦ េហយ ទទួលដឹងេវទន ជ

សុខ ឬជទុកខ ឬក៏មិនែមនទុកម

ខ ិនែមនសុខ េវទនេនះ េទ ងទត់

ឋត
ិ េថរ មនមនេសចក
ិ ីែ ប បលជធមម ំ
មនលនងទង យ ជន

េនះេឈមះថ និយយ តវែដរឬ ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន

 ករ

និយយេនះមន
ិ តវេទ ។ ករនិយយេនះមន
ិ តវ េ ពះេហតុអី ។

បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 េ ពះថ ំ ី
េវទនែដលេកតអព យតនៈខងកុ ង
ន

េនះ ៗ ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យបច័យ
ច ែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈ

ខងកុ ងេនះ
ន ៗ េវទនែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈខងកុ ងេនះ
ន ៗ រលត់េទ

េ ពះរលត់ៃនបច័យ
ច ែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈខងកុ ងេនះ
ន ៗ ។ មនល

ំ
នងទង យ បៃពេពកេហយ ំ
មនលនងទង យ ី ុ ៎ះ
េសចកន

អរយ
ិ ័
វក ក៏េឃញពិត បកដេ យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះែដរ ។

[២៦៣] ំ
មន លនងទ ង យ េ ប បដូ ចជេឈ  ធ ំម នខ ឹ ម

ំ ុ ងឈរេន
កព ឫសក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម េដម

ក៏មនេទ
ិ ង មនេសចកែី ប បលជធមម ែមកនិងសនឹ កក៏មិនេទ ង

595 
 
២៩៥

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត រុកូបម

ខ

វបរ
ិ ិ មធមមំ ឆយបិ អនិចច វបរ
ិ ិ មធមម ។

េយ នុ េខ ភគិនេិ យ ឯវ ំ វេទយយ អមុ ស

មហេ រុកខស តិដេ រវេ មូលមប ិ អនិចចំ

វបរ
ិ ិ មធមមំ ខេនធបិ អនិេចច វបរ
ិ ិ មធេមម -

ខប សមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ យ ច ខស

ឆយ និចច ធុ សស អវបរ
ិ ិ មធមមតិ

សមម នុ េខ េ ភគិនេិ យ វទមេន វេទយយតិ ។

េន េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ អមុ ស

ហិ ភេន មហេ រុកខស តិដេ រវេ មូ-

លមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ ខេនធបិ អនិេចច វបរ
ិ -ិ

មធេមម ខប សមប ិ អនិចចំ វបរ

ិ ិ មធមមំ

បេគវស ឆយ អនិចច វបរ

ិ ិ មធមមតិ ។

596 
 
 ២៩៥

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត ឧបមេ យេដមេឈ

មនេសចកែី ប បលជធមម សេមលក៏មនេទ

ិ ង មនេសចកែី ប

បលជធមម ។ ំ
មនលនងទង យ ជន និយយយ៉ងេនះ

ថ េឈធ ំ េ
 ឯ ះមនខឹម ំ ុ ងឈរេន
កព ឫសក៏មិនេទ ង មន

េសចកែី ប បលជធមម  ក៏មិនេទ ង

េដម មនេសចកែី ប បលជ

ធមម ែមកនិងសនឹ កក៏មនេទ

ិ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម ែត

សេមល របស់េឈេនះ សេមលេនះ េទ ងទត់ ឋិតេថរ

មនមនេសចក
ិ ីែ ប បលជធមម េឡយ ំ
មនលនងទង យ ជនេនះ

េឈមះថ និយយ តម
ឹ តវែដរឬ ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 ករនិយយ

៎ មិន តវេទ
នុះ ។ ករនិយយេនះមន
ិ តវ េ ពះេហតុអី ។ បពិ ត

េ កដ៏ចេ មន
 េ ពះថ េឈធ ំ េ
 ឯ ះមនខឹម ំ ុ ងឈរេន
កព ឫស

ក៏មនេទ
ិ ង មនេសចកីែ ប បលជធមម  ក៏មិនេទ ង
េដម មនេសចកី

ែ ប បលជធមម ែមកនិងសនឹ កក៏មិនេទ ង មនេសចកីែ ប បលជ

ធមម ំ
ចបច់និយយេទថីដល់េទ សេមលរបស់េឈេនះ ែដលជ

របស់មិនេទ ង មនេសចកែី ប បលជធមម ។

597 
 
២៩៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៦៤] ឯវេមវ េខ ភគិនិេយ េយ នុ េខ

ឯវ ំ វេទយយ ឆ េខេម ពហិ យតន អ-

និចច យញច េខ ពហិេរ យតេន បដិចច បដិ-

សំ េវេទមិ សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តំ

និចចំ ធុ វ ំ សស តំ អវបរ
ិ ិ មធមមនិ សមម នុ

េខ េ ភគិនេិ យ វទមេន វេទយយតិ ។ េន

េហតំ ភេន ។ តំ កិស េហតុ ។ តជជំ តជជំ

ភេន បចចយំ បដិចច តជជ តជជ េវទន ឧបបជជតិ

តជជស តជជស បចចយស នេិ ធ តជជ តជជ

េវទន នរុិ ជឈតីតិ ។ ធុ ធុ ភគិនេយ

ិ ឯវ ំ

េហតំ ភគិនិេយ េ តិ អរយស

ិ វកស យថភូតំ

សមមបបញញយ បស េ ។

598 
 
 ២៩៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៦៤] ំ
មនលនងទង យ េសចកេនះក
ី ៏ដូេចនះែដរ ជន

និយយយ៉ងេនះថ ំ
យតនៈខងេ កទង ៦ េនះមិនេទ ង ម

អញ ស័យ យតនៈខងេ កេហយ ទទួលដឹងេវទន ជសុខ ឬ

ជទុកខ ឬក៏មិនែមនទុកម
ខ ិនែមនសុខ ម ៍ េនះេទ ងទត់
រមណ ឋិតេថរ

មិនមនេសចកីែ ប បលជធមម េឡយ ំ

មនលនងទង យ ជនេនះ

េឈមះថនិយយ តម
ឹ តវែដរឬ ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 ករនិយយ

៎ មិន តវេទ
នុះ ។ ករនិយយេនះមន
ិ តវ េ ពះេហតុអី ។ បពិ ត

េ កដ៏ចេ មន
 េ ពះថ េវទនែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈខងេ កេនះ ៗ

ែតងេក  តេឡ ង េ ពះ ស័ យ បច ច័ យ ែដលេក  តអ ព

ំ ី យតនៈខងេ ក

េនះ ៗ េវទនែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈខងេ កេនះ ៗ រលត់េទ េ ពះ

រលត់ៃនបច័យ
ច ែដលេកតអ
 ំ ី
ព យតនៈខងេ កេនះ ៗ ។ ំ
មនលនងទង-

យ បៃពេពកេហយ ំ
មនលនងទង យ េសចកីនុ៎ះ អរយ-
ិ

័ ៏េឃញពិត បកដេ
វកក យ បជញដ៏ បៃព យ៉ងេនះែដរ ។

599 
 
២៩៧

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត េគឃតេកបម

[២៦៥] េសយយថបិ ភគិនិេយ ទេកខ េគ-

ឃតេក េគឃតកេន សី គវ ឹ វធិ

តិេណន េគវកនេនន
ិ គវ ឹ វកេនយយ
ិ អនុ បហចច

អនរ ំ មំសកយំ អនុ បហចច ពហិរ ំ ចមមកយំ យំ

យេទវ តតថ អន វល
ិ ិមំសំ អន ន រូ អន

ពនធនំ តំ តេទវ តេណ

ិ ន េគវកនេនន
ិ សញឆិ េនទយយ

សង កេនយយ សមបរកេនយយ
ិ សញឆិ នទិ សង កនិ

សមបរកន
ិ ិ វធុ
ិ និ ពហិរ ំ ចមមកយំ េតេនវ

ចេមមន តំ គវ ឹ បដិចឆេទ ឯវ ំ វេទយយ តេថ យំ

គវ ី សំ យុ ឥមិន ចេមមនតិ សមម នុ េខ េ

ភគិនេិ យ វទមេន វេទយយតិ ។ េន េហតំ ភេន ។

តំ កិស េហតុ ។ អមុ ហិ ភេន ទេកខ េគឃ-

តេក េគឃតកេន សី គវ ឹ វធិ តេិ ណន

េគវកនេនន
ិ គវ ឹ វកេនយយ
ិ អនុ បហចច អនរ ំ

មំសកយំ អនុ បហចច ពហិរ ំ ចមមកយំ យំ យេទវ

តតថ អន វល
ិ ម
ិ ំសំ អន ន រូ អន ពនធនំ

600 
 
 ២៩៧

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត ឧបមេ យបុរសអនកសមប់េគ

[២៦៥] ំ
មនលនងទង យ ន សមប់េគ
េ ប បដូចជបុរសអក

ឬកូ នសិ ស អ ន ក សម ប ់ េ គែដល បសប ់ សម ប ់ េ មេគ េហ យពន ះ

នូវេមេគ េ ំ ិតស មប់

យកប រេគដ៏មុត មិនឲយខូច ច់ខងកុ ង
ន

មនឲយខ
ិ ូចែសបកខងេ ក ប វតុ ទ ំ
ថ ងេនះ វតុ ថ ៗ គឺ ច់ វខង

កុ ងក
ន ី សរៃសខងកុ ងក
ន ី ំ
ចណ ងខងកុ ង
ន ក៏ រពនះកត់វតុ េនះ
ថ ៗ

េ ំ ិតស មប់
យកប រេគដ៏មុត លុះ រពនះកត់រួចេហយ ក៏បក

យកែសបកខងេ ក មក គបេមេគេនះ េ យែសបកេនះវញដែដល

ិ

េហយនិយយយ៉ងេនះថ េមេគេនះ េនមនែសបកដូចមុនដែដល

ំ
មនលនងទង យ ជនេនះេឈមះថ និយយ តឹម តវែដរឬ ។

បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 ករនិយយេនះមិន តវេទ ។ ករនិយយេនះ

មន
ិ តវ េ ពះេហតុអី ។ បពិ តេ កដ៏ចេ មន
 េ ពះថ បុរស

ន សមប់េគ
អក ន សមប់េគឯេ
ឬកូនសិស អក ះែដល បសប់ បន

សមប់េមេគ េហយពនះនូវេមេគ េ ំ ិតស មប់

យកប រេគដ៏មុត

មនឲយខ
ិ ូច ច់ខងកុ ង
ន មិនឲយខូចែសបកខងេ ក ប វតុ ទ ំ
ថ ងេនះ

វតុ ថ ៗ គឺ ច់ វខងកុ ងក
ន ី សរៃសខងកុ ងក
ន ី ំ
ចណ ងខងកុ ងក
ន ី

601 
 
២៩៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តំ តេទវ តិេណន េគវកនេនន

ិ គវ ឹ សញឆិ េនទយយ

សង កេនយយ សមបរកេនយយ
ិ សញឆិ នទិ សង កនិ

សមបរកន
ិ ិ វធុ
ិ និ ពហិរ ំ ចមមកយំ េតេនវ

ចេមមន តំ គវ ឹ បដិចឆេទ កិញច បិ េ ឯវ ំ

វេទយយ តេថ យំ គវ ី សំ យុ ឥមិន ចេមមនតិ

អថេខ គវ ី វសំ
ិ យុ េតេនវ ចេមមន ។

[២៦៦] ឧបម េខ េម អយំ ភគិនេិ យ

ក អតថស វញ
ិ ញ បនយ ។ អយេមេវតថ អេ ថ ។

អនេ មំសកេយតិ េខ ភគន

ិ េយ
ិ ឆេននតំ

អជឈតិកនំ យតននំ អធិវចនំ ។ ពហិេ

ចមមកេយតិ េខ ភគិនេិ យ ឆេននតំ ពហិ នំ

យតននំ អធវចនំ
ិ ។ អន វល
ិ ិមំសំ អន

ន រូ អន ពនធននិ េខ ភគិនិេយ ននទិ -

គេស តំ អធវិ ចនំ ។ តិណំ េគវកននន

ិ ិ េខ

ភគិនិេយ អរយេយតំ
ិ បញញយ អធិវចនំ ។ យយំ

អរយ
ិ បញញ អន កិេលសំ អន សេញញជនំ

អន ពនធនំ សញឆិ នទតិ សង កនតិ សមបរកនត

ិ ិ ។

602 
 
 ២៩៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ក៏ រពនះកត់វតុ េនះ
ថ ៗ េ ំ ិតស មប់
យកប រេគដ៏មុត លុះ រ

ពនះកត់រួចេហយ ក៏បកយកែសបកខងេ ក មក គបេមេគេនះ

េ យែសបកេនះដែដល ន េនះនិយយយ៉ងេនះថ
អក េមេគេនះ

េនមនែសបកដូចមុនដែដល ក៏ពិតែមនេហយ បុ ែ៉ នេមេគេនះ បស

ចកែសបកេនះេទេហយ ។

[២៦៦] ំ
មនលនងទង យ ពកយឧបម ែដលេយងេធ

េហយេនះ េដមបឲយព
ី ឹ ចបស់នូវេសចកអធ
ួ កនងដង ី ិបបយ ។ ឯេសចកី

អធបបយក
ិ ុង
ន យតនៈនុ៎ះដូចតេទេនះ ។ ំ
មនលនងទង យ ពកយថ

ច់ខងកុ ងដ ន នុ៎ះ
ន ូ េចះ ជេឈមះៃន យតនៈខងកុ ង
ន ៦ ។ មនលនង

ំ
ទង យ ន នុ៎ះ
ពកយថែសបកខងេ កដូេចះ ជេឈមះៃន យតនៈ

ខងេ ក ៦ ។ ំ
មនលនងទង យ ពកយថ ច់ វខងកុ ងក
ន ី

សរៃសខងកុ ងក
ន ី ំ
ចណ ងខងកុ ងក
ន ី ន នុ៎ះ
ដូេចះ ជេឈមះៃនននិ ទ គៈ ។

ំ
មនលនងទង យ ពកយថ ំ តស
កប ិ មប់ រេគដ៏មុតដូេចះ
ន នុ៎ះ ជ

េឈមះៃន បជញដ៏ បេសរ ។ បជញដ៏ បេសរេនះ ែតង រពនះកត់

នូវកិេលសខងកុ ង
ន សេំ យជនៈខងកុ ង
ន ំ
និងចណ ងខងកុ ង
ន ។

603 
 
២៩៩

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត សតេពជឈងគ

[២៦៧] សត េខ ឥេម ភគិនិេយ េពជឈងគ

េយសំ ភវត
ិ ពហុ លីកត ភិកុ ខ ស នំ

ខយ អនសវ ំ េចេ វមុ

ិ តឹ បញញវមុ
ិ តឹ ទិេដវ ធេមម

សយំ អភិញញ សចឆិក ឧបសមបជជ វហរត

ិ ិ ។

កតេម សត ។ ឥធ ភគិនិេយ ភិកុ ខ សតិ-

សេមពជឈងគំ ភេវតិ វេវកន

ិ ស
ិ តំ
ិ វ ិ គនិស តំ
ិ នេិ ធ-

និស តំ
ិ េ ស គគបរ ិ មំ ធមមវចយសេម
ិ ព ជឈងគំ ភ-

េវតិ... វរី យសេម

ិ ព ជឈងគំ ភេវតិ... បីតិសេមពជឈងគំ ភ-

េវតិ... ិ េមពជឈងគំ
បស ទធស ភេវតិ... សមធិសេមពជឈងគំ

ភេវត...
ិ ឧេបកខ សេមពជឈងគំ ភេវតិ វេវកន
ិ ិស តំ
ិ

វ ិ គនិស ត
ិ ំ នេិ ធនស
ិ ត
ិ ំ េ ស គគបរ ិ មំ ។

ឥេម េខ ភគិនេិ យ សត េពជឈងគ េយសំ ភវត

ិ

ពហុ លីកត ភិកុ ខ ស នំ ខយ អនសវ ំ

េចេ វមុ
ិ តឹ បញញវមុ
ិ តឹ ទិេដវ ធេមម សយំ អភិញញ

សចឆក
ិ ឧបសមបជជ វហរត
ិ ីតិ ។

604 
 
 ២៩៩

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត េពជឈងគ ៧

[២៦៧] ំ
មនលនងទង យ េពជឈងទ ំ បព
គ ង ំ ី រេនះ ភក
ិ ុខ

ចេ មនេហយ េធឲយេរ
 យ ៗ េហយ ភក
ិ ុ េនះ
ខ រែមងអស់ សវៈ

ំ
ទង យ េហយ ស់ដឹង េធឲយជក់ចបស់បនេ យខួ នឯង កុ ង
ន

បចុ បបន
ច ន នូវេចេ វម
ិ ុ តិ បញញវម
ិ ុ តិ ែដលមនមន
ិ សវៈ សេ មច

ស មនេនេ យឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ ។ េពជឈងទ ំ
គ ង ៧ ដូចេមចខះ ។

ំ
មនលនងទង យ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សនេនះ ចេ មនន
 ូ វសតសេម
ិ ព ជឈងគ

ែដល ស័យ ង ់
នូវេសចកីសប ង ត់ ស័យនូវេសចកី បសចក

តេ មក ស័យនូវេសចកីរលត់ ឈមមុខេទកន់េសចកីលះបង់

ចេ មនន
 ូ វធមវម ចយសេម
ិ ព ជឈង.គ .. ចេ មនន
 ូ វវរី យសេម
ិ ព ជឈង.គ .. ចេ មន


នូវបីតិសេមពជឈង.គ .. ចេ មននូវបស ទិសេម

ធ ព ជឈង.គ .. ចេ មននូវសមធិ

សេមពជឈង.គ .. ចេ មនន
 ូ វឧេបកខសេមពជឈង.គ .. ែដល ស័យេសចកី

ង ់
សប ង ត់ ស័យនូវេសចកី បសចកតេ មក ស័យនូវេសចកី

រលត់ ឈមមុខេទកន់េសចកីលះបង់ ។ ំ
មនលនងទង យ

េពជឈងទ ំ
គ ង ៧ េនះឯង ែដលភក
ិ ុខ បនចេ មន
 បនេធឲយេរ
 យ ៗ

េហយ ភិកុ េនះរែមងអស

ខ ់ ំ
សវៈទង យ េហយ ស់ដឹង េធឲយ

ជក់ចបស់បនដល់េ យខួ នឯងកុ ងបច

ន ុ បបន
ច ន នូវេចេ វម
ិ ុ តិ បញញវម
ិ ុ តិ

ែដលមនមន
ិ សវៈ សេ មចស មនេនេ យឥរយបថទ
ិ ំ
ង ៤ ។

605 
 
៣០០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៦៨] អថេខ យ ម ននទេក ភិកុ ខ និ-

េយ ឥមិន ឱ េទន ឱវទិ ឧេយយេជសិ គចឆថ

ភគិនិេយ កេ តិ ។ អថេខ ភិកុ ខ និេយ

យសមេ ននទកស ភសិតំ អភិននទិ អនុ េម-

ទិ ឧ យសន យសមនំ ននទកំ អភិ េទ

បទកខិ ណំ ក េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ ឧប-

សង កមិ ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ អដំសុ ។

ឯកមនំ ឋិ េខ ភិកខុ នេយ

ិ ភគ ឯតទ-

េ ច គចឆថ ភិកុ ខ នេិ យ កេ តិ ។ អថេខ

ភិកុ ខ នេិ យ ភគវនំ អភិ េទ បទកខិ ណំ ក

បកកមឹសុ ។

[២៦៩] អថេខ ភគ អចរិ បបកកនសុ សុ ភក

ិ ុខ-

នីសុ ភិកូ ខ មេនសិ េសយយថបិ ភិកខេវ តទហុ -

េបសេថ បណរេស ន េ តិ ពហុ េន ជនស

កងខ វមត
ិ ិ ឩេន នុ េខ ចេនទ បុ េ នុ

េខ ចេនទតិ អថេខ បុ េ ចេនទ េតវ េ តិ

606 
 
 ៣០០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៦៨] លំ ប់េនះឯង លុះ ពះននក

ទ ៈមន យុ បន

ទូនមនភិកុ ន ំ
ខ ី ទងេនះេ យឱ ទេនះេហយ េទបបញូ ជ នេទថ មនល

ំ
នងទង យ េពលលម
ម េហយ ំ ន េទចុះ
ចូរនគ ។ គេនះឯង

ពួកភិកុ ន
ខ ី េនះ េ តកអរ អនុេមទន នូវភសិតរបស់ ពះននក
ទ ៈមន

យុេហយ ក៏េ កកអព

ំ ី សនៈ ថយបងគំ ពះននក
ទ ៈមន យុ េធ

បទក ណេហ
ិ យ េទបចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទ

ដល់ថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ េហយឋត ន ីដ៏សមគួរ

ិ េនកុ ងទ ។ លុះពួក

ភក
ិ ុន
ខ ី េនះ ឋិតេនកុ ងទ
ន ីដ៏សមគួរេហយ េទប ពះមន ពះភគ ស់

យ៉ងេនះថ ំ
មនលនងទង យ េពលលម
ម េហយ ចូរេទចុះ ។

លំ ប់េនះ ពួកភក ខ ី េនះថយបងគ ំ ពះមន ពះភគ

ិ ុន េធ បទក ណ
ិ

េហយេទបេចញេទ ។

[២៦៩] កលែដលពួ កភ ិ ក ុ ខ នី េនះ េចញេទម ិ នយូ រប ៉ុ នម ន

េទប ពះមន ពះភគ ស់េ ភិកុ ទ ំ

ខ ង យមកថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង-

យ កុ ងៃថ
ន ឧង េបសថទី ១៥ ជនជេ ចនែតងមិនមនេសចកីសង ័យ

ង ់ថ
ឬេង ងឆល ពះចនខ
ទ ះ ឬ ពះចនេទ ពញដូេចះ
ន េឡយ គច
ឺ ូ លចត
ិ

ថ ពះចនេទ ពញេ យពិត េសចកេនះ

ី មនឧបមយ៉ង មិញ

607 
 
៣០១

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត ភសិ ភិននទនំ

ឯវេមវ េខ ភិកខេវ ភិកុ ខ និេយ ននទកស

ធមមេទសនយ អតមន េចវ បរបុ

ិ ណសង កបប ច ។

សំ ភិកខេវ បញច ននំ ភិកុ ខ នីស នំ យ បចឆិមិក(១)

ភិកខុ នី (២)
េ បនន អវន
ិ ិបតធមម និយ

សេមពធិប យនតិ ។ ឥទមេ ច ភគ អតមន

េត ភិកខូ ភគវេ ភសតំ

ិ អភិននទុនិ ។

ននទេក ទសុតំ ចតុតំថ និដិតំ ។

១ ឱ. បចឆិម ។ ២ ម. ភិកុនិ
ខ េយ ។

608 
 
 ៣០១

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ពួកភិកុ ន
ខ ី េនះ មនេសចកីេ តកអរកុ ងធម
ន េម ទស-

នរបស់ននក
ទ ភិកុ ផង
ខ ំ
មនបណ ងេពញេលញផង ក៏មនឧបេមយយ

យ៉ងេនះែដរ ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ប ភិកុ ន ំ
ខ ី ទង ំ
យ បរយ

េនះ ភិកុ ន
ខ ី ំ ុត
ែដលេ កយេគបផ ភិកុ ន
ខ ី េនះ ជេ បនន

មនសភពមនធ
ិ ក់េទកុ ងអបយភ
ន ូ មិ ជអក
ន េទ ង តេទភពខងមុខ

នឹងបន ស់ដឹង ច ម៌)

(នូវសចធ ។ លុះ ពះមន ពះភគ ស់

ពកយេនះចប់េហយ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ក៏មនេសចកេី តកអរ រក
ី យ

ចេំ ពះភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ននទេក ទសូ ត ទី ៤ ។

609 
 
 បញចមំ ចូឡ ហុេ ទសុតំ

[២៧០] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ អថេខ ភគវេ រេ គតស បដិសលី-

នស ឯវ ំ េចតេ បរវិ តេក

ិ ក ឧទបទិ បរបក
ិ ក

េខ ហុ លស វមុ
ិ តិបរបចន
ិ ីយ ធមម យននូនហំ

ហុ លំ ឧតរ ឹ ស នំ ខេយ វេនយយន

ិ ិ ។

[២៧១] អថេខ ភគ បុ ពណសមយំ និ -

េស បតចវី រមទយ វតថឹ បិ យ បវស

ិ ិ ។

វតថិយំ បិ យ ចរ ិ បចឆភតំ បិណបតបប-

ដិកកេន យសមនំ ហុ លំ មេនសិ គ ហិ

ហុ ល និសីទនំ េយន អនធវនំ េតនុ បសង កមិស ម

610 
 
 ចូឡ ហុេ ទសូ ត ទី ៥

[២៧០] ំញ ន
ខុ ប ប់ មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី ជត
ិ

កង វតីថ ។ គេនះឯង ពះមន ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងទ

ន ី

ង ត់ ពួនសមង ំ (កុ ងផលសមបត

ន ិ) ក៏មន ពះត មះក
ិ ុង ័
ន ពះហឫទយ

េកតេឡ
 ងយ៉ងេនះថ ធម៌ទង
ំ យស មប់េធវ ម
ិ ុ តឲយចស
ិ ់ក របស់

ហុល ចស់កេហយ េបដ

 ូ េចនះ គួរែតតថគតទូនមន ហុល កុ ង
ន

ករអស់េទៃន ំ
សវៈទង យ តេទេទ ត ។

[២៧១] គេនះឯង ពះមន ពះភគ ទង់សបង់ ប ប់ប ត

និងចីវរ កុ ងេវ
ន ពឹក ព ម េសចចូលេទកន់ កង វតីថ េដម
 បី

បិណបត ។ លុះ ពះអងេគ សចេទបិណបត កុ ង

ន កង វតីេហ
ថ យ

តឡប់មកអព
ំ ី បិណបត កុ ងកលជខងេ
ន កយៃនភតវញ
ិ ទង់ ស់

េ ពះ ហុលមន យុថ មនល ហុល ន កន់យកសព

ចូរអក ំ ត់

និ ស ី ទនៈ ័
េយ  ងនឹ ងចូ លេទឯអន ធ វ ន (ៃ ពជទ ី េនៃនេចរខ ក ់ )

611 
 
៣០៣

ស យតនវគគស ចូឡ ហុេ ទសុេត ចកខយតនំ

ទិ វ ិ យតិ ។ ឯវមភេនតិ េខ យ ម ហុ -

េ ភគវេ បដិស ុ និសីទនំ ទយ ភគវនំ

បិដិេ បដ
ិ ិេ អនុ ពនធិ ។ េតន េខ បន សម-

េយន អេនកនិ េទវ សហស និ ភគវនំ អនុ -

ពនធនិ េ និ អជជ ភគ យសមនំ ហុ លំ

ឧតរ ឹ ស នំ ខេយ វេនស

ិ តីតិ ។ អថេខ ភគ

អនធវនំ អេជឈគេហ អញញតរសមឹ រុកខមូេល បញញេត

សេន និសីទិ ។ យ ម បិ េខ ហុ េ

ភគវនំ អភិ េទ ឯកមនំ និសីទិ ។

[២៧២] ឯកមនំ និសិននំ េខ យសមនំ ហុ -

លំ ភគ ឯតទេ ច តំ កឹ មញញសិ ហុ ល

ចកខុ នច
ិ ចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។

612 
 
 ៣០៣

ស យតនវគគ ចូឡ ហុេ ទសូ ត ចកខយតនៈ

េដម
 បស
ី មកកុ ងេវ
ន ៃថង ។ ពះ ហុលមន យុ ទទួលតប ពះ

ពុទដ
ធ ីក ៃន ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ េហយក៏

កន់យកសព
ំ ត់និសីទនៈ េដរ មេ កយ ៗ ពះមន ពះភគេទ ។

សម័យេនះឯង េទវ េ ចនពន

 ់ េទ ម ពះមន ពះភគ េ យ

គិតថ ៃថេង នះ ពះមន ពះភគ នឹងទូនមន ពះ ហុលមន យុ កុ ង

ន

ករអស់េទៃន ំ
សវៈទង យ តេទេទ ត ។ គេនះឯង ពះ

មន ពះភគ ទង់េសចចូលេទដល់អនវធ ន
័ េហយគង់េនេល សនៈ

ែដលេគ កលថយេទ បគល់េឈមួយេដម

 ។ ចែំ ណក ពះ ហុលមន

យុ ក៏ថយបងគំ ពះមន ពះភគ េហយគង់េនកុ ងទ

ន ីសមគួរ ។

[២៧២] លុ ះ ពះ ហុ លមន យុ គង ់ េនក ុ ន ងទ ី សមគួ រ

េហយ េទប ពះមន ពះភគ ស់សួរដូេចះ

ន ថ មនល ហុល អក
ន

ំ ល់េសចកីេនះថដូចេមច
សគ ចកុ េទ
ខ ងឬមិនេទ ង ។ ពះ ហុល

មន គំ ូលថ
យុ កបបងទ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មិនេទ ងេទ ។

613 
 
៣០៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

យមបននច
ិ ចំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ

ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ កលំ

នុ តំ សមនុ បស តុ
ិ ំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ

ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។

[២៧៣] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល រូប និចច

អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមប-

ននចច
ិ ំ ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ -

បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ -

តិ ។ េន េហតំ ភេន ។

[២៧៤] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

614 
 
 ៣០៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ចុះរបស់ មិនេទ ង របស់េនះជទុកឬ

ខ ជសុខ ។ បពិ ត ពះអងគ

ដ៏ចេ មន ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប

បលជធមម េតគួរនឹងយល់េឃញនូវរបស់េនះថ នុ៎ះរបស់អញ នុ៎ះ

ជអញ នុ៎ះជខួ នអញ ដូេចះ

ន ែដរឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មិន

គួរនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៧៣] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកេនះថដ

ន សគ ី ូ ចេមច រូប

េទ ងឬមិនេទ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។ ចុះរបស់

មនេទ
ិ ង របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ 

ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បល

ជធមម  ួ រនឹងយល់េឃញនូវរបស់េនះថ
េតគ ៎ របស់អញ
នុះ នុ៎ះជ

អញ នុ៎ះជខួ នរបស់អញ ដូេចះ

ន ែដរឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ

មនគ
ិ ួ រនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៧៤] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកីេនះ

ន សគ ថដូចេមច

ចកុ វខ ញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មនេទ
ិ ង

េទ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង របស់េនះ ជទុកឬ

ខ ជសុខ ។

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ

615 
 
៣០៥

ស យតនវគគស ចូឡ ហុេ ទសុេត ចកខុសមផេស

វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ ឯតំ

មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ

ភេន ។

[២៧៥] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល ចកខុ សមផេស

នេិ ចច អនិេចច តិ ។ អនិេចច ភេន ។ យមបន-

និចចំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមប-

ននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស -ិ

តុ ំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។

េន េហតំ ភេន ។

[២៧៦] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល យមទ

ិ ំ ចកខុ -

សមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទនគតំ សញញគតំ សងខរ-

គតំ វញ
ិ ញ ណគតំ តមប ិ និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ

ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។

ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ

616 
 
 ៣០៥

ស យតនវគគ ចូឡ ហុេ ទសូ ត ចកខុសមផស

មនេសចកីែ ប បលជធមម េតគួរនឹងយល់េឃញនូវរបស់េនះថ នុ៎ះ

របស់អញ នុ៎ះជអញ នុ៎ះជខួ នអញ ដូេចះ

ន ែដរឬ ។ បពិ ត ពះ

គ ៏ចេ មន
អងដ មិនគួរនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៧៥] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកីេនះ

ន សគ ថដូចេមច

ចកុ សម
ខ ស
ផ េទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។

ចុះរបស់ មិនេទ ង របស់េនះជទុកឬ

ខ ជសុខ ។ បពិ ត ពះអងគ

ដ៏ចេ មន
 ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកី

ែ ប បលជធមម េតគួរនឹងយល់េឃញនូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ

នុះ

៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ដូេចះ
ន ែដរឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ 

មនគ
ិ ួ រនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៧៦] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកីេនះ

ន សគ ថដូចេមច

ធមជ
ម ត គឺ េវទន សញញ សងខរ វញ
ិ ញណ េកត

េឡង េ ពះចកុ សម
ខ ផ ជបច័យ
ស ច ធមជ
ម តេនះ េតេទ
 ង ឬមន
ិ

េទ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មនេទ
ិ ងេទ ។ ចុះរបស់

មនេទ
ិ ង របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ ជ

ទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បលជធមម

617 
 
៣០៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

កលំ នុ តំ សមនុ បស តុ
ិ ំ ឯតំ មម ឯេ ហ-

មសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។

[២៧៧] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល េ តំ និចចំ

អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ ឃនំ និចចំ

អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ េប ។ ជិ និចច

អនច
ិ ច តិ ។ អនិចច ភេន ។ េប ។ កេយ

និេចច អនិេចច តិ ។ អនិេចច ភេន ។ េប ។

[២៧៨] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល មេន និេចច

អនិេចច តិ ។ អនិេចច ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ

វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស តុ
ិ ំ ឯតំ មម

ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។

618 
 
 ៣០៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េតគួរនឹងយល់េឃញនូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ ៎ ជ
នុះ

ខួ នអញ ដូេចះ
ន ែដឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មនគ
ិ ួ រនឹងយល់

េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៧៧] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកីេនះ

ន សគ ថដូចេមច

គ ៏ចេ មន
តេច កេទ ងឬមិនេទ ង ។ បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។ េប ។

ចមុះេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។ េប ។

អ គ ៏ ច េ មន
តេទ ងឬមិនេទ ង ។ បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។ េប ។

កយេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។ េប ។

[២៧៨] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកីេនះថដូចេមច

ន សគ ចត
ិ

េទ ងឬមិនេទ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។ ចុះរបស់

មនេទ
ិ ង របស់េនះជទុកឬ
ខ ជសុខ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ 

ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បល

ជធមម  ួ រនឹងយល់េឃញរបស់េនះថ
េតគ ៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ

៎ ជខួ នអញ
នុះ ដូេចះ
ន ែដរឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មនគ
ិ ួ រនឹង

យល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

619 
 
៣០៧

ស យតនវគគស ចូឡ ហុេ ទសុេត មេនវ ិញញណំ

[២៧៩] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល ធមម និចច

អនិចច តិ ។ អនិចច ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមប-

ននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ -

បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។

េន េហតំ ភេន ។

[២៨០] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល មេនវញ

ិ ញ ណំ

និចចំ អនិចចំ តិ ។ អនិចចំ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ

ទុ កំខ វបរ
ិ ិ មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស តុ
ិ ំ

ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន

េហតំ ភេន ។

620 
 
 ៣០៧

ស យតនវគគ ចូឡ ហុេ ទសូ ត មេនវ ិញញណ

[២៧៩] មន ល ហុ ល អ នក ស ំគ ល់ េសចក ី េនះថដូ ច េម ច

ម ៍ េទ ងឬមិនេទ ង
ធមមរមណ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។

ចុះរបស់ មិនេទ ង របស់េនះជទុកឬ

ខ ជសុខ ។ បពិ ត ពះអងគ

ដ៏ចេ មន
 ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកី

ែ ប បលជធមម េតគួរនឹងយល់េឃញនូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ

នុះ

នុ៎ះជអញ នុ៎ះជខួ នអញ ដូេចះ

ន ែដរឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ

មនគ
ិ ួ រនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៨០] មន ល ហុ ល អ ន ក ស ំ គ ល់ េសចក ី េនះថដូ ចេម ច

មេនវញ
ិ ញ ណេទ ងឬមនេទ
ិ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។

ចុះរបស់ មិនេទ ង របស់េនះជទុកឬ

ខ ជសុខ ។ បពិ ត ពះអងគ

ដ៏ចេ មន
 ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ មនេសចកី

ែ ប បលជធមម េតគួរនឹងយល់េឃញនូវរបស់េនះថ នុ៎ះរបស់អញ

៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ដូេចះ
ន ែដរឬ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ 

មនគ
ិ ួ រនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

621 
 
៣០៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៨១] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល មេនសមផេស

