ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΓΕΛ ΛΕΒΙ∆ΙΟΥ ΑΡΚΑ∆ΙΑΣ
ΟΜΑ∆Α ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
2008-09

1
 ΟΜΑ∆Α Α
ΑΚΡΑΙΑ ΚΑΙΡΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΞΗΡΑΣΙΑ-
ΛΕΙΨΥ∆ΡΙΑ

• ΟΛΥΜΠΙΑ ΛΑΓΓΑ
• ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΛΟΒΟΥ
• ΒΑΣΩ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
• ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΑΡΑΝΤΗ
• ΦΑΝΗ ΠΑΡΧΑ
• ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΡΙΟΣΤΑΘΗ
2
ΕΝΤΟΝΕΣ ΧΙΟΝΟΠΤΩΣΕΙΣ

3
ΠΑΛΙΡΡΟΪΑΚΑ ΚΥΜΑΤΑ

4
ΑΝΕΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ

5
ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ

6
ΞΗΡΑΣΙΑ

7
ΑΠΕΡΗΜΩΣΗ

8
Τα αποκαλούµε θεοµηνίες και
φυσικές καταστροφές αλλά είναι
«απλώς» φυσικά φαινόµενα.
Ευχόµαστε να µην γίνονταν. Κι
όµως αν δεν συνέβαιναν, τότε η
Γη θα ήταν σαν τον Άρη. Ένας
πλανήτης χωρίς ζωή.
Ζαβιτσάνου Γ.

9
• Τα ακραία καιρικά φαινόµενα δεν είναι
σηµείο των καιρών. Μήπως όµως είναι πιο
συχνά τις τελευταίες δεκαετίες;
• Πώς σχετίζονται µε την αύξηση της
θερµοκρασίας και την αλλαγή του
κλίµατος;

10
Ψάξαµε σε εφηµερίδες και
διαδίκτυο και να κάποιοι τίτλοι
που βρήκαµε…

11
…..και άρθρα

12
13
14
15
16
Aκραία καιρικά φαινόµενα στον πλανήτη

• Η υψηλότερη θερµοκρασία που καταγράφηκε

ήταν 56.7 °C στις 10 Ιουλίου 1913 στην Κοιλάδα
του θανάτου στην Καλιφόρνια των Η.Π.Α.

• Στο Vostoc της Ανταρκτικής στις 21 Ιουλίου 1983

καταγράφηκε η χαµηλότερη θερµοκρασία των -
89°C

• Στη ΒΑ Ινδία (περιοχή Meghalaya) η µέση ετήσια

βροχόπτωση είναι 11,8 µέτρα.

• Χαµηλότερη βροχόπτωση: έρηµος Atacama στην

Χιλή, MAP 1964 -2001 0,55 χιλιοστά.

17
Οι επιστήµονες
• Οι επιστήµονες υποστηρίζουν ότι τα ακραία
καιρικά φαινόµενα θα αυξηθούν σε συχνότητα
και ένταση
• Λειψυδρία και ξηρασία στη νοτιοανατολική
Ελλάδα και πληµµύρες αποτέλεσµα σφοδρών
βροχοπτώσεων στην βορειοδυτική χώρα.
• Αλλά και παγκοσµίως Μέση Ανατολή, Αφρική,
Ινδία θα έχουν ξηρασία ενώ άλλες όπως Βόρεια
Αµερική και περιοχές της Ασίας περισσότερες
βροχοπτώσεις.
• Οι καύσωνες θα έχουν µεγαλύτερη διάρκεια ενώ
µιλάνε ακόµα και για απερήµωση.

18
ΚΙΝ∆ΥΝΟΣ ΑΠΕΡΗΜΩΣΗΣ ΣΤΗΝ
ΕΛΛΑ∆Α ή ρ ή ης ρηµ η ης

ΥΠΟΜΝΗΜΑ
Χαμηλός κίνδυνος
Μέτριος κίνδυνος λόγω διάβρωσης
Υψηλός κίνδυνος λόγω διάβρωσης
Υψηλός κίνδυνος λόγω αλάτωσης
Λίμνες
Πόλεις

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ: N. Γιάσσογλου
K. Koσμας
A. Mελιάδου
Π. Γαβριήλ

200 0 200 400 Kilometers

19
ΛΕΙΨΥ∆ΡΙΑ

Ως γνωστόν «των φρονίµων τα παιδιά πριν

πεινάσουν µαγειρεύουν».

Η λειψυδρία κυρίως οφείλεται σε

Ανοµβρία – εκτεταµένες περιόδους ξηρασίας

Κακή συντήρηση και πεπαλαιωµένο
σύστηµα υδροδότησης
Αλόγιστη χρήση των υδάτινων πόρων
20
 Η έλλειψη νερού δεν αφορά µόνο τις
χώρες της Αφρικής.

