Balarken

Sonsuz krler olsun. 7. Ciltte yine beraber olduk. Israrl istekler karsnda bu ciltteki yazlarla okurlarmn huzuruna kyorum.

nallah onlarn gsterdii sevgi ve saygya lyk olurum.

Beraber olmann gzellii ve heyecan iinde hepinizi sevgi ve sayg ile selmlyorum.

Szn Byk nemi

Yunus Emrenin ok bilinen, ok sylenen gzel bir iiri vardr:

Sz ola kese sava,

Sz ola kestire ba,

Sz ola aulu a,

Ya ile bal ide bir sz.

ocukluumuzdan beri iitiriz. Dil yaras kl yarasndan daha ardr derler. Bazen kl yaras bir sre sonra iyileebilir. Ama bazen szle alan yaralar lmle bile bitmez, mnevi leme intikal eder. Bazen bir sz, hassas, dertli, yaral, kolu kanad krlm bir insan lme bile gtrebilir. stihza dolu bir bak, alayc bir gl, bir kk grme, bir hakir grme, nice insanlarn lmne sebep olmutur. Ayn ekilde, anlay dolu, sevgi dolu, efkat dolu bir sz ve o szn slam edep, incelikle ifade edilii, intihar etmek isteyen bir insan lmden dndrmtr.

Senelerce, senelerce evveldi. Bir akam Dantaydan km, kedeki bfeye gitmitim. nmde iki kii vard. Sram beklemek iin kuyrua girdim. nmde bekleyen gen bir insand. Souk bir k gnyd. zerinde kaln bir palto vard. Bfeciye dnd, iki tp aspirin istedi. kan ses beni rpertti. Normal bir ses tonu gibi deildi. Sanki lme giden bir insann i dnyasndan gelen bir lkt. Tir tir titredim. O anda bana yle geldi ki, bu gen adam bu iki tp aspirini ierek intihar edecekti. Dndm, ne yapabilirdim? Elimden ne gelirdi? Yanna yaklatm. Elimi omzuna koydum, Bak yavrum, dedim. u kardaki binay tanyor musun? Evet, dedi gen adam. Tanyorum. Dantay Bakanl. te, dedim, benim eim orada savc. Geen hafta bir gn ba aryor, bir aspirin alyor. O bir aspirin, lseri olduu iin mide kanamasna sebep oldu. Bir hafta ekti. Biraz daha yaklatm. Aman yavrum, dedim. Dikkatli ol. Allah seni korusun. Sonra srtn svazladm, gnderdim. Sra bana geldi. Alacam aldm ve evime gittim. Aradan gn geti. Bir le vakti idi. Heyetten yeni kmtk. Yorulmutum. Dinlenmek iin odama ekilmitim. Biraz sonra kap alnd. O akam bfede grdm gen adam ban uzatt. Efendim, msaadenizle girebilir miyim?

dedi. Buyurun efendim, dedim. Elinde bir buket iek vard. Msaade ederseniz, verebilir miyim? dedi. Hayrola der gibi yzne baktm. Anlamt. Efendim, dedi. gn evvel bfeden, intihar etmek iin iki tp aspirin aldm. Niyetim hepsini iip hayatma son vermekti. Fakat siz yle scak, yle yumuak bir davranla elinizi omzuma koydunuz ki, kaln paltoma ramen yreinizin scakln ta iimde duydum. Yolda hep bunu dndm. Daha eve gelmeden kararm vermitim. Madem dedim, hayatta byle yrei insan sevgisi ile dolu kimseler var, o halde bu hayat yaanmaya deer. Size teekkr etmeye geldim. Ltfettiniz, makamnzda kabul ettiniz. Artk msaade isteyebilir miyim? Ayaa kalkt, gzleri yala doldu. Ben de ok heyecanlanmtm. Alamaya baIadm. Birbirimize sarldk ve Allahtan salk, afiyet ve mutluluklar diledik.

Efendim, szden bahis alnca aklma hemen yce kitabmz Kuran- Kerimdeki o rpertici yet gelir. Cenab- Hak Musa Peygamberi, Firavunu Hakka davetle grevlendiriyor. Ve sonunda, Ya Musa, Firavunla konuurken, yumuak ve tatl syle buyuruyor. Sz o kadar nemli ki, yine gzmn nnde bir hatram canlanyor. Drt yamdaydm. Rahmetli anneciim retmendi. Bir gn akam okuldan eve gelirken, bir defter ve bir kalem getirdi. Bana dnd. Olum, dedi. Otur, dediklerimi yaz. buuk yamda iken okuma yazma renmitim. Komumuz aziye Hanm teyzenin kz vard. de retmendi. Ben her sabah elimde kt kalem gider, Bana okuma yazma retin derdim. Kzarlard. Git ocuk bamzdan, derlerdi. Biz hazrlanacaz, okula yetieceiz. Sras m imdi? Baktlar baa klacak gibi deil. Bendeki okuma yazma ak o kadar byk ki, kapdan kovsalar, bacadan gireceim. Nihayet almaya baladk. Bir haftada rendim. Teekkr ederek ayrldm.

Merak iindeydim. Acaba annem bu defteri kalemi niye almt? Oturduum masada bunu dnyordum. Birden annem konumaya balad.

Olum, Allahn ve Peygamberin inan dediklerinden baka bir eye inanma. imdi, dedi, defter bitinceye kadar bu cmleyi yazacaksn. Anlamamtm. Ama annemi krarm, incitirim dncesiyle bir ey demedim ve yazmaya baladm. Defter bitinceye kadar o cmleyi tekrarladm. Beni yaknen tanyanlar bilirler. Sohbetlerde bir soru sorulduu zaman cevabm ya yetle, ya Hadisle olur. Hayatmda hibir gn, bu benim dncem, ben byle dnyorum, demedim. Bundan sonra da demekten Allaha snrm. Ben kim oluyorum ki? Rahmetli Anneciimin o cmleyi yzlerce defa yazdrmasndaki ama, o fikrin mr boyu kafamdan silinmemesi idi. Nur iinde yatsn. Mekn cennet olsun. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati zerine olsun.

Hayat boyu karlatm nice meseleIerde, anneciimin yazdrd o cmle bana k tuttu, yol gsterdi, rehber oldu. Gerek sohbetlerimde, gerek konferanslarmda, bkmadan, usanmadan sylediim bir Hadis-i erif var. Ya hayr syle, yahut sus. Yllarca dndm. Bu bir tek Hadisin uygulanmas gnlk hayatta insana nice ufuklar atrr. Nice mkllerini halleder.

Nice problemlerini zer. Bu Hadis-i erifin uyguland ailelerde bir kere olsun, mnakaa, kavga, grlt olmaz.

Nur iinde yatsn, Rahmetli eim Rn Hanmla krk drt yl evli kaldk. Bu sre iinde bir kere bile bizim evde bir tartma olmad. Bir dargnlk, bir krgnlk olmad. Dantayda otuz dokuz yl altm. lk gnden itibaren bu Hadis-i erifi uyguladm. Hi kimseyle, ama hi kimseyle en ufak bir mnakaam, srtmem, dargnlm olmad. Ben, bu Hadisin yaand bir toplumun bireyleri arasnda, yaamn her blmnde, sulh, skn, huzur, mutluluk, gzellik olacana, btn kalbimle inanyorum. Ltfen konuurken ok dikktli olalm. Muhatabmz ister bir insan, ister bir hayvan, ister bir bitki, ister bir eya olsun, daima saygl, edepli, kibar olalm. Beni tanyanlar, Paa Dede Hazretlerinin nasl, Edip Atam beyin torunu Denize, saygl, edepli, ihtiramla ayaa kalktn hatrlarlar. Bazen be yandaki bir ocuun kalbinde kaba bir szle alacak yarann, mr boyu devam edeceini dnebilir misiniz? Ben evet diyorum ve o ocuun kendim olduunu sylyorum. Hayat, sandmzdan ok daha ince nanslarla birbirine bal, muhteem bir kompozisyon. Hibir ey unutulmuyor. Olaylar geip gidiyor, uuraltnda izleri bazen mezarda da, ikinci hayatta da devam ediyor. Aman dikkatli olalm. Bazen bir tek kelimenin, bir insann inancn, hayat grn, yaama felsefesini kknden deitirdiini gryoruz. Evet, szn gelii sylemedim. Bir tek kelime bu ii yapabiliyor. Bazen bir tebessm btn dnyay dolayor. Bu cmleyi bir televizyon sohbetinde farknda olmadan kullanmm. Ertesi gn stanbuldan Psikolog Suna Tanaltay Hanm telefon etti. Bu sz ok beendiini, beni kutladn syledi. Efendim, dedi. Msaade ederseniz bu sz ben de yazlarmda kullanabilir miyim? lgisine ve iltifatna tekrar tekrar teekkr ettim. Evet, bir tebessm bazen btn dnyay dolayor, ama ayn ekilde ac bir sz de. Hatta ben, bu dnya ile snrl kaldn sanmyorum. Gnmzde Alzheimer hastal gittike yaylyor. Gnlk hayatmza giriyor. evreden mtemadiyen iitiyorum. Acaba sayn doktorlar bunun sebebini hi dnyorlar m? Bana yle geliyor ki, beyne giden negatif nlar, insan ruhunu allak bullak ediyor. Beyin grevini yapamaz oluyor. Ne yazk ki lkemizde gazeteler, televizyon kanallar, birka istisna dnda, zehir sayorlar. Diziler, elence programlar, artk utan verici dzeyi de at. Bir felket halini ald. Ne yazk ki sorumlular tam bir vurdum duymazlk, sorumsuzluk iinde omuz silkiyorlar. lgilenmiyorlar bile. Hepimiz bir geminin iindeyiz. Gemi batarsa hepimiz boulacaz. Ne yazk ki, kimse kp da; Durun kalabalklar, bu cadde kmaz sokak / Haykrsam kollarm makas gibi aarak demiyor.

Okul cinayetleri nasl ilgililere salarn, balarn yoldurtmuyor, uykularn karmyor, hayretler iindeyim. Bunlar hep televizyonlardaki dizilerin sonucu. Ekilen zehirli tohumlar meyvelerini veriyor. Eskiden ailelerde gzel sohbetler olurdu. Gzel kitaplar okunurdu. Gzel evliy hikyeleri anlatlrd. imdi sadist bir duyguyla, genci, ihtiyar, kadn, erkei o aptal kutusunun nne doluuyorlar gnlk zehirlerini almak iin. Oysa ki, bu dnya bir misafirhne. Hepimiz gelip geici misafirleriz. u anda doumevinde yeni doan bir bebein bile topu topu ne kadar mr var ki? Neden u sayl gnlerimizi, sevgiyle, saygyla, incelikle, ihlsla, yardmla, hizmetle geirmeyelim? Neden mn lemine geeceimiz anda, eyvah, yanl yaadk, piman olduk diyelim. Neden biz de Yunus Emre gibi, Sevelim, sevilelim,

dnya kimseye kalmaz., Ak gelicek, cmle eksikler biter demeyelim. Neden biz de Sevmek devam eden en gzel huyum demeyelim. Neden, Gelin canlar bir olalm demeyelim.

Allahn selm zerinize olsun...

Tevhidin Gzelliinde Yaamak

nsanlar gryoruz, hayata srekli olarak tek ynl pencereden bakyorlar. Onlar iin her ey donmu, statik, belli kalplar iinde. Adeta kemiklemi bir yaam tarzlar var. Bir mr boyu ayn hareketler tekrarlanyor, ayn szler syleniyor, dnce ad altnda, ayn kalplar ne srlyor. Ve bu kimseler aydn, entelektel olduklarn sanyorlar. Kolay kolay da adam beenmiyorlar. nsana sevgi, insana sayg, hogr, edep, incelik, zarfet onlarn dilinde olmayan kelimeler. Ve ne yazk ki mrleri byle akp geiyor. Fazl Hsn Dalarca byleleri iin;

yle dalm ki asrlar sren uykusuna,

Uyandrmazsan, uyanacak deil...

der. Hepiniz evrenizde byle kimseler gryorsunuzdur. Bu, yalnz bizim lkemizde, bizim evremizde deil, alar boyunca hep byle olmu. Bir dnem olmu, insanlar dnyaya yalnz mneviyat yaadklarn sanarak tek ynl bakmlar. Ortaa Avrupasnda karanlklar iinde yaayan insanlar, d dnyadan, maddeden, vcuttan yle tiksinmiler ki, adamlar ykanmay bile brakmlar. Bu tek ynl grler, insanlk kltr tarihi incelenecek olursa hep yn deitirmi. Bazen hedef mn olmu, bazen madde olmu. Gnmzde de bu kltr d gidi hl devam ediyor. Materyalist olduklarn ileri sren birtakm zavalllar, hayata yalnz krndan, kabuundan, dndan bakyorlar. nsan insan eden, insan hayvanlktan kurtarp, Hz. nsan izgisine gtren mnevi gzelliklere srt eviriyorlar. Hatta dman oluyorlar. Bunlar ne kadar irkin, ne kadar zc durumlar. Hatta insanlk kltr adna yz kzartc, utan verici grnmler.

Nice yzyllar, insanlk nefis problemi ile uram. Bir nefsi ldrmek diye tutturmular, her ey buna gre ayarlanm, ekillenmi, biim alm. Bugn hl Avrupay gezenler bilirler, pek ok yerde manastrlar var. Hayata ksen, hayatla bar, bili, gzellik iinde yaayamayan nice insanlar, oralara tklp gya tekml etmeye alyorlar. Zavall insanlar. Manastrlarda, oradaki sevgiden uzak, saygdan, edepten, incelikten, sanattan uzak havas iinde, nasl geliecekler, tekml edecekler? nsan kelimesi ns kknden geliyor. nsiyet yaknlk, beraberlik, bir arada olmak, birbirine sevgi, sayg duymak. Hayat boyu dikkat ettim, nsiyetten uzaklaanlar insanlktan da uzaklayorlar.

Nice insan, nefsimi ldreceim diye kendine eziyetler etmi, ikenceler yapm. Ama hep nefsi ldrmek. Ama ne hikmetse, Resulullah Efendimiz gelinceye kadar kimse bu iin iinden kamam. Kinatn Efendisi her konuda olduu gibi bu konuyu da vuzha, a, aydnla kavuturuyor. Buyuruyor ki; Nefsin senin binek hayvanndr. Ona rfk ile, tatllkla, yumuaklkla muamele et. Ancak Peygamber Efendimizin yol gstermesiyle insanlk kltr tarihinde en byk devrim olmu, insanlar ac ve strap yolundan kurtulup, huzura, mutlulua, gzellie kavumulardr. nemli olan nefsi ldrmek deil, ki bu bir edebiyattan baka bir ey deildir, nefis lmez, onu kimse ldremez. nemli olan onu eitmek, slah etmek, ona gzel bir anlam verebilmektir. Bunu yapanlar, bunda baarya ulaanlar ne gzel insanlardr. Hep byle oluyor. nsanlar ifrat ve tefrit arasnda bocalyorlar. Onun iin insanlk lemini bu rpnlardan, bu elikilerden kurtaracak tek yol, Resulullah Efendimizin gsterdii tevhid yolundan baka bir ey deildir. nk bugne kadar grdklerimizin hibiri insanlar huzura ve mutlulua gtrc o byk sentezi, o Muhammed Tevhidi ortaya koyamad. Zavall insanlar binlerce seneden beri rpndlar, bocaladlar, sonuta hsranla karlatlar.

Madde ile mn, ruh ile beden, i dnya ile d dnya, kadn ile erkek arasnda, yalnzca Hz. Peygamberin getirdii ilhi Tevhid, btnl salad, dengeyi kurdu, birliin, beraberliin en gzel iekleri ortaya kt. Ancak Hz. Peygambere akla, inanla, iman btnl ile bal olanlar, her iki dnyalarnda gzellii yaayacaklar, mutluluu tadacaklardr. Ne olur bugn straplar iinde rpnan insanlar bu gerei grebilseler. Bu gerek akln yolu, mantn yolu, n yolu, gzelliin yoludur. Krler krlere yol gsterirlerse, hepsinin gidecei yer uurumdur. Nitekim yle oluyor. Milyarlarca insan kardeimiz bu gerei grmemekte ayak diredikleri iin, dnyalar da, hiretleri de zehir oluyor. Biz onlar iin de acyoruz. nk biz onlara da dost, karde gzyle bakyoruz. Hayat taassuplara, dar grlere, kk, basit karlara smayacak kadar byk, gzel, sonsuz, muhteem. Allah o kadar gzel bir dnya yaratm ki, Yunus Emre ne gzel zetliyor; Cmle yerde Hak nzr, gz gerektir gresi diyor. Hep gnlm istiyor, ne olur yedi milyar insan el ele versek. Beethovenin Dokuzuncu Senfonisinin koro ksmnda olduu gibi, Birleiniz insanlar, karde gibi olunuz diyebilsek. Birbirimizi sevsek, birbirimize sayg duysak, birbirimiz iin her trl yardm yapabilsek. Gerekirse birbirimiz iin canmz dahi verebilsek. Yunus; Ak gelicek, cmle eksikler biter diyordu. Sevelim, sevilelim, dnya kimseye kalmaz diyordu. Niye bizler de o yolda yrmeyelim. Kinatn Efendisinin gsterdii kl yolda, dnyamz da, hiretimizi de neden cennete evirmeyelim. Neden, Seviyoruz, seviliyoruz, gzelliimiz bu yzden demeyelim...

krn Hayattaki nemi

Son zamanlarda bana en ok sorulan sorulardan biri de bu. kr niin nemlidir? kretmeden de mutlu, salkl bir hayat yaayabilir miyiz? imdi bu meseleyi irdeleyelim. Yllarca dndm. Birok mnevi bykle grtm. Grdm ki hayatn vazgeilemeyen unsurlarndan, olmazsa olmazlarndan biri de kr. nsanolu dnyaya geliyor. stekleri snrsz. Halbuki bu istekleri gerekletirecek imknlar mahdut. Pek ok insann mr hep rpnmakla geiyor. nk dur durak bilmeyen istekleri, ihtiyalar onu srekli olarak hep daha fazlaya itiyor. Diyelim elli milyarm olsun istiyor. Oluyor. Ama bu sefer neden yz milyarm yok diye zlyor. Rahmetli air zdemir Asaf bir iirinde Kime sorsam bir odas noksan diyordu. Bu daha fazla, daha fazla istekleri bir trl bitmiyor. Derken lm kapy alyor. te burada karmza kr kavram kyor. Elindekiyle yetinmek, imknlarn en iyi deerlendirmeye almak, bizim oumuzun ya yapmad, ya da yapamad bir husus. Ne var ki, hayat sandmz kadar uzun deil. Bir yerde noktalanveriyor. Yaadm hayat iinde nice zenginler tandm. Hemen hibiri mutlu deildi. Memnun olamyor, srekli ikyet ediyordu. Hep daha diyordu. Peki, bir de unu dnsek, biz ne zaman mutlu, ne zaman huzurlu olacaz? Ne zaman, Allahm, sana sonsuz krler olsun, bizleri verdiin bu nimetlere lyk kl, diyeceiz? Ve bunu demedike burnu byklk yapp, bize sunulan rzk itekledike acaba mesut ve bahtiyar olmamza imkn var m? Bence krde ilk nokta, bir kimsenin o an sahip olduu maddi ve mnevi imknlar kabul edip, benimseyip, teekkrle karlamasna bal. Bunu yapmadmz srece, hibir zaman huzuru, mutluluu hissedemeyeceiz. Srekli ikyet etmek, srekli yaknmak, o kimsenin ruhen gelimemi olduunun gstergesi deil midir? Bir atasz vardr: Aza kanaat etmeyen ou bulamaz derler. Daha iyiye, daha gzele, mkemmele doru bir hamle yapabilmemiz iin, nce bulunduumuz yere salam bir ekilde tutunup, orada harekete gemek gerekmez mi? Hayatta btn yapc karakterde, olgun, kmil, efendi insanlar hep kr sahiplerinin arasndan kmyor mu? Elindekiyle yetinmeyen, gz hep bakalarnda olan, ben, neden falanca kimse gibi yemiyorum, giyinmiyorum, benim neden falanca gibi bir arabam yok diyen insanlar, hep mr boyu gz darda olacak, bir trl kendi imknlarna, kendi kaynaklarna dnemeyeceklerdir. Dolaysyla da hibir zaman memnun, mesut, bahtiyar olamayacaklardr. Ama yazk deil mi? Yunus Emre;

Mal sahibi, mlk sahibi

Hani bunun ilk sahibi.

Mal da yalan, mlk de yalan,

Var biraz da sen oyalan

demiyor mu?

skender dnyay fethe kar. Yolda bir fnn iinde gnelenen bir adam grr. Kumandanlarna sorar. Bu adam kimdir? Efendim, derler, bu adam Diyojen. zellii nedir? der. Dnr, yerinde konuur. skender atndan iner, adamn yanna gider. Ey Diyojen, der. Ben, Dnyay fethe kan skenderim. Dile benden ne dilersen. Diyojenin can sklr. Ben, nefsimin hkimi Diyojenim. Sen, nefsinin klesi skendersin. Bana ne verebilirsin? Glge etme, baka ihsan istemem. skender, ban nne eer, atna doru yrr. Kumandanlar sorar. Efendim, Diyojeni nasl buldunuz? skender; Mthi bir adam, der.

Eer skender olmasaydm, Diyojen olmak isterdim.

Senelerce, senelerce evveldi. Kk bir ocuktum. Bir gn babaannem bir masal anlatyordu. Bir yeri beni rpertti. Allah, diyordu, kara gecede, kara tan zerindeki, kara karncann bile rzkn dnr. rperdim, heyecanlandm. mr boyu unutmadm. Bazen dnrm, bizim, kendi nndeki oyuncan unutup, gzn bakalarnn oyuncaklarna diken ocuklardan ne farkmz var? Bakasnn arabasnn modeline ve rengine zenip, kendimizi kahredeceimize, biraz da kendi arabamza baksak. Acaba biz onu hayr ilerinde kullanabiliyor muyuz? Biz onunla mnevi bykleri ziyarete gidiyor muyuz? oluk ocuumuza, doal gzellikleri olan, tarihi zenginlikleri olan yerleri gsterebiliyor muyuz? Eimizin biraz dinlenebilmesi iin onu bir sanat merkezine gtrebiliyor muyuz? Onun gzel bir konferans dinleyerek ufkunun almasna, grlerinin genilemesine hizmet edebiliyor muyuz? Yoksa sadece benim de u marka arabam var deyip, hava m basyoruz. Ne olur kendimizi aldatmayalm. yle bir dikkatlice gzden geirelim. Acaba biz soframzda yediimiz yemee, giydiimiz elbiseye, oturduumuz eve, evdeki eyalarmza, kitaplarmza lyk myz? Lyk olabilmek iin neler yapyoruz? Sadece bo szlerle kendimizi mi avutuyoruz? Bir gn mehur veli zatlardan birisi oturmu kuru ekmek yiyormu. Birisi grm. Hayret etmi. Nasl olur efendim, siz deve yk kitap yazm bir insansnz. Nasl kuru ekmek yersiniz? O zat cevap vermi. Ah evladm, demi, Ben deminden beri o ekmee lyk olamadm dnyor, dua ediyordum. Allahm. nmdeki bu rzka beni lyk et. Ondan hasl olan enerjiyi hayrl ilerde kullanmam nasibeyle. te meselenin pf noktas burada. Biz kendimizi ne sanyoruz. Kinatn en byk airi Yunus Emre ne diyor, dikkat buyurun:

Miskin Yunus sen seni bir adam m sanrsn,

Halini miktarn bil derlerse ne dersin?

Sana derim ey hoca,

Srat kprs nice.

Kllardan daha ince,

Ge derlerse ne dersin?

Yo ise amalimiz,

Fayda vermez malmz.

Kabirde sualimiz,

Ver derlerse ne dersin?

Kim ne derse desin, ne dnrse dnsn, ben, kr kapsndan gemeden kimsenin mutlu olacana, salkl olacana, baarl olacana, gzel bir hayat yaayacana ve

evresindeki insanlara da yaatacana inanmyorum. Allah bizlere de, yeryzndeki btn insan kardelerimize de o kr kapsndan gemeyi nasibetsin...

Mutlu Olabilmenin Deimeyen art

Geen akam telefon ald. Atm, telefondaki zat ok dertli. Efendim, dedi, ok mutsuzum, huzursuzum. Aklma kt eyler geliyor. Bir trl orta yolu bulamyorum. Bazen dnya hayat ekiyor beni. eitli zevkler, elenceler bam dndryor. Bazen mnevi hayata yneliyorum. imde yle temiz, yle nezih duygular hissediyorum ki, ii gc braksam, kendimi yalnz ibadete versem. Yalnz mnevi gzellikleri olan insanlarla grsem. Bu iki zt dnce arasnda bir gelgit olay yayorum. Bazen bir tarafa, bazen br tarafa yalpalyorum.

Bunun pek ok mahzurlar ortaya kyor. Bir tarafa meylettiim zaman edindiim dostlar, br tarafa meylettiim zaman aryorlar, hayret iinde kalyorlar. Bu, bir halden br hale geiler, beni ruhen de, bedenen de sarsyor, hrpalyor. Ne yapmak lzm geldiini kestiremiyorum. Ltfen bir yol gsterir misiniz? Yam krk geti. Artk salam, temiz, nezih bir aile yuvas kurup, istikrarl bir hayat yaamak istiyorum. Bu gelgitlerden kurtulmak istiyorum. Ne yapaym, nasl hareket edeyim?

Telefondaki zata, efendim, dedim. Yaplacak i, hi de sandnz gibi ok kark, ok karmak deil. Btn mesele, hayat boyu, uurumun kylarnda dolamadan, orta yolda salam bir ekilde yryebilmek. Bunu bize temin edecek tek yol, slam Tevhid yoludur. Ne zaman ki madde ile mn, ruh ile beden, soyut ile somut, dnya hayat ile hiret hayat arasnda bir denge, bir birlik ve beraberlik kurulursa, o zaman sarsntlar geirmekten, rpnmaktan, bunalmaktan kurtulur, memnun ve mesut, huzur ve skn iinde tevhidin gzelliklerini yaar, dnya hayatnda da hiret hayatnda da cennet iinde oluruz. nemli olan, ne ruhu, ne bedeni inkr etmeden, ihmal etmeden, tevhidin gsterdii k altnda, ller iinde yaayabilmek.

u anda saz. Yayoruz. Varz. u anda bizim bir ruhumuz, bir bedenimiz var. Dnyann en byk velisi de, akam olunca iecek bir tas orba ister. Uykusu gelince yataca bir yatak ister. Sokaa kaca zaman dosta dmana kar mahcup duruma dmemek iin giyecei bir elbise ister. nsanolu sadece maddi ihtiyalarn tatmin etmekle mutlu olamaz ki.

Hangi insan bugne kadar karnm tok, srtm pek, deyip, o halde dnyann en mutlu insan benim diyebilmitir. nsanlarn maddi ihtiyalarnn yan sra mnevi ihtiyalar da vardr. Descartes Dnyorum, o halde varm demiti. Mnevi ihtiyalar da maddi ihtiyalarmz gibi tatmin olmak ister. Onlara aldr etmediimiz zaman, karlamadmz zaman, cevap vermediimiz zaman, en mutsuz insan biz oluruz. te, bu iki ynmz de akln, ilmin, inanlarn dorultusunda dzene koymadmz zaman problem balyor. Ortaya kan ilk

sorun, o ahstaki dengesizlik oluyor. Mala, mlke de sahip olsa, mevki, makam, rtbeye de ulasa, yine de o cvl cvl, o prl prl yaama sevincine ulaamyor. Bir trl Seviyoruz, seviliyoruz, gzelliimiz bu yzden diyemiyor.

Hayatta her ey bir denge, bir uyum, bir henk istiyor. Mesel orba yapyoruz. Biraz tuz koyuyoruz. orbann tad geliyor. Ama tuz biraz fazla kanca zehir gibi oluyor, iilmiyor. Keza ay ierken kimi insan bir, kimi insan iki eker koyuyor. Ama dokuz, on eker koyarsanz, o ay iilmez. Bu giyim konusunda da byledir. Bir kravat gzel olabilir. Kaliteli olabilir. Ama elbise ile uyum gstermedii takdirde, giyilen elbisenin de, taklan kravatn da kymeti kalmaz. Hayatta aklnza gelen hangi konu olursa olsun durum deimez. Bilimde de byledir, gzel sanatlarda da. Denge, uyum, henk, hayatn hi deimeyen ana kanunudur. Btn mesele, bizi dengeli yaamaya gtrecek o ltleri, kriterleri bulabilmekte. Bunu bize retecek tek ilim, lm-i Tevhiddir. Bu, madde ile mn arasndaki tevhidi insanlk tarihinde gsteren tek insan Resulullah Efendimiz olmutur. Bugn insanlk bir trl bu dengeyi bulamyor. Kh bir tarafa, kh br tarafa yalpalyor. Bizi ve btn insanlk lemini bu rpnmalardan kurtaracak tek yol, Peygamber Efendimizin gsterdii tevhid yolu olmutur. Peygamber Efendimiz sade Mslmanlarn deil, kinattaki btn insanlarn, btn varlklarn rehberi, kurtarcs, yol gstericisidir. Peygamber Efendimiz o kadar byk, o kadar yce yol gstericidir ki, onun bir tek Hadis-i erifini, mesel, Ya hayr syle yahut sus hadisini, aile hayatnda, i hayatnda, sosyal hayatta uygulayabilenler, velayet makamna ererler, her iki dnyada da mesut ve bahtiyar, huzur iinde yaarlar.

Erzurumlu byk veli brahim Hakk Hazretleri, asr nce tehlikeyi grmt. Medreselerden mspet ilimler kaldrlyordu. O gnk ulema geinen cahiller, akl evveller, ne lzum var mspet ilimlere, mnevi ilimler bize yetmez mi, diyorlard. Hazret, ok rpnd, ok didindi ama szn dinletemedi. te Marifetname isimli dev eser bu rpnmalar srasnda ortaya kt. Ve sonra gelen yzyllar brahim Hakk Hazretlerinin ne kadar hakl olduunu ortaya kard. Mspet ilimleri fuzuli gibi grp gndemden karmzn cezasn ok ar dedik. Ve hl dyoruz. Bu ztlk, bu kartlk, gerekte yle midir? Yoksa sadece bir grnten mi ibarettir. Acaba onlar birbirini mi tamamlyor?

Transistrl radyomuzu altrmak iin, arya gidip pil alyoruz. Bir ucu art, bir ucu eksi. Peki, iki ucu art olsa ne olur, hi. Sadece radyo almaz. lle bir ucu art, bir ucu eksi olacak. Hayatta her ey pil rneinde olduu gibi birbirini tamamlad zaman btnleiyorlar, bir senteze, bir tevhide ulayorlar. Mesele, ne sadece dnyaya balanmak, ne de dnyadan el etek ekip rahip hayat yaamaktr. ok grld, ok denendi. Bu iki yol da bizi huzura ve mutlulua gtrmyor. slmiyet bu dengeyi, bu sentezi ne gzel kurmu. Evde tek bana namaz klmak, iyi gzel. Allah kabul etsin. Ama aslolan camide, mescitte cemaatle beraber klmak deil midir? Evet, tek klnan namazla da, birok gzellikler yakalanabilir. Ama cemaatle klnan namazn insana getirecei yle incelikler ve gzellikler vardr ki, bunlar sralamak, deil bir yaznn, bir kitabn bile snrlarna smaz. Hayat ylesine ince ipliklerle dokunan bir doku ki, en ufak bir kabalk, grgszlk, ilkellik bazen hayat boyu telfisi

mmkn olmayan zararlar meydana getirebiliyor. Hepimiz ama hepimiz gzel bir szn, masum, temiz bir tebessmn, ince bir davrann etkisini mr boyu unutabilir miyiz? Peygamber Efendimiz, Hediyeleiniz, hediyeler kalpte kalan kk krgnlklar giderir buyuruyor.

Eer bizler, hayat boyu memnun, mesut ve bahtiyar yaamak istiyorsak, burnumuzun dikine gitmekten vazgeelim. Hayatn muhteem btnln bozmaya, blmeye kalkmayalm. Sonra bir gn bakarz ki, olanlar olmu ve bizler o ykn altndan kalkamyoruz.

Rabbimize kredelim. Bize Resulullah Efendimiz gibi bir yce Peygamber gnderdi. Bir byk, bir gzel tevhid ilminin sultann gnderdi. Ancak Onun yolundan giderek, Onun dediklerini uygulayarak, Ona en byk sevgiyi ve saygy gstererek doru yolu bulabiliriz. Aksi takdirde yaplan btn iler, hep buz stnde yaz yazmaya benzeyecek.

Allah, bizleri de, yeryzndeki btn insanlar da bu feci akbetten korusun.

nsanlara Yarg ile Eletiri ile Yaklalmaz

Geen gn internetteki siteme bir mail geldi. Efendim, diyordu, bir hususu renmek istiyorum. Ben, gnlk hayatnda insanlar uyarmak iin onlar eletiririm. Yarglarm. Bunu tamamen iyi niyetle, onlara faydal olabilmek, onlarn daha iyiye, daha gzele, daha mkemmele gitmesini istediim iin yaparm. Fakat ne yazk ki evrem tarafndan anlalamyorum. Kimisi darlyor, kimisi krlyor, kimisi benden uzaklayor. Bu beni ok mteessir ediyor. Ben de bilirim onlar pohpohlamay, onlarda mevcut olmayan meziyetlerle onlar gklere uurmay. Ama yapmyorum. Hem kendi kendimle elikiye dmek, hem de kimsenin dalkavuu olmak istemiyorum. Bu iki zt duygu arasnda ardm kaldm. Nasl adm atacam bilemiyorum. Ne yapmam gerek kestiremiyorum. Ltfen bana bir yol gsterir misiniz?

Sayn izleyicim, mailiniz beni uzun uzun dndrd. nann bu skntnz yalnz size mnhasr deil. Bugn pek ok insan ayn dertten muzdarip. Sonu olarak pek ok insan evlilik hayatnda baarl olamyor. nce kaba, irkin, ac szler balyor, arkasndan darlmalar, krlmalar, gcenmeler ve arkasndan boanma davalar birbirini takip ediyor. Dil Tarihin karsndaki Ankara Adliyesinin kapsndan girin. Biraz yryn. Boanma mahkemelerinin dosyalarnn arka arkaya sralandn greceksiniz. Neredeyse baz dosyalar koridorlara taacak. O kadar fazla. Tabi toplum adna ok ac, ok zc bir sonu. Neden byle oluyor? Evlilik ki kar cinsten iki insann el ele vererek bir mr boyu, bir gzellii paylaacaklar, ac tatl gnlerinde birbirlerine yardmc olacaklar ve sk sk, Allahm, bizi hayatta da, mezarda da, br dnyada da ayrma diyecekleri bir messese olmas gerekirken, byle dramatik durumlarn ortaya kmasnn sebepleri nelerdir?

Hepimiz iitmiizdir; Akrep etmez, akrabann akrabaya ettiin szn. Trkiyede bugn dzeyli akrabalk ilikileri o kadar az ki. Buna vck vck sfatna maalesef hak verdirecekler bulunuyor. Hele gelin kaynana ilikileri ne yazk ki kyde olsun, kentte olsun utanlacak dzeyde. lkokuldaydm. O zamanlarn tek iletiim arac radyo idi. Bir sabah radyo dinliyordum. Tek kanal Ankara Radyosu idi. Bir trk syleniyordu:

Kaynanay nitmeli

Merdivenden itmeli.