នេច
ិ ច អនិេចច តិ ។ អនិេចច ភេន ។

យមបននច
ិ ចំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ តិ ។ ទុ កំខ

ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ ិ មធមមំ កលំ

នុ តំ សមនុ បស ត
ិ ុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ

េម អ តិ ។ េន េហតំ ភេន ។

[២៨២] តំ កឹ មញញសិ ហុ ល យមទ

ិ ំ មេន-

សមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទនគតំ សញញគតំ

សងខរគតំ វញ
ិ ញ ណគតំ តមប ិ និចចំ អនិចចំ តិ ។

អនិចចំ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ តំ សុ ខំ

តិ ។ ទុ កំខ ភេន ។ យមបននិចចំ ទុ កំខ វបរ

ិ -ិ

មធមមំ កលំ នុ តំ សមនុ បស តុ

ិ ំ ឯតំ មម

ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ ។ េន េហតំ

ភេន ។

[២៨៣] ឯវ ំ បស ំ ហុ ល សុ ត អរយ-
ិ

ស វេក ចកខុ សមឹបិ(១) និពិនទតិ រូេបសុ បិ និពិនទតិ

១ ឱ. ម. អបិសេទទ ន ទិស តិ ។

622 
 
 ៣០៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៨១] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកីេនះ

ន សគ ថដូចេមច

មេនសមស
ផ េទ ងឬមិនេទ ង ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មន
ិ

េទ ងេទ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង របស់េនះជទុកឬ

ខ ជសុខ ។

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង ជទុកខ

មនេសចកែី ប បលជធមម  ួ រនឹងយល់េឃញ

េតគ នូវរបស់េនះថ

៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ នុ៎ះជខួ នអញ ដូេចះ
ន ែដរឬ ។ បពិ ត

គ ៏ ច េ មន
ពះអងដ  មនគ
ិ ួ រនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៨២] មនល ហុល អក ំ ល់េសចកីេនះ

ន សគ ថដូចេមច

ធមជ
ម ត គឺេវទន សញញ សងខរ វញ
ិ ញណ ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះ

ផ ជបច័យ
មេនសមស ច ធមជ
ម តេនះ េតេទ ងឬមិនេទ ង ។ បពិ ត

គ ៏ ច េ មន
ពះអងដ  មនេទ
ិ ងេទ ។ ចុះរបស់ មិនេទ ង របស់េនះជ

ទុកឬ
ខ ជសុខ ។ គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ  ជទុកខ ។ ចុះរបស់ មិន

េទ ង ជទុកខ មនេសចកែី ប បលជធមម  ួ រនឹងយល់េឃញ

េតគ

នូវរបស់េនះថ ៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ដូេចះ
ន ែដរឬ ។

គ ៏ចេ មន
បពិ ត ពះអងដ មិនគួរនឹងយល់េឃញយ៉ងេនះេទ ។

[២៨៣] មនល ហុល អរយ

ិ ័
វក ែដលមនេសចកេចះដ
ី ង
ឹ

យល់េឃញយ៉ងេនះ ក៏េន យ យកុ ងចក

ន ុ ផង
ខ េន យ យកុ ងរ
ន ូបផង

623 
 
៣០៩

ស យតនវគគស ចូឡ ហុេ ទសុេត យតនទិនិពិនទនំ

ចកខុ វញ
ិ ញ េណបិ និពិនទតិ ចកខុ សមផេស បិ និពិនទតិ

យម ិ ទ ំ ចកខុ សមផ ស បបចច យ ឧបបជជ ត ិ េវទនគតំ

សញញគតំ សងខរគតំ វញ
ិ ញ ណគតំ តសមឹបិ និពន
ិ ទតិ ។

េ តសមឹបិ និពិនទតិ សេទទសុបិ និពិនទតិ... ឃនសមឹបិ

និពិនទតិ... គេនធសុបិ និពន

ិ ទតិ... ជិ យបិ និពិនទតិ រេស-

សុ បិ នព
ិ ិនទតិ... កយសមឹបិ និពិនទតិ េផដេពសុ បិ

និពិនទតិ... មនសមឹបិ និពិនទតិ ធេមមសុបិ និពិនទតិ ម-

េនវញ
ិ ញ េណបិ និពិនទតិ មេនសមផេស បិ និពិនទតិ

យមទំ
ិ មេនសមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទនគតំ

សញញគតំ សងខរគតំ វញ
ិ ញ ណគតំ តសមប
ឹ ិ និពនទ
ិ -

តិ ។ និពិនទំ វរជជ
ិ តិ វិ គ វមុ
ិ ចចតិ វមុ
ិ តសមឹ វមុ
ិ ត-

មិតិ(១) ញណំ េ តិ ខី ជតិ វុសិតំ ពហមចរយំ

ិ

កតំ ករណីយំ នបរ ំ ឥតថ យតិ បជនតីតិ ។

១ វ ិមុតមីតិបិ បេ ។

624 
 
 ៣០៩

ស យតនវគគ ចូឡ ហុេ ទសូ ត េសចកីេន យ យកនុង យតនៈជេដម

េន យ យ កុ ងចក
ន ុ វខ ញ
ិ ញ ណផង េន យ យកុ ងចក
ន ុ សម
ខ សផ ផង

េន យ យកុ ងេវទន
ន សញញ សងខរ វញ
ិ ញណ ែដលេកតេឡង

េ ពះចកុ សម
ខ សផ ជបច័យ
ច ផង ។ េន យ យកុ ង
ន តេច កផង េន យ

យកុ ងស
ន េំ ឡងផង... េន យ យកុ ង
ន ចមុះផង េន យ យកុ ង
ន

កនផង...
ិ េន យ យកុ ងអ
ន តផង េន យ យកុ ងរសផង...
ន

េន យ យកុ ន ងកយផង េន យ យកុ ន ងេផដ ព ៈផង... េន យ

យកុ ងច
ន ត
ិ ផង េន យ យកុ ងធម
ន ម ៍ ផង
ម រមណ េន យ យកុ ង
ន

មេនវញ
ិ ញ ណផង េន យ យកុ ងមេនសម
ន ស
ផ ផង េន យ យ

កុ ងេវទន
ន សញញ សងខរ វញ
ិ ញណ ែដលេកតេឡ
 ង េ ពះមេន-

ផ ជបច័យ
សមស ច ផង ។ កលអរយ
ិ ័
វក េន យ យ (យ៉ងេនះ)

េហយ ក៏ បសចកតេ មក ិ ក៏ផុត សឡះ

ចត (ចក សវៈ) េ ពះ

បសចកតេ មក កលេប  ច ិ ត ផុ ត សឡះេហ យ បជញ ក ៏ េ ក  តេឡ ង

ថ ចត
ិ ផុត សឡះេហយ អរយ
ិ ័
វកេនះ ក៏ដង
ឹ ចបស់ដូេចះ
ន ថ ជតិ

(របស់ ម អញ) អស់េហយ ពហមចរយៈ

ិ ម អញបន ប ពឹត គប់

គន់េហយ េ ឡសកច
ិ ច ម អញបនេធរួចេហយ កច
ិ ដ
ច ៃទ ប ពឹត

េទេដមបេី ឡសកច
ិ េច នះេទ ត មនមនេឡ
ិ យ ។

625 
 
៣១០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៨៤] ឥទមេ ច ភគ អតមេន យ ម

ហុ េ ភគវេ ភសិតំ អភិននទីតិ ។ ឥមសមិ-

ញច បន(១) េវយយករណសមឹ ភញញមេន យសម-

េ ហុ លស អនុ បទយ សេវហិ ចិតំ វ-ិ

មុ ចចិ ។ សញច អេនកនំ េទវ សហស នំ

វរជំ
ិ វតមលំ
ី ធមមចកខុំ ឧទបទិ យំ កិញចិ សមុ -

ទយធមមំ សពនំ និេ ធធមមនិ ។

ចូឡ ហុេ ទសុតំ បញចមំ និដិតំ ។

១ ឱ. ឥមសមឹ េខ បន ។

626 
 
 ៣១០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៨៤] លុះ ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដងនូវ ពះសូ តេនះចប់

េហយ ពះ ហុលមន យុ ក៏មនេសចកីេ តកអរ នឹងភសិត

ៃន ពះមន ពះភគ ។ កលែដល ពះមន ពះភគ ទង់សែំ ដង

នូវេវយយករណ៍េនះចប់េហយ ចិតរបស់ ហុលមន យុ ក៏បនរួច

សឡះចក ំ
សវៈទង យ េ ពះមិន បកន់ម ំ (ថអញ ថេយង)

េទ តេឡយ ។ ធមច
ម កុ ខ ន េឃញធម៌)
(ែភក ដ៏ បសចកធូលីគឺ គ-
(១)

ទិកេលស
ិក បសចកមនិ លគ
ទ អក
ឺ ុ សល បនេកតេឡ
 ងេហយ ដល់ពួក

េទវ េ ចនពន់ទងេនះថ
ំ ធមជ
ម ត មួយ មនករិ យេក
ិ តេឡ
 ង

ជធមម ធមជ ំ
ម តទងអស់េនះ មនករិ យរលត
ិ ់េទវញជធម
ិ ម ។

ចប់ ចូឡ ហុេ ទសូ ត ទី ៥ ។

១ កនុង ពះសូ តេនះសំេ យកមគគ ៤ និងផល ៤ េ ថធមមចកខុ េ ពះថ ប េទវ

ទំងេនះ េទវ ពួកខះ ែដល ប់ ពះសូ តេនះ បនជេ បននបុគគល ខះបនជសកទ-

គមិបុគគល ខះបនជអនគមិបុគគល ខះបនជ ពះខី សព ។

627 
 
 ឆដំ ឆឆកកសុតំ

[២៨៥] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ តត េខ ភគ ភិកូ ខ មេនសិ ភិកខ-

េ តិ ។ ភទេនតិ េត ភិកខូ ភគវេ បចចេស សុំ ។

ភគ ឯតទេ ច ធមមំ េ ភិកខេវ េទសស

ិ មិ

ទ ិ ក លយណំ មេជឈកលយណំ បរ េយ
ិ នកលយ-

ណំ តថំ សពយញជ នំ េកវលបរបុ

ិ ណំ បរសុ
ិ ទធំ

ពហមចរយំ
ិ បកសិស មិ យទិទំ ឆ ឆកកនិ តំ

សុ ថ ធុ កំ មនសក
ិ េ ថ េទសស
ិ មីតិ ។

ឯវមភេនតិ េខ េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស សុំ ។

628 
 
 ឆឆកកសូ ត ទី ៦

[២៨៥] ំញ ន
ខុ ប ប់ មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី ជិត

កង វតីថ ។ កល ពះមន ពះភគ គង់េនកុ ងវត

ន េនះ បន ស់

េ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល

ពះពុទដ
ធ ីក ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។ េទប ពះ

មន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន ថ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ តថគតនឹង

សែំ ដងធម៌ ំ បទេដម

មនលអ ំ បទក
មនលអ ល ំ បទចុង
មនលអ

បកស ពហមចរយធម
ិ ៌ ំ
ពមទងអត ថ ំ
ទងពយញជ នៈ ៏ រស
ដប ិ ុ ទធ បរ-ិ

បូណ៌ទងអស
ំ ់ ចេំ ពះអក ំ
ន ទង យ ចូរអក ំ
ន ទង យ ប់នូវធម៌

ំ ួ ន បម
ែដលមនចន ំ ួ យឆកៈក ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ េ យ បៃពចុះ តថគត

នឹងសែំ ដងឲយ ប់ ។ ភិកុ ទ ំ

ខ ងេនះ ទទួល ពះពុទដ
ធ ីក ពះមន ពះ

ភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

629 
 
៣១២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៨៦] ភគ ឯតទេ ច ឆ អជឈតិកនិ យ-

តននិ េវទិតពនិ ច ពហិ និ យតននិ េវទិ-

តពនិ ឆ វញ
ិ ញ ណកយ េវទិតព ឆ ផស កយ

េវទិតព ឆ េវទនកយ េវទិតព ឆ ត -

កយ េវទិតព ។

[២៨៧] ឆ អជឈតិកនិ យតននិ េវទិតព-

នីតិ ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច

វុតំ ។ ចកខ យតនំ េ យតនំ ឃនយតនំ

ជិ យតនំ កយយតនំ មនយតនំ ។ ឆ អជឈត-ិ

កនិ យតននិ េវទិតពនីតិ ឥតិ យនំ វុតំ

ឥទេមតំ បដិចច វុតំ ។ ឥទំ បឋមំ ឆកកំ ។

630 
 
 ៣១២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៨៦] ពះមន ពះភគបន ស់ ដូ េច នះ ថ យតនៈខង

កុ ង
ន ៦ ក៏គួរដឹង យតនៈខងេ ក ៦ ក៏គួរដឹង វញ
ិ ញ ណកយ (ពួក

វញ
ិ ញ ណ) ៦ ក៏គួរដង
ឹ ផស កយ (ពួកផស ៈ) ៦ ក៏គួរដង
ឹ េវទន-

កយ (ពួកេវទន) ៦ ក៏គួរដង
ឹ ត កយ (ពួកត ) ៦(១)

ក៏គួរដង
ឹ ។

[២៨៧] ឯពកយថ យតនៈខងកុ ង

ន ៦ ក៏គួរដឹង ន នុ៎ះ
ដូេចះ

តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយែដលតថគតេពលេហយនុ៎ះ េត

េ ពះ ស័យេសចកី ដូចេមច ។ ចកខយតនៈ ១ េ យតនៈ ១

ឃនយតនៈ ១ ជិ យតនៈ ១ កយយតនៈ ១ មនយតនៈ ១ ។

ពកយ ែដលតថគត េពលេហយថ យតនៈខងកុ ង

ន ៦ ក៏គួរ

ដង
ឹ ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះ

ឯង ។ េនះ ឆកៈក ទី ១ ។

១ មតិកេនះេហយែដលពកយខងេដមថ ៦ ឆកកៈ គឺធម៌មនពួក ៦ មនចំនួន ៦ ដង ។

631 
 
៣១៣

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត ឆ វ ិញញណកយ

[២៨៨] ឆ ពហិ និ យតននិ េវទិតពនីតិ

ឥតិ េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

រូបយតនំ សទទយតនំ គនធយតនំ រ យតនំ

េផដពយតនំ ធមមយតនំ ។ ឆ ពហិ និ យ-

តននិ េវទិតពនីតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ បដិចច

វុតំ ។ ឥទំ ទុ តិយំ ឆកកំ ។

[២៨៩] ឆ វញ
ិ ញ ណកយ េវទិតពតិ ឥតិ េខ

បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ចកខុ ញច

បដិចច រូេប ច ឧបបជជតិ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ េ តញច

បដិចច សេទទ ច ឧបបជជតិ េ តវញ

ិ ញ ណំ ឃនញច

បដិចច គេនធ ច ឧបបជជតិ ឃនវញ

ិ ញ ណំ ជិវញច

បដិចច រេស ច ឧបបជជតិ ជិ វញ

ិ ញ ណំ កយញច

បដិចច េផដេព ច ឧបបជជតិ កយវញ

ិ ញ ណំ មនញច

បដិចច ធេមម ច ឧបបជជតិ មេនវញ

ិ ញ ណំ ។ ឆ វញ
ិ ញ -

ណកយ េវទិតពតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។ ឥទំ តតិយំ ឆកកំ ។

632 
 
 ៣១៣

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត វ ិញញណកយ បំមួយ

[២៨៨] ពកយថ យតនៈខងេ ក ៦ ក៏គួរដឹង ន នុ៎ះ

ដូេចះ

តថគតបនេពលេហយ ។ ចុះពកយែដលតថគតេពលេហយនុ៎ះ

េតេ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ រូបយតនៈ ១ សទទយតនៈ ១

គនធយតនៈ ១ រ យតនៈ ១ េផដពយតនៈ ១ ធមមយតនៈ ១ ។

ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ យតនៈខងេ ក ៦ ក៏គួរ

ដឹង ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះ

ឯង ។ េនះ ឆកៈក ទី ២ ។

[២៨៩] ពកយថ វញ
ិ ញ ណកយ ៦ ក៏គួរដឹង ន នុ៎ះ
ដូេចះ តថគត

បនេពលេហយ ។ ចុះពកយែដលតថគតេពលេហយនុ៎ះ េតេ ពះ

ស័យេសចកីដូចេមច ។ ចកុ វខ ញ
ិ ញណ េកតេឡង េ ពះ ស័យ

ែភក
ន និងរូប ១ េ តវញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យ តេច កនិង

សេំ ឡង ១ ឃនវញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យ ចមុះនិងកន
ិ ១

ជិ វញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យអ តនិងរស ១ កយវញ
ិ ញណ

េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យកយនិងេផដពៈ ១ មេនវញ
ិ ញណ េកត


េឡង េ ពះ ស័យចិតនិងធមមរមណ
ម ៍ ១ ។ ពកយ ែដលតថគត

េពលេហយថ វញ
ិ ញ ណកយ ៦ ក៏គួរដឹង ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគត

េពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះឯង ។ េនះ ឆកៈក ទី ៣ ។

633 
 
៣១៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៩០] ឆ ផស កយ េវទិតពតិ ឥតិ េខ

បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ចកខុ ញច

បដិចច រូេប ច ឧបបជជតិ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ តិណំ សងគ-

តិ ផេស ។ េ តញច បដិចច សេទទ ច

ឧបបជជតិ េ តវញ
ិ ញ ណំ តិណំ សងគតិ ផេស ។

ឃនញច បដិចច គេនធ ច ឧបបជជតិ ឃនវញ

ិ ញ ណំ

តិណំ សងគតិ ផេស ។ ជិវញច បដិចច រេស ច

ឧបបជជតិ ជិ វញ
ិ ញ ណំ តិណំ សងគតិ ផេស ។ ក-

យញច បដិចច េផដេព ច ឧបបជជតិ កយវញ

ិ ញ ណំ

តិណំ សងគតិ ផេស ។ មនញច បដិចច ធេមម ច

ឧបបជជតិ មេនវញ
ិ ញ ណំ តិណំ សងគតិ ផេស ។ ឆ

ផស កយ េវទិតពតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។ ឥទំ ចតុ តថំ ឆកកំ ។

634 
 
 ៣១៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៩០] ពកយថ ផស កយ ៦ ក៏គួរដឹង ន នុ៎ះ

ដូេចះ តថ-

គត បនេពលេហយ ។ ចុះពកយែដលតថគតេពលេហយនុ៎ះ េត

េ ពះ ស័យេសចកីដូចេមច ។ ចកុ វខ ញ
ិ ញណ េកតេឡង េ ពះ

ស័យែភក
ន និងរូប ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថ ផស ៈ ១ ។

េ តវញ
ិ ញណ េកតេឡង េ ពះ ស័យ តេច កនិងសេំ ឡង ករ

ជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថផស ៈ ១ ។ ឃនវញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង

េ ពះ ស ័ យ ចមុ ះនិ ងក ិ ន ករជួ បជុ ំៃ នរបស ់ ទ ង

ំ ៣ េ ថ

ផស ៈ ១ ។ ជិ វញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យអ តនិងរស

ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថផស ៈ ១ ។ កយវញ
ិ ញណ េកត


េឡង េ ពះ ស័យកយនិងេផដពៈ ករជួបជុៃំ នរបស់ទង

ំ ៣ េ

ថ ផស ៈ ១ ។ មេនវញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យចត
ិ និង

ម ៍
ធមមរមណ ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថ ផស ៈ ១ ។ ពកយ

ែដលតថគត េពលេហយថ ផស កយ ៦ ក៏គួរដឹង ដូេចះ

ន

ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ ស័យេសចកីេនះផង ។ េនះ

ឆកៈក ទី ៤ ។

635 
 
៣១៥

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត ឆ េវទនកយ

[២៩១] ឆ េវទនកយ េវទិតពតិ ឥតិ េខ

បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។ ចកខុ ញច

បដិចច រូេប ច ឧបបជជតិ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ តិណំ សងគ-

តិ ផេស ផស បបចចយ េវទន ។ េ តញច ប-

ដិចច សេទទ ច ឧបបជជតិ េ តវញ

ិ ញ ណំ ... ឃនញច

បដិចច គេនធ ច ឧបបជជតិ ឃនវញ

ិ ញ ណំ .... ជិវញច

បដិចច រេស ច ឧបបជជតិ ជិ វញ

ិ ញ ណំ ... កយញច

បដិចច េផដេព ច ឧបបជជតិ កយវញ

ិ ញ ណំ ... ម-

នញច បដិចច ធេមម ច ឧបបជជតិ មេនវញ

ិ ញ ណំ

តិណំ សងគតិ ផេស ផស បបចចយ េវទន ។ ឆ

េវទនកយ េវទិតពតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។ ឥទំ បញច មំ ឆកកំ ។

636 
 
 ៣១៥

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត េវទនកយ បំមួយ

[២៩១] ពកយថ េវទនកយ ៦ ក៏គួរដង

ឹ ន នុ៎ះ
ដូេចះ តថគត

បនេពលេហយ ។ ចុះពកយែដលតថគតេពលេហយនុ៎ះ េតេ ពះ

ស័យេសចកដ
ី ូ ចេមច ។ ចកុ វខ ញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យ

ែភក
ន និងរូប ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថ ផស ៈ េ ពះផស ៈជ

បច័យ
ច េទបមនេវទន ១ ។ េ តវញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យ

តេច កនិងសេំ ឡង… ឃនវញ

ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យ ចមុះ

និងកិន… ជិ វញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យអ តនិងរស…

កយវញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យកយនិងេផដពៈ… មេន-

វញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យចត ម ៍
ិ និងធមមរមណ ករជួបជុៃំ ន

របស់ទង
ំ ៣ េ ថ ផស ៈ េ ពះផស ៈជបច័យ
ច េទបមន

េវទន ១ ។ ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ េវទន-

កយ ៦ ក៏គួរដឹង ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគតេពលេហយ េ ពះ

ស័យេសចកីេនះឯង ។ េនះ ឆកៈក ទី ៥ ។

637 
 
៣១៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៩២] ឆ ត កយ េវទិតពតិ ឥតិ

េខ បេនតំ វុតំ ។ កិេញច តំ បដិចច វុតំ ។

ចកខុ ញច បដិចច រូេប ច ឧបបជជតិ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ

តិណំ សងគតិ ផេស ផស បបចចយ េវទន េវទ-

នបចចយ ត ។ េ តញច បដិចច សេទទ ច

ឧបបជជតិ េ តវញ
ិ ញ ណំ ... ឃនញច បដិចច គេនធ ច

ឧបបជជតិ ឃនវញ
ិ ញ ណំ ... ជិវញច បដិចច រេស ច

ឧបបជជតិ ជិ វញ
ិ ញ ណំ ... កយញច បដិចច េផដេព

ច ឧបបជជតិ កយវញ
ិ ញ ណំ ... មនញច បដិចច ធេមម

ច ឧបបជជតិ មេនវញ
ិ ញ ណំ តិណំ សងគតិ ផេស

ផស បបចចយ េវទន េវទនបចចយ ត ។ ឆ

ត កយ េវទិតពតិ ឥតិ យនំ វុតំ ឥទេមតំ

បដិចច វុតំ ។ ឥទំ ឆដំ ឆកកំ ។

638 
 
 ៣១៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៩២] ពកយថ ត កយ ៦ ក៏គួរដឹង ន នុ៎ះ

ដូេចះ តថគត

បនេពលេហយ ។ ចុះពកយែដលតថគត េពលេហយនុ៎ះ េតេ ពះ

ស័យេសចកដ
ី ូ ចេមច ។ ចកុ វខ ញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យ

ែភក
ន និងរូប ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថផស ៈ េ ពះផស ៈជ

បច័យ
ច េទបមនេវទន េ ពះេវទនជបច័យ
ច េទបមនត ១ ។

េ តវញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យ តេច កនិងសេំ ឡង... ឃន-

វញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យ ចមុះនិងកន...
ិ ជិ វញ
ិ ញណ េកត


េឡង េ ពះ ស័យអ តនិងរស... កយវញ

ិ ញណ េកតេឡ
 ង

េ ពះ ស័យកយនិងេផដពៈ... មេនវញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ

ស័យចិតនិងធមមរមណ
ម ៍ ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថផស ៈ

េ ពះផស ៈជបច័យ
ច េទបមនេវទន េ ពះេវទនជបច័យ
ច េទប

មនត ១ ។ ពកយ ែដលតថគតេពលេហយថ ត -

កយ ៦ ក៏គួរដឹង ដូេចះ
ន ពកយនុ៎ះ តថគត េពលេហយ េ ពះ

ស័យេសចកេនះឯង
ី ។ េនះ ឆកៈក ទី ៦ ។

639 
 
៣១៧

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត អនត

[២៩៣] ចកខុ អ តិ េយ ំ
ឯវ(១) វេទយយ តំ ន

ឧបបជជតិ ។ ចកខុ ស ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ ។

យស េខ បន ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ អ

េម ឧបបជជតិ ច េវតិ ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ

ត ម តំ ន ឧបបជជតិ ចកខុ អ តិ េយ វេទយយ ។

ឥតិ ចកខុ អន ។ រូប អ តិ េយ វេទយយ តំ

ន ឧបបជជតិ ។ រូបនំ ឧបបេទបិ វេយបិ បញញ-

យតិ ។ យស េខ បន ឧបបេទបិ វេយបិ

បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ ច េវតិ ចតិ ឥចចស

ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ ន ឧបបជជតិ រូប អ តិ

េយ វេទយយ ។ ឥតិ ចកខុ អន រូប អន ។

១ ឱ. ម. ឯវនិ ន ទិស តិ ។

640 
 
 ៣១៧

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ភពៃនអន

[២៩៣] បុគល
គ និយយយ៉ងេនះថ ែភក
ន ជខួ ន ពកយ

របស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ (េ ពះថ) ែភក
ន េគែតងដឹង

ចបស់ថ មនករេកតេឡងផង ករវនសេទវ

ិ ញផង
ិ ។ លុះែត

បុគល
គ ឹ ចបស់នូវករេកតេឡង
ដង និងករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ ខួ ន

របស់អញ េកតេឡងផង វនសេទវ

ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង េទប

េឈមះថយល់េឃញ តវ េហតុេនះបនជថ បុគល

គ និយយ

ថ ែភក
ន ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ េ ពះ

េហតុេនះ ែភក
ន មនែមនជខ
ិ ួ នេឡយ ។ បុគល
គ និយយថ

រូបជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ (េ ពះថ) រូប

េគែតងដឹងចបស់ថ មនករេកតេឡ
 ងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។

លុះែតបុគល
គ ឹ ចបស់នូវករេកតេឡ
ដង  ង និងករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ

ខួ នរបស់អញ េកតេឡ
 ងផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង

េទបេឈមះថ យល់េឃញ តវ េហតុេនះបនជថ បុគល

គ

និយយថ រូបជខួ ន ពកយរបស់បុគល

គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។

េ ពះេហតុេនះ ែភក
ន មិនែមនជខួ ន រូបក៏មនែមនជខ
ិ ួ នេឡយ ។

641 
 
៣១៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ អ តិ េយ វេទយយ តំ ន ឧបបជជតិ ។

ចកខុ វញ
ិ ញ ណស ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ ។

យស េខ បន ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ

អ េម ឧបបជជតិ ច េវតិ ចតិ ឥចចស

ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ ន ឧបបជជតិ

ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ អ តិ េយ វេទយយ ។ ឥតិ ចកខុ

អន រូប អន ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ អន ។

ចកខុ សមផេស អ តិ េយ វេទយយ តំ ន

ឧបបជជតិ ។ ចកខុ សមផស ស ឧបបេទបិ វេយបិ

បញញយតិ ។ យស េខ បន ឧបបេទបិ

វេយបិ បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ ច េវតិ

ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ ន

ឧបបជជតិ ចកខុ សមផេស អ តិ េយ វេទយយ ។

642 
 
 ៣១៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ និយយថ ចកុ វខ ញ
ិ ញ ណជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មន
ិ

េកតករេទ
 ។ (េ ពះថ) ិ ញ ណេគែតងដឹងចបស់ថ
ចកុ វខ ញ មនករេកត


េឡងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ ឹ ចបស់នូវករ
ដង

េកតេឡ
 ងនិងករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ ខួ នរបស់អញេកតេឡ
 ងផង វនស
ិ

េទវញផង
ិ គ េនះឯងេទបេឈមះថយល់េឃញ តវ
បុគល េហតុេនះបន

ជថបុគល
គ និយយថ ចកុ វខ ញ
ិ ញ ណជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ

មិនេកតករេទ ។ េ ពះេហតុេនះ ែភក

ន មិនែមនជខួ ន រូបមិនែមនជ

ខួ ន ិ ញ ណក៏មិនែមនជខួ នេឡយ
ចកុ វខ ញ ។ បុគល
គ និយយថ ចកុ -ខ

សមស
ផ ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ (េ ពះថ)

ចកុ សម
ខ ស
ផ េគែតងដឹងចបស់ថមនករេកតេឡ
 ងផង ករវនសេទ
ិ

វញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ ឹ ចបស់នូវករេកតេឡ
ដង  ង និងករវនស
ិ

េទវញថ
ិ ខួ នរបស់អញេកតេឡ
 ងផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះ

ឯង េទបេឈមះថយល់េឃញ តវ េហតុេនះបនជថ បុគល

គ

និយយថ ចកុ សម
ខ សផ ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះមនេក
ិ តករេទ
 ។

643 
 
៣១៩

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត អនត

ឥតិ ចកខុ អន រូប អន ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ

អន ចកខុ សមផេស អន ។ េវទន អ តិ

េយ វេទយយ តំ ន ឧបបជជតិ ។ េវទនយ

ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ ។ យស េខ បន

ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ

ច េវតិ ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម

តំ ន ឧបបជជតិ េវទន អ តិ េយ វេទយយ ។

ឥតិ ចកខុ អន រូប អន ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ អន

ចកខុ សមផេស អន េវទន អន ។ ត

អ តិ េយ វេទយយ តំ ន ឧបបជជតិ ។

ត យ ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ ។ យស

េខ បន ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ អ េម

644 
 
 ៣១៩

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ភពៃនអន

េ ពះេហតុេនះ ែភក
ន មនែមនជខ
ិ ួន រូបមិនែមនជខួ ន ចកុ វខ ញ
ិ ញ ណមិន

ែមនជខួ ន ចកុ សម
ខ សផ ក៏មនែមនជខ
ិ ួ នេឡយ ។ បុគល
គ និយយ

ថ េវទនជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ (េ ពះ

ថ) េវទន េគែតងដឹងចបស់ថ មនករេកតេឡ

 ងផង ករវនសេទ
ិ

វញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ ឹ ចបស់នូវករេកតេឡងនិងករវនស
ដង ិ

េទវញថ
ិ ខួ នរបស់អញេកតេឡ
 ងផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះ

ឯង េទបេឈមះថយល់េឃញ តវ េហតុេនះបនជថ បុគល

គ

និយយថ េវទនជខួ ន ពកយរបស់បុគល

គ េនះ មិនេកតករេទ ។

េ ពះេហតុេនះ ែភក
ន មនែមនជខ
ិ ួន រូបមិនែមនជខួ ន ចកុ វខ ញ
ិ ញណ

មនែមនជខ
ិ ួន ចកុ សម
ខ ស
ផ មិនែមនជខួ ន េវទនក៏មិនែមនជខួ ន

េឡយ ។ បុគល
គ និយយថ ត ជខួ ន ពកយរបស់

បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ (េ ពះថ) ត េគែតងដង
ឹ

ចបស់ថ មនករេកតេឡ
 ងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ

ដ ឹ ង ចបស់ នូ វ ករេក  តេឡ ងនិ ងករវ នសេទវ

ិ ញថ
ិ ខួ នរបស់ អ ញ

645 
 
៣២០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឧបបជជតិ ច េវតិ ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ

ត ម តំ ន ឧបបជជតិ ត អ តិ េយ

វេទយយ ។ ឥតិ ចកខុ អន រូប អន ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ

អន ចកខុ សមផ េ ស អន េវទន អន

ត អន ។

[២៩៤] េ តំ អ តិ េយ វេទយយ... ឃនំ

អ តិ េយ វេទយយ... ជិ អ តិ េយ វេទយយ...

