Lidhja

ORGAN I LIDHJES S HOXHALLARVE T SHQIPRIS

Viti II Nr 7 (15)
e premte 17 maj 2013 / 7 rexheb 1434

Kriza morale dhe qndrimi i muslimanit ndaj saj

dukata sht virtyti m i madh me t cilin krenohet dhe dallohet nj popull nga popujt e tjer. Edukata reflekton kulturn e popujve dhe civilizimin e tyre. Sa m lart t qndroj ajo, aq m shum lartsohet civilizimi i nj populli, aq m shum trheq vmendjen e t tjerve dhe aq m shum mahnit armiqt e tij. N t kundrt, sa m shum t bjer edukata e nj populli, aq m tepr humbasin vlerat e tij dhe i rrnohet autoriteti para popujve t tjer. Sa e sa popuj kan sunduar, edhe pse nuk ishin besimtar dhe sa e sa popuj t tjer u lartsuan kur u kapn fort pas sjelljeve t mira, drejtsis, mbrojtjes s drejtave etj.?! Sa e sa popuj t tjer edhe nse kan qen musliman humbn dhe u sunduan pasi humbn sjelljen dhe edukatn e tyre?!... Sa m larg t qndroj nj popull apo shoqri nga sjellja e mir dhe sa m afr t jen bijt e tij nga sjellja e ult, aq m shum do t vuaj ai popull nga poshtrimi dhe mungesa e lumturis. Kjo do t thot se kjo shoqri po kalon nj kriz morali q ndoshta do t oj drejt rrnimit. Nga shkaqet e ktij rrnimi jan: Hipokrizia sociale Ka njerz q shkojn nga fryn era dhe u flasin njerzve me fjal q atyre u plqejn, edhe nse dikujt tjetr i ka thn t kundrtn pak m par, madje edhe nse fjalt e tij bien ndesh me parimet dhe bindjet e tij. Njerz t till jan me t gjith, edhe nse njerzit vet jan ndryshe nga njri-tjetri, por me disa prdor nj fytyr dhe me t tjert nj fytyr tjetr. I Drguari i Allahut a.s. ka njoftuar, se kta jan krijesa m e keqe e Allahut a.xh.: Do t shihni se njerzit m t kqij jan ata me dy fytyra; njrs pal i shkon me nj fytyr

dhe pals tjetr i shkon me fytyr tjetr. Njeriu me dy fytyra e ngarkon veten me disa ndalesa njkohsisht. Profeti a.s. thot: Gnjeshtra t on n prishje dhe prishja t on n Zjarr. Mendjemdhenjt: Nj nga dukurit e krizs s moralit tek disa njerz sht mendjemadhsia q i ka zaptuar. Ata tregohen kryene me krijesat e Allahut, mendojn se qndrojn mbi njerzit dhe se jan m t mir se ata. T till njerz jan kryenet, t cilt i Drguari i Allahut a.s. i ka prshkruar kur u pyet pr ta: M i dashuri prej jush pr mua dhe q do t m qndroj m afr Ditn e Gjykimit sht ai q ka sjelljen m t mir dhe njeriu m i urryer pr mua dhe q do t m qndroj m larg Ditn e Gjykimit jan llafazant, kryenet dhe mendjemdhenjt. Disa nga cilsit e ktyre njerzve jan e folura me vetvlersim, imponimi n bised me t tjert dhe nse sht intelektual prpiqet t flas me fjal t panjohura pr t treguar eprsi. Kto sjellje flasin pr personalitetin e dobt t kryeneit, q qndron larg njerzve t zgjedhur, larg zemrave t njerzve dhe do t jet bashk me njerzit e urryer pr t Drguarin e Allahut a.s. n Ditn e Gjykimit. Kryenei prjeton nj kriz t vrtet, shkaku i t cils sht personaliteti i dobt dhe smundjet e zemrs, sepse n t kundrt, nse do t mendonin dhe do t logjikonin, Allahu a.xh. do ti ngrinte lart pr thjeshtsin dhe moralin e tyre t lart. Kanalet satelitore Dukuria q ka goditur popujt n rrnjt e moralit t tyre jan kanalet

satelitore dhe prdorimi i tyre n shrbim t rrnimit t moralit, nderit, karakterit dhe edukats. Madje disa njerz nuk jan mjaftuar me rrnimin e vetvetes, por kan br edhe fmijt e tyre pjes t ktij rrnimi djem apo vajza qofshinduke u br shkak pr prishjen e moralit dhe fes s tyre. Kshtu familjet ua kan hapur dern ktyre televizioneve duke par gjithka q ato transmetojn pa e ndjer autoritetin e dikujt q mund ti kontrolloj. N kt mnyr kto familje bien preh e provokimit t epsheve, prishin autoritetin, prhapin lakuriqsin dhe u prngjajn popujve t prishur. sht br m se normale, q t rinjt ti shohsh npr trotuare dhe t nxitur prej ktyre pamjeve lndojn vajzat, motrat dhe nnat e t tjerve. Gjithashtu sht fakt se morali i shum t rinjve sht rrnuar, madje imoraliteti sht prhapur masivisht n mesin e tyre. Nuk ka dyshim se Islami e ka ndaluar imoralitetin e t gjitha formave dhe i ka konsideruar ato ndr gjynahet e mdha. Pr t mos mbrritur deri ktu, Allahu a.xh. i ka urdhruar muslimant dhe myslimanet, q: Thuaji (o Muhamed) besimtarve q t ulin shikimin e tyre (Nur 30) dhe m pas Allahu i Lartsuar thot: Dhe t ruajn organet e tyre (nga imoraliteti). do vepr e ult ka fillimet e veta dhe ndr to sht shikimi pa kriter dhe kto ajete jan argumenti m i fort, se mos-kontrollimi i shikimit t on drejt veprave imorale. Nga ana tjetr shum prej ktyre kanaleve jan br ur e prcjelljes s gnjeshtrave,

e prhapjes s trazirave dhe mungess s stabilitetit n shoqrit moderne. Shpeshher kt situat e nxisin edhe njerzit mendjeleht dhe t pamoralshm, q flasin pr shtje madhore q u prkasin t gjith njerzve. N kt mnyr ata kontribuojn n prhapjen e opinioneve dhe bindjeve q krcnojn t tashmen dhe t ardhmen e popujve. I Drguari i Allahut a.s. thot: Do t vijn koh mashtruese, ku besohet gnjeshtari dhe prgnjeshtrohet i vrteti, besohet tradhtari dhe tradhtohet i besuari dhe flasin mendjelehtt. T pranishmit than: Cilt jan mendjelehtt?! Profeti a.s. tha: Njeriu pa pesh q flet pr shtjet e t gjith njerzve. Ahmedi. Nuk ka dyshim se dukuri t tjera, si jan mosbindja ndaj prindrve, padrejtsia, ashprsia, vjedhja etj. flasin pr nj kriz morale, q po kalojn shoqrit moderne. N prfundim duhet t trheqim vmendjen pr dika t rndsishme, q sht fakti se askush nuk duhet t gjykoj pr nj popull t tr, se ka humbur moralin, duke fshir kshtu do shpres pr prmirsimin e tyre. Kjo nuk sht pjes e sjelljes s besimtarit, q e njeh mir fen e tij. I Drguari i Allahut a.s. thot: Nse burri thot u prishn njerzit ai sht m i shkatrruari n mesin e tyre. Muslimi. sht detyr e besimtarit q t verifikoj gabimet, t mendoj mir pr Zotin e vet dhe t mos e humb shpresn tek Ai dhe le t tregohet optimist. Qllimi i ktij shkrimi sht verifikimi i problematikave dhe m pas mjekimi i tyre, gj t ciln duhet para t gjithve ta marrin prsipr muslimant.

Fq 4 / Mendimtar t hershm t ekonomis islame

Nga Muhamed Eshref

Administron zekatin tuaj

Fq 6 / E vrteta rreth vlers s muajit Rexhep dhe nats s mir Regaib

Nga hoxh Mustafa Trniqi

Fq 7 / Masat shtrnguese t kodit penal dmtojn shprehjen e lir

FORUMI MUSLIMAN I SHQIPRIS

Lidhja

/ Nr. 7 /

17 maj 2013

Fetva /
Koha e El-hikrit
Periudha kohore e ksaj kontrate sht e kufizuar sado e gjat qoft ajo. Por tradicionalisht nj shfrytzim i till i toks zgjat pafundsisht edhe nse n kontrat sht prcaktuar koha e qndrimit, pasi sht vet qiramarrsi ai i cili vendos nse do t qndroj n t ose jo, dhe qiradhnsi nuk ka t drejt ta nxjerr at.1 Dijetart hanefi kan prmendur se nse qiramarrsi ka br ndrtime n tokn vakf apo e ka mbjell at, ai ka t drejt t qndroj prderisa investimi i tij vazhdon t ekzistoj dhe ai paguan qiran e favorshme pr tokn e marr. 2 Por sidoqoft dijetart nuk kan neglizhuar dy fakte: S pari lejohet q t'i kushtzohet qiramarrsit q ai t dal prej saj nse plotsohet koha e rn dakord, sepse zbatimi i kushteve t kontrats sht m i fort sesa praktika tradicionale. Dhe s dyti, nse vazhdimsia e qiramarrsit dmton vakfin, si pr shembull nse kihet frik se ai do ta gllabroj vakfin
1 El-adeuij Ali El-kharshij 7/79. 2 Hashijetu ibn Abidin 5/20.

