www.valmirnurewdini.

tk

Ushtrime nga Matematika

www.valmirnurewdini.tk A B C D E F G H

Matricat
A=

a11 a12 a13 a1n a21 a22 a23 a2n am1 am2 am3 amn

Rreshtat e matrics 23 Tregon kolonn Tregon rreshtin

I
J K Kolonat e matrics Matrica sht nj bashksi e elementeve t renditura n rreshta dhe shtylla (kolona)

X
Y Z

www.valmirnurewdini.tk

Mbledhja e dy matricave
2 -1

A=

B=

-3 -2

4
2 -1 4 +

3
-3 -2 3 0

A + B=

Kujdes! Mund ti mbledhim vetm matricat e rendit t I mbledhim numrat me ngjyrnjjt! t njejt!

2+(-3) -1+(-2) 3+3 4+0 =

-1 -3 6 4

www.valmirnurewdini.tk

Zbritja e dy matricave
2 -1

A=

B=

-3 -2

3
2

4
-1 4

-3 -2

A - B=

Kujdes! Mund ti zbresim vetm matricat e rendit t njjt!

2-(-3) -1-(-2) = 3-3 4-0 =

I zbresim numrat me ngjyr t njjt

5 0 1 4

www.valmirnurewdini.tk

Trego se cilat shumzime jan t mundshme

Numrojm sa elemente i ka marica e par n rresht. 1 3 1 5 4 6 1 * 2 -4 7 12 4 = A mund t shumzohen kto dy matrica? Le ti analizojm! Numrojm sa elemente i ka matrica e dyt ne kolon.

-5

Nse elementet e nj rreshti nga matrica e par jan t barabarta me

me numrin e elementeve t nj kolone nga matrica e dyt!

Mund ti shumzojm ato dy matrica!

www.valmirnurewdini.tk

Trego se cilat shumzime jan t mundshme

Numrojm sa elemente i ka marica e par n rresht. 1 3 1 5 4 6 * 1 2 -4 7 12 4 = Numrojm sa elemente i ka matrica e dyt ne kolon.

A mund t shumzohen kto dy matrica? Le ti analizojm!

Nse numri i elementeve t nj rreshti nga matrica e par jan t ndryshm me

me numrin e elementeve t nj kolone nga matrica e dyt!

Smund ti shumzojm ato dy matrica!

www.valmirnurewdini.tk

Shumzimi i dy matricave
2 -1

A=

B=

-3 -2

3
2

4
-1 4

3
-3 -2 3 - 4- 0 - 6+0 0

I shumzojm numrat me ngjyr t njjt

2*(-3) + (-1)*3 2*(-2) + (-1)*0 = 3*(-3) + 4*3 3*(-2) + 4*0

A * B=

- 6- 3 = - 9+12

-9 = 3

-4 -6

www.valmirnurewdini.tk

Shumzimi i matrics me nj skalar

2 A= 3 -1 4 2 -1 4 5*2 5*3 5*(-1) 5*4 10 15 Si skalar le t jet numri 5 D.m.th., numri 5 i shumzzon t gjith antart e matrics! -5 20

5*A= A* 5= 5*
sht njsoj!

www.valmirnurewdini.tk

Plotsimi i matrics me antar

A=

a11 a12 a13 a21 a22 a23 a31 a32 a33

Forma e prgjithshme e matrics s rendit t tret!

Shembull:

Nga ne krkohet q ti plotsojm me numra hapsirat e zbrazta, t ngjyrosura me t verdh!