កេយ អ តិ េយ វេទយយ... មេន អ តិ

េយ វេទយយ តំ ន ឧបបជជតិ ។ មនស ឧបប-

េទបិ វេយបិ បញញយតិ ។ យស េខ បន

ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ

ច េវតិ ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម

តំ ន ឧបបជជតិ មេន អ តិ េយ វេទយយ ។

ឥតិ មេន អន ។ ធមម អ តិ េយ វេទយយ

646 
 
 ៣២០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េកតេឡងផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង េទបេឈមះថយល់

េឃញ តវ េហតុេនះបនជថ បុគល

គ និយយថ ត ជខួ ន

ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មិនេកតករេទ ។ េ ពះេហតុេនះ ែភក
ន មិន

ែមនជខួ ន រូបមនែមនជខ
ិ ួន ិ ញ ណមិនែមនជខួ ន
ចកុ វខ ញ ចកុ សម
ខ សផ

មិនែមនជខួ ន េវទនមិនែមនជខួ ន ត ក៏មិនែមនជខួ នេឡយ ។

[២៩៤] បុគល
គ និយយថ តេច កជខួ ន... បុគល
គ

និយយថ ចមុះជខួ ន... បុគល

គ និយយថ អ តជ

ខួ ន... បុគល
គ និយយថ កយជខួ ន... បុគល
គ និយយថ

ចត
ិ ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ ។ (េ ពះថ) ចត
ិ

េគែតងដឹងចបស់ថ មនករេកតេឡ
 ងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។

លុះែតបុគល
គ ឹ ចបស់នូវករេកតេឡ
ដង  ងនិងករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ ខួ ន

របស់អញេកតេឡ
 ងផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង េទបេឈមះ

ថយល់េឃញ តវ េហតុេនះបនជថ បុគល

គ និយយថ ចត
ិ

ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ េ ពះេហតុេនះ

ចត
ិ មិនែមនជខួ នេឡយ ។ បុគល
គ និយយថ ម ៍ ជខួ ន
ធមមរមណ

647 
 
៣២១

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត អនត

តំ ន ឧបបជជតិ ។ ធមមនំ(១) ឧបបេទបិ វេយបិ

បញញយតិ ។ យស េខ បន ឧបបេទបិ វេយ-

បិ បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ ច េវតិ ចតិ

ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ ន ឧបបជជតិ

ធមម អ តិ េយ វេទយយ ។ ឥតិ មេន អន

ធមម អន ។ មេនវញ
ិ ញ ណំ អ តិ េយ វេទយយ

តំ ន ឧបបជជតិ ។ មេនវញ
ិ ញ ណស ឧបបេទបិ

វេយបិ បញញយតិ ។ យស េខ បន ឧបបេទ-

បិ វេយបិ បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ ច េវ-

តិ ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ ន

ឧបបជជតិ មេនវញ
ិ ញ ណំ អ តិ េយ វេទយយ ។ ឥតិ

មេន អន ធមម អន មេនវញ

ិ ញ ណំ អន ។

១ ឱ. ធមមស ។

648 
 
 ៣២១

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ភពៃនអន

ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មិនេកតករេទ ។ (េ ពះថ) ម ៍
ធមមរមណ េគ

ឹ ចបស់ថមនករេកតេឡ
ែតងដង  ងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។ លុះែត

បុគល
គ ដឹងចបស់នូវករេកតេឡងនិងករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ ខួ នរបស់

អញ េកតេឡ
 ងផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង េទបេឈមះថ

យល់េឃញ តវ េហតុេនះបនជថ បុគល

គ និយយថ ធមម-

ម ៍ ជខួ ន
រមណ ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ េ ពះេហតុ

េនះ ចត
ិ មិនែមនជខួ ន ម ៍ ក៏មិនែមនជខួ នេឡយ
ធមមរមណ ។ បុគល
គ

និយយថ មេនវញ
ិ ញ ណជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មន
ិ

េកតករេទ
 ។ (េ ពះថ) មេនវញ
ិ ញណ េគែតងដឹងចបស់ថមនករ

េកតេឡ
 ងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ ដឹងចបស់នូវ

ករេកតេឡ
 ងនិងករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ ខួ នរបស់អញេកតេឡ
 ងផង វនស
ិ

េទវញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង េទបេឈមះថ យល់េឃញ តវ េហតុ

េនះបនជថ បុគល
គ និយយថ មេនវញ
ិ ញ ណជខួ ន ពកយ

របស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ េ ពះេហតុេនះ ចត
ិ មិនែមនជ

ខួ ន ម ៍ មិនែមនជខួ ន
ធមមរមណ ិ ញ ណក៏មិនែមនជខួ នេឡយ
មេនវញ ។

649 
 
៣២២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មេនសមផេស អ តិ េយ វេទយយ តំ ន ឧ-

បបជជតិ ។ មេនសមផស ស ឧបបេទបិ វេយបិ

បញញយតិ ។ យស េខ បន ឧបបេទបិ វេយបិ

បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ ច េវតិ ចតិ

ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ ន ឧបបជជតិ

មេនសមផេស អ តិ េយ វេទយយ ។ ឥតិ

មេន អន ធមម អន មេនវញ

ិ ញ ណំ អន

មេនសមផេស អន ។ េវទន អ តិ េយ

វេទយយ តំ ន ឧបបជជតិ ។ េវទនយ ឧបបេទបិ

វេយបិ បញញយតិ ។ យស េខ បន ឧបបេទបិ

វេយបិ បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ ច េវតិ

ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ ន

ឧបបជជតិ េវទន អ តិ េយ វេទយយ ។ ឥតិ

មេន អន ធមម អន មេនវញ

ិ ញ ណំ អន

650 
 
 ៣២២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ និយយថ មេនសមស
ផ ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ

មនេក
ិ តករេទ
 ។ (េ ពះថ) មេនសមស
ផ ឹ ចបស់ថ
េគែតងដង

មនករេកតេឡងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ ដឹង

ចបស់នូវករេកតេឡងនិងករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ ខួ នរបស់អញ េកតេឡ
 ង

ផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង េទបេឈមះថ យល់េឃញ

តវ េហតុេនះបនជថ បុគល
គ និយយថ មេនសមស
ផ

ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ េ ពះេហតុ

េនះ ចិតមិនែមនជខួ ន ម ៍ មិនែមនជខួ ន

ធមមរមណ មេនវញ
ិ ញណ

ម ិ នែមនជខ ួ ន មេនសម ផ ស ក ៏ ម ិ នែមនជខ ួ នេឡ យ ។ បុ គ គ ល

និយយថ េវទនជខួ ន ពកយរបស់បុគល

គ េនះ មិនេកត

ករេទ ។ (េ ពះថ) េវទន េគែតងដឹងចបស់ថ មនករេកត



េឡងផង ករវនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ ឹ ចបស់
ដង

នូ វ ករេក  តេឡ ងនិ ងករវ នសេទវ

ិ ញថ
ិ ខួ នរបស់ អ ញ េក  តេឡ ង

ផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ បុគល
គ េនះឯង េទបេឈមះថយល់េឃញ តវ

េហតុេនះបនជថ បុគល
គ និយយថ េវទនជខួ ន ពកយ

របស់បុគល
គ េនះ មនេក
ិ តករេទ
 ។ េ ពះេហតុេនះ ចត
ិ មន
ិ

ែមនជខួ ន ម ៍ មិនែមនជខួ ន
ធមមរមណ មេនវញ
ិ ញ ណមិនែមនជខួ ន

651 
 
៣២៣

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត សកកយសមុទយគមិនី

មេនសមផេស អន េវទន អន ។ ត

អ តិ េយ វេទយយ តំ ន ឧបបជជតិ ។ ត យ

ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ ។ យស េខ

បន ឧបបេទបិ វេយបិ បញញយតិ អ េម ឧបបជជតិ

ច េវតិ ចតិ ឥចចស ឯវមគតំ េ តិ ត ម តំ

ន ឧបបជជតិ ត អ តិ េយ វេទយយ ។

ឥតិ មេន អន ធមម អន មេនវញ

ិ ញ ណំ អន

មេនសមផេស អន េវទន អន ត

អន ។

[២៩៥] អយំ េខ បន ភិកខេវ សកកយសមុ ទ-

យគមិនី បដិបទ ។ ចកខុំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ

ឯេ េម អ តិ សមនុ បស តិ ។ រូេប ឯតំ មម

ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ សមនុ បស តិ ។

ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម

អ តិ សមនុ បស តិ ។ ចកខុ សមផស ំ ឯតំ មម

ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ សមនុ បស តិ ។

652 
 
 ៣២៣

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ដំេណរេកតេឡងៃនសកកយ

មេនសមស
ផ មិនែមនជខួ ន េវទនក៏មិនែមនជខួ នេឡយ ។ បុគល
គ

និយយថ ត ជខួ ន ពកយរបស់បុគល

គ េនះ មិនេកតករេទ ។

(េ ពះថ) ត េគែតងដឹងចបស់ថ មនករេកតេឡ

 ងផង ករ

វនសេទវ
ិ ញផង
ិ ។ លុះែតបុគល
គ ឹ ចបស់នូវករេកតេឡងនិង
ដង

ករវនសេទវ
ិ ញថ
ិ ខួ នរបស់អញ េកតេឡ
 ងផង វនសេទវ
ិ ញផង
ិ

បុគល
គ េនះឯង េទបេឈមះថ យល់េឃញ តវ េហតុេនះបនជ

ថ បុគល
គ និយយថ ត ជខួ ន ពកយរបស់បុគល
គ េនះ មន
ិ

េកតករេទ
 ។ េ ពះេហតុេនះ ចត
ិ មនែមនជខ
ិ ួន ម ៍ មន
ធមមរមណ ិ

ែមនជខួ ន មេនវញ
ិ ញ ណមិនែមនជខួ ន មេនសមស
ផ មនែមនជខ
ិ ួន

េវទនមនែមនជខ
ិ ួន ត ក៏មនែមនជខ
ិ ួ នេឡយ ។

[២៩៥] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ េនះបដិបទ ជដេំ ណរេកតៃន

សកកយ ។ បុគល
គ ពិចរ េឃញចកុ ថ
ខ ៎ របស់អញ
នុះ នុ៎ះជ

អញ នុ៎ះជខួ នអញ ។ ពិចរ េឃញរូបថ នុ៎ះរបស់អញ

នុ៎ះជអញ នុ៎ះជខួ នអញ ។ ពិចរ េឃញចកុ វខ ញ

ិ ញ ណថ

៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ នុ៎ះជខួ នអញ ។ ពិចរ េឃញ

ចកុ សម
ខ ស
ផ ថ ៎ របស់អញ
នុះ ៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ។

653 
 
៣២៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េវទនំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ

សមនុ បស តិ ។ តណំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ

ឯេ េម អ តិ សមនុ បស តិ ។ េ តំ ឯតំ

មម... ឃនំ ឯតំ មម... ជិវ ំ ឯតំ មម... កយំ

ឯតំ មម... មនំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ

េម អ តិ សមនុ បស តិ ។ ធេមម ឯតំ មម

ឯេ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ សមនុ បស តិ ។

មេនវញ
ិ ញ ណំ ឯតំ មម ឯេ ហមសមិ ឯេ េម

អ តិ សមនុ បស តិ ។ តណំ ឯតំ មម ឯ-

េ ហមសមិ ឯេ េម អ តិ សមនុ បស តិ ។

[២៩៦] អយំ េខ បន ភិកខ េវ សកកយនិេ -

ធគមន
ិ ី បដិបទ ។ ចកខុំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ

ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ ។ រូេប េនតំ មម

េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ

654 
 
 ៣២៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពិចរ េឃញេវទនថ ៎ របស់អញ

នុះ ៎ ជអញ
នុះ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ។

ពិចរ េឃញត ថ ៎ របស់អញ

នុះ ៎ ជអញ
នុះ នុ៎ះជខួ នអញ ។

ពិចរ េឃញ តេច កថ ៎ របស់អញ...

នុះ ពិចរ េឃញ ចមុះ

ថ ៎ របស់អញ...
នុះ ពិចរ េឃញអ តថ ៎ របស់អញ...
នុះ

ពិចរ េឃញកយថ នុ៎ះរបស់អញ... ពិចរ េឃញចិតថ

៎ របស់អញ
នុះ នុ៎ះជអញ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ។ ពិចរ េឃញធមម-

ម ៍ថ
រមណ ៎ របស់អញ
នុះ នុ៎ះជអញ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ។ ពិចរ

េឃញមេនវញ
ិ ញ ណថ នុ៎ះរបស់អញ នុ៎ះជអញ ៎ ជខួ នអញ
នុះ ។

ពិចរ េឃញត ថ ៎ របស់អញ

នុះ ៎ ជអញ
នុះ នុ៎ះជខួ នអញ ។

[២៩៦] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ េនះបដិបទជដេំ ណររលត់េទ

ៃនសកកយ ។ បុគល
គ ពិចរ េឃញចកុ ថ
ខ ៎ មិនែមនរបស់អញ
នុះ

នុ៎ះមិនែមនជអញ ៎ មិនែមនជខួ នអញ

នុះ ។ ពិចរ េឃញរូបថ

នុ៎ះមិនែមនរបស់អញ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នអញ ។

655 
 
៣២៥

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត សកកយនិេ ធគមិនី

ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ

អ តិ សមនុ បស តិ ។ ចកខុ សមផស ំ េនតំ មម

េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ ។

េវទនំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ

សមនុ បស តិ ។ តណំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ

ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ ។ េ តំ េនតំ

មម... ឃនំ េនតំ មម... ជិវ ំ េនតំ មម...

កយំ េនតំ មម... មនំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ

ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ ។ ធេមម េនតំ មម

េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ ។

656 
 
 ៣២៥

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ដំេណររលត់ េទៃនសកកយ

ពិចរ េឃញចកុ វខ ញ
ិ ញ ណថ នុ៎ះមិនែមនរបស់អញ នុ៎ះមិនែមនជ

អញ ៎ មិនែមនជខួ នអញ
នុះ ។ ពិចរ េឃញចកុ សម
ខ សផ ថ

៎ មិនែមនរបស់អញ
នុះ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នអញ ។

ពិ ចរ េឃ  ញេវទនថ នុ ៎ ះ ម ិ នែមនជរបស់ អ ញ នុ ៎ ះ ម ិ នែមន

ជអញ នុ ៎ ះ ម ិ នែមនជខ ួ នអញ ។ ពិ ចរ េឃ  ញត ថ

៎ មិនែមនរបស់អញ
នុះ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នអញ ។

ពិ ចរ េឃ  ញ តេច កថ នុ ៎ ះ ម ិ នែមនរបស់ អ ញ... ពិ ចរ

េឃញ ចមុះថ នុ៎ះមិនែមនរបស់អញ... ពិចរ េឃញអ តថ

៎ មិនែមនរបស់អញ...
នុះ ពិចរ េឃញកយថ នុ៎ះមិនែមនរបស់

អញ... ពិចរ េឃញចត

ិ ថ ៎ មិនែមនរបស់អញ
នុះ ៎ មិនែមន
នុះ

ជអញ ៎ មិនែមនជខួ នអញ

នុះ ។ ពិចរ ម ៍ថ
េឃញធមមរមណ

៎ មិនែមនរបស់អញ
នុះ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នអញ ។

657 
 
៣២៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មេនវញ
ិ ញ ណំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ

អ តិ សមនុ បស តិ ។ មេនសមផស ំ េនតំ មម

េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ ។

េវទនំ េនតំ មម េនេ ហមសមិ ន េមេ

អ តិ សមនុ បស តិ ។ តណំ េនតំ មម

េនេ ហមសមិ ន េមេ អ តិ សមនុ បស តិ ។

[២៩៧] ចកខុ ញច ភិកខេវ បដិចច រូេប ច ឧបប-

ជជតិ ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ តិណំ សងគតិ ផេស ផស -

បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ សុ ខំ ទុ កំខ អ-

ទុ កខមសុ ខំ ។ េ សុ ខយ េវទនយ ផុ េ

សមេន អភិននទតិ អភវិ ទតិ អេជឈ យ តិដតិ

តស គនុ សេយ អនុ េសតិ ។ ទុ កខ យ េវទនយ

658 
 
 ៣២៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពិចរ េឃញមេនវញ
ិ ញ ណថ នុ៎ះមិនែមនរបស់អញ នុ៎ះមិនែមន

ជអញ ៎ មិនែមនជខួ នអញ

នុះ ។ ពិចរ េឃញមេនសមស
ផ ថ

៎ មិនែមនរបស់អញ
នុះ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នអញ ។

ពិចរ េឃញេវទនថ នុ៎ះមនែមនរបស

ិ ់អញ នុ៎ះមិនែមនជអញ

៎ មិនែមនជខួ នអញ
នុះ ។ ពិចរ េឃញត ថ នុ៎ះមិនែមន

របស់អញ នុ៎ះមិនែមនជអញ នុ៎ះមិនែមនជខួ នអញ ។

[២៩៧] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ចកុ វខ ញ
ិ ញ ណេកតេឡ
 ង េ ពះ

ស័យែភក
ន និងរូប ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថ ផស ៈ

េវទន ជសុ ខក ី ជទុ ក ខក ី ម ិ នែមនទុ ក ខម ិ នែមនសុ ខក ី េក  ត

េឡងេ ពះផស ៈជបច័យ

ច ។ បុគល
គ េនះ កលេបសុខេវទនពល់

តវ រែមងរក
ី យ កកកយ ំ
ងេនកុ ងេសចក
ន េពញច
ី ត
ិ គ-

នុ ស័ យ ៃនបុ គ គ ល េនះ ក ៏ េ ដកសម ង េំ ន ។ កលេប  ទុ ក ខេ វទន

659 
 
៣២៧

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត អ នភេ

ផុ េ សមេន េ ចតិ កិលមតិ បរេទវត

ិ ិ ឧ-

រ ឡឹ កនទតិ សេមមហំ បជជតិ តស បដិឃ-

នុ សេយ អនុ េសតិ ។ អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ

ផុ េ សមេន តស េវទនយ សមុ ទយញច

អតថ ង គ ម ញច អស ទញច ទ ី ន វញច ន ិ ស រណញច

យថភូតំ នបបជនតិ តស អវជ

ិ ជ នុ សេយ អនុ -

េសតិ ។ េ វត ភិកខ េវ សុ ខយ េវទនយ គនុ -

សយំ អបប យ ទុ កខ យ េវទនយ បដិឃនុ សយំ

អបបដិវេនេទ
ិ អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ អវជ
ិ ជ -

នុ សយំ អសមូហនិ អវជជ

ិ ំ អបប យ វជជ
ិ ំ

អនុ បបេទ ទេដវ

ិ ធេមម ទុ កខស នកេ ភ-

វស
ិ តីតិ េនតំ នំ វជជ
ិ តិ ។ េ តញច ភិកខេវ

បដិចច សេទទ ច ឧបបជជតិ េ តវញ

ិ ញ ណំ ... ឃនញច

ភិកខេវ បដិចច គេនធ ច ឧបបជជតិ ឃនវញ

ិ ញ ណំ ...

660 
 
 ៣២៧

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ភពៃនពកយមិនសមេហតុ

ពល់ តវ ំ ិត
រែមងេ ក ម កច ំ ក
លប ខ កខ
ឹ ួល គក់ ទង ទេ

យំ ដល់នូវេសចកវេង
ី ង បដិឃនុស័យៃនបុគល
គ េនះ ក៏េដកសមង ំ

េន ។ កលេបអទ
 ុ កម
ខ សុខេវទន ពល់ តវ រែមងមិនដឹងចបស់

មពិត នូវករេកតេឡងផង នូវេសចកីវនសេទផង

ិ នូវ និសង

ផង នូវេទសផង ៃនេវទនេនះ និងកររ ស់េចញនូវេវទនេនះ

ិ ជ នុស័យៃនបុគល
អវជ គ េនះ ក៏េដកសមេងំ ន ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

បុគល
គ េនះឯង េបទ
 ុកជមនបច
ិ ់លះបង់នូវ គនុស័យ កុ ងស
ន ុ ខេវទ-

ន មិនបច់បេនទបង់នូវបដិឃនុស័យ កុ ងទ
ន ុកេខ វទន មនបច
ិ ់គស់

ំ ងនូវអវជ
រេល ិ ជ នុស័យ កុ ងអទ
ន ុ កម
ខ សុខេវទន មនបច
ិ ់លះបង់នូវអវជ
ិ ជ

ម ិ នបច ់ ញ ំ វជ
ុ ង ិ ជ ឲយេក  តេឡ  ងក ៏ េ យ ក ៏ គ ង ់ ជអ ន ក េធ  នូ វទី ប ំផុ តៃនទុ ក ខ

កុ ងបច
ន ុ បបន
ច េន នះបន ន នុ៎ះ
ពកយដូេចះ មនសមេហត
ិ ុ េឡយ ។ មនល

ភិកុ ទ ំ
ខ ង យ េ តវញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យ តេច កនិង

ស ំេ ឡង... ឃនវ ញ
ិ ញ ណេក  តេឡ ង េ ពះ ស័ យ ចមុ ះ និ ងក ិ ន...

661 
 
៣២៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ជិវញច ភិកខេវ បដិចច រេស ច ឧបបជជតិ ជិ វញ

ិ ញ ណំ ...

កយញច ភិកខ េវ បដិចច េផដេព ច ឧបបជជតិ

កយវញ
ិ ញ ណំ ... មនញច ភិកខេវ បដិចច ធេមម ច

ឧបបជជតិ មេនវញ
ិ ញ ណំ តិណំ សងគតិ ផេស

ផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ សុ ខំ ទុ កំខ

អទុ កខមសុ ខំ ។ េ សុ ខយ េវទនយ ផុ េ

សមេន អភិននទតិ អភវិ ទតិ អេជឈ យ តិដតិ

តស គនុ សេយ អនុ េសតិ ។ ទុ កខ យ េវទនយ

ផុ េ សមេន េ ចតិ កិលមតិ បរេទវត

ិ ិ ឧរ ឡឹ

កនទតិ សេមមហំ បជជតិ តស បដិឃនុ សេយ

អនុ េសតិ ។ អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ ផុ េ

សមេន តស េវទនយ សមុ ទយញច អតថងគមញច

អស ទញច ទន
ី វញច និស រណញច យថភូតំ នបប-

ជនតិ តស អវជ
ិ ជ នុ សេយ អនុ េសតិ ។ េ វត

ភិកខេវ សុ ខយ េវទនយ គនុ សយំ អបប យ

ទុ កខ យ េវទនយ បដ ិ ឃ នុ សយំ អបបដ ិ វ េនេទ

ិ

662 
 
 ៣២៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ជិ វ ញ
ិ ញ ណេក  តេឡ  ង េ ពះ ស័ យ អ តនិ ងរស... កយ-

វញ
ិ ញ ណេក  តេឡ  ង េ ពះ ស ័ យ កយនិ ងេផដ ព ៈ... មេន-

វញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យចិតនិងធមមរមណ
ម ៍ ករជួបជុៃំ នរបស់

ំ
ទង ៣ េ ថផស ៈ េវទន ជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនទ
ិ ុ កម
ខ ិន

ែមនសុខកី រែមងេកតេឡង េ ពះផស ៈជបច័យ

ច ។ បុគល
គ េនះ

កលេបសុខេវទនពល់ តវ រែមងរក
ី យ កកកយ ំ
ងេនកុង
ន

េសចកេពញច
ី ត
ិ គនុស័យៃនបុគល
គ េនះ ក៏េដកសមេងំ ន ។ កល

ទុកេខ វទនពល់ តវ ំ ត
រែមងេ ក ម កច ិ ំ ក
លប ខ កខ
ឹ ួល គក់

ទង ទេ យំ ដល់នូវេសចកីវេងង ិ នុស័យៃនបុគល
បដឃ គ េនះ ក៏

េដកសមេង ំ ន ។ ខ សុខេវទនពល់ តវ
កលអទុកម រែមងមិនដឹងចបស់

មពិត នូវករេកតេឡ
 ងផង នូវេសចកវី នសេទផង
ិ នូវ និសង

ផង នូវេទសផង ៃនេវទនេនះ និងកររ ស់េចញនូវេវទន

េនះ ិ ជ នុស័យៃនបុគល
អវជ គ េនះ ក៏េដកសមេង ំ ន ។ មនលភិកុ ខ

ំ
ទង យ បុគល
គ េនះឯង  ុកជមិនបច់លះបង់នូវ គនុស័យ
េបទ

កុ ងស
ន ុ ខេវទន មនបច
ិ ់បេនទបង់ ិ នុស័យ
នូវបដឃ កុ ងទ
ន ុកេខ វទន

663 
 
៣២៩

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត នភេ

អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ អវជ

ិ ជ នុ សយំ អសមូ-

ហនិ អវជជ
ិ ំ អបប យ វជជ
ិ ំ អនុ បបេទ ទិេដវ

ធេមម ទុ កខស នកេ ភវស

ិ តីតិ េនតំ នំ វជជ
ិ តិ ។

[២៩៨] ចកខុ ញច េខ ភិកខ េវ បដិចច រូេប ច

ឧបបជជតិ ចកខុ វញ
ិ ញ ណំ តណ
ិ ំ សងគតិ ផេស ផស -

បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ សុ ខំ ទុ កំខ

អទុ កខមសុ ខំ ។ េ សុ ខយ េវទនយ ផុ េ

សមេន នភននទ
ិ តិ នភវទត
ិ ិ នេជឈ យ តិដតិ

តស គនុ សេយ ននុ េសតិ ។ ទុ កខ យ

េវទនយ ផុ េ សមេន ច េ ចតិ ន

កិលមតិ ន បរេទវត
ិ ិ ន ឧរ ឡឹ កនទតិ

ន សេមមហំ បជជតិ តស បដិឃនុ សេយ

ននុ េសតិ ។ អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ ផុ េ

សមេន តស េវទនយ សមុ ទយញច អតថងគមញច

អស ទញច ទ ី ន វញច ន ិ ស រណញច យថភ ូត ំ

បជនតិ តស អវជ
ិ ជ នុ សេយ ននុ េសតិ ។

664 
 
 ៣២៩

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ភពៃនពកយសមេហតុ

មិនបច់គស់រេល
ំ ងនូវអវជ
ិ ជ នុស័យ កុ ងអទ
ន ុកម
ខ សុខេវទន មិនបច់លះ

បង់នូវអវជ
ិ ជ មនបច
ិ ់ញ ំ ជ
ុ ងវ ិ ជ ឲយេកតេឡ
 ងក៏េ យ ក៏គង់ជអក
ន េធទី

ំ ុ តៃនទុកក
បផ ខ ុ ងបច
ន ុ បបន
ច េន នះបន ន នុ៎ះ
ពកយដូេចះ មិនសមេហតុេឡយ ។

[២៩៨] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ចកុ វខ ញ
ិ ញ ណេកតេឡ
 ង េ ពះ

ស័យែភក
ន និងរូប ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថផស ៈ េវទន

ជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនទ
ិ ុ កម
ខ ិនែមនសុខកី រែមងេកតេឡ
 ង

េ ពះផស ៈជបច័យ
ច ។ បុគល
គ េនះ កលេបសុខេវទនពល់ តវ

រែមងមិនរក
ី យ មិនកកកយ មិន ំ
ងេនកុ ងេសចក
ន េពញច
ី ិតេទ

គនុស័យៃនបុគល
គ េនះ ក៏មនេដកសម
ិ េងំ នេឡយ ។ កលទុកេខ វទន

ពល់ តវ ំ ិត
រែមងមិនេ ក ម កច មនល
ិ ំ ក
ប មនខ
ិ កខ
ឹ ួល មន
ិ

គក់ ទង ទេ យំ មនដល
ិ ់ នូវេសចកវេង
ី ងេទ បដិឃនុស័យៃនបុគល
គ

េនះ ក៏មិនេដកសមេង ំ នេឡយ ។ ខ សុខេវទនពល់ តវ

កលអទុកម

រែមងដឹងចបស់ មពិត នូវករេកតេឡ

 ងផង នូវេសចកវី នសេទផង
ិ

នូវ និសង ផង នូវេទសផង ៃនេវទនេនះ និងកររ ស់េចញ

នូវេវទនេនះ ិ ជ នុស័យៃនបុគល
អវជ គ េនះ ក៏មនេដកសម
ិ េង ំ នេឡយ ។

665 
 
៣៣០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េ វត ភិកខេវ សុ ខយ េវទនយ គនុ សយំ

ប យ ទុ កខ យ េវទនយ បដឃ
ិ នុ សយំ បដវិ -ិ

េនេទ អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ អវជ

ិ ជ នុ សយំ

សមូហនិ អវជជ
ិ ំ ប យ វជជ
ិ ំ ឧបបេទ ទេិ ដវ

ធេមម ទុ កខស នកេ ភវស

ិ តីតិ នេមតំ វជជ
ិ តិ ។

េ តញច ភិកខ េវ បដច

ិ ច សេទទ ច ឧបបជជតិ

េ តវញ
ិ ញ ណំ ... ឃនញច ភិកខ េវ បដិចច គេនធ ច

ឧបបជជតិ ឃនវញ
ិ ញ ណំ ... ជិវញច ភក
ិ ខ េវ បដិចច

រេស ច ឧបបជជតិ ជិ វញ
ិ ញ ណំ ... កយញច ភិកខេវ

បដិចច េផដេព ច ឧបបជជតិ កយវញ

ិ ញ ណំ ... មនញច

ភិកខេវ បដិចច ធេមម ច ឧបបជជតិ មេនវញ

ិ ញ ណំ តិណំ

សងគតិ ផេស ផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ

សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ ។ េ សុ ខយ

េវទនយ ផុ េ សមេន នភន

ិ នទតិ នភវិ ទតិ

នេជឈ យ តិដតិ តស គនុ សេយ ននុ េសតិ ។

666 
 
 ៣៣០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ េនះឯង លះបង់នូវ គនុស័យ កុ ងស
ន ុ ខ-

េវទន បេនទបង់នូវបដិឃនុស័យ កុ ងទ
ន ុកេខ វទន គស់រេល
ំ ងនូវអវជ
ិ ជ-

នុស័យ កុ ងអទ
ន ុ កម
ខ សុខេវទន លះបង់នូវអវជ
ិ ជ ញ ំ ជ
ុ ងវ ិ ជ ឲយេកតេឡង

េហយ និងជអក ំ ុ តៃនទុកខ

ន េធទីបផ កុ ងបច
ន ុ បបន
ច េន នះបន ន នុ៎ះ
ពកយដូេចះ

េទបសមេហតុ ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ េ តវញ
ិ ញ ណេកតេឡ
 ង េ ពះ

ស័យ តេច កនិងសេំ ឡង... មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ ឃនវញ
ិ ញណ

េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យ ចមុះនិងកន...
ិ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ជិ -

វញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យអ តនិងរស... មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង-

យ កយវញ
ិ ញ ណេកតេឡង េ ពះ ស័យកយនិងេផដពៈ...

មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ មេនវញ
ិ ញណ េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យ

ចត ម ៍
ិ និងធមមរមណ ករជួបជុៃំ នរបស់ទង
ំ ៣ េ ថ ផស ៈ

េវទនជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនទ
ិ ុ កម
ខ ិនែមនសុខកី រែមងេកត


េឡង េ ពះផស ៈជបច័យ

ច ។ បុគល
គ េនះ កលសុខេវទន

ពល់ តវ រែមងមិនរក
ី យ មនក
ិ កកយ មន
ិ ំ
ងេនកុ ងេសចក
ន ី

េពញចត
ិ េទ គនុស័យៃនបុគល
គ េនះ ក៏មនេដកសម
ិ េងំ នេឡយ ។

667 
 
៣៣១

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត នភេ

ទុ កខ យ េវទនយ ផុ េ សមេន ន េ ចតិ

ន កិលមតិ ន បរេទវត
ិ ិ ន ឧរ ឡឹ កនទតិ ន

សេមម ហំ បជជ ត ិ តស បដ ិ ឃ នុ សេយ

ននុ េសតិ ។ អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ ផុ េ

សមេន តស េវទនយ សមុ ទយញច អតថងគមញច

អស ទញច ទន
ី វញច និស រណញច យថភូតំ

បជនតិ តស អវជ
ិ ជ នុ សេយ ននុ េសតិ ។ េ

វត ភិកខេវ សុ ខយ េវទនយ គនុ សយំ ប យ

ទុ កខ យ េវទនយ បដិឃនុ សយំ បដវិ េនេទ

ិ

អទុ កខមសុ ខយ េវទនយ ិ ជ នុ សយំ

អវជ សមូហ-

និ អវជជ
ិ ំ ប យ វជជ
ិ ំ ឧបបេទ ទិេដវ ធេមម

ទុ កខស នកេ ភវស

ិ តត
ី ិ នេមតំ វជជ
ិ តត
ី ិ ។

668 
 
 ៣៣១

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត ភពៃនពកយសមេហតុ

កលទុកេខ វទនពល់ តវ ំ ិត
រែមងមិនេ ក ម កច មនល
ិ ំ ក
ប មន
ិ

ខ កខ
ឹ ួល មនគក
ិ ់ ទង ទេ យំ មនដល
ិ ់ នូវេសចកវេង
ី ងេទ បដិឃ-

នុស័យៃនបុគល
គ េនះ ក៏មិនេដកសមេងំ នេឡយ ។ កលអទុកម
ខ -

សុខេវទនពល់ តវ ឹ ចបស់
ែតងដង មពិត នូវករេកតេឡ
 ងផង នូវ

េសចកវី នសេទផង
ិ នូវ និសង ផង នូវេទសផង ៃនេវទនេនះ

និងកររ ស់េចញនូវេវទនេនះ ិ ជ នុស័យៃនបុគល

អវជ គ េនះ ក៏មិន

េដកសមេង ំ នេឡយ ។ មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ េនះឯង លះបង់

នូវ គនុស័យ កុ ងស
ន ុ ខេវទន បេនទបង់នូវបដិឃនុស័យ កុ ងទ
ន ុក-ខ

េវទន គស់រេល
ំ ងនូវអវជ
ិ ជ នុស័យ កុ ងអទ
ន ុកម
ខ សុខេវទន លះបង់

នូវអវជ
ិ ជ ញ ំ ជ
ុ ងវ ិ ជ ឲយេកតេឡងេហយ និងជអក ំ ុ តៃនទុកខ
ន េធទីបផ កុ ង
ន

បចុ បបន
ច េន នះបន ន នុ៎ះ
ពកយដូេចះ េទបសមេហតុ ។

669 
 
៣៣២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[២៩៩] ឯវ ំ បស ំ ភិកខេវ សុ ត អរយស

ិ វ-

េក ចកខុ សមឹបិ និពិនទតិ រូេបសុ បិ នព

ិ ិនទតិ ចកខុ -

វញ
ិ ញ េណបិ និពិនទតិ ចកខុ សមផេស បិ និពិនទតិ េវទ-

នយបិ និពិនទតិ ត យបិ និពិនទតិ េ តសមឹបិ

និពិនទតិ សេទទសុបិ និពិនទតិ... ឃនសមឹបិ និពិនទតិ

គេនធសុបិ នព
ិ ិនទតិ... ជិ យបិ និពិនទតិ រេសសុ បិ

និពិនទតិ... កយសមឹបិ និពិនទតិ េផដេពសុ បិ និពិ-

នទតិ... មនសមឹបិ និពិនទតិ ធេមមសុបិ និពិនទតិ ម-

េនវញ
ិ ញ េណបិ និពិនទតិ មេនសមផេស បិ និពិនទតិ

េវទនយបិ និពិនទតិ ត យបិ នព

ិ ិនទតិ ។ និពិនទំ

វរជជ
ិ តិ វិ គ វមុ
ិ ចចតិ វមុ
ិ តសមឹ វមុ
ិ តមិតិ ញណំ

េ តិ ខី ជតិ វុសិតំ ពហមចរយំ

ិ កតំ

ករណីយំ នបរ ំ ឥតថ យតិ បជនតីតិ ។

670 
 
 ៣៣២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[២៩៩] មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ អរយ
ិ ័
វកែដលមនេសចក ីេចះ

ដឹង កលយល់េឃញ យ៉ងេនះ ក៏េន យ យកុ ងែភ

ន កន ផង េន យ

យកុ ងរ
ន ូបផង េន យ យកុ ងចក
ន ុ វខ ញ
ិ ញ ណផង េន យ យកុ ងចក
ន ុ -ខ

សមស
ផ ផង េន យ យកុ ងេវទនផង
ន េន យ យកុ ងត
ន ផង

េន យ យកុ ង
ន តេច កផង េន យ យកុ ងស
ន េំ ឡងផង... េន យ

យកុ ង
ន ចមុះផង េន យ យកុ ងក
ន នផង...
ិ េន យ យកុ ង
ន

អ តផង េន យ យកុ ងរសផង...

ន េន យ យកុ ងកយផង
ន

េន យ យកុ ងេផដ
ន ពៈផង... េន យ យកុ ងច
ន ត
ិ ផង េន យ យ

កុ ងធម
ន ម ៍ ផង
ម រមណ េន យ យកុ ងមេនវ
ន ញ
ិ ញ ណផង េន យ យ

កុ ងមេនសម
ន ស
ផ ផង េន យ យកុ ងេវទនផង
ន េន យ យកុ ង
ន

ត ផង ។ កលេបេន
 យ យេហយ ក៏ បសចកតេ មក ចត
ិ

ក៏ផុត សឡះ (ចក សវៈ) េ ពះករ បសចកតេ មក កលចិតផុត

សឡះេហយ ញណក៏េកតេឡងថ ចិតផុត សឡះេហយ អរយ

ិ -

័
វកេនះរែមងដ ឹងចបស់ថ ជតិអស់េហយ មគគ ពហមចរយៈ
ិ ម អញ

បន ប ពឹត គប់ គន់េហយ េ ឡសកច

ិ ច ម អញបនេធរ ួចេហយ

កច
ិ ដ
ច ៃទ ប ពឹតេទេដមបេី ឡសកច
ិ េច នះេទ ត មនមនេឡ
ិ យ ។

671 
 
៣៣៣

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត ភសិ ភិននទនំ

ឥទមេ ច ភគ អតមន េត ភិកូ ខ ភគវេ

ភសត
ិ ំ អភិននទុនិ ។ ឥមសមិញច បន េវយយករណសមឹ

ភញញមេន សដីម នំ ភិកខូ នំ អនុ បទយ សេវហិ

ចិ និ វមុ
ិ ចចឹសត
ូ ិ ។

ឆឆកកសុតំ ឆដំ និដិតំ ។

672 
 
 ៣៣៣

ស យតនវគគ ឆឆកកសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត

លុ ះ ពះមន ពះភគ ស ំែដង ពះសូ តេនះចប់េហ យ ំ

ភិកុ ខទ ងេនះ

ក៏មនេសចកេី តកអរ រក
ី យនឹងភសិតៃន ពះមន ពះភគ ។ ក៏

កលែដល ពះមន ពះភគ សែំ ដងេវយយករណ៍េនះចប់េហយ ចិត

របស់ភិកុ ទ ំ
ខ ង យ បមណ ៦០ រូប ក៏រួច សឡះចក ំ
សវៈទង យ

េ ពះមិនបន បកន់មេទ
ំ តេឡយ ។

ចប់ ឆឆកកសូ ត ទី ៦ ។

673 
 
 សតមំ ស យតនវ ិភងគសុតំ

[៣០០] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

វតថិយំ វហរត
ិ ិ េជតវេន អនថបិណិ កស -

េម ។ តត េខ ភគ ភិកូ ខ មេនសិ ភក
ិ ខ-

េ តិ ។ ភទេនតិ េត ភិកូ ខ ភគវេ បចចេស សុំ ។

ភគ ឯតទេ ច ម ស យតនិកំ (១) េ ភិកខ េវ

េទសស
ិ មិ តំ សុ ថ ធុ កំ មនសកេ
ិ ថ

ភសិស មីតិ ។ ឯវមភេនតិ េខ េត ភិកខូ ភគវេ

បចចេស សុំ ។

[៣០១] ភគ ឯតទេ ច ចកខុំ ភិកខ េវ

អជនំ អបស ំ យថភ ូត ំ រ ូេ ប អជនំ

អបស ំ យថភូតំ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ អជនំ អបស ំ

១ ម. ម ស យតននិ ។

674 
 
 ស យតនវ ិភងគសូ ត ទី ៧

[៣០០] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះ

មន ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន េជតពន របស់អនថបិណិ កេសដី

ជិត កង វតីថ ។ ពះមន ពះភគ បន ស់េ ភិកុ ទ ំ

ខ ង យ

កុ ងទ
ន ីេនះថ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ។ ភិកុ ទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល ពះ

ពុទដ
ធ ីក ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។ េទប ពះ

មន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន ថ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ តថគតនឹង

ស ំែ ដងនូ វ ធម មប រ យយ
ិ ំ ឺ នូ វ
ជេ គ ងប ភ ំ បម
យតនៈធ ៗ ំ ួយ ដល់

អក ំ
ន ទង យ ចូរអក ំ
ន ទង យ ប់ពកយេនះ ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ ឲយ

បៃពចុះ តថគតនឹងសែំ ដង ។ ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ទទួល ពះពុទដ
ធ ក
ី

ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

[៣០១] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ដូេចះ

ន ថ មនលភិកុ ខ

ំ
ទង យ បុគល
គ កលមិនដង
ឹ មនេឃ
ិ ញនូវចកុ ខ មពិត មនដ
ិ ឹង

មនេឃ
ិ ញនូវរូប មពិត មនដ
ិ ឹង មនេឃ
ិ ញនូវចកុ វខ ញ
ិ ញណ មពិត

675 
 
៣៣៥

ស យតនវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត ត បវឌ នំ

យថភូតំ ចកខុ សមផស ំ អជនំ អបស ំ យថភូតំ

យមិទំ(១) ចកខុ សមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ

សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តមប ិ អជនំ

អបស ំ យថភូតំ ចកខុ សមឹ រជជតិ រូេបសុ រជជតិ

ចកខុ វញ
ិ ញ េណ រជជតិ ចកខុ សមផេស រជជតិ យ-

មិទំ ចកខុ សមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ សុ ខំ

ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តសមឹបិ រជជតិ ។

តស រតស សំ យុតស សមមូឡស អស -

ទនុ បស េិ ន វហរេ
ិ យតឹ បញចុ បទនកខ នធ

ឧបចយំ គចឆនិ ។ ត ចស េបេនពភវក

ិ ននទិ-

គសហគ ត តត ភិននទិនី ចស បវឌ តិ ។

១ ឱ. ម. យមបិទំ ។

676 
 
 ៣៣៥

ស យតនវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករចេ មនេឡងៃនត

មនដ
ិ ឹង មនេឃ
ិ ញនូវចកុ សម
ខ ស
ផ មពិតេទ េវទន ជសុខកី

ជទ ុ ក ខ ក ី ម ិ នែមនជទ ុ ក ខ ម ិ នែមនជសុ ខក ី ែតងេក  តេឡ  ង េ ពះ

ចកុ សម
ខ ផ ជបច័យ
ស ច ក៏មនដ
ិ ង
ឹ មនេឃ
ិ ញ មពិត នូវេវទនេនះផង

រែមងេ តកអរកុ ងចក

ន ុខ េ តកអរកុ ងរ
ន ូប េ តកអរកុ ងចក
ន ុ វខ ញ
ិ ញណ េ តក

អរកុ ងចក
ន ុ សម
ខ ស
ផ េវទន ជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនជទ
ិ ុកខ

មនែមនជស
ិ ុ ខកី ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះចកុ សម
ខ ផ ជបច័យ
ស ច ក៏េ តក

អរកុ ងេវទនេនះផង
ន ។ កលបុគល
គ េនះ ិ េ តកអរ ជល ជប់
មនចត

វេងងងុលងប់ ជអក
ន ពិចរ េឃញនូវេសចកេី តកអរ(១)េហយ ឧប-

ទនកន
ខ ទ ំ
ធ ង ៥ ក៏ដល់នូវេសចកចេ
ី មនតេទ ។ ឯត ែដល

ក់ែតងនូវភពថីម បកបេ យតេ មក េ យអ ំ ចៃនេសចកេី តក

ត ល មនករិ យរ
ិ ក
ី យ កុ ង
ន ម ៍ េនះ
រមណ ៗ ជ ប កតី

របស់បុគល
គ េនះ ត េនះ របស់បុគល
គ េនះ រែមងចេ មនេឡង ។

១ និសង ។

677 
 
៣៣៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

តស កយិកបិ ទរថ បវឌ និ េចតសិកបិ

ទរថ បវឌ និ កយិកបិ សនប បវឌ និ

េចតសិកបិ សនប បវឌ និ កយិកបិ បរ ិ -

បវឌ និ េចតសកប
ិ ិ បរ ិ បវឌ និ ។ េ

កយិកទុ កខមប ិ េចេ ទុ កខមប ិ បដិសំេវេទតិ ។

[៣០២] េ តំ ភិកខ េវ អជនំ អបស ំ យថភូតំ...