Tngr mngr derken

Geip seyir etmeli

Dinlerken alamaya baladm. Rahmetli annem geldi. Olum niye alyorsun, ne oldu? dedi. Durumu anlattm. Anneciim, dedim, bu ne biim toplum. Bu ne biim insanlk. Bu nasl terbiye... Sonra dndm. Rahmetli annem edebiyat retmeniydi. dil bilen, ok okuyan, ok kltrl bir insand. Babaannem, Konyann Ermenek ilesinde bym, yetimi, gen yata dul kalm, diki dikerek, nak yaparak ocuklarn yetitirmi, okutmu, mbarek bir hanmd. Son olarak da beni bytmek iin Ankaraya gelmiti. Babaannemin hibir resmi, zel tahsili yoktu. Okuma yazma bilmezdi. Alfabe grmemiti. Ama babaannem, ahsnda slmn btn edebini, inceliini, zarfetini, gzelliini grebileceiniz mstesna bir insand. Komu teyzeler ki ilerinde niversite retim yeleri de vard. ahsi, ailevi ve mesleki bir problemleri olduu zaman babaanneme gelirlerdi. Dertlerini anlatrlard. Babaannem onlar sknetle dinler, sonra ksa olarak ne yapmalar gerektiini anlatrd. Herhalde bu zm onlarn meselelerini hallederdi ki, bir sre sonra ellerinde eker paketleri babaanneme teekkre gelirlerdi. Babaannem de (aidiyeti cihetiyle) ekerleri bana verirdi. yle ince bir insand ki, ne zaman annemi grse, saygyla, edeple, incelikle ayaa kalkar, Ho geldin Sabiha Hanm, derdi. Annem ka kere rica etmiti. Aman anneciim. Benim iin rahatsz olmayn. Ben sizin kznzm. Fakat babaannem her defasnda, Aman yavrum, derdi, ben, gelinime ayaa kalkmayacam da kime kalkacam? Annem sk sk tekrar ederdi. Dnya bir yana, kaynvalidem bir yana derdi. Hayatta ben hi kimseyi kaynvalidem kadar sevemem. Sonra ben bydm, evlendim. Annem ayn davranlar gelinine kar gsterdi. Beraber olduklar srece bir kere dahi annemle eim arasnda kavga, mnakaa, tartma, krgnlk olmad. Hep bir sayg iinde, sevgi iinde, anlay iinde ilikilerini srdrdler. kisi de nur iinde yatsn. Allahn Rahmeti, Peygamberin efaati zerlerine olsun.

zel hayatmdan unun iin rnek verdim. Bugn baz kimseler, kendilerini ada, aydn, ilerici sanan baz cahiller, gelin-kaynana kavgasn kanlmaz bir sonu gibi gryorlar. Yok yle bir ey. nemli olan ilk gnden itibaren sevgi, sayg, anlay, hogr izgisinde ilikileri srdrebilmek.

Evliliim krk drt yl srd. Eim Rn Hanm savc idi. Bir kere bile aramzda krc bir sz sylenmedi. zc bir durum olmad. Krk drt ylmz her an karlkl sevgi, sayg, anlay iinde geti. evreme bakyorum. Aman Yarabbi; bazen insan zen, bazen utandran, bazen rperten, bazen tiksindiren nice durumlar. Neden byle oluyor? Baz kimseler bilgi bilgi balarn sallayacaklar, ekonomik nedenler diye balayan nutuklar atacaklar. Kesinlikle inanmyorum. nsan ayan yorganna gre uzattktan sonra mesele kalmaz. Asl neden, bence nefsin terbiye edilmemesi. Tahakkm kurmak, egemenlii altna almak illeti. lle benim dediim olacak derse iki taraf da, o evde huzur, mutluluk, gzel geim olur mu?

7 Mart 1962 ylnda evlenmitik. Belediye nikah salonundan ktk. Eve geldik. Yenimahalle 5. Durak avuoullar Camiinin imam Rza ll Hoca geldi. Dini nikhmz kyd. Dualar edildi. Sonra Shhiye Cihan Sokaktaki evimizin yolunu tuttuk. Besmele ile kapdan girdik. Eime dndm. Bak Rn, dedim, u andan itibaren Allahn nnde ve kanun nazarnda evliyiz. Ksmet olursa bir mr beraber yaayacaz. Bir teklifim olacak. kimiz de hukukuyuz. Bir akit yapalm. Evliliimiz boyunca bu evde ne senin dediin olacak, ne benim dediim olacak. Yalnz, ama yalnz Allahn ve Peygamberin dedii olacak. Ve krk drt sene bir rya gibi, bir masal gibi, bir iir gibi geti. Bir kere birbirimize krlmadk, incinmedik. Bir an birbirimize dargn kalmadk, beraber dua ettik. Allahm bizi dnya hayatnda da, mezarda da, hiret hayatnda da birbirimizden ayrma.

Mesele burada efendim. Boanma sebepleri olarak hep iddetli geimsizlik gsterilir. Daha fakltede okurken de buna inanmadm. Kanundaki iddetli geimsizlik ibaresinin yanna, hayr demiim; iddetli sevgisizlik.

Efendim btn mesele yaklamda. Biz insanlara sevgiyle, saygyla, iyi niyetle, edeple, incelikle, tevazu ile yaklatmz zaman, hibir evlilik boanma ile neticelenmez. Hibir dostluk ve arkadalk yarda kalmaz. Ama ben insanlar uyaracam, eletireceim, yarglayacam diye yola karsak, evliliimiz de rezil olur, dostluklarmz da.

Ak konualm. Hepimiz bugn o kadar zor artlarda yayor, dengemizi o kadar zor temin ediyoruz ki, artk hi birimizin yediden yetmie, kadndan erkee, kylden kentliye yarglanmaya, eletirilmeye takatimiz yok. Unutmayalm, atein zerine benzinle gidilmez. Ate, su ile sner. Rahmetli babaannem veli bir hanm olduu halde, bir kere evde din, iman, ahlk nutuklar atmad. Ama slm edebi zerine yle nezih, yle ho bir yaants vard ki, bir insann onu sevmemesi, sayg duymamas imknszd. in pf noktas burada. Kimse bu ada tehditle, palavrayla, nutukla yola gelmez. nsann nefsaniyetini kran, onu karsndaki insana balayan, hayran eden, k eden unsur, grd sevgidir. Karlat nezakettir, inceliktir, zarfettir, edeptir. Bunun en gzel rnei, gelmi gemi insanlarn en by olan Resulullah Efendimizin mstesna edebi, inceliidir. Bir gn hakikati arayan bir yolcu, bir yerde, bir mnevi byn dergh olduunu duyar. Gerei bulmak akyla ii cayr cayr yanmaktadr. Gnlerce yol alr. O dergh bulur. Kapsn alar. O derghn bir zellii vardr. Orada skt egemendir. Konuma yoktur, insanlar meramlarn birbirlerine hl diliyle anlatrlar. Gelen yolcu hl diliyle dergha katlmak istediini, bunu ok arzuladn anlatr. Biraz sonra kapy aan kimse, elinde azna kadar su dolu bardakla gelir. Barda uzatr. Demek ister ki, buras tamamen dolu. Bouna srar etme. Onun zerine gelen yolcu cebinden bir gl yapra karr. Usulca bardaktaki suyun zerine koyar. Hl diliyle der ki, beni kabul ederseniz size arlk vermem. Aranzda bir gl yapra gibi yaarm. Durum mnevi bye anlatlr. O zat heyecanlanr, gzleri yaarr, buyursun, der. Ho geldi, safalar getirdi.

Ne olur bizler de u iinde yaadmz hayatta o gl yapra gibi olsak. Kimseye yk olmadan, kimseye arlk vermeden bir melek gibi yaayp, bir melek gibi Hakka gsek.

Allah bunu bize de, yeryzndeki btn insan kardelerimize de nasip etsin...

nsan Ektiini Biiyor

Gnlk hayatta sk kullandmz kelimelerden biri de tesadfdr. Tesadfen grdm, tesadfen iittim, tesadfen okudum, tesadfen rastladm. Her gn bu tr szler iitiriz, ahit oluruz. Oysa bir bilsek ki hayatta tesadf yoktur. Tesadf sadece lgatlarda olan bir kelimedir. Her ey birbirine yle grnmeyen ipliklerle bal ki, oumuz hayaller, nyarglar iinde yayoruz. Ama farknda bile deiliz. yle grdm, yle iittim, yle okudum ve arkasndan bir nyarglar zinciri balyor. Gerek bu mu acaba? slmn Gler Yz isimli eseri ile kitapseverler arasnda byk bir beeni kazanan Prof. Eva Hanm diyor ki: ay bardamza koyduumuz ekeri kartrrken kan ses, ayn anda uzayn btn zerrelerinde duyulur. Hayatta her ey ylesine birbirine bal ki, geliigzel sylediimiz bir sz, yaptmz bir hareket bazen bize yllar sonra faturasn detiyor. aryor, hayret ediyor, bazen de zaman geince aradaki irtibat kuramyor, app kalyoruz.

retmen Leman Hanm retmen okulunu bitiriyor. Bir okula tayini yaplyor. Zeki, alml, gen, gzel bir kz. Biraz gzellii ile marur. Bir gn dersten kyor, retmenler odasna ay imeye gidiyor. ayn yudumlarken okulun hademesi geliyor, Efendim, diyor, sizi mdr bey aryor. Leman Hanm fkeleniyor. Mdr bey nasl olur da gen bir hanm ayana arr. Bu kabalk deil mi? Hademe sklm pklm gidiyor. Biraz sonra mdr bey geliyor. Emekli olmak zere. Mesleinin son gnleri... Sayg ile selm veriyor. Efendim, diyor, ders izelgesi hazrlyordum, hangi gnnz msait diye soracaktm. Sizi rahatsz ettiim iin zr dilerim. Mdr beye gereken cevap veriliyor. Aradan otuz yl geiyor. Leman Hanm bir sabah okula geliyor. Snf buz gibi. ocuklar souktan titriyorlar. Leman Hanm mmessili aryor. Evladm, hademeye syle gelsin sobay yaksn. Hademe ocuu tersliyor. Kocaman kadn, diyor, otursun sobasn kendisi yaksn. Beni rahatsz etmesin. Leman Hanm aryor. Kendisi sylemek iin ayaa kalkyor. Hademenin yanna yaklarken o grlyor: Niye beni rahatsz ediyorsun? Soban kendin yaksana. Leman Hanm ok zlyor. zntsnden dudaklar titriyor, alamaya balyor. Onun da emeklilii yaklam. Gnleri sayl. Allahm diyor, mesleimin son gnlerinde nedir bu bama gelen? Biraz sonra okul mdr geliyor. Hocanm, diyor, siz bu ruh hali ile ders yapamazsnz. Ltfen evinize gidin. Ben snf tatil ederim.

Leman Hanm eve geldikten sonra bir sre daha alyor. Sonra dnmeye balyor. Acaba diyor, ben dn bir insan kalbi mi krdm. Neden bama byle bir olay geldi? Sonra geriye doru dn balyor. Dn, evvelki gn, daha nceki gn, daha nceki hafta, daha nceki ay derken i otuz yl evveline gelip dayanyor. Leman Hanm birden rperiyor. Otuz yl nce okulumuzun mdrnn emekliliine ok az bir zaman kalmt. Ben onu krdm, incittim, ite imdi otuz yl sonra faturas karma kyor. Kalkyor, abdest alyor, tvbe namaz klyor. Namazn sonunda, Allahm diyor, Senden, Resulnden ve merhum mdr beyin mneviyatndan zr diliyorum. Beni balayn...

Ertesi sabah okula gidiyor. Okula yz metre yaklamken hademeyi gryor. Hademe sklm pklm af diliyor. Hocanm, diyor. Beni balayn. Ne kadar zldm anlatamam. Gece sabaha kadar aladm. Msaade edin elinizi peyim. Leman Hanm elini vermek istemiyor. Hademe srar ediyor. Efendim, diyor, eer elinizi vermezseniz ayaklarnzdan perim. Ne olur beni affedin. Leman Hanm rperiyor. Ben, diyor, mdr beyin mneviyatndan zr dilemitim, imdi hademe benden zr diliyor.

Bu anekdodu krk be yl nce Leman Hanmdan iitmitim. Hi unutmadm. Krk be yl dndm. Hayat olaylar arasnda inanlmaz, akl almaz incelikte bir rabta var.

Nuraydn Hanm, emekli banka mdr. Bir sabah Konutkentten Kzlaya gitmek zere otobse biniyor. Otobste yanna yal bir hanmefendi oturuyor. zgn grnyor. Nuraydn Hanmn dikkatini ekiyor. Edep ve sayg ile dnyor, Gnaydn efendim, naslsnz? diyor. Yal hanm ok memnun oluyor. Yz ldyor. Gzleri parlyor. Memnun ve mesut oluyor. Kzlayda ilerini bitiriyor, geri dnecek. Yanna bir baka hanm oturuyor. Ayn edep ve incelikle selm veriyor, hatr soruyor ve aralarnda gzel bir sohbet balyor. Nuraydn Hanm rperiyor. Bunca yldr diyor, Konutkentte oturuyorum, ilk defa byle bir olayla karlayorum. Sabahleyin ektii tohumlar akama meyvesini veriyor. Hayat byle. nsanolu ne ekerse onu biiyor. Hayat boyu ekilen tohumlar hep iyi, gzel, mspet olsun ki, yemileri de bizi mutlulua gtrsn.

Baz kimseler burada bir yanlgya dyorlar. Efendim, diyorlar, biz falancadan zulm grdk, ktlk grdk. Neden onun iin hayr dua edelim. lk bakta bu fikir doru gibi grnse de, aslnda hi yle deil. Peygamberimiz slmn gzelliklerini anlatmak iin Taife gitmiti.

Karlat manzara tyler rpertici idi. Kt szler, hakaretler, alaylar birbiri pei sra yayordu. Biraz sonra ta da atmaya baladlar. Mbarek ayaklar kan iinde kald. Bir sahabi, yle krlmt ki Ya Resulullah, dedi, yle dua edin ki btn Taif yerin dibine gsn. Peygamberimiz mbarek ellerini kaldrd; Allahm, dedi, bunlar aslnda iyi insanlar. Ama u anda ne istediklerini bilmiyorlar. Ya Rabbi, sen onlar en ksa zamanda slmla ereflendir. Ve bir sre sonra Taifliler akn akn gelip Mslmanl kabul ettiler. Biz hayat yolunda yrrken rehberimiz, nderimiz, bymz hep Allahn Resul olacak. Bu nedenle bizler kin, nefret, intikam, dmanlk duygularn iimizde barndrmayacaz. Duygumuz, dncelerimiz, yaantmz hep sevgi zerine kurulacak. imizdeki sevgi her gn biraz daha byyecek, byyecek, yle bir an gelecek ki yeryzndeki btn insanlar, btn hayvanlar, btn bitkileri, btn eya ve cemadat Muhammedi bir akla kucaklayacaz. Sevgi iinde yaayp, sevgi iinde Hakka geceiz...

Nefsin Hkimiyetinden Nasl Kurtulabiliriz?

Yzyllarca insanlarn kafalarn megul eden bir problem var; nefs, nefsin halleri, nefse kar taknlacak tavr, nefsi ldrmenin yollar. Nice insanlar bu konuda kafa yormu, fikir beyan etmi, neriler getirmiler. Yzyllarca hep bir tema ilenmi: Nefsimizi nasl ldrebiliriz? Nefse boulmas, ldrlmesi gereken bir dman gibi baklm. Kimisi alkla, kimisi uykusuzlukla, kimisi insanlardan uzak kalmakla, kimisi bedenine ikence etmekle vakit geirmiler. Ama ne hikmetse o nefis bir trl lmemi. Her yerde, her dnem hkmran olmu. nsanlar sadece strap ekmiler, inlemiler ama nefis marur bir totem gibi her yerde ban kaldrm, dilerini gstermi Resulullah Efendimiz gelinceye kadar. Ne zaman Kinatn Efendisi; Nefsin senin binek hayvanndr. Ona rfk ile, mlayemet ile muamele ediniz demi, ona insan ftratna en uygun zm getirmi. Gnmzde nefs problemi gene bir problem olarak yrrlkte. Boyuna yeni yeni nefsi ldrme teorileri retiliyor, yollar gsteriliyor.

Yllarca nceydi. Bir sohbette sordular. Efendim, dediler, nefsimizin elinden perian oluyoruz. Byk skntlar iindeyiz. Ne yapalm, nasl edelim de bu ii halledelim? Cevap verdim. Deerli kardelerim, dedim, biz nefsimizle didimeyi brakalm. Onu bir kenara koyalm. Kendimiz gnlk hayatmz iinde iyiyi, gzeli, doruyu yaamaya alalm. Onunla yle megul olalm ki, nefsi dnmeye vakit kalmasn. imizle, gcmzle, meguliyetimizle, grevlerimizle yle hemhal olalm ki, o ilere kendimizi yle adapte edelim ki, nefis de baksn baksn, sonra bu iyerinde grev vardr deyip, gitsin. in zeti bu arkadalar. Dinle, ilimle, gzel sanatlarla, dnce dnyas ile ylesine megul olalm ki, nefsin girebilmesi iin en ufak bir kap aral kalmasn. Bu konuda biliyorum, eitli szler sylenecek, itiraz sesleri ykselecek. Ama benim dncem bu. Diyeceksiniz ki, uygulamasn yaptn m? teden beri detimdir. Uygulamasn yapmadm hibir eyi sylemem.

Geenlerde bir hanmefendi telefon etti. Efendim, dedi, sizi televizyonlardan, internetten takip ediyorum. Kitaplarnz okuyorum. Bir konuda bana yardmc olur musunuz? Nedir? dedim. Ben, dedi, yllardan beri zayflamak istiyorum. Gitmediim diyetisyen, aletli jimnastik, bavurmadm diyet usulleri kalmad. Hibirinden netice alamadm. Bu konuda bana yardmc olur musunuz? Efendim, dedim, bouna yorulmu, zahmet ekmisiniz. Birka Peygamber buyruunu uygulamakla, bu ii en gzel ekilde halledebilirdiniz. Mesel; Kesinlikle ackmadan sofraya oturmaynz, Ellerinizi ykayarak ve Besmele ekerek, verdii nimetler iin Allaha krederek yemeinize balaynz, Acele etmeden, yava yava, incelikle, zarafetle yemeinizi yiyiniz, Sofradan yar a, yar tok kalknz, nnzde krntlar olumusa, onlar da birer birer toplaynz. ki yemek arasnda dondurma, kuruyemi, abur cubur yemeyiniz. Bu ekilde hareket ettiiniz takdirde kilo vermemeniz mmkn deil. Brakn diyet kitaplar ne yazarsa yazsn. Diyetisyenler ne derlerse desin. Siz bu metodla ksa bir zaman sonra istediiniz kiloya gelebilirsiniz. Deneyin bakn. Mesele burada. Bir eyi taknt haline getirmek, zihnin srekli olarak onunla megul olmas bizi bsbtn onun klesi haline getiriyor. Unutmayalm ki biz bu dnyaya aslmz bulmak, kendimizi artp temizleyip,

Yaradanmza geldiimiz gibi tertemiz gitmek iin gnderildik. mer Hayyam bir iirinde; Sevginle gireceim topraa, sevginle kacam topraktan diyordu. nemli olan tek ey var. Emaneti aldmz gibi Yaradanmza ulatrabilmek. Nefisle uramak, didimek, mcadele etmek bize ne kazandrr; hi. Sadece yeni malubiyetler. Ama biz nefsimizi yle bir kenara koyup da, kendimizi btn varlmzla, btn akmz ve heyecanmzla birtakm gzelliklere adarsak, o zaman nefis hkmn icra edemez. Olayn en ince noktas budur. nemli olan, iimizde nefisten gelen heyecanlar, duygular mspete kanalize edebilmek, sblimasyona tabi tutabilmektir. Nice insanlar, ilerindeki byk negatif duygular sblime ederek, onlar din, bilim, iir, edebiyat, resim, mzik yolunda deerlendirerek ok gzel sonular almlardr. Bu insanlar dn vard, bugn de var, yarn da varolacaklar. Allah onlardan rz olsun. Onlar insanlk kltr tarihinin tacdrlar. Medar- iftihardrlar. Hayat onlarla gzel, yaamak onlarla anlamldr. Bu forml, yani nefsi bir yana koyarak iimizdeki byk enerjiyi hayatn her alannda deerlendirebiliriz. Allah bu yolda alacaklarn yri ve yardmcs olsun.

Yeti Y Reslullah

Her ey un ufak olmu. Her ey darmadan. Btn mnevi setler yklm. Beyefendilik, hanmefendilik gitmi, yerine soytar baylar, kepaze bayanlar gelmi, zarafetin, inceliin, asaletin yerinde yeller esiyor. Bakmayn siz birtakm insanlarn kasm kasm kaslmalarna. ri lakrdlar edip, birbirlerine en kaba, en irkin ekilde saldrmalarna. Ortalkta grlen sadece bir it dala. Netice ne mi oluyor; alabildiine perianlk, alabildiine kabalk, irkinlik. Kimse hayatndan memnun deil. Zengini de, fakiri de, gzeli de, irkini de, imknlara kavuan da, kavumayan da. Herkes hayatndan yaknyor. Bir dokun, bin ah dinle. Aile, birka istisna dnda televizyon kanallarndan, paavra gazetelerden toplumda en ok yaray alan messeselerden biri. Darmadan. Sevgi, sayg, edep, incelik, sabr, kr, kanaat iinde efendice yaayan, el ele vermi, birbiriyle kenetlenen, bir sevgiyi paylaan ka aile tanyorsunuz? Okullarmzn hali yrekler acs. Artk ilkokullarn bile nnde simit satar gibi nbet tutan uyuturucu simsarlar. Mahkemelerimizin hali yrekler acs. Avrupa Birliine uyum salayacaz diye, tabir caizse btn talar baland, btn kpekler salverildi. Amerikada ocuk pornosundan bir doktora iki yz yl ceza verildi. Ayn sutan bizde verilen ceza ay. Tarmda en byk felaketi gryoruz. Toplum sratle reticilikten karlyor, tketicilie gtrlyor. ehit kanyla sulanan vatan topraklar, iyerleri, fabrikalar hara mezat satlyor. Artk bankalarmzn zerinde yabanc isimler gryoruz. Hal- keyfiyet byle.

Allah nasip etti, doudan batya, kuzeyden gneye btn Avrupay gezdim. Karacaolann dedii gibi:

Bir bama olsam gam yemez idim,

Bir ben deil, cmle lem perian.

nann yz glen kimse yok. Herkesin yaad dram en kaln izgileriyle yz hatlarndan okunuyor. Artk baz Avrupa lkelerinde erkek erkekle, kadn kadnla kanunen evlenebiliyor. Babasz doan ocuklarn says gibi byyor. Yaz geliyor, tatile klyor. Erkek bir tarafa, kadn bir tarafa. Sonra dnte iki taraf da yaptklar apknlklar birbirlerine anlatyorlar. Uygarlk, ilericilik, adalk, hepsi palavra. Hepsi en irkin sahtekrlklarla dolu. Szm ona bugnn Fransasnda, bir kimse; Trkler, soykrm yapmamlardr derse, derhal hapse atlyor. Sonra da utanmadan rezilce, hayszca, Voltairelerin, Jean Jaques Rousseaularn torunlaryz diye caka satyorlar, hava basyorlar. Sizi gidi kfirler. Medeniyetin yz karalar. Alaklar. erefsizler.

Bir Trk ii kadn, gece aniden hastalanyor. Kvranarak hastaneye gtrlyor. Alman doktor: Neyin var? diye soruyor. Kadn Trke olarak derdini anlatmak istiyor. Alman doktor dinlemiyor. Almanca bilmeyenler lme mahkmdur deyip, defolup gidiyor. Gzlerimle grdm, bizzat ahit olduum yle irkin olaylar var ki, hepsini anlatsam aylar srer.

te bu anlattklarm aa be yukar nereye gitseniz grebilirsiniz. Bu ipini koparm, anlamn kaybetmi, sevgisiz yaayan dnyada, hepimizin ama tek istisna olmadan hepimizin bir ndere, bir kurtarcya, bir devrimciye, bir lidere ihtiyacmz var. Hem kendi lkemizde, hem btn dnyada bu aranan, zlenen, beklenen yol gsterici sadece ama sadece yce Peygamberimiz, Resulullah Efendimizdir. Onun gsterdii yoldan gitmedike, ilikilerimizde Onun iaret buyurduu llerle balans ayar yaplmadka ne bizim, ne bakalarnn kurtulmasna imkn ve ihtimal yoktur. O, btn gzelliklerin, yceliklerin, inceliklerin menba ve kaynadr. Bugn dnya byk bir hzla felkete doru gitmektedir. Bizi selmete gtrecek tek yol, Onun hepimize ilhi bir armaan olarak getirdii Kuran- Kerim, eitli durumlar ve olaylar karsnda sylemi olduu Hadis-i erifler ve Onun mbarek Snnet-i Seniyyesidir.

Gerek lkemiz, gerek btn dnya o ilhi llere o kadar muhtacz ki, Fazl Hsn Dalarca bir iirinde;

Gelme, gelme stme,

Bir ifa vermeyeceksen eer

diyor. Artk bugnn insannn birtakm sama ideolojilere, palavra teorilere, iri lakrdlara karn tok. Bo lf karn doyurmuyor. Ve onu syleyenlere bakarak Necip Fazl Ksakrek gibi;

Yeter senden ektiim,

Ey tersi dnm ahmak

diyor. te gnmzde gerek kendimizi, gerek ailemizi, gerek lkemizi ve btn dnyay mnen ve maddeten yuvarlanmakta olduumuz uurumdan kurtaracak tek k ve gzellik kayna Resulullah Efendimizin iaret buyurduu yoldur. Artk kuru grltlere kulaklarmz tkayp, n kaynana ynelmek zaman geldi. Hatta geiyor bile. Yce Peygamberimize yalnz slm Peygamberi gzyle bakmak slm hi anlamamaktr, vahim bir hatadr, affedilmez bir sutur. O yceler ycesi, o gzeller gzeli, o bykler by insan, sade bizim deil, btn insanln, btn kinatn, btn varln nderidir, lideridir, yol gstericisidir. Bir tek Hadisle bir insan, bir aile, bir ehir, bir lke ve btn bir dnya kurtulabilir mi? Evet, kurtulabilir. te rnei; Ya hayr syle yahut sus Hadisini evinde, iyerinde, sosyal hayatnda samimi olarak akla, inanla, sadakatle uygulayan bir insan, velyet makamna kadar ykselebilir. Deneyin isterseniz. nsanlar bugn iinde bulunduklar gaflet denizinden, irkinliklerden kurtaracak tek yol Peygamberimizin yoludur. Y Resulullah, seni lgnlar gibi seviyoruz. Sana az. Ne olur tut ellerimizden bizim. kar bizi bu karanlk kuyulardan. Bizim de yzmz glsn. Biz de senin yolunun altnda Sevelim, sevilelim, dnya kimseye kalmaz diyelim.

Y Resulullah, sana mtakz, sana muhtacz. Allah bizlere senin yolunda ene kapamay nasip etsin. Karanlklarda boulduk artk. inde yaadmz zulmet, gnl dnyamz da karartt. Sensiz her ey anlamn kaybetti. Sensiz her ey gzelliini yitirdi. Ne olur tut ellerimizden. imiz yanyor, susuzluk iinde kavruluyoruz. Bizler ki sevgiye susuz, saygya susuz, ilgiye ve efkate susuz, zavall, perian insanlarz. Tut ellerimizden, bizi kurtar. Bizi, iyinin ve gzelin, asil ve yce olann yoluna ek. Dnya yeniden hayat bulsun. nsanlk senin douuna yeniden ahit olsun. Bizleri affet, akmz kabul et y Resulullah...

stanbulun Fethi

1453 ylnda Fatih Sultan Mehmet stanbulu ald. Bu olay gerek Trk tarihi, gerek slm tarihi ve gerekse dnya tarihi bakmndan son derece nemlidir. Bu zaferle tarihte bir a kapanm, yeni bir a almtr. Bu zaferle insanlk kltr tarihinde yepyeni bir mutluluk ve medeniyet balamaktadr. stanbulun alnmasnn hemen arkasndan yirmi iki yandaki gen Fatih Sultan Mehmet bir genelge yaynlam ve herkesin inannda, itikadnda, ibadetinde tamamen bamsz, hr ve zgr olduunu btn dnyaya iln etmitir.

Bu, o kadar nemli bir olaydr ki, insanlk kltr tarihi o zamana kadar bilmedii, grmedii, hayal bile edemedii bir olay, yirmi iki yandaki gen bir kumandan, yce Fatih Sultan Mehmet gerekletirmitir. Allah nasip etti, pek ok lkeyi gezdim, grdm. ncelemeler yaptm. Ama ne oralarda, ne lkemizde bu genelgenin nemi zerinde yeteri kadar durulmadn grdm. Saint Bartelmyde, bir gecede ayn dinin iki farkl mezhebi birbirlerini kltan geirmilerdi. Ertesi sabah harp meydannda otuz bin l saylmt. O gnn nfus durumu, artlar gz nnde bulundurulursa, bu otuz bin rakam akln, havsalann alaca bir rakam deildir. Btn ortaa boyunca Hristiyan Avrupada nice bilim adam, dnr, sanatkr, srf inanlarndan, kanaatlerinden dolay atee atlm, diri diri yaklmlard. Cad kazanlar mtemadiyen kaynamt.

te bu ortamda, herkesin birbirini ihbar ettii, birbirinin lmne sebep olduu bir taassup platformunda ve dneminde, yirmi iki yandaki bir insan, gen ve muzaffer Fatih, stanbulun fethinin ertesi gnnde byle bir genelge yaynlyordu. Bu, duyan, dnen, hisseden herkesi rpertecek, titretecek, uyana ve tefekkre sevkedecek olaanst bir olayd. Ne yazk ki, brakalm bize kar hep bir nyargyla, kuyruk acsyla hareket eden batllar, bizim tarihilerimiz, yazarlarmz, dnrlerimiz, sanatkrlarmz dahi bu konuyu lyk vehiyle deerlendirememiler, zerinde hassasiyetle duramamlardr. lk genlik yllarmdan beri buna hep hayret etmiimdir. Olay biraz derine inerek sosyal ynden, psikolojik ynden incelenecek olursa, aslnda bu duruma hayret de etmemek lzmdr.

Yllar tesine gidelim. Fatih kk bir ocuktur. Zeki, uyank, ate gibi, yerinde duramayan, cevval, prl prl bir zek. Bir gn okulda yaramazlk yapar. Hocas Molla Grani kulan eker. Kk ocuun babas padiah ikinci Murat akam olaydan haberdar edilir. Fatih fke ve kzgnlk iindedir. Ben, der, Koskoca bir padiah ocuuyum. Nasl benim kulam ekilir? Bu olacak i mi? Babacm, sabahleyin okula beraber gidelim. Sen hocamz bir gzel dv. Grsn dnyasn. Bir padiah ocuunun kulan ekmek ne demekmi anlasn. Vel padiah ikinci Murat Hazretleri olunun ban okar. Merak etme yavrum, der. Yarn sabah okula beraber gideriz. O hocan gnn grr. Sabah olur, baba oul el ele okulun kapsndan girerler. Daha nceden haberdar edilen, uyarlan ve talimat verilen Molla Grani elinde sopa onlar beklemektedir. Vay, beni dvmeye gelen siz misiniz diyerek sopayla

hcum eder. Baba oul korkuyla kaarlar. Onlar kaar, Molla Grani kovalar. Sonra yorulur, sopasn brakr, snfna gider. Vel Padiah oluna dner. Bak yavrum, der. Sen bir padiah olusun. Ben de padiahm. Ama senin hocan, senden de byk, benden de byk. Grdn, bizi nasl sopayla kovalad. Hadi imdi snfna git, hocann elini p, zr dile. Sonra git, saygl bir ekilde srana otur. Ve olunu brakr gider. imdi soruyorum sizlere, gnmzde bu asil, byk, yce davran gsterecek ka ana baba kar? Ltfen cevabn siz verin. Fatihin ocukluu byle gemiti. Vel padiahn kald evi gezdim. O kadar sade, o kadar mtevaz, evin eyas o kadar basitti ki, ince ince anlatsam belki inanmazsnz. Fatih babasndan, annesinden her ynyle tam bir slm terbiyesi alarak yetiti. O evde edep hkimdi. Sevgi, sayg, incelik, zarafet hkimdi. O evde sabr vard, kr vard, kanaat vard. Fatih on iki yana gelmiti. Babas taht oluna brakt. Kendisi daha ok okuyabilmek, daha ok ibadet edebilmek, daha ok zikir yapp tefekkr edebilmek iin kesine ekildi. Bunu renen Srplar frsat bu frsattr deyip, hcum hazrlklar yapmaya baladlar. Fatih durumu babasna bildirdi ve gelmesini syledi. Babadan gecikmeden cevap geldi. Evldm, padiah sensin, dilediin gibi hareket et. Fatih hemen cevabn gnderdi. Eer padiah sensen, ge devletinin bana. Dman bizi yok etmeye geliyor. Eer padiah bensem, ge ordunun bana. Vatan tehlikede.

