Tytu oryginau ALL THE SECRETS OF MAGIC REYEALED Projekt okadki i stron tytuowych Elbieta Pietras Zdjcie na okadce

FREE Redakcja Ewa Mironkin Redakcja techniczna Lidia Lamparska Korekta Magorzata Juras

Scan By Bug dla Torrenty.org

Copyright 1994 by Herbert L. Becker Copyright for the Polish book club edition by wiat Ksiki", Warszawa 1996 Copyright for the Polish translation by Hanna Zalewska-Turczyn, 1996 wiat Ksiki, Warszawa 1996 Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna Warszawa, ul. Miska 65 ISBN 83-7129-281-3 Nr 1510

Od Autora
Wielu mistrzw magii, iluzjonistw-amatorw, a nawet ludzi zajmujcych si magi tylko z przypadku, prosio mnie, bym nie publikowa tej ksiki. Uwaali bowiem, e wielkie sekrety sztuki iluzji powinny pozosta tym, czym s - tajemnic. Oczywicie, istniej na ten temat setki ksiek* dostpnych w kadej bibliotece, ale kady, kto si z nimi zetkn, moe potwierdzi, e opisuj tylko drobne triki. A co ze sztuk wielkiej iluzji? Dostp do tajnikw nowych lub aktualnie prezentowanych numerw nie jest atwy, poniewa koryfeusze magii nie ycz sobie, by wykonywali je szeregowi iluzjonici. Pragn jak najduej pozosta jedynymi dostawcami owej rozrywki. Kiedy wiele lat temu rozpoczynaem karier iluzjonisty jako Kardeen, chciaem pokazywa take i te lepsze triki. Niestety, dziesicioletni chopak nie mg otrzyma wskazwek dotycz cych numerw wartych od tysica do dziesiciu tysicy dola rw. W efekcie byem zmuszony robi sztuczki, ktre wykony wali wszyscy inni pocztkujcy magicy. Co za nuda! Pomylcie tylko, gdybym tak, majc dziesi lat, potrafi zademonstrowa zig-zag albo przenikanie przez mur. To byoby naprawd co. Wtedy jednak nie istniaa moliwo, bym mg posi sekrety wielkich mistrzw. w niepisany kodeks iluzjonistw sprawi, e zdecydowaem si zawrze w niniejszej ksice sekrety najwspanialszych trikw magii. Uwaam zreszt, e nie sam trik, ale sposb jego prezentacji stwarza wielkiego iluzjonist. Ile to razy zdarzyo
* Pimiennictwo na ten temat w jzyku polskim nie jest a tak bogate (przyp. tum.).

Od Autora

n a m si przecie oglda t e n sam film lub telewizyjny show, ktry niezmiennie n a m si podoba, cho znalimy jego zako czenie! Tym, co faktycznie sprawia n a m przyjemno, jest bowiem przede wszystkim jako prezentacji. S e k r e t e m magii jest wanie demonstracja triku, a nie me chanizm jego dziaania. Wszystkie znane mi w dziecistwie ksiki z dziedziny iluzji zawieray tylko surowe opisy przebie gych i sprytnych chwytw. Zanim si zorientowaem, za czem tworzy wok nich swj wasny show. To wanie jest owo co, co odrnia mistrza od zwykego wykonawcy, cho, prawd mwic, sam uwaam si raczej za wykonawc. Piszc t ksik, staraem si nie pomin niczego, co mogoby zachci czytelnika do wprowadzenia wasnych ele m e n t w pokazu. Nie obawiaj si nada charakterystycznego pitna wszystkiemu, co wykonujesz, i zrb z danego n u m e r u wasne wielkie przedstawienie. Czytajc o wielkich mistrzach magii, miej na uwadze jedno: oni wszyscy zaczynali tak jak ty. J a k o dzieciaki borykali si z wielkim zadaniem wyprowadzenia innych w pole. Tych paru, ktrzy odnieli sukces, toczyo walk z ignorancj agentw przedsibiorstw rozrywkowych i organizacjami wyszukujcy mi nowe talenty, gdy wszystkie te instytucje wci uwaaj sztuk magii za element varietes. Nikt nie w a h a si zaan gaowa nawet piciu komediantw na j e d e n wieczr, ale nigdy nie zaprasza si wicej ni jednego iluzjonist w miesi cu. Nie widzi si w magii tego, czym n a p r a w d jest, a przecie nie trzeba mie wielkich zdolnoci, aby powiedzie dowcip albo zapiewa piosenk. Za to demonstracja iluzji wielkiej klasy wymaga caych lat p r a k t y k i i mnstwa pienidzy. Wielu iluzjonistom ciy inercja agencji rozrywkowych i pa nujca w t y m wzgldzie rutyna, wic zaczli sami szuka moliwoci zatrudnienia. Nie bd zbyt daleki od prawdy, twierdzc, e czyni tak dziewidziesit dziewi procent wykonawcw. Niestety, to wanie moe okaza si dla nich pocztkiem koca. Piosenkarze maj piewa, tancerze ta6

Od Autora czy, iluzjonici prezentowa sztuki magiczne, a ich wystpy powinni organizowa menederowie. Jeli chcesz by naprawd dobry w sztuce iluzji, skoncentruj si tylko na niej, a organizowanie zostaw profesjonalistom. Z pocztku zajmowanie si tym samemu moe by jedynym wyjciem, ale mam nadziej, e od pewnego momentu sta ci bdzie na impresaria z prawdziwego zdarzenia. Przy pewnej dozie szczcia, moesz wprawdzie bez trudu sam organizowa swoje wystpy, jednak dla wikszoci ludzi penienie obowiz kw wasnego menedera to wielki kopot. W obu wypadkach lepiej woy wicej wysiku w doskonalenie swojej sztuki, organizowanie wystpw odsuwajc na pniej. To prawda, e bardzo trudno znale odpowiedni agencj, ktra bdzie ci reprezentowa, ale nie zniechcaj si. Postaraj si ich przeko na, jak wiele mog zyska, zatrudniajc wanie ciebie. W show-biznesie bardzo wane jest, by mie odpowiednio dobrany zesp ludzi. Dlatego w wiele wysiku w doskonale nie swojej sztuki, ale jeszcze wicej w znalezienie odpowied niego impresaria. Czytajc t ksik, staraj si zrozumie, e sztuka magii jest przede wszystkim sztuk przedstawiania i e wykonujc swj numer, musisz woy w to cae serce. I to wszystko. Przypomnienie: zawarte w tej ksice instrukcje i sekrety to tylko jedna z niezliczonych wersji wykonania danych iluzji, a jest ich tyle, ilu iluzjonistw. Ja opisaem te triki tak, jak je poznaem albo wykonywaem. Dobrej zabawy! Herbert L. Becker

Uwaga: Herbert L. Becker wystpowa jako Wielki Kardeen.

Podzikowania
Ksika ta powstaa dziki pomocy i wskazwkom wielu ludzi. Wymieniam tylko nielicznych, ktrym chciabym po dzikowa: David Copperfield, Garry Ouellet, David Bohem ze Sterling Publishing, klown Boo, Gene Wright, Ksiga Guinnessa, Sid Lorraine, John i Sally Paolucci, Johnny Carson, Lorraine Becker, Randi, Adam, Brian i Jessa. Nieodaowanej pamici Burling Volta Hull i Walter Gibson. Specjalne podzikowania dla redaktorw: Davida Kohna i Briana Feinbluma, ilustratorki Joann Carrery oraz personelu pomocniczego Lifetime Books. Ksice tej wielce przysuy si take wydawca Don Lessne, ktry rzuci pomys jej opublikowania. Dziki im wszystkim, a take i tym, ktrych nie wymieniam. Wasza pomoc i wskazwki doprowadziy mnie do tego szczeglnego przystanku w podry mojego ycia.

Dla

Shelly

Dziki ci za zacht, mio i przyja. To twoja inspiracja powoaa t ksik do istnienia.

Sowo wstpne
Zrobie ju pierwszy krok do zrozumienia wiata magii i iluzji. Na kartach tej ksiki zawarto najgbsze sekrety wspczesnej sztuki magii. Oczywicie, jeste jej bardzo cie kaw, pragniesz jak najszybciej si w niej zanurzy, poznajc tajniki ulubionych trikw. Jest jednak par rzeczy, ktre musisz przedtem wiedzie. Triki magiczne przedstawiono tu w powizaniu z nazwiskami tych iluzjonistw, ktrzy uczynili z nich istotn cz swojej sztuki. Na przykad, mimo i wielu mistrzw wykonywao chiskie obrcze, aden z nich nie robi tego w tak niezapomniany sposb, jak artysta wymieniony w tej ksice. Wikszo opisanych tu sztuk to iluzje wielkiej klasy, prezen towane na ogromnych scenach przez najwikszych mistrzw magii. Znalazy si tu jednak i takie, ktre, jak na przykad Pea shell game (dos.: gra strczkw grochu) Houdiniego, nale do kategorii magii salonowej. Rozmiar sceny nie ma tu wszake specjalnego znaczenia, gdy opanowanie kadej iluzji wymaga ogromnej inwencji twrczej, a take indywidualnoci. Wik szo tych sztuk autor sam wykonywa wedug podanego opisu i nie jest jego intencj zdradzanie czytelnikowi wszystkich zawodowych tajemnic. Poniewa nie ma zwyczaju powielania ani patentowania sztuk magicznych, istnieje wiele sposobw osignicia zamierzonego efektu. Szuka magiczna, podobnie jak piosenka, moe by wykonana w jedyny, tobie tylko waciwy sposb, ktrego nikt inny nie potrafi naladowa. Kady iluzjonista ma wasny, niepowtarzalny styl prezen towania iluzji, a tu przedstawiono jedn z tych moliwoci. Kiedy byem modziecem, Burling Volta Hull uczy mnie rozumie, e dla zagadki, jak jest kada iluzja, istnieje wiele 10

Sowo

wstpne

rnych rozwiza. Hull, wielki mistrz magii, cay czas stwarza i opracowywa coraz to nowe znakomite arcydziea iluzji i uczy mnie doskonalenia wasnej sztuki. By on przyjacielem Houdiniego, Dunningera, Thurstona, Blackstone'a i wielu innych, a ja spdzaem niezliczone godziny, przetrzsajc jego torby pene rekwizytw i trikw*. Kiedy pokaza mi dziesi rnych sposobw wykonania jednej ze swoich sztuk. Ku m e m u zdumie niu kady z wariantw dawa identyczny efekt kocowy. Wikszo przedstawionych tu iluzji bya miliony razy wyko n y w a n a przez tysice iluzjonistw na caym wiecie. J e d n a k ludzie wci tumnie przychodz na pokazy, by ujrze swoich ulubionych artystw, nie baczc na to, e mnstwo razy widzieli ju ich wystpy. Dla tych z was, ktrzy pragn powici si sztuce magii, oznacza to, e najwiksze iluzje wiata mog sta si wasz prywatn wasnoci, gdy moecie im n a d a c h a r a k t e r t a k niepowtarzalny, jak niepowtarzalne s odciski waszych pal cw. J e d n a k e pieczci takiej nie da si odcisn w cigu jednego popoudnia. Najpierw trzeba studiowa trik tak dugo, a wie si o nim wszystko. Musi sta si tak sam czci was samych jak prawa rka. Powinnicie zna go od wewntrz i od zewntrz. Dopiero wtedy moecie nada mu swj charakterys tyczny, unikalny rys. Burling uwielbia intrygowa swoich kolegw magikw. Pokazywa im jaki trik, po czym ich zostawia, by gorczkowo zgbiali w sekret. J e d n a k e myl, e dzisiejsi iluzjonici s zbyt zajci zaskakiwaniem siebie nawzajem i zapominaj, jak zabawi publiczno. Trzeba stale pamita o widzach i nie da si zbytnio wcign w zabawy midzy kolegami z brany. Kiedy bowiem iluzja zbytnio si komplikuje lub staje si zbyt toporna, moe si to skoczy utrat publicznoci. Gdyby tak si zdarzyo, wypracuj inny sposb wykonania triku.
* Trik - tu zestaw rekwizytw do wykonania danej iluzji (przyp. tum.)
11

Sowo

wstpne

Nawet najprostsze nich, takie j a k passy, jeli s wykonane z klas, wci jeszcze zadziwiaj publiczno. Ostatnio pokazy waem to przed k a m e r a m i telewizji i prowadzcy by tak zachwycony, e baga mnie o powtrzenie. Nie zgodziem si i wyszedem, zostawiajc nie tylko jego, ale i publiczno spragnionych dalszego pokazu. Passa to iluzja manipulacyjna, polegajca na zrcznych ruchach doni, przez co manipulator powoduje zniknicie monety lub innego maego przedmiotu. Iluzjonista pokazuje monet w jednej doni, a nastpnie drug rk na pozr j stamtd usuwa. Moneta w tajemniczy sposb powraca j e d n a k do pierwszej doni lub znajduje si za u c h e m ktrego z widzw, zwykle kogo siedzcego blisko iluzjonisty. Przez ostatnie dwadziecia lat pokazywaem te triki tysice razy i uwielbiam reakcj, jak budz wrd widowni. Kiedy zaczynaem wykonywa uwalnianie si z kaftana bezpieczestwa (patrz: rozdzia o Kardeenie), pocztkowo robi em to tak, j a k wszyscy przede mn. Tempo tego pokazu byo dotd do wolne, a ja postanowiem je przypieszy. Udao mi si to tak doskonale, e z tego zasynem. Wkrtce dowiedzia si o t y m cay wiat. Widzc znakomit reakcj publicznoci na t e n szczeglny sposb wykonania, wielu iluzjonistw kupio kaftany bezpieczestwa i zaczo naladowa moj metod. Do tej pory przychodz do mnie iluzjonici i przechwalaj si, e potrafi dokona tej sztuki szybciej ni ja. Nawet jeli tak jest, to nikt inny nie osign dziki niej takiej sawy j a k ja. Dlaczego? Bo potrafiem uczyni z tego triku moj wasno. W jaki sposb pasowa on do mojej osobowoci. To wanie: odcinicie na sztuce wasnej osobowoci, jest prawdziwym s e k r e t e m magii, ktrego iluzjonici, chepicy si, e potra fi szybciej ni ja oswobodzi si z kaftana bezpiecze stwa, mog nigdy nie poj. Sztuka iluzji nie polega na ciganiu si. To jest sztuka demonstracji i to demonstracji, ktra si liczy. Udowodni to Doug Henning. Przed nim wielu magikw wykonywao zig-zag, ale kiedy zrobi to Doug, cay wiat go 12

Sowo

wstpne

podziwia. Doug wykonywa t e n n u m e r tak, j a k nikt inny do tej pory. Kiedy natomiast gwiazda telewizji, komik i iluzjonista Harry Anderson zaskakuje kogo jakim trikiem, posuguje si przy t y m dowcipem lub dykteryjk. Czsto sam trik wcale nie jest mieszny, ale Harry Anderson tak. To jego styl. David Copperfield jest inny. Nawet najmniejszy salonowy trik manipulacyj ny otacza wspania opraw sceniczn, tak sam jak przy najwikszych n u m e r a c h , i dlatego tak wielu ludzi uwielbia jego pokazy. Publiczno potrafi wyczu wykonawc, ktry nie ma was nego stylu. Przewanie s to ci, ktrzy kupili nowy trik, a nastpnie wykonali go cile wedug zaczonej instrukcji. Nawet dla niefachowca sowa te (zalecane w instrukcji przy kadowo) brzmi dziwacznie w ustach iluzjonisty, ktry nie wypowiada ich z gbi serca. Zawsze pozostan cudze. Jeli chcesz zosta iluzjonist, mw od siebie, oddziauj wasn osobowoci, a bdziesz stwarzajcym cuda wykonawc, a nie tylko widzem, wok ktrego dzieje si magia. Kiedy ogldam katalog, ksik albo magazyn powicone magii, irytuj mnie zamieszczane t a m reklamy. Zachwalaj one i promuj triki, podajc nazwiska wielkich iluzjonistw, dziki ktrym triki te stay si znane. Nastpnie jacy nie szcznicy kupuj taki przepis i zastanawiaj si, dlaczego im magia" nie wychodzi. A magia nie tkwi w s a m y m triku, pojawia si dopiero podczas jego wykonania. Zbyt wielu artystw zasania si w czasie wystpw muzyk, odgrywajc na jej tle pantomim. Takie postpowanie staje si w kocu usprawiedliwieniem dla zaniechania gry scenicznej. Pamitaj, e przede wszystkim jeste aktorem, wykonawc scenicznym. Ilu artystw pantomimy lub milczcych magikw zachowao si w ludzkiej pamici? Gdyby Houdini podczas wystpw nie mwi, dzi nikt by go nie zna. Cay show Houdiniego to jego zdolno do przechwalania si, a robi to wietnie. Mj przyjaciel Burling Hull powiedziaby, e Houdini 13

Sowo

wstpne

by okropny, nie potrafi niczego zrobi z gracj. Mimo to jego gadanie sprawiao, e publiczno bya nim urzeczona. Chcc j e d n a k zosta n a p r a w d wielkim artyst, musisz wystpowa, i to bardzo czsto. Ta uwaga moe wydawa si oczywista, lecz naley to podkreli. Wszdzie bowiem, gdzie jad, spotykam iluzjonistw, wyposaonych w setki rekwizy tw, ktrzy bardzo rzadko wystpowali. Przewanie dlatego, e, j a k twierdz, proponuje im si zbyt m a e honorarium. - Po co pracowa, kiedy daj tylko pidziesit dolcw za wystp? - mwi. - Nie opaca mi si taszczy mojego kosztow nego wyposaenia, jeli m a m dosta tylko pidziesitaka. - Dlaczego wic od razu kupie to wszystko? - pytam. Mwi im, e jeli nie pracuj, to po co im ten sprzt? Jeli chc by artystami, musz wystpowa. Ty take. Powiniene wystpowa stale, przy kadej okazji i za kade wynagrodze nie. Gdy si sprawdzisz, zadasz wikszej stawki. Jeli j e d n a k nie wystpujesz, nigdy nie bdziesz wystarczajco dobry. Czy potraficie wyobrazi sobie kapel rockow, ktra nie przyjmuje propozycji, bo muzycy musieliby przynie instru menty? Ich sprzt kosztuje mas pienidzy, ale bez niego kapela nie moe wystpi. Komicy powicaj mnstwo czasu i pienidzy na materiay. Gdyby nie wystpowali, czy sta by ich byo na kupowanie zabawnych rekwizytw? Ostatnio jeden z przyjaci opowiedzia mi o p e w n y m klownie-magiku, ktry sprawi sobie rekwizyty za szesnacie tysi cy dolarw i nie wiedzia, co z tym pocz. Mojemu przyjacielo wi chodzio o to, czy miabym ochot nauczy owego artyst, j a k ma wykonywa swj nowy n u m e r . Ten t a k zwany iluzjonis ta postawi ca spraw na gowie. To nie trik si liczy, ale wykonanie. J e d n a k e musisz je stale korygowa. Nie moesz pozwoli, by twoja gra bya przez duszy czas taka sama. Ja zawsze patrz na to, co dzieje si w przemyle muzycznym, i t a m szukam sposobw podniesienia mojej sztuki na wyszy poziom. Wydaje si bowiem, e muzycy s na bieco z t r e n d a m i 14

Sowo

wstpne

w showbiznesie. W latach siedemdziesitych na przykad tacy muzycy, j a k Kiss i David Bowie, nosili maski i makija, a ich wystpy byy drobiazgowo opracowane. Na scenie zmieniali si w kogo innego, a ich show stawa si tajemnicz podr przez inscenizacj i scenariusz. Natomiast w latach dziewidziesitych, poczwszy od ostat niego z Beatlesw, P a u l a McCartneya, wiele kapel wystpu je bliej publicznoci, bez wielkiego scenariusza i przy skrom n y m owietleniu - styl zdecydowanie odmienny od poprzed niego. Nie wydaje si, by iluzjonici dostrzegali t zmian. A przy najmniej bardzo rzadko. Kiedy Doug H e n ni ng wyszed na scen w dinsach i koszulce, mylaem, e frak i smoking to ju tylko relikty przeszoci. I t a k byo a do teraz. Obecnie wydaj si wraca, cho nie ma po t e m u specjalnych powodw. W adnej innej dziedzinie show-biznesu nie wystpuje si w t y m starowieckim wieczorowym stroju. A jak wygldayby wystpy Davida Lettermana, gdyby kadego wieczoru wkada frak? J e d n a k e iluzjonici chwal kadego z brany, kto nosi to nieciekawe oficjalne ubranie. Pynie z tego p e w n a n a u k a : nie spdzaj zbyt wiele czasu z innymi iluzjonistami. Jedn z rzeczy, ktre mnie najbardziej irytuj, jest magik popisujcy si przed kolegami. Wydawaoby si, e takie audytorium najtrudniej zadowoli. W rzeczywisto ci jest ono pod t y m wzgldem najatwiejsze. Przecie to jakby czonkowie twojej rodziny; chc, by ci si udao. Bd klaska i wiwatowa, cokolwiek im pokaesz. Jeli pragniesz trudnej publicznoci, sprbuj wystpi przed k o n c ertem kapeli roc kowej. Tacy widzowie czst s albo pijani, albo na zupenym odlocie. Oni chc muzyki, a nie magii. To wanie jest trudna, nie przyjmujca byle czego publiczno; przezwycienie tego samo w sobie jest nie lada sztuk. Kiedy zaczynasz wystpowa, staraj si o pewn rozmaito. Niekoniecznie, jeli chodzi o liczb trikw, raczej o sposb ich wykonania. Czasami moesz poprosi kogo z widowni, eby 15

Sowo wstpne asystowa ci przy chiskich obrczach. Kiedy indziej wywoasz lepsz reakcj, pokazujc t e n cud bez pomocnika. Jedynie metod prb i bdw mona dowiedzie si, co wybra i kiedy. Staraj si take zmienia sposb prowadzenia programu. Cza sem niech bdzie troch komiczny, czasem bardzo serio. By moe, nie zawsze dobrze trafisz, ale jeli nie sprbujesz, nigdy si tego nie dowiesz. P r a c a z publicznoci to take sztuka. Nigdy nie wiesz, czy widownia bdzie gadatliwa czy spokojna, s m u t n a czy powana. Ale zawsze, jeli taki jest twj styl, staraj si z ni wsp pracowa. W poszukiwaniu inspiracji lubi przyglda si komikom albo konferansjerom kabaretowym. Zwykle czy ich z publicznoci cisa wi, co zapewnia gadki, zabawny przebieg przedstawienia. Naczelnym zadaniem iluzjonisty jest przecie zabawianie publicznoci, a jeli pozna ci ona jako niepowtarzaln osobowo, to zrobie w tym kierunku ogrom ny krok. P r a w d mwic, dialog midzy wykonawc a j e d n y m z wi dzw czsto sam w sobie jest dobrym elementem pokazu. W takim wypadku inni widzowie mog w peni identyfikowa si z t y m spord nich, ktry stoi na scenie i artuje lub roz mawia z iluzjonist. Im bardziej publiczn bawi si t konwer sacj, t y m bardziej bdzie jej si podoba wykonawca. Oczywi cie, kade przedstawienie jest inne, poniewa nigdy nie wiado mo, co powie publiczno ani jak zareaguje na twoj kwesti. Iluzjonici-amatorzy czsto dziwi si, dlaczego bez trudno ci radz sobie z pokazem dla maej grupki przyjaci, a nie potrafi zatryumfowa nad wiksz widowni. Powd jest prosty: w maej grupie znajomych czujesz si bezpiecznie, ale kiedy publiczno jest ci obca, nie wiesz, jak si do niej zbliy. To problem wszystkich wystpujcych, nie tylko iluzjonistw. Mona t e m u zaradzi, zwracajc si do widzw tak, jakby to bya maa g r u p k a znajomych i jakby kadego z nich zna osobicie. To sprawi, e wszyscy razem poczujecie si o wiele swobodniej.
16

Sowo

wstpne

Kiedy jeste na scenie, musisz dba o to, by pokaz przebiega gadko od jednego triku do drugiego. Nie staraj si zrobi wszystkiego naraz: na przykad sztuk z gobiami, p o t e m zaraz krliki, chustki, linki i acuchy. Mniej trikw wykona nych dobrze i we waciwym porzdku sprawia znacznie lepsze wraenie ni wiele, ciasno u p a k o w a n y c h w k r t k i m czasie. Nie posuguj si te trikiem, ktry jest zbyt skomplikowany lub toporny. Moesz przez to utraci publiczno. Gdyby t a k si stao, warto byoby inaczej dobra r e p e r t u a r . Postaraj si narzuci sobie i swojej grze odpowiednie tempo. Jeli masz kogo, kto nagraby twj wystp na wideo, popro, by to zrobi. Nastpnie przejrzyj tamy, szukajc zarwno sabych, j a k i mocnych p u n k t w . Niech twoja praca sprawia ci j a k najwicej radoci. Jeli nie bdziesz lubi tego, co robisz, jeli nie zaakceptujesz siebie na scenie, publicznoci take si nie spodobasz. Przegldajc tam, zwr uwag na reakcj widowni. Jeli widzowie nie klaszcz, zastanw si dlaczego i zapamitaj. K a m e r a wideo to dobra inwestycja. Nagrywaj kady wystp i ogldaj go, a tamy ze wszystkich pokazw opatrz datami i przechowuj. Miejsce wystpu rwnie wymaga duej uwagi. Musi by t a k przygotowane, by twj popis mg by w y k o n a n y na najwy szym poziomie. eby si upewni, czy jest wszystko, czego potrzebujesz, zawsze przed pokazem obejrzyj sal. Ostatnio syszaem histori o iluzjonicie, ktrego zaproszono, by dla zareklamowania p r o g r a m u rozrywkowego wykona uwalnia nie si z kaftana bezpieczestwa. Artysta w przyby na miejsce gotw do wystpu, ale nigdzie nie byo wida wa cicieli. W kocu pokazali si, lecz na krtko. Nie przygotowano na czas odpowiedniej sceny i zmuszono iluzjonist do czekania. Na to wszystko przyjechali zaproszeni dziennikarze, ktrzy take byli rozczarowani, e nikt z wacicieli ich nie powita. Niedugo potem wszyscy odjechali, nie wyczajc iluzjonisty, ktry koniec kocw nie wystpi. J e d n a k e nie powiniene uzalenia si od lokalu, jeli

17

Sowo

wstpne

chodzi o owietlenie, nagonienie i dekoracje. Gdy tylko bdzie ci na to sta, postaraj si o wasny sprzt. Cho koszt takiej inwestycji jest wysoki, bdziesz mia pewno, e osig niesz efekt, jaki sobie yczysz. Wasne wyposaenie ogromnie podnosi twoje moliwoci, pozwalajc zaplanowa spektakl na profesjonalnym poziomie. To bdzie waciwy wydatek. Pamitaj bowiem, e due gae dostaj ci iluzjonici, ktrych wystpy stoj na wysokim pozio mie. Niech zapadnie ci w pami: twj image, cao twojego programu, a take sposb jego prezentowania, wszystko to jest towarem, ktry sprzedajesz kupcom rozrywki i publicznoci. Zgodnie z danymi Forbesa, w roku 1993 i 1994 David Copperfield zarobi pidziesit pi milionw dolarw. Ty take moesz zrobi nieze pienidze na t y m interesie, jeli bdziesz swoj prac traktowa jako interes. Pierwszy krok to czytanie wszystkiego, co moesz znale, na t e m a t marketingu, reklamy, promocji i zarzdzania. Powi niene mie dokadne rozeznanie w t y m biznesie. J e d n a k e bez wzgldu na to, ile o nim wiesz, bdziesz potrzebowa pomocy przy sprzedawaniu zarwno swojego programu, jak i swojego wizerunku scenicznego. Powiniene mie jednego agenta lub nawet dwch. To konieczno. Impresariowie zwykle s wa cicielami agencji rozrywkowych. Kada z nich ma list wielu wykonawcw. Moesz by j e d n y m z piciu, dziesiciu, a nawet wikszej liczby iluzjonistw danej agencji. Agencja to jakby sklep z rozrywk, ktry zajmuje si re klam, promocj i sprzeda. Kiedy kto zgosi zapotrzebowa nie na iluzjonist, impresario zaproponuje kogo ze swojej listy. Jeli zapiszesz si w agencji, musisz odda od dziesiciu do pitnastu procent swojego zarobku jako zapat za znalezienie k o n t r a h e n t a . Sprbuj figurowa w kilku agencjach, a twoje szanse na wystp znacznie wzrosn. Jeli u d a ci si wynaj dobrego impresaria, t y m lepiej. Ale nawet jeli nie masz takiej moliwoci i na to jest rada. Wymyl go. Wymyl sobie jakie nazwisko i posuguj si nim, wy18

Sowo

wstpne

stpujc jako wasny impresario. Dlaczego korzystne jest dziaanie pod fikcyjnym nazwiskiem? Poniewa menederowi atwiej jest zdoby dla ciebie prac, ni gdyby ty sam mia to zrobi. Wystpujc pod przybranym nazwiskiem, moesz w roz m o w a c h z potencjalnymi klientami bardziej przekonujco zachwala swoje talenty. Znam wielu ludzi z brany rozryw kowej, ktrzy w cigu caej swej kariery mieli wymylonego menedera. W kocu wikszo twoich klientw nigdy nie spotka owego impresaria". Rozmawiaj z nim telefonicznie i dostaj od niego faksy oraz listy. (Posugiwanie si fikcyjnym nazwiskiem jako m e n e d e r " pozwala take uwolni si od przymusu wystpowania pod pseudonimem - to zy pomys. Pseudonim brzmi faszywie i jest kopotliwy, jeli chcesz zrealizowa czek.) Najwaniejsz korzyci, jak daje bycie wasnym impresariem, jest to, e nie musisz n i k o m u paci za t usug. Mimo to, szczerze mwic, wikszo artystw woli mie kogo innego do wykonywania pracy menedera. Kiedy dobrze ci si wiedzie, sprbuj wynaj kogo do zdobywania kontrak tw. Powiniene to zrobi. Szukanie klientw i wystpowanie to dwie rne rzeczy i wikszo iluzjonistw nie potrafi dobrze wykonywa obu zawodw naraz. I n n y m aspektem sprzedawania swojego p r o g r a m u i wize r u n k u scenicznego jest reklama i promocja. Jeli nie potrafisz sprawi, by poprzez telewizj, gazety i radio twoje nazwisko stao si znane w dobrych salach, nie dziw si, e nie otrzymu jesz interesujcych kontraktw. Pamitaj jednak: im lepszy kontrakt, t y m wysza s u m a na twoim czeku. Dla celw re klamowych wycinaj i przechowuj wszystko, co na twj t e m a t napisano. Zawsze staraj si, eby prasa wiedziaa, gdzie od bywa si twj wystp. aden pokaz nie jest na to zbyt may. P r o m o w a n i e siebie nie jest j e d n a k tanie. Zwykle r a c h u n e k za r e k l a m zamyka si sum porwnywaln z h o n o r a r i u m za wystp. Zarwno fotografie, jak i biografia musz by przygoto19

Sowo wstpne w a n e profesjonalnie. Zwykle bowiem najpierw one trafiaj do potencjalnego nabywcy twojej sztuki. Dopki wic nie s na najwyszym poziomie, moesz nie dosta adnego k o n t r a k t u . Zbyt czsto iluzjonici zaniedbuj t wan cz caego przed stawienia. Od czasu do czasu dobrym rodkiem r e k l a m o w y m i mar ketingowym s kasety wideo z pokazw. Jeli kto chce zobaczy twoj gr, polij mu co najwyej kopi, nigdy orygi na, poniewa zdarza si, e kasety nie wracaj. adna wszake organizacja ani wiedza na t e m a t biznesu nie zrobi z ciebie wietnego wykonawcy, jeli nie bdziesz dosko nali swej sztuki. Miar prawdziwego artysty jest sposb, w jaki wykonuje program. Wszystko inne jest drugorzdne. Pami tam, jak kto kiedy opowiada mi swoje wraenia z wystpu wielkiego iluzjonisty, ktrego oglda podczas wakacji. Artysta wykonywa sztuk z pojawianiem si i znikaniem lww i tyg rysw. - Kto to by? - spytaem. - Nie m a m pojcia - brzmiaa odpowied. - Ale t e n n u m e r z tygrysem by wietny. S t a si swoim n u m e r e m z tygrysem! Sta si niezapo mnian czci przedstawienia. Nie chowaj si za scenariu szem, rekwizytami i trikami. Ujawnij si i zahipnotyzuj swoj publiczno. Pamitaj, e robienie trikw to nie wszystko, e najbardziej liczy si bycie wykonawc z prawdziego zdarzenia, bycie t y m e l e m e n t e m programu, ktry ludzie zapamitaj. To wanie ma sta si twoj najwaniejsz cech. To take przesdza o ostatecznej ekspresji i magii iluzjonisty.