Μερικές από τις πλέον ανεπτυγµένες

πόλεις όπως το Χιούστον και το Σίδνεϊ
καταναλώνουν περισσότερο νερό απ’ όσο
διαθέτουν

21
Μπορεί η κλιµατική αλλαγή να είναι αναπόφευκτη
η έλλειψη νερού όµως που παρατηρείται από την
αλόγιστη χρήση ή τη µόλυνση του µπορεί να
αποφευχθεί, αν οι χώρες διαθέσουν τα απαραίτητα
κονδύλια για την προστασία των υδάτινων
αποθεµάτων

22
 ΞΗΡΑΣΙΑ
Η ξηρασία εµφανίζεται και επεκτείνεται
βαθµιαία και «ύπούλα» και δίνει την
εντύπωση µη ύπαρξης ενός συγκεκριµένου
συµβάντος. Όλα τα παραπάνω καθιστούν την
ξηρασία ένα πολύ επικίνδυνο ακραίο
κλιµατικό φαινόµενο.

Τονίζεται ότι η ξηρασία δε θα πρέπει να

συγχέεται µε την ξηρότητα του κλίµατος µιας
περιοχής, η οποία είναι µία µόνιµη κατάσταση
αυτού µε πολύ λίγες ετήσιες βροχοπτώσεις.
Για παράδειγµα η Σαχάρα υποφέρει από
ξηρότητα και όχι ξηρασία 23
24
ΟΜΑ∆Α Β

•ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ
•ΘΟ∆ΩΡΗΣ ΠΑΡΧΑΣ
•ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣ ΤΡΥΦΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
•ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΑΚΡΗΣ
•ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ

25
Η Τεχνολογία στην υπηρεσία του
περιβάλλοντος

Φωτοβολταϊκά
Βιοκαύσιµα
∆ορυφόροι ηλιακής ενέργειας
υβριδικά αυτοκίνητα
βιοκλιµατική αρχιτεκτονική

26
 ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
z Πλεονεκτήµατα

z Παράγουν «δωρεάν» ηλεκτρική ενέργεια από τον ήλιο.

z Οχι µόνο δεν ρυπαίνουν το περιβάλλον µε αέρια ή άλλα

κατάλοιπα, αλλά
αποτρέπουν κατά µέσο όρο την έκλυση 1,5 tn CO2 κατ’ έτος,
όσο δηλ. θα
απορροφούσαν περίπου δύο στρέµµατα δάσους.

z Μπορούν να εγκατασταθούν και να λειτουργήσουν σε

αποµονωµένες
περιοχές.
z ∆εν καταναλώνουν κάποιο είδος καυσίµου.

27
ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ

28
ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΑ
Βιοκαύσιµα (αγγλ.biofuels) ονοµάζονται τα καύσιµα
εκείνα τα οποία προέρχονται από τη βιοµάζα, το
βιοδιασπόµενο δηλαδή κλάσµα προϊόντων ή αποβλήτων
διαφόρων ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Περιλαµβάνει
οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άµεσα ή έµµεσα από το
ζωικό ή το φυτικό κόσµο, όπως φυτικές ύλες από
φυσικά οικοσυστήµατα (π.χ. δάση) ή από ενεργειακές
καλλιέργειες (φυτείες που προορίζονται για παραγωγή
ενέργειας), τα υποπροϊόντα και κατάλοιπα της δασικής,
αγροτικής (γεωργία και κτηνοτροφία) και αλιευτικής
παραγωγής, αλλά και το βιολογικής προέλευσης µέρος
των αστικών λυµάτων και σκουπιδιών. Οι ενεργειακές
καλλιέργειες είναι παραδοσιακές καλλιέργειες που
µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την παραγωγή υγρών
βιοκαυσίµων είτε φυτά που δεν καλλιεργούνται, προς το
παρόν, εµπορικά όπως ο µίσχανθος, η αγριoαγκινάρα και
το καλάµι

29
Η βιοµάζα είναι η πιο παλιά και διαδεδοµένη ανανεώσιµη πηγή ενέργειας. Ο
πρωτόγονος άνθρωπος, για να ζεσταθεί και να µαγειρέψει, χρησιµοποίησε την
ενέργεια (θερµότητα) που προερχόταν από την καύση των ξύλων, που είναι ένα
είδος βιοµάζας.Αλλά και µέχρι σήµερα, κυρίως οι αγροτικοί πληθυσµοί, τόσο της
Αφρικής, της Ινδίας και της Λατινικής Αµερικής, όσο και της Ευρώπης, για να
ζεσταθούν, να µαγειρέψουν και να φωτιστούν χρησιµοποιούν ξύλα, φυτικά
υπολείµµατα (άχυρα, πριονίδια, άχρηστους καρπούς ή κουκούτσια....) και ζωικά
απόβλητα (κοπριά, λίπος ζώων, άχρηστα αλιεύµατα...).'Όλα τα παραπάνω υλικά,
που άµεσα ή έµµεσα προέρχονται από το φυτικό κόσµο, αλλά και τα υγρά απόβλητα
και το µεγαλύτερο µέρος από τα αστικά απορρίµµατα (υπολείµµατα τροφών, χαρτί
κ.ά.) των πόλεων και των βιοµηχανιών, µπορούµε να τα µετατρέψουµε σε ενέργεια.