Fatih bir yandan dnyevi ilimler renirken, alt dile konuacak ve yazacak kadar sahip olmuken, bir yandan da mnevi ilimler tahsiline balamt. Hocas, mridi Akemseddin Hazretleri idi. Mbarek sultan sk sk gen rencisine Peygamber Efendimizin u Hadis-i erifini hatrlatyordu:

stanbul elbette fethedilecektir. Onu fetheden kumandan ne gzel kumandan, onu fetheden asker ne gzel askerdir. Fatih tahta getii andan itibaren btn dncelerini ve almalarn bu hedefe doru odaklamt. stanbulun fethi iin gece gndz uyumuyor, srekli planlar yapyordu. Kafas hep fetihle doluydu. Onun iin stanbulu fethetmek ve Resulullahn Hadisine mazhar olmak, bu dnyada kazanlacak ereflerin en by idi. Dnya harp tarihinde ilk defa Fatih, karadan gemileri denize indirdi. stanbulun, yklmas imknsz denilen surlarn ykacak gte toplarn izimlerini yapyor ve dktryordu. Fetih iin gerekli grd Rumeli Hisarnn yaplmasn emrediyor, kollarn svayp askerle birlikte surlara ta koyuyordu. Deil o gnn artlar, gnmzn teknolojisiyle bile baarlamayacak bu byk ii, ok ksa bir srede tamamlamt. Burada ok ince bir nokta var. O, a kapayp yeni bir a aan gen padiahn yannda, her zaman mnevi hocas, mridi Akemseddin Hazretleri bulunuyor, sk sk onunla istiare ediyordu. Gnler geiyor, haftalar geiyor, fakat stanbul bir trl dmyordu. Gen padiahn morali biraz bozulur gibi olmutu. Desteklenmeye ihtiyac vard. Byle bir annda Akemseddin Hazretlerine sordu. Hocam, bu ne itir, bir trl stanbul dmyor. Bundaki hikmet nedir? Mbrek hoca strap iindeki gen talebesinin yzne bakt; Dmez Sultanm dedi. nk senin ordunda Sleyman isimli bir asker var. O, vel bir insan. efkt ve merhamet onda o kadar younlam ki, her gece herkesin uyuduu bir saatte kalkyor, gzyalar iinde Rabbine yalvaryor. Allahm diyor. Byksn, Rahmansn, Rahimsin, gvurcuklara sen ac. Sen merhamet et. Sen onlar koru. Hazret biraz skt ettikten sonra, ite Sultanm diyor. O askeri buldur. Rica et, gnln

yap, birka gece dua etmemesini iste, yoksa stanbul dmez, diyor. Fatih, Sleyman bulduruyor, ricasn sylyor ve sz alyor. te o szden sonra nc gn Ulubatl Hasan stanbula ilk giren asker oluyor. Bu olay Topkap Sarayndaki Defter-i Hakanide yazldr. Biliyorum gnmzn szde aydnlar, entel dantel geinen ukallar yaznn bu ksmn okurken burun kvracaklar, dudak bkecekler, canm yle ey olur mu diyecekler. Oluyor ya sayn ok bilmiler. Siz gidin Amerikan uaklnz devam ettirin. Siz gidin Bushun nnde diz kn. Baka ne ie yararsnz. stanbulun fethindeki ince srr, sizin bat uaklyla artlanm kafalarnz almaz ki. Eskiden bir lkeyi fethetmek iin ordular gnderilirmi. Asker telef edilirmi. Dnya kadar masraf yaplrm. Gnmzde iin kolay bulundu. yntemle hi bunlara gerek kalmad. Birinci yntem; kltrel istil. stil plannn uygulan, ilk kltrel istil ile balyor. Radyolarla, televizyonlarla, gazetelerle, okullarla, niversitelerle birtakm uak ruhlu kleler yetitiriliyor. Onlarn beyinleri ykanyor. Ruhlar, inanlar yok ediliyor. Ilml slm palavralar ile btn mnevi hayatlar berhava ediliyor. Sonra birtakm entel danteller retiliyor. Amerikaya tapan, Avrupa Birliinin nnde secde eden, renksiz, ahsiyetsiz, korkak, aciz insancklar ortaya kyor. Ve bunlar ne yazk ki kendi dillerine, dinlerine, milliyetlerine, bayraklarna, tarihlerine, kltrlerine, ehit kanlarna ihanet ediyorlar. Adamlar haykryor. Sizi sevmiyoruz, istemiyoruz, sizden nefret ediyoruz, tiksiniyoruz. Elli sene de gese, sizi Avrupa Birliine almayz diyorlar. Biz hl, onlar ne derse desin, Avrupa Birliine gireceiz diye srar ediyoruz. Katran ruhlu papazlarn, Vatikann ortaya att rezil, adi, aalk bir gr var, dinler aras diyalog diye. Ad profesre km bir sr dnya, hiret cahili insan, bunun bayraktarln yapyor. Kardeim hangi diyalog? Siz neden bahsediyorsunuz? Adam senin inandn Allaha inanmyor. Senin inandn kitaba inanmyor. Senin btn hcrelerinle, btn varlnla, btn aknla bal olduun Peygamberinin ok irkin karikatrlerini yapyor, onlar dnyaya yayyor. O papa denilen katran ruhlu adam, Trkiyeye gelmezden nce, az dolusu slma ve Peygamberine hakaret ediyor. Sonra bu diyalogcu geinen zavall yaratklar, srtarak ellerini uzatyorlar, kardeilik oynuyorlar. te kltrel istil bu. Daha dmann kurunu gelmeden, kaleler iten fethediliyor. Bugne kadar televizyon dizilerinde bir kere ortaya pozitif dnen, kibar, asil, efendi, saygl bir Trk ailesi tipi ortaya konmad. Akam olunca nice zavall, kurbanlk koyunlar gibi o iren dizilerin nne oturarak, gnlk zehirlerini kfi dozajda alyorlar. te kltr istils bu. Kaleler iten fethediliyor. Artk her yayn organ, ayr bir Truva at. Gayet tabi btn bu olanlardan sonra ikinci yntem kendiliinden ortaya kyor. Ekonomik istil. Bankalar satlyor, fabrikalar satlyor, iyerleri satlyor, topraklar satlyor, vicdanlar satlyor. Ve bunun arkasndan pek tabi siyasal istil geliyor. Bir bykeli kyor, mstemleke valisi gibi beyanat veriyor, yol gsteriyor, emirler yadryor. On bir askerimizin bana uval geiriliyor, yetmi milyonda bir kiiden tk kmyor. te siyasal istil. En irkin, en adi, en rezil ekliyle. Btn bunlar bir eyden kaynaklanyor. O yirmi iki yandaki delikanlnn iindeki Himalaya gibi aka, heyecana ne yazk ki bizler sahip deiliz. Olamadmz iin de, btn bunlar bamza geliyor. Aslnda o uvallar on bir askerin bana gemedi. Yetmi milyonun bana geti. Kalbinde nak inesinin ucu kadar vatan ak, bayrak ak, Allah ak olanlar, gece strap iinde bu uvallarn acsn haykryorlar. Bugn kalkndk, kalknyoruz yalanlarnn, palavralarnn arkasndaki gerek bu. nce kltrel istil, sonra siyasal istil. Sonra btn bunlar kamufle etmek iin nutuklar... Nutuklar... Nutuklar...

Bu hakikatler herkesin gz nnde. Ama ne yazk ki, gzler strab haykrrken dudaklar susuyor. Yaplacak i nedir? O fetih gnlerinin saf neesine, akna, heyecanna tekrar kavuabilmek. EI ele verip tek yrek olmak, btn kk hesaplar, dargnlklar, krgnlklar unutup, o Allah akn, Peygamber akn, vatan akn, bayrak akn yreimizde duyabilmek. O temiz, scak, asil ak iimizde tekrar duyduumuz gn greceiz ki, btn imknszlklar yok olacak. Btn karanlklar aydnlanacak. Btn irkinlikler gzellie dnecek ve biz el ele, yrek yree verip, Ak gelicek, cmle eksikler biter diyeceiz, Sevelim, sevilelim, dnya kimseye kalmaz diyeceiz...

Hayatn Btnl

ocukluumuzdan itibaren bize retilen, gsterilen, alanan yanl fikirlerle hayat mtemadiyen blyor, paralyoruz. Bu madde, bu mn, bu dnya, bu hiret, bu ruh, bu vcut, bu bekrlk, bu evlilik, bu genlik, bu ihtiyarlk, bu resm i, bu zel i... Bu ikilem sonsuza kadar uzayp gidiyor. Ve hepimiz bundan ok ey kaybediyoruz. nsan hayatnn, doduu andan son nefesini verdii na kadar bir btn olduunu gremiyor, sezemiyor, hissedemiyoruz. Ve hepimiz bundan ok, ama ok ey kaybediyoruz. Her gn iitiriz; Efendim, benim zel hayatm baka, resm iim baka. Ah kardeim, sen hayat peynir diler gibi diliyorsun. Acaba zel hayat kirli olan, aibeli olan, irkin olan bir insann resm hayatnn temiz, gzel, prl prl olmasna imkn var m? Ne sanyoruz? Hayat her nyla, her kesiyle bir btn, bir kompozisyon. Ayn durum dnya, hiret iin de sz konusu. Dnya hayatnn trl pisliklerle dolu olmas halinde, hiretin prl prl geeceini ummak biraz safdillik olmaz m? Bir ifti topraa ne ekerse onu bier. Neden acaba bunu grmezlikten geliyoruz? Toplumun baz kesimlerinde ok yanl bir dnce var. Efendim diyorlar, o bekr. Biraz genliini yaasn, sonra evlenince dzelir. Dzelmez efendim. Bunlar ve bunun gibi daha nice yanl grler, sama sapan dnceler insan, hayat, varoluu anlamamaktan doan birtakm nyarglar. Daima gz nnde bulundurulmas gereken nokta udur: Hayatn en kk hareketleri bile gelecei yapar veya ykar. Her yanl hareket hayatta faturas detilecek bir durumdur.

Bundan krk yl nce idi. O zaman emekli olan bir retmen hanmefendi anlatmt. Bundan diyor, otuz yl nceydi. retmen Okulunu bitirmi, meslee ilk admm atmtm. Bir okulda retmendim. Bir gn ders bitmi, teneffs zili alm, aym imek iin retmenler odasna gidiyordum. Oturdum. Biraz sonra bir hademe geldi. Efendim, dedi, vaktiniz msaitse mdr bey sizi bir dakika rica ediyor. O zaman gentim, gzeldim, yeni retmen olmutum. Gaflet, dellet iinde, kendimi bir ey sanyordum. Kendimi mr boyu affedemeyeceim bir terbiyesizlik yaptm. Ben gelemem, dedim. Ne syleyecekse gelsin burada sylesin. Biraz sonra mdr bey geldi. Emekliliine ok az bir zaman kalmt. Biraz beli bklm, biraz kamburu kmt. Geldi, saygyla selm verdi. Affedersiniz kzm, dedi. Sizi rahatsz ettim. Ders izelgelerini hazrlyordum. Msait gnnz tespit etmek istemitim. Ltfedip sylerseniz memnun olurum. Ben yine ayn kabalkla, falanca gn, dedim. Mdr bey gitti. Ve aradan otuz yl geti. Bu sefer benim emekliliim yaklamt. Keirende bir okulda retmendim. O zamanlar okullar sobalyd. Derse girdim, snf buz gibi, soba yanmyor. ocuklar titriyorlar. Canm skld. Hemen mmessili ardm. Hademeyi grmesini, sobay yakmasn istedim. Biraz sonra mmessil snfa girdi. retmenim, dedi, hademe gelmiyor. Kocaman kadn, otursun sobay kendi yaksn, diyor. oke olmutum. ardm, baka bir renciyi gnderdim. Ayn cevab vermiti. Moralim bozuldu. Bu sefer kalktm kendim gittim. Hademe oturmu, sigarasn iiyordu. Beni grnce asabi bir ses tonuyla, kide birde niye haber gnderiyorsun, otur soban yak, dedi. Birden boanverdim. Emekliliime gn kala talebelerimin nnde rezil olmutum. Hkra hkra alyordum. Mdr bey geldi. Efendim, dedi, siz ltfen eve gidin. Bu ruh hali iinde ders yaplmaz. stirahat buyurun. Ben rencileri evlerine gnderirim. Eve gittim. Bir sre daha aladm. Sonra gittim, abdest aldm, namaz

kldm. Ve Allahm dedim. Bu ne haldir? Bunun sebebi hikmeti nedir? Tespihimi ekerken, birden aklma otuz yl nceki yaptm hareket geldi. Utandm, yzm kzard. Ve ellerimi aarak, nce Allahtan, sonra Peygamberden, sonra da Rahmet-i Rahmana kavuan mdr beyin ruhundan zr diledim. Sonra ertesi gn okula gittim. Okula yz metre kala, dn beni talebelerimin nnde mahcup duruma dren hademeyi sklm pklm beni beklerken grdm. Beni grnce birden kotu, Hocam, dedi. Beni affedin. Dn ok byk bir terbiyesizlik yaptm. O kadar zldm ki gece sabaha kadar uyuyamadm. Msaade ederseniz, elinizi pmek istiyorum. Msaade etmezseniz ayaklarnz peceim. Aman Y Rabbi, bu, izah mmkn olmayan bir olayd. Ben, mdr beyin ruhaniyetinden zr diliyordum, ertesi gn okulun hademesi benden.

Eskiden uuralt derlerdi. imdi bilinalt deniyor. Ne denirse densin. O yle muhteem bir depo ki, ocuk daha ana karnndayken o depo almlara balyor. Ve bu son nefese kadar devam ediyor. ittiimiz, grdmz, okuduumuz, ahit olduumuz her ey orada yerini alyor. Onun iin deil midir ki, Peygamber Efendimiz, Her ktlk kalbe siyah bir nokta getirir. Bir ktlk ilediiniz zaman hemen arkasndan bir hayr, bir gzellik ileyin ki o silinsin buyuruyor. Hayatta hi kimse istese de, istemese de yaamn peynir dilimler gibi blmlere ayramaz. Buna hibir insann gc yetmez. Baz kimseler srarla sylyorlar. Efendim, o benim zel hayatm. Bana kimse karamaz. Ve ben zel hayatmla resm hayatm birbirine kartrmam. Ben gece istediim elence yerlerinde gezerim. stediim ikileri ierim. stediim safahatta bulunurum. Ertesi gn de kuzu kuzu ie giderim. Ben, otuz dokuz yl hukuk mesleinde bulundum. Dantay yeliinden emekli oldum. zel hayatyla, resm hayatn birbirinden ayrabilen kimse grmedim. stese de, istemese de yaad birtakm irkinlikler, pislikler onun meslek hayatnda da yansmalar yapacak. Buna engel olacak kimseyi daha analar dourmad. Onun iin bu mesnedi olmayan kuru grltleri yle kulamzn arkasna atalm da, hayatmzn her nn, sanki son nmzm gibi nezih, temiz, gzel, efendice, insanca, mslmanca yaamaya alalm. Fransz Profesr Eva Hanm ki sonradan kendisi Mslman oldu ve Havva ismini ald. slamn Gler Yz isimli harikulde gzel bir eser de yazd. Sayn profesr diyor ki; ay bardana bir eker koyup da kartrmaya baladnz zaman kan ses ayn anda uzaydaki btn zerrelerden de duyulur. Hayat olaylar akl sr ermeyecek ekilde birbirine bal. Her ey her eyi etkiliyor. Birtakm asl olmayan dncelerle kuru iddialarda bulunmak, sadece o insanlar zavall durumuna dryor. Elimizden geldii kadar, gcmzn yettii kadar her sze, her harekete dikkat edelim. Kinatn Efendisi, Yce Reslmz, bu durumu bir Hadis-i erifinde ne gzel zetliyor; Ya hayr syle, yahut sus. Bir cmleden hatta bir kelimeden ne kar demeyelim. Onlar bazen bir yuvann yklmasna sebebiyet veriyor. Bazen bir dve, hatta bir cinayete sebep oluyor. Bazen iki milleti savaa gtren bir durum ortaya kyor. Byk Yunus ne gzel sylyor;

Sz ola kese sava,

Sz ola kestire ba,

Sz ola aulu a

Ya ile bal ide bir sz.

Bir sz bazen bir insan hasta yatandan kaldrabilir. Umutsuz bir durumda gzken bir hasta, sevdii insandan iitecei gzel bir szle, yepyeni, prl prl bir hayata kavuabilir. Ayn ekilde alayc bir dudak bk, hakaret dolu bir ses tonu bir insan lme gtrebilir. nsan ruhu o kadar hassas, o kadar ince ki. Kuran- Kerimde, Cenab- Hak, Hz. Musay Firavunu Hakka davetle grevlendirir. Ve sonunda, Ya Musa, Firavunla konuurken yumuak ve tatl syle buyurur. Bir de ok sevdiim bir atasz vardr. Sk sk tekrarlanr. Tatl sz, ylan deliinden karr derler. Peygamber Efendimizin o mbrek sz hepimizin her an gz nnde bulundurmamz gereken sonsuz hikmetler, incelikler, gzellikler tayor. Ne olur, o bir Hadisi hayatmza intikal ettirsek, i hayatnda, aile hayatnda, sosyal hayatta hep onun nda hareket edebilsek. nann o bir Hadis, dnyamz da, hiretimizi de cennet etmeye, saysz gzellikleri yaamamza imkn hazrlar. O Hadisin yaand aile hayatnda, ne kar koca kavgas, ne gelin, grmce, kaynana ihtilf olur. O yuvada sadece sevgi, sayg, dayanma ve yardmlama duygusu vardr. O Hadisin yaand bir iyeri, insanlarn birbirini sevdii, sayd, birbirine efkt ve yardm gstermek iin bahane arad bir cennet kesi olur. O Hadisin yaand bir lkede sadece sulh, skn, gzellik, ilerleme ve kalknma olur. Ne olur insan, hayat, varoluu anlamaya, alglamaya, zmlemeye elimizden geldii kadar gayret etsek. Hayatmzn bir blmne deil, tmne, her nna sadece sevgi, sayg, kr, sabr, sknet ve yardmlama hkim olsa. Hayatmz renkle dolsa, kla dolsa. Ve biz de Yunus gibi, Sevelim, sevilelim, dnya kimseye kalmaz diyebilsek.

Btn iyilikler, gzellikler, mutluluklar sizinle beraber olsun. Allahn yardm her an zerinizde olsun.

Yryeceimiz En Gzel Yol

Balangtan itibaren gelecek konusu insanlarn kafasn megul etmi, zaman zaman eitli kimseler bu konuyu ilemiler, zmeye almlardr. Bu arada kendilerine medyum denilen, falc denilen kimseler, insanlarn bu tecesssn kullanma yoluna gitmiler ve muhtelif istismar yollar bulmulardr. Bir zamanlar bu konuda medyada eitli tipler boy gstermiler, ceplerini doldurmulardr. Ama srekli olarak evreden ilgi grmler, kendilerini bir ey sanmlardr. Bunlarn hepsi, aslnda olaylar karsnda nasl davranacan bilemeyen akn insanlarn ortaya koyduu traji komik durumlardr. slm, gayba inananlarn dinidir. Bizler gayb bilemeyiz. Arada olaanst durumlar ve olaanst insanlar kmsa da sonu deimez. teden beri merak ederim. Bu geleceini renmek isteyen insanlar, acaba atele oynadklarnn farkna varmlar mdr? Bana gre, hayat gzel, anlaml, ekici klan biraz da gayb bilemememizdir sanrm. nsann bu merak iinde yaayanlara, Kardeim, renip de ne yapacaksn? Eline ne geecek? diyesi gelir. Acaba bizler gayb kurcalarken biraz da edep hududunun dna km olmuyor muyuz? Hemen btn mutasavvflar, Dem, bu demdir, dem bu dem diyorlar. nemli olan n yaayabilmek, ona, gzel, renkli, k dolu bir anlam verebilmektir. imdi gzel yaayanlar geleceklerini de salama balam olmuyorlar m? Fazl Hsn Dalarca bir iirinde; Ve bir an yayorum, btn bir mre bedel diyor. Srekli dnle, yarnla megul olanlar, nn gzelliini, ihtiamn yakalayamazlar ki. Baz insanlar grrsnz. Srekli, vaktiyle kardklar frsatlarn yasn tutarlar. Ah, derler, o arsa kaar myd, keke nme kadar gelen o frsat tepmeseydim. Keke, keke diye mr boyu dvnp dururlar. Ama onlar, nn gzelliini kardklarn, o kaan prlanta zamanlarn bir daha gelmeyeceini dnyorlar m? Baz kimseler srekli gelecee ait hayaller kurarlar. Bugn yaamyorlardr. Akllar fikirleri yle yapacam, byle edeceim hayalleriyle doludur. Bir dnseler ki, yarna kacamz kim garanti edebilir? Dikkt ettim, hayatta mutlu, huzurlu ve baarl olanlar, hep dnn pimanlklaryla oyalanmayan, gelecein parlak hayalleriyle kendilerini avutmayan, ama nn yaayp, onu deerlendirmeye alan kimselerdir. Bugnler, yarnlarn tarlas gibidir. Bugn ne ekersek yarn onu bieriz. Bugnmz drst, temiz, faydal ve hayrl geirmekle ayn zamanda gelecein de temellerini atm olmuyor muyuz? Resulullah Efendimiz, Bir insan sevdiin zaman onu hemen syle, yarna brakma. Yarn ikinizden biri iin ok ge olabilir buyuruyor. Bu durum fertler iin olduu gibi, toplumlar iin de byledir. Sonu deimez. Japonya kinci Cihan Harbinden yeni kmt. Hiroima ve Nagasakiye atlan atom bombalar Japon insannn ruhunda derin yaralar amt. Ama o insanlar ah vah edip szlanmadlar, alamadlar. Olan olmu, biten bitmi dediler. Biz bundan sonras iin ne yapabiliriz? Kollar svadlar. Her bir Japon, vatann kurtuluu iin canla bala alt. Arka arkaya hamleler yaptlar. Ve hepsinde baarl oldular. Bizim genliimizde saat denince akla svire saati gelirdi. Dakik, muntazam, dikktli insanlar iin svire saati gibi adam derlerdi. Ama Japonlar yle bir akla ie baladlar ki, svire saatinin pabucunu dama attlar. Bu i yle zorla, dayatmayla deil, kendiliinden oldu. Japonlarn piyasaya srdkleri saatler hem daha zarif, daha gzel, daha ince yapl, hem de svire saatinden daha hassas, daha dakiktiler. Ne ileri gidiyor, ne geri kalyorlard. Dakikas dakikasna doru zaman gsteriyordu. Bu zaferlerinden sonra daha da artan enerjileriyle otomotiv sanayiine getiler. ok ksa bir srede Japon arabalar btn dnyada n kazand, beeni kazand, takdir toplad. Bugn Amerikada bile, yollarda daha ok Japon arabalarn gryorsunuz. Hayat byle efendim. Hep daha iyiye, daha gzele, daha

mkemmele gitmek iin, nce iinde bulunduumuz zaman dilimini deerlendirmek gerekiyor.

Baz kimseler, kafalarna koyduklar, olmasn istedikleri bir i olmaynca zlrler. Teessre kaplrlar. Bazlar daha ileri gidip, skntdan kendilerini yer bitirirler. Acaba bir an iin dnseler, o i olsayd kendileri iin hayrlar, gzellikler, mutluluklar getirecek miydi? Yoksa bugnk durumlarn aratan pozisyonlar m ortaya kacakt, bilmiyoruz. Oysa bunda da bir hayr var deyip, nndeki iine koyulsa, onu daha mkemmel bir ekilde baarmaya alsa durumlar daha iyi olmaz m? Erzurumlu brahim Hakk Hazretlerinin iiri hepimiz iin ne gzel bir direktiftir;

Hak erleri hayreyler,

Zannetme ki gayreyler.

Mevl grelim neyler,

Neylerse gzel eyler

msralarnda ne muhteem bir gerek anlatlyor. Hepimiz bunu gnlk hayatmzda yaayabilsek, uygulayabilsek, huzurumuz, mutluluumuz daha ok artmaz m?

nemli olan, adna hayat denilen eitli imtihanlarla dolu u ksack zamanda gzel bir mr srmek deil midir? Yunus Emre ne gzel sylyor; Sevelim, sevilelim, dnya kimseye kalmaz. Hibirimizin ah vahla geirilecek bir tek dakikamz dahi yok. Yol uzun. Yk ar. Bu ykle bu yola dayanamayz. Yklerden kurtulalm. Hep bir holuk, bir gzellik, bir edep ve incelik iinde yaayalm.

Yllar nce gazeteci, yazar Oktay Akbal ok scak bir yaz gnnde Caalolu Yokuundan kmaktadr. nnde bir hamal, srtnda kocaman bir yk yrmekte, yrrken de trk sylemektedir. Gazeteci dayanamaz sorar. Kardeim, der, benim elim kolum bombo. Ama yine de bu scakta yrrken ok zorluk ekiyorum. Sen nasl olur da bu kadar byk bir

ykn altnda trk syleyebiliyorsun? Hamal cevap verir. Bey, der, sen bu ileri anlamazsn. im dzgn olunca en ar yk bile bana vz gelir. Bunu yllarca evvel bir gazetede okumutum. Beni ok etkiledi. O gnden beri dnrm. Galiba hamal hakl. Mesele, iin dzgn oluunda. imiz dzgn olmaynca, gidiimiz Hak yolda, hayr yolunda olmaynca kendimize ne dertler icat ediyoruz. Ve kendimizi ne gzel aldatyoruz, farknda bile deiliz. Hayatta dertsiz insan olmaz. Tek istisna olmadan hepimiz eitli imtihanlarn szgecinden geiyoruz. O snavlarda baarl olabilmek iin galiba her eyden nce iimizin dzgn olmas gerekiyor. una bir inanabilsek. Bir eyin olmas bizim iin mukadderse, onun oluuna hi kimse engel olamaz. Eer mukadder deilse, dnya bir araya gelse yine olmaz. Olaylarn kendine gre bir hl dili var. O dili bir zebilsek, her ey kendiliinden halledilecek

Dmler zlecek, ama btn mesele o dili renebilmek, hissedebilmek, yaayabilmek. Hadiselerin oluundan nce hibirimiz bu bizim iin hayr m getirecek, er mi getirecek bilemiyoruz. O zaman gzel bir teslimiyetle kendimizi olaylarn akna brakmak daha doru bir davran deil midir? Yzme renmek iin deniz kenarnda nce korkular, endieleri brakmak, kendimizi yumuack bir davranla denizin sularna teslim etmek gerekmez mi? rpndka dibe batarz. Halbuki kendimizi brakversek su bizi kendiliinden kaldrr. O zaman korktuumuz deniz bize gzel bir yatak gibi gelir. Hayat da byle. Biz admlarmz dzgn atalm. stikametimizi hayra ve gzellie evirelim, gerisi kolay. Kim hayat yolunda balad ie Besmele ekerek, Allah bize yar ve yakndr. diyerek emin admlarla yrrse, sonuta o gzelliklerle kucaklar. Mevln; Hangi tohum zamannda Besmeleyle, gzellikle ve iyi niyetlerle atld da yeermedi? diye sorar. evremizden hep iitiriz. Hayat yle deiti, byle deiti, evre kt insanlarla, kt tuzaklarla doldu diye diye nce kendi moralimizi bozar, evkimizi azaltr, alma gcmz krarz. Peki, eek ars var diye, ar bal yapmaktan vazgeiyor mu? Zaman ayn zaman. Dem bu dem. Brakalm bu bo szleri. Her eye ramen yine gnmzde de ok gzel, ok deerli, prlanta insanlar var. Biz de onlardan biri olmak iin ne bekliyoruz? Yunus bir iirinde;Bu dnya dopdolu kalle, her birinden bir ses gelir diyor ama sonunda kendi Hak bildii yolda giderek; Ballar baln buldum, kovanm yama olsun diyor. Ve bize ne gzel bir hedef gsteriyor. nemli olan Allahn ve Resulnn yolunda, o Hak ller iinde emin admlarla hayat yolunda yryebilmek. Yapabilenlere ne mutlu. Allah bizlere de, o temiz yola girmeyi, sonsuzluk kervannda yrmeyi nasibetsin...

niversiteli Genlerle Sohbet

Dergiyi hazrlarken teknik alan dnda kendini ok ynl olarak yetitirmi lkemizin birikimli ve entelektel insanlarna yer vermek istedik. Bu amala ilk sohbetimizi kendisini eitli televizyon sohbetleri, gazete ve dergi yazlaryla kitaplarndan tandmz emekli Dantay yesi Sayn Sabri Tandoan ile yapmaya karar verdik. Bizi krmadlar ve kendisiyle Ankarann gzide bir yerinde keyifli bir sylei yapma imkn bulduk.

Deerli yazar ve hukuku Sayn Sabri Tandoan sorularmza itenlikle yle gzel cevaplar verdi ki, sizler de okumaya doyamayacaksnz

Efendim, Sabri Tandoan bizlere tantr msnz?

S.T.: 1934 ylnda Ankarada dodum. 3,5 yanda okuma-yazma rendim. lkokula baladmda hepsi okunmu olmak zere bir kitaplk dolusu kitabm olmutu. Bunda edebiyat retmeni annemin de byk etkisi oldu. Halen Trkiyenin en byk kiisel birka ktphanesinden birine sahibim. Onbe yanda eitli dergilerde yazlarm yaynlanmaya balad. ok alan, inceleyen, aratran ve daima hakkn arayan, savunan bir renciydim. Geri hibir zaman bu huyum deimedi. Drt fakltede okudum: Hukuk, Tp, lhiyat ve Felsefe. Ancak benim hayatta bir tek konuda ihtirasm oldu; o da insan tanmak, anlamak hususunda. Bununsa nihayeti yok... Drt ayr fakltede okumamn nedeni de buydu. nsan ruh, beden, fikir ve sosyal ynleriyle bir byk varlk olarak anlayabilmek ve tanyabilmek... nsan anlamak ise, hayat anlamak demekti. O zamanlar niversite snav yoktu tabi. Sonradan karlan bu snavlar olmasa, daha ok fakltede okumay dnrdm. Btn hayatm okumakla geti. Gece gndz srekli okurum ve okumalarm daima ok ynldr. Edebiyat, tasavvuf, tarih, tp, sosyoloji, psikoloji ve felsefe en ok ilgilendiim alanlar. Ancak benim iin nemli olan satrlarda kalmayp, renilenlerin yaantya yanstlmasdr. Kullanlmayan bilgi ie yaramaz. Ayrca gzel sanatlar ok seviyorum. Edebiyat, iir, mzik ve resimle daima ilgiliyim. Klsik mzii ok severim, frsat bulduka dinlerim. En sevdiim ve beni en ok etkileyen yerli ve yabanc yazarlar ise Yunus Emre, Mevlna, Erzurumlu brahim Hakk, Dostoyevski, Shakespeare, Rainer Maria Rilke ve Goethe olmutur.

Meslek olarak hukukuluu setim. 1999 ylnda 39 yl hizmet verdiim Dantay 2. Daire yeliinden emekli oldum. Halen basl olarak alt ciltlik Gnl Sohbetleri adl kitaplarm ile Bekleyi isimli bir iir kitabm var. Ayrca ok sevdiim nl Alman yazar Rainer Maria Rilke hakknda da bir incelemem oldu. Bir de gonulsohbetleri.net isimli bir internet sitem var, dnyadaki yedi milyar insann gr, soru ve dncelerine ak. Orada mmkn olduunca

gn gnne sorulara cevaplar verilmeye allyor. Sizler de bana sansrsz olarak her konuda sorularnz, sorunlarnz yazabilirsiniz.

Bana gre hayatn iki muhteem olay var: Birisi sevmek, dieri hizmet etmek. Hayatm boyunca hep bu iki izgi zerinde ilerlemeye gayret ettim ve bu bana inanlmaz bir mutluluk getirdi. nsanlar sevmek ve onlara hizmet etmekten daha byk bir gzellik dnemiyorum. Yerdeki bir kum tanesinden gkyzndeki Samanyoluna kadar kinattaki her zerreye kar sevgi ve sayg dolu olmayan bir insann mnen de ykselebileceine inanmyorum. lim ile duyguyu, akl ile gnl btnlemi, bilgilerini hl haline getirmi, madde ile mny bir etmi yaama sanatnn gerek ustalar hep bu ekilde sevgi dolu olan kimselerden kmtr.

Efendim, siz hayat hep almakla, okumakla, aratrmakla gemi bir kimse olarak baary nasl tanmlarsnz, baarl insan kimdir? Sizce gerek baar nedir?

S.T.: Bence ok para kazanmak, mal mlk sahibi olmak, hep n plnda olmak, st kademelere kmak gerek baar deildir. nsann bu hayat insan onuruna yarar bir ekilde drst ve temiz olarak srdrebilmesi, seven ve sevilen bir kimse olabilmesi ve her geen gn kendini bir ncekinden daha iyiye gtrebilmesi gerek baardr. nemli olan en iyi olmak deil, bir gn evveline gre daha iyi olmaktr. nsanlar i dnyalarnda kurabildikleri henk kadar, hayatta huzur, skn, uyum ve gzellik bulabilirler, baarl olabilirler. Bazen bakyorsunuz adamn cebi para dolu, mevki, makam sahibi olmu, mesleinde zirveye km ama evinde, iyerinde bir gzel dostluu, sevgiyi yakalayamam, kendisiyle ve evresiyle daima kavga halinde. Byle bir insana baarl denilebilir mi?

Tesadfler hakknda ne dnyorsunuz, bilimde tesadf olabilir mi?

S.T.: Hayatta bir tek tesadf vardr, o da szlkteki tesadf kelimesidir. Bilimde veya gnlk hayat iinde bize tesadf gibi gelen baz olaylar, aslnda ok daha ncesinden kurulmu bir zincir ierisinde meydana gelir. Fakat biz o anda onu aklayamadmz iin tesadf deyip olay geitiririz. Yoksa koskoca bu evren ve hayatmzda gerekleen olaylarn hibiri tesadfle aklanamaz. Hayatta kk, basit, sradan diyebileceimiz tek bir olay dahi yoktur. Her ey birbirine baldr. Bu nedenle Japonlar konumalarnda kk, basit, nemsiz, sradan kelimelerini kullanmazlar. Onlar iin her ey ok nemlidir. Bir Japon hikyesinde okumutum. yle anlatlyordu: Sayn tamirci iyerine geldi, sayn masasna oturdu, sayn aletlerini yerletirdi, sayn dolabn at... diye. Beni ok etkilemiti.

 Sizce gnmzde genlik nasl olmal, siz nasl bir genlik grmek istiyorsunuz?

S.T.: Bir gen, daima gerekler peinde koan, hibir zaman kaybetmekten korkmayan, hem pozitif alanlarda kendini en iyi ekilde yetitirip hem de mnevi anlamda da ahsiyetini oturtarak (mnevi deerler, sayg, sevgi, hogr, incelik...) milletine ve btn insanla hizmet amac gtmelidir. Kendi ecdadn ve dnyaya gzel eyler brakm insanlar rnek alarak evresi iin bir k olmaldr. Benim istediim genlik bkkn deildir, hakszlklar karsnda kendini savunur, ayn ekilde dier kiilerin haklarna da riayet eder, renme akyla doludur, kendini, nereden gelip, nereye gittiini, varoluunun nedenlerini, yaamn gayelerini aratrr. Bugn baz genler cinsel ynden bir uurumun kenarna kadar gelebiliyor. Oysa cinsel alandaki ahlkszlk, gayesizlikten ileri gelir. renme, kendini yetitirme, hayat ve insanlar anlama ak iinde olan bir gen insan enerjisini bu yne sevkederek kendine iyinin, gzelin, asil ve temiz olann yolunu aabilir. Bu hi de sanld kadar zor bir ey deil. Bunu, etrafna zararlar vererek babo akan bir nehrin sularnn barajda toplanmasyla elektrik enerjisine dntrlmesine ve bu enerjiyle ehirlerin, yollarn aydnlatlmasna benzetebiliriz. Madem ki bir enerji baka bir enerjiye dnebiliyor, pekl cinsel enerji de kltrel enerjiye dntrlebilir. ok okuyarak, gzel sanatlarla ilgilenerek, resim yaparak, iir yazarak, yaz yazarak, gerek sanat mziiyle ilgilenerek cinsel enerji de kltrel enerjiye dntrlebilir. Bu gr ben ortaya attm. Kendim hayatmda uyguladm ve ok iyi sonu aldm. Bu beni sonsuz bir huzura, mutlulua ve gzellie gtrd.

Peki siz bu konularda genlie gveniyor musunuz, sizce bunlar baarabilirler mi?

S.T.: Ben genliime ve insanlarma gveniyorum. Biz bu kltrleri yaam bir medeniyetin torunlaryz. Neden bunlar baaramayalm? Eer bu modelleri kendimizde ararsak baarl olacamza inanyorum.

Sizce eitimci-renci ilikileri nasl olmaldr? Burada eitimcilere den grevler nelerdir?

S.T.: Genel anlamda bir eitimci her zaman rencilerine rehber olmal, rnek olmal, onlara bilimin ve insanlk deerlerinin yla aydnlk samaldr. Sadece bilgi yetmez. Aksi takdirde rencilerini cehaletin karanlna itmi olur.

Peki, genlerin gerekleri aramasn sylyorsunuz. Gerekler derken neleri kastettiniz?

S.T.: Kastettiim ey gencin kendisini aramas ve doru yorumlayabilmesidir. Kendini anlayan gen iin bakalarn ve hayatn dier gereklerini anlamak kolay olacaktr. nsan evrenin bir modelidir. Her ey insanda mevcuttur. O nedenle yaplacak en byk keif, insann kendi i dnyasna doru bir yolculua kmas, onu kefetmesi, onunla dost, arkada olabilmesidir.

Bize rencilik anlarnzdan bir rnek verebilir misiniz?

S.T.: rencilik yaammda kendine gveni tam bir renciydim. Dersi en az 3-4 farkl kaynaktan alr ve derse hazrlkl giderdim. Bir seferinde 10 beklediim snavdan 9 almm. retmenime gcendim, hi konumuyordum, nk ok iyi bir snav kdyd. Bir sre ona dargn kaldm. kinci snavda kda sadece adm yazarak verdim. Sonra notlar okundu, hocam adm okudu, kalktm, Sabri Tandoan: 10 dedi. Bylece barm olduk. Genlik tabi. imdi olsa byle davranmazdm.

Peki, dhilikle ilgili dnceleriniz nelerdir?

S.T.: Dhilerin en byk zellii dikktli olmalar, ksa zamanda byk kararlara imza atabilmeleridir. Valery, Deha, dikkttir der. Bir de dhilerin ortak zellii, zaman ok iyi kullanan kimseler olmalardr. Bizim lkemizde neden imdi daha az dhi kyor, nk insanlar dikktlerini toplayamyorlar, kendilerini gereksiz eylerle, lzumsuz bilgilerle megul ediyorlar.

Bu soruyu sorarken dndm ama gene de soraym. Evlilik hayatnzdan bahseder misiniz? rnek bir evliliiniz olduunu okumutuk bir kitabnzda.