Investimi npr vakfe

Prgatiti hoxh Justinian Topulli
apo nuk t lejon ushtrimin e t drejts s kthimit t tij, n nj rast t till lejohet q shtja t ohet n gjykat pr t prishur kontratn. 3 Nse investimi i qiramarrsit, qoft kjo ndrtes apo pem, nj dit prishet plotsisht, pas prfundimit t kohs s kontrats humbet e drejta e tij pr t vendosur pr fatin e vakfit. 4 El-mursad, n kt rast lidhet nj aktmarrveshje n mes administratorve t vakfit dhe qiramarrsit, pr investime dhe ndrtime n tokn e vakfit, me kusht q shpenzimet e kryera n t, t jen borxh, i cili lahet nga t ardhurat q fiton qiramarrsi nga ky investim. Pas plotsimit t shums i jepet vakfit qiraja e rn dakord pr tokn. 5 Dhnia me qira e toks pr nj koh t gjat ku n fund objekti i takon vakfit. N kt rast toka vakf i jepet me qira nj firme apo investitori duke i
3 Ibid. 4 Tenkih el-fetaua el-hamidije 2/131, Fethul alij el-mailiki 2/252, El-meusuatu elfikhije 18/64. 5 Hashijetu ibn Abid 4/402, Bidajetu elmuxhtehid 2/236, Mexhmua el-fetaua Ibn Tejmije 31/224.

dhn t drejtn atij t ndrtoj n t objekte t ndryshme sipas marrveshjes, t cilat ai do t'i shfrytzoj pr nj koh t caktuar dhe pas prfundimit t kohs kto investime do t bhen pron e vakfit. Nj vendim i till duhet t sanksionohet n aktmarrveshje q investimi do t'i dhurohet apo do t'i shitet vakfit. Pas prfundimit t kohs shitja bhet me nj aktshitje t re.6 Aktmarrveshjes mund edhe t'i shtohet nj artikull ku i krkohet investitorit pagimi i nj qiraje qoft edhe modeste, nga e cila do t mund t prfitohet dika nga vakfi, pr pasoj edhe koha e shfrytzimit mund t zgjatet n aktmarrveshje si kompensim i ksaj qiraje.

(jo vakfi) duhet t'i shes pjesn e tij vakfit me kste apo me nj dor t vetme. N kt rast nuk lejohet q ortakut investitor t'i jepet pronsia e toks s vakfit, qoft edhe pjesrisht, vetm me kushtet e zvendsimit t vakfit. Pra n kt rast ortakria mbyllet n favor t vakfit. 7 Duke qen se natyra e investimit pranon edhe humbjen edhe fitimin, por pasuria e vakfit sht e veant dhe pr qllime bamirse, dijetart kan kushtzuar q pronat e vakfeve t administrohen me prgjegjsin m t madhe dhe pr investimet e mundshme tu jepet prparsi atyre q jan m t sigurta dhe m fitimprurse. Pr kt qllim duhet t ket studime serioze dhe kontroll t rrept n administrimin e ktyre vakfeve, si pr sigurin e fitimit dhe mos abuzimet ashtu edhe pr llojin e investimit dhe investitorit q duhet t jet n pajtim me normat e Sheriatit. Allahu e di m s miri.

Ortakria n mes vakfit dhe investitorit. N kt rast administratort e vakfit u ofrojn tokn investitorve dhe ndajn prqindjen e prfitimit nga ky investim sipas kontrats s rn dakord. N kt kontrat duhet t prcaktohet q mbas nj far kohe t rn dakord, investitori ortak
6 El-ixharetu muntehije bi temlik e botuar n revistn e Akademis s fikhut Islam nr.12.

Studimet dhe vendimet e konferencs s par t financs islame e zhvilluar n Dubaj n 23-25/6/1399 h.

Dispozitat e kartmonedhs
avdia i takon vetm Allahut, paqja dhe bekimet e Tij qofshin pr Profetin ton Muhamed, pas t cilit nuk ka profet tjetr, pr familjen dhe shokt e tij. Asambleja e Akademis s Fikhut Islam mori n shqyrtim studimin e paraqitur para saj n lidhje me temn q ka t bj me monedhn letr, dhe dispozitat e saj nga ana fetare. Pas diskutimeve dhe shkmbimit t opinioneve ndrmjet antarve t Akademis ajo vendosi: S pari: Duke u nisur nga fakti se monedhat n origjin jan prej ari dhe argjendi e nga fakti se arsyeja pse tek to ndodh kamata sht sipas mendimit m t sakt t dijetarve t Sheriatit- vlera monetare e tyre; duke u nisur edhe nga fakti se vlera te fukahat nuk kufizohet vetm te ari dhe argjendi edhe pse metali i tyre sht baza; duke u nisur edhe nga fakti se sot kartmonedha sht shndrruar n dika me vler dhe ka zn vendin e arit dhe argjendit n shkmbimin e saj, duke u nisur edhe nga fakti se n kohn e sotme me t vlersohet mimi i sendeve, ndrkoh q nuk prdoret m ari dhe argjendi,

duke u nisur edhe nga fakti se njerzit ndjejn qetsi n depozitimin dhe prdorimin e saj financiar, duke u nisur edhe nga fakti se me t shlyen prgjegjsit dhe pagesat e prgjithshme, edhe pse vlera e saj nuk qndron tek vet ajo, por tek dika jasht saj, e q sht besueshmria e saj si mjet ndrmjets qarkullimi dhe shkmbimi, e q sht pikrisht ky sekreti i pranuar i vlers s saj; duke u nisur edhe nga fakti i verifikuar se shkaku pse kamata ndodh tek ari dhe argjendi sht vlera e tyre monetare, fakte kto t cilat t gjitha prmbushen edhe te kartmonedha, ather Asambleja e Akademis s Fikhut Islam vendosi se: Kartmonedha sht para m vete, e pavarur, q mbart dispozitat e arit dhe argjendit, jepet zekat pr t, dhe se tek ajo ndodh kamata me t dyja llojet e saj: kamata e voness (arab. nesie: delay usury) dhe kamata e shtimit (arab. fadl: excess usury), plotsisht ashtu si ndodh edhe me arin dhe argjendin. Ky gjykim jepet duke u nisur nga vlera monetare e kartmonedhs n baz t krahasimit t saj me arin dhe argjendin, kshtu q kartmonedha merr t gjitha dispozitat e

paras dhe mbart t gjitha detyrimet q obligon Sheriati pr t. S dyti: Kartmonedha konsiderohet monedh m vete dhe e pavarur, njlloj si monedha e arit dhe argjendit apo fardo monedhe tjetr me vler. Po kshtu do kartmonedh konsiderohet lloj m vete, numri i tyre sht aq sa sht edhe numri i organizmave q e nxjerrin at n vende t ndryshme, pra se kartmonedha saudite sht lloj m vete, kartmonedha amerikane lloj tjetr m vete, e po kshtu do kartmonedh sht nj lloj i pavarur m vete. Kshtu q duke u nisur nga kjo, kamata ndodh edhe tek kartmonedhat, kamata e voness dhe kamata e shtimit, ashtu si ndodh kamata edhe tek ari dhe argjendi apo tek fardo monedh tjetr. E gjitha kjo do t thot se: a) Nuk lejohet shitja e kartmonedhave mes njra-tjetrs apo me llojet e tjera t monedhave, ar, argjend, etj, n distanc kohore. P.sh. nuk lejohet shitja e Rijalit Saudit me nj monedh tjetr, n vlera t ndryshme dhe n distanc kohore, nse ky shkmbim nuk kryhet aty pr aty n mes palve (dor pr dor). b) Nuk lejohet shitja (shkmbimi) e s njjts kartmonedh me t njjtin lloj t saj me diferenc t ndryshme vlerash, qoft kjo n distanc kohore ose edhe dor pr dor. P.sh. nuk lejohet shitja (shkmbimi) n mes 10 Rijalve Saudit kartmonedh me 11 Rijal Saudit kartmonedh, n distanc kohore apo edhe dor pr dor.

c) Lejohet shitja e llojeve t ndryshme t monedhave n mes njra-tjetrs, nse ky shkmbim kryhet dor pr dor. P.sh. lejohet shitja e Lirs Siriane apo Libaneze me nj Rijal Saudit, qoft kjo kartmonedh apo argjend, qoft m shum apo m pak. Lejohet shitja e Dollarit Amerikan me tre Rijal Saudit, qoft edhe m shum ose m pak, nse ky shkmbim kryhet dor pr dor, po kshtu lejohet shitja e Rijalit Saudit argjend me tre Rijal Saudit kartmonedh, m pak ose m shum, dor pr dor; sepse kemi t bjm me shitje ndrmjet llojeve t ndryshme dhe fakti q kan t njjtin emr nuk ndryshon asgj, ndrkoh q kemi t bjm me realitete t ndryshme. S treti: sht e detyruar dhnia e zekatit pr kartmonedhat, kur ato vet arrijn vlern m t ult t nisabit t arit ose argjendit, ose kur arrijn vlern e nisabit duke u bashkuar me monedha t tjera apo me vlern e mallrave t prgatitura pr tregti. S katrti: Lejohet prdorimi i kartmonedhave si pasuri kapitale, n shitjen paraprake (forward buying) ose n ortakri. Allahu e di m s miri; paqja dhe bekimi i Allahut qoft pr Profetin ton Muhamed, pr familjen dhe shokt e tij. Burimi: http://www.themwl.org/Fatwa/default.aspx?d=1&cidi=89&l=AR

Gazeta Lidhja - e prtrejavshme

Bordi botues: Justinian Topulli Genc Plumbi Mustafa Trniqi Redaktor prgjegjs Roald A. Hysa

LIDHJA HOXHALLARVE T SHQIPRIS

Unaza e Re, Rruga: Teodor Keko mbi Alfa Bank, Tirane-Shqiperi lidhjahoxhallareve@yahoo.com Tel & Fax: +355 (0)48320160 http://www.lidhjahoxhallareve.com

