Lafz 22

lkfgfR;d if=kdk
Fuce Fme ojpee leerKee ngDee meeefnyees! meyemes yenmesb ngF ueesie keves ueies
les]ie efIeme-efIeme kes Deeef]Kej gjer jn ieeer, jele efove Oeej Hej Oeej kejles ngS
-legH] ewue elegJexoer
Fme Debke ceW
neme Jebie leLee ]ie]peueeW/

keefJeleeDeeW keer $ewceeefmeke Heef$ekee
Je<e&-6, Debke 22,

1 petve 08 mes 31 Deiemle 08
cegKe mebHeeoke
efJevee ke=<Ce elegJexoer
(leg]Hewue elegJexoer)
tufailchaturvedi@yahoo.com
]Heesve (0) 9810387857

mebHeeoke
efJekeeme Mecee& je]pe
]Heesve (0) 9896551481
deys'k ik.Ms;
I+kQksu % (0) 9868380502
efJe%eeHeve ceekexefbie jefle
efveJeeme Je He$e JeJenej kee Helee
Heer-12 vece&oe ceeie&, meskej-11,
veesS[e-201301
mebHeeokeere keeee&uee
]Heuew veb. yeer-25,
ceeveJemLeueer SHee&ceW,
JemegvOeje SvkeuesJe, efouueer-110096
neme Jebie SJeb uesKe

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Oeve ee$ee (9JeeR ef]kemle)

ue]Heb efHeiemeve keer [eejer (2)
egveeJe ceW Ke[e Deeoceer
jJeerv pevceMeleer keer efjHees&
jepeveerefle, keges, egveeJe Deewj cegKeceb$eer
kecegefvem Heeea keer ceMeerve
efHej [eWiee keewve ueeee jne
nue keer leueeMe ceW nueenue!
]ke]pe& efkemeeve kee Jees efveMeeve kee
yeer.S. efkeee veewkej ngS HeQMeve efceueer
egveeJe meKeer mebJeeo
cee@[ue cegMeeejs keer MegDeele
efveegefkele Hej yeOeeFeeb
yegefpeerJeer Deewj ieOes
uesKeke-Helveer mebJeeo
meceeeej nw? / Keebmeer keer ]Keyej
DeeOegefveke e#e egefOe<j mebJeeo
cegbMeer jeceKesueeJeve kee DeHejeOe yeesOe
Deieueer meoer ceW keej-SkemeHees Hej
keej-eFcme keer efjHees&
cegMlee]ke Denceo etmeg]Heer

yes{ye yeveejmeer
Mejo peesMeer
eerueeue Megkeue
%eeve elegJexoer
Mebkej MejCe
meleerMe Deefivenes$eer
HekeeMe Hegjesefnle
efJepeer eerJeemleJe
mecHele mejue
Hetjve mejcee
jepe ee
ueueve elegJexoer
Jeerjsv pewve
e%e Mecee&
efMeJe Mebkej ieeseue
[e@. jcesMe efleJeejer
3
9
13
15
21
27
36
41
43
45
48
51
55
57
59
62-64
66
67
keceuesMe HeeC[se
69
jefMce Mecee& `meyee'

8. yeMeerj Denceo ceetKe
9. jece `DeOeerj'
10. leg]Hewue elegJexoer
11. ceebke DeJemLeer
12. nerjs-Hevves-ceeefCeke
77
ieerle Deewj ]ie]peueW

1.
2.
3.
4.
5.
6.
meesce ekegj
kegbJej yesewve
keceuesMe efJesoer
jesMeve ueeue `jesMeve'
yeeFeeb - De%eele
jT]He j]pee
58, 61
63
65
68, 71
72
73
7.
78
79
80
81
82
R.N.I. NO. DELHI IN/2003/9907

CODE : 127863
cenef]Heues-Deoye jme-jbie Hee. efue. kes efes efJevee

ke=<Ce elegJexoer eje mebHeeefole, cegefle, HekeeefMele
leLee G<veke SJeb DejefJevo, 67, HeHe[iebpe
Fb[efmêue Sefjee, efouueer-92 ceW HeJee kej H] euew
veb. yeer-25, ceeveJemLeueer SHee&ceW, JemegvOeje
SvkeuesJe, efouueer-110096 mes 1 petve 2008 kees
HekeeefMele efkeee ieee
Heef$ekee kee mLeeeer kees<e yeveeee ieee nw~ FmeceW DeeHe mebj#eke DeLeJee DeepeerJeve meome yevekej DeHevee
eesieoeve os mekeles nQ~ mebj#eke meomelee 5000 Hees leLee DeepeerJeve meomelee 1100 Hees oskej HeeHle
keer pee mekeleer nw~ Fmeer Hekeej leerve Je<e& kee DevegyebOe [eke Jee meefnle 300 Hees ceW nesiee~ DeHeveer Oeve
jeefMe mebHeeoke kes Heles Hej Sce.Dees. ee [ê]He eje ùe]He]pe' kes veece pees veesS[e DeLeJee efouueer ceW ose nes
Yespee pee mekelee nw~ DeeHe es jeefMe osMe kes efkemeer Yeer yeQke Dee@]He ye[ewoe kes ue]He]pe kes SkeeGv veb.
26290200000251 ceW pecee keje mekeles nQ~ pecee kejves kes GHejeble DeHevee Helee 9810387857 vecyej
Hej Sme.Sce.Sme. kej oW~ ue]Hep] e Yespevee Meg kej efoee peeesiee~ ue]Hep] e jsueJes msMeveeW Hej S.Se. Jnerueme&
kes meYeer me@ueeW leLee DeeHekes veiej kes Hegmleke efJekes leeDeeW kes Heeme GHeueyOe nw~
eq'rko+Q vgen ;wlqi+Qh
gkL; O;aX;
vuqokn % rqi+SQy prqosZnh
$ 3
Oeve ee$ee
(peerJeve Je=leevle)- veJeeR ef]kemle
efHeues DebkeeW mes peejer..............

le mes efleuesj, leerlej Deewj efleueJej- lees Deepe ceQ DeeHekees meyemes ess Heefjvos (Heber) kes
efMekeej keer lejkeeryeW yeleeGbiee, efHej keceevegmeej eefjvoeW (eewHeees), ]Kelejvee]ke ieef]pevoeW ([bmeves
Jeeues), Hee[ Keeves Jeeues oefjvoeW Deewj Deeef]Kej ceW keeues mej Jeeues keer yeejer Deeesieer~ DeeHeves
efleuesj osKee nw?
``MesJe kejles mecee jes]pe oMe&ve kej ueslee ntb,'' ]Keeme Deoe kes meeLe kecej oesnjer kej Pegke
iees Deewj Iegves Heke[s-Heke[s nceejer metjle osKe kej osj leke nbmeles jns~ efHej ]Hecee&ee
`èfelekeyeje neslee nw, Fmeefuees Deyeue]kee Yeer kenles nQ, ceger ceW oyee ueW lees Helee Yeer ve eues efke
]Keeueer nw ee Yejer~ DeeHe Gmes levne keYeer veneR osKeWies~ oes-leerve meew kee Pegb[ yevee kej yemesje
kejles nQ~ egkeer Yeer yepee oes lees meeLe Yeje& ceej kej G[ peeeWies~ efleuesj efme]He& ]Hemue kes Je]kele
ve]pej Deelee nw~ ]Hemue kees veg]kemeeve Hengbeeves Jeeues keer[eW cekees[eW kees Kee peelee nw~ Fmeer efuees
Meemeve keer megj#ee HeeHle nw~ eesjer-efHes ceejvee He[lee nw~ Heke=efle ves kewcees]Heuee]pe kes efuees Ssmee
jbie Deewj Mekeue yeveeeer nw efke Hes[ Hej yewe HeeeW ceW efyeukegue efoKeeeer veneR He[lee uesefkeve ogefveee
www.lafzgroup.com
1 twu 08 ls 31 vxLr 08
keer keesF& lee]kele Fmes eeWe Keesueves mes veneR jeske mekeleer~ yeme Fmeer Hej ceej Keelee nw, DeeJee]pe Hej
efveMeevee ueieeee peelee nw~ Fmes cejvee mJeerkeej nw ceiej egHe veneR jn mekelee~ Fmekeer ]peyeeve kee
leerve Deebe kee kee{e yevee kej ietbies Deeoceer kees efHeueeeW lees meele efove ceW Hej-Hej yeesueves
ueies~ yes]peyeeve yent Ske Ietb Heer ues lees oes efove ceW Gmekeer meeme yeeJeueer nes kej cej peees Deewj
cegox keer ]peyeeve Hej o]Heveeves mes Henues Ske yetbo Hekee oer peees lees cegveefkej vekeerj (ceewle kes
]HeefjMles-eceotle) Gme ]keefyemleeve keer lej]He ner ve Deees~
ye[s jeX kees yeoe&Mle veneR kejlee, [m Fmlesceeue kejvee He[lee nw~ Ske ]Heeej ceW meew
efleuesj efieje ueerefpees~ oes lees js& kes keCeeW mes Ieeeue nes kej efiejles nQ, Heeeme-mee kesJeue
DeeJee]pe keer Oeceke mes peeve es[ osles nQ, yee]keer osKee-osKeer~ neb Ske yeele kee Oeeve jns, ]peceerve
Hej efiejves kes [j mes jemles ceW ner b[e nes peelee nw~ Fmeefuees keuecee He{ kej ]Heeej kejW Jejvee
cegjoej nes peelee nw~ ]peje gjer Hesj oes lees yesj meer iejove Deueie nes peeleer nw~ ens mes Yeer DeefOeke
]KegMeyetoej ieesMle, nefeeb efmeJeweeW mes DeefOeke yeejerke Deewj keg[keg[er, ner mecesle kejj-kejj
Keeles nQ~ Mekeue Deewj pegmmee Ske meyekee Ske mee~ kece mes kece Deeoceer keer DeebKe vej-ceeoe ceW
Devlej veneR kej mekeleer~ efleuesj Deewj Got& MeyoeW kes m$eer efuebie-Hegefuuebie Heneeveves ceW er
Fefve eeefnes~ Fmekeer vemue ye[er les]peer mes ye{leer nw, FmeceW lees ener ceeuetce oslee nw efke FmeceW
vej Yeer nesles nQ~ ]Kegoe yesnlej peeves~ Got& ceW lees leyeues kes Yeer vej-ceeoe nesles nQ~
Dee! Deye Deieues FleJeej kees leerlej kes efMekeej Hej yeele nesieer~ cewoeveer Heber nw,
ue[ekee, mepeeleere kes DeueeJee efkemeer mes veneR ue[lee~ oeot ceW Ske DeHeeefnpe jF&me ves yess kes
De]keer]kes Hej yeerme os]ieW keeues leerlejeW keer HekeJeeeeR LeeR~ peMve ceW Hetje ]kemyee efvecebef$ele Lee~ Gmekes
Deboe]pe mes lees ceeuetce neslee Lee efke yees keer HewoeFMe Hej Gmes ]KegMeer mes DeefOeke nwjle nw~ Dee
Heefjbo nw~ megyneve lesjer ]kegojle-megyneve lesjer ]kegojle~
efveJesove efkeee, ``Deye leerlej efmeeeves nes iees nQ~ meguleeve lesjer ]kegojle, meguleeve lesjer
]kegojle~''
yeesues, ``Fme pegceues keer oeo efkemeer Deewj mes ueerefpees~ ceQ ceewpetoe ngketcele kes ef]Keuee]He
veneR~''
efHej efkemeer efove DeeHekees mepeeJeue ues euetbiee~ Peerue ceW He[er ngF& ceg]iee&efyeeeb Ssmeer ueieleer nQ
pewmes DeYeer-DeYeer efkemeer meYee ceW ueeer eepe& kes yeeo ueesie petles es[ kej Yeeie iees neW~ megvoj
Jeve eueW lees Mesj kee efMekeej Yeer efKeueJee mekelee ntb~ Mesj kes efMekeej ceW oes-leerve meew Deeoceer
eejeW lej]He mes nebkee kejW lees meyemes Henues megDej efvekeueles nQ~
efveJesove efkeee, ``jepeveerefle ceW Yeer ener neslee nw,'' yeesues, `èfHej Jener! DeeHeves yem[&
(efleueJej) osKee nw~ Hene[er efeef[ee nw~ e kes Heeme yejeoeyeeo keer Heneef[eeW ceW veJecyej mes
Glejveer Meg nesleer nw~''
kene, ``lees Deepe kee meye]ke ngDee~ le mes efleuesj, leerlej Deewj efleueJej...Deewj lecyee]ket?''
]Hejceeee, ``keYeer Heesj ceesjveer kes kees]Heles Keees nQ? ye[s ]Kemlee nesles nQ~''
DeeHe mes legce, legce mes let nesves ueiee-Deieues FleJeej kees efMekeej Hej peeves kee Jeeoe kejkes
nce lecyee]ket mes mebyebefOele efpeve yeeleeW mes GvneWves nceejer %eeve Je=ef keer Leer, meerves mes ueieees efJeoe
www.lafzgroup.com
$ 4
$ 5
ngS~ meesceJeej kees yeQke ceW oesHenj leke oesveeW ner efuees-efoes jns~ leermejs Henj kees HeMlees keer leerveeej efoue kees Deevebo osves Jeeueer ieeefueeeW mes Denced Deewj DeefmlelJe kes Hejos G iees~ DeeHemes
legce, legcemes let nesves ueiee~ leerve eej efove ceW nce oesveeW Ske otmejs keer ef]pevoieer ceW Fme lejn
HeefJe< ngS efke mJeeb Yeer efveCe&e kejvee keefve Lee efke keewve efkemeceW Iegmee ngDee nw~ nceejer keee
cepeeue efke ess cegbn mes ye[er yeele kenW~ en lees Ssmee ner nesiee pewmes keesF& ]Kejyet]pee oeJee kejs efke
Jees omles leke gjer ceW Iegme ieee nw~
Je=nmHeefleJeej leke Deblejbielee Fleveer ye{ ieeer efke nceves kene,'' DeeHe ieg, nce esues~
efkemeer efove iejerye]Keeves Hej Yeer HeOeeefjes~'' yeesues, ``DeeHekee ]iejerye]Keevee keneb nw?'' efveJesove
efkeee, ``Heerjye]KMe kee@ueesveer ceW~ eneb mes Dee ceerue~'' yeesues, ``jemles ceW keesF& efMekeej-efMeketj
nw?'' nce egHe jns~ keee kenles~
FvneR HelLejeW Hes euekej Deiej Dee mekees lees DeeDees
efcejs Iej kes jemles ceW keesF& ]Hee]Klee veneR nw
nceW Goeme osKee lees efoue ye{eee, `òeJele mej DeebKeeW Hej, ceiej yegje ve ceeefveesiee, kejeeer
ceW DeeHe ueesie HegueeJe ceW yejeyej kee ieesMle [eueles nQ~ nce ogieves kes Deeoer nQ~'' nceves ]peje yegje
ve ceevee~ Fmeefuees efke DeHeves yeeeve kes Gme efnmmes ceW efpemekee mebyebOe nceejs HegueeJe mes Lee, GvneWves
Henues ner 90 HeefleMele ieesMle DeefOeke [eue efoee Lee~ Jevee& keee efHeodoer keee efHeodoer kee Meesjyee~
efHej yeesues, ``DeeHe eejmeodoe DeeeW lees jerlee efKeueeGbiee~ Hetjs ogbyes kees Gmeer keer Keeue ceW ueHes
kej Gmeer keer eyeea ceW Debieejs Hej Yetveles nQ~ keeues ogbyes kee ieesMle ye[e ceere Deewj cegueeece neslee
nw~''
ieues ceW veefLeee ieueer- MeyoeW keer ogie&efle-nceejs cegbn mes efvekeue ieee efke ]HeeKlee lees
megKe-Meeefvle keer Heleerke nw Deewj keyetlej lees ye[e ner Yeesuee Heber nw~ Fmes ceejvee ceneHeeHe nw~
kenves ueies, ``jece! jece! let yeser yeeeCe keer, keee peeves Fmekee mJeeo, ceemj iegJeeve efmebn,
]Kegoe Gmes cegDee]He kejs, kenlee Lee efke cegmeueceeve efkemeer peeveJej kees ef]pevoe veneR osKe mekeles,
efmeJeee megDej kes~ DeeHekees Meeeo peevekeejer ve nes, Deieues Je]keleeW ceW efkemeer jF&me kees DeOes[ Gce
ceW ue]keJee nes peeleepees Dekemej neslee Leelees nkeerce Gmekee Fueepe pebieueer keyetlej kes
yee]pegDeeW keer iece& He[-He[en Deewj nefjeeueer yevveer kes Deebeue keer nJee mes kejles Les~ ]Keeve
meenye nj meesuenJeW efceve Ske efmeies Heerles Les~ GmeceW Hevn efceve DeHeves neLe mes efmeies
cewvet]Hewkeej kejves kes efuees nesles Les Deewj Ske efmeies Heerves kee~ efmeies megueieeves mes Henues HebKee
yebo kej osles~ kenles efke les]pe nJee mes efmeies ]Kelce nes peelee nw Deewj meeje OegDeeb yejyeeo nes peelee
nw~ cenerve kee]ie]pe Hej lecyee]ket keer len peceeles~ nj Heeer nj keCe keer efoMee erke kejles~ yeere ceW
HeerHejefceb keer Ske meueeF& jKeles Deewj Letke mes efeHekee kej ye]Heeaues ]keMe uesles Deewj efmeiejs ve
Heerves JeeueeW keer cenceer Hej Ske efceve leke cegmkegjeles jnles~
``DeeHe Fme KeKes[ ceW keeeW He[les nQ yeves-yeveees efmeies keeeW veneR Heerles?'' nceves Hete~
``js[erces[ efmeies? keee, DeeHeves leg]Kceer Deece etmee nw?''
``peer neb! n]peej yeej!''
``Deiej keesF& leg]Kceer kee jme efvekeeue kej efyeuueewjer efieueeme ceW HesMe kejs lees keee Jener ce]pee
www.lafzgroup.com
neslee pees ]Kego ognves ceW Deelee nw?