DAVID COPPERFIELD
Mistrz magii wszech czasw.
Jest chyba najdoniolejsz postaci wrd iluzjonistw swoich dni, nowatorem, ktry ponownie wyznaczy granice moliwoci. Zaj si magi i przeksztaci j w form sztuki, z ktrej nastpnie zrobi wielki sceni czny show - poczenie, jakiego dotd jeszcze nie widziano. W wykonaniu Copperfielda magia to wielka wyprzeda rozrywki. Ten wielki magik - mistrzowski showman - wy nis sztuk i biznes iluzji na niespotykane wyyny. Hollywood Reporter, 1994

Ksika ta nie byaby kompletna, gdybym nie umieci na jej k a r t a c h Davida Copperfielda. Urodzi si 16 wrzenia 1956 r. w Metuchen w stanie New Jersey. J a k sam mwi: Dokadnie o smej szesnacie". Mody David Seth Kotkin, jedyny syn H y m a n a i Rebecki Kotkinw, wystpowa, majc lat dziesi. Jego rodzice, waciciele skle pu z konfekcj msk, stanowili dla pocztkujcego artysty znakomit, niezawodn publiczno. Pewnego dnia wybra si do Nowego J o r k u do sklepu z magicznymi akcesoriami, w przekonaniu, e wystarczy mu odpowiednia marionetka, a zdobdzie saw i fortun jako brzuchomwca. J e d n a k e sklep zaskoczy go bogactwem re21

David Copperfield kwizytw i ksiek, a kiedy waciciel pokazywa potencjal n y m nabywcom rne sztuki, David by zauroczony. Ten cay magiczny interes to o wiele fajniejsze ni brzuchomwstwo - pomyla sobie. Wsik wtedy z kretesem. Postanowi zosta iluzjonist i drugim Houdinim. Czyta wszystko, co tylko mg, na t e m a t magii i wielkich mistrzw. Odgadywa lub kupowa kady trik, jaki mg znale, i nie opuci adnego wystpu iluzjonisty w okolicy. wiat magii pochon go zupenie. Wiedzia, e show-biznes bdzie jego yciem. Myla, by zosta tancerzem jak Gene Kelly albo producentem filmowym jak Walt Disney lub Orson Welles. Gdybym dzi nie by iluzjonist, znalazbym si w tym interesie po stronie produ centw" - m w i . Ju majc lat dziesi, by pewien, e stanie si sawny w dziedzinie rozrywki. J a k o dwunastolatek zacz karier zawodowego iluzjonisty i bra pi dolarw za wystp. W 1968 r. zosta najmodszym czonkiem Stowarzyszenia Iluzjonistw Amerykaskich, a ja ko szesnastolatek przez cay semestr uczy iluzji studentw Wydziau Dramatycznego Uniwersytetu Nowojorskiego. Mody artysta przyj z pocztku pseudonim ,,Davino", ale kiedy nastolatek, spotka si na zjedzie iluzjonistw z nowojo rskim dziennikarzem B a r r y m Cunninghamem, ten zasugero wa, by przybra nazwisko David Copperfield. Po prostu dobrze brzmiao" - mwi David. Jego zainteresowanie rnymi aspektami rozrywki wzroso w t y m czasie ogromnie. W przerwach midzy swoimi wy stpami czsto odwiedza M a n h a t t a n i zakrada si do teatrw, by przypatrywa si artystom przy pracy. Wlizgiwaem si na przestawienia jak w i razem z B e n e m Vereenem przygldaem si wystpom Boba Fosse'a" - powia da David Copperfield. Wikszo tego, co robi, bierze si z mojego zamiowania do t e a t r u " . Kiedy wiek mu na to pozwoli, rozpocz n a u k w college'u, ale studia te trway zaledwie kilka tygodni. P r a w d mwic, 22

Mistrz magii wszech czasw

chodzio mu tylko o to, by sprawi przyjemno rodzicom. Je go rzeczywistym celem byo cakowite powicenie si wy stpom. Przybrawszy nazwisko Copperfield, David trafi na scen. Dosta rol w chicagowskim przedstawieniu The Magie Man. By to musical komediowy, w k t r y m mody magik nie tylko wykonywa sztuki iluzjonistyczne, lecz take piewa, taczy i gra jedn z rl. Uwielbia wielk scen - mia wtedy zaledwie osiemancie lat. To wanie The Magie Man zaszczepi w n i m zamiowanie do teatralnego stylu wystpowania, ktry nie by ani sztywny, ani t a k konwencjonalny j a k dotd. Kada jego iluzja stawaa si prawdziwym m a y m show. Pomidzy n u m e r a m i nawizywa bliski k o n t a k t z widzami. Porzuca wtedy swj image iluzjonis ty i swobodnie rozmawia z publicznoci. Zauwayem, e-ludziom chodzi o co naturalnego, bardziej relaksujcego, wic dawaem im to, i to n a p r a w d chwycio". Odtd David niezmordowanie dy do tego, by sta si najwikszym iluzjonist wiata. Cho wielu przed nim, jak Doug Henning czy M a r k Wilson, take prbowao tego doko na, jedynie David Copperfield wznis si rzeczywicie na najwyszy szczyt. Kiedy producent telewizyjny Joe Cates usysza o Davidzie i jego roli w The Magie Man, obsadzi go w widowisku rewiowym telewizji ABC, przygotowanym na otwarcie sezonu. Ten wanie show, The Magie of ABC - sta si p u n k t e m zwrotnym w karierze wielkiego iluzjonisty. Pokazanie si szerokiej publicznoci byo dokadnie tym, czego potrzebowa mody artysta, by n a p r a w d wystartowa. David Copperfield zacz wcza do swoich pokazw muzy k rockow, ktra do dzi - czy to jest P h i l Collins, czy P e t e r Gabriel - stanowi integraln cz jego show. Nastpny wielki przeom w karierze to k o n t r a k t z sieci CBS, k t r a zaprosia Davida, by zrobi dla niej telewizyjny spektakl. Mg teraz pokaza sztuk iluzji dokadnie tak, j a k pragn, by 23

David

Copperfield

j ogldano. Sprawa zakoczya si zrobieniem dla CBS pit n a s t u programw, a nie jednego. W 1994 r. David Copperfield robi dla CBS telewizyjny program, bdcy przegldem poprzednich. Zaczynajc sw artystyczn podr, nie spodziewa si, e w wieku trzydziestu siedmiu lat zostanie obdarzony przez przemys rozrywkowy tak wielkim szacunkiem i zarobi (za Forbes Magazine) zawrotn s u m pidziesiciu piciu milio nw dolarw w cigu roku. Nie musz dodawa, e aden inny iluzjonista nigdy nie zarobi tylu pienidzy w tak krtkim cza sie. Stawia go to w rzdzie takich asw rozrywki, j a k Madon na, J a n e t Jackson czy Phil Collins. Wielki Harry Houdini przez ca swoj karier nie zarobi nawet jednej dziesitej tej sumy. Przez ponad dekad David by w podry co najmniej czter dzieci osiem tygodni kadego roku, wystpujc czsto dwa razy dziennie. Przyjazd Copperfielda do Europy pod koniec 1994 r. wiza si z wystpami w wyprzedanych do ostatniego miejsca teatrach Parya, Londynu, Mediolanu, Wiednia, Zurychu i in nych wielkich miast. Rok wczeniej mia rekordow, jak na niego, dwumiesiczn przerw i sto pitnacie wystpw w Nie mczech, ktre przyniosy mu wedug szacunkw trzydzieci pi milionw dolarw. Taki wyczerpujcy harmonogram zaj zda je si dodawa Copperfieldowi si. J a k o perfekcjonista z wyboru, zawsze stara si przystosowa do tego, czego pragnie jego publiczno. S a m mwi o sobie: Nigdy nie jestem z siebie zadowolony i zawsze na nowo przepracowuj swoje numery. To cigy, nieustajcy proces". Za wszystkim t y m stoi prawdziwy zesp menederski i cho David nie ma agenta, zesp ten jest lepszy od wszystkich impresariw razem wzitych. Podr z miasta do miasta uatwiaj trzy luksusowe autobusy i trzy pitnastometrowe ciarwki. Umieszczone na kadej z nich nazwisko Davida i jego ponad dwuipmetrowej wysoko ci fotografie sprawiaj, e nikt nie moe przeoczy tej t r u p y na autostradzie. 24

Mistrz magii wszech czasw \Sukces nie uderzy Davidowi do gowy. Jasne, e podruje on pierwsz klas, ma limuzyny, lata prywatnymi odrzutow cami itp., ale take prawie po kadym wystpie rozmawia z publicznoci i rozdaje autografy. Czsto te widzowie mog zrobi sobie z nim pamitkowe zdjcie. Wydaje si, e zawsze ma czas, by idc po wystpie do samochodu, zamieni par sw z modym entuzjast jego kunsztu. Roczny h a r m o n o g r a m artysty zawiera blisko piset wystpw i tysice kilometrw do przebycia. David zarabia przy tym miliony dolarw, lecz pozostaje mu niewiele czasu na jakiekolwiek ycie prywatne. Bardzo niewiele gwiazd jego i kalibru, jeli ktokolwiek w ogle, zdobyoby si na taki ogrom pracy, by zabawi publiczno. ,,David to najwikszy mistrz magii na wiecie i niedocig niony s h o w m a n " - mwi szef dziau rozrywki CBS, Peter Tortorici. Ma charyzm i wyobrani przekraczajc mo liwoci pojmowania, a take niesamowity k o n t a k t z publicz noci". Najbardziej zdumiewajc cech wystpu Copperfielda jest jego umiejtno zaprezentowania si. Na przykad w Orlando na Florydzie, podczas tournee w 1994 r., na zakoczenie pokazu w sali teatru pada nieg, a historia, ktr David opowiedzia podczas tego n u m e r u , urzeka publiczno. Ja natomiast pragnbym, eby kiedy, podczas styczniowego wystpu w Nowym Jorku, zmaterializowa na sali piasek z play. Ale z drugiej strony, k o m u chciaoby si pniej wychodzi z t e a t r u penego piasku? David dokonuje cudw, robic rzeczy niezwyke przy uyciu rnorodnych rodkw. Spowodowa na przykad zniknicie autentycznej Statui Wolnoci, na oczach milionw telewidzw. Jest to z pewnoci jedna z najsynniejszych iluzji, jakie kiedykolwiek przedstawi. Sztuk t obserwoway miliony ludzi przed telewizorami i wielu widzw bezporednio obec nych przy pokazie. Statua, jasno owietlona wiatami umiesz czonymi zarwno na niej, jak i u podstawy, rysowaa si 25

David Copperfield wyranie na tle nocnego nieba. Widzowie usiedli na podium naprzeciw kurtyny. Kurtyn na chwil zasunito, a kiedy j ponownie odsonito, statui nie byo. Tylko wiata nie znik ny i wieciy jak przedtem. W powietrzu unosi si helikopter, ale statua znikna. W chwil pniej ponownie zasunito kurtyn, a po jej odsoniciu Staua Wolnoci znw staa na swoim miejscu. Obecnie staym elementem pokazu Davida jest sztuka zwana lataniem. W numerze tym mag unosi si do gry i fruwa wok widowni. Co wicej, trzyma w ramionach dziewczyn, ktra dla postaci przedstawianego przeze Supermana spenia rol Louis Lane. Publiczno to uwielbia. Dla mnie jest to tak, jakby za kadym razem na koniec programu znikaa Statua Wolnoci. Jako dziecko, podziwiaem Piotrusia Pana i zawsze zdumie wao mnie, e nie tylko sam lata, ale zabiera ze sob Wendy, a take innych. Ja rwnie staraem si mie dobre myli i skakaem z ka, ale nigdy nie udao mi si pofrun. David Copperfield jest wci na tyle mody, by lata jak Piotru Pan. David jest wci w formie. Powiada, e sekret jego sukcesu to niczego nie uwaa z gry za niemoliwe, a moliwe trak towa jak pewne". Ostatnio w Orlando, koczc drugie tego wieczora przed stawienie, David (zapomniawszy o czekajcej limuzynie i goto wym do odlotu samolocie, ktry mia zabra go do Nowe go Jorku na kilkudniowy odpoczynek) powici troch czasu na rozdanie autografw swoim modym fanom. Dopiero potem wsiad do samochodu i odjecha w ciemno. W cigu tych kilku chwil pokaza, e wci jest tym, kim by zawsze: zwykym chopcem z ssiedztwa, nawet jeli teraz znamy go jako najwikszego mistrza magii wszech czasw. Oto wspaniay David Copperfield!

Muzeum

Copperfielda

Muzeum Copperfielda: Ratowanie zabytkw magii

Ogldanie Davida Copperfielda w jego prywatnym muzeum sztuk magicznych to waciwie obserwowanie dziecka w sklepie ze sodyczami - sklepie, ktrego jest wacicie lem. Tylko e Copperfield nie jest dzieckiem i duo czasu upyno do chwili, kiedy po raz pierwszy przechadza si pord tych nie zwykych zbiorw. Wci jednak, gdy buszu je wrd rekwizytw, przerzuca karty rko pisu Harry'ego Houdiniego czy wprawia w ruch kolekcj jego dziewitnastowiecznych automatw, podzielacie entuzjazm Davida. Jak wiele innych rzeczy, take i to robi z pasj i zainteresowaniem, ktre staj si zaraliwe. Ten prywatny skarbiec, ukryty w dwch salach na tyach budynku w Newadzie, peen jest najznakomitszych zabytkw sztuki magii. Hollywood Reporter, 1994

David Copperfield ma ukryt pasj: ratowanie od zapo mnienia historii sztuki iluzji i zachowanie jej dla nas i nastp nych pokole. Swoj wielk kolekcj rekwizytw, ksiek i innych pamitek zwizanych z magi oraz sztukami pokrew nymi gromadzi w specjalnie przygotowanym, bezpiecznym miejscu w Newadzie. 27

David

Copperfield

Wszystko zaczo si kilka lat temu, kiedy David za cen dwch milionw dwustu tysicy dolarw naby na aukcji ca Bibliotek Sztuk Czarnoksiskich i Pokrewnych. Ta synna kolekcja Mulhollanda, liczca okoo osiemdziesiciu tysicy woluminw, w tym pitnacie tysicy ksig dotyczcych magii (niektre z nich nawet z XVI w.), zawiera niesychanie rzadkie egzemplarze pierwszych ksig magicznych Nowego wiata, pamitniki Houdiniego i inne bezcenne biae kruki. Dlaczego David j kupi? Jak sam mwi: ,,Tu znajdowa si najwaniejszy istniejcy testament niewiarygodnie bogatej spucizny sztuki magicznej, ktrej powiciem ycie. Chcia em by pewny, e ta bezcenna biblioteka nie zostanie roz proszona". Niedugo potem zbiory Davida wzbogaciy si o kilka dal szych kolekcji, a take o pojedyncze eksponaty, i dzi znane s jako International Museum and Library of the Conjuring Arts (Midzynadrodowe Muzeum i Biblioteka Sztuk Magicznych). Celem wielkiego iluzjonisty byo zbudowanie monumentu historii magii jako sztuki przedstawiajcej, muzeum, ktre przeyje nas wszystkich. Magia jest prawdopodobnie najstar sz i najbardziej uniwersaln ze wszystkich odmian owej sztuki, a International Museum and Library of the Conjuring Arts dzisiaj gwnym zbiorem dokumentacji historycznej i ar tefaktw sztuk magicznych, iluzyjnych oraz pokrewnych. Ostatnim nabytkiem muzeum jest Cole Collection - najwik sza kolekcja tego typu w Wielkiej Brytanii. W jej skad wchodzi 3 blisko 1000 m dokumentw i artefaktw zwizanych ze sztuk iluzji, znajdujcych si przedtem u Sotheby'ego w Londynie. Wkrtce te pod dachem muzeum znajdzie si kolekcja dr. Roberta J., prawdopodobnie najwiksze jak dotd prywatne zbiory rekwizytw i aparatw do wykonywania szuk magicz nych. Najwiesze nabytki to take kolekcja plakatw zebrana przez Jawa Marshalla oraz kolekcja Dante'a-Thurstona. Wszy stko to wymaga rozbudowy muzeum i architekci ju opracowu j odpowiednie plany. 28

Muzeum

Copperfielda

Wrd tych niezwykle cennych eksponatw znajduje si kufer Houdiniego do jego synnej sztuki Metamorphosis (przo dek dzisiejszego rekwizytu do tej najpopularniejszej ze wsp czesnych iluzji); znikajce i pojawiajce si lampy tego samego artysty (wci jeszcze sprawne); latajca kula Okita (ktra w swoim czasie zdumiewaa nawet iluzjonistw); rekwizyty Channinga Pollocka (sztuka Eda Sullivana z pojawianiem* gobi, ktra zainspirowaa tysice podobnych); listy Houdiniego i Kellara (fascynujca trzyletnia wymiana dowiadcze, pomysw i opinii midzy dwoma legendarnymi iluzjonistami); t u r b a n nalecy kiedy do Alexandera - Czowieka, ktry wie Wszystko" (turban ten rzeczywicie bezbdnie sugeruje, co takiego wiedzia" Alexander); smoking i monokl Cardiniego oraz jego osobiste rekwizyty do manipulowania; karabin C h u n g Ling Soo (prawdopodobnie ta sama bro, przez ktr Zgin podczas wykonywania synnego n u m e r u z chwytaniem kul karabinowych); gabinet duchw D a n t e ' a (prekursora pe nych napicia iluzji z wywoywaniem duchw o pnocy, co w latach czterdziestych i pidziesitych przyprawiao o dreszcz grozy wczesnych poszukiwaczy mocnych wrae); nalece do Maskelyne'a krzeso citej ksiniczki; maa elektryczna pia tarczowa do sztuki Orsona Wellesa (przygoto wanej dla Rity Hayworth, a wykonywanej z udziaem Marleny Dietrich) i wiele podobnych akcesoriw. Na cz biblioteczn kolekcji skadaj si dziea w ponad dwudziestu jzykach, poczwszy od wieku XVI do czasw Wspczesnych. Materiay te wi si z takimi postaciami, jak Heller, Bosco, LeRoy, Goldin, Cazaneuve, Vanek, Dobler, Okito, Blitz, Dante, H e r r m a n n , Chung Ling Soo, Thurston, Blackstone i tysicem innych artystw. W zbiorach s te dziesitki tysicy rysunkw, drukw, plakatw, afiszw i fotografii, stanowicych kronik cudotwr* Pojawianie - termin okrelajcy efekt wyonienia si osoby, zwie rzcia lub przedmiotu z pustego pojemnika bd miejsca (przyp. tum.).
29

David

Copperfield

cw minionych czasw, od najskromniejszych wykonawcw ulicznych do iluzjonistw wystpujcych na scenie z najwik sz pomp, a take niezliczone oryginalne listy, rkopisy i zeszyty z wycinkami prasowymi wiodcych mistrzw magii. S tam te setki przedmiotw nalecych do Houdiniego (dar dla kolekcji Mulhollanda od samego Harry'ego Houdiniego), w tym oryginalne walce Edisona z jedynym znanym nam zapisem gosu wielkiego iluzjonisty. Wrd skarbw muzeum nie zabrako niewiarygodnych au tomatw skonstruowanych przez Roberta Houdina, ojca nowo czesnej magii, od ktrego Houdini przybra swj pseudonim. Moemy tam te podziwia rekwizyty Profesora Hoffmanna do sztuk ze szklankami i kulami, czarodziejskie monety, te same, ktre za spraw Wymana Czarodzieja przenikny przez donie prezydenta Abrahama Lincolna, oraz prywatne zapiski Houdiniego dotyczce wykonania jego synnej iluzji Metamorphosis. ciany muzeum pokryte s wspaniale zachowanymi lito grafiami, ukazujcymi mistrzw magii dokonujcych swoich niewiarygodnych wyczynw. Plakaty te czsto przedstawiaj rekwizyty stojce zaledwie par metrw dalej w tym samym muzeum. Niektre z najwczeniejszych wanych dzie publikowanych na temat magii to midzy innymi: Wydanie z 1584 r. ksiki Scotta The Discoveries of Witchcraft (Odkrycia na temat sztuki czarnoksiskiej) - pierwsze wane angielskojzyczne dzieo na temat chwytw stosowa nych przez czarownikw (napisane w owym czasie dla ratowania ich przed spaleniem na stosie). Hocus Pocus Jr. WholeArt of Legermain, or Hocus Pocus in Perfection Deana - I wyd. z 1722 r. Nalece do Profesora Hoffmanna egzemplarze Modern Ma gic, More Magic i Later Magie z jego wasnorcznymi notat kami. Ksiki te zrewolucjonizoway iluzj koca XIX w.
30

Nieco wicej faktw i uwag o Davidzie Copperfieldzie Zabezpieczanie owych bezcennych zabytkw jest j e d n y m z naczelnych celw m u z e u m . Tysice dokumentw, plakatw i ksiek zostao uratowanych od zniszcznia dziki prowadzo nej t a m nieustannej konserwacji i renowacji. Copperfield mwi: Kady wspczesny iluzjonista stoi na b a r k a c h olbrzymw, a m u z e u m jest widomym wiadectwem bogatej spucizny, jak we wszystkich dziedzinach tej sztuki zostawili po sobie mczyni i kobiety wszystkich epok". International Museum and Library of Conjuring Arts to prywatna kolekcja przygotowana do naukowego opracowania p r z e z historykw zainteresowanych iluzj i zaproszonych przez archiwist.

Nieco wicej faktw i uwag o Davidzie Copperfieldzie

Znacznie bardziej ni inni, poprzedzajcy go mistrzowie David Copperfield rozumie n a t u r uprawianej sztuki. Zanim pojawi si magia, musi istnie ciekawo. W moim pokazie prbuj zabra ludzi w podr wyobrani w taki sam sposb, j a k robi to wielki reyser filmowy". J e d n a k e w iluzji Davida Copperfielda cud jest rzeczywisty. Dzieje si na ywo, w obec noci wiadkw. David Copperfield na nowo zapisa k a r t y ksigi magii. Podnis sztuk iluzji na taki poziom artyzmu, o jakim nie nio si d a w n y m magom i ich publicznoci. Jego sztuki to zarwno widowiskowe misteria, jak i dobra zabawa. David miesza misterium i romans w iluzj zmysw, ktra omamia umys i porusza serce. J e d n a k e prawdziw magi jest sam czowiek: David Copperfield, ktry po wsze czasy zmieni nasz pogld na to, czym jest i czym moe by magia. W 1982 r na oczach osupiaych widzw, spowodowa znik nicie samolotu. 31

David

Copperfield

Nastpnego r o k u za jego spraw sprzed oczu oszoomionych nowojorczykw i milionw telewidzw znikna S t a t u a Wol noci. smy z dorocznych pokazw zawid Davida do Chin. Tutaj scen wykonanej przez niego sztuki, ktra odmienia histo ri magii, bya duga na cztery i p tysica kilometrw, budzca podziw i zachwyt budowla - j a k to widziay tysice osb, Davidowi Copperfieldowi udao si przenikn przez Chiski Mur. W 1987 r. uciek ze synnego wizienia w Alcatraz - sztuka, ktrej nikt przed nim nie dokona. On take sprawi, e siedemdziesiciotonowy wagon Orient Expressu unis si w powietrze nad gowy zdumionych widzw, po czym si zdematerializowa. Mistrzostwo Davida Copperfielda ujawnia si nie tylko podczas tych wielkich superiluzji. Jest on niezrwnany take w sztuce manipulacji i w k a d y m pokazie na ywo oraz programie telewizyjnym znajdzie si miejsce na wymykaj ce si rozumieniu triki mikromagii. W swoim pitnastym programie dla CBS podar i na powrt scali synn k a r t baseballow Honusa Wagnera, najnowszy rarytas kolek cjonerw sportowych wart piset tysicy dolarw. Zrobi to na oczach zdenerwowanego waciciela, hokejowego supergwiazdora Wayne'a Gretzky'ego. David Copperfield jest wacicielem International Museum and Library of Conjuring Arts, najwikszego na wiecie zbioru dawnych ksig, rekwizytw i innych zabytkw magii oraz sztuk pokrewnych. Stworzenie nowej iluzji, od pomysu do wykonania przed publicznoci, zabiera mu rednio dwa i p roku. J e d n a k niektre z nich, j a k na przykad latanie, wymagay ponad siedmiu lat pracy. Rok 1994 zaowocowa szesnastym p r o g r a m e m Davida Cop perfielda dla CBS - to wicej ni udao si dokona ktremukolwiek iluzjonicie w historii. 32

Sekrety Project Magie Davida

Copperfielda

David Copperfield w towarzystwie trzydziestu piciu osb staego personelu i co najmniej trzydziestu dodatkowych z ochrony i obsugi odby prawie sto tournee zagranicznych. Wielki iluzjonista siedem razy wystpowa przed prezyden tem Stanw Zjednoczonych. Fanklub Davida: David Copperfield International, prowadzi ojciec Davida! Klub wydaje kwartalnik Backstage With David.

Sekrety Project Magie Davida Copperfielda _

,,Project Magie to program, ktry wprowadza magi do leczenia ludzi uomnych. Iluzjonici, terapeuci i lekarze ucz pacjentw magii, by dziki opanowaniu sztuki manipulownia przedmiotami pomc im w przywrceniu sprawnoci i koor dynacji ruchowej. Ponadto sztuka iluzji daje pacjentowi po czucie wasnej wartoci, pozwalajc opanowa umiejtno, jakiej nie maj osoby penosprawne. Pacjenci ucz si magii, by poprawi zdolno planowania, zachowania kolejnoci ruchw, rozpoznawania kolorw, po ruszania si i umiejtnoci matematyczne, a take poprawi jako komunikacji. Project Magie jest na stae wprowadzony do ponad tysica szpitali w trzydziestu krajach na caym wiecie. Po raz pierw szy szeroka publiczno moe zapozna si z niektrymi sekretami tego programu. ycz wspaniaej zabawy".

33

David

Copperfield

Supe nie do zawizania

Iluzjonista chwyta link r k a m i za koce i prosi jednego z widzw, by uczyni to samo z innym kawakiem linki. Nastpnie mwic, e nie da si zawiza supa, jeli si nie puci jednego z kocw, zaczyna ukada link wok przegu bw, wykonujc kilka prostych ptli. Robi to powoli, nie wypuszczajc kocw linki z palcw, tak aby widz bez trudu powtrzy kady ruch. Na zakoczenie, wci trzymajc oba koce linki, strzsa j z przegubw - na jej rodku w magiczny sposb pojawia si supe. Niestety, na lince widza nie ma supa, cho jest on pewny, e dokadnie powtrzy kady ruch rk iluzjonisty. David Copperfield mwi: Triki typu Rb to, co ja s zawsze skuteczne, a ten naley do najlepszych. Wystarczy niewielka p r a k t y k a i jeden sekretny ruch, a raz za razem moesz zbija publiczno z t r o p u " .

Potrzebujesz dwch kawakw linki, kady okoo stu dwudziestu centymetrw dugoci: jeden dla ciebie, drugi dla widza. 1. Palcami wkazujcymi i kciukami chwy link w pobliu kocw, tak by reszta zwisaa swobodnie. 2. Praw r k przesu ku sobie i prze link przez lewy przegub, tak j a k pokazano na rysunku. 3. Pocignij prawy koniec linki w d, poniej zwisajcej ptli. To podzieli j na dwie czci, praw i lew. 4. Prze praw do, nie puszczajc prawego koca linki, przez lew cz ptli i p y n n y m r u c h e m w s u pod praw ptl, przecigajc link w punkcie A. W ten sposb prze kadasz cz linki oznaczon liter A przez swj prawy nadgarstek. Przecigajc j w prawo, otrzymasz ukad pokazany na rysunku 5. 34

SEKRET:

Supe nie do

zawizania

2)

35

David

Copperfield

6)

7)

36

Supe nie
8)

do zawizania

9)

37

David Copperfield 5. Wci trzymajc koce linki, przesu praw do bardziej w prawo i nacignij link. Punkt A spoczywa obecnie na twoim prawym nadgarstku. (Uwaga: to jedyny moment tej wspaniaej magicznej amigwki, ktry trudno zilustro wa. Wykonuj ten ruch tak dugo, a uzyskasz ukad pokazany na rysunku 5.) 6. Podnie obie donie na t sam wysoko i pocignij link tak, by midzy nadgarstkami powstao skrzyowanie jak na rysunku 6. Zwr uwag, e na ilustracji oznaczono nastpny punkt - punkt B. Znajduje si on tu pod twoim prawym nadgarstkiem, w pobliu prawego koca linki. Teraz zmniejsz naprenie linki i pochyl obie donie do przodu i w d, tak by zewntrzne ptle zaczy zelizgiwa si z nadgarstkw. 7. Oto nadszed czas na sekretny ruch. Kiedy linka zaczyna zsuwa si z nadgarstkw, twoja prawa do przygotowuje si do puszczenia koca liny i chwycenia jej w punkcie B w sposb opisany dalej. 8. Kiedy ptle zupenie si zelizn, rozsu donie i w tej samej chwili wypu prawy koniec linki spomidzy kciuka i palca wskazujcego, a trzema pozostaymi palcami schwy j w punkcie B. Poniewa dzieje si to podczas zrzucania linki z doni, publiczno jest zupenie niewiadoma owego drobnego ruchu, stanowicego cay sekret sztuki. 9. Kiedy rozsuwasz donie, prawy koniec linki automatycznie przesunie si przez ma ptl, co spowoduje powstanie supa porodku linki. 10. Kciuk i palec wskazujcy prawej doni musz natychmiast wrci na poprzednie miejsce przy kocu linki, i wszystko wyglda tak jak na pocztku.

DODATKOWA RADA: Przez cay czas podkrelaj, e nie wypuszczasz z rki kocw linki. Mimo to jednak pojawia si na niej supe. To wanie jest supe nie do zawizania. wicz
38

Przeskakujca

gumka

ruchy tak dugo, a stan si pynne i naturalne. Podczas pokazu wykonuj je powoli, krok po kroku, by widzowie z atwoci mogli ci naladowa. Twoim celem jest dokadne pokazanie publicznoci, jak wykona sztuk - z wyjtkiem ostatniego momentu, kiedy niepostrzeenie puszczasz prawy koniec linki, wykonujc supe, ktrego innym nie uda si zawiza. Wprawdzie widzowie powtarzaj kady twj ruch, ale zawsze przeocz najistotniejszy moment, co spowoduje, e bd coraz bardziej zbici z tropu.

Przeskakujca gumka
Iluzjonista zakada gumow opask na palec wskazujcy i rodkowy, po czym zgina wszystkie palce. Kiedy je prostuje, gumka w czarodziejski sposb przeskakuje na palce may i serdeczny. David Copperfield mwi: Magia nie zawsze wymaga wymy lnego sprztu i doskonale zrcznych doni. Sztuka z gumk to bardzo prosty numer, ktry zawsze wprawia publiczno w zdumienie". Trik ten stanowi doskonay wstp do programu. Potrzeba do niego jedynie najprostszych umiejtnoci - wykonania trzech ruchw w odpowiedniej kolejnoci. W miar nabywania prak tyki mona wykonywa go jedn rk. Taki sposb manipulo wania gumow opask wymaga jednak duej zrcznoci i opa nowania ruchw doni. Przy mniej sprawnych doniach trik wykonuje si oburcz.

WARIANTY:

Aby wykona sztuk jedn rk, zacznij od zaoenia opaski na palce may i serdeczny. Wsu kciuk pod opask i odcignij j od palcw. Teraz zamknij do, po zwalajc, by koce pozostaych palcw znalazy si pod opask. 39

David Copperfield Widok od strony publicznoci

40

Przeskakujca

gumka

Widok od strony wykonawcy

1)

2)

3)

4)

Wycignij z opaski kciuk i otwrz do, powodujc przeskok kumki. I Jeli nie potrafisz cakiem wyprostowa palcw, moesz i t a k wykona t e n trik, nakadajc gumow opask na palce wska ujcy i rodkowy. Po wsuniciu pod g u m k koniuszkw 41

David

Copperfield

pozostaych palcw uderz lub nacinij j kciukiem. To wystar czajco napry gumk i spowoduje jej przeskok na inne palce.

SEKRET:

1. Za gumow opask na palce wskazujcy i rodkowy lewej rki, tu u nasady. Jeli jest zbyt luna, moesz j zawin dwa razy. Eksperymentuj z rnymi gumkami, eby uzys ka odpowiednie naprenie. Grzbiet rki powinien by zwrcony ku publicznoci, a jej wntrze ku wykonawcy. 2. Zegnij palce lewej rki. W tym samym czasie palcem wskazujcym prawej niepostrzeenie pocignij gumk w d, tak eby koce wszystkich czterech palcw znalazy si pod opask. 3. Od twojej strony wyglda to tak, jak pokazano na rysunku. 4. Teraz wyprostuj palce, a gumka automatycznie przeskoczy na nastpne palce - may i serdeczny.