30
• Για να πάρουµε ενέργεια από τη βιοµάζα την καίµε, είτε απ'
ευθείας, είτε αφού προηγουµένως τη µετατρέψουµε σε υγρό, αέριο
ή στερεό καύσιµο µε κατάλληλες τεχνολογίες. Τα υγρά βιοκαύσιµα
είναι υγρά καύσιµα που παράγονται από βιοµάζα. Τα πιο γνωστά και
διαδεδοµένα στο εµπόριο είναι το βιοντήζελ (από φυτικά ή ζωικά
λίπη και έλαια) και η βιοαιθανόλη (από σακχαρούχα ή αµυλούχα
φυτά). Χρησιµοποιούνται όλο και περισσότερο στην Ευρώπη (Γαλλία,
Γερµανία, Αυστρία, Ιταλία κλπ.) και την Αµερική (ΗΠΑ, Βραζιλία),
κυρίως στα αυτοκίνητα. Το βιοαέριο είναι ένα αέριο καύσιµο που
παράγεται µε την διαδικασία της αναερόβιας χώνευσης, κυρίως από
απόβλητα και σκουπίδια. Μονάδες παραγωγής θερµότητας και
ηλεκτρικής ενέργειας µε καύσιµο βιοαέριο στη χώρα µας υπάρχουν
εγκατεστηµένες στο χώρο υγειονοµικής ταφής στα Άνω Λιόσια
Αττικής, στους βιολογικούς καθαρισµούς αποβλήτων της Αθήνας,
του Βόλου, των Χανίων και αλλού.

31
Τα βιοκαύσιµα
µπορούν να
χρησιµοποιηθεί ως:
α) καύσιµο για
παραγωγή
ηλεκτρισµού και
θερµότητας,
β) πρώτη ύλη για
παραγωγή βιοαερίου ή
φυσικού αερίου, το
οποίο αποτελεί άριστη
καύσιµη ύλη για την
παραγωγή
ηλεκτρισµού και
θερµότητας, όπως και
γ) πρώτη ύλη για
παραγωγή αιθανόλης
και βιοντήζελ για
µηχανές εσωτερικής
καύσης.

32
33
Τα οφέλη της χρήσης των
βιοκαυσίµων
• Τα σηµαντικότερα οφέλη είναι περιβαλλοντικά, οικονοµικά και γεωπολιτικά.
• Η χρήση τους στις µεταφορές συµβάλλει σηµαντικά στη µείωση των
εκποµπών κυρίως του διοξειδίου του άνθρακα και του διοξειδίου του
θείου.
• Παρέχει µια σηµαντική νέα πηγή εισοδήµατος στους αγρότες που
καταφεύγουν στις ενεργειακές καλλιέργειες.
• Με την αύξηση της διείσδυσης των βιοκαυσίµων στο ενεργειακό
ισοζύγιο κάθε χώρας επιτυγχάνεται µείωση της εξάρτησης της από το
πετρέλαιο και ενισχύεται η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασµού
της.
• Αυτό έχει ως πολιτική συνέπεια χώρες-καταναλωτές πετρελαίου που
ενισχύουν τον τοµέα των βιοκαυσίµων ,να αυξάνουν σηµαντικά τη
γεωπολιτική ισχύ τους.

34
Τα επτά µειονεκτήµατα της χρήσης
των βιοκαυσίµων
Αύξηση των τιµών των αγροτικών προϊόντων
Καταστροφή των τροπικών δασών
Υποσιτισµός και πείνα σε φτωχές χώρες από την έλλειψη βασικών αγαθών
Ενδεχόµενη παγκόσµια οικονοµική αστάθεια
Νέες πηγές πληθωριστικών πιέσεων
Μαζικές µετακινήσεις πληθυσµών
∆ιατάραξη του οικοσυστήµατος σε ολόκληρο τον πλανήτη.

35
∆ΟΡΥΦΟΡΟΙ ΗΛΙΑΚΟΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑ?

36
Συλλογή ηλιακής ενέργειας από δορυφόρους
• Την ιδέα κυοφορούσαν εδώ και χρόνια αεροδιαστηµικές υπηρεσίες και
ερευνητικά εργαστήρια ανά τον κόσµο. Πλέον, η τοποθέτηση γιγαντιαίων
συλλεκτών ηλιακής ενέργειας στο διάστηµα, την οποία θα ακτινοβολούν
πίσω στη Γη, µπορεί να γίνει σύντοµα πραγµατικότητα. Σε κάποιο χρονική
στιγµή, πριν από το 2050, οι δορυφόροι που θα συλλέγουν την ηλιακή
ενέργεια και θα την ακτινοβολούν στη Γη θα αποτελούν µια κύρια πηγή
ενέργειας. Αυτό προκύπτει από πρόσφατη έκθεση του Πενταγώνου και
συγκεκριµένα του Εθνικού Γραφείου Ασφάλειας ∆ιαστήµατος, στην οποία
αναφέρεται µε βεβαιότητα ότι θα δούµε «µια βασική απόδειξη της ιδέας
µέσα σε 4 έως 6 χρόνια και µια ουσιαστική επίδειξη των δυνατοτήτων
αυτής της ενέργειας το 2017 έως το 2020».

