Lexicon Latinum

LEXICON LATINUM
SE" A
1'. FIIANC. WAGNER, SOCIE'I'ATIS J ESU,
Unfbersae #i)raseologtae Corpus Congestum,

S E C U N D I S CUKlS A QUOPIAM E J U S D E M SOCIETATIS SALLUSTIANA, C SXKEANA, LIVIANA, COKNELIANA, ETC, PHRASEOLOCIIS LOCUPLETATUM
motta ~Eito
accuratissinte recogtzita, aucta et de Gemttuitica nunc priirr~m itz GaCCicam /ircgtca~,t t~rznsCatu rr P. AUG. BORGN ET, ejlJsdenr Socief~rtis, in roflegio Ambiarze~tsi inugist YO.
BRUGIS
xDCCCLXXvIlI.
. . . . . . . . ADV . . . . anom. . . . .cid. . . . cc . . . .

L
abl.
&n. dat dat d a . d n. . EPITH. . f. . .

.
. . . . . . com . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . . . . .
. .
. . . . . . . . .
v
. . . . . . . . .
.
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
g. . . gen . . imp . . indecl. . ind. . . m, . . m.hm.
Fm
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . n . . . . . . . . . . . . . nom . . . . . . . . . . . . .
omn. gen p. pat. . PHRAR. pL . . poet . . pr. . . pret . . q. . . q.d. RAD . . Remp. . kp. . Resp .
. . .
.
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . e
. . . . . . .
. t
. . . . . . .
.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
Rom.
. . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
AEtivus (acti). Ablativua (ablatit). ~ D ~ R B I (adverbe). U M Anomalus (anomal, irrgulier). C'est-hdire. Confer (comparu). Generis Communis (adjectif de deux genres). Dativua (datif). Deponens (verbe deponent). Deponens Aaivurn (deponent actir). Deponens Neutmm (deponent neutre). E P I T H ~ ~(gpithbte) ON Femininus (fCminin). F i .(au figure). Genus (genre). Genitivus (geniti). Impenonalis (impemonnel). Indtclinable. Jndicativus (indicati). Masculiniis (genre mnsculin). Mota-mot Neuter (genre neutre). Nominativus (nominatif). .mCme Omnis generis (adjectif qui maque I dkinence au nominatif h touc lea genres). Passivus (passif). Partiripium (participe). PHRASIS (phrase h ddwlopper). Pluralis (pluriel). Poetice (d'une manibn pobtique). Au propre. Prateritum (parfriit). Quasi Quod dicitur. RADIX (racine). Rempublicam. Republica Respublica Romani. Romanomm.
xiv
. . .
. . . . . .
Significatio (difbrentesacceptions d'un mot). Singularis (singulier). Subuditum (wus-entendu). Synonima (synoniines). 'i'erme. TRANSLATIO (au figur). Emploi kit par les aiiteun lrtins du mot dont il s'agit Verbum (verle). Vulgare est (exprrssion vulgire).
L t camctrc brviaim anlique est employd p u r les phrascs qui sont I'abjet de l'uticle a qui ne doivmt par &re i m i t k Li yerrnthk ( ) renfenne les exptewiona vulgairea * Indique que le mot n'est pas dans Ciceron, mnis seulement d m Xte-Live, C&ur ou Salluste. )( Indique les con*
CORPUS P H R
usum, et ad pompam instmctum. USuS: A+cos complures ornavit argento, auroque calato. ABXLIENATIO, anis, f. Ali/nafion. Usus :Abalienatio est ejus mi, q u a mancipi est, aut traditio alteri nexu, aut in jure ceisio. ABALIENATUS. a, u m , part. v. abalieno. REU,abairdoruic. USU8 : 1. A ienatum vedgal, m a b q @ n d 2. %i@. Abalienato esae animo, Hrr hostilc. 3. Privl. Abalienatus iure civiun bnvddu d r o i t h cill. A B A L I ~ N Oas, ~ a v i , a t u m , are. a. loigncr Ar soi OH dlun aubc. SYN.Alieno. distraho, averto, disjungo, divel1o.X Conclllo. ADV. Cdemme, valde, vehenienter. UsUs: 1. Jw m1 i n allquem transfero, h w @rtcr d un rmbe le roil que l'on a JW une ckosc. VeCtigalia, agros populi vedligales, fundos, a d a abalienat. z. TRANSL A d voluntatss, lloignrrrir soi les canrs. Studia hominum, judices a se, a sua causa abalienavit. XBAVUS. i, m. T n s a i ~ ~ anctfrc. l, USUs : Jam duorum abavorum quam est illustre nomen. EPITH. Omnium sapientissimus. ABBAS, t i q m. Abbd. SYN. C<xnobarchp, Archimandrita, Monachorum Praefdus setc Antistes, Monorterii Praesul, Cunobii Praeses seu Moderator. ABBKTISSA,.~! f. Abbcssc. SYN. Antistita sacrarum Virginum, Ascetriarum p m Mater Maxima, Moderatrix dicatarum Deo irginum, Parthenonis pmses, Canobii Antistita. ABDIC~TXO, bni8, f. Adicalio~~. USUS : Amotus abdicatione d i b t u r a terror. ABDICO. ai. avi, a t u m , are, a DlsMnn&r, rnrirr, njev; se &DVW &une chargr. SYN. Abjicio, rejicio, depono, exuo, privo, spolio. P H R A S . Abdica te h o n o r l b w ; miasos fac honores, lairse id les honneurs. Foro te subtrahe. Curiii et honoribus multam vellon m salutem dicito, De provincia decede. ffmperiwn depone. Magistratu abito, tutela, patrocinio, annonariae mi procuratione te abrilcato. De foro dilcede. Provinciam successori trade, concede. Civilibus abscede muneribu* A furensi strcpitu te remove Nuntium brensibur curis remitte. Delega pro.m
A er a filio emptus ; condudus a Censonbus.
A. De. SVN.Ab, abs, de ex, per. USUS:
~ k r per i Duumviros aditi, les livn~con.rulI/s par les D U U ~ V ~ Clientela YJ. pu Casarem comparata. SIGNIF.I. M o t u m d e loco. & . Itedeo a villa. z. Servit tempod, rlcpuis, ,#s. A puero, a prima adolescentia, A)z 'enfancc. 3. Notat causam, svitc de. Caput a sole dolet. Ab odio Y a m . ~$atric, on' inc. Gracus a Phocide. Principum a ~aviniojiberi.5. Viciniam. la +.rimitd. Ab theatro venh. 6. (Cum abl. peiaonas), b u s d o m u m , & la nrniso# ak. A patre, ab amico, a nobis redit. 7. SIGNIP.por, au 7Mym ck. Salus nobis a bonis allata est. 8. Post, ajrls. A morte. A cuna. A pralio. 9. Pro, c u m v e r b i r :Sto, r u m , dlco, facio). A Senatu stat, il cstdu parlk' d# S l d . Hoc totum a me est, cela cst tout enfier m 7nafaveur. A nobis facit, il le fail ur nous. A reo dicit. 10. Contra, conbe. lQ"frigore a sole se defendit. I 1. E x parte, du cdtldc. Ab Romanis tuba cecinere. 12. M u n u r a u t p k u m tionem, la chargc ou lafoncfion. A ~ c r r t i s . Ab epistolis Casari. A pedibus, WJJapr. 13. Quod attinet ad, mppbrt. A memona bene instmctus. Firmus ab equitatu. I n o p ab amicis. 14 (Ponitur pro) nomine alterluq @ur, au nom a2 quclqu'un. A f m t q ab republica solvere ABACTUS, a, u m , part. v.abiga C k d , dlIourn. SYN.Abductus, ablatus, d e w u s , pulsus, expulsus, remotus, fugatus, aaus, exactus. Usus : AbaQus grex pecorum Caius Magistratu abatus. ABACUS, 1, m. Bujet, ~~Imu. SSY. Mensa struttorum, vasorum receptacuium et ad
E.4
M D
----- - - -. -.- - --vincie procurationemalteri. Usus : r. Abdiabduxit. Cave, ne fallaciis a veritate abducii.
AHI.:
care fillum, generum, rrpotdsscr, dish/nnttt: 2. Magistraturn ponere* dPfnirr d'uttd c h ~ , aMi~r,cr'Prsturam, consulatum, se Praetura abdicare. ABDICO, 1s. xi, ictiim, icere. a. Re-
ris, abstraharis, avenaris, avoceris, abripiaris. X B ~ O is, , ivi I,rl abii, ytum, ire. n. gen a(ltr. SYN. Dlscedo, recedo, exce<lu, concedo, exeo, migro, egredior, proficiscor, facesso. )( Adeo, accedo, maneo. Ar~v.
ABH
-.-
--
-. -
-A--
Contemptim, abjeRo animo. Usus : Nec abj d e , nec sine aliqua dignitate casuin illuni tulit. ABJECTXO, oniq f. ,fbaftetnrnf. SYN. Rejeetio, dejeetio animi, defeaio, et piene desperatio, nimia trepidatio, debilitatio. Animi debilitas, remissio, ac solutio, languur, iinbecillitas. ABJECTUS. a, u m , part. v. abjiciu. Abaftu, abjccf, vi/. SYN. I)esertus, conternptus, negleetus, despettus, spretus, vilis, liumilis. \ Se efferens. ADV. Ornnino. olane. ~nRAi.'~bje~ as to animo, vous avs'i'dmr abaftue, &courag/e. Animo sane es atitlu, frac%, humili, demisso, perculso metu, molli, enervato, ianguido. Terreum quiddam in te est,et molle, uod aegritudinequasi tempestate quatiatur. ~u$missum, effeminatum, frattum geris animum. Cavendum tibi foret, ut ne quid timide, ne quid ignave, ne quid'sewiiiter muliebriterque facias, at tyanimo es et abjeeto. Pusillus ille tuus animus, dissipatus ; debilitas, a b j d i o , timiditas humilis tui animi alam est omnibus. Quam nihil in te virtutis, nkil animi, nihil nervorum insit omnes vident. Ut te aniino deinittas, ut frangaris malis, ut animo consterneris, quovis incommodo penurberis, neminem latet. Nota est moests, et abj& indolis tu9 inertia. FraRum, nescio quid, pusillum, ac ipsa malevolentia jejunum in te est. Fabula jamdudum vulgi est animi illa tui remissio ac solutio. Angustiz peRoris tui et egestas animi parvi, languentis ac debilitati in oinnium ore ac sermone sunt, fa: C c mona #arlc de vohc pusilanimif. Cf. Vilis, H u m l l i a USUS: Causam tuam a b j e h m excitavi. Oratio a b j e h . Dii ad sensus, moresque nostros abjeeti. Oratio humilis et ab~eeta, )( Alta e t exaggerata. ABJXCXO, iq jed, jectum, era, a RCiChr. SYN. D ~ P o ~ rejicio, o, relinquo, contemno, sPern0, aspernor, des~icio,'"%ligo, respuo cum ~ o n t e mtu fere ac desperatione. ADV. Libcnter, neJgenter, prorsus. Usus: 1. Abjicen se huml, ad pedes Pnncipis, jefCr d f c m , . uR C M ) I ~ de l l t t f l e r . Abjicen insbe regium de in mare abjicen. 2. TRANSL. AbtumpO r m n c w d scjpfojrfs, Consilium profe&ionis, Bcdificationem, voluntatem discendi, omnem de republica curam sibi abjiciendam putavit. 3. A n i m l vitia, a u t v l r t u t m sxuo, d-mir vc~tueux, vicinr* Nunc demum socordiam veterem, superbiam, timorem etc. abjicito. honesta gloria studium, ingenii teipsu humanitatem omnem turpiter abjicis. Contsmno, R a ; linquo. ABJODICO, avl, atum, a. Enlnrrr por un jugcmcnf. SYN.Judicio ali-
1. Ab reeta viapererrorem defleeto. 2. TRANSL.
A fine proposito, s'dcnrftrdt a/r?afiro#odc. Consilia tua a regula, et praescriptione vitae, a communi utilitate, a proposito longissime aberrant. Aberrat oratio, cum extra fertur. 3. I n errore ments, sefronq9er. Conjdura, verbo aberravi. 4 Discrepo, Zfre difdrcnf. lmago ab exemplari ; hlii vultus a nbatre, oratknes ase aberrant. 5. Declino a mcErore, se riisharr. Scribendis epistolis, amicorum sermonibus aberro a miseriis. Cf. Erro. ~ B H I N C ,Dc cet e d r o i f , de cc mommt. a c c u a e t ablat. junctum m f e r t ~ r ad temPus P r a b r i t u m ;non item futurum. SYN. EX, ab hac die ; biduo ante. Usus: Annos abhinc, ve( anni amplius viginti. XBHORREO, es, ui, era, a. et n. Avoir en Irowcrrr. SYN. Detestar, abominor, aspemor, exhorreo, religiuni habeo, aversor. PHRAS.Abhorreo a b hoc, f u i ccffe chose en avcrsion. ADV.Longe, longissime, multum, lane lurin~um, prorsus, valde, vehementer. t e f u i i r animiis, atgue reformidat. Aspernatur animus ac respuit : specie calmitatis perturbar. Hominem ut pestem aliqifugio. Odio feror incredibili in hominem scelestissimum. Abhorret animus, auriq studium ac voluntas a nefaria societate. Animo, si quisquam aliiis, alieno sum ab his consiliis, et avcrso. Usus : 1. Abhorret animus a nuptiis, litteranim studiis, forensi strepitu, ~'ar en Aorrn~r.2. Repugno, alianus sum, r(PIp nn: Abhorret hoc facinus ab optimi viri moribus, constantia, gravitate. DiAurn hoc a veritate, ab hominum scnsu ac fide ahhorret. D d r i n a haes a vulgi aurkus, ab o inione gmeris humani admodum abhorret. ~ g h o m t oratio tua aurium comprobatione. Cf. Dissimilis, Alienus. XB~EGNUS 7reirrl ABIEGNUS. a , u m , Dr sapir. USUS:Abiegnae trabes. XBXES,&tis V~.ABIES, &ti4 f. SU#,,. SYN. Alpina et procerior arbor. EPITH. Crispa. XBIGO, is, 1, actums igem, a. ChwsC7. SyN. Expe1109Ffo7 de 11, qiciO, mim amoveo, fugo. ~ s v:s L d e s farto et ~atrocinio abigerc, v o l u &S trouprmrx. Abigere muscas, ab =dibus, ansens a $&itudinem, animo vini hnustu abigere, MYer e , Iafah'.C ihr cor;ps d es ennurs & a vic. XBITIO. oniq f. Cor: , SYN. Abitu~.USUS: Pmpter te Ar abiti0 evetlit. XBITOS, iiq m. D(pavt. SYN.Discessus, excessus, recessus, profectio, abitio, migratio. Usus : Post abitutn importunissima pestis. ABJECT, DUUC mmunilrr dassc. SYN.
f!%i:::
,,
exoLf~t~u$b;'~~,tf.~\",N~~di
&m.
ABJ
ABO
voluntas nihil iinquam studio meo abnuit, quid alteri, aiit ab altero aufero. )( Adjudico. vous n'aves jattrais rirn rr/uJI d mes &sirs. USUS: A p s , causam, fundum Prztor Caio abjudicavit. Cf. JudIclum. ASOLEO, es, evl, Itum, ere, a. L)lruire, faire disparuitre. SYN. Anti uo, rescindo, ABJUNGO, is, nxl, nctum, ere, a. tollo, deleo, exstinguo,ob~itero.q>HRaS.Sylla. S+~er. USus : Lacrymas non teneo, cum a Senatusconsulta, tabulas abolevlt, S y l l a me abjungariq j c n r fais que pleurer, dcpUis /F( disparatitr les ortrs pubZics d res &rrets vmr !es Zoin de moi. Ab~unxit se ab illa d u siraf. Legum s~ntlissiinarum memoriam adione. Cf. Diacedo. obscuravit. l m ~ r i solo a zquavit. Religiones ABJURO, avi, atum, a, et n. dissoMit. Auspicia emovit, ac delevit. Senatus A'arr m w c u n f a u r scrmenf. SYN.Nego, aufioritatem siistiiiit ac remit. Usus: i. Ariego, abnuo, inficior jurejurando. usus: iIne abolere, g a i r e lhr l'ea* 014 ditu., depositum, pecuniam abju~are, nier~ne ? e /(#d. klomo perditus magistratum civibus, drttr, u n &NI. Cf. Ejuro, Abnego. senatui libertatem, vires Reipublica, ac leges ABLtGATIO, on,s, Action cfrn,,oyer. abolevit ;conscientiam tamen generis humaUsvs : Ablegatione juventutis ad bellu,,,, ni, et infamiam sempiternam abolere non urbs levanda videbatur. poterit. Crimina, et nomina reorum abolevit. ABLEGO, as, avl, a t u m , are. a. E i r F a i r c dis#araltrc le c n m r d le nom des coupar o y r r , rrU?cr, bannir. SYN.Amando, ejicio, hlcs. z . TRANSL. A d a n i m i aiectus: Tempus pello, expAlo, dimitto, amitto, amoveo. ADV. iram, dolorem etc. abolet. Lr ternps a~%aibZit Aliquo, alio, foras. UsUs : Odiosum hominem l a roere, l a ciorileur. C t Abrogo. rus, in villam ablegavi. Consilium dimittit et XBOLESCO,~~, evi, ri(h,il, ablegat. Hoc a fratris adventu ine ablefat, #&irinmsiblctnent. SYN.Antiquor,rescindor, cetfe circonstance tn'ctn#cAc cfassister r) l a r o~so~esco, tollor, deleor, decresco. u s u s : Merivr.de tnonf r l r r . Cf. Pello. moria rei prope jam aboleverat, le souvcnir & c e t t u i u m m t i t u i t n f i ~ p r 2 ~ ~ J Consti~i. ABLIGRIO, IS, IVI, i t u m , ire, a. L C c k r . SYN.Ligurio, voro, helluor. TRANSL. tuta olim pcena penitus abolevit, le cMCitt~ent que r o n a pli u a i t autrIfois est lout df Patria bona abligurire, &orcr son p u f totnbc en k s r t h , l e . r~roine. Cf. Vorax, Patrlmonium. ABOLITUS, a , um. part. v. aboleo. ABLODO, IS, iusi, i u s u m , era, n. ~ i f D h : i t , tolt~b ttl &'sII~&. SVN.Antiquatus, f d ~ r .SYN.Differo, discrepo, absum, abhorobsoletuq abrogatus. PHRAS MOSabolltus m, dissimilis sum. ADV. Multum, non mulest, l a corhtt>irest totnbt en &su~u&. Sublatum. Usu$ : H a c mago a te non multum tus ac sepultus est ; ot.olevit ;consenuit ; seabludit, cr @rn-ait t d ressertrb~c nssez. Cf. pultus ac situ obsitus ;summotus e republica ; Dlsorepo, Diasirnilis, Abhorreo. oblitterratus; situ ac senio eiiiortuus est. ABLOo, iq lul, latum, ere, a. Lawr. USUS: Mores abolitos unus retinet. Libros, rige, expio, abstergo. Lavo, urge, accusationes, leges abolitas protrahit. &des eluis) Usus : t u ,naculas, defini igni abolitas instaurare, rebdtir les Corrlgo rJ.rr. vitz maculas fett~les des die18.r &truifs p a r Pincr?uiie. pla*giis fa&ls abluit. perturbatio ABOMIN ANDUS, a , u m , Abotninable, cetione abluitur. cxrrabe. SYN. Detestabilis, detestandus, ABNEGO, ali* avl*a t u m l ars* a. Renrer. execrabilis, execrandus, horrendus, detestaSyN. NegO*pernego, abnuO* retraAOv renuo, tione dignus. Usus: Infelicitas aboiiiinanda. recuso. PHRAS. Abnegare D e u m ao ndem, ABbM'NOR~ ariq sumg arit d. nj3ostaicr. A vera Religione desciscere. ReRe@usser cointtre tan rna~vaik rdsage, d t c s 1i ionem omnem fidemque e.urare. A D ~ et O w, JIlokmr. Sr.. Execrar, ktestor, fugio. discdew defiCere. fidem, ve,,enhorreo, abhorreo. PHRAS. Q U ~ non S abomicivIlls be111 auctorem 7 Q u i f u Mrail lefumste aufcur a2 l a g u r w e civile ? Cui non improbus, execrandus, et detestabilis videatur funesti, ac conscelerati bclli auAor ? quis non ut consceleratum ac contaminatum aversetur? quis non dignum pronuntiet,.quem ABNORMxS* e* gen. Qui n'est dira execratione, ac furiali camine in ejuscay&&. s y ~ . v = t u % immanis c n o m i ~ put c o m ~ i t oomnes , prosequantur? ut vomic z q u a m,ac carcinomatareipubliczhabenABN~O. 1% ui, iitum, are, a, Rfuscr. di sunt pestilentis hujuscemodi belli autlores. SYN.Rmuo, muso, nego. )( Annuo, alo, Cf. Horreo, Abhorreo. Usus : C u m verconcedo. Usus :Jussa abnuit miles, lesoldat rr r &&Ir. Co omen Bruti non abnuit. bumallquod.velutlslnlstr1omlnIsoau~ refugimus, q u a d rrous rc@ussonr quelgue &um facinus a c u e r e solet. 'i'ua erga me
puc
8:::
f.
,. Buin
&
~20
ABO
pnrolr commr d h t sur nruuvais augure.
AUS ABROGO, as, avl, atuni, are, a. Abrog r r . SYN.Rescindo, dissolvo, aboleo, antiquo,
adimo, aufero, minuo, interdico, refigo, abdico, consensu publico irritutn facio, tollo, oblittero. )( Rogare legem. Auv. Xqiialiter. YHRAS.Abmgars ieges, d r o ~ r rrtjie o;. Solvere, exstinguere, evertere; leguiii severitatem amputare, circumcidere, editta re\ocare, rescindere, abolere. t. Abrogare talm r u m deorum cultum, ~ I J f ~ u i rL. e ruk &S fuux dicux. Superstitiosiim inaniuin deorum cultum emovere ;demoliri lana ; aras sacrile is reli ionibus contaminatas dirciere, euscinfiere ; gscutere nefandos cuetus ; iinyia simulacra cum omni sacrificioriim app:ir;itii obterere. 3. Abrogar0 fmperlum, magistratum, rnlnlcr fe cor~rwu~rdrinrnt. Extorquere hoininibus ambitiosis diuturnUm rcm u m : manistratus solo zauare : reees toller L r 1 e---dissolvere; exGingiierc, ABORT~O,onis, f. J ~ , ~ svN. ~ I ~ ~ ~~ k; ~ - regiain , ~ htestatem ~ . delere senatus ; movere niagi- ~ maturi fetus e;ettio. usUs: ~ b per~ ~ auttoritateiii i ~ stratu ; sacerdotium aufepe. Usus : 1. Potesuadere. stateni, jurisdittionein atirogare. 2. Legein, ABORTlvUSv a* Avor'otr. flebiscitum sufragiis, coniitiis abrogare. 3. Abortu natus. Usus : Fetus abortivus. 'idein homini abrogare, dtrr '1 qr~c/qtt'nti r ABORTOS. as. 111. Avorlrtirrnf. SYN. c r i ~ i i f .Cf. Abaleo. Partus inteiiipestivus, abortio. PHRAS. AborABRUMPO, is, rCapl, r u p t u m , ere, a. t u m procurare, fuitu uvarlrr. Partuiii iiieDdzcLrr viortrri/rrtrt. SYN. Kuinpo, avello, dicamentis abegit. Abortioni operam dedit. abscindo ; ifriir : libero. AIIV. Ex. ~ ' H R A S . Fatum abortione perdidit. Abortum patl, Abrumpo sermonem , i>rtrrrnt~tprr tttr ,lisuworter. Abortum facere, partuin immaturuin, corrrs. Seriiioneii~, deliberationeiii incidit. Colfoetum abortivum edere, eniti, egerere. Usus : loquium casiis direinit. Segregeiniis sernioAbortum facere, pati, inferre. neni, seniionis reliquiiiii prxcidere prirstat, ABRADO, is, rasi, rasum, era, a. A:fet amputare. U s u s : t. Abrunipeie vincula, clrr. SYN.Kadn, corrado, tollo, aufero, subricornua ex acie. 2. Abriiiiipere se ab hoiiiine, pio. ADV. Penitiis. Usus : i . Uarbam, superlatrocinio, sc rt'dtruhrr (&. 3. Abruinpere reiii cilia abraclere, rusrr. TRANSL. Elicio, exinchoatain, otiuin, consiliuin, itr/erro~~tpr. torqueo. z~rfczxr,rxtot trrr. Vidit se litiuni 4. Venas sibi, vitaiii, Iiiceiii invisani despeterrore nihil ab eo a b r a z r e (pecunire) posse. ratione sibi abruinpere, s'orrvrrr Icr vrr?tr., tndttrejtr 11srs jottrs. 5. .~-RANSI.. Ad a n i m i ABRIPIO,is, ripui, reptum, are, a. aiiect. rr#tottcrr 11. Speiii, metuiii, inedior E~~trrrr de ~r forrc, urrrirhrr. SYN. Kapio, amores, dissiiiiulationeiii, fas oiiiiic, patiensurripio, eripio, abstraho, tollo, aufero. Usiis : tiain abrumpere. I. Prociil a terra teniwstate abreotus est. <r ABRUPTIO, onis, f. Ritpftrrt. USUS: e e v u o fe <r t . n v i n , Abruptio corrigiz. Illa, quain scribis abruptio ad quzstioneiii abripi jussus est. Filius a non piacet. complexii rnatris, senator a coin lexu reipublicz, Epaminondas ex ipso vihoria coiiiABRUPTUS, a, part. a~ru,llpo. f'fe~~abre~tus est. A ConJuge, liberis, aris, Rottrfiu. SYN. I>isruptus, coiifrattus, praritocisque abripi. TRANsL.Ad ptus USUS: 1. Vallis in ingente111 altitudineni a n i m i amectus, #"rt't*tu#h. 9tru'utics>a7'I abrupta, vulfdc a6ru353 !t'utr tirr>s dijjcilr. Lt ~ r o u v e ~ ~ ~ vioe#its~k et~/s f Aim: ertrporllr, exL - abrupta et ob i qllod desLensiiil, l r w r . Quasi iestus uidain ingenii, iracunnon habeante 2. ~d hominem praefervidi=, doloris eum in Jtulll abripuit. Cf- b u d u m , Lot#rr,#rcitwdorr~'ubh, Iy11sq1,e. Hoiiio fem, Fur. ingenii est praxipitis, et abrupti ; contunlaABRODO, is, msl, rosum, are, a. RONc i z abrupta. 3. Ad res l m p e t u q u o d a m gzr. SYN, Rodo, corrodo, exedo, dentibus efiusaq a u t lnopinatas. Orationis genere, abscindo. initio, dittis, querelis abruptis utitur, s/yc huchd. tiavisus suni abrupto lucro, A B R ~ C T I O ,onis, f. ;lbrn~*utiurr, irnauguJ* i ~ l l ~ ~Cf. ~ A f u bn .~i~suS. blioii. USUS: Lex sepia difficdtate abrogationis, t i qu'on ne $ t u l q116 d ~ ~ c i I e r r t c n t ABS RE, cum negat. f f r'rsl #as i>iir/i/,.. ubrogrr. SYN.Non est alienum te interese.
umj
Regium insigne aut proferendum tibi est, aut (quod abominor) in te ruet. Nominata inter epulas incendia fusis aquis sub menm abominantur, si t o n parfe r f i t ~ e ) ~ ( /#cprilr/unf ir ir repus, m o r &ournr fc ~truuvais augure m r d p a d u n t (ir Pcau sous k fablr..'Formulas a b o m i n a n t i a O misera vita: ratio ! O rem miseram, et calamitosam! O me prditum! O me affli&um ! O meani calamitosam senetutem ! O rem odiosam ! O fattum male ! Hoccine seculum I O genera sacriiega ! O hominem, caput scelestuin et impium I Proh nefas ! Va: ztati t u z 1 XBORIOR, Bris, ortus Eum, iri, d. ~ ~ u r ip . r' r,i r a v a n t h t t d t ~ t u . s u s : Fetus, arbores abohuntur. Vocem aboriri videntuq nordz retrtarquotis gur lu v o i x e w - ( & u Ir
AHS . ....
- ...
. ..
--- 6 .
.. . -. . ...- .. .- - .
.. .
--
AHS
.Yoipu. dr. Ssrx. Yecedo, discedo, aheo.
ABSCEDO,Is, cessi, cessum, ere, n.
)( ~ c c e d oAnv. . A, a 4 de, procul, hinc, iIlinc, inde, retro, hac, aliquo, e. Usus . E cons e h a Reoublica ne restigium quidem a&:
ABSENS, tls, gen. omn. Absrnt. SYN. Keinotus. non rzsens. Usus: Abnntis desiderium epistoes Ieniamus. Absente altero secundurn prasentem ~udicatum. Nullaabsentis ratio est habita.
1 absentia tua. Magnum relinquis titi desidecessus, disccssus. absentiii desiderium accendit vim. nrpnrt. syN. R ~ -1 riuin. lpsaOmnis ABSCESSUS, mora le loriga ~essus. E p f l ~I,onglnquus. , Usus : Longlnqllo ""lesta. przsentia solis al>scesru,,~'i~/'rttcr cottsi,itI~'abk ti16 sn/ei/. conspettu tuo non friior, dies rnihi annus ere. avidetur. USUS : Vereor, ne absentia inea levior ABSCINDO, Ir, scIdl, s c l ~ s u m , .T/@rrr. SYN. Scindo, discindo, rescindo, sit apud te,? cr<rirts g r ,non ~ ioQ#tcrttcnf seco, reseco, amputo, lacero, separo. ArtY. A, trc ?iots sctnb r faciIc d ~t,pfirltr. nb. Usus: r . Caput ce~vicihusabscindere, ABSILIO, is, i i , ire, n. coujrr. 2. TRANSI, querelas, opera etc ( S~"f@"f.SYN.Saltu aliciinde recedo. a,~scindere, i,,lc,,rflrril)rc. ABSXMILIS, 0, coiii. I>rlp;'?unt, (adhibeomnium reriim respeoum, priterqiiam riflot u r sepius ciim negat. non, haud, nec, rirr, n'<rvoir soad que tlc rt victnirr. ' q u e e t d a t ) SVN. Uissimilis, dispar, impar, al,scindo, ABscISSUs, a, um, p a n USUS:Non ahsiinilis Tiberio, i / tic dtgvait .S+rC. SYN.Abruptus, przruptus, precisus. filtsdc y y d ~ Cf. ~ ~ Dimimilis, . Usus: t . Aditus ad arceiii abscissus, et pr;rABSISTO, la, stiti, ere, n. ~ - r ' n [ ~ n r r . ruptus, dcrrtitr rscmpr'. 1tali;e latus Sicilia; insu1.r a continenti ahscissa, l/es cit+/,zrlirft~s SYN.Discedo, abscedo, abeci, cesso, desino, rtt' conlirrrnt. 2. T R A N ~~d ~ . .ras perdltas: desisto. U S U ~ I. : Absistere a sole, s'CIni~r,tcr SO/<~/. 2. TWANSI.. A b incepto desisto, Res et spes absciss~. Gcnus castigationis *-cl'nJrcL.>. vtrc ctrtrefirisc. Absistere k l l o , abscissun~, durinn et asperuin, rhdfittictif Pugnn, furore, aaione, obsiden(10, ~ c c a n d o . ricourr.>,x. Orntio asprra et al~scissa, Cf. Desino, Desisto. ~ i n cf r htrchd. ABSOLVO, is, ~ 0 1 ~ d 1 l, t u m , em, a. A B S C O N D I T ~ , adr. I:'n srcrc/. SVN. F i t i i r , trrtrtitrzr, aryrrifft..>i absort~lr~. SYN. Perocculte, ,-lain, ~ 5: ]>e ~ voluptat~ s ncc ncuficto, conficio, per.1~0, transiyo, finem iinpotissiinc, nec nhscondite disserit. no, ad e~itoinperduci>: i/r~tr libero. Auv. ABSCONDITUS~ a- um* part. "* "'- Apertc, bene, copiosr, honcste, honestissime, mondo, Cizrlr<! SYN.Abditus, reconditus, ahperfectc, plane. pIiRAs, . ~ p u s n o n ~ uabm struws. Usus: Ahscondita insidi:~,los Ponsolvlstl, I,orrs tc,nvl, fitZs encorr fii pnutificium absconditum, obscurum. 1 .i~r~r.qr qttc votrs ui~ics COIIIIIICI~C~! i'r~clare ABSCOND3, Is, d i , d l t u m , ere, a. 1 inchoatis tuis summa, extremamaniis nondum Cah~r. SVN. Occiilto, celo, ahdo, al~stiiido, , accessit. Consilin tila et institutn nonduin ad oppriino, condo. j( Aperio, resero, racludo, , exituin adducto sunt ; peivenerunt ; exitum Al~scondit . se, nonduin haheiit ; attigcre ; longiits adhuc emineo, appareo. I ' H R A ~ i se curhr. Ut coclilrn se coiitegit, et reiibsitnt ah exitu. Nonduin confefluiii, cxactum tentat se tacitus. In latehras se altdit. Occultnt opus cst. Nondum ad calcen operis decurct continet se doini. Nescio, quo Intibiilo %iiiii, I>cr\entiiiii est. 2. R e s brevl absolvese tegit. Ex conspeflu se nbdit, proripit. I tur, < r serir brr~rt/rit./uit. Res in euitii cst ; in Ociilis se subducit, sitbtrahit. I'iiblico al>extrema operis parte ac conclusione cst ; a stinet. Liicein vitnt. l'enel>ris se involvit. 1 perfet~ioiieopcris non li~nge, non niirltuin F: conspectu se aiifcrt ; ;ib ociilis rcinoret. 1 nlxst ; propediein iiietaiii nttin~et ; exitum 2. Consllia s u a abscondit, r l rc/rr FCS ! linbehit ; ad exituin provehetiir ; ad fitstigium perducetur. Operis tiii>litioni brevi tenipore rlrsscitrr. Clausn hal~ctconsilin, roliintatc e5t ;ibdita et retrusa. N.tturain silatn tegit, ct siiiiiiiia inanus :idiiiovel>itiir,adjicictiir, iiiipo. quasi yuibusdain relis obtendit. Velat ingenctiir. Jain calceni operis video; 1ine;is adniosa dissiniulatione consilia sita, tegit, preinoveri scntio. Iii eo siiin, ot operi colophomit, celat, in latcbris prohe sita habet. Arte nein addaiii, coronidcin, f;istigiuiii iiiiponam. quadam cupiditatem sunm, et inira siiiiula3. Absolvamus negotium, jrti~sorts ccftc tione occultnt. Cf. Abdo, Occulto, T e ~ o , fzfi~irr. Negotio tandctii inwluin fineinque 1 f.it iainii9, statu:iiiiui, constituaiiiils. ICxtrema Clam.
AbscinderC
'
j 1
'
AIjS
. . . -
AlSS
tandem rei persequamur. Finem inveniat ABSONUS, a, u m , jJiscor<E'lrnt.SYN. Distandem suum laborlosi operis institutum ; susonus, male conwnus, non consonans, rePmmam manuin exspeflet. 6 Bellum nonpugnan% male conveniens, discors, discred u m absolutum est, l a p r m e n'rsf r s / a pans. USUS: 1. Vox absona, voce absonus. rwore t m i d e . Bellum h;c alietlum est, t.TRANSL. Absoni fortunis niotus ; diAa fidei (prope confeRum) nunduin confeAum est; absona; absoni mores et inconditi, ineurs magna ex parte profligatum, nondum sublaClcrigliirr r t qui nc r/fin&nt ~)UJ d u COHtum est. Nondum bello dcfunti suinua Nondition. Cf. inconveniens. duin ad exitum belli ventuin est. Belli rellABsoRBEo, bul 7,tl sorpsl, mrquia adhuc persequenda "lli extrema p t u m , em, a. A7,alry titti2yrij~rjlt; nri,lry. sunt delenda. 5. A n n u s absolvetur bmvl SYN. Sorbeov haurio, exhaurio, devoro, rapio, f a n n ~ r toItChr d son tryttte. Annus in absumo, abligi1rio. Usus : Vide, ne te aut est. A ~ pracipitat. ~ ~ ,-f., Perfic~o, ~ =lnls. consuetudinis, aut gloriie uidam iestus abUsus: Perflcio, fin<ir. pensum fTCms gar& q w ' foy" " lShabir b r o l m t . L l b e a , o l v o . Fidem absolvere, e da l a .doir# 7~4p strk. liberare, dtpa s a ~ i 3. . J ~ , + ~ h& ~ I o= ~ i 7 t r a ~tam QUa cha'yWis vordxp qiia tot res tam vlnco. Injuriaruin, a d a a t i regni suspicione cito absorbere potuisset ? Qacl rst goufic lllultis, ac non dubiis judicum sententiis g l t $ w i k . ~;~;;;urn: ultra inorare, Inissc-moipartir, nc ittr r r t a r h ~ , Z S jlltds orr~tc~nps. 5. Contineo, contenir, 6.0ijrprrrt:irc. fronestas omnis quatuor partibus absolvitur. 6. (In rebus Saorlq a p-atls, et xcclesi= p e n f s absolver*), &ou& l t ~ t S d S c c s i t i q r s Ex01 vere criminum vinculis. ConstriRos scelerum vinculis animos potes!ate divinitus collata rclaxare. Expiare noxis, ciilpa confitentes reos. Adinissa supcrioris vira crimina pro tribiinali sacro donare, Ecclesia communioni restitucre, /un r?ltrfl ffuns (0 Comt~tlrNion' rlc~ j d l t s . Pacem Eccle~iasticaln reddere ; Kcclesiae reconciliare. ABSOLTE, adv. ParfmYr~nrirt, complltctttc,tf. Usus : Petfete atque absolute beatua ABSOLTI~,bnis, f. perfrction,P~ilrrlb. sYN. perfefiio. E p i ~ " .petfe-ta, constans. usus: I . ~d hu us absoluiionem opens multa desunt, bien qiralircs rnanqircnt d crf ou~usrn~urs/~rrqrr'ilsoitpur/dt. t . I n judlcfo. .Lrquitlcrtatrt. Ego 'mea oratione absolutio- 1 neiii tibi confeci, itlon disconrs vous a valu r~n rrcq~rittctttrnt. Cf. Abaolvo. ABS~LOTUS, a, um, absolvo .Icco~ttpIi,obsous #une nccusatio~.SYN.~ e r f fc~lls ptraaus , : liber judicio, dimissus. ADv. l,erfecte, plane. pHRAS. ~b~~~~~~ a udlclbus, ir, jugrr llo,,t absot,J. ~ ~ d liberatus, absolutiis, erutus ; supplicio exemptus est. Judicum sententiis insons, e x p t n ciil a judicatus, pronuntiatus, declaratus est. Jotficio evasit, elapsus est. Senatorum urna, %ententiaabsolutionem consecutus, ndeptus cst. Sententia de homine lata est e q q u a insontein, neque culpa affinem, nullo constrittuni, adstriRum, contaminatum, asperriim scelere declaravit. Usus : 1. Culpa, mine absolutuq absaw~ #u>rc faufe, #un r.fl'?ne. 1. Orator omnibus numeris absolutus,
gdyu..:";;
$&r~;'"~~,"$O,aA~
li@UrfO.
ABSQUE. cum abl* -yun~. SyN. Sine. mihi vfdissem, UsUs : Absque eo esset, n9/tait Cttft s8~echosr, snns Ccttt rtralhrrWI4W Ci~Co~~tanCt, Comtnr 'C strais Rr~crrux t0utP""I Absque te kret, fortuna u t e ~ r suns , foi,j r strais$/us Irruret!s. ABSTEMIUS,a, um, Qtri s'abstirnt rlr vitr. Usus: Vini abstemiiis, abstinens. hlulieres Roma atatem abstenii: egcrunt. Prandiuin abstemium. Cf. Blbo. A B S ERGEO, ~ ea, temi, tersum, em, Essuyrr. SYN.Tergo, detergo, purgo, deleo, ADV. Plane. Usus: 1. Frontein abstergere ; frontem linteo ein ere, t. TXANSL. Sedo, tempero, fugo, rttrr&?~r~, fiuirr rli~firaltrr. Epistola .tua mihi iiietum omneni et IiiRum abstenit. SeneAutis molestias, fastidia, agritudinem blanda amicorurn consuetudine abs-
. ,
ABSTERREO,bs, ul, l l u m , bre, a &oipr~rhcr&tr.SY~.Terreo,deterreo arceo, prohibeo; teqrnrem incutio. PHRAS. Non absterrsbls m e a conslllo, vous ur rt~cd~tourw r r r @m rlr mes dc~scins. Mina tu= ~ u t i qUam a caePo cOnsiliO me dewllent* avocabunt. Minis tuis nihil inoveor. Ad terrorem istum facileinvictus eru.'rerror iste minnrum nequaquain franget, debilii tuarum ~ i animum ~ tabit. Usus: Absterrere a se s u ~ ~ l i c e m Ct .
Te"eO~ Pahlbeo.
ABSTINENS, ti& part. v. abstineo, &ur Iabstirnt & , sobrr. SYN. l'einperanr, sorius, moderatu% parcus, su0 contentus, continens, modestus. ADV.Mirifice. USUS: Non manus duntaxat, sed et oculus abstinentes habet, il commarinc non sculrt~cnt d S ~ nraim,maisdsrsyrwx.Cf. Sobrlus,Jejunus. ABSTINENTIA,m. f. Moddraliou, obsli~ruce. SYN.Modestia, continentia, parcus viflus, modicus cibus, sobrietas. UIFFIIK. Pet
J
<~r.~rlrur firfaif sows tous Irs r a m t s .
ABS
A1:S quam secessus mentis a corpore faflus est. Mens a sensu corporis quasi emota, ac alienata est ;divino impetii instinflaet concitata; stiiporc ac silentio in contemplatione ccelestium defixa; a corporis sensu avocata. Cf. Separo. USUS: A conjiige abstraflus, ac liberis. Abstraflus a raiione sensus. . ABSTRXHO, is, traxl, tractum, a. Scparrr v i o l r m r ~ ~ t ~SYN. n f . Abripio, avello, avoco, aMuco, removeo, diinoveo, divello. ADV.A, ab, de, e, ad, valde. Pwaas. (Barbar a e t vulg). Abstrahendo a b impietate homlnis, imperltlsslmus certe est. Si impietatem etiam subtraxeris, ~ m o v e r i s ; semota ea ratione;detra&n, quod impius, rudis tamcn est et imperitus, o r l r r SO* ir~tpitd,crf
Aorrrrnr rsf rrrr ryPc de snlfitr e l de.qro~sSirctL
abstinentiam cohlbemus nos a b alienls, p s r continentiam a voluptatibus. EPIIH. Admirabilis, incredibilis, provincialis, siirnma, parcqsana,long~, sanfla, dura. Usus: r . Nulla rePr~turfaciliusProvincialiumbcne~olentiam colligit, quam abstinentia et continentia, sirtipliricik'rf rlisinftrrss~~ncnf. z.Vini, ciborum<~iie abstinentia febris mitigatur, cal#~irr fa/i)?lrr dar ladi*tc. Cfi, Abstineov Dieta* SObrius. ABSTINEO. es, ui, tentum, ere. n. et a. Sabstcnir & . SYN.Prohibeo, tempero, contineo. ADV. Facile, vix. PHRAS.1. Abstinuit a b injuria, i l h j i f a fottfr ir~usfli.r. Ab injuria et maleiicio temperavit, se prohibuit. A raidibus et injuriis parcendurn sibi duxit. lrain tenuit ; manus ab injuria abstiniiit. Iram in potestate habuit, aniinuinque a vindiflo dulcedine abduxit. z . a. Abstinet multo cibo, ilu drorucw & nouwifwrr. Multi cibi non es;. Cibo iititur tenui. De cibi, rtionjsque mtnsurn multum quotidie detra it, minuit. FrugaMter ac parce vivit. Minime edax est. ArCte contentwue. sobrie, continenter ;severe minimeque moiliter ac delicate vivit. In cibi potionisqiie modo egregie sibi imperat,.moderatur. AMicat a se lautitias oinncs ; privat se multis suavitatibus ccrnaruin. Tenuissiiiio viAu contentus est. Cibi, potionisque in eo est intra naturale desiderium usus. Continentiain in viflu mirabilein tenet. Non mndo delicias, sed et necessaria vito valetudinisuc fomenta mira frugalitate restringit, finit, efinit. In viRu suniniam moderationeni adhibet.Cibi potusque ratio parcissima illi est, et a sum tuosis cenaruin apparatibus reinotissima. euin in omni vita, tum in curando maxinie corpore sunima moderatione utitur. Cf. Sobrluq Diesta. Usus : 1. n. A vitio s e a u t alloa coemere, foi$#ur les airlrrs di8 wice ou se lirrfrrdire d so~-nt$tne. De malc. diltis, a culpa ; mentem a scelere ; maniis
USUs: 1. Aboinni me sdlicititdiiie, a rebus erendis, e conspeflu alioriim abstraham, s'afmrt~lrir: 2. Civitatem n moribus inquinatis, a servitute abstraxit, ftirgw. 3. lncensos animos a certamine, a vincendi cupiditate al>straxit, avocavit, a r ~ a c h r r<iLfortnrrr. , ABSTRXNGO, 1% nxi, ictum, ere, a. tlrsscver. )( Stringo. Usus : Nodum abstringere, d~im~rr: ABSTRDO, is, si, s u m , ere, a. Cncksr, rrr/i>uir: SYN.Abscondo, abdo, recondo, occulto. ADv. Penitus, foris, inter. Usus: Natura veritatem penitus in profundo abstrusit,
f a naturc a cachd profonddr~trtit /u wriftf.
Tristitiaiii abstriidere sapientis est. Cf. Abscondo, Occulto, Abdo. ABSTRSUS, a, u m , part. v. abstrudo. cach8. SYN. Latens. occultus, abditus, reconditus. ADV. I'enitus. USUS: Diu reconditus, et abstrusus aniiiii dolor. Homo abstrusits, et intra se abditus, Irornt~tri~trpSrrrJt-ablc.Cf. Occultus.
y u ~ ; ~ g ; m ; s ~ g ~ c" a dhi@, dcarfL &gruln cibo ; populum hsrrditate abstinere. et bellurn a finibus; ab inimico et manus; ignem abodibus abltinerc 3. Pugna, bello, publico, urbe, mafi abtinem, hJitey rnrr. Sermonem abstinen de civiun, lIc
; ; , i e p
.,
d c ~ o ~ d r cis~ils. rs
ABSTRACTUS, a, um. part. v. abstraho. Tirtfe, sfir#-, a r l d ~ &SVN. ~ . Avulsuq disjunAus, a b d u f l u s . 1 ' ~ ~ Abstractusa ~~. senslbua a n l m u s est. l'd~rzc s'rsf isoft'e dss sens. Abstraetus a corpore animus, divinoque inrtinAu concitatus ;abduttus a consuetudine scnsuum. Vis animi sejiinfla a corporis sensibus. Animus ex caelestibus suspensus. Animus spreto corporis vinculo evolat ac exciirrit fom. Expulrurn repente sensibus oblata uieiestium species rapit, tenet. Quidam tan-
~ s disto, desuln. )( Adsum. Auv. Lange, Ionfrustra, dolenter, haud procul, longe gentium, lon~issiine, inultum, non longe, pauiisper, r p e t u o 9 ~ l procul, potius! ~ ~ P ~ O ~ Uni S 1 1 , nunqualn, causa alicu~usrei, bidun, biduum, paruinper, hinc. P ~ ~ ~ s . A b s l t istud, plaisr d IXtir que cela tr'amircfiitzl! Quod nolim ; quod Dii (Superi) prohibeant; quod Dii (Superi) omen avertant, obruant, averruncent. H o c absint, veliin. Dii iininortales faxint, ne sit ! Dii ineliora! Superi melioreni mentem illi! Detestabile oinen avertat Jupiter ! ne id Superi sinant, siverint ! Ahest, absitqiie procul a Hepiiblica fortiina tiilis ! Ne istud Dii hoininesqiie patiantiir ! Q i i d aboiiiinor ; quod boni Stiperi prohibeant ! Usiis: 8 . Abesse domo, a foro, urbe, a suis ; desiderari, 2h-t abstnf. z . AHenus sum, /re r.rrnr$t <ir. Nihil a rne longius abest, quam
R ~ U S ?diutius,
if$~~>:NKeI,~~,"4 ~ s ~ R
ABS
ACC en admutriuc. SYN. Sum dives, afiio, circumfluo, redundo, magnani copiani h a l ~ o . )( Denolor, 0880, deest. PHRAS. Abunclnt oplbu&ilrcqor~c (I'c richcsrcs. Vloret, circiinifluit omnihi; ~ 8 ~ i illedundat s. omnibus orii;imentir omnium reriim aftientihus copiis ditah~r.Abunde illi co iarum esr. Magna rerum omnium copia, afi!uentm gaudet. Oninim rerum facultates illi sa petunt. In oniniiini rerum abunddntia vivit. ~ I U : Otiu, S ingenio consilio, copiis omnibiis, faniiliaritatibiis, propinquorum amore, ornainentis ahiindnt. r l fiss& d e no~lbrnrxlotsirs, cfr. Cf. Diviti,, Copia. ABUSQUE* &@'is* cuin Abktt. vesl>eriim. USUs: Abiiulue mane ABUSOS, Os, m. A ~ u J irrau7,uis , tts<r.)r. SYN. Malus ostis. ABTOR, sris, u s u s s u m , uti, d. Abusrr. SYN. Non rette, non suo loco, niale, pervene utor. ADV.Prorsuq immoderate, iiisolentius, eleganter, inghte, impiidenter, intem ranter, licentius, perverse, privatin~, pubge. PJ~RAS. Abuti fortunis, /<tire rry irrmrvui. U S ~ C rkJ n~itcssc,r.Kem ad pesteiii bonorum, a fraiidem, aiit luxiiin converterc. Fortunis' intemperantiiis, insolentiiis titi. Effundere copias. Pewerse, iinprnbe, iiiiin<nlice, insolenter uti. Rem usu iniqtto ConumPert. Fortunz magnitudinem non capere. Forttin;itii per socordiam ac ignaviairr corrumpere. U ~ f ' h : 1. (1" m a l a m plerumque partem) : ~ r i bunatu ad scelus; ledJlis, et Ma.iestatej<tdiCum ad libidinern; alieno nomine ad stium quazstum; auribiis facilitate hominiini, donnf'o"e, fortilnis, gtoria nomini* 0th Superbiain; Scelere et perfidia ad aliclijiis exitium abiiti,fuirr rdrr rtrrtri~fais ~ISII;~~, nhrcrr-r.
avantia. A laude boni civis, cogitatione, spe recuperanda likrtatis ; a culpa, maleficio, infmia, officioboni civis longe abesse.3.Deeer0, desum. Abesse aniico in perictilo,/<tiredi/of~t d. Quid huic &est, nisi res et virtus? Que lui n~uvrIc-t-il?4.I n loquendimodis aequentibus: Abesse non potest, quin, qui hoc facit Gt h p r o b i s ~ l n u s il , u+ut s e / p c nc soitpns. Tantiin~ abest, ut hoc inficier, ut pliirimum afirmem etiam: wl i n t u m a h s t , ut inficier; afirmo etiam, funf Zr#rfuril qtrcj c "ir, qtd'au co#frairc~'&rn~c. ABSMO, 11% sumpsi. s u m p t u m , ers, e Coicst~rrrrtrcr, dLlmirc, ruincr. SYN. Consumo,contero,conficio,perdo,exhaiirio,dilapido, prodigo. PHNAS.Absun\psIt opes suas, if urWpInsI foutc su forfunc. Adesa, devorata pecunia opes pristinas abligurivit ; per luxuriain efudit ac consumpsit. Kem veterein, recenteiiique coinedit, ac devoravit, decoxit. Ceiisiim inersit. O S luxii hausit. Laceravit rem domesticaiii, Gperdidit,confregit. Pecunia? ingentem vini in conviviorum luxuni proftidit. Opes attrivit et dissipavit. USUs :Fames hominem, et illuvieq denique mors fortuita absuinpsit, trirc rrforl S~III'U~IIC t u crrlpOrt8. Cf. Consumo, Perdo. ABSURDUS. a , u m , ~.ccorll<lnl, &JU~,{C. SYN. Ineptiis, tiirpis, alienus, absoniis, minime consentaneus, inconveniens. )( Conveniens, aptus. A". Planel PHRas. Absurdurn erf csf ir#& dnsc ddruisotrnublr. Pravicin, atqtie slienum a inoribus est ; inconcinnuin atque al>sonuiii.Rus quidem id iiieruin est. Kes est, quam omnium mentes aspernentiir, ac respirant. U ~ u :s Horno, sonus, vox absurda, atqtie abhorrens, itrc.u#ublc, dis-
...
.....
USUS:Copiose et abundanter loqui. ABUNDANTIA, a,f. Abott(I'~nrc. Vi%nnmerus ut Pecorls. co ia, ubeflas, afuentia, magnitud% acewus, grtilitas. )( Egestas, inopia. EPI'L'H.Infinital magna, vitiosa, larga, dives. USUS: Ingenii juxta, et otii, et rerum omnium abundantia felix. Est hxc quazdain abundantia ainoris erga me tui. ABUNDE, adv. Abnrdar~f*rrnf. SYN. Abtindanter, copiose, affatim, largiter. USUS: Abunde inaana - -priesrdia. ABUNDO, as, avi, atum. a r e , n. Avoir
AcADEM~A. as, T. ~Acruidrtrir. SVN. Cymnasiiim, Athenis Ceramicus, Lyceiirn. EPITH.Adolescentior,antiqur, florens, medi:&, nova, pmcax, recentior, recens, vetus, umbrifera, volatica, similis. I ( ~ A D ~ ~ I ~ ~ , Ac(rA,,,li,,,soup/riloso~~rs & PAcn&,,Iic. EPITH. pientes, nnvi, veteres, diserti, antiqui, qunsi certa cogitatione certi. Uhus : Academici et Peripatetici rebus congruentes, noiiiinibuu diflerebant. ACCDO, is, cessi, cslulum, are, n., trurr-
ACC
-- ---
10
--- - ---
--u
ACC -
a- M w c h VrrJ, ~ awocb fpn. ~ ~ q ~ l q ~SYN. ~ h Adeo, s rvenia. . appro-
ACCENSUS, 1, m. Oflcicr fittdlic. SW. Minister ublicus, p i ~ c o , appritor consulis. p i n ello, ~ contin 0. tranwo ad, addor, EPITH. &njiinRus et proximiis. Usus : ACidvmio, propiquo, a&n or, advento, adeo sit numero, quo eum majores nostri f extrinsecus, census voto. )( Decado. ADV. Ca.lide, esse voluerunt. i n t m ~ w t i v einvitius, , magis et propius, maACCEPTIO, bnis, f. A,--ion ,fr rcce710ir. tumm% multum, sane post, omnino USUS:r. Nec deditio, ncc donati0 sine accepmciilius, t m s i u % prnnptiu% prOpius tione intellip potest. 2. T~rnni.. (sed barproxime a cominus, huc, obvia^ voluntate, bad) alne acceptione personarum jus teme*, timide,tuto, P ~ O P ~~ablos I ~ S ~rudentius, dicere, r.c,tdre /a jft~-icf s,t,,s u~ccp/ioa qum Pniine' PYRAs. hOminem ~~YJo#~ NuIIo u . hoininun rcsp&Lu, ratinnq eat a n l m u r , j'aiIsseia dabordercrlkontw~c. , discrimine; nulla ratia habita ratione; nihil Aditum molior. Admovco me lateri. Appello gnitiz dando, trifuendo, in judicio, me ad hominem Gradum dem confero =quitatem 'pettare. Con M i o r ropi"s. Viam ad hominem: ACCEPTUS. a. u m , Afldlc d. SYN. crafummoEor cursumcapesso,aditumquaro Canis, gratiosu% valens, pollens. ad senem. ~ s ~ i ad r o locum, convolo, sitbeo. USUS : 1. Rumor in vufgui acceptus. Nihil IJsvs: 1. In A l i m , ad urbem, in oppidum, DEO virtuteacce~tiu% a 6 d f r d . 2. I n acCead ludos accegrc, s'approch~r. 2. SuslpTo. q t d m refem,~rpotrrarrcot~:pfe cic Inr~crflc, se ckargrr & . Ad causam alterius, ad condiJe d~flfle q ~ i f f a t u Tabulis, ~ . c d i c i accep tionn cenas, ad p&iones accedere. Ad ditOrum insero receptam a te ~ecuniam,in gnitatm, ad imicttiatn alicujus accedere. Ad fabulas refero. 3. Acceptum few, refaro, jc periculum certuqad Rempublicom gerendam titf~ Con1 (C n//dirnfuit. Q110d vivo, fortunas, accedere. 3 conmntio, sc r a n q ~ d I>avis libero% tempublicarn, rnetlutir otium tibi & gqr>ufi. Cicemnis sentenGr, pom ii acceptum refero. Nemo virtiitem DEOacceppnrtibus accedo. + Similis s u m , rcsstmb;C;. tam refcrt. 4. TRANSL. Omnia mala alicui Summa viflus pmxilne ad Deos, a4Deorum accepta refeme. iftt#tdrcr tous WJ ritaux d rimilitudinem accedit. Acadeinici proxime ad Pelqw'u". Cf. Gratus, Gratia, Gratlosa. nostrm disciplinam accedunt. 5. Addftur, J'4jmtw. Ex ea re magnus dolor bonir vins ACCESSIO, bnis, f. rZcc~oi~~s~rntwt, au,racceuit Illi a t a s accessit, il a vicil(i.. 6. tncntalioa. S~N.Additaii~cntiim,incremeniuin. ( T n n m u n d l a d a l l a formula.) Accedlt )( Dacssaio. EPITH. Digiia, jiicunda, legitima, c~uod, h u a~ c c e a t quod, d rhoa, nec ea vulgans, libera, inngna, maxima, pera j m f m fue. A c ~ e d l t ut, joif:f d cela 9ut; magna, probabilis, parva atqtie exigua, qaane# mtm. Cf. Appmpinquo. tacunque. Usus : 1. Vectfgalia extraordlnarla supra stata tributa, tribufs rrlroACCELERO,a q , a v i , a t u m , are, a. orninairrs. Pendit Sicilia niodiuni sex et viginti e t n. Se M t r r . SYN.Maturo, celero, propero, millia, accessioneiii bis inille sestertium. 2. festino, premo. urgeo. ( T a r d a r a P r r ~ ~ s . AgrwuiiJ~scmtnf. Accessionein adjangere adiAcceiem, jr ntehfr. CeLritatem adhibeo, subus. 3. A r& Accessio febris, d s rlr rcipio; celeritate, fertinatione utor maxima. $km. .L Rgwar tibi f a & sunt nccmiones Muimis itinehbur advolo. Cunu magno, radignitatum et o um. Magna ad veteres Japidis passibus feror. Admatura negotiuml des, ad iegritugnes priores ea re accessio fitsse fes afbirrs. era ue ince to usui es% possunt.~dde gra!uinldoras tol&hdtr#- 1 i d a ,nllata est. Accessio annoruin lentiores facit. Cf. A u g w , Lucrum, Q u m r t i u ~0u.r. Usus : Mortem, opus, ccepta, graducn nmlerare, <~ccfrcr, jresscr. cf. PmPem, ACCESSOS. as, ni. Aflproche, ahvr, Celr, Fwtfno. d, aord. SYN.Appropinquatio, appulsus, adventus, aditus. )( Recessus. EPITH. MOACCENDO, Ir, cendl, cenrum, ere, a. dicus, n d u r n u s ad urbem, popularir, ac RUYMY, SYN.Inflammo, incendo, uro, illutribunalis, roximus. PURAS. Accessum Immino, illustm )( Exstlnguo. ADV. Leniter, pedlvit, i f a citt ckd l'accIs. Aditum chusit, senrinqcontrq in ali uem. PHRAS. Accendit pmlusit, interccit, obstruxit. Adiiu, limine domum, i l a mis fe>u d &a ,aMsott. Ardentcs prohibuit, arcuit. 2. Accessum facile prmfrcw in t& jaaavit, injecit. Ignem teRis bet. il se laissr a##rocherjarilcrnrnt. Vir est innilit; tlammas injecit; faces ingessit, subdicongressu facilis, opportiinus ; nditu comis ; dit. Ignmi d i b u s sub'ecit, admovit. Incenin admittmdo facilis ; cujus coinitas ad se dium p r domus fudit. . f ! Incendlum, Incuivis aditum aperit ; qui lenitatem, faclitafiammo. Usus : 1. DEUS solem ut lumen temque jucundam in congressu adhibet ; neq u d d p m ucendit, Dr~ufaitbn'I1rr le solril ninem a congressu suo arcet, absterrct, proc m n u un va#&flata&nn. 2. TRANSL a d anirnl affectun, ruflamrner, ra-citrr. Ea menhibet. 3. Acoesaum dttllculter prasbet. horninr d'uri acck R&ci/r. Durits et inhutione commoveri videbatur et accendi. LuRu nccensus et cupidinq i w i t i # a r l a dowleur et manus est, ad quan 6bsepti undique aditus
a&E
...
fe &sir.
I/
ACC
--
- -
---
II
-
- -- - -.
ACC
et pequam dikiciles ; qui bix ulli sui copiam i Aiiv. Peregre, exultro. USUS: , ?. Litteris ex brint. USOS:Luna accessu et recessu lunien Italia in regnum accitits. 2. 1 HANSL. Solet $<)lis accipit, accessum et recessum marinum 1 \ irtus magnaiii \oliiptateni accire, rouso-. efficit. L ~ I P F K R . Accessus rst adltlo : acCf. Accerso, Voco. addltamentum. cessio ~tufcrrt, ACCIPIO, 1s. cepl, ceptum, ere, a. ACCIDIT, Zl n r r i 7 ~ (le Plrts S o t r ~ rrn ~l R~r71otr.SYN. Siisci~iio,capio, reripio, su#tr~atr?triisr par/). Xmpers. pertinetque a d I mo, assumo, prehendo. )( Do. A ~ I v Omni. res trlstes : utl contingit a d res laatas. no, patienter, proxinie, pul~lice,rette, reouS\?i. Evenit, usu venit, cadit. I'HRAS.Acclgnmter, separatim, seriiis, vesperi, vicissiiii, d l t forte, i/rtrri?~u#nr hns,ird. Casiis incidit, a erte. ainice, adniir;ibiliter, ;ispcrius, bene, iniervenit. Porte ita ceciclit, ut. Forte ata I ctiin aique extra or<liiiriii, rlciiieiiter, ci>iitra incideriit. Casi! factiiiii est. Casus, fortuna ac dicitiir, diiriiis, clrg.iiiter, cxtriiisecus, tilllt. Factom est. Fortuna feclt. E'ortiin;t: ( forliter, grriviter, 11il.iic. Iionftr~ficc,Irl~nter, placuit, ut. z. SI accidrrit, s'i/nrri?*~j~it~r~is. leviter, Iil~entissiiiie,libei.ilitis, iii.ile, iiiale Si res, si tempiis nccauio tiilerit, postulaverit, satis, iiiirabiliter, iiio<lcrate,sereic, r clicincncxrgerit. Si se oflerret, se daret, ostenderet ter. Accepl pessiine, 111:iriiiis, \.ildc ropiose, occasia Si fortuna occasionem nbtulcrit, pri\atim. Usus: 1. Suscipio. <rctcj/tr, w dctiilerit, przbuerit. Si temyus, fatiltas accithtirgdr {ir. Kenipublic;iiii, 11rorinciniii iinpedet. Si fortuna feret. si tempus incidat. CI riuin, exercituin, l e p s a ii~tnriI1115, jusjuranEvenio, Eventus. USUS: Si quid mal, ad- ' dum a lestibus, caus;iiii ;ilicujus, s;itisf.ictioversi ; si quis dolor, si quat calainitas nem, judiciotii accipcre. Accil)cre conditioa r i i , animo esto finno. Iil 7fnrs awi7u nein, ac'tyfdr drr inu<iifi* Adiiiittcrr, non
'
ACCIDO, is, idl. isum, ere. a. Cr~tcw. S \ N. Cado, circumcido, consumo, absiiino, r\tcnuo, amigo, liaiirio. USUS: TKANIL. rlntbrrt/i,:. Uno pr.clio res, fortuna, opes C.irtli;iginis accis;e suiit penitus, afflictie , iiiiiiiiiiut;e, extei1u;it.c. C. Amigo. ACCINCTUS, a. um, A~rrtr: #r<Ip<irl. SI X. Industrius, 1):tr;ctus. j( Discinctus, nrgllgens. Cf. Paratus. ACCINGO, is, cinxi, clnctum, ere, a. I1,rY(rrrr, #/i~post~r. O. S\N. I1ar, coiiiparo. I'ti~~s Accingit . s e a d p r a l i u m , rl SIfi,zll)<i#tfzrr rr~rrt(>ir/. C liiiii.~ cliiiiicatioiii se instruit, roiiil>.ir.it se ntl ytign.im. Eiulla in en iiior,~cst, qiiin 111 .iciciii l>i*>cedat. 'l'otiis in eo c>t, iit 111 ~>r,~lii <.csiiiii quaiii optiiiie roiiip:ir.itus ilesccii(lat. 1 +cs. Aciinjicrc se opei i, pr'eds. 1ii di~criiiicii :icciiigi. Al soididuiii Iiicriiiii, iii.igic,is artc* acciiig~.Cf. Paro. ACCIO, ls, lvi 7 + / il. i t u m , lre, a. ..l/fic/rr. S \ N. Acccrso, e\ oca, \entre jubco.
cepit ; a/t,r.r: lloni cotisiiliiit ; fliqiii, Iioniqitc fecit. 5. Interpretar l n malarn partem. 1)n9u(w m<i/ u ~ t cclr~~sr. In iii.iliiiii Ii.irtein sccipis. Iti siiiistraiii, ~~cjoiciii, detcrtoieni partcin ; gr.iviter ; .ispcrius ; dui iris ; iii contuiiicliain ; ;iliorsiiiii ; ~iliter ; in ~licii;iiiiac dictuia est, parteiii accipis; trlrrrs: In contuincliani iertis. 111 coiitiinicli.c loco pi~nis. (;rariter; aegre ; in<ligiicfcis, ec iiiolcute : in deterioreni p;irtciii rapis. 6. Intelllgo, audio, rcc~~t~oir, a# rr~rrfrt~. A t;ibell:irio. n iiiajoribus, ;iiiditioiie, niiia . id. accepiiiius. Artcs :i iv1;ig.istria, aliquid suo e.rl>eriiiiciito,natiira duce accipere, /<t?tultri.r rtn~r~ rni~i~rttt.. 7. Assumo, )z.c<.~~,JIY. In societ;itciii, aiiiicitiaiii,dc(1itioiiein arcipere. 8. Capio, r~*s*t'~ttr,: Aiiiiiiuin in ;ili<liicni quietuiii, idiici,iiii, ign<~nini,iin, caI.iiiiit.iteiii, (It~loreiii,ofciisioncin, itijuriain, iiictuiii, I.ctiti.iiii, \olul~t;itciiide \irtute aliciilus. 9. Sustineo, tYro117,tr. I'lagain, detiiiiicrii~iiii,~ C J ~ I I ~ S .. I I ~I L~ II>C~C Cf. . Obtineo. Acquiro, Tracto.
t:
ACC
ACCIPITER, tris. m. kfiwier,faucon. A b nccipiendo dictua. EPITH.Praceps, ferus, vclox, atrox, nulli avi satis q u u s . ACCLAMATXO, onis, f. C r i , acc~arriution, clamnrr h s t i k . SYN. Admurmuratio, exclamatio, plausus, a plausus. EPITH. Acuta, rttenunta nimis, a8versa, levior, magna, madma, secunda, ingens, lata, canora. Usvs: Non acclamatione tantum, sed convicio et mildictis impeditus est Pompeius. ACCLAMO, as. a v i , a t u m , are, a. Criar. Dlcitur d e clamore populi r e m probantls, ve1 improbantis. PHRAS. Acc l a m a t u r a b omnlbus. fords re trrrtt~ttfd cricr. Admurmuratio omnium facta est. Conclamatur ab omnibus. Extollitur ab omni parte clamor. Clamore approbatur ; adjuvatur ruentium in hostem impetus. Contumeliosisrlmo acclamationum genere reus laceratur. UsUS: Oranti populus cum risu acclamavit. C f . Clamo, Applaudo. ACCLINO, aa. a v i , a t u m , ara, a. PeacLcr vm. *SYN. Inclino, fleao ad aliquid. Usus :Acclinavit se ad illum. ACCLIVIS, e, gen. com. Qui v a m rnontant. SVN. Arduus ; fastigio leni siibvexus ; clementer, molliter assurgens. Usvs :Pars va: valde acclivis. ACCLIVITAS, atis, f. M o n t e . * S ~ ~ Loci . Cpoilita, in ascensu. Usus: Ab eo flumine par acclivitate collis nascebatur. ACCbLA, m, m. Habitatal de. SYN. Vicinus, finitimus habitator. USUS: Amnis vadosi accoh. A C C O ~ ,is, colul, cultum. ere, a., nonmnquam n. Hubifer prt's &. SYN. Juxta colo, habito. Usvs: Lacum, fluvium, mare, silvam, montem accolere. ACCOMMODATIO, onis. f. Cottforaifd. EPITH. Conveniens, decens, aptaque dispositio ct collocatio. Usvs : Elocutio est idoneorum verborum, et sententinrum ad intentionem accommodatio. ACCOMMODATUS, a. u m , part. v. accommodo. A#te,propre ti, corafonrre. SYN. Paratus, aptatus,aptus, commndits,idoneus, habilis, opponunus. Anv, Consitlto, veliementer. PHRAS. Accommodatus est genlo meo, II se comfmr~ie R ttion caruct>rr. Optime convmit cum ingenio meo. Ad naturam meam mire factus est. Vehementer ad vita: mea rationan, et consuetudinem est accommodatus Cf. Aptus. USUS: Oratio ad persuadendum accommodata. Verres ad vim, ad fneinus accommodatus. Tempora ad res gemidas accommodata. ACCOMMODO, as, avi, a t u m , are, a. A d a l q l r d; con/n>arrd. SYN. Apto, comparo, concinno, commodo, applico. YHRAS. 1. M e t o t u m a d n u t u m t u u m efflngani e t ac-
d toutrr commodabo, j e wotu obiirai, j e f vos voloflt/s. Tot~im me ad voluntatem tiiam, nutum ue convertam ; ad duAum me tuum a p p l i c h ; tibi serviam, tuam ad voluntatem meam conformabo; mores ex moribtts formabo tuis ; tibi me dedain penitus ; titis obsequar studiis, subserviam ; de studio tilo studia mca emnt omnia ;voluntatibus ubique veliicabor tuis : totum mead arbitrium tuiim. in ue more6 tuos fingam, formnbo ; cum toa voquntate mea faciie congruet, consentiet, conspirabit. 2. S e s u a m q u e iin i t a d allor u m voluntates, il fuit l a v o t n t d de torrs. In aliorum arbitriiiin concedit, discedif descendit : se ad aliorum nutum et arbitrium fleAit ; eorum voluntatibus obtemperat ; arbitrio morem gerit ; a d aliomm ingenium, mores, voluntates, mores componit , conformat suos. 3. Bonf civls -t. voluntatem s u a m a d Rempublicam accommodare, adjungere ,conferre, aggre re, fout botr ci/oye# (oilcorr/o~>ner su vo& d cdle <te ripublipiu. Conjungere voluntatem suam cuin publica causa ; in omni voluntate sua, qiiirl rationes publicae ferant, postcilent, speiare, intueri, attendere ; nihil unquam velle a ublica re sejunaum, alienum, separatum, &s. junaum, remotum ; nihil agere, suscipere, moliri, quod Reipublica non conducat, expediat, quod ejus commoda non postulent. 4. Rationes nostra, accommodandn, s u n t tempori, il faid confonrter nos tttntrit'r,~ & u @ au tern S od 9wus vivons. Temporibus est assentienduni, obsequendum, cedendum serviendum, inscrviendum, rationes nostm a d temporis rationes accommodanda sunt ; Populo subinde et scena, ut dicitur, serviendum est ; Cujusvis temporis, a u t temporum hominem te esse convenir. Temporis rationeiil ducere ; ad tempestatein rem, consilia, a&+ nes dirigere ; consilia et aRiones tempore moderar, res ad tempus accommodare ;consilia ad rationem teinporis componere, c6mparare te oportet. Decet nos in agendis rebus uasi ducem, aut consiliariuin habere tempus. $ortuna,tempori, necessitati parenduin.?.empore utendum. S p e b n d u m in omni re, quid res ac tempus ferat, postulet. USUS:1. Ensem lateri , coronan capiti etc. accommodnre ,
cei~t(fre une #&'e la rte. 2.
hnner, I>a#liqwer. Fac animum litteris ; curan1 agricultura ; voluntatem tuain ad Kempublicam, te ad aliorum nutum accommodes. 3. Intcr@ser. Nomen tuum, testimonium, jusjurandum, ad amicoruin causas libens accomodabo. 4. PrtVer. Alicui de adibus, suas amico =des ad nuptias accommodare. ACCOMMODUS. a. um. P r re, cotavenuble d. SYN. Appositus, commo%us, opportunus, aptus, idoneus. ACCRESCO, ia, cravl, cMtum, ere,
se rttetlrc une coumtarie strr
ACC
13
ACC
n. .Yaccraihu. SYN. Cresco. )( Decrewo. Usus : Flumen veheinenter accrevit. Ex ea

harcditate atrimonio tu0 non multum accrescet. Novi {olores, nova negotia veteribas accrevere- H m cOnsuetudo cmPta a parvis*tecum simul accrevit. Cf. Augeos Auge-* Addo, C m o . ACCRT~O,onls, f. AccroisJmenf. SYN. Incrementum USUS: Luna accretione, et diminutione luminis dies notat. ACCOBITIO, onla, f. Acfiondese coucher &t#r rnangey. USUS : Status inces~us, ressi% ccubitio quam minime indeiore fiant. EPmH. Epularis. ACCOBO, as, cubul, ciibltum, are, n. &re coucM. SYN. Assideo, accumbo, adjaceo. Usus: In convivioeodem leRo alicui velapud aliquem accubare, Ctre coucM A table r2s de qulqulun. 2. J?tm situ atIMs, a T e h ! & s s *ruinT a m i o monti accubat.imminet. adjacet. ACCUMBO, is, cubul, cfibltum, era. n. Se coucher, se r,rrlfre d fabk. SYN. Accubo, cubo, adjaceo, recuinbo. Discumbo (mmper d e plurlbus dicltur).ADv. Infra, supra aiiquem, in summo (situs e r a t epulantlum). Usvs: Supra, infraque accu~nbunt. A C C ~ ~ % O L as, O , avi, a t u m , are, a. Aro,rrrul~r,enlasser. SYN. Augeo, adaugeo, addo, coacervo, congero, exa gero, construo, coinpono, colligo, c q o . ) f D e m o , immlnuo. ADV. Acervattm. USUS : Aliquem donis accuinulare ;alicui honorem accumulare. Cf. Augeo, Copla. ACCRTIO, o n l q f. Son, cxacfi&&. SYN. Studium, diligentia, cura. EPITH. Dilir t i o r , mera, major, veteratoria, oratoria. sus: Accurationem adhibere, accuratione ati maxiina, grurfd soin. Cf. Dlligentia, Cura. ACCORATUS, a, u m , Soirni, f a avec soin. SYN. Meditatus, exquisitus, absolutus, petfeAus ; summo studio, sumina industria elaboratus. Usus : Dicendi genus, sermo, cominentatio accurata. Malitia accurata, rnalicr cotnplllte. Cf. Dlllgena, Solllcitus. ACCRO, aa, avl. a t u m , are, a SoiY. SYN.Curo, diligenter administro. ADV. elius. Vsus : Melius accurantur, q u a consilio geruntur. ACCURRO, is, curri, c u m u m , are, n. Counk V ~ Y J .SYN. Ad aliquem curro, aliquo contendo, advolo, me confero, concurro. ADV. Cupide, liinter. PHRAS. Accurrera,acourir. Gradum, curaum flettere a d aliquem. Cf. CUITO. USVS: I . Romam accurre queso, VCMI vife A Ronrr. 2. TRANSL. I s t a imagines ita nobis di00 audienter sunt, ut simul atque velimus, accurrant, res irnagzs J'opcut sou&U. ACCSABILIS, e, gen. com. Bldtnabk.
SYN. Accusatione et reprehensione dignus. US~~:QuorumomnittmaccusabiIisest turpido. ACC~STIO, onls, f. ~ ~ ~ ~ sYN. , ~ ~ ~ i , , Incuutio, nomini. d e ~ i E o pir~ H ~ ~ diliqens, illustris, mala, nugatoria, manifesta, nobilis, gloriosa, vera, vetus, usitata, acriq intenta, infans, muta, nova, opima, perpetua. USvS :Accusationem faAitare, profiteri, acuse~,tad~ir,fi~pnrr'rr~neacnrsation. f. AC~IO. ACC~S~~TO or R h , m. Accusafeur.SYN. AAor.)(Defenmr. EPITH.Acer, acerbus, vehemens,multumacrior, aeniulus,amans,bonus, diligens et finnus, falsus, satis firmus, gravir et vehemens, iratus, odiosus et assiduus, ridiculus, molestus, frigidissimus, gravir, idoneus, imbecillus, melior, teincrarius, voliintarius. USUS : Accusatorem comparare in aliquem ; alicui accusatorern ponere, opponere, stcscife~ U* accusatetd~ il qfn. Personan accusatoris ut temere sumpsit ita celeritcr poiuit. ~ f j Actor. L A C C S A T ~ R I E , aiiv. i?tt aarcuJateur, avec#a~siotr. Usvs :Non hoc accusatorie, sed libere dixit. ACCSAT~RIUS, a , u m , ~r~icottcerne P w c u ~ ~ ~ t nUsus / r . : Spiritus, artificiuin, jus accusatorium. Animo accusatorio, azvc aniritosi:. ACCOSO. as, avi, a t u m , are, a. Acn c s c r . SYN.Defero, posttilo, arcasso, arguo, item :Causam et culpain in aliquem confero ; redargw, insimulo , criminar. )( Excuso, defendo. ADV. Acrius, aspere et acerbe, constanter, copiox, diligenter, diligentissime, disposite, falso, graviter, gravius, ravissime, imr b c , inhoneste, juste, justius,faboriosis~ime, eviter, libere, liberius, inoderate, nefarie, pie, praeclare, probabilius, publice, litteris, separatim, severe, vehementer, vete. PHRAS. A m u l l Catonem qulnquagles accusarunt, les ennernis & Cafon le t,ri).ent50 ois en wcusatiott. Catoni ainuli quinquagies k m dixere ; litem intendere, intulere ; Catonem judicio prsecuti sunt ; criminis reum fecere ; in judicium, in criinen vocavere ; rtum citavere ; in reos retulere ; ejus nomen detulere. 2. Perlculosum est, allos accusam, Zesf unc cAosc &n errtdse qtde d'nrcu~cr les auhus. Res periculi pfenn est, judicio exagitare alios; in judicium adducere ; in jus rapere, trahere; criminia reos agere, peragere ;crimen inferre ; dicam alicui scriberc, impingere t aAionem intendere ; ambituq captae pecunia etc. arcessere. 3 Nihll m l e r a t i u s eat. a c m i u m falso d e crlmine accuaara, par faf&n*ir jlus o&ux que f wcuser un atni &un crimr faux. Immane facinus est, amico innoxio crimen affingere ; accusationem conflare immerenti ;innocentem in criminis suspicionem adducere ;innoxium in culpam vocare, judicio exagitare ;culpam, crimen conjicere, confem
ACC
14
.-
..
ACI
ACERVUS, 1, m. iMoncrau, tas. SVN. C U ~ U ~DIFFER. US. Acervus est m i n u t l o r u m f e m rerum, Strues proprie lignorum aggasta m o l s a Usus :Acervos tritici, nuinmorum construit avarus; acervos corporum vicit miles. AcETuM,~, n. &ynaigrr.usvs:~RANsI&etum h a k t in pe&ore; aceto hominem perfydit, i l Pad-a & yaieyies moy&ntes. AC~DUS, a, um, A i p . +'sus: Culices acida ptunt, ad dulcja non adv~lant. AcIEs, ei, f. Trandanf, oinh SYN. P a n acutaferri. Epirn. Acris, he&s, obtusior, parva. TRANSL. I. Acies. Vivacitd dtr rrgafd. SVN.Visio, vis oculi. EPITH. Hebes, obtusior 2. PMhution& I!es#rit. SYN. Acumen mentis, perspicacia Usus :lngenii acies disputando exercetur simul et exacuitur; otio hebeseit e t obtunditur. Rerum magnitud0 aciem mentis perstringit, prastringit. Sapiens ab oculorum consuetudine aciem mentis abducit. 3. Acies, 6 l mrr. amdc, &mfi nzngdc m 6aCoilr. SYN.Exercitus, ot'~ E~~ int CertOS ordines distributac. c ~ ~ , ~ d ~ , c r e , g e n . ~ ~ m . ~ ~ t i / t $ ~ iC ~ . &dil. i n s t r u h UsUs : 1. *olem SR Vehemens, a c i ~ ~ i ~ s , s t ~ n u u Longe. s . ~ ~ v . EP~TH. lnstruere, ranfrr, mettrc en bataillc. Aciem Usu~ :Horno aceflimo ingenio; consillo, mestruere, exomare, statuere, institoere, dirigere; monP, AopnriicIfwnc intc(/i~Cncr tr)s-?rivr, Legiones in aciem collocare; Copias sitas in e - p I d t r a n t e . In rebus age<dis, pervestiganconstituere; aciem ordine disponere; acie dis ~ l s f tet acer. Acerrinia est libenatis alias: in CertOS ordines militem C T r c ; wuperanda cupiditas, 7.G dnryglpur. Acris in certos numeros, partes distribuen ;or ines oculomm acies. jn acerrinla et attentissima dispertiri. 2- I n aciem p m e d e m , cogitatione tempus illud omne sui. Unguen~ rnlu a@ cort~baf,prodi- in aciem ; a ras tum acurima suavitate congum, pafutr~ ~ U W m v i t d rXtrc,,te tt tr2s-~~n~tr,1nte. cf. 1 Legiones in acienl deducere, educere, proI ducere; in prrrlium educen militem. 3. Yehemsns. CXRB~ adv.Ar>n.rnrnt. SVN. Aspere. ~ ~ ~ ~ ~ Usus :Accusationem acerbe tiilit. are; y m ~ r e erigen ; in collem; i n y c subsi iis; distrahere, distenden, Irxare; junACERBITAS, atis, f. A>ttrrtrcrnr, a&Irorr. SYN. 1. A r u m n a miseria. molestia gere :mediam aciem exinanin: d i a s: exdi:are cornua, alas, ordines. 4. Acicw turba&, caiamitas, tristitia 2.~s@ritas,feritas. EPI.I.H: cedit, 'an)tr #/ir. Cornibus nutat ncies; Diutuma, magna, subita, summa. Usus : r. fluttiiat ; inclinatur; comibus nudatur; perN u l b acerbitatem, dolorcm, cruciatum refnngitur, impellitur, movetur. 5. Aclem pricuso, j r iie rt$usr artcunr &rr/rrrr. Lacrimas m a m perrumpere, battm Pava~~t-gwde, &S in tuis acerbitatibus lurimas profudi. 2. Obprrrnicrs rangs. Aciei principia disjicerc; jurgatio tua muiturn Rabet acerbitatis. Multa alias: frontem hostis urgere : rima signa, uteris acerbitate. Ad summum imperium naprimam hostium coronam divilere; in metum accrbitatem adjungis. In obvium quemdi*m aciem prorumperc, invehi, im que virus acerbitntis tu= evomis. Cf. Calafacere. 6. Aclem restituere. rdtablir mita~, hperitaa bat. Aciem sistere; alias: frontem hostia e, R~A~, urgere ; integran ordines ; colligen, instau-,flChnrx, triste. P m p r i e de fructibus 7. Ex acia dimfdemg q n i t t ~ l e c A a ~ d b l t u r . SVN.Acer, as r. Pomum acerbum de bataillr : acie ve1 ex acie excedere, refudolor, objurgatio ; usvs : H~~~~ ii gere* recedere. Cf. Pnallumvituperando acerbus. Cf. Asper, Dlmcllis,
in iniontem, criminis expertem ; amico nullo ejus merito crimen inferre. 4 Cicero v e r r e m e d m i n e capitali accusavlt, Cicdron arcusa V d s #un m'ttte capital. Cicero V e m m capitis accusavit ; judicio capitis arcessivit ; cavitis reum eeit. rnrenit : in iudicium capitis v&vit, adduzt k r u h Eapia~iumrcum fecit ; capitale Verri crimen intendit. 5. Manjluri ravl-ime accu-batur, acc~ait ~dusd'un criinr trIs-,g~uvr. Manlius in jus irr, ambulare ; in judiclo periculum capiris a&=: caumm canitisexvinculis dicere cacebatur: ~ a n l i ujudicio s gmvissime conflithgatur ;in judicio exagitatus reorum locowdere; accusatorum impura maledita, convicia audire; accusationis mdestiam, 'udicium subire ; tribunal adire compulsus est. hanlio periculomtm negotium a b accusatoribus exhibebatur, ambituq ac majestatis postulato. Usus : 1. I n judlolo, accusare capitis, accusrr d'un m'm urfltal. 2. E x t r a judlclum, de epistolarum ~ l i g e n t i a , voluptatem accusare, accuscr,
P ' :
1 1
'
x ~ ~ & ~ ,
ncerE
XCERRA, as, f. Coflrd d ctrccns. Ne cw m n q ne acerra prztreantiir. ACERVATIM, E n irronccww, en (m. SYN. Summatim. USUS :Acervatim jam reliqua dicam, sotrrnrair~rnent.
dius MedOrum, aut Persarum ACINUS, 1, m. I J ~ ~ A C I N U M 1. .n. Crai'>r f ~ i t s P"'fr; UsUS : Acinus
VinaCeUs.
ACIPENSER, aria, m. Esfrtrgron. EPITH.
ACO
.
------
15
-- - -
. -
--
ACT
L)ecumnus. USUS :Acipenrer iite paocorum hominum est. XCC)N!TUM,I, n.Poison. *USUS: Fallunt aconita legentes. ACQUIESCO, 16, qulevi, quiatum, am, n. Se r y SYN.Quicsco,mihi q u i e s n t . Auv. A iqiiantum, facillime, libenter. USUS : 1. T m in itinere horas acquieveram, 5s re~ " S C T .2: In O= tuo, et vultu ;in libris, litteris; in c h a t a t e erga me tus a c q u i e ~ o ,ffictlrt su franqttillifd durts, ttre s ~ f i J / a i fd. C t gules, Quiesco. f~ivl. sftums em, ACQUIRO. 1% 611 a AcquJrir. SYp. Obtinm, con=Iuor, adipiscor, nanciscor ;pero, comparo, concilio, adjungo. PHRAS. 1. Acqulnlvl dlgnltatem. ~'kobt11114 M & ' ~ ( I Y ~ Ingeniduce, C . PU&OE, virtute dignitatm naAus sum, ~ p e r iabstuli , ; dignitate atittus siim. Tribunatummea virtute extoki, non artibus expugnavi; suffragia non e b h d i t u s sum, sed meritis ~ssecutus.L.%boribw meis dignitatem mihi p p e n , con-tus sum; vigiliis meis hanc dignitatcm acceptam d e r o , fero, possideo, teneo, debeo. Honis artibus honor mihi obtigit; data mihi ea est provincia, honorem inveni,impetravi,votorum g;a,"~~~~~;$,Nr"M:;~= gistratum ;dignitatein collegi,comparavi. purvr, l,c ad honores perveni, je hmrs. non opeil aoquisivlt, il s,rrlp,,OMIrC pnrlrs fir&sJCs par des rttuw illdgiltleS. anibus non exiw, pecuniam collegit, confecit, creavit, nuininorum inagnam vim expmsit, ertorsit ; ac pecuniain iepe"t,corrasit,eblanditus est. 3. =ltter anim stud,li magnam lamam acqu,slvif $08 l<r Iettrns i) #rrr/ wJ&! gy<uulr rCdol,lltl&. DdrinarlImstUdio famam Ubi inlCentemac divitalcm conciliavit; nomen adeptu. e?itiwns; callegit non medioerem et existimationem; faniam, rtimationeni sibi confecit,pepcrit ;splendorem nomini accersiit; in existimationem venit Usuc :Acquirere honorem,dignitatem, Cf. Obtlneo, Acclplo, Fama. Pbcunla. ACRIMONIA, f. K v ~ f d * , mgif. SYN. Vis animi, impetiis, vehementia. USUS: Sit in wltu piidor, et acrimonia. Oratio tua multum habet acrinioni~. ACRITER, adv. Portrnicnt, r~ivrmenf. SYN.Acri animo, vehementer, fortiter. USUS : Intdligit, dicitque acnter. Acute videt, et acriter. A C R ~ A M A ,atlr, n. Tout cr qu'on
virtur predicaretiir. Fuisti in hac fabula non modo spettator, sed aclor et acroama. ACR~ASIS, is! f. Aucii/oirr, rbtniort. SYK. Auditio, auscultatio, auditorum conventus. lcole Ar savank USUS : Haec ve1 in acroesi audeam hgere, (in auditorio V u l a . ) AC S ! , Corrtrnr si.* SYN. Ut si; tanquani si; pro e0 ac si, quasi ; pernde quasi; silniliter ac si ;juxtaac si ;non x c u s ac si. sus : Tecum agam non seciisacsi meus frater esses. cf. Quail, ~ i m ~ l ~ t&que. er, ACTA, orum. n. pl. Artes o@els, m.qrifrcs. EPW~ Firma, . irrita, multa, nefaria, prceclara, ublica, pnvata, rata et firma, reiiqua, urbana. bsus: i.~ i i q u t d i n acta mierre, comig~trr danr W r~cfcrplrblirs. Sui consulatus a& Citen> i e con ecit ; suas in a&is habebht, numen&. 2. ACW r n l n d e r e , < i r t r i ~ l6.r lt~ o&nnauces Ilc qpn. AAa Neronis sublata, rewissa sunt; ejus Ptis auRoritas est derogata et fidej. 3. Acta rata a b r e . cortsc)YM tout ce qu'n,ait qqn. A t a k s a r i s firmaerant. servabantur diligenter, cum laude commemorabantur. ACTIO, onisf. ,4rfi,,n,drw~~. syzr. A&us,
E%: A~?~u~he~?or,c:?$~s, c n ,g " :n ; menti, considerata, crudelis et imprtitna, non
tribunitia, sed regia, divina,tacilior, honesta, integra, levis levior et facilior, liberalis, maxima, periucunda gratiarum, comes e l v e n di> ~ o P ~priina, ~ ~ prior, V sin~ularis,tot% t w c % hibunitia, vehemen~ plena animi, plena spiritus, plena doloris, plenaveritatis, vehemens et gravis, et copiosa, bona, certa, congniens virtutibus, consentanea PP titionibus, constantissima, atque Optima' priculo.al prptua' pmclar% P ~ ~ forensis' ~ Usus : ~ 1. F b I I I Ifq&, wfd, fa*, ucfimi. Contemplatio sine attione manca e s t Rqualitate vita, et omnium attionum nihil venustius. Ea pueris ludendi venia detur, u a ab h o n ~ t a t i s attionibiis non A&io ,,,enti# et tatio. Virtutis aCtio et iisus. 2. Actiorr & ~~~~~P~H.$,,&$& pernovendos accommodata. Demosthenei tnbuit p " ecundas, tertias a&ioni. 3. Dyoit&fl#rmin,rt mjUtt&e,pro&. SYN. Oratio accusatoria, jus persequendi sibi debitum ;judicium, quastio fonnsis, lis. Uss : Actionam inmtltuerq inlmf#r un troclr. Conutituere, informare, suacipen Ptionem. 5. Actionem habere, aroir wfion C0irh8
$P$~~~,$~
q V . ; d r t n a d r Ia~nrtissi011 &~urmiurr, &nd avrr Iaisir :rrtusigwe,khrc, ~y~~)#Aonir Ptionem alicui intendere ; aAionem que-
m Sr*. d a m t i o jucunda. husica, nympho-
=%~
~ I
nia fabula a&ibus interpon solita. EPITH. Fcstivum. Usus : Acroama Themistocli jucundissimiim videhatur, quo sua ciijiisqiie
On Ui ~ r sa #Iainfc aRionem exrludem,
t ~ b 6m *Ctlonem .
WllnWam
talle*. ACTOR, orla. m. Acteur, ilrnr
: Qui
ACT
16
-
AD
viq subtilitas. EPITH.Flebile, nimium sinszpe stomachosum, nonnunquam fri. gular~, gidum. UsUS : Acumen DialeAicorum. Stili acumen et argutia. A c ~ o , 1% out. c a t u m , era, a A i ~ i s e r . SYN. EX~CUO, excito. )( Obtundo. irsus : Usus prudentiam acuit. Gloria ingenium acuit, d i t ; iram, metum acuen. Palatum acuere, rxciter I ' a w i t . Palatum exacuere, famem obsonare, appctentiam cibi facere, prasta% excita=, incitare. ACUS. a, m. AipilIe. PHRAS. Acu pingere, bmrlcr. Phrygio opere pingere, labarare ; acu telam, aut pannum variare. Usus: Vulnus acu punAum videbatur. AcTE, In~nieusement,Jiurnrrrf, avtc es#n'I. SYN.Subtiliter, ingeniose, argute, cum ingenio, non sine acumine. USUS: Acute colligere In disputando, respondere, traAare ; acute, argute conjicere. XCUTUS, e, um, A@, #S, #diiCfra?tf, st~bfzl. SYN.Subtilis, acer ; pcrs icax, ar tus. )( Hebes. obtusua. Auv. Jalde. &us . AUsit nulla ; =pultus sum. Cf. Despero. ~ ~ g r rcUlter b ~ . acutus a. HodiIC; ACTOOSS. d o n , vLNmrnce. d r o i t , humo accitus, et natura penpicnx. Usua : Leniter, remisse, non aauose agere. Motus animi celer,et acutus ad excogitandum. L)icendi genus actitum. Cf. Ingenium. ACTOOSUS, a, um, A(/$ SVN. agendo non c e r i t . USUi : Yirtis a%% AD, a , wrs. SYN. In, apud, c i m etc. sit oportet. Usus: I . Motus a d locum. ve personam, d, vers, ad Messanam ; ad montem ; ad ACTOS, 6% m. Acfe. SYN. AAio, faAum. Consulesvenit.2. I n t e r d u m s t a t u m i n loEPITH.Extmnus, perfdtissimus et omatisco, dans. Remansit ad urbem ;senatus habisiinus, turpissimus et flagitiosissimus, vite tus est ad Diane, Veneris, Castoris, subaud. non solum d u s , sed etiain pravus, varius. t a n u m , mdem. 3. Apud, arr, des. Est Usus: 1. Pravitas animi in aAum erumpit, se inihi ad portum negotium. Hieme ad exercilredviw eu rcfes.~. P a n Comadiac zrrlTragetum mansit. Ad inulieres nihil obtineri podia, Ack. Vita nostra, veluti fabula, mors tuit. 4. Clrca, jrrsqrr'd. ExspeCtabo te ad ea extremus eat aAus. tempora. 5. Contra, confrc. Herba ad morACTUS. a, um, part. v. ago. Fait, #m', sum bestiarum, ad oculos salubris. 6. Post, pusd. Usus : Bene tecum aAum est. AAa a Y&. Ad hec otii nonnihil fuit. 7. Propter, k r m e tibi a t a s est, exacta. AAo negotio, nns, d cause rlc. A b a a boves ad desideriuni sero venir. (VUu;. post testa). reliAarum immugiunt. 8. Pro, pour. ArgenACT~TUM, Bientbt, prom femenl. SVN. tum ad statuam conferre. Adnotare rem ad Statim, illicq subito, mox, contstim. memoriam posteritatis. 9 . Ante, cofam,auACOLEATUS, a, um, Qui a un a i p i l &vanf. Ad limen, ad pedes ejus adstitit. Ion, Pipuanf. UsUS :Aculeatas ad me dedisti lo. Comparantia, vcl prasferentlq err littuaq davczdwit (ICIIctfrcs piquantes. combaraisos a % . Nihil ad tuum eauitatuin : nihd est ad Ciceronem Brutus. ir.' ACOLEUS, 1, m. Aig,riIIon. SYN.Vesm, u#apum stimulus ;ifem: TUANSL dum. d, selon. (Simllitudlnem dgnlncat.) E i s , q u a ungunt, irritant, an unt. EPWH. Ad arbitrium illius; ad nutuni; ad exemplum; ad hunc modum, ad eamdein nonnam ; ad ~Oratorii ac g r e n x q reconditi. : i. Dolor. Domesticarum sollicitudinum aculeos conjeAuram alieni sensus ;ad pmscriptum ; occuliare soleo, doulrur, chagrin. 2. Jocus ad naturam ; ad rationem temporis ; ad alioroerbus, raiIIenipiquanfe, S U W M I C . Genus rum similitudinem omnia gerere. 12. Prmter, en oufre. Ad c;eteros dolores etiam illo prefaceiiuum, in quo multi aculei, et contumelia Insunt. Acorbitar Emittere aculeos seFuere ad dumor. 13. Clrclter, d $ 8 ~ ~ e r i t a t i sin aliquem, th.r sh2re Mr 9% centos. 14. Vaque. jusqrrd. Ad hanc diem, horam; ad multam lucem, noAem; ad exattam Oratio d n c forensium xntentiarum acufeis. Cf. Aaerbltar, Contumelia. atatem ; ad insaniam concupiscere. i S. EleACOMEN. l n l b n. PCdfrafiou, subtilitd, g a n t e r u s u m auf n n a m signlnoat. I d quant la cause. Erit hw: tibi ad privatum w i v a c i f I I i'cwf. SYN.Perspicacia, ingenii &~rsvitau mmd'us aufre; avocaf. SYN.Qui agit, accusator. EPITH.Multo acrior, advenuqvehemens et fortiqfortissiinuqidoneus, non invenustus, sed inen et inimicus ron, jucundus, optimus, summus, diligentissimu~ industrius, malus. Usus : In theatro mali a&ns perpemdi sunt. AAor ~ummus cmmum ldua inventor, compositor, aflor. ACTOARIUM, 11, n. Bnfeau lger. UsUs: AAuaria minuta celdtate valent. ACTUM EST, p e a estfaif. R e m dmper a t a m aignificat. SYN.Conclamatum est ; absumpti sumus ;ventum est ad finem ;de loranda in pcrptuum libertas nobis est ; %es ad rcatim rediit ; pejore loco res meaesst non potest, quam que nunc sita est ; Peril, interii, nullus sum ; acidi, monuus sum ; occisa res est ; nec salus mihi, si velit, saluti es% poteat ; trttnsaoum est de me, a u m d e salute mea ; disprii ; omnes fortuna Wrdita sunb ever% redaAus
~,"Ubi S:; ~~~&~~-
"
sou un-
SUS
F.
ADR -
17
ADD
ADDISCO, 1% dldlci, ere, a. Ajonfcr dolorcm lutuosum, ad Rei ublica rationes loriorum. Cdlidus ad fraugm. Ad pugnam d re p'on skf, a(prrNhr SVN. Disco ; ad ea, q u e didici, a quid adjicio. )( Dedisco. fjt utiliter. Est ad aspeAum venustum. Res ADV.Velocius. Usus : Orationem, camina, varia et multiplex ad suspiciones. Ad laudem novi aliquid addiscere. Cf. Disco. illustre. Vir ad suspicandum sagax, ad reristendum fortis. 16. Eleganter In h l r adhiADDITAMENTUM, 1, n. A ~ b e t u r :ti la lfftm, mot d #not. Ad l i t t e m , Non s u # l#ntnl. SYN.Accessio, appendicula. ad verbu. *m cdisceh Ad h-i ad extUS& : fnertissimi nobiles, in uibus proeter mum ;ad unguem. nomen nihil ert additamenti. %f. Acceasio. AD&QUO, as, avi. a t u m , are, a. . ADDO. 18, d!dl, era, a. Approchtr de, ajmter. SYN. Adjungo, adjicio, appono, adk g a b . SYN.Rquo, emquo, oequalem facio. scribo, accessionem adjungo, facio, affero. )(Superior, inferior rum. Usus : Pompeius cum virtute fortunam adaquavit, P o m f l e ~ f Anv. Gradatim, minutim, pnululum, rete. PHRAs 1. M e quoque a m i c i i tula adde, aussi cortm~eux q w forlrrd. Memoriam nollldtter-moi aussi a u nombre d e vos amis. minis sui cum omni posteritate ndquavit. Amicis tuis aggrega, accerx, admisce, adjicc ; Cf. Exmquo. fac, ut tuorum amicorum additamentum sim; ADXGIUM, 11, n.A dogc,,pTOVd novum et adscriptitium amicum me habeto. Proverbium. Us,,s : Vetus est adagium. Cf. Adscribe me amicorum tuorum numero. FaPmverblum. miarium t u m m numero me quoque adjice. ADAMAS, antis, m. Acim, fn; diamant. 2. A d i n j u r i a m a d d i t a slt contumeiia, Usus: Genera adarnantis sex noscuntur. d P i n ~ f i c mt e jm@it P i h l f e , Ad in'uriam ncceuit contumelia j ad injurian calumnia ADXMO, as, atum, a. S% admigmvit ; injurie a u h r i u m a+,prmjrC &, dmCI beaucw. sm. Valde U m % con~melia ;injuria cumulum &u,,,.denter desidero, percup14 concupisco, era. lit contumelia, pto, usus : ~ d qud nunquam ~ ~vidirti. ~ ~ , injuria subjuncta, subtex% mista, adnexa ert contumeli ;auxit injuriam Cf. Amo. contumeli novn UsWs : Addere aliquid de ADAUGEO, a, auxi, a u c t u m , eres ruo, ajmrtm du nirr. Ali uid ia orationem Augmenfer. SYN. Au eo, cumulo. )( E x t b adderr. EPI ttin 8sciculum t u m m nuo,minuo. U s u s : %ac indicia adaugent add- ajwtw. b u d e stimulos animis, alicrisuspicionem. Cf. Augeo. tatem studendi discipulis addere, sNrnIrr, Ad O-Nnfi mbibtatis d~~ hudem ADBIBO, is, bxbi, blbltum, ere, a. Boire. * SYN. Bibo lagius. U s ~ : s~ d b i b i t addere. Cf. AWW. Adjungo, Accedo. plus paulo. TRANSLJhontrr avidemmt. Cf. ADD%f&, si. docui, doctum. era, a. Emnjper. S m . Doceo. Bibo. ADDoBITOi a*, a v i ~a .tum, i m , . n ADDitCET, imp. I l convient. SYN.Decet. PCIIC~~Y ver$ le k t e , h e ~~er&ain.USUS: Cf. Decet. Addubitavi P " l u l W num q u o m d o ita ADDICO, is, ~ 1 c,t u m , e-, n. M a. eveneriti de tide nihil addubito. AccoI<.kr, adjn6Cr, vedre. sYN. Dedo, mnnADDCOs ih duxi* d u c t u m , cipo, destino, adjudico licitanti rem auferen*ssn, m(rrdw. SYN, DeducoP dam pennitto, t d o : )( Libero. USUS : induce, contendo, contraha )( M u c o , rqAntonius regna, senatus autoritatm exte"* SYN.TIIANsL Invito, impelio, pellipecunia addixit, h m p o u r & pW- mitto. permovea ADym Ma wiu4 p f . Nemini me addixi. Judicer carmpti quampimum Usus : 3. A ~ U C ~ I~. l t u q ~ t e n t i a m~ o m fidem, , ~ l i g i o n e mpretio habena% l o ~ W arcuW $8 n h ,8 W largitoribus addicere ni1 p s i habent. AmoCf. Ab.trin(lem. 2.Perrca suqs, cupiditates, voluntates dtetius libi- /ieins * n n ~ mOVem ad Irpm etc. & coh, dini ; juventutem sunm omni intemperantioe au &me. Aliquem in maum ;ad i r r c u n d i i addicere. Cf. Trado, Deditu* indi ationmi, miaericordiaq ne#igentiun, ADDICTXO, aniqf. Ad'irlilio*. USUS: 4 g t u m ;in dubitationmr, dublum ; SW. Additio et condonatio bonorum. mam e ~ s ~ e in m opinioaem; ; ad ti^ ad uct?re* R a i g e q dfuiw?: ADDICTUS, a. u m . p r t . v. addico. e*hiu elc. Aliquem in angustum, Aa)ugl, mgagd, lliC d. S-. Adjudicatu%m*+tus. Usus : Me addihtum, dditum, o b . in SUmmaS anpstiaq in discrimen, in odium, siri~um bbeq vms en hmm, in invidiam ; in fidem in surpicionem uiduTe% * J e r mire, ssmikmmr. Cf. Mo&w. Homo in servitutem addictus, rsclovr. V 9 AlliCiO~ Pe-adeo. Pretio a d d i h m habere fidem dteri et mnncipatom, se v d r c d #t'k'or. drbs jam b D UCOR, aris, d u c t u r mum. d ~ l , vastitati addita. Cf. D e d i t u . p. pOUsse'. SYN. Inducor, invitor. ADV.
"OQU~
EZ
ADE
-- -
---- --
.- - --
I8
--
-.- - - -- . . - -. -- -
-- ..--
AI>H
omnino. PHRAS. ddhasret Platonl, ilprcnd Plufotr @*Y p i d d . Piatoni ut magistro afxus est ; nusquam ab ejus d d r i n a , nusquam a latere discedit ; inlisret menti ; in intimis animis insidet d d r i n a Platonis ; Plakaineetc. ra'orif pt4 e dJtournrr de son ckssein. tonem arte completitur, a Platonis d&ina Non adducar ;adduci non possum, ut credam, ve tantilluin declinare, religio illi est. Usus : 1. Adharet saxq ad saxum navis, le nuvirc jc ne puis croire. esfraftarIicf aw rorher. 2. TRANSL. In freto h~E-0, 1% 6sum, edere, a. -mis alieni ; in ccrto studioruin enere adhefaln~r~consutta~r, llljll~r svN, ~ comedo. usus: rescere, cifiver crrtYtirs dtiilgs. Vide, ne Non sed devoratum palrimonium fax illa seditionis et conjuiationis ad hanc Jecur adesum. Cf. Abllgurlo. materiein adhzrescat. Argumentuin, oratio ~ D E M P T ! ~ , en14 f. Action tf'rnlff1zr. nusquamadharescit. C .Hereo,Conjungo. SYN. Ablatio. USUS: Adenlptio civitatis. Cf. A,,Hxs1o, bnlq f. Ad,,Jsjon. Jactura. Iturn, a.MeCfre XDHzBE07 4 ' A D E i~ I ce@int, trle~taenf. SvN. Usque 1111 a rxher; ajoufcr, joitalftr. SYN. tam, tantume Usus : Eo, <t pOjlal. A ad~ung09 admovcO, jfrtn lltor. ~d~~ jam res rediit. 2. ltaque, c~cstpouq~oj. )( Amoveo, removeo. ADV.Alacriter,apertc, adeo I>ropra adeo hinc tollerepue,.,,m. bene, extrinsecu~frrquentius, lihraliter, ni3. ,tlais. Id adeo, m i ~ n i~ublice, , sevenus. PHRAS. 1. Adconsiderate. Irno quod plus *t, btr,rp(us,
Facile, fortuito. Usus : ( C u m Ils, quze v i m permovendl anlmoa habent.) Non spe, non odio, non commendatione aliorum, non oficio, nec pretio, nec oratione addiici potuit, ut a proposito discederet, rii rts#oir, ni l a
,.
t l @
omnes vires,studla, omnem cura- industriam addunt. H ~ ~ co . conferam atque adeo multa de ;omnia in addricendis ad exitcm intra m<Enia,atque adeo in senatu videtis. tum suum rebus tuis experiar ;operam dabo, XDEO, es, 11, wl ivl, i t u m , ira, n. et .a. iiavabo, dicabo maximam rationibus tuis ; .Iertro~tvw, visiIrr. SYN. Accedo, convenio, oinni studio id contcndam ; omni ope, ac viso, iniiso, visito, eo, veiiio. )( Abeo. ADv. npcra adnitar ;cura mihi erunt res t u a ; C ~ s t e ,ad vivos, intempestive ad aliquenl, quantuscumque mihi labor suscipiendus est, libentius, necessario. USUS : Adire aliquem, vincam studio natura vims. In hoc Cura mca iid di uem, d e s , fo*s, bcum. Vultum suomnis, ac industria versabitur, excubabit, ut bire gfteriuq congredi. TRANSI.. 1. Aggrecommodis tuis accuratius inserviam ; omne dfor, studium in hoc ponain, consumam, collocabo ; Nunc demum ad opus diu detretatum ; ad huic rei vigilias dabo, dicabo, tradain, addirempublicam ;ad tiones adiit. 2. Subeo, cam meas, in hanc cumm unice incuinbam ; rrrbir, rsst~cr. ~ u l r s u n labores, t niilla periin hoc vires contendirm meas ; in hoc curas tul% quae reipublicae causa non adeam. Ini- figam, configam, infigam omnes ; ad hoc opemicitiar, odia improborun~adirc non vereor. rain profitebor meam, ut res tuas, rationesque 3. Hmmdltatem adeo. se f i r f t r hriti~r. ooines, quanta inaxiina possum, cura comAdiit hxreditates multoruin fiviiim Romap l e h r . z. U t Aristotelem intelligaq Innorum. Cf. Accedo, Accessus. g e n l u m a d h l b e n d u m eat,+w cotti#re~dre .Iris/ofr, iiyuuf rt~tphyerfoufe SOM ihte/i~ D E P S , Ipiq m. Craisse. SYN. Pingue gcnce. lngenii vis oinnis conferenda ; ingenii intra carnem et cutein. Usus : Num mihi acies intendenda ; acuenduin ingenium est. Lentuli soinnus, Cassii adeps, Cethegi temeriws pcrtimescenda est ? Cf. Abdomen, USUS: l . Utor, ett~$ioycr, ftuttrr' e 1 8 <rrtwra. I Vir bonus rJeter.curamet diligentiam, artem Pingula ~ ~ ~ ~ usus j ~ : i If ctiam i ~ ct ~ fi&in . adhibct in amicorum pericuiis. ADLPT~O, .ni& Idem gravitatem in dolon ;m$um,modera~ i beata w non in depulsione *lis sed adeptionern in rebus secundir ; studium et solertione bonorum sita est. negotiis adhibet. 2. A d m o v e q @ a a& atum, are, n. cta. Irr, ihv tiam in urr, uzjoir rccorrs t i In conviviirm, d ~ h ~ f 'T~CTJ. < ~ l SYN. Juxta, V ~ P ~ O P atqUe in consilium, ad delibentiony ad causas preces, equo calca~i~gq~$~$~,d'~h~ k ~ ~adhibcre. "stimulos P ~ Diis b $ ~~ ria, juventuti adhiberc. Dicenti a u n s rnllr. adhikre, iroutn; +ter PmciIc. 3 Gem, SYN. PraX D H R C i E n 0uh.4 exhiboo, se ntonhm. Ita se in imperio, ut tema ; accedit, quod ;adde, quod. f n t ,& n w r privatum adfiibuit. 4 Affem, o Egroto vinum, medicinam adhibere. Ad neXDHRREO, hsal, hasium, ere, n. Rtr~ atfach, s ' a t t a e r d . SVN.Hereo, adhegotium curam, rationem, nientem, animum, virtutem, gravitatem adhibere. Litteris tu* resco, nitor, infixus sum, adjungor, applicor, adjaceo, conjungor. AIW. Vix, extremum. aliquam mihi consolationem adhikto.
ADH
ADHINNXO, 18, ivl, vrlii, ira, n. H a n i r tt m vrrr. Proprle equorum mt. XDHORTATIO, &ni& f. ExLora/ion. SSN. Exhortatio, invitatio. XDHORTOR, aria, a t u a sum, ari, d. I:'.r&fc~. SYN. Hortor, exhortor, accendo, inflammo. )( Dehortor. ADV. Merito, antcuam iret. USUS: Ad libertatem recuperan%m, nd bellum faciendum vos etiam atque etiam adhonor. Cf. Hortor, Moneo. XDHOC, Encurr, jnsqu'ici. Adv. temporln, q. a d hoc tempui. SYN. Etiam nunc, nd hoc tempus. Usus : Unam adhuc epistoInm U te acceperam. Q u a adhuc di& sunt, constare sibi videntur. ADIGO, 1% hgi, actum, era, a Pdysscr, r~fincrr.SYN.Vi iinpello, (cuneum, c l a v u m In lignum) ;cogo, compello. Usus : 1. Oves i~digere in caulam, naves ad littm 1 telum ad <lestinritumlocum adigere,portsscr, lanccr un truif, z. TRANSI.. Impallo. Ad insaniam, <lesperationem me adiges, poussm d fafolie, tru dsespOir. Itetrr: Legiones sacramento, ve :id sacramentumjusjurandum)veinver~ I1rincipis adigere, fuire #BIer s m r n l d p g ~ . Cf. Cogo, Impello. ADIMO, 1s. ami, emptum. are, a. Ofrr, rtrlrrter. SYN.Aufero, eripio, detraho, decido, tollo, extorqueo. )( Addo. Anv. Iinprobius, in psterum libertatem, industrie, magnopere, inature, rc nte. PHRAS. Omnia a m i c o ademit, il gpouilla son ami. Spoliavit rebus nmnibus xmicum ; exuit facultatibus, agris, fundis ue multavit. USus: Dolor omnem mihi :tniini?acultatem, sumnum i p u m ademit, Pecuniam, libertatem, potestatem adimen. Civit:ctem aliciii adimere, (jus Clvitatir), rnlnrn /e droit ck cifl. Cf. Tollo, Eripio. ADINVENIO, ir, veni, ventum! i r q ;t. Bcorr~rir. S W . Invenio, comminiscor. (1st~ :~ Adinventa animo, sensibus perccpta. Cf. Invenio. ADIPLIS, e, gen. com. Grm, lourd \J>vs : Opimuin quoddam, et adipale yenus dittionis. ADIPISCOR, eris, a d e p t u s s u m , I a l , d. .lcqtttir. SYN. Nanciscur, consequor, assequor, invenio, obtineo, ac uiro, colligo. ADV. Aliquantum, mediwiter. QsUs: Sendutem, honores adipisci nemo non exoptat. C t Obtineo, Acqulm, Habeo. ADITs, an, m. AccJf, rnfdc. USUS: Via, introitua, accessus, vestibulum, aacenrus, +m portus, gradus. )( E x i t u h d k e W u s . KPI'I'H. Difficilis, difficilior, diuturnus; faciiis alicui, facilior quam facillimur. i~terclasur. munitus, mirihcis molibus obtruSturi. p l ~ n u r atque integer, praclusus, primua, rovincialia, unuq arduus, diurnu?, atque n&urnua, iiiustriq inter K di vera^. YHRAS. l. DOQtrlnA
AL)$
a d i t u m illi teolt a d honorea, u s c i e w liti rlonna accs a u r hoirncurr. D d r i n a illi aditum aperuit, ptefecit, dedit, com viam stravit ; gradum struxit ad 2. A d i t u m claudit o m n l b u q il firme su porfe d fou Ir rnoirrlr. Aditu, limine omnes prohibet ; aditum omnibus pracludit, intercludit, obrtruit ;a congressu suo arcet omnes ; =des suas omnibus obserat, ab zdibus excludit omnes ; nemini sui copiam facit. 2. Adit u s patet o m n i b u q 'e'ralre rsl ou~crfe d fms. Fores patcnt, aperta sunt et ex osita: ; aditus cuique Iiber est ; neinini dif?iciLs sunt aditus ; nemo est, cui odium mearum aditus denegetur, qui non recipiatur, non admittatul. UsUs : 1. Difficiles sunt ad optimates aditua, les p a n s sr luisset~t cCt$cilcrt,ent upprn.htr. ~.TRANSL. AcClSd. Eloquentia ad consulatum Cicetoni aditum apeniit. 3. F u c i I i f ~ I P u ~ . Aditum ad hoc scelus sibi aliis sceleribus munivit. Primum velut aditum jecit. Pons iter hostibus dedit. 4. 3 c f m n r r rmhr'r. Tuamet temeritate aditum tibi ad honores intercludes. Cf. A C C ~ S S U ~ ADJACEO, es, cui, are, n. f n corichd artpts; Phe sifu anprJs. SYN. Juxta ve[ jaceo, cubo prope. UsUs: Tuscus ager omano adjacet. C t Viclnus, Prope. ADJICXO, 1s. Jhcl, jectum, ore, a . 3rfrr dum; ujoutrr d. SYN. Immitto, addo, applico, adhibeoln pello, adjungu. )( A d i m q dotraho. "bus: h j i c e r e tela in castra hostium, jftr &S lruifs durrs Ir cartrfi mncnri. 2. Addo, joitulw d. Ad belii laudem ddtrina: gloriain adjecit. 3. TRANSL. De anlmo et oouio. Oculum adjecit hzreditati, il i t a un rtyard ni cont,oitisc sur I>AinYuqc. knimum adjecit ad Yoeticam, il sr Iirtru d I>fude Ir la p0~'sic.Cf. Addo, Adjungo. ADJUDICO,a s , a v i , a t u m , are, a. A~ljt~$rr, trff~3urr. SYN. Aliquid alicui per iiidicium tribuo. )( Abjudico. AVV.tiratia PHHAS. Spro lore, u t m c u n d u m m e judicetur, decernatur, judiciuin fiat : ut Mcundum me possemio detur ; pro me pronuntietut ; lis et possessio recundom tabulaa mihi addicatut ; ut ego in possessionem mittar, j'cs@rc que i'dn #romnccra, que Pon ~UX'YU en IM f i ) ~ ~USUS: r. Ea domus, ea causa mihi demum ad'udicata est. Miser ille in servitutem mihi adjudicatus a t . Cf. Lis, Judlcium. ADJMENTUM, .1, n. Ai&, secours, btsu~uur. SYN.Subsidiiim. orasidiiim auxilium. perfugiuin, slip tia. j(betrimentum, impedimentum. Magnum, maximum, externum, adventitium, multuin magnumque, parvum, plurimum, proprium oratorum. Usus : Adjumentn 1111 f u i t a d victoriam, crfa l u servir p0rtr vsinrrr. A philosophia omnia adjuinenta bca:e vivendi
g%e,i
pp
EPITH.
ADJ
petenda sunt. Honorum avido adjumenta undique petenda, conquirenda sunt Tua autloritas maximo mihi ad res meas promovendas adjumento erit ; maximum ad um-tum fie*(~ i m w a b i f i multum habeLit .djum-ti ad meas promovendas, hfor-d* Cf- Auxllium, Priesidium*
20
ADM
ADJTO. as, avi, atum, are,a. Aidcr. SVN.Juvo, adjuvo. Usus : An eum adjutem, dubito. ADJUTOR, orig m. A ~ A , partha SVN. Administer, paRkepS, sacius, fautor. EPITH. Fortissimus, pragmaticus, improbus. USUS : AURor in consiliis capiendis, adjutor Jum. in agendis. Sceleris esse adjutorem. In scelere sceius perpetrandum, ver APJUNCT~O, o n i q f. S mflafkic.S Y ~ . pe trando, s c z i p r p e t n n d o adjiltorem se prabere, TUNSL Animi propcnsio. simiiu. d a r ~rofiteri. Adjutorem te, quam deprecaUsvs : Beneficio, spe, adjunaione animi et torem habere, capere, venire malo, ~ ' a i m r voluntite ducuntur homines. m i ~ vous x avoir coinrnc aide que cornmr ADJUNCTOR, bris, m. e u i altnckc, <iipnsmr. ejmh, d j m d , r k i f . SYN.Qul afiquid adADJTR~X, icisJ C#lfCqui Usus: jungit. Usus : lile Galliae ulterioris adjunaor. consiliorum meorum adjutrin ConjuADJUNCTUS, a, um, part. v. adjungo. gem adjutricem sibi cepit. dah4SVN- Continens1 ~ r o ~ i n q u u ~ A D J ~ V O , aq j a d , j a t u m , are, a Usvs : Summis viris uzdam adjunaa est a id,., O S s ~ f e r slVN. . J ~opitulor, ~ ~ admini, dinniNs f~fiuna.sunt%2c prOpk et cauSCe culor, auxiliar, adjumento suni, adj'u~cntun, Ei Drusus proxime adjunaus aero, suffmgor, sublevo, presidio sum, r e hit. sidium, opem,subsidium,suppetias fero,aiero, adjutor sum alicui contra aliquem. )( ImADJUNGO, I q junxi, junctum, ere, pedio. ADV.Atiquantum, multum, plane nihil, r Afkickr jdiidrc, UIUK SYN. Adjicio, lurimum, publice, vehementer. Usus: t. Veiddo, a d n e b , attexo, applico, aggrego, adl m me in petitione consulatus, adjuves; hibeo adscribo. )( Disjungo. ADV.Divinitus, Dolorem meum et maerorem consilio adjuva. foris,honeste,omnino,pronime,quamprimum, &, &issime, separatius, studiosius, valde. 2. Augere. lnsaniam alterius, formam cultu adjuvarc, m u enter lafolie deqqn., refever a PHRAS. Adjunxisti m e beneficio tlbi, vous bemfd par rfianrre. Cf. Juvo, Opitulor, m ' m s dlocM#ar vos bietttaih. Tuis benefiAuxilium. ciis e k i s t i , ut me dmi tibi ;omnibus in rebus awentiar ; voluntates meas ad tuam dignita. ADLXBORO, as, avi, a t u m , are, n . tem a m e g e m ; ut ad te transirem ; ad te acTmvaillc~ braucottp. SVN.Valde laboro, elaocdutm ;tuas partes tuendas susciperem ;ad boro. Usus : Alicui adlaborate. te me penitus applicarem; 'me tibi contribuADMBTIOR, iris, mensus s u m , irt, arem; tecum faciam ; in tuorum numerum d. Mrsurer. SYN. Metior. Usus: Frumen. d r a i b i ,in tuam familiam me conjicere getum admetiri militi. a i a m ; ut constriflum me tibi addixerim ;in ADMINICOLOR, a r i g a t u s s u m , arl. tuam consuetudinem me insinuarim ; sacied. Soulmir, fornper. Adjuvo, fulcio. Usus : tatem tecum coierim ; ad diictum tiium, ad Vites adminiculari, dchafasrcr une vigw. f i m i r i t a t e m omnino applicarim. Beneficia ADMINICOLUM, i, n. dchslar, aidr. M me tibi junxcn arAius ; ar&~ssimis amSVN. Fulcrum,auxilium. Usus :Vitesclavirulis lexibus con'unxere. Benehcii tui is fructuc adminicula quasi manibus apprehendunt, Fuif ut in eadem tecum esse causa, tuis partiles v i m s se sement de vn'Ics comme dr bua miscen. vita r>ericulum tecum sociare. consociare donstituerem. U sus: I . voiupta: 1 maim-p0vr s9atfacAer aux Lchalar. Adminiculorum ordines. z . Auxillum. Nullius adminitem ad vlrtutem adjungere insiplenter culo rem confecit, i f a foil rela satts fesecours, oupb, joilUIN, m i r . 2. Adjungera slbi Pa@i de fit:roirne. Cf. Adjumentum. altorum, I'alfucher g9tt. Beneficiis tibi plebam, rincips, civitates,multos socios adjunADMINISTER,trl, m. Cclvi qui aide? 8rbanitate viro, bonos ad tuam amicii#,$f~##rn SYN. l . Minister. U ~ I :J ~ consuetudinem adjunges ; benevolendes omnium rerum transactor, cupiditatum tiPaq a n i m a hominum, auxilium tibi a d w administer. Scelenim administri et satellites. AdJuneere alicui, ~ejoi>*Ire a ~djectivo i n gen. fcem. Multae sunt artes g s b ut me tibi, ut me ad tuas rationes, hujus virtutis comites administra. Cf. Adtium cauaam, tuam faaionem, ad senatus mtnistrator. . auft0rhtem adjungam. cf.Addo, Adjlcios ADMINISTRAT~O, bnig f. /ide, ,niFevoo. nist1re; soin, direction, gouvtnucncnl. SYN. A A I ~ R o aa, , avl, atulq, are, a. AfCuratio,procuratio, gubernatio. EPITH. Comsarmnrl. SYN.Juro. USUS: Adjumunis cum aliquo, provincialis. UsUs : D i 5 rat iUe w A c , nullum esse periculum. ceptant philosophi, an dii ab omni curatione,
ZPITH.
m,
r&
ADhl
et administratione rerum vacent. Cf. Munus, Gubernatio. ADMINISTRITLTOR, orla, m. Administrafeur. SYN.PmfeAus, curator, rocurator, minister, gubernator, moderator. ZPITH. Pulcher. Usus : lmperatorest administrator klli, & GItrCral rsf crlui qui di+ les op(rntions
dr l a p r r r r .
- -- -
-----
ADM
--
ADMINISTRO, as, avi, a t u m , are. n. e t a. Procuro-, fnclfrr a main d, s'occu r; ~ o u v r m r rSYN.Curo, pocuro, gem, &o, guberno. ADV. Accuratissime, admirabtliter, auspicato, bene, commode, diligentissime, lenius, melius, optime, quam commodissime, =&e, temere, vigilanter. PHRAS. 1. E c q u l s hoctempore Rempubllcam admlnlstrar e t ? Qui &m mainfrnant voudrait gouvrmcr l a rjkbiqur? Ecquis hac temporum calamitate Hempublicam attingat, capessat, suscipere, erere, tra&arc audeat ? quis sua studia ad %empublicam conferat 7 operam det Rcipublicq in Republica versari velit 7 2.1s n u n c totam Rempubllcam adminlstrat, il rsf d a r g d mainfcnant du soin dcz afaiws #ub/iqurs. 1s nunc in procuratione Re;public;e est, rempublicam summo cum imperio obtinet ; trattat Reipublicae gubemacula; summa ejus nunc est in Republica potestas; summum jus in curandis Reipublica: rebus. Reipublice nunc praeest, e0 jure quod ~mplissimumesse potest ; ea potestate, qu? test esse maxima. Summo nunc utitur in Epublica imperio. 1 . R e s m e a mellus haberent,si t u admlnistraiases, mes afairrsscraienf dans un mnCI&urla/, si vous en lirr da<4~. Si renim mearum cura nes te fuisset, ad te pertinuisset; si in E s tua opera
usus essem; si te curatorem, procuratorem habuissem. Cf. Rego, Provincia, Magls t r a t u s Usus : Rem familiarem, kgeq judicia,provinciam, castellum, civitatem conrilio ac ratione administrare. ADMIRABILIS,~, gen.com. Admirable, m~rz~ri/lra.r. SYN.Admirandus, admiratione dipus, mirandua Usus : Vir dicendo, et omnibus artibus admirabilis. Pro tua singulari et admirabili sapientia. Admirabilis fama virtutum. Cf Mirue, Mirandus. ADMIRABILITAS, atia, f. Crquirxcitr Pdmirafiun. EPITH. Magna, maxima. Usus: HEC rerum.despicicntia magnam admirabilitatetn habet, cr noble Ndain rst un gr&d ~ u j cd l d~nirufion. ADM~RABILITER, Adtniradlrmrnf. SYN. Mirifice, mirum in modum, cum admiratione omnium, insigniter. USUS: Mundus consilio admirabiliter qdministratur. ADMIRATIO. anis, f. Admirafion. S m . Mira!io. EPITH. Familiaris, incredibilis, suavis, jucundissima, magna, major, maxima,
mediocris,rpicua, popularis, similis, summa multa. HRAS. R e s m a g n a m admiration e m excitavt,crftc chosr a rxnfuncflandr aiimirafion. Res ea non mediocrem movit, effecit admirationem ;omnes in admirationem vertit, traduxit, rapuit, convertit. Res ea maxima omnes admiratione affecit, defixit, stupore omnium animos complevit ; non mediocrem sui admirationem injecit. Res ea in admiratione erat omniiim: omnium oculos mentesque admiratio rei tehuit, suspkmdit~ id facinusmiraculorei omnes obstupefecit. USUS: Eloquentiam, q u e admirationem non h a k t , nuilam jiidicq f8lopnrncr qui n'cxcitr point Padmiralion, n ' r ~ tpar & Pfuqucncr. C t Mimr, Stupeo. ADMIROR, aria, a t u s s u m , ari, a RliC mirrc SYN. Suspicio, miror, demiror, admiratone afficior. )( Contemno. ADV. Communiter, re&, separatim aliquem, separatim in singulis, valde, vehemenb. PHRAS. Admir a t u i est eloquentiam, il adrniriz son /or n r r .Magna hominem tenuit cloquentia ujus admiratio; magna erat hominis ad tnntam eloquentiam admiratio ; incessit hominem admiratio tanta eloquentiae. Eloquentia tam singularis homini pro miraculo fuit : summz admirationi fuit. Magna eloqiientist admiratione tenebatur, capiebatur. C t Mimr. Usus: Platonem ex ore tuo admiror. De Dionysio sum admiratus. Cf. Mlmr, Stupor. ADMISCEO, es, cui, m i x t u m z ~ rmi.l t u m , ere, a. M & . SYN. Misceo, immisceq confundo. UsuS : Cave, ne vulgi erroribur te admisceas. Nolo, me illis admtsceas, j r ww en fin, nc me mlr# par #a, m i ~ r s g e n s . Cf. Miaceo. ADMISSARXUS, ii, m. &tafm. SYN. Equus, qui ad sobolem servatur. ADMISSUM, 1 n. Mauvaisr acticnmr. + SYN. Delihum, crimen, peccatum Usus : Admissum hoc graviter punir1 solet. Cf. Crimen, Peccatum. ADMISSUS, a, u m , part. v. admitta Cnmmis. SYN. Commissus, ' ifet/# incitatus, USUS,: 1. Pudet me admissi. dedecoris, j'af
AonL itrr &sAunnrur dnnt j r suis rouvrrf. ,a. Eqwadmisso in mediam aclem irruit, ayanl lar@ uon chmal d foufr dn'&, il s e prCc~Yita a u milien d e la mtldr. ~ ~ M I S T I 01114 O , f. 6fIanp. SYN.Con-
ctctio. U s ~ :sAnimus omni admistione corpnris libarptus, purus et integer, r'd~nc&bu,rarse dr lo111 confad m ~ r c le corps, rsf pvrr r t sirns f*. um, part. v. admisceo. SYN. Commixtus, concretus. Usus : Aqua admistus calor. Aer multo calore ad. mistus. .Nihil animis admistum, nihil concretum est.
M.
'
.ADMISTUS, a,
ADM
---.
-. .
-.
- ..
22
ADO
..
. e -
- ..
ADMITTO, 4 mld, mlaaum, em, .a. Rereuoir. SVN. Kecipio, excipio, suxipio, adhibeo, intmmitto. )( Pmhibeo, arceo, repello. PHRAS.I. Quosllbet a d m e admisl. f1aim cker rnoi ru'irn#orte gui. Nemincm . congressu meo absternii ; exclusi neminem ;audivi onines. Nullum onus officii cu' uam reliquum feci. Admissionum mcarum faclitatem o m n a d c p d i c a n t . C t Accemus, Adltus Iacllls. SI t e m p u s admlaerlt, si e femps Irfinnet. Si atatis tempus; si rationes vestre eam facultatem pmbebunt ; si commodum ita feret vestmm; si ita tulerit fortuna. Usvs : 1. Ali uem in domum, ad ve in consilium, qd coloquium, ad causam dicendam, ad Pnncipem admitterc, adtnetfre, recevoir. Psocq ootqmitto, conrnettre (une rnatrvaise ~ f i m un , critnr). Integer adeo, ut nullam unqunm noxiam, flagitiu fraudem, malefieium, culpam, facinuq d&us in x admitteret. f Condto, WCT d toufe bnXe. Equum in horttm admisit. ADMODUM, Be~ucoup.S\~~. Valde, ifem fere. Usvs : r. Me tu= Iittera admodum del+4 forf, beaucoup. 2. Ferc, prrsqrrr. Vinti admodumannos natus. Nullus admodum. dmodum nihil litterarum callet. 3. I n m e ponsl~ne amrmat. Advenit 7 A'esp. Admodum, mi, ccrtillillnetuent.4 C u m a d v e r b l h jungltur. Nuper admodum, touf demihe*unC. Raro admodum, &S-rarerrrenf. Cf.
ADM6T10, Onls, f. A c t h Eappliyt~t'): SVN. Applicatio. Usus : Admotione digitomm nervi sonum exploran, essaycr avec e secours des doigts la c d &un insfrumeaf rir mw4lIe. ADMbVEO, es,mavl, motum, m6vere. a. Allprmher, appfiquer. SVN. Appono, applico, adhibeo, porrigo, extendo. )( Amoveo. ADV. Pro ius ' s e . Usus : 1. Applicarc se, et propius almovere. Aurem admovere, et subauscultarc, r2fw I:meiIc. 1 nes alicui, cruciatus, aspiLm ad corpus a$movere, a@/iquer fc jeu cfr. 2. TRANSL Alicui stiinulos, terrorcm, preces, blanditias, vim admoverc. a g U i I I o n ~rrrrpIoyer , la muace, aforre, etc. Vultum, ocular ad n m admovtrc, n g d r affrntivmnf.Cf. Adhlbw, Appliw. A D M U R M O R ~ ~ T I O bnia, , f. hfumure A>a#~obafion. SVN.Approbatio, pkusuq acchmatio, applausus murmure faktua E ~ i m . Divina, grata, multa et secunda. UsUs: Grata, secunda concioniq xnatils ; aut adversa admurmc~rntiofacta est. Cf. Plausus, Applaudo. ADMURMORO, as, avl, a t u m , are. n. Munnarer en srfy d'apPtvbafim. SVS. Admurmurationem acio. ADV. Valde. IJsvs : Senatua a u t conclonb f a v e n t l r Admurmurarunt universi. Cf. Plaudo, Aisentlor. ADMTILO, aa, a v i , a t u m , are, a. T o n h . icorcckw. &gow7~1. SVN. Mutila V -*"v. ildi :Me uaque'ad Eutem admutilosti. Usvs A D M O L Y O R , ~itua ~~~ sum,lri,d.~tver ADNECTO. Ir, nexui, nexum, m, a. u n * . SVN.Admoveo. Usus :Rupks preAlfacher d. SVN. Alligo, conneEto. USUS : altiair velut de industria natura admolita est. Naves l i t t ~adnektunt i nautat. ADMONEO, as, ul, Itum, e r q a. Avertir ADNITOR, orla, nisus s u m . niti, d. 'avance. SVN.Commoneo, commonefacio, S e orcn, &avaoIfI~ d, fkher. SVN. Nitor, rd memoriam rei aliquem excito, ADV.Amice, mogr, cwor, adlabom, applico. USUS : Vcamicissime, brcviter, pmclare, obscurc, reCte, hementer Casar de triumpho adnisus est. vulgo. Usvs : Ptsclarc, amice, ea de re me Naturn s e m p r ad aliquid tanquam idminiadmonuisti. Locus ipse, ipsum nomen me culem adnititur. Cf. Conor, Nltor, Ul50M. admonet, ut etc. Cf. Hortor, Moneo. ADMbNITIO, b n l h f. A~~ertissemnf, A D N M E R O vel ANNUMERO, as. a v i , a t u m , are, a. Co~ttjtcr,utcfhe au rxhwfafion.SVN.Monitum, pr;eceptum, hornotr~bre. SYN.Numero, connumem, ad numetatio. EPITW. Accurata, familianq major, rum addo. PHRAS.T l m llbertls Tul111 adm e d i i s , similis. Usvs : Nec precibuft nec n u m e r a t u s eclt, Tiron esf o o ~ n p f ~ nk nsi admonitioni locum rclinquif il m e s'hqrite aflanchis a2 CIcCron. In numemm libertorum m ' & mes W w s , ni dc mes e.rhortatwn.r. Cf. adxriptus, rclatus, cooptatuq adrrcituq rcPracee -t u m ., Hortor. Incltamentum. ceptus fuit, in nuinero, njcl de numero liberADM6NrTOR, Orls, m. Qui excilc, qan' tomm fuit ; in numerum l i b e r t o ~ mvenit, e x b t e . SVN. Hortntor, im ulsor EPITH. pekmit ; in numero likrtonim habitus, poNimius, wrecundus. sus : kmonitore non situs, collocatus est. Usus: Age, ut cum eges. Verecundus admonitor. candidatis adnumererc. ADMbNITS, as. m. (e#@.d Podl.) AD~LESCENS, entia, m. <une horn~nt. ConseiI, exhorfafon.SVN.Admonitio, moniSVN.Juveniq ephebuq pubes. PITH. Abstittun EPITH. Similis. Usus : Amici hominis nens acutus, bonus, bonus et eruditus, bonus W i t u valde movemur. et disertus, bonus e( prudens, dignas illo ADMOPCDBO. es,mordl, m o m m , ere, loco ac nomine, bonur et strenuus, castus e M & . SVN. MordeoI abrodo. Usvs: ac diligens, clarissimus atque fortissimus, Habet argentum: hunc mihi admordere lubet. omnium pra?stantissimuq princeps civitatis,
ADO
--
----
--
--
*3
-.
ADP
comicus, ctipidus laudis , deditus mirifice 1 ADOPTIO bni8, f. Ad<>ption. ISPITH.Inalicui, defonnis, delicatus, disertissimus, divi- i numerabilis. : Adoptionem hareditas nus, incoluinis, fortunatus, gra!issimus, gravis nominis, pecunia, sacrorum sequitur. In a$>et d d u s , honestus in primis, ornatus in ptionem in alienam familiam dari ; assumi in primis, I~onestissimus,humanissimus atque nomen familize alienze. optimus, imperitus, bonus, non tam insufsus, ADOPT~VUS, a, u m , .ltlop?i/, prri COMquam non verecundus, non acriter intellireme l'adoptiow. Usus : Sacra ado tiva, sugens, IeAissimus, modestissiinus, optimus, ~)FCC qui S sr/ont dunz Iu fitt~rlird udoptiotr. mihique carissimus, przetorius, pecuniosus, ATX)PTO, as, avl, atum, are, a. A,o ~erditlis ac dissolutus, potens, ~otentissimu. ter (llgaklnrnl). SYN. Filium adscisco, praditus summa spe et animi et ingenii, li o, instituo. ADV.Obscure. Usus : I . Scipio marius, probus, propinquus prudens, prugi: milium . sibi legibus adoptavit. 2. Deliso, tissiinus, mate multo robustior duce, san&isdoisir. A~~~~~~~ aliquem defensorem ,uris mi, uitorem injuriarun, &ir< ch0i.r d ' u dirfinSruK AdaciscO. sissimus, et prope aquaiis, iocupies, ioquax, AD6REA, wJf. RRlrorrtfinre " miser, .pernecessarius, et amicitia aiicujus brawure;,gloire tnilitaire, victoire. SYN. di isslmus, plenus ingenio, segnior. ADv. LBusr gloria' A g o d u m , multum. PHRAS.1. Adolascens XD6RIORB o*rlh ofius aum, orlrl, d. nobilis, jrune AOIII~JIC de race twble. Nobili -'fliapum. SYN. Ag~~ediorv invado, i m o , inloco natus; nobilissimus; princeps juwntutis; VO~O. ADV.Tumultuosissype. 1'HRAJ Homtflorentissimus urbis ; o-tissimus ; familia n e m repente a d o f i w -% il a W i l a ortus amplissiina. Cf. ~ o b l t ~ 2. i. ~doief e ~ ~ ~ t thortrttle. cet Impetum kcit in hominem ; S e n a ingeniosus e t eruditus, honItnr manus admolitus est ; infesto spiculo petiit ; Spirituel et ittstn~it.Acutus, et dsertus ;,piefeno appetiit ; incurrit, involavit Caco in h0nus ingenio, re&issimis studiis, atque optimis minem impetu ; primum impetum effudit in p r d i t u s ; summa spe et animi et hominem :arma in obvium vertit. Cf. A s e n ingenii, nec ind&tua Cf. ~ o c t 3. u dior, Invado. UsUs: Aliquem Jurfbo, glalesoens optimia morlbua, Canr Aortrmr diir, fustibuss a tergo adoriri. birrr l W . Honestus imprimis, dumanissimus ADORNO, a q avi, a t u m , are, e Pdatque optimus ;castissimus ac modestissimus dignusque illo loco et nomine ; ordinatus +er, lpuifir. SYN. Orno, instruo, paro, omnibus rebus, et verecundus. Cf. Mos. q Adapparo, comparo. ADV. 1. Yompeius Italia. duo maria maximis classibus adornavit. Belm o d u m adolesoanri erat, il Clail enron lum, classem, nuptias, petitionem consulatur, bien jnrrrr. Erat in flore ietatis rimo ;vixdum testium copiam adornare, upPr2ts de tuariag., e pueris eicesserat, ve ex ep\ebis ; prztex#npru?iou &S lcc?ions, ~puipe~t~errf d IIU tatus etiamduni erat ; prope uberem etatem ~~ais~eu z . u .Honors aiolo, orncr, parer. erat ; primo ;etatis flore pukscebat; annw Omnes in hoc adolescente adornando conspiadolescentia vix attigerat ;Etas a puerili studio vixdum exierat ; pueritia annos vix rant. Cf. Paro, Comparo. egnssus erat ; utebatur etiamdum atatis ADORO, a q avi, a t u m , are, a. Adomr. initio ; integri san inis adolescens ; adulta *SYN.DEUMreligione mpitio. PHRAS. Adoetate puer, sed a d c c imberbis erat. UsvS : r a n DEUM, ocimtr ~ I E K Auguste, sanRona indole, summa spei : aut perditus, disA,que venerar DEUM; divinuin Numencasolutus adolescens. Cf. Juvenis. stissime colerl ; venerabundum aris assiatere, et adorantium more rociimbere. Genua XDOLESCENTIA, m, f. ~ U ~ U S Mano, ".re, ac venerar I)J!U M ;religiosum kJc8,uer. SyN. Iniens nas a rd 25. wf 3 0 . cultum adhibere, t r i b u e ~ ,impendere ; pie annum, I.PI1.H. Impura, liberior, libidinoM cultu, mliao= adoratione proequi DEUM,t intemperans, magna, modestissima,
SUS
&
"
'
DE
atate; a
jeulrrsse.
lescentia eatum tradit Ct Juventus, Puer. ADOLESCO, 1% 016~1, uitum, e m , n, Crottre,~n<tir err &C. SYN. Auseor artate, cresco. DV. Sensim. Usus : Uti ratio, ita cupiditas cum atate adolescit. Cf. Crasco.
plieris ; a pueritia ; ab atRtis ; a primis temporibus atati$ ; o teneris. Usus : Libidinosa, iniemperans ado-
brn' " ;2$ , $ > c k F p $z u $ m C z "f f M , ~ ineunte, ' ~a prima, ~ a8 ~ ~ ~ ~ ~ ~simulacris, ~ lapidi~ f i : Cultum iini debitum DEO,
bus, diisque vanisrimis tribuunt, exhibcnt, impendunt ; dmmm inani ~ u ~ e n t i t l o ntee nentur ; BAir numinibur divin- honores dbuunt. impertiuntur ; ridicuh falsorum numinum simulacra racrilego cultu venerantur, gmsequuntur. Usus : Casar hostia pacem eum adoravit. C. Oro, Venaror. A D P R ~ M I T T O ! 18, misl, mirsum, ea. S /aire cuutiorr. SYN. Promitto. Cf. Pmmitto.
ADR
M
Rampcrvrrs, lUsrr vcrs. Usus : TRANSL.Insinuare .e& gratiam, s'iruinurr. In amicitiam alicu'us in spem hsereditatis ; animo alicujus . & , r e . ADSCISCO, 18, Svl, itum, era. a. Adopter, admthr. i . Romanas le es sibi adsciven Latini, lcs Latins ado#f&rcnt &J lois dr Ronrr. z. Adscribo, adjungo, adjicio, annulqem, cueligo, s'adjoidrc, s'arsocirr. Boni bonos sibi adsciscunt. Adsciscere sibi socios. Civem ndsciscere. In civitatem adscisci, Ch.r dmc3 cotnme &oyen. 3. Comparo. Romani a Gnecis leges, ritus, consuetudines, sacra adscivere. Cura ut laiidem tibi adsciscas. 4 Armgo, trlbuo. sumo. Non mihi tantam rn ientiam adscisco, s'arrogcr, s'aflribucr. ~ l ) A d o p t o ,Jungo. Adjungo. ADSCITUS, a , u m , part. v. adscisco. Vmudu t&hors, Cfrangtr. ADV.Publice. Usus: Adscitus, non nativus color est. ADSCRIBO,la, wripsi, w r i p t u m , ere. e Attnnbiur. SYN. Appono, adjungo, addo, a&cisco, assigno. P H R A ~i. . Victoria tibi a d w r i b e n d a est, il faut vous atfribuer la victm're. Rei bene gestze decus tuo consilio est assignandum; hsec viAoria tui triumphi titulis accedat, oportet. ViRoria decus omne ad te delegandum est ; tu= tribuendum virtuti. 2. Noli tibi adircrlbere h a n c laudem. nr vmu attribuc~par ccf honiuur. Noli rei bene gesta tibi meritum uni inscribere; faAi laudem tibi armgare, asserere, vindicare ; noli existimw, tuam esse in his rebus unius gratiam; noli alienam laudem pro tua tibi vindicare; noli te offerre in societatem alienz gloriz ; noli quarere, ut prsclara rei laus ac cominen&ti0 ad te perveniat. uid tibi alieni fa& gloriam adsciscis, sumis 3. F a m u l o a d w r i p i t aulpam, il i w u l a cdte /iufc ti son esc h . Ad famulum delegavit culpam ; in f d i ignaviam eam culpam contulit, retulit, cbnjecit; ejus rei culpam ignavia fainuli sustinet; c u l p m rei famulo tribuit, assignavit; ex ignavia famuli faAum autumat ; ignavide famuli vult eam esse culpam ; culpam suam in famuli i g n a v i k trajicit ac deonerat. Usus : t . Utinam ego tertius vobis amicus, ve in wicitiam vestram adscriberer ! frc i r u d . a. Amlgno. acceptum fem,atfribuer. Hanc clndem s w socordia, hunc eventum fatis adscnbant. In civitatem, vcl civitati adsaibi, avoir droil dr cili. Meam t u a adscribo smtentiam, je mis du nam avis que vous. Ali uid ad epistolam adjicio, ajowtcr d unr Irr oleo me hoc litteris non adscripsisse. ADSCRIPTITIUS, a , u m , Imcn't, aimrU.SYN. Adacriptus. Usus: Novi et adxri titii civsr, w r u i muvraux, ~ ~ r a t c &c. * A D S C R I m O R , Orla, m. 1 2 faulcur, qur a m f r e s i p , lc m s a n . SYN. Subscriptor.