Nr. 7 / 17 maj 2013

/ Lidhja

Oazi i shpirtit /
Nga hoxh Migen Matraku

Urdhrimi pr t mir dhe ndalimi nga e keqja

prmbledhs i t gjitha gjrave t cilat jan t urryera tek Allahu, jan t ndaluara (haram) prej Tij. Ky emr nnkupton do pun t ciln e ka ndaluar apo kritikuar Sheriati (ligji fetar) dhe e kan urryer mnendjet e ndriuara. Duke par kt prkufizim t ktyre dy termave se far jan n t vtrtet, ne jemi t urdhruar si besimtar ti prmbahemi me aq sa kemi mundsi. Kshtu na mson dhe vet Pejgamberi paqa e bekimet e Allahut qofshin mbi t kur thot: Nse ndonjri prej jush sheh nj t keqe, ta ndryshoj at me dorn e tij, nse smundet me gojn e tij e nse smundet me zemrn e tij e ky sht besimi m i dobt. Ne jemi t detyruar t endemi midis ktyre tre gjndjeve sipas mundsive tona dhe sipas prgjegjsive tona. Pr kt na flet Pejgamberi paqa e bekimet e Allahut qofshin mbi t kur thot: do njri prej jush sht nj bari (prijs) dhe t gjith ju jemi prgjegjs p rata q keni nn prgjegjsin tuaj. Por si duhet q t jemi ne n brjen e ktij adhurimi? Allahu xh.sh. na jep nj shembull t bukur dhe urdher njkohsisht kur thot n Kuran: ( Urdhroje familjen tnde, q t fal namazin dhe ji i qet (durimtar) e i vazhdueshm n t) (Ta-Ha,132) Me kt shembull dhe urdhr njkohsisht Allahu na mson q t jemi t kujdesshm n kt gj, sepse pas urdhrimit apo udhzimit vjen nj sprov pr njriun q e ka emrin: arroganc. Allahu xh.sh. na e shron kt smundje duke na thn: (dhe ji i qet (durimtar) e i vazhdueshm). Kjo, sepse durimi i vazhdueshm e largon njeriun mga vetknaqsia, arroganca apo mendjemadhsia. Pr kt arsye Allahu e dallon urdhrimin pr t mir e ndalimin nga e keqja si cilsi t besimtarve e lnjen e tyre si cilsi t hipokritve. N Kuran Allahu xh.sh. thot: (Besimtart dhe besimtaret jan miq pr njri-tjetrin. Ata urdhrojn q t bhen vepra t mira dhe i ndalojn t kqijat)(Teubeh,71) e n ajetin tjetr thuhet: (Hipokritt dhe hipokritet jan t ngjashm me njri-tjetrin, krkojn t bhen vepra t kqija e pengojn t mirat)(Teubeh,67). Urdhrimi pr t mir dhe ndalimi nga e keqja sht nj nga shkaqet kryesore t ndihms s Allahut pr ne mbi tok: (Allahu i ndihmon ata t cilve nse u japim pushtet n tok, kryejn faljet (namazin), japin zeqatin, urdhrojn pr t mira e pengojn t keqen.)(Haxh,41). Urdhrimi pr t mir dhe ndalimi nga e keqja sht nj nga shkaqet e shptimit ton prej dnimit t Allahut: (A ka pasur njerz t menur tek popujt para jushq pengonin ngatrresat n tok, prve disave prej tyre q I shptuam Ne?! ata q bnin t kqija, jepeshin pas knaqesive dhe ishin gjynahqar.) (Hud,116). Po e mbyll shkrimin tim me nj thnje t Imam Shafiut Allahu e mshiroft: Kush e kritikon vllain e tij fshehurazi e ka kshilluar dhe zbukuruar at e kush kritikon haptazi vetm se e ka poshtruar dhe shprfytyruar at. Allahu xh.sh. na dhnt sukses n kt pun t rndsishme t fes ton dhe ne me kt pun t fitojm knaqesin e Tij. Amin.

alnderimi sht pr Allahun, Zotin e gjithsis dhe salavatet e selamet jan pr t fundmin e Pejgamberve Muhamedin alejhi selam, pr familjen dhe shokt e tij. Urdhrimi pr mir dhe ndalimi nga e keqja sht nj nga shtjet baz t fes son t nderuar. sht ajo gj e cila e dallon Ymetin ton prej ymeteve t tjera. Allahu xh.sh. thot n Kuran: Ju jeni populli m i mir i dal pr njerzimin, sepse ju urdhroni q t bhn vepra t mira, ndaloni t kqijat e besoni Allahun. (Al-Imran, 110.) Ky ajet sht tepr i qart se sa e rndsishme sht: kshillimi, udhzimi dhe urdhrimi pr brjen e t mirave e lnien e t kqijave. Por far domethnie ka ky term n fen Islame? Kt prgjigje dijetart e Islamit e kan dhn duke na thn se: EL-MARUF (e mira) sht nj emr prmbledhs i t gjitha gjrave t cilat jan t dashura tek Allahu dhe me veprimin e tyre fitohet knaqsia e Tij, si jan besimi apo adhurimi. Ky emr nnkupton do pun e cila njihet nga logjika dhe feja si e mir. EL-MUNKER (e keqja) sht nj emr

Frenimi i mllefit dhe falja ndaj njerzve

Nga hoxh Valdet Kamberi
e emrin e Allahut t Lartsuar. Allahu thot: q frenojn mllefin, q u falin (t keqen) njerzve, e Allahu i do bamirsit. Ali Imran 134. Gjithashtu Allahu ka thn: Ti je i but ndaj atyre vetm nga mshira e Allahut, por sikur t ishe i ashpr dhe zemrfort do t iknin prej rrethit tnd. Prandaj faljau dhe lutu t jen t falur dhe konsultohu me ata n pun. Ali Imran 159. Muhamedi alejhi selam ka thn: Kush e prmban hidhrimin e tij, Allahu ia mbulon t metat, dhe kush prmban mllefin e tij, edhe pse ka mundsi t hakmerret, Allahu ia mbush zemrn me shpres Ditn e Gjykimit. Silsile Sahihah e shejh Albanit-Allahu e mshiroft-. Njeriu n kt jet t dunjas sht n sprov, sado q mundohet t jet i drejt n raport me njerzit dhe t shptoj nga e keqja e tyre n fjale dhe vepr, le t jet i qndrueshm pr shkak t divergjencave t njerzve. Muhamedi alejhi selam ka thn: Njerezit jan si metalet e arit dhe argjendit. Muslimi. Ka mundsi t gjej ftohje prej shokut, apo ashprsi dhe vrazhdsi n fjalt e fqinjit, e q prej ksaj nuk ka shptuar askush, e sikur t shptonte, do t shptonte Muhamedi alejhi selam, i cili ishte i but, i qet, i mshirshm, i afrt me njerzit, bujar, por megjithat edhe ai hasi n: keqtrajtim, izolim, largim, gurzim, saq i rrodh gjak nga dy kmbt

e tij t ndershme. Kur i shkon atij Meleku i Kodrave dhe i thot: -Nse dshiron do ti bashkoj atyre dy malet,- ndrsa i Drguari i Allahut i prgjigjet: -Shpresoj q Allahu t nxjerr nga palca e tyre pasardhs, q do ta adhurojn Allahun nj t vetm, duke mos i br shok.- Transmeton Buhariu dhe Muslimi. Kjo nuk sht gj tjetr pos praktikim i fjals s Allahut, ku thot: Ti merri me t mire, urdhro pr vepra t mira dhe hiqu nga injorantt!- Araf 199. Po ashtu rasti i beduinit, q e kishte kapur t Drguarin e Allahut pr rrobash, duke e trhequr me forc, saq kishte ln shenja n qafn e t Drguarit, duke i thn: -M dhuro nga pasuria e Allahut q ti zotron. Islami na nxit n pajtimin mes armiqve, dhe n kt rast ka lejuar edhe gnjeshtrn, pr shkak t realizimit t interesave t prgjithshme: largon zilin, urrejtjen, armiqsin dhe derdhjen e gjakut, e n vend t saj mbjell: dashurin dhe butsin, paqen, sigurin. E gjith kjo bhet duke falur dhe frenuar mllefin, e me kt arrihet nj mirsi e madhe dhe mnjanohet nj e keqe e madhe. Vllezr t nderuar: le t ruhemi nga sprovat, qofshin ato sprova t cshtjeve t ksaj bote, apo sprova pr t cilat nuk di askush tjetr pos Allahut. O Allah, ne krkojm mbrojtje nga sprovat, ato t dukshmet dhe t padukshmet. Amin.

Ndalimi i figurave me shpirt

1-) Nga Abdullah Ibn Amri (Allahu qoft i knaqur prej tyre dyve) transmetohet se i Drguari i Allahut (alejhissalatu uesselam) ka thn: Me t vrtet ata q i bjn kto figura do t dnohen n Ditn e Gjykimit dhe do tu thuhet: Tani sillini n jet kto krijesa! Buhariu dhe Muslimi. 2-) Nga Ebu Talha (Allahu qoft i knaqur prej tij) prcillet se i Drguari i Allahut (alejhissalatu uesselam) ka thn: Mlekt nuk hyn n ato shtpija ku ka qen dhe figura. Buhariu dhe Muslimi. 3-) Nga Ebul-Hejjaxh El-Esedij transmetohet se ka thn: Ali ibn Ebi Talibi (Allahu qoft i knaqur prej tij) m ka thn: Vrtet do t drgoj n t njjtin mission pr t ciln m ka drguar m par i Drguari i Allahut (alejhissalatu uesselam); Mos li skulptur (idhull) pa e shprfytyruar dhe asnj varr t ngritur pa e sheshuar! N nj version tjetr ka thn: Mos le asnj figur pa e shprfytyruar. Muslimi.