S.T.: Eimle Dantayda alrken tanmtk. Dantay savcs idi. 44 yl evli kaldk. yl nce Hakka gt. 44 yl boyunca kinatn en byk aklarndan birini yaadk. Rahmetli eimi ok sevdim, ona hep sayg duydum. Zaten ben sayg olmadan gerek bir sevginin yaanabileceine inanmam. Eim ok mstesna bir insand, hem iini ok titiz yapar, hem de kendini farkl alanlarda yetitirmeye gayret eder, resim yapar, yaz yazar, mzikle ilgilenirdi. Gnlmden adl bir eseri yaynland. Her zaman herkese kar zarif, edepli, saygl, hogrl ve sevgi dolu bir kimseydi. Nur iinde yatsn. Ben de ona bir tek gn bile yksek sesle hitap etmedim, ondan en ufak bir ey dahi istemedim, onun yannda bir tek gn ayak ayak stne atarak oturmadm. Bu ekilde karlkl sevgi ve sayg ile dnyada ei az bulunur rnek bir evlilii yaadk. Hl onu anmadm bir tek gnm yoktur.

 Efendim, biraz da tuttuunuz takmdan bahsedelim mi?

S.T.: Hay hay. Ben ocukluumdan beri koyu Fenerbaheliyim. Fakat bu sene Trabzonsporun ampiyon olmasn istiyorum. nk Anadoludan bir ampiyon kmal artk.

Ben de bir Trabzonspor taraftar olarak size teekkr ediyorum. Son olarak Hacettepe niversitesi rencilerine ve Trk genliine bir sznz var m?

S.T.: nsanlar tanyn, sevin ve hibir ayrm yapmadan onlara sevgi, sayg duyun, hogr gsterin. Btn insanla hizmet ak ile dolu olun. Bu lkenin dinamikleri sizlersiniz. Kendinizi bu millet ve tm dnya iin yeterli birikime ulatrn. ok okuyun, daima sorun, aratrn, hakikatler zerinde kafa yorun ve kendinizi dar bir alana hapsetmeden ok ynl olarak yetitirmeye gayret edin. Yolunuz ak olsun.

Size ve niversitenize bu sylei iin teekkr ediyorum.

Biz de size bizi krmayarak deerli zamannz ayrdnz ve verdiiniz bilgiler iin ok teekkr ederiz. Saolun.

nemli Olan Olaylar Deil,Olaylar Karsnda Taknm Olduumuz Tavrlardr

Nedir hayata kar tavr almak? Neden nemlidir? Hayat karsnda alnacak en gzel ve gereki tavr ne olmaldr? nce sohbetimizi bununla aalm.

nsanolu istese de istemese de, iradesi dnda yeryzne gnderiliyor ve derhal evresi birtakm sosyal ve psikolojik olgularla evriliyor. nce bir aile iinde yayor. Anne, baba, akrabalar, komular derken, yllar getike bu evre geniliyor, byyor. Okul, mahalle arkadalarna askerlik, sonra da meslek arkadalar katlyor. Yurt dna seyahatler yapyor, i, gezi v.s. orada yeni dostlar ediniyor ve evre mtemadiyen geniliyor. Belli saydaki aile fertlerinin yerini, yeni ilikiler gittike geliip bydke, saysn kendisinin de bilemeyecei yepyeni kimseler alyor. te bu psikolojik evrenin yansra ocuk yava yava dnyay tandka, yollar, byk binalar, ibdet yerleri, okul, stadyum, sinema, gkdelenler, byk devlet daireleri ve mahkemeler v.s... bir ember gibi ocuu saryor. Onun kafasnda sorular, bitmek tkenmek bilmeyen sorular balyor akn etmeye. Geceleri gkyzne bakyor, aya, yldzlara, Samanyoluna bakyor, rperiyor. Hayatn kozmik ve trajik oluumu karsnda titriyor. Cevap aryor sorularna. Ama o gzelim dnceler, o tertemiz, o ei olmayan rpertiler, ne yazk ki ertesi gn, hayatn bir zift saana gibi boalan gerekleri karsnda eriyip kayboluyor. nsann, o gzelim insann, o yeryznde Allahn halifesi olarak gnderilen eref-i mahlkatn o en yce, o en gzel yn, korunmas iin sabun kp gibi dalveriyor. Gazeteler, ruhun katili, gzelliin ve asletin, edep ve haynn, zarafet ve inceliin dman olan gazeteler, geceleri en temiz rperilerle dolan insan gnllerine katran dkyor...

O her gn en alaka cinayet filmleri ile, ruh hastas, rezil ve aalk, mbudu para ve menfaat olan insan ruhunun dmanlaryla dolu dizi filmlerle, kadn alaltan et tehiri reklmlar ile, ba bels televizyon, iyi, gzel, temiz ve asil ne kaldysa hepsini silip sprmeye memur yedibal canavar televizyon, insan gnllerine katran dkyor ve her gn yzbinlerce insan, tertemiz kalplerine ramen, kafaszlklar, kltrszlkleri, ak ve iman zfiyetleri, taktik ve strateji bilmedikleri iin, erre let olup, insan gnllerine katran dkyor.

Ve daha neler ve nelerle, ruhu ve kafas bir zift saana karsnda kalan insanolu, ama soylu, ama asil insanolu, hayat karsnda nasl bir tavr taknmal ki, btn bu pisliklerin etkisinde kalmadan, hayat yolunda, salam admlarla, insanca, efendice, varolu amacna uygun olarak yryebilsin. te imdi amzn en nemli meselesi karsnda bulunuyoruz. Hep beraber bu hususu inceleyerek, gnlk hayatmzda yararl olacak, pratik, somut, ie yarar sonular bulmaya alalm.

Her eyden nce, insann ayann yere demesi gerekir. Nice insanlar vardr ki, bir mr boyu havalarda uar. Gelir geer, aya yere demez. Bitmek tkenmek bilmeyen hayalleriyle, hem kendilerini, hem evrelerini aldatrlar. Kendilerine gerek dnya iinde ikinci bir hayal dnya kurmulardr. Bir trl gerei gremezler. nk, grmek istemezler. Baarszlklarnn nedenlerini hep evrede ararlar. Su ya falancanndr ya da toplumundur. Srekli itham ederler. Hibir zaman, ben u konuda hatal adm attm iin kabahat benimdir diyemezler. Kendilerinde en ufak bir noksanlk olduunu dnemezler bile... Tabi sonuta kaybeden kendileri olurlar. D dnyann gerekleri ister istemez kendilerini kabul ettirirler.

O halde, ilk yaplacak i, d dnyay iimizdeki dnya ile ne kadar eliki iinde olursa olsun olduu gibi grmeye, alglamaya almak olmaldr. Somut gerekleri, iimize gelsin gelmesin, btn boyutlar ile objektif olarak alglamayanlar, deiik yorumlarla arptanlar, sosyal olgular noksan veya fazla gsterenler, sonuta ister istemez balarn gerein kayasna arparlar, zararlar hem kendilerine, hem de evresindeki insanlara olur. ki kere iki her zaman, her yerde drttr. Gerek, kelimelerde deil, somut, yaanan, canl varln iindedir. Dnmek demek, hayalleri, varsaymlar, kelimeleri aarak varln kendine gitmek, onu olduu gibi alglamak demektir. nce kelimelerin boluunu anlamak gelir. Byk iddialar ile hep ykseklerden atan, att zaman mangalda kl brakmayan insanlara bakn, somut gerein ne kadar nemli olduunu abucak kavrarsnz. Yaay ile konumalar arasndaki elikiyi gremeden atp tutan, palavra skan insanlar ne kadar zavalldr. Kabul de, ya onlarn dnda yaayp da, o elikileri grmeden alk tutanlara ne diyelim. nsanolu, somut gereklerden uzaklap da, hayallerinin, kafasndaki fantezilerin esiri olduu zaman ne kadar zararl olmaktadr.

Evet, iinde yaadmz dnyay, btn somut gerekleri ile, arptmadan, hayallerimiz ile deitirmeden, olduklar gibi alglamak ilk admmz olacak. Tabi i bununla bitmiyor, yeni balyor. kinci adm, bu gerekler karsnda, msbet, salam, yine hayaller ve fantezilerden syrlm bir tavr almak olacaktr. Doktorun sadece hastal tehisi yetmez. Tehis ne kadar salam, doru ve gereki de olsa; tedavi cihetine gidilmedii takdirde, hastalk yine devam edecek, belki de hastasnn lm ile sonulanacaktr.

Deerli okurlarm! Hemen her gn yzlerce defa tekrarlanan bir olay vardr. Birtakm iyi, gzel, temiz, vatansever insanlar bir araya geldiklerinde, sz hemen toplumdaki bozuk, aksayan, bize ac veren, sknt veren konulara geerler. Kimi bandan geenleri, yedii kazklar anlatr. Kimi gazeteden edindii doruluu hibir zaman tahkik edilmeyen, edilemeyen birtakm bilgileri sralar. Herkes karsndakini dinlemeden habire kendi bildiklerini syleyebilmenin tela iinde saatler geer, ayrlma vakti gelir, sz hayrl olur inallahla balanr, sonra vazifesini yapm insanlara has bir rahatlk ve tatllk iinde veda ederek ayrlrlar. te kendi gereimiz. Kimseye kzmayalm. fkelenmeyelim. Hepimiz buyuz. Lf... lf... lf... Dnyamz kelimelerle dolu, kelimelerden ibaret... Sanki yzyoruz onlarn iinde. Gereklerden uzak, yaanan, canl, gerek hayattan uzak, kelimelerden meydana gelen bir hayal dnya. Sanki dnyaya lf retmek iin gelmiiz. En ufak bir harekete

teebbs etmeden, en ufak bir hareket iin nclk etmeden, sadece ikyet... nsanlardan, belediyeden, hkmetten, hayattan, ocuktan, aileden... her eyden, ama her eyden ikyet. Sanki dnyaya bunun iin gelmiiz. nsanlar bir araya bunun iin geliyor, bunun iin toplantlar yaplyor, bunun iin gazeteler kyor. Kelimelerle besleniyor, keIimelerle yayoruz. Yahut, kelimelerle zehirleniyor, kelimelerle lyoruz. En ufak bir hareket bahis konusu olduu zaman, herkes bir bakasndan bekliyor bunu. ylesine uyumu, ylesine hayattan, gereklerden uzaklam bir yaama tarz.

Bir gn bir yal akrabam ziyarete gitmitim. Gece son otobsle dnyorum. Otobs tenha. Karmda ben yalarnda bir yolcu oturuyor. Gazete okumakla megul. Birden fkelendi. Okuduu gazeteyi byk bir hiddetle,

Lnet olsun byle gazeteye, diyerek buruturup yere frlatt. Byk bir asabiyet btn vcudunu sarmt. Konumak, dertlemek ihtiyac iinde olduu her halinden belli oluyordu. Ben, sknetle kendisini seyrediyordum. Birden baklar baklarm arad, slk gibi bir sesle

yle deil mi efendim, dedi ve ilve etti.

Aile iine girecek bir gazeteye bu kadar ak bir kadn fotoraf koymak, hayszlk olmuyor mu? Her halinden cevap bekledii belli idi. Dndm ve sknetle

Beyefendi, siz bu gazeteyi ka yldr okuyorsunuz? dedim.

Yirmi yl geti, diye cevap verdi.

Kimbilir bu yllarda daha byle niceleri yaynlanmtr. Neden bugn sinirlendiniz. nk o gazetenin temel yayn felsefesi bu. kt srece de daha niceleri yaynlanacak. Neden msbet bir tepki gstermiyorsunuz. Neden bir mektup yazp, gazete sahibine, yaz ileri mdrne, u... u nedenlerle artk gazetenizi almayacam. Byle devam ettiiniz takdirde, szmn getii arkadalarma uyarlarda bulunarak onlarn da aImamalarn syleyeceim, demiyorsunuz. Sadece ikyet etmek, sylenmekle hangi mesele halledilebilir, dedim.

 Aman efendim, diye cevap verdi. Devamla:

O gazeteyi yzbinlerce insan okuyor. Bir ben brakmm, ne ifade eder. Devede kulak bile olmaz. Nasl olsa, yine bildiklerini okurlar, dedi. Dayanamadm:

te beyefendi, dedim. Medenilik uuru denilen, ahsiyet denilen husus o ince noktada balar. Siz ne yazk ki, oraya gelememisiniz. Kendinizi hor, hakir, be para etmez gryorsunuz. Hatanz burada balyor ve zincirleme devam ediyor. Sizin iin nemli olan d lemde var olan hatalar, yanllklar, edepsizlikler deil, onlarn sizin snrnzda durup durmamasdr. Sizin bir noktada onlara dur demeniz nemlidir. Sizin iin nemli olan, o gazetenin yzbinlerce satmas deil, sizin o gazete iin,

Hayr, bu yayn politikas byle devam ettii srece, bu gazete benim evime giremez, diyebilmenizdir. Bunu dediiniz, diyebildiiniz anda siz medeni, akl banda, uurlu, ahsiyet sahibi bir insansnz.

Hi sesini karmadan dinledi. Ban ne edi. Cevap vermedi. Otobsten inerken, dnd,

Teekkr ederim, keke bu szleri daha nce syleyen biri ksayd, dedi.

Hayat karsnda msbet tavr almann ikinci art, olaylar karsnda, duygusalla kaplmadan, aklc yoldan, en gzel ekilde tepki gstermek oluyor. Nedense bizim toplumumuzda tepki gstermek kavram da yanl anlalyor. Tepki gstermek demek, hiddet buhranlarna kaplarak, svp saymak, vurup dkmek, yakp ykmak, lgna dnerek karsndakinin grtlana sarlmak deildir. Tepki gstermek, karmza kan meselenin halli iin, zamana ve zemine gre en uygun zm yolunu bulup, onu uygulamaya gemek demektir. Bu i de, fke ile barp arp yumruk skmakla deil, bilkis son derece sakin bir kafa ile dnerek, o an iin en uygun taktik ve stratejiyi aklc yoldan bulup uygulamaya gemekle olur.

nsan Ayrlrken Bile Byk Olmal

kinci Cihan Harbinden yeni klmt. Yapt zafer iareti ile ngiltere iin zaferin simgesi olan Babakan Churchill, girdii seimleri kaybetmi, kesine ekilmiti. Doktorun tavsiyesi zerine sabahlar yry yapyor, zaman zaman onu izleyen gazetecilerle sohbet ediyordu. Bir gn, bir gazeteci sordu. Efendim, dedi. Yeni Babakan Atlee hakknda ne dnyorsunuz? Churchill glmsedi. Efendim, dedi. Geen gn sabah yrye kmtm. Herhalde alkanlk olacak Babakanla doru yrdm. Baktm, kapnn nnde yeni babakann arabas durdu. Arabann kaps ald. inden Atleenin elbiseleri kt. Aradan uzun yllar geti, bu esprideki incelii, gzellii unutamadm.

Merhum Hocam Operatr Doktor Mnir Derman Hazretlerinin de bir szn hep hatrlarm, zerinde dnrm. yle insanlar grdm ki srtnda elbisesi yok, yle elbiseler grdm ki iinde insan yok. Bunlar bize hep bir elikiyi sylyor. ile d, zhir ile batn, z ile ekil; hayatn hangi cephesine bakarsak bakalm, bu elikiyi gryoruz. Birtakm insanlar mneviyat adna, gzellik adna hep zhire, ekle sarlyorlar. O insanlarn nazarnda dinin en yce hakikatleri, gzellikleri hep birer ekilden ibaret. Birtakm ritellerle durumu kurtardklarn sanyorlar. Ve kendilerini ve evrelerini aldattklarnn, inanlarna ihanet ettiklerinin farknda bile deiller. Birtakm kimseler tam aksine, onlar da yalnz btna, derni olana, isel olana nem veriyorlar, ekli hie sayyorlar. ocukluumuzdan beri hep iitiriz. Kendilerine namazdan, orutan, hacdan, zekattan sorulduu zaman; Efendim, derler, bunlar ekilden ibaret. Sadece suretin muhtelif grnleri. Sen kalbe bak. Benim kalbim tertemiz. Be kardeim, sen kalbini tursille mi, persille mi ykyorsun? Byle bembeyaz, tertemiz olduunu iddia ediyorsun. Oysa gerekten mn yolunda, ak yolunda mrlerini tketen, gecelerini gndzlerine katan yle insanlar vardr ki, bu konular ald zaman renkleri deiir, titrerler, rperirler ve derinden bir ah ekerek, aman derler, benim iin ok dua edin. Bu aciz, gnahkr kul, dualarnza muhta. Bu gibi durumlar hep devam eder gider. Oysa bizlerin slmiyetin znden, ruhundan, akndan uzaklamamzdan baka bir ey deildir bunlar. slm bir sentezdir. ile d, madde ile mn, ruh ile beden, kadn ile erkek, dnya ile hiret arasnda kurulan en gzel, en yce, en muhteem bir sentez...

nsanlk kltr tarihi batan itibaren incelenip ett edilecek olursa grlr ki, hibir din, hibir gr, hibir ideoloji byle muhteem bir terkibe ulaamamtr. Onun iin Kuran- Ke-rimde Hak geldi, btl zail oldu buyruluyor. nsanlk bu senteze yaklat oranda mutlu oldu, bahtiyar oldu. Bu sentezden uzaklat oranda eitli zntler, skntlar, bunalmlar, felketlerle karlat. Gnmz dnyasna yle bir gz atacak olursak ne grrz? Btn zahiri debdebelere, aaalara ramen, boynu bkk, gzleri fersiz, kalbi aksz nice insanlar veya insan msveddeleri. Rahmetli Mnir Bey; Her grdn iki ayakly insan m sanyorsun? derdi. Kavgalar, grltler, ksknlkler, dargnlklar, ihanetler ve bunlarn sonucu nice ailelerin ykl, nice ocaklarn sn. Artk gnmz insan bir mutluluk, bir huzur, bir yaama sevinci zlemi iinde bile deil. Gidin, kalabalk caddelerde dolan. Byk i merkezlerini gezin. Ne greceksiniz? Sklm yumruklar, kenetlenmi diler, saygsz

baklar. imdi Mehmet Akif sa olsayd bu durum iin; Nazarlardan taan mn, ibadullah istihkar derdi. Ne yazk ki gnmz insanlarnn ou bu lgn gidiin farknda bile deiller. Kafalar, kalpler yle negatifle dolmu ki, radyolar, televizyonlar, gazeteler, sinemalar, tiyatrolar hep negatifi yayyorlar. nsan kafalarn ve insan gnllerini kirletiyorlar. Ama bir sorumlu kii kp da; Durun kalabalklar durun, bu yollar kmaz sokak demiyor. Artk ok kk yataki ocuklarda bile bu stresin, bu bunalmn sonucunda eker hastalklar grlmeye baland. nsan ister istemez; Bu gidi nereye? diye sormaktan kendini alamyor. Artk bugnn insan Sevmek devam eden en gzel huyum diyemiyor. Artk gnmz insan Yunusun; Ak gelicek, cmle eksikler biter msran bile idrakten uzak. Peki bu durum karsnda bir mit yok mu? Var tabi. Olmaz olur mu? Bizler cebinde unutup, mum peinde komaya niye gerek duyalm?

Hayat her eye ramen binbir gzelliklerle dolu. Kuran- Kerimde; Ne yana bakarsan bak Allahn vechi oradadr buyuruluyor. Byk Yunus; Cmle yerde Hak nazr, gz gerektir gresi diyor. Yaplacak i ortada. slma sarlmak, Allahn ipine sarlmak. Lfla deil, nutukla deil, kuru grltyle deil, yaayarak, zmleyerek, iimize sindirerek slm gnlk hayatmzda tahakkuk ettirmek...

Hep kendimize soracamz soru u olmal: lenmeyen iman, yaanmayan, aile hayatnda, meslek hayatnda, toplum hayatnda klar grlmeyen slmi gerekleri acaba yayor muyuz? Acaba inancmzda samimi miyiz? Yoksa lf ebelii yaparak kendi kendimizi kandryor muyuz? Yoksa biz de Fikret gibi; nan Haluk, ezeli bir ifadr aldanmak m diyoruz?

Yol uzun, yk ar, bu ykle bu yola katlanamayz. Yklerden kurtulalm. ri lakrdlar brakalm. Bir yeti, bir Hadisi hayatmzda tahakkuk ettirmeye alalm. Bir mddet sonra adna dnya denilen bu misafirhanedeki kalma sremiz bitecek, belki de bitmek zere. Yarn mn leminde hesaba ekildiimiz zaman, hi olmazsa, Ben de ey Rabbim, senin Resulnn bir Hadisini, senin Kitabnn bir yetini yaadm, diyebilelim. Allah cmlemize salk, afiyet, iman btnl ve ak ile, iman ile ene kapamay nasip etsin.

Eitim Adna Sahtekrlk

Sabah kahvaltsna oturmutum. Birden telefon ald. Atm, Buyurun efendim. dedim. Telefondaki ses, Efendim, dedi. Sizi stanbuldan aryorum. Ben bir hastanede ocuk mtehasss olarak grev yapyorum. Sizi yllardr tanyorum. Yazlarnzdan, kitaplarnzdan, televizyon konumalarnzdan, internetteki sitenizden yllardr sizinle gryorum. Bugn bir hususta fikrinizi almak istedim. Ltfen beni aydnlatr msnz? Acaba ben mi yanl dnyorum. Kzm lise son snfta. stanbul liselerinin birinde okuyor. Dn okuluna gitti. Kapda mdr karlyor. Niye geldin, diyor. Okulda ne bir tek retmen, ne bir tek renci var. Gelmenin sebebini anlayamadm. Kzm; Hocam, diyor, okula gelmezsem devamszlktan snfta kalrm. Mdr; daha renemedin mi, diyor. Btn arkadalarn para verip sahte rapor alrken, senin akln neredeydi. Sen de git, sahte rapor verecek bir sahtekr doktor bul, raporunu al, devamszlktan kurtul. Doktor hanm bunlar anlattktan sonra hngr hngr alamaya balad. Efendim, dedi, bu ne biim i. Bu ne biim doktorluk. Bu ne biim okul, bu ne biim okul mdrl. Olay beni fevkalde mteessir etti. Ne oluyoruz, nereye gidiyoruz? Dershane sahipleri milyoner, trilyoner olacak diye Milli Eitim kendi kendisini yok ediyor, zelil bir duruma dryor, farknda deiller mi? Biz kendi ellerimizle daha okullarmzda yarnn sahtekrlarn yetitiriyoruz. Para iin rapor yazan doktor, salam bir insana, aslan gibi bir delikanlya, prl prl bir gen kza hasta raporunu verirken elleri titremeyecek mi? O ald para ona zehir zkkm olmayacak m? Yarn Allahn huzuruna kt zaman acaba bunun hesabn nasl verecek? Acaba Milli Eitim Bakanl bu iren durumu rendii zaman tahkikat iin mfettiler gnderecek mi, yoksa grmezden mi gelecek? Yoksa baz mdrler, baz retmenler dershanede grev alarak ceplerini mi dolduracaklar? Ltfen beni bu konuda aydnlatn. Yanl dnyorsam yanlm gsterin. Sayglarmla.

Sayn doktor, telefonda sylediklerinize tamamen katlyorum. Ayn fikirdeyim. Yerden ge kadar haklsnz. Bu durum Trk eitimi adna, insanlk kltr adna utan verici bir durum. nann siz telefonu kapattktan sonra bir sre aladm. Memleketim iin, o gencecik prlanta ocuklarmz iin, yklan Trk ailesi iin, unutulan slm ahlk iin hngr hngr aladm. Ve bu deti ilk karanlar iin beddua ettim. Benim havsalam almyor. Kendi ellerimizle ocuklarmz sahtekrla, yalancla itiyoruz. Btn bunlar niin? Bir diploma iin bu kadar yalanclk, samimiyetsizlik, sahtekrlk akln alaca bir husus deil. Benim olum, kzm doktor olmu, hukuku olmu, mhendis olmu ama sahte rapor veriyor, yapt iin malzemesinden almay doal gryor. Ama rvet alnp verilmesini tabi karlyor, hatta arac oluyor. O zaman benim yetitirdiim ocuun ne kymeti kald. Olum bakkal olmu, manav olmu, kzm terzi olmu, ama onurlu, ama insan, ama drst. Sorarm size, deminki sahtekr insanlardan daha iyi bir evlt yetitirmi olmaz mym? Nedir bu diplomaya dknlk? Sokaklar yzbinlerce niversite mezunu isizle dolu. Yllardr bu byle srp gidiyor.

Almanyada konsolosluk yapan bir arkadam anlatmt. Bir gn, bir hamal tutmas gerekiyor. Yolda beraber gidiyorlar. Arkadam mesleinin dnda ok okuyan, gerekten kltrl bir

insand. Hamalla konuurlarken bir ey dikkatini ekiyor. Hamal Goetheden bir cmle sylyor. Arkadam hayret iinde. Hamala soruyor; Bu cmle size mi ait, bir yerden mi aldnz? Hamal; Efendim, diyor, bu cmle Goethenin Faust isimli eserinin filanca sayfasnda var. Arkadamn hayreti daha ok artyor. Siz nereden biliyorsunuz? diyor. Hamal; Efendim, diyor. Ben on iki yldr Goethe ve Faust zerinde alyordum. Bir kitap hazrladm, baslmas iin matbaaya verdim. Eer ilgiliyseniz bask bittikten sonra size kitabm hediye edebilirim. Aradan yllar geti. Arkadamdan dinlediim bu hatrasn hi unutmadm. Mesele diploma deil. Acaba bugne kadar Alman Edebiyat krssnde profesrlk yapan ka kii Goethe ve Faust hakknda bir eser verebildi? Hatta ka kii bir makale yazabildi. Efendim, adam olmak iin, gerek kltrl bir insan olmak iin ille de diplomal olmak art deil. Benim genlik yllarmda edebiyat leminde gerekten herkesin ekindii bir insan vard: Nurullah Ata. Profesrler bile Nurullah Ata ile mnakaa yapamazlard. nk pek ou onun kadar kitaba ve okumaya dkn deildi. Ama bu Nurullah Ata, ilkokul mezunu idi. Kendi kendini yetitirmiti. Trk edebiyatnn en byk romanclarndan ve fkra yazarlarndan biri olan Peyami Safa da orta ikiden ayrlmt. Hayat boyunca Peyami Safa ile polemie girip de kaybetmeyen bir kii olmad. Son devrin byk velilerinden Mamakl Ahmet Kayhan Hazretleri hayata hamal olarak balam, bahvan olarak bitirmiti. Ama ben nice profesrlerin, bakanlarn, Efendi Hazretlerinin elini pmek iin kapda kuyrua girdiklerini grdm. Hayat bugnk baz insanlarn sand gibi paradan, puldan, mevki, makam, rtbeden, diplomadan ibaret deil. nemli olan insan olabilmek, insan- kmil olabilmek. Hazret-i insan makamna ykselebilmek. Aman dikkatli olalm. ocuumuzun diploma sahibi olmasndan evvel adam olmasna, bir beyefendi, bir hanmefendi olarak yetimesine gayret edelim. Bugn yle servet sahibi insanlar var ki, yle makam sahibi insanlar var ki, yzne tkrseniz, tkrnze yazk olur. Hani herkesin bildii bir Anadolu hikyesi vardr. Adam vezir olmu, sonra babasn ayana artm. Bak baba demi, grdn m? Sen bana adam olamazsn derdin. Bak gr, ben vezir bile oldum. Adamlarma emir verdim, seni buraya getirttim. Baba glm. Ah evldm demi. Ben sana vezir olamazsn demedim ki. Ben sana adam olamazsn dedim. Nitekim beni ayana artmakla bunu ispat etmi oldun. Hayat bir btn, bir kompozisyon. Diploma onun bir nans.

Nice zaman var ki, biz toplum olarak ne yazk ki nereden geldiimizi, niin yaadmz, nereye gideceimizi bilemiyoruz. Bir belirsizlik, bir mphemiyet, bunun yan sra bir phecilik ve nyarglar btn hayatmza girmi durumda. Bata aile hayat olmak zere, i hayat, sosyal hayat srekli negatifler bombardman altnda. Medya bu k, bu yknty sratlendirmek iin elinden geleni yapyor. Baz nezih aileler televizyonlardaki irkin programlar yznden televizyonu amaya ekiniyorlar. Bir ksm boykot ediyor, hi amyor. Eer bir toplumda sahtekrca alnan, irkin ve kirli raporlar yllardr devam ediyorsa, o toplumun dnen kafalarnn bir an da olsa balarn nlerine eip dnmeleri gerekmez mi? air ne gzel sylyor:

Bak soksan glgeme

Scack kanm damlar.

Gir de bir bak lkeme

Basz, basz adamlar.

Alayn su ykselsin

Belki kurtulur gemi.

Anne seccaden gelsin,

Bize dua et emi.

nsanlk ailesinin bugne kadar yetitirdii en byk insanlardan biri olan Yunus Emre Hazretleri meseleyi ne gzel zetlemi:

lim ilim demektir

lim kendin bilmektir

Sen kendini bilmezsin

Ya nice okumaktr.

Hayat Karsnda Tavr Almak

Modern heykel sanatnda bir tr var. Adna mobil diyorlar. Kck paralar ok ince bir ekilde ucuca ekleniyor ve herhangi bir yerine dokunduunuz zaman hepsi birden titreiyorlar. Ben, bugnk iinde yaadmz toplumu, biraz buna benzetiyorum. nsanlar her gn, hatta her saat yeni bir titreimle sarslyorlar. Eliniz bir gazeteye gitmeye grsn. Aman Ya Rabbi... lk satrndan son satrna kadar insan rperten, sarsan, zen, yoran, bunaltan, daraltan haberler, kfrler, hakaretler, ac szler. Acaba hi dnyor muyuz, bir insan bedeni bu kadar sarslmaya, bu kadar strap iinde kalmaya msait mi? Bir ocuk ruhu, bir gen kzn, bir delikanlnn i dnyas, orta yaa gelmi, hayatn bin bir acsyla yorulmu bir annenin, bir babann ruh dnyas. Acaba atele oynadmzn farknda myz? Geenlerde bir arkadam anlatt. Eline kumanda cihazn alm, televizyonun karsna gemi. Balam kanallar gezinmeye. Ama en ufak ekilde de olsa sesi amam. nanr msn Sabri Bey dedi. O televizyondaki baklardan, konumalardan, jestlerden, mimiklerden rperdim. yle sakin sakin konuan kimse yoktu. Hep kin dolu, hep nefret dolu baklar, hep karsndakini itham eden tarzda el kol hareketleri. Baklardan sanki alev fkryor. ok zldm dedi. Bir toplum ki, gazetesi byle, televizyonu byle, sinemas byle, tiyatrosu byle. ster istemez insann dudaklarndan Necip Fazln msralar dklyor:

Bak soksan glgeme

Scack kanm damlar.

Gir de bir bak lkeme

Basz basz adamlar.

Alayn su ykselsin

Belki kurtulur gemi.

Anne seccaden gelsin,

Bize dua et emi.

Sokakta, caddede yryorsunuz. Yumruklar sklm, diler kenetlenmi, ehrelerde skntnn, stresin, bunalmn kard sert ve derin izgiler. Nice evlerde hep ayn dram oynanyor. Yemek hazr m? veya Yiyecek ne var? Hep bu szleri iittiimde aklma Kinatn Efendisinin tavr gelir. Bir gn eve gelir. Selm verilir, hl hatr sorulur. Hz. Aye validemize acktn syler. Mminlerin annesi, Ya Resulullah, kusura bakma. Misafirler geldi, yemek hazrlayamadm der. O zaman kinatn en byk, en yce, en gzel insan, nemi yok der. Mutfaa bak, ne varsa getir. Hz. Aye seslenir; Biraz sirke ile, bir para kuru ekmekten baka bir ey yok. Peygamberimiz getirilmesini syler, ekmeini sirkeye batrarak yer ve Allahm sana krler olsun, sirke ne gzel katk buyurur. Her zaman sylerim, yazlarmda, konumalarmda usanmadan belirtirim. nemli olan hayattaki olaylar deil, o olaylar karsnda taknacamz tavrdr.

Evet, deer yarglarnn alt st olduu, birok evrelerinde sevginin, saygnn, efktin, edebin kalmad bir toplumda yaamak zorunda isek, nasl bir tavr taknacaz? Davranlarmz nasl ayarlayacaz? Her gn, her saat, her yerde mnkaa edip, tatszlk karacak kadar hibirimiz gl deiliz. te iin can alc noktas burada. Bir gn, bir pastanede camn nnde oturmu, aym yudumluyordum. Yolun ortasnda bir kpek pislii vard. ok ilek bir caddeydi. Binlerce insan mtemadiyen gelip gidiyorlard. Ama dikkt ettim, hi kimse o pislie basmad. Herkes kenarndan dolayor, ayaklarnn ucunun bile pislie demesini istemiyorlard. te diyorum ki, hayat olaylar karsnda ayn tavr taknabilsek, hayat yolunda nmze kan btn engellere ramen yine de drst, temiz, gzel, efendi olabilsek. O gnk, o anki grevimiz ne ise, saa sola bulamadan, kimseyle dalamadan iimizi yapabilsek. Sanrm birok mesele, bizim iin kendiliinden halledilmi olacak. Mesel ben pazara gittiim zaman, satt mal kaliteli de olsa, sinirli, asabi, hrn, yznden melnet akan bir esnafla katiyen alveri yapmam. Ve bu gibi durumlarda hep inlilerin ataszn hatrlarm; Gler yzl olmayan dkkn amasn. nk, hrn ve mtecaviz bir esnafla yaplacak alveri, eninde sonunda bizi rahatsz edebilir, incitebilir, krabilir. Ortaokulda Corafya retmenimiz anlatmt. Bazen siklon rzgrlar kyor. nne ne gelirse deviriyor. Yalnz, demiti hocamz, bu siklon merkezlerinin ortasnda, son derece sessiz, sakin bir tabaka var. Orada her ey huzur dolu, mutluluk dolu, bir sknet iinde. Aradan uzun yllar geti, ama ben hocamz Muhsin Beyin o gn anlattklarn unutamadm. Ve hep hayatta yle kalmaya altm. Dardaki artlar ne olursa olsun, ona uymamak, temiz, nezih, gzel hayatmz yaamak. Bakalar kaba konuuyorsa, sert konuuyorsa niye onlar rnek alalm? Niye Kuran- Kerimdeki yetleri hatrlamayalm? Cenab- Hak, Hz. Musay Firavunu Hakka davetle grevlendirir. Sonunda; Ya Musa, Firavunla konuurken yumuak ve tatl syle buyurur. Hayat boyu birok kavgalarn, ksknlklerin, dargnlklarn bir tek sert bir szle

baladn grdm. nsan sesi o kadar nemli ki, azmzdan kan szler, sesimizin yumuaklnda ekillenmiyorsa, konumalarmzn da ne kymeti kalr? Yunus Emre:

Sz ola kese sava,

Sz ola kestire ba,

Sz ola aulu a,

Ya ile bal ide bir sz

der. Bazen tatl, yumuak, scak bir ses tonuyla sylenen birka kelime bir kavgay, hatta bir sava nleyebilir. Hepimizin buna ihtiyacmz var. Peki bunu bakalarndan bekleyene kadar nce kendimiz yapsak. Bakalar dedikodu yapyor olabilir, biz yapmayalm. Bakalar yalan sylyor olabilir, biz sylemeyelim. Mesele evrenin etkisi altnda kalmak deil, o evreye ramen kendi efendiliimizi, gzelliimizi srdrebilmektir. Nks emsal olamaz diye gzel bir sz vardr. Kendimize negatif rneklerle ekil vereceimize, tavr alacamza, nmzdeki kinatn en byk, en gzel rneine baksak daha iyi olmaz m? Resulullah Efendimizin yaama sanatnn en gzel rnei olan Hadis-i eriflerini okusak ve sonra onlar hayatmzn her blmnde, meslek hayatnda, aile hayatnda, sosyal hayatta uygulasak. Bir tek Hadisin bile yaama geirilmesiyle, gerek o insann, gerek o toplumun, pek ok deerler ve gzellikler kazanacana inanyorum. Bir tek; Ya hayr syle, yahut sus Hadisinin uygulanmas, bir cemiyeti kt gidiinden kurtarabilir, bir insan velyet makamna gtrebilir. Baz kimselerin, Efendim, evre byle istiyor, cemiyetin gidii byle, ben istemesem de onlara ayak uydurmak zorundaym demelerini, mr boyu asla kabul etmedim. Hep, Hak bildiin yola yalnz gideceksin szn rehber edindim. Mdem ki bu hayat bir snav yeri, bir er meydan, savatan kamaya ne haddimiz, ne imknmz var. Mesele, sonuna kadar yiite direnebilmekte. yinin, gzelin ve dorunun yolunda taviz vermeden yryebilmekte. Byle yaparsak bakalar bizi sevmeyecekmi, beenmeyecekmi, bizimle alay edecekmi. Olabilir. O, kendi bildikleri, bilecekleri bir i. slmn ilk mezzini Bill-i Habei Hazretlerine ne zulmler, ne ikenceler yapld. Ama o gzel, o mbrek insan hibir zaman ylmad, yolundan dnmedi. Hep Hak bildii yolda gitti. Gelin, bizler de ellem yle diyor, ellem byle diyor samalklarndan kendimizi kurtaralm. Yarn din gnnde, hesap gnnde bizi ellem deil, Allah yarglayacak. imdiden o byk gne hazrlanalm. Rehberimiz Kuran, Hadis ve Snneti Seniyye olsun. Biz de sonsuzluk kervannn iinde olalm, dnda kalmayalm. nk dnya ve hiret saadeti, huzur, gzellik hep orada. Allah bize de, btn insan kardelerimize de bu gzellikleri nasip etsin...