Sprytna gumka
Iluzjonista mwi, e aby uniemoliwi gumce przeskoczenie z palcw na palce jak to si stao w przeskakujcej gumce, ktr wanie przed chwil pokazywa, owinie koce wszyst kich palcw dodatkow gumk, blokujc w ten sposb ruch pierwszej, znajdujcej si na palcach wskazujcym i rod kowym. Nastpnie zgina palce lewej doni i cho w tej sytuacji przeskok gumowej opaski wydaje si niemoliwy, kiedy je prostuje, zablokowana" gumka pojawia si na palcach maym i serdecznym. Aby wykona ten trik trzeba posuy si obiema domi, zwaszcza przy owijaniu kocw palcw dodatkow gumk. David Copperfield mwi: Sztuk t mona pokaza zaraz po przeskakujcej gumce. Dodanie jeszcze jednej, blokujcej, 42

Sprytna

gumka

opaski jest sprytnym posuniciem, ktre sprawia, e ten nieskomplikowany trik wywiera bardzo silne wraenie".

SEKRET:

1. Owi dodatkow gumk koce palcw lewej doni, tak jak pokazano na rysunku. (Pierwsza gumowa opaska ju jest na swoim miejscu u podstawy wskazujcego i rodkowego
43

David Copperfield palca. Blisze szczegy znajdziesz w opisie triku prze skakujca gumka.) 2. Dalej postpuj dokadnie tak jak poprzednio: zamknij do, wsuwajc koce palcw pod opask, ktra ma przeskoczy; teraz wyprostuj palce, a opaska przeskoczy tak samo jak przedtem.

Zaczarowane spinacze
Do banknotu zostaj przypite kolejno dwa spinacze. Poci gamy koce banknotu i spinacze zeskakuj. Po dokadnym ich obejrzeniu stwierdzamy jednak, e s ze sob poczone. 1. Z banknot na trzy czci, jak pokazano na rysunku. 2. Wycignij z kieszeni kilka lunych spinaczy i jednym z nich zepnij pierwsz i drug cz. Nastpnym spinaczem zepnij cz drug i trzeci. 3. Teraz, jeli szybkim ruchem pocigniesz grne rogi bank notu, spinacze pocz si i upadn na st. Do triku mona doczy dodatkowe elementy: 4. Skadajc banknot, za na gumow opask w miejscu jednego ze zgi. Nastpnie umocuj spinacze, jak opisano wyej. 5. Tym razem, kiedy pocigniesz rogi banknotu, spinacze nie tylko pocz si ze sob, lecz take zawisn na opasce.

SEKRET:

44

Zaczarowane spinacze

2)

3)

45

David Copperfield Wariant

2)

IC

ROBERT HOUDIN
Ojciec nowoczesnej magii
Urodzi si w 1805 r. jako J e a n Eugene Robert i bdc jeszcze chopcem, zacz terminowa u zegarmistrza. Pewnego razu, szukajc w ksigarni ksiki o reperacji zegarkw, omykowo sign po tom na t e m a t magii. Ca nastpn noc czyta przy wiecy, wiczc i wyprbowujc niesamowite, cho niesprzeczne z nauk sztuki magiczne. Odtd, kiedy tylko nie pracowa w warsztacie, wiczy zwinno doni, onglerk i manipulowanie kartami. Nade wszystko te pragn zademonstrowa swoje umiejtnoci przed publicznoci. Potrafi stworzy trik, ale nie wiedzia, jak go zaprezentowa. Po jakim czasie oeni si z mod dziewczyn nazwiskiem Houdin. wczesne prawo pozwalao, by J e a n zmieni nazwisko na J e a n E u g e n e Robert-Houdin. Po lubie nadal zajmowa si magi i w kocu zacz wystpowa w swojej ojczynie, Francji. Wyposaenie, ktrego uywa na scenie, cechowaa prostota, nie tak j a k u wikszoci wczesnych iluzjonistw, cho i on uywa eleganckich mebli oraz zastawy. Podczas wystpw nosi frak, strj, ktry zwykli zakada mczyni jego epoki, idc na tego typu pokaz. Houdin stworzy taki styl wystroju sceny, by uwaga widzw skupiaa si na wykonawcy, a nie na iluzji. Inni magicy tych czasw zazwyczaj bogato dekorowali i meblowali scen, czsto w stylu orientalnym, na przykad chiskim. Nosili te wymylne kostiumy i otaczali si wielk liczb pomocnikw. 47

Robert

Houdin

Wykorzystujc swoje umiejtnoci zegarmistrzowskie, mo dy Jean Eugene zacz konstruowa i budowa aparatur mechaniczn, ktr wykorzystywa w prezentowanych sztu kach. W jednej z iluzji pomocnikiem by jego synek. Chopiec stawa na maym taborecie, a Houdin udawa, e go hip notyzuje, po czym pod pachami dziecka umieszcza dugie laski. W pewnej chwili kopniakiem usuwa taboret i jedn z lasek. Jeszcze wikszy efekt wywoywaa dalsza cz sztuki, kiedy Houdin ujmowa chopca za stopy i unosi jego ciao tak, e tworzyo z pionem kt dziewidziesiciu stopni. Chopiec wydawa si unosi rwnolegle do podogi. Na domiar wszyst kiego mistrz przesuwa wzdu niego i laski sztywn obrcz. Dzi wielu iluzjonistw wykonuje t sztuk, ale zamiast lasek uywaj miote (patrz: zawieszenie* na miotle). Houdin wymyli setki trikw i konstrukcji, ale jedn z naj synniejszych bya siedzca przy maym pulpicie lalka w stylu Ludwika XV, ktra rysowaa wiele skomplikowanych postaci zwierzt, podpisywaa si, a nawet pisaa biec dat i godzi n. Ten mechaniczny robot" o twarzy podobnej do twarzy Houdina dziaa na podstawie mechanizmu zegarowego. Hou din sprzeda lalk cyrkowi Barnuma i Baileya. Niestety, ulega ona zniszczeniu podczas poaru. Cho iluzje te stay si synne na cay wiat, Houdini uzna, e ludzi nie zadziwiaj ju proste czynnoci, jakie potrafi wyko nywa jego automaty. W 1844 r. stworzy wic robota, ktrego nazwa Cukiernikiem". Lalka ta bya nieco wiksza od prze citnego dziecka i miaa do dyspozycji may domek, w ktrym znajdowaa si piekarnia. Widzowie mogli zamawia rne rodzaje ciast, a kucharz wchodzi do domku i wraca z zamwio nym deserem. Sztuk mona byo powtarza w nieskoczo-

* W terminologii angielskiej terminem tym okrela si lewitacj, w ktrej lewitowana osoba znajduje si stale na tej samej wysokoci (przyp. tum.). 48

Kufer

obfitoci

no. Cukiernik" przyjmowa nawet zapat i przynosi do kadnie odliczon reszt. Lalka suya take za pomocnika w innych sztukach. Na przykad, kiedy Houdin powodowa zniknicie czyjego pier cionka, kucharz wchodzi do domku i wynosi z niego ciasto, Przekroiwszy je, znajdowano wewntrz zaginiony klejnot. Houdin skonstruowa wiele automatw cakowicie mechanicz nych, ale ten kry w swoim wntrzu maego chopca, ktry stanowi n a p d " i wykonywa magiczne" sztuki. Najbardziej niezapomnian iluzj Houdina byo chwytanie pocisku. W sztuce tej kto z widowni podpisywa pocisk swymi Inicjaami, adowa go do strzelby i strzela na drugi koniec sceny, w Houdina. Ten za chwyta kul zbami. Przy spraw dzaniu okazywao si, i inicjay znajdoway si na swoim miejscu, a Houdin nie by nawet dranity. Wielkiemu iluzjonicie przez cay czas, a do chwili wycofa nia si ze sceny, towarzyszy niesabncy sukces. Swoje ostat nie lata spdzi, czytajc, piszc ksiki i pracujc w zaoonym przez siebie teatrze. W jego posiadoci dziaao wiele zegarw o napdzie elektrycznym. Jest to tym bardziej zdumiewajce, e, j a k atwo policzy, byo to sto pidziesit lat temu. Houdin zmar mierci naturaln w 1871 r., przeywszy szedziesit sze lat.

Kufer obfitoci
Efekt ten mona stosowa przy rnych sztukach, ktrych celem jest wielokrotne nawet znikanie lub ukazywanie si przedmiotw, ludzi albo zwierzt. Jest to jedna z iluzji, ktre wykonuje si wycznie na duej scenie; tylna kulisa musi by oddalona od publicznoci co najmniej o sze metrw, a boki sceny osonite specjaln dekoracj kamuflujc sekret.
49

Robert Houdin

Na przd sceny wtacza si platform z umieszczonym na niej duym kufrem lub skrzyni. Kufer ma najmniej m e t r wysoko ci, m e t r dwadziecia dugoci i p m e t r a gbokoci. Wyposa ona w koa platforma czy si z nim za pomoc zawiasw. Dziki takiej konstrukcji wykonawca moe przewrci kufer na bok, a nastpnie, podnoszc wieko, pokaza publicznoci jego wntrze. Widzowie naocznie przekonuj si, e kufer jest zupenie pusty. W chwil pniej kufer wraca do pierwotnej pozycji, a jego wieko natychmiast si podnosi i z wntrza wychodzi asystent. Publicznoci, jak poprzednio, pokazuje si pusty kufer, po czym wychodzi z niego nastpny asystent lub inna dowolna posta, zgodnie z yczeniem iluzjonisty. Rekwizyt mona przygotowa w taki sposb, eby mogli w nim take znika ludzie, tygrysy i wszystko, co zechcemy. Kufer to w rzeczywistoci skrzynka-wywrotka. Nie ma on dna, a do platformy, w miejscu gdzie znajduj si za wiasy, przymocowano na stae pionow przegrod rwnoleg do duszych cian kufra. Kiedy wykonawca przewraca kufer i podnosi wieko, publiczno bierze t przegrod za dno kufra. W rzeczywistoci zasania ona przed oczami widzw siedzcego na platformie asystenta lub asystentw. Wszystko to mona j e d n a k dojrze, patrzc na kufer z boku i dlatego n u m e r ten wymaga szczeglnie starannego przygotowania sceny. Czasami po obu stronach platformy ustawia si inne re kwizyty, co nie pozwala rozszyfrowa triku, kiedy kufer zo stanie przewrcony. Jest to zreszt jedyny m o m e n t , w ktrym moe do tego doj, bo kiedy kufer wrci do poprzedniej pozycji, asystent (lub rzecz schowana za przegrod) zostaje ukryty w jego wntrzu. Wtedy te mona obrci platform i pokaza kufer ze wszystkich stron. Do wykonania tego n u m e r u nadaj si rozmaite, odpowied nio przygotowane skrzynie i pojemniki. Platform zwykle 50

SEKRET:

Kufer

obfitoci

prostopada cianka (linia przerywana)

skrzynia

platforma

prostopada cianka (linia przerywana)

Przewrcona skrzynia wydaje si pusta, a pionowa cianka wyglda od strony widowni jak dno.

Asystent po prostu siedzi na platformie na zewntrz skrzyni, ukryty za faszywym dnem (linia przerywana)

Skrzynia nie ma waciwego dna i jest przymocowana do platformy na zawiasach dokadnie w miejscu, gdzie znajduje si cianka.

51

Robert

Houdin

wykonuje si z dykty i ustawia na specjalnych obracajcych si w rne strony kkach. W miejscu gdzie powinno znajdowa si dno kufra, naley na stae przymocowa do platformy przegrod (patrz: rysunek). W tym s a m y m miejscu przymoco wujemy take krawd skrzyni, tyle e na zawiasach. Gdy tak spreparowan skrzyni przewracamy, wieko otwiera si i pub liczno bez t r u d u moe zajrze do wntrza. Kiedy asystent wydostaje si na zewntrz, musi stan na krawdzi skrzyni. Dlatego czasami wycina si z boku mae drzwiczki i ukazujca si osoba nie musi wyskakiwa, tylko spokojnie wychodzi. Wykonujc t sztuk, staraj si, by twj rekwizyt nie wy glda zbyt piknie i elegancko. Wrcz przeciwnie, niech si wydaje, e to stary, wysuony kufer lub skrzynia. W tym celu pooklejaj go n a l e p k a m i pocztowymi z rnych krajw, starymi k a r t a m i pocztowymi, pomaluj w esy-floresy, niech j a k najdok adniej przypomina wysuony kufer podrny, ktrym ma by. Taka dekoracja zwikszy efekt iluzji. Kiedy co jest zbyt byszczce i zbyt nowe, publiczno skonna jest sdzi, e zostao w odpowiedni sposb sfabrykowane. Musisz wywoa zudzenie, e potrafisz dokona cudu, posugujc si najlich szymi nawet przedmiotami - w tym wypadku starym, znisz czonym kufrem.

Zawieszenie na miotle
Sztuka ta jest podobna do zawieszenia na lasce, ktre wy konywa Houdin, i stanowi unowoczenion wersj jego nume ru. Na scen wnosi si dwie j e d n a k o w e mioty i ustawia kijkami w d. Pomidzy miotami iluzjonista stawia may taboret. Odlego midzy miotami wynosi okoo szedziesiciu cen tymetrw. Iluzjonista prosi modego asystenta (najlepiej dziec ko), by stan na taborecie i umieci mioty pod pachami. 52

Zawieszenie na miotle

; Nastpnie asystent poddawany jest w widoczny sposb Ipnozie. Po jakim czasie usuwa si taboret i dziecko pozostaje Iwieszone na miotach. Wtedy iluzjonista usuwa jedn miot, hwyta stopy asystenta i unosi je tak, e jego ciao przyjmuje bzycj horyzontaln i tworzy z pionowo stojc miot kt rosty. Aby pokaza, e nie ma adnych podprek, iluzjonista rzesuwas obrcz wzdu mioty i ciaa asystenta, po czym puszcza chopca do pozycji pionowej. Taboret wraca na swoje l e j s c e pomidzy miotami, a astystent zostaje wyprowadzony stanu hipnozy i schodzi z podestu na podog. Trik ten jest niezy, ale aby by n a p r a w d dobry, jego pokazawymaga wielkiej wirtuozerii. Gwnie dlatego, e wykonyo go ju bardzo wielu iluzjonistw, a w dodatku tak czsto, i si troch nudny. Rzadko kiedy dzisiejsza publiczno rzy, e astystent jest naprawd zahipnotyzowany: wikszo dzw zdaje sobie take spraw, e miota jest odpowiednio brykowana. Myl jednak, e wykonanie tego n u m e r u w styCopperfielda przywrcioby tej iluzji jej dawn wietno. Asystent jest ubrany w lun szat, pod ktr ma ecjaln uprz z umieszczonym pod pach uchwytem, pasu~ym do zcza ukrytego w szczecinie mioty. Kij tej mioty jest talowy i tak pomalowany, by przypomina drewno. Specjalurzdzenie zapadkowe, umieszczone w miejscu zaczepienia, rawia, e iluzjonista moe unie stopy dziecka w gr, t a k by go ciao przybrao pozycj poziom (tors niezmiennie tkwi uprzy przymocowanej do mioty). Niezbdne jest podium z otworami, w ktre wstawia si ioty. Poczenia uprzy z kijem i urzdzeniem zapadowym dokonuje asystent w momencie przewieszania rk rzez mioty, a opisane urzdzenia i wszelkie manipulacje k r y w a powiewna szata, ktr ma na sobie. Kiedy wszystko t ju gotowe, zarwno taboret, j a k i druga miota staj si dne, jednake publiczno tego nie wie. Iluzjonista usuwa 'pierw taboret, a nastpnie niepotrzebn miot. 53

KRET:

Zawieszenie na miotle

Nastpnie asystent poddawany jest w widoczny sposb hipnozie. Po jakim czasie usuwa si taboret i dziecko pozostaje zawieszone na miotach. Wtedy iluzjonista usuwa jedn miot, chwyta stopy asystenta i unosi je tak, e jego ciao przyjmuje pozycj horyzontaln i tworzy z pionowo stojc miot kt prosty. Aby pokaza, e nie ma adnych podprek, iluzjonista przesuwas obrcz wzdu mioty i ciaa asystenta, po czym opuszcza chopca do pozycji pionowej. Taboret wraca na swoje miejsce pomidzy miotami, a astystent zostaje wyprowadzony ze stanu hipnozy i schodzi z podestu na podog. Trik ten jest niezy, ale aby by n a p r a w d dobry, jego pokaza nie wymaga wielkiej wirtuozerii. Gwnie dlatego, e wykony wao go ju bardzo wielu iluzjonistw, a w dodatku tak czsto, i sta si troch nudny. Rzadko kiedy dzisiejsza publiczno wierzy, e astystent jest naprawd zahipnotyzowany: wikszo widzw zdaje sobie take spraw, e miota jest odpowiednio sfabrykowana. Myl jednak, e wykonanie tego n u m e r u w sty lu Copperfielda przywrcioby tej iluzji jej dawn wietno. Asystent jest ubrany w lun szat, pod ktr ma specjaln uprz z umieszczonym pod pach uchwytem, pasu jcym do zcza ukrytego w szczecinie mioty. Kij tej mioty jest metalowy i tak pomalowany, by przypomina drewno. Specjal ne urzdzenie zapadkowe, umieszczone w miejscu zaczepienia, sprawia, e iluzjonista moe unie stopy dziecka w gr, t a k by jego ciao przybrao pozycj poziom (tors niezmiennie tkwi w uprzy przymocowanej do mioty). Niezbdne jest podium z otworami, w ktre wstawia si mioty. Poczenia uprzy z kijem i urzdzeniem zapad kowym dokonuje asystent w momencie przewieszania rk przez mioty, a opisane urzdzenia i wszelkie manipulacje zakrywa powiewna szata, ktr ma na sobie. Kiedy wszystko jest ju gotowe, zarwno taboret, jak i druga miota staj si zbdne, jednake publiczno tego nie wie. Iluzjonista usuwa najpierw taboret, a nastpnie niepotrzebn miot. 53

SEKRET:

Robert

Houdin

Poniewa zcze wyposaone jest w zapadk, wystarczy tylko podnie asystenta do poziomu, a urzdzenie samo zablokuje si w odpowiedniej pozycji. Teraz czas na prb z obrcz, ktr bez adnej magii przesuwa si wzdu ciaa asystenta i utrzymujcej go mioty. Na zakoczenie iluzjonista zwalnia zapadk i opuszcza asystenta do pionu. I to ju koniec numeru. O czym trzeba pamita: sekret ley w mechanizmie zapad kowym, ktry mona naby w wikszoci sklepw z zaopatrze niem dla iluzjonistw* lub zleci jego wykonanie zrcznemu lusarzowi. Mechanizm ten musi by bardzo cichy, gdy inaczej publiczno usyszaaby szczk opadajcej zapadki. Metalowa miota bdzie oczywicie znacznie cisza od drewnianej. Pamitaj wic, by sposb jej trzymania i wnosze nia na scen nie pozwoli publicznoci domyli si tego dodatkowego ciaru. Uprz musi by tak wykonana, by mechanizm czcy j z miot dziaa niezawodnie i z atwoci. Cao powinna by ukryta pod lun odzie. W tej wanie uprzy, pod pach asystenta, znajduje si trzpie czcy j z miot. Do wczesnych lat dwudziestych sztuka ta bya gwodziem p r o g r a m u kadego nowoczesnego iluzjonisty. Dzi mona j jeszcze zobaczy jako uzupenienie programu innych artystw.

Lina fakira lub indyjski sznur

Sztuk t, niezwykle popularn na przeomie wiekw, uwa am za zapomniany klejnot pokazw magii - dzi aden ze wpczesnych iluzjonistw nie ma jej w swoim repertuarze. Stao si tak dlatego, e trik ten niezbyt interesuje publiczno
W Polsce nie ma takich sklepw (przyp. tum.).
54

L i n a fakira

lub

indyjski

sznur

(widzowie go po prostu nie lubi) i wykonawcy zrezygnowali z jego pokazywania. Iluzj t mona wykonywa zarwno na otwartej prze strzeni, jak i wewntrz budynku, na scenie. Wykonawca przynosi may wiklinowy koszyk i stawia go na rodku sceny. Wyciga z niego lin i rzuca w gr. Nastpnie rzuca j jeszcze raz, a za trzecim razem lina nie tylko pozostaje w powietrzu, ale nadal unosi si w gr, coraz wyej i wyej. W kocu jest ju tak duga, e publiczno nie moe dostrzec jej grnego koca. Nastpnie po linie wspina si mody asystent i take znika widzom z oczu. W tym momencie iluzjonista strzela z pistoletu, a lina opada na scen. Niestety, sama. Asystent znik. nych w tej ksice, numer ten ma kilka wariantw. Wydaje si, e w rzeczywistoci nikt nigdy nie widzia pierwotnej wersji owej sztuki. Wiadomo tylko, e wykonujcy j faszywy wity, w rzeczywistoci by to iluzjonista, twier dzi, i rzecz dzieje si tak, jak opisano, bez adnego triku. Nie potrafi wyrokowa, czy mwi prawd, ale mog z ca pewnoci owiadczy, e nigdy nie udao mi si odszuka ani jednej autentycznej relacji naocznego wiadka tego pokazu*. Cay trik polega na tym, e jeden koniec liny jest wyposaony w hak. Natomiast nad scen rozpina si cienki metalowy drut, wystarczajco jednak mocny, eby utrzyma ciar zarwno liny, jak i asystenta. W przytoczonej wersji lina zaczepia si o ten drut podczas jednego z rzutw. Dokonanie tego jest atwiejsze, ni moe si wydawa z samego tylko opisu. W innej, nowoczeniejszej wersji koniec liny od samego pocztku jest poczony z drutem, przy czym poczenie to nie
* Trik ten z pozycji naocznego wiadka opisuje teozofka Helena Bawatska, ale nie daje przekonujcego dowodu jego autentycznoci (przyp. tum.).

SEKRET: Jak ju zauwaye na przykadzie innych iluzji opisa

55

Robert

Houdin

przeszkadza w m a n e w r o w a n i u koszykiem. W t y m przypadku rzucanie liny tak n a p r a w d nie jest konieczne, ale pozwala zdezorientowa publiczno. A oto, jak to rzeczywicie dziaa: D r u t jest sprzgnity z koowrotem - w odpowiednim momencie pomocnik za kulisami uruchamia go, pocigajc lin w gr. Natomiast wspinajcy si po napronej linie asystent pod oson kurtyny szybko przechodzi na rusztowanie nad scen. W sztuce tej czsto wykorzystuje si zason dymn, w wyniku czego grna cz liny jest niewidoczna. W tym przypadku znikajcy asystent rozpywa si w chmurze dymu. Czasami dla spotgowania efektu iluzjonista, zamiast wyci ga lin z koszyka i rzuca w powietrze, zaklina j, jakby bya wem, albo asystent zaczyna wspinaczk ju wtedy, gdy lina uniesie si z koszyka zaledwie na jeden, dwa m e t r y - lina za dalej unosi si w gr. Przygotowanie tego wariantu jest znacznie atwiejsze ni znalezienie kogo na tyle silnego, by n a p r a w d wspi si na lin. Asystent nie musi take znika w grze n a d scen, zwaszcza gdy w a r u n k i nie pozwalaj mu si ukry. W takim wypadku moe on po prostu zelizn si z liny, ktra stanowi dobry trik sama w sobie. Opisana iluzja naley do tego rodzaju sztuk, o ktrych wielu syszao, ale prawie nikt ich nie widzia. Czsto pokazuje sie j w filmach takich j a k Aladyn czy Alibaba i czterdziestu rozbj nikw. Cho do podcigania liny potrzebne jest odpowiednie urz dzenie, sztuka ta jest prosta i robi due wraenie, pod warun kiem, e nikt nie odkryje tajemnicy triku.

HOWARD THURSTON
Odrodzenie magii
Howard Thurston y w latach 1869-1936. Cho zacz karier j a k o drobny zodziejaszek, sta si j e d n y m z najbardziej po dziwianych iluzjonistw naszego wieku. To wanie on kupi teatrzyk Kellara (patrz: rozdzia powicony Kellarowi) i kon tynuowa rozpoczte przez niego dzieo. Mwi si o Thurstonie, e w pocigu, k t r y m jecha, by zapisa si na jaki uniwersytet, dostrzeg plakat zapowiadajcy wystpy iluzjonisty H e r m a n n a . Z miejsca go to zaintrygowa o. Prawdopodobnie z racji dawniejszej profesji, Thurston sta si e k s p e r t e m w dziedzinie manipulacji m o n e t a m i i kartami. Jego donie byy bardzo zwinne i potrafi palmowa* monet dowolnych rozmiarw. Kiedy w 1908 r. naby rekwizyty Kellara, doda do jego pokazu wiele nowych wspaniaych trikw. Pierwszy zademon strowa znikanie automobili z k o m p l e t e m pasaerw. Potrafi te spowodowa unoszenie si fortepianu, na k t r y m wanie kto gra. Jego wystp by prawdziwym cudem. J e d n a k e Thurston wznis swoj sztuk na wyyny w czasie, kiedy wodewil traci na popularnoci na rzecz nowej rozrywki - ruchomych obrazw. Cho wic wystpy artysty przycigay na caym wiecie rekordow liczb widzw, on take musia kiedy odej. Wkrtce magia podzielia los wodewilu. Thurston wyszed z tego wprawdzie obronn rk i dalej odbywa tournee, lecz jego widownia bardzo zmalaa. * Palmowanie lub palma - trzymanie przedmiotu w doni w taki sposb, by nie by on widoczny dla publicznoci, przy zachowaniu swobodnego uoenia palcw (przyp. tum.). 57

Howard

Thurston

Jedn z najwikszych sztuk Thurstona bya lewitujca kula (patrz: str. 128). Ta wielkosceniczna iluzja polegaa na magicz nym pojawieniu si maej metalowej kuli. Dalsza cz tego blisko dwudziestominutowego pokazu upywaa na obserwo waniu, jak zaczarowana kula pywa w powietrzu, koysze si i taczy" przy dwikach muzyki. Na koniec kula, wprost na oczach widzw, po prostu znikaa.

Lewitacja kobiety
Jednym z najbardziej zdumiewajcych efektw bya w sztu ce magii iluzja zwana lewitacja kobiety. Niezalenie od tego, czy bdziecie unosi asystentk, konia czy samochd, magiczna lewitacja zawsze zachwyca publiczno. Tu wyjani sekret tej iluzji w odniesieniu do kobiety, ale podana zasada dziaa bez wzgldu na wielko i rodzaj unoszonego obiektu. Asystentka zostaje przyniesiona na rodek sceny i umiesz czona w pozycji plecej na kanapie, a nastpnie przykryta wielk kap. Iluzjonista kae kobiecie unie si w powietrze. Kiedy asystentka uniesie si na wysoko okoo trzydziestu centymetrw, pomocnicy wynosz kanap, a wykonawca ob chodzi kobiet wokoo. Ona natomiast unosi si coraz wyej, a znajdzie si nad gow wykonawcy - wtedy powoli opada na wysoko jego twa rzy. W chwili gdy znw zaczyna si unosi, iluzjonista przytrzy muje brzeg tkaniny, ktra opada na scen. Jednake pod tka nin nie ma nikogo. Kobieta, na oczach publicznoci, znikna. wyej opisu?) Reszt zaatwia sztywna siatka wymodelowana zgodnie z ksztatem ciaa asystentki. Gdy tylko asystentka zostanie uoona na kanapie, iluzjonis ta bierze w rce tkanin i unosi j, by przykry kobiet. W tym 58

SEKRET: Sekretem jest kanapa. (Pamitasz kanap z podanego

Lewitacja

kobiety

momencie na niewidocznych sznurach opuszcza si z gry siatkowy ekran i okrywa lec. Jest tak zrobiony, e publicz no go nie widzi. Cao wisi na czterech linkach poruszanych przez pomocnika za kulisami. Kiedy wykonawca przykrywa kobiet, w rzeczywistoci przykrywa ju siatkowy ekran. Zaraz potem kobieta dyskretnie zsuwa si do ukrytej prze grody i pomocnicy wynosz j wraz z kanap za kulisy, gdzie wydostaje si ze skrytki. Poniewa kanapa jest rekwizytem grajcym niewielk rol w caej sztuce, wikszo widzw nie zwraca na ni uwagi. Ksztat ekranu wprowadza wszystkich w bd i kae myle, e kobieta wci znajduje si pod zason. Naprawd jednak trik zosta ju wykonany, a iluzjonista gra po prostu do koca swoj rol. W tym czasie pomocnik za scen, ledzc ruchy iluzjonisty, na jego sygna obnia lub podnosi ekran przykryty tkanin. Kiedy za tkanina wreszcie si zelinie, ekran pozostaje niewidoczny dla publicznoci. W tym celu, to, czyli kotara, z tyu sceny jest ciemne, najlepiej czarne. Poza tym siatka musi by nylonowa (przypo mina poczoch), przezroczysta lub czarna. W adnym wypa dku publiczno nie powinna jej odrni od ciemnego ta. Dobrze jest, jeli na zakoczenie pokazu pomocnik za scen natychmiast uniesie odsonity ekran w gr, usuwajc go sprzed oczu publicznoci. Kiedy to nastpi, scena bdzie ju zupenie pusta. W niektrych przypadkach siatkowy ksztat to waciwie odcisk postaci pokryty ciemnym welwetem, dokadnie pasuj cym do kotary z tyu sceny. Taka skorupa" z czarnego welwetu jest niewidoczna dla publicznoci, jeli znajduje si na tle aksamitnej czarnej kotary.

SOWO PRZESTROGI: Sztuka ta jest trudna do pokazania w telewizji, poniewa kamera moe uchwyci ruch niewidocz nych linek i siatki. Znakomicie jednak nadaje si na scen.
59

Howard

Thurston

Powstae z byskawicy
Sztuka ta jest iluzj opart na zasadzie podobnej do tej z domku marionetki (patrz: str. 69). Na rodku sceny stoi wysoka na sto osiemdziesit centymetrw gablota, majca dno i przykryw. Przykrywa opiera si na czterech przytwier dzonych do podstawy metalowych supkach. Podstawa jest kwadratem o boku szedziesiciu centymetrw. Wykonawca przechodzi przez gablot, by pokaza, e jest pusta i nie spreparowana. Nastpnie, jedna po drugiej, spuszcza specjalne aluzje, zamykajc gablot ze wszystkich stron. Na wierzch nakada stromy daszek, pokazujc, e take i z tej strony nic nie moe dosta si wntrza. Nagle rozlega si huk, wida bysk ognia i chmur dymu - przednia aluzja unosi si w gr. Wewntrz stoi asystent iluzjonisty.

SEKRET: Jest to sztuka prosta do przygotowania i wykonania. Jak wspomniaem na pocztku, dziaa na tej samej zasadzie, co domek marionetki. Asystent ukrywa si za stromym daszkiem ustawionym na scenie pionowo, tu obok gabloty. Podczas spuszczania przednich i bocznych aluzji, asystent zrcznie wpeza do wntrza. Kiedy spuszcza si tyln aluzj oraz nakada dach, ju jest w rodku. Bysk wiata i dym wywouje si dowolnym sposobem, najczciej za pomoc specjalnej maszynki do dymu. Ten typ iluzji wspaniale nadaje si dla modych wykonaw cw. Po pierwsze, potrzebne rekwizyty s atwe do wykonania i nieskomplikowane w uyciu. Po drugie, sama sztuka znako micie bawi widzw. Czasem mona wykona j na urodziny i umieci w gablocie maego solenizanta lub jedno z jego rodzicw. Publiczno uwielbia, kiedy w sztuce wystpuje jeden z jej czonkw. Podstawa i przykrywka gabloty s dokadnie takie same.
60

Powstae

byskawicy

Przewanie robi si je ze sklejki. W kadym rogu podstawy przykrca si klamry, ktre stanowi uchwyty dla naronych Supkw. Mnie su w t y m celu aluminiowe rury, dostpne W wikszoci sklepw z materiaami hydraulicznymi lub budo wlanymi. Kady supek ma sto osiemdziesit centymetrw wysokoci i potrzeba ich cztery, po j e d n y m w kadym rogu. J a k o ruchome cianki su zwyke okienne aluzje, cho widziaem wykorzystane w t y m celu kawaki tkaniny, przymo cowane u gry gabloty. Kiedy pojawi si bysk, przednia cianka moe zosta rozerwana przez asystenta znajdujcego si wewntrz gabloty lub pocignita w gr przez innego pomocnika ukrytego za scen. Stromy daszek jest najczciej tym s a m y m rekwizytem, ktrego uywa si w n u m e r z e zwanym domkiem marionetki, pod warunkiem, e nie zamierzasz pokazywa obu sztuk podczas jednego wystpu. Publiczno moe nabra podejrze, ponownie widzc ten sam dach. Naley postawi go pionowo obok gabloty w sposb niedbay. Nie zaley ci przecie, by zwrci uwag widzw na t e n element pokazu. Jest to jeden z przypadkw, kiedy zarwno wierzch, dno, jak i boki gabloty mog by bogato zdobione lub malowane w sposb dowcipny bd niezwyky. Jedn z moliwoci jest nadanie jej wygldu b u d k i telefonicznej, cho oczywicie wszy stko zaley od c h a r a k t e r u twojego pokazu. Iluzje polegajce na pojawianiu czego to dobry chwyt na pocztek pokazu. Pamitaj jednak, e wszystko, co chcesz pojawi, musi by u k r y t e t a k dugo, a przyjdzie kolej na ten trik. Moesz take do podstawy gabloty przymocowa kka i kie dy asystent znajdzie si ju na zewntrz, obrci j wokoo, dodajc do pokazu jeszcze jeden element i powicajc wyko nywanej sztuce troch wicej czasu.