``Ske leg]Kceer keer nce Hej Yeer ke=Hee nes~''
]Heewjve eeveer Hevn-efceve ceW Ske efmeies yeveeee Deewj GmeceW HeerHejceW keer meyemes yeefue<
meueeF& jKeer, nceves pees DeebKe ceeRe kej oce ueieeee lees ieuee veefLeee ieueer nes ieee~
Hete, ``DeeHe HeeFHe keeeW veneR Heerles?'' HeeFHe mes efme]He& Gve ueesieeW kees Deejece Deelee nw pees
ve efmeies keer ]ketJele jKeles nQ, ve ng]ke]kes keer lee]kele, ome yejme Henues cejoeve ceW GvneWves ng]ke]kee
Meg efkeee Lee uesefkeve Henues lees Gvekeer yeeryeer ves ]ieeefueye keer yeeryeer keer lejn Gvekes Keeves-Heerves kes
yele&ve Deueie jKes efHej ]Kego GvnW Yeer Deueie jKeves ueieer~
meveerej kees Hetves ueies ``lees efHej eue jns nQ keue efMekeej Hej, Meeefieoea kes efuees keue kee
efove Dee nw~ 8 leejer]Ke nw~ 8 cesje uekeer vecyej nw~''
`èueves kees lees eues eueWies ceiej Ske efveJesove nw~ Jees es efke me]Hej Deewj efMekeej ceW
mejkeej keesF& ieeueer veneR oWies~''
``ceb]petj ceiej Ske Mele& Hej, DeeHe Yeer keesF& Mesj veneR yekeWies~ o]Helej keer yeele Deewj nw~
yeenj yevoe keesF& yesntoer ee yeslegkeer yeele yejoeMle veneR kej mekelee~''
`ùewuee Yeer nceme]Hej nes lees cenefceue ve kej ]kegyetue'' efHej Jener-DeeHekeer ogce keYeer
meerOeer veneR nesieer~ DeeHekees ceeuetce nw ieesuekegv[e kes meguleeve kee Ske yeslegkee Mesj megvekej penebieerj
yeeoMeen Fme ]keoj veeje]pe ngDee efke legjble ieesuekegv[s Hej e{eF& kejves keer Dee%ee os oer~
penebieerj Deepe ef]pevoe neslee lees ]Kegoe keer ]kemece ceg]ieue ]Heewpe meejer Gce DeeHekee Iesje [eues He[er
jnleer~''
meer{er Deewj veemsueefpeee- yeQkeeW ceW FleJeej jes-jes kej Deelee nw Deewj meesceJeej ueeuee kej peelee nw~ FleJeej kees p] eje osj mes DeebKe Kegueer~ nce efyenej kee@ueesveer Jeeueer yeme mes Glejs
lees osKee ]Keeve meenye nceejs mJeeiele kes efuees yeme Des Hej DeeOes Iebs mes Ke[s efmeies yevee jns nQ~
Deeefuebieve, neLe efceueevee Deewj meueece ngDee~ Ssmeer k] eyeeeueer iece&peesMeer mes ieues ueies efke nce ye[er
cegefMkeue mes Mes<e jmceeW keer Hetefle& kes efuees mJeeb kees Gvekes Hesce kes efMekebpes Dee]peeo keje mekes~
Deiej nce DeHeves meerves Hej Fme lejn neLe ve yeebOe uesles pewmes pevveleer yeerefyeeeb vecee]pe He{les mecee
yeebOe uesleer nQ, lees eej-Heebe Hemeefueeeb t egkeer nesleeR~ ]keyeeeueer Deeefuebieve ceW HejmHej Hesce kee
Devegceeve Gve HemeefueeeW keer efieveleer mes ueieeee peelee nw pees Fme keee& kes mecee t peeeW Deewj
ceoe&veieer kee Gvemes pees yee peeeW~ nceejs ogyeuesHeve Deewj HemeefueeeW kee ce]pee]ke G[eles ngS yeesues
efke DeeHekees meerves mes ueieeves Hej etb ueielee nw pewmes yeebme keer meer{er mes ieues ueie jne ntb~
De]peeve kes yeeo efyepeueer kes KebYes mes ueieer ngF& meeFefkeue Geeer~ nceves kene `ès lees
efHelejme keer meeFefkeue ceeuetce nesleer nw~''
``veneR lees! cesjer ner nw~ keee Jees Yeer eekeerJee[e ceW jnlee nw?'' Gmekes vebieer leueJeej kes mes
[b[s efyee kej nceW DeHeves Iej ues eues~ nceves Heers Deejeceosn kewefjej Hej yewvee eene lees
GvneWves Devegceefle veneR oer~ kenves ueies, ``Henues lees es meer pebieueer yekejs keer ueeMe kes efuees
efj]peJe& nw~ otmejs nceejs eneb cesnceeve keer lej]He Heer kejkes yewvee len]peerye kes ef]Keuee]He mecePee
peelee nw~ cesnceeve efkemeer mecee Yeer Heers mes gje IeeWHe mekelee nw~ ceeuetce neslee nw DeeHeves Fefleneme
www.lafzgroup.com
$ 6
$ 7
kee erke mes DeOeeve veneR efkeee~ Fefleneme He{ves kes leerve ueeYe nQ~ Ske lees en efke HetJe&peeW kes
efJemle=le neueele keer peevekeejer kes yeeo Deepe keer njce]peoefieeeW Hej ]iegmmee veneR Deelee~ otmejs
eeooeMle les]pe nes peeleer nw~ leermejs, ueenewue efJeuee, leermeje ]Heeeoe efocee]ie mes Glej ieee~
kejeeer Yeer Depeerye Mendj nw neb! leermeje Yeer eeo Dee ieee~ Keeves, Heerves, Gves, yewves, YeeFeeW kes
meeLe ceg]ieefueee yelee&Je keer meYelee mes Heefjee neslee nw~ Deeies yewves Hej eeo Deeee efke Meenpeneb
kes mecee ceW en meJeeue Geee ieee Lee efke ceneJele Meener Decceejer kes Deeies yeeoMeen keer lej]He
Heer kejkes yewlee nw pees mej mes Hewj leke Meeueervelee kes efJeHejerle nw~ Fmeefuees nceejs DeHeves
Fuee]kee ]iewj mes Ske Meg jkele kes meeo meenye FcHees& efkees iees pees ceneJele keer Heer mes Heer
efceueekej yeeoMeen keer lej]He cegbn kejkes yewles Les~ DeeMee& nw yeeoMeen kees es Oeeve keYeer ve
Deeee efke ]iegmlee]Ke neLeer Gme keer lej]He Hejceevesv Heer efkees jnlee nw~''
Fme Hej nceves kene ``jepemLeeve kes jepeHetleeW ceW Gue efjJeepe nw, Gb Hej yewer ngF& Deewjle
kes Deemeve kees osKe kej Ske ceerue otj mes yelee mekeles nQ efke Jees meJeej keer yenve nw ee yeeryeer~
yenve kees jepeHetle mejoej ncesMee Deeies efyeeles nQ leeefke ]Kegoe ve ]KJeemlee Jees efiej He[s lees ]Heewjve
Helee eue peees~ yeeryeer kees Heers efyeeles nQ~''
``Deewj cenyetyee kees?''
``DeHenjCe kes efuees osme ceW ncesMee Iees[s Fmlesceeue nesles nQ~''
`òsme ceW!!! DeeHekee ceve DeYeer leke ceerje yeeF& kes osme ceW, Dekee ngDee nw Hebef[le etmeg]Heer!
jsle kes erues, yebpej Oejleer, Gb no es efke ,,[,[ osKe kej DeeHe veemsueefpeke nes peeles nQ~
DeeHekes osme peeHegj ceW ues os kej Ske Peerue Leer, meebYej Peerue Deewj en me[eboer Keejer Peerue nw pees
meejs efnvogmleeve kees veceke meHueeF& kejleer nw~ DeeHekees en Oeeve veneR jne efke yeeeCeeW kee Oece&
DeHeveer jmeesF& ceW cegmeueceeve kes Heees ngS GHeues peueeves mes Ye< nes peelee Lee~ Heeefkemleeve kee
oevee Heeveer Keeles Fleves efove nes iees ceiej Deye Yeer Jener j ``ceQ eves cej kes Kee uetbieer let ues
eue pecevee Heej'' Leeve nw Leeve~ es Heeefkemleeve nw~ DeeHe Yeer efkeme Heesueer, efHeueefHeueer, HeesHeueer
Oejleer kees eeo kejles nQ efpemeceW efoefiJepeeer Ieg[meJeej DeHeves YeeueeW mes lecyet Yeer ve iee[ mekeW~
keYeer Deekej K] ewyej keer p] eceerve oseKf ees~ p] eje meer DemeYelee mes HeebJe He[ peees lees ve-ve K] elejs
kee Sueece& yepelee nw~ ieesefueeeW kes cegbn Hesj oslee nw~''
Jees eceke iees Les~ nceves keebe yeoue kej iebYeerj oeMe&efveke meJeeue efkeee~
``Deewjle kes yeejs ceW keee ]Keeeue nw?''
``Dekemej ]Keeeue Deelee nw'' GvneWves peJeeye efoee~
Depeerye yeele nw, nceves yengle yeej jepeHetleeW kes mJeeefYeceeve Deewj yeneogjer keer keLeeeW megveeeer,
]peje Yeer pees HeYeeefJele ngS neW~ Ske efove yeele kejles ngS nceves kene 31 efomecyej 1949 leke
peye nce peeHegj mes eues nQ; JevemHeefle Ieer yesevee, ]Kejerovee, yeveevee, jKevee Deewj Keevee
jepemLeeve keer meercee ceW ob[veere DeHejeOe Lee~ n cenerves kee meece keejeJeeme efceuelee Lee~
He[ke Gs~ yeesues en yeele ngF&~ Fmekes yeeo keYeer jepeHetleeW kee ef]peke Deelee lees ye[s Oeeve Deewj
mecceeve mes megveles~
nce lee]pee-lee]pee efnvogmleeve mes me]Hej Deewj efnpejle keer Oetue Pee[les ngS DeJeleefjle ngS Les~
www.lafzgroup.com
Ske vees pevce Deewj DeeoMe& keer Fe ceW DeHevee keeueeJeefOe mes ye{e veeue ve kesJeue mJese
Deewj meevebo yeefuke DeHeves neLe mes keee~ IeeJe Yej euee Lee, Hej Yejles IeeJe keer ceerer
meuemeueen kee Deeuece es efke peneb ceeuetce nesleer Leer JeneR ceeuetce nesleer nw Fmeer Deeuece ceW Ske
efove Gvekes Hete``DeeHekees efnvogmleeveer keuej Hemebo veneR?''
``Fmekes pees efnmmes nceW Hemebo Deeles nQ, Gvemes yesMeke efvekeen kej uesles nQ?''
efMekeej kees jJeevee nesves ueies lees GvneWves nceW me]Kleer mes cevee efkeee efke efMekeej Hej jJeevee
nesves Henues ee]ket kee veece njefie]pe-njefie]pe veneR uesvee eeefnes~ efMekeej veneR efceuelee~ egveebes
ener ngDee~ efHej Ske eieue Heeveer keer DeHeves ieues ceW [eueer Deewj Ske Lewuee cetbieHeefueeeW kee
nceejs ieues ceW ebievee eene leeefke nceejs oesveeW neLe efpevemes Deeies eue kej yengle mes keece uesves Les,
]Keeueer jnW~ nceves Heere g[eves kes efuees kene, ``nce cetbieHeueer veneR Keeles~'' yeesues nceves leceece
Gce yeeoece Keees nQ ceiej Fme cesJes ceW ]Kejeyeer keee nw?'' efveJesove efkeee ``cetbieHeueer Deewj
DeeJeejieer ceW ]Kejeyeer es nw efke Deeoceer Ske yeej Meg kej os lees mecePe ceW veneR Deelee ]Kelce kewmes
kejs?'' nceejer jee mes mencele nesles ngS cetbieHeueer kee leesye[e GvneWves DeHeveer ieo&ve ceW
uekeeee~ nce eer]Keles efeuueeles ner jn iees Deewj GvneWves es kenles ngS HeKeeue nceejs kebOes Hej
[eue oer~ `Gb De[ebos F& ueodoer os veer' (Gb kees efyeueefyeueeles ngS ner ueeo osvee eeefnes~ es
Fble]peej veneR kejvee eeefnes efke Gb efyeueefyeueevee yebo kejs lees nce ueeovee Meg kejW~)
Hete, `cesJeeW ceW ng]petj kees keewve-mee cesJee Hemebo nw?
yeesues, èfvekeen kee gDeeje'
mee{s Dee yepes nce oesveeW meeFefkeue Hej cebIet Heerj keer Heneef[ eeW keer lej]He pebieueer yekejs keer
leueeMe ceW jJeevee ngS~ Lees[er otjer lee kejves kes yeeo nceW kewefjej Hej yewves keer F]peepele efceue
ieeer~ ]peje osj yeeo nebHeles ngS kenves ueies `Deye DeeHe Heers yews-yews Deejece mes HeQef[ue ceeefjes
ceQ nQef[ue eueelee ntb~ ]peje Snefleeele mes HeQef[ue ceeefjesiee, kejeeer kee ^wef]Heke yeeJeuee nw~
DeeosMeevegmeej nce Gvekeer kecej Heke[ kej HeQef[ue mes ]peesj Dee]peceeeer kejves ueies~
meeFefkeue eueeves kes Fme {bie ceW Ske efveneele yeejerke ]keevetveer veg]kelee GvneWves es yeleeee efke
Hegefueme [yeue meJeejer kes pegce& ceW oesveeW ceW mes efkemeer kee eeueeve veneR kej mekeleer~ pees nQef[ue
Heke[s ngS nw Jees HeQef[ue ceejves ceW Mejerke veneR nw Deewj pees HeQef[ue ceej jne nw Gmekee yee]keer
meeFefkeue mes keesF& ]keevetveer leDeuueg]ke veneR nw~ Deiej DeeHekees ceef]pem^s ves Ske cenerves keer Yeer
me]pee keer lees megDej kes HeebJe kes vee]Ketve KeeRe uetbiee Deewj Hewoue Fuee]kee ]iewj ceW ues peekej ]kelue
kej otbiee~
Deieues Debke ceW peejer.....
www.lafzgroup.com
$ 8
neme Jebie
$ 9
yes{ye yeveejmeer
ue]Heb efHeiemeve
keer [eejer
ceewueJeer meenye
keeveHegj ceW cegPes Ske yebieues ceW jnves kes efuees mLeeve efceuee~ Gme yebieues kes DeeOes Yeeie cesb otmeje
De]Hemej jnlee Lee~ eewyeerme De]Hemej Debies]pe Les Deewj DeeFme efnvogmleeveer~ Gve ueesieeW kes efuees
Deueie yebieues yeves Les~ Debies]peer efmeHeener eneb kece Les; kesJeue leerve meew kes ueieYeie Deewj DeeFme
meew efnvogmleeveer efmeHeener Les~
eneb Deeves Hej cegPes keF& HegmlekeW He{ves kees efceueeR efpeveceW keueeFJe keer peerJeveer Leer, mesvee kes
efveece kes mebyebOe ceW Ske Hegmleke Leer, Yeejle kee Fefleneme Lee~ cesjs De]Hemej Les Gme mecee keve&ue
Metceskej~ GvneWves cegPemes Lees[er-meer eneb keer Yee<ee meerKeves kes efuees kene~
GvneWves kene-èeefHe en DeeJeMeke veneR nw, uesefkeve legce vees Deeoceer nes~ eneb yengle efoveeW
leke jnvee nesiee~ meerKe ueesies lees yengle mes keeceeW ceW Deemeeveer nesieer~' Jen leerme meeue leke Yeejle
kes Deveske YeeieeW ceW jn egkes Les Deewj yengle DevegYeJeer Les~ GvneWves kene-èneb keF& Yee<eeeW yeesueer
peeleer nQ, meye lees legce meerKe veneR mekeles~ oes cegKe Yee<eeeW nQ pees Fme Heevle ceW yeesueer peeleer nQSke kees kenles nQ efnvoer, otmejer kees kenles nQ Got&; Deewj Ske Fve oesveeW kes yeere keer Yee<ee nw
efnvogmleeveer~'
ceQves kene-`ceQ lees peevelee veneR~ pees DeeHe kenW, ceQ meerKe uetb~ ceQ peye mes Fme osMe ceW Deeee
ntb, en cegPes yengle ceveesjbpeke mLeeve ueie jne nw~ Fmeefuees eneb keer Yee<ee DeJeMe meerKetbiee Deewj
pees leerve Yee<eeeW DeeHeves yeleeeer nQ, Gvekee Devlej Yeer yeele oW, lees ceQ Yeer keg jee os meketb~
keve&ue meenye Lees[er osj leke DeebKe cetbokej keg meeseles jns, efHej yeesues-`ceQ legcnW mecePee
otb-Got& Yee<ee ceefnueeDeeW keer DeuekeW nQ~ pewmes en ye[s vee]pe mes Heeueer peeleer nw~ yeef{ee-yeef{ee
lesue Deewj mesC ueieles nQ, keHeesueeW Hej Petueleer nQ Deewj Deeies veneR Heers keer Deesj FvnW KeeReles nQ,
Jewmeer ner Got& Yee<ee nw~ s{er-ces{er efueKeer peeleer nw, ye[s vee]pe mes ojyeejeW ceW Fmekeer ]keoj nesleer nw,
e=bieej mes Fmekee meeefnle DeesleHeesle nw~
`Deewj efnvoer Heg<eeW keer oe{er nw~ meerOes Gieleer nw, cetb[les eefuees Hejvleg ye{leer peeesieer~'
ceQves Hete-`cesjer mecePe ceW keg erke lees veneR Deeee~ en efnvogmleeveer keee nw?' GvneWves
kene-èn efnvoer Hej Got& keer ]keuece ueieeeer ieeer nw pees DeYeer Gieer veneR nw, Debkegefjle ngF& nw~'
ceQves Hete-`lees DeeHekeer keee jee nw? ceQ keewve-meer Yee<ee DeejcYe keb Deewj keewve He{eesiee?'
keve&ue meenye ves kene-`legce Got& meerKees~ eneb pees Deewj De]HemejeW kees He{elee nw, Jener legcnW
Yeer He{e osiee~'
www.lafzgroup.com
meHleen ceW leerve efove kes efuees Heeerme Hees ceeefmeke Hej He{eves kes efuees keve&ue meenye ves
DeOeeHeke erke kej efoee~ keve&ue meenye ves cegPes en Yeer yelee efoee efke eneb Hej DeOeeHekeeW kees
efkeme Yeebefle meueece efkeee peelee nw~ kewmes Gvekee Deeoj efkeee peelee nw~ GvneWves kene efke GvnW
`ceewueJeer meenye' kene peelee nw~
ceQ keeveHegj kes mebyebOe ceW keg efueKevee eenlee Lee, efkevleg Henues efove pees ceewueJeer meenye mes
yeeleeerle ngF& Jen ceveesjbpeke nw~ Fmeefuees Gmes Henues efueKe [euelee ntb~
meesceJeej kee efove Lee~ mevOee mecee ceewueJeer meenye Deees~ ceQ ne@keer cewe Kesuekej ueewe Lee
Deewj mees[e-ye]He& Heer jne Lee~ ceewueJeer meenye yengle uecyee kees, Jener jsue kes ef[Her meenye keer
Yeebefle Henves ngS Les~ oe{er Yeer Jewmeer ner Leer~ peeve He[lee nw efke kees efpelevee uecyee neslee nw,
Gmeerkes DevegHeele ceW oe{er Yeer uecyeer jKeveer He[leer nw~ oe{er kee jbie ueeue Lee pewmes kevemlej Hej
ueiee ngDee ceesjee~ Jen peye Deees leye cegbn ceW keg eyee jns Les, efpememes Gvekes oeble, peerYe Deewj
nes ueeue nes jns Les~ Gvekee Heleuetve efJeefe$e {bie kee Lee pees Gvekes Heleues HeebJe kes yeenj Petue
jne Lee~ HeebJe ceW cees]pes veneR Les Deewj petlee ve HebHe Lee, ve Dee@keme]Hees[&? efJeefe$e {bie kee Lee~ esHeer
uecyeer Deewj ueeue Leer Deewj esHeer kes THej Ske keeueer Hetb Yeer Leer~
GvnW osKeles ner ceQ Ke[e nes ieee Deewj keve&ue meenye keer yeele Yetue ieee Deewj ken yewe`ceewueJeer meenye, ieg[ FefJeefvebie' Hej GvneWves yegje veneR ceevee~ cegmkejeles ngS yew iees Deewj pesye mes
Ske Hegeuf evoe efvekeeuee~ ceewueJeer meenye Debiep]s eer peeveles Les~ GvneWves Gme Hegeuf evos ceW mes meefe& H]f ekes
efoKeevee DeejbYe efkeee~ efHej ueies DeHeveer DeelcekeLee kenves~
GvneWves kene-`ceQ ]Keeme Meenpeneb kes Iejeves kee ntb~ eefo Lees[e Peie[e ve neslee lees Meen
Deeuece kes mLeeve Hej cesjs veevee kes memegj kes mee{t kes oeoe ner Yeejle kes mecee nesles Deewj Deepe
ceQ Fme osMe kee Meemeke neslee~ ceQves mewke[eW keceeb[-Fve-eer]HeeW kees He{eee, pevejueeW Deewj
keHleeveeW keer lees efieveleer veneR~ pees Deewj ceewueJeer meeue-Yej ceW He{eles nQ, ceQ Ske meHleen ceW He{e
oslee ntb~ ye[s uee eefo cesjs meye meef&ef]Hekes osKe ueW lees efHej es[W veneR~ Fmeer [j mes ceQves GvnW
efoKeeee veneR; Gvemes efceuelee Yeer veneR~
`Henemet kes veJeeye cegPes osKeles nQ lees IebeW Ke[s jnles nQ~ ceQves keF& yeej kene efke DeeHe Ssmee
ve kejW, HeebJe ogKeves ueieWies, efkevleg GvneWves veneR ceevee~'
ceQves Hete-`DeeHe He{eF& keye mes DeejcYe kejWies? DeeHe Ssmes eesie DeOeeHeke mes lees ceQ yengle
Got& meerKe uetbiee~'
ceewueJeer meenye ves kene-`He{eves keer yeele keee nw, ueesie He{les veneR~ leerve-eej cenerves
He{kej es[ osles nQ~ DeeHe Ske meeue He{ ueW~ efHej osKeW~ ueesie mecePe veneR mekeWies efke DeeHe
efJeueeele kes jnvesJeeues nQ; ener mecePeWies efke DeeHe F&jeve mes Deees nQ~'
ceQves kene-`keesF& efkeleeye?'
ceewueJeer meenye yeesues-èfkeleeye keer keesF& ]pegjle veneR nw ceiej jKe ueW lees Dee ner nw~ eeW
ve Yeer jKeW lees keesF& yeele veneR nw~ ceQ kee]Heer ntb~ ceiej efkeleeye jnsieer lees yesnlej nesiee~ efkeleeye
efyevee keece eue mekelee nw-ceiej DeeHe ues ner ueW lees erke nesiee~
ceQves kene-`DeeHe Ske yeele erke yeleeFes~'
www.lafzgroup.com
$ 10
$ 11
Jen yeesues-èrke! lees keee keerefpeesiee ueskej~ Dee ues ner ueerefpees~ oes Hees os oerefpees,
ceQ keue ueslee DeeGbiee~' ceQves GvnW oes Hees efkeleeye kes efuees efoes~ Gme efove ceewueJeer meenye ves
DeHevee Deelceeefjle ner megveeee; efpememes Helee euee efke Jen Meener JebMe kes nQ~ Deye eeW ner He{ekej
Hes Heeueles nQ~ eueles mecee nceejer ces]pe Hej mes efmeiejs keer ef[efyeee Geles yeesues-`ceQ Ske FmeceW
mes ues uetb?'
ceQves kene-`DeeHe meye ues peeFes~' Fme Hej Jen yengle Hemevve ngS Deewj cesjer ye[er HeMebmee keer~
yee]peej keer mewj
ceewueJeer meenye cegPes He{eves Deeves ueies~ GvneWves kewmes-kewmes He{eee, ceQ Deeies efueKetbiee~ Deepe
pees efJeMes<e yeele ngF& Gmekes mebyebOe ceW efueKe osvee DeeJeMeke mecePelee ntb~ meJesjs Hejs[ kes HeMeeled
ceQves keve&ue meenye mes kene efke ceQ veiej osKevee eenlee ntb~ GvneWves kene efke mesvee kes ueesieeW kees eeW
veiej ceW peeves keer Dee%ee veneR nw~ ceQves Hete-`Fmekee keesF& keejCe nw?' keve&ue meenye ves keneèneb veiejeW ceW osKeves eesie keg neslee veneR~ eneb kes veiej lees efveOe&ve nQ ner, eneb kes Mendj yengle
]Kejeye Yeer nQ~
èneb kes veiejeW kes veece mes ner Helee euelee nw efke GveceW efkeleveer efveOe&velee nw~ osKeekeeveHegDej, efce]pee&-HegDej, i] ee]peer-HegDej, ueeeue-HegDej, H] elesn-HegDej, nceerj-HegDej, H] eerjesp] e-HegDej~
en meye veiej yengle ]iejerye nQ Deewj keg veiej Fleves nerve nQ efke Gvekes veece Yeer Jewmes ner jKe efoes
iees nQ, efpevemes ueesie peeve ueW efke en ]Kejeye nQ~ pewmes Deueene-yew[, peueeuee-yew[, efmekevojeyew[, nwoje-yew[ Fleeefo~ Fmeefuees Fve veiejeW ceW osKeves eesie nw ner keee? keeveHegj ceW Ske ner
Jemleg osKeves eesie nw~ Jen nw `cesceesefjeue Jesue~' ceQves Heteèn keee nw? efkemekeer mce=efle ceW
nw?' keve&ue meenye ves kene`Jen nceejs leeie, yeefueoeve, cenee, Jeerjlee Deewj efJeMeeuelee kee
Heleerke nw~ Gmemes ceeuetce neslee nw efke nce ueesie mebmeej Hej Meemeve kejves eesie nQ~'
ceQves kene`keee Jeneb keesF& eg ngDee Lee?' keve&ue meenye ves kene`veneR, GmeceW
yengle-mes Debies]pe keekej HeWke efoes iees Les~' ceQves Hete`keeeW?'
keve&ue ves kene`yengle-mes efnvoesmleeveer Debies]peer jepe kes efJejesOe ceW ue[ves kees leweej nes
iees Les~ GvneR kee en keece Lee~'
ceQves keneùe[eF& ceW lees en neslee ner nw efke efHej Gmes Ske cesceesefjeue kee mJeHe osves
keer keee DeeJeMekelee Leer?' keve&ue ves keg DeHemevvelee mes kene`Ssmes efJeeejeW kees Heke
kejves mes legce efvekeeue efoes peeDeesies~ nce ueesie Yeejle ceW Meemeve kejves Deees nQ~ efkemeer Hekeej kee
Goej efJeeej Heke kejves mes YeejleJeemeer Godob[ nes peeeWies~ efHej nce eneb Meemeve veneR kej
HeeeWies Deewj Yeejle ceW nceeje Meemeve veneR nesiee lees en mesvee veneR jnsieer~ efHej nce-legce keneb
jnWies? Fmeefuees Fleveer yeeleW eeo jKevee, YeejleJeeefmeeeW mes keYeer efceuevee-peguevee cele~ efkemeer
Hekeej kee Goej-efJeeej Heke cele kejvee~'
cegPes en yeeleW Deer veneR ueieeR; Hejvleg ceQ DeHeves De]Hemej kes efJe keg kenvee veneR eenlee
Lee~ ceQves lees Yeejle kes yeejs ceW meYeer keg peeveves kee efveMee efkeee Lee~ efHej Yeer ceQves Fme Hej efJeJeeo
Gevee erke veneR mecePee~ Dee cesceesejf eue osKe DeeGb, efHej GOej mes efmevescee osKelee DeeGbiee~
Deepe Henues-Henue veiej osKeves kee DeJemej efceuee~ Henues meerOes cesceesefjeue kegSb keer Deesj
www.lafzgroup.com
ieee~ kegDeeb lees efoKeeeer veneR efoee~ Ske Jemleg efIejer ngF& Deewj yevo efoKeeeer oer Deewj Gme Hej
meejer Ievee efueKeer ngF& Leer~ cesjer mecePe ceW veneR Deeee efke Fmekeer keee DeeJeMekelee Leer~ meceg
ceW Fleves pene]pe [tye iees, Jeneb keesF& cesceesefjeue keeeW veneR yevee?
ceQ Fefleneme kes yeejs ceW keg veneR peevelee~ Fmeefuees Fme kegSbJeeueer Ievee Hej keg veneR
efueKe mekelee~ Hej keesF& efJeMes<e ceveesjbpeve eneb veneR ngDee~ leebiesJeeues mes ceQves Mendj ceW eueves kes
efuees kene~ keeveHegj efveOe&ve veiej veneR nw~ cegPemes ]ieuele yeleeee ieee efke eneb Oeve veneR nw~ Ske
yeele DeJeMe eneb osKeves ceW Deeeer, Ske me[ke Hej ceQves osKee efke eneb ceeseer yengle nQ Deewj ece[s
keer otkeeveW eejeW Deesj nQ~ cegPes eefo veecekejCe kejvee neslee lees Fme veiej kee veece keeveHegj ve
jKekej ceeseerveiej jKelee~ Helee veneR eneb kes meYeer veiejeW ceW Fleves ceeseer nQ ee veneR? kece-meskece yecyeF& ceW cegPes Fleves ceeseer veneR efceues~ ceewueJeer meenye mes Hettbiee efke Fleves ceeseer keeveHegj ceW
ner keeeW Ske$e kej efoes iees nQ?
eebs ner keewletnueJeMe Ske otkeeve kes Yeerlej ceQ euee ieee efke osKetb efkeme Hekeej kee meeceeve
en ueesie yeveeles nQ~ Jeneb keg lees metkesme Fleeefo Les; FveceW keesF& efJeefe$elee veneR Leer~ keg petles
efyeukegue efJeueeeleer petleeW keer Yeebefle Les~ ye[er Deer ve]keue Fve ueesieeW ves kej jKeer Leer~ ke
jesceve Deewj Hegjeveer eHHeueW Yeer LeeR~ Fvekes Deefleefjkele keg Deewj petles Les pees erke Yeejleere petles
kens pee mekeles nQ~ FveceW keg Ssmes Les pees THej yeef{ee ce]Keceue kes yeves Les efpeveHej ye[er
megvojlee mes jsMece DeLeJee meesves kee keece efkeee ngDee Lee~
Fve petleeW ceW ]Heerles ve Les, ve yeebOeves kee lemcee Lee~ peeve He[lee nw Jen HecHe petleeW kees
osKekej Gvekee YeejleerekejCe efkeee ieee nw~ meyemes Deer yeele FveceW en nw efke eefo Peie[e nes
lees Deemeeveer mes en Gleejs pee mekeles nQ~ ]Heerlee Keesueves keer osj veneR ueie mekeleer~ nukes Yeer nesles
nQ efpememes efeeeb Deewj yeeefuekeeeW Yeer Fmes megiecelee mes euee mekeleer nQ~ Ske yeele Deewj~ Fleves
Yeejer Yeer en veneR nesles efke ees DeefOeke ueie mekes~ Fmeefuees eefo DeeJeMekelee He[s lees en
keece Yeer Fmemes efueee pee mekelee nw Deewj efJeMes<e ke< Yeer Fmemes veneR nesiee~ efJeueeele ceW Ssmes
petleeW keer yengle DeeJeMekelee nw~ Heeefue&eeceW ceW efJeJeeo kes DeJemej Hej peye keYeer ceej-Heer nes
peeleer nw leye Henues lees peuoer petles Kegueles veneR Deewj eefo Keguekej keneR yew peeles nQ lees cejnceHeer keer DeeJeMekelee He[leer nw~
Iejsuet Peie[eW ceW keYeer-keYeer ees-eHes kes keejCe Deoeuele leke peevee He[lee nw~ Ssmes ner
petles Jeneb jnW lees efkeleveer ner mecemeeeW megiecelee mes meguePe peeeW~ ceQves DeHeves veeHe kee Ske pees[e
lees ]Kejero efueee Deewj Ske pees[e Deewj megvoj osKekej efJeueeele Yespeves kes efuees ues efueee~ Jeneb
cesjer efce$e efceme yegues kees yengle Hemevo Deeesiee~
mebOee nes eueer Leer, Fmeefuees ceQves leebiesJeeues mes Ske Des efmevesceeIej ceW ues peeves kes efuees
kene~ Gmeves cegPes Ske efJeMeeue YeJeve kes meeceves ueekej leebiee Ke[e kej efoee~ leebiesJeeues ves
kene`]HeeFJe Heerp] e~' cegPemes ueesieeW ves eneb yeleeee Lee efke efnvogmleeveer ueesie Heleske eerp] e kee
oece otvee ceebieles nQ~ Fmeefuees ceQves {eF& Hees Gmekes nJeeues efkees Deewj {eF& Hees kee Ske efke
]Kejeroe Deewj efmevescee neue kes Yeerlej HeJesMe efkeee~
Deieues Debke ceW peejer...
www.lafzgroup.com
$ 12
neme Jebie
Mejo peesMeer
egveeJe ceW Ke[e Deeoceer
$ 13
Deepe Jes oes Je<e& yeeo cegmkejees~ yeefuke nbmes~ Jes nbmeles veneR nQ~ GvnW nbmeles osKevesJeeues yengle kece
nQ Fme osMe ceW~ Gvekeer Heeea ceW keg nes mekeles nQ efpevneWves GvnW nbmeles osKee nes, Hej egveeJe kes
Fve efoveeW ceW Gvekes oeble neseW keer ]kewo mes yeenj Deees~ metjpe keer efkejCe ceW ecekes~ Gvekeer
cegmkejen ceevees keesF& kecHeveer yeesveme yeeb jner nes, efoue Deewj Deelcee Hej Demej kej jner nw~
Deepe GvnW pevelee ves cegmkejeles osKee~ Ske ]Heesesiee]Hej ves GvnW nbmeles osKee Deewj kewceje meeceves
uee DeHeves kele&Je kee Mej oyee efoee~
Deepe veslee cenesoe ves Hegjevee kegjlee efvekeeuekej Henvee~ Gme kegjles kee Hegjevee nesvee DeKeje
veneR~ Deepe GvneWves Ske efIemeer ngF&, Heer ngF& eHHeue Henveer~ GvneWves DeHeves Hetues ngS Hewj Heer
ngF& eHHeueeW ceW Hebmee efoes Deewj DeHeves egveeJe-#es$e kes efuees Jes Iej mes efvekeues~
Deepe Jes keej ceW veneR yews~ keej Ke[er jner, ceiej Jes veneR yews~ Deepe Jes pevelee kes yeere
Hewoue eues~ pevelee kees DeHeves DeemeHeeme mes neves kes efuees GvneWves efkemeer HegefuemeJeeues keer ceoo
veneR ueer~ Deepe Jes Yeer[ mes efIejs jns~ Deepe GvneWves pevelee keer Deesj Ssmes osKee pewmes njer Ieeme keer
Deesj ieOee osKelee nw~ GvneWves neLe pees[s Deewj DeHeveer iejove kees Pegkeeee~ eefo Gvekee Hes
Heleuee neslee lees Deepe Jes DeJeMe Hetje Pegkeles~ Deepe Jes HeCeece kej jns nQ~ Gvekee vecemkeej meYeer
leke Hengbe jne nw~ Gvekee vecemkeej Ske keebe nw, pees Jes yeej-yeej JeesjeW kes leeueeye ceW [eueles
nQ Deewj ceefueeeb Hebmeeles nQ~ Gvekee HeCeece Ske eeyeg]ke nw, nbj nw efpememes Jes meyekees Ieeeue
kej jns nQ~ Gvekee en keebe, en eeyeg]ke efkeleves efoveeW yeeo He[e nw!
Jes jepeceeieeX Hej euevesJeeues Deepe ieefueeeW ceW Oebmes~ efpeme ueieve mes keesuecyeme Decejerkee
Keespeves efvekeuee Lee Gmeer ueieve mes Jes Deepe DeHevee egveeJe-#es$e Keespeves efvekeues~ Jes nj ieueer
Deewj nj Iej ceW peevee eenles nQ~ Jes osKevee eenles nQ efke meye keneb nQ? Jes meye keneb nQ pees eneb
Les? keee es meye Jener nQ? keee es Jewmes Deewj Jener nQ pees eneb Les? Jes peebe jns nQ~ n]peejeW DeebKeeW
kes DeeFves ceW Jes DeHeves kees peebe jns nQ~ keF& yeej Jes [j peeles nQ~ DeeFvee keneR OebgOeuee ve nes
peees efke Gvekeer efJe eceke ve mekes~ Jes DeHeveer cegmkejen kes ceeue mes pevelee keer DeebKeeW kes
DeeFves kees ecekee jns nQ~
osKees, GvneWves efkemeer kees Heneeve efueee~ GvneWves eeo efkeee Deewj Jen GvnW eeo Deeee~ en
Gvekeer efkeleveer cenevelee nw efke Jes Yetues veneR nQ~ Gvekeer eeoeW keer keeje-Heser ceW Fme egveeJe-#es$e
kee Yeer mLeeve nw~
ueerefpees, GvneWves Ske yees kees Gekej etce efueee~ eej meeue kee yeee~ Gvekes efHeues
egveeJe kes yeeo pevcee~ Gvekes JeeseW keer HegueJeejer ceW vevne Debkegj~ keue Jen ye[e nesiee Deewj GvnW
Jees osiee~ Gme yees keer cegmkejen ceW GvnW DeHevee YeefJe<e megjef#ele ve]pej Dee jne nw~ yees
www.lafzgroup.com
kees etcekej Jes yees kes ceelee-efHelee kees HeYeeefJele kej jns nQ~ ueesie osKe jns nQ~ jepeveerefle kes
keere[ kes yeere kewmee keceue-mee ceve nw Gvekee!
GvnW Deeies ye{kej efkemeer ves nej Henvee efoee~ GvneWves Jen nej efHej Gmes Henvee efoee efpemeves
GvnW nej Henveeee Lee~ en nej Gvekes ner Hewmes mes K] ejeroe ieee nw ceiej DeeHe YeeJevee oseKf ees! Deepe
mecePe veneR Dee jne nw efke keewve efkemekee DeejeOe nw? keewve efkemekee osJelee nw? Deepe YeieJeeved
DeHeves Hegpeejer keer Hetpee kej jns nQ~ cegPes yeenj cele efvekeeuees~ cegPes efHej mes Hemevo kej uees~ Hegpeejer
ves ceefvoj kes yeenj `g uew', èfkejees mes osvee nw' keer le]Kleer ebie oer nw~ en èfjegDeue' kee #eCe
nw~ Hegpeejer eens lees Deepe DeHeves ceefvoj ceW veee osJelee efyee mekelee nw~ osJelee vece Pegkee ngDee
Ke[e nw~ Jen Hegpeejer keer ke=Hee kee Hee$e nw~ Jen eens lees osJelee kees mebefJeOeeve kee ceefvoj JeeHeme
efceue peees~ osJelee efHej osJelee nes peees, Hegpeejer efHej Hegpeejer~
Jes Oeerjs-Oeerjs ye{ jns nQ~ pevelee keer Yeer[ kes yeere Jes efnmmee-efnmmee ef]kemleeW ceW ye{ jns nQ~
Jes jWieles ngS, tles ngS, Oeerjs-Oeerjs ye{ jns nQ~ Jes ueeskeefHeelee keer ]Hemue keeves efvekeues nQ~ pevelee
kes Kesle ceW GvnW uenjeles efpemce efoKeeF& os jns nQ~ Gvekeer DeebKeW ieWo keer lejn eneb-Jeneb HHee
Kee jner nQ~
uees, GvneWves efkemeer kes ieues ceW neLe [eue efoee~ Ske egJeke nw~ Fme Je<e& Jen peerJeve ceW Henueer
yeej Jees osiee~ Jes Gmekes ieues ceW neLe [eues cegmkeje jns nQ~
keg ceefnueeeW ve]pej DeeeeR~ megvoj, jmeerueer, Yejer-Yejer~ Hej Deepe, Deepe Jes meye ceeb nQ, yenveW
nQ, yent nQ, yesefeeb nQ~ Jes Deepe efkemeer kees yegjer ve]pej mes veneR osKe jns~ Deepe Jes DeHevee HeMeglJe
Iej es[ Deees nQ~ jepeveerelf e keer Oetue Peke Deepe GvneWves DeHevee osJelJe Dees{ e nw~ Deepe Jes efkeleves
Deeoj mes ceefnueeDeeW kees osKe jns nQ~
GvnW Helee ueiee efke keesF& yeerceej nw~ Jes Gmemes ]Heewjve efceueves iees~ Gmekes Heeme yews, Gmemes
neueeeue Hete~ eej efove yeeo egveeJe nQ~ GvnW [j ueie jne nw efke Gmekes Henues Gvekee Jeesj
keneR cej ve peees~ Jes Gmekes mJeemLe keer keecevee kej jns nQ~
Jes meyemes efceueles ngS, keles ngS pee jns nQ~ DeYeer-DeYeer DeveeLeeece kes yees DeHevee yewb[
yepeeles efvekeue iees~ GvneWves Gve DeveeLeeW keer Deesj veneR osKee~ DeYeer-DeYeer Ske yeme efvekeueer,
efpememes ueesie uekes ngS Les~ GvneWves yeme keer Deesj veneR osKee~ DeYeer-DeYeer Ske ueeJeeefjme ueeMe
sues Hej jKeer efvekeue ieeer~ GvnW Helee Yeer veneR euee~ Jes Gmeer lejn Pegkeles, Gles, keles,
cegmkejeles, nbmeles, ieo&ve efnueeles, nej Henveles, yeeeW kees etceles, n]peejeW esndjeW ceW DeHevee Jele&ceeve
Deewj YeefJe<e leueeMeles eues pee jns nQ~
www.lafzgroup.com
$ 14
neme Jebie
eerueeue Megkeue
jJeerv pevceMeleer keer efjHees&
$ 15
mLeeve bieeueeue efJeeeuee Fbj kee@uespe, ieece efMeJeHeeueiebpe, efp] euee ueKeveT (Gej HeoMs e)~
cegKe Hee$e jJeervveeLe ekegj-nceejer ee Deewj Fme keneveer keer oee kes Hee$e~
Jewepeer pees osneleer ue[kes KesleeW, keej]KeeveeW Deewj pesueeW mes yeenj Les, GvnW Keos[kej
kee@uespe ceW ues peevesJeeues meceepe-megOeejke, jepeveerelf eke keee&keee&, Dele meeefnefleke meceejesneW kes
DeieCeer~ kee@uespe kes cewvespej~
yeeyet nefjnjoeme kee@uespe keceser kes meome~ mLeeeer He mes Glmeen Deewj lee[er cesb [tyes
ngS~
efHebefmeHeue kee@uespe keer Fceejle yeveJeeves kes efuees ce]peotjeW kes THej ueieeee ieee nw[-ces
pees mebeesieJeMe He{-efueKe ueslee Lee~
Kevvee/ceeueJeere kee@uespe kes ueskeejj~ `keuee keuee kes efuees' kes DeeOeej Hej
euevesJeeues efHebefmeHeue-efJejesOeer DeefYeeeve kes DeiegJee~
HHeve yeeyet Jewepeer kes Heg$e~ kee@uespe kes efejmLeeeer e$e~ efJeeeefLe&eeW kes ueer[j~
DeOeeHekeeW kes menpe Me$eg~
yeeyet nefjnjoeme Deepe meJesjs mes ner lee[er Heerkej Ske meeefnefleke JeeKeeve osves keer neuele
ceW Hengbe iees Les~ JeeKeeve kee efJe<ee `cegKe DeefleefLe kee mJeeiele kejvee' Lee~ cegKe DeefleefLe
ef]peuee efJeeeuee efvejer#eke Les pees efkemeer Yeer kee@uespe ceW Hengbeles ner cegKe DeefleefLe yeve peeles Les~
yeeyet nefjnjoeme ken jns Les
``YeeF& cesjs, nce meye peeveles nQ efke jJeervveeLe ekegj efkeleves ceneved keefJe Les~ ekegjeW kee
keece leueJeej eueevee nw, ceele=Yetefce keer j#ee kejvee nw Hej Jes Ske ekegj Les pees ]keuece kes ]peesj
mes Jener keece kej efoKeeles jns pees cenejeCee HeleeHe leueJeej keer veeske mes efoKeeles Les~ GvneWves
Ssmeer-Ssmeer JeerjleeHetCe& keefJeleeeW efueKeeR efke efueKeles lees Jes Fbe[f ee ceW Les Hej GvnW He{kej ueesieeW kees
FbiueQ[ leke ceW peesMe Dee peelee Lee~ Deepe Gvekees cejs ngS meew Je<e& Hetjs ngS, Hej nceejs efuees Jes
Deepe Yeer ef]pevoe nQ~...''
HHeve yeeyet Oeesleer kes esj kees ieues kes eejeW Deesj ueHess ceemjeW kes meeLe Ske efkeveejs Ke[s
Les~ Gve efoveeW efMeJeHeeueiebpe kes ]iegb[eW ceW ieues kes eejeW Deesj ceeue yeebOeves kee ]HewMeve Lee, en
Gmeer kee veleerpee Lee~ meJesjs mes ner GvneWves Yebie Heer ueer Leer~ nefjnjoeme keer yeele megvekej HHeve
yeeyet Kevvee ceemj mes yeesues, `òsefKees ceemj meenye, Fleves ye[s keefJe kees en meeuee peerles peer
ceejs [eue jne nw~''
veeeMeeefeeeW kee cele nw efke peneb-peneb OegDeeb neslee nw, Jeneb-Jeneb Deeie nesleer nw Deewj
peneb-peneb Meeefceeevee neslee nw, Jeneb-Jeneb peuemee neslee nw~ Fmeer Meeefceeeves kes Ske efmejs kes veeres
jJeervveeLe ekegj kes efe$e kee GodIeeve efkeee ieee Lee~ efe$e mLeeveere [êFbieceemj keer Gve
www.lafzgroup.com
keuee-ke=efleeeW ceW Lee pees cee@[ue kes He ceW efJeeeefLe&eeW kes Deeies ve]keue kes efuees veneR jKeer peeleeR~
Dele Fme efe$e ceW keg Ssmeer lejkeeryeW ueieeF& ieeer LeeR efke Gmekeer ve]keue veneR nes mekeleer Leer~
]Keeme leewj mes esndjs kes Fo&-efieo& HekeeMe kee pees Iesje yeveeee ieee Lee GmeceW ess-ye[s ve peeves
efkeleves yegueyegues Ge efoes iees Les~ veemecePeeW keer ee kes eRs He[les-He[les keF& meeue kee yeemeer
HekeeMe Hetue ieee Lee~
ceeveJelee kes mlej Hej jJeervveeLe DeHeves mecevJeeJeeo kes efuees ceMentj nQ Meeeo Fmeer mes
[êFbie ceemj ves Fme efe$e ceW keg Ssmee mecevJee efoKeeee Lee efke Jen Ske meeLe ceekeme&, yevee&[&
Mee Deewj euemee keer Yeer lemJeerj nes mekeleer Leer~ GvneWves megve jKee Lee efke Jes Ske ye[s ner
YeeJegke keefJe Les~ Dele Fme lemJeerj keer DeebKeeW ceW Ske Ssmeer Deueewefkeke Yebefiecee Leer efke ]Kego Keeves
kes meeLe-ner-meeLe [êFbie ceemj ves keefJeieg kees Yeer De]Heerce keer Ske ieesueer efKeuee oer Leer~ Jewmes
kegue efceueekej en lemJeerj yegjer ve Leer~ ieebOeer-vesn keer n]peejeW efe$e-efJeefe$e lemJeerjW lebyeeseuf eeeW
keer ogkeeveeW Hej uekeer jnleer nQ Deewj GveceW yengleeW keer cege Ssmeer nesleer nw efke Gvekee ye[e-mesye[e efJejesOeer Yeer efHeIeue peelee nw~ en lemJeerj Yeer Gmeer opex keer Leer~
nefjnjoeme kee JeeKeeve eue jne Lee~ Meeefceeeves kes veeres Fleveer Yeer[ Leer efke yeele-yeele
Hej nj keesves ceW efleue kee lee[ Ke[e nes peelee Lee, Hej keneR efleue veneR jKee pee mekelee Lee~
mketue kes meye ue[kes He{eF& keer keueeme mes tkej mJeseHetJe&ke ceewpeto Les~ meeLe ner Deewj
ue[kes Yeer eneb Dee iees Les pees DeemeHeeme kes yee]ieeW ceW efove Yej pegDee Kesueles, DeHeves ceJesMeer otmejeW
kes KesleeW ceW ejves kes efuees es[kej Hes[eW keer ebn ceW efve&v meesles ee lenmeerue-Leeves Hej veewkejer
ueieves kes ueeuee ceW neefkeceeW kes Iej yesieej kejles~ jJeervveeLe ekegj keer lemJeerj keer ye]ieue ceW
mepeer ngF& ces]pe Deewj Gmekes Heers kegefme&eeb LeeR~ njs letueer jbieeW kee e#egYesoer ces]peHeesMe, efJekeemeKeb[ keer ieece-mesefJekeeDeeW kes neLeeW mebJeejs ngS kee]ie]peer HetueeWJeeues iegueomles, efmeiejs keer Hevveer
keer efPeueefceueen...Meeefvleefvekesleve kees DeYeer yengle keg meerKevee yee]keer Lee~
yeere keer kegmeea Hej Keodoj keer kece]Kee& yeeueeveMeeR yegMMe& Henves efp] euee efJeeeuee efvejer#eke
yews Les~ Jes peeveles Les efke keue efkemeer efnvoer De]Keyeej ceW Fme peuemes kee JeCe&ve Deeesiee, Gvekee
veece Hesiee~ Jes Fmeer mes Hemevve Les~ Gvekeer ye]ieue ceW Ske Deesj yeeyet nefjnjoeme Deewj otmejer Deesj
Jewepeer yews Les~ efHebefmeHeue meenye cebe kes veeres oew[-oew[kej Deo&ueer kee keece kej jns Les~
efJeeeuee efvejer#eke kee Deo&ueer Ske efkeveejs yewe ngDee oeMe&efveke YeeJe mes yeer[er Hetbke jne Lee~
nefjnjoeme kee JeeKeeve osles-osles ieuee bOe ieee Lee~ ue[keeW ves men<e& leeefueeeb HeereR~
Meeefceeeves ceW keges Deewj efyeefuueeeW keer DeeJee]peW ietbpeves ueieeR~ leye efHebefmeHeue meenye ves Ke[s neskej
Heebe efceve leke ue[keeW kees DeHevee DeefveJeee& JeeKeeve megveeee ef[efmeefHueve Hej~ ceemj ueesie
oew[-oew[kej DeHeveer lewveeleer keer iegceer Hej Hengbe iees Deewj ue[keeW kees Meevle kejves kes efuees
neLe-Hewj pees[ves ueies~ Kevvee ceemj ves HHeve yeeyet mes HeeLe&vee keer, ``HHeve yeeyet, efHebefmeHeue
cegPes ner leeke jne nw~ kensiee efke ceQves Meesj yevo kejves keer keesefMeMe veneR keer~ cesjer meneelee
keerefpees~ DeHeves meeefLeeeW kees egHe kejeFes~''
OetHe Deewj Yebie keer ieceea mes HHeve yeeyet Hemeerpes~ yeesues, ``DeeHe keeeW HejsMeeve nQ? Meesj
ye{lee jne lees FbmHeskej lees efHebefmeHeue keer iejove Heke[siee~ DeeHekes yeeHe kee keee peelee nw?''
www.lafzgroup.com
$ 16
$ 17
efJeeeLeea veslee mes DeHeves efuees en j#ee-Jeekee megvekej Kevvee ceemj meeseves ueies~ HHeve
yeeyet yeesues, ``Debies]peer He{evee Ske yeele nw, Hee@efueefkeme efYe[evee keg Deewj ner eer]pe nw~ DeYeer Fmes
meereKf ees~''
Meesj DeHeves DeeHe keg kece nes euee Lee~ yeeyet nefjnjoeme Deye efHej yeleeves ueies Les efke
jJeerv peevleer kes Fme DeJemej Hej meyemes cenlJeHetCe& Ievee en Ieer nw efke ef]peuee efJeeeuee
efvejer#eke kee kee@uespe ceW HeoeHe&Ce ngDee nw, FbmHeskej meenye nceejs kee@uespe kes efnle kes efuees
]keeeoe-]keevetve keg veneR osKeles~ Jes nceejs efuees nj ceew]kes Hej peJeebceoea efoKeeles nQ~ GvneWves Fme
kee@efuepe kees yeveeee nw~ ceQves megvee nw efke Deepe keg DeOeeHeke eneb efHebefmeHeue kes ef]Keuee]He
iegyevoer kej jns nQ~ FbmHeskej meenye keer efveieen Fve meye yeeleeW Hej nw~ meeJeOeeve osMeesefnees!
legcnejer kegeeueeW Hej nce meyekeer ve]pej nw~''
en kenkej yeeyet nefjnjoeme ves ceemjeW kees Fme lejn ueuekeeje pewmes nce ueesie yews ngS
eerve-Heeefkemleeve-pece&ve-peeHeeve-Dejye-F&jeve meYeer kees ueuekeeje kejles nQ~ ue[keeW ves efHej
keges-efyeefuueeeW keer Ske Deo=Me ]Heewpe Meeefceeeves kes veeres es[ oer~ kee]Heer osj ieesue-ceeue jne,
ye[e ce]pee Deeee~ nefjnjoeme ves Deeef]Kej ceW kene, ``GvneR FbmHeskej meenye kees Deepe keer meYee
kee meYeeHeefle yeveekej nce ke=leeLe& ngS nQ~'' Hej Gvekeer en yeele FbmHeskej veneR megve Heees,
efyeukegue meeceves yews ue[keeW ceW Yeer keesF&-keesF& keges-efyeefuueeeW keer DeeJee]pe efvekeeueves ueies Les~
Debies]peer ceW Ske keneJele nw, yeef{ee MegDeele kee DeLe& nw efke DeeOee keece nes ieee~ eneb
nefjnjoeme kes JeeKeeve kee Flevee yeef{ee Demej He[e efke ueiee jJeerv-Meleeyoer kee peuemee
Fme MegDeele mes Hetje kee Hetje ]Kelce nes peeesiee Hej ue[keeW kes Demeneesie mes Jen Hetje veneR ]Kelce
ngDee~ Gvekee ceveesjbpeve DeYeer keg yee]keer Lee~ Fmeerefuees GvneWves DeeMee kes efJeHejerle eer]Kevee kece
kej efoee Deewj Meesj DeHeves DeeHe kece nes ieee~
Fmekes yeeo yuee@ke Hej keece kejvesJeeueer Ske ceefnuee DeefOekeejer ves oes-leerve ue[efkeeeW kees
KeeReleeve kej Gvemes jJeervveeLe kee Ske ieerle ieJeeee~ efpeleves ueesie ceewpeto Les GvneWves en
mecePee efke ieerle yebieuee ceW nw~ keesF& yebieeueer neslee lees mecePelee efke ieerle iegpejeleer ceW nw~ DeLee&led
ieerle efkemeer keer mecePe ceW veneR Deeee Deewj DeHeveer ve mecePe ceW DeevesJeeueer ]Ketyeer kes keejCe Jen
Skeoce mes meeJe&Yeewefceke nes ieee~
Ske mLeeveere keerle&ve keueeefJeod ves jJeervveeLe ekegj kee efueKee ngDee Ske YeeJetHeCe& Yepeve
ieeee~ Jes DeeWkeejveeLe ekegj kes Hees]pe ceW Hewj ye]ieue keer Deesj Hewueekej Mesjyeee meFue ceW yew
iees Deewj Yepeve ieeves ueies~ Gvekeer efmekeg[er ngF& YeeQnW Deewj jesveer cege, Deemeceeve keer Deesj yeejyeej GvesJeeueer DeebKeW osKekej meyekees e]keerve nes ieee efke Yepeve ye[e keCe Deewj YeeJeHetCe& nw~
Ske neLe keer nLesueer kees eccee pewmee yeveekej otmejer nLesueer kees {kekeve keer lejn mes jKeves keer
leweejer ceW yews ngS Jes DeHevee Yepeve ieeles jns~ ueielee Lee pewmes keesF& ceg]ieea Gvekes neLe mes efvekeue
ieeer nw Deewj Jes oesveeW neLeeW mes Gmekeer ceeser-lee]peer eeo Heke[s yews nQ~ ueesie YeeJe-efJeYeesj nes
iees~ ue[keeW ves Yeer ce]gieea keer eeo ceW kegke[tb-ketb kejvee Meg kej efoee~ Flevee Meesj ceee efke
Yepeve kes Deefvlece ejCe kee HesW ceeke&-ceerje kes HeYeg efieefjOej veeiej-megveeeer ner veneR efoee Deewj
yengle mes ueesie Fmeer HeejefcYeke metevee kes Devegmeej DeHeves Iej JeeHeme iees efke GvneWves jJeervveeLe
www.lafzgroup.com
kee Yepeve megvee nw~