ឃនំ ភិកខ េវ អជនំ អបស ំ យថភូតំ... ជិវ ំ

ភិកខេវ អជនំ អបស ំ យថភូតំ... កយំ ភិកខេវ

អជនំ អបស ំ យថភូតំ... មនំ ភិកខេវ អជនំ

អបស ំ យថភូតំ ធេមម(១) អជនំ អបស ំ យថភូតំ

១ ឱ. ម. ធេមម ភិកខេវ ។

678 
 
 ៣៣៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បុគល
គ េនះ រែមងមនេសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ចេ មន


េឡងផង មនេសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងច

ន ិត ចេ មនេឡ
  ងផង

មនេសចកេក
ី ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ចេ មនេឡ
  ងផង មន

េសចកីេក ក យ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ិត ចេ មនេឡងផង មនេសចកី

អនះ
ទ អែនង
ទ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ចេ មនេឡងផង មនេសចកីអនះ
ទ អែនង
ទ

ប ពឹតេទកុ ងច
ន ិត ក៏ចេ មនេឡ
 ងផង ។ បុគល
គ េនះ រែមងរងទុកខ

ប ពឹតេទកុ ងកយផង
ន រងទុកខ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ត
ិ ផង ។

[៣០២] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលមិនដង
ឹ មនេឃ
ិ ញ

នូវ តេច ក មពិត… មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលមនដ
ិ ង
ឹ មន
ិ

េឃញនូវ ចមុះ មពិត… មនលភក

ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលមនដ
ិ ឹង

មនេឃ
ិ ញនូវអ ត មពិត… មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលមន
ិ

ដឹង មិនេឃញនូវកយ មពិត… មនលភិកុ ទ ំ

ខ ង យ បុគល
គ កលមិន

ដឹង មិនេឃញនូវចិត មពិត មិនដឹង ម ៍

មិនេឃញនូវធមមរមណ មពិត

679 
 
៣៣៧

ស យតនវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត ត បវឌ នំ

មេនវញ
ិ ញ ណំ អជនំ អបស ំ យថភូតំ មេន-

សមផស ំ អជនំ អបស ំ យថភូតំ យមទ

ិ ំ

មេនសមផ ស បបចច យ ឧបបជជ ត ិ េវទយ ិ ត ំ សុ ខំ

ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តមប ិ អជនំ

អបស ំ យថភូតំ មនសមឹ រជជតិ ធេមមសុ រជជតិ

មេនវញ
ិ ញ េណ រជជតិ មេនសមផេស រជជតិ យ-

មិទំ មេនសមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ សុ ខំ

ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តសមឹបិ រជជតិ ។ តស

រតស សំ យុតស្ ស សមមូឡស អស ទនុ បស -ិ

េន វហរេ
ិ យតឹ បញចុ បទនកខ នធ ឧបចយំ

គចឆនិ ។ ត ចស េបេនពភវក
ិ ននទិ គស-

ហគ ត តត ភិននទិនី ចស បវឌ តិ ។

តស កយិកបិ ទរថ បវឌ និ េចតសិកបិ

ទរថ បវឌ និ កយិកបិ សនប បវឌ និ

680 
 
 ៣៣៧

ស យតនវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករចេ មនេឡងៃនត

មិនដឹង មិនេឃញនូវមេនវញ
ិ ញណ មពិត មិនដឹង មិនេឃញនូវមេន-

សមស
ផ មពិត េវទន ជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនទ
ិ ុកខ មនែមន
ិ

សុខកី ែតងេកតេឡង ផ ជបច័យ

េ ពះមេនសមស ច ក៏មិនដឹង មិនេឃញ

មពិត នូវេវទនេនះផង ែតងេ តកអរកុ ងច

ន ិត េ តកអរកុ ងធម
ន ម ៍
ម រមណ

េ តកអរកុ ងមេនវ
ន ញ
ិ ញណ េ តកអរកុ ងមេនសម
ន ស
ផ េវទន ជ

សុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនទ
ិ ុកម
ខ ិនែមនសុខកី ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះមេន-

ផ ជបច័យ
សមស ច ក៏េ តកអរកុ ងេវទនេនះផង
ន ។ កលបុគល
គ េនះ មន

ិ េ តកអរ ជល ជប់
ចត វេងងងុលងប់ ជអក
ន ពិចរ េឃញនូវេសចកី

េ តកអរេហយ ឧបទនកន
ខ ទ ំ
ធ ង ៥ ក៏ដល់នូវេសចកចេ
ី មនតេទ ។ ឯ

ត ែដល ក់ែតងភពថីម បកបេ យតេ មកេ យអ ំ ចៃនេសច-

កេី តក ត ល មនកររក
ី យកុ ង
ន ម ៍ េនះ
រមណ ៗ ជ ប កតី របស់

បុគល
គ េនះ ត េនះ របស់បុគល
គ េនះ រែមងចេ មនេឡ
 ង ។ បុគល
គ

េនះ រែមងមនេសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ

ន ចេ មន


េឡងផង មនេសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងច

ន ិត ចេ មនេឡ
 ង

ផង មនេសចកេក
ី ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ចេ មនេឡ
 ងផង

681 
 
៣៣៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េចតសិកបិ សនប បវឌ និ កយិកបិ បរ ិ

បវឌ និ េចតសិកបិ បរ ិ បវឌ និ ។ េ

កយិកទុ កខមប ិ េចេ ទុ កខមប ិ បដិសំេវេទតិ ។

[៣០៣] ចកខុ ញច េខ ភិកខេវ ជនំ បស ំ យថ-

ភូតំ រូេប ជនំ បស ំ យថភូតំ ចកខុ វញ

ិ ញ ណំ ជនំ

បស ំ យថភូតំ ចកខុ សមផស ំ ជនំ បស ំ យថ-

ភូតំ យមទំ
ិ ចកខុ សមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទ-

យិតំ សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តមប ិ

ជនំ បស ំ យថភូតំ ចកខុ សមឹ ន រជជតិ រូេបសុ

ន រជជតិ ចកខុ វញ
ិ ញ េណ ន រជជតិ ចកខុ សមផេស

ន រជជតិ យមទ
ិ ំ ចកខុ សមផស បបចចយ ឧបបជជតិ

េវទយិតំ សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ

តសមឹបិ ន រជជតិ ។ តស អ រតស អសំ -

យុ តស អសមមូឡស ទីន នុ បស េន
ិ វហរេ
ិ

យតឹ បញចុ បទនកខ នធ អបចយំ គចឆនិ ។

682 
 
 ៣៣៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនេសចកីេក ក យ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ិត ចេ មនេឡងផង មន

េសចកអន
ី ះទ អែនង
ទ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ចេ មនេឡ
 ងផង មនេសចកី

អនះ
ទ អែនង
ទ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ិត ចេ មនេឡងផង ។ បុគល
គ េនះ

រែមងរងទុកខ ប ពឹតេទកុ ងកយផង

ន រងទុកខ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ត
ិ ផង ។

[៣០៣] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលដឹង េឃញនូវចកុ ខ

មពិត កលដឹង េឃញនូវរូប មពិត កលដឹង េឃញនូវចកុ -ខ

វញ
ិ ញណ មពិត កលដឹង េឃញនូវចកុ សម
ខ សផ មពិត េវទន

ជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនទ
ិ ុ កម
ខ ិនែមនសុខកី ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះ

ចកុ សម
ខ ផ ជបច័យ
ស ច ក៏ដឹង េឃញនូវេវទនេនះ មពិតផង ែតមន
ិ

េ តកអរកុ ងចក
ន ុខ មនេ
ិ តកអរកុ ងរ
ន ូប មនេ
ិ តកអរកុ ងចក
ន ុ វខ ញ
ិ ញណ មន
ិ

េ តកអរកុ ងចក
ន ុ សម
ខ ស
ផ េទ េវទន ជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនទ
ិ ុកខ

មនែមនស
ិ ុ ខកី ែតងេកតេឡ
 ង េ ពះចកុ សម
ខ ផ ជបច័យ
ស ច ក៏មនេ
ិ តក

អរ កុ ងេវទនេនះផង
ន ។ កលបុគល
គ េនះ មនមនច
ិ ិតេ តកអរ មន
ិ

ជល ជប់ មនវេង
ិ ងងុលងប់ ជអក
ន ពិចរ េឃញនូវេទសេហយ

ឧបទនកន
ខ ទ ំ
ធ ង ៥ ក៏ដល់នូវេសចកម
ី ិនចេ មនតេទ
 ។

683 
 
៣៣៩

ស យតនវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត ត ប នំ

ត ចស េបេនពភ វ ក
ិ ននទ ិ គសហគ

ត តត ភិននទិនី ចស បហីយតិ ។ តស

កយិកបិ ទរថ បហីយនិ េចតសិកបិ ទរថ

បហីយនិ កយិកបិ សនប បហីយនិ េច-

តសិកបិ សនប បហីយនិ កយិកបិ បរ ិ

បហីយនិ េចតសិកបិ បរ ិ បហីយនិ ។ េ

កយិកសុ ខមប ិ េចេ សុ ខមប ិ បដិសំេវេទតិ ។ យ

តថភូតស (១)
េ តិ ទិដិ ស េ តិ សមមទិដិ

១ ឱ. យថភូតស ។

684 
 
 ៣៣៩

ស យតនវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករលះបង់នូវត

ឯត ែដល ក់ែតងភពថីម បកបេ យតេ មកេ យអ ំ ចៃន

េសចកេី តក ត ល មនេសចករី ក
ី យកុ ង
ន ម ៍ េនះ
រមណ ៗ ជ ប កតី

របស់បុគល
គ េនះ ត េនះ គ េនះឯងលះបង់េចញបន
បុគល ។

េសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ

ន បុគល
គ េនះ រែមងលះបង់

បនផង េសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងច

ន ិត ក៏រែមងលះបង់បន

ផង េសចកេក
ី ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ក៏រែមងលះបង់បនផង

េសចកេក
ី ក យ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ិត ក៏រែមងលះបង់បនផង េសចកី

អនះ
ទ អែនង
ទ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ក៏រែមងលះបង់បនផង េសចកអន
ី ះ
ទ

អែនង
ទ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ិត ក៏រែមងលះបង់បនផង ។ បុគល
គ េនះែតង

រងនូវេសចកស
ី ុខ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន និងេសចកីសុខ ប ពឹតេទកុ ង
ន

ចត
ិ ។ េសចកយល
ី ់ េឃញ របស់បុគល
គ មនសភពដូេចនះ
(១)
េសច-

កយល
ី ់ េឃញេនះ របស់បុគល
គ េនះ េឈមះថេសចកយល
ី ់ េឃញ តវ

១ បនដល់បុគគលែដល ពមេ ព ងេ យេសចកីសុខកនុងចិត បកបេ យកុសល ។ អដកថ ។

685 
 
៣៤០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េយ តថភូតស សង កេបប ស េ តិ

សមមសង កេបប េយ តថភូតស យេម ស

េ តិ សមម យេម យ តថភូតស សតិ ស

េ តិ សមមសតិ េយ តថភូតស សមធិ ស

េ តិ សមមសមធិ ។ បុ េពវ េខ បនស កយ-

កមមំ ជីេ សុ បរសុ

ិ េទធ េ តិ ។ ឯវមស យំ

អរេយ
ិ អដងគិេក មេគគ ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆតិ ។

[៣០៤] តស ឯវ ំ ឥមំ អរយំ

ិ អដងគិកំ មគគំ ភវ-

យេ ច េ បិ សតិបប ន ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ

ច េ បិ សមមបបធន ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ ច េ បិ

ឥទធិបទ ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ បញច បិ ឥ នទិយនិ ភ-

វនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ បញច បិ ព និ ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ

686 
 
 ៣៤០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េសចកី តិះរះិ របស់បុគល

គ មនសភពដូេចនះ េសចកី តិះរះេនះ
ិ

របស់បុគល
គ េនះ េឈមះថេសចកី តះរ
ិ ះិ តវ េសចកពយយម
ី

របស់បុគល
គ មនសភពដូេចនះ េសចកីពយយមេនះ របស់បុគល
គ េនះ

េឈមះថេសចកីពយយម តវ កររលឹក របស់បុគល

គ មនសភព

ដូេចនះ កររលឹកេនះ របស់បុគល

គ េនះ េឈមះថកររលឹក តវ

ករ ំ ិតនឹង
ងច របស់បុគល
គ មនសភពដូេចនះ ករ ំ ិតនឹងេនះ
ងច

របស់បុគល
គ េនះ េឈមះថករ ំ ិតនឹង តវ
ងច ។ បុគល
គ េនះឯង

េឈមះថមនកយកម្ម វចកម
ី ម និង ជីវៈដ៏បរស
ិ ុ ទល
ធ កុ ងកលម
ន ុន

ពិត ។ អដងិក គ ៏ បេសរេនះ

គ មគដ របស់បុគល
គ េនះ រែមងដល់នូវករ

ិ ូ ណ៌
េពញបរប េ យភវនយ៉ងេនះឯង ។

[៣០៤] កលបុ គ គ ល េនះ ចេ ម  ននូ វអដ ង គ ិ ក មគ គ ដ ៏ បេស  រេនះ

យ៉ងេនះេហយ សតបប
ិ ន ៤ កី ែតងដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យភវន

សមប
ម បធន ៤ កី ែតងដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យភវន ឥទិ បទ
ធ ៤

កី ក៏ដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យភវន ឥ និ យ
ទ ៥ កី ក៏ដល់នូវករ

ិ ូ ណ៌េ
បរប យភវន ពលៈ ៥ កី ក៏ដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យភវន

687 
 
៣៤១

ស យតនវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត ភវនបរ ិបូរ ំ

សតបិ េពជឈងគ ភវនបរបូ

ិ រឹ គចឆនិ ។ តស េិ ម េទ

ធមម យុ គនទធ(១) វតនិ សមេថ ច វបស

ិ ន ច ។

េ េយ ធមម អភិញញ បរេញញ

ិ យយ េត ធេមម អភិញញ

បរជនត
ិ ិ េយ ធមម អភិញញ ប តព េត ធេមម

អភិញញ បជហតិ េយ ធមម អភិញញ ភេវតព េត

ធេមម អភិញញ ភេវតិ េយ ធមម អភិញញ សចឆិក-

តព េត ធេមម អភិញញ សចឆិកេ តិ ។ កតេម ច

ភិកខេវ ធមម អភិញញ បរេញញ

ិ យយ បញចុ បទនកខ េនធ-

តិស វចនីយំ េសយយថីទំ រូបប

ូ ទនកខ េនធ េវទនូប-

ទនកខ េនធ សញញ បទនកខ េនធ សងខ រ ូប ទនកខ េនធ

ូ

វញ
ិ ញ ណូ បទនកខ េនធ ឥេម ធមម អភិញញ បរេញញ
ិ យយ ។

កតេម ច ភិកខ េវ ធមម អភិញញ ប តព អវជ

ិ ជ

ច ភវត ច ឥេម ធមម អភិញញ ប តព ។

១ ឱ. ម. យុគននធ ។

688 
 
 ៣៤១

ស យតនវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករេពញបរ ិបូណ៌េ យភវន

េពជឈងគ ៧ ក៏ដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យភវន ។ ធម៌ ២ យ៉ងេនះ

គឺសមថៈ ១ វបស
ិ ន ១ ជធម៌ទក់ទងគូនឹងគន ែតង ប ពឹតេទ

ដល់បុគល
គ េនះ ។ ធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបក ំ
ី ណ ត់ដឹងេ យ

បជញដ៏ឧតម បុគល
គ េនះ ៏ ណ
កក ំ ត់ដឹងនូវធម៌ទងេនះ
ំ េ យ បជញ

ដ៏ឧតម ធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបលះបង់េ យ បជញដ៏ឧតម ក៏
ី

លះបង់នូវធម៌ទងេនះេ
ំ យ បជញដ៏ឧតម ធម៌ទង
ំ យ ែដល

គបប ចេ
ី មនេ យ បជញ ដ៏ឧត ម ក៏ចេ មននូ វធម៌ទ ងេនះេ
ំ យ បជញ

ដ៏ឧតម ៌ ង
ធមទ ំ យ ី ឲយជក់ចបស់
ែដលគបបេធ េ យ បជញ

ដ៏ឧតម ក៏េធឲយជក់ចបស់នូវធម៌ទងេនះេ
ំ យ បជញដ៏ឧតម ។ មនល

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ចុះធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបក ំ
ី ណ ត់ដង
ឹ េ យ បជញ

ដ៏ឧតម េតដ
 ូ ចេមច តវេឆយថ
 បនដល់ឧបទនកន
ខ ធ ំ រ
(គន ជ

េ គ ង បកន់ម)ំ ំ
ទង ៥ គរឺ ូបូបទនកន
ខ ធ ១ េវទនូបទនកន
ខ ធ ១

សញញបទនកន
ខ ធ ១ សងខរូបទនកន
ខ ធ ១ វញ
ិ ញ ណូបទនកន
ខ ធ ១ េនះឯង
ូ

ែដលជធម៌គបបក ំ
ី ណ ត់ដឹងេ យ បជញដ៏ឧតម ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

ចុះធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបលះបង់េ យ បជញដ៏ឧតម េតដ
 ូ ចេមច
ី

អវជ
ិ ជ និងភវត េនះឯង ជធម៌ តវលះបង់េ យ បជញដ៏ឧតម ។

689 
 
៣៤២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

កតេម ច ភិកខេវ ធមម អភិញញ ភេវតព ស-

មេថ ច វបស
ិ ន ច ឥេម ធមម អភិញញ ភេវតព ។

កតេម ច ភិកខេវ ធមម អភិញញ សចឆិកតព វជ

ិ ជ

ច វមុ
ិ តិ ច ឥេម ធមម អភញ
ិ ញ សចឆក
ិ តព ។

[៣០៥] េ តំ ភិកខេវ ជនំ បស ំ យថភូតំ...

ឃនំ ភិកខេវ ជនំ បស ំ យថភូតំ... ជិវ ំ ភិកខេវ

ជនំ បស ំ យថភូតំ... កយំ ភិកខ េវ ជនំ បស ំ

យថភូតំ... មនំ ភិកខេវ ជនំ បស ំ យថភូតំ

ធេមម ជនំ បស ំ យថភូតំ មេនវញ

ិ ញ ណំ ជនំ

បស ំ យថភូតំ មេនសមផស ំ ជនំ បស ំ យថភូតំ

យមទំ
ិ មេនសមផស បបចចយ ឧបបជជតិ េវទយិតំ សុ ខំ

ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តមប ិ ជនំ បស ំ

យថភូតំ មនសមឹ ន រជជតិ ធេមមសុ ន រជជតិ

មេនវញ
ិ ញ េណ ន រជជតិ មេនសមផេស ន រជជតិ

690 
 
 ៣៤២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ចុះធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបចេ
ី មនេ យ បជញដ៏

ឧតម េតដូចេមច សមថៈនិងវបស

ិ នេនះឯង ជធម៌ តវចេ មនេ យ

បជញដ៏ឧតម ។ មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ចុះធម៌ទង
ំ យ ែដលគបប ី

េធឲយជក
 ់ចបស់េ យ បជញដ៏ឧតម េតដូចេមច វជ ិ ុ តិេនះឯង
ិ ជ និងវម

ជធម៌ តវេធឲយជក់ចបស់េ យ បជញដ៏ឧតម ។

[៣០៥] មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលដឹង េឃញនូវ តេច ក

មពិត... មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលដង
ឹ េឃញនូវ ចមុះ

មពិត... មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលដឹង េឃញនូវអ ត

មពិត... មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលដង
ឹ េឃញនូវកយ

មពិត... មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បុគល
គ កលដង
ឹ េឃញនូវចិត ម

ពិត កលដឹង ម ៍
េឃញនូវធមមរមណ មពិត កលដង
ឹ េឃញនូវមេន-

វញ
ិ ញណ មពិត កលដឹង េឃញនូវមេនសមស
ផ មពិត េវទន

ជសុខកី ជទុកក
ខ ី មនែមនជទ
ិ ុ កម
ខ នែមនជស
ិ ុ ខ កី រែមង

េកតេឡ
 ង ផ ជបច័យ
េ ពះមេនសមស ច ក៏ដឹង េឃញនូវេវទនេនះ

មពិតផង ែតមនេ
ិ តកអរ កុ ងច
ន ិត មនេ
ិ តកអរ កុ ងធម
ន ម ៍
ម រមណ

មនេ
ិ តកអរ កុ ងមេនវ
ន ញ
ិ ញណ មនេ
ិ តកអរ កុ ងមេនសម
ន ស
ផ េទ

691 
 
៣៤៣

ស យតនវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត បរ ិជននទិ

យម ិ ទ ំ មេនសមផ ស បបចច យ ឧបបជជ ត ិ េវទយ ិ ត ំ

សុ ខំ ទុ កំខ អទុ កខមសុ ខំ តសមប

ឹ ិ

ន រជជតិ ។ តស អ រតស អសំ យុតស

អសមមូឡស ទន
ី នុ បស េន
ិ វហរេ
ិ យតឹ

បញចុ បទនកខ នធ អបចយំ គចឆនិ ។ ត ចស

េបេនពភ វ ក
ិ ននទ ិ គសហគ ត តត ភ ិ ន នទ ិ ន ី

ចស បហីយតិ ។ តស កយិកបិ

ទរថ បហីយនិ េចតសិកបិ ទរថ បហីយនិ

កយ ិ ក ប ិ សន ប បហ ី យ ន ិ េចតស ិ ក ប ិ

សន ប បហ ី យ ន ិ កយ ិ ក ប ិ បរ ិ

បហីយនិ េចតសិកបិ បរ ិ បហីយនិ ។ េ

កយ ិ កសុ ខមប ិ េចេ សុ ខមប ិ បដ ិ ស ំ េវេទត ិ ។

692 
 
 ៣៤៣

ស យតនវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករកំណត់ដឹងនូវធម៌ជេដម

េវទន ជសុខកី ជទុកក

ខ ី មនែមនទ
ិ ុ កម
ខ ិនែមនសុខកី ែតងេកត


េឡង ផ ជបច័យ
េ ពះមេនសមស ច ក៏មនេ
ិ តកអរកុ ងេវទនេនះផង
ន ។

កលបុគល
គ េនះមនេ
ិ តកអរ ិ ជល ជប់
មន មនវេង
ិ ងងុលងប់ ជអក
ន

ពិចរ េឃញេទសេរ យ ៗ ឧបទនកន

ខ ទ ំ
ធ ង ៥ ក៏ដល់នូវេសចកី

មនចេ
ិ មនតេទ ។ ឯត ែដល ក់ែតងភពថីម បកបេ យតេ មក

េ យអ ំ ចៃនេសចក ីេ តក ត ល មនេសចក ីរ ក
ី យកុ នង រម មណ៍

េនះ ៗ ជ ប កតី របស់បុគល

គ េនះ ត េនះ ក៏បុគល
គ េនះឯង

លះបង់បន ។ េសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ

ន ក៏បុគល
គ េនះ

លះបង់បន េសចកី កវល់ ក យ ប ពឹតេទកុ ងច

ន ិត ក៏លះបង់បន

េសចកេក
ី ក យ ប ពឹតេទកុ ងកយ
ន ក៏លះបង់បន េសចកេក
ី

ក យ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ិត ក៏លះបង់បន េសចកអន
ី ះ
ទ អែនង
ទ ប ពឹត

េទកុ ងកយ
ន ក៏លះបង់បន េសចកអន
ី ះទ អែនង
ទ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ត
ិ

ក៏លះបង់បន ។ បុគល
គ េនះ ែតងទទួលនូវេសចកស
ី ុខ ប ពឹតេទ

កុ ងកយ
ន និងេសចកស
ី ុខ ប ពឹតេទកុ ងច
ន ត
ិ ។

693 
 
៣៤៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

យ តថភូតស ទិដិ ស េ តិ សមមទិដិ

េយ តថភូតស សង កេបប ស េ តិ

សមមសង កេបប េយ តថភូតស យេម ស

េ តិ សមម យេម យ តថភូតស សតិ ស

េ តិ សមមសតិ េយ តថភូតស សមធិ ស

េ តិ សមមសមធិ ។ បុ េពវ េខ បនស

កយកមមំ វចកមម
ី ំ ជីេ សុ បរសុ
ិ េទធ េ តិ ។

ឯវមស យំ អរេយ
ិ អដងគិេក មេគគ ភវនបរបូ
ិ រឹ

គចឆតិ ។

694 
 
 ៣៤៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េសចក ី យល់ េឃ  ញ របស ់ បុ គ គ ល មនសភពដូ េចន ះ េសចក ី

យល់េឃញេនះ របស់បុគល
គ េនះ េឈមះថេសចកយល
ី ់ េឃញ តវ

េសចកី តិះរះិ របស់បុគល

គ មនសភពដូេចនះ េសចកី តះរ
ិ ះេនះ
ិ

របស់បុគល
គ េនះ េឈមះថេសចកី តះរ
ិ ះិ តវ េសចកពយយម
ី

របស់បុគល
គ មនសភពដូេចនះ េសចកីពយយមេនះ របស់បុគល
គ េនះ

េឈមះថេសចកីពយយម តវ កររលឹក របស់បុគល

គ មនសភព

ដូេចនះ កររលឹកេនះ របស់បុគល

គ េនះ េឈមះថកររលឹក តវ

ករ ំ ិតនឹង
ងច របស់បុគល
គ មនសភពដូេចនះ ករ ំ ិតនឹង
ងច

េនះ របស់បុគល
គ េនះ េឈមះថករ ំ ិតនឹង តវ
ងច ។ បុគល
គ

េនះឯង េឈមះថមនកយកមម វចកម

ី ម និង ជីវៈ បរស
ិ ុ ទល
ធ

កុ ងកលម
ន ុ នពិត ។ អដងិក គ ៏ បេសរេនះ
គ មគដ របស់បុគល
គ េនះ

ិ ូ ណ៌
រែមងដល់នូវករបរប េ យភវនយ៉ងេនះ ។

695 
 
៣៤៥

ស យតនវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត បរ ិជននទិ

[៣០៦] តស ឯវ ំ អរយំ
ិ អដងគិកំ មគគំ ភវ-

យេ ច េ បិ សតិបប ន ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ

ច េ បិ សមមបបធន ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ ច េ -

បិ ឥទធិបទ ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ បញច បិ ឥ នទយ
ិ និ

ភវនបរបូ
ិ រឹ គចឆនិ បញច បិ ព និ ភវនបរបូ
ិ រឹ

គចឆនិ សតបិ េពជឈងគ ភវនបរបូ

ិ រឹ គចឆនិ ។

តស េម
ិ េទ ធមម យុ គនទធ វតនិ សមេថ ច

វបស
ិ ន ច ។ េ េយ ធមម អភិញញ បរេញញ
ិ -

យយ េត ធេមម អភិញញ បរជនត

ិ ិ េយ ធមម អ-

ភិញញ ប តព េត ធេមម អភិញញ បជហតិ េយ

ធមម អភិញញ ភេវតព េត ធេមម អភិញញ

ភេវតិ េយ ធមម អភិញញ សចឆក

ិ តព េត

ធេមម អភិញញ សចឆក

ិ េ តិ ។ កតេម ច

ភិកខ េវ ធមម អភិញញ បរេញញ

ិ យយ បញចុ បទ-

នកខ នធតិស វចនីយំ េសយយថីទំ រូបប

ូ ទនកខ េនធ

696 
 
 ៣៤៥

ស យតនវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករកំណត់ដឹងនូវធម៌ជេដម

[៣០៦] កលបុគល
គ េនះ ចេ មនអដងិក
គ មគគ ដ៏ បេសរយ៉ងេនះ

េហយ សតិបប ន ៤ កី ែតងដល់នូវករបរប

ិ ូ ណ៌េ យភវន សមប
ម ប-

ធន ៤ កី ក៏ដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យភវន ឥទិបទ
ធ ៤ កី ក៏ដល់

ិ ូ ណ៌េ
នូវករបរប យភវន ឥ និ យ
ទ ៥ កី ក៏ដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យ

ភវន ពលៈ ៥ កី ក៏ដល់នូវករបរប

ិ ូ ណ៌េ យភវន េពជឈងគ ៧ កី

ក៏ដល់នូវករបរប
ិ ូ ណ៌េ យភវន ។ បុគល
គ េនះ ែតងមនធម៌ពីរ

យ៉ងេនះ គសមថៈ
ឺ ១ វបស
ិ ន ១ ប ពឹតទក់ទងគូនឹងគន ។

ធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបក ំ
ី ណ ត់ដង
ឹ េ យ បជញដ៏ឧតម បុគល
គ

េនះ ក៏កណ
ំ ត់ដឹងនូវធម៌ទងេនះ
ំ េ យ បជញដ៏ឧតម ធម៌ទង
ំ យ

ែដលគបបលះបង ់េ យ បជញដ៏ឧតម ក៏លះបង់នូវធម៌ទងេនះ

ំ
ី

េ យ បជញដ៏ឧតម ធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបចេ
ី មនេ
 យ បជញ

ដ៏ឧតម ក៏ចេ មនន

 ូ វធម៌ទងេនះេ
ំ យ បជញដ៏ឧតម ធម៌ទង
ំ យ

ី ឲយជក់ចបស់
ែដលគបបេធ េ យ បជញដ៏ឧតម ក៏េធឲយជក
 ់

ចបស់នូវធម៌ទងេនះ
ំ េ យ បជញដ៏ឧតម ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ

ធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបក ំ
ី ណ ត់ដឹង េ យ បជញដ៏ឧតម េតដ
 ូ ចេមច

គបប េឆ
ី  យថ បនដល់ ឧបទនក ខ ន ធ ទ ង
ំ ៥ គឺ រ ូ បូ បទនក ខ ន ធ ១

697 
 
៣៤៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េវទន ូ ប ទនកខ េនធ សញញ បទនកខ េនធ សងខ រ ូប ទ-

ូ

នកខ េនធ វញ
ិ ញ ណូ បទនកខ េនធ ឥេម ធមម អភិញញ

បរេញញ
ិ យយ ។ កតេម ច ភិកខេវ ធមម អភិញញ

ប តព អវជ
ិ ជ ច ភវត ច ឥេម ធមម អភិញញ

ប តព ។ កតេម ច ភិកខេវ ធមម អភិញញ

ភេវតព សមេថ ច វបស

ិ ន ច ឥេម ធមម

អភិញញ ភេវតព ។ កតេម ច ភិកខេវ ធមម

អភិញញ សចឆិកតព វជ
ិ ជ ច វមុ
ិ តិ ច ឥេម

ធមម អភិញញ សចឆិកតពតិ ។ ឥទមេ ច ភគ

អតមន េត ភក
ិ ូខ ភគវេ ភសត
ិ ំ អភិននទុនិ ។

ស យតនវ ិភងគសុតំ សតមំ និដិតំ ។

698 
 
 ៣៤៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េវទនូបទនកន
ខ ធ ១ សញបទនក ន ១ សងខរូបទនកន ១ វញ
ិ ញ ណូ-
ូញ ខ ធ ខ ធ

បទនកន
ខ ធ ១ េនះឯង ជធម៌ែដលគបបក ំ
ី ណ ត់ដឹងេ យ បជញដ៏ឧតម ។

មនលភិកុ ទ ំ
ខ ង យ ចុះធម៌ទង
ំ យ ែដលគបបលះបង ់េ យ បជញ
ី

ដ៏ឧតម េតដូចេមច អវជ

ិ ជ និងភវត េនះឯង ជធម៌ែដលគបបលះបង ់
ី

េ យ បជញដ៏ឧតម ។ មនលភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ ចុះធម៌ទង
ំ យ ែដល

គបបចេ
ី មនេ យ បជញដ៏ឧតម េតដ
 ូ ចេមច សមថៈនិងវបស
ិ នេនះឯង

ជធម៌ែដលគបបចេ
ី មនេ
 យ បជញដ៏ឧតម ។ ិ ុទ
មនលភក ំ
ខ ង យ ចុះ

ធម៌ទង
ំ យ ី ឲយជក់ចបស់េ
ែដលគបបេធ យ បជញដ៏ឧតម េតដ
 ូច

េមច វជ
ិ ជ និងវម
ិ ុ តេនះឯង
ិ ជធម៌ែដលគបបេធ
ី ឲយជក់ចបស់េ យ បជញ

ដ៏ឧតម ។ លុះ ពះមន ពះភគ ទង់ ស់ ពះសូ តេនះចប់េហយ

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ងេនះ ជអក
ន មនេសចកីេ តកអរ រក
ី យ នឹងភសិតរបស់

ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ស យតនវ ិភងគសូ ត ទី ៧ ។

699 
 
 ិ យយសុតំ
អដមំ នគរវេនទ

[៣០៧] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

េកសេលសុ ចរកញច
ិ រមេន មហ ភិកុ ខ សេងឃន

សទធឹ េយន នគរវនទ

ិ ំ នម េកស នំ ពហមណ-

គគេម តទវសរ ិ ។ អេស សុំ េខ នគរវេនទ

ិ យយក

ពហមណគហបតិក សមេ ខលុ េភ េគតេម

សកយបុ េ សកយកុ បព ជិ េ េកសេលសុ

ចរ កញច
ិ រមេន មហ ភ ិ កុ ខ សេងឃន សទធ ឹ

នគរវនទ
ិ ំ អនុ បបេ តំ េខ បន ភគវនំ េគតមំ

ំ
ឯវកលយេ កិតិសេទទ អពភុគគេ ឥតិបិ េ

ភគ អរហំ សមម សមពុ េទធ វជ

ិ ជ ចរណសមបេនន

សុ គេ េ កវទូ
ិ អនុ តេ បុ រសទមម
ិ រថិ

700 
 
 នគរវ ិេនទយយសូ ត ទី ៨

[៣០៧] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះ

មន ពះភគ ទង់ ច់េទកន់ចរកក

ិ ុ ងែដនេកសល
ន ពមេ យ

ភក
ិ ុ សងឃេ
ខ ចនរ
 ូប ក៏បនេសចេទដល់ ពហមណ គម េឈមះនគរវន
ិ ៈទ

របស់ពួកអក
ន េកសល ។ ពួក ពហមណ៍និងគហបតីអក ិ ៈទ
ន សុកនគរវន

ំ ឹ ងថ
បនឮដណ ពះសមណេគតម ជសកយបុ ត េចញចកសកយ-

តកូលេទ ទង់ ពះផួ ស

ន ឥឡូវេនះ ទង់ពុទដ
ធ េំ ណរេទកន់ចរកក
ិ ុង
ន

ែដនេកសល ពមេ យភិកុ សងឃេ

ខ ចនរូប ក៏បនេសចមកដល់ សុក

នគរវន
ិ ៈទ េហយ ិ ិសពទដ៏ពីេ ះ
កត របស់ ពះេគតមដ៏ចេ មនេនះ ក៏ឮ

ខរច ខចយសុស យយ៉ងេនះថ ពះមន ពះភគអងេគ នះ ទង់ឆងយ

ចកេសចក ីេ ហមង គប់យ៉ ង ពះអង គ ស់ ដឹងនូ វេញយយធម៌ទ ងព

ំ ួង

េ យ បៃពចេំ ពះ ពះអងគ ពះអងប ិ ូ ណ៌េ

គ រប យវជ
ិ ជ និងចរណៈ ពះ

គ នដេំ ណរល
អងម ពះអងគ ជបចបស់នូវៃ តេ ក ពះអងគ បេសរ

េ យសី ទិគុណ ពះអងជ

គ អក
ន ទូនមននូវបុរស ែដលគួរទូនមនបន

701 
 
៣៤៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ស ថ េទវមនុ ស នំ ពុ េទធ ភគ េ ឥមំ េ កំ

សេទវកំ សមរកំ ស ពហមកំ សស មណ ពហមណឹ

បជំ សេទវមនុ ស ំ សយំ អភិញញ សចឆិក

បេវេទតិ េ ធមមំ េទេសតិ ទក

ិ លយណំ

មេជឈកលយណំ បរ េយ
ិ នកលយណំ តថ ំ

សពយញជ នំ េកវលបរបុ
ិ ណំ បរសុ
ិ ទធំ ពហមចរយំ
ិ

បកេសតិ ធុ េខ បន តថរូបនំ អរហតំ

ទស នំ េ តីតិ ។ អថេខ នគរវេនទ

ិ យយក

ពហមណគហបតិក េយន ភគ េតនុ បសង កមឹសុ

ឧបសង កមិ អេបបកេចច ភគវនំ អភិ េទ

ឯកមនំ និសីទឹសុ អេបបកេចច េយន ភគ

េតនញជ លិមប េម ឯកមនំ និសីទឹសុ អេបប-

កេចច ភគវេ សនិេក នមេគតំ េវ ឯកមនំ

និសីទឹសុ អេបបកេចច តុ ណី ភូ ឯកមនំ និសី-

ទឹសុ ។

702 
 
 ៣៤៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ពះអងជ
គ ចរយ ៃនេទវ ំ
និងមនុស ទង យ ពះអងប
គ ន

ស់ដឹងនូវចតុ រយសច
ិ ច ពះអងែគ លងមកកន់ភពថេីម ទ ត ពះអងគ ទង់

េធឲយជក
 ់ចបស់ េ យ បជញដ៏ បេសររបស់ ពះអងគ នូវេ កេនះ

ំ
ពមទងេទវេ ក មរេ ក ពហមេ ក នូវពពួកសត ំ
ពមទង

សមណ ពហមណ៍ ំ
ទងមនុ ស ជសមត
ម ិេទព និងមនុស ដ៏េសស េហយ

ច បកសបន ទង់សែំ ដងធម៌ ំ បទេដម

មនលអ ំ បទ
មនលអ

ក ល ំ បទចុង
មនលអ ពះអងគ បកស ពហច
ម រយធម
ិ ៌ ំ
ពមទង

ថ ិ ងពយញជនៈដ៏បរស
អតន ិ ុ ទធ ិ ូ ណ៌ទងអស
បរប ំ ់ ក៏ដេំ ណរែដលបនជួបនឹង

ំ
ពះអរហនទង យ មនសភពយ៉ងេនះ ជករ បៃពេពក ។

គេនះឯង ពួក ពហមណ៍និងគហបតីអក

ន សុកនគរវន
ិ ៈទ ក៏នគ
ំ ន ចូល

េទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ ពួកខះថយបងគ ំ

ពះមន ពះភគ េហយអងុ យក

គ ន ីដ៏សមគួរ
ុ ងទ ពួកខះ បណមយអញជលី

េឆពះេទរក ពះមន ពះភគ េហយអងុ យក

គ ន ីដ៏សមគួរ
ុ ងទ ពួកខះ ប-

កសនមនិ ងេគ តកុ ន ងស ំ ក ់ ពះមន ពះភគ េហ យអងុ គ យកុ ន ងទី ដ ៏

សមគួរ ពួកខះអងុ យេនេស

គ ងម ន ីដ៏សមគួរ
កុ ងទ ។

703 
 
៣៤៩

ស យតនវគគស នគរវ ិេនទយយសុេត អសកកតពភេ

[៣០៧] ឯកមនំ និសិេនន េខ នគរវេនទ

ិ យយេក

ពហមណគហបតេិ ក ភគ ឯតទេ ច សេច េ (១)

គហបតេយ អញញតិតថិយ បរព

ិ ជក ឯវ ំ បុ េចឆយយុ ំ

កថំរប
ូ (២) គហបតេយ សមណ ពហម ន

សកកតព ន គរុកតព ន មេនតព ន បូ-

េជតពតិ ឯវ ំ បុ តុ េម គហបតេយ េតសំ

អញញតតថ
ិ ិយនំ បរព
ិ ជកនំ ឯវ ំ ពយកេរយយថ េយ

េត សមណ ពហម ចកខុ វេញញ

ិ េយយសុ រូេបសុ អ-

វត
ី គ អវតេទ
ី អវតេម
ី អជឈតំ អវូបសនចិ

សមវសមំ
ិ ចរនិ កេយន ចយ មន ឯវរូប

សមណ ពហម ន សកកតព ន គរុកតព

ន មេនតព ន បូេជតព តំ កិស េហតុ មយមប ិ

ហិ ចកខុ វេញញ
ិ េយយសុ រូេបសុ អវត
ី គ អវតេទ
ី

អវតេម
ី អជឈតំ អវូបសនចិ សមវសមំ
ិ ច ម

១ ម. េត ។ ២ ម. កថំភូ ។

704 
 
 ៣៤៩

ស យតនវគគ នគរវ ិេនទយយសូ ត ភពៃនបុគគលែដលេគមិនគបបីេធសកករៈ

[៣០៩] លុះពួក ពហមណ៍និងគហបតី អក

ន សុកនគរវន
ិ ៈទ អងុ យ
គ

ន ីដ៏សមគួរេហយ
កុ ងទ េទប ពះមន ពះភគ ទង់ ស់សួរដូេចះ
ន ថ

ំ
មនលគហបតីទង យ េបបរព
ិ ជកជអនយតិរយ
ិថ (មនលទិេផ
ធ ង)

សួរអក ំ
ន ទង យយ៉ងេនះថ ំ
មនលគហបតីទង យ ពួកសមណ-

ពហមណ៍ែបប ែដលេគមនគ
ិ ួ រេធសកករៈ មនគ
ិ ួ រេគរព មនគ
ិ ួរ

ប់ ន មនគ
ិ ួ របូជ មនលគហបតទ ំ
ី ង យ អក ំ
ន ទង យ កល

េបបរ
 ពិ ជក ជអនយតរិ យទ
ិថ ំ
ងេនះ សួរយ៉ងេនះេហយ គបបេី ះ

យយ៉ងេនះថ ពួកសមណ ពហមណ៍ មនទន

ិ ់ បសចក

គៈ មនទន
ិ ់ បសចកេទសៈ មនទន
ិ ់ បសចកេមហៈ កុ ងរ
ន ូប

ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យែភក
ន ជអក
ន មនចិតមនស
ិ ង ់រមងប់ខងកុ ងសន
ប ន ន

ប ពឹត តវខះ ខុសខះ េ យកយ ច ចត

ិ ពួកសមណ-

ពហមណ៍ែបបេនះឯង េគមនគ
ិ ួ រេធសកករៈ មនគ
ិ ួ រេគរព មនគ
ិ ួរ

ប់ ន មនគ
ិ ួ របូជេឡយ ដេំ ណរេនះ េតេ ពះេហតុអី េ ពះថ

សូមបព
ី ួ កេយង ក៏មនទន
ិ ់ បសចក គៈ មនទន
ិ ់ បសចកេទសៈ

មនទន
ិ ់ បសចកេមហៈ កុ ងរ
ន ូបែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យែភក
ន ជអក
ន

ង ់រមងប់
មនចិតមិនសប ខងកុ ងសន
ន ន េន ប ពឹត តវខះ ខុសខះ

705 
 
៣៥០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

កេយន ចយ មន េតសេនន សមចរយមប

ិ ិ

េហតំ ឧតរ ឹ អបស តំ ត ម េត េភេន សម-

ណ ពហម ន សកកតព ន គរុកតព ន

មេនតព ន បូេជតព ។ េយ េត សម-

ណ ពហម េ តវេញញ
ិ េយយសុ សេទទសុ... ឃន-

វេញញ
ិ េយយសុ គេនធសុ... ជិ វេញញ
ិ េយយសុ រេសសុ ...

កយវ េញញ
ិ េ យយសុ េផដ េព សុ ... មេនវ េញញ
ិ េ យយសុ

ធេមមសុ អវត
ី គ អវតេទ
ី អវតេម
ី

អជឈតំ អវូបសនចិ សមវសមំ

ិ ចរនិ ក-

េយន ចយ មន ឯវរូប សមណ ពហម-

ន សកកតព ន គរុកតព ន មេនតព

ន បូេជតព តំ កិស េហតុ មយមប ិ ហិ

មេនវេញញ
ិ េយយសុ ធេមមសុ អវត
ី គ អវតេទ
ី

អវតេម
ី អជឈតំ អវូបសនចិ សមវសមំ
ិ ច ម

706 
 
 ៣៥០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

េ យកយ ចចិតែដរ េនះឯងជេសចកី ប ពឹត តឹម តវ របស់េយង

ំ
ទងេនះ ព ់ខស
ែដលមិនេឃញនូវធម៌ខង ព ់ េ ពះេហតុេនះ ពួកសមណ-

ពហមណ៍ដ៏ចេ មនទងេនះ
ំ េគមិនគួរេធសកករៈ មិនគួរេគរព មិនគួរ

ប់ ន មិនគួរបូជេឡយ ។ ពួកសមណ ពហមណ៍ មិនទន់

បសចក គៈ មនទន
ិ ់ បសចកេទសៈ មនទន
ិ ់ បសចកេមហៈ

កុ ងស
ន េំ ឡង ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យ តេច ក... កុ ងក
ន ិនែដលគបបដ
ី ឹង

បនេ យ ចមុះ... កុ ងឱជរស

ន ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យអ ត...

កុ ងេផដ
ន ពៈ ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យកយ... មនទន
ិ ់ បសចក គៈ

មនទន
ិ ់ បសចកេទសៈ មិនទន់ បសចកេមហៈ កុ ងធម
ន ម ៍
ម រមណ

ែដលគបប ដ
ី ឹងបនេ យចិត ង ់រមង ប់ខងកុ ន ងសន ន
ជអ នកមនចិត មិនស ប

ប ពឹត តវខះ ខុសខះ េ យកយ ចចត

ិ ពួកសមណ ពហមណ៍

ែបបេនះឯង េគមនគ
ិ ួ រេធសកករៈ មនគ
ិ ួ រេគរព មនគ
ិ ួ រ ប់ ន មន
ិ

គួរបូជេឡយ ដេំ ណរេនះ េតេ ពះេហតុអី េ ពះថ សូមបព

ី ួក

េយង
 ក៏មិនទន់ បសចក គៈ មនទន
ិ ់ បសចកេទសៈ មនទន
ិ ់

បសចកេមហៈ កុ ងធម
ន ម ៍
ម រមណ ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យចត
ិ ជ

អក
ន មនចិតមនស
ិ ង ់រមងប់ខងកុ ងសន
ប ន ន េន ប ពឹត តវខះ ខុសខះ

707 
 
៣៥១

ស យតនវគគស នគរវ ិេនទយយសុេត សកកតពភេ

កេយន ចយ មន េតសេនន សមចរយមប

ិ ិ

េហតំ ឧតរ ឹ អបស តំ ត ម េត េភេន

សមណ ពហម ន សកកតព ន គរុកតព

ន មេនតព ន បូេជតពតិ ។ ឯវ ំ បុ តុ េម

គហបតេយ េតសំ អញញតិតថិយនំ បរព

ិ ជកនំ

ឯវ ំ ពយកេរយយថ ។

[៣០៩] សេច បន េ គហបតេយ អញញ-

តិតថិយ បរព
ិ ជក ឯវ ំ បុ េចឆយយុ ំ កថំរប
ូ គហ-

បតេយ សមណ ពហម សកកតព គរុកតព

មេនតព បូេជតពតិ ឯវ ំ បុ តុ េម គហបតេយ

េតសំ អញញតិតថិយនំ បរព

ិ ជកនំ ឯវ ំ ពយកេរយយថ

េយ េត សមណ ពហម ចកខុ វេញញ

ិ េយយសុ រូេបសុ

វត
ី គ វតេទ
ី វតេម
ី អជឈតំ វូបសនចិ

សមចរយំ
ិ ចរនិ កេយន ចយ មន

ឯវរូប សមណ ពហម សកកតព គរុកតព

708 
 
 ៣៥១

ស យតនវគគ នគរវ ិេនទយយសូ ត ភពៃនបុគគលគួរេធសកករៈ

េ យកយ ចចិតែដរ េនះឯងជេសចកី ប ពឹត តឹម តវ របស់េយង

ំ
ទងេនះ ែដលមនេឃ
ិ ព ់ខ ស
 ញនូវធម៌ខង ព ់ េ ពះេហតុេនះ សមណ-

ពហមណ៍ដ៏ចេ មនទងេនះ
ំ េគមិនគួរេធសកករៈ មិនគួរេគរព មិន

គួរ ប់ ន មនគ
ិ ួ របូជេឡយ ។ មនលគហបតទ ំ
ី ង យ អក
ន

ំ
ទង យ កលេបបរព
ិ ជក ជអនយតរិ យទ
ិថ ំ
ងេនះ សួរយ៉ងេនះ

គបបេី ះ យយ៉ងេនះឯង ។

[៣០៩] មនលគហបតទ ំ
ី ង យ មួយេទ ត េបបរព
ិ ជកជ

អនយតិរយ
ិថ សួរអក ំ
ន ទង យយ៉ងេនះថ មនលគហបតទ ំ
ី ង យ ចុះ

ពួកសមណ ពហមណ៍ែបប ែដលេគគួរេធសក

 ក រៈ គួរេគរព គួរ

ប់ ន គួរបូជ មនលគហបតទ ំ
ី ង យ អក ំ
ន ទង យ កល

េបបរ
 ពិ ជកជអនយតរិ យទ
ិថ ំ
ងេនះ សួរយ៉ងេនះ គបបេី ះ យយ៉ង

េនះថ ពួកសមណ ពហមណ៍ បសចក គៈ បសចកេទសៈ

បសចកេមហៈ កុ ងរ ី ឹងបនេ
ន ូបែដលគបបដ យែភក
ន ជអក
ន មន

ចត ង ់រមងប់
ិ សប ខងកុ ងសន
ន ន ប ពឹត តឹម តវេ យកយ ចចត
ិ

ពួ កសមណ ពហ ម ណ៍ ែបបេនះឯង េទ  បេគគួ រេធ  សកក រៈ គួ រេគរព

709 
 
៣៥២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

មេនតព បូេជតព តំ កិស េហតុ មយមប ិ

ហិ ចកខុ វេញញ
ិ េយយសុ រូេបសុ អវត
ី គ អវតេទ
ី

អវតេម
ី អជឈតំ អវូបសនចិ សមវសមំ
ិ ច ម

កេយន ចយ មន េតសេនន សមចរយមប

ិ ិ

េហតំ ឧតរ ឹ បស តំ ត ម េត េភេន

សមណ ពហម សកកតព គរុកតព មេនតព

បូេជតព ។ េយ េត សមណ ពហម េ ត-

វេញញ
ិ េយយសុ សេទទសុ... ឃនវេញញ
ិ េយយសុ គេនធសុ...

ជិ វេញញ
ិ េយយសុ រេសសុ ... កយវេញញ
ិ េយយសុ េផដ-

េពសុ ... មេនវេញញ

ិ េយយសុ ធេមមសុ វត
ី គ វតេទ
ី

វតេម
ី អជឈតំ វូបសនចិ សមចរយំ
ិ ចរនិ

កេយន ចយ មន ឯវរូប សមណ ពហម

សកក តព គរុ ក តព មេនតព ប ូេ ជតព

710 
 
 ៣៤២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

គួរ ប់ ន គួរបូជ ដេំ ណរេនះ េតេ ពះេហតុអី េ ពះថ

សូមបព
ី ួ កេយង មិនទន់ បសចក គៈ មិនទន់ បសចកេទសៈ

មិនទន់ បសចកេមហៈ កុ ងរ
ន ូបែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យែភក
ន មន

ិ មិនទន់សប
ចត ង ់រមងប់ខងកុ ងសន
ន នេទ េន ប ពឹត តវខះ ខុសខះ

េ យកយ ចចិត េនះឯងជេសចកី ប ពឹត តឹម តវ របស់េយង

ំ
ទងេនះ ព ់ខស
ែដលេឃញនូវធម៌ខង ព ់ េ ពះេហតុេនះ ពួកសម-

ណ ពហមណ៍ដ៏ចេ មនទងេនះ
ំ េទបេគគួរេធសកករៈ គួរេគរព គួរ

ប់ ន គួរបូជ ។ ពួកសមណ ពហមណ៍ បសចក គៈ

បសចកេទសៈ បសចកេមហៈ កុ ងស
ន េំ ឡងែដលគបបដ
ី ឹងបន

េ យ តេច ក... កុ ងក
ន ិនែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យ ចមុះ... កុ ងឱជរស
ន

ែដលគបប ដ
ី ឹងបនេ យអ ត... កុ នងេផដ ព ៈែដលគបប ដ
ី ឹងបនេ យ

កយ... បសចក គៈ បសចកេទសៈ បសចកេមហៈ កុ ង

ន

ម ៍
ធមមរមណ ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យចត
ិ ង ់រមងប់ខង
ន មនចិតសប
ជអក

កុ ងសន
ន ន ប ពឹត តម
ឹ តវេ យកយ ចចត
ិ ពួកសមណ ពហមណ៍

ែបបេនះ េទបេគគួរេធសកករៈ គួរេគរព គួរ ប់ ន គួរបូជ

711 
 
៣៥៣

ស យតនវគគស នគរវ ិេនទយយសុេត ករនយបបញ

តំ កិស េហតុ មយមប ិ ហិ មេនវេញញ

ិ េយយសុ

ធេមមសុ អវត
ី គ អវតេទ
ី អវតេម
ី អជឈតំ

អវូបសនចិ សមវសមំ
ិ ច ម កេយន ចយ

មន េតសេនន សមចរយមប
ិ ិ េហតំ ឧតរ ឹ បស តំ

ត ម េត េភេន សមណ ពហម សកកតព

គរុកតព មេនតព បូេជតពតិ ។ ឯវ ំ បុ

តុ េម គហបតេយ េតសំ អញញតិតថិយនំ បរព

ិ ជកនំ

ឯវ ំ ពយកេរយយថ ។

[៣១០] សេច េត គហបតេយ អញញតិតយ

ថិ

បរព
ិ ជក ឯវ ំ បុ េចឆយយុ ំ េក បនយសមននំ ក

េក អនយ េយន តុ េម យសមេន ឯវ ំ វេទថ អទធ

េត យសមេន វត
ី គ គវនយយ
ិ បដិបនន

វតេទ
ី េទសវនយយ
ិ បដិបនន វតេម
ី

712 
 
 ៣៥៣

ស យតនវគគ នគរវ ិេនទយយសូ ត ករសួររកេហតុេយបល់

ដេំ ណរេនះ េតេ ពះេហតុអី េ ពះថ សូមបព

ី ួ កេយង មិនទន់

បសចក គៈ មនទន
ិ ់ បសចកេទសៈ មនទន
ិ ់ បសចកេមហៈ

កុ នងធមម រម មណ៍ ែដលគបប ដ

ី ឹងបនេ យចិត ជអ នកមនចិត មិនទន់ស ប
ង ់

រមងប់ខងកុ ងសន
ន ន េន ប ពឹត តវខះ ខុសខះ េ យកយ ចចិត

េនះឯងជេសចកី ប ពឹត តឹម តវ របស់េយងទងេនះ

ំ ែដលេឃញនូវ

ព ់ ខស
ធម៌ខង ព ់ េ ពះេហតុេនះ បនជពួកសមណ ពហមណ៍ដ៏ចេ មន

ំ
ទងេនះ េគគួរេធសក
 ក រៈ គួរេគរព គួរ ប់ ន គួរបូជ ។

មនលគហបតទ ំ
ី ង យ អក ំ
ន ទង យ កលេបបរព
ិ ជកជអនយតរិ យ
ិថ

ំ
ទងេនះ សួរយ៉ងេនះ គបបេី ះ យយ៉ងេនះឯង ។

[៣១០] មនលគហបតទ ំ
ី ង យ េបបរ
 ពិ ជក ជអនយតរិ យ
ិថ

ំ
ទងេនះ សួរយ៉ងេនះថ មនលអក
ន មន ំ
យុទង យ ចុះេ ក

មន ំ
យុទង យ មនេហតុដូចេមច មន បជញេយបល់ដូចេមច

ំ
ែដលន ឲយអ ំ
នក ទ ង យនិ យយយ៉ ងេនះថ អ នកមន ំ
យុ ទ ងេនះ

បសចក គៈ ំ ុ ង បតិបតេដ
ឬកព ិ ម
 បបេន
ី ទ បង់នូវ គៈ បសចក

េទសៈ ំ ុ ង បតិបតេដ
ឬកព ិ មបបេន
ី ទ បង់នូវេទសៈ បសចកេមហៈ

713 
 
៣៥៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េមហវនយយ
ិ បដិបននតិ ឯវ ំ បុ តុ េម

គហបតេយ េតសំ អញញតិតថិយនំ បរព

ិ ជកនំ ឯវ ំ

ពយកេរយយថ តថ ហិ េត យសមេន អរញញ-

វនប ថ និ បននិ េសនសននិ បដិេសវនិ នតថិ េខ

បន តតថ តថរូប ចកខុ វេញញ

ិ យយ រូប េយ ទិ

ទិ អភិរេមយយុ ំ នតថិ េខ បន តតថ តថរូប

េ តវេញញ
ិ យយ សទទ េយ សុ សុ អភរិ េមយយុ ំ

នតថិ េខ បន តតថ តថរូប ឃនវេញញ

ិ យយ គនធ េយ

ឃយិ ឃយិ អភរេមយយ

ិ ុំ នតថិ េខ បន តតថ

តថរូប ជិ វេញញ
ិ យយ រ េយ យិ យិ

អភរិ េមយយុ ំ នតថិ េខ បន តតថ តថរូប កយ-

វេញញ
ិ យយ េផដព េយ ផុ សិ ផុ សិ អភិរេមយយុ ំ

ឥេម េខ េន វុេ ក ឥេម អនយ

េយន មយំ យសមេន(១) ឯវ ំ វេទម អទធ េត -

យសមេន វត
ី គ គវនយយ
ិ បដិបនន វត-
ី

េទ េទសវនយយ
ិ បដិបនន វតេម
ី

១ យសមេនតិ អមកំ មតិ ។

714 
 
 ៣៥៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ំ ុ ង បតិបតិ
ឬកព េដមបបេន
ី ទ បង់នូវេមហៈេ យពិត មនលគហបតទ ំ
ី ង-

យ អក ំ
ន ទង យ កលេបបរព
ិ ជក ជអនយតរិ យទ
ិថ ំ
ងេនះ សួរ

យ៉ងេនះ គបបេី ះ យយ៉ងេនះថ ពិតដូេចនះែមន េ ពះ

េ កមន ំ
យុទងេនះ ែតងគប់រកេសនសនៈដ៏ ង ត់ គៃឺ ពតូច

និងៃ ពធ ំ ដបតរ
ិ ូប គបបដ
ី ឹងបនេ យែភក
ន ែដលេគេឃញញយ ៗ

េហយ គួរេ តកអរបន មនមនក

ិ ុ ងៃ
ន ពេនះេឡយ សេំ ឡង គបប ី

ដង
ឹ បនេ យ តេច ក ែដលេគឮញយ ៗ េហយ គួរេ តកអរបន

មិនមនកុ ងៃ
ន ពេនះេឡយ កិនគបបដ
ី ឹងបនេ យ ចមុះ ែដលេគហិត

ញយ ៗ េហយ គួរេ តកអរបន មនមនក

ិ ុ ងៃ
ន ពេនះេឡយ រស

គបបដ
ី ឹងបនេ យអ ត ែដលេគទទួលរសញយ ៗ េហយ គួរេ តក

អរបន មិនមនកុ ងៃ
ន ពេនះេឡយ េផដពៈគបបដ
ី ឹងបនេ យកយ

ែដលេគប៉ះពល់ញយ ៗ េហយ គួរេ តកអរបន មនមនក

ិ ុ ងៃ
ន ព

េនះេឡយ មនល វុេ ំ

ទង យ េយងទ
 ំ
ង យ មនេហតុ

េនះឯង មន បជញេយបល់េនះឯងេហយ ំ
ែដលនឲយពួ កេយងនិយយ

យ៉ងេនះ ចេំ ពះអក

ន មន ំ
យុទង យថ េ កមន ំ
យុទង-

េនះ បសចក គៈ ំ ុ ង បតិបតេដ

ឬកព ិ ម បបេន
ី ទ បង់ គៈ បស

ចកេទសៈ ំ ុ ង បតិបតេដ
ឬកព ិ មបបេន
ី ទ បង់េទសៈ បសចកេមហៈ

715 
 
៣៥៥

ស យតនវគគស នគរវ ិេនទយយសុេត សរណគមនំ

េមហវនយយ
ិ បដិបននតិ ។ ឯវ ំ បុ តុ េម

គហបតេយ េតសំ អញញតិតថិយនំ បរព

ិ ជកនំ

ឯវ ំ ពយកេរយយថតិ ។

[៣១១] ឯវ ំ វុេត នគរវេនទ

ិ យយក ពហមណគហ-

បតិក ភគវនំ ឯតទេ ចុ ំ អភិកកនំ េភ េគតម

អភិកកនំ េភ េគតម េសយយថបិ េភ េគតម នក

ិ ុ ក-

ជជិតំ ឧកកុេជជយយ បដិចឆននំ វវេរយយ

ិ មូឡស

មគគំ ចេិ កខ យយ អនធកេរ េតលបបេជជតំ

ធេរយយ ចកខុ មេន រូបនិ ទកខ នីតិ ឯវេមវ េភ

េគតេមន អេនកបរយេយន
ិ ធេមម បកសេិ

ឯេត មយំ ភវនំ េគតមំ សរណំ គចឆម ធមមញច

ភិកុ ខ សងឃញច ឧបសេក េន ភវ ំ េគតេម ធេរតុ

អជជតេគគ បណុ េបេត សរណងគេតតិ ។

នគរវ ិេនទយយសុតំ អដមំ និដិតំ ។

716 
 
 ៣៥៥

ស យតនវគគ នគរវ ិេនទយយសូ ត ករដល់នូវសរណៈ

ំ ុ ង បតិបតិ
ឬកព េដមបបេន
ី ទ បង់េមហៈេ យពិត ។ មនលគហបតី

ំ
ទង យ អក ំ
ន ទង យ កលេបបរព
ិ ជក ជអនយតរិ យទ
ិថ ំ
ងេនះ

សួរយ៉ងេនះ គបបេី ះ យយ៉ងេនះឯង ។

[៣១១] កលេប ពះមន ពះភគ ទង់ ស់យ៉ងេនះេហយ

ពួក ពហមណ៍និងគហបតីអក
ន សុកនគរវន
ិ ៈទ បន កបទូល ពះមន ពះ

ភគដូេចះ
ន ថ បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន
 ចបស់ ស់ បពិ ត ពះ

េគតមដ៏ចេ មន ចបស់ ស់ បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន ធម៌ែដល

ពះេគតមដ៏ចេ មន ទង់សែំ ដងេហយ េ យអេនកបរយយយ

ិ ៉ ងេនះ

ដូចជេគផងររបស់ែដលផកប់ ឬដូចេគេបកបងញរបស់ែដលកប
ំ ង
ំ ពុំ

េនះ ដូចជេគ បប់ផូ វដល់អក

ន វេងងផូ វ ពុេំ នះេ ត ដូចជេគ

េ ទល បទីបកុ ងទ
ន ីងងឹត េ យគិតថ មនុស ែដលមនែភក
ន នឹងេមល


េឃញរូបបន ខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ង យេនះ សូមដល់នូវ ពះេគតមដ៏ចេ មន

ផង ពះធម៌ផង ពះភក
ិ ុ សងឃផង
ខ ថជទីពឹង សូម ពះេគតមដ៏

ចេ មន
 ទង់ ជបទុកនូវខុ ំញ ពះអងទ ំ
គ ង យ ថជឧបសកដល់នូវ

សរណគមន៍េសេម យជីវត
ិ ចប់េដមពីៃថេង នះតេទ ។

ចប់ នគរវ ិេនទយយសូ ត ទី ៨ ។

717 
 
 នវមំ បិណបតបរ ិសុទិធសុតំ

[៣១២] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ ជ-

គេហ វហរត
ិ ិ េវឡុវេន កលនទកនិ េប ។ អថេខ

យ ម របុ
ី េ យណសមយំ បដិស ន

វុដិេ េយន ភគ េតនុ បសង កមិ ឧបសង កមិ ភគ-

វនំ អភិ េទ ឯកមនំ និសទ

ី ិ ។ ឯកមនំ និសិននំ

េខ យសមនំ របុ
ី តំ ភគ ឯតទេ ច វបបសន
ិ ន -

និ េខ េត របុ
ី ត ឥ នទិយនិ បរសុ
ិ េទធ ឆវវេ
ិ

បរេយទេ
ិ កតេមន តំ របុ
ី ត វិ េរន ឯត-

រហិ ពហុ លំ វហរស

ិ ត
ី ិ ។ សុ ញញ វិ េរន េខ អហំ

ភេន ឯតរហិ ពហុ លំ វហ

ិ មីតិ ។

718 
 
 បិណបតបរ ិសុទិស
ធ ូ ត ទី ៩

[៣១២] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះមន

ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងវត

ន ័
េវឡុវន ជកលនក
ទ និ ប ថន ជិត កង

ជ គះ
ឹ ។ គេនះឯង ពះ រប
ី ុ តមន ំ ី ផលសមបតិ
យុេចញអព

កុ ងេវ
ន យណសម័យ េហយចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ លុះ

ចូលេទដល់ ថយបងគំ ពះមន ពះភគ េហយគង់េនកុ ងទ

ន ី ដ ៏ សម

គួរ ។ លុះ ពះ រប
ី ុ តមន យុ គង់េនកុ ងទ
ន ីដ៏សមគួរេហយ ពះ

មន ពះភគ ក៏ ទង់ ស់សួរដូេចះ

ន ថ មនល រប
ី ុត ឥ និ យ
ទ

របស ់ អ ន ក ជះថ សមបុ រែសបករបស ់ អ ន ក តផូ រផង ់ មន ល រប

ី ុត

កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះ េតេ កេ ចន ប ពឹតេទេ យវ ិ រធម៌ដូចេមច ។

ពះ រប គ ំ ូ លថ
ី ុ ត កបបងទ បពិ ត ពះអងគ កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះ ខុ ំញ

ពះអងគ េ ចន ប ពឹតេទេ យសុញ្ញ វិ ៌

រធម(១) ។

១ បនដល់សុញញតផលសមបតិ ។

719 
 
៣៥៧

ស យតនវគគស បិណបតបរ ិសុទិធសុេត សុញញ វិ េ

[៣១៣] ធុ ធុ របុ
ី ត ម បុ រសវ
ិ ិ -

េរន កិរ តំ របុ

ី ត ឯតរហិ ពហុ លំ វហរស
ិ ិ

ម បុ រសវ
ិ ិ េ េហស របុ
ី ត យទិទំ សុ ញញ-

។ ត ម តិហ របុ
ី ត ភិកុ ខ សេច កេងខយយ

សុ ញញ វិ េរន ពហុ លំ វហេរយយន

ិ ិ េតន របុ
ី ត

ភិកខុ ន ឥតិ បដិសញចិ កខិ តពំ េយន ចហំ មេគគន

គមំ បិ យ បវស
ិ ឹ យសមិញច បេទេស បិ -

យ អចរ ឹ េយន ច មេគគន គមេ បិ យ

បដិកកមឹ អតថិ នុ េខ េម តតថ ចកខុ វេញញ

ិ េយយសុ

រូេបសុ ឆេនទ េគ េទេ

េមេ បដិឃំ បិ េចតេ តិ ។ សេច

របុ
ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ េយន

ចហំ មេគគន គមំ បិ យ បវស

ិ ឹ យសមិញច

បេទេស បិ យ អចរ ឹ េយន ច មេគគន

គមេ បិ យ បដិកកមឹ អតថិ េម តតថ

720 
 
 ៣៥៧

ស យតនវគគ បិណបតបរ ិសុទិស

ធ ូ ត សុញញ វិ រសមបតិ

[៣១៣] មនល រប
ី ុត បៃព ស់េហយ ៗ មនល រប
ី ុត

បនឮថ កុ ងកលឥឡ
ន ូ វេនះ េ កេ ចន ប ពឹតេទេ យវ ិ រធម៌

របស់ម បុរស(១) មនល រប

ី ុត ឯវ ិ រធម៌របស់ម បុរស ក៏គឺ

សុញញ វិ រធម៌េនះឯង ។ មនល រប

ី ុត េ ពះេហតុេនះ េបភ
 ក
ិ ុក
ខ ុង
ន

សនេនះ បថន ថ ម អញគួ រ ែត ប ពឹ ត េទេ ច  នេ យសុ ញ ញ -

វិ រធម៌ មនល រប
ី ុត ិ ុ េនះគបប
ភក ខ ព
ី ិ ចរ ដូេចះ
ន ថ ម អញ

បនចូ លេទកន ់ សុ កេដ មប ប

ី ិ ណ បត មផូ វ កី បន ច់ េទេដ ម ប ី

បណ
ិ បតកុ ង
ន បេទស កី បន តឡប់អព
ំ ី បិណបត ំ ី សុក
េចញអព

មផូ វ កី េតកុ ងផ ំ
ន ូ វទងេនះ ម អញមនឆនៈទ គឺេសចកេពញ
ី

ចត
ិ ឬ គៈគឺេសចកីេ តក េទសៈគេសចក
ឺ ី បទូស ឬេមហៈគេសចក
ឺ ី

វេងង ឬក៏បដឃ
ិ ៈ គេសចក
ឺ ថ ំ ន ក់ៃនចិត
ី ន ងថ កុ ងរ
ន ូបែដលគបបដ
ី ឹងបន

េ យែភក
ន ែដរឬេទ ។ មនល រប
ី ុត កលេបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ង
ដង

េនះថ ម អញ បនចូលេទកន់ សុកេដម

 បប
ី ិណបត មផូ វ កី

បន ច ់ េទេដ ម ប ប
ី ិ ណ បតកុ ន ង បេទស កី បន តឡប ់អ ព
ំ ី បិណ -

បត ំ ី សុក
េចញអព មផូ វ កី កុ ងផ ំ
ន ូ វទងេនះ ម អញមន

១ បនដល់ ពះពុទធ ពះបេចចកពុទធ និងម វ ័ក ។ អដកថ ។

721 
 
៣៥៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ចកខុ វេញញ
ិ េយយសុ រូេបសុ ឆេនទ េគ េទេ

េមេ បដិឃំ បិ េចតេ តិ េតន

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតសំ េយវ បបកនំ អកុ ស នំ

ធមមនំ ប នយ យមិតពំ ។ សេច បន របុ

ី ត

ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ េយន ចហំ មេគគន

គមំ បិ យ បវស
ិ ឹ យសមញច
ិ បេទេស បិ យ

អចរ ឹ េយន ច មេគគន គមេ បិ យ បដិកកមឹ

នតថិ េម តតថ ចកខុ វេញញ

ិ េយយសុ រូេបសុ ឆេនទ

េគ េទេ េមេ បដិឃំ

បិ េចតេ តិ េតន របុ

ី ត ភិកុ ខ ន េត-

េនវ បីតិបបមុ េជជន វិ តពំ អេ រ នុ សិកិ ខ ន

កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣១៤] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ បដិ-

សញចិ កខិ តពំ េយន ចហំ មេគគន គមំ បិ យ បវ-ិ

សឹ យសមញ
ិ ច បេទេស បិ យ អចរ ឹ េយន ច មេគគ-

ន គមេ បិ យ បដិកកមឹ អតថិ នុ េខ េម តតថ

722 
 
 ៣៥៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ឆនៈទ ឬ គៈ េទសៈ ឬេមហៈ ឬក៏បដិឃៈៃនចិត កុ ងរ

ន ូ បែដលគបបដ
ី ឹង

បនេ យែភក
ន ែដរ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះគបប
ខ ពយយមេដ មបលះបង ់
ី ី

នូវអកុសលធម៌ដ៏ ំ
មកទងេនះេចញ ។ មនល រប
ី ុត ែតេបភក
ិ ុខ

ពិចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ ម អញ បនចូលេទកន់ សុកេដម
 បី

ប ិ ណ បត មផូ វ កី បន ច ់ េទេដ ម ប ប
ី ិ ណ បតកុ ន ង បេទស

កី បន តឡប់អព
ំ ី បិណបត ំ ី សុក
េចញអព មផូ វ កី កុ ងផ
ន ូវ

ំ
ទងេនះ ម អញមិនមនឆនៈទ ឬ គៈ េទសៈ ឬេមហៈ ឬក៏

បដិឃៈៃនចិត កុ ងរ
ន ូបែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យែភក
ន េទ មនល រប
ី ុត

ភក
ិ ុ េនះ
ខ ន ុ សលធម៌ទងៃថ
តវសិក កុ ងក ំ ទ ំ
ង ងយប់ េនេ យបីតន
ិ ិង

បេមជៈជ េនះឯង ។

[៣១៤] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ ដូេចះ
ន

ថ ម អញ បនចូលេទកន់ សុកេដម
 បប
ី ិណបត មផូ វ កី

បន ច ់ េ ទេដ  ម ប ប
ី ិ ណ បតកុ ន ង បេទស កី បន តឡប ់ អ ំពី ប ិ ណ -

បត ំ ី សុក
េចញអព មផូ វ កី េតផ ំ
 ូ វទងេនះ ម អញមន

723 
 
៣៥៩

ស យតនវគគស បិណបតបរ ិសុទិធសុេត សុញញ វិ េ

េ តវេញញ
ិ េយយសុ សេទទសុ... ឃនវេញញ
ិ េយយសុ គេនធ-

សុ ... ជិ វេញញ
ិ េយយសុ រេសសុ ... កយវេញញ
ិ េយយសុ

េផដេពសុ ... មេនវេញញ

ិ េយយសុ ធេមមសុ ឆេនទ

េគ េទេ េមេ បដិឃំ បិ

េចតេ តិ ។ សេច របុ

ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ -

មេន ឯវ ំ ជនតិ េយន ចហំ មេគគន គមំ

បិ យ បវស
ិ ឹ យសមញច
ិ បេទេស បិ យ អចរ ឹ

េយន ច មេគគន គមេ បិ យ បដិកកមឹ អតថិ

េម តតថ មេនវេញញ
ិ េយយសុ ធេមមសុ ឆេនទ េគ

េទេ េមេ បដិឃំ បិ េចតេ តិ

េតន របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតសំ េយវ បបកនំ

អកុ ស នំ ធមមនំ ប នយ យមិតពំ ។

សេច បន របុ
ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ

ជនតិ េយន ចហំ មេគគន គមំ បិ យ

បវស
ិ ឹ យសមញ
ិ ច បេទេស បិ យ អចរ ឹ

724 
 
 ៣៥៩

ស យតនវគគ បិណបតបរ ិសុទិស

ធ ូ ត សុញញ វិ រសមបតិ

ឆនៈទ ឬ គៈ េទសៈ ឬេមហៈ ឬក៏បដឃ

ិ ៈៃនចិត កុ ងស
ន េំ ឡងែដល

គបប ដ
ី ឹ ង បនេ យ តេច ក... កុ ន ងក ិ នែដលគបប ដ
ី ឹ ង បនេ យ ចមុ ះ...