61

Howard

Thurston

Czarny teatr
Iluzje tego rodzaju s bez wtpienia najblisze prawdziwej magii, a take jednymi z najatwiejszych dla iluzjonisty. Wykonawca wychodzi na scen w biaym ubraniu. wiato powoli przygasa, a w kocu publiczno widzi ju tylko jego, poniewa jasne ubranie wyranie odbija od ciemnego ta. Od tej chwili na rozkaz iluzjonisty na scenie mog pojawi si dowol ne rzeczy, ktre unosz si przez chwil w powietrzu, po czym znikaj. Moe to by wszystko: ludzie, zwierzta, kwiaty, stoy, sowem wszystko co tylko si zamarzy wykonawcy i co zechce on stworzy z niczego, magicznie unie w powietrze, a nastp nie unicestwi. Przy tej okazji mona posun si znacznie dalej i na przykad na oczach publicznoci przeci na p asystentk, po czym sprawi, by obie czci poruszay si osobno, na zakoczenie za zoy je razem lub po prostu rozkaza im znikn. W tej sztuce wprost nie ma granic dla inwencji wykonawcy. W kocu wiato staje si coraz janiejsze, a on stoi przed publicznoci na pustej scenie lub w gszczu przedmiotw magicznie zmaterializowanych podczas pokazu.

SEKRET: Ta dziedzina magii zostaa przez dzisiejszych wykona wcw zupenie zapomniana. Pewnie dlatego, e obecni iluz jonici szukaj trikw bardziej zmechanizowanych, dziki ktrym nie musz zbytnio si przemcza. Jednake by moe wkrtce kto zacznie pokazywa i ten rodzaj magii. Wymaga to odpowiedniego przygotowania. Kotara z tyu sceny musi by zupenie czarna, natomiast kostium wykonaw cy biay lub w jakim innym jasnym kolorze. Dobrze jest mie na twarzy mask albo bardzo mocny makija, a donie pomalo wa lub zaoy rkawiczki. Wszystko to sprawi, e rce i twarz iluzjonisty bd take odcina si od czarnego ta. Pokaz opiera
62

Czarny

teatr

si na zastosowaniu tak zwanego ciemnego wiata (niewidzial nej dla oka podczerwieni lub nadfioletu), dziki ktremu kada czarna rzecz jest niewidoczna dla publicznoci - widzi ona tylko to, co wieci pod wpywem niewidzialnych promieni. W pnych latach szedziesitych i na pocztku siedem dziesitych wielki boom przeyway plakaty i obrazy, ktrych ifarba miaa takie waciwoci. Niektre z nich pod wpywem padajcego na nie niewidzialnego promieniowania wydaway si janie nawet w zupenej ciemnoci. Dziki tej technice uwidaczniay si take elementy, ktrych nie wida byo w wietle dziennym. Aby sprawi, e jaka rzecz pojawi si na scenie, wystarczy ubra swoich pomocnikw w czer i kaza im wnie na scen wszystko, co ci potrzebne. Dziki czarnym strojom i uczernionym twarzom publiczno ich nie zobaczy, a wnoszone przez nich rekwizyty bd jakby pyn w powietrzu. Take ty moesz sign za kurtyn i sprawi, by pojawi si dowolny przedmiot. Jeli jest on z jednej strony czarny, a z drugiej pomalowany specjaln farb, moesz postawi go na scenie i powodowa jego pojawianie si i znikanie, po prostu go przekrcajc. Na tej samej zasadzie, chowajc si za czarn zason lub przegrod, mog znika i pojawia si ludzie. Czasem dodaje si do tego wiato stroboskopowe, osigajc jeszcze bardziej zdumiewaj ce efekty. Jednake osobicie nie polecabym zbyt czstego i zbyt intensywnego uywania stroboskopu. Powtarzajce si byski podraniaj oczy, a ich naduywanie podczas pokazu przeobraa scen w ruchomy galimatias. Aby spowodowa uniesienie kogo w powietrze, musisz pooy go na czarnej platformie ze sklejki, ktr nastpnie podnosi dwch ubranych na czarno, niewidocznych dla pub licznoci pomocnikw. W ten sposb asystent pynie w powiet rzu w kierunku ktrej kulisy. Poniewa pokaz ten jest ograniczony jedynie twoj zdolno ci twrcz, daj si ponie wyobrani. Zapomnij o tradycyjnej 63

Howard

Thurston

magii. Nie bdziesz potrzebowa spreparowanych rekwizytw. Po prostu spjrz na scen jak na krain wyobrani, miejsce, gdzie moe wydarzy si wszystko. Miaem okazj wykonywa sztuki magiczne w promieniowa niu niewidzialnym, a take ogldaem wystpy innych iluz jonistw. Jest to nabardziej zdumiewajcy widok, jaki mona zobaczy. Magia przedmiotw pojawiajcych si i znikajcych, a take przerne obiekty unoszce si w powietrzu wprawiaj widowni w osupienie. To n a p r a w d jest niesychane! Dziwne jednak, e dla iluzjonisty efekt t e n jest stracony. Wystpujc bowiem w tak specyficznym owietleniu, jeste zbyt blisko tego, co dzieje si na scenie, i wszystko dokadnie widzisz. Moesz nawet zapomnie, jak wielkie wraenie robi to widowisko na publicznoci. Postaraj si wic pamita, e sztuka czarnego teatru jest najwspanialsz form artystyczn iluzji. Bdziesz j znacznie bardziej ceni, jeli postarasz si, by nakrcono twj wystp na wideo. Nagranie takie pozwoli ci obejrze spektakl nie z perspektywy uczestnika wydarze, lecz widza. Pokaz czarnego t e a t r u znakomicie nadaje si do telewizji. Dlaczego? Poniewa wok ciebie moe panowa zupena ciemno, podczas gdy w domach ludzie siedz przy wietle, jakie im odpowiada. Wykonywanie tego teatru w telewizji to ponadto wietny sposb, by przechytrzy fotografi. K a m e r a widzi jedynie to, co chcesz, eby widziaa. Czarny teatr to n a p r a w d najsprytniejsza i najatwiejsza do wykonania iluzja. Ale uwaaj: iluzja ta z pewnoci nie nadaje si do kameral nego pokazu. P o n a d t o moliwoci regulowania wiata nie wszdzie s wystarczajce. Moesz mie take kopot ze znale zieniem klubu, ktry zgodzi si na taki stopie zaciemnienia, jakiego potrzebujesz. Dobrym sposobem przezwycienia tego problemu jest was ne sabe owietlenie, ktre ustawia si tak, by wiato padao ze sceny na widowni. To wystarcza, by zapewni sztuce potrzebne warunki. J e d n a k e dopiero wykonujc t iluzj 64

Czarny

teatr

w cakowitej ciemnoci osiga si efekty rzeczywicie niesamowite. Czarny teatr wymaga wysiku, lecz moesz go zminimalizo wa, stosujc kotary, za ktrymi ukryte s rekwizyty. Najlepsza z iluzji, jak daje magia tego typu, to stwarzanie i unoszenie w powietrzu ludzi i przedmiotw, a take powodo wanie ich znikania i przenoszenie z miejsca na miejsce si magii. Pokaz moe zakoczy si stopniowym znikniciem samego wykonawcy lub po prostu jego odpyniciem ze sceny. Aby iluzjonista znikn sprzed oczu publicznoci, trzeba, by kto go zasoni - cakowicie lub czciowo - czarn minikurtyn o rozmiarach duego kpielowego rcznika. Odbywa si to tak, e k u r t y n a ley na scenie, a iluzjonista staje za ni. J e d e n z pomocnikw powoli podciga k u r t y n w gr tak wysoko, jak yczy sobie wykonawca. W efekcie zasonita cz ciaa iluzjonisty po prostu znika. Bez wzgldu na to, w jaki sposb zechcesz zakoczy swj pokaz, trzeba napisa jasny scenariusz, w k t r y m zawrzesz sugestie co do przebiegu n u m e r u ; musisz si tego trzyma. Moesz nawet oprze si na jakiej baniowej opowieci dla dzieci. Podczas wystpu nie obawiaj si mwi do publicznoci tylko dlatego, e na scenie jest ciemno. Czer sceny dodatkowo spotguje oddziaywanie twojego gosu. Widzowie bardziej ni zwykle skupi si na tym, co mwisz, gdy ich moliwoci widzenia bd w p e w n y m sensie ograniczone. Wyczenie za jednego narzdu zmysw zwiksza wraliwo innych. Jest to fakt, ktry moesz zdyskontowa na swoj korzy.

HARRY KELLAR
Mistrz iluzji
Jedenastoletni chopak, zmczony, z trudem przemierza pieszo ostatnie p kilometra pylistej drogi w okolicach Buffalo w stanie Nowy Jork. By niespokojny. Nerwowo zerka na trzyman w doni pogniecion gazet, w ktrej napisano: Potrzebny chopiec jako pomocnik Fakira z Awy". Ogoszenie wyszo ju par dni temu i chopiec wiedzia, e miejsce moe by zajte. Jeli tak, przyszed nadaremnie. Mimo to min otwart elazn bram i skierowa si ku imponujce mu domostwu, skd radonie wybieg mu na spotkanie czarny podpalany piesek. Chopiec stan i zacz gaska psa, a ten, uszczliwiony, przyjmowa pieszczot z cichym skomleniem. W tym samym czasie z werandy zszed srogi czowiek z wiel kimi wsami i ma kozi brdk. By to Isaiah Harris Hughes, synny mistrz magii, wystpu jcy pod pseudonimem Fakir z Awy. Zagadn chopca, czy przyszed w sprawie pracy, a gdy ten przytakn, zapyta go o imi. Chopiec przedstawi si: Harry Kellar". Hughes, umiechajc si, ofiarowa mu upragnione zajcie, a to z pros tego powodu: Chopcy tuzinami przychodzili pyta si o t prac, ale piesek na kadego z nich warcza i szczeka. Hughes postanowi wic zatrudni pierwszego, ktrego pies polubi. By nim wanie mody Harry Keller, ktry w wyniku tego spot kania mia zmieni nie tylko pisowni nazwiska, lecz take ca swoj egzystencj. Honorarium wynosio kilka dolarw za miesic, wliczajc w to pokj, wyywienie i koszty podry. Czeg wicej mg 67

Harry Kellar pragn chopiec w czasach wojny secesyjnej? Harry roz smakowa si w swojej pracy. Od razu trafi za kulisy, gdzie wprowadzono go w tajniki dziaania magicznych rekwizytw, ktrymi dysponowa jego nowy pracodawca. J e d n a k e bardziej jeszcze poruszajce byo dla Harry'ego uczestniczenie w przedstawieniach podczas tournee, ktre rozpoczli kilka tygodni pniej. Harry stan na scenie razem ze synnym F a k i r e m z Awy, ktry mimo swojego orientalnego pseudonimu wystpowa w eleganckim smokingu, noszonym przez wszystkich nowoczesnych iluzjonistw tamtych czasw. Chopiec bardzo lubi sucha historii Fakira o czarach. Mistrz opowiada je podczas postojw na stacjach, na ktrych mieli przesiadki, podczas podry dyliansem lub w wygod n y m pokoju hotelowym w przerwach midzy wystpami. Jeszcze wspanialsze byo dla niego wystpowanie na scenie ze sawnym na cay wiat Fakirem. Do Harry'ego naleao na przykad schodzenie do publicznoci i poyczanie kapelusza, do ktrego Fakir wrzuca wyczarowywane z powietrza mone ty; zaraz potem kapelusz wykorzystywano do smaenia czaro dziejskiej jajecznicy. On take prosi o piercionki i zegarki, ktre za spraw sztuki Fakira znikay na przerne sposoby, po czym pojawiay si t sam czarodziejsk drog. Po p a r u sezonach Harry postanowi zacz samodzielne wystpy. Wkrtce te zmieni pisowni swojego nazwiska na Kellar", by nie mylono go ze znanym wczesnym iluzjonist Hellerem. J e d n a k e t r u d n o byo nowicjuszowi odnie znacz cy sukces, wic tymczasowo przyj posad asystenta Braci Davenport, dwjki sztukmistrzw, ktrzy przekonali wielkie rzesze naiwnej publicznoci, e n a p r a w d potrafi kontak towa si ze wiatem duchw. Pniej Kellar pracowa z trup teatraln o nazwie Royal Illusionists, ktrzy 15 maja 1676 r. zawarli trzytygodniowy k o n t r a k t w San Francisco, a nastpnie wyruszyli na Wschd, do krajw Orientu. Sztuki magiczne Kellara i jego wersje licznych trikw Braci Davenport zyskay saw w wielu krajach. Harry 68

Mistrz iluzji da nawet specjalny wystp przed krlem Birmy Thibawem w krlewskim paacu w Awie. Kopi p r o g r a m u wysa pniej swojemu s t a r e m u przyjacielowi i nauczycielowi Isaiahowi Hughesowi, ktry ju nie wystpowa i y wygodnie w swoim d o m u koo Buffalo. Cho podre Kellara przyniosy mu sukces, jego najwik szym marzeniem byo pokaza swj wielki show na ameryka skiej scenie. Po omiu latach jedenia po wiecie trafi do Londynu. Kupi rekwizyty do kilku nowych, niezwykych iluzji, midzy innymi mechaniczn lalk naturalnej wielkoci imieniem Psycho, k t r a graa z widzami w wista. Z czasem osobowo Kellara, j a k i jego sztuka przeszy wiele przemian. W miar starzenia si artysta nabywa pewnej surowoci i zapuci potne wsy, co nadawao mu specyficzny wygld, przypominajcy nieco Fakira z Awy. Zakoczywszy karier, Kellar wybudowa dom w poudnio wej Kalifornii i skonstruowa miniaturowy teatr, w ktrym wyprbowywa nowe efekty magiczne, w t y m ulepszon lewitacj. Czsto namawiano go, by ponownie wyruszy w tras, ale zrobi to tylko raz, podczas pierwszej wojny wiatowej, za szczycajc swoj obecnoci wystp iluzjonistw, zorganizo w a n y na jego cze na nowojorskim hipodromie. Kellar uwaany by ju wtedy za seniora iluzji i wielu jego kolegw iluzjonistw byo zdania, e Dzie Kellara (Kellar Day), jak nazwali to wydarzenie, powinien by witowany co roku. Ku wielkiemu zaskoczeniu yczenie to okazao si prorocze, gdy benefis mia miejsce 11 listopada 1917 r. Dokad nie rok pniej podpisano zawieszenie broni koczce pierwsz wojn wiatow i odtd Dzie Kellara wypada w dzie witeczny. Obecnie niektrzy iluzjonici nadal obchodz Dzie Kellara. Po t y m ostatnim publicznym pokazie Kellar nie zaprzesta codziennych prywatnych wystpw w swoim m a y m teatrze i kontynuowa je a do 10 m a r c a 1922 r., kiedy to po krtko trwaej chorobie zmar. 6.9

Harry Kellar

Domek marionetki
Ten rodzaj iluzji zawsze mia swoje miejsce wrd trikw kadego iluzjonisty. Wykonawca wchodzi na scen, niosc jeden z fragmentw domku. Razem s trzy: dach, przd domku z jedn cian i ty z drug cian. Kad z czci podnosi i ze wszystkich stron pokazuje publicznoci. Nastpnie skada je razem, budujc domek, ktry powinien mie okoo m e t r a wysokoci, okoo m e t r a dugoci i okoo szedziesiciu centymetrw szerokoci. Kiedy domek zostanie zoony, mona go obej dookoa, pokazujc w t e n sposb, e nie ma adnego podstpu. Nagle, na rozkaz iluzjonisty, dach odskakuje i z d o m k u wychodz - w za lenoci od yczenia wykonawcy - j e d n a lub dwie osoby. Trik ten jest atwym sposobem pojawienia si na scenie asystenta. Czasami asystent przywouje w t e n sposb iluzjonist. Cho sztuka nosi nazw domek marionetki, domek mona pomalo wa tak, by przypomina lokomotyw, autobus, budynek szkolny, samochd itp. Jej wykonanie nie wymaga drzwi zapadniowych ani innych specjalnych urzdze.

Trik t e n wymaga od wykonawcy i tych, ktrzy za spraw magii pojawi si w domku, koordynacji i zgrania w czasie. Kiedy iluzjonista wchodzi z fragmentem domku, pozostae czci znajduj si ju na s c e n i e . D a c h stoi pionowo i jest zwrcony szczytem do publicznoci. W tej pozycji zazwyczaj stanowi schowek dla pomocnika, ktry kryje si za nim przed wzrokiem widzw. Tylna cz stoi tu obok dachu, a iluzjonista wnosi na scen cz przedni. Jeli na scenie s kulisy lub kurtyna, trzeba ustawi dach w ich pobliu, by asystent mg niepostrzeenie przeczoga si do kryjwki. 70

SEKRET:

Domek
cz przednia

marionetki

A)

Asystent ukrywa si za stojcym daszkiem.

cz tylna

Daszek stoi pionowo, szczytem do publicznoci.

cz tylna

Asystent wpelza do domku.

B)

daszek

cz przednia

C) domek zoony

71

Harry Kellar Jeli natomiast nie ma kulis ani kurtyny, osoba, ktra ma si pojawi w domku, musi u k r y si za dachem ju na samym pocztku n u m e r u . Moesz te wnie dach na scen, cignc go nisko przy pododze, podczas gdy asystent czoga si pod jego oson. Teraz wr po n a s t p n y fragment i ustaw go tu przy dachu. Na koniec przynie ostatni cz. Majc ju wszystkie trzy fragmenty na scenie, iluzjonista podnosi przedni cz i pokazuje j ze wszystkich stron, po czym stawia tu obok dachu. Nastpnie podnosi tyln cz domku, take pokazuje publicznoci i ustawia w pobliu czci przedniej. Teraz wykonawca zaczyna zagina przd domku (patrz: rys. B). Powstaje przy tym przestrze, w ktr moe niepostrzeenia wczoga si ukryty dotd pod oson dachu asystent. Kiedy front domku zostanie ustawiony, a ukryci ludzie przenieli si ju do wntrza, iluzjonista czy tyln i przedni cz razem, po czym podnosi do gry dach, pokazuje go ze wszystkich stron i wieczy nim domek, ktry wyglda tak jak na rys. C. W tym momencie osoby majce si wyoni z d o m k u s ju w jego wntrzu, bezpiecznie schowane przed oczami publicz noci. Iluzjonista moe teraz nawet przesun domek ku przodowi sceny i obrci go dookoa. J e d n a k e musi uwaa i zrobi to na tyle powoli, by znajdujce si w nim osoby zdyy zmieni miejsce w t y m samym tempie. Pamitaj: obracajc domek dookoa, staraj si nie przesuwa go po scenie. Wtedy ukryte w nim osoby nie musz si wcale przemieszcza, gdy domek obraca si wok nich. Kiedy nadchodzi czas na magiczne pojawienie si mieszka cw domku, iluzjonista moe stukn w cian. Teraz wystar czy, e ukryci w nim pomocnicy zwyczajnie wstan, a dach uniesie si gwatownie i spadnie na scen. Iluzjonista odczepia nastpnie przd d o m k u i magicznie przybye osoby wychodz z wntrza. Tym samym ponownie pokae, e domek jest pusty. Iluzja ta ma prost konstrukcj i moe by wykonywana zarwno przez pocztkujcych, jak i przez najznakomitszych 72

Walec, szecian i szecian, walec profesjonalistw. Materiaem do wykonania domku moe by t e k t u r a falista, a poszczeglne czci spaja si tam. Natomiast do poczenia d o m k u w cao wykorzystuje si elastyczne zapicia, a dach po prostu kadzie si na d o m k u luzem, bez czenia. Wszystko to wydaje si zwyke i proste, ale w y k o n a n e z wielk maestri i talentem, zadziwia publiczno.

Walec, szecian i szecian, walec

Ten trik stanowi podstawow zasad magii. Mona posuy si nim przy wielu rnych sztukach, t a k kameralnych, jak scenicznych. Wykonawca pokazuje wielkie szecienne pudo bez dna i wieczka. Podnosi je w gr, tak by publiczno moga spojrze przez nie. W ten sam sposb demonstruje podobnie w y k o n a n e due pudo w ksztacie walca, a nastpnie nasadza je na stojcy na scenie szecian. Wypowiada przy t y m specjaln k o m e n d i z wntrza pude w magiczny sposb wyskakuje asystent. Trik ten mona wykona na kameralnej sali dla maej widowni. Na potrzeby wikszej sceny mona mu nada rozbudowan form. W t e n sposb, w zalenoci od wielkoci pude, moesz wywoywa pojawianie si i znikanie ludzi, zwierzt oraz przedmiotw. Istota triku kryje si w pudach. Walec jest wystarczajco duy, by szecian u k r y si w nim cakowicie. adne z pude nie ma dna ani wieczka i adne z nich nie ulega podczas pokazu podmianie. W najprostszej wersji tej iluzji majca si pojawi osoba albo przedmiot od samego pocztku znajduje si wewntrz walca, ktry w zalenoci od potrzeb stoi na stole lub na rodku sceny. Wykonawca pokazuje 73

SEKRET:

Harry

Kellar

pusty szecian i wstawia go do wntrza walca, nastpnie podnosi walec i pokazuje, e take jest pusty. W tym momencie przedmiot lub osoba znajduje si ju w szecianie. Jeli jest to osoba, to poniewa tkwi ona w pudle od pocztku programu, wykonaj t sztuk na samym wstpie. Trik koczy si w chwili, kiedy walec wrci na swoje miejsce. Widzowie sdz, e puda s puste.

Szecian ma wycite w boku okienko. Nie przy wizujc zbytniej wagi do tego faktu, podnie jaskrawo poma lowany walec, jeli zdecydowae si na tak wanie dekora cj, i poka znajdujcy si w jego wntrzu szecian. W okienku widzowie zobacz co, co bdzie wyglda jak czarne wntrze szecianu. W t e n sposb oba pudeka zostan u z n a n e za puste. Gdzie wic znajduje si u k r y t a osoba albo przedmiot? Ot w szecianie znajduje si jeszcze jeden walec, ktrego publicz no nie widzi, poniewa nigdy go stamtd nie wyjmujesz. Jest on mniejszy ni kolorowy walec i ma kolor czarny, podobnie jak wntrze szecianu i duego walca. Po podniesieniu wikszego walca widzowie myl, e przez wycite w boku okienko ogldaj wntrze szecianu. W rzeczy wistoci widz zewntrzn cian czarnego walca. aden mo m e n t tego pokazu nie jest kopotliwy dla wykonawcy. Kolejna odmiana triku polega na posueniu si szecianem w miejsce zewntrznego walca. Wtedy oczywicie walec znaj dzie si w szecianie. Czy masz do? Poczekaj, to jeszcze nie koniec. I n n y m sposobem wykonania tej iluzji jest przedstawienie jej w stylu d o m k u marionetki. Wystarczy wtedy tylko jeden szecian i jeden walec. Osoba ukrywa si w walcu stojcym za szecianem. Dwa boki z tyu szecianu nie s poczone i pozostaj lekko rozchylone. Przystpujc do pokazu, podnie szecian, by wszyscy widzieli, e jest pusty, i postaw dokadnie przed walcem. Ty szecianu, kwadratowy kawaek tektury, 74

WARIACJE:

Walec, szecian i szecian, walec

1) Publiczno widzi, e szecian jest pusty. Nie ma on ani dna, ani wieka. Asystent ukryty w walcu.

2)Szecian zostaje wstawiony do wntrza walca.

3) Pusty walec, bez dna i wieka, pokazuje si publicznoci. Asystent ukrywa si teraz w szecianie. 4) Na zewntrz szecianu umieszcza si walec i asystent w magiczny sposb ukazuje si publicznoci.

75

Harry

Kellar

Widok z gry
1) Asystent znajduje si w walcu.

Ji tav

2) Asystent wpeza do wntrza szecianu. Walec zostaje usunity.

3) Walec znajduje si w szecianie, szecian zostaje zamknity. W tym momencie z wntrza wyskakuje asystent.

76

Z-zawieszenie Jest odchylony. Kiedy podnosisz walec, ukryta w nim osoba, ktra chcesz, by si pojawia, wczoguje si do wntrza sze cianu, a ty wstawiasz tam trzymany walec, osaniajc nim aystenta. Okr szecian wokoo i zepnij nie poczone cian ki. Nastpnie daj znak asystentowi, by wsta. Wykonujc t iluzj na stole, moesz pojawi dowolnie wybrane zwierz lub przedmiot, na przykad krlika czy szal. Jednake, bez wzgldu na rozmiary, trik ten stanowi pod staw magii.

IZ-zawieszenie
T iluzj czsto wykonywano podczas przedstawie towa rzyszcych wikszym przedsiwziciom rozrywkowym lub W wdrownych cyrkach. Do dzi stanowi chwyt reklamowy I stale si j fotografuje. Naley zwaszcza do ulubionych ireklamwek Douga Henninga, a take czsto goci na okadce Magic Magazine Marka Wilkinsona. Porodku sceny stoj dwa krzesa zwrcone do siebie opar ciami, na ktrych spoczywa deska. Iluzjonista prosi asystenta lub jednego z widzw, by si na niej pooy. Nastpnie kolejno usuwa krzesa podpierajce desk, ktra mimo to pozostaje zawieszona w powietrzu. Aby pokaza, e nie podtrzymuj jej adne linki, przesuwa wzdu niej wielk obrcz, po czym ponownie ustawia krzesa i asystent lub widz schodzi z deski. Sztuka jest prosta, nie nastrczajca kopotw, atwa do wykonania, a take niedroga, ale wielu modych iluzjonistw zdaje si j pomija. By moe dlatego, e uwaaj ten numer za starowiecki. Ja j e d n a k przekonywabym, e powinien by dla modego sztukmistrza jedn z pierwszych iluzji, ktre wykona na scenie. 77

Harry

Kellar
wygicie gsia szyja"

Deska jest w niewidoczny sposb podparta metalo w y m supkiem przymocowanym albo wprost do podogi, alb do specjalnego podium, ktre przed sztuk wnosi si na scen Supek ten wznosi si pionowo na wysoko okoo siedem dziesiciu piciu centymetrw, a nastpnie zagina pod ktem prostym. Wanie do tej poziomej czci przymocowana jes deska, przy czym w pewnej odlegoci od niej supek wygina si w ksztat litery S lub Z*, co znajduje swoje odzwierciedleni w nazwie triku. Cho wygicie to nie jest konieczne, robi si je dla wygody gdy przydaje si podczas przesuwania obrczy wzdu wisz cej w powietrzu deski. Iluzjonista stoi za desk, kryjc midzy nogami pionow cz podpory i podczas caego pokazu nie rusza si z miejsca Z przodu deski upina si za dug, sigajc do podogi zason Dopiero gdy wszystko jest ju gotowe, asystent lub wid
* Tzw. gsia szyja (przyp. tum.).

SEKRET:

78

Z-zawieszenie

Wykonawca stoi za platform i ukrywa supek w fadach szerokich spodni lub sukni.

Po usuniciu krzese asystent unosi si w powietrzu.

79

Harry Kellar kadzie si na desce, a wykonawca podnosi zason i przykrywa ni lecego. Nastpnie, jedno po drugim, usuwa krzesa i deska wraz z lec osob zawisa w powietrzu. Pokaz koczy si przesuniciem obrczy. P o t e m pozostaje jeszcze powtrne opuszczenie zasony i pod stawienie krzese pod desk. W t y m momencie asystent moe zej na scen. Ach! te cuda i dziwy magii... W czasach wodewilu i t r u p wdrownych sztuk t wykony wali raczej cyrkowcy, a nie iluzjonici. By moe, czytajc sam opis, n u m e r ten wydaje ci si niezbyt interesujcy, ale waciwie zaprezentowany, jest bardzo efektowny. Na przykad wietnie nadaje si dla widowni dziecicej. Radzibym te wkomponowa go w ramy wikszego pokazu, gdy jako samodzielny p u n k t p r o g r a m u moe by nieco za krtki, za to znakomicie wypada jako fragment wikszej caoci. Kiedy zaczem zajmowa si magi, gorco prag nem wystpowa, niewane kiedy i gdzie. Do miasta przyjecha wtedy cyrk i potrzebowa miejscowych ludzi do pomocy. Podczas jego pobytu obsugiwaem kilka cyrkowych urzdze, a pewnego dnia nadarzya si okazja i w przerwie m i d z y n u m e r a m i wykonaem Z-zawieszenie. Mojemu pracodawcy tak bardzo spodoba si sposb, w jaki to zademonstrowaem e z operatora maszyn staem si na reszt lata j e d n y m ze staych wykonawcw drobnych n u m e r w . Cakiem niele jak na dwunastolatka. Zarabiajc pidziesit centw na godzin, zostaem zawodowym magikiem. Pniej, kiedy uczszczaem do niszej szkoy redniej, moj pierwsz prac w pracowni technicznej byo zrobienie rekwizytu do n u m e r u Z-zawieszenia. Nie tylko otrzymaem wtedy dobry stopie, ale te staem si wacicielem profes jonalnego triku, ktry mogem wykorzysta do pokazw.

UWAGA:

HARRY HOUDINI
Mistrz uwolnie
Houdini, najwikszy na wiecie mistrz uwolnie i iluzjonista o wiatowej sawie, urodzi si 6 kwietnia 1875 r. w Appletown wstanie Wisconsin*. By synem rabbiego Mayera Samuela Weissa i naprawd nazywa si Erich Weiss. Pierwsze wystpy (wtedy jeszcze jako hobby) rozpocz, majc lat sze. Jego mistrzem iluzji by Robert Houdin, wic mody Erich zdecydo wa si przyj jego nazwisko. Dodanie do nazwiska Houdin ,,i" na kocu dawao artycie poczucie, e styl jego wystpw jest houdinowski. Jako pocztkujcy iluzjonista, Houdini mia w swym reper tuarze trik z wyczarowywaniem ziaren suszonego grochu pod jednym z trzech przewrconych kubkw. Ten numer nosi nazw Pea shell gam (patrz: str. 91). Midzy sidmym a sie demnastym rokiem ycia Houdini ima si rnych robt, zarw no dorywczych, jak i staych. Pracowa jako lusarz, pucybut, goniec, gazeciarz, a na koniec jako krojczy krawatw. Jednake w wolnych chwilach stale praktykowa sztuki magiczne. We wczesnych wystpach Houdiniego najciekawszy by jego cyrkowy, kuglarski styl. W pokazach typu cyrkowego wykonu je si pojedynczy trik lub iluzj, by nastpnie przej na przykad do onglerki albo innych numerw zrcznociowych. Numer Houdiniego z uwalnianiem si z kajdankw nie mia wielkiego powodzenia, poniewa widzowie zakadali, e kaj* Inne rda podaj, e byo to 24 marca 1874 r. w okolicy Budapesztu (przyp. tum.).