37
Ηλιακοί δορυφόροι στέλνουν
ενέργεια στη Γη
• O Ben Bova, πρόεδρος της National Space Society, δηµοσίευσε
πρόσφατα ένα άρθρο στην εφηµερίδα Washington Post
προτείνοντας στον επόµενο πρόεδρο των ΗΠΑ τη δηµιουργία ενός
δορυφόρου που θα εκµεταλλεύεται την ενέργεια από τον ήλιο και
θα την µεταδίδει πίσω σε έναν δέκτη στη Γη χρησιµοποιώντας
συχνότητες µικροκυµάτων. Στο άρθρο του ο Ben Bova υποστηρίζει
ότι η αναλογία κόστους προς κέρδος ενός δορυφόρου που θα
ακτινοβολεί ενέργεια στη Γη καθιστά δυνατό το εγχείρηµα. Τα
οφέλη από την κατασκευή ενός τέτοιου δορυφόρου είναι ότι θα
µπορεί να παρέχει µια σταθερή ροή ενέργειας στη Γη, από µια
αστείρευτη πηγή. Σε αντίθεση µε τους ηλιακούς συλλέκτες στη Γη η
απόδοση του δορυφόρου δεν θα επηρεάζεται από τον καιρό και
αντίθετα µε την πυρηνική ενέργεια και το πετρέλαιο δεν θα παράγει
απόβλητα. Η πρόταση του Bova περιλαµβάνει την κατασκευή ενός
πρότυπου δορυφόρου συλλογής ηλιακής ενέργειας που θα παράγει
10 έως 100 MW.

38
ΥΒΡΙ∆ΙΚΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΑ

Η λύση στην οποία έχουν στραφεί οι περισσότεροι κατασκευαστές

είναι αυτή των υβριδικών αυτοκινήτων, καθώς λόγω της µικρότερης
κατανάλωσής τους σε σχέση µε τα συµβατικά οχήµατα εξασφαλίζουν
και µικρότερη εκποµπή ρύπων. Με τον όρο “υβριδικό” εννοούµε κάθε
όχηµα για την κίνηση του οποίου χρησιµοποιούνται περισσότερες από
µία πηγές ενέργειας, ανεξάρτητα από το είδος του καυσίµου και την
αλληλεπίδραση µεταξύ των πηγών.

39
BIOKΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

• Τα κτίρια είναι σηµαντικοί καταναλωτές ενέργειας και συνεισφέρουν

σε µεγάλο βαθµό στο φαινόµενο του θερµοκηπίου και την κλιµατική
αλλαγή

• Η ενέργεια που καταναλώνουµε στα κτίρια κοστίζει.

• ∆εν πρέπει να ξεχνάµε ότι η κατανάλωση ενέργειας προκαλεί

περιβαλλοντική υποβάθµιση. Αντίθετα, τα βιοκλιµατικά και χαµηλής
ενεργειακής κατανάλωσης κτίρια βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των
ανθρώπων µέσα σε αυτά.

40
 Τι είναι όµως τα βιοκλιµατικά
κτήρια;
Η βιοκλιµατική αρχιτεκτονική αφορά στο σχεδιασµό κτιρίων και χώρων
(εσωτερικών και εξωτερικών - υπαίθριων) µε βάση το τοπικό κλίµα, µε σκοπό
την εξασφάλιση συνθηκών θερµικής και οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την
ηλιακή ενέργεια και άλλες περιβαλλοντικές πηγές αλλά και τα φυσικά
φαινόµενα του κλίµατος.

41
Ένα «πράσινο» σπίτι χρησιµοποιεί
τις παρακάτω τεχνικές
• Προσανατολισµός
Το κτήριο πρέπει να είναι έτσι τοποθετηµένο ώστε να
εκµεταλλεύεται την ηλιακή ακτινοβολία το χειµώνα και
να προστατεύεται από αυτήν το καλοκαίρι. Γι’ αυτό τα
ανοίγµατα τοποθετούνται ως επί το πλείστον στην νότια
όψη, λιγότερο στην ανατολική και κατά το δυνατόν
• Σκίαση
Ο σκιασµός, µόνιµος ή κινητός, πρέπει να προστατεύει
το κτήριο από την ηλιακή ακτινοβολία το καλοκαίρι,
επιτρέποντας την να εισέλθει το χειµώνα. λιγότερο στη
δυτική και βόρεια.

42
• Αερισµός
Ο φυσικός αερισµός (µέσω της κατάλληλης
τοποθέτησης των ανοιγµάτων), οι ηλιακές
καµινάδες κλπ. µπορούν να µειώσουν σηµαντικά
το θερµικό φορτίο που δέχεται ένα κτήριο, αλλά
και να δηµιουργήσουν ένα ευχάριστο περιβάλλον
για να ζει κανείς απαλλαγµένο από υγρασία και
οσµές.

43
Ανανεώσιµες πηγές ενέργειας
Χρήση, όπου αυτό είναι εφικτό και αποδοτικό, ενέργειας
από ανανεώσιµες πηγές (ηλιακή, αιολική, γεωθερµία,
κλπ).