Lidhja

/ Nr. 7 /

17 maj 2013

Ekonomi /
Nga Muhamed Eshref
drmjet mendimtarve t hershm musliman t ekonomis ka qen Ebu Jusufi (731-798), nj nxns i imam i Ebu Hanifes. Ebu Jusufi ka qen kryekadi i kalifit abasid Harun Rashidit, pr t cilin ai shkroi Librin e Taksave (Kitab el-Haraxh). Ky libr prvijon idet e Ebu Jusufit mbi taksimin, financat publike dhe prodhimin bujqsor. Ai diskutoi mbi taksat proporcionale n prodhim, n vend t taksave fikse mbi pronn, si m superiore pr nj stimulim t rritjes s siprfaqes s toks t kultivuar. Ai gjithashtu mbrojti iden politiks s faljes s taksave, e cila favorizon prodhuesin dhe administratn e centralizuar t taksave pr t paksuar korrupsionin. Ebu Jusufi favorizoi prdorimin e t ardhurave nga taksat pr infrastrukturn socio-ekonomike, dhe prfshiu n diskutim tipa t ndryshme taksash, si taksn e shitjeve, vdekjes dhe tarifat e importit. Diskutimet e hershme mbi benefitet e ndarjes s puns prfshihen n shkrimet e Kabusit, Gazaliut e Farabiut, Ibn Sins, Ibn Miskevejhit, Nasirudin Tusiut, Ibn Haldunit dhe Esed Davaniut. Tek ata diskutimi prfshiu ndarjen e puns brenda ekonomis shtpiake, shoqris, punishtes-fabriks dhe ndrmjet kombeve. Shum dijetar e gjurmojn historin e mendimit ekonomik brenda bots muslimane, e cila e prjetoi kohn e saj t art nga shek. VIII e deri n shek. XIII. Nj tem e zakonshme ndrmjet ktyre dijetarve ka qen lavdrimi i veprimtaris ekonomike (tregtis), madje edhe akumulimi i pasuris. Mendimtari persian Ibn Miskevejhi vren: Kreditori dshiron mirqenien e debitorit, me qllim q t marr mbrapsht borxhin, se sa ka ndonj dashuri pr t. Nga ana tjetr debitori, nuk shfaq ndonj interes pr kreditorin. Ibn Tejmija Fuqia e furnizimit dhe e krkess u kuptua n nj mas t madhe nga Ibn Tejmija dhe ai na e sqaron: Nse dshira mallra rritet, ndrkoh q disponueshmria e tij ulet, rritet mimi i tij. Nga ana tjetr nse disponueshmria e mallrave rritet dhe dshira pr ti pasur ulet, mimet e tyre ulen. Ibn Tejmija gjithashtu prpunoi nj analiz rrethanore pr mekanizmin e tregut me nj kndvshtrim t brendshm teorik t pazakont pr kohn e tij. Diskutimet e tij mbi avantazhet dhe disavantazhet e mirqenies mbi rregullimin dhe rregullimin e tregut tingllojn sikur t jen br sot. Gazaliu Gazaliu (1058-1111) e ka klasifikuar ekonomin si nj nga shkencat e lidhura me fen, s bashku me metafizikn, etikn dhe psikologjin. Megjithat autort e ndryshm kan vrejtur, q kjo lidhje nuk ka ndikuar q t mbetet statik mendimi i hershm ekonomik musliman. Gazaliu sugjeron nj version t hershm t nj mimi t paluhatshm t krkess pr disa lloj mallrash dhe ai gjithashtu diskuton mbi ekuilibrin e mimeve. Gazaliu sht cituar nga studiuesit pr kuptimin e tij t mpreht t teoris monetare dhe formulimin e nj versioni tjetr t ligjit t Greshamit.

Mendimtar t hershm t ekonomis islame

mundsia pr t investuar nuk e lviz pr lart plogshtin, e cila t on te krkesa n total. Teoria e vlerave t puns Ibn Halduni gjithashtu futi teorin e vlerave t puns. Ai e prshkroi punn si burim vlerash, t nevojshme pr dolloj fitimi dhe akumulimi kapitali, natyrisht n kushtet e artizanatit. Ai debatonte, se madje edhe nse fitimet e arritura nga dika tjetr prve artizanatit, vlera e prfitimit t arritur dhe kapitalit duhet t prfshij gjithashtu vlern e puns pa t ciln ai nuk do t ishte arritur. Pa pun ai nuk do t ishte arritur. Rritja ekonomike dhe popullsis Ibn Halduni vrejti se rritja dhe zhvillimi nxisin pozitivisht q t dyja furnizimin dhe krkesn, dhe se forca e furnizimit dhe e krkess jan ato q prcaktojn mimet e mallrave. Ai gjithashtu vrejti forcn makroekonomike t rritjes s popullsis, zhvillimin e kapitalit njerzor dhe efektet e zhvillimit teknologjik pr zhvillimin. Ibni Halduni i prmbahej mendimit, se rritja e popullsis sht nj funksion mirqenieje. Ai e sqaron kshtu: Kur popullsia (qytetrimi) rritet edhe puna. N kmbim luksi rritet prsri si prgjigje e rritjes s fitimeve, dhe nevojat pr sende luksi rriten. Llojet e artizanateve jan krijuar pr t pasur sende luksi. Vlerat e realizuara prej tyre rriten, dhe si rezultat i ksaj fitimet e tyre shumfishohen prsri n qytet. Kshtu prodhimi lulzon m shum se m par. Dhe kshtu vazhdon me rritjen e dyt dhe t tret. E gjith puna shtes i shrben luksit dhe mirqenies, n kundrtn e puns n origjin, q i shrbente nevojave t jets. Koncepti i ekonomis s njanshme Ibni Halduni i ka paraprir nj teorie tjetr moderne ekonomike, e cila sht ekonomia e njanshme. Ai debatonte, se taksat e larta bhen shpesh shkak pr rnien e perandorive, me rezultatin q t ardhurat e ulta mblidhen nga nivelet e larta. Ibni Halduni futi konceptin e asaj q sot njihet gjersisht si Kurba Lafer, q rritja e nivelit t taksave fillimisht i rrit t ardhurat e taksave, por eventualisht rritja e nivelit t taksave shkakton uljen n t ardhurat e taksave. Kjo bn q sa m t larta taksat, po ashtu edhe t dekurajohen prodhuesit e ekonomis. Ibn Halduni prdori nj qasje dialektike pr t prshkruar implikimet shoqrore pr przgjedhjen e taksave (e cila prbn sot nj pjes t teoris ekonomike): sht dika e njohur q n fillim t dinastis taksimi prodhon t ardhura t mdha nga norma t ulta. Dhe n fund t dinastis taksimi jep t ardhura t ulta nga norma t larta. Ai thot se n fillimet e hershme t shtetit taksat jan t lehta, dhe sjellin t ardhura t larta... me kalimin e kohs dhe ndrrimin e mbretrve njri pas tjetrit ata i humbasin zakonet e tyre fisnore n favor t atyre m t qytetruarave. Krkesat dhe nevojat e tyre rriten ndaj luksit dhe vijn m tepr n rritje. S kndejmi ata i vendosin taksa t reja subjekteve t tyre dhe e rrisin mprehtsisht nivelin e taksave t vjetra pr t rritur t ardhurat. Por efektet mbi biznesin n rritjen e ktij taksimi e bjn at t ndjeshme. Pr kt biznesment dekurajohen nga krahasimi i fitimeve t tyre me barrn e taksave... pr pasoj prodhimi bie dhe me at edhe t ardhurat e taksave. Koncepti i paras Ibn Halduni e kuptonte q paraja shrben si nj vler standardi, nj mjet shkmbimi dhe ruajts vlerash. Koncepti i Korporatave t Mdha dhe Shumkombsheve Ai prmend, se Biznesi me pronar t organizuar dhe t prgjegjshm eventualisht do ti tejkaloj ato me pronar sundimtar t pasur. Prfundime sht e dukshme q pjesa m e madhe terminologjis moderne ekonomike jan t deduktuara nga parimet e shpallura n Kuran dhe Hadith. Pr m tej themelet e ekonomis moderne jan t bazuara n punimet e imam Ebu Jusufit, Ibn Tejmijes, Gazaliut, Farabiut etj. Thelbi i ndryshimit qndron n konceptin e interesit, i cili jo vetm q mungon n Parimet Ekonomike Islame, por sht krejtsisht i ndaluar.