Fmekes yeeo kee@uespe kes keueke& meenye ves Ske Got& keer keefJelee megveeeer~ keefJelee kes ceeceues ceW
Jes ncesMee mes yesle]keuuegHe Les Deewj peneb GvnW keesF& keefJelee Hemevo Deeeer, Jes Gmes DeHeveees efyevee
ve ceeveles Les~ Fme mecee Yeer GvneWves oes-eej Hegjeveer keefJeleeDeeW kees Ske ceW efceueekej Ske ceewmeceer
eer]pe leweej kej oer Leer~
en JeemleJe ceW Ske ]kemeeroe Lee efpemekee leelHee& en Lee efke Deepe Deeeveke Hetue keeeW
efKeue jns nQ, efoue keeeW ceeue jns nQ, Deewj ]iegbes-]iegbes Hej Heefjvos keeeW enke jns nQ, nJee keeeW
Flejeleer ngF& yen jner nw Deewj es ]keeefleue IeeeW keeeW ceb[jeleer ngF& eueer Dee jner nQ? Fmeer lejn
mes ome-yeerme ]He]peea meJeeue kejkes yeeo ceW yeleeee ieee Lee en meye Fmeefuees nes jne nw efke
Deepe nceejs kee@uespe ceW peveeye FbmHeskej meenye yeneogj leMejer]He ueees nQ~
jJeervveeLe keer Fme meebkesefleke DeYeLe&vee kes yeeo mebmke=le kes Hebef[lepeer ves ieerleebpeefue Hej
Ske HeJeeve osvee Meg efkeee~
GvneWves Ske ye[er ieesHeveere ]Keyej oer efke Yeejle ye[e ner Oece&HeeCe osMe nw Deewj Gmekee
HeceeCe en nw efke jJeervveeLe ekegj leke ves ieerleebpeefue efueKeer nw~ Jes ieerlee kes yeejs ceW ueieYeie
Hevn efceve yeesueles jns Deewj yeeo ceW Fme efve<ke<e& Hej Hengbes efke ieerlee ieerlee nw Deewj ieerleebpeefue
ieerleebpeefue nw, Hej pees ieerlee ceW nw Jener ieerleebpeefue ceW Yeer nw~
Jen Hebef[le ner keee pees nj yeele kee lees[ DewleJeeo Hej ueekej ve efiejees~ Fmeefuees GvneWves
Fmeer yeele kees ye{ekej kene efke Deewj Jener cegPeceW nw, Jener legPeceW nw, Jener peue ceW nw, Leue ceW,
Deefveue-Deveue ceW nw~ ener jnme nw, Fmeer kees jnmeJeeo kenles nQ Deewj etbefke jJeervveeLe ves
Fmeer Hej keefJelee efueKeer nw, Fmeefuees Jes jnmeJeeoer nQ~
leeefueeeb Deewj YeeQ-YeeQ, ceebJe-ceebJe, eeR-eeR kee efHej mes Ske veee oewj euee~
mebmke=le kes Hebef[lepeer Deye efmevescee kes efkemeer ieeves kee ]ieuele GjCe oskej ken jns Les efke
efnvoer ceW Deye Ssmeer ner keefJelee nes jner nw, èmeceyeodot emeceyeodot' peye efke ekegj
meenye ves Ssmeer-Ssmeer Oeeefce&ke keefJeleeeW efueKeer nQ, pewmes `Devlej cece efJekeefmele kejes~' leYeer
Heb[eue kes Ske keesves ceW meecege ner Ske ieevee nesves ueiee, èMces yeodotj'~
leye Jewepeer ue[keeW kees Meevle kejeves kes efuees Ke[s nes iees~ Gvekes ueeue-ueeue mJemLe
esndjs kees osKekej ue[keeW ves GuueemeHetJe&ke meerefeeb yepeeeeR~
Fme ceew]kes Hej Kevvee ceemj efHebefmeHeue meenye kes Heeme Deekej Ke[s nes iees~ yeesues,
``ceeueJeerepeer ves jJeervveeLe Hej Ske efveyevOe efueKee nw Gmes megveevee eenles nQ~''
efHebefmeHeue meenye ves efe{kej Kevvee kees osKee; kene, ``kewmes efveyevOe? en jJeervveeLe Hej
efveyevOe megveeves kee ceew]kee nw?''
``ceew]kee lees ener nw~ veneR lees keee Ssmeer yeeleW keueeme-ce ceW keer peeeWieer~''
efHebefmeHeue ves eejeW Deesj efveieen [eueer~ meerefeeW keer DeeJee]pe kece nes ieeer Leer~ Jewepeer
DeHeveer efLeesjer DeeJee]pe ceW veewkb eer pewmee iee-ieekej jJeervveeLe Hej jepeveerelf e%eeW Jeeuee JeeKeeve
osves ueies Les, `òsMe ceW Gvveefle kejves kes efuees efme]He& Hees keer ner DeeJeMekelee veneR~ keuee Deewj
meeefnle keer Yeer Gvveefle nesveer eeefnes...~''
www.lafzgroup.com
$ 18
$ 19
Kevvee ves GOej DeHeveer yeele oesnjeeer, ``lees ceeueJeere meenye DeHevee efveyevOe He{ oW?''
efHebefmeHeue ves oeble Heermekej kene, ``Hee@efueefkeme! peye osKees leye Hee@efueefkeme! Yewee legce
]kee]peer nes efke ceguuee? legce keneb ogefveee Yej kee yeesPe efmej Hej efuees Ietce jns nes? ceeueJeere kees
keee ue]keJee ceej ieee nw~ Jes ]Kego keeeW veneR kenles? peneb osKees JeneR iegyevoer~ efkemeer kees uesKe
He{vee nw lees Jen Yeer Kevvee meenye keer cee]He&le yeele kejlee nw~ ngbn!''
Kevvee ves kene, ``cesjs keg yeesueves mes ner DeeHekees Kegpeueer ueieleer nw lees ceQ peelee ntb~
ceeueJeere kees ner Yespes oslee ntb~''
efHebefmeHeue keer eleer leve ieeer~ neLe ne]HeHeQ keer pesyeeW ceW Hengbe iees~ yeebme keer lejn
ueHeueHeeles ngS GvneWves Kevvee kee jemlee jeske efueee~ kenves ueies, ``ceeueJeere lees ceeueJeere,
ceeueJeere kes yeeHe Yeer Glej DeeJeW lees eneb Gvekee uesKe veneR He{e peeesiee~ en meeefnefleke meYee
nw, keesF& OeesefyeeeW keer Hebeeele veneR nw~''
``meeefnle?'' Kevvee ves kene, ``DeeHe ce]peotjeW kes meeLe yewkej kee@uespe kee HHej
JeeFes~ DeeHe DeHeves cegbn mes en ue]He]pe keeeW efvekeeueles nQ?''
ue[keeW kee Meesj yevo nes ieee Lee Deewj Jewepeer-jJeervveeLe, ieebOeervesn, FbmHeskej Dee]He
mketume, nefjnjoeme, efMe#eecev$eer, efHebefmeHeue, ef]peuee keceser kes DeOe#e-Fve meye Hej yeejer-yeejer
mes DeHeveer HeMebmee kee Ske-Ske Jeekee efiejeles ngS yeeee& Hej Dee iees Les; jJeervveeLe kes cegKe
Hej kewmee lespe Lee, Fmekeer eeo efoueeves ueies Les~
efHebefmeHeue ves DeeJee]pe kees oyeekej oeble kes veeres oeble efIemeles ngS kene, ``Kevvee, Fmeer
kee@uespe ceW legcnejs Devoj Yetmee ve Yej efoee lees kenvee~ efkees peeDees oueyevoer~''
Ske meppeve eHesoej yegMMe& Deewj HeQ Henves, Heeve Keees, eMcee ueieees, ue[efkeeeW keer
Deesj efveieen kesefvle efkees Jeneb Deekej Ke[s nes iees~ Kevvee ves kene, ``YeeF& ceeueJeere, DeeHekee
efveyevOe eneb veneR He{e peeesiee~''
ceeueJeere efHebefmeHeue keer Deesj osKeves ueies~ efHebefmeHeue ves mecePeeles ngS kene, ``Dee nw~
DeeHeves efveyevOe efueKee, Gmemes cegPes ]KegMeer nF&~ DeHevee DeOeeHeve es[kej DeeHe uesKe efueKeles nQ
lees keee ngDee, otmejs ceemj Gmeer Je]kele yewkej oueyevoer kejles nQ, leeMe Kesueles nQ~ DeeHe uesKe
efueKeles nQ, FmeceW yegje keee nw?''
efHebe mf eHeue meenye eeW yeele kejles jns pewmes ceeueJeere uesKe efueKe uesves keer iueeefve ceW Deelcenlee
kejkes cej peevesJeeues neW Deewj Gvekeer meevlJevee kes ner keejCe Deye leye Ssmee kejves mes kes ngS
neW~ GvneWves kene, ``Hej.....~''
``Hej! ceQ Hej-Jej veneR peevelee~ en legcnejs efveyevOe kee mecee veneR nw~ Jewepeer yeesue jns
nQ~''
``Hej....Hej, eneb keg lees nesvee eeefnes~ jJeervveeLe Hej Ske Yeer efveyevOe veneR He{e
ieee!''
``Deewj nes keee jne nw? keeve ceW F& KeeWme ueer nw keee?'' efHeeb mf eHeue yeesues, ``keuekeeeefouueer-Fueeneyeeopeneb osKees Jeneb jJeerv peevleer Fmeer lejn lees ceveeeer pee jner nw~
ye[s-ye[s veslee, efceefvemj, neefkece, meYeer DeHeveer-DeHeveer eebpeefue os jns nQ~ legcnejs pewmes
www.lafzgroup.com
meeefnefleke efveyevOe keewve He{ jne nw? eneb Yeer Deye eFce keneb nw? DeeOee Iebs yeeo
FbmHeskej meenye kees Gvee nw~ Gvekee ueskeej DeYeer He[e ner nw~''
DeHeveer elegjlee Hej ]KegMe nesles ngS efHebefmeHeue meenye ves Devle ceW kene, ``cee]wkee mecePees
ceeueJeere~ De]keue ye[er efke YeQme? DeHevee efveyevOe pesye ceW jKe uees~''
eeeJeeoer keefJelee kee mele efvekeeuekej pees Deen yeveeeer ieeer nw, Gmes cegbn ceW KeeRekej
ceeueJeerepeer egHe nes iees~ kegbefle neskej GvneWves efHej Gmeer Deesj kekeer yeebOe ueer peneb
eej- ue[efkeeeb efveieen veereer efkees yewer LeeR Deewj meejer ogefveee kees yeoceeMe mecePe jner
LeeR~
yeer-2251, Fbefoje veiej, ueKeveT-16
]Heesve - 0522-2341491
www.lafzgroup.com
$ 20
neme Jebie
$ 21
%eeve elegJexoer
jepeveerefle, keges,
egveeJe Deewj cegKeceb$eer
Hesceevo ves Je<eeX HetJe& oes yewueeW keer keneveer efueKeer Leer~ efnvoer meeefnle Deepe efpeme mlej Hej eue
jne nw leLee efnvoer meeefnlekeej Deepekeue pees njkeleW kejlee jnlee nw, ee kece-mes-kece ceQ mJeeb
eje jefele meeefnle keer yeele keb (keeeWefke keg efce$eeW kees DeYeer Yeer mJeeb keer jeveeDeeW kes
efJe<ee ceW megKeo ceg]ieeueles leLee ]ieuele]Henefceeeb nQ, pees yeveer jnveer eeefnes) lees Jen mlej lees kegeeW
JeeueeW kee ner nw~ en nes veneR mekelee efke peerJeve ceW lees DeeHe kegeeieerjer eueeeW Deewj jeveeeW
Gbes-Gbes mlej keer osles peeeW, Ssmee mebYeJe veneR nw~ meeefnle ve kesJeue meceepe kee oHe&Ce nw,
Jejve Gmekees jeves Jeeues uesKeke kes peerJeve leLee JeefkelelJe kee Yeer~ pewmeer DeeHekeer njkeleW ogevf eee
ceW, Jewmeer ner DeeHekeer jevee~ lees Fmeer DeelcemJeerke=efle kes uekes leLee mekes kes meeLe en jevee
Hemlegle nw~
es oes keges Ske ner Heeea kes oes ye[s vesleeDeeW eje Heeues ngS Les~ Jewmes Deewj keges, Deewj
Heeef&eeW kes vesleeDeeW ves Yeer Heeue jKes Les, Hej kegeeW kes meeLe en yeele Deer nesleer nw efke Jes efkemeer
Yeer Heeea ceW neW, keges-keges ner jnles nQ~ pewmes Heeef&eeb yeoueves mes veslee kee eefj$e veneR yeouelee,
Jewmes ner kegeeW kee Yeer neslee nw~ lees en keneveer Ske Heeea kes oes kegeeW keer DeJeMe nw, Hej en meYeer
Heeef&eeW kes meYeer vesleeDeeW Hej Yeer ueeiet nesleer nw~
Fve kegeeW kes DeefOekeej leLee kele&Je efveefMele Les~ es efJejesOeer Heeef&eeW kes vesleeDeeW Hej YeeQkeles
Les leLee DeHeveer Heeea JeeueeW kes meeceves Hetb efnueeles Les~ DeHeves veslee kes ke#e ceW YeeQkekej Glmeen
kee JeeleeJejCe Hewoe kejvee Fvekee keece Lee~ es ]pebpeerj mes yebOes, ee yebieues keer uee@ve Hej kegokeke[W
ceejles ngS etb ner yeere-yeere ceW `YeeQ-YeeQ' kejkes èf]peboeyeeo-ef]peboeyeeo' kejkes veslee kees DeHeveer
GHeefmLeefle yeleeles jnles Les~ oesveeW kegeeW ceW Deer oesmleer Leer, pees Ske ner Heeea kes vesleeDeeW kes
keges nesves kes keejCe Deewj Heiee{ nes ieeer Leer~
Hej FOej keg mecee mes oesveeW keges HejsMeeve Les~ efpemes kenles nQ efoiYeefcele~
keges Meeeo efoiYeefcele kee DeLe& ve peeveles neW, Hej efHej Yeer Jes efoiYeefcele Les~ FOej kes Je<eeX
ceW jepeveerefle ves keg Ssmes kejJe ueer Leer efke DeHeveer ner Heeea ceW keF& ieg yeve iees Les~ Deye
kele&JeeW keer DeJeOeejCee Fleveer mHe< veneR jn ieeer Leer~ efJejesOeer oue Hej YeeQkeeW Deewj DeHeves oue
Hej Hetb efnueeDees, Deye Jen yeele veneR jner Leer~ Deye DeHeveer ner Heeea kes otmejs ieg kes ueesieeW Hej
Yeer YeeQkeves kees kene peelee ee `Met' kej efoee peelee, lees keges HejsMeeve nes peeles~ kegeeW ves en
Heeee Lee efke jepeveerefle ceW kegeeieerjer kegeeW kees Yeer Heers es[ jner Leer~ keges ner Fleveer kegeeieerjer
veneR efoKee Hee jns Les, pewmeer Ske ner Heeea kes veslee efoKee jns Les~ kegeeW ves en Yeer osKee Lee efke
Gvekes vesleeDeeW kes eejeW Deesj gYeweeW, egJee ueeQ[eW, ueeQ[svegcee vesleeDeeW Deeefo keer Yeer Ske ]Heewpe
www.lafzgroup.com
leweej nes jner Leer, pees kegeeW kees Heers kejkes mJeeb ner YeeQ-YeeQ pewmee Meesj kejkes DeHeves veslee keer
pee-peekeej kejleer Leer~ ogce ve nesles ngS Yeer DeHeves veslee kes meeceves Fve oes kegeeW mes Yeer Deer
ogce efnueevee es meye peeveles Les~ es efJejesOeer oue kes vesleeDeeW leLee DeHeveer ner Heeea kes efJejesOeer iegeW
Hej ve kesJeue YeeQkeles Les, Jejve Gvekees veeseves-keeves-Kemeesves kees Yeer lelHej jnles Les~ es kegeeW
kees Heers es[ egkes Les~ ener Fve oes kegeeW keer efevlee kee efJe<ee Yeer Lee~ peye oesveeW efceueles, lees
keg Fme lejn keer yeeleW efkeee kejles``Deewj MJeeve Yewee~''
``Deye keee yeleeeW e@ceerpeer, yegje neue nw~''
``ceeefueke ]KegMe nw ee veneR, eFiej yeeyet?''
``keens kes ]KegMe~ keg mecePe ner veneR Deelee Deepekeue~''
``Ssmee ner nceejs vesleepeer kee nw~''
``Deye nce keges Yeer keee kejW? HejmeeW nceW Heebopeer Hej Met kej efoee~ DeHeveer ner Heeea
kes Deeoceer~ nce jes]pe Hetb efnueeles jns Henues Gvekes meeceves~ Deye Skeoce mes kewmes PeHe peeeW
Gve Hej? yeme... veeje]pe nes iees vesleepeer~ Deye lees ceve DeIee ieee e@ceerpeer~''
`èFiej Yewee, efoue ese ve kejes~ jepeveerefle ceW Deepekeue meYeer kegeeW kee cejCe nes jne
nw~ nceW Je]Heeoejer keer yeele Yetuekej ner jepeveerefle kejveer He[sieer Yewee Deye~ kegee yeves jnves mes
keece ve nesiee~''
``nce keges keee kejW, Yewee~ Je]Heeoejer tleer Yeer lees veneR~ DeeHe ner keg yeleeFes ve~
DeeHekes ceeefueke kewmee kejles nQ?''
``Dejs nceejs mejG keer cele Hetes~ HejmeeW DeHeveer ner Heeea kes yeejsueeuepeer Hej oew[Jee efoes~
nce Yeer ceve ceejkej oew[ iees Deewj yebieues kes yeenj leke Keos[ Deees~ Hej peeveles nQ Deepe keee
ngDee?''
``keee ngDee e@ceerpeer?''
``Deepe yeejsueeue kees osKekej nce keeves kees oew[s lees nceejs vesleepeer efyeie[ iees~ kenves
ueies efke DeHeves ieg kes Deeoceer kees keeles nes? yeleeFes Yeuee~ jeleeW-jele yeejsueeuepeer ceeefueke
kes ieg ceW Dee iees~ Deye kegee efyeeeje keee kejs, keee ve kejs? kee ues lees Dee]Hele, ve kees lees
ceewle~''
`èfHej eceerpeer....keee kejW?''
``kejW keee....jepeveerefle Deye kegeeW kes efuees veneR nw~ Deye en megDejeW keer eer]pe nesleer pee
jner nw~ mecePes eFiej Yewee~''
``mee kenles nQ eceerpeer~''
lees Ssmeer ner yeeleeW ceW efove ke jns Les kegeeW kes Deewj Ssmeer ner njkeleeW ceW efove ieg]pej jns Les
vesleeDeeW kes~
FOej egveeJe Deees lees oesveeW keges efHej efceues~ Fmeer yeere keg Deewj yeeleW ngF, efpevekes keejCe
oesveeW kegeeW kee efceuevee kee]Heer kece nes ieee~ ngDee en efke oesveeW kegeeW kes ceeefueke Ske ner Heeea
ceW jnles ngS Yeer efJejesOeer nes iees~ oesveeW cegKeceb$eer yevevee eenles Les~ oesveeW neF&keceeve kes
www.lafzgroup.com
$ 22
$ 23
DeemeHeeme kegeeW-mee ekekej ueieeles jnles Les~ oesveeW Ske-otmejs Hej YeeQkeles, Hej neF&keceeve kes
meeceves Hetb efnueeles ngS Gueer ebieW kejkes ketb-ketb kejles~ oesveeW efouueer keer lej]He etb Yeeiee kejles
ceevees efkemeer ves `Met' ken efoee nes~ oesveeW Ske-otmejs kees keeves kees Ietceles~ oesveeW veslee DeeJeeje
kegeeW-mes jele-efyejele Ietcee kejles Deewj otmejs kes gYewee kees ner HeWkekej DeHeves meeLe kejves keer
keesefMeMeW kejles~ oesveeW veslee cegKeceb$eer keer kegmeea kees etb ueueeeeer ve]pejeW mes osKeles, ceevees keesF&
kegee ner kees osKe jne nes~ Heeea keer Skecee$e ieefleefJeefOe YeeQ-YeeQ, HeQ-HeQ keer DeeJee]peeW kee Meesj
kejles ngS Ske-otmejs mes ef]peeeoe keKevee efme kejkes DeHevee cenlJe ye{evee ner jn ieeer Leer~
keceesyesMe nj Heeea ceW ener eue jne Lee, mees Fme Heeea ceW lees euevee ner Lee~
oesveeW vesleeDeeW kes yeere HeveHeer Fme ogMceveer ves oesveeW kegeeW kees HejsMeeveer ceW [eue efoee Lee~
Gvekes meeceves veweflekelee, efve<e ye[er nw ee DeeHeme keer efce$elee? otmeje kegee eefo efJejesOeer veslee
kee Heeuee ngDee nw lees Deye keee kejW? ceeefueke ue[ jns nQ lees keee keges Yeer ue[ cejW? oesveeW
kegeeW keer Ieesj Hejer#ee keer Ieef[eeb eueer jner LeeR~ kegeeW kees DeHevee kegelJe yej]kejej jKevee
keefve ueieves ueiee Lee~ oesveeW keges efceueles, Hej GKe[s-GKe[s mes~ GvnW DeHejeOe-yeesOe-mee ueiee
jnlee efke DeHeves ceeefueke kes ogMceve kes keges mes efce$elee kej jns nQ~ Jes DeeHeme ceW yeeleW kejles ngS
DeebKeW Yeer ve efceueeles Deewj keeuHeefveke ceefkeKeeeW kees Hetb mes G[eles jnles, efHej mes kenles efke eej
e@ceerpeer, nce eueW, Jees keee Lee efke nceejer ebie ceW keebe ie[ ieee nw, mees oo& kej jne nw~
e@ceerpeer Yeer yenevee kejles efke mener kene DeeHeves MJeeve YeeF&, cesjs Yeer oeble ceW oo& nes jne nw keeeWekf e
keue ner mecePekej HelLej eyee iees Les nce~ mees nce Yeer eueW~ oesveeWb Lees[er osj ceewmece, ef]HeuceeW
ceW ye{leer efnbmee Deewj Kegpeueer kes osmeer Fueepe Fleeefo Hej efvejLe&ke yeeleW kejkes DeHeves-DeHeves
veslee kes yebieues keer Deesj eues peeles~ Jewmes ceve Gvekee GOej Yeer veneR ueielee Lee~ Je]Heeoejer keer
YeeJevee ves kegeeW kees jepeveerefle ceW DeHeemebefieke yevee efoee Lee, pewmee efke Deve yengle mes Je]Heeoej
Heeea keee&kelee&DeeW kees yevee efoee Lee~
Ssmes ceW egveeJe Dee iees~
oesveeW vesleeDeeW keer efouueer oew[ Ssmeer les]pe Deewj DeyetPe nes ieeer, pewmeer Gve kegeeW keer nesleer nw
pees DeHeveer ner Hetb kee Heere kejles ngS ieesue-ieesue Ietceles nQ~ oesveeW Ske-otmejs kes DeeoefceeeW kee
efke keJee osves leLee Heee mee]He kejeves kes ekekej ceW neF&keceeve kes meeceves Hetb efnueeves,
YeeQkeves, uentuegneves, oeble efoKeeves, ]iegje&ves, ketb-ketb kejves, ebieW eeves, ebieW keeves pewmeer kegeeW kees
ner MeesYee osves Jeeueer njkeleW kejves ueies~ efkemekees efke efceuesiee Deewj efkemekeer ieo&ve jepeveerefle
keer oes]ieueer leLee yesjnce <e[eb$e keer OeejJeeueer leueJeej mes kesieer, en yeele peye Heeea kes Deece
keee&kelee& keer mecePe ceW veneR Dee jner Leer, lees Yeuee Fve oes kegeeW kees keee Deeleer? oesveeW keges,
DeHeves-DeHeves vesleeDeeW kes Heefle meceefHe&le, DeHeves mJeeceer kes Heefle Je]Heeoej Deewj Fmeerefuees Deepekeue
Ske-otmejs mes kes-kes leLee meMebefkele~ Henues ner oesveeW kee efceuevee Deewj yeefleeevee yengle kece
nes egkee Lee~ Deye lees efke kes yebJeejs kees ueskej oesveeW vesleeDeeW ceW Devoj-ner-Devoj leLee
oesveeW kes gYeweeW, eceeeW-ce]gieeX ceW efYe[vle nes peeleer Leer~ cebe Hej e{kej efJejesOeer ieg keer
eer-yeefveeeve leke veeWe uesles Les Deewj nJeeF& Des leLee jsueJes msMeve Hej DeHeves veslee kes Deevespeeves Hej kegkejneJe ceeeles Les~ oesveeW iegeW kes yeere ieueer kes kegeeW-mee Meefkele HeoMe&ve eue jne
www.lafzgroup.com
Lee, leeefke neF&keceeve keer kegefleee Gvekes ieg Hej ner jerPes~ DeHeves DeeoefceeeW kees efke efceueves
Hej ner Deeies cegKeceb$eer yeveves kee eebme jnsiee-Ssmee oesveeW veslee meeseles Les~ oesveeW keges Ske efove
efceues, lees efefke-eee& ceW ueerve nes iees~ oesveeW kegeeW ceW keg etb yeeleW ngF``Deewj e@ceerpeer?''
``ke=Hee nw DeeHekeer, eFiejpeer~''-oesveeW keer Yee<ee ceW jepeveerefle keer yeveeJeer efJevecelee Dee
egkeer Leer~
`èfkemes efefke efouee jns nQ, DeeHekes veslee peer, eceerpeer?''
`èfpemes Jes kenWies, efceue peeesiee, eFiejpeer~''
``Ssmes ve G[es eceerpeer~ nceejs vesleepeer Yeer efouueer ceW ner nQ~''
``DeeHekes nceejs vesleepeer keesF& Deueie Lees[s ner nQ, eFiejpeer~ oesveeW ner kenles nQ efke nce
Heeea kes Je]Heeoej efmeHeener nQ~''
``Je]Heeoejer lees kegeeW keer eer]pe nw, Deeoceer keer veneR, eceerpeer~''
``lees DeeHe FvnW Deeoceer mecePeles nQ?''
``keges nesles, lees en uegkeegHeer lees ve nesleer~ pewmes nce mee]He YeeQke-YeeQkekej kenvee eenles
nQ efke legcneje veslee Ieefee Deeoceer nw~''
``DeeHekee veslee Gmemes Yeer Ieefee Deeoceer nw~''
oesveeW keges efefke keer yeeleW kejles-kejles ue[ves ueies~ Jes ]Ketye ue[s~ oesveeW ves Ske-otmejs kes
ceeefueke kees ]Ketye ieeefueeeb oeR, veejs YeeQkes leLee Ske otmejs kees iegJeeoer keee&kelee&DeeW keer Yeebefle
Hebpes ceejs~ DeHeves-DeHeves veslee kes keee&kelee&DeeW leLee iegyee]peeW keer njkeleW osKe-osKekej oesveeW
keges Yeer Jewmee ner JeJenej kej jns Les~ Gvekeer kegeeW Jeeueer mecePeoejer nJee nes ieeer Leer~ peye es
keee&kelee& DeHeves ieg kes veslee kes efuees peeve osves Hej Glee nQ, lees nce keges keee kece nQ? ener
meese-meesekej Jes Ske-otmejs Hej Deewj Deekeeceke nes Gs Les~ Jes Meeeo Ske-otmejs kees keeket [eueles, eefo ojJee]pes Hej lewveele meblejer ves neF&keceeve kee jesue Deoe kejles ngS Ske HelLej
HeWkekej ve ceeje neslee~ Fme Hekeej keer neF&keceeveer ees Keekej oesveeW Yeeie efvekeues~ Hej peelespeeles Jes Ske-otmejs kees Oecekee iees efke osKe ueWies yese egveeJe kes yeeo~ nceejs veslee kees yeve uesves
oes meer.Sce.~ Hetb kees Hegbieer ceW Deewj efHeuueeW meefnle Hetjer ]Hesefceueer kees pesue ceW veneR kejJeeee lees
veece e@ceer veneR, eFiej veneR~
egveeJe nes iees~
Gvekes nes peeves kes keg efoveeW yeeo kee Ske efove~ egveeJe HeefjCeece Deeles-Deeles Heeea ceW
Jeefj< veslee mes ueskej keue kes efKeuee[er leke kes yeere cegKeceb$eer yeve peeves keer IeveIeesj kegee oew[
DeejcYe nes ieeer~ ueesie DeHeves keee&kelee&DeeW kees Hee yeebOekej neF&keceeve kes meeceves efouueer ues
peeves ueies~ nj ese-ceese efHeuuee Yeer DeHeves kees DeumesefMeeve yeveekej HesMe kejves ueiee~ HeosMe
keer jepeOeeveer ceW leLee efouueer keer me[keeW Hej, eneb-Jeneb kegee HeoMe&veer-meer Kegue ieeer~ meeje
osMe ceevees kegee meHleen ceveeves Hej Glej Deeee Lee~ nj lej]He cegPes meer.Sce. yevee oes' kee
kegkejneJe peejer Lee~ pewmes Heeieue keges kee Helee veneR jnlee efke efkemes kee uesiee, ueieYeie ener
DeefveefMelelee Fme yeele kees ueskej Leer efke neF&keceeve efkemes cegKeceb$eer yevee osiee~
www.lafzgroup.com
$ 24
$ 25
Ssmes Demecebpeme Jeeues ceenewue ceW oesveeW kegeeW kes vesleeDeeW kes iegeW ceW ye[e leveeJe ye{ ieee~
nj Heue efouueer mes De]HeJeenW ueeeer peeleeR Deewj DeHeves keee&kelee&DeeW ceW ceebme kes gke[eW-meer HeWke
oer peeleeR~ keee&kelee& leLee gYewes DeHeves veslee kes veece Hej e]fpeboeyeeo YeeQkeles ngS Fve De]HeJeeneW
kees me[keeW, yebieueeW Deewj eewjeneW Hej YebYees[les efHejles~ efHej otmejs keges kes veslee kes keee&kelee&
Ssmee kejles~ `yeme, DeHeves vesleepeer yeve jns nQ~' `DeYeer ]Heesve Deeee nw~' `meye JeneR meenye kes
yebieues Hej nQ~' yewkeW eue jner nQ~' `vesleepeer kee lee mecePees~' `neF&keceeve ves otmejs vesleepeer kees
lees Hekeej efoee efke ]Keyejoej-Ssmeer yeeleW keeR lees~' keges megveles~ egHeeeHe~
ye{lee ieee leveeJe~ oesveeW vesleeDeeW kes gYewes Ske-otmejs Hej eRekeMeer kejles~ keF& yeej
efYe[ Yeer peeles~ keg gHeg cegYes[W Yeer ngF~ eser-ceeser eesW~ PeebHe[~ Hee keglee&~ efmej Hej
petles, Deeefo Deeefo~ erve eer]peW~ keee&kelee&DeeW kee en leveeJe oesveeW kegeeW Hej Yeer Dee ieee~ oesveeW
keges Hejce yesewve~ keee nesiee? cesjs veslee meer.Sce. veneR yeves lees Gme keges kees kewmes cegbn
efoKeeGbiee? ]Kewj, yeveWies lees vesleepeer ner-eFiej meeselee~ eefo ve yeves lees? ....lees....lees ceQ eceer
kee cegbn veese uetbiee~ Deewj mmeeues keer ebie ceW kee uetbiee~ yengle ieeueer os jne Lee metDej, Gme efove
vesleepeer kees~ kegee keneR kee~
oesveeW keges ener Deewj Fmeer lejn meeseves ueies Les~ Jes Deye Skeotmejs keer Mekeue Yeer yejoeMle
veneR kej mekeles Les~ Jes DeHeves-DeHeves veslee kes Heefle Je]Heeoej leLee Heefleye Les leLee Ske-otmejs
kees osKekej YeeQkeles Les Deewj keeves oew[les Les~
efHej Ske efove neF&keceeve ves eceerpeer kes ceeefueke kees cegKeceb$eer yevee efoee~
Meesj, nbieecee, ceeuee, yeQ[, veee-ieevee, Yeer[ -Yee[, keeeb-keebe, YeeQ-YeeQ~ e@ceer kes vesleepeer
kes yebieues Hej GlmeJe, obies Deewj yeebOe t He[ves pewmee ceenewue nes ieee~ vesleepeer kes keee&kelee&
kegeeW-mee cegbn THej efkees nt-nt OJeefveeeb efvekeeueves ueies~ Henuee kegee eeveer efke e@ceer Hetb kees
OJepee-mee Henjelee keF& yeej otmejs kegeeW kes vesleepeer kes yebieues kes meeceves mes YeeQkelee-veejs ceejlee
ieg]pej ieee~ Hej Jeneb mevveee Lee~ otmeje kegee Yeer yeenj veneR efvekeuee~
efHej Ske peguetme efvekeuee vesleepeer kes yebieues mes~ Oetce-Oe[ekee, ne ne ne, ner ner, ef]peboeyeeo,
ef]peboeyeeo~ yeere ceW Kegueer peerHe Hej vesleepeer~ YeeJeer cegKeceb$eer~ DeemeHeeme Gvekes gYewes~ Henuee
kegee Deeies-Deeies PeHekej Yeeiee Deewj otmejs keges kes yebieues kes ies Hej Hengbekej Ke[e nes ieee~
Gmekee DevegYeJe yelee jne Lee efke peguetme keg osj ceW eneb mes ieg]pejsiee lees GmeceW vesleepeer kes
gYeweeW Deewj Fvekes keee&kelee&DeeW kes yeere veejsyee]peer nesieer leLee PeHe nesieer~ ener meesekej Jen
Henues ner Gefele mLeeve Hej ceesee& yeebOevee eene Lee~ peguetme DeYeer otj Lee~ Henuee kegee YeeQkeYeeQkej otmejs keges kees ueuekeejves ueiee-``Deyes efvekeue yeenj eFiej, mmeeues efvekeue....osKe
keewve Dee jne nw meer.Sce. yevekej~ lesjs ceeefueke kee yeeHe...ne ne ne...'' otmeje kegee Yeer DeHeves
ceeefueke kee ]peyejomle Je]Heeoej Lee~ Jen les]peer mes yebieues mes efvekeuee Deewj Henues keges Hej efHeue
He[e~ Ske Yeeeveke kegee-eg, Hejeefpele vesleepeer kes yebieues kes meeceves nesves ueiee~ oesveeW keges
Ske-otmejs kes vesleepeer kees ieeefueeeb osles ieglLece-ieglLee Les oesveeW me[ke Hej eneb-Jeneb uees jns
Les~ oesveebs ves Ske-otmejs kees yegjer lejn kee efueee Lee, veese efueee Lee efke leYeer peguetme Jeneb Hengb e
ieee~ Deeies-Deeies eue jns keg ueeQ[eW ves Ske ueele ceejkej oesveeW kegeeW kees Deueie kejves kee
www.lafzgroup.com
Heelve efkeee~ ueele Henues keges keer kecej ceW He[er Deewj Jen efyeue-efyeueekej Deueie Geke ieee~
Gmes efJeMJeeme veneR ngDee efke Gmeer kes ieg kes DeeoefceeeW ves, efpevekeer ebieeW kees Jen eelee efHejlee
Lee, Gmes ueele ceej oer nw~ Jen efHekej me[ke efkeveejs Ke[e nes ieee~ Deye peye oesveeW Deesj kes
keee&kelee& efYe[Wies, ue[Wies leye Jen keg veneR kejsiee~ Gmeves meesee es meye keceerves nQ~ Deye Jen
Ke[e-Ke[e Heleer#ee kej jne Lee efke keye oesveeW lej]He kes gYewes ue[ peeeWies~ Hej en keee?
peguetme yebieues kes meeceves kee~ Hejeefpele vesleepeer yeenj Deees lees cegKeceb$eer peerHe mes Glejkej
Gvekes ejCeeW ceW Pegkekej yeesues-`DeeMeerJee&o oW~' oesveeW Deesj kes keee&kelee& leye Ske ner peguetme ceW
Meeefceue nes iees Deewj ef]peboeyeeo kes veejs ueieelee peguetme eue He[e~ peerHe ceW Deye oesveeW veslee Ke[s
neskej DeefYeJeeove mJeerkeej kej jns Les~
en keee ngDee? efpevekes Heers nce keges Ske-otmejs keer peeve kes Heemes nes jns Les, Jes Ske nes
iees? en kewmeer jepeveerelf e? eneb keewve efkemekee efce$e? Deewj kewmee Me$eg? Fvemes kewmeer Je]Heeoeefjeeb
Deewj kewmeer HeefleyeleeeW? DeeoefceeeW keer jepeveerefle kegeeW keer mecePe mes Hejs Leer~ Ssmeer-lewmeer
kejeves oes Deeoceer kees~ Henues keges ves en meeseles ngS meeceves osKee~ me[ke ]Keeueer Leer Deewj otmejs
esj Hej Ke[e otmeje kegee Yeer Meeeo ener meese jne Lee~ keneb nce DeeoefceeeW keer jepeveerefle ceW
He[kej kegeeHeve Yetue iees, MJeeve Yewee~ oesveeW Ske-otmejs kees osKekej cegmkejees Deewj efHej
Heej mes Hetb efnueeles Deeies ye{ves ueies~ Gme efove ]Keeueer me[ke kes yeere peye Jes efceues Deewj
efueHe iees, leye keesF& Deeoceer Jeneb veneR Lee~ Deeoceer jepeveerefle ceW Jemle Lee~ Gmes Heej-efce$elee
Deeefo kes Ieefee o=Me osKeves keer ]Hegjmele keneb Leer?
140, DeuekeeHegjer, YeesHeeue
]Heesve - 09425604103, 0755-2450408
www.lafzgroup.com
$ 26
neme Jebie
$ 27
Mebkej MejCe
kecegefvem Heeea
keer ceMeerve
kecegefvem Heeea Ske Ssmeer ceMeerve nw, efpemeceW Heee Des ueesie HeJesMe
kejles nQ, pees Devlele yegjs ueesieeW ceW HeefjJeefle&le nes peeles nQ~ meeeOeejer
kecegefvem Heeef&eeW ceW Fme Heefkeee mes yee Heevee Deeceleewj Hej peeve osves keer
]keercele Hej ner neslee nw~
- neJe[& ]Heem, ò veskes[ iee@['
ceekeme&, Sbiesume Deewj uesefveve kes DevegeeefeeeW kes efuees `Heeea' ncesMee meyemes cenlJeHetCe& HeMve jne
nw~ en meeceeve peevekeejer keer yeele nw efke kecegefvem ueesie Heeea kees Deueie kejkes efkemeer cegodos
Hej efJeeej veneR kej mekeles~ Heeea Gvekes efuees Flevee mebJesoveMeerue ceeceuee neslee nw efke ve kesJeue
jepeveerefleke efJe<ee, meYeer meeceeefpeke efkeee-keueeHe, meebmke=efleke IeveeeW Deewj eneb leke efke
HeefjJeej pewmes cegodos Yeer efyevee `Heeea mecePe' kes veneR mecePes pee mekeles~ jepeveerefleke HeMveeW pewmes
Deevoesueve, meeeHeefjJele&ve, ceesee&-veerefle Deeefo kes yeejs ceW lees kenvee ner keee! FmeceW lees Heeea
ner meye keg nw~ kecegefvemeW keer Heeefuele mecePe kes Devegmeej efyevee kecegefvem Heeea kes meceepe
ceW cesnlevekeMe pevelee kes JeemleefJeke efnle ceW keesF& keece veneR nes mekelee~ jepeveerefleke keeefvle Deewj
meceepeJeeo kes efvecee&Ce kes efuees kecegefvem Heeea keer DeHeefjnee&lee lees Gvekes efuees ceevees Ske
mJeebemf eef jner nw~
efkevleg en yeele efyejues ner peeveles nQ efke Heeea keer Yetecf ekee Hej ceekeme&-Sbiesume keer HemLeeHeveeDeeW
Deewj uesefveve keer HemLeeHeveeDeeW kee leeuecesue efyeevee Ske DemecYeJe keee& nw~ ceekeme& kee Deef[ie
efJeMJeeme Lee efke ce]peotj Jeie& keer cegefkele mJeeb ce]peotj Jeie& kes eje ner nesieer Deewj Fme `mJeeb' ceW
keesF& efceueeJe ee iet{ eLe& veneR Lee~ ceekeme& kes efuees ce]peotj Jeie& kees efkemeer yeenjer SpeWmeer ee Heeea
keer ]pejle veneR Leer pees Gmes keeefvle keer DeeJeMekelee mecePeees DeLeJee Gmes jepeveerefleke efMe#ee
os~ Gvekeer o=e<f ceW kecegevf em yege
f peereJf eeeW ee mebieveeW kee keece Hetpb eerJeeo keer Deeueesevee Deewj
meceepeJeeo kes Heeej mes DeefOeke keg veneR Lee Deewj en keee& Yeer keesF& Ssmeer eer]pe veneR Leer
efpemekes efyevee keeefvle ke mekeleer nw~ ceekeme& Deewj Sbiesume keer ef< ceW keeefvle Ske efyeukegue
`Heeke=efleke Ievee' nw pees Deveske lelJeeW kes mencesue mes efveefMele mecee ceW mJeeb Iee kejleer nw~
otmejer Deesj uesefveve kee Glevee ner Det efJeMJeeme Lee efke ce]peotj Jeie& mJeeb DeHeves DeeHe keesF&
keeefvle kej veneR mekelee, efke Gmes jepeveerefleke efMe#ee yeenj mes osveer He[leer nw~ ener keece kejves
kee Yeej GvneWves mJeeb kees Deewj DeHeveer yeveeeer kecegefvem Heeea kees efoee Lee~ kecegefvem
Heeejke en leke& osles nQ efke uesefveve kes mecee ceW HeefjefmLeefle yeoue ieeer Leer, Fmeefuees uesefveve ves
www.lafzgroup.com
Heeea kees DeHeefjnee& yeleeee~ efkevleg HeefjefmLeefle HeefjJele&ve kee leke& leefveke Yeer veneR njlee, eefo
ceekeme& keer jeveeDeeW Deewj ke=leeW leLee uesefveve kes ke=leeW Deewj jeveeDeeW kee, Hetjs mevoYe& ceW,
meeJeOeeveerHetJe&ke DeOeeve efkeee peees~
eneb yeele en veneR nw efke keewve mener Les ee keewve ]ieuele, cee$e en efke Heeea kes HeMve Hej
ceekeme& Deewj uesefveve kes efJeeejeW ceW Hele#e efJejesOe Lee~ uesefveve kes Heeea mebyebOeer efJeeejeW kes Heefle
eens pees Yeer ]Ke efueee peees, Hej en Ske leLe nw efke Gvekes efJeeej ceekeme& keer keF& cetueYetle
HemLeeHeveeDeeW kes efJe peeles Les~ en lees 1917 F&. ceW jepemeee neLe ceW Dee peeves kee veleerpee
Lee efke uesevf eve ves pees keg efkeee Gmes meerOes-meerOes ceekeme&Jeeo kee efJekeeme yeleeee Deewj ceevee ieee~
25 Deketyej (7 veJecyej) 1917 F&. kes yeeo meejer ogefveee uesefveve kee ueesne ceeve ieeermeceLe&ke Deewj efJejesOeer oesveeW~ Fmekes Henues etjesHe ceW Deveske HeKeele ceekeme&Jeeoer efJeeve Deewj veslee
Les~ ce]peotj Deevoesueve ceW Gvekeer nmleer Leer~ Hej etbefke meee uesefveve kes neLe ceW Deeeer, Fmeefuees
ye[s mebievekeee& Deewj efmeevlekeej Jener ceeves iees~ Mes<e meYeer keer cegKeefJe uegHle nes ieeer~
Deeef]Kej meee Deewj meHeuelee ncesMee meyemes ye[e leke& nesleer Deeeer nw~
Hej en Ske efJejesOeeYeeme nw efke me keer kecegefvem Heeea kes mebmLeeHeke uesefveve Heeea
mebieve kee keesF& megefeefvlele ee megJeJeefmLele efmeevle veneR es[ iees Les~ GvneWves Ske mebieve
DeJeMe yeveeee Lee efpemes GvneWves `Ske vees ef]kemce keer Heeea' kee veece efoee Lee~ en Ske
Delevle kesverke=le mebieve Lee~ Gme mecee me ceW ]peej kes Meemeve keer efmLeefle ceW, Fmekee He
Yetecf eiele Yeer Lee~ mebieve Heer nefLeeej kes yeejs ceW meeseves, efueKeves Deewj Fmes yeveeves ceW uesevf eve kees
ueieYeie Deeveew meeue ueies~ efHej Yeer mebieve kes veslee kes He ceW efkees iees Gvekes meYeer keeeeX
kes DeOeeve mes keesF& Ssmeer eerp] e efvekeeueveer cegeMf keue nw efpemes mees DeLeeX ceW èfmeevle' kene pee
mekes~
eefo erke mes osKee peees lees uesefveve keer meweefvleke efJeeejCeeDeeW mes ef]peeeoe Devets Gvekes
efkeeekeueeHe Les~ Fme DeLe& ceW vees Hekeej keer Heeea keer yepeee en kenvee ef]peeeoe mener nw efke
Gme Heeea kes mebmLeeHeke uesefveve ner `Ske vees Hekeej kes keeefvlekeejer' Les~ Gvekeer keeefvlekeeefjlee
Deveter Leer efpemekee otmeje vecetvee efceuevee cegefMkeue nw~ DeHeves efJeeejeW kes Heefle Deef[ie efJeMJeeme,
Deve efJeeejeW keer Kegueer GHes#ee, efJejesefOeeeW keer keglece Deeueesevee Deewj efvevoe, DeHeves GodosMe
kes meeceves efkemeer efveece ee efmeevle mes ve yebOevee Deeefo Gvekeer Deefleere efJeMes<eleeeW LeeR, Hej
Gvekes keeefvlekeejer keeeeX Deewj lejerk] eeW keer meHeuelee kees Gme DeodYegle Deeoj, mecceeve Deewj nmleer
mes Deueie kejkes veneR mecePee pee mekelee pees efHele=meeelceke meer meceepe ceW GvnW efceuee Lee~
uesefveve Heeea kees HeOeevele DeHeveer keeefvlekeejer Devleo&=ef< mes eueeles Les, pewmes yeeHet keebiesme kees
DeHeveer vewefleke Devleo&=ef< mes eueeles Les~ uesefveve keer Heeea ceW efkevneR ceeveke efveeceeW ee mebefJeOeeve
kee Gbee mLeeve veneR Lee~ leelkeeefueke ue#e keer HeeefHle kes efuees, pewmes efkemeer DeJeebefle Jeefkele
kees Heeea keceser ee Heeea mes efvekeeueves kes efuees, uesefveve Heeea efveeceeW kee GuuebIeve kejves ceW
keYeer veneR efneefkeeeles Les~ Jen Kegue kej kenles Les efke `èfkemeer DeJeebefle meome mes gkeeje
Heeves kes efuees Heeea kees keesF& Deewj keg Yeer veneR jeske mekelee~'' en Deewj yeele nw efke Fme
Devoe]pe ceW yeesueles, efueKeles Deewj keece kejles mecee ncesMee Jen mJeeb kees ner Heeea mecePeles Les~
www.lafzgroup.com
$ 28
$ 29
yengcele kes Devegmeej efveCe&e DeLeJee meecetefnke Fe mes euevee leYeer leke uesefveve kees ceeve Lee
peye yengcele Gvekes meeLe nes~ DeveLee uesefveve Gmemes gkeeje ueskej DeHevee jemlee efvekeeueles Les,
eens GvnW Fmleer]Hee osvee He[s ee Heeea lees[veer He[s ee keg Deewj~ DeHeves nj ]keoce kes He#e ceW
uesefveve kees oueerueeW keer keceer keYeer veneR nesleer Leer~
Dekemej en leke& efoee peelee nw efke peye Heeea Yetefceiele DeJemLee ceW keece kej jner Leer lees
ceeveke efveeceeW kee Heeueve Ske cegefMkeue ee DemecYeJe yeele Leer, uesefkeve mee lees en nw efke peye
Heeea Yetefceiele veneR jner Deewj jepe meee Hej Yeer Gmeer kee SkeeefOekeej nes ieee leye Yeer Heeea
vesle=lJe keer keee&Mewueer ceveceeveer ner jner~ eneb leke efke Gme ceveceevesHeve ceW Gejesej Deewj Je=e
f ner
nesleer ieeer~ meee keer ocevekeejer Meefkele kes Yeer neLe ceW Dee peeves mes Heeea vesle=lJe keer mJeseeeefjlee
kees ceevees HebKe ueie iees~ Heeea efveeceeW, HejcHejeDeeW Deewj meceepeJeeoer efmeevleeW kes GuuebIeve ee
mLeieve kes He#e ceW leke& ]pegj yeoueles iees Hej en Ske leLe nw efke mecHetCe& meesefJeele
Meemevekeeue ceW Heeea Deewj meceepe ceW Ieesef<ele meceepeJeeoer peveleeefv$eke cetueeW keer mLeeHevee keYeer
veneR nes Heeeer~ uesevf eve ves 1917 ceW `jepe Deewj keeefvle' veeceke DeHeveer ceMentj efkeleeye efueKeer Leer
efpemeceW GvneWves meceepeJeeoer meee Deewj meceepe kee Ske ]Keekee KeeRee Lee~ Oeeve osves keer yeele nw
efke GmeceW GvneWves otj YeefJe<e ceW Hetjer lejn yeve iees meceepeJeeoer meceepe kee HeeHe veneR efoee Lee
yeefuke ]peesj oskej en kene Lee efke meee HeeefHle kes HeLece efove mes ce]peotj Jeie& kee jepe Ssmee
nesves ueiesiee, Hejvleg eefo kecegefvem Meemeve kes HeLece efove mes ueskej Hetjs eflenej meeue leke yeves
jns JeemleefJeke meesefJeele meceepe keer leguevee `jepe Deewj keeefvle' ceW JeefCe&le meceepe mes kejW leye
Fme Hegmleke ceW jefele meceepe uesefveve keer keHeesue-keuHevee, ]Hebleemeer ee meceepeJeeo keer Ske
ceeveer keefJelee mes DeefOeke keg veneR ueielee~ Fmeefuees meesefJeele mebIe keer kecegefvem Heeea kes
meebieefveke efmeevle kees, Ske vees ef]kemce keer Heeea nesves kes Gmekes oeJes kees Gmekeer DeHeveer
efveeceeJeueer, lekeeX, JeeKeeDeeW, Heeej HegmlekeeW Deeefo mes mecePeves kee Heeeme kee]Heer veneR nw~ pees
ueesie uesefveve keer ceMentj Hegefmlekee `keee kejW' mes Jew%eeefveke Heeea mebieve yeveeves kee vegm]Kee Deepe
Yeer Keespeles nQ GvnW en ceeuetce veneR efke mJeeb uesefveve Yeer Gmes keesF& cenlJeHetCe& jevee veneR ceeveles
Les~ 1907 F&. ceW, DeLee&led cee$e Heebe Je<e& kes ner Deboj GvneWves Gmes mJeeb me kes efuees Yeer
`Hegjevee Deewj ieg]pejs peceeves keer eer]pe' yeleeee Lee~ yeeo ceW, 1921 F&. ceW, Gmes Deve Yee<eeDeeW
ceW Devetefole kej HekeeefMele kejves kee efJeeej Yeer uesefveve kees Hemevo veneR Deeee Lee, keeeWefke Gkele
Hegemf lekee kesJeue Ske leelkeeefueke GodoMs e mes efueKeer ieeer Leer~ Gmemes efkemeer meeJe&Yeewce meebieefveke
efmeevle efvekeeueves kee Heeeme JeLe& nw~ Deiej Oeeve mes osKeW lees ve kesJeue `keee kejW', yeefuke
mebieve mecyevOeer uesefveve keer Deve jeveeDeeW pewmes `Ske ]keoce Deeies, oes ]keoce Heers', `nceejs
meebieefveke keee&YeejeW kes yeejs ceW Ske meeLeer kees He$e' Deeefo ceW mebieve mebyebOeer keF& yegefveeeoer
HeMveeW kee Yeer Gej veneR efceuelee~ meJe&HeLece, HesMesJej keeefvlekeeefjeeW kee keesj-iegHe DeLee&led Heeea
kesv kewmes efveefce&le nesiee? HesMesJej keeefvlekeeefjeeW Deewj meeOeejCe meomeeW kes yeere efkeme lejn kes
mebyebOe neWies? HesMesJej keeefvlekeejer Deewj Deece pevemebieveeW kes yeere keee mebyebOe neWies? HesMesJej
keeefvlekeejer kewmes egves peeeWies? Jes DeHeves yeere celeYesoeW kees kewmes lee kejWies? efJejesOeer efJeeejeW,
mecetneW leLee keeeeX mes efveHeves kes lejer]kes keee neWies? Heeea mes ee efkemeer FkeeF& mes efkemeer Jeefkele
www.lafzgroup.com
kees efvekeeueves kee DeeOeej Deewj lejerk] ee keee nesiee? DevegMeemeveelceke keej&JeeFeeb efkeme Hekeej keer
neWieer Deewj efkeme lejn Fvekee efveCe&e efkeee peeesiee? Fleeefo cetueYetle cemeDeueeW Hej uesefveve keer
jeveeeW ceewve nQ~ ve ner uesefveve kes JeJenej ceW Fvekee megmebiele Gej Keespee peevee mebYeJe nw~
uesevf eve ves me ceW jepeveerelf eke keeefvle kes efuees Ske mebieve DeJeMe yeveeee Lee, uesekf eve en
Ske efceLeke nw efke GvneWves mebieve kee keesF& efmeevle Yeer yeveeee Lee~ pewmes kene pee egkee nw,
uesevf eve Heeea kees ncesMee DeHeveer Devle&e<f ee Gvekes DeHeves ner MeyoeW ceW `keeefvlekeejer DeeJeMekelee'
kes Devegmeej eueeles Les~ Heeea keebiesmeeW ceW Ske ceeveke efveeceeJeueer kee omleeJes]pe mJeerkeej ]pegj
efkeee peelee Lee uesefkeve en yeele HeejcHeefjke He mes ceeve Leer efke ]pegjle He[ves Hej Gmemes
nkej Yeer efveCe&e efuees pee mekeles nQ-nj Hekeej kes efveCe&e~ keeeWefke efveece cenlJeHetCe& veneR Les,
keeefvle cenlJeHetCe& Leer; efpemekeer efoMee ceW ye{ves kes efuees vesle=lJe kees en t Leer efke Jen njske
]pegjer ]keoce Gees~ yeeo ceW Fmekeer me]HeeF& Heeea kees os os~ peye Jen HeefjkeefuHele keeefvle nes
ieeer leye Jener t `keeefvle keer j#ee' DeLeJee Gmekes èfJekeeme' kes efuees ues ueer ieeer~ en
leoLe&Jeeoer ceeveefmekelee Heeea ceW Fmekes Hetjs peerJeveHeele jner~ HeefjCeecemJeHe efveCe&e uesves keer
Heefkeee, celeYesoeW kee efveHeeje, Heeea HeoeW Deewj yeeo ceW jepekeere HeoeW kes efuees egveeJe ee
efveegefkele keer Heefle SJeb DevegMeemeve mebefnlee pewmeer mecemeeDeeW kees ncesMee Keguee jKee ieee~ FvnW
vesle=lJe ves ncesMee jepeveerefleke ]pegjleeW DeLeJee DeHeveer megefJeOeevegmeej lee efkeee~ Ssmeer efmLeefle ceW
vesle=lJe kes neLe ceW meer kecegefvem Heeea Ske yesno HeYeeJeMeeueer nefLeeej lees meeefyele ngF&,
efpemekee Fmlesceeue jepeveerefleke Heeej ceW, meee neLe ceW uesves leLee efJejesefOeeeW kees njeves ceW
meHeueleeHetJe&ke efkeee ieee Hejvleg erke Fmeer keejCe mes Heeea vesle=lJe ceW mJeseeeefjlee keer
DeyeeOe HeJe=efe Yeer mLeeefHele ngF&~ uesefveve kee veece ues-ueskej yeeo ceW nj Heeea veslee GefeleDevegefele GodosMe kes efuees ceveceeves efveCe&e ueslee jne~ uesefveve kes efveOeve kes yeeo vesle=lJe ceW
iegyee]peer, KeeReleeve Deewj K] etveer <e[deb$eeW mes en yeele Hetjer lejn mee]He nes ieeer efke `vees efk] emce keer
Heeea' ceW Deiej keg veee Lee lees efme]He& en efke en Deewj Yeer efvejbkegMelee keer Deesj HeJe=e Leer, Deewj
Yeer efveeb$eCe mes Hejs Leer, Deece meomeeW Deewj Deece pevelee kee cenlJe eneb Deewj Yeer kece Lee~ mJeeb
Heeea kes efuees iees efveCe&eeW kee Yeer Heeueve nes mekes-Fmekeer osKe-jsKe kes efuees Yeer Fme Heeea ceW
keesF& efveefMele JeJemLee veneR Leer~
kecegefvem Heeea kes Ske ceewefueke meebieefveke efmeevle kes He ceW Heee `peveJeeoer
kesverelee' kee efp] eke neslee nw~ en Yeer kene peelee nw efke en uesevf eve keer osve nw uesekf eve leLe en
nw efke en OeejCee uesefveve keer Hemevo veneR Leer~ Jen Meg kesvJeeoer Les~ mJeeb Gvekes DeHeves MeyoeW
ceW Jen èfmeevle Deewj efce]peepe oesveeW mes HetCe&le kesvJeeoer' Les~ mebieve ceW peveJeeo Gvekes efuees
efkemeer Yeer HeefjefmLeefle ceW `Ske vegk] emeeveosn efKeueewvee' cee$e Lee efpememes yege
f peerJeer eneb-Jeneb Kesuee
kejles nQ~ Gvekeer mebieve mebyebOeer jeveeDeeW ceW peveJeeoer kesverelee kee GuuesKe Yeer veneR nw~
JeemleJe ceW DevleefJe&jesOeer, DemHe< efmeevle ee H] eecetu& ee meer kecegevf em Deevoesueve ceW ceWMeseJf ekeeW
keer osve nw efpevekes uesefveve peeveer ogMceve Les uesefkeve Ske efJeMes<e HeefjefmLeefle ceW GvneWves Fme ]Heecet&ues
kees ceve ceejkej, neueebekf e kesJeue THejer leewj Hej, mJeerkeej efkeee peye HeefjefmLeefleeeW kes oyeeJe ceW
GvnW ceWMeseJf ekeeW kes meeLe Skelee mLeeefHele kejveer He[er~ 1906 keer Heeea keebiems e (Skelee keebiems e)
www.lafzgroup.com
$ 30
$ 31
ceW ner en ]Heecet&uee Henueer yeej Heeea efveece kes He ceW mJeerkeej efkeee ieee, uesefkeve es uesefveve kes
ieues keYeer veneR Gleje~ ener keejCe nw efke peneb kesverkejCe kes He#e ceW GvneWves keceye He ceW,
Hetjs Heebe Je<eeX leke pecekej efueKee, Jeneb peveJeeoer kesverelee Hej Gvekeer kegue efceueekej efyeKejer
ngF& ome Hebefkeleeeb Yeer veneR Keespeer pee mekeleeR~
mee ener nw efke `peveJeeoer kesverelee' veeceke ]Heecet&uee uesefveve leLee ceWMesefJekeeW kes yeere
Skelee kes efuees Ske megefJeOee kes efmeevle kes He ceW mJeerkeej efkeee ieee Lee~ Fmekeer DemHe<lee
ner Demueer yeele Leer efpemekeer Dee[ ceW uesefveve peveJeeo kees Meeefyoke meceLe&ve os mekeles Les Deewj
ceWMeseJf eke kesvJeeo kees keg t os mekeles Les~ Fme H] eecetu& es kees meejnerve Fmeereuf ees jKee ieee Lee~
Fmeerefuees peye 1906 ceW Fmes Heeea mebieve kes efmeevle kes He ceW mJeerkeej efkeee ieee lees leye,
ee keYeer Yeer, Fmekeer JeeKee kejves ee DeLe& yeleeves keer keesF& ]pegjle veneR mecePeer ieeer~ `Heeea
mebieve peveJeeoer kesverelee kes efmeeble Hej efveefce&le nw'-Fme Jeekee kes DeueeJee Hetjs Heeea meeefnle
ee meesefJeele meeefnle ceW 1934 leke Ske Meyo Yeer veneR pees[e ieee~ Gmeer meeue Heeea
efveeceeJeueer ceW peveJeeoer efmeevle Jeeueer Oeeje ceW Fmekes DeLe& kes leewj Hej Henueer yeej eej met$e
pees[s iees efpemeceW Heeea efvekeeeeW ceW egveeJe, Heeea mebieveeW kees efjHees& osvee, keesj DevegMeemeve
leLee THej kes DeeosMe kee efyevee Mele& Heeueve Meeefceue Les~ kenvee ve nesiee efke leye leke Heeea ceW
meejs leewj-lejer]kes HetCe&le mLeeefHele nes egkes Les~ mleeefueve DeHeves meYeer JeemleefJeke Deewj keeuHeefveke
efJejesefOeeeW kees meMejerj nekej efveefJe&Jeeo He ceW ceneve efmeevlekeej Deewj veslee kee mLeeve ienCe
kej egkes Les~ Fmeefuees mebieve ceW pees Yeer Heefkeee mLeeefHele nes egkeer Leer, peveJeeoer kesverelee
Gmeer kee veece Yej Lee~ ener Deeies Yeer neslee jne~ peye KegMesJe kes keeue ceW meebieefveke leewjlejer]keeW ceW Ske Goej HeefjJele&ve Deeee lees `peveJeeoer kesverelee' ner Gmekee Yeer veece Lee~ efHej
peye ieesyee&esJe kes keeue ceW leewj-lejerk] eeW ceW Dejepeke De]Heje-le]Hejer cee ieeer, lees Fmes Yeer meeer
peveJeeoer kesverelee ner kene ieee~
pees ueesie peveJeeoer kesverelee kees Ske ceewefueke efmeevle kee cenlJe osles nQ, Jes en veneR
peeveles efke Fmes en cenlJe 1960 mes Henues veneR efceuee Lee~ DeLee&led 1906 mes ueskej 1959
leke keer efueKeer meesefJeele efkeleeyeeW, omleeJes]peeW, Yee<eCeeW, erkeeDeeW Deeefo ceW keneR en ef]peke veneR
Deelee efke peveJeeoer kesverelee kee ]Heecet&uee DeLeJee yeeo ceW pees[s iees Fmekes eej met$eeW kee keesF&
cenlJe Yeer nw~ 1936-1956 leke DeLee&led oes oMeke leke meejer ogefveee ceW kecegefvemeW keer ieerlee
mecePes peeves Jeeues mleeefueve efueefKele ievLe `meesefJeele mebIe keer kecegefvem Heeea kee Fefleneme
Ske mebef#eHle Heedekece' ceW Fme meebieefveke efmeevle kee keneR GuuesKe leke veneR nw~
mleeefueve kes yeeo peye HeefjefmLeefle ceW HeefjJele&ve ngDee, leye Henueer yeej Fme Meeefyoke
èfmeevle' kees ceefnceecebef[le kejves kee Heeeme Meg ngDee~ efHej keee Lee, mejkeejer meesefJeele
efJeeveeW ves uesefveve keer keewve kens mJeeb keeue& ceekeme& leke peveJeeoer kesverelee keer JebMeeJeueer
Ieesef<ele kej [eueer~ Meeeo veeer HeefjefmLeefle ceW Yeer Gme ]Heecet&ues keer DemHe<lee ner keece Deeeer~
efHeues leerve oMekeeW keer efnbmeke Deeflekesverelee kes yeeo Deeef]Kej efkeme DeeOeej Hej yeleeee peelee
efke Heeea kee peveJeeo mes Yeer keg uesvee-osvee nw~ Oeerjs-Oeerjs meeefnle ceW peveJeeoer kesverelee kes
cenlJe kee keuesJej ye{lee ieee, Hejvleg meeseJf eele efJeeveeW kes Gece mes Yeer Fme efmeevle keer k] eueF&
www.lafzgroup.com
ner Kegueer~ DeYeer leke lees keg efueKee ner veneR ieee Lee, Hej Deye peveJeeoer kesverelee Hej efueKes
iees uecyes-uecyes uesKeeW ee Yee<eCeeW ceW Keespeves Hej Yeer en veneR efceuee efke Heeea efvekeeeeW kes efuees
egveeJe keer efJeefOe ee mebenf lee keee Leer; peyeefke peveJeeoer kesverelee keer OeejCee ceW egveeJe kee met$e
ner Skecee$e lelJe nw efpememes peveJeeo kees pees[e pee mekelee nw efkevleg egveeJe mebefnlee keer efJeefOe kee
keneR Yeer, keYeer Yeer GuuesKe ve nesvee Fmekeer JeemleefJekelee kees mHe< kej oslee nw~ egveeJe Hetjer
lejn ee lees DeewHeeeefjkelee Lee ee THej mes keer ieeer efveegefkele Yej Lee~ otmejs, Heeea FkeeF& ceW
efJeeej-efJeceMe& keer mJelev$elee kee pees ef{b{esje 1960 kes yeeo meesefJeele efJeeveeW ves Heere Gmes
peveJeeoer kesverelee kes met$eeW ceW ee Heeea efveeceeJeueer ceW keneR Yeer, keYeer mLeeve veneR efoee ieee~
JeemleJe ceW, Heeea FkeeF& ceW efJeeej-efJeceMe& keer mJelev$elee Hej pees jeske uesefveve ves 1921 ceW
(meee ceW Deeves kes yeeo ueieeeer Leer Gmes 1987-88 leke keYeer veneR neee ieee~ leermejs,
peveJeeoer kesverelee keer efJeleeHetCe& JeeKeeeW keYeer en mHe< veneR kej mekeeR efke meesefJeele
kecegefvem Heeea ceW `Heeea DeHesjsme' veeceke MeefkeleMeeueer, Hej DeIeesef<ele mebmLee kee Ske Deueie
DeefmlelJe keeeW Lee~ en `DeHesjsme' Heeea ceW THej mes ueskej veeres leke meteerye `veescesvekeuesej
ee veescesvekeuesletje) Heeea DeefOekeeefjeeW keer Ssmeer p] ebpeerj Leer efpemekee HetCe& mebeeueve kesv mes neslee
Lee~ FvneR meteerye ueesieeW ceW mes ner Heeea Deewj jepe keer meYeer cenlJeHetCe& efveegefkeleeeb Deewj
leyeeoues efkees peeles Les (Yeejle kes DeeF&.S.Sme. keer lejn) en Ske Ssmee mee Lee efpemes meYeer
meesefJeele veeieefjke peeveles Les~ Hej Fmekes yeejs ceW efueefKele MeyoeW ceW eee& keYeer veneR nesleer Leer~
keejCe mecYeJele en Lee efke oMekeeW mes veescesvekeuesletje efveegefkeleeeW keer ceewpetoieer kes yeeJepeto
meesefJeele veslee Fmekeer ceewpetoieer kes He#e ceW kenves kees Yeer keesF& leke& veneR {tb{ Heees~ Dele en
efve<ke<e& meJe&Lee Gefele nw efke `peveJeeoer kesverelee' ncesMee ner Ske KeesKeuee veece cee$e jne
efpemeceW peye ]pegjle He[er leye keg Yeer DeLe& Yejkej efmeevle kes DeYeeJe kees efHeeves kee Heeeme
efkeee ieee~ DeHeves mJeHe ceW meesefJeele kecegefvem Heeea Meg mes Devle leke uesefveve kes efHee
efmeevle kesvJeeo DeLeJee veewkejMeenerJeeo Hej ner eueleer jner efpemekes Devleie&le Ske mJeefveegkele
Heeea kesv meYeer efveCe&e ueslee Lee Deewj Mes<e Heeea leLee yeeo ceW Hetje meceepe Yeer, THej mes DeeosMeeW
kee Heeueve cee$e kejlee Lee~
uesefkeve osMekeeue keer ieefle Ssmeer nesleer nw efke pees yeele Ske mecee ]Heeeoscevo nesleer nw Jener
mecee yeoueves Hej vegk] emeeveosn nes peeleer nw~ uesekf eve kes yeeo me keer kecegevf em Heeea ceW ceeveke
leewj-lejer]keeW kee DeYeeJe ner Gmekeer meyemes Ieeleke kece]peesjer meeefyele nggF& meJeexe veslee kees kewmeer
Yeer keej&JeeF& kejves mes keesF& jeske veneR mekelee Lee, keeeWekf e Heeea kees Yeer Fmekee keesF& GHeee ceeuetce
veneR Lee~ otmejs, THej mes DeeosMeeW kee Heeueve, vesle=lJe keer efmeevleefve<e Deewj Gmekes meJe&%eeveer
nesves kee efJeMJeeme Ske Deeole ceW yeoue egkee Lee~ efHej meJeexe vesle=lJe kes neLe ceW Heeea kes Deewj
jepe kes Yeer, meYeer lev$e Les~ Deve jepeveerefleke Heeef&eeW keer JeeKee mes ueskej, JeJenej keer
mebefnlee lee kejves, Jeefkele Deewj mecetneW kee eefj$e, Fefleneme Deewj efveeefle lee kejves leke kes meejs
DeefOekeej Heeea kes meJeexe veslee kes neLe ceW mejueleeHetJe&ke Dee iees~ Gvekes efJeeejeW Hej mevosn
Yeer DekeuHeveere nes ieee~ Gmekee nj Meyo HeefJe$e efmeevle ceW yeoue ieee~ Fme lejn meesefJeele
mebIe ceW Ssmeer Deefleere jepeveerefleke JeJemLee ]keeece ngF& efpemeceW Ske Jeefkele kes neLe ceW Fleveer
www.lafzgroup.com
$ 32
$ 33
Meefkele Leer efpeleveer Fme meoer ceW efkemeer kes Heeme veneR jner~ en Jeefkele Deewj meJeexe veslee LeemeesefJeele mebIe keer kecegefvem Heeea kee cenemeefeJe~ en Ieveekece efkeme ]keoj efmeevlenerve
Deewj efvejbkegMe Lee en Fmeer mes mecePee pee mekelee nw efke cenemeefeJe kees pees Heo Flevee
MeefkeleMeeueer yevee Jen meesefJeele kecegefvem Heeea kes DeHeves mebefJeOeeve ceW 1966 leke keneR ope&
Yeer veneR Lee! Heeea mebefJeOeeve kes Devegmeej `kesvere meefceefle' Deewj `Heesefuele yetjes' ner mLeeF& He
mes meJeexe mebmLeeeW LeeR~ ceiej ngDee en efke 1931 leke ceW ner uesevf eve keer Heeseuf ele yetjes kes meYeer
meome (efmeJee mleeefueve kes pees cenemeefeJe Les) Deewj kesvere meefceefle kes leerve eewLeeF& meome
yesope& cenemeefeJe kes efueefKele Deewj ceeweKf eke DeeosMeeW mes ce=legoC[ kes Yeeieer yeves! Gve Hej ueieees
iees DeejesHe efkeleves ceveceeves Les en Fmemes mHe< nes mekelee nw efke Gvekes yesMegceej DeejesHeeW kes
meceLe&ve ceW ueesieeW kes mece#e ee keeefvlekeejer DeoeueleeW ceW keYeer Ske Yeer HeceeCe veneR jKee ieee~
Fmekeer ]pegjle Yeer veneR mecePeer ieeer-en vees efkeee peevee eeefnes~ Heeea vesle=lJe efkemeer kes Heefle
peJeeyeosn veneR Lee, ve ner jepe ee ]keevetve kes Heefle, ve ner meceepe kes Heefle~ Gmes DeHeves
efkeeekeueeHeeW ee efveCe&eeW kee efnmeeye osves keer ]pegjle keYeer cenmetme veneR ngF&~
meeseJf eele mebIe keer kecegevf em Heeea kee Sself eneefmeke DevegYeJe Ske yeej efHej cewekf eeeJesueer keer
Meem$eere Gefkele keer eeo efoueelee nw efke efkemeer Yeer meeeOeejer Hej efveMMebke efJeMJeeme veneR efkeee pee
mekelee~ meee keer HeJe=efe ceefle kees Ye< kejves keer nesleer nw~ meyemes ye[er meefoeeW, ceneve
meeceeefpeke DeeoMe& Deewj keeefvlekeejer Glmeen-en meYeer efceuekej Yeer meee keerr Ye< kejves keer
Meefkele kees ]Kelce veneR kej mekeles~ keeefvlekeejer Yeer ceveg<e nesles nQ, ceneved veslee Yeer Deewj Fmeerefuees
Jen Yeer ceeveJeesefele kecepeesefjeeW kes DeOeerve nesles nQ~ keesF& efocee]ie ncesMee mener Devegceeve ner veneR
ueiee mekelee~ efkemeer Yeer mebmLee ceW ncesMee Ske pewmes ueesie veneR jn mekeles~ keesF& ceneve Jeefkele
IeveeDeeW kees HeYeeefJele kejves kes efuees ncesMee ceewpeto veneR jn mekelee~ ceiej meyemes ye{kej, meee
kee ceo efkemeer kees DeHeYeeefJele veneR es[ lee~ pewmee ceneve meer GHeveemekeej H] eeesoesj oe@mleeSJemkeer
ves efueKee nw-`èfpemeves Yeer meee kee DevegYeJe efkeee nw, Gme mellee kee pees otmejs ceveg<e kees
Heleeef[le Deewj DeHeceeefvele kejves.....meyemes Ieesj DeHeceeve kejves keer meYeer #ecelee jKeleer nw Jen
eens-Deveeens DeHeveer ner mebJesovee kes THej DeefOekeej Kees yewlee nw~''
FmeceW keesF& mevosn veneR efke me ceW meee neefmeue kejves kes legjvle yeeo ner uesefveve mecesle
Heeea vesleeDeeW kes efmej Hej meee kee Yetle e{kej yeesueves ueiee Lee~ Deece ueesieeW, Deve Heeea leLee
mecetneW keer jee kee Gvekes efuees Henues mes keesF& cenlJe veneR Lee~ Deye peyeefke Gvekes efuees DeHeveer
keuHevee kee meceepe yeveeves kee keece meeceves Deeee lees nj celeYeso ee efJejesOe kees ]Kelce kejves kes
efuees Gvekes Heeme meyemes Deemeeve meeOeve meee kee ket j Heeesie ner Lee~ K] eemekej leye, peye efkemeeveeW
ee yegefpeerefJeeeW keer keewve kens, mJeeb ce]peotj Jeie& kee eewLeeF& efnmmee Yeer uesefveve kes meeLe veneR
Lee~ Fme efmLele ceW nj ceeceues ceW ]peesj-]peyeo&mleer, efiej]Heleejer Deewj me]HeeS kee lejer]kee ner HecegKe
Lee~ yengle peuo ner Jen efmLeefle Dee ieeer efpemekee JeCe&ve oe@mleeSJemkeer ves efkeee nw~
Fmeefuees Heeea Deewj Heeea vesle=lJe kees Demeerce meee osvee uesefveve keer meyemes ye[er Yetue Leer~
Heeea ceW Demenceefle keer DeeJee]pe kees yevo kejvee, Deve efJeeejeW, Heeef&eeW leLee Hesme Hej HeefleyevOe
ueieevee, Ske efve<He#e veeeHeeefuekee kes mLeeve Hej Heeea meceefHe&le keeefvlekeejer DeoeueleeW kee
www.lafzgroup.com
efvecee&Ce Deeefo ]keoce eens meee mLeeefHele kejves ceW Deewj DeHeveer FeDeeW kees ueeiet kejves ceW
efkeleves ner megefJeOeepeveke keeeW ve jns neW-Devlele en meye Heeea kes efuees Yeer DeelceIeeleer ner
meeefyele ngS~ ve kesJeue mJeeb Heeea kes DemebKe vesleeDeeW Deewj keee&keee&DeeW kees peeve mes neLe Oeesvee
He[e, yeefuke en Yeer efke yeeo kes oewj ceW Deeueesevee Deewj DebkegMe kes DeYeeJe ceW Heeea keer HeKejlee
cevo nesleer eueer ieeer~ DeelceHeMebmee Deewj DeelceJebevee ves FvnW meceepeJeeo kes efvecee&Ce ceW Gves
Jeeues iecYeerj HeMveeW mes cegbn cees[kej DeHeveer Iees<eCeeDeeW keer ner eLeeLe& ceeve uesves kee Deeoer
yeveeee~ Deve `HetbpeerJeeoer' efJeeejeW, efJeMues<eCeeW Deewj meeefnle kees mLeeeer leewj Hej HeefleyeefvOele
efkees jKeves mes meeseJf eele meceepe ceW Yeejer yeewe
f ke eme ngDee~ Heeeapeve HetCe&le De%eeveer kece&eeefjeeW
ceW yeoue iees Deewj meyemes ye[s veslee Yeer Fmekes DeHeJeeo veneR Les~ veleerpes kes leewj Hej DeLe&JeJemLee
Yeer njeJe kee efMekeej nes ieeer~ Devlele peye meesefJeele mebIe ceW DeeefLe&ke efHe[sHeve kees
DeveosKee kejvee mecYeJe veneR jne lees meeceeefpeke De%eeefveeeW ves DevOesjs ceW esuevee Meg efkeee~
DeeefKejkeej Ske vees cenemeefeJe ves meesefJeele meceepeJeeo ceW megOeej ueeves keer Ske cenlJeekeeb#eer
eespevee Meg keer~ leye peekej cenemeefeJe mecesle meceteer Heeea kee yeewe
f ke efoJeeefueeeHeve Gpeeiej
ngDee~ Jes meYeer ve keesF& GHeeesieer keee&kece yeveeves, ve efkemeer Deeueesevee kee Gej osves Deewj ve ner
keesF& Deve jeveelceke keee& kejves kes eesie ner yees Les~ DeHevee jsef[ees mJeeb erke kejves keer
Fe jKevesJeeues De%eeveer ue[kes keer lejn meesefJeele vesle=lJe ves meesefJeele JeJemLee kee Ske-Ske
Heg]pee& Keesue kej osKevee Meg efkeee~ Hej peye Hetjer JeJemLee kees Keesuekej GvneWves Oej efoee leye
Helee euee efke GvnW keg veneR Deelee~
en ye[er ceekex keer yeele nw efke meeseJf eele Hesj
s eesFkee Deewj iueemveesmle kes Hetjs oewj ceW,
Devle leke Yeer, efkemeer Jeefkele ee mecetn ves meeseJf eele mebIe keer kecegevf em Heeea kees K
] elce
kejves keer ceebie keYeer veneR keer Leer~ DeefOeke-mes-DeefOeke otmejer Heeef&eeW kees yeveves osves leLee
meee Hej SkeeefOekeej K] elce kejves keer ceebie keer ieeer Leer~ en lees mJeeb meeseJf eele kecegevf em Heeea
kes cenemeefeJe Les efpevneWves efmelecyej, 1991 ceW DeHeves Heo mes FmleerH] ee osles ngS Heeea kees Yeer Yebie
kejves keer efme]HeeefjMe kej [eueer~ DeeefK] ej cenemeefeJe kes keeee&eOf ekeejeW keer keesF& meercee keYeer veneR
jner~ efkevleg pees yeele oMe&veere Leer Jen en efke oes kejes[ keer meomelee, Deketle meeOeve Deewj meee
Hej SkeeefOekeej jKevesJeeueer Fme efJeMeeue Heeea kes Hetjs lev$e ceW Gme Deveie&ue, Deeeefele Deewj
DemebJewOeeefveke efme]HeeefjMe kee keesF& vewefleke HeefleJeeo Yeer veneR nes mekee, keeeWefke Heeea yegef Deewj
efJeeej mes ner veneR Deelceyeue mes Yeer ]Keeueer nes egkeer Leer~ Fmekee Devoe]pee Heeea kes keglece
DeeueesekeeW kees Yeer veneR Lee~ Fme lejn uesefveve keer meJe&Meefkeleceeve Heeea mJeeb DeHeves ner Yeej mes
ve< nes ieeer-efkemeer efJejesOeer ves Fmekee veeMe veneR efkeee~
kene peelee nw efke meer kecegefvemeW ves Ske veeer jen yeveeves kee keece efkeee Lee efpemeceW
]ieueefleeeW kees Henues mes peevee veneR pee mekelee Lee~ meceepeJeeoer meceepe kes efvecee&Ce kes yeejs ceW lees
keg no leke en yeele ceeveer Yeer peees, Hejvleg Ske vees Hekeej keer Heeea yeveeves kes ceeceues ceW en
mener veneR nw~ uesefveve kees keF& osMeer-efJeosMeer kecegefvem meeefLeeeW ves Heeea kes Devoj pevelev$e
]Kelce kejves, Deeflekesverelee Deewj me ceW ceveceeves leewj Hej meceepeJeeo yeveeves kes efJe
esleeJeefveeeb oer LeeR~ Ssmee veneR efke uesefveve ogefveee ceW keesF& Henueer Heeea yevee jns Les~ ve kesJeue
www.lafzgroup.com
$ 34
$ 35
Deveske efJekeefmele osMeeW ceW jepeveerefleke Heeef&eeb uecyes mecee mes ceewpeto LeeR, yeefuke meebieefveke
mecemeeDeeW Deewj HeJe=efeeeW Hej YejHetj DeOeeve meeceieer Yeer Dee egkeer Leer~ ceesmesF Dee@eesieesmkeea,
cewkeme Jesyej Deewj jeye& efceesume pewmes ceneve meceepeMeeefeeeW ves Deueie-Deueie keF& jepeveerefleke
Heeef&eeW kes efkeeekeueeHeeW kee ienve DeOeeve efkeee Lee Deewj Jes meYeer Ske pewmes HeefjCeeceeW Hej
Hengbes Les~ Gve DeOeeveeW kee efve<ke<e& en Lee efke pewmes-lewmes keesF& Heeea mebieve ye[e neslee peelee
nw GmeceW keF& DeJeebefle HeefkeeeeW Meg nes peeleer nQ~ GoenjCe kes efuees-mebieve ceW Ske
DeuHelev$e kee efveev$eCe, pevelev$e kee eme, efJeeejOeeje kee OegbOeuee He[vee, meeceeve yeewefke
eme, vesle=lJe keer Heo Hej nj efmLeefle ceW efeHekes jnves keer HeJe=efe, vesleeDeeW kes JeefkelelJe ceW Deecetue
HeefjJele&ve leLee Fve meYeer yeeleeW kees jeske Heeves ceW Deece meomeeW ee pevelee keer Demenee efmLeefle~ es
meYeer efve<ke<e& Ske vees Hekeej keer Heeea yeveeves kes mecee uesefveve kes meeceves ceewpeto Les~ Hejvleg
iecYeerj DeJeueeskeveeW kes yeeo oer ieeer Fve mebpeeroe oueerueeW kees Yeer GvneWves `yegpegD& ee HeeH]s esmej' Deewj
`yekeJeeoer' keer Gefkele ken kej G[e efoee~ Deepe meesefJeele kecegefvem Heeea kes Hetjs Fefleneme ceW
Jen meYeer Jeebefle lelJe efHej Ske-Ske kej osKes pee mekeles nQ~ Deve Heeef&eeW keer leguevee ceW pees
keg efYevve Deewj veee Lee Jen jepe meee Hej Heeea kes SkeeefOekeej kee ner Yeebkej og<HeefjCeece
Lee~ uesefveve kee Heeea efmeevle meeceeve meebieefveke HeJe=efeeeW Deewj ogieg&CeeW kee keesF& GHeee Keespe
veneR Heeee Lee~
meesefJeele mebIe keer kecegefvem Heeea kee Ssefleneefmeke DevegYeJe efHej en yeleelee nw efke
keeefvlekeejer keer ieefleefJeefOeeeb Gmekes efce]peepe kees efkeleveer ner leg< keeeW ve kejW, ceiej Gvekeer
GHeueefyOe veieCe nesleer nw~ ]Keemekej peye Gmekeer leguevee Gve ceneve ceeveJeleeJeeoer DeeMeeDeeW mes
kejW efpemekes efuees Jes keeefvlekeejer meefkee nesles nQ, mebieve yeveeles nQ Deewj nj Gefele Devegefele
keee& kejles nQ~
IV/28, Sve.meer.F&.Deej.er. keJee&me&, vemeerjHegj, ejkee, veF& efouueer-45
www.lafzgroup.com
neme Jebie
meleerMe Deefivenes$eer
efHej [eWiee keewve