500. Saynn Mutluluu

Bu ay memleket olarak byk bir mutluluu yayoruz. Allaha sonsuz krler olsun. Sevgili HAKSESimiz 500. sayya ulat. Sevincimi nasl ifade edeceimi bilemiyorum. Bu benim iin hayatn getirdii en byk armaanlardan biri. lk saysndan beri, HAKSESi aldm. Okudum, sevdim, beendim. Batan itibaren onu bugne kadar getirenlere ayr ayr teekkrler ediyorum. Onlardan ve emei geenlerden Allah raz olsun. Bugnn Trkiyesinde, siyasetle ilgisi olmayan, kimselere yanamak, yaltaklk etmek, irin gzkmek ihtiyacn duymayan, sadece iyinin, gzelin ve dorunun peinde giden, kendisine ilke olarak; Kuran, Hadisi ve Snnet-i Seniyyeyi alan ciddi bir derginin 500. saysn idrak etmesindeki gzellii ancak memleket gereklerini yakinen tanyanlar anlayabilir, grebilir ve bununla iftihar edebilir. Bugn yle anormal artlarda yayoruz ki Birtakm insanlar, birtakm kutsal ve mnevi deerleri let ederek, birtakm insanlarn glgelerine snmaya alyorlar; onlar velinimet biliyorlar. HAKSES, ilk saysndan itibaren, bugne kadar, bu kklklere tenezzl etmedi. krler olsun her zaman ban dik tuttu. Hatrlarsnz, bir gn Hz. mere soruyorlar; Efendim, gerek bir Mslmann zellikleri nedir? O yceler ycesi insan cevap veriyor; Gerek bir Mslman, hkmdarken; halktan biri gibi olan; halktan biri iken, hkmdar gibi olandr. te HAKSES Dergisi, bu izgiyi her zaman korudu. Gn oldu, birtakm ne yaptn bilmeyen, akn, zavall insanlar mftlklerde bu dergiyi sattrmamak iin direndiler. Bunu iittiim zaman o kadar zldm ki; gzm uyku tutmad. Sabaha kadar aladm. Ya Rabbi!.. Bugn yurdumuzda kan birok gazetenin, derginin nasl pespaye hale geldiklerini grmezlikten gelerek, bu mbarek dergiyle uramann, ona sava amann hesabn acaba bu sayn kardelerimiz nasl vereceklerdi. Onlar iin de aladm. Birisi ksa dese ki; Dergide kan u yaznn u cmlesi slma aykrdr, Kurana, Hadise, Snnet-i Seniyyeye aykrdr dese, ona diyeceimiz olmaz. Hatta Allah raz olsun deriz. Allah bir gnn bin etsin deriz. Ama hibir gereke gstermeden uluorta HAKSESi sulamak bilmiyorum, ne dereceye kadar insafla badar. Derginin banda olan Sayn smail Karakayay yllardr tanrm. Ona olan sevgim, saygm, hayranlm her gn daha da byyor. Kendisi sadece bir din adam deil, ayn zamanda bir ilim adam, bir mutasavvf, bir sanatkrdr. Kl krk yararcasna dergiye girecek yazlar inceler; Kurana, Hadise, Snnet-i Seniyyeye aykr bir tek cmlenin girmesine lm pahasna da olsa msaade etmez. O sanki gnmzde edebin, inceliin, saygnn, zarafetin eriilmez bir simgesi. Allah ondan raz olsun. nallah daha nice yllar derginin banda hizmetlerine devam eder. imdi bu dergiye atanlara, onu sattrmak istemeyenlere soruyorum; siz hayatnzda bir tek kiiyi etkileyebildiniz mi? Bir tek kiinin yanl ve arpk gidiini dzeltebildiniz mi? Siz evde kendi hanmlarnz, kendi ocuklarnz, kendi torunlarnz zerinde etkili olabiliyor musunuz, rnek olabiliyor musunuz? nemli olan Reslullah Efendimizin Ya hayr syle, yahut sus. Hadisi erifini yaayabilmek; onu gnlk hayatta uygulayabilmek. Soruyorum sizlere bunu yapabildiniz mi? Gelin bugne kadar olanlar unutalm. Tvbe edelim. Allahtan, Peygamberden af dileyelim. Ve bizler de minicik de olsa, iyinin, gzelin, hayrn peinde koalm.

Bu 500. says kan mbrek dergi, bir okul, bir niversite oldu memleketimiz iin. Nice gzel insan, o dergiye emek vererek, yaz yazarak, tashihini yaparak, baslmasnda yardmc olarak, dnyalar ve hiretleri iin nurdan aalar diktiler.

Bu 500 say iindeki yazlardan memleket kltrne, irfanna nice kitaplar, ansiklopediler karlabilir. Bugn Trk Tarihinin hibir dneminde grlmedii kadar bir mnevi alk ve susuzluk iindeyiz. Artk insanlarn ii yank, kavruk, alevler iinde zavall insanlar Mnevi kla beslenemedikleri iin ikinin, sigarann, kumarn peinde gidiyorlar. Ne yaptklarn, nereye gittiklerini bilmeden, anlamadan, idrak etmeden uuruma gidiyorlar. Rahmetli Necip Fazl bouna sylemiyor;

Bak soksan glgeme,

Scack kanm damlar.

Gir de bir bak lkeme,

Basz basz adamlar.

Gidin, sokaktaki gazete bayiinden 20 gazete aln. Onlara yle bir bakn. Televizyon kanallarnda yle bir dolan. Sonra temizlenmeye aln. Hangi su, hangi sabun buna yetiir? Bu artlarda byle mis gibi, gl gibi bir dergi kyor. Ve baz insanlar, onu batrmak iin ellerinden geleni yapyorlar. Aklma mehur hikye geliyor. Bir zamanlar Doktor Mazhar Osman Bakrky akl ve sinir hastalklar hastanesinin bahekimi idi. Bir sabah asistanlaryla beraber vizite kyor. Odalar dolayor. Hastalaryla ilgileniyor, hatrlarn soruyor. Bir hasta, odasnn kapsna kyor. ki elini birbirine vurarak, deli doktor, deli doktor diye tempo tutuyor. Mazhar Osman, hastann yanna gidiyor. Ve elini omzuna koyarak; Bak kardeim diyor. Sen bana aylarca deli doktor desen bana bir ey olmaz. Ama ben sana delidir dediim srece sen, ilelebet bu hastaneden kamazsn. Hasta birden susuyor, dnyor ve sonra tamam doktor bey sustum diyor. M. Osman hastasn okuyor ve iyi gnler diliyor. Oradan uzaklayor. Bazen dnrm de Allahm derim. Sen evremizdekilere hi olmazsa bu delininki kadar akl ver de, gittikleri yolu grebilsinler.

Dergiler bir lkenin kltrnn, irfannn ayn zamanda terazisidirler. O dergilere bakarak o lkenin gidiat, istikbali, o gnk yaants hakknda hkme varabilirsiniz. Gerek Trk, gerek dnya edebiyatnda baz dergiler, bir okul olmu, o derginin ismiyle edebiyat tarihine gemilerdir. Servet-i Fnun gibi Bizim genlik yllarmzda da Yaar Nabinin kartt Varlk Dergisi ve Varlk Yaynlar birok yazarn yetimesine vesile olmutur. Rahmetli Peyami Safann kartt Trk Dncesi dergisi de zaman zaman kard zel saylaryla topluma faydal olmutur.

Birok insanda ilk tefekkrn uyan dergilerle balamtr. Evet kltr kitaptr; ama insan kitaba gtren yollarn birisi, belki birincisi dergilerdir. Baz dergilerde yle yazlar kmtr ki, baz insanlar o bir yazyla hayatlarnn akn deitirmiler, daha iyiye, daha gzele doru yrmeye balamlardr. Sevgili HAKSESimiz de byledir. Orada nice insan okuyarak, dnerek, aratrarak, soruturarak doru yolu bulmulardr. Allah cmlemize hayr yolunda, iyilikler ve gzellikler yolunda yrmeyi ve memleketimizin dertli, ileli insanlarna yardmc olmay, faydal olmay, hizmet etmeyi nasip etsin.

Kulluk Edemedim, Affna Geldim

Bir okurum telefon etti. Efendim, dedi. Ben, slm dinini renmek istiyorum. Geen gn bir kitapya gittim. Kapdan girdim. Aman Ya Rabbi, samda solumda, nmde arkamda binlerce kitap. ardm. Bir an iin panie kapldm. Ben bunlarn iinde hangisini seecektim? Acaba seeceim kitap bana dinimi retebilecek miydi? Yoksa beni birtakm yan sokaklara gtrerek iyice hedeften uzaklatracak myd? nk evremde gryorum, baz iyiyi, doruyu, gzeIi gsteren kitaplar yannda, din ad altnda, mneviyat ad altnda insan yanltan, artan, aksi istikametlere gtren kitaplar da vard. Yine evremdeki baz kimselerde grdm sadece bir kafa karkl, bir ruhi aknlk idi. Baz kimseler reklma uyarak, gnn modasna kaplarak, baz yazarlar tutuyorlar, gklere karyorlar, sonra da onlarn zararl etkilerini bir mr boyu i dnyalarndan karamyorlard. Yllarca bunlar grdm, mahede ettim. Ak sylyorum, ben onlarn durumuna dmek istemiyorum. Salam bir yolda, emin admlarla yrmek, amacma ulamak istiyorum. Ltfen bir yol gsterin. Hangi yazarlar okuyaym, hangi yazarlar kendime nder, lider, rehber edineyim? Bu konuda bana yardmc olursanz size mr boyu hayr dua edeceim.

Kymetli okurum, nce unu syleyeyim, bu sadece sizin derdiniz, sizin meseleniz deil. Pek ok kimse ayn ruh halini yayor. Hep acaba diyorlar, hata etmeden, yanlmadan ve bu yanlglarn faturasn ok ar bir ekilde demeden nasl iin iinden kmal? nsanolu baz hatalarndan dnebiliyor, syrlabiliyor. Ama baz hatalar mr boyu devam ediyor.

Bir gemi dnelim. Frtnal bir denizde yol alyor. Dalgalar sanki bir da gibi. Koca gemi denizde bir fndk kabuu gibi sallanyor. Kaptan, tereddt iinde; acaba doru mu yol alyorum, yoksa ters istikamete doru mu gidiyoruz. Ne yapar? macya m sorar, tayfaya m sorar, a yamana m sorar? Ne yapaca belli. nndeki pusulaya bakar, ona gre hareket eder. Efendim, adna hayat denilen, hayat mcadelesi denilen bu frtnal denizde yol alrken, bizim de yapacamz ayn ey deil mi? Bizim pusulamz nedir? Kuran- Kerim, Hadis-i erif ve Snnet-i Seniyye. Bunlar olmadan hayat yoluna kmak demek bizi felakete gtrmez mi? Fert olarak, aile olarak, toplum olarak ve btn insanlk ailesi olarak. Filn lim unu sylyor, syleyebilir. Bu onun kiisel dncesidir. Filn yazar u kanaatte, olabilir. Ama bunlardan bize ne? Yarn Allahn huzuruna ktmz zaman bize o limden, o yazardan sorulmayacak. Herkes kendi faturasn kendi deyecek. yle bir mahkeme ki, orada karnn kocaya, ebeveynin evldna faydas olmayacak. Herkes kendi kendinden mesul olacak. Dnn, yllardr u memlekette bir barts kavgas yaplyor. Gerek lhiyat Fakltesinden, gerek Diyanet lerinden biri kp da, efendiler, siz bu iin bouna mcadelesini veriyorsunuz. Bu, sizin ihtisas konunuza girmez. in asl udur, dedi mi? Ben hatrlamyorum. Hep akntya krek ekiliyor. Hep bouna at yaplyor. Bizler Allaha ve Onun Resulne ve o yce Resuln getirdii Kitaba gerekten, yrekten inanm olsak, bu szlere gerek kalr m? Pusula varken, bulaknn szyle hareket eden bir kaptan ya aptaldr, geri zekldr yahut delidir. Sayn okurum, siz o kitaplardaki binlerce kitabn, yazarn szne deil, Allahn hak Kitabna ve onun yce Peygamberinin szlerine kulak verin

ve ona gre hareket edin. Davranlarnz ona gre ayarlayn. Onlar iyice rendikten, aile hayatnzda, i hayatnzda, sosyal hayatnzda harfiyen yaadktan sonra, yani elinize o mbarek pusulay aldktan sonra, o pusulaya gre istikametinizi bulduktan sonra ister yzlerce, ister binlerce kitap okuyun, o sizin bileceiniz i.

Efendim, Hz. mere sormular: Ya mer, sen cennetle mjdelenen bir insansn. Acaba kimin imanna sahip olmak isterdin? Hz. mer gzleri nemli cevap vermi; Hani, demi, llerde yaayan, hayatta kimsesi kalmam yal kadnlar vardr. Her an Allahla ve Resul ile beraberdirler. Geceleri yldzlara bakarak gzya dkerler. Allahm, derler, sen ne byksn, ne ycesin ve ben ne kadar hatalym, kusurluyum, gnahkrm. Allahm, bana iman ile ene kapamay nasibeyle. te, demi Hz. mer, Ben, byle bir l kadnnn imanna sahip olmak isterdim. Deerli okurum ne olursunuz, ltfen istirham ediyorum, u entellii brakalm. O ok bilen aydn havalarndan syrlalm. Bamz nmzde her an, her yerde, her zaman edep iinde, tevazu iinde, sayg iinde, incelik iinde bir Mslman olalm. Bir tek yeti, bir tek Hadisi alfabenin ilk harfi olarak hayatmzda yaamaya alalm. lk hedefimiz edep, tevazu, sayg ve incelik olsun. Kendimizi kimseden stn grmeyelim. Yarn Allahn huzuruna vardmz zaman, kimin kimden stn olduu orada ortaya kar. Zahiri gsterilere, mevki, makam, rtbe, zenginlik, mal, mlk farklarna aldr etmeyelim. Bizler hibirimiz bu devirde Allahn verdii nimetlere, imknlara lyk deiliz. Yce Allah ltfediyor, bize imknlar tanyor. Bu da bir imtihan. O verilenlerin milyonda birine dahi olsa lyk olmaya alalm. ok zor bir dnyada, ok zor bir toplumda yayoruz. Gnahmz bamzdan akn. Bir gn bir hanmefendi anlatmt. Trafikte arabas ile giderken grevli memur durduruyor. Kadn ban camdan uzatarak memura, Ne oldu? diyor. Bir hatamz m var? Memur cevap veriyor. Abla be, diyor. Senin her tarafn hata. Bizler de onun gibiyiz. Her tarafmz kusur, her iimiz hata. Ne olur ellerimizi aalm, gzmz yal, Allahm diyelim, kulluk edemedim, affna geldim. Sen bizleri bala. Sen bizleri affet.

te byle sayn okurum. nallah Allah bizleri de, yeryzndeki btn insan kardelerimizi de affeder ve cmlemize iman ile ene kapamay nasibeder.

Gerek ahsiyet

On yedinci Amerika Cumhurbakan bir konuma yapmak iin krsye gelir. Akll, dengeli, ne sylediini bilen bir insandr. Tane tane, yumuak bir sesle, akc bir slupla konumaya balar. Bir sre sonra, kstah, kendini bilmez, saygsz bir milletvekili, alayc bir ifadeyle krsye lf atar. Sen, der, Cumhurbakanna, biraz da terzilik gnlerinden bahset. Cumhurbakan hi efendiliini, olgun tavrn, kibarln bozmaz. Sesin geldii tarafa dner; Evet, der, ben cumhurbakan olmadan evvel terzilik yaparak ekmeimi kazandm. oluk ocuuma diki dikerek hell ekmek yedirdim. Ama ben onurlu, haysiyetli, ciddi ve dikktli bir terzi idim. Bir gn bile, gerek elbise provalarnda, gerek teslim gnlerinde aksama olmad. Gn gnne, saati saatine iimi yaptm. Bununla da iftihar ediyorum. Gurur duyuyorum. Asl utan duymas gerekenler, kirli ilerden para kazanarak oluk ocuuna haram ekmek yedirenlerdir. Meclise bir sessizlik ker. Deminki terbiyesiz ve saygsz k yapan adamn yz kpkrmz olur. Bu, tarihe geen, ibret verici, dndrc, rnek alnmas gereken gzel davranlardan biridir.

inde ihtill olmu, Maocu gler imparatorlua son vermi, idareyi ellerine almlardr. Son imparator tahtndan alnm, kendisini kk drmek amacyla bahvan yaplmtr. Bir gn aalarn dibini apalarken kzl muhafzlardan biri gelir. Alay etmek ister imparatorla: Ooo mparator Hazretleri, bu ne d byle. Dn in tahtnda oturan bir imparatordun, bugn apa yapan bir bahvan... mparator bu irkin hitap zerine apasn brakr, byk bir edep ve saygyla; Sayn muhafz, der, ben sizin gibi dnmyorum. Olaya sizin gibi bakmyorum. Evet dn imparatordum. Tahtta kaldm srece grevimi en iyi yapmaya altm. Bugn bahvanm. Grevim ne ise yine onu en iyi yapmaya alyorum. Dn milletime muhatap oluyordum, bugn aalara. imdi aalarla konuuyor, onlara faydal olmaya alyorum. Onlarla arkadalk yapyorum. Dn imparator olarak mutluydum. Bugn bahvan olarak mutluyum. Sayglarm sunarm. Bu cevap zerine kzl muhafz utanr, yz kzarr ve koar admlarla oradan ayrlr.

Efendim, bu iki tarihi olay da bize unu gsteriyor: Mal, mlk, mevki, makam sahibi olmak baka, ahsiyet sahibi, efendi karakterli, medeni insan olmak yine bakadr. Bugn ne yazk ki birtakm kimseler, lyk olmadklar makamlara kp, lyk olmadklar nvanlar kazannca kendilerini bir ey sanyorlar. Ama insanlk, ama efendilik onlardan o kadar uzak ki. Abuk sabuk konumak, firavun gibi hareket etmek onlarn balca zellii. ok rahat kalp kryor, gnl ykyorlar. Ve bu kaba davranlarndan bir nevi gurur duyuyorlar. Geenlerde televizyonda utan duyarak byle bir rektrn konumasn dinledim. Evet, rektr olmu ama adam olamam. nsanlktan, efendilikten, memleket sevgisinden, insan sevgisinden o kadar uzak ki, ok rahat bir ekilde mam Hatip Okullarnn kapatlmasn istiyordu. Hayretler iinde kaldm. Genlik yllarm dndm. Hep u terane tekrarlanrd; Efendim, Trkiyenin geri kalmasna cahil imamlar sebep oluyor. Ne zaman onlar okutursak Trkiye kurtulacak. te mam Hatip Okullar ald. O okullardan memlekete birok kymetli genler yetiti. Sayn rektr yle deseydi, yine ona olan itimadm bu kadar sarslmaz, bu kadar krlmazdm.

Efendim, deseydi, Bu mam Hatip Okullar iyi gzel de, u taraflar noksan. O noksanlarn tamamlanmas gerekir. Yahut u taraflar fazla, ifrata gidiyorlar, arya kayorlar. Bu ynlerinin trplenmesi gerekir. Evet her messesenin kendine gre zaman zaman birtakm artlar veya eksileri oluyor. Elbirlii ile efendice, saygl bir ekilde bunlar itidal izgisine getirmek hepimizin grevi. Ama byle yapmayp da kkne dinamit koymak, onu havaya uurmak, ite buras bana akl d, ilim d, insanlk d gibi geliyor.

Anadoluda bir atasz vardr, ok kullanlr: Bir kere tkezledi diye bir at vurmazlar. denir. Genellikle bu ad, idrak d davranlar, maalesef toplumumuzda ok sk grlyor. Yazk gnah deil mi? Yce Peygamberimiz; ki gn birbirine eit olan ziyandadr buyuruyor. Bize den grev, fert olarak, toplum olarak, her gn, her saat, hatta her dakika daha iyiye, daha gzele, daha mkemmele gitmek deil midir? Bir sz vardr. Hatasz kul olmaz derler. Hepimizin hatalar var, hepimizin artlar, eksileri, noksanlklar veya fazlalklar var. nemli olan, elbirlii ile bunlar itidal izgisine ekmek olmal. Peygamberimiz bir Hadisinde; Hayatta hibir konuda itidal dna kmayn. frat veya tefritlere gitmeyin. Daima orta yolda kaln buyuruyor. Cemaatten biri; Ya Resulullah hepsi iyi gzel de, ibadette ar gitsek daha iyi deil mi? diyor. Peygamberimiz cevaben; Siz siz olun, ibadette dahi arya gitmeyin. nk sizden evvel gelen nice kavimler dinde ifrata gitmek yznden helake uradlar. buyuruyor.

tidal izgisini, ben medeniyetin, efendiliin, edebin, saygnn, gzelliin ilk harfi olarak gryorum. nk, insanlk kltr tarihi batan itibaren incelenecek olursa, hep insanlarn bana ne geldiyse, ifrata veya tefrite gitmeleri yznden geldiini grrz. Hayatn bir genel izgisi var, ileyi kanunlar var. Tek bamza onlar deitiremeyiz. Altnda kalr, eziliriz.

Yllar nceydi. Olimpiyat msabakalar yaplyordu. Televizyonlar msabakalar gn gnne yaynlyorlard. Sra haltere gelmiti. O gnn Bulgar ampiyonu Vasilevski nce Bulgaristan, sonra Avrupa, sonra da olimpiyat rekorunu krd. Hakem, yal, tecrbeli bir zatt. Vasilevskiye dnd. Brakalm m artk? dedi. Vasilevski, krd rekorlarn sarholuu iinde; Hayr, dedi, devam edelim. Bu sefer hakem ok az bir rakam ilve edilmesinde Vasilevskiyi glkle ikna etti. Bulgar ampiyonu itiraz etti. Mtemadiyen; Daha diyordu. Daha ok koyalm. Ben onu da kaldrrm. Ben glym. Hakem ok glkle Vasilevskiyi durdurdu. Gel, dedi, ok azdan balayalm, yava yava kalm. Biraz sonra o ok az ilve edilen rakamla Vasilevski halterin bana geti. nce zorland, zorland, sonra birden yklverdi. Bir trl o koca halterci yerinden kalkamyordu. O konulan kck bir arlk Vasilevskiyi perian etmeye kfi gelmiti. Hayat byle efendim. Hepimizin kaldracamz bir yk var. Tayacamz bir arlk var. Haddimizi bilelim. Efendiliimizi bilelim. lmzn dna kmayalm. Gzel balayalm, gzel bitirelim. mer Hayyam bir iirinde;

Sevginle gireceim topraa,

Sevginle kacam topraktan

diyor. Bizler de hayatmz nezih, temiz, efendice yaayalm, iman iinde ene kapayalm ki, sonumuz da hayrl gelsin. Allah bunu bize de, yeryzndeki btn insan kardelerimize de nasip etsin.

Hayat Arkadamz Seerken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Gnmzde boanma davalar gittike artyor. Bir mahkemeye gidiyorsunuz, birbiri ard sra aile mahkemeleri sralanyor. Saylar o kadar ok ki. Ve hepsinde kaplara kadar dosyalar. nsan ister istemez rperiyor. Bu kadar ok dava dosyas ve onlarn arkasnda strap eken, uykusuz kalan, gzya dken nice insanlar. Birtakm kadnlar, erkekler srekli olarak yaknlarna br taraf ktlyorlar, atlmadk amur brakmyorlar. Bazen insann iitmek istemeyecei iftiralar onlar takip ediyor. Bir hukuku olarak bunu yllarca dndm. Yllarca Yargtay 2. Hukuk Dairesinin kararlarn takip ettim. Boanan insanlarla grtm. Sonu rpertici oldu. Birok evliliklerin daha balangta mutlu bir sona ulamayacaklar aikrd.

Bir dn efsanesi nesiller boyu devam ediyor. Ne demek dn? Bizler gariban insanlarz. Kazancmzla ayn sonunu zar zor getiriyoruz. Nemize gerek bizim. Belki Rahmi Ko kzn evlendirirken dn yapabilir, ama yle aileler gryoruz ki, ceplerinde dne harcayacaklar on para yok. Diyeceksiniz ki, peki nasl dn yapyorlar. Gnmzde mlum, birok insanlarn cebinde dzine ile banka kart var. Eh, dn salonlar da deil alt aylk, bir yllk, iki yllk mukavele yapyorlar. Salon tamam, salonda harcanacak para da tamam. Niye dn yaplmasn? Birok kimse evlilie borla giriyor. Daha ilk aydan itibaren bankalardan ekstreler gelmeye balyor. Peki bunlar kim deyecek? Daha ilk aydan itibaren sonu gelmeyen mnakaalar, kavgalar balyor. Dn salonu borcu, dn masraf borcu, mobilya borcu, yatak odas takm borcu, hal borcu, amar makinesi borcu, buzdolab borcu, bulak makinesi borcu, televizyon borcu Bor Bor Bor Bitmeyen, tkenmeyen bor. Zamannda denmeyen borlarn ilve faizleri. nceleri bir cambazlkla ie balanyor. Bir bankadan para ekiliyor, br bankaya yatrlyor. Ksa bir sre sonra o yol da tkanyor. nsanlarn sinir sistemi bozuluyor. Artk, kavgalar bir saldr eklini alyor. Sonra boanmak iin mahkemeye mracaat ediliyor.

Olay bundan ibaret. Buna ilveten psikolojik faktrler devreye giriyor. E seiminde asl dikkt edilmesi gereken hususlar, ne yazk ki gzden uzak tutuluyor. ki ein dinleri, inanlar, aile grgleri, yetitikleri ortam farkl ise, kesinlikle o ailede huzur ve mutluluk olacana inanmyorum. Aksini iddia edenler ne yazk ki ezbere konuuyorlar. Bu, o kadar nemli bir faktr ki. Hele ocuk olduktan sonra en byk anlamazlk ortaya kyor. ocua hangi inan alanacak? ocuk hangi kriterlere gre yetitirilecek? Kadn Ben anneyim, diyor. Onu dokuz ay karnmda tadm. Onu geceli gndzl olaanst bir aba ile ben yetitiriyorum. O sabahtan akama kadar benim etkim altnda. Tabiidir ki benim dediim olacak. Erkek buna iddetle kar kyor. Hayr, diyor. Ben bu evin erkeiyim. Reisiyim. Babasym. Benim dediim olacak. ocuk, benim inancma gre yetitirilecek. Haydi bakalm, kn iin iinden. Pek tabi, bu iinden klmaz durum mahkemeye intikal ediyor. On binlerce dosyaya bir dosya daha ilve ediliyor. Ne yazk ki gnmzde kzn fiziksel gzellii, erkein cebinin dolgunluu hep n plnda oluyor. Sigara ien, iki ien, kumar oynayan, mlum kadnlara giden erkekler iin bile bile, gz gre gre Aa, diyorlar, Adamn mal, mlk var. Paras var, dvizi var. Mevkii, makm var. Baka sz sylemiyorlar. Bir erkek urada, burada grd gzel bir

kza hemen tutuluveriyor. Evet, o kzn uras buras gzel olabilir ama ayn zamanda edepli mi? Saygl m? Byklerine hrmetkr m? Kltr durumu nasl? Onun u veya bu okulda okumas kesinlikle onun bir kltre sahip olduunu gstermez. Byle dnrsek sadece kendimizi aldatm oluruz. Acaba gelinle damat bir araya geldikleri zaman ikisi arasnda bir uyum olacak m? Gzel bir dialog kurulacak m? Mesele burada.

Geen gn bir taksiye bindim. Taksi ofr, asil, kibar, efendi bir insand. Yllardr tanyordum. O gn ok zgnd. Sebebini sordum. Kz niversiteyi bitirmi, imtihanla bir ie girmi. Bir gn bir komular geliyor. Bizim bir tandmz var. niversite mezunu. Saygn bir grevi var. Biz bu genlerin evlenmesini uygun grdk. Ne dersiniz? diyor. Genler tanyor. Bir araya geliyorlar. Kz kar tarafn ailesini soruyor. Babanz kimdir, zellikleri nelerdir? diyor. Gen bu sorudan rahatsz oluyor. Kza babas iin; Aman canm, diyor, brak u hanzoyu. Kz bundan fevkalde rahatsz oluyor. Derhal kalkyor, Ben, babasna hanzo diyen bir insanla konuamam diyor ve geri dnyor.

Gnmzde ayn inann bile deiik muhitlerde eitli tezahrleri oluyor. Bunlara ok dikkt etmek gerekiyor. Yalnz kzn gzellii, yalnz erkein zenginlii mutlu olmak iin yetmiyor. Deil inanlar, treler, grgler bile farkl olunca ortaya ok tatsz durumlar kyor. Kadnla erkek ilikileri son derece dikkt, ihtimam ve incelik istiyor. Necip Fazl Ksakrek, Bir Adam Yaratmak piyesinde diyor ki:

Kadnla erkek arasnda yle hassas bir cazibe muhiti var ki, en olmayacak sebeplerle bir anda renk gibi uar, duman gibi dalr. Artk hibir gayret ve fedakrlk onu geriye iade edemez.

Bir arkadam vard, rahmetli Aytekin Bey. Ei zden Hanmla beraber rnek bir yuva kurmulard. Evlendikleri zaman biri genel mdr, biri de bir kz okulunun mdiresi idi. Ellerindeki imknlara gre bir somya, bir minicik masa, birka atal kak, iki tencere alarak evlerini amlard. Sonra yava yava her eyleri oldu. Ama bor etmeden, ama kimsenin nnde boyun emeden. Onlar tanyanlar nce hayretler iinde kalyorlar, sonra takdirlerini, sayglarn, hayranlklarn sunuyorlard. O kadar nezih, gzel, rnek bir evlilikleri oldu ki kisi de birbiri ard sra Rahmet-i Rahmana kavutular. Nur iinde yatsnlar. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati zerlerine olsun.

Rahmetli eim Rn Hanmla beraber krk drt yl evli kaldk. 14 ubat 2006 tarihinde Hakka gt. Bu krk drt yl iinde bir kere dahi olsun mnakaa etmedik. Birbirimizi krp incitmedik. lk gn balayan sevgi, sayg krk drt yl devam etti. Bazen e dost merakla sorarlard. Sabri Bey, bunun srr ne? diye. ok basit, derdim. Medeni ve dini nikahmz

kyldktan sonra evimize geldik. Kapdan ieri giriyoruz. Rahmetli eime Bak Rn, dedim. kimiz de hukukuyuz. Bir mukavele yapalm. Diyelim ki, bu evde ne senin dediin olacak, ne benim dediim olacak. Yalnz Allahn ve Peygamberin dedikleri olacak. Rn memnuniyetle kabul etti ve son nefesini verinceye kadar ikimiz de bu mukaveleye sadk kaldk. kinci husus para meselesiydi. Biliyordum ki birok evlilikleri ypratan hep parasal sorunlar oluyordu. Rahmetli eime teklif ettim. Rn, dedim, Ben maam alnca sana vereyim. Evi sen idare et. Benim sigaram yok, ikim yok, kumarm yok, yalnz kitaplar ok seviyorum. Onlar alabilmem iin bana harlk verirsin. Eim bu teklifimi kabul etmedi. Hayr Sabri, dedi. Olmaz. Evi sen idare et. Bana harlm ver. Ve bir mr boyu bizim evde para lf edilmedi. Bir gn babam Hakka gt. O, kaloriferli bir daire almak istiyordu. Yllarca para biriktirmiti. Ben onun ruhunu ancak onun istedii gibi bir daire alarak dedebilirdim. Daire alrken elimizdeki para yetmedi. Mteahhide bir miktar borlandk. Mteahhit, uzun vade kabul edemem dedi. Aylk borcumuzu verdiimiz zaman elimize ancak kuru ekmek paras kalyordu. Borcumuz denene kadar kuru ekmek yedik. nk borlu bir insann katk almas bile doru deildi. Evi yerletirdik. Sonra annemi babamn istedii kaloriferli daireye yerletirdik. Annem veft edinceye kadar beraber oturduk. Annemle gelini arasnda bir kere dahi olsa en ufak bir srtme, tatszlk, mnakaa olmad. ki taraf da birbirine son derece sayglyd. Allah gani gani rahmet eylesin. Nur iinde yatsn. Annem de ok hassas, ok dikktli, ok saygl bir insand. Hep merak ederim, gelin kaynana srtmesi niye olur diye. Sonsuz krler olsun, ben onu ne ocukluumda, ne evliliimde grmedim. Bir atasz vardr. ki gnl bir olunca samanlk seyran olur. diye. Ben o sze btn kalbimle inanyorum. nemli olan ayn ruhta, ayn inanta, ayn duyuta olan iki insann Allahn huzurunda el ele vererek birbirleriyle en gzel ekilde sevgi ve sayg ile hayatlarn srdrmeleri deil midir? Ne olur gnmz insanlar paraya, pula, mala, mlke, fiziksel gzellie aldanmadan bilinli bir ekilde Allahn huzurunda ebediyet ball ile birleecekleri bir e seseler. nemli olan Allahn ve Peygamberin istedii ekilde nezih, temiz, gzel bir yuva kurmak deil midir? nallah sevgili genlerimiz byle yuva kurarak dnyalarn cennete evirirler. Bunu, Allah btn genlere nasibeder inallah.

anakkale Savann Derin Anlam

Bir yldr evimin duvarn sslyor. anakkaleye giden dostlar o tabloyu getirdiler. Gencecik, ocukluktan yeni km gibi gzken iki Anadolu genci. Fotoraflarn ekmi birisi. zerlerindeki giysi kelimelerle anlatlmayacak kadar eski, ypranm. Hani, dklyor diye bir kelime vardr. te yle. Ama o iki gencin baklar akmak akmak. Ak dolu, iman dolu, vatan sevgisi dolu. Azim, irade dolu baklar. anakkalede savaan askerlerimizden ikisinin fotoraf. Bir yl evvel getirmilerdi. alma masamn yanndaki duvara astm. Bir yldr rpererek bakyorum. O yrtk elbiseli iki asker, bana azmin, iradenin, mcadele gcnn, hayat enerjisinin, vatan sevgisinin bir simgesi gibi geliyor. rperiyorum. Bazen alyorum. Allahm, diyorum. O anakkale Harbinde nasl byk bir ak, bir iman vard ki, o gnn byk devletlerinin hepsine kan kusturdu. Onlarn marur suratlarn yerle yeksan etti, rezil etti, paavraya evirdi. Ve birden dudaklarmdan Akifin msralar ykseliyor;

u Boaz Harbi nedir? Var m ki dnyada bir ei?