ADREPO, i q repsl, ere. n.
t .%
Usus : Fuit is non modo defensor, sed adscriptor dipitatis meze.AuRoretadscriptor honoris mei. ADSTIPOLATOR, brls, m. Garant, Y/finriant, caution. SYN.Confirmator, defensor. Usus: In tua causa, patrono me, et adstipulaton uteris. ADSTIPLOR, a r i q a t u s s u m , arl, a. A ~ V C YCtredu , dt~tcavis. SYN. Assentior. CPFaveo, Aiuientior, Adjungo. n. frc ADSUM, a d & q adfui, ad-, ~rdserf. SYN.Pratsens sum, pmsto suin, intersum, corain adsum, copiam mei facio. ADV. Frequenter in causa, multuin, opportune, ante, praesto, propius, ublice, tardius. i. Pugnis omnibur adki, jefls ruagc a2 mes dcuw fiings. Ad ortam adest. Tempore ad judicium affuit, iPwi1)t d lttnps au tribunal. 2 . Faveo. Difficillimis licet rebus semper adero, pr& nrsisf~cc, &fe&, ~UVO~CY. Anlmo p m m n t l tribultur. Adeste animis, inittite timonm, rc'tyrx par @#Y. Cf. Prascuenq Coram. XDOLATIO, Onis, f. Caresse, p<itteric. SYN.Auentatio, blanditiat. EPITH. Amans dominorum. Usus : P m p r i e a d u l a n t l u m heris c a n u m est. In amicitiis nulla majgr pestii est adulatione. Cemper m a g a fortunce comes est adulatio. Cf. Aesentatio. ADOLATOR, mis, m. Flaftcur. SYN. Assentator, palpator, divitum arrosor,et quod sequitur, irrisor, simulator, homo levis, et fallag ad voluntatem loquens omnia, nihil ad veritatem. Qui ad alterius non modo pensum et voluntatem, scd etiam vultum atque nutum convertitur. Usus : Nolo esse laudator, ne videar ndulator. Cf. Astutus. XDOLOR. aria, a t u s s u m , ari, d. Flaftcr. C u m Accusat. SYN. Blandior, assentor, auribus do ;omnia ad voluntatem, nihil ad veritatem loquor, palpo. ADV. A m e . PHRAS.Adularis, u t g r a t i a m a m e i n e a q tu mmcflafttspur obfenir mcs bonnrs grdces. Das hoc aunbus meis, ut gratiam meam aucuperis. Auribus inservis. Blanda a s ~ t a tione uteris. Assentationis artificio qmris. Blande loqberis, ut me tibi : $$a ut in meam te amicitiam insinues. Lenocinaris. Blanditiis in aures meai influere laboras. Abiurdam in adulationem rogrederis. Pal me percutir Subparasitan& artem tenes. gratiam loqwris. Laudibus me conciliare, expugnare ;in tuas es, commoda, amicitiam pertrahere s t u r l n adulationem scite te componis ;spem et animos solita vanitate inflare nosti. Palpum obtrudia Volontati servis ; aures scalpis, mulces, ~ r m u l c e s Blandi. tiis fallis, delinis. Asscntationibus demulces animum. Assentatoris partes agis e p e & e ; blandimentis benevolentiam non inscite colligis. Usus : Adulari fortunam alterius. F e r z
-----
dominum adulantes. Cf. Assentor, Accommodo. XDULTER, (ri, m. Adulfrr. SYN.M e chus, aliena conjugis corruptor. EPITW. Sororius, temerarius, obscanus, noAurnus, turpis. ADULTERINUS, a , u m , AltirC, falsifid, faur. SYN.Fucatus adumbratus, non verus, non genuinus. )( Verus, genulnus. Usus: Nummi, gemma, moncta adulterina, argcnt, pirrrrs $riciruscs faussrs. Adulterino signo, annulo, testamentum corrumpere. Cf. Falsus, Adumbratus. ADULTERIUM, ii, n. AdrrWrr. SYN. Stuprum conjugis. EPITH. Nefarium, quotidianum. PHRAS.Adulterlum committere, cornnicttrr uir aduWrr. Admittere adulterium ;thorum alicujus contaminare, violare ; adulterari, machari, fcedus, tidenique matrimonii frangere, derelinquere, deserere, fallere ; involare in alienum matrimonium ;nefario alterius uxorem polluere ;ad eam oculos impudicos, libidinis oculum ad~icere ; Jura le itimi thori fallere, pudicitia uxoris vitium aldere ;impetere impudicitia alienam conjugem ;ejus Corpus stupro iomplere ; consue.scn cubilibus alienis ; alienum cubile inire ; capere usuram corporis. UsUs : Adulterium committere, facere, inire. In adulterio deprehendi. ADULTERO, as, atum. ara, a DdsAonorrr, c o w o m ~ p a r u n adulllrc. SYN. Corruinpo, stupro, al~enum cubile ineo. USUS: 1. Latrocinari, fraudare, adulterare turpe est. 2. Fallaclter imitor allquld. Judicium pecuniis, testamenti tabulas adulterat, altircr, fasi/irr. Cf. Corrumpo. XDULTUS, a, u m , part. v. adolesco. Qui a grandi, fonnd. SYN. Grandior, progressa Stas, magis confirmata,niajor. PHRAS. Grandili j a m e t a d u l t a astate, r l rst dCjd <16% Ktate provettus ; matura, corroborata, confirmata atate ; in ea atate, cui roboris jam inultum accessit ; qui se jam corroboravit, vir inter viros ; cujus a t a s in medio virium robon ; medio juventa robore, flore ; qui jani virilem togam sumpsit ; atatis nec r i m q nec ultima, in viridi atate ;cui primo orenr vigore a t a s ; qui atatem transcendit prima juventa, postrema necdum attigit ; qui juventam ingressus media Ilet atatis nervo. Cf. Adofesoens. Usus :A a t a jam ROma; arbor adulta, adulta Reipublica pestis. XDUMBRTIO, bniq f . Espuissr, bouc h . SYN. Rudior imago, et species. USUS: Alicujus n i , si non perfefiio, at conatus tamen, et adumbratio. XDUMBRTUS, a , u m , art, v. adumbro. Esquissd, dbauchi. SYN. &n absolutus. )( E x p r e s r u a USUS: 1. Sunt in hoc juvene maximarum non expressa signa, sed adum-
brata virtutum. Principio adumbratas quasdam intelligentias concipimus. a. Fictus, su$cr/Cirl, aaparrnf, faux. Gloria est solida quadam res, expressa non adumbrata. Homo adumbratus ; comitia, opinio virtutis, judicium, Ietitia adumbrata, joil qui n'rsl &a$$arrn&. )( Vera. XDUMBRO, as, avi, a t u m , are, e Esqrrisscr, rrcprirnsr$ar fe lirssin. Linear1 pictura e t umbratill allquld signo. SYN. Effingo, imitor, describo ;rude specimenedo, exhiheo. Usus: Conari Ciceronem et perf&ae eloquentlae formam adumbrare, i t n i h . FaAa alicujus dicendo, specimen et forman adumbrare, rrtracrr. ADUNCITAS. ~ t i f. q courburr. usus : Q u ~ d a maves aduncitate rostrorum cibum capiunt. X D U N C S , ~ um, , Crocku,recourb. SYN. Curvatus, tortuosus. USUS:Adunci ungues, serrula adunca. tr ADVEHO,is, vexi, vectum, are, n. rtrr. SYN. Apporto, importo, Z Z ~ ~ o u f ~ ~ "SUS v e ~ : ~o i,magna s frumenti Roinam advefia. Navi, an equo advettus es? ADVENA, as, m. ktrongn: SYN. Peregrinus. Hospes, alienus, exterus, extraneus, alienigena. )( Clvls, domssticus. USUS: In ipsa patria nostra peregrini videmur, et advena. Cf. Peregrinus. ADVENIO, 14 vhni, ventum, Irs, n. A w i v r r . SYN.Accedo, a ropinquo, pervenio adeo, appello, contingo. r r ~ i s c e d o , recedo, abeo. ADv. Pmsto. Usus:Malum, uodcunque advenerit, fercndum est. ~ e n e a u s ,cum advenit, multa mala apportat. Cf. Apd10, Venio. ADVENTlT!US, a , u m , Qui s'ajouh, s#j#~~ierfaire.SYN. Fortuitus, inspcratus, non quresitus. )( Innatus, indtus. USUS: 1. Mithridates multis nationum adventitiis copiis juvabatur, froufis, so&s I h a n g m . 2. Externus, allenus, non l n n a t u q advenien& i r i vient du dthors, Cfrauger, mpruntd. ransmarina et adventitia Gwcomm d d r i n a . Adventitiis adjumentir uti. BOM, pecunia adventitia, et assumpta ADVENTO, ar, avi, a t u m , arq n. A#$rocher & $lus en plus. SYN. Advenio, a p propinquo, accedo. )( P m u l liurn. Vsus : D e tampom, persona e t m dlcltur. Adventat jam destinata dies. Legiones adwntant. ADVENTOR, briq m traugcr. SYN. Externos, non domesticus. Usus : Vide, ne quis adventor auscultet. ADVENTOS, a4 m. AwivLe. SYN.Accessus )( Dlffieasu& EPITH. Minus aptus ad res multas, clarus, exspeltatissimus; gratur et
ADV
. ---..--. -
.-. .
---- . - -.. ..- -- -.- -.----
26
. -
.--
. .. .
AI>V -
honestus, gratior, gratissimus, maturus, matuornamentis adversoi tuis? Omnibus in disputinur. ndturnus. occultus. o~tatissimus.~ r i - tando adversabere ? muq'mens, rcpintinuq suaiiq suavissinius, ADVERSUM e t ADVERSUS, Contrr. unuq graviq impmvisus, jucundus, modestus. adv. SYN. Contra. )( Pro. USUS: r. Homo Usus: Ut adventus tuus optatissimus fuit, ita adversus Rempitblicam, leges, salutemciviuin dircersus aixit. armatus. Advcnus hostem aciem struere. Adversus clivum tendere. 2. E r g a , cnvers. A d w n t u s Domini, Le fcv~fisdc PA7im:. Adhibenda est advenus deos pietas, adversus Dies a c r i Dominico adventui ; hebdomadeq q m mnivemriam Christi nascentis memo- amicos humanitaq adversus omnes officium. Cf.Contra, Erga. nam prcccumnt;diesvirginei partusexspettationi sacri ;tempus, quo exspeffati divini parADVERSUS, a, um! cOntr*. swN. tus memoria celebratur. Contrarius, incommodus, sinister. )( Prosper, secundus. PHRAS. Viri non 08% adversis ADVERSARIA, orum, n. pl. fi'vtet 03 rebu' t a m cito f m n g l ~f'honttw 'u Pon#muiifes notes, brorriffon. SYN.Prescriiarnais JL' luisser abatfre f i s r f'ad~~ersifli. A<I ptiones, cphemerideq tabule, in qllas utcumomnem cahnitatem animos submitterc ; que prOjiC~UntUr o,nnia, que rebus turbidis, gravi fortuna, casibus adycrsis; postea in fidei tabulas c,,dicesque reinfortunio quovis nimio commoveri ; rcieruntur. Menstrua. Usus : Solertts bus afRiAis, tristibu% riq perturest, in adversaria omnia,minutim referre, u n batis debilitari, et exaniz:;;: U g n u s casus, & , , , u @jle ,ofrs fesjours So,IjOUrna~ quibus hominum vita s u b j d a est et cxposita, ADVERSARIUS, a, u m , Advtt-sairc. adversus fortunie vim, impetum, in,urius, tela. SVN. Advenus, oppositus, inimicus, hostis. animo esse tam frato et infirmo; in rebus )( .AmIcus, defensor. ADV.Maxime. Usus : trepidis, fraffis,, gravibus, incommodis, statiin Hic obtreAator laudiim meariim, et adversaanimo contrahi, et succumbere dolori. Cf. rius semper fuit acerrimus, il /lrl forgbrrrs Infelix, Calamitas, Fortuna mala. UsUs: i'eutu~rliifr rrragfoirr. Semper sc adversarium 1. Valetudo adversa, t~uzutiaise santi, trralunir. in meam dignitatem intendit. Adversario te, Adversa Heipublica tem ra, fet119s rnalherre t in&tore budum ineamm utor. C t Hosreux. Uellum, prcelium, g t u n a , res adversa, Us. Infeneua I n i m l c u a Adversor. ~ u c rttafkrur~~rsc. m tttafhtur. &fcrsitd. HoL o adversa in vulgus fama,' m o i r unr rnuuADYERSOR, a r l q a t u s sum, arl, d. vark r~nor~~r~ 2.t i Oppositus, e. ratione loci. &he confr<~~i.e, ~ ' W s e r SYN. . Repugno ob4111'esf d l ' o j site, enfnce. Antipodcs adverdst4 contravenio, contra rem alicujus venio, sir vestigiis. Eversum wlem intueri. Advercontra pugno, contra facio, adversarius sum, so flumine navigare. Adversa ire via. In adia diquem eo, resisto; reclamo, obtreffo; versain ripain evadcrc. I n anteriore parte d v e n u m me p r a k o , oppono, objicio. )( Sufw r p o r i a )( Avenus nempe i n posterlore. fragor. ADV. Infensius, mediocriter, valde, Cicatrices, vulnera adversa iti es/, adverru vehementer. PHRAS. Omnibus In rebus corporc excepta, blmsurc r q ~ w $ar devar~t. mihi adveraarlq T~OUJroe rrttisrr lorrjours. ADVERTO, is, vertl, versum, era, a. Me oppugnas quam potes acerrime et graT o u n u r , diriger ticrs; 3tm aflrrit$ remarvisdme ; nullam adversus inc injuriam praquer. SYN.Aliquo, v r l ad aliquid vcrto, obbnnittir. Tuis contra nos viribus utcris. servo, attendo, animadverto. ADV. Obscurisuidquid habes viriuin, in nos confers. sime. PHRAS. Adverto consilium tuum. mnia conaris. nihil non anis. movcs. tentas. j e tor/r#rcds birrr cc que 7 r u s vorrles. Submoliriq experih, machin&is; moves omne; olet mihi consilium tuum ;intelligo, quo istud mnchinas; nihil non tentas ad perniciem nospertineat, quid s@es ; consilium tuum dutrnm. Adversario te utiinur nimis acerbo, d u h introspexi ; odoratus sum. Sentio x n iimis infenro. Agii contra nos, in nos ;pugnas tentiam tuam. Advertit me consilii tu; ratio ; rrdvenus nos nimis infestis odiis. Irniis in nos, obscurus quidam consilii tui sensus ad me quo potes impetu ; uam potes, maximo. Vim pervenit ; animo prospicio, quo res illa speomnem in nos con?ers. Facis maximum imAet. Usus : 1. In hanC plateam te adverte, petum contra nos. Adversarius es nobis nimis lounus-vous vers crtk place. Urbi agmen, infensuq infcstuq vehemens, a v u s , imminavem littori, pedein ripa, aures monitis, curnens in uitium nostrum; nostrum sanquinem sum aliquo advertere. 2. TRANSL. Ad res nimia ivide sitiens; totus incuinbens in peranimi. Advertere animum ad di&, dcouniciem nostrani. Nimis a nobis discrepas; ter,/aire alfrtstiort. Vcl absoluta : De re alicontra honorcm nostrum niteris, undique qua diligenter advertere, fuire grun~ie alfettadvmniiq nfragaris; advenus nos tendis; fion d une dore. 3. P u n i q n., punir. Adcantro n o i t ~ m , ~ a m i c o m m ~ siudium ue stas. venere in aliquem. Cf. Attbndo, Observo. Pemctuum nobbcum bellum s u s c i ~ i C r t IniConverto, rnl6itia, Inlmlcus, Pugno. ~ s c:sQuibus
APITH.
AUY
27
-
El11
ADVESPERASCIT, impera. I f sefitif ADYTUM, l. n. Suwfu/oir SYN. Pala mcke. PHRAS Vespertinum templi secretior, et remotior, penetrale. crcpusculum a z s t ; nox adientat ; lucem ter(EDRPOb Pm Poflrrx. .IUrand1 vernebm pellunt ; vespera appropinguat ; diei * ' mdom Pollucla nox succedit ;dies abit inclinante jam, vergente, prono in occasum sole ; cedit jam R D E S , iq Trmpfe, tnaison. SYN. Domus, n d i dies ; p a c e S est in n d e m diei temdomicilium. EPITH. Uona, magnifica, omatispus ;obscura jam fux est ; dies in VwpeNm sima, plena atque ornata, sacra, aliena, amainclinat. Coclitm vesperascit. Cf. Vesperl. nissima, aurata, male materiata, nobilissima iii palati4 opim4 pestilens, salubfis, profano, ADVIGILO, as, avl, a t u m , are, n. regia. Usus : 1. E d e s privatz, magnifica, V M ~ wr; 3~ @/M/i/ d. SYN.vigilo, pcr#do)>. l n intimis, mediis adibus. 2. Temusvs : pro negotii gravitate advigi- plum, (numera fere alngulari,) tctttpie. N-landum est. Cf. Vigllo. dem conrcrare, reparare. Edium sacrarum ADVoCAT1O, On14 f. AiAc, ossrrtmc~ et pubiicarum depopulatio. C t R d i n c l u m . #+doirir, runion d'avocnts. SYN.Patroci&DICOLA* m* f. S M u a i m ; mui~onnlum, advocati munus. EPITH.Copiosa. Usvs: mfte~ SYN. T e m ~ l l u q parva domus. u s u s : Homo in re niilitari, quain advocationibus Eam a r m , adiculm, et ~ulvinar dedicavit. cautior. E a advocatio clamoribus, lapidatione discussa, perturbata, repulsa est. RDIFICATIO. Onlq f. Acfion d e bdfir, comtrycfio~ SYN. ConstruRio Bdium E p i m . A D V ~ ~ A T U S 1, , m, Avocat, dflmrwr. lmmensa et intolerabilis. UsUs: EdificatioSYN.Qui alteri adest in causa, qui in 'udicio aut jus sugge"t,aut prasens est amico. ~ P I T H . nem adlicere, deponen, c e h r & bdtir. VUU:. ac b a r b a m m m t : Bdificationi esse, fuim Armatus, perpauci. PHRAS. Advocatum Eid@cdon, i ( b F r fcs a u f r r ~ ,pro q u o : fierl, sefarre a~orat. Agendis causis se .dare; PHRAS.Exempli esse optimi, eum esse, a quo industriam in agendis causis exercere ;in foexemplum peten, capere, sumere possint c r rum venire, se conferre ; vocem in quastum teri ;qui exemplo ve exemplum a s e porrit forenacm conferrc; aCtorem fori litigiosi ease; catecausa$ in judicio agere ;causidicum fien ;ad .c;rteris; qui vi~utisgermanaexempibm ris prebert, nlinquat. Cf. Adlioo. caiisas adire ; in foro versar :causarum a&@m, patronum esse; opera. forcnri atatem XDIFICATOR, Orlq m. ArcLitecte. SYN. terere; forum celebrare; forensi in munerc, Fabncator. EPITH. Prrstans. Usus : Opifex forensibtis in causis, in causarum patrociniis et dificator mundi DESS. versan, ietatem agere; forensibus causis pa&DIFICIUM, 11, n. k d ~ c e ,&tiheir/. trocinium prestan ;causas orare ; forum atSVN. StmCfun, d e s , domus. EPITH. Malum, tingere. UWS : Invocan aliquem advocatum ificum, privatum, publicum, sacrum et ad defendendam causam su-. Esse alicui p%um. UsUs :Ex~tmetV,wldeturban in advocatum. Alicui advocatum vmire. C t P a alieno edificium Adificia in Tibenm vena. tronue. mo)ions t o u d c s u c6td dn Tibrc. ADVWO, as, avl, a t u m , a r a a A lerd soi, au secours. SYN. Accerao, in auxi ium ~(EDIFICO, p., av, atum. are, a. Bdtir. voco, convoco. )( Avoco. Ucivs: ln cactum, ad SYN. Exstruq exgdifico, construo, condo, concilium, ad se ipsum, a voluptate advocare, constituo, pono, colloco, facio, parietem rmkrrrr coaci'r, mrc7rrrn soi-intme, sc~ocyei- ditco, fabrico, arcliiteRor, muros tollt), attollq /ir. Advocare sibi, caum s u a aliquem, eri o ; edificium struo, molior. Auv. Uene, /m d son ai&, recourir. Cf. Voco, A c w n o . belfe, priviitim, publice, aceleratius, strenue. PHRAS.S d l f i c a t u r itrenua. os se hdte & ADVOLATUS. t u ,m. Vof(Arsoiscayx). ddfir. Excitata runt jam ad rlquam altitudiEPITH. Tristis. USUS:Tristi advolatu aduncir nem adificia ;saxo quadrato probe s u b s t r u b lacerat unguibus. surgunt, exsu nt, cnrcunt,ducuntur, attolADVOLO, a#, avl, a t u m , are. n. Vol*, luntur iam a:%cia :etsi nondum ad culmen accoun'r vers. SYN. Convolo, accurro. )( Avopcrdudum, ad t d u m -en domus pane perOO. ADV. Plane, repente, sublime. UsUs : venit. Usvs : 1. Edificare porticum, atr.um, Komam, quam mox advolabo. Cum rimum urbem. 2. Navim, classem dificare. 3. Sad Iitterar recepero, in villam ad te a<Pvolabo. barbare dlcltur :Aldlncare alloa, di/ier, Cf. Accurro. d o w & Pdt@dion. Pro q u o isia adhlADVOLVO, 1% Volvl. viltum, are, E bari possunt :exempla edere virtutum, relinRmrlrrvers ou auprlz. USUS: Ad genua Pnnquere, p m k r e , in q u a posteritaa sera rcnpicipir advolvi, se jctdr, M p o s t e n u r a u x fleds cint ;exemplo erse aliis ad virtutem ;vinutis a . 9 a ' * . exempla non vulgaria prodere ; exemplo ad virtutem pmlucere aliis ; exempli praclari ADORO. b, uisl, u s t u m , ore, a. BrrbIer. facem p r z k m . Usvs : Uarbam, capillum adurere. Cf. Uro.
hnl, &a n t d 4
P P
GR
--
29
----
EQU
tenetur. C. Morbus, Valetudo inlrma. UsU8 : 1. Graviter, gyimlotm w o t a r e . Egrotanti melius est fa upi, & #a& va mitur. 2. TRANSL ~d animum. Xgrotant in te artes animi tui, tcsJnrss~s sont uskts. ~ G R & U S , a, u m , s y ~Eger. . u s u s : 1. bgrotus corpom, mal& corfi. 2. TRANS. a p t a Respublica, animuq agrotu,, cs#&t mal&. lnnrmuq sgroto.
cf.
cmararic, com p n . Est eorumdem tempomm agualis. &tus Ennio q u a l i s fuit, Lr. lim Scipioni. Cf. Similis, Par. Convenio. RQUALITAS, atis, f. d g a l i t ~ . SVN. X q u d u m et partum conditio, similitudo. EPITH. Fratema, legitima, usitata, summa. USUS :Est internos aqualitas propre fraterna. In Republica tuenda est civium aqualitas. Xqualitate judicandi oensio vitatur. Cf.
RQUE. 2ga&mrf, jus&mc#t. SVN. Tam, Invidua, Imitor. r i t e r , similiter, aqualiter, pereque. Usus : RMOLOR, aria, a t u s rum? a d f d. que, a t q u e e m occupatus* Imittr; rivafisw; t m k r . SYN. Inutor, invi" @~$si ~ P~ c mi. q u Amicus ~~ =que t deo. usus: ~ ~ a~iennm.virtutem ~ l; ~~ i~ ~ utnque ~ fidelis. Hoc ad meum aque, atque ad trdkre, alicui amulari. Cf. Invideo. tuum officium pertinet. Vdle et posse mihi in RMULUS. 1, m. Rival; n n n i u ~ , Oloux. aquo p i t u r n est. &que ac si ; juxta, ac si ; EPXTH. Non molestuq multi. USVS : L m p e r nihilominus; non minus, quam si frater eswt, tu mearum laudum, meorum studiomm =mucomnrc Iildtm? .roa f * . Cf. Similiter. lus fuisti. Cf.Invidus, Imitator. RQUIL~ BRITAS, atia, f. kguiiibm, AZNEUS, a, u m , Dai'rain. SYN.Ereus, jwlr propritritor de doutts &S #urtics. SYN. Xquabilitas, aqualitas. aheneus, quod ex a r e est. USUS: Signum aneum, equus aneus. ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ , i i Usr~s: , n . k ~ u i n b q u i n d i u m navigationem nostram moratur. ~ N I G M A ,ati*, n. km*. SW. Quastio AQOIPARO, as, avl, a t u m , are. a. et obscurior et perplexa, oratio pe tuis verbon. k g a ~ rcompnrrr, , m t t r t tnpnralllrc. SYN. rum involucris. texta. Usus : ~ X c u r i t a t e et s E q u q comparqcompono.)( Excedo. supero. enigrnata somniorum. USus: Nema te faCtis=quipaRQU~~BILIS, e, gen. com. &gel, cor* o 'n * I r alcm pUL sfaut,justt. SVN.bquus, .guali.9,, j.ldl. Ncmo assimX.ndus lis, qui sempcr sibi constat. USUS: uabileni est tibi ; nemo te virtute aasequitur ; tcum juns rationem rtrr imfirtiJ. p d a c0nfem, contendere nema Potest; nema es5 Pquabilis partitio. Motus certus et aequabilis. tibi Par si6 qui te vincat. Cf. Comparo, ~~~~~~~t~~ et aquabile genus orationis. cf. Confero. Par, IEquus. &QUITAS, a t I g f. kquit,justict. SVN. RQUABILITAS, a t i e t ggalit4 **Pfi Equum et b n u m , justitia, vtlpropensus in mit*. SYN.C ~ n ~ t a n tenor t i ~ t u n u ~mderatio. , aliquem favor, studium. )( Iniquitak EPITH. Levitas. EP~TH. Maxime decora, praclara. Humana, mira, propria maxime justitiZ, )JNS : bpuabilitas universa vifa P ~ Z C ~ M USUS; 1 . Summl bodas, quitascausa. H b et idcm w m F r v"'tus endemque frons. Perspice a uitatem animi mei, voym rtttz moIn juris aquabilitate adhibenda est facilitas. dhfior, Jquitaum rejicere; Lenitas et quabilitas OratiOnis. Cf. tem. z .Candor, robitas, tranquillitas, C@t/ constantla. r f d w , calmc. Romo summa moderatione, RQABILITER, kgakmeaL S m . Cum summa animi aquitate. Cf. Justitia, Hoaquabilitate. Usus : Oratio quabiliter pron-tum. fluens. Cf. A q u a l l t e t . R Q U O , as, avi, a t u m , are. a. kga&r. SW. Exarquo, parem facio gradus tollo, asseRQUALIS, q gen. com. gal. SYN.Par, quor. )( S u p e q e x c e d o . Usub: Cum.Gracosimilis, q u u s . )( Impar, dispar. USUS : 1. rum gloria Latinomm copia zquata est; cum Stoici aiunt peccata omnia ~qualia.Oratio aliquo aquan ; tenuiores cum nncipibus par et aqualis rebus ipsis. Xqualem verbis temperamento aliquo aquantur. Xquiviagen, pui convUnf, prbpOrti3nid h pam, Confero. 2. Coasvuq ejusdem aetatlr, conttm#orain,
*-
&.
R.QU
--
- --
30
----
EST _ __.
&QUOR, Orla, n.Pfoi>u.SYN. Terra auf XRRIUS, 11, m. Sin4 & cor~Iribu&t, i q u e planities. Usus :. Uabylonii in campociioytn w v d d t su&a~r ti dmii 1 sttwtr rum pitentium quoribits habitant. au rlrbrs. Qul p m b r a r a pro capite trib u t l nomine Pendenda, caeteris civlum I&QUUS, n, um, justr. SYN. Habens j u d b u a i g n o m l n l e causa m u ~ a b a t u r . iequitatem, non iniquuq verus, j~stus.)( InpnuAS. I . ~ q u u m e r f a ~ c s ~ jus u s ~ r . USUs : Ararium aliquein facere ; in v t l inter manos rekrre. Ex zrariis solvere. et faest ; rationi consentaneum jure rereptumet approbatumest; jus merum est; jus ACRATUS, a, um, ~ o w r r tornin>ai~aiin. , bonum, optimum, aqiiissimum est, quod oras. SYN.K r e tetum. USUS : 1. L&i aerati, canz ~ u u m n o n ~ f i l n > r s i ~ s j ~ s f ~ . H ~ udelabra d p a r *rata 2. Obstri&ua alleno asre, est; jus, fas non est; iniquum petis; nefas, flagrrib/& clrtfcs. Tribuni non tain orati quam tium est ;non decet; honcstum non est; contra icrarii , tributu rrroins rickcs en arptrri q n ;rquum,jus et fas est; inique, injuste; perperam dr&oss d Parpint. tcgitur ;i t i o n i minime consentaneum eit ;non AERIus, a, u m , ACrirn, a Euti.. SYN. licet ;decorum non est ;non convenit. USUS: Spirabilis, flabilis, animalis. Usus:Aerii vos. E q u u m me tibi semper praebui ; aquus latus avium. tibi semper fui ; aqtium me tibi habuisti ; ACRUGO, %ni&f. Rnfrillr a2 cuivw, vtrfi q u o me usus es, j'ai fowjours itd #our v m s &-gris. SYN. Quasi quaedam scabies a; /e &IIC. E q u o cum civibus jure vivere. E q u a corrumpens. ilsus : E s Corinthium in equgiptulatio. z.Planua, uni, plat. Locus aquus. nem incidit : erugine consumptum, exesum, Equum et bonum impetrare; ex zquo et comptum est. bono statucre : awui. boniaue facere. subporitr r~nc chor, fa X n p r t d r c . f. ~ s t ~ , X R U M N A , as, f. rVafhnrr, I r a ~ u i L SYN. W o n ~ u a Dlgnua, , Decet. Calamitas, labor, aegritudo laboriosa. EPITH. AER. a8ria.m. acc. aerem vzl aera. Air. /Eterna maxima. Usus : Graves. uemetuas S m . Calum, anima, spiritus, aether. EPITH. arumnas perpeti, superare. Aruiniis bremi. Adversus, crassus, cretus. crassissimus, finifiCf Anguatia. M i a r i a . inus, fusus et extenuatus, natura maxime friX R U M N 6 S U S . a, um, M u l h c ~ t c ~ ~ r . gidus, a minime expers caloris, calore adSYN.Miser, calamitosus. Usus : Qui se a?grimistus. lmmensus et infinitus, punir ac teniis, tudini dedere, misen sunt, aflliai, ~rumnosi. proximus term, calidus, su rior, temperaCf. Miser, Calamltsoua tus. nihil ~ r o n i habens. eftPJens huc illuc. ICES, aria, n. Airuin; rrtonnuic, a y * . P H R A ~A& salubrla, d i ~ n u i salutuirr. C a EPITH. Alienum, circiimforaneum. Usus : 1. lum tenue purumque. Celi temperies saluX s temperare; statuam ex o r e facere. M e s , b n r Celi temperies refovendis membris idopata in RS incidere. In a r e varias figura 1 1 e o C d u m temperatum, sincerum, mite, clecalare. &S signare, p u v t r strr Pairuin. z. mens, salubre. Grata. blanda, mitis, placide &S alienum, argrnl tnprtrnf, cicttc. Usus : mallissima a u m temperies. Cmli clementia, 1. Dsbita contrahere,fuirc 1 s irrftts. A s salubritaz Cali mira temperies verno tempori alienum cogere, conflare, facere, a r e alieno mPxime similiq sed q u e omnes anni partes se obligare ; nomina facere. 2. Debltls labop d balubritate rcurrit. z. Aer gravls, a i r rare, Cfrc accabU cic &/tes. IEs alienum hwnl, nioLrai*. g a s s u s nobis aer oiinditur, liabere ; in a s alienum iiicidere ; e r e alieno circumfunditur. Pingue et concretum calum. laborare, premi, opprimi, obrui, obstringi ; Palustre culum caput gravat. Vix sustineo csse in aere alieno ;rn nominibus ;o s alienum jpavitatem coeli. Aer piger. Caliim caliginocrescit. 3 Deblta expungere, Wtr srs sum, nebulosum. Usus :Aer alitur expiratiodrtfrs. A r e alieno liberan, levan, exire ; ns nibus temo. Oritur ex nspiratione aquamm. nlienum dissolvere, relinquere, exoneran ; Teme proximus c m u s est, concretus in nunomina expedire, explicare, solvere, expunbes co(titur. Aercm spiritu ducimua Cf. C a gen. Dlcitur etiam i E s alienum meum. lum. Patris, filii, quod a me. P a t m ve Illl ~ R A R I U M ,11, n. TrCser public. SYN. contractum esf rtlpendlo i g n o m i n i a blica; locur, ubi ea asservatur. causa privatus. Cf. Debltum, Pecunia. ataue exhaustum. sanctius. R S T A S , &tia, f. f. SYN. Anni para vetus i c refehum. l~sus : ltation;~ conferre ird scrnrium. E r P n i de culator, hiriido. Pefcwentior, tempus ~ s t i v u m ,calores estivi. cuniom in ararium -Rus referre. Erarium EPITH.Iniens, integra, media, proxima, sumuhpurim m e tota. Usus : E s t a s inienr ~ r o u e a&& ARARIUS, um, ~ ~ parl mi. ~ exatta. y E t a s prirfervida, n i s i s ' caloribus' me ~ l ~ i C i t u m et inusitatis tomda, saevissime canden. Usus :ltatiOnw jr dorrc P i i r q u i ( f d d canse & la XSTIMABILIS, e, en. cnm. Appririurrmrraksluri~ p-tuu lim. d &a valrvr. blt. )( I n r t l m a b i l l a : Pstimabile
- .
L z g u
Anta 1
SUS
fiST
3'
~
ACTA
deris, ac moinenti ;ut singularis tua sit apud cst,. quod pondus aliquod habeat. Dignum omnes auctoritas ;ut auAoritatis habeas pluiestimatione. rimum ;ut virtutis t u z apud omnes opinio sit R S T I M A T I O , ~ ~ ~ f. ~ Esfitt~ation~a . jh-C singularis, habeatur, capiatur. 3. Virtus a b tfafion. SYN. Pretii judicium. EpirH. dqu; omnibus gentibus mstlmatur,to#les lrs rraq u i o r , communis, grata, mediocris, optima, fiorrr rsti~nrnl la vertu. Summus honos habenon modo non incommoda, sed etiam grata, tur virtuti ; yirtuti plurimum defertur. Virtuti propria, remissior quam tolerabilis. USUs: 1. ubique honos est, persolvitur. I'irtutis nomen Facem. aastfmationsm pradiomm, censuq apud omnes gentes magnuin inprimis, et hoposxssionum, aire unc rsli?nation. Casar iiestum est ; virtus in pretio, in honore est ; zstimatione fadarcuniam pro prceda solvit. virtus tnter ea e t , yl~z prima dicuntur. Cf. 2. Xstimationem are, accipitur pro r e a b Judico, Pretium. Sus : i. De r e venal!, arbitris aastimata. Accipiendz sunt tibi aese t b o n i r Kstimandis possessionibus pra-fetimationes Czsaris voluntate. Litis zstimatio Aus. Frumentum, litem aestimare, fixrr Ir tibi persolvenda e s t 3. .Estimationem pennitprix dn bfi, Ir taux de Purtiande. 2. Judico, tere alteri ;calculum de se rmittere, porriexistimo, m a g n i v2l parvl facio, rslimcr, gerc ;censendi potestatem Ecere. fairr rur d. Ex veritate, non opinione res ASSTIMATOR, oris, m. C e k i q u i e ~ t i ~ u , iestimandz sunt. De aliis intimare difiirile ti1,#rcidrur, ju c. VULG. Taxator. SYN. esi. Staiua h a c non e materiq sed ex wicio ludex, arbiter. Acerrimus, aquus, zstimanda est. xquiuimus, injustus, callidus. Usus :AcerriA S T I V A , brum, n. pl. Quarlirrs 6c8f. iiius rcrum astimator. Fmmenti astimator SYN.~ U Sin, quo astaks ardonm devicallidus et iniquus fuisti. Cf. Arblter. tantes bestia, et milites M continent. )( HlAESTIMO, as, avl, a t u m , are, a Esfiberna. Usus : Estiva attin ere. In asti\.is ttur. SYN.Estimationem habeo, magni facio. esse. Medlis caloribus miftem in astiva ADV. Carius, care, large, liberaliter, neceseducerc. sario, severe, tenuissime, valde, illiberaliter. B S T t v U S , a, u m , D'ilC. USUS: Menses, YHRAS. Valde t o mstlmo, j r wous ai en di- astivi. gran& esti~m. Qurm apud me locum teneas ; ~ T O Oa ,i, avi, atum. are, n. Brdlrr, quo apud me loco sis, nosti. Quanta sit mea hMaufld. SYN. Ardeo, ferveo; angor, in te observantia ;quantufn tibi tribuam, defeimcor, tangor, vexor. )( Algeo. Usus : J . ram ; q u a mea sit de te opinio ; q u a in te Aer caioribus wtuat, la femph.aturc rst b d %oluntas, quod studium, qucm apud me locum lantr. TRANSL A d a n i m i aff&lonsa Desiobtineas, quo numero sis ;quantum te demiderio, dubitatione, ira, cupiditate, invidi rer, et efferam, non ignoras. E virtute tua te atduat, exastuat, b d l r r (d'omour, I jaloujmndero, pendo. De te pro merito tuo exLsir elc.), t*apdla'ond. Cf. Calor, Caleo. timo. In parentis, fratris, amici numero te IIU~O, re no, duco, colloco. Cradum caritaA S S T O ~ S ~ J Sa, , um, BriOlanl, chayrf. temque G i apud me habes. lnter cl&ssimos SYN.Xstu et calorc plenus. Usus :Estuosa viros merito tuo te numero, annumero. Alter et pulve~lentn via mihi Cicero etc. a M a p i te merito tuo de-TOS, Q.. m. A,qitdiorr. SYN. Fervor, pndo. Multum di itatis tibi tribuo. In maagitatio flu&uum. EPITH. Magnus, marinus, &-o, summo p n z t r te habeo. P r z c i a r ~de maritimur Usus : I . Xstus marini a luna tc existimo, sentio. M a p a indolio spcimi, commoventur, Zcst & luru gui prodrrif la vcramque u monbus tuis capio. Pluns facio MI. Xstu, ffebnquejatltur. 2.TarNsL. Vi# neminem. Magnam tui rationem duco, habeo. e t vehomentia, forra, vio&iu#, pnrriorc. Tecum gaucoa com aro, ve1 neminem, SumConeuetudinis =tus multoa absorbet. Xstus inum ti ihonorem ~ J C O Si . quos i? d i uo quiciam glork, =tus ingenii multos abripit. jano, existimo, babeo numero,, principe u t% . transvenum &t. Xstu abrtrpLtus. Cf. Caior, co es ;inter toa qui princtpem apud me Farvldur lncum obtinent. 2. Curandurn tibi, ut ab laTAS, &ti& f. Agc. Accipitur :u k p n ~ omnlbua srtlmeris, wmu dnu. san ieoulo ;aliar pro a n u o ;diat universim pm rlr vmu f a & rs/inur alc ton; Ic mordi. Ut tempom ;&as pro tota v l t a hominia ; eximium g n t i a lonim apud omma obtineaa ; d o 2 pro vi- h u m a n s partlbiu, infmtiq ut a ud omnes in ingenti sir gloria ; in wm. puMtiq a d o h n t i a , virilitate, sene&ute ; mir Eude sis ; magno in honon sir, ut cgnpwrvm gyo&t h i y a n ' ~ ,&w&inr, ut d i a gium de te omnium sit judicium, opiniol exisit vlrldir ; d a a d u l t a , d i a prwsm stimatio ;ut nii tue fiant maximi ;ut i n te i.Stu prima, ajhnce. Jnicns, puerilir, infirlaur virtuth sit maxima ; ut au&oritaa apud' ma, tenerior; e t a t u initium; !&atiqprima tema m e s magna habentur ;ut girrvissime de te judicetut ; ut auttoritate vaieas plurimum ; pora; Pt.tg rime infirmitas, imbecillitnr ; a t a s viridiq icor bilis, mollior. C t Pueritia. ut au~%ritas tua m a p i sit apud omiio pon-
SPITH.
STA
32
EFF
2. mtd. medla , dge mdr. Progrediens et aquabili calore suffusus. USUS : 1. Aeconfinnata, constans, adulta, integra, integerrem com lettitur acther. In acthere astra volr i m a ,mntura fetatis.progressus, cursus ;mavuntur. I t h e r fragoribus resonat. 2. Clalum, turitaa comborata; actas bona, optima,florens. riel. Omnia cingens et coercens coeli com&vera. wCilessc. lngravescens, d- plexus, qui idem athervocatur ;extrema ora, et determinatio mundi. confeta, d.krepita, decursa, exafia, d m i a i q gmdior, pracipitat% ProX T H E R E U S , mrlius f a m n RTHEvetf., deflettens *atrs praci itis flexus, et RIUS a, u m , , & ~ ~ d d , rcuy,<iuciel. us~s: ingmveacentis. . f ! ( S e n e i u r ?H.*% 1. &bthepus jni, t a t a noetra, da nos jows. Nostra ac patmm R V U M , 1, n. &femiti. SVN. A t a s atermemo,+9.; ad nostram memoriarn.; ad hanc "Um dumtura, sempiterna. EPITH. Etemum, atatem; ante memoriam Eqeam; majorrim nossempitemum. Usus : Reati in celo e v o etate actempestate. 2. m t a t e m hosempitemo fmUntur ; atenium avum agiint. nmu&me translgsre, ntenrr une vid Ir$h d u . Optimis in studiis actatem agere, deAFFABILIS, e, gen. com. D u n abord teere, conterere, consumere, exigere. f ~ i l r ,aflubk, #oli. SVN. Comiq placidu?, misus :Xtate progredi, procedere, provehi, trs maxiine in sermone. Usus : n omnr servieiflir, awancer tn %gr. Ktate pracurrere, mone affabilem se pmbebat. Cf. Facllis, Coante% pmstare, antecellere aiios, surykusez mitas, H u m a n u r . id atatis, hnmrnc dC cet ' P . AFF~~BILITAS,atis, f. AJubj[ifk SVN. Cf. TempUa Comitas sermonis facilitas in audimdo ; alloquendi, audiendi lenitas. Usus : Difficile &TATOLA, a, f. A p t d m , bus dgr. dietu est, quantum animos hominum cOnciliet Usus : Cace p r i m m tuam aetatulam ad affabilitas, lenitasque sermonis. Cf. Comltas, libidinem conferas: Admltto* Facills, Humanltas. RTERNITAS &tlq f. &trmif4 SVN. ~~~d~R~,~rfisf ~uifcwnt. e?t~en SYN. t, Tempus fine carenz iminortalitas, perennitas. Fabre, pulchre, artificiose. Usus : Statua EPITH. Im~uta6ilis, incredibilis, naturalis. Usus : Eteinitatem nulla temporis circum- miro artificio affabre fa&. miptio. lmmutabili 'ktemitate veritas contiAFFARIS, f a t u s gum, farl, d. P , & H netur. Mihi populus ea die non unius diei d. SYN. Alloqui, compellare. Usus: Liceat grptuktioncm, Kd atemTtatem, immortaiitamihi te versibus affari. Cf. AUoquor. temque donavit. Nomen tuum, et gesta imAFFATIM* Am@ment, abOnhmmntmortnlitati commendanda, consecranda sunt, Usus lCrmier m/m&, ~ > i ~ ~ SYN. ~ Abunde. ~ l j ~ :Affatim ~ ~ tibi . satisfaciam. Satiaberis affatim. Cf. Satis. Cf. 'Immortalitaa -AFFECTIO, anls, f. Disp"sition du corps &TERNO, ag avl, a t u m , are, a. &terorr da 'd1)1~. SYN. Perturbatio, commotio, innUrr immor/nlisrr. SVN.Etemum, immorcitatio animi, wnsus, impetus, animi quidam tile kcio. dolor, studium, cupiditas. EPITH.Constans, X T E R N U S , a. u m , &femf. SYN. Semconvenienque, non distorta, nec prava, fimia pitemuq immortdis, perpetuus, quod tota corporis, invita, inconstans et a se ipsa disvite rternitate continetur. )( Caducus, sentiens, laudabilis, interior, maiitiosa animi, mortalla. PHRAS.R t e r n u m nomen, nom prima et optima, utilis, manens, retta Usus : imwwrtrl. Perenne. oeroetuum. immortaie : 1. U t ad primam, optimainque animi aeEtiootenio tmipore, p&ctio, in grpetuum ; in nem pe~enias, perturbatio ratione pellenda omnium etatum memoria duratumm ; nomiest. Ea est animi mei affetio, commodi mei nia hmn, q u a finem nescit, terminum non hacausa neminem ut violem. O te extra omnes bet ; fama gloria sempiterna ; immortalitati humanomm peflomm affefiiones positum 1 commaidanda; cum tota atemitate coacquanquem non Iatitia,moeror, ira, gaudium exagida ;quod nomen vigebit per omnium seculotent, jattent, incessant. 2. Status, VI& conrum memoriam ;quod seculis innumerabilistltutlo, Lfaf, manir'rr & 'e , disp0sifim. Afbus ;y o d ipsa actemitate continebitur ;quod feetio astronim varia multas res imrnutat. In nulia elebit unquam oblivio; uod posteritas puero refert, qua cal affetione primum spidet, ipsa getemitas intuebitur.bSUs : Causa ritum duxerit. AffeAio corporis firma. immutnbiles, et =tema. Xtemo D E 0 aterAFFECTO, ar, av1, a t u m , are, a. Dlnum simulacrum mundus est. simr, rec&rc&r ardo>rmcnf, asfinr d. SVN, m E R , (Irla, m. A i r sidbfif dCS rlAppeto, qua.4 arcesso, nimis inquiro ; ambio. S J ' r w r a s , l t k r . SYN.Celestium 01Uss : Lumina auaedam orationis non auidem um, ignlumqut regio ifem: Aer subtilior. affettanda sunt; sed tamen adhibenda nonEPITH.d b r n u s , ignif!er, immensus, immonunquam. Iter affetare. Munditiam non deranu, non satis aptus, tenuis, ac perlucens exquisitam affetlare.
Lb;
-.
AFF
4s: dans t r l ou f d /tal h corjs
33
AFF
viokncr. Vita aliena, aut corpori vim affem. Manu!~sibi afferre, $6 suicihkr. Sensibus vim
AFFECTUS, a, u m , part v. afcio. Qui
'tspnnf. SYN. Paratus, comparatuq constitutus sru corpore, sru animo. ADV. Male. PHRAS. Omnss s u n t tibi bsne affe&i, lovl fe mo& v o w aime. Hoc animo anirnati sunt singuli, ut tua causa, gratia, omnia vdint ; ingenium cst illis r&um e a te ;animum habent erga te optimum ac re%issimum ; is habitus ami. comm est iflis, ut onmia tibi secunda.cupiant ; ita animati, eo animo, ea mente sunt pmditi ; ita animo comparati sunt ; hunc erga te geNnf animum ; is senscis est animomm ; ea animi
"f
propensio voluntas, studium, ut cu iant tibi quam opdme. USUS: 1. Oculi inJcant, ut animo sis affeRus &S yrux sonf k miroir & f'dnu. Nunc ita adCtus sum, tecum ut vivere n o n y i m . 2. Prkditus, c u m u l a t u g pmrrv u r. Honoribus, beneficio, premiis abs te affeflus sum. E litteris tuis ma a molestia, latitia, dolore affeflus sum. Emmis difcultatibus affettus. 3. Vexatus, amlCtus, traCtatus, a t acceptus rnale, aflaibli, en mamrais (<al, abaffu. A f f e h et prostrata respublica. Urbs ab illo pradone miiere aseCta e Ad flnem vergens. qui louch d sa rrsqur fetinini. Affetlum est bellum, non um perfetlum. Xstas affeCta, carmen, oratio, g u r m p d i fouch d su #n, m m g e +rsqrre I r n ~ t i d .5. A p t u q a#& d. Animus, culius conturbats non est probe aeCtus a fungcndum munus suum. 6. A g r o t u s , mal&. Casarem Neapoli reliqui graviter affe&um. AFFECT~S, 0 s .m. Impwssion, srnrinunt. SYN. Affeflio. EPITH. Laudabilis. Usus: AfeCtus animi sunt : amor, odium, ira, invidi2 misericordia, spes, latitia, timor, molestia f. Perturbatlo. AFFERO,t e n , attli, allatum, ferro, a. AppOrftr p r f e r vers'ou d. SVN.Appono, importo, adhibeo, induco, infero, dico, nuntio profero. )( Aufero. ADV. Divinitus, in perpetuum, nec ita multo ost, repente, similiter, sero. violenter, ultro. 8 s u s : 1. Ad id munus spirkus magno animoq autloritatem afferas, n e m e est. A% eam facultatem dicendi, industriae multum afferendum est. 2. Do. exhlbeo, prasbeo, causrr. Affem alicui fastidium, odium, molestiam, satietatwi, calamitatem, miseriam, detrimentum, angorem, perniciem, necessitatem, metum, dubitationem, dolorem, egestatem, IuCtum, errorem animi, et perturbationem; ilzm :Id consilium magnam tibi laudem, auctoritatem, dignitatem, voluptatem, solatium affert. 1 . Nuntlo, anmmccr. Aliquid novi litteris affertur. Mandata odiosa, incerta afferre. Ex xrmone rumor id attulit ad aures nostras. 4, Vuu;. allegare, v r l citara, ailgwr. Rationem fa&, causam &erre Scriptum, legem, exempla, $imilitudinem atierre. 5. Infero, f a i n
affem. Afferre consulatuy in familiam. 6. Propono, #mposrr. Quzstionem afferre, in medium afferre. AFFICIO, 1% faci, fecstum, e ~a ,A&&Y, C m m o i r . SVN. Commowo, pennoveo. ADV. Accommodatissime, avide, graviter, gravius, nominatim, optime, probe, &, valdc Usus : 1. Litterae tuie ine varie affecem. Varie animo affeAus fui. 2. Bene ve[ m a l e allclo. birn traifer, maftrai~rr. Aliquem summa latitia, voluptate ;ve1 cmlxa : morte, exilio satietate, & d i o , pudo- ignominia, moles$a afcere. AFFPGO, i q ilrt, nxum, &e, a. Att a c k r d. SVN. Ad aiiqutd' -6g0, insero, addo. ADV. Maxime, pnitus, vvdieniebter. Llsus : 1. Minervg talarium pinnas &gunt. 2. TRANSL. Fixrt,graver, t n w f q q r . Animum litteris affigere. Animo s w tenacius aliquid afgere. Num tu humi pdrticulam divinitatis affiges ? Cf. Hsreo, Adhareo. AFFINGO. i s , n r i , flctum, era, a. Athidurr, r,pPOse~. *N. Fingo non vera, adorno. )( Detraho. ' Usuq :. Peccat poeta, qui probam orationem .fin 't impmbo. Error multa, lus invidia affinxit. f e b u s certis multa falsa Jnnuntur. Cf. Calumniar. AFFIIS, e, gen. com. Affi.4, pnrrnt #ar alh'ancr. SVN.ConjunAus dinitate. EPITH. Novus, ornatissimus omni virtute officiosusque, amans alicu'us. USUS: r. Affinem tuum a genibus re 11esl 2. Particeps, consciua, com~~ics r .c e E i i ~ i et , dagitio, et turpitudini afnis judicatiis mst. Homines hujuv afines sus icionis, facinoris, aut facinori afines, ces L n u s que pon peut soup~onnrr, com#fices du c n ' w . Cf. Propinquua. AFFINITAS. Atl f Alliance, parenlr! SYN. ConjunCtio Anitatis, necersitudo. EPITH. Gravior, impurissima, nova. P H R ~ S . Amnitate junctus wt Lentulo. il 'td p w m l dr Lrntulus. Est cum Lentulo niaximis vinculis affinitatis et propin uitatis. conjuntlus ;afnitate devinRus, ,un%us ; afnitate Lentulum attingit ; sanpinem cum Leiitulo sociavit ; affinitatem junxit ; affinitaq cum Lentulo adstriaus est, per affmitafeiir Lentuli familile immistus, innexur e $ . In affinitatem Lentuli prvenit, affinitate.dtulum contingit;suum cum Lentuli famili~ieiws connubio miscuit, vinculum Pinitatis cuni 1;entulo nexuit ; vinculo affinitatis LentuC obstriCtus est. Usus : Amitatibw, arnicitiis, vicinitatibus conjunguntur cives. Cf. Necesaitudo, Cognatua AFFIRMATE. Afirman'veme~t, WivmtrnL SYN.Assweranter. USUS : dum est. Cf. Certe.
AFFIRMATXO, a n i f. A f l m a t i m )( Dubitatio. EPITH.travior, religiosa. Usus: JusjuranPum est afnnatio nligiosa Dubifntionem illi omnem mea nffirmatione cnmi. -. . . AFFIRMO, 'as, avl, a t u m , are, a. Af& m w , rlotrr.~ #our cwtain. SYN. Confirmo, aio, annuo, comprobo. )( Nego. ile nimis, temere, vere, valde. Priiu)s. 1. l k r m a r e Id possum, jc #nb af#&.:Confirmare hoc tibi li uido possunsid hlane oroiteor : o= me :asse&&teiiestificr :idcek;m tibi testatmque vola Narro tibi ;omni asseveratione tibi aff i m asoevefantcr loquor. a.Formula, afflrmitvas: M o * , vi h a c plane contemno. Ne vivam, i i ejar diAis moveor. Ita vivam, ut hominiLvanitatem derideo. Incrcdibile est. fuam is& m m cunm. Ne sim salvuq s dio; pS&r, si tanti a i m facio. Quid? illum c u n n m ? An dubia est hominis meptia? Usos : r. Ecquid tanta asseveratione n m afrmas ? 2. Flrmo, stabilio, afimir, f a l m , prouvrt. Di& tua rationibus affirmes, oportet, if vonsfavf prouvcr vosaflnualiom. 1s rumor opinionem, spemque conceptam valde afirmavit. Animo te afirmes, cura. AFFIXUS, a um, part. v. affigo. Aftackd bSm.Infixus A r e n s , cohacrens. Annems, connexus, odjuntus. Usus : Opinio hax in animo mea penitus affixa est, et insita, cuffc es; jhvf&mljrLc dam mon csUt magistro? ita mihi affixus es. Afixa E n t ad mtionem tuam, non cohorent. CL Hsreo. Adhsreo. Junao, AFFLTOS ri, S@&, iwpli.ation. Sm. Animi inihnmatio, et uidam quasi fiiror, instintus, impetus, anhjitus, concitatio, incitatio mentis. EPITH. Dirinus. USUS : Namo vir magnus sine aiatu divino, nano sine inflammatione quasifuroris unquam t. OrPcula divino aWatu funduntur. AFFLICTKTIO~ anis, f. Prinr ~kys/lrne d e a & . SYN.lEgritudo cum vexatione corporir CT. M i n r i a .
rr%
arumnas miseram, infelicem, calamitosissimam, magnas quotidie acerbitates perferre, exhaurire cogitur ; an oribus op rimitur ; molestiis innumeris impfcatur ; maEs ingentibus obruitur. oneratur. Multa sunt. ac eravia. " . q u a hominem angunt. Usus : Vide, uantum ratris morte aitetur, squaleat. yehementer afflittatur respublica AFFLICTOR, oriq m. Ccfuiguircrrvcrst, &sInrcCcnr. SYN.Qui aiigit, et vexat. USus: Odit te senatus ailiitorem, et proditorem dignitatis, autoritatis, ordinis, ac nominis sui. A F F L I C T b S as, m. Choc, rotfcr~~nt, coIfisiou. SYN.~ f k i b t i oUsvs . : dffmminata virtus aitu occidit. AFFLICTUS, a, um, rt. v. d i g o . A&&. m a f h r r u x . SYN.x s t r . Drostratus. arumnsus. catmitosua. P H R M . ' & ~ ~a6 o~~ miseriis perditus ;zger animi ; i q c r et exulceratus animus, mimus dolon calamitate f&us ; obrutuq oppressus d i s ; mcerore confetus, exanimatus, constematus ; calamitate vexatus, perturbatus, exagitatus. Cf. Miser. Usus : Aiitum erigere, perditum recrean. AFFLIGO, iq nixi, flictum, ere, e . Abatec, miuer, accdfcr. Sy~.Vexo, perturbo, pedo, pessumdo, rwtemo, deprimo. )( Levo, recreo, brigo. &RAS. Gaiiiam hasrsais graviter aitxit, P W s k o IU @ur fa FYMCC U M sonrcr a2 mwr. Multa mala peperit haresis ; multa damna, detrimenta, incommoda, infortunia attuli intulif invexit, importavit; Gailia multa horesi damna tulit, pertulit, p s s a , petpessa est ; multa detnmenta c e ~ i t . accepit : multis damnis a f f e b est ;in knssima inaia incidit, incurrit. Gravissimis afkicta maliq vehementer vexata, exercita, debilitata, comminuta est ab novarum religionum setatoribus. Iidem summis dificultatibus universam Galliam affecert ;in multas didcultates conjecere, impulere. M@g n a ex haresi calamitates exstitere, accidere, evenere, obvenere, conti m ;illatac, alla+, oblata sunt H a m i s ~ i f l i e sxiti p i ciow ;exitio, damno, calamitati fui>allAFFLICT10,0nis,~A~iclon,dalf~)nmf. perdidit ;fortunir omnibus wertit ;in ultimum SW. Angor. USus: Habet ardorem libido, discrimen, in misemmum statum, in hanc sed y d o majora quadam, tabem, cruciaomnium detemmam, m i s d m a m q u e conditum, d i t a t e m , afit~onem.Cf. Miseria. tionem adduxit. Haress Gallia mala gravirAFFLICTQ, as, avl, a t u m , are, a . sima ingessit ; multas sollicitudines confecit ; , T ma&raifer &obr. SYN. Ango, exitiurn, pemiciem creavit, peperit ; salutem vexo, afigo conficio. dss : Tu me accusas, afliixit ;calamitatem summam ac pestem imquod me d i & Cf. Amigo. portavit. Cf.Torqueo,Doleo,Trld~tltia. USUS: AFLICTOR a r i q a t w aum, nd, p. 1. Illiua statuam proturbant, aiigunt, comgd,&~od SYN.Angor, vexor, aigor. minuunt, dissipant, mrvcrscr une stal* hV.Erbissime,.gravius, turpius, vehemenNavim ad scopulos amigunt, bnJcr fc nm5.1 tiw. Pniu& Valde amlctatur, il es/ fr2~- cmfrc frs IcyciCs. a, TRANSLCura animos $ Mnlir conflitlatur undique ; calamitaprava exem la juventutem aiigunt, cormmr infortuniis premitur, torquetur, cruciapn ~ddttve. buoties aiitum, evenum, petditur, conficitur graWssimis :vitam ducit inter tum te, fraAum et aitum calamitate erexi,
?era
pu&u
A.
K"
AFF -
35
ACC
confirmavi? LuAu, mcerore, agritudine, mastitia ailitum ; alitam virtutem tuam, animum, salutem, fortunam, dignitatem levavi, rcatitui? atllioo, jacenti dexteram porrexi? A F F ~ , a q avl, a t u m , are, i 0 a. hfltr sur, comnuniqucr eit sowflant. zOn. .yc y&ndve, tram#ir<r. 3.9. &h ir.r#irL SYN. Aspim, spiio, exhalo. sus : Ailaverat nescio quid Nmoris, jc ttt J I ; ~ que2 brud yt&t r#andw. Cave, ne quid mali tibi ailet sociomm importuna licentia. Poetze divino apiritu ailantur. Odor e floribus alatur. AFFLOENTXA, e e , f. Abondance. SYN. Ubertas, copia. Usus : Ex hac atiuentia et copia omnium rerum arrogantia nascitur. C f . Copla. AFFLOO, fq fiuxi, fiuxam, n. A f l w , Jn abonhnt. SYN.Abundo, circumfluo. Usus: Urbs voluptatibus, divitiis,opibus, et copiia, hominibus, uberrimis ingeniis affluens, viIIequircgor e de r i c h e s ~ ~ e fHomo c. bonitate, unguenris,fepore, ac venustate affluens. Cf. Abundo, Copia. A F F U L G ~ O , en, fulsi, g e r q n. Luir<, bn'IItr. Usus : Magna spes, magna nobis fonuna affulget, In forhrne nous sourit. XGP, Alon.r, r o r t r q . Interjectio hortantlq excitanti,,, conmntlentla Usus : porro, age age jam, plural1 numero dloitur :Agite porro. XGEDUM, A l h , courugt. l d e m USUs : Agedum, confer hujus vitam cum illius moribua. P r o plural1 numen, : Agitedum, ite mecam. ~GELL~S 1, ,m. p d ~ cham#. SUS: Dii nec agellos, nec viticulas persequuntur. AGENS, enti% v. ago. cocc, viasni. EBiUI, habens, tendum est imaginibus acribus, agentibus, i~aignitis. AGER, grl, m. Champ. SYN. Arvum, umpus, solum, temtonum. EPITH. Colonus, communis, compascuus, cultissimus, decamanus, fertilis, fmtuosus, miser atque jejunus, optimus et fmtuosissimus; privatus, pulcherrimus, vetigalis, universus. PHRAS. r. Ager b o n u q chanrp fir/ilc. Cultissimus; iatus ac fertilis; qui plurimum efficit; o timus et fmtuosiwimus. Agcr natura p e r k nua, et diligcntia, culturaque melior, frugum fcrtia, bonus pecori, arbori infmcundus frugum, pabulique latus. a. Agermalus, 'Arli~rri~ stiriIe. Defomis atque horridus ; aridus et fnigum vacuus. Cf. Fertllitaq Sterllltas. Usus : Agrum colore, crtltivrr un cliamp. Ager quantumvis fertilis, frutiuosus non est, niri colatur, conseratur, scratur, aratro pcrstringatur, aretur, exerceatur. a. Agri facile emaciantur ;ah hostihus infestantur, rPvagm
~~~x
&J fume^. 3.Agro exui, exturbari, mover, multan, Che d&uifIJ de prOpri,js. AGG ER, gris, m. ~ ~ ~ dIkue, p rrtrn,;~ ~ chement. SYN.Tumulus w< (erra, cespite conffstus ad munienda praoptte moppugnanda oca. EPITH. M ~ x ~ u USUS-: s. Aggere urbem cingere. Aggerem fluvii inundationi obiefium inf-indere. Aggerem jacere, Cxstruere ; cuniculis subvehere. AGGERO, lqgasai, gaatum,ere, a.Atlrpnc&. SYN.Congero, cumulo. Gf, Accum'ulo. AGGLOMERO, as, avi, a t u m , are, a , Amarser, ?&#ir, or~cmbIer. SYN.Clomero, con'ungo, implico. USUS: Densir se cuneis agdomerant. AGGLTINO, as, a v i a t u m , are, a . Colln; uftachcr. SYN.~ d n e h o-.)( . Disaoivo. AGGR~VESCO, 1% are. n. J'aypaver SYN. Cravior fio, ingravesco. Usus': Metua, ne vulnus, aut morbus Wavescat. AGGRAVO, as, a+i, a t u m , a n , a. Aggruvrr, empircr. SYN.Yalde gravo, onero, premo, exaggero. USUS : Res nostrae eo bello valde a m a v a t e sunt. Cf. Onem, Premio. AGGRBDIOR, erlqgrcsclw mum, gredl, d. Altaquer. SYN. Invado, adorior. PHRAS. " Latroner ex lnsidllm vlatons 'ggrediuntur, Irs volcurs, sortant dr Irur rrrtbusa * t ~ u m t vOYagcrs. Ex occultis, subito, imprqviso, repentino, nec opinato impetu viatores adoriuntur, invadunt, pttunt ;in viatores irmunt; impetum, impressioneni faciunt ; incurrunt, insiliunt ; in viatores sese infemnt, injiciyt, immitunt;viatores assiliunt; iteratisag esslonibus rctentant;superfundunt se viatori%k; a m a iY inerunt. Cf. Adorior, Invado. 2. H w t w atrenue aggwmus "t> il altquu lrgonr~mc r"rnnrmi. nt In hostium agmen atrenue i m p i t ; in hostes r incitavit ; in cornua hostium inveqiiq est, signa strenue hostibus intulit ; novisj.inuin agmen moratus, in hostem animose proruit, incurrit, ivit ; ofdines hostiles magno animo invasit. Cf. I m p e t u a 3. R e m aggredltur ard u a m , il enlrrpreird une chose diflciIe. Demittit se in causam ancipitem ; ingreditur in causam multis obae tam difficultatibus ; afe&t viam nd rem & t u ard; molein capersit laboris improbi; rem ruxipit arduo oco positam ;m a p i r ille uidem animjs ad rem vertitur, assilit, sedditkilem et inexplicabilem expenetur. Animum ad'icit, adjungit, applicat ad negotium pemo/estum ; oqe: n m ponit, industriam exercet in re, q u a 1 1 1 1 multum labons &bit et cura!. Cf. Inchoo, Inclplo. USUS: i. Quis hominem iniportunum aggredi audeat? a. Accedo, lnclplo, rtr/re~nulw commcnccr. , Antequam ad dicendum, ad negotium, ad rem quamlibet aggrediare, adhibenda cat prrparatio diligens. 3. Audeo, trrrlw. Aggrederis majora viribus.
/ ,
ACC
36
ACO
ad dignitatem alicujus aggregare, a ~ ~ ~ ~ i nasci, r r . d. ~ a t t t - 8 a H s le trstamcnt du#rr. Aliquem in amicomm ~~UtneNm agregare, Usus, : Constat agnascendo testamentum au nonrdr6 rlc srs amis. Eodem rumpi. f G u e m aggregare, in societatem rGNITIo, bni4 f. Parmfidudt~fitrrvOcnre. Adjungo, Annumem, ncl. SYN.Sanguinis conjunflio, et familiarum. Addo. Usus : 1. Le* agnationum ; Gentilitatum et AGGRESSIO, en14 f. Exorrir. syN. agnationum jura, droits qui m ~ ~ t n t Principium, ~xordium. EPITH. Contraria, ap,atiow. 2. Communio e t afflnitas natuprima usus : O ~ r a m det Orator, ut animas ,m, nive -1etas e t pmp~nquita,commuprima oggrcaaione occupet. naufidongim. Homines Deorum agnatione com. A@, Ugcr. '* SVN. XG~LIS, O, et stirpe tenentur. Brevi et expe ito corpon. Usus : Naves AGNATUS, I m. P o r r n f d t t c d I C ~ ~ r * * ~ ~ igilea Cf. Celer. SYN.Qui per viiiis sexus personas conjun&l AGILITAS, a t i q f. AgilifI; Habilitas, sunt, gentiles. Cf. Af!lni& agcndi dexteritas. Usus : Agilitas, mollitiesA G N ~ N U S , a, um, D > a e a u . .+ Usvs : que natura. Agnina caro, pellis. AGITATr0, Oniqf. AgifatiOn~mOuvemeat. AGNITIC), Oni4 f. ~ o n ? k u ~ s a i U SVN. ~. SYN. Commotio. EPITH.Xqualis ;tanta, tam Cognitio. Usvs : Res ad animi agnitionem varia. Usus : 1. Corporiq inmvrmcnf. Agitapulcherrima time lingus cibus depellitur. a. Animl, argntA26*EN> S*mfl. cohi~unquam animus motu, et mentis agitatione vacuua esse potest. AGNOSCO* nbv19 nxtums AGITATOR, b r 4 m. Cochrr. SVN.Auriga C t r r , rrc-tkr. SYN. Intelligo, nosco, qui cumm, et equos agit. EPITH. B ~ ~ o n d~ ~ , ~entio, audio, repeno ; prcipi0* assquOr, a l l i d u r usvs : ~ 0 agitator ~ equos ~ sve1 in r p i c i o . ADV.Facile, leviter, Iibenter, nuper. medio cunu sustinet. sus : Quod mihi gratularis, agnosco humaAGITO, a 4 avi, atum, are, a. ChaJ~rr nitatem tuam DEUS ex operibus agnoscitur. sai. ADv. ce'errime, Cf. Intelligo, Percipio, Adverto. simul, copioaiuq immoderate, vehementer, AGNUS1 i. r'~auO1 Agnellusr mobiliter, celeriter, dissolute, populariter, sefetus OVe natus. wre. Usus : 1. Verso excito, poursuivrr. Agnus DEI, SYN.Ceree ~ g n ccelestis i F e m agitare, excitare, !nseAari, c k m ~ r rAto. imagines, effigies. ni e cera rite consec*!a mi agitantur concursu fortuito. a. Vexo, di* fiAi. Sacrata in cera effigies Agni ccelestis. t u e w i w y i / h , trmblrr, toumrntrr. Impii Divinus Agnus in cerea effigie. Sacra Agni sui sceluis funis ut tedis ardentibus agitanDEI imago. Sigillata Agni divini imagine cera. tur. Metu atgue libidine diversum agitan. Animo formidines agitare.. 3. Inquim, verso XGO, a 1% egl, actum, agere, a. Fairr. i n oaonea p a m discutio, roulrr SYN. TraAo, Curo. procuro, tento, moiior, son e-), pCnsrr. H m sententia multis g e n , agito, contendo, transigo, aggredior. diebus in senatu eat agitata, jaAata tum in )( C e m , quiesco. ADV. Acerbe, acriter, smatu, tum ad populum. Agraria lex veheacrius, acerrime, accurate, accuratius, accumcnter a m t e Animus sem er agitatur. satorie, a&uose, ambitiose, aperte, apertiuq Agitan et exquirere rationes. Riquid animo astute, atrocissime, attentius, austere, bene, agitcommentan, reputare. Quebenignissime, calide, caute, publice, comstiomnq cunailia cum vicinis agitarc. Res modlus. PHRAS. Agendum est m t h i c u m hre omnium sennonibus agitatu. )a&atur. homine importuno, 1 % d tt-<~~.frr mrc 4. A@, CW, v i w , Getuli ln tugucet imfirfun. Res est mihi cum homine rii~ agitant. Diem nataiem, convivium a 'tarc. femei ac importuno. Negotium mihi est S ~ d l i ~ , SUaVem, ~ N O % %do% cum homine, cujus importunitatem oris non a i i l t u a 'a&=. Cf- VexO, Verso, facile, quisquam sustincat. Miscendum est Ago. mihi ne otium cum homine insigniter impuA q W i , I n l q n. Trou r a marche, dente. 6sus: I. Censorem, civem, partes . n r l r , W l W SYN. M u g u d o armata, alicujus, causam amici, Ienonem agere,fdn, hYmq copianm ordo. EPITH. Medium, avoir i'rm loi rir. Rem tuam, negotium egi p e t u u m , g u Y Y I Usur: Rdeuntcm Egi cum amicis de rcbus t u i . optima roncm pcpenium Itdise agmen comitatum est. a. Lltigo, discepto, Judicio contendo, Agmm conatitwre. A en extremum sagitaplaiIr, atfaqurr rn jwficc. E o tecum non rii ckudunt, cogunt,&r. Agmen ultimum, gladiis, sed ex jure, ex syngrapfa, ex sponso
~GGREGO, a avi, a t u m , are, a Join- - novissimum hosted premebant, morabantur. drr, #m>, SYN. ~%jicio, congrego, conjungq C t Acies. mido. Usus : Studium suum, et voluntatem AGNASCOR, n a s e r i s , n a t u s aum,
8:;
fid.
ACO
37
AL9
agam. Agere aliquem injuriarum, furti, subintellige, reum. Ad populum agere. 3. Admoveo, dousrer. aMrochcr. Turres, vineas adurbem 4 ~mpeil,urgeo,pou~~er,*nrr: Agere asellum ; ali uem in arma agere. in fmudem, in omnemjibidinem agem. C;]ebro, ctbrcr. Agere ludos, diem festum, choreas, trium hum. 6. Vivo, viwc. Agere in bona spe. fnter hominas agere. Xtatem desidiose agere. Hiemem sub pellibus agere. 7. A ~ i t o .av bar. C l n aeild. Diris anitur. f. Faci. ~ n e t t a i G fonnuim,~ut: animam agere, w d r c 'Ame. Bene, male p-lare tecum agitur, on a bien, malazi d vof~e e'gard. Alia omnia a is, extra r e m vagariq vovr R * C ~ C d S Ifi ~ qwrtioir, vour Ctrs disCr<u't. Nihil agis, aAum agis, frustra laboraq vour fravai'IIe~ M vain. AGONIA, e,f. Agonie. SYN. Supremus morientis confliAus ; suprema cum morte lutatio; ultima morientiumangustia. PHRAS. In agonia est, i l trt d 'agonie. Animam a@, cum morte IuAatur, confligit ; vita deficit; in supremo vita articulo versatur; in confinio mortis est ;animam jam agre trahit; abest a morte proxime ; in extremis est ; extremo moriis discrimine tenetur ; extremos ducit anhelitus, extremum spiritum. In confinio vi- mortisque versatur. Ad supremas mortis angustias redatus, adduAus est. Ad mortem, obitum re% fertur. Cf. Morior. XGRARIUS, a, um, A p k e . UsuS: Res, lex agraria, #arlugr lirs ~ G W oi ~ Jagraiw. , XGRESTIS, e, gen com. Rgmstc, porsin. SYN.Rudicus, incultus, asper, silvestris. PHRAS H o m o agrestis est, erf wn payrm, un Aotnmc rnal d h C . Homo est incultis moribus , agrcstibus , incompositis ; sub ccelo ctasso; crassiore sub aere natus est ; homo e robore dolatus, a morum urbanitate alienus. Rudis ac impolitus agrestibus vivit institutis; asper est moribus, ac incultus; vultu motu ue corporis vastus est et agnstis; ofcii et aumanitatis expers, ingenit illiberalis homo est; rusticitate, asperitate inter omnes insignite impudens. Cf. Ruitious,Inhumanus. Usus: Homines dun et agrestes. Fera et agrestis vita. Vox ~ s t i c a et agrestis. Vultu motuque corporis vastus et agrestis. XGRICOLA, m, m. Cultiva/dYr, Iabonm r . SYN.Agricultor, colonus. EP~TH. Assiduus, diligens, diligentissimus. USUS:Diligenthsimus agricola, et pecuarius Cf. Rustic u q Vlllicuq Agricultura. XGRICULTRA, m, f. Agricullun. SYN.Cultura a N, cultio agri. EPITH. Bona, uber, dulcis, figna PBR& A rtcultura, oparam dare, laudabile est, ifert loyabk & cultivcr a /m. Insudare, inservire agrorum cultui; dan, dicare, tradere se colendis agris; agncolam agere ; mri opus facere ;
exercere se opere rustico. Cf. Rus. Usus : Nihil agricultura melius, nihil libero homine dianius. m, f. ParfiJM la loi waire, AM cOm~etitOr.usus : Agripetar qe'Osp concisos gaudeO' AIO, 1%Dire. SYN.Affirmo, dico, loquor. Usus: Quid ergo Aius iste? Deus locutiuq ait, gv'esf-cedonc uc crt Ajur? est Ir Bieu <Ir a hroe. f. , d i f - i f ~ Afilrmo. ALA, m, f. Aite, q u a volant aves. Usvs : 1. Alas extendare, protendere, fend--e a aies. ~ T R A N STurma, L ordoque equitum, co@ <Ir cavalcni. Dextra, sinistra ala, Paile droilr, ll& gauche. Alam alicui committere ; al= aliquem praficere. Alam hostis sinistram fregimus, dissipavimus. ALXCER e t ALXCRIS, q gen. com. Prompt, agik, Dg#. S Y N , E ~ ~ A U hilaris, ~, paratissimus. )( Tlmid y portemitus. PHRAS. Alaoer juventa eat, cejeunr Aor#rme J acf$ Latus, ereaus, inflammato anima uvenis est; fortis et animosus; impiger ad labores; vigor illi ingenr juventa inest, latus illi, erdtusque animus est ;celsus et spe propinqua animosior w t juvenis; alacer est et plenus spiritu ; insigni alacritate juvmis est ; strenuus suopte ingenio, celsus corpore, vultuque ita h t o , ut quos in studiorum contentione naAus est amulos, vicisse jam crederetur. Alacn est, arato et expedito ad omnia animo. Usvs: L t u s et alacer ad tutandam rempublicam : ad hostes invadendos. Animus, vultus alacer. Fera bestia, alacres, et e r e h ad nocendum. Vide hominem ereAo, alacri prompto, celso vultu huc illuc intuentem. A n i m u q Fortis. ALXCRITAS, a t i q f. arer. SYN. Latitia p t i e n s , animi vigor, studium, cupiditas, nimu facilitas. PURAS.Alacrltate m m m a i n pruslium eunt, ilr vonf a& coirrdot a v e une grande a h r . Inflammatis in pralium animis eunt ; feroces et suopte ingenio, et adhortantium pleni vocibus pugnam capessunt. Juvante viqore vividi, alacres et spiritu plcni in hostem trruunt. Hoptem excipiunt celsi corpore vultuque ita laeto, ut vicisse jam crederes. d s v s : t. lnanis alacritas non multum ab amentia differt. 2. Alacrltatem afferre, mcftre a 2 I>rnfrain.Frequentia auditorum miram alacritatem dicenti a&t, addit, fert; in dicente excitat. 3. Alacritatem tollers, mIrYCr Par&r. Contra infiqucntia dicentis alacritatem omnem eripit, aufert, delet, extinguit. ALARIUS, a, u m , ve L A R I ~e, gen. com. Qui appolrfienf mrx ailu de 'urme. Alarios soctis remisit. Alanis utendum non duxit, cavalicrs mririrIiairerque Pon #lqaif aur olO1er.
XGRIPETh,
.
~ f f
vumMt,
ALA ~ L A U D * a r u m , f. L a l p m &S A h a k s . Le810 q u m d a m Romana, a b Alauda ave, almrcttcI dlcta. USUS: Alau-
38
maxime etc., o u t r ~ o i sdGd. , 2. D e prmirsntl e t f u t u r o : Homo alias beat:is, alias miser, tantbi Aturzux, tontdt malhrurrux. Homo alias modestus et temperans, du. rcstc. Hoc ad te scribam alias subtilius, jc vous Ccrird plus rn dIta'l. 3. Adhlbetur a Livlo pro u n q u a m : Non alias dux militi familiarior. Non alias tanta ad sp&aculum multitud0 confluxit. 4. J u n itur e t c u m interdum: Unrtc orrtrt fois. f m t d t .... tantdt. Geminatio verborum alias viin habet, interdum leporem,
l a rr'prtition donni tuntdt l a forc2, tnntdt eug~djj~tttt, ALIBI, D ~ n un s autrc cndroif, oillcurs. SYN. In a!io loco. Usus : I. Nusqctain alibi reperiri potuit, on n'a jotnois j u fe lrouvcr nutrc j-lrt. 2. Alia i n re, b s une owtw dosr. Nolo alibi, quam innocentia spem hanocmc.
d ~ caterique , veterani rem strenue gessere. ALBATUS, a, um, Vfu dc blanc. SYN. Albo indutua )( A t r a t u a USUS: Ipse epuli dominus albatus accumbebat. ALBESCIT, Lc j o r r cotnnirncc. SYN,Fit album Usus: Mare a sole albescit, albescente dic. ALBUM, 1, n. Tablrau, listr. SYN.Tabuh, in qua nomina alicujus ordinis, vcl res gesta breviter notabantur, ut populo fieret copia. Usos : Album Senatori,~m,Judicum, Decurionum. ALBUS, a, um. Blanc. SYN.Candidus. )( Ater, niger. PHRAS.M a n i b u s est m i r e c a n d i d i q sts inains sont rfunr cxfr2it1r blon( k m . Manibus est ypsatissimis; eximio est w n u u m candore. ~fbidis, cretatis, candidulis est manibus. Usus: Albus color D E 0 decorus. Ater, an albus sis, ignoro, d e homine ignoto, e t p a r u m curando. Quavi albam avem, sic probum virum rcspiciunt. ALEA, m, f. r e u dr &S; rn g/n. jcu tic Acrrord. SYN. Omnis ludus, in quo teineritas et casur, non ratio, aut consiliuin valet, qualiest talorum et tesserarum. Usos: 1. In lus stns, popinis, alea, vino, tempus etatis omne consumere. Alea ludere. Alios in aleam provocan. A l e multum tempus tribucre. De alea condemnan, propter h u n c l u d u m reddt Infamen, Ctrc condarnnl cofntnr j o i rur. 2. Fortuna, c a s u q chancr, Amord. Aluniveni ctrtaminh adire, subire. Aleam jacere, m m fortunas arbitrio commlttera, conjcr tmrt nu harord, le sort rn rst jrU. A l u m sequeris, eventum fortuitum, non rationem. Cf. Fortuna. ALEATOR, O ~ I m. ~ u u r u r . SYN.Atea cupidus, alea 1usor.G s u s : Domus erat aleatoribus plena. ALEAT~RIus, a, u m , Rcloti/ ou jcu OH ouxjmeurs. USUS: Memorabantur damna aieatoria. Ritus aleatorii ; Fomm aleatorium, r)A& du jeu; a c & m i c drs jrux. A L ~ S , 1 t i qm. et f. Oiscau. Aut adjective : ui a drr oilcs, oifI. EPITH. Nuncius. SYN. Colucris. Usvs : Aves, alites et oscines. Secunda dite, sous d'hrurcux ousjiccs. Aves, M~WS alites. ALGEO,ea, alsi, ere, n. Avoir froid. SYN. Frigeo )( X d u o . ADV.Facile. USUS : Mitibw et algendum est szpe et esuriendum. Cf. F r u e o . ALGIDUS, um, Froid, lod. SYN. Prigidua "sus :%egio, loca algi<fa. ALIAS, UN au&t fois. SYN.Alio temr r e , aiiquando. Usus: 1. De prasterito: De is rebur et r a p e alias commemoravi, et tum
bere. Non alibi spes salutis est, quam in innocentia, il n y a d'zspir de sslut qud dans 'inXLlC BI, Qu:fquc fiort, en qu:lquc liow. ALICUNDE, DS ~ U : ~ U litu. C Usus : 1. A b aiiquo loco, dr q u l g g fi irf. Alicunde . A b aliquo homine, tz% discedere, veiiire. z guclquc jrr~ortrrc.Non alicunde audivi, quam ex te. XLYENAT~O Onis, f. &~oi~nsntznrc/, m lurc. SYN. ~ e f e h o , diduAio, animorum versio. EPITH.Nimia. Usos : Subita amicorum defeAio, co natoruin alienatio res meas admodum pertur%at. XLIENATUS, a, u m , pan. v. alieno. kKor-\ trurrbll. SYN. Abhorrens, alienus, abalienatus. PHRAS.Allenatus menta, sensibus, v d a sensu est, il rst Aors da lui.Vix apud se est p r z ira ;vigtlans dormit ; vivus sanwque interit; animus illi abest :aberrat animus; aures, sensus animus peregrinantur ;neque audit, neque prospicit satis oculis. U,US : Omnes sentiunt inc ab ilto alienatum. Animw alicnatus et offensus. XLIENIGENA, m, m. ktr&ngcr. SYN. Alienus, peregrinus, externus, alia ex gente. )( Domesticuq indigena. USUS : Homo longinquus et alienigena. Dii, religiones alienigenz. Hostes domestici, quam alienigena nocentiores. ALIRNO, a q avi, atum, ara, a. Vendrc; lloigndr, dcarttr. SYN.Abalieno, vendo, disjungo, avoco. ADV.In perpetuuin, plane ab aliquo. PHRAS. Invidi t e a m e alienarunt, drz cnuirrx VOIU ont irritr'contrr m i . Mentem tuam a me avertcrunt ; opera sua me a tua amicitia disjunxerunt ; a toa me con;uw Aionc avocarunt ; otiensionem tam gravem, tantam voluntatis commutationem attulere: te mihi immutarunt ; animo mirandum in moduni alienato, animo non amico reddidere, e&cere, iit amici animum omnem de me
dt
e'iceres. Emulorum artes tuum a me studium aiienamre ; mentem tuam a me abjunxere, a caritate vcteris ainici te diduxere, distraxere. Cf Infensuq Inlmicus, Amicitiam di& eolvo. Usus: r. Cur vcAi alia, cur a majoribus accepta alienas. b'cnfrr, cL'<ier. 2. Juveziem illuin non tam allicere volui, quam alienare nolui. loignci. 3. Mente alienari, dellrare, c(n,t~u> fou. ALIENUS, a, um, ktrangcr, gui rsf d rrn arfrz, Quod alterius est. SYN.Abhorrens, adversus, non amicus, discreparas, alienatus. UsUj : Alieni hoininzs. Alieno more vivere. Alienz domi esse. Alienum ab aliquo aniniuiii habere, gerere. Non alienum erit, non absurdum, de ea re disputare, il ?u
tnc paral/ as bors d d #ro/os dr di~cufrr crfte qucstio. Licnum hoc est dipitate tua, ma-
estate reipublica?, alienum etiam tuir rationik ~ set , vivendi instituto, alienum ingenio tuo, ifru~ty~ dr tw bdifudcs. Alienissiino reipu-
blicz tempore, m l n l m e opportuno, tri~t#s rira/h:trrrrrx. Aliena loqui, dellrare, dirc &S chosts cxfravqarttrs. Aliena agerc, curare, r'occtrpcr dcs chose~d'autrui. Ad alienam causain accedere, aspirare ; negotiis alienis se illigare, immiscere, iinmittere. Aliena melius videre, quam sua. Cf. Dlajunctuq Dlscordo. ALIMENTARIUS, a, um, A l i t r r n t a ' ~ . SYN. Ad alimenta pertinen~.UsUs : Lex alimentarla ALIMENTUM, 1, n. Alimrnf. SYN. NUtrimentum. USUS: Fruges et cetera alimenta. Cf. Cibarla, Annona. ALIo, .4ifc01rs, wif-6 pOrf (avec rirouv.). SYN.In alium locum, ad aliam mm, in alium uaum. Usus :Alio serme-~ein transfem. Alio respoasionem derivarc. Cupi litatem hanc tuam alio serves. ALIOQUI e t ALIOQUIN, D'ail~turs du rcstr. SYN. Alias, crteroyuin. Usus : Mabnum deleCtum adhibeo, alioquin falierer. ALIPTES, m, vrl is, m. Crlui pui fwffc, ui#.zrfidntc les afhUtcs ou /a baiprurs. SYN. 6nttor. Usvs: Alipta virium et eoloris rationem habent, Ics soim &S chc~3&m &S dcolcs de lutlr, onf pour obj&t les f o m c: &
dam, aliquo tempore, tandcm. )( N u n q u a m , PHRAS. Erit aliqando u t m e vlndlcem, il vitndra cnfia Is trtnbs a2 la vr?rgr.arrcr.Lucebit, illucescet illc dies ;veniet illud tempus ; lucem illam aliquando videbimus ; diem aliquando illum sol aeret mortalibus, quo penas de te sumam. Usus : Collegi me aliuando, rtrjn jc wp"s couract. Sit aliquan%odiscordiarum h i s . Non diffido, fore aliquando, ut etc. ALIQUANTO, Un pru. SYN. Paulum Usus : Aliquanto ante diluculum profeAus est. A L ' I Q u A N T ~ L u M , Unpric. SYN.Paululum, pauluin, nonnihil, leviter pnulis nli ua ex parte, aliquid. USUS:~ h ~ u a n t u E 2 delectere de itinere, de r&o. ALIQUANTUM, Unpcu. SYN.Paulum. Usus : Lettis tuis litteris aliquantum acquievi. Cf Aliquantulum. ALIQUANTUS, %%m, Asscr p d . SYN.Mediocris. UsUs: Timor aliquantus, sed spes amplior. ALIQUIS, qua, quod et quld, Que w. , quispiam, ullus, nonn lus, non nem. IH tiiiquot, pa~ci. )( Nullus. U&$ :Alicui succenwre aliquid. Exime unum diquem ex mense diein. Confugere ad unum aliquem virtute pmstantem. Quid mihi ut Plicui Gracuio insultas ?
%&
In aliquem locum Usus: Iiquo profugit militatum. A L~QUOT,@e@nrrz-s-uru. Nomen numerale. USUS : Accepi a te aliquot epistolak ~LIQuOTIES, Quc4u.$oi+ Adv. Numar. Usvs :Hanc causam aliquoties apud te egi ; semel, atque :iterum egi. ALITER, Autrc~ncnt. SYN. Sccus d i o modo, non leodem modo, non 'perinde, aiir ratione, multo secus. Pnaii!i. Allter m rem habet, /u chosc csl lout outre. Commutata ratio est ; versa sunt omnh ; longe d Y for. tuna, aliii initiis, ac ominibus agcndum est ; omnia contra opinionem acciderunt. UBUs : 1. Aliter evenit, at ue putaram. Ebdem romtcint. nia aliis diter evajunt. 1. Alloquln auhrXLIQUA, Dc qurlqur c8fL SYN. Per alitnrnt. Alite: amicitia stabiks esse non poc quam partem, vef locum. UsUs : 1. Cupent sunt, autrr~ntnfaucunc amilid irr f i u l ltm diqua evolare, evadere, si posaet, il &msoline. Jm zquabile sit, oportet, aliter jur rait, s'il /c pouvait, s'cha##cr quclrur non esset. 3. Allquo pacto, modo, yarqurlqur m ~ m , ALIUNDE, LTun awtrc lim. SYN. Ex rlr ?JIIUU~?Zou d'aufrr. fireor, ne uxor aliqua alio loco, ex alia re. PHRAs. Aliunde hoo resciscat. derorlpslstl, v o v ~ave# ir cela ai/curs, ALIQUAMDIU, QucCpvr trmjs + d a n : c-d-d. v o u h v c s copil. alieno largirim ; gp. Idtnps. Usus : Athenis aliquamd:u restiti. non ex tuo mnsu deprom ta est haec oratio; ex alieno opere accersita k o c quidem transXLIQUANDO, Aulrr/ois; un jour d vclatitium et adventitium auxiliurn est. Senno nir. SYN. Alias, nonnunquam, interdum ;quo-
ALIQUO, Q ~ c ~ u r p u ~~ rrIc m o w . ) . . S ~ .
*.
&
AL1 . juventutem voluptaq la volu#ti ir#vite r f attirr la jnrnrssc i~orrsi&rt'c. Suis illecebris voluptas ad omne dedecus trahit, rapit. Multo habet invitamenta libido, multas illecebras, uibus ad cupiditatem impellit juventutem. uot juvenes voluptate, ut obj& esca, pelliciuntur? Ad hanc illecebram quis non cohmovetur? non astuat? Qnis non inescathr delininentis vitiorum ? lll& et inflammata cupiditate juventus facile rapitur ad illicita. Volu tas in rudibus animis magnum commovet gesiderium ; cupiditatem vehementer incitat ac inflammat. Rtatis prime fervor cupiditati im rimis opportunus est, quam voluptas injicit. S>oluptas mirum quantum illecebris suis juventutis animos acit, ac incendit. Proritat h a c pestis r u d a maxime annos, at ue trretit,\ead cupiditatem excitat et impe~~it. linit omnium quidem, sed juvenum przecipue mentes voluptas. Cf. Attraho. Usus: Hominum studia ad suas utilitates allicere. KCUR ALLIDO,1% lid, llsum, ore, a. Heurttr ALL~TRO, a q avt, a t u m , are, a. Abdyrr conlrr, brisrr. SYN.Impingo, incurro, amigo. e 2 s . Usus : TRANSL. Aliquem, alicujus Usus : Navis in scopulos allisa. ln amicorum magnitudinem allatrare, p e r Invidlam cridamnationibus allisus. Cf. Impingo. minad, se rlichdnrr Confrr P/li~~ution de gwlqlt"ur. ALLIGO, as, avi, a t u m , are, a. t i w d, atfachcr d. SYN. Adstringo, obstringo, stringo, ALLECTO, a q are, a. Zrrvilcr, attirrr. ligo, devincio. )( Solvo. Usus : 1. Alligaread SYN. Allicio, proleAo, blande invito. USUS : columnam, ad palum, li'd unr colonnr, d un Vani homines assentationem ipsi invitant, et patruu. 2 . TRANSL Aliquem stipulatione, bealhtant. C t Allicio. neficio alligare, IYr qqn por #M contrcrt, fiar ALLEGTIO, bnlq f. E ~ ~ ~ o i , ~ p I I t a t i o n . birnfailr. Scelere se alligare, se rordrt &S SYN. Privata legatio. EPITH. Difficilis. Usus: cou#ablc ~ ' U Mcrimr. Ad hunc hominem omnes allegationes diciALLINO, 1%lavi, lltum, e n , a. Mrttr# 1% omnes aditus ardui sunt, et oeclusi. un mduif sur, cornmuniquer. SYN. Lino, a.ALLEGO, aa, avi, atum, are, a. Euvoyw, spergo. Usus : His sententiis nullee sordes vi&.SYN. Legqm~ttopnvati negotii causa. debantur allini posse, o~ MC pouvait ##S SUS : Amicos allegare ad rem conficiendam. flCtntlrcrtte s n r t m . ALLEG~RIA, f. AlUgoni. T m p u s ALLIUM, 11, n. Ail. USUS : Fessig mesRhetorc. U S ~ : S~ > t a ~ l l e ~ o r i obscurant ze soribus allium medetur. et mervant orationem. ALLOCTIO, bnlq t A I ~ O C ~ I ~ ~ O M , ~ ~ T V ~ ~ S ALLBVMENTUM, i, n. Soulu rmrn!. dr conrolation. USUS : Allocutione solari BYN. Allevatio remedium. Usus : meis languentes. mdis nullum ailevamentum spero. ALLbQUIUM, ti, n. Enfrrtir~, paroles ALLEVTIO, bnlq f. Soulugrffun:, condr consolation. SYN.Allocutio. USUS:Blando, MWM. SYN. Ailevamentum. Usus : In meis beqigno al1 uio, comitate invitandi, benefim l i s rine ulla allbvatione permaneo. Cf. Leciisque sibigiquem conciliare. vimentum. ALLQUOR, erls, 16ctus sum, loqul, ALLaVO, a q avi, a t u m , are, a. Sonlad. Parlrr d qqn; s'rntrrtrnir. SYN. Aari, co~~oln SYN. : Leve facio, lenio, mitigo, compello, appello ; sermonem cum altero vo,lwamento sum, levationem affero. Usus : jungo, habeo. PHRAS. Aspere allocutus est Allevor, cum tecum per litteras loquor,jr me homlnem, ilbi ruircssa durrwtrnt la #arolr. c m o & d v o w irrivant. T u e littere mear Verbis vehementioribus pro~ecutus hominem rollkitdines dlevant, leniunt, demulcent. Cf. est ; duris appeltavit : asperius, verbis graviL.w, Recreo. bus in hominem inveftus est. Verbis in horniALtIC~O,iqlexl,lectum,era, a. Rttirer. nem incurrir, incunavit sane asperis ;acriter, SYN. Alleio, invito, cafio, capto, pmletlo, vehementer, acerbe hominem apellavit ;mulduco, ittraho, pe icio, permulceo, intos severitatis aculeos emisit in hominem ; dwo, excito, titiiio, tiiicio. )( Alleno, evoco. multa dixit asperc, multa petulanter et contuPIfRAS. Invitar, a t q u e allicit i n c a u t a m meliose, Verbis accepit hominem haud sane tuus insititius cst, et induoos. Usus : Non poteras scire aliunde. Pro alioquin, Barbar u m cwt. X L ~ U S , a, ud. Atdrr. SYN.Non idem, reliquus, alter, diversus. Usus : Aliud ex alio peccat, il foit fautrs s u rfarrtrs. Me uo tidie diud ex alio impedit. Alius alip m8io; est. Res eadem aliis atque aliis effertur verbis. Ex alio alia nexa sunt. Alia solis lux es4 et lychnorum. Aliiid mihi respondes, . Alium me esse censes, atque olim Z u i Xihil aliud ago, nisi ut cires mei salvi int. Q u e a t alia pana, przter mortem Z XLIUSMODI, D'unrautrr mari2rr. SYN. h t i o n i s dis ris, alterius, dissimilis. Usus : Res aliurmogest, ac putatur. ALLABOR, eriq lapsus sum, labi, d . ScfIissw vcrs, am*vcr4. SYN. Accedo, accido, adkreo. Usus : Hum& allapsus extrin-
a .
P .
fi
ALL
41
---
ALT
importunitate in homollibus, omni v e r b 0 ~ i n minem se concitavit, acriter, acerbe inclamavit, interpellavit hominem. Usus: Te nunc Jloquor, Africane. Cf. Loquor. ALLBEsCO, 1%lubui, lubitum, are, n. Comntncer d plaire. Usus: Nuac mihi d l u k x i t primulum. CL tlbet. ALLODO, i g ludl, lusum, em, n., rwffunnpua~n a. BOniner, plaisanfrr. SYN. Ludere, et quod diAum, alio refem. Usus : Calba varie et copiose alludens, varias similitudines afferebat. Alludere ad mulierem. ALLOOR1% lui, e r q a. B a i p r , arroser. SYN.Juxta fluo. USUS:Fluvius moenia aliuit; mare terras. ALLV~O,oniqf.Alluvr'on. SVN. Eluvier Usus : Alluvionum jura, ciroits d'alluvlon. ALMUS, a, u m , Sur, aupsfe. SYN. SanAus, augustus. UsvS : O fides alma ! quo te terratum recepisti ? ALO,i q alul, a l l t u m uel altum, are, a. Nournr. SYN.Educo, nutrio, pasco. DIPFER. Nutrireparvulorum,alereadultorum.Av. Copiosius. PHRAS. E prasdiis alitur, son ckamp Ir nourrif. Prediomm fniAibLIs sustinetur, spiritum et vitam ducit ;vitam propagat. Habet uasi nutriculas pradia. Ager educator et J t o r illum nutricatur. Alimenta pradiis expedit. LaAe, atque core vivit, vitam tolerat. Curandis a is vigtat, viAcirn sibi quarit. Paediomm K A u s alimenta ilii subministrant ; vittum pracbent ; opportuna illi vi- subsidia confemnt, adjiciunt. USUS: r. Alerc exercitum, magnas copias, entretenir ~ n armlr. e 2. TRANSL. Augere, f o r h ~ t r , soufmir, animer. lmpunitate alitur hominum improbomm audacia, spes, furor. Hominis mens discendo, ingenium exercitatione, dicendi assiduitate, verbomm copia alitur et cnscit. ALPES, lum, f. les A&s. USUS: AIpium vallum, murum contia transgressionem Callomm natura objecit. Cf. Mons. ALSIUS, Comp. a2 Pin. Alsus. I'ksfiais. USUS:Antio nihil quietius, nihil alsius. ALSUS, a, um, Frais. SVN. Fngidus. ALTARE, I q n. AufeL SYN.A r a EPITH. Religiosum, religiosissimum. USUS: Aftaria religiosissima diis struere. Ab altaribus abstrahere. (Altars portatilq Vum. autelpor#iy SYN.Altare temporarium, mobile). ALTE, Hauf,en hauf.SYN. Sublime.UsUs: Alte extollere manum. Alte cadere. ALTER, terius, Autrc. Usus : Et altera d i a intercessit, cum etc. Numa alter a Rumulo rex. Alterius c ~ d e l i t a t e oppugnor, alterius blanditiis. Necesse est, ut sit altemm e duobuq aut etc. Primo, altero, tertio die senatus habitus est. Alter adjutur ab altero. D e a m i c o intimo, un awtre m@'-mm& Ad te, tanquam ad altemm me proficircar.
*&. SVN. Jurgium, lis, contentio, concertatio,
ALTERCATIO, a n i q f. .llttrcation, di.,-
disceptatio, forensis dimicatio. EPITH.Magna, inutiln USUS : 1. Altercationem cum altero querere, aucupari, dercher querclle d qn 2. Habere altercationem maxirnis clamort%us: $6 qwrrdkr dgrandc c h . Orta est mihi ciim illo g r a h altercatio. Dies multi altercationibus consampti. Fregi illum altercatione. Cf. Contmvemla, Dissidlum, Rixa. ALTERCOR, a r l q a t u s rum, arl, d. Se qnerellrr. SYN. Rixor, litigo, contendo. PHRAS. Altercatus s u m graviter c u m advemrlo,j'ai n, une uio&nfedispute ctvcc mon &saim. Contentionem'suscepi maximam ;verbomm rixa non levis contralla est ; altercatio orta mihi gravis est ;contentio non mediocris mihi erat. Enata est gravis altercatio mihi cum adversario ;altercationem habu difcilem. Ex causa non ma na altercatio inp n s fa& eot. Usus : C katinio altercar, tncipit. Cf. Contondo, &%aideo. ALTERNUS, a, u m , L'un Pautre, al/rrrrirlif: SYN. uod vicissim fit, aut vicissitudinem habet. SUS : Epigratnma alternis vicibus longiurulis. Altemi pedes ex iambis sint. Altemis verbis, altero q u o q u s verbo. Alterna capita sibi contraria. Alternis, absoluto iubintell. vicibuq a n n i g d i s b u a ALTERTER, u t r t u q PUn mr Pautre. SYN.E duobus alter. USUS: Si in altemtro sit peccandum, malim videri nimis timidus, uam p a m pmdens. Alterutrum tibi eligenum &,il vovs faut choiir Purr ou 'autre. ALTITUDO, Inlq f. ifaufcwr, llrataim SYN. Celsitaq excelsitas. EPITH. Infinita, miranda, concava. USUS: 1. Arborum, montium altitudo. z . Labcs agn ad infinitam altitudinem descendit. Latumia opus ingens in mirmdam aititudinem depressum, cam'b-e duiu ptaf&eur irnnunse. Maris altitudo, ubms & la M. 3. TRANSL. Animi, fortunae gloria altituda Altitudo et elatio orationis. Cf. A l t u s ALTOR, oris, m. Crlui qui iunrrril. SVN. Educator. Usus : Omnium rerum seminator et altor DEUS. ALTRINSECUS, De 'mhcdtl. SVN, E regione, ex. altera parte. Usus : Assiste altrinsecus. & qui iunrm'r. SYN. ALTRIX, lci4 C Nutrix, educatrix, alumna U s r ~ s : T e n a patria, altrix nostra. ALTUM, 1, n. ia #ln'M mer. USUS: Tempestate in alto jaAantur nautac. Ex alto emergete. ALTUS, a, um, Hawt, ilrvi. SVN. Sublimis, exalsus, celsucr, ereEtus, editus, excitatus r.Tuic humo. )( Abjectuq h u m i l i a PHRAS. r i i srt altlsslma, ceftt low e*. fmt I l ~ i r .
ALT
d
AMA
Tums in magnam altitudinem eveAa ; situ natura parere ; ventris causa de medio abire; ct opere multum edita, in ingens fastigium ad necessaria secedere ;ad reddcnda ciborum clata 2. Vlenna altlssimls aedibus errt onera se subducere, allrr d l a sclfr. consploua, Virnnr rsf ronurquablr por l a AMABILIS, e, gen. com. Aiinablr. SYN. hmteur & srs I d ~ p r sVienna . coenaculis suAmore dipus, suavis, omnibus jucundus. blata, atque suspena latissime eminet ;aedibus PHRAS. Amabllis est ;d l g n u s q u l diligacditissimis, in altitudinem ingentem datis, tur, q u l ametur, il rsf aimablr. Sunt in eo 1.ue eminentibus construtta ; zdibus ad eximulta, q u z amorem conciliant ; podsidet, midtitudinem perduAis, mira altitudine ad colligendam benevolentiam valent. d i u m urbes cieteras superat, et excedit. d alliciendas voluntates, ad animos adjunAlto vtr a n l m o e q a excellenti, vous avrr gendos, ad comparanda hominum studia nihil u# dmr noble ef mugnanimr. Vir sapiens es, desideres, nihil in eo requiras, nihil deesse ct a h q u a h mente praditus ;nihil times, di-as. Causas amoris in eo plurimas, odii nemini cedis ;altum quiddam spiras ;inviRum nullas invenio. Amandus est propter multas semper, et afaltiora quiedam, et magnificensuavitates, ingenii, officii, humanitatis. Ejus tiora te natum meministi. Altum te natura suavitates, virtutes ipsi studium hominum videlicet, et humana despicientem genuit. adjungunt, pariunt, gratiam compuant, adipis ad c d u m te efers. N t a speeL3, vin ~ t igloria scuntur. Ferreus sit, qui illum non amet. AverAnimo ea s u p u h w a n u m fastigium dato; sus a b omni humanitate, expen humanitatis, supra fortunam animos geris. Usus : 1. Sus prorjus homo non sit, qui illum m o r e non virtute p e ~ e n i r e in altiorem locum, #(~1~21uk prosequatur. Nihil non cst in eo, nulla non p<u son tnIn'tr avx#lus hwfrs Ciip'ICs. Virre commendatur, q u z homines nd illum tnr dtissimis defiu radicibus. Coeli altissiamandum alliciat, qua ab omnibus gratiam mili complexus. 2. TRANSI, Ad a n i m u m : ineat, qua adjungere sibi hominum benevoAlta mens ; humananim rerum alta quadam lentiam possit. Nulla in eo desideres animi derpe&is. Alta et exaggerata oratio. Altus et bona, ornamenta, quibus benevolentia colligiexcellens vir. Nihil nisi altum, et magnificum tur. Usus : Virtute nihil amabilius. Mores, suscipere, moliri. Cf. Exoelsuq A n l m u s homines amabiles. ALUMNUS, 1 , m. Qra'estnouwi, enfhnt, AMABILITER, Avrc nmour. SYN.AniIl&. SYN.Qui dit, quique alitur ;discipulus. mo ainico, suaviter, humaniter. Usus : Eloquentia btne constitutar civitatis AM ABD, De @cr, j e te tic. SYN.Si me velut rlumna est, et nutrix. Platonis, discipliamas, mgantia est. Usus : !x&ta,amabo, n e Platonica dumnus. C t Disclpulus. te conveniam. Amabo t e ; incumbe in ALOTA, s, f Prav tnolfr. SYN. Pellis dum eam rem. mollior, Usus : Pellis pro velis, alumque AMANDATIO, ~ u f.~ q ~oipmeuf, moiiiter c o n f b . r M . SYN.Kelegatio, r e j d ~ o . Usus : An hRc ALVBARIUM, 11, n. Ruche d'abcillrs. rusticana vita relegatio, atque amandatio Usvs : Apes in dvearium concesserant. appcllabitur. ALVBdLUS, 1. m. Pctife cuv#;#iff AMANDO, as, avi, a t u m , are: a &oidzrnllr, I d & djaurr. SYN. Tabula, in qua gns'r, rrlcf@rr, exilrr. SYN. Ablego, relego, trsseris, aut tnlu luditur. USUS : Ludum quzeremoveo, dimitto, mitto. USUS:Amandato rere, dveolupi poscere. Catone, Tullio expulso. ALVBUS, i, m, Excavufion, cuvili; AMANS, antia, art. v. amo. Qui aimr. da, irr. SYN.Vas amplum, quo in balneis SYN.Obaervans, stuiiosus, fautor, benevolu u t C c t u r . Usus : In alveum descendere. Usus : Ad nos tyi amantissimos veni. Nemo ALVUS, 1, IVnrtre. SYN. Venter, intestime tui ainantior. Lenissimis et pmantissimis na ;uterur EPITH. Multiplex, tortuosa Usus: 'verbis accipere. 1. Mater d v o 6lium continet. 2. Alvum ciere, AMANTER, E n ami, krrdremrat. Snu. medicunentir citare, movere, ldrArr Ir vrnCrc. Peramanter, studiose, pmlixe. Usus : Valde 4 h m laxare, solvae,' purgare de'icere, hoc v e l i amanter, diligenterque conficiaa o l h l a sr/e.+Alvum mollire, bonam k e r e , ConjunAissime et amantissime vivere cum vmbr l d ~ h r .5. Alvum fluentem sirtere, taraliquo. dnre, inhibert, aw1t.w le N u x & vmilrr. AMARUS, a, u m , Amm. SYN. Sapore 6 AstriAa d v o esse, Cftv corulipr. Suppresso praditus dulci adverso. Usus : r. Sensus invenm dvum consistere ; venter non reddit, dicat dulce, et amarum, l r s s m nousindiquenf non u a r a i t . 7. Alvo e u e fusa, citata, resoluqu'urf dos# rsl &ucr ou amrr. i. TRANSL. t a ; oUu: dejcAionibus laborare avoir Ir Cnlamltosur, Insuavis, morosur, dCJogrlof l ck ~ ouirlrr. Cittn alvo exerced ; accidere bk,#!wOlc. Amariorem me et stomachantem f -tan nlvi dejdtionem ; ventre esse liomnia seneRus f&it. q30. U I t e ad dvum rubtrahendam, o h : ira ad rsquidta naturve ; ire, quo satun rolent; AMASIUS, 11, m. Amanf. SYN.Amator.
AMA
43
AMB casus pzrtimescit ;aureis retibus venatur im~ e r i r m .Honoribus o ~ e r a mdat. sed artibus b a ~ m decoris. Honoium in rep'ublica nullua est, quem non appetat, ad quem non aspiret, il n) apoint d~ didrwit qu'il n'ain5rfronne. Usus : 1. Lunze cursus terrain proxime ambit, la lunefait sa rvolution anfor6r de la f m r . 2. Prensam, petere, sol/icifer. Si comitia in senatu haberi placet, petamus, ambiamua AMBlTIO, bniq f. Sdicifufion, brigne. SYN. Ambitu,,studium cupiditasque honorum. EPITH. Levis, major, m i s s h n a , ntmia, perniciosa, popularis, summa, tiniida. Usvs : Ambitione labi, ardere. In tuo favore men ambit.0 nititur. AMBITIOSR, Par bripe; avec /x.ste. SYN.Cum ambitione. Usus: Provinciam ambitiose petere. Facere aliquid, fovere alquem ambitiose. A M B I T I 6 3 U q a, u m , Atnbifkur. SYN. Ambitione plenus, honor in cupidus. PURAS. Vir est ambitlaius, a a t i a glorie, et h<t noris cupiditati insatiabili, desI un atnbihrur, un infri anf. Ambitioni servit erdite, ardet infinita fonorum cupiditate, in Ronorum studio pene inodum nescit, ad ambitiunem toto peCfore incumbit,fertur incredibili glmi~cupiditate ;honomm nusquam illi satis est, honoris est supra moium appetenn Cf. Amblo, Glorli, Superbuq Arrogans. USOS: Amicitia: amb:tiosa, in quibus assentationis plurimum, nihil rei. Horno minime ambitiorua A M B I T b S , Os, in. Cirmit, dilour; n/&h. SVN. Convereio, circuitiis, orbis ;ambitio, ainbitionis crimen. EPITH. ContraCfus et brevis, et vehemens verborurn, immanis, infinitus, ar, p e r f d u q completusque verhrum, rotunks, totos verboruin, argutus, certuspue et circuinscriptus verborum. UsvS : t . Amb i t u i d o m u k /e tour ck la mison. Hotundi strllarum ambitus. 2. Circultus verborum, t'riiodrs. Comprehensio, et ambitus ille verorum, quem periodum vocamus. 3. Ambltlo, att~bition. Accusari, damnari ambitus. AMBOLXCRUM, 1, n. Protnrnadr converte, ga/erie, alICe d'arbr6s. SYN. Locua in sedibu3 ad deambulndum accomodatus. AMBOLATIO, bnis, f. ~romcma&. EPITH. Auna, meridiana, inferior, pomendiana, compitalitia Usus : 1. Ambulandl a c t l q #wmcMAc, a:tion dr scfion~crur.Constituimus inter nos, ut ambulationem run conficeremus. 2 . b u s ambulationlq promenadr, liu 03 Eon se pn>rn?irr. Nostram ambulation-m, qu^soi invisas. Hedera intercolumnia ambu ationis convestit. Nondum absoluta cst ainbulatio, nonduin sub t d o . AMBOLATIUNCOLA, m, f. ~ttitcpromenade. EPLTH. TeAa. USUS: Cum una ambulatiiincula, et wrmone nostro delicias urbis omnes non pennutavero.
Usvs : Miserrimumhunc hodie habebo amasium. XMATOR, brlq m. Qni aime, ami ck. SYN.Amicui, cultor. EPITH. Acer, antiquissimua, communis. Usus : 1. I n bonam partern : Sapientie me amatorem profiteor. Ciceronis amatores. 2. I n m a l a m p a r t e m : An tu amatorein, non adulterum dices ?Amatores puerorum. XMATORIE, Avcc a n w , jassionn/rncnf. SYN. Amtorum more. Usus : Amatorie scripta, dita X M ~ ~ T ~ R ~ a, U Su,m , Qrri ronreme l'att~our, q r i inEpire Pamonr. SYN.Quod ad amoren1 pertinet, ve1 allkit. USOS :Amatorius sermo. Amatorium carmen. AMBAGES, um, f. Ddtonrs sinuositds; attt3igtiM SYN.Circuitio, ~nfradus, inflexus Maandri, diverticuh, inflexiones. USUS:Amba~es fidii fallen& exquirere. AMBIGO, 1% era, a Donter, d^r nter. SVN.Dubito, in controversiam voco, a duco, discepto, in dubium traho, revoco. UsUs: Ambigunt agnati cum harede, Icspart~)&sont en discussion aver I>h/n'Iitr, dlsceptant. Ambigere de re aliqua Hoc inter no3 ambigitur. Ex contrariis scriptis ambigere aliquid C f . Dublto, Dublum, Controversia. AMBIGOE, &tu maniredoutrnst, Cquivoquc. SVN. Dubie. Usvs : Ambigue diAa, scripta, posita, dividenda sunt et explananda AMBIGUITAS, ~ t l q fkqnivoqur, . obsrn~it. SYN.Anceps, dubia, incerta, multiplu verborum potestas ;verba media et suspensa; y a : in duas ve1 plures senientias trahi possint. USus : Nominum ambiguitas in multos errores inducit. Cf. Dubltatio. AMBrGOUS, a, um, A~nbign, i~ltrrain, Iqrtivoqrrz, doutrnx. SYN.Anceps, dubius, incertus, obscunis, muiti 1% perpiexus. )( Peripicuus. usus : ~ o Rabeo n ambiguum, nr bafa~:c#oinl. Orncula obscura, ambi a. Ex ambiguo di& exi~tuntargutissima. E v i d i a nomen ambiguum. Cf. D u b i u q P e r p l e x u a AMB10,14 ivi, vel 11, Itum, Ire, a, mnnnpw~tnn. Entourrr, briper. SVN. Circumeo, v d Prenso. A~v.Valde. vicatim. PHRAS. Coniiulatum artibuii paFum hnestlr amblt, il se srrt rlr rnoynu pn, Lnn2fes f i u r brigvrr /e co~uulat, Quibur artibui sibi viam ad consulatum muniat, quod iter affefiet, video. Summl ambitione, honoris contentione, ambitu contendit. Circuit et prensat Patrcs juxta, ac tribules. Est in illo rumma honoris contentio i ambitus illi est in petendii honoribui incredibilh. Nullum in nniando studium protcnnittit ; in ippellandis Patribus studium adhikt maximum. In aucupandis magistratibus nullos scopulos, nuullor (
consuetudo ; jucunda vita, atque officiorum omniurn societas, amab'ilissimus amicitiac deambulationem perago, spatior, eo, decurro, nexus ;amoris vinculum arfiissiinum ;omnes abeo, iter facio, contendo, pedibus pragro. amicitia necessitudines ; conjunflionis, ac necessitudinis vinculum ; benevolentia conADV. Artificiose, contentius, r&e. Usus : Ambuiare in sole. Ambulare lente, ut philojunRio ;farniliaritatis nexus ;summa voluntatum consensio. EPITH. Adjutnx virtutum, so h i Intra diem lura passuum millia amcomes ritiorum, alHiAa, non solum ampla, bupare. ~ e r x e sjunKo , classibus Hellesponto, Athoque prfosso, marla ambulavit, territm sed etiam jucunda, concors, con'uofiior, consularis, desiderata, ditior, et aduentior, novigavit. firmior, bona, gratuita, insipiq intempestiva, AMBURO, i4 bussi, budum, a, inveterata, justa verirque, magna, uber,jucun~ d outmr, h co-fntr. usos : Num tu d~ssima, n~olesta, naturalis, non brevis et ex ambustis fortunarum meatum reliquiis wffragatona, sed firma et perpetua, pulcher.polium tes ? Vicina Cremona incendio rima et maxime naturalis, pyladea, remissior, imbusta, Eantua tamen salva evasit. et liberior, et dulcior et adomnemcomitatem A M E N % e n u gm. omn. Tmbg,&a&, facilitatemque procivior, s a n h , rumma , immgfm+s v ~ . ~ n ~ n mente U s * mOtUS, veius, vetusta, vulgaris aut rnediocris, vera ei turbatus. PHRAS-Horno excors, omnibus conp e r f e h PHRAS.1 , Amicttlam contrahere, siliis pmceps ac devius, mente captus, aliecontrac.er ami^. h i c i t i a m cum apnotus m m t q amentia PracePs, obcacatus ; petere, expetere potentum amicitips, gratiam ~ ~ P S in U furorem,mente S paulum imminuta et amicitiam petere;adreperesensim,applicare animo parum validus, mente orbatus. UsUs : se a,j alterius amicitiam ; insinuan se in POHomo amentissimus, vecors, ac consiliis omtentum amicitiam ; adjungere % conferre, nibus praeceps, ac deviur. C t Insanus. aggregare ad alterius amicitiam ; amicitiam sibi parare, coinparare,concil'iare ;in consueMENTATUS, a, um, Garni Grtne tudinern alterius se dare insinuare, immercm&. SYN. Loris religatus ad acrius gere ;amicitiis multorum implicari ;amicitias fcrimdum UsuS: 1. Hasta amentata. Javdot sibi parere, gignere, jungen, conjungere. ingarrri a2 su c o u m i . 2. TRANSL. Argumenta stituere ;consuetudine alterius se implicare, unmmta praclari oratorio lacertis viribusque devincire, jungere ;amicitia fores sibi aperire; contorta, arpmrnts foutprCls. consuetudinem jungere curn altero ;amicitiam A M E N ~ I ss, ~ , f. nimtnCC, folie. SYN. conglutinare, conjugare, constituere ;colligere, I~~~~ E ~,-lvllis, ~ ~ mira, ~ prmeps, . contrahere consuetudinem curn a1tero;amiciringulanr, summa, tanta. PHRAS. t i a et societatis vinculo se adstringere ;inciIn amentlam Incldit, cet kommc estckvCnu pere, conflare amicitiam ; coire societatem .A se, a mente disce2sit; ad ins;<niam recum altero ; amicitiam sequi, ad amicitiam est ; impulsus,~prolapsusin furore,,, accedere ; alterius amicitia se dedere ac deest :mens nliquit homlnem; lnjehilli amenvovere, sancire ;ferire, percutere faedus amitia incredibilis hunc homi,,em citie ; amicitie fudere se devincire. 2. In tenet, un t,.mrble inC,.OYablt & amlcitiam alicujus *venir ami /wi. Ammtia fla t, torquetur rapitur, tenede 9ul~n'nfln. In amicitiam accipi, recipi, adtw; excacatur insolita, aiienata penitus jun@ ; in familiaritatem alterius vmire, permente Furor, venire ; adscribi ad alterius amicitiam ; /ni? Inmnia Stultitla. Usus : est cum altero societatem ;jungi amicitia ; incilumine carens. dere in improborum hominum amicitiam ; amentia induAus hoc egisti 7 familiaritatem alterius penitus intrare, conseAMIGA, cs. f. Amie, amante. SYN.Mulier qui ;amicitiam adipisei ;in familiaris amicitie i m i t e USUS: Alcibiades amica amicuio jura adduci. 4 Amlcitiam ha be^ c u m alt d u r . Se tem c u m s amicaru~n plenbs secum tero, C h u /iC d'anrifiavec un m t m . Necessit n h e b t Gems. tudo intercedit mihi cum illo, et vetus amiciAYICE, ami. SYN. Benevole, familia- tia usus ; necessitudo mihi curn illo constiest ;est mihi amicitia, consuetudo, fiter, animo amico, et conjunfiissimo~ ~ s ~ s tutadudum : hospitium curn illo ; amicitiam gero, habeo Virimpliciter v i w u e hominum amice. cum iiio ; intime utor homine; societatem Q & t v t u m m i h tribu% fKistique habeo cum illo firmam ac perpetuam ; intima -e amice. illi familiaritate conjuntus sum ;locum amiA ~ I6 I xi, ~ ictum,~ a. ~ c i t i ~ non infimum tenet apud me ;est mihi su,,VCkmCt, r , , v C l ~ r . SYN. curn homine magnus usus, vetus cunjunAio ; Vwti4 apeno. US,,s : toga purpurea conjunflissime et amantissime inter nos viviAMICITIA, m, f. RmiliC. SVN.Benevotur; arAa familiaritate hominem compl&or; lentia, conjuntio, familiaritas, necessitudo ; longa consuetudine devinttum teneo homi. vetus et aasiduus inter aquales usus, ac vitze nem ; mutua benwolentia implicatum habeo;
maw, SYN.Deambulo, inambulo, obambulo,
AMBOLO, as, avi, a t u m , are, n. Sepro-
pce
= .,-
AM 1
46
AMO
xime, etiam atque etiam, mire, mirificel incrcamicior, carior, jucundior. a. Amicum facere, dibiliter, vnice, singulariter,egregie, insipiter, dilipre, eligere, acquirere ;conciliare sibi alex animo, ex intimo sensu, cumprimis, iinpriterius voluntatem, gratiam, studium. 3 Amico nti et necessario, avoir un ami. 4. Amico mis, apprime, pmcipue, admodum, oppido, majorem in modum, mirum in modum, miniorbar, vitam ab amicis deaertam et incultam me- vulgariter, non mediocriter te diligo. .gen, dmoii.par 6ar11is. Omnibus causis conjunttus AMISSIO, f pd. syN.J ~ sum R maxime. ~ tibi necessitudinis ~ ~ Ita multx mihi tecum sunt ncdetnmentum. EPITH. T~~~~reni,,,, turpis. causz, ut nihil possit esse jucunums :~ ~omniutn i ~ desperatio ~ i cessitudinis ~ dius. Omnes mihi necessitudines, neccssimuperandi. tudinum causz , omnia mihi nccessitudiAMITA*as,f. S m r #re. SYW-soror num summa iura tecum intercedunt Mihi patrir. tecum omnia sunt communia Amo te sinKMITTO, Iqrnisi, mfssum ere, a. Per- gulariter omnibus de causis. Omnibus ad te ainandum causis adducor, moveor, iinpeldrr. S m . Dimitto, perdo, jadturam facio. lor. Causam tui diligendi nullam non habeo. Abv. Funditus, penitus, plane. PHRAS.AmiArflissimo necessitudinis vinculo con,un&i aisti omnia, vous aves toulfirdu. Jatturam sumus. Nihil est nostra necessitudine confccisti fortunarum omnium. In hoc portu 'unAius. Pervenit ad summum amicitianostra. glori~, dignitatis naufragium fecisti. Eversw benevolentia in te mea ad summum pervenit, ea *bus omnibus, captus, orbatus. Omnia tibi auAa sic est, ita 'am crevit, ut nihil ad eam illo jdtu perierunf occidemnt. Gratia omnis, possit accedere. k n o r in te m e s is est, ita ac gloria tibi deiuxit. Cum fortunis fama te accumulatus est, ut addi nihil possit. Xque, aimul, ac ddes deseruit. Cf. Perdo, Eripio, similiter, pariter ac me ipsum; itidem ut me Evansrioo. Usus : 1. Amittere occasionem. ipsum ;non secus, ac me ipsum te diligo. Iii P d a m de manibus amittere, ntanqutr, Iaiste amando nemini concedo. Qui te veliemen#* kAapPrr. a. Dignitatem, civitatc m, jus tius diligat, concedo nemini. Amorem in te imperii memoriam, mentetn, vitam, lucem meum cogitatione fortasseconsqui, complefli amittere. Vires, et corpus zgritudine, vitam per dedccui amittere, firrirc. 3. Dimitto ; possum, verbis quidem exprimen, explicare, rcllva N; Congdirr. 4. Abjiclo, abat~dontur. expromere profeto non possum. Cum te muiti diligant, in amore tamen omnes vinco, pnnAssiiitate malomm omnem sensum humacipatum ap to, primas partes mihi vindico, nitatis ex animo amittere. rincipem G u m obtineo. Fero te in oculis. AMNIS, la, m. F/euvc. SYN. Fluvius. Rihi es in amoribus. Nihil mihi est te caricis. E P ~Funestus, . incitatior, sedatus, ma Secundum DEUM, post DEUM, excepto nobiiis, otncunis, proiuens, contortuq DEO, cum a D E 0 discessi, nemo mihi te est m+ Usus: Liquom prlucidi amnium, ripacarior. Primum in amore DEUM, te habco nim m t i t u s viridissimi. Alter sine sdebris proximum. Amor in te meus tantus est?quansumis, aiter incitntior fertur. Contortus et tus potest esse maximus. Hares mihi in aniddlexus in aiium cursum amnis. Cf. Flumen. mo, in medullis, in intimis sensibua Ut pater AMO, ai, avi, atum. are, a. Rit~tcr.SYN. in filium, ita ego in te sum animatus. Habeo Diligo, canim habeo, studio prosequor, benete fratris loco. Quid est, curte non etiam atque vdeatia compldtor. mamo studio et amore etiam diliaam? Quod vinculum. auod hudii rtun in aliquim; faveo, cpio alicui maxime, genus aut oficii, u ;. omnino res mori noshonertissime. ADV. Admodum, =que atque, tro, amiciti~, conjuntioni, neccssitudini catutim, fraterne, illustnuq maxime, merito, nostrz deest, in amicitia nostra nquiri, ac .mbiliter, mirifice, multum, nimiuin sc ; plus, desiderari potest ? Amorem in te meum verbis plurimum, prscipue, n&e, turpissime valde, exprimere qui possum, quem cogitatione vix vshementer, unice, vulgo. PHRAS. L . Amo compldtor, cujus magnitudinem vix mente te plurimum, j e vmrr aimr bcauco&. Sic te comprehendo? a. T u s i m e a m a q commudigo, ut neminem magis, ne me ipsum ui n e m a m i c u m dilige, si vous tu'aimer, dem. Singulari erga te amo& sum, sing& &mcx w s s i m m ami. Tu si me carum habes; stun in te benevolentia Ego te, ut oculos, aut si tibi cordi sum; si animum mihi dedkti m quid oculis eat cariuq diligo. Nemo est tuum; amicum omni benevolcntia, caritate, omnium, in quem magis, quam in te, mea sit oficio completere. Sit tibi ille in pettorq propensa knevolentia; qui mihi te sit carior; hareat in venis, animo, visceribus. Tu si mei qtiem go whementius, uam te, diligam, amore duceris; si totus ego tuus sum; si ( 1 ego majore, quam te&nevolentia comardes, cales, teneris studio compleflendi mei ; p k d h ; ucm ego magis ex animo, quam te, amicum in sinu, in oculis gesta ; hareat ille d i . t u o amoria vinculo adstriCti sumus, tibi in medullis ; gradum ac caritatem filii e o nihil p t e s t esse arRius ; id ejusmodi est, apud te habeat. Si amore tibi conjungor ; si, ut iaxan nuilo modo possit. Summe, veheut tute afirmas, ita iii oculis tuis habito ; in menter, vatde, magnopere, maximopere, mamedullis inclusus sum ; amicum toto animo,
AMO
47
AMO
omni gmtia, officio, cantate compl&re. Si tanta propendes in me voluntatis incliiiationc, quantam singularis in me tua benevolentia, eximia caritas, perpetua officia pollicentur, mea potiorem vita communem amicum habe. Siquis amor mei in te midet ; si amore me capmis, incensus es ;si caritate flagras ;~ a n s rimum tibi amicum habe nostrum ;magisque quam oculos illum ama meos. Si quis amor penitus haret mei ; si in meduliis resideo tuis ;si in deliciis sum ;amicum oculis, animo, complexu tene ;omni amore prosequere; dignum profeCto ob multas suavitates ingenii, ut animo tuo carws sit egrcgie. 3 A m a t int e m p r a n t e r , inhonesto, i l se livre d la &bauche. Amoribus servit ;turpius, quam par est, diligit ;differtur amore ;immodico amore flagrat. Deperit hominem misere ; amore occupatus est ;animum amori deditum habet; in amores effunditur ; w r e amens, malesanus est ; perdite amat ;amore Ianguet ;crcis maceratur ignibus; totus in amore c ~ t in ; clvltris Venens militat ; venatur in amoris rota ;amore vadatus, ac vinCtus attinetur ; in hospitium divertit ad Cupidinem. USUs. Quidam seipsos amant sine rivali. Me aut amabiq aut, quo contmtus sum, diliges. DIF?~m.Amarep l u s a t , Diligere mlnua)(Odlo habeo. X M ~ N I T A S ,atlq t A m a l , c k me. SYN.Suavitas locorum. PiTH. Summa. Usvs: Hortorum et littorum amunitates. Cf. Jucundltas. XMCENUS, a, um. AHablr. SYN. Voluptuarius, jucqndus. UsvS : Amunus sane, et arbitris semotus locur Prrdiola.belle d i a t a ameno loco, et saiubn. Cf. Jucunciui. AMOR, oriq nL Anrour. SVN.Benevolm. tia, gratia, pietas, studium, cantas. )( Odlhul. DIPIER. Amor genun est a d o m n l a p e r t i n e n 2 Caritas npeclw a d homlnea t a n t u m . PITH. Glona nimis acer, venima m e n honestus, communis, cultus, dulcis et optatus, flagitii et levitatis auoor, fratemus domesticusque, honestus, humanuq tam improvisua ac npentinuq tam castus, tam reliposuq tam santus, tam pius, inauditus, non i otus, sed tamen gnatus et optatus, increg i l i s , et bonus, insitus, "ucundus, magnus, mediocris, mirificus, muliebris, mutuus, naturaiis, novuq vetus, pBtrius, perpetuus, p e i puus, pnnceps, pnshnus, savus, slnguiariq sollicitus atque anxius,summuq turpissimus, vetus et fious, vetemmus, verisdmus, vetuatua Pnars. t . UUnam excitara a m o r e m patria f n te porriism I pyIisde V W tiupim h o u r & la $afni / Utinam te. patria more inflammare, pietatem in patnam intendere, excitare, gignen, conciliare p s a n l uhnam & c m id posscm, ut patria amor in te nascatur, onatur, exonatur! utinam ea
I F
mihi facultas sit, ut meis hortatibus pietal illa in patriam runus in te exsbtat, eme at ut ex natalis soli dulcedine amor ille et%at, emaet, progrediatur, proficiscatur, qui erga patriam optime de te meritam exstare,residcre in animis civium debet. 2. Amorem i n t e m e u m ublque deolarabo, i vous prwvemi #artont mor, afccti'on. duem diu tecum constitutum habeo amomm, omnibus in rebus testificabor, demonstrabo. Respondebo prof&o amon tuo, et omni officrorwn~genere tecum cembo. Rec osces non modo ex litteris, sed ex o m n x s studiiq officiisque mkum in te amorem. Amorem hunc meum, quem a puerd suscepi, omnibus ociis cdam, p m t a b o , reddam amori tuo. Meam in te singularcm benevolentiam, summum, incredibilem ue amorem quovis officii genere testatum Zciam ; officiic ac studiis illustkbo, approbabo. Nullum erga te officium hominis amantissimi pratennittam. Qui in me residet amor tui, eidem serviam jCmper ; hunc fovebo, et augebo. Non e s i uod vereare ; in a m o n egregie npondebo. %fficiam profeoo, ut omnibus pateat, neminem ut fugiat, lateat, q u e mea sit in te benevolentia. Amorcm tu, qci in animo insidet meo non verbis modo p r a me feram, sed rebuq f&isque ostendam, patefaciam, confinnabo. 3. A m o n m I n te m e u m r s m p e r connervabo,jeseraitoujom vofre ami. Amorem, quo semel tibi conjunCtur fui, quo te adhuc prorcutus sum, fovebo semper, augebo, colam, serva confinnabo. In a m o n tui semper rovehar. Ila pietas, id studium, quo te x m e f complexus suni, i n n menta capiet maxima. M &m amorem, quem adhuc ~ m s t i t i . accessiones ent maxima. U t amandi causa'semper novre, ita nova semper oficia ad pristini amorir significntioncm acndent. ldem dies amorem tui mihi eripiet, qui vitnm. Dum rpirabo, spirabit aimul in me amor tui. 4 Amorem exult, i l M m'uime #h. A m m o ahjecit, excuuit, deposuit omnem. Multum de veten a m o n detraAum, laxatum est. Amorcm omnem ex aninw ejecit. Nemo te, nisi tua illa inconstancia a b amore nostri averiit ;illa amorem dimmit, illa exhausit. Usvs : Amor vems et fiAus non Tacile 'dijudicatur, i n'es: #a wilr de tiisiimper /a Mnile amiti4 de L/ouzse. Honestus Pmor e virtute nascitur. Judicio 1abitur, qui fortunam in amore, non virtutem spdat. Amor flagitii et levitatis anflor. A ~ d r r o ans$ , Ciknpr, ildg n m a l . SYN.Remot~o. Usus : Do onr amotio succeuionem efficit voluptatis. ~ M ~ v E O08, , movf, motum, e , a . &lagrur, cmter. SYN. A m o , prohiko, re-. moveo. PHMS. F a m e r hostem ab u r b e amovlt, a fcu~uirt a oa&d I'metni a2 /a vilh. A munibus hwtem detruit, depulit, dejecit. Fames hostilem impetum propulit,
"7
~~~~m
AMP majestas, claritas. EPITH. Rara, egregia, modica, summa Usus : Amplitudo est potmtia, aut majestatii, aut aliquantm c o p i a ~ m abundantia Ipsa: injuria tuam amplitudinem illustrabunt. Omne meum studium ad tuam amplitudinem amplificandam, retinendam conkram, je tYO# ~ O U SUWJ ~&OY~S VOUS d b e r n J+td r -S g b votre ron$ Pompeius posteris suis amplitudinem nomini4 quam non accepcrat, tradidit. Pervenisti ad summam amplitudinem. Cf. Splendor, Dlgnltaq Prmstantia, Magnltudo. AMPLIUS, E U #IUS pd~ q u ~ ~ t i tdad, ?tantafe. SYN. Ylusquam, lus, magis, supra, quod exciirrit. Usvs : ~ m ~ ! i est u s triennium, 7/e trennio. Non amp1.ius decem cohortes pugnavere. Decem et amplius nummis, decem, et quod excurrit, nummis. Ita quidem Sacrates; hoc amplius Theophrastus, quod etc., a celu dr p/us que, etc. Morem tibit geram, hoc amplius, ut oraculum te audiam, je v m s
obCirai, bim plus, j r vons cou:erai conrmc u/r oracle. AMpLUS,a, um,Anijllr, @acieux,
49
ANG
I(Angustus, p a r v u 8 . U ~ ~ i.Ampla ~:
plissimum, celebntate refertissiiniim. Locus prater modum amplus, ingentis laxitatis, et qui multoruin milliuin multitudinem capiat. &des amplue, spatiosa?, eu?la. F o ~ m quan, tumvis ampliim, laxandum videbatur. 2. Segeci gloria ampla. Res ainpla, et iminensi operis. Copiae amplissim;~, militum is niiineruq ut virium jam non pccniteat. 3. Amplissimus civitate, amplissimo loco natus. Id curo unice, ut respublica opibus firma, copiis locuples, gloria ampla, virtute honesta sit. Cf. Ciarus Magnincuq M a g n u a AMPULLA, as, f. Pe/ilc #ole an corpr b n d . SYN. Vas vitreum ventre amplo et inflata AMPULLOR, a r i q a t u s sum, arl, d. .Sc.+rner awc ntt$Luc. SYN. Turgeo, inflor. Cf. Superbuq Pacto. AMPOTATIO, 6niq f. Action a2 cou$er, 3mondw. Usus : Sartnentorum amputatio. AMPOTO, a q avl, a t u m , ars,a. Cmprr, t<~~&r; sujp"~~rer, ntrancher. SYN,Reseco, circumcido, rejicia Usus : Amputetur quidquid in republica est pestifenim. Sit aliquid in adolescmtis ingenio quod circumcidam, quod amputem Cf. Prmcldo. AN, O), cst-cc que 1 SYN. Ne, anne, utmm, num, ecquid ? USUS : Multum refert, UtNm coram multis, an pciucis dicatur. An licebit cun&is, tibi non licebit 7 Patris partes suscipiam, an 61ii ? Eloquaf, an sileam ANAGNOSTES, m, m. iectnrr. SYN. b % r condutitius. USUS: Puer festivus anagnostes noster.
rn<sou s#acicuse. Theatrum magnitudine
g amz
A N A L ~ ~ X Am, , f. Confortni:, roj@rt. SYN.Proportio. USUS:Analogia ejus vocabuli me decepit. ANAS, &ti$ f. Canurd. Usus: Anatum ova gallinis supponimus. XNATOCISMUS, 1 . in. fntirldr PinlLrJt, in&t cotttp0sC. SYN. Faenus, quod ex Icenore capitur. USUS : llle quidein ne centesimis, cum anatocismo contentus est. ANCEPS, clpltls, omn. gen. Doutru*, Inccrtain. SYN. Dubius, incertus, ambiguua )( Cartui. USus : 1. Incertus cst exrtus, et belli fortuna. Cura, disputatio, causa anceps. Anceps fatorum via. Anceps et multiplex verborum potestas. Cf. D u b l u q Amblguuri. 2. Anceps gladius, glaive d <toub/etronrhant. ANCHbRA, 4 f. Ancre. SYN. Ferrunl riduncum ad finnandas naves. Usus : ~ r o ' ille malum erigi, vela heri, anchoras praecifi, solvi jussit. L ANCILLA, as, f. Sewonte. SVN.Famula, pcdissequa. Usus :An partus ancillae in fruCtu sit habenduq disputant. A NCIL LAR IS, a , gen. com. Semile, bar, rfL!acanL Usus : Ancillare ac sordidum itrtificirm. ANCILLOR, a r l q a t u s sum, arl, d. Servir. SYN. Servio. USUS: Nemini iini ancillatus sum, aut privatitn me addixi. C t Servlo. ANCILLOLA, a . f. JCFUUU~C. USUS: Juris scientiam eloquentia?tanquam ancillani, et pedissequam adjungebant'; contra nunc est. ANDABATA, a, m. Aduhute, gldiuteur pni cornbuttuit d chrvril d les yevx cou'~rrrls. SYN. Gladiatorum genus velatis oculis pugnntium. Usus : Quem antca ne andabatam quidem defraudare poteramus. ANPRACTOS, i, m. 'mrr, rhrolutim. SYN. Circuitio, flexus, ambitus. Ep1.r~.Non longus, longus ad spiritum a xptus, annuus, septenus. Usus : Figura nihil habens incisum ringulis, nihil anfraaibus. Longo anfra&u circumxripta oratio. A t a s tua septenos d i e s solis anfraaus, reditusque convertit, vous i k s agd de 56 atu. ANGELUS, 1,'m. Attfr. SYN.Cenius boiius, spiritus celestis, caelestis internuntius, ininister DEI et nuntius. PHWAS. 1. Angelus curtoq an.ee~arnirn.Genius humana?salutis custos ; celestis custos homini adjiinttus, additus, addietiis ;p r a u s vitae nostra: spiritus ;adjutor, defensor, Wtronus, auxiliarius vita nostra genius ; coelestis genius, qui hominem ab ortu suo suscipit ac tuetur ;qui defendit, custodit, incolumem acrvat traditum curae rua, custodia, tutela? hominein ; cui a DEO, Padnte optimo, demandatum est hominis patrocinium, cura c d i t a , tutela commis* et commrndata. a. Angslorum chorus, d m t r des nnps. Spiritus. c u l a t e s 2
ccelmtes intemuntii ; mentes corporibus secntae, beata et ab omni concretione mortali remota, segregate mentes ;ccelestes anima atque ab omni admistione corporum remotae, u m atque sincem. Numinis administri ; ~ EadIhomines interpretes spiritus ;spiritus discriminum et periculorum comites mortalium v i t ~adjunfli ; ccelestium spirituum caetus, chorus. ANGINA, as, f. Angine. Usus : Sues angina moriuntur. ANGIPORTS, s et 1, m. Kue dtmite, twrl&. SYN. Vicus, angusta via et compendiaria inter domos. Usus : Effusum fmmentum vias omnes et angiportus constravit. ANGO, I q anxl, ere, a. Seffrr;.attniter, Zounncntn: SYN. Constnngo, sollicito, vexo, tomueo. Dremo. crucio. disc~cio. I( Recreo. ADY. Vchementer. PHRAS. 1. ~ l l i morbus i vehementer m e angit, la mal& a2 mon $S ni'inquite fort. Sollicitum h a k t , tenet, mldit, efficit ; miseris me sollicitat modis ; morbus filii non mediocrem mihi affert, conficit, stmit sollicitudinem ;morbus filii sollicitudinem acuit, auget, duplicat ;sollicitudine nfcit ingenti ; anxiis im let curis ; metum, sollicitudinem incutit. ~olicitudiniest non exigur repntinus filii morhus. Morbus filii animum meum intempestiva sollicitudine turbat, perturbat, vexat, commovet. Morbus fihi grnviter me afficit ;multum cure, molestie, agritudinis affert ; acerbum animo vulnus infligit; curis me frangit, et sollicitudine..Morbus filii molestissime me exercet ; gravi mcertitia, at ue animi aegritudine afficit, ravem animo a&iciiudinem pnrit repentina fi A i invaletudo. 2. Admlasum a nllo dedecus gravitar a n g l t patrem, la Aonk ~ i t d j l altri3te s w t e l l ~ ~ ~son ~ r#re. n l Susceptum U filio dedecus urit, mordet;pun it vehementer patrem. E a labes filii acerba aimodum videtur oatri : graviter eumdumurget concepti Facinors ro bmm, macerat, concoquit, exercitum ha&i e a ddecoris nota patri Corpus, viresque exedit ;cor, corpusque cmciat ;aegritudine concit. Cf. Dolor, T d s t l q A n x l u q Cura, Amlgo. USUS: llla me cura vehementer m& a sollicitat. E a me res intimis sensibus, 'mimis, dolore prcecipue angit, et sollicitum
haat.
ANGOR, brls, m. Anqoisse, ckapin. SYN. Kgritudo, sollicitudo &imum vexan premms, discrucians. EPITH. Utilis. : J. Ndi angoribus te dare, dedere, nc vous Ecquid angonbus te impli% = $ & m e t u diurno, ndturnoque tam mimere conficis? Sape pro amico angor capiendus est. 2. A ~ g 0 r 0 mtollere, /w'n smsm k cha&n. T u s litterae angores meos kmvarunt ; ab angoribus me abduxen ;v e o u i W m ab angoribus praestiterunt. Cf. Aa(yor, Memr, Trlstltla, Anxluii.
SUS
Anguina cervix. ANGUIS, 1% m. Se@nt. SYN. Serpens. EPITH. Fcemina, mas, neuter, ingens, volucris. Usus: Angues alites. Anguis ab ara exstitit. ANGOLATUS, a, um, ~ ~ g w l r ; /Uaus: w. Corpuscula rotunda alia, alia angulata. ANGLUS, 1, m. Coi*; rctroite. EPITH. Summus, par. USOS : Angulum mihi provincia eligas reconditiim, ac dereliOum. ANGUST, troitcmont. SYN. ArOe, stri&e, presse, exigue, exiliter, tenuiter, jejune. )( Late, fuw, ample. Usus: Anste urbem obsidere. Anguste, exiliter dicere. resse, anguste definice.. Anguste, tenuiter disoutare. a m m , f. p ~ ESFC . dtroit, d h. EPITH. Magna, incndibilts, summa. d v s : t. Fauoss tarrat marfaque, ddha'fs. Corinthus in angustiis, et faucibus Cmcia.. PHRAS. l . I n angustias locorum redlgl, Clrc enfemd h n s les d/jls. In exiguuin gyrum compelii ;trnquam in pistnnum detmdi, ac compingi; in angustum locum concludi, coangustari ; in angustum contrahi et adduci ; in exiguum orbem contrahi ; in a&o sti ari, ad colligendum breviori spatio orbem a i g i ; in arfio esse ; in angustias locomm incidere ; angustiis locorum claudi, premi. 2. Paupertas, ginc,#nurir, #auvrctc! Incredibiles angustiae ararii, et pecunir publica. Ex meis rei familiarir angustiis ejus sustento tenuitatem. 3. Difncultaq crnbawac,dzFcult~. Quid me in has verboruin angustias revocas? Cur me in Stoicorum dumeta, t t angustias tantas adducis, compellis ? Angustie tempons breriorem me fecere. 4 Innrmltas, /aibIcssc. Non capiunt angusik non egestas aniini tantam personam. ANGUSTUS, a, um, Etmit. SuN.Ar&us, brevis,(de looo pracipue). PHRAX Angusta loca sunt, C ~ ! S Licvr sonf rrssmr% Anguste fauces c o a r b n t iter. Magna sunt, et admodum difficiles locorum angustia. lmpedimento sunt magna locorum difficultates. Locus non capit tantam hominum multitudinem ; loci angustia non accipiunt, non patiuntur extendi copias. Angusta se laca crebro objiciunt ;difficilem ac hboriosem viam faciunt. Impditissima ad iter faciendum loca sunt. Maximus hic labor exlocomm angustiis enascitur iter illuc habentibus. Montiuin illa fauces multis locis ar&issime coeunt. Via multis locis constringitur,coan tatur. Usus: 1. In angustum locum c o n c l u r i f m m / s d h n s un difll. 2. Res angusta, purVrctC. Cf. Angustias. XNHELXTCS, 04 m. Rc~irafion, ha. Ieinr, soufle. SSN. Spiritus, respiratio. USUS:
ANGUINUS, a, um, Bc se@:ttt. USUS:
5"
ANGUSTIA,
P~&X%,
ANH
5r
r. Vix anhelitum recipiebam, j r rrspirais A +tu. Anhelitus latentem morbum indicat. I a. Terrm vapores, rxhafaisons. Anhelitus terranim, cum fluere caeperint, venti fiunt. . ANHELO, as, avi, a t u m , are, n. et a Rrspirrr. SYN. Spjio, respiro. Usus : Catilin u n furentem audacia, scelus anhelantem, ex urbe ve1 ejecimuq ve1 emisimus. Species hominis est cnidelitatem ex imo anhelantis. A N H ~ L U S , a, um, ffaChnt. Usus : Equus anhelus. ANICOLA, m f. ViciIIc rrnmr. SYN. Anus, mulier vetula. EPITH. inime mspiciosa, indA Usus : Anic* inediun biduo, aut triduo femnt. ANILIS, e, gm. com. fi vieiIk f e m m SYN. Q u d a n i c u b ~ t i u q qum v i ~ m duet. ADv. Pene. USus: Ineptiz, fabule aniles. Omnis supentitio anilis est, et imbecillis. XNILITER, A &a inanire des ~neiIIcs fmimes. SYN.Anicularum instar, more. USUS : Supentitiose, atque aniliter dicerf aliquid. A~Ibi~,m A#ru.E~~TH.+tema,infe% ,t particeps consilii atque rationis, pura, tenuis, carisaima. Usus: (Anima v ;ehUva, VULG.)Anima altrix plantanun, cujus virtute e a vigent, crcscunt, germinant, frondercunt, florent. 2. (Anima seneltlva, VUu;.) Anima wnsu ~ m d i t % q u a smsu aliquo utitur, q m acntientis vitz beneficio f ~ i t u r . (Anima ~ ~ o n a l VULG) iI A ~ Anima rationis particeps, compor; ratione u t a a ; ratione ~c mente p r a d i u Sempitemuum rem, m sub intellrgentiam cndentium campo% et ~ r t i c e p s animun Particeps consilii atque rationis anima. Immortalis mortlli in corpore animus. 4. A n l m a a corpore separate, sdwbe du co@s- Animus a cor ore sejunflus; corp~reis v i w l i s LWtus, rekxatus i ui ex vinculis carcere corporis evolavit. Anima soiuta legibus corporea servitutis ; e corpore dimis=; e corpori~custodia in tibertatem asserta. 5. Anlmm d e f u n c t o ~ m . Mmes; mOrtuON% vita funhmm anima. 6, ( A n i m a l n purgatorio, VUl-0.) Anime pjaculatibus ignibus a d d i h ;piaculari f l m ma su- eluentes maculu ; anr-, qulc purgDntibus torquentur; s a l u d u m tiPrnignibuslustrantur. ln o<alo Anima =ddita; .un ,i c a l 0 felicitate potiw; donata sem&terqa de gloda; infinitis in coelesti gaudiU perfnienta. Boatu+ SPnctl. 8. (Anima damr: .\te vus.) lmpir ;anima KmpitemissM,,pjiciia addi&a ; etemiscruciandai tlammis; perpetuis ineronim incmdiis m-de. Cf. Inferl. 9. ponit u r pro vlta : In unius hominis mima spes nortras poaitas omnes habemur, foufrs nos
'
-rspCrances rcposent n r r I>ciscul. Agroto,

dum anima, spes est. lo. P r o anhelitu, souflr.Continere,comprimereanimam,re!enir su resjira!ion. I i. P r o aere, uir. Inter ignem aC terram aerem DEUS, animamque ~osuit. Anima, q u e spiritu in pulmones ducitur. 12- P " Cama e t principio v i t a , dnir, wnci&' de vit. Animam agere, edcre, eflam, amittere, nrouri~. 13.Pro mente, inlcfI~rnrt, mur. E a causa in anima, sensuque meo @tus insita et infixa. ANIMABILIS, e,. gen. com. Viv@ant. Aer animabili, spirabilique natura. XNxMbDvERs'O, Oni% f. R r i n a ~ , d rxion. SYN.Consideratio, attentio, notatio. & H . Censoria, humanissima, liberalissima, paterna, mediocris. Usvs : 1. Notatio natum, et anirnadvenio peperit mem. Nosse regiones animadvenionis est, out consuetudinis. 2.Pascastlgatio, reprmhenrlo, cot+tctim, d&fimmt. ~ ~ ioinnis, ~ ac castigntio d ~ ~ contumelia vacare debet. bntinere improbos metu animadvenionis. Uti in aliquem animadversione. Remittere, condonare animadvenionem. Cf. P a n a , Objurgatio. ANIMADVERSOR, bris, m. Olsrwatrrrr, qui f aftnttion d. EPITH. Atis, diligens. U ~ U S Si : acres et diligentes judicer esse volumi~r,animadvenoresque vitiorum, magna intelligemus soepe ex parvis. ANIMADYERTO, ti,,, verti, vemum, e- a. Fuire attmtion d, rrmarpttrr, obsrrvcr. SYN.Animum adverto, noto, attendo ;animum ~ ~ sentio, intelligo. ~ Aw. attecdo, deprehendo, Curiosius, attentius, diligentius, facile, graviter, maxime, piane, rette, rettissime, serius, vehementer, usque pHRas Animad,ertlt, quid vellm, il fuil ~ t , ~ , ~ j , i ~ ~ quid velim. Quid (rnnrss.Cemit animo, acntit. Priesentit, pr;esensione quapiam ca it ; nonnullum sensum habet; subolet ,11, u ~ c o n s i l i i fugit hominem, non,n<latet, ambi non est, guo speoent consilia.i Noto, Adverto. usvs : 1. Animadverte, queso, pro tua pmdentia q u e fiant, obstwc~,'r vous pria. 2. Punio, castigo, Punir, rdW, #&ir.Cmdeliter in diquem animPdverterr. 'N'MAh l '. , qui ' e ' m i d . SYN. Animms. )( I n a n I m a t u q inanimia. EPITH.Aptissimum ad cultum, funcstum, ac ndariis stupris concretum. Usus : divinum, pmvidum, Homo animal acutum, plenum consilii et rntioni%=mpitemum,.ice~ pudorir ac verecundiz. Animalium alla sugunt, alia carpunt, alia v o m t , alia mandunt cibt~m. ANIMALIS, e, ken. com. Dair. SYN. Spirabilii, aerius. USUS : l. Natura aniyantiq vrl temni, vrl ignea, vrl animal#; vrl humida. a. Anknm pmprlum, vitele,
ANI
more
ic:
v,
&.
,.
&.