ueeee jne!
yee{ mes cesje mener DeLeeX ceW Heefjee G[ermee ceW ngDee~ Gmemes Henues yee{ kes yeejs ceW efme]He& megvelee
ner Lee~ neb, yeeHeve ceW efyenej ceW yeeieceleer kes efkeveejs jnves kee DeJemej ]pegj HeeHle ngDee Lee~
Hej yeeHeve ceW yee{ kee celeueye Lee, yeebOe Hej Ke[s neskej Heeveer osKevee Deewj ye[eW keer efeblee kees
megvevee efke yeebOe ceW Deiej ojej ye{s lees keee nesiee?
G[ermee ceW cesjer Henueer Heesemf bie peepeHegj meye-ef[efJe]peve ceW ngF~& Deye neueebekf e en yee]keeeoe
ef]peuee yeve egkee nw~ Hej GHeKeb[ nesves kes mecee Yeer peepeHegj keer DeHeveer ner Keeefle Leer~ efpeme
efkemeer ves peepeHegj kee veece megvee, ee lees iebYeerjlee mes mej efnueeee ee Ske DeLe&HetCe& ngbkeej Yejer~
efkemeer meerefveej ves eMces kes Heers mes Ietjles ngS kene, ``peepeHegj! Dee DevegYeJe jnsiee~''
Deye `Dee DevegYeJe jnsiee' kee meerOee-meeoe DeLe& neslee nw, `yess legce metueer Hej e{ iees
nes~' Hej Heke ceW keesF& en kenves kees leweej veneR Lee~ yeeo ceW peepeHegj kes yeejs ceW Heeefuele keF&
efkebJeobelf eeeb megveer~
Ske efkebJeobleer kes Devegmeej Heeb[Je peye De%eeleJeeme ceW Les lees peepeHegj mes iegpejs~ Deeeveke
kegbleer kees keee metPeer, Heg$eeW mes kenves ueieer efke ceQ efHej Meeoer kebieer~ Depeg&ve mekeles ceW, Yeerce keg
Deewj egeOf eef<j efJeeejceive~ efHej egeOf eef<j ves Yeerce kees ceMeJeje efoee efke efpeleveer peuoer nes eneb
mes efvekeue eueW~ pewmes ner GvneWves peepeHegj keer meercee Heej keer, kegbleer HetJe&Jeled nes ieeer~
en ef]kemmee peepeHegjJeeues ner e]Keejs ueskej megveeles nQ Deewj en Yeer efke peepeHegj ceW ueesie
jele kees meesles Je]kele Debiete yeebOekej meesles nQ, leeefke keesF& Gvekes Debiets kee efveMeeve meeos kee]ie]pe
Hej vee ues ues Deewj en Yeer efke peepeHegj ceW keesF& yeeHe DeHeves yess kees yee]peej mes meewoe ueeves kees
Hewmes veneR oslee efke keneR yese GmeceW mes keg Hewmes yeeekej yeeHe kes ef]Keuee]He keenjer ceW ceg]keocee
oeej ve kej Deees~
]Kewj, Ssmeer mJeveeceOeve peien Hej Heesefmbie kes efuees Henues-Henue neef]pejer osves keke
Hengbee-keuekees mes keke peeves Jeeueer iee[er peepeHegj mes neskej ieg]pejleer nw~ Jeneb Henues JewlejCeer,
efHej Kejeeslee, efHej yeeeCeer Deewj Deble ceW ceneveoer ueieleer nw~
JewlejCeer kes efJemle=le Hee$e kees osKekej ueiee `Jeen' kee]Heer ye[er veoer nw-Flevee efJeMeeue Hee$e!
efHej Jener ve]peeje Kejeeslee kees osKekej Deewj ]Keemekej yeeeCeer kees~ Hej leye Lees[e ceeLee
vekee~ Heeveer kee mlej jsueJes Hegue kes Fleves Heeme! keneR en yee{ lees veneR~ en Meke Deewj Yeer
ienjeee peye ceneveoer kee efJeMeeue Hee$e osKee~ menee$eer mes Hete-`èneb yee{ nw keee?''
cegPes DeeHeeocemleke efvenejles ngS Gmeves Hete, `èn Deewj veneR lees keee nw?'' kekeer uenpes
mes en cesje Henuee Heefjee Lee~
www.lafzgroup.com
$ 36
$ 37
keke msMeve Hej Glej kej keueskejs Hengbee~ ef]peueeOeerMe Les njceesnve Heveeeke~ ceQves
Gvekes ke#e ceW Hengbekej peye DeHevee Heefjee efoee lees Lees[s Deejpe mes GvneWves Hete, ``legce
Jee]keF& pee@Fve kejves Deees nes?''
HeMve DeHee-mee Lee Deewj Jewmee ner keg DeHee Gvekee ngefueee Yeer~ Henues lees Lees[er-meer
efvejeMee ngF& Hej yeeo ceW Helee euee efke HeMve kee DeHeeHeve yee{ keer YeeeJen HeefjefmLeefle keer
Jepn mes Lee~ GvnW Deboe]pee ner ve Lee efke Fme Hekeej keer HeefjefmLeefle ceW keesF& ``Dee yewue cegPes ceej''
kenlee-kenlee [eter Hej Dee Oecekesiee~ peneb leke ngefuees kes DeHesHeve kee HeMve Lee Jen Fme
Jepn mes Lee efke n]pejle oes jeleeW mes meeses veneR Les Deewj keue keer ner jele kee]Heer DebosMee Lee efke
ceneveoer kee Heeveer yeebOe keer noW lees[lee keke Mendj ceW Iegme peeesiee, mees Jen Mendj kee ekekej
ueiee jns Les~ ye[er cegefMkeue mes en ]Keleje uee Lee Deewj Deepe DeeHe o]Helej ceW~
]Kewj, cegPes DeHeves ke#e ceW yewekej GvneWves eHe efkemeer kees efnoeelesb oer Deewj Ske Iebs kes
Deboj ceeyeoewuele peerHe ceW DeHeves metkesmeeW kees ueeokej peepeHegj jJeevee nes iees~
peepeHegj ceWb vees Sme.[er.Dees kees ueskej kee]Heer Glmegkelee Deewj keewletneue Lee keeeWefke keesF&
Hebn Je<e& yeeo Ske egJeke DeeF&.S.Sme. De]Hemej Jeneb Sme.[er.Dees. kes He ceW oeef]Keue nes jne
Lee~
yee{ kee Henuee oewj lees pewmes-lewmes mebYeue ieee~ Deieues mebYeeefJele oewj mes efveHeeves kes efuees
cegPes DeHeves mlej Hej Ske yewke kej meejer leweeefjeeW kee peee]pee uesves kees kene ieee~ Deece leewj
Hej yee{ HeYeeefJele ieebJeeW leke Hengbeves, meeceeve Hengbeeves Deewj yee{ kes efoveeW ceW jenle meeceieer
yeebves kes Fblepeece Heg]Klee kejves nesles nQ~ yee]keer eer]peW efHej mebYeue peeleer nQ~
`èneb ueesieeW kees yee{ keer Deeole nw mej~'' nceejs ]Kegje& FcepeXmeer De]Hemej ves cegPes
mecePeeee, `òjDemue peepeHegj keer p] eceerve Hej leerve H] emueW Gieleer nQ-jyeer, K] ejerH] e Deewj efjueerH] e~''
DeHeves ner ce]pee]ke Hej Jen ekej nbmee Deewj cegPes yeleeee efke yee{ kes veece Hej mejkeej mes
efjueer]He meeceieer `Pekevee' Yeer Ske meeueevee HejbHeje nw Deewj FmeceW YesoYeeJe veneR yejlee peelee nw~
Deceerj Yeer Gleveer ner, ee kenW ef]peeeoe ueueke mes, efjueer]He meeceieer yeesjlee nw efpelevee ]iejerye~
DevegYeJeer lenmeerueoej FvnW `meceeve ef<' mes osKelee nw~ ]Kewj, Fmekes efuees Henueer JeJemLee pees
kejveer nesleer nw Jen nw ieebJeeW leke Hengbeves keer~ Gmekes efuees yee{ kee meer]peve Deeles ner veeJe eueeves
Jeeues kesJeeW kes meeLe ]kejej kej efueee peelee nw-Ske ceeefmeke efkejeee oskej~ peye yee{ Deeleer nw
lees Fve kesJeeW keer ceoo mes ieebJe-ieebJe Hengbee peelee nw~ peneb ye[er veefoeeW kes efkeveejs ieebJe nQ Jeneb
ueebe kes menejs Hengbee peelee nw~ en mejkeejer ceesj ueebe nesleer nw, efpevekes efuees yee]keeeoe
[êFJej efveegkele nesles nQ-meejs meeue kes efuees, efHej eens ueebe 65 efove eues ee 365 efove~
``keee meejer ueebeeW keer peebe kej ueer ieeer nw?'' cesjs HeMve kee kee]Heer DeelceefJeMJeeme Yeje
peJeeye neb ceW efceuee Hej nesveer kees keg Deewj ceb]petj Lee~ keg efoveeW yeeo ef]peueeOeerMe kes o]Helej mes
mebosMee Deeee, ``meenye keue yee{ keer HeefjefmLeefle osKeves jmetueHegj yuee@ke DeeeWies~ keesF& ome yepes
kes ]kejerye HengbeWies~ Jeneb mes keceueHegj ieebJe peevee nw~ DeeHe ceesj ueebe kee Fble]peece kejJee ueW~
DeeHe Yeer meeLe peeeWies~''
keesF& efeblee veneR~ jmetueHegj yeer.[er.Dees. kees mebosMee efYepeJee efoee ieee~ keceueHegj ieebJe
www.lafzgroup.com
Kejeeslee veoer kes efkeveejs Lee~ veoer GHeeve Hej Leer~ Hej ueebe kee]Heer MeefkeleMeeueer Leer, mees keesF&
mecemee veneR Leer~ ceQves Yeer jmetueHegj peeves kes jemles ceW Hegue kes THej mes ieg]pejles ngS keF& yeej Gme
ueebe kees osKee Lee~
``Kejeeslee kee DeLe& nw les]pe Oeeje~'' cesjs yet{s Deo&ueer MebYet ves cegPes yeleeee Lee~ Fme veoer
kee HeJeen kee]Heer les]pe jnlee nw~ mees veeJeJeeues Yeer kee]Heer mebYeuekej eueles nQ~
]Kewj, otmejs efove ceQ keesF& mee{s veew yepes megyn jmetueHegj Hengbee~ yeer.[er.Dees. Deewj meeje me]He
ceewpeto Lee~ jmceer leewj Hej HesMe efkees iees keepet Deewj efyeefmkeeW kee peee]pee uesles ngS ceQves Hete,
``meejer leweeefjeeb erke-eke nQ?''
``peer mej, S.[er.Sce. meenye Yeer Dee jns nQ~'' yeer.[er.Dees. ves peevekeejer oer~ Jes Yeer meeefce<e
Keeles nQ~ DeeHe lees mej Hetjs efvejeefce<e nw~ ``neb'' ceQves kene~ Fme mecee cegPes meeefce<e-efvejeefce<e keer
legke mecePe ceW veneR Deeeer~ meesee Meeeo meeLe ceW uebe ues pee jns neW~
yuee@ke kes keece mes mebyebefOele keF& ]HeeFueW He[er ngF& Leer~ Gvekee efveHeeje kejles-kejles ceQves
kene, ``nce ueesie mee{s ome yepes leke efvekeue eueWies~''
``Fleveer peuoer?'' yeer.[er.Dees. Lees[s HejsMeeve efoKes, Hej Lees[e Deewj Je]kele ueiesiee~ efHej
ueewles-ueewles osj Yeer lees nes peeesieer~'' peye leke ceQ keg Deewj Hettb keueskej meenye kes Hengbeves
keer ]Keyej Deeeer~ Jen meerOes yeer.[er.Dees. o]Helej ner Hengbe jns Les~
o]Helej Deeves Hej GvneWves yee{ keer efmLeefle keer peee]pee efueee~ Deve veefoeeW kes peuemlej kes
yeejs ceW Hete~ efjueer]He yebves kes yeejs ceW keer ieeer JeJemLee kes yeejs ceW keg HeMve Hets Deewj efHej
kene, ``nce ueesie eueW?''
yeer.[er.Dees. HejsMeeve~ meenye DeYeer Deees nQ~ Lees[e efJeeece kej ueW~ leweejer ceW Lees[e Je]kele
ueiesiee~ ceQ DeOeerj ngDee-``Je]kele keeeW, ceQves lees keue ner ]Keyej kej oer Leer~ mej kes Hengbeves kee
mecee Yeer yeleeee Lee lees leweeefjeeb Henues mes veneR kej jKeer Leer?''
``leweeefjeeb lees nQ mej Hej en lees uebe kes efuees yengle peuoer nes peeesiee~''
`ùebe!'' ceQves kene `ùebe keer yeele keewve kej jne nw? ceQves ueebe leweej jKeves kees yeesuee
Lee~''
Deye Yeso Keguee~ Debiespeer keer ueebe kee Gef[ee GeejCe uebe kes ner ]kejerye neslee nw~ nce
ueesie ueebe kes Fble]peej ceW Deewj yeer.[er.Dees. ùebe' HeyebOe kes ekekej ceW~
``peuoer ueebe leweej kejJeeDees'' ceQves kene `èeueke lees JeneR keneR nesiee, Helee kejes~''
keg osj yeeo yeer.[er.Dees. ceneMee Deees~ efJevecelee mes yeesues, `ùeebe ceW [er]peue kece nw~
ueeves iee[er Yespeer nw keesF& eeveer DeeOee Iebe ueiesiee~ Gleves mecee ceW Deiej uebe kee keesF&
Fble]peece.....~''
keueskej Peuueees-``Fleveer peuoer Yeespeve kejW Deewj ueebe ceW yewW? efocee]ie ]Kejeye ngDee
nw?''
Iee yengle otj veneR Lee~ nce ueesie veoer kes efkeveejs Hengbes~ keceueHegj peevee eeveer HeJeen keer
Guer efoMee ceW~ yeeeeR lej]He ueebe yeebOeer ngF& Leer~ GmeceW lelHejlee ceW [er]peue Yeje pee jne Lee~
oeeeR Deesj veoer kes THej kee Hegue Deewj Gme Hej mes ieg]pejleer ngF& ieeef[eeb ve]pej Dee jner Leer~ Hegue
www.lafzgroup.com
$ 38
$ 39
kes keesF& meele efHeuej Les~