Πράσινη στέγη
Μια πράσινη στέγη προσφέρει σηµαντική εξοικονόµηση
ενέργειας τόσο σε συνθήκες καλοκαιριού όσο και σε
χειµώνα

Μόνωση
Η µόνωση µειώνει τόσο τις ανάγκες για θέρµανση το
χειµώνα, όσο και τις ανάγκες για ψύξη το καλοκαίρι.
44
• «Πράσινα» υλικά

Υλικά που απαιτούν λιγότερη ενέργεια για

την κατασκευή τους. Υλικά που µπορούν
να ανακυκλωθούν µετά τη
χρήση

45
 ΟΜΑ∆Α Γ
„ ΒΑΣΩ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΥ
„ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΟΥ ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗ
„ ΕΛΕΝΗ ΚΟΥΤΣΟΥΡΑΚΗ
„ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ∆ΑΜΟΚΑ
„ ΜΑΡΙΑ ΣΤΡΕΜΠΑ
„ ∆ΙΑΜΑΝΤΩ ΠΑΡΧΑ
„ ΣΟΦΙΑ ∆ΕΛΗΓΙΑΝΝΗ
„ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΡΙΑ
46
ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ
ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

47
„ Τα αέρια του θερµοκηπίου µε
σηµαντικότερο το CO2
απορροφούν ένα µεγάλο µέρος
της υπέρυθρης ακτινοβολίας που
εκπέµπεται από την επιφάνεια της
Γης η οποία επανεκπέµπεται στην
επιφάνεια.
„ Χωρίς λοιπόν αυτό το
«θερµοκήπιο» δεν θα ήταν
δυνατή η ύπαρξη ζωής στον
πλανήτη αφού θα αντανακλώνταν
όλη η υπέρυθρη ακτινοβολία του
ήλιου και η γη θα ήταν µια
απέραντη παγωµένη έκταση.

48
 Αύξηση των αερίων του
θερµοκηπίου
„ Τα ποσοστά όµως των αερίων του θερµοκηπίου και
ιδιαίτερα του co2 στην ατµόσφαιρα άρχισαν να
αυξάνονται εξαιτίας την βιοµηχανικής επανάστασης
και η διαδικασία αποσταθεροποιήθηκε.
„ Πολλοί επιστήµονες εποµένως υποστηρίζουν πως
αύξηση co2 στην ατµόσφαιρα σηµαίνει και αύξηση
της µέσης θερµοκασίας της γης µε τροµερές
επιπτώσεις στη χλωρίδα και πανίδα και γενικά στη
ζωή πάνω στη γη.

49
 Προβλέψεις IPCC
„ Πιθανή άνοδος της θερµοκρασίας µεταξύ 1.8C
και 4C
„ Άνοδος της στάθµης της θάλασσας κατά 28-
43cm
„ Θα εξαφανιστεί ο Αρκτικός θαλάσσιος πάγος
κατά το καλοκαίρι µετά το 2050
„ Είναι πολύ πιθανό η αύξηση των καυσώνων
„ Οµοίως η άυξηση των έντονων τροπικών
καταιγίδων
50
 Αντίλογος
„ Υπάρχει βέβαια και η αντίθετη άποψη
επιστηµόνων που µιλούν για κινδυνολογία.
„ Υποστηρίζουν ότι η αλλαγή του κλίµατος της
γης είναι µια φυσιολογική διαδικασία και έχει
συµβεί πολλές φορές στο παρελθόν από αίτια
που δεν έχουν καµία σχέση µε τον άνθρωπο.
„ ∆εν έχουµε αρκετά στοιχεία για να µιλήσουµε
για σταδιακή και σταθερή άνοδο της µέσης
θερµοκρασίας της γης.
51
 Βεβαιότητες και…
„ Αυτά για τα οποία δεν υπάρχει η παραµικρή αµφισβήτηση µεταξύ των
επιστηµόνων και που σχετίζονται µε το φαινόµενο του θερµοκηπίου
είναι:
„ Η καύση των ορυκτών καυσίµων και η αποδάσωση αυξάνουν την
ατµοσφαιρική συγκέντρωση των αερίων θερµοκηπίου.
„ Τα αέρια αυτά παγιδεύουν θερµότητα.
„ Η θερµότητα αυτή "ζεσταίνει" τη Γη.
„ Η αύξηση της θερµοκρασίας θα είναι ανισοµερώς κατανεµηµένη.
Περισσότερο στους πόλους και λιγότερο στον Ισηµερινό.
„ Στα ζεστότερα σηµεία, οι ωκεανοί θα διασταλούν και η επιφάνεια των
νερών θα ανέλθει.
„ Η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα συνοδεύεται µε άνοδο της
θερµοκρασίας.
„ αποφασίστηκε στο Κιότο, και τι θα συµβεί στην Ελλάδα, το επόµενο
Σάββατο.

52
 …και ερωτηµατικά
„ ∆ιχογνωµίες, όµως, υπάρχουν ως προς τα
παρακάτω:
„ Ποια θα ήταν η άνοδος της θερµοκρασίας, αν δεν
υπήρχε η ανθρώπινη παρέµβαση;
„ Τι θα συµβεί επακριβώς µεθερµοκρασίες, ανέµους,
βροχοπτώσεις, οικοσυστήµατα κτλ.;
„ Αν υπάρχουν αυτοδιορθωτικοί µηχανισµοί που να
σταθεροποιούν τη θερµοκρασία.
„ Για το ποιοι είναι, όµως, οι κύριοι υπεύθυνοι, τι
πολιτική πρέπει να ακολουθηθεί, τι αποφασίστηκε
στο Κιότο, και τι θα συµβεί στην Ελλάδα, το επόµενο
Σάββατο.