AN I
?no+
dc vic, dinc. Intclligentiam animalem
52
AN 1 -
mose et fortiter sed Considerate etiam sapienquidam etiam astns tribuunt. terque fecenint. ANIMOSUS, a, um, C~iuragcux, lardi. ANIMAN& a n t i q ni. f. A U P ~ ANI. SYN. Plenus animi, plenus mboris, intrepidus. MANTES, ium, m. f. Ve1 ANIMANTIA, )( Tlmidus. PHRAS. Homo ingentir spintus, ium, n. t n aninrd, airii~ral.SYN.Animal. ~ O ~ J I I Jdc I ~ c w r . Anima prodigus ; capax EPITH. Aquatile, dispar, divinuin atque cmingentis spei penus. Cf. F o r t h Alacer. leste,mortale,pennigeniin et aereum, terrestre. U5Vs : Vir fortis et animosus. Usvs :Animantes annatie cornibus, obdutae plumiq hirsutoe spinis, te&& coriis, vestitie ANIMOLA, as,f. prli/r ~ , , , ~ , , ~ . b l ~ villis. Animantes aspirntionc aeris sustinentur. t,,ncc, : ln mulierculae animula, Quidam mundum ipsum aiiimantem, sapienqUie tandem Jafiura fit ? temque dixerunt. XNIMUS, 1, m. Ame; #cnsc; counigc. XNIMA~IO* Oni% f. Actio~r d'@uinrer. SYN.MCIIS,animi, ratio : vcl benevolentta ; EPITH. Divina. USVS: Divin: animationis ,,el consiliuin, cogitatio. EPITH. ~ b j d , , ~ , species ex ignc. abjettior, acer et magnus, prtesens et acutur ANIMATUS, a, u m , llrr;tIl/. usvs : atque versatus, acrior, attentus, accusatorius, Wuus atque f o f l i ~ w u s q u q u i o r , i . Animatum est, quod motu cictur interiore. =quissimu% Zternus, x a u s , agrestis ac z. Bene, rtel rnale aiTectus, bit. ou t i i d dis: Cudurus, alacer et erefiu% alienu% g l o r i ~ #OS&' d IV&rrti d ~ 9991. . Ut homines abs tc et excelsus, et ~ a t i e n s affeAi sunt, ita in te sunt animati. PHRAS. pidus, amicus,am~lus incommdorum, non omnino integer, anguE r g a te ssmper optime a n i m a t u s fui, stus atque demissus et jejunu.9, tamque parj'ai tonjouts ~ I I P I ~ dr ~II irrtcrttioirspnur vus. I'HRAs. 1. Animo m a g n o w t for~~ords. Aniinos gessi non modo bencvolos tibi, tique, cl't ~ o ~ ~ ~unJ P JJ I~ ~ ~co*raSe. sed additos. Lgrcgia semper in te ftiit animi Animus illi niagnus est, et ad omnes casus mei orooensio. Cf. ATectus. fcrendos constans, atque paratus. Animo sane ANIMO, as. avi, a t u m , are, a. Auitircr; est virili. Est in illo animus amplus, excelsus, r.iritcr. SSN.Vitam do, animatum facio, aiiiincommodonim patiens, accr, proesens, robuina dono : ve1 * excito, stim~lo,exstitnulo, stus, omni Iiber cura et angon. Est in illo virn impello. PHKAS.J u v e n e s identldem anlitnimi altitudo, firmitudo, gravitas, constantia m a n d i sunt, il Jiruf cxcifrr les jztrtrrs geias. incredibilis. Quantuin in ejus viri animo roboReercandi, excitandi, s i aiiimorumquc imris et nervorum, quain eximia virtus insit, qu? plendi sunt juvenes. ~ r s p e m fiduciam , crisit animi robore, qua virtutis indole, qua animi gendi sunt torpentcs, dciiiissi juvenuni excelsitate, et qiiasi exaggeratione, quis non animi. Addendi identidcin sunt juvenibus videt ? Animi firmitudine gravitateque est mimi, et laude confirinandi. Augere animos singulari. Animo est credo, et minime juvmtuti oportet, et adhortatione finnare. I turbato. Aniini robore incredibili se tus. Juventuti ut consulas, animuin darc necessc animo; viget animo ct celsitate quagain indoa t ;stimulos ac spiritus subdcre; fortitudincm lis incredihili. Pleniis animoruin est. Vigore inspirare; alacritateni accenderc. Iiicalescant ' animi est acerriinus.Vir est,cu'usconstantiam, animi juventutis o rtet, et alieno studio igoreiiique mentis res niilln tabefactet. Vivit incitentur. Amgenrjuvenuni aninii, acceni i i vitido peAore inpeniuin plusquam pro dendi, inflaininandi. Opera impriinis dandi1 :ctate vcgetuni. I'cttiis est homini animoniiii est,ut animus 'uvenuiii se colligat, atqiic conplenuin, lSxcellcnti e,t animo pmditus. Vifirmet ; ut ardor aniinis injiciatur ; alacritas gore animi iiiter suns excellit maxime. Est in addatur ; vigor inentiuin revocetur. Non de1110 aniiiii excellentia quzdam, excelsitas sinsint, quoe juventuti incitainento esse possint ; , gularis. Animiini induit maximis rebus panm. q u z calorcm pristinum reddant animis ; quic Cf:Fortis, Alacer. 2. Animo est pudllo e t animos novos afferant ; mentes excitent ; stu- l abjecto, ii n un rtrtw ftzibfc el #tdsifanin~e. dium injiciant et alacritatcin. Excniplis ac Homo est animo fraoo, remisso, humiii, et monitis spiritus identidein hauriat juventus ; imbecillo. Est illi animus mollis, perturbatus, animos renovet ; rcdinte ct. Moderator juirritabilis. Videas in illo homine ridiculaiil v&nw animum haberc K n u m jubcat, ut nnimi debilitatem, summam animi remissioanimo foni sint ;ut animis vigeant ; ut spcs nem, dissolutionem, languorem, imbecillitaianguentu eri at, alacritas et fiducia incendateni. Minimus terror ejus animum frangit, tur, curet. cf Impello, E x c ~ t o , Incito. ininuit, effeminat ; illi animum adimit. Ad USus : 1. DEUS omnia animat, format, alit, ininiinum terrorem animus homini cadit ; a v t , a n i w donnrr a v i t . 2. * Laude animum despondet, contrahit, inflectit, demimandi sunt iuvenes, rr-cifer. mittit ; animo deficit, consternitur, concidit. Est quiedam in eo homine animi humilitas, ANIMOSE, Cmrragcusonrrrf.SYN. Magno impotentia, contraAio. Sensibus mirum quam mimo, intrepide. Usvs : Non solum id ani-
usvs
..
1 i /
ANI
53
-- -- -
AN N
mgustis est. Ad primum fortuna impetum animos submittit. Terroris siquid increpuit, animus mox concidit ;frangitur metu ; timore debilitatur, exanimatur. Cf. Abjsctus, Timidus. 3. Anlmo est arga m e benevolo, il esl birn disfissd d IJWII Igurd. Animo in me est bono! optimo. Sumrna in me fide est, et animo amicissimo. Summa ejtis semper in me volunlas fuit. (luz ille confert in me oficia, a b optimoanimo proficiscuntur.Sccunda est ejus in me voluntas. Cf. Affectus, a, um. q. Anlm o e8t a m e alleno, il rsl r t t o ~ t~intr~ti. Alienum a me habet, gerit animuin. Animo et voluntate a me dissidet. Armatum retinet in me animum. Animo est mirum in modum abalienato ; aversissimo est a rebus meis animo. 5. Animo ast lnvldo, il rsf rnvidur, jaloux. Animo pravo est, et malevolenti~ sufuso. C t Xnvidus. 6. ~~l~~~ dlscedendl, l,ui drssei,I Aniinus est in discessu. In animo est ;in animo Iiabeo. cum animo ;apud animuin statu ;deliberatull; cum animo habeo, proxime migrare. Animus est in eo, ut proxime me hinc auhram. mum induxi, in aninlum ; anilnuln hunc suscepi ; ani,nlis mihi est, abire propediem. Id ago ; in eo nunc sum, ut quamprimum discedam. 7. Anlmum non babeo, jr e(u le cote~ugr. Abhorrct animus ab hoc consilio. Stiidio roto, ac voluntate abhorreo a re. 8. Animl c a u s a ludlt, il s'ar~titstportr se rrparcr. Deleftationis et otii consumendi causa ;ad obieEtandum tempons otium ;fallendi otii gratia ; animi remittendi ergo ludo utitur. g. Animo ha% eo facta sunt, il u fuit cda duns lr &sSC~ll &.,. lsto animo, atque ea opinione ; ea mente n cogitationc, ea voluntate ; e0 consilio h x gesta sunt. lo.~~1~~ jr plyr(s cot,yagt. ~~i~~ concido; animo contrahor, succum~o ; spes me deserit; cadit, deficit, deest ; animo deficere ; subinittere ; animo , debilitari ; mente constcrni soleo . I1 . Anlrnum excltam, cnlrnrhr. Animuni engere ; a molestiis revocare, animuin addere, augere, dare, renovare, afferre, reficerc. 12. A n l m u m ~ c e p ijr , $tris Y M ~ J & irtu ~Y,~CY Collegi Y. me ex timore; recreavi mc ex 1110pavore, recepi me a timore ; recuperavi me ; redintegravi animum, ac collegi ex illo tumultu. Aberrationem ab iis molestiis nonnullam habeo ; animui accessit novus, animos sustuli, ccepi animo stare rursus, ac vigere. Fregit se tandem, ac deferbuit zstus ille animi. Cf. Remltto. UsUs : M e n q anima, ratio, hnr, intellifmtr, raison. Animus est, qui viget, ientit, moderntur, et movet Corpus, cui rapositus est. Cernere animo, comprehedere, completli, tenere. Aniinum a negotio ad ~ i p s u m avocare, Kcum esse cogere, a corpore abdutere. Animo excubare. Animi motus, penurbatio, contentio. 2 . Ad benevolentiani refertur :Ex animo diligo, aitnrr
du fond du c m ~ Quem . tibi debeo animum, nunquam mutabo, j r vorts ai~jtrraifot,iours aukrnt qtrc jt le dois. 3. Pro c o n s i ~ i oe t dellberatlone, dis isition nu/t~rr/Ie, &JJ~~II, volonti. Animus mitest. In animo cst. Animo
volvo, cum animo reputo. Animo perspicio. Cum animo constituo. Statuo apud animum ; ex animi mei sententia; animo lustro, intueor. Animus isnunquam excidet, discedet. Detigo animum. 4. Ad mentis fortltudinem v r t debllltatem refertur, drrit dfe7,Jt, c u r d r r bus. Animo essc magno, acri, ac przsentc. Animo esse solutiore, frafto, jejuno, angustiore. 5. Animo bono, 6iClt~~~illzttct. Animo amici$simo, sumina fide ac voluntate. 6. Tem e r l t a g ferocltaq trtnirifd, Jtrtc! Animos alicujus, ac impetus retardare. ANNALEs, lum, m. dfnnaft~,/listoir. EPITH. Maximi. Uss :Ex vetustate annalium emenda est memoria nobilitatis. Ex annalium monumentis, et vetusfr cominentariis h=c petenda A N N ALIS, 0, Arintetl, YtfU/i/ U t t X Ullndt~. USUS : hlajores nostri leges annales non habebant, tios atty.r a'<zv<iirtrtplu n2 Iois @n*ak~ (9" f"""t 'A rzquis &UY lcs magtraturs). i e x annais est, q u e cortos annOS Ma81stratui cuivls CaPe-ndO PmmrlbltANNECTO, i q nexui, nexum, era, a. Aftachrr. SYN. Agglutino, nefto, )( Avallo. Usus : Stomachus ad linguam anneftitur. ANNELLUS, !, m. AnnuIus parvus. : E~icuri in Poculis, et annellis habebant. A N N I v E R S A R I U S , a, um, QtdiYmirJtl fous Irs arts, ~ ~ t ~ i uSYN. e l . Quod singulis annis recurrit, revertitur. Usus : Agere sacra anniversaria ; festos diesannivcrsarios ; aniiiversarize c<rlivicissitudines. ANNON A, a,t RJcoI/t rte /'u~rrr<'t; vivyr.~, dtrrrr'rr. SYN. Kes fruiiieiitaria, cuinmeatus, cibarba. EPI TH. Cara, carior, carissiina, durior. PHRAS.I. A n n o n a penurla est, i l y u disrtlr <Ir vivrrs. Annonze summa est caritas ; rei fmmcntariz inopia. Annonie difficultas ingravescit ; preinit urbein. Durior fit annona. Fruguin est inopia ;arfti comincatus. Arftioreni annonarn hostis, clausiim inare facit. Annona laboratur graviter. Annus in summa caritate est. Cravi confliflamur aniiona. Clausii sunt annona. subsidia. Consumpta refrumcntaria magnis sumus in angustiis. Fmmenti inopia, re fmmentaria prenliinur. Rerum oinnium ad viAum spcftantium tantain inopiam sentimus, ut jam non caritas, sed fames timeatur. Copia frumenti deficit. Ad summam fmgum inopiam adduAi sumus, Annona crescit indiei, plcta pmtlo. Res frumentaria in angusto e s t Annonie angustiis premimur. Iii dificultate nobis res est. Annonze magnis
ANN
54
-
ANN
--
incommodis conflihnur. iaboratur ab re fruiibrorum et illi habcndi, reponendi, collocandi menta&. Anguste utimur re fmmentaria. de Republice a. Numerare simplloiter, Frumentum angwtius provenit. Angustiir rei cou~$tcr. Pecuniam aficui annumerare. Diffifmmentario ac ciboriorum inopia in summaa cile fit omnca de finibus sententias annumedicultata incummus. 2. A n n o n a m Interrara Cf. Adnumem. cliuit hortls,i'tnncmi tm#cha Ics vivrcsd'arANNUNTIO, as, avi, a t u m are, a AnriYn. Hoitis re frumentaria nos exclusit, noucdr;fuire sovoir. SYN. N U ~ O ,ddeuntio. intudusit ; frumento, commentuque nos proUsus : Ei aalutem a me annuntiabitis. hibuit ;commeatu interclusit ;annonam averANNUO, is, ul, n u t u m , era, n. et a. tit, u&orem annonam fecit. 3. A n n o n a m DOUMson arstnlimt~:, SYN.Nutu mlttere, m v o y r &S vivro. Commentum capitis w n t i o . Uaua : &e toto upite anmitten, subministrare, rtare, su portare, nuit. Si annuerit, salvus sum. subvehere, devehere, a d g e r e , adveRere, paran% Frumentum confem ;f ~ m e n t o 'uvare ; ANNUS, 1,m. R n , d c . SyN.Tempus, sparem frumentariam comparare, expcdire, extium annuinum EPITH. Absolutus perfduspliure. 4. Annonm dlfflcultai n o n mulque, egregius, exiens fatalis, funestus, t u m mlnultur, la dt~culfck$cprocvre~&s simus, et pstilentissLs, integer, i n t o f E k viur~s i i s &UU~UI#PI. Annona haud multum lis, judicialis , lenior, v u s , memorabilis, hxaverat ; nullum adeo momentum annono perfctissimus atque ornatissimus , pertifer , eo consilio faAum cat 5. Annonm c a r l t a i plenus posterior, postremus proximus ,r e i m m l n u t a out, la chcrll <irJ vivrcs a dimicentissimus salubris aalutsris, similis, sun d Secuta tandem est annona levatio, viliperior, totus, tranquilhs aut certe munitissi-, tas. Consecuta est ex summa inopia summa mus, uberrimus quanuosissimusque, vertena vilitas. Levavit, laxavit, prastitit annonam PHRAS I. Annl prlnclplo, au commmscmagbtratuum solertia. Apertis horreis frugum mcn: & Pann/c. Anno ineunte ;ae aperiente, pretia levata sunt. Luaverat tandem annona. anni initio, exordio, ingmsu. 2. S u b finem Copia fnimentiArunumsuppetit. Utimur tanaiinl vcrs laj% a2 'rinde. Anno exeunte dcm expeditiore re fmmentaria ;a commeatu vertente, circumatlo, transaAo. Dum annur mefiui initruAus, omnium rerum copia comse circumagit , dum.annus in a i t u est. Cum plenu est exercitus. Commeatu , omnium rejam anni p a n major processisset ; cum extrerum copia abundamus. mum 'am anni esset Cum anni tempus circumahum esset. 3 A n n i d u o a b l e r u n t , ANNOSUS, a, um, k x . Usus : Annoa2ux a d e s sc son: CcoulirJ. Anni duo interaa arbor. Cf. Senex. cessere , interfluxere. Biennium jam faAum ANNOTO, as, avi, a t u m , are, e Annoerat postquam etc. Tertius est hic annus ,ex ter, @ e n & note &. SYN. Noto, observo. etc. q A n n u m a g i t tertlum, il estdgl P ~ R A Re1 ~ . -te mrles a n n o t a n d a eit, lroU am. Tres habet annos. uadrimo i I mrt conn;Yna crr aciinns donr lcs aunal~s. minor est. Major est annis duobus.%nnorum d n u m e n t i s mandanda, commendanda, conu t trium. Nondum tertium egressus a t otim n d a , celebranda ; res ea in tabulru ,in tis annum. Annum atzit tertium. Annoi nahu dbum a t referenda ;prodenda, committenda a t , compievit t m . Trimulus est puer. ~ t a a litteris ; scripto relinquenda ; memoriv prouniversa ad tmium procesrit annum Etaa denda. Rei gesta memoria posteris est proest illi trium annorum Hinc annus est illi d m d a Usus : Et meminisse et annotarc tertius. Annum decurrit tertium. Annum teroportet. Cf. Noto, Condgno. tium nondum explevit, excedit Ad annumviANNOLARIUS, 11, m. F a b n h : ri'ant a pcrvenit tertium. USUS: Homeri et Virgintcuu. SYN.Opifex annulorum. lii aetates non annis, sed seculis iunt disjunANNOLATUS a, u m , Qui rfc un anAse. Annus intcger ,solidus qui cunu solis, ruau. SYN.~ n n u h sornatus. &us : incesolstitiali orbe circumagitur. Annus abhinc dunt cum annulatis auribus. alter abiit , exiit , prateriit. A n n o Domlnl , u '.n du Scigivur, Pan a % @ . Anno ANNOLUS, 1, m. R n n ~ a u . E ~ ~ ' r ~ . A u r e u s Christum natum ; Chrirti nati. Anno a Usvs: Annulo in cera sigillum imprimere. humana hominum generi, restituta, data, reANNOMERO, as, avl, atum, are, a cuperata. Anno a partu virginis ; a partu virCom ~ r rlolucr; , m c t h a n notnbrc h.SYN, gineo ; a puerpera virgine ; a partu Matrir In G u o r u m numero pono, in eundem nusemper virginis. Anno partus virginei ;salutis mercero, adscribo, adscisco, cwpto, reper Christum restitu-, reparata, recuperata apio. UsUS : 1. H l i Ilbrli a n n u m e r a n d i salutis humanp. i u o t 1111 d e Republlca, d tous scs ouvragcs, i If a : ajouter ses lims s u r &a Rd!publiqnc. 1n ANNOUS, a , u m Alutucl. SYN. 'Quod horum numerum librorum et isti veniunt ;de unius anni spatio condnetur. Usvs : Cursus bonun numero ; in horum numero iibromm annuus finitur ad rationem solis. Annuum et illi sunt de Hepublica, in horum numero tempus prope emerituin habes.
ANQuiRO, la, qulslvi, quisltum, ere, a. Rccrkcrt.~irrsoipnrsoncnf. SYN. Inquiro, urro. Usvs : Omnes artis locos anquirere. udicio anquirere. Capite, vrl capitis anquircre, infrnf~~r ttnr acfion ca#ifac.(VVffi. Contra allquem criminallter procedere.) Cf. Inqulro. ANSA, as, f. Ame, #opr. SYN. Manubriiim. EPI'I'H. Plures. USUS : TRANSI, PPO occaslone, occasinn, tttnycn. Dare ansam ad agenduin. Capere ansain dicendi. Retinere aiisam ad aliquem exagitandum. Cf. Occaalo. ANSATUS, a, u m , Qzii a unt p i SYN.Q u d ansain habet. USUS: ansatus, qui subnixis alis sese infert, Aomm qui a e s pnitt.qs ssrtr Ics rkandcs. ANSER, Bdq m. Oc. UsvS : ~ n w r i b " in Capitolio, et canibus cibaria publice prabentur. ANTE, Avanf, devanf. SYN.Prae, pro, a fmnte in c o n s p d u ob. )( Post. USVS: I. Lod ratione:Antc tribuna1,ante pedes,ante mulos ; ante suum funduin Clodius Miloni insidias parat. 2. Ratlone temporlr : Ante tempus consulatum inis. Idem jam quatriduo ante cogitarem. Proxime tu dces, ante ego censueram. (Interdum omittttur): (luan0 (rublntell. ante) Calendas, ldus, Nonas Novembres. 3. Magls (in comparattone) : Te ante alios diligo. Virgo longe ante alias specie insignis. Numids ante omnes barbaros in vcnerem cffusi. Nulli mortalium arrnis, aut fide ante Gemanos. ANTEA, Aitpnravanf. SYN. Antehac ante hoc tecnpus, superioribua diebus, superioribus tcmpnribus. UsVs : Ad te antea, atque adco priul scripsi. Id magir nunc opportunum, quam unquam antea. ANTEACT US, a, u m , I'(us~',CcoirlC. SYN. Su erior. Usvs : Ex anteatta vita facere ju&cium de aliquo. ANTECAPTUS, a, u m , Prcongu. SYN. Ante conceptit3 , .pmceptus. Usve : Antecapta qusdain anttno totius rei informatio, optnio. ANTEC~DO is, , ceml, csasum, ere, a. et n. Marrllrr dnrrnt, dcvancrr. SYN. Ante>, preeo, przcurro , pragredior , antegredior anteverto. )( Sequor. ADV.Etlicienter. USOS: Uiduo illum antecesri. Aliquem aufloritate, Rtate, usu rerum antecedere. Cf. Excello. ANTEGELLO, 1%oeiiui,ere, a. et n. Sur#assw, Pctnpnrfcr sur. SYN. Excello, presto, antesto, pmcedo , antecedo. ) ( Inferlor aum. ADV. Longc, longe et multum. USVS : Chaldsi astrorum scientia aliis gentibus antecellunt, c s ChaIrIens n ' o d f i i d 1 6 2 rivaux dans &S connaissancr &S astrrs. Eloquentiat ingenii gloria, humanitate, integritate, militan laude antecellere. Cf. Potlor.
ANTECESSIO, onlq f. Acfinn de marcfrr devanl; cavsr anUniurr. SYN.Przcursto, przgressio. )( Consscutlo. Usus : Vir sapiens causas rerum videt, earumque progressus, et quasi antecessiones non ignorat. ANTECESSOR, orla, m. .So<lzl duvanfgar&. .'* SYN.Qui przcedit. Usus : Res per speculatores, et antecessores quites enuntiatur, i l apprdnd PMaire pnr srs caircurs. ANTECURSOR, Orlq m. k c l a i m r ~ . Usus : Cum antecursoribus Casaris pmlium commisit. ANTEDICO,1% ddll, dictum, era, a 2)irc d Pavancc, #r&irc. SSY. Pr;pdico, ante prsdico. USVS : Augumm est, antedicere ea, q u z vitan possunt. ANTEEO, la, 11tirl tvl, ltum, I r q a. et n. Prc&r; surpar~rr.SYN.Antecedo, praeo, raecedo. Usvs : Prestantia animi omnibus o ! nis corporis anteit. Si e amas, fortunun ipsam fortunis ante> m c d ? ~ l i ~ u e tempore, m mate, intelligentia, virtute anteire. Cf. Supero, Excello. ANTEFERO, fers, tull, latum, ferre, s. P r i t r c r . SVN.Antepono, p p o n o , p~ fero. Lnnge. "sus : lntqutssitn~ pax pstissimo bello; bonus Imperator optimo Jurisperito anteferendus est. Catonis brtunam aiAam omnibus Casaris triumphis antefero. Cf. Antepono. ANTEGREDIOR, erls, g m u a aum, gredt, d. Afarchr &anf, rlrvancrr. SYN. Antecedo, anteverto, prqredior. )( Sequor. ADV. Fortuito. Usvs : Lucifer, cum solem antcgreditur ; cum subsequitur, Hespeme dicitur. Omnia qua? fiunt, causis fiunt antegressis. Cf. P r m e d o . ANTEHAC, R#pamuanf. SYN. A n t u Usus : Antehac sperare licebat, nunc etiarn spes erepta est. ANTELUCANUS, a, u m , Qui a lirv u7innt Ic jour. SYN. Quod ante lucem est, vel fit. Usvs : Tempus antelucanum. Caenr nntelucana, r e ? prooncsj u s ~ d a u jour. Litteratus ante ucana opficum industria ne se vinci sinat. A N T ~ M E R I D I A N U S a, um. Qui o Utr avanimini, SYN. Quod fft ante meridiem. )( P o m a r l d l a n u ~ v ~ p s r t l n u e .USUS: Antemeridianus senno. Antemeridianie litterie tuis me recreasti. ANTENNA, m, f. Antenw, v e r p . SYN. Transversum in navi lignum ad malum, cui velum alligatur. Usvs : Quid tam in navigio necasarium, quam prora, puppts, antenno, vela, mali ? ANTEOCC~JPATIO, o n i q f. Anf4m-ufition. Figura Rhetorica. SYN. Impulsio.
>(D.
ANT
ANTEOCCOPO, as, are, a Afer ardrvaaf,prh,mf. SVN.Pmoccupo. Usus: Ut anteocwpet, quod putat opponi. ANTRPILANI, Orum, m. pl. .'o/dafs & * r p c m i r r s rangs. USus : Hoc agmen antepilanos vocabant. ANTEPdNO, 1%posui, posltum, era, a. A f L m clrvoat; prqdrtr. SVN Pmpono , *pncfcrg antefem, pmstabilius puto, primas d o , e u m et summum habeo. ADV. Longe, nimiufn, d e , stulte. PHRAS Publica commoda prlvatls antepono, je $r-yre PinfLd ta 2 PCal d mesproprrs irrttr21.1. Keipublicor mmmoda privatis potiora habeo ; mihi reipublice prima est dignitas, vitaque potior. Marem ublica, quam privata utilitatis rationetn uco. Ad publica magis,. quam privata commoda, consllia me4 studia, ac cogitata &era Pluris ego publica, quam privata facio commoda In quarendis commodis non tam mey quam reipublic~ utilitates spetto ; non tam mei, quam publici boni rationem habeo. In consiliis, ac cogitationibus ampliorem publicis, quarn privatis utilitatibus locum do, tib- relinquo. Reipublico mihi cura potwr sst ac antiquior, quam privata rerum mearum fdmmoda Usus: Ego nec meum consilium nec judicium tuo, nec laude probititis me tibi antepono. ANTEPRIEDICO, is,dixl,dlctum,'ere, e Dirc d Pavance, prddird. SVN. Prmlico. USUS: Itaque hoc apud vos testificar, denuntio, antepradico. A N T ~ Q U A M ,Avant qur. SVN. Prius1 a . f e q u a m . USUS: Scribam, antequam
ANT
"
sine d d r i n a aniicipationem quamdain Deorum? i. e. anteceptam Deorum agnitlonem, quees# cdui qui, mCfne san$ insfrurfiotz, n'<zP<U unc cerfaine cotf~issance <Zd /a Divinit4 Y ANTICIPO,a s , avi , a t u m , a r e , o. newanrer, anticipcr. SVN. Anteoccupo, antevcrto. Usus : uid anticipas molestias diu post secutiiras? Anticipatum est mentibus nostris, DEUM humana forma conciperc. ANTXPODES, um, m. Anfzj%des. SYY. Gentes adversi orbis incola. Usus : Antipndes e regione nobis, adversis stant vestigiis, adversa urgent vestigia. A N T f QUE, A Pantique. Usus : Quadam antique, pleraqtie dure dicit, etnpIogcr &S exprrssionr vicillrs, des arckar+n>rs. ANTXQUITAS, Btls, f. AntiptifL SVN. Vetustas. EPITH. l n c m p t a , mutata, ultinuq. USUs: 1. Antiquitw pmxime ad Deos. In exemplis auttoritatem habet antiquitas 2. Prlscorum mores : Cato documentum virtutis, antiquitatis, prudenti~,Caton, cr ntod2fe de vtrfu,deprobzfLanlipue, de pn~rirmr. ANTXQUO, as, avl, a t u m , are; a. Rejrfrr. SVN.Abrogo. USUS: Legem, rogationem antiquare. Cf. Aboleo, Abrogo. ANTIQUUS, a, um, Raripue, ancatt, SY~.Vetus,priscus. )(Recena DIFFER.Senes, q u a n t u m a d vitam p r i v a t a m ; Veteres. q u a n t u m a d publlcum t e m p u k Antiqui utrlque d l c u n t u r , sed m a g i s Veteres, q u a m Senes. PHRAS. I. Qua, t u narras, nntlqua sunt, cc que v o w rarontcx bsl b i n awirn. Horum non satis explicata rtcordatio est, q u e ropter vetustatem obsolevmint. ANT&SIGNANUS, i, m. Soln'at qui esf H e c jam $u gesta, et a memoria nostra sunt r*vrml les m s ~ s cr(c/: ; SYN. Primipilus. remota Peranti ua ista sunt, ex annalium Usus: Antesigmnoa constituere judices. Fuemonumentiq et Regum memoriis reptenda. M in acie Phanalica antesignanus. Res sunt vetustate, senio, et situ oblitteratr, ANTESTO, s t a q stetl, statuni, stare, a. vetunate nimia o b s c w , ut q u e ex m w o Ua . hr ar @min. rang, surpusser, excelintervallo non ccrnuntur. Exoleta vetustate SYN. Pmsto, antecello, excello. ADV. nnnalium ista sunt exempla. Exesa sunt vitustate monumenta ; profunda vetustatis caMuItum. Usus: Crotoniata olim corporis viribur omnibus antestetere. ligine obduEta ; ex veterrimis commentariis eruenda, conquirenda. Res sunt vetustate obANT&V&N!O, Ia,vbni, vontum, ire, a. ruta ; vexatz ; vetustatis ntbigine obsita. et n. Arrivcr avaat, dniancer. SVN. PmveMonumenta sunt vetustatis injuria vitts. aio, anteveno, praverto. UsUS : Consilia et 2. Antlqua verba adhlbea, e t o h l e t a , irnidios hostium anteveni*. Omnibus rebus, vous vous srtvcr Z~xjbrtssiomvi~iliics et qui ardo,amorem pravenire. Cf. Presto. nc sont plus en usage. Versus affers, quos ANTEVERTO, 1% veril, vemum, ere, Fauni ollm, vatesque canebant. Prisca verboa et a .A ~ & I M ~ , ~ SVN. Y ~ Pmverto, ~ ~ Y . rum vetustate uteris, Verba adhibes ex Fauantecedo. )( S u b m ~ u o r .Usus : i . Itinere norum et Aboriginum seculo repetita Quasi cum Evandn matre loquererir, ita verb0niItI quevis monstra aucuparis. Videris inter Menenios, et Appios littervs didicisse. Verba f Praavenio. aen a Sabinis usque, ac Curibus accitr. .ANTXCIPATXO, mis, f. C ~ n ~ i s s a n c s Pacuvios sennone refen. Recondita istre voces sunt et exoleta, q u a m tibi in sermone &~;'~alab&. USUS: Quis non habet
&.
ANT
57
p -
APE
usus est. 1 . Antiquarum m r u m Invantlgator sst dlligens, Zrst un cmliqur A & & P l'adzpuifd. Cognoscenda vetustatis avidus est ;vir est monim et iitterarum veterum studiosissimus ;minfico antiquitatis studio tenetur. Diligentissimus est antiquitatis investigator. UsUs : 1. H a c nimis antiqua, et obsoleta sunt, fout cela rsf b h ~ ~ i c u x#ussddc rf m&. H o c memoria nostra antiquiora sunt. Homo est antiquus, slmplex e t a n t i q u i morls, qui ex sua natura cateros fingat. 1n hoc hominevcstigia antiqui officiiremanent. a. Comparat. Antiquior, pro carior, melior,potlor. Nihil tibi sanCtius sit, et antiquius, quam etc, n'aye* ricn a2 plus s e d , n plus d rmrr que...... Nihil habui antiquius, quam salutem publicam. H a c mihi cura erit antiquissima Cf. Potlor. ANTISTES, stitls, m. P~-2tru, pp"!ifr. sy~ pms,,,i . usus: s~~~~~~ antlstlt~, religionum interpretes. AN,.~s,.I.,.A, a , , f. p,.&.CsSC. Usus: Fani Cercris antistita. ANTRUM, i, Anfrz, .'IrUnnc. * SYN. Caverna, specus. t. ANUS 1, m. Altus, fonArrrtrnf. UsuS : Anum appe\las alicno nomine, cur non suo potius? 2. ANOS, a% t Viril& fznnrc. EPITH. Delira, excot's, fatidica. UsUS : Que anus, ita, ut tu, deliret. ANXIB, sy~ sollicite, . curiose, religiose, cum anxietate. USUS :Anxie mn ferre videtur. Anxie quserit. ANXXETAS, a t t q f. AnriCtd, f m m n t , sarrci. SYN.Sollicitudo, dolor. DIFFER. Anxietas ab angore ut ebnetas ab sbr108itateCf. Afnlctor. ANXXUS, a, u m , Inquirf, toumnCC. SYN.Natura proclivior ad angorem, sollicitus. PHRAS. I. A n x i u s s u m , j c suis iaqnirf. In anghstiis sum ; omnibus rebus urgenr ; in summas angustias adduCtus inclusus sum ; valde suspenso animo emKho, qui evadam. Anqor animo ; metu con ior et angore. In sollicitudine sum ; non mediocrcm habeo, sustineo sol1icitudinem;haret in mesollicitudo ilia ;discrucior animo; sollicitor plurimis modis ;animo male est, exedor, excrueior, emaceror. Nullum mihi tempus sine sollicitudine intercedit ; vehementer re ista commoveor. Angitur intimis sensibus, il csf p r o j d - f Iroubld, i q u i r t . Cmciatur, astuat, titubat, hasitat ; quo se vertat, nescit. Qui homini astus, quis error, q u e tenebrac? quid ille, caput sinistra perfricans, secum commurmurat? noRumo metu, et diurno vitam agit a n g m plenissimam X g c r animi, trcpidus m m suanm n r satis c e m % quo loco rn s u o sint ; a d & t re, m a n a supplices a d
E ;.
coelum tendit ;cogitationibur animum exedit ; y t u m animi anxietate corpus q r e trahit. n angustum ejus coguntur copiac. 2. A n x l a t e a n l m o a s e v l d w , j r vois que vous &&S tnkft, iqwirf. Sentio te agritudine confici ; multis curis urgcri; affligi macrore et consumi. Non me fugit, quantis curarum fluRibur, quantis perturbationibus animus janetur tu&. Video, te in molestissimis esse curis ;mmb& contrahi ; aegritudine contabescere. Tristibus vexatum cuns ;angoribus implicatum; sollicitudine estuantem te conspicio. Magnis mihi curis agi, magnis premi, an ique snllicitubinibus videris. Nisi me conjeftura fallit, multum acerbitatis tibi exonum est ; magnum moerorem M> ex casu cepisti, suscepisti, hausisti ; ingcntem ea tibi res sollicitudinem incussit ; multas tibi curas dedit. Angorem Uf vide% nimium te d* dedis, implicas nimio ;specied m%majbrem anxio animo tibi figurar; sollicitudine exsanguis es ; in ugustiis ve-ri. magmis. N d e m , reor, tuis vigiliis, et magno animi motii ur ata magnopere, quantum conjdura consequor, tibi mens eot ; gravir tibi injeoa cst cura; magnus te incessit metus. Cf. Amlgo, Solllcitui, Tlmeo. Usus: M o m i sunt, iracundi, anxii et difficiles m e s . Sollicitus et anxius amor. Animo esm ano. Cf. ScNpU1Osua A ~ & X GeE t APAGXTE 1 ;fe, ,-rr/i6-~oj,~ F r r Ioin , d'iri. AblgentIs vox ani, e t fastldlentis aliquid. Usus:Apage cum illa APER, pri, m. Son lirr. SYN.Silvestris rciia EPITH.Ingens. Bsus : Hercules cum pvmanthio porto confligens. XPRRIO, 1%ul, ertum, jm, a. ~ ~ ~ > f i , - SYN.Patefacio, recludo, resero.Aov. Aliquando, breviter, diligcntius, paulum, studioaius. PHRAS.1. D o m u m m e a m a m l c l s a p rio, m # o r f c rsf ouvrrlr d mes amis. Domur mea patet omnibus ; nemini ciausa cst amicorum. AdsQe~?tat, expansz f o m sunt ;mploa adium mearum omnes amicis pervio, facio, p n d o , m m 2. Iui.11 VI a p r i r l portam, i ornoHua cfrnf'm lo #era. Militi negotium datum est, ut portas moliretur ; seras, ciaustraque refringerct, rcvdleret ; impetum in portas faceret 1 .Apsmit littsrai, il ouw,rit es kfhrs. Litteras resignavit ; vincula epistok snlvit, hxnvit. + Anlm u m aperim a v e wt, mnrrir son c m rst chsr grave. %ave est, denudare judicia sua ; animum ptefacere ;occulta sua apud aliquem expromere. Res est periculi plena, significationem dare, animi sui, sic ut sensus, voluntates ac studia quisque intelligat, perspiciat, cognoscat ;ut pateant, emtent, persint studia nostra ;ut ex signi) uisque de r n s u nostro cmjiciu. %sus : 1. Non ita claudcndacat m familiarir, ut wm
O $ %
APE benignitaa aperire nesciat ; nec ita reseranda, ut pateat omnibus, i l W a u l jtrr niprOn{pr, m' ovcvb. a. Declaro, Indico, explico, dlsgen, aparte, faolle reddo, <ilcouvrir, tironhur,+r&r d...Studia, consilia, cogitationes, sententiam meam tibi aperire aoleo. Philosop h i s fontes Socrates primus aperuit. Ego in scnatu sceleratorum consiliorum fontes omnes a ~ i Virtus . sibi reditum in patriain aperit & & a micitie, occasionem ad invadendum apenre.
s8
APP
Ejuravit Christi sacra; a fide Christo data impia defeflione descivit ; ejurato Christi nomine ad superstitiones ristinas se recepit ; a vera Religione, ab re& in DEUM fide defecit ;desertis Christi castris ad sacrilegas superstitiones revertit. 2. Defecit a sacn ordinis instituto, i l a vilti son o r h , sa firfission r c l ~ n / s e . beseruit religiosum, qiiod professus erat, institutum ; sua voluntale a religiosa se militia segregavit ;spretr. votorum reli ione profanis se iterum curiq rebusque refdidit ; abruptis lcgutn, religionumque vinculis in nefariain se libertatem rcstituit ;descivit a religiostt familia institutis. Obli atam sacramento fidem nefaria instituti. fesertione impius fefelit. XPOST~LI, brum, m. pl. b s A~Mtms. PHRAS.l'rimi Christiana legis Ma istrit ac < I d o r e s; duodecim Christiana %o&nna precones ; legati a Chtisto missi ad omnes temrum nationes ; Christiano reipublica Duodecim viri; Christiana religionis signiferi; APERTURA, a, f. Ouvrrfu~r. Usus : primorum Ecclesio principum collegium. Contra w, cellas relinquantur apertura. APOTHECA, m, t Afagasin; crllirr, cave. APERTUS, a, u m , Ouvart. SYN.Patens, SYN. Cella vinaria, penuaria, etc. Usus: moaifecrtuq pianus, ante oculos positus. PHRU H o m o eat apertlmimus, crthotnr~ts 1)omos omnium et apothccas scrutari. rsf &S-ouvwf.Eo inqenio natus est, ut amiA PPAR ATE, R vrc a#pwi.i, so~ttjhmurcitiam et inimicitiam in fronte promptam getttrnf. SYN.Cum apparatu, inagnifice. UsUS : rat ;animo simplici est et aperto, animum in Itaque edit, et bibit jucunde, sane et opiparc, vultu et l i n g a promptum habet. Cf. Sincerua ct apparate. Usus : 1. rhil tam clausuin, tam recondiAPPXR AT10, bnlq f. M a p ~ c c u c e . tum, quod istius cupiditati non apertissimum, Usus : Magnificentia, ct apparatio populapromptissimuinque foret. Apertam simultatem rium muiierum, jo~ttpzdcr jrux publics. gererc Apertum scelus. Nihil tam apertum, tam penpicuum. a. Faclllq perspicuuq APPARATOS, 11% m. Pr@arafifs; mminoeruq onv:rf; clair. Multus tibi ap:rtus rrtcnt, a##sraf. SYN.Apparatio. EPITH. Epucst ad iaudem cursus. Homo apertissimus. lrrum a magnificentia reccdens, m a ~ i f i c u s , A p - m dilucida oratio. non privatus, aut plebeius, sed patriciur, et urztorius. maior. maximus. minor. navalis. APEX, Iclr, m. Sornmrf. SYN.Fastigium. i>raclarus'; rgis. tantus . tam I>raclaru< Usus: 1. Apex sencAutis est auttoritas. tenuiosimus. Usus : ~ e l e h a n me t magnifici 2. Diadema mglum, diau2tnr. Aquila Tarapparatus, vitzque cultus cum elegantia, et quinio apicem i m p u i t . copia. Dies festus argentg, veste, omni appa~ P HACTUS. R 1. f. Vai~scaarsan* donl. ratu, ornatuque visendo agitur. Regio epulau.3~8:Morati est na;igationem aphrafl&rum rum a paratu accipi. Nullo apparatit purc et imbxillitan Gsnus est navigil Rhodlis diiucile dicere. H a c crat totius opetis desiuilltati. gnatio, et apparatus, Apparatti nobis opus est, APIS, 1% f. gen. pl. a p l u m et a p u m , et rebus exquisitis undique, et colleflis, accerA+%. Usus : Homines mollitia fluentes sitis, comportatis. apir aculeum ferre non possunt. Apum APPAREO, e - u i , itum, ere, n. A*examina, quibus plurimum natura ingenii taitm, s s a irronlrrr. SVN.Adsum, presto sum, atque u t i s tnbuit. videor, compareo, in conspcRum me do. XPOLbOUS 1 m Narrafion,f i l r , ajo)( Occuito. ADV.Leviter, clarius, facile, nus&p. SYLT. ~ a L i a , in ua bruta animalia quam, pronuq plane, seriun P H R AA ~p w inducuntur loquenti~ Qsus : Narrationca r u i t i n somno, i l apparuf 88; sonp. In ap01ogorum. somnis observata hominis spcies ;reproxnXPOPHTHEGMA, gtiqn. A#o#ktkgmr tata: sunt illi species minarum, iroque c a ~ c s ~ m, AjoslaL ~ A SYN. ~ Datq ~ , Iertes ;celo repente delapsa vin speciee se obviam dedit ;in quiete visus divina specie nsto fidei desertor impius ;desertor sacn juvenis ;secundum quietem oblata illi s instituti. PHRAS. N u n t i u m rsmlsit religioni vera, il a 8bjut-d & vrai'c rrligiorc, est hominis ; in somno speflabilem
B..
Etg
virum. E n t in oculis specica hominis incogniti-; per speciem se oculis obtulit ;S+dum se prabuit vir ad eum diem i otus. Usus: 1. Nulla uspiam navis p d n u m , equi nuiii, nuiii quites apparum. Deus ille sub anguis specte S y l k a p amit. z. P a tet, Iiquet, Zfre e v i h l , man&&. U t ap rct ex ejus orationibus, fuit vir d d u n magis opprimitur eo magis e'us virtus eminet, et apparct. Appanbunt demum fraudes tuae, dilucebunt, detegentur. C t Emlnso. APPARITIO, o n l q f. FmItItm G a w n'Inrr. SYN. Apparitoris officium EPITH. In longa ejus apparitione fidem ejus, et abstinentiam comovi. " APPARITOR, oriq m. A#arikur, nom ~Mripw Aa tous les oflnirs subaltemes alfach.s anx magikfrutsromaiw. SYN.Satelles, stipator. EPITH. Humilis et e b j d u s , necesd u s , recens. USUS:Quis unquam appantor tam humi ir, et abjefius. APPXRO, aq avt, a t u m , are, a PrCjarw. SYN.Comparo, paro. ADV.Omnino, opipare. DIFFER. Prapararc est a n t e a utllia parare ; apparurc psrtlnet a d dignltatem q u a m d a m , a c vefius PomPam. Usus : IJellum apparavit, suscepit, confecit. Convic a qn u ~ t i * prusdium a p v r c et nmarc. cnmino in insontem app.nim. Ludi apparitissimi. InstNtb e t aPPmtn domw rebus omnibun C t Paro, Initruo. APPELLATIO, e n i q AMl(mfistice); a cllotihn, &omi#alion. 5YN. Compeiiatio. #m. lmprobissiiy inanis, levis. venalis. Usus : Regum appel ationes venales erant. /A ti& Aa mi Ctatt d u d r c . Ea Tribunomm appellatio intercessit auxilii causa. APELLATOR, orla, m. App~fant jnfcr kf& apprl. usvs : vix manus a$ appeflaton abst'inebantur. APPELU), a q .vi, a t u m am, a . s w la paro&. AAD Apertius, biande, blandiscomiter, commdq communiter, durius, g ~ e gravissime, ? hononficentiss,sime, identidem, inutiliter, ita sane, latine, melius, nimi-
Slo
De pecunia quem a pellare. 4 Invoco, et oontuglo ad, ' a # e l r d so# srcours. mihi Deus appel(urdus, q u a hominum invocanda, imploranda ? A Pretore ad Tribunos, ve Tribunos appellavit. (Vuu;. Major e m poteitatem imploro, tnapPrrt u m jnn%rtion suyNure. Cf, Nomino, Vooo. APPELLO, 1% poli, pulsum, are, a. Adonln, SYN.A lico, admoveo, accedo.Anv. Valde, timide. R a r s . N a v l s ad littui, a pulli, P mire Dbwna au nvagc. Litton aimovit ; teme applicuit ; navi ad portum succcasit ;in terram evasit ;ad terram pervenit ; littus attigit ;aditum ad terram navibus habuit ; portum tenuit ; in portum delatus, inveAus est ;portus hominem accepit ;littore potitus est ;portum ingrcssur est, cepit, tenuit, subiit ;ad portum accessit ; in pnrtum navim subduxit ;portum tetigit, asaecutus est, intravit. USUS: r. Classem ad portum, ad littus appulit, h r d r r . z. TRANSL. Animum ad litteras appellere, s>a#qw~ I'Cnulr. Animum ad uxoSm, ad scrbendum appellen. 3 P a r . Clusis appulsa. Appulsi in navibus pradones Cf. Accedo. APPENDICULA, m? f. Pctit accessoin. SYN. Corollanum, accessio. USUS: Est h a quasi appendicula ejus cause. A P P E N D I X , Icts, A#pnuiice. SYN. Additamentum, accessio, coroiiarium. usus : Appendix animi corpus, le cwpJ cst u## apmduncc &l'dnu. APPENDO,lqdl,sum,e aPeser. S m . AnneRo, suspendo, pendo.Mt)irFsa. Perpendo, expendo, ejusdem fore iI8nLicatlon l q r e m exacte pondera : appendo, iuc pendo a d lancem ; vrl atateca pondero. Usus : Non annumero verba, sed appendo, mots, ->]'m la i~ compfc v a h r . Omnia sua tibi concessit,annumeravit,t, appcndit. Aumm appenderc artifici. APPETENT'A* Appetitus. :Mtia, profusam hihhtatem, libido e-tam "ppetentiam e=cit' A~petentiamcibi pro; famem obsonare , lain
;:2 :
Awtit*
nonfice appellat. Nominatim,nominealiquem, tertio quoque verboa pellare. 3 I n jum v-, amclcr en justict. eebitum rcposcq ~ o m mcr un rlrbifeuru2 yer. Cur me post biennium primo a p p e l c ? Sponsores appellarc.
R#APPETO, 10, 1 1 1 rwl 11 Itum, e* d d w , Cusirer. SSUN. C U ~ O ,opto, deridero, upeto. )( Retuglo. D i ~ r e a Appeto . curn aiectu quallcunque : expeto c u m ratlon e honeita e t bona. ADV. Ardentiuq
APP cupide, frustra magnificentius, plus, semper, rapide, ultro. P H R A ~ Aliena . bona appetlt, il cmr7m'& k bien d'auhui. Oculos ad p r d i a ia adjieit ;inhiat, imminet fundis illis. Uaus : 1. Non mlum non recuso ;sed appeto, repos-
60
uler au tnal. Cf. Adjungo.
APP partem animum regrotum applicare, s e lai>s2r

Placer au$rs; ajouter. SYN. Addo, adjungo, admoveo, adjicio, appingo, adscribo. Usus : I . Ad ignem a y r e aliqiiid, nutfre 99. chose srrr lefnr. otam alicui mi, ad rem ali-
A P P ~ N O , la, pasul, posltum, bm, a.
U&. Homo voluptatum, glona appetentior, h d i s appetena. z. Invado, Impeto, atta01w'Ilir. Vita ejus w p e ferro, insidiis r p p c t i t a s t Lapidibus se appetitum, ac percunum damitat j. Approplnquo, a$+c k r (m F. du tmaprps). D ~ e sa petebat septimus, ~r sejtime jour a P p J a i Y . CC~. Pato, Dealden>. APPINGO, la, ptnxl, plctum, ore, a. A&wkr en Crnvant. Usus : Novi scmpcr Pliquid appingitur. APPLAUDO, i s , plausl, plausum, are. a BalIre &S m'm, a#jlaudir. SYN. Manuum vepedum plausu favorem significo. Usus :Cui civium generi maxime applauditur. Cf. P l a u d q Admurmuratlo, Gratulor. A P P L A u s ~ ~ %as, , m. A~/auAi.~semenf. SYN. Favor popularis, secunda populi admurmuratio, festa acdamatio. EPITH.Ma nus. 1 h u s :Asscntiente populo magno sppyausii diiit Cf. Plaudo, P l a u s u a APPLICATIO, bnls, f. AffarAcn~enfyrn@ath&. SYN. Ad;unRio , adjettio. dsus : Amicitia potius ex applicatione quadam animi cum sensu ainandi, quam a cogitatione utilitatis w u t u r a ontur. APPLICO,a q c u i , citum, are, a. Afili$ 9 attabw, jmdre. SYN. Adjungo. ADV. a m i l i t e r , maxime, studiose. PHRAS. Ad bonos artes, se dilisenter appllcat, i?a#)h'puc d '4fu& ave ardcur. Mentem, animum, consilium, rtudium ad litterarum studia bonarum artium studiis ad ddrinarum studia lungit. Bonarum artium studiis se addicit, operam dat ; operam et studium navat. Ad artca liberales animum applicat ;operam, studium, laborcm confert; se ad bonarum artium studia transfert ;in iis elaborat, desudat ; openit, consumit ; industriain suam exerimurn adjicit ad bonas artes ; nullam in iin tonmuendis industriam omittit : nulli parcit oP&; toto pe&on, omni studio; cura, cogimti.>ne in honestas artes incumbit ; in hoertt~imarumartium studio, ac cultura m e s curas intendit. UsUs : 1. Applicare naver ad tcrram, terra. Flumini castra ; se ad uborern applicat, aborder; dosscr, s'appuyer carhu. 2. A d j u n r , s'uttacher d g n. Se i c?uy ; se ad L t t u i n ad aiiquem ~ m s ii aitenur nd dem et amicitiam populi applim , 8 ' a ~ l i p w rd. Alii ad jus civile ; ad eloquentiam alii se ap licant. Animum deniquc ad fnigem appicuit. Ad deterionm
co, aan sen&~nentJC
II.? rqiise
$m,
MIS
je
quam, ad malum versum adscribere, apponere. Ad illa pracepta de suo aliquid apposuit. Nec dies tu= epistolre, nec signum apposituin est. 2. Pono, placer fqn au$rZs d'un autre. Custodem alicui apponerc. Lucro apponere aliquid. 3. Ex composlto adhibeo, afister. Accusatorcm alicui, calumniatorcin apponcm ,aposter des ncrusateurs, dr.r <iClafews. Cf. Addo, Adjlcio. APPORTO, as, avl, a t u m , are, a..Aa rlrr; ntnew. SYN.Mem. ADV. Undiquc. sus : 1. Multos secum morbos senettus ap. portat. Clitellis fnimentum eo apportandum est. 2. N u n t l o , apPorter une nouvele. Quid a portas novi ! gaudium apportas, an luAum? f Aiiero. APPOSITE, Conuenable~nent. SYN.Aptc, accomrnodate, convenienter. Usus :Apposite ad persuadcndum dicen. Ca~teraapposile tibi mandabo, je vous rnnui k wsk en tet~~$s
P.
utile.
/
/'
Z'K
AP~~SITIO onia, , f. Cifaliou. SYN. Adjun&io. USUS: Obscunora sunt pracepta sine appositione exemplorum. APPOSITUS, a um, Pr@e d, convrnable. SYN. Aptus, 'iccommodatus. USUS : Locus minirne appositus ad pietatem. Forma ad dignitatem apposita Tempus ad bonamm artium studia appositissimum amici eripunt. Cf. Accommodatua, A p t u s APPREHENDO, 1 . di, ium, erq a. Premirc, suisir. SYN.Accipio, arripio. USUs: 1. Aiicujus manuin apprehenderc, ptrnrfre qfn par a rnain. 2. TRANSL Quod eg0,Ipprehendebam, mox accusator enpiebat e manibus. A P P R I M E , ~cnudou~,/ort. SYN.Valde, muitum, perquam, plurimum. USUS: Homo apprime d d u s , pius, nobilia APPR~BATIO, bniq Appbrilion, ysentimrnf. SYN.Comprobatio. ~ P I T H .Inutilis, magna, popularis, tanta, turpis. UsUs : Id vulgi assensione, popular approbatione, et plausibus metiendum est. APPROBATOR, aria, m. Awobalrur. SVN. Comprobator. Usus : Tu fuisti suasor, impulsor itineris mei , magis autem approbator. APPROBO, as, aui, atum, am, a. A$-
Approbavem omnes vlrl wntentiam, terrf
APP
crt aws. Summa asensione plebis , xcundis admurmurationibus senatus auditus est. Conclamavere omner, ita fieri oportere.Viri sententiam Iaudaverunt omn n et appmbaverunt ;ratam omnes habuere; assensu excepere. Itum est, pedibus itum ert in ejus viri sententiam. In ejus sententiam discessio faAa est ; in ejus sententiam discessum e s t Summa msensione Senatus, Kcundoque populo sententia compmbata n t . Una omnium, consentiensque vox erat : aquum c s y quod postularet ; standum esse ea viri sententia ;ad e'Us viri sententiam, suam ad. scribivoluere; aibum calculumadjecere. Usus: kliliter duci* sententiam ma no rlamore una soce ap robarunt. Ouod a h u m n t , approbent P ~ t i n a m tibi consilium, oicium meum approbem !p~~isscirt &S dimx & ~ ~ O Y I M Y bon ! +isair-vour ~Pprmivw mes rlrssnnlu, f~trs m i c r s ! Cf. Probo, Aliwntlor, Astipulor. bpprobandi formulas : Festivc, probe, o p t h e ! Non posrum, quin cxclamem :bene here faAum e s t Eu e optime ! o faAum Lene ! bearti ! vir es ! 8ugepa? nunc placer ! Uron.) A P P R 6 M I T T 0 , i q mlsl, miisum, era, n. RCpOnnrcpour qu ,scfairr cauh'on. SYN. I1romitto. Usus : e a ~ u m est, ut volui, quod decies sestettium appromisisti. APPR~PERO, aq avl, a t u m aro, a. HRtn; <~cci/irrr;n . $6 Mtw. SYN. hmpem. USUS: Ut appropennt, adhortabor. Cf. Propero, Fartino. APPRC)PINQUATIO, bnli, f. A#+ock. Usus : SeneEtus ert appropinquatio inortis. APPROPINQUO, a q avi, a t u m , are, n. ApProcie~, s7a##nukcr. SYN.Accedo, advento yrope ,pmpius ,pmxime ; propius sum , adsum ;vicinus sum, impndeo, pedem confero; in ociilis, in connpeftu sum ; in conspeRum ine do. )( Absum. ADV. Valde. Usus : Ejus rei maturites nondum venit, etsi appmpinquet Impendet fatum aiiquod, piane instat, ccrte appm inquat. Alicui, ad aliquem appmpinqunre. P r o p i n q u u q Vloinur, Prope. APPULS~S, ru, m. Acilr; a l t n n f ~SYN. . Accessus. EPITH.Nimius. USUS: r. TaAus frigoriq et caloris omner appulsur nimios sentit, il srnt touCcs frs aftnntes unpcu/&S du c h a d r t u freid. a. Commotio, oclim, im+lsion, ~ @ M I ( CTribus C. modis Deorum appulsu hominer somniant. Cf. Adventua XPRICTIO, mis, f. ~ c t i o n dr u t n ~ r au solcil. Usus : Unam in tuq villa apricat i o m omnibtu istomm regnir antefem. Calercen apricationc, wl igni. Loci Prnanitas bem sole fmentis ;a tepnn solis indefeasi. Ir m i 4 +uva dau&
APT
APRICOR
a r i q a t u q aum, ari, d. Sr au s o h . USs :Alexander Diogeni
cr~tw,
&
apricanti officicbat. APRICUS, a u m , Eafisd au soltil. j( Opaoua usus : kortus, iocus, vinea aprica. A P T ~ ,Bien, convtnable~~tent, #afiai?lrrnmt. SYN.Apposite ,accommodate , decore, commode, congruenter, elepnter. UsUs : Apte dicere et numerosc. Facile judicamus, quid apte fiat, quid a b oficio, naturaquc discrcpet. APTO, as, avl, a t u m , ara, n. Adupter, ajustn: SYN. Accoinmodo cornpono , aro. Usus: Hoc vcrbum ad hanc mntentiamknc aptatur. Pugns x aptare, srpr#atcra~combat. Cf. Accommodo. APTUS, a, um, PrOpre A, n j t r d. SYN. Accommodatuq a p p i t u s , convenieds conhabilis , idoneus , consentanew s o i u t u r Anv,Rme,communiter, inaxime , mirabiliter , vehementer, mediocriter, omnino. PHRAS. N a t u r a a p t u a .ad omnia, ior~tnrrnafurrf/rrm~t fio#re 13 toat. Dederat boc natura, quidquid aggrederetur, ut e g n e conficent. Natus ad oinnia vid6 batur. fgeniiim acceperat a natcra ad omnes res appositum, atquc accommodatum. Eo errt, eo utebatur ingenio quidvis ut cxcqui, praestare satis commode posset. Procipuo quodam naturze munere aptus crat, accommodatus ad omnia. Habebat hoc a naturn ,ut quaincunque ad rem se conferret qunincumque rcin capssent, ea perfun erc tur o time, cx ea cuin laude dixederct. &mi crat &o commodior ad res quaslibet. FaAus a natura videbatur ad res omncs. In omni r e , in omni judicio ele~antissimus est. Nihil agit non comnode, nonapte, non elcganter, lauie, venuste, lepide, egregic. Lepnm ekgantiam, venustatem habet in omni m. &idquid &t. cum leporc agit, cum elegantiq'ic ui gratiain r b omnibus ineat, ut aptior, accomodatior videatur esse dcmo. Idoneus videbatur, et prok atTeAus ad fungendum munus suum ; satis dexter : negotiis gerendis habilis ; negotiorum haud quaquam rudir. Ingenio erat commodo et versatili, dignu ue, cujus O ad res quaslibet ndhibcretur%grc o ar: erendas judicio perpolitus erat. ~ f s u s t i n e n cum dignitate quamlibet in republica penonnmomncm habebat aciem Cf: Accomm o d a t u a Usus: 1. Ad dicendum natu aptus, ordeur. Calceus habilis et aptus a 2 pedem. Homu non aptissimus ad jocandum. ApNm et conxntaneum tempori et personac. a. Cohmrenq consentkna, mhafrrr', /id Pnrtn oratioais omnes inter x apLPtsC, et conneue. Faciliu~eat, a ta diuolvere, qudm diuipata conn&n. d u l t a dixit, parum apta inter se et coharcntia. Cf. Accommodatua.
%nm
j t u t a , non p m u L UsUs : I. Prope, prlr de.
AQUILA, m, f. A@, o i s m . EPITH. Argenteg ac omnibus perniciosa, ac funesto Usus : 1. Nulla avis aquila vehementius Apud Corfinium, apud Romam castra posuit. volat. a. Si n u m mllltare, aigk, elvct;Pnc. a. Cum, ckx. Apud matrem erat. Apud Aquilam i n t m in medios hostes. lnter praPompcium cocnavit. Apud me insidias sibi dam decem aquilae relata. &kit esse f d k u . 3 Coram, en #YWC &, &vant. Apud pontificem, apud populum dixit. AQUILINUS, a , u m , Dmglc. UsUs : + C u m c l t a n t u r auctorei etc, ut apud Hoino milvinis, out aquilinis unguibus. pabun, ut apud Terentium est, a i ~ q w i AQUILO, Onls, m. A q u i h , wnt du nord. IWW Ir v o p m danr Tirmc. Apud majores SYN.Ventus ex Septentnone, vcl Septemtnoboc erat in more positum. Apud pnscos nibus spirans ; Septentrio ; ventus Septenquzeaitum est. Dlcltur quoque : non sum trionalis ; ventus Austro obvenus; rfcm : apud me, jc #e me #ossdcpas; jc nr suis@ Para ea mundi, u a ad Septentriones speAat. nIalfre & mi. Usus : Domus Aquiioni obversa ; Aquilonis AQUA, m, f. Eau. SYN. Unda. E ~ r m . frigori oiinoxia. Alba, alumna, belle fluens, calida, dulcis, AQUIL~NRIS, e, gen. com. bu no&, gelida, intercus, jugis, nigra, pluvia, profluens rcrpkatriorral. Usus : Repo Aquilonaris. e t uber, summa, turbida et cadaveribus iric AQUILUS, a, u m , Brwr,f o d , a o i d b d . uimta, uberior, marina, perennis, pulchra. SYN. FUMW et subnipr. UsUS: Homo sus :A ua frigore concrescit. Aquam deducolore quilo, corpore aquilus. cere in v?llam. Aquam ducere per fundum. Aqua illi haret, il M sait que dire, il est XQUOR, aria, a q u a t u a aum, ari, d. danr P A . A ua et igni interdicere, S ' a ~ i s i m r u r Geau. UsUs : Oppidani i W r e Prau d fnr (buunir, cxiIcr). sine periculo aquari non poterant. Aquarum fluxiones, dutus, divortia. Aqua A~ubsus, a , u m ,ctpunrr, Lu*~rde, perennes. Aqua imbribus auAa. Aquae eo pluviaux. * Usus : Campus aquosus, p l m ' ~ a m o ingentes fuere, il y cuf ccttc andcmarCcagensc. U & &J i d a f i o n r . Aquam frigidam AQUOLA, ce, f. FIlrCGcau. SYN. Aqua auund%re, rr/roidir, @rcr un mfroidisexigua. rrnuilt (FIG.) ARA, e,f. Autcl. SYN. Altare. EPITH. Aqua benedlcta, (Vuffi.)E a u dini&. Illustris , infima , princeps, vetus. USUS : S m Aqua lustralis, consecrata PHRAS Aram dedicare ; conccrare. Ad aram conAqua lustrali frontem tingerc, fi'm le s i p fugere. Pro a n r et focis certare (pm religlo& Iu d x avec a2 Peau bc'nite. Corpus aqua nlbus). Aram tenere. conrcmta aspergere ; lobeculas anima aqus ARKTIO, anta, f. L < i d m r, Iabmmge ; l u r t d i is~enione abstergere. Aaua consepl. t e m s lobouradlrs. SYN. Agricultu agri cmu K lusirare. cultio ; a m m . EPITH. Deserte, glan%fera A q u a lntercur, ti f. Nydqdidc. SYN. e t frdtuosa, a t e m , r e l i h tota, va-. H y d r o p Usus : ~e%icamentumdare ad Usus :Per be&m multa arntiones, fnituora aqwn intercutem. aiioquin, deserta: jacent. Vastata sunt araA Q U I ~ D U C T ~ S ,as, m. Coiuluit Gem, tiones, et agri veAigaies. ipwdw. UsUs : De aquzduAu probe fecisti. ARATOR, mis, EP.ITH. AQUARIUS, a, um, Rclatv d feau. Expcrientissimus ac diligentissimus fortis et Usus: Provincia tibi obtigit aquaria, vmcs experiens, invitus, nobilis, inimicus, laborioBUII obkau PinIrndnncr des caux. sissimus, locupletissimus, magnus et gnrivuq XQUARIUS, ii m. Po~tnrrd>em. E ~ i n i . miser, timus, summus, remotissimus a foro. Humidun Usus idum aquariis mihi pugnnnUSus :%x aratorc ontorem fieri. Ager ille dum h i t (mlL curatodbus), je d w mc habuit aratores ducentos. Cf. R u r U c u a dupvIrr avec &S i ~ ~ ~ p e c t c&S urs ccrux. ARATRUM, 1, n. Charnu. USUS : Aratro terram perstrin ere. Circumducere eraAQUATILIS, e, gen. com. A q u a e w . trum. Boum vires a i extrahenda aratra Sm. In a uis vivens, ?gens, degenr, aquarum incda 8SUs : Bestia terrena , aquatiles, ARBITER, rl, m. Arbihr, j u p , tI/ma>r. voktiln. SYN. Disceptator litis ; prases, testin EPim. AQUATIO, a n i s f. Action & r'up,~m'- Honorarius, remotus. Usus : 1. Ad diseeptansloirnrr 9m. USUS : Hac aquatione carcre das res meas te arbitnim adopto, statuo. Ad non posaunt. Milites aquationis causa longius judicandas controvenias meas cuperem te arbitnim mihi dan ; te arbitnim postulo, 'progrrui. capio, sumo ; te arbitro mearum rerum utor. A Q U A T ~ R , ari., m 'va d la #wv+ 2. Temtls, @cctatcur, timmn. Aliquid a g e n rioir deau. Usus : Aquatorcs nostn ab hostiarbitns remotis. bus pnssi. A~u~,Aupna cu r m a c c u a SYN.Prope,
* '.
mi
ARC
64
ARC
AdstriAus, obstritiuq angustus. )( L a x a t u q l a t u a USUS: Artissimum amicitiae vincuculum M i o r i b u s laqueis tenetur, quam ut evadat. A d i o r a somni tempora, quam neflis. m u r me mmnus com~lexusest. Cf. AnBWARCOLA, s ,f. P&c boitc. SYN.Arca cau s v s : Liber meus omnes 1 ~ 0 cnitM arculos consuin sit, tnon livrr u consupnr/anf t l ta*r ~ ks p ~ r / u m s nP/soorratc
o?~umentsdn slylc).
arcum intentum habere. Arcum intendere, adducen; arcum remittere, laxare. 2. Ir14 amen-cid. Arcus ille e nubibus efficitur. A R D E N T E R , Rvrc a~rkrdr.SYN.Veheinenter, intensiuq majorem in modum cupcre aliquid. brrllc Ar soif ARDEO, sq ami, amum, ere, n. Bfrc ARES&, iqescere, n. Sc &ssckrr. SYN. e ~ & m d , M k r . SYN. Flagro, conflago, Viriditatem amitto. )( Madefio. USUS: Aredeflagro. ADV.Accerrime. PHRAS. 1. Helenm scere herbae, et interfici incipiuiit. In alienis u - T m j a amlI, fllh< Jkf fa CCZUS~ de malis lacrima cito arescit. Tia& de Tmir. Conflagravit ; ignc periit, ARGENTARIA, m, f. Bartguc. SVN. absumpta, consumpta est ; deflagravit, incenArgentariorum munuq fiinRio, ?/el taberna. ya est, in cinercs abiit ; in bustum conversa EPIIH. Dissoluta, non ignobilis, wxima. cst. 2. D o m u s ardere cmpit, l a t~tuisorcotrrUSUS : Argcntariam non ignobilem fecit. Distt~cllcr d btrllcr. In ea domo non mediocre insolvere argentariam.. ccndium excitatumest ; domus ipne correpta, ARGENTARIUS, ii, m. ilanqrrirr. SYN. absumpa, combusta est : gras is periculi, Trapezita, collybista, qui argentariam facit. summi damni flainma cxorta est. Doinus EPITH. <;ratiosu$ apud omnes homines. ignem, flammam concepit, exarsit pars doU s u s : Augusti avus fuit argentariua Vidi inuq etcollucet continenti inccndio; late fundit hoc in argentarioniiii tabulis. incendium ;flainmain diert ; periit incendio ARGENTEUS, a, u m , Dfrrgcrrit, Aquila, domus : incendio hausta. deleta est. UsUs : 1. ~ o k u ardebat s non fortuito, sed oblato signa argentea. incendio. 2. TRANSL ira et dolore ardet, ARGENTUM i,n..lrgtttl. EPrrnExpoil brPIr <h a p i t el de dorrltnr. Bello ardct situin, grande, oytiinum, ~lciium artis, pnun, (;aliiiArdent oculi. Ardet illi ad ulciscenduin 1 tam praxlaruin, taiii nobile. U s u s : 1. 1n'ill;r animus. Cupiditate, amore, invidia ardet. insula ne scnipulus quidem argenti iii\.cntus Omnium bonomm odia in te ardcnt. Cf. : est. 2. Pecunia, numml'argentei, tw-cttt Flagro, Incendium, Accendo. trrotttrayi, #i>crs d'argcitl. Navis erat plcna argenti faAi et signati. Argcntum crelatuiii. ARDOR, briq m. Anirur, /c/d. Su.. Argento aliquem emungere. Cf. Pecunia. Astuqflagrantia, incendiuin. EPITH.AccernArgentum infetium, a r w t ?ton tr<nvzi'IIC,ett muq ct mobilissimus, cceiestis, cianis, expresCit~pts.Cui opponltur :Argcntum fatium, su imperatorius oculorum, integer et purus, aut calatum, a r ~ c n travnillC, t cisrld; Argenctliber, restinautus, summus, nimius, tempetum signatuin, argct~t #t~nn~tayr! ratuq tenuis et nulla admixtione concretus, ARGILLA, as, f. A~(.lr,fcwr rlc ultimus et altissimus atque undique circumfuSYN. Tema tenax. U s u s : Hic homu us cx sus et extremus, omnia cingens, atque comargilla e t luto fiaus. plexus. U s u s : 1. Solis ardore torreri. Ardorc ARGOMENTATIO, bniq f. Arguincnconfla&re. Ardorem a vitibus pampini detation, raisonwnrtnt. SYN. Hatio, argumenfenduntl 'propulsant. 2. Fulgor, iplendor, tum, argumenti inventi artificiosa expolitio. Cchl. Vide in eo ardorem vultus, atque moEPITH. Aptissima ad judicationem, bipartita, tuum. 3 Vehementia, vlr ingenq &sir, expen artis, firma, firmior, firmissima, necesa&,-. Impetus animi, cupiditaii vinsana, probabilis, vchmens, accommodats, cendi, ardor menhn ad glnriam. Ardorcin,
ARCOO, a q a t u m , are, a. Courbrr rn nrc. SYN. In modum arcus curvo. U s u s : Curru arcuato vetiuq assis dntu un char convrrl. ARCOS, 0% m. Arc. EPITH. Coloratuq intentuq pulcher. U s u s : I. Animum tanquam
cupiditatem restinguere, reprimere. Consedit ille animi ardor et studium. Cf. Fervidus, Calor. ARFOUS, a, um, E s c a e , M.SYN. Axensu acclivi et aspero. A~v.Vehementer. U s u s : 1. Oppidum difficili axeiisu, et arduo. 2. TRANSL Difllclllq flniblr, &dfr. Arduum longi temporis, magnaque cogitationis Opus moliri. Cf. Diiilcllis. ARE A, m, .R i r t , sur/ucrrp/itno,urtir. SYN. Locus sine cdificio in urbe ;rriri ager, et ubi frumenta excutiuntur. EPII'H. Pmclara, pulchra. U s v s : Estimatores magni estimant tuas areas. In areis fraudare Decunianum, lrortt#cr Ir prrrrfitcrrr de la &nc. Neino frumentum de arca tollat. ARLNA, m, f. Sable. Usws: Arcnam emerc aut paludem. ARENOSUS, a , u m , Sablotrncur: USus: Terra, littus arenosum. ARBo, e a , arui, e r q n. t n v. Suspiciose. Usus : pmentatio est vgumenti explicatio. Argu1. Aliquem gravis sceleriS de gravi scelerr, mentationem quzrere, invenire, concluderc. facinoris reum arguere. z. ~ m n n op , mcr, aflr~zm. Arguo te pecunias in przmium sceA R G ~ M E N T O R , a r i q a t u s num, ari, leris accepisse. Tu arguiq ego nego. C t Red A r wmtrr, raisonnm. SVN.Argumentis pfehendo, Indmulo, Accuso. c m t e n g probo ; argumentis ve conJe&uris p m q u o r . ADV. Sedulo. Usus : Sed quid ARGTE, Finrrnrnf, in&mi~~s-d. ego argumentor? quid plura disputo? Tu USUS : Acute mihi et argute res ndit. Calquidem sedulo argumentaris, qrio ista lide et argute aliquid conjicere. difcillipervenerit, quid de ea sperandum. niis argumentis argute disputavit gumentum. A R G T ~ R , ~ Lpl. ~ ~ Traitsin&icvx, ~ , ARGMENTUM, 1, n. Arprnrnt, raiKrArr.SYN. Acumen, elegantia, j w u ; , urbanison. SVN. Ratio. EPITH. Accusatorium, protas. Usus : llla oratio multum argutiarum, babile, inventum, certius, certissimum,.comacuminis, urbanitatis habuit. A ti= digitomune, falsum, firmum, grave, gravissimum rum (celerltas), gcsficufation zrloigts. Cf. et firmissimum, magnum, majus, maximum, Acumen, Jocru mediocre, molestum et diicile, multum, parR G ~ T O R , idq atuq s u m , ad, .d vum, pertenut, preclarum et nnbile, p m e n DabifIcr, bavap-&v. U s ~ :sTotam diem ugudum,propositum,~roprium,simile, universum, tatur guasi aptum quoddam et paratum singulis causaARGToLUS, * ' um* sub'f' rum generibus, certum, clarum, claiius luce, USUs : libros m*arptulos' consimile, expeditum, exquisitum, finnius, ARCOTUS, a, u m , fin, in#niru*- SvN. graviris, insitum, mrf assumptum, leve, levisQu~ argutias habet, callet, festivu!j, urbanus, simum, medium, plurimum, perfe&um,'proC O ~ C ~ ~ elegans, ~ U S acutus. ADV. Nimium, babileetnecessarium,utile.PHRAS.1. A r uplane. PHRAS. Nihil 1110 a r g u t i u r . . r mentia rem probare, $a<wr Potes5 @SO~M n'rsf $#S dlficat qtrr lui. E x uisitis rationibus con rrnarc ;accuratede Multum a y t i a r u m et urbanitatis babet ; inre gicere ; rationibus conquisitis disputare ; s ~ n in t M omine argutia non inanes ac tiiawmentis uti gravibus et certis ; rationibus vol= ;acumen est sinplare. USUS: 1. Poema concluden ; mtiones suggrmre f i m s , et est ita ayutum, conclnnuin, eleg~ns, ut nihil certissimas ; causam rationibus persuadere, supla. onendem, a p m , tuefi, sustinere. A ~ ~ ~ Quis - in mntentiis subtilior ? quis argutior? 2. Mobiiiq 7% inobih. Oculi nimis mentum hoc a m r m a n d l non leve habeo, arguti, ut aK&i simu!j, arguunt Manus miJ W ' ' & borne$ r a i s m @ur aflmtr rr pw ~ U arguta S digitis. Cf. Facetua j1mance. Herum earum h z c maxima argunlen!a habeo ; argumentum non leve mihi ARIDUS, a, um, A n i l ~ ~ s rllrsskM. c, SYN. nascitur ;pro argumento est mihi ;argumenI.:xsiccatus. Usus : 1. Folia arida, a. TRANSL tum est; argumentum duco, acci io, arripio ; Tenula, r~taigre, ser, cAif'(. in hac anda, et rirgumentomagnoest. Usus : 1. A)rgmentum horrida rusticorum vita. Genus dicendi ariest rath rci dubia faciens fidem. Argumendum, exile, concisum, minutum, slyfe sec, tum excogitare, proponen, aferre. Argumen~na<qw. tum ducere ab adjunCtis ;ex rc obvia nancisA ~ I ~ s , & t i &Bifier. m . Anima1,signum ci, arnperc, accipere. Argumentum Stoicpcal~te, m a c h i n a belHca. Usus : Pellis N m more breviter adstringere, p m , in inaurata arietis. Ariete murum verberare, Irnuca conferre, srwtr srs &wf,rs. Argumenquaten, percutere. tum dilatarc. a. Conjsctura, nignum, indlbcfim, : A R I E ~ 1 ~a, ~ um, s , cium, nota, cauaa, oocasio, s i p , idicaArietinum jecur ad utile. ti06 i d k r . Exstant certissima argumenta et hRIETO~ atum, are* et indicia sceleris. Id magno argumento est, fiof"" U ' kr'r'w' homincm innocentem esse. Id ego jam antes Comibus peto, impeto. USUS : Nisus est corn,ultis argumentis ,,,dicaram. 3. Poamatiq in me arietare. Comsdls, Tragadla, matarla, nrjd &un ARIOLATIO, a n i 4 f. O r a d . EpITH. ~ W m t~, ' M M co~nidic etc. Tragici, cum expliSuperstitiosa: ariolationes Accii. c a n argumentum nequeunt, ad DN>Sconfu. giunt. 4. Qumcunque roa, d e q u a aganARIOLOR, aria, a t u q rum, ari, d Dd u m , rubjscta materia tractanda, sujet, bittrcirsoroclrs. SYN.Divino, p r d i c a USUS : rnafihe. Deest mihi argumentum scribendi, suntqui quastuscausa ariolentur. CC. Divino. j c dai rien d Z~OI(S Ccn'rr. Argumentum epiARIOLUS, 1, m. Bcvia. SVN.Divinationi s t o k hoc erat. Audite concionis ejus argudeditus, divinus. EPITH. lmpudenteh mrt mentum. Cf. Probo, Conflrno, Dl8Puto. inerte% a u t insani. USUS: Aruspicum, arioloARGOO, i q ui, titum, era, a Accys~r, rum, augurum, vatum, conJ&orum f u n e prrcdiiiones. Cf. Vater. i r u r t l ' , ronvarnm. SYN.Accuso, incuso, in-
E b
ckse.
usvs
ARK
. --
---
AKT
ARROGANS, antis, omn. gen. A r r o ~ a t ~ t , ritus; non eani mihi sumo arrogantiam. Usus; Csot~~ptwur, Iiuul~u~t. SYN.Insolens, superNon hoc mibi sumo et arrngo. (V~tlqo: non s, temerariua ADV.Stulte. PHKAS. Amoprrasumo.) Multum tibi tribuo, ilhd mihi gA8 tlbi plur q u a m llcet, votts &es Plus arrogo. C t Vindico, Sumo. uhngatrt qtr'il nr cotn;;ient. Altius, quam oporARS, artls, f. Art, sciencc, ~~tfWr,pro esltat, te extollis. Nimium te effers, tibi places; s i n . SYN. htificium. ntio faciendi, facu&, A,wentaris tibi ipsi, et amas. Cum de te judid&ina, scientia, disciplina. EPITH. Ainpliscas, non rationem consulis, nnn veritatem. sima, absoluta et periefta, bona, difficilia, Largiris ipse tibi plus, quam veritas concedat, difficillima, divina, dux certior quam natura, wf plus quem ventati. Plus tibi assumis, excellens, facilis, facillima, fidelis, humilis, quam deceat, conveniat, zquum sit, ratio feinaudita, incompta, iners, intima, levis,loquax rat, patiatur, concedat. Ita superbe agis, ut nimium, tudicra, magna ct gloiiosa, major et f e m non possis. Superbia est prorsus non uberior, maxima, multa, mutua, nulla ufif pefcrenda. Parem tibi nemincm vis, te cun&is rennis, obscura et difficilis, opinabilis, optima, antefers. Omnes despicis, tc unum sus icis. politissima, perfeea atque uber, lena d e l d a Tibi ipsi mabmus es, atque eximius. b:mas tionis, recondita, multiplex subt%sque; rheto. ipw te sine rivali. Omnia putas in te uno colrica, solera, sordida, summa, tanta tamque Cmlbcata. Fortunam ipsam minus esse te fortu. Auosll, tanquam operosa, et perinde fruftuosa, natam putas. Yersuasum habes tuis te fortutanta tamque varia, tota PHKAS. Arte6 Hbenimium nis ipsam Fortunam rwteirc. k ~ a t i ralea dlscem Cfudicr 1 8 surts lidr'runx. Artianimi es, et superbia turnes, turgexis, intubus erudiril c$bus ingenirad magnzfortune mexis, turges, iniatus es nimia. Arrogantiam cultumexcitantur. Omnib'ils artibus libcralium tibi sumis nimiam ; spiritus sumis nimia arstudiorum excoli. Bonis, ingenuis artibus; sturngantes. Animos efiers insolentes. Spiritus diis bonarum artium ;omnibus doCtrinis erutollis Fastu turges et insolentia intolerabili. diri ;omnium d&rinanim studiis, omnibus Superbe te circumspicis. Te unum miraris; disciplinis imbui, institui. Cf. Littera, Huncminem prai te hominem putas. Cf. Arrogo, m a n i y Disco, Doceo. USUJ : l. An'est praSuperbuq I n m l e n q F a i t u a ceptio, quae dat certam viam, rationenique A R R m A N T E R , Avcc orr anrr. SYN. discendi. Ara a natura proficiscitur. Artcm Superbe, contumaciter. UsUs :gihiihil aspere, efficit, parit animadversio naturir. Non omnia nihil arroganter, turpiter, aut sordide quidad artem et pracepta sunt revocanda. z . A* quam ab illo ditluin. Contumacitcr et amot i b u r aliquem instltuere, imtmirt ggn ganter scribcrc. d a n les ~ d. Emdidi, tingere, inficerc. 3. HoA R R W A N T I A , m, f. A m g a ~ t .SYN. rno a r t i b u s prmdituq hotunte bien doirl, imtmit. Qui disciplinas egrcgie coluit, perSuperbia, insolentia, contumacia, intolerantia cepit penitus, in arte multum versatus est. Ex )( Modestia. EPWH. Desipiens, gravis atque omnibus ejur di& a n exstat. Quam quique istolerabilis , inanis, molestiwima, odiosa, norit artem, in hac se exemat. 4 A r b m summa Usus : Senno odiosa arrogantia abjlcare, quittcr unr ~mfcssion. Se ab arte plenus Ex arrogantia odium ex odio armabducere. 5. Artem exerceia, excrcrr un gantia nascitur. Alterius arrogantiam depritnClirr. Artew lacere, fafiitare, cxercere, mere. Cf. Ambitio, Superbia, Inwlentta. profiteri; operam dare arti. ARROGO, as, avl, a t u m , are, a. ?ArtoARTERIA' m, f. L a trachdc-<rrfre; UYgn; s'nppmjricr. SYN. Temere mihi tribuo, /m d~ rrfs. ~ P I T H .Aspera, crcbra, multe mihi sumo. )( Derogo. PHRAs. Non m i h l "sus : G c a t arteria veiut igneo motu, psit a n t u m arrogo, trlbuo, ut... )r'ai* fa pitat, facile lacditur ; abafiis febribus ac@Ctcnfiotr dc Non eam de me opinionem quiescit suscepi. Non sumo, assumo mihi tantum Non ita mihi assentor. Non ita mihi placeo. ARTHRITICUS, a, um. Goutfeur. SYN. Non ita me effero. Non in me tantum statuo, Qui articulomm dolores habet. pono, loco ; non ipse me tanti facio, estimo, A R T I C ~ L A T , Clcii~~tnmt, distincfependo, puto, duco. Ad hunc me sapitntie -t. SYN. Clare! aperte. Usus : illam a mc graduni peweniase non puta Earn mihi saarticuiate salutabis. pientiam contigisse non sentio. Fateor ,CQ me sapientie non pervenissc ; e a me sapientia ARTICOLATIM , P a r morceanr, m n eue,non u ue adeo saperc. Non praMCCJ. s . * . s e mtim, sconim. u s u s : ccrpo mihi hunaaboris tui fructum ; alienam fuse o l i q ac l,%=re, nunc articulatim, distinhanc laudem mihi non a peto ; nihil mihi ex &que dicentur. Membra articulatim dividit. e a laude dccerpo. Alii a l se rrahant o m n i ~ : A R T ~ c O L ~ J S 1 m. Aflclcktion, jmhorrumant sibi in hoc prscipuam prudentiam; ,,,re. S ~ N . N,&, &ntlura. EPITH. Singun. ego nihil istumm mihi vindico. Non istam u s u s : 1. Terentia magnos habet articulotum adscisco mihi sapicnti;im ; non coa tollo spi-
....
ART
68
ASC ARTOS. Uq m. S ~ # i wa r t u q a r t u u m , t u b u q m. ?l. Mmidrc. SYN. Membmm EPITH. Mollis, tremulus. Usus : 1. Vehementer omnes eiw artus laborant. Omnibus artubus cruciatr. 2. Articuluq commlsmura, n o d u a arficylatim ioinfvrr &S os. Omnibur artubu; contremisc;>: Newi atque artus sapientiie sunt, non temen credere. ARUNDO, fnis, f. Roscau. Usus: Amndine texta ; stramento int&a adificia XRUSPEX, Iciq m. Arus#icc. SYN. Extispex. U s u s : Aruspices, augures, arioli, conj&ores, vates prdicunt, quae extis signibcentur. XRUSPXCINX, m, f. S C ~ C U <liz C~ arusjiccs. SYN.Ars ~ N S ~ I C U I I L USUS:Ampicinam facere, colere, exercere, mrdn &S m w k s da#rs f ' i ~ t i m ckr Snlrcu'Ih~ &S dictaases. XRUSP~C~IOS, a, um, Rehati/ .aux a~wIpiccs. USUS: Libn rituales et aruspicrni. X R v U M , 1, n. f'lusordin. d u # L ~ chamfs, f m . USUS : A r, campus. EPITH- Fruglferum ct fertik. S u s : Prugifera A s k a r v r ARX, a m i q f. Citadelh. SSY. Castellum. EPITH. Alta, communis, tota. UsUS : 1. Amisso oppido arx munita retenta est. 2. Perfu8i~m prasddium, , #farrjode; 'r/~? Roma arx omnium gentium. Feclsti ex 1110 templo arcem iitiprobitatis, castellum forensis latrocinii. &S, assiq m. Nummrui m l n i m u a More nuic dc cuiwc. Usus : I . Negat, se ve1 assem datumm. 2. Totum, c d u s d i v b i o eat i n
dolores. 2. Momentum, occaslo, opportun i t a q p u n c t u m tsmporlq fiinf, m<imcnt, occacimacim faworabIe. In ipso articulo temporis 8upervenit.Omnes commoditatis articulas noMembra e t Intervalla orationlq mmtm & bhrosc. mof. arh'cfe. Oratio sine neMs, rine Prticulk fludans, dissoluta. Articutis membri ue distinAa oratio. 4 (Articuiui ndei.?um.) arficlc & P i . Captua d&w Christian~, dogma Christiana religionir pniccipuum. ARTIFEX, Iciq m. Arlisfe, artasan, aukwr. SYN. Opifex ; ifcm: Sciens, peritus. )( Insciw. EPITH. Callidus, egregius, politus, r o h , summus multus , scenicus. ADV. usus : 1. Artificem non fortuito, seti quem prampta, et comprehensa tenere videmuq o pelhmus. 2. Maaister auctor, rM-Y, frrir~ain,rriaieur. dicendi Brtices a d d o r e s . Callidus compan~darum voluptatum artifex. DEUS mundi artifex. Cf.
Fi,
Onifax.
ARTIFICIOSE, A ~ C C,yr(, avfi m&h&; ~ f i f c ~SYN. c ~ scite, , venuste, artici0 ; minbili ; politirima arte ; arte exquisita, summa, singulari ;opera et artificio prockm. USUS : Artificiose rem digerere. ARTIFICIOSUS, a, um, & s h . r ; wfi/r&l. s y ~ .HabenS artem, et nm ~ i f i ~ )( i i N~~~~~~~~ . usus: N~~~~~ non Pltificiwa sed artife.. Artiicio prmditua Artificiosum et divinum OpU < c w m fM~gnt@que ct vratinent ditjine. ~rtaciosa divinandi genera, pmsensio artif i c i ~ ~Cf. a . Naturalis dlvinatio.
EP~TH. Accusatorium alienum antiquum, caiiidiisimum, commodum, dissinhe aliomm, incemim, intimum, levius, maximum, mimm, proprium, singulare, sordidum anciilareque, suburbonum,summum,tenue et leve,urbanum, elegmtius, mapum, necessarium vanum. USUS: 1. Omnia antiquo opere, et summo nrtihOo f a h . Non tam argenti illius, quam Mificii cupidur fuemt. 2. Astug doluq arti&e, m, d g ~Homo . artificio simulationis enidip. Non tantum consilio, sed artificio P U F . Ratio, disciplina, institutlo. a i w t a t a diligentia. atudium, a p p a r a t u q Kairu, tMwir sysfmc. Orator in artificio pccuratorio ca~jidus.Suspicio artificii minuit diemtis aufioritatem, fidem. Non eloquentia Mikio nata u t sed contra, fIloP*encc ir'&# dc h a fhoric, muis f<r thkonc ~ ~ f q w a cC ct . Ara ARTOLAGANOS, 1, m. Sorfe de pdttjzch .r i n i a deltcatl g e n q q u a l h o u o t liba, et placenta. Usus : L>ediscende sunt tia sportelle tuo, et artolagani.
ASGENDO, 1%-ndj, scensum, e r q n. et a Mote,. S ~ N &ando. . )( Deseendo. ADV. Alte, gradatim, omnino non, sensim in partem. YHRAS.1. Ascendit i n montem, ilgravif la m o n t a p . Gradum fecit ad montis fastigium; in montem, in jugum montis aseensu arduo ac diMcili evaot. Enisus est, et loci iniquitatem exsupcravit ;montis jugum ptiit ; per ardua nisus, horrentibus scopulis gradum intulit ; in summum clivi jugum leni grPdu dufius est; in ardua evasit; montis fastigium cursu subiit. 2. Ascendere In c l a b m m altiorem, rnonfcr dans une classc f lvs II~VCC. Ingredi majorum studiorum rationem; gradum studiorurn altiorem conscendere ;gradum facere nd superiorcm studiorum classem; in scholam superiorcm adscisci ; absolvi ab infedore studiorum classe ; donari altiore. 3. N o n ascendere a d claculem altiorem, nc as montcr dam une c l m SU d~lrc. Protikri aditu s c h o l ~ superioris ; i p e l l i de spe classis altioris ; rejici, excludi, re u l s m fem, prateriri, cum de evehendis in c!asscm
ASC ruperiorem litterarum alumnis sententia kruntur. Usus : Quibus veluti gradibus in coclum me ascendisse credebam Ascendere in oppidum. Ascendere, et in altiorem lwum virtute pervenire. ASCENSIO, oniq f Ascrnsion. SYN. Ascensus. Usus : Q u e fuerit ascensio, dicam. Amenslo Domini, i'Asce~uim <ir 3CsusChnsl. Christi reparatoris in coclum ascensus. Trium halis Christi in coclum reditus. Dies rucendenti in caelum liberatori hominum Christo sacra. Dies memoria triumphalis Christi in coclum reditus cclekrnma. ASCENSOS, a q m. Action d r rnomtm, atcmnnm. Usus :Oppidum est arduo ascensu et difficili. Ad honoris amplioris gradum hic primus ahcensus esto. k ASCIA, m, f. H ~ Ct rirm<~ilrr bois, do&ire. SYN. Dola& Usus : Ascia polire lignum. ASCISCO e t ADSCISCO, 1% mivl, mitum, era, a. Rechercker, apjrouver. SYW. Appeto, approbo. )( Repudio. ADV. Undique. Usus : 1. Natura ipsa voluptatem asciscit, dolorem reprobat. H;ec KnatUS populusque ascivit, ad@er. 2. Adscribo, adjungo, annumero, s'associer qqn, dadjoidre. Plurimos acl c'us ~celerir fadus, societatam ascivit. Honi Qnos sibi asciscunt, et diligunt. In dvitatem asciscere quempiam. 3 Retineo, comparo, adoptrr, acgtdrir, atfirrr d soi. Consuetudinem aliquam, leges cenas sibi asciscere. Laudem sibi asciscere. Me patronum ascivit. Inest in eo ascitus quidam, ac minime nativus lepor. Non eam mihi sapientiam ascisco. C f . Adjungo. ASCRIBO e t ADSCRIBO,1% scrlpsi, roriptum, era, a . Mrthr au nombre de, dcuijitulre. SYN. Adjungo, ascisco, assigno. ADV. Vulgo. USUS: t. Ad judicum tuum sententiam ascribo meam, jejoins mon ojinion d a vdtrc. Tu me tuis laudibus m i u m ascnbis. Q u z w in numerum tuorum, in tuam amicitiam me ascribe. 2. Asalgno, trlbuo, attn'buer ra r t t r im uterd. Bonos exitus Diis ad;criEur (&u;. imputarnua). j . Immatriculo, coopto, vulgo, iusc'nie, mrdlcr. Homo Tanensibus ascriptus. Smirna, Epheso ascriptus. 4. Litterir aliquld lnferre, ojoutm d uru ettrc. Caius satutem tibi adscribit, Caius vous salud. ASCRtPTIO, o n i q f. vel ADSCRXPTIO, AMition (d un Ccrit), cclust a.liiitionrcrle. USUS: Declarat ista axriptio. Onustus auro. ASlNQ 1 m. Anz. EPITH. Usus: 1 . k ngum est, utiiitates, et asinorum. n. XA?A%z? n e m mgnem, imbciIe, sfuPiric. Quid nunc te, asine, litteras doceam ? non opus est verbis, sed fustibus. ASbTbS, 1, m. Volupfueux. SYN.Prodigus, in luxum efiusus. EPII.H. Acerbus, mundus et elegans, non religiosus. Usus: Asoti mundi, et elegantes, optimis cocis, pistoribus, aucupio, piscatu, venatione. ASPECTABILIS, e, gen. com. Que Pon pnrl voir, regarder. SYN.Quod sub aspettum cadit. Usus : Corporrum et aspeRabile, itemque t r a h b i l e est omne, quod natum est. ASPECTO et ADSPECTO, a q a v l a t u m , are, a. Rrgardcr souvenl. SYN. Intueor, aspicio. Usus : Quid me aspeaas ? ASPECTOS v d ADSPECTOS, 0 % m. Vue, regara'. SYN.Acies. EPITH. Acris, defixur Usus: 1. Roma ad aspefium venusta. E primo tui aspetlu voluptatem maximam cepi ; cura o m n a consedere. 2. Prassentia, conrpecty asprct divn odjrt, rst>ncc,rxtdriar. Adduce. copiaa in aspeium hostium. Aspectum, prasentiam hominum vitare. Plura sub uno as@u ponere. f%Aclssoculorum, vne, ynix, Solem intuens aspefium amisit. lsta sub aspefium cadunt, veniiint. Orator in contentione utatur aspeau acri. ASPELLO, 1% ptill, pulsum, ere, a. Chnssrr, banair. SYN.Pello, depello. UsUs: Longe a patria aspcllor. Cf. Palio. ASPER, era erum, h'ude, rabotrux. SVN. Scaber, dums, h a k n s aliquid asperitatis. )( Leniq levia Usus: 1. Loca aspera, et insalubria. 2, TRANSLHomo moribus asper et durus, hornt~te d u r r t itttraifae. Aspera, tristis, horrida oratio. Cf. hgrastis, D u r u a ASPERE, A rrwtenf, durrtrcnt. SYN Dure,severe, rigid, acerbe. )( Lenitsr. USUS: Aspere et vehementer loqui, accusare. Aspere, ferociter, libere diAa. Asperrime eum tdtavit. ASPERGO ve ADSPERGO, 1%Spbml, spemum, ere, a . RCpundre sur, ~ o s e r , sau#uuArer. SYN. Kespergo. ADV. Leniter, temere. Usus : 1. Sale camem, aras sanguine aspcrgerc, Aspersa temere pigmenta in tabula. 2. TRANSL.Maculo, smrilIer. Di nitati alicujus maculam! labemque asprgere.&ujus fa& non modo infamia, sed ne suspicione unquam fui aspersus. 3. Miricea, adjungo, trlbuo, ajoulrr, firsrnrn: Comitati p v i t a tem aspergere, sales orationi. Al ui&in litteris aspergere. Hareditatis particJam homini aspergere. Cf. Conspargo. ASPERITA a t i q t As rifl inCxait. SYN . Salebra. 2 p i - r ~ .,uCiali;, rustict Usus: 1. Viarum, saxonun asperitates, les at+n'ts rirspirwes. 2. TRANSL. In his rerum asperitatibus, temporum angustiis, morem tibi tamen gero, durrV, r i p r u r , stvCtif. Agrestem, inconcinnam, nativam asperitatem humanitate adscita condire. Cf. Durus, Inhumanua
ASP
70
AS$ h x ex cali vanetate, et dispmili terraru9 aspiratione. 2. Spiritus, aspiration. Romani aspiratione in solisvocalibus utebantur. 3 Spiratio, rxhal<~~ion. Est ejus m l i aspiratio gravis, ac pstilens. Aeris aspiratione animan'' sustinentur' ASPIRO et ADSPIRO, 8% avi, atum. am. n. S O Y ~ ~ CUSUS Y . : 1. Spim, sorr@c. Aspirant aura in n d e m . z.Tendo, COnnitOr, ajflrocher & ; uqhhr d. Nemo ad ahenam causam nisi vocatus, aspiran debet. Nemo ad laudem bellicam Scipionis adhuc aspiravit. In curiam aspirare. Aspirare ad fonunam meliorem ; animum ad spem liberalioris fortuna adjicere, adjungere. 3 Faveo, favor&. Labon fortuna aspiravit. In rebus difficiilimis aspirare aljCUi. 4 Accedo, d t r t.Impcdivi omnes aditus, ne hostes ad nos, ad urbem aspirent. Aspiram in curiarn. Cf. D ~ i d e ~ Amblo. o, ASPIS, 1di4 f. As+. USUS : Aspide ad corpus admota se sustulit. ASPORTTIO mis, f. Rrtion I ~ ~ ( u I s porter, fyansport. ~ P I T H Perdifficilis. . UsUs : statuanim demolitio, et asportUtio dificilis videbatur. ASPORTO* a& avi, atum**m*a . "-jurter. SYN. Aufero. Usus : Multa de suis rebus asponannt. Cf. Tollo, Removeo. ASPRETUM,i, n. Linr cotrvrr~~lr pjrms ctri'r broussaiffrs. SYN.Locus ;wFr et abmptiis. Usus : Tahemacula statuex in aspretis, et inccquabili dolo. ASSECLA, e,m. Qui rsf A l a nrifr rlr, firrisan. SVN. As~Ctator.U ~ U:SAssentatores omnium mensanim assecb. Legatomm, Yratorum asseclz. ASSECTATIO, f, Acfjon <faccomPagnrr, corlig. U ~ u s : Tenues homines divilumasxAat'one se Or14 m. Ccft'iquiMO1nPPg"6 ~ n i f @ i t ~ ~ ' f ~ ! ~ ~ 1'.; SyN. '~''~ Asse' ' '. ~ P I T H Vetus. . USUS: Assi ua eum asseAatoNm et amicoNm cOpiU obsidet. ASSECTOR, a r i q atuq sum, ari, d. dfC~~f#fkZgWY, stivrc. SVN. Sector. DIFFER. comitan In itinem: ess&ari feper urbem. Usus: Aliquem asseCtan in petendo n~agistratu.Cf. Comitor. S a o r . ASSENS~O, o n i q f. Ass~~zti~trcnl, a & sien, afljrobation. SYN. Assensus, approbatio, a lausus, plausus. )( Diassnaio. EPITH. ma, constans, imbrcilla. popularis, voluntaria, crebra, vera, nec tacita, nec oc: 1. Ea oratio omnium admiraculta. tiene, approbatione populari, omnium assensione audita est, dr no~~rbrruses approbatiom a m r i l l i r r n t cc dis~orirs.2. Selisati0 vtrhp. Assensio fieri non potcst, nulla re foris e&tata. Cf. Consensio, Concordfa.
ASPERNATIO, anis, f. MCpni. SYN. Contemptio, contemptun Usus : Perturbationes animi ex aspernatione rationis eveniunt. Cf. Contemptus. ASPERNOR, ariq atus sum, arl, d. IiIipnier. SYN. Respuo, repudio, recuso, rcjicio, fugio, nbhorw. )( Appeto, amo, connotor. ADV. Admodum, apene. Usus : H a eomm querimonia aspemanda non Nemo .icn/.i te m i s Espuat, mco iPm perhorMCat, ac m0 ~lpemrtur.cf.A ~ ~ O sperno, ~ O , contemno. ASPERSxo 4ADSPERSlo, Oni% f. A~~ r i p @JPCrsion.SVN. R.iper#O. EPITK OrtUita, sum tuosa. USUS: k ortuita aspenione comnx~cufatua A S P X C X O ~ ~ ADSPIcXo, ) q spaxl, m,,tum, ere, a . R c g a d t ~w , i r . S Y NConspicio, intucw, contutor, aspecto, contemplar. ADV. l)ecom,furtim inter se,striAim. P H R A i.Ho~ minem diu aspexi, codcUricrt Lrntnc. Conjeci h~minem mlos ; obtutumque in illo defixi. Oculos de homine nunquam dejeci; in ejus vultu diu habitarunt oculi mei. Oq oculoque in hominem conveni. Hominem oculis probe collustravi. Asp&u cjus ocalos diu avi meos. Oculos adverti qen i t u oc"los af hominem adjeci illico ; intenta immotaque acie contemplatus sum. Oculos a vultu hominis nunquam movi. lntendi in hominem oculos, diu in ejus vultu moratus #un2. Aspicio loci d t u m . j c contp~~rple /#S br011td~ de re si&. Perlustro oculis ; oculis metior regionem omnem. Oculos collium nemorumque speEtPculo, q u e locum coronant, impleo. Regronem loci omnem oculis obeo, :lsurpa Ludentis to loco tot natur* spectaclih oculis capesso. Oram omnem felicissimi littonr trado diligenter. Corpua totvulneribus d e l o r m a t u m a b omnibu# a r p l d t u r , /out Ir ~IIO& rrflrtfr cr r o e ~ o&bu l e j ~~~ Ante j . omnium oculos ver. atur ;in omnium oculos incurrit ; speftaculo est omnibus ; omnium in se oculos avertit. Omnium oculi in tam fodum spe&aculum sunt conveni. 4. Torvo homlnem oculo as?ice? rrgar<lrr & f~uvrrs,r~tichanit~trnt. 'erribili vultu, limis oculis intuen ; torvo lumine, acriterque intuente hominem obire. 5. No10 n ~ p i c r r et a m f w d u m a p e h c u l u m , i nr v n r r p a r voir ce sprrt<rcrh o h h. dntagionem aspeAus fugio; ne oculis g d e m contingere ustineo tam fodum speulum.Refugit oculus tam atrocis mJi s ciem ; ~ ~ flqitii u avemr. m A coqspeffl tom indigni facinoris me averto; oculos removeo. UsUs : Orationis vim & incitationem ~spexi. Cf. Video. ~ s p I R A r : o , vcl ADSPIRATIO, o+, f. Souflr. SYN. Exhalatio. Usus : i. Fiunt
ASSENSOR, briq m. Appr06ofmr: Usus: Tu ex omnibus solus assensor non fuisti. ASSENS~~ iiq , m Assmfimcnl, 'a#+ bafion. SVN.Assensio, approbatio. USus :Ab assensu se sustinere. Assensum ntinere, cohibe- susjkmirr son nrsrnfimrnf. Assensu aliquid suo comprobare, a##ro~tvrr qurlque
ckose.
in sententiam meam.ivit. In sententiam m n m senatorii ordinis o m e s cunu v a d m mprunt. Seden capit senatui mea opinia Ad meum judicium certatim caeieri senteiuiam suam adscripsem ; sententia mea: se adscripsem ;calculum suum adjecere. 2. Asssntior IlJi4 q u l c u m republica mntiunt, j r su# Eonim ~ n t e n t i asum ; cum tia &o ; im accedo, ui etc. Meiis cum iis sensus congruif ; nxil ab iis mea dissentit, discrepat npinio ; eorum sequor sententiam ; meum judicium cum iis conjungo ; meam ad iliorum sententiam aggmgo ; nb illorum judicio nbn abhomt sententia mea, qui etc. Congruit cum illorum odnione sententia mea : dissensio inter me, t eor nulla est ; controversia nihil est ; controversia mihi cum iir null. intercedit ; convenit inter me et eor 5 idem mihi ataue iis ~Iacet. arridet :idem est meur ac e o ~ m seniuq qui cum kpubliu faciuni Cf. C o n ~ n t l o * a n t l o i em- *SUS : De ea re tibi asscntior. Omnia &i assentiar. ASSENTOR, artm, atui, num, arl, d. F I a W SYN.Adulor, blandior. PHRAs Non deerunt, q u i Mbi assententur,vons nemmqurnr par rlr pUftrnr~. Qui assentationibuq et bianditiis in tuam se consuetudinem insinuent ;gratiam aucupntur ; qui multa den1 auribus ;auribus serviant ;omnta ad voluntatem dicant ; qui laudes auribus Iargiantur, non ventati ;qui id auribus ingestis spettent, ac wquantur, ut amorem ribi tuum eo artificio ad~ungant ; ui spem tuam ac animum so'ita vanitate inient ;in omnem adulationem se componant ; auresque tuas blanditiir imbuant. Usus : Ne credas, me tibi assentar. lmperavi mihi, tibi assentari omnia. CT. Adulor. ASSEQUOR, Sr14 m i i t u a aum, v q u l , d. Afteindre. SVN.Consequor , nanciscor. )( Amltto. ADV. Amplius ~utd,celeriter,facilc, gradatim, optime, prudentius, subtilitts. Vsus: i. Summos honorum gradus, luidem, immortalitatem virtute assecutus est. Maturitatem assqui. 2. R q u o , Igohr. Nemo illius pnidentiam, eloquentiam, nemo ejus in rcmpublicam merita asaequetur, pertoiwse n'igobw jdlnais sa#rnArncr, son IIoqurnce,el ~ I ~ S O M fw r r ~ ~ < ioufanl ra a2 s~miccs Id rC#uQ#e. 3 Intelllgo, conJloio, dfeiNdn ,I;VCMC~, C ~ ) I I W U ~ . gam rem &umiCgif: j<fium et iuspicione iswqucbar. Scriptum tuum obrcurum, et cogitationem nemo u s e quitur. Cf. Obtlneo. - ASSER, IJrlq m. s,,liW, hurrr. svN. Tabula usvs : femo unto prafigen. Quemi ASSERO, 1% mrui, m r t u m ~ e* P. 4 fir~n~ rIclaaw. r, SVN. Affirmo, vindico. U ~ u s : Aliquem in servitutem asoenre, riclancr
A r Pavis lic
CCYX
qui ai~iunfIu rd
bliqw.
ASSENTATIO, bnln, f. Flatfen2. SYN. Adulatio blanditiae. EPITH. Adjutrix vitiorum, callida, jaceta, molesta, nimia, non digna hsmine aliquo, miciosa, turpis. USUS: Assentationibus et Eanditiis se in Csaris consuetudinem immersit, srsflatferirsrf srs corrssrs
Porif fait rnrrrr bien avant dons Pan1if12 <ir
L'Jsai. Assentatione ejus benevolentiam collegit ; gratiam aucupatus est. Homo ad assentationem eruditur. Amovenda est vitiorum adiutrix assentntio.
fcric. Usus : Assentatiuncula quadam aucu-
~SSENT~T~UNCoLb, as, f.
pari gratiam.
ASSENTATOR, briq m. Fldttur. SYN. Adulator, homo ad as~ntationemenditus, ad voluntatem dicens. EPITH. Cmculus. Derniciosus. Usus : Cave, ne asscntatoribus'aurem patefacias, p l r w x g ~ ~ de d r rClcr i'ornnIIe nti.rflottrirrs. Asxntator griccuk ad aiterius non modo scnsiim et voluntatem, sed vultum etiain, atque ntitum convertitut. Aswntatores divitum levitatem voluptate quasi titillantes. Cf. Adulator. ASSENTAT~RY, f i P a t t r u r . USVS : Frateme te, non assentatorie admoneo. ASSENTZO, 1% wnal, aansum, im, n. dtt nt2nte av!is, a#jrotlver. SYN. Assentior, cum aliquosentio, approbo, concedo. )( Nego, dlssentlo. USUS : Cave, ne inultitudini temere assentias. ASSENTIOR! iriq mnsus aum, lrl, d. &trrdu tnEirrr avts, o ~ w u v e v . SYN. Assentio, cum aliquo sentio, probo! in sententiam nlicujua eo, discedo, d ~ x ~ s s i o n e m facio. )( bissentlo. Anv. Aperte, arr anter, certe, facile, falso, frcquenter, inibec8ius. liknter, omnino, paulum, plane, prorsus, re&, temere, valde, vehementer. PHRAS. 1. Senatus unlvemus mihl assennun est, Ir s d ~ lmtf f ctttierf ~ t fdr mon mis. Senatum assensorcm habui univenum. Senatus assensu suo sententiam meam approbavit ; adstipulatus mihi est ; in meam ~ n t e n t i a m discesrionem k c i t Universi ordinis senatorii arsensionibus nec tacitis, nec wcultis sententiam pregi. Favit sententia rnea ; probavit, toto capite annuit senatus, q u a dixi. Subscripsit orationi summa voluntate acquievit ; summo animo assensus ert senatus. Accepta est senientia summa a p p r o ~ t i o n esenatus. Senatus ewcepit assensu vocem meam ; mihi accessit;
ve,
!
-
ASS
gqn c o m m eschve. In causa liberali aliquem manu asserere, e mrvitute exirnere, rneltrc m l M 6 , M r u m k i r . Pmcurationem aliquam,
d e r . Assiduitate et consuetudine quotidinna
litteris das operam. Hora tibi a ldtione nulia abit vacua Libros de manibus nunquam denomen aapientis sibi asserere. Cf. Assevero, r i s . Nullam tibi indulges intercapedinem Amrmo. bwis. Nec n&u, nec interdiu a litteris conquiescis. Perseverantissimo studio ad libros ASSERTIO, bniq f. Revnulicalion; a p r hares. In litteris volutaris. A litteramm trandoll. Usus : Dicunt Academici, nihil oportbtione nunguam animum remittis, abducis; tm nequq profiteri ,neque alirmare quema labore studiomm ne punRum quidem temquam, n q u e vsertione appmbarc. poris respiras. Operam in litterarum studia ASSERTOR, brir, m Libdruleur, &/ensine intermissione confers. z .Asslduo c a u s a s m, p i r i d v i t d l'esclaziap. SYN. Vindex agit, ifiOIO1& san3 Crsse. Assiduus usque fod i e n a libertatis. Usvs : Assertorem puella N m premit ; per omnes dies forum calefacit ; vocat Claudium, il u j p l l l e C l u u d i w q u i r6temporis omne otium forenses illi caus* claatoi'I u jnrnrfile c o t t ~ u ~ esclave. e eripiunt. Cf. Semper. Usus: Assiduissiinc ASSERVIO, 14 ivl, itum, lre, n. Tm- mecuin fuit, il M (n'a quiffd u n tnotnrnf. ~ ~ ' I ld c r SYN. Servio. Usus : Qui volunt ASSIDOIT AS, aun, f. Ass&it, #rdsrnrz exciamare, toto corpon contentioni vocis asSC~iunt,<loiZJ&#f ~>C/OYC#V & g t W ~ ~ i r . t U r confinuclle. SYN.Perseverantia, opera quotidi'na, et summa diligentia. EPITH. Nimia, war. rrgrata, praclara, quotjdiana Usvs : t. TaASSERVO, as, avl, a t u m , a r e a. G a r is erat ejus in rempublicam assiduitas, labor, drr m e c soin. SYN. Sewo. ADV. ~ l l i ~ e n t e r . dimicatio. Quotidiana amicomm assiduitas et PHRAS.Fruges a i w r v o dillgenter, j e z a r frequentia 2. Fmquentla, confiiruif, fiidr awc soin uznz r/collcs. Cepositas et reconquenre. Assiduitate potius litteramm, qti? dihabeo ; intensissima custodia senpo, excusatione officium explere stude. Assidulconservo ; hiemi repono, condo. Usus : Artate bellorum , malomm, sensum omnem humrvari interim hominem jussit. Scriptum manitatis amisimus. Cf. AlsiduqDliigentia. NUm sub signo hrbeq et fideli custodia asASSIDI'uS, a, um, A ~ s i d u .SYN. ContiKIY~ fui w o i n d y i t c ~ ~ r h c d f d j c le garh nuus, frequens, dili ens. Usus: Assiduus pr/nnucmnf. mecum m n esi. Assidua et diligens scriptura. ASESSIC), bniq f. A~sisIaIfCe. USUS : Ad incudem assidui. Febricitla assidua. Oblitumne me pufas,.quae tua fuerit asscssio, ontiq d r m a t i o . a s s i ~ ~ l i bnii, ~lo f. , A s n ~ d m SYN. . Attributio. EPITH.Finna, nova, rata. Usus : &$$ESSOR , 6rls, m. Assessnrr. SYN. Casar venditiones et asaignationes Sullanas i juris dicendi causa principi assidet.Usvs : ratas habuit. Assignatio agrorum. cedamonii regibi~ssuis augumm assesom n dedere. ASSIGNO, as, avl, a t u m , are, a AssiASSEVERANTER, P o s i t i ~ c m c n f , si- grur, $slnnbtrrr, & n w . SYN. Attribuo, tribuo; rUus-/. SYN. A m a t e . USUS: Asseveadscribo. ADV. Equaliter, publice, quoquo n n t u cum ea locutus sum. Cf. Certe. venus. USUS : Duo jugera colono assignavit. Meis occupationibus assi ato, si rarius criA s s E v E R A r I o , bnls, f. A f i m a l i o n bo. ld non tam r u d e n g , q u m pert!diae S ~ Z assurunre C szfive. Usvs : Omni asassignandum est. Adscribo. severadone tibi 'ASSEVERO,a#, avis, a t u m , arq, a. ASSIL10,1s, sllui, sultum, Im, n., mr u n q u a m e Suulrr JUY, I 6 l o i u r r v e s . SYN. Aflmw. SYN..Alirino. ADV. Firmissime, puichre. Uss : Ego nec asseverare nec conAggredior, invado. PHRAS. Ariiire i n urbis mmnla, s>fancrr sur &S remports & l a ville. teaden ausim. Id sese rpEturum firmissime ~ ~ V e c a v iCf. t . Arnrmo. Invaden urbem ; impetum , impressionem facere in maenia ; irrum re in maenia; in ASSIDEO, ss, @d. q s s u m ; ere, n., no#macnia cursu mbire ; aasultibus adi*~nguam a . &&e arns. SYN. Prope sede? Usvs: Simul i c asrdisti, senatus omnis tum urgere ; extremam oppugnationem inf e m ; copias omnes ad expu ndam urbem s&t Amicis in hortulo assidere. admovere. Usus : Non a s s c n d u m statim ASSIDO, ii, semum, eirs, n. et e S'west ad argutum illud genus. Cf. Impeto, a ~ l r . S v Consido, ~. consideo, sedeo. UsUs : Invado, Aggredior. Simul widunua, si videtur. ASSIM~LIS, e, $en. com. Scmblable. SYN. ASSIDO& A z n ' d 4 m n l , conlir<uel&ment. Similis. Usus : Assimilis spongia mollitudo SYN. Continenter, totor dies, quotidie, omni in pulmonibus. tanpore, dies et n d e r , diem et ddtem, nullo ASSIMILO, a4 avi, a t u m , are, e Rentunporis p&o intennisro. PURAS: r. A u i &e smrblab&; $ar cxl. i m i f r r , rcprCscnlrr, duo Utwris vaclmrs i uc e s s e x ~ d'llw-
E.
& . :
&
crees
uirt. SYN.Confero, comparo, compono. r"j s u s Colores assimilare. A~~XMILTIO bnis, , f. h'tsstmblarrrc, similitu&. ASSIMOLO,as, avl, atum, are, a. FriaSYN. Simulo. Usus : Non me capies cusimulata illa specie virtutis. Assimulata amicitia Cf. Slmulo. ASSIMOLTIO, bniq .Dtourfrintr & lanzart. ASSIS, is, m. As. ASSISTO, ve ADSISTO, I q stltl, ore, n. ~r jfurrr a n 72s; *,re prtsrnt, arsistcr. SYN. Adsto, assifeo. PnRhs. Asslstere moribundo, nssisttr r/rr RIOIIOOIA. Confirmare &quem supremo vite tempore, de -lute anima disceotat : succumre in extremo certamine ; firniare \n supremis ; cmparare-ad supmmum certamen ; adjuvan morientem illa hora, qu?e de omnibus annir fert sententiam ;morienti adesre ; animam agenti pncsto esse ;ad ultimum usque anhelitum assidere; quae supremo vite nmpori tribui solent, pietatis et caritatis officia pmsian. Usus : Accede nate, assiste, aspice. Cocles contra omnes hostium copias unus in ponte astitit. Ad fores assistite. C C Juvo, Opitulor, Adfumentum. AWLET, a1 -m. ASSOLEO, l u i r contn~~t. SYN.Soleo. Usus : Ille, quod assolet, me convenit ASSOEFXCXO, 16 f e i , faotum, ore, a Accoutu~nzr, kabif~~cr. SYN. Usu doceo.Usus: In =bus, quibus me et natura, et voluntas, et consuctudo assuefecerat etc. Se labore quotidiano, se armis assuefacerc. Legibus parere et Romanoriiin Imperio cate- gentes assuefecit. J u n g l t u r c u m ablativo. ASSOESCO, I q rubvt, subtum, ore, n., ~(~~~iutcq a.u R.: u, J'accouhmrr; ~t a :Habif~tr, SYN.Consuetudinem, exercitationemqw capio. )( Deruesco. PHRAS. I. N o n d u m laboribus assuevisti, v a n'tfrs cwttrf~d d res trwan.r. Non& assuetus, assuefaflus es. labores f e m nondum consuevisti ; labores nondum satis expcrtus es, scnsisti, tulisti. Nondum in laboribus es plene venatus, exercitatus. Rudis, insolens es in laboribus. Nondum manus tu= opere concaliuere ; labor nondum callum induxit. In laborandi te consuetudinem nondum adduxisti. 2 . J a m assuevl m a l i q ]ni a + ' Phabifdr d f d t~~alhcur. Diutuma desperatione obduruit animus ad novum dolorem. Obdurui jam ad ista Jam usu obduruit, et percalluit ptientia. Diutuma malorum consuetudine jam callum obduxit stomachus mws. Assuedi,,^ maloNm e ~ r a i u s jam est lnnutritus, insuetus sum a ucm his malis. Duratus jam est animu mats et laboribus. Con-
&.
sueta h a k o pericula jam omnia. 3. A ~ ~ ~ u e v l j a m hls negotils, j c mcsuiz d c j 3 acco~f#mI d res #i.rts. In istarum rerum studio dudum versatus sum, consenui ; familiaria mihi jam sunt negotia ista) jam in.morcm induxi earum rerum procurationem ; jam in consuctudinem veni eomm negotiorum UsUS: Assiduitate quotidiana assuexunt animi. Hamo mendaciis assuetus. Cf. Consuetudo. ASSOETDO, Inia, f. Hadikit. SYN. Consuetudo. Usus : Assiietudine mal eeraverant animos. C. Assueaco. A S O L A , a, f. Fvagmmf a2 bois, C ~ ~ O N . : securibus
eXCUssa'
ASOLATIM, Par frag~tftnf~. * SYN. Minutatim, in u s u l 8 ~ .WSUS : Pulsando assulatim foribus exitium aem. ASSULTOS, aq m. Assaul. SvN. Imvtus, imprcssio vdliendo fa& Usus : d i s assultibus aditum i~aperc. A S S O ~ O , sumpri, a. p d r t . svN. ~ ~ ~ i ; itrm ~ i : coopto, ~ , recipio, A,,". ~ l i exlrinxcus, ~ ~ d ~ fona : I. ~d studia n,,& aliquantuin assumo , . > ~ ~ ~ u pr u ~ +r, ~ ~ / la ~ t detrahiq tibi assumis. ~h senotum, Q in c,,,,siliu,,,, socieratem mcipi, p d ~ i aci, cocptari. 2. Tribuo, a r m soi, S'dhibnrr, i m g r r . N i h f % i % G quod quemquom possit offendue Argumentor, ooncludo. Assumia, q u d p r o b a r e "On pote%voirradrr)llC'ccquc-ru*wta
usus
d.
*fiOYw'
F g A b U ;
ASSUMPTlO, b ~ 1 4f. 6 r r ~ propoSiifi0n. R a t i o a r @ m ~ n t a n d l . EP~TH. Extmma, infima, penpicuz USUS: Assumptio e s z r quam 14quod ex propoaitione ad osten endum pertinet, assymitur. Aisumptlo B.M. VlrelnlR pA'~llonipNon & la .Toi>rtt- Virrge. Assumpta in c d u m virMatris festus dier ;'Augustisdma DEI arentis in'caelum commigratio ; a s u m p t a in caelum ma ac Matris annua memoria; lux feota, triumpclis dier toto orbe festus, ac celekrrimus eve&a in cotleste damicilium caeli R e g i n ~ ; me-, sacratus memoria assump- irl calum.DEI genitncir diesASSUMPT~VTJS, e, um, A 'm;, m~ d *ir /n , &m. U~sva: furidiciolis partes d u z suat ;altera absoluta, altera u-
v e a
nimntiva r----
--*.-
Ass~o, LiI,
s u ~ x i ~ r u ~ e t*u m ~ n. SYN. HohOrir surp. UYUS : Nemo tibi urumxit, diicerrit, duravit>e S o i r w IU fa fd MSmwIU .salJ. 2z.
~my#@ d+r*e.
*
assuere'
iltum, anne'Oto.
: Purpumum
c-k
ASS
74
ATE
ASTUTIA, as, f. Astncr, adrrsse. EPITH. no, s'lmvr, moltrr. Edificiuni assurgit. Cf. ' Confidens. Usus. Ejus vrl confidcnti astuti&, Surgo. f . Dolua, ASSU% um, ~ d ~SyN. i . , ve calli& audacie resistes. C d u r Usus : Pro isto asso sole nitidum, un- 1 FraU% fiumque repetemus. Sol aaeua, soleif src I ASTUTUS, a, um, Fourbc, as4 adroif. (aupYrlons'~xpOs~sarus'~fre~w~fcf~s~ ~~rs ). SYN. Cdlidus, vafer, veterator ,veteratorius, malitiosus. )( Apertus, dmplex. ADV. MaAST, Mmk. Usus : Crebm scribis, ast ego rime. PHRAS. 1. E s t homo ingenll occultl, sqiur multiplicis e t tortuosi, crf hofftim ~ S T I T & ~ ~ A D S T I Tl4 ~ u4 O ,Qtum, msL+ frotnfiur. Ex fraude, fallaciiq a Pb mr. syNN. juXta col- fb~wbr, mcndaciis constare totus videtur. Peritissime 1 . d m O V e o ~ U S : 0 1 1 ~ ~ ieem ct callidissime se obtegit. Homo est, qui cortuerr. nicum oculos configat, qui plura astu, quarn ADSTO* stxti* sure, n. virtute perciat. Colubrino est ingenio ; extmireufi>s7 debout. : In cOnspepromtx memori;e et astutia hoino; veterator b u intrepidus astat. Cf. Assisto. solertissimur Versutior, quam rota figularis. ASTRICTE (ADS), A7~ecco1vr~dorr,b~~Comloa Calliditate valet, dolos venditandi f!d. USUS : Oratb non astrifle, sed remisnarus est ; ingmium gerit callidum, Vir -1sius numema. fditatis est acerrime;emunCtPe naris,vrl purgatac. Homo est, qui u m p r stmpham inveASTRICTUS, a, um, IADS), S d ; l2, niat. Vafritie, astutia, calladitate vincit, anteit enchold abli r! USUS : Non h z c tam afla reliquos. Astutia nemo illi conerendus, zcquansunt e ! ~ t r i & a , ut laxari nequeant. Nulla dus, componendus, comparpndus ; ad eam necessitate adstribus. Verborum adstriAa astutiam, qua iste utitur, aspirare nemo potest. comorehmsio. a. Astuti -rnlht displioat, Irs grni MSJ ASTRINCO (ADS),1% atrlnxi, strlrnr Cic~luisent. Non amo astus, artes simulanCtum, e r q a. Affehrr, Iirr, SYN. Alligo, di, fraudem artificio te&m ;mores ab aperta obligo. )( Relaxo. ADv. Arftius, brcvitcr. quadam simplicitate alienos. Fucum ac fallaUsus :Aliquem sibi vrl metu, ve spe, vrl cias odi ; vafritiem, nimiam calliditatem, pramiiq vrI amiir, ve legibus, vinculis Kmastuta, vatra ingenia naturali odio prosequor. pitemis adstringere. Magno se scetere, voluCf. F r a u g Malitlosus, Decipio. USUS: ptatibus , libidinibus astringere. Astringere Homo versutus, obscurus ; astutus, fallax, suam fidem alicui ; orationem numeris, merinditiosus, callidus, veterator, vafer. cede K astringere. J u n g i t u r c u m Ablativo. Cf. Obligo, Adjungo. XSYLUM, t, n. t i r u inviolnbtr, ade, ASTRbLdG1A. s ,f. Astnmo~nir.SYN. rdugr. SYN.Locus perfuqii. Usvs : Asylum a E n t . Plebs sub tutela inviolrti templt aut Aatraim scientia, astrorum copitio, studium li rtatem, aut impunitatem adipiscitur. E a sidentm ; studium dimetiendi cali. Usus : religione, et eo jure sanAo, quo sunt templa, Cave, Astrologiam divinantem contingas. ASTRdLdGuS, 1, m. Asironumr. SYN. q u a Aayla Crzci appellant. Aram sibi parare et Asylum. Interpres astrorum. EPITH. Novus, summus. PURASQui siderum cursus, et motus numcXT. Mais. SYN.Sed, atqui, verum U s u s : n s peraequitur, studio siderum ducitur ; uni1. Honorifice loqueris, at aspere agis. a. Cmcus cali, siderumque speAator ;qui sidenirn tarum. d 1 y reste. At mecum quomodo egit ? motus xire s p d h t ; calestium notitia gloAt enim uierit Socrates, uid sit ? p Saitem, riatur ; cocli ac siderum peritus ; studiosus tamen, 4u rnoins. s i non%onam, at aiiquam rerum coclestium ;qui sidenmi motus, ac starationem afferto. Si minus re at verbis benetas temporum vices ostendit ; qui astmrum yolus esto. Si minus sapiens est, at amicus cognitione excellit ; qui in studio dimetiendi certe. 4 A m p l l i c a n t l ~ uiuik, it'u)~trc @f. cocli venatur. Usus : AstrO!ogorum vanissiPlato dixit, at quantus vir, Plufon cr dit, rf q w l me prsdiAiona. hoft~rnr? 5. Sibl objlclentis, e t raspondentls. At moribus commodis est ? quis ven, illo ASTRUM, 1, n. As&, CIoiIr. SYN.Sidus, nsperior ? inais, diru-f-on, il a &S rnevrs stelia. EPITH. Clarum, conglobatum, cruend o w s f Qui au contrirr rsf #lus d u r pur luir tum, erran% rotundum. Vsus : Astra suspicere. In acre voivuntur astra, et se suo nku XTXT, d, uh ! -~nterJec~lo tlconglobata contincnt. mentis. m'Rw4f0u*ni' syN.AstuXT ENIM,Muiscr@ndut,f. SYN.Vemm, tia. USUS: Non placuen majoribus nostris verumenimvero~ u t u r Cf. A s t u t u r ATER, Fa, rum, N o i r . SSY. Nger. )( ASTOTE, Avrc m, adroittm~nt.SYN. Albus. USUS : Atra bilis hominem agitat. Callide. Usus : Nihil temen dicas, nihil calAtrum panem apposuit. lide retineas. Cf. Callide.
X T H ~ U S , 1, m. Afhre. SYN.Horno sacrorum religionumque omnium hostis ; homo sine ulla religione, et fide ; abjudicati, ejurati Numinis reus ;on~nis divini cultur, rcligroniserpen. UsUs: Athei a p e a naturam corum sustulerunt. ATHLTA. a, m. Athl2te. SYN. Ad luh t i o n e m et certamen institutus. Usus : Sine arte athletaet glrrditaorcs nec vitandofaciunt caute, nec petendo vehementer. ATHLETICE,A & rrtani2ve & athlfcs, Usus : Athletice, pancratice, pugilice valerc.
ATROX, &lq omn. gen. h e l , v i o w arlroce. SYN.Crudelis, dirus, atto horrendoque a s p d u . )( Mltlq lenis. Usus : Res scelesta, rtrox, nearia. Atrox sus icio ; genus oratio. nisvehemens et atmx. Crudellr Hlno per adverblum diclmus : Atrociter mini. a"ocite' respondere. KTTACTOS, Oq m. (abl. sin .) Atlo>lcktnrnl, ~ortlacf.USUS : Levi atta& demulsit. ATTXMBN, Cep:nA~t. SYN. Tamen, verumtamen. USUS:Si non a~quabis ejus menta, attamen narra. Si non pari, at grato tamen
&.
ATRIENSIS, % gen- coma Ganlien de fofrittt18, ihfrtt~innt. SYN. Scrvus, cui atrii cura dcinandatur. Usus : Scrvi atrienses. ATRIOLUM, 1, n, Pcfit ve~tib~tlc. SYN. Atrium minus. Usus: In porticu atriolum fiat ATRIuM, I, n. Alritl i,ttCrieure, .i#ssti&Ilt, pOr~iytrc.SyN. Primlls intm des . aditu,. EPITH. Atriolum non solet nisi in iis ficri, in quibus est atrium majus. ATR~CITAS, a t i q f. Atrocit/, z~iolence. sYN. ~ i r i immanitas, ~ ~ ~ , crudelitas. E ~ indigna rerum, invidiosa, tanta, et tam gne usvs : L~~~~ communis, per qucm atrocitas, aut indignitas, aut clIipa augeatur, ve2 levetur. Atrocitatem haherc, dicitur res atrox. Cf. I u i m a n i t a q Crudelltaa
die date. lnservite n otio prasenti, et attentos prp&te. ite in ish animum. hlentis cogitationes adffoc convertite. Captate scrmoncm diligenter, et mentis aciem intendite. Ilenipis auribus, q u e dicam, accipite, ct ad animum referte. Aitrium mihi hodie "peram Adverto'usus: Judex animitm et aures diligenterattendat ad ea, qun dicuntur. Attenderc aliquem studiose, ct verba aucupari. Attendite stuporem hominis (Vuix;. Attendem allcul.) ~ATTENTE. ~ . Atfcnfivr,r,ent. Attento animo, silentio, diliyenter. Usus : Pcto, ut pro me dicente~nbenigne~contra illumattenteaudiatis, Attente, Ct benignitate, qua soletis, me audite. ATTENTIO,bnis. f. Atfrntion. USUS : Cura, attentio, aniini cogitatio, vigilantia,
L)2
ATT
761
ATT
uriduitas, labor, uno diligentiic verbo costiQuid sentiam, nihil attinet dicere. Quod ad me nentur. Cf. Attendo. attimt. Quod ad abstinentiam attinet, ita me gessi. Quae ad colendam vitam attinent. Cf. ATTENTO, ar, avt, atum. are, a TenPertinet, Refart. Irr, sarrdrr; affaquer, attenter d. SYN.Tento, pertento. Usus :Animos aliomm cognoscere, ATTINGO, 1% tIgi, attactum, ere, a. attentan. Urbem insidiis, udicitiam virginis, Touckr, a t h d r r . SYN.Tango, go, accedo, fidem alicujus attentare. $f. Tento. assequor. ADV. Breviter, cautius, diffidenter, ATTENTUS, a, um. Affenf$ SYN. leniter, leviter, propne, pronus non, sero ac Intentua )( Negllgens, remissus. PHRAS. leniter, sigillatim, striAim, timide. Usus : 1. Extremis labns gustare, extremis digitis att. A t e n t o s reddere, redre affenfi/s.Autingere. Insulam, portum, attingere. Nihil de dientiam sibi facere ; arreaos suspensosque bonis ineis, nihil de raeda attigit. 2. TRANSL mimos in K avertere ; attentionem captare. Id ne suspicione qut$em, aut conjeAura attia. Attentum esse. ifre uffcntij:Attentum se git, il n'u jamais soupfon~~i reu. 3. S@o, p b e r e ; attento animo excipere dicentem ; bnir d wclpdun, ronuriur. Civitates, uae tempus omne in attentissima cogitatione, et ofciis, lde, vetustate, cognatione popu%rn w e m m a ponere. Cf. Attendo. USUS: AtRomanum attingunt. Aliquem necessitudine, tentus est ad rem, p a r c u g Cconmne. Auditocognatione, sanguine attingere. Attingit me m bcnevolum, docilem, attentum facito, ea cura, sollicitudo. Partem ejus sceleria nulteneto. Attentus in re aliqua, ad aliquid. lam attigit. 4. TraOto, indico, S'OCCY~C~ & , ATTENATB, Simpletnent. SYN.Jejune s'upPfiquer d, &r&r (un nrjct). Ronas artes ne. Usus : Attenuate, presseque dicere. ne attigisti quidem. lllud breviter, et strittim attigi, et perstrinxi. 5. Viclnus s u m , fourher, ATTENOATIO. anis, f. Ditninufion. ifrt rontip. Cappadocize pars Ciliciam atSYN.Extenuatio, imminutio. Usus : Suspitingit. cionis attenuatione fidem facere, se /azr'. croin ea aJ'blissant es soupCoas. ATTOLLO, is, ere. a lrvcr. * SYN.EriATTENTUS, a, u m , Amuigrl, u ur o. UsUs : Cum se a gravi casu attollere et dli; simple. SYN. Exilis, hiimilis, a b j d u , evare vellet. Attollunt se montes ingentes. demiuua USUS : Oratio nimis atteniiata, nci Cf. Erlgo. usitatam quotidiani sermonis consuetudinem ATTONDEO, es, attondi, attonrum. demisre dere, a. Z'or<nfe.Usus : Ulmos, virgulta atATTENOO. as, avi, a t u m , are. a. tondere. TRANSL. h d e m alicujus attondere, AJiziblir,diw~iauer,ronsur~ter. SYN.Imminuo, /aire torf d la rrpufuiion a2 qurlqu'un. uctenuo. )( Ampllflco. Usus : Crandia illa ATTbNITUS, a, u m , F m p p & stuattmuanda sunt. Beilum attenuatum, atquc plur, d>fonner~tenf. PHRAS. 1. Attonitoil imminutum Attenuatae przelio legiones. Cf. reddldit e a res, reftr rkose &S a @##S Imminuo. Elevo. d'tonnetnenL Suspensos ea res tenuit omnium ATTERO. 1s. trivi, t t u m , ere, a. animos ; stupor omnes admiratione defixit in m w r , dctruire. USUS: Postquam famam tentos ad hoc speCtaculum. 2. Attonlti sunt. ejus, et pudorem attriverat. ils sont/ra#@stfe sfnplur.Miraculo stumntes ATTESTOR, aris, a t u s sum, ari, d. et suipensi animo harent. Stupent, et sibi Attester, tlmoi'er; prrndrt d tLirioin. SYN. pene excidunt ; exanimantur terron aspeTestor, testem facio, comprobo. Usus : PomAuque rei. Supini caelum aspiciunt. USUS: peium attatatus est. Novitate ac mtraculo attonitus. Cf. ObatuATTEXO, ls, texui, textum, ere, a. pefacio. Admiratio, Miror. A ' ter, ajouter d. SYN. Addo, adjungo. ATTRAHO, is, traxi, tractum, ere, a. : Immortali parti mortalem attexere. Attirer, entralrrrr. SYN. Allicio, invito, alATTINEO. es, ui, tentum. ere, a. et n. I d o , adduco . ADV. Commode. PHRAS. T m i ; fourker, ifre affenuntd. Usus : Cul1. Tuis blanditiis me ad te pertraxisti, tradutras aitinet, il esf sous le rasoir, xisti ; me tibi plane adscivisti ; me totum ad te redegisti. Horum spe me ad tuam consueATTIN ET. impers. Efre itfl,orfanf, ulife; tudinem vocasti, pellexisti. 2. Totam admitarckr, rmcrmer. SYN. Pertinet. PHRAS.Ea nistratlonem a d se attrahere. s'rnrpurcr IW a d omnsa attinet, reffe rkose corrcerne de fouQ 'adt~~inisfration. Omnium partes corM& monde. Pertinet, s@at ;id curandum r i r atque ampleAi ;omnia senatus muiiia ti, ut si res omnium ageretur; ea res in ratioa se trahere ; arcessere sibi omnium curas, nem publicsc utilitatis cadit. Causa omniuni vigilias ;adsciscere sibi totam provincie prou re contingitur, admiscetur. In eo causa curationem. Usus : Cur id tibi malum ultro omnium vertitur ;con'unaa ejus rei causa est accersis atque attrahis l Similitudo attrahit cum publica salute. Res omnium nostrum iii boc agitur. H o c ad nostrumquemlibet. Usus : ad amicitiam. Cf. Allicio, Adjungo.
GS
i w s haberi coeptus est. Vis est in eo viro Mgens ad socios civesque. Magnam auflori@tan constitutam h a k t apud vmnes. Auttoritate anteit cateros. Magna in eo viro inest auRontrr. AuAoritate potett plurimum. AuAoritaa ejus valet plurimum ;magna habetur. Vir genere ert famaque clarissimus. Principem inter suos lwum habet. ln magna est v h r i t a t e . Excellit ejus auCtoritar In.eitimatiommagna habetur. Cf. Gravitan. 4. A u i u i m aucioritatem Magistratus violare, i4 Q osd rnrfn~tdn Ics o m k s de I'aulori//. AuCtdtatem frangere, abjicere,. extcnuart ; autloriiatem violare, infringere, imminuerc ; &ol~rcmajestatem, pro~icercconrulum imp m a ; famam existimativnemqiie ladere, *terere. J. AuctorltaLem amirlf it a pmtv toril ~Cttit.Eo uno fa-90 hebescere w i t ejus auctoritas ; eo fa00 ~oCturain dignitatis fecit ; gratian omnem et audkoritatem efiudit ;vitta jacet ejus aufloritas fafli unius indignitate elevata. USUS : Senatos roun interposuit auttoritatem I~terccasit Senatus auttontaq & Sdmt u intcq3osd sor8 e o n i l i . Senatus auRoritati partre. Consulis au&oritatcm ui. Wationibus, non aufloritatibuspugnaum est. Cf. Valso m u l t u m , DlgnitU, Honor. A U C T ~ R O , M, avi, a t u m , are. a. Sn agrrpmrr un SU(II'W, (ordin. uu srnlicc raifArr SYN. Militi* sacramento obligo. VSVS: aufloraretur, profugit. AUCOPIUM. 11, n. Chnrsc aux oiscanr. SYN. Avium captatio et venatio. UsUs : ?RANSL Delebtionis aucupium, elaborata concinnitaa in oratione ne ap areat. Aucupia verborum, litterarum tendicuk, putidie sunt, *NAurcks d>rrprCssioorrr, subtiIifds. AUCOPOR, adq a t u a eum, arl, d. CAPwr mrx dssnux; ~ckrrchcr; caprrr; ~ ~ &S t r m ~. SYN. tCapto, conneflor, vtnor. ( Repudlo. ADV.Necessario. SUS : A n dicendi plausus, et opiniones hominum aucuptur. Awntatione gratiam divitiim, aliena obtretatione famam aucuparL Levitatis est, inanem aucu ri rumorem, et tunbrPr omner etiam falsa conseflan. Inurn ~mureulor, verba aucupri. Tempus idoneum, occasionem aucupatur. Cf. Qumro. C.*. AUDACIA, m, f. Attdr~cc. SYN. Confidentia, impudentia EPWH.Apcrta, callida, digna adm maiori, effrcnata, fi&, geming horribiiie,'humada, toleranda, immanis, impig incredibiiii intolerabilis, Ievior, magna, maniferta. nimia. r>enpicua. scelerata. similis, s i n ~ s ,sum+ tanta et tam pen icua, mn varia et tamhova, vera, u+na. Qsus. Inczedibili imwrtunitate. et projetla ad omne tkciiUur audoia. Audacia frcius; annatus. Nosti or hominiq nosti audaciam. ProjeRa
4;
gnq
audaciq et confidintiie homulus. Cf. Audax. AUDACTER, Avcc hurdirssc, attciaciictlscnrrnt. SVN. Fidenter, confidenter ; sumina audacia, inhumana audacia atque intoleranda; temeritate atque audacia incredibili ; virili animo ;vultu intrepido; confidentia singular; alicnatis a memoria periculi animis. Usus : AudrCter loqiii ac libere. Exultare audacius. AUDAX, Aciq gen. omn. Harni, artduricu.~.SYN.Confidenq temerarius, impudens, petulans, projeflus ad audendum. )( Timld u a ADV. Longe. PHRAS. 1. H o m o a u d a x e t protervuq hoinrrtr c(jnf. Ferrei oris homo ; promptissimie vir audac in. Hoino confidentia, ac temeritate incredibili ;audacia rojeiq praruptie, inhumana, intoleranda ; omo impotens, quem propter audaciam, ac importunitatem animi, neino t&o rcciperc velit ; animal ex omnium sctlerum importunitate concrctum. Homo protervur ac p tulans, cujus importunitatem oris nemo non rcfonnidnt ; qui animo sibi et audacia ublicam rcm omnein sustinerc videtur. fnflati homo animi, atque incitati ; audacia ac tementate insignis i ,projeRur ad audendum quidlibet. Incredibili imponunitate, e t ad omne facinus audacia armatus, inflammatus. 2. Q u a m a u d a x homo dt. g u l S e n a t u m ipaum crlmlnetur 1 @ & e I eJPo~Icric drlns c d Ror/tr,rc, qtti ose accuscr Cr S W . Quam f e m i oris hunc esse hominem n e c ~ s a cat, qui etc. cujus animi, cujus impudentia est, senatum ipsum criminar? uanta imponunitatc, quam eminenti au3acia eum asse necesseest, qui etc.; qua annatum confidentig qua animi insolentia inflatum ac incitatum necessc est eum hominem, ui senatum ipsum in crimen vocare audeat? 3 A u d a x eat imprimli, i t rsf p k i n ris hardirsse. Audacia vi et maxime ; plenus spei atque animi cat ; fifucia plurimum ac splntus inest in co homine. Animi non minus est ad dortem, quam ad cadem. Multum animorilm ineiit, et temeritatis. Nullum non facinu quantumvis fortuna majuq intrcpidus adibit.?Jsus :Audax ad omnia. Cf. A n i m u q Alacer. AUDEO,6% a u i u r sum, 6re. a et n. Oim SYN. Non dubito; non vereor. ADV. Aperte, fidenter, nimium. PHRAS.1. b u l t u m a~deg tu ri rrct brcutcoufi. Multum pis ;multum 8 i sumis ; ingentis rem aggrcderis ; deam jacis periculi magnum in te facinus suMipis ; magnam tibi confidentiam sumis; magnum erit, ti mm tantam sustineas ; audacia f e m mihi videris, et temere facere Vereor ne modum non inveniat felix temeritas. Quid non cadet in hunc animum, quid non recipiet h z c temeritaa, quie tantum audet? Vercor, ne hunc impetum temeritas euderit. 2. T a n t u m g o non auderem, r t trtni,jc n'ostruislktJuuf~nf,
prigi
nwt
AUD Religio mihi ~ s e;tanimus deesset ; metus me arteret ;ncfas haberem ;tantum mihi non ntmenm ; istos mihi spiritus non sumerem ; modestius ego mihi agendum putamn ; animorum mihi ad ista haud satis e s r t . Usvs : Tu me hoc rogare ausus es? Eccit, quod dius ne sperarr quidun ausit. C f . Arrogo, Sumo, Audax. AUDIENTIA, m, f. Actim rfc'vwfer. SYN. Attmtio audiendi. EPma Maxima. Usvs : Diserta oratio ipsa sibi audientiam facit. Rei pondus maximam audientiam mihi fecit dicenti, vulgi aures prsparavit. AUDIO, 18, ivl. Itum, Ire. a Eatedrc, +ter. SYN.Auribus accipio, exaudio, excipio, auditione accipio, aures do ad aures venit, pervenit, auditor sum, auscuito, operam do. ADV. Admodum, aliunde, diquamdiu, diquando, alicunde, amice, aaaidue, attente, attentius, attentissime, bene, benigne, benignius, celuiter, clementer commodc, comdiligenter, diligentiw, diutius, Z a i ~ a r c inailigenter, , Iatine, ieniter, libenter, male, studiose, libentiua, liberius, liquido, mal% melius, merito, nunc primum, omnino non, nunquam palam, pariter, attmte, yrlibcnter, peratudiose, propius, aronus, nihil unquam, celenime, quun tnrirsime, statim a principio, studiosius, valde, ven, vulgo. PHRAS. i. D e tul8 rebua llbnnter audlo, j'enteuds voloirlirrs #ai&r & vos quirrs. Ad tuas m mihi aures semper r t m t ; res tuas libcnter auribur percipio. audeo, si quid de te ad aures mcaa perveniat, accidat, veniat permeet. Sitienties p r o a u n s ad m tuas. bropitiis auribus accipio, capto de te nuntios. 2. Dloentem llbenter audlo je vous coufe wIoatKrs. Caudeo, ri vox tua ad a u m advolet; nimis libenter edo sermonem tuum. Cibus mihi est, quod fabulare. Orationem tuam Sermo tuus haud invito ai?UZ,"ac!Z8Ai: res tibi libenter dedo meas; pronis aunbus admitto ;in aures ac animos admitto; m n dir auribus accipio, q u s dicis. Animo di& recipio. Faciler tibi aures prabeo ; libmter, haud iniquo animo acci io, quae tu ad me. Dicmti libenter operam aunurn operam dicare soleo. Siquid me vis, vacuas a u n s affero; a u n s adhibeo benevolas ; a u m mepr in ditjonem dedo; a u m upetunt mep ;ad advertendum animus adest, et opera a t . awibus ; quidquid id est, aurer commodo, accomodo non avmaa; perpurgotis auribus opcram do aicenti ; facilem me pmbeo in audiendo. AuElltus r u m benevole, c y nr'n &oyt ~c dir1111n'Ihw.Usus sum aunbus pquissimis; aures natus sum benwolas; in aures suaviter influxi ; facilem hibui in audimdo Pnncipem. 4 Non audlo llbenter obtreation* jc ha$ &S michanfcs lair ws. fuqes mpuunt, abho-t, nfugiunt .o%tm-
79
AUD b n t i u m voces ; maledicz linguae graves sunt wribus meis ;haudququam grate runt auribus criminationer istae : offenduntur aure malediRis ;.gnm in alienis obtrdbtionibus audimdis molcstiam sustineo ; o b t r d h tionum siquid auribur objettum est, ingens me tadium capit. 5. A&dus hoc audlo, j'dcowte sanr CIJSC crla Auribus ista inculcantur quotidie ; aurer mihi his vocibus cdent uridue ; circumronant, obtunduntur aures ; frquenti auditione accipio ista ; a u m his quotidie nuntiis celehrantur mea. 6. Audlvl de morte fratrl8, j ' a i appni /a morl & vohr frhc. Auribus accepi, percepi tristem de fratris obitu nuntium ; aures meo jam fama et auditione acceperunt mortem fratris tui. De morte fratris tui ad me jam perlatum u a t Ad a u m jam vmit, pervanit, acceosit, pumnnavit mor6 fratris tui ;fPmi,rumor~ a m in urbcm allatw est de morte fratris. 7. C ~ W vocem a u d l o ? @i parle t Q u a vox ad a u r a mcaa accidit? CUJ vox aurca tctigit m a s ? a u r a verberat ; a u m advolat ? cujus vox obj& ert aunbus meis? cujus vocis sonum usurpant a u m m-? q u e vox immiasa in autes meas a t ; cujus 1st. vox cst, quun auribur gusto, degusto? cu'ur sermonan ufipio ? quem auditu percipio~ 8. Nihll i u d l r l potest. on m # u f Y&# eatedtl. Nec aunum quidem uuur nipmrt ; aurium wum intuce it fnmitus ;4 u m usur aufertur, c-t. 8SUS 1. P o t a t Beri, ut quod te audisr dicis, nunquam audienr 2. Exaudio, cxauer. Dii preces m e ~ audivcrc. s S Amntior, je suis d o & . Nec Homemm audio, qui e t c + S u m dlaclpulus, je mis & &a$&. Plato Socratem audiebat. 5. Laudor, un: vitupemr, jc nrLc csni/~d ar bfAm1. Honlo ingenuus vult beneaudire. Makaudim 6.Obt e m p e q obedto, morem q e r q obiir. Si me amtcisrime monentem audirsis, aliter res tua haberent. Ditio audientem esu. CT. Aurir AUDIT10, bn@ t BnuiC, rumnrr. SYN. Rumor, publicus urmo. EPITH. Fi&, tenois, taiuusima Usvs : 1. Nolite fi&a audiionibus, aut di-bato spersoque rumon cmden. De ea re tenuimquidem auditionun accepi. 2. Audltui, acIimr d'kmr&r, &fa Homincs hbul.nim wditionc ducuntur, &S h m c s se phiwd d coyIcr &S f i e ~ . AUDITOR, bd8, m. Disap. SYN. Diripulur. EPITH. &qualis, in dicendo non nimis exercitatus, in jure civil non inferior, novus, equup, attentus, knevolus, docilis, M w , fequeno alicujw, i n d d y , inte$igens, mitior, siultus.et uedulus, b n u s , m". tior, infestus, urdus, vehu. USvs : J. Platgnis auditor Aristotelea. 2. Audlep.. @itlut', Facen attcntum auditonm AUDITS, nq m. Owi. SYN. Sensm
% :
&;
AUD
aijdimdi, auditia Usus : H* non perinde auditu, quam cogitatione intelligi potest.
80
AUC
AUFERO, eri, aI#tCLII, ablatum, h-S rr Eirlnur. SYN. Enpi4 abripio, aveno,
dime tollo, abduco, detraho, RmoVeo, Pmcido. j( D o , aflem. ADv. Gratis, impudenti- longe hinc, mordicus, occulte, omnino noa, publice, d i m i m e , undique. PHRAS. t. Omnia d ob hoatlbur, abiata, d e t r a a a . erepta munt, Irs e n w m i ~ l u i onf fd ~maia per scelus m p t a et as onata sunt. Omne instmmentum direptum, Lmilia aMu& , kbattum pecw convulsa suis ex sedibus -ir Spoliatus, denudatus, rebus omnibus executus est. Fortune cultus deletus omnis ert, atque extinctus. Spoliata domus, denudati parietes, sanguinem adeo ipsum exsorbere visl sunt hostes. 2. T u a oratlo m e t u m m i h i o m n e m abstullt, vol fimlc~m'onf enbu4 /out# cTOi#fe. Metum omnem ademit, exemit, p w i d i t , dem rit, detersit. Tua oratione metus omnis abgtus et sepultus est ; consedit, conquievit. Oratio tua metum omnem discusit, dissipavit, delevit, abstersit. Cf. Abd u o a sus. 1. 0 ris pmstantia imibndi s p m omnem a b t u c . Aliquid ~udicioauferre ;alicui jus suum ;pccuniam de srario ;ab aliquo amorem aufem. 2. Obtlnw, W u o r , qagrvr, rrcmir. Benignum resPonsum ab &lb, decrctum amplissimum, prami4 opem urnatu abstuli. Ex eo fa00 laudem et d o riun maximam abstuli. 3. Abeo, s'rn al&. A&m se de convivio, de conspe&u.
w.