Nasirudin Tusiu Mendimtari persian Nasirudin Tusiu (1201-1274) na paraqet nj prkufizim t hershm t ekonomis (t asaj q ai e quan hikmet medenie, shkenca e jets qytetit) n diskursin e tret t Etiks s tij: -studimi i ligjeve universale q qeverisin interesin publik (mirqenien) pr aq sa ato jan t drejtuara nprmjet bashkpunimit prdrejt prkryerjes. Farabiu Farabiu vren se do shoqri ka mungesn e t paktn disa burimeve, dhe pr kt nj shoqri optimale mund t arrihet nga tregtia e brendshme, rajonale dhe ajo ndrkombtare q do t shfaqeshin dhe se nj tregti e till mund t jet dobiprurse pr t gjith partit n loj. Ibn Halduni N 1964 shfaqet shkrimi i Jozef Shpengler Mendimi ekonomik i Islamit: Ibn Halduni n revistn e Studime Komparative n Shoqri dhe Histori dhe bri nj hap t madh duke i sjell n vmendjen e Perndimit bashkkohor t dijetarve t hershm musliman. Ibn Halduni nj historishkrues arab-tunizian, i cili rndom shihet si nj nga pararendsit e historiografis, sociologjis dhe ekonomis moderne. Dijetari m i mirnjohur islam, i cili shkroi pr ekonomin ka qen Ibn Halduni, q konsiderohet edhe si babai i ekonomis moderne. Ibni Halduni shkroi mbi ekonomin dhe teorin politike n hyrjen e librit t tij Historia e Bots (Kitab el-Ibar) Mukadimah (Prolegomena). Ai diskuton aty pr at q ai e quan asabija (kohezion social), t ciln ai e citon si shkakun pse disa qytetrime u bn t mdha e disa t tjera jo. Ibni Halduni e ndjeu se disa forca shoqrore jan ciklike, megjithat mund t ket kthesa t forta e t shpejta, q dalin jasht modelit. Ai sht i mirnjohur pr Mukadiman e tij (n anglisht Prolegomena), e cila u zbulua, u vlersua dhe u mua plotsisht fillimisht nga dijetart evropian t shek. XIX, megjithat kjo vepr ka pasur gjithashtu ndikimin e saj t konsiderueshm n shek. XVII te historiant osman si Haxhi Kalifa dhe Mustafa Naima, t cilt u mbshtetn n teorit e tij pr t analizuar ngritjen dhe rnien e Perandoris Osmane. M pas n shek. XIX shkenctart perndimor e njohn at, si nj nga filozoft musliman m t mdhenj, q vinte nga bota muslimane. Konceptet kye t Ibni Halduni do ti shohim n vijim: Asabija- kohezioni shoqror Ibn Halduni shkroi mbi teorin politike dhe ekonomike n Mukadimah, duke na relatuar mendimet e tij mbi asabijan mbi ndarjen e puns: sa m i madh t jet kohezioni shoqror, aq m komplekse mund t jet ndarja e puns, aq m e madhe bhet rritja ekonomike. Teoria e tij mbi asabijan shpesh jan krahasuar me ekonomin moderne keinesiane, me teorin e Ibni Haldunit, e cila prmban qartsisht konceptin e shumfishimit. Megjithat ka nj ndryshim themelor, sepse aty ku pr Xhon Mejnard Kejnesin sht prirja e klass s mesme pr t kursyer, kjo sht pr tu qortuar pr krizn ekonomike; ndrsa pr Ibni Haldunin sht prirja qeveritare pr t kursyer n kohn kur

Nr. 7 / 17 maj 2013

/ Lidhja

Histori / Arti i monedhave islame dhe zhvilllimi i tyre nga koha e Profetit a.s. deri n periudhn osmane
Nga Prof. Dr. Semir Shuman
Melik bin Mervani vendosi dshmin e teuhidit La i lahe il-lallah mbi monedhat dhe fshiu t gjitha pamjet e Herkulit dhe fmijve t tij dhe i zvendsoi ato me pamjen e tij. Ai qndronte n kmb i veshur me pelerinn arabe dhe koka e tij shfaqej e veshur me mbulesn arabe. Rreth pamjes kishte kaligrafi t Kufes n form rrethore. N kt monedh Abdul Melik bin Mervani shfaqet me shpat zhveshur, q prfaqson shenjn e udhheqjes dhe xhihadit n rrugn e Allahut. Historiant kan patur mospajtime rreth pamjes mbi monedh, nse i prket Abdul Melik bin Mervanit personalisht apo prfaqson nj simbol t halifit t muslimanve. N periudhn e fundit t zhvillimit t monedhs islame n kohn e Abdul Melik bin Mervanit monedhat reflektonin veantit e artit islam dhe u kthyen n monedha t pastra arabe, larg ndikimit bizantin pasi u mbushn me shprehje islame, si ishte dshmia e Teuhidit dhe data e shtypjes. Vihen re edhe prngjasime mes monedhave q shtypeshin n Egjipt dhe Damask gjat ksah periudhe, madje ngjanin aq shum, sa sht shum e vshtir t bsh dallimin mes tyre pa lexuar datn e shtypit t tyre. Monedhat abasite ngjajn shum me ato emevite. Kto monedha vazhduan t shtypeshin n Egjipt dhe Damask me t njjtat shprehje, prve dats s shtypit t shoqruar me emrin e halifit posht, dhe Shehadetit n njrn an t monedhs. Monedhat abasite dalloheshin pr prpikmrin e kaligrafis s Kufes, pr trheqjen dhe bukurin e tyre, qoft n qndr t monedhs apo n shkrimin rrethor t saj, si dhe pr drejtimin dhe formulimin e tyre perfekt. N kt mnyr monedhat abasite ishin m ekzakte. Kaprcimi artistik i monedhs islame N periudhn e shtetit fatimi monedhat islame patn nj zhvillim t madh n aspektin artstik dhe ndryshuan, si n form ashtu edhe n prmbajtje. N to do t gjejm shum gdhendje dhe zbukurime. N t dyja ant gjenden tri rrath t ndrthurur me njri-tjetrin dhe midis tyre sht shkruar me kaligrafin e Kufes dshmia e Teuhidit dhe n faqen tjetr emri i halifit dhe disa shkrime t tjera. Monedhat n periudhn e ejubite ndryshojn shum nga t gjitha monedhat n periudhat e mparshme islame. N to nuk shkruhej m dshmia e Teuhidit, por u mjaftua vetm me shkrimin e emrit t halifit dhe t mkmbsit t Egjiptit. Monedha ejubite ndryshojn edhe prsa i prket modulimit artistik, ku shkrimet sistemohen brenda nj katrori t rrethuar me zbukurime dhe shkrime. Natyra e kaligrafis kufike ndryshon n kto monedha duke marr forma zbukurimi. Monedha islame nga Pema e Perls (Shexheretul Duri) deri tek Papirusi Prsa i prket zhvillimit t monedhs islame gjat periudhs s Memalikve ajo fillon me marrjen e pushtetit n Egjipt nga Shexheretul Duri, gruaja e mbretit Salih Ejupit n vitin 1250, e cila shkruajti mbi monedhn e saj El Mustasimeh es-Salihije (Gruaja e mbrojtur dhe e mir) mbretresha e muslimanve, nna e Mensur Halilit, prijsi i besimtarve. Rreth ktyre fjalve ajo shtoi edhe Dshmin e Teuhidit La ilahe il-lallah, Muhamed Resulullah, t cilin Allahu e drgoi me Udhzimin dhe fen e vertet, q t triumfoj mbi t gjitha fet. Kjo monedh konsiderohet si nj nga m t rrallat n mnyr absolute, sepse pushteti i saj nuk zgjati m shum se dy muaj. Njri ndr mbretrit e ksaj periudhe ishte Sulltan Katzi, i cili mori pushtetin n Egjipt, n vitin 1259. Tek monedhat e tij ai shnoi edhe fitoret e mdha, q korri kundr mongolve n Ajnul Xhalut, si n ato prej ari dhe n ato prej argjendi, t cilat mbanin vetm emrin e tij Mbreti fitimtar, shpata e dynjas dhe e fes, Katzi. Monedha mban t njjtn kaligrafi t monedhave t Salahudin Ejubit. Monedhat e Dhahir Babirusit konsiderohen si m t bukurat e asaj periudhe, pr shkak t saktsis s shkrimit dhe t gdhendjes. Monedha dallohet pr przierjen e kaligrafive dhe pr figurn e nj luani q hidhet lart n krahun e majt, gj e cila tregon pr suksesin e Dhahirit pr ta kaluar hilafetin abasit n Kajro n vitin 659 hixhri. Dinari i Eshrefit n vend t monedhs italiane Gjat periudhs s Memalikve erkez dhe atyre Burxhi u ngritn n Aleksandri disa punishte pr shtypin e monedhave krahas atyre q gjendeshin n Kajro. N prpjekje pr ta zhvilluar monedhn e mamlukve Sulltani Eshref Sejfudini nxori monedhat e tija t arta me t njjtn pesh t monedhave t arta italiane, t cilat kishin sunduar botn n at koh. M pas ai i ndaloi qarkullimin e monedhave t arta italiane duke i ndrruar me dinarin e art eshrefi, i cili dallohej pr artin dhe prodhimin e tij preciz, ku forma rrethore dhe pesha ishin tepr t sakta. Osmant dhe monedha islame Profesor Shumani konfirmon se me ardhjen e osmanve n Egjipt n 1517 pasi rrzuan shtetin e memalikve fillon nj faqe e re pr monedhn islame, e cila humbi nj pjes t mir t personalitetit t saj islam. Ajo filloi t pasqyronte vetm sulltanatin n pushtet. Osmant e hoqn dshmin e teuhidit dhe ajetet kuranore nga monedha dhe i zvendsuan ato me emra nderi t drejtuesve osman, si ps.h. hirsia e tij fitimtar n tok dhe n det etj.

nga koha e t Drguarit t Allahut a.s. muslimant kan prdorur monedhat bizantine dhe ato perse. Edhe detyrimi i zekatit sht prcaktuar sipas ktyre monedhave, t cilat nuk psuan asnj ndryshim, qoft nga ana artistike dhe as nga domethnia e shkrimeve mbi to. N kohn e halifit Ebu Bekr r.a. prdorimi i ktyre monedha vazhdoi pa psuar asnj shtes pr aq koh sa i Drguari i Allahut a.s. kishte miratuar prdorimin e tyre. N kohn e halifit t drejt Omer bin Hatabit muslimant filluan t reflektonin personalitetin e tyre t pavaruar, edhe pse ishin t angazhuar me zgjerimet islame,prandaj n kt periudh doln n qarkullim monedha islame mbi t cilat ishte shkruar Muhamedi, i Drguari i Allahut dhe disa emra t natyrs bizantine apo perse, por t shoqruara me disa shtesa n gjuhn arabe, si p.sh. Elhamdulilah apo Halift e Drejt n vend t emrit t Kisrs. N kt koh u shfaqn edhe monedha, q mbanin pamjen profil t fytyrs s Kisrs, i cili mbante mbi kok nj kuror mbretrore, ndrsa n krahun tjetr t monedhs shfaqej nj tempull zjarrputist dhe nj pamje e mbretit t rrethuar nga rojet e mirarmatosur. Rreth ktyre pamjeve ishin vendosur fjalt e lartprmendura. Kto monedha prfaqsojne vetm disa prpjekje fillestare, ku elementt jan ende t paplotsuara prsa i prket shfaqjes s personalitetit dhe autoritetit islam. Dika e till u b realitet n kohn e halifes emevit Abdul Melik bin Mervanit, i cili filloi shtypjen e dinarve prej bronzi sipas formatit bizantin, t cilat shfaqnin Herkulin dhe dy fmijt e tij. Monedhat e para islame u shtypn n Aleksandri dhe kjo ishte edhe etapa e par e zhvillimit t monedhave islame. Dshmia e Teuhdit mbi monedha M pas filloi periudha e vrtet e zhvillimit t monedhs islame, ku Abdul

