MATERIAALLEER Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Staal maken

Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Hoogoven
INGREDIENTE N: •Ijzererts •Sinter •Pellets •Kooks •Kalksteen

Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Staaloven

Materiaalleer

Koolstof van +/-5% naar +/-0,1% brengen
By Kürt DEMURIE 

Walsen

Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Materiaal soort
Gietijzer = C<2.1% Staal = C>2.1% Bouwstaal: St37 (betonijzer, profielen) Carboneerstaal: CK15 – 16MnCr5 (nokken, assen, tandwielen)

Materiaalleer

Nitreerstaal: 31CrMo12 (slijtvaste nokkenassen,…) Veredelstaal: C45 – 42CrMo4 Gereedschapsstaal: 100Cr6 (gereedschappen) Automatenstaal: 9SMn28 Roestvast staal: (roestvrij)

By Kürt DEMURIE 

Materiaal soort
symbool W.stof f.Nr.
1,3505 1,7131 1,7225 1,0715 1,0718 1,0736 1,0501 1,0503 1,1191 1,4305 1,6523 1,0038

Materiaalleer

C

Si

Mn

P
0,030 0,035 0,040 0,040 0,035 0,100 0,100 0,100 0,045 0,045 0,035 0,040 0,040 0,045 0,040 0,035 0,050

S
0,025 0,035 0,08-0,13

andere
Cr 1,40-1,65 Ni 0,30 Cu 0,30 Cr 0,80-1,00

100CR6 16MNCR5 1E353 1E368 42CRMO4 9SMN28 9SMN28PB 9SMN36 C35 C45 CK45 ETG100 ETG88 NOKORO303 SAE1117 SAE8620 ST37
By Kürt DEMURIE

0,90-1,05 0,15-0,35 0,25-0,45 0,14-0,19 0,15-0,40 1,00-1,30 0,14-0,20 0,35 1,00-1,30

0,40-0,48 0,15-0,35 1,45-1,65 0,38-0,45 0,14 0,14 0,15 0,32-0,39 0,42-0,50 0,42-0,50 0,40 0,05 0,05 0,05 0,40 0,40 0,40 0,60-0,90 0,90-1,30 0,90-1,30 1,00-1,50 0,50-0,80 0,50-0,80 0,50-0,80

0,030 0,24-0,32

Cr 0,90-1,20 Mo 0,15-0,30

0,24-0,32 Pb 0,15-0,30 0,32-0,40 0,045 0,045 0,030 0,24-0,33 0,24-0,33 0,15-0,35 0,08-0,13 0,035 0,050 Cr 0,35-0,65 Mo 0,15-0,25 Ni 0,40-0,70 Cr 17,0-19,0 Ni 8,00-10,0

0,40-0,48 0,15-0,30 1,35-1,65 0,40-0,48 0,15-0,30 1,35-1,65 0,15 0,14-0,20 1,00 2,00 1,00-1,30

0,17-0,23 0,15-0,40 0,60-0,90 0,17 0,03-0,30 0,20-0,50 

Ijzer-Koolstof diagram Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Hardheid
Temperatuur 1150 Homogeniseren Austeniet 911 Austeniet + Ferriet 723 Ferriet + Perliet

Materiaalleer

Mn Hardheid Uitzetting
Austeniet + Cementiet

Cr ++ ++ + ++

Ni + + --

Mo + + ++ ++

+ = = = =

Nitreerbaarheid Slijtvastheid Carbidevorming

Harden Zachtgloeien Perliet + Cementiet

Spanningsarm gloeien 500 0 0.8 2 C-Gehalte

Harden: opwarmen en snel afschrikken zodat martensietvorming ontstaat Nitreren: verwarmen in stikstof-omgeving (gas of bad) Veredelen: ontlaten tot 680° om taaiheid te bekomen Gloeien: opwarmen en langzaam afkoelen (verminderen van hardheid en
spanningen)
By Kürt DEMURIE 

Hardheid
Carboneren:
(cementeren, inzetharden, carburising,…)