AUPOGXO. 1% fogl, fugere. n. S'fnjuh: SYN. Fugio, higa me aufero, fugam capesso. Usus. Funo f&o aufugit, non impune laturus. Cf. Fuglo. AUGEO, e, auxi, a u a u m , augbm, a n w . SYN. Majus facio, amplifico, Pdurac-ionem acio, exaggero, cumuio, multiplico. )(Detraho, extenuo, dimlnuo, minuo. Anv. Copiose, cumulatius, fuse, magnifimtius, maxime, mirabilius, omnino, privatim, rhetorice, summe, valde, vehementer. PHRM. 1. P o m p e l u i vaide a u x i t imperium, Pomfle racula les boma a2 l'em n . Amplinvit, multum protendit prodEiit, F u l i t Imperii fines. Multum addidit, adjunnt ad dltionem Romani Imperii. M a p a per Pom ium ad lmpeni vires accessio fatta est. Romanze magnum incrementum cepcrunt, acceperunt ; multo deinceps auctiores fuen?, Qum antea. Pompeius magnam terrwm partem hostibus demptam, ademptam, d e t d h n , Romano I m r adjecit. Multa Prwincis Pompeio vi ore Romani Imperii jura, potestat ue subiere. Pompeius latisrime protend8mperii terminos. Pompeius magnam orbir p a n m in potestatem lmpeni ndegit,ad impcrium adjunxit. 2. T u s lltterm m i h i dolorem auxere, 7'0s Ietfrcs n'ontfnit
q u ' a n ~ ~ ~ ~ e ma n f c douleur. r Majorem fecere commemorando, r r t d a n d o antiquum vulnus; velut attrettatu, et quassu dolorein amplificaverunt i gravarunt, du licarunt conceptam a n h i agritudinem, et d o L m ; onerarunt doloren metu. 3 Ipsa iibi lnvidlam auget, il u c d f confrr lui femie. Novatn flammam invidia adjicit; materiam criminibus suggerit; et undc gloriam inde invidiam intendit. + Non msdlocriter a u x i t opes s u a q if &st forl ennkhi. Cumulavit, adauxit, exaggeravit rem familiarem, nuLtPrium non exi uum adjecit ad pristinas opes ;lucro quoti$iano suas a u b v i t opes ;ad rcm familiarem, ad domcsticas copias accessiones fecit ingentes ;fortutunis suis et copiis magnum increinentum attulit. 5. Augetur m a l u m Indias, le rrial s'accrott tmu les jmrrs. Quotidie ingravncit malum, corroboratur, cumulatur ; longinquitate crescit malum, suis progressibus augetur. R n ab exiguis p d & initiis eo crevit, ut e t c Maium in ntibus incrcmentis augetur, maximis autiCr crescit ; tacitis augescit incremmtis ;serpit uotidie malum et incre. mentum capit. ~ncrr%escitmalum, majusque jam est, quam ut remdiutn possit aeni. In incremento malum est, robbr quotidie accipit; oneratur diuturnitate d u m , et rravatur. Quantum tempori, tantum mal acerbitati accedit. Accessit in cumulum mali dolor novus. Nova quotidie fit mali accessio ; malum nova quotidie incrementa accipit. 6. Augere cuplditatem, pmtium, gloriam, formam. nequitlam. fortunam. a u p n e n f ~szs r Jlsrs, sa gloirr, su h f l , sa malice, sa/orluru. Accenden cupiditatem ;pretium rei ; intendere f l o r i m ;fomam cultu, nequitiam pmceptis, ortunam comitate adjuvare. Usus : Honore, dipitate, divitiis, commodis augere aliquem. Bencficium tuum magno cumuio uuxisti. C t Amplifico, Cresoo. AUGESCO, i q ers, n. Croflre, p&ir. SYN.Augeor, cmsco. USUS. Semina temperatione calons augescunt, alunlur, pubescunt. AUGUR, a r l i , m. A u p r e , #rdisant I'aveni~pO & ~chanf des o h r r x . CYN. Interprcs auguriorum ;peritus calestium prodigiorum. EPITH.Uonus, optimus, perf.uq publicus, summus, verecundus, antiquissimus, interpra Jovis optimi maximi. Usus : Homulus ipse magnus augur fuit. Augurum ars, disciplina, jus, pr;edi&. AUGORLIS. e, en. com. Augttral, nloli/ a n x aupres. : Vir augularis, libri augulares. AUGORATIO, a n i q . Action de#mdrc &S angurrr. SYN. Auspicium, divinatio. Usus: u a tandem auguratio ex pasxribus ? ifem : u g u r a t u q u& di&titCef foncfiondaugw~c. AUGORIUM, ii, n. Science des ~ I I ~ I C S , <livination$ar Ic c h n f ou le vot L s mSrmx.
JSUS
AUC SYN.Aus icium, aut30ritas rei h e genndo. EPITH. lddubitatum, contrarium, non tam artificiosum, quam superstitiosum, e x t m u m , sinistmm, venssimum. Usus :Auprium in arce agebant augures. Certo salutis augurio. Cf. Divinatlo. AUGORIUS, a, U ~ AugWrd. I SYN. Auguralis. Usus :Jus augurium. AUGOROR, aria, a t u 8 aum, arl, d.
81
AUS
1n d d u s . Usus : Curmm , cum opus est , sustinet bonur agitator; auriga indoAus e curru trahitur, deripitur, eliditur, laniatur. Fronos inhibet, qui q u o r agit. Esscdarius, rhedarius, qui cmnbaf JUY un d a r . AURIS, 4t Onillr. EPITH.Equissima, apetta atque int~gra, avida, et capax, elegans, emdita, hebetior, jejuna, inhumana et agrestis non obtusa criminatione, sed vacua, pat/entissima, tires et religiosa, trita. PHRAS A u m arrigere, A~CJJCY les orti&s, conter uttrnlivrmnl. Erigere aures, priebere, patefacere, dedere, admovere, commodare, adhibere. 2. A u m s o k l d e r s , (usigrr qqa dr JOU bavardagr. Credulas aures implere, comlere, imbuere ; obtundere garritu ; sernioni&S mfercire, verberarc. N e U o quid in a u r n immittm, susurrare ; ad aun5 oggannire ; auribus inculcarc. 3 A u r i u m j u d l d o m m
PrMirr & a * ks mrgWms; #rdiw, anaonarr. SYN. Auguriumago,auspiciumago,divino,
Quantum ego animo augumr et conjettura, non deapero. Bellum auguror, j r prhiois unc p c m . Cf. Dlvino, Prmdlco, Vaten.
A U O U S T ~ ,&IOU
yra@ujtmut.
ADV. ~ideliter, pulcherime, d e , ven.
auspicor elicio ex mentibus divinis res
8%;:
SYN. pie, san&, feliciter. b s u s : Augusto, san& venerari Deos, aiiquem consecran. juflr d'oP"~ Cr qu"* 0 8atrnAw. augu~f#, p n d e r a m 9 AUGOSTUS, a, u m , S&f Aunm suam interr are. consilio et arbitrio plenus majrJturux, SyN. aurium uti. "sin :?ur&dare, scfh I8amajBtate. u , : Locus templum dihf d e gq*. Auribus aliquid dare, Jalcw augustum. Augustior humano species. influere, ~ c / a coufm, h cop/ivcr 9 ~ln . Ex hoc augustogue platoni, fonte f'aftcutim. Calent adhuc a u n s sermonibus Amp,w omnis riostra oratio. tuis, ] ' a ' Its mrillrs rcbattur~a ccs discmrts. AULA. a,f. C m ,* I d . SYN. Atrium? Aureg t u a peregrinantur, vmtr 8tcs distroif. regia. Usus: Ornamenta aula. Rex omni nuttoritate aulse communita. A U L + I M , 1, n. T a j u . SYN.Au1i-e 01118menta, penpetasmata, peristmmatg ritragula, vestis stragula ocnduntur, u s roks iacmruantcs o & snf &J m i l l r . t r e s claudero, sr*.c*rrlu A~~LCEDUS, 1 ,m . & flrlt, S m . omilks. Cf. Audio. Tibicen. A U R ~ R A , as. f. R u r o ~ ~ SYN. . DilucuAURA, as, f. Souflc. EPITH. Minima, p u 2 popularis, clarisona, inferna, subita, lum EPJTH. Humida, pranuntia clan solis. va11 a Usus: I. Auras irat melior. a. F a v o r Usus : Quumprimum aurora se ostmderit. popularis, vcnf & favcur pqpulruic. CCf. Mane, D i s q Diluoulum. Illum popularis aura 'usto longius provait. AURU)L~, i, n. ore SYN. Metnllm Fertur populari aura. h e honoris aura nunpuum. EPITH. Melius, p-lam 8su.s quam potuit a cunu dimoverc. Totam opiniovea recondita. Aurum cmhtum, fanem p r v a nonnunqum rumons aura comb m , signatum, coronarium Pateram ab mutat Cf. Aer. labris auro circumcluderr AURATUS, a, um, D d . SYH. AUSCULTAVIO. ania, t Acfioa #&mtus. Usus : Aries Colchonim auratia tu, C J @ U M @ . SYN.Auditio. Usus : Q u e AUREC)LUS, 8, u m , f k C o w l n n ' a . h a c aurcultatio est ? Usus :Aureolus 1ikUuqaumla oratio. AUSCULTATOR, a*, m Aufrur. AUREUS,a, u m , Dw. SYN. EX~WID. usus : A U auwsltator ~ cst tantum, aut diUsus : Stella aurea, nummus ai~eiu. mptator. AURICOLA. m, f. Om'lk. SYN. AUSCULTO, 4 avi. a t u m , are, a . et sirca foramen auris eminct. E . 1 1 e n* & & , sm. ~ - . a d m ~ e a , apto Usvs : Serrno tuus adhuc miht hPm ad -0nami oritioaemclun subauriculas. Auricula inma mallior, NYJ m#& lego, & ~ 0 . 9 ~: " 1. s S-wm q~u Irebovl a2 I1orn'IIe.Adag. d e efreminath a u s ~ ~ l t ~ excepit n d o Ad f w a suspcnx, r pIodw'I dr AURIFER, era, um, gradu accerei, animan comprasi, a u n m rdPor. Usus :Albor aurifera, a% oyx+~mrs m&, ita a n i m m cccpi attendcm et sermonem captarea a. Obedlo, obcir. A ~ ~ ~ i t C m n i? e #or. C u m Dat CL A u d l q Obedio. A ~ A I F E X , Ioli, a O@vw, Usus :Aurihcu statcra. AUSIM, aync. pro A w s r i m , IMI AUN. AURIGA,m, m. C d c t t w & dar, iim, ex ant. prat. Aurl pm A w w m m . Oser. Usus: hec si Kiun, dicere audm. rotkr.SYN.C m u m rcAor, agititor. EPim.
&
~~~-
m.
AUS
AUSPEX. LIS, A u p n : Usus : Latores ct uupices legis curiatae. Auspice Deo, duce,
82
AUX
Tempus wneacenti astati adjunoum ; autumnale aequindtium instat ;astatis non multum supemt ; estas in a i t u est & astas P'B?c~P~C~~, I'autmw a m ' v ~ . AUThSO, aa. avl, a t u m , are, n. PrCtedm, ~mlem?,ddnilrr. SYN.Opinor, cenreo, puto. UsUs : Ecquid autumas ? , AUXILIARIUS, a, um, A AUXILIA~ 1 e, %gch come Aux)7jaiira. PHRAS.MIi l b auxlllarli, roIdds anxt7iairCrs.Auxiliares copie ; adventitiae copia ; auxilia ; condutlitia cohottes ;subsidiarius miles ;milites in 5OCietatem armorum assumpti, qui socia arma junxere ; ~i subsidio sunt iegionibuk USUS : hiles, co ora auxiliPrie AUXILIOR, aria, a t u i iurn, arl, d. A * , #orter ~ c m r s . SYN. Juw, adjuvo, opitulor ;opem auxilumque fem, auxilio a m , succurro ;subsidio eo, uei venio, p m t o sum, subvenio, adsum, prniidium fem ;adjumento, subsidio, presidio sum. Suffragor, subsidio proficiscor. UsUs : Auxiliari cuipiam. Cf. Auxlllum, Faveo, Opera, Opltulor. AUXILIUM, 11, n. A a , sermrrr. SYN. Subsidium, pmsidium, adjumentum opig adminiculum. E ~ ~ ~ ~ . A d v m t i tbarb,m, ium, bonum, certum, divinum, fidelissimumet gnvissimum, et maximum, finnum, magnum, et vanum. mediocre. multum. nernum novum. novissimum, prasens, summum, verum, vo: luntarium. PHRAS, 1. T u m1hl auxlllum tullit1, VWS m'avez Pml(~cconrs. Tu primus afRibo, et jacenti consulnrem fidem dexteramque attu1ist.i; te patrono usus sum diligente ; tuo auxilio evasi. Tu summo scmper studio mihi prasto fuisti. In te velut arcem rerum m n u n habui ; tu labentcm, ac prope cadentem fulciebas. Te pro pemigio utebar post uam P ~ ~ C Oconsiiia N ~ et auxilia mihi occi8ere. TU ad pericula mea propulsanda concumsti ; meas ruinas tua virtute 'astinuisti. Egregiarn mihi o'pcram navasti; labentcm exce isti ; fortunis, fide ilcivisti. Amicum penientem c-ere non es passus. Patrocinium nrum mePrlrm s u ~ ~ p i s tTui i. auxilii umbra t d u l ; sub umbra tua Latens, auxilium reperi. Tu adjutor meus, tu maiitor, confeRorque negotiomm meorum. Tu studium tuum saluti mea dicasti unice, tu ope tua me defmdisti. Te ego aufiorem salutis, defenwremque habeo. In te opis mihi erat tantum, quantum vix omnium studia conferre in me,potuant ; adminiculo hoc uno ueCtus sum ; eodem innixus principe steti. Tuo patrocinio nitebar unice, tuo prasidio sustentabar. 2. Auxllli nlhll aupem~t,tart & morulr d a b a d ~ ( w .Omnia mihi prasidia amicorum, omnia auxilia civium, perfugia,. j,ur> consilia occiderunt. Emortuum est mihi a eam rem auxilium. Nihil mihi in quyuam opis est, nihil auxilii. Omnia mihi un iquc
rars &S crspl'u~ &I u . f i u s p I c A T 6 , A#+ m o j r Irr suscrs. SYN. Bono auspicio, auspicio capto, c nir ominibus. UsUS : Auspicato urbem condidit Romulur Cf. Fellclter. AUBPICATUS, a, u m , C o ~ sainf, ~ ~ f w b k . SYN.Auguratus. USUS :Auspicato in loco c o n d i t . Annus auspicatus. Cf. Felix. AUSPICIUM, 11, n. Au~#icc.SYN.Augii. "mEPim. Augustum, c o a ~ u mconsulare, , ementitum, extremum, optimum, pmtlarum, Kcuhdum, vcrum, salvum, bonum, divinum, une. tnafum. militare. popiilarc. ratum, sini; & h . usus : ~uspicibmfacere, age* hakrc. Obtemperare auspiciia. Bono auspicio diquid agere. Duou, imperio, auspicio d i cujus rem gerere. AUSPICOR, a r i q a t u i ium. ari, d. Piradm Ies aur#iccs. SYN. De celo, tema auspicium ago. UsUs : x . Oblitus est nuspic a n 2. Inclplo, romrncitccr. Annum, laborem, Opus auspicari Cf. Inclplo, InItIum. AUSTER, rl, m. Austrr, wcnt dn mitif. SYN. Ventus a meridie spirans. EPITH. Advenus, lmissimus, summus, vehemens. Usus : Belle nobis flavit a b E iro mitissimus auster. Austro vehementi reie8us sum. AUSTERE, DurzmrnC, ~Cvdrrinent.SYN. Dun, ~ v u e duriter. , USOS : Seven mecum agit, et stoicc. AUSTERUS, a, um, Dnr, S&&. SYN. Severus, acerbuk )( Dulcla, DwoCtua Usus: Austero more. Suavitas austera et solida Cf. Rlgidur, Aaper, Severua AUSTR~US,e, gen. com. Du midi, SYN. Ad meridiem, ad austrum. Usus :Australes regiones. AUT, Ou, mr b h . SYN.Vel. Usus : de pntorum viriditate, aut arborum o r d i n g t aut vineiuum specie dicam ? Cave, h u l c p u t l c u l m partlculam ve1 subjiclaa, A U T E M ,Mas. SYN. Sed, vero. Usus : 1. Poeta numen9 adstritlior, verbis autem liknor. 2. E t , 4 niau que. Cum pecunia essent autem raedia, vendi ea jussi. An, e ~ t m que I ?ur consurgitis ? vultis Wtem h o ~ m audaciam reprimen ? pro : a n vuitls e t a + Preterea, mair que, q w dn W . Cum ita esret, suspicarcr autem etc. IniarrogaUone w r v l t c o ~ l o n l . rit, pwidere, quid fiat. i i a t autem ? Imo vem'quid futumm sit, j e doizprh>m+ re qui ,doit # a < i . Se fw'ira, w.28 &t ? B h flW N pui -'ver. AUTUMNALIS, e,gen. comDantonrue. USUS :Aiitumnnle frigus. AUTUMNUS, 1, m. Autoncr. PHUS
~~.
. tai
AUX auxilia detrata sunt. Nullus.cst auxilio locus. 3 Auxilto venlre, venir au sccours. Subsidio ire, proficisci ;subsidium arare, comparare ; adesse auxilio, suppetias &m, adferre ; suppetias advenire ; Pdjutorem se profiteri ad rem ; ad subsidium venire, suppetias venire. 4 Auxlua mitu% **Vzr &J t-*> an.nfiaii.es. Subsidiarias cohortes, subsidium minere ; submittere auxilia, subsidia, copias auxilio ; subministrarc auxilia Usus : Auxilium ab aliquo petere, im lorrr lz secoyrs a2 fwfqdun. Implorare, e$agitare. Auxilium e m , adjungere. Auxilio esse, ni&. Cf. Adjumentum, F a m , Affe&uq a, um.
83
AVE
avaritiam, cuplditatemque superabat. Nullum erat officium tam santtum ac solemne, quod Crassi avaritia non violarit. Usus : Homo avarus et furax. Cf. Avidus, Sordldua AV, aria R[cj,Cyla~ d ~ t ~ h ' ~ mgckque. ~alutationem~ ~ad ~~i ~ prenmm Virginem~ronu~tiare, iterare. Voce ~;~bri ~~h~~~~ ~li~ virgineam M~~~~ salutan. vEHO, vexl~ vectum* eres Emmwr. : Puerum a patria avehitl 'l 'm* "rscfavr <ic AVELLO, 111, vuld. v u l n i m , ore, a. Awackr I . SYN.Abstraho, aufero, abjungo, AVARE, ~v*mrn*. SYN. Avid% Parte, distmho, detraho. UsuS : Avellere filium de restrifie. Usus : Avare crudeliteque agere. matris complex,,, ~~~l~~~ a ab SummO cum dolore- Ci. XVR'ITXA, m, t Averice. SYN.Sordes, aviditas, cupiditas. ) Llberalltaa EPITH. AVENA.m, f. Avm'm. Usus : Si avenam Ardens, czca, fadi, bians atque imminens, in r p t e uspiam videris. importuna, incredibilis, nimia, par, senilir, & ar&mnun/. Xypo, eq O r e , a. [ sUmmL usus : Omniumbona spe a t V e avaS ., Cupio ; avidjtas me tenet. Aor. ritia devoran?. Homo avido ingenio, infinita Pronus, usus : Valde ave0 scire, quid rerum cupiditate, ardenti avaritia Avaritia est cf.~ ~~ ~~ l l d ~ ~ ~, ~ . alienorum appetitio injuriosa. Nullum officium ~ avl, atum, ~ are, a. ~ tam =nfium, tam solemne, quod non violct Ditoymr (uM calamil/). sv,,,N. prohibeo, avaritia et comminuat, Cf, Cuplditaa averto. Usus: Dii omen averruncent. Ct. AYARUS, a, um, Avare. SVN. Alieni Averto. appetens, sui nimium tenax,adstritus, parcus, AVERSOR, aria, a t u s s u m , arl, d. S 2 avidus, sordidus, qui omnia in pecunia ponit. & t o y w ( r i v r c , - d # u g ~ ~SYN. e ) . Refugio, )( Liberails, munlficuq effuluff. PHRAS. abhorreo, recuso, me alio averto. USUS: Crallsur Romanorum avarlsslmus pu~d qu;rstionem repentinam hazrere, avenar;, tatur, Crasn,stst ~tgar<iico?rit~~ leplus cm i prece+ wmonem averspri ; des Ronruins. Avariti. nomine male aude: ,jdugere a d h u , se-nem. Cf. Alleno, bat, suspdtus erat. Avaritize crimen C ~ ~ S S OAlienatIo, Abhor-, Advemr. maxime objicitur, exprobratur. Crassus avaA ~ ~ dri.,~ m. ~ &i <iitoyrrnc, ~ R , ritia infamia flagrabat, graviter laborabat. : pecuniz Crasso avaritie nota inuritur. Exagitatur, ut publica. in avaritiam ronior; ad avaritiam prociivior; AYERSUS, a s um* Qui a Ir dos Imirn" divitiarum &S aepuo, justo appetentior; imSw. Qui tecga dat. )( Advemua Usus: moderate sitiens; supra modum cupidus; cuAveno CorPore vulneratus, *les$f i r *Ypidior, quam satis est ; i n divitiaruin cu din2re- Milites a przlio aveni, ad pdm tate nimius. Auri sitientissimus putatur trasconversi. Eo nuntio nihil a roposito aversus. Incumbre ad opes ;opibus inhiare unus Aversi Dii a ulute p p u l i komani H o 0 . rnXime exiaimatur ;.avaritiz hb i n f d u S ; litteris ;wrmo a ver0 avemus, abhorrens. Cfpropensus ad avaritiam, sjquis alter. jn m Alienus. quarenda ; in opibus congerendis ;in divitiis AVERTO. 18, verti, vemum, Ore, a colligendis, comparandis, contrahendis plus D h n u r . SYN. Arceo, removeo, abduco, operre posuisse, collocasse, quam equum sit, r h i b e o , propello. )( Converto. ADV. Manicreditur. Cr:usi avaritia ad.summum perveeste, parumper, repente. PHRAS. l. Avbrtlt nisse : e0 esse progressa dicitur, quo maxime a n l m u m a prlrtlnls studiis, i a d~~ tuit. Crasws homoerat summa avaritia, insoir rspril & crr ansirnne~Ct~drs. Abduxit K i t a rerum ccipiditate ;avaritia erat ardenti, nmimum, mentem, cogitationem a pristlnir inhiante ac imminente ;homo erat avidi instudiis ; deduxit a consilio pristino mentem genii. Crasso nullus advenus immodicas cupiditates steterat terminus; nulla res Crassi avaac studium et alio traduxct, transtulit. 2. Avertlt pemiclem civium, d l o i p r u* ritiam morabatuq avaras et insatiabiles manus mafhar+r ws connYoyenr. llle suo consilio ad omnia porrigebat ; avaritia infinita aliorum bona devorabat, inexplebili auri cupidita!~ hostium turorem a pernicie civium repulit ; cladem a cervicibus depulit stem ac exilaboratat. Multi multa avare faciebant ; in tium propulwvit. UsUs : r. ' g n a i u s improaviditatem proni erant ; avidiores aliquando b 0 ~ m a republica, hostes ab urbe, pcstem a ad rem erant ; sed Crassus unus omnium
'
AVE
84
AXI
cervidbua snrtere. zVerto, atfinr, Omnium d o s in M avertit. Alio averterc flumen. Adoro, ~ ~ I O Y Id IU son Y prolf, drobrr. P.e cuniun puMicam, hacteditatem, pradam in suor unir avertere. 4 Sajungo, ~ g r e g o , JY dituch. ! k ab amicitia alicujus avertere. AVIA, e,f. Aiaw&,graad'mlrr. SVN.Pamt* mater. AvIARIuM, ii, n. Voliln. SYN. Locus ubi ave* domi nutnuntur. AVID&, AvUIrmtnt. SYN.Cupide. Usus: Avide uspeRo tuas litteras. Avide litteras Crs~u uripui, quasi diutumam sitim expbra cupienr AVXD~TAS,&ti& f. AwiiitlC. SYN.Cupidideridenum. EPITH. Infinita, inexhaucita, USUS: 1. Infinita me gloriz cupiditas tenet. Est in m : r m m a aviditas; summa cupiditate, a d i t a ~b n s e rapior. a. Avaritia, cu##Iiti, amarle. f l d c i t a s aviditati c o n j u n h in d e n a s f e b m imminet. Cf. Avaritia, Avldui. ~vIDuS.. a, um, Avih. SYN. Valde nppetcqr, cupidus. Usus :Appetentes gloria, =ter cateras gentes, atque avidi laudis $ e n RomaN. a. Avarui, m * , Valde avidus in uniis locupletum est ;auri ~ntiquc s t u E s u ra, quam dici potest tcnctur ;neho minus ifo a$ecmia cupiditate n k t ;aiin hominem cupi itas ingens tenet ; tst h i ib summa aun aviditas; ad divitias indammatus aviditate rapitur. Cf. Avarui, Cuplo. AWS. ia, f. Oiscan. EPITH.Adversa, interp n r e t rnteiies Jovis, postrenla, excelsa, internuntia Joviq minor, alba. Usus : Aves alice nlita ;nlia: oscines. Avium quaedam ad imitandum humanoe vocb ronum sunt dociles. Ave8 libero fruuntur colo. Quasi avem albam bene wntigntem civem intuemur. dVlTUS. a, um, P r o ~ r ~h n Paiculou t & S W . UsUs : Paterna et avita possessio. Patria et avita Philosophorum se&. AVIUM, 11, n. et saopius~VId, orum,
n. pl. Lisvx &srrts. Usus : Avium dulcedo ducit ad avium: AVIUS, e, um, DLsrr!; imjraficabk. UsUS :Nofiumis et aviis itineribus profectus. Silva, valles avize. A v O c A ~ l o .en& f. f i v r m ~ o n . DIFFER. Avocatio a molestia cogitanda ;revocatio ad contemplandas voluptatea A v ~ C O , aq avi, a t u m , are. a Ddfonrw,dloigiur, disfrw'~~. SYN.Abstraho, abduco, arceo, rernoveo, traduco. )(Voto, adduco. ADV. Sapienter. Usus : Ab ea te me non commodum ullum abstrahet, non metus avocabit, non somnus retardabit. Aliquem a contentione, a discordis, a vitiis avocare. Cf. Abduoo, Averto. V~LO, as, avl, a t u m , are, n. Snrvokr; se nrirrr ra#Umcnt, s'rnfwr. SYN. Fugio, duo, evaneseo. UsVs : Experur ut hinc avolem, j r c k r ~ k dam'rnfuir ~ #id Fluit corporis volu tas et prona avolat, & pIwSir s>rmo~r r t iicntdt 1'1vu~11it. X V U N C ~ L U S , i, m. on& tuutcrncl. S m . Matris frater. EPITH. Divinus ac sinylaris, magnus. ~ v U S , 1, m. Aieuf, ami-#m. SYN. Patrs, awt matris pater. &&H. Disertissimus, nobiliq sapicntissimus. AXILLA, m, f. Aitrrlk. S m . Locus s u b t a brachium concavus. AXIOMA, a t i q n. Prqbositiorr, oxiornc (#YO n'Iion i n'a #as ksoin ak dirnousfra: W ~ S Y NKuntiatio, . eatum, pronuntiatum, ententia breviter enuntiata. EPSTH. Falsum, verum. AXIS, 1% m. E d u , et per product. C b . SYN. Linea per mundi centrum duta, circum quam coelurn convertitur. USUs : 1. Tem, altnx nostra, tmjeAo axe sustinetur, <ul du monde, lzligru irnu i W m qui#artant d'mpdlc d possant par u n & de l a ttrrc, rr~oint Pauhujdlr. Usus : 2. Sinuare,propelle~axem
BAC
85
Catapulta.
BAR
( quo sunt contents, et addutz magis. Cf.

BALNER, a r u m , f. ~oins#nblirs. Duo m d l U c i a c o ~ u n 6 t al , n q u o r u m altero vlri, a l t e m feminm lavabant. Usus : B a l n w publica. BALN.E.ARIA, orum, n. Safie & b h . USUS : Nihil nstat pmter Balnearia, et ambulationem. BALNITATOR, brls, m Bai~aeur, *otairb Ar &J. SYN.Dalneorum prafetus. PITH. Temperans. BACCA, m, f. Baie. F r u c t u s arbonrm, BALNEUM,item: BALINEUM. 1, n. quaiea s u n t corni, olem. EPITH. Certr~, Sal& & baim. SYN. Locus, ubi domi privaulchella. Usus : Bacca a r b o ~ m terratque tim lavant. UsUs : Balneum calefieri jussit. PNgeh BALO, nq a v ~ , a t u m , are, n. B&r. B A C C H ~ N A L I A ,l u m , e t onim,. n. Usvs : Balat ovis exclusa pascuis. Baccha~lrs,fltes & Bacckr*r. PHRAS. HilaBALSXMUM, 1, n. Bmrmier. Sr~..Odoria, liberalia ;quibus diebus bacchatur homirata Palsstina arbuscule Usus.: Balwmum num Hrcnata licenti et temulentia ; dies, ut mbor ipsa ; o p o b d q u m err mccus col"bus proni esse inticentiam hominq et l d u s ex arborc. luere in luxum ac lasciviam solent. UsuS: Bacchanalia vivere, v i v n dans la dcbawk. BALTEUS, I, m. BauArz& Sur?. CinBacchanalia agere, agitare, cdlCbrer les otg2.f. gulum e corio bullis ornatum. Usus : Aurata vagina, aurata illis baltea erant.. BACCHATIO, onis, f. CfCdran'a &J k h a a a & s , orgri. SYN. Bacchantium furor, BAPTISMUS, 1, m. BdP/&. PHRAS. insaniendi ratio varia. Usus :NoCturna bac1. Baptlsmum conferre, btiftisrr. SAcrqchationes et vigilia. Cf. Amentla. saneo Christianorum ntti abluertt; aqua vitali abluere ; sacro fonte infantes mpergem. BACCHOR. arls, atus, s u m , ari, d. CSalutari Christianorum lavacro tingem ;satdbnr &S mys/res lir Baechus, se trmr avx irausports (a2 la joic, a2 fa colre rtc.). SYN. cro baptismate mpwaere ;primis Chriaianotum sacns initiare. Sacro baptismate abluFuro, insanio. Usus : Quibur gaudiis multatus a t , il a r q v & ba#tCtnt. Sacrosanfin bas, uanta voluptate bacchabare ? Qwllc aternae salutis fonte ablutus, tinfius, aspersu* dtait ? i W J J C de ta ioie t ~ Furo. . est ;Baptismatis fonte aufioratus a t ; ChrisB ACILLUM, n. Perit bdton, v q c s &J tianonim coetui per sacrum baptisma insertui lulrbyrr. SYN. Baculus, virga. EPITH. Incurest, salutari aqua, lustrali fonte lotus est ; vumt bi summo inflexum. USUS : Lituus, id sospitalibus uis ablutus est ; sacro baptsest, incurvum, et a summo leniter inflexum matin rore ti%us est ; sacro fontelustratus, bacillum. expiatus est. 3 Ex baptlsmo levara. fr2 EthCfrLU~,i, m et BhCfrLUM, l. n. firrain. E sacro font :suscipere ; ad sacrum Bdfon. Usus : lnniti baculo. fontem pro aliquo S onsorem fieri ;qua horn BAJOLO. as, avi, atum. are. a. Porter nurris sacra aaua alsalutem tideendas ooer d bras ou =Y & AOJ.SYN.Porto. U S U S : Ego 1 :&-di&. ;&nsioncm facere. ( I f u ~ pa. bajulabo, tu inanis ante me ito. trinum a & & ) . BRJOLUS, 1, m ~ortrfaix. SYN. OperaB X R ~ T H R U M , I, n. ~ou*. SYN.LOqui onera CorPore suo vifius quarendi cus pmceps, unde emergi non ssit. TRANSL causa ponat. U s U S : Operarii et bajuli. Pro homine edace, potatorc. ~ W : Pro I meretrice omnia absorbeate Usus:Eximo barathn BALBUS, a, um, B 2 . e . SYN. Lingua emergerc. hmitanr UsUs: Demosthenes ita balbus m t , ut pnmam Rhetorica litteram non posset B A ~ B A , f. syN. vir villusa<l dicere. mentum. EPITH. A u n q horrida atque inBALBOTIO, lr, Ivl, Im, n. L?gayer. SYN. tonsa, major, maxima. USUS :i. Barba erasLingua hasito. TRANSIParler obscurdmnt. oit, @ . Jam lanuginem emittit. Ineptc diswro, male doceo, trato, ngo. Vd: Lanugo per malas serpit, malas vestit. 2. BarObacure, ambigue pronuntio, dico. )( Aparta, b a m longarn fert, i l ICU'JIC cmIfre w . e t clara vace loquor. U S U S : De natura Barbam promittit ; alit prolixam barbam ; Dei balbutiebant. barbam nutrit profusam, submissam, prominentem. Bene barbatus ; barba affatim inBALISTA, m, f. Batiste, ~ I r i n c Clancsr d stru&us ;spissa, p r o m i s q u e barba est conk s p i r m . SYN. Arcus magnus cum manuspicuur. Promiuq et fluente in peflus borb brio. USVS : Balista eo rehementius feriunt,
<
BAR
86
BEA
at 3 Barbam depwult. l.?& r d . BarBARDUS. a, um, iour$, S&&&. SYN. Stupidus, hebes. Usus : uis stuprdum Sobam totadit, dmpsit, abraait, poruit, m i t . 4. N d u m h-t bacbam. Ne pnmam cratem dicet, uit bardum quidem barba lanugincm induit ; ne hunugo BARQ onir, m Imbicih. SYN. H O ~ O quidmi menturn obduxit ;ne p r i m quidem stupidus. Usus : i. Haec cum ioqueris, nos barba mento i n d u h e t UsUS : Capillatior barones stu mus. 2. Vlr Prlncepa M. L . quam ante, et barba majar. Bamn. ~ ~ u % r e l i ~ u Barones os te in gratiam posui. BARBARB, A /a m ~ &S /tnanrgrs; h SYN.Inqiiinate.)( P u m , emenBASILTCA, as, T. B d i w, Crirfic 09 Pon % % w G r a m m a t i c u m nx professus, barjngcait; kgIisc chrJticnnc. &sus : Basilicam bam lquitur. struere, o r ~ r e . BAsILIcE, Ruyaktncnt, rnagu~quc~>~cnt. BARBARIA, a . e t BARBARIES, el, * SYN. Magnifice. s u s : Basilice omatus f. Pays itmn r rau bardon. SYN. Locus incedit. bprhnis wl gd gens EPITH.Apatis, foren~i5,irnmanis atque intoleranda, inveternta, BXSTLICUS, a, um, Roya/, sp/c&<Ir. tp- Vaata. i Tam ntrox nullus in ulla buba* SYN.Regalia, splendidus, ma ikus. Usus: nus hit. 2. R iones erae et aiienq Bprili~p editionm V i h s biuiEur s > e S y r i et cunctn7ere barbaries MoBhsrO' B<u'scr' *culor' roa barbarl. durl. feri, crudelltaq ferltas, BASIS, ir, f. acc. ]m, abl. l. Bclu,pirdcsfd ~ , j h ~ , b * C . czw f fJ ~ ~ SYN. ~ ~ Pe% F . i~ substrufllo. invaemq u m d a m barbarim ex Cadita. EPITH. Adversa, altior, excelsa, inanis, index noni,,, moribus delevit. ~ ~ forensi,, b ~ ~ i ~ aceleris. Usus : Basi statuatum aliquid + Vluou a lPtlnltata 10uuo, SU inscrikre. b d & & hrrg*, ~~MIW D ~~ , ,., M ~ ~ incidere, ~ BASIUM, 11, n. B&rI SYN.Osculum. aliqua h r b a r i a eomm scrmoneminfuscavit, Usus : Baaium dare, figere. Cf. Oaoulor. inquinavit. Barbara et solceca inspergunt. BARBARICUS, a, um, &&ty, h B ~ A T &~eurmsbmeI. SYN. Feliciter. m.SYR BubPnir Barbpncse m t a , leges, Usvs : Beate vivere in una vhute pooitum e r t inon barbarici. BEATIFICO, aa, are, a Bpt~@cr. PHRICS. Beatorum in calo numero addere ; Beatorum BARBARISXUS, 1, m. B ~ o r b d ~ , in celo ordinibus inscrere, userere ; Beati) fwtk cmhr la I<MPWOU la#tdll~~~&ond'un adscribere ;ad.numemm, in numerum Beator d& ~ .S Y N . Vitium in locutione, cum verruin adscribere ; B a t i r annumerpn ;in B u bum .liguod vitiose eertur. Usus : In bartorum n u m m locare, collocare, reponere ; !mriunor incurrere. Beatorum numero ~ I I F ~ ; in W B-to~m BARBARUS, a, u m , B .SYN.Im. nUme"\m refeme; Bcatorum niltuq Iionoiruniq i n d t u s , agmtis, ferus, crudelis, rtrox. reque alicui decemem, constituere. )( H u m a n u r , c u l t u a PHRAS. H o m l n m BEATITAS. ~ t l r f. , BoruCrur. SYN.B* i~ubari,h w s arbms. Genteir immatitud, vita beata. Cf. Beatw. iiitatt barbare! moribus eerata. Homines irnmaai a intoieranda barbarie ;immansueti, BE&TI'cODO, dlqii Bdpti". SYy. M, omni diritate deterrimi ; vultu, motuque Beatitos. Usus : Beatitatis et beatrtudinis corporir vuti, et agrestes ; moribus, ritibusverbum durum, sed usu mollitum est. C. Feque effcmti ;magna ex parte latrociniis infa. iicitni. Baatw. ---i a ;homina ~ ntura immani et importuna, BEATUS, a, um. Heuniru. SYN.Felix, incultb u@ ; quique contra studia natunc bene est. ADV. Absoliite, ardenter, pera p t l k i s institutis obduruere ;experta om- cui fe&, summe. PHRAS I. B e a t u i i u m , ni5 jurb u conditionia, et lingua prope husuis htuwnr. B e n beateque n t ; in c m { : i n a w ; natura et moribus immites ac feri ; suin ;coclum digito contin o ; D e o m vitam' ngmdbus institutis vivere sueti ;quorum teradeptus sum ; quis me tomo fortunatior? rir nihil uperius, o pidis nihil incultius, infortunam i sam anteeo. C t Fellx. 2. BeaU dok ac moribur nihirimmanius. Cf. Agmstli, i n cmlo, &r&uuxdu ncl, Ics soirrts. FeliInhumanw. cissimi cocli incolat ; atemitatis felicissima~ BARB~TOLUS, a , u m , Qui porir lumina ; in altissimum e v d i caektium cimdrsa~tr.SYN. Fere imberbis ; cum vium conscssum ; caekstis patriz cives ; coc~ r a r a barba mrf parva. U S U : ~ Concumbant lestis a u h beatisdmi procercs ;in a u g w t k baruuli juvenes. simo Numinis concilio collocati ; qui ea flo. BARBATUS, a , um, B&, Usus :Barrent inter calitesgloria, qult monalium a p i m buti illi vete-% transcsndit, intra oe positos habct univtrsos. BARBOLA. q f. pcnift bu*. u s v s : 3 Beata sempiternaque vita j a m in aelo Irultur. i l jouit cVjd &m lc cicl d u n Non k c barbula, qua isti deleklantur, usi /t<rnifrl bnrrkdur. Ejus vitam rirtuten~que nint veteres.
---.
BEA
87
UEI.
beata jam immorditas excepit ; pi0nim jam sunt, strenui, et consilio boni ; rem bellicam fortiter ac strenue traAant, gerunt, adminiredem ac locum est c o m u t u 3 ;m n b jam, et perpetuis fruitur voluptatibus, nUfio metu strant. 1 . Solplo bellicosissimus erat, Scinec impediente, nec impendente ; ejus ani#ion Cfait un trs-vuifiunt gtcrri6r. Vir erat mus, postquam e co. . re excessit, in caelum in arma natus ;ferox viribus, et ariiiorum arte; jnm, qiuui in d o m i c x m suum penenit ; in inviAuo bello juvenis ; Mars alter ; primus setenum, oc plnnc jam suam in domum imbellator ;magnum habebat usum in re milimigravit, ubi r v o sempiterno fmitur. E t e r n o tri ; summam scientiam re militaris habevlutis, beatitudinis particeps ; hares aternsi! bat; erat beUo nobilis; manu strenuus, promvita est ; particeps oternii gaudii in unica ptus; clvus militia ;acer bello juvenis; bonur fclicitatatis cognitione defixus e s t Adest illi militia, impiger manu ;gnarus, non inglorius, cumulatn bonomm complexio, ~ c r e t i maiis s a c u militia ;egregia! erat militaris fama. oninibus. Reatitudinis sempiterna3 portum S a e se in armis strenuum, in bellis acre* jam contigit ; in illa perenni felicitatis sede ac fortem probavit ; fortem ac strenuam in bello navavit operam ; erat in co laus rei mijam collocatus est. Vita ctelitum, quic wla cst vita nominandq ; c<iclesti gloria, et imlitaris maxima ; pmdentia rei militarir clams mortelitatis. domicilio jam perfruitur. Vita erat ;in re militari versatus emt egregie ;florebat militarir rei gloria ; militare inunus beata et sempiterna ;q u o cumulata bonorum omnium, et. nun uam interiturn poueuione prseclare funAus erat. Usus : Gentes beilic o a . Cf. Fortia. Audax. iraudet. fmitur. kt~ 1 0 r i ememdwllr DEO mortalibus proposi-hn, jam consecuBELLICUM; 1, n. S ' p u l d s combut. & 1 tus est. In btisrimarn cmli regiam est deporcum canere, sonrtrr l a . b a r ~ eSYN. . Cantus atus ;hareditatem divino gloria adiit ;evoad arma vocans. Usus : Bellicum quasi canit avit jam in calestes o r k i illos, ubi certur Thiicydidrs. laborum finis, ubi vera et solida felicita& BELLICUS, e. u m , Rclulif d la gwm. ProjeAus jam est ad beatum illud annCtnnun Uss : Bellicam rem administrar majon, animarum concilium ; et felidmima calitum nostri nisi aur icato nolbemnt, les ( P i u m ' s sede u t reccptur Usvs : Beatus e s e sine de l a r @ m . Bellica disciplina, virtute nemo potest. Quem tu ogritudine, Ffr! a ! . p c w c . Bellica laus, gloria, I c r metu. ktitia nestiente. et libidine libmim gmn m'ararrc. solutum, vacu<m viderh, num dubitabis bea: BELLIGERO, aq avl, a t u m , ara, n. tum dicen ? Qui beatus est, tutus d t oportet, Fui@ la ~ w m SYN. . Hellum gero. USUS : inexpugnabilis, munitus, ~ p t u r sine , timore, Cum fortuna nobis belligerandum est. auem nulli metus terrent. nulla anritudines Exedunt, nulla libidiner 'incitant, ulla: latiBELLO, as, avl, a t u m are, n. Fdrr tiae futilcs languidis liquefaciunt voluptatibus. la n c m . SYN. Belligero, bellum m. Cf. Fellx. Usus : Cipantum more cum 1)iis &&e. BELLARIA, Orum, n. F r i ~ e ~ , ~ Cf. s Beiium. sm'rs. SYN.Cibi ad irritandam famem comBELLO A, m. f. Be12fIroce. SYN. Bes. positi. Usus : Mellita bellaria. EPITH.Audax et ndaria, fera et immann, Immanis, et tetra, importuna, importunissim8, B E L L ~ T O R , brla, m. Guern2r. SYN. impura, tetra et pestifera, teterrima, et vnrtiMiles kllicosus. USVS :1s minuv vehemens fica, vast et immanis. Belliia fluitanter, imorator, quam bellator fuit. Cf. Miles. manes et?etera,b innantes et natantes. USUS : B E L L A T R I X , Iclq f. G Y I ~ L ~UsVS w . : AZ citado ut tetra et immanis bcllua fugienda Bellatrix,iracunda s e 8 quide,,lo jus hospitii in hac bellua rqiiiro ? BELLB,B K ~SYN. . Bcne, a t prospen, BELLUM. 1, n. Gwwe. SYN. Duellum; cornmode, aquo animo. Usvs : E l l e , e e t ferMur,belli contentio, certamen belli, ternpus tive. Belle cecidit, cum e t c Dolorcm illum belliarma)(Pax. DIPFERBallum t ~tummibclle fcrt. Aqua belle fluens. litia tempus ;p m l l u m solum nrmorum cer. BELLICOSE. DYUC mani2rc bclIfpydwr. tamm est. EPITH. Bella acerba ac diuturno, Usus : B e l l i e ~ e Romam aggressus ert. civilii continua, domestica, externa, g ~ a v i 4 gravirsima, ho$tiliq inutitia, justa, Ien~ora, BELLICOSUS, a,um, BcIIiqwyx, 8magna, majon, maritima, tenustriaque, mad &a grmc.SYN. Armis et belli virtute valens. xima, et periculosissima, pestifera, pmciara, )( I m b e l l i r PHRAS. 1. Germanl beiiicori pristina, ropria, superiora, varia, vetera, bellis sunt, Irr CermJw sorrl b&igurux. BeUi superiorigus. Bello proximo, bellum acerbur gerendi peritissipi ;Ion e omnes belli gloria diuturnumque, intestinum, acerbissimum, et e t virtute superant ;be%icis laudibus abunulrunitosissimum, commune, crudele et exidant ; operum militarium periti runt ;bello tiosum, cmde~issimum,dubium, faedissimum, invitti ; multis fortibus f a a q gloria milit$ qmvissimum, horribile ac nefariuin, impium, illustrcs ;in arms excrcitatiuimi ugnacisin:xpiabile, indiAum, infinitum, injustum, rimi, promptissimi bellatores; G l o acres
&
BEL
88
--
HEL
W u m para* fdw les#r@rati/s #une #wnv, Bellum adornare, apparare, comparam, instrwn ; bellum coquere, ostendere ; id ugi i n ; de bello cogitare ; ad bellum .nimum intendue ;in bellum mente et animo insistere ; ad belli co$tationem sc recipere; de bello consilium inin ; belli consilium qurrrers ;in bellum incumbere. Omnia be111 appnratu nrapunt, ,out rrtcntit k druitrir Saga nmunar. arma promuntur, tu? civibus ; arma raptim capiuntur, induuntur. Armis cives accnguntur, muniuntur, instruuntur. 4. Bellum Indlcere. dislarrr a ptm. Bcllum denuntiare. 5. Bellum suclpors, mtmplcrrdm unr campagne. Movere, cummovere, facue, infcrre, swnere, incipen, bichoare. Belli initium wmere ; arma tentare; ad 8rma descendere, concumre. Belli initium frian; bellum consciscere, contrahere; bellum +M, inin ; bellum capessere, decemere ; otium bello i n t e r p e l h ;bello experiri; rem ad U I M deducere ; ad vim et arma descendere, d e c o m n ; k l l i fortunam tentarc, experiri ; ia kllum converti 6. Bello aggMdl a11-
lutuosissimum, necessarlum, periculosiim, vehemens, merum, miscrum fataleque, miarrimum, mortiferum, muliebre, naturale, navale et maritimum, occultum, oppressum, periculosum magnitudine, turpe, perniciosissimum, piraticum, privatum, proximum, prudens, ngium,. repentinum, sacriiegum impiumque, clavissimum prope omnium, scelerstisaimurn, scmpiterniim, servile, tetrum pnculonimque, tantum, tam crudeie, tam nedum, tam diuturnum, tam longe latequc dispenum diffisumquc. PHRAS.r. Bellum Imminet, & gwrrsest im~niuen/c. lmpendet nobis, imminet bellum formidolosum, anceps, difficile. Exardexet, orietur, nascetur, exsistet ex his scintillis bellum calamitosum, exitiable. Venamur in pmscnti belli discrimine. Adventat appropinquat, adest jam grave kllurn. kes ad arma spetbt. Bellum jam evitari non potest. Gliscit jam scintilla belli, ua bnvi in apertum incmdium erum 3iagna belli mola imminet. Magnum b e l r k in manibus est. Bellum incidet non dubium. Bellum nobis jam pro ius admovetur. Grave bellum in metu est. Eelli magni timor impendet; versamur in magno timorc belli. Adessc jam grave bellum videtur. Bellum non dubium habemua Bellum primo quoque tempom conflatum erit ;natum jam est belli initium. 2. Ballum axoltare, ullumrr l a g w m r . Concitare suscitare, commovere, conarc, concire be\lum; bellicum cancm ;ad amav ;arma induere civibus ; in arma populos agcn ; ad bcllum omnem Euro am umue; ad arma conclamare, stimukre, concitare, soliiciM populos ; bellum toto orbe c o n r i r e n ;ad bellum inducere ; quasi furinm quandam ac facem belli accendere, et i m p e k ad consilia tam funesL1 populos.
mltt~m. confir d gucfqu'un & soin I f u w urwe. Bellum dare consulihus ; przficere &]lo consules ; beilum mandare consulibus ;
quem. n/t<cqrrtr qrrclqn'rrn es ar,trrs d /u *,ruin. Arma iiiferrr?, bello lacessere, tentare, [ytere aliquem ; annis invadere, infestare ; 110 premere, opprimere ; armis, bello per~ q u;i bcllum inlerre, movere, commovere, facere alicui. 7. Bellum gerendum com-
summam belli administrandi consulibus dare, permittere. 8. Bellum gerem,/airc lugucrrc. Administrare, gubernare bellum ; bellum suis viribus exequi. p Bellum est i n Italia, i'ltuliz es/ rrr frrr. Ardet, flagrat, conflagrat atroci bello Italia ; miscetur belli turbine ; belli dissidio d i s t r a h gemit ; internecino bello remitur, aftligitur, vexatur. Italia perculsa ac prostrata jacet ; belli flaminr uritur, ac consutnitur; magna belli contentione tema marique infestatur ; i e ferroque vastatur ; nefario ac durissimo Ello inflammatur. Italia tota in armis a t . Arma tota Italia concrepuere ;strepitus armorum totam ltaliam concutit ;in sagis est omnis Italia. Nulla calamitas, nullum exitium, nihil tarn d u ~ m et acerbum in bello est, quod Italia non persentiscat. Hellum diuturnum totam perdit, corrumpitque Italiam Nullum non mali genus ltaliae infert, importat bellum. Bellum ma nas calamitates, a e graves creat Italia ; muftis et gravibus damnis Italiam acit ; nullius mali expers est ; nulla vacat calainitate 1ta:ia bello Iacessita. Belluan ex ulcheriinma Italia parte solitudinem facit. endique se pugna movet in Italia; ubique m i s contenditur, dimicatur, disceptatur. lo. Bellum a d h u c ancepa est, Pissur & lu p u m c rst rwore douteuse. Bellum ancipit. Marte geritur. Communis adhuc Mars bell;. Varia adhuc belli fortuna, ancepsque Mars est. Bellum adhuc gestum ea fortuna est, quam belli casus ferunt, Marsque commu?is. i 1. Bellum protrahem, tralnrru lonpurir. Dellurn ducere, trahere, rogare ; lentum bellum per oppida circumferre. 12. Hello hostem circumducerc 13Bell u m mpeilere, s c di/rndm (@m di r n sive). Pro uisare bellum, ddendere be&; illatum ; ilfatas injurias propulsare ; bellum depellere, profligare, repellere ; vim omnem belli tempistatemque alio convertere, avert e n : bellum dividere, d i r ~ e m r e : in locum alium detrudere. 14' ~eiluk mmiait, l a p r m es: nrr Ir b i n f u fluir. Attenuatum, imminutum bellum est ; wnescit, conscnescit bellum ; afectum, non confeaum bellum est. 15. Bellum absolvere, trrminrr u n r g u e m . Restinguere, delere, conficere, componere ; belli. reliquias exstinguere ;felici temeritate op nmere ; bellum ad exitum perducerc ; beium perficere, abdvere,. ~erpet-, viCtoria terminan ; optato exitu concludere ; belli extrema delen ;belli reliquias auferre,
kilo,
af%zz
HEL
---
89
DEN
conficere ; nuiiam partem bclli reiinquen ; finem bello iin nere facere, statuere ; nuliam bel! scintilcm rejinquete ; belli rcli uias E a q u i i b d u m tO1lem et * p l i ~ . l8 A 'lo 'OSSare* resser lu c u m * . &'lum dirime% pnem* deponere, componere ; bel; arma ponere ; ab armis lum pace discedere ; ab armis absistere ; bellum sedare ; ab annis conquiescere. 17. Bellum mnovarq ~ ~ C O I I I I I ~ W laC gucwc. ~ Nondum satis oppressis belli reliquiis, fumantibur adhuc h l l i scinti\liS, consilium msumc m , instaumtum, redintegratu~n est, ut adeo llum ex bello feratur. Kedit, nnascitur de integro l>cllum; jam exstineum denuo tatur. Novo iterum bello implicamur, involvimur. Novis fluctibus objicimur ; in bellum denuo conjicimur. Ex przsenti tran uillitate novz tempestates commoventur. ~ d l u m in. tegrup suprest novis furoribus inflammatum. Beilum non finivit, sed mutavit. Omnia Nrsus in belluni consilia convenenda sunt. Usvs :Bellum inferre, pdr/cr la guarrr. Bellum dcfenden, ~ f i u s s c rla r r m . k l l u m accipre, non inferre, p r r r &cnsivc rt non parato, prJplimti/s p m . Bellun~collatum est circa Corinthum, la prrc ConjItkr. Beilum ad Placitiasn cdssa dr co#ldrcr,re smrs &S r,turs a2 Plaiiance. BELLUS, a, u m , Bon, ronumabfe. ~ Y N . Aptus, conveniens. Aov. Plane, valde. Usvs : 1. Erit hic locus pueris bellissimus. z. Lepldus, dilirat. Bellus puer, b e i k iittera. 3 UFbanug honestulh @/i, bien &.vr! Durius hoc accepit, quam homines belli solcant. Cf. Pulcher. BENE, Bkn. SYN. Preclare, commode, valde, ratione. PHRAS. 1. Bene m e c u m agttur, jr snis e lus heurrnx &S kurnm. ~ u ~ c hmihi r e est. b a t u s sum. Perbono loco m sunt me=. P a c l a r ~ res habet. Bene me habeo, Reetissime apud me sunt omnia. Optime, commodissime mecum agitur. Belle me habeo. Expedita mihi sunt omnia et erplicata Florentissimis rebus utor. Optatis respondet. Pulchemime stamus. Secunda res sunt. res est, integra, inmlumii. R~~ facili cursu procedunt ;pmsperum cursum prospem, et mtentia res eunt m e . Vitam vivo felicissimm. Facilem se mihi pmbet fortuna et beni O time mihi cum fortuna convenit. N %% kicitatem deest. Vita mea omni felicitati, nere cumulata est. Omnia ad voluntatem E u n t ; ex sententia proccdunt. Utor rebus =undis. 2. Bene a n m a l q bUn ou mal. ReRe an perperam ; re& an secus ; probe M KCUS ris, ignoro. 3 Bene fwiiti, vows aves%% fuit. R d e et ordine, bclle, dkiaaime et sapientiaoime ; nte, providenterque fecisti. Usvs : 1. Domua bene et ratio-
neredificatr. a. Vnldo, tr&, for. (Cum adject. ve1 adv.) Horno bene nummatus ; bene multi, bene mane, bene magnus, Iongwr etc. B & N ~ D I C O ,1% ~ 1 R , u m , .m, n.U~"s: 1. Absolute st: bona yerba dicen, e t bonl ominis, dire & parola don au ,,rd. 2. Laudo, dire dn birri <ir qurlqu'nn, 6u;r. cUi benedixit unquam bono civi qurl A ~ , de , ~ ~a-Liljamais/ail ~ (~~logr? BENEDICO D E U M , a.YcbJflis DIED: Laudo, extolio, deprdico Numinis clementia" aC l u l i t a t e n 2. Ben.dlceM PoPulo, h n e d i a i o n e m dare, bnir 1 8 #*#le, donM?' fa bddricfion. Bene precari ; fausta C U m Pmce dimittey ; cem et veniam Po u10 a sup".g-.. &mni precatione, Rustis ad D E hl precationibus populum p-ui. 3 Benedicem me-m, clboh. m y ~ ~c~aenam 8 w precibue ~ au~plcari ;Chriatiano ritu, so~etnni prrcatione daF'e9 lustrare. BLNEDICTUM. i, n. Boivrc #aro&. )( MaJedi6tum. USUS: BenediCta male interpretar. BENEFXCIQ 1% f&q, fawn,, n. Fain du bien. SYN. Beneficio afficio,benigne fxio, beneficium tribuo,bene, optime memr, beneficiir orno, h e promemor, beneficium confem, beneficio compleRor ; beneficiis auge prosequor. Usvs : Uuwm est, maie t&ri ab lis, quibus benefeceris. Cf. Beneiclum contem. BENEFACTUM,~, n.C,pdo~ fdf&&~. Adhlbetur saspius i n plus. num. SYN. Bene, hone9te faetum, virtus. Malefa&um. USUS:BenefaCtorum jucundissima cst racor&tio. a. Benenclum, merftum. birnfai?. Bencfab male locata, male fa& arbitmr. BENEFICENTIA,. a , f. ~a2nfrni-f SR ~ b l l t - b . o ~ E ~ ~~ uT H D .m n q prastans. Usvs : Quid pmtantius bonitate et kneficenth? BENEFICI~RIUS, 1, m. BCdPcMrc, 201&*mu@r laf-' E"n tribun' Cliena. Usus : Petreius cum paucis quitibus bencficiariis auis in hostem movit, PItrciussr jgta au militu fa mtlh qu&wsc4"@-
l"Squi~ui~t~nt~m,Js.iV~~.V-~lu~).
BIZNEFICIUM, 11, n. Bimfm'I. SYN. B e n a u m , meritum, officium, gratiqpromeritum, munua. Epr~n.Eternu ampliaoimuni, divinunqimmortal uc; e x a k n s atque divinum, insigne et s i n a r e , ppracht~m rempublicam, publicum, recens, rummum. Bencicia ampliuirna, clviaoima. Divina in aliquem, f m a u o y et grata alicui, immortaliq innumembilla, jucundiora, mutua, paterna, plUnma, proxima, V-a, vetevilin P n u a l. Bensnclum peto,jr ww &m-& un sen,rCr. Hanc rcm in kneficii loco a te
UEN - ---
90
UEN
apud m6 obtinebit C cotnpferolO1 cc scrvict #mi& s # l u s g r ~ bicn/aifs. Cf. G r a t u a
deposco ;tuo beneficio ut is mihi honor obveniat,petu. Cf.Rogo. 2. Beneficium confsm, j c red sewict. Contuli, vuie in illum officia potui. Quantum in me fu~t,quantum efficere, et consequi potui, pro meo studio, meaque industria com lexus sum hominem ;auxi omnibus officiis. Ru~ium officii genus, aut studii; nullam omnino rcm, q u z ve1 ad utiliutem illiur, ve1 ad laudem spetaret, omisi, prattermisi, infethm reliqui. Omnia, q u e quidem rertare mihi licuit p m f e h in illum sunt kneficia Meam in iilum voluntatem et benevolentiam,quandocumqne res tulit,ubi tempus, occaaio portulavit, ostendi, significavi, declaravi, patefeci, probavi. Bene meritus de illo sum, quam potui, studiosissime. 3. Nfhil beat i u s mt, q u a m benencla multls conterre p l u d m a , Ir conibIr b o n k u r , c'& & #mv o i r 0ccabIrr& bbnfais u n g r a n d nombre di ~YSOM*~ Benigne . facere lunmis ;beneficiis devincire, ornam, c o m p l d ~ obligare, , a l l p ylurimoa ;felicitatis pars magna est, bene ciis cuinulare, obruere; ofciis colere, afcere; beneficiia et ofciis prosqui uam plurimos ; mereri. bene promereri de Aurimir ; in exhibendis, tribwndis, dekrendis officiiq nullum benevolentia pignus, ac indicium omittere; emere sibi beneficiis lurimos; eximia esse in o m n a benignitate. 6 u a ista felicitas ert, xrvin, commodare quam plurimis ; collocan, r r e apud gratos animos benefaCta r a m p urima ;et quidquid facultas., in benecii loco dcferre. 4 Non m a g n a i n m e beneiola oontullsti, vous iu t,r'avzpas r d u &g r c u r d r scwicns. Non valde de me mentus es. Beneficium a te ve1 nullum accepi, ve1 minimum. Exigua sunt, q u e pro beneficio dedisti ; u o mihi detulisti, dedisti beneficiaf quz apu% me beneficia collocasti, posuisti. U w i a non sunb exigui momcnti, .parvi ponckns ea sunt, q u e mea causa fecisti. Beneficia tibi debco, non ita -no Obligasti, obstrinxisti me mediocribus ofciis. 5. Beneilclum a~clplq j c r q o i s u n semicc. Plurima tibi debe0 oacia et beneficia ; innumerbilia tua in me eutant beneficia ; in me profetta sunt. fonumera t u in me beneficia et promerita scutinere vix possum. Quod vivo, pro tuo k~ f i c i babeo; o in beneficii loco repono. 6. Beneflcium reddo. j' rn'acpuittd cnvrs mon bb@ikur. Quis beneficiis tuis pro mento mpondelnt ? quis parem mferet gratiam ? quis b w k h tot in me tua solvet, remunerabitur? quisoffich tua paribus ofhciis aquet, compensei ? cumulatis tuis in me meritis qui faciam satis? Cf. Remunemr. 7, Beneicil m e m o r em, jr m sduvirndrai &S services r q u s . Hujus mihi recordationem beneficii nulla dies eri iet. lmmortali memoria percepta beneficia rctracbo. Huius in me meriti eternum meminero. Hoc officium lnter maxima benecia rcferam, numeraba : sinplare me beneficium t u l i credam ; beneficii non vulgarir locum
8.Beneilciaprasatitaobje~am,rc~mkr&s
srvices y w Pon a r c n k . Libenlitatem suam pudori alterius gravem facere. Amplificare verbis sua in itltemin offirir Beneficia sua verbis et sermonibus ambitiosius depredicare. IJeneicii gratiam invidiosa praxiicatione corrumpere. Benellclum Eccleilastfcum, MnLjcc kclCsiastiyw. Sacerdotium opimum, opulentum, tenue, exile ; sacerdotium cura animamm praditum :sacerdotium ab animarum cura immune. Benencium Eccle6laaticum alteri cedere, cd&r R y w f q d u n u n hM&e. Abdic m se sacerdotio altquo, v r l sacerdotii mun e n ac censu ;amico utendum, fmendum tradere; jus, posseasionemque ramdotii su alten t ranscribere ;cedere jure ac pscssione s a n r dotii. BENEFI.CUS,a, um, Eicnfa>ant. SYN. Uenigne faciens, benignus. Usus : Bmeficus est, qui non sua, sed aliena causa, bendica voluntate movetur. Cf. Amlcua. BENEMEREoR, orla, i t u s s u m , erl, d. B i e n m d d r r . SYN.Beneficio afhcio, kneficium colloco. Usus : De republica, de nomine ac dignitate Rom. benemeritus civis. Benemereri de posteris ;posteritati s c ~ r e . BENEvOLE, Avec b ~ n v r i l l a n c c ,a&ctneusdmenf. SVN.Amice. Usus : Pmsto a% olicui benevole, et fidditer. B E N E V ~ L E N S , tia, n. omn. E h : veilfant. Svrr. Denevolus. &us: Non sum molesta, sedbenevolens. C f .AUe&uq a, um. B E N E v ~ L E N T I A , % f. Bieuvcilamm, bontd, obli@ac. SVN.Cratia, studium )( Odium. EPITH. Equalis ktati dicujus, bona, ideliq irmissima, grata animi, impar, incedibilis in d i uem et maxima, perfe&ia$irna, prestans in %iquem, insignis in aliyuem, 7ntemperata, major, mediocns, mirabilis, mutua, necessan non obscura, par ct mutua, perpetua in aiquem et maxima, propensa et perpetua, sempiterna, 'singularir, summa e g n aliquem, summa et par. PHRAS l. Benevoientlam captare, rechercher f a b i e w r i l l ~ c e . Benevolentia beneticiir ca itur maxime, conciliatur, co~~igitur, contrakitur, movetur. ~d benevolentiam officia alliciunt. Benevo!cntiaq tibi facile beneficiis adunges, conjunges. Cmtiam amicomm expetis, et multomm civiurp amicitiam ; vohntatw tibi multomm conciliare, benevolentiam consequi, experiri, p e spicere cupis, beneficio consequeris. Gratiam aucuparis ; in ~ r a t i a mte insinuare; gratia crescere apud cives et optimates desidera. benevolentia tibi eorum animi sunt devini ciendi. lnire optimatum gratiam, benevolentiam m q m m consequi exoptas ; ofhciis et
BEN
gr
BIB
keuarx, < t a wEimmmialif4 SYN. Beatum beneficiis est colligenda. 2. Benwolsntiam facia U s v s : Celo aliquem beare. exhibere, monfrcrsabiarrveil&11cr~r pwlBESTIA, m, f. Btfcfdroce d ddrdtllunt qu'um. Quam in te susce i benevolatiaq Ioufc <#)>ir t f a i - o l . SYN. ~e%ua.EPITH. m p e r tibi przstabo, servag,, tuebor, augeh. lmmanis ac perniciosa, monstruosissima, p m Quam semei in te contuli, declaravi benevoclara, valentissima B e s t b abdita, ternque lentiaq ea te r e m r compldbr ; hanc in.te te&, agrestes, ancipites, in utra ue sede vis e m p r navabo ; anc experiere, pers ventes, quarum incolq aquat8s, c cures, plurimis indiciir Qua in te u m p r e r a m L e . fe=, gradienteu, nantes, natanteq pravz, servolentia, ea deinceps quoque ero propensisp t e 7 solivap, congregatx, t e m n a , volatlrima Favebam adhuc rebus tuiq et cupiebnm ES, vo itantes, volucrcs. USUS : Aliae bestia optime ; ne ue desinam, in posterum tefavorc nantes, volucres, ~ r p e n t e s . fulcirc meofSecunda in te erat voluntu mea; studiisque in te inclinabat ;sed animo nihiloBESTI~~RIUS, 11, m. ~ r ~ t i ~ j ~ , minus in te benevolO, o~timoque esse P r g a m t~wquicoinbaffuif confrc&Sbttesfdrocts. SYN. Si unquam me tibi bmevolum dedi, si volun,,i cum pugnat ludis publicis. tate eram bona ac propitia ; deinceps in re 8s3 : G l a d i a t o r i b q M i i i i s rempublhn, tua totus ero, nullumque benevolmtk, aut , h o gratia officium omittam ; itudio nrum tuaBESTI~LA,m, f. Pcfi/r #te, imtte. ,tum agebar adhuc maximo, ru usus :Bestiolm dissimillima communiter cipiebm tibi omnia; bum qmrunt. (vuLO. cepa quoque, tu ue commodis studeam unice ? Optime affexum me tibi fuisse adhuc, BETA, m, f. Brftc, #o@&, jlanfc. H e r b a t , genw. U s v s :Beta et mlva tu ipse testis eris locuples ;qux igitur m u q u a dubiam reddere summam in te voluntaBfBL~A, n. hs livns. tem poerit? Cf. Amlcun, 3. Benevo1enU.m S y ~ .sPcra, littem ; lib,+ tollere, c n l w d gutlqu'un Pamifid. Adi1)ivini ; Divinonim l i b r o ~ m ,sacrorum icn: mere, exstinguere, Cf. Am,cltiam rtorum monumenta, instinAu &tu ue c a abrumpera, Gratla. lesti conscripta Divinarum legum v2umina B b N b V O L U s , a , u n i , Bicrrtrci~f. 1)ivina oracula Celestis ddrinac V O ~ U ~ ~ M Scriptura san&. Saeri codices. SYN. Amans, amicus, lropendens in aliquem inclinatione animi, stu iosus. ADV.Sane, vere. BIBL~bTH ,~ aA , f. al^^^^ PHRAS.. Ardentibus sum in aliquem studiis; SYN. LibrONm lucuq multitudo. E ~ ~ ~ amicisslmus sum; summa mea est in illum fica U s u s : De bibliotheca tus supplend.~ voluntu ;exirni= bencvolentia, ac benipita. libris commutandis, velim conficias. tis sum in al. uem ;voluntate in BIBO, 1% blbl, blbltum, ere, a B o k . sum ;animo%no sum in aliquem. Cf. Benevolentlam e~hibeo.US~s:Amicissimi,bene- SYN. Poto, perpoto, poculum exhauno, potionem haurio, exhaurio, sorbeo. ADV.Jucundnis, volentissimique hominis oficio semper sum plurimurn. PHRAS. V l n u m Intemperanter; f u n a u s Cf. A m l c u q Amicltia. bibunt Gracl, les Grtcs airncnt d s'enimv. B~N~,....~, Rvrc boItd. syNN. Comiter, Vinum intem erantius hauriunt ; avide siccant powla ;kgcnas exsiccant totas. Ingcns est in Crecis potandi libido. Cyathos sorkndo lkraiiter. diem producunt. Poscunt m a j o r i b p o c u l i ~ provocant. Totos d i n perpotant; vino KobBBNIGNITAs, Btin, t BonfC, b h i l ruunt ;furiosa vinoientia, circumpotationibW h2n.C~.SVN. Ciementia, comitps, humanitaa, inundantur ;vino re onerant. Merum ex canpiets, liberalitas. EPJTH. Grata; honesta, tharis rcitissime exantlant : vini multum uincredibilis in aliquem, jucunda a & ~ ,major, liauriunt ; largiorc utuntur vino ; largiter n nimia, privata, propenmn calamitosos, Uinvitant ; diem n d e m q u e poinndo contituosa, summa in aliquem, utilis alicui. Qsvs : nuant ; multum vini absumunt ; intempemSumma benignitate audire dicentem. Nun. tissimb perpotationibus indulgent ;diem mero quam tibi meam benignitatem claudam. Non frangunt; nimio se vini y t u ingurgitant ; m e 0 cxhaurietur mea benignitas. Benignitu nasopiuntur ; vino sepeliuntur ; vino v e n t m turx, agrorum. Cf. Lenitan, Mitin, Benevodistendunt ;in potationibus sunt, agunt assiIentla. dui; compotationes celebnnt assidue, in B ~ N I G N U S , a, um, Bo,,, dm,x. syN. potationibus assidue versantur. UsUS : 1. L e x Comis, blandus. )( Usus : Benigniis Grwcl convlvli : Bibat, aut abeat. 2. ( V u u . ad commodandum. Orationc benigna Bibere *nitatem)* la I o. Lihberaliq munlncu., ~cidrcur,liblrai. que/qu'u#. Libare alteri, ve alterius s*ti liberalisque non qui f,.,,Ctum, poculum ; bibere salutaria ;bibere soteria sed r~fficium sequitur. C t Benevolentla. BXBOLUS, 1, m. Qrri nimr dboir~.. US~S : BEO, as, dvl, a t u m , are, a R<rdrr
addxl szdsn:
E :
~~~~~~
&
92
RON
BLANDIL~QUENTIA, W. f. DOMC~S Potor bibulus F&rni,pand duvcur a2 Falerpliwfzs. USU,S: Tanta illi blandiloquentia ru. C t Vlnolentuq E b r i u a supplicavi. BICEPS, cYpItln, omn. gen. Qui a &ux B L M D ~ M E N T U M . 1, d. r l s~piwz: tHcJ. Usus : Biceps puella nata est. BL~WD~MENTA brum, , n. l., Canssscs. B~DWUM, i, n. EsP<ICe & ricux j o m . S p Blanditir USus : Multa k n d i m e n t a SYN.Duorum spatium dierum. Usus : 1. (De obis natura i p p eperit. Blandimentis cortempore, o u m Gen. e t Acc.) Bidui, d bimpta juventy. ~fQBlandItla. duum ibi fPi j c mis d r ? ~ u r & x jours en cy' B L A i p I O R , irls, i t u s s u m , i r l , d. dm.%(De loco, o u m Gen., Acc. e t -1.) C m s y r , flatkr. SVN.Amplexor. ADV. MiCortrn bidui, biduum, ve biduo a b p n t ab urbe, & cata# esf d &UX journesde ~ ~ t a r c k rifice, suaviter. PURAS. Solet omnlbua biandiri, ilJat/c /out e mon&. Ubique & la vilb. suppliciter se insinuat ; aucupatur blanditiis BIENNIUM, 11, n. &+cc & L u x ans. omnium gratiam ; blando sennone omnes SYN. Spatium duorumannorum. Usus : Biendelinire ;lenocinari omnibus ; palpuin obtrud o domo abfuit. dere solet. Blandissime a pellat omnes ;deB~FARI&M, E n &uxcndroiIs. SYN. Bimulcet omnes suis blan&tiis ; asaentationis partito. artificio omniuni animos sibi adjungit. Cf. M G A , m, t d sapiws: B ~ G X , e r u m , f. Adulor. Usus: Voluptar suaviter smsibus 4. Char d drwx chcvnrx. SVN.C u m s duo- blanditur. Prosperitas vitae hujus alludit tibi rum equorum jugo aAus. Usus : Citatis bigis suaviter et blanditur. C t Blandltla. vehi. BLANDITIA, m. f. CarcssesJathi'r. SYN. BILIS, ir. t Bik, humcurbifirw~r. EPITH. Lllandimentum, illecebm, assentatia )( MIAtrq secreta. USUS: 1. MenS saepius iracunnm. EPITH. Apertze, agitiosa, malitiosa d i pviore, veldolore, vcl timore, quam atra officiorum. PURAS. T u r p e sst, blandltils bile movetur. 2. Ira, colre. Ea res mihi bilem gratiam aucuparl, il estA8nfnrxL nchcrmovit, commovit, concivit. c h r la populmMfd P a r la flatteric. Popuiari assentatione, blanditiis civium benevolentiam BIMESTRIS, e, ,gen. com. Dc dewx mois. colligere; ad colligendam tentiowm gratinm SYN. Duorum mensium. USUS: Consulatus blanditias admovere, adcbere ; influere in bimestris. aures populi blanditiis ; optimatum animos BIMUS, a, u m , De deux ans. SVN. Duoblanditiis obsidere; blandimentis c o m m m, nun pnnorum Usus : Bimus infans. blanditiis et ilkcebris irretire. UsUs : E n SINI, m, a, Dnrx (aombre disfrib~ffl, ditiis nummos ab aliquo exprimerc. Blanditiis & . r d &r. USUS: Bis bina quid sint, Epiin consuetudinem aliorum se immergere. Pacutw non didicit. tris severitatem blanditiis et illecebris impedire. BIPARTIOR, Iris, i t u s sum, iri, p. Pmtagr en &x. SVN,In duas partes seco, BLANDUS, a, um, Cwcssarrt, h r , aidbtribuo. Usus : Pradam bipartiti sunt. m&&. SVN.Benignuq comis, knis, suavis. Usus : Blanda voce v , uempiam. BlanBIPARTITO. E n druxparfs, par nroitit! da et su plici oratione faxere. Homo est SYN. Dupliciter, bifariam. Usus : Bipartito minime bkndus. CC. Oratlo blanda. classiq acies diaributa est. BLASPHEMIA, m, f. Bhphlnu. B l a c BIPEDALIS, e, gen. com. De deuxpuh. phemiaseutire, zrrpdndnm ba~#hlnus. SYN.Duorum pedum longitudine. Usus : Sol Atroces in DEU M voces j r b r e ; impia m b a Epicuro bipedalis videtur. in DEU M profundere, jacere. Verbonim imBIPES, M l q omn. gen. EiP,&, qui a pietate, scelesta lingua, q u a in c a t o terrisque ck.upUrft. Usus : Homo omnium non b i p sunt santssimq violare. Seelesta lingur dum modo, sed et quadrupedum impurissimus. DEUM lacessere, Impias in DEUM voces B~R&MIS, L, f. Birrrrr,galrc d deur mitten. M a l e d i h et nefarias execrationes mnp Ar rama. SYN.Navis duobus remorum in DEUM et ccelites evomere ; nefRnis maordinibus i n s t r u b EPITH. Praclara. IediAir, insanis vociferationibus in DE U M et superos insurgere. BIS, Dn*x fois. Usvs: In eodem fatto bis improbus fuisti. BLATERO, as, av!, a t u m , are. n. Babillrr, maat'Ikr. Quid blaterat tanto cum BIVIUM, 11, n. Emdrawhemrnf de L u x clamore ? &J. SYN.Quod duas vias habet. BONA, tirum, n. pl. Biem,forfune. SYN. BLANDE,P w m manirrflatfrusc, inriFortume, res, possessiones, divitize, fundi, m k . SYN. Comiter, suaviter, mansuete. pncdia, voluptuarir ;res patria USUS:Appellan aliquem blandissime. Blanet avita, facultatea PlTH Aliena, augusta, dius diquid pebre.
YseSllOnFS
DON
93
BRE
bonitate mira ;singular bonitate et modestia brevior, didivina et egregia, diuturna, vir est. Cf. B o n u r externa, fraterna, magna et divina, qunm maxima, multa, necesmria, nec opimt4 PBONUS, a, um, Bm. SYN.Probus, frugi, terna, et avita patria, pauciora, penxigua et integer, justus, pmstabilis, saiutaris. ~ D V . minuta, plura, potiom p m x n t i q ~ r a t e r i t b fique, plane, sane, sat, valde. PHRAS. Vir propna a l i c u ~ u publica, ~ publicath summa et bonur ~ t 2rsl , un kommc & bien. Vir est propriz PHRAS 1. Bona parare. amaJJCr insigni bonitate; ita moderatus, ut p r a M <irr bir-. Multa sibi bona industria peperit ; qUan&m probitatem, ingcnuitatem fent. Vir sua cum industria multis ssessionibus cua t et aprens, et legibus pare- oficii non mulavit, auxit ; multas iili gultates ~ P I P V ~ ~ , i e a ~ s Utjlitatj , p u b l l e plus q u m s u r contribuit. 2. Bona adlmem, c n &J bitllJ. ~ ~ sulens, intentus. Exemplum est innocentia ; . lmminet fortunis omnium r bonis. Si nunc nema i n t y i o r in c i ~ i u t enema , sanfiior. agit, ut tila bona publicentur, et erepta tibi, pertus, Sim ex, ingenuus, justus est, acerbissima praconis voci rubjiciantur. Agri cujus fidem, knimtemquc omnes dilaudant. parte muitatos mortales muitos, bonis exuit, Probus est et mtiqui morir ; antiquis morispoiiat, avitis possessionibus evertit. 3. Bona bus, antiqua horno virtute et fide est. Vir est l u x u perder% firdre ~ a j o r - dam la &- mira ingenii bonitate ; singular bonitate et bauch. Ingluvie avita bona, rem f m i l i m m , modestia p d i t u r . Fmgi homo ert et q ! a n pmdiola sua brevi abliprivit, dilapidavitt, tivis prrtii. Vir no* a t et experta fidei, VI* dissipavit, profudit, absumpsit. Cf. P m d l ~ . que i n t ; vir, cujus multa sunt et illusUSUS : 1, Bona fortunae, tikh8JJtJ. Ea SUnt e i a exem probitatis et candorir. Viri boni gen+ pro inquomm, amicorum, OPUW oficium Rngi rolitu+ 1. ( m n a opera, b m a c ~ valetudinis, L r m a virium, in nii. Res mo-J. v~w.) -&que afiiones ; ventes, meubfc~.iundi, p& ~NI~CW~I~ J. a&ionescum pietate s"cepta ; virtutis exFr2. Bona corporis, bicns du c o * . Valetudo, citationa ;usurpatio r n i m munerum ; vlrfirmitas, vires, pulchntudo, senaur i n t e d , vetutum oficio fungi. sus Bonum solum, loeitns, dentium candor, venustas d o m m , q u d honatum Summum bonum in voluptate colors SuavitaS, lingua SOlutiO, V O C ~SOnUS, Epicums. Bono uti Ca-, benigno. laten firma, confomatio quadam, et fi ra (VULG.Bona nova.) Lati nuntii,bonnrs nontotius co ris, et orir. 3. Anlmi b o n 4 i%u veik~. (Bonam d i a m d b l facsrs. Vum. dc ~dnic.?)irtutes dotes ingenii, judicii, mese && m t+.) Diem sumere hilamoria, artes, scientia. Cf. Copie, Opeq = m Cf. P m b u r Dlvltim, Felix, Bene. BbO, a 4 are, n. Crkr, r e f c ~ + . SYN. 1. (Bona Spirltualla, VUU;. Bicm spinMugio. tuels.) PHRAS.Animi bona nullis casibus, ndBOS, gen. com., gen. bum, lis tem ribus subjeCk Interiora hominis b+ dat. abl. h b u s et bubus B ~ vah. A na, q u g s animus sit pulchor, ditior. Animi E , opimUs, mn&us, vinu; hVes mol~bna, celum quodammoda i ~ u m conti@es, opami. Usus : Boum cervices nata ad neu et propia hominis bOn% q u e J W n ~ humeronun n Wtudo ad arahominem carum Deo eiciunt. 2. (Bona temtn u t d e n d a r r a l i a . VUU. Bicm ternPOflIs.) Res B u * , BRACA* f. JQ@~J : BRA* ragiles, caduca, externe. Bon q u a fortuna &'Urn. f. P1. Brairs- Genun vWtis apud casibur sunt obnoxia. ~ e r i t u ~ " h o m i nh is a, G'll~Tran~lpln~ clua fluxir hujus vitz divitiii, honoribus ci BRACATUS. a, um,Qwiportc &J bm'r~. obl&tionibus continentur. Cotporir e t fort u n s dona, q u a una cum corpore intereunt. SYN. Bracis utens. UsUs : Callia bracata, Rerum duxarum blandimenta ; res f u g a c a Can& mdo11~1ic. inane% peritura, E% que apu BRJLCHIUM, 11, n. B . EPITH. Ertrecoccos mortales prima ; 'puW h"mum, leve, molle. Usvs: Brachii projeAio noNW vO1u~tatumque i1 ecebra. Bonacanuca decet in contentionibus, c o n t r d i o in remirdr. e t inccrta, p i t a non tam in nostris consiliii, ~ ~ ~ projicer h contrahm. i ~ quam in fortuna tementate. Res humana, Molli brachio aliquid quaque rationem h a k n t cum terra. B R A C T ~ A , m, f. FIYI'I~ L mtal. SYN. B6NlTAS. & t i a f. Bou~C. SYN.P m b i t y Lamina tenuissj-integrtas,virtus, benignitas, clementir. )( MaBRASSICA, cco? f. Ckou. Usus. Caules Utla. EPITH. Divina, inusitata, non inhumae t brassicam ne contigerir na virtuq non superba, ristina, singuluis, summa, vera. ~ s v:s QuiBam bonitate natutae, alii institutione, et disciplina r e h m seh n t u r viam, qurlgwrs-um m p I i z ~ c r &m J dn,m+s pnr lfcfct &un bon nafnrcl, cfc. Ejus fortunas tua: bonitati commendo, Ingenii
<In.
rtantur
BRE
7
94
BUS
BREvILOQENS, ti& omn. gen. Qui #erk rn*u a mofs. USUs : Breviloquentem me tempus ipsum facit. .BREVIS, e, gen. com. Courf,P f i I . SYN. Parvus. ~usillus.contr&us. concisus. anmistus, exiGus, pr&cisus tempofis spatio. P H ~ A S . 1 . Exi um, et breve vita curriculum. contrp8fiorasunt vita spatia, quam ut, etc. 2. OraUone ve1 d&ione brevis, dUcm/rs, @&s. Ambitus verb0nim contrafiuuq et brevis. Amputata oratio et abscissa. BREvITAs, atis, f. Brih,efi, E ~ i mAmicissima . aiicui, concisa, exigua vi&, nuda atque inomata, pura et illustris, summa Usus : 1. Brevitas diei, temporis. 2. Contra6ii0, concision. Brevitas non modosenatoris, sed et oratoris magna laus est. Multos imitatio decipit brevitatis. BREVITER, Bnnhicmrnt. SYN.Strictiml rummatim, brevi, cum brevitate, paucls verbis. )( PmduOts, pluribus verbla PHRAS. R e m d i c a m breviter, je dirai la chosc en pru a2 mots. Rationem tribus versiculis comrehendam ;ne multa ; videamus nunc striRim, rem perstringam breviter ; tribus verbis: paucis percumt oratio. Brevitate utar, ut aatietatem longr orationis eugiam ;non obtundam pluribus ;ne longam orationem suscipiam, paucis ista habe, summatim dicam. Ut in pauca rem conferam ;ne longum sit ; perbreviter attingam ; coarctabo et peranguste marciam dictionem; incidam media, ne nimis cero ad extrema veniam ; celeriter exigueque dicarn ;paucis vos absolvam ; quam potero, in verba conferam paucissima ; verba quam m u i m e ad compendium conferam, capita remm strictim rcurram ; verbo me ex ed i . Com nSiea sequar. Paiicis te ; p c u l i s ver& diRis compendium fieri volo. aucis rem dabo ; ad pauca ut redeam ;ut plum mittam. Ut paucis rem concludem ;uno verbo comple?ar ;ne multis morer ; teneam, ne longior sim, aut copiosior ;ne multa multia i p h r a pluribus ; quid multa ? non vagabor longius ;summam complectar ; ad pauca redigam ; pluribus agere tecum non debeo ;quid plura ? quid pluribus ?
E n A ;
VOL
BRMA, as, f. SoLch'ccd'hivcr,hfvrr.SYN. Brumale tempus, bmmaiis dies ; dies hiemis brevissimus. Cf. H e m r BRUMALIS, e, gen. com. LYAivcr. Usus: Bmmaiis dies. BRTUS. a,'um, Laurd,pCsaiiI. Usus : Fortuna bmta, fortune aveuglz. Fulmm bmtum, fmrdrcs inertes, donf on ne pcut firrr au; cun pldsagc. BfB!LE, 1% n. kfablc, d h u f i . SYN. Locus, ubi boves stabulantur. BOBO, Onis, m. Hibou. Usus: Raro in cons d u m bubones veniunt. B&BULCUS, 1, m. Borivitr. SYN.Boum custos. BUCCA, m, f. Bouchr, au #t. jonrs. SYN. Os ipsum et interior malarum pars concava. USus : Consul prodiit fiuentibus buccis, gravibus oculls. Scribe, quod in buccam vmerit. Buccz fluentes, cenissataq atque digna Capua vetere. BUCCINA, m, f. Trontpctfr. SYN. Tuba belli. Usus : Signum datur buccina. BUCC!NATOR. aris, m. IJ fro>npcffc. SYN.Praco, tubicen. IJsus :Promittit, se forc buccinatorem existimationis rnea. BULLA. ar f. Rullr; #ctiCc h l r bor, d'argcnt ou d'aufn mdfalque rfakntau cm8 Irsjruu>vtpafrici~ns jusquld Ar 17 ans. Bulla i n toga p r e t e x t a e r a t o r n a m e n t u m pueritiz, i n cordis flguram formatum. EPITH. Aurez, multte et graves. Usus : 1. P r ~ t e x t atoga sine bulla 2. I n valvis c l a v u s Verres bullas aureas R valvis abstulit. (Bulla Ponti!icia.Vu~c.)LittemPontificia!. BUSTO ARIUS, a, um, GlRniafewrqui combat aufour du bdchcr. Usus : Si mihi cum illo bustuario gladiatore certandum fuisset. BSTUM, 1, n. Bflchcr. SYN.Locus, ubi Corpus hominis defuntti concrematunf est ; monumentum, sepulcmm Usus : t. Bustum violare. 2. TRANSL.Homo im ius, bustum legum omnium, bustum reipub!icz, hotnrn6 intpic, dcsfrucfcurdes lois, fombcau a 2 la rdjublipur.
P"nP
CAB
95
CRC animus hominem reliquit ;relanguit animiis ; animo se demisit admodum Cf. Concido. + Cadera i n prfstina peccata, tvfo~nbrr dafu srr ~ ~ ~ C ~ fmfds. U I C S Relabi, revolvi in mona pristinos et vitia ;in eundem scopulum offendcn, impingen ; in idem viiiorum cmnum implicar ; iisdem sordibus involvi ;in eodcm luto adharescm. Usus : 1. Evonio. dmYcr. Bellq opportunq commode, fortuito cccidit. Verebar, quonum itlud casurum esset. 1 . Convenio, fombzr. Cadit in aim suspicio, h son&ou tombc sur lui. Hoc in virum bont& non tadit ; in viim sapicnttm dolor non cadit. j . Ven#& u pCunftr, s'ewr d; t o m k (aw f h v o i r di). Cadit sub aspe&m, cela rst vine&. ln deliberationem, in potestatea, sub impenum et ditionem alicujur + Dasino, remitto, rts~n*~ z > a + s c r Y Ira, m t i cndunt. A de manibug d u n t . 5. Pereo. f q & r rn dCsuZis&, r. Legum autoritas, civitntb fids ceci i t 4 Mor!, t o m k alzas un ~ i r r d a i p , . Duo millia cecidm. 7. Vlnci judlciq k h y c r , surcombb~rn jnsHm. Causa cadere. (Vvto. Liiem perders.) Cf. C a m . 8. Sr irniser o b o f f ~ ~ , cadere animo, ve2 animia CADCEATOR, arig m H h y t , +eracntoirr. SYN,Legatus pacit csasa. CADUCEUM, 1 . n, Cd&. SYN.Mercurii viga et sceptrum. c A ~ c u s ,s . um, &uiu b tovrdrr; Sacilt cadens, f013Ir,c& ~ s a b &S . brevis, tugax, fragilir, m o & , mortalir, incertus. )( EnsOtul, finnus, immortallr Usus : l. Omnia alia falsa, incerta, caduca, mobili @a virtus est aitissimis defixa radiimc i k Oorpus ftogije, et m i s a n . por& mortaiia sunt et caduca. t. Bona caduca ;hareditas caduca, W f q z cO(IYc(rut' m u t an Jsc el non d Jhrificr flrLsompfiY). CXDUS, 1, m. VoisJau #onr c m e m e r & v i k ; ~ M U banX U ~ * ~ Usus : Vinum de meliore cado. CA&CITA,l t l s , f. Cdcit, volion dr Id au: SYN. Privatio sensus ocuPfnim EPITH. Hombilis, misern, odiosa. USUS : 8 . An tibi luminis cecitas plus o k t an libidinis ? t.TRANsLIn furore animi,co~>tateet amentia. CIiECO, arr, avi, atum, are, a. Prirwr de la YW, PYW k r , IbIouir. SYN. Excaco, cecum facio. e&cio, reddo ;oculis privo ;oculir orbo. Usvs : Voluptate c a w t u r hominum animi. Vitiis et cupiditatibus -tus adolacens. Cf. Excasw. CAXUS, a, um, Rvfygk: SW. m i i r P>Uu s . ial.i -s~t ; m B i t ;orbehrs hmme ;lumine usaus ; caligat ad omnia ; cmitit ;exstinb toulorum lumine in teaebris contabescit; caret acie ocubmm ; u ~ u oculorum destitutus est. T R A N ~ L
CABALLUS, i,a Ckvai. SYN.Equus. CXCHI~N ATXO, mis, C. P i e fou. SYN. Riiius solutior. Usus : Si ridere conceasum, vituperatur cachinnatio. CACHXNE~OR, ariti, a t a .um, uf, 6 Rird a w cIaft. SYN.SoIutius rideo, caehinnum tolla Cf. Rldso. CACHINNUS, 1, m. Rim bmya+, fou h . SYN. Cachi~atio.USUS: Cachmnum nistulit ;ad cachinnos commovit omnca Cf, Rirur CACOLA, m, a Valel d a d e , gvqjat. SYN. Cdo. CACMEN. Iniq n. Somrrut,W c i SYN. Vertex cujuscumque ni. USUs : C a m i n a arborum, montium. CADAVER, &da,n. cada,^^. SYN.Corpus exanime. EPITH.incruentum, informe, snniustulatum Usus :Ab hoc eje& cadaven quidquam opis mihi spondeam ? CADAVER~SUS,a! um, C d v d n u x . USUS :Cadaverosa facies. CADXT, impm. I l amk. SYN. Evenit, accidit USUS :Belle cecidit. CADO, 1% o + i i , oasum, ore, n. Tm. Bn: SYN. Conado, decido, iabor, d&borY c o m a ADV.Caderediter rrnqaltr, apte compnhensionem, apte verba, aptinsim klle, concinnius, commodius, decom in d e s , for lita, fortuito, aviter, jam pridem consilia, jucunde CI~USU%S ,jUcunde orationem, levius, inak, melius, melius v e in syllabas longiores, numerore et quadrate, omnino, opbme i n p m , paritcr, cum re ublica, percomm e, peropportune, pmc&e in nmpublic m , teterrime, quid venuste. PHRAS. I.VUInerlbus sxhaustus cscldlt, il tombu m%I di bkssnrcs. Ad terram defluxit ;wlneribus ad terram datus est ;'de equo lapsus ; prmeps ,ad terram datus ; miscrabili casu, foMia prolapsione praxipitatus est ; iRu ad casum datus, ad tcrram dclatue, detratus procubuit. t. Faienteveirtlgio~soidit, fait unfaux+, i i t m ~In . ted s pronibuit, proia sus, rostratus est. 3 C a d b bat animo, i f s d Z % s a c t ubuf/rd. Animo concidit. ddcnt animo : franmbntur animo*
'
a %
CBC
96
CAL graver. Usus : ~ e l & ealiquid argento vel in argento, risrlcr s u r i'argrnt. CIEMENTITI US, a, um, Udti en moellods. SYN. Quod cemento construtiim est. Usus : Camentitiis parietibus e x s t r u h altitudines. C R M E N T U M , 1, n. Moron. SYN. Lapides rudes et fraAi, quibus adificia consurgunt. Usus : Materiam, camentum, calcem convexit. CAROLEUS, a, u m , Beu, de toulrur am~Ce.Usus : Oculos czruleos esse Neptuni. CRSXRIES, al, f. C&vcurr. SYN. Coma, q u a cadi solet. Usus : Vide, cstsaries quam decet ! C R S I M , Parincises, Zune ma& con Svr. lncisim. Usus :Membratim primo, casim diximus. C&SIUS, a, u m , Cm>-verf. SYN. Caruleus, glaucus ;qualis color est oculis felium. Usus : Casiis oculis Minerva, Mineme a u x yrux*s. CASTOS, as, m Crste, ganteetpow k pugiut. SYN. Clava ex corio et plumbo. Usus:Pugiles czstibus contusi ne ingemiscunt quidem. C R T E R A , orum, n. pl. Reotluscetera, le resir, es autres chosrs; du reste. SYN.Reliqua, alia, aliud, reli uum, iIc?nqur catera, et qua sequuntur; et J i a hu'us generis, hujuomodi ; et si qua similie dsus : Avarus, ateca d&us vir. U t illud Sciponis :Agat asellum et catera, comm Ic mot dc Scifion :Condeis toa dnr, elc. c&TEROQUIN, u ! s u ~ u s du , reste, rfnrl&U~~. SYN.Alioquin. USUS: Non poetp solum, verum etiam cstteroquin d&us ct sapiens. CRTERUM, Du n s a , rPPi1kurs. Vsus: Czterum is mihi locus non displicet. CALAMISTER, ri, m. Fe? d /rim SYN.ACUS, qua calefaAa capilli intorquentur. Usus : 1. Remove gemmarum ornatum, nec calamistri quidmi adbibeantw. Frons caiamistri notata vestigiia 2. TRANSL Ornatus ac&mitus orationla Orationem calamistria inurert, co~~tiArfs, faux o r r u d s & syk. CXLAMISTRATUS, a , u m , F&i. Usvs : Calamistrata coma, p u e h c l l L A r d r T A s , a t i q f. M d h r , c n l o l l ~ I 4 SYN.Miseria, arumna, adversa, vel incommoda fortuna, res incommoda, offensio. )(Prosperitas. EPITH. Civilis, communis, dissimilis, fatalis qusdam, honestissima, improvisa, incredibilis et singularis, indignissima, injustissima, inveterata magna, major, masima, necessana in re ahqua, nova, par, p r z ~ oens privata, publica, summa, tanta, tota, impendens. PHRAS. 1. Caiamitatem aaeria,
Cocus est furort et cupiditate, la / u n ~ r r el la#assion Pav~ugIcnt.Czca cupiditate rapitur ;c e u s furore, et scelere fertur ;cacus et amenr furore est. Cacitate animi rapitur incredibili ;furor homini lumen animi exstinxit; e r i ~ u iconsilium t animo oraceos amentia furo; Exercet miserum i&olita'caligo mentis, et animi luminibus magnopere officit. USUS : 1. Catuli ucci nascuntur. a. Temerarius, avengk, (fiinlrairr). Caca cupiditate ra i. Fortuna caca cacos eficit, quos complekiiur. S O b s c u m q abdltus, dubius, obscur, imwirabe, mystnux. Nox caua. Res c m o et ab aspeAus judicio remoti. Cur hoc ita obtcunvm est, et cacum I C~~CCUTIO, ir, Ire, n. Voirtroublr. UsUS : Utnnn oculi mihi cacutiunt. Cf. Cacus. C B D E S , 1% f. Actiou dc f w , cama e.. SYN.Occisio. EPITH. Clara et recens, cm&lissima ommium, cruenta, rnisera crudelisque, naria noAurna , propinqua, quotidiana PHRAs. 1. Cwdm multorum !a&a est. on Jf un grand cama c. Multum sanguinis haustum est ; omnia Rostium cade strata erant. C d s ibi omnia obtinuit. Magna clades acce ta est ;fmdatus multorum czde locus ;d i b u s hausti mortalium plurimi ; multum sanguinis in romiscua omnium generum caede fuit. solituinem facere in urbe videbantur. Edita, perpetrata multorum hominum c a d a 2. H l c a casde ceaziatum est, alors e camap. 1s finis sanguinis fuit ;hic constitit, conquievit. Usus : Res ad d e m speRare videtur, nous sommes mrMcCs u 'n ma.rsam. Cadem senatui moliuntur, quanint cives improbi. Cadem facient, pcrpetrabunt, edent atrocem. C~tdem quidem rcpriment alii ;at illi tanto acerbius instaurabunt, dintegnbunt, renovabunt. Cf. M o r q ccido, Prwllum. C B D Q 18, c(lcidi, omsum, em, a BatIW, &apPrr; m a ~ s ~ c r SYN. . Verbero, pmuti0, occldo, trucido, interficio. PHRAS. 1. S e w u m dlrlsslme cecidlt, if baftit ?eI e ~ ~ ~ i Jrsso ch n e . Multavit, accepit t varknbur z dirum z in , modum " aecit, a i cxcmciavit. C t Verbem. 2. Wostsm cmdem, taiUrr 'cw?ni erc #ices. Hoatem fundere, -re ;m i s opprimere ;hostium co iaa c s e d m ; ferro prosternere ;fundere p r a e ! o ; n n n b stunere, delere. Cf. Cmdes. Usvs : At'iquem loris, vrC virgis cadere. Silvam armenta, magnum numerum hostium czdere C ~ L K T O R , ~ r i s m. , Graveur, ciseeur. USVS :Artifices omnes, calatores, et vascu]arios cyPocat. . L E E S , Iblq m Cilibatairr. SYN. EXi* con'rigii ui uxorem, quae maritum non %,bet.. dSUS :%ulier caelebs. Calibes esse, calibem vtamayivere pmhibentui' G A L O , ar, avl, a t u m , are, a. Cisrlrr,
CAL
97
-
CAL
- -
coustr, apporfrr &S mulhrurs. lnimici tui calamitatem tibi non exi am machinantur ; m"ma calamitate te a g k n t ;calynitatem afferent, iinportabunt. Inimici tui, ni caveris, plagam faclent, injicient, luculent ~ i ~ $ $ n u ~ ~ ~ luculentum ; pestem a g e t certissimam et importabit. Machinantur, nescio quam in caput tuum pestem inimici tui ; ad calamitatem maximam te tuosque depellent. lmminet rebus tuis ac fortunis ab inimicorum fraudibus et insidiis magna calamitas ; inimici tui in calamitatem gravissimam te tuosque trahent ;et jam nunc Fmiciem tibi comparant, et moliuntur. Ct 2. In Incidere, hnir ,,,aU turcux, fo9nbcr &m la l~trrsse. ~ ~ ~hoc ~ armo ~ maxib mam calamitatem cepit,accepit, subiit, hausit. Calamitas reipublie incidit, accidit maxima. Respublica in eam calamitatcm incidit; iis ammnis premitur ; cum iis difficultatibus confli&atur, q u a ferri, toierari vix possint. ~ ~ ~hoc ~ armo b l acceplt i ~ ~ ~~ lentam ; acerbo vulnere ercussa est ; vulnus accepit gravissimum. {f. ~ i s e r . Amigo, Fortuna mala, Adversus. 1 . Calamitate liberara, rir'ivrrr calarrri/s. C ~ s a r nos non a calamitate modo, sed et metu calamitatis defendet, rohibebit ;calamitate nos, calamitatem leva& ; nobis detrahet, eiciet, ut a nobis absit calamitas : ~ r u m n i s nos istis exsolvet ; istis nos periculis et arumnis explicabit; istis nos arumnis expediet. Cf. Libero. Usus : In calamitate tabescere. Calamitas latius serpsit. c ~ L X M I T ~ S U S a, , um, Malheureux. SYN. Zmmnosus, miser, calamitatibus oppressus, aff&un ADV.Valde. USUS : Magis fortuna, quani culpa sua calamitosus. Fuga tia 'tiosa et calamitosa. Caiamitosus ager cae% et loco. Tempestas calamitosa, o#rago &a.rtatwr. C f . Mlmr, Felix. cXLXMI(T~SE, Mahcur.ussmrnt.Usus: Calamitose potiu. quam turpiter vivendum. CXLXMUS, 1, m. Roseau d #irc. SYN. Fmtex aquaticus ad scribendum aPtus. E ~ i mBonus. . UsUs : Calamo et atramento tempcnto, charta etiam dentata res agetur. SYN. Equi CALCAR, &d% n. &#fra. stimulus equitis calci alligatus. PHRAS. Cal-
i~l~$'~~ur(rt,
Usus : v e c satis commode calceati, nec vestiti, C A L C ~ ~ U S , Cha,,SJUrr, ,nulier. SrN. Calceamentum, pedum vestitus, et teemen. EPITH.Habileq viriles. Usus : Redivi cum caiceis et toga, nuiiis nec caiigis, nec iacema CALCITRO, a* ara, n. Regru1k. se mon~ W Y r'u&ra?Zt. SVN.Calce ferio, ~ r c u t i o . TRANSL Renuo, resisto. USUS :Amicum eum non habebis, calcitmt, respult. CALCO, as, avl, a t u m , are, a. Foulcravx #U&. U S U calcare ~ uvas; calcare clientem. CALCOLUS, 1, m. Caillou.SYN.Lapillus, ratio. IJsus : 1. Demos!henes calculos in os injicicbat. 2. Rationem inire, ad calculos VOCare reducere ;calculos subl i ; ad ~ calculum ~ ducere, cornIteri tUbfirson coJnpIcuv'?cQPTurpe est, exigue nimis, et exiliter amicitiam ad revocarr, ut par datOiu~ et acceptorum' 4 mRevenamur quos ~ecimu% rrv'nom aux JJ'ofVs P'd n o avom ~ ~ ~ u faiss*s c8fL GALEFAcIO, 1% facl. factum, e=, a Chaufer, duufer; rxcifer, inpuifrr. SYN. Calfa~i0. TRANSL Irrito, commoveo. usus : Egregie hominem sua oratione calefacit. Forlim calefacere. Parthi Vos calefacient, [es f'urfhes VouJnomtront un cou# &fouet: Calendarlum. 11, n. CalrdnCr. SYN. Fasti, ephemerides. C X L E N D ~ ,arum, f, pl. ~ ~ l#e- ~ ,nirrjou, n,, ,Jtojs chz lrs ~ o I J usus I ~ . : H a c scripsi ad Vlll. Calendas Decembris. CXLEO. es, ui, are, n. tre daurf. SYN. Calidus siim. TRANSL. Vigeo. Usus. 1. Calent judicia ut cum maxime,/inshctimr c/c 'aJii+c va miidrmeat. Calent rqmom. Dum res calet, insistendum est. Cum calent omnes, ego in negotio frigebol a. Fervere. d u m res adhuc recens ert. Calentes adhuc recenti pugna, et viflOria feroteq 'chO1lfis par Ir con-
''-
~ ~ ~ ~ ~~ bendi cupidine laudis calere. Cf. Calor.
CXLESCO, 4e*, n, p/rhawm, M r r l chu#r. SYN. Calidus fio. u s u s t Igni w l apricatione calescere, CALIDTJS, a, um. Chaud, m m . 4 . sus : calidior u t animus, q u m hic acr. cXL~GA, a,f. C~UUSSUYC militah. SYN. TibiaNm tegumentum cana equo subdere. Calcaribus e uum conciC~-~GIN~SU a* Sum* S Sombrr tare, agitare. U S U S : I. Aliis ca?caria adhibrtft~. SYN. Obscuni~, Cali@ntIt d u s . +sus : h&, & n 2. ~ Incitamentum, aiguil. Obrurius, nebulosum, humidum, cdiginosum les, slimutarrt. Currenti calcar addere. caclum. CALCEAMENTUM, i, n. Chinrssum, C $ L G !O as, avl, are, n.. h . ~ g .rmrlin: SYN.Calceur ~Y.N Cmutio. . USOS: ln sole calignre, CALCEO, as, avi, a t u m , are, a. Chut~~ser. &S a+ c b i r rtrfllein rni~ti (PROV.).
~~$~~q~?~~~~v~~~~~~,If
CAL
98
CAL
CALIGO, Inii, f. Bwnillardp obscurifd, immodicis caloribus. torretur pars anni hax I M b r r s . SyN.Tenebm. EPITH. Caca,obscura. fewentissima $Calor creaclt,la c h h r auqUsus :T w i s r Ex priore caligine temporum r n f e . lntendit se calor, y c s c i t , incresht, invalescit. Estivi sideris ores gravion aestu mepublica in lucem aliquam respexit, a@ exardescunt, eewescunt, invalexunt. 4 Ca& rmfi&a, k rUswdrc & res l r n i e r s fetnfis, lor remittit, la chakur diminuc. Frangit d to rdpuslligw a enfin un motnenf & refis. calor, mitescit ; tempus anni gmvissimum Discurro nunc ert cdigo illa temporum et defervescit ;deflaprant tandem astivi calores ; tetro tenebrre. Videbam aliquid, sed quasi temperantur, sedantur, leniuntur, mitigantur. per uliginem. Cf. Tenabras. Inclinata jam astas nimios solis ardores deIciq m' EPITH' fendit ; caloris incommoda propulsat ; lanmaximi. Calix mulsi, vini. guescit jam flagrantis celi ardor, et sensim CALLEO. e 4 ui, are, n. SUVO~Y@.~(II'~Cdefewescit. UsUs : Frigoraet calorum molesW. SYN.Scio, teneo. USUS : Jura cdlet. Cf. tia viro ferenda sunt. Acquiesco in horto, dum se calor frangat. Sclentia. DoOtus. CALLIDP, Habikmrrrl; m c w c . SYN. CALUMNXA. as, f. Ccrlomnie, accusafiorr k t u t t , non incallide, caute, arguteque dicere. injustr. SYN.Obtrdtntio, maledifium, injusta criminatio, vexatia EPITH.A c d m a , nimis CALLIDITAS, 8tiq f. H&[Cti,05tucc, -,/mrrbr,-ir. SYN. ~ a ~ i t iastutia. a, EPITH: callida, fngida, je;una, impuden3 majar, P=texta, calumnia varia. PHRAS. Calumniam penesmlt9 vetus. usvs : peni cnltidistrlnxlt In innocenbm, calomnh u* iwh t e "dent. Callidim astuta prudentiam iminnt. Integenimi hominis laudem calumniis mur. f. Astutia, Fraua, D o l u a obterere satagebat ;criminari non destitit inCALLIDUS, a, u m , Hdilt, inghriux; nocentem ;infamiam innocenti affem ; infa4(Mr,asd. SYN. Astutus, versutu% vafer, mia innocentem aspergere voluit ; calumnias UditiOSu~, eruditus artificio sI'nulationis, in innocentem instnxit ;c&mniis opprime* W&~IU~O~~US, vetemtor, non incallidus. USUS: imocentem ; calumniis appetere ~ t a g e h t . Horno ad fraudem cdlidus. Astuta et cdlida Cf. Detraho, MaledlCtum. USUS :Fngidsm interpretatio. Cf. A i t u t u q Dolosua ieiunamaue calumniam adveisus me adhibuit. ?%tuseriin instruendis calumniis. Calumniam CALLIS, Iq m Srntier. SYN. Semita, aquo ahimo fert. Coercenda a t calumnia, et CALLUM, 1, n. Cal, durillon. SYN. Cutis contundenda Cf. Convitlum. F a m a m lasusu densior. Usus : T R A N ~Diuturna L condo, Maledlcua ruetudo, diutinus dolor callum jam obduxit CALUMN~ATOR, brb, m. Calomniartonucho meo; malorum usus mihi scnsum tenr. SYN. Qui falsum crimen objicit ;maliademit ; occalluit animus malorum usu, tiosus interpres. EPITH. Egens improbus. 0nhrnr. Usus : Bono viro improbum calumniatorem GALONES, u m , m. pl. Valet~ flannic. apposuit. SYN. Militum ministri. CALUMNIOR, aria, a t u s sum. ari. d. CALOR, Ori.. m. 'kabw. SYN. Ardor, Ca.'omnier. SYN. Calumniam adhibeo, vexo. crtua )( Frigur EPITH.Equabilis, c Usus : 1s aperte ludifi&, a calumniari caereu meximua, nimius, saiutaris et v i x i pit. Cf. Calumnla, Detraho. sim3ir rui. Pxnrs. 1. Eoquid i n i t s r te d a s CALVATICA, as, f. Coidyw dr femy. o a i o r i b w 8ummIa 7 Pourguoi vous mettw wru #kmn'IIrr ckaknr? ecquid hoc SYN.Tegmen capitis muliebre. USUS: Clodius calvaticam capiti suo accomodant. P r d o n ; oc astu flagruitissimo ;ista caloris intemperie ; istis cali ardoribus ; astuante CALVITIUM, ii,.n. Cahn'lir, manpue d e tantia caloribus acre solis radiis torrcndwn . : Calvitio mccror non levatur. tc proks ? ecquid i a c anni parte f l a ~ a n - c ~ , p xUsvs CALVUS, a, um, Ckanve. SYN. Raro thuoa, hoc anni sidere itineri te committis? capillo, calvitio deformis. a . C a i o m a a n t maximl. la Irmbraturt rsl h)s.ckau&. Calons nunc vis est maxima ; CALX, calclq f. T a h . SYN. Pan pedis dores habmius nunc maximos, astus sunt posterior. PHRAS. Calclbua Impstere, immodici ;estivi cali ardores nunc sunt ma*r d con@ &#A. Calcibus certare ;prcmcximi. Vapon solis omnia nunc tomntur, et re,, conscindere obstantes ; calcibus cadete, m n d u n t u r ;fewore solis exiestuat anni temfenre, contunderc. Vsus : 1. Certare pugnis pur alidiuimum ;sol nunc omnia incendit ; et calcibus. 2. Flnis a c meta, bout & l a cdum nunc femt. astuat. ut cum maxime. - . . . . . cam3~e.Ad cdcem decumt, pemnit opw. M a r e s nunc incidnt ardok solis flamantisA calce ad carceres revocan (a n n e a d sim. Xrtivi caloren, astatia ardores nnc sunt prlnciplum), Ctre obligi & recommeucer. intentiuimi. Kstuosum imorimis calum'cst : 3 Lapls e~oo0tuspmasdincio,chmr. Cdx viva, dauxvivc. Calx macerata, cknuxlIrinfe.
'**'
/+
CAM
99
CAN
CAMBLUS, 1, m. Ckammr. USUS: Casinguli, firmior, sapiens. Usvs :Officiosissima meli adjuvantur proceritate collorum. . Candidatonim natio. CAMERA, a, f. Vodfc. SYN. Tcatudo, CANDIDE,Franckmtnt, sincCrcm~nf. forai Usvs :Cameras quasdam non probavi SYN.Sincere, pure, beni e. Usvs : Inirnici. t h simpliciter et candiIdCposuit. CAMINUS, 1, m FOUMCOY. USUS: In hieme camino luculento utere. CANDIDUS, a , um. BZanc; candide. C m - /M, siucrc. SYN. Albus, purus, sincemi ' * % ' i DC h. CAMPESTER, I USVS: Pumm et candidum dicendi genus. peatris exercitatio, e n & ckam# & Candidum hominis ingenium. Candida: vito Mars. h o m q Innomntis. Cf. Sincsrus, A p r t u a . CAMPUS, 1, m C h m p cnlIv.4 SYN. .CANDOR. a r i q m. kclat, &miti. SVN. Ager, pratum, arca, planitica. EPITH. D o Spkndor, hilgor, lux. EPITH. Exiguus, extrefonnis atque obsitus, fanicularius, ingens, mua, illustnor solis, nimiua, candidissimur immensusque, latior, magnus, santus, tantus. UsUs : 1. Vide s ciem candoremque cali. Usvs: 1. A nostrorr cum suis uberibus a l& , Y . Mixtua candore mbor. -pis c o n g porte negant. 1. TRANSL 2. Albedo, 3 SimplIcItaa, p i d r u r , siKCntI. Exiqio hmplltudo, copia, ubertar, chut#, iin, morum undore vu. Cf. A p r t u r com3w. Magnur tibi campus patet in republi* apertuiad gloriam cuysus. In hoc tanto, CANESCO, U, m, n. LJtueuiv b l w immens ue campo e~ultet0ratio. 3 Pl* (& vinllus), pkwnilsr. SYN. Sencaco, in. ~IU~B, C a m p a m p t m t i u m ~equom i v e "SUS : C a n w i t j m oratb t u . camporum immensitates ; i m m m a habetque sunm jam mtcintatem et m e f f u .mm spatia. tem, vohr dlopwncc commrncs d blawhir ci uohr S&& CANALIS. 1 s m Caduif. ~ a u c&. . - bmda2 la matun?i. U&S : ~ ~ u a : ' d u h ufiunt s tribus-g&eribus, CANI, omm, m. 1 C k m r bZms. SYN. vil pn: canales struflilea, a u t fistulis plumAlbi fenum capilli. SUS : Non cani, non beis, mrt tubulis fittilibus. mgR aufiontatem affemnt. CANCELLI, bTUIB, m pL GdrOgr,MlCXNICOLA, m, f. caiu'c~k.S I ~ W COZ./u, damuur. EPITH. Fomnaa. SYN. S q t a e 1 l i p i s modico intervallo dirjunbis, tnbunalia et fencatre muniuntur. CXIINUS, a, um, Ds d h . Usvs : Caai~ canina, #par a2 chita ( a )/'m i u boit 1. Applausum cat a totis cancellis. TRANSL qwr h I'cau). Terminuq, lnla, l i m a , bonvs, limites. Non egrediar ex iii, quor mhi ipae circumC ~ N I SI , q m. C k h Usvs : Canum fida dedi, circumscri i, cancellis. (Inde eat VULD. custodia ; incredib'ilis ad investigandum naCancellaria, CEnck~bni tabu~erium rimn ssgacitas ;amans dominomm aduhtio ; ttius; (et Cancsilarlus, c L l i c T ) , tibulani alacritas in venando. Canis rollicitum animal. nanMoris prascs,custos; magister icnniomm Cane pejus et angue. CANCER, orl, m. Carcm, cradc. Usvs : CANISTRUM, 1, n. Corbrillt. SYN. FiRubentes urere foco cancros. mina, cinta viminea. EPITH. Splendidissima. CAND~LXBRUM, 1. n. C d l u b w . Usvs : iancibw ct splendidii canirtris nos EPITH. Candelabra arca. Usv: Candelapascir bnim e gemmis ciarisaimim, et opere mirabili CANITIES, el, f. Virikud. Usvs: 0 ped&um. turpem e a & dementique atate caniticm ! CANDEO, en, u I em, n. b w i a C A N N A , e f. Caa#,r~~lau. Sm.Arunda b h n c h r icJanlr. Candore fulgeo. Usvs : Candens orbis va iattea, uoh CANO, Ir, cJkInl. centum, era, n. et a . I d i r . Candente carbone sibi apillum adCkulcr. SYN.Canto cantus edo. ADV.C m e n m . Cf. A l b u r abaurde, diligmter, debiiiter, intus, intur ribi, H CANDESCO, 1% em,s. BlrlcM*.. SYN. modulate, praclare idibus, similiter. P P a u c l ieOte c a n e m noruni, #cm bkommes Ignesco candidur 60. UsUs : F e ~ m cansavenf bisn c b u k . Pauci re& canmdi ardescit. Capillus, caput candescit. tem caUent, tenent; canendo vocem rite nunc CANDIDAT~RIUS, a, um, FhY? intendere, nunc remittere sciunt ; a n e n d i la corrlaihahtm. USUS : Candrdatono fungi modos probe callent. Paucis contigit in camunere. nendo eum tenen modum, ut in eomm modulntione nihil agnoscas absonum, incondiCANDIDATUS, e, um, Vitu & / m , COU&&~~.SYN. Candida vcate ndutus (Qualea tum, inconcinnum. Pauc vocem moderar? ; arani, q u l magistraturn pt8bant);nomen ita &m ; ea ratione eomponere sciunt ,ut profelurur E P I ~ Consuleres . gratuiti, pares, aures nihii respuant rejiciant improbeirt.
8%:
JYN. ,
'
CAN
100
CAP
CANTOR, Orla, m. Chantar, rnusicien, fio?f; &ur. USUS : LeguleiuS, pwC0 d i o num, cantor formularum. atular, ludere instrumentis musicis). CANTOS, as, Chanf. SYN. Symphonia, Canere bellicum, sonmr la Canere vwis inflexio. LPITH.Dulcior, nauticus, obsclPssicum, i h m . Receptui canere, SOflnrr la C~I~IO quotidianus ~, vocum, l u g u b ~ s , modici, m ~ r ~ tCf. e . Muaica, Modulor. reinissiores. UsS : Tibicines cantus numerosque non suo, sed multitudinis arbitrio moCANON, onis, m. Loi, r w , tncsurr. SYN. derantur. Cantibus ipsz bestia flettuntur, et Regula U s u s : 1. Tu canon es meorum scriconsistunt. Fidium nervoniinque cantibns ptonim. 2. Canon Mi-, (vox Eccles.) le =des totae personant. Suavitate moduiomm 8de la Mrssr. Arcana verba Divini aures tenere, cantibus animos impellere, inSacificii, ct silenti0 enuntianda. Canones citare. Sacri, les s&s camns. Scita Pontificum. CANUS, a, u m , m. Blanc; virrrx; vinic ~ N ~ N I c A T O Sas, , m. Canonicrrf. SYN. r d l r . SYN.Albus, candidus, canitie veneraSaerdotium opulentum, amplum. Collegium, bilis, nut przmatura canitie defomis. Mnatur sacratior oacerdotum, auttoritate prsccipuorum. (VULG. Capitulum CanonicAPAc!TAS, atis, f. Capariri. SYN. corum). Amplitudo, spatium capiendi. EPITH. Tanta. (CANONXZO, as, are, a.Vu~~.)Canoniscr. USUS : Theatri, vasorum capacitas. Utmm capacitatein in animo putamus esse I CroyonsSYN. In Santtorum numerum referre ; ad tto~rs qu'ify uit dans Pdr~tc une csflce de riSantomm ordinem ad$cribere, aggregare ; srnlotr ? ( u t p u t a t vulgus e t loquitur). Calestes honores, publicosque alicui decernere ;inter calites rderre ; in album sanctoCAPAX, acis, omn. gen. ~ f i ~ ar,tplc, i ~ ~ ~ ~ , rum ccelitum solemni ritu referre; inter cali,grtlrir,. svN. ~ ~ aliquid ~ , jpotest. ter annumerare ; soleinni ritu alicujus memousus : capax domus. lta capaces sures riarn consecrare. In concilio caelestium colut eas nec ~ > impieat, ~ ~ locare;in numero sanctorum collocare; sanCAPEDO, Ini4 f. lt afuCs. Vasis torum ordinibiic asserere. In ccelituin ccetu genUS. EP'lHgrata. U s u s : ac numero reponere ; ad immortalitatem et C?~edines et fifliles urnulte. reiigione et memoria consecrare. Ccelestes CAPELLA, a ,f. Pr/iftch2vre. SYN.Parhonores dare, habere; ccelitum honoribus cumulare. Superorum in censum referre. In va capra. (Vuigus capeliam vocat Sacel. lum. adicukm sacram, Divm rderre. Consecrato immortalitatis . chufillr). autoritatem a I1ontifice Maximo accipere; CAPER, ri, m. Bouc. Cfncanonis. Calestium numerum augere. CAPESSO, is, ivi, z ~ rii, l Itum, ere, a. CANORUS, a, u m , Soriurr, rr/entissanf. Clrrrcler d prrrrrirr, srrisir. SYN.Peto, capio. SYN.Ad cpntum inflexus, clarus. UsS : CaU s u s : Rempublicam, magistratum capessere, nora, suavis v o ~ . fairr r/tnt.chrr lrs 18lpUirrsdt l'dfat, rnfrrr en CANTERIUS,ii. m. L'lre~ial Aortgrc. clr(zrgr. Quando meliora capesses? Cibum SYN.Equus castratus. USWS: Mulo vehare, capessere. Fugam capessere, capeire. Capesqui cinterium comedisti. sere se domum, se rrtirer c k s SO. CANTHARIS. Idis, f. Cunthnrirlr. InCAPILLATUS, a. um. ChevtIt~.ADV. adti genua I3ene capillatus adolescens. U s u s : Corpore CANTICUM. i, n. Cl<rnt. USUS: Rhetoinculto et sqiialido capillatior, quain ante. rum epilogus pene canticum. CAPILLUS, 1, m. Chevrtr. SYN. Capitis CANTILENA. as, f. Clranson. SYN.Canpilus. EPII'H. Cunlpti. USUS : Capillus comtio. UsUS: Crebru mihi cantilenain illain positiis er delibutus. Capilli fluunt, defluunt SUM inrururrat. Eamdem cantilenani canere, post morbutn, forrrbtr. Ca illi rari et cedentes, chanfrr foujours la tdr/tc chunson, raddchrr. d r v r u x rurcs el pvi d&arnisstrt le /ronf. Capillum promittere, submittere, lw3scr morCABIT~O, oniq f. Ckant; rnchantrtncnf. fnsrs ckrvrux. Capillis, crinibus passis, c h SYN. Carmen vemficum. U s u s : Id veneficiis, zvux C rs. Capillus rolixus, prominsuq lone t untionibus Licinia fattum. girc cgcIurr. Ca Pus Arca caput rejettus CANTITO, a& avi, a t u m , are, a. LAanfrr negligenter, chnuf>ure nCgIigcr)twtrnt rejrt raravirl. USUS : Camina in epulis cantitata. rrufour dz la /Cft. Cincinnorum fimbria, CANTIUNCOLA,, as, f. IJrfitl datrson. c.t~trC)rrif/ boucIC drs chevcux. Capillurn peUSUS : Cont~unculis otium obleoare. Ctere, comere, componere, ornare, nodo subCANTO, ai. avi. a t u m , are, a. Chanfer. stringere,in n o d u m c o g e r e , s r ~ i ~ , s r c o ~ ~ c r . SYN. Cano, cantus fundo, edo. Usvs. Pueri Capilluin calamistris inurere, sr friscr. Capillepidi cantare, et psallere docentur. Cf. Cano. lum in grndiis frangere, forinare, r l n i t u . ~ ti
USUS : 1. C a q m voce, chntcr. Canere fidi-
by, tibiiq j w r <I'un insfrurnrnf d cor&s, (pro VULG. Ludere fldlbus, inflare fl-
CAP
101
CAP
dtagrs. Capilli M i , adseiti, adventitii, #cmp c , alias plericulus. CXPXO, !a, ccpl, captum, ate, a. P r o re, rccniorr. SYN. Comprehendo, accipio. )( Do. ADV.Aliquando animum patrium, commode t e m p s adeundi aliquem, facillime conjecturam, invite, necessario consilium, strenue arma. Capi brevi, crudeiissme, prardam et fortunas, mirifice facetiis, opportune locum, plane navim suo onere, atque de rimi, nRe, sortito sacerdotem Jovis, vix &riam calo. Usus : I. Capere urbem, #rcMt,r une vi/&, oppido potiri. Cibum capere, it~ungar, #rcn.trc &la wsrnrnIrr~. Manum capere,s&r la irruin. 2. TRANSL a d Intelfsc\um: .Capio *m,. f com#reiin>~~, teneo. Capere conjeAuram ex v r l de re aliqua. Condlium, rationem a ~ n dcai pere. Admiratio me capit, l'M'ntiraOtonir,'cmporfe. 3 A d actus voSuntaUs, e t t u m sum f t u r t a m aCZlve, q u a m pansive : Cepit me voluptas ;captus sum voluptate, &#laisir m t sIrfuit. Capere laetitlam ex re. Amore capi. Aulcontra: LuRus ingens, cura, metus, pavor urbem copit, s'cmparer d e . RespuMica magnam caiamitatem detrimentum, dolorcm , angomn, luRum, t e m m , miseriam, metum cepit, cnnnr. + Sumo, obfenir, $6 c k a r p r dc. Magistratum, consulatum , provinciam capere ;raborem inanem capere. -nitia, primordia a Diis capienda sunt, ifuut rcmontcr jwqu'uux diw. 5. Delotor, se r 4 m i r de, moir #(tisir d. Munditiis, argenti spkndore etc cpitur 6. Declplo, definlo, g a p r , Jlnuirc, twmpIr. Verborum laqueis judicem ; r insidia?, cepit. 7. Contineo, EZ~nZ1$ELr. ~iorim consecutus, quE vix culo capi possit. Amentiam ejus civitas, rcgna capere non poterant. 8. Capere p n a m de ali uo documentum, exempliim ex re caperc k u m castris capere e t c c t Acctpio, Urbem caplo, Comprshendo, C a p t i v u s CXPISTRUM, 1, n. BmIim, licou. Usus : Capistro constnngi. CXPXTALIS. a, gen.com. Cu#ita?, od ii y va a2 la vic, pui pnrt rntrafncr la mort. Usus: Rerum czipitalium rei. Capitali odio dissiderc. Fraudem capitalem admitterc. (Capitale, VULO. Capita>~).Cf. Caput. CXPITO. bnli m. Qui a une ossr t&. S**. M a p i capifi. USUS: Sili gcci, frontones, capitanes. CXPXTOLUM, 1, n. Cha#ifm. EPITH. Pawum, pulchemmum. Usus : Primum capitulum optimum prodere. Capituium Ordlnis, S a / & d u c k ~ d a n s Ju ord SS rtlijp.eur. k u s reprehendendis errntir destinatus. ft#m :Comitium familia snk.Capltulum orlnls facero, msscmbltr L chfitw. Comitia habere creandis magistratibus, sw moderatofibus familiae sacm. Con-
ventum celebrare ;concilium habere instituendis novis Religiosi ordinis magistratibus. Capltulurn Cathedrals, Collegium, senatus Ecclesastici Ordinis, Praesulum. CAPRA, as. f. chhrc. CAPRXFICUS, 1, m. I.Y~wirr sauvagc. SYN.Ficus silvestris. CAPRXNUS. a, um, Dr dhrrc. Usus: Pellis caprina. CAPSA, m, f. C@, casscftc. SYN. Arca Usus : Si te ad meas capsas admisero. CAPTATXO, Onis, f. Action decapclr, ca& tafzon: chicanr de mot~. USUS : Disoutandi pnidentiam captatio verborum imitatir. cAPT TOR, brls, m. Q i c h r ~ h e d sain i ;d nrrpnnn'fc.SYN. ui venatur aliquid, auf ambit quovis modo. s u s : Plebicola repente, omni ue aune popularis captator, UVA& & #opu?ari/l. CAPTIO, en& f. Sudtifitd; trompcn'r, /?a&. SYN.Argutia, S isma. Usus : Quasi prarrtigiis et captioni us a sententia sua depulsus, in alienam indueus est. Captiones -. . .s..
CAPTX~SE, Pstw mam1m ca#h'cuse. SYN.Vafre, argute. USUS: Captiose mterroFE. CAPTIOSUS, a , u m , Cufitaiux. SYN. Quod captiones habct. Usvs :Fallaces et captia= auajtiones. Societas captiosa. CAPTIUNCOLA, m, f. Ckicanr, susrtbit4. SYN.Captio. Usus : Omnes captiuncuhs pertimescere. CAPTIVh"l'S, Btls, f. Ca#ti'w'I1. USUq: 1s d i s finem diutume captivitatis, turpitudtnis, sewitutis attulit. Cf. Captivua. CAPTIVUS, a, um, Captif, #rhonrrkr. SYN.Captus et vin&utua. PHRAS.1. CaptfvuS tanetur, il es#pnsonnair. In vincula conjiciter ;custodia tenetur ;in vincuiis est ; in vinculis cohibetur ; in custodiam vintus datur, coniicitur ; in earcerem coHditur ;in vincuia duAus, obnoxiam cnmificis arbitrio ducit animam ;in custodiam traditur ;in carcerc V C ~ carcorem includitur ; vinculis mandatur ; i n catenis tenetur. a. Captlvos dlmlttare, rtnwycr les cap//s. Eximere vinculis ; libertate donan ;exrolven vinculis ;in libertatem nis e r e ; ergartula captivis solvere. USVS : Ducere aliquem captivum in triumphum. C a p tivos duriter habere. Captivos redimere ;reddito pretio liberare, recuperare, racktcr. Captivos &re, rcmitttere. Cf. Cuatodla, Carear, Vlncuia, C a p t u a CAPTO, aa, avl, a t u m , aro, a. .P#ki)., *&v. SSN. Alticio, aucupar. ADV. Mediocriter advehtum, PHRAS. t. Captan, occasionem. I e r P ~ C C M O R . Imminere in occasimes omnes ; intentum esse in occasionem ;
CAP
102
CAR
>
q u o r e n lonim injuria: insidiis ; aucupari tempus ; captan tempohs momenta. 2. Captam gloriam, rcckenkcr lagloirc. Plausum captan, aucupri o m n a umbras falsa: gloriz; conaciari adumbrata quamvis gloria imaginem. C t Gloda. UsuS : 1. Assentatione gratidiquem o b m spe quzstus captare, f ~ m ~ r a. . Obesrvow d#ier. T e m ~ O %Occasi% momenta ca anda sunt. 3 Consenor, peto, rcchCk, tatem, verba, plausum, bqnevoientiam popufi captare, 4. c a p t a n auram, # ~ ~ n dPn d r . 5. Captare aliquem, tmm&r qwlqu'un. Cf. Quasro, Ambio, cp~io. CAPTUS, a, um, part. v. capio. Pris, f ~ i i pnionirur. PHRA~. Bello c a p t u s est, il fuf Jure bellicaPtus est ; in mad nus hostium venit ; in potestatem hostium ;hmtium reda est. : Gente, oculis, memgris omnibus, auribus captus, S W , c-4, tr01tlpC. Amore, misericordia captus, to1(cLL Bello capta pmda, spolia, pecunia ; captiva pecunia, buiin, argcnf #ris ou gardc contn le droif, ~rta(vrrsation. CAPTOS, OS, m. Cupacilc (*sique ou intr&ctnclk SYN.Ingenium, intelligentia. Usus : PN ens, ut est captus illorum hominum. Non malus, neque iners ut est captus rervulonim. Indolea, curact2rc. esl voic,P~L~RIS, e, gen. com. & la tOt,Ibe. svN. Senex capulo mortique vicinus, proximus. C ~ P ~ L U 1. S, m. Poigitde, farde d ' u ~ ; cernuil. SVN. Manubrium gladii. USUS: ven> capulo esset occisus. m. uSus: caput CAPUT, cir'couvrir d6,vGnfquflputun. e a u r s t l aperto caput tegere, openre, u cm&. Caputcervicibus abscindere, Irunc k lo tite. ~ e c u rferire, i percutere ; cervicem a cervici; sean collum ; bus ave"en ; ferro del,,etere ; incidere cervices, prsxidere ;caput ense auerre ;jugulum ferro resolvere, caput a cervicibus amputare, obtruncare, iraiickrr. (VULG.Docapito.) 2 . Vita, aalus, vil, exis(cncc nvilc. Cauu. iudicium capitis agitur. De ordine, de civitatei de libertate, do capite contentio est. Ciput tuum , et fortunas semper defendi. 3. Crlmen capltala, i.rt#irc c<ipifal.Capitis aliquem iccerxre, accusare. 4. Inltlum. prlnclpium, p a m prascipua, origo, poir~f #u#n!irl,ca sial, so1~11tiaird; az~trur, cku, jkrmwag#&%#j3al. Ad consiliurn dandum caput est nosse rempublicain. Et quod caput ert, ncvi hominem. Capita duntaxat orationis exporuit. Duo epiitola capita. Caput fa&ionum Timagenes fuit. Ad pontis capita castella sunt excitata, en t2te du p o p o r r i oii NU deux #os&$ f o r f i ~ s5. . Vulgo :Capltale, ca#ifalc.
zirar.
De capite, de summa, de sorte aliquid detrahere, remittere. 6. In aliis loquendi modis: Capita conferre, offensare, s'abouchcr, confircr awc qurlgu'un (rap#mckcr lrr tlfes), avoir un t2te-d-/te.Capite sancire, rhr lapcine I rnort. Nec caput, nec pedescbet, cela n'a nigueue, ni /fe. (PROV.) CARBXSEUS, a, um, De lis, <ic foilc Jnc. SVN. Ex lino optimo contextus. Usus :
d.
,.
CARBXSUS, 1, f. et CARBXSA, brum, n. pl. Lin, voilc de navire. Usus : Velum a carbaso factum, sru lino mirz tenuitatis. CARBO, bnls, m. Ckarbon. Usus : Candente carbone sibi adurebat capillum CARS~NARIUS, 11, m c&~&~&. SVN. Qui carbones conficit. UsuS : Carbofomax' CAR BUNCOLUS. 1, m. Peiit ckardon, cscarbnr8clc. SVN. Parvus carbo. Usus : Cum testa ambulans carbunculos corrogabat. CARCER, bis, m..Prison. SYN. Custodia, vinciila, locus, in quo asservantur re. EPITH. Totus vindex nefariorum scelerum. PHRAS. i . l n carcerem missusest,ilfif m& n # d o n . In carcerem duAus, compaAus, conjeRus, conditus, contrusus est ; in custodiam datus, traditus est ; obtorta gula in vin cula et tenebras abreptus ; in fertum et vincula conjeflus; tenebris et vinculis mandatus; in carcerem, er astiilum datus, detrusus, raptus, traflus, incfusus est; carceri addiRus est. 2. I n carcere asservare, rcfdnir en pnion. 1)etinere; in vinculis servare; custodia se tum tenere ; custodiis munire; in custodiis ha&% tenere ; in vinculis cohibere ;carcere aliquem multa" ; vinculis ac compedibw coercere. 3. I n obnOxlam tortoNm arb'"lo trahere animam*dmteurrr In vinculis esse ; squalore carceris vexafi ;in cateni3 tenen. Cf. Captivus, Custodia, Vlnculum. Usus : ln carcerem rnittere. E caremittere. CARDXACUS, 1, m. Mal& ouf i l r iia l'esslo8rrac; mal dc caur. SYN.Ore ventriculi alTeius. Cardinalts, Is, m. Cardinal. SYN.Purpuratus Ecclesizc Pater, Princeps ; Vir sacra purpura splendore cnnspicuus ; Romana, Vaticana purpura ornatus ;e senatu Pontificio; Christianz reipubl. senator. PHRAS. 1. Cardinalem creare, crdrr un canfinal. Aliquem in purpuratorum Patrum numerum cooptare, referre, Purpuratis Ecclesia: Princi ibus adscribere ;Pur uratorum Patrum orgni, caetui a gregare ;a l ~ o m a n a m purpurnm evehere ; &ticana urpura honore ornare, donare, decorare ;furpuratorum Patrum concilio adjungere ; in senatum Pontificum adlegere.
con.
CAR
'03
CAR
~Cardlnallum Collegium. Orbis Christiani summum Consilium ; supremus Ecclesia Senatus ;ilfustrissimum Purpuratorum PP. Coilegium ;SanRissimum gravissimumque orbis terne Consilium ; Sacrum- Dontificis consilium ; Pontificii Senatus Patres ;amplissimus Purpuratorum Patmm. Romana C u n e Patres. CARDO, In14 m. G d ,@vot. EEPITH. Altisonus, duplex. USUS : P o s t a cardinibus emovere In eo carda rei vertitur, c'eit en cela -'es# le +i#t tt~#orlmf. * ,- m, usuS : A r v a horrebant carduii. cARE, C k r , d A*f SYN. Magno pretio, nimio. UsUS : Dimidio canus emit domum. c X R ~ O , ui,ers n.~mrqwr, sw de. syN. vacoldeficior, vacuus pouor, fruor, 40 q r i u s , diutius r m o n e , duplicitn c u E facife in perpctuum, necessario, utifitate, nimium diu laude, oinnino non voluptatibuq f a n e febril sapienter rebus externis. U*S : s non caret, qui non deeiderat, celui qui ru dCsircg<rr,fe *tan 0% tJfcinpu8 que d e cc ue Pon Asirc. Carere voluptatibus, culpa, dofore, febri. pompejus foro, senatu pub,lco, mastrtr $* @&[ic. Bid. c ~ t , dic&, u fu vous nitcs n'esf myde. 110 homine a r e re non possumus, nous M ~ v o 1 u n m pNscr (lb cet kotwnc. Caret pntdentia laude ; abest ab iilo prudentia laus illa. Cf. Pauper. Privo. E n s n u a CAR'I&, f.pourriturc. + : cariem recipere, xntire ;carie infestari. CAR~NAa , , f. QuiClcdunvaisumr. SYN. Navis dorsum, navis p a n ima. CARITAS. artL t Ckrt. SYN. I n o ~ i a fnimenti, ve alterius. re. ) VIlitaq ubertia, capta. EPXTH. Admirabdior, diuturna, gratuita, humana, maxima annona , naturaiis, grasens. PHRAS. Caritas a n n o n a est, k kl rst c b . Sterilitas agrontm, inopia frugum, raritas et : -.rerum - -. . . .nmnium . . . . . .dificultas est --. , enona ete sunt aneustiac : ita care veneunt 1 omnia, tanti pretii Gnt, ut ~ncommodis gravissimis remamur, vexemur; re frumentaria a d m d m anpe utimur. Gravi jamdiu annona confliflamur. Annona, gravitas rerum pretia intendit. Caritate cibaria quotidie fiunt sngustiora Cf. Annona. Penuria. USUS : Pmsens cantas, futura fame% e fame @e% direptio, incendia CARITAS, a t i g f. Amour, ~I&#$J@; crtan'tL SYN.Amor, studiosa propnsio. Usus : Hominum caritas, amicitia, benevolentia gratuiraesse debet. Caritas inter natoset parentes.
CARDOUS
,,
2Ayfl;rbundo,
thwd
,,.
usUs
Omnes omnium cantatcs una patria compleflitur. Satage, ut caritatem civium tibi concilies, gignaq ntincaq ut caritate jungars cum civibus, ne hanc caritatem tibi quisqum adimat, dirimat. Cf. Amor, BenevolenUa, Affoctuq a, um. CARMEN, Iniq n. ~ c rfirme, ~ , c~n,. SYN. V m u s ; mentum camine t&tum, oratio a d s t x numeris. EPITH. Absurdum, aptiuq grande, grave, lugubre, moliiuimum, necessarium, prreciarum, totum, triste. Camina bandissima mala. nova. v r o b r o ~ . PHRAS.C a m i n a f&it aane elegantia, il a [ & drs v a s azut g+ts. Carmen condidit, scripsit, composuit omnibus numeris a b solutissimum. Ejus venibus, quos extempornti que* calore fudit, nih t r r ~ i ~ niki1 , m. nustius. Lucuientis sane versibus tusit. Cumina, q u e ~ x i texuit, t vena rine facid proflulnre. ersus~illi nascuntur pulchri aanc, ac 'ucundi. Versus k i t , concit, scripit b..~ k((issimOa Cf. vsmui, CARNARIUM, ti, n. B o u c W , a-&irurn cr. * SYN.Locuq ubi carnes vendtntur{ ve &mi reponuntur. USUI :C ~ n a m e camario emit. CARNIFEX, rcl., m. B ~ , . , + ~ SW. . Tortor, li60r. EPITH. Crudelissimus civiu internecnus. USYS : Advdat, ut carniLx =ji viti35 l ~ d a S . md cru'elissimus 'amife% CARN~FICXNA~ e, f. LcY &S i t h . h'om; opcc rk bmcwcau. SYN.Su plicii locus, cruciatus, crudelitas Usvs : 8arnificinnm facere. subire. fa& le d l i r r & b m r m m r . SC f 0 ~ ~ f W d f6 f f u f# S fOUnirOtfS. &rit~d0 summa est carnificina, k ckapfn tst u su&ice. eq a ~ Iitum, , Carnificor, nris, atus sum.
vta.
ld
CARNIFICO,
-~
CARO, carnln, f. C U r , viun&. Eprm. Multa, subrancida, putida, rancida, venenata. Uss : Caro piscium delicata. C A R P E N T U M , 1, n. V&n coutw&. Oenus vehlculi. Usus : Carpentum = r e . Matronar Romane piknto ad &cra, c e t b festo, ~rofestoque de u t e h t u r . CARPO, ~ 1 % 1, carptum, arch Cr8il[jy; I ) ) I ~ W Z 6n L C l i ~ r SYN. . h cew ;i b reprehendo, lacero. ADV. undique et colligen. pHRAs A~~~~~ morir carpunt, i & ccasvrr& & , cdYag l n conviviis mdunt, in circulis vdlicant ;maledico dentc aiienam magnitudinem Jlatrant, famam Iacermt, confodiunt : alienos m o n r malignis sernonibus exagitant ; acerbe insehntur, cnminantur ; honestissimis etinm moribus notam inurunt; l a k m aspergunt. Cf.
1
Repmhendo, Vltuporo, Infamla. UsuS : i. Maledico dente carpere. 2. imininuo, rad/PICEiCr. Aliquid de alienis laudibus carpere. 3. Insedor, hflrcrkr, ~Jiiiblir.Ultimum agmen hostis carpsit. 3. vitupero, bfdmr, c r n ~ ~ r r r Carpere . aliquem, alicujus
v&,
CAS
CASTELLUM, 1, n. For/rrcss~chAfranforf. SYN. hlunitio 11 nea, uuf muro finnata ad arcendos hostea EerTn. Castella multa munitissima, casteUum munituin, necrssorium. PHRAS i. Castellum munire, defendere. Castellis et aggeribus aditum hostium f a & prohibere. z . Castellum expugnare, capere, CARPTIM. E n ccuillant fd rt ld. SYN. su= ditionis facere; diruere. Hinc atque illinc sine ordine decerpendo. CASTIGI~T'~O, anls, f. Bfdttu, Y ' UsuS: Res gcstas carptim pencribere, ramandr. SYN.Objurgatio, reprehensio. EPITH. caiw mr fistm+r #ar n-lraits. Clemens. Usus : Omnis animadversio et caatigatio contumelia carere debet. C ~ R U S a, , u m , Cher, cofrux, prccirux. SYN. Non vilis, magni pretii. )( Villa USUS: CASTTGATOR, aria, m. Cemritr. * Usus : Annona in macello solito carior est ; amplifiCastigator minorum, ccnscur a2 lajeunessc. cato pretio venit. Cf. Caritas. CAST'IGO, as, avl, a t u m , are, a. BldCARUS, a, u m , Chrr, uiin, did. SYN. wwr, d#ri~na&. SYN. Objurgo, mulAo. Acceptus, 'ucundus, antiquus, qui suavitatem UiVs : Matres filios verbis et nrberibus caslii apud afiquem obtinet. PHRAS. C o ~ m e n - tigant. 2. Ad unguem castigare carmen, &?ir d o juvenem m i h l carIaslmum, jc T ~ O U J el rdpolir drz m . Castigati mores, n m m n c o m m d cr jenne ho~nme qtr; j'aiinr bmusv~es. 3. Castigatus aniini dolor, douleur C O I $ Me1 meum, ct delicias, mea desidcria ; contr~~ur.. Cf. Punlo, Alloquor. nolim eum dimittas e sinu tuo. Commendo CASTIMdN'1A te. f. PuntL SYN.Castitibi amores nostros, jiivenem qui mihi in ocutas. Usus : Sumtra corporis et animi castiI h u t , quem in oculis fero ; qui mihi cordi monia iir, virgo, ado1:scens. u t unice, ocellum meum, et dextellam. Delicias, ac vitam meain. Qui inihi in medullis et CASTITAS, a t l q f. Cha~tcll. SYN. Castiniceribus h;rret;qui in desiderio civitatis, in monia, virginitas. USUS : Castitatem impense ore, in icrmone omnium habitat. Hoc dimisso colere. Cf. Pudlcit a, Integer,VeMcundus. videbar mihi partem viscercim abrumpere, CASTRA. orum, n. pl. Cnmp. SYN.Tenqui.unicus mihi, et unico magis est unicus; toria, pelles, locus, ubi exercitus in tentoriis pro cujus =ro ca ite meum caput libenter manet. EPITH. Astiva, civilia, florentissimg oeram. commenb>o tibi. oculum meum, quo maxima, media, infirma, nefaria, plena cura, nemo carior meo animo, meo cordi. Cf. Amo, praxiara, stativa. P H R A1. ~ Castra metarl, Coglto asslduo d e te. Usus: Comis, juItabIir, usstoir son camp, campcr. Castra cundus et =rus. Sibi qiiisque carus est. Pauywc, disponere, locare, constituere, habere, coa peque, ac te caros habeo. acere, metari, figere; tentoria erigere; posita CASA, s .f. Cabanr, chaumi5rr. SYN.Tuhabere ; tendere. Castra in aperto posuit. gurium, mapale. 2. Caatra movere, dicamjkr, l m r le cflqp. Castra pmmovere; movere; conclamare vasa; CSEUS. 1, m. Fromap. vasa wlligere. 3. Caatra extendere, temire CASSIS, Idla, f. Ca~qur. SYN. Cales. son cu~ttp. Castra profem. 4 Castra a i d t l u s CASSIS, 1% m. et CASSES, lum, m. pl. collocara, rdssrmr le camp. Castra contraR&s,#&fs de ~ R O J J SYN. I . Rete. here. 5. Castra deslgnam, choisir v n liru pour cainprr. Castris locum capere, locum CASSUS, a, u m , Pnv, dCpburvu, inundeligcre. 6. Castra pmpius admovers, rlr. SYN. Vacuus, inanis. Usus : Sanrppprorkr son carnp. Castra castris oppoguine, luminibus cassus. nere, objicere, confem; castra cum castris CASI&, Purrinmt, honntVrmen/, charfrjungere ; castra oppido confem. 7. Coltra m. SYN. Integre, pure. Usus: Bene, rite, m u t a r e , c h g r r & cpmplnunf. Castra concaste Deos venerantur. In amicorum periculis vertere. 8. I n castrls asas, carrfer, habittr a s t e et integre versari. Excellentis formie k m un cain#. Sub pellibus agcre, contineri, +nem caste habuit. in castris agere. g. Castra aggredl, as.ri~r CASTELLANUS, 1, m. Habitant &une Ir cam#. Castra tentarc, invadere, adoriri, M m w . SYN.Qui castellum habitat. Usus: circumvenire. 10. Castra capere, s'rurparer D e a m millia cum castellanis agrestibus in d u n cunrp. Occuplrc capere ; castris potiri; m i s h b u i t Multi ex Liguribus castellani castris hostem exuere. 11. Caatra referre, eimnphi, d e capto casbllo aCt1, fnoni#h firtcr son can;# en arri>n. 12. Caatra opera &nJpByr laprisr &s~orfensses cir LigurU. e t n a t u r a locl munlta, camp orIr;lic #ar i'art r f la fisition. Castra aggeri us, propuCASTELLATIM, P a r f e f i f sC O Y - Hos. gnaculis munita. Usus : Pro portis castmrum, ies eretdlatim dissipati, hanimes r@rris m portrs du camnp. Castrorum circuitus, limes )rh't: corj's, @Y groupcs.
CAT
106
CAU
CXTERVATIM, Par &s. SYN. Turmatim, per Catcrvatim volant. conddaa. ~ < v I s - v o w & &UMY votrc con&ucr a & "nlchanb. Vide, studium adhibe ; CXTHDRA, as, f. Chairu, sidge. De consilio utere, diligenter animadverte ; atcathedra surgen. De ve ex loco suptriore. tende, guam diligenter potes. Summa tua Catholieuq a, u m , Catholiquc. PHRA& cautio sit et provisio, ut ne temere confidas. i. Cathollcum ilerl, &tuir cdholi ur. Adhibe cautionem ;provide ante, et pmcave; Catho1ica sacra eom leAi; a m e & cathdica disco, cui te credas, cui committaq a quibus dogmata ; cum catRoiica niigione reconcicaveas. Cauto est opus, ne ex ista nassa l i i ; sc ad catholica sacra transferre, conunquam escam tas. Declina a personatis fem. In Catholicorum communionem venire. amicis. UsUs : X v e n a b homine nefario, se Catholicorum castra sequi. Ad Romana acra , q d r &un vaurien. Cave a veneno. Cave transire. a Cathollca Ecclesla, ' P ~ ~ S C putes, cave existimeq mihi quemquam te catkolqnr. Christi Ecclesia sanctissimis incarionm. Cave facias. Omnia cavebo. 3. Proittutis funda& et orbis terrarum consensplclo. neguld detrlmentl aociplatur, sione mirabili nobilitata. Diffusa per omnes m7&r sur; sfiptrlr (@un actc ldgul). Tu gentes atatesque Christi Ecclesia. Christiamihi meisque multa sape cavisti. In jure nus populus unversus, eadem fidei d&riha, cautum ert h d i testamento cavere. Agriq iisdem sacrorum, rituumque cerimoniis toto fanori. ~ d l b u cavere. s orbe terrarum mirabiliter consentiens, ac uno e, Cmit4 clrycnu. SYN. veluti &den devinflus. 3 Cathollca Fides, In cavUq antNm* 'plunca. la Foi cafholiqur. Orthodoxa religio, fides ; Usus : Tema e cavemis f ~ erIIimus. ~ m Clinstian& fides, tato sempcr orbe mira cmCXVILLATXO. Onts, f. Plaisantenkmordendonun consensione observata. Christiana dantr, raiIrrir. SYN.Jocus amarior, diCfum Aligio toto orbe propagata. 4 H o m o cathoaculeatum ; sermonis aculeus. U s u s : H s x llcuu, un cafholiquc rornaiu. Orthodoxa fidei &tor : vir catholici nominis : orthodoxac quidem cavillatio est. illa dicacitas fuit. piofessickis ; catholicis institutis ac moribus - CAYILLOR, atus sum, afir d. vivens ;r&e de D E 0 rebusque Divinis senplai>ankr, ,nwcr syN. jocm ludo, t k n a Sacromm communione cum Ecclesia di& aculeata jacio. ADV. ~ ~ ~ i usus l i : ~ ~ i ~ Romana consentirns. Cum aliquo, vrl in aliquem aliquid cavillui. In togam illius multo hominum risu cavillatus CXTINUM, 1, n. et CXTINUS, i, m. sum. Familianter cum iilo cavillan soleo. Plar. C A U W , amm, f. pl. BtrgaU, p a nd c ~ T ~ Z L U Si, , m. P+t dien. EPITH. Carnoutonr. SYN.Stabulum. tuli caci. USUS : Omnia in perfeflis meliora, ut in equo, quam equulo, in caney quam cAULIS, Is, m. Chorr. SYN. B-ica. catulo. U s v s : Vitcs a cauiibus et brasdcis ut pestiCATUS, a, um, Avisl,, /Su, habitr. SYN. feris, refugen dicuntur. Acutu cdlidus, prudens. Usvs : Prudens, et CAVO, as avl, atum, a. ut ita %icam, catus. SYN. EXWO, fodio, evacuo. USUS : E ligno cavato navigium. Naves cavabant ex singulis CAUDA. as, f. Qwur. EPITH. Levio, luarboribus. brica oinnata. roumifera. summa. cAvUS, a, um. Crtux, fiqfond. SYN. CAUDEX, Icis m. Souck Garbm. SYN. Concavus. U s v s :Vena cava, vciw cave. Stirps arboris. UsUs : TIUNSL pro h o m l n s CAUPO. a n l i m. Au&rgisfe, cabaryrirr. stupldo. souch, hornrnr stu$i&, bfick. CauSYN. Tabemarius. U s u s : Ad cauponem dex, stipts, asidus. multorum hospitum diverten. Vinum a cau. C ~ V E Aas, , f. Cagc, logr; #a& drr trvdtm 03 sonf asnj Irs spzrlaknrs. SYN. pone petere. CAUPONA, m, f. Aubrrgr. SYN. TaberScptum, quo aves et b e s t i ~ includuntur. lfw: na, cauponula, taberna diversona. Locus. ubi woulus sedens ludos swctabat. PITH.~ u f t a ;teta, ultima. U S U ~ :Caves C A U P ~ N O R ,a r t q a t u s s u m , ari, d. tota Plauto applausit. Qui clamores tota a- SYN. Lucn causa ali uid facio. U s u s : Cauvea? Emissus e cavea leo. ponari bellum, non beeigerari. faiw un t n @ h l a ~ w (bfaikc t marikands, avccC& ChVP.0, as, cavi, cautum, are, n. et Mc *S mlus). a . Prcrrdry fwdr, h i t t r . SYN.Vito, fugito, 110'9 CAUSA, as. f. Cause. SYN. Caput ongo, cautionem aahipo, declino. ADV. Amplius populo, assidue, diligenter, diligentius alifonq radix, pnncipium, occasio, ratio, nomen. EPITH. Absoluta et p e r f e h pcr se, absurda, quem, diligentissime alicui, magnopere, noadjuvans aliquid et socia quadam efficiendi, minatim fcedere caven et excipere, sancire,
f.