En kesf ordularn ykleniyor drd bei

Sanrm dnya harp tarihinde anakkale Savann bir ei, bir benzeri grlmemitir. Bir tarafta o gnn tekniine gre en ileri gemiler, uaklar, toplar, silahlar. Hepsi en gzel ekilde beslenmi, giyinmi, tehizatlanm dman askerleri. Beri tarafta aylardr gzel bir yemek bulamam, giyecek elbise, atacak silah bulamam, ama gsleri ak dolu, iman dolu Anadolu ocuklar. ki tarafta bu kadar zddiyetin bulunduu bir sava ben hatrlamyorum. Aslnda anakkale, Trkn varlna son vermek isteyen glerin bir n denemesi. Bana gre eer anakkalede kaybetseydik, Kurtulu Savanda da baarl olamazdk. 276 kiloluk top mermisini srtnda tayarak namlunun ucuna sren Seyit Onba. Bat harp tarihinde akln, havsalann almayaca bir olay. Sylesek bugn bile ou inanmaz. Ama o iman gc var ya, o Allah ak, o Peygamber ak var ya, onun yannda btn saysal, matematiksel gerekler mahkm olmaya mecburdur.

Harp bitmitir. ngiliz Parlamentosu toplanyor. Devrin babakan feci bir eletiri yamuru altnda adeta topa tutuluyor. Milletvekillerinin biri bitiriyor, biri balyor. Babakan yerden yere vuruluyor. Babakan kendini savunmak iin ar admlarla krsye geliyor. Konumaya balyor. Elinde tuttuu bir kitab ar ar havaya kaldryor. Arkadalar, diyor. Bu kitab gryor musunuz? Bunun ad Kuran- Kerim. Trk Milletinin inand bir kitap. Siz beni ne zamandr eletiri yamuru altnda yerden yere vurdunuz. Belki haklsnz. Ama unu unutmayn ki, bu kitap olduu srece, Trk Milletinin kalbi bu kitap iin arpt srece, sde ngilizler deil, btn dnya bir araya gelse Trkleri yenemez, malup edemez. Kusura

bakmayn, siz burada ezbere konuuyorsunuz. Gazetelerde okuduklarnza gre ahkm kesiyorsunuz. O harbi grmediniz. O harpte, o kadar zor artlar altnda yaayan, o imknszlklar iinde rpnan insanlarn sinelerindeki aka ahit olmadnz. Bunu bilemeyen insanlarn, gremeyen insanlarn realiteyi btn boyutlaryla objektif olarak grebilmelerine imkn ve ihtimal yoktur. Son olarak unu sylemek isterim. Bizler bu kitapla (Kuran- Kerimle) bu Milletin arasn amadmz srece, yeni malubiyetler, yeni hezimetler kanlmaz olacaktr. Karar sizin. Durumu takdirlerinize arz ediyorum.

anakkale Sava, hibir kalemin, hibir yazarn btn nanslaryla anlatabilecei bir durum deildir. Onu anlatmak isteyen dil susar, kalem krlr. Akln, izann, idrakin alamayaca muhteem bir olayd o. Onu ancak yrekten inanan, inancn, ak haline getiren, inancnn nnde her eyini geride brakan insanlar hissedebilir. Vatan ak ne mbarek bir duygu. Btn aklarn, btn heyecanlarn zerinde... Kalbinde vatan ak olmayan bir insann topra iin, bayra iin her an lm gze alamayan, hayatn kaybetmekten korkan bir insann ben onuruyla, erefiyle, haysiyetiyle yaayabileceine inanmyorum, ak syleyeyim. Bunun aksine sylenecek her sz bence palavradan baka nedir ki. Vatan olmayan bir insann, ne namusu, ne erefi, ne haysiyeti olabilir. O, ayaklar altnda bir paavra gibi inenmeye mahkm, sefil bir yaratktr. Bir airimiz; Toprak, eer urunda len varsa vatandr diyor. Sanrm anakkale Harbini zetleyecek en gzel, en anlaml, en muhteem sz budur. Ve Allahn izniyle ilelebet bu mbarek topraklar zerinde bir bayrak gibi dalgalanacaktr. Her aile arada ocuklarn anakkaleye gtrmeli, o mbarek ehitlerimizi ziyaret ettirmelidir. Onlarn mbarek ruhlarna okunmaldr. Her birimizin evlerinde tablolarla, plaketlerle, nianlarla, kitaplarla anakkaleden bir iz bulunmaldr. Ben, anakkale Harbini sadece bir harp olarak grmyorum. O, ayn zamanda hem bizler iin, hem yeryzndeki btn duyan, dnen, hisseden, tefekkr eden insanlar iin azmin, mcadele gcnn, zafere inancn bir simgesi olmaldr. Demek ki insanolu bir hususu ak haline getirince, o ak onun vcudunun btn hcrelerini kaplaynca, onun yapamayaca, malup edemeyecei hibir ey yoktur. Yunus Emre bir iirinde; Ak gelicek, cmle eksikler biter diyor. anakkale Harbinde de yle oldu. Ak geldi, da gibi zorluklar ty gibi at, devirdi, yok etti. Bizler de hayatmzn her annda, zellikle zldmz, krldmz, bedbinletiimiz, yaama sevincimizi kaybeder gibi olduumuz zamanlarda, anakkale ehitlerinden, onlarn mbarek ruhlarndan yardm istemeli, onlar dnmeli, hatrlamal, onlardan g almalyz. Allah, cmlesinin ruhunu d etsin. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati hepsinin zerine olsun... min...

Olaylar ve nsanlar

inde yaadmz hayat tam mnsyla bir kaos manzaras gsteriyor. Gazeteler, radyolar, televizyonlar her gn zehir kusuyorlar. Hrszlar, rvetiler, dolandrclar, gasplar, tecavz edenler, Meclis krssnden birbirlerine en ar hakaretleri savuranlar, adna okul denilen, bugn artk baklarn, tabancalarn, kesici letlerin, uyuturucularn iinde cirit att meknlar. Geen gn televizyonda grdm. Bir okul mdrn rencisi evire evire dvm. Azn burnunu krm. Adam hastaneye gtrmek iin sedye getirmiler. Sedyeyle gtrlrken bir kameraman soruyor; Sayn Mdr, diyor, iin i yz nedir? Adam tam bir vurdumduymazlk iinde; Olur byle eyler. diyor. Bu normal bir olay. Sabahleyin televizyonda dinledim. ki katl bir okul ikiye blnm. Bir blmnde zengin ocuklar okuyorlar. Onlarn oturduklar srada, bilgisayarlarna kadar, yedikleri yemee kadar her ey farkl. Bir grup fukara ocuu. Oturduklar sradan, yedikleri yemee kadar her eyleri dklyor. Sorumlu kii; Bu mnferit bir vakadr. Olur byle eyler, diyor. stanbulda Bahelievler semtinde fukara ocuklarnn barnd bir yurt var. Bu yurtta on iki, on yandaki kz ocuklar fuha zorlanyor. Bir ahs bunu reniyor. Derhal stanbula gidiyor. Gece, Bahelievlerdeki ocuk yurduna bir baskn yapyor. Derhal bir yoklama yaptryor. Yalar on iki ile on olan otuz kz ocuu yok. Arkadalarndan soruturuyor. Efendim, diyorlar, arkadalarmz fuha gittiler. Bu ahsn bu giriimi btn televizyon kanallarnda ve btn televizyonlarda duyuruldu. Yetkili kii, insanlk tarihinde misli grlmedik bir yrtklk ve pikinlik iinde; Bana, diyor, resmen mracaat olmad. Resmi mracaat olmadka ben takibata gemem. Bunu iitmek beni lgna evirdi. Uzun uzun aladm. Ne yana bakarsak bakalm hep bir hayal krkl, yzmz gldren ne bir sz, ne bir ses. Sadece ac, strap, yalnzlk ve gzya. Bu satrlar okuyanlarn iinde beni karamsarlkla, bedbinlikle sulayanlar olabilir. Ben de onlarn izanndan, idrakinden, namusundan, haysiyetinden phe ederim. Ankarada mevki, makam sahiplerinin, zenginlerin ocuklarnn gittii bir kolejde uyuturucu partileri yaplyor. Hayatlarnn baharnda prl prl ocuklarmz aldklar uyuturucudan bazen ksrrlerken, bazen bayIrlarken bir arkadalar olup bitenlerin fotorafn ekiyor. Gazeteciler o okullarn bakanna gidiyorlar. Adam pikinlikle; Aman canm, diyor, bytmeyin. ocuklar akalayorlar.

Bu misllerin daha yzlercesini verebiliriz. Bize bir eyler oluyor. Akas dman iimize szm, anakkalede, Sakaryada, Dumlupnarda yapamadn, iimizde yetitirdii ajanlar ile burada yapyor. Truva at olay tekrarlanyor. Peki, btn bunlarn karsnda ne yapabiliriz? Elimizden ne gelir? Nasl bir tavr almamz gerekiyor? Madem ki bizim inancmzda kamak yok, sava terk yok, korkmak yok, o halde geriye tek ihtimal kalyor: Mcadele etmek. Sonuna kadar, son nefesimizi verinceye kadar merte, yiite, insanca, efendice, medenice mcadele etmek. Trkler stanbula girmeye balamlardr. Yl 1453 Maysn sonu. Sadk adamlar, Bizans mparatoruna giderler. Efendim, derler, Trkler geliyor. Size bir hizmetkr elbisesi giydirelim, sarayn arka kapsndan karalm. mparator iddetle reddeder. Hayr, der. Ben bir imparatorum. Bize yakan sonuna kadar savaa savaa can vermektir. Bunun yksn okuduum zaman ilkokul ikinci snftaydm. Rahmetli amcam bir kitap getirmiti hediye: stanbulun Fethi. Gnlerce o kitab heyecan iinde

okudum. Bizans mparatorunun sz beni ok duygulandrmt. O gn karar verdim. Ben de vatanm iin, topram iin, bayram iin, ehitlerimizin kan iin Allah msaade ederse, son nefesime kadar mcadele edecektim. Bugn yetmi be yama geldim. Emekliyim. Televizyon konumalaryla, internetteki sitemle, dergilerdeki yazlarmla, konferanslarmla, kitaplarmla gecemi gndzme katarak, canm diime takarak mcadele veriyorum. lk yapacamz i budur. Teslim olmamak, bayra dik tutmak. Artk bizim, falanca beni seviyor, filanca sevmiyor, falanca aryor, filanca aramyor gibi kk hesaplarla alkamz kalmayacak. Kestirip atacaz. Seven de sa olsun, sevmeyen de diyeceiz o kadar.

kinci yaplacak i; herkes kendi imknlarna gre (maddi, mnevi), kimi yaz yazacak, kimi okul yaptracak, kimi cami yaptracak. Kimi istidatl ve fakir ocuklar bulup okutacak. Kimi hastalar tedavi ettirecek. Kimi hastalar ziyarete gidecek. Kimi, dertli insanlarn strabn, gzyan paylaacak. Kimi alar doyuracak. Kimi fakir kzlarn eyizine yardm edecek. Kimi hayatta hi kimsesi kalmam, yal, hasta insanlar ziyaret edecek, onlara nasl faydal olacaklarn soracak...

Yaplacak nc husus; memleket iin, vatan topraklarnn btnl iin, bayrak iin, ehit kann inetmemek iin mcadele veren derneklere, teekkllere imkn nispetinde yardmc olmak.

Drdnc husus; olanca imknlarmzla kendimizi yetitirmeye almak. Bildiklerimizi hayata tatbik etmek, bolukta brakmamak. Televizyonlarda, incir ekirdeini doldurmayan ukalaca lflarla kafa iiren entellerden olmamak.

Beinci husus; iyinin, gzelin, dorunun peinde koan ve almalarndaki dikkti, temizlii, drstl ile emsallerine rnek olan Hakses gibi yayn organlarn desteklemek. indeki gzel yazlar gerek ev halkna, gerek gelen misafirlere okuyarak derginin tantmnda yardmc olmak.

Altnc husus; yurt dna giden dost, akraba, hemerilerle ilgilenmek. Onlarla ilikimizi kesmemek. Faydal yaynlarla onlarn fikren ve ruhen beslenmelerinde karnca kararnca yardmc olmak.

Yedinci husus; gcmz yettii kadar Kuran ve Hadiste derinlemek. Bu konuda kan kitaplar okumak. Daha nce kanlarn zerinde durup dnmek. aa uygun dnceleri

gelitirmek. Kendimizin, ailemizin, evremizin problemlerini halletmede bilim adamlar ile istiare etmek.

Sekizinci husus; en azndan bir yabanc dili rahatlkla okuyup yazacak kadar renmek.

Dokuzuncu husus, gnlk hadiselerin zhiri sonularyla yetinmeden, onlarn kkenlerindeki gerek sebepleri anlamaya almak.

Bu yolda kafa yormak. Bugn Filistin halknn yllardr ektikleri ile yetmiyormu gibi, bir de ilerindeki beyinsizler yznden birbirinin kanna susayan iki gruba ayrlmas gibi. Beyinsizlikler karsnda rperip, titreyip, bunun sebeplerini aratrmak.

Onuncu husus; imkn nispetinde, gcmz yettii kadar, gerek yurt iinde, gerek yurt dnda seyahatler yapmak. Dnya nereye gidiyor? nsanln gidii nereye? Bunlara zm aramak.

Ve btn bunlardan sonra evre tarafndan yanl da anlalsak, haksz olarak birtakm insanlarn husumetine de muhatap olsak, iimizdeki en temiz, en nezih, en yce duygulara karlk kar taraftan sadece sklm yumruklar da grsek, yine de gzyalarmz iimize aktarak, aclarmz barmza basarak, son nefesimize kadar dorunun, iyinin ve gzelin peinde olmak. Ve btn bunlara mukabil hibir kar, menfaat, kk hesap gzetmemek. Sadece ama sadece Allah rzas iin bir cephedeymiiz gibi arparak son nefesimizi vermek.

Bunlar yapabilenlere ne mutlu. Allah onlarn hepsinden raz olsun.

Sayn Sabri Tandoan ile Sylei Efendim,

Siz ok sevgili bymze ve btn dostlara sonsuz esenlikler ve gzellikler dilekleriyle bir kez daha gnl dolusu selmlar, sevgiler, sayglar...

Efendim, bugn, birok insan iin umut kayna ve rnek bir ahsiyet olan siz ok deerli bymz biraz daha yakndan tanyabilmek, dnyanzdan kesitler sunarak nzdan daha fazlasn alabilmek zere bir sohbetinizi sunmak istedik, inallah okuyanlarn da bu satrlardan yudum yudum birok gzelliklere ulaabilmesi dilekleriyle...

Bizlere kattnz btn gzellikler iin, yedi milyar insana ayrm yapmadan sevgi yuma bir baba olarak davrandnz iin siz ok deerli bymze bir kez daha sonsuz teekkrler ediyor, dnyann btn ieklerinden bir buketle birlikte sevgilerimizi ve hrmetlerimizi sunuyoruz...

Hepinize hayrl gnler dileiyle efendim, Hoakaln...

idem Sekin Grel

Bir rnek Yaant, Bir rnek nsan: SABR TANDOAN

Efendim, siz ocukluundan itibaren her dakikasnn hakkn vererek yaam ender kimselerden birisisiniz. Yaama sanatnn en gzel bir ustassnz. Bunu sizin eitli zamanlardaki sohbetlerinizden ve yazlarnzdan reniyoruz. Biz de bugn sizin bu ok zel yaanm hayatnzdan kesitler sunmak istedik rnek olmas dncesiyle.

Bunun iin msaadenizle ocukluk, hatta bebeklik yllarnzla balayabilir miyiz? O gnlere ait ilk hatrladklarnz nelerdir?

Bir buuk yamdan itibaren olaylar hatrlarm. Mesel Ermeneke gelmitik, o yolculuk hatrmdadr. Yine hatrlyorum, beni uykuya yatrrlard ama ben uyumazdm. Ampule bakardm. Gzme klar akard. Baylrdm o izgi izgi klara. Uyumaz, hayran hayran onlar seyrederdim.

ocukken de mi az uyurdunuz?

Evet.

Rahmetli Sabiha Anne sizin doduunuz zamanlarla ilgili zel olarak neleri hatrlar, anlatrd?

Ben domuum. Annem ryasnda benim gbeimden bir aa ktn grm. O aa byyerek btn dnyay kaplam. Ben anne st almamm bebekken. Onun yerine bana fosfatin falyer adl bir mama yedirmiler. Bir gn annem eczaneye gitmi mama almak iin. Paras btnm. Adam sonra dersiniz deyip mamay vermi. Annem eve gelmi, bana o mamadan piirmi. ok a olmama ramen yememiim. Annem arm, bunda bir hikmet var diye dnm. Sonra adamn parasn gtrmeyi unuttuunu hatrlam ve sabahleyin hemen gtrm. Sonra gelmi, bu sefer mamay almm. Bunun izah mmkn deil tabi. Belki ben o zaman mamadan yeseydim, annem paray vermeyi tamamen unutacakt.

Okuma aknz ne zaman balad?

Henz buuk yandaydm. Nasl oldu bilmiyorum, okuma yazma renmek istedim. Alt katta bir komumuz vard. retmen kz vard: hret Abla, Sebahat Abla, Mnire Abla... Onlar her sabah okula gitmeden nce gider Bana okuma yazma retin. derdim. Bir iki, baktlar olacak gibi deil, sonunda rettiler. Bir haftada rendim.

Okul hayatnzda arkadalklarnz nasld? yi arkadalarnz var myd?

Ben herkesle iyi geinirdim. Ama seilmi bir yalnzlm vard. Baktm hayatn gidiine, insanlara, yalnzlk bana gzel grnd. Evimizin terasnda benim bir adrm vard. Yazlar orada yaardm. Yemeim adrn nne braklrd. Uzun uzun dncelere dalardm.

- Tefekkr ederdiniz yani?

Evet. Dnrdm: Niin yayoruz, neden dnyaya geldik, yaamamzn gayesi nedir? Srekli dnrdm... Ama lene kadar da ocuklarla lgnca top koturmu olurdum. lene kadar ocuklarlaydm, leden sonra kendimle yani... lene kadar ocukluk, leden sonra ihtiyarlk... imdi Trkede mnzevi diyorlar. yle tek tip deildim.

Bu adr fikri de nereden kmt, kim tledi?

Hi kimse. O yataki ocua kim ne der?

Peki anne babalar ocuklarn tefekkre ynlendirmeli mi o yalarda?

Bu zorla olmaz. Ama ocuk gzel sorularla dnmeye tevik edilebilir. Mesel aa nedir, aklna nasl birisi geliyor iyi insan denilince gibi sorular ona sorulabilir.

Anneniz alt iin size babaanneniz bakm. Ondan ok ey rendiinizi sylyorsunuz hep. Nasl bir kimseydi babaanneniz?

Babaannem yirmibe yanda iken en by on yanda olan, biri de karnnda be ocukla dul kalm bir hanmd. Uzun boylu ve heybetli idi. Dedem vefat edince nak yapmaya balam babaannem. En byk olu olan babam da Ermenekten ceviz alr, at srtnda Anamura, Muta gtrr satar, oradan da Ermenekte para edecek mallar alr, getirirmi. Bir k gn, at srtnda giderken gece olmu. Kar bastrm. Babam Toroslarda yksek da geitleri olan yollardan geerken iyice korkmaya balam, titriyormu. O arada bir yal adam belirmi, yaklam. Yavrum, demi, hi korkma. imdi gzlerini kapat. Kendini sabaha

Anamurda bulacaksn. Sonra birden gzden kaybolmu. Babam dediklerini aynen yapm adamn, sabah gzlerini atnda at srtnda Anamura giriyorlarm. Hzr Aleyhisselamm o gece yanna gelen kimse.

Babaannem btn ocuklarn okutmu, yetitirmiti. En son da beni yetitirdi. Bana gre veli bir hanmd. Bana hl diliyle rnek oldu. Hibir zaman bunu neden byle yaptn demedi. Bir gn akama misafir gelecekti. Babaannem araba orbas piirmiti. Tencereyi sobann yanna getirdi. Ben de ierde o zamanlarn plonjonlar ile mehur kalecisi Cihat Arman taklit etmeye alyorum. Topa atlayp yakalaym derken, ayam orba tenceresine takld. Btn hal orba oldu. Orada dondum, kaldm. Kmldayamyordum. Babaannem hibir ey demedi. nce haly bir gzel temizledi. Sonra giyindi, kt, yeniden malzeme alm, geldi. orbay yeniden piirdi.

Misafirlere eit eit yemekler yapar ama kendi ekmek ceviz yerdi. Bir gn sordum, Babaanne, dedim, evde bir sr yemek var, niye ekmek ceviz yiyorsun? Yavrum, dedi, ben bunu sana anlatamam ki. Sonra anladm ki, babaannem riyazet yapyordu. Yere drd bir tek pirin tanesini bile mutlaka arar bulurdu. Bir gn yine byle drd bir pirin tanesini ararken Amaan babaanne, dedim, niye bir pirin tanesi iin kendini bu kadar yoruyorsun? O gne kadar beni hep seven, okayan babaannem birden sertleti, Ooo, kk beyimiz sobann yannda oturmu ahkm kesiyor. Sen hi pirin retilirken grdn m, ne kadar zorluk ekiyorlar haberin var m? dedi. O kadar utanmtm ki. Yllar sonra Ac Pirin filmini seyredince, pirin iilerinin ilesine tank olunca babaannemi daha iyi anladm.

Onun birok szleri hl hatrmdadr:

Allah, kara gecede kara tan stndeki kara karncann bile rzkn dnr.

K kln, put putluunu yapar.

t tekkeyi (takkeyi) ne yapacak, dingilderken drr.

Ya yiyen kpek, tynden belli olur.

O krk puttan krk muta yemi. (hayat tecrbesi ok olan kimseler iin)

Bir elin s, bir elin kese olsun. (kzd kimselere)

Kuyruu tava sapna dnm (bir iten ok keyif alm kimseler iin)

Babaannem, anneme ok byk sayg gsterirdi. O ieri girince oturduu yerden ayaa kalkar, Buyur, Sebihanm derdi. Annem de babaannemi ok sever, Anneciim, ltfen rahatsz olmayn, ben siz ayaa kalknca ok rahatsz oluyorum derdi. Babaannem, Ah yavrum, ben gelinime ayaa kalkmayacam da kime kalkacam diye cevap verirdi. Annem, babaannem iin O benim annem derdi. Annem kendi annesini alt yanda, ablalarn yedi yanda kaybetmiti.

Ben, ne annemle babaannem arasnda, ne de kendi eimle annem arasnda gelin-kaynana kavgasna ahit olmadm, ok kr.

Efendim, sizin ilk retmenleriniz babaanneniz ve anneniz olmu, hl diliyle rnek olmular size. Peki ilkokula baladnzda neler hissettiniz? Aradklarnz bulabildini z mi okulda?

Hayr. nk ben ilkokula baladmda bir kitaplk dolusu kitap okumutum. retmen tahtaya harfleri yazd. Ben glmeye baladm. Hoca, Madem yle, gel bu kitab oku bakalm dedi. Meer o aralar Shakespearein Venedik Taciri adl eserini okuyormu. Baladm okumaya. Hoca ard, anlald, dedi, biz ders yaparken sen yle otur, istediini oku. Bu kitab tiyatro sanatkrlar bile bu kadar akc okuyamazlar dedi. O zamanlar snf atlama yoktu, mevzuat uygun deildi.

Okul hayatm hep bu ekilde devam etti. Bir gn lisede smestr tatiline girmeden, hoca, Tatilde Fransz htillini kitaptan aln gelin, dnte anlattracam dedi. Ben gittim,

Albert Sorelin ciltlik Fransz htilli adl eserini aldm, okudum. Smestr tatili bitti. Hoca derste sordu, kimler hazrland diye. Herkes ban nne edi. Ben el kaldrdm. Tahtaya ard. Fransz htilline gemeden nce dedim, bu ihtilli hazrlayan sosyal, siyasal ve ekonomik sebeplere bir gz atalm. Bunu duyunca hoca ard. Laz Hayri derlerdi, ok iri bir adamd. Snfa nce gbei, biraz sonra da kendisi girerdi. Yavrum dedi, krsy gsterdi, ayakta kalma, gel buradan anlat, senin yerin buras. Tam drt saat konuyu anlattm. O zaman daha lise ikideydim. Hukuk Fakltesinde de durum deimedi. Genel snavlar yaplrd, tek tek szl snav iin jri nne klrd. Herkes salonun dnda elinde ktlarla tel iinde ezber yaparken, ben cebimden iirler kartr, onlar okurdum.

Henz ilkokuldayken bile arkadalarnzn dertlerine are arar msnz?

Evet, mesel gelirlerdi, babam ok dvyor, ne yapaym? derlerdi. Dertlerini anlatrlard. Ben de onlara ne yapmalar, nasl davranmalar gerektiini anlatrdm.

ocuk yalarda olmanza ramen bu nasl oluyordu?

ok kk yalardan itibaren ok iyi bir gzlemciydim. Annem beni alr misafirlie gtrr, bir sandalyeye oturturdu. Onlar sohbet ederken, ben oradan btn hanmlar etd ederdim: Bu hanmn mutfa nasldr, evi temiz midir, gzel yemek yapar m, kocasyla ilikileri nasldr... Tabi bunlar kimseye anlatmazdm... Bu bir mr boyu devam etti.

Be yandaydm. Arkadalarla sokakta oynuyorduk. Komumuzun kzna grc gelecekti. Yanmzdan getiler, eve girdiler. Damat adayn hi gzm tutmad. Baklar houma gitmemiti, bir tuhaft. Grc gelen kzn annesi, kocasna Bey, bir de komunun olu Sabriye sorsaydk, damat aday hakknda ne dnr diye demi. Adam da Kafam kzdrma hanm, kz verirken elin be yandaki ocuuna m danacaz diye kadn azarlam. Annemle akam konutuk. Anneciim, dedim, o evlilikten hayr gelmez. nk o adam sapk. Hakikaten de kz alt ay sonra adamdan boand, sapk diye. te imdi bunu aklla izah etmeye kalksanz, akl orada durur.

Yeni evliydik. Bir gn eve geldim, Rnnn arkadalar vard salonda. Ksa bir sre salona bir ey almak iin girip kmam gerekmiti. Sonra akam Rn sordu, Nasl buldun arkadalarm? dedi. Hangisini? dedim. Mesel kede oturan deyince, ona tam saat o hanm anlattm. Rn ard, nceden onunla bir tankln m vard yoksa diye sordu.

Oysa o hanm sadece bir kez grmtm, o ieri giri k srasnda. Halen de ilk grdm insan hemen tahlile balarm.

Bir de ok yardmsevermisiniz ocukken?

Ha, evet. Mahallemizde Karyad Trbesinin yanna belediye hurda bir otobs brakmt. Oray ispirtocular ikametgh yapmlar. Ben harlmla onlara simit alr gtrrdm. Bir gn baktm birisi tm. O gnlerde daha okula gitmiyorum. Yaknda da snnet olacam. Annem bana ok zel bir Avrupa kumandan yorgan diktirmiti, o benim zerime rtlecek. ok gzel pembe bir yorgan. Daha onun kuma kadar gzel bir kuma hi grmedim. Hemen eve geldim, yorgan kaptm gibi ispirtocuya gtrdm. stn rttm. Sonra harlmdan aspirin aldm, adama iirdim. Posta Caddesinde Bakent Eczanesi vard o zaman. Adam sonra iyilemiti. O akam evde olanlar bir bir anneme anlattm. Annem bana bakt, Aferin yavrum dedi. Eildi, beni alnmdan pt. ok iyi etmisin. Yalnz, bu yorgan iini baban duymasn. Evde olay kar. Biz gidelim, baka bir yorgan yaptralm dedi.

Bir gn de geldim baktm, mahallenin ocuklar toplanmlar, aralarnda para toplamlar, o ispirtocuya Eer bize biraz oynarsan bu paralar sana veririz demiler. Etrafn evirmiler. Adamcaz hem oynuyor, hem gzlerinden akan yalar siliyor, ne hallere dtk diye. Hemen cebimde ne kadar harlm varsa kardm, ocuklara dedim ki Bu para sizinkinden fazla.

Aln, adam rahat brakn. Sonra adam otobse geri gnderdim.

Bir gn annem bana Olum, kalk seni gezmeye gtreceim, ayakkablarn boyat dedi. Hemen boyacya kotum. Ayakkablarm boyattm. Ne vereceim? dedim. Adam, Aalna kalm beyim dedi. Ay bir houma gitti, bir houma gitti. kardm, cebimde ne var ne yoksa adama saydm.

te byle. Benim ocukluum bir film gibiydi. Bakarsnz bir gn bir senaristin eline geer de bunlardan bir film yapar.

Annenizin sizin eitiminizde ok byk yeri var deil mi efendim? Mesel o yorgan olaynda gsterdii asil davran ne gzel. Bugn ka anne bunu yapabilir?

yle. Annem edebiyat retmeniydi. Kendi kendini yetitirmi bir insand. Beni de ok kk yalardan itibaren hayata hazrlad. O benim kendi ayaklar zerinde durabilen bir insan olmam istiyordu. Beni ona gre yetitirdi. Be yandaydm, Haydi olum dedi, sen artk delikanl oldun, kendi kahvaltn bundan sonra kendin hazrla. Bu sz bir houma gitti, bir houma gitti. O gnden sonra kendime sabahlar tereyanda yumurta yapar, bal tenekesinden bir tabak bal karr, orba kayla yerdim. lk orbam be yandayken yaptm. Pirin orbas; domatesli, maydanozlu. Tad hl damamdadr.

Annem bana geceleri saat onikide tahta frasyla merdiven fralatrd. Sabaha tertemiz kurumu olsun diye. Evin btn ilerine bakardm annem okula gidince. Temizlik, alveri, odun krma, yemekler iin n hazrlk... Komular Aman Sabiha Hanm niye o kck ocua eziyet ediyorsun? derlerdi. O da Siz benim iime karmayn, ben olumu hayata hazrlyorum diye cevaplard.

Bir gn sofraya bamya geldi. Ben bamya yemem dedim. Sandm ki annem bana baka bir ey hazrlar. Ama annem yle yapmad. Sen bilirsin, dedi, yemei nmden ald. Onlar afiyetle yediler. Ben kaldm a karnna. Akam da bir ey yiyemedim. Sonra gece el ayak ekilince dolaptan bamya tenceresini kardm, bamyalar mideye indirdim. O gnden beri en sevdiim yemek bamyadr. Annem orada bana ok byk bir ders vermiti. ocuk ailenin artlar neyse ona uymas gerektiini bilmeli. Annem de bu dnceyle hareket ediyordu.

Yl sonunda, ilkokulda snf birincisi olmutum. Gururla geldim, anneme syledim. Beni bu halde grnce marmayaym diye hi yz vermedi, Ne yapalm, dedi, birinci olduysan, karn sevinsin.

Bir gn beni tek bama lokantaya yemek yemee gnderdi, orada da usl reneyim diye. Gittim, oturdum. Alaburus tral bir garson geldi. Ne yiyeceksin bakalm dedi. Ben de kuru fasulye istiyorum dedim. Getirdi. Sonra yemek bitince geldi. Doydun mu? dedi. Doymadm dedim. Ne getireyim? dedi. Bu sefer de taze fasulye istedim. Garson iki elini birbirine vurdu, te, dedi, parmak kadar ocuu tek bana lokantaya gnderirsen byle olur. Hi taze fasulyeyle kuru fasulye ayn anda yenir mi? Ben gayet sakin Niye byle sylyorsunuz, dedim, taze fasulyenin tad ayr, kuru fasulyenin tad ayr.

Bir gn de annem beni pazara gnderdi. Git, dedi, bir kilo domates al gel. Gittim, aldm, geldim. Annem at bakt, hepsi rk, yalnz naslsa bir tane kk salam domates koymu adam. Ben kpkrmz olmutum ama annem hi kzmad, o kk salam domatesi ykad,

Bak olum, dedi, eer bundan sonra alveri yaparken ok dikktli olursan, btn domatesleri bunun gibi alabilirsin. Sonra o domatesi gidip misafir teyzelere gsterdi, Bakn dedi, benim olum ne gzel domates alm. Bundan sonra hep byle alacak. O gnden sonra tek bama pazara gider, evin alveriini en gzel ekilde yapardm. Bakkaln, manavn, kasabn benden d kopard. Bozuk mal satanlar karakola bizzat gider ikyet eder, dkknlarn birer ay kapattrrdm. Komu teyzeler Yavrum, derlerdi, sen bizden daha iyi alyorsun, misafir gelecek, haydi unlar unlar bize alver.

ocukken de etrafnzdaki gzel insanlara, davranlara dikkat eder miydiniz?

Evet, tabi. Mesel be yandaydm. O zamanlar Ankarada odun krclar olurdu. Sokaklardan bararak geerlerdi, Odun kran, odun kran diye. Bir gn babam byle bir adam ard klk odunlar krdrmak iin. Adamn yannda kk bir olu vard. O gn hep adam seyrettim. yle gzel bir odun kesii vard ki. Hepsi ayn boyda. Yunusun dergha tad odunlar gibi... Olu o arada bir kavgaya karmt. Onu kenara ekip uyar hl gzmn nndedir.

Bir gn de yine annem beni bakkala kibrit almaya gnderdi. eri girdim, Bir kutu kibrit istiyorum dedim. Adam kzd, Veremem dedi. armtm. Niye? dedim. Dedi ki nk sen ieri girerken selm vermedin. Ben selm vermeden girene mal vermem. imdi k, biraz dola. Sonra gel, selm ver, isteyeceini ondan sonra sylersin. ok utanmtm. Kpkrmz oldum. Hemen dediklerini yaptm. Biraz dolap geri geldim. Bu sefer ieri girerken nce selm verdim. Hah, yle dedi. Kibriti verdi, bir de yannda ikolata vard. Bu da selm vererek girdiin iin benim sana hediyem dedi. Onun bu hareketi beni ok etkilemitir. Yllarca zerinde dndm. Bana ok byk bir ders vermiti bakkal amca. Allah ondan raz olsun.

Bir gn de annem bana Ayakkablarn hemen boyat, gel. Misafirlie gideceiz. dedi. Hemen mahallemizdeki ayakkab boyacs Osman Efendiye kotum. Acele boyar msn? dedim. Yaz bir Anadolu insan idi Osman Efendi. Ban kaldrd, yzme bakt. Kusura bakma beyim ama boyayamam dedi. Fazla para istiyor sandm, ki katn vereyim, boya dedim. Gene olmaz dedi. Niye peki? dedim. Ben acele i yapmam. Sonra boyac Osman Efendinin boyad ayakkab bu muymu derlerse, benim intihar etmem lzm dedi. Bu hareket de beni ok etkilemitir. Hayat boyu bana k tuttu Osman Efendinin bu davran. ini gzel yapan insanlara her zaman iin hayranlk duymama neden oldu btn bunlar...

Yunus Emreye hayranlnz da ocukluunuzda m balamt?

Evet. Bir gn babamn bir arkada bize misafirlie gelmiti. Elini ptm. Bana be kuru verdi. Be kuru iyi parayd o zaman. Hemen kitapya gittim. Rafta bir kitap dikktimi ekti. Aldm. Yunus Emrenin iirleri vard o kitapta. Okuduka okudum, okudum. Doyamadm. Hl da Yunusdan msralar okumadm bir tek gnm yoktur. Yunus benim iin en gzel bir arkada oldu. Onu ok, ama pek ok sevdim. O bana gre dnyann en byk airi. Bir msrada yle byk hakikatleri zetliyor ki, hayran olmamak mmkn deil.

ocukluunuzla ilgili baka anlarnz var m?