Forum i hoxhallarve shqiptar nga t gjitha trojet etnike

kuadr t bashkpunimit me hoxhallart dhe thirrsat n Islam Lidhja e Hoxhallarve t Shqipris organizoi nj forum miqsor me hoxhallar t nderuar nga t gjitha trevat shqiptare m dat 26-27 prill 2013. N kt forum ballkanik u b e mundur takimi i nj numri t madh hoxhallarsh dhe aktivistsh musliman t shkolluar e t diplomuar n vende t ndryshme islame. Ky takim i przemrt ishte nj thyerje kufijsh administrativ, ku hoxhallart shqiptar si asnjher m par e ndien veten e tyre si nj trup i pandar n trojet e tyre t bashkuara shpirtrisht, por jo akoma fizikisht. N kt takim u shpalosn edhe nj her vlerat e fes islame dhe rolin kontribuues t saj dobiprurs n shekuj pr ruajtjen e vlerave morale e tradicionale t popullit m t vjetr n Ballkan. Feja islame sht nj nga faktort kryesor dhe vendimtar n krijimin dhe ruajtjen e integritetit kombtar, i cili konsiston n ruajtjen e fes, gjuhs, zakoneve, kufijve dhe vlerave t larta t popullit shqiptar. Ky Forum mes hoxhallarve na kujton shum fragmente nga historia shqiptare e mbushur plot prpjekje pr liri, na kujtoi Lidhjen e Prizrenit, e cila asokohe solli nj faktor bashkimi dhe ruajtjeje t trojeve shqiptare. N kt takim u diskutua rreth Islamit dhe gjendjes s tij aktuale n trojet shqiptare dhe vendin q ai ze ndr shqiptart. U diskutua gjersisht rreth sfidave n fushn e propagands fetare dhe problematikave t saj. N kt takim u diskutua rreth Islamit, si zgjedhja m e mir pr shqiptart, edhe pse nga ata ndoshta kto koht e fundit sht vrejtur si me frik, si pasoj e propagands s gjer komuniste n rajon, por q gjithmon ka vrtetuar t kundrtn, sepse Islami dhe bartsit e tij promovojn vlerat, t cilat mbshteten n besim dhe drejtsi, t cilat burojn nga Libri i Shenjte i Allahut, Kurani Famlart n t cilin thuhet: Vendosni drejtsi, sepse kjo sht m afr devotshmris. Ky Forum u bazua fillimisht n njohjen e ndrsjell me njri-tjetrin, si dhe t puns s kryer deri m tashti, realizimin e objektivave dhe nxjerrjen n pah t t metave n punn e prditshme t thirrsave pr t arritur n prfundime sa m reale. N prfundim t takimit u dhan mesazhe bashkpunimi n rang ballkanik me t gjith hoxhallart e nderuar dhe me personalitetet e njohura pr bashkrendimin e punve n kt detyr t shenjt, q ata kan marr prsipr, thirrjen n Besimin n nj Zot, dhe n vlerat e vyera universale.

Lidhja

/ Nr. 7 /

17 maj 2013

Hadith / E vrteta rreth vlers s muajit

Rexhep dhe nats s mir Regaib

apo ka hyr muaji i shtat i kalendarit hnor islam, muaji Rexheb, dhe n kt muaj kan ndodhur mjaft ngjarje historike n jetn e Profetit (alejhi salatu ue selam), ku m kryesoret jan: Hixhreti i par n Abisini, n vitin e pest t shpalljes hyjnore, vdekja e Ebu Talibit, xhaxhait t Profetit (alejhi salatu ue selam) n vitin e dhjet t shpalljes hyjnore, vdekja e Nexhashiut, mbretit t Abisinis q u b musliman, lufta e Tebukut etj. Shum prej njerzve besojn se ky muaj sht i shenjt, sepse quhet ndryshe shehrull-llah (muaji i Allahut). N t vrtet t gjitha transmetimet q flasin pr kt gj jo vetm q jan t dobta, por jan n kundrshtim me hadithet autentike t Profetit (alejhi salatu ue selam). Imam Muslimi prcjell nga Ebu Hurejre dhe Tirmidhiu nga Aliu se Profeti (alejhi salatu ue selam) na ka treguar se shehrull-llah (muaji i Allahut) sht quajtur muaji Muharrem dhe jo muaji Rexheb. Gjithashtu agjrimi n muajin Muharrem sht m i vlefshm se do muaj tjetr prve Ramazanit. Ve ksaj, shum njerz, duke u argumentuar me disa hadithe t pasakta mundohen t veojn t enjten e par t muajit Rexheb me agjrim, ndrsa disa prej tyre kalojn me adhurim natn e xhumas s par t ktij muaji. Ky quhet adhurimi ose namazi i Lejletul Regaib. Ata besojn se kush e fal kt namaz duke e kaluar natn e xhumas s par me adhurime do ti falen t gjitha gjynahet dhe do t ket mundsi t bj shefaat (t ndrmjetsoj) pr 70 vet Ditn e Gjykimit, q ata t mos dnohen me zjarr. Dijetart islam kan sqaruar, se t gjitha kto transmetime jan t trilluara dhe t shpikura dhe t veprosh me to sht nj bidat i urryer. Dihet mir historikisht, q ky bidat sht shfaqur rreth 400 vjet pas vdekjes s Profetit (alejhi salatu ue selam). N vendin ton gjithashtu besohet se natn e Regaibit, e ma e Profetit (alejhi salatu ue selam) arriti t dallonte se ishte shtatzn me t, fakt ky q nuk provohet me asnj argument autentik nga hadithet apo historia islame. Ato argumentohen me hadithe t shpikura dhe t trilluara. Ndr kto shkrime gjejm edhe kt: -Profeti yn i nderuar, n nj hadith t transmetuar nga Enesi (r.a.), ka thn: Kujdes, prpiqu t rrish zgjuar natn e xhumas s par t muajit Rexhep, t mos e kalosh at n shkujdesje, sepse engjjt asaj nate ia kan vn emrin Regaib! -Ndrsa n disa thnie t tjera pr rndsin e ksaj nate Profeti Muhamed (a.s.) sht shprehur: Ai q e vlerson natn e xhumas s par t muajit Rexhep (Nata e Regaibit), Allahu i Madhruar nuk e dnon n varr. (Saadet-i Ebedije). T dyja tekstet jan pjes e nj hadithi t gjat, q e transmeton Gauththekalejni n librin e tij Gunjetu talibin, Ebu Muhamed Abdul-Aziz el-Kinani n librin e tij Fadlu Rexheb dhe Ebu Musa El-Medini n Vedhaiful-lejali. Imam Lekneviu n prmbledhjen e tij t haditheve t trilluara El-athar el-merfuah fil-ahbar el-meuduah 1/62 thot: Ky hadith sht i shpikur dhe i trilluar dhe pr