pewmee Deece leewj Hej neslee nw, nce ueesieeW kees Iee Hej osKekej keg Deewj ieebJeJeeues pecee nes
iees~ keFeeW kes esndjs Hej keewlegneue~ Lees[er Kegmegj-Hegmegj~ efHej Ske oyeer ]peyeeve ceW HeMve Deeee,
``ng]petj ueesie keneb peeeWies~'' `keceueHegj' yeer.[er.Dees ves Fme uenpes ceW kene ceeveeW ken jne nes
`DeHeves keece mes celeueye jKees~'
``Fme ueebe ceW?'' HeMve kes ue#eCe ner yelee jns Les efke keg yeele nw~
``keeeW'' ceQves kene, ``Fme ueebe ceW peeves ceW keee HejsMeeveer nw?''
``HejsMeeveer lees keesF& veneR nw ng]petj~ yeme Flevee ner nw efke Fme ueebe kees keYeer GOej peeles ngS
veneR osKee nw~ mees nce Yeer meese jns Les osKe ueW ueebe kewmes eueleer nw~ efHej Oeej Yeer lees les]pe nw
veoer keer~''
``legcneje celeueye nw, Fme yeneJe ceW pee veneR Heeesieer ueebe'' yeer.[er.Dees. ves KeerPekej kene
`èse Fbefpeve Lees[s ner nw~''
``ng]petj kenles nQ lees ]pegj peeesieer~ nce ueesie lees Devepeeve ieebJeJeeues nQ~ keYeer ueebe kees
eueles veneR osKee, mees meese jns Les en pee Heeesieer ee veneR~'' Gmekeer Dees{er ngF& efJevecelee Gleveer
mejue veneR Leer efpeleveer Jen efoKee jne Lee~
``keeeW, legcnW Meke nw keesF&'' ceQves Hete~ ``Helee veneR ng]petj~ yebOee ngDee kegee Keesue osves Hej
efkemeer kees keelee nw ee veneR efkemes Helee? nceves lees ueebe kees ncesMee eneR yebOee Heeee nw veoer ceW
Deeles-peeles veneR osKee nw~''
leye leke Ske-oes yeej LejLejen kes meeLe ueebe kee Fbefpeve eeuet nes egkee Lee~ ``neLe
kebieve kees Deejmeer keee'' ceQves kene ``DeYeer ]Hewmeuee ngDee peelee nw~''
ueebe nceejer lej]He Deeves kes yepeee Guer efoMee ceW peeves ueieer~ cesjs peerHe [êFJej ves
mecePeeee ``mej, Jen Lees[e-mee ieesue ekekej keekej FOej Deeesieer~''
ieesue ekekej keee kee Helee veneR~ en mee]He Lee efke ueebe yeneJe kes efJeHejerle veneR yeneJe
keer efoMee ceW ner pee jner nw Deewj nceejs osKeles-osKeles Jen Hegue kes veeres efmLele KebYeeW kes yeere mes
efvekeue ieeer~ ueebe eeueke kes FMeejeW mes cesjs [êFJej kees Flevee ner mecePe ceW Deeee efke Jen ueebe
Hej efveeb$eCe veneR jKe Hee jne nw Deewj veeres peekej keneR ueebe kees jeskeves keer keesefMeMe kejsiee~
yeer.[er.Dees. kes keees lees K] etve veneR~ ceQ mekeHekeeee ngDee~ keueskej keg ``kewmee yeer.[er.Dees.
nw, ueebe leweej jKeves kees kene lees uebe yeveJeekej yewe nw~''
[êFJej ves yeele mebYeeueer ``mej, keceueHegj kee Ske Deewj jemlee nw~ Ske eser veoer nw,
Gmekes efkeveejs leke peerHe peeesieer, efHej veeJe mes peeeWies~''
lee ngDee efke keceueHegj peevee ner nw veeJe lees veeJe mener~ nceeje ]keeef]Heuee Gme eser veoer kes
Iee leke Hengbee~
Iee Hej keF& ueesie Fble]peej kej jns Les veeJeJeeues kes Deeves kee~ ``Ss efyejpet keneb ieee~''
cesjs Deo&ueer ves HeeveJeeues mes Hete~ ``Lee eneR keneR~'' HeeveJeeues ves kene, ``Jen Gmekeer ceeb yewer
nw Hes[ kes veeres Gmemes Hetes~''
HeesHeuee cegbn efuees Je=e ves ]Hejceeee, `èfyejpet eee Heerves ieee nw~''
www.lafzgroup.com
`èee Heerves?'' ceQves Ie[er Hej efveieen [eueer, `èn keesF& eee Heerves kee Je]kele nw? keece kes
mecee ]ieeeye jnlee nw~ Gmekees cenerves kee efkejeee veneR efceuelee nw keee?'' ceQves lewMe ceW Hete~
`èfkejeee?'' HeesHeues cegbn ves Gleves ner lewMe ceW peJeeye efoee, `èfpelevee efkejeee mejkeej osleer nw
GmeceW Yeele ]Kejeroe peeesiee? efme]He& eee Deeleer nw eee~ Fmeefuees lees cesje yese eee Heerves ieee
nw~''
PebgPeueen kes Gme oewj ceW Yeer keueskej kes esndjs Hej Fme neef]pejpeJeeyeer kees megve cegmkeeve
lewj ieeer~ GvneWves kene, `èrke nw~ Gmekes Deeves leke meeceves Jeeues efkeveejs mes [eWiee lees cebieJee
uees~ Gef[ee Yee<ee ceW veeJe kees [eWiee kenles nQ~''
cegPes Yeer Oeeve Deeee~ Jee]keF& [eWiee lees meeceves Jeeues efkeveejs Hej nw~ efHej FOej mes nebke
ueieeeer ieeer~ meeceves Jeeues Iee Hej mveeve kejles ieceeOeejer meppeve ves [eWies ceW Hew keer Deewj
Ske uebyes yeebme kes menejs Gmes Fme Deesj ues Deees~
peye leke [eWiee Deeee, efyejpet Yeer Dee egkee Lee~ nce ueesie [eWies ceW yew~s keg Deewj ueesie Yeer
yewvee een jns Les~ cewbves cevee efkeee lees keueskej meenye yeesues, ``Deeves oes~ yeseejs keye mes
Fble]peej kej jns neWies~''
pewmes ner eej-Heebe ueesieeW kees [eWies ceW Deeves keer Devegceefle efceueer, ve peeves keneb mes keF& meejs
ee$eer Heke nes cee mee]pees-meeceeve e{ iees~ ceQves kene, ``mej Fme ueeskeleebef$eke lejer]kes mes keece
veneR euesiee~ keg kees lees Gleejvee He[siee~'' efHej ye[er me]Kleer mes ceQves meye kees yeleeee,
keueskej meenye keceueHegj pee jns nQ~ veeJe kees yeere ceW keneR veneR jeskee peeesiee~ efme]He& keceueHegj
peeves Jeeues yewW~ yee]keer meye Glej peeeW Je]iewjnJe]iewjn~
me]Kleer kee Demej ngDee~ efyejpet kees Yeer leye leke mecePe ceW Dee ieee Lee efke cenlJeHetCe& ueesie
pee jns nQ eeveer yeer.[er.Dees. meenye kes meenye kes meenye~ Gmeves Yeer DeHeveer OeeQme peceekej veeJe kees
keg no leke ]Keeueer kejJeeee~
veeJe eueves mes Henues efHej Ske esleeJeveer oer ieeer efme]He& keceueHegj Jeeues yewW~ yee]keer keesF&
eeueekeer kejs lees yeere Heeveer ceW Gleej otbiee~ Ske-oes eeueeke Deewj Glej iees~ veeJe kees Oekekee
efoee ieee Deewj `keele' kes menejs yeere Oeej ceW Dee ieeer~
Ske DeeJee]pe GYejer-``YeeF&, cegPes ]peje Gme Heej Gleej osvee~'' cegPes ye[er kees]Hele ngF&~ Fme
]Hecee&FMe kejves Jeeues meppeve keer Deesj ceg]Keeefleye neskej ceQves kene, ``YeeF& meenye, leye mes eej
yeej yeesue egkee ntb-Jen Yeer Keeber Gef[ee ceW efke efme]He& keceueHegj Jeeues yewW, Deewj keesF& veneR
yewsiee~ Fleveer-meer yeele mecePe ceW veneR Deeeer keee? efkemeves kene [eWies ceW efHeue peeves kees?''
cesjer lej]He efmLej ef< mes leekeles ngS ieceeOeejer meppeve ves ]Hejceeee, ``Dee! lees Gme
Heej mes [eWiee keewve ueeee jne DeeHe ueesieve kes efuees?''
[er-1/52, meleceeie& , eeCekeeHegjer,

veF& efouueer
www.lafzgroup.com
$ 40
neme Jebie
$ 41
HekeeMe Hegjesefnle
nue keer leueeMe ceW

nueenue!
cesje Mendj Gme mecemee kee nue {tb{ jne nw, efpemekee keesF& nue veneR nw~ keeeWefke pees nue nw,
Jen cesjs Mendj kes ueesieeW kees `met' veneR kejlee nw~ eeveer mecemee Debieo kes Hewj kee mebMeesefOele
mebmkejCe nes ieeer nw~ Demleg (Dejmlet veneR), ceQ Fme efveCe&e Hej Hengbee ntb efke Fme Fkeueewleer
mecemee kees cesjs Mendj kes ueesie `MeeMJele' yeveees jKeves kes cet[ ceW nQ~ ues-oskej Ske lees
mecemee jn ieeer nw~ Deiej Gmes Yeer efveHee efoee ieee lees ceew]kes-yesceew]kes kes efebleve kes efuees
mecemee ueeeWies keneb mes! pewmes efJeveesyee kes efuees ieesJeOe keer meceeefHle SkecesJe mecemee Leer, Jewmes
ner efyeie[e eeleeeele cesjs Mendj keer Dekesueer `Heeyuece' nw~
veeieefjke Deewj Hegefueme kee eeleeeele efJeYeeie peer-peeve mes en Heelve kejles jnles nQ efke
eeleeeele efkeeves ueie peees~ Fme Heeeme kes oewjeve ner Fme mecemee kes MeeMJele nesves kes
ue#eCe ef<ieesej nesves ueieles nQ~ eeleeeele meHleen ceW lees en Deewj Gce Hee peeleer nw~ etbefke
cesjs Mendj ceW ve lees jepeIee nw, ve Jeneb efkemeer ves ]kemeceW Keeeer nQ Deewj ve ner Gmes Oeesvee ee
HeefJe$e kejvee nw, Fmeefuees meejs meeceeefpeke keee&kelee&DeeW kees en Dekesueer `MeeMJele mecemee'
DeHeves ceW ueieees nw~ erke Jewmes ner pewmes efke mejkeej ger-Heees veeeeOeerMeeW kees Deeeesie ceW
ueieees ngS nw~
cesjs Ske efce$e Mendj keer eeleeeele meueenkeej meefceefle kes meome nQ~ cegPes veneR ceeuetce nw
efke Jes eeleeeele kes peevekeej nQ, Fmeefuees meefceefle ceW nw ee meefceefle ceW nQ, Fmeefuees eeleeeele kes
peevekeej ceeve efuees iees nQ~ nes mekelee nw efke cesjer lejn en iet{ jnme GvnW Yeer ceeuetce ve
nes~ Ske yeej Gvekes keges keer ebie efkemeer ceesj kes veeres Deekej DeHevee cetue mJeHe Kees
yewer~ megvee nw Deewj efJeMes<e%eeW kee efJeMJeeme nw efke Gvekeer K] ego keer keej ves en keejveecee efkeee
Lee~ keges keer ebie kes menejs GvneWves Hetjs Mendj kees eskejs keer lejn efmej Hej Ge efueee Lee~
Gvekee cetue mJej Lee-``Mendj ceW Deees efove nesves Jeeueer Fme lejn keer Yeer<eCe ogIe&veeDeeW kee
Skecee$e `jer]peve' nw Mendj ceW eeleeeele Heeke& kee ve nesvee~ peye leke eeleeeele Heeke& veneR
yevesiee, ogIe&veeeW nesleer jnWieer, kegeeW keer ebieW tleer jnWieer~'' Fme JekeleJe keer veeRJe Hej
GvneWves èeleeeele HeefMe#eCe Heeke& meefceefle' kee ieve kej [euee, efpemekes DeOe#e Jes ]Kego Les,
meome Yeer Jes K] ego Les~ i] e]peye kee mJeeJeuebyeve Lee GveceW~
Meemeve Yeer cesjs Mendj keer MeeMJele mecemee mes eoe-keoe yesewve nesves kee megKe Yeesie efueee
kejlee Lee~ Meemeve kees ueiee-meecege eeleeeele Heeke& kee yeveeee peevee, efkemeeveeW keer ceoo mes
www.lafzgroup.com
Yeer ef]peeeoe ]pegjer nw Deewj Deeveve-]Heeveve ceW Heeke& kes efuees ome Ske[ ]peceerve Heeske ceW os
oer ieeer~ FOej-GOej mes Devegoeve yeesje ieee Deewj GmeceW mes keg efnmmee ome Ske[ ]peceerve
kees leejeW (keberues, Deemeceeve kes veneR) mes yeebOeves ceW ]Kee& kej efoee ieee~ efHej Devegoeve
HeeefHle kee otmeje jeGb[ euee, efpememes ies Keeso kej Deejmeermeer kes KebYes Ke[s kej efoes iees
Deewj yees[& uekee efoee ieee-èeleeeele HeeMf e#eCe Heeke&~'
Deye lees Jen yees[& Yeer Ske ^ke keer kekej mes t egkee nw~ eeleeele HeeMf e#eCe Heeke& keer
eespevee Deye yesceeveer nes ieeer nw, keeeWefke Gvekee leerve meeyegle Deewj Ske Kebef[le ebie Jeeuee
kegee Gme peien ueew egkee Lee, peneb mes ceveg<e Yeer JeeHeme veneR Deeles~ Jes eeleeeele meefceefle ceW
Gmeer lejn Oejs nQ, pewmes mebieneuee ceW Deeuee JemlegeW~ Deepekeue Gme leLeekeefLele eeleeeele
Heeke& ceW ieee, YeQme Deewj yekeefjeeb Ieeme {tb{ves keer ]iej]pe mes Ietceleer nw~ DeemeHeeme ueies KebYes
kegeeW keer Kegpeueer efceeves keer oJee kee keece kej jns nQ~
ceQves Ske efove peye Gvekes Fme eespevee kes yeejs ceW Hete Deewj ieee-YeQmeeW keer meMejerj
GHeefmLeefle kee nJeeuee efoee lees kenves ueies-``Fme Mendj ceW Deece Deeoceer eeleeeele keer mebHetCe&
peevekeejer kee GHeeesie leYeer meHeue {bie mes kej mekelee nw, peyeefke Fve peeveJejeW kees Yeer
ceeuetce nes efke eeleeeele keee nw Deewj Fmekes efveece keee nQ! keeeWefke eefo nceW ceeuetce nw Deewj
Fve peeveJejeW kees veneR ceeuetce lees Yeer `Skemeer[W' lees nesiee ner, Fmeefuees Fve peeveJejeW kees
eeleeeele Heeke& ceW Henues Yespee peevee eeefnes~ ceveg<eeW kee keee nw, keYeer Yeer meerKe ueWies~
Fmeerefuees ceQ Fme Heeke& kee veece Deye HeMeg eeleeeele HeefMe#eCe Heeke& jKeves keer meese jne ntb~
peien ]peje kece He[ jner nw~ Meemeve mes yeeleeerle eue jner nw~ Heebe-ome Ske[ Yetefce Deewj
efceue peees lees Lees[er megefJeOee nes peeesieer~ HeMeg lees iees-JeOe yeboer kes yeeo Deewj ye{ ner peeeWies
ve!''
kegue efceuee kej eeleeeele keer mecemee efoveeW efove YeeeJen He OeejCe kejleer pee jner nw~
meye DeHeves leF leve-ceve mes Deewj Meemeve DeHeves Oeve mes pege nw Fmes ]Keew]Heveeke yeveeves ceW~
Deiej eeleeeele mecemee `Jeefkele' nesleer lees DeHeves nesves kes meceejesn ceW veeieefjkeeW kees keg
etb mebyeesefOele kejleer-``ceQ veiej efveiece Deewj sefue]Heesve efJeYeeie keer efJeMes<e He mes Megkeieg]peej
nt~b keg veeieefjkeeW keer efeuueHeeW megve kej veiej efveiece ves me[keW megOeejves kee DeefYevee efkeee~
sefue]Heesve efJeYeeie ves GvneR me[keeW kees Keeso kej jKe efoee, peneb cejccele kee [ecej Yeer veneR
metKee Lee~ Yeejer ^ke Yeer cegPes MeeMJele He osves kes efuees De[s jns~ eneb mketj-efjkeMee
eeuekeeW kees ueeFmeWme ve jKeves keer DeefveJeee&lee ves Yeer cegPes kee]Heer ceoo oer~ ye]iewj meeF[ efoes
ceg[ ves JeeueeW keer lees ceQ efJeMes<e Megkeiegp] eej nt,b keeeWekf e GveceW mes efp] eeeoelej lees Deieueer yeej eenW
Yeer lees meeF[ osves ueee]ke veneR jns~ Dele ceQ nj Gme lelJe keer Megkeieg]peej ntb, pees cegPes yeveees
jKeves ceW efoueemHeer uesles jns~ OeveJeeo!
14, mecJeeo veiej, Fboewj (ce.He.)
]Heesve-073-2404111
www.lafzgroup.com
$ 42
neme Jebie
$ 43
efJepeer eerJeemleJe
nue keer leueeMe ceW

nueenue!
Deewj keee eeefnes yees kees......uebieeser eeefnes......YeF& Jees lees veneR efceuesieer DeYeer~ Debkeue ves
Gmes GOes[ kej otmejs keer eF& yeveJee oer nw~ Dee uees legcnW meyemes Deer eer]pe osles nQ~
DekeKeeR ceerbees.....Dee Henues yeleeDees efceer oesies ve? otmejs eeet kees lees veneR oesies.....? lees
uees nceves DeeHekees keee os efoee~ nceves DeeHekee ]ke]pee& cee]He kej efoee~ Deye lees nwHHeer nes iees ve
DeeHe?
ef]kemce-ef]kemce kes ]He]pe& cej]pe Deewj ope& kes keejCe ]ke]pe& kes yeesPe mes oyee efkemeeve Deepe
meyekeer DeebKeeW kee leeje yeve ieee nw~ Je<e& ceW ef]peeeoe mes ef]peeeoe oes yeej ]Hemue keves kes yeeo
efceueves Jeeues Hewmes kes keejCe efyevee ]ke]pe& efuees Gmekee keece ner veneR euelee~ Gme Hej mejkeejW Gmes
Deewj uegYeeleer nQ-Deepe memlee ]ke]pe& uesues.....efHej egkeeles jefnees, peye lesjs Heeme keg nese....~
Hej uesleer yesj keee keer mejkeej Deewj keee kee meentkeej, meyekes meye je#eme nes peeles nQ~ efkemeeve
kes DeHeves ceeves ngS ]He]pe& Gmes ]ke]pe& uesves kes efuees ef]peeeoe cepeyetj kejles nQ~ Keeles-Heerles efkemeeve
kes meies Yeer peeves efkeleves nesles nQ~ efkemeer kes eneb pevce lees efkemeer keer ce=leg, efkemeer keer meieeF& lees
efkemeer keer efJeoeF&, efkemeer kee cegb[ve lees efkemeer kes pevesG Hej efkemeeve ye[e ]KegMe neskej ]ke]pe& ueslee
nw~ Gmekes DeueeJee Hetpee-Hee, peeot-esvee, Hetb ke-Heebke kes ceo ceW Yeer Gmekee kee]Heer ye[e yepe
neslee nw, pees eeoj Hee[ kej Peebkelee efoKelee nw~ nj Iejsuet ee efJeosMeer ceesex Hej, efkemeer yeneogj
]Heewpeer keer lejn Gmekes meerves Hej ]ke]pe& kes cew[ue ueieles peeles nQ~ Gmes ceeuetce nw efke en ]ke]pe&
Gmekes efuees efkemeer efove Meneole kee meyeye yeve mekelee nw~ efHej Yeer Jen DeHeveer cetb kee yeeue
keggcye kes Deeies Pegkeves veneR osiee~ osKee peees lees efkemeeve kes ]ke]pe&oej nesves kes Heers yengle ye[e
keejCe Gmekeer cetb kes yeeue nQ~ es yeeue Fleves ke[s nesles nQ efke Gmekes Mejerj kes Mes<e #es$eeW kes
yeeue Yeues ner yeebkes nes peeeW, Hej YeeF& keer cetb Deef[ie jnveer eeefnes~ Fmeer Hekeej Iejsuet
yeerceeefjeeW ceW Deewj Gmemes Yeer efp] eeeoe Iejsuet vegmKeeW mes Gmes erke kejves keer keeseMf eMe ceW efyeiee[s iees
jesieeW kee GHeeej kejJeeles ngS, efkemeeve ]ke]pe& keer yeerceejer mes Deewj ef]peeeoe peke[lee peelee nw~
ope& eeefve DeefYeuesKeeW kes ekekej Yeer efkemeeve kes efuees yengle Yeejer nesles nQ~ Hegefueme ceW ope&
efjHees,& HeJeejer KeeleeW kee oeefK] eue- K] eeefjpe, menkeejer meesmeeeer, yeQke, meentkeej kee yee Keelee
Deewj peeves-Devepeeves kee]ie]pe Hej Debiete ueieekej ]ke]pe& keer keeefueKe DeHeves keglex mes HeeWlee Deece
leewj Hej efkemeer Menjer kes meeceves He[ves Hej yegt, Oegj&, iebJeej Deeefo kene peeves Jeeuee-Yeejle kee
Deece efkemeeve nw~
www.lafzgroup.com
Ssmee (Heerej kee yeee!) efceer kee ueeue, Oejleer kee yese Deepe Ske yeej efHej meyekee
Heeje nes ieee nw~ keesF& ues]He mes Gmes ieeso ceW Gevee eenlee nw lees keesF& jeF mes Gue kej
egcceer uesvee eenlee nw~ keesF& ]Keeueer neLe ye{e jne nw lees keesF& Hetue efoKee kej ueueee jne nw~
ueeue-ueeue uee@ueer Hee@He Yeer nw Deewj njer egmkeer Yeer nw~ Gmekes efuees egveeJe Dee jns nQ, meyekees
Helee nw uesefkeve Jees meye mecePe jns nQ efke Fme yeyegS kees Helee veneR nesiee~ Jees lees Yeesuee nw, veeoeve
nw, ceemetce nw~ Gmes pees efmeKeeDees meerKe peelee nw~ pees yeleeDees ceeve peelee nw~ lees Deepe nce Gmes
egveeJe keer ueesjer megveeeWies~ DeHeves Heejs HeHHet kees ceers meHeves efoKeeeWies~ osKees yeyeuet DeYeer
DeeHekes Debkeue DeeHekees keee oWies~ osKees-osKees~ es GvneWves Keesueer Deweer Deewj es efvekeeuee
PegvePegvee....neb....DeeHekees ^skej kes efuees t efceuesieer~ DeeHekees ^skej eeefnes Lee ve~ osKees
Debkeue ves yeesue efoee....Deye DeeHekes Heeme ^skej Dee peeesiee~ Dejs jsjs keee kene-^skej kes
ueee]ke p] eceerve ner veneR yeeer....euees keesF& yeele veneR....Deewj osKees Deye DeeHekees keee efceuesiee.....efyepeueer
kee efyeue cee]He nesiee.....jepee kee efyeue cee]He nes peeesiee....Dejs veneR....legcnejs ieebJe ceW efyepeueer
veneR nw.....Dee Gmes efHej osKeWies~ DeYeer lees legce efyepeueer kes efyeue cee]He keje uees, efHej Deieueer
yeej efyepeueer Yeer oWies~ Deewj keee eeefnes yees kees....uebieeser eeefnes.....YeF& Jees lees veneR efceuesieer
DeYeer~ Debkeue ves Gmes GOes[ kej otmejs keer eF& yeveJee oer nw~ DeeHekees Iej Yeer efoee Lee
nceves....eeo Deeee ve?.....Deues veF-veF-veF-veF Gmekeer FW mejkeejer ueesieeW ves veneR efvekeueJee
ueeR~ euees Dee nce legcnW meyemes Deer eer]pe osles nQ~ DekeKeeR ceerees....Dee Henues yeleeDees
efceer oesies ve? otmejs eeet kees lees veneR oesies....? lees uees nceves DeeHekees keee os efoee~ nceves
DeeHekee ]ke]pee& cee]He kej efoee~ Deye lees nwHHeer nes iees ve DeeHe.....Deye lees DeeHe Deelce nlee
veneR kejesies.....Deye DeeHe ewve keer yebmeer yepeeDeesies.... Deye DeeHe ye[s Deeoceer yeveesies~ meyemes
meesvee....meyemes Heeuee nw cesuee cegvvee....Deye yeesuees meyemes Des Debkeue keewve?
165, Dee@efe&[ ieerve kee@ueesveer,
meeiej Fbpeerefveeefjbie kee@uespe kes Heeme,

DeeesOee veiej, YeesHeeue
www.lafzgroup.com
$ 44
neme Jebie
$ 45
mecHele mejue
yeer.S. efkeee veewkej ngS

HeWMeve efceueer...
ieeceerCe Yeejle ceW HeeLeefceke efMe#ee Yeer HeeLeefceke efeefkelmee pewmeer ner nesleer Deeeer nw efke efkemeer
kees efcejieer kee oewje He[ peees lees yesnesMeer lees[ves kes efuees Gmes petlee megbIeeles jnes~ ieebJeeW keer
HeeMeeueeDeeW ceW Ssmeer HeeLeefceke efMe#ee nesleer nw efpemeceW efMe#ee HeeLeefceke veneR nesleer nw~
cegPes eeo nw~ cesjs ye[s YeeF& meenye Henueer ke#ee kes efuees cesje S[ceerMeve kejeves mketue
iees Les~ Gme Ievee kees eeo kej cesjs ye[s YeeF& meenye Deepe Yeer YeeJegke nes Gles nQ~ keeeWefke
Jen Yeer efme]He& Gmeer yeneves mketue iees Les~
keee ]ie]peye kee Meewef#eke JeeleeJejCe ngDee kejlee Lee~ nceeje mketue ieebJe keer Oece&Meeuee
ceW euelee Lee Deewj Oece&Meeuee ner keer lejn euelee Lee~ Oece&Meeuee ceW HeeMeeuee Leer leLee
HeeMeeuee ceW Oece&Meeuee~ ieebJe ceW efkemeer kes eneb yejele Deeleer lees peveJeemee Oece&Meeuee ceW ner
neslee Lee~ peye leke yeejele njleer nceejer mketue keer ger jnleer Leer~ ye[s ce]pesoej efove Les~
yeejeleeW keer Jepn mes ngS Deefleefjkele DeJekeeMeeW keer keee ]KegefMeeeb yeeeve keb~ otuns kes efuees
Deeeer Iees[er osKeles ner nce Iees[s nes peeles Les~ Ske-Ske keueeme ceW keF&-keF& meeue efkeves kee
efjJeepe Lee~ yees melele Hesue nesves kes efuees cejs peeles Les~ DevegeerCe& nesves kes efuees ceejkee
meer ceeer jnleer Leer~ Devepeeves ceW GeerCe& nes peeves Jeeuee efJeeeLeea DeHeves YeefJe<e kees ueskej
DeeMebefkele nes Glee Lee~ Heeme nes egkeves Jeeues mes ueesie peye en HeMve kej yewles efke Deeies
keee kejves kee ceve nw, lees Gmekes keuespes ceW yejer meer ueieleer Leer~ keeeWefke leye Heeyuece Heeme
keer veneR eFce Heeme keer jnleer Leer~ Deepe pewmee leveeJe veneR Lee efke yeee Dekesuee oew[ jne
nw lees Yeer ceeb-yeeHe kees WMeve Keees jnleer nw efke keneR mesefkeb[ veneR Dee peees~
Heee meeceieer kes veece Hej HeeFcejer SpegkesMeve ceW oes ner eer]peW nesleer LeeR~ Ske Hegjeveer
HeQ mes yeves Lewues ceW HelLej keer mues~ otmejer mketue ceW efyeekej yewves nsleg e kee gke[e~
nce Yeer e kee gke[e efuees eeW mketue peeles Les pewmes keesF& Hengbee ngDee $eef<e ce=ieeuee
efuees eue jne nes~ YetueJeMe efpeme efove e kee gke[e neLe ceW ve neslee lees nj keesF& Mebefkele
neskej Hetves ueielee Lee efke Deepe mketue veneR pee jns nes keee? nceejs yemlee efoKeeves Hej Yeer
HeMvekelee& kees mebosn yevee jnlee Lee~ FbpeskeMeve Jeeueer oes-Ske ]Keeueer MeerefMeeeW ceW Iej mes
Heeveer Yeer meeLe ueskej peevee neslee Lee~ Fme DeeMee mes efke mketue ceW jn kej Yeer keg
efueKevee-efJeKevee He[ peees lees legjvle mues mee]He keer pee mekes~ efpeme efove MeerefMeeeb peuoer
]Keeueer nes peeleeR Gme efove #eefle keer Hetefle& Letke mes kejles Les~ efpemekeer mues efpeleveer keesjer
www.lafzgroup.com
nesleer Leer Jen Glevee ner nesefMeeej ceevee peelee Lee~ efJeeeLeea neW ee DeOeeHeke efj]peu GvneR
kee Dee jnlee Lee pees mketue veneR peeles Les~
ceQ Ssmes-Ssmes DeOeeHekeeW mes He{e ntb efke cesjs Heeme nes peeves Hej IejJeeues ]KegMeer keer yepeee
DeeMee& mes ieg[ yeebles Les~ leye ceemj yeveves kes efuees Yeer ve lees efkemeer ^sefvebie Je]iewjn keer
]pegjle mecePeer peeleer Leer Deewj ve ner yeer.S[., Sce.S[. pewmes eeWeues nesles Les~ efMe#eke Heo
Hej meerOeer efveegefkele nesleer Leer~ lelHeMeeled kejle-kejle DeYeeme kes pe[ceefle nesle megpeeve~
%eeve ]keleF& efkeleeyeer veneR neslee Lee~ nceejer mcejCe Meefkele ye[er leerJe ngDee kejleer Leer~ Heleske
yees kees meele-meele Heeref{eeb eeo jnleer LeeR~ DeHeveer Yeer Deewj ieeueer-ieueewe nesves Hej
otmejeW keer Yeer~ leye kes yees Deepe JeeueeW keer lejn kecHetjer veneR nesles Les efke yeeHe kee veece
Het uees lees ìetieue' Hej mee& kejves ueieles nQ~
mecemle iegpeve ye[s DeOeeveMeerue ngDee kejles Les~ meyekee { cele neslee Lee efke
DeOeeHeke kees mJeeb He{s efyevee efJeeeefLe&eeW kees nefie&]pe veneR He{evee eeefnes~ efuene]pee Henues
efove nce meye GvnW He{eles Les~ leye peekej Jes Deieues efove nceW He{e Heeles Les~
Ske ceemj meenye kee Iej nceejs mketue kes cegKe ej kes erke meeceves Lee~ eeW keefnes
Deeceves-meeceves Lee~ Jen efvele efveece mes mketue ues Deeles Les leLee Deeles ner ues Deeves Jeeues
yeeeW kees Heer-Heer kej ues peeles Les~ meye yees GvnW yeenj mes HeCeece kejles Les leLee
Yeerlej mes Debeflece HeCeece~ Ske ceemj peer mejsDeece yeer[er Heerles Les efkebleg Gve yeeeW kees keYeer
yeer[er uesves veneR Yespeles Les pees efke ]Kego yeer[er Heerles Les~ Ske yeej Ske e$e ves Gvekes yeb[ue
mes oes-Ske yeer[er ceej ueeR lees ceemjpeer ves Gmes yeer[er JeenkeeW keer meteer mes yuewke efuems[
kej efoee~ Gmeer yeer[er eesj e$e kee Deepe lecyee]ket kee ye[e keejesyeej nw~ mele nw suesv
nes lees eesjer Yeer Heueleer nw~ yeefuke eesjer ner Heueleer nw~ Ske ceemj peer Ssmes Yeer jns efpevneWves
Henues DeHeves iegpeveeW Hej ]peguce {eee~ efHej efJeeeefLe&eeW Hej {eves ueies~ keeeWefke peneb He{s Les
JeneR He{eves ueies~
Ske ceemj peer kees keueeme ceW Deeles ner oes-eej yeeeW kees ceg]iee& yeveevee ye[e efekej
ueielee Lee~ efpeme yees kees ceg]iee& erke mes yevevee veneR Deelee Lee Gmes Jen mJeeb ceg]iee& yeveyeve kej efmeKeeles Les~ Jen ceg]iee& yeveeves kes yeeo Heer Hej [mj Yeer jKe osles Les~ [mj kee
Deve GHeeesie nceves Gvekes neLe mes keYeer veneR osKee~ Ske yeej nceves [mj ner ]ieeeye kej
efoee lees Jen Iej mes [mj ueeves ueies~ Deepe Jen efjeej nes egkes nQ uesefkeve HeWMeve uesves
peeles Je]kele Yeer [mj meeLe ues peevee veneR Yetueles nQ~
efpeve DeOeeHekeeW kee DeeJeeme mketue kes GvneR kecejeW ceW Lee efpeveceW efove kes mecee nce
He{les Les, Gvekes efuees etune-eewkee, Pee[t-HeeWe nceW ner kejvee neslee Lee~ Jes Yeer nceW
Hejer#eeDeeW ceW Debke osles mecee nceejs Gmeer keece kees DeeOeej yeveeles Les~ efpeme keeceeesj
efJeeeLeea kees De&Jeeef<e&ke Hejer#ee ceW kece Debke efceueles Les Jen Deewj DeefOeke mesJee keee& kej
Jeeef<e&ke Hejer#ee ceW FcHetJe kej mekelee Lee Deewj kejlee Yeer Lee~
Jen Ssmee keeue Lee peye keesF& Yeer efMe#eke DeHeeFvceW Deewj efjeejcesv kees DeueieDeueie veneR ceevelee Lee~ Jesleve Gevee Deewj HeWMeve Heevee Ske ner yeele nesleer Leer~ ye]Kee&mle,
www.lafzgroup.com
$ 46
$ 47
efveuecyeve pewmes Meyo Heeueve ceW ner veneR Les~ DeOeeHekeeW kee kenvee Lee efke efMe#eke kees Mesj
keer Yeebefle peerJeve peervee eeefnes~ cesje ]Keeeue nw Mesj mes Gvekee leelHee& Dekeyej Fueeneyeeoer
kes Fme Mesj mes neslee Leence keee kenW Denyeeye keee
keejs-vegceeeeb kej iees
yeer.S., veewkej ngS, HeWMeve efceueer
efHej cej iees
JneF neGme,
85,
ceetj efJenej, veebieuee pewmee yeesnje, PeesJee[e, peeHegj-302012

]Heesve-09414044418
www.lafzgroup.com
neme Jebie
Hetjve mejcee
egveeJe meKeer mebJeeo