Henz okula gitmiyordum. Bir gn rahmetli Emin Amcamla hayvanat bahesine gitmitik. Bir yerde mis gibi kokular saan msr satlyordu. Amcamdan bir tane almasn istedim. Ald, ama sanki biraz skntl gibiydi. Ben msrm yerken eve dnme zaman geldi. Ancak amcam bir trl gelen otobslere binmek istemiyordu. O otobsler de pekl eve yakn bir yerden getii halde bekliyorduk. Uzaktan, gelen otobslere bakyor, bu deil deyip geri ekiliyordu. Nihayet bir otobs geldi, ofr tandym meer Emin Amcamn. Bindik. i o zaman anladm. Ben o msr aldrnca cebinde dn paras kalmad iin tand bir ofr geene kadar otobse binememiti. O gn yle zldm ki... Hl o gn bu gndr msr yiyemem, hep aklma rahmetli Emin Amcam gelir.

Babam o zamanlar cumartesileri pastrmal, yumurtal pide yaptrrd. Pideler frnda pierken, biraz aada arki Karaaa helvacs vard. Orada cumartesi gnleri taze helva karrlard. Oradan scak helva alrd. Benim ocukluumda cumartesileri yarm gn allrd, tam gn tatil deildi. O gn okulda aklm hep evdeki pidede olurdu, son iki derste kafam sanki almazd. len evde toplannca hep birlikte babamn getirdii scak pidelerle helvay yerdik. Yemeye doyamazdk, balarken derin bir nefes alr, pide bitince nefesimizi verirdik...

(uzun uzun glyor Sabri Baba)

yi bir harlk alr mydnz ocukken?

lkokuldayken yaz tatillerinde gazeteden kesekt yapardm. Buday ununu su ile piirirdim, yaptrc olarak kullanrdm. Sonra o kesektlarn dolar, btn mahalle esnafna satardm. Her gn kazandm parayla arkadalarm Ulusta Osman Nuride dondurmal

tavuk gs yemee gtrrdm. Her yl gslk ve yakam, defter, kalem ve kitaplarm da o parayla alrdm.

Lise yllarmda annem bana haftalk harlk verirdi. Otobs param, le yemei param oradan karlardm. Bir hafta naslsa annem harlm vermeyi unuttu. Anneme Bana bu hafta harlk vermeyi unuttun diyemedim. O hafta okula Yenimahalleden Cebeciye, Cebeciden Yenimahalleye vck vck amur iinde yryerek gidip geldim. lenleri a kaldm. Ama anneme syleyemedim. Bu durumu komular grmler, Sabri niye okula yryerek gidip geliyor? demiler. Annem o zaman hatrlam, ok zld, Neden byle yapyorsun? dedi. Oturup alad. Oysa ben annemi o kadar ok seviyordum ki, olur da krar mym diye isteyememitim harlm.

Efendim, lise yllarnzla ilgili baka neler var hatrnzda?

Hayatmda bir tek kez bir kza lf attm, sonra yllarca strap ektim. Denizciler Caddesinde oturuyorduk, orada bir lise vard. Liseden kzlar kyor. Birinin ayanda o zamanlar kabara denilen ve ayakkabda ok kaba duran bir tabanlk vard. Ayakkabsnda kabara olan bir kz geiyordu, ona ayakkabsn ima ederek lf attm. Sanrm ok zld. Belki de fakir bir ailenin kzyd. Sonra bu beni ok etkiledi. Yllarca strap ektim. Eer yarn hirette benden davac olursa, nasl hesap vereceim bakalm?

Bir de liseyi bitirip niversiteye balayacam yl, yaz tatilinde bir esnafn yannda almaya ve yeni tecrbeler edinmeye karar verdim. Hlde gda maddeleri satan bir yere gittim, Ben, tccarln srlarn renmek istiyorum. Yannzda alabilir miyim? dedim. Ne vereceiz sana? dedi. Bir cret istemem, yalnz bir artm var, dkknda yapacam yenilik ve deiikliklere karlmayacak dedim. Adam raz oldu. O gn dkknn btn raflarn indirdim. Yeni kaplama ktlar aldm, onlarla btn raflar kapladm. Dkknda birok su ieleri vard. Onlar gzelce ykadm, bazlarna su, bazlarna turu suyu koydum, dolaba braktm. Oradan souk olarak her gelen mteriye, o scak yaz gnlerinde ikram etmeye baladm. Mesel iman bir hanm gelmi, kan ter iinde, ona Efendim, derdim, size su mu ikram edeyim, turu suyu mu? Ne iersiniz? Bir tane itikten sonra Bir daha vereyim mi? diye kibarca sorardm. Kadn iyice rahatlam olarak balard, unu da ver, bunu da ver demeye. Eee, ticaret byle yavrum. Her adam ticaret yapamaz. Byle bir gn, bir hanma kamyon tutmak zorunda kaldk satn ald eyler iin. Baka bir gn de bir hanm geldi. Birok paketler vard elinde. Efendim, dedim, verin o paketleri size tek bir pakette toplayaym. Ambalaj ktlar arasndan bir tane ektim. O arada dkkn sahibinin gzleri falta gibi ald, bir kt boa gidecek diye. Oysa o ticaretin inceliklerini bilmiyordu. Ticarette en nemli husus, mteriyi honut etmektir her eyden nce. Bunun iin baz eyleri nceden dneceksin. Sonra onlar bir ekilde geri dner. Kadnn paketlerini aldm, gzelce tek paket yaptm, stne de bir fiyonk attm. Kadn o kadar mutlu oldu ki. Balad

alveri yapmaya. O gn birok ey satn ald. Ve byle byle ne oldu biliyor musunuz? Dkknn cirosu o yaz iki katna kt. O arada iki de evlilik teklifi aldm. Etrafn zengin iadamlarndan ikisi bana Gel delikanl dediler, seni kzmzla evlendirelim, bizim ortamz ol. lerimizin bana sen ge. Onlara Hayr efendim, dedim, ben okumak istiyorum. ok teekkr ederim. O yaz tatilinde birok tecrbeler edinmitim bylece.

Peki kzlarla aranz nasld bu genlik gnlerinizde?

Aslnda ben heyecanlar ok fazla olan bir gentim. Hatta bu heyecanlarmn azalmas iin doktora bile gitmitim. Ama doktorun nerdii, benim aradm zm deildi. nk ben tertemiz bir hayat yaamay batan kafama koymutum. Bir gn izlediim bir film bana ilham verdi, o filmde bir nehrin deli dolu sularndan elektrik enerjisi retiliyordu. O gece sabaha kadar dndm ve bir enerjinin baka bir enerjiye dnm metodu ile iimdeki bu enerjiyi kendimi yetitirme akna dntrmeye karar verdim. Okudum, srekli okudum, gece gndz okudum. Aratrdm, inceledim. Ve sonunda ne oldu? Bugn Trkiyenin en kltrl insanym, sayl birka byk kiisel ktphanesinden birine sahibim. Hl da gece gndz okumaya devam ediyorum. Hayat, insan anlamak, varoluun srlarn aratrmak bir ak halini ald bende.

Ben ok temiz bir genlik yaadm. Ama tertemiz, prl prl bir genlik. Bu hep byle devam etti. Sonunda da Allah karma Rn isimli esiz bir meleini kard. Bu i byle yavrum. Kuran- Kerimde Temiz kadnlar, temiz erkekler iin; temiz erkekler de temiz kadnlar iindir. buyruluyor.

Bu dnemlerde annenizle diyalounuz nasld? Genellikle genler bu yalarda biraz si olurlar.

Annemle arkadatk. Ona ocukluumdan beri her eyimi anlatrdm. Onunla her eyi ak ak konuurdum. Mesel eve gelirken yolda ok gzel bir kz grsem, beensem, anneme sylerdim. Yahu, o kz bir de ben grseydim derdi. Akam eve geldiimde, elimi annemin omzuna koyardm, kanepede beraber oturur, o gnk yaadmz olaylar onunla yorumlardk. Orada duyduum lezzeti baka hibir eyde bulamazdm. Sonra bir de Rnnn yannda hissettim ayn duyguyu.

Ergenlik dnemine girdiim gnlerde, bir gn baktm masann kenarnda o dnemle ilgili insan vcudundaki btn deiimleri anlatan yabanc bir yazarn kitab duruyordu. Annem

oraya benim greceimi tahmin ederek brakmt. Alp okudum, kafamdaki sorularn cevaplar orada vard.

Annem her ynden olaanst bir insand. ok kk yata bir tek babas sa kalm. Dedem Rodos savcs imi. Onu da Yunanllar baskn yapp hapse atnca, annem uzak bir akrabalarnn yannda kalm, ta ki yllar sonra dedem hapisten karlana dek. O aile de ok cimriymi. Annem gidermi, gndzleri yol kenarlarndaki aalardan karnn doyurur, akam eve gidince sofraya el uzatmazm. Dedem hapisten knca Rodosta kalmay uygun bulmam, Ankaraya gelmiler, bir mahalleye yerlemiler. Babam da o mahallede oturuyormu. Hukukuydu babam. Annemi ie gidip gelirken grp, beenmi; dedemden istemi. Evlenmiler. lisan bilirdi annem. ok kltrl bir insand.

yaparken yorulsa, uzanrken eline muhakkak bir kitap alrd. Beni de her konuda ok iyi yetitirdi. Benim en yakn arkadam, srdam oldu. Babamn vefatndan sonra Rn ile gidip onu yanmza aldk. Vefat ettiinde onu sevgiyle yerletirdim, enesini baladm. Hl onu anmadan geen bir tek gnm yoktur. Nur iinde yatsn, Allahn rahmeti Peygamberin efaati zerine olsun.

Efendim, hayatnza yn veren mnevi byklerden birisi olan mer Efendi Hoca da lise yllarnzda tantnz bir kimseydi deil mi?

Evet. Lise birden ikiye gemitim. O yaz babamn memleketi Konya Ermeneke gitmitik. Orada mer Efendi Hocay grdm. Cildi adeta effaf gibiydi. Kyafetleri ok temiz ve dzenli idi. ok asil bir duruu vard. Sfas Camiinin imam idi, gelirdi avluda abdest alr, camiye girerdi. Bir gece kafama koydum. Btn namaz dualarn ezberledim ve sabahleyin mer Efendi Hocann arkasnda sabah namaz klmak zere camiye gittim. Namazdan sonra tesbihat balad. Bir ara mer Efendi Hoca bana bakt ve glmsedi. O glmseme ile iim yle aydnlanmt ki... O gnden sonra onu daha yakndan tandm. Ona pek ok sorular sordum. Aldm cevaplar hayatma k tuttu, renk verdi. Mesel bir gn sordum, Hocam, dedim, Klsik Bat Mziini dinlemeyi ok seviyorum, ama gnah diyorlar. Siz ne dersiniz? Yavrum, dedi, her ne ki iinde bir gzellik, bir ferahlk, bir huzur hissi uyandryorsa, o ey hayrldr, gzeldir. Her ne ki seni huzursuz ediyor, iinde bir daralma, bunalma hissi brakyorsa, o erdir, gnahtr. Ondan uzak dur. Onun bu sz benim iin bir genel anahtar oldu. Hayat boyu bu anahtar ile birok mkl atm. Nur iinde yatsn. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati zerine olsun. Ne gzel bir insand o...

Hukuk Fakltesi yllarna geelim mi? O yllarda yazdnz bir iir var Bekleyi kitabnzda: Elma iekleri, Szl Kz ve ... diye. Kimdi o szl kz?

Fakltede bir kz vard. ok arbal, hanmefendi, ok alkan bir kzd. Ak denilemez ama onu beeniyordum. Onunla evlenmeyi plnlyordum. Onun bundan haberi yoktu. Bir gn szlendiini duyunca biraz sarsldm. Ve o iiri o zaman yazdm.

Oysa tertemiz balamt bu sevgi byle

Beyaz bulutlar kadar gzel ve temiz

Da emesi gibiydi ilkin...

Ama bir deli rzgr, bir unutu

Unut diye bakyordu, unut diye son defa, unut

... Ve sonra szl kz oldu ad...

Bekleyiten

Fakltede arkadalarnzla genel olarak aranz iyi miydi?

Herkesle ok iyi anlardm. Kz arkadalar bana timad adn takmlard. Kimseye aamadklar srlarn bana aarlar, ne yapmalar gerektiini sorarlard. Bu konumalar hep aramzda bir sr olarak kalrd.

 Efendim, siz Rn Hanmdan baka kimseye k olmadm, dnyaya bir daha gelecek olsaydm yine ona k olurdum diyorsunuz. Peki, size akn tek tarafl iln eden hanmlar var myd o yllarda?

imdi bu soruyu cevaplarsam Sabri Bey vnyor derler. Ama ben evlendiim zamana kadar bir kk sandk dolusu ak mektubu almtm. Faklteden eve dnerken kzlar pencerelere dolarlard. Sonra evlenirken o mektuplar yaktm. Rnya sylediimde Ah, keke yakmasaydn, imdi beraber okurduk dedi.

(Bu srada ieriye bir gen adam ile gen bir hanm giriyor, yan masaya oturuyorlar. Adam daha oturur oturmaz hemen bir sigara yakyor, tttrmeye balyor. Bunun zerine Sabri Baba:

- Ne var o sigaray yakacak imdi. diyor. nsanlar neden nn gzelliini yaamazlar... Bak, ne gzel bir hanmla berabersin. Onunla geirdiin anlarn gzelliini yaa. Onun gzlerine bak, ona iirler oku:

Gzlerin, gzlerime deince

Felketim olurdu, alardm

Atila lhan

Sonra tekrar sohbetimize dnyoruz.)

Efendim, acaba faklte yllarnzda en beendiiniz hocanz kimdi?

Valla, dorusunu sylemek gerekirse, benim fakltede en beendiim, takdir ettiim kimse kapc rfan Efendi idi. Ona hayrandm. Kapnn giriinde paltolara bakard. Gelen mektuplarmz ondan sorardk. Kimisi sevgilisinden, ailesinden mektup beklerdi. Kimi de benim gibi yaz yazd dergilerden. rfan Efendi, kendine sorulduu zaman oturduu yerden edeple ayaa kalkar, ceketini ilikler, eer gelen bir ey varsa verir, yoksa Size bugn mektup yok efendim, ama inallah yaknda gelir der, midini de verirdi. Ben ondan daha fazla kimseye sayg duymadm faklte yllarmda. Hayat boyu da hep kapc rfan Efendi gibi olmaya altm.

Faklte bittikten sonra neler yaptnz?

Henz stajm yaparken annemden para istememek iin retmenlik yapmaya karar verdim. Bir liseye vekil retmen aranyordu. Orada edebiyat retmenlii yaptm. ok gzel, ok deerli rencilerim oldu. simleri hl hatrmdadr. Mesel Sumru Ortalan, M. Ceceli, hlen grtmz sevgili Mustafa... Zil alard, ama onlar retmenim, nolur kmayalm, devam edelim derlerdi. Hep birlikte iirler okur, onlarn zerinde konuurduk.

Askerlik yllarnzla ilgili neler var hatrnzda?

Yedeksubay olarak askerliimi yapyordum. Allah iin, ok yakkl bir gentim. Bir gn bir kz yolumu kesti: Ben, dedi tannm bir ailenin kzym. Mankenim. Sizi hep buralarda gryorum, ok beeniyorum. Acaba benimle bir le yemei yer misiniz? Baktm, iyi bir kza benziyordu, gzel, zarif bir hanmd. Olur dedim, ankayada RV Restoran iin anlatk. Onun bu teklifini geri evirmedim. Belki o kz mankenlikten uzaklatrabilir, ona farkl bir k yolu bulabilirim diye dndm. Benim bu ekilde k yapmasna vesile olduum birok kimse olmutur. Plaja gidenlerden namaza balayanlar, yanl yoldan dze kanlar olmutur.

O hanmla ertesi gn bulutuk. Siparilerimizi verdik. Ama kz ikide birde antasndan ayna karyor, rujunu tazeliyor, elleriyle habire salarn dzeltiyordu. Sonra yine ayn hareketler... Baktm, bir deil, iki deil... Daha fazla beklemeden masadan ni olarak kalktm. Nereye gidiyorsunuz, daha yemekler gelmedi ki dedi. Hanmefendi, kusura bakmayn ama dedim, siz kendi kendinizle o kadar dolusunuz ki, bana bu masada yer yok. Hemen oradan uzaklatm. O kzn bir baka hale girmesine ihtimal olmadn anlamtm. Bunlar biraz da unun iin anlatyorum; herkes aslnda bir yerden ak verir. onu zamannda tespit edebilmekte ve hemen gereken tavr alabilmekte.

 Efendim, askerlik dn Dantayda m ie baladnz?

Evet. Milli Birlik Komitesi Dantaya yeni batan hkim alacakt snavla. Gazetede ilnlarn okudum. Snava girdim. Bin kii arasnda birinci oldum. Bana alacam daireyi sylediler. Ertesi gn gittim, ie baladm.

Rn Anne ile tanmanz da o zaman oldu deil mi efendim?

Evet. O ie daha ilk baladm gn, alacam yer olan onalt kiilik salonun kapsn atm, tam karda Rn Hanm oturuyordu. zerinde yakasnn st ksm siyah kadife olan gri bir tayyr vard. inde beyaz bluzu ile adeta bir melek gibiydi. Sanki Allah gkyznden bir melek gndermi, anlalmasn diye kanatlarn krm...

O anda iimden bir ses te Sabri, dedi, senin evlenecein kz bu. O gne kadar da etraftaki hoppa, zppe kzlar gre gre evlenmemeye kesin olarak karar vermitim. lrm de bu kzlarla gene evlenmem diyordum. Buna ramen o anda ne olduysa oldu. Kararm deitirdim. nk o gne kadar Rn Hanm kadar edepli, zarif, ince bir hanmefendi grmemitim.

(Sabri Baba burada derin bir i ekiyor...)

Ahh, ne gzel bir ryayd o! Krkdrt yl srd

O ilk karlatnz anda Rn Anne sizin hakknzda ne dnd acaba?

Bilmem ki yavrum. Ben ona hi zel soru sormadm.

Evlenmeye karar verdiiniz halde, belli etmeden onu izlemeye devam ettiniz mi?

Evet. Bir yl boyunca, her gn onun btn hareketlerini inceledim, ona kafamda notlar verdim. nk aramzda sekiz ya fark vard. O benden bykt. O fark kapattracak, aramzda sorun olmasn engelleyecek bir eyler bulmalydm. Onda bunu kaldracak olgunluu grmek istedim.

Evlenme teklif etmeden nce bir gn dairede arkadalarla oturmu sohbet ediyorduk. Bir ara bir arkada Rn Hanm, dedi, sizin babanz kaptanm, herhalde siz ok balk yiyorsunuzdur. Rn da Bal ok severim ama annem balk kokusundan hi holanmaz, evde de piirilmesine izin vermez. deyince hemen frsat yakaladm, Rn Hanm, dedim, ben size yarn gzel bir balk zgara yapp getireyim. Siz de ekmekle helva getirin. Birlikte yiyelim. O gnlerde de palamut mevsimi idi. Ertesi gn le tatilinde arkadalara Siz toz olun dedim. Sonra ben balklar atm, Rn da getirdii helva, ekmei at, birlikte afiyetle yedik. Onunla gzel bir sohbet imkn yakalamtm; ok gzel anlayorduk.

Bundan ksa bir sre sonra ona evlenme teklif etmeye karar verdim.

Nasl oldu?

Rn, cumartesi gnleri yarm gn olan i k otobsle, an derslerine gidiyordu. Onu tespit ettim. Bir gn len onu durakta beklemeye baladm. Durakta kimse yoktu. Rn geldi. Karlkl hatr sorduk. Sonra ona birden Rn Hanm, dedim, beni hayat arkadalna kabul eder misiniz? Rn ard. Elinde kaln bir mzik defteri vard, pat diye defter elinden yere dt. Hemen defteri aldm, eline verdim.

Bir dneyim Sabri dedi.

Evlenme teklif etmek iin niye otobs duran setiniz?

Bilmem, farkl, romantik bir ortam olsun diye...

Peki, ondan cevap beklediiniz srede ya kabul etmezse diye iinizde bir endie var myd?

Hayr yoktu. Benim de bildiim baz eyler vard yani...

Birka gn sonra Sabri, dndm ama aramzda ya fark var. Bu ilerde sorun olabilir. dedi. Ben de bunun zerine Peygamber Efendimizle Hz. Hatice Annemizin evliliini rnek gsterdim, Onlarn da aralarnda onbe ya fark vard ama kinatn en muhteem evliliini yaptlar. Biz neden yapmayalm Rn dedim? Beni dinledi ve ikna oldu.

Evlendik, iki odal, mtevaz, sobal bir ev tuttuk. eri girerken bir anlama yaptk, bu evde ne senin dediin olacak, ne benim, yalnz Allahn ve Peygamberin dedikleri olacak dedik. Ve bu mukaveleye hep sadk kaldk. Bana gre en azndan son bir asrn en muhteem akn ve evliliini biz yaadk. nk krk drt yl hi kavga etmeyen bir baka ift olmamtr.

Bizim her nmz bir ibadet eklinde geti. Dedikodu ile, lzumsuz konumalarla hi vakit geirmedik. Rn, evlendiimiz gece bir rya grm. Bir pir-i fni ryasnda ona yaklaarak ntibah ve inirah demi ve kaybolmu. Sabahleyin uyandnda bana sordu, Sabri, bu ryadaki szler ne anlama geliyor? dedi. Dedim ki, Rn, artk senin iin yeni bir hayat balyor, tamamen yeni bir hayat. ntibah bu. nirah da bu yeni hayattan duyacan ferahlk ve saadet demek. Hakikaten de evliliimiz bir intibah ve inirah oldu Rn iin.

Birbirimize hep Allahn emaneti olarak baktk. Bir tek gn mnakaa etmedik, birbirimize itiraz etmedik. Rn benim iin Sabri, benim mridim derdi.

Evlendiimiz gnlerde hanmlar arasnda bir uval modas vard. Hi de estetik olmayan bir kyafet tarz idi. Bir akam otururken uval modas hakknda ne dndm sordu. Hi beenmediimi, kadn vcudunu ortaya kardn syledim. Biraz sonra Rn birden ortadan kayboldu. Bekledim, bekledim..., yok. Merak ettim, gittim baktm. Eline makas alm, elindeki iki elbiseyi makasla dilim dilim doruyor. Meer evlenirken kendine iki tane uval elbise alm. Ben yle syleyince kimse giymesin diye onlar doram. Bu olaydan sonra ona olan saygm, sevgim daha da artt.

Ev almtk, mteahhide borlanmtk bir sre iin. O arada bakalarndan bor almayalm diye her gn musluk suyu ile ekmek yemek durumunda kaldk. Rn, bir tek gn bile ikyet etmedi, Ben Dantay savcsym, bu nasl olur demedi. Suyla ekmeimizi yerken birbirimize imdi biz Sheratonda kahvalt yapyoruz, imdi Hiltonda yemekteyiz diye taklr, gle oynaya yemeimizi yerdik. Sonra borcumuz bitti, eski gnlerimize geri dndk. Sonra baz gnlerde de nefsimizi terbiye etmek iin Rn ile kuru ekmek yediimiz oldu.

Bizim evliliimiz hep byle karlkl sevgi, sayg, anlay iinde geti. Nur iinde yatsn. Allahn rahmeti, Peygamberin efaati zerine olsun.

Ben de krk drt yl boyunca ona hep sayg, sevgi duydum, hayranlk duydum. Onda her gn yeni bir gzellik bulurdum. Hi bir gn ne ekmecesini, ne antasn amadm. Bir gn bana Sabri antamda ilcm var, verir misin? dedi. Tuttum antay ylece gtrdm. Niye amyorsun dedi, ard. Kusura bakma Rn, dedim, ben senin antan nasl aarm?

Efendim, ne kadar gzel bir insanm Rn Anne, nur iinde yatsn. nallah bu gzel beraberliiniz br dnyada da devam eder...

Efendim, siz bir sohbetinizde krk mn byne hizmet ettim demitiniz. Bunlarn en sonuncusu galiba mnevi hocanz olan Mnir Derman Hazretleriydi, deil mi?

Evet. Ona gelene kadar birok vel zat tandm. Ama Mnir Beyi grnce ona k oldum, hayran oldum. Bazlar yurtdnda olmak zere be faklte bitirmiti. Yedi lisan bilirdi. Onun kadar kltrl bir insan hi grmedim. Operatr doktordu kendisi.

Efendim, Mnir Derman Hazretleri ile tanmanz nasl oldu?

Mnir Bey o zamanlar kan slm mecmuasnda her ay yaz yazard. O yazlara hayrandm. Bir gn dergiyi telefonla aradm, yazar hakknda bilgi istedim. Eskiehirde operatr doktorluk yaptn sylediler. Telefonla randevu aldm, Rn ile gittik, tantk, elini ptk. Bana bir fotorafn imzalayarak hediye etti. Ondan sonra her hafta Cumartesi leden sonra Rn ile Eskiehire onun sohbetlerini dinlemeye gider, Pazar gn dnerdik. Mnir Bey ok zel bir insand. Krklardand. lmnden nce aklamt bunu.

Efendim, Mnir Babann kymetini salnda bilebildi mi etrafndakiler?

Hayr. Ne gezer. Mnir Beyi gerek anlamda anlayanlar ok ama ok az oldu. Eskiehirde ona deli doktor derlerdi. Geceleri hastalarn durumunu evinden hisseder, pelerinini giyer hastaneye koarm. Hemire uyuyup kald iin bunalan hastalara yetiir, altlarna srg

srer, idrarlarn gider kendisi tuvalete dkermi. Mnir Bey, her zaman abdestli bulunurdu. Bize de hep srekli abdestli olmamz tavsiye ederdi. artlar uygun deilse, yannzda teyemmm ta bulundurun, onunla teyemmm abdesti aln derdi.

Mnir Beyin sa eli geceleri k yayard bir fener gibi. Bu hassasna nasl sahip olduunu yle anlatmt: Bir gn salgn hastalk balayan bir kyden arrlar. Gider. O srada tuvalet ihtiyac olur. Ky tuvaletlerini bilirsiniz, dardadr ou, yerden biraz yksekedir. Mnir Bey girer, bakar bir sinek kuburun iinde rpnp duruyor. Bir an bile tereddt gstermeden elini kuburdan ieri sokar ve sinei oradan kurtarr. Sinek elinden havalanr, uar gider. O gnden sonra kubura soktuum sa elim, gece karanlkta fener vazifesi gryor. Derdi.

Efendim, galiba bir gn de iki eridi arasnda yksek bariyer bulunan bir yolda yryerek kardan karya geince, karda duran bir polis memuru gzlerine inanamam. Efendim, demi, nasl oldu da o ortadaki bariyerleri atnz, hl anlayamyorum. Mnir Bey de glm. Bilmem ki yavrum demi.

Mnir Bey ok kerametleri olan bir zatt. ok heybetli idi. Bir Ramazan gn, iftara eve misafirimizdi. O gelecei zaman dolaba buzlu su koyardk. Yars buz, yars su olan bardaktan ierdi. ok az yemek yerdi. Yaz k ince bir tirtle dolard. O akam ieri girerken glmsyordu. Ne oldu Efendim? diye sordum. eri girince anlatt. Yetmi yalarnda bir adamla karlayor gelirken. Adam iftar saatine ok az bir zaman kalmasna ramen aznda sakz iniyormu. Mnir Bey ok sinirlenmi, adama yaklam, dikktle yzne bakmaya balam. Adam terslemeye kalkm, ne bakyorsun diye. Mnir Bey de Ben hayvanat mtehasssym. Et oburlar yukardan aaya doru inerler, ot oburlar sadan sola doru. Sen hangi cinstensin diye bakyorum. Adam bunun zerine iyice kzm. O zaman Mnir Bey de adama yle bir bakla bakm ki, adam korkup hemen dnm. Eer bakmakta srar etseydi, orada ylp kalrd. Mnir Bey yle bir adamd nk...

Rn Anne ile Mnir Bey tanyorlard tabi.

Evet, Mnir Bey, Rny ok severdi. Rnnn elinde egzama vard. Bana bir gn Sabri, dedi, dua etsen de u egzamam gese, ok rahatsz ediyor. Ben de Mnir Beye syleyelim. dedim. Eskiehire uurlamak iin tren garndaydk. Orada rica ettik kendisinden. Hemen orackta parman yalayp, Rnnn elini meshetti. Rnnn eli ondan sonra gnlerce gl koktu. Egzamadan eser kalmad.

 Efendim, Mnir Beyi salnda bizzat tanm bir kimse Mnir Bey ameliyatlarn baksz yaparm demiti. Siz ne dnyorsunuz bu konuda?

Onlar elsiz de ameliyat yaparlar yavrum...

Efendim, emsettin Yeil Hazretleriyle de bizzat tanm mydnz?

Evet. Onun stanbulda Etyemezde babadan kalma bir kona vard. Orada her hafta sonu sohbet ederdi. Biz de Rn ile her hafta gider, onu dinlerdik. Onun sohbetinde baylanlar olurdu. ok tesirli idi sohbetleri. ok nemli eserleri vardr. ok k giyinirdi. Bir de ok yakkl bir kimseydi. Ben daha mrmde onun kadar yakkl ikinci bir kimse grmedim. Abdlkadir Geylani Hazretlerinin soyundan geliyordu. Oradan da Peygamber Efendimize dayanyordu soyu.

Efendim, sizin baz genlik fotoraflarnz da emsettin Yeil Hazretlerine benziyor.

Orasn bilemem ama bizim de baba tarafndan soyumuz Ahmet Yesevi Hazretlerine dayanr.

Ahmet Kayhan Hazretleriyle de bizzat tanmtnz, deil mi?

Evet. O da ok byk bir insand. Genliinde hamallk yapm. Vahdettinin stanbuldan ayrlrken bavulunu o tam. Onun da evi herkese akt. Adeta an Mevlns idi. Kimseyi ayrmaz, herkese sevgi ve ilgi gsterirdi.

Ahmet Kayhan Hazretleri beni de ok severdi. Ziyaretine gittiim zaman gzleri parlar, yanna oturtur, ayn bana verirdi. Bir gn beraber oturduk, sohbet ediyorduk. Darda bir patrt, grlt duyduk. Hazret sordu: Nedir mesele? Efendim, dediler, bir sarho gelmi, sizinle grmek istiyor. Biz de engel oluyoruz. Durum bu. Bundan honut olmamt. Olumu brakn gelsin dedi. Onu byk bir sevgiyle karlad, Hogeldin yavrum dedi. Ona sarld. Sarho da, Baba, dedi, ben senin huzuruna geldim. Tvbe etmek istiyorum. Bir daha imeyeceim. Ve sonra Efendi Hazretlerinin en yakn talebelerinden birisi oldu.

 Onun iin Zamannn Gavsyd demitiniz galiba bir sohbetinizde?

Evet!

Edebiyat evresinden de baz yakn dostlarnz olmu. Mesel Samiha Ayverdi, Cemil Meri ve Mehmet Kaplan bizzat tantnz ve grtnz kimselerdi deil mi?

Evet, hepsi de ailecek grtmz kimselerdi. Samiha Hanm, ok mstesna bir insand. Ankaraya geldiinde misafirimiz olurdu. stanbula gidince biz de onu ziyaret ederdik. Cemil Merie gittiimde ona kitap okurdum, dinlerdi. Sonralar gzleri rahatszland iin ziyaretine gelenlerden kendisine kitap okumalarn rica ediyordu. Mehmet Kaplanla da gzel bir dostluumuz vard. Nur iinde yatsnlar.

Byle gzel ve ok zel insanlarla tanmak sizin iin de, Rn Anne iin de ok byk bir nasip olmu.

Efendim, imdi biraz da izninizle Dantaydaki yllarnza bir uzanalm m? Orada ka yl hizmet verdiniz?

Otuz dokuz yl Dantayda hizmet ettim. Dantay tarihinde en ok muhalif kalan ye oldum. Baz gnler evden karken Bak, Rn derdim, imdi ye olarak evden kyorum ama akama Kzlayda simit satan bir simiti olarak geri dnebilirim. Rn glerdi, Olsun, Sabri, biz de simitleri beraber satarz. derdi. yle yiit bir kadnd o! Sonra ya haddinden emekli oldum.

Ya haddine kadar beklemenizin sebebi neydi? Yorulmam mydnz?

Yavrum, bir ara alrken ok skntya dmtm. Emekli olmaya karar verdim. Ama iimde bir tereddt vard. Bir vel zata gittim, durumu anlattm. Bana bir olay anlatt: Vaktiyle Selimiye Klasnda ok dindar, mneviyat ehli bir binba varm. Gn gelir gelmez hemen emeklisini alm. O gece ryasnda grm ki, Peygamber Efendimiz Selimiye Klasn ziyaret ediyor ama onun blne uramadan geri dnyor. Adam bu rya zerine ok zlm,

gitmi bir vel zata danm. Vel zat, bu ryay yorumlarken Evladm, demi, gen yata, hl daha hizmet verebilecekken iinden ayrlmsn. Resulullah Efendimizi gcendirmisin.

Ben bunlar duyar duymaz dersimi almtm. Eer yaptmz ii, o anda bizden daha iyi yapacak kimse yoksa, o ii yapmaya devam edeceiz yavrum. O nedenle, ben de ya haddinden emekli olana dek almay srdrdm.

Efendim, hem ok okuyan ve aratran bir kimse olarak hem de mesleinizden dolay sizin insan anlama, insan psikolojisini yorumlama konusunda gerekten byk bir birikiminiz var. Acaba internet sitenize gelen sorulara cevaplar verirken bu bilgilerinize gre mi, yoksa kalp aynanzdan yansyanlara gre mi cevaplar veriyorsunuz?

Her ikisiyle birlikte...

Bazen sitede verdiiniz cevaplarda benzer gibi grnen durumlar iin farkl zmler nerdiinizi dnenler olursa, onlara ne dersiniz?

Yavrum, hayatta hibir olay bir dierinin ayns deildir. Bir olaya ait zm, kalp gibi alp benzer btn olaylara uygulamaya, o kalba gre her eyi aklamaya kalkanlar asla doruya ulaamazlar. Her olay kendi iinde farkldr, her insan birbirinden farkldr ve her olayn zm benzer gibi grnseler de farkl farkldr. Burada ok dikktli olmak lzm.

Bugn bizim sitemizin dnyada bir ei, benzeri yok. Var diyen olursa, buyursun gstersin. Bundan sonra da olmayacak. nk bir Sabri Tandoan bir daha gelmeyecek. nk artk ne onu yetitirenler var, ne de onun yetimesine katkda bulunabilecek o gzel insanlar ve o evre var.

Efendim, siz hayatnzn her dneminde, o anda iinde bulunduunuz durum her ne ise, onun hakkn en gzel ekilde vermisiniz, olaylar ve insanlar birbirleriyle kyaslamadan hayatnzn her nnda gzellikleri dolu dolu yaamsnz.

Sizce, bugn hayatn byle dolu dolu yaayan, yaama sanatnn ustas olmu ka insan vardr?

Yavrum, bugn hayatn adam gibi yaayan o kadar az insan var ki. Ben hayatm boyunca kimseyle kavga etmedim, kimseye ksmedim. Samalklarla karlamadm m, karlatm. lesiye bir mcadele verdim mi, verdim. Ama hibir zaman darlp, gcenmedim. Kendi dnyam kurdum. Krk drt yl evli kaldm, eimle bir tek gn mnakaa etmedim. Bir tek gn ona Kalk bana bir su getir bile demedim. Yannda ayak ayak stne atarak oturmadm. Ona yan gzle bakmadm. Her iimi akla, evkle yaparak sevilen, saylan bir kimse olmaya altm. Nerede gzel olan bir ey varsa, onu aratrdm, inceledim. nsanlar, hayat etd ettim. Hayat ve insanlar anlamaya almaktan baka bir ihtirasm olmad. Bugn yetmi be yamda bile, bu aynen devam ediyor. Dnyadaki yedi milyar insan benim kardeim. Hangi dncede, inanta, felsefede olursa olsun benim kardeim. Ben hepsini barma basmaya hazrm. Herkesin derdini paylamaya hazrm. Ben u anda dnyann en mutlu insan olarak gryorum kendimi. te hayat adam gibi yaamak budur. Yeryzndeki bir kum tanesinden gkyzndeki Samanyoluna kadar insanyla, hayvanyla, bitkisiyle, eya ve cemdatyla btn evreni Muhammedi bir akla kucaklamak...