,.
CAU
107
CAU
levitati id, quidquid mdorum mihi incubuit, advem aqun, aquissima, eterna, Alexantribuendum es& a f i k n d u m , assigmndum. diena, anceps et gravis, antecrdms, Cf. Admdbo, A&WO. USUS: t . Ut seminn m t i ~ i o rmemoria alintfus ; antiquior et wborum ita tu hujus bclli causa ac auAor pu~cftrior, et magis a natura ipsa profe&, fuisti. delena Tro~anis causa exitii fuit. antiquissima, aperta, assumptiva, b n a , b n a Rerum fPu* qua?*nda, invmiendq e x p immo optima, n r t a , certa definitaque, crrti5 nendae, explicanda, a p r i e n d e sunt. Quam si- civilis, clarlssima, communis, communis faRi cauuim affert?Quis causam dcdit, occaambitus communis civitatis et libertatis, conclionem 7 Qui rn u IU fa canse ? Causa nihii je&uralis a definitiva, translativa, consimilis, est, quin abeas. Id faciendi nuflas causas haconsdaris et senatoria, damnata, delikrativa, bui, ratfon* je n'uvnrk aucuue raisou <ir demonstrativa, judicialis, deterior; diitilis, cef~. 11. L f gcontn?versla,$rocs, cawr. manifesta, difficiiior, difficli- di a patro- fh 1. XncfPem cauaam, c@mmtflCer*m ciiiio alicujus, dispar, dissimilis, g b i a , e s In U U s m i demittere ;in uusam ciens, expditiuima, externa, facilis at ue d e n , ingmdi ; recipen, s u ~ i p e r e , explicata, facilior, falsa, finna, per se stablis, P C C ~ *. 2 CBUO~XXI agers,pfu~iicruue COYSI. fimissims, f d i u i m a , fnmentasa, grata ~ r a g n .(litare, , tuen, tutari defenderc. , O t it iv sustinen. C a u m ~ P W i n l o m a O=~ gravissima, honesta, necessaria, prob4 decfa-b ; caucapiti~ dicam. Jus bilis, honestior, hon+isima, idonea quam meum iPm p e m q w r 3C a u a m panfmaxime, tam illustris, tam graviq tam impia, PIrdre son f i ~ s . Causam m i t t e n , c a u u impudentissima, inferior, integra, infima,judi-dere ; causam advemoir traderc. Cadere ciaria, justaatque magna, justa atque mmima, in judicio 4- Cauaam o m n e m , ga.qncr son justa nmssitudinis, etsi non justa, gravis ta$mCs. CauSam tenen, obtinen. Causa illi men. PHRAS. 1. Multas causas h a b e b a m adjudicata cst; secundum illum judicatumtst; te repFehendendf,j7~mJ fin mII&ys& Pro ~wnunciatum- 5- Cauaam negfivoflsrdgnrn&. Justas magnasque rationes p t e r t r a a a m t J>mfi" u flune ~ U U J ~ C habui ;magna ratione faium ; multa erant ndormin cause Su= b &usa r t valde a&mm, si r e p n h e n ~ i o n i ~ > i o dubta. ,fa C M est tb~td-fa't &tcwe. Fluanda esset Multos titulw habebam ; non Ruat eJUs causa. 7. C a w m W n U U e m , longe querenda erat materia reprehensionis. ~ o *U ~ Chumm r de~muit. Non uno nomine ;non uno ex capite ; multis 8. Amtcabflem m m ~ ~ i t i o n e cam fanominibus ea tibi repmhmsiodebebahlr. Non cem.f& Ifuusuction uncuIr. Causam una, ncc temen oblata mihi causa m t te CUm componere, controversiam d a r% prehendendi. Magno judicio, ac certo consilio dirimen l i t e q t o l l e r ~transigen. 111. NOad repnhensionem d ~ c m d i1 .. Amio Sotfum, onus, m v i n c i a . Hanc mihi cautpai h o r u m ' c a u s a m a l o r u m fuers, d*ih negotlum demandavltv pm/i, atltis m-tnhncs furmt la cause &m mana-. CWJC, infdrit. Suam causam, non reixn hanc me calamitatem induxm ; ex illo "ion, publica curat. Excundum tibi ilfacausa, dum fonte et hec fluxero, E a calaadhuc integra est, adandouiicrc~ti~td~It tanmitas ab amicis conlata, contra&a, conf&a q ~ ' i ftSt e#COre i~tucl. IV. Excusatlo, est ; eomm opera fa&urn, ut miser sim ;in ro1km. Accipio causa j'acaptc vos raiko1~1. hanc mirnam amicitia me detrusit, AL, h& v. "PW~. a cause?i moi. Nnn mea, sed malum erupit ;hinc iI11 lacriinr ;hanc r g e salutis causa abfui. Tua causa debeo, ac mate,+emag,it,,dinis prae- omnium cupio4ue 0mniL Cf. A u m r s Otfgo, Lf% buen, illi viam pnteftcen hostibut meis. HONegOtlum. rum penuasu ac induCtu h e mihi calamitata C A U S h R V S , a, u m , Inyfwne. Usus : importantur. Ab iis est natum inud mihi inCausaria missio, cm& & rC/one, +Y ruicommodum ;illi periculum invexen; hi quidSon & sanfd. auid malorum est. mihi conscivtre :horum RGicitia me in h a k perditam causam i m p CAUSIDICUS, 1, m. Avmat, drfens~~r. suit. Horum omnium malorum fons unus SYN. Causa patronus. EPITH. Non aniplus amici sunt ;hi mihi, quidquid malorum nunc atque grandis, subtilis tamen et elcgana sustineo, conflavere, contraxerc. Principium Usus: Non causidicum nescio uem, nec malorum ex amicorum perfidia, velut pestiproclainatonm aut rabulam ; se8 amplum, lenti radice exstitit, proMurn est, prodiit, grandenl, vehementem et qui in fonnsibus provenit. H a calamitates principia sua amicis causis possit prieclare consistere, oratorem debent : nferenda in amicos cst tota h a c maCf. P a t r o n u q Advocatus. lorum anrbitas ;ii ansam pr;ebuen ;ii occaCAUSOR. aria, a t u s sum, ari. d. Donsionem dedere ; horum e perversa amicitia, ncr f i u r raison, altdfucr. SYN. Causam atiero. hoc quidquid est, exstitit ;manavit, emanavit, Usus : An atatem causabitur ? an ignoranprofluxit ;amicorum corrupta fide?, ista nobis tiarn? an morbum ? (Vuffi. Pro pnetextu incommoda acceniit. peoerit. attulit :his maafferra.) C. Excuso. lis aditum aperuit. Ho;uui 'inconstantiae ac
gavm,
*-
SYN.~ a i i i &priidenter. IJsus :C w t e dic. CAUTES, 4$ Rmk, rockr, SYN. Saxum asperurn,et abruptum.. CAUTIO, anIq f. PtLcbufiar. SYN.Prnvisio. EPITH. Communis,dtigens, facilis, grecula multa, s u o i m a USUs : A malis natura dcd'-s, q m declinatio, si cum ratione tit, a u t i o ap Ilatur. Rebus tuis cautionem adhibe et & e n t i a m , u s a & rcaution ct fk M I c t I &nr vos aJ<rcs. l t a L n u s divinator, e t ad p d i A i o n e m cautionem adbibeat. Caiitio pecunianim. Chiro phi cautio, a ,gaad& & ma i p f u r r . (&. Securatio, qultantla.) C t P ~ d e n t i a Providentia, , Gamo. CAUTOR, m C d u i qui guradif. USUS: Cautor alieni peuculi, ccui qvi m'Ie
CAUT*
Awec +caulion,
fiuq%mment.
z u r un aulre.
CAUTUS, a, um, P w n t , circonrpct, difiril. SYN. Providus, prudens. PHRAS. Homo multa cautionis et providentize ;qui nihil nid sute et pedetentim, nihil non ex certa qRimi provisione suxipit. Quis illo considerotior? uis tetlior? quis prudentior, qui nihil nisi exAorate agai Alienis malis eruditus, rlKna &mitate doAus, cautissime omnia, omni cautione *t. Cf. Pmvldus, PTudens, Caveo. CBDO, Donne, dis, $arIc. SYN. Da, dic, exhibe. USus: Cedo tabulas; cedo,. quid aers ?
X Haneo. ADV. Honeste, male, non multum, aut nihil omnino. Cessisse omnino a gladiaton. PHRAS.1. Ceasit denlque hostlum machlnatlonlbur, iCcLdo en## dcvunt es wcAiM/ions dr sts tnncmis. 1ta t r d u s ac debilitatus est, ut succumberet fortunae ; tandem manus dedit fortunae; viAus, et a b j d o acuto extemitus camuo cessit. Defecit hominem constantia, et labescere capit. 2. Hostee retro ceaserunt,lesrnnrnris~rcurenl.Pedem retulere, re in castra recepere, receptu fuga simillimo in u s t r a retro iere, se absiulere. Un1 cedlt Homero, i ne le crlc qu'd Honh. Uni concedit Homero. Poetarum, pmtcrqulin Homero, nemini secundus est. Ab Hornero proximus est. Homero collatus, haud rgrr in secundo se gradu continet. 4. Cedite o m n w d e vla, alo#~s, quiftzr tou Ir c k min. Abscedite ; date viam ;fugze cota plapateant ;ne quis mihi obstiterit obviam. Concdite, decedite de via. llluc este; auferte vos hinc Declinate paulum extra viani ; viam facite. 5. EJoc consilium bene tibi cedat, wofrz &sstin rkussir. Res ea tibi bene,
CPDO,ir, Esisi. ceasum, cedere, n., ronnungnam a C&r, laisstr laplace, st retimr. SYN.Concedo, locum do, me retraho.
feliciter vertat, opto; resex sententia tibi succedat ; felicita eveniat ; brocedat bene ac ; optatis, votis fortuna subb:?caGu!tI"respondeat, faveat, aspiret ; cadat feliciter, ut exoptas ;ex animi sententia geratur, opto. 6. Male cessit, conatus iste, ser .@or/s M rwsirentjus. In pemiciem vertit ;abfuit fortuna capto, exitus non respondit ; eventus non satisfecit ; contra cecidit, aliter, secus cecidit ac optabam ; exitum res sortita a destinatione animi longe alienissimum ;optatum exituin res consecuta non est; ad exitum optatum res non pewenit ; pro voluntate non successit ; non is, quem volebam, exitus consecutus est ; speratum eventum sortita, naCta, ndepta res non est. Cf. Succedo. Evenio, Accldlt. 7. Cedeidum ecit temporl, i/aut c & aux cirronstancts. Consilii est, cedere tempori, tcmporibus acrvire ; necessitati parere ; rationem temporis habere ;confirmare se ad temporis rationem; consilia et aAiones tempore moderari ; res ad teinpus accommodare ; temporibus assentiendum est; tempestati obsequendum. 8. C u r ego cedam m i m r l 1 pourquoi cdderai-je d un Ldtntne qui nr me vnnt pas ? Quamobrem, qui infra mc est, mihi patiar anteponi ? cur ei cedam loco, ve locum cednm, qui nihil a d me est, qui comparandus, aquandus, conferendus, par omnino mihi non est ? Quid e?t causae, cur primas ei partes concedam ; pnmas ad euin partes deferri sinam praeponi ; pnore eum loco statui ; collocan ante me patiar, quem nulla res mecum aquat ; cujus meritis mea merita antecellunt ? Ouid cst causz, cur honore su rior habeatuc ui virtute, atate, rebus o m n i c r inferior est.%f. Antepono. Usus : 1. Nihil Cmcis cedunt Romani. Cesseram invidiie, tempori, armis, paAioni, reipublice. Cessit tandem recibus, malis, oneri, iuccubuit. lngenii raude nemo est, qui cuiquamcedat. 2. Abeo,discedo, s>rnq&r, quitfer. Foro, urbe, ltalia cessit. E vita cessit, mourir. 3 Remitto, cCdcr, cmiclrr. Nihil de jure suo cedere, concedere, .reinittere. CEDRUS,1, f. c h . CELEBER, brls, bre, Cmbre, iusfrc,* frJqucntJ. SYN.Praxlams, laudatus, clamq honestus, honorificus. Quod celebratur, f n Quentatur et colitur. )( Deaertus, i g n o t u a HRAS. I . Vl6toria celebris erat, a vicfoirv Claitjarneuse. Omnium sermonibus celebrata; in luce Asize, in oculis Europo reportata; illustri laude celebrata ;.primi nominis erat vifloria ;vi&oria ea maximam inter caeteras tulit laudem ;celebritatem habuit ;clara apud omnes gentes fama erat. Vi&oria ea non terras solum, sed mare etiam rerum g e s t a t m fama implevit ;oinnes provinciarum ac regionum sinus fama ejus viAoria com levit. 2. i i i r est celeberrlmus. lest un L m r /?S-cn.Summo propter egregias virtuter
CEL
109
CEL
honore et nomine ;amplissimus vir et clanssimus ;summum splendorem sua virtute consecutus ; vir est, cujus iirtutes majoribus quasi theatris expositze, qui fama nominis sui non terras solum, sed et' maria implet ; omnium studiis celebratus; quem fama cons &issimum facit ; quem rerum gestarum $ria mirifice illustrat. Vir est, modo honestis artibus, sed bellicis ?lid% suiiimum inter suos splendorem est assecutus ; publtce privatimque celebratus. Non scrmonibus modo, sed omnium gentium litteris celebratus ; clarus vir ac illustri laude conspicuus ;speaatus vir, et primi inter nominis, fama inclitus, et claro inter SU38 nomine ;vir, qui maeam rebus gestis celebritatem consecutus ;qui in summa celebritate ; qui celebritate floret inter suos maxi; in gloria ingenti apud suos est ; cujus i,,gens nomen et gloria ; celebritate nominis insignis ; ingens haber c<Eptus. cc Gloria, Fama, agreslui. u s u s : celeberrirna et frequentisslma pars. R~~ cele&rnma totaque urbe notissima l n foro, cOncione celokmma, frequentissima. CELEBRATIO, enis, f. Distit~ction, gloirc; rtriorti. SYN.Laudatio. EPITH. Uuotidiana. Uss : i. Nihil equidem commemoravi in eacelebratione mearuinrerum. 2. Fmquentatio, assmblcf tJof~~brtt~s. (luz domus 7 q u z celebratio 7 CELeBRITAS. atis* f. Ab'futnce, concours a't rrton~fe.SYN.Hominum ccetus, conCurSus, frequentia. )( Solitudo. E P l ' l l f . .DOmestic% frequentissima, magna, maxim* quinquennalis, tanta. Usus : Odi celebritatem, fugio homines, lucem aspicere vix Possum. Nunquam comitia tanta Omhisgenens hominum celebritate floruem. Mercatus celebratus summa totius Crecia celebritate. Theatri, judiciorum, fori celebritas et frcquentia a. laus* splendOr* dignitas, r&brilC, reriort~t~tJe. Vir summa fama celebritate. Summam celebritatem sermonis hominum consequi. Judiciorum celebritate distineri. Funeris celebritate aliquein spoliare. CELEBRO,as, avi, atum. are, a. Honortr, f(lrbrtr, loutr, rtdrt jaintux. SYN. Orno, honesto, laudo, comitor. ADV.Celebrar maxime, privatim, publice,vicatim, descriptionem scrvorum tata urbe. Usus : i. Celebrare nomen, mcmoriain alicujus post monem. lebrata h s c sunt omniuin litteris. Vir publice privatimque celebratus. Populus magna fwquentia me ad Ca itolium usque celebravit. 1 . Frepuento, jr&ucrifrr. Est hoc omnium sernonibus celebratum. Viam illam su0 comitatu celebrat. Cf. Laudo. C E L E R , eris, era, Prottq%t,rapid. SYN. Veiox, voiucer, incitatus. )( Tardus, wgnis, l c n t u r PISHAS. Celeres sunt, ih marchrnt
avrcrapinili. Ea velocitate sunt ut eos volare, non iter facere crederes ; tanta incitatione feruntur, ut celeritas, quanta sit, ne cogitan quidem possit. Utuntur festinatione, pernicitate, et velocitate priepropen ;maximo vigore ac levitate corporum veloces juvenes. Levium corporum et multa exercitatione pernicium homines ; juvenes summa agilitate corporum; ad summam celeritatemnihil reliqui sibi facere soliti ; celeritates suscipiunt incredibiles. CELERITAS, &ti& f. Rapia'itL SYN. Velocitas, pernicitaa, festinatio. )( Tardltas. EPITH. Admirabilis, divina ingenii, expedita et ~ r ~ f l u q eu nd ~ a m m d o , gratior, ignea, incredibilis, ingens, major, maxinia, niirabilis, przceps dicendi, pmmptaet pardta in agendO et respondendo, summa Celeritates dispare?, et inter se dissimiles, nimig pares. UsUs : Expedita ac profluens in dicendo celeritas. Haida et celerimte cacata oratio. Horno voluRiii p m i p i t i dicendi 4e"tate. Ceieritate *pus es' ; celeritas in eb"WFti0 adhiknd?, suscipienda; celeritate utendum est. Cf. Celer. CELERITER, Rafidtt~~ent. SYN. Cito, bmvi tempore, mature, quam~rimum, PPediem. USUS: Celeriter de ea re scribam, fransigam. Cf. CitoCELERO, as, avi, a t u m , are, a. .&&I/#Y~, prsstr. SYN.Accelero, cekritate utor, celeritatem suscipio. CELLA, ae, f. Ctllicr, r~tagasim. SYN. L ~ ubi aliquid ~ ~ conditur ~ , asservatur, ut granum, oleum, vinum, c a n e s et quidquid . d penum pertinet. I&r,r: ~ c e l l u m adicula , sacra EPI.,.,,. ~ ~ l l ~ ~ ipenuaria, ~ , cella plenie. Usus : Semper bopi domini =ferta celta vjnaria, olearia, penuaria ,t. Sicilia cella pcnuana mipub. H ~ Frumentum in cellam l n cella conmrdiz. l n cella ovis. (pn> cella tioa. Vuu;.) L-tl/'wlc.' Cubiculum, conclave. CELLARIUS, 11, m. Esrlavr tkrg d6 Poflcr, Pcomttit. SYN.Qui praeevt celk, penui promendo, vrl condendo. USUS: Cibuset potus sine fraude a cellariis pmbeatur. I'rome quodvis, te facio cellarium. CELO. M. avi, a t u m , am. a. C k k ~ . SYN. Occulto, obscure feto. ~'HRAS. Ce1.t consilia rua, i l c C w k scs Pojtfs. ciam fert consilia ;premit animi sui sensu ;nb hominum conscientia solertissime rcmovet. Ut cochlea abscondit, et retentat se tacitus. Cf. Abacondo, Taceo, Tego. Usus : Si Deos omnes, homineque celare possemus, nihil injuste faciendum esset. Aliquem de consilio celare. CELSXTAS, atis, f. E~htution,hautnrr. SYN. Altitudo, ercelsitas. USiIS : Celsitas animi et magnitiido. Cf. Altitudo.
CEL
110
CER
GELSUS a, um, f d , hant; fir, mSYN. Sublimis, altus, e d u g elatus. SUS :Vir celsus et e r d u s ad omnia, q u e .etidcre poasunt. Ceisa dignitatis sede. Cf. Altw, S u b l i m k C E I S E O , am, ut, oensum, ere, a. frr d d , j n p r , # r r r r . SYN. Arbitror, puto, exirtimo, statuo, decerno. ADV.Amplius, ita, uti et m b L . mnmomn. nominatim videnda. pkae'pm&us,-ita~sim$iciter. Usus : 1. Ma: gnopere censeo tibi abeundum. Quid senserim, quid censuerim, scis. z. Decerno, dimiter. Consules censeant quid agendum. & ~ u m a p / m > r Ir rccrnscmcnt. Quinto quoque anno icilia censetur, tows &S 5 a f u a . fa? I.wn1~1111cnt clc fa Sica'k. Cf. Judico. S t o ,W n i o , -timo. CENSOR, Orig m. Crnsrwr, mngitrnt m n d a SYN. Qui praurt censui et moribus ~ p u i; imagister momm ;praefdus moribur sus : Magister veteris disciplinae, severitatia censor. CENSORXUS, ii, m. D r cru.renr; qni a iUceasenr. SYN. uod censoris est. Qui cen: Ccnsorium judicium, sor 4d fuit. mtatio mimndversio. Censoria gravitas. censo& acveritatis nota aiiquem inunre. CENSURA, m, f. DigrtiiC a2 crnscur. SYN.Cmsoris dignitas, munus. EPITH. E p gia, t o a UsUs : Censura morum senrissrma magistra. Censura E c o l ~ l a s t l c a . Cf. Paena mora. CENSOS, m, m. C m . SYN. Bonorum rrtllnntio et ipsa bona. Usus : In censum venire. In censu habendo mtestas omnis ortiuutiwis habuido censiri permittitur. Aliquem speetare ex censu, asstimare, rstia w gprr 'apr)z sa fortmr. Homo sine anru. Censum ragerc, perficere. Aliqua civitates censu i i Lta: sunt. Censuri ann u u i ex mutuo, locatione. Cf. Fasnua,
CENTORIA, a,f. Crufurk, division du plwjifr romain. SYN. Centum homines. I t a e r a t populus Rom. i n centurias distributus. EPITH. Praerogativa, centuria cuneae, pauca. Usus : Omnium prope centuriarum voce consul fatus, creatus. CENTORIATIM , P o r crntnrics. Per centurias. Usus : Tribiitim, et centuriatim descrioti ordines CENTORIATCS, a, u m , R C W i #par cuirCunisSSYN. In centurias distributuq descriptus USUS : Centuriata, et curiata comitia. CENTORIATS, as, m. Cr& clc crntunon. SYN.Munus centurionis. Usus : Centuriatus in castris palam vendidit. CENTORIO. aa. avf, a t u m , are, a DitfrLh~r rn wntwrirs. SYN. In centurias distribuo, tribuo, describo ;centurias conficio. Usus : Vidi consaibi homines et centuriari. CENTORIO. bniri. m C r n k h . wi c o m m d roo rtorart:rs. SYN. Centuria pizfe&us, dux, duflor ;qui ordines ducit. EPITH. Nobilis sui generis Centuriones p u r s , lacertosi. Usus : Nihil sibi ex ista lau e centurio, nihil pra:fe&us deccrpit. CRA.a ,f. Cirr. EPITH.Commutabilis, extrema, infamis et nefana, legitima, mollissima. Usus : Mollem ceram ad nostrum arbitrium formamus et fingimus. CERARIUS, ii, m. M a r c h a d & cirr. SYN.Qui ceram tratac. cf RRTUS, a, u m , Enduit & nra. SYN. Cera induaus, illitus. USUS : Tabella cerata, tadklk owr Ccrire. CEREBROSUS, a, um, Em#ort, bouill a d . SYN. Cui durum et pertinax cenbrum. Usus: Senex hic cerebrosus est certo, cr bmhotnmc $miassurmrnl lo t&. Cf. Obatinatus, Pertinaz. CEREBRUM,1 , n. Crcvcau, cry~eflr, F r u a u USUS : Alii dicunt in cerebro esse anime CENTPNUS, a, u m , Crnt (&m & sms acdem. C i y S M d u b y ) . USUs: Centena sestertia, crnt C*REUS, a, um. De ciru. SYN. E cera mil& tcskrws. Usr;s : CENTESIM~~, Pmm, f . pi. ~ n t ~ <icr ~ t C~LREUS, 1 . m. Cha@I& hgit, m parr u n t mrj.. usus : Centesimis " g r . SYN. Cerro. USUS : Ad ilhs stagmn Tnbutum a ,--ntesinui t u sthu~ et cerea adhibntur. r i m $u 6~vrnhs r81vm C&R~M~N~ m, A f. , CC~C~MIU~, tit, COUbw d i ' u u SYN.Ritus sacer, cultus reliCENTZES, Crntfmi. =omn. EPITH.Incdibilis, cINT0, varirnt posdrr,con- 8 0 s ~ . sumina. : Cerimoniasproder~ wrhrn. SYN.Stragula crassiora filispassim i m f ~ i " * S C ~ Y ~ ~ O ~ ~~ C S I ~ Sependentibus. usvs : Centones injeccnuit, rimonias polluere , &-o M C &S ~ d e s s&s. tela contabuiationem praefringerent. cerimoniis p m s s e . sacra maximis et ocC E N T R U M , 1, n. Crntyrrr.SYN. LOCUS cultissimir cerimoniis continentur. Sacra Cemedius in s p h UsUs: Terra in medio &S summa nligione cerimoniaque cbnfimundi sita centrum obtinet. ciuntur. Cerimonia: ludonim , acpulcrorum. Cerimonias sacras exmajorum institutosanAe CENTUM, Cmt.
CER
111
CER
obire ; sacros in rebus divinis ritus diligentissime tueri, retinere. In adhibendo ritu sacrarum cerimoniarum diligentem operam ponere ;pmceptas sacrorum cerimonias rite colere. (Cerimonlale, Cerlmonlarlus, VULC.) SYN. Sacrnrum rituum liber ;liber, quo sac m re1igioniscerimoni;econtinentur. Rituum, officiorum in divino cultu inagister ;sacrarum cerimoniarum moderator , sacris cerimoniis pmpositus, przf&us. Cerimonlm polltlcas. Cf. Oflcium, Ofncios~s. C E R N O , Ir, crbvi , crbtum , ore, a Voir, disfinguer. SYN. Video oculis , seti safius animo, ADV. Civiliter, dne arrnis, melius, plane, penitus, subtilius, tacite. Cerni bi rtito, extrinsecus. USVS : 1. Aut superum aut obscum adma*.. cernimu~. N . nunc quidem oculis cernimus. 2. Corno enlm , comprcmfrv, rvmarquer ~ e r n jam o anim% mewe video, q u e futura sint. VerCcunde
"6
Usus : Virtuti cum voluptate certatio est. Sit h a c inter eos honesta certatio. C t Certamen. C E R T ~ ,Cey/ai=,,tenf. syN.scilicet, certo, profeAo , sine dubio, sine ulla controvenia. USUS : 1. Si me tanti facis. 2. Concedentlr. mi, ccrfainemtnf. Epicurus parabiles dixit divitiaa, certe, nisi etc. 3. At certe, certe, 1. e. ialtem, du rus&, au moins. Res fort a s x verir, certe graves. ViAi sumus, at fraAi certe et abjeAi. CERTO, Cerfainement. Usvs: Id certo scio ;id sane constat ; id sine ulla dubitatione affirmem. CERTO, a,, avi, atum, are, n., guama L ~dffru. ~ syN. ~ D ~ ,~con- ~ tendo, hlligero ; certatio ert mihi cum aliquo. ADV. p h e de spnsione, pugna~ ~ l
goit combdfye. Viooriam ,&on
fortiter dimicat ; nisi qu certamcn nullum ~ ,4~~4 " 2" d ~ , dzn;$? fugit ; nisi qui cum hostibus confliCtatur, de<ure#ftr une succ~sn'on.d!testamento hareC~~~~
Bf z naufert, r ~~ k ~ nisi qui

~~f~~
ditatem h d i e Me qua4i fakm hasredltatem alienm @lorim cerner0 4lna4, laiise moi jouir d un faur tifrt &une gloirv wi m'at#@rfiriJ@s. (VULC..Dividere c u m allquo haredltatem). Cf. Video. CERNOUS, a, um, COUY,prncM vers la k m . SYN. Inclinatus, quaal q u o d terr a m cernat. CI~RTAMEN, Inlr, n. Comba/; rivalif, anflif. s y ~ .Contentio, pugna, certatio. EPITH. Aquum, difficile, extremum, forcnx, ' ladiatorium vita , grave belli, v n i c u m , %onestum, improbum. magnum, majus, mediocre, przsens. Llsus : 1. Acre mihi tecum est pro et fmis certamen. Descendam tecum in certamen honoris et dignitatis. Nihil me ab hoc cenamine gloria removebit. l n certamen et discrimen - = ~ m omnium veniendum erit. 2. Prmlium, bafailk, luffe main d e . Certamen instar, oritur, accenditur, Ir combntco~nnurce.Exardescunt raelii initia; pugna capessitur ; ad certamen 8scenditur ; in m a m e n ;pugna, c e r m e n , m n u s conxruntur. Certamen tentat, experitur, dimicationem subit, en venirauzmaim. res certamen mbuit, injecit, f&fu/ la & la trttte. Pertamm serere, mircere , facere, combaftre. Certamen extrahere, prolongcr la bd01'Iie. Certamen sedare, dirimere, trrminer la luffe. Certamen abnuerc, defugere, rufuser a bafailk. Cf. P u g n o , Contendo, P m Ilum, Pugna. CERTATIM, A llenvi. Usus : Omnes certatim accurrent. CERTTYO. 0nii;f. Luffe. SYN. Contentio. EPITH. Honesta, iniqua, magna, parva.
pugna\ a*is disce~tat; ferrum et manus cum hoste conseri prulib utitur xcundis ; confiigit, signa conkert ; ad manus venit ; ter. fe"t ; qui in certamen de. scendit ; dimicationem subit; in dimicationem venit. Cf. Pugno, Prasllum, P u g n a . Contendo, Arma. CERTUS, a, um, crdain, id,,bitable. SYN. Non dubius, non incertus, comF n u s , a r r t u J , manirestus, notus, exploratus, minime ubius, ratus, quod nihil haber dubitationis ; in quo nulla dubitatio esse potest ; 9 ~ manu 4 tenetur ; in manibus habetur ; in ~ m n t i a atque ante ~ ~ 1 0 s . HRAS. Certum r e m i t a evenlue, il CSt CtYtaiflgU.9 C h ?tsf #DSSC ai?Ui. EXploratum habeo, mihi ro ver0 constat ;pro inquisito et COmpertO ha&o rei exitum. Ceniasimis indiciis ~0Inperi ;ita animo video, quam qUZ oculis Ce imus ; penumissimum mihi wb ita =?abete. Pem~ctum exploratumque habe0 ; ~ r s ~ i c u non u ~ okurum est; ex~lorata r e s est; v w r i in dubium non potest; venire in dubium, ambigi, dubitan non pot-t; neminidubium esse potest, quin res lta evenerit. Cf. Notuq Manlfsstua USUS: 1. Nihil certi et definiti habeo, quod n u . ceno hbeo, Pompeium abituwn. Ceni culorum motus. 2. R a t u m e t m n * t l t u t u m m b 'fin"% rs@I~. Certum est, deliberatumque, omnia palam e d i m . Certum mihi est, ad B ~ t u m transire. 3. Fidus, ileoUrU4, iprmvl, sr. Habebam c e r t o ~ homines, quilittero~ dare poteram. (Vu=.Propdum n u n t l u m , messaflr#arfi~~~iar). + Quidem definltua, pocullariq propriuq p, diI m n i d Habet certor sui studiosos. Sunt certa vitiq q u e nemo libenter fugit. Rem
arsue
$iod
CER
aliquam in certas partes dividere. 5. Commonefa6iur (In comparativo), rnforrnrr. U t i m ejus rei certior faAus essem. Fac me certionm de consiliis tuiq irr/onnts-rrroi uos projets. Significa mihi, expone, aperi, explica, qui sit rerum tuarum status, qui tuus animut, qui sensuq q u a tua sint consilia. Foc, ut te tuis consiliis coposcam, intelligun, cmior fiam, n d d a r ; imaginetn rerum tuarum, cogitationumque litteris cxhibe,ostende. Cf. Indico, Declaro, Significo, NuntIo. CBROLA, m, f. Pr/il rnorctau de cire. CERUMA, as, f. C h s r . Genus pigmenU e x ramentis p l u m b l compositum. Usus : Cerussa malas oblinere. CERUSSTUS, a , u m , Blanclii mec& la cimse. SYN. Cerussa illitus, fucatus. CERVICOLA, m, f. Prtitc f2tt. USUS: Cervitulam jaoare, balantzr la tt'tc, se d<rndimr. C E R V I X , icis, f. Cou, tfc. SYN. Aversa a n coili; audacia EPITH.Anguina, dextera, rong3 teres, cervices cruenta, nefaria, tumidae, valida. Usus : Imposuistis in cervicibus nostris dominum. Tyrannum a cewicibus nostris avertit. Rempublicam vestris cervicibus sustinetis. ~ladem a cervicibus omnium avertere, repellere+ depellere. Qui erunt tantis cervicibus, qui audeant prztori resistere? LkCs seront les kornmrs (usrs hardiz pOur orzr rIsisfer au prdfcnr f CERVUS, 1, m. Cerf. CESPES. Itiq m. Mofte de fm cowrrfe dguro% Arva aut sunt cespites, aut glebie. CESSATIO, bnis, f. Loisir, rcldck. SYN. Intennisdq otium. EPITH. Libera atque otiou. UsUs :Epicums nihil cessatione meliub existimat. Petit sibi liberain cessationem. Ccuationem alicui dare. Damnare suam cesriitionem, url excusare. Cf. Otium. CESSATOR, aria, m. Fainlanl, senx. SVN. Otiosus, qui cessat, nihi agit. Usus i Non soleo esse cessator, prasertim in litteris. Nequam et cessator Davus, Cf. otloiu.. CESSIO, onh, f. Acfion de c/drr, ccssion (m I. u2 drm'I). Abalienatio est mi, qwe nuncipi ent, out in jure cessio, aut etc. CESSO. a i , avi, a t u m , are, n. fYe ar m * . SVN. Nihil ago, vaco, cesuior rum, conquiescq langueo. PHRAS. 1, C-u a d p t i o n e , cessons 6 1 m m n . MUI- de tibulr; conquiescamus a scri tioM; ~ u p u ~ d a mtantisper ur molesto scri&ndi Lbore ; intedttamus paululum captum +bond Lborem. A molesta scriptione rerpimnus. Remin~musaliquantum de scrik n d i contentione. Cessationem aliquam fatig&c ion- scriptione dexteri demus ; otium
concedamus. Cf. D;asino. 2. Cessavit j a m e a cura, ccr sor~cis Ponl en n guiffd.Defluxit jam ea cura, conquievit, fabct jam animus aberrationem quamdam a curaruin molestiis ; cura ea jam consedit, rcsedit ; exeinpta jam A m o est ea cura ; ;ollicitudo conquievit. Cf. Qules. USUS : l . Pucri, etiain cuin cessant (vacant) exercitatione aliqua, deletantur. Scnbo, ne tibi, plane cessasse videar. (VULG. Feriari.) 2. Desino, flnem facio, desisto. ccsser, Iubsfcnir. Litteras scribere nec cessavi, nec cesso. In opere ac studio nihil cesso. Cf. Otio, Desino, Desisto, Piger.
C E T ~ R I U Sii, , m. ~lfurcliud de g w s fiissons. SYN. Qui magnorum piscium mercaturam exercet. Usus : Cetani, lanii, coqui, fartores, piscatores. CETUS,1, m.; pl. CETE, dat. cetls, n. CClucC, tnonrhe rnarin. SUN.Pistrix, bellua marina. CHARACTER, Bris, m, Caractre,gem & splr. SYN.Nota, figura, forma, genus dicendi.Usus : Nuni te orationis me= charatler deletlat ? charaAerem optimi exponere difficillimuin, quod aliud aliis optimum videatur.
CHARTA, as, f. P u f i r . SVN. Chartula, membranula, inacrocolum. Uss : Num charta tibi deat, quod non scribas. Impensam feci in macroco a, Jai ocheli du $apirr roya!, papkr gramffnnrrat. Charta regla. pa 'cr royul. Scapus chartae, ntain de Papirr. C e r t~ pagina ; plagula, #a,p de pUpier. Charta bibula, pafirrr buwartt. Charta transmittit litteras. CHARYBDIS, is, f. Cha'ybrlr, goufic dans le ril(roit L Sicile. lmmaniq infesta, vorax. Usus : Charybdis b 0 n 0 ~ m voraginem potius dixerim ; nulla charybdis tam infesta, q u s tot res tam cito absorbere potuissef. CHBLE, ea, f. Brar &une catapnlte. C H I R ~ G R A P H U M , 1, n. ManusmY, a u f o p p k . (VULG. M a n u propria rcripturn.)Ep~~ Chiiognpha ~. falsa.Usus: Quo me teste convinces ? an chirographo ? Chirographum imitan. Misi tibi cautionem chirographi mei. Chirographa, testificationes, judicia, quastiones. Falsum chirographum scripsit.
P-
w,
CHIRURGIA,e, c. SYN.Medicink pars, q u r n k ? k z " r . USUS: Chirurgia &det, diata curari malo, jc sviz lar &S n d h s wiolenfs, j r +/zrc des fruifcmr* plus dmtx.
CHLXMYDATUS, a , um, VC/u d n w cManrydr. Usvs : Sylla Imperntor chlnmydatus.
CHL
Ir3
CHR ----
CHLXMYS, ~ d if.~ Chlamy<is. , SYN. Vesludamentum. Usus : tis militaris et regia, Chlamys purpurea, corribus variis intexta. CHORAGI UM, 11, n. Mobilirr, &cws, coshrmrs. SYN.Scenicus apparatus et pompa. P o n l t u r pro thramnica allqua a t e n t a tione. Usus : Fragile falsa gloria choragium comparat. CWORAGUS. i, m. Ckorge,e n t m p ~ ~ v u r &S ~$~cturks. SYN. DU chori, qui subministrat instrumentum ludicrum, et impensas. Usus : Ornamenta a chorago sumere. CHORDA, m, f. COY&#un i)(sfr~mrrf h rnwi w. + SYN. Nervus. Usus: V o w ut cho& sunt intentz, q u e ad qucmvis taaum respondeant. CHORUS, 1, m. C h r , assrmbllc, f ~ r m p I . SYN. Corona, multitudo, sodalitium, numerur EPITH,Totus comtssationis. Usus : Choro juventutis sti atus, emtourC <PUM tm* & ~ ~ V K ens. J !J icurus e Philosophorum chom toiienLsest. &oms canentium, nisi numeris e t certis modis praeuntis magistri constntiatt dissonum quid, et tumultuosum a n i t ; at si certis numeris ac pedibus, velut fa& conspiratione consensit, ac concinuif etc. chor u a muaicus pro loco w l g . u : ;m6tlw d l c l t u r odeum, auf statio musicorum. Christianus, 1, m. Ckdficn. SYN. Qui Christi nomen profitetur, Christo inithtus, addiius, autloratus, Christi dircipiinam profeasus, Christi d t o r , qui Chnsto nomen dedit ; Christi cultor, Chriaianis sacris imbutus. PHKAS.Christlanua fa6tua ert, i l &id c h d t h . Christo nomen dedit;christiana sacra suscepi; ; christianam dofbinun amplexur est : chrirtiana militia adscri~ulr :i d sanam religionem ab im ia suptrati~io&tradu&ur est ; r e j d o simu[8crorum cultu ad Chrirti Ecclesiam se aggregavit ;damnatis erroribus rrd Christiana veritatis lucem rtspxit ; a d Christum se adiunxit; Christi nomen proftasur w t ; Christo fide professionque auAomtua est ;christianis mysteriir inaugumtur ;initiatus t sacris christianis ;christ4hasacra ruscepit ;ad Christi s i r transivitrchristinno rum catum auxit ;c nstiana militk nomen dedit ; signa oeeutus est ; chrstianr militia castra secutus est ; Christi legnn profearus c s t ;Christo duce stipendia merere constituit. C h r l a u s JESUS, mj/nv-Ck&t,jf& & DfEiJet de M o r i r . PHRAS. 1. Redemptw xenerir humani, mundi likmtor, vindex ac servator; sequester noater, qui e x t n omnem culpam vixit, et humanonun deliRorum nulla contagione foidari potuit, qui int ~ 1 u m a ttrram, inter DEUM et h o m i i placidadmam firmi$simamquep a a m composuit, cujus d i r a mMte u sempiterna morte vindiiti
sumus; legatus,nuntius et sacerdns summi Patris, qui interclusum in ccelum aditum nobis aperuit, patefecit ;qui, ut nos liberaret, durissimis cruciatibus excarnificandum sese deridendumque obiecit ;pro salute nostra vindicanda excarnificari se ac dilaniari passus est ;ut Patrem nobis propitiarct, concidi se et dilacerari, tanquam a fcris immanissimis sustinuit ; qui tuso pro nobis sanguine interceptam et interclusam ad ccelum viam apemit ;servile jugum a cervicibus nostris dejecit, hominum mentes cxpiavit; Patris Numen humano pneri infensum placavit; qui Divina severitatis tela in homincr intenta, unus prn universis excepit, sanguineque suo omne humanum nefas exstinxit. Mens divina mentis. Filius DEI, Verbum Patris, spcculum sine macula Majestatis DEI ; fuljpr sempiternus solis sempiterni ; incomptissimus judex, et flagitiomm scelerumque vindex justissimur, atque acerrimus ;a quo exanimes Id vtam excitati, mutorum lingue m sermones rnluta, surdomm aurcs ad audiendum patef*. claudis libera gradiendi data facultar, iis, qiti omnibus capti membris, totius corporis firmitas restituta; in quo Christiani h a k n t omne salutis pmsidium constitutum. a. Chrem~s incarnatus, Ir Chnkf i d . Mysterium au. gustissimum et arcanissimum ; q w rerum universarum, adeoque hominum r&or ac opifex humanis se membris coonemi~ u lal. vis utriu ue natura discriminib;s ti&-&%juntta D ~ U M inter ac hominem ert instituta consociacio. Verbumque et caro tam a&o ac indissolubili nexu in unam praonom coierunt, ut quiquid ibi DEI est, non sit a b humanitate ;quidquid autem hominis, non sit a Divinitate divisum Myrterium, quo humana divinis, t e m n a mleaibus, ima summis, pereuntia sempiternir ntxu omnium a&issimo d e v i n h et c lata sunt; interqut nos q r o s ac miseros, e x t o s immoruksque spiritus, fccdus inviolabik percussum u sancitum n t ; quo natura divina humanu ie ~ u b verti. w vit, velpvit ;copmam indutus naturam DEI Filius, humanis se Mubus, ~ U ~ ~ .m II specie P amicivit. Chilatua N a t u q Ir Ck&t ruirSM~ Fatutisrimus . post natos homincr Chnsti Servotoni nortn ortuq quo &m rcpationir nostrae a&r, nc humnnsc uiutis restitutor, humana carne circumdatus, in bu luminir auras prodiit . ; qw generir humani vindtx, et salutis nontra asmtor, hominum partas DEUS, mortalibrs artubus e virgine l l ~ ~ i voluit. 4 Chriatua paenuq Ir C M : soy/FFumstissi. v s t i +vamis + e s , qui, ut nos atmpttudir apud inferor auppliciir eriptret, in cniciatum ac n e m a m obtulit ; immanissimir cniciatibua excarnificuidum m objecit, ct divina Kverituis tela, a&a jugulis intenta. in m unum anrtit. Christi e cmce pendentis acerba suppliciq wciatus, tormenta ; mors pro genere humano n b i w
CIB
--
CI R
Singuiarc divinat cuitatis, humanique sceleris certamen Christo L)EO moriente editum. &mortalium generi vita, et vi&ooria pcr n c a m immcritam Conditoris. Cf. PaaaIo C h W . 5. Chrintun Reuurgens, & ChriJI I I ~ Chnstidcr'imorte M reviviacenfir trium os, triumphaiis Chnsti in vitam rediN I . &vivus a morte Servator noster. Chris t w 8b inferir existens. Cf. Pamha. 6. Chri.tw ucandena I n c ~ l u mla , Chnkt mou. trwnuniarx. TTnumphi pompa, qua Christus rt in cackrtia tcmpia transtulit, a nobis supcrmtra in locurn aitissimum emigmvit; in bmtireimas illas sedes stupentibus Angelis aacendii, in oras elicissimas sese intulit. Cf. Arceneio Domlnf. CXBARZA, brum, n. pt. Afiw~cufs, murn'hrm, wiirm~.SYN.Omnia, quibus animantes. veocuntur, et aluntur. EPITH. Menstma, ubenora. Usus : Cibaria coquen, conficere petere+ dare, prabere. Ex alienis cibariis hbed i t e r hospites t r a b r e . Cf. Annona. CXBARIUS, a, u m , ~ c o u c ela r mur~ ~ n ' f a m . Usus : Cibarius panis, $sin commuu, (P"n 'tea ascfa7Jes). CXBUS, i, m. Nourn'iun, repos, mets. SYN. E s q pastus, epulae. EPITH. Animalis, g d s , divisus, modificatus, suavissimus, terrcatrir YHRAY. 1. Clbum capero, mangcr. Cibaria su;cibo curare corpora ;liberaE - vi&, obsonio corpora firman, vires firrmur. Moderato cibo natura desideria exkrcjcibo se reficerejcorpora curare, reficere. &do. 2. Cibo llo onerare, se dargsr & m w m N im iC .b io immodico x ingurgitare, obnttjr;abdomen distenden; alvum degravan. C C Vorax. 3. Cibos fnferrs, pCrtc~ /c+ meto rwr &J t&. Mensam cibis instruere ; ornare, adornare mensas, exquisitis epulis exstruere. 4. Cib1 p a r o u r C t AbstlnW. UsuS : Epicuna utebatur eo cibo, qui suavissimus esset, et ad concoquendum facillimus, qui infiatioaem nuliam haberet. Cibo et potione onurtu esso, iudip~tiou. c X C ~ ~ Am, . f. Cigcile. CXCATRIX., ~cis, f. Cicahr'ce. SYN. Sium relitum ex vulnere. UsUs : Ne obdumpublica cicatricem refricem. Exceptae advenvo corpore cicatrices. Coit jam cicatrix. CICER, aria, n. Pois Jirke. (Genus leguminl.). CICUR, ria, omn. gen. AI?pnVois#. SYN. Mansuetus, mansuefaEtus. )( Ferus, Imman i a PHrus. Clcurem reddere hominem &iioquln barbarum. ariouciir s n barbam, m ramw~g lnvcteratam barbariem ex homidh moribus delerq ex agresti immanique vita ad humanitatem, mansuetudincmque traduc e n ; ex feritate ad mansuetudinem transf e m ; ad humanitatem informare ;mansue-
'Cr.
8 L 8
faeere homin ingeniam agreste et disciplina forman. Usus : Bestiarum immanes di=, alise cicurcr CIEO. sr. clvl, clturn, ctbrs, a Soufcver, &femIffluer; mowoir. SYN. Commoveo. Usus : i d v e m u m saevos emirus ciere solet. Animatum est, quod motu cietur interion. 2. Excito, prevquer, af@lct: Bella, pugnam, motus, lacrimas cien. CILICIUbf, ii, n. fo~epssih.c de poi( da lrbhu. SYN. Vestis e ptlis caprarum contexta. UsUs :Coria, cilic~a,=ecos imperavit. CINCINNATUS, a, um, Qui a f a chavncr boycld~.Usus :Cincinnatus ganco. CINCINNUS, 1, m. BmcCL dr cka~wx. SYN. Capillus ad ornatam intortus. Usus : Erant illi capilti compti, e: madentes cincinnorum fimbrise. CINGO, 1% cinxl, cinctum, ore, a C#kdrt,entoutr~. SYN. Ccurceo, circumdo, munio, tutor, contineo, sepio.llnv. Diligentius. Usus: Urbes dili entius religione, guam menibus c i n g c n d ~ septa u, , cingemus. W i o mari c i n b et pericu 1s. Mare montibus cingitur, continetur. Cf. Circumdo. CINGOLUS. i, a Cei*turr f& la In*eII SYN.Zuna EPITH. Austnlis, medius et maximus. Usus : Videmus ternm quasi quibusdam cingulis redimitam, e quibus duo maxime inter se diversi. CfNIS, Ilrta, m. C & . Usus: I. Cur hunc dolortm cineri a ossibus parentis inuris ? Videbitis miserandum patria cinerem. 2. ( VUm. Cinema benedi0tl.) ctudms &nifes. Cineres sacri, lustrala, piaculam 3 (VULC.Diea Cinerum,) j o u r Qrz u n d 1 o s . Dies, cui sacris cineribus ca ti aspcnis nomen est, qui a sacro cinere Antibus as rgi solito nomen traxit, nperit. Postridie E i a riorum, Dionysiorum. CIRCA, Aufour a % . hd locum mfertur. SYN. Circum. USUS : 1. Cima Capuam. Circa omnes portus misi exploratons. z. A d parnonas : Multos circa se habebat, il avait beavcdup a % m o d a u t m r & ui, CXRCENSES, fum. m. Jux & tique. Usus : Ludi circenscs. CIRCITER, Envirou, d @u +S! SYN. A 4 non multo secus, prope, fere. Usus: 1 . Refertur a d t e m p u s :Hora sexta circiter. Circiter naRem, meridiem. 2. A d n u m e r u m : Pars tertia ciniter, a lirn dpCYfrs. CIRCOEO, is, ivi, Itum, ire, a . Fai5.a le tour de. Cf. Clrcumso. CXRCOITIO, enfa, t &u& ; difmr; A(tour & +-o& tircouocuh'ou. SYN. Circonscriptio, anfrahus, periphrasis. Usus : circuitione OPUS est r anfrat-tu ? n m edicito.
$ 2
CInaoITUS, as, m. C i d caratr, encei&; rh,oIutiori;pCriak. SYN. honvenio, perioduq comprehensio et ambitur verborum, continuatio,circumrcriptio, orbis.EPITH. Brcvior verbonam, longior, ra@ntissimur atque o timus, incitatior, naturalia, totur orationis. esus : Circuitus solir diem et n&m &cit. Circuitur orationis, quem Creci penodum vocant. CIRCOLATOR, 6rls, a CkIcJmc. SYN. Circumforaneuq vagus. EPITH. Notissimur. Usus : Notissimus quidam circulator. C I R C ~ M R ,aria, a t i u sum, arl, d. Si rhnir en ctrcle. SYN.Circuloo facerc, in cimlum cogen homines colloquendi gmtie Usus : Oscitans judex, cum dio colloquens, nonnunquam etiam circulans. CIRCOLUS, l. m. Ccrclr. SYN. Orbir forNS, nmbitur rotunma plana in orkm a& d a corona hominum coqwuentium. EPITH. Exiguus vits, immenrur ' e l d a laAeus. Usus : Quidam cimilis descnbendir del&tionem ca iunt Circulum describere; orbem circumrcri&rr,fain un cemk. 1. Converilo, umlc c/lrre, rvofufion. Stells circuloo suos et o r k s mirabili celeritate conficiunt. J. C a tus, corona. rcrclr, msembUr, rhnion. Circulo se subduxit. Senno in circulis et conviviis liberior. CIRCUM, A u t w . SYN. Circa. UsUs : Refertur a d locum, qupr32 & , drrru, c k r . Pmtorem circum omnra fora adabantur. Crcum k c loca morabor. CIRCO MAGO^ IS, O&, actum. ere; a. Touma, /&e tmrnrr; S'occo~npIir. USUs : Equum freno circumagerc.dam m annur circumegerat. Hostis se ad rsronos tumultus circumegerat. CIRCUMC~DO, Ir, cidi, c f s u s , are, a Coufir autour; retranckr. SYN.Amputo, r r ~ e o demo, , aufero, Usus : Multitudinem mntentiarum circumcidere; luxuriem sermonis rtilo depasci. Locus omni aditu circumcirus. Hlnc derivatur circumcidaneus, a um. Mustum circumcidaneum, vin dr Im'IIr. CimumoMo Domlnl. (VULG. ~irroncision & N.-S.) Dies circumcisi Infantir DEI memoria sacer. Octavis anaiali dieq quo nato Servaton nortro nomen imporitum ert. CIRCUMCIRCA. T o v l aufmr, & tw cdfds. SYN. Ab omni parte, undique. USUS : Capi regionem circumcircn pmspicere. Contra citraque omnium hootium plena erant. CIRCUMCL~DO, 1s. oliul, clusum, are, e Environnm, enferarr & tovtes #ay&. Veritua, ne dwbur exercitibur circumcluderetur. Mira d i l i i t i a circumdusus, ne commoverc se ~oriset. Cf. Claudo.
e H d i t w entour, Ir lag &. Multi populi u m prlodem circumcolunt.

a. et n. C ' s r n i fd el Id, 2>agcgc&r. USUS:Obit,
CIRCUMC~LO.1%colul, oultum, ere, CIRCUMCURSO, as, avi, atum, am.
circumcumcursat villns suas. CIRCUMDO, y d a l , d l t u m , d l m , e M e t h ~ O Y T SYN. . Cingo, sepia, vallo, stipo, cimmmpiu, cimmfundo vestio, circumpiiio, c i m i m p ~ r circumbcio, , circumligo, circumristo, circumveho, circumvenio, circunuideo , circumvallo, ambio P H R A ~ Circumdire u r h m . t W i , dmflr Y M wY&. Tumas circumhndere ; cirnimjicere multitudinem manibus ;circumpletti,
&m, tiexuqtk fronhm averaunque o p 'di Ppitem circumire CT. oimicieo. usus : # m qgrediar cancellis, quor i mihi circumdedi, le smtirai E h s pw riu suis t r d c s . Milites ignem o ido circumdedcrunt. Oppidum forsa circum%tum. Fossa oppido circumdata. CIRCUMDCO, Is, xi, ctum, era, a. Conduirr aufmrr. Usvs : Aratrum circumducem, I'YUCCY avrc f a c h w w P m w t e &uw vi&. Aliquem, d e s et conclavia circumducere. CIRCOMEO, ~ vi, , ve2 11, Itum, ire, a. ti n. Foin /e tour, townur aailmir 4 , cenur, cnue&&%r. SYN.C i r c ~ o eo ~ circrim. Usus : Circumit veteranoc. CIRCUMFERO ters. tbu. litum. 'terre, a F o i r r awwmir awtmn: SYN. Circumgesto.Usus : Humani corporis ruiguinem in paterir circumtulit, i l j t d ~wtre con* f ~ trrrpIU & srurg. Sol circumfertur ad brnnufe rignum, Ir soIriffmmt sa r~~~fufion du C M du twpipue. CIRCUMFLECTO, 1% flexi, flexum, ere. a Dcnnre en k u m n t . U8US : C U ~ U ~ circumfleRere. CIRCUMFM, as, !lavi, flatum, a m , n . et e S m p & t m s cdtds. UsUS : Ab omnibur ventrs; a ventir invidiz circumflari, 8 h b U f f ~ p <fdVZ v & S OMflS& f k ~ d . CIRCUMFL~O, 1s. ~ U X I , n u x u m , eco, a. CouIrr autovr; re gw, rikr, abmrdn. SYN. Abundo. K u s : Circumfluit gloria, rebus omnibus, copiis abundat. Oratio circumfluens. CIRCUMFORNSUS, a, um, @i t s t &mr dwf m m . SYN.Qui circum forum spatiatur, allquld vendltanr. Usus: Pharmacopola olrcumforaneus, mdclcn'n arrdulanl, divlum. A s circumforaneum, non Corinthium, &t&s (&S baaqnUrs el &S usurlcrs h d i t&nf autmrr d u f m a r ) .
CIR
r 16
CIRCUMSCRIPT&, Dunr manirc #Ycise. SYN. Paucis ,definite , breviter. Usus : Singulas res definimus, et circumscripte complectimur. CIRCUMSCRIPTIO, Onls, f. Limilr; &#nifion. SYN Definitio, circuitio. EPITH. perte USUS: Etemitatem nila circumscri~tiO tem~Oris metiture CIRCUMSCRIPTOR, brls. m. TromUSUS: Quis testamentwum or ? quis circumscriptar? quis ganeo ? CIRCUMSECO, as. cui, w c t u m , are, a. Couficr antuur. SYN. Circumcido. CIR-cUMSEDEo,~,Mdl, wMum, a. Etrc arsis autour & ; assiger, imcsfir. SYN. Circumsideo , obsideo , circumvenio , corona cingo, incingo. Usus : Urbs ab hostibus circuinsedetur. Oooidum interclusum - eir. cumsedere. Cf. 0 b s i O w .Circumdo. CIRCUMSEPIO, IS, sepei, wptum. im, a. Enfourcr. SYN.Circumdo. Usus : Senatus arinatis circumseptus. CIRCUMSESSIO, Onlq f. silgcrfunr syN. obsescio. usus : ~ i ~ causam in alium transtulit. CIRCUMSIDEO, es, di, sessum, ere, a. AssiJgrr. SYN. Obsideo. Cf. Obsideo, Circumdo. CIRCUMSISTO, 1% st8t1, stum. ere. n. Entotrrcr. USUS: Circumsistunt eum liAores valentissinii. C I R C M U S 6 N 0 , as. u1 , 'Itum ,a r e , n. Rcfcnfir f m t autmr. ADV. Undique vocibus talibiis. Usus : Vocibus tuis aures m e a circumsonant. CIRCOMSPECTIO, Onis, f. Vi 'lattcc. SYN.Accurata consideratio. USUS: 6rcumspcflione utendum est. Cf. Cautlo, Cautus. CIRCUMSPECTO, as, avl, a t u m , are, n., e ! a. Rcg<irdtrtout autour. SYN.Circumspicio. CIRCUMSPECT~S, iiq m. Action d e voir autour. Usus: Facilis est circumspeflus, ~ I I Oeam, etc., jc puis voir aiSittcnt 03 jc vrrir, c/c. CIRCUMSPICIO, 1% spaxi, spectum, ere, a. Ubsewcr, cxanttncr. SYN. Adverto, perpendo, oculis obeo, collustro, accurate considero. Auv. Celeriter animo, diligenter, diligentissime,magnifice se,paulisper. PHRAS. Aciem mentis in omnes partes intenden, rAerckr d dCnfrcr. Circwnferre oculos :oculis aliquem;equirere. ProspeAum in urbem et agros captare. Usus : Circumspicite paulisper mentibus vestris. Circumsvicite ~rocellas imminentes. Magnifice se c'ir~um;~icere, slbi placere. s'admircr, (avoir une Antttc i& & so-mltnr).
CIRCUMPUNDO, Is, fdl, fiisum, ere, a. RCpMdm autmr. SYN.Ambio. ADV. Undique. Usus : Terra mari circumfunditur. Latent omnia tenebris circumfusa. CIRCUMGESTO. as, avl, a t u m , a r e a. Colwtrr. SYN. Circumfero. cui, n. gtyc itcndu, situlautmn: Usus: Reliqua regiones, qua circumjacent Europae. CIRCUMJECTUS, u s , m. Eucciatc. SYN. Qui terram vasto circumjeAu amplectitur. CIRCUMJICIO. Is, Jbcl, jecturn, ere, n. i'kw autour; cnfonrcr. USUS: Circumjc& murir adificia, campi circumjefli. CIRCUMLIGO, a s , a v l , a t u m , aM, a. & , alfUChUt'Uutour; CfttoIi~C~. SYN.Impiico, complico. USUS : Anguis eum circumiigavit 1 C I R C U M L ~ O . is, ere, a. * Baignrr. Usvs : Peninsulae in modum pars majo[ circumluitur. C I R C U M L ~ V I O ,bnls, f.Attcmj~ct~tcnf. U s u s : Jura circumluvionum et alluvionum. CIRCUMMITTO, i s , misi, missum, ere, e Envoycr dc fous cdts. USUS: Hostis suo~m niultos post montes circummisit. Circummirsi senatores delectus habuere. CIRCUMMONIO, ia, ivi ,~ t u m , ire. a . Entmrcr, forft@rr rrnr #lare; invcsfir. Usos : Pene ut feminas, circummunitos se prohiberi aqua fremebant. CIRCUMPED.ES, um. m . ? . Laquais. SYN. Servi a pedtbus. Uss : ircumpedes fvrmosi et litterati. CIRCUMPLECTOR,erla, plexus sum, pleotl. d Etndrasscr, rftfourrr. SYN. Circumplico. CIRCUMPLICO,as, avi, a t u m , are, a. EawlOpprr. SYN. Circumpleflor. CIRCUMP~TAT~O, Onis, f. Acfioti de 80red la ronde. Usus : Oinnis circumpotatio, qua pocula in circulum redeunt, est sublata. CIRCUMRODO, is, rosi, rosum, ere, a. Roagw aufour. SYN. Arrodo. Usus : Duoum circuinmdo, quod devorandum est, jc fmm autour <Ir rc qw'i(/uut abordcrfruu&m& (PROV.). CIRCUMSCRIBO. Is, scripri, rcrlp t u m , em, a. DJnir, cxpliqrrcr.SYN.Determino,constituo, definio, concludo.ADV.Scelernte senatum . Circumscribi brevi ,et definiri n:merom verba. Usus : I Natura exigiium vito curriculum nobis circumscripsit, aternum glork. 2 . Constrlngo potestatem B n w , limitrr, m~hcindrc. Senatus Practorcm circumscripsit. 3. Conclplo, cottcmoir. Mente circumscribenda cst prius sententia, et verba confestim concurrent. Cf. Dennlo.
CIRCUMJ~C~O,
c b j ; d w .
CIRCUMSTO, as, stti, stitum, are. n. et a Sr frnir tu crrch; enfourer, assi Y. SYN. Circumdo, circumsisto. USUS : et dies omnia nos fata circumstant. Circumstant te summa auftontates, q u a te oblivisci domestica: laudis non sinant. Frequentes me circumstetere. Cf. Circumdo. CIRCUMVADO, ir, vasi, ere, a. E n v d i r . Usus : Anceps terror circumvasit barbaros, hinc arce capta, illinc urbem acandente hoste. CIRCUMVALLO. as, avl, a t u m , are, a Enfounr &un rrtrancrhrrnrnt. SYN.Munio vallo. Usus : Oppidum bidui labore circumvallarunt. CIRCUMVECT10. onlr, f. Tmnspdrt; m-mrnf rituufair. UsUs : Solis circumvet'tio. Portonum circumvet'tionis. CIRCUMVECTUS, a, um, Qui I r s l @rt autour. UsUS : Equites jubet circumveftos ab terco invadere aclem. il orhnnc d lo cavalrrh k fnurnrr rt a k h n d r r d dos
I'an~tCc rnncnrie.
es 1
CIRCUMVEHO, Is, vexi, ve&um, ere, a. Mrrur autour, rdtoyrr, doublcr. Usus : E uo circumvet'tus D i b t o r . Classe circumve& insulam. CIRCUMVENXO~ Is, vdnl. ventum, lre, a. Arrablrr (#ar/orcr r t p a r w ) rir, convenir. SYN. Decipio. ADY. Acute testes, indigne. Usus : Subvenire alicui, qui potentum opibus circumveniri urgerique videtur. lnnocentem judicio circumvenire et opprimere. Cf. Decipio. CIRCUMVESTIO. 1s. Im, a. R e v & OUI'OY~,eavclopjkr. Usus : Dit'tis circumvestire consilia sua, c a h w su hnsr sous srs
discmcrs.
CIRCOS, 1, m. Cirguc, adne. SYN.Camus, in quo po ulus ludos spetans conside&t. EPITH. tandens elucens candore, magnus, maximus. Usus: Ludi publici sunt cavea circoque divisi. CIS, E n drpt 02. SYN.Citra. )( Trana. Usus : Cis Euphratem. CISIUM,11, n. Ch& A dnrx wues, voi/ u n lfrr. Genus vehlculi veloola. CISTA, m, f. Corbrilk, cassttfr; artnoirr. SYN.Arca, fiscina, canistmm. UsUs : Cistas dejicit. CITERIOR,aris, gen. com. Plus rafi rdctnf. SYN. Propinquior. )( UlW h J ; u l ? r . tsus : Atque ui ad citcrion n n o t b n veniam. CITHARA, m, f. Cifhm. syN. Lyra. Usus : Cithara canere. CITHARISTA, m, m.,joueur a2 c i t h m . USUS : Saltatores, citharista. De eo, q u l tcrntum pulsat cltharam, non acclnit.
pulsat citharam, et canit. CITlMUS, a, u m , Tds-firochr. SYS. Proximus. )( Ultlmua. USus : Luna c e l o ultima, citima te-. CITIUS, Plws vifr. SYN. Ocius, prius. USUS: r. Citius repentinus morbus oculorum, quam diuturna lippitudo sanatur. 2. Potius, verius, magia, aptlus, ,4lritr(t. Eum citiiis vcteratorem qiiam oratorein dixeris. CITO, Vite, raapi(lr~tts~tt. SYN. Celeritcr, mature, quamprimum, sine mora, brevi teiilpare, mox. )( Tarde. PHRAs. Cito rem conilclam , l'attrai birnt6t t r r t n i d Pafairr. Quampriinum, perceleritcr, citius quam qstimas ; protinus, mature, momento rem confeftam daho ; impigre, propere, praepropci.~ rym festinabo. guam ocissime, quam maturrime ; soiertissime, temporis punt'to conficiam :siimmam celeritatem adhibebo. Prius tua opinione,at'tutum, subito, proinpte, strenue rern agam. Cf. Celer, Statlm. UsUs : Puer cito arripit, Pr'rr~Jnt saisif facilcir~riif. CITO, as, avl, a t u m , are, a. Cifrr rtt jusfkc. SYN.In jus voco, adesse jubeo, dicm alicui dico, laudo, nomino. Usus : I. Testem citnbo totam Siciliain. Aliquem capitis reun? in judiciuin per raeconem citare. Citavit 2. Citato q u o n S tt~fsitts. testes, il asst$tta ! illuc contendit, il sr rrndit ctr cr liru <t bri~ie & f f ~ e . 3 Cltare au6iorsg itivqr/,r Pairttorif 6utr aufetrq redtlus : Laudare auAom, testem ;afferre testimonium aut'toruni. C ~ T R A Ett , akfd L; r n avanf de. SYN. Cis. )( Ultro. Usvs : 1. Exercitum habuit citra hmen. 2. Ctra fastidium, sms dlgodt. CITREUS, a, um, D r cibottwirr. USUS : Mensa citrea. CITUS. a, um, Prout#t, rapi&. SYN. Celer, maturus. Cf, Celar, Propero. CIVICUS, a, um, U c cit, nviqur. Usus : Corona civica. CIVILIS. e, omn. gen. D e rifd dr rifoyen ;civil. Usus :Uellum civile, studium ; jus civile ;mos, consiietudo civilis. Pro civil^ parte rempuhlicam salvain ciipio, r n r~ta puali/ I ci/nycn, j r <sire Ir saht de kr
rbubliotre. E n citoyctt, COIIIWU il convirnt d un cito en. USUS: Civiliter vivere,
CITHARCEDUS, 1, m. Qui J a n f r err jmanf I* l a c17hcvr. SYN.Qui cithara canit ;
. . CIVXLITSR,
cum aliquo civiiter contendere. CIVIS, la, m. Citoye~r. SYN. Municeps, popularis. (VULC.Contsrraneus, conc1vI1, compatriota.) PHRAS.t. Civam facero allquem, dortner d qqtt le droit rlr rif. Civitatem alicui date, donare, largin, imprtiri ; adscribere civitati, y# in civitatem ; in civitatem ruscipere, recipere ;adsciscere civein ;
civihte donare ; accipere in civitatem ; ad civium ncmemm adscribere ; referre inter cives. 2. Clvls f a a u s sst, i l y u tfait citoyrn. Civitate donatus est ;jus civitatis consecutus est ; civitatem impetravit ; relatus est inter c i n , ;porticepr civilium munerum f&us est ; i n civitatem receptus est ; patuit illi Rom civitaa ; virtutis pramium civitas Kom. fuit. 3 Clvium j u m excidlt, il pCr<li: srs droits 4 l r citoyrn. Civitatem amisit, perdidit ; segregatus a numero civium est. Civitas ei ademp h u t ;in erarios relatus est ;ex albo civium erasus est. USUS : Civcm aliquem designare, facere, habere.Civis reipublicae amantissimus. CXVITAS, a t l q f. CirC, ,/lat. SYN.Civium multitud0 in unum locum congregata; jus civiam, libertas. EPITH.Adjutrix salemm, libidinum tutir, fautonim rec-ptrix. Aliena, amica alicui, amieissima et fidelissima, ampla, illuatris, clan, nobilis, amplissima, beata, honesta, libera, bella,. clara, commendatior, commentitia,communis,con~un&issima,antea ,copiosa, cunto, erudita, fidelis, fidelior, wt eopiis locupletior au&oritate gravior, fidelissinnn, valenr, florens, florentissima, cooalio et annis faderata, grata, gravis et locaples, omata, gravissima, moderatissima, illud~immuniqimproba,incolumis ingrata, jnutiliisiau, lauta, libera liberta, jocuples, dediccntissima, maledicha, misera at ue jnanir, bene morat? bene constituta, nobifiisrima quondam, et jam doRissima, nova, occupatissima, opponunissima ad nliquid, opulentissima et beatissima, orba, pacata et libera, mvn, perdita, prprava et tenuis, potens, k r b a m princeps omnium rerum, proxima alicui loco, pulcherrima, quieta, san&+ socia fatlorum etflagitiorum, sollicita, splendidissima, suspicioaa et maledica, tenuis, vitiosa, univeno. Civitates affii&a, alternae, amplisaimsc, egentissimr, foederata, inviflissimae, inarina, maxima, miniina, minores, bene moratic, ornatic, pacata, tranquilla, perdita, s d v a et incolumes ; ampla atque potentes, t M t e et tam graves, totce, univena. Usus : 1. Concili c a t u ue et conventicula hominum civitates apalantur. Cato ortu Tuscuianus est, civitate Rommus. Komam urbem civitaa incolit, l a ville clr Romr rst haifdr clcz citoyrrnr. Dicavit se in civitatem a. Juci civitatis alieui Impert l d , a c d r d qqn Ir drm't rk citd. Civitatem d ~ n donare, , lacgiri alicui; in civitatem re cipete, suscipcre, adscribere aliquem. 3 CivitatlsJua amittem, # c r h Ir droit dz cit& Civiwem perden ;civitatem adimere alicui. Civitatem n a n o amittit, nisi sua cul a. 4 Civ1t.W rnutari, &enir citoyrn &nr autrr villr. Cf. C l v l r CLADES, 1% f. Prrtr,fibu; &faite. SYN. Caiamitas, damnum, caedes. EPITH. Horribilis, importuna, ingens, luflifica, subita, tanta,
vetusta Usvs : 1. Cladem facere, affem, infeme, f & e w r uu gruidr dJnilr. 2. cladem accipete, rssllyrr unc &f(u'tr. 3 Cladem reddcn, p r d w unc r n ~ a n c k .Cf. C a d a , Cmdo, D a m n u m , P m l i u m . CLAM, E n srcrrt. SYN.Furtim, occulte, ex occulto, ex insidiis. )( Palam. PHRAS. 1. Clam nesclo q u i d agitat, il m & j c na sars uoi au fond c*r caitr. Clandestina consiga miscet ; latenter, ex occulto,in occulto nescio quid parat, machinatur ;occulte cuniculia me oppupat ; secreto, arbitris remotis, clanculum, in operto, occultis sermonibus, nescio, uid ~ r i t 2. . Clam dlscesait, il rstparti d ? h u a2 t o a Silentio ex urbe egreuus ; impmdentibus omnibus, insciir, inscientibus omnibus ; remota hominum conscientia fuga sibi consuluit. Cf. Ooculto, Tego, Celo. CLAMATOR, briq m Criard, ddcIamafnrr. Usus :Odiosi ac molesti clamatons. CLAMATOR!US, a, u m , Q u i cric. USUS : Clamatonum genus. CLAMITO, as, avf, a t u m , are, n. et a. Crirrfort, a#rIrr d ans cnk. Supercilia illa tua calliditatem cgmitare videntur, vos
sourcils srmblrnt arcrtsrr Pastucr.
CLnm
CLAMO, a 4 avi. a t u m , are, n. et a. Crirr. SYN. Vocifero ; clamorem edo facio, P n d o ; v a contendo, persono. ngentem clamorem tollunt, ifspOtssrnt d r g r a n k cris. Vociferatione utuntur maxima, clamore profuso ; circumsonat hostilis clamor; tmci canty clamoribus inconditis, horrendo c u n h ccomplent MHIO. Ululatus, cantusque dissoni audiuntur. Cliimoribus strepunt, perstrepunt ; tulnultu personant omnia. Terribilis inde sonus accidit ; incertiv clamoribus, stridore horrendo omnia penonaiit, aures fatigantur. Neinora vallesque circumjettas terribili sono implent. Vocem emittunt, sustollunt, eerunt, intendunt, contendunt, mittunt ;indicem voluntatis virtutisque clainorem eerunt, inconditum trucemque clainorcn~edunt ; incondito clamore perturbant oinnia ; clamor barbaro ululatu permistus proenentes terret. Usus : Hoc me tua causa fecisse clamo ac testor. CLAMOR, brin, m. Cri; clattwur. SYN. Vociferatio. EPITH. Acutissimus , calestis, concionalis, incredibilis, infestus atque inimicus populi, magnus, major, maxhnus, p . , prohndur. Clamores gladiatorii, magni, majores, maximi. Usus: 1. Clamorem movere, excitare, rxcilcrlrs clamrirrs. Clamorem edere, tollerc, extotlere, profundere, jrtrr, $oussrr drscris. Clamorem reddere, rCl)odrc a u r chtticurs. Clamorem proximis traden, tratasttartfrr & m i (de p o v - c ) d srs voisirnr. Clamorem a a a r e . Clamore fatto, sublato.
C LA
2.
1 I9
CLA
Acciamatfo, admurmuratio, acfamations. Htec siint, u a clamores et admirationem in oratione ekciunt. Cf. Clamo. CLAMOSUS. . a. . um.- Criard. C L A N C ~ L U MA , la dlrobJc, m cackcffc. SYN. Clain. Usus: Hzec clanculum di& sunto. Cf. Clam. . CLANDESTINUS, a, u n , e u i se fsit en c~wkctfc, cfundc.rtin.SYN.Occultun USUS: Clandestinum scelus. Clandestina cum hoste colloquia iiiiscere. CL Occultus. CLANGOR. aria, m. Soir #le/u tro?tr&tfc. SYN.Tobarum cantus, vox aquil;r, et aliarum rviuin. EPITH. Tretnuluq vastus. CLR R E, Cfair<ittcit, rrcftcttrrut. SYN. Clara voce, explicate, plane, aperte, dilucide, enodate, tnanifeste. Usus : Clare gemuit. Sempcr id periculum claries apparet. CLAREO,es, ul, ere, n. B d f w ; Clrr ilfusfre.SYN. Emico. CLARXGATXO, &ni& f. Acfinn rir riclaNV).sufct?wfetncuf une safiJfaiiun.SYN. Uelli denuatiatio. CLARXS~NUS, a, um, Cfuir, rrtrntisrunt. SYN.Clare sonans, canorus. CLARXTAS, atts, .Ifldrufian,cCfC@ifi. SYN. Splendor nominis, fortuna, glona nobilitas. Usus : Claritatem nominis aucupari, assequi, adinittere. Clariias vocis. C. Splendor. C L A R ~ T ~ D OInls, , f. CIfibnY,iIfwfrafiorr, kfr>f. Usus : Artes qctibus summa claritudo paratur. Cf. Splendor, Gloria. Dlgnitas, Clarus. GLARUS, a, um, Cfuir; illwstrc. SYN. I. Planus, apertus, perspicuuq dililciduq explicatus, evidms, ~ ? ~ l r t u non s , obscurus. ( Obscurus. z. neignls, nobilis, illustris, celeher. PHRAS. I. V i r sst olarlasimuq CCI Aotti#tc cst fr2t-cIZ2brr. Clara est ejus viri virtus ; inclita religio. Magniim est ejits viri nonien et npinio ; ainplissima autioritas ; claritate nonilnis insigni prteditits ; magna cst in civibtts gloria ;vir cst omnis atatis ac memorix clarissin~us ;est in to vim faus v i . tutis inaxiiiia ; fama krtiir in priinis ; maxiinuiii Iiujiis in his regionibus nomen est, hujus viri clarissima virtus est et insignis adposteros. Cf. Celebar, A l t u a 2. R e m clariomm reddere, rrndrc unc choss #tus cfuirc, pfus intclfiqi'bfc. Claram speRatamque facere ;nobilitai'em rebiis dare ; rei dignitatem facen, addere, concilian ; lucem rebus dare, splendorem afferre, ilfustrare rern, in bono lumine collocare. Cf. lllustro. 3. R a s clara est, fa dosc rst cluirr, vi&nk. Res ipsa se aperit ; prtesmtior jam res est, q ~ i ut n ignorar nn+zit : linuida res cst et in medio wsita. Jiiie'r+&st.Ci. Mantfestus. usus : ; . Ctaris et illustribus exeniplis usus suii~.Clara
11 I 1
h a c sunt, non immoror. Clara jam Iiice, #en~funt & jour. 2 . Insignis, iflnstre, disIiupL. Vir clarus et nobilis u dotrina. Claram mortem oppetere. .Cf. Prarolarus, Nonoratus, tietewr. CLASSXARIUS, a , um, SoMat a2 ma. rinc, rnanu. Usus : Classiarius miles. CLASSXCUS, a. um, Cifoycn de la #m m2re cassc. CLASSICVM, f , n. Tro~tt&f/c ~r1cm2rc. SYN. Sonus tiibariim. Usus: Advocare ad concionem, silentium facere classico, sonncr Pczsseitrblc. Canere, concinere classicum, &nricr lc sijptaf chr coinbol. CLASSIS, 1% f. I;loffc.SYN. Naves, navium miiltitudo. EPITW. Bella, bene magna et ornata, praxlara in spcicm, sed inops et infinna propter diuimitttudncm pro gnaioriim atque remigum, pulcherrima. Esvs : 1. Classem adificare, ornare, a parare, comparan, instruere, Cput+ rnrr&ffc. Ciassem deprimen, fran erc, demergere, dtmirc, cfiu2w &as unr ,%tfc. 2. Ordo c ~ v i u m ,?t dlstrlbutlo pro modo censuq rrnc &S srx cLar~cs daus fcspurl/rs &a; riparti Ir #mpfe mrn01ir. Tributim et centuriatim dexriberc ordines, atates, ciasses Cf. Navid Classis PrxfeAus. C t P m f e & u a CLATHRI, brum, m. pl. Cd/lc, bap rcuux. C L A U D ~ C ~ T ~ f. O Acfien . ~ ~n'tbeiter, ~~, dhnarchcrr'loilnrr. EPITH. Deformis. Usus : Apparet in eo claudicatio non defoimis. CLAUDXCO. as, am, n. Doifcr. SYN, Altero pede nuto. Usus : 8 . Num claudicat vit bonus? 2. TRANSL. Tltubo, vacflfo, d + . bilis, lnflrmus sum, ckawcclcr, t f m diec. frrarx, ir~@r/ait. Claudicat hax oratin. C i u djcat amicitia ncntra, vaciltat et titubat. Claudicat in officio. Etiam sumina feticitas semper ex parte aliqrta claudicat. CLAUDO, is, clausl, clausum, ere, a. licnticr. SYN.Obstruo, oppilo, obturo, intercludo, comprimo. PHRAS.Urba clauaa stt, fa vife esf frrnte. Fores portarum o b H o suht ; claustra iirbis objetta sunt ;obscptum cs't in urbem ter ; intercliisa ad urbem via est. Urbs nemini patet ; non patet ad urbem aditus. Cf. Aditus. USUS: Aiieui cxitum, viam, tranritum ; fugam horti claudere. Con. ailia sua clauaa habere. Clauderc aures o timis consiliis. Ejus consueiudinem mihi adiuc meus pudor clausit. M a n c1ausitm nuntios inoratur- Nullius domus satis clausa t u 9 libidini . . Cf. -. . Inclurio. - -. - - -- - -e * .
~ L A U D U S a. um. Aoitcux SYN.Altero pede lasus, v~fcaptus. CL~IVA. as. f. imrton. ' wiarssc. sus : Clava et fuste repulsus.
+
C U
IZO
COA
CLEMENTIA, m, f. C'J~~~IICC, ciot,cewr, bmrli. SYN.Lenitas, benignitas, huinanitas, mimricordia, mansuetudo, placabilitas, boniclaviculis suis, q w i manibus, quidquid eat tas, moderatio animadvertendi. EPITH. Admirnbilir, grata alicui,insidiosa,inusitata inaum % , amplettitur. diuque, ~ucunda auditu, popularis, singularis. aws, f. usus: claves USus : Clemmtia est, per quam animi temere tridae, crrderr. Claver Imperll, in odium alicujus inveCUonis concitati, comid, PcMPiTC.) LPtlne : tate rctinentur. CC b n i t a r , Clernens. Chstra porteque Imperii. CL*PP'4 Fi,ptums CLAUSTRUM, 1, n. -plus plural1 chr, dSJzmulrr. byN. Furor, ra~io, subripio. aahmtiu. porfa; boufrvard, d ~ j ~ ~ ~ , : " "'pana nipere et 'lepere SYN.Fores, loca clausa Usus : ClausCLEPsYDRA, m, t C I C P I Y ~ SVN. ~ . Vas, tra urbia, regionis hostibus committendanon e 9uo aqua piulatim efAuens lloras distinguit, sunt. EBringi fores, revelli chustra. (Vuix;. horologium. UsuS: Ad c l e ~ s ~ d m declanmre, m C 1 i u t r u r n Monachorurn, clolfre.) Cano&ciamr, W f c r d I%m. bium. (Vuix;. Ciausura, notrlrr.) Claustra cacnobii. CLIENS, entii, m C/icnt. SYN.Qui in fide rlicujus clientelo P~H Proprius, . CLAUSL~LA, ~ ~ jn, ~ syN. ~ ~ l ~est et ~ i E ~ ~ , vetus. Clientes novi, plurimi. Usus : Tibi ne~~t~~ cujusgue rei przsertim in m0 cliens esx,te nemo clientem haberevolet. -tione, verborui,, conc~usio, EPITH. Difficilis, praclara. Usus : C'l~usiila CLIENTELA, m. f. Pdro~zagc, cclicntllc. numuoK et jucunde cadens. Cuin arguinenSVN.Clientum defensio, tutela, procuratio. tum rcnbendi non suppetit, utor consueta EPITH. Honesta, illustris, clientelz maxima, claurulo Clausula editti. provinciales. P H R A ~ Se . In fldem a c clientelam tradere, dare, conferre, dicare,sc$aC-.A~US, m. ;go112,CtMIydr ccrsous Ie#atronage da qqn. Alterius fidei se li,,,M1 d, f,itat. syN. bubernaculum na,.ir. E ~Iraebbilis. ~ ~ usvs: ~ C . I im- ~ committerc, ~ ~ mandare; ~ ~in fidem alterius se rmittere ;tutela subjicerc et commendarc. tenerc, lwc r l r ~affairrcs. Tra: Esse in fide et clientela alterius. ClienctPre gubemacuia reipubljca. telam ad se traducere. CLEMENs~ enti& Omn* gen. C16mnf~ C L I T E L L A . a r u m , f. pL Bdt. SYN. gwCYx- SYN. Lenh miti% mansueEphippia, q u a jumentis imponuntur ad melius t"% misericors, liberalis, humanus- PHRAs. femndas arcinas. Usus : E a onera clitellis Prinoepa e r a t clementiaalrnus. /e prirrrc apportata. I b U /rs-c~iimt. Princeps erat, ad cujus CL'TELLR'US mu'us 1v m. expertam cimentiam nemini non tutus recep t w erat ; qui cives mtritice colebat ; qui C L I V ~ S U S a, , um, QuiJ'Jlh~e c ~ P C M ~ ' ~ civium voluntati ac gratia deditissimus erat; f ~ ~ ~ t t d USUS m r . : Clivosus locus. qui oblivisci nihil soiebat,nisi injurias ;culus i n d i b i l e m mansuetudinem, inusitat~in inCLIVUS, 1, m. Pcirlc, montc. SVN. Collis. auditamque ciementiam non q u a r e modo EPITH. Plenus sewotum. di-do,& ne adumbrare quidein q u i ~ a m CLOACA, m, f. ~ g m ~ CID*. t, SYN.LOp w i t ; a que nihil non benigne clementerc~~~ V U S ,per quem sordes eluuntur. Usus ; que factum ;clementia tanta, ut nemini supcloaam mxima,,,, nceptaculum omnium lid non dextram tidemque ~>wrige=t,sPem purgamentorum urbis, sub terram agi jussit. ulutis oatenderct, indulgeret ; nihil isto PrinCLYPEUS, 1, m.'Boadci-. Usus :Ab~efio Q,,~ clementius ; nema cum illo pnncipe ''9peo fugit' clanmtia laude comparandus, aquandus, COACERVKTIO, On14 f. Action d'cnfmcoafenndus. Nemo illi hac clementia laude JW, d'acmmulrr: SYN.CO ia, cumulus, acerpu, aut m u n d u s ; Princep propno quodam YUS. EPITH. Univena JSUS : Coa~erVati0 munem .dclementiain ]rberal1talem. a'gumentorum, et fquentatio. que tattus videtur. Pmcipua quadam laude hombat clemmtim ;Principum nemo est, in C ~ A C E R V O as, , avl, a t u m , are, a. Enqw plus quam in isto ciementia esset ac ~(ISJC~, accumu&r. SYN.A o , accumulo, bumuiitatir ; clementia laude prastabat, cogo, congero, cumulo. Usus : Pecuniam imuiteceiiebat, anteibat omnes. Cf. Lenlr. mensam cogere et coacervare. USU8 :Ctemens et miaricors judex ;clemens COACESCO, is, n. D ~ ~ ~ , . castigatb. SYN.Acidus fio, aceaco. Usus : Vinum vetustate coacescit. CLMERTER, Rvlr c l i w ~ v c ,bontSYN. ~ u u u e t e .USUS : Ciementer facerc CtiACTI0, Onls, f. RmtldIclllcM. SYN. audire. Congrrktio, conspimtio, conventiculum.
CLAVICOLA. m, f. Vriik, bt&frorcde Iu
vagae,,ar tuoyen 0'11qucf rllrs'atfachr a u r JOUlirn~,SYN. Capmlus in vite. Usus : Vitis
"-
SUS
COE
122
-.
COE -
g a u d l a pervenere S a n a l , cs sainfs sonf C E N A , m, f. Dfner, re@ du soir. Usus : arvrnus d la goiredu cid. San& corporiAd cenam me vocavit, perduxit. Cenam fecit, dedit lautam. Cena me accepit lautisu$ laxati in celestia teinpla penetraverunt ; sima. Condixi ad cenain, promisi. Non soleo cxuti corpore mortali ad superos migraverunt, obire cenas. C m a adhibitus est. ad bona nulla temwris lonvinsuitate pereuntia ;cum D E 0 b&tissiinah Gitam &vo inficena~ ~ ~ la ~ i ~ srrgnrUr. i~ , d ~i~~ ~ nito vivunt ; in beatonim domicilium accepti cena ~ ~ ~ sacrosanfla i ~ i C.,nsti , . c ,. y d i i s omnibur amuunt et circumfluunt ;cmmemoria sacratus. E~~~~~~ ~ i ~ i ~ ~ esti civitate donati, tomnte voluptatum inunCCENCOLUM, 1, n. d ma~RCr. dantur ; hinc profe& re& ad concilium, ad SYN. Triclinium. Usus : Roma ccenaculis domum semolternam DEI. Rd imsublata et Suspensa. mortalitatis ~ v e Rsunt, i ubi placidis&na quies CCEN'ITO, as, are, n. t>lner so#vent. SYN. ct vita sempiterna vigent ; ubi bona ea nos Frquentius cano. Usus : Foris apud alios manent, ut neque a s * u oculorum comprecenitarc non soleo. hendi. neaue auribus ocrcioi. neaue ulla cogitatine q k a n t adumhrari "bi nkc visa cuiCOENO, as, avl, atum. are, n.Mner.A~v. quam mortalium, nec auribus arrepta, nec Belle, frugaliter, honeste, librnter, male, memente unquam t n R a t a vigent gaudia, et vilius, ne uiter, prave, &e, turpiter. UsUs : gebunt spatiis ~ c u l o r u minnumerabilium ; c e n a t i 8iscubuimus. Manus lava et cena. ubi Divina majestatis aspeRu in omnium s a cCENOLA, la, f. Prfi: d l w .SYN.C a n a culorum erpetuitatem sine satietate perfruenparva. tur. san& ab Iiis iocis arumnarum pienis, in CCENUM, 1, n. B m , ordure. SYN. Luillam innumerabilibus felicitatibus reduiitum. Usus : 1 . In ceno jacere. Ceno oblitus. dantem affluentemque regionem demigrarunt ; 2. TRANSL. P r o homlne sordido, a u t Inin celestes damos, in concilium Superum, in slgnlter improbo, 2frr i t n m o d , &gr<rdi, illam stabilem sedem ac doinicilium Beatomi risabr ( f . dinj..). Cenum olet Iiomo sorrum ;in illam Regir ieterni aulam ;in illam d i k s , rrf lrotnmt tnaIprojre senf la bour. O cmlertem ac beatam domum felicitaie =terna cenum ! O portentum ! fmentium animomm: in celestem Reeiam. ubi cum D E 0 acternum degent avoqu; betisCORO, is, ivi vrl 11, Ytum, ire, n. et a. simo ac sempiterno fruentur. z. S e p a d e cm10 Aller rnsrmblr, se rrnir. SYN. Convenio, c o Itandum, i l fauf souvcnffinser au cid. adjungor, congredior. Usus : 1. Cum hoc coire InlfKBtissimam celitum sedem, in augustisausus es ? colvere amici. 2. Jungo, contraho, simam illam Divinitatis sedem omnes cogitas'associcr, s'utrir; former (une alianrc, u u n r tiones conferre decet. Erigenda mens est sorif.) Coire societatem cum aliquo sceleris, identidem et attollehda ad illum Eterna feliTW pramii. Coire de salute aiterius. 3. Coacitatis portun Obeundir identidem mente , 1 se rcfrmcr. Vulnus, arteria coit ;cicacogitationque or, illa celestes ac beatissitrix obduAa est. moe ;in iisque mente ac animo habitandum. CCEPI, Isti, i a ~ ,a. et n. ~ o m ~ e r . Cf. B e a t u a USUS: 1. Omnibus idem cursus SYN. Incipio, instituo, suscipio. Usus: Maa d celum patet. Homo divinus de celo delagis pcenitet coepisse, quam desistere libeat. p u s videbatur, crf hotnine divin srmbldif ACCEPTO, as, are. n. Com-m: SYN. ccrulw du nal. D e p r a s t a n t l s virtutis viro. Incipio. Noturna celi forma siderum ornatus. CelerCCEPTUM, 1, n. ~ n f r ~ f h t ~ e , ~ w j e f , d r s s e i n . rima cali convenio. 2. Aer, spirltus clrUsus : Ingentia cepta pertexere. cumlusus, air, aftno~jkhrt,ft'm#t+afurr, frmfi. Gravis et pestilens celi aspiratio. C e CCEPTUS, a , um. Commencl. UsUs: li gravitas, natura et temperatio. 3. TRANSL. Cepti sumus de republica consuli, on a comS u m m u s locus e t gradus, cotnblr,falte du tmwi d nous consulfer arr sujd & la Y&bo&ur, rir la gloire. Aliquem iaudibus in blique. coclum fem. In celo sum. Celum digito atCOEOUITO, as, are, n. C h u c k r . q tingo. Hominls vox est, lelicis admosrntblr. Usus : Coequitabant sex millia d u m . e t Imtitla IteaMentIs. --..: oqulluiii. COEMO, 1% emi, emptum, era, a. COERCEO, es, cui, cltum, cere, a. Acketer. SYN. Emo, coemptionem facio. Cf. Contenir, rpnincr, arrr'fer. SYN. Contineo, E mo. refreno, domo, teprimo, cohibeo. PHRAS. COEMPTIO, bnis. f. Vorfc, coempfion, Coercenda est h o m i n u m Iicentia, i lfauf nru des fonnrs du nanirge romain. Usvs : rCpIimrt la liccnce ddS hommus. Frangcnda Cocmptiones facere. Cf. Emptio. cupiditates, frenanda libidines, audacia illoC ~ E M P T ' I ~ N A L I S .e, com. gen. Rclnrum et conatus resecandi ; reprimendi sunt improbi, domandi, et veliiti freni gestientibus f f d la cotmpfion. SYN. Qui frequens est in eorum animis imponendi. Circumscribenda, coemptionibus.
.,
...-
COE
123
cnc
contundenda a t exultantium p d o n u m audacia, ferocitoi, joCtatio ;debilitandi comprimendi, cramm& wnt ptnitw. Danda a to vis ct im tus eorum &mtur; cohi Nr, cupi&tih m eatur o b v h . Metuc, n e c a r at, diquis continat uultantea iIl&manimm, i k d i a m tmcnt, incmsim cupiditntem mtinguat Excutienda est i m w r t u ~ilia levissimorum hominum a&; ;libertar illa nimia audiendi quialibct arx!tiorem in revacanda ;castiganda petukntium omsnurn ticentia a capeseenda, Retardandi pwersorum impetus et coercitione legumque vinculis mtnngendi. Revocandi ardentn animi ac incitati, et ab impiis mnsiliiqad qure cunu ruunt,rtectendi ntynhendi. C f .C o h t b ~ , USUS : 1. Mpndus omnii compluu ruo coerret et continet, k nurrls r m h ~ al ~ r # e @ lmf. z. Rairano, raprlmq. CM, c probi vinculis, aupp~iciia, m o r t e , = * nandi et coercendi. Cf, Cohibeo, Castiga, COERCITIO, bn& t Rdflssiu~~;;.cMN& . Pronuntzamnt carcia%rilus rribuni intercessionem. C ~ T O S iia, . m. R k r ~ i 0 n d'komnrrz, msi.mbkh, f r w p l . SSY. Concilium, conventw. E~rrxf.PO ulares, ocdti, nefariii d c m b t s ludorua $sus : Coetum hominum dicendo tenew. Dimittere catum. Catus hominum juh &ti. cOOITATE, RVU rcfixfm. SYH. Meditato, consulto. UsuS :Acturate, consulto, cogitate acribere. Cf. Pmdeha. c C ~ ; X T ~ O , &ni&, f. d m ; 1 B n > p 1 ~sufnfzm. SYN. Mentts sansus, mentis agitat!q animi motua, animi acnsly recondi. tus sensus, intimus a t n s y meditatio, commentatio, c m EPITH. Acerrima, atque attentisima, dtfonnia, diutuma, multo diffialior, multo obsnirior, dignissima virtutis dicujcia, inania, melior, multa, reliqua, rumrna, tacita. Cogiuitionea acerba, bonre, ccrta,. i v tima, libera, mala: conscicntise atque antmq motlisaima, graves, posteriores, sapientiorcr, pristina, quieur, quotidiana, tacita. PnaAs 1. Sanno tu- cogltationem mlhl inJecit. vokr RUco~rsd a cef& +de. In tam me cogitationem induxit, adduxit ;a& c m me cogitationem deduxit ; ex sermone tu0 subiit animum EOgitatio; inj& eat animo cdtatia 1 . Cogitattone nostra quidlibet cfingsre noblspowumus. ~ l r c i & l / & r ~ ~ r p c u t i ~ ~ g r ~ ~ v r m i f f r c(VUu;.Ima@lnor.) hr~s. Ouidibet mens nostra comtatione sibi depin&re potcat ;mundum tohm cogitatione h r earrert,ampI&i potest. Conciperc rerum imagines quasltbet animo powumus. Fingen rnimq cogitatione depingere, adumbrare quidlibet possumur Spcciem n i quamlibct animo infonnart, cogitatione consequi, animo com-
$m nru acuU tu so^. Suscipo
~~~~~.
prehendcrt mms humana pottat. 3. Serlam tandem w#ltatIonem ouaclpe, @#a mi tationtm et curam te dignain;imperti,qupM>~uic te cogitalioni ;pone in hac cogitatione tempua aliquod ;vemtur in animo tuo hsec cogitatio. In c a n cogitationem omnem loqdefige. Adverte tandem animum, cogitationemque hominis aobrii paulisper suacipe ; intende animum ; mente Mim6que consiaera ;mentis cogitationes diquando tandeni huc converte; anid v e r t e tandeni diligentiur ; meitare attentiui ;considera cum animo tuo ; intento animo intuen ;diligmter eam n m animo agita ; in animo tra"et vens. Rtfer s d animum ; ante ocuioa tibi no, propone, *tatue, cond t u e ; mentem g c intende tuiun ; mentir aciem in hoc contende. Ini tandem cqnriiii cum animo tuo, a t u d i u e ;veraan in hujus meditatiox m. ogita etum atqrw e t b , ac cum animo nputa. + C o ~ i t a t f o n ~ m . ab)wlr~'ai m j r I I &t# ##S<. Cog~tatton&n dio averti tradiliri ;avocny! animum a molesta mi co&$tation cogitationem ab his molcatiis ;a h t tan3em animus a molerta rei cogitatione, meque rnihi eripui ;libero tandem ac luto aum animo, et n i moleata cogitatione vacuo. Nulia j m rerum moIeatiasimanun cura vrl rotlicitudo insidet animo;ejeci animo cam cogitationtmmentanque ac senrum avocavi. J. HIc erat cogltatlon u m m e a m m rcopus, f r l / h i t Ir bIl& mrr riRAimri.Consilium meum hoc erat :hoc sm&vi, hoc volui. hoc sccutus sum ;id tum &; huc consilia m&, huc cogitationsr ntuli; h w animum. huc mmtem intendi : huc r d h t animus meus ;huc mmtem di& u studia ; so consilia contuli ;hoc animo qitabam; hic animo me0 mei ue consiliis acopus fuit ;ha<: meta, puo inteJebantur co tationes mtp ; ixoe nuai proposiium erat. w i t a t i ? n e a meas expllcare satis non ponum, ru +b bim v o w e r ~ 1 i 9 . u ~ f i w ~ e . d n t i r conailii Mnsus intimor non est, ut porsim verbis conacqui, acrmone exprimere ; exprimendis animaensibusomnismpar oratio kst; verba desunt. auibus animi mei acnsi foiu efferam. Mcnem oratio non as~auitur. non q u a t . 7. Cogitatlonlbw dlatrahor v&&
tuto itinere mens deducitur ;aberrat animuv i re proporita ;aptic ad mn propositam cogitationes dissipantur ; animus diverso amtat : alienato a remproposita sum animo ; aimus evagatur longius ac pengrinatur. Vsus : Cogitationea posteriores ple~mque sunt rapimtiores. Quid in n s tam viles cogitationem abjicis ? COGITO, a 3 avl, atum, are, a. et n. Prnsw, rJjIc1ir; a w i r PinIs~~fion dr. Dirtrn. Cogits, prius e & , pp>deriuse x o ~ g t t ? SYN. ~.
m l l r kmdes m'obrldaril rf m'acca&#f , l &Ytr~~ii;>m. Perturbatia colptatlonibur ab inrti-
COG
12
'-h%
Meditor, commentor, contemplor, mente contiaRa, mente comple(tor, animo agito, mente agite ; mecum qunro ; existimo.; in animo h a k q mihi in animoest, cogitationem rei alicujus habeo, omnem curam dcfigo in re aliqua, animo et cogitatione comprehendo ; in ua re cogitationem pono, cogitationem in re efigo, memoriam meam ad rem afiquam excito ; mtione animoque lustro, ante oculos meos ProPono, speciem alicujus n i cogitatione arcioio. mente. et copitatione versor, cogiktioAem alicujus mi tapio, surcipio. ADV: Cogiure acerbc de pemicie reip., acnus, accuratius, acutissime, astute, attentius quid, beae aliquando, cailide, crudeliter de exitio, c~delissime,ditigenter, divine de re diu de dique, dnitius, etiam atque etiam Rimaa i t u in aliquem, incondite, libidinose, longiuq monstrvsc, multum secum, multum de aliquo, male, multum, nefarie de vita alicujus, obrare omnino, optime de rep., plane parum, plurimum, pmposterc, prudentcr wpe, saeDmumero. salutariter. saoienrer de reo.. sen; m stulte,' tantisper d e 'reo, tlmide 'de se, &de, vere. YHKAS. l. D i u macum cogitavl, fat. loug'rm$s rCpCc6i. In animo voluta6;reputavi i semecum, curn animo ineo. Acie mentis Jspexi omnia; omnia mente atmpkrus sum ; circumspe&vi, observavi omnia ;omnia mente peragravi, animo me et cogitatione in omnes partes converti, diu in cogitatione versabar, omnia volvebam animo, omnia percurwbam. Diu multumque versabam animo ; mente agitabam, tratlabam, revolvebam. His cogitationibus diu intentus eram ;diu mentemimplicatam habebam. Diu deliberavi mecum ;diu curn animo perquirebam, 2. NaBclo, q u i d facinods cogitat, il & t i ? : @ ru sais pwel crimr. Majus in animo facinus est;nescio quod facinusmolititr animo; nescio quid facinoris animo habet ; magnuni aiiquid animo agitat ;facinus, nescio quod, &te concepit ;e n d i u s aliquid animo p r a t ; r w e t ira tacitis savc conitationibus volutat inimum; oblata repnte Gi gerendae opportunitos animum ad cMtationem facinoris a d e r p t i o n e avertit ; grande aliquid priculiqw lenum animus agitat ;i d grandius aliquod Rcinus omni cogitatione ferur; animum intcadit. Ma'us aiiquid animo ac mente conciAmplditur animo nescio quod majus cinw. j, Nlhll nlsl prselium cogitat, il nrrhrrpssedat01'I.e~. Una pmfii imago oberrat oculir ;m a tantum et pugnam curn animo co@tat; secreta astimatione pensat; arma mimo, nrma oculis obversantur assidue. Pugna fackm omnem pracipit, atque animo Kcum ante peragit : destinatam in prrrlio mentem habet, suspensus animo in prolii evmtu, nullis aliis cogitationibiis impediri potnt. + Coeitars c a p i t d e incertis lort u n a viclbu6, il rommtnp d songrr uux v&idkrics dr la forlunt. Cogitatio incidit,
i n H a est de incertis fortuna? casibus ; in mentem venit incertorum casuum ; in eam cogitationem deduAus est, reni$ incidit, quam incerte essent fortuna vices ;dicm inter eam cogitationen absumpit, q m inceros fortune casus animo subjecerat. Ancipites fortuna eventus assiduo tratlabat animo, et n d e s et dies cogitabat. Adjecit animum ad incertos fortunz casus memoria repetendos. lnstitit reputare xcum; his curis,cogitationibusanimum agitabat; has assidue cogitationes volvebat; re tabat curn animo suo, secumque retracta&lut, quam essent inccrta: terrae mortalluin vtcss; existimare capit, quam instabiles essent fortuna: vices. 5. H i n c i n d e oogito, ffliitc p"nsJcs ni'odsdcn/. Nunc in hanc, nunc in illain partem mente atque animo trahor, feror; animus divena agitat ; varia cogitationes animum commovent ;animus in diversas partes distrahitur. Non una cogitatio mentem agitat ;verso me ad o m n a coetationes, aliud atque aliud, uti solet, curn pnma damnamus, subjiciente animo. 6. Cogito perpetuo d e te, je songr sans cessr d vous. Nunquam de te non cogito ;nunquam mihi ex animo eiuis, excidis, discedis. Mea, c u m amnes in te sunt, T c s e m p r speRat animus meus. Mea cogitntiunes ad te referuntur omnes. Nullum a mc tempus pretennittitur de te, tuisque rcbus cogitandi. In te tuisque rebus animus perpetuo est. Excubo animo tua tuarumque reruin causa. Meae cogitationes in te tuisque rebus consumuntur omnes. Omnis mihi de te tuisque rebus cogitatio est. 7. D e t u i s commodis aasidue cogito, j# rrr'0ccupC sant n&k de vos in/r&fs.Toto animo de tuis commodis omamentisque cogito ;valdc laboro de tuis commodis et omamentis. Tuus mihi honor, res t u a ac fortuna vehementer mihi cura sunt. Tuam utiiitatem assidue spcto. Haret animo meo de tuis commodis assidua cogitatio. Siquid e re tua est, id maxime l a b r o Tute rationes quid postulent, nunquam non attendo. Meas curas ad tuum commodum omnes confero. Animus meus in tua utilitate fixus et locatus est. In hoc omnem meam cogitationem figo ;in m totus sum ;hoc unum s@at industria mea ;vcrsor in hoc studin totus ;ea in re atque cura mens mea versatur t&a, ut q u a in rem tuam, ve e re tua sunt, enntm tibi desit nihil. C t Cogitatio, Consldero. Memini. Usus : 8 . Dies notcsque curn animo meo cogito. 2. In Tusculanum, Romam d Romt. cogito,jc s o w d atltr d Tt~sculurn, Subintelb proflclsci. C ~ N A T f o 4111% , t t i r s s dtt smrg, #uren/, purcnts. SYN. Con'unAio sanguiniq propinquitas. EPITH.~mdissirna,continuata, materna, naturalis, propinqua, propior certioque, proxima. USUS: Cupio, mihi tecurn cognationem esse, cognatione tecum jungi, conjungi, te attin ere. Quae cognatio propior, quam patria,? Amnitaa
~f
COG
1 25
-
COG
COGNATUS, a, um, P M ~ SYN. . Sanguine mjuntuq propinquua EPXTH. Voluntariur, nobilissimut, optime convenientes, PHRAS. Xiie natiu m a w wi, il est rion ropinqua me cognatione attingit, contingit ; sanguine me contingit i genere mihi est proximus ;a& ropmquitate inihi junfftus est ; asnguine mih conjunfftus est ;cognatione stirpi mee adnexur est ;a t mihi cum illo cognatio; cognationem habeo cum illo ; necessitudine me attingit ; c.ognv tione mecum conjungitur ;generis pmpinquitate, propinquitstis vinculo conjunAus cst ; eadem mecum cognatione tcnetur. USUS : Nihil est tam cognatum mentibus humania, quam numen ac voces. Cf. AlUns, Propinauua. C-NZTXO, bni& f. Cuuuai>suurc. Sm. Apitio, intelligentia notio, scientia. EPITH. Lltvina, facilis, facihr, insiia; magna, satis magna, magna atque ardua, magna ac dicilis, manca quodammodo atquc inchoata, na turz necasaria, perfacilis, d i v a @ jejuna, subtilior, summa rerum civifium, utilis, vutgaris. Cognitiones usitatz perceptaque. UsUs ; t. Ea r a facilem habet comit~oncm :in kals cognitione versatur, facilsoognocsi potes, ClttecIiO~t t ~ fwilt f Acouuiatfrc. l.Suddblum, cminoissmtrr /t!~at. imharrh'im iaulMre. rrrqrrClr, prods. b k dier cogn;tioAs aded Orbis terracognitionem quis uni sine consio dcderit Cf. Notio. COGNXTOR. brlg m. R ~ p d ~ u f eu u~l jt~stice, a v o u 4 , ~ t r n r rAkui . in iitem suam cognitorem dap. Nemo ejus causa cognitor esse voluit. Vum. Procurator judiciali., COGNrTUS, a, um, Connu. SYN.Spect a t q perCtptUS, compertus, 'udicatuk USUS: Homo virtute copita, et spchata de, Lommr &u#@vwtn nrournc, rfprmrw&. In utraque fortuna co@ua Nec injuria, nec beneficio mihl, w i t u s . Cognitum id, pervulgatum, compertum est. Cf. Manifailtuq N . COGN6MEN. Ynts, n. S ~ m m . Sm. Cognomentum. EPITH.H~reditarium Usus: Gloriosum cognomcn aiicui addere. Ma i cagpomcn a fa&o egregio traxii, invenit, tu, ribi sumpsit, sibi peperit, babuit, reportavit. Cf. Nomen. COGN6MENTUM, 1, n. Su-. SYN, Cognomen. C~GN~M!N&TUS, a, um, Snmmml. Usus : Verba cognominata, non vulgata, termes sywuymcs. COGNOSCO, s, nnbf, nnltum, are, a Cm~nuftrt.SYN. NOICO, agno1~0,percipio, ittendo,disco, non me late, non me fugit uor, tenco, babeo, animadverto, cognic z a b e o , intelligo, mihi notumest, pcrspee-
tum, explomtum eat, cerno, notitiam rei habeo, c-itionnn rei apio. ADV.Cognoscere bene aliquem, bcne leges, instituta, breviter rem totam, commode consuetudinem, diligenter causas, verba, vim, naturam, explorate, facile majorum accurationem, libentissime ex littenq maxime fidem, metius causam, optime, plane, penitus, proraus non potuisse,. quam primum, quam rapissime, re& bonitatem, prudentiam, sensim, separatim de agro, sero, summatim, tarde. Cognosei facillime in partem optimam, mod?,.plene percipi. Cognitus bene, modo, diu, ditigenter, factle, maximc, plane, penitus. PXRAS. AnImum tuum e x littoria t u i i eognoyi, VOS Icttrts 111'mt ait c o n l d h f n & ~ & Consiiia ~ tua Pdne mihi nota sunt ex litteris tuis : aui sit sensus tuus, q u e consitiir, robe novi' iirclare intel. ligo, non me ~ e t&gnitum . ac pempeEtum animum tuum ; teneo consilia tus, animum tuum, ymsus tuos. Patent mhi sensus animi tu ;consiliorum tuomm nihil me fugit, late$ prrterit. Mentis 'eas partes, qua ab ocufis remota sunt, introspcxi, perlustmvi, inspexi penitus. Cemo oculis mcntis tua: cons i l i ;intimos animi recessus detexere littem tua, aperuere, patefecere, Extat animus tuus illir in litteris ; a menta non dubia animi, votunutis u t ? ! p?pt$"uerc fithra tua ;animum, voiuntatem, sensus tuos ac consilia non dubiis indkiis illis ex litteris perspexi ; littera: tua non dubiim significationem dedere, quis d t animur. aui sensus tui: titterie tua consiliorum tuonim notioneni In animo impressere ; in cognitionemvoluntatis tua adduxcre ;rdoratussum facile tuis ex litteriq et quid cupemr et auid sentires. Com~rehendi animo conrilia t& iflis mihi litterig declarata ; argumentis indiciisque non levibus patefaAus est mihi aditus, apertus, tuis litteris est introitus ad omnia intima animi tui consilia sine u110 ermre pewenimdi. Cf. Intelligo, Scio, Noeco, N o t u r USUS : s. Cognovi e tuis litteris. Jus civile cognovit, caIIuit. 2. Cognoiico cauaam, conu& (&une aJhh-e); insfruirt (unproC~J], jugcr. Verres causam cognovit. Designavit, qui causam cognoscerent, jus dicerent, de controvenis,wtcontmersia disceptuent, jus administrarent. Cf.Sudfco.
&Lo
C m ia, E(Lde1, &actum, era, a C h . ser; forcr; m m 4 I e r . SYN. Im 110, adigo, vim facio vim adhibeq vim a& neceasitatemadero, nmnuitatemimpono, eompelfo. ADV.Cogere celeriter in senatum, quam celerrime p e c u n b . PHRAS. CoaRiu Id fee1, 011 tn'o o & & df a * retu. Tuo coatu a n t ue eiiagitatu hoc feci ;im rio, metu, vi a d d d u s fcci ; necasitate imp&s ; vi metuque sub. a&= cun rem ruscepi ;expmui mihi necer situ eat id agendi ; im ulsus coiflus uc hoc suaceq; ne-itate a k u s sum ad agendum, is rnetusque me in eam necessitatem
adduxit irtud agcndi ; vis metusque subegit me id necdtatem facinoris. USUS : 1. Legis ert pcri&Pdue, non omnia vi et metu cogtrc. a . C o n v m , oollIgo, Y<LTIC~&Y, rhrrcir. Sclutum, multitudinem hominum, armatos cogeq omnem militartm etatem excire. Pscunl~m e M t n f s ; a civitatibus rtipendia co(lcre. Aer mgitur in nubem. 3. Concludo, evdum, E tua argumentatione, quod volumur, ethcitur et cogitur. Aliud, quarn cogebatur,.infen, Cor6to, res=&, mf&mcr. In mgustum cogi. In ordinem cogere. 5. Ap&&Y. Naves in portum cogerc. Condenso, con&nrrr, Cpissir. Lac cogere, Cf. Violentus, Nolo. C~HSRENTIA, as. f. Cohhion, liauon. SYN.C ~ m p o ~ i conjunflio. ti~, Usus : Sidemrn circuitus ad mundi cokrentiam pertinet. C O H S R E O . es, h-1, hasrium, are, n. A&r, C l r r allocLI d. SYN. Cohsresco, conjungur. ( Diaungor. Abv. Apte, neces&re, quam aptissime, vehementer. Ylrtutw omnes lnter w, cohaarent, C o v h ks vcPins sout una$ en& elks. Mirabilis est wtutum contextus ;omnes inter K a p t a sunt, nexa et jugaw. Est q u d a r n adm~rabilir continuatio seriesque virtutum, ut ilia u diis n a , ornnes inter se apta collivideantur ;aptissime inter se implicaue sunt. Virtutum omnium societas est arAiisima; virtutes omnes arftissime copulantur. Usvs: Extrema cum primis aptissime coharent. Mundus ita cOhant, ut nulio modo porsit. Non cohzret tua ratio. Cf. H a m o , Conjungo. C6ELaRESCO. l a ere. n. Jyattac&cr d. SYY. C o h a m . USUS; Atomi interse coha-
p o ,
vincm. Cohibere a rebus incerti, assensioncm, nftuer son cu~nfimrnf d une ckosc i11ccrl01~w. COHIBITIO, onfq f. Em@chenunt, o. S/&. SYN.Interdi Aum. C~H~NESTO as, , avl. a t u m , are, a. O w , t~ndulfi~. SYN.Honesto, decoro, omo. UsUs : Exequias cohonestare. AuAoritate sua ac' laude cohonertare aliquem. Cf. Orno. COHORReO, eq horrul, era, n. Frissoww iz2 b u s ses tnembms. SSY. Horreo, percellor. Usus : Sudore, cum cohomissem, m febrim incidi. Cohorrui ad id spet'taculum. Cf. Horreo. CbHORS, ortls, f. Cohortc. SYN.Militum manus. EPITH.Auxiliaria, impura, invita, nobilis, =clara, pratoria, studiosa alicujur, tota. : 1. Quot potuit, cohortes contraxit, conscripsit, instruxit. Completas cohortes succeswri tradidit. z . TRANSL. Caterva. multltudo varla h o m l n u m , fonh, banu, h u p c . Conferw hujus cohortem impuram cum illiur comitatu sanAirsimo. C~HORTICOLA, as, f. Pcli(r cokorfc. SYN.Parva cohors. COHORTKTIO, 6 n b , f. Exkwtation. SYN.Hortatio, hortatus. EPITH.Gravior, inanis, mirifica Usus : Incrcdibiliter me tua cohortatio commovit. incitavit. excitavit ad 1 inauirendam veritatm. atuir rium, arl, d. &bHORTOR, Ezhoy,ty. s y ~ Hortor, . adhortor. A D ~ Ar. dentius ad virtutem. usUs : T~ ad studium virtutis ac rumma laudis cohortatus sum. Cf. Horior. Moneo. C61NQIJIN, aa, atum, are, a. mc~nt. Souifkr, rnjcflcr. SYN. Turpifico, commaculo. Cf. Maculo. C O I I R R E S , bdis, m. f. CohCtlYiet. CbITIO. bnis, f. R ~ ~ i C o ~O , ~ ~ I B E oe a ,,h~bdii,hlbltum, ere, a. mlenfc. SYN. Societas, iodalitas,arcanar.+io R,fmi., m&yjjCr, s y ~ Contineo, . et faAiosa. EPITH. Silvestris. USUS : OitiOr a o . ADV.Ardentius assensionem. PHRAS. nem facere ; in candidatomm coitione ihc o h l b u l t w, a b allenls a p p e t e n d l ~ if terfui. stid tovjaurs de dsinr le bien d'anfrui. Non revocavit se ipre, sed pane refugit ab alieC~LXPHUS, 1, m. Souflct. Usus : Innis appetmdis ;abstinuit se, tenuit, continuit, fligere infringere, impingere, incutere colarepressit, manus abstinuit ab alienis invadenphos, !n os pugnos ingerere ;pu is onerare, di*; nihil alieni usquam attigit ; non manus obtundere, cpncidere ; pugnis oTwreF ; insolum, sed oculo~ etiam abstinentes habuit ; cursare pugnis ;pugno percutm ;pugms conmoderatione magna et modestia est usus ; scinden ; pugno icere, a#fiquer r,rr cori# mediocritatem &tus, cupiditati s u a mokpoing. dum conrtituit ;aspiran ad alienas opes nliCOLLXBEFIO, f a c t u s aum, fierl, gio aat homini ; cupiditati frenum continuo d r , / k . s J ~ usus : pr.dhikitt, injecit. Nihil iilis manibus san&ius, & tata collabefa&, atqm ab omni cupiditate remotius ;int C O L L ~ ~ O Re. r 4 l a p u s s u m . labl. pimulw atqm ab cupiditak d . Tombcy, J'lmb, J'aJdw. SYN, Labbult. cf. Comprimo, coercbor, c o m a Usus : Ruina coliabi. C f . Cado. remw,.,,, usUS: ~ i ~ i furentis impetur a conatus, furorem, im COLLXCRIMATIO. anta, f. Rctioa I f o d r c rn larmrs. USUS : Si dolons vultu, tunitatem cohibuiaset, &um erat de p u l g : BmPpwbciu I r w r n d i cohibm, animum voce, eollacrimatione o s t e n K
SUS
m-,
inbx
ca,
'
COL
127
- -
COL
COLL~CRIMO, a q avl, are. n. Pleurer essedle. SYN. Lugeo. U s u s : Casum meum toties collacrimavit. COLLTIO, bnls, f. Action ttr ruair #lusirurs objefs; souscr~~fion, o@rulr; cmn. #arahoa. SYN. Comparatio, similitudo. UWS: Philmophia ex rationum collatione constat. Q u s est in h a collatione similitudo? Cf. Confero. COLL$TATUS, a. um. part v. anom. rollato. & & u # , a b o n d ~ (enparl. f Au sfyk). SYN. Dilato. ( Coangurto. Usus : Oratio collatata et di usa. Cf. Ampllnco. COLLAUDATIO, bnlr, f. Actiondc fouer pla'~ilvllt. SYN. Laudotio. Cf. Celebratlo. COLLAUDO, ar, av1, a t u m , are, a. Louer sans rsetve, SYN. Comprobo, laudo. ADV. Indiserte. U s u s : Clamentiam C a d s diserte collaudavit. CC Celebro, Laudo. COLLECTA. m, f. Col&cfe, cof. SYN. Pecunia a multis colligi solita, ut a convivir et aliia U s u s : ColleCtam a conviva exigere. COLLECTIO, bnfs, f. Rhrm'on. SYN. Congmqatio. Usus : Eorum membrontm coil&io dispersa celeritatem insequendi retardavit. COLLECTITICS. a , u m , Runirie ctd e t Paulrr, rasscmblI d la hdfe. SYN. Kecens colleAus, tumultuarus. U s u s : Cum tirone et colleAitio exercitu figna contulit. COLLEGA,m, m. Collgue. SVN. Qui e'us cum altero officii est et potestatis. ~ P I T H .Custos et vindex cupiditatis, cu idus provincia, immanir et impurus, non ingisertus, perhonoricus in aliquem et partium studiosus, ac defensor b~nonim,studiosus nlicujus. U s u s : Habuit collegam'in pratura Sophoclem. COLLEGIUM, 11, n. Associafion, corps, comfigrrie, collCge. SYN. Conventus, sodalitas, caetus, ut Sacerdotum, optncum &c. EPITH.Amplissimum, decemvirale, deoperatum, frequens, maximum, pratorium, totum. Collegia innumerabilii nova, v e t e n Usus : Pontificum, tribunorum, sacerdotum, am Ysimum collegium. Aliquem in coiiegium a80ptan. Nullum concilium, societas, consilium commune, collegium superest. COLLIBET, llbu1t ve1llbitum wt, ore. imp. Il#laif, i l j r e d fanfaisie, SYN. Libet. Usus : Simul ac mihi collibitum fucrit,adero. Cf. LIbet.
1 1
naturalis. USUS : Colligationem omnium causarum animo perspicere. ArAior colligatio est propinquorum. Cf. NeCto. - - l. COLLIGO. as, avi, a t u m , are, a. Lier emetnbk, ewhalner. SYN. NeAo, conneAo, constrinna lieo. vincio. <, M Dlssoivo. -- IJsus ---- : ~ ~ r ~ ~ n t u vinculis k i i colligata. b ~ ~ COI~~gata "ter * et aplp vifiutes; vinutes gnationi quadam -inter se continentur. Cf. c o h m n o , Na6t.o. 2. COLLIGO, Ir, bgI, eCtum, ore, a Rasse~nbler, rdunir. SYN. C-o, congrego, in ununl conjicio cumulum, in unum redigo. ADY.Colligere acute crimina, ali uando se, ;unice, benevole, breviter, commojius animo, copiose sententias, diligentius, divinitus omnia, eleganter, exquisitius, facete, memoriter, modice benevolentiam, praclare, propemodum rhetorice sententias, ridicuk, singulatim ac diu, tenuiter argumenta voluntatis, undique, omnes copias, undique pmnes perditos. YHRAS. 1. Q u a n t u m potult homlnum, ~ollegit,il a d u r i lc plus a'ho~~~incs gu'il a #u. Magnam ex agrestibus manum effecit ; magnam hominum multitudinem coegit, contraxit, in unum locum compulit, ad belli societatem convocavit, ex agns oppidisque congregavit ; manum fecit, .copias paravit non contemnendas ;omnem atatem militarem excivit ; le& armatonim manus et ad signa convocata. 2. Collegl m e t a n d e m e x pavore! j e ntr suis en$# re~nisd e uta frayeur. Respiravi, recreavi me a prateritis molestiis, recepi me ex illo terrore ;animos collegi tant a rei cogitatione confu5os ;collegi me tandem, et rationi et consilio locum dedi ; redii tandem ad me ; animum a timore recepi ; animus mihi ndiit ;animum ex merore refeci ; animum tandem ad me advocavi. A b duxi a macrore animum ;a molestiis avouvi animum et cogitationem. Cf. Respiro. USUS: i. Exercitum ex agris collegi. Argumenta multa in unum colk . Res undique collecta et comportata j I& f n t ~ u s ,spo~ia,t~orei. 2. Aucupor. acqulro, comparo. ainasser, q u h l r , confr11cfcx. Benevolentiam civium assentatione ; ex labore magno ~ t i a m et di itatem colligen. Eo faio invidiarn ribi coregit. 3 Animurn m u m o , r v p a r e courage, se ~cmrftie.Tu te colge. uid a& autem wipsum colligere, nisi disiipatu a n h i partes ntmus in suum locurn cogere 4. Conciudo, c o m ~ wc01~1urr. , Ex , colligem potes, quam te *cm. Hinc bene colligitur ; conficitur etc. s . Vam oolll&re; #fk
#Y,
Asurter c o k # , b&ser. SYN. F&O, cok tero. U s u s : Humor facile comprimi ac collid potest, le moindre choc divise Pcau. COLLIG~~TIO, anIr, f. Attruh, &u. SYN. Vinculum, connexio. EPITH. Atftior,
- -
C O ~ L ~ N E Q , avl, avfi* m,din=#,. YfiMl. sYN, D W ~ ~ , propositum asscquor (Vulgo : S m p u m tango, a l b u m tango.) USUS: Coinees, oportet, quo propositum asscquaris. Quis tota die
.turn,
tculans, non ali uando collineat ? Collineare astam aliquo, v a aagittam. WLLIS, ! m , m. Col/iIv,cot~au. SYN.Mons, clints. EPITH. Colles excelsi nitidissimi, vitidissimi, deserti. PHRAS. dit tus in saltu collis, d i t u arduus impedito a ini expedite h d dicilis, collinc boisdr. &lis \n modum wbq in acutum cacumen a fundo satis lato fu-s :collis leniter ab infimo acclivis ; colr & omni parte circumcisus ; tumulus pulo d t p r ; collis clementer et molliter amugenr ) intercisus vallibus coilii ieniter a t u r . CE, LToM. COLLCICATIO, enir, f. AWUU ratrnt, &~$~n'ris#. SYN. Dispositio. Usus : 6ollocationis es# componere et stemere verba, ut ne u ) e re m m concunus, ne hiiilcus, sed q u u i coalpnantatus sit. z. Collocatio filia, dtbliirsarirt, rnariqr (d>YM#l/r). COL~C)CO, as, avi. a t u m , a m , a f i f f ~ r , plrcd; du#osrt, a~~angm. SYN.Loco, dispono, pon% statuo, accommodo. ADV.Aptiusiine inter se, k n e , k n e pretia apud aliquem ct muncra, diligenter res electas, diligenter v e r h longe se ab, melius pecuniam, miriice, @m se in vita meretricia, penitus lekiones in hikmis, propaiam si a, rete, uspiam in sollicitudinem. Usus :1. goinicilium in aliquo loco.; silo quidvis loco collocare. Legiones in c h c i b u s nosttis collocavit. In tuto eum collodvi. Insidinsalicuicollacare.z. C u m I r u a u a u q u l d Impondo, a u t wcus, Beneficium beqe 8 ud hunc hominem, collocabis. Mde apud i&m kneficium collocasti. 3 N u p t u m do iliiam, Ifadlir, man51 (une frmMJ). Collocare aiicui filum, in matrmonium filium colloare. C t Nubo. COLLC)CSTIO, onii, t Entrrlicn. SVN. Coll uium, senno. EPITH. Familiarisaima CIUU%~UO. Usus :l n familiarcm collocutionem ven& cum aiiquo. COLLC)OUIUM, H. n. EnhrtiCn. SYN. Cdlocut~o, rermo, con ssus, dialogus, sermonir communicatio. X%TH. Non incommo. dum, clandestinum. USUS: Rerum leviorum col1 uia. Hostium duces ad colloquium evoc.vi%enere illi incongressum et colloquium. Chndestina cum hostibus colloquia hakre, &cero. Colloquium amicorum absentium ;llt*m, IrfIir, mwt*cr. Cf. Alloquor. COI;I&UOR,erii, lOcutueium.loqu1, d. Smhrfmi. SYN. Cum aliquo sermonem ha* wconfero ; communico, colloquium h c t a ADV. Yostremum cum aliquo, quam aeepissimeper littenu, secreto. PHRAS.Vellm n p l m l m e taoum oolloqul, r vardrais s o r v ~m t l ~ f t ~ t r vvrc n b ww. Gerbis *re tecum ;in colloquium tecum venire cupercm ; nihil malim, quam tmim tiuime sermonem sociare, conferre, multum
& U "
8 COL -sermonis invicem cpnsumere ;jucundum mihi es~tv , e r h inter nos commeare ; sermones czdere, orationem tecum h a k r e ; sennonca conwrere. Velim tecum congrcdi sapcisime ; collocutionem hiikre ; colloquia serere, con. fabulari, confem ; volupe esset h o r a ~ q u a m p l u h suaviasimo sennone consumere, In collocutionem venire tecum opto; aditum sermonis h a k r e cuperem ;nihil exoptatius evenire posse6 quam si loquendi tecum, si sermonis co iam et potestatem faceres amplissimam h l i m loquendi mihi locum darcs f k que?ti?sime. Utinam mihi aditus esset ad te ssepiutme ! sennonis communicatione, quae tecum mihi e w solet suaviasima, ogernme careo. J.ungeres, utinam ! misccres sermones mecum sapius !Vemor, ne me a congressione frequention ptohibms. Utinam frquentiur inter nos fierct sermonis commercium I USUS : Velimrapissime mecum per littenucolloquare, j r d m i z pwr w u s m'dmi,issirx swvrnt. Inter nos colloquimur de eo negotio. Cf. a r m o , Loquor. C O L L O C ~ O , luxi.era,n. ~~, Bnnltr, jr/n rrngraru(dc/~t, Y C S ~ / ~ YSYN. . Luceo. ADV. Late. Ion=. Usus: Omnia tuis furtiscollucent. Fulgore aun collucet et illustratur templum. Marea sole collucet. C t Luceo. COLLODO, ln, iwi, iusum, em, n n uva; #~YC i c o n n i ~ l l ~SYN. r . cum a & ? ; ludo; clandestina consilia cum altero confera Usus : Cum hoste colludssc compertus u t . COLLUM, 1, n. CM. SYN. C e ~ i csubjetn i pan ; cervix, cervices. EPITH. P r a c e ~ m et tenue. Usus : In collum alicui invadere, sr jrfrt ov COY hqqn. Homini collum in laqueum UCOY~Y crt k m m pi inserenti subveni, $8 prtwkit. Coito et cervicibus sustinere nam temeriiatis, @rtm &S # d m a d r sa n ? .Collum hominis secuit, il carpb & rar iir 6 . d k m n u . Collum, ju um pro tua plute priemi,j7ai Mmt u $ $ w r uu. COLLOSIO, b n l b f. C o n n k ~ c c ccared , cmrp46L. SYN.Dissimuhtio in rebus agendis, tacita conspiratio. USUS : Hominum nequirsima coUusio. Cf. C o n j u r a t i a COLLOSOR. odm, m. Com+pm &M. Usvs : Compransom et collurorrs aiicujus. Consessor et collusor. C(I)LLUSTRO, an, avl, &tum, arq a. &clartrr de tow cdM; rconni drz ynu. SYN. As icio, illumino. : Pi&ura col-. luatrata. gol omnia ciarissima luce coUustrat. Cum omnia oculis collwtrarem. Cf. Omo. COLLOVIES, el, f. MIlampimpwr. SSYN. Sordes,face con-S wrdium. Usus : Nemin ilia per%itontmhominum colluvie Es? COLLOVIO, onln, f. Wrnmar, con&aw, ddsovdm. SYN. Colluvies. C'sus : llle ex
SUS
COL
I 29
COM
omnium scelcrumcolluvione natus. Discede ex coulnrrs disjaraissrnt. a. I'XANSL. Urbahac turba et colluvione. iiitatis quidam color. Oratio quasi colore et SUCCO quodam omatur. Orationis ornamenta COLLYBUS, 1, in. Changr & rnonnk. cf ~ ' I I M totidem velut colores sunt, quibus SvN. Faenus illud, quod pro pennutatione se distinmit.3. p c u n i a argentariis solvitur. USUS: Coilybus st colorer. Colorem ducit, trahit, combibit. esse qui potest, cum ,,tantu[ uno genere numC~L~RO aa,. avl, a t u m . are, a. Colom, inorum ? r c ~ k u r SYN. . Tingo, colorem incoLLyR~uM, lI,n. col+ (pour les ( f o ~ une duco, colore imbuo, inficio. USUS: Amis e yrrrx). SYN.Medicamentum oculomm. iiubibus coloratus, nrc-cn-cirl aux couInrri COLO, ia, colui. cultum. ere, a. Efonovan'irs. Oratio ipw se colorat, et robornt. rrr, resficfrr. SYN.Observo, vencror, amo, C~LUMBA, as, f. colornbr. usus:pluma dilig?, honorem alicui liabeo, aliquem pmciversicolom columbis. in honore liabeo. )( Negllgo. ADV. CoCOLUMBfNUS* a , um. D r f i k c m , e n reque atque observanter, =que ius, assiUSUS : P U ~ ~ columbinus. US due, castissilne Deos, commodius inter e, CO"O~"~C. aiaxiiiie, unumquemque mirifice, 0mnino praCOLIIMELLA, a,t PctiIr colon11c. SYN. dia, pie, privatim, religiose, reiigiosissime l'arva columna. EYITH.Eminens. teinplum, sanbe ncccssitudinem, sanAissime COLOMEN, n. swRin. niiiicitiam, sanbissime sacra, auspicia, ceriSYN. ~ ~ princeps. l Usus ~ : Columen ~ ~ iironias, studiose agros, suavissime aliquem. rcipublicaa~ an'icorum* fan'ilia. Coli castissime, requentissime p r t e m urbis, COLUMNA* m*f.Colonnc. EPITH. Aura, vehemcntius studia Colendi I)ii et retinendi. excelsa, aitior, cxecrata, nova, solida, summa. Usus : i. Me ille inirifice coluit et amavit. CoIu"n@ antiqua, marmorra, r&, 1)iligentissim suavissiine me colit. Memol ~ l i k e USUS . : C0iuinn;e rcfta ct ad perpeatu colaln hnevolentia sempidicululn exaAa. tema. Aliquem patris loco suinma observantia colere. Cf. Honoro. a. Dils trlbuitur e t COLUMNAR!UM, 11, n. Impdl sur k s aacris, ~iorinrrr, solcrt>risrr.Venerariet colere f o l u ~ w s .SYN.Tributuiii, qiiod in singulan nliqucm Ueorum numero. DEUM augustc, coluinnas doiiiuiii sustentanter exigebtur. sanee, pie ; templa ie sanaeque colere. USUS : Vide, ne columnarium del>erunur. Religiones ~ e o r u i n sanbissime coiere 3. tuH l n c prmfe&l sru coa&h u j u a Md i u m In allqua re pono. Virtutem, iitterabutl dl&l s u n t Coluinnarii. rum studia, legcs colere. Arnicitiam, officium, C ~ L U S ,i, 2rdaa, f. ~Ur,,ou~ll;r.syN. fidelii, lus et justum tolere. Cf. Virtutem Hacilli, ex quibus pensa trahuntur..usOs : colo, Justitiarn colo. 4. Hablto, hdifcr. Cuin colo et lana. 'rcrram, urbenl, domuni ali uam cokre. COMA, f. chcvrluru. sv~. CPpillus, 5. ExColo~ c ~ ~ ~ prieli%rem ~ ~ J lUui~ . rerfies. EP~TH, Calamiunt+ huonu, mi cam egregie colit ; cciltum, culturam adhibet clens. UsUs : Coma calamistrata, ungumtis ngros glebm subigit, vtl de'ibuta* un@ento madenn terram moiiito et subatio gremio frugiferam COMATUS, a* u m * Ch@udf. UsUsi reddit; terram ferroiubjicit. Cf. Agrloultura. Galliam comatnmremitto. COL6NIA. m, f. Colonir. SYN.Populus COMBxBO' la, b'bl* bm'tuml Ore, a cx urbe, aut regime alio abdubus, et trrnslaAbsor~,bo~r SvN.Bibo, r. haurio. Usus: Infici EYi.I'H. Fidelissima, fortissimaque, impridebet his anibus puer, uas si combiberit, ad finnn, illustris, lcndidissimq flonnr, ma.0" pantior. ~ J o r e i n combibit luu. florentimima, nova. : uos in col+ lo'ainc s'imbibc cmlw. niam constiuere, c011ocm-e ~ e l u c e r n eovu 2- COMBIBOS onl% m. C o t n f i p n U% colonias. Lustrare, reficere veteres colonias, boutrillr. SVN.Compotor. C6L6NUS, 1, m. colo^^. SYN. Agricultor, COM~ORO, bu,tum, ere, angricola. EPITH. Frugalissimus, rnodcstissif l d l r r comP~~tnnent.SVN. uto, cremo, ininus, optimus, prcisstmus ; coloni honestisflammo, incendo, exuro. P H w . D o m u r novi. Us,,s : et populi c o m b u d a -t. l a fnaiso*bl comPl:cfamt Colonis assi,,nare. Colonos bdlCr. Domus repentino incendio deflagravit, deducere. confiagravit ;igni absum ta, concremata est ; in cineres reda&, iqne Beusta cst ; incendio C ~ L O R ,orla, Cotdmr (noinflr ou deleta, c o n f e h est ;incendio hausta, consumarncirIc). SYN.Pigmentum. EPITH. Albus, decorus, egrcgius, pristinus, servilis, suavis, pta est ;resedit in cineres. Domus repentino succo illitus, sanguine diffusus. Colores clan, incendio exarait et ad cineres rediit ;incineres dispares, pauci. Ust's : I. Fonna dipitas n d a b est. Cf. Ardeo, Concremo. Incen. coloris hnitntc tuenda est. Color defluit, scs d i u m , Incendo, Flamma. Usus : Vivus
benacii
Qsua
m.
COM
130
COM
COMINUS, Da #A. SYN. Propius, d e combustus est ; cadaver infelicibus lignis seropinquo loco. Emlnus. UsuS: Cum miustuiatum. loste cominus pugnare. Comhus accedito. COYLDO, edlt WlesL. MI, COMIS, e, gen. com. Dotdx, a#ahIe, bien&um vd w t u m , edsra vclemae, a Munger SYN. E d q cibum copio, cibum sumo. P H R A ~ v~illutil.SYN.Humanuq suaviq comn~odus, facili benignua, comitate pmditus, pnrcelComade mbrio, rlmn a1 sobrammt. Tantum cibi potionisque a d h k a t u r , ut reficiantur lens.?( I n h u m a n u r PHRAS.Comls u n a e t g r a v k ;out d la fois doux ct s r i c u ~ vinon oppnmantur. Cibi potionisque desiComitatem curn gravitate conjungit ; gravidedo ~ t u r a l inon voluptate modus finiatur. tatem comitate condit ; gravitati comitatem 'Cibo hmem kpelle, non ventrem distendito. Finnande cibo vireq non onerandir. Accuma s p e q t . USus : Lalio quis comior, modestior, simplicior ? Comis erga omnes. Cf. H u be, cama, epulare, vescere apparate et opipare, dum cibus adversus famem sit, non ad manus, Urbanua, Condimentum. voluptatem inflammandam. Cf. Abstlnentia. C6MIT~S, Dmccur, bonld. SYNUsus : I. Musca te comedent. 2. Prodigo, Facilitas, btnignitnn X Severitaa, gravirapio, Mnnrcr, dbSjper (son bien). Rem ta& EPITH. ucundai singuhris, sumS fmiliaRm omnem comedit, devoravit. : aiiabilils<gue semonis Ego t e jicente tua bona comedam ? Quis tuos maxime conciliat animos hominum. In illo nwmor comeditl Ct Edo, Clbum tapio. summa gravitas cum summa comitate conMES, Itlr. m C o r n f i p n SYN. h%- jungitur. Cf. Comia, Humanltsis, Facilla tor, oasdtator, assecla, socius, deduaor. COM~TATOS, 09, m. ~ o r / ~suitc, i , comE P m . Carus atque jucundus, idoneus, impI1ynic. SYN. Comitum multitiido, cdtus, pomiPisimuq mereenanus, mirificur, non numerus, chorus, caterva. EPWH. Familiaris, m&stua Comites extremi, nequissimi, veteimprobissimus flngitiosissimusque, maximus comes atque sociur usus : Fuisti ornatissimusque, muliebris et delicatus ancilhonons et calamitatis. Comitem K alicui k ~ m ueroNmqu% multus m@usque, oPpmbere, adjungere. Comes furoris. Voluptatimus &atissimusque, pulcherrimus, regius, tum extrema comes est saltatio. turpissimus. PHRAS. Comltatum h a b e t CGMESS*UNDUS~ a*u m * Qn'f&t a m p i u m , i a un /ong cort&c. I n ~ e n scirl a ~ ~uk s ~ .s Temulento : cum a v i n e cumfusa turba ejus laten est ; comitatu secommsabundus incessit. CL Vorax. ptus, vallatus, stipatus ingenti est ; ingenti corona cinius est ; ~ p t u s corona c~M~~IJTX bnls, O , f. ~ / b ~ s~y ~ . ~ clientum b . militum est ;multi eum deducunt, assdiantur; l n m tivum convivium, prasenim n&ur. multi se comites adjungunt ; laten a d b r e n t . nua :~ o t u , ilie Antoniana comes=Cf. Comltor. UsuS : Legatm cum inaKno tionir chori~s.Cf. Convivlum, Gula, Blbo. comitatu ingrediebatur. Regem cum toto coCGMESSATOR, 014%m D J d O ~ c ~l. o ~ - mitatu hmpitio recepit, la* SYN. lntempestivis conviviis indugens, COMITER, Avec doucw, birnv~illrtncc~ abdomini natus. SYN. Humaniter, humane, benigne. Usus: COMESSOR, ar,., atua sum, arl, d. Salutare benigne, comiter appellare sinolos. l-aux#M'.rs *&ld. S Y ~ lntem. pcUivis conviviis indulqeo. PHRAS. IntempesCOMITIA, brum, n. pl. Comicas, msat~ttivir conviviis dies pariter nottesque consubldas dufiu#la romairc. SYN. Conventus poiao ; liberalus vino ciboque Corpus onero ; puli, commune consilium omnium ordinum a d ventrem cibo potuque distendo. Omnem mihi creandos magistratus, ferendar leges et alia curn populo agenda. Usus : Consul edicit in d b o modum, omne judicium, omnem rope rationem gula enpit ; mihi vivere tugurcicomitia, habet, gedt, obit ;diiieruntur, extradat. Quotidiana agito convivia Cf. Gula. huntur comitia ; r a p e krgitione inquinancorrumpuntur. C ~ M E T B S , m, m ComJta. SYN. Stella c h i t a ; crinita siderum flamma; ardenter COMITIALIS, e, gen. com. Rclalrymrw caelo fu.1. ADV. Cometa tremuli, magnarum comiccs. SYN. Ad comitia pertinens. Usus : calamitatum pranuntii. USUS : Cometa ma1 . Mensiq d i a comitialin 2. Morbus comitiagnmm calamitatum pnenuntii. lis, i$Wc#sic, mal cadrrc. C ~ M ~ C EComiguamrnt, , &une manira COMITIUM, 11, n. Cotaititim, Iinr 0 1 2 se c o q n e . SYN.More comico. UsUs : Trngica ICMI~M~ (rJ C O ~ ~ S S .w . Locus, in quo coconuce t d b t . mitia habentur. USUS: Comitium armatis Obsidere. COYICUS, 1, m. Cotdtiicn. USUS: COmicas tx artificio comico spetatur, la comdCOMYTOR, arln, a t u s rum, arl, d. Arrrn csf &ir d cause I son talant. cornh~ncr. SYN. Assetor. setlor. deduco.
COM
litterarum monumentis, memoria ; nomen apud te sum, tantum valere apud te commensuum et famam immortalitati ; se fugie comdationem mum, effice, ut intelligam. Genere mendare. Cf. Commltto. commendationis mirifico, planeque quod sit cx intimo depromptum animo, usum me puC O M M E N T R ~ ~ L U M 1, , n. Pcli/ m. tato. Si ulla mea apud te commendatio valuit, rnoirc, &lif # . f SYN.Libellua lxec ut vakat, rogo. Velim, tibi persuadeaq COMMENTARIUM, 11, n. vcl COMnihil me majori studio a te petere, nihil mihi MENTRII, brum, m. pl. MCmonna, mgratiur facere te posx, quam si omnibus tuis cwil & nofcs, wwoims; jonm. SYN. Liber opibuq omni studio eum juveris. Velim, eum ad subsidium memoria comparatuq in quo omnibus tuis officiis, atque omni liberalitate nrum et negotiorum capita notantur. Epim. tuare. Velim, eum quam liberalissime comPaulo pleniur, plurima. Usus : RcCerrc d i pl&re. Velim, eum quam honorificentissinie quid in coiiimentnrium suuni. (VVLC.Regispro t u humanitate et quam liberalissime trare.) Cssar acripait, confecit commentariw tratter. Peto a te majorem in modum, ve1 rerum suarum. Rerum urbanarum, Pontificum t u a humanitatis, ve1 mea causa, ut eum auoocoiiimentarii. ritate tua, q u a plurimum valet, conservatum COMMENTTIO, anlm, f. MMCatiou, vclir. Ita a te peto, ut inajori studio, magisque cx animo P t e r e non possim, ut omne genus rJcxion, /tu&. SYN. Meditatio, c itatio. liberalitatis, uod et ab humanitate, et potes-' EPITH.Doniestica, multa, pluri-%sus : Accurat* et meditata commentationcs multi tate tua rolcisci poterit, non modo re, x d ctiain veriis,. vultu denique ipso exprimas. sudoris sunt. Tantum potest exercitatio, inePeto a te mi;orein in inodiim, ut ei omnibus ditatio, consuetudo. Commentationibus quotiin rebus, quantuin tua dignitas fidesque padianis se exercet. In commentationibus multietur, commodes. Majorem in modum a te tuiii opera ponit. Orator locos suos multa peto, ut cum omnes meos, q u e ac tuos o b r r commentatione paratw habeat, oportet, et vare pro nostra necessitudine debeas, hunc expeditos. C t Medltor, Coglto, Conrldam, imprimis ita in fidem tuam recipias, ut ipse Cogltatlo. intelligat, nullam rem sibi inajori usui, aut COMMENTITIUS, a, um, InvcnIC; oniomeato, uam meain cominendationem furix, rwnsougcr. SYN. FiAus. )( Y e m a csse ptuisse't ehementer mihi gratum erit, si USus : Novum, commentitium, et futile eum humanitate tua, q u a est singuloris, crimen. complexus fueris. Eum, d me diligis, eo COMMENTOR, adr, a t u r ntm, arf, numero cura ut habeas, guo me ipsum; comd. RCpIcLir, nirnier; c@igurr. SYN.Meditor, incndo eum tibi de meliore nota. o. Comcogito, considero, mecum conlicio ; i h :commendavl m e tlbi d u d u m , jc rt~cslcis deinentariis illustro, expiano, explico, expono puis on,@rr<pr conyfi d ~rotis. In fidem tuam locuin xriptoris. Usus : 1. Aliquid Kcum de me dudum contuli ; me tibi coinmisi, et t u a re aliqur ineditatur et commentatur. Oratiotndidi fidei ;in tutelam et p%trociniumtuum neni commentari, componere. o. Disputo, ine dudum contiili ; me, resqiie m&%s t u a fidei cottrt~tcrifrr, discrrtw. Commentandi intcr se et dudum pemisi, mandavi ; t u a me tutela disputandi causa convenere. Cuin litteratis dudum commendavi et subjeci. Totum homiomnibus quotidie commentatur. Cf. Medltor, nem tibi traditum de manu, ut aiunt, in inaCo&Ito, Mens. num haber, tu modo fac tueris, ut tua fides postulabit ;habes hominem mandatum fidei COMMENTUM, J, n. Firlon. SYN.Re* t u a ac in tutelam traditum. Dudum me t u r fiAi, excogitatio, inventio. Usus : Opinionuni fidei cndidi. 3. Commendabo negotlum comtnenta delet dies, e ftntjs fui/ jusHcc D E 0 In preclbus, je r z c o ~ t r t ~ r u ~ la r a i desfuursts Opittions. Commenta sua et scripta dosc d DIEUdonr rtzrspri2re.s. De ea re conineinorabat. s u h p e r preces DEUhl. Divina mentis conCOMMSO, ai, avl, attlm, ara, n. RIkr silium recibur explorabo. Ne otii successum cf vrnir, dmrlrr. SYN.Venio, rcdeo coco. a n i pliciter exorabo. i d ex licandas ADV.Vicissiin, retro, undique. Usus : trebn, ejui r c i di&ccu~i.tca divinum pmsilium imillius littero ad nos commeant. Tabellanus, plorabo. Co9este numen in spern felicis sucnavis ad insulas commeat. Animus per omneni bor. USVS: 1. Filios i u w diis rerum naturam cmmeat. t u t e k populi Romani comCOMMERCIUM, 11, n. Corninrrcc, rapnbzndavit. Sdutem suam, rem hmiliarem fidei $orls, m I a t i ' 0 m . r . SYN. Usus, familiaritas, allcujur tradere, et commendare. Religiones, et sacra, rncertiotibus commendantur. o. Lau- consuetudo. Usus : Voluptas nullum habet cum virtute commercium. Mihi cum illo nuldo, oompmbo, l a u d a n d o extollo, e t conilrmo, f a i n valoir, luucr, vanlcr. Eloquenlius re commercium estt j c n'ai a m n m#tiam vocis suavitas commendat. Cura forpor/ avtc lui. Nullius mihi n i cum illo est mam commendat. Nihil cum prater simulacommunitas ; ne minima quidem societate tam tristitiam commendat. 3. Mando. Aliquid mihi conjungitur. Cf. Mercor.