81

Harry

Houdini

danki s spreparowane, co zreszt nie byo prawd. Dopiero o wiele pniej Houdini uwiadomi sobie, e wana jest nie tylko sama zrczno wykonawcy, ale i efektowno numeru. Jego wczesne cyrkowe pokazy byy krzykliwe, niespjne i nieciekawe. W 1891 r. Harry Houdini i jego brat Theo zaczli wystpowa razem jako Bracia Houdini. Przez cay poprzedni rok 1890 wiczyli i teraz czuli si gotowi, by wyruszy w tras. Ich p r o g r a m nie by zbyt urozmaicony: Rekwizyty kosztoway duo i bracia mieli ich tylko kilka. Gwn atrakcj wystpw Braci Houdinich stanowi trik Metamorphosis (znany take jako kufer zamian - Suhstitution trunk) - jedna z odmian n u m e r u wykonanego po raz pierwszy w 1864 r. przez sztukmis trza J o h n a Maskelyne'a. W wersji Houdiniego asystenta, kt rym by jego brat, ze skrpowanymi rkami zamykano w drew nianej skrzyni. Na wieku stawa Harry i podnosi zason, po czym na raz, dwa, trzy w miejscu Harry'ego pojawia si Theo, a gdy skrzyni otwarto, wewntrz znajdowano Harry'ego Houdiniego ze skrpowanymi rkami. J e d n a k e takie dorywcze wystpy nie przynosiy wystar czajcych dochodw i bracia robili wszystko, by dosta sta prac. Niestety rozmowy z agentami i wizyty w niezliczonych klubach okazay si d a r e m n e . Zanim nadeszo lato 1892 r., Harry prawie na dobre zwtpi w sens wystpowania. Na to wszystko naoya si jeszcze choroba ojca. Rabbi Weiss zmar w padzierniku 1892 r. i niespena osiemnastoletni Harry zosta j e d y n y m ywicielem matki, b r a t a i siostry. Bracia Houdini znw wyruszyli w tras, szukajc zarobku. Poszczcio im si w Chicago. Wkrtce stali si sawni jako wykonawcy Metamorphosis. Pracujc za okoo dziesi dola rw tygodniowo, Harry zacz si te uczy od tamtejszego kupca sztuki operowania wytrychem i stara si znale dla tej umiejtnoci zastosowanie w swoich pokazach. Pierwszym zamkiem, ktry udao mu si sforsowa, by zamek policyjnych kajdankw. Zwykle namawia tamtejszych policjantw, by go skuli, po czym bez t r u d u si uwalnia. 82

Mistrz

uwolnie

Wiosn 1894 r. podczas wystpw w Nowym Jorku Harry pozna Bess. Po krtkim narzeczestwie pobrali si w czerwcu tego samego roku. Niedugo potem Theo si usamodzielni, a. Harry i Bess zaczli wystpowa razem jako The Houdinis (Pastwo Houdini). W kocu w 1898 r. dziki entuzjastycznym artykuom w pra sie, ktr Harry zdoa pozyska swoj zdolnoci uwalniania si z wszelkich wizw, nastpi dugo oczekiwany przeom. Odtd zawsze mia sta prac jako iluzjonista i mistrz uwoljnie. W rok pniej zdoby jeszcze wiksz saw, kiedy razem z Bess popynli do Europy. Europejski teatr nigdy nie widzia niczego podobnego. Program Houdinich zawiera niewielk porcj czystej magii i by w zasadzie wspaniaym popisem umiejtnoci Harry'ego, ktry mistrzowsko wypltywa si z wszystkich, najkunsztowniej szych nawet wizw i forsowa najwymylniejsze zamki. Oczywicie, gwodziem programu nadal bya Metamorphosis. Cho jego sawa w Europie rosa, Houdini zatskni za Ameryk. Kiedy powrci do Stanw, by ju wielk gwiazd. Mg da najwyszych honorariw, jakie kiedykolwiek pacono iluzjonicie; gdziekolwiek wystpowa, jego nazwisko znajdowao si na pierwszych stronach gazet. Pewnego dnia, w Montrealu, przed wystpem*, student, ktry usysza, e Houdini bez trudu potrafi przyj najsilniejisze nawet uderzenie w odek, dla sprawdzenia zada nie spodziewanie artycie dwa lub trzy ciosy. Jednake brzuch [pidziesicioletniego Houdiniego nie mia ju tej samej elas tycznoci co dawniej. Uderzenie chopaka spowodowao pknicie wyrostka i kilka dni pniej, w wigili Wszystkich witych 1926 r., Harry Houdini zmar w Detroit w stanie Michigan. Pastwo Houdini nigdy nie mieli dzieci. Legenda wielkiego
* By to wystp na MC Gili University. Tu przed nim Houdini rozmawia ze studentami (przyp. tum.). 83

Harry Houdini artysty przetrwaa gwnie dziki misterium, j a k i m od pew nego m o m e n t u byo jego ycie, a take dziki misterium, ktre tworzy. Inaczej bowiem ni pozostali iluzjonici tamtych czasw, Houdini zawsze zabiega o rozgos: stara si, by jego wystpy ogldao moliwie najwicej osb, oraz eby jak najwicej pisano o nim w dziennikach. Do najsynniejszych dokona Houdiniego naleao midzy innymi wyswobadzanie si z kaftana bezpieczestwa, gdy zwisa gow w d z mostw lub najwyszych budynkw. W pierwszej wierci XX w. ycie Houdiniego niemal dzie w dzie zajmowao pierwsze strony gazet, co budzio zawi innych wczesnych iluzjonistw. Z tych powtarzajcych si opowieci, opisujcych jedna po drugiej s p e k t a k u l a r n e iluzje Harry'ego, mona by stworzy fascynujcy serial telewizyjny. Wci od nowa bohaterski Houdini przyjmowa wyzwanie ekspertw i jakby nadludzk moc wychodzi z prby zwycis ko. Houdini, ktrego wtedy czciy miliony widzw na caym wiecie, by t a k sawny, e jego nazwisko znalazo si w sow niku jzyka angielskiego. Houdinizowa" (houndinize) zna czyo wydosta si lub uwolni z wizw: kajdankw, kaftana bezpieczestwa itp. Cho dzi sowo to ju znikno z oficjal nych sownikw, wci jeszcze zamieszcza si je w ksikach i encyklopediach, a take jest w uyciu wszdzie tam, gdzie mwi si i dyskutuje o sztuce iluzji i zdumiewajcych trikach, sowem o tajemnicach nieznanego. Houdini wyswobadza si z kadej wiziennej celi i kadego zamknicia, jakie ludziom udao si wymyli. J e d n a k e nigdy nie w y m k n si z naszej pamici. Na zawsze pozosta Wielkim Houdinim.

84

Kufer

zamian

Kufer zamian
Ten n u m e r przysporzy sawy znacznie wikszej liczbie iluzjonistw ni inne triki. Prawdopodobnie wanie Harry Houdini jest pierwszy na dugiej licie tych, k t r y m przynis wielki rozgos. Na rodku sceny stoi dua skrzynia. Kilku widzw dokadnie j oglda, szukajc sekretnych drzwiczek lub innych drg ucieczki. Nastpnie komisja" ta zakuwa w kajdanki asystenta iluzjonisty, wkada go do worka i zawizuje, po czym worek z asystentem zostaje zamknity w skrzyni. Wzdu wieka znajduje si kilka skobli, ktre dla pewnoci zamyka si na kdki. Ca skrzyni oplata si jeszcze s z n u r e m i zamyka nymi na kdki acuchami. Wykonawca tylko nadzoruje t prac. Kiedy wszystko jest ju gotowe, grupa odstpuje od skrzyni, a iluzjonista podnosi z podogi obrcz z zamocowan zason i trzymajc j w rku, wchodzi na wieko skrzyni. Zasona zwisa od pasa wykonawcy w d, zasaniajc wieko przed wzrokiem publicznoci. Wszystko jest ju gotowe do pokazu. Wykonawca liczy raz, dwa...", za k a d y m r a z e m podnoszc obrcz ponad gow, nie odsaniajc j e d n a k wieka. Na trzy" puszcza obrcz i zamiast niego nad zason ukazuje si asys tent. Zamiana miejsc dokonaa si w czasie zaledwie trzech sekund. Nastpnie ze skrzyni zostaj zdjte kdki i acuchy, a po otwarciu wieka i rozwizaniu worka okazuje si, e wewntrz, skuty kajdankami, znajduje si iluzjonista, ktry zaledwie chwil przedtem sta na skrzyni. Jest to prawdziwa metamor foza, dokonujca si wprost na oczach publicznoci i grupy widzw zaproszonych na scen. P o pierwsze, skrzynia jest t a k spreparowana, e j e d n a strona wieka uchyla si do rodka. (Czasem uywa si 85

SEKRET:

Harry

Houdini
Grupa widzw uwanie oglda skrzyni, szukajc ukrytych drzwiczek. Poniewa jednak wieko spreparowano bardzo zrcznie, nie dostrzega uchylanej czci.

Wykonawca liczy: raz", dwa", trzy". Za kadym razem podnosi zason ponad gow. Wierzch skrzyni pozostaje przy tym stale zasonity.

Jedna cz wieka uchyla si do rodka skrzyni.

86

Kufer

zamian

w tym numerze kufra, niekiedy za zwykej skrzyni. Mona te posuy si innym drewnianym opakowaniem.) Zamaskowa nie triku trzeba powierzy dobremu stolarzowi. Przy staran nym wykonaniu odpowiednio zrobiona skrzynia wyglda tak, jak pokazano na ilustracji. Ponadto wikszo ludzi szuka ewentualnych moliwoci otwarcia skrzyni na zewntrz, a nie do rodka. Wszystkie natomiast znajdujce si na zewntrz acuchy i liny nie przeszkodz ani wieku opa do wntrza, ani asystentowi wydosta si na zewntrz. Jeli za chodzi o kajdanki, to albo jest to atwa do otworzenia imitacja, albo s one prawdziwe, a klucz do nich znajduje si w kieszeni asystenta. Nikt z widzw nie podejrzewa, e ten numer wie si z uwolnieniem. Take worek moe by rekwizytem i nie mie dna albo, jeli posugujemy si praw dziwym, podczas zawizywania asystent wsuwa rce w otwr. Dziki temu, kiedy je cofnie, linka jest luna. Iluzja zamiany wydaje si zabiera zaledwie trzy sekundy. W rzeczywistoci jednak trzeba do tego doda take kilka minut zamykania i obwizywania skrzyni. Asystent jest wic wolny od kajdankw i worka na dugo przedtem, zanim skrzynia zostanie zabezpieczona. Gdy tylko wykonawca stanie na skrzyni, asystent otwiera ruchom cz wieka i wyczoguje si na zewntrz. Nastpnie przez cay czas kryje si za zason obok iluzjonisty. Na raz, dwa..." chwyta kurtyn, a wykonawca wlizguje si do skrzyni. Gdy zawoa trzy", przed publicznoci staje asystent, a iluzjonista zamyka wieko i wykorzystujc czas, w ktrym zaskoczona publiczno jest pod wraeniem widzia nego numeru, starannie zabezpiecza je przed otwarciem. Asystent zeskakuje ze skrzyni, a grupa widzw przystpuje do odmykania kdek i odpltywania acuchw. W tym czasie iluzjonista zmienia ubranie, zakuwa si w kajdanki i wchodzi do worka. Ta sztuka wymaga wielkiej zrcznoci, a tym samym dugich wicze, zarwno wykonawcy, jak i asystenta. Trudny jest 87

Harry Houdini zwaszcza moment, kiedy obaj jednoczenie znajduj si na m a y m skrawku wieka za zason. Wszystkie czynnoci od m o m e n t u pojawienia si asystenta na wieku do upuszczenia przez niego zasony musz by dokadnie zsynchronizowane, przebiega gadko i bezbdnie. Zmiana kostiumw czyni z tej iluzji sztuk n a p r a w d bys kotliw. Efekt jest szczeglnie jaskrawy, gdy stary strj zostaje w skrzyni, a nowy wyranie si od niego rni. Wtedy publicz no w aden sposb nie moe przeoczy zamiany. Opisany n u m e r moe by wkonywany zarwno na scenie teatru, jak i pod goym niebem. Jest on ze wszystkich stron ukryty przed oczami widowni, a waciwie w y k o n a n y stanowi prawdziwy majstersztyk iluzji. Pamitaj jednak, e twj kufer nie powinien by zbyt jaskrawy. Im mniej rekwizyt rzuca si w oczy, tym bardziej realistyczna jest iluzja.

Przenikanie przez mur z cegie

Nie ma adnego znaczenia, czy przenikasz przez zwyk cian, czy przez Wielki Mur Chiski. Efekt jest ten sam. Sztuk t moesz wykonywa zarwno w teatrze, jak i pod goym niebem. Wielu mionikom magii dobrze znane jest przeniknicie przez Chiski Mur Davida Copperfielda, ale by moe zaskoczy ich fakt, e to wanie Harry Houdini w poczt kach XX w. uczyni t iluzj znan na caym wiecie. Iluzjonista zaprasza widzw, by obejrzeli mur, przez ktry ma zamiar przenikn. Kady ma prawo go dotkn, podrapa, postuka, sowem - skrupulatnie sprawdzi, czy nie ma ukryte go przejcia ani te innych zamaskowanych przerbek. Nastpnie widzowie ci ustawiaj si po obu stronach muru i bacznie ledz kady element pokazu. W p e w n y m momencie 88

Przenikanie przez mur z cegie

iluzjonista podchodzi do muru w jego centralnym punkcie, a kilku asystentw wnosi trzyczciowy nieprzejrzysty ekran, ktrym osania go ze wszystkich stron. Ponad ekranem wykonawca macha do widzw rk. Gdy tylko jego do znika, asystenci rozmontowuj i wynosz ekran. Wyglda to tak, ; jakby iluzjonista znikn we wntrzu ciany. Asystenci przeno s z si nastpnie na drug stron ciany i znowu ustawiaj ekran. Prawie natychmiast pojawia si za nim iluzjonista, ktry, jak si wydaje, przenikn przez mur. Asystenci znw szybko skadaj ekran i wynosz, a widzowie mog ponownie przystpi do badania ciany. Houdini kupi prawa do oryginalnego triku w maju 1914 r. Zaledwie dwa miesice pniej przedstawi w Nowym Jorku wasn wersj tego numeru. Wkrtce w jego lady poszli inni, tworzc wiele dalszych odmian tej iluzji. Trzeba przy tym doda, e zawsze, gdziekolwiek j wykonano, odnosia wielki sukces. Tutaj podaj instrukcj do najbardziej rozpowszechnionej i najprostszej wersji triku: Ekran skada si z trzech czci. Kada z nich ma okoo stu osiemdziesiciu centymetrw wysokoci i szedziesiciu centymetrw szerokoci. Wykonane s podobnie jak ramy do obrazu i skadaj si z metalowych rurek, na ktrych rozpito nieprzezroczyst tkanin. Czci te musz mie zaczepy, by mona je byo poczy i postawi. Ekran nie rni si zbytnio od innych, ale o szczegach za chwil. Ani sam mur, ani podoe wok niego, ani adna inna rzecz uywana przy tym triku nie zostay w aden sposb podrobione. Asystenci s ubrani w jednakowe kombinezony, nosz cza pki i okulary. Wszyscy wygldaj w zasadzie identycznie. Podczas wykonywania tego triku wszdzie krci si zawsze wielu asystentw, nie liczc zaproszonych na scen widzw. Ten tum ludzi wywouje celowe i zauwaalne zamieszanie wok muru. 89

SEKRET:

Pea shell game

Pea shell game

Trik ten pocztkowo suy ulicznym oszustom do nacigania matorw szybkiego zarobku. Houdini najpierw take uywa o do zarabiania pienidzy, lecz pniej wykonywa jako jeden n u m e r w swojego programu. Przeznaczeniem kadej iluzji jest bawienie ludzi, a nie ich oszukiwanie. Iluzjonista pokazuje trzy n a k r t k i od butelek. Pod jedn nich umieszcza monet i staje tyem do publicznoci. Kto z widzw jest proszony o pomieszanie n a k r t e k . Jednake, k i e d y wykonawca si odwraca, bezbdnie wskazuje, pod ktr n a k r t k ley moneta. Nakrtki mog by dowolne, tyle e jednakowe. Trik kryje si w monecie: Przyklejono do niej may czarny wos wystajcy spod nakrtki. Poniewa trik wykonuje si na ciemnym podou, wos jest w zasadzie niewidoczny. Naley uy do tego nieco przezroczystego kleju, ktrego po wy schniciu take nie wida. Kiedy pokaesz ju, gdzie znajduje si moneta, wycignij j i wrzu do kieszeni, a n a k r t k pozostaw na stole. Zazwyczaj widzowie natychmiast podnosz nakrtki, by je obejrze. Jeli poprosz ci take o pokazanie monety, podaj im nie spreparowany duplikat, ktry w t y m celu powiniene mie przygotowany w kieszeni. Prawdopodobnie zechc rwnie, eby ponownie pokaza trik, ale nie zgd si. Powiedz, e iluzjonista nigdy nie pokazuje tego samego triku wicej ni raz.

SEKRET:

91

Harry

Houdini

Wodna cela tortur Houdiniego

Houdini, inaczej ni zwyko si sdzi, nie u m a r podczas wykonywania jednej ze swoich sztuk. Sprawc tej plotki jest gwiazdor Hollywoodu, Tony Curtis. Numer zwany cel wodni jest jedn z najwikszych sztuk ucieczkowych Houdiniego. Wszystko zaczyna si we w n t r z u oszklonej celi-skrzynki podobnej do budki telefonicznej. Najpierw stopy iluzjonisty zostaj przymocowane do wieka, nastpnie opuszcza si go gow w d do celi, ktr napenia si wod. Cao opasana jest metalowymi sztabami, jakie stosuje si w celach wizienych. Cela ma okoo stu siedemdziesiciu piciu centymetrw wyskokosci i nie wicej ni siedemdziesit pi centymetrw rednicy. To wystarczy, by z niejakim t r u d e m zmieci si tam czowiek przecitnej postury. Oczywicie, zanim wykonawca zostanie opuszczony do celi, jego donie skuwa si kajdankami. Przez przedni szklan ciank publiczno dokadnie widzi zanurzonego w wodzie iluzjonist. Nastpnie wieko celiskrzynki zostaje starannie zamocowane, a wok celi zaciga si zason. Po krtkiej chwili wykonawca energicznie j odrzuca i oswobodzony pokazuje si publicznoci. Nie prbuj robi tego sam bez odpowiednieg zabezpieczenia - sztuka ta jest bardzo niebezpieczna i wiele osb utono, gdy robio to bez pomocy.

OSTRZEENIE: SEKRET:

Iluzjonista musi wstrzyma oddech na prawie trzy minuty i rwnoczenie uwolni donie z kajdankw, ktre s tak przygotowane, by opady niemal w t y m samym momencie, kiedy wok celi zaciga si zason. Znajdujcy si pod wod iluzjonista po prostu naciska je w odpowiednim miejscu. Cho b u d k a jest bardzo ciasna, wykonawca ma dwa sposby ucieczki: zwyky i awaryjny. 92

Wodna cela tortur Houdiniego

Wieko, ktre dziaa take jako system przytrzymywania stp, ma specjaln zasuwk. W czasach Houdiniego otwarcie wieka wymagao pomocy asystenta, ktry w momencie zacigania zasony niepostrzeenie trca zasuwk. To uwalniao stopy wykonawcy. Nastpnie wystarczyo mu si tylko odwrci nogami w d i wyj na zewntrz. Pamitaj, e t e n trik jest iluzj i nie uwaa si go za sztuk uwolnienia. Prawdziwe uwolnienie ma miejsce wtedy, gdy publiczno sama zaoy wykonawcy wizy, ktre p r z e d t e m s t a r a n n i e oglda. W t y m n u m e r z e widzowie nie s zapraszani na scen, by obejrze wieko. Fakt, e wykonawca jest zanurzo ny w wodzie gow w d, kadego i t a k n a p a w a obaw, i ucieczka jest niemoliwa. Jeli z jakiego powodu pomoc asystenta nie bdzie skuteczna, wykonawca moe sam, mimo ciasnoty, zgi si i uwolni stopy. Wielu wspczesnych mistrzw uwolnie j a k o zawr bezpieczestwa stosuje may dopyw powietrza (jak w masce petwonurka) u k r y t y w dnie celi. Nikt bowiem nie chce umiera dla iluzji. Ciao iluzjonisty wypiera wielk ilo wody, ktra wychlapuje si na scen. Pozwala to, by u gry powstaa przestrze napeniona powietrzem, umoliwajca wykonawcy oddychanie, kiedy odwrci si gow do gry. W wikszoci wypadkw nigdy nie pozostaje on zanurzony z gow duej ni kilka sekund, poniewa przedni ciank celi zasania si w pierwszej kolejnoci. W czasie mocowania zasony wok b u d k i wykonawca moe (i powinien) ju zacz wydostawa si na zewntrz. Jeli wszystko zostao dobrze zgrane, staje on obok celi, zanim pomocnicy zejd ze sceny. By spotgowa efekt iluzji, nim pokaesz si publicznoci, stj i czekaj za kurtyn dwie do trzech minut. Houdini, wykonaw szy swoj wielk ucieczk, czsto wychodzi zza kurtyny, Kaniajc si na nogach. To moe wyglda na art, ale jeli robi wraenie, warto zastosowa i taki chwyt. 93

Harry

Houdini

Obecnie, zamiast szka, proponowabym uy do budowy celi pleksiglasu lub podobnego tworzywa. Mniejsze jest wtedy prawdopodobiestwo pknicia cianki, gdy materia ten ma wiksz wytrzymao. Caa sprawa ley w konstrukcji wieka, ktre powinno przy pomina dyby z prost zasuwk. Znam wykonawc, ktry nawet nie prbowa ukrywa, e bez t r u d u moe uwolni nogi. Jego stopy zamykano wprawdzie w dyby, ale dziury byy w nich t a k wielkie, e iluzjonista wisia po prostu na stopach, trzymajc si si mini. Kiedy za wok celi zacigano zason, wysuwa stopy z dybw, odwraca si gow do gry i wychodzi. Ta wersja podoba mi si najbardziej. Poniewa wieko ma zosta unie sione w gr i zamocowane na wierzchu celi, potrzebny bdzie bloczek i lina lub inne urzdzenie o podobnym dziaaniu. Sztaby wok celi nie s konieczne. Niektrzy iluzjonici sdz, e dziki takiej wiziennej scenografii trik staje si bardziej niesamowity. Ostateczna decyzja naley do ciebie. Aby n a p r a w d oywi t sztuk, ja upodobnibym moj cel do b u d k i telefonicznej. Ludzie dobrze reaguj na rzeczy, ktre znaj. Pamitaj te, e najwaniejsz spraw jest przy tej iluzji zabezpieczenie. Opisana sztuka n a p r a w d przykuwa uwag. Jest t a k strasz na, e m o m e n t samej ucieczki musi odbywa si za zason.

KILKA DALSZYCH RAD:

HARDEEN
Brat Houdiniego
Theo Hardeen to nie kto inny jak Theodore Weiss, modszy o dwa lata brat Harry'ego Houdiniego. Dla wikszoci ludzi ycie w cieniu tak sawnego brata byoby niemoliwoci. [Jednake Theo nie pozwoli, by to przeszkodzio mu zrobi karier. Do wyboru zawodu iluzjonisty motywowaa go bliska wi z bratem, jednak kiedy Houdini sta si sawny i wszystkie teatry ubiegay si o wystpy Krla uwolnie", naturalne byo, e grajc razem, nie mog zaspokoi wszystkich cht nych. Na prob Harry'ego rozdzielili si wic i pod odmien nymi pseudonimami wystpowali odtd osobno. Przez pierwsze dziesiciolecie XX w. trudno byo oceni, ktremu z nich wiodo si lepiej, Houdiniemu czy Hardeenowi. Obaj bez trudu potrafili oswobodzi si z tak niecodziennych zamkni jak wizienia, skrzynie, kajdanki, kaftany bezpie czestwa, acuchy itp. Nikt inny nigdy nie osign na tym polu takiego powodzenia jak oni. Houdini tylko dlatego by lepiej znany w Ameryce, e Theo Hardeen wola raczej wy stpowa za granic. Po mierci Houdiniego Hardeen nie zaprzesta wystpw. Nie dlatego, e potrzebowa pienidzy - by ju wtedy bardzo bogaty - ale poniewa show-biznes urzek go, a on nie mg si temu oprze. Jednake okoo roku 1940 jego zdrowie zaczo szwankowa, wic zdecydowa si porzuci wdrowne ycie i wystpowa tylko w Nowym Jorku. Przez kilka tygodni w roku mona go byo oglda w lokalu Leona i Eddy'ego, jednym z wczesnych najlepszych nocnych klubw w miecie. 95

Hardeen Mniej wicej w t y m s a m y m czasie otrzyma propozycj roli iluzjonisty w znakomitej komedii muzycznej Olsena i Johnsona Czyste szalestwo, granej na Broadwayu. Wykonywa t a m swoje najwiksze iluzje, takie jak przepiowanie kobiety, do m e k marionetki i kufer zamian, a klowni Olsen i Johnson komicznie go naladowali. W 1944 r. zakoczy j e d n a k karier. Zmar 12 czerwca 1945 r.

Zawieszenie na krzele
Jest to wspczesna wersja fascynujcej sztuki, ktr z po cztku pokazywano w cyrkach midzy przedstawieniami. Cz sto nie wykonywali jej iluzjonici, poniewa w zasadzie nie zatrudniano ich w tego typu programach, ktre wtedy byy znacznie skromniejsze. Dzisiaj trik t e n mog wykonywa nawet pocztkujcy. Warunki prezentacji tego n u m e r u take nie maj wielkiego znaczenia - bez przeszkd mona go pokazywa widowni siedzcej wokoo. Czsto te prosi si do tej sztuki kogo z widowni. Nie potrzeba do niej specjalnego sprztu ani urzdze. Na scenie obok iluzjonisty stoj dwa skadane krzesa, ktre mog znajdowa si t a m od pocztku przedstawienia. By moe, byy uywane przez zaproszonych widzw. Mona te przynie je dopiero przed sam sztuk. Krzesa ustawia si na rodku sceny zwrcone ku sobie oparciami, na ktrych kadzie si cik desk. Wykonawca prosi kogo (moe to by asystent lub ktry z widzw), by si na niej pooy. Nastpnie jedno z krzese zostaje usunite, a deska z lec osob - p o d p a r t a tylko z jednego koca - wydaje si unosi w powietrzu. Na zakoczenie wykonawca robi prb z obrcz, przesuwajc j wzdu deski i krzesa w d, a do podogi. Po ponownym postawieniu krzesa na 96

Zawieszenie
UTycicie w pycie jest dokadnie dopasowane do oparcia krzesa.

na krzele

Metalowa listwa wzmacnia oparcie krzesa 'i biegnie dalej wzdu .jego czterech ng.

[ Jedno z krzese zostaje usunite i asystent unosi si w powietrzu.

97

Hardeen poprzednie miejsce leca osoba wstaje i schodzi na scen, a pomocnicy wynosz desk za kulisy. J a k przy pozostaych zawieszeniach, tak i tu po sugujemy si odpowiednio przygotowanym rekwizytem. W t y m w y p a d k u jest nim jedno z krzese, wzmocnione metalo w ram. R a m a ta biegnie od oparcia w d, obejmujc obie pary ng. W j e d n y m kocu deski trzeba zrobi podune wycicie, w ktre wsunie si metalowa r a m a krzesa. Taki uchwyt wytrzymuje obcienie okoo pidziesiciu piciu kilogra mw. Niewygodny m o m e n t tej sztuki to wanie naoenie deski na ram, ale z atwoci mona je zakamuflowa. Dla bezpieczestwa i z zawodowej ostronoci, metalow r a m krzesa powinien zamocowa spawacz. Dobrze te, jeli blach wzmocni wycicie w desce. S a m a deska rwnie powin na by mocna, poniewa zbyt cienka moe p k n pod cia rem czowieka. Doradzabym raczej uycie krzese drewnianych, a nie alu miniowych. Pomaluj je na jaki neutralny kolor, na przykad brzowy, i upewnij si, e tak samo polakierowano metal. Deska moe by janiejsza. Ja uywaem deski w barwach sponsora i z jego logo. Jeli nie masz sponsora, moesz poprosi jakie znane przedsibiorstwo o pozwolenie uycia znaku firmowego. Dziki t e m u deska bardziej bdzie przypomina tablic ogosze nili specjalnie przygotowany rekwizyt iluz jonisty. Stale pamitaj, e w zasadzie zawsze lepiej posugiwa si rekwizytami wygldajcymi jak przedmioty codziennego uyt ku ni byszczcymi, jaskrawo pomalowanymi. Zudzenie rodzi si bowiem take na sam widok przedmiotw, a nie tylko dziki ich specyficznej prezentacji.

SEKRET:

98

Przepiowanie

kobiety

Przepiowanie kobiety
Iluzja ta ma kilka wariantw, w tym take wariant paski i wariant skrzynkowy. Ja przedstawi tu nowoczeniejszy wariant paski. Iluzjonista pokazuje lec na stole skrzynk, ktrej wiel ko jest tak dopasowana, by zmiecia si w niej asystentka. Ley ona pasko, a gowa i stopy wystaj na zewntrz. Przez dwa mae okienka z boku skrzynki publiczno widzi jej rami i nog. Drzwiczki zostaj zamknite, a skrzynia przepiowana przez rodek. Nastpnie po obu stronach rozcicia wsuwa si dwie metalowe pytki. Teraz zamiast jednej skrzyni s dwie mniejsze. Po rozdzieleniu skrzynek ponownie otwiera si okienka i w jednej powce publiczno widzi rami, a w drugiej nog asystentki. Stopy poruszaj si. To jest iluzja doskonaa. Na zakoczenie triku powki zostaj zoone razem i asys tentka wychodzi ze skrzyni caa i zdrowa. Sekret: Obecnie skrzynia, w porwnaniu ze starsz wersj, jest naprawd paska. Ma wysoko trzydziestu centymetrw, podczas gdy dawniej osigaa nawet i szedziesit. Natomiast w obu wersjach jej szeroko nieco przekracza szedziesit centymetrw. Jest w niej wystarczajco duo miejca, by asys tentka moga podkurczy nogi i schowa je w tej czci, o ktrej publiczno sdzi, e mieszcz si tam jedynie ramiona i tuw. Stopy widoczne w drugim kocu s zwykle sztuczne, porusza ne mechanicznie, a widoczna przez okienko noga to umocowa na tam atrapa. Kiedy okienko jest otwarte, publiczno nie widzi wntrza skrzyni, tylko wanie atrap. Jeli stopy s poruszane mechanicznie, mog by zdalnie sterowane. Asystentka w skrzynce manewruje dojstikiem, a stopy wykonuj odpowiednie ruchy. W taszej wersji stopy to cz zwykego manekina i nie s ruchome.
99

Hardeen

Kada z powek skrzyni jest oddzielnie przymocowana do paskiego stou na kkach, co uatwia potem ich rozsunicie. Na pocztku pokazu s poczone ze sob za pomoc jakiego mikkiego drewna, na przykad balsy. To wanie ten kawaek d r e w n a jest przecinany za kadym razem, kiedy pokazuje si t iluzj. Metalowe pytki w s u w a n e po obu stronach cicia maj zasoni wntrze skrzyni przed wzrokiem publicznoci. Sekret jest podobny do iluzji zig-zag opisanej na dalszych stronach. W wersji wykonywanej przez Douga Henniga jedno z ostrzy nie wchodzio do koca. Dopiero kiedy Doug pocign ku sobie gow asystentki, wpadao na swoje miejsce. To jest przede wszystkim show-biznes i jako taki wymaga odpowied nich efektw. W innej wersji przepiowuje si dwie asystentki jednocze nie, po czym przy skadaniu nastpuje pomyka i jeli na pocztku jedna z nich bya u b r a n a na biao, a druga na niebiesko, to po wyjciu ze skrzyni obie bd w strojach 100

Przepiowanie

kobiety

biao-niebieskich. Ten efekt take wzbogaca wersj podstawow - zoenie asystenta w cao jest zbyt proste, a takie pomiesza n i e " kawakw dodaje temu numerowi wicej blasku. Sztuka ta oraz zig-zag i miszmasz* (omwi je pniej) s ze sob cile powizane. Prawd mwic, to jakby magiczne rodzestwo. Zig-zag i miszmasz to bowiem nic innego jak pionowe wersje przepiowania kobiety na dwie, trzy, a nawet cztery czci. Dlatego nie polecabym wystpu, ktry zawiera je wszystkie. Jeli pokazujesz wicej ni jeden, postaraj si, by nie nastpowa y od razu po sobie. Publiczno nudzi si ogldaniem jak raz za razem przecinasz kogo na p. Nie radzibym te trikiem tym zaczyna przedstawienia, po niewa jest zbyt wolny, by od razu przycign uwag publiczno ci. wietnie za to nadaje si na zakoczenie. Cho zalet tej iluzji jest jej zabezpieczenie ze wszystkich stron, nie podkrelaj tego. Skoncentruj si raczej na samym przepiowaniu i ponownym zoeniu, po czym przejd do dal szych numerw programu. Nie ma potrzeby okrcania powek wkoo albo zbytniego ich oddalania. Przeciganie efektu to powszedni bd wielu iluzjonistw, zarwno amatorw, jak i profesjonalistw. Pokaz wykonany i na tym koniec. Przejd do nastpnej czci swojego wystpu.