A=

a11= 6 a22= 1 a13= -1

a12= 3 a32= 8 a33= 10

a21= 0 a31= -2 a23= 2

www.valmirnurewdini.tk

Njehsoni katrorin e matrics

2

-2
2

3 4 0

0 2 -1 =

-2 1 5

3 4 0

-2

3 4 0

0 2 -1 =

A=

1 5

2 * 1 -1 5

-2*(-2)+3*1+0*5 = 1*(-2)+4*1+2*5 5*(-2)+0*1+(-1)*5 7 = 6 6 6 1

-2*3+3*4+0*0 1*3+4*4+2*0 5*3+0*4+(-1)*0

-2*0+3*2+0*(-1) 1*0+4*2+2*(-1) 5*0+0*2+(-1)*(-1) =

12 19 -15 15

www.valmirnurewdini.tk

Gjeni t panjohurat!
Duke u nisur nga kushti q dy matricat e mposhtme t jen t barabarta, t gjenden t panjohurat x dhe a.
x -1 -2 2a = 3 -1 -2 2 2=2 -1=-1 a=2/2 a=1 Pr t qen matricat e barabarta duhet q numrat me ngjyra t njjta t jen t barabart

x=3 2a=2

www.valmirnurewdini.tk

Definimi i prcaktorve
A= 2 -1 3 2 X3 Matrica ssht katrore. Ska prcaktor. Matrica sht katrore. 2 -1 3 Mund tia gjejm prcaktorin. Ekziston nj Dmth. numr q e prcakton |A| = 5 6 11 = tr matricn katrore. -3 7 1

6 11
3

2 -1

A= 5 6 11

-3 7
|A|

3 X3

Ose detA

Jan dy mnyrat e shnimit t prcaktorit/determinants

www.valmirnurewdini.tk

Prcaktort e rendit t dyt

+ -2 |A|= 0 1 -3 = -2*(-3) - 0*1 = 6- 0 = 6

+ x |B|= 2 a

Ky sht numri q e prcakton apo determinon matricn katrore

-3 = x*(-3) - 2*a = -3x- 2a

www.valmirnurewdini.tk

Prcaktort e rendit t tret

Duke zbatuar metodn e plotsve algjerbrik dhe sipas reshtit t dyt t zgjidhet prcaktori (link formula) 1 |A|= 2 7 0 -1 5 -1 0 = - 2* 2 0 5 -1 2 +(-1)* 1 7 -1 2 +0* 1 7 0 5 =

a21

a22 a23
Meq 2+1=3 dmth numr tek ather para 2 e kemi (minus)

-2*(0+5) -1*(2-7) +0

= -10+5=-5

www.valmirnurewdini.tk

Metoda e Sarusit dhe e trekndshit

+

2
A= 3 0

3
-1 1

0
7 4

2
3 0

3
-1 = 1

www.valmirnurewdini.tk

Ekuacionet matricore
T zgjidhet ekuacioni matricor, dmth t gjendet matrica X:
3 A= 2 0 E= 1 0 0 1 0 0 0 0 1 2X+5E = 3A 0 1 -2 1 4 -1 2X = 3A - 5E = 3 2 0 1 0 0 9 4 = 0 5 0 0 4 4 0

I zbresim numrat me ngjyr t njjt nga t dy matricat.

= 3*

0 1 -2 2 4 -1 4 4 0

- 5*

0 1
0 0 4

0
1 4

0 3 -6
6 12 -3 0 = 4/2

0 5
0 0

0
5

= 0 -2 -6
6 12 -8 2 = 2 0

2X = 0 -2 -6 6 12 -8

X=

1 2

4/2

0/2

0 -2 -6

0/2 -2/2 -6/2

0 -1 -3

6 12 -8

6/2 12/2 -8/2

6 -4

Duhet ta gjejm ve matricn X sa sht.

www.valmirnurewdini.tk T zgjidhet ekuacioni matricor x -2 1 -1 4 2 x -2 1 -1 4 2 2 1 1 2 1 1 Prcaktorin e zgjedhim duke prdorur metodn e Sarusit ( duke i shtuar dy kolonat e para

=2 x -2 1 -1 = 2 4 2

- x - 8 + 4 + 8 - 2x+ 2 = 2
-3x+ 6 = 2 -3x = 2 - 6 - 3x = - 3 x = 1 x = 1 x=1

Katrori kur t del n ann tjetr t barazimit bhet rrnj katrore!

www.valmirnurewdini.tk

Valmir Nuredini www.valmirnuredini.tk Email address per kontakt: Vali.fc@hotmail.com