DE^
a %
COM
'33
COM
tangor ami& fortuna t u a ; dolorem ex acerbitate casus tui a p i o gravissimum; moleste graviterque fero casum tuum ; excruciat me, wmmeruisti ? Cf. Mersor. COMMETIOR, Iris, mensus r u m , ir!, t.ngit mentem meam ProPter natura cognationem atque consensum aruinna tua; tu:l d. M ~ SYN. ~ti^^. ~ usvs ~ : aporte. . "0" minus, ac mes calamitate angor, crucior* tempus cum negotio commetiri. cf. Metior. afigor, vexor; sollicitor infelici illo fato tuo, COMMfGRO* avl* atum, et dolorem acerbissimum haurio; doleo doP a s e r @un lieu(IPw un s'd/ablir. lore tuo, angoribus angor, infortunio tuo non S~~.Mi~domiciliummuto,eo,redeo.Usvs:tu magis, ac par utriusqllr, In aliam domum commigrat. Cf. Migro. communis, idem utriusque in tuo infortunio COMMILITO, bnlr, m. Com#agmn rpardolor est; tua me torquent infortunia ; titi* mes. SYN. In bello socius. Ueus : Casar miuror malis; t u a me miuerize miserriiiiuni falites suos commilitones appellabat. ciunt: dolor ineus ex tuo dolore pendet ; est COMMINATIQ a n i q f. ,+fettar. SYN. mihi acerbus imprimis tristissiiiius casus tuus; socius agritudinis sum, rtice S nioeroris tu. Minatio. u s v s : Ne comnlinationibus qliidem f. Doleo, MLiisror. &S : k u m conqueri movetur. Cf. Mlnor. et cOmmiscrari non Iicet' COMMINISCOR, erli, m e n t w i u m , 1, COMMISSIO. bnli, f. Rr'#rstrrlation d. Invettlcr, imagirur. SYN.Fingo, excogito. thatralr. SYN. Exhibitio plurium inter se Usvs : Ne putes eum tantum scelus commiconcertantium. UsUs : Commissio tudorum. nisci. Cf. Excoglto, Flngo, Commentor. COMMINOO. 1% t u p i , era, a . COMMISSUM, 1, n. Fautr, d/if, cn'~nr. Briscr, bro rr, a &ir. SW. Minuq frango, SYN. FaAum, facinuqdeliAum. EPITH. Audadeturbo, a 6ib Y I , issipo. USUS: Hostem comciuq sacrum. Usus: Enuntiare commissa,,prominuere, dmaer un rniurni. Spiritus alicujus, dere conscios. Audax commissum et facinus. arrogantiam, audaciam frangere et commiCOMMISSURA, a,f. Assr~nblagr, joinnuere. Opes luxu; vires ingenii desidia ; &e. SYN. unAura. EPITH. Apta ad stabilitafamiliarem convivando comminuit, pessumtem, et a artus firmandos accommodata, dedit. mirabiles, molles digitorum. Usus : Ossium COMMISCgO, ecS culv x t u m eum, a c di itorum commissurie, urfim~lafionsdes ere, a M i l r t avcc. SYN.Misceo, permisceo, os do&ts. Ilsus : Nunqurm aapientia cum temeritate COMM'TTO~ I q mlsmmO commiscetur. Animum meum cum tuo coma. Com"t&r ( u * ~ / B * k ) , rMU"r co"paS&; miscui. ( V U L ~ ; U n a n i m e i a u m u l , conjcr, unir, ~ s ~ t ~ SYN. ~ b Admitto, ~ ~ r . soutmcs fout dyajf ,ju dne con,ilium perpetro, pecco ; ifrltr: patior, concredo, conmeum ctim tuo, res meas cum tuis commiscui. jungo. PHRAS. 1. Comml51t m a g n u m flaCf, Miaceo. gitium il a corirrnis un p a n d crirnL.. MaCOMMISERAf lo* r* A>cx- gnum admisit in se facinits; magnum i n K citrr /a cott:#a.~sim.SYN.Miseratio, miseriscelui concepit; xql,ius admirit aliquid; imcordia. UsUs : Commiscrationem brevem ,ni M xelere obstrinxit,adstrinxit; esscopOrtet Cf. Mimrlcord'a~COmmlwror. dedecus, nefarium scelus admisit ;detestabile COMMISBROR, arta, a t u i i u m , arl, facinus suscepit; nefaria se culpa devinxit; d P l l u i d r r , tf'l~r#. SYN. M i ~ r o r mise, immane flagitium conscivit. Cf. Psoco, Pecrntione aicior, miscrationem verbis, gestu catum. z. Committo tibl hoc negouum, exprimo. (VULG. Condoleo.) PHRAS. Comje votis coa& crtfr ufuirc. Id tibi negotii do; mlmror f o r t u n a m t u a m , j ' a i p i t i l D vos fidei t u a eam rem concredo; c u m t u a id d h r u r s . Casii tuo vehementer commoveor; negotii credo; legare tibi hoc negotium condoleovicem tuam; in tanto dolore tuo prope stitui; nrum omnium in eo negotio curani pari moiestin afficior; casum tuum v e h m t e r tibi demando, credo ;tu= fidei, ac potestati, miseror; doloris ejus, qui te excruciat, partihoc, quidquid est negotii,commendo ; omnem ce s sum teciim ; vicem tuam p r ~ p e que tibi remac causam t u a ynidentia tratlandam doLo, ac tu. Animi dolorem prope eumdem trado, relinquot transcribo; ejus mi p r e n d a adhibco; societas pene ogritudinis mihi teprovinciam tibi v r l ad te delego. 3. Quod tlbi commlil, dlllgenter exequere, r x h cum a t . Dolorem, quem ex tuo casu cepi, tex ju2tsmcnt cr queje ~,ous a i co . Qud declamre verbis non possum; ad aspdtum casus tui lacrimas tenere non potui; miseritibi munus imposui, q u a mandata edi, quod cordia moveri, commowri, capi me KIIs~ ; negotium dedi,quod tibi mandavi ;mandatum casiis ille tuus mentem meam mirratione honoribus tu!s.volui; quod tidei tu=. pnidenpermovit; percussit animum meum vehemen. tiaque ~ r m i s i ; quam tibi mandavi provinter fortunie tila: iniquitas. M i ~ l e tme tu, ciam, di igenter perice confice. Usus : i.Intua causa vehementer doleo; cornmirratione gens flagitium, scelus, Acinus; multa in Deos,
M k i b r . SYN.Menor. Usvs : Quid de me
COXMEREO, es, u l , I t u m , are, a.
zs
,
multa in l q e a commisit. 2. Patior, probo, p n r n e f f ~ e , apPronver. Non committam, ut tuis deaim consiliis. Committendum non putavi, quin e t c 3. Mando, credo, trado, do, mfir, r i r g w . Se itineri, fortuna, discrimini, fidei alterius, in aciem, in discriincn committen. Aliquid litteris, alicui negotium committere. 4 Facio, ineo, c o r ~ t ~ ~ en t ~a *pr r, . Prcrlium committere cum hoste. 5. ( 6 ~ ~ 0 Contimo, conjsquer, djuger aulfsc.) Hareditas templo Veneris commissa, la succesnon i/ai/ Atvolur d Vinus. Bona commissa, a d fiscum redeuntia ; mulAa commissa. 6. Jungo, joidre, assrrl~blcr. Duas inter se tabular committere. Maniis committere. 7. Concitara u n u m advemus alterum, mrflrc arc* pnks. Unum cum altero committere, duos inter se committere. COMMODE, Convrnablctnrnt,bicn. SYN. Bene, &e, commndum. )( Incommode. PHRAS.Scribe, si commode potes ; quod commodo tuo fiat; ex opportunitate; ex utriusque commodo scribes ;cum erit commodum ; cum se dabit, oeret rei opportunitas, commoditas ; cum tempus, ratioque postulabit. COMMODITAS, &ti+ f. Opfiorfunif, ufiM.SYN. O portunitas utilitas. EPITH.Idonea ad aliquid lciendum, /mitatrix prava virtutis, m ~ g n i Commoditatei . externa, multa, prinie, et maximre. tanta. Usos : Amicitia ~lurimas habet, coniinet commoditates. Ista 'ad vita commoditatem, et jucunditatem plurimum faciunt. Commoditatis omnes articulos scio, j e su& rhoisir &S bons motnrtrts. Cf. 0ppa.rtunttar. COMMbDO, as, a v l , a t u m , are, a. Aabplrr, aiusfcr; oumir, tre ufiie. SYN. Accommodo, utendum do; itrtn: gratificar, pmum. Usus : 1. Ades alicui, aurem, aurum commodarc. H a c a virtute donata, catera a fortuna commodata videntur. 2. Aliquem juvo, inservio, benigne facio, commodo sum. /re ufilr, ai&r. Tibi ego omnibus in rebus libentissime commodabo. Cf. Opitulor, Gratiiicor, Auxilium, Adjumentum. 1 . COMMbDUM, A propaz, art bon rnotnml.S~~.Opportune, satis in tempore. Uss: Commodum in urbe eram, jr rnr trortvais d / a w'I& forf d #ro#os. Coinmodum ad me venit. 1. COMMbDUM, 1, n. Avantage, CYN. Utilitas, bonum, emolumentum. Commune, rnagnum, majus, maximum, non mediocre. privatum, senatorium. Commoda communia, domestica, externa, majo- minima, multa, non paria, parva, aut mediocria, plurima, provincialia, aut urbana, publica, tanta, terrena PHRAS. 1. S u u m t a n t u m oommodum qumrit, i l ne ckcflhc grcr son p r q r e avanfagr. Omnia ad suam tantum utilitatem refert ;utilitatein suam omnibus in
l!%g
rebus s@t, scquitur; rebus cunAis antefert ; rerum omnium antiquissimam habet ; primam ducit ;omnes articulos commoditatis s u a captat ;nullius rei, praterquam commodi sui rationem habet, ducit ; suo ubique obsequitur animo; suis tantum consut commodis; id unum s p e h t , unde multa in se congruant commoda ;quid e re sit ; quid in rcm suam . faciat; quid rebus suis expcdiat; quid sibi emolumento sit ; omnia sua causa facit ;commodi sui, ac privatarum rationum impendio studiosus est; commodis suis servit unice. 2.Commoda nostra ubique Impedit,ilaffaqtfesarrs resse nos i,rtt1r2fs. Commoda nostra opprignat, labefattat ubique ;commodis nostris ol~stat,oicit, adversatur ubique. 3. E a res m a g n a illi commoda comparavit, ceffechosr itri a a ~ & g r a d s p r o j t s . Multas illi utilitates importavit, multa creavit commoda; multis eum commodis auxit, locupletavit ; multa cnmmoda attulit; ejus comrnodis egregie servivit, consuluit ;ex ea re non paiica illi commoda enata sunt; non pauca ille commoda cepit, adeptus est; ex ea re multa illi commoda fluxerunt, manaverunt ; ea res multis eum commodis affecit. Ex ea re fruAiim tiilit, messuit, cepit non contemnenduin ; ernolumenta collegit, percepit, reportavit nec levia, nec pauca. Ea res non parvo fuit crnolumento. Cf. Utilitas. Usus : Commodis frui. Alienis servire commodis. Quod commodo reipublica fiat. COMMODUS, a , u m , A?!anta~mtx, fttilr. SI'N. Opportunus, utilis. )( I n c o m m o d u r USUS : 1. Commodior via: temvus commodius. Res nostra: satis sunt commoda. 2. F a c i l b , d7u.t-, birnz~eillant. Homo commodis moribus, hotritr~r a5 tnartrsfucilrs. Catone nemo commodior, moderatior fuit. COMMONEFACIO, i g fect, factum, ere, a. Averti~. SYN. Commoneo, admoneo. Usus : Aliquem etiam atque etiam de re cominonehcere. Cf. Moneo. COMMONEO,es, ui, Itum, ere, a.Avrr(ir. SYN. Adinoneo. Cf. Moneo. COMMONITIO, anis, f. Ach'atr de rapprlrr, ri)c&ire soavcnir. SY N. Admonitio. COMMONSTRO, as, avf, a t u m , are, a. Afonlrer, iirrfiqitrr. SYN. Indico, ostendo. Usus : Vinm coinmonstrare, digitum ad fon. tes intendcre. Cf. Oatendo. COMMOR~~TXO,onis. f. Sljour #mlongh >-efard. SYN.Mora.. EPITH. Diutumior. urbana. UsUs : llta villa amanitas diutumioris cominorationis est, non diversorii. Cf. Mora. COMMOROR, arla, a t u s s u m , ari, d. Detnerrw, sljauriur. SYN.Maneo, subsisto, consista. Usus : 1. Diem iinum, triduum apud te commorabor diutius. Versare rein eamdem,
harere et commorari in eadem sententia. Pracdie mecum particeps eris ; partem copien 2. Momr, LVTIIIY, rCklrnCT. Commorari p n t d x ; communis erit inter nos probi; aliquein. Cf. Moror. non mihi magiq quam tibi ; non minus tibi, ac mihi; tibi panter, ac mihi ;=que utriusque COMMOTIO, 0x14 f. Cont#~otMn,mor/. nostrum h a c p m d a trit. Utemur communi vcnunf,s r c o u s ~ iutfiiti~Iz. SVN. Motio, mcjure, aquo jure, pari potestate hostium s p tus, perturbatio. EPITH. Suaves, contraria, liir ; juris tibi tantum, quantum ipsi mihi, viti-. Usus : Temperantia moderatrix erit in pradam ;pracdam mecum communem omnium commotionum. Cf. Motlo. in parten1 te spoliorum vocabo, ut COMM~TIUNC~LA m, , f. Palil ~ O U - habcbis; periculi ita pmda: nobis cornmunio erit ; m a m 8 z t {& $)vre). SVN. Febrkuta. Usus : communionem p d a c venias ; in com.mune Tuis commotiunculis valde afficior. coneram, quidquid ert ; promtscuus c o u M M u s , a. u m , f m u , r m ~ ~ ~ f ! nobis erit p r a d i usus. f Particeps, ParIroubLC. SVN. Perturbatus, aUcius. SUS ticipo. USUS: i. Multa fainiliarissime inter liomo coinmotior paulo stomachari primum re comrnunicare. Utinam milii Iiomo sit, quicupit. Libidine a u t ira commotss. cum omnia mea communicem. 2. Parttor, frnpertlor. divid?, #mrUird sa @rtde, $a(COMMOVEO, es, mbvl, motum, ere, rocirr . Cum amicis res adversas, commoa, a . Mctfrr m ritoavrrnrnt, (Idplacer; lrnouvoir, gloriam, honores, Iaudem, pericula .commurxcitcr. SYN.Moveo,.perturbo, afficio, excito. nicas. Cf. Communla, Communlo. concito, commuto, invito. ADV. Acenime iensus, aliquantum, facilius conquestione, gracOMM~NIO, o n k f. Cmr,rnunu~f ar. viter, gravius rebus, incredibiliter, lev~ter, smkfion. SVN. Communitas , eonsocintio. inaxime auttoritate, maxime voce magnoUsus : Litterarum vocun~,conjugiorum, lepere, mediocriter, non minime, parumper r m , juris, san uiiis communione junguntur mentes, prorsus &e ac merito, sane, sane omines. ~ g fortunas o meas in communioquam, similiter at ue, tantulum, temere K nem temporum tuorum contuli. Cf. Comalicunde, valde, vaqde commmdatione, vehemunltas. Socetas. menter amorem miiItitudinis, vehementer Commiinlo Sacra. Sainh commu~mr, rniinum, vehementer litterir, vehementer orarc6pbion dn Cotps de N.-S. 1.-C. PHRAS. tione, vehementer miseria. Usus : r. Ea re 1. Sacram communionem dare, donmr tumultum maximum ac tantum non bellum, fa sainlr Co~ntnunion. Celeste convivi~~m odiuin certe, inun, invidiam, suspiriones populo p r i b e n ; divina dape pascere; celeste commovit, excitavit. Miieriis tlienis, et ueulum impertire ; mensie divinat convivam e relis facile animo commoveor. E a res ~ a e m aEquem adhibere ; reicere culesti epulo ; aliis, aliis misericordiam commovit ; certe sacrosanflo Christi Corpore ascere; ad menmultorum studia, exspeetationein magnam sac divinz communionem olmittere. 2. Saconcitavit. 2. h u m muW.~pmnciscor, c r a m communlonem acclpem, rrcmoir rkange~ dr licu, $arh'r. Ne te inde commola S&& Cornmatnion. SacrosanCto Christi veas. Cf. Moveo, Causa. Corpore, divino epulo vesci, pasci ;e p l o c a COMMONICTIO. QnIir, f. Cornmulesti accumbcre; celesti dape refici ; ca?lesti nairU, rmivrrsdion. EPITH.Suavissima serpane scse pascere et communire ; celesti monis, suinma cum aliquo, intermissa Usus: mensa accumbere ; celestibiis epulis rctici ; Suavissima milii tecum est sermonis, utilitaChristi Corpus suscipere ;ad divina mysteria tunl studiorum communicatio, societas et accedere; calestis agni epuliq divino pane con]untio. Ct Socfstaa recrean; calestis epuli sacra? m e n s i conviCOMMNICO, as, avl, a t u m , are, a. vam esse. Cf. Eucharlstla. 3 Communlo ct n. Coi~tirrurrigurr,avoir d a raj#orts avec. generalla. Co~nmurtiongddran. Cactus Po. SVN.Confero, credo, refero, participo. ADV. puli ad celeste epulum celebrandum. DlviAudaCter, cum aliquo, bentgnissime furta num epulum frequenti 'populo divisum. Concum, coram; inter se, UM familiarissime. ventus popui ad participandum sacrosantum PURAS.1. Consllla t u a m a c u m eommuChristi Corpus. Sacrum convivium frequenti nlca, connrfc#-vous avrc #mi. Confer mepopulo datum. cum tua consilia; p.a!ticipem me consiliorum COMMONIO 18, ivi, itum, irs, a,Fortuoruin facito, consilia tua ad me defer; me I t w . SVN. Munio. Usvs :Jus parum comexpertem consiliorum tuorum amicum habe munitum. Au&oritas aula communitz C f . fidissimum. Fac me ceniorem de consiliis Munio. tuis ;a c , ut te rebus consiliisque tuis cognosCOMMONYTIO, onfir, f. Arfiondi forlicam, iiitelligam, imaginem rerum tuarum, co@ationumque tuarum ostende aliquam ; Jfr. Usus : Aditus ad causain, et communitio,facifiilrrl>acc~ &unr cause r l fa forItjh-. quis animuq quis sensus sit, q u a tua consilia, me edoce. 2. Prasdam t a c u m communtCOMMUNIS, e . , gen. com, Cornmun, qwi cabo, j c partajvrm' avcc TWISS fa d@ouiffc. a w r t i r ~ : d ~ ~ U J I C Y ~ ZSVN. . Conjun&ur
?ydz
PHRAS. 1. Amlcorum o m n i a s u n t comm u n i a , eutw awtis, tnut rst cotntnrrn. Omnia runt unicis ciim necessariis suis consociata; ronem siiam curn amicoriim felicitate miscent. Honorum ac commodorum communio auac&m-inter amicos est: ut vita. ita f o n i n a quadam communitas, societai, consociatio eat; amici omnia cnmmitniter possident. 2. Commune hoc v l t l u m eat, cr &faut rsf m a l . Hoc vitium omnium animos occtipat ac tmet; latissime putet hoc vitium; in omnium animos irrepsit,ubique gentiitm viget, dominatur ;nusquam non est hoc vitium; i n f d i sunt omnes hoc vitio, et irretiti; orbem terrarum est complexum hoc vitiuin; pwci runt hoc vitio intatti, hujus vitii experter; a'paucis abest hoc vitium; in plerorumque murtalium animis insedit, ac inveteravit hoe vltium; quem mihi dabitis hu~usvitii contagione non aspersum?3. Commune hoc malm s r i t omnibus, cr tnal sera cotri~trurr d tmrs (tous aurout d ea sotrflni.). Omnibus hoc impendet inaluin, omnibus minatur; miserrime cuin omnibur atque infeliciter agetur ; a p e n malorum nemo ertt ;vexabit omnes eadem calamitas; pari omnes calamitate prementur; omnes manet, omnibus iinininet ea calamitas; communir, eadem, par, consimilis erit omnium fortuna. Miseriis his nemo vacabit; urgebit omnes pertinax malum; vis ea m d o ~ m ,ac tempestas communis erit omniiim. Nemo non communi hoc incendio deflagr~bit. + C o m m u n l a a u n t e t vulgarla, q u a airerir, torrt cr que v o w diles rsf wl airr cf banal. Omnia posita sunt ante ocufs ; collocata in usu quotidiano ; in congresrione hominum, at tie in foro decantata ; istn posita sunt ante peles; sita ante ociilos ; in medio sita, obsoleta ; de medio sumpta; iudita, perviilgata, percelebrata et contrita sernonibus, q u e affers; pervagata res est, in ropntulo posita, quam affers. Usus : Erat oc studium commune toti Gmciae. Scelera tibi cum illo commiinia sunt. Dolorem et laudem tecum mihi communem esse voliii. Cf. P a r t l c e p r 2. Vulgarlsoontritus, pervulgatur, d e medlo aumptus, late paiens, ora7~1i.1,wu'g0tOtw,baml. Communis vita et vuigans hominum consuetudo. Communis omnium sensus. wrvarata ooinio. Pmcevta communia et ;&mita De Eommunibus'et pervulgatis rebus loqui. Cf. Conauetudo communls, Oplnlo communls. COMMNE, i g n. Corps ifr uaron, com#twnr, dtat. SYN. Respublica, universitas , coiiegium. UsUs : Commune Sicilia, vexatum ert atrociter. Ex nostro aliquid in commiine Contulimus. COMMNITAS, Btls, f. ~ ~ m#o~fcortrrnrtn;sociubi/itd. SYN. Communio, rocietas. EPITH. Apta natura, civilis, humana, immhnis, magna, naturalis. UsUs : Q u a nobis
11
1
cum isto gladiatore conditionis cominunitas esse potest? Hoinines ad societatem comniunitatemqiie humana vitz nascuntiir. Natura ad civilem communitatem conjunAi ac consociati sumus. A cominunitate disjunRi videbiinur. COMMNITER, E n courtuau,rrrsrmbtr. SYN.Pron~iscue. )( Proprie, separattm. Usus: Res cum aliis communiter gesta; communiter alias tibi Arpinates commendavi, nunc peculiariter Caium. Aliquid cum alio communiter possidere. Communiter inter nos consulemus, nous nous potigflrons rtrirtu6l/enirut. Cf. Simul. (Communlter hoc flt, vu(qarr rst), crlu s e fait com~ntrudmrtrf. Latlne : Plerumque At, contingit fere. Cf. Fsra COMMURMO'ROR, arta2 a t u s a u m , a r i , d. M u r ~ n u r r r cusrarbk, sourtkmcttt. Usus: Nescio,quidsecum commurmuratusest COMMTBILIS, e. gen. com. Changraut, s~+t arr chtrn~c~ttnt. SYN. Mutabilis, inconstans. Usus: Assentatons animusvarius, commutabilis, multiplex. Cf. Variua. COMMTATIO, anis, f. ~Wrrfafiorr, chatrgrttrrut; rvolrrtiou. SYN.Mutatio, convenio, vicissitudo. EPITH. Misera, varia. Commutationn annua, aptie ad maturitatem frugum, et ad temperationem, civiles. Usus : Brevi tempore magna fit morum voluntatumque commutatio. COMMUTO as, a v i , a t u m , are, .a. Chntr.qcr. SYN.Muto, converto, commutationem affero. USUS: Maline hoc nihil est, si Keligionem pecunia, jura omnia cum quxstu, leve compendium fraude maxima commutent ? Vitam mone commiitavit. Commutavit se animo. Fabulam, sententiain, ordinem commutare. Cf. Muto. COMO, I q c o m p l , c o m p t u m , em, a.
Arrarrgrr, is#osscr (&S r k ~ r u x ) . &UN.
Orno, compono. Usus : Mulieres dum comuntur, annus est. Cf. Orno. COMCEDIA, as, f. C o ~ n i d rSYN. . Fabula, comicorum ars. EPITH.Antiqua, vetus. USUS: Quo genere jocandi eleganti, iirbano, in nioso, faceto Plautus et antiqua c o m e g a referta -est . COMCEDUS, 1, m. Cornkiiru. WSUS : Saepe comaediim in tragoediis placere vidimus. COMPACTIO, anls. f. Assr~~rbln~r,/itliso#. SYN. Coagmentatio.Usus: ~ o m ~ a & o n meme brorum valida. f t COMPACTO, Dapr3s une convrfttion, t coucrrl. SYN. Consulto, ex composito. Usus : Non committendum, ~ ~ ut compaAo ~ prohibiti ~ videamur. COMPACTUS, a, um, ilssrmbl, joiut. SYN.Coagrnentatus, compoiitus, vinAus.
COM
l37
COM
nemo in contentionem adduci, venire tectim COMPAGES, Is, f. rfsset~tbfqqe, jnintwq potest ; tecum conerri nemo potcst ; conteiilaumn. SYN. Commissura, vincula, Ifsus : dere tecum nemo potest Quze contentio, Dum sumus in cumpagibus corporis. comparatio, te inter et alios esse potest ? COMPAR, aria, omn. gen. uis par esse tibi potest ? u przstantem SYN. Par, ilam tuam indolem, quis %&rin= studia COMPXRBILTS, e, gen. com. Co>tt#amoreque adzquare possit ? quis aspirare ad SYN, QUOd habet comparationem pervutgatarn virtutis tule Iaudem insllnu5 )( Digg]mflfs. U s ~ :sComparabife est uod ? quis e x q u a r i se tecum cupiat ? in diversis rebus ratiznem audeat Cf. X q u i p a r o . USUS: t. Convivium, insidiao continet. comparat. 2. Acquiro, a r q r ~ d r i r se ~ procare?, COMPXRAT% c~~#@raiso# SyN. . m~asser. Labore suo et industria supelleAicum comparatione. (Vum ComParattve, Iem Laudem, virtutem, amicitias,. auxilia, relative, resPealve.) USUS: Cum quzritur, deleAationem sibi comparare. Cf. Acqulro. quid res si% quzritur simpliciter, a ; Coniero, compono, comparationam, comparate. contentionem h c l o , cor~tparcr, con ronter, COMPARKTIO, bnis, f . Cot~tjuraisan, mpprocher. Queso, hominem cum omine-, nmt)l,; una&& r n p p r l . SYN. Colfato, tempus cum tempon compara, cot~~#arer urs d u* autrr. .Etatem contentio, similitudo, compensatia EPITH. kommu, u m IMUI Bqualis, brevis, facilis, necessaria, utilis. fitiorum comparare. Similitudines comparare. U s u s : 1. Duorum inter se bonorum compn6 Ordtno, conatltuo. rger, Itablir. More rationem facere. 1)uplicem latitiam percepi majorum, legibus, natura comparatum tt, in comparatione difficilem, utra mejor esset. ut etc. tta comparati mtura, ve a natura Si contentio qwedam et comparatio & t . sumus. Ita comparata es: vitre naturarque 2. Apparatus, prrsparatlo, cautlo, actiun nostrar ratio, ut etc. ita comparavemnt maa % p r d p a m , aPprZfs. Totum tempus in comjores nostri, ut e t c paratione novt belti posuit. Kihil de mea COMPASCO, i ~ avf, , pastum,.ere, a. comparatione diminuo. Comparationecn cri&',&e#critmm conrrttrtn. Usus : Jus t t comminis adornare, invenire. Cf. Comparo, paacere, -S UUOIU & d r d f db w i l l t ' ~ f i t u r c . COMPARATI~US, a. u m , Quicolt~lavd, COMPAS~OUS, a, um, Qui c o n c ~ m a fafi sed A cuIn#arn; USUS : Oportebit i p a m VSUS : Ubi %er compacuus illam comparativam judicationem expone*. est, jus wt compaxere. ilfaudra r+scr cetfe cause CnMoTufi've COMPEDES, um, t. plt E ~ ~ &fui; es; ru&hcthd ab 'izfeniio#. ) chatws, SYN. Solea ti es, quibus pedes CoMPAREO; es: u!, en?* A$ ar&. ccaptivorum constringi sornt. USUS : Compere tnontr8r. Srn. Yideor, adsum, p a t m sum, des alicui ,,dere, indueq impin(VULG.Slsto me.) PHRAS. Coram P r a t o r e gere. In compedibus custdire, habere, reticomParult9 ic@tflbJn;f &v@& & w t a r . nere aliquem. Cf. C e n e r , Captivm. Pnetorisvultun~audaAersubiitetvadimonium COMPELL~TIO, ,,nli, f. hz, obivit; di& die, ad constitutam diem in htet-8r IInM. SyN* Appllaoa Esrrn. judicium vmit,fgnetori copia* sui fecit ;osbm, ve1 tius uotidiank, p m l a m in lau* tendere atque o em as judicibuP nihil di&o Ciceronem compella~,"~>idiaws comPIiatiOna fere"' urbe abiret' x. Companre in itla multitudine bonorum COMPELLO* as* a d , a t u m * am a . Pompeius nusquam compant, Pom#ic n r s a kr.SYN. A P F A#&f* intu*M, a m o n t r e j d s . z A p p a m , ##re w O & . Ita lo, nomine aIlquor. Dminaam, V ~ C ~ S a fortuna ddomata, ut :amen a natun inaim aliquos. Usus : t. Amice, honore magno, choata compareant. Cf. Apparso. nominatim me compellavit. 2. I n judioium c O M p ~ ~ oas, , atum, a vCO* a t t ~ ~ ' " * f f c 6 * acnrur. Le Pr&ovar, aflfr2tw; co,~~#arcr,rapprocbrr; aliquem a ~ u ~opulum d com~11are. "vm* u p l d d r . SyN Paro, pwpam, i,epjg : .quiro, Appet'o' confera ADV. Copiose pastum, dilisenter COMPELLOs 1 6 Pall* PUlsum. argumenta argumentis, d~ligenterex copia, P~SEC f ~Y r c,t r ; r~~senzbfcr. SYN.Cogo, condiligentissime ducem, idonee animum ad, imgngo, i i n ~ l l o )( . DIspellO. UsUs : Ali uem probissime qunstum, praedam, in perpetuum ad mortem, d Iraves anpi*ias COmd*m naidium, inque aliquemcum aliquo, inicite, Cf. CO~P. Pella. cqe, pastum, m u l t e milites, magnifice conCOMPENDXARXUS, a. *m, AdrJgJ. vivrum, magnopen, studiosc tabuias pi&s, SYN. Ilrevh. USUS: Est hac ~WVS et eomstudiwius supelicttilem. YHRAs. N e m o tlbl pendiaria via ad gloriam. Notis comp$ndirib comparar1 potest, o# napnrtvour cotn#arcr prrsmrnr. Nemo se tibi utta arte contulerit ; uti. (VUu;. Abbrevtam, argcr),
.I
mm,
br
" " ' S " ' ~ f i ~ m ~ ~ ~ ~ $y% ~ib"i
k v .
COM COMPENDIUM, ii, n. Guinjroduitpnr
COM
E4#argnc,#m/Sr, avar8fuga; abrviafion. SYN.

U tilitas, quzestus, lucrum, pula vi=, pecunia, o re, temporis. Dlspsndium. USUS: G i l agit compendii sui causa. Mercatores in quastu-et compendio versantur. Avaritia et cnertas multos ad turDe compendium commovet. Magnum comp&dium'facere. Cf. Lucrum, Quastm, Utilir COMPENSTIO, onia, f. Cornjcmation, Igrnlibrr, changa. SYN. Comparatio, pramium, merces remuneratio. Usus :Vita incommoda s a i r n s commodorum compensatione lenit. Compensatione uti. COMPENSO, a s , avi, a t u m , are, a. Con,pcnrsr, n~ctftv ara buurrcr. SYN. Comparo, remunero, repon4 exaquo, assequor. P H R ~ S . 1. T u a merita compensare non potero,
plio, profero, procrastino, differo, amplius pronuntio. Usus : Reus comperendinatus. CL Amplio. COMPBRIO. is, pari, pertum, ire, e Dlcotdvrir, a#radrt. SYN. Deprehendo certi aliquid reperio, compertum habeo. ADV. Manifesto pestem ca itis sui, manifesto indicia mortis, m i m e . bsus : Eam rem, de ea re certis auAoribus, manifestis indiciis, oculorum testimonio comperi. Cf. Consto, Certus. COMPERTUS, a , u m , DIc~yzlarl, vaconnu, constal/. SYN. Certus, cognitus,exploratus. Usus : Facinus manifesto deprehensum et compertum. Nihil comperti aut cogniti habemus. Cf. Certui, M a n I t m t i u , Comto, j a na #ouwai jatnuis v o w ddotrimagcr &S Publlco. sawicts que vous rrt'avrs rcrrdus. Nullam tuoCOMPESCO, 1% acui, ere, a. Retenir, arrum meritorum partern assequar ;nulla mihi rittv. SYN. Cmrceq cohibeo, frango: PHRAS. est satis digna tot officiorum remuneratio, Audaciam e j u s compescult, il r#n'ira nunquam satis cumulate officium reddam ; son audaca. Praeferocis animi conatus comnullis ofciis tuam humanitatem exaquabo, pressit ;petulantiam, furorem fregit; repressit, tuam voluntatem non satis ex aquo remetiar; debilitavit feroces impetus; ferociam contununquam te d i p a m gratiam referam ; nundit ; exultanti licentia frenum injecit ;vim ac quam pro mentis tuis satis dignam vicem impetum cohibuit. Cf. C o e m , Cohlbeo, reddam , wferam ; in reddenda meritorum Continao, Aaltinao. USus :Iram, dolomn, vice par pari nunquam nferetur. Nunquam gemitus, lacrimas, linyam, famem compespro meritis in me tuis mutuie tantum voluntacere. tis a me tribuetur, ut non plura tibi debeam. Officia tua nunquani paribus officiis aquabo, C O M P ~ T ~ T O R Orii, . m. Com$h'tctlr, remuneraba ; nunquam tuis in me mentis conrrcwcnt. SYN. QuI cum alio in petitione satisfaciam, res ndebo ; nunquam omnino concurrit. EPITH. Certuq liberalis, nobilis, tibi, quantuni d e c o , a me solvetur. Nunquam pares suffragiis, peregrini, urbani.Usus: Cum non modo reretenda, sed ne cogitqda quidem petitore certamen est honoris et dignitatis. gratia tua in me promerita conscquar. NunCf. l E m u l u q R l v a l i r y m satis dignum officii ac benevolentia COMPILATIO bnis, f. Piuga; comruAum a me feres. 2. Quod a fortuna pilafiotr, racuri. SYN. Furtum, fraus. d a m n u m acceplstl, v i r t u s c o p p e n s a b ~ t , COMPiL.0, as, avl. a t u m , are, a k vcrfu vous dbiorntr~ugara & vos&rtas & D@uiar, #iar. SYN. Dinpio, spoijo, .fu&m. Resarciet virtus, quod a fortuna damror, exhaurio. ADV. Apertissime provincias, num retulisti, quibus te calamitntibus impliostiatim oppidum Usus : Eraria exhaucavit fortuna, iis te virtus expediet. Medebitur rire ,templa, urbem, rempublicani compilare. iis malis virtus, quibus te afflixit fortuna. Ut Cf. Furor. Pro Congero exeinplaetc. barbaacerbam fortunam sensisti, ita dulcem ac r u m est. suawm virtutem experieris. Quantum detrimenti, incommodi, calamitatis, malorum a COMPINGO, is! Mgi, pactum, rm, e fortuna retulisti, tantos a virtute, atque adeo Asntnblrr; conslrurra,f<cbnpwr. SYN.Conmajores frutlus capieq percipies, feres, collistringo, coado. USUS : Servi in pistrinum, przeteritam fortunze culpam virtus cumucarcerem, vincul compinguntur. Homo e te redimet; quod a fortuna deminutum est, luto et sanguine; s c e k n et ignorantia comvirtus, industria facile exaequabit ; fortunie paAus. dispndia virtus sarciet facile, et compensabit. COMPITA, O m m , n. pl. C m f ~ Cf. Reddo, Remuneror. USus : Maximis UsUs : In triviis et compitis auaionati. laboribus compensatur discendi voluptas. COMPLACEO, e q cui. ere, n. Pku'w. Auditorum patientiam brevitate;ingenii tardiSYN. P 1 a c e o . U ~ Si ~~ D : E 0 complacitum est. tqtem virtute, socordiam fide compensare, Precibus compensatur pecunia. COMPLANO, a q avi, a t u m , are, a RacOMPERENDIN~~T~S as, , m. Ajoursar (una tnuison). USUS:Complanare domum, newzent, wmise 'un juga~runt frois jourr. solo aquare. Sp. Melii domus, quod regnum Usus :Adimere alicui comperendinatum. appeteret, est complanata. Cf. Plan-
) S
are, a et n. Renvoymd froisjours; ricmurrdrr e ranvm' (en +r, &un avocul). SYN.Am-
COMPERENDINO, a s , avi , a t u m ,
g%;
COM
COMPLAUDO, f s , are, n . A ladir. Usvs : Stantes in n 6 t h complau&t. COMPLECTOR, eria, plexus su*, p i h i , d. Esnbrasscr. S m Com lexu teneo; &nu complexuque ncipio, in co&m invado; complexum alicui fero. ADV. &que benevolentia atque arAiug breviter memoriam rerum teleriter, circumtcripte, extrinseCuS, nimium multa, occulte viros amplissimos ad mum scelus, quam liberalissime aliquem, scientissime, etiam atque etiam ofciis, liberalitate. Usvs : x. Compl&i et facrimis se asptrgen.
I39
COM
COMPLXCU, as, avf vd u!, a t u m v d Ilum, are, a. PIicr. SYN. Involvo, claudo. USus : E~istolam complicare. C O M P L ~ R A T ~ O ,m i s , f. Lame~Iafmr. SYN. Lamentatio. USUS: Comploratio eomm lamentabilis, flebilesque. voces. C t Gemo. Fletua. C O B ~ P L ~as, R ~ avl, a t u m , a* a PIeurernuemblr. Usvs: Complorare mortem, fortunam amicomm. Complorati mortui totam urbem lamentis implemnt. Cf. Gemo, Plom, ~ 1 s t ~ ~ .
SYN. Supplementum. USVS : Inania qwedam

verba, velut complementa numeronim. COMPLEO, as, evi, etum. era, a Rmt$ i r . SYN.Impleo. ADY. Bene, F A e , undique. Usvs : E. Auns sono, pe us maxtmarum et piurimarum rerum suavitrte mmpiere. Terrore, metu animum com lere. a. Abolvo, p r n c i o , c o n ~ c i o comfi&r, , n c ~ i u r .promissum complerc, uccm l w une # ~ S ~ S M + Camplent h r c et absofvunt bcatissimam vitam. Annos sedecim complevit. COMPLEXIO,a n b , f. ~ s s c m b I a ~ , ~ n a ; ~ SYN. ~ e Cornpzehens~o . verborum, periodus. EPITH. Brevis negotii, longissima verborum, mira verbonun, p n p i c m , vera ve1 f a l s a . USUS: t. Longissima verbontm complcxio, q u a uno spiritu vofvi vix pottst. 2. Argumenti conclusio e t s u m m a ratlon u m , concIttsiond'un rPUonnernrnt. Percompkxionem id, quod ex 0mni argumatatione conficitur, breviter exponimur Complexio p r o corporis constitutione, habitu, habitudine, en humomm temperamento, b a r b a n m wr COMPLEXO'q m- E m b r m e m f , *rcinfe; antOur, aflcti0* SYNJ A m ~ l e xus. EPITH. Altissimus a domiciliis, extrcmu% olnnia c l n m ultimuq indici fabi Summa bevolenti=. Usus : t . lllam nsPublica sinu, com lexuque ncipiet. Abstrahen filium de mmp$m matris. F e m obvia mairi complexum, cmdraser, 2. A m b i t u q mfiots Pctt~brasser,dienfolour. Mundus omnia com$exu suo coercet et continet, Ir cirlqui enm'univers. C t A m p l e x u a 1
sw, -&+m. carmen,. poema, librun,
mentum, histonam componen. 5. Composttlonem tacto, concilio. apaiscr, calmcr, Idcom'Iicr. Bcllum, iras, avecsos animos kni$ate compo=it. 6. C o m p a m mnfsn>, cmicSophoclem cum Euripide componen et conferre. C o a m q m Z O . as, .vi. a t u m , a- r Trun#orf~r da*$ u# h, amasstl. SVN. In locum unum mnfero congero, porto, conveho. ADV. Palam arma. 6svs : Res undique accersit", colht5% exquisiw, c o m ~ a t Ami4 ~ frumentum comP*a*. Cf. Colllgo. COMPOS, otls, gen. omn. Quiest ea posscssion de. SYN. Particeps )( I n o p a Usus : Homines rationis, consilti, virtutis compotes, beati sunt. Aliquem urbis compotem facere. Cf. Fruor, Acquiro, Particepa COM~OSITE, o,~r,., mec SYN. Disposite. Usus : Compoaite et apte dice= C0MP6SXTX0* Ont% f. dlsfiser, ~o#~fmchi>n, awanprmenf SYN. S t n i O u ~ ~0nstni&i0, dispositio, =do, concordia, compageq coagmentatio, conf&io.Usus: E. Compositiones unguentorum,ciborum conditiones. cOmpositio inembrorum, conformatio lineamatorum. 2. Concordia, <1tcor4 rco~~~iiljOtia. Spes compositionis me fefellit. AuAor compositionis et pncis fuisti. CT.F a l . C0MP6SIT0R~ arl* mcrlui4'uid*se* USUS : Inventor ct COMPOSITUS, a. um. Appritfd, soigd. ~ Y N . Conflatus, concretus, conglutinatus,
teas-
O hAus, instruAua U s r r s : 3ratio composita et ornata, et artificio quodam distinh. Ceni homines com ositi me monuerunt. Quomodo comporitis siieribus homo otiatur. Nemo pratior, compositior unquam in judicium venit. Cf. Modeatui. C O M P ~ T ~ T Ionia, O, . RCuniofi povr dooir tiuembIr. Usus : Craeci convivium tum compotationem, tum concaenationem vocant. Cf. Vlnolentua, Blbo. COMWTOR, Orig m. Com@pon a2 out&. SYN. Combibo. COMPRANSOR, Orla, m. Com#apos a2 tabh. SYN.Qui simul prandet. Usus : Cum compranwribus, collusoribus, compotoribus agrum suum devorat. COMPRECATIO, bnia, f. P Y ~ ~ Y puC blqut. Usus : Necessaria fuit solemnis h a c D e m m comprecatio. COMPRECOR, aria, a t u s s u m , ari, d. Pn2rpubliqurttaenf. Usus : Deos comprecari. COMPREHENDO, Is, dl, s u m , ere, a. Saisir. SYN.Capiol deprehcndo. )( Dlmitto. ADY. Apte sententiam verbis, brevi, bnviter, celenter, fimo animo, graviter, manifeste, penitus, solute et facile. Usus: 1. Ecquid comprehensum hostem emkistis ? z. Assaquor, pmsequor, explico, exprimo, abmlvo, expni~ter.Verbis propnis rem comprrhendere. 3. Concipio. percipio, teneo, l n t e i l l p , c o m P r d r t . Animo aliquid, ratione diquam opinionem comprehendere. Habere aliquid cognitum, comprehensum. Vestris animis et cogitatione rem totam comprehendite. Comprehendo animo, mente intelligentiam rei; consequor rem omnem animo; animo, mente, cogitatione complettor, cotnp r d r r qqch. 4 Ample&or, amore devinoio, s>att<~cher (qqn). Multos amicitia, beneficiis comprehendere; humanitate, officio aliquem comprehendere. COMPREHENSIBILIS, e, gen. com.
COM
COMPRESSIO. anta, f. Concision.Usus : Oratores crebri sententiis, compressione reNm breves. COMPRIMO, ia, preaai, pnuisum. eres a. Conlem'~, nr~3Ier;rdjyi~t~er, nrddrer. SYN. Freno, sedo, coerceo, cohibeo, frango, repnmo, retardo. ADV.Ar&e pugnum, vehementer, plane in perpetuum. PHRAS.Magistratuc h o m i n u m audaciam comprimat, Ic rttngi>frat h i t r?ritner I'a&e des iirlchtrts.
Obviam eat improborum hominum audacize ; impiomm conatus frangat ;furentium impetus reprimat ;erenatos licentia animos in officio teneat, contineat. C f . Coercao. Cohlbeo, Compesco. Usus : 1. Conatus furentium, furores, motus, turbas, iram, exultantem Ietitiam comprimere. Comprimere ac restinguere cupiditatem hominis. Voluptates coinprimere et constringere. 2. Abscondo, oeculto, tego, abdo, cmher, sot~shuirt. Multa tua delitta compressi. Frumentttm comprimere. (VULC. Apud se tenere, d u m carius vendatur, gurder, accafircr Irs grairrs.) 3. Constringo, atringo, claudo, adduco, prtssrr, sever, rcsrrrcr. Digitori. in pugnum comprimere, fertttcr /u irruin. COMPROBTIO, 61118, f. A#robu/iott. SYN.Approbatio. Usus : Qiiis non movetur, et oensione turpitudinis, et comprol>atione honestatis. COMPROB TOR, brls, m.ApPmbatc~~r. SYN. Approbator. Usus : Auttoritatis ejus comprobatores. COMPRbBO, as, avl, a t u m , are, a A m m r . SYN.Approbo laudo, collaudo, a p m o . ADV. Firmius a&a, omnino, studiose libenterque,vehementissimexntentiam. USUS: Si tu honorem meum xntentia tua comprobaris. Sententiam, decretum aliquod veheinenter comprobare. Rem testimonio suo et judicio con~probare. Eam fidem eventin nffirmavit, compmbavit, /'h~~umrrrt a rouvl, monfd l a jusiesse de cr/lr i>pinion. AsPmr#hiblr (d /a vur), infe/IipiiIe. Usus : sentlor, Approbo, Pmbo. Viium comprehensibile. C O M P R ~ M I S S U M , 1, n. Com#romis. COMPREHENSIO, &ni& f. Acfion de SYN. Facultas a litigantibus arbitro data raLcVawc les mains, awestation. EPITHA te judicandi et sententiam ferendi. Usus: cadens, firma, longa, numerosa, pe;fe&, Arbitrum sumerc, compromissum facerc, tlena, stabilis atque immutabilis, vera, ac interponere. delis, univeni. Usus : 1, Coinprehensio COMPRbMITTO, 18, misi, misaum. wn1q animadversio senatus. z. Apprehenere, R. et n. J'rnfnfcr n ~ t r h e I e n e u ~ ; a18 d o , mchufnement. Ingressus, cursus, accubacom romis. SYN. Compromissum facio. Usus: tio, inciinatio, sessio, comprehensio. 3. Am=tituni compmmiserunt, pecunia apud Catob i t u i oratlonls, plnddr. Comprehensio et nem deposita, peten ejus arbitratu. ut, qui ambitus verborum, quem Grieci penodum Mcant. 4 Agnitio, acfion d e co~t~Prcndre, contra fecisset, ab eo rondemnaretur. co~e#tion.Cognitiones comprehens~onesque COMPTUS, a, um, Pei@, sorsn(, #ay/nrum appetitiones movent. SYN. Ornatus, compositus. Usus : Compti capilli, compta oratio. COMPRESSE, D'r~ne manii-e connke. UsUs : Rhetores latius loquuntur, Dialetici COMPUNGO, 18, punxi, punctum, ere, comp~ssiuc a Piqtirr, t~targuer d'un signr. SVN. Pungo,
&.
figo. Usus : Dialettici ipsi K suis acuminibus corrtpungunt. Barbatus Threiciis notis canpunctus nudato ense anteibat. (Compungl anlmo, compunCkus corde, trul~uriu sunt pra : ) Angi, discmciari animo ex recordatione scelemm ; dolore confusus. COMPTO, aa, avl, atum, aro, a Calsylet, cont#tcr. SYN.Subduco rationes, calculos revoco, rationes confcro. I J ~ l ~Coms. putemus nunc summam totam, faions muintmaNt h tofd. IDutemusnunc rationes ; summam ad calculos revocemus ;subducamus nunc rationein ;numeruin inuunus ;rationes conferamus ;catculoq summam subducamu, supputemus nunc rationcs; subduKm rationibus summam faciamus, colligamur, coniiciamus; rationes ineamw totius summa ;expedianius nunc rationes, et colligamus. USUS: Corii~ellat hosdtem. computat ~ecuniam numrat. Cf. P&O. ' . C~~NATOS.&a, m. Efirt. SYN.Vis, impetu, studium, labor, opera. EPITH. Cratus, inagnus, crudelissimi. impii, nefarii, occulti optiini et priclarissimi, prditi. Usuu : ld conatu omni studioque agit, ut etc. Oinnem conatum suum in pemicicm meam parat. Conatum refutare, prohibere, comprimere, f r a r i p ; conatibus obviam ire; a conatu alir m npollere, tr~~#Cchcr Ics cJorts tic qqn. f. Studlum, Labor. Conatu summo adnitiJairr tuusscs eJhrfs. Manibus pcdibusque; suinma ope; omni ope, ac opera; pro virili parte adnrti. C. Conor, Adhibeo.
Cupio mihi huno reum conced. 4. Abeo, 00, s ' m uller, se retircr d'tln tia. AL>eoruni ocu-
!ir aliquo conccssit. Apea in lvcariutn concesoere; concessum est in conditiones, ut ...os n r comfitiuns qrd'. ... . Cedo, k chfcr, ~ ~ ' ~ & i t uMagistro r. su0 i e artc nihil concedit. Ncrnini concedo in tucnda patria snlutc. 6, Morio~,sortir r& l u vie, t*~ozrrir. Fnto,vr/natut;e conceden. C. Permltto, Do. CONCELEBRO, a q avi. ittum, are. a . Frdgurtrfrr; houotrr r &S r/tttcro~~s. SYN. Celebro, frcquento. &v. Passim, tributim convivia Usus : Convivia concelebrantur. Cf. Celebro. CONCENTXO, &ni. f. Chant rri clr<rr,r, conccrt. SYN.Concentus. CONCENT~JRIO, aa, are, a .4sstutbI~r #w rrrrfurrit; anaqpr,ourrlir. Uss : Fraudes in corde concenturiare. CONCENTZ~S, . ,. m Accord dc voU, coftccrt; accod, harwwnw, ~nion.SYN. Concentio. EPITH. Major et melior, tantus, varii. Usus : 1. Concentus avium. 2. TKANSL. Concentus virtutum, dotrinaruin. Coiicentum efficere. Cf. Muslo&, Cano. CONCEPTfO, Onfa, f. ActioM & corrrr~lgir;rCfilcHor~SYN.Conceptus. USUS-:Mulai conceptio contra naturam est. Coaceptio judiciorum. Conceptlo Immaculata B. M. V., L11>rtt ~ u c u l O ~ c o i ~ cl ~ iIP ou S a I t d Vkrg*. Singularis purissima Virginh conceptus, ct ab originis Iabe illibatus. Divinlr Matris conceptus illiktus. Illibata Viqinis conceptus urissiinus, ct ab ori inis l a k remotissirirua %xpfrs conimunis cufpx ab ortu nobis conpenati* CONCXLESCO, iq ui, era, n. e s s i m a i Virginis conceptio. Ortus Viqinis J r Z d - c M SYN.Concalefio, concaka tissime, sine labe conccpta. C3NChLLESC0, f s , era, n. 3 d ~ m i . CONCEPTOS, a & m. C~IIEC#~'OI. Sm. SYN. Concalleo. Usus: Quorum manus opere, Conce tia Usus : Ex hominuil~conceptu et nnimus usu concalluit. . satu eliti gigantes. (Conceptw, c~r~ccP/, conVULC;.)Latlne : Sensa iiienCONCXVUS, a, um, Concaw, mux. ccp/ioir, #t~~sc. tis, cogitatio infonnata SYN. Cavus. USUS: Speluncarum concavre altitttdinea CONCERPO, i q p . 1 , ptum, era, a. IiCfiircr. SYN. Discerpo, conrindo, lacero. CONCDO 4 m,cauum, era, a et Auv, Fcrvcntisaime. Usus: Calet horno, nanr n. Atcordrr, faim unr contcsn'oa, plnncttrc. ferventissime concerpitur. Cf. C a r p a SYN. Annuo, c iam facio, poteatatan facio, pumitio. ~Dv.'Ceommodiu acete advemrio, CONCERTTXO, onia, f. ~ f cFdnl. , facile, honcate liknter, m$tum perturbationi, SYN. Certamen, contentto. EPITH.Jepilo, necessario, mfnus honcste, orsus benetich, indigne philosophia Usus : Vcrbonim cond e . Usvs-: I. Sepvltur~ E u m alicui concertationes jejunai. Concertationum p k cedere. Primum illi locum concessit Toto disputatmnes. Concertationis studio, estu capite annuit, ct portulata concersit. a. Do, abripi. Cf. Dlsputatlo, Contmvemia, arto. tribuo, larglor, taclle patior, poteatatem CONCERTT~RIUS, a, um, Rclnli/d do, defeni; aumma voluntata, e t anlmi & d h c ~ s s i #&mi u<. SYN.Contentiosu squ1t.t.e tem, c a u r r nlhl dlco, quin ate. vebemens.3sus : 8onceitatorium d i c d Uate hoc .e concedite ~udori meo. Date hoc gcnur, judielale. uncibus.' vrl dolori, c&ncedite. J. 1 ~ 0 . ~ 4 CONCERTO, 8% avl. atum, are, ik Lulfcr, t?t?vulisrr,se batlrr. SYN. Pugno,
- .
1. Communionem humani generis,consociationem et conciliationem tueri, colere debemus. Dii quasi civiii conciliationc sunt con;un\i. CLCerto. 2. Captatlo, comparatio, bicn~~cill~r~rcr, / m u r . Diccre. facere aliauid ad conciliatiuCONCESSIO, anls, f. Actioir d'ncrorak, -nem gratia, )ur se coricihr Ics/uvcurs. mucesdm Usus : Concessiones pramiorum. Noatra concessione hoc assecutus es. CONCILI ATOR, arls. m. Miufetrr. Usus : lnterpres conciliatoris. CONCESSS, Qs, m. Perrrrission, consor& m a l (seul. d l'ubl. si&. SYN. Permissio, CONCILIATRICLA, as, f. MttiatriCc. permissuq potestas, concessio. Usus : DcoUsus :Nobilitas, blanda coiiciliatricula rum concessu et munere l'hilosophia nobis data est. Omnium concessci aliquid juventuti CONCILIATRIX, icls, f. Cdr qrtiprodandum est. Cf. Venla. cure. UsuS :Virtutis opinioconciliatrix amicitia. Forma, conciliatrix gratia et quasi lena. CONCHA, m, f. CoqrdilIr. Genus piffii3 testa conteCtum. EPI'I'H. Patula, grandis. CONCILIO, as, avl, a t u m , are, a. RuUSUS: Conchas ad littus legere. #ir,rdcorrcilUI; s>nttucIur. SYN.Keconciliu, devincio, bmevolentiam pario, caritatem inCONCH~LITUS, a , u m , Trint u t ter aliquos jungo, aliquem ad amicitiain adpOU+. SYN. Murice tinttus. Usus : Perijungo, amicitiam cum aliquo constituo. )( D1stromata conchyliata. d m o , dlsjungo. separo, dlstraho. PHRAS. CONCHILIUM, 11, n. Huftrc ( W u i 1. l l l u m m l h l wncillavl, j r t~tc le szti.r rofft lapOUr$~c). SYN.Murex. Concha genus, aftacliL Eum omnibus vinccilis devinAum ct purpura UsUs : Ostrea, et conchylia oinnia obstrittum teneo ; beneficio mihi obligavi ; cum luna crescunt, et decrescunt. benevolentiam officiis allexi, donis obstrinxi ; in ejus animum suaviterinfluxi; eum delinivi; 1. CONCIDO, i s , cldi, ore, n. Tornbcr delinimentum beneficiis ob'eci ; meum plane h t d'un COK), s'croulrr. SYN. Cado, ruo, reddidi ; obnoxiuin mihi {eci ;adduxi homicormo, procida ADV.Fiinditus, indignissime, nem ad amicitiam: adiunxi hominem mihi repente, subito, tarde niiniuin. PHRAS. Animo beneficio. z . ~ l a r i d e n e alntar m fratres wnoldlt, il p1nlif courugr. FraAus animo, metu debilitatus est ; defecit aniiiio; a n i ~ u i n conclllavlt. i l u r~konciliCllnrxfrres rtzrtctnis. ~ a r i t a t c m intcr fmtres iunxi: fratrcs in contraxit, demisit, despondit, inflexit ;animos submisit; defecit hominem animus, spesque concordiam adduxit, reduxi: ab odio ad gratiam rcduxit : infensos fratruiii inter se iiinxit deremit. Cf. Cado, Anlmus. UsUs : Animus concidit. Animo concidere. Senatus auttorianimos; ut Coalescerent distraAi simltiitibus animi, effecit ;concordiam intcr dissidcntnr, fideq apea ipsa concidit; artes omnes tium aniinos redintegravit, reconciliavit ; disconcidunt, den est fuif &S urfs. Venti concisidentes odio fratres concordia con~unxit ; dunt, &S vmb toiiibtrrt. Pompeius in o tima redegit in ratiam et concordiim alienatos causa concidit, Poinj& succoit~bairrn&dlu bonld & su cause. longa simuftate fratrum animos; perfettum ab illo est, ut in gratiam redirent infensi dua. CONC~DQ, I q cidl, cisum, em, a dum frntres. Cf. Reconcllto, Ainlcu+Amlcmr#wen tnot-ccuux, balfrr, tmllcr en pi2crs. d t l a . Adjungo, Gratla. USUS:1. ConciSW. Cado, trucido, seco. Usus : Concidere liare sibi vo1unt;item alicujus, amorem, benervos, cohortes, equites coiicidere. Virgis nevolentiam, gratiam, cantatein, animos, et lliquem concidere. Concidere sententiaq ac ad usus suos adjungere, sc concilUr m ' i t , delumbarc. Infringere, ac incidere numeros. rtc. 2. Paro, comparo, procuro, acquir?, 2. TRANSL. Senatus auctoritatem, di& alirn{nagcr, procurcr. Pacem inter cives conciqumi decretis, mnledittis, ipominiis, judiciis liare. 3. Adjungo, unir, asscrudlw. Oratio concidere, w'wr, udutrfrr I'uutor~t du conciliat inter se homines conjungitque naSkt, ala'ufafion de ggn, clc. Cf, Cado, tunli quadam socktate. Parentibus et Clclw. nos natura, feras inter re conciliat. CONCIEO, ea, civi, cltum. era, a. Astione sibi potentiam et legiones conciliavit db,convoqner. SYN. Convoco, concito. ad'unxit Casar. 4. Conciliare, arcasere USW : Multitudinem ad se conciere. Lites sp/endorem. Cf. Concordia. aiicui, turbas, seditionem, hostes conciere. CONCILIUM, ii. n: As~einbYe, rdnnio~. C& Excito. Voco, Accerso. SYN. Ccetus, congrcgatio, conventus, conriC O N C I L I A B ~ L U M , 1, n. Liru~Passm- lium, numerus. EPITH. Amplissimum, laudad&, & rCu~'011. USUS: Conciliabula obire. bile, atque populare, pnvatum, publicum orbis CONCILI ATIo, anis, f. Assoc~'Dtion, teme. summum. Usus : Concilie cactuwue miarr. SYN.Communio, communitaq consohominum jure sociati, qui civitatts dicuniur. ~ h t i o . EPITH. Civilis communis. Usvs : Concilium vocare, convoclrc. Concilium
e concertavit. Sapius cum hoste contiipos flixit,quamquisquam cum inimico concertavit.
disce to. USUS : Hercules ccim Apolline de
-,
CON
'43
CON
plebis habere. Aliquem in concilittm adducere, adhibere, mittere. E concilio aliquem secludere, dimittere. Concilium, conventum rolvere. Conctlium S a c r u m CEcumenicum , Cmci& ur~mnift~c. Concilium ex universa Republica Christi~naconvocatum; coatlum ex toto terrarum orbe. ConciiIum Natlonale. concir rtatiorral. Concilium ex univerra gentis, nationis Episcopis, Antistitibus, Yraesulibus coa&um, conflatum, habitum ; Convtntus Ecclesio Prazsulum ex tota gente atlus. Concilium Provinciale, cortciYcprovincial. Concilium, conventus coeuntibus ex tota Provincia Episcopis celebratus, collectus. CONCINN&, k&asnncnt. SYN. PuIchre, fawte. Usus : ~onci'nne, ut multa, Timaus, void, crttre bcablcou#, un r ~ o fs#irifwl dc Titndc. Concinne, sed non perite dicere et acribere. CONCINNITAS, Btls, f. .4tran~ctnrnf, /ldpcc. SYN.Compositio levis et numerosa, concinnittido, condecentin. Usus : Forma ipsa, et ornatn. verborum concinnitas. CONCINNI TODO, m i s , f. npprPt {(fa s@lc). SYN. Concinnitas. CONCINNO, as, avi, a t u m , are, a. Arrangw, ajusfer, tnrffre en ordrc. SYN. Adorno, apte compono. Usus : Concinnare inunusculum, vestem. epulas. Cf. Orno, Como. CONCINNUS, a, um, I'rofirfionn, rguIicr, ,ar<rdux,l~Y~zrtt. SYN. Omatus, numerosus, elegans, politus, facetus, aptus. Usus.: Concinna, ciistin&a, festiva, elegans oratio. concinne acutaque rntentia. Homo ad. penuadendum concinnus. Concinnus he~ U O . Cf. EleganS, AptuS. CONCXNO. l ~nul. , era, n. C k n k r cnscmblc. SYN.S~mul cano. Usus : 1. Pressis et flebilibus niodis concinere. 2. Convenio, conssntlo, quadro, 8fm cfptcord. Qmnia inter se mire concinunt ;respondcnt extrema primis. Cf. Cano. CONCIO, onls, CRdunion, assrrnbldc. SYN. Conventus, coetus, multitudo populi, corona, concifiurn. EHTM. Conciones accurata, acerbissime, celeberrima ti gratisrima, crebm, furiosissimie, f n v e q improbre, lentn; mala, misera, mo esta, multr magnaque, pecessaria, r d i t a , quotidianq rceleratmie, secunda, se ctiosa, temeraria, timidissima, tumultuosie, turbulenta, vehementes. USUS: I. In concionem prodire, procedere, se re+ drr d I'asscmbld#. Concionem convocare, convapucr l'asscmbldc. Concionem submovere, semovere, dimittere, solvere, dissodrc PusJCIR~C. z . Sug@esium, fribum. In conciom m ascenderc. f Oratio a & populum, drSmrs, Aaran~wr.Conciones de me habuit
lucutentas et gravissimas. Legi concionem tuam. Cf. Oratio. CONCIONALIS, e, gen. com. Rclafi/ auw W S C # J S ~ ~ rl>rpru#k. ~S USUS:Clamor concionaiis. CONC'INXRIUS. a. urn, Kclalif arrx arscwblics pnpulairrs. Usus : Populus concionarius. CONCXNATOR. aris, m. Orafcvr Aar u n p u r . SYN.Orator. USUS: 1. ~ u i t u m interest inter levitatem concionatorum, et animum fere popularem.. 2. Pn'rlcattf~r,concionntor, orator saccr; interpres, ac praco verbi divini. CONCINOR, aris, a t u a s u m , art, d. X a r m p c r , pBr& a u pcu & atzcnbld. SYN. Concionem habeo. ADV. mpune de aliquo, sordide. PHRAS. D e rebus divlnla ad populum dixii, il a pr5ckL' au pltr L . De rebus divinis verba k i t ; semonem hatuit ;d e reiigionibus nostris concionetn habuit ;in concionem ascendit ;sacris concionibus populuin exhortatus est ; aniluos populi inflaininavit, accendit ; verbi divini scmentem sparsit , fecit. Ex suggestu verba fecit ; ex altiorc loco ad popuium dixit. Usus: Cato de religionibus concionatus est. Cf. D k o , Orritio. CONCXPXO. is, cepi, ceptum, era, e Conccvoir, saisir. SYN. Comprehendo, colli~o, accipio, imbibo. ADV.Firme animo, Urus :i.Terra concipii semina. :::?ku~ cepit. 2. Suictplo, c011fr0cIrr (~~ncfnIrfl}, concmoir (utrscafi>t~nf}. Ipsa wnc us dedecus concipit. Materia facile ignem concipit. Odium, iram, in aliquem concipen. 3. Coglto, intslligo, perclpio, nosco, arsaquor. Concipere animo dagitium, mente nefas; opinionem concipere, ac imbibcn. Furorem ex maleficiii maculam concipere. VoIuptas animo concepta ac comprehensa Cf. Acclplo. cONCISXO, onts, f. Concin'ott. USUS: Concisio wrborum. . CONCITT!~, bnis, f. Excifafion. SYN. Motuq commotio. EPITH. Popularis, graves, vehementiorcs. Usus : 1. Vehementes animi concitationes, et perturbationes. Concitatio mcntis. 2 . Tumultus, s0uf2v#t~cntpb~iairc, dmtculc. Plebis concitatio et seditia C O N C X T ~ T O R . ~ ~ ~ ~ , m. Ett~tutirr. USVS : Seditionis concitator e t stimulator. CONCXTO. as, avl, a t u m , are. a Eun n & , SWI~NC~ SYN. . Excita, incito, moveo, tacio, conflo, sollicito, inammo, agito, lt -o. ADV. C a ~ i t a k canciones, popX: riter seditiose ; concitatus tumultus publice ; conitati animi temere in odiqm. USUS: 1 . Concitare miwricordiam, risum, invidiain in aliquem, gravem oensionem, magnum odium in aliqiiem, cnifcr la hnincconlrcgqn.
CON
144
CON
Belhrn exspehtionem pui concitare d o n w & soi YM bonnr g&k&n. a. ~ o n u t a r iin aliquem, s'imtw c o ~ I r rq p . Aiiquos inter se, dios cum aliis committere, et concitare, c.rn'trr, ~ m i m ~ Cf. r , Moveo, Au6tor sum, Iinnc~lo. -c---CONCITUS, a, um, Ex&& SYN. Commotus, compulsus. Usus :Ad rixnm concitus. CONCIUNCII'LA, m, f. Dimin. Prtitc Ammgru. CONCLAMO, as, avi, atum, are, n. et a. C&rrturubr. 1. Conclamant omnn, et a p probant. 2. Conclamare ad arma, crirr a# ortaw, u#$~&Ya#r annrs. Conclainare vas, sigaa convellere, & n w Ir s i p a l drr &#d. 3. Conclamntum est de salute tu*, i'rtr r ~ faif t r k vms. Cf. Actum sirt, Clamo. CONCLAVE, i q n. Chanbrcfrmani d iJ. SYN.Cubicutum. USUS: Cubitum ivit in conclave. Conclave proxima n d e corruit, concidit. Conclave optime instruflum. P i o Conclave Pontincium , roncfavr, r&&n de carnnanr 03 Pon Ciif e Bupc. Sacrum Comitium Vaticani I'alatii. Locus purpciratis Ecdesie l'atribus, noviim demortuo Pontifici suff&uris, apparatus, adornatus.
SYN. Infero, Claudo, cogo, constringo. I f r t ~ : finio, absolvo. ADV. Acriter, acute ad u t n mum, altquando, angustiu~ aperte, numerose, breviter, commodius, contortius, inconsiderrte, probabiliter, retlissimc, vitiose, similiter, subtiliter. PHRAS : 1. E x eo argumento nlbfl concfudftur, cef a p r f t r t ~nt f cottcl~f M.Nihil ex hoc conficitur; nihil ex ea rr umentatione efficitur; nihil eorum infertur, cosigitur, q w tu volebns; nihil eorum sequitur, que tu inferebar a. Concludam eplstolam, $#*ira nra IcItm. Finem scribendi faciam; epistola haec erit clausula; finem cpistola faciam, iinponam; absolvam epistokm, perftciam; institutac narrationis exitum ex*. Cf. Ftnlo. UsUS : 1. Ne bestia? quidem concludi se, constringique patiuntur, mjmw. 2. Peroro, emclo, conncio, inforo. compleRor, colligo, ronrInrr, d o l ~ u r -Argumentum concludere more Dialeticotum. Ratione concludere. Concludebas deinde, et colligebas, dolorem esse aummum molurn. 3. Flnio. termino, clrcumilcrfbo, claudo, absolvo, se t r m ' m r . Totum civile jus in pauca capita concludi potest. In hocstngulan judicium omnis causa concluditur. Ut aliquando totam aAionem eoncludom, Jinir non #laiBoyw. Cf. Finf.. Abn>ivo. CONCLSS, D'UMmanidrsp~n'o<iiqur, d i r . SVN.Dehnite,circumscripte. Usus : Apte et concluse dicitur.
Iinfmnrr, rtJJCWCr; trn~tinrr,Jinir.
CONCLBSIO, Onia. f. Conclwion, B. SYN. Cornplexio, clausula,peroratio, epilo$us ; argumentatio i p EPITH. Acuta, artificiosa verborum, necessaria, postrema, simplex, tota, non solum vera, sed perspicua, vetus et brevis. Breves et acuta. innumerabiler rara. Usus : Conclusio est 'exitus et terkinatio totius orationis. H i r ~ conclusio, argumentatio, quam habeat vim, considera. CONCLZ)'SUS, a, um, Ento~~rC, rnfir~nC. SYN. Clausus. cinRus. Vsus: Urbs wrtu conctusa. ~oninenti agmine annatoru~n'se~ti et conclusi. Sententia apte verbis conclusa. CONCCENTIO, &ir, f. Acfim <Id d ~ r r cntftbIr, SYN. Sympusion. Usus : Craci convivium tum compotntionem, tum concaenationem vocant. CONC(K)UO, 1% coxl, coctum, ers, a Bg&r. SYN.Digero. Usus : t. Cibum concoquere. 2. TRANSL Perfero, faro, rrutrrm, zupprtrr. Concoguexe hominem nequeb. Odium illud, injurta, ira, non ~ubinovenda modo sunt, sed et concoquenda. 5 Expendo, ftnsrr ~/trlrcrnrnf d. L)iu dcfiberandum et concoquendum est, uttuin, etc. CONCOR~IA! m, f. L-oncorRE. SYN.Consensus, conspiratia )( Discomila. EPITH. Communis. eratissima. incredibilis. mama. pristina, sii&iaria PH~AS. 1. s u m m a Con: oordia provinciam administravimus,
i t m avort~ari1wIistr4 a fmvitgce &tu ir f i t t s , p d wcord. Una voce ac mente ;con-
sentientibus anitnis ac sensibus; coininuni sententia; sine studio dissensionis ;uno ore, animo conjunAissimo wrsati sumus in administrstione renrm. Summe inter nos, pulcherrime conveniebat; communiter, quasi uno animo, una mente viveremus, rem gessimua Nunquam cum illo, nec ilk mecun, in gratiam rediit; concordibus animis; frateina unanimitate, ingenio plane concorde in prpvincia viximus. Cf. Consenaua 2. Animo. in wncomiam reduxlt, ii mmrna la paix rt la concorrlc ders &J ~ ( E Y I ~ Societate J. et f&r+ avenos studiisanimosjunxit ;copulavit pnstinam inter socios concordiam; infensos plebis animos patribus junxit ; ejus opera coaluere cum patnbus plebis animi; feroces animos ad pacem e t concordiam adduxit ;veterem inter panes concordiam confirmavit, congiutinavit. a. Concilio, recondlio. USVS: 1. Equites senatui concordia conjunfli. 2. Concordtam facfo, Id concordiam et pacem gignet gmtibus; ad concordiamadducet gentes; concordia conjunget gentes. 3. Concordiam dimolvo. Vox una concordiam diremit. + Concordiam mnovo. Concordiam reconcitire. In concordiam ducere. In concordm redire. CONCORD~TER,E n bonnr intriii@tcr. Usus : Cum illo roncordissime vixi. Congrucrc concorditer intcr se. Cf. Concordia.
CONCORDO, as, avi, a t u m , are, n. CONCftBlTOS, P., ni. Place d a & ; &ha d'accmd, de d m C SYN. Congnio, cohabitoh'on, umbn & 'kmme el de lafhnw. consentio, idem sentio, cum aliquo sentio, SYN. Conjuntio, complexus venereus. Usus: concino. )( Dlssentlo. PHRASDlOta faOtaConcubitus Deomm cum humano genere. quedurmlreconwnuunt acconcordan~ CONC~BIUS, a, um, non adhibetur POroLs soirf "&mmf d>occord nlsi e010 gen. fem. c u m voce NOX, AU ~ twtioru. s Di& fa que kUe inter se conmjlk la usus : ~d~ concubiadoxntiunt ac concinunt; ditis fa& minfice mo egrditw. ~espondent;f k & cum ditis mirum quam CONCULCo* e avls a* a coharent; a verbis fa& non abhorrent, abludunt. Fa& verbis sunt conscntama; a ditis : ~ ~ ~ ~ ; l ~ ~ fa& non aliena sunt; verbis fa& egrrgie kCraer, foulrr. conculcnn misenun ltaliam congninnt ;verbis cum faAis bellissime conproxima 'videbis. Cf. Vato. stat. f. Congruo, Conaentio, conformo. CONCUMBO, 4'cbl, cbltum. ere, Usus : Opiniones, ac judicia concordant. C O Y C6 .~ SYN. Concubo. USUS: Si CONCORS, ordlr, gen omn. Quj f l ~ ~ c w i iqwi , s'accmrlr, katlllonieux. SYN. P'Wri4 cum viro concubuit. Consentiens, conjuntutu*)( D k ~ i a USUS . : CONCOPISCO, la, cupivt. cupltm, Concordes sunt, quom.sensus in aliqm re Iscere, e DIsi~er ordcnrnuirf. SYN. Cupio. congruunt. Senatus PrUKipi eoncorr Mode)( ~ s i p u oADV. . Infinite, summe,vebewnter. ratus et concon civitatis status. Mundus ipse P H R A S Vehementor m concupivlt, i se concordi quadam amicitia et caritate comwndilimua cef& ckose. Chpiditatis oculoa ad plditur. rem odjecit ;n i desideno vehementer antuabrt ; f l q m h t , exardescebat cupiditate rei. CONCR~DO, la, cmdldl, credItum, era, Cf. Cuplditag Cuplo, Dealdero. a . Conlfr. SYN. Credo, commendo, committo. aliquem incustodiam Usus: Alicui rem su CONCURRO, ~g c u n i , cumum, 8% n. iltefiu. COnCndere.2 cOmmlt% cd0. Cou"rcrucmb& Juir. SYN. Convenio,convo!o, Commendo. fugio, concurso, confluo, concursus facio. ADV. CONCRaMO, a% avl, atum, am. a Aspere verba, confestim, obscanius littem, B d b m&ernenl. SYN. Exum, comburo. statim, temen, undiquc Usus : 1. Undique Usvs: Igni concremare. Cf. Comburo. ad eum summa uspe&tione concumtur. Tota ad eum Italia concumt Multorum aenc O N C R ~ P ? , as, pl, pltum, are, n. H Fmmmdu bruit, ntmfir wec fon-t. SYN. tentia c o n c u m . a. Connl6ium Inw, e r r mairu. Advenis signi,, maximo Penmpo.Usus: Scabella conaepant,aul~eum vcrir m clamore conctrnre. 3. Euenio, amvw, d~ tullitur. Digitis zoncreparc. fortuito concununh w l ~ : CONCRESCO, ir, crbvi, crbtum, p ~n. , lime Multa colncldunt. Res concurren plane Contruiapac&h, sccodwCT usus : nivibua, S"pe concumt ut temPoE mihi multa pruinaque concrescit, 'CUY se c o ~ tu c agenda sint. c I ! Congmdlor. f ri~uas. CONCURSATIO, onig f. Cmmrs; mnCONCRETIQ onir, f.Apdentiorr, asemconh. USus :Quid illa concursati0 ndt-? blaxt. SYN. Compositio. Usvs :~ E U S mens , Non est obxura hominia concursati0 et libera, atque ab omni concrctione mortali contentio. segmgata Concretionis et liquoris causas investigare. CONCURSATOR, aria, m. @ courf i b Usus : Cwcnrsator et iena hostih CONCRETUS,a , u m , F d & di- fd ef l iufarilrrir Ughu. ~~wsesp<lrts. SYN. Mixtum, conflatum, comp i t u m , quasi conglutinatum, co.gmMtatum, c o N C u M i 0 , 0x14 f. Rmrmb-~ q N . copuiatum, fiAum USUs : Corpus u deConcuraui. E m .C n b n n r b o ~ mortuita, mentis concretum, e mrpz comp0sI & #/uspirabitis, idesf, animab'iI'itwbulrnta, vitiosuurs dICmmfs. Celum g r a n et concretum, sa. USUS: Concunio m u m fomituum aircoirdrruri, ! . In animia nihil mixtum Crebrior v d i u m concursio. Corpusculomm . u t , nihil conuetum, Aaimnl ex nefariis stuconcunio fortuita. pris; ex civiti cruore, ex flagitio~mimpunitate C ~u , avi, .tum, ~ ~ concrrtum, m momh, msembhge de~fodbfs n. gd et 4po~courir. Usus :Tem la, les #m&x. domus omnea, fora concursare. Armati, n&s CONC~B!NA, m, f. Cm~~lbik). SVN. dieaque concursant. Cf. Curro. Ilex. Usus : In concubino locum CONCURSOZ), m. R & ; Ecem tm;cmmvs. SYN.Eusio hominum, concur-' CONCOBIIATS, Oh m Cmdiuage, sio, conflitus. E ~ r m . Admirabilis, felix , commr~ceNhclfhe. USUS : liiam in concufortuitus, gravir, incredibili~magnificentiuiLinatu sibi cinit. mus, n~agnus, in~ximus omnium, quotidianus.
&.
* XP
22
CON
146
CON
PHUAS.Concurms nebant magnt a d fuum, l o / &uprsssait cke* ni. Confluxen in ejus domum omnium enerum atatumque h m n e i ; ceiebrabatur d , U S mima haminum muhitudine et frquentia; effusiones hominum ex agris et oppidis sane erant ingendomur e'ur frequentis~imoh~minum conventu mlebmbatur; salutantium turba aditus omn viasque insidebat ;adium vesti~m continenti agmine e a t wptum. Com. domus =jUs -ima hominum frequmtia cf.Celebrh. U S U ~ : 1. Fiebant ad eum audiendum concursus maximi. id die&&n= hominum ex agris, concursus ad me? Constantia calamitatum concursu hbdaCtPta. Studiorum honestissimus concursur. 2. Confli6tus. Concursus asper litteranun, l d ~ ~ ~ o a Ac t rztojeI&s, s hiatus. CONCOTIO, tls, cussi, cussum, em, a. Hmr&r, secourr. SYN.Vehementer commompemirh tisus : ~ ~ ~ ,fationi~ ~ b urbem metu concutere. Concussalicentia, a i s cupiditatibur COND~~ENIIA =, , f. c ~ ~ syN. ~ Ornatus, decoruin, concinnitas. EPITX. Apta. Usus :Verba ad compositionein et condecentiun apta. c ~ D & C ~ T ere, , imp. 2~ co8&c1pt. SUN. Decet. CONDECORO, as, avi, atum, are, a. O-, etndrIIir. USUS : Ludos condecorare. CONDEMNO, as, avl, atum, are. a. Conumnrr; 11cC1*Ter, /aire conlia~trw.SYN. Damno; ~ C I X :O . )( Absolvo, Ilbex+~. ADV. Gratis, honeste reum. P H R ASwpfus ~ condemnatus wt, il a subi u n a& nom m e rordPgaations. ~ u l r i jsu g i i s COnfOSsur; sua, ac sociorum damnatione ambustus; jugulatus a judicibw ; atrocibus sententiis pcrculsus ert. UsUs : i. Ali uem crimine oliquocodemnue. De ale% 3e vi condemwc: Capitis, injuriartim, pecuniae publicrc tqisrimo judicio condemnari. Insigni nota et tgnominia coedemnan. 2. Arguo, mC1*Tcr. Aliquem sceleris, inertis, impudentia condemnarc. Cf Damno, Innocentem condemno. CONDENSO, as, avl, atum, are, a. S , grorrpcr. SYN.Cogo. USUS : Oves se in unum locum condensant. CONDENSUS' a*um'. COmpocfec,eis3 USUS : Copdensa turma, acier CONDICOI 14 dixi, d l a u m * are* n. J'ia*&fddfadr. syNvenio, u e o . Usus : Condicere ad canam, & con icere. ( : promittere ad w n ~ m . Alicui ) operam condicere. s k f f ~ l y c r
*;
CONDIGNUS. a, um, Iuf dfaif & & u . SYN. Dignus. COND~R~[ENTUM, 1, n. C o n d i m j 4 f ~ a ~ ~ ~ r J o a m m r SrN. a t . Conditio; upor, qub cibos commendat, EPITH. p,qcdiscre, aptum. usus: optimum cibicondimentumfames. sermonum swvitas amicitis condimentum s u manitatis condimento temperare gravitatem CONDXO, 1% ivi, d 1 1 . Itum. fm, Consrw~r;assaison~,accomo13crt SYN. TemP ~ O , preparo. Usus : Gravitatem coinitate,. orationem salibus,tristitiam hilaritate condire. Nema unquam urbnitate, l e ~ r e suavitate , conditior. CONDXSCI[POLU% 1, m. ~onrfisc@Ze. USVS: Multos condixipulos habet. CONDISCO, Is, dXdXc1. diacera, a . -'?fi@~dre d f o d SYN.Disco. USUS: Condistas, q u ? ~ ,p u l o diligentius supplican,. ab rdfys, #ri&, 11 sotIuiter avec $#S l j e vous ~ ~
gOin.
1.
dDiscO.
d f d m f q c h . W r f f * , sr~kargfld'uma$'dirc. CONDIGNE, Irune r,ranim totd d f d f B m . SYN.Digne. -
COND1TX0, onls, f. Assuisorrnr~nrrrf. SYN. , Condimentum. ~ ~ ~USUS ~: Compositiones . ungu~tOrum, conditioncs ~ i ~ ~ r u m . a. CONDiTXO, bniq f. Coadifion,ftrt,girnirC. SYN.Status, fortuna; modus, ratio, lex, patum, patio, conventio. EPITK A5 ua, afRiAior, vaide bona, certa juris, comrno<qior, uam commodissima, cominunis, dcterior, ifficilior, . durior, gravis, incerta, inina fortunae, iniqua pacis, iniquissima, justior, inelior, et honcstior, misera et indigna, mortalis vitae optima, perdita, p r ~ c h r aregia, , sitperior, tolerabilis, teta, tttta, valentior. Conditiones bellicae et hostiles, ;e urc ac verecunde, duriores legum, male, BonE. PHRAS. r. H a n c condltionem majores nostrf statuere. nos nnchlrrs ont ittipos~~ a s r z*aincus cetlr condilion. Constituere, instituere ; hanc viAis conditionem im suere, obtulere tulere, dedere, proposuere ;l % conditionibudonerarunt vitos et adstrinxerunt ; has pacis fegcs dixere. 2. Hanc conditlonem tacile accipiet, il subira focicmcnt ceftc co&oa. Ad has conditiones facife acccdet; libenter dcscendet;conditionem hanc non invitus subibit, sequetur, accipiet ;hac conditione, his legibus libenter utetur, ad has conditiones facile adducetur, veniet; in has leges facile transi y i s c e t u r ; his patlionibus, ac conditionick ibenter stabit; in hac conditione ac patto manebit, 1 . Condltionem non sccipft, if n~accLpfr#ma coHditiou. Respuit, npudiat, recusat conditionem; his conditionibus, in has leges adstringi se non patitur. Cf. Abh<R~~~~~~ 4, Sin8uhrI8 ~t rerum mear u m conditio, Pifaf de #m a$'res es! exlroOrdjlUII+r+ Ea t r m m megrum facies, ur confem cum iis nihil possit; ea est fortuna, ut exeinpltim simile phne nulliim exstet ;pniecipua, propna, miniine cominiinis fortuna nica
CON
147
CON
Ea maxime conducunt, qua sunt refftssima Vide, num conducant ista ad commoditatem, ad f'acultates rcrum. C t Prosum. CONDCO, Ir, duxt, duOtum, ere, a. Rassmbler, ritrnir. SYN.Congrego, cogo. ADV. ~ ~ ~ in j t ~ ~ mine , de mum ;maxime rationibus. PHRAS. Conduxlt axemitum ex xlrpanls mfll,ibu* jl ir M , a& m4/sAconscripsit milites, exerdtum:del&~m militum,quam acerrimum tota Hispania habuit ;conquisitiorrem militum habuit per Hispaniam ; copias conscripsit in Hit ania. Usus: r. Captivos unurn in lWum co&&it, tempu,, rdfmo ; opsram alfoujus emo, loun; faire marcbl r un h'civail, Domum, fundos conducere. ewede conduffur Aliquod opuq statuam, pontem faciendum, operas conducen. Cf. Conmrlbo. ~COND!TOR,O~~~,~.A~~CY~ CONDUCTIO, J O ~ & ~ Y , anta, T. Loeirlim, M. dafnrr. SYN.Auttor. Usus : * m conSYN.Redemptio, colldio. ditor. CONDUCTITXUS, &um, Lou4 USUS : CONDO, Ir, dldl, dItum, are, a Cachr; Opem condubiti~. d m k & & . r i SYN- Abscond% CONDUCTOR, aria, m. Femiw, e&=ncondo; i t a : Inrtituo, constituq constnio. sm. ~ ~ d usus~ : ~j~~ ~opetis ~ t Usus : i. Frumentum, pecunia condere. trecmtis condueor fuit. Aliquid in vixeribus medullisque, aliquid ~ F ~ ~ ~ ~ ~ x cOni* A T 1 O * animo condere. r ~ ~ n n i t uinstituo, o, conotruo, fon<kr. Urbem conden. RempubliCOND~PLXCO,a% avi, atum, amm a cam conden, et constituere. 5 Campono, l b . C n , orationem, leges . DOUBICY. USUS :Tenebne conduplicata. condere. CONF~B~LOR a.d q a t u s sum. ata, d ~~~IVC J>e~<LrIrt(llji T S C , SYN. Colloquor. CONDL)CEF~CIO, la, f ~ fafium, , SM, P .Dmsser formcr, fqonwr. SYN. Doceo, CONFECTIO, oriis, t Fin, a c ~ e m e ~ ~ t commoneo. < ~ u ~ o t l v r a g ~ pSYN, i g r .Absolutio, perfectio, compositio. Usus : I. Libri, bclli confdio CONDC)L@.O, sq ul, are,. n. S ? mihi jucunda fuit. 2. Colldtio. k m p . SYN. D O I usus ~ :SI p q SI C0nt&0 t b Y t i )i ??&Y#lio#l. &~ Q W t0t.m condolw S< & M4 li & feffio a dentibus simul, ac Iingua adjuvatur. & & ,n' , k v mf a ?&<UICOY~ smrpiir, CONFECTOR, Orlq m. Celui pui d n e CONDOLESCO , Is, dolol. ere n. d j n . SYN.QUI conkit et absolvit USUs : SoygWr branroup. SYN.Condoleo. Belli CON-N~IO, ~ ~ uws: ~ + hiyus confetor j ~ erit, qui ~ etc Confeffor ncgotiorum. Pooseasionum condonatio, et addiffio. CONDONO, *M, atum, ars, D ~ - CONFBRO, femta11,oollAtum,ferre,a. ComWr, SYN. C o m ~ r collaq w;M r r n , f j v m . s y ~DWO, . confedo, tionem facia%v. Eipditssme a ex loco, : r. B~~~ .lima dteri condo, 4 " facillime causam cum causa, maturc se in doH~~~ tu mihi hominem condonM, mietatem. Necessario K : in flubug noviriiT~~~ me vobis c o ~ o n a xndu K aiiquo, plurimum benignitntig potirsiign0104 fwrr lNr fl~rrint me mum se ad hoc studium, d i s i m e parva crimen suum alicui condomagnis. Falso b i d in . U q a c m . k l w c a cnminls* ~ falso ~ v d U n 3 in aiquem* -itta tlbi at condono. &f.Pa-, aemenq nunc primum suspicioaem, pfopnS: camina Benlgnus in aliquem Collatum divinitu &da ~ O N D ~ I ~ X B 01 ~ Lm I ~ .c o n uak, m i m e nmna usui : 1. pih avu#tagtur. SYN. Utilis. USUS : Amicum eamia, bellum cum pce, inter e a f q ~ castigare utile a t , et conducibile facinus. confe- mionn> confem accept* expcnsi, Ct Utllir c r n # ~les ~ mcettes ct &Sd#mfs. 2. SICNI F. CONDOCXT,Ilest utikt imp. SYN. Utile , Motum. In hqam ae conferre. ter aliquo conferrc, #m/Ilfr, w . * i t Ad amkitism est, prodest Usus : Istud vem rationibus Pompeii mecontuli. 3 Tranmfm. rsjtcfo, quidem tuis, non item nipublica! conducit
'
est ;singula6 sum fato; alia longe conditione sum ac a t e n . Usus: r. Nulla conditione gnnoytri potucrc, -M comfifioan'a #a S ~PJWWW. 2. Pafium, WJnventio, mmfi%c h s t ~ e .(hditiones offerre hnnatissimas; *ion% conditionesque acced q ck~~e m n Condition~ =pudi= A suis conditionibui ipse fugit; in conditione manen. Stue conditionibus, J'm femi aux cdMt, 3 s%*% fortu??, c @ l i q f i r h a - Ea s t t e m P o m fondrt*~. MeliorC conditione es, a C eg0, Y O @ c d i him cst nrph.Uure d la mirl~ld.H a c im@i conditio, et StItUS Conditio et fortuna -oium infima Nascendi conditio. CC Lex PaOtum, Fortuna. E . CONDITOR, O&, m. Celuipw' a M l e wrr fesn'a. SYN. Cocus, qui cibos condit. Usus : Conditor et instruffor convivii.
RwliiOa;
cI. .
cck%i.
%S
CON -
148
CON
afhibner, Crimen, invidiam, culpam in aliqircm conferre. Vitia tua falso in seneRutem cnnfcrr. In tilium cpusam confert. + Adhlbao, adJlc10, collooo, pono r t u d l u m e t operam, apPIquer, em#oylr . Consilium, diliptinm, operam, officia, cogitationes, curas, studium nd alicujus dignitatem et ainplitudinem confem Confer te, queso, ad eam c u m Omne ingenium, cogitationes u m n a ad Philorophiam contulit. Vwem suam in qoastum contulit, i l f i f Ir mdtier clr m r pllbiic p r a c o n e m egtt. Se ad ructoitatem, a d wieatem, amicitim aii. cujua c o n h e . 5. M l i u o , admovoo. I a iius, signa cum hoste conferre, mcttm a n r brirrs: comuf/n, Castra castris confem. '6. Cmmunlm, j o i d w , unir. Capita conferre; wrmones inter se; sollicitudines conferre. f . Contrlbuo,fournir, #ayer- un nibut UII-1. Ex censu quotannis aliquid in commune confem. CONFERT, contllt, iinp. 1 1est cJIcJIIc. SVN. Conducit. PURAS. Confert m u l t u m a d do~?trlnam, il csf P r f utile d la scicnrc. Momentum ma num affert ; inomentum inagnum habet; a% d d r i n a m multum adjuvat ; plurimum rdert ad d d r i n a n ~ miiltum ; commodi, emoluinenti, utilitatis affert, pmstat ad d&rina ubcrioris fruAum. Cf. Utllla Usus : Ea res ad bene vivendum nihil conlert. CONFERTIM, E n tr-oufi scwz. Usus : Acritcr et confertim puenabatur. . Coh;JFERTUS, a, um, E,rtarr(, +,.CJsL SyN. plenus. : Vita ro~uptatumvarietatt conferta Cf. Pleaur. C o n f m r l u q 11, m. Confrsscur- PHRAS. A conessionibus sacris; conscientiac judex, arbiter; qui deliaa confitentibus aores dat, p r o k t , commodat; quo ad sacras confeseiones utimur; qui pro sacro tribunali assidet ;contitenter reos suorum sordib.us scelerum ex iat ;constriCtospeccatoruin vinculis animoa Jvina quadam potestate relaxat ;quo moderatore conscientir utimur; qui solet operam dare peccata confitentibus; sacra wtnitentia administer. CONF,slo, con/cJJioH NrI<UiIlio,,, LCmo usUs: errantj medicina conkssio. Taciturnitas confwionnn. TUa confessione convince~s, ur ria, teneris. Sua M confessione in laqueos ingit, juguiavit. Confeulo mora, Conftssion, Par-tic du sacly~uirl da plirifcue. Scelerum auorum pro U C ~ O tribundi expiatio; noxarurn conscientie expiatio; exomologesis sacra; animi per noxarum confessionem fa& cum D E 0 rpe0IXiatio. PURAS. 1. Confeaslonem fawm, fdm +o confiuwn, ~e corr/e~s~r. Eluere animum peccatoruin sordibus; sacra confes-
sione perpurgare animum; tefacere w e r doti conscientiac labes, v u E r a ; supcrioris vita: commissa in sacro animi judicio detegere; noxaruin conscientiam deonerare; scelerum quasi sdrcinam apud sacerdotem depunere; turpitudinis s u r virus apud sacerdotem evomere; expiare peccatorum mrder; p.tu. gare x salutar noxarum confessione; vite noxas sacra confessione delere ; obire confec sionis mysterium sacrum; crimina st?a apud sacerdotem exponen; suorum M cnminum apud arcanum judicem accusare; reum agere, peragere. conscientiac 4ua maculas tentir lavacm eluere; s ~ d o tse i ritu tiano aperire : pecata confessione deponere; confessione peccatorum sordes abster~ere; maculas abolere ; pecutorum confedone animum cum DE0 reconciliim; panitentie sacramento animum suo nitori m t i t u w ; susceptas in vjta anaculor confessione ahluerc, expurgare : exomologesi animum pumare ; coiscientiain emacuhre; perpurgvidi Snimi causa pro sacro tribunali se sistert, animi vulnera medico sacro detegere. 2 . Confeslonem generalem lacere, /aire une confession gnralc. Totius anteattg vita noxas, a b iiltiina pueritia dulo initio in memoriam rcdig;ere, saccrdoti exponere, qui arAissimis iis vinculis, in q u e nos nostra sponte induimus, levatos dimittat ;expiare superioris vita noxas omnes: omnis antena= vitr. omnium annorum confessione expiar; ape: .re omnia peccata, q u e ve1 a pueritia memini~niis; totius vita: flpgitia sacra confessione tepetere; confiteri de peccatir totavita admissis; animi labes, quas in omni vita contraxiiiius expiare; totius vita' m a c u b confessione eiuere;-non reticere guidquam eonun, q u e per omnem vitam deliquerimus; ut Plteriua quasi ordiamur vita initium veteris vite oinnis crimina sacerdoti aper&ndu repetere; aniiorum omniuin culpas exponere; de criminibus ve1 ab ipsa pueritia admissis a l h l v i ; noxis, quas a prima actate contraximus, confessione se exonerare; commissas jom inde a puero culpas confessione delere; noxas ab ineiinte otate contrdas, quoad re t e n inens wtest. in racr6iudicio a m i r e ; C O ~ P I longa'ietatc' animi srdes pckniteniie Iacrimis apud sacerdotem eluere. 3. Confenlonw audlre, entfnh-c I ~ c@n/csdon~, J coflf~ss~r. Confitentibus de mis Pm sacro tnbunali aures dare, prabere; confitentibus operam dare ; sedere in contitente de se reos ; de peccatis ad sacrum anim: judicium allatis cognoscere; jus potata!emque a DE0 traditam co noscendi et reinittendi peccata in arcano juficio exercere; confitentibus peccata sua aures commodare, admovere ;confitentes de criininibus auir reos audire; es= a sacris confessionibus; confitentcs reos morum vinculis criminum cxsolvere; mlaxare; animorum sordes eluere, expiarc.
eh;;:
CON
149
--..
CON
. -
CONFESTIM, Anssi6t. SYN. Sine ulla morii, illico, statim, aAutum. UsuS : Confestim huc advolavit Cf. Stalirn, Bmviter. CONFICXOI fa, f&l, fe&um, e r q a Fai~#rotn#lir; c@c/uer. SYN. l;mio, efficio, curo, pneto, exequor, compleo, expedio, transige, absolvo. ADV. Accurate, amanter, b e cursum, bene dialogas, brevi, constantissime, difigentcr tabulas, gloriosissime, jucunde,magnificentissime aliquid,nihilominus legationein, pene aliquem, plane animum, quam commodissime negotia, reAe citrriculum vivcndi, strenuercm suam. Usvs: 1. Ma. nu sua vestcm, pallium sibi confecit, scfnirr, se cnnj&c/iattllrr. Exrcituin, bibliotbecam, pccuniim conficen. E a res famam tibi, et opes maximas con&iet. Heditum in patriatn, negotium alicui conficere. Nuptias, sacra, rem divinam conficem. a. Perncio, a d finsm deduco, rrclrmrr, ritencr 14 bonnclin, Ne~otium per alterum ;rem e scntentia confecit ;k l l u m affcttum confecit. Vira curriculum in littcris: dicm otioconfecit. Longam viam conficere. 1n senatu nihil confeAurn est. Perpolire ontionem et conficere. 3. Transige, lruifcr dwrc IJ~BI+C ,(sms ucrr/ni), Conficc cum eo de hortis. Vehm, id diligenter ut de libris conficias + Concludo, efiiclo. corrcl~rt.Ex hac argumentatione illud conficitur, fuisse te etc. vul':consapuentIa dsducltur. 5. Amlgo, p e d o , a h u m o , abllgurlo, pesaumdo, vexo, ac~~aSlar, &te-, <Irniir& M ~ r o r cont, , sollicitudines me conficiunt. Conficit sc curis. etc. Fame, liipn, seneltute, morbo confici: F a m i t i a m rcm luxu confecit. Mocror animas exedit et conficit. Pudore conficior. CONFICTIO, anls, f. .Tt@osition. SYN. Machinatia Usus : Criminrs confiAionctn Caius suscepit, ucc~~sufiotr caluimicnsc~ CONFX D E N T ~ R A , V ~ CUSDIYU~C~, karAimnt. SYN. Animose, audaeer. UsvS : Aliquid confidenter, malitiose, flagitiose gestiim. C 0 N F f DENTIA. cs. f. Assurnrur, &&Ydicssc; i~~tflclrt~c. SYN.Impudentia, temerilas, audacia (arrogantis est). USUS: HRC guidem s i e a confidentic sunt, non innoccnti=. Magnam sibi sumit, magnam habet con. fidentiaiir. Cf. Audacia. CONFIDO, #S, nsussum. are, n. S r , &Y ronji~ure, conaptdr sur. SVN. Auto, non timco ; fido, s m, innitor. )( Despero, dliido. Anv. conKdere krocius su? caum, mqnopcre et niti invidia, magnoperc cause, legionibus, piane plurimum sibi, valde litteris, malitia su-, vehementer. PURAS.r. Arcana m l h l s u a confidlt, il rne con& tortr srs sec~cts.Arcana, animum suum, consilia sua mi. hi credtt omnia ; animurn suum mihi dar ; summam rerum omnium fidem mihi h a k t ; de fide mea sibi ornnia pollicetyr ; m e a .se fidei, suaque omnia committit ; in mea untus 6de omnia statuit, ponit, collncat ; nihil mihi
consiliorum ejus clausuin est ;omnia in aperto sunt, omnia mecum communicata Cf. Aperlo, Absoondo, Palam. z. I n oplbus s u i s conndlt plurtmum. il nrcl tonfc su cmj a w c en scs ruksscf. In opibus positam spetii h a k t omncm; frctus opulentia sus; spfm omnem in fonunis mis constitutam h a h t ; speo sum fortunarum praesidiis delegat ; omnia sibi de forrunis suis ac copiis pollicetur. C t Spas, Innitor, Spsro. USUS: Nimium sibi, causg suae confidit. Virtuti constantiaque t u i e pltinmum confida De re aliqua, de alterius voluntate confidere. C t Fido, Spero. CONFXGO, 1% nxl, flxum, a m , s Clourr, prrccr, ~ Y < I I ) ~ J CSvm ~. Figo, vulnero. Usvs : t. Hercules, ut Eurysthei filios, ita suos configebat sagittir Cornicum ocufos configertl, i r ~ t ~ ~ p hdilcqttc t r p , ~ ~sai (PROV.).I. ~ i g a , pon* r~~ployar. Configerc omnes curas ct ccwitationes in d u t e rcinttblicz. CONFINGO, 1s. nnxi. flctum, a m . a FCKfonnrr; crdrc, invcntfl, SYN.Fingo. ADV. Cmdibide;, suspiciose facinus. Usus : Cnnfingere, comii~inisci rumonm. Confingcrc, contiare crimen, aliquid critninis, accusutionem. Cf. Flngo. CONFINIS, a. gen. com. Q r i con$t,re, rotrfigu. SYN.Vicinus, finitimus. Usys : Est huic confine genus dicendi. Cf. Vlclnus. CONFiNIUM. 11. n. Voisinagr, lit~tifr*, rmi/r~zs. SYH. Finis, limes; provincia: extremum. Usus : Convenit in vicinitatibus et confiniis, equum et facilem esse multa de suo jure conccdentem Cf. Llmea CONFIRMATIO, bnl& .C@nnarion (l. a2 rkct.). SYN.Fides, EPII'H. Gravior. Usus : 1. Confirmatio est, per quam caus;i: fidem, auftoritatem et firmaiiientum adjung!t oratio. z. Coxuoiatlq rorisoldion. Non t g ~ t confirmationc virtus tua. Vox Eccf. Confi'r~~~ation (swrcinrnt). Cf. Confirmo. CONFIRMATOR, Qrls, m. Garnrrt, <NI/ion USUs : Confirlnator et sequester pecunire desideratur. CONFIRMO, as, avi. atum. are. a. Afjrmcr, cotrsoli&r; rrurrurcr, rmortragcr. SVN. Armo, assevero, promittn ; stnbilio, corroboro. ADV.iicne se, finenter, liquido, m ~ p * pere, molestius, plane, prieclare, tcmerc. Confirmari impudentissime caput legis, mcdincitter, necessario, vehementer, multum confirmatus animits. PHRAS. I . Eventua rumorem conflnnvlt, f'hrlnetrrrrf prnnv*1l<l rdnlifJrfr6 bnrii. Fidem rei evcntus afrmavit; rumori fidem eventus addidit; accrcvit rumori fides n i evtntu consecuto; ad suspicione,m.ct rumorem certissima res accesserunt; oprnmnem adjuvit conrntiens rumori eventiis ; nimorcm ambiguum eventus mi ad certum redegit. a. I m p e r l u m slbl connrrnavlt. i s'assyra Irpcnrvoir. lmperium diuturna
-CON -
-. .- --
---
--. -- -- -
ISo
CON
~ ~~",$~Js~f.h~~~ea$~ srra oleo ad ineundum animorum certamen
munivit; audbritate et consio roboravit; subilivit rempublicam; confirmatiorem reddidit, e&cit ; tempomm ini uitate, fortuna, collnpsam affirmavit, Ccnsta~ilivh ;pncclara niti% ratum Regis nome% imperiumque ei effccere. 3. (Conflrmavlt d*em
dmm mpitum millb imbuih ; chrismte co-nrto oho christianorum, ad dcrrm haUd paucionrm interion certamina corroboravit. IWem apitum miha sacro oleo delibuta, ad Christivla palartrae certamina ab ilio C O N F ~ ~ avi* atumr S*yfler~ sunt initiata; Christianz militi* aufforatr ; allu"r~ em'Ier. sYN. Cog% mnfici'%PaW un& Christiano ritu ad sacra certamina comparo, w q h Usus : Bellum tus opern sunt dehominum millia; Chrismatis m"afu"4 ~ o h t mxePturn q Unde h"c e-nto confirmata; ministrata decem milduCtum et conflatum mendacium est ? Ea res ,bus hominum unfiio illa sacrg qua "Wnam invidiam atque i n f a m i q plurimum vir" od arcana certamina muniuntur. Usus : suspicionis, ncgotii, ac pericdi conffavit. lis, donibus,nrgumentis conV ~ ~ totm U S iilam SCeMm, accusationemque fimae sins uila dubitationc confirmaCOnflav't. veDe hoc tibi plane confirmo. 2. Con* CONFLOENS, entis, m . Coaflyc~f. lor, coa.ro&r1smikager. Erigere, confirmarr, UsUs : A confluente Khodani copias movit bonorum animos. j. Corroboro, aiabilto. ilrmum rsddo, probo, comproCONFLOO. 1% fluxl, fluxum, am, n bo, nuffragor. orCi$fer, nr. Animum, se .4crou~'r cmemd~c,afluw. SYN.Concurro, ad o m i a conr( miore. morbo confirmar, convenio, pervenio, flua Usus : Laus, honor, g u i n r h u n r maladi. Cf. Probo, Conaolor. d~gnitasin domum tuam confluxit. Omnis reipublica sentina inea castra confluxit. Multi CONFIT, flerl, (prlmia et m u n d l s perscnls non adhibstur). p. Efrefi'tJ a v ~ i r ex omni orbe Romam confluunt. h. SYN.Conficior. ADV. Facilius. Us.Us: CONFODXO, 1% fmi, f w u m , e* -a. Commodius caden nihil poterat, quam si res p ~ , - crjdler ~ ~ ~ da , COY&,Usus : Confedere sin&sanguine confieret. aliquem multis vulneribus; tot judicib conCONF!TEOR, eris, feglus aum, eri, d. fossua A w u W Pr0~l-r. SJYN. Fateor~pra me CONFORMATIO, enis, f. Corr/mmation, fero1 Pgnmo. )( InfiCior, cela ADv. A~erte, disposin'oa. SYN.Forma, compositio, exori n p u t , impune, libere, necemi% palam natio. EPITH. Insignia, impressa. usus :cona ulterium, plane tandem, aliquando, ttmide, formatio linumentontm, compaitio m m Vefa. USUS : Apene et in enue confiteri de brorum Animanti5 figura et conformatio crhine; crimen alicui confite". Cf. F a ~ a r , totjus corpoh. confonnitj0 et noh. C~nfssio. ratio continentis et temperantia. Vocia, senCONPLXGRO, as, avl, atum, are, n. tentiarum, verborum varietas et conformatio. BnOktI Iln COW~L. SYN.Ardeo, exuror, CONFORMO, avi, &tu=, aFs, a comburor, cOnCmnOr. PHR*S- P-dfa Former a~mrIfcr, maager. SYN. Compono, o m n h GOnnagrarUnt. ~ ~ ~ /mri f ~ fingol s eh&go, figuroI formo, informo. PHRAS. out I# brAMas. Incendio hausta, consumpta, l. Conformars rrr, a d @u volun*itsm deleta sunt ;incendio fumabant; igne corrupta .tudet. j l c h k #f& oux & crt absumpta sunt; incineres abierunt. Cf. Con~om,,,P. ~d nutum, voluntatem fingere; suas cremo, Combum. U s ~ : s1. Ardore flamma voluntater ad alienum nutum compone=; re. r. '~RANSL. Invidis incendio, ejUr vofuntatibur, studiir obsequi; wpm ad m n f l a ~ * se c0ns*'tr4cr alienam voluntatem ad'ungcrc,accommodnr~ d'c#wr, a % colln, & Aaim. Cf.Ardao. Se ad nutum ejus fle&n; ejus voluntatem CONPLICTIO, onis. f. Lnffe, codaf. suam ducere ; se suaquc fingere, et dirigem ex SYN.ConfliCtus, contentio, quasi concursus atiena voluntate ;totum se ad ejus voluntatem cauwirum USUS :R e ~ m inter se pugnantium convertere; ejus voluntati mowm gerere, obcoafliffio. temperarc; cum ejus voluntate congmere, conwntire ;suam ad ejus voluntatem aggreCONPLICTOR, aria. a t u i sum, arl, d. gare; penden ex ejus consilio ac voluntate; CanbafCn. Usus : Multis et magnis incomsua consilia ac rationes omnes ex ejus premodiq duriore fortuna, morbis, annona difficultate confli&arnur. Cum bis confli&ari, , scriptomoderad. Cf. Aooommodo. 2. Totum
et pro reipublicz saiute dimicare oportet Cf. Afnlgo. CONFLICTOS, as, m. Combot. SW. Confli(tio. Usus : Lipidum con&&u a <nw ignis elicifur. Nubium confliffusConfliAu corporum magna acies pelluntur. Cf. CertamenCONFLIGO, 14 n l ~ l n , l a u m . me, n. AnwqdtCc COntend dimicoIpra1ior2prodio decerto, P r & u n facio, pralium commltto, dgna confero, manus confem ;certamen mimo. ADY.Temen cum aliquo. Usus: Manu cum hoste confligerc. Amis cOnflkere~ decertare.
Roc
'
CON
CON
se divlna, voluntati e o n f o m a v i t , ils'bJt confor~tI entitrrutent d la volmfI de IIIEU. Suam ad Divini Numinis voiun@tem agqegravit, in DEI voluntate plncidissime acqute. vit ;totum se ad exequendam Numinis voluntatem contillit ; arbitrii sui jus omne, in jus arbitriuinque Numinis transtulit ; a divina voluntate'ne latum quidem ungut m discesrit ; a d omnia 1)ivinie de u : mentis consilia promptus descendit ;Divina de u: voluntatis rationem duxit unice; Divinre u: voluntati totum permisit. 3. Ad Magistri IW mores c o n format, il#retur' r~foiUle nrr la c d u i t e de so# #td(rc. Ad magistri se mores fingit, coinpnit ; speciem qtiamdam ac in~aginem iniigrstri sui moribiis exprimit ;de magistri sui moribtis mores informat suos; magistri ~nores imitatione exprimit; in maginn mores rbit. C t Imitor, E x e m p l u m . Usus: Ad niajora nos p n u i t natura et conformavit. Animum cogttatione excellentiun virorum conformare. Conformare se ad votuntatem alterius. Ad illustre exemplum qitoddam mores, vocem, animum conformare. Cf. Aceommodo. cONFR~G~SUS a, , u m , Ajrc, indgd, rnbntrtda-, rocai'Icux. USUS : Loca aspera et confragosa CONFRINGO. is, frligl, fraetum,ere, a. IfnIer, rifruire. SYN. Frango,infringo. USUS: Rem, jura, consilia confringere, dissipare, consumere. Cf. Frango. coNFtTGI0, is, fllgi, f d t u m , are, n. Se rr/ugirr. SYN. Perfugio; perfugium, pr;rsidiuin et auxiliuin qusero, concurra ADV, Levissime, privatim ad judices. PnRas. Mireri o m n s s a d te co:ifugiunt, fous &S r~iatliearenx onf recnnrs d vms. In fidem tuam ct clientelam se confemnt, rccipiunt ;in aquitntc tua paratissimum habent perfugium, confugiiim, nceptvin; non aliua portus est, in quem mallent invehi miseri, te uno amico t+i ac beati ; apud te velut arx, portus, ara ii~iserorum;tu miserorum columen, receptacitluin, adminiculum certissimum haberis. Cf. D E I opem imploro. USUS: Tot difficultatibus affeltus, affli&us, in tuam fidcm, veritatcin, misericordiam confugio. Rebus meis diidens. ad au,?oritatis tua: aram confugio. CONFUNDO, 1s. fadi, f a s u m , era, a. Mdianqer; rItt~fir, confndrr. SYN.Misceo, conturbo, perturbo. )( Distingue. USUS: Verum cum falsis confundere. Griecos cum Komanis confundere et conferre. Vis divina toto mundo confusa. Confusa et perturbata oratio. Animo,dolore confusus. (Confundere aliquem, cuofunrin? qqn, ini $muvcr q d i l mrnt. Vtrrs.); latino efiertur hoc modo: rliquein in mborem dare ;mborem incutere ; vereciindiain afferre ; pudore suffundere. Cf. Mlsceo, Turbidus.
CONFUSE, Cot1/~snnrrnf,sa~scr.fre. SYN. Penniste, per tumultum, ac trepidationen )( Distincte, ordinate. USUS : Loqui permiste et confuse. Cf. Turbidus. CONFSXO, anis, f. Conjusion, ddsordrc. SYN. Perturbatio, pcrmistio. Usus : Perturbatio vita, et magna confusio temporum, reli ionum, rcrum omniicm confusio. Con. jun&io, confusioqiie virtutum a Phitosophis distinguitur. CONFTATIO, bnis, f. Rfufation, (t. & r&f.J SYN.Dissolutio, reprehensio. CONFOTO, as. a v i , a t u m , are, a. R I tec SYN. Refello, rcuto, reprchendo, di&, coarguo, inrmo, dissolvo, redarguo, explodo, cunvincq frango, ejicio, abjicio, adversaria m r t o , falsa esse doceo, tollo. USUS: Argumenta alicujus confutare AudaciPm hominis confutavk, confrcgit. C t Refeiia CONGELO. as, .vi, a t u m , ara, a et a . Gclct. SYN.Conglacio+duresco in gieciem PHRAS. A m n l l congeIbtur, /eflewe #rtgcl% Amnem vis frigoris concreto gelu adstringit ; amnis nive U pruina concrescit; duratus giacie amnir Usus : Gaudebam illum vtio congel a s e Cf. Glaciea ~ O N G E M I N A T ~ O anta, , f. ' ReliovbIrtnenf, etirdrarsenrtnt. USUS : Quid hoc conga minationir? CONGEMXNO, as, avi, a t u m , are, a . Rrdorbi?~. SYN. Gemino. USUS: O m n a congeminavtmus. CONGEMO, is, g(lmltum,.em, n. Gdtrtir profonddmnir. SVN. Gemo simul. Usus:Congemuit scnatusfrequenrCf.Gemo. CONGERO,is, gescii, g c s t u m , ~ e r q a. A~to~celer, entusser. SYN. Congrego, accumulo, comporto. )( Disslpa USOS : f. Pecuniam aliquo, ras direptas tn ngnum congerere. z . TRANSL C o n f e m MalediRP, crimina in aliquem congerere, se re'&ndrc rrr injurrs, en calo?~~nirs contre qpn. Cf. Congrego, Cotligo. COXGERRO, bnis, m. Compd:gnoa & #->ir. SYN. Cum quo familiariter et facete confabulamur. CONGEST'ITIUS, a, um, .?e rap r n p r t c . Usus : Locus cmgestitius, a e cienda fundamenta ineptus. CONGESTCIS, q n R r f ~ o n d u m ~ ~ ~ ~ I e r , &accumu&r. SYN. Comportatio. USUS: Avium congestu, non humanis manibur CONGII ARIOM, 11, n. Vase qui timi un ronqe; do#, #rIse#f, fiddraiffC &u# +ate. JYN. Imperatoris donum a con io, mensum genere vini et similium sic dihum. UsUs : Casar muneribus, monumentis, congiariis, epulis multitudinem iinpcritam lenierat. CONGLXC~O,as, are, n. Se giacer, $4 cngeItr. SYN.Congelo, duresco. USUS: i.Aqua
. CON
CON
fdgonbus conglaciat, nive et pruina concrtsc i t . a. TRANSL Ejus consulatus consilia cong l p c i san ~ ~ m s u i scppIse ai da?u finuctioon C f . Glacfcr. CONGMBATIM, E n m . Usus: Con. globnfim ac coniertim pugnabant. CONGLOBO, ag avl, ara, a. riani sodalitii nomen ot professus. unblr*, rcmir. SYN. Coge, colligo. USUS: Congrogatto .Romana Cardlnalium, Muc undique conglobatur aqualiter. Milites congr&afion r3cJ cardinaux. Congregatlu se in unum conglobarunt. rituum. Concilium ttr( Consilium Parrum Purpuratonim sacris ritibus sanciendis conCONGLUTXNATIO, a n t a f. Action & LO&, & c i m t t r . SYN. Conjun&io.*EP~~~.stitutunl. Congrogatio de Propaganda. Sacer Vaticani Senatus conventuq de conKectns, invetuota. Usus : Conglutinatio recena agn divellitur, &S parlirr ~(icctnni~n; servanda, ?lepropaganda per terraruin orbem fide, agi solitus. sc s@rent dtpciknetu. 2. ?.RANSL L'~>gIuti~t~ i0 ~rbonim ii~is0fi , <Iez 1110ts. CONGRRGO, as, avg, atum, e=, a , CONGLUTINO, m, avl, atum, are, a Rwse~nb/e~, riunii. SYN.Colligo, contraho, A!&urI r~ppVor&r.SYN.Conjungo, copulo, convoco, coacervo,aggrego,cogo, conjungo, in codfie, comyingo. U S u s : Voluntates nostras unum locum competa )j Dispsym disslpo. consuetudo conglutinavit. Amicitias inorum Usus: Homines libonter se cum aqualibuv nimilitudoconglutinat. Cf. Jungo, Conjungo. congregant. Paulum in eumdem hunc numerum congregabimus. Tecum me et voluntas CONGRATOLATILO, @ni% f. C o t g r d congregavit, et fortuna conjunxit. In unun) fdWa;j&a IJSUS : Omnium ordinum locum congregata plebs. Cf. Convenio, Colconrenrus,gratiarum netio, congratuiatio me ligo, Convoco. commovrt. Ct. Gratuatlo.
Conspcratlo Mariana, Con,&gaalion de laoSrdirlcV i * Sodalitas, sodalitium, cactus, conventus Maria: honoribits institutur ; ca?tus u litterwia juventute coltedtus, conflatus ad Divi* Matris honorem; sodalitium scho-
turp parum congruere. Sentcntia mea congruit cum judicio senatus. Di& faftis congruunt. Ontio, scntentia discrepans, verbis congruens,Cf. C o m n t i o , Concino, Convsnlo, Simllia )( Dfxrepo, repugno, dlssentio, d i d d e o .
CONISCO, m, are, n. Hcorfdr rfs /u tzte. SYN. Ariety fronte concurro. USOS: Caput opponis, cum eo coniscans, & te jcttcs sut Iwr, &,tPlt en MI&, COfItnr u n 6L'ler.. CONJECTlO, onis, f. Action a2 j d r , a2 Carurr. SYN. ConjcCtura, conj&ui Usus: t. ConjcAionc telorum hostis fusus est. 2 TRANSL CongcCUrc. ConjeCtionern sornniorum ita definit. Cf. Dfvinatlo. CONJECTO, a 4 avl, atum, are, a Con&cIu#r. Usus: Eventu aiiquid conjeta* Quid dicam, aut quid conjettem, nescio, j e S & fue rn, nt qUt@USdr. cf. ConJicio. CONJECTOR, orla, m. PYY~II. SYN. Interpressomniorum,portentoru vater Usus: Conjctlor somniorum, i n f a r g k a2.r songeo. Vattcinatones et rcspoarioner antspicum, conjdorum CONJECT~~RA, a . f. Cimyclure. SYN. Opinio, suspicio, divinatio, augurato, sia EPITX. Bona, crudelis, diiicilis, stica, facilis, infinita, levis, multa, perspicua, probabilis, vera, verior, certa PHRAS Conf e a u r a cap1 vlx potsclt, o# pcvt & pIiw en l i r r r une rorrjrfurc. Ea res conjettura judicd, sciri vix potest; conjettura de eo re capi, fieri vix potest ; ad conjeCturam cjus rei evaden vix humna mens pote*; a conjduram propius acceden; conjeRura arsequi, augurar non Iicet ;nultus hic conjetnune locus. nihil hinc con'icias, c o n j e a ~ 1 ~ & l c fUSOS: a ~~n~&ura, m ~vanas ue r r t e s duci potest, nihil inccrtiua ConjcCtura ucor ad suspicandum Quantum conjdura assequi, consequi possum Scis, quo me con. W u r a ducat, quid odorer, quid conjeRura augunr. Ex vu tu conjeturam fafio, capio. Vultus mihi conj&uram animi afert. Quanrum conj&ura prcipio, c a r g u e n quntiesconjeRunsnostrli aberramuq Ptlimur. CONJECTORAI;IS, e, n . c o a FO& sur &S conjrctnrrs. "SUS : (gausa, genus orationb conjeeturaic, gurzfion &f'1. CONJECTbS, <Ir. m. Achoir a2 l o w , SYN. C o n j t i a USUS: Conp4&ur oc~lorum CONJICIO,.ls, J&t, jectum, ore, n. et a. ConjtcNv~t, abiner. SYN.ConjcCtura ~ s s e quor, ve conaquor; conieCturam fncio ; conjcCtura pmpicio, vrl p p i c i o , agnosco, interprctor, divino, existimo. ADV. Acutc, benc, belle, maic, praclare. PHRAS t. Mul-
8 2 :
Ym'
morbos; e vultu, qui est Lndex et imrgo animi, n e q u F m incerta, conjeAio, dubia aut obscura ivlnatio sumitur; frons ad animi faciem proxime accedlt ;haud aberrat conjetura, qui u vultus indicio de animo surpicatur; ex vultu conjehra haud temere duci, capi, fieri potest; ex vultus indiciis haud agre ad conj&uram de aiiimi sensu evadimus; non failit conjettura, qua ex vultu de animorum habitu judicat; ex vultu, oculis, fronte conj d u r a ducimur, propius accedimus ad animi scnsum explorandum. R w s u n t ejusmodl. d e qulbus ne conjicere quidem quidq u a m poasumus, &S o p r c s tn so& <J re poinl gu'on nc p I ~ ni/c t conjtcturcr. Quz POsita! non sunt in eonj&ura ; qua extra cvnjcRunm sunt ; qua a conjdura procul absunt ;qua a conjeCtura mintme pendent ; ad quaa conjcCtura accedere; de quibur conj&uram kme, capere; ccrtus vatcs, conjetor esse nemo w i t : de quibus difficiiis admodum conjdtura sit, incerfa divinatio obscurum augurium est, in quibus, quid futurum sit, quid eventurum, quid aferrc, prrere dies, casus, fortuna possit, suspican, divina*, providere, asseqei nihil licet. Cf. ConjsOtura. Usus : 1. Se in fugam, in peder, latebras, castra conjicem, q jetw, u #rn'&it~. Tela In slfquem corifbem, huwr. 2. Con Ice* js&r, &m-cr; #ms.ty. N~ledi& in diqucm, caumm t ~ ~ b u m m cri, men in aliquem conjicerc Flammam illonun temponim tn me conjecit. 3. Dbtrlbuo. &Stn'hr. Causam totam in certw locos, multa in unurii iibrum, epirtolam conjeci. 4 Intendq oonverto, JCIIC. Oculos in eum conjecit. 5. Afle-, redlgo, w f f r t &u Ir/ m rrl let. Rempublicam in magnas d i f i c u l b t ~ ~ conjecit. Ne me, queso, in hanc tristitiam, hoc malum, has tricas conjicito. Cocli gravitas in morbum me conjecit. Conjecit sc in nuptias . X)lvlno, augumr, oonjeRd, conjfffrra~,&iner. A~rgute, acute, hace kmgc ante conjecerat. Cf. Dlvlno. CORSOG~~~T~O, &ni* f. 114ilnnp, wrrlsrr. SYN.Colligatia. USUS: Capitum conjugatio et relcgatio, et p r o p p t i o virium. CONJOGlUM, 11, n. Union ~a*jt~#alc. SYN. Connub~um,matrimonium. PHRAS.I n oonjugb degtt, elk, rst @C. Est itfi connubium cum viro cumprimis nobili ;wngu'usque miscuit ctim Patntii g c n d a omesiicum fardus junxit cum viro ciarissimis natafibus orto; Iocata trt in mntrimonio; in manum convenit viro honestiuimo; in matrimonium data, collocata est viro ciaanssimi neris. Cf. Matrtmonlum, Nubr. Usus : prima mcktas est in ipro conjugio. CONJoGO, aa, avl. atum, are, a U n i r , SYN.Conjungo, COPUIO, socio. USUS: fucundissima est amicitia, quam morum similitudo conjugavit. Cf. Jungo.
k i ;ir"
CONJUNCTE, Conjoirrtcmetrt. SYN. SiCONJURO, a s , a v i . a t u m , a r e , a mul, conjuntlim. )( Separatim. USUS: ConCotuplrcr, fnitr drrcom#lot~. SYN.Conspiro, junCtissime et amicissime vivere cum aliquo. conrentio. PURAS.Multl nobiles conjura'Unti b r d ~ m # d?nobks o n t f d un cojn@t. CONJUNCTIM, Conjointtnrrnt,r~rmbIe. Coitionem, conspirationem fecerunt ; multi syN. simul, conjun~ete. usvs : c ~ ~ ~ ~ ~ A ~ ex nobilibus conspirationem conflarunt ;cond e ea n poterit referri. jurationem fecerunt ; facinoris societatem COr9JUNCT10, Ass~lftblu~r; tnlcrunt ; conspiratum a non paucis nobilibur; um'orr, lia3on. SYN. Copulatio, necessitudo, coivere in nefarii consilii societatem nobilium societns, consociatio, cognatio, afiiiitas, connon pauci ;condata ex nobilibus nefarii fede8Ciui0. )( Dl@unbio, alienatio. EPl'rn. rocietas, impiis reliRionibus devinta t e m , humana, incolumis, invidiosa, Ju~ s v:sCognitum est eos conjurasse. Hi quicundissim? m a P ? maima, mediocriq no\'? buscum conjurasti, ubi sunt) Scito mihi paterna, prdiuturna, perpetua, alieni esse tantum, conjurare ut cupiam. nccesritudini liberonim, re entina a # ! " ? ~ ~ ~ ~ CONJUX, glq m. 4'0~". scmpitema. Suavis inter aIquos, suavissima connubii, thori consors. EPITH. summq tanta, vera, vetus, infinita usvs. Particeps Minime avara, fidissima, fidelis, fidelissima, ~ f i ~,.icinitatir, i ~ ~ benevolentiz, i ~ naturae; integra a ~etulantia alicuJ"% m i s e a ainiciti9 conjun&io. Conjun&ionir mutue CONNECTO, 1% nexul, nexum, 0% a vinculum. Conciliare sibi conjunAionem mulAttachrr, I V r membIe. SVN. conjungo, tonim, scfm'rr bruurou d'utrris. Veterem conneRo, colligo, nexa vincio, copulo. )( Sepim. juntonein nostram t!befa&arunt, ac prope AVV.Leviter. USVS : Amicitia cum voiuptate dlremerunt malevolorum artes; a conjunconneoitur. Cf. Jungo. Aione nos prope avocarunt; de vetere conCONNEXIO, anis, f. L i a i ~ o n . juntione multum diminuere, wjroidir braucm/# #M awirttm umili(. Cf. Amicitia. CONNITOR, orla, isus ve n l x u s s u m , niti, d. Fmkr <icgran<Is rforts. SVN.Nitor, CONJUNCTUS, a, um, Uni, lii. SYN. o cram do, conor, contendo, enitor, elaboro. Juntus, copulatus, adjundus, coharens, Qsus : Quantum cmniti animo potes ; conwtmna, miatua, communis, connexus, tuni labore contendere, tantum fac, ut e ciaz habens societatem, conjunRionem gratiae, Cf. Conor. Nltor, Contendo. quari devintus, necessarius. )( Divisus, d l s j u n b u q rolltarius. Usvs : Habere c o N N l v & O , as, nivl ve( nixi. ere, n. aliquem usu, affinitate, consuetudine, officiis /.;ti= srtndlnnt (ir nr par ~ o i r ,~fissitnulcr. conjunflum; ccgnatione, alnicitia inter se < j > ~ .Dissimulo. USUS: t. Dii w p e in homi. conjunoi. Familiaris et omnibus rebus connliin scelenbus connivent. (luibusdam in junetur alinii, ve cum aliquo. Mea causa rebusconniveo.Cf. lndulgeo. z.Oculoa n u n c cum tua est conjunh. Virtuti tu= fortuna claudo, n u n c aperio, cl4'>1rr es y-. conjunfta est. Vitam agit cum honestate Oculi mmno conniventes. con'u&m. Vita flagitiis et probris conC O N N ~ S I U M , 11, M~~~~~~ syN. j u n h . Summa miseria cum summo dedecore ~ ~=f. ~ ~ ~ j ~ l~ ~ ~ conjunfta. Discessus tuus cum gloria potius CONOR, aris, a t u s s u m , arl. d. E*&c n t conjun&utus,quam cum probro. f. pvrttdr~, s>cJorcrr. SYN. Enitor, connitor, A .nlcug Concom. iiit~lior, indago, experior, incumbo in, vead CoNJUNGO* ih junxi* junctum* eres rc~n. PHRAS. I . Conandum tlbi erit a. yo*, u n i r t l k . SYN. Co~ulo, COnJungo, magnopere, il vous fau~fra/;zirc brriucou# conglutinar consocio, congrego, COaglnento, r/'rJorts. Magno studio enitcndum ,conten. concilio, conneeto. )( Didungo. ADV. Condendum, elaborandum tibi erit ; omniconatu jungi maxime vetustate, lin ua,societate,miri,d agendum, id molienduln ; intentus tibi fice quam m a x i m Jsvs : Cum aliqu" animus habendu~~quinulli unquam labrisucamicitias canjungere, fuire a~nili( avrc qpn. cumbat ; in hoc tibi ope ac opera incumConjungere cum gravitate comitatem. Nos bendum ; ad id omnes cogitationes intennb ineunte atate usus, consuetudo, studiorum dendz ;tato e ~ o r e t i bad i hoc incllmbendum ~OCietPret similitudo conjunxit. Cum aliquo ; tato pe&ore, omni ope huc annitendum; nccerdtudinem conjungere. Sententiarum op, in hof elaborandum, desudandum ~ondus elegantia verborum. Cf. J u n m erit ; omni cogitatione ad id ferariq e0 A3hpMo. nervis omnibus contendas, necesse erit. 2. CoCONJORATIO, bnls, f. Conykrafion. nace, quasm, u t ilolidam l a u d e m consequare, cfforcrr-i~ous j r ~/ons#rr,<Pcl~qulni roirsp1'rntion, com lot. SYN.Conspiratio, conr n s i a EPITH.bviiis, constriita, exitiosa, u m ~ i o i r r ~ o i i t t ~Accinge . te, quaso, ad itnpia, occulta, recen% scelerata, superior, eam cogitationem ; da operam, id age, idmolire, id unum machinare; contende nervis vetuir USs : Conjurationein facere, depreoinnibus et facultatibus ; oinni ope annitere, hendere, patcfacere, aperire.
gp-
CON
CON
totis 6ribus accingcm ngc pro viril$parte, pm twi parte, totis vidbus; omnibus nervis, omni atudio, qaurtum esi in te positum ; quantum in te atum est ;quoad potes ;qu? valla ; quantum suidem p r a m poteris quintum viribus ltcebit conscqui. Confer ad tan rem omncs vires, omnia studia; quidquid est in te industrlli, O ,cu-, dilrgcntir. Ne viribus peperceris ;ne quid studii pmter. mimis ; da optmm pro cs. quod in te erit ; ita contende, ut nihil magia. Cf. Studeq Satago, Contendo. Usus : Multa efficere, ptura conh. Sctlw conad.
Exquisitus, insignir Usus : Conquisitissimi cibi, odorcs. FiAis, conquiciitisque vitiir defoniuue hominun. CONSILLUTATIO, anlu, f. Safntdim. EPITH. Fo~tnsiqperhonori6ca. Usus : Forensis consnlutatio. CONSALOTO, M , avi, atum, ara, a . Safue. SYN.Snluto. ADV.Amrcisstme inter se. USUS: Qui inter se amicissime consalutarunt. CT. s a l u t a CONSANESCO, U, e n i , escera, n . St dlobir, sg#+. SYN.Sanus 60, mor. Usvs : Cum Conaanuisse videretur, recruduit vulnus. Cf. Sano. CONSANGUl[NEUS, a , um, Du poris c~nquassationeet perturbatione ortus. sang. SYN. Sanguine conjunAus, sangrrinis CONQUASSO, as, avi, atum, ars, a conjunAione proximus : con&bran&r. SYN.Commoveo, concutio. Usvs : communione. sanguinitare - pro$nquur ct co&atus. Omnes provincir bdlis tonquisuita. Proninauur Alnltaa UsvS : Nec inielliCONQUBROR. erfi. qusatus aum, guni es& se consanguineoa queri, d Scplaindrr. *N. ueror, deplora CONSANGUXNXTAS, &ti+ f. PamSf6 ~v.Grnviter,grnvissime,me~iocfiter,pubIice dn sung. SYN. Sanguinisc~njunAio,communio. de faAis, verissime. Usus : Nihil tecum de Usus : Alteri consrnguinitate propinquus. in una fratris conqueror. Conqueri fortunam Cf. Cagnatio. advemam, non amentan decet. Cf. Queror, CONSAUCIO, au, avf, atum. are, a. Queda. SYN.Saucio, vulnero. C. CONQUESTXO, e n & , t PImm&. SCY. Blrsurprh;,t~~~nnL Vylnaro. Querela. CONSCBLERATUS. a , um, S o n J / l CONQUXESCO, is, *vi, btum, eicsret miuws, &mimi, scUrd SYN. Sceleratus a. SI r@sm SYN.Quiesco, consido, desina Cf. Staleratus. h v . L~buntissime, paulum adsentu alicuju, CONSCELERO. as, aoi, atum, ara, a Usus: Bella hieme, litterr kflu conquicscunt. Nunquam n bellis conquiescemus? Ut Sonillcr, &shonmrr. * Usus : Consceler~rc &as nostra grovior in caritate, atque adollaauru piernas, a u m s@em ImpIero. centia tua ex omnibus molestiis, et laboribus CONSCENDO, ii, scendl, scenaum, conquicxrt. Animus a forend strepitu conate. n. et a Mmrkrtur,SYN.Ascendo. USUS: quiescat tantisper. As@u uno omnis Conseende, quzso, et nd nos trajice, subcura conxdit, ac conqu~evit.In libris conln&U naulm, J'tmb"p#r. Cf. Aacendo. uiesca, h n m nn &krrsffntnf dans mts CONSCENS~O, 61118, f. Adon & m o W i w .C . Qulamo, Relaxo. I a ~ uUsus U : Consccnsio in navea CONQU~RO, f . , quIsfvi, quisftum. CONSCXENTXA, m. f. Cmcirwct. SYN. are, a. C k c k r soi@tns~mml,m k m h e . SYN. Investigo, magnaditigentia quzro. ADV. Kecordatio, animi u;cdun rntio, vis, et le& a ciua et de reAc f a h a et S admonemur. Curiosius, ddigentissime, studiose, undique E~ITH Comes, . communis, jucundissima beac pecuniam, undique suavitates. Usus :Aliorum a & vi-, p r a ~ scelerata, stobia, fa& a eventoconguirere. Suavitatcs undique digna supplicio. H ~ U S 1. ( C o n ~ l e n t t a ct delicias conquint. Cf. Quem, Coillgo. bona. VUW.) Bonru com&ncc. Conacientia CONQUIS'IT]&, Rwc rccb-c&, ~ v r nn c bene a & , viti; conacientia m % faAorum; join scrn$n&nr. SYN. Exquidte, ditigenter, mens bcne sibi conscia; optimr mentir condo&. USUS:Aiiquid conquisite scrikcrr scientla; conacientia re%! voluntatis; conCONQUXS~ TXO, .bnts, f. ~ c c k r c h SO& scientia nRa et practara. (Eit homo b a r gncnst. Uss : Exercitus durissim conquisiconacIantla,VUu;.),ccf kommaIa consn'rw tione co11eCtus In conquisitione oratronis Vi est integcnimn mentis; jwtur, durissimum u t exordium Conquisitionem integer, aqui nc re& m n s ; inty~er,et habere, facerc militum, mrdlrr, he &S bonus; cui religio sit, quidquam p r a t v fu $okiufs. c. I)sfe&u.. et q u u m agere; quidqwm a&, qu* CONQUISITOR,8ri8, m Enrdfmr, cum reRi honestique legibus non conrentiat, r c m f w . SYN. Cui aiiquid conquitendum vir e n optima mentis conxienth tutus; mndatur. Usus : Nullur deleRus, n q u e qui, qua agere prat, omnh ad l ~ g e divis cuim conquisitons comparere audcnt. ad re& rationis p r ~ ~ ~ r i p t u eri$t; rn CONQUISITUS, a, um, RcchrrcM. SYN. nulla in re ab q u i et re& lcgibus isce t,
-9
e.
CON 157 CON cesaaria UsUs : Consecutiones, et causas rcLibmm, epistolam conscnberc, m>c. Cf. rum pcrspicerc. Ipsa detnCtio moles ti^, con. Scrlbo. C~NSGRI~TXO, anjq f. ~~h pimrn1+. secutionem d e r t voluptatir Consecutio verSYN. Scrptio. USUS :ConscflptionesquastioIwnim in con~untione CONSFNESCO, 18, d)niil, slioere, n. aum, rdclflimrrf'rn i#ftrr(tg<J&d. Virilh. . fio, annis ~ c t state ingm C O I s ~ c R ~ T ~ oani% , f. ~ d ~ ~ Y N Senex h Usos ~ J E O , invete-a : 1. In m-rorc et SyN. &dicatia ums: ln c-wc-tionibus lacnms consenuit. 2. TRANSL Deficfo, lmstrituebontur ara, religionem aemnt. minuor, &!&+ir, luarguir. Conscnuit jam m. CONSECRO. ay' atum, ,a. mor i ~ e Consenuit . e'us lona, ptentia. ParCm-. SYN.D i - dcdtrn, m n ? , 11:1tg@ tis illius au~orcsnu1/o a&enanoconsenuen. sum facio. )( Profano, pmfanum f a c i a f. s e n e t t u q A C ~ W pmceps, Deilno. *v. Augustet nefarie .an%public6 CONSENSlQ anis, t CotnpIi1)/, ligu; USUs : 1. Da* donam* dioare, m- occod. SYN. Consensq conjuratio. EPITH. Sclmr,YQUW.COllsbemdi uidlovi Aumm, Majar majw et a tior, mai<ima,min, m i n b W n t U - UnQ d e m ~ ~ ~ c o sn e * ca c se&tus, ~ ~ in&bilis ~ ~ to<ius rovncis, sin. patrioe dederc, ac velut consecran. I. Rdilarir bONm mnium, iKeEdto, sumrm @Lwum faCi0, ceimmr* Delubra csus :Vis rmicitie, vdunutum, stpdionim, mflissimis mort.iitats rcligionibus oono, sententiamm s u m m consensio. Quonnn sp. consccmth cietu, a mleratiii consmaionis, coajnrolt*~ uibu) tuu virtum conxcrptas videf, et d 8 , fides em@t &Hlonun omnium ~ ~ e n s i o . Bwmm numero cofl~atas. V i m m mium Nec ilk consensonsglobtu unius dissensione memoria Deorum immortalumhonore Consedi#,ici POtuit. CC Conw-. crata. Cf. Sacro, Dedico. GOXSENS~S, a4 m. Accord, c&uJomitc Conilecro SS. Hostiam, f3f.fmwla dcs~nh'l~ SYN. ~ l tConsensio, cons intio, cons,rinie HoshC, c@rw e saint S p f n d+ la centus, convenientia, cognatio..HTIP!J GraJICJSC. Prolatis, muntiatis Christi verbis smvissimus,incmdibili~ magnuqma'or, bpttmus, &mimis, pnemac vinum, in Ejus Capu<, r m h r u s judicum. privatus, pubiicus, sin@Sanguinmr mnvertoi pronuntiata divino consummus, unus omnium, mirus. PHRAS. accrationis fomulq arcana vi, ac ohtupe* Conmnsu omnlum aOta ras at, lo cbose cenda, Carnem Chnsti, ac Sanguinemefficib; r'estJ~1I6 Ihr co~urllfca~zni & iont Ir iiumdr. manis ac traditis a Christo verbis, Eumdem Conmsione mnium, omnim ju&icio; in panis a$ vini speciem transforma omnium sententia ; conocntientibua, appra CONSECTRXUS, a, um. Qni~e<U<hrit, bantibus cunAis ; nemine prorsus dissentiente;, nulla cujusquamdiscrepante sententia Usus :Conse&ria me Stoicorum brrvia, a res gesta cst. Consensus omnium in re gercnncuta delec?ant. da fuit idem; omnes omnium sententi~, vaCONSECTATIO, bni8, t R e c h k . SYN. Cn titia Uevs : Ia hujus concinnitatb con- luntates, opiniones, judicia congwebant Nemo diwensi&stntentianrm varietas n d a fuit &tiow prnceps fuit Gotgioh In camdem omna sententiam convenemnt; i reCONSBCTATRIX, 1010, t C & una fuit, cademque consentiens vox omnium ; c k k e , qni $or?miI. SSYN. Aunps r s u s . in eamdem wntcntiam itum ab omnibus; Libidines runt cond'katricts voluptoris, k; surngnntibus,mnibus; dtagante nemine; $kmhu sont &r du pla*rir. nemin niclnmonte, advenante, obsittmte, CONSECTIO, anI& f. Cm*. SYN. SeCtia intemsente : lubentibus omnibus :conconiiUsvs : Conscttio arborua bus animi~,~rtudih suragiir ~tConCOWSECTOR, a r i q attu sum, ari. d . dia. USUs :Omninh consensus naturo vm pmnwura; c k ~ d k imite?. SYN.Quoro, est. (VUUI. Vox popull, vox DEI.) Rsnim q u o r , sucupo, capto, imito?. ADV. Puenliter, natun uno consensu juntn est at ue contistudosc, studimimi,iw, ven, vcrba wt of nena Omnium uari conseasus d&rinarum, ~ss: 1. I m w m nimorem, omncs faiw concenturque. Bniinum conscnsus divulsua glorio umbras; opcs, et potentiyn consu%est tur. Alicujus bcnevolcntiMilp t i o as=~ CONSENT~N&US, a, um, ConJomed, utione conae&ri. Viti. r i 0s p m rebus daccotd mcc, ~ r m i c d i r . SYN.Conveniens, condhntur. ~onae&np u s dicendi a b ~ p consentiens, aptus. )( DiUlentanaus, reput u a 2. xnmquor, Urgeo. V e o , Pmmo, g n a n r Usus :Observa, quid tempori comeni n w ~ t o r ~ ~ ~ r s n i m & r s ~ I rtaneum, ~~po ~ ~ Mors vite conscntanea ; et Y -M. AIiqucm c b o r i b p % cdnviciis, .tbili% lingui audivz, tuis litteris sunt conaentanes. p c t u b t i conse6Wi. Cf.XnreWr, SMIuor. ' 'riste, ct his tcmporibua consentnneum di. CONSSZ~TIO~ en& f. SU^& - 4 ~ - cendi genus. Cf. Convenlens m; tmht1~111~11t co~~~hwction 4 % nr~ts). GONSENT~O, 4 mne1, tsnsum. im, n, Sw. ~ a u e q u e n connexum ~ ~ P ' T H .Ne#omnnqnam r Casmtirr SYS Idernmtio,
-
.*
UrGy;
,
CON
158
CON
ccim sliquo ficio, ato judicio et opiniope atate consecutus a t Cato, ambcr a# r n 1 k dicujua, in &m aententia sum cum aliquo, dgc. Conscquitur, ut videamus. In eam fabucanspim- conjura )( Dfarsntia ADV.R&U; lam magni risus sunt consecuti. q Compreril~,vebementer, undique,incmiibiliter,pon- hondo, sa&' (P<v & p d c ) . Non possum r m t h s voluntas. PHRASI. Consenslt Gnaomnia eius fa& memoria conacqui, aut verbis tur Ir dsufdmua son <us#fimen:. Ad consulis compl&i. Nullis id verbis consequor. Cf, Accenientiam iuam acnatus adscripsit ;i o banc quim, Obtlneo. ~nteatiamdiac~sionem fecitconj~nttirpro~e r. CONSER& ir* dbrii, rrertum, are, e untentiir: in eamdem aententiam itum ab Jm'drc, rirrni?jj ra#fiockr, mcftre as% omnibua ;.pedibus in sententiam itum est ;uno #s. SYN.Confero, conjungo, confligo. ADV. o r e , UM vCe m t u r rcm approbavit secutus Leniter manus, quiete manus. Usus : Signa rntentiam consulis senatus ; sententis concontulit, manum cum hoste conremit. Manu aulir aubscripdt ; aenatus a consule tetit, ad inter se conserunt aanguine ac genere proconsilium consulis senatus accessit : ronsilio .t .. : U'''" huic ruffngatus est ;acnatus ad o .ni& q w 2. C@NSERO* f4*vh srtum*em, Eirs~consulea voluere, deacendit ;consi& senatus *wcr. SYN* Seto, *mino. Usus : Agro* .cquievit; vocem consulis senatus assenju conseren. .excepit Cf. Concors. 2. (Conwnrtt tenC O N S E R T e Avcc t u c k a b ~ tUsVs: . tauoni, VULC,), il swtcombu d & a tcutut~bn. Si omnia antecedentibus epuria fiunt, omnia Cusit p-tiumvolu tatum illecebris; sucnaluraii coitigatione, concontutCguc h i t farde Ebidinis gtpnditiia: imwrtunis fiunt. voluptetum ilkcebria in pmceG &us est; c o m p t e h m illecebris irretitus, implicatus, CONSERVATIO, onlq f. AtlCrk dr rcnd mvattls; ab amon virtutis, a contincntia m w ; obscrvafim SYN. Custodia E P I T ~ dzau~us cst; ab imbelli voluptate vinci se Tuta atque integra aalutk Usus :Fmauuin punio eat. USUS : i . Ad rempublicam conserperceptio,et conservatia Aquitatis, juris convu~dam Dii o m w consentiunt. Consentiunt, servatio. u urbem inflammaturos. 2. Congruo, conC O N S E R V T O R , ~ m~orrnrvw ~~~ veni% rarpndsq ~ ' ~ c c o~tra##@ol~ ~ ~ c s , m n r . SYN.Servator, cuatoa. USUS : Cusb, 68 k-msk partes Omnes intcr se tos, et conservator urbis et patria. Cf. C u a t o ~ . non rine lepore consentiunt. Mens mea cum CONSERvATRIX, Icbs f. Cdh qui t u voluntate et sentcntia rremper conensit. c m m . Usus : Omnis natuni est conservaoirtio morbus, primis min conse.. trix nui, foute weia sa c o ~ ~ ' V d o * tiunt. Unum si cognoris, omnes noris, ita inter CONSERVO, g . , avl, atum, are, a . se congniunt concorditer, ac consentiunt. Cf. Co-et;o b s c ~ wnsplctw. , SYN.Custodio, SsnUre idem, Sententia, Congruo, Contueor, scrvo, tutor, retineo, foveo, tenea ADV. venio, C o n d o . CONSBPXO, 1%..epsi. aaptum, tre, a Bmigne, comiter mnjutetmi constanter, f d i u s antiquitatun, proinde, dtgenter stu8- rlprc, miorc. SYN. Sepia, di% a&issim% iwslumcs Qve*, &udq munio. Usus : Ager conseptus, ac diosisime aliqucm, uaqucquaque religionem, dilisenter munitua. mwime genw c t nomtn conaerwnduni. C ~ N S E Q U L E N S omn.gcn. . ~ ~ ~ ~ Quimif, ~, PHRAS I. R s m mlhi a parente tradltam M'W~I, cmuqucllt. SYN.Quod conacquitur, conservare mtt. eit, & mscrpoir~ d r k &UN*, sequena. Usus: Phiiosophi im rimis r o t ~ ~ ~ jfu l rfcriirnr w pw m'o Ugvls m m # r : . m t i , consquentia et rrpugnantia vi8entes. incolumem tueri ; non imminuen satis est ; Panrpicens, quid in quoque consentaneum, nullam trimon partem emittue satis qiid consequens, quid repugnans. habeo; n i E de pattimonio d&aiten, id vera CONSBQUENTIA, =,f. $%<~C,JSCCCJ~OII. satis est. De augendo patrimonio nihi kboro, SYN, Comutio, conse&arium, connexum. nihi1 cogito, curo; nuom nu* aurcipio; E m . helara, contraria Usm: Cunum nuUa me cura tenet, nulia soIfrcitat, u e r t e t remm,rvuitorumqueconseqilentiamnotarunt. cura ;patrimonio contentus eum a. Arduum est, aonssrvirre aucltoritetem, itcstd#$ink CONSEQU~R, sriq sihatus sum. seT u & ac sustintrr au&oa l . d. Af&i&. acgudr. obimir. SYN. dr p d r fautmartC. rit~em;exsp!lationemde8(: concitatama l e n Rdi&uorr waqu&, obiineo,acquiro, sequor. ac fwen; continerc hoadcri de se hominum ADV.Ampliaaime, brcvi, commodius,continuo. judicia; aguabili regestarum glorie, nrDiflcillimo aacerdotium diligcnter aliqttid, tutis existimatione,aufioritate florere;.cavrrt, h i l e -ir, honeste, i&ste, similiter, confcrttua, studiose, repente, p m h n . Usus : ne quid detrimenti accipiat ;ne quid jaRum faciat ; ne quam jaAuram subeat ; ne quod t. ViMonq rtentiam, dignitatem, gloriam, discrimen incunat; subeat collwh diu hoM s t r a t u m , onorem consequi. o. Ameminum opinio et txinimatio; ne colle?a quor, uttddm. S i properavas, itinere nos apud homines gratia momento effundntur. p v s consequeris. ~ 3. Sequor. Corneliuin
USUS : Ego hoc im n i domicilium, sartum t&um conservavi. &m, tuam pristinam in me voluntatem, morem tuum conserven Tuorum meritorum memoriam conservaba. Novissimos hos arborum faetus conserva, conde, ac in hiemem repone. Cf. Servo. CONSERVUS, 1. m. ComP<ignoi#d>escav a p . SYN. Eidem domino cum alio serviens. CONSESSOR, Orls, m. Asscssd~, celnf qui n)gc m/cc un mrfw jugc. SYN. Aswsor, qui alteri assidet. UsUs : Consessores conviva. Consessores judices. Consessoretcollusor. CONSESSOS, as, m. Rirrnion, arscmb(lr. SYN. Homines in eodem loco considentes. EPITH. Frequens theatri, magnus, maximus, turpior. Usus: In conspeCtu consessuque scnatorum frequentissimo. CONSIDERANTIA, a ? , f. Affenfim, Yflrxion. SYN. CircumspeRio. Usus: Tuam hac in re considerantiamlaudo. Cf. Provldentla. CONSIDERATE,Avcr rpCxion, #mdraimirt. SYN.Cogitate, consulto, meditate, prudenter, judicio. USUS : Cum ira nihil fien re&, nihil considerate potest. Consideratius consuluisses. CONS~DERTICI, onla, f. Examen alCmtif,,)~u&nce. SYN. L'ircurnspe-flio, animadversio. EPITH. Accurata. Usus : Est enim animorum ingeniorumque naturale quasi pabulum, consideratio et contemplatio natum. Ex circumspe6tione et accurata consideratione. Cf. Prudentia, Medltatlo. CONSIDERO, as, avi, a t u m , are, a. Regar&r uvrc soin, cxar~zincr.SYN. Reputo, cogito, commentor, circiimspicio, speAo, existimo contemplar, intueor, attendo, expendo, pondero, ante ocuios pono, propono; ratione animoque lustro, animo et cogitatione comp l d o r ; animum ad .rem refero; mente circumspicio; animo intueor; animo completor; rationem habeo. ADV. Breviter, communiter, coram, diu, diutius, etiam atque etiam, diligenter, expeditiuq facilius rationem ac viam, magnoperc, mediocriter, otiose, optime, va'de, vehementcr, vere, bene. PHRAS.r. Consideram r e m s t u d l o ~ i u q exarnincrnmcko~e avec )lns de soin. Acie mentis dispicere; in omnem partem considerationem intendere ; omni ingenit vi contemplar, inquirere; animo lustrare; omni cogitatione pertrahre; percontari se ipsum; circumspicere res omnes, rationesque subducere ;totam causam 'quam maximc intentis oculis contemplan ; omnta ampleAi consilio; animo ac mente circumspicere; in animo secum versare, agitare; rem Jecum reputare; rationes omnes secum deputan. a. Considera, quawo, tantlsper perlculi magnitudlnem, comidhus un $m, jc vms #e, la p l u r dupCril. Refer, obsecro, tantisper ad animum; mentem intende tilam; mentis aciem, animum intende
ad periculi magnitudinem ; considera cum animo tuo; anteoculos statue, constitue ;etiam at ue etiam cogita, q u a sit periculi magnitulo; defige, guaso, in hoc mentem, ac cogitationem, ut, quantum discriminis subeundum sit, cognoscas ;s@et hoc animus tuuq inque una hac cogitatione defixus sit; subeat animum; succurrat animo periculi magnitudo; perpnde, quaw, periculi magnitudinem, et justa astimatione metire ; animum, q u s o , et mentem adhibe ;animum advette; cogitationem hominis sobrii paulisper suscipe, quoque in periculo sis, etiam atque etiam vide. 5 C o d d e r a fmquenter mternm vitm gaudia, ,)en~ez souvcnf a n x j o h a% la vi8 ClmlIc. Illa animum frequenter cogitatione occupa; illa meniem subeat cogitafio;animo obversetur ;tibi proposita sit c iatio; q u a beata immortalitatis animo sint g a u d i a Feniat in nientem s~pe; altissime infi tur, imcribatur, inharcat coelestium gau8i1im consideratio; tempus frequeiiter pone in acerrimr et attentissima c a lestium priemiorum contempiationc ; ad hoc animum adjice; huc cogitationes converte ; in hac una re cogitationes omnes consume; ilia te teneat cogitatio, ut, q u a virtutis in cm10 sint pracmia, animo percipias. Usus: Age iiunc, animum d e r sic ad veritatem, et considera. ,Velim, cum Pompeio de eo faso consideres. Mihi vivendi ratio confiderata atque provisa est. Hoc lenti et confiderati judicis est. Utitur considerata tarditate. Cf. Medltor, Commentor, Coglto, Perpendo. CONSIDO, iq M ~ I m . u m , era. n. p a r JCBI~;J&Y. SYN. A s s i d a )(Surge. ADV. DistinCte, vane. Usus : 1. Judices vix consederant a. Maneo, moror. aurn. Aabiw, I m ~ u r e r , u/rxer. Quadam religiones ex ultima India accenita apud nos consedere. In Platonis iabellis examen apum consedit Conscdimus ad Capuam Considamus in umbra 5 MInuor, sedo, conquiwco, s>abai3scr, s'afuissrr, lombn: A s d u hominis cura omnis cond i t Consedit tandem animi ille ardor, furor. Omnis de republica cura consedit. CONSIGNO, as, avl, a t u m , am, a COMSI~MW lm2, m WY. SYN. Signo, obrigno, firmo. USUS :?itteris consi a r e monumentis mandanda E a acta p u ~ i c i s privatisque monummtis consignata sunt Harum rerum memoriam nullam publicis commentariis conrignatam h a h m u a Tabula si is hon~tissimorum hominurn consignata. ULa. Slgiiiata, ag.Ccs.) (f" CON~~LIAR~U 11, Sm , Consei&r. SYN. Autor, suasor, qui consilium d a t Usus :Tu me consiliario non imperito usus es. M m i neris, te magno Regi consiliarium datum. Cf. Suadeo, Conallium, Auflor. CONS~LIOR, aris, a t u s s u m , a r i CL ConsulIe~;hritsndrr drs conseiIs. SSY N.Consi-
CON
I 60
. tium d v c l peto. ~ S U : S Amicis consifi ar.. ~ i a c i l i s ad concil.andum legatia Cf Consulo. CONSXLIUM, 11, n. Cmun'I. SVN. Delikratio, cogitatio, animadversio, ratio, cogitatum,quod diquis uitur, auf spetht, consultum, sententh"E:pim. Amantiuimum, am lissimum, aptum ad facinus, arrogans, b g c u m , bonum, ullidius, cautum, certum, commune, consideratius, cmdeiissimum, cupidum et audax, temerarium, dificilc, dispar vim . divinum et sinaulare. domesticum. extnmm, fidele et saltare alicui, finnum,'fixuin, p a t u m acceptumque, gravissimum, honestum, humanum, integrum, inusitatum,. jucundwn, magnum, majus, maximum, medjum, minime obscumm, non minimum, multum, nccessarium, non loriosum, sed tamen periculo vacuum e t dokm, non mediocre, novum, aptimum par, paternuin, periculosum, perutile sed minime honatum, pium, plenum sceleris et audacia, plenum pmdentia. et fidelitatb, praclarum, przestans, privatum, puerile, salutarc, santtissimum, sapiens, xcntum, sempitemum, senatorium, sevaissi. .mum, singulare, sordidum,stultum ac demenq suavissirnum, summum, superbum, tacitum, temerarium ac repentinum, triste, vacuum periculq vetus, urbanum. Consilia acemma, Ptetna, bona, cautiora, clandestina, clariora luce, digna laude, perdita, dolosa, amantissima, fortuitn, gloriosa, idonea. ad negotium iiliquod, meritissima, intima, justa, languidiora, maia, maxima, mcdiocria, nova, m v a et periculosa, turbulenta, occulta, ofcultiora, aptima, perdita amicomm, periculosa et callid% splendidiorn et majora, perniciosa, pera s p i n y plena rudentia, prapostera, pnvata, pubtica, PuerR> re&, vera, honesta, salva, rcipblicasalutana, nipublicasceIeratissima, senaton4 singularia, socia cis et toga, SUperora, turbulenta, vetera. &RAS. I. Consikium petore, &rnau&r u n consciI. Exquir e n consilium, sententiam alicujus, consulere, in consilium adhibere; alicujus consilio uti; consilii causa adire; deliberationem habere, instituerc cum aliquo. Cf. consulo. a. Consillum dare, donnrr ui, c m d . ConsilU alicujus auAorem, ducem, principem, m o d ~ t o n m ,adjutorem esse. Consilio d i quem uvar re; consilio aderse; consilium romere; consilio non deesse; consilium &e, a&= CT. Coluulo. S Conrilium capero, & m h cmsn'1. Consilium ex animi virtute c a p m ;consitium inire ;ad consilium deseende=; coMiliis uti; animum inducere, constinien. + ConriHum wqui, s u i v n le consci .& wr. De consilio aiterius n m totam consti; p.rrrr consiliis; morem gerere sua$denti ;NI consilium dwendete; co'biiis msentiri; consiliis uti; a consilio niiaquam . d i d e n ; consilium non repudiare ; pmdere .ab dicnis consiliis; stare consilio; moneii-
CON
tcm audire; sequi consilii hujus ducem et auCtonm ; obtemperare monitiq et consiliis. Cf. S u a d w , Obedlo. S. Allenir conslllls abduol m rlnlt, il se OI>SCt n r d n r r p a r l r r cm#is d'aufrui. I n praecipitia agi consilia, aukrri K aliomm consiliis, ducendum, regendum se alienis consiliis permittit 6. Consilla clandeatlna habutf il t u l um #ibr~ition s r r r l k Clandestina coxit consilia ;consilia secreto ab aliis coxit ; consilia in privato et s e d u h a plurium conscientia habuit; ad consilia preter paucissimos adhibuit neminem; cosilia clandestina miscuit; optiinum quemque consiiiorum expertem voiuit, reiiquit ; participes habuit consilio~m paucissiinos; paucos in consilium advocabat ; cum paucis consilia contulit; paucos consilii sui conscios esse voluit ; sedulo cavebat, ne uid consilii foras, in multorum conscientlam eierretur. 7. Conslllum mutaro, d a y q r d t rIzsscin. Abjicere consilium ;desistere a consilio; depelli a consiliis; decedere de sententia. consilio ; desistere de sententia; discedere a sententia; deduci de sententia, dejici, detmdi, mover, deterreri. 8. Consilil incert u m eaae, zlcl lnopern, lnaitm "ncd. /u&, s a m rr'solrrlion #.re. Subitis trepidare consiliis, perturbar temeritate consiliorum; consilia torpent, labant, harent ; confusum essc, et cons~lii egentem. 9. Consillum aenile o p t l m u m , lzs uvis des vi#iardz sont trctIznfs. Sapienter fcre consulunt scnes; non facile peccant, errant, labuntur, offendunt in consilio; optiinis et firmissimis rationibus fere semper nititur senilis opinio, sententia ; quorum grandior est atas, qui atate longius pro c e a r u n t , eoruin is esse solet sensus, ui a ratiune non discedat, recedat, non proct?l absit, qui cum ratione congruat, q u a ratio confirmet, a qiro ratio non discedat. l a Alleno potlur conslllo q u a m judlclo t u o utsrlq
~ ' o w i ~ r c t p ~ r , + Its 6 l m i s des a u f m qu# vos #ro$ms rso/t~/wns. Video te auferri a l i n i m
consiliis; non tam tuo duci, uam alieno ab duci consilio; non ipse te a u l s ; non ip* tibi pares; morem geris; non ipse tibi obtemperas, obsequeris, assentiris sed alieno uteris consilio ;sed aliena te conklia alienis consiliis voluntas tua tibi dux a,non princep consilii, sed minister. USUS : 1. Consilii copiam facere, C O ~ W . Consilio instruere. 2. Consilium peten, &r ~ w d t comciI. r 5 Consilium capere, suxipere; rationem salutaris condlii acci rcccvoir u n comci. Consilio uti. ~ o n s ~ m exponere, C+CY son scnn'mcllf, <lonntr SO8 m i s . Consiltum promere, enuntiare; consilii fontes aperire ;consiliorum rationem re 5. Consiliis interesse, ossfstc~ arx d e % ! : zi~ru, 6 Consilia clausa habere, a w i r U# c m scil sccrct. 7. Consilium explicare, &c son avis. 8. Consilio labi,firdrc l a illt.9 o ! b siliis liostium occurrcre, consilia advenano
pxct~:fi$
+
=,
? ? '
cxtor uere, f l r h o i r lrs iirssrins d e s miumis. consgia impedire, frangere. i a Consilia cum hostibus junpre, JC j o i d r r aux r w m i s . 1 1 . Consilium abjicere, rrjcfcr un consril. 12. Consilii tui est, ckst v o w ur crla rr- 4 ~ ~ ~ 2rff &, 1 t voow h voir. ij. {onsilii h a c sunt, m ckosrs sonf imporfan&s. 14 De consilii sententia decretum est, sur l'avisdu conucil, on rlicn'fu. i 5. Consilium sanAiur, c o d p+vi. 16. Consilio vires adjuvare, consiiium viribus addere, P t ~ r d l l r fois orl rf flr~trlrnf. 17. Fortunum in consilio ha uit, l a forffrnc I c conscilla. 18. Consilii magni res est, l a L.~OJC riciitatulc tolr tialrt cir'ibdrution. Cf. I n c e r t u s consilll. CONSIMILIS, e, gen. com. Srmblublt. SYN.Similis. )( Dissimllis. L'SUs : Res gcssit meio consimiles. Cf. S i m i l l a CONSISTO. 1s. stlti, stltum, era, n. Sr frnir llroit, &rlrtf. SYN. Sto. ADV.Diutius, in hoc multuiii,diu, nusquam,pulisper, plane, praclare in causiq reAe et in loco nusquam. Usus : 1. In loco consistere. Si =me1 constiteris, nunquam cades. Hodie primo ex gravi morbo consistere ccepi. 2. M o m q commoror, S ' I ~ W ~ I C Plrc Y , irnri~obiie.In Italia consistere, coiiimorari. 3. Desino. Labor aztatis dexu consistit. Atque hic bellum constitit. Tibicen tacuit, ludus constitit. 4. Consto, i r m u s sum, s c sordtrnir, Ctrcfcnnc. llle non mente, non lingua, non voce constitit. Impii animo tranquillo, mente quieta consistere non possunt. 5. Vemarl, posltum a s In ~ aliquo, ronsUfer duns, rrfiscr sur. Salus reipublica. in unius hominis. anima consistit, posita est. Omne bonum in honestate consistit. Causa cjus k l l i in te consistit. Causidicus in foto przeclare consistit 1110judice vix consistes. CONSITIO, onis, f. Plarration. S ~ NSa. . tio. USUS : Non consitiones modo deldtant, sed et insitiones. CONSITRA, m, f. Actioi~n>mrrt~tn~ctr. Sur. C<>nsitio. Usus: Agri consitura, l m
tnsrmrncls. . .