កុ ន ងឱជរសែដលគបប ដ
ី ឹ ង បនេ យអ ត... កុ ន ងេផដ ព ៈែដលគបប ី

ដឹងបនេ យកយ... កុ ងធម

ន ម ៍ ែដលគបបដ
ម រមណ ី ឹងបនេ យចត
ិ ែដរ

ឬេទ ។ មនល ី ុត
រប េបភិកុ ព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះថ ម អញ

បនចូលេទកន់ សុកេដម
 បប
ី ណ
ិ បត មផូ វ កី បន ច់េទ

េដម
 បប
ី ិណបតកុ ង
ន បេទស កី បន តឡប់អព
ំ ី បិណបត ំ ី
េចញអព

សុក មផូ វ កី កុ ងផ ំ
ន ូ វទងេនះ ម អញ មនឆនៈទ ឬ គៈ

េទសៈ ឬេមហៈ ឬក៏បដឃ

ិ ៈៃនចត
ិ កុ ងធម
ន ម ៍ ែដលគបបដ
ម រមណ ី ឹងបន

េ យចិតែដរ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ គបបពយយមេដ មបលះបង ់
ី ី

អកុ ស លធម ៌ ដ ៏ ំ
មកទ ងេនះេចញ ។ មន ល រប
ី ុត ែតេប  ភ ិ កុ ខ

ពិចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ ម អញ បនចូលេទកន់ សុកេដមប ី

ប ិ ណ បត មផូ វ កី បន ច ់ េទេដ  មប ប
ី ិណ បតកុ ន ង បេទស កី

725 
 
៣៦០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េយន ច មេគគន គមេ បិ យ បដិកកមឹ នតថិ

េម តតថ មេនវេញញ
ិ េយយសុ ធេមមសុ ឆេនទ េគ

េទេ េមេ បដិឃំ បិ េចតេ តិ

េតន របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ បីតិបបមុ េជជន

វិ តពំ អេ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣១៥] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកខុ ន ឥតិ បដិ-

សញចិ កខិ តពំ បហីន នុ េខ េម បញច កមគុ -

តិ ។ សេច របុ
ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ

ជនតិ អបបហីន េខ េម បញច កមគុ តិ

េតន របុ
ី ត ភិកុ ខ ន បញច ននំ កមគុ នំ ប -

នយ យមិតពំ ។ សេច បន របុ

ី ត ភិកុ ខ

បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ បហីន េខ េម បញច

កមគុ តិ េតន របុ

ី ត ភិកខុ ន េតេនវ បីតិបប-

មុ េជជ ន វិ តព ំ អេ រ នុ ស ិ កខិ ន កុ សេលសុ

ធេមមសុ ។

726 
 
 ៣៦០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

បន តឡប ់ អ ព
ំ ី ប ិ ណ បត ំ ី សុ ក
េចញអ ព មផូ វ កី ំ
កុ ន ងផូ វទ ង

េនះ ម អញ មនមនឆន
ិ ៈទ ឬ គៈ េទសៈ ឬេមហៈ ឬក៏

បដិឃៈៃនចត
ិ កុ ងធម
ន ម ៍ ែដលគបបដ
ម រមណ ី ឹងបនេ យចត
ិ េទ មនល

រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ ន ុ សលធម៌
តវសិក កុ ងក ំ
ទងៃថទ ំ
ង ងយប ់ េហយ

េនេ យបីតិនិងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣១៥] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុខ គបបព
ី ិ ចរ

ដូេចះ
ន ថ កមគុណ ៥ បករ ម អញបនលះបង់េហយឬ ។

មនល រប
ី ុត ិ ុព
េបភក ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះថ
ដង កមគុណ ៥ បករ

ម អញមនទន
ិ ់បនលះបង់េទ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ គបបពយយម
ី

េដមបលះបង ់នូវកមគុណទង
ំ ៥ បករេចញ ។ មនល រប
ី ុត ែត
ី

េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះវញថ
ិ ំ
កមគុណទង ៥ បករ ម

អញលះបង់េហយ មនល រប
ី ុត ភិកុ េនះ
ខ តវសិក កុ ងក
ន ុ សលធម៌

ំ
ទងៃថ ទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតិនិងបេមជៈជ េនះឯង ។

727 
 
៣៦១

ស យតនវគគស បិណបតបរ ិសុទិធសុេត នីវរណបបញ

[២១៦] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ បដិ-

សញចិ កខិ តពំ បហីន នុ េខ េម បញច នវី រ តិ ។

សេច របុ
ី ត ភិកខុ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ

អបបហីន េខ េម បញច នវី រ តិ េតន របុ

ី ត

ភិកុ ខ ន បញច ននំ នីវរ នំ ប នយ យមិតពំ ។

សេច បន របុ
ី ត ភិកខុ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជ-

នតិ បហីន េខ េម បញច នវរ

ី តិ េតន

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ បីតប
ិ បមុ េជជន វិ តពំ

អេ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣១៧] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកខុ ន ឥតិ

បដិសញចិ កខិ តពំ បរញ

ិ ញ នុ េខ េម ប-

ញចុ បទនកខ នធតិ ។ សេច របុ

ី ត ភក
ិ ុខ

បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ អបរញ

ិ ញ េខ

េម បញចុ បទនកខ នធតិ េតន របុ

ី ត ភិកខុ ន

បញច ននំ ឧបទនកខ នធនំ បរញ

ិ ញ យ យមិតពំ ។

728 
 
 ៣៦១

ស យតនវគគ បិណបតបរ ិសុទិធសូ ត នីវរណបបញ

[៣១៦] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុខ គបបព
ី ិ ចរ

ដូេចះ
ន ថ ំ
នីវរណៈទង ៥ បករ ម អញបនលះបង់េហយឬ ។

មនល រប
ី ុត េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះថ ំ
នីវរណៈទង ៥

បករ ម អញមិនទន់បនលះបង់េទ មនល រប

ី ុត ភិកុ េនះ
ខ

គបបពយយមេដមបលះបង ់ ំ
នូវនីវរណៈទង ៥ បករេចញ ។ មនល
ី ី

រប
ី ុត ែតេបភក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ ំ
នីវរណៈទង ៥

បករ ម អញបនលះបង់េហយ មនល រប

ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ តវសិក

ន ុ សលធម៌
កុ ងក ំ
ទងៃថទ ំ
ង ងយប់ េនេ យបីតិនិងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣១៧] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុខ គបបព
ី ិ ចរ

ដូេចះ
ន ថ ឧបទនកន
ខ ទ ំ
ធ ង ៥ បករ ំ
ម អញកណ ត់ដឹងេហយ

ឬ ។ មនល រប
ី ុត េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះថ ឧបទនកន
ខ ធ

ំ
ទង ៥ បករ ម អញមិនទន់កណ
ំ ត់ដឹងេទ មនល រប
ី ុត ភិកុ ខ

េនះ គបបពយយមេដ
ី មបក ំ
ី ណ ត់ដឹង នូវឧបទនកន
ខ ទ ំ
ធ ង ៥ បករ ។

729 
 
៣៦២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

សេច បន របុ
ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជ-

នតិ បរញ
ិ ញ េខ េម បញចុ បទនកខ នធតិ េតន

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ បីតប
ិ បមុ េជជន វិ តពំ

អេ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣១៨] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភក
ិ ុខន ឥតិ

បដិសញចិ កខិ តពំ ភវ ិ នុ េខ េម ច េ សតិ-

បប នតិ ។ សេច របុ

ី ត ភិកខុ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ

ជនតិ អភវ ិ េខ េម ច េ សតិបប នតិ

េតន របុ
ី ត ភិកុ ខ ន ចតុ ននំ សតិបប ននំ ភវន-

យ យមិតពំ ។ សេច បន របុ

ី ត ភិកុ ខ

បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ ភវ ិ េខ េម ច េ

សតិបប នតិ េតន របុ

ី ត ភិកខុ ន េតេនវ បី-

ត ិ ប បមុ េជជ ន វិ តព ំ អេ រ នុ ស ិ កិខ ន កុ ស-

េលសុ ធេមមសុ ។

730 
 
 ៣៦២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល រប
ី ុត ែតេបភិកុ ព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះវញថ
ិ ឧបទនកន
ខ ធ

ំ
ទង ៥ បករ ំ
ម អញបនកណ ត់ដឹងេហយ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុខ

េនះ ន ុ សលធម៌
តវសិក កុ ងក ំ
ទងៃថ ទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតិនិង

បេមជៈជ េនះឯង ។

[៣១៨] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភិកុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ ដូេចះ
ន ថ

សតបប
ិ ំ
នទង ៤ បករ ម អញបនចេ មនេហយឬ ។ មនល

រប
ី ុត េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះថ
ដង សតបប
ិ ំ
នទង ៤ បករ

ម អញមនទន
ិ ់បនចេ មនេទ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះគបប
ខ ពយយម
ី

េដមបចេ
ី មននូវសតិបប ន ៤ បករ ។ មនល រប
ី ុត ែតេបភិកុ ខ

ពិចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ សតបប
ិ ំ
នទង ៤ បករ ម អញ

បនចេ មនេហយ មនល រប

ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ ន ុ សលធម៌
តវសិក កុ ងក

ំ
ទងៃថ ទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

731 
 
៣៦៣

ស យតនវគគស បិណបតបរ ិសុទិធសុេត ឥ នទិយបបញ

[៣១៩] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ បដិ-

សញចិ កខិ តពំ ភវ ិ នុ េខ េម ច េ សមមបប-

ធនតិ ។ សេច របុ

ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន

ឯវ ំ ជនតិ អភវ ិ េខ េម ច េ សមមបបធ-

នតិ េតន របុ

ី ត ភិកខុ ន ចតុ ននំ សមមបបធននំ

ភវនយ យមិតពំ ។ សេច បន របុ

ី ត ភិកុ ខ

បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ ភវ ិ េខ េម ច -

េ សមមបបធនតិ េតន របុ

ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ

បីតិបបមុ េជជន វិ តពំ អេ រ នុ សិកខិ ន កុ ស-

េលសុ ធេមមសុ ។

[៣២០] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ បដិ-

សញចិ កខិ តពំ ភវ ិ នុ េខ េម ច េ ឥទធិប-

ទតិ ។ សេច របុ

ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ

ជនតិ អភវ ិ េខ េម ច េ ឥទធិបទ េតន

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន ចតុ ននំ ឥទធិបទនំ ភវនយ យ-

មិតពំ ។ សេច បន របុ

ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន

ឯវ ំ ជនតិ ភវ ិ េខ េម ច េ ឥទធិបទតិ

732 
 
 ៣៦៣

ស យតនវគគ បិណបតបរ ិសុទិស

ធ ូ ត ឥ នទិយបបញ

[៣១៩] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុខ គបបព
ី ិ ចរ

ដូេចះ
ន ថ សមប ំ
ម បធនទង ៤ បករ ម អញបនចេ មនេហយឬ ។

មនល រប
ី ុត េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះថ
ដង សមប ំ
ម បធនទង ៤

បករ ម អញមនទន
ិ ់បនចេ មនេទ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ

គបបពយយមេដ
ី មបចេ
ី មនន
 ូ វសមប ំ
ម បធនទង ៤ បករ ។ មនល រ-ី

បុត ែតេបភិកុ ព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះវញថ
ិ សមប ំ
ម បធនទង ៤ ប-

ករ ម អញបនចេ មនេហយ មនល រប

ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ តវសិក

ន ុ សលធម៌
កុ ងក ំ
ទងៃថទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតិនិងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣២០] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ ដូេចះ
ន ថ

ឥទិ បទទ
ធ ំ
ង ៤ បករ ម អញបនចេ មនេហយឬ ។ មនល រប
ី ុត

េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះថ
ដង ឥទិបទទ
ធ ំ
ង ៤ បករ ម អញ

មិនទន់បនចេ មនេទ មនល រប

ី ុត ភិកុ េនះ
ខ គបបពយយមេដ
ី មប ី

ចេ មនន
 ូ វឥទិ បទទ
ធ ំ
ង ៤ បករ ។ មនល រប
ី ុត ែតេបភក
ិ ុព
ខ ិ ចរ

ដឹងយ៉ងេនះវញថ
ិ ឥទិ បទទ
ធ ំ
ង ៤ បករ ម អញបនចេ មនេហយ

733 
 
៣៦៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េតន របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ បីតិបបមុ េជជន វិ -

តពំ អេ រ នុ សកខ
ិ ិន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣២១] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ

បដិសញចិ កខិ តពំ ភវ ិ នុ េខ េម បញចិ នទិយនីតិ ។

សេច របុ
ី ត ភិកខុ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ

អភវ ិ និ េខ េម បញចិ នទិយនីតិ េតន របុ

ី ត

ភិកុ ខ ន បញច ននំ ឥ នទយ

ិ នំ ភវនយ យមត
ិ ពំ ។

សេច បន របុ
ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជ-

នតិ ភវ ិ និ េខ េម បញចិ នទិយនីតិ េតន -

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ បីតិបបមុ េជជន វិ តពំ អ-

េ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣២២] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភកខ
ិ ុន ឥតិ

បដិសញចិ កខិ តពំ ភវ ិ និ នុ េខ េម បញច ព-

នត
ី ិ ។ សេច របុ
ី ត ភក
ិ ុខ បចចេវកខ មេន

ឯវ ំ ជនតិ អភវ ិ និ េខ េម បញច ព នីតិ

េតន របុ
ី ត ភិកុ ខ ន បញច ននំ ព នំ ភវនយ

យមិ តពំ ។ សេច បន រ បុ

ី ត ភិ កុ ខ បចច េវកខ មេន

734 
 
 ៣៦៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល រប
ី ុត ភិកុ េនះ
ខ តវសិក កុ ងក
ន ុ សលធម៌ ំ
ទងៃថទ ំ
ង ងយប ់

េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣២១] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភិកុ ខ គបបព
ី ិ ចរ ដូេចះ
ន

ថ ឥ និ យទ
ទ ំ
ង ៥ បករ ម អញបនចេ មនេហយឬ ។ មនល

រប
ី ុត េបភិកុ ព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះថ ឥ និ យទ
ទ ំ
ង ៥ បករ

ម អញមនទន
ិ ់បនចេ មនេទ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះគបប
ខ ពយយម
ី

េដម
 បចេ
ី មន
 នូវឥ និ យទ
ទ ំ
ង ៥ បករ ។ មនល រប
ី ុត ែតេប

ភក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះវញថ
ិ ឥ និ យទ
ទ ំ
ង ៥ បករ ម អញ

បនចេ មនេហយ មនល រប

ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ ន ុ សលធម៌
តវសិក កុ ងក

ំ
ទងៃថ ទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣២២] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ ដូេចះ
ន ថ

ំ
ពលៈទង ៥ បករ ម អញបនចេ មនេហយឬ ។ មនល រប
ី ុត

េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះថ
ដង ំ
ពលៈទង ៥ បករ ម អញមន
ិ

ទន់បនចេ មនេទ
 មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ គបបពយយមេដ
ី មប ី

ចេ មនន
 ំ
ូ វពលៈទង ៥ បករ ។ មនល រប
ី ុត ែតេបភក
ិ ុព
ខ ិ ចរ

735 
 
៣៦៥

ស យតនវគគស បិណបតបរ ិសុទិធសុេត េពជឈងគបបញ

ឯវ ំ ជនតិ ភវ ិ និ េខ េម បញច ព នីតិ

េតន របុ
ី ត ភិកខុ ន េតេនវ បត
ី ិបបមុ េជជន វិ តពំ

អេ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣២៣] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ

បដិសញចិ កខិ តពំ ភវ ិ នុ េខ េម សត េពជឈ-

ងគតិ ។ សេច របុ

ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ

ជនតិ អភវ ិ េខ េម សត េពជឈងគតិ េតន

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន សតននំ េពជឈងគនំ ភវនយ

យមត
ិ ពំ ។ សេច បន របុ
ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ -

មេន ឯវ ំ ជនតិ ភវ ិ េខ េម សត េពជឈងគតិ

េតន របុ
ី ត ភិកខុ ន េតេនវ បីតិបបមុ េជជន វិ -

តពំ អេ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

736 
 
 ៣៦៥

ស យតនវគគ បិណបតបរ ិសុទិស

ធ ូ ត េពជឈងគបបញ

ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ ំ
ពលៈទង ៥ បករ ម អញបនចេ មនេហយ

មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ តវសិក កុ ងក
ន ុ សលធម៌ ំ
ទងៃថទ ំ
ង ងយប ់

េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣២៣] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភិកុ ខ គបបព
ី ិ ចរ ដូេចះ
ន

ថ េពជឈងទ ំ
គ ង ៧ បករ ម អញបនចេ មនេហយឬ ។ មនល

រប
ី ុត េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះថ
ដង េពជឈងទ ំ
គ ង ៧ បករ

ម អញមនទន
ិ ់បនចេ មនេទ មនល រប
ី ុត ភិកុ េនះ
ខ គបបពយយម
ី

េដមបចេ
ី មននូវេពជឈងទ ំ
គ ង ៧ បករ ។ មនល រប
ី ុត ែតេបភិកុ ខ

ពិចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ េពជឈងទ ំ
គ ង ៧ បករ ម អញ

បនចេ មនេហយ មនល រប

ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ ន ុ សលធម៌
តវសិក កុ ងក

ំ
ទងៃថ ទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

737 
 
៣៦៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣២៤] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ

បដិសញចិ កខិ តពំ ភវេិ នុ េខ េម អរេយ

ិ អដងគិ-

េក មេគគតិ ។ សេច របុ

ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ ម-

េន ឯវ ំ ជនតិ អភវេិ េខ េម អរេយ

ិ អដងគិ-

េក មេគគតិ េតន របុ

ី ត ភិកុ ខ ន អរយស
ិ

អដងគិកស មគគស ភវនយ យមិតពំ ។ សេច

បន របុ
ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ

ភវេិ េខ េម អរេយ
ិ អដងគិេក មេគគតិ េតន

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ បីតប
ិ បមុ េជជន វិ តពំ

អេ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣២៥] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភិកុ ខ ន ឥតិ បដិ-

សញចិ កខិ តពំ ភវ ិ នុ េខ េម សមេថ ច វបស

ិ -

ន ចតិ ។ សេច របុ

ី ត ភិកុ ខ បចចេវកខ មេន

ឯវ ំ ជនតិ អភវ ិ េខ េម សមេថ ច វបស

ិ -

ន ចតិ េតន របុ

ី ត ភិកុ ខ ន សមថវបស
ិ ននំ

ភវនយ យមិតពំ ។ សេច បន របុ

ី ត ភិកុ ខ

738 
 
 ៣៦៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣២៤] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុខ គបបព
ី ិ ចរ

ដូេចះ
ន ថ អដងិក គ ៏ បេសរ
គ មគដ ម អញបនចេ មនេហយឬ ។ មនល

រប
ី ុត េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះថ អដងិក គ ៏ បេសរ
គ មគដ

ម អញមនទន
ិ ់បនចេ មនេទ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ គបប ី

ពយយមេដមបចេ
ី មននូវអដងិក គ ៏ បេសរ
គ មគដ ។ មនល រប
ី ុត ែតេប

ភក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ អដងិក គ ៏ បេសរ
គ មគដ ម អញ

បនចេ មនេហយ មនល រប

ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ តវសិក កុ ងក
ន ុ សល-

ធម៌ ំ
ទងៃថទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣២៥] មនល រប
ី ុត មួយេទ ត ភក
ិ ុខ គបបព
ី ិ ចរ

ដូេចះ
ន ថ សមថៈនិងវបស
ិ ន ម អញបនចេ មនេហយឬ ។ មនល

រប
ី ុត េបភ
 ិកុ ព
ខ ិ ចរ ដឹងយ៉ងេនះថ សមថៈ និងវបស
ិ ន

ម អញមិនទន់បនចេ មនេទ មនល រប

ី ុត ភិកុ េនះ
ខ គបបពយ-
ី

យមេដមបចេ
ី មននូវសមថៈនិងវបស
ិ ន ។ មនល រប
ី ុត ែតេបភិកុ ខ

739 
 
៣៦៧

ស យតនវគគស បិណបតបរ ិសុទិធសុេត វ ិជជវ ិមុតិបបញ

បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ ភវ ិ េខ េម សមេថ

ច វបស
ិ ន ចតិ េតន របុ
ី ត ភិកុ ខ ន

េតេនវ បីតិបបមុ េជជន វិ តពំ អេ រ នុ សិកិ ខ ន

កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

[៣២៦] បុ ន ចបរ ំ របុ

ី ត ភក
ិ ុខន ឥតិ

បដិសញចិ កខិ តពំ សចឆក

ិ នុ េខ េម វជ
ិ ជ ច

វមុ
ិ តិ ចតិ ។ សេច របុ
ី ត ភិកខុ បចចេវកខ ម-

េន ឯវ ំ ជនតិ អសចឆិក េខ េម វជ
ិ ជ ច

វមុ
ិ តិ ចតិ េតន របុ
ី ត ភិកខុ ន វជ
ិ ជ យ ច វ-ិ

មុ តិយ ច សចឆិកិរយយ
ិ យមត
ិ ពំ ។ សេច

បន របុ
ី ត ភិកខុ បចចេវកខ មេន ឯវ ំ ជនតិ

សចឆក
ិ េខ េម វជ
ិ ជ ច វមុ
ិ តិ ចតិ េតន

របុ
ី ត ភិកុ ខ ន េតេនវ បីតប
ិ បមុ េជជន វិ តពំ

អេ រ នុ សិកិ ខ ន កុ សេលសុ ធេមមសុ ។

740 
 
 ៣៦៧

ស ធ ូ ត វ ិជជវ ិមុតិបបញ
យតនវគគ បិណបតបរ ិសុទិស

ពិចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ សមថៈនិងវបស
ិ ន ម អញបន

ចេ មនេហ
 យ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ ន ុ សលធម៌
តវសិក កុ ងក

ំ
ទងៃថ ទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

[៣២៦] មនល រប
ី ុត មួយវញេទ
ិ ត ភិកុ គបប
ខ ព
ី ិ ចរ

ដូេចះ
ន ថ វជ
ិ ជ និងវម
ិ ុ តិ ម អញបនេធឲយជក
 ់ចបស់េហយឬ ។

មនល រប
ី ុត េបភ
 ក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះថ
ដង វជ
ិ ជ និងវម
ិ ុ តិ ម

អញមិនទន់បនេធឲយជក
 ់ចបស់េទ មនល រប
ី ុត ភិកុ េនះ
ខ គបប ី

ី ឲយជក់ចបស់នូវវជ
ពយយមេដមបេធ ិ ជ និងវម
ិ ុ តិ ។ មនល រប
ី ុត ែតេប

ភក
ិ ុព
ខ ិ ចរ ឹ យ៉ងេនះវញថ
ដង ិ វជ
ិ ជ និងវម
ិ ុ តិ ម អញបនេធឲយ


ជក់ចបស់េហយ មនល រប
ី ុត ភក
ិ ុ េនះ
ខ ន ុ សលធម៌
តវសិក កុ ងក

ំ
ទងៃថ ទ ំ
ង ងយប ់ េនេ យបីតន
ិ ិ ងបេមជៈជ េនះឯង ។

741 
 
៣៦៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣២៧] េយ ហិ េកចិ របុ

ី ត អតីតមទធនំ

សម ពហម បិណបតំ បរេិ េធសុំ

សេព េត ឯវេមវ បចចេវកខិ បចចេវកខិ បិណបតំ

បរេិ េធសុំ ។ េយ ហិ េកចិ របុ

ី ត អនគត-

មទធនំ សម ពហម បិណបតំ បរ-ិ

េ េធស និ សេព េត ឯវេមវ បចចេវកខិ បចច-

េវកខិ បិណបតំ បរេិ េធស និ ។ េយ ហិ េកចិ

របុ
ី ត ឯតរហិ សម ពហម បិណ-

បតំ បរេិ េធនិ សេព េត ឯវេមវ បចចេវកខិ

បចចេវកខិ បិណបតំ បរេិ េធនិ ។ ត ម តិហ

េ របុ
ី ត សក
ិ ិ ខ តពំ
(១)
បចចេវកខិ បចចេវកខិ

បិណបតំ បរេិ េធស មតិ ឯវញិ េ របុ

ី ត

សកខ
ិ ិ តពនិ ។ ឥទមេ ច ភគ អតមេន យ ម

របុ
ី េ ភគវេ ភសត
ិ ំ អភិននទីតិ ។

បិណបតបរ ិសុទិធសុតំ នវមំ និដិតំ ។

១ ឱ. េតន ហិ េ រ ីបុត ឯវ ំ សិកិត

ខ ពនិ ទិស តិ ។

742 
 
 ៣៦៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣២៧] មនល រប
ី ុត បុគល
គ មួយ ជសមណៈ ឬ

ពហមណ៍ កុ ងអត
ន តកល
ី កលនឹងេធបណ
ិ បតឲយបរស
ិ ុ ទធ បុគល
គ

ំ
ទងអស់េនះ សុទែធ តបនពិចរ េរ យ ៗ េហយេធបិណបត

ឲយបរស
ិ ុ ទធ យ៉ងេនះឯង ។ មនល រប
ី ុត បុគល
គ មួយ ជ

សមណៈ ឬ ពហមណ៍ កុ ងអនគតកល

ន កលនឹងេធបិណបតឲយ

បរស
ិ ុ ទធ បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ នឹងពិចរ េរ យ ៗ េហយេធ

បណ
ិ បតឲយបរស
ិ ុ ទធ យ៉ងេនះឯង ។ មនល រប
ី ុត បុគល
គ មួយ

ជសមណៈឬ ពហមណ៍ កុ ងកលឥឡ

ន ូ វេនះ កលនឹងេធបណ
ិ បត

ឲយបរស
ិ ុ ទធ បុគល ំ
គ ទងអស់េនះ ែតងពិចរ េរ យ ៗ េហយ

េធប
 ិណបតឲយបរស
ិ ុ ទធ យ៉ងេនះឯង មនល រប
ី ុត េ ពះេហតុ

េនះ អក ំ
ន ទង យ តវសិក កុ ង
ន សនេនះថ េយងទ
 ំ
ង យ

នឹងពិចរ េរ យ ៗ េហយេធបិណបតឲយបរស
ិ ុ ទដ
ធ ូ េចះ
ន មនល រ-ី

បុត អក ំ
ន ទង យ តវែតសិក យ៉ងេនះឯង ។ លុះ ពះមន

ពះភគ ទង់ ស់ ពះសូ តេនះចប់េហយ ពះ រប

ី ុ តមន យុ

មនេសចកេី តកអរ រក
ី យ ចេំ ពះភសិតរបស់ ពះមន ពះភគ ។

ចប់ បិណបតបរ ិសុទិស

ធ ូ ត ទី ៩ ។

743 
 
 ទសមំ ឥ នទិយភវនសុតំ

[៣២៨] ឯវេមម សុ តំ ។ ឯកំ សមយំ ភគ

កជជងគ យំ(១) វហរត

ិ ិ េវឡុវេន ។ អថេខ ឧតេ

មណេ ប សរិ យេន

ិ ស(២)
ី េយន ភគ េតនុ -

បសង កមិ ឧបសង កមិ ភគវ សទធឹ សេមមទិ

សេមមទនីយំ កថំ ណីយំ វត

ី ិ េរ ឯក-

មនំ នស
ិ ីទិ ។

[៣២៩] ឯកមនំ និសិននំ េខ ឧតរ ំ មណវ ំ

ប សរិ យេន
ិ សឹ ភគ ឯតទេ ច េទេសតិ ឧតរ

ប សិរេយ
ិ ពហមេ វកនំ ឥ នទិយភវននិ ។

េទេសតិ េភ េគតម ប សរិ េយ

ិ ពហមេ -

វកនំ ឥ នទិយភវននិ ។ យថកថំ(៣) ឧតរ េទេសតិ

ប សរិ េយ
ិ ពហមេ វកនំ ឥ នទយភវនន
ិ ិ ។

ឥធ េភ េគតម ចកខុ ន រូបំ ន បស តិ

១ ម. ជងគ យំ ។ ២ ម. ប សិវ ិយេន សី ។ ៣ ឱ. ម. យថកថំ បន ។

744 
 
 ឥ នទិយភវនសូ ត ទី ១០

[៣២៨] ំញ ន
ខុ ប ប់មក យ៉ងេនះ ។ សម័យមួយ ពះ

មន ពះភគ ទង់គង់េនកុ ងៃ
ន ពឫស ី ជត
ិ កជង
ជ ល
គ និគម ។ គ

េនះឯង ឧតរមណព ជកូនសិស របស់ប សិរយ

ិ ពហមណ៍ បន

ចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ លុះចូលេទដល់េហយ ក៏រក

ី យជ

មួយនឹង ពះមន ពះភគ លុះបញចប់ពកយែដលគួររក

ី យនិងពកយែដល

គួររលឹកេហយ ក៏អងុ យក
គ ន ីដ៏សមគួរ
ុ ងទ ។

[៣២៩] លុះឧតរមណព ជកូនសិស របស់ប សិរយ-

ិ

ពហមណ៍ អងុ យក
គ ុ ងទ
ន ីដ៏សមគួរេហយ ពះមន ពះភគ ស់សួរ

ដូេចះ
ន ថ មនលឧតរៈ ិ ពហមណ៍
ប សិរយ ែតងសែំ ដងវធ
ិ ីចេ មន

ឥ និ យរបស
ទ ់ ័
វកទ ំ
ង យ ែមនឬ ។ គំ ូល
ឧតរមណព កបបងទ

ថ បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន ិ ពហមណ៍

ប សិរយ ែតងសែំ ដង

ិ ីចេ មនឥ និ យរបស

វធ ទ ់ ័
វកទ ំ
ង យែមន ។ ពះអងគ ស់សួរថ

មនលឧតរៈ ិ ពហមណ៍
ចុះប សិរយ ែតងសែំ ដងវធ
ិ ីចេ មនឥ និ យរបស
ទ ់

័
វកទ ំ
ង យ េតដ
 ូ ចេមច ។ បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន ប សិរ-ិ