Materiaalleer

Een warmtebehandeling waarbij het staal door middel van diffusie (vermenging van twee ongelijke stoffen) aan de oppervlakte verrijkt wordt met koolstof. De kern bevat relatief gezien een lager koolstofgehalte. Dit proces kan gebeuren in atmosferische ovens, dwz. In de oven wordt een temperatuur (890-970 °C) aangehouden (gedurende 1 tot 15 uur naargelang de vereiste diepte) terwijl een sterk reducerende atmosfeer in stand gehouden wordt. Het carboneren op zich is niet voldoende om de beoogde hardheid te bekomen; dit wordt bekomen door het werkstuk op de afhardingstemperatuur (circa 860 °C) in olie te dompelen. Het “vastvriezen” van de opgeloste koolstof in de ijzermatrix zorgt voor een harde microstructuur “martensiet”.

By Kürt DEMURIE 

Thermische behandelingen Materiaalleer
Carbonitreren: Verrijken van de grenslaag met koolstof en stikstof. Beide stoffen bestaan dan uit austeniet in vaste oplossing Cementeren: Harden na voorafgaandelijk carboneren van de grenslaag van een werkstuk Veredelen: Door ontlaten op temperaturen tot 680°C na het harden bereikt men een goede taaiheid bij hoge spanningswaarden Gloeien: verwarmen tot een bepaalde temperatuur en op die temperatuur houden met vervolgens langzaam afkoelen. Ongewenste spanningen en struktuurverstevigingen worden op die manier weggewerkt Harden (directe harding): Snel verminderen van de hardingstemperatuur zodat er een oppervlakkige of diepe hardheidstoename plaatsvindt (martensietvorming) Inductieharden: Harden door elektroinductief verwarmen (oppervlakkig of diep) Nitreren: Verwarmen in stikstofafgevende middelen door bad- en gasnitreren Ontlaten: Na voorafgaandelijk harden verwarmen tot een temperatuur onder de hardingstemperatuur (723°C) met nadien afkoelen
By Kürt DEMURIE 

Oppervlaktebehandelingen Materiaalleer
Fosfateren: (bonderiseren, atramenteren, parkeriseren) door middel van onderdompelen, spuiten of begieten bij 100°C wordt in een waterige metaalfosfaatoplossing een ca 0.005 - 0.010 mm dikke fosfaatlaag aangebracht. Goedkope bescherming van staal tegen roesten onder andere beschermlagen, en als hechtende ondergrond voor het schilderen. Ook geschikt voor non-ferrometalen. Gefosfateerde lagen bieden geen voldoende bescherming tegen corrosie Zwarten: Het bewerkte stuk wordt verwarmd (donkerrood) en dan in een oliebad ondergedompeld. Vervolgens wordt het werkstuk opnieuw verwarmd voor het inbranden. Het resultaat is een matzwart oppervlak Anodiseren:(eloxeren, anodish oxideren) In een bad wordt door elektrisch oxideren bij Al en Al-legeringen een kunstmatige oxidelaag (mineraal karakter) verkregen. De dikte van de laag bedraagt ca. 0.020mm en heeft een hoge chemische bestendigheid, hardheid en goede isolerende eigenschappen. Een duurzame oxidelaag kan in verschillende kleuren aangebracht worden Verzinken: het stuk via elektrolyse voorzien van een laag zink Vernikkelen: het stuk via elektrolyse of chemisch voorzien van een laag nikkel
By Kürt DEMURIE 

Ovenproces
Oven Temp. Stuk Temp. C-potentiaal

Materiaalleer

Oliebad Temp.

By Kürt DEMURIE 

Hardheidsmeter
HB: Brinell – Kogel – Diameter HRC: Rockwell – Kegel – Diepte HV: Vickers – Piramide Diagonaal

Materiaalleer

Gebruik de juiste taster voor de juiste meting! Verifieer de inzetdiepte zodat je de juiste hardheidsparameter kun kiezen. Verifieer regelmatig de hardheid door een meting te doen op een gekalibreerd plaatje
By Kürt DEMURIE

(Zie handleiding) 