CoNSbBR~NUS, i, m. Cowin grr#rr~uit. SYN.Ex fratre, vclsorore matris genitus. CONSOC~TIO, onis, f. Associu/iotr. SYN.Societaq communio. EPITH. Communiq humana. Usus : Communis hominum gcneris consociatio. Consociatio hominum, tque communitas. CONSOCIO, as, avl, a t u m , a m , a. Associcr. SYN. Jungo, conjungo. )( D h ~ ~ i o UsUs : Consociare consilia cum maiis civibus. Natura ad civilem communitatem, con- I sociati sumus. Nunquam popului cum senatu tam vehementer consociatus fuit. Cf. Socio, Jungo. CONS~LAB~LIS, e, gen. com. Qrtipn~t ifrc corrrolc! SYN. Quod consolntionem ;idinittit.
I'
CONS~LATIO.onls, f. Consolalion.SYN. Solatium, l e v e n , levatio, medicina, confirmatia EPITH. Firmissima et usitata, grata, gravior, levis, longior, annua, magna, mediocriq miaera, modica, multa, necessaria, nonnulla, optima, prvulgata, stulta, tenuiq vera, vulgaiis, propna. PHRASn a s c tibi w g i t a t i o conclolatlonl erlt, c r f & ~ r ~ q u s c o n s o & r a H a c te coktatio non mediocriter confirmabit. H e c si tibi propones, si animo a 'tabis, animo spe&bis, levabis IuAum tuum;lfu~u, agritudine, sollicitudine te levabis; curam levabis ; vulnus doloris tui ipse delinies. Cf. C O M O lor, Solatlum. CONS~LATOR, 6 r l q m. Cchti qui ronrolr, consolalrur. USUs : Consolatores ipsi se miseros confitentur. CONS~LATORXUS, a. u m , Pr* d conso&r, h condo1Ca11cc. Usus : A Casare accepi litteras consolatorias. CONS6LIDO. M, m i , i t u m , ara, L Forfi Y, aJrtnir. Su'&. Fumo, corroboro, stabic. CONS6LOR, aria, a t u s sum. ad, d. C m o I r r . SYN. Solor, levo, dolorem levo, marorcrn mihuq desiderium Ienio, consoiationem adhiko, alicui perfugium ot solatium prabeo, animum consolatione permulceo, consolatione sustento ;dolorem, luAum. fletum abstergo. ADV. Amicissime, communiter, vehementer. PHRAS. 1. Consolar1 a m l t t u m . consolrr ura fligi. Consolationem dime aliAo ; excitare, suis opibus sustentan caaus miserorum ;levationem-afferre; levationi eue miseris :oerculsos amitudine levare: allevare iacente; animum rddere :fomento; obkRPmenta doiomm prabere; diffidentes suir rebus confirman ;fulcire mentes ;aiAoa erigere; prditos recreare; miserorum -mnam diAis allevare. z. Nlhil eat, qUod conmlarl m e possit, rinr ru en: # corrsolrr. Nihil n t quod solatium adm, p r e r e mihi possit Nihil est, quod solatio, consoiationi mihi esse possit Nulla est na, q u e animum meum poisit recreare, relevare ;i i n d i w e dolore ; liberare sollicitudine ;eximere dolore ; abdueere a cura; ava molestia; ab.trahere a marore, aWiAum mmrore, ianguentem, jacentem animum erigen, excitare, confirmare nulla jam cogitatio potut. A W u m dolore sanare noteat. h-. . . - animum . . . . . . . . -- .nulh - - ratio boranti animo, agrotanti, pesd&e a&o mederi satis nulla ratio valet ;. p a a p~ ta . sunt remedia, qua afleruntur; inutilia, infirma( i-ia, supervacan- omnis medicina est. Frustn in me consolando wnitur opera: inanem operam sumit, qui ad me conklan: dum a ~ r e d i t u r ita ; malis opprimor, prorsus ut respirare non liceat ; nemo ut dolorem lenin, detrahcre, depellere, adimere? levare M t u d i n e m ;animum relevare ;agntudinem sedare; abducere ab angwe contraAum m e
CONSPECT~S, fu. m. ~ t g ~ t r i ; f l r t + t ~ ~ . SYN.Aspekus, p-ntia EPITH. Dutcior n u h ntione possim. Respuit jam patrire, frcquens, jucundissimus. P H R A ~ nntmuu, qwsi deapcrata salute, omnem meicimm, remedia cunta, omnia consolat~o* 1. Dan, M i n conspetum alicul, w YJM~CT uuz regurn't ds qqn. In conspe&am num genera lnsitus, infixus in animo dolor ita venire; vultum alicujus subire; populo sc penitus est, ut evelli nulla nitione possit ; ut dare, et corone ;in populi conspeflum se comnulh vil rationum ewllere, extrahe. edumittere; in oculis multitudinis, in ore omnium ear tam porsit. Finem facere doion meo, versarr; ostendere, et offerre os suum; os. finun imponere, modum statuere, dolorcm pmbcrc ;in cons um prodire. 2. E conmodaPri, n q u e homo est n q u e res ulh, sp.Clu aUm. s 9 e P r des m G& Ab ore qua possit. Non ~ t ut, posJm in dolore mihi hominum concedere;uitart oct$os hominum; tempaclm, dolorcm sedare, a b j i n n ; me ad hominum as &um,lucemqucvitare ;aboculis h i i t e m , jucunditatem, quam dolor erihominum a E u o concedere: hominum asmpuit, ~emit,revocarc; referre me ad prstinam flum p-niiamque vitark; e conspetu onirm ocguitatem, ad eum statum, unde dolor discedere; evolare; hominum aspdtum, ludejeci eturbavit, depulit, detmsit, non poscemque defugcre, fugere. Usus : 1. Dare se aum (he 'am res aut quis homo animo meo in conspdtum, s > B g ? k i r d kr wur. 2. In convimircm dolore ereptam restitum pouit? speau esx, ftrr m prCscllcc, ~SibIc.Lom quir ea sanan vulnera ? quis iis vufacribur excelso sita est laus tua, in conspdtu urbis mederi, mdicinam ufferre, remedium invep i t a 3 In conspdu ponere, m f h c crr nire possit, qua mihi fortuna intulit, imposuit, $~+cme ro~~hrr. 4 Antmus non cadit in infliut? aurda iam sunt ad omnia solatia aurcs: conspedum, P ~ Mrrr C to,~tdr par mrrs la vrrr, exulcemtam agritudine mentem ad sanita: n'cstpm visib/e. 5. Cons diuinfu ere,fr~irler r m o revocabit; prostratum, jacentem rcgu~r~r &S hotntnes. , conspe&uamittere, iam nihil wtest. I . Hoc unum comopcrrhu qqu de vtrr. 7. ConspeAu suomm fpti ptemt. ceti ~ 1 1 2 f i f m CORSO~CY. Hoc aliquem pnvare, p n t e r pqtr rlc /u vtte drs unum relevare animum, erigete mentem ac confirmare :ennere in swm vrl ad swm anis 1 C . m . mum; detiahe% &tdihem ; serinitata CONSPERGO, iq iparsi, spersum, era, mentir d u c e r e wtest Hic unus reliRus est a. A m s e r , p a r ~ c i ~ SYN. r . Aspergo, respergo. consohtioni locis ;hac una consolatione utor, Usus : 1. Lacrimis me conspersit 2. Scnpta me sustento; hmc unam mens habet. susciquadam hilaritate conspergere. Oratio, quasi pit consolationem,ac mterea nullam; UsUs: quibusdam verborum flonbus conspersa. Soe. elwuentia conso&mur at?iiAor DesideCONSPXCIO, I;, spexi, spe&um, are. riim tui memoria commodomm consoiabar. e Rcgu&r, o b ~ w e rm~rguw. , SYN.As iDolorern, quem e re blica capio, consolari cio, video. ADV. Procul, prope. Usus : r. fndomw non potest H % mihi non sumo, ut de festis omnium oculis conspici. 2. TRANSIcommunibus miaeriis te, ve dolorem tuum Attando*considero, consi&rer, C O ~ Y C eonwkr. Conspicite eam mentibus vestris, quam oculis CONSC)No as, ui, nrtum, are, n. Rdnon potestis. Cf. Video, Intueor. sokiicr, nlenbr. SYN.Respondeo, conaentio, CONSPICOR, aris, atua sum, ~ r i d. , conveni@ Usus : I. Vide, ut oratio moribus Voir, s'azpIrmtoir. SYN.Video. Usos. Occiconsonet, ftrc Gaccurd, rhpdndrc d. Nemus sum ut conspicatur. conwnat, lc dois rcfcutit. CONSP'ICOUS, a, um, Yuibk; Y CONMNUS, a, um, Cdnfonm, conw1uf&sfin#. SYN.Aspdiabiiis TRANSL. ble. S Y N . Conveniens. USUS :Consonum, conllustns, clarus. PHRABE a f a a l gloria sentaneum non est, ut, e t c a u m conspbuum mddldit, ccllc acb'on i'a COXsbP'IO, iu, ivi, itum. ire, a. RSSOU- rnuiv imtr6, Ea res ilii dignitatem attuiit, conciliavit ; id faAum illi dignitati fuit, dignir, &mir. SYN.Somno obmo, opprimo. t a t a adjunxit ;ea res clamm spctatumquc ef;3v~ : Somno consopiri sempiterno. Cf. fecit hominem. Ct Celebris, Clarus. USUS: So?iO. Mons late conspicuus CONSORS, ortiq omn. gen. C m f i p n CONSP~RATIO, Ontq f. Conspiration, & . SYN.Partice socius. Usus : Socium et cmpiot. SYN.Conjuratio, conxnsia EPITH. chssortem te l a a s , gloria habui. Conson Incredibilis, conflata, restintta, magns, sceledicui in I u d s et furtis. Ct Particepu, Soratissima, tanta. UsUS: 1. Conspirationem ciuq Communii. conflarc, facere. Conspirationem restinguere, CONSORTEO, aniq t A s s o c i a t ~ romdirimere. a. Cansansus, acrord, um'o)~. Summa IXW~WY SYN. ~ CoIUOCiatio. EPITH. Humana. erat inter eos animomm conspiratio. Summa Usos :Dissolvatur,nacc~~~ est, omnishumana est conspiratio conscnsusque virtutum. Cf. sonsMtio. Cf. Communio. ConJuratio. Conmnsto.
ron animum possit; ita dolore obntor, U t
6.
y&,
CON
163
COK
CONSPIRO, as, avi, a t u m , are, n. Sarrorakr coas#irtr au tu2111t bul. SYN.Consentio, cdjuro. USS : r. Mirabiliter omnium ordinum consensus ad likrandam rempublicam cons iravit. Omnes ad dignitatem tuam d d e n d e n L conspirasse videntur. z Conjuro, conjurcr, com loter. Mirum, ni nenes vicini in unum ni$, conspiraverint. Cf. Consontia Concom. CONSP~NSOR, cmrlion awc syN. cum spondet. U s u s : Communicabo rem cum consponsore * . . , U " . CONSPfh 1% uf, a t u m , e* a Souillrrduncrachat, G O I L P ~ ~ C USUS ~. : Ab omnibus densus, atque conrputus. CONSPOTO, as, avl, a t u m , are, a r. SYN. puto aliquem fado. usvs : .MI CloB " nmtros consputarunt. CONSTABILIOi iM, Itum, a /dlir soli&mr<t, orfij@r, SYN. Sabilem et firmum redda : nam bilire. CONSTANS, antls, omn. n. Solidr, ftmc, dsolu. SYN. Firmus, staglis, grnvis, perpetuus, aquabilis, moderatus, constantia raeditur )( Levis, Inwniltana, mobllis. ~ H R A S .Animo scit gravl et constanti. il a u n caractrc grave tl rdsolu. Animo est firmo, stabili, immutabili, minime levi, non variahili ;animo minime f l u h a t , flux, non vaci&t, claudicat, labitur; nihil in illo levitatis inest, aut inconstantia ;nunquam ille discedit a seipw. Nullam in illo animi infirmitatmi, nuliam consilii mentisque mutabilitatem deprebendas ; ctrtum est illi constantiam tuen in mntmtia ;xipsum a b omni perturbatione invi&um p-tare ;animi aquitatem, pm-t i m ubique prre re f e m ; constantia, animi fimitate est egregia; propositi tenax constantiam in instituto retinet, m a t ;ad res gerendas constantiam d e r t , adhibet singularcm ; abunde constantis animi est ;nihil ex pristina voluntatemutat ;eadem constantia et dorente, et sinistro rerum rtatu est ;consiliir ad exitum oerducendis animo winenti e s t Cf. Con;tantia. U s v s : ~ o r t l a animi est a constantis, non perturbari rebus advenis. Constans e t perpetua vita ratio. Rumores afferuntur, iique satis constantes. Finnur, stabilis, constans amicw. Constanslunamotus. Cf. Fortls. CONSTANTER, Coruhmmmt; auec pmhrInancrrJrrmrU.S m . Fortiter,qualiter, pe tuo. )( Inwastanter. Usvs: Constanter etEre me gesri. Constanter et perpetuo placebit hoc consilium. CONSTANTIA, m, f. C01utanccJtripuU. SYN. FimUus, .*bilitas, gravitas, aqualitns, p e m r a n t m , fimitas animit nnum conri ium, constans et perpetua vi* ratio.
)( Inwnstantla. EPITH. Admirabilis, incredibilis, conveniens et conjunoa, diuturna animi, humana, magna, perpetua, placida et quieta, singularis, summa PHRAS 1. Novl t u a m constantlam,jtcol~~ vohc ~ i s trtnrli. Noscn animi tui firmitatem, firmitu inem; scio, te in mntentia constare, prastare semper solitum; nec de gradu dejici, dimoveri ;nec de mntentia depelli posse; scio, te in eodem consiliorum ienore obstinatum, perstiturum firmiter; nihil de pristina xntentia mutatunovi ; "m ; V""" aquall . m Y r .tenore srio, quam non vanus sir in causa; quam firmitudinemanimiobtinus;quam constanter in mntentia permanus; quam nulla vi labefa&" constantia tus possit. 2. Egregia conrtantla m i h l cue videtur, sa c o ~ s h r c r semblc m + & . 13 mihi m p e r virus est, qui ribi constet optime; qui a mntentia agre discedat ;q r c mutet consiliwh ;susccp tam opinionem non temere abjiciat, sensus de~ona de dmiiwt; quem nulla res f a c h abducat, avellat a r t c n t i a ; cujus mentem egre in diversam panem traducas ; huc illuc, in hanc ve1 illam partem non facilc fle&s; ea virum gravitate, eo animi robore ac conrtantia rcmper uistimavi, ut non magir solcm a suo cursu, ejus animum a b aquitatis studio deflet S ; idem illi vuitus in omni re, cadem mms in omni fortunavidetur; ir mihi videtur, cujus animum nec prospera fortuna efierat, nec adversa infringat; qui eodem vultu et res secundas a adversas exn;qui pulcherrime senindam et &vefme, subire noverit ; i n quem fortuna nihil juns sit; qui nec prosperis rebus insolescat, nec adverus frangatur ;quem nec in mcundis rebus latiorem quisquam viderit, nec in sinistris tnstiorcm ; ui eumdem vultuq in omni fortuna retincat. C % Anlmu. Iort1.s. Portis. USUS : Cato gravitatem suam perpetua constantia roboravit. Fortir animur rine oquaiitate et constantianullus esse potest. Retinenda igitur estanimi constantia, firmitas, oerseverantib ,gravitas. C O N S T E R N ~ T ~ O ,bnh, f. T&&, rjsouw&, conrtrmation. Usvs : Pavore et constematione temta cohom. Cf. Perturbatio. ingens sollicitudo, ac pene jam lu&us est. Cf. Terror. CONSTERNO. 1% rtravt, mtratum, e r q a C-i, onchtr. SYN.Stemo, tego, sprgo, f i n d o . dsvs : EKusum frumentum vlas omnes constraverat. CONSTIPO, as, avi, a t u m , are, a. S m , rasscmbln: SYN.Constrinp, coerceo, coamo, eontrudo. U s u s : Ecqui tantus numerus hominum in eum agrum constipabitur. (Constlpat. vulc. cst, conslijV..) Lat l n e : Ex alvi duritie c u b r e , laborare Cf. A n g w t u r , Stlpo.
P~U-
CONSTITO, 1% UI. a t u m , ere, a. PIac q m p s e ~ rIg&r. , SYN.Decerno, statuo, &libero, cogito, sancio, prescribo, d e s i p a (Vou;. Pmpono mihi, propositum faola) ADV. Aliquando ante, bene de rebus domestiti4 bnviter, communiter, coram, diligenter iura, graviter de aliquo, impune suppltcium, #nique,Ut portezum legcm, lente, libenter conditionem, maturius ex n et tempon, obscun re um, omnino eausam in verbo, optime, pu%?inptmnum, sanfiissime sapientissime, veriasime. Constitutum bene, divinitus, moderatissime, providentissime, publin, prreciarisime, nidenter. PHRAS.Constitu abire, 1-bd s o k da p"tir. Animus erat in eo! ut hinc migranm ; in animo ernt ;cum animo statui, apud animum statui ;deliberatum cum ; d m o habebam; stabat jam sententia, ut solum vertercm ;animus in discessu erat ;4pm t e m s alias cogitabam; fixum ct statutum erat animo, patria disceden ;abeundi, discessus codlium cepi; in animo habui ;animum induxi, d e m i g ~ rhac t ex urbe ;rntum jam erat migrandi consilium. Usus : l. Ut constitui, odem Constitui cum amicis de rofdione mea Conititutum phne habeo. tonstituendum dcnique tibi est, quod vitx Wnus eligas. 2. Pnwcrtbo, dwigno, (wu/gb: Datermino) Itadfir, dgh, &A((cinrr. Diem tempusque colloquio constituere. P a b m et constitutam diem haberr Ad diem diliam, msitutam, pmfinitam , constitutam a&ra I'rovinciPm alicui constituem 5 Dscerno, destino, (Vvlc. Ordino) c~~stitucr, orhnr w . Accusatorem, testes, uzestionem, disceptationem, vadimonium, aaionem conrtituen. Jeicium capitis in aliquem, maleficio suppliuum, pannm congituere. 4,Facio, conda, confinno, cmtmim, Irver, cricr, f~1i.c. A diis oania constituta wnt. Necessitudinem cum aliquo, et amicitiam constituere. Constituen urbem, pacem, n m familiarem suain. 5. Pono, Propono, placer; mrner. Monumentum in aliquo loco; sibi afquid ante trulos constituere. Aliquem in lwum Pmtoris constituere. Cf. Decerno, Delibero. COW~TITOTXO, a n b , f. Cumh'Irrh'on, Cnzl rrsfnrc; iC~IUsmcnt.SYN. Comparatio, instftutia EPITH.F i m a co oris, simplex, tota, uam plurima. Usus : &id sentis de hujus&lli connitutiame? Constitutio religionum Numadebetur. 2. Habitudoet Corupositfa Corporis f i n constitutio, bonnr comtit~lia#Aynqua. CONSTITOTUM, i, n. L'o~;wntion.pactr. SYN. Pmpositum. U S U : ~Aiunt, constitutum & & m case crim rrvis. CONSTXTOTuS, a, um, I>I<tc&,rftw5fi; di#b~I, v2gII; con$titu. SYN. Instjtutus, confimatuq compitus, decretus. Usus : Ad constitutam diem adesse. Cpnstituta res est,
et definita Pro bsitum et constitutum iter. Corpus, animus L n e constitutus. CONSTO, as, stlti, sttum, are, n. hr c~nrfi~#, ClrsforrnC. SYN. Componer, fio, constituor. ADV. Constan certatirnt mutuo studia officii, gratis navim, melius sibi, multum, parum sibi, plane e numeris, plane, non satis, pratare stbi summe. Usvs : r. Judiciorum ratio ex accusatione et defensione constat. Hic ex fallaciis constat totus. Concio ex imperitissimis constat. Prudentia constat ex scien. tia rerum bonarum et malarum. a. Sum, exisirr. Virtus sine ratione constare non potest. Quze in toto mundo moventur et constant. 3 Patet, trc vidcnf; i cst ccrtain (imp.). Res, de qua constat. Quze res cum constet, liquida i t , #YO:inquisita et comperta sit, etc. C t Pateo. Constat inter omnes. Constant mea in te beneficia + Convenio. congruo, cohmreo, Ctm Zaccord, Ctm en r)6cCIsta sententia cum prion non constat. Oratio sta nec cum re, nec secum ipsa constat. Constare sibi in vite perpetuitate, non constare sibi. Mente vix constat. 5. Pemvero, perinaneo, perduro, pcr~&rcr. h u do,. quod in sententia constiteris. Constabit tibi fruAus otii tui. 4 Pretil rationq cofffrr. Dimidio minoris tibi constabit. Magno stetit cunRatio hoinini. Ea res multorum sanguine stetit. Cf. Pretium, Manlfestui, Pateo. CONSTRXNGO, 18, strlnxi. rtri0tum. ere, a Liar, YCSSMCY, aschntntr. SYN. Stringo, vexo, arlto, concludo. ) ( Laxo, mlva Usvs : Rempublicam legibus constrinxit. Aticujus scelus supplicio constringere. D a n se libidinibus constringendum. C. Stringo. CONSTRUCTXO, &ni&t Stmcium; wrangctnrnt, construcfion (Ait rirnfs). SYN. Compositio, quasi struCtura quzdam, consecutio. EPITH.Apta et quasi rotunda verborum, magna et omata, minuta, tota. Usus : Quanto artificio natura construAionem hominis fabricata est. CONSTRWO, i q struxi, dru0tum,.ere, a. kr?irr, corwhin. SYN. Conficio, xdifico, fabricar, coacervo. )( Destrua USUs : Aves sibi nidos construunt. Acervos nummorum cbnstruere. Cf. Struo. CONSTOPRO. a q avi, atum, are, a. Ucskoll~rcr, souillrr. SYN. Stupro, contamino. C t Stupro. CORSOSOR, ariq m ConsciIIm SYN. Sunsor.)(Diasuasor. Usos : Au&ore et consuasore Nirvio. CONSOESCO, b, 6vl, Btum, cxere, n. S 7 ~ ~SYN. ~ Soleo, / r me= ~ consuetudi~ ~ nis est, consuetudinem habeo, multum cunt aliquo sum ; una sum; diem cum aliquo pon$ curnaliqoo conjunRissime et amicissime vivo; in consuetudinem ine do; in consuetudineiu
CON alicujus rei v c n i o . j ( D s s u ~ o .USUS : Equo, quo consuevi, libentius utor. Cf. Asnueiico, Conruatudo.
165
CON
-
CONSOETUDO, Inls, f. Coufumr. SYN. EPITH. Altera natura, artifex suavitatis, non satis avida, bona, civilis, communis, consularis, scnatona, diuoluta, diutuma, domestica, elegans, familiaris, immanis, barbara, indigna, jucunda, summa, judicialis fori, jucundissima cum aliquo, lasciva, libera peccandi, magistra non contemnenda doloris ferendi, magna, mala et impia, mala ac moksta. militaris. mirifica notissima nova judiciorun,~ ptrpetu, Popu~aiis et fomn: sis dicendi, pristina, quotidiana, regia, vetus, vitiosa et corrupta PHRAS. 1. A consuetudlne l o n g l ~ t m e dlsmdlr, yovs vous dloitout df i a2 voa hubitu&s. Kecedia, des&&, te nmows, te atuiucis; alius planees a te ipso ; a temetipso discedis ;tui dissimilcm te prabes; tui te similcm non prestas; eum, qui adhuc fuisti, te non prestas; tibi ponim constas: consuetudinem tuam et inveteratam a endi, iivendi rationem abjecisti, d c p u i s t i , o%livionidedisti. 1 . Conauetudo c o m m u n i s aat, fous ont cetta cmrtumc. Mos hic omnium est ;omnium h a c consuetudo est ; institutum est, consuetudinis, instituti est; mor hic ubique obtinuit, invaluit ;moa ita fert omnium ; ita fert consuetudo; nemo non ita consuevit ; omnibus hoc eat a natura tributum. inRtum : itn natura compratum est ; ha'bcnt hc omnea a natura; ~ t a fa&, ita instituti natura omnes sumus; id in more jim poaitum eat; usu ac more comparatum est ;moris est, veten exemplo n instituto induflus mos est ; more fh; vetus hoc est. Usus :1. Vetus consuetuclo natura vim obtinet, une dn'I& cbyfumc devimt u w mrtrr n&n. 1. Conruetudlnem introducere, irttrotlwire une coutumc. Inducere, addiscek, nffem, excitare, a rire. 2. Coiiauetudlnem I m m u t a r e , C&CY unrcoutumr. A vetere consuetudine recedere. 3 Conruetudinem m r v a r q consmrr, a r drrctrtains usu~cs.Romani hac consuetufine utuntur. ~ o n s & t u d oest Romanis. Veterum. mnsuetudinem tenere, retinere, ~ a r proq stnrc. Manetea in p m n s consuetudo, ieipit, increbrescit. L A d conruetudinem redire. Y N M I ~ a u x &df&s kabiiiuks. Omnia i d ve: temnconsuetudiinmlongointervdlorevocata sunt, reverterunt. 11. Vlta communIi, i m l oltla, famillarltas, convIEtu#,. commem, intiufif, fiauOrr. r. In consuetudinem prastantium vimrum re dare, se insinuare, se immeigerc. Cum iis consuetudinem junqre, facere conjungere, consuetudine jungi, implicad, devinciri. Vetua mihi cum 1110 amicin tia et consuetudo intercedit,.jc m i s ~ o visil ama. 2. Consuetudinem intennittere : a consuetudine refugere ;omnium consuetudine priva", f i r d ~ e s a s uw8,iiz. 3. Ad consuetudinem
Mw, institutum, usus.
redirc; in ve ad consuetudinem revocari, rcnomer famitil. 4 l n consuetudine permanere, ikmeureran rrlations. Cf. M . CONSUL, lls. m. Cuusul, lrpremirrdzr magstrafs wmaiiu. SYN.Reipublico, publici conilii princeps. UsUs : Sine repuls;~ consul fattus, effeftus, designatus, renuntiatus. CONSI)'LRIS, e, gen. com. Da coiuul, consulairc. SYN.Qui consuktu perfunCtus ent, qui consuiatu abiit, aliquando consul fuit EPITH. Dixrtus, maximus. Consularez clarisrimi, constantes et nobiles, meliores et fortiores et constantiores timidi. tumissimi. USUS : Consulare officiuti. ~ r o v i n c i consui lar~. Consulares et pmtorii viri. CONSOLATC~<O., m Consufat. SYN. Am lissima potatPs in republica. Usus : 1. Eonrulatum spcram, cogitarc, finscr aw corrsulol. 2. Consulatum peterc, bngUcr & coasnlat 3. Consulatum demandare, c o n t r l o chargc rlu corisuf. 4. Consulatum inirc, mrtsr m dargr. 5. Consulatum gerem, I a r quittcr as fmn'om du c o n d . 6. Consulatic aliquem dejicere, enlcver Ies fonclons dc coasnl. Cf. M a g l r t r a t w . CONSOLO, 1% ~81111,r u l t u m , are, a, DCIibdrcr, consnftcr; dontur un corrsril. SYN. Consilium peto, delibero, consulo; itcm: Conrilium do, propicio, provideo. ADV.Bene reip., bene de rebus, commode. consideratius. diligenter agris, dilihntissime valetudini, gra: vius de %?, p i u s de salute libere reipubl., male suis re m, melius ribi, (ama, pudicitiat, multum et diu,et optime alicui, sibi plurimum, serius, maximc PHRAS.1. C o w u l e m dublia I n r e b u s a m i c a saplentia est. Ir sagr, dans &S cas doutarr, cmuvllr ras amis. Sapientis ert in ancipiti rerum statu, incertis in rebus, ambiguis, obscuriq aliqua in difficultate constitutis, in controversia pooitis, amicos in condlium adhibere; ad amiad amicorum arbiirium rrkrrc; a m i c m m judiciis stare; ad conrilium amicorum confugerc; amicorum consilio uti: amicorum xntentiam exauirere: adire ad amicw conrilii csusa; velk 6ognos: cen, quid amicis videatur, quid amici e n tiant, quid opinionis haknnt! quod p r a e n t conrilium ; quid censennt, judicent, fanendum existiment; velle cognoacere; quu sit amiconim senaua, q u e mens, q u wntentia; refem 4 consilium imicorum; dnrc re in condlium amicis; ab amicis consilium capere; amicos auctores, ducer, principes consiliorum suorum habere; rogare, interrogare acntentiam amicorum; ex amicis, quid sibi auttores sint, exquirere ; nihil conatituere, suicipere, nisi de amicorum suasu, dutu, hortitu, consilio, scntentia, inrtintu; sine amicorum consilio: nisi amicis suasodbus, consultoribus, auttoribur, im ulsonbus, ducibus penuirum, permotum, n8duttum ; in neutram se pattenl
hLEC sum ; consilium hoe meum est ; tententia; meus hic est sensus, meum hoc est judicium; ita sentio; id mihi videtur, plat, p d t u r . CT. Au-r. +s i me p u m ubi pouo consulere, hoo faoim, si vow #mssr gur jc pui+ssr vons &IMY na don consn'I voki cr grr'itvousfowdnt Jaike. Si mea t i d sententia probatur; si me putas aliquid viden ; si meum consilium apud te habet ali uid pondens mmenti ; me PUtU. &Uam m; si audire me i si consliis meis G u i d tribuere; s i sequi consilium meum; si ad meum acceden vis contilua, hof ages; me au&on hoc tibi ogmdum putabis. Consilium do. Di" * O '* Abso'vOs nitati tu. consule, s o a p d votre d&iiI. CONSOMO* 8umPi, EumPtum, Buenda tibi ntio est dignitatis t u s ; servienem, a. Absorbey, comomw, WnpY; M dum digniati tu=; spehnda imprimis digni$ 1 ' fh trmps), r>"plytr. SYN. Absumo, extas tua; eavendum nequid detrimenti accipiat hau", conficio, ter% conte- impendo, prodignitni t a ; potiur, sibil prius, nihil fundo, dissi~o, comedo. ADV.Tninquiile temantiquiur dignitate tus habendum; fac, ut di. PUL P H R A1~ . C~mumdm petrlmonium p i t u t u a tibi curasit; tueredignitatem tuam; SUUmi pnaWCr son rimoi~. Adaa petuconserva dignitatem tuam. 6. H a u d satis n k devon'4 P r 0 e 9 patrimonium suum rationibui tu* conauii*, vous re vow ocEY~IS+S O J ~ ~ & , vosa~aiyrs, & VOS i n / ~ d t ~ . omne, fortunas suas abligunvit ; m eum et fides deficere caepenint ;dissipavit conviviis pro eo, aC PB~. euet, tuis commo~is pn>. ptrim-ium; nmwnfn@t. Res illi per luxum S icis ; m.1~ per te tib provisumes*;non dissipata periit ; in delicrts omnia SUS dnpercvra est, quid mtionej t u s a te postulent ; didit ;per luxuriam eudit ;attrivit opes; pareruin tuamm cura parum te tangere vidctur; trimonii censum mcrsit ; luxu hausit, dilapia b j e c i s ~mihi ,,dens n m m tuanim curam, davit, decoxit. Cf, A h u m o , Nelluor, Proout in poitnmis habere. Cf. Negligo. sus : digo. Dissipo, Nepos. 2. Tempus otio I. De hoc negotio te consulendum duxi,~'ai " n s u m P f 4 il#@f~a frm#s f5isim -ir t,om co~ulfry. Diu inter noJ con;tempw omne in ,~uiuimus, d i l ~ r2 . ~ Provideo, . p ~ p i c i o , vrg. fitatem in otio luxu ac otio posuit ;diem per siimnlilm inerritionem alicujug ha-, -curro, metiam absumpsit ;tempus omne in otio trivit dmr, I'<m* & , vri& d, srrpnr. consulite contrivit ;otiosa in foro concureatio diem ill! vobir, proi pamlc ac pudicitia unum ac altewm exemit ; mensem illum in coniultk Jwrumprovidentia humanis -ulitur. 3 ( ~ ~pro~consilium ~ ~ do, i ~otio,egit, confecit ;dies non paUcw otio combus~it ;diem unum, alte==, t e i u m potando, co~uciun, vu&. e@. q Consulen in medium, nugando eondidit ; t e m ~ n s bonam Parte= IS~UN an bien gdrat pubtic; com>~tfrr ou otiosa concursatione traxit. USVs : t. Aliqua finw* &,h.ollconsulere in publi- in re ~lurimum OPrZ studiique Consume*. cum. 5. Pasime in se, ve alium consulere, Openi, cunm, otium in rebus magnis, oraC t m mai impirdfiur soi ou ponr fcr aufm. facetiis 2. Absumo, a a n d Boni c o n m l q apppouvrr, ~ ~ ~ p p ~tionem ~~$ i ~ consumere. . grr, ddpcs~r.Per luxunam effindere et conCt Pfoepfcio, Suadeo, Deilbem. sumen bonaomnia Dolore confici ac consumi CONS~LTAT~O, bnii. f. Dibrafion. In castris, popinis, aleis, ganea tempus ietatis SYN. Delibentio. UsUS : Ea res venit in delipmne consumen.
~ G ~~UIOU :,":JC, ~ !z ~~z~~",~S goc tibi do consitii ; tibi suad+o; aueor tibi
dur, niri dh consilio amiconim ; nisi consilio n h Pmicomm; nisi suadentibus, conaulentibus amicis impulsum. Cf. C o ~ i l i u m psto. 2- (DEUM Preoibu coniulem* Vum.), c01unttw DIEU k m la p d r r . Divina mentis consilium precibw exploran ; ad DEUM casia sua rkfem; caeleste lumen -bus e x p n n ; aueonm, dumm, fincigm? n>ns~liorumSuONm DEUM h a h e ; re t u in dubiii ad DEU M confugere;consilii l u e m a D E 0 sup liciter exorare ; res suas,
bu~tionem et consdt.tionem. Eup&o, quid responde01 consultntioni m e a CONSULTO, ~ x p t l ~ &ssejq , &pmpos &iahir. SYN.Cogitato, constituto,com compa*o, dedim opera, de induStnP m e m fortuito, U S U ~ :Simuht, se cansdtu fecissc, uo,jvel nscitia, pemhtone animi fa&= Id consilio faeum, cf. pnidens. CONSULTO, as, avi, atum, are, n. et a ~ ~ , syN. ~ Delibero; b ~ in ~ medium, . in commune, in publicum CO~SUIO, consilium ineo. UsVS :lnquirere et consultare de oaicio. Delibefationesconsultonda sunt. Cf. ConiiIium. CONSULTOR. brih m. Qui&ondrcon~ r i lqui , COmte; gui &aiv un C O ~ I corr, silitrr. SYN.Consulens. USUS: Conwitori. bus, quorum domus plena, responderc. CONSULTRIX, icfs. f. Quiparwoit d. USvs : N a t m consultrix, ef provida utititatum opportunitatumqueomnium CONSULTUM, i, n. D ~ i s i ~ , &SYN. ~~~. Decretum, ut senatus consulnim.'Usus :Fa& et consulta sapkntum monumentis proden. CONsUuMo~ u . a- atum, Cot*Pfkf, =f=c;Pdcfrcfw-. SYN. Per ficio. Usvs : Cesta et consummata belia
r ; z
CONSUMPTIO, bnfs. f. DcsInrctios. Usus : Consumptione m hic et senio alebat.

c3t omnium O N S a O 1%
uurdr.
Usus : Ignis noster confettor et consumptor UsUs : Dolos consuem Consuta

sltum* aC o h ;
CONSUMPTOR, brls, m.
~cs~TYEiCIIr.
CONTBGO, Iq texl, tetum. are, a USUS : Natura cas partes contexit Medicomm errores terra injetta confegit C f . Teso.
C o u w i r . SYN. Tego.
CONTEMNO, is, tempal. tsmptum, era, a MCprz~m. SYH. Despicio, despicatui duco. smrno. abiicio. re.icio. inane ac leve ~ipetia existm&, pronihiio puto, spe'rnor.)(Expeto, CONSURGO, f s , surrexi, surrstum, astimo, effem, admfror. ADv. Aperte exi@re, n. & ~ C V C ~SYN. . SU o, assurgo. ADV. stimationem, constanter,magnopre, mirifice, Wonorifice. UsUs : ~onon"]tce ei consurgitur. omnino sententiam, penitus allquem, plane, Consurrexit senatus cum clamon. praecian res humanas, re& pecuniam, sevoluptatem, valde elepantiam ludoCONSURRECT~Q f. ~ ~& f verissime i ~ ~ rum, vehementer hominem, vicissim, maxime. fCwcr ( * y &&-J~=~)). U ~ U : S~~i mai. PHRAa 1. H u m a n a o m n h Contemnft, mum f r u k m ex consurrdione omnium et aspematur et ne ligit, il ?n'riJc tonfcs lcs comitatu. C~JCS "bus. #mana omnia conculcat, kCOnT~BzscOi ta,,ui, n, ducif loco numerat ; ffocci cit, ~ p Consumor,~ extaber ~ via ~ nullo ~ contemptim habet ; despicatui ~ habet ; est ~ in labco. usvs : Luau confdus contabuit; a> eo summa remm omnium contemptio et d a extremam tabem venit. Cf. Tabeiloo. picientia; humana omnh proterenda ac conCONTABOLATIO. bniq f. P l a ~ h c r . culcanda ducit; alta Vuadam despeAione U ~ U:S Ubi tums altitud? ~ d u t a est ad intuetur; d e n t is<a illi, fisui sunt; in sumcontabulationem.Tumsquin ue tabulatorum, mam contemptionem apud eum veniunt hu(TIS&O Contlgnationum), 1 ~ ~ s . mane resomnes. 2. Majoras nostri divitiar oantemnebent. nos acdtrcs tn+Pimtfcs CONTXBOLO, as, avi. atum, are, a . ni&sscs. Apud majons nostros minima erat C o m / m i t y cr@fanchcs, c ~ v r i & r law&,. divitianun ratio; divitia apud majores.nostros Usus :Totum mumm ~ d bconb$uhnint. s nullo loco, nullo numero erant ;pa'ores nostri T u m s contabulatas, aliaque machinamena opes parvi pendebant, nihili facieiant, ducequatiendis muris portabant bant * =putabant * astimabant ; posCONTAGIO. bnb, f. Csiifact; rdaficm, omniumnmmdivitianostris etantmajoribus, co,gtafi.m. svw. di^^^ vims, vep t r e m u m locum obtinebant. 3. COnlsmnO n m u i ~pestis, ~, luea Ep1'rl.i. Pedculosa, wrmnfa,jd c p k c fOuf 2 fJj6 t,lopu A interna ~ s v : s cOntagione malomm, ~ Omnia fastidio. resPU~: trahnntur pr me q u ab ~ uno serpunt latius. *nMus a conu. Pedibu~non Laboro, nihit me Wnglt; nihil gjone corpons sevocatus. ~ ~ et,tet t %iltius me afficit ;nulla re moveor, nulla res in pmtb scelens contagia qudam contagio scee ~ tnihili ; facio omnia; inania ac levia, nullius lens, si proditonm derendas. contaminavitse momenti, nullius ponderis a ud me sunt; ejus contapione, ~d illum o m n i dopicatui ludibrio ha&o; nihili deconsclent* non pninei. ~~~~b corp pcndoi pro nihilo puto; pro nihilo duco; iii mm, scrr contagio vulgabnt morbos. minimis pono; risui sunt. 4 Pygmasl oonCONTKGIUM, f f , n. Cmfact 6MaWmnuntur. o- &&ignt ICS fiygnrtcs. Congiott. SYN. Contagio. temptui est pygmaeorum brevitas; in contmCONTAMINO, as, avi, atum, are, a ptum, in contbmptionem venit; brevitas s w .Youif&r. SYN. inquina, commaculo. PHRAS. pygmeis contemptum affen; pygmei opporOmnia su18 acelaribus contaminavit, il tuni injuriz ducuntur; py s i s brevitas conrr fmri ~ o u i l # t l rJCS C ~ ~ N U JMacula . sui sceletnnptionem affert; d e s p e g est pygmaomm vis imbuit; flagitiomm coeno et sordibus inbrevitas; derpicatui, ludibrio habetur; conquinavit; omnibus vitiis commaculavit; relitempta et a b j e b res est pygmEus ; statunc siones omna suo scelere violavit ; aras ac brevitas inertissimis t tiam in pygmaos ticentempla polluit, funestavit ;omni dedecore matiam facit; ygmeoa brevitas aua in contemculavit ;omni scelere obligaviti omnia intoleptionemad8ucit; pygmzi contemptu laborant randa libidine feda ac defonnia effecit apud mortales cteteroir; pygrngomm brevitas &f. Macula. Uus: Nullum est flagitium, quo pessimis habetur despicata modis; pygmws se non contamindt Monalium omnium post obtemre quisque audet ; ludibrio, risui sunt humines natos contaminatissimuq turptssiomnibus p m i ; p gmai in magno coninus. Contaminan veritattm mendacio, se temptu wvunt; p m k r e ad c o n t u m e l i emni scelen, stupris, flagitiia Contagione os coguntur; fabula sunt populo; nuUo in y a d a ? contaminare. Omni sceiere coopertus honore sunt. 3 Bona artes contemnuntur, et containinatus. Violatis eacns, piaculum on Inizsc dc r6fJ + , S bonnrs Itn&s. Jacent axeritua Cf. Scelerarus. littewum studia, ac nullo prope loco Hiat;
f d t .
CON
qualmt bonamm artium studia, ac in postremis habentur; litteramm illa gloria in silcntio et oblivione jacet; exolevit illud in omnium animis puicherrimamm artium studium ; non obtinent eum, quem merentur libcmla disciplina, honoris,dignitatis locum; nullum jam bonis artibus est pretium, nulla u i h t i o ;a r t a honutissima nullo jam in numero ponuntur, habentur, ducuntur. Usus : Coatemnere aliqucm, ac pro nihilo putare. Ir* et contemnere alios prae se. Contemn e ~ dapieere, , non curare, inira se ducere, pro nihilo habere. Cf. Aipernor, Sperno. CONT~MPLATIO, f. Confcmjh-
CON
discrptationes, altercationcs suscipit ; inaltercando multus est; controversias a mane in n d e m wpe ducit ; noras identidem turbas et rixu, horno concitus, et ad jurgandum litig i o s commovet ~~ ; cum omnibos certationem suscipit ;cum vicinis bellum rit, digladiatur ; jurgiis contendit ;omnibus ogtrepit certatim ; obloqui non desistit ; certamina serit ; verba omnia in altercationem n n i t ; vicinos in disceptationes perpetuas tnrhit; jureantis ira sape ad m n u s pervenit ;jurgia, discordias, iras cum vicinis exemt j manus simul intendit, simul obra vicinis ingerit; sape brevib dtercatio inde ex iracundia muliebri in ania~lOfO&,. cOmi&ralion. SYN. momm ,contentionem exardescit; res siepe parva studiis in divena trahentibus, in ma. conrideratio, cogitatio, mentis agitatios gnum Certamen excedit; frquens illi C U i U EPITH.Dilipn llmgna ac diligens, manca vicinis ~0ntenti0;rixac ~OmmittenhCausa ~~~~ atque in&mtta Usus: Res magnacon- altercatio ilti q u o t i d i a ~i ; l a p porva res es& temphtione digna. Contemplatio natum eit ~a in dtercationcm vertit ; contentione &nimippbulum, cf.Medlmtlo, Considero. &qucnter cxcitai; movet, ciet rixas ;altercaOONTEMPllTOR, m. Conbmtiones, jurgia concitat; ~ r i certamini t et -r,odmvOl usl's: cocli conrixas cum vicinis. a. Juvsnen magha spetemphtor. Ctam debant e t r&Ia a d glorlam itud1Is CONTEHPLOR, arie, atus ium,arl, d. contendere, 16s jnrncsgens abivent c k m k t r CaJlnrpkr, WdifCr. SYN. Meditar, la gbire r & ckmin a2 la verh. Debent coniidem, ynpicio, intueor, animo intueor. gras- a$Bloriam virtutir via; niti, tendere ADV. Acemme, O ~ ~ O K studiose. , P H R A ~ ad gloham vautis vio; niti, t m d e ~ , gloContemplar1 W dlvin-, ddi:er doses riam nervos omnes industria contendere, et did#@. In h divinarum contemplatione =niti ad glorim; ehbomlc; ac animo conniti, i y i m t-@s Ponere ;diquid temporis ut nihil a se prietennissum, qua vrra Iiudis ic tum iCNm contemplationi tribuere; ad fNaum sibi comprent, videatur; illuc j u m m u m divinuum contemplationemexsugem, tuti s u m m ope, pertinacitcr tendendum, ut m e n t a eripre; vitun agere caclestium remm vera virtutis gloriam conquntur. Usus : owtanpiatione suaviuimam; animo a s e in 1. Contende ac e i a h animo connitere, 1~1estium remm meditatime sus nso. /rmo~'Iler, fairr &S e@r&. a. ~ i t i g q pugno, U W: ~~ e q-vi* m otiose et consigrate, =e*, iuRor. mnnigo, dlglidlor. contsnHcmmo otio contempiatur. Intentis ocuiis rem tlonem faelo, w n t g n t l o n 1 allquld ~ cum eoatemplui Cocli pulchritudinem oculis conallquo haluw, C & ,,* . cum aliE Conildero, Medltor. templan. C quo, contra nliquan innis, vi, impetu, 'ure, verbis icanme, inimicissime contendere. C ~ T E M ~ T ~ on O b ,f. M&$, &en. S m u n m t o conten* manan aa~. Pote* S m . Contemptus despicientia, des bio. y s o , rationem meam cum tua contendere. E F ~~j~ . &lis dolofi., : RANSL Intendo, adduC01 m cr, cmFortitudo a t malomm dolomm ue contem$oyc~. Nervor oninu contendere. h h i i US& Mortir. -ni=. mmm Iumanamm quam remittam,quin sctPtisindurtriague m e a ;0ntmptio. dve-ris in contemptionem nervor omnescontendam. ut. etc. & Comwro. nAAuxit. CONTEHpTlfS, m. Mlpni, &dai~. confaro, o#oser, i.ornprr. CintmdCinter seieges et confer. Accuaationem nostram cum SYM. Contempti& d e s 3 1 0 . USUS : Contemtua contendito. 5. Eo, tastlno, ollcr, d i d p p t u . k h b a t ipud socios. Cf. Contemno. sespar. Roma Bmndusium contendit. 6. PorCONTENDO, ls, tondi. tentum, ere, a . m, naglto, peto, eiagito, &m&r r r at a Tndrr ven, r>e@rc#r; uf&r, combath-e, imst~ce; insisfcr, dfCd~+. Summe, omni M -1Yrpwdrr. SYN.Nitor, curo, conor, laboro, nudio, p u l o i m p u gtius contendo, ut medtor, ifm : Altmor,rixor, litigo.)(Remltto. cum in ratinm redeas Nihil ab invito contmADV. Civiliter, contra, copiosissime, cupidissidam. c : ! Conor. Laboro, Jurgo, Lltlgo. mq diigmtissime, honate, infestissime~ iniCONTENTE.R v u #flort. SYN. Vehemiciuime, msgnoperr, mirifice ab aliquo, menter, magna contentione, acriter. USUS : plraq pronuq summe, valde, vehementer ab Contentius ambulare Alias contentius, alias Jiquo, de rrlute verecundiur PHRASCum submissius dicere. vtolnlr contendere aolet, il rst fwjwrs en ~ M C JCJwirr~. Contra vicino?d i . CONTENTXO, Onli, f. Lrffe, codft, rivaUt; eflrf. SVN. Certatio, controvers~ d ~ v e I . 1 depugnat, ~1, vociferatur ;jurpa,
CON
l u h t i o , certamen, dimicatio, pugna ; vis animi~laborcoqmris.)( Rslaxatio, remliulo.
CON
quamlibet rccipio ; in potesinte senatus,judicum em. Usus : 1. Cultu parvo contenta est E ~ ~ ~ ~ . A c c u n i t ~ a c e r r i ~ a n c e p s , c i a rnaturr i s s i ~ Minimo contentus. a. Intantu*. commodior alicui, dispar, disilmilis, effiaa, Icidu, Wi, SOY~~IIY. )( R s m l u w . Contento formsis, gravia, gravis meritonim in rmip, studio, labore, opera; cursu contento; torincredibilis, injus+ kgitima, magna latmm, menta contenta et vthementius adduta, &mi, parva vocis, major vocis, media, me=OEMIVS~ U Y & Mtcdycs. VOXcontenta. diocriq minima verborum, mira, nimia vocis, Fidcr contenta. p tP ., . ,P ~ W dversanomm, ~ ~ i e n s , CONTERO.ir, trivf, trftum. are, a. similn animi, aumma corporis tanta, turpis, B ~ ~ ~ ; SVN. T~,.,,, mvehementirsima v e a ~onttnliones i@a, ADV. Fmstm tempur, erebre, gravi@A-, bonestiwime, lnanes, Usus : t. In studiis litteramm, in litibw, iir himicissime, mgnae, multa et * % Frire qusrenda totam etatem, otium, tempus culosa. USUS : i. Accuratnm et inimicitiis conteren, - p l o y ~ e n ~ n > m Inpt, #Icenuim ~0ntenti0n~m ~~8CicrC Mtlttrc . tt ,if m n e s volunoblivione contrivi 2 magna contentiones mihi tecinn, ve inter & # & , +r un &m w & m le S ~ ~&m i nos erunt ;contentionem tecumhakq faci~m, &es infir~s ave 1.Vine* r USM~Y. 2. contmvenia, 41*uair * , nm, Illud ven, in contentione ponitur; in contenmtionci, contnvit, &muit, pedcjt.cf. Contionem venit, incidit, an, etc. $ h b o r , .umo. h a , & , e@rt Omnem vitz cunum in labore CONTERREO, a ul, ftum, % ac contmtione conficere. A contentione quodponvmtrr. SYN. ~ e m sus . :~ u ~tpso t u tidiaiiaanimum In id neeotiumrmrgna aspe&que me contrrniit C C Termo. animi contentio adhibenda eriL In arduam wrilTESTATx f-zmtm*~ih contentionem vacamur. Magua nobis de vita Ob.*tiO. Usvs:Ma*contatatione ac safute contmtioimpmdet. +Comparntfq a p v i 6 ut= oollatio, to~tl#ar~(iso>t, ro+kemnt. HomirnNTIESTOR, AF& atu* sum, ~ r l d. . num, fortunarum, bonorum contentionem P m d m d thwth, immgw; mlamer, m r facere. C t Certamen, Certo, Pugna. un a'kbil &a%-Mm (p Ea# &S /+m J. SVN.Obttiltor, judinum committo coiuhtuoCONTENTUS, a, um, Cmtm:,sat@faY. que. USUS: Procuratorea l i t a non conteata+ SYN.Quem non potnitet, qui satis esse utat, buntur. C U eo ~ l i t a cantestatam h.b. qui kcile patitur. )( C u p i d u r ADV.facile Perennis et contestata va%& Deos homincsad fiberaliter vivendum. PHRASi,Contenque conhr(ori. Cf. Testo?. t u s m m mea morte, je 111 coutm< & mon sort. Acquiuiexo in rebus meis; maora non CONTEXO, 1% xuf, Wxtum, ers, a a peto; plus a fortuna non postido satis, Faim un &m, C~IC-, com+sw. Svm ngunde es sufficit, quod habeo. Continet M Texa, conjungo, com intra hos k s , non excurrit, non pmhbitur cum r e l uir, M e , ~ $ % e : " animus meus; non M longius e&*, non se unmn &sus : Carmen conteExtrema altius tollit animus meus; non me panitet cum primi~ contexerc Crimen contunre canditionis mea; summa voluntate, summa CONTEX~E, &-t. sm. animi aquitate ferw hanc fortunam meam ; conjun&. usus:~ ~ ~ u ~ t , , mihi unice satisacio; his me abunde expleo; EoIWrte 6 e0 n meas loco esse latus sum, satis habeo. CONTEXT~~~m*Trur*~d'~~ 2. ~ a mutatione e p i e h non contenta e u k J ~ . S Y N . Complexto. EPrTH* tuit, ti chaqqmmt rn/~o~~tmta ~r pc~fik. Mimbilis, totus. Usus : In toto contexhs oralata emt; mutationem erm ospc,,ata timi' hec lunt acrvande PenMmm contextu plebs est ;ea nrum convenio houd satis placorporistegumenta faciunt. Mirabilis conterabPt plebi ; plebi ; huic reNm' renam mutationi hrud un satis multitudo CoNTIC&O* h Se M m rmcre inter M nccuitef9birata fortuno con*tice% obmutesca )( Loquorque@ Deos denique hominesque palam ac- SYN.Ta-, USUS: 1. C a s i e n t i a coaticuit cusare caepit. Cf. r)lsplcao. f. Qualbst 3 T a r x s t &ncIq msw- Snbdium m t r u m pcsna c o n e n t u a su=, din'wfe sub" conticuit et obmutui~ Senatus &m" , ~~ri-t. ~ ~ l ponam; h ~ fuft;iudicia conticueh senteiam in me iatam summa voluntate CONTICESC0,b. ticui, em, n. S#taimsusapio; ~ q ubonique i facio, quidquid de me SYN.Tacto, obmutcsco. ADV.Illico, p m m statuitur ;stabo judicum decretis, paratamque per, repente, rubito. PHRAL Omne8mpents in omne sup licii p u s voluntatem affero; conticuerunt, i d d con$ *>KI 0%-l)tll)t aquicsco judfcum sententiis; pomam quunsiIemimx. Mcmtum aliquamdiusikntium~ l i k t in me constituant 'udim, p b t , non npugno,haud refugio, admitto; conditionem tinuit,silentiumrepmte convcutumat;tlariir
JMm,F-
; .
Lmor
CON
I 70
CON
frenos injicere; iraclindiam reprimere, cohiben, coercen, moderan non poterat. Usus : 1. Multa animo ac memoria continere. Q u a vitam omnem continent. Continere aliquid animo inclusum H a c disputatio ubernmo. virtutis et dotrina fontes continet. Hac una vinute c a t e r a omner, hoc facinore omnia Bagitia continentur. Tua salute nostra salus con. tinetur. Vita c o w r e continetur et spiritu. Omnis honestas quatuorvirtutibus continetur. 2. Coerce0, refreno, cohibeo, r/,zWmrr,con,cm*, m0IfrUtr. Continen cupiditates. T e contine, ut alios contineas Iracundiam, conceptum odium, vocem, gemitum continere. A pluribus exemplis, a respondendo, ab aswntando se continenere. 3 Conservo, comrwrr, ~ a * i f l t d , mtrmi. Fides rempublicam mnxime continet. Continen aliquem in oicio. 4. C?lligO 9 j o i * , vd p. 'lrr loint. Artes cognatiOne quadam inter s e contlnentur, 1 6 s ~ i * n ~ ~ c mxfikrr n ~ W parMI1. CONTINGIT, imp. I l ~ t v r SYN. . Evenit, accidit. Usus : Si mihi vita contigerit, si la zlir nr'cst comrrvCr, prorogetur. Id facilitate potius, quam culpa mea contigit. Cf. AcoldIt, Fortuna. CONTINGO, Is, tIgi, tactum, ore. a. et n. Touchcr; Ctrr proche. SYN. Tango, attingo. Usus: Luna terram propius contingit, la lunc tst 'as& &plus ra&irocM& la imc. Atomus alia aliam contingit. Hujus au&oritatem loci contingere ausus non essem Aliquem pro inquitate, sanguine contingere, P h u parrnt. C ! Evenit. CONTINUATIO, a n i q f. Continuali'oa, continuili. SYN. Perpetuitar EPITH. Admirabilis, fatalis quasi et iininutabilis, non minus longa verborum, mirabilis, soluta, apta at ue jucunda verborum, tota verborum. Usus :&irabilis qucedam continuatio seriesque rerum, ut alia ex aliis nexa, et omne, inter se dpta colligaeque videantur. 2.Sympathia. ordrr non kicrrompu. lmmutabilis continuatio ordinis sem iterni. Continuatio causanim.3. Pb r10dus. tontinuatio est densa et continens frequentatio verborum cum absolutione sententiarum. C O N T I N ~ O , Ausjjtdt, J , , ~ - & - ~ ~ P . SYN.Statim, illico. Usus : Non continuo, si ~ " , ~ n ~ m u ~ , " n T p quis ~ peccavit, ~ ~ ~ puniendus l C ~est. ~ Continuo ~ ~ ~ ~ ~ l ~ omnes coItctur carrcoup d>kommcs. surrexere. Continuo te muie voluptatis partiEnpem non poterat; paucorum capax; Cipem Statlm' rrdmitrere, com leAi, cohibere non multoa CONTINoOs as* avt' atum* aM8 p t e r a t ;latere, $elitesceir, tegi, condi in equo Rmdreconli~u, mcttrr d la surte, h e i r . ADV. Trojano non poterant ; equi lignei Perpetuo. Usus: Libertas hucusque continuanngustiis claudi, constnngi, ar&ari non pennansit. Natura cohaerens cum omnita yoteranta s Conunere lmm non potuif il bus partibus. Ager latissime continuatur. Ato,,,cJtris,,.sa coUrt. Sustinere non mi inter senexu continuantur. Cf-Contlnuu. poluit, quin erumperet; tempenre non C O N T ~ N O U * a* um. Confin~.SYNr r a t , quin iracundia longius auferretur; ContinenS, PPetuuS, ~ r e n n i s - P H R A ~ . racundia modum imponere, facere, statuue,
silentium aliquot horis; suppressere vocem adstantes; vocem mittebat nemo : altum erat a b omnibus silentium. Muta circum omnia et elinguia videbantur. UsUS: In bello artes nostra conticexunt. Quando lamentatio urbis et gemitus conticexent? Cf. Taceo, SilenUum. CONTINENS, entiq omn. gen. Conn*, pro&, voisi~. SYN. Jun&us,adjun&us, affixus, con'un&us, proximus, non i n t e m tua Usus: z. decontinentes. Mari aer; eappadocia Cilicia continens est. Natura rerum uno conKnsu continens est et jun& Uno pene et continenti agmine. 2. Terca mar1 viclna, d t r ~ m a t contigw, , limih#he. Mare dissimile est pmximo ei continenti. 3 Temperanq robrr, tr~npcraat.Vir continens et tempenns. C t PudIcua, Castur. CONTINENTER, C o ~ t i n u ~ l l ~ m S~ Y a~ f .. Sempei. )( interrupto. U S U: ~ 1. continenter labuntur et fluunt omnia z . Temperanbr, ~obrz~nrnt, avrc tc~n#/raucc. Parce, sobrie, continenter viven. 3. Continuate, conjun6to. perpetuo, mite, sam i n t m tion. Uno spiritu continenter multa dicere. Semper, Assldue. CONTINENTIA. a, f. Mo..iCruf'on, W&nne; contiucncc. SvN.Temperantia. DIPFER. Continentia Voluptatl, Abstinentia Avarltlcsresistlt. Uss: Valetudo sustentatur continentia in viou omni et cultu. Nihil eum ab summa integritate ac continentia deducen potuit Nulla re conciliatur facilius benevolentia populi, quam continentia et abstinentia. Cf. Vereoundia, P u d l c u a CONTINeo. e% u 4 tentum, era, a.et n. ~ r n f i r ~t~~tbrasscr ~ ~ r , (un cswc); a d t 6 , rehdr; COMSC~VC~,g#kr intact. SYN. Comprehendo, comple&or, includo, concludo, colligo; *rrl refreno, cohibeo, coerceo ; conservo. ADV. Abscondiq arttius, consulto se domi, dilipntissiine linguam, modeste insolentiam, patientius et expeditius quastionem, simpliciter quastionem vehementius, vix facile s e r regionibus oftjcii. Contineri apte, diu, in cupiditate PHRAS I. Columna univerilo a m b i t u denos podas contlnet, crftr colonttr a dixpUdz I tour. Denos pedes colligit, compleaitur; columna ambitus denum pedum
""
'.
--
Continuw illi labor mi, son itaMU 8St c o & g & , suus inlmvMoa. Ndtes d i q u e labodbus jun 't; rem propdtam continuo, pNCcontinenti%bon urget; in concepto labore p n t a t naviter ; inceptum iat>onm =viter perrequitur; assiduam n i navat operaun; institutum suum in perrequmdo iabon tenet noviter; nrsiduus est in opere ;pertinaci studio in rem incumbit; nullum itli a labore cmpto ~tium ; quies nulla; a cmpto labore i~spunAum quidem tempons respirat ; infinitus illi labor w t ; id ille saxum r p e t u o volvit. Cf. A@d u u r Usva :Tot Ks contnuo~ quid csf~ti? Continuis itineribus Romam veni CONTORQUBQ OS, t 0 1 i ~ tonum, m, a SmNr; & l o n r w . SYN.Convolvo, torqwq &utorI deffieno. USVS : Ut argumenta valide contoquet ! aliquem alias ad letitiun, aliasad tristitiam contorquem Amnesin dioni cunumcontorquen. Contortaoratio. Contorta e t aculata sophismata. CONTORT&, P u a e m m i h 8nloriILie. SYN. Oblique. Usvs : Perturbate et contorte dicere, condudere aliquid C o ~ ~ o bnu, ~~f f , ~&~,.g,yo, ~ s C Y , {d,, . j ~ s@bj. SYN. fyeii0. U S V ~ :~ a . jus oratiaiis contomion+r, q u m si. denim Aexus perdircerc CONTORTUS, a, m. brOIIiIld, Usvs : contortis quibu-, et minutis conclusiunculis utuntur. CONTRA, SYN. Advemuq adVenus, in. Usvs : 1. Facere contra d i q u m contra POpuli studium star% *w ~ ~ a. E contradi>. immo P t l a* ~ Quae bona san% mala Putant; contra q w mala, bona Non tua culpa-t ;contra summa ~ U S . j . Allw4 amtt-~~+emmf Cdntra fnciam, ac in mliquh causir C o n a licet, fatum est.,Cont= faciunt, q m POllicantur.6 Ex a l i a ~ * n a x oPPo*ita~* en/#e, V~S--U#. InSuk latus UnUm Wnha est. Agrum iiahcon- eumiocum, qui, etc. CONTRACTXO,~~ Cerrh-#t#m;bd~~,~ vet. SYN.Bnvitas. EPITH. Facilis. USVS : Mtam r c i m o n i ~ contrafo natura sipicat. 1Gm vitium e* effurio animi in latitia, nc contrdtio in dolo*. Frontis, brachii, digitorum, supercilii c o n t d i o . )( Remiaslo, pormEtio. Contdtio t t brevitas grpvitatem non habet. C O N T R A C T ~ [ U N C ~ ~m, ~A, f. Upr srrmiwbirlf'dr CBW).Usus : Morsus quidam, e t contraAiuncula animi relinquuntur. CONTRACTUS, a, um, Ress~rri, diminui. SYN. Bnns, adstritus. Usvs : .c. Res nos= c o n & , et addutlta in angustum. Opus lucubratum contrdtioribur his .n&ibus. Studia in senienute contraAiorn psse debent ramlulora. z A d m i u w
r a
Patnttu, cawl, p r d n i i . Moleste ferimus, nostra culpa c o n t r d a sunt. Consuetuines cum multis controtz, irodrensrs r e & . h .'id f a ' ~ Cf. Brsvlq Angustuil. CONTRADIGO, i8, dlxi, dl&um, e* n. Cmtrr!d#, rfitn; S' aca. SYN.Re&mo, rdngor, advcrsor. %RAS. ~ i b i 1p.i contradlcli. w n s vons c o n f ~ d i z ~v r o ~ . & m e . Tecum ipse pugnas; non modo non c o k n t i a loqueris, sed maxime disjunh, contrnria, disentanea ; contra te loqueris ; contrarie simul prondentiq et inter se u-tia dicis ;non constar tibi; a te ipso &asides, d i d i s ;tecum ipsc dissentis, di-. discodas. USUB : Magna libertate p . . m contrndixit Cf. Contrar~us,Advemx. CONTRAHOI 4 tnxi, trr&um, e=, e RptscmbLn; rhrmr; lb, corr&.i5trr. SYN. Congrego, coiiigo, cogo ;&o, coangusto, fyiscor. ADV. Vocem inwitatiw, m&. iiih~. i. C u m navita eontraxit, i/fi m fr~'t4 aillet & Pationem contiavit;, paaionem fecit, confecit ;ad paAiunem vemt cum navarcho; de pntio cum navarcho franse *t; pamone fe obstrinxit, obiigavit ; ad PEOnes descendit. C t Pacl=or. 1 QuP r I u contraxlt. portea rriicldlt, ilaYc&ira Ir trm'td gu'j/ aillaif conc/#. Non mansit in ~ A i o n ep a m o ~ m perturbavit ; a paAione recearit ; conventis non stetit ;contra paAiones fecit; paAa conventa rescidit infrcgit, violavit, labcfalbvit ;a paAione abi/t. (Vutc. ContraCtum non mrvavit). C t P a c i m r , Conventum. USUS: i . Copias, cohofla in d locum contrahere. ~ . Vel, orationem conunum Appetitus contrahen et sedare. Amicitia omnia contrahit, discordia dis~ipat,Fami~ racsrmb/e h u t r t IG disrord &fyujt. 2. marCto, coangusto, i n a m u m , in breve COSO, oowtringo, resscrrrr, ccrmiraclar, - i M r I riduirr. )( ~ ~ . r p f i c dlllundo. Animum in dolore contr3gt"% duS canendi modus, contrabit alias rcmittit. Collum, fronttm, &@toscontraherc 3 Conno. &S dienum, nomina contrahen, s'rndcffa. + Concilio, compano, aaquiro, #redwr$, tanzIr; s'dtirer. Sua l i b ralite multorum benevoIentkm, amicitiom contraxit Molestias sibi odium, invidiom, negotium, offensionem, multum damni contraxit Sua tementate bellum, certamen contraxit 5. P a e i m r , foin n n W 1 .Cum aiiquo rcm, auf rationem contrahere Felix, qui nihil cum aliquo contraxit. Cum aiiquo contrahen. Ct Bmvis, Brevlter, Angustua CONTRAR'IE, i ~ n m conh.9trr. SVN. Repugnanter. UsUS : Contnrie scnPtumt a* ambigue. C~NTRARIUS,a, um, COR~IDI'~. SYN. Adversua, adversarius, pugnans, divemus. ADV.Maxime, valde. P H RSenatu3 ~ contrarlum rsnsit, /e shof d6cida /# c o ~ f r ~ r e .
TON
17 2
CON
Contra censuit senatus ;senatus in oinnia alia ivit;coqtra putavit; e transverso non idem erat senatui de ra sensus ;dissensit senatus; senatui adversa sententia placuit ; senatus judicia discrepabant, cum noitra sententia non congniebant; secus visum est senatui. Cf. Dismntio. USUS: Omnis voluptas honestati est contraria Nihil tam contrarium rationi, et constantia; g u u n fortuna Monstmm ex contnriis, divemis, ac inter se pugnantibus natum studiis conflatum In contrariam partem dicere, disserere, contendere. Cf. Adverwr. CC)NTR&V&N~O, is, veni, ventum, im, ~ ~ l ~ syN, p o~ ~ . d usus:~ ltU fiveo tu= sententia, ut ne ln mentem quidem aliquid contravenerit Q~~~ contraveneris, caUsa cadet. CoNTR~c~~T~o, nttouCkrtuent. SYN.Tcatatio. USUS: Taurus equie contre6tatione gestit. CONTRECTO* as, avl* atum. T o w b . SYN.TraCto, a t t r e a a Osvs : I. Librum contrefbre. 2. T R A N ~Mente L varias ~olupmtesc o n t d b r e , m#alh.c sntt psprilde chmes apIabes. CONTR&MO, la, ul, era, n. Trer~tbier. SYN.Tnmo. USUS : Caclum tonitru contre.mit. CC. Tmmo. COrJTR'fBOO, 19, u], ~ t u m , ore, a. POYIIU~. sa t, ajoutrr d la tn~sse. SYN. ~ o n k q t r i 6 u s u s : *d eam =m pecuniam contnbuere Cf. Trfbuo. CONTRISTO, as, avl, atum, a r e , a. R C ~trisk, Y ~ f l r i r fSYN. ~ . Merore afcio, e t u d i n e m aflero, agritudine afficio; m e Sttttam infem; sollicitudinem aticui conficio, d e r o ; angore implico. Usus : Contristavit h;ec sententia Balbum. C. Tristltla. C O N T R I T U S a. u m , Usk, COmrJaun, SYN. I'ervulgatus~ vukaris, communis, pecvagatus. USus : 1. Communia et contrita pnmpta Consumptuq W L Tota a t a s in studiis contrita. Contrltus, et Contrftlo barbara silnt, m* a d doio=m a n i m i d e w c c a t f s rsfsntntur. L a t f n e reddi possunt :Excruchtus dolore admissorum cflminum, rnnf~i:, Dolor animi ex criminum recordatione susceptuq dolor animi da admisso crimine,
in controversiam vocantur, veniunt, adducuntur, deducuntur ;qu: in controversia ct contentione sunt, venantur; in quibus dissensionis aliquid inest ; q u e in disceptationem veniunt, cadunt, vocantur; q u e in disceptatione versantur; q u e in dubium vocari, revocari a b errorum magistris solent; q u e dubitationis ali uid habere videntur noviti* religionis au?toribus,ac fettatoribus. ~ . C o n t m v s r s l a m d e j u r e prasdii movit, iconfesa ntlsdroifs s u r w dou~aim. Controversiam mihi intendit, fecit de jure praedii ; in contmversiam vocavit, adduxit, dcduxit jura priedii nostri; contentionem excitavit, fecit de ~ jure pradii; jus ~ ~ ~ . prmiii in contentionem vocavit ; controversia mihi orta vclnata est do jure prsdii. Li!em intulit, intendit de jure prasdii ;controversiam habeo; causa mihi nata est de jure psedii, est temide. ~ r a n s a h a , c o m p i t a , sedata, dirempta, subiata,dijudicataest. Usus: 1. Alet ea contmversias ~~~~~~~~i~ mihi cum illo est. Certamen, causa, contmversia inihi nascitur. Controveniam constituere, dirimere, com onere. 2. Sine controversia optime scripsit. Pundus sine controversia meus est, cc bien n#'appnrricf s m r cattfesfe. Ct L i s , Contando, Certamen. CONTR6YERSUS, a, u m , Cantrovers~, &scutC, mir en pucstio* SYN.Litigiosus, dubius. Usus : ~ m natun o cmtroversus, q r rdieur. Jus, res, causa controversa, plena dissensionis, Cf. Dubius, Anoeps. C-JNTROCIDT), as, avl, atum! are, a Mu~srlcrer,dgargtr. Usus :Rempublicam iinpiis contrucidarunt f. cado. C~NT~DO ls,, trasi, trusum, a . Pousser rrvecfome, enfmscr. SYN. Constipo, marCto, compingo. Usus : Multos homines in navini contrudi imperat. l n camenm contNsUs est. I C'SNTOBERNALIS, e, gcn.com, Catlrarutlc; cofl2g1tc; servilsur. SYN. Domesticus, familiaris ; domesticus conviaor. USVS : l n militia, in consulatu contubenr~li% Vicinus est meus, iinmo prope contubemalis. C t Socius, ~ ~ ~ l ~ i ~ ~ i ~ . c3N.,.0aERNIUM, na om,nt sMiCtc, jnfdmiir* S y ~ . conva,,*, sodalitas. Usus :Consuetudo contubernii nos adeo conjunxit. c-. conv,aus. CONTEOR~ er14 Orl* Refardzr aftentivernrnf; f & aflcnfiott d. SYN.Aspicio. Usus : Contuemini os hominis. Intueor. CONTOITOS, iiq m. ReerrC. USUS: Vester lile in me animomm oculorumque cont u i t ~ s Cf. - AsP~Bus. CONTO b d h ~ A. f m, f. Orrncf;f, dstinntion, rJvote. SYN. Pertinacia, pervicacia,
~ ~ , P ~ ~ , k" ~ ~~ ~ ~ ~ ~ $
cmfrifion.
,,,
COFSTR~VERSIA, m, t PYOC~S, &al jun%idr); &scusion Ii'ispdfr. SYN. Disceptatitio, contcntio, dubfum, lis. EPITH. BEVIS, einili, conj~uratis, hzreditaria, dissensioniq pnvata ac .ingulans, raceiis, sirnilis, summa, tota. Controversia 'civiles rcmotissim.pque, fot-enles, l e d t i m ~ et , civiles, plurim9. PHRA';. l. f(=.ntroverirtn Ptdel, Vuffi.) dispuCrsur h #ti ' II. F i i c a p i t a mntrovena; controg ~ i d q-tlones; e Fidei capita, q u e
liis verberatus; jaiatus convitio ac clamore obstinatio, superbia EPI'TH. Libera, magna, singulads. UsuS: Illa tus. singulpris insoest ;multa de illo maledice contumelioseque dicta sunt. USUS : In epistola toa multi acuen;iqsuperbia,contumacin Adhibuit liberam iei contumeliamm insunt. Ad contumelias contumaciam a magnitudine animi ductam, descendere. In contumeliam vertere. Contu11on a superbia. Non fero hominia contumameliam accipere. A contumelia prohibere, tuciam. Funt responsi contumacia. Fastidio et contumacia eerri. Cf. Psrvicacia, Obstinatum reddere. C f . Mafeditum, Convitium, , Injuria, Probrum. tus, Contumax. CONTOMACITER, Rrtc orgutil, FIc. CONTIIML~ELIOSE, Outraqcuscnicnt, in~~nk~~~m SYN. c r iPer t . cont~meliam, injunnirt. SYN. Superbe, pmfraie, pertinaciriosr USUS : De absentbus maledice, contuter. Usus : Contumaciter et arroganter wtet meliose detrahendi causa dicere. qcribere. CONT~M&LIOSUS,a , u m , Outraguux, CONTOMAX. acis, oinn: gen. Orgurilin]&rienr. SYN. Injuriosus. USUS: Litterie, Itu~,/Fir; rL'C~icitrct#I, rcbeI&. SYN. Superoratio, voces in aliquem contumeliose emisbus, pertinax, obstinatus. PHRAS. In m o d r s a . In ediiis, in congressu contumeliosus. ratores con t u m a x est, il csl ca k f f c nvtf Cf. Injuria. res IMIIYCI. lne3t contemptor animus; contuiiiacia e k r t u r ; impune eludit inoderatorum CONTUNDO, 18, dl, sum, era, a, itnperia; est illi animus arrogantia subnixus; &YMY, S r c r . SYN. Obtero, f r a n v .USUS : iiescio, quibtis opinionibus inflatus est ; sut. Uxorem lapidibus, et fustibus ebilitavtt ; perciliuin, orisque et oculorum contumacia manus iAibus contudit. 2. TRANSL. Audaiiicredibilis; est ingeniuin ferox homini, et ciam exultantis pradonii;sa?vitiam, mpetum audacia stctlidum; spiritus alit elatoq ac sufrangere et contundere, ~forwptcr, vaincrc, br& perbia tumidos : nultis satis aquus est impescr.Calumniam obtrivit, et contudit. Animum riis ;nulla satis aufioritate movetur; indomicontudi, et fonasse rici. tum ingenium ac jugi impatiens; praferocis CONTURBKTIO, onis, f. Troubk (d* animi juvenis est, neque ulia satis ratione Pdtne, &S iiA.s). USs : Conturbatio est metratbbilis. C t Superbus, Ferox, Aspar. tus excutens cogitata. Usus : ln su riores contiimax, in aquos . CONTURBO, as, avf, atum. are, a ct pares fastiGsus, iri inferiores crudelis. Tmublcr. SYN.Perturbo, confundo. ADV. MaCf. Pervicax, Obstinatus. gnopere, mirifice, valde. Usus : r. Multa concONT M&LI A, a, f. Outrqv, a rort. turbant animos specie utllitatis. Id me maxiSru. Convitiuin, ignominia. injuna. &TH. me conturbat, quod. Frequenth hominum Extrema ac iniserrima, insignis et nova, maxiconturbat et infirmat imaginum notas. 2. Deiiia, quain iiiiniina, tanta. Contumelia gracoquo, disslpo pecunlam domini, ra~issma?, insntiabiles, maximze, nefaria?, pertitionss perturbo, commlsceo, bmuiert naces, plurimie, suinma. PHR.IS. 1. Contuct~rbroriiler;fairc baupurroutc. Num igitur metlam 1111 fecit, ilPu outru~d. Maledice et conturban oportebat ? Servus postquam concontumeliose multa in illum dixit ; contumeturbasset, profugit. liis ilium oncravit; multa orationia acerbitate CONTUS, 1, i t ~ .Lottg btpott, pCffkr. SYN, ct iracundia usus est ; asperninis eum verbis Sudes, scu hasta longior sine ferro. eccepit. Multo clamore et convitio illum j a h CONUS, 1, in. CGrrc. Figura meta?, tcl vit, conscidit ;oinnibus probris oneravit ; inpyramidis auf turbinis inversi USUS : Conum, fandas contutiielias in illum edidit ; probrosis ais, et cylindrum, et pyramideti~pulchriorem, sennonibus absentem laceravit ;quas non ad quam sphzeram videri. contumelias descendit homo iitiprobe facetus? CONVALESCO, is, lui, escere, n. PrcuQuid non dictuin ab illo cum contuinelia? drt &S fovces, se rdfublir. S u s . Consanesco, Quas non contumelias in illum jecit ? Contuvafentior fio, e gravi morbo recreor, sanor, ex ineiiosissinie illi maledixit ;vmes ab itlo emismorbo evado, morbo defungor, valetudine sse sane contuiiielior~; omnibus probris illum emergo, morbo levor. AVV. Curninodissinie oneravit, laceravit ;convitio, contumelia illum illico, impune ad perniciein, t~rdius.Usus : virberavit ; contumeliam honiini dixit, impo1. Non omnes, qui curantur, convalescunt Si suit, intoiuit sane gravissimam; contumetiis fatum est convalescere e morbo, sine medico hominem operuit, vcxavit atrocissimis; per convalesces 2. TRANSL. Cremo, augeor, obscaenam trirpemque dictu contumeliam vioir~f/rc pwuiir, , a t p c n t e t : Ut convdescere lavit, plaustra convitiorum in illum j a h v i t ; aliquando civitas et sanan posset. Cf. Conlinguam contumeliose in illum strinxit ; con. firmo, Valetudo, Morbus. tumelian novo modo itli fccit. 2. Gravi contumelia affedius eat, il a W ~ i i o l c ~ ~ t ~ a r n t CONVALLIS, 1s. k Plainc/tr~tt?& low cdtds. SYN.Planitics ex oinni pilrtc septa moniHjrrri~~. Grnvem surtinuit, nccepit, passus tibus. Usus : Koiiia in montibus et convallicst contumeliam; frequenti senatus convitio bus posita. rerberats e3t; !.i~trntusprnbris ; contume-
CON
I74
CON
CONVASO, as, avi, a t u m . are, a Etnddlrr, m#aqueter. SYN.Vasa colligo. CONVEHO, is, vexi, vectum, ere, a. Vmrnturrr, trarup0rfer. SYN. Comporto. U s u s : Materiem, lapides convexit. CONVELLO, i q velll, vulsum, are, a AWOC&~Y; Cb~anltr, rrn~wser.SYN. Revello. USVS : 1. Simulacrum, gradus convellera Z. T R A N ~Videbantur L convulsuri statum reipublirie. Vires, potentiam, acta, gratiam alicu~usconvellere. Aliquem e suis hortis, de pnstino statu convellere. Opinionem inolitam, matibus dudum insitam convellere. C O N V E N R , a r u m , m. pl. ~ r a n ~ e r s , rr/u@s, avtnfurirrs. SYN.Qui e diversis locis in unam civitatem conveniunt. UsUs : Romulus pastores et convenas consilio congregavit et sapientia CONVENIENS, entts, omn. gen. Qui est 60~0ni m, ct~nformc d. SYN. Consonus, consentaneus, c o n p e n s , concors, aptus, par, decorus, decens, dignus. )( Allenus. U S U S : Bene convenientes propinqui. Nihil naturrc tam aptum, tam conveniens ad res adversas et prosperas, quam amicitia Quid Philosoplio minus conveniens, quam Deos tollere? Cf. Decet. Oportat. CONVENIENTER, Confor~/~irn~nf. SYN. Congruenter, secundum, pro. U s u s : Convenienter natum vivere. CONVENIENTIA, m, f. Conwrnarcfl, cmformili, rapprt, h~rmonie. SVN: Conunetio, cognatio, quasi concentus. EPITH. ira n t a U s u s : In amicitia est convenientia rerum, in ea stabilitas, in ea constantia. Pulchritudo venustas, convenientia partium. Cf. Amlcitla. CONVENIO, Is, v6n1, ventum, ira, n. et a Vmir ensemble, se riunir, se rencontrer. SYN. Concurro, c a o , congregor. )( Dispergo. ADV. Apte, clam inter se, maxime oficio, mirifice optime cum aliquo, paulisper. pmclare. &RAS. Multl a d e u m convenere, i:a des g e n s vinrtnf le frouver. Sibi eo convento opus ducebant; cunAa nobilitas accumt; iinum in locum congregata est Coitio hominum faAa est ; in ejus congressum et colloquium venere plurimi, convolarunt, concurmrunt, aluxere. Concursus ad illum faAus a t maximus. Multi se ad eum salutandum con lobarunt. Ex tota urbe ad illum concursuskit. U s v s : r. Copi~omnesinunum locurn convenere. Romam tnta Italia convenit. Multa causs in bnum Incum convenisse. et inter se congruere videntur. 2. Congruo, non abh , aptus, conveniens sum. s'accomf~r, C h u d'euconi. Puto rem conventumm. Aliauid. wl nihil inter eo, convenit. Hi mores noitra =-ti non -*niunt. res mmrrs M snnt blus nlr whu te+. Vide, quid mnveniat, Quid d-t. Sunt in te aliqua, q u e in nullum con-
venire possunt. Mihi tecum convcnit, il <t " I 1 MCIC entre nous detrw. Inter omnes convenit, ita esse, on s'acc7rn2 A dire, on rccbnnullgc'nCraftmrnt que....Neminem adhuc convenisse tecum puto. 3 Adso, a d aliquem eo, venlo, aller t m v r r , venir cks. Convenio quotidie plurimos. Nemo me convenit. 4.Nubo sous la mniw &un rnwi, se > P . q u a in manum viri conveniunt,matresfamilias sunt. Cf. Conventio, Sacletas. CONVENIT, imp. Il convienl. SYN. Decet, q u u m est. UsUs : i. Non convenit, ad referendam gratiam esse tardiores. 2. P a r est, dest d wous. Vos his malis mederi convcnit. 3 Constat, on convimf. Nominis quaistio a t , cum de faAo convenit. Convenit id mihi cum adversariis, lslks sdnt mrr corcvrntiom ovcc n r c ~ ad~ersm'~es. Cf. Decet, Opor-
:S",:$
tet.
1(
CONVENTIC~LUS, 1, n. RIunwn. U s v s : Conventicula hominum, et quasi concilia quadam. Coitiones et conventicula. CONVENTUM, 1, n. Convcnfion, +Ir, ac~~ord. SYN. PaRum. UsUs: Stare conventis. Dictorum conventorum ue constantia Promissum et conventum. (?f. PaOtum. r. CONVENTOS, as, m. Convention. SYN. PaRum, conventum. USUS: P a b aliqua sine legibus servantur ex conventu. 2. CONVENTOS, a?, m RssembC/c, rhnion. SYN.Turba, concio, catus, multitudo hominum in unum l m m congregata. EPITH. Celebemmus virorum mulierum ue, dignissimus republica, eleganq honestus,%onestissimus maxiinusque, magnuq n&urnus, tantus. USUS: Conventus celebrare, facere, age"e,ge ragere, . habere. Conventum dimittere; in qui us oppidis Pmtores conventum agere solenr Conventus ille Cap- me patronum adoptavit. CONVERSIC), Onis, f. ~K8uovmcnt~trUluirt. SYN. Circumvet3io. EPITH.Annua , terta definitaque, conveniens constansque, incitatissima, longa, maxima, quotidiana, rotunda. Conversiones absoluta, calates, continua?, naturales rerump UsuS : 1. C a i i conversio incitatior. Anni conversiones et commutationes. Perpetui cursus' conversionesque ccelestes. 2. Mutatio, v l c l ~ t u d o c , kawtnent, mutation, rlvolrrtion. Naturales sunt conversiones rerumpublicarum. Conversio status, et inclinatio communium temporum. Convenio a peccatls, Conwern'orr,dsolution de muux viwre. PHRA.. 1. Correiio. emendatio morum; mispicentis animi propositum ;vita correctioris studium 2. (Convertam .e a wccatls. VUI.G.) srcnrtwerfir. Redire in viam; abstinere a scderibus, resispisccre : ab im~rohaoecundi consuetudine sc reiocare; i d f ~ redire; ~ ex m comptis moribus ad emendatiorem vitatn redirc. sesc
CON
175
CON
runt ;falsamm commenta opinionum repudiamnt ;Romana: Ecclesiz manus dedert ;pravas opiniones excusserunt; pestem, quam in animo habebant, ejecemnt ; ab errorum caligine ad sincerz fidei lucem prvenere ; suavissimo Ecclesia jugo cervices subdidere, submisere; cum Ecclesia Romana in gratiam rediere. a. A b hasreal allquem convertere, fdfnd j u r e r d fqn C1h&sie. In gratiam cum Romana Ecclesra reducere, restituere; Eccl? siie Romanaz reconciliare ; hominem opinionibus additum Catholic~ ~eiz;: restituere; ha:resium errotibus abduRum a d Catholicam Retigionem revocare; ex hzresium tenebris ad lucem veritatis evocare; ad Catholica castra, s i p a traducere ;cum Romana Ecclesia in j p t i a m constituere ;depqvato a b erromm dottoribus animo veritatis lucem accendere; errorem eripere, eximere, extorquere. CONVERSO, as, am, a Tournrr. SYN. Szpe converto. U s v s :Animus seipse conver sans. Pdme quise rcjfie sur cfh-mt'rile. CONVXRTO, i s , ti, s u m , em. a. T m r m8fb# b a r h s 3cfI c@*uerfie,J n n b f d r u r ; lrariuire. SYYN. Commuto, traduco, refero. l a fui du Chrisl RejeAis tenebris vanarum ADV.Ali uando se ad sanitatem, m&, repennuperstitionum, luce divinitus immissa ad te se, re&, retro, festine. Usus : 1. Arma sua Christianam religionem se ap licuit ;simulaimpcmicicm patria, caiamitatem atiquam a d CroNm C U ~ U abjetto, unius Phristi cu1tui se wlutem convertere. Animas ad crudelitatem, consecravit ; Christianis se sacris addixit ;ad vim, religiones, risum et facetias convenere. Christi cultum animum adjecit ; Christo adAlienam n m in suam, omnia ad suum comj u n b est; nd fidem a d l u n b est; ad modum convertere. Animos impentomm a religionem a c fidern traduea; a daemonum pravitate ad Deorum cultum convenit. tn stipendiis ad Christi s i p a , ad Christi castra eumdem se habitum colommque convertit. tradutta ; a superstitiosis ritibus, ab erroribus Aliquo se animo et cagitatione convertere. Se ritibusque sncrilcgis, a diemonum servitute ad totum ad pacem, ad ticteras convence. unius ver DEI notitiam cultum ue est tra2. vol-o, cgroumago, f o i / ~ Tcrra . circa du&; a damonum servitute in zhristianam axem convertit, ac torquet 3 lntbri?rstof, libenatem vindicata, asserta ; ad Christum fy&,,jke. G-a in latinum convertere. G-a adduia, adjunRa; ad Christiani CetUS comktine &den, Demostknis q d a m in latimunionem a regata; Christo sacri fontis asnum converti, non ut verbum verbo redderem, persione a u g r a t a est. ~t Baptismur. sed vim v e r b 0 ~ mservavi, nec ea annumeranda l d o r i Putavi, sed vetut a ~ ~ e n d e n h Convenio haarstici, Coswrsimr &un ACf.Mato. n'ti~ue. PHRAS.r. Multt hasretict .aun* convemt, i f y a e# d u nombnuses c o r r v c r n o ~ ~ CONVESTIQ Ir, ivl, i t u m , INI, a Rda"h~fiqi/cz.E summa caligine ac tenebris in vttir, cwe~.ppcr. SYN. Vestio, t lucem Catholica veritatis traduAi, mtituti ; U s v s :Hede= convclltivit. redditi Catholica: religioni ;ad Ecclesiam CaCONVEXUS* a* um* Dcfirwc n'rCutholicam reduai; qui posita contumacia susconvere. : cOnvexum' vissimo Ecclesislugo cervices suas subjecen; CONVICTl0, Onis, f. A c h i n a% vivrr ad siium Catholtce Ecctesiaz; ad Ecclesia msnnbk, commcmc, fiairon. SYN.tonvittus auttoritatem rediemnt; Religionem CatholiUss :Jucundissima conviaio. cam nspexerunt ;Ecclesia reconciliati sunt ; de pravis opinionibus deduCti ;hzresim abje. CONVICTOR, O r b , m. CommtmaZ, coircerunt , ejuramnt ; orthodoxam d&nam vi= EPZTH. Famiiiaris, quotidianus. USS : lrausemnt ;Ecctesiie se reddidemnt ; pervcrDomestici convittores. (VULG. Commeniasarum O inionum venenum, virus e'ecemnt ; lea.) eiurata Riensi se .um Ecclesia Ilithoiicn CONVICTOS, as, m. Yie conrmru~,soconjunxemnt ;se a pravii de reli 'one opinio& & . SYN.Convietio. USUS: Quin redis ad iiibur eiecemnt :e seditiosis se& se ertulcmnt ;ad coctum'rete sentientium n d i e ~ n; t conviAum nostrum. 1s tollit convittum humanum et societatem od imperium Romana Ecclesia se revocatraducere ; ad bonam fmgem se recipere ; e flagitiorum c e n o emergere; emergere e vitiis, et ad curam sem temar salutis se revocare; redire adofficium Rominis Christiani;animum suum ab omni alia cogitatione ad curnndam tuendamque salutem traducere; animum ad melioris vi= consilia appetlere; ad fmgem animum applicare ; a malitia absistere; animum a vita: pravitate abducen; ad sanam mentem tedire; suos mores ad nCti hontotique leges conformare ;se a pravis morlbus ad virtutis studium convertere. 3. (Convertara a i i u m a peccatis, VULG.)convertir qqn. E peccatorum, scelerum gurgite extrahere atiquem; errantem in viam reducere ; a vitiis, a pravitate vite, a sceleribus avertere ; ad bonam fmgem adducere, reducere ;ad melioris vitz rationem a pravis moribus traducen; de vitz pravitate deducere. Errantem ad bonam frugem, bonam mentem reducere, revocare. C f . Corrigo, Melius. Convemio idololatra. Corrversan &n idoldtre. PHRAS.Tota b a r b a m r u m natlo a d Christi Adem conversa wt, loufe 10
: : : .V ?
CON CONVXNCO, Is, viol, vlctum, ere, a. Convo1'nqa. SYN.Arguo, coarguo, redarguo, a g o , revineo. USUS: Flagitii aliquem testibus, ttstimoniis manifestis, indiciis convincere. ConviRus, fraRus deprehensusque discess i t Etsi causa tua non manifestissimis indiciis teneretur,mons tamen et vita te convincerent. Convincam facile et elinguem faciam, reddam; tua te confessione induisti et jugulasti, convaincu cl
176
COO
magnificentia dignum, lautum, exquisitum; mensa exquisitissimis dapibus exstrufta. 2. Convlvtum apparare, #r'arcr un hanqucl. Paran, ornare, instruen ; epulum dare ; mensam exquisitissimis dapibus exstruere ; convivio aliquem accipere; convivium magnifice, splendide, apparatissime adomare. f. Convlvio adesse, assist~i.d un cshn. Convivium inire, celebrare, concele rare ; convivio accipi ;ad convivium adhiberi ;accubare in convivio ; in convivio esse ; cnnvivio in convivio accumbere. Usus: j CONV~TXATOR, aria, m. ~ ~ in- interesse; ~ ~ i ~ ~ Celebratur omnium sermone letitiaque conj u , . i c syN, . ~ ~ l ~usus d : i ~~i~ ~ convitia~ ~ . Iniitccr un f2stia vivium. A itare convivia, ton ego de mea vita respondeam ? my)rmh)art.~ondicere, lniell. a d conCONYITIUYs n* Injwm. MaleviviumS s'invitcr ddincrclheaqfn osIIECc &aurn, probrum, contume[ig crimen, opprosnc invifation. Convivium ad multam nodem brium, malediftio. EPITH. Ferreum, grande, va" sermOne producen grave, justissimum honestissimumque, maCONvfVOR~ arlq atus s u m p arl* gnum, turpe, maximum, quotidianum, taciD"n"rr OU jrcrulrc syNConvitum. PHRAS.r. Convitium facare, injurirr. vium a&o,agitor epulum do. Usus : Quotidie ingerem ;contumeliis agitare animos. in publico convivatur. Cf. Convlvium. lnaledifi in aliquem conferre, conjicerej CONVOCATIO, bnia, f. APPtC, c o n ~ ~ o c ~ mdediftis opprimen, lacessere, appctere, tul#. SYN. Con\-entus, cnngregatio. USUS: r e x a ; contumeiiis operire, o primere ;verNulla ad defendendam rempublicam populi bis violai.e, lacessere ; maledihs figere, obconvocatio. ruere; probrum objicere, objeRare ;maicji&a in aliquem congerere; omnibus probris oneCONVOCO. as, avi. a t u m , are. a. Conr a n ; verbis obterere res cum laude gestas ; voqucr. SYN. Voco, concieo, advoc?, congrenullis parcere verborum contumeliis; labem go. ADV. Aliquando, omnino, serius, fuse. ~nagistratui imponere; ma~ediflorum notis PHRAS. P o p u i u m convocavit, il c o r v y u a inunre ; robniin inferre ; probris vexare. Ic pcr~pIc.Concionem advocavit ; concilium Cf. Male&&urn, Probrum. Contumelia. indixit ; concilium plebis habuit ; ad concio2. Convitium patl, sou@irts injurts. Connem vocavit plebrm; conventum fecit, egit, sitio jaftar ;convitiis urgeri; convitium suscelebravit ; concivit inultitudinem, juvenum tinen; contumeiiamacci re, pati; convitio manum collegit, comparavit; agmen coegit; rerberari. UsUs : fo n r e g r i aliquem convicatus hnminutn sociavit ; multitudinem coetiis. Convitio aliquid flagitan. Urgeor oinnium git, congregavit. Cf. ~ o l t i g o Usus . : Convovestrum ctinvitio. Respondebo hominis furiosi careet congregare dissipatos. In doinos consuionvitio. Cf. Dadecuq Ignominia. lum senatum convocare, ccetum indicere. Concientur miraculo nov= rei homines, servitia CONVIVA, ~ ~ S ~ ~N. ~ socius i ~ , ~ , ediRo concitantur, arcessuntur. r d epulas, convittor. EPITH. Consiliarii, consilii alicuji~s,hilari et bene accepti, singuli. CONVOLO, as, avl, a t u m , are, i1. AcUsus : ColleRam exigere a convtva. Convi- coirrir, volcr ctrsciizbIc. SYN. Concurro. ADY. Statim. UsVs:Convolant tota ex Italia nuntii. t-os bene S~ilariterque accipere. CONV~VALIS, e, gen. com. Rcl&i as Vexilto etato ocius convolabunt. Cf. Concurro. & #&c. USUS: Convivalia Iudionum CONVOLVO, 1s. vi, v6lhtum. em, a obletanienta additta epulis. Roulcr, fairc un tour. SYN. Invnlvo. USUS: CONVIVATOR. brls. m. Ccni quidonuc Sol se convolvens elabitur, ut abeat nn repos. SYN. Qui eonvivium facit, parat. COOPERIO, la. u l , p e r t u m , Ire. a. CONVXVIUM, 11, n. R e * . SYN. Epulae, Couvrir ct$tire~/~cnt. SYN. T e o. U ~ U : S Telis accubatio epulans amicorum. EPITH. Delicacoopertum Corpus. Homo sceferibus, miseriis tum, tlagitio~issimum,gladiatorium, gratum, coopertus. Cf. Tego. jucundum et gratum, maximum, minficum, COOPTATXO, bnia, f. Ckoix, &ction. moderatum et honestum, pmclarum, pubtiSYN. Constitutio. EPITH. Censoria USUS: cum, pudicum et sobrium, tempestzvum, Cooptatio collegionim ad populi beneficium turpe. Convivia honesta, impura, rntempestransferebatur. tiva. moderata modica muliebria, n d u r n a . COOPTO, as. avl, a t u m , are, a. Choisir. I>HRAS. I . ~ o n v l v l u m aplendldm, frrtin SYN. Eligo adscribo, recipio. UsUs:Aliquem rttagrr~~~ Convivium u~, opipare adornatum, in amplissimum collegium, in senatum sita omnibus rebus instruftum et paratum; ornanoniinatione cooptare. tum magnifice et splendide ; epuluin regia
l'
=, ;,,.
nm,
COO
177
COR
C ~ ~ R I Oorarla, R, ortus s u m , orlrl, d. N a l t r r , r'dlmrr. SVN. Onor. U s U s : Tum subito c o o r t ~tempestates sunt maxima. Courti ex insidiis hostes. Cf. Orlor. CbPIA. a,f. A b o d n ~ ~fo)~~t;puis~u>icr, c~, /ibzrtI. SvN. Abundantia, ubertas, vi,, facultas. EPITH. Accurata orationis, admirabilis, tissidua, h n a , digna gloria imperii, exilis. Cop i z adventitiz, afluentes, amplissime patriiiionii, domestica, desperatz, equestres ac pares, ewigul~ ainicorutn, extenuatissimat, irinz, innumerabiles, iiiagn?, kllicosae, omniI>us rebus ornatz, nimi*, pares, parr*, yedestrcs, p r ~ c l a r x ,praisentes, veteranz, veteres. l > ~ w a si. . M a x i m a f r u m s n t l copia a d v e a a est, otr itttp0rfa u= m n d r qllutrtifd dr 6 M Magna vis, innumerabilis fruinenti numerus, ingens frugum modus.cotnportatus est ; cotnmeatus copia ad satiet:item instrutla est. 2. Tellus m a g n a m i o p i a m przabet frugum, / a trrrcp.Ont#if trru .;rrutm"z ubon,tutrc.r rfc/ru,is. Abundantiam gifiiit, suppeditat id genus frugum ; aiuit rugum copia ; inagna sol est benignitas ad iiiaturandas fruges; fruguin eo loco abunde est ;tellus copia rerum saginat accolas ;tellus :ibundat frugibus ; copia frugum et ubertate anteit plerasque imperii provincias; IEtissimn ubique fruguin ubertas est; nihil ubenus ad ruges solo, tibertab frugum quanta potest esse tn;ixima; a p r est fruguln lmprimis fenilis. 3. Vir copiis re1 famlliaris locupl-, Aot,rt/:c fr2s r i ~ h rOinnil>tis . copiis floret, abundat, afuit, circuiiifluit; oiiiniuin rerum a f ~ e n tibus copiis ditatus, ,preditus; in sumnia rerum abundantia vivit. Cf. Dives. 4 Copia8 contrahere, /1*7rr 6frs frott#t~. Copi:is cogerc, contrahere; vires sUHs in unuln conferre ; colligere ex dissipato cursu; castra castris conjungere. Cf. Exercitum parara. UhUs: 1. Oicendi, verh)rtlni, Gimainentorum COP*, varie?as, ubertas. Y r u ~ m ube*as et 2. Facu'tas* poteSta% fucufg /i6ertC, @w7'0ir. cura, puam et facultate renl gerere. Farere civibus omnibus ~~~~~~i~ summaln cos,li cansilii facultateinque natura 3. richrsrrs, bj&m lu trryr. Mo<lcratorreinpllblicam hciat opibus firinam, Copiis locu letem, gloria amplam. Omniunl aff;uentilxis copiis ditar. J. Exercltus, manus, cohom mll,tum fnrccs ,IIilituircs. Copias conficer;
cere in aciem, exvnere,
nl,un/. ;trina,.e, instruere, scs ~ n / d a t Copias ~. prufliynre, hiilrrmpiccs unr rrr/nc. Cf. Exercitus.
c[,,)
,t"rdr
t,,,,,lhr
USUS : Pastum animalibus copiose et abun. danter natun comparavit Copiose de aliqua re dicere, disserere, disputare. COPIOSUS, a , u m , Aboiulanf, nkhr. SYN. Abundan% u b r , dives. ADV.Admodum, ~lane et locuples. PHRAS. E s t orator admod u m C O ~ ~ O S U S ,c%rt u n orufeur frs d o n &"f. Fuse, copiose, rhetorice auget, et ornat omnia; fuse lateque dis~utat ; tratat, pertrafht uberrime omnia; est in eo flumen verb 0 ~ m ; est orati0 ~lurimi sanguinis ;~uvenili pene redundantia luxuriat ; verbis effervestentibus et paulo nimium redundantibus utifUr- ~ermonis plenus Orator est, ac p r z czteverbosus ;ore pieniore disputat et t r a h t ~ m n i avelut ; in immenso campo liberius vaRatur. Usus : Horno inter suos imprimis cofliosus. Omnibus rebus ornatus et copioSUS. Laufllm et c0posum patrimonium. Horno ad dicendum copiosus Cf. D l v a , Oratlo, E1o<Iuentla. C6POLA. as, f. Lien, d a l n c . * S v ~ .Nexus, vincululn. USUS : (luaritant me, copulas gestant secum. COPULATIO, bnis. f. A~g/o,ttrulion, ~isrr,iblrigc. SYN. Conjunoio. "SUS : Copulatio rerum coagmentatique natum. Congressus, copulationesquc consuetudinum. Complexiones, adhzsiones, copulativnes atomorum. Cf. Conjun6tio. C ~ P U L O ,as, avi, a t u m , are, a. R~,,,c i ~ ? , U#?-. SVN. Jiingo, adjungo, compone. j( ~ l ~ divello, j dfatraho. ~ ~ usus ~ : 1)is. ~ , jUnCta cvnJungere, futura cum przSentibus copulare. Animi cum corporibus conulati. Equester ordo cum senatu copulatus. lsta cogitatione differunt, re copulantur. Nihil amabilius, nihil copulatius morun, similitudine bunomm. Cf. jungo, ~ d j ~ ~ ~ ~ 6 ~ xl, ~ ctum,e 0 , re,rr CYjN,. ~l,ll,ttr. Am. B ~ uauS ~ : ~ . coxerat, condimenta addidit 2. TRANSL ir bonus misere coquitur a curis. ~ e m o n e uti. tur bene co&o et condito, lonA&.ttIfls r/ti<fjtlC. COR, cordls, n. cc:dr. SVN. Pars in :lnimante princeps, viva fons. PHRAS. I. (EX cordb, VULC.), d~ f ~ f l CWW. f Ex animo; ex intimo animi sengu libenti .mimo; propen?n >tudio; pro~en~tssima \*oluntate; egregia mimi alacritate; impensc, sincere, optimo animo. 2. (Nlhll sibl cordl rumit, VUIX;.), il "'u souci df YUPI. Eortim nihil illi cordi est; nihil in animum descendit; enrum nihil in animum adinittit ; panim, nihil his move'U', commovetur; nihil illi istonlm ctlne est : omisso ac soluto ad hrcc es1 animo; de h i ~ rebus minime laborat. Cf. Cura. Sollicltua.
~ ~ ~ " ~ , c i ~ ~i ~ ~~ ;a $ ~ " " mihi cordi est. (VUI.~:. Cor. p r o a n i m o : habet cor. Duro, bono est corde, il u botr
ca.:tr. i~,~rtru~ris cmrl.
C d P 1 6 S E , -~fdotul<i~t~rr~t. SVN. Uberriinc. larec. iarcriter. nrolixe. abundcinter.
COR CR A M, E n ptL'sctlcc, vi~-62-vis. SuN. Ad, apud, ante, in conspectu, ante oculos, ante pedes, in oculis. )( Absens. UsvS : Coram, et absenti mihi promisere. Sed h a pluribus et commodius coram. Cf, ConspeStus. Prts-
7 8
. -
-.
---
COK
4 Coronam M a r l a n a m m f t a r e , ts'cifcr Ir. daprlef. Statas ad DEI Matrem preces acl

precarios globulos persolvere. Preces coronarias ad Divina Matris honorem persolvere. Corollam precariam pie sanfieque vt~tvere Statis precibiis DEI Parenti Virgini corollaiii texere. Piacul;ires sacm corollie gl"bulos pie santleque precando volvere. Preces coronan& corolla precaria, globuli prccarii, piaculares, chu$+/ef. C~R~NRIUS a,, u m , Qui sc ntflporfr rzur c o ~ ~ r o ~ i t SYN. ~ z ~ ~ Quud s. ad coronas peninct. USVS: Aiiruin coronarium dabatur consulibus es provincia deccdcntibus atl dcconiidiiiii tiiiiiiipliuiii. CORONO, as, aui, a t u m , are, a. CMrotttttr. SI'N. Coronam impono, corona dono, veiicral>ileiiiiiisi<rnibiis iniperii facio, insignibus rcg"i, :iiigiistE)rem rcddo. Usus : Epu1;is curonat~ incuiit. COR PORATUS. a. u m , Qiti u rrn coypsi c/t~rri~/. Uscs ; Mundus ccrnitur et t;tiigittir, et undiquc c'it rorpor;itus. CORPOREUS, a, um, Qrti rz i m corps, corpnrc~l, siirf''ri6'f. SI'N. Corporatus, concretus. UscS : Coryoreuiii et aspeflabilc oinne ncccssc cst cssc, quud natuiii cst. CORPWLENTUS, a, u m , Gros, p s , q a i rr ,/e Pt~t~rbritt&~itr/. Si's. Obesi coil)oris hoiiio. Cf. Pinguis, Abdomen. /F,grurn, CORPUS, Wis, n. Corfi. EEPITH. bciie coiistittituii~,caducurti ct inBnnuiii, castuin, claiuiii, dcbile, externuiii, extrciiiuiii, figuratuiii, firiiiuiii,~fragilc,nravc, illustre, iiiimane, iniiiiunaic, impcdeduium.impudicissimuiii, irnpiiruiii, incu tusa, horriduiii, ingens, integruin, insi>iens, inviolatuin, miitcrnuiii, inortalc, iiiut:ibilc, obliyuuiii, aqiiabilc, sanRissiniiiin, sanuiii, scmtcruin, vttiosuiii. Corpor? aspera, liaiiiata, uncinataque, solida ac individua, tcrrciia concretaque, vira Wsus ; I. Corptis, ilua+i v;is aniiiii ct quoddam reccptaculiim.Cor us cscrccnduniet ita ~&cienduni est, ut ol>etfi); rationi possit in excquendis ncgotiis, ct in labore tolerando. Corporis in6rmit:~s et imbccilliias corpora recalcscunt, conrin,mtur, ailevantur, rcvocantur agitatiotic ct escrcitatione. E morbo vires et corpus aiiiisi. 1)anduiii est teinpus corpori. Servienduiii cst corpi~ri. Voluptates ad corpus pertinentes. Cotpuwulgare, meretricium. 2. Tnnxsr.. Corpus relpuhficae. Non >nodo partes, sed corptis rcipublic;~ curasti, prr.n& soin <i'r lrr r ~ f p u b l i q ~tortl u err/i<'rz. 3. Opus, voiumen, ~ ~ I I I I J ~ertfizrf. c.; les rrtlz~ris cou1pf2fe5 8trrri gnrfdur. Ex his modicurn corpus confici posset. Corpus rlcfcnsionis. Corporis Christi festuin, LI F2ft-Bierr. Dies,queni annivcrsario wgiistissinioque ritu, sanflissimo Christi Corpori s:icrtiin voluit Ecclcsia; qiii sanflissimi Christi Corporis
mni.
CORBIS. is, f. CorbciIIc. SYN.Canistrucn, fiscina e vitninc contexta. Usus: Messoria corbe se contexit. CORBITA, ae. f. N u v i r e L frutrs~or/. SYN.Navis oneraria CORCOLUM, ir n. f i i i t ca.ur, trrt~zcde tandrcssc. SYN. Cor parvuin. Vox amatoria. Usus : Scipio cnrculum appellatus fuit. CORDKT, Sdns/~tacttt. SVN.Snpicnter, prudenter. OORDTUS, a , u m , .yc~is/, jirtrr/rnt. SYN.Prudens, sapieris. Usos : Sc;turus honio egregie cordatus. (Vufx;. cordatus, cordatc a d h i b e t p r o forti, gcncrosi), fortitcr.) Cf. Prudons. CORD6LXUM. 11, n. Cdzir-crur, cftugnk. * Sus. Dolor cordis. Usus : Ridcs ab cordolio. At mihi cordoiiuiii est. CORXUM, II, n. I'zliit, cuir. Uss : Obvolutus, vestitus, teRus corio. CORNEOLUS, a, u m , f l e crtrnc, cot-it+ Svw. Comeus. UsUs : Aures duros, ct <lu:isi comeolos habcnt introitus. CORNEUS. a, u m , f I c cor~zr, i i t ~C rIJ~II~~IC & come. Usvs : Corneuni rostrum. CORNlX, Icls, f. COrtrrifIc. EI*II.H. Cursan% fusca. USUS: Cornicum oculos configene, ~IDIII&Y plus kubifc yrr* so!. (l'xo~.). cORN. u ! n. C n r f ) ~ .EEPITff. Ifcxtcrius, firmiua, sinisterius. Hebetiora, acutiora. USUS: Lunz nascentis cornua. Aniniaiitia cornibus annata. COROLLA, e . f. I ' ~ / i f ccntrt+ottnr, .c~t/irIatrdc. SYN.Corona. C ~ R O L L K R I U M ,ii, ii. Srdj4 Ir'uri~tte# &dnr/; etrr p t r t . s u j ~ i s ~ ~ , i c tfi t tsriLire,ATutit Jceion. SYN.Appendix, acccssio. Usus : Ad solitos frutlus iirationuin aliquot iiuiniiioruin comllarium ;vdjiccrc. Cf. Addo. COR6NA. a, f. C'otirnirrtc. SYN. Insigne ngni, insignercgiuin, diadema, sertuiii. EPWH. Aurea, civica, illuininata, laurca, loriga, inaxiina, multiplew, ublica, subii:~Usvs : i. Corona ruma fugentibus geinniis iiluiiiinata,
cour@tttu cfor rtrrichic rlr pii-~-re,s $rdrietdscs.
Haben, ferre coronani aure;iiii in ca ite. Comnam civicani iinponerc. Ponere, fcponere coronam. 2. Circulus audlentium, c s t u q cmlr, arumbide, rhirtriott. Frequentissiiiia comna cingi et se iri. Causa erit ad maiiinain .coronam dicenia. In corona hoininuiii et eonsessu. 3. (Corona clsrieaiis, VUWI.), b#JWrt. Sacri Ordiiiis insigne, attonso in coronn mnduiii vciticc, (\'uI.~:. tonsura).
COR
- -- ----
---- -- ----
' 79
-- ----
- . --
--
--
-- -
COR
multis locis sensum restiiuit. Ubus : Alihonoribus a majoribus dicatus est ; quo omni quem , mores alioruin , orationem nienda apparatus genere, triumphalem plane in mocorrigere. Errorein pcenitendo correxit. Cordum, augustissimum mysterium celebrat Chririgere se et reprehendere Ci. Me:ius. stianus orbis. CORPUSCOLA,0rum,n. l.Prtifscorps, CORRIPIO, is, rlpul, raptum, era, a. atotnzs. EPITH.Levia, rot un fa, angulata et Prcmtrr, saisir ; bliiri~cr,rdflrtrrta~uirr. S\ N. curvata, et adunca. Usus : Deniocriti corpusComprehendo, reprehendo. Aov. Acerrime, cula quadam levia, alia aspera, rotunda alia, occulte, severe. Usus: t. Hoininem corripi et suspendi jussit. Dolore, amentia, ira corripi; partim angulata, curvata quedam, et quasi morbo subito corripi. z . Reprehendo, arguo, adunca, ex his, etc. ~~CUSO ~,C C U S O , ~ l t ~ u . r t dJnoncrr. r, Clamori~ORRD~ is, , ras1, r a s u m , a. bus maximis aliquem corripere. Cf. RepreR d t r , . j a i r r trrrrin basst sur. Usus : Illi, cmhondo. Objurgo, Impetus. do, h a c pecunia corraditur. CORR~B~RO as, , avi, a t u m , are; a. CORRECTI, bnis, f. Cowrctio~~, rc'ForfijUr, ~ ~ n m f t l i c r SYN. . Fimo, confirmo, /ornir. SYN.Temperatio, emendatio. USUS: 'obro, sancio. )( Innrmo. frango. U S U ~ : CorreCtionem alicui adhibere. Hrec est veteSpem ~ ~ ~ C U JhUi S t a t e ; fafiionenl indulyentia ,.is Philosophia t-orre&io et emendatio. corroborare. Cum se vox tua corroborarit. cf. Emendatlo, Reprehendo, Cordgo. Corroborata jain vetustate audacia. A t a s CORRECTOR, aris, m. rC/oor corrOborat~ renini cognitioni apta tnaltur. SYN.C e n ~ remendator. , Usus: Cormu$, Confirmo. reCtor et emendator civitatis. CORR6DOg '8, * " * -um* a. C O R R ~ P O ,i s , pst, ere, n. ~c g~issrr, Rongcr. SYN. Rodo. UsUs : Mures scuta s'introduirr. SYN. Irrepo. conoserant. CORRIGI A, .e, f. Courroir (a2 souficr). avig atumv a. SYN.Lorus sru cingulus e corio faCtus. Pedis Pric', d8iifudr. syN. K0g09 peto, precibus offensio et corripi;e a b ~ p t i oerit cavenda. quaro. Uss: r. Necessarios SUOS corrogat, CORRxGO1 S ' rexil reaumr a. ut sibi adsint. 1. Congrego, tratussrr or Cowigrr. Kmendo* adhidcinqnAanf. Veatimenta, vasa, milites corbeo, aliquem a b errore averto, compenso. rogare. Cf. Coiligo. )( Depravo. Anv. Ambitiose orationem. CORRGO* as, a t u m , are* a. R i h r , PHRAS. 1. Spero lore, u t s e corrigat, #lisser. Usus: Frontem corrugare. Caperare, I-rSp~rr qf,>jl cowigcrn. ~t se ,qehtat, contrahere, adducere frontem. Cf. Ruga. majores suos respiciat, ut sanetur; ut ne exemplum in perniciem civitatis manet ; ut CORRUMPO, Is, rpl, r u p t u m , ere. a. frugi evadat ; ut virtute culpam corrigat, noca Cowornprc; ruinrr. SVN. Depravo, vitio, in vitium iinpello, destrut~. I'HRAS.f . Cuplditagloria flagitii memoriam aboleat; ut se retos juventutem corrumpunt, Irsfissions stituat ; se ad frugem corrigat; ad fmgem animum applicet ;ut in viam redeat; ab errore cowo~npmtl a frunessc Deteriorem faciunt.; revocetur; objurgando melior fiat ; ut cora re& cursu et ratione detorquent, nervos omnes virtutis elidiint ; cnrruptelarum illeced i o n e m subeat, suscipiat, admittat; ut corbris irretiunt ; facile in oinnia vitia pr'ecipireetorem patiatur; monitnribus et qui erranti viam monstrent, obtcmperet, di00 audiens tant. 2. J u v e n t u s faclle corrumpitur sit, morem gerat. 2. Vix j a m corrigl potest, (Vir;. Seducitur), ks / t r r n ~ . ~ ~ t SI m .I~"tsscnt $ il csf #rrfguc i n c o r n ~ b I e . Nullum fcittinrnt sdduirt. Contagione iiialorum correttioni locum relinquit, reliquum juventus facile evertitur, in erroreni facile nullum rnpe melioris frugis spem facit ; vix i..ducitur, facile transversiiin agitur ; malis moribus depravatur; ad mala consilia dedua srrnitatem f l e h t u r ; conclamatuin est, ut ! videtur de ejus emendatione; insanabile pene citur ; ad nequitiain facile inducitur ; in maluin es(; is ut ad meliorem se f ~ p m fraudein iilicitur; nllhitando et pollicitando recipiat, sperari vix potcst ; deplonnda in juvenum animi laRantur, IakfaCtantur. Juventus veluti contaAu facile recipit vitia, perpetuiim videtur ejus emendatio ; vix suprest mcdicinae lwus ; respuit jam iiireteanimi viriis ; morhi illi anitnorum facile perrata vis mali, quasi desperata saliite, medici. vadunt iuventutem ; facile serpunt contanam; frustrajam in emendandis ejus motibus 1 giones m.alomm; morbi illi aniinoruiii veluti opera ponitur; altius jam animo insedit : corporum contaAu vulgantur ; Mas illa flexivitium, quam ut evelli ulla ratione possit. bilis, pravis capta corruptelarum illecebns Cf. Melius. 3. Correxlt orationem, ilu ' a continentia facile deducitur; ad inertiarn corrigl son Aiscowrs. Ad ineptos locos notam et voluptates corpnris pessumdatur. J. apwsuit ; orationem limavit: multis lituris I i n se facinus n u n q u a m conceplaaat. nlsl a pravls wcli8 corruptus - esaet; ddimavit, perpolivit ;menda non pauca lituris sustulit ; deincndn, mutando, interpolnndn ' il rt'nttrnifjnrrtai.r roi{q/d C r cn'i~u, s'if rt>r?wtf
comaionem
f a S g
/t! C O W O ~ I ~ I I p a r de rtiuuvais cotnpa.~mnf. Nisi exem li contagio juvenilem aiiimum veluti pestitnti qtiodam sidere afflasset ; nisi sociorum exempla transversuin egisrent ; nisi pravitate socioruin ad hiec consilia traduflus ; hac cum agcret, contagione quadam pestifera inraiiiit, socioruin pravitate aukrri se passus; corruptelaruiii illecebris irretitus ; contatus lis corruptelarum illiciis, q u a pravis a sociis sunt profeAa q . B d l l c a m laudem avaritia corrupit, P m d e gdta su gloird trii/i/uir. i'artam bello loriam avaritia expunxit ; avaritia sordesfxlli gloriain coiifregere; offecit bellicis laudibus, partoque a r m s decori avaritia importuna; armoruin gloriz avaritia labem iinposuit, as rsit; illustrem belli gloriain avaritia s o r a u s inquinavit. Cf. Macula. 5. Corruptus est psi.unia judex, 081 u rorrornpu le jirgz R p r i x (Por. Judex magna vi pecunia u sententiz iequitate deduetus est; ob rein 'udicandnin ecuniain nccepit ; pretio iiddi&m fidein haguit numiiiarius jurii interpres; us pecunia est adulteratuin, spe et nietu iepravatuin; judicis fides prctio labefahta concidit; saturatus infinita largitione jude pecunia magnitudine facile ab instituto dedthus est ; inercenarius judex, cujus mens opprcssa pramio, lingtia adstriAa mercede, veto pretiuni ac gratiam facile antetulit ; judex venalem linguam fidemque habuit, judex mxcede conduetus ;largitione czcats; pretio delinitus; auro corruptus est; adversarii mei infinita largitione adversum ine usi sunt ; judicem pretio mercati sunt ; judicum voluntates largitione redeiiierunt ; corruptelam judicii iiiagna vi pecunia nioliti sunt ; tantum donis inuneribusqiie perfecerunt, ut a sententia facile abiret, abdiiceretur ; venalem pmtio hominem et largitione devinttum, magnitudine pecunia facile a boco honestoque abstraxere. Judicein, a cu iditatc auri haud intaflum, qui adversus ivitias haud quaquam inviAum gerebat animum, facile donis ad suam causain perduxerunt. U s u s : Aliquem pecunia, judicem largitione, pretio tribus corrumpere. Vitiosa et corrupta consuetudo. Corrupti ac depravati mores. rabulz publica liturb corruptb. Oculi fletu, via Iiito, vestes usu, d e s situ corrumpuntiir. Cf. Deterius, Destruo.
labefatata ruina tandem oppressa est. Cf. Cado. USUS: A d e s exesa corruere. Uno ineo fato tu, et omnes mei corruistis. Corruera iirbis opes. llle timore, ego risu pene corrui.
UsUs: Deprarate et corrupte de re aliqua judicare. C~RRUPT~LA a, , f. Cc q u i s!rt d corrompr&*; acfiotc d.! corro~nprd. SYN. Quod ad corrumptnduin vale4 u t largltlo, Illecebras, etC. PHRAS. Corruptelam judlcls moliri. chsrclr:r '1 corro/t~pre Ic jugz. Sollicitare judicein pecunia ad perniciem alterius; s p ac proiiiissis proleR3re ;m-rcari pretio judicem; pretio ac largitione delinire ; donis, muneribus tentare. Cf. Corruptus judex. USUS: Mores hac dulce;line, corruptelaque depravati. Corruptela mal= consuetudinis. Aliquem corruptelarum illecebris irretire. C 3 R R U P T i 0 , Onls, f. Corrufifion, a#rufinn. U s u s : Morbum appellant totius corporis corruptionem. CORRUPTOR, brls, m. Cowtrpteur, shfurtrur. SYN. Largitor. USUS: Quis corruptor juventutis?. Quzm tu hujus tribus cori uptorem ac venditorem clamitar C O R R U P T R I X , icls, f. Cowtr#frzicr. Corruptrix provincia. CORS, ortls, f. C o ~ fcrtnd6, r bdassr-cour. SYN.Arca villb, spatium intra maceriein. USUS : Villam habes cum corte. CORTEX, Icis, m. Ln'nwlopfi &J @hntcs, tkorcc. USUS: Trunci obducuntur libro aut cortice quo sint a frigoribus et caloribus tutiores. CORTINA, ae, f. T t n l u n , rl'lizuu. USUS : Cortina theatri. CORUSCO, as, are, n. BrilZcr, C t i a c b r . SYN.Splendeo, emico. U s u s : Flammi) inter nubes coriiscat. cORUSCUS, a, um, B r i l l o ~ ~fi~~cclunl. f, CORVUS, 1, m. Corbeuu. U s u s : Milvo cst bellum naturale cum corvo. CORYPHIEUS, i; m. Corypkde; C&J SYN. L)ux,yinceps. U s u s :Zenonem Philo c o . ryphaiiin Lpicureorum appellat. Cf. A u a o r . CbS, cotis, f. Cuilroir, j i z r r c <t uiguhtr. SYN.Lapis, quo cultrc acuuntur. U s u s : IraCORROO, Ir, ul, era. n. et a. Totttkr, cundia cos est fortitudinis, l a rolbrz uig~risc Ir s'cmw&r. SYN. Ruo, cado. )( Sto. P H K A ~ . rottrtigz. Novacula cotein pr;eci<lere. 1. Vulneratus corrult, iltonibu blzssL! i'r;cCOSTA, ee, f. Cdfz. U s v s : Animalium, ce s in vulnus abiit; inter manus suorum ii;~vium costa,fltrr~cs t h ririvins. coeapsus est deficiens, ac jam vix spiritum C ~ T H U R N U S ,1, m. Cofktlrrrr, sorte dc ducens; moribundus labentibus super Corpus cha~rssrrrc. Calceamenti genus, tragcedis et nnnis ad terram defluxit ; ruente equo saucius virginibus faiiiiliare. ipse, prmeps ad terram datus est 2. Domus CRAPOLA, a, f. Pesurtzrrr clc tfe, corrult, la ?,rui~ons'esl 8crorrlcte. Domus ivr~*ssc,i,rd$fon. SYN.Helluonum \itiiiin, convulsa redibus suis ciiiii fragore ingenti dissoluta vi lis ratio. YHRAS.I . C r a y u l a m procidit, ruit, procubuit ; diu quassata ac
CDRRUPTE, Avcc ullr'tation, avcr corrapfion. SYN. Male, prave, nequiter.
CRA
i 8r
CKE
-
habet, il es/ ivrr. Mero incalescit; sensus CREBRO, Frqtrrr~t~rttir/. SVN.Frequenmero vitlisunt; gravata ebrietate mens; vino ter. Uss : Crebro litteras dare. Cf. Saepe. gravis est; mero oneratus; vino epuiisqiie CREDIBILIS, e, gen. coiii. ~r~y,rci/,., obnitus est ; appotus probe; invitavit se plusvruizc~~tb/blnd/e. SVN. Probabilis, vcrisin~ilis. culum majoribus poculis; temulcntus cst; )( Incredlbilis. P H R A ~ i. .Credibile est, i/ vino rationem obruit ; vino mentem mersit ; esr firobab/r qrrc (cum u t vcl lnf.). Fidem est vino sepultus est ; vino onustus, Ianguidus, propiiis; ad iidein pronius est; verisiiiiilliinui~i oppressus est; vino inadet ;crapula ac capitis est ; a ratione haud alienum est, par est creerrore titubat; nec mens, nec lingua homini dere. Cf. Verislmile. z. R e m credibilem consistit; mero viAus est ; vini flore se coiiiredrfidlt, il a rert~fr~ III ckost ?~ratsrtrrbfrch/r. plevit ;vino se ingurgitavit ; crapula gravis et Fidem ejus rei fecit allatus ab eo nuntiiis ; impos sui est. Cf. Ebrlus. 2. Crapulam suspicionem affirmavit ruinor publicus, fidcin edormlvit, il n crrvd son vin. Crapulaiii rei addidit una consentiensque vox populi; exhalavit ; somno concoxit ; giiies menteiii ad siispicioncm res certissim.~accesseruiit ; reddidit ;ebrietatem discussit. SUS : Edoriiii opinionem aauvit constans rei fnina. llsr s : et exhala crapulam. C t Bibo. Narratio credibilis esse dehet. Credibile cst, quod sine ullo teste auditoris opinione firiiinCRAS, D ~ ~ SYN. ~ > ~ .e c i i n d u m hanc tur. Cf. Incredibllis. diem, crastina die. CREDIBI LITER, r~ttrrri>rr CR ASSI, ~ ~ r > u ~ sus ~: crasse i r > ~ ~ ~ ~ ~ ~ D'rntr ~ ~ ~ ctni9<rbfr, 7trairrrncilubk. SVN. Vcrisiinilitcr, prch>;icomposituni aliquid. non crcrlil~iCRAS ;lf Do, In,a, kj) iis~,,,lr~ u ~ : ~ bilitcr. , ~U ~ U:SQuam n w iiirid~~ litcr, scd ne suspiciosc qiiirleiii. Crascitudo aeris mihi noxia. CREDITOR, mis, ni. ' r ~ ~ t t ~ r S\ t .\. ~. CRASSUS, a, um, gfi:lis. SYN. Densus, 'si Clll quacunlqiie causa ali<~uiddebctur. plenior, pingiiis, concretus. )( Tenuis. U?>(2 : !( Debltor. Eri.111. Cztcri, f;iiiiiliaies, uiiicrassus et concrettis ser. ~~~~~i~ crassis cirversi. Usus : Fraudare creditores. Cuiii tnnnicumfusa tenebris. Celutn crassuin. bus creditoribus silis niale agit. c ~ A S r ~ N u s a, , um, Dc lfirll,iiJt. : C R ~ D is, ~ , dldi, d l t u m , ere. a. C'rfi~ir-,; Nisi me in crastiniiin differre vclis. <Ijnafir/oi.SYN.Fidem habeo, tiil>iio;:iuttoCRATER. eris, , n . rnt2rr, cnlrfi. svN, ritatein tribuo, aut torit.item ct fideiii :idjiingo, Poculum, cratera. niihi pcrsua<leo. Anv. Cito de aliquo, facilc, CRATES* is, f. Clliir. SvN.Tabiilavilninifiriiiius, prorsiis, retic de ,iliquo, stiiltc, teciierc buscontexta. USUS: Locus conceptus cratiixis. pecun~aili, val<le, deinenter. pirilAs, N e CREATIO, bnis, f. Cr~~~itinrr, L'lrcfiot~. temere cuivis credas, trr rir>y'.s p,is I,!sZr.,Usrrc : Crcatio mag~stratuuiii. ~~tt'trt ltfi~:/ttirr~ ~ C . J I INe ~ . cu~itsc is tcstiiiioiii~> fidcm adjungas; nc oinnibur crediiluni tc CREATOR, mis, 111. C~-~f~rfrrr>; au/rirr; P~.~I>C;LS; nc oninibiis credulitntciii tuam arlj2rz. SvN. Procreator, gciiitor, cffcctor. PHKA~ C .r ~ a t o r universi DEUS, / ) / E ( ; dixeris; scgnior :id crc<lcnduiiiesto; c,i\e:is, n C fidciii tibi qt~isqiic f.ici;it, tihi nliqui<lpcrcrdi~frurrfr I'tdnivcrs. Effccttir et inolitor suade.it. 2. Non cuivis est credendum, inun 11;opifex, generator .c(lificatorquc iiiiiiidi t l ~trfitrrf pitz rroirt. / I I I I / Ir. t~t~~ttrfr. (Vuibusdaiii D EUS ; rcriiiii, qu.r in tata n:itiir;i coiistalit, fidciii ct ;iiidoritatcin uita suspicio clerojpvit ; omniiiln opifeu; uliiversi coildltor ac pfircii., qiiosdain Icviorcs nudores ici ctill>;i P~cit; DEUS; hu,us iinincnsi opcris conditor, cfquibiis iilccrta, diibi.c, flti\;i fi<lcs sic : fettor, in indi hujiis arcliitctiis ac f;iI>ric:i. fide iiiti tutt>h;iiirl possis; non ciiivis tor; tcinporuiii ac oinniiiin rcruiii artifc, 1 ~ I I < W U I I I :<~lliibCnda est firics. 3. Crede mihi, rem i t a Cf. DEUS. Usus : Crcator \irbis Koiiiilliis, se habere, irr>.vt~z.r~t~~r, /nclita ,iIl niiiiiiuin; indiic in :iiiiiiiiiiii, it:i cssc ;pro rcrti? op,,ice ct xdificntorc iniiilcli,1>150 ; Ii:iIx ; pro certo cxi\tirii.i; niliil dii11it:i; cxl~losummo ci,nditorc L) EOprorrc.it,l;siilililli cl,ilrat""1 atqw omnino ccitiiiii li.11~:; pro crliiiditoiis, crc:itorls, l,rl,rrc:itoris ; llll,rpcrto h:ibc:is, vcliiii; sit lioc .ipii<ltc iiiiniilir talis. Crcata oiniii;i. diibiiiin; sit cxploratum : pro iiicliiisito ct coiiiCREBER- bra* brum* fi4"frc8rf. pcrto sit, rein hoc loco essc; tciiin, sic li.ibc.is : Frecltlens, densus* : Thilc~dides crcbci tibi persii.idens, cum aiiinio tuo constitii;is, i i i est rcriim frequeiitia. Crebr.c vcna toto corhoc statu reni esse. 4, vir, c u i Pare Inteutx. Per has (ties creb-rrimits mihi credl possit, c>rst ~,llJtJ,l,. y,t,. r,,,l,s sermo dc tc. Cf. Smps, Frequento. croird. Cu)iis conspctta fidcs et gr.i\ itas; cbt CREBRITAS, tls, f. Fr~'qtcrttcz,t ~ t i l t i - fide dignissiinus; vir est siizpcst.c itiiniiiie plicitC. SVN. Frequentia. I~.I.H. Pristina, fidei; ciijus ingens apud omncs nuC\orit;iz tanta litterarum. USUs: Crebritate officiorum ac fides; cujits aufioritns majini api~d oinncz priora errata sarciam. est ponderis; qui aiittoritate viileat, loreac
'
CRE
182
CRI
maxima; cujus ingens inter testes nomen; cui ve1 injurato credar Cf. AuEtoritas. Usua : 1. Aiunt,-nervos atque artus esse sapienti~, non temerc credere. Adduci non possum, ut somniis credam. Non credo de numzro militum a. Coiicredo, committo, conjtr. Se alicui, sua consilia ; res omnes alienz fidei ; arcana libris; noRi se credere. Cf. Fides, Judico, F l r m w , Certus. CREDOLITAS, Btls. f. CrJdtdfifi, fmilif d croirr. SYN. Credendi facilitas, animus $implex, crcdulus. : credulitas error potius est quam culpa, et in optiini cujusque animum /acillime irrepit. CREDULUS,a, u m , ~ y ~ d u ~ rjrnplr. c, SYN.Simplex, antiqui moris homo, qui facile credit. )( Prudens, saplens. Usus: Verba mihi dari facile patior, meque libenter przbeo credulum. Creduli et improvidi juvenes. Cf. I n c a u t u a CREMO,as, avi, a t u m , are, a. BrAIrr. SYN. Incendo, exuro, comburo, deuro, in ignem aliquid infero, flammis torreo. CRBO, as. avi, a t u m , are, a. Crier, cngdndrUY, ~roduirt. SYN. Procreo, gigno, facio. ADV.De integro censores, injuste periculum, rite consules. PHRAS.1. DE U S h u n c m u n d u m creavlt, U Z E U a crr'Ccetunivcrs. Ex nihilo procreavit; rerum omniuin potentissimus ac sapientissimus opifex hoc pulcherrimum nature regnum ex nihilo condidit, effecit; commune hoc DEI ac hominum doinicilium DEI consilio jussuque repente ex nihilo constitit ; rerum hanc universitatem, qus omnia continentur, nullis ex elementis, iiullis ex rincipiis iiiolitus est UEU S ; mundi bujus mores immensa non manibus hominum, sed DEI imperio surrexit; cluidquid hic videinus, de nihilo natum est D E 0 iinperante; UEUS est, qui ccelum et omnia, q u a cceli ambitu continentur; qui supera, media, infiina condidit, architeAatus est, ex nihilo excitavit, formavit, finxit. z. Regem creant, i h Ir crdrnt roi. Regem appellant, regem jubcnt, regnum ei deferunt ; regem renuntiant ; diadema ei imponunt; regem faciunt, dicunt ; summam imperii ad eum defemnt Usvs : Artis roprium est creare et gignere. Periculum aicui creare. Luxuries in urbe creatur. Consules et praetores creantur. Errorem sape creat similitudo. Cf. Faclo. C R E P I D A , a, f. Santialc. Calceamentl genUsus : Statua Scipionis cuiii chlaiiiyde et crepidis. Ne sutor supra crepidam, c k u n son 11aCficr.(PROV.). CREPIDTUS, a, u m , Qui porte des ~~uuldcs. SYN.Soleatus. CREPIDO, Inla, f. Mt9lr, jchfr; rivuqc. SYN.Ora terrse, q u e alluitur agua, ve rpa paulo eminentior. USOS: Pirata ad oinnes urbis crepidines accessit.
CREPITOS,
s, m. Brnit Y ~ & ? J ~ ~ J J R # ~ ,
crugurmrnf. SYN. Sonus collisione excitatus, nuf percussione.E~l~H. Honesti,liberi.Usvs:
usUs
Pallor et tremor et dentium crepitus consequitur. Inter plagarum crepitum doloremqiie. Stoici aiunt, crepitus aque ac rutlus liberos esse oportere. C R ~ P O ,as, xtum, are, n. ~~~d~~ rrn son, crufnrr. SYN.Percrepo. CR~PUNDIA rum, , funft A O C ~ ~ SYN. ~J' Q u ~ t?andi causa. CREPUSCLUM, i, n. CrJ#t~scule. USUS : Primo cre~usc"'". Cf. VesPer. CRESCO, 1% cMv1, c f i t u m , sm, n. Croifrr. SYN. Augesco, accrcsco, adolesco, ingravewo, serpo, propagor, augeor, zetatc procedo, surgo, ascendo. )( D e c ~ s c o . ADV. Incredibiliter, plurimum, pariter cum aetatc studia. PHRAS.1. H e r b a e terra crescunt, lts Azrbrs sorftnf dr la fzrrc. E terra nascuntur; e terra maturatae pubescunt et maturitatein assequuntur. Diffundit terra et elicit herbescentem viriditaten: e terra germina omnia effundiintur ; terra herbes gignz, creat, progenerat; herba proveniunt,prosiliunt,prorepunt, emicant, enascuntur, exeunt. 2 . Malum in dles c r e s d t. I d t ~ a~'mcroIf l dc jotw en jour. Malum in dies longius inanat ; serpit latius ; inagis vulgatur ; augescit, ingravescit ;longius progreditur, procedit; majora in dies increinenta capit. Cf. Augesco, Augao. 3. Post q u a m crevit puer, ds fue l'enfunf ful <icvcnu u m d . Ubi adolevit aetate: ubi etate proce~s~t ; sumpto jam corpore, animique robore ; ubi ad justuiii corporis inodum adolevit ; iibi ad justuin corporis proceritatem ;corporis habitum processt. 4. I r a dolorque crevit, la coIrc cf Ila dottlrur onf nrrgtt~tnfi.Exarsit ira, vehementius efferbuit. Cf. Augeo. Uss: I<espublicaprivatis iniinicitiiscrescit. Efspectatio rumore creverat. Eos elige, e quibus crcscere poasis. Locus pratter modum crevit. Cf. Augeo, Amplillco. CRETA,as, f. Cruic. SYN. Terra alba. Usus : Laudatio Asiatica illa creta obsignatz CRETATUS. a, um, Blanrihi avrc a2 le crui. SYN. Creta infeaus. USus : Cretata fasciz. CR~BRUM. 1, n. Criblr. SYN.Vas pistorum ad grana farinamque purgandam. Usus: Mures cribra arrosere. C R I M E N , Inis. n. Critnr. SvN. Criininatio, infamia ; ifor : facinus, peccatum, noxa, scelus, delifium, inaleficium. EPITH.Atrocissimum, certuin, commentitium, commune, decumanuin, doiiiesticum ac vernaculum, fifium, fnlsum, fedissiinum, grave et vehemens, inane, incredibile, ingens, iniquum, integrurn, invidiosuin, levius, nefarium, novum
CI~I
-- -.
. ..