`meKeer, ceW{ke je&ves ueies nQ~'
`Dejer cegF& en Yeer Helee veneR legPes efke en Meerle $eleg nw Deewj ceW{ke lees HeeJeme $eleg ceW je&les
nQ~' otmejer meKeer ves kene~
`let njer efveHe cetKe&, Dejer yeeJejer! en egveeJe $eleg nw~ meJe&$e me]HesoHeesMe veslee ceW{keeW keer
lejn e$e-le$e je&les efHej jns nQ~ keue leke keneR Yeer veslee ve]pej veneR Deeles Les~ Deepe nj ieueer
cegnuues SJeb ieebJe-Menj ceW Fvekes PegC[ esefueeeW ceW Ietceles efHej jns nQ~' Henueer meKeer yeesueer~
ùesefkeve meKeer en egveeJe $eleg nceejs efkeme keece keer? nceW lees meeJeve, Heeiegve leLee yemeble
kee MegYeeieceve ner Hemevo nw~ Yeuee en egveeJe nceW keee ueeYe oWies?' otmejer ves Hete~
èneR lees ceele Kee ieeer Heieueer let~ Helee nw nce oesveeW kes Deee&Heg$e Sce.S. Heeme yesjes]peieej
Heew{ nQ~ ener lees Jen $eleg nw, peye Jes oes Hewmes keceekej nceejer DeeJeMekeleeDeeW keer Hetefle& kejWies~'
Henueer ves kene~
otmejer, `Jen kewmes?'
`Jen Ssmes efke egveeJe ceW Ke[s ngS HeleeefMeeeW kees efyeeewefuees keee&kelee&DeeW keer DeeJeMekelee
nesieer~ leye nceejs Deee&Heg$e ner lees GvnW meneje oWies? nceejs Deee&Heg$e èfyeeewefuees' nes peeeWies~'
ùesefkeve en efyeeewefuees nesles keee nQ?' otmejer ves Hete~
Henueer meKeer nbmeer Deewj mensueer kes yeeueeW ceW neLe Hesjkej yeesueer-`let Yeer njer efvejer yegt~
efyeeewefueee celeoelee Deewj egveeJe HeleeMeer kes yeere mesleg neslee nw~'
`Deewj en mesleg keee neslee nw?'
`mesleg eeefve Hegue~ celeoelee Deewj jepeveslee Heebe Je<e& leke DeHeveer-DeHeveer efJeJeMeleeDeeW kes
keejCe veneR efceue Heeles nQ~ Deye nceejs Deee&Heg$e Gve oesveeW kes yeere mecevJee ]keeece kejkes oesveeW
kees Ske-otmejs kes ve]peoerke ues DeeeWies~'
otmejer meKeer ves kene-`meKeer legce lees %eeveer nes~ en %eeve legceves keneb mes Heeee~ ]peje efJemleej
mes yeleeDees~'
Henueer meKeer ves Gyeemeer ueer Deewj kene-ès[es meKeer keLee kees, eneb legcnW Flevee ner yeleevee
Heee&Hle nesiee efke %eeve keer Ske Heefkeee nw Deewj Jen DevegYeJe mes ye{lee Deewj efceuelee nw~ Ske yeej
cesjs He[esmeer Deelceejece peer efmej Heg[ekej ueews Les~ leye ner ceQves peevee Lee efke efyeeewefuees keer
Yetefcekee efkeleveer cenJeHetCe& nesleer nw?'
`keee celeueye, efyeeeweuf eeeW kes efmej Yeer Hetles nQ?' `neb meKeer, efmej efyeeeweuf eeeW kes ner Hetles
nQ~ egveeJe HeleeMeer kee lees yeeue Yeer yeebkee veneR neslee~ Jen lees peerHe ceW yewe Yeeielee-efHejlee nw~
en efyeeewefueee ner neslee nw pees mLeeveere ueesieeW mes yewjYeeJe ceesue ueslee nw leLee kejeJe keer efmLeefle
www.lafzgroup.com
$ 48
$ 49
ceW uentuegneve neskej Iej ueewlee nw~' Henueer ves kene~

otmejer yeesueer-`meKeer, cegPes DeHeMekegve nes jns nw~ nceejs Deee&Heg$eeW kee peerJeve mebke ceW ueie
jne nQ~ osKe! nce DeHeves Deee&Heg$eeW kees egveeJe Heeej ceW veneR peeves oWieer~'
`yeeJejer! Iees[ e Ieeme mes eejer kejs lees Keees keee? megvees IeyejeDees cele~ ceQves DeeF&.Sme.DeeF&.
ceekee& nwueces cebieJee efuees nQ, Jes peye Yeer ]Heeru[Jeke& kes efuees peeeWies lees nwueces ueieekej
peeeWies~ Fmeefuees efmej keer megj#ee lees Hetjer lejn jnsieer~'
`Hejvleg neLe-HeebJe tves Hej nce keee kejWies~'
`yeeJejer Fleveer èfjmke' lees nj OebOes ceW nesleer nw~ nceejs Deee&Heg$eeW ves Sce.S. efkeee~ veewkejer
kes ]Heece& Yejs~ FCjJet efoes Hejvleg veewkejer lees Deepe leke ueieer veneR~ Ssmeer efmLeefle ceW yesjes]peieejeW
kes efuees en egveeJe $eleg Jejoeve efme nesieer~'
otmejer meKeer ves efHej Hete-`meKeer egveeJe mes keee-keee ueeYe neWies?'
Henueer meKeer ves Gej efoee-èn yengle Dee HeMve efkeee nw legceves Deeefue~ megvees egveeJe
nceejs ueeskeleb$e keer pe[ nw~ Hetje osMe Fmekeer yegefveeeo Hej Ke[e nw~ Fmemes Ske mebmeo efceuesieer,
HeOeeveceb$eer Deewj ceb$eer efceueWies, meeLe ner meeLe nceW Ske kece]peesj Hej cegKej efJeHe#e Yeer efceuesiee pees
nceejs DeefOekeejeW keer j#eeLe& mebmeo ceW eer]Kesiee~ efeuueeves mes ]iejeryeer efceleer nw Deewj Deece Deeoceer
kee peerJevemlej Gbee neslee nw~ Fmeefuees egveeJe lees HejceeJeMeke nw~'
`Deewj en pees ceb$eer yeveWies Jes keee kejWies~'
`ceb$eer, Jen meye kejWies, pees veneR kejvee eeefnes~ cemeueve ]ieyeve-Ieeseues uet-Kemees leLee
DeHeves keggcyeerpeveeW kees Deuebyejoej yeveekej DeHeves efes ce]peyetle kejWies~ keeeWefke Heebe Je<e& yeeo
ogyeeje nesves Jeeues egveeJe ceW Jes peerleW ee ve peerleW~ Fme ef< mes Jes keue-keej]KeeveeW kes ueeFmeWme
leLee skeeW ceW ueeKeeW [keej kej je<^ kees veeer meoer ceW ues peeeWies~'
`Hej nceW keee ueeYe nesiee?'
`nceW Yeer ueeYe nesiee jer~ nceejs Deee&Heg$e Hetjs Ske ceen leke {eyeeW ceW ]HeeF& oeue Je oner keer
HuesW e kejWies leLee lebotj Hej efmekeer jesefeeb Keekej eeHeuetmeer kee mebieerle DeeueeHeWies~ Gme
mecee egveeJe Heeej keer meeceieer kes efuees pees jeefMe oWies, Gme jeefMe kees nceejs Deee&Heg$e ]Kee& ve
kejkes nceejs efuees yeee ueeeWies~ Jes peerHe Jeeues kees GOeej ceW jKeWies lees pee]pece Jeeues kees ekecee
oWies leLee ceeFke Jeeues kees ceers Jeeve megveekej lemeuueer oWies~ Jen meejer jeefMe yee]keer ner es[kej
GcceeroJeej eje oer ieeer jeefMe nceejs efuees yeee ueeeWies~' Henueer yeesueer~
otmejer ves kene-`Hejvleg peye GvnW Hewmee veneR efceuesiee lees keee Jes ueesie veeje]pe veneR neWies?'
`neWies, DeJeMe neWies~ Jes Fleves veeje]pe neWies efke Jes nwueces kees lees[kej Yeerlej leke Henej
kejvee eenWies~ leye nceejs Deee&Heg$e elegj megpeeve keer lejn yeekej nceejs Heeme Dee peeeWies~'
èefo veneR yee peees lees?'
`Heieueer, F&MJej Hej Yejesmee jKe~ Gmeves eeWe oer nw lees egiiee Yeer osiee~ efHej en efmej Het
peees lees Het peees~'
`Fmemes yeef{ee lees nceejs Deee&Heg$e egveeJe ceW Ke[s nesles~'
`nesles, Hej Jes peerleles veneR~'
www.lafzgroup.com
`lees nceejs Deee&Heg$eeW keer eesielee ceW keee keceer nw~ Jes He{s-efueKes nQ Deewj efyeeewefuees keer
Deefleefjkele o#elee Yeer nw Deewj keee eeefnes?'
`Heieueer meyemes ye[er Deeesielee GveceW ener nw efke Jes He{s-efueKeles nQ~'
`lees keee es me]HesoHeesMe jepeveslee He{s-efueKes veneR nesles?' Henueer meKeer ves Hete~
otmejer ves kene-`neb Deeefue, nceejs eneb efvej#ej ner mee#ejeW Hej Meemeve kejles nQ~ ]ieueleerke keer JeeKee cele kej~ peye ceW{ke je&ves ueieles nQ leye HeefC[leeW kees keesF& veneR Hetlee~
egveeJe $eleg ceW lees ceW{keeW keer ner yeveleer nw~ nceejs Yeeie ceW lees en oueeueer keer ner Keeves kees
efueKeer nw~ Yeuee nce kejW Yeer lees keee, nesveer yeueJeeve nesleer nw mensueer~'
`lees Deye ceQ keee keb?' Henueer ves Hete~
`Deye lees DeHeves Iej peekej DeHeves Deee&Heg$e mes ken os efke ieebJe ceW ces{ke je&ves ueies nQ~
Fmeefuees ns Deee&Heg$e oes Hewmes keceeves kees efvekeue He[es~ en megvekej Yeer Jen {er veneR Gsiee~
Hejvleg legce lees Gmekes efmej Hej en nwueces ueieekej kenvee efke ns yesjes]peieej Deee&Heg$e! efvekeue
Fme yete[]Keeves mes Deewj peekej me]HesoHeesMe jepeveslee kes meeLe ueie ues, nes mekelee nw, Jen legcnW
efyeeewefuees kee keee& os os Deewj keg veneR lees cenerves Yej kee jeMeve lees yeesiee~ Gvemes kenvee efke
Heeeme ueeKe Hees ceej ueeDees lees keece yeve peeesiee~' otmejer meKeer ves kene~
Henueer meKeer Yeesueer Leer~ mees yeesueer-`meKeer cesje Deee&Heg$e kes efyevee ceve kewmes ueiesiee~ ceQ Iej
ceW He[er-He[er yeesj nes peeGbieer~'
otmejer yeesueer-`lees megvees legce Kego efvekeue He[es Gme ceges lesboges kees Iej ceW He[e es[kej~
ceefnuee keee&kelee& Deleble ogue&Ye nQ~ legcnW lees ceeue K] etye efceuesiee~ jepeveerelf e ceW ceefnueeDeeW kee Ieesj
DeYeeJe nw~ legce efvekeue ieeerb lees Heew-yeejn nw~ Heeea ceeueeceeue kej osieer~ ceefnuee celeoeleeDeeW
kees uegYeeves kes efuees legcnejer JeeCeer Je Heg<e celeoeleeDeeW kees uegYeeves kes efuees legcnejer Mekeue yengle
keece Deeesieer~'
`lees keee cegPes Yeer nwueces ueieekej peevee nesiee?'
`veneR meKeer, nwueces lees legcnejs meeLe pees ueesie jnWies Jes ueieeeWies~ keeeWefke legcekees ueskej
GveceW efmej ]HegJJeue kee Kesue nesiee~ legceves eefo nwueces ueiee efueee lees legce megoMe&vee veneR
jnesieer Deewj megoMe&vee nesvee Heeej keee& keer Henueer Mele& nw~ yeme ener egveeJe keLee nw~' otmejer ves
kene Deewj Henueer meKeer %eeve kee en cetue ceb$e ueskej DeHeves Deee&Heg$e kes Heeme eueer ieeer~ ieueer
ceW ceW{keeW kes je&ves keer DeeJee]pe Yeer les]pe nesleer pee jner Leer~
124/61-62, DeieJeeue ]H]eece&, ceevemejesJej, peeHegj-302 020, (jepemLeeve)
]Heesve-0141-2782110
www.lafzgroup.com
$ 50
Ske efjHees&
$ 51
cee@[ue cegMeeejs keer MegDeele

ceMeeue-YeesHeeefueeeW kes neLe
DeeHemes efHeues Debke ceW nceves Jeeoe efkeee Lee efke nce cegMeeejs kes mspe kees yesnlej kejves keer
keesefMeMe kejWies~ es lenjerke peveeye jenle Fvoewjer keer Henue Hej Mekeue uesves ueieer nw Deewj ue]He]pe
kes S[erj eer De]Klej Jeeefce]ke, mecekeeueerve Meeejer keer YejHetj mecePe jKeves Jeeues Des Meeej
[e@. Debpegce yeejeyebkeJeer Deewj ye Jeemleer meenye Deewj cegnyyeleeW kes yeves Heejs oesmle eer Fkejece
efmeodoer]keer Deewj eer Delenj HeeMee ves Fme ceMeeue kees DeHeves neLeeW ceW Ge efueee Deewj YeesHeeue ceW
16 ceF& kees Henuee cee@[ue cegMeeeje Deeeesepf ele ngDee, efpemekeer Meccee Dekeyej cegncceo K
] eeb meenye
ves jewMeve keer~
Peguemeeleer ngF& ieceea, Got& Skes[ceer kee ye]]iewj S.meer. kee ne@ue, nce efnvogmleeefveeeW kes efuees
oerJeeveieer kee meyemes ye[e ceew]kee eeveer efkekes cewe, GHej mes Deieuee efove MeefveJeej kee eeveer
Jeefkeie [s efHej Yeer YeesHeeefueeeW mes KeeeKee Yeje yeefuke uekelee ngDee ne@ue~ cegMeeejs keer
meoejle YeesHeeue kes yengle Des Meeej eer vepeerye jeefceMe kej jns Les Deewj mebeeueve ue]He]pe kes
S[erj eer leg]Hewue elegJexoer kej jns Les~
cegMeeejs keer MegDeele ceW GvneWves Fme Deeboesueve kes Meg kejves kee keejCe yeleeles ngS kene
efke cegMeeeje meeefnle kees meceepe leke Hengbeeves kee meyemes Hegjevee Deewj meyemes ye[e FbefmetMeve
nw ceiej Deepe es Sbjsve kejves kee ceeOece yeve ieee nw Deewj Fmekes veleerpes ceW no mes ef]peeeoe
efiejeJe Dee ieeer nw~ Fmes Deye veneR jeskee ieee ee Fmekee efJekeuHe GHeueyOe veneR kejeee ieee lees
keg efoveeW yeeo cegMeeejs kes [eeme Hej eerej-ueer[me& pewmes kejleye efoKeeves Jeeues ueesie ]key]pee
kej ueWies~ efnvoer keefJe meccesueve Fmekee efMekeej nes egkee nw~ neme keefJelee kes veece Hej egkegues
Deewj Hetn[Heve efHeues 15 meeue mes yengle ef]peeeoe Hejesmee peelee jne nw~ eer Deun[ efyekeevesjer
Deewj eer Deesce HekeeMe Deeefole kes DeueeJee Meeeo ner keesF& Fkekee-ogkekee keefJe meccesueve kes cebe
Hej neme Jebie keefJelee efueKelee nw ceiej Fve egkegues megveeves JeeueeW ves eer cegkeg efyenejer mejespe,
eer meesce ekegj, eer efkeMeve mejespe, eer kegbJej yesewve pewmes es< keefJeeeW keer keefJe meccesueveeW ceW
GHeefmLeefle kees Oetefceue efkeee Lee~ Deye es egkeguesyee]pe HejsMeeve nQ efke uee]Hej-ewueWpe mes Deees
ngS ue[kes FvnW keefJe meccesueve mes yeenj kej jns nQ~ es `pewmee yeesee Jewmee keees' nw ceiej Fme
jmmeekeMeer ceW keefJemeccesueve kee cebe leyeen nes ieee nw~ Deieueer Heer{er efJeot<ekeeW Deewj peeskejeW keer
nes mekeleer nw etbefke Deeeespeke Deewj eeslee kee ce]kemeo keefJelee kes ceeOece mes Deeveefvole kejves kes
yepeee kesJeue Deevevo osvee nw~
yenjneue HesMe nQ cegMeeejs keer PeueefkeeebFme Meece kes Henues Meeej Les [e@. `Debpegce' yeejeyebkeJeer Deewj GvneWves DeHeveer yeele keg
Fme lejn mes kenerwww.lafzgroup.com
efcejs meg]Keve ceW neW Meeefceue ogDeeeW Yeer meyekeer

ceQ DeHeves ]Ketve mes efuekeKetb veJeeef]peMeW jye keer
] p eceeR kes meejs ] K eg o eDeeW kees jes k e os l ee Lee
efceje ]peceerj Lee ef]peboe es yeele nw leye keer
eer oerHeke ogyes
] K eg o er ceW ] i eceeW kees ef H ejes ee veneR nw

Fke Demex mes Jees Kegue kes Jees jesee veneR nw
ef o veeW kes GpeeueeW kees meHeveeW ceW ueekej
ve ceeuet c e keyemes Jees mees ee veneR nw
eer `ye' Jeemleer

yegje neskej Yeer Jees Dee yengle nw
Jees pew m ee nw veneR yevelee yeng l e nw
nceW keg os j ceW ceb e f ] p eue ef c eues i eer
nceeje jemlee meer O ee yeng l e nw
eer `F]keyeeue' cemeTo
jele ef H eIeueer lees Deeb K eeW ceW Deeef l eMeveg c ee
jb i e {ueves ueies os K eles - os K eles
]peo& neslee ieee nj cekeeb kee yeove
Mend j peueves ueiee os K eles - os K eles
osKelesosKeles Je]kele keee Dee ieee
lesjs peeves kee ]iece Yeer ve yee]keer jne
DeebKe efHej jbiejefueeeb ceveeves ueieer
ef o ue yenueves ueiee os K eles - os K eles
megeer jefMce `meyee'
] K Jeeef n MeeW ceW jb i e Yejvee eeef n es
ef ] p evoieer kees Deye meb J ejvee eeef n es
Je] k e l e peye Fvmeeve kee Dee ve nes
DeHeves meees mes Yeer [jvee eeef n es
eer `De]keerue' veesceeveer

ve Deees ueye Hes lees kee]ie]pe Hes efueKe efoee peees
efkemeer ]Keeeue kees ceeetme keeeW efkeee peees
efHej efkemeer ngmve keer peeotDemejer eeo Deeeer
nes M e Deeee lees nceW yes ] K eyejer eeo Deeeer
]KJeeye ts lees GpeeueeW mes efueHe kej jeses
HeebJe yenkes lees keesF& nceme]Hejer eeo Deeeer
www.lafzgroup.com
$ 52
eer `leg]Hewue' elegJes&oer

Lee lees veecegceefkeve eflejs efyeve cesjer meebmeeW kee me]Hej
efHej Yeer ceQ ef]peboe ntb ceQves lesje kenvee kej efoee
nce lees mecePes Les efke Deye DeMkeeW keer ef]kemleW egke ieeeR
jele Fke lemJeerj ves efHej mes le]kee]pee kej efoee
DeeHekee ]Keeefoce ceQ eeveer efJekeeme `je]pe'
Gpeeuee yeg P e ieee met j pe kee Deeef ] K ej
ve] p ej Henues lees keg Oeg b O eueeeer ces j er
ceQ DeHeves DeeHekees Yeer Kees eg k ee nt b
yeng l e ceg e f M keue nw Deye YejHeeeer ces j er
[e@. cegpeeefno `]Heje]pe'
lees keee Deye Gmekeer ueeer yeve ieee nw Gmekee yese

megvee nw Jees yeg{eHes ceW Yeer meerOee eue jne nw
Helee euee efke efcejer ef]peboieer ceW efuekeKee Lee
Jees efpemekee veece keYeer [eejer ceW efueKee Lee
eerceleer vegmejle ceWnoer
Meye kee Deeb eue mejkelee jnlee nw
Ske peg i evet ecekelee jnlee nw
Ske ceg o d o le mes Fke ef m eleeje-S-Meye
meg y n keer jen lekelee jnlee nw
eer ceove ceesnve òeefveMe'
Gmekees keee-keee ngvej veneR Deelee
oj-ye-oj nw ve] p ej veneR Deelee
Mes j kenvee Goeme nes ues v ee
es ng v ej Yeer Deiej veneR Deelee
eer jT]He `j]pee'
Fmeer ef y eKejs ng S uenpes Hes ieg ] p eejs peeDees
Jejvee cegceefkeve nw efke egHe jnves mes ceejs peeDees
Jees es kenles nQ meoe nes lees leg c nejs pew m eer
Fmekee celeueye lees ener nw efke Hegkeejs peeDees
eer `De]Klej' Jeeefce]ke
ef p emes g k eje ef o ee leg c eves Jees ces j er ] i eceieg m eejer Leer

cegPes ]KJeeefnMe legcnejs efpemce keer keye Leer legcnejer Leer
ye [ er ef c evvele, ceg j eoeW mes ef p emes Heeee Lee yejmeeW ceW
mees Ss y e Gmekes g H eevee Yeer nceejer ef ] p ecces o ejer Leer
$ 53
www.lafzgroup.com
eer `]pe]Hej' menyeeF&
nj Ske esndjs mes esndje veee efvekeuelee nw

efpemes Yeer yeboe meceefPees ]Kegoe efvekeuelee nw
nceejs Deno ceW pees Meef ] K meele nw og n jer nw
efkemeer kees {tb{es efkemeer kee Helee efvekeuelee nw
[e@. `jenle' Fvoewjer
Meece leke ueew DeeGbiee neLeeW kee ]KeeueerHeve efuees

Deepe efHej efvekeuee ntb ceQ Iej mes nLesueer etcekej
kewmes cen]Het]pe jKetb ]Kego kees DepeeeyeIej ceW
pees Yeer Deelee nw eneb neLe ueieelee nw cegPes
Deeyees-oevee efkemeer efyeie[s ngS yees keer lejn
ceQ peneb Mee] K e Hes yew t b ef k e G [ elee nw ceg P es
efpeleves DeHeves Les meye Hejees Les
nce nJee kees ieues ueieees Les
efpeleveer k] emeceW LeeR meye LeeR Meefceoe
efpeleves Jeeos Les mej Pegkeees Les
ceQ Dekesuee Goeme yewe Lee
Meece ves ]ken]kens ueieees Les
eer `FMejle' ]keeojer
ojee]Hele kejkes ]Kego kees ]peceeves mes otj ntb
nj Me] K me yeeMeGj nw ceQ yes M eTj nt b
eer vepeerye `jeefceMe'
] i ece os k ej ] i ece] K Jeej ve os v ee og e f v eee kee Mes J ee ner jne
jes l es - jes l es ceer j Leke ieee ncemeeee mees l ee ner jne
ceew m ece ves ceb ] p ej ner yeoues ng m ve keer e] f H elejle keye yeoueer
Gmeves b [ s jb i e Yeer Henves , ues e f k eve Jees Mees u ee ner jne
www.lafzgroup.com
$ 54
Ske efjHees&
jepe ee
efveegefkele Hej yeOeeFeeb
$ 55
cesjs Menj kes ueesie Yeer Depeerye Mejejleer ef]kemce kes nQ~ Jewmes lees Jes Heee ]KeeceesMe ner yeves jnles nQ
Deewj nj yesntoieer kees Dekemej ve]pej Deboe]pe kej osles nQ, Hej keYeer-keYeer DeHeveer Heefleefkeee kees Jes
Fme lejn mes Yeer Heke kejles nQ efke DeeHe megueie peeeW Deewj keg kej Yeer ve HeeeW~
keue megyn peye ceQ DeHeves Iej mes efvekeuee lees ye[s eewjens Hej ueies yengle ye[s nesef[ie kees
osKekej obie jn ieee~ Gme Hej Ske Meeveoj efJeueeeleer keges keer lemJeerj yeveer Leer, efpemekes ieues
ceW ceeuee [ueer Leer~ veeres efueKee Lee-`è@ceer peer keer efveegefkele Hej neefo&ke-yeOeeF&! Mes]He@[& peer keer
efme]HeeefjMe Hej, yegue[e@ie peer keer ke=Hee mes, DeuemesefMeeve peer keer oee mes, Heecesefjeve peer keer
cesnjyeeveer mes nceejer kee@ueesveer keer megj#ee kes efuees meceefHe&le yeneogj, yeefueoeveer Deewj kegee-oemecee e@ceer peer keer kegee-meesmeeeer kes DeOe#e Heo Hej efveegefkele keer ieeer nw~ Fme nsleg nce
ieueer kes meejs keges Gvekee neefo&ke DeefYevebove kejles nQ leLee GvnW DeHevee HetCe& meneesie Heoeve
kejves kee DeeMJeemeve osles nQ~ nceW efJeMJeeme nw efke efHeues DeOe#e keer lejn Jes meeje ceebme ]Kego ner
ve Ye#e peeeWies yeefuke DeHeveer Hetjer efyejeojer keer Deesj meoeMeelee HetJe&ke nefeeb HeWkeles jnWies~''
He{ kej efoue yee]ie-yee]ie nes ieee~ Meeble Deewj Deefnbmeke meceepe peye Oeerjpe jKeves ceW
DemeceLe& nes peelee nw leye keYeer-keYeer Jen DeHevee cele Fme lejn Yeer Heke kej oslee nw~ ceiej
DeeHe Fmekee ce]pee Yej ues mekeles nQ, Fmemes ef]peeeoe keg kej veneR mekeles~ keue De]Keyeej ceW efHej
DeeHekees efkemeer Deewj veslee keer leepeHesMeer keer ]Keyej He{ves kees efceuesieer, Hetjs He=< kes efJe%eeHeveeW kes
meeLe~ efJe%eeve ve HeW, nesef[ie ve ueieW, Heesmj ve efeHekeW lees ]Kego veslee kees efJeMJeeme veneR neslee
efke Gmekeer efveegefkele JewOe nw ee DeJewOe~ ieYe&Jeleer megneieve kes kegDeeb Hetpeves pewmee GlmeJe nw en~
veneR lees pevelee kewmes mecePesieer efke ve Heeea yeebPe nQ ve mebleeve DeJewOe~ efveegefkele ngF& nw lees efkemeefkeme kes Hele#e, DeHele#e Deewj peee]pe-veepeee]pe meneesie mes ngF& nw, en yeleevee Yeer p] egjer nw~
peye ]Heueeb ueeue ves skee ueieeee Deewj es Heefyueke kees Helee ner ve euee lees ]Heueeb ueeue lees efveje
ieOee ner jne~ en Heefyueke kee efJe<ee veneR nw efke Jen peeves efke skee ueieJeeves kes efuees Gme
keee&kelee& ves keee-keee ]kegyee&ve efkeee Deewj keewve-keewve mes HeeHe[ yesues~ en Heeea kee Deboveer
ceeceuee nw~ pevelee kee o]Kue eneR leke erke nw efke Jees efJe%eeHeveeW, nesef[ieeW Deewj HeesmjeW kes efuees
eboe osleer jns leeefke osMe kee keece erke lejn mes euelee jns~ Fmes DeeHe ueeske kee leebef$eke Oece&
Yeer ken mekeles nQ~ ener ueeskeleb$e nw~ Heebe meeue leke eboe Deewj Ske efove Jees Keekej ner
ueeskeleb$e ef]peboe jnlee nw~ Gmes ]Keleje DeelebkeJeeefoeeW mes veneR nw, eboe ve osves Jeeues HetbpeerHeefleeeW,
De]HemejeW Deewj skesoejeW mes nw~ pewmes efyevee [er]peue kes ^skej Deewj efyevee eejs kes meeb[ veneR eue
mekelee, Gmeer lejn efyevee ebos kes veslee veneR eue mekelee~ veslee veneR eue mekelee lees osMe veneR
eue mekelee~ efyevee osMe kes DeeHe kewmes eueWies? DeeHekes OebOes kewmes eueWies? DeeHekeer ]Hewefkeêeb
www.lafzgroup.com
kewmes eueWieer? efceueeJe kewmes euesieer? eesjer-ekeejer Deewj [kewleer kewmes eueWieer? mejkeej HHe
veneR nes peeesieer?
Gme efove Ske efJe%eeHeve SpeWmeer Jeeues ves vesleepeer kes eceeeW mes ken efoee efke meenye cesje
keesF& nesef[ie ]Keeueer veneR nw, Dele Fme yeej cegPes #ecee kejW, ceQ vesleepeer kee ]Heeses veneR ueiee
HeeGbiee~ otmejs efove ueesieeW ves osKee Gme SpeWmeer kes meejs nesef[ie me[keeW mes ]ieeeye nQ Deewj Gvekes
DeefmLeHebpej ueeJeeefjme peeveJejeW keer nefeeW keer lejn eneb-Jeneb efyeKejs He[s nQ~ Hegefueme Leeves ceW
megveJeeF& veneR ngF&~ yeseeje Deieues n]Heles jsue kee efefke kee kej meerOee ]Heerjes]peHegj jJeevee nes
ieee~ leye mes Deepe leke YeieJeeve Petuesueeue keer efkejHee nw, efkemeer SpeWmeer Jeeues ceW `ve' kejves keer
efnccele veneR ngF&~
Ske yeej Ske veslee keer efveegefkele kee He$e meerOee efouueer mes Deeee~ De]Keyeej JeeueeW ves vesleepeer
mes Gvekee ]Heeses ceebiee~ etbefke vesleepeer kees Fme GHeueefyOe keer keesF& DeeMee Leer veneR, Dele GvneWves
]Kego Ke[s neskej keYeer ]Heeses efKebeJeeee veneR Lee~ ]Keyej DeeOeer jele kees Deeeer Leer, Dekeeefmceke
ogIe&vee keer lejn meYeer ]Heeses-iee]Hej DeHeveer ogkeeveeW kes Mej efiejekej Iej pee egkes Les~ Ske
Je]kele Hej Jener Hegefueme keece Deeeer efpemeves keYeer vesleepeer kee ieueer-ieueer peguetme efvekeeuee Lee~
Leeves Hej ueiee Gvekee ]Heeses Hesme ceW Yespee ieee~ kecHetj keer meneelee mes ]Heeses kes THej efueKee
ngDee ``Fve mes meeJeOeeve'' yeouekej ``Fvekee mJeeiele'' kej efoee ieee~ neLeeW ceW Heke[er ngF&
mues Hej ``pesye-ke'' keer peien ``peve-mesJeke'' efueKe efoee ieee~ Fme lejn Mendj keer
]keevetve-JeJemLee kee mebke Heeea Deewj Hegefueme ves efceuekej Heebe efceefve ceW nue kej efoee~
DeeHeves Yeer vees efkeee nesiee Gme efove mes Menj ceW efpeleves Gekekes kece ngS nQ, ueieYeie Gleves ner
peve-mesJeke ye{ iees nQ~ Henues Hegefueme Gvekes Heers Yeeieleer Leer, Deye Gvekes efuees jemlee yeveeleer
nw~
Ssmeer efveegekf eleeeW kes efuees yeOeeF&! Fmemes nceejs veiej keer efJe jeleeW-jele GppeJeue nesleer nw~
meer-12, efJeJeske efJenej,
cenue Heefjmej, iJeeefueej-474006
www.lafzgroup.com
$ 56
Ske efjHees&
ueueve elegJexoer
yegefpeerJeer Deewj ieOes
$ 57
yegefpeerJeer Iees[s keer meJeejer veneR kejles~ en Deepe keer yeele veneR nw~ efkemeer osMe Deewj efkemeer keeue
ceW yegefpeerefJeeeW ves Iees[s kees DeHevee Jeenve veneR yeveeee~ ieCesMepeer yegef-efJeOeelee nQ Deewj GvneWves
DeHevee Jeenve etns kees yeveeee~ mebYeJele yegefpeerefJeeeW ves Gvemes HesjCee ueskej Deewj Lees[er meer
DeHeveer yegef kee GHeeesie kejles ngS ieOes kees DeHevee mLeeeer Jeenve yevee efueee~ eeuet eewLes egie
ceW Yeer ìeOes' Gvekes Hemeboeroe Jeenve nQ~ en yegefpeerefJeeeW kee meewYeeie nw efke nj peien GvnW
yengleeele ceW ieOes efceue peeles nQ-efkeefmece-efkeefmece kes~ Jes ceve-ce]peea mes Gvekeer meJeejer kejles jnles
nQ lees GvnW Deevebo Deelee nw~ efpelevee yeesPe Jes ueeoles nQ, ieOes kee Deevebo Glevee ner ye{lee peelee
nw~ ieOes keer Heer peye K] eeueer nes peeleer nw, leye Gmekee ceve Yeejer nes peelee nw~ Jen Goeme nes peelee
nw efke Gmekee ceeefueke Gmes mesJee kejves kee DeJemej keeeW veneR Heoeve kej jne nw~ Ske ieOes kees
otmejs ieOes mes Fmeefuees F&<ee& nesleer nw efke otmejs kees ceeefueke ves efvejvlej mesJee kejves kee DeJemej os
jKee nw~ Henuee Gmes cegbn efe{elee nw efke legce cesjs pewmes ]keeefyeue veneR nes~ Deiej legceceW ]keeefyeefueele
nesleer lees ceeefueke legcnW veneR Hetlee? otmeje DeJemej keer leeke ceW jnlee nw~ njoce Henues keer
eg]ieueer kejlee nw~ Kees efvekeeueves keer keesefMeMeW kejlee jnlee nw~ DeHeveer ieeser ueeue kejves keer
pegiele meeselee jnlee nw~ yegefpeerJeer meYeer ieOeeW Hej ve]pej jKelee nw~ Jen yeejer-yeejer mes meyekeer
meJeejer kejvee eenlee nw~ Gmekee Ske ner ce]kemeo nw meJeejer kejvee~ Gmekes efuees nj mecee Jeenve
Hemlegle jnvee eeefnes~ ieOes keer yengleeele nesves mes Jen efebleecegkele jnlee nw~ mee Hetefes lees Gmes
Ske lejn mes efveMeguke mesJee ner HeeHle nes peeleer nw~ ieOeeW keer DeeHemeer HeeflemHeOee& kee Jen YejHetj
ueeYe Gelee nw~
yegefpeerJeer Ske mecee ceW efJeefYevve ieOeeW mes mebHeke& yeveees jKelee nw~ Fmeefuees Gmes meyekeer
]Keyej jnleer nw~ pees ieOes meJee&efOeke mesJeelegj nesles nQ Gvekeer mesJee Jen Henues ueslee nw~ leye leke
otmejs keer Deelegjlee ye{leer jnleer nw~ Henues keer Heer peye efue peeleer nw leye Yeer Jen ceeefueke kees
es[vee veneR eenlee~ uesefkeve ceeefueke kees Gmekes uent SJeb ]pe]Kce keer yet yeoe&Mle veneR nesleer~
Fmeefuees Jen Gmes mesJee mes ye]Kee&mle kej oslee nw uesefkeve cejnce ueieeles ngS~ Gmekeer Heer Hej neLe
Hesjles ngS kenlee nw-``peeDees, keg keeue leke efJeeece kejes~ legcnejer eeo cegPes Deeleer jnsieer~
peuo ner legcnW mesJee kejves kee DeJemej efceuesiee~'' ieOee ieodieod neskej efJeoe ueslee nw~ leye leke
mesJeelegj otmeje ieOee Hegueefkele neskej ]HeMeea meueece yepeeles ngS mesJee ceW neef]pej nes peelee nw~ en
kece euelee jnlee nw~ Heer{ er-oj-Heer{ er en efmeueefmeuee eue jne nw Deewj Deeies Yeer euelee jnsiee~
en efpelevee yegpeerefJeeeW kes efnle ceQ nw, Glevee ner ieOeebs SJeb Gmekes JebMepeeW kes efnle ceW nw~
yege
f peerJeer meeselee nw efke ieOee cewoeve ceW ejlee nw Deewj veoer kee peue Heerlee nw~ Fmekes
jKejKeeJe Hej Gmes keesF& Yegieleeve veneR kejvee He[lee~ Jen Heo<t eCecegkele nw~ Jeeeeue veneR nw~
www.lafzgroup.com
yege
f peerJeer kes DeHes#eevegmeej Jen cetke yeefOej nw~ Fmeereuf ees keesF& Jeweeefjke Heo<t eCe kee Yeer Yee veneR nw~
Fmekeer meyemes ye[er K] eeefmeele en nw efke Deiej Gmekeer efyejeojer kes meomeeW kee ieuee IeeW efoee peees
lees Yeer Jen cegnb veneR Keesue mekelee~ ieesHeveerelee yeveees jKeves ceW lees Fmekee peJeeye veneR~ Jen keYeer
mebieefle Yeer veneR nes mekelee~ Dele meowJe K] elejs mes cegkele jne pee mekelee nw~ ieOee meeselee nw efke peye
leke yege
f peerJeer Gme Hej meJeej nw Gmes cewoeve ceW ejves mes keesF& jeske veneR mekelee, veoer kee peue Heerves
Hej keesF& eske veneR mekelee~ yege
f peerJeer kes mebie meeLe jnves mes Lees[ er meer yege
f GmeceW Yeer Dee peeleer nw~
Jen meeselee nw efke cewoeve-veoer Hej yege
f peerJeer kee ceeefuekeevee n]ke veneR nw uesekf eve yege
f peerJeer Gmekee
DeefOeke=le jKeJeeuee nw~ Dele Gmekeer mesJee efkees ye]iewj ve cewoeve ceW eje pee mekelee nw, ve Heeme
yegPeeeer pee mekeleer nw~ Gmes Heer efueves kee ogKe veneR nw~ Gmes oo& ceW Yeer Deevebo nw, eefo yege
f peerJeer
Gme Hej meJeej nw~ Gmes ieJe&-yeesOe neslee nw efke Gmekeer Heer Hej keesF& cegmlewo nw~ Heer K] eeueer nesves Hej
Jen K] ego kee Demegjef#ele cenmetme kejlee nw~ Jen Yeeiemle nes peelee nw efke Gmekeer YeeJeer-Heer{ er kee
YeefJe<e Yeer Demegjef#ele nes peeesiee eefo yege
f peerJeer Gmes mesJee mes ye]Ke] e&mle kej os~ oesveeW kes DeHevesDeHeves oebJe-HeWe nQ~ en Flevee peefue nw efke Fmes meguePeeves kee oeefelJe ceQ HeekeeW Hej es[ kej
efJeoe ueslee nt~b efp] evoieer kes me]Hej kees Deemeeveer mes lee kejves kes efuees ieOes keer meJeejer kee keesF&
GHeegkele efJekeuHe DeeHe ner yeleeeW~
kesvere lemej DevegmebOeeve SJeb
HeefMe#eCe mebmLeeve, veie[er, jebeer-835303
ieerle
meesce ekegj
ceejkej G[o, cesjs peesieer! meeses efkeme jwve-yemesjs ceW

Debpegjer ceW Deieve-peesle oskej Keeses efkeme Deiece DebOesjs ceW
veefoee leerjs peg[lee cesuee Gles-Gles Skeevle ngDee
Yeerlej kee uenj-uenj meJej uenje-uenjekej Meevle ngDee
iegbpeve-iegbpeve YebJejs kees lees Leer keceue n]peeje keer leueeMe
ieesKe-peceer es Heie[C[er Hengbeer efkeme Deveie{ Iesjs ceW
Gve jbiee-jbie efoMeeDeeW ceW ceve G[-G[ kej DeekeeMe ngDee
$eleg-Heefjeeb osn iebOe ceebieW, leve kee en iee HeueeMe ngDee
ceeves efkeleves eewKe-eewjs eveer nQ DebOe-kebojeeW
ebove-eer efkeme ewj efceues Deeves-peeves kes Hesjs ceW
26/73, DenerjHee[e,
jepee keer ceb[er, Deeieje
cees.-09412255604
HeuekeeW ceW keeceHe Deebpes meeOes ceQves ceLeue keebOes

Petcelee ngDee Dee jne keewve? Ieve Ieve Ieve kecejIeb yeebOes
Jesuee-Jesuee kewmee Kesuee, HenjeW-HenjeW keee yesewveer
Hets nQ Ie[er-Ie[er cegPemes nw efkeleveer osj meJesjs ceW
www.lafzgroup.com
$ 58
Ske efjHees&
Jeerjsv pewve
uesKeke-Helveer mebJeeo
$ 59
``ceQ Ske uesKe efueKeves pee jne nt~b '' ceQves Helveer mes kene;
``Deewj legce kej ner keee mekeles nes, legcnW ueewkeer eruevee leke lees Deelee veneR Fmeefuees
uesKe ner efueKees~'' Helveer ves Deeole kes Devegmeej cesjs keece kees efvejLe&ke Deewj nse HeoefMe&le
kejles ngS kene Deewj ueewkeer erueleer jner~
`ùesKe kee efJe<ee nw Helveer mes ue[ves kee ce]pee~'' ceQves Gmekeer yeele Hej Oeeve ve oskej
DeHeveer yeele Deeies ye{eeer~
``ceQ lees ncesMee mes kenleer Dee jner ntb efke legcnW cegPemes ue[ves ceW ce]pee Deelee nw Fmeefuees
legce yeele-yesyeele ncesMee ue[les jnles nes~'' DeHeves legvekeles Deboe]pe ceW Jen yeesueer~
``ceQ ue[lee nt~b '' ceQves meJeeue pewmee keg kene~
``Deewj keee cegPes ce]pee Deelee nw?'' Gmeves Yeer Gej ceW HeMve pewmee efkeee~
``Dejs YeeF& leeueer keYeer Ske neLe mes veneR yepeleer~'' ceQ Ske efve<ke<e& Hej menceefle yeveevee
eenlee Lee~
``leeueer yepeeves keer keewve ken jne nw? Hej eebe lees Ske neLe mes ceeje peelee nw Deewj
ue[eF& ceW leeefueeeb veneR yepeeeer peeleeR~ leeefueeeb yepeeves kes efuees lees legce {sj meejs mecceeve
meceejesneW ceW peeles jnles nes peneb otmejeW kes efuees oesveeW neLeeW mes leeueer yepee kej ]Keeueer neLe
ueew Deeles nes~''
``lees keee otmejs kes ieues ceW He[er ceeueeDeeW kees ueekej efHej mes legcnejs ieues ceW [eue ot~b ''
``Ske yeej [eueer Leer Gmes ner Deye leke Yegiele jner nt'b ' Helveer ves p] eesj-]peesj mes ueewkeer kees
keevee Meg kej efoee Lee~
``Yegiele lees ceQ jne nt~b legce lees jepe kej jner nes~''
`èfkeme Hej jepe kej jner nt?
b ''
``cegPe Hej, Hetjs Iej Hej~''
`Ìej keer veewkejeveer nesves kees Iej Hej jepe kejvee kenles nQ? Fmeer Yee<ee %eeve kes DeeOeej
Hej meeefnlekeej yeves Ietceles nes Deewj otmejeW kes mecceeve meceejesn ceW ieefjcee ye{eles jnles nes~''
``Dejs YeeF& legce ceeueefkeve nes, jeveer nes Fme Iej keer~''
cegPemes Flevee megvevee Lee efke Jen eewkes ceW ieeer Deewj JeneR mes yejleve HeWkeves Meg kej
efoes~
``Dejs es keee kej jner nes legce!'' cegPes yejleveeW keer efeblee Leer~
``legcnW ceeueefkeve nesves kee vecetvee efoKee jner nt~b Fve meejs yejleveeW kee Fmlesceeue ceQ kejleer
ntb Deewj FvnW Oeesleer ceebpeleer-HeeWleer ntb, Hej FveceW mes efkemeer Hej Yeer cesje veece veneR meye Hej
www.lafzgroup.com
legcneje veece Kegoe ngDee nw-Fme eccee Hej Yeer~'' Gmeves Deeef]Kejer DeeFce kes leewj Hej
eccee HeWkeles ngS kene~
``Dejs YeeF& ceQ Yeer Deeef]Kej legcnejer Hepee ntb~ legce jeveer nes Fme Iej keer~ en Hetje Iej
legcneje nw~''
``cesje?''
``Deewj keee?''
Jen les]peer mes yeenj ieeer Deewj ojJee]pes mes cesjer vesceHues Gleej ueeeer Deewj yeesueer ``He{es
Fme Hej keee efueKee nw?''
``Fmes lees jesp] e ner He{lee nt~b ''
`èn efkemekee veece nw?''
``cesje, Deewj efkemekee?''
``Deewj en vesceHues Gme Iej kes yeenj uekeer jnleer nw efpemekeer legce cegPes ceeueefkeve yelee
jns nes~''
``Hej ceQ nw[ Dee]He efo ]Hesefceueer ntb, Fme Iej kees eueeves kes efuees keceelee ntb, Fme Iej kees
ceQves yeveJeeee nw~ Fmeefuees cesjs veece keer Hues ueieer nw~''
``Jener lees ceQ Yeer ken jner ntb efke Fme Iej kes efuees ueewkeer leke veneR erueles efHej Yeer
vesceHues Deewj yejleveeW leke Hej legcneje veece nw Deewj ceQ meejs efove Fme Iej kes efuees Keleer ntb
lees cegPes Des cewvespeceQ keer veerelf e kes Devegmeej ceeueefkeve ken kej cetKe& yevee jns nes~ Hej legce
Yeer keee kejes, legcnW Yeer Deees efove cetKe& yeveeee peelee jnlee nw, mecceeve meceejesneW kes Deeceb$eCe
He$eeW Hej efueKee jnlee nw efke HeOeeefjes Deewj ieefjcee ye{eFes~ Hej Fmekee mee]He DeLe& neslee nw
efke DeeFes Yeer[ ye{eFes Deewj kejleue OJeefve ceW eesieoeve oerefpees~ Yeer[ Yeer Fmeefuees Fkeer
keer peeleer nw leeefke Gme DeeOeej Hej Devegoeve keer DeefOeke jeefMe pegiee[er pee mekes~'' Helveer ves
Flevee yeesueves kes yeeo Yeer uecyeer meebme veneR ueer Deewj cesjer Deieueer yeeefuebie Hej kekee ceejves kes
Deboe]pe ceW cesjs GodieejeW keer Heleer#ee kejves ueieer~
``Dejs YeeF& ceveg<e Ske meeceeefpeke HeeCeer nw~ meYeer Ske otmejs kes keece Deeles nQ~ Deepe ceQ
efpevekes efuees peelee ntb keue Jes cesjer Devegoeve eeefekee ceW JeeleeJejCe yeveeves ceW meneesieer neWies
Fmeer DeeMee ceW.....''
``Fmekee celeueye meye Ske otmejs kees cetKe& yevee jns nQ~'' Helveer ves cesjs Jeekee kees DeHeveer
lejn mes Hetje efkeee~
``legcnW lees cesjer nj yeele yegjer ueieleer nw'' ceQves KeerPe kej kene~
``nj yeele veneR, nj i] euele yeele....Deewj legce keYeer erke yeele kenles Yeer veneR nes~''
``neb ceQ lees Hetjer lejn ]ieuele ntb~ Ske erke lees kesJeue legce ner nes~'' Flevee ken kej ceQves
Helveer keer lej]He osKee lees Heeee efke Gmekes Deebmet yen jns Les~ Skeoce mes keCee Gce[leerGce[leer jn ieeer peye osKee efke Jen Hee]pe kee jner Leer Deewj Jes Deebmet Gmekes keejCe yen jns
Les~
``veneR ceQ Yeer ]ieuele ntb'' peye Helveer ves en kene lees cegPes ueiee efke Gmes HeMeeleeHe nes
www.lafzgroup.com
$ 60
jne nw~ ceQ YeeJegke neslee Gmekes Henues ner Jen yeesueer ``legce ncesMee meceejesneW mes K] eeueer neLe veneR
Deeles nes DeefHeleg ncesMee ner legcnejs neLeeW ceW keg neslee nw~''
``keee?'' ceQves DeeMee& mes Hete ner veneR DeeMee& ngDee Yeer~
``Deieues efkemeer meceejesn ceW ieefjcee ye{eves kee efveceb$eCe He$e~'' Helveer ves kene~
ceQ DeHeves kecejs ceW ueew Deeee~ uesKe efueKeves kes efuees......~
$ 61
2/1, Meeueerceej mefueie jeemesve jes[,