53
 Επιπτώσεις
„ Η υπερθέρµανση θα οδηγήσει στην απότοµη τήξη
των πάγων και την άνοδο της στάθµης της θάλασσας
„ Στην Αφρική 75-250 εκατ. Άνθρωποι δεν θα έχουν
άµεση πρόσβαση σε πόσιµο νερό και οι σοδιές λόγω
της µείωσης των βροχοπτώσεων θα µειωθούν
σηµαντικά
„ Στη Λατινική Αµερική η άυξηση της θερµοκρασίας
και η µείωση της υγρασίας του εδάφους θα επιφέρει
αντικατάσταση των τροπικών δασών από σαβάνες.

54
„ Στην Βόρεια Αµερική η λειψυδρία και η αυξηµένη
συχνότητα και διάρκεια των περιόδων καύσωνα θα
είναι σηµαντικό πρόβληµα
„ Στα µικρά νησιά η άνοδος της στάθµης της θάλασσας
θα φέρει πλυµµήρες, θύελλες, διάβρωση και και
κινδύνους για τις παράκτιες περιοχές, απειλώντας τις
ζωτικές υποδοµές και οικισµούς.
„ Θα επέλθουν πολύ σηµαντικές αλλαγές στα φυσικά
οικοσυστήµατα µε επιβλαβείς συνέπειες για πολλούς
οργανισµούς όπως τα αποδηµητικά πουλιά, τα
θηλαστικά, τα αρπακτικά
55
 Ανθρωπότητα
„ Εκατοµµύρια άνθρωποι κινδυνεύουν από
ασθένειες όπως χολέρα,δάγκειος
πυρετός,διάρροια και ελονοσία
„ Υπάρχει κίνδυνος να αυξηθούν οι θάνατοι που
σχετίζονται µε τη ζέστη ενώ η αύξηση των
επιπέδων του όζοντος θα έχει ως αποτέλεσµα
να αυξηθούν τα καρδιοαναπνευστικά
νοσήµατα

56
 Οι πάγοι λιώνουν
„ Στις 12 ∆εκεµβρίου 2007 η NASA ανακοίνωσε ότι οι
πρόσφατες φωτογραφίες των δορυφόρων της είχαν
αποκαλύψει ότι η τήξη των πάγων του Βορείου Πόλου είναι
πολύ ταχύτερη από ό,τι πιστευόταν. Στο τέλος του
προηγούµενου καλοκαιριού ο συνολικός όγκος του πάγου
στην Αρκτική ήταν µόλις ο µισός από ό,τι πριν από τέσσερα
χρόνια.
„ Όσο για τη Γροιλανδία, αυτή έχασε περίπου 552
δισεκατοµµύρια τόνους πάγου το καλοκαίρι, 15%
περισσότερο από τον µέσο ετήσιο όρο των προηγούµενων
ετών - ή το τετραπλάσιο όσου έχανε πριν από 15 χρόνια!
Ακόµη χειρότερα, το εναποµείναν στρώµα πάγου κρίνεται
ασυνήθιστα λεπτό.
„ Άρα, µπορεί να λιώσει και αυτό ταχύτατα. Και όπως όλοι
έχουµε πλέον πληροφορηθεί, αν λιώσουν οι πάγοι της
Γροιλανδίας η στάθµη της θάλασσας µπορεί να ανέλθει πάνω
από έξι (6) µέτρα... όπερ ο κατακλυσµός παύει να αποτελεί
σενάριο του Χόλιγουντ.
57
Οι θαλάσσιοι πάγοι στην Αρκτική λειτουργούν ως λευκή
οµπρέλα που αντανακλά ενέργεια του Ήλιου πίσω στο
διάστηµα βοηθώντας στο να δροσίζεται η Γη.

58
 Επιπτώσεις
„ Οι ειδικοί τονίζουν ότι η συρρίκνωσή των πάγων θα
έχει τεράστιες επιπτώσεις για ολόκληρο τον πλανήτη,
καθώς θα σηµάνει την συχνότερη εκδήλωση
φαινοµένων, όπως είναι οι τροπικές καταιγίδες που
τώρα πλήττουν τις Ηνωµένες Πολιτείες και την
αύξηση της παγκόσµιας θερµοκρασίας. Έτσι, για
παράδειγµα, σε λίγο ο Καναδάς θα θυµίζει θερµή
εύκρατη ζώνη.

59
Το λιώσιµο των πάγων στην
Γροιλανδία

60
Η προσθήκη πάγου ανεβάζει τη στάθµη του νερού ως ένα σηµείο π.χ. έως
το χείλος του ποτηριού (κέντρο). Οταν ο πάγος λιώσει, η στάθµη δεν
αλλάζει (δεξιά). Η στάθµη του νερού της θάλασσας θα ανέβει το ίδιο είτε

λιώσουν οι αιώνιοι πάγοι, είτε γλιστρήσουν στον ωκεανό

61
62
∆ορυφορικές εικόνες που δείχνουν το θρυµµατισµό
ενός τεραστίων διαστάσεων κοµµατιού επιπλέοντος
πάγου, την άνοιξη του 2002