យ ពហមណ៍សែំ ដងថ បុគល

គ កុ ងេ
ន កេនះ កុេំ មល

(១)
រូបេ យែភក
ន

១ មិនគបបីេមល ។ អដកថ ។

745 
 
៣៧០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

េ េតន សទទំ ន សុ តីតិ ឯវ ំ េខ េភ េគតម

េទេសតិ ប សរិ េយ
ិ ពហមេ វកនំ ឥ នទយ
ិ -

ភវននិ ។ ឯវ ំ សេន េខ ឧតរ អេនធ ភវត

ិ ិ នទិេយ

ភវស
ិ តិ ពធិេ ភវត
ិ ិ នទិេយ ភវស
ិ តិ យថ ប -

សរិ យស
ិ ពហមណស វចនំ អេនធ ហិ ឧតរ

ចកខុ ន រូបំ ន បស តិ ពធិេ េ េតន សទទំ

ន សុ តីតិ ។ ឯវ ំ វុេត ឧតេ មណេ

ប សរិ យេន
ិ សី តុ ណី ភូេ មងភូ
ុក េ បតកខ េនធ

អេធមុ េខ បជឈយេន អបបដិភេ និសីទិ ។

746 
 
 ៣៧០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

កុ ំ ប់(១) សេំ ឡងេ យ តេច ក បពិ ត ពះេគតមដ៏ចេ មន ឯប -

ិ ពហមណ៍
សិរយ ែតងសែំ ដងនូវវធ
ិ ចេ
ី មនឥ
 និ យរបស
ទ ់ ័
វកទ ំ
ង យ

យ៉ងេនះឯង ។ ឱឧតរៈ កលេបយ៉ងេនះ គ ខក់នឹងបននម

បុគល

ថជអ នក ចេ ម  នឥ ន ិទ យេហ យ បុ គ គល ថ ង ់ នឹ ងបននមថជអ នក ចេ ម  ន

ឥ និ យេហ
ទ យ េទបសមនឹងពកយរបស់ប សិរយ
ិ ពហមណ៍ មនលឧតរៈ

េ ពះថ គ ខក់
បុគល មនេឃ
ិ ញរូបេ យែភក
ន េទ គ ថង់
បុគល មនឮ
ិ

ស ំេ ឡងេ យ តេច កេទ ។ កល ពះមន ពះភគ ទង ់ ស់ យ៉ ង

េនះេហយ ិ ពហមណ៍
ឧតរមណពជកូនសិស ប សិរយ ក៏អងុ យេន
គ

េស ង ម េអ នអន់ ឱនក ក់មុខ ជប់ មនន

ិ ិ យយ ។

១ មិនគបបី ប់ ។ អដកថ ។

747 
 
៣៧១

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត ននទស និមននំ

[៣៣០] អថេខ ភគ ឧតរ ំ មណវ ំ ប -

សរិ យេន
ិ សឹ តុ ណី ភូតំ មងភូ
ុ ក តំ បតកខ នធំ អេធ-

មុ ខំ បជឈយនំ អបបដិភណំ វទ
ិ ិ យសមនំ -

ននទំ មេនសិ អញញថ េខ ននទ េទេសតិ

ប សរិ េយ
ិ ពហមេ ច(១) វកនំ ឥ នទយ
ិ -

ភវនំ អញញថ ច បន អរយស

ិ វនេយ
ិ អនុ ត

ឥ នទយ
ិ ភវន េ តីតិ ។ ឯតស ភគ កេ

ឯតស សុ គត កេ យំ ភគ អរយស
ិ

វនេយ
ិ អនុ តរ ំ ឥ នទយ
ិ ភវនំ េទេសយយ ភគវេ

សុ ភិកូ ខ ធេរស នីតិ ។ េតន ននទ សុ ហិ

ធុ កំ មនសក
ិ េ ហិ ភសស
ិ មីតិ ។ ឯវមភេនតិ

េខ យ ម នេនទ ភគវេ បចចេស សិ ។

១ ឱ. ម. ចសេទទ ន ទិស តិ ។

748 
 
 ៣៧១

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត ករនិមនរបស់ ពះ ននទ

[៣៣០] គេនះឯង ពះមន ពះភគ ទង់ ជបថ

ឧតរមណព ជសិស របស់ប សិរយ

ិ ពហមណ៍ អងុ យេនេស
គ ងម

េអ នអន់ ឱនក ក់មុខ ជប់ មនន

ិ ិ យយេហយ េទប ស់េ

ពះ ននម
ទ ន យុថ មនល ននទ ិ ពហមណ៍
ប សិរយ ែតងស-ំ

ែដងនូវវធ
ិ ីចេ មនឥ
 និ យ
ទ របស់ ័
វកទ ំ
ង យ េផ ង ចែំ ណកករ

ចេ មនឥ
 និ យដ
ទ ៏ បេសរ កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ េផ ង ។ ពះ

គ ំ ូ លថ
ននេទ តរថ កបបងទ ពះមន ពះភគ ី ែំ ដងនូវវធ
គបបស ិ ីចេ មន

ឥ និ យដ
ទ ៏ បេសរ កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ បពិ ត ពះមន ពះ

ភគ កលេនះ ជកលគួរនឹងសែំ ដងនូវវធ

ិ ចេ
ី មនឥ
 និ យន
ទ ុ ៎ះ បពិ ត

ពះសុ គត កលេនះ ជកលគួ រ នឹ ងស ំែ ដងនូ វ វ ធ

ិ ី ចេ ម  នឥ និ ទ យនុ ៎ ះ

ភក
ិ ុទ ំ
ខ ង យ បន ប់ ពះពុទដ ី របស់ ពះអងេគ ហយ
ធ ក នឹងចងច ំ

បន ។ ពះអងគ ស់ថ មនល ននទ េបដូេចនះ អក

ន ចូរ ប់

ចូរេធទ
 ុកកុ ងច
ន ត
ិ ឲយ បៃពចុះ តថគតនឹងសែំ ដង ។ ពះ ននម
ទ ន យុ

ក៏ទទួល ពះបនូ លៃន

ទ ពះមន ពះភគថ ពះករុ ពះអងគ ។

749 
 
៣៧២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣៣១] ភគ ឯតទេ ច កថញច ននទ(១)

អរយស
ិ វនេយ
ិ អនុ ត ឥ នទិយភវន េ តិ ។

ឥធននទ ភិកខុ េន ចកខុ ន រូបំ ទិ ឧបបជជតិ

មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ ឧបបជជតិ មនបមនបំ ។

េ ឯវ ំ បជនតិ ឧបបននំ េខ េម ឥទំ មនបំ

ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ មនបមនបំ តញច េខ

សងខតំ ឱ រកំ
ិ បដិចច សមុ បបននំ ឯតំ សនំ

ឯតំ បណីតំ យទទ

ិ ំ ឧេបកខ តិ ។ តស

តំ ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ

មនបមនបំ និរុជឈតិ ឧេបកខ ស តិ ។

១ ឱ. កថំ បនននទ ។ ម. កថញច ននទ ។

750 
 
 ៣៧២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣៣១] ពះមន ពះភគ ទង់ ស់សួរ ដូេចះ

ន ថ មនល

ននទ ចុះករចេ មនឥ

 និ យដ
ទ ៏ បេសរ កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ េតដ
 ូច

េមច ។ ទង់េឆយេ យ ពះអងឯ

គ ងថ មនល ននទ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សន

េនះ មនេសចកីគប់ចិតេកតេឡ
 ង មនេសចកីមិនគប់ចិតេកតេឡង

មនេសចកីគប់ចិតខះមិនគប់ចិតខះ េកតេឡង េ ពះេឃញរូបេ យ

ែភក
ន ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ ឹ ចបស់យ៉ងេនះថ
ដង ម អញ មនេសចកី

គប់ចិតេនះេកតេឡងេហយ មនេសចកម
ី នគប
ិ ់ចត
ិ េនះេកតេឡងេហយ

មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ ខះមនគប
ិ ់ចិតខះេនះ េកតេឡ
 ងេហយ ឯវបស
ិ -

នូេបកខដ៏លិត ដ៏ឧតម ក៏េកតេឡ

 ង េ ពះ ស័យេសចកីគប់ចត
ិ

ជេដម ែដលជរបស់មនបច័យ
ច ក់ែតង ជរបស់េ គត គតេនះ

ឯង ។ លុះភិកុ េនះមនេសចក
ខ គប
ី ់ចិតេនះេកតេឡ
 ង មនេសចកី

ម ិ នគប ់ ច ិ ត េនះេក  តេឡ ង មនេសចក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ នគប ់ ច ិ ត ខ ះេនះ

េកតេឡង េហយរលត់េទវញ
ិ វបស
ិ នូេបកខ ក៏ ំ
ងេឡង ។

751 
 
៣៧៣

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត ឥ នទិយភវន

េសយយថបិ ននទ ចកខុ ម បុ រេិ ឧមមេល

ិ

និមមិេលយយ និមមិេល ឧមមិេលយយ ឯវេមវ េខ

ននទ យស កស ចិ ឯវ ំ សីឃំ ឯវ ំ តុ វដំ

ឯវ ំ អបបកសេិ រន ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ

ឧបបននំ មនបមនបំ និរុជឈតិ ឧេបកខ ស តិ

អយំ វុចច ននទ អរយស

ិ វនេយ
ិ អនុ ត

ឥ នទិយភវន ចកខុ វេញញ

ិ េយយសុ រូេបសុ ។

[៣៣២] បុ ន ចបរ ំ ននទ ភ ិ កុ ខ េន

េ េតន សទទ ំ សុ ឧបបជជ ត ិ មនបំ

ឧបបជជតិ អមនបំ ឧបបជជតិ មនបមនបំ ។ េ

752 
 
 ៣៧៣

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត ករចេ មននូវឥ នទិយ

មនល ននទ បុរសមនែភក

ន ភឺ េបកេហ
  យបទវ
ិ ញិ ឬបទេហ
ិ  យេបកវញ
ិ

មនឧបមយ៉ង មិញ មនល ននទ បុគល

គ មួយ មនេសចកី

គប់ចិតេកតេឡង មនេសចកីមិនគប់ចិតេកតេឡង មនេសចកីគប់

ចត ់ ត
ិ ខះមិនគបច ិ ខះេកតេឡ
 ង េហយរលត់េទវញ
ិ ឯវបស
ិ នូេបកខ

ក៏ ំ
ងេឡង េ យឆប់យ៉ងេនះ រហ័សយ៉ងេនះ មនមនេសចក
ិ ី

ំ កយ៉ងេនះ
លប ក៏មនឧបេមយយយ៉ងេនះឯង មនល ននទ េនះឯង

តថគតេ ថ ករចេ មននូវឥ និ យដ

ទ ៏ បេសរ កុ ងរ
ន ូបែដលគបបដ
ី ឹង

បនេ យែភក
ន កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ ។

[៣៣២] មនល ននទ មួយេទ ត ភិកុ មនេសចក

ខ ីគប់ចិតេកត

េឡង ី ិនគប់ចត
មនេសចកម ិ េកតេឡ
 ង មនេសចកីគប់ចត
ិ ខះមនគប
ិ ់

ចត
ិ ខះ េកតេឡ
 ង េ ពះ ប់សេំ ឡងេ យ តេច ក ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ

753 
 
៣៧៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯវ ំ បជនតិ ឧបបននំ េខ េម ឥទំ មនបំ ឧបបននំ

អមនបំ ឧបបននំ មនបមនបំ តញច េខ សងខតំ

ឱ រកំ
ិ បដិចច សមុ បបននំ ឯតំ សនំ ឯតំ បណីតំ

យទទំ
ិ ឧេបកខ តិ ។ តស តំ ឧបបននំ មនបំ

ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ មនបមនបំ និរុជឈតិ

ឧេបកខ ស តិ ។ េសយយថបិ ននទ ពល

បុ រេិ អបបកសិេរន អចឆរកំ

ិ បហេរយយ ឯវេមវ

េខ ននទ យស កស ចិ ឯវ ំ សីឃំ ឯវ ំ តុ វដំ ឯវ ំ

អបបកសិេរន ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ

ឧបបននំ មនបមនបំ និរុជឈតិ ឧេបកខ ស តិ

អយំ វុចច ននទ អរយស

ិ វនេយ
ិ អនុ ត ឥ នទយ
ិ -

ភវន េ តវេញញ
ិ េយយសុ សេទទសុ ។

754 
 
 ៣៧៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ដឹងចបស់យ៉ងេនះថ ម អញ មនេសចកីគប់ចិតេនះេកតេឡង

េហយ ី ិនគប់ចត
មនេសចកម ិ េនះេកតេឡងេហយ មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ

ខះមិនគប់ចិតខះេនះេកតេឡងេហយ ឯវបស
ិ នូេបកខដ៏លិត ដ៏ឧតម

កេ៏ កតេឡ
 ង េ ពះ ស័យេសចកីគប់ចិតជេដម
 ែដលជរបស់មន

បច័យ
ច ក់ែតង ជរបស់េ គត គតេនះឯង ។ លុះភិកុ េនះ
ខ មនេសច-

កគប
ី ់ចត
ិ េនះេកតេឡ
 ង មនេសចកីមនគប
ិ ់ចិតេនះេកតេឡង មន

េសចកីគប់ចិតខះមនគប
ិ ់ចិតខះេនះ េកតេឡ
 ង េហយរលត់េទវញ
ិ

វបស
ិ នូេបកខក៏ ំ
ងេឡង ។ មនល ននទ ំ
បុរសមនកមង ទះ មម

ៃដេ យមនល
ិ ំ កយ៉ង
ប មិញ មនល ននទ បុគល
គ មួយ មន

េសចកីគប់ចិតេកតេឡង ី ិនគប់ចត
មនេសចកម ិ េកតេឡ
 ង មនេសចកី

គប់ចិតខះមនគប
ិ ់ចត
ិ ខះ េកតេឡ
 ង េហយរលត់េទវញ
ិ វបស
ិ នូ-

េបកខក៏ ំ
ងេឡង េ យឆប់យ៉ងេនះ រហ័សយ៉ងេនះ មនមន
ិ

ំ កយ៉ងេនះ
េសចកីលប ក៏មនឧបេមយយយ៉ងេនះឯង មនល ននទ

េនះឯងតថគតេ ថ ករចេ មនឥ និ យដ

ទ ៏ បេសរកុ ងស
ន េំ ឡង ែដល

គបបដ
ី ឹងបនេ យ តេច ក កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ ។

755 
 
៣៧៥

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត ឥ នទិយភវន

[៣៣៣] បុ ន ចបរ ំ ននទ ភិកុ ខ េន ឃេនន

គនធំ ឃយិ ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ

ឧបបជជតិ មនបមនបំ ។ េ ឯវ ំ បជនតិ

ឧបបននំ េខ េម ឥទំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ

ឧបបននំ មនបមនបំ តញច េខ សងគតំ ឱ រក

ិ ំ

បដិចច សមុ បបននំ ឯតំ សនំ ឯតំ បណីតំ យទិទំ

ឧេបកខ តិ ។ តស តំ ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ

អមនបំ ឧបបននំ មនបមនបំ និរុជឈតិ ឧេបកខ

ស តិ ។ េសយយថបិ ននទ ឦសកេបេណ

បទុ មិនិបេត ឧទកផុ សិ និ បវតនិ(១) ន សណនិ ឯវ-

េមវ េខ ននទ យស កស ចិ ឯវ ំ សីឃំ ឯវ ំ តុ វដំ

ឯវ ំ អបបកសិេរន ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ

ឧបបននំ មនបមនបំ និរុជឈតិ ឧេបកខ ស តិ

១ ម. ឦសកំេបេណ ឧទកផុសិ និ បវេតនីតិ ទិស តិ ។

756 
 
 ៣៧៥

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត ករចេ មននូវឥ នទិយ

[៣៣៣] មនល ននទ មួយេទ ត ភិកុ មនេសចក

ខ ីគប់ចិតេកត

េឡ ង មនេសចក ី ម ិ នគប ់ ច ិ ត េក  តេឡ ង មនេសចក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ ន

គប់ចិតខះេកតេឡង ំ ិនេ
េ ពះធុក យ ចមុះ ។ ភិកុ េនះរែមងដ
ខ ឹងចបស់

យ៉ងេនះថ ម អញមនេសចកីគប់ចិតេនះេកតេឡងេហយ មន

េសចក ីមិនគប់ចិត េនះេកតេឡ ងេហ យ មនេសចក ីគប់ចិត ខ ះមិនគប់

ចត
ិ ខះេនះេកតេឡ
  ងេហយ ឯវបស
ិ នូេបកខ ដ៏លិត ដ៏ឧតម ក៏េកតេឡ
 ង

េ ពះ ស័យេសចកីគប់ចិតជេដម
 ែដលជរបស់មនបច័យ
ច ក់ែតង

ជរបស់េ គត គតេនះឯង ។ លុះភិកុ េនះ

ខ មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ េនះ

េកតេឡ
 ង ី ិនគប់ចិតេនះេកតេឡ
មនេសចកម  ង មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ ខះ

មនគប
ិ ់ចិតខះេនះេកតេឡ
 ង េហយរលត់េទវញ
ិ វបស
ិ នូេបកខក៏ ំ
ង

េឡង ។ មនល ននទ ំ

តណ ក់ទឹក រេម លេលសឹកឈូកែដលេផ ង

បនិ ច រែមងមិនដក់េន មនឧបមយ៉ង មិញ មនល ននទ បុគល

គ

មួយ មនេសចកីគប់ចិតេកតេឡ
 ង មនេសចកីមនគប
ិ ់ចិតេកត

េឡង មនេសចកីគប់ចត
ិ ខះមនគប
ិ ់ចិតខះ េកតេឡ
 ង េហយរលត់

េទវញ
ិ វបស
ិ នូេបកខ ក៏ ំ
ងេឡង េ យឆប់យ៉ងេនះ រហ័សយ៉ង

េនះ មនមនេសចក
ិ ំ កយ៉ងេនះ
ី លប ក៏មនឧបេមយយយ៉ងេនះឯង

757 
 
៣៧៦

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អយំ វុចច ននទ អរយស

ិ វនេយ
ិ អនុ ត ឥ នទយ-
ិ

ភវន ឃនវេញញ
ិ េយយសុ គេនធសុ ។

[៣៣៤] បុ ន ចបរ ំ ននទ ភក

ិ ុ ខ េន ជិ យ

រសំ យិ ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ

ឧបបជជតិ មនបមនបំ ។ េ ឯវ ំ បជនតិ

ឧបបននំ េខ េម ឥទំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ

ឧបបននំ មនបមនបំ តញច េខ សងខតំ ឱ រក

ិ ំ

បដិចច សមុ បបននំ ឯតំ សនំ ឯតំ បណីតំ

យទទ
ិ ំ ឧេបកខ តិ ។ តស តំ ឧបបននំ មនបំ

ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ មនបមនបំ នរិ ុជឈតិ

758 
 
 ៣៧៦

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល ននទ េនះឯងតថគតេ ថ ករចេ មនឥ និ យដ

ទ ៏ បេសរកុ ងក
ន ិន

ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យ ចមុះ កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ ។

[៣៣៤] មនល ននទ មួយេទ ត ភក

ិ ុ មនេសចក
ខ ីគប់ចត
ិ េកត


េឡង មនេសចកីមនគប
ិ ់ចិតេកតេឡ
 ង មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ ខះេសចកី

មិនគប់ចិតខះេកតេឡង េ ពះទទួលរសេ យអ ត ។ ភិកុ េនះដ

ខ ឹង

ចបស់យ៉ងេនះថ ម អញ មនេសចកីគប់ចិតេនះេកតេឡ
 ងេហយ

មនេសចក ី ម ិ នគប ់ ច ិ ត េនះេក  តេឡ ងេហ យ មនេសចក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ ន

គប់ចិតខះេនះេកតេឡងេហយ ឯវបស
ិ នូេបកខ ដ៏លិត ដ៏ឧតម ក៏េកត


េឡង េ ពះ ស័យេសចកីគប់ចិតជេដម ែដលជរបស់មនបច័យ

ច

ក់ែតង ជរបស់េ គត គតេនះឯង ។ លុះភិកុ េនះ

ខ មនេសចកី

គប ់ ច ិ ត េនះេក  តេឡ ង មនេសចក ី ម ិ នគប ់ ច ិ ត េនះេក  តេឡ ង មន

េសចកីគប់ចិតខះមនគប
ិ ់ចិតខះេនះ េកតេឡង េហយរលត់េទវញ
ិ

759 
 
៣៧៧

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត ឥ នទិយភវន

ឧេបកខ ស តិ ។ េសយយថបិ ននទ ពល

បុ រេិ ជិវេគគ េខឡបិណំ សំ យហ

ូ ិ អបបកសិេរន

វេមមយយ(១)  ឯវេមវ េខ ននទ យស កស ចិ ឯវ ំ

សីឃំ ឯវ ំ តុ វដំ ឯវ ំ អបបកសិេរន ឧបបននំ មនបំ

ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ មនបមនបំ និរុជឈតិ

ឧេបកខ ស តិ អយំ វុចច ននទ អរយស

ិ វនេយ
ិ

អនុ ត ឥ នទយ
ិ ភវន ជិ វេញញ
ិ េយយសុ រេសសុ ។

១ ម. សនធេមយយ ។

760 
 
 ៣៧៧

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត ករចេ មននូវឥ នទិយ

ឯវបស
ិ នូេបកខ ក៏ ំ
ងេឡង ។ មនល ននទ ំ
បុរសមនកមង

ំ ឹកមត់មកេលចុងអ
បមូលដុទ ត េហយេ ះ េ ំ ក
យមិនលប

មនឧបមយ៉ង មិញ មនល ននទ បុគល

គ មួយ មនេសចកី

គប់ចិតេកតេឡង មនេសចកីមនគប
ិ ់ចិតេកតេឡ
 ង មនេសចកគប
ី ់

ិ ខះមិនគប់ចត
ចត ិ ខះ េកតេឡ
 ង េហយរលត់េទវញ
ិ ឯវបស
ិ នូ-

េបកខ ក៏ ំ
ងេឡង េ យឆប់យ៉ងេនះ រហ័សយ៉ងេនះ មិនមន

ំ កយ៉ងេនះ
លប ក៏មនឧបេមយយយ៉ងេនះឯង មនល ននទ េនះឯង

តថគតេ ថ ករចេ មនឥ និ យដ

ទ ៏ បេសរកុ ងរស
ន ែដលគបបដ
ី ឹងបន

េ យអ ត កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ ។

761 
 
៣៧៨

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣៣៥] បុ ន ចបរ ំ ននទ ភិកុ ខ េន កេយន

េផដពំ ផុ សិ ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ

ឧបបជជតិ មនបមនបំ ។ េ ឯវ ំ បជនតិ

ឧបបននំ េខ េម ឥទំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ

មនបមនបំ តញច េខ សងខតំ ឱ រក

ិ ំ បដិចច ស-

មុ បបននំ ឯតំ សនំ ឯតំ បណីតំ យទទ

ិ ំ ឧេបកខ តិ ។

តស តំ ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ

មនបមនបំ នរុិ ជឈតិ ឧេបកខ ស តិ ។ េសយយ-

ថបិ ននទ ពល បុ រេិ សមមិញិ ជ តំ ពហំ

ប េរយយ ប រតំ
ិ ពហំ សមមេញជ
ិ យយ ឯវេមវ េខ

ននទ យស កស ចិ ឯវ ំ សីឃំ តុ វដំ អបបក-

សិេរន ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ មន-

បមនបំ និរុជឈតិ ឧេបកខ ស តិ អយំ វុចច ននទ

762 
 
 ៣៧៨

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣៣៥] មនល ននទ មួយេទ ត ភក

ិ ុ មនេសចក
ខ ីគប់ចត
ិ េកត


េឡ ង មនេសចក ី ម ិ នគប ់ ច ិ ត េក  តេឡ ង មនេសចក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ ន

គប់ចិតខះ េកតេឡង េ ពះពល់ តវនូវេផដពៈេ យកយ ។ ភិកុ ខ

ឹ ចបស់យ៉ងេនះថ
េនះដង ម អញ មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ េនះេកតេឡ
 ង

េហយ ី ិនគប់ចត
មនេសចកម ិ េនះេកតេឡងេហយ មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ

ខះមនគប
ិ ់ចត
ិ ខះេនះេកតេឡ
 ងេហយ ឯវបស
ិ នូេបកខ ដ៏លិត ដ៏ឧតម

ក៏េកតេឡ
 ង េ ពះ ស័យេសចកីគប់ចិតជេដម
 ែដលជរបស់មន

បច័យ
ច ក់ែតង ជរបស់េ គត គតេនះឯង ។ លុះភិកុ េនះ
ខ មន

េសចក ី គប ់ ច ិ ត េនះេក  តេឡ ង មនេសចក ី ម ិ នគប ់ ច ិ ត េនះេក  តេឡ ង

មនេសចកីគប់ចិតខះមិនគប់ចិតខះេនះ េកតេឡង េហយរលត់េទ

វញ
ិ វបស
ិ នូេបកខ ក៏ ំ
ងេឡង ។ មនល ននទ ំ
បុរសមនកមង

ៃដែដលបត់ចូល ឬបត់ចូលៃដែដល េចញ មនឧបមយ៉ង

មិញ មនល ននទ បុគល

គ មួយ មនេសចកីគប់ចិតេកតេឡ
 ង

មនេសចក ី ម ិ នគប ់ ច ិ ត េក  តេឡ ង មនេសចក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ នគប ់ ច ិ ត

ខះ េកតេឡង េហយរលត់េទវញ
ិ វបស
ិ នូេបកខ ក៏ ំ
ងេឡង

េ យឆប់យ៉ងេនះ រហ័សយ៉ងេនះ មនមនេសចក

ិ ល ំ កយ៉ងេនះ
ី ប

ក៏មនឧបេមយយយ៉ងេនះឯង មនល ននទ េនះឯងតថគតេ ថ

763 
 
៣៧៩

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត ឥ នទិយភវន

អរយស
ិ វនេយ
ិ អនុ ត ឥ នទិយភវន កយវេញញ
ិ -

េយយសុ េផដេពសុ ។

[៣៣៦] បុ ន ចបរ ំ ននទ ភិកុ ខ េន មន

ធមមំ វញ
ិ ញ យ ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ

ឧបបជជតិ មនបមនបំ ។ េ ឯវ ំ បជនតិ ឧបបននំ

េខ េម ឥទំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ

មនបមនបំ តញច េខ សងខតំ ឱ រក

ិ ំ បដិចច

សមុ បបននំ ឯតំ សនំ ឯតំ បណីតំ យទិទំ ឧេបកខ តិ ។

តស តំ ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ អមនបំ ឧបបននំ

មនបមនបំ នរិ ុជឈតិ ឧេបកខ ស តិ ។ េសយយ-

ថបិ ននទ ពល បុ រ ិ ទវសំ

ិ សនេត អ-

េយក េហ េទ តីណិ ឧទកផុ សិ និ និ-

បេតយយ ទេនធ ននទ ឧទកផុ សិ នំ និបេ

អថេខ តំ ខិបបេមវ បរកខ

ិ យំ បរយទនំ
ិ គេចឆយយ

764 
 
 ៣៧៩

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត ករចេ មននូវឥ នទិយ

ករចេ ម  នឥ ន ិទ យដ ៏ បេស រកុ ន ងេផដ ព ៈ ែដលគបប ដ

ី ឹ ង បនេ យកយ

កុ ងវ
ន និ ័យរបស់ ពះអរយៈ
ិ ។

[៣៣៦] មនល ននទ មួយវញេទ

ិ ត ភិកុ ខ មនេសចកីគប់

ចិតេកតេឡង មនេសចកីមិនគប់ចិតេកតេឡង មនេសចកគប

ី ់ចិតខះ

មនគប
ិ ់ចិតខះ េកតេឡ
 ង ម ៍េ
េ ពះដឹងធមមរមណ យចិត ។ ភក
ិ ុ េនះ
ខ

ឹ ចបស់យ៉ងេនះថ
ដង ម អញមនេសចកគប
ី ់ចត
ិ េនះេកតេឡ
 ងេហយ

មនេសចក ីមិនគប់ចិត េនះេកតេឡ ងេហ យ មនេសចក ីគប់ចិត ខ ះមិន

គប់ចិតខះេនះេកតេឡងេហយ ឯវបស
ិ នូេបកខ ដ៏លិត ដ៏ឧតម ក៏េកត


េឡង េ ពះ ស័យេសចកីគប់ចិតជេដម
 ែដលជរបស់មនបច័យ
ច

ក់ែតង ជរបស់េ គត គតេនះឯង ។ លុះភិកុ េនះ

ខ មនេសចកី

គប ់ចិ ត េនះេក  តេឡ ង មនេសចក ី មិ នគប់ ច ិត េនះេក តេឡ ង មន

េសចកីគប់ចិតខះមនគប
ិ ់ចិតខះេនះ េកតេឡ
 ង េហយរលត់េទវញ
ិ

វបស
ិ នូេបកខក៏ ំ
ងេឡង ។ មនល ននទ ំ
បុរសមនកមង ស មក់

ំ
នូវតណ ក់ទឹក ២ តណ
ំ ក់ ឬ ៣ តណ
ំ ក់ េទកុ ងខ
ន ទ ែដកដ៏េកអស់ ១ ៃថង
ះ

មនល ននទ ករស មក់នូវតណ

ំ ក់ទឹកទង
ំ យយឺតយូរ ឯទឹកេនះ ក៏

ដល់នូវករអស់េទ សួ តេទ
ង េ យឆប់រហ័ស មនឧបមយ៉ង មិញ

765 
 
៣៨០

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

ឯវេមវ េខ ននទ យស កស ចិ ឯវ ំ សីឃំ

ឯវ ំ តុ វដំ ឯវ ំ អបបកសេិ រន ឧបបននំ មនបំ ឧបបននំ

អមនបំ ឧបបននំ មនបមនបំ និរុជឈតិ ឧេបកខ

ស តិ អយំ វុចច ននទ អរយស

ិ វនេយ
ិ អនុ ត-

ឥ នទយ
ិ ភវន មេនវេញញ
ិ េយយសុ ធេមមសុ ។ ឯវ ំ

េខ ននទ អរយស
ិ វនេយ
ិ អនុ ត ឥ នទយ
ិ -

ភវន េ តិ ។

[៣៣៧] កថញច ននទ េសេកខ េ តិ បដិ-

បេទ ។ ឥធននទ ភិកខុ េន ចកខុ ន រូបំ ទិ

ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ ឧបបជជតិ ម-

នបមនបំ ។ េ េតន ឧបបេននន មនេបន

ឧបបេននន អមនេបន ឧបបេននន មនបមនេបន

អដិយតិ ហ យតិ ជិគុចឆតិ ។ េ េតន សទទំ សុ ...

ឃេនន គនធំ ឃយិ ... ជិ យ រសំ យិ ...

766 
 
 ៣៨០

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

មនល ននទ បុគល

គ មួយ មនេសចកីគប់ចិតេកតេឡ
 ង មនេសច-

ក ីមិនគប់ចិត េកតេឡ ង មនេសចក ីគប់ចិត ខ ះមិនគប់ចិត ខ ះេនះេកត

េឡង េហយរលត់េទវញ
ិ វបស
ិ នូេបកខ ក៏ ំ
ងេឡង េ យឆប់

យ៉ងេនះ រហ័សយ៉ងេនះ មនមនេសចក

ិ ំ កយ៉ងេនះ
ីល ប ក៏មន

ឧបេមយយយ៉ងេនះឯង មនល ននទ េនះឯងតថគតេ ថ ករ

ចេ មនឥ
 និ យក
ទ ុ ងធម
ន ម ៍
ម រមណ ែដលគបបដ
ី ឹងបនេ យចត
ិ កុ ងវ
ន និ ័យ

របស់ ពះអរយៈ
ិ ។ មនល ននទ ករចេ មនឥ និ យេ
ទ យចិត កុ ងវ
ន និ ័យ

របស់ ពះអរយៈ
ិ យ៉ងេនះឯង ។

[៣៣៧] មន ល នន ទ បុ គ គ ល ែដលេឈម ះថេសក ខ ៈ ជអ ន ក

មនបដិបទ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល ននទ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សនេនះ មន

េសចកីគប់ចិតេកតេឡង ី ិនគប់ចត
មនេសចកម ិ េកតេឡ
 ង មនេសច-

ក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ នគប ់ ច ិ ត ខ ះេក  តេឡ ង េ ពះេឃ ញរូ ប េ យែភ នក ។

ភក
ិ ុ េនះ
ខ ក៏េន យ យ ធុញ ទន់ េខមរេអ
ព ម េ យេសចកីគប់

ចត
ិ ែដលេកតេឡ
 ង េ យេសចកីមនគប
ិ ់ចត
ិ ែដលេកតេឡង េ យ

េសចក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ នគប ់ ច ិ ត ខ ះ ែដលេក  តេឡ ងេនះ ។ ភ ិ កុ ខ

មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ េកតេឡ
 ង មនេសចកីមនគប
ិ ់ចិតេកតេឡ
 ង មន

េសចក ី គប ់ ច ិ ត ខ ះម ិ នគប ់ ច ិ ត ខ ះេក  តេឡ ង េ ពះឮស ំេ ឡងេ យ ត-

េច ក... ំ ិ នេ
េ ពះធុ ក យ ចមុ ះ ... េ ពះទទួ លរសេ យអ ត...