Hardheid

Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Hardheid
HB: Brinell – Kogel – Diameter HRC: Rockwell – Kegel – Diepte HV: Vickers – Piramide Diagonaal
Vergelijkingstabel hardheden
HRC 150kg 15-N 15kg 30-N 30kg 45-N 45kg HV 10kg HB ø10-300kg diepte 0,20 65 64 63 62 61 60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 92,0 … 91,5 91,0 90,5 90,0 89,5 … 89,0 88,5 88,0 87,5 87,0 86,5 86,0 85,5 82,0 81,0 80,0 79,0 78,5 77,5 76,5 75,5 75,0 74,0 73,0 72,0 71,0 70,5 69,5 68,5 72,0 71,0 70,0 69,0 67,5 66,5 65,5 64,0 63,0 62,0 61,0 59,5 58,5 57,5 56,0 55,0 820 789 763 739 716 695 675 655 636 617 598 580 562 545 528 513 … … … … … 614 600 587 573 560 547 534 522 509 496 484 0,25 0,30 0,35 0,40 0,45 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0,75 0,80 0,85 0,90 0,95 1,00 70 67,5 65 62,5 60 57,5 55 52,5 50 HRC 150kg

Materiaalleer

Oppervlaktehardheid Kernhardheid Inzetdiepte
Min. inzet diepte
15-N 15kg 87 85 78 75 70 85 78 75 70 65 60 55 78 75 70 65 60 55 50 45 42 40 35 30 25 20 30-N 30kg 45-N 45kg HV 10kg 1700 1500 1300 800 500 450 400 300 200 190 180 160 140 130 120 90 80 100 97,5 95 92,5 90 87,5 85 82,5 80 HB 300kg

By Kürt DEMURIE

50 

Microstructuur
De ruitvormige indrukkingen zijn hardheidsmetingen

Materiaalleer

De opgekoolde en geharde zone
HV
900 800 700 600 500 400 0,1
By Kürt DEMURIE

0,5 mm

De kernstructuur
Inzetdiepte

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1 

Hardheid Vickers Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Hardheid Vickers Materiaalleer

By Kürt DEMURIE 

Gewicht
SNEL BEREKENEN:

Materiaalleer

Opp. (mm²), Lengte in (m), Gewicht in (kg) resultaten in (kg/m),(kg),(m) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------COEFICIENT: STAAL 0.00785 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gewicht per lopende meter: Gewicht: Lengte: Opp. cirkel Opp. plat Opp. zeskant

Opp.(mm²) X Coëfficiënt Lengte (m) X Coëfficiënt x Opp.(mm²) Gewicht (kg/m) / Coëfficiënt X Opp.(mm²)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

d x d x 0.785 bxh sw x sw x 0.866 D x D x 0.650 (D x D - d x d) x 0.785

Opp. buis
By Kürt DEMURIE 

Het Certificaat

Materiaalleer

R (N/mm²) = Weerstand, rekgrens, strekgrens Rm (N/mm²) = treksterkte, trekspanning, trekvastheid, elastische grens A (%) = rek, %Verlenging, rek na het breken A5 in % (A5 = L0=5xd0) Kerfslag (J/cm²) = Ku of Kv : u of vvormige kerf Z (%) = insnoeringscoëfficiënt E (N/mm²) = Elasticiteitsmodulus

By Kürt DEMURIE 

Het Certificaat
R (N/mm²) = Weerstand, rekgrens, strekgrens

Materiaalleer

Rm (N/mm²) = treksterkte, trekspanning, trekvastheid, elastische grens A (%) = rek, %Verlenging, rek na het breken A5 in % (A5 = L0=5xd0) Kerfslag (J/cm²) = Ku of Kv : u of v-vormige kerf Z (%) = insnoeringscoëfficiënt E (N/mm²) N/mm²
Rm

= Elasticiteitsmodulus

ReH R of Re ReL

By Kürt DEMURIE

A %Rek

Spanning-rek diagram 

Oefening
Stel: •Hardheid HRC 53 – 56 •Inzetdiepte 0,80 - 0,90 mm •Inzetdiepte 0,40 – 0,50 mm Welke meetmethodes? •Hardheid HV min. 800 •Inzetdiepte 0,40 – 0,50 mm Welke meetmethodes? •Stel je meet HV; de diagonaal is 0,169 mm Wat is de hardheid?

Materiaalleer

By Kürt DEMURIE