* Nazwy niektrych trikw nie miay dotd odpowiednikw w jzyku polskim, wic (jak np. miszmasz) trzeba byo je stworzy (przyp. tum.). 101

WALTER GIBSON
Pisarz
Walter Gibson to wiele postaci w j e d n y m czowieku. Dla niezliczonych tysicy iluzjonistw i entuzjastw magii na caym wiecie by autorytetem w historii sztuki iluzji, najbar dziej podnym a u t o r e m kiek o magii i ghost-writerem* dla najwikszych iluzjonistw XX wieku, takich jak Houdini, Thurston, Dunninger i Blackstone. Natomiast liczne rzesze tych, ktrzy dorastali w latach trzydziestych i czterdziestych lepiej znay Waltera Gibsona j a k o twrc najsynniejszego z wczesnych popularnych boha terw powieciowych: Cienia {The Shadow). To pozwolio mu w efekcie na niemal rwnoczesne rozwinicie kariery w dwu rnych kierunkach. Sukces pisarski, ktry Gibson osign swoim cyklem Cie, by niewtpliwie ogromny. Na podstawie ksiek powstaa seria audycji radiowych pod t y m s a m y m tytuem. By to najpopularniejszy program t a m t y c h czasw. Aby nady za potrzebami radia i nie zaniedba ksiek, Gibson musia pisa po sze godzin przez pi dni w tygodniu. J e d n a k wydawao si, e to dla niego drobnostka. Oprcz Cienia i ksiek o magii porusza te w swojej twrczoci wiele innych tematw, m.in. zajmowa si parapsychologi oraz okultyzmem. T r u d n o uwierzy, e przy t y m nawale zaj znajdowa * Ghost-writer: osoba piszca utwory za innych. Z pomocy ghostwriterw czsto korzystaj wybitne osobistoci, nie obdarzone talentem literackim, ktre pragn opublikowa wspomnienia itp. (przyp. tum.). 103

Walter

Gibson

jeszcze czas na wystpy, ale jako mu si to udawao; cho saw nie dorwnywa swoim naczycielom, mie obejcie, wyrozumiao i poczucie h u m o r u nadawao jego sztuce taki wdzik i elegancj, jakich po jego mierci nikt nie potrafi naladowa. Walter Gibson wyda i napisa mnstwo ksiek na temat magii, w t y m takie pozycje jak: Illustrated Book of Card Magic, Houdini's Fabulous Magie, Houdini's Escapes i Houdini's Magie. By bez wtpienia wiatowym autorytetem w dziedzinie sztuk iluzji, a take okultyzmu. W 1977 r. powstaa jego ksika Mastering Magie: Secrets of the Great Magicians Revealed, w ktrej zawar swoje pogldy i uwagi na t e m a t ujawniania sekretw mistrzw iluzji. Jest p a r u ludzi biegych w sztuce iluzji, ktrzy trzymaj si pogldu, e najmniejsze nawet odsonicie jej tajemnic moe owej sztuce zaszkodzi. Tezie tej cakowicie zaprzecza fakt, e brzuchomwstwo, ktre niegdy byo j e d n y m z sekretw magii i nawet bardziej ni ona polega na stwarzaniu zudzenia, dzi jest szeroko znane. Obecnie wiele osb zna zasad tej iluzji, a mimo to wzniosa si ona na wyyny popularnoci i wicia najwiksze tryumfy w czasach poprzedniego pokolenia. A to dlatego, e dla ludzi, ktrzy ogldaj popis prawdziwego artyzmu, zrozumienie i podziw cz si ze sob w jedn cao."* Gibson wyjania te, e cho nie jest wskazane zdradzanie sekretu tu po zaprezentowaniu iluzji, dzielenie si nim z lu dmi pozwala wikszej liczbie osb cieszy si prawdziw sztuk rozrywki.

* Mastering Magic: Secrets of the Great Magicians Revealed, Inc. New York, 1977 r. Za zgod wydawcy (przyp. autora ).

104

Chiskie

obrcze

Chiskie obrcze
Sztuka ta jest jedn z najstarszych iluzji, jakie dzi jeszcze si prezentuje. Istnieje wiele sposobw jej wykonania, ale ja podam tylko podstawow zasad, nie wgbiajc si w form pokazu. Iluzjonista stoi na rodku sceny, trzymajc w doniach osiem srebrnych obrczy. Kada z nich ma dwadziecia pi centyfmetrw rednicy. Publicznoci pokazuje si, e obrcze s sztywne i nie maj przerw ani nie s sfabrykowane. Nastpnie wykonawca na oczach publicznoci kilkakrotnie czy je w acuch i rozcza. Czsto zaprasza do pomocy jednego z widzw. Take i w jego doniach obrcze magicznie cz si i rozdzielaj. Widz-pomocnik za kadym razem moe je dokadnie obejrze. Jednake moe on rozdzieli obrcze i je poczy tylko na rozkaz iluzjonisty. Publiczno jest zawsze zdumiona i zachwycona, kiedy obrcze jakby wtapiaj si w siebie, po czym znw si roz dzielaj. Na zakoczenie pokazuje si widzom acuch zoony ze wszystkich omiu obrczy.

SEKRET: Ta iluzja to wprowadzenie w bd w najczystszej formie. Zacznij od obrczy. Trzymasz osiem obrczy w na stpujcej kolejnoci: dwie obrcze zwyke, nie poczone ani ze sob, ani z innymi obrczami; dwie obrcze poczone ze sob na stae; trzy obrcze poczone ze sob na stae. sma obrcz to obrcz-klucz. Nie jest ona sztywna; poniewa wycito z niej niewielki fragment, nie jest te penym okrgiem. Przez to wycicie atwo wsun inne obrcze, czc je w ten sposb w dusze lub krtsze acuchy. Kiedy po raz pierwszy pokazujesz obrcze publicznoci, pozwl, by spaday z jednej rki do drugiej. Gono je przy tym licz. Musisz trzyma obie donie na tyle blisko, by nie wydao
105

Walter Gibson si, e niektre obrcze s poczone. atwo to ukry, jeli tylko trzymasz rce do blisko siebie. Przeliczywszy obrcze, powieniene je uoy na ramieniu w nastpujcej kolejnoci, poczynajc od nadgarstka do okcia: obrcz pojedyncza, obrcz-klucz, obrcz pojedyncza, dwie poczone obrcze, trzy poczone obrcze. Zaczynajc waciwy pokaz, we w do dwie pierwsze obrcze i poka kad osobno. Nastpnie chwy je razem. S to obrcz pojedyncza i obrcz-klucz. Zdejmij nastpn pojedyn cz obrcz i pocz z obrcz-kluczem. W ten sposb trzymasz w r k u trzy obrcze poczone rodkow obrcz-kluczem. Pozostae obrcze nadal znajduj si w zgiciu twojego okcia. Odcz pojedyncze obrcze od obrczy-klucza i podaj je zaproszonemu na scen widzowi, proszc, by je poczy. Nastpnie za na rami obrcz-klucz, po czym zdejmij j wraz z par poczonych obrczy i trzymaj wszystkie razem w doni. Poniewa widz nie bdzie umia poczy obrczy, we je od niego. Teraz masz w r k u dwie obrcze pojedyncze, obrczklucz i dwie obrcze zczone razem. Wyjanij publicznoci, e widz nie wymwi magicznego zaklcia, nastpnie zwr mu dwie obrcze (tym razem te poczone) i popro, by podnis je nad gow. Rwnoczenie, trzymajc w doni pojedyncz ob rcz i obrcz-klucz, zademonstruj, jak ma to zrobi. Powiedz zaklcie. Nagle obie pary obrczy, widza i twoja, okazuj si poczone. Oczywicie, w przeciwiestwie do wi dza, ty moesz rozczy swoje obrcze, poniewa uye obrczy-klucza. Powtarzaj ten trik, czc i rozczajc obrcze, wprawiajc publiczno w zdumienie za kadym razem, gdy okazuj si na przemian to splecione ze sob, to rozdzielone. Na zakoczenie wszystkie obrcze znajduj si w doniach wykonawcy, ktry teraz za pomoc obrczy-klucza czy je razem. W sklepach z rekwizytami znajdziesz obrcze dowolnych rozmiarw. Moesz te w sklepie z artykuami dziewiarskimi 106

Skrzynia

mieczy

kupi tamborek - przyrzd do haftowania, ktry skada si

kolorach. I tu, i tu moesz kupi od trzech do dwunastu, lub dwch obrczy. Tamborki s dostpne w rnych rozmiarach wicej, obrczy. Bez trudu te znajdziesz zakad, w ktrym pocz ci je w dane grupy. Najlepszym kolorem jest srebrny lub zoty, poniewa takie obrcze bd byszcze w wietle reflektorw. W sklepie z rekwizytami* dostaniesz take mechaniczn obrcz, ktr moesz da publicznoci do sprawdzenia. Spenia ona tak sam funkcj jak zwyka obrcz-klucz, ale daje si j zamkn i otworzy. To doda trikowi magii i tajemnicy, poniewa widzowie bd mogli obejrze i wzi do rk wszyst kie obrcze.

Skrzynia mieczy
Skrzynia mieczy, bya jedn z pierwszych iluzji, w ktrej wykorzystano lustra. Na scen wtacza si wielk skrzyni na koach. Przd skrzyni jest otwarty, by mona byo widzie jej wntrze. Asystent, Ktry tam wchodzi, wypenia je niemal w caoci. Po za ikniciu przedniej cianki iluzjonista zaczyna wkada miecze w przygotowane otwory. Kiedy wydaje si, e w skrzyni nie zmieci si ju aden dodatkowy miecz, wykonawca otwieraj. Publiczno widzi sterczce ze wszystkich stron ostrza, nie ma natomiast asystenta. Skrzynia zostaje znw zamknita, a miecze wycignite. Po ponownym otwarciu okazuje si, e asys tent znajduje si w rodku, nawet nie dranity.

* W Polsce mona to wykona jedynie na zamwienie (przyp. tum.). 107

Walter

Gibson

Skrzynia powinna by wystarczajco dua, by zmie cia si w niej osoba przecitnej postury. Wntrze naley pomalowa albo na czarno, albo w jaki powtarzajcy si wzr. Po obu stronach skrzyni znajduj si lustra. One wanie stanowi klucz tego triku. Lustra przymocowane s wewntrz, blisko tylnej ciany, i sigaj od dna do wieka. Kiedy asystent wchodzi do wntrza, lustra pasko przylegaj do cian. Kiedy za skrzynia zostanie zamknita, asystent odchyla lustra - ich wielko jest tak dobrana, e cz si porodku skrzyni. Poniewa odbijaj si w nich ciany skrzyni, po otwarciu wntrze wydaje si puste. J e d e n z mieczy, wbity pionowo przez wieko, zasania miejsce styku luster. W efekcie po otwarciu przedniej ciany asy tent jest zasonity lustrami, a publicznoci wydaje si, e znikn. Nastpnie, po p o n o w n y m zamkniciu skrzyni i usuniciu mieczy, asystent ustawia lustra pasko przy bocznych cianach i kiedy iluzjonista znw otwiera skrzyni, w czarodziejski sposb pojawia si przed publicznoci. Miecze uyte w tej sztuce mog mie dowolne ksztaty i rozmiary. Wkada si je w otwory skrzyni w taki sposb, by krtsze znalazy si bliej luster, a dusze dalej. Poniewa mieczy jest wiele, a w dodatku maj rozmaite ksztaty, iluz jonista za dziaa n a p r a w d szybko, publiczno nie pode jrzewa, e ukad mieczy jest cile okrelony. Zasada tego jest prosta. Ostrza wbijane z tyu skrzyni s stosunkowo krtkie - od pitnastu centymetrw do jednego m e t r a - wic nie mog nawet drasn asystenta ukrytego przy tylnej cianie za lust rzanymi drzwiami. Dobrze, jeli skrzynia ma koa. Dziki t e m u mona j obraca, wbijajc miecze w coraz to inny p u n k t . Sprawia si w t e n sposb wraenie, e iluzjonista robi to na chybi trafi. Miecze mog by z d r e w n a lub akrylu. Dobrze, jeli s byszczce, gdy wtedy n u m e r wywiera wiksze wraenie. Jeli w dodatku, zanim zatopisz w skrzyni kolejne ostrze, machniesz nim w powietrzu, bysk wiata na powierzchni miecza przycignie uwag publicznoci. 108

SEKRET:

Skrzynia mieczy Otwory w skrzyni powinny by dokadnie dopasowane do zmiarw ostrzy. Nic si nie stanie, jeli troch wiata wpadnie do skrzyni, ale zbyt wielkie otwory mog zniweczy efekt. Publiczno bez trudu odgadnie trik, kiedy po otwarciu slrzyni zobaczy w lustrach odbicie przewitw. Do iluzji tego typu postaraj si raczej o skrzyni, ktr mona skada i rozkada. Nie powinna wic by zbita gwodziami ani sklejona. Najlepsze s atwe do rozmontowania zawiasy, co pozwoli bez trudu zoy rekwizyt i przetransportowa tam, gdzie bdziesz mia nastpny wystp. Pamitaj, e musisz szybko przemieszcza swoje wyposaenie, wic wszystko powinno si atwo rozkada. Aby nada skrzyni mniej teatralny" charakter, moesz umieci na niej troch zagranicznych nalepek. Jednake nie przywizuj zbyt wielkiej wagi do re kwizytw. Ruchomy przd skrzyni powinien mie zasuwk, eby si nie otworzy, kiedy bdziesz okrca skrzyni i wbija miecze.

WAGA KOCOWA: Nie musisz uywa mieczy. Mog to by mioty, kije golfowe lub krykietowe, sowem wszystko, co nadaje si, by pozornie wypeni wntrze skrzyni. Zdaj si na swoj wyobrani i bd twrczy.

MARK WILSON
Iluzjonista nowoczesny
Nawet pobieny rzut oka na ycie Marka Wilsona pozwala postrzec, e czowiek ten przeciera nowe cieki dla starej sztuki iluzji. Dziki swemu pionierskiemu, trwajcemu pi lat programowi telewizyjnemu The Magie Land of Alakazam, emitowanemu w latach szedziesitych, Mark mg si po szczyci, e ogldao go wicej ludzi ni jakiegokolwiek innego iluzjonist w cigu trzy i p tysicletniej historii sztuk magicz nych. W posiadoci Marka w pnocnym Hollywood zgroma dzono obecnie najwiksz na wiecie kolekcj rekwizytw, a jego Course in Magie wci wietnie si sprzedaje dziki reklamie, take telewizyjnej. W lipcu 1977 r. Stowarzyszenie Iluzjonistw Amerykaskich na najwikszym jak dotd zjedzie iluzjonistw obwoao Marka supergwiazd magii. Jest on te jedynym przedstawicie l e m tego zawodu, ktremu Akademia Sztuki Iluzji w Hollyjwood dwukrotnie nadaa tytu Iluzjonisty Roku. Wyrnienie to jest wrd iluzjonistw odpowiednikiem Oscara. Kariera Marka zacza si, kiedy mia osiem lat. Za pomoc talii kart i ksiki Thurstona o magii ju wtedy wiczy zwinno doni. Majc lat trzynacie, rozpocz prac w sklepie z rekwizytami w rodzinnym Dallas w Teksasie. Wkrtce sta si sklepowym demonstratorem i najlepszym sprzedawc, a po niedugim czasie zacz dawa wiksze pokazy. Mark ukoczy szko oraz otrzyma dyplom college'u jako specjalista od biznesu. Jednak marzenie, by zosta iluzjonist, nigdy w nim nie wygaso; przez lata nauki nie zrezygnowa 111

Mark

Wilson

z wystpw. Nastpnie wykorzysta swj zmys interesu i wy ksztacenie, by odnie prawdziwy sukces. Dziki swoim poka zom telewizyjnym potrafi znale sponsorw tu po opusz czeniu szkoy. Jego pierwszy seryjny show nosi tytu Time for Magie. Nastpny by The Magie Land ofAlakazam. Przygotowa te wiele pojedynczych programw dla telewizji. Udziela przy t y m lekcji magii wielu hollywoodzkim gwiazdom. Kiedy NBC nadawaa show The Magician z Billem Bixby, to wanie Mark by k o n s u l t a n t e m tego widowiska. On take uczy Billa, jak wykonywa poszczeglne n u m e r y . Mark wystpuje zazwyczaj z on Nani i synem Gregiem. Od czasu do czasu syn wykonuje z nim niektre mistrzowskie sztuki manipulacyjne z uyciem kart, liny, m o n e t i kul bilar dowych. P r o g r a m Marka zawiera te iluzje, ktre dziaaj na wyobrani kadego z widzw: np. produkuje prawdziwe b a n k n o t y - wielka rzecz w obecnych czasach inflacji. W ostatnich seryjnych programach Marka zawierajcych wszystkie formy iluzji, od trikw z k a r t a m i po iluzje aparaturo we, Mark i Greg na przemian pojawiaj si i znikaj. Caa rodzina ma j e d n a k o w e kostiumy. Nani asystuje Markowi w takich klasycznych iluzjach, jak lewitacja, stos pude* i przecinanie Nani zamknitej w skrzyni o ksztacie lokomoty wy - unikalna wersja przepiowania kobiety. To n a p r a w d co, kiedy Mark ustawia gow Nani w takiej pozycji, e widzi ona, jak poruszaj si jej due palce stp, wystajce z drugiej czci urzdzenia. Greg Wilson wystpuje teraz samodzielnie. Zatytuowa swj program Horror Illusion - jest to jak gdyby poczenie Alice Coopera z Dougiem Hennigiem.

* Odmiana triku miszmasz (przyp. tum.).

112

Sen na ostrzach mieczy

Sen na ostrzach mieczy

Iluzja ta, inaczej ni inne zawieszenia, moe by niebezpiecz na i wymaga odwagi. Wykonawca pokazuje publicznoci trzy szerokie miecze (s to waciwie szable). Kada z nich jest ostra jak brzytwa i ma okoo metra dugoci. Nastpnie rkojeci szabel umieszcza si w specjalnych otworach w podium, tak by ostrza stay pionowo jedno obok drugiego w odlegoci okoo trzydziestu centymetrw. Na scen wprowadza si asystenta, ktry zostaje nastpnie poddany niby-hipnozie. Nastpnie podnosi si go do gry i ukada na ostrzach szabel. Po chwili iluzjonista usuwa dwie z nich, pozostawiajc asystenta zawieszonego na jednym ostrzu, wbitym dokadnie w kark. Oczywicie, wzdu ciaa asystenta i wzdu szabli, a do podogi, bez obawy mona przesun obrcz, by pokaza, e nie ma w tym adnego podstpu. Na zakoczenie usunite szable wracaj na swoje miejsca, a asystent schodzi ze sceny. Zaraz potem szable wynosi si za kulisy. W niektrych przypadkach wykonawca moe posuy si nimi w nastpnym numerze programu.

SEKRET: Szable s prawdziwe, zrobione z doskonaej har towanej stali. Umieszcza si je w otworach wydronych w specjalnym blacie uoonym na scenie. Czasami zamiast blatu uywa si niskiego podium. Rkojeci szabel s dokadnie dopasowane do otworw, wic ostrza stercz pionowo. Szabla, na ktrej oprze si kark asystenta, jest nieco dusza od pozostaych i ma bardziej zakrzywiony koniec. Rnice te s nieznaczne, wic niezalenie od kta patrzenia publiczno ich nie dostrzega. Asystent jest ubrany w specjalny pancerz ukryty pod kos tiumem. Pancerz ten siga od szyi po doln cz bioder.
113

Mark

Wilson

W okolicy k a r k u ma wydrenie, w ktre wsuwa si zagite ostrze szabli. Powstaje wtedy bardzo mocne zcze, pozwalaj ce wykona dalsz cz triku. Pozostae dwie szable ledwie dotykaj pancerza. W iluzji tej, jak i w innych zawieszeniach, wzdu ciaa asystenta mona przesun obrcz i pokaza, e nie utrzymuj go w powietrzu adne linki. Umieszczenie asystenta na ostrzach wymaga co najmniej dwch ludzi. Trzeba ka go z gry i pod ktem, eby ostrze wsuno si w wycicie na karku. Dopiero potem obnia si asystenta i u k a d a poziomo. 114

Przebijanie

balonu

Gwna szabla jest zwykle cisza i szersza ni pozostae, ale adna nie moe budzi podejrze, gdy wykonawca czsto posuguje si tymi samymi szablami przy innych sztukach, takich jak na przykad skrzynia mieczy. Wszystkie rekwizyty mona wykona niedrogo w zakadzie lusarskim. Najwaniejsz cech szabli podpierajcej kark asystenta, pancerza i platformy, na ktrej stoi szabla gwna, jest wytrzymao. Kostium asystenta jest przewanie luny, by dobrze zamaskowa pancerz. Przy pewnej ostronoci moe to by take zwyky codzienny strj. W kadym przypadku naley zwrci uwag, by cao nie wygldaa sztucznie. Inaczej publiczno odgadnie trik, obserwujc na przykad sztywny chd asystenta. Sztuka ta wspaniale nadaje si do ogldania ze wszystkich stron w telewizji i w kadym innym miejscu, gdzie tylko mona wystpi.

Przebijanie balonu
Trik ten stosuje si gwnie jako element iluzji komicznej. Wykonawca prosi jednego z widzw o nadmuchanie wiel kiego balonu, ktry nastpnie przebija dug ostr ig. Ku zaskoczeniu publicznoci balon nie pka. Iga z nawleczon tasiemk zostaje wic bez przeszkd przecignita przez balon. Wida to dokadnie. Teraz wykonawca podrzuca balon do gry i kuje go t sam ig. Balon pka z hukiem. Czasami sztuka wymaga magii, czasami wiedzy nau kowej, ale zawsze musi by wykonana perfekcyjnie. Do tej iluzji uywa si przemysowej igy dugoci okoo czterdziestu centymetrw, o ostrym czubku i rednicy stopniowo zwik szajcej si w kierunku ucha.
115

SEKRET:

Mark Wilson Balon powinien mie od dwudziestu piciu do trzydziestu centymetrw dugoci; najlepsze s balony z grubej elastycznej gumy. Dobierz te odpowiedni dugo i rodzaj tasiemki, by nie zapltaa si przy przewlekaniu przez balon. Powiniene wyprbowa rne jej rodzaje i wybra tak, ktra bdzie dla ciebie najlepsza. W czasie kiedy widz nadmuchuje balon, we do rk ig i jakby od niechcenia przetrzyj j szmatk. Szmatka musi by dokadnie nasczona jakim smarem, moe to by olej do maszyn do szycia. Natu t y m ca ig. Nie zwracaj na ten ruch uwagi publicznoci, niech widzowie myl na ten temat, co chc. Wikszo bdzie uwaaa, e po prostu czycisz ig, co zreszt rzeczywicie robisz. Balony przeznaczone do tej iluzji maj bardzo grub szyjk i czubek. Dostaniesz je w sklepach z rekwizytami. Powoli wbij ig w g u m na czubku i prowad j w kierunku szyjki, do miejsca, w ktrym balon zawizano. Ksztat igy i warstwa oleju zapobiegn pkniciu balonu, ktry ponadto zacinie si na tyle, e nie ujdzie ze zbyt wiele powietrza. Tasiemka lub nitka po prostu pody za ig, nie czynic balonowi szkody. Teraz czubkiem igy uderz w rodek balonu, i puff! Tyle z niego zostanie. Poniewa t e n trik wykorzystuje waciwoci materiau, w t y m w y p a d k u gumy, z ktrej zrobiono balon, oraz odpowied nie p a r a m e t r y igy i skad oleju, czasem moe si nie uda. Dlatego podczas p r o g r a m u miej w zapasie jeszcze kilka balo nw. Jeli balon pknie zbyt wczenie, po prostu powtrz trik. Przyjrzyj si twarzom widzw, kiedy zaczniesz przebija balon ig. Oni s absolutnie pewni, e balon pknie.

DOUG HENNING
Iluzjonista lat siedemdziesitych
Nazywano go Czarownikiem Pnocy. By pierwszym i jedyn y m iluzjonist, k t r e m u rzd kanadyjski przyzna pienidze, by mg studiowa sztuk iluzji. Doug wyruszy wic w wiat i uczy si magii u najlepszych iluzjonistw naszych czasw. Wielkie programy sceniczne w Kanadzie szybko przyniosy mu saw, a grany przez dugi czas na Broadway'u Magie Show wynis go do grona supergwiazd. Doug zainteresowa si magi jako mody chopak. Byo to w Winnipeg w stanie Manitoba. Podczas wystpu E d a Sullivana ujrza, j a k artysta unosi w powietrze mod kobiet. Od tej chwili n a d e wszystko pragn by iluzjonist. Fascynacja lewitacj nie opucia go nigdy i n u m e r t e n by staym p u n k t e m jego programu. Pniej, jako adept Transcendentalnej Medyta cji, bardzo zainteresuje si moliwociami rzeczywistego lewitowania. J a k o chopiec chtny do nauki, Doug czyta wszystko, co tylko mg znale, na t e m a t magii i dziedzin pokrewnych. W czasach uniwersyteckich spisa swoje pogldy na t e m a t zjawiska zwizanego z magi: hipnotyzmu. Styl jego wystpw by prosty: kiedy pojawia si na scenie po raz pierwszy, publiczno moga pomyle, e to jaki zabkany pomocnik z obsugi. Nosi niebieskie dinsy i pod koszulk, a ciemne wosy sigay mu do ramion. Ten mody iluzjonista z wystajcymi zbami wpada na scen i ujmujc publiczno urokiem i dowcipem, obdarza j gonym Howdy, folks! Pierwszy broadwayowski show Douga nazywa si 117

Doug Henning

Spellbound. By to owoc wsppracy midzy Henningiem, I v a n e m R e i t m a n e m (ktry pniej zasyn jako Ghostbuster, czyli Pogromca Duchw) i kompozytorem Howardem Shore. Program, ktrego pierwszy pokaz odby si 26 grudnia 1973 r., blisko rok nie schodzi ze sceny. Skada si z serii iluzji poczonych swobodnie snujc si opowieci. W czasie dwu godzinnego wystpu Doug przepuszcza neonowe wiato przez ciao asystenta, pozwala, by przez niego samego przela tyway noe, kad asystenta na czubku miecza, a jeszcze innego zamienia w tygrysa. Oprcz tych wielkich iluzji poka zywa jeden lub dwa triki z kartami, a take chiskie obrcze i czytanie w mylach. Kostiumy byy byle jakie, show niezbyt dopracowany, tekst amatorski, a aktorzy zupenie zieloni. Mimo to, dziki osobowoci i stylowi Douga Henninga, akcja toczya si szybko, a sam program nabiera barw. Du rol odegra te lokal, w k t r y m wystawiano Spellbounda. Bya to scena w prestiowym teatrze Royal Alexandra, bdcym wasnoci bogatego przedsibiorcy z Kanady. Wspa niaa i elegancka sala okazaa si wietnym miejscem dla tego robicego furor broadwayowskiego spektaklu. Po przeniesie niu wystpw do Nowego J o r k u zmieniono nazw p r o g r a m u na The Magic Show i pod t y m nowym tytuem program doczeka si ponad tysic dziewiset przedstawie w Cort Theatre, stajc si pitym z najduej utrzymujcych si na Broadwayu musicali lat siedemdziesitych. Doug zasyn ze swojej wersji zig-zaga, ktra polega na tym, e w przezroczystej skrzyni o wymiarach budki telefonicznej umieszcza si kobiet, a nastpnie przepiowuje wraz z budk na trzy czci. Aby wzmc efekt, rodkowa cz zostaje odsunita od pozostaych. Doug Henning przesta wystpowa na pocztku lat osiem dziesitych i powici si TM. Stworzy te dla swojego duchowego mistrza olbrzymi park, tzw. Maharishi Veda Land.

118

Zig-zag

Zig-zag
Doug Henning spopularyzowa t iluzj we wczesnych latach Siedemdziesitych, kiedy ruszy w tras wraz z asystentk. Sztuka ta wywiera tak wielkie wraenie na publicznoci, e Iluzjonici do dzi musz wcza j do swojego repertuaru, Inaczej widzowie byliby rozczarowani. Na rodek sceny wtacza si wysok skrzyni na koach. Jest ona w widoczny sposb podzielona na trzy rwne czci. Na przedniej cianie widnieje podobizna modej kobiety i kilka otworw - na poziomie twarzy, doni i lewej stopy. Przd kadej z czci otwiera si na zewntrz. Kiedy wszystkie s otwarte, publiczno dokadnie widzi wntrze skrzyni. Gdy asystentka wejdzie do rodka, drzwiczki zostaj za mknite, ale jej twarz jest dokadnie widoczna w wyciciu, Przez inne wycicia wystawia donie, w ktrych trzyma chusteczki, i jedn stop. Do wntrza skrzyni wsuwa si teraz szerokie stalowe ostrza, ktre dotykaj tylnej ciany. Asystentka jest przecita na trzy rwne czci, aeby uczyni t iluzj jeszcze bardziej niesamowit, wykonawca przesuwa rodkowy fragment w bok. Publiczno cay czas widzi twarz, donie i stop asystentki w otworach skrzyni.

SEKRET:

Sztuka ta bardziej ni jakakolwiek inna opiera si na zudzeniu wzrokowym. Donie, twarz i stopa asystentki s prawdziwe. Cay sekret kryje si w konstrukcji skrzyni. Kiedy rodkowa cz zostaje przesunita, zakres ruchu jest niewie lki. Cho przesunicie wydaje si cakowite, w rzeczywistoci wynosi ono tylko okoo trzydziestu centymetrw. Krawdzie rekwizytu s bowiem pomalowane na czarno, ukrywajc ten fakt przed publicznoci. Asystentka, wykorzystujc przesu nit cz rodkow, przyjmuje pozycj, ktra pozostawia do miejsca dla ostrzy i pozwala nie przesun wystawionych na zewntrz fragmentw ciaa. Cho dla widzw pozycja taka

Doug Henning

Na skrzyni namalowano sylwetk kobiety. Dziki temu publicznoci wydaje si, e widzi kobiet w trzech oddzielnych kawakach.

120

Zig-zag Jak jest naprawd

121

Doug Henning

wydaje si niemoliwa, dla asystentki to nic trudnego. Praw dziwym przeznaczeniem ostrzy jest ukrycie wntrza skrzyni przed wzrokiem publicznoci. W rodkowej, ruchomej, czci wierzch i dno s osonite czarn tkanin, ktra porusza si wraz ze skrzynk, ukrywajc sekret triku. Unikalno tego rekwizytu nie polega na jego dziaaniu, ale na tym, e mona go pokazywa ze wszystkich stron. Poza tym jest atwy w uyciu, niekopotliwy przy przenoszeniu, a sam numer ma w sobie wiele magii i mona go wykona szybko, w dowolnym teatrze i na dowolnej scenie. Cao montuje si na koach, co pozwala obrci skrzyni w kadym momencie pokazu, dodatkowo wprawiajc w zdu mienie i dezorientujc zgromadzon publiczno. Wielu wykonawcw wprowadza do tej sztuki zmian kos tiumu. Asystentka wchodzi do skrzyni na przykad w stroju wieczorowym, a wychodzi w opalaczu. Niekiedy te zamiast asystentki do wntrza wchodzi iluzjonista, a asystentka przeci na go na czci. Nie zraaj si prostot tego triku. To iluzja wielkiej klasy, ktra zdziaaa cuda dla artystw magii i ich kariery. Jest naprawd wspaniaa!

Miszmasz
Iluzj t, demonstrowan przez wikszo wspczesnych artystw, bardzo czsto widzi si na scenie. Jest ona prosta do wykonania i mona j pokazywa publicznoci ze wszystkich stron. Na scen na ruchomej platformie wtacza si prostopadocienn skrzyni wysokoci okoo stu szedziesiciu centymet rw, skadajc si z czterech jednakowych czci ustawionych jedna na drugiej.
122

Miszmasz

Przd kadej z nich otwiera si jak drzwiczki; kiedy wszyst kie czci s otwarte, publiczno widzi puste wntrze. Ten stos pude przypomina swoim wygldem ma budk telefoniczn na koach. Do budki wchodzi asystentka, drzwiczki zostaj zamknite, a pomidzy kade dwa puda wykonawca wsuwa metalowe pytki - po jednej przy dnie kadego z nich oraz jedn u gry skrzyni. Nastpnie trzy puda z wierzchu zostaj zdjte i obrcone wkoo. Przy ponownym skadaniu zostaj pomiesza ne i ustawione w niewaciwej kolejnoci, a po otwarciu drzwiczek okazuje si, e gowa asystentki znajduje si tam, gdzie powinnny by stopy, stopy w miejscu ud itd. Iluzjonista ponownie zamyka drzwiczki, zdejmuje puda i ustawia je waciwie. Znowu otwiera drzwiczki i ze skrzyni wychodzi asystentka, caa, ale w innym kostiumie. SEKRET: Trzy grne pudeka mona przenosi, natomiast dolne pudo nie ma dna, tylko czy si z pustym wntrzem podestu, ktry od strony widowni wyglda, jakby mia zaled wie kilka centymetrw gruboci. Kiedy asystentka znajdzie si w skrzyni i jest widoczna dla publicznoci, staje na dwch maych stopniach znajdujcych si w dolnym pudle, a po zamkniciu skrzyni schodzi po nich na dno podestu; wykorzys tujc dodatkow woln przestrze, kuli si tak, e barki i gowa zajmuj najnisze pudo. Pozostae czci skrzyni maj po dodatkowej parze drzwi czek. Przednie drzwiczki odsaniaj wntrze skrzyni, do ktrego wchodzi asystentka, natomiast za drzwiczkami w tylnej cianie znajduje si pomalowana na czarno wnka o gbokoci piciu centymetrw. W kadej wnce umieszczono fragmenty manekina ubrane w taki sam kostium, jaki miaa na sobie asystentka, kiedy wchodzia do skrzyni. Tak wic wszystkie cztery czci maj prawdziwe drzwi z przodu, a grne trzy czci s zaopatrzone w dodatkowe tylne drzwiczki i wnk z wklejonymi czciami manekina. Sztuczne
223

Doug Henning

czci ciaa mona kupi w sklepie z artykuami krawieckimi lub u dekoratora wystaw sklepowych. Metalowe pytki wsuwa si do pude, by ukry, e s puste. Kiedy iluzjonista rozmontowuje skrzyni i na nowo j skada, publiczno nie moe zajrze do wntrza pude, dziki czemu trik ten mona wykonywa nawet w odlegoci trzech metrw od widowni. Podstawa, w zalenoci od postury asystentki, ma od dwu dziestu piciu do trzydziestu piciu centymetrw gbokoci. Przestrze ta moe si wydawa niewielka, lecz asystenci potrafi duo znie podczas przedstawie. Im gbsza jest podstawa, t y m wicej miejsca ma asystentka, by si skuli. Podstawa obnia si ze wszystkich stron ku rodkowi pod k t e m czterdziestu piciu stopni. Poniewa jednak maluje si j na czarno, fakt ten jest zupenie niewidoczny dla kogo, kto nie zajrzy do rodka. Aby na zakoczenie n u m e r u ukaza si w skrzyni ju w n o w y m ubraniu, asystentka ma na sobie dwa kostiumy. Szybko zdejmuje pierwszy i zostawia we w n t r z u podestu. Trik ten mona wykona przy pomocy jednej asystentki lub nawet dwch. Zdjcie trzech wierzchnich pude i obniesienie ich wok sceny pomaga zdezorientowa publiczno, ktra nie ma pojcia, ktre drzwiczki otwarto na pocztku, a ktre pniej. Okrcanie pude wkoo jest bardzo istotne i stanowi element dezorientujcy widzw. Jest to wietna iluzja, ktra znakomi cie prezentuje si z towarzyszeniem muzyki. Wykonujc j nie mw wic zbyt wiele i nie objaniaj tego, co dzieje si na scenie. Caa akcja jest tu bowiem pynna i sowa niepotrzebnie przery waj jej niemal hipnotyczny efekt. Dla widzw wyglda to tak, e asystentk najpierw po dzielono na kawaki, a nastpnie nieprawidowo zoono. Kiedy wic jej gowa ukae si w niewaciwym miejscu, powinna si umiecha i rozglda dookoa. Niektrzy wykona wcy dodaj do tego ruch sztucznych rk i ng. Mona je bez t r u d u kupi lub wykona samemu. Poniewa ta iluzja jest . J 24

Zawieszenie na wodzie tryskajcej

z fontanny

cakowicie oparta na rekwizytach, iluzjonista moe bardziej skupi si na teatralnej stronie pokazu i nie martwi o stron techniczn. Niezalenie od tego, czy opisany numer stanowi cz wikszego programu, czy te pojedynczy pokaz, jest prawdziwym hitem. Widziaem te wersj, w ktrej odwrcono role iluzjonisty i asystenta. Bez wzgldu na wariant, jest to najlepsza iluzja dzisiejszych czasw.