Nga hoxh Mustafa Trniqi

kt kan rn dakord t gjith muhaddithint (shkenctart e hadithit), sepse shumica e transmetuesve n zinxhirin e tij nuk njihen dhe disa transmetues t tjer jan gnjeshtar. T njjtin gjykim pr kt hadith e citon El-Fiteni n prmbledhjen e haditheve t trilluara Tedhkiretul-meuduat 1/44, imam El-Irakiu n klasifikimin e haditheve t Ihja ulumiddin 1/394, imam El-Axhluni n Keshful-khafa 2/410, imam Esh-Sheukani n prmbledhjen e haditheve t trilluara El-Fevaid el-Mexhmuah fil-Ehadithil-meuduah 1/48 e plot t tjer, si imam Bejhekiu, Ibnul Xheuzi, Dhehebiu, Askalani, Mulla Alij El-Karij el-Hanefiu etj. Ndrsa imam Neveviu n shpjegimin e Muslimit 8/20, kur tregon pr natn e Regaibit dhe veimin e nats s xhumas me adhurime thot: T gjith (ulemat) kan rn dakord, se kjo gj sht dika e urryer q e bjn bidatinjt. Allahu e shkatrroft at q e ka shpikur kt lloj namazi n kt nat, sepse ai sht njri prej bidateve t urryera dhe t humbura, q vijn nga injorantt. Shum prej imamve kan shkruar libra t muara pr kt shtje, ku kan treguar sa e shmtuar sht kjo vepr dhe sa t humbur jan ata q e zbatojn kt gj. Ulemat kan sqaruar se t gjitha hadithet e tjera q tregojn pr vlern e nats s par t xhumas Nata Regaibit, lutjet q bhen n t dhe se gjoja ajo nat sht e shenjt dhe lutjet pranohen, jan t shpikura dhe t trilluara n trsi. Edhe ajo q prmendet se gjoja Amineja, nna e Profetit (alejhis salatu ues-selam) ka mbetur shtatzn n kt nat, ose ka kuptuar se sht shtatzn pikrisht n kt nat jan pretendime t sajuara dhe t shpikura, q nuk kan asnj argumentim nga feja dhe as mbshtetje logjike. Akoma m i mjerueshm konsiderohet fakti, se shume njerz i kthejn kto net n festa fetare, duke u larguar edhe m shum nga tradita profetike. Akoma m keq kur argumentohet dhe abuzojn me fjaln dijetart, sikur gjoja dijetart kan folur vrtet se kjo nat sjell mbarsi dhe se Allahu i Madhruar i ka dhn Profetit (alejhis salatu ues-selam) pikrisht n kt nat. Pr cilt dijetar po bhet fjal? Pr sahabt dhe tabiint? Apo pr pr katr imamt e mdhenj? Ndrkoh q shpiksi dhe trilluesi i namazit t nats Regaib sht Ali ibn Abdil-lah ibn Xhehdami, prijsi i sufistve n kohn e tij, i cili ka vdekur n vitin 414 sipas hixhretit. (Shih: El-athar el-merfuah fil-ahbar el-meuduah 1/63-64). Kjo do t thot se ky adhurim dhe madhrimi i ksaj nate, jo vetm q sht i shpikur, por mbi t gjitha sht sht shfaqur 4 shekuj pas. Ndrkoh dijetart e mdhenj, q vijn m pas kan sqaruar qart se far qndrimi duhet t mbaj muslimani ndaj ktyre festimeve dhe adhurimeve t pabaza dhe larg tradits s sakt profetike pr t ciln jemi t urdhruar t kapemi. E pra, madhrimi i muajve ose i netve t veanta, nuk bhet sipas dshirs s askujt dhe as sipas logjiks s njerzve Ndrsa pr sa i prket muajit Rexheb kan ardhur shum hadithe t tjera t shpikura, me t cilat gnjehen shum njerz, q nuk e njohin Sunetin autentik t Profetit (alejhi salatu ue selam). Disa nga hadithet e ndryshme pr muajin Rexheb do t veonim: - N Xhenet sht nj lum, i cili quhet Rexheb. Uji i tij sht m i bardh se qumshti dhe m i mbl se mjalti. Kush agjron nj dit nga Rexhebi, do t pij nga uji i ktij lumi. -Kush kalon me adhurime njrn nga nett e Rexhebit, ose agjron nj nga ditt e tij, do ta ushqej Allahu me frutat e Xhenetit. -Vlera e muajit Rexheb n dallim me muajt e tjer sht si vlera e Kuranit (fjals s Allahut) ndaj fjalve t tjera. -Kush agjron nj dit t Rexhebit sht sikur ka agjruar gjith vitin. Kush agjron shtat dit nga Rexhebi, i mbyllen atij shtat dyert e Xhehenemit. Kush agjron tet dit nga Rexhebi, do ti hapen tet dyert e Xhenetit. Kush agjron dhjet dit nga Rexhebi, do tia pranoj Allahu do lutje q do bj dhe kush agjron pesmbdhjet dit nga Rexhebi, do ti falen t gjitha mkatet e mparshme. -Rexhebi sht muaji i Allahut, Shabani sht muaji im, kurse Ramazani sht muaji i umetit tim. Kto transmetime q prmendm dhe t ashtuquajturat hadithe q flasin pr vlern dhe mirsin e muajit Rexheb jan t shpikura, shum prej ktyre haditheve t sajuara pr muajin Rexheb jan sqaruar me detaje nga dijetar t mdhenj t hadithit, njri prej tyre shte edhe Ibn Haxher elAskelani n librin e tij t shkruar posarisht pr kt gj me titullin "Sqarimi i udirave q thuhen pr vlern e muait Rexheb" (Tebjin el-axheb fi fadail shehri Rexheb). Pr kt arsye nuk kemi asnj argument, q tregon se vlera e muajit Rexheb sht m e madhe se muajt e tjer t kalendarit hnor. Na duhet ti rikujtojm besimtarve, se adhurimet n fen islame bhen ashtu si na ka msuar Allahu i Madhruar dhe i Drguari i Tij Muhamedi (alejhi salatu ue selam) dhe jo sipas mendimit, dshirs apo tradits s njerzve, sepse si na ka treguar Profeti (alejhis salatu ues-selam) do risi n fe t on n humbje. Imam Maliku (Allahu e mshiroft) ka thn: Njerzit e fundit t ktij umeti do t rregullohen vetm duke ndjekur t njjtn rrug, q kan ndjekur edhe t part e tij. Ndrsa Abdullah Ibn Omeri (Allahu qoft i knaqur prej tij) thot: do bidat sht n humbje (dalalet), edhe sikur njerzit ta shohin at si t mir.

Zgjedhjet e prgjithshme dhe muslimant

Nga hoxh Justinian Topulli
Falnderimi i takon Zotit! Forca t ndryshme politike, qoft majtas ose djathtas, ose t asnj krahu, n kt fushat zgjedhore q sapo ka nisur krkojn edhe votn e komunitetit t muslimanve. Ajo ka sht e re n kto zgjedhje sht fakti se jo vetm partit e mdha jan br m t interesuara pr votn e komunitetit ton, por mes tyre ka edhe disa parti relativisht t reja, t cilat realishtmbshteten mbi brthama individsh besimtar praktikant. Personalisht njoh t paktn tre prej tyre. Fakti q votat e ktij komuniteti krkohen t trhiqen nga nj spektr gjithmon e m i gjer partish, tregon peshn n rritje t ktij komuniteti. N pozicionin e nj hoxhe apo edhe nj besimtari t thjesht, un do t pyesja: Cila sht mnyra m e mire, q ne si komunitet dhe grup interesi t mbrojm t drejtat tona dhe t dalim nga ai margjinalizim dhe diskriminim, pr t cilin edhe vet n njfar mase jemi fajtor? Nse do t ishin partit politike, ather cila do t ishte ajo forc politike q do ta bnte kt? Nse do ta pranoja kt si alternativ sot, a jemi vrtet kaq shum sa t vihemi para nj zgjedhje t till, ku s paku shtat apo tet parti t ndryshme politike jan realisht dhe seriozisht t interesuar pr votn e komunitetit ton? Un nuk mendoj se nj besimtar i mir sht ai q qndron pasiv politikisht duke mos kontribuar qoft edhe me votn e tij pr t mirn e ktij vendi, por pyetja ime q ia shtroj vetes dhe besimtarve t tjer sht se, do lvizje e jona n kt drejtim, para se t ket nj qasje politike a nuk sht e nevojshme m par t krijoj nj lvizje sociale, kulturore, shpirtrore e m gjer? Si mund t jemi ne nj komunitet ndikues, ndryshues pr mir i gjendjes s ktij vendi apo qoft edhe krkues serioz i t drejtave tona, kur ne akoma -pr fat t keq- nuk kemi krijuar nj kohezion social mes nesh dhe nuk kemi dhn akoma prova t mjaftueshme si komunitet se mund t jemi ndryshimi real pr mir i ktij vendi? Madje n radh t par i vetes dhe i komunitetit ton? far ju ofrojm ne njerzve t ktij vendi, madje komunitetit ton? Thjesht sinqeritetin dhe devocionin ton ndaj Zotit dhe pastrtin morale? Kto jan padyshim vlerat dhe virtytet m t mira q ne kemi, por n nj bot si kjo e jona kto nuk mjaftojn! Nse ne presim q t tjert t na japin shansin pr ta provuar se kush jemi dhe se far mund t bjm, kam prshtypjen se do t presim nj jet t tr pa i provuar askujt se far mund t bjm! Nismat e mdha vrtet nisin nga fara t vogla dhe t mbara, por historia ka treguar dhe tregon se ndryshimi nprmjet politiks sht vetm finalizimi i lvizjeve t mdha sociale, t cilat jan shtrir n nj hapsir relativisht t gjat kohore. Nuk dua t bj antifushat zgjedhore dhe sinqerisht do t'i uroja do besimtari t sinqert, t angazhuar politikisht suksese, n misionin e tij fisnik dhe t vshtir q i ka vn vetes, por gjithsesi si hoxh do ti kujtoja nj msim, q un e kam marr nga feja ime, i cili thot: Jepu njerzve me sinqeritet dhe kontribuo pr ta maksimumin e asaj q ke mundsi dhe mos krko prej tyre asgj, e nse vrtet Zoti e ka caktuar t t bj ty shkakun e ndryshimit, t jesh i bindur se hert ose von njerzit do t vijn pas teje pa ua krkuar kt.

Nr. 7 / 17 maj 2013

/ Lidhja

Shoqri / Masat shtrnguese t kodit penal

dmtojn shprehjen e lir

e tij pr miratimin e disa shtrngimeve t mtejshme pr t drejtn e fjals s lir, gj q shkon disfavor t shoqris son. Me miratimin e ktyre masave n kodin penal nga kuvendart shqiptar in extremis u dshmua, se deputetve ton nuk iu intereson mendimi i votuesve pr nj familje t shndosh, porse krijimi i m tepr hapsirave promovuese ndaj nj komuniteti moral-shkatrrues. Po ashtu ne si grup interesi i paraqitm ministrit t drejtsis Eduard Halimi, po ashtu edhe t gjith opinionit publik arsyet tona kundr ktyre masave. Kto masa shkojn n dm t atyre q prpiqen t ruajn moralin ton tradicional, dmtojn shprehjen e lir, si dhe problemet e komunitetit LGBT nuk mund t jen prioritet i hyrjes son n BE n nj koh kur Shqipria po lngon nga shum fenomene negative, si jan korrupsioni n shoqri apo gjykata etj. Sanksionimi me ligj i ndalimit t propagands anti LGBT, minon n mnyr t padiskutueshme nj nga t lirit m themelore, lirin e shprehjes. Liria e shprehjes prbn nj nga gurt e themelit t nj shoqrie demokratike dhe pluraliste, nj kriter pr vetrealizimin e individit. Sigurisht q askush nuk e prkrah fyerjen dhe ofendimi qoft edhe ndaj antarve t ktij komuniteti moral shthurur, pasi n baz t do qenieje njerzore qndron