DeHmeje ekeerpe kes Heeme YeesHeeue, ce.He.
]Heesve-9425674629
en legcnejs mebmcejCe kee HeJe& HeeJeve

nes euee nw leerLe&-mee ceve
meesce ekegj keewve-mee ceefCe-oerHe ceQ DeefHe&le keb, en meeselee ntb
meeceves nw YeeieJele Fef l eneme meeje
DebiejeieeW mes efpemes nceves efueKee Lee
oes ieeW kes Heeiegveer veYe kes leues peye
efeleJeveeW ceW cegiOe Je=boeJeve efoKee Lee
nes ieeer cesjer Heleer#ee jeefOekee-meer
keewve mes Jeve-kegbpe meboefYe&le keb, en meeselee ntb
Jen jmeeW kee jeme, Jen yesuee megiebOee
mJeCe&-Hee osn kes Heejme-Hejme Jes
ieerle ieesefJevoced jeees mes DeOej Jes
osJe-ogue&Ye Deeg-GlmeJe kes ojme Jes
jn ve peees YeeJevee kee Yeeue metvee
keewve-meer melejbie eer Debefkele keb, en meeselee ntb
Ske veeruece-ce efoMeeDeeW leke efoKee nw
nes ce-ieb O eer Oet ce kes yeeoue Ieves nw
en ieieve-Oejleer, Deieve-peue, es meceerjCe
26/73, DenerjHee[e,
jepee keer ceb[er, Deeieje
os K eles ner os K eles meef c eOee yeves nQ
cees.-09412255604
lees[ kej en ceb$e-ceesnve peeue, kewmes
keeue kes n eesie kees Kebef[le keb, en meeselee ntb
ieerle
www.lafzgroup.com
neme Jebie
e%e Mecee&
meceeeej nw?
keee DeeHekes Heeme keesF& meceeeej nw? Deiej nw, lees er.Jeer. kees Gmekeer ]pegjle nw~ Jewmes lees
er.Jeer. kes Heeme yengle keg nw-ewveue nQ, meceeeej Jeeeke nQ, efjHees&j nQ, kewcejecewve nQ~ Hej, Jeneb
Deees efove Ske eerp] e keer keceer cenmetme nesleer nw-meceeeej~ Deiej, DeeHekes Heeme keesF& meceeeej nes
lees er.Jeer. JeeueeW kees yelee oerefpees, Jes ueesie DeeHekee yengle Denmeeve ceeveWies~
keee DeeHekes Heeme keesF& meceeeej nw? keesF& He[keleer ngF& eer]pe? nj ewveue jes]pe keesF& Ssmeer
eer]pe Keespevee eenlee nw efpememes Jen DeHevee Iebs Yej kee yeguesefve Yej mekes~ Ske yeguesefve Yej
ieee lees mecePees efove meHeue nes ieee~ efHej, Gme meceeeej kees nj yeguesefve ceW yeej-yeej efoKeeee
pee mekelee nw~ efpeme yeele ceW DeeOes efceve kee Yeer cewj ve nes, Gmes Iebe Yej KeeRee pee mekelee nw~
eewyeerme Iebs efoKeeee pee mekelee nw~ meHeue meceeeejJeeeke Jen ceevee peelee nw pees Ske efceve
kes meceeeej kees Ske Iebs kee GHeveeme yevee os~
keee DeeHekes Heeme keesF& meceeeej nw? Dejs js, en meJeeue megve kej DeeHe HejsMeeve cele nesFes~
keesF& meceeeej veneR nw lees peeves oerepf ees keesF& yeele veneR~ keee DeeHekes Heeme keesF& egkeguee nw?
Deepekeue meceeeej ceW egkegues Yeer eueles nQ~ efnob er meceeeej ewveue efnob er keefJe meccesueveeW keer jen
Hej eue He[s nQ~ Ssmes ner euelee jne lees Ske efove Gvekeer neuele Yeer efnob er keefJe meccesueveeW pewmeer nes
peeesieer~ keg mecee Henues leke efnob er keefJe meccesueveeW ceW keefJelee nesleer Leer, Deewj yeere-yeere ceW
egkegues Dee peeles Les~ Deye egkegues nesles nQ~ yeere ceW keneR keefJelee Dee peees lees keefJelee keer efnccele~
Deeies eue kej, meceeeej ewveueeW ceW Yeer DeeHekees meceeeej efceue peeeW lees Deejpe cele keerepf eesiee~
efnob er keefJe meccesueveeW ceW egkegues Deeves ceW Lees[ e mecee ueiee Lee~ egkegues Deeves mes Henues neme
keefJelee Deeeer Leer~ er.Jeer. meceeeej ceW meerOes egkegues Dee iees~ er.Jeer. ewveue keer meHeuelee
er.Deej.Heer. mes lee nesleer nw~ Deiej nbmeer ves er.Deej.Heer. ye{e oer, lees Deeies eue kej meyemes meHeue
ewveue efkemes ceevee peeesiee? pees meyemes efp] eeeoe nemeemHeo nesiee~
lees, DeeHekes Heeme keesF& meceeeej veneR nw~ keesF& yeele veneR~ egkeguee Yeer veneR nw~ DeeHekes
Heeme DebOeefJeMJeeme lees nw ve? er.Jeer. meceeeejeW ceW DebOeefJeMJeeme kees Yeer ye[e cenlJe efoee pee
jne nw~ ye[s-ye[s ueesie kewcejs kes meeceves DeHeves DebOeefJeMJeemeeW kee HeoMe&ve kej jns nQ~ osMe ceW
DebOeefJeMJeemeer pevejue vee@uespe kee efJekeeme nes jne nw~ ueesie yee]keeeoe meerKe jns nQ efke efkeme
DebOeefJeMJeeme kes efuees keneb peevee eeefnes? keneb venevee eeefnes, keneb erkee ueieevee eeefnes?
efkelevee ye[e nJeve kejvee eeefnes? pees ueesie DeHeveer ueeF]He meFue ceW Fleves ]Hee@jJe[& efoKeles
nQ, Jes ueeF]He ceW efkeleves yewkeJe[& nes iees nQ! Flevee DebOeefJeMJeeme? en Yeer Deepe kes ]peceeves ceW?
en 21JeeR meoer ner nw ve? ee vebyeefjbie ceW keesF& ]ieueleer nes ieeer nw~ keneR 12 kees 21 lees veneR
efueKe efoee ieee? Meeeo 12 ner mener nw~ leYeer lees veslee peele-Heeble ceW Iegme jns nQ Deewj mebYeeble
www.lafzgroup.com
$ 62
ueesie DebOeefJeMJeeme ceW~ efpeve ueesieeW kee keece meceepe kees oerHeke efoKeevee Lee, Jes DeHeveer DeebKeeW Hej
Heer yeebOe kej Ietce jns nQ~ 21JeeR meoer kes cegbn Hej keeefueKe ceue jns nQ Deewj meceeeej ewveue en
meye keg meceeeej yevee kej efoKee jns nQ~
keee DeeHekes Heeme keesF& meceeeej nw? veneR nw, lees keesF& yeele veneR~ Debies]peer keer keneJele nwvees vet]pe F]pe ieg[ vet]pe~ Fmeefuees, Dee ner ngDee efke DeeHe meceeeej veneR yeves~ keeeWefke,
meceeeej lees Deepekeue ce]pee]ke yeve iees nQ~ pees ueesie Deepekeue meceeeej ceW nQ, peeveles nQ GvnW
osKe kej ceve ceW keee neslee nw? peeves oerefpees, yelee kej Yeer keee ]Heeeoe~
-yeer-10, pecegvee oMe&ve, yeebie[ veiej,
ieesjsieebJe (HeefMece), cegbyeF&-400090
ieerle
kegbJej yesewve
metjpe [tyee lees Decyej kees os ieee efmeleejeW kes eRs

ceOeg$eleg Yeer peeves mes Henues os ieeer yenejeW kes eRs
meeJeve ueewe lees ogefveee ves Heees ceunejeW kes eRs
yeeoue Yeer efceves mes Henues os ieee HegnejeW kes eRs
let Yeer keg veeer GcebieeW mes DeHeves peerJeve kes jbieeW mes
megyneW-pewmes MegYe efmevotjer e=bieej kes eRs oslee eue
en ogefveee metKeer efceer nw let Heej kes eRs oslee eue
keefJeleeeve, 2F55,
vesn veiej,
]ieeef]peeeyeeo-201001
cees.-09810187155
$ 63
leg
Heej
kes
eR s
os l ee
eue
metKeer efceer mes keesF& Yeer cetjle ve keYeer yeve Heeesieer
peye nJee euesieer, en efceer ]Kego DeHeveer Oetue G[eesieer
Fmeefuees mepeue yeeoue yevekej, yeewej kes eRs oslee eue
en ogefveee metKeer efceer nw, let Heej kes eRs oslee eue
nbmeles-efKeueles HetueeW kees ner peie keer DeebKeeW kee Heej efceuee
DebefOeeejs ceW peueves Jeeues nj oerHeke kees melkeej efceuee
pees DeHeves mes yeenj Deeee Gmekees meeje mebmeej efceuee
efpemeves cejvee meerKee, Gmekees ner peerves kee DeefOekeej efceuee
let Yeer meebmeeW kes megceveeW mes ceve keer Oe[keve keer gDeveeW mes
ietbieer, Ieeeue JeerCeeDeeW kees Pebkeej kes eRs oslee eue
en ogefveee metKeer efceer nw let Heej kes eRs oslee eue
www.lafzgroup.com
neme Jebie
e%e Mecee&
Keebmeer keer ]Keyej

efyeiepeer kees Keebmeer Deeeer~ ]Keyeefjee ewveue ves DeHevee kewceje Gvekes yebieues kes meeceves ueiee efoee~
mebJeeooelee KebKeej efmebn OeejeHeJeen ieefle mes Keebmeer keer ]Keyej osves ueiee, ``DeYeer-DeYeer meceeeej
efceuee nw efke efyeiepeer Keebme jns nQ~ en SkemkeuetefmeJe meceeeej meyemes Henues nceeje ]Keyeefjee
ewveue DeeHe leke Hengbee jne nw~ cesjs Heers DeeHe efyeiepeer kee yebieuee osKe mekeles nQ~ DeeHe osKe
mekeles nQ efke yebieues kee ies yebo nw~ Fmeer yebo ies kes Heers efyeiepeer Keebme jns nQ~ peye leke nce
efyeiepeer kees veneR efoKee Heeles, leye leke nce yebieues kee yebo ies efoKeeles jnWies~''
mtef[ees ceW yewer megeer meceeeejer kees ueiee efke Fme cenlJeHetCe& cemeues Hej GvnW Yeer keg
p] egj yeesuevee eeefnes~ Jes yeesueeR, ``KebKeej efmebn, efyeiepeer keer Keebmeer kes yeejs ceW DeeHekes Heeme Deewj
keee peevekeejer nw? Keebmeer kee keejCe keee nw?'' mebJeeooelee yeesuee, ``meceeeejer, Keebmeer kee
keejCe DeYeer Helee veneR euee nw~ keeeWefke, yebieues kee ies yebo nw~ peye keesF& Keesue kej yeenj
peeesiee, leye keejCe Helee euesiee~ Jewmes, Keebmeer keF& keejCeeW mes Deeleer nw~ meebme keer veueer ceW keg
euee peees lees Keebmeer Deeleer nw~ ieues ceW ]KejeMe nes lees Keebmeer Deeleer nw~ ocee ee eryeer nesves Hej Yeer
Deeoceer Keebmelee nw~ Hegjeves ]peceeves kes ye[s-yet{s lees peye Yeer Iej kes Deboj Deeles Les, Keebmeles ngS
ner Deeles Les, leeefke yengSbs Hejoe kej ueW~''
KebKeej efmebn ves pees keg yeleeee, megeer meceeeejer ves Jen meye Deewj efJemleej mes oesnjeee,
efHej mebJeeooelee mes kene, ``KebKeej efmebn, DeHeves DeemeHeeme Ke[s ueesieeW kes efJeeej Yeer nceejs
oMe&keeW kees yeleeFes~'' mebJeeooelee ves Heeme Ke[s Ske Deeoceer mes Hete, ``DeeHe eneb keeeW Deees
nQ?'' ``ceQ eneb Deeee veneR nt,b ceQ lees eneb mes pee jne Lee~ erJeer kee kewceje osKee lees ke ieee~''
Fme Hej megeer meceeeejer ves efHHeCeer keer, ``DeeHeves osKee, meye ueesie efyeiepeer kees efkelevee eenles
nQ! Jes DeHeves keeceOeece keer ef]Heke es[ kej efyeiepeer keer ef]Heke kej jns nQ~
Ske Deeoceer mebJeeooelee kes Heers mes kewcejs ceW Peebkeves ueiee~ Henues yeeeW mes Peebkee, efHej
oeefnves mes Peebkee~ peneb mes ueiee efke eneb mes Gmekee esndje kewcejs ceW efoKelee jnsiee, Jeneb efmLej nes
ieee~ mebJeeooelee ves Gmemes Hete, `èfyeiepeer Keebme jns nQ, DeeHekees kewmee ueie jne nw?'' ``yengle
yegje ueie jne nw~'' ``keeeW yegje ueie jne nw?'' ``keeeWefke efyeiepeer veeer Heer{er kes jesue cee@[ue nQ~
Jes pees keg kejles nQ, veeer Heer{er Jener kejves ueieleer nw~ Deiej, efyeiepeer keer Keebmeer peuoer erke veneR
ngF& lees veeer Heer{er Yeer Keebmeves ueiesieer~ osMe ceW Keebmeer keer ceneceejer Hewue peeesieer~'' mtef[ees ceW
megeer meceeeejer ves ceneceejer kee en cenlJeHetCe& cegodoe Yeer Ge efueee, `èfyeiepeer Keebme jns nQ~
Keebmeer keer ceneceejer Hewueves kee DebosMee nw~ nceejer ]Heesve ueeFve Hej mJeemLe ceb$eer peer ceewpeto nQ~
nce Gvekeer jee peeveWies,....ceb$eer cenesoe, ]Keyeefjee ewveue ceW DeeHekee mJeeiele nw~ efyeiepeer Keebme
jns nQ~ ceneceejer Hewueves kee ]Keleje nw~ mejkeej Fme yeejs ceW keee kej jner nw?'' ceb$eer cenesoe
yeesues, ``mejkeej Hetjer lejn mes leweej nw~ nceejer mejkeej ncesMee Hetjer lejn mes leweej jnleer nw~ ceQves
]Kego nj DemHeleeue kees efveoxMe os efoes nQ efke pees Yeer Keebmelee ngDee efoKes, Gmes legjble Yejleer kej
www.lafzgroup.com
$ 64
efueee peees~''
efyeiepeer Keebme jns nQ~ en ]Keyej Hewueles ner cegbyeF& kes cebefojeW ceW HeeLe&veeeW nesves ueieeR~
keesuekeelee ceW ueesie nJeve kejves yew iees~ peien-peien ueesie erJeer kes kewcejeW kes meeceves Dee kej
efyeiepeer kes efuees ogDeeeW ceebieves ueies~ mebJeeooelee meyekes efJeeej Hetves ueies, `èfyeiepeer Keebme jns
nQ, DeeHekee keee ]Keeeue nw?'' Ske ]Hewve yeesuee, ``cesje ]Keeeue nw efke efyeiepeer KeeR-KeeR kejkes
Keebme jns nQ~'' otmejs ]Hewve ves legjble eskee, ``veneR, KeeR-KeeR kejkes Keebmee veneR peelee~ KeeR-KeeR
kejkes lees nbmee peelee nw~ Keebmeves ceW KeeW-KeeW nesleer nw~'' `èfyeiepeer keesF& yeboj nQ, pees KeeW-KeeW
kejWies?'' Deye KeeR-KeeR Deewj KeeW-Keesb Hej yenme nesves ueieer~ megeer meceeeej ves en cegodoe Yeer
Ge efueee, `èfyeiepeer keer Keebmeer kes yeejs ceW DeeHeves oes Deueie-Deueie efJeeej megves-KeeR-KeeR Deewj
KeeW-KeeW~ DeeHekeer jee keee nw Ske-KeeR-KeeR, oes-KeeWKeeW, leerve-Helee veneR? DeHevee peJeeye
DeeHe nceW mee{s meele, mee{s meele Hej SmeSceSme kej mekeles nQ~''
efyeiepeer Keebmes~ Jes DeHeves Iej ceW Keebmes~ ]Keyeefjee ewveue ves en ]Keyej meyekees oer~ uesefkeve,
]Keyeefjee ewveue kees ]Keyej efkemeves oer?
-yeer-10, pecegvee oMe&ve, yeebie[ veiej,
ieesjsieebJe (HeefMece), cegbyeF&-400090
Jebie ]ie]peue
keceuesMe efJesoer
ces j er ] K eeef l ej veer y et - Heeveer , DeHeveer ] K eeef l ej peece ef u eKee

Hej Heer v es JeeueeW ceW Gmeves , ces j e Henuee veece ef u eKee
met K es ces J es kes JeeHeejer ves Henues ueJeues j ceW
Gmekees efuekeKee Heejer efkeMeefceMe, DeHeves kees yeeoece efueKee
ceQ v es yees u ee yes s mes leg c e jece ef u eKees , meg K e HeeDees i es
Hej ces j s yes s ves Het j er kee@ H eer ceW meg K ejece ef u eKee
keuuet nueJeeF& yeer y eer mes Fme keejCe veeje] p e ng D ee
Gmeves ]Kego kees efueKee Fcejleer, Gmekees keeueepeece efueKee
Ske ef H eeke k e [ mes peye ceQ v es Het e ke ee nw veece ef l eje
ef c eer ceW Gb i eueer mes Gmeves veece Gcej ] K eeece ef u eKee
efkemekees DeeesOee mes efvemyele nw, efkemekees keeyes mes celeueye
Jees eW keer ] K eeef l ej ner Fmeves Deuuee, Gmeves jece ef u eKee
119/427,
$ 65
www.lafzgroup.com
oMe&ve HegjJee, keeveHegj-208012
neme Jebie
efMeJe Mebkej ieeseue
DeeOegefveke e#e-egefOeef<j mebJeeo

ceneYeejle Jeve HeJe& ceW JeefCe&le Oece&jepe egefOeef<j SJeb e#e ceW ngS HeMveesej kee]Heer cenlJeHetCe& nQ~
DeeOegefveke egie ceW Ske yeej HeebeeW Heeb[Je peue keer Keespe ceW kee]Heer otj efvekeue iees Deewj HemleeefJele
ecegvee-meleuepe venj kes Heeme Hengbe iees Jeneb egefOeef<j ves Henues Ske-Ske kejkes meye YeeFeeW
kees Heeveer uesves Yespee uesefkeve e#e ves meyekees Heeveer osves nsleg cevee kej efoee~ leye egefOeef<j mJeeb
Jeneb iees lees e#e ves egefOeef<j mes kene, ``jepeve! Henues cesjs HeMveeW kee meblees<epeveke Gej oes
efHej venj ceW peue ues mekeles nes DeveLee legcnejer oMee Yeer Jener nesieer pees DeveeW keer ngF& nw~'' e#e
Deewj egefOeef<j kes yeere HeMveesej kes GHeeesieer DebMe DeeHekes %eeve nsleg Hemlegle nwHeMve efkemeeve keewve nQ?
Gej - efpevneWves osMe Je Heeble keer jepeOeeefveeeW kes eejeW lej]He ye[s-ye[s ke=ef<e ]Heece& yevee jKes nQ
Deewj efpevekes [êFbie ce ceW meesves eeboer kes efKeueewvesvegcee nue mepes ngS nQ~ Fvekees Fvkece wkeme ner
keee meye lejn keer t nw~
HeMve - keewve-mee keece Henues kejvee eeefnes?
Gej - jesp] eer-jeser mes Henues cebeof j-ceefmpeo kee efJeJeeo nue kejvee eeefnes Fmeer mes ueeskeleb$e yeesiee~
HeMve - efce$e keewve nw?
Gej - skesoej-meHueeejeW kee efce$e keceerMeve nw, jsueJes kes me]Hej ceW yesefke ee$eer kee efce$e
peer.Deej.Heer. kee efmeHeener DeLeJee er.er. nw~
HeMve - nesefMeeejer efkemes kenles nQ?
Gej- egveeJe nejves DeLeJee leyeeouee nesves kes yeeo Yeer mejkeejer yebieuee, sueer]Heesve, ]Heveeaej
oyeees jKeves kees nesefMeeejer kenles nQ~ ye]keeee wkeme DeefOeke nes peees lees ]Hece& kee veece yeoue
osvee Yeer nesefMeeejer kenueeesieer~
HeMve- Ye<eeej kewmes efcesiee?
Gej - Fme Meyo kees èf[keMevejer' ceW mes neves Hej~
HeMve - keesF& Jeejoele nesves Hej meyemes Deeef]Kej ceW keewve Hengbelee nw?
Gej - Hegefueme~
e#e Fme Gej mes yengle ]KegMe ngDee Gmeves jepee mes kene efke Deye efme]He& Ske HeMve kee Gej
Deewj yelee oes leeefke ceQ legcnW meleuepe ecegvee venj mes peue osves kee Jeeeoe os otb~
HeMve - DeeMee& keee nw?
Gej - vesleepeer eje egveeJeer Jeeeoe Hetje kej osvee, ScHeueeeceW SskemeeWpe kes ceeOece mes
veewkejer efceue peevee, jeMeve keer ogkeeve mes pegueeF& ceen keer Mekekej pegueeF& ceW ner efceue peevee,
JeeHeeefjeeW eje Hetje kej pecee keje osvee DeeMee& nw~
Flevee megveves Hej e#e, jepee keer yegef eelege& Hej yengle Hemevve ngDee Deewj venj ceW peue
es[ osves kee DeeMJeemeve os kej ]ieeeye nes ieee~
F&.103, veeieepeg&ve DeHee&ceWdme, ceetj efJenej, Hes]pe-1, efouueer-110096
www.lafzgroup.com
$ 66
neme Jebie
$ 67
[e@. jcesMe efleJeejer
cegbMeer jeceKesueeJeve kee

DeHejeOe yeesOe
cegbMeer jeceKesueeJeve veiej kes meeefnlekeejeW ceW Ske Heefjefele veece nw~ cegbMeer peer Fme ceg]keece leke
Heelve kejkes Hengbes nQ~ Henues Jes keesleJeeueer ceW cegbMeer Les~ efkemeer keejCe mes veewkejer es[veer He[er
Hej GvneWves cegbMeer Meyo DeHeves mes Deueie veneR efkeee~ GvnW ueiee cegbMeer Hesceevo keer lejn cegbMeer
jeceKesueeJeve veece Yeer meeefnle ceW Decej nesiee~ meJe&HeLece GvneWves Jeen-Jeen kee DeYeeme efkeee~
keefJe ieesef<eeW ceW Hengbekej `Jeen keee efueKee nw', `yengle megboj' ee `Dee nw' Deeefo pegceues
GvneWves meerKes Deewj meHeuelee HetJe&ke ognjees~ keefJeeeW ves Gkemeeee Deewj cegbMeer peer Yeer keefJelee
efueKeves ueies~ pees oeo cegbMeer peer ves yeeber Leer Jen ueewkej Deeves ueieer~ cegbMeer peer ieodieo ngS~
Gvekee DeelceefJeMJeeme ye{e~ ieesef<eeW mes THej Gkej keefJe meccesueveeW keer MeesYee ye{eves ueies~
Hej Ske efove ceQves Ske efJeefe$e Me osKee~ cegbMeer jeceKesueeJeve cebefoj keer meeref{eeW Hej ceeLee skes
ye[ye[e jns Les~ ``Hejceelcee let #ecee kee DeJeleej nw, cegPes #ecee kej~''
ceQves Hete, ``cegbMeer peer efkeme yeele kes efuees #ecee ceebie jns nQ'' cegbMeer peer yeesues, ``keefJelee
efueKeves kes efuees'' ceQves kene, ``keefJelee lees metj, leguemeer, keyeerj, peeemeer, kesMeJe, efyenejer Deeefo
ves Yeer efueKeer nw~ Deveske keefJe keefJelee mes mece=ef Deewj Heefmeef Hee egkes nQ efHej DeeHe keeeW Fmes
HeeHe ceeveles nQ~'' Jes yeesues, `èner lees HeeHe nw efke keefJelee Gve ueesieeW ves efueKeer nw Deewj keefJelee ceQ
Yeer efueKe jne ntb~ efceuKeeefmebn ee Heer.er. T<ee kes Heers Yeeieves kee Heeeme keesF& uebie[e Deeoceer
kejs lees Jen Gefele lees veneR nesiee~ Fmeer lejn es ueesie keefJelee kes efpeme cewoeve Hej oew[s Gme Hej
cegPe Deefkebeve kee oew[vee HeeHe ner kene peeesiee~''
ceQves kene, ``cegbMeer peer Deepe osMe keer Ske eewLeeF& Deeyeeoer keefJelee efueKe jner nw efHej DeeHe
ner keeeW DeHejeOe yeesOe mes iemle nQ~'' cegbMeer peer yeesues, ``Jes De%eeveer nQ'' efHej Deemeceeve keer Deesj
neLe Gekej yeesues, ``ns F&MJej GvnW #ecee kejvee, Jes veneR peeveles efke Jes keee kej jns nQ'' ceQves
kene, ``ceQ DeYeer Yeer veneR mecePe Hee jne ntb efke Deeef]Kej keefJelee efueKeves ceW keee yegjeF& nw~''
Jes yeesues, `èn Ske meeceeefpeke DeHejeOe nw~ DeefOeke mHe< keb lees en efvejern eesleeDeeW
Hej nesves Jeeues Deleeeej keer leweejer nw~'' ceQves kene, `èn Deleeeej yeere ceW keneb mes Dee
ieee'' Jes yeesues, ``ceQves Fme Deleeeej kees Yeesiee nw~ peye ceQ veneR efueKelee Lee, leye Deveske yeej
Fme ketjlee kee efMekeej ngDee ntb~ Fme Heer[e kees Jener mecePe mekelee nw efpemeves Fmes Yeesiee nw~ keF&
yeej lees cegPes eej-eej keefJeeeW ves Iesj kej IebeW keefJeleeeW megveeeer nQ~ efye[cyevee en nw efke Fme
lejn kes Deve DeHejeOeeW kes efuees ueesie ce=legob[ leke keer ceebie kejles nQ Deewj Fme DeHejeOe keer
lej]He Gvekee Oeeve Yeer veneR peelee~ muee@j neGme kes meeceves Ke[s yekejs keer pees efmLeefle nesleer nw,
efvejern eeslee Yeer Gmeer esCeer ceW Deelee nw~'
www.lafzgroup.com
cegbMeer jeceKesueeJeve ves uebyeer meebme ueer Deewj yeesues, ``Deye legce Hetesies efke Ssmee nw lees efueKeles
keeeW nes Yewee! keefJelee uesKeve cesjs eje Deelce j#ee ceW Geee ieee ]keoce nw~ ]iegb[eieoea mes yeeves
kes efuees ]iegb[eW keer peceele ceW Meeefceue nes peevee Yeer Ske lejer]kee neslee nw~ ceQves ener efkeee~ keue
leke pees keefJe eej-eej Hespe keer keefJeleeeW efuees cegPes Keespeles Les Deepe Jes cegPes osKekej ]ke]pe&oej
keer lejn kelejeles nQ~ Deiej keje peeles nQ lees nce meye efceuekej eeslee leueeMeles nQ~''
cegMb eer peer jnmeHetCe& {bie mes cegmkejees~ DeeJee]pe Oeerceer keer Deewj yeesues, ``keefJeeeW keer Fme ye[er
mebKee ceW Yeer ye[e jnme nw~ FveceW keg ceemj, [e@kej ee Fbpeerevf eej nQ lees keesF& keHe[s kee
ogkeeveoej nw, keesF& Deb[s yeselee nw Deewj efkemeer keer Heeve keer ogkeeve nw~ es meYeer Hee&-eFce keefJe nQ~
Fve ueesieeW ves keg Deeke<e&ke veece jKekej leLeekeefLele meeefnefleke mebmLeeeW yeveeeer nQ peneb es ueesie
cenerves Hevn efove ceW Ske yeej efceuekej DeHeveer Ye[eme efvekeeueles nQ~ Deye keesF& efkemeer keer ogkeeve Hej
peekej ieenkeer K] ejeye veneR kejlee~ peye DeHeves kees cenlJeHetCe& mecePeves Jeeues oes meeefnlekeejeW ceW veneR
yeveleer leye GveceW mes Ske DeHeveer Deueie mebmLee yevee ueslee nw~ en keesF& veeer yeele veneR nw~ meYeer Hekeej
keer mebmLeeDeeW ceW en neslee nw~ ecyeue kes yeern[ eW Deewj yegvosueKeC[ kes pebieueeW ceW Yeer [ekegDeeW kes
Deueie nesves mes vees efiejesn yeveles jnles nQ Hej Fmemes pevelee Hej Deleeeej ye{ ner peeles nQ~ Dele
Hejceelcee cegPes #ecee kejvee ceQ meye keg peeveles ngS keefJelee efueKelee ntb Deewj Fve meyekees Yeer #ecee
kejvee keeeWekf e es veneR peeveles efke es keee kej jns nQ~''
346, jefJeMebkej Jee[&, meeiej (ce.He.)
ieerle
Jees Heef j vos keneb Jees yemes j s keneb
jew M eveer yeeb les Jees DevOes j s keneb
jesMeve ueeue `jewMeve' yeveejmeer

C-4/370, mejee ieesJeOe&ve,
JeejeCemeer-221001
YetKe Yekee jner nw FOej mes GOej

eeo Deelee veneR Yetuekej ieebJe-Iej
nce efkeOej pee jns keee Helee keee ]Keyej
Ske ner jemlee mew k e [ eW es e f u eeeb
DeHeves efyeKejeJe-YekeeJe kees jesles

DeHevee iebleJe DeHevee efMeKej Keespeles
keeMe nce Deepe Yeer yewkej meeseles
mees ekej keeles Heeb J e keer yes e f [ eeb Hetue ]keoceeW kes veeres efyeees ngS
jemles meye ef#eeflepe leke mepeees ngS
efHej Yeer meejs HeefLeke yeewKeueees ngS
eslevee keer Oeje Deewj ieieve es[kej ewj leveceve kee #eCe Yej veneR nw eneb
uesKeveer kee menpe yeebkeHeve es[Heve
mebmeke=efle-meYelee kee Jeleve es[kej
nce keceeves eues Deepe oes jesefeeb
Jees Heef j vos keneb Jees yemes j s keneb

jew M eveer yeeb les Jees DevOes j s kene
www.lafzgroup.com
$ 68
neme Jebie
$ 69
keceuesMe HeeC[se
Deieueer meoer ceW keej-SkemeHees

Hej keej-eFcme keer efjHees&
Deepe ògie&efle cewoeve' ceW Debleje&<êre Dee@es SkemHees eeveer Jeenve-HeoMe&veer kes GodIeeve kes legjble
yeeo ceMentj yeee kebHeveer ves DeHeveer ueKeefkeee HeueeFbie keej kee DeveeJejCe efkeee~ keF&
K] etyemetjle keejeW Deewj Gvemes Yeer K] etyemetjle ebieeW keer pees[ er Hej Ke[er yeeueeDeeW kes yeere Fme keceeue
keer keej ves meyekee Oeeve KeeRe efueee~ G[ves Jeeueer keejeW keer Yeer[ ceW èfdJevme' veeceke es keej
keF& ceeceueeW ceW ]Keeme yeleeeer peeleer nw~ yeee kebHeveer ves petlee-GlHeeove keer DeHeveer mece= HejbHeje
kees Oeeve ceW jKeles ngS Fme keej kees pees[s ceW ner yeveeee nw, eeveer Ske ueeKe ceW ner oes keejW
efceueWieer~ kebHeveer kes HecegKe pelevepeer yeee ves yeleeee efke pewmes petles ef[yyes ceW efceueles nQ, Jewmes ner es
peg[Jeeb keejW Yeer Ske ye[s nQiej ceW ef[ueerJej keer peeeWieer~ Fme nQiej keer ceoo mes DeeHe DeHeves le
Hej keejW ebie mekeWies~ keejW Fme nQiej mes ner meerOes G[eve Yej mekeWieer eeveer otmejer keejeW keer lejn
le Hej ome ]Heer kee jve-Jes yeveeves keer ]pegjle veneR nesieer~ Ske ]Ketyeer es Yeer nw efke pees[er ceW
nesles ngS Yeer FvnW Deueie-Deueie G[eee pee mekesiee~
JewkeefuHeke FbOeve keebefle kes HeuemJeHe pees Jeenve keebefle ngF& nw, Gmeer kes veleerpes ceW Fme meeue
meew mes Yeer ef]peeeoe cee@[ue yee]peej ceW Deees~ efHeueer meoer ceW peye Heeveer mes eueves FbOeveeW kes
keejCe Yeeeveke peue-mebke GHeefmLele ngDee leye pees JewkeefuHeke Tpee& eesle meeceves Deees, GveceW
èfdJevme' keer FbOeve skevee@uee@peer meyemes Degle nw~ meYeer peeveles nQ efke JewkeefuHeke FbOeve-keebefle mes
Fme Je]kele Heee&JejCe ceW Yeejer GLeue-HegLeue ceeer ngF& nw~ ef]peeeoelej keejW nJee mes neF[êspeve
Deewj veeFêspeve efvekeeue kej eueleer nQ~ kejes[eW keejeW kes efuees pes-Fbpeve yeveles eues peeves mes
nJee ceW Fve iewmeeW kee DevegHeele les]peer mes efieje nw~ Fve skevee@uee@peer ceW ie[ye[ es Yeer nw efke iewmeeW kees
peueeves kes efuees Dee@kemeerpeve Yeer es nJee mes ner uesleer nQ~ Deye lees meebme uesves kes efuees ieeef[eeW ceW
Dee@kemeerpeve kee Ske efmeefueb[j Deueie mes ueskes euevee He[lee nw~ keej yeveeves keer skevee@uee@peer Fme
keoj Deece nes ieeer nw efke keHe[s-petles mes ueskej HeeG[j keerce yeveeves Jeeueer kebHeefveeeW leke ves
keejeW kes DeHeves cee@[ue yee]peej ceW Gleej efoes nQ~ otmejer Deesj FbpeveeW kes efuees FbOeve keer leueeMe
ceW ceue-keeje mes ueskej iesn-bt eeJeue leke ueieYeie nj Jemleg kees Dee]pecee efueee ieee nw~ Hej nJee
Deewj Heeveer ner meYeer kebHeefveeeW kes meyemes ueeskeefHee FbOeve meeefyele ngS nQ, keeeWefke oesveeW keer ]keerceleeW
Hej mejkeej kee yeme veneR eue Heelee~
FOej ]pegjer iewmeW nJee ceW kece nes jner nQ, GOej efHeues oMeke ceW jes[js]pe kebHeveer ves pees
MewcHet Deewj ef[jpeW mes eueves Jeeuee Fbpeve yeveeee Lee, Gmemes nJee ceW Ssmee Heot<eCe Hewuee,
efpememes yeeeves ceW Jees ceemke Yeer yesDemej nw, efpemes Deepekeue meYeer kees DeefveJeee&-He mes ueieevee
He[lee nw~ eeo nesiee efke Deemeceeve ceW yeeoueeW mes YeeHe ueskej eueves Jeeueer iee[er Hej HeefleyebOe
ueieevee He[e Lee, keeeWefke yeeefjMe lees Henues ner mes yengle kece nes jner Leer Deewj es skevee@uee@peer
yees-Keges yeeoueeW kees oerJeeefueee kejves ceW ueieer Leer~ Fve meye efmLeefleeeW kees Oeeve ceW jKe kej ner
www.lafzgroup.com
yeee ves èfdJevme' ceWs Oetue mes eueves Jeeuee Fbpeve ef]He efkeee nw~
yeleeee peelee nw efke Ske efove petles ceW ueieer Oetue kees osKe kej pelevepeer yeee kees mebosn
ngDee efke petleeW ceW pees ieefle nw, keneR Oetue keer Jepn mes ner lees veneR~ yeme es DeeFef[ee GvneWves
DeHeves Deej Sb[ [er JeeueeW kees os efoee Deewj nJee mes Oetue KeeRe kej eueves Jeeuee Fbpeve F&peeo
ngDee~ Fme skevee@uee@peer Hej Decesefjkeer kebHeveer ]Heetceiees kee kenvee nw efke es Fbpeve Oetue ner Keelee
jn peeesiee, euesiee veneR, peyeefke Gvekeer DeHeveer yeveeeer keej pees Deemeceeve ceW ceewpeto OegSb kee
Fmlesceeue kej eueleer nw, ]Ketye eue jner nw~ Skeme-Hees kes oewje yeee kes HeJekelee ves Fmekee
HeefleJeeo kejles ngS kene efke efpeme OegSb kee Heeesie kej ]Heetceiees keer keej eueleer nw Jees DeekeeMe
ceW neslee veneR yeefuke Fme kebHeveer eje ner es[e peelee nw~
nceejs efJeMes<e%e kes Devegmeej Fme peg[Jeeb keej kes yee]peej ceW Glejves mes {sjeW DeeMeeeW Deewj
DeeMebkeeeW Hewoe nes ieeer nQ~ meyemes Henues lees meJeeue es G jne nw efke Deepe, peye Heeveer n]peej
Hees ueerj, eeJeue Ske ueeKe Hees efkeJebue Deewj meefy]peeeb meesves-eeboer kes yeeeW mes legue kej
efceue jner nQ, Ske ueeKe keer oes ieeef[eeb Meeeo efYeKeeefjeeW kees Oeeve ceW jKe kej ner yee]peej ceW
ueeeer ieeer nw~ Fleves ueesie Fleveer keejeW ceW Deeef]Kej peeeWies keneb? otmejer Jener Deemeceeve ceW ye{les
^wef]Heke keer Hegjeveer mecemee~ DeYeer ner efmLeefle es nw efke Deees efove THej DeeHeme ceW keje kej
veeres efiejleer ieeef[eeW mes Oejleer Hej eueles ueesie Yeer cej jns nQ~ peevekeejeW kee ceevevee nw efke keejeW
keer Fme veeer KesHe mes DeekeeMe ceW keejeW keer eeoj-meer leve peeesieer Deewj Oejleer Hej OetHe kee
keleje Yeer veneR Hengbesiee~ GOej ]peje Deewj THej nJeeF& pene]peeW keer Yeer[ keer Jepn mes Jewmes ner es
Deeuece nw efke ncesMee yeoueer-yeoueer-meer ueieleer nw~
MebkeeuegDeeW kee ceevevee nw efke nQiej kes yeneves kebHeveer peg[Jeeb keej keer Fleveer ]keercele Jemetuesieer
efke meye yejeyej nes peeesiee~ Ske Mebkee es Yeer p] eeefnj keer ieeer nw efke peye meejs ueesie keejeW Hej ner
meJeej neWies Deewj Oejleer Hej keg euelee-efHejlee nesiee ner veneR lees Oetue G[sieer keneb mes! ceeve uees
keneR mes Oetue Yej kej keej G[ Yeer ieeer lees Deemeceeve ceW Deeeveke FbOeve ]Kelce nesves Hej Skeoce
mes Heke veneR He[sieer? yeeepeer ves Fve MebkeeDeeW kees Oetue ceW G[eles ngS kene efke nQiej ef[yyeeW keer
lejn ner ceg]Hele efoee peeesiee Deewj peneb leke Oetue keer keceer kee meJeeue nw, kebHeveer Oejleer Hej
peien-peien Oetue G[eves kes efuees HebKeeW keer JeJemLee kej osieer~
Deepe keer Jeenve-keebelf e keg-keg 21JeeR meoer keer Ssmeer ner Ske keebefle pewmeer nw~ ]He]ke& efme]He&
Flevee nw efke Gme Je]kele ieeef[eeW keer ye{leer leeoeo mes ]peceerve Hej yeveer me[keW keejeW mes Jewmes ner
Deer LeeR pewmee Deepe Deemeceeve kee neue nw~ Gve efoveeW efpeleves ]HeueeF&DeesJej Deewj Deb[jHeeme
yeveles, peece Glevee ner ye{lee peelee~ ueesie keejeW keer yepeees keneR Yeer Hewoue peuoer Hengbeves ueies~
leye Ske Je]kele Ssmee Deeee peye ]peceerve Hej meye-keg nj ieee Deewj Hewoue eueves keer peien
Yeer ve jner~ GOej DeekeeMe FbpeveeW kes OegSb mes Yej ieee~ leye jenle efceueer lees Gme Ievee mes
efpememes Hetjer ogefveee [jer ngF& Leereeveer meejs lesue Deewj iewmes kes eesle Ske jes]pe ]Kelce nes iees~
leye keg oMekeeW leke Hetjer ogefveee ceW peue, nJee Deewj metjpe keer jesMeveer mes efyepeueer Hewoe kej
jsue-yeme-êce pewmeer efJeegle eeefuele ceeme-êbef]pe JeJemLeeDeeW Hej Oeeve efoee peeves ueiee~
efpeve yeg]pegieeX ves Jees oewj osKee nw, Jes yeleeles nQ efke ye[s ner megboj efove Les Jes~ ueesie ]Ketye Hewoue
eueles, Deejece mes yeme-êceeW ceW peeles , ienjer-ienjer Meg meebmeW uesles Deewj uebyeer Gce peerles Les~
Hej efJe%eeve egHe veneR yewe Deewj Ske efove G[ves Jeeueer keej F&peeo kej ueer ieeer~ kene ieee efke
es Heee&JejCe kees veg]kemeeve veneR Hengbeeesieer~ osKeles-osKeles Ske nes[-meer ueie ieeer~ n]peejeW
www.lafzgroup.com
$ 70
kebHeefveeeW ves ueeKeeW keejW yeveeveer Meg kej oeR Deewj Deemeceeve kes nj keesves ceW DeveskeeW DeekeejHekeej keer ieeef[eeb G[ves ueieeR~ etbefke nJee ceW ^wef]Heke keebmsyeue, yeefeeeW, yewefjejeW Deeefo keer
JeJemLee mebYeJe veneR Leer, ve ner Meg ceW ^wef]Heke peece Deeefo kee [j, mees [êFefJebie keer Ske DebOeeOegbOe Mewueer Hewoe ngF& Deewj efpeme j]Heleej mes Jeenve yeveles Gmeer j]Heleej mes DeeHeme ceW keje kej
]Kelce Yeer nesves ueies~ Deieueer nes[ G[eve keer GbeeF& kees ueskej ceeer Deewj Jeeegceb[ue kes DeueieDeueie mlejeW Hej Deueie-Deueie ieeef[eeb G[ves ueieeR~ Yeejer JeenveeW kes efuees veeres kee mlej Deewj
nukes JeenveeW kes efuees THej kee mlej lee ngDee, Hej Ske otmejs kes mlejeW ceW IegmeHew peejer jner
efpememes Jeenve Henues keer lejn ner Jeerjieefle kees HeeHle nesles jns~ ueeiele kece nesves Deewj FbOeve kee
keesF& mebke ve nesves mes keejeW kee GlHeeove Ieef[eeW Je ceesyeeFue-]HeesveeW keer lejn nesves ueiee Deewj
Oejleer Hej Ske Yeer Ssmee Fbmeeve ve yeee pees yes-keej nes~ Ssmeer efmLeefle ceW Deye ener yeelee Lee efke
petles-ceespeeW ee kes-yeefveeeve keer lejn pees[s ceW keejW yeseer peeeW~ ener keece yeee kebHeveer ves
efkeee nw~
keej-eFcme kees DeeMebkee nw efke Fme meoer keer keej-keebefle kee Yeer Jener ne nes mekelee nw
pees efHeueer meoer ceW ngDee~
yeer-260/Heekes-2, keWere efJenej, meskej- 62, veesS[e (G.He.)-201304
ceesyeeFue- (0)9868380502
ieerle
jesMeve ueeue `jewMeve' yeveejmeer

menje-menje ceer e oef j ee {t b { jner nQ Deeb K eW
otj-otj leke Hes[ ve meeee eceece ecekes jsle keer ceeee
Deeb K eeW ceW IeveIees j Deb O es j s keeveeW ceW mevveee eee
ef H ej oHe& C e ceW ef p emekee es n d j e {t b { jner nQ Deeb K eW
eueleer nw Heg j ] p ees j nJeeeW Deeies - Heer s , oeeW - yeeeW
ceve esleve kees yeme ceW jKevee keee cegefMkeue nw keee yeleueeeW
cees [ -cees [ Hej oer H eke peuelee {t b { jner nQ Deeb K eW
levneF& kee uecyee jmlee kee jne nt b jes l ee nb m elee
DeebKeeW ceW nw Oetue kee meeiej HewjeW keer neuele nw ]Kemlee
Fme ceb ] p ej ceW ceer l e Yeer DeHevee {t b { jner nw Deeb K eW
Oejleer yebpej Decyej ]Keeueer yemleer keer nj yeele efvejeueer
cees j Goemeer pew m es ceg n & j ce jeleW jes M eve F& o oer J eeueer
Keb [ nj-Keb [ nj Iej kej ve] k e M ee {t b { jner nQ Deeb K eW
C-4/370 ,
mejee ieesJeOe&ve,
JeejeCemeer-221001
$ 71
cenceer mes Kesues yeeHeve ce]peuetceer kees Pesues eewJeve

ce]peyejer yet{s keer ueeer keebHes Lej-Lej Keebmes ve-ve
Fme neuele ceW ceve kee ef j Mlee {t b { jner nQ Deeb K eW
www.lafzgroup.com
mences ng S , og y ekes ng S , Ieyejees ng S

nb m eles ng S , ieeles ng S , Mejceees ng S
nj jele ef c ejs ef o ue ceW Glej Deeles nQ
pe]pyeele, eflejer eeo kes yenkeees ngS
yeeFeeb
DeebKeeW ceW ceesnyyele efuees cenkeer-cenkeer

neb, yeele Yeer kejles jns yenkeer-yenkeer
leg c e ceg P emes ef c eues Deepe ] p eceeves yeer l es
Fke Deeie efuees meerves ceW onkeer-onkeer
ogMceve mes cegjJJele kee meJeeueer Yeer veneR