767 
 
៣៨១

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត េសកខបដិបេទ

កេយន េផដពំ ផុ សិ ... មន ធមមំ វញ

ិ ញ យ

ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ ឧបបជជតិ

មនបមនបំ ។ េ េតន ឧបបេននន មនេបន

ឧបបេននន អមនេបន ឧបបេននន មនបមនេបន

អដិយតិ ហ យតិ ជិគុចឆតិ ។ ឯវ ំ េខ ននទ

េសេកខ េ តិ បដិបេទ ។

[៣៣៨] កថញច ននទ អរេយ

ិ េ តិ ភវត
ិ ិ នទិ-

េយ ។ ឥធននទ ភិកុ ខ េន ចកខុ ន រូបំ ទិ

ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ អមនបំ ឧបបជជតិ ម-

នបមនបំ ។ េ សេច កងខតិ បដក

ិ ូ កេល

អបបដ ិ ក ក ូ លសញញី វ ហេរយយន

ិ ិ អបបដ ិ ក ក ូ លសញញី

តតថ វហរត
ិ ិ ។ សេច កងខតិ អបបដិកូ ក-

េល បដ ិ ក កូ លសញញី វ ហេរយយន
ិ ិ បដ ិ ក កូ លសញញី

តតថ វហរត
ិ ិ ។ សេច កងខតិ បដិកូ កេល ច

អបបដ ិ ក កូ េល ច អបបដ ិ ក កូ លសញញី វ ហេរយយន

ិ ិ

768 
 
 ៣៨១

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត េសកខបបដិបទ

េ ពះពល់ តវេផដពៈេ យកយ... ម ៍េ

េ ពះដឹងធមមរមណ យចិត ។

ភក
ិ ុ េនះ
ខ ក៏េន យ យ ធុញ ទន់ េខមរេអ
ព ម េ យេសចកីគប់

ចិតែដលេកតេឡង េ យេសចកីមិនគប់ចិតែដលេកតេឡង េ យ

េសចកីគប់ចិតខះមនគប
ិ ់ចិតខះ ែដលេកតេឡងេនះ ។ មនល -

ននទ បុគល
គ ែដលេឈមះថេសកៈខ ជអក
ន មនបដិបទ យ៉ងេនះឯង ។

[៣៣៨] មនល ននទ បុគល

គ ែដលេឈមះថអរយៈមនឥ
ិ និ យ
ទ

ចេ មនេហ
 យ េតដ
 ូ ចេមច ។ មនល ននទ ភក
ិ ុក
ខ ុង
ន សនេនះ

មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ េកតេឡ
 ង មនេសចកីមនគប
ិ ់ចិតេកតេឡ
 ង មន

េសចកីគប់ចិតខះមនគប
ិ ់ចិតខះេកតេឡង េ ពះេឃញរូបេ យែភក
ន ។

េបភ
 ក
ិ ុ េនះ
ខ បថនថ ម អញគបបជអ
ី ក ំ ល់
ន សគ កុ ងរបស
ន ់គួរេខម
ព

ថជរបស់មនគ
ិ ួ រេខមដ
ព ូ េចះ
ន េហយក៏សគ
ំ ល់ថជរបស់មនគ
ិ ួ រេខម
ព កុ ង
ន

របស់ែដលគួរេខមេនះ
ព ។ េប បថនថ ម អញជអក ំ ល់កុ ង
ន សគ ន

របស់មិនគួរេខម
ព ថជរបស់គួរេខមដ
ព ូ េច ះ
ន េហយក៏សគ
ំ ល់ថជរបស់

គួរេខម
ព កុ ងរបស
ន ់ែដលមនគ
ិ ួ រេខមេនះ
ព ។ េប បថនថ ម អញជ

អក ំ ល់កុ ងរបស
ន សគ ន ់គួរេខមផង
ព មនគ
ិ ួ រេខមផង
ព ថជរបស់មនគ
ិ ួ រេខម
ព

769 
 
៣៨២

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

អបបដិកូ កលសញញី តតថ វហរត

ិ ិ ។ សេច កងខតិ

អបបដិកូ កេល ច បដិកូ កេល ច បដិកូ កលសញញី

វហេរយយន
ិ ិ បដិកូ កលសញញី តតថ វហរត
ិ ិ ។ សេច

កងខតិ បដិកូ កលញច អបបដិកូ កលញច តទុ ភយំ

អភិនវិ េជជ ឧេបកខ េក វហេរយយ

ិ ំ សេ សមប-

ជេនតិ ឧេបកខ េក តតថ វហរត

ិ ិ សេ សមប-

ជេន ។

[៣៣៩] បុ ន ចបរ ំ ននទ ភិកខុ េន េ េត-

ន សទទំ សុ ... ឃេនន គនធំ ឃយិ ... ជិ យ

រសំ យិ ... កេយន េផដពំ ផុ សិ ... ម-

ន ធមមំ វញ
ិ ញ យ ឧបបជជតិ មនបំ ឧបបជជតិ

អមនបំ ឧបបជជតិ មនបមនបំ ។ េ

សេច កងខ ត ិ បដ ិ ក កូ េល អបបដ ិ ក កូ លសញញី

វហេរយយន
ិ ិ អបបដិកូ កលសញញី តតថ វហរត
ិ ិ ។ សេច

កងខតិ អបបដិកូ កេល បដិកូ កលសញញី វហេរយយន

ិ ិ

បដិកូ កលសញញី តតថ វហរត

ិ ិ ។ សេច កងខតិ

770 
 
 ៣៨២

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

ដូេចះ
ន េហយក៏សគ
ំ ល់ថជរបស់មិនគួរេខម
ព កុ ងរបស
ន ់ែដលគួរេខម
ព

និងមិនគួរេខមេនះ
ព ។ េប បថនថ ម អញគបបជអ
ី ក ំ ល់
ន សគ

កុ ងរបស
ន ់ មិនគួរេខមផង
ព គួរេខមផង
ព ថជរបស់គួរេខមដ
ព ូ េច ះ
ន េហយក៏

ំ ល់ថជរបស់គួរេខម
សគ ព កុ ងរបស
ន ់ែដលមនគ
ិ ួ រេខមន
ព ិ ងគួរេខមេនះ
ព ។

េប បថនថ ម អញគួរេវ រេចញនូវរបស់ទងព

ំ ីរ គរបស
ឺ ់គួរេខមន
ព ិង

មនគ
ិ ួ រេខម
ព ន ពេងយកេន យ
ជអក មន ម រតដ
ី ឹងសពដូេចះ
ន េហយ ក៏

ជអក
ន ពេងយកេន យ មន ម រតដ
ី ង
ឹ សពកុ ងរបស
ន ់ ទងព
ំ ី រេនះ ។

[៣៣៩] មនល ននទ មួយវញេទ

ិ ត ភិកុ ខ មនេសចកីគប់

ចត
ិ េកតេឡ
 ង មនេសចកម
ី នគប
ិ ់ចត
ិ េកតេឡ
 ង មនេសចកគប
ី ់ចត
ិ ខះ

មិនគប់ចិតខះ េកតេឡង េ ពះឮសេំ ឡងេ យ តេច ក... េ ពះ

ំ នេ
ធុក ិ យ ចមុះ... េ ពះទទួលរសេ យអ ត... េ ពះពល់ តវ

េផដពៈេ យកយ... ម ៍េ
េ ពះដឹងធមមរមណ យចិត ។ េបភ
 ក
ិ ុ េនះ
ខ

បថនថ ម អញគបបជអ
ី ក ំ ល់
ន សគ កុ ងរបស
ន ់គួរេខម
ព ថជរបស់

ម ិ នគួ រេខ  ព មដូ េ ច នះ េហ យក ៏ ស ំគ ល់ ថជរបស់ ម ិ នគួ រ េខ ព ម កុ ន ងរបស់

ែដលគួរេខមេនះ
ព ។ េប បថនថ ម អញគបបជអ
ី ក ំ ល់
ន សគ

កុ ងរបស
ន ់ មនគ
ិ ួ រេខម
ព ថជរបស់គួរេខមដ
ព ូ េចះ
ន េហយក៏សគ
ំ ល់

ថជរបស់គួរេខម
ព កុ ងរបស
ន ់ែដលមនគ
ិ ួ រេខមេនះ
ព ។ េប បថនថ

771 
 
៣៨៣

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត េសកខបដិបេទ

បដិកូ កេល ច អបបដិកូ កេល ច អបបដិកូ កលសញញី

វហេរយយន
ិ ិ អបបដិកូ កលសញញី តតថ វហរត
ិ ិ ។ សេច

កងខតិ អបបដិកូ កេល ច បដិកូ កេល ច បដិកូ កលសញញី

វហេរយយន
ិ ិ បដិកូ កលសញញី តតថ វហរត
ិ ិ ។ សេច

កងខតិ បដិកូ កលញច អបបដិកូ កលញច តទុ ភយំ

អភិនិវេជជ ឧេបកខ េក វហេរយយ

ិ ំ សេ សមប-

ជេនតិ ឧេបកខ េក តតថ វហរត

ិ ិ សេ

សមបជេន ។ ឯវ ំ េខ ននទ អរេយ

ិ េ តិ

ិ ិ នទិេយ
ភវត ។

772 
 
 ៣៨៣

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត េសកខបបដិបទ

ម អញគបបជអ
ី ក ំ ល់កុ ងរបស
ន សគ ន ់ គួរេខមផង
ព មនគ
ិ ួ រេខមផង
ព ថជ

របស់មិនគួរេខមដ
ព ូ េចះ
ន េហយក៏សគ
ំ ល់ថជរបស់មនគ
ិ ួ រេខម
ព កុ ងរបស
ន ់

ព ិ ងមិនគួរេខមេនះ
ែដលគួរេខមន ព ។ េប បថនថ ម អញគបបជ
ី

អក ំ ល់កុ ងរបស
ន សគ ន ់មិនគួរេខមផង
ព គួរេខមផង
ព ថជរបស់គួរេខម
ព

ដូេចះ
ន េហយក៏សគ
ំ ល់ថជរបស់គួរេខម
ព កុ ងរបស
ន ់ែដលមនគ
ិ ួ រេខម
ព

និងគួរេខមេនះ
ព ។ េប បថនថ ម អញគួរជអក
ន េវ រ សឡះនូវ

របស់ទងព
ំ ីរ គឺរបស់គួរេខមន
ព ិ ងរបស់មិនគួរេខម
ព ជអក
ន ពេងយកេន យ

មន ម រតដ
ី ង
ឹ សពដូេចះ
ន េហយក៏ជអក
ន ពេងយកេន យ មន ម រតី

ដង
ឹ សពកុ ងរបស
ន ់ទងព
ំ ី រេនះ ។ មនល ននទ បុគល
គ ែដលេឈមះថ

អរយៈ
ិ មនឥ និ យចេ
ទ មនេហយ យ៉ងេនះឯង ។

773 
 
៣៨៤

សុតនបិដេក មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

[៣៤០] ឥតិ េខ ននទ េទសិ មយ

អរយស
ិ វនេយ
ិ អនុ ត ឥ នទយ
ិ ភវន េទសេិ

េសេកខ បដប
ិ េទ េទសេិ អរេយ
ិ ភវត
ិ ិ នទិេយ យំ

ននទ ស ថ ករណីយំ វកនំ ហិេតសិន អ-

នុ កមបេកន អនុ កមប ំ ឧបទយ កតំ េ តំ មយ

ឯ និ ននទ រុកខមូ និ ឯ និ សុ ញញគ និ

ឈយថននទ ម បមទតថ ម បចឆ វបបដ

ិ ិ រេន
ិ

អហុ វតថ អយំ េ អមកំ អនុ សនីតិ ។

ឥទមេ ច ភគ អតមេន យ ម នេនទ ភ-

គវេ ភសត
ិ ំ អភិននទីតិ ។

ឥ នទិយភវនសុតំ ទសមំ និដិតំ ។

ស យតនវេគគ បញចេម ។

774 
 
 ៣៨៤

សុតនបិដក មជឈិមនិកយ ឧបរ ិប សកៈ

[៣៤០] មន ល នន ទ ករចេ ម  ននូ វឥ ន ិ ទ យដ ៏ បេស រ កុ ន ង

ិ ័យរបស់ ពះអរយៈ
វន ិ តថគតបនសែំ ដងេហយ បុគល
គ ែដលេឈមះថ

េសកៈខ បកបេ យបដប

ិ ទ តថគតបនសែំ ដងេហយ បុគល
គ ែដល

េឈមះថអរយៈ
ិ មនឥ និ យចេ
ទ មនេហ
 យ តថគតក៏បនសែំ ដងេហយ

េ យ បករដូេចះ
ន ឯង មនល ននទ កច
ិ ច ែដល ពះ ជអក
ន

ែសងរកនូវ បេយជន៍ ន អនុេ គះដល់

ជអក ័
វកទ ំ
ង យ គបបេធ
ី 

េ ពះ ស័យេសចកីអនុេ គះ កច
ិ េច នះតថគតបនេធេហយ ដល់អក
ន

ំ
ទង យ មនល ននទ ៎
នុះ រុកម
ខ ូល ៎
នុះ សុញញគរ មនល ននទ

អក ំ
ន ទង យ ចូរពិនិតយេមលចុះ ចូរកុ ំ បមទ ំ នេសចកីេក
កុម

ក យកុ នងកលជខងេ កយេឡ យ េនះេហ យជពកយេ ប ន បេ

របស់តថគត ចេំ ពះអក ំ

ន ទង យ ។ លុះ ពះមន ពះភគ ទង់

ស់ ពះសូ តេនះចប់េហយ ពះ ននម

ទ ន យុ មនេសចកីេ តក

អរ រក
ី យ ចេំ ពះភសិត ពះមន ពះភគ ។

ចប់ ឥ នទិយភវនសូ ត ទី ១០ ។

ចប់ ស យតនវគគ ទី ៥ ។

775 
 
៣៨៥

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត ឧទទនំ

តស ុ ទទនំ

អនថបិណិ េក ឆេនន

បុ េ ននទក ហុ េ

ឆឆកកំ ស យតនិកំ

នគរវេនទ
ិ យយ សុ ទេធិ ក

ឥ នទយ
ិ ភវន ចបិ

វេគគ ឱតរបញច េម ។

ឧបរ ិប សកំ និដិតំ ។

776 
 
 ៣៨៥

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត ឧទទន

ឧទទនៃនស យតនវគគេនះ គឺ

អនថបិណិ េក ទសូ ត ១ ឆេនន ទសូ ត ១ បុេ ទ-

សូ ត ១ ននេទ ក ទសូ ត ១ ចូឡ ហុេ ទសូ ត ១

ឆឆកស
ក ូ ត ១ ស យតនវភង
ិ សគ ូ ត ១ នគរវេន
ិ យទ យ-

សូ ត ១ បណ
ិ បតបរស
ិ ុ ទិស
ធ ូ ត ១ ឥ និ យភវន-
ទ

សូ ត ១ (េនះ) ជវគទ
គ ី ៥ ំ ុត
ខងចុងបផ ។

ចប់ ឧបរ ិប សកៈ ។

777 
 
 សុតនបិដេក

មជឈិមនិកយស ឧបរ ិប សកំ

នវេម ភេគ

វ ិភងគវេគគ

បឋមំ ភេទទករតសុ តំ

មតិក អេងក

វ ិភងគវគគស ភេទទករតសុេត អនគតបបដិកងខ ....................................................... ៣

អនគតំ នបបដិកងខ ................................................ ៥

ភេទទករតភេ ......................................................... ... ៧

ទុ តិយំ ននទភេទទករតសុ តំ

វ ិភងគវគគស ននទភេទទករតសុេត អតី នគមនំ...................................................... ១១

អនគតំ នបបដិកងខ ................................. ......... ១៣

ភេទទករតភេ ...................................................... ១៥

អតី នគមនំ...................................................... ១៧

តតិយំ ម កចចនភេទទករតសុ តំ

វ ិភងគវគគស ម កចចនភេទទករតសុេត ភគវនូបសងកមនំ........................................... ២១

778 
 
 សុតនបិដក មជឈិមនិកយ

ឧបរ ិប សកៈ

នវមភគ

ិ វគគ
វភងគ

ភេទទករតសូ ត ទី ១

មតិក ទំព័រ

ិ ងគ វគគ
វភ ភេទទ ករតសូ ត េសចកី សង ័យកនុ ងខនធ ជអនគត................................ ៣

េសចកីមិនសង ័យកនុងខនធជអនគត............................... ៥

ភពៃនបុគគលអនកមន តីមួយដ៏ចេ មន........................... ៧

ននទភេទទករតសូ ត ទី ២

វិភងគវគគ ននទភេទទករតសូ ត េសចកី េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត........................... ១១

េសចកីមិន បថននូវបញចកខនធជអនគត............................ ១៣

ភពៃនបុគគលអនកមន តីមួយដ៏ចេ មន........................... ១៥

េសចកី េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត.......................... ១៧

ម កចចនភេទទករតសូ ត ទី ៣

វ ិភងគវគគ ម កចចនភេទទករតសូ ត ពះសមិទិម

ធ ន យុចូលេទរក ពះមន ពះភគ.... ២១

779 
 
៣៨៧

មតក
ិ ប និ

មតិក អេងក

វ ិភងគវគគស ម កចចនភេទទករតសុេត ភេទទករតភេ .............................................. ២៣

ភិកូនំ
ខ បរ ិវ ិតកកនំ .......................................... ២៥

ម កចចនូបសងកមនំ................................... ២៧

ម កចចនបបសំសនំ................................... ២៩

អតី នគមនំ.............................................. ៣១

អនគតំ បដិកងខ ..................................... ៣៣

បចចុបបននសំហិរ .......................................... ៣៥

ភសិ ភិននទនំ............................................. ៣៧

ភេទទករតគថ.............................................. ៣៩

ភសិ ភិននទនំ ............................................ ៤១

ចតុ តថំ េ មសកងគិយសុ តំ

វិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត ភេទទករតគថ............................................. ៤៣

ភគវនូបសងកមនំ ......................................... ៤៥

ភគវេ បដិបុចឆនំ ..................................... ៤៧

អតី នគមនំ ............................................ ៤៩

បចចុបបននធមមសំហិរណំ ................................. ៥១

780 
 
 ៣៨៧

សនក
ឹ បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

ិ ងគវគគ
វភ ម កចច នភេទទករតសូ ត ភពៃនបុ គគ លអន កមន តី មួ យដ៏ ចេ ម ន .. ២៣

េសចកី តិះរ ិះៃនពួកភិកុខ.............................. ២៥

ពួកភិកុខចូលេទរក ពះម កចចនៈ ............ ២៧

េសចកីសរេសរ ពះម កចចនៈ ................ ២៩

េសចកី េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត .... ៣១

េសចកី បថននូវបញចកខនធជអនគត ........... ៣៣

េសចកីរេសមរ មកនុងពួកធម៌ជបចចុបបនន .. ៣៥

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត..................... ៣៧

គថសំែដងពី តីមួយដ៏ចេ មន................ ៣៩

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត..................... ៤១

េ មសកងគិយសូ ត ទី ៤

វ ិភងគវគគ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត គថសំែដងពី តីមួយដ៏ចេ មន................ ៤៣

ករចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ ............. ៤៥

ពះមន ពះភគ ទង់សួរតប...................... ៤៧

េសចកី េ ះ ល័យបញចកខនធជអតីត..... ៤៩

េសចកីរេសមរ មកនុងធម៌ជបចចបបនន........ ៥១

781 
 
៣៨៨

មតកប
ិ និ

មតិក អេងក

វ ិភងគវគគស េ មសកងគិយភេទទករតសុេត ភសិ ភិននទនំ................................ ៥៣

បញច មំ ចូឡកមមវភងគ
ិ សុតំ

ិ ងគវគគ ស
វភ ិ ងគ សុ េត
ចូ ឡកមម វ ភ សុ ភមណវស យចនំ ........................... ៥៥

ប តិបតវ ិរតិ ............................................... ៥៧

េកធនភេ ...................................................... ៥៩

ឥស មនកភេ ............................................... ៦១

អននទិអទនំ....................................................... ៦៣

ថទធភេ ............................................................ ៦៥

អបរ ិបុចិត
ឆ ភេ .................................................. ៦៧

អបយុកសំវតនិកទិបដិបទ ............................. ៦៩

តិសរណគមនំ ................................................... ៧១

ឆដំ ម កមមវភងគ
ិ សុតំ

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត កថស េប.................................................... ៧៣

កថស បេ ចនំ............................................ ៧៥

ម កមមវ ិភងគវ ិភជជនំ........................................... ៧៧

ច េ បុគគ ................................................... ៧៩

782 
 
 ៣៨៨

សនឹក បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

វ ិភងគវគគ េ មសកងគិយភេទទករតសូ ត េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត ................... ៥៣

ចូឡកមមវ ិភងគសូ ត ទី ៥

ិ ងគ វ គគ
វភ ិ ងគ ស ូ ត
ចូ ឡ កមម វ ភ កិ ច ច និ ម នរបស់ ស ុ ភ មណព ............................. ៥៥

ករេវ រចកប តិបត....................................... ៥៧

ភពៃនបុគគលជអនកេ កធ ..................................... ៥៩

ភពៃនបុគគលជអនក ចែណន ................................. ៦១

ករមិនឲយនូវវតថុមនបយជេដម............................ ៦៣

ភពៃនបុគគលជអនករ ឹងតឹង ..................................... ៦៥

ភពៃនបុគគលជអនកមិន កសួរ............................ ៦៧

េសចកី បតិបតិែដល ប ពឹតេទេដមបី យុខីជេដម... ៦៩

ករដល់នូវៃ តសរណៈ .......................................... ៧១

ម ិ សូ ត ទី ៦
កមមវភងគ

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ពកយចរច............................................................ ៧៣

ករ កបទូលនូវពកយចរច .................................... ៧៥

ករែចកនូវម កមមវ ិភងគ ........................................ ៧៧

បុគគលបួនពួក......................................................... ៧៩

783 
 
៣៨៩

មតិកប និ

មតិក អេងក

វ ិភងគវគគស ម កមមវ ិភងគសុេត អភិនិវ ិស េ េ ................................................. ៨១

ម កមមវ ិភងគញញណំ.............................................. ៨៧

វ ិបកបបដិសំេវទភេ ............................................. ៩៣

សតមំ ស យតនវភងគ
ិ សុតំ

វិភងគវគគស ស យតនវិភងគសុេត មេនបវិច ................................................................ ៩៩

េគហសិតេ មនស និ......................................... ១០១

េគហសិតេទមនស និ.......................................... ១០៣

េនកខមមសិតេទមនស និ ........................................ ១០៥

េនកខមមសិតុេបកខ..................................................... ១០៧

េគហសិតេ មនស ទិបជហនំ............................ ១០៩

តេយ សតិបប ន................................................ ១១១

ទុតិយសតិបប នំ.................................................. ១១៣

បុរ ិសទមម រថិភេ .............................................. ១១៥

ភសិ ភិននទនំ...................................................... ១១៧

អដមំ ឧេទទសវភងគ
ិ សុតំ

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត ភិកូនំ

ខ បរ ិវ ិតកកនំ................................................... ១១៩

ម កចចនូបសងកមនំ ............................................ ១២១

784 
 
 ៣៨៩

សនក
ឹ បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

វ ិភងគវគគ ម កមមវ ិភងគសូ ត ករេពលេ យទិដិកួចកន់ .................................. ៨១

េសចកីយល់កុនងម កមមវ ិភងគ................................ ៨៧

ភពៃនបុគគលអនកទទួលនូវវ ិបក ............................. ៩៣

ស ិ សូ ត ទី ៧
យតនវភងគ

វ ិភងគវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត មេនបវ ិចរៈ ........................................................ ៩៩

េគហសិតេ មនស ............................................ ១០១

េគហសិតេទមនស ............................................. ១០៣

េនកខមមសិតេទមនស ............................................ ១០៥

េនកខមមសិតុេបកខ..................................................... ១០៧

ករលះេគហសិតេ មនស ជេដម...................... ១០៩

សតិបប នបី ........................................................ ១១១

សតិបប នទីពីរ..................................................... ១១៣

ភពៃនបុគគលជ រថីអនកទូនមននូវបុរស............... ១១៥

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត................................. ១១៧

ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ទី ៨

ិ ងគ វ គគ
វភ ិ ងគ សូ ត
ឧេទទ សវ ភ េសចកី តិ ះ រ ះិ របស់ ភិ ក ខុ ទំ ង យ...................... ១១៩

ករចូលេទរក ពះម កចចនៈ............................... ១២១

785 
 
៣៩០

មតិកប និ

មតិក អេងក

វ ិភងគវគគស ឧេទទសវ ិភងគសុេត រតថិេកបម .................................................... ១២៥

វ ិ ថ រុេទទសតថវ ិភជជនំ.................................................. ១២៧

វ ិញញ និកិត
ខ ................................................... ១២៩

អជឈតចិតសណិ ត .............................................. ១៣១

អជឈតចិ សណិ ត ............................................ ១៣៣

អនុបទ បរ ិតស ន........................................... ១៣៥

អនុបទ អបរ ិតស ន ........................................ ១៣៧

ភគវនេ ចនំ ........................................................ ១៣៩

នវមំ អរណវភងគ
ិ សុតំ

វ ិភងគវគគស អរណវ ិភងគសុេត ហីនភេ .............................................................. ១៤៥

មជឈិម បដិបទ ................................................... ១៤៧

ឧស ទនទិភេ ................................................. ១៤៩

ធមមេទសន ........................................................... ១៥១

បញចកមគុ ....................................................... ១៥៥

រេ ទំ នភសន .............................................. ១៥៧

ជនបទនិរត
ុ ិ ........................................................... ១៥៩

េ មនស នុេយេគ........................................... ១៦១

786 
 
 ៣៩០

សនក
ឹ បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

វ ិភងគវគគ ឧេទទសវ ិភងគសូ ត ឧបមេ យបុគគលអនក តវករេ យខឹមេឈ ...... ១២៥

ករែចកអតថៃនឧេទទសេ យពិ រ ..................... ១២៧

វ ិញញណមិន ត់ យ........................................... ១២៩

ភពៃនចិតឋិតេនខងកនុង.................................. ១៣១

ភពៃនចិតមិនឋិតេនខងកនុង............................ ១៣៣

េសចកីតក់សុតេ ពះមិន បកន់មំ..................... ១៣៥

េសចកីមិនតក់សុតេ ពះមិន បកន់មំ................ ១៣៧

ករ កបទូល ពះមន ពះភគ........................... ១៣៩

ិ សូ ត ទី ៩
អរណវភងគ

ិ ងគ វ គគ
វភ ិ ងគ ស ូ ត
អរណវ ភ ភពៃនធម៌ ដ ៏ េ ថកទប ............................... ១៤៥

មជឈិមបបដិបទ.................................................. ១៤៧

ភពៃនកិរ ិយេលកតេមកងជេដម ....................... ១៤៩

ករសំែដងធម៌ ................................................... ១៥២

កមគុណ បំ .................................................... ១៥៥

ករមិនេពលពកយកនុងទីកំបំងមុខ...................... ១៥៧

ភ កនុងជនបទ............................................... ១៥៩

េសចកីពយយមេ យេ មនស ..................... ១៦១

787 
 
២៩១

មតិកប និ

មតិក អេងក

ិ ងគ វ គគ ស
វភ ិ ងគ សុ េ ត
អរណវ ភ មជឈិ ម បដិ ប ទ ..................................... ១៦៣

រេ េទ......................................................... ១៦៥

តរមនភសនំ ................................................... ១៦៧

ភសិ ភិននទនំ.................................................. ១៦៩

ទសមំ ធតុ វភងគ

ិ សុតំ

ិ ងគ វ គគ ស
វភ ិ ងគ សុ េ ត
ធតុ វ ភ ភគវេ កុ ម ភ ក រនិ េ វសនំ ិ ន.....
បវ ស ១៧១

ឆធតុវ ិភងគុេទទេ .............................................. ១៧៣

អ រស មេនបវ ិចេ ..................................... ១៧៥

បឋវ ីធតុ ........................................................... ១៧៧

េតេជធតុ ........................................................ ១៧៩

កសធតុ ..................................................... ១៨១

េវទន ............................................................... ១៨៣

ឧសមូបម............................................................ ១៨៥

សុវណកេ បម............................................... ១៨៧

េតលបបទីេបបម.............................................. ១៩៣

មុនិ ................................................................... ១៩៧

ភសិ ភិននទនំ.................................................. ១៩៩

788 
 
 ៣៩១

សនឹក បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

ិ ងគ វ គគ
វភ ិ ងគ សូ ត
អរណវ ភ មជឈិ ម បបដិ ប ទ......................................... ១៦៣

ពកយេពលកនុងទីកំបំងមុខ ............................... ១៦៥

ពកយេពលរហ័ស ............................................. ១៦៧

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត............................. ១៦៩

ិ សូ ត ទី ១០
ធតុ វភងគ

ិ ងគ វ គគ
វភ ិ ងគ សូ ត
ធតុ វ ភ ពះមន ពះភគចូ លេទកន់ កុ ម ភ ករនិ េវសន៍ . . ១៧១

ឧេទទសៃនឆធតុវ ិភងគ ......................................... ១៧៣

មេនបវ ិចរៈដប់ បំបី ........................................ ១៧៥

បឋវ ីធតុ ........................................................... ១៧៧

េតេជធតុ ........................................................ ១៧៩

កសធតុ...................................................... ១៨១

េវទន ............................................................... ១៨៣

ឧបមេ យកេម.............................................. ១៨៥

ឧបមេ យជងមស....................................... ១៨៧

ឧបមេ យ បទីបអុចេ បង............................... ១៩៣

អនក បជញ ........................................................... ១៩៧

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត............................. ១៩៩

789 
 
៣៩២

មតក
ិ ប និ

មតិក អេងក

ឯកទសមំ សចចវភងគ
ិ សុតំ

វ ិភងគវគគស សចចវ ិភងគសុេត ធមមចកកបបវតនំ ........................................................... ២០៣

ទុកខអរ ិយសចចំ............................................................. ២០៥

ទុកខនិេ ធគមិនីបដិបទអរ ិយសចចំ ............................. ២០៩

មគគអរ ិយសចចំ............................................................. ២១១

អរ ិយសចចចិកខន....................................................... ២១៣

ទទសមំ ទកខិ វភងគ

ិ សុតំ

វិភងគវគគស ទកខិ វិភងគសុេត ម បជបតិយ យចនំ.......................................... ២១៥

ននទស យចនំ............................................... ២១៧

សុបបដិក ភេ ........................................................ ២១៩

ទកខិ េភេទ............................................................ ២២១

ទកខិ វ ិសុទិ.ធ ............................................................ ២២៧

ស យតនវេគគ

បឋមំ អនថបិណិ េក ទសុ តំ

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត ពធបបវតិ..................................... ២៣៣

អជឈតិកយតននិ...................................................... ២៣៧

ចកខុសមផស ទិ ........................................................... ២៣៩

790 
 
 ៣៩២

សនឹក បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

សចចវ ិភងគសូ ត ទី ១១
ិ ងគ វ គគ
វភ ិ ងគ ស ូ ត
សចច វ ភ ករញុ ំ ង ធមម ច កឲយ ប ពឹ ត េទ......................... ២០៣

ទុកខអរ ិយសចច ............................................................ ២០៥

ទុកខនិេ ធគមិនីបដិបទអរ ិយសចច ............................. ២០៩

មគគអរ ិយសចច ............................................................ ២១១

ករ បប់នូវអរ ិយសចច ................................................ ២១៣

ទកខិ វ ិភងគសូ ត ទី ១២
វ ិភងគវគគ ទកខិ វ ិភងគសូ ត ករអងរករៃននងម បជបតិេគតមី ...................... ២១៥

កិរ ិយអងរករៃន ពះ ននទ......................................... ២១៧

កិរ ិយមិនែមនជករតបសនងេ យល ....................... ២១៩

េសចកីេផ ងគនៃនទកខិ ទន................................... ២២១

ទកខិ វ ិសុទិ.ធ ............................................................ ២២៧

ស យតនវគ្គ

អនថបិណិ េក ទសូ ត ទី ១
ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត ករ ប ពឹតេទៃន ពធ............................... ២៣៣

យតនៈខងកនុង...................................................... ២៣៧

ចកខុសមផស ជេដម .................................................... ២៣៩

791 
 
៣៩៣

មតិកប និ

មតិក អេងក

ស យតនវគគស អនថបិណិ េក ទសុេត បញចកខនធ............................................ ២៤១

ឥធេ កបរេ ក................................................... ២៤៣

ភគវនូបសងកមនំ......................................................... ២៤៥

េជតវនបបសំសនំ ....................................................... ២៤៧

ភសិ ភិននទនំ.......................................................... ២៤៩

ទុ តិយំ ឆេនន ទសុ តំ

ស យតនវគគស ឆេនន ទសុេត ពធបបវតិ ................................................... ២៥១

រ ីបុតបបញកមមំ...................................................... ២៥៥

ភគវនូបសងកមនំ ........................................................ ២៥៩

តតិយំ បុ េ ទសុ តំ

ស យតនវគគស បុេ ទសុេត ឱ ទទនំ.................................................. ២៦៣

សុនបរនកនំ ចណភេ ........................................ ២៦៥

បុណស បរ ិនិពនំ................................................... ២៦៩

ចតុ តថំ ននទេក ទសុ តំ

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត ភិកុនី

ខ ឱ ទទនំ.......................................... ២៧៣

ពហិ យតននិ ........................................................ ២៧៥

792 
 
 ៣៩៣

សនក
ឹ បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

ស យតនវគគ អនថបិណិ េក ទសូ ត បញចកខនធ.......................................................... ២៤១

េ កេនះនិងេ កខងមុខ....................................... ២៤៣

អនថបិ ណិ កេទវបុ ត ចូ លេទគល់ ពះ

មន ពះភគ.............................................................. ២៤៥

េសចកីសរេសរវតេជតវន .......................................... ២៤៧

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត..................................... ២៤៩

ឆេនន ទសូ ត ទី ២

ស យតនវគគ ឆេនន ទសូ ត កិរ ិយ ប ពឹតេទៃន ពធ .................................. ២៥១

បញកមមៃន ពះ រ ីបុត ............................................. ២៥៥

កិរ ិយចូលេទគល់ ពះមន ពះភគ.......................... ២៥៩

បុេ ទសូ ត ទី ៣

ស យតនវគគ បុេ ទសូ ត ករឲយឱ ទ ....................................................... ២៦៣

ភពកំ ចៃនពួកអនកសុនបរនជនបទ..................... ២៦៥

បរ ិនិពនៃន ពះបុណ.................................................. ២៦៩

ននទេក ទសូ ត ទី ៤

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត ករឲយឱ ទដល់ភិកុនី

ខ ....................................... ២៧៣

យតនៈខងេ ក..................................................... ២៧៥

793 
 
៣៩៤

មតិកប និ

មតិក អេងក

ស យតនវគគស ននទេក ទសុេត វ ិញញណកយ........................................... ២៧៧

េវទនខេនធ ............................................................... ២៧៩

ពហិ យតននិ......................................................... ២៨១

េគឃតេកបម ...................................................... ២៨៣

សតេពជឈងគ ............................................................ ២៨៥

ជក មូបសងកមនំ ................................................... ២៨៧

អជឈតិកយតននិ...................................................... ២៨៩

វ ិញញណកយ ........................................................... ២៩១

េតលបបទីេបបម...................................................... ២៩៣

រុកូបម.......................................................................
ខ ២៩៥

េគឃតេកបម ....................................................... ២៩៧

សតេពជឈងគ............................................................. ២៩៩

ភសិ ភិននទនំ.......................................................... ៣០១

បញច មំ ចូឡ ហុ េ ទសុ តំ

ស យតនវគគស ចូឡ ហុេ ទសុេត ចកខយតនំ ........................................ ៣០៣

ចកខុសមផេស ............................................................. ៣០៥

មេនវ ិញញណំ............................................................. ៣០៧

794 
 
 ៣៩៤

សនឹក បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

ស យតនវគគ ននទេក ទសូ ត វ ិញញណកយ.................................................... ២៧៧

េវទនខនធ.................................................................. ២៧៩

យតនៈខងេ ក .................................................... ២៨១

ឧបមេ យអនកសមប់េគ ........................................ ២៨៣

េពជឈងគ បំពីរ............................................................ ២៨៥

ករចូលេទកន់ ជក ម.......................................... ២៨៧

យតនៈខងកនុង...................................................... ២៨៩

វ ិញញណកយ............................................................. ២៩១

ឧបមេ យ បទីបេ បង............................................. ២៩៣

ឧបមេ យេដមេឈ ................................................. ២៩៥

ឧបមេ យអនកសមប់េគ ........................................ ២៩៧

េពជឈងគ បំពីរ ........................................................... ២៩៩

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត..................................... ៣០១

ចូឡ ហុេ ទសូ ត ទី ៥

ស យតនវគគ ចូឡ ហុេ ទសូ ត ចកខយតនៈ............................................. ៣០៣

ចកខុសមផស ............................................................... ៣០៥

មេនវ ិញញណ............................................................. ៣០៧

795 
 
៣៩៥

មតិកប និ

មតិក អេងក

ស យតនវគគស ចូឡ ហុេ ទសុេត យតនទិនិពិនទនំ................................ ៣០៩

ឆដំ ឆឆកកសុតំ

ស យតនវគគស ឆឆកកសុេត ឆ វ ិញញណកយ............................................ ៣១៣

ឆ េវទនកយ................................................ ៣១៥

អនត ............................................................. ៣១៧

សកកយសមុទយគមិនី...................................... ៣២៣

សកកយនិេ ធគមិនី.......................................... ៣២៥

អ នភេ ....................................................... ៣២៧

នភេ ......................................................... ៣២៩

ភសិ ភិននទនំ ................................................. ៣៣៣

សតមំ ស យតនវភងគ
ិ សុតំ

ស យតនវគគស ស យតនវ ិភងគសុេត ត បវឌ នំ ........................................ ៣៣៥

ត ប នំ .................................................... ៣៣៩

ភវនបរ ិបូរ ិ...................................................... ៣៤១

បរ ិជននទិ ....................................................... ៣៤៣

796 
 
 ៣៩៥

សនក
ឹ បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

ស យតនវគគ ចូឡ ហុេ ទសូ ត េសចកីេន យ យកនុង យតនៈជេដម..... ៣០៩

ឆឆកកសូ ត ទី ៦

ស យតនវគគ ឆឆកក សូ ត ិ ញ ណកយ បំ មួ យ .................................

វញ ៣១៣

េវទនកយ បំមួយ........................................... ៣១៥

ភពៃនអន .................................................... ៣១៧

ដំេណរេកតេឡងៃនសកកយ .............................. ៣២៣

ដំេណររលត់េទៃនសកកយ................................ ៣២៥

ភពៃនពកយមិនសមេហតុ ................................. ៣២៧

ភពៃនពកយសមេហតុ ........................................ ៣២៩

េសចកីេ តកអរចំេពះភសិត ............................ ៣៣៣

ស ិ សូ ត ទី ៧
យតនវភងគ

ស យតនវគគ ស យតនវ ិភងគសូ ត ករចេ មនេឡងៃនត ........................ ៣៣៥

ករលះបង់នូវត ........................................... ៣៣៩

ករេពញបរ ិបូណ៌េ យភវន ........................... ៣៤១

ករកំណត់ដឹងនូវធម៌ជេដម............................... ៣៤៣

797 
 
៣៩៦

មតក
ិ ប និ

មតិក អេងក

អដមំ នគរវេនទ
ិ យយសុ តំ

ស យតនវគគស នគរវ ិេនទយយសុេត អសកកតពភេ ........................................ ៣៤៩

សកកតពភេ ................................................... ៣៥១

ករនយបបញ............................................... ៣៥៣

សរណគមនំ...................................................... ៣៥៤

នវមំ បិណបតបរសុ
ិ ទធិសុតំ

ស យតនវគគស បិណបតបរ ិសុទិធសុេត សុញញ វិ េ ................................ ៣៥៧

នីវរណបបញ..................................................... ៣៦១

ឥ នទិយបបញ .................................................... ៣៦៣

េពជឈងគបបញ ................................................... ៣៦៥

វ ិជជវ ិមុតិបបញ ................................................... ៣៦៧

ទសមំ ឥ នទិយភវនសុ តំ

ស យតនវគគស ឥ នទិយភវនសុេត ននទស និមននំ............................... ៣៧១

ឥ នទិយភវន..................................................... ៣៧៣

េសកខបដិបេទ.................................................. ៣៨១

ឧទទនំ ............................................................... ៣៨៥

798 
 
 ៣៩៦

សនក
ឹ បប់មតិក

មតិក ទំព័រ

ិ យយសូ ត ទី ៨
នគរវេនទ

ស យតនវគគ នគរវ ិេនទយយសូ ត ភពៃនបុគគលែដលេគមិនគបបីេធសកករៈ............. ៣៤៩

ស យតនវគគ នគរវ ិេនទយយសូ ត ភពៃនបុគគលគួរេធសកករៈ ................................. ៣៥១

ករសួររកេហតុេយបល់ .................................... ៣៥៣

ករដល់នូវសរណៈ ............................................ ៣៥៥

បិណបតបរ ិសុទិស
ធ ូ ត ទី ៩

ស យតនវគគ បិណបតបរ ិសុទិធសូ ត សុញញ វិ រសមបតិ ......................... ៣៥៧

នីវរណបបញ .................................................... ៣៦១

ឥ នទិយបបញ..................................................... ៣៦៣

េពជឈងគបបញ ................................................... ៣៦៥

វ ិជជវ ិមុតិបបញ ................................................... ៣៦៧

ឥ នទិយភវនសូ ត ទី ១០

ស យតនវគគ ឥ នទិយភវនសូ ត ករនិមនរបស់ ពះ ននទ.............................. ៣៧១

ករចេ មននូវឥ នទិយ.......................................... ៣៧៣

េសកខបបដិបទ................................................... ៣៨១

ឧទទន.................................................................. ៣៨៥

799