Zawieszenie na wodzie tryskajcej z fontanny

Zawieszenia to jedna z odmian lewitacji. Asystent (lub inna osoba) nie unosi si podczas tych trikw do gry, lecz jest zawieszony w powietrzu na staej wysokoci, tam gdzie umieci go iluzjonista. Waciwa lewitacja polega za na unoszeniu osoby z pewnego poziomu*. To zawieszenie, cho nazywa si zawieszeniem na trys kajcej wodzie, moe by wykonane na wiele rnych sposobw. Jednake dziki wodnym piropuszom iluzja ta wiele zyskuje, gdy znakomicie dezorientuj one publiczno. Pomocnicy wtaczaj na scen platform. Iluzjonista prze k r c a wycznik i z platformy bij wysokie na metr fontanny wody. Na platformie dugoci ptora metra i szerokoci trzydziestu centymetrw mieci si ich wiele. Przy kocach platformy wykonawca stawia dwa krzesa zwrcone do siebie oparciami, po czym pomocnicy kad na nich blat (desk), ktra dziki odpowiedniej wysokoci krzese zawisa nieco poniej najwyszego poziomu wody (rozmiary deski nie s cile okrelone). Teraz wida, jak woda rozpryskuje si na spodzie blatu, zanim grawitacja zakrzywi jej tor ku platformie.
* W polskiej terminologii rozrnienie takie nie funkcjonuje i wszyst kie zawieszenia take okrela si mianem lewitacji (przyp. tum.). 125

Doug Henning

126

Zawieszenie na wodzie tryskajcej z fontanny Iluzjonista pozornie hipnotyzuje asystenta i przy pomocy innej osoby u k a d a go na blacie. Oba krzesa zostaj usunite, a wykonawca przesuwa obrcz wzdu unoszcego si w po wietrzu blatu. Na zakoczenie krzesa wracaj na swoje po przednie miejsca. Wycza si rwnie wod. Teraz asystent zostaje obudzony z hipnozy i schodzi z blatu. W chwil potem pomocnicy wynosz za kulisy krzesa i blat oraz wytaczaj platform.

Dzi trik ten jest cakiem niezaleny od zewntrz n y c h mechanizmw. We wczeniejszych modelach iluzjonista posugiwa si linami spuszczonymi z sufitu lub ustawion za kulisami aparatur. W tej wersji uywa si przezroczystego plastiku, podobnego (do szka. Jeli wykonawca posuguje si blatem z drewna, wystarczy jeden przezroczysty plastikowy supek na rodku platformy. Publiczno go nie dostrzega i myli, e platforma jest pusta. W desce natomiast znajduje si otwr dopasowany do przekroju supka. F o n t a n n y wody su jedynie do zmylenia widzw i odwrcenia ich uwagi od triku. Kiedy wykonawca przesuwa obrcz wzdu unoszcego si na desce asystenta, rozpryskujca si na niej woda to take wietny dowd przeko nujcy publiczno. Obrcz, ktr przesuwa si na koniec wzdu blatu z lecym asystentem, powinna mie niecay m e t r rednicy. Przesuwanie obrczy zacznij od koca deski, a doszedszy do supka, cofnij obrcz t sam drog. Nastpnie przenie j n a d ciaem asys t e n t a do drugiego koca, stopniowo przechylajc do poziomu, i w takiej pozycji przesu pod desk a do koca, z ktrego zacze. Na zakoczenie znw podnie obrcz n a d desk i przesu a poza jej drugi koniec. Ruch ten jest identyczny z tym, jaki wykonuje si przy Z-zawieszeniu. W t e n sposb dowiedziesz, e nic nie podtrzymuje deski od gry, od spodu i wok. Woda przez cay czas bije do gry - rozpryskujc si na 127

SEKRET:

Doug Henning

1) Przesuwanie obrczy zacznij z jednego koca platformy i zakocz na jej rodku.

Nastpnie t sam drog przesu obrcz z powrotem.

128

Zawieszenie na wodzie tryskajcej

3) Przesu obrcz pod desk do pocztku i znw unie w gr.

z fontanny

Powtrz wszystko jeszcze raz i unie obrcz pynnym ruchem.

129

Doug Henning

obrczy i spodzie deski, stanowi wietny element dezorien tujcy. Jeli chcesz wywoa wraenie, e asystent unosi si na wodzie bez wspierajcego blatu, moesz uy przezroczystej pyty z pleksiglasu, na stae przytwierdzonej do supka. Przy tej wersji strumienie wody powinny z pocztku siga dwchtrzech centymetrw poniej pyty. Wtedy przezroczysty blat pozostaje niewidoczny dla publicznoci, ktra myli, e stopy i gowa lecego asystenta podtrzymywane s przez oparcia krzese. Zanim j e d n a k usuniesz krzesa, niech woda trynie mocniej, t a k eby oblaa pyt z pleksiglasu, a nawet signa wyej (moe si zdarzy, e zmoczy te asystenta, ale to s uroki tego numeru), stwarzajc waenie, e to ona utrzymuje asys tenta w grze. Po usuniciu krzese take i w tej wersji moesz wykona prb obrczy, robic to w sposb podany wyej. Niezalenie od uytych rekwizytw ta iluzja wywiera na publicznoci niezapo mniane wraenie. Jeli zdecydowae si na blat z pleksiglasu, nie wyczaj wody przed kocem pokazu. Gdyby tak zrobi, krople ciekajce z blatu zdradz jego istnienie i publiczno rozszyfruje sekret. Podstawa, ktra jest zwykle zrobiona ze sklejki, porusza si na koach. Powinna te mie pojemnik, do ktrego cieka bdzie woda. Pamitaj jednak, e cz jej na pewno znajdzie si na scenie, dlatego poka ten trik na zakoczenie programu - przecie nie chcesz wykonywa swoich n u m e r w na mokrej pododze. F o n t a n n y wody tryskaj przez otwory zamocowane go na platformie specjalnego wa, jakiego uywa si do nawadniania ogrodw. Wycznik (jeli chcesz osobicie w cza i wycza wod) moe znajdowa si na platformie, cho czsto instaluje si go za kulisami. W zasadzie trik t e n nie wymaga adnych specjalnych urzdze. Wystarczy w i k r a n z wod. 130

RADA:

Lewitujca

kula

Lewitujca kula
Bez wzgldu na to, czy za spraw magii w powietrzu pywa kula, jedwabny szal czy inny przedmiot, iluzja ta jest jedn z bardziej urokliwych. Ma wiele wariantw. Wikszo wyko nawcw iluzji scenicznej wczya ten trik w tej czy innej formie do swojego repertuaru, przyznajc wszake, i rdem ich inspiracji jest metoda i styl wypracowany przez Howarda Thurstona. W najprostszym wariancie wykonawca rozkazuje jakiemu przedmiotowi unie si w powietrze i tam si przemieszcza. Pocztkowo przedmiot ten, powiedzmy kula, ley na stole lub znajduje si w pudeku. Std pynie w powietrzu do wykonaw cy, a znalazszy si w jego doniach, przepywa z jednej rki do drugiej, a take obiega iluzjonist dookoa. W dalszej czci pokazu pywa to tu, to tam po caej scenie, by w kocu znikn. Najczciej rozpywa si w powietrzu lub wraca do pudeka na rodku sceny. Iluzj t pokazuje si czsto w oprawie muzycznej, a kula taczy" wtedy wok sceny.

SEKRET: Ta iluzja wymaga linek, a take specjalnych urz dze instalacji za kulisami oraz odpowiednio przygotowanych pude. Zacznijmy od kuli. Jest ona przymocowana (za pomoc maego uszka) do bardzo cienkiej linki zwanej niewidzialn. Jest to linka A, ktra przesuwa si przez przelotki (metalowe kka) przymocowane do sufitu i wychodzi za kulisy. Inna linka, B, jednym kocem przechodzi przez uszko kuli i koczy si ptl, ktr trzyma iluzjonista. Drugi koniec jest przewleczony przez metalowe kka i take biegnie za kulisy. Kula jest zwykle niesychanie lekka i bardzo byszczca. Mocno odbija wiato i doskonale wida j w blasku punk towego reflektora.
131

Doug Henning

132

Lewitujca

kula

133

Doug Henning

Wykonujc t iluzj, dyskretnie chwytam link B i owijam jej koniec wok kciuka. Kula albo ley bezporednio na stole, albo jest ukryta w pudeku. Kiedy si od niej oddalam, majc koniec linki B zawinity na kciuku, mj pomocnik za kulisami powoli cignie link A. Poczone ruchy obu linek powoduj, e kula powoli si unosi. Pamitaj, e si od niej oddalam. Kiedy uwaga widzw jest odwrcona, gdy wszystkie oczy skierowane s na kul, dyskretnie przekadam link B przez barki. Teraz biegnie ona od ptli w mojej lewej doni, przez k a r k i praw do, ktra j lekk naciga, z powrotem do kuli. W momencie kiedy kula wzniesie si ponad moj gow, pomocnik za scen zaczyna powoli zwalnia link A i pod dziaaniem grawitacji kula zelizguje si w d po lince B. Kiedy znajdzie si midzy moimi wycignitymi ramionami, ujmuj obie linki lew rk. Teraz wyglda to tak, jakby kula zawisa midzy moimi domi. W tej chwili mog ju wykonywa dowolne gesty, ktrymi w y m u s z a m ruch kuli w gr, w d, a nawet wok mnie. Jej zachowanie zaley od tego, jak operuj linkami. Przez cay czas myl o kuli jak o marionetce, ktr porusza lalkarz. Poniewa linki s niewidoczne dla publicznoci, mog sprawi, by kula robia niemal wszystko. Kiedy kula ma si unie a do sufitu, potrzebna jest pomoc zza sceny. Pocigajc link, pomocnik za kulisami podnosi kul wysoko, nad gow iluzjonisty. Efekt znacznie wzrasta, jeli w t y m samym momencie wykonawca coraz bardziej oddala si od kuli, lecz wtedy powstaje duy luz na lince B. Kiedy pomocnik za kulisami opuszcza kul na wysoko szedziesiciu-dziewidziesiciu centymetrw, iluzjonista moe zacz huta link i kula powtarza w ruch. N u m e r ten ma wiele moliwych zakocze. Kula moe na przykad wrci do rk wykonawcy, ktry rzuca j publicznoci, a wczeniej szybkim r u c h e m zrywa linki. Inna moliwo to powrt kuli do pudeka lub na st, z ktrego zacza wdrwk, albo zniknicie za kulisami. Howardowi 134

Lewitujca

kula

Thurstonowi suya do tego skrzynia d u c h w " . Jest to dua otwierana szafa, ktrej wntrze pomalowano na czarno. We w n t r z ukrywa si asystent, take u b r a n y na czarno i t y m k a r n y m niewidoczny dla publicznoci. W r k a c h trzyma czarn torb lub pudo. Iluzjonista kieruje ku niemu kul i przybliaj na tyle, by asystent mg chwyci link B. Teraz kula, posusz n a niewidocznemu duchowi", wpywa d o pozornie pustej szafy, gdzie za spraw asystenta znika we w n t r z u czarnego p u d a lub torby. Natpnie drzwi szafy zostaj zamknite i pok a z si koczy. P r z y waciwym owietleniu, odpowiedniej scenie i wywiczeniu efekt jest wspaniay. J e d n a k e osignicie go wyma ga wielkiego n a k a d u pracy. Nie wystarczy sama scena, cho bez niej cay wysiek zdaby si na nic. Z pewnoci nie mona bowiem wykona tej iluzji w wietle dziennym, pod goym niebem, na zaimprowizowanym podium itp. Najlepiej wypada ona na wielkiej, gbokiej scenie, takiej jak w Radio City Musie Hall. P r a w d mwic, moliwoci wykonywania tej iluzji s dzi ograniczone. Kiedy, we wczesnych latach magii, kiedy u szczytu popularnoci by wodewil wymagajcy ogromnej sceny, trik t e n cieszy si wielkim wziciem i wietnie si prezentowa. Dzisiejsi iluzjonici rzadko niestety maj okazj go wykonywa, a to z winy telewizji. Po prostu k a m e r a czsto ujawnia rozpite linki. Tak na marginesie, mwic o linkach, miaem na myli czarne nylonowe nici lub yk wdkarsk. Musz by napraw bardzo mocne. Gdyby si w jakim momencie zerway, cay trik na nic.

KRESKIN
Mistrz magii mentalnej
Przez blisko trzy dekady Amerykanie podziwiali magi, iluzje i sztuk pozazmysowej percepcji Kreskina. Urodzi si 12 stycznia 1936 r. w West Caldwell w stanie New Jersey. Naprawd nazywa si George Joseph Kresge junior. Jego zainteresowanie magi zaczo si w chwili, gdy odkry komiczn ksik pt. Mandrake theMagician. W wieku jedena stu lat posugiwa si ju w swoich pokazach h i p n o t y z m e m " . W pnych latach szedziesitych i wczesnych siedem dziesitych zasyn z czytania w mylach, hipnotyzowania publicznoci i wszelkich innych sztuk mentalnych. Nigdy nie p r z y z n a w a publicznie, e jest iluzjonist, ale w yciu prywatnym by bardzo d u m n y ze swojej przynalenoci do grona najwikszych z nich, takich jak Dunninger czy Alexander. Jedn z najbardziej znanych sztuk Kreskina by trik z cze k i e m . Wygldao to tak, e Kreskin pod eskort na chwil opuszcza teatr, a wtedy widzowie chowali gdzie kopert z czekiem, bdcym jego honorarium za wystp. Po powrocie iluzjonista zawsze potrafi go odnale. Cho Kreskin nigdy si nie przyzna, e ma zdolnoci para psychiczne, nigdy te t e m u nie zaprzeczy. Dlatego wielu iluzjonistw potpiao jego wystpy. Uwaali oni, e kady, kto uprawia sztuk iluzji, powinien ujawni, i w rzeczywistoci jest iluzjonist. W t y m samym czasie, kiedy Kreskin osiga wyyny sawy, na pierwszych miejscach na afiszach pojawio si nazwisko modzieca z Izraela, Uri Gellara. W przeciwiest w i e do Kreskina, twierdzi, e ma zdolnoci p a r a n o r m a l n e . To, 137

Kreskin co stao si pniej, tylko umocnio saw Kreskina. Mia on wtedy swj cykliczny telewizyjny show, w k t r y m stale wyka zywa (midzy innymi), e wyczyny Gellara to proste salonowe triki. Cay czas j e d n a k nie zdradza publicznoci n a t u r y swoich wasnych numerw. W latach najwikszych sukcesw Kreskina jego telewizyjny show The Amazing Kreskin by najpopularniejszym progra m e m w Kanadzie. Wicej Kanadyjczykw ogldao Kreskina ni Hockey Night in Canada (Kanadyjski Wieczr Hokejowy), program powicony n a r o d o w e m u sportowi Kanady. Dzisiaj Kreskin nadal wystpuje, daje pokazy w studenckich cam pusach, a take nagrywa pojedyncze programy dla telewizji. Jego show jest tak samo dynamiczny i peen polotu, j a k by dwadziecia pi lat temu. Po raz pierwszy spotkaem Kreskina po j e d n y m z jego wy stpw w Toronto. Przy kocu programu obaj z Dougiem Henningiem znalelimy si na scenie, by pogratulowa wiel kiemu artycie. Kreskin by pod wraeniem p r o g r a m u Spellbound, wystawianego przez Dougha Henninga w teatrze Royal Alex w Toronto. Kreskin wola nazywa swoje wystpy e k s p e r y m e n t a m i z postrzeganiem pozazmysowym ni sztukami iluzjonisty. Taka klasyfikacja zawsze budzia podejrzenie o mistyfikacj i publiczno, przychodzc na program, od razu zastanawiaa si, czy to prawda, czy trik. J e d n a k e Kreskin nigdy nie zawodzi. Jest on tak dobry w kontrolowaniu poczyna publicznoci, e podczas wielu przedstawie opuszcza teatr i kontynuowa program przez telefon lub monitory telewizyjne umieszczone na widowni. Podczas tych zdalnie kierowanych" seansw widzowie cho wali co albo wymylali niezliczone rodzaje innych ekspery mentw. Nastpnie przebywajcy poza t e a t r e m Kreskin wska zywa miejsce ukrycia koperty, nazywa zawarte w niej przed mioty, odczytywa wiadomoci itp. Niektrzy iluzjonici atakowali Kreskina. Najbardziej znana 138

Torba z pienidzmi

jest jego sprzeczka z Josephem Dunningerem, najwikszym niegdy mentalist* wiata. Pod koniec swojej kariery Dunninger zaatakowa Kreskina twierdzc, e wikszo sztuk, jeli nie wszystkie, skopiowa z jego pokazw. Kreskin odpowie dzia ksik atakujc Dunningera i wyjawiajc sekrety zawodu iluzjonisty. W kocu jednak zosta sam na placu boju, gdy Dunninger zmar wkrtce po ukazaniu si owej ksiki, a Uri Gellar by ju na emeryturze. Kreskin, natomiast, peen energii i ycia, z wielk elegancj nadal prezentuje swoje numery i wyprowadza w pole publicz no. Cho teraz nie wystpuje ju tak czsto jak dziesi lat mu, na jego programach wci jest komplet. W rozmowie lefonicznej, ktr z nim ostatnio odbyem, powiedzia, e opoki yje, nie przerwie wystpw.

[Torba z pienidzmi
Ta wanie sztuka przyniosa wielk saw Fenomenalnemu Kreskinowi. Iluzjonista podaje widzom kilka (zwykle pi) papierowych toreb. Przedtem jednak na oczach publicznoci do jednej z nich wkada studolarowy banknot. Koncentruje si przez chwil, po czym prosi ochotnikw, by podpalili dwie wybrane przez siebie torby i powrcili na miejsce z dalszymi dwoma. Jedna torba zostaje na scenie i oczywicie wanie w niej znajduje si owe feto dolarw. z mistrzostwem wykonania. Studolarowy banknot po prostu nigdy nie trafia do adnej z toreb, gdy iluzjonista tylko udaje, e go tam wkada. Tak naprawd ukrywa pienidze w doni.
* Mentalist - iluzjonista uprawiajcy magi mentaln (przyp. tum.).

SEKRET: I znw: kluczem do tego triku jest prostota poczona

139

Kreskin Na zakoczenie triku wykonawca bierze do rk pozostawio n przez widzw torb i gwatownie j rozdziera. W tym momencie jakby cudem wyania si z niej palmowany banknot. Widziaem take ten trik wykonany w stylu komediowym. Iluzjonista poycza wtedy od kogo z widzw b a n k n o t o wyso kim nominale, po czym pozoruje, e sztuka si nie udaa. Rozdziera zamknit torb i nie znajduje w niej poyczonego b a n k n o t u . Prosi wic widzw, ktrzy mu pomagali, by otwarli swoje torby, sprawdza nawet zawarto ich kieszeni i zaglda pod fotele. Pienidzy j a k nie byo, tak nie ma. W momencie, gdy publiczno jest ju pewna, e banknot ulecia z dymem, wykonawca odnajduje go w swojej kieszeni lub za uchem. W tej wersji nie ma potrzeby palmowania b a n k n o t u podczas otwierania torby. Dobrym sposobem pozbycia si pienidzy z rki jest woenie ich do kieszeni, na przykad kiedy sigasz po zapaki potrzebne do spalenia toreb.

Kdka i klucz
Inn wielk iluzj magii mentalnej* mona wykona, po sugujc si albo spreparowan kdk dostpn w wikszoci sklepw z rekwizytami, albo prostym trikiem. Iluzjonista zaprasza na scen jedenacie osb z widowni (moe te by pi, sze, ile tylko chcesz) i daje im do obejrzenia kdk. Kady z ochotnikw otrzymuje klucz i wszyscy kolejno prbuj j otworzy. Okazuje si, e tylko jeden z kluczy pasuje. Nastpnie wykonawca prosi kogo na ochotnika do udziau w dalszej czci iluzji. Osob t okrca si starannie a* Magia mentalna jest to wywoywanie efektw opartych na zasadach trikowych, sprawiajcych wraenie, e wykonawca posiada zdolnoci paranormalne (przyp. tum.). 140

Znajd czek cuchami, ktre dla pewnoci zamyka si jeszcze na ow kdk. Widzowie skadaj klucze, ktre dostali na pocztku, do duej misy i po wymieszaniu, na chybi trafi wyjmuj z niej wszyst kie oprcz jednego. Wkadaj je do duej koperty, ktr nastpnie si zakleja. Iluzjonista wychodzi z ni do banku lub na poczt i skada w depozycie. i Kiedy wszystko ju gotowe, pozostawiony w misie klucz ^wrcza si asystentowi, ten za przymierza go do kdki I w czarodziejski sposb uwalnia sptanego widza. pEKRET". Najprociej wykona ten trik przy uyciu spreparo wanej kdki. Ma ona wbudowany specjalny mechanizm, dzi ki ktremu przy pierwszej prbie dziewi kolejnych kluczy jej [nie otwiera. Udaje si to dopiero dziesitym. Po nim take, rteden po drugim, otwiera kdk poprzednie dziewi kluczy. Wikszo wykonawcw posuguje si wanie t metod. 1 Inny sposb polega na przygotowaniu dwch kompletw kluczy. Jeden komplet otrzymuj widzowie, przy czym aden z tych kluczy nie otwiera kdki. Dopiero pniej iluzjonista [wymienia go na drugi komplet, w caoci zoony z waciwych kluczy. Jedna z metod zamiany polega na posueniu si pdpowiednio spreparowanym workiem. Kdka i klucze s [dostpne w kadym sklepie z artykuami elaznymi, a reszt hrekwizytw trzeba wykona samemu lub zamwi u fachowca. I Jednake, niezalenie od tego, ktr wersj wybierzesz, za pasze wyjdziesz na prawdziwego sztukmistrza. Numer ten wspa niale nadaje si na scen, do pokazania z bliska, dla telewizji, na Iluzj komediow i co tam jeszcze potrafisz wymyli.

pajd czek
i Nastpnym z wielkich trikw czytania w mylach" jest gra w chowanie i znajdowanie wypisanego czeku. 141

Kreskin

Widzw prosi si o schowanie czeku wystawionego na na zwisko iluzjonisty. Mog go ukry, gdzie tylko chc. Jeli wykonawca nie potrafi znale czeku, traci swoje pienidze. Iluzjonista czsto schodzi ze sceny lub nawet opuszcza budy nek. Dokadnie ten sam efekt daje pozostanie na scenie z zawi zanymi oczami, tyem do publicznoci. Wtedy wraz z iluzjonist na scenie znajduje si take grupa widzw. W tym samym czasie kto bierze od kierownika klubu kopert, w ktrej znajduje si czek-honorarium za odbywajcy si wanie wy stp. Kopert mona ukry wszdzie: pod fotelem, w portfelu widza, w szybie wentylacyjnym - nie ma na to adnych regu ani ogranicze. Gdziekolwiek jednak ukryto czek, wykonawca za kadym razem potrafi go odnale i zdezorientowa publicz no. Jak to czsto bywa z iluzjami, istnieje wiele sposo bw dokonania tego cudu i najczciej wykonawca uywa kilku z nich jednoczenie. Dziki temu znacznie maleje ryzyko niepowodzenia. Kiedy publiczno uzna, e czek jest dobrze schowany, komisja zdejmuje opask z oczu iluzjonisty. Teraz na scen wchodzi osoba, ktra schowaa fant, a czonkom komisji dzi kuje si za pomoc; wracaj oni na widowni. Wykonawca obchodzi nastpnie ca sal w towarzystwie widza, grajc z nim jednoczenie w gr podobn do zabawy w ciepo-zimno. Metoda pierwsza: Przed wystpem na widowni umieszcza si zaufan osob. Poniewa publiczno wie, gdzie ukryto czek, nic prostszego, jak poda iluzjonicie informacj, czy znajduje si blisko, czy nie. Tak wic w czasie, gdy iluzjonista wraz z widzem obchodz teatr, wsppracownik za pomoc rnych sygnaw informuje go, dokd ma i. Trwa to dopty, dopki koperta z czekiem nie zostanie odnaleziona. Metoda druga: Osoba, ktra schowaa pienidze, bd ta, ktra wdruje po sali z iluzjonist, jest podstawiona. Wtedy doprowadzenie wykonawcy do miejsca ukrycia czeku jest 142

SEKRET:

Znajd

czek

dziecinnie atwe. Trzeba tylko kry po sali wystarczajco dugo, by stworzy odpowiednie napicie. W t y m w y p a d k u Iluzjonista moe mie take zawizane oczy i trzyma si ramienia podstawionego pomocnika. P r z y tej metodzie wykonawca moe te oznajmi, e nikt z widzw nie jest podstawiony, posuwajc si nawet do ofiaroWania nagrody, jeli uda si tak osob znale. Oczywicie, noe to zrobi dopiero wtedy, gdy pomocnik znajduje si ju na scenie, a nie pomidzy widzami. Metoda trzecia: Wykorzystuje si w niej skomplikowan nowoczesn technik i dzisiejsi wykonawcy t wanie metod lubi najbardziej. Pomocnik umieszczony za scen, posugujc si specjalnym urzdzeniem, t a k i m j a k na przykad Whisper 2000, sucha, co dzieje si na widowni podczas chowania koperty. Dziki bezprzewodowej aparaturze przekanikowej i odbiornikowi, ktry ma przy sobie iluzjonista, zdobywane informacje mog by mu przekazane szybko i dyskretnie. Metoda trzecia ma wiele zalet. Pozwala na przykad, by po powrocie na sal wykonawca bezbdnie poda takie dane, jak imiona niektrych widzw. Za pomoc wspomnianych urzdze mona te podsucha wiele innych osobistych informacji o widzach i wykorzysta je podczas spektaklu. To n a p r a w d zdumiewajce, j a k wiele rzeczy mwi ludzie, zanim zacznie si show. Metoda czwarta: Jest to trik zwany potocznie czytaniem z mini. Wykonawca t r z y m a za rami osob, ktra schowaa k o p e r t i wdrujc z ni po sali, stara si wyczu mimowolne napicie mini w momencie, gdy zbliaj si do miejsca ukrycia koperty. Cho sposb ten jest najtrudniejszy, daje n a p r a w d niezwyke wyniki. Wikszo ludzi w aden sposb nie potrafi zachowa spokoju, kiedy odkrycie koperty jest tu-tu.

RADA:

Uycie kilku technik naraz znacznie zredukuje moiwo pomyki i uczyni sukces iluzjonisty wicej ni p e w n y m . 243

Kreskin Wykonanie tej iluzji wymaga oczywicie duo czasu. Najpierw musisz opowiedzie, co zamierzasz zrobi i dlaczego. Nastpnie zapraszasz na scen komisj zoon z ochotnikw, po czym zaczyna si chowanie czeku. Czas, jaki na to przeznaczysz, zaley od widzw i nie moe by ograniczany. Take znalezie nie czeku troch trwa. Widziaem kiedy, jak opisany trik cign si przez czterdzieci minut. (Jeli cay twj n u m e r to tylko ta jedna iluzja, moesz nie mie zbyt wielu propozycji pracy.) Tak wic upewnij si, e na zakoczenie p r o g r a m u (bo to jest wanie najlepszy m o m e n t wykonania triku z czekiem) zostao ci tyle czasu, ile trzeba. Skd wiadomo, czy jest go do? Tylko metod prb i bdw moesz odpowiedzie na to pytanie, bo to zaley od twojego indywidualnego stylu i od reszty programu.