]Kelejs mes keesF& jemlee ]Keeueer Yeer veneR
peees lees efyecyemeej Deye peees keneb?
JewMeeueer ceW lees DeeceHeeueer Yeer veneR
ce]Keuet]ke ceg]keeefyeue nw n]peejeW mej
ceenewue OegbDeeOeej, ef]He]pee HelLej
Gme leesles kees {tb{ jne ntb efHej
efpeme leesles ceW peeve nw peeotiej
ef c eer kes IejeW o s ve ef y eiee [ es , os K ees !

HeewoeW kees pe[eW mes ve GKee[es, osKees!
legcemes nw cesjs efoue ceW keg Deeyeeoer meer
ke peeDees, es yemleer ve Gpee[es, osKees!
keer
keer
Yeer
keer
meeQoe&
ef m eb i eej ceemmej nw ve keb Ieer - ees er
ome keece kejs leye lees efceues oes jeser
DebieeW keer kemeeJe, efke uent Het He[s
Jees efmeve nw, He[keleer nw yeeser-yeeser
ceewntce meer Fke Deeme ves cejves ve efoee Fke

Heeme Leer, efpeme Heeme ves cejves ve efoee
cejves ve efoee ceQves Yeer De@nmeeme lesje
cegPekees eflejs De@nmeeme ves cejves ve efoee
nj meeb m e ceW [t y eves - GYejves Jeeueer

peer v es kes ef u ees ceg o ece cejves Jeeueer
osKeer nw keYeer Jees cegmkejen Gmekeer?
efKeueleer keefueeeW kees veece Oejves Jeeueer
meeiej cebLeve
DeOeeve-efebleve keewve kejsiee Flevee?
es HeeieueHeve! keew v e kejs i ee Flevee?
peye Peeie ner efyeke peelee nw Dece=le kes ceesue
meeiej ceb L eve keew v e kejs i ee Flevee?
Heerleer Yeer veneR, {bie mes Keeleer Yeer veneR

lekeueer]He keg Ssmeer, efke yeleeleer Yeer veneR,
ueew DeeeW mepeve, Fmekes efuees meew-meew Pet
mee yeele ceiej ]Kele ceW efueKeeleer Yeer veneR
Oejleer eveer , evee Decyej ceQ v es

ke ee-ke ee kej [euee Dee[cyej ceQ v es
Jees Men]peeoe Deeesiee Yeer efke veneR?
ef p emekes keejCe jee mJeeb J ej ceQ v es
Hejos m e eues peeles nQ , ce] p eot j yeng l e

Iej-yeej mes nes peeles nQ peye otj yengle
peuo, Deewj yengle {sj kecee kej ueewW!
kejlee nw og D eeeW kees F & ef m eb o t j yeng l e
Dece= l e mes ueyejs ] p e keueMe {ejs peeeW

ner j s , cees l eer , keb eve Jeejs peeeW
Fke Gce ceW ueew er nQ eeoW ef H ej mes
DeeDees Fvekes Heeb J e HeKeejs peeeW
Fve ]Ketyemetjle yeeFeeW kes Meeej ves DeHevee veece veneR Yespee ke=Heee nceW veece YespeW efpememes nce HeekeeW kees metefele kej mekeW
1 flrEcj 07 ls 30 uoEcj 07
www.lafzgroup.com
$ 72
]ie]peueW
670,
jT]He j]pee
ieueer cesce Jeeueer, efeleueer ]keye, efouueer-110006

ceesyeeFue-(0)9811326547
legce Yeer Fme metKeles leeueeye kee esndje osKees

Deewj efHej cesjer jen ]KJeeye ceW oefjee osKees
OetHe ceW Dee peeDees yeees! ceeve uees

Fme Deb O es j s ceW ceg P es Heneeve uees
Deye es HeLejeeer ngF& DeebKeW efuees efHejles jnes

Gmeves keye legcemes kene Lee, cegPes Flevee osKees
] H eueme] H es meejs Oejs jn peeeW i es

ef]pevoieer ef]pevoeefoueer nw ceeve uees
jewMeveer DeHeveer lej]He Deeleer ngF& ueieleer nw

legce efkemeer jes]pe efcejs eej kee esndje osKees
es Mener o eves - Jeleve lees mees iees

legce Yeer DeHeveer ceeb kee kenvee ceeve uees
n]pejles-ef]Ke]pe lees Fme jen ceW efceueves mes jns

cesjer ceevees lees efkemeer Hes[ kee meeee osKees
Hetue jKeves keer peien yeouees ]peje

Ske efove yeerceej kee Dendmeeve uees
ueesie ceme]He1 nQ ceewmece keer ]Kejeroejer ceW

Iej eues peeDees `j]pee' YeeJe ]ie]peue kee osKees
keee efuekeKetb keee ceb]pej1 nw

Hetue kes neLe ceW HelLej nw
1. Jemle
iegveiegveeleer nJeeDeeW Hes efueKevee ogDee G[les-G[les meceboj ceW ye osKevee

Fke Heefjvos kee Heeveer mes etb Kesuevee pewmes ceewpeeW2 kee ]peew]kes-leueye osKevee
jele kes yee]ie ceW keesF& nueeue veneR Jees ecesueer kee yete Yeer ]KeeceesMe nw
ef]pevoieer keer DeoeDeeW ceW nbmelee ngDee eebo Deebieve ceW Dee peees leye osKevee
Fke efjmeeues3 ceW Deer-meer lemJeerj Leer efpemekeer cegmkeeve oesveeW kees yenkee ieeer
cesjer meebmeeW mes ve]peoerkelej eebo ves efpemce neskej kene cesjs ueye osKevee
Jees pees Fke meeee legcemes efye[ kej euee ]Keeueer DeebKeeW mes osKeesies ceemetce nes
nj ve]peejs kes DeHeves ner Deeoeye4 nQ jsle Yej peees DeebKeeW ceW leye osKevee
5
efiejles HeeeW keer yesue]He]pe mejieesefMeeeb ]ieewj mes cele megvees nwjleeW ceW jnes
keesF& Dee veneR nj Ie[er meesevee keesF& Dee veneR meye kee meye osKevee
1. efJe, 2. uenjeW, 3. Heef$ekee, 4. meYelee/ieefjcee, 5. ceewve, 6. HegmeHegmeenW
$ 73
www.lafzgroup.com
Ss m eer yeeef j Me Ss m eer nJee

meeje ]iegmmee cegPe Hej nw
Heemee nw lees Heeme efoKee
let kees F & Hew ] i ecyej nw
oer J eeves oer J eevee yeve
les j s n] k e ceW yes n lej nw
ceQ kew mes cej mekelee nt b
Flevee ]ke]pee& cegPe Hej nw
Deer nw yeeefjMe uesefkeve
le Hej Ske keyetlej nw
DeHeveer ]Kewj ceveeDees efceeeb
Deieuee HelLej legce Hej nw
jew M eveer nes v es ueieer nw ceg P eceW

keesF& Mee1 t jner nw cegPeceW
pees Yeer keg Dee-yegje nesvee nw peuoer nes peee

Mendj peeies ee efcejer veeRo ner ienjer nes peee
cesjs esndjs mes Deeeb2 keg Yeer veneR

es keceer nw lees keceer nw cegPeceW
eej Gkeleees ng S jnles nQ Ss m ee kej uet b

Deepe keer Meece keesF& Peter keneveer nes peee
yeele es nw efke yeeeb kewmes keb

Ske Deewjle Yeer gHeer nw cegPeceW
etb Yeer nes peee efke yejlee ngDee jmlee ve efceues

keesF& Meye1 ueew kes Iej peevee ]pegjer nes peee
Deye efkemeer neLe ceW HelLej Yeer veneR

Deewj Fke veskeer yeeer nw cegPeceW
eeo Deees lees yeoueves ueies Iej met j le

lee] k e ceW peueleer ng F & jele Heg j eveer nes peee
Yeeries ue]He]peeW keer ]pegjle keee Leer

Ssmeer keee Deeie ueieer nw cegPeceW
ncemes keee Hetles nes Mendj kes yeejs ceW `j]pee'

yeme keesF& Yeer[ pees ietbieer keYeer yenjer nes peee
1. eer]pe, 2. Heke
1. jele
nj ceewmece ceW ]KeeueerHeve keer cepeyetjer nes peeDeesies

Flevee Gmekees eeo efkeee lees HelLej ner nes peeDeesies
es efkeme efeje]ie keer efkejveW veeer peyeeR1 Hej nQ

nceejs HeebJe lees yegPeleer ngF& ]peceeR Hej nQ
nbmeles Yeer nes jesles Yeer nes Deepe leueke lees Ssmee nw
peye es ceewmece meeLe ve oWies lemJeerjer nes peeDeesies
legcnejer eeoW nceW es[kej veneR peeleeR

efyeKej jner nQ ceiej jele-efove eneR Hej nw
nj Deeves-peeves Jeeues mes Iej kee jmlee Hetles nes

]Kego kees Oeeskee osles-osles yesIej Yeer nes peeDeesies
DeYeer leueke efceje meervee njejleeW2 ceW nQ

cenkeles neW DeYeer leke efcejer peyeeR1 Hej nQ
peervee-cejvee keee neslee nw nce lees Gme efove HetWies

efpeme efove efceer kes neLeeW keer legce ceWnoer nes peeDeesies
Hejeeer OetHe mes DeHevee Yeuee veneR nesiee

nceejs veece keer megynW Fmeer ]peceeR Hej nQ
eser-eser yeeleeW kees Yeer Flevee mepeekej efueKeles nes

Ssmes ner lenjerj1 jner lees yee]peejer nes peeDeesies
cenke jner nw ]ie]peue Depeveyeer ef]He]peeDeeW ceW

cesjs ]keyeerues kes keg ueesie nj ]peceeR Hej nQ
1. efueKeeJe
1. ceeLee, 2. ieceer&
www.lafzgroup.com
$ 74
keg Depeye-mee ntb efmeleceiej ceQ Yeer

GmeHes Keguelee ntb yeove Yej ceQ Yeer
efveMeevee yeebOees efceeeb n leke lees yesnlej nw

yeove peJeeye ve osiee yeove lees HelLej nw
veeer lejleerye1 mes Jees Yeer ]KegMe nw

]Ketyemetjle ntb efyeKej kej ceQ Yeer
peneb Yeer peeDeesies jbieerve nes kes ueewesies

me]Hej Yeer ieerueer ]peceerb kee Iee Yeer mej Hej nw
Dee efcejs meeLe cesjs Mendj ceW Dee

efpememes Yeeie Deeee ntb Dekemej ceQ Yeer
Fve DeebmegDeeW kees ]peje yee]pegyeeve1 nesves oes

efHej Gmekes yeeo ener keeceeeye ueMkej2 nw
Deye es HeeHeesMes-Devee2 keeleer nw

uees ng D ee DeHeves yejeyej ceQ Yeer
ieues efceueWies vees ]peeefJeeeW 3 mes meeseWies

efiejn4 Keguesieer uent mes iegueeye yesnlej nw
efPeueefceuee ues DeYeer Gpeuele3 keee nw

Deewj keg osj ntb le Hej ceQ Yeer
mecePe jns nes ]peceevee Je]Hee mes peerle ieee

yeove mes efeceer ngF& Hetueoej eeoj nw
1. JeJemLee, kece , 2. Ieceb[ keer petleer,
1. Jeeefeke, 2. ]Heewpe, 3. keesCeeW, 4. ieeb
3.
peuoer
oj]KJeemle keer Leer nceves Yeer levneF& kes efuees

Fke Yeer[ meeLe kej oer nw YejHeeF& kes efuees
jbie meye nQ meeLe Fke lesje veneR

osefKees lees ef]pevoieer ceW keee veneR
keue jele keg ef]peeeoe ner MecceW1 peueeeer LeeR

yeeeW ves cesjer newmeueeDe]He]peeF& kes efuees
Ske meHevee-meer ieg]pej peeleer neele1

DeebKe Kegueleer Deewj keg neslee veneR
ceQ Yeer ve peeves keewve-mee metjpe-efce]peepe2 ntb

Fke eebo eenlee ntb ceQ iejceeF& kes efuees
keee ]keeecele t He[leer Mendj Hej

let Deiej cegPemes pegoe neslee veneR
meejs ef]Keleeye3 meejs ue]keye3 pesye ceW ve jKe

yemleer Deiej yegueeleer nw Dee]keeF&4 kes efuees
cesjs meerves Hej efueKee nw Gmekee veece

cebefojes-ceefmpeo efceje jemlee veneR
keee yeele nw efke meerves mes blee veneR OegbDee

keeeW Hee jne ntb ceQ ieeseeF&5 kes efuees
meesefees Fbmeeve keer le]keoerj Hej

mees eves mes Deeoceer cejlee veneR
1. ceesceyeefeeeb, 2. mete& mee HeKej mJeYeeJe,
1. peerJeve
3. GHeeefOe, 4. mejoejer, HeYeglee, 5. yeesueves
$ 75
www.lafzgroup.com
mej Pegkeevee He[e `j]pee' cegPekees

ke]pe& kejvee pees Lee Deoe cegPekees
]Hekele ]Keeeue keer b[ke nw, nej mekelee ntb

efke leHeleer OetHe nw Deewj Fble]peej kejlee ntb
Ske yes ] p eee] k ee 1 lecevvee ceW

efkeme ]keoj tvee He[e cegPekees
les j s ueyeeW Hes ef c ejs neW Fke ] k ejer v ee nQ

Fmeer lejerkes mes ceQ ]Kego kees Heej kejlee ntb
Gmeves lemJeerj ]KeeRe ueer cesjer

Deewj cegPemes egje efueee cegPekees
]ie]peye lees es nw efke Gmemes efveieen efceueles ner

ceQ DeHeves efpemce keer yemleer ceW ueew Deelee ntb
keesF& HelLej ve keesF& DeeJee]pee2

efkeme veiej ceW yemee efoee cegPekees
efcejs ]Keeeue kee esndje Glejves ueielee nw

Fme DeeFves Hes Deueie Ssleyeej kejlee ntb
Heb K e ces j s ef m eceves Jeeues Les

ues G[er kee]ie]peer nJee cegPekees
keYeer-keYeer efceje Deboe]pee erke neslee nw

keYeer-keYeer ceQ nJeeDeeW Hes leerj jKelee ntb
1. yesmJeeo, 2. Hegkeej
efiejles Hes[eW Hes eer]Kelee nw keee

Jee]keF& HeebJe oye ieee nw keee
legcnejs oo& keer ogMceve es ]KegMeefueyeemeer nw

efkemeer mes kewmes kenesies efke n Heemeer nw
oewueles-]iece kee keee kejesies legce

oesmleeW kees ]Kejerovee nw keee
keesF& yeleees es efoueoeefjeeb keneb jkeKetb

enej-ef m ecle lees Hew ueer ng F & Goemeer nw
efpeme lejn osKeles nes legce cegPekees

Fme lejn keesF& osKelee nw keee
es DeebKeW yebo efkees efkeme lej]He He[s nes legce

Fmeer lej]He mes lees mewueeye keer efvekeemeer nw
HeebJe efkeme Hej He[,s keneb efHemeues

Ssmeer Yeieo[ ceW metPelee nw keee
e]keeR kes peesMe ceWb DeHevee ]kemeeroe efueKe [euee

ceQ ]KegoMeveemeer kees mecePee ]KegoeMeveemeer nw
eej mej Hees[ves keneb peeeW

DeHevee es Mendj keg yegje nw keee
FvneR efoveeW eflejer ]keoDeeJejer kes eex nQ

FvneR efoveeW eflejs esndjs Hes yeonJeemeer nw
www.lafzgroup.com
$ 76
i
] e]peueW
jefMce Mecee& `meyee'
keneR mes Deeleer meoe nw kees F &

meoe veneR nw , og D ee nw kees F &
ojef c eeeb DeHeves es meJeeue jne

DeHevee efceuevee ner keetb cegneue jne
keneb Helee Leer es yeele cegPekees

efke cegPe ceW keye mes gHee nw keesF&
neLe peye Yeer Gs ogDee kes efuees

Ske yeme les j e ner ] K eeeue jne
mecePe jns nes efpemes pe]peerje 1

meceb o jeW ceW ef I eje nw kees F &
ceQ meceb o j nt b , ceQ ner meeef n ue 1 nt b

kees F & es mees e kej ef v eneue jne
eceke jne nw pees eebo yevekes

eneR mes G kej ieee nw keesF&
]peje mebYeue kej ]keoce ye{evee
Fmeer me] H ej ceW ueg e nw kees F &
nceejer keeueer leJeerue2 Meye3 ceW
efeje]ie yeve kej peuee nw keesF&
Je]Hee Yeer os oer, Devee4 Yeer os oer
`meyee' mes efHej keetb ]Ke]Hee nw keesF&
GuePeveeW kes ef m eeen peb i eue mes

et b ef v ekeuevee ef l eje keceeue jne
meye efveMeeb Jemue2 kes efcee Deeeer
efoue Hes uesefkeve pees Jees iegueeue jne
ef ] p evoieer ef ] p evoieer jner ces j er
efoue ceW peye leke `meyee' ceueeue jne
1. efkeveeje, 2. efceueve
peye mes Jees otj nes ieee cegPemes

et b ueiee ot j nw ] K eg o e ceg P emes
1. eHet, 2. uecyeer, 3. jele, 4. DeefYeceeve
nb m evee jes v ee, jes v ee nb m evee Dee peees

ncekees Yeer peerves kee meueer]kee Dee peees
ces j e veg ] k emeeve nj lejn mes nw

ceeb i elee nw Jees ceMJeje ceg P emes
eflevekee-eflevekee egve kej keesefMeMe kejles nQ

efeef[eeW kee De@nmeeve egkeevee Dee peees
Deewj keg ]Ke efvekeeueves kes efuees

meg v evee eens i ee Jee] k eDee ceg P emes
ceQ ]Hevekeej ntb Fmekee He yeoue otbieer

iej ces j er yeeleeW ceW og e f v eee Dee peees
keee cesjer Denefceele ye{er nw FOej

keetb nw nj Me]Kme keg ]Ke]Hee cegPemes
Deeme es ueskej Heemes Heber efvekeues nQ

Meeeo jen ceW keesF& oefjee Dee peees
Deepe ]KeeeueeW keer yemleer mes peye iegpejW
meeLe nceejs Gvekee meeee Dee peees
cesjer ogefveee efceje peneve nw Jees

efpemekeer ogefveee nw keg pegoe cegPemes
Deewj `meyee' ojkeej veneR keg yeme ncekees

Gvekes ]KJeeye ceW Deevee-peevee Dee peees
$ 77
nee efkeme Hetue keer es ]KegMeyet nw

Hetleer jn ieeer `meyee' cegPemes
www.lafzgroup.com
yeMeerj Denceo ceetKe

Meyo meleced efMeJeced megvojced nes ieee
efpeme cenekeeue keer veeefYe mes HemHegefle
keeue kes DebMe, es keuHe keuHeeblej
efpemekees DeefYeJekele kejves ceW DemeceLe& nw
ieerle
ceewve ceW pees mJeeb kees cegKej kej jne

Meyo Jees Deve-Geeje ngDee Meyo nw
Devekene Devenoer-veeo peye mes megvee
es l evee kee Hemeeje ng D ee Meyo nw
Meyo Deuueen nw , Meyo ner jece nw
Meyo yew k eg b , pevvele, HejceOeece nw
Jeso ceW Jekele nes-ueeske-cebieue yevee
`He e ivees ' Jeeeceer j e ef # eleer v eeb nw
pevce pevceeb l ej, pevce pevceeb l ej,

Gme Hejce leJe kees Meyo keee veece os
veece osves kee nceves efkeee peye peleve
ceef m peoeW ceW De] p eeveW Heg k eeje kejeR
Meyo Deeele ngDee efoJe ]kegjDeeve keer

kegueng Jeuueeng1 Denod meefeoevevo nw
pees me=peve kes Heue Hej efueKee pee jne
Gme cenekeeJe kee Meyo ner vo nw
ceef v ojeW ceW ener yeve ieee keer l e& v e

peye efoKee Jees meYeer ceW meceeee ngDee
] p eje& - ] p eje& nceeje mevece nes ieee
ef c e iees w l e-Dew l e kes ] H eemeues
Meyo ner eesie nw, Meyo ner Yeesie nw

Meyo ner nw peieled , Meyo meb m eej nw
Meyo ner nw Heke=efle, Meyo ner nw Heg<e
Meyo ner ceOeg-efveMee, Meyo DeefYemeej nw
Meyo meleced efMeJeced megbojced nes ieee

Meyo meekeej nw, me=ef< ceW JeeHle nw
Deelcee ceW jcee lees ef v ejekeej nw
meejs GHeveece ef p emeceW meceees ng S
Meyo meb i eer l e nw , Meyo Deevevo nw

Meyo DeejeOevee nw , MejCe-ieb O e nw
efpemeHes Deemeerve nw keesF& keceueemevee
Gme keceue-Heg<He kee Meyo cekejbo nw
Gme ceneveece kee Meyo ef J emleej nw

ceewve ceW pees mJeeb kees cegKej kej jne
Meyo Jees Deve-Geeje ngDee Meyo nw
Devekene Devenoer-veeo peye mes megvee
Jen ef v ejekeej Yeer He ues v es ueiee

efoJe kees YeJe kee peye Oejeleue efceuee
keeJe keer keesKe ves Meyo-ceesleer peves
meerHe kees mJeeefle-ve#e$e kee peue efceuee
es l evee kee Hemeeje ng D ee Meyo nw

Meyo Deuueen nw , Meyo ner jece nw
Meyo yewkegb, pevvele, Hejce Oeece nw
Jeso ceW Jekele nes-ueeske cebieue yevee
Meyo Skee#ejer ceb $ e kee yeer p e nw

Meyo ner nw Deefue]He Meyo ner Deesced nw
Deelcee kees Decejlee ef H eueelee ng D ee
Meyo jmejepe nw Meyo ner mees c e nw
Meyo meekeej nw, me=ef< ceW JeeHle nw

Deelcee ceW jcee lees ef v ejekeej nw
meejs GHeveece ef p emeceW meceees ng S
Gme ceneveece kee Meyo ef J emleej nw
1. ] kegjDeeve-me=ef< kee Ske cee$e mJeeceer
2 ue 17, efJe%eeve veiej, keese -5
www.lafzgroup.com
$ 78
jece `DeOeerj'
yebOeg Deeies keer ieueer kee Ske Iej ceQ peevelee ntb
legce keYeer efvekeuees GOej mes neue cegPekees Yeer megveevee
ieerle
keue megvee metjpe Jeneb yesewve iegcemegce-mee He[e nw

Hej efkemeer kee Yeerlejer ]keo yeenjer ]keo mes ye[e nw
legce Jeneb YeeJegke ve nes peevee efkemeer keer efmemeefkeeeb megve
efkebleg, keesF& ieerle Yeeries ceve efceues HeuekeeW efyeevee
neb, Jeneb Hej meeref{eeb kees jes]pe Oeesves kee eueve nw
Deewj Deeiele kees efJeoeF& oer efke jesves kee eueve nw
ceQ legcnW DeHevee mecePe kej keg efveece yeleuee jne ntb
HeebJe keer Deen ve kejvee, ej keer meebkeue yepeevee
ceQ Jeneb melener me=peve keer HewjJeer kejlee jne ntb
keee ngDee peeot efke DeHeves DeeHe mes [jlee jne ntb
letefuekee kes jbie Deekeef<e&le kejW lees Yeer mJeeb kees
Gme vegceeFMe ceW mepeer nj omlekeejer mes yeeevee
keue ef p emes meeiej yeng l e mecePee ieee Skeeb l e ceW

Jen veoer ef y emlej Heke [ kej Deepekeue yeer c eej nw
os K ekej les J ej meYeer eg H e Les ceg n eves leb i e Les
pees ef k eveejeW Hej Ke [ s Les Jen meeeves {b i e Les
pees keYeer DeHeves Dence kees lees [ kej je] p eer ve Leer
Deepe Gmekes jes i e kee ef k elevee keef ve GHeeej nw
ceeekes ceW peye jner lees YeeF& eeW mes ue [ ieeer
nj ] i euele He m leeJe Hej Jen Yeeef Y eeeW mes De [ ieeer
Ske Yeer Deveg y eb O e Jen meeceg e ef v eYee Heeeer veneR
meer e f { eeW mes ef H emeue kej ef i ejleer jner nj yeej nw
en keYeer yeng c ele peg e Heeeer veneR
ee Gmes Ye c e nes ieee Lee Denced kes
yeeb k eHeve peye leke jne Jen SW kej
Deepe Jen ] K eeef j pe ng F & pew m es ef k e Jen
yee { kee Heeveer Glejvee nw
Fme meeeF& kees GIe [ vee nw
Deepe Yeer Ss m es ner Fke ceeb P eer
pees ner veeJeW Gg y ees v es kes
ojyeej kee
Deekeej kee
eueleer jner
De] K eyeej nw
Gmes ceeuet c e Lee

Gmes ceeuet c e Lee
mes Gmekeer YeW nw
ef u ees lew eej nw
F-108/1, efMeJeepeerveiej, YeesHeeue-462016
$ 79
www.lafzgroup.com
leg]Hewue elegJexoer
G Deeueer kees j ceW kees F & Hever yees u e ieee
ieerle
omeeW efoMeeeW peeie Ger nQ, peeiee Meevle ef#eeflepe Yeer

Jeso cev$e Geej jns Deemeve Hej yews efpe Yeer
iJeeuee jefJe efkejCeeW kes keesceue ewves Keesue ieee
keCe-keCe Hej eee HeYeele jJe, ngF& iegueeueer nw jpe
Oeerjs-Oeerjs G kej efHeelece HetJe& efoMee ceW metjpe
He= L Jeer Hej DeuHevee mepeeves jes u eer Iees u e ieee
jeef$e megvojer leejeJeefue keer JesCeer yeebOe egkeer nw
iees yeesner kes DeueeJe keer Oetefceue jsKe yegPeer nw
ot j ot e f O eee veYe ceW evoe iees u e-cees u e ieee
cegefve keeefuevoer keer Oeeje ceW [gyekeer ueiee egkes nQ
eesieer efovekej kees iebiee keer Debpegefue e{e egkes nQ
mete& osJe keer DeMJelejer kee Heefnee [esue ieee
Yeerieer DeebKeeW Jeeues Iej pee, ogKe gHe kej men js

peesieer efkemekes ceerle ngS nQ, peesieer keye njs
letves efpememes peerJeve yeebOee t ieee Jees Deebeue
neLe g[e kej peevee lees nw jerle Hegjeveer Heeieue
Pet er Gcceer o W yeeb O eer mees IeeJe ueies ienjs
HelePe[ keer le nw, DeebKeeW ceW Jeerjeveer kee [sje
eej-lej]He Hewuee mevveee, ogKe ner meeLeer lesje
efoue-yemleer ceW uet eueleer nw, ]iece kes nQ Henjs
]KeeceesMeer Deer nesleer nw uesefkeve oce Ieglee nw
ogKe keer yeeleW megveves Jeeuee cegefMkeue mes peglee nw
keg ncemes efoue keer yeeleW megve, keg DeHeveer ken js
efpeme efleme kes Deeies jesvee Fme Gmemes ogKe[e kenvee
Deeef]Kej DeHevee ogKe He[lee nw levne meyekees menvee
kee]ie]pe Hej efueKe ieerle ]ie]peue, ogefveee Jeeues yenjs
www.lafzgroup.com
$ 80
ceebke DeJemLeer
Ske keelej Jeefkele ntb ceQ, efveeefle kes efJemleerCe& le Hej
mele kes Fme efmevOeg keer ienjeFeeW mes [j ieee ntb
ieerle
neb, ienve oeefelJe keer meefjlee Heleer#ee kej jner nw

Ske ceee& o e Heg v e kees F & , DeHes # ee kej jner nw
eenlee lees ntb, efke pee kej ese kee ceesleer Ge uetb
Hej Deleue leue kes efJeJej Deew KeeFeeW mes [j ieee ntb
ceQ efJeOeelee keer mJeeb kees es< ke=efle kenlee jne ntb
Ske efceLee peiele ceW, yeme Deelcejle jnlee jne ntb
keuHevee mes HebKe ues kej, nj efMeKej kees t efueee nw
efkevleg oHe&Ce keer cegKej meeeFeeW mes [j ieee ntb
pees megueieleer OetHe ceW HewjeW leues efmeceer jner
jele Deeles ner, Dekesuee es[ pees peeleer eueer
otj mes pees efce$eJeled meyekees meoe efoKeleer jner,
mJeeLe&-ueesuegHe #eg Fve HejebFeebs mes [j ieee
nQ
nQ
ceQ
ntb
DeemLeeDeeW mes meoe, Fme Yeeb e f l e eef o ef u eHes jnes i es
ueIeg keLeeDeeW kes keLeeveke keer lejn efmeces jnesies
Heg<He yeve DeefHe&le ngS lees ejCe-jpe yeve, leepe nes legce
yeve iees Hee<eeCe eefo lees Hetpe nes mlegle nes legce
mebMeeeW kes Mendj ceW, De]HeJeen yeve Hewuees veneR lees
DeOe& m eleeW keer lejn, ve ef u eKes ng S ve ef c es jnes i es
ueeuemee keer yesnee kees mJeeLe& keer ceefoje efHeueeDees
Ske ceee& o e meleer meer Deepe Gmekees Yet u e peeDees
JeemeveeDeeW keer lejn ef J emleej Heevee eeef n es , Hej
leg c e ef J ejeieer neLe ceW , DeeOeelce kes ef eces jnes i es
G-102, efj]peJe& yeQke kee@ueesveer, ef]keoJeeF& veiej, keeveHegj-208011
$ 81
www.lafzgroup.com
nerjs- Hevves ceeefCeke
De]Klej Jeeefce]ke
le]pekejs mees]pe kes efce peeeWies iej cej ieee ceQ

Deeie ues ues keesF& yegPeleer ngF& efebieejer mes
- ueuueve meenye
leceece Mendj efpemes es[ves kees Deeee nw

Jees Me]Kme efkelevee Dekesuee me]Hej Hes efvekeuesiee
- kew]Heer efJepeoeveer
Ske kejkes yegPes peeles nQ eeoeW kes efoes

ienjs Heeveer ceW veiej [t y e jne nw kees F &
- De%eele
kebiee keee pees cegnyyele ceW nes ieee veekeece
cegPes lees Deewj keesF& keece Yeer veneR Deelee
- De%eele
jele nce ner mes ve keeer ieeer levneF& keer

lesjs ]iece ves lees ye[er newmeuee De]He]peeF& keer
- `Dencej' keeMeerHegjer
Gmeves kecejs keer efKe[efkeeeb KeesueeR

vet j es - vekenle ceW yees u e-eeue ng F &
Jees Deekej cevee ues lees keee neue nesiee

]Ke]Hee neskes peye Flevee ]KegMe nes jne ntb
es mee nw efke Deye yesmeneje ntb ceQ
ceiej Gmekes cejves kee [j lees ieee
- Meeefjk] e kewH] eer
DeHeveer lemJeer j ceeb i e ueer Gmeves

Iej keer yes j ew v e] k eer yeneue ng F &
Fke-Fke uecne kewMe kejes

Deeef ] K ej kees cej peevee nw
- `vepeerye' jeefceMe
ceQ HeJe&leeW mes ue[lee jne Deewj ebo ueesie
ieer u eer ] p eceer v e Kees o kes ] H ejneo nes iees
Peerue Dee nw, keceue Dee nw, peece Dee nw
lesjer DeebKeeW kes efuees keewve-mee veece Dee nw
- `jenle' Fvoewjer
es ]keoce Deeef]Kejer ]keoce lees veneR

nj ]keoce Hej Fmeer meJeeue kee [j
- `HejJes]pe 'De]Klej eeboHegjer
efpeme lejn e]Kes yeove jn-jn kes keesF& vee]pe mes
Jewmes ner Deebmet cegPes eeoeW keer Debie[eF& ueies
keewve peeves efke efkeme lej]He peees
Iej efvekeue kej cekeeve mes yeenj
- Meerve .kee]He. èfve]peece'
ojes-oerJeej Hej Flevee He[e nw meejs efove Heeveer

Deiej keue OetHe Yeer efvekeuesieer lees Iej yew peeesiee
eebo Gmekes Deeies keee Mee nw
ke eeW kejles nes nukeer yeeleW
-MegpeeDe ]KeeJej
jele keee nesleer nw nce mes Hetefes

DeeHe lees meeses meJesje nes ieee
ceQ lees etb ner peJeeye oslee jne
Jees GuePelee ieee meJeeueeW ceW
- ceove ceesnve oeefveMe
efyee kes veeJe ceW cegPekees Jees Me]Kme [tye ieee

leceece Gce es Meef c e o ieer ve peees i eer
ve peye keneR kes jns nce lees es ]Keeeue Deeee
efkemeer lejn Yeer Gmes Yetue peevee eeefnes Lee
- Meeej peceeueer
Deewj Yeer les]pe nes HejJee]pe pees veeres osKetb

efkeme yegueboer Hes es efiej peeves kee [j ues Deeee
- Deveme cegF&ve
www.lafzgroup.com
$ 82

Lafz 22

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lafz 22

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

lkfgfR;d if=kdk

Fme Debke ceW

neme Jebie leLee ]ie]peueeW/

Je<e&-6, Debke 22,

]Heesve (0) 9810387857

neme Jebie SJeb uesKe

Oeve ee$ee (9JeeR ef]kemle)

cegMlee]ke Denceo etmeg]Heer

jefMce Mecee& `meyee'

ieerle Deewj ]ie]peueW

R.N.I. NO. DELHI IN/2003/9907

cenef]Heues-Deoye jme-jbie Hee. efue. kes efes efJevee

eq'rko+Q vgen ;wlqi+Qh

vuqokn % rqi+SQy prqosZnh

efHeues DebkeeW mes peejer..............

neslee pees ]Kego ognves ceW Deelee nw?

egveeJe ceW Ke[e Deeoceer

jJeerv pevceMeleer keer efjHees&

kee Yepeve megvee nw~

efHej [eWiee keewve

kes keesF& meele efHeuej Les~

[er-1/52, meleceeie& , eeCekeeHegjer,

nue keer leueeMe ceW

14, mecJeeo veiej, Fboewj (ce.He.)

nue keer leueeMe ceW

meeiej Fbpeerefveeefjbie kee@uespe kes Heeme,

yeer.S. efkeee veewkej ngS

ceetj efJenej, veebieuee pewmee yeesnje, PeesJee[e, peeHegj-302012

egveeJe meKeer mebJeeo

ceW uentuegneve neskej Iej ueewlee nw~' Henueer ves kene~

124/61-62, DeieJeeue ]H]eece&, ceevemejesJej, peeHegj-302 020, (jepemLeeve)

efJekeeme Mecee& je]pe

cee@[ue cegMeeejs keer MegDeele

efcejs meg]Keve ceW neW Meeefceue ogDeeeW Yeer meyekeer

] K eg o er ceW ] i eceeW kees ef H ejes ee veneR nw

eer `ye' Jeemleer

eer `De]keerue' veesceeveer

eer `leg]Hewue' elegJes&oer

lees keee Deye Gmekeer ueeer yeve ieee nw Gmekee yese

ef p emes g k eje ef o ee leg c eves Jees ces j er ] i eceieg m eejer Leer

eer `]pe]Hej' menyeeF&

nj Ske esndjs mes esndje veee efvekeuelee nw

Meece leke ueew DeeGbiee neLeeW kee ]KeeueerHeve efuees

efveegefkele Hej yeOeeFeeb

yegefpeerJeer Deewj ieOes

ceejkej G[o, cesjs peesieer! meeses efkeme jwve-yemesjs ceW

HeuekeeW ceW keeceHe Deebpes meeOes ceQves ceLeue keebOes

2/1, Meeueerceej mefueie jeemesve jes[,

en legcnejs mebmcejCe kee HeJe& HeeJeve

metjpe [tyee lees Decyej kees os ieee efmeleejeW kes eRs

Keebmeer keer ]Keyej

ces j er ] K eeef l ej veer y et - Heeveer , DeHeveer ] K eeef l ej peece ef u eKee

oMe&ve HegjJee, keeveHegj-208012

efMeJe Mebkej ieeseue

DeeOegefveke e#e-egefOeef<j mebJeeo

F&.103, veeieepeg&ve DeHee&ceWdme, ceetj efJenej, Hes]pe-1, efouueer-110096

[e@. jcesMe efleJeejer

cegbMeer jeceKesueeJeve kee

jesMeve ueeue `jewMeve' yeveejmeer

YetKe Yekee jner nw FOej mes GOej

DeHeves efyeKejeJe-YekeeJe kees jesles

Jees Heef j vos keneb Jees yemes j s keneb

Deieueer meoer ceW keej-SkemeHees