63
Τα συγκριτικά µε το παρελθόν θερµότερα ρεύµατα αέρα που διατρέχουν
τη Γροιλανδία, οδηγούν στο σχηµατισµό πολλών µικρών λιµνών, πάνω
στον γεµάτο ρωγµές πάγο. Το σκούρο χρώµα τους έχει αποτέλεσµα
µεγαλύτερη απορρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας και πιο γρήγορο

λιώσιµο επιφανειακών πάγων

64
Το 1941 που φωτογραφήθηκε ο παγετώνας Μουίρ στην Αλάσκα (πάνω),
είχε σε ορισµένα σηµεία πάχος 60 µέτρα. Από τότε υποχώρησε
περισσότερο από 20 χιλιόµετρα. Η φωτογραφία που λήφθηκε από το ίδιο
σηµείο το 2004 (κάτω) δείχνει ότι οι κάποτε έρηµες ακτές του παγετώνα,

καλύπτονται τώρα από δέντρα και άλλα είδη βλάστησης

65
 Το λιώσιµο του παγωµένου εδάφους στη Σιβηρία, τον Καναδά και τη
Γροιλανδία θα µπορούσε να απελευθερώσει ένα τρισεκατοµµύριο τόνους

άνθρακα και να επιταχύνει ραγδαία το φαινόµενο του θερµοκηπίου

66
 Λιώνουν τα χιόνια στα βουνά
„ Μια επιστηµονική έρευνα επισηµαίνει µια αισθητή
µείωση της χιονοκάλυψης στα ψηλότερα βουνά τόσο
στην Ευρώπη όσο και στην Αµερική
„ Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι µέχρι το τέλος του
αιώνα τα βουνά θα έχουν χάσει το µισό από το νερό
που υπάρχει στα χιόνια και στους πάγους µε σοβαρές
επιπτώσεις για τους ανθρώπους που στηρίζονται στην
τήξη τους για να εξασφαλίσουν νερό για ύδρευση και
καλλιέργεια.

67
 ΟΜΑ∆Α ∆
‹ ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΡΙΤΣΑΣ
‹ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ

‹ ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

‹ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗΣ

‹ ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΛΙΑΡΗΣ

‹ ΚΩΣΤΑΣ ΤΣΑΡΟΥΧΑΣ

Μορφές ενέργειας και κλιµατική αλλαγή

68
 Μη ανανεώσιµες πηγές
ενέργειας
‹ Περιλαµβάνουν :
· Τα στερεά καύσιµα των γαιανθράκων,
όπως λιγνίτη, ανθρακίτη, τύρφη,
· Τα υγρά καύσιµα που παίρνουµε µε
κατεργασία, όπως µαζούτ, πετρέλαιο,
βενζίνη, κηροζίνη κλπ.,
· Τα αέρια καύσιµα όπως το φυσικό αέριο,
υγραέριο κλπ. και
· Την πυρηνική ενέργεια που παίρνουµε
από τη σχάση ραδιενεργών υλικών.

69
 Ανανεώσιµες πηγές

‹ Ως ανανεώσιµες χαρακτηρίζονται οι πηγές που θα

συνεχίζουν να µας παρέχουν ενέργεια σε βάθος χρόνου.
Είναι οι πηγές ενέργειας που τροφοδοτούνται συνεχώς µε
ενέργεια από τον ήλιο, όπως:

‹ · ο ίδιος ο ήλιος (ηλιακή ενέργεια),

· ο άνεµος (αιολική ενέργεια),
· οι υδατοπτώσεις (υδροηλεκτρική ενέργεια),
· η ενέργεια των κυµάτων, ρευµάτων, ωκεανών καθώς
και
· η ενέργεια βιοµάζας
Στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας ανήκει και η γεωθερµική
ενέργεια που προέρχεται από το εσωτερικό της γης και
σχετίζεται µε την ηφαιστειότητα και τις ειδικότερες
γεωλογικές και γεωτεκτονικές συνθήκες της κάθε περιοχής.

70
Κάποιες ανανεώσιµες πηγές
ενέργειας

71
 Ποιες πηγές ενέργειας
χρησιµοποιεί η Ελλάδα?
‹ Η µέχρι τώρα ενεργειακή
πολιτική της Ελλάδας
αποτελεί παράδειγµα µη
φιλικής πολιτικής προς το
περιβάλλον. Έχει την 4η
υψηλότερη αύξηση στην
Ευρώπη των 15, όσον
αφορά συνολικά τις
εκποµπές καυσαερίων που
προκαλούν το φαινόµενο
του θερµοκηπίου κατά την
περίοδο 1990-98 (αύξηση
+15 %), σύµφωνα µε
στοιχεία που έδωσε στη
δηµοσιότητα η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή.

72
Ηλιακή ενέργεια
‹ Υπάρχουν δύο τρόποι για
να αξιοποιήσει κανείς την
ηλιακή ενέργεια.

‹ Παράγοντας ηλιακό
ηλεκτρισµό µέσω των
φωτοβολταϊκών
συστηµάτων.
‹ Αξιοποιώντας τη θαλπωρή
του ήλιου για θέρµανση,
ψύξη και ζεστό νερό µε
τα ηλιοθερµικά
συστήµατα.