FORUMI MUSLIMAN I SHQIPRIS shpreh shqetsimin

personaliteti dhe dinjiteti i tij, por nga ana tjetr askush nuk ka t drejt t fsheh t vrtetat n diell, t cilat n analiz t fundit mund t prekin apo cenojn nj grupim t caktuar. Ktu duhet br dallimi ndrmjet paprekshmris s individit, n t gjith fizionomin e tij psiko fizike nga vulnerabiliteti pr t shigjetuar nj grup shoqror qoft edhe me opinione q shkaktojn shqetsimin e antarve t tij. Askush nuk prkrah nxitjen e urrejtjes me fardo motivi q kjo mund t jet, por nga ana tjetr ne nuk mund t lejojm q iniciativa, n aparenc pozitive, t prdoren m tej pr t mbyllur gojt q e shprehin t vrtetn me guxim. T vrtetat

q Kurani Fisnik dhe librat e tjer t shenjt i kan pohuar me aq forc nuk mund t mbulohen vetm pr faktin se bezdisin disa individ pa identitet. Ne jemi prgjegjs pr ti afruar dhe vllazruar njerzit me njri tjetrin dhe pr t eliminuar do prpjekje q nxit dhunn dhe urrejtjen ndrmjet tyre po aq sa jemi prgjegjs pr tua thn t vrtetat n sy. Imamt npr ligjratat e tyre do t vazhdojn ta tregojn historin e popullit t Lutit dhe fatin q psoi mosbindja ndaj urdhrit t Zotit. S fundi duam t theksojm se kto iniciativa ligjvnse m tepr se sa me nj proces legjislativ demokratik ngjasojn me format e veprimit t nj diktature por q kan br q t shkelen apo prishen me lehtsi marrdhniet bashkshortore. Profeti Muhamed ka thn: "Nuk konsiderohet prej nesh ai q e bn nj grua t prish lidhjen me burrin e saj". Pra, personi q krkon prishjen e marrdhnieve n ift, konsiderohet njlloj sikur t'u kundrvihet ligjeve islame, ku thuhet: "Nuk lejohet q nj grua t krkoj divorcin e motrs s saj myslimane, me qllim q t martohet me burrin e saj". N t till raste lindin konflikte midis bashkshortve, ftohen marrdhniet intime dhe vjen si domosdoshmri divorci. Martesa krkon nj jet t qet bashkshortore, me dashuri reciproke dhe sinqeritet n plotsimin e detyrimeve. N Kuran thuhet: "Trajtoni grat tuaja me mirsi" (Nisa, 19). Burri q sht br streh e gruas s tij duhet t krijoj kushte normale pr t mos prishur harmonin e dashurin midis tyre. H. Dalliu sjell argumentin kuranor: "Grat jan veshje pr ju dhe ju jeni veshje pr to" (Bekare, 187). M pas komenton: "Ato jan rroba pr ju dhe ju jeni rroba pr to. Veshja e zbukuron njeriun q e vesh dhe n kt rast gruaja e zbukuron burrin dhe anasjelltas, burri zbukuron gruan. Kur partnert nuk i kryejn detyrimet e tyre bashkshortore ndaj njri-tjetrit, divorci sht m i vlefshmi". Kt e vrteton edhe dispozita kuranore: "N se keni frik se ata t dy, nuk do t mund t'i ruajn dispozitat e Allahut (detyrimet), ather nuk sht mkat pr asnjrin prej tyre q ata t ndahen" (Bekare, 229). Prishja e aktit t martess mund t

n kt rast sht nj diktatur e mendimit dhe e shprehjes. Uniformiteti n mendim dhe n shprehje jan karakteristika t shoqrive totalitare, t cilat kan frik nga fjala e lir pr shkak se jan t vetdijshme pr pathemelsin ideologjike t tyre. Ndryshimi sht se n kt rast diktaturn po e imponon pakica, madje nj pakic e paprfillshme, thuajse inekzistente, e cila fryhet si nj balon me gaz nga financimet e disa grupimeve dashakeqe dhe nga mbshtetja e disa ambasadave t huaja. Pr kt FMSH do t prpiqet t ndrmarr nismat e duhura ligjore pr t hedhur posht kto masa. Gjithashtu do t prpiqemi maksimalisht ta sensibilizojm opinionin e gjer publik pr dmin e ktyre masave shtrnguese, si dhe rrezikun q paraqet prpjekja e komunitetit LGBT pr zgjerimin e hapsirave t paraqitjes s tyre n publik. Feja dhe atdheu kan qen dy substratet mbi t cilat populli shqiptar ka ndrtuar identitetin e tij. Parimet e prbashkta morale dhe afria botkuptimore ka qen pr vendin ton ura lidhse ndrmjet feve t ndryshme dhe ithtarve t tyre. N kt drejtim binomi fe e atdhe ka qen binomi m I rndsishm si prbrse shpirtrore e ktij kombi dhe jo morali I komunitetit LGBT. Pr kt ne jemi t gatshm t bashkpunojm me t gjitha grupet e interesit pr t ruajtur kt identitet dhe prbrse shpirtrore. ndodh edhe kur njri nga partnert shkel kurorn. Divorci duhet t bhet me vendim gjykate, e cila prcakton fajtorin dhe detyrimet q kan ndaj njri-tjetrit pr paln e dmtuar. Veanrisht pr kujdestarin e fmijve, q n parim sht e drejt e t dy prindrve. Ata duhet t'u sigurojn fmijve mbrojtjen, kujdestarin, edukimin dhe arsimimin, si dhe sigurin e nevojave jetsore pr streh dhe ushqim. Fmija i rritur n mosh madhore ka t drejt t zgjedh njrin nga prindrit me t cilin do t jetoj. M e mira sht q rritja dhe edukimi i fmijve t bhet nga t dy prindrit, sepse nuk shkakton tek ata strese dhe jan t qet nga ana shpirtrore dhe mendore. Nna ka m shum t drejta pr kujdesin dhe edukimin e fmijve t saj se sa babai, sepse ajo sht m e afrt, e ka mbajtur dhe e ka ushqyer fmijn me gjakun e saj, me qumshtin e saj, i ka msuar fjalt e para t shqiptimit shum t shtrenjta pr t si "nn", "bab" dhe sa e sa here ka prishur gjumin e nats pr t. N raste t veant, kur do t ket pengesa ligjore pr nnn, ather kujdestaria do t kaloj n vartsin e babait. Kt e prcaktojn ligjet n fuqi. Gruaja islame sot po gjen mbshtetje intelektuale dhe emocionale, duke ruajtur e mbrojtur pozicionin e saj t drejt n realitetin social-kulturor. Arma e saj kryesore mbetet besimi dhe morali i shndosh, q reflekton jo vetm n familje, q jep gjithnj dashuri dhe virtyt, por edhe n prpjekjen e saj pr transformimin e shoqris.

Divorci
Nga Xhemal Balla
j nga problemet sociale t shoqris s sotme sht edhe divorci, apo zgjidhja e lidhjes martesore. Martesa konsiderohet si nj nga lidhjet m t shenjta njerzore pr familjen. N Kuran thuhet: "Marrveshje t fort" (Nisa, 21). Gruaja e martuar e motivuar n jet, me besim tek energjit e saj e ka pr detyr t prballoj e sfidoj t gjitha joshjet q mund t'i bhen asaj pr ta prfshir n rrugn e shmtuar t imoralitetit. Morali i pastr i saj duhet t jet baz jo vetm prqendrimin e forcimin e familjes, por edhe t shoqris ku jeton. Ajo duhet t marr prsipr funksione t rndsishme n jet pr t prballuar edhe nevojat ekonomike, pa ln pas dore rolin e saj kryesor n familje, at t nns pr edukimin e fmijve. Nj grua q sht besimtare e devotshme nuk mund t pajtohet kurr me qndrimet negative dhe nuk jepet para joshjeve pr tradhti bashkshortore e aq m pak t prdoret nga trafikantt pr prostitucion. Po ashtu ajo nuk mund t pajtohet kurrsesi me konceptin, se gruaja e emancipuar duhet t arrij standardin modern, q nxit braktisjen shpirtrore drejt egoizmit pr knaqsit individuale. Ajo me vendosmrin e saj pr vazhdimin e jets bashkshortore, mban nj qn-

drim t rndsishm edhe ndaj ngjarjeve sociale me mendimet dhe vendimet e saj. N t kundrt do t vij ftohje familjare, braktisje e tradhti bashkshortore, q on n shprbrjen e familjes dhe prishjen e aktit ligjor martesor. N t tilla raste shkatrrohet do gj n realizimin e funksioneve t familjes, bie solidariteti social ekonomik, dobsohet roli edukativ i fmijve, si dhe mungon dhnia e dashuris s nevojshme pr ta. Kjo kriz ndihet edhe n shoqri. Tek kta persona krijohet mungesa e besimit, dobsohet personaliteti dhe bie respekti i ndrsjell. Cilido qoft nga partnert, burri apo gruaja, q bhen shkak pr prishjen e martess, trhiqen nga knaqsit e astit, pr t prjetuar emocionalisht individualizmin e tyre. Kta harrojn se u sht ar perdja e turpit edhe kur prqeshen nga shoqria q i rrethon. Profeti Muhamed, paqja e bekimi i Zotit qoft mbi t, ka thn: "Po s'pate turp, puno 'ka t duash". Ndikimi i familjes apo shoqris duhet t jet i fuqishm,n t tilla raste pr t ndrhyr me kshilla pr t kuptuar se ata kan rn n kundrshtim me veten dhe shoqrin. Divorcet po shtohen nga dita n dit. Ky fenomen favorizohet nga varfria ekonomike, emigracioni, prdorimi i alkoolit, i drogs, bixhozit etj. Kta faktor

Lidhja

/ Nr. 7 /

17 maj 2013