Odczytanie numeru polisy ubezpieczeniowej

Iluzjonici czsto zaskakuj publiczno swoj umiejtnoci odczytywania myli. Recytowanie n u m e r u czyjej polisy ubez pieczeniowej wci jest j e d n y m z najpopularniejszych trikw. Wykonawca wchodzi na scen, trzymajc w r k u k a r t k papieru, i zaczyna zapisywa myli, ktre, j a k twierdzi, na pywaj do niego od widzw. Nastpnie wywouje nazwisko jakiej osoby. Osoba ta wstaje, a wykonawca mwi o jej prywatnych sprawach, ktre pozna, czytajc w mylach. W ten sposb, czytajc w mylach kolejnych widzw, zdumie wa i dezorientuje publiczno. Jest to ten typ iluzji, ktry atwo opisa, a jeszcze atwiej wykona. Prawdziwy trik to tak prowadzi czytanie z myli, by zbytnio nie znudzi publicznoci. P r a w d a jest taka, e iluzjonista nie zna zebranych widzw i nie ma wrd nich nikogo podstawionego. Nawet gdyby 144

SEKRET:

Odczytanie

numeru

polisy

ubezpieczeniowej

posuy si aparatur tak jak Whisper 2000, nie zebraby tylu wiadomoci, ile trzeba, by trik ten n a p r a w d si uda. J a k wic dowiaduje si tego wszystkiego? To proste. Infor muje go o t y m sama publiczno. Kiedy widzowie schodz si na przedstawienie, niektrym z nich wrcza si notatnik (sztywn tabliczk z przypit k a r t k ) i dugopis wraz z prob zapisania wszystkiego, co chcieliby, eby wykonawca odczyta z ich myli. Zostaj te poinformowani, e ani wykonawca, ani nikt inny nie zobaczy ich notatek. Kiedy za napisz ju o swoich najintymniejszych sprawach, prosi si ich o woenie k a r t k i do koperty i za trzymanie jej przy sobie. W p o d a n y m notatniku zwykle znajduje si instrukcja, ktra sugeruje widzom, by umiecili na k a r t k a c h takie dane, jak n u m e r polisy ubezpieczeniowej, imiona dzieci i rodzicw, daty urodzin, rocznice itp. Wszystko to dzieje si na dugo przedtem, zanim iluzjonista wejdzie na scen. Nie wszycy widzowie zostaj zaproszeni do udziau w eksperymencie - to zajoby zbyt wiele czasu. Od m o m e n t u zebrania od widzw notatnikw i dugo p i s w ani razu ju si o nich nie wspomina. To znaczy, e iluzjonista nie dzikuje na przykad ze sceny t y m widzom, ktrzy zapisali swoje myli. W p e w n y m momencie po prostu przejdzie do triku z czytaniem w mylach. Ludzi, ktrzy w foyer otrzymali notatniki, poinstruowano te, by podczas tej czci programu wstali, jeli iluzjonista powie co, co napisali, i w t e n sposb uczestniczyli w przedstawieniu. Kady lubi bra udzia w show. S e k r e t ley w notatnikach, ktre peni specjaln funkcj. Wszystko, co pisze si na wierzchniej kartce, zostaje skopiowa ne na wkadce ukrytej wewntrz tabliczki. Zebrane notesy trafiaj do iluzjonisty, ktry teraz wypisuje na k a r t c e cz p o d a n y c h t a m informacji. T wanie k a r t k ma ze sob, wychodzc na scen. Kiedy wic wszystkim si wydaje, e wykonawca telepatycz nie odbiera myli publicznoci, w rzeczywistoci czyta to, co widzowie sami napisali. Prostota tego triku jest wspmierna 145

Kreskin

z niesychanym wraeniem, jakie wywiera na publicznoci. Wykonany przed publicznoci w studiu telewizyjnym zdumie wa jeszcze bardziej, gdy widzowie przed telewizorami nie maj pojcia, e uczestnicy p r o g r a m u wczeniej zapisali swoje informacje na kartkach. Uwaaj wic, e iluzjonista czyta w mylach widzw w studiu, a ci s tak oszoomieni, e automatycznie wstaj, kiedy usysz co, co wanie pomyleli. Wikszo ludzi pisze n u m e r polisy ubezpieczeniowej, ponie wa myl, e to dla wykonawcy znacznie trudniejsze ni odgadn ich imi. Inni prbuj wprowadzi wykonawc w bd i podaj nieprawdziwe informacje. J e d n a k e wykonaw ca jest zawsze gr, poniewa wczeniej czyta zapisane kartki. Ludzie podajcy mylce informacje wychodz wic na gup cw, kiedy mwi si im dokadnie to, co napisali. Notatniki otrzymuje okoo dziesi procent widzw, ale czasu na czytanie w mylach" starcza tylko dla poowy z nich. Czemu nie wszystkich? Iluzjonista moe powiedzie, e widzo wie nie koncentrowali si wystarczajco mocno na tym, co napisali. Faktycznie za ograniczony czas przedstawienia nie pozwala przeczyta wszystkiego. Mimo to wykonawca prosi wszystkich o koncentracj, a na koniec dzikuje za niezwyky test postrzegania pozazmysowego. Nie powie: Prosz, niech ci, ktrzy napisali co na k a r t k a c h przed spektaklem, teraz si na tym skoncentruj". Dlaczego widzowie maj zapisywa swoje myli na kartkach? Jeli kto o to zapyta, asystent lub iluzjonista powinien od powiedzie, e w ten sposb atwiej si skoncentrowa na in formacjach, ktre potem w mylach przesya si odczytujcemu. Dlaczego widzom poleca si zatrzyma zapisane kartki? Jest to oczywicie pamitka ze spektaklu. Inteligentny wykonawca uczyni z tej sztuki jedynie cz swojego pokazu. Istnieje znacznie wicej iluzji wartych zademonstrowania, ni samo tylko czytanie w mylach. O wie le, wiele wicej. 146

RADA:

KARDEEN
Nastpne pokolenie
Wczesne lata siedemdziesite to pocztek odrodzenia sztuki iluzji. Amazing R a n d i w y k o n y w a w t e d y swoje wzorowane na H o u d i n i m uwolnienia, D o u g H e n n i n g wystawia h i p p i e " show, a H a r r y Blackstone junior jedzi wszdzie ze swoim p r o g r a m e m iluzji. Wtedy te pewien mody czowiek wkroczy na swoj drog do wiata gwiazd. Nazywa si K a r d e e n . Ubiera si j a k Henning, w y k o n y w a iluzje Blackstone'a i uwolnienia Randiego. Mia j e d n a k charyzm, ktra bya jego wasna. Cho jego wiek jest dla celw reklamowych tajemnic, kiedy po raz pierwszy pojawi si w Toronto, nie wyglda na wicej ni dwadziecia lat. Zacz od wystpw dla kolegw szkol , by wkrtce przenie swj pokaz na dziecice przyjcia urodzinowe. W roku 1972 mona go byo oglda na kanadyjs k i e j National Exhibition w Ontario Palce i innych scenach rozrywkowych w okolicach Toronto i w samym miecie. W k t r y m momencie zapragn j e d n a k skoczy z magi dla dzieci i wystpowa przed doros widowni. Zacz wic pokazy w barach, p u b a c h i na przyjciach dla dorosych. W kocu trafi ze swoim n u m e r e m na sceny, otwierajc nim wystpy kapel rockowych w Kanadzie i Stanach. W 1973 r. wybrano go j a k o p a r t n e r a dla komika w programie sieci ABC Boo Clown. Grajc t a m iluzjonist, K a r d e e n opowiada dowcipy, gra razem z Boo i zapowiada filmy rysunkowe. Mia te swj wasny kcik, w ktrym wykonywa sztuki dla telewizyjnej publicznoci. Jego asystentk bywaa wtedy 247

Kardeen od czasu do czasu gwiazda Delta Burke, pniejsza Designing Women (Rysujca Kobieta). Po sukcesie Boo Kardeen szybko przekona si, e jest bardzo wzitym artyst. Wystpowa wszdzie: w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Ameryce Poudniowej, Europie i Ameryce rodkowej. Jego n u m e r otwiera wystpy takich gwiazd, jak Tom Jones, Elton J o h n oraz zespow Genesis i The Guess Who. Rok 1976 przynis dalsze sukcesy. K a r d e e n sta si najszyb szym na wiecie mistrzem uwolnie, zdumiewajc wszystkich dwudziestoczterosekundowym uwolnieniem si z kaftana bez pieczestwa. By to rekord w tej dziedzienie i jako taki trafi nawet do Ksigi Guinnessa. Sukces ten uprawni K a r d e e n a do odbycia z Guinnessem i jego widowiskiem Parad tournee po Stanach Zjednoczonych. Pniej wasny show Kardeena rozrs si do tego stopnia, e sta si nawikszym na wiecie n u m e r e m iluzjonistycznym. Podczas wystpw Kardeen nie tylko uwalnia si z kaftana bezpieczestwa, lecz take na jego rozkaz znikay i pojawiay si kobiety, tygrysy i samoloty oraz dziay si inne, niezliczone cuda. Swj najsynniejszy wyczyn zaprezentowa w Radio City Musie Hall, gdzie unis w powietrze sonia oraz sprawi, e przepyn on nad ogromn scen. W tych czasach K a r d e e n by j e d n y m z najlepiej opacanych artystw show-biznesu, zarabia jc czasem przez minut wicej ni przecitny czowiek przez tydzie. Do koca 1977 r. Kardeen speni wszystkie swoje marzenia iluzjonisty. Jego wystpy odbyway si codziennie, mia wasn k o l u m n w gazetach i wasny telewizyjny show. Nagra re klamwki wystpw, mia wytwrni rekwizytw i wasny fan klub. Osign szczyt kariery. Bdc czowiekiem tak wiel kiego sukcesu, zacz przewartociowywa swoje ycie. Prag n mie troch czasu dla siebie i zdecydowa, co dalej. Wiosn 1978 r. K a r d e e n przez wiele tygodni prezentowa show w Steel Pier w Nowym Jorku, a kiedy ostatnie przedstawienie dobiego 148

Uwolnienie si z kaftana bezpieczestwa koca, nikt wicej nie zobaczy i nie usysza K a r d e e n a iluz jonisty. Jego odejcie ze sceny trwao od 1978 do 1993 r., blisko pitnacie lat, a kiedy iluzjonici jego pokolenia zaczli od chodzi na emerytur, K a r d e e n znw pomyla o wystpach. Teraz prbuje uczyni co, co wydaje si niemoliwe: pragnie powrci do show-biznesu. Majc za sob napisan ksik i wymylon przez siebie magiczn tali kart, rozpoczyna dug drog powrotn do wiata gwiazd rozrywki. Ostatnie rozdziay o Kardeenie maj dopiero powsta. Szukaj K a r d e e n a i przy gldaj si historii, ktra wanie si tworzy.

Uwaga: K a r d e e n to sceniczny pseudonim autora tej ksiki, Herberta L. Beckera.

Uwolnienie si z kaftana bezpieczestwa

Najsynniejszym wykonawc tego triku by bez wtpienia Houdini. Przez cae lata mistrzowie magii posugiwali si uwolnieniem z kaftana jako rodkiem do cignicia na siebie uwagi mediw. W pnych latach szedziesitych i na poczt ku siedemdziesitych Amazing Randi nadal wykonywa t sztuk w najlepszym stylu Houdiniego. W 1976 r. Kardeen zadziwi wiat, dokonujc przeomu w dziedzinie uwolnie. Nie usiowa j a k inni dugo wi si i wyta, by wreszcie zrzuci kaftan, lecz uwolni si z niego w kilka sekund. Zmiana ta bya t a k niesychana, e czas uwolnienia zapisano w Ksidze Guinnessa. 149

Kardeen Jednake, niezalenie od t e m p a wykonania tego n u m e r u , technika pozostaje ta sama. Na scen zaprasza si kilku widzw, ktrzy dokadnie ogldaj kaftan bezpieczestwa. Najczciej ma on sprzczki na plecach i lepe r k a w y zako czone zapinanymi na sprzczki paskami. Iluzjonista wkada kaftan, a pomocnicy zacigaj tylne sprzczki t a k mocno, jak tylko mona. Nastpnie krzyuj mu ramiona na piersi - paski rkaww zostaj dokadnie zapite na plecach. Niektre kaf tany maj take specjalny pas w kroku. P a s t e n rwnie zapina si porzdnie. Kiedy wszystko jest ju gotowe, iluzjonista potrafi wydosta si z kaftana w dowolnie krtkim czasie. Poniewa nie wszystkie kaftany bezpieczestwa s takie same, zajmiemy si tu zwykym kaftanem, uywanym w wikszoci szpitali. Ten rodzaj kaftana ma trzy rozmiary: may, redni i duy. Musisz wybra rozmiar odpowiedni dla siebie. Nie moe by zbyt ciasny ani zbyt luny. Podczas zapinania sprzczek na plecach nie stj nieruchomo. Kiedy twoi przeladowcy" cig n pasy, by ci cisn, ty podaj za tym r u c h e m i odchyl si do tyu. Oddychaj pytko i utrzymuj brzuch i k l a t k piersiow rozszerzone j a k tylko moesz. To chroni ci przed ciniciem, ktre uniemoliwioby ci poruszanie si. Kiedy pomocnicy bd gotowi ze sprzczkami na plecach i pasem w kroku, przejd do paskw przy rkawach. Przy krzyowaniu ramion postaraj si, by silniejsze rami znalazo si na wierzchu. Nie stj biernie. Rozpieraj kaftan jak tylko moesz. Postaraj si zachowa m a k s i m u m swobody, nie pozwalajc oczywicie nikomu zorientowa si, co robisz. Kiedy skocz ci krpo wa, niech wszyscy odstpi, a ty sta przed widowni i daj swj popis. Gdy jeste ju gotw, zacznij od poruszenia rk, ktra znalaza si na wierzchu i przesu j wzdu drugiego ramienia w gr, a do przeciwlegego barku. Przypumy, e zaczynasz od prawej rki. Powiniene j przesun w gr po lewej 150

SEKRET:

Zamiana kobiety w tygrysa stronie ciaa do lewego barku. W t y m momencie musisz przecign rami ponad gow. Nie staraj si rwnoczenie uwolni drugiego ramienia. Pamitaj, e s one spite razem pasami. Jeli sprbujesz podnie oba, nie posuniesz si zbyt daleko. Kiedy obie rce s ju ponad gow, moesz sign nimi za plecami w d i chwyci grn sprzczk na plecach. Przez materia kaftana zap j domi i ode pnij. Teraz opu rce i signij do sprzczki w k r o k u . Kiedy j odepniesz, moesz ju cign cay kaftan przez gow - jeste wolny! Alternatyw jest kaftan-rekwizyt. Ni gdy takiego nie uywaj. Dlaczego? Wikszo kaftanw-rekwizytw na rne sposoby uatwia uwolnienie si. Wielu iluzjonistw woli za kaftan, ktry mona nie tylko bez prze szkd da do obejrzenia publicznoci, lecz take pozwoli, by widzowie sprbowali swoich si w sztuce uwalniania si. Jeli twj kaftan bdzie specjalnie do tego n u m e r u przygotowany, natychmiast odkryj sekret. P o n a d t o takie rekwizyty kosztuj w sklepie (w USA) p o n a d czterysta dolarw, podczas gdy zwyky szpitalny kaftan zaledwie pidziesit. To take nie jest bez znaczenia.

INNA MOLIWO:

Zamiana kobiety w tygrysa

T iluzj prezentowano w telewizji i na najsynniejszych scenach wiata. Na rodek sceny wyjeda klatka. Publiczno moe patrze zarwno na wylot przez kraty, jak i zajrze pod ni, poniewa k l a t k a jest pusta. Nastpnie podjedaj scho dki, po ktrych do wntrza wchodzi asystentka. Publiczno widzi j dokadnie. Kiedy klatk zakryje kurtyna, schody odjedaj. Ale po odsoniciu k u r t y n y w klatce zamiast 151

Kardeen kobiety znajduje si tygrys. Iluzjonici o krtszym stau po winni raczej zamiast tygrysa pokaza w klatce kogo prze branego w kostium lub zapeni klatk klownami. S to waciwie dwie iluzje w jednej. Pierwszy trik to klatka, ktra ma wysokie nogi na kkach. Mona j wykona na wzr zwykej klatki z krat lub metalowych r a m ze cian kami z przezroczystego plastiku. Wntrze musi by dobrze widoczne. W kadym przypadku trik dziaa t a k samo. W rzeczywistoci klatka skada si z dwch czci: tej, ktr widzi publiczno, i komory ukrytej za faszyw ciank. Kiedy znajdzie si na scenie, ustawia si j na tle kurtyny. Cho publiczno myli, e widzi klatk na przestrza, tak n a p r a w d patrzy na faszyw cian w kolorze kurtyny, za saniajc fragment o gbokoci od trzydziestu do pidziesi ciu centymetrw. K u r t y n a jest j e d n a k na tyle krtka, e pod klatk publiczno rzeczywicie widzi gbok, pust przestrze. Tygrys znajduje si w komorze za faszyw ciank. Klatka ma take klap w pododze. Otwiera si ona do wntrza klatki i jest t a k paska, e jej nie wida. Asystentka wchodzi po schodkach do klatki, a kiedy si t a m znajdzie, wok klatki opada specjalna zasona. W tym momencie asystentka otwiera klap i zwalnia blokad faszywej ciany, ktra cay czas odgradzaj od tygrysa. ciana ta jest przymocowana do podogi klatki na zawiasach. Kiedy opada, asystentka znika, umykajc z klatki, by nie spotka si oko w oko z tygrysem. Druga cz triku to schodki. Cho wydaje si, e speniaj w sztuce rol drugorzdn, to wanie one pozwalaj asystentce po kryjomu opuci scen. S bowiem nieoczekiwanie pojem ne, a w dodatku zostay wyposaone w klap, przez ktr asystentka wchodzi do wntrza. Nastpnie schodki odjedaj za kulisy. Uwaga publicznoci cay czas koncentruje si na klatce, a nie na schodkach. Kiedy asystentka znajdzie si w schodkach, klatk mona obwie dookoa sceny, by upew152

SEKRET:

Zamiana kobiety

w tygrysa
Faszywa cianka przymocowana do dna klatki za pomoc zawiasw. Zwykle kryje si za ni przestrze gboka na 30-50 cm.

Publiczno patrzy z tego kierunku. Jeli klatka jest przezroczysta, faszyw ciank maluje si na kolor ta

Ukryte drzwiczki, ktrymi asystentka wchodzi do wntrza schodkw; schodki te zaraz potem zabiera si ze sceny.

Kiedy asystentka otwiera waz i wychodzi z klatki, faszywa cianka opada i odsania tygrysa.

ni widzw, e nie ma tu adnego podstpu. Mona j bez obawy wysun na proscenium i dopiero tam rozsun kur tyn, by pokaza tygrysa. Widok ogromnego zwierza tam, gdzie przed chwil bya asystentka, to wraenie zapierajce dech w piersiach. W czasie gdy publiczno podziwia drapienika, iluzjonista moe obej klatk dookoa, na dowd, e w tej wielkiej iluzji nie posuono si lustrami. Mona jeszcze w inny sposb wzmocni efekt sztuki. Na przykad, kiedy rozsuwa si kurtyna zasaniajca klatk, roz lega si gony wybuch i pojawia gsty dym. Czasem jest to
153

Kardeen take zwyky strza z pistoletu startowego, oddany w chwili, gdy asystenci rozsuwaj k u r t y n . Gdy zdecydujesz si na klownw lub przebieracw zamiast tygrysa, dobrze jest, jeli na koniec pojawi si dwie osoby, a nie jedna. Inaczej publiczno moe pomyle, e asystentka po prostu przebraa si w inny kostium. Sztuka ta jest iluzj sceniczn w najlepszym znaczeniu tego sowa. W USA tygrysy i inne tresowane zwierzta mona wypoycza lub kupowa w przedsibiorstwach zajmujcych si zwierztami wystpujcymi na scenie. Tygrysy s t a m oswajane, tresowane i przyzwyczajane midzy innymi do tego rodzaju pokazw.

RADA:

SIEGFRIED I ROY
Sprawcy niemoliwego
wiat rozrywki w Las Vegas nie byby kompletny bez conocnych mistrzowskich wystpw utalentowanej pary Siegfrieda i Roya, ktrych pokaz jest t a k widowiskowy, e nikn przy nim wszystkie inne. P o m i m o e zajanieli na firmamencie gwiazd rozrywki jak meteor, pocztki ich byy znacznie skrom niejsze. Siegfried Fischbacker i Roy Horn spotkali si w r o k u 1960 na pokadzie statku pasaerskiego. Siegfried by t a m zatrudniony j a k o iluzjonista, a Roy pracowa jako steward. Wystpy Siegfrieda zafascynoway Roya i modziecy zaprzyjanili si. W t y m czasie pokaz Siegfrieda skada si z caej fury trikw kupio n y c h w sklepie z rekwizytami. W d o m u Roy mia oswojonego geparda. Zaproponowa przy jacielowi, by zamarkowa zniknicie wielkiego kota, a nastp nie jego pojawienie si, t a k j a k to robi z krlikami. Siegfried przyj wyzwanie. Wprawdzie t a k wielkie zwierzta nie mogy przebywa na statku, ale Royowi udao si przemyci geparda na pokad. Siegfried i Roy wiczyli z n i m t a k dugo, a ich n u m e r zacz przypomina magiczny show. I cho by wci nie dopracowany, turyci go uwielbiali. Ale nie k a p i t a n statku. Za zamanie zakazu Roy wylecia z posady, pokaz j e d n a k by t a k i m sukcesem, e w k o c u wydano pozwolenie, by drapie nik pozosta na statku. Siegfried i Roy zaokrtowali si wic j a k o duet iluzjonistw. Przez n a s t p n e pi lat dodali n u m e r z lwem i panter, a wszystko to na pokadzie statku. W t y m czasie Roy nauczy si 155

Siegfried i Roy

wykonywania iluzji i zabawiania publicznoci, a Siegfried sta si wielkim mionikiem ogromnych kotw. Po zakoczeniu rejsu artyci rozpoczli wystpy w Europie, pojawiajc si w wielu rozrywkowych programach telewizyjnych i prezen tujc swoj sztuk przed koronowanymi gowami. To, e wraz z nimi wystpoway drapieniki, byo tak niezwyke, i wsz dzie wywoywao wielk sensacj. Usyszawszy, e stolic sukcesu jest Ameryka, przyjaciele spakowali m a n a t k i i wyruszyli do Stanw. Sukces przyszed szybko. Ich pokaz by teraz imponujcy, peen zwierzt, muzy ki - i oczywicie magii. Show o takiej skali by dobry dla Las Vegas, wic postanowili sprbowa szczcia w Miecie, Ktre Nie pi. T a m take zdobyli saw. Wkrtce wystpy Siegfrieda i Roya stay si gwodziem programu w Mirage, gdzie mona ich podziwia do dzisiaj. Starzy bywalcy pac a osiemdziesit dolarw za obejrzenie conocnego przedstawienia, prawie dwa razy tyle, ile kosztuje bilet na inne imprezy w Vegas. Mimo to prawie co wieczr sala jest wyprzedana do ostatniego miejsca. Nie dzieje si to bez przyczyny. Show jest peen laserw, wspaniaych kostiumw, niesychanych efektw wietlnych, dymu i luster, a wystpuje w nim a sze wielkich drapie nikw. Elektronika jest cakowicie skomputeryzowana, a tan cerze i inni wykonawcy s doskonale zgrani. Wybudowanie odpowiedniej sceny kosztowao pidziesit milionw dolarw, a k o n t r a k t synnego duetu opiewa na pi lat i blisko sze dziesit milionw dolarw. Podczas pokazu Siegfried wystpuje jako iluzjonista, a Roy peni rol asystenta, jednake uwaaj si za rwnorzdnych partnerw. I faktycznie, podczas jednego z tournee, dla od miany, zamienili si rolami. Ich ulubione triki to: kufer zamian, zamiana tygrysa w asys tenta, zamiana asystenta w lwa i lewitacja, kiedy to Siegfried sprawia, e Roy szybuje wysoko pod sufitem teatru. Siegfried i Roy wystpuj razem ju od ponad trzydziestu lat, a do ich programu w Mirage wczane s coraz to nowe numery. 156

Skrcenie

Przyszo wyglda jeszcze lepiej. By moe, czekaj ich nowe tournee, prawdopodobnie programy w telewizji. Dla tej dwjki nic nie jest niemoliwe.

Skrcenie
Ta iluzja jest popularna wrd wikszoci najlepszych iluz jonistw. Przypomina nieco przepiowanie i miszmasz. Wykonuje si j z uyciem laserw; czasem iluzjonista zajmuje miejsce asystenta. Niezalenie j e d n a k od sposobu prezentacji n u m e r stanowi interesujc amigwk. Na rod ku sceny, na stole, ley skrzynia, podobna do tej, jakiej uywa si w przepiowaniu. W jej w n t r z u kadzie si asystent z gow i stopami wystajcymi na zewntrz po obu kocach skrzyni. Teraz otwiera si boczne cianki, by pokaza profil lecej postaci. Po wsuniciu szerokich ostrzy tu za gow i nieco powyej kostek, rodkowa cz skrzyni zostaje zdjta ze stou. Mimo to czci zawierajce stopy i gow zaczynaj powoli zblia si do siebie i w k o c u wydaje si, e stopy wyrastaj z szyi asystenta. Przez cay czas nie przestaj si porusza. Natomiast gowa mieje si i rozmawia z iluzjonist. Na zako czenie obie czci skrzyni wracaj na swoje miejsce, a midzy nie wstawia si usunity fragment. Kiedy skrzynia jest ju zoona, z wntrza wychodzi nietknity asystent. J a k wikszo magicznych stow, take i ten nie jest t a k cienki, jak si wydaje. Asystent, wchodzc do skrzyni, wasnymi stopami wypycha na zewntrz sztuczne stopy, ktre do zudzenia przypominaj koczyny ywego czowieka. Po otwarciu bocznych cianek jedyn n a p r a w d widoczn czci ciaa asystenta jest jego rami. Reszta, czyli korpus, nogi i stopy 157

SEKRET:

Siegfried i Roy to atrapy. W rzeczywistoci asystent wsun si do wntrza stou i ukry przed wzrokiem publicznoci. Kiedy za boczne drzwiczki zostaj zatrzanite, asystent cakowicie, z wyjtkiem gowy, kryje si w odpowiednio przygotowanym stole. Podczas zbliania gowy i stp ku sobie, ciao asystenta tak n a p r a w d lizga si po pasie transmisyjnym w k i e r u n k u mechanicznych stp, ktrymi ponadto z atwoci steruje. W chwili gdy wszystkie czci s ponownie zoone, asystent wciga sztuczne stopy do skrzyni. Ruch t e n jest niewidoczny, gdy boki skrzyni s zamknite. Na zakoczenie asystent wychodzi ze skrzyni i razem z iluzjonist zbiera oklaski i kania si publicznoci. Jest to wspaniay trik, do ogldania ze wszystkich stron, podobny do miszmaszu, ale znacznie nowoczeniejszy. Przez wikszo czasu asystent zdaje si cierpie co najmniej niewy god, z powodu skrcenia" jego ciaa. Nie pozwl, by zniechcia ci prostota tego triku. Jest on n a p r a w d wietny i potrafi bez reszty zdezorientowa publicz no.

Zamiana tygrysa w asystentk

Siegfried i Roy wykonuj ten trik na wiele sposobw, ale wersj, ktr podaj niej, stosuje si najczciej. Na rodek sceny wjeda platforma z klatk, na tyle prze stronn, by zmieci si w niej czterystukilogramowy ryczcy tygrys syberyjski. Klatka zostaje dokadnie okryta zason i dodatkowo osonita ruchomymi pytami przymocowanymi na zawiasach do bokw platformy. Kiedy wszystko jest gotowe, do klatki przyczepia si acuchy i cao - razem z zason - unosi si w gr. Klatka chwil koysze si na acuchach, po czym iluzjonista zdziera zason, ukazujc oczom publicznoci 158

Zamiana
1) Tygrys znajduje si w klatce.

tygrysa

asystentk

2) Klatk przykrywa si zason.

Klatka zostaje zasonita przez uchome drewniane cianki skrzyni.

Asystentka znajduje si w ukrytej kieszeni pod dnem klatki.

259

Siegfried i Roy

4) Klatka wdruje do gry.

W czasie unoszenia klatki asystentka, pod oson skrzyni, wydostaje si z ukrycia.

5) Tygrys znikn.

6) Ze skrzyni wyania si asystentka.

160

Zamiana tygrysa w asystentk Wariant

Wariant: tygrys zostaje w klatce, ale przed oczami publicznoci zasania go faszywa cianka.

Na kurtynie wywietla si zarys pustej klatki. Publiczno sdzi, e to cie kiatki.

Szarym kolorem oznaczono faszyw ciank.

widownia

161

Siegfried i Roy puste wntrze. Tygrys znikn. Rwnoczenie opadaj drew niane cianki prowizorycznej skrzyni i wyskakuje z niej asys tentka. W chwil pniej iluzjonista wciga na scen kufer i otwiera go - z wntrza wyskakuje zaginiony tygrys. Podobnie jak inne sztuki z tygrysami opisane w tej ksice, take i ta zawiera dwa triki. Pierwszy to klatka, z ktrej tygrys moe znikn na dwa sposoby. Wielu iluzjonis tw stosuje metod dyskretnego wyprowadzania tygrysa z za sonitej klatki, kiedy jeszcze znajduje si ona na platformie, i ukrycia go za kulisami. Ty klatki opada wtedy w d, tworzc co w rodzaju mostu zwodzonego, ktry kieruje tygrysa wprost do maej szczeliny w kulisie. Wszystko to jest m a s k o w a n e przed oczami publicznoci zarwno przez udrapowan na klatce zason, jak i ruchy iluzjonisty, ktry w t y m czasie podnosi cianki skrzyni i czy je ze sob. Kiedy klatka unosi si do gry, tygrysa ju dawno w niej nie ma. Inna metoda polega na zastosowaniu w klatce faszywej cianki (patrz: zamiana kobiety w tygrysa), ktra, kiedy spad nie zasona, ukrywa tygrysa przed widowni. Publiczno myli, e zwierz znikno, poniewa widzi na kurtynie zarys pustej klatki, wywietlany przez specjalny projektor (patrz: rysunek). W dalszej czci sztuki tygrys (lub jego dubler") zostaje umieszczony w skrzyni, ktr w finale pokazu iluzjonista otwiera na rodku sceny. Platforma take jest odpowiednio przygotowana i ma spec jalny schowek z czarnej tkaniny. Mieci si w nim asystentka. Schowek w z powodu bogatej, czarno-chromowej dekoracji jest niewidoczny dla publicznoci. Kiedy klatka wdruje w g r, asystentka pod oson drewnianych cianek wydostaje si ze schowka i w odpowiedniej chwili ukazuje widzom. Podczas gdy publiczno oklaskuje jej pojawienie si, pomo162

SEKRET:

Zamiana

tygrysa

asystentk

cnicy za scen przysuwaj kufer z tygrysem w poblie sceny, a iluzjonista wciga go na rodek i uwalnia zwierz. Jeli tygrys pozostaje w klatce, zasania si j, a po opusz czeniu na d przeprowadza zwierz do kufra. Zrywaniu zasony i ukazaniu si asystentki czsto towarzy szy huk, a na scenie i w powietrzu pojawia si dym. Ta iluzja wymaga specjalnej sceny, wyposaonej w bloczki i acuchy do podnoszenia klatki. Niekiedy publiczno siedzca daleko z prawej lub z lewej strony moe zobaczy, jak tygrys przechodzi z klatki za kulisy, ale nie bdmy drobiazgowi. Dla wikszoci widzw bdzie to jednak wspaniae widowisko.

Posowie
Temat tej ksiki budzi wiele kontrowersji. Prawd mwic, nie byem przygotowany na tak szeroki oddwik i rnorod no reakcji, jakie wywoaa wiadomo o jej wydaniu. Z okrzy kiem niedowierzania i ekscytacji, zgorszenia i oburzenia, cieka woci i niepewnoci miliony fanw iluzji oraz dociekliwi widzo wie rzucili si, by zgbia tajniki najbardziej zdumiewajcych i tajemniczych trikw, wykonywanych przez najwikszych iluzjonistw wiata. Przemys magiczny" poczu si przez t ksik zagroony. Iluzjonici uznali, e publikacja ta godzi w ich egzystencj. S jednake i tacy, ktrzy spostrzeg, e odsonicie tych sek retw nie oznacza odarcia magii z tajemniczoci i mistyki. Ciekawo widzw zostanie zaspokojona i bd mogli w peni cieszy si nie tylko samym trikiem, ale i jego wykonaniem. Intencj tej ksiki nie jest odebranie zudze tym dorosym, ktrzy myl, e magia to co rzeczywistego i pokazanie, e to tylko wspaniale oprawiona iluzja. Nie taki miaem zamiar. Wyjawiem niektre tajniki zawodowe po to, by wspomc wszystkich tych, ktrzy chcieliby powiedzie: Ach, to si tak robi!". Piszc t ksik, staraem si uchyli zason i ukaza magi jako popis umiejtnoci, a nie jako wiedz tajemn. Jak powiedzia Walter Gibson: Magia nie powinna ju duej przechodzi z mistrza na ucznia". Ja za uwaam, e tajno magii ani jej nie gloryfikuje, ani nie ubarwia, ale czyni z niej sztuk z zamierzchego redniowiecza. Jednake, wbrew powszechnej opinii, nie istnieje wok magii nic takiego jak zmowa milczenia. W dzisiejszej epoce pyta jak?" i dlaczego?" ludzie chc zna odpowiedzi. Ksi-

Posowie ka jest pomylana jako podrcznik magii. Na jej t e m a t powie dziano ju wiele, zarwno za, jak i przeciw. Chciabym usysze i Twoj opini. Napisz do mnie, co mylisz o magii. Jeli pragniesz dowiedzie si czego wicej, nie wahaj si pyta. Z przyjemnoci zaspokoj Twoj ciekawo. All the Secrets of Magic Revealed Herbert L. Becker c/o Lifetime Books, Inc. 2131 Hollywood Boullevard Hollywood, Florida 33020

Spis treci
Od Autora / 5 Podzikowania / 8 Sowo wstpne / 10 David Copperfield, mistrz magii wszech czasw / 21 Muzeum Copperfielda: ratowanie zabytkw magii / 27; Nieco wicej faktw i uwag o Davidzie Copperfieldzie / 31; Sekrety Project Magie Davida Copperfielda / 33; Supe nie do zawizania / 34; Przeskakujca gumka / 39; Sprytna gumka / 42; Zaczarowane spinacze / 44 Robert Houdin, ojciec nowoczesnej magii / 47 Kufer obfitoci / 49; Zawieszenie na miotle / 52; Lina fakira lub indyjski sznur / 54 Howard Thurston, odrodzenie magii / 57 Lewitacja kobiety / 58; Powstae z byskawicy / 60; Czarny teatr / 62 Harry Kellar, mistrz iluzji / 67 Domek marionetki / 70; Walec, szecian i szecian, walec / 73; Z-zawieszenie / 77 Harry Houdini, mistrz uwolnie / 81 Kufer zamian / 85; Przenikanie przez mur z cegie / 88; Pea shell gam / 91; Wodna cela tortur Houdiniego / 92 Hardeen, brat Houdiniego / 95 Zawieszenie na krzele / 96; Przepiowanie kobiety / 99 Walter Gibson, pisarz / 103 Chiskie obrcze / 105; Skrzynia mieczy / 107 Mark Wilson, iluzjonista nowoczesny / 111 Sen na ostrzach mieczy / 113; Przebijanie balonu / 115 Doug Henning, iluzjonista lat siedemdziesitych / 117 Zig-zag / 119; Miszmasz / 122; Zawieszenie na wodzie tryskajcej z fontanny / 125; Lewitujca kula / 131 Kreskin, mistrz magii mentalnej / 137 Torba z pienidzmi / 139; Kdka i klucz / 140; Znajd czek / 141; Odczytanie numeru polisy ubezpieczeniowej / 144 Kardeen, nastpne pokolenie / 147 Uwolnienie si z kaftana bezpieczestwa /149; Zamiana kobiety w tygrysa /151 Siegfried i Roy, sprawcy niemoliwego / 155 Skrcenie / 157; Zamiana tygrysa w asystentk / 158 Posowie / 165