73
74
Αιολική ενέργεια
‹ Η εκµετάλλευση της
ενέργειας του ανέµου από
τον άνθρωπο αποτελεί
µία πρακτική που βρίσκει
τις ρίζες της στην
αρχαιότητα: ιστιοφόρα,
ανεµόµυλοι κλπ. Σήµερα,
για την αξιοποίηση της
αιολικής ενέργειας
χρησιµοποιούµε τις
ανεµογεννήτριες

75
Γεωθερµική ενέργεια
Βασίζεται στο γεγονός ότι λίγα
µέτρα κάτω από την επιφάνεια
της γης η θερµοκρασία του
εδάφους είναι σταθερή στους
18-20 βαθµούς Κελσίου. Αν
συνεπώς εκµεταλλευτούµε τη
διαφορά θερµοκρασίας µεταξύ
υπεδάφους και επιφάνειας,
µπορούµε να θερµάνουµε
χώρους το χειµώνα και να τους
ψύξουµε αντίστοιχα το
καλοκαίρι. Αυτό γίνεται µε τη
χρήση µιας γεωθερµικής
αντλίας θερµότητας, η δε
θερµότητα µεταδίδεται µέσω
ενός δικτύου σωληνώσεων

76
‹ Ξέρετε ότι µπορείτε να ζεστάνετε ή να ψύξετε το σπίτι σας
χρησιµοποιώντας τη θαλπωρή της γης; Η αρχή του
γεωθερµικού κλιµατισµού είναι εξαιρετικά απλή:

βασίζεται στο γεγονός ότι λίγα µέτρα κάτω από την

επιφάνεια της γης η θερµοκρασία του εδάφους είναι
σταθερή στους 18-20 βαθµούς Κελσίου. Αν συνεπώς
εκµεταλλευτούµε τη διαφορά θερµοκρασίας µεταξύ
υπεδάφους και επιφάνειας, µπορούµε να θερµάνουµε
χώρους το χειµώνα και να τους ψύξουµε αντίστοιχα το
καλοκαίρι. Αυτό γίνεται µε τη χρήση µιας γεωθερµικής
αντλίας θερµότητας, η δε θερµότητα µεταδίδεται µέσω ενός
δικτύου σωληνώσεων

77
Υδροηλεκτρική ενέργεια
‹ Προέρχεται από την
εκµετάλλευση των
υδάτων των ποταµών.
Η υδροηλεκτρική
ενέργεια δεν παράγει
βλαβερά αέρια και
κατά συνέπεια έχει
αισθητά µικρότερη
επίδραση στην
ατµόσφαιρα.

78
‹ Παράλληλα το κύριο
κριτήριο για την
κατασκευή ή όχι ενός
υδροηλεκτρικού
εργοστασίου δεν είναι
µόνο η δυνατότητα
παραγωγής φτηνής και
καθαρής για το
περιβάλλον ενέργειας
αλλά η σωστότερη,
οικολογική επέµβαση
στη φύση για διατήρηση
της φύσης της περιοχής
και τη σωστή
Περιφερειακή ανάπτυξη
της χώρας.

79
‹ Πρέπει να σηµειωθεί εδώ,
ότι ενώ η ηλεκτρική
ενέργεια παράγεται τη
στιγµή που απαιτείται από
τους καταναλωτές το νερό
το οποίο αποταµιεύεται σε
ταµιευτήρες για µελλοντική
χρήση για παραγωγή
ηλεκτρικής ενέργειας
µπορεί να χρησιµοποιηθεί
για άρδευση κατά τη
διάρκεια ξηρών περιόδων,
σαν απόθεµα νερού,
εµπλουτισµό λιµνών,
αθλητικά γεγονότα,
τουρισµό κ.λ.π.

80
Τα τελευταία δύο εκατοµµύρια χρόνια η
θερµοκρασία της γης κυµαίνεται πάντοτε εντός
ορισµένων ορίων, παρά κάποιες τρελές
µεταπτώσεις της: ο πλανήτης έχει υπάρξει συχνά
ψυχρότερος αλλά σπανίως και ελάχιστα
θερµότερος. Αν η γη συνεχίσει να θερµαίνεται µε
το σηµερινό ρυθµό, τότε στο τέλος του αιώνα οι
θερµοκρασίες θα έχουν ξεπεράσει τα όρια της
φυσικής διακύµανσης

81
 Τελικά….
Το ερώτηµα είναι αν οι αλλαγές
γύρω µας γίνονται µε ρυθµούς
χελώνας ή λαγού και αν θα
µπορέσουµε όλοι οι ζώντες
οργανισµοί να προσαρµοστούµε

82
Και τώρα?
z Ίσως δεν θα έπρεπε να
θεωρούµε ότι ζούµε στην
Ολόκαινο, γράφει ο
Ολλανδός χηµικός Πωλ
Κρούτσεν. Την έχει
διαδεχθεί µια εποχή που
δε µοιάζει µε καµία από
όσες έχουν προηγηθεί.
Αυτή η νέα εποχή
ανήκει΄σε ένα πλάσµα-
τον άνθρωπο-που έχει
κυριαρχήσει σε τέτοιο
βαθµό,ώστε είναι σε θέση
να αλλάξει τον πλανήτη
σε γεωλογική κλίµακα.
Αυτή την επόχή ο Κρούτσεν 83
την βάφτισε «Ανθρωπόκαινο» 83
84