Sevelim, sevilelim, dnya kimseye kalmaz

diyebilmek.

Ak gelicek, cmle eksikler biter diyebilmek.

Her dem taze doarz, bizden kim usanas diyebilmek...

Benim hayatta bir tek zntm oldu: O da insanlarn benden yeterince istifade etmemesi. Bakn bunun iin onlara dargnm, ksknm filn demiyorum, dikkt edin. Ne yazk ki, byk televizyon kanallar benden istifade etmiyor, buna ok zlyorum. Sanki Trkiyede ikinci bir Sabri Tandoan varm gibi bana ilgisiz kalyorlar. Ve o ok sevdiim insanlara ulamama, onlarn derdini, strabn paylamama imkn vermiyorlar. Acaba bunun hesabn yarn Allahn huzurunda nasl verecekler?

Ama ben her eye ramen, sadece Allah rzas iin insanlara gece gndz faydal olmaya urayorum. nternet sitemi de bu amala kurdum. Bugn hi kimse hayat benim kadar objektif gremiyor, benim kadar gzel sentez yapamyor. Ben kendimi kk yatan itibaren buna hazrladm. nsanlar hep sevdim, ok sevdim. Onlara yalnzca Allah rzas iin ayrm yapmakszn hizmet etmek, benim iin yce bir gaye oldu her zaman iin. Daha lise yllarmdayken yazdm bir iirde yle dile getirmitim bunu:

Hepsinin derdini paylamaya hazrm

Ne kadar kederli varsa kinatta

Sarmak, sarmak ister onlar kollarm

Scacktan, kardee, dosta

nallah, Allah bu hizmeti bana son nefesime kadar nasibeder.

Efendim, sizin hayat hikyeniz ok anlaml ve bir o kadar da dndrc. nallah o televizyon kanallar da, bizler de sizin bu hizmet aknzn gereince farkna varabilir ve sizin sevgi pnarnzdan akan gzellikleri bir zsu gibi yudumlayabiliriz. Siz, bunun iin gerekli btn ortam ve imknlar bizlere sunuyorsunuz. nallah hayrl mrler iinde hizmetleriniz nice yllar daha devam eder. Ve rahmetli annenizin grd ryada olduu gibi, hizmet emsiyeniz ve gnl dostlarnz gnden gne btn dnyay kaplar... Bizler de bu emsiye altnda olabilmenin gzelliini lykyla idrak edebilenlerden oluruz inallah.

Efendim, sevgi dolu dnyanzn kaplarn bizlere atnz iin, Hakka ve insanla hizmete adanm rnek yaantnzdan kesitleri itenlikle paylatnz iin size ok teekkrler ediyoruz. zerinizde emei olanlardan Hakka genlere de Allahtan sonsuz rahmetler diliyoruz.

Ve sayn bymzn Yaamak stiyorum iirinden dizelerle tamamlyoruz sohbetimizi...

Sevmek delicesine, deliler gibi sevmek

Sevgiler iinde yiterek eriyerek

Ta gklere kadar hem

Hem Allaha kadar sevmek...

Sevgiler stne kurulmu dnya

Mays akamlar kadar ho

Madem ki doldurmaya geldik testimizi

Gitmesin elimizde bombo...

nternetteki Siteme Gelen Baz Sorular ve Cevaplar

Soru: Efendim, sizin yazlarnz okurken yaadm mnevi lezzet iin nce Rabbime sonra da size ok teekkr ederim. Derin bilgi birikiminiz, engin tecrbeleriniz biz genler iin vazgeilmez, ok etkili nasihat hkmnde... Gnmzde genliin iler acs hali malm ortada. Benim de dahil olduum bu karamsar tablonun kmazna k yaktnz, sorularmz dikkte alp cevapladnz iin krden acizim... zninizle meramm anlataym.

Ekonomi blm ikinci snf rencisiyim, tembellik ve atalet zerime karabasan gibi km durumda. yle ki ok uyuyor, bo konuuyor, grev ve sorumluluklarm yerine getiremiyorum. Tasavvufa gnl vermeme ramen en ufak bir disiplin altna dahi giremiyor, nefsimin her seferinde kurban oluyorum. Derslerimin ktye gitmesine ramen silkinip kendime gelemiyorum. Her geen gn byyen yama paralel akli melekelerimin artp olgunlamas yerine daha da bir kk sorumluluklardan kaan tembel biri oluyorum. Nasl toparlanp kendime gelmeliyim? Ne yapmalym da ataletten kurtulmalym? Ciddi anlamda bir an nce kendime gelmeliyim. mr insanla hizmetle gemi, alkan, disiplinli olan sizden yardm istiyorum. Belki de sizden gelecek bir forml hayatmda ciddi bir deiiklie yol aar diye mit ediyorum duanzla...

imdiden cevabnz iin ok teekkr ederim. Ellerinizden saygyla per, muhabbetlerimi sunarm...

Cevap: Kymetli yavrum, gelin uzun vadeli plnlar, programlar yapmay bir yana brakalm. Yalnz bir gn iin, sadece bir gn iin saati kuralm, erkenden kalkalm, namazmz klalm. Ve almaya balayalm: O gn, ama yalnz o gn az uyuyalm, az yiyelim, ama ok alalm. O gn iin tayin ve tesbit edeceimiz program uygulamak iin gerekirse kellemizi ortaya koyalm. Evet yavrum, sadece bir tek gn. Bunu baardnz takdirde, her ey orap sk gibi kendiliinden gelecektir. Haydi yavrum, bir tek gn, sadece bir tek gn. nemli olan o bir tek gn dolu dolu, ak ile, evk ile, heyecan ile yaayabilmek. Size dua edeceim. Baaracanza inanyorum.

Selm, sevgi ve sayg ile.

Soru: Deerli bym,

Benim evliliimde problemler var, eimi ok kskanyorum. Onu bunalttmn farkndaym. O yakkl, kadnlarn ho sohbet bulduu biri. O da onlara samimi davranyor. Kendisini defalarca uyardm, hareketlerinin yanl anlalabileceini ve ar olmas gerektiini anlattm. Benim fazla endie ettiimi, kendisinin doal davrandn sylyor, beni ok zyor. Ben bu durumdan ok rahatszm, aldatlmak istemiyorum. Bir kzm var. Ayrlma noktasna geldik. Bir de bazen eve gelince televizyonun bana geiyor, ge saatlere kadar televizyon izliyor. Hep kavga ediyoruz. Ne yapaym, ok aresizim bana yol gsterin. Evliliimi bozmak istemiyorum, iyi bir e, iyi bir anne olmak istiyorum. nerileriniz benim iin ok nemli, ltfen beni kznz kabul edin. tlerinize ihtiyacm var, ellerinizden perim.

Cevap: Kymetli yavrum, anlattnz kadaryla ortada bir ihanet durumu yok. Siz biraz kskan mizalsnz. Belki kocanz mizahtan, espriden, ho sohbetten zevk alan bir insan. Siz acaba kocanzn bu ynne cevap veriyor musunuz? Onu her gn ayr bir elbise giyerek, sanza ve makyajnza itina ederek karlyor musunuz? Onu karlamak iin daha nceden ev ilerini bitirip mzik gibi, iir gibi, kitap okumak gibi baz eylerle megul olarak kendinizi, einizi karlamaya hazrlyor musunuz? Deiik kyafetlerle ona srprizler yapyor musunuz? Acaba hi bir fkra kitab aldnz m? Oradaki fkralar okuyup, einize anlatyor musunuz? yerine telefon edip onu ok sevdiinizi, gece ona bir srpriz hazrladnz sylyor musunuz? Onun gece hayatnn daha renkli, daha kl, daha heyecanl gemesi iin plnlar yapyor musunuz? Onu zaman zaman harlnz biriktirip iyi lokantalarda yemee gtryor musunuz? Arada bir (tabi zel gnlerin hepsinde) gmlek gibi, kravat, tirt gibi, yelek gibi hediyelerle sevindiriyor musunuz? Einizin akrabalarna ve arkadalarna kar zel bir ilgi, yaknlk gsteriyor musunuz? Yoksa akam einiz geldii zaman onu alma kyafetinizle mi karlyorsunuz? Kapdan ieri girerken benim yakklm geldi, benim bir tanem geldi, benim gnlmn sultan geldi diye, onu honut edecek kelimelerle karlyor musunuz? Kapdan girdikten sonra ona smsk sarlp seni ne kadar zledim, bir bilsen diyor musunuz? Onun sevdii yemeklerden yapyor musunuz? Sofranz bir sanat eseri gibi sslyor musunuz? Yaptnz salatay bir tablo haline getiriyor musunuz? Kapdan ieri girince ona soruyor musunuz Sevgilim, sana ne hazrlaym, ay m, kahve mi, meyve suyu mu iersin? Onun yanna oturup ellerini ellerinizin arasna alp ona ak iirleri okuyor musunuz? Yoksa sabah akam eki bir yzle vr vr, dr dr edip, yok u kadna baktn, yok bu kadna baktn, kafa m iiriyorsunuz? Bak yavrum, bir erkek psikolojisini bilme sanat vardr. O sanat bilen her kadn kocasn kendisine esir edebilir. Ama mtemadiyen ask yz, mtemadiyen ehre surat, ikyet bir erkei canndan bezdirebilir, intihara kadar gtrebilir. Kilonuz varsa zayflayn, hibir erkek karsnda iman bir kadn grmek istemez. Cazibeli olun. ikyeti brakn. Cvl cvl olun. Bazen einiz eve erken gelmek iin bahaneler arasn. Sizi zlesin, siz de kendinizi zletin. Cvl cvl, hayat dolu, nee dolu bir hanm olun. Nasl maazalarda, vitrinlerdeki hanmlar ilgi ekici, hayranlk uyandrc oluyorsa siz niye olmayasnz? Allah bu gzellikleri, o incelikleri size de vermi. Niye kullanmyorsunuz? Ta ocukluumdan beri dikkt etmiimdir, bir gen kz evlendii zaman manken gibi oluyor, zarif, incecik, l I, prl prl. Evlendikten sonra ok zaman kendilerini brakveriyorlar. Bir sre sonra bir ya tulumu haline geliyorlar. Oldu mu ya. ki kere Fransaya gittim. zel olarak bir gn rahmetli Rn ile beraber Pariste anzelize Caddesinde dolatk. Bir tek kilolu hanm grmedik. Hepsi dal inceliinde idiler. Geen sene Remzi Kitabevinde bir kitap grdm. Fransz kadnlar neden kilo almaz?

Kymetli yavrum, olay bu. Sorduun iin sylyorum. Eer bu dediklerimi yaparsan kocan sana deli divne k olur, evrende fr dner. ster kabul et, ister etme, o senin bilecein i. Bir de benim Gnl Sohbetleri isimli eserimin nc cildinde Bir Babann Kzna Mektuplar blm var, onu okuman tavsiye ederim.

ocukluumdan beri hemen her gn kitaplara giderim. Bugne kadar Trke yazlm kadnlk sanat isimli bir kitap grmedim. Ne kadar ac. Kadnlk, bal bana bir sanattr. O sanat meydana getiren unsurlar zekdr, inceliktir, zarafettir, gayrettir, ak ve heyecandr. Acaba neden byle bir kitap yazlmyor?

Selm, sevgi ve sayg ile...

Soru: Efendim,

Deerli bilgilerinizi bizimle paylatnz iin teekkr ederiz. Benim sorum, ksmet var m, yoksa her ey tesadflerin deerlendirilmesiyle mi gerekleir? Evleneceimiz insan belli midir? Teekkr ederim.

Cevap: Kymetli yavrum, ksmet vardr ama duraan bir ey deildir. Aataki elma bile koparlmay bekler. Bahenizdeki maydanoz ilgi grmez, sulanmaz, bakmsz kalrsa, onu yemeinize, salatanza koyamazsnz. Ksmet de yle. O kuun gelip avucumuza konmas iin bizler acaba elimizden geleni yapyor muyuz? Acaba yeteri kadar alkan myz, gayretli miyiz, yeteri kadar insanlara hizmet ediyor muyuz? evremizdeki alar, hastalar, yalnzlar, garipleri, gz yal olanlar dnyor muyuz? evremizdeki hastalarla, cenazelerle ilgileniyor muyuz? Dostlarmz, arkadalarmz aryor, hatrlarn soruyor muyuz? Onlarn doum gnlerini, evlilik gnlerini bir yere not ettik mi? O gnlerde minicik hediyelerle de olsa onlar arayp soruyor muyuz? Dar karken olduu kadar, ieride de kyafetimiz temiz mi, bakml m? Evimiz her zaman derli toplu mu? Lavabolarmz her zaman prl prl m? Her zaman artlar ne olursa olsun sakin, mtebessim, saygl ve zarif miyiz? Kendimizi yetitirmek, gelitirmek iin okuyor muyuz? Resim alyor muyuz? Yaz yazyor muyuz? Gnlk tutuyor muyuz? Gzel iirler ezberliyor muyuz? Resim sergilerine gidiyor muyuz? En basitinden de olsa bir enstrman almasn biliyor muyuz? Gzel yemekler yapmasn biliyor muyuz? Yemek repertuarmza zaman zaman yeni yemekler, yeni salatalar, yeni kekler, yeni pastalar ilve ediyor muyuz? Elimizden biki, diki geliyor mu? Gerektiinde kendimize bir etek, bir bluz, aile fertlerimize pijama, gecelik dikebiliyor muyuz? Yn rebiliyor muyuz? iek yetitiriyor muyuz? Hayat, insanlar her gn biraz daha yakndan tanyabilmek iin btn gcmzle aba harcyor muyuz? Bu konuda kitaplar okuyor muyuz? Yoksa ksmetim varsa gelsin beni bulsun deyip leye kadar miskin miskin, uyuuk uyuuk yatyor muyuz?

Darya ktmz zaman rahmetli babaannemin tabiriyle Krk kpek yalasa doyar dedii pis, iren, tiksindirici, paalar sokaklar spren kotlar m giyiyoruz? kide birde Ay bunaldm, ay skldm deyip, adna sigara denilen o iren nesneyle azmz le gibi kokutup, yzmz solduruyor muyuz? Her yerde ben, ben diyerek kendi egomuzu ortaya m koyuyoruz? Tek dncemiz diskotekler, gece klpleri, gazinolar m? Hayatn ve sanatn gzelliklerine srt eviriyor muyuz? Dedikoducu insanlar azmz aarak dinliyor muyuz? Kymetli yavrum, sizi usandrmamak iin burada kesiyorum. Ne demek istediimi anladnz. Aka sylyorum. Ksmetin gelmesi de gelmemesi de o insann hayat karsnda taknaca tavra baldr. Ben, pozitif ve negatif zellikleri olan iki gen kz tipini ksaca izdim. Artk karar sizin.

Selm, sevgi ve sayg ile.

Soru: Merhaba Sabri Bey Amca,

Sizce dnler nasl olmal? Bir dnn edep ve dab nasl olmal? Bizler dnlere gittiimiz zaman hangi edep ve daplarla hareket etmeliyiz? Dnlerdeki tak merasimlerini nasl deerlendiriyorsunuz? Mslman iki insann dn nasl olmaldr? Dn bir tandmzn dnne gitmitim. Orada grdklerim, ak saklk, laubalilik beni tiksindirdi. Cevabnz iin ok teekkr ederim. Selm ve sayglarm sunarm.

Cevap: Kymetli yavrum, seni o kadar iyi anlyorum ki. Orada hissettiklerin, yaadklarn, ahit olduklarn aynen gzlerimin nnde. Sevgili yavrum, byle meknlardan sklmak, yer yer utan duymak o kadar doal ki. Eer aksini syleseydin, o zaman sana kar olan sevgim ve saygmda byk azalmalar olurdu. Ta ocukluk gnlerimden beri bu tr dnlerden hep skldm, rahatsz oldum. Zaman zaman tiksindim, irendim, midem buland. Bir kere dne gelen hanmlarn kyafetleri beni rahatsz etti. Ne yazk ki birok hanm kendilerini tehir eden kyafetleri giymeyi zorunlu sayyorlar. kincisi, bu yksek sesli mzik kulaklar trmalyor, insann i dnyasn delik deik ediyor, yaralyor. Sonra o oyun denilen kepazelik. Koca koca, yan ban alm, enseli, gbekli szmona beyefendiler, szmona hanmefendiler kp kr kr ingenelere ta kartacak ekilde gbek atyorlar, kvryorlar. te bu blm tiksindirici, irendirici, hatta kusturucu oluyor. bununla da kalmyor. Birok dnde marifetmi gibi gelen hediyeler iln ediliyor. Aman Yarabbi, insanlk bu kadar debilir, klebilir... Kim bu deti karttysa rahmetli babaannemin tabiriyle Sinde, mezarda rahat yatmasn. Bana akl almayacak kadar iren geliyor bu det. Ne demek iln etmek. Herkes kendi imknlarna gre bir eyler getiriyor. Belki bir insann gnl ok yce, en byk hediyeleri getirmek istiyor, ama imknlar o kadar kstl ki, o kadar zor artlar altnda yayor ki, kck bir hediye getirebiliyor. imdi o hassas, temiz, ince ruhlu insan, yce gnll insan orada tehir etmenin ne anlam var? Onu strap iinde brakmaya kimin ne hakk var? nsanlar dnden ktklar zaman dayak yemi gibi oluyorlar. Dnden kan bir insann

huzur iinde, melekler gibi bir uyku uyumasna imkn var m? ittikleri, ahit olduklar, grdkleri, hissettikleri onu gnlerce tedirgin ediyor. Arkasndan dedikodu furyas balyor. Efendim, byle dn m olurmu, u noksan, bu noksan, bu olmam, bu neye benzemi, bu ne biim ikram, doru drst bir ey ne yedik, ne itik filn filn.

Kymetli yavrum, kklmden beri bunlar gre gre, bu dn denilen olay bende sadece tiksinti uyandrd. Kendim evlenirken kesinlikle dn yapmadm. Nikhmz oldu, sonra annemlerin evine geldik. Rahmetli Rn Hanmn ve benim baz yaknlarmz, aile dostlarmz ile beraberce bir yemek yenildi, dualar edildi. Sonra avuoullar Camiinin imam Rza ll Hocaefendi geldi, nikhmz kyld. Sonra vedalaarak ayrldk. Yeni evimize gittik. Kapdan ieri girerken bir szleme yaptk. Bak, Rn dedim, u andan itibaren yeni bir hayat balyor. Bundan byle bu evde ne senin dediin olacak, ne benim dediim olacak. Allahn ve Peygamberin emirleri neyse, o geerli olacak dedim. Ve tarihte bir rnei grlmemi muhteem bir evlilik byle balad. Krkdrt yl bir masal, bir ak ryas yaadk. Sadece sevdik ve sevildik. En ufak bir kavgamz, mnakaamz olmad. Krkdrt yl iinde bir kere bile para lf edilmedi. Bir kere bile ne yiyeceiz diye dnmedik, Allah ne verdiyse krederek onu yedik. Ve krkdrt yln sonunda Rn Hakka gt. ki kiilik mezar yaptrdm. Yaknlarma syledim, Hakka gnce beni Rnnn yanna gmn dedim. nallah nasip olur. Tek dncem, mn leminde de Rn ile beraber olmak.

Sevgili yavrum, dn nasl olmal diye soruyorsun. Bugn ne o dn yapacak dn sahipleri kald, ne o dne gelecek davetliler. Hepsi Beyaz atlara binip uzaklara gittiler. aka bir tarafa, dn yle tertiplenmeli ki, dne gelenler yle edepli, yle hassas, yle zarif, yle ince olmal ki, dndeki sre bir masal gibi, bir rya gibi, bir iir gibi gemeli. Orada beer kltrn btn nanslar, bir gkkua gibi sergilenmeli. Orada ruhlar arnmal, temizlenmeli, bembeyaz olmal.

Kymetli yavrum, dnde mzik de olabilir, ama insana huzur veren, mutluluk veren, dinlendiren, derinlerden gelen bir mzik, bir meltem gibi okayan, bir sevgili eli gibi insana yaama sevinci getiren bir mzik olmal. Oradan ayrld zaman insanlar huzur iinde, mutluluk iinde, dualar iinde olmal. Allahm bu genler birbirlerini ok sevsinler, birbirleri zerinde titresinler, aklar o kadar bysn, o kadar bysn ki, Allaha ulasn. EI ele, diz dize, gnl gnle birbirlerini her gn, her saat, her dakika daha ok severek, daha ok sayg duyarak evliliklerini bitmeyen bir senfoni haline getirsinler diye dualar edilsin.

Kymetli yavrum, bilmem ne demek istediimi anlatabiliyor muyum? Ben byle dndm, byle yaadm. Hi de piman olmadm. Btn mrm huzur ve mutluluk iinde geti. Artk karar senin.

Yeni maillerini bekliyor, selm, sevgi ve sayglarm sunuyorum.

Soru: Merhaba Saygdeer Hocam,

Uzunca bir sredir sizi takip ediyorum. Eserlerinizi okumak, sohbetlerinizi dinlemek beni ok mutlu ediyor, bilgilendiriyor. Efendim, benim size amak istediim husus ise u. Ben kk bir vilyette ailemle beraber yayorum. Ailem ve yakn evrem dar bir muhit. Evimize gelen misafirler genellikle benim ufkumu aabilecek trden kltrl ve bilgili insanlar olmuyor. Onlarla oturup sohbet etmek iimden gelmiyor. te yandan gerek oturduum muhit, gerek kendi sosyal evrem, imknlarm kendimi kltrel ynden gelitirebilmeye msait deil. evremde kendini yetitirmek iin ak duyan hi kimse de yok. Ancak bu tekdzelik beni ok rahatsz ediyor. Kendimi gelitirmek, bak am geniletmek, ksaca daha kltrl olmak istiyorum. Sizden ricam ise bana bu yolda neler yapmam, nasl bir yol izlemem gerektiini bildirmeniz, tavsiyelerde bulunmanz.

yi gnler, hrmetler efendim.

Cevap: Kymetli yavrum, hayat yolunda yetimek, tekml etmek istiyorsun. yi, ok gzel. Ama bunu neden evrenden bekliyorsun? Dnyann en byk on romancsndan biri olan Maksim Gorki, bir frncnn yannda rakt. En gzel eserlerini odun alevlerinin karsnda yazd. Bunun gibi daha yzlerce, binlerce rnek verebiliriz. Cezanne, o kadar fakirdi ki, iek alacak paras yoktu. Daha uzun sre dayand iin elma alyor, model olarak elmalar kullanyordu. Siz brakn evrenizi. Var gcnzle kendinizi yetitirmeye aln. Gecenizi gndznze katn. Kltre giden yol kitaptan geer. nmzde Yunuslar, Mevlnlar varken, evredeki insanlardan bize ne? Yunusun yle msralar var ki, krk yldr onlar zmeye alyorum. Mesel,

Bir ben vardr bende, benden ieri

Da ne kadar yce olsa, yol onun stnden aar

Bir siz dahi sizde bulun, benim bende bulduumu

Benim bir karncaya ulu nazarm vardr

Mal sahibi, mlk sahibi,

Hani bunun ilk sahibi

Mal da yalan, mlk de yalan

Var biraz da sen oyalan

Her dem taze doarz, bizden kim usanas

lmden ne korkarsn, korkma ebedi varsn

gibi msralar. Brakn evredeki onu bunu, siz Yunusu, Mevlny zmeye aln. Yz yl da yaasanz onlardaki derinliin, gzelliin sonuna varamazsnz. Bilmem ne demek istediimi anlatabiliyor muyum? Benim evrem de hep ver yesin, rt uyusunlarla doluydu. Ama ben onlara aldr bile etmedim. Okudum, deliler gibi, lgnlar gibi okudum. Gn oldu a kaldm, ekmek param kitaba verdim. Olay bu yavrum. Ltfen kafan evreye takma. Anlatacaklarm bu kadar.

Selm, sevgi ve sayg ile.

Soru: Sitenizde okuduum bir mail zerine size yazmaya karar verdim. Ben 15 yllk evliyim. Annem ise yalnz oturuyor. Baz salk sorunlar var. Onun da bizimle oturmasn ok arzu etmeme ramen daha nce onu evimize getirdiim zamanlarda eim buna tepki gsterdii iin ve bu durumdan honutsuz olduunu hareketleriyle anneme hissettirdii iin bu aramzda hep huzursuzluk kayna oldu. Ben de bu tavra karlk annemin yalnz kalmasna raz olmasam da elimden gelen bir ey olmad iin durumu hep idare etmeye alyorum, ancak bu da beni ok zyor. Sizce ben bu durumda ne yapabilirim? Ltfen bana bir yol gsterin. Hrmetle ellerinizden perim.

Cevap: Kymetli yavrum, bakalarnn grlerini bilmem. Benim iin anne, baba en kutsal varlktr. Onlarn en byk ihtiyalar sevgidir, saygdr, ilgidir. Bir kimse kocasnn veya karsnn hatr iin annesini veya babasn ihmal ediyor, onlarla yeteri kadar ilgilenmiyor, yeteri kadar sevgi ve sayg gstermiyorsa, onlar huzurevlerine atp, nasl olsa orada karn doyuyordur diye huzur iinde yatp uyuyabiliyorsa, o insan alak, erefsiz, namussuz, rezil bir kimsedir. Onlar hayatn ve insanln yz karasdr. Ne demek karm istemiyor, kocam istemiyor. Bunlar kk menfaatler uruna ruhlarn satm, dnyalarn ve hiretlerini cehenneme evirmi kimselerdir. Kocan istemiyorsa ona bir tekme vurursun. Sonra da erefli bir ekilde rzkn ararsn. Bir gn Ali Uzuna helva almaya gitmitim. Sram bekliyordum. Seksen be yalarnda bir kadn geldi. Evltlarm, dedi, ben tereyanda nefis gzlemeler yaptm. Alr msnz? Gerek alanlar, gerek mteriler birka dakika iinde kadnn btn gzlemelerini aldlar. Pekl erefli, haysiyetli bir hanm evde poaa, brek, gzleme yaparak onlar bir poete koyup pazarlara, iyerlerine, dkknlara gtrerek hayatn kazanabilir. lle evde tembel tembel oturup kocann getirecei ekmee eyvallah demek art mdr? Benim grm bu. lknur Hanm, bir mailinde anlatmt. Huzurevinde bir konser veriyorlar. Hanmefendi msveddesi bir rfnt son model cipiyle geliyor, konseri dinliyor, ayrlrken huzurevine att annesine Hakkn hell et diyor. A kepaze kadn, o kadn sana hakkn hell eder mi? Aldn st zehir olsun, zkkm olsun, iki dnyan cehennem olsun... Hafsalam almyor, bir insann ihtiyac sadece karnn doyurmak mdr? Asl insan ihtiyarlaynca biraz sevgi, biraz efkt bekliyor evresinden. Yce Peygamberimiz emrediyor. Allah en ok memnun eden ibadet, insanlar sevmek ve onlara hizmet etmektir buyuruyor.

Annelerini, babalarn en ok sevgiye, efkte muhta olduklar bir dnemde huzurevlerine atanlara yazklar olsun diyorum. ki dnyanz cehennem olsun diyorum. Kymetli yavrum, ben olaya byle bakyorum. Yanl dnyorsam Allah affetsin.

Selm, sevgi ve sayg ile.

Soru: Sevgili efendim, Allah nasip ederse, Nisan aynda bir bebeimiz dnyaya gelecek. Dier iki yavrumuzu iyi yetitiremedik. nk o zamanlar bizim yetitirilmeye ihtiyacmz varm... imdi ergen alarna geldiler. Onlarla baetmekte zorlanyoruz. Nasipse yeni doacak yavruyu eitmeye imdiden balamak istiyoruz.

Bize ne tavsiye edersiniz? Ne yapalm, nasl balayalm?

Yardmlarnz esirgemeyeceinizi umuyoruz. Ellerinizden perim...

Cevap: Sayn Okuyucum,

Dnyann en g, en etin ii ocuk yetitirmektir. Her ey bunun yannda nemsiz kalr. Bunun iin nce evde kar koca arasnda sevgiye, saygya, karlkl yardmlamaya dayanan bir hava olumal. ki taraf da birbirine kar ok dikktli, ok edepli, ok saygl davranmal. Ben, krk drt yllk evliliimde bir kere Rn Hanmn nnde ayak ayak stne atmadm. Bir kere ondan su istemedim. ocua yapamayacamz eyleri sylememeli, yerine getiremeyeceimiz vaadlerde bulunmamalyz. Daima ocuumuza saygl olmalyz. Japonlar kendi ocuklarna bir hkmdara nasl davranlrsa yle davranrlar. Ama asla onlar martmazlar. Bir anne babann ocuuna kar yapaca en byk ktlk onu martmaktr. mark byyen bir ocuk kadar hayatta tehlikeli hibir ey yoktur. Ne yazk ki bugn Trkiyede, en sosyetik aileden varolara kadar ocuk bir put gibi yetitiriliyor. Anne baba ne yazk ki ocuklarna tapyorlar. Bugn Trkiyede z bir tanrya inanlyor: 1- para, 2-ocuk, 3- mevki, makam. nce bu pis, bu iren hastalktan kurtulmak lzmdr. ocuk eve geliyor, annesinin nne koyduu yemei beenmiyor. Bir firavun namzedi gibi ben bunu yemem diyor. Anne, yani modern kle sauralar derhal telefona sarlyorlar. ocuk ne emrederse pizza, hamburger, kola hep o sipari ediliyor. Hangi evde kola varsa, ne o anne babadan, ne de o evlttan hayr gelmez. Allah byle ailelerin errinden btn insanl korusun. Evde ne pierse ocuk onu yiyecek. Beenmiyorsa a kalr, sofray terkeder. Bunlar belki ok basit gibi grnen durumlar. Ama yeni firavunlar byle yetiiyor, byle yetitiriliyor. Kar koca kesinlikle birbirine yalan sylememeli, sonunda lm de olsa doruyu sylemekten ekinmemelidir. Hayat sandmzdan ok daha ciddi, ok daha nemli bir olaydr. Ona gre davranmak gerekir.

Geen yl televizyonda bir program seyretmitim. Bir Konyal mhendisin kz oluyor. Arkadalar tebrike gidiyorlar. Baba, son derece saygl, son derece edepli oturmaktadr. Arkadalar taklyorlar, Aman diyorlar, biz ilkokulda beraber okuduk, bu terifatlara ne

lzum var? Mhendis cevap veriyor, Arkadalar diyor, kzm olduu gn ben Allaha sz verdim. Kzmn ok edepli bir hanmefendi olmasn Allahtan diledim. imdi ben kendim edepli olmalym ki, kzm da bana bakarak edepli olsun. Sohbet, bu minval zere gidiyordu. ok heyecanlandm. Aylarca bunu dndm. O Konyal mhendise kar iimde byk bir sayg duydum.

Sevgili okuyucum, imdilik bu bir balang. leride olaylar gelitike ona gre gerekenler yaplr inallah.

Selm, sevgi ve sayg ile.

Soru: yi gnler Sabri Amca, merhaba,

Bizim snfta baz arkadalarmz retmenimizi ok zyorlar, derste konuuyorlar diye. Okul servisinde de ok grlt yapan baz ocuklar var. nsann kafasn iiriyorlar. Ben ok rahatsz oluyorum ama bir ey de sylemiyorum. Sizce de bu ok kt bir davran deil mi Sabri Amca? Ellerinizden perim. Size iyi gnler.

Cevap: Kymetli yavrum, bu yksek sesle konuma meselesi ne yazk ki toplumumuzda kanayan bir yara gibi. Evlerde, iyerlerinde, dolmuta, otobste o kadar ok yksek sesle konuan var ki, bazen insan canndan bezdiriyor. Drt be masal bir dnerciye, bir pideciye gidiyorsunuz, sesler sizi cannzdan bezdiriyor. Bir matematik profesr arkadam anlatmt. Japonyada bin kiilik bir lokantaya gidiyor. Hayretler iinde kalyor. Dn yavrum, bin kii yemek yiyor, t kmyor. Bizde on onbe kiilik bir yerde grltden oturulmuyor. Bu bir eitim ve kltr meselesi. Bazen insann canndan bezdii oluyor. nsann feryat edecei geliyor, Ben sizi dinlemeye mecbur muyum diye. Aslnda bu yksek sesle konuan insanlar evrelerinden daima eksi puan alyorlar. nsanlar kendilerinden uzaklatryorlar. Hayatta her ey gibi konumak da bir grgnn, bir yetimenin sonucu. Hazret-i Musa firavunu Hakka davetle grevlendiriyor. Cenab- Hak, Ya Musa diyor, firavunla konuurken yumuak ve tatl syle.

Yksek sesle bara bara konumak grgszln, ilkelliin gstergesi oluyor. Hepimizin ok dikktli olmas lzm. Sevgili yavrum, sana iyi gnler diliyor, selm, sevgi ve sayglarm sunuyorum.

Soru: ok Sevgili Sabri Amcacm,

Siz iyi bir evliliin nemine ok vurgu yapyorsunuz. nce kendimizi yetitirelim, sonra evlenmeyi dnelim diyorsunuz. Benim sorum u: Bir kadn veya bir erkek kendisinin evlenmeye hazr olduunu ya da olmadn nasl bilecek? Kendimizi nasl doru deerlendirebiliriz? Cevabnz iin imdiden ok teekkr ederim.

Cevap: Kymetli yavrum, sadece, u kadar yaa geldim, u kadar gelirim var, yle bir sosyal stat sahibiyim demekle insan evlilie hazr olmaz. nsan kendi dnyasn kurabilmise, karsna kan problemleri halledebiliyorsa, cebindeki paray adam gibi harcayabiliyorsa, dilini tutmay renmise, insanlarla medenice iliki kurabiliyorsa, geimsiz deilse, haram yollara sapmadan hayatn gtrebiliyorsa, modann kepazesi olmadan efendice giyinebiliyorsa, kltrn artrmak iin dakikalarn bile deerlendirebiliyorsa, gzel sanatlar seviyorsa, kar cinsin psikolojisini anlamak iin birok kitaplar okumu ve ocukluundan itibaren bu yolda gayret harcam ise, kendi ailesindeki insanlarla medenice bir diyalog kurabilmi ise, o kimse evlilie hazr demektir. Kendi kendisiyle geinemeyen, mutluluu iinde duyamayan bir insan evlenince hi duyamaz. nk her evlilik kendi iinde birtakm problemler tar. Bu problemleri zecek salam, dingin bir i yaps yoksa, evlenince ne yapacak? Evlilikten keramet beklemek bence akl ii deildir. Problemler aklla zlr.

evreye bakyoruz, olan itin birisi. Akl fikri serserilikte, yaramazlkta. Anne baba diyor ki, u olan bir evlendirelim, akl bana gelsin. Bu ekilde dnmek bir cinayetten baka nedir? Elin kznn ban derde sokmaktan baka nedir? Yazk deil mi o yavrucaa? Bir gen kz dnelim. Akl bandan bir kar yukarda. Havai, tembel, saygsz, ukala, yatan bile dzeltmiyor, hayatnda yemek piirmemi, akam eve geldii zaman oraplarn nereye frlatyor, bluzu nerde, kendi bile bilmiyor. Eline geen paray har vurup harman savuruyor. Akl fikri elencede. Byle serseri ruhlu bir kz evlendirmek cinayet deil midir? Eer evlenecei ei temiz, drst, efendi, akl banda bir gense, o ocua yazk olmayacak m?

te byle yavrum. Kendi dnyasn kurmadan, adam olmadan, efendi olmadan evlenmek kinattaki ktlklerin en by deil midir? Ben byle dnyorum. Amacm kimseyi eletirmek deil. Teeddp ederim. Allaha snrm. Selm, sevgi ve sayg ile.