- --
I8
inaudituiii,obscurum, perspiciiuiii, probrosum, iiiihi in culpa ponitur, in criinine ponitur; suspiciosuiii, manifestum, vinarium, veriiin, crjmini datur, fraudis, nescio quid, a me advetus. Criiiiina certa propriaque, dissoluta, niissuin ; novum crimen afcrunt, fraudem falsa, iiiiinita, absoluta, periiiulta, quotidiana, capitalem a me faR:im cssc. fi.iiidis crimine me arccssunt, condemnant ; fraudis c o n c e p t ~ reliqii:i. PHKAS.M a g n u m crimen commisisti, wrrs it7jcz corrrrrris IIII ,qruiad rrit~ttL. crimen in me derivant; in friiudis crimen, Magniiiii criinen admisisti ; in sceleratam ac certe suspicionem, ad populuiii incurro, venio. nefariaiii fraudem deciclisti ; fraude111capitaCf. Accuso. Inslmulo, Culpa. IJ\us : Invilern adinisisti; in hoc acinore onines insunt diose tneain potcntiaiii ;id popiiliitii criiiiinanculpa iii,ixiin;c; id, uod in tc concepisti scetur. Non omnia Iibet criininnri. I)e quibus lus, ii, in;ixiiiio, nekrio criininc et capitaii iiium criminatus es. Cf. Detraho. fraudc poiiitur ; magno te adstrinxisti scelcre; CR~MIN~SE E, n nccirs~i/~.rrr, mrec pargrave pi;iculuin adniisisti ; nullum scelusabest riovr. SIN. Suspiciose, accusatoric, acerbe. .lb eo scelcre; in illo scelcre oinnia insunt sceUSus : Qui suspiciosiis ac criininosius dicelera,qut)d in tcadmisisti. Cf. Commltto, Culret, audivi neminem. pa, Scelus. Usus: i.Crlmlnatlo,~~~c~~sn/ioit. CR1MIN6SUS. a, u m , B i p de rcCrimen effugere, e crimine elabi, h,ifrr urrc 1 rizcus<t/io:t. Criinen dissolvere, r c ousscr ujrr. / prochr, b/tLm<tlc; cotpablc, crii~trnc/. SYN. Suspicinsus, quod criininis suspicionem aert, ~ircr~str/iut, st l u ~ w r c p r o c l . 2. Faciquod in criniine est, quod in criinine ponitur. nus, pocca tum, fraus, noxa, ,lcrIif, aaulr. i r c Criiicii i n c u r i t S ea i c Usos : Non credebam, hoc tibi criininosum fore. Orator acer, acc!bus, crini.inosus. 0%iiiini datur, vertitur. lJroditionis crimen in te ciosnm amicitiani crtmiiioso nominc inquinas. conjecit, contulit ; tibi intulit, attulit, obtulit. Ista aut siispicioneni afferunt, aut crimen. CRINES, l u m , rn. pl. Chc71crci: SYN. lsthoc tibi criinen adscribunt; hoc tibi in Capilli. crimine poiiunt. Crimine aliquein arcessere; CRINITUS, a, u m , Qtri n bc<zrrcotr# de condeiiinnrc criminc. Imprudens in criinen ' iiicurrit, iii crinien venit. Staret hoc illi cri- 1 d m t . r . SYN. Capillatus, cninatus. Usus : Gorgonis os anguihus crinituni, I b f&c dc l a iiieii, nisi rcfclleret, dilueret, dissolverct. In :iliuni dcriv.ire criinen ; extcnuare niiiiium ct / (;o<(.n,rc. r171nif r l ~ * ssrrl)rn/s porir chn/cir.i: Stcll;c crinitre, roirt?/c. Cf. Cometa. clev;irc. F.icile eugies criinen. Non abes al> i~nini criiiiiiic, non aires omni criniine. Vidctiir CRISPUS, a , u m , Crryti,friset. condnn;indiiiii illiicl criiiicii. Cf. Scelus. Crl- , C R IST A. as, f. C C h ; oiqrc//c; #uitachc minatlo, Crimlnor. l f u r ctrrprrr. Usus : Crista galelr. C R ~ M I N A T ! ~ , ani', f. Arc~rsn/iort, CRIST&TUS, a , um. Qrri rr nirr cr/c, <<tfoatrrie~. SVN. Criineii, ;iccusatio. EPITH. t t w <iigrd//rs. Usus : <;alen cristata. Accerriiii.i,;irciisatort~nifalsa, inaudita,subit:i, tota. I'tin4h. Criminatlonem refutavit, CRITICUS, 1, in. Crifiqur, ccrtwur. SYN. i 11 r~1;11~Jl~rcrtrs~1/iorr. Oblatas :lb ndversariis Pocmatum, arrf siiniliurii operuiii judex, Aristarchus. Usus : Ego tanquani criticus ancriniiiintioiics clcpiilit ; criiiicn accurata confutationc <li5solvit; riicdit;i!:i orationc diluit, 1 tiquiis,iit Aristarchus quidaiii judicaturus sum. refcllit ; iiie\spcCtato responso criiiicn eugit ; 1 C R ~ C E U S .a, u m , Dc snjr<itr; coulcvr c criininc cl;il~sus est, e criininc se eripiiit ; <Id s1r/rn, juirtr:, rturc'. USUS: Chlamys 41blnt:is criiiiiii;itioncs :iut cxtenuavit, aut crocea. cleva\it. Usuh : Nihil:ylhuc in Caium crimi- 1 CRbCbDILUS, 1, m. CrricodiIc. SVX. iiationis est. Obl;itas criiiiin;itiones depellere. 1 Lacerta Egyptia magnitudinis iinmens. C f .Accusatio, Coarguo. CRbCUS, i. m. Jufiin. Usus: Meliora CRiMINOR, aris, a t u s s u m , ari, d. 1 sunt iinguentn, qu;c tcrram, quain q u a crocuin .Icrtrs~.r;ftiirc ( f a r r r < > ~ h rSYN. ~ . Criminaolent. tionem, tvcrimen o k r y infcro; culpa, vitio do; criiiiiiii do, verto; criminatione utor, criCROTALUM, 1. n. Crof<ics, sorte dr ininis loco pono, in criinen voco, revoco. ias(r~~rct/~ SYN. ~ s . Iiistrumentum musicum )( Crlmen dlssolvo. I'HKAS,NescJo q u i d e laininis quibusdani areis. Usus: Nec fraudis a m e susceptum criminantur, collcg,c tui crotala ct cymb;ila fugi. ils rrrr rQrochinf jt rrr. suis qrrrlfc #rrfidiii. CROCIAMENTUM, 1, n. 7'otrri1trnf, Nescio quid fraiidis a me c0ncept.c in crimen rotrflrlinct.. SYN. Cruci:itu$. EI'IIII. (;ravia vocatur; capitalis, ncscio cujus fraudis criinorborum. USUS: Cruci;iincnt:i inorbnruni iiien iii ine conjiciunt, conferunt ; nescio quod interduni sunt gr:i\iora, quiim tormenta carfraudis criiiien inilii inferunt, effcmnt; fraudis, nificum. incertuni cujus. criinen in mc quccmnt ; cum CROCI ATOS, s, m. ~ l > t r r ~ ~/or/trrc, ~cf~f, iilia, tuin fr;iudis, nescio cuius, crimina in me sufi)Iil.r. SYN. Cruciamcnturn, torinetitum, fcrunt; niihi adscribunt; fraus, ncscio qua,
'1
1
I1
CRU
184
CKU
pena, supplicium EPITH. Acerbissi.mus, tormentis excruciatos, oinnibus cruciatibus m a t u s , magnus, malus, summus, misen, a&Ros, laceratos intercere, necare ; crudetetri. U s v s : Magno animi cruciatu vitam litate utitur maxima; multa superbe, multa agerq P<Usersu vid bus 112s ckugrins firpCcrudeliter facit ; credas, fe= r~bieinoccu/w&. 1s se \.el in cmciatum dari cupit. passe hominis aniinuin, ita in quosvis w v u s Cruciatu afficere aliquem. ConfeRus cruciatu est et immanis; immanitate et crudelitate summorum dolorum. Cui morbus tetros cm. reditus est ; crudelitatein vultu aspeRuque ciatus ciet. Summo cruciatu supplicioque forribili p r a se fert: immanitate barbaruq p e n i Cf. Dolor, Amlgo. sanguinarius, atrnx, truculentus est ; oinnein exuit; cum immanissimis feris CROCIO, as, avi, atum, are, a. T ~ ~humanitatem ~ crudelitate coniparandus est ; a b omni hu,nafrr, svN. cruciatu inanitate remotus, derelitus. Hoino atrocis conficio, torqueo, premo, exanimo, ingenii, animi trucis ac iinplacabilis ; omnes excrucio, vexo; angoribuq suppliciis, ma,ori mortales crudelitate vincit ; cujus immanitas mafo matto. ADV. l)iu, impune. pHsAs brutorum animantium ferocitatein non modo criminis insontem acerbe cruclav,t, adgust* verum etiam (horreo verba tam if o cr~cfe~~unt t d u r d ura innororf. lnsonti homida) superat ;est barbarie omni crudelior, barbara rentate tormenta admovit ; expers omnis pietatis ac humanitatis; ea est exempla ,.ruciatus in insontem edidit; crudemorum, non asperitate, (leri enim illi vitium litate natum asperius fecit aliquid insonti. istud est) sed feritate, quam ne immanissima. in summum cruciatuni dedit hGmineIn insonl quidetn ferarum omniuin f e r ~ possint attintem ; omn.bus cruciatibus affecit, per ultimas gere ;anhelat imo e peCton crudelitatem ; e a cruciatus hominem insontein laceravit, excarest importunitate natura., s t ejus crudelitas ,,ifiCavit. 2. Ea res vohementer calainitate e x ~ b r i ,satiari, clat, c & afairc t w t f ~ ~ r , t ~ cbeatrcnup. n/e Res saturar1 possit; ut crudelitatem in omnes me ,,,it vehemmter et sollicitat; animum pmmiscue expmmat, exerceat, adhibeat ; ut discruciat, exerret ; animo, intimis neclre insontes crudelitate excogitata gau,ensibus; ob gravis mihi sollicitudo deat. 2. Sever4 n o n crudeles I n liberos incumbit; acerba me s o ~ ~ i c i t u ~ oincessit. esse d d e e n t parentes, S#urents dnivenl maximm sollicitudinem sustineo; summai f4ser I s!v."rifJ el non dr cri~:rtrfdcnzvrs acerbitatem, agritudinem, molestiam kurs enfanfs. Bonum est, immo necesse, sustineo; in acerba sol,icitudine, in I > U ~ ' O S in culpam lapsos a parentibus castt an ore sum; magna premor, opprimor iollici. gari, sed cavendum, ne crudelitati adituin tufine; cura ac sollicitudo animo patefaciant. Sicut parentum est, juveniles occupat, torquet, exagitat ;gravi de& refrena" liberorum i m ~ t u s ,ita debent illi conturbar, estu0 sollicitudine ; suspenso et quoque manus, immo ipsum animum ab omni sollicito sum animo; zgritudine prope tontasavitiz genere vindican:; swvitiam adversus curis pene con,jcior ac consumor. liberas exercere, crudeliter agere cum filiis Ango, ARgOr, c u r a , sOlliCitus. uSUS : nunquam debent. Tanti esse nihil debet, iit F~~~ et vigiliis cruciatur. te zmmne crudeles in libero3 simus; ut crudeles nos pnmunt ac cruciant. l)ies nofiesque te liberi experiantur. Si quid agiti~rcum filiis. sollicitudines torquent ac cmclant. ~i~~ crudelitas absit ; nunquam cmdelitati ocus ,,desque cruciaris et consumeris. f. vexo, sit; dedecet parentes, pcenam de dbcris Torqueo. suiiiere exempli parum memoris justa seveCRDELIS, e, gen. com. DUr, c m 4 inritatis; adhibere szvitiam in liberos; acerbc kumak. SVN. Durus, inhumanus, ferreus, crudeliter ue in liberos szcvire. Usus: Animus ferus, teter, immanis, importunus, omnis ferus, cni%elis, inhiti~anus.Hellum crudele. humanitatis expers, natura asper, singuiari IJater in liberos crudelis. immnitate et crudelitate barbams; barbams atque immanis, inexorabilis, omni diritate CRUDELITAS, tbis, f. CrtrnntL SVN. atque immanitate deterrimus, immemor huSavitia, inhumanitas, feritas. acerbitas, atromanitatis, immansuetus, qui maxima aspencitas animi, importunitar, immanitas natura, tate et imman~tate naturz est. )( Clsmens, morum acerhitas. )( Clementia. EPITH. Armlserlcors. PHRAS. I . Horno crudells est, rogans,domestica, gnvior, crudelior. immanis crl konimt dst c d . Ingenio sane est crudeii, et fera, importuna in ali uem, inaudita, increusli nulla in harbaria quisquam tynnnus dibilis, inimica, insatin$ilis, nefaria, regia, k i t ; ejus immani et fuida crudelitate omnis singularis, summa, tanta, teterrima. USUS : Barbana superata est ; homo omni diritate Misericordia in speciem cmdetitatis labi ; detemmus; cui volupe sit fcedum in modum crudelitatis odio in crudelitatem ruere, &?telacerare miseros ; omnia exempla cruciatus nir crt~cl rn knim dr l a c r t ~ a u flste ~ ~ . spumans edere; omni wvitie, atrocitate plebem oppriex ore sceliis, anhelans ex inmo peRore mere ; optimum quemque per crucratum crudelitatem, contorquet bracliium. Ejus necare, cum cruciatu interficere ; omnibus cmdeiitas nulla miserorum calamitate expleri,
,.
misero?
CRU
1 ~ 5
CUJ
tmago, VULG.),'vnc~jfx~tmago Christi cruci satunii, satiari Imtest. Crudelitatem in omnes affixi; simulacnim Christi e cruce pendentis; romiscue expmmit, adhihet, exercet. Crudesignum pendentis in cruce Servatoris nostri ; ltnte excogitata necare infontes gaudet, nec simulacrum Christi in cruce morientis, in tam gustare civilem sanguinem, quam exsorcruce exspirantis; effigies Christi in cruce bcre optat. SU@. E (Crucem facere, VULC:.), se signc,; CR~D&L~TER, dKTCt~,. Ctye~lr- fam <Ir croir. Cmcis signum in SYN,1)ur.q acerbe ;per cNciatum, rum fmnte pingere! forman; cruce se signarc ; cNciatu, =ruciatu. Dlssolute. usus: S~F"U~ cmcis in frente efngere, exprimere ; t-.,,deliter animadvertere in Cm&salutari se crucis signo munire ; signum crufissime periit. cis fronti, p d o r i imprimere. Signum crucis CRUD~TAS. &ti%f. ?dietsliorr. SYN. Christiano more. Christisino rilu dircere. Stomachi atfectio, cum male concoxit; stomaCBICLARIS, e, gen. cotn. OJ f m chi redundantia ex agra confettione ciborum. couchc. SYN. Quod ad cubtculum pertinet. Usvs : Crudttas morDt causa est. Usus : LeAus cubicularis. cRDUS, a , u m , ~un1cslpas m&, vcrt. COBICULARXUS, 11. m. Vakt de cha~tt. SYN.Immaturus. Ustis : 1. Yoina ex arboribrd. SYN.Cubiculi minister. Usus : Nihil per bus cmda avelluntur, matura et c o t b decicubicularium, omnia per ~anitorcs. dunt. 2. Cruditate a f i e e u s , qtii dt@r mal, ptri a Pesfot~mc ckarrd. Crudior ad pianC~B~COLUM 1,, ~ - ~ ~ , , muCkerr b , ~ dium venit. K'Jscius, quia cmdior, agere SYN.Conciave. OPITH.ALienum, altum, am. noluit. Cf. Stomachus. plum, hibernum, subgrande. Usrrs : (irande cubiculum, attum, htoernum valde probavi. CRUENTO, as, avl, a t u m , are, a. EirIn cubicolum introducere. sangfarsfcr.SYN.Sanguine imbuo, sanguinem elicio. ADV. Impie. UsUs : Nolebam propter C ~ B ~ L is, E ,n. ~ j t SYN. . teaus. EP[TH. me cade civium cruentari rempublicam. Duplex. Usos : Cubilia ferarum. lnire alieScelere cruentarc secures SURS. Czde nefaria num cubile, ro~nrrvrtrl un &ultm. Nema u i n SE cruentare. miser, qui non cubile suum, atrf IeCtum saivum velit. Omnes mortales non soltim vestiC R ~ E N T U S ,a, um, .ra19~l(anf, rasangia, sed ipsa avaritiz tu= cubil:a videre glantd. UaUs :Cruentus civium sanguine. CROMENA. 9. f. Bourse. SYN.LOCU~US. COB~TALIS, e, gen. com. HauC Bun6 CROOR, a r i s .yang rL~a&r. syN. "udde. sSY. Cubitum a'tus. Canguis e vulnere. EPITH. Jucundus, civjlis, CB BITU, as, avi, ara, n. h sot*vmi auam recentissimus inimict. sus : ~ r uo r.e m ~ cbuchd. SYN.S i e cubo. ~ iiimici recentissimumostendere,CtSanguis. CoBITUSs i* m. CbuAr; cbt4d4e- SYw. CRUS. crirls, f./arnbc. Su%.Tibia, pars Mensum, quantum e cubito brachii ad extrepedis, qurr ex coxendice ad extremos pedis mam mnnum est. Usus : t-evato in cubitum digitos yertinet. Usus : Crura alicui frangere, corpore, suffulcire rnentum columna, s'apsutfringere. @nycrstrr son coude, uppwyer son tuenton sur CRUSTA 6 Sufir/Fcide, mv~b%% sm &u% bras. Triennio ille tres cubitos non dcm'Ife, crodte'. USVS : vas^ CrUSte detraprocessit. Columna tribus cubitis h ~h. n n tu r -- . .. -.. COBO, as, c u b u i , cub'ltum, are, ti. CRUX, icis, f. C & . SYN. Patibulum. &?re couch.4, SYN.Kecumbo,accumbo. PHRAS. PHRAS. 1n crucem agere, rapere tollere ;cruci Cubitum vi, follui nrdcouthcr. Ad quietecn suffigere, affigere ; cnicem alicd figere, defiivi ;quieti nie tradtdi ; in IeAum ine recepi ; gere, constituere ; patibulo affigere ;in cruce cubitum discessi ; confem se cubitum paratipn;cruce aiicere; cruci aliquem dare; inbat ;strato se committere; leAo se commenfelici arbori suspendere. (Vvm.~. Cruclfigere), davit; fessurn diurno labore corpus quieti cmcz@er. USUS: Verres civibus Romanis erumandabat ;leRum petiit ;ad quietem se comcem minatus est. Crucem indemnatis fixit, posuit. Usus : Ileinde cubitum discessimus. cnnstituit. Cruci hotiiinem insontem dedit. a g r o t u s in le&o cubans. Multos in crucem egit, sustulit. Multos CNciatu, cruce, m o r e atfecit. ( C r u x p w molestia, CDO, 1s. dt, s u m , ere, a Batftr; f o r p . rebus advenis, calamitatibus vu&. e s f , # i ~ , SYN.Ferio, percutio. Usus: Cudere nummos, lourmefrf). vri argentum, baflre tnonnuiz. C r u x SSm*, La .Suittfe Croir. PHRAS. t. LiC J AS, atis. gen. omn. De puf pays? gnum, in quo salus nostra, ingemiscente RSYN. Unde, qua ex gente ? UsUs : Socrates rum natura, pe ndit; in quo tribus clavis rogans, cujas esset? mundanum se respondit, mundi saius a g a pependit. 2. (crucinxi totius mundi incolam, ac civem.
'
CUJ
D o n / , de
1
- .
..
--
--
CUI,
CJUS. a. u m , A q u i a j & z r f t n r t n t ? fui. U w s : Cuja res, cujuin periculum. C~edcs ei crimini detur, cuja interfuit. CJUSDAMMODI, D e qrrrlptrrr~nni?W. Usus : Aniiiius non esse soluin, sed cujusdamiiiodi debet csse. CJUSMODI, DEqtrclcrnre. Usus : Legem, cujusmodi sit, conserv;ire. CJUSQUEMODI , B e tntrles sorfes. Usus : Homines cujusqueinodi. CULCITA, as, f. hfatelas, ortiller. SYN. Pulviniis, le&ulus, straguluin. Usus : Culcita pluinea. CLEUS, 1, ni. Sac de crrir. SVN.Saccus e corio, t u l lino fafius. Usus : Parricike in culeum insuti in profluentem defrruntur. COLINA, as, f. Ctrisine. EPITH.Ingentes. Usus : Tua quidein Philosophia in culina est. CULMEN, Inls, n. F a l t r , sor,rr,ret. SYN. Fastigium. EPITH. Parvuin, transversuin. CULMUS, 1, m. l g r dcs#lantes, ckatr~ne. SYN.Frumenti calamus a radice ad spicam. EPIIH. Ceniculatus. Usus : Herbescens viriditas rensim adolescif culmoque nixa aeniculato vagi~is jain quasi pubcsccns includitur. CULPA, 8, f. Fatrlr. SYN.Causa, meritum, crimen, reprehensio. EPITH. Aliena, magna, minor, paterna, perpetua, prstcrlta, propria, similis, summa, turpis, varia. PHRAS. t. T u a culpa haac acclderunt, ct/<i es: a r rivipar volrd faute. Tu unus ejuj rci culpam sustines ;tu ipse in ruipa es, in te uno culpa ejus rei est ; hujus rei culpa in te residet, h;eret, consistit; tu ejus rei culpa teneris; tuo vitio perimus; omnes tibi culpam ejus rei rttribuunt, assi ant ; tot maloruni causas in te omnes conLnt, transferunt, deevant! inclinant, conqerunt ; penes te unuin ejus re1 culpam esse aiunt ; te ejus culpa2 coarguunt ; te culpe omnis reuni faciunt; tuum hoc citium est, de quo plettimur; in vitio tu es; in te injicitur ejus rei culpa, tibi vitio et culpa datur ;te unuin in culpa et suspicioiie ponunt; in te unum culpain conjiciunt, rcfcrutit; nicrito tuo te accusant; ejus te mali fontein esse ac principium ; tu unus in noxia es ; te ipse jure optiino i~cuses licet auOorey omniuin m a l o ~ m hujus ; rei culpain oinnes in te reJiciunt, tibi adscribunt ; te hulus mali fontem, originem, causam esse pmdicant ; hanc in te culpam oinnes iinpingunt ; hujus culpie notam tibi uni inurunt ; hujus rei culpa te condemnant. Cf. Causa, Adscribo, Crimlnor. 2. Gravem c u l p a m admlsit, il u corrtrrtis unc grande faule. Gravem culpam coinmisit, contraxii, suscepit; magno se crimine adstrinxit; gravi culpa se contaminavit; non levem culpam commeruit, in se suscepit; squius admisit aliquid ; graviter oendit, deliquit; in gravem c u l p m incidit; gravi se scelere com!naculavit, inquinavit ;grari culpa
se obstrinxit. Cf. Commltto, Peccatum, Pecco. Crlmen. 3. I n culpa non esf i f tt'est* en/;zate. Abest ab ea culpa longissiiiie; extra culpam est ; extra causam culpamue positus est; nihil in eo culpa haeret, resiet ; cul a ea non tcnctur ; hujus rei culpa penes iiLm non est ;noxa: ejus rcus non est; ejus virium non est; ejus culpa, vitio id factum non est. q Expers o m n l s culpas est, il es/ foul d f i i l i~rnocent. Culpa caret, vacat; ab oinni culpa abest, ab omni culpa rematus est; culpa omnis procul abest ab eo; abhorret ab ejus integerrimis moribus, quidquid culpz in eum confertur; pums ab oinni culpa est. Cf. Innocens. 5. Culpam a s u faclle removeblt, il sr dis~-trlpcra facilcrnrnt. Culpam haud zgre a se amovebit, amolietur, dimovebit ; ea se culpa facile liberabit; ea se ex culpa facile eximct; eam se extra causain culyainque facile ponet;facileeugiet hoccrimen; ex eo crimine facile elabetur. Cf. Crlminatio. 6. Culpam l n a i l u m rejiclo, jf r t j r t t r /ti fairte s u r r4n ntrtre. Culpam in nltentm confero, transfero, derivo, injicio, conjicio ; in alium amolior, averto, inclino. 7. C u t p a m fateri, a v o w r unefarrte. Culpam agnoscere ; culpz se reum agere, peragere; de se ultro confiteri ; non defugere nox:e confessionem. 8. D a m n a omnia, quae c u l p a mea acclderunt, resarclam, j r r i f i r e r n i tous es rfolninrnages que j'ui catrs/sp~irHta faatr. Pmstabo culpam ; culpam rediinam; quidquid detrinicnti mea culpa acceptum est, sarciam, compensaba. Usus : Nulla culpa subest Senatus in culpa est. Ejus peccati culpam unua sustines. Omnes se culpae insontes clainant. l'ibi przstanda est ea culpa Cf. Crimen, Reprehendo. CULPO, as, avl, a t u m , are, a. R e j r c n ,{re, blO~rrrr, c r i t i q r r r . SYN.Cul z e do, culpa: ejus tribuo, in culpa pono, repreRendo. Usus: Saepe patientiain ejus culpavi. Cf. R q r e hendo. CULTER. tri, in. Coutc<ztr. USUS : CUItros metuit tonsorios ; cultro succinctus; cultrum stringere. CU ~ ~ 1Oniq 0 , f. ~ l c t i o n de c~rltiwer, cr4/Irrrt. SYN. Cultura. USUS: Cultio agri. CULTOR, Oris, in. Celtti q n i c r r l t i v ~ . UsUs : Agrorum ciiltores, labonrst/rs. Veritatis, jiistiti,~ cultor, fraiidis ininiicus, a t n i ~t
di justicc, & /ti 71~~rifJ. CU L T R I X , icis, f. Crlle q14i ctrlfivz. CUI-TRA, as, f. Ctrlfttrc. SYN. Cultio,
cultus. EPITH. Multa, salutaris agrorum. UsUs: Aner rlesrrtus a cultura hominum. Ager suapTe bonus,<iiligentiaet cultura melior. Ager nih11ferens, nisi niagno I;ibore ac cultura qu;esitum. CULTOS, us, tn. Genre I r t i c . SYN.Vitg ratio. EPITH.Communis atque usitatus vitae,
CUY
187
CUN
diligenqhurnanuscivliqu~ optimus, Deorum castisssimus atque sanctissimus, plenissimusque pietatis, indus, moiliuimus, necessatius, parvus, pius, quotidiuius, saluber, moderatus, senior,tenuis, magnus, magnificus. Usus : t. Idein nobis cultuq idem viflus. Homines a fera agnstique vita ad hum-un cultum civilemque traducen. DeleAant magnifici apparatus, vieque cultus cum el@gantia et copia Cultus, et curati0 corpons nobis adhibenda est. 2. Cultura, ~ u l t l o , ~wftnrcclc fa tcm. Ager ex se fructum nullum edit sine cultura hominum. 3. C m " . tdmi8-e r t r $ t I , h@nnrur. Tribuen! officium et iligentein cultum. Col00 Religlo. 1. CUM. Rvrc. Prrepositio. Vlm h a b e t coniunaionfs, -letitia* Interdum lnstrumenti. USus : Cum magno!abore, cum inagna spe agit. Cuin gladio cruento compnIiensus est. Curn ferro invadere in aliquern. Curn magno tietu, curn voluptate auditur. Considerate curn anitnis vestrir Habeo statutum .- - eurn animo meo. Cf. Simul. 2. CUM, Larspru. Adv. SICNIF.C a u ~ m , occadonem. t e m p u a Antlquts quum. Usus : Nox una intercessit, curn ille ita mutatus est. Aiiquot sunt dies, curn te a m a Fuit id quondam tempus, cum, etc. CUM, TUM, D u n cdt, & di'uwtra; non se~f~mcnt, mais cncore; tani q ~ soit ; snit pnc. Pranrsdft fllud, hoc consequf tur. SYN. Et, et; non solum, sed etiam. Curn m l n u a q u i d d a m , tum v a q gravius e t m a j u s dgn1fiea.t. USUS: huc curn utiie, tum illud longe honestissimum est, quod. Curn d d r i n a , tum im timis pietate excellens. Id fecit curn smpe nias, tum ve* hoc temp o n frequentissime. Cuin catera, tum hoc d i b vitupero. CUMPRPMUM, AIom ptu. SYN. Ut primum, ubi prirnum, dmul atque. UsUs : Cumprimum posse ingredi coepit, non recusabat, etc. CUMPRXMIS, Surtout, pnrlncififlrmtnt. SYN. Imprimis. USUS: Homo cumprimis Iocuples et honestua COMO LATE, Plliirc)nmf, abondarttm6nf. SYN. Plane, abundanter, majori mensura Usus: Cumulate mihi ~ r ~ t i egit, a s satisfecit. Non modo liberaliter, sed ornnie etiain cumulateque tractatus sum. Cumulatius augere inunus aliquod. COMOLO, as, avl, atum. are, a Enta~scr, wrnrnultr; combfrr. SYN. Augeo, ndaugcq expleo, compleo, pertcio. )( Datraho, Immlnuo. USUS: Scipio beliicam laudem el uentia cumulavit Alio scelerc id scelus cum2asti. Maximo gaudio, ira, voluptate cumufor. Mirabar. locum augendi in eo fuisse, quod dudum cuinulatum videbatur.
....
....
Homo omni laude cumulatus. Cf. Augeo, Orno. COMOLUS, 1 . m. Amds comrMrPdf~; contbk. SYN.A~ervu~,accessio,summa. Usus : Ad suminam ex illius reditu Iatitiam cumulus gaudii accessit ex adventu tuo. Beoeficiuin tuum magno cumulo auxisti. Etsi atoguin illum amo, accedit tamen cumu:us commendationis tu=. Ad tua plurima de me merita maximus hoc fa&o cumulus accessit. De laudibus Dolabella cumulum deruam. Tua commendatione ad meam voluntatem cumulus accedit. Cumulos exstruere. CUNABOGA, brum, n. pl. Brrcdau #cmfant; on:qint. SYN. Cun=. TRANSL.Rudi. menta. Usus : An al'i putas esse nidimenta ct cunabula virtutis? CUNA, a r u m , f. pl. Btrccun. SYN. Incuiiabulq cunabula uses :vagire in cunis. CUNCTABUNDUs* a* um* ~ u i h 4 ~ i ~ . Segniss . L CUNCTANTER, Avec Rfsifation, trnllmcrtt. SYN.Lente. CUNCTTIO, bnls, f. Retad, &nkur, kisitation. SYN. Mora, tarditas. IJSUS: Studium semper adsit, cunctatio absit. S a p e cunRatione et tarditate, curn otum volunt sine dignitate retinere, utrumque amittunt. Cf. Mora. CUNCTATOR, brl8, m. @ikmporislr, q u i M.??.Usus : Nosti, quam MarceUus parumefficax sit,quamtardus,quamcunRator. CUNCTOR, aris, a t u o s u m , arl. d Tcniplriscr, tut<Irr,hsiftr. SYN. Remoror, retardo, direro. )( Propero. ADY. Diutius in vita USUs : i . In cursu bonorum consiliorurn c u n h n d u m non est aut tegivenandum Aa etiam tum cunctabimini, quiescetis, timebitis? 2 . PercunAor,tlcmuu&r. Curn e x m e c u n l taretur p r o percunktratur. CC. Remomr, DIUero. Mora, Tardus. CUNCTUS, a, u m , Tout. R. q. ConJunRus. SYN. Omnis, totus, universun USUS : C u n h sidera. cunfius populus ; cuna. Kgyptus, cunfta terra. CONEATIM. Es forme & coin. SYN. Per cuneos. Usus : Cuneatim urbem oppugnabant. coxEO~us, 1, m. Dimin. Pslil coi*, SYN.Parvus cuneus. CUNEUS. L. m. L'oin. SYN. Quod inseritur in ligno finienda Usus : Hos ilte cuneos inserens prorupit artun CONICOLUS. 1, m. Lapin; soutrwo1Ii; mine {& pewe). SYN. F o s a subtermnes. PHRAS.(Cunfoulum feoerunt, VULD.),ilt Jlrrnt utu faftric sowtewuinr. Cuniculum cgerunt; cuniculis subtraxere aggerem. USUS: i. Quatuor homines cuniculus oppressit. Cunicuium agere. Cuniculis oppugnare. 2. TRANSL
CUP
morein gerere; rapi cupidrtatibus suis; inflaniDolua, rrzoyrn <Utourrk, sour.k tnerrk. Prius vi, nunc cuniculis me oppugnat. mata ferri Iibidine; cupiditati frenl laxare; cupiditate longius proceder?; efferri Iibidiniu COPA, as, f. Tonncatc, b u r r i q ~ e SYN. . Vas impetu; cupiditati suir satisfacere, sbtempevinarium, ubi mustum coquitur, et defzcatur. rare. Usus : Suragari alterias cupiclitati, U s u s : Vinum a propola, et de cupa. /voriscr Ics usstons rk qgn. Cupiditate se COPEDIA, orum, n. pl. et COPEDI&, devincire, se Lisse; cnckaln:r 6.11scs (lr'sirs. Brum, f. pl. M e f s de rkoix, friundises. SYN. Cf. Avaritla, Deslderium, Llbido. Suaviom epulze, trel eariim cupiditas ;de1ici;e CUPPD3, Inls. f. Ddsir, rtr:jic, passiotr. cibonim; gula irritamentn. Usus : Z g r o t a SYN. Cupiditas. USUS: Bona pars horninuin tioni subjecb sunt avaritia, liguritio, vin >decipitur cupidine. lentbia.. cu~edia, . mulierositas. CUPIDUS, a , um, Q ~ d i (lsir~*,g a i ~ o l l c ( J ~ & D I N ~ R I u s , a, um, p(f/issjw, huife, 9tri aim- SYN. Studinsus, aPPetens, cosficur. s y ~ Esculentarum . rerum venditor. avidus, amlns, observans. )( Moderatud. cOPIDE, Arflcin"te~if, fiussio"imcirf. ADV. Nim um decedendi, valde spefiandi, S ~ N Studio* . avlde, calltde. S = ~ i u s in vehementer. PHRAS. Mlnime s u m cupidus, vltium. USUS: Agros Suos studiose col14 jt J . (&(sir1 Remotus ab cupidi. non alienas cupide appetit. Moniti, ne cupide tate sum ; clren omqi cupiditate ;eupiditatein quid agerent. Multa a senatu cupidr, multa temere fiebant. cOPIDITAS, atis, f. Ddsir, ar~r'ct~r,fiusperstudiosus tui, et cupidus in perspiriend;~ sios. SVN. Aviditas, ardor, amor, antmi im veritate. Grzci contentionis quam veritatis petus, cupiditatis sitis, libido, studium, desicupidiores. Cf. Avarus, Avidus. derium, dcsideratio. EPITH. Acerrima, fortissima, acrior, insanior, apertior, caca atque c ~ p r o 1% , ivi, [:? , 11, itum, a. D,:temerariqdoinina'riu animi,effrenata et furia.rirzr, solthuitrr. SVN. Opt4 exopto, ave", excellens laudis in onlnibus rebus, fl ldesidero, ewpeto, appeto, concupisco, cupidus grans, honesta, impia, improbissima, inconsisum, studio et cupiditate ardeo, cupiditateni derata, incredibilis, inexplebiliC, infinita, inhohaheo, cupiditas me tenet, cupidit;lte flagr,,, nestissima, injusta doniinatus, insaiiabilis, infiammatus sum, cupidatate in aliqualn levis, liberalior, non mediocris, obscura, wimmineo, desiderio teneor, studio efferor, alaculta atque tetta, lubrica dominandi, p r o ~ e ~ t n , cer animo sum, aviditas me tenet, gestio, sitio, gacra, summa, singularis, sollicitn, tlirpior, vacupiditas alicujus rei est, studio trahor, in. cua, tam varia, tain nova. Cupiditates C0ntr.icendor. ADV.L)iu, mirabiliter, nefarie, planc, ri=,diversz et interse pugnantes,extraordinasumme, valde, vehementer, vehementius. n a , faciles,intolerabiles,immensa, et innatn., usus : H~~ nos vitare cupimus; ardenter inanes adolescentia, indomita: aniini, inexalrquid cupere. F ~ studeo, ~ benevo~ ~ plebiles, innumerabiles, multz, quam variz, 1 ~s 3 u m , s'in/lressrrrt, t f r t bien Bsfinse~l)~ui: quam infinitz, naturales et inanes, naturales L>olabellz causa cupio omnia, et debe". vcet necessaria. PHRAS. l. Cupldltatem alicui hementer aliculus causa cupem. ~ i b i lacere, eityfatninrr les ddsirs dc 9gn. Cupidimaxime cupio, F ~ , cunani, . ~ ~ cesa,.i hwestatem alicui injicere; cupiditate incitare, iiitissime cupio, pro pompeio volo. cendere, intlammare, afficere; in cupiditatem cf.~ ~ ~cupiditas. l d ~ ~ ~ , rei impellere; cupiditatem erigere. 2. CupiCUR pot'r~iroi? QuarC ? quaindltatem habere, dCsir~rn?,ccpaFsiori.Magna obrem ? quid est, quod ? qua rationc ? eccur ? cu ditate tenerii inflanlmaii, rapi, ferri, quid est cause? quid est? UsUS: Quid est cupiditate; cupiditate flagrare: cupiditatem prz se feme; magno StUdjoin re111 i e r r ~ ; Causzv cur "epuiietur? causa, cur c"Peresi "On esse in aliquo cupidit:itein; incensuni esse CURA, m, f. S n i n SVN. Diligcntia, stiidesiderio;studio inttamniatum;magnoreidesidium, cogitatio, meditatio, angor, mctus, inoderio teneri, moveri, astuare, flagrare, exarlestia, sollicitudn, acerbitas. EPITFI. Acris, descere. Cf. Desldem, Des1dsrium.j. Cupldltatem comprim-re, C f n t ~ ~ c r , r u r i l c r s e ~ s anceps, antiqurssima, assidua et perpetua salutis, difcilis alicujus rei, dignissima virtutis &irs. Docemur domitas habere cupiditates; alicu~us,divina, domestica, fira, gratissima, libidines coercere, frangere, cohibere; restingravis, incredibilis, magna, majuscula, non guere cu iditates; imininuere certe et debili. mediocris, minor, parva, reliqua, sagax, semtarc; m d u m ponere cupiditati; imperare sibi ; piterna, simplex, summa, vetus animi. Curz nec parere libidini, nec morem gerere cupianxiferae, honesta, incredibiles, magna, mi. ditati; regere consilii gubernatione ciipiditaserriinrc, o p t i m ~plurims. , PHRAS.1. Ea res t m ; cupiditatem comprimere. q. Cupiditibi magnam c u r a m aisret, crtfc afluir,. t a b m sxplsre, salis[airc scs pussinirs. vous causcra d e frflnds s o u d . Mamam Cupiditatibus suis servire, obsequi, parere,
,.
CUK
--
1
+
CUR --
cumm injiciet, dabit ;ex ea re inagnze tibi cura nascentur ;ea res magnis te curis afficiet, conficiet, implicabit; ea res multis franget te curis ;multis curis te macerabit, excruciabit ; curaac sollicitudineaniinum occupabit. 2 . Curam, quasm, reipublicas suscipe, uc e#tea,jc vous cn #rir, lcgouvcnu~m~tf &
Compleftere, quaro, rempublicam tuis curis ; curam omnem ad rempublicam conferto ; ad rcipublic~ curam te animumque conferto; in inaximis negotiis tuis etiam huic rogitationi tcmpus iinpertire, quam reipublicae cura injecerit; in his studiis omnc studium tibi et cura ponatur, adhibeatur, consumatur; in ea re curas tuas omnes pone, fige, defige, infige, ut respublica salva sit ; in eam curam !oto petfore incumbe; in eo cura tua versetur omnis; erpetua ilia cura apud te excubet, ut rempulicam salvam pmstes ;sustine, qwso, tantisper reipublica: curam; animum ad publica rei curam converte; nullam aliam priorem, quam reipublicn curam age ;in eadem,quaso, cura rernpublicam habe, qua privatam; curationem reipublica hoc maxime tempore age; publicis, guzeso, negotiis inservi ; nihil tibi potius, nihil antiquius sit reipub1ic;e cura; oinnium rerum pnma tibi sit ct antiquissima rcipublica cura. Cf. Curo. 3 Si tibi aalus m e a c u r a ast, si mu vir vous ficnt d cour. Si tibi salus mea cordi est ;si qua salutis mea cura te tangit, attingit, tener; si tibi cura est de salute mea ; si cura: habes salutem meam ; si salutis meze rationcm ducis aliquam 4 Cur a m m i h l exemi t, il rn'u c n l d cctlr inquiltu&. Magna me cura levavit ;curam meam levavit ;multa me cura solvit, liberavit, laxavit ;magnam curarum partem mihi ademit. 5. C u r a m h a n c d u d u m deporul, dcfiis longtclt8js f u i lffl'ssd& cdfd cc souci. Abjeci, dimisi, animum ab ea cura abduxi, trduxi ; cura illa dudum consedit ;cura ea me dudum expedivi. 6. Cura m i h i augetur, rncs som3 uugmcntcnf. Cura acuitur, cura in sollicitudinem vertitur. 7. Curis consuml, jc suis &cvorin>i,rqu2tu&. Curis macerari, confici, absumi, exedi, franpi, discruciari. 8. Alta e x alta m e c u r a invadit, nullr soucis 1,t'cnvahissztrl. Alia ex alin me cura excipit, mihi incumbit ; mihi nascitur ; me urget, premit, urit ; animo insidet ; animum obsidet, occupnt, aggreditur, e~agitat~discruciat, oppugnat, exercet ; curarum agmine obsideo, oppugnor ; curarum fluCtibus occupor, obruor, crucior ; alia ex alia cura me gravius angit, sauciat. Curas lilas exoute, qtditfez cc sonci. Abjice inancs has curas ac sollicitudines ; mitte curas iniines ;exue te his curis ;animum avoca ab hac molestia ; curas has infestas ex animo cjice ; absterge et exclude istam ex animo icgritudinem ; expue hanc animo molestiam, et tc tibi vindica. i a Jam ane c u r a s u m , jc rr'tri#lns I mucis. Cura omni racuus su111;cura omnis jam consedit ;animo
L'hat.
otioso sum ac sniutn ; jam mihi in vado res eit, timore ex editus. solutus a curis, ex cura suin; nuia me cura coquit ; nulla s o G o tudo mordet; nulla tristitia exedit. Cf. Soillcltudo. Usus : Sit tibi mea digiiitas cura. Sit tibi cura de dignitate mea. Habeto cura: dignitatemmeam. Fugere omnem de republira curam. CRANTIA, m. f. Dili cncc. SYN:Cura. )( Non curantia. Usus : Juod me ndmones de non curantia, refle facis. CR i~X0. 6nis , f. Ad~triniskafion, cAurfi, ofict. SYN. Yrocuratio, administratia EPITH.Agraria, regia, integra, periculosze, ancipites, variae. Usus :Cultus et curatio corporis est adhibenda. An Uii ab omni curatione et administratione vacent ? Res annonaria est curationis me;e,H;ec curatio ad me delata est. Ejus provincia curationem suscepi, egi. lnter primam curationem exspirnvit Gravibus morbis ancipites et periculosg curationes adhibentur, pra4cribuntur. Omni curatione vacare. Cf. Admlnistratio. CRATOR, aria, m. PrCjrt, commissairc. SYN. Procurator, prdefeflus. Usus : Curatores urbis, annonze. Ludorum curatorcm. constituere, pricficere. CURIA, m, f. A~srmbldc du Slnul. SYN. Sedes ac templum consilii publici, tribus, privatze domus pars. EPIrH. Crudelis, elinguis. major, minor, multa, nova. Usus : Curia vindex temeritatis, moderatrix officii. Curia, temrluin sanflitatis, amplitudinis, mentis, consiii, caput urbis, ara sociorurn, portus omnium gentium. CURIALIS, i q m. Hubitunt riu m t w bourg. SYN. Tribulis, municeps. Usus : Cimon in suos curiales hospitalis. CRIKTUS, a , um, D c mnk. Usus : Lex curia& Curiata, centuriata comitie CURIO, 6 n i q m. Curion,#rCltr6um mric. Usus : Curio maximus. C R I ~ S E . Soigncuscmunf. SYN.Diligenter. Usus : Quarere, conquirere aliquem, aliquid curiosiur CRIOSITAS, a t i 4 f. Sois, cnriositd. SYN.Nimia diligentia, cura humani ingenii. Usus : Sum in ejus rei curiositate. c R ~ ~ s U S .a, u m , Soigtrrrux,rxuct. SYN. Nimium in qwrendo diligens. Auv. Helle. Usus : Nihil de aliis inquirere, minimeque in aliena re curiosum esse. Homo curiosus et plenus negotiis. Servulus percuriosus. Non sum in exquirendis juribus curiosus. Non ita iatet, quin curiosis oculis perspici possit. Cf. Cura. CORO, as, avi, a t u m , are, a .qor wr, m o i r loin. SYN.Do operam, laboro, elagro, studeo; curam, diligentiam adhibeo, curam in
CUR
..
IgO
CUR
di9ua re pono; cura ac diligentia compleflor, diligentiam in aliquam rem confero; mihi c u m est, procuro, tratto, administro; ilcrrr: medeor, curationem adhibeo. ADV.1)iligenter aliquem, de aliquo, mandatum, valetudinem, perferendas litteras, diligentissime, etiam atque etiam, fideliter mercedes prrediorum, hononficentissiine decernendum de rebus gestis, laxiuq leviter xgrotantem, magnopere, mediocriter, nmnino nihil, prope prorsus, nihil aliud, studiose omnia, maxime. I'HRAS., 1 . C u r a b o res t u a s dlllgenter,]ejrrndr,~~ y d s o i t ; de 7~0s ajnires. Hahebo rationein ignitatis tuie ; inserviain Iionori tuo; sumnia contentione pro te decertabo ;suscipiam propugnationem, ac defensionem dignitntis t u a ; rerum tuarum rationeni duiam ; in negotia tua omni cogitatione, toto pettore curaque incumbani ;rerum tuarum mihi seinper antiquissima c u n erit ; de rebus tuis securus esto, curaba pulchre omnia ; curam de te gerani diligentem, tua negotia, quidquid ad te pertinebit, uti deben, diligenter agam ; res tuas, negotia, rationes pro virili parte traflabo, administraba, procuraba z. Ille curat, traOtatque res meas, rls'orrtifi de mes afitin~s et #Struite. i'rocurator is rerum mearum est, curatoret administer ;ille sustinetrerum mearum ctiram ; cuntionem agit, curam habet rerum mearuni ; is est, cui res meas trat\andas, administrandas, prnciirnndas commisi, credidi, commendavi ;cir'us fidei potesiatique res meas commisi, mandnvi ; in cujus fidem tutelamque rcs meas trndidi, permisi. Cf. Cura. Committo, Commendo. 3 Cura. quaeso. m s meas dlllgenter, ocn,$cxv a o d I i r ,j S p . Fac, ut mete tibi rationes cnra: sint ; prospice, consule, pmvide rationihiis nieis ;siiscipe me, mpice tortunas meas. Tuerc lile, fove, ac comple&em. Cf. Curam susclpere. 4 Res alienas dlllgenter, t u a s negligenter curas, w u s T~OUSocrtt&x IITC~I).I/~~II).ACSnj71irr.r d'uuttwirf 7toits n&tikrta I1.r 7pdfrts. De aliis lurimum, de te ipso rebusqiic tuis minime Lboras; aliena tibi curz sunt, iua negligis ; aiiomm rationcs~iiirisa~udtesunt. auam tua: 1 propensior ad dios, q i a i i ~ad te ipsum toa voluntas est; aliente voluntati iit morein gens; obseqiuris, te ipsum deseris, relinquis, destituir ; tit aliis satisfacias, aliorum causa te ipsuni destituis ; quid aliis placeat, quid aliorum e re sit, atteiidis, at rcruin tuarum ratio quid postulet, ininime cogitas ;alienre causa? patronus t u z pene prZvaricator es ; alienis comindis onini stiidio, cura, labore inservis, invigilas, operam das, dicas, navas, prestas, tnbuis, de tuis commodis nihil agis, tua commoda minime tibi cordi siint ;alioruin commnda dum captas, diiiii alioruni caitsam foveq juvas agis suscipis, tuam jacere, frigere, neglenam jacere patcris, tiiam abjicis, nihil facis; de aliena causa sollicitiis, t i i ~
oblitus es ;aliena 'causa? C~ves, tuam contemnis; guod tua? causa? studium dicare deberes, idaliena dicas, in aliena collocas. 5. Nihil Ille curat, il t u s'rn occu$c pus. Haud in magno ponit discrimine; nec uidquam illi pensi est; nihil pensi habet; n%il moratur; nullo loco id numerat; ab rerum suarum sensu jam dudum abalienavit animum ; se, libertatem, ulutem dudum projecit ; nihilt h z c facit; omnia in minimis ponit, deputat. 6. Curavit homlnem, il<zguri I'hotnrne. Ciirationem illi adhibuit, admovit, attulit ;morbum depulit, sustulit, prohigavit; sanitati hoininemrestttuit; ejus opera recreatus amorbo est; valetudinem, vires recepit. Cf. Sano, Convalesco. Usus : 1. Funus ei faciendum curavit. I>eos non curat. Signqqua mihi curasti, reddita sunt. Corpora curare milites jussit, d b o reflcem. 2. Valetudini restituo, soignrr, gicCni(nnc ntaMie). Violentismedicamentiscumreeum, qiii gravius ipgrotat Provinciam curavit, sanguinem misit. CURRXCOLUM, 1, n. E d r o i t 03 'on court, (ice, cumlrr; corrsr; chnr. SVN. Spatiiim, qiio curritur; stadium, cursus, currus. EPITH. Aternum, exigiium vitie, ieternuni gloriz, tam exiguiim, tain breve vita?, vetiis. USUS: 1)eflexit de curriculo mos majoruni. Animum de curriculo litternnim negotii alicujus caiisa defietlere. Vivendi curriculum hnneste conficere. Exigiium vitie ciirriculuin nobis natura circumscrip9it, a?ternum gloriz. ~ i exercitationesingen~i, e heccurricula mentis. Curricula setmoniiln. Omne curriculum industriip me* in amicorom pericolis elabnratum est. iJe proposito mihi curriciiln nihil discedam. CURRO, Is, c&xrri. cumum. ore, n. Covyiy. SYN. Cunum cnnticio, cursum teneo, ciirsum curro. ABV. Apene eosdem cursus,
eniti debet. ut vincat. . . CURROS, s, m. Chnr. SvN. Vehicutum, hsium, carpentiim, pilentum Usvo : Visus est sibi in somnis r u m qitadrigantm vehi. Currii albis equis jiincto invehitur. Cisio regionem pervolat. In rheda vehi. Aliquem de curru detrahere. De foro in Capitolium currum flexit, vehiculo eripuit se ex oppido. Curru siiblimis ihat in regiam. Auratn eininens c u m vehebatur. CURSI M, En co#rarrt, d a coursr. SYN. Cursu, euso cursu, effusissimishabenis, laxatis habenis. Usvs: Cursim impetum facere, cursim aliquo pergere. Qua? ego ser0 et cursim, et subsecivis, ut aiiint, nperis arripui. Cursim dicere.
DACT~ U S I, , m. Daclylr. SYN. Pes clnninis heroici. ~ A c r q ~ f c u a! s , um, dPCple. UsUs : Numents datlylicus. DRMON, 6nfg m. Espril, g,nic. Lar, geniur Cf. Diabolus. gravibus magna ciar t es i dfamiliaris i a n i s q u ereidainnis accepta est comperi; ;acciDRMLQONIUM, i i , n. Ghric. SYN.Genius. s e adnioduin ea clade res me= sunt ; non Usus : Socrates ait, esse diviniim quiddam parva clades rebus meis incidit ;mawa n n i m quod d=monium a ~ ~ e l l acui t , W m P r i ~ s e inearum iinminutione id accidit ; existimatio itar=rit,nunquim~elfenti, s z ~ revocanti. e inea graviter at3a oensa est ; magnurn incominoduin accep! ;calamitatis aliquid accepDAMA, m, f. Daiin, animal. tumest; fratlie eo casu res nosirir sunt; DAMNATIO, anfs, f. Co&tfnutiot8 jugraviter; gravi vulnere a@&; damdi-ft.*. s y ~ . condemnatio EPITH.~ l i ~ atlisg ~ ~ , nUin feci, contraxi maximum; detrimentum iilisera, invidiosa. Damnationes acerbissimz cepi, accepi, feci sane gravissimum; damnis reoum, quotidiana Usus : Omnes damna non tevibus affetlus, mul&atus sum ; res me& ignominiaque digni R~~~~~ damnagrave damnuiii subiere; gravi itlu percutsae tiones acerbissima. sunt, ac pene prostrat= ; grave vulnus rebus D A M ~ A T 6 R ! ~a, ~ ,um, D~connmn. meis infliAum est. 3. D a m n u m m i h i minanuIri>s.Usus :Judicium damnatorium tur. iI fue t~ac~tuce cfe .<v(an~ts ~ i o t ~ f ~ t u gMam. I)AMN~FICUS, a, u m , *q@i*ant, nujchinam in cziput inkum comparat, intendit ; ziblc. Usus : Bestia damnifica. caput ineum oppugnat ; exitiuin inihi parat ; DAMNO, as, avf, atum. are, a. Conad perniciern capitis mei incumbit; omnia ad l a m w . Sua.Condemno, improbo, supplicio perniciem incam instrutta sunt ; pestcm mihi ct exitiiim denitntiat. q D a m n u m comnddico, damnatione afficio, vitam alicujus, u r t sanguinem addico. AIW. Uamnari honeste, penaare, r<'purtrsesprrf~~s. Dniiinum pr;einique a civibus, palam, voce omnium. Usus: stare, iIIita damna sa~cire, detrimenta resarAliquem sceleris, injuriarum, stuititia? d a n cire. Cf. Compenso. USUS : 1. ikninis inuliiare. Mulier unius peccati damnata uno juditis me aecit ; multum dainni dedit, ai~scrdtr .cio, multoruin maleficiorum convi& putatur. rfurn?nap. In rncrcatura magntim dadnum 'f'urpi judicio damnatus. Nomine conjuratiofecit, cGntmxit, dprnirztcrdr~ prrfes. 3 Damna iiis, de vi, de inajestate damnatus. Capite illata tibi przstanda, sarciend~i sunt, il T ~ U J .damnatur Causa judicata, convifla, dainnata. fatd rt'parrr lrs <lot!f~/rn~rs ctrii.s~'s.Cf. DetriC t Condemno, A n i m a damnatat. m e n t u m , Incommodum, Noceo. DAMN~S~ Zjr , rrfaniJw d raidsrr(fu lorl. DAPES, u m , f. pl. :inoin. daps, S C I C Y ~ C ~ UsUs : Darnnose bibere, boif-6 d a i n c r 99n. ofir: uux <irux; b~anpue/,Jcsti~t. SYN.E P u I ~ in mcrificiis f>eurum iargiores et opipan apDAMNUM, t. n Pcrfr, du~nrnu<c, &tnnparatus USUS: Lauti, opinxc, festic dapes. t d ; fort,$r(j~(~&~d. SYN. JaAura detrimenCf. Convivium. turn,incommodum, inalum, fraus, d/spendium. EPITH. Magnum, majus, ininus, novurn, DAPSILIS, e. gen. com .46,,111irrtgt, r i c k , YwtUOSUm, tantum, d a t n n ~ aleatoria, m x i .*o~/tphreu.r,SYN. Abundans, l;irgtts, lautus, ma. I'HRAS. 1. E a ro non p a r v a tibi d a m Usus : Suniptus dapsilie. na lnleret, cctte arairt r~oas~~uftscra defrfltrd~ DAPSXLITER, l+t fi~istsuf bojzitc ch>r~, IOm,mXCJ. i,amna non levia dabit, ageret; f # f q r n Fso!~z~I~~et;s Svs. ~~i~ Opi~~~~il. mulris gravibusqw damnis te aficiet ;damno pare, arge, iiiagnihce, spcndi<lc, abundanter, aC calamitati; gnvia dctrimenta inkret, liberalitcr. imporiabit : detrimenta non pauca injunget, ' invehet; plagam rebus tuis gravissiiiiam injiDE, prapos, ]>e. USUS: i. Ex,d petso.ciet; imponet vtilnus sane gravissimiim; cii n a m reiatum: Aiidivi hoc de ~>arcntc,~'ti
res ad tuam perniciem pertinet ; res tuas magnopere labefahbit ;pestem tibi et exitium afferct; tibi no= erit; gravibus damnis te mu1ctabit;plus damni ac mali datura est!quam credi possit; ea res fraudi aliquando tibi futura est ;malo tibi erit ac calamitati; calamitatem inferet certissimam; exitium struet; damna non Ievia pariet, creabit. 3. M a g n u m d a m n u m pawius s u m , j7ai cssr,yr de pundrs pcrlcs. Ob eam rem in inaximam fraudem incum, incidi ; magna inde rei familiaris naufragia feci ;plagam inde odiosam accepi ;mag,wm me* res vulnus arceperunt et mortiferum; magnum mihi vulnus inustum, impositu" est; plaga mihi injetla est maxtma; multa detrimenta mihi sunt allata, imponata; magnam inde jaAuram feci, accepi ;carpi me
DEA
ouidirrdtnon$re, efc. Emit agrum de socero.
2.
I93
--
DI<B
gnare, p u g n a n d o vlncere. USUS: Cuni Antiocho uno prorlio debellatum est Cf. Bell u m Ilnio, Vinco. DEBEO, e* ui, Itum, ere, a. D & , ten, d. SYN. Oportet, convenit, opus eSt, facienduin est, ut, etc. USUS. i. Juvare 110s et maxime debebat, et poterat. 2. Refera d es aiienum, rfrvoir, Ptrr dIbitc11r. ~ u l t o mili s nummos debet Talenta ducenta debet. 3, Ad res alias. dcvo{r, tre/ond fuire k(fe dosc. Hoc tibi brneficium debeo. Debe" hoc necessitudini nostro. Reipublic= studia oninia, mei sum deben. summam tibi gratiam debe". ff.&a altenum, Debitum. DEBxL1S8e* gen' Faible* j n ! SYN. Infirmus,imbecillus, fnflus, debilitatus, lcvis, ~ : L ~ ~ C U )(SFirmus. . PHRAS 1. Intemperantia debilem te fecit, ?'os exch vous oiat nflribli. Vires corporis tibi ademit viva quu>rt,* o,a, jr vousconc<irrui~nci;6.- ratio miiiiine mderato; vires corporis tibi minuit, diminuit, dernlfmit, comminuit, infirpace spcrta est simulatio. g. De mavit, dcbilitavit, abstulit, amixit tua incoriconsilio, de sententia aiicuSus: dcpevis tinentiri, nequitia, luxus, libido; vita intemrle qqPl. De commuili De tuo conimmodemte, incontinente[ aAa, ue industria, de #yopos pennter, hoc agalli. vita dissolute, nequiter, sine modo, Iiixuriose &[ibJr4 rrfrL'ss. integro, u2 nouvtuu. tradutla ad infirmitatem, ad imbecillitatem, l)e scripto, cn>. De meo, de ad tenuitatem corP'Jris te adegit* adduxit: tuo, d e suo, dtr trii&n,(/u tien, di1 sien. Potat minu' te firmum, ~ a l ~ d u m "alentems robusfaciam de nieo. r4. ~b : de tum, infirrniowm, imbecilliorem rcddidit: de, d. Juger de filio emi. Agri de intemperantia paulatim vires tibi carhostibils capti, chotirps prir sur les e,rneti>is, sit, exhausit ; corporis vires labefecit, labeI>e nuntiis hoc accepi. g b v i t ; robur enervavit 2. Debill est atoDEAs dih. f. ~ ~ ' r ~ Usus: s e . Dii, Deeque macho, i l a I>estor,~uc rnn/a&. Stomachus imrnO*ales. De= vindices facinomm ac illi languet; stomachi vis debilitata est, jacet, sceleruin. stomaclio est lanyente; stomacho laborat; DEALBO. as, avl, a t u m , are, a. Blanstomachus pamm concoquit; ventriculo essc rkir, crtyir. SYN.Tetlorium induco. USUS: languenti, infirino, imbecillo ; stomachu.; I h o s p~rietes de eadein fidela dealbare. parum valet ; marcescit cibi nondum conc& (PROV.) onerc. Cf. Stomachus. 3. Debill est valetudine, i l a une sante'fuiblt. Valetudinc DEAMBOLTIO, Onls, f. Pmnuiaarir, utitur infirmri, imbecilla; viribus est panioi Usus: Vcl hicc nie deambulatio, quamvis firmis; corpore utitur non satis firmo; valenon laboriosa, ad languorem dedit tudine utitur incommoda, tenui, a e b : DEAMBOLO. as, avl, atum, are, n. valetudine est valde imbecilla; magna in n> Se#rmcner. SYN. ~ ~ b inambulo, ~ l obam~ , est viriurn imbecillitas; fractae sunt admoduni ~ , ~ spatior. l ~ , usus : E~~~~ deambulatuin. ac imminutze vires. Ust's : Horno animo Aimcr D ~ ~ M as, O ,avi, atum, debilis, et corpore. Debilem przturam gessit. Ljkrrld~~~rizf. SYN.Valde amo. Cf. Amo. Mancus, membris omnibus captus, ac debilis. DEARMO,as, avl, a t u m , are, a. D/sar- 1 cf. Valetudo, I n f i r m a . t~rrr.SYN. Annis exuo. USUS:1)earmatum 1 DEBI L~TAS, a tis. f. DIbilif/, faiblrsst*, bostern, excrcituin sub jugum misit. SYN. Infirmitas. )( Firmltas, IJCnirittbrrr. SYN.Quasi per artus concido. debilitasque linguai. Hoc agunt, ut a se morUsus : TRANSL. Deartuare opes, nrirur. bos, debilitates, dolores repellant. Bonuin D ~ B A C C H O R ,aria. atua s u m , arl, d. integritas corporis, miseria debilitas. C t InJ'rtti@rfer, s e d~'cLrrliieru~recwioltncc. SYN. nrmitas. I'w ebrietate valde furo. Cf. Furo. D~BILITTXO, Onls, f. Afliiblissctttctit. DEBELLO1 avi*atum* n. a. Usus: Debilitntro aique abjeflio animi. Ttmintr Irr ,<~tmr (#ir une viclnir); ewi#D*B1L1TO9 as, avl. a t u m , are. a (re cor>tp/dttt~tet~t. SYN. Expugno, vitoria IXl:um hiiio. Debellare est bello expuAfuiblir. SYW. Infiriiio, frango, infring.1. E x , a d locum refertur: De via me inclainat, i l ~ t ~ ~ u p f i l u2 l e la roufe. De schola venit. De Sicilia provincia decedit 3. Ad tempus refertur. Vigilat de n d e , i l veitle (I'urnttt a iiuif. Navigat de mense Decembri. 4.. Ad gentem. multltudtnem. condltlon e m accommodatur: Accusator de plebe. Unus de multis. 1s orator sane habeatur, sed de minoribus, qu'il soit mis u# nombre arafcrrrs, tntiis de's rnoitrs inijbrfaiits. 5. Alias a d materlam: Misii de argento, quantum visum Cst, irrI?~OyU <iL. Son argtrit autUnf qu9i voaf~rt. Multa de suis rebus asportant. 6. Super: air sujrl dr. Regulus de captivis egit, R&a:us fraitrr &S prisorinirs. Legati de pace, de captivis rcdiincndis. 7. Propter: cat,SL. ,ir. ~~~~~i~~~ de ,,ihilq il se /ckr Tititi ~ . l de ~ supplicio b ~ ~ filii; lnaxipouy mis, gravibus de causis. 8. Quod attinet a d . quuizt ,l. De religione
concedami
,).
DEB
194
DEC
nomina impedita sunt ut plurimum; vix debilem facio, minuo, comminuo, exhaurio, solvendo sunt debitores ; vacillant nomina ; nervor incido, corrumpo, enervo, amigo. inveterascit a s alienum Cf. AEs allenum. )( Confirmo. PHRAS.Debllltamur lndles USUS: Fidei conducit in loco debinim solm a g t g nos foms diminwnt & jour r n jour. vere, retribuere. Turpe, debito fraudare Carpuntur vires, exhauriuntur; f r d k fatiscreditorem cunt o p e viresque; vis senescit, et prope ad nihilum venit; incisis, euettis, solutis nervis DESITUS, a, um, DA syN. ~ ~ ~ i t vira paulatim defluunt. USUS: Tnbunitios justus. USUS: Debitam tibi justamquegratiam furores debilitare et reprimere. Ea mentio =feto. ~ ~ ofcium d d debitum. ~ ~ vocmi mihi debilitavit, mentem dolore impeMortem natum &bitam pat"a impendit. divit. Nofi me, meam virtutem, spem luau solvere justas debitasque pcenas. Debiti mihi debilitan. Debilitata virtute, fraRo animo. honores sunt habit. injusta merita, AfAiaus, debilitatus, mcerens dolore exanidebita iracundia fiiit, matua Urbs ipsa nervis omnibus exseos DEBLATERO' avlv atum* aM9 debilitat et soluta, a b ' e b metu, muta, n . et a. Bdilln; b m a r d r ; dlbihr, r ~ ~ o ~ r r . fraCtn relinquitur. Afnigo, Frango, SYN.Stulte loquor. USUS:Rem totam vicinis Debllir. omnibus debkterasti. DBBITlO, bnis f. AcliDn dr devoir, drtle. DECANTO, avl, atum, a. Debitum' Usus: de emendo Ckantrr, rCnftr; VM&I. SYN.Canta, celebro, cytat, debitione dotis satis torquetur. Dissipervulgo. : Decantata est fabula Gr;rmi is est pecuniz debitio, et gratiz. cus d&or pervulgata pracepta decantat. DEBITOR,orla, m Dlbiteur. SYN. Is, a ct Cano. invito exigi pecunia potest. )( Creditor. DEGAS, gdls, f. D/~&. sus :Pecunias creditas debitoribus condoDgcRDO, mi* cessum, eres n. nare, Levior plaga est ab amico, quam a SCloifincr &. SYN.Cedo, discedo. )( Accedo. debitore. ADV. Alicunde, aliquando, de sententia, planc. cc puicstda. SYN. DEBITUM, 1, n. PHRAS. A'icu1 de de*dere' rangev Debitio, ;es alienum, pecunia debita, nomen. qqnS cCdrr De via ; A D ~ Jam . diu. PHRAS 1. Debita magna dare viam ; declinare se paulum extra viam ; Rrandrs detIrs. xs feoitr il a con,rw, defldere a via; cedere, divertere, declinare dienum conflavit, contraxit ; in ;es de via; iter dare,p*bere. UsUs : 1. Metellus dienum fecit ; nomina conde civitate, quam de sententia decedere makcit plurima; c6egiti are luit. lnimicorum amentia, tribunitio furori, ac M obtrinxit ; eris magnam conviolenti* decessit Cicero. Ex, ve de provintnuit. 2. Magna habet deblta, il rsl fr2scia decedere. De possessione, de jure suo deLaborat vehementer ex are cedere coaRus. 2. Morior, mun?. Tum dieno graviter premituri urgentibu; omnes decesserant. De vita, de statione vitze wmper rortem usuris, gravi ob,,,tus decessero. faenore ;a r e alieno oppressus est ; in nominiD E C E M P Dix. bus est plurimis; in a r e alieno est; multum D E C E M B E R , rls. m. Dcr#nbrr. debet; aris aluni magnitudine demersus gemit ;animam debet ; magno a r e obstriRus DECEMPED*, f. ptmk& est, est in nominibus ex pecunia satis multa ; mesure. jyN. I ~ terram me~ graalieni habet ~lufimum ; *re tiuntur metatores. Us"s : Solis magnitudinen~ yatu% esti okratus plunmum. tanquam decempeda metiuntur mathematici. %bita FPosceres r C c ~ c r son wgrnt. Cum architeRis et decempedis villas multoomina exigere ; convenire, appellare de pe,ag,avit. d i t o debitoreni ;nomina urgere ; appellare DECEMPED~~oR oris, , m. de pecunia; debitorem admonere de pecunia SYN. A u i metator. USUS: rEquissimus agri .olvemu,,, paimm nos publici et privati decempedator Antonius. dr,tes, Nomina dissolvemus, expediemus, ewolvemus, c s alimum eusolvemus, solveDECEMVIRI, brum. m. pl. Lrs d h m mur; ex a r e alieno exibimus, libraque et virs. Qui duodecim tabulas perscripsere. sere nos liberabimus; z r e alieno paulatim DECEMV~RALIS, gen. com. ~ ( c c t ~ n o s levabimus, liberabimus, contra& nomina viral, dlcmvirJ. usUs: ~ ~ ~ l apungemus, explicabimus, solvemus. 5. Decollegium decemvirale. blturn a n t i q u u m novo debito expunsg m. DCcc~nvira*. gere, #qylr srs viri&s drttes rn cnjeisant & SVN. D e c e m v i ~ m magistratus et munus. -rl{ej. venuram facere, nomina transDEcENTER, C'onvenabftzrrrf, avrc f e m ; venura solvere. 6. Debita v i x 801bicmlancr. SYN.Decore. USUS : Jura a majoventur. ils pmrrronf pcinr pa r r lmrs ribus decmtissime scripta drtes. In rere alieno vacillant &bitores ;
C-
'
&hds,
&
,,,
, ,
DEC
--
. u
-. --
--- --
I95 --
--- -
DEC -- .-
ut ita dicam,decentiam wuli videant, judicent. DECERNO, is, c1-6~1,cr6tum. era. a. Jugtr, tlr/c&, tI(crifer. SYN. Statuo, constituo, in animum indiico, destino; mihi cenum, fixum, ratum, destinatum est, consilium est, consilium capio, judico, censeo, sancio, decretum facio, decretum interpone, sententiam dico, velfero. ADV.Atrocius, amplissime de salute, caute, communiter, diligenter, fortiter de rep., gratias, honores gravius, gravissime, honorificentissime, injuriose, juste, libere, mature, nominatim de aliquo, ornatissime, plane reRe, sapienter, severe de religione, varie, vere. PHRAS Decrevi, m e Philosophie dare, j'ui rt'solu & rnr livrer d Pdfu& de la hilosopliie. Certum mihi est ; definitum est ;gcretum mihi es ;animus est ; stat sententia; stabile est, ita kt sententia; animum obfirmavi; in animo mihi est; id mihi consilii est; animo proposui; Philosophiam mihi persequi certa res est. Cf. Constituo, Sententia, Consilium. USUS: 1. Honores alicui, triumphum, provinciain decernere. Contra, ve secundum aliquem decernere, rl/cihr coulre qqrr, ouen sufuveur. De eadein re aliiis alia decernit. 2. Pugno, decerto, lrrfter, corr~brrffrr. Uno judicio de fortunis omnibus decernere. Fac, ne ferro, ne armis decernatur. In ea puma de salute reipublicai decernitur. Cf. Constltuo, Yolo, Statuo, Pugno. , DCERPO, Is, cerpsl, cerptum, are, a Oler, dituchr, cueillir. SYN.Carpo, delibo, excer o, aufero. Usus : Nihil sibi de ista laude mires decerpsit. Cave, nequid jocus de gravitate decerpat. Humanus animus decerptus e mente divina. Cf. Mlnuo, Detraho. DECERTATIO, onis, f. BJcision dun corrrbuf. SYN. Dimicatio, concertatio. Usus : Har1lm rerum decefiatioConsulibus permissa est, le ,rtgcrrtrnt d eC ~ S qrrr~fir>trs u w abandonnd aux consrtls. Cf. Certamen. DLCERTO, avi, atum, am, n..Colnbaffre, lufter. SYN.Certo, depugno, dimico, concerto. .4cerrime, cominlis,ferro inter se, confestim, felicissime prceliis. UsUs : Jure et legibus disceptando, vi et ami, contra vim decertare. Summa contentione cum zmulis decertat; inter se acerrime decertant.Cf.Certo. DECE~SIO, f. ,>Lfirl. SyN. Abitus, discessus. EPITH.Matura, molesta, tarda. USUS: 1. S ~ p e de tua mansione et decessione communicat. Decessionis dies ap ropin uat. 2. Detrimentum, diminutio, $chef, 2irrtinufion. Nescio, an accessionem vcl decessionem de summa mihi attulent. Nulla fieri accessio, vl decessio poterat. DECESSOS, 0% m. Di&,,.t, mor(,. sortie de chargc drtn ~ C I & Y U ~SYN. . Decessio,
SYN. Convenientia, condecentia, venustas, dewrum, ordo. Usus : Venustatem, ordinem, et
D E C E N T I A. m, f. Convenancc birnsJancr.
mors. USUS : Amiconim decessu valde me ango. Decessus e provincia. DECET, clt, cere, imp. Il ronvien/, i l rsf conz*rn&, s h n f ; i l l a u f . SYN. Convenit, deco~m est, q u u m est, par est, postulat jus, dignum est, aptum est. )( Dedecet PHRAS. 1. Quod dscet, &re, ifudir8 les convenuncrs rf Wt4f/tS8-t~ rnprutiqrcl. Quod decorum ; quod te dignum ; quod e di nitate tua est ;quod dignitati consonum; quoftuum est ; quod jus rasque est ; quod tuarum partium est ; quod ingenium, genus ztatem tuam addecet, s&are. Quod nec inhonestum, nec tibi indeCONm est, age; quod jus fasque concedit, nec przter decentiam est, id sequerc. 2. Sapientam decet non temen, crsdere, le sagr ne doit* croire d la lg#. Sapientis est ;.sapientiz istud est, non temere credere; sapientis h e partes sunt ; semper sapientis est habitum; sapientis ofcium est; pars m prudentia est; ad sapicntem pcrtinet, f i % m non temere quibusvis rumusculis haberc. Cf. Honestum est, Refert, Convenlt. USUS :Nihil decet invita, ut aiunt, Minerva. Quid deceat, quid aptum personis sit, videat orator. (luein muliebris ornatus parum decet. Caput artis est decere. 1. DECIDO, 1s cldl, sre, n. Torriber. SYN. Cado. PHRAS. E x e q u o decidit, il forirba dd chevul. Ad terram defluxit ; ad terram delatus est ; ex eguo de~eRus est ; equo excussus cst ;ruente equo ad terram datus est; ex equo lapsus est, decidit ; sternacis equi succc~su ad casum datus est ;equus hominem super caput effudit. USUS : De omnibus rebus decidimus. In miserrimam conditionem decidit respublica C t Labor, Cado. 2. DEc~Do, 1s. cidl, cisum, era, a. Bcitfw, rr'gerti !a'aaiiablr. SYN. 1)ecisionemfacio; transipo, paRionem facio ; decerno. PHRAS. Nihll decidit, i l n'u nen dicidJ. Rem in medio reliquit; sententiam dicere, ferre, pron~ntiarenon eSt ausus; nondum iiii stabat sententia; nondum explicatam habemus caus a nostrz ritionem; heret, pendct, sus nsa etiamnum eit cause nostrL- ratio. G u s : Transigereet decidere cum aliquo. De summa aliquid decidere. Talentis decem decidisti. DECISg' D i x / d . DEcIMO, as, avl, a t u m . ars, a. Prrnir de un SO&/ Sur dix, dci~ntr. SYN.Decimam Panem accipio. YHKAS.Decimare legiones, dCcitnrr les ldgiotts. Deciinum qiiemque e legione suppiiciO DECIMUS, a, um, UimEme. USUS: Hora diei decima. DECIPIO, 1s. cepi, c e p t u y , ere, a. Troriipcr, abrtser. SYN.Capio, circutnvenio, fraudo, circumscribo, alicui impono, fallo,supplanto, fucum facio, in fraudem impello, in errorem induco, verba do, errorem objicio, errorem incutio, in fraiidem deduce, aiicupor,
DEC
inducq eluda PHRAS 1. Non erat, quod m e deolperaq vons nr r%rvic#pasmc tromprr. Spem falleres; per dolum atque insidias P g e m ;meam imbecillitatein auciipareris ; in fraudem impellem; me ludificares, destitueres, adversariis traderes; omni fraude et perfidia falleres, improbissiine fraudares. 2. Sentlo me a t e deceptum,jc seas q14?IOUS rn'over dlhP#. Sentio, me tuis retibus captum, circumscriptum. illusum, destitutum, induRum, circmventum; captionibus tuir deceptum :tuis Iaaueisirretitum: fallaciisabdultuin. in fraudem 'indultum; fraude irretitum, cir: cumventum, captum. 3. Artes declplendl omnea tenes, w n s connnissc~ to14fcs lcs iani* de trompcr. 'Totus ex fraude et mendacio f d u s videris; ex fraude, fallaciis, inendaciis totus constare, consutus esse videris ; ad omncm frnudem callidus, fallax, et omni ar- . tificio simulationis eruditus ; ingenio ad fallendum parato; qui nihil nisi dolos, fallacias, machinas, prastigias animo disponas; noniiisi dolos n&s, intendas; non tain vinute, quam dolo contendar; insidiis nitaris. q F a clle e a t , p u e r u m decipere, il es/ fac<c flaburer un cnfanf. Facile est, puerum in fraudem conjicere, deducere ; puero errorem offundere; fucum facere, caliginem offundere u m r u m mentibus; insidiis captare ; dolis udere; dolis dudare ; fallaciis irretire ; fallaciis eludere ; in fraudein illicere ; lacre verbis fallacibus ; verba dare puero ; falsa spe producere pueruin; in errorem ducere; dolis incessere ; circuinducere puerum ; facile est obrepere imprudenti; verba eu insidiis iinprudenti dare ; puerum dolo capere ; in fraudem implican. S. Graviter decepit, il l ' o gravemenf trorn#. Fraudem concepit , suscepit mnximam; fraudem fecit, admisit sane turpissirnam ; dolos consuit non paucos ; dolum comrnolitur est, adhibuit nefarium ; fallaciam intendit diRu audit ue fcedam; fraude ac dolo aggrcssus est n2ario; fraudem struxit, commentus est sane atrocem. 6. Deceptus s u m vehementer, f'ai l f fortrrne?rf attrapC. Opinio me fefellit ; falsa me opinio tenuit ; duRus sum falsa s p spes me frustrata est; in fraudern incumi, incidi ; in fraudem delatus, deduAuq indufius, condufius, conjettus sum; pro re vera falsam spem domum retuli; pe: irnprudentiam, aliena perfidia deceptus sum , circumrcri tus ac circumventus sum; error est mihi o&eAus ;dolo captus sum ; mendaciis oneratur sum; ludificatus et emunflus sum probe ;fucus mihi faRus est; in fraudem ill&us; in errorem implicatus; in fraudem impulsus sum; in fraudem delapsus sum. Usvs : Spem meam admodum decepit. Cf. Faiio, Fraua.
DEC DECLAMATIO, 'dnis, f. DMamation, exrrcicc orafoirc. SYN.Domestica et umbratilis exercitatio, qua tirones eloquentia a magistro exercentur. E ~ i m Quotidiana, . senilis, vulgaris, pewulgata Usus : Vulgaris, pewulgata declamatio, DECLAM ATOR, Orla, m Dctan~uteur. Usus : Quis eum declamator ad clepsydram latrare docuit? Videor mihi cum aliquo declainatore disputare. Declamator de ludo. DECLMAT~RIUS, a, u m , DLrluniatoirc. Usus : Pueri declamatorio illo genere deleltantur. D c L A M I T o , ~ ~ , avi. a t u m , are, n. et a Dlclwntr, s'cxcrccr d l a arole USUS : Craci annos plures sedentes Jclamitant. DECLAMO, as, avi, a t u m , are, n. et a. DCclamer; cnkr, criai'ICcr coutrr qqn. SYN. In declamationibus exerceor, exercitatione quasi ludicra pradisco et meditor. ADV. Im une in uemvis, vehementissime. UsUS : fnsanus Qle contra me vehementer declamavit ; causam declamare. DECLARATIO, onla, f. Dictaration, mantYcstafion. EPITH. Jucundisaima UsUs : Liber iste quantam habet declarationem amoris erga me tui ! DECLARO, ar, avl, a t u m , ara, a. Rcndrc clair; norttntrr, #roclamer. SYN.Sipifico, planum facio, demonstro, ostendo, indico; pronuntio. Frequentius a d fa&a pertlnet. q u a m ad diCta. ADV.Aperte, apertius litteris, facilius benevolentiam, obscure, parum, plane, maxime. Usus : Populus universus me consulem declaravit. Declaravit eo falto, quanti me faceret. Declarant ista acumen ingenii tui. Abundantia et satietas rerum copiam declarat. hfentem tuam illis litteris non satis declarasti. Cf. Aperio, Slgn?fico, Explico. DECLINAT~O, Onis, f. Action de sc
dforrrnrr; avcrsion, rCpugnumc f i u r qqckc.
SYN.Flexio. EPITH. Honesta periculi, naturalis, parva Usus : Nullum animal est, cui non sua ap titio naturalis est et declinatio. Declnatio c e v i s a proposito. DBCL!NO, as, avi, a t u m , are, a. et n. Ditotrrncr. s'icnrftr, icwfcr,,/Yir, hri/rr. SYN. Deflelto, decedo,vito, de via deducor. )( Appeto, adsclsco. ADV.Aliquantulum a roposito, diligentius a vitiis, naturaliter, pauyulum, relte, impetum declino. P H R A ~Declinara . ICtum, pnrrr un ros#. Parva declinatione corporis ifiuin effugere; exire, excedere tela, intentos gladios. Usus : t. L)eclinat a proposito, defleAitque sententiam De via declinavi paulum. 2 . Fuglo, devito, fuir, hitcr. LaDEC!SIO, mis, f. Arrungctnenf, accornn~odrmmf, tr(~~1a~Ir01ir. SYN. Transactio. USUS: queos judicii, vitia, pedculum declinare. Declinare de statu suo. Cf. Vlto, Decedo. Decisionia arbiter Crecilius.
DEC
1 9 ~
DED
sunt, audin cupio, jt wondrais enfrn(fre /es pOinlP q w t u as$at-counrs britvrmrnf DECURS~O, anls, f. mnrCh miljtaire, inrursion. SYN. Excursio. usvs :Decursionibus equitum ea loca vastavit.
Pitudine
eterna tibi est inusta infamia nota; aspersisti atque inquinasti te inaculis infamize sempiternis; spem tibi omnem futura dignitatis ademisti; nullam tibi in postenim digiiitatir partem reliqusti; infamia eris seculi tui; tu itudinis hanc labem, qua te infecisti, derecus consequetur sempiternum; contraDtCURsIIS. Cours, esbuc. syN. tur~itudinis 'Otain nul'a temporum Spatium, fun&io. Usus : Honorum decursus. diuturnitas delebit; hxrebit ea labes nomini Cf. Curriculum. tuo; insidebit macula ac inveterascef nec DECURTATUS* ums Part. v. decurtoulla temporis diuturnitate abolebitur. 3. DeTronquC, rnutill. Decurtata oratio. decori sibi duclt, il re arde cn~nvte une D E C U S 6rI%n. Onie~~f~~~f;rP"~urc;flnire, honte j o u r l u i Probro, decori, ritio sibi hnncnr. SYN. Honor, laus, ignitas, onesvertit, dat; pudori esse sibi reputat, turpe tas, omamentuin. )( Dedecus. UsUS : Decus putat ; haud a viti abesse censet ; maculam et ornamentum senatus Cicero. I'opuli decus inferri, labem aspergi, notam inuri ea re sibi et lumen Pompeius. Verum decus in virtute autumat; crimini, vitio sibi dandum, vertenp i t u m est. Nati sumus ad laudem et decus. duin dedecori; fraudi fore existimat ;dedecus, turpitudinem in ea re constitutam censet ; ne Cf. Dscet. ua indc in se redundet infamia, ne quod DECUSSO, as, avi, a t u m , are, a. Iedecus emergat,vcretur. USUS: Vide ne quid C r o i ~ t ren forme cfX, en sautoir. SYN. In dedecoris admittas, conci ias, suscipias; ne formam littene X diduco, divido, constituo, in dedecus incurras, in ledecore voluteris. per medium seca Cf. Contumelia, Infamia, Labes, M a c u ~ ~ 3 ~ 0is, ~ cussi, 1 0 ,CusJum, ere, 1% Nota. Abaflre. SYN Dejcio. Usus : Summa papaverum capita decussit. D E D I C A T ~ O , onis, f. Conscrafion, d/~iicact. SYN. Consecratio. EPITH.Religiosa, DDECET, cait, en,, I l n e con7lirnfpa.r, superstitiosa. Usus: Postem teneri in dedicai l t s f mals/ant. SYN.Indecorum cst. )(Decet, tionibus temploruiii oportet. Memoria condecorum est. PHRAS. Nostris m o r i b u s secrati solemni reiigione templi, dLdicace. nefas habetur, cela nc siedpus 12 notrr #oqut, va* avtc nos habitfhs. A decore DDICO, as, .avi, a t u m , are, a Comaalienum est ; minime decorum est ; abh0rre.t crer; d~lder. SYN. Sacro, consecro, religiosum n nostris moribus, moribus nostris non est facio, religionem in locum infero, consentaneum ; haudquaqualn decorum est ; aliquern locum religione devincio. I>HRAS. pneter decomm est ;nefas est. UsUs : Orato~~~~l~~ dedicavlt, jl con.vucra fcmrem irasci dedecet, siinulare decet. Cf. Desempiterna religione obligavit; religione decus, Indecorum, Inhonestum. devinxit ; religioso ritu ~(insecravit ; DE0 DEDECORO, as, avi, a t u m , are, a. sacravit ; divino cultui addixit ; dedicationem Dishonorcr, sotriller. SYH.Turpifico. USUS: celebravit. 2. Multis d e causis h u n o IiUrbis et magistri aufloritatem dedecorasti. b r u m tibi dedican, volui, pour bien cits raisnnr,~'ui7~otr/u 7tn11srlr'nirr ce li7~-e. Ljbrum DEDECUS, ari*, n. n.[&,nrr .,tr, ho,ffe, hunc nuncupare, inscribere, oflerre ~ 0 1 ~ 1 ; infatnie, oMrobrz. SYN. Turpitudo, nota turpiii1ult:r. ine iinpellunt caus*, inuitze SUnt cautudinis, infamia, probrum, inacula, s : e , qUz 1C moveant, U t has meas vigiliits Sub i nominia, labes turpitudinis, opprobriuii>, tui nominls clypco, aufioritate, fulgore, splenfgagitium. EPITH. Aternum, commune, detesdore edam, einittam; ut has lucubrat~ones tabile, domasticum, maxiinuin, sempiternum, meas prodire, cxire; in lucem prodere, In suinmum, tantum. PHKAS. 1. Vide, n e dedepul>licum edere, sub nomine tu0 apparere cori 11s majorlbus, j r ~ n : a q:'rni: dc f t r ~ t i (a r veliin. Cf. Consecro. USVS: S m y r n ~ deluqloirc dr ptos ancritrds. Ne vjta tua insigni turbrum Homero dedicatum est. K d e s Castori notata atqua depressa dcdecore et in. et Polluci dedicnta, dicata, consecrata. amiaillis probro vertat; ne ignominia aficias; Cf. C O ~ S ~ C Dico. ~O, ne macula turpissima genus tuuin notes; generi tuo ignominiam inuras; nc hanc labein D ~ D I G N O R , aris, a t u s s u m , ari, d. tot scelerum in familia relinquas ;ne srmpiterDJ,fU<<rIItK SYN.Indignum babeo, contemno. nam turpitudinis notain inuras; dedecus tuis u s u s : ~~i~~~ dedignar. cf. Contemno. " imprimas; majoruin fainain probris flagitiicDEDISCO* 9 " d'd'd'lcig a. m5afique tuis violes; nomen famili* tu9 iis macuiis jrcn~fr~ o~dlier. -, SYN.Q u a didici, obliviscor. obscures, nulla teinporum longinquitate UWS: Juventus nustradcdiscit pene docendo. abrtergi possint. 2. Aternum dedecus Incurrist 1, wnus autr rn/rtfd un ofl#robrz &rD B DITIO, onis, f. Iiehfifion, capilulual. Xternam ignominia lab:in subiisti ; lion. SYN.Sul>jettio,cum quis se iii hostium i. A d dedltlonem potestatem tradit. PHKAL. sempiternam tibi ignominiam imposuisti ;
ata et decursa Q u e a te breviter decursa
,.
DED
1 99
-----
DEF
obsmms invltam, ~M'ICT Irs as~ S d cuSYN. Abduco revoco, removeo, detraho, honestarum Rionum %onestodeduRionem &o. Aov. Necrisaria, grada~ ~ " ad ~ de%onem ~ m /mpllerc, m ,.i t dr publico, auspicato, omnino, aensim. inducen; deditionem spe pa&orum maturarc. USUS : l. In'c&mpum aliquem, domum, ad 2, Ad dedi tlonem cogere, fower 9 n d u judicium, u provincia, de via deducere. Pracrcndm. In deditionem redigere; ad leditiosidia deducere oppidis. t. Adduco m m tn nem subigere; ad deditionem trahere. 2 . Delocum a l l q u m e t atatum. ronduire, ameditionem facare, ra$&ler. Deditionem nrt unr C&M d cr i d q u e . Eum in locum subire ; in deditionem venin, concedere ; in res d e d u h est ;lfUc n m deduxit, ui, etc. jus deditionemque viRoris dare obsessam 3. Tran8ferturadantmt motus. nrCiwmr; urbem ; potestatis alienz facere ;in hostium a w r , sXIuim. Ab voluntate, mente, condio ditionem urbem, agros, divina humana* senlentia, corpto alquem deducere, omnia dare; urbem, aquam, agros, tenninos, dimovere. Nun uam me divitizt de fide, ab divina humanaque omnia in hostium ditionem animi lenitute Jeducent. Oratione ab tristitia, dedcre; tibertatem suam fidei ditionique de pravitate animi illum deduxit. g Datraho, viAoris pennitten;se viftori hosti permittere; rctmncher, soustraire. Centum nummor ei in potestatem viAoris fidemque permittere; ad deduxi. Addendo deducendoque vide, qua conditionesdescendere. Cf. Conditlo. 4. P e r summa fiat nliqua dedltlonem upbem CaPem, Fcnnre * m DEDUCTYO, onis, f Acfion de t i r e r t , ?*iClCg<rr~apiltlafi~~ In dtditionem a c c i p e ~ , de ddimyrtur. s y ~ . Deriv;tio. EP~TH. recipere, urbem in deditionemaccipere. S. Derabilij, cmdelis, misera militum. u s u s : dltJonem omittem. m f ~ s e r re&rcI. Mirabilis illu a q w Rlbanz deduAio, refte Ueditionem abnimpere,de*erere;a paciscendi udmiruble d(ne.a/ion dtI lac Aliinin. Kivomm consilio abire, receden. U s u s : Ad deditioe fonte dedu&io. 2. DetracStiq nrCd~~cti~ir, nem invitare. Deditionem facere. Deditionem r e ~ M ~ ~ e diInjnYfopr. ~ e R f , ce,.tis nominibus s p d b n 5 if?s ~ # Y O ~ ~ S rk CCapit~Cr. S~ Cf. Condedu&ionen fieh solent. ditlo, Deao. DDUCTOR, arfs, m. Crtui qui ~ u m DDITXTIUS, a , u m , Quia capitui4, ui escorte un cnndidut. Qui honoris P.R"C? f. pui E'csf soutlllj d &crfinn. USUS : Id decrecausa a iquem deducit. Usris : Deduiontrn tum ad dedititios pertinet. officium majus es;,quam salutatorum DEDITUS, a, um, Adandonni, liwC; D~%RRo. a q avl, a t u m , aro, nS&wdtmd, ~Mfigttd.ADV. Mirifice, FHRAS. f m dt6 dmif chmin, se fourvoyer, s'dgam. Horno litterls daditua, hofnmrfiwd f'dfttSYN. Erro, akrro. U s u s : Ne deerret orator ti#des belits-leftrcs.Litterarum s ~ d i Bagrans, o a b eo, quod caepit exponere. In itinere deerunicus litterum seAator. U s u s : Puer his ravimus. Cf. Erro, Aberro. studiis maxime deditus. AuRoritati senatus, DEFBCO. as. a v i , e t u m , ara, a Clagratiz a1icu.u~et voluntati deditus. Adstri+r;pltr@er. SYN.A faxibus purgo. U s u s : Rum me tiki semper, magnopere deditum, r. Vinum defzcatum. t . TRANSL. Animus addiktum penitus habebis. Cf. Obnoxius. defzcatus, omni anxietatum et dolorum sorde DEDO,, 15. dadldi, dedltum, era, a. vacuus. Ihmner, ltvmr; S$ rcmire. SYN.Addico, do, DEFATPGATIo. bnl&f. Fahmc, lar+tradq mancipo, quasi consecro. PWRAS. tude. JYN.Lassitudo. Usus : Ne qua porrlt Dedere se vlctorl. se retadre a#+r~uinqr~e~~r. defatigatio animum tuum retardan. Corpora Armis oositis ad vittoris fidern confuuere: defatigatione a exercitationc ingravescunt, ditioni 'vi~toris se ~ n n i t t e r e ; se saque animi levantur. omnia viAoris arbitrio potestatique permittere ; in viAoris ditionem voluntaria deditionc D.&FATIIGo, as, avt, a t u m , ara, a . concedere; rempublicam sine dimicatione in Fatzmcr, puiser. S ~ N .Defatigationem . Dedltio. Usus: manum viRoris t ~ d e r e Cf. laborem , lassitudinern , fanguorem acro. Patria. nos totos dedere, in ea nostra omnia Usvs: Atiquem negotio ali ua defatigarc. ponere, et quasi consecrare debemus. Alicui Noli conservanda republica %elligad. Non arti se totum dedere. Toto animo libidini, conquiacam nec defatigabor, donec, etc. desidiz, ~gritudini, luetui dedere. Mancinum Cf. Fatigo. hostibus dcdidere Komani. Cf. Trado, DeDEFECTIO,bnf& f. D &fiar, #serh'~n dltio. #un flrfi. Sr*. Defdus. 'RAS I . DefeDEDOCEO, es, cal, otum. era, a Fuire Afonem suadene, romeiiler L a rhi8lte. Ad oubiier ca qtt'nn avaif ufifirfis. SYN.Ab co, defdionem sermonibus seditiosis trahere, inquod quis doktus est, abduco, secus doceo, vitare, sollicitare. 2. l 3 e f e ~ i o n e mparare. L'sus : I>educendus ille potius fuerat, quam @&arcr les dl&rfio#s. 13efeCtionem molin, docendiis. attentan ;ad defetlionem $ p e b r e ;defeAioDRDUCO, SS, xl, ctum, are, a . Tirerdr, nis tempw circumspeAare. 3 Dele&lonsm frrirc sorfir; con~fttirc; f o n h ine col&. facere, ddscrfrr,passard f'e~rrenti Aperte ad
...
%ano,
DEF
200
DEY
justitium inditum, custodiie in pnrtis, vigilix hostem desciscere; desciscere ad fortuiiam vicatiin e x a t t ~arilia, , tela in muros congr.i;i, hostis; ddettionem facere ;defetronem inire; juvenes sacr.imento adatti ; vires oiiiiies ad ad hostes deficere. Usus : r. Solis ac lune defdiones, dciipsrs. DDetio virium adolessalutein patrie collate; patrir acerrimus propugnator ac defensor fuit ;urbem abexitio, centia vitiis tribuenda est potius, quam senectuti. I)efe&io animi, odaftr~~~cut, ~Ucouru,ar- interitu servavit, liberavit; urbein fortiter dfaYa~tcr,faiblessr. lnteinperantia est tutatus est ; pro patria salute Corpus suum hostibus strenue opposuit, objecit; tela, faces a re& mente defettio, a virtute defettio. civitatis jugulo depulit, avertit ; pro salutc a a. Anlml. studilque abalienatlo, dloignrpatria! defendenda nervos omnes cbntendit ; ~ d l l f ,arrrrion. Nescio, a quibus defetlionis propugnator ac custos iirbis enstitit, terror initium sit exortum. Cf. Dencia, Descisco, hostium, spes, subsidiuiiiqiie patria. 3. DeSediUb, Rebellls. me pro parte* ?Otdr I)&-&cT~s, as, m. RRboift, s&itjon; @y/, j' "u <ii/ctt<irui d ' tonfrs ~ ~ 1 c s j m r Jus s. a &li,,, dcl*rc. S y ~ . Uefeitio. USuS : meum armis exequar; partes Iias suscipiam rccurrit. (Defeaus pro defdu suo in strenue ;causam meam ac turus siim fortiter ; animi vitio, vi/ labe, Wfau/, vrilgarc cst). nullum nocendi inihi locuin adversario dabo; DEFENDO,1s. dl,sum, ere, a.Dl'/diulrt, iinpetuin adversarii sustiiiebo fortiter, viinque &oUgcr; dca~tdr w tnal. Tego, protego, proarinis repellam; injuriain ve1 capitis periculo pugno, adsum, studeo, foveo ; pro aliquo propulsaba; honoris, dignitatis, fortunanini dicq verba facio, causain alicu,us suscipio, iiiearum defensionem strenue suscipiam. vc2 ago, tueor, in uriain probi beo; calainitate Cf. Tueor, Foveo, Comple)tor, Arceo, Provc2.periculo profkibeo, coinpletor, sustineo. hlbeo. Usus : Periculn civium, injuriam )( Oppugno. ADV.Accurate, acerrime, aniprohibere, defendere. Uva bestita panipinis inose, audater, benigne, constantissiine, cosolis ardores defendit. Nunquain quid defenpiofiisslme, diligentissiine, diu iiiultuinque, dit Carneades, quod non probarit. ijefendere facillime, feliciter, fortiter, gravissiine et aliquem de arnbitu. Cf. Tueor, Studeo, vcrissime, honestissime, ubertus, libere, Faveo. maghoperc, neg'igciiter, ornatissinie, diligenD~FENSIO, 'f. D ~ Y UCI~B,, ~ ~& ~ , ter,~mlam,~recario ~rudentlssime, , Publtce, u'//,,',,. SYN. Propugnatio, patrocinium, ~u@at*sime, religiose sane, aiiimose, setutela. Usos : Defensionem tui Iibenter @ius, sim~liciter, timide, veheinentius, vere, suscepi, in susceptaperseverabo. Cf. Defendo. venutius, vix satis honcste, usque ad txtreD ~ F E N s ~ T O as. , avi, aturn. are. a CIUsel in J~~~~~~~~ studiose' /cn<Zrc sowtwt uu dc toufc~scs~oncr. SYN. P w w . 1. Sernper te d e f e n d a m , j c v o ~ D.' ~ Deferido. A ~ v . Studiose. Usus: Causas #wfdgcra. foujours. Pro tuis fortunis loquar ; defensitare' propuwtionem et defensionem t u e dipitaDEFENSOR, 0 r l h m. Dtf/C)(~cur,~o/cctio s u ~ i p i a m ;in meis castris praediisque I'U';. avocul, jutro*. SvN. Propugnator, pav e ~ b e r i; siniiiiicor um impetus propulsiibo ; tronus, tutor, advocatus, adstipulatur, custos, me0 patrocinio te sustentaba ; tuanl 9ui aliquem in fidem Suam susce~it,q u m qu;b accuratissrine tutalmr ;te!a a cervicibus qui~ Patronum ado~tat,qui aliquein habet tuis depellam; tui patrocinium suscipiam; SU" hdei ~~mmendatuill. )( OPPugna*or, defensor periculi tui, et propugnator; ultor adversarius. EPITH. Acerrimus, assiduus, h=tium tuonim, restitutor salutis tu= ; constantiss~mus, diligentissiinus, tidclis, idosub umbn. tuto delitesces; silb neus, nimium ligitiosus, consuetus ad rixas, m- acquiexes ;innocentiain tuam protcgam, ineptus ac stultus inter viros, inter mulieres, fulciam; vim arcebo; propulsaba injuriain; pentus juris ac callidus, magnus. 1)etensores ab in,uria prOhib,^bO; a te s t a b ; tuas studiosissimi, multi,.perpetui. UsUS: 1)efensor pqrtes sequar, tuebor; adero tu= ; ab CUJtOSqUe Iibertatis. Pro~ugnator se .atus, injuria vindicaba; ve1 capitis periculo t u e h r ; patr~nus publici consilii, defensor vestrUe pro d o t e tus vel in capitis discrimen me voluntatis. L)efensorem sibi aiiquein consti"fferam, vel corpo,-s oppositu intenta jugulo tuere, adoptare, repudiare. Cf. Patronustela prohibeh. a. Urbernstrenuedefendit, Advocatus. il dcjendit v&ourertsrrrraf a plucc. OppuDEFERO, fers, tB11, latum. ferre. a. gnatlonem urbis fortiter sustinuit; urbem Porlrr d a connaissnnrr, rapjorfrr. SYN. oppositu rorponim sustcn~avit,vim hostium Nuntio, aferro, significo. UsUs : 1. lile ad feliciter prohibuit; urbem ab injuria hostium seiiatum detulit. Res ad senatum delata est. prohibuit,vindicavit ;belluni illatuni mcenibus Te valere, oinnes ad nos dcierunt. Acerbum tortiter sustinuit, propulsavit; nullum locum nocendi oppido dedrt ; pro iiudata mcenibus mihi nuntium defen. 2. Trlbuo, trado, credo, concedo. refero. $r/srntrr, ojn'r, (fdccrpatria corpora opposuit fortissimoruin civium, urbcmque e periculo eripuit; nihil a b illo nrr. Univcrsum studium meum et benevolenpractermissum, quo vim hostium arcemt; tiam ad te defero. Kegnum illi detulit. Volun-
I)EF
--
.. ---
--
-- . .
2 0I
P .
DEF
-.----.....-._____I
tatem ei meam ac studiuni perlitterasdetulit. Plura, quaiil velim , mihi detutit senatus Omnia illi defett. f. Adduco, portrr, amrnrr. Munus ad afiquem deferre. f h n a fortuna me ad hunc magistrum detulit. 4 Accusro, d31 iwnccr. Meum nomen ad judices dctulit. De ambitu, de parricidio me detulit. Cf. Prodo. D&FERVESCO, is, ferbui, vericere, n. yefroj,fjy; $8 caltitw, ~~ap<lis~.r. SYN. Refrigeror. Usus : TRANSL (Ad animum.) Dum adolescentia. cupiditates, dum ira defervescat. Cf. Refrigere, Remitto. DFESSUS, a, u m , Las,Rur<~~sC, fati SIN. Fatigatus, lassus, Ianguens, <.a& labore, in lassitudinem datus. Usus : Languentem et defessum ad pristinam viftutem revocavi. Animi negotiis defessi ;a u m conviti0 <lefeSS=; defessus labore et itinere, aestu disputationis. Cf. Fatigo. a. et n. DFIC~O, is, feci, fectum, .~angucr,jaiyd d,'/aut. SYN, uesum. )( Abundo.~nv. ~ ~ ~ ~ ~ I,~irssmeas b ~ l i deflciunt, r/rcsjor~.8s ar'abandon?unf. Vires mihi desunt ; atatc oblanguere; matute nimium et celeriter deflorescunt avini; defessus, refrigeratus membrorui>~ vigor decidit ;defluit seta, a, veiut longo intervalio viriditatem amittit ;flaccescit, claudicat valetudo; Iabitur, consenescit, ad extreniaiii tabem corpus venit ; defluunt iassitudisie vies; emuunt lassitudine, decidunt, dilabuntur; vires ine deserunt ; vires seneacunt ; Iiebexit virtus; per aetatem ,,ires et ingenium defluxere; vix spirituin duco, et inter manus sociorum coltabor; exarescit vigor iile mentis; hebescit ingenii corporis dignitas, ac oris gratis &solescit. Cf. Destituo, Debllis. 2. M u l t u m defecit a seipso, iC a CfkforC ir$dt d scs #dnr+2s. Muftum discessit a seipso, a fide, oficio, mente, constantia; descivit a morum candore, a virtute; a b laudato vi& cursu inultum deflexit; in alias longe mores abivit ; multum remisii delaudato virtutis studio ;vix eumdein hoininem dices, ita a se dissidet ; parum jam constat sibi. C t Dissimllis, Muto. 5 Defecerunt a R o m a n i s multi Populi, ciddwer* fft $~u#l.f abandnn#~?r~nt I<o~narrs. Ifescivere, detraAarunt imperium ; nbrupere se ab Wom. im erio; m:igna defeeio fa& eit; soilicitatis a 1 defe'tionem a n i m i ~ rebellionis crimen late vagatum est. I'rovlnciae ingenio. feroces ac rebellatrices aperte descivere; jiiguin excussere; ditioni populi Rom. se subtraxeie. Cf. Dete&io, l n n d e l l a + Deficere a flde, #drdre Cu-fii, aposcasirr. Abru~nperese a reAe credentium ccetu ; Ecclesiz Christi jugum excutere ;ejurare avitam religionem; nuntium remitten sacris avitis; a data Christo fide desciscere; Christi sacra deserere; ad impiorum castra transfu ere. Cf. Apoatata. USWS : i. Vires, vox, sokatia me omnia deficiunt. Spes me, non voluntas
deficit. Tempus me citius et dies, quam orati0 deficiet (Denclt m i h i allquid. VUI.C.), 2. Minuor, d e s u m , patior, s'&li#scy, r'dtcikff'c; &rdrc Gr7fCYagC. Sol, luna defitiunt. Animo non defician~.Calor nativus ine deficit. Animo et consilio non deficiam. 3. I)@WiWo. alienus sum, quittrr u11 #,rrfi, r ~ a o ~ ~ *nc r d afa$tcc: Mulli ab im erio et nomine populi Romani defecere. DifKrile est amicitiam manere, si avirtutedefeceris. QuantUm a te, a tus dignitate et constantia defecisti. Cf; Mfnuo, Defe&io, Inndelis. DEFXGO, 1% flxi, fixum. ere, a. Ficcr, F f c r , cnfomer. SYN.Collocn, pon., fip, 'ntendo, immitto. U S U : ~i . Sicain in consulis Co'Pore defigem, cfl omC* JtU # 0 i g n a ~ d&?IS corfis * I a r t u t n aIlisnmis radicibu9 defixz. 2. TRANSL Omnes curas jn salute reipubIic= defigere. Sententiam suam in alo"m mentibus defigere, fai+e flndtf'cr son ~ ~ 8 f i ~&m ~ ' n . Ffc s P r i t d f ~ ~ ltlf*~ In ~ .omnium f"'t""as spe ac ~ ~ oculos ~ .impmd.ites ~ ' ~ ~ cupiditatc ~ ~ . D E F I N ~ O , 1% ivl, z)cC 11, @m, ire, a. E x p l i ~ f f dcfimir. c~ SYN. Definitione explico, quid ali uid sit, constituo describo. Awv. papulirem, .ne, brcviter, explanatius, generaljter, uber rfius* Prelse anguste, pressius, probe, simili'er, qualidius. UsUs : i. Aliqutd brevitei illustrare, verbisque definire presse et ang ~ s t cPhilosophontm more rem detini*. 2. Metlor, ter mi ni^ circumscribo, comPfeaors termino, r c n l i r ~ n e r d m s des d o m s , c i m m m i . 4 dt'crirt. Mala dolore, bona volup. late definiunt Epicurei. Potestatem .illi deinit in quinquennium. Quam vitae rationem feneam, mihl, quaso, definias. Oprimas sibj sedes, hortosque definiunt. llli orbes cmlestes, 9ui "pee~" nojtrum definiunt C t Termin4 Flnio. DFI[N~TE, Dunc murit~efirCcis:, fir?~rfc*mnf. SYN. ApertC, finite. Usus :,Lex illa definite Pompeio potestatem fecerat, =vitatem donandi. DEF?N~T~o, onis, f. Dfinilinn. SYN. Descriptio. Ep11.n. Aperta et apta, explicara, Iionesta, mala, subtilis, vera, utilis, defihiiiones conglobata, ppire. Usuc : t>efinitio, ese rerum opertarum patefaCtio, evolutio invoiutarum. DEFXNITXVUS, a,um. Di/Fniti/lrtCnky Usus : Definitiva constitutio. DEFIN ~ T U S ,a, u m , DiCittiig d c p i r i , clair, prt'cis. SYN.Certus, decretus, constitutus. ADV. Fataliter, simiriter, propemodum. Usus : Nondum certum et definitum est de itinere consilium. Definita animi moderato. DEFIT, ICiri, imp. fImanpuc. SYN. Deest. Usus : Mihi ntincnnimus potius defit, qitam facultas. Cf. Careo.
A C C O ~ Q J ~ ~ ~ad U S intelligehiam
DEFLAGRTIO, onis, f. LOmbus/ion, incendie. SYN. Exustio, flamma, incendium. U s u s : Deflagratio olim futura est cceli atque temmm. Domus mea ardore suo deflagrationem urbi minabatrir. Cf. lncendium. DEFLXGRO. as, avi, a t u m , are, n. tra brdrnlirrnunt. SYN. Conflagro, combumr, ardea U s v s : uot templa tua manu deflagrarunt? Tuis &bus incensa domus m u deflagravit. Cf. Comburo. DEFLECTO,i q flexi, nexum, em, n. Sr&fournrr. SYN. Declino, detorqueo, averto. ADV. Aliquantulum de spatio, tantulum. U Y U: ~1. De via guitfer /a rocrfc. Tn*NsL. Contortus amnis et deflexus. a. De vinute, de curriculo et consuetudine majorum defluimus, mw avom dgnr I u vrrfu, & couhrmes d des Aadifudes <ir raos ancitrcs. De amicitiis sapientum, ad leves amicitias defldis. De prop-ito aflionum mearum cursu tua causa deflexi. A veritate, a reli ione defldtere. E t a s a laboribus ad otium deiexa. Cf. Inclino, Averto, Descisco. DEFLEO,es.n e ~ i fl&tum, , ere, a. Peum,dip,orer. SYN.~ ~ p l ocomplom. r ~ , Anv. Uiu muitumque. U s ~ :sCivilis belli initia deflevi. Cf. Lugeo. DBFLORESCO. is, florul, eacere, n. Prrhs u * , sefancr. SYN.Flaccesco, flomm venustatemque amitto, deficio. U s v s : Forma venustas, gratia principis, ingenium, opes, vires, mature ac celeriter deflorescunt cf. ~ e n c i o . D & F L ~ R O , as, avi, a t u m , are, a. ffrir,fanrr, dsht~orer.SYN.Rei decus diminuo~ corrumpo. USUs : V i A o r i ~ gloria defiorata est. CC S t u p r u m . DEFLOO, is, n u x i , n u x u m , ere, n. Pusser, disjaralfre. SYN. Labor, delabor. U S U: ~1. Ipsa corolliz defluebant. 2. Cesso, ess ser, J>coulcr. Ubi salutatio amicorum defluxit, litteris me involvo. 1 . Accedo, delabor,+ser &une ckose d Ilatalrc. Nempe a vetere facundia ad eleaantiora defluximus. q . Allenor s'en aller, I>d/oiRntr. E multis amicis pleique defluxere. 5. Transeo, &Scendre, fornbcr, sorfir, Sfre issudc. E sophistaNm fontibus id dicendi genus ad fr>riiin defluxit. Cf. Delabor. ~ ~ ~ 0 ~ladi, x 0 fo~ , u m , ere, a. Eirfmrir..cn/cwcr.Usus :Thesaurum defossum commonstrare. DEFORMATIO, Onis, f. Acfion de d@gttrer, depCtn'r. U s u s : Deformatio corporis et colons. DPFORMATUS, a, um, Sortil//, fltn: SYN. Turpis, forma atque ornamentis omnibusspoliatus, turpificatus. Usus : Deformatus corpore, fraAus animo. Ludi deformati, inquinati, pervcrsi, conturbati. Vitiis defor-
matus. Parietes nudos'et deformatos reliquit. Cf. Deformis. DfiFoRMIS, e, gen. com. D,yornrr, laid syN. Turpis. )( Formoaus. PHRAS. valde deformis es, vous ifes Ai<icrx. Inhonesta facie, turpi facie et invenusta es. Corporis pravitates in te sunt insignes. Forma tus bacat omni decore. Non i>anim offensionis h.&t illa tu. deformitar c o v r " Non pauca insunt in te q u a formam exstinguani, color exsanguis, latentes sub fronte oculi, vultus distortus, ater, maculosus. Hominis in te Prater vocem vix quidquam agnoscitur. Non vulgari deformitate es insignitus. U S U S : Me nunquam panilet, deformem esse natum. Motus, statusque deformis. Deforme est de seipso radica re. Cf. Forma. D~FORM~TAS atls, , f. DifBnnit4 l m SYN.Pravitas, turpitudo. )( D l g n i b h EPITH. summa. U S U SCave, : ne mala consuetudo ad al~quaam te pnvitatem deformitritemue prducat. Nullum majus malum tuvitugire, ?a si in deformitate corporis habeat a11 ui offensionis, quanta illa depravatio et faegitas animi debet videri? Cf. Turpitudo. 1. DEFORMO, as. avi, a t u m , a r e , a Br/Fgurer, rendre nl~onnc;nfrcr, souier. SYN.FCC~O, turpo, maculo, turpitco; fornam exstinguo,ornamentisomnibusspolio. )(Orno, exorno. U S U S : 1. Fortunam honestam vitiis, plebem licentia deiormare. Deformare aliquem, et omnibus ornamentis spoliare. P a n i Italiam deforln;inint, ks Cnrfhaginois onf 'fCvasf8p1talir. cf. &faculo. 2 . DEFORMO.as, avi, a t u m , are, a Bessinrr, rsquissrr, Cbauckrr. SYN.Depingq primas lineas duco. U s v s : Tabukm, imaginern deformare. llle quem supra deformavi, ceui que jc viem d e fiindre, que fyai r r w srntP#uz Aauf. DEFRAUDO, as, avl, a t u m , a k , filrvcr par tront@n; fwt~#er,SYN.Decipio. U s u s : Ne brevitas aures defraudet, ne lonaitudo obtundat. Cf. Fraudo. Decipio. DEFR'CO. as* cbi* catum ctumg are* a forfptnent' : C o e ~ iin t balheo DRFRINGo, Is, fr6gl, fractum. era, a . Rornp~e, c w r . SYN.Vecerpo,frango. U s u s : Ramum arbOris defringereDEFGIO, is, fgi, ere. a. Fuir, Cviter, SYN.Refugio, recuso. Usus : Munus aliqciod. disputationem defugere. Cf. Vlto, Declino. DFUNGOR.eris, functus s u m , fungi, d. Sucqriffer de, ~rccort~pliv, terminer. SYN, Exantlo, fungor. U s u s : Bello, certamine, curis, periculis defunttus, pui a ternaid a dliv+ 02s combafs, des dangers, rfc. orbo, imperio defungi. Cf. Fungor.
r t m ;
DEC
203
DEJ
altitudinem; in ingentem hiatum decidit. Cf. Hiatus. Usus: Tellus, mare dehiscit. irspondet; patrii mons expers, quod ex DEHORTOR, aris, a t u s s u m , ari, d. progenie parum prospenim est. USUS: DegeDissundcr, &ourncr de. SYN. Dissuadeo, ner animus. Cf. Degenero. deterreo, avoco, revoco, abstraho, abduco, abstineo. Usus: Res ipsa me invitabit, aut DEGENERO, as, avi, atum, are. n . dehortabitur. Cf. Deterneo, Avoco. ~ g d r e r . SYN. DefleAo, descisco, deficio, DEIN. Ensuite. SYN. Deinde. Cf. Deinde. discedo a moribus, non respondeo gencn. PHRAS. FiliuS a Paternis moribus DEINCEPS, n s suitt,aprls; & nmivea". neravitr le@ a d@nCri des csnaurs de son SYN.Deinde, postea, posthac, rursus. Usus : @rt. Filius virtutem Paternam ~rojecit, Cavendum, ne, quod semel dixiinus, deinceps iibjecit; non insistit paternis vestigiis; a dicamus. prirnum est, se conservare, de,,paterna virtiite ahest longissime ; a parentis Ceps,etc. moribus discedit longissime; a patriis instiD E I N D E , E*lsuitd. SYN. l)ein, exinde, tutis moribusque abit, desciscit, alienus est ; exi", dehinc, Post, postmodo, ~ost'""du"', nulluln paternz \.irtutis in e0 est vestigium ; tu"', subinde, ~osthac, debnce~s, secundo veteres rnajoruln laudes in asperitate loco, sec~ndum e% osterius, post hzc, !nde, ,bterit ; paten>z indolis nihf refert ; ingenio id IOciuum. Jsus: Naturaln primum patrk mribusadmodum dissilniIi ;agendi videte, deinde inventionem, denique constanratio a ratione parentis distat longius; practer tiam. sultus speciem, patris nihil habet, nihil refert; DE I N T ~ G R O . DhcLc/, nouvea*. credas hominem alio parente natum, ita SYN. Denuo. USUS: In morbum de integro moribus dissimilij est; ita mores a parentis incidi. Eas leges de integro ferri placet. optimi moribus abludunt, abhorrent, abeunt, Cf. Iterum. dissident, dissentiunt ; neino parentem in filio cognoscat, ita longe a patena consueDEJECTIO, enis, f. E x p r n p r i a t i o n . SYN. tudine recedit ;patris iiioribus haud respondet Depulsio. Usus : Qui illam vim dejeflionemfilius; haud sane in mores parentis abit filius; que fecerit. mores parentis perse ui, vitam exprimere, DBJEC~OS,fis, in: ~ b ~ f uis u ~ s .: v i a consettari vestigia diosum filio, nec jam arboruin dejeau impedita. pronum ingenio vitiis depravato. Cf. DlssiDEJERO* as*avi* atum* are. * re ' "h milis, Abludo, Discrepo, Imltor. USUS: f a " sermewf. SYN.Juro. USUS: Oneratus utinam ejus filii non degenerassent a ,,irtute "UrO dejerat et claliiat. Cf. Perjurus. paterna;ab illa perenni et contestata majorum D t J I C f O , 18, j&cl, jectum, ere, a.]lfcr prohitate descivissent ! Cf. Descisco, Ded bar, grciji&r, rtn~!erser. SYN. Deturbo, terius fieri. demolior, depello, disturbo, exturbo, preciDEGO,is, 1, ere, a. Pa.rsrr, cniisrtner pito, dimoveo, dejettionem facio. PHRAS. ( l e tettzps ). SYN. Agn, transigo, traducn, 1. De s r a d u s u 0 hominem dejeclt, if /T/ \ ivo. Usus :Vitam, atatem in exilio, egestate dchoir ~ t Rotw111c f de son rli#,q. Ll>e c a l 0 (legere. Vitam cum virtute, sine molestia, in detraxit hominem h o ~ o r i s insolentia elatiim ; tranquiliitatc degere. C t Vlvo. inagistratu hoininem movit superbia inflatum; DEGRAVO, as, a t u m , are, a. Chtz<qcr, "baftum magistratu Iioinincin in ordinem ,,jptsa,ltir. SYN.Premo, gravein et ponderoredegit. 2. S t a t u a s Deorum dejecft, il sum reddo. ~~i~~ peritos nandi renvvrsa les stutrics &S csciicut-. Siinulacra lassitudo et'vulnera degravant. Deorum depulit, evertit ; 1)eorum statuas DEGREDIOR. eris, gmssus s u m . deturbavit, amixit, comminuit, dissipavit; in gredi, d. Sorfir d r , s'r'logner. UsUS: Eques terram przcipitavit; ad terrani dedit ; ad :id pedes degressus, cazfulier q u i a $iris )id ierram amixit. I>eorum bimcilacra deinolitus ti ~CYYC. est; disjefla, disturhata sul~ruit, evertit. Usus: 1. Aliquem consulatu, de gradu, de statu DBGUSTO,as,avi, atum,are,aGofi?cr, vita, de possessionibus dejicere, dL~oss~/er, rssayer, r@urer. SYN. Delibo, gusto, attiiigo, c x - r n j r i t r qqn de rrs bittts. Magistratum a agnosco, conjicia Usuc: Vellem, aliquid de gubernaciilis reipublic;e, Juguin ccrvicibus Iiis exercitationibus degustasses. Odorare dejicere. Spe amicisqcie dejettus. 2. Adlmo, hoininem, degusta convivain tuum. Vis deenle7!cr, r c ? r ~ ~ r i c h t r Metiiin . Iiunc Sicilia gustare vitam et fortunam ineam? Cf. Gusto. DEHINC, ne 10, ,i de irf. sYN. dejeci. Vide, quantuiii l'hilosopliia de doloris terrore dejecerit. 3. Averto. abzisstr. d~~tnurDeinde, postea. usUs: l,rimuin divertit, nerdc. Nusquatn a rcpublica oculos dejcci. dehinc cenavit. Cf. Deinde. ~ t ~ ~ ~ ~ ~ , i s , i uere. n c n .tI l u lru m nir ., DEHISCO. is, ere, n. .Sotiorir, sr/Lndrt. ~L'Partr. USUS: ( . U = d e ~ ~ i n t fuere, t l socianSYN.Discedo. PHRAS.Dehiscit tellus, ln /<m s'entr'mrt~rt.. Collabitiir in immensam
DEGENER, &riq gen. omn. Ufnr, abdfardi. SYN.Qui majonim moribus non
DEL
205
DEL
vita re& ordinandz negotio; dcliberatio capienda, habenda diligens ; ineundum consilium; ineunda via, ratio vito in posterum instituendo. Cf. Consulo, Conslifum, Consulto, Consultatio, Cogito, Consldero. USVS: Etiam cum hostibus deliberat. Tecum de capite et fortunis meis deliberaba et statuam. DLIBO, a q avi, a t u m , are, a. E rn; orlfw. SYN.Quasi libando iiiinuo, ecerfegusto,1 ab ris primoribus giisto, attingo. sus: Vixdelibaverat honorein iiovum. Nihil sr poricrai de laude tua ac loria delibabo,~r uidctrnt affrinfc vofrr ~ l o i r e . DLIBUTUS. a. um. Oirrf. />n///. SVN. f. Unaus, oblitus ~ s : s Multis &dicniiientis consu~~u~io,f. SVN. consu1tatio, Consilium. delibutus. Compositus et delibutus capillus. FPITH I>iffirilis.difficilior.difficillima. mama. DPLIcATE. Mollrtrtrnt. A'unr t,runiCrr - - - -. - .--- - -,- -- - r - , turois. ~ l u r i m a .Usvs : Etsi tibi assentior. 1 effr'ntinCr. SYN. ~ o l l i t e r .U;US : Molliter et Jelicate vivere, accubare. liabet're's deliberationem, birn ur j r sois & vofrc avir. crprndanf la dose a%t*iantfcqil'o* DRLIcATus,.~, w, Muu,d/lict~f, @y#etf~t. Non oportebat eam deliberationem *ni&. SYN. Mollis ~ S U S Libidinosa : a~ introducere, susci re. Deliberationes de delicata juvcntus. Delicatat,obsceno voluptarepublica hahere. Consillum. tea Delicatum sennonem infcrre convivio. DELIBERATI VUS, a, u m , D i l i b t r a f ~ Convivium delicatum. Muliebri, lepido, delicato comitatu stipatus. Usus : Causa genus deliberativum,canse du getttv dibruhJ DELICIAC. a r u m , f. pl. Dlicrs, dmrcrirr; a m a r ; lidrr(inugr. SYN. DeleRamentum, DL!BERTOR, brls, m. Crlui qui suavitas, voluptas, amores, niel, lcnocinia, drrlb2rr. SYN.Qui de re deliberat. illecebrz, irritamenta, lautiti,e. E P JH. ~ MaD ~ ~ B E R A T U S , a, um, ~ / ~ i n ,.r~l,,f~. (, gno,multa,pueriles. Uss : Sinainus illi pueusus: ~ i h certuin i est et deliberatu,,,. ~ i h i l riles voluptates et delicias. Epularum exquimihi deliberatius, quam, etc. sita delicia. Publicanos habeo in deliciis. 'TeDtLIBERO, as, avl, atum, are, a. et n. rentia me1 meum et delicia. Delicias me facit, prr, rxullij,wr, rCPCchir ,,filrtll~r~f. SYN. ludibriome habet9 i ' r'anruJr dt n*rs Consulto, consulo, consilior, deliberationem ciC*ns' Voluptasl Carus' habco consilium exquiro, consiliuin capio, DELICIoLR. arum* ~ 1 ~ . ~~icrf. considero, video, inquiro. PHRAS. Dellber a n d u m estdiu d e vlta, genemdeligendo, DELICTUM.1, n. DtIif, f u u SYN.Pecifauf l o u g t ~ ~ ~ rCflhhrr ~ i ~ s uvunf dt choisir catum, error. Usus : Quo deliRum ma'us, eo wn tfuf u2 vic. Diu deliberandum et concogravior p a n a Homines sapientes delido suo, quendum est, cui te vita genen addicas; connon aliomm injuria conimoventur. Cf. Error, silii res est et sane ardui, ddigcre vita genus Peccatum, Crimen, Scelus. optimum; jure in consultationem ac delibera- I DELIGO, as, atum, are, a. ,gltationem venit vi& genus, ad uod as iras chtr, lirr. SYN. Ligo. Usus : Deligam ad diu multumque casilia agitanla ; conferen! prluIn. f. =igOo. dum sedulo cum viris sapientibus de vitz 1 a. DELIGO, leg,, a. genere deligendo ; comparanda multumque alhuod &tire, choi~ir. SYN. Lego, eligo, deleflum ha,,,\ quoNm ex amplebris. Merito in deliberationem cadit *hibea contraria. )( Rejiclo: nona deli e x , rejicerc Magistratus modus; multas vitae in posterum dies ea consultatio teneat, nmU. est, qUr 1 deligere. fastris locum ; aliquein ad consilium *ligo' deligere' de toto vitz genere scntentiam ferat ; in deliD L I N I M E N r U M y 1, n. Atlruit, d u r gendo vita instituto assumendi in societatem tIl+?, sc'~tuc/ion. SYN.Dclinitio. USUS: Deliniconsilii viri sapientissimi ; adhibendum viro"entis ali~uem capere. w m sapientum consilium ;consilia conferenda DELINIO,ls, Ivl, i t u m , Ire. n AAOucir, sunt cum viris virtutis ac sapientia laude rliunucr, siduirr, cuph'vcr. SVX.Lenio, laco, clarissimis ; in deligendo tam arduo vita initigo, demulceo, allicio. )( Irrito. univena instituto nihil sine consilio aapienBlando scrmone milites, blanditiis, spe pr5d;e tum statuendum est ;deliberationem non facidelinivit. Voluptatuin illcccbris dc initur. lem habet vite genus eligendum; eundum in Cf, Demulceo, Placo. consilium; capita conferenda in tam arduo
1. Delere epistolam lacrimis. 1 . TRANSL. L)elevit mihi omnem molestiam epistola sua. Oblivione beneficia, injurias delere. 1s est, qui nuinmulis acceptis fas omne et q u u m , legeqreligionem, patriam deleat et exstinguat. Hujus insaniam e judiciis, hanc manilam nunquam ex hominum aniniis delebis. Bella prasentia, et futura consilio delevit. Urbem, cxercitum, adificium delere. Cf. Tollo, Adimo. D&L&TRIX, D ~ S< . Drsfn<cfri Usus: Illa deletrix Iiujus imperii sica. ~ E L ~ B E R A B U N D U S !a, u m , Qui dCli6drr. Usus :Consules deliberabundi cnpita conferunt. diu collwuuntur.
P'
DL1iER~T~&,
! 1 ,
1
,,
8~~s:
DEL
& si<iuirr. SYN. Mitigatio. Usus : Delinitio
206
. . .
--
DEAI
DELINIT~O, onls, f. Acfion ric gagnn;
multitudinis.
DBL!NITOR, orla, m. Ccfui qui channc. Usus :Judicis delinitor est orator. D~LINQUO, is, 11qu1, lictum. ere, n. et P. M o a q u e ~ d ron dryoir, co#rtmeffrcu# f a u k SYN.Pecco, errorem coinmitto. Usus : Delinquere in vita, in re aliqua. Cf. Pecco,
E r r o .
DlSdQUESCO, is, ere, n. Sr yo-, li dpw. SYN. Dissolvor, li uefio, ditiluo. d u s : Ne alacritate usus futli, gestiensque deliquescat. DELIQUIUM, 1, n. RC/ailunce. SYN. Defetus, diminutio PHRAS. (DeJiqulum pa68us est, VULC.), i f *?&e(lcl/iffancc. Animus eum defecit, destituit, reliquit ;animo ; animo defecit ; ita captus animi senconcidit su est, itt vita discessisse vidcretur; exanimi similis c o m i t ; inter suorum manus pro mortuo col~apsus ;subita defe&ione in gniua ; et monuo concidit ; linqui animo, subrnitti genu cmpit ; deficiens repente vix spiritum ducebat ; oculis confusis collapsus est, ne mentis ui dem campos; oculis moribundus extendebatu? ; animo male esse occ,.pit; repentina vis mali animi ex ulit. Usus : Vereor, ne id mihi libertatis de&uio sit. Cf. Concido, A n i m u a D E ~ ~ R A M = N T ~n.~~, ~ lcrlrai ~ YrrgMCC. sYN. ~ ~ l iuSUS ~ ~ : neliramenta ~ i ~ . loquitur. Cf. Dellm. DEL~RATIO, onis, f. DClirc,fofir. SYN. Stultitia, error, insania. EPITH. Incredibilis, senilis. USUS: O delirationem incredibilem ! DELIRO, as, avi, atum,are, n. ~ / / i c ~ f y < ~ v a g ~rdDfer. (cr, SYN. L>esipio. )( sapio. PHRAS. Dellrat, ilcrffou. Mens officium suum non acit : mens ct ratio hominem relinquit ;a mente discedit ; desertiis, destitutus a mente est ; niente captus est ; mentern amisit; mente motus est; mentis lumine obcai+US e.st ; mentis conipos non est ; mentis impos, lnops, expers est ; inops a mente est ; a ratione aversus ; rntione caret, deliramenta loquitur ;mentis vertigine agitur ; mentis err o n afefius est ;nihil pro sano ;,,igikans somniat. tnsania, Insanus, Furo, usus: Falli, errore labi, dcdecet, quam I)elirare in re Cf. Stultus. Stultitia. DELIRUS,a , u m , Qrri tt~(irc, extravagad. SYN. Stultus, insanus, mente captus, demens* emotz mentis PHRAs' r u m v l s morbi reddidlt, /u ~!iolencc dc hr ,naldh (tClirL.~ pe poteState mentis jmpotem fecit ; delirationein attulit homini ;de mentis statu deduxit hominem ;erroris et dementiz complevit. Cf. s t u ~ t u a Usus :
v,&,t
,,
Qua: anus tam 'delira, ut ista timeat? Cf. D e m e n a DELITESCO, 1%ttil escere, n. Sc cachcr. SYN. Lateo, abscondor. UsuS : In alicujus au&oritatedelitescere. Delitescit,dein repente ~ r o s i l i tCf. Lateos Abdo. A b m n d o . DELOBRUM,1, n. Tmph SYN.Templum, fanum. EPITH. Communia, consecrata, patria, religiosissima Usus : Delubra san&issimis religionibus consecrata. Cf. Templum. DELODO, is,, l d , isum, ere, a. Abre JCY, fro#npCr, SCL]OUCY d. SYN. Ludo, eludo, illudo, Cerideo. Usus : Num deludi ac contemni ma-estatem senatus patiemini ? Cf. Illudo, Dedpio, Derldeo, Ludico. DELUMBO. as, avi, aturn. are, a. rcinfcr; aflaiblir, /IPC~UCY. SYN. Debilito, enema. Usus : N+ minutior numen9 detumbet sententias. D ~ ~ A N D a,, O, atum, are, a R ~ "cffm>con!cr CommittO. USUs :Demandare curam legato ; demandare cura: alicujus aliquid. C t Mando, Committo. DEMENS* enti* Omn* gen. Pni>Ldc Lr 'ai~o-I i f l s e m 4 / 0 ~ SYN. . De mente ac santate deturbatus, delirus. emota mente, insa"U% amens. )( S a n u a Usus : Scelere demens. Tragico illo Oreste dementior. Cf. Insanus* AmentiaDEMENSUM, 1, n. ~ i ~ f r i d u t i o###mic , SUCIIC en naturc ou en argtnf faite d I1escIaz~e. (VUIG. Portlo). USUS: I>e demenso su0 dedit, defraudans genium suum. D E M E N T E R # FolLel~~eiz~. SYN. Stulte. DEMENTI A, ac, f. Foie. SYN.Amentin, insania, stultitia. EPITH. Populans, turbulenutilis. USUS: Dementia aliqua ex ~ ta, ~ summa, ~ , civibus hostes aAi. C. Amentla. Stultitia. DEMEREOR, eris, i t u s aum, eri, d. Gtrgncrpar ,/es scr~iccr.SYN.Meritdaliqiio inihi queinpiam adstringo. Usus : 1Seneficio civttatem demereri. Cf. Concilio, Mereor. DEMERGO*isg memi* memums Ore' a. Plo'r:c'> e*/or~~rr. SYX. hfergo, immergov ObruOs PHRAS' In demersus if f u f cnglouti danr lo nrrr. Gurgitibus haustus periit ; r a ~ i d o gurgite ablatus nunquam ceps.apparuit ;fluflibus mans absorptus est ; aquarum flufiibus obrutus est ;aquis sufocatus, ex~tinfllis est. Cf. Mergo. UsUs : E r c alieno demergi. Opibus leges demergerc, opprimere, n b a i ~ ~ tu#rt1antir. r, Patriam dernersam ertuli. cf.M ~ ~ ~ ~ Dt~gTIOR, mensus iri, d. Mesurer. SYN.Metior, dimetior, describo. USUS: Solis cursum demetiri. Ut verba verbis demensa et pariares~ondeant. Cf. Metlor. DEMETIo, isi, messui, messum,ere, a. Ilfoissonncr. SYN. Meto. ADV. Tempestivc.
DEM
c a n qutdquam; noli ad honores aspirare, delatos etiam invitus suscipe; elatos spiritus inflatumque sui admiratione antinuin comprime, et quasi equum exultantem et laxivientem frenis ac vinculis compesce; modestiam ubique, fac, pr;e te feras ; nihil in te elatum, nihil inflatum ac tumidum resideat ; animos illos sese impotentius efferentes comprime, edoma, ac sub jugum mitte ; pone arrogantes illos spiritus, ac quidquid tuinoris suModestia. USUS : rest, ex aniino ejice. Cf. g a m rem alte in p d u s demisit. Metu vultum dejicere, demittere. ViCtores ecerunt se Iztitia, viAi debbitantur, animosque deinittunt. Cf. Abjicio, Deprimo, Humllis. DEMO. la, dempsl. ere, a. Enlever, retranckcr. SYN. Adimo, detraho, )( Addo. USUS : Sollicitudinem alicui et metum demere. Fidem fabulis demere. Alicui de molestia demere. Cf. Aufem, Tollo. D F M b L t O R . Iris, s s u m , Iri, d. DIntoltr, ubalire, renversr&uN. Deturbo, dejicio, disturbo, everto, diruo, destruo. U s u s : Demoliri muros, parietem,~des. Cf. Destruo. DMOLITIO, onis, t DJt;rroli/ion, destrriction. SYN. Eversio. DRMONSTRATIO, onis. f. Ddrno;~sfra/ion. SYN. Ratio validior et apertior. EPITH. Necessaria, falsa, universa U s u s : Argumenti conclusio, sru demonstratio. DEMONSTRATVUS, a, um, Drnonsfrafzf. SYN.EpidiAicus. UsUs : Cenus orationis demonstrativum. DESMONSTRATOR, mis, m. Cilui g u i imiiquc, qui dicrit. DEMONSTRO, as, avi, a t u m , are, a. Montrrr, /nirc vozr, indiqrcrr; dJ;rzontrer, exparcr. SYN.Commonstro, significo, declaro, pr= me fero, non dissimulo, profiteor, digitum in rem intendo, testificar, indice digito monstro, digito ostendo, lanum facio. Aijv. Breviter, caute, commolius, diligcntissime, lucide, necessario, proprie. USUS: Demonstrire amorem in aliqiiem. Demonstravi hoc senatui, simul id ostendi. Ct Oatendo. DEMORIOR, @da,mort[lus s u m , mori, d. Mourir. SYN. Motior. USUS : Rom* demortuus est. Cf. Morior. DEMOROR, aris, a t u s s u m , arl. d. Rctardrr, rrtcnir. SYN. Detineo, renioror. ADV. Diutius. U s u s : Ne diutius te demorer. Cf. Moror. DEMOVEO, es, mbvi, matum. ere, a. DdpIaccr, carter dc. SYN. Removeo, dimoveo. U s u s : Nunquam me de sententia, de cura, de n e t o demovebit. Alteros demovit, constituit alteros. Cf. Moveo. DEIMULCEO, es, muisi,muictum,ere, a. Cjrww. SYN. Leniter mulceo, delinio,
U s u s : Tempestive demetere et percipere

h A u r Cf. Meto. DEMIGRO,as, a v i , a t u m , a r e , n. Changer & sjo~dr, aIer Aabiter u i f h r s , dbpr. SYN.Ad alias ades, ad habitandum eo diocedo. U s u s : Nunquam de statu meo demigrabo. Demigrare et focos relinquere. Cf. Mlgro. DRMINOO, iqiii, iitum, ere, a Retrand e r , diminrtrr, amoindrir. SYN.Imminuo. DEMIROR, aria, a t u s s u m , ari, & &&e fort tonnL SYN.Valde miror. USUS : H e t e txspeAasse demiror. Cf. Mlror. DEMISSE, Basse~ncnt,IiurnbIetncnt. SYN. Humiliter. USUS: Suppliciter et demisse agere gratias. Demisse et humiliter loqui. DEMISSIO, onis, f. Bassrsse; modestic. SYN. Animi abjetlio, infratlio, debilitato; itern :Modestia animi. Cf. Humilltas, Modestia. DEMISSUS,a, um. Abuttu; doux, modrstc, simple. SYN.Humilis, fraAus, sordidus ; item: modestiis,minime arrogans nec ambitiosus. PHRAS. Anlmo est p e r q u a m demlsao, il est trhs ;~tod~stc, Modestia animi est insigni ; animo est modestissirno; prafert ubi ue insienem animi modestiam: a sumrcilio?astuauc abest longissime ; non tiatu;, non arrogak, non contumax est; non multum sibi defert, tribuit, arrogat ;omni insolentia vacat ;magna moderatione, modestia in omni officii parte utitur ; submisse, inodeste de se existimat ; des icientia sui insignis est; nihil homine mdestius, nihil ab oinni fastu et arrogantia alienius. USUS: 1. Demisso capite perculsus domum abiit. 2. AbjeEtus, aballu. Sylla maorens, demissus, afitus. F r a b animo et demisso, non pertinax, non litigiosus, non acerbus. B . Humtlis, Moderitus. DEM~TIGO, as, avi, a t u m . are, a. Adoucir, rcndrc ai~rrablr.SVN. Mitigo, lenio. U s u s : Nosmetipsi quotidie demitigamur, nous-in2nies, nous rioits Aittnanisons chque jour. Cf.l e n i o . DEMITTO, is, mis!, mlssum. ere, a Faire &sccndre, abafire; - se, s'abat'ssrr, dcscrdrr. SYN. Inclino, deprimo. )( Effero. ADV.Se penitus. PHRAS. 1. N l m l u m t e demittls, vous vous abasscs irop. K q u o submissius agis; nulla decori ratione habita,.plus quam par est, prater decomrn te deprimis, abjicis, submittis; non sine summo dedecore animi tui magnitudinem plus zquo infletis; dignitati t u a parum consulis, dummodo infra omnium te pedes abjicere possis. Vix modum tenet animi illa tui demissio et abjeAio. 2. Dem i i b te, q u a n t u m potes, kumilirr-vous, uulant qrte vous Ir @ves. Dejice, submitte, deprime arrogantes spiritus tuos, animi vct magnitudinem, ve1 tumorem infle6te; nulli te antepone : tibi ipse displice; noli de te praedi-
DEM
208
DEP
permulceo. Usus : Equi tergum demulcere. Cf. Blandlor. DEMUM,E n j n . SYN.Tandem, denique, postremo, ad extremum, ad ultimuin. USUS : Exilium quantum demum a perpetua peregrinatione differt 7 Cf. Denlque. DEMUTO. as, vi. a t u m , a r e v aCkangrr. Usus: Mores ingenium demutant. Cf. Muto. DBN ARIUS. 11, m. Drnizr, pi2cr dr monm 2 f a r nf ui, d a n ~ Poragi~w, valaif Io as, plus h x 6 . ~ Y N Decima . pars aurei nummi, sru coronati, et pondere d r a c h w fere responden~. Usus : Emere denario, millo denariomn; sperabam me ad gfri% deventurum. D ~ N E G Oas, . avi, a t u m , are, a. N i r r fortrrj~tnt; rrfurr. SYN.Inficior, nego, recuso. )( Annuo. USUS : Etiam jucunda natura: denego. Jure denegare posset occupatio tua, quod peto. Cf. Nego. DENI, as. a. D i x j a r d i r , dix A di*. SVN. Decem. Usus : Puer denum annorum. DNIQUE, E n j n . SYN.Ad extremum, post omnia. PHRASN u n c denique redllt i n patrlam, r n t il rst rcvdnu rz'ans su pahir. Tandem aliquando, diuturna mora interposita; aliquando tandem; denique ad extremum, demuin postremo ; post diuturnum tempus ; longo temporis intervallo; cum tempus jam mulruin abiisset ;transatlo jam multorum annoruin spatio; longo post teinpore; interjetlo longo teinporis curriculo revertit in atriam ;ad sua se cunabula recepit. USUS : e r b e s oiiines ac oppida, agri deniqw ipsi. D & N ~ M I N A T I o , onls, f. Mtony?nit. Flgura rhetorlca. DENOMINO, as, avi, a t u m , are. a.
finrrnrr, dotrnzr un noin.
D~N~To as, , avl, a t u m , ara, a. et n. pur ri: signc, d l s i p r r . SYN. Designo, significo. Usus : Una epistola Mithridates Romanos in Asia omnes trucidandos denotavit. Cf. Noto. DENS, entls, m. Drnf. Usus : Ilente extcnuarc, mandere, inolere cibuin, tndckrr avrc les &n& Dentes evellere, eximere, ' arrnckrr. Dentes emittit, ilfait s2s iicnfs. Dentes mobil a confirinare ;vacillantes dentes confirinare ; dentium inobilitates firinare, rafimir, arr a n p r dcs tlrnts qui brurrlrnt. Dente maledico aliquein carpere, affaqrrrr a71rc les ricnts dr & tr~CIIisunct.Terrorem dentium crepitus insequitur. DENSUS, a , u m . k#uis, prrss, scrrr! SYN. Creber, crassus, coiifertus, spissus, stipatus, concretus. )( Rarus. Usus: Silva densa atque aspera Loca silvestribus sepibus densa. DENTATUS, a , u m , Mordarif, Mhrrnt. SYN. Mordax, USUS : Charta dentata etur, on era l a dosr sur tlu papiri
Intl&trrr ~ i ~ o vune t z
&f dt s~trtglitr).
DENUDO, as, avi, a t u m , are, a. nftttrt d nu, ~llcouvrir. SVN. Nudo, spolio. ADV. Crudelissime. USUS : Spoliare et denudare aliquem suo omatu. Cf. Nudo. DENUNTIATIO, onts, f. Annoncr, nvertiss~irrt~if, i#qo>tctinn.SYN.lndicium, significatio. EPITH. Pcriculosa, pracinatura. Usos : 1)enuntiatio belli. Terrere aliquem denuntiatione periculi. (luir. est illa a Lhis profetta denuntiatio calamitatum 7 DENUNTIO, as, avi, a t u m , are, a Anrwnrcr, dtclartr; otdorrnrr. SYN. Indico, palam dico, testor, ostendo, significo, pranuntio. ADV.Ante, aperte, apertius, singillatiiii, multo ante, palam. Usus : Inimicitias ille mihi denuntiavit. Clodius metum, vim terrores jacit et denuntiat. Judici, ?uin judiciuin, v r l judicium alicui denuntiare. Espetlanti litteras denuntiavit, ne scriberem. DENOO, D r nouurau. SYN. De integro. Cf. Iterum. DEONERO, as, avi. a t u m , are, a. DI'rharct~r.SYN.Exonero, depono. Usus : Sure invidire aliquid iii me deonerare et trajicere voluit, a l a 71ur/rddt'rlrfrr v r uir#eu sur moicfe Poditrrx pur Pc1zcu6/z. ~ t Onus. ? DEORSUM, E n has. )( Sursum. UsUs : 1)ireRe deorsuin fcror. DPACISCOR, e r i q pa6tus s u m , pacisd, d. Fuirt unpacfr, un accortt. SVN. Paciscor, spondeo. Usus : Tria przdia sibi depaRus est, il p r i t trois >~r/ftriries porfr su Ad conditiones alirujus ; cum aliquo cisci. Cf. P a c t u m . DEPASCO, is, pavi, pastum, ere, a, ,le D E P A S C O R ~ ~ pastus ~ ~ Ss , u m , pasci, d. Rrouttar, s d rzfiiltm SVN. Absumo, reseco. Usus : Pecnra apruin dcpascunt ; orationis Iiixuriein stilo depascere, rrtr~inchtr, /u#rrr nvrclc slylrt i'ix~~btfr~rnce drr ~/iscottrs.Febris I hominem misere depascitur. DEPECLATOR, ods, m. Djrduttvtr, .i~nltirr. Usus : I>epeculator, vcxator provinciarum. Cf. F u r . DIIPECLOR, aria, a t u s sum, ari, d. Dipouifrr, v>olrr. SYN. Furor, compilo. UsUs: Civitates, regna, doinos depcculntus est. Honorem alicujus et famam depcculari. Eiiiii omni argento dcpeculatus est. D ~ P E L L O , IS, pall, pulsum, era, a. L1asrr; lo(gtr,rer,r~firtsser. S\ N. Pclln, repello, propulso, expcllo, arceo. Anv. Facile, zgrius. Usus : Virgines voluntaria morte nefariam turpitudinein a se de tilcre. Tribuiii fiiror eam ad calamitatem, doyorem, suspicinnem, mortein depulit. Cxdem a vt~bis,vastitatem, incendia, furorcin maloruin, jugitm a cervicibus, meis laboribus depuli. Aliqucin de loco, consilio, seiitciitia dcpcllerc. Cf. Pello, Arceo, Ejicio.
G::
DEP DEPENDEO, es, pendi, pensum. ere, n. l?frLv susfit&iu. SYN. Ueorsum pendeo. Usvs : Lychni e Iaquearibiis dependent. DEPENDO, is, pendi, petisum, ere, a. &p. SVN.Pendo, solvo. Usvs : Abjurare malo, quam dependere pacnas criminibus. hiercedem operis de ndere. Quod spopondisti pro alio, d e p e n g d u m est. Cf. Pendo. ir, perdIdl, perdItum, n Prrtfrt.. SVN.Amitto, perdo. Usus : Nihil de laude deoerdidisti. aut honestate. Cf. Perdo, ~ m i t t ; . DEPEREO, is, ivi vcl ii, im, n. Pnir, S? f i r ~ f w . SYN. Pereo. USUS : 1. Cave, ne servus depereat. 2. Ueperire aliquein amore,
209
DEP
niam deponere, c o n * fortunr. Cf. Abjicio.
aliquem, in alicujus fide, causam suam, pecud qqn sa cause, SU
Quis excisionem, inflammationem, eversionem, depopulationem, vastitatem agris intulit ? Non me honorum direptio. non teRorum e ccisio, non d i u m sacrarum, publicorum OperUn' depopulatiO movet. DEP~PULATOR. orla. m. B h u r t u t c u r . SYN.Pradator, dircptor. USS: Depopulator fori, obsessor patria. DEPOPOLOR, aria, a t u s rum, ari, d. DvosIcr, ravqpcr. SvN. Vasto, diripio, depof t i ~ t t r /pG*rtfuit~i/tf r qqtt. ulationem infern, exscindq everto, inflammo; Rosti~em in modum pm&s ago. usvs :~ g t o s DEPINGD,is, pinxi. pictum. ere, a. depopulari. Cf. Dlripio. Vasto. I'cimirr. SYN. Pingo, describo. ADV. Cominode sane. Usvs : Mente et cugitatione sibi DEPORTO, as, avi, a t u m , are, a Eaaliquid depingere, sr rrpre'sc~frr qqckc dans p0rfcr, f r ~ n s ~ r f cSYN. r . Exporto, porto, reP8sj5rit. Cf. Pingo. orto, aufero; duco, W u c o . Auv. Fruga[ter, tuto, undique. Usvs : Non opes modo, DEPLORO, as, avi. a t u m , are, n. P&used e t hiimanitatem ex Italia deportasti. Belreo-,glttlir, sr Itztttrt~f~r. SVN.Lamentor, conlum in Africam et exercitum deportavit Pomqueror, dcfleo. ADV. Copiose, dolentius, divipeius. Triumphum ex provincia deportare. nitus. USUI : Si ad saxa de injuriis tuis conKomam valetudinis causa se deportare. Deiieri et deplorare veliin. Querelas deplorare. portare aliqueminexiliu~dj%rtrr.Cf. Porto. buis pro rerutn atrocitate tantas calamitatcs cleploret ? Cf. Lugeo, Gemo. DEPOSCO.h. p ~ m i -m, . a . l)rtrtnmicr nvcc instunrc. SYN.Oinnino posco, DEPONO, is, poslii, pUaItum, em, a. appeto, flxgito, expeto. )( Recuao. USUS : Jfrlfrc it fzwr; tidpostr, ubtirtdt~ttnrr,quitftr. Hnc non modo non recuso, sed deposco. SYN. Kepono, CO~JOCO, abjicio, exuo, pono. Has sibi partes depoposcit. Hunc im eratoAVV. Honestiiis iniinicitias, honestissime, Iiumanissiine , paulisper , plane. P H R A ~ rein sibi ad bellum miles deposcebat. ~ P P e t o , Posco. 1. Depone metum, ddp00~1 tou& cruintc. Yitte tiniores istos; inissas fac sollicitudines; DEPOSITUM. i, n. Bdflt. SYN. Cominendatum alicui, TWconcreditum. Usvs : oinitte anxias de te curas; expedi inentem iis 1)e~ositumnon reddere.. iniustitia est. aneoribus : resoira ab his timoribiis : abduc :il;iis molestii; tantisper animum; e'ice Iios DEPRAvATES, D c frm~o-S,mal. SYN. :inimo tiniores; aniipum confirma; dcessant Cnnupte. Uss : Uepravate de re aliqua istie nunc curx, animuin exedunt ; aufer judicare. intempestivas so licitudines. Animum curis DEPRAVATIO, onir, f. Cuti~orsion, ade~ressum erige. excita. Cf. Cura. Metus. ~ k o r2.~epsitus . eat a 8uo m a ~ i i t r a t u ; frutiotr. SYN. Corruptio, distortio. Usus : Oris depravatio nobis indigna. Non te, sed V uL.), iI/ttf tfe'fis L scsfonctions. AhRiis depravatione verbi me urgebat. Uepravatio magistratu est ;niagistratu abire, decedere juset foeditas turpificati animi si videri possit. sus ; spoliatus ninni dignitate ; honoris gradu Ikpravatio consuetudinum, opinionum vanidejectus, exaunoratus est ; detractum, abrotas, animorum imbecillitas multos alio fleAit. gatum est illi iinperium; in ordinem est reCf. Corrumpo. clacus; adempta sunt illi magistratus insiDEPRAVO, as, avi, iitum,are, a. i'orXnia; motus est iiiagistratu. Cf. Abdico, Dedrc; a l f l r t r , rowott~prc.SVN.Corrumpo, pra/lolo. USUS : l. In tuo sermone et suavitate bis moribiis imbuo; ab officio abduco, averto, curas omnes depono. Studium pristinuin, avoco. Uss : Mores juvenum nostra indulamorem, amicitiain deponere ;timores, curas, gentia corruptelaque depravantur. Cf. Corspem, metuni, offensionein, memoriam dolorumpu. ris deponere. Faltas contuinelias ex animo deponere. Oinnes molestias deposui et ejeci. DEPRECATIO, bnis, f. pri2rc. SYN. 3. Imperiuiii, provinciam deponere, dj%srr Precatio, postulatio. Usvs : Ileprecatio est, rrn cotnnrntuit.~/tcnf, c r ~ s r rtfd .p~nvrrttcr urc in qua non defensio fa& ; sed ignoscendi firovincr. Cf. Abdico. 3. Agrum dep~nere, tulatio continetur. Deprecatione uti. A&% desperare, tib<i~~tio~tr~cr rrtr I~IU/I&, l > e p illi deprecationem priculi xtas illa, in qua sita et conclamats cst respiiblica. 4. Apiid tuin fuit, dtr<frc.
DEPOPOLTIO. bnis. f. Dhurtution, ruvagr. SYN. Vastatio, direptio, eversio. Usvs:
y?,
DEP DEPRECATOR,
tm&. SYN. Qui reo veniam et impunitatein
210
--
--
DER -
briq m. Celui qui in-
deporcit,et eximit periculo. USUS : 1. Sperak m , me potius ad~utorem tibi futunim, quani miserianim depmatorem. 2. Defensor, ciLfnucur. Deprecator fortunamm ac salutis me= fusti. Cf.Defensor, Patronus. D~PRECOR, aris, a t u s s u m , ari, d. Prier; &k>umtr, Lcartcr. SYN.Deprecatione impetra, supplico; removeo, recuso. ADV.Paulatim. PHRAS. I. Deprecare pro me, inkrc,f&,s#our moi, (Vuis. intercede pro me). Imtos, quaero, animos deprecare; deprecatorem te in meu periculo prabeto; deprecatoris munus suscipe ;deprecatoris partes age; pro capite, pro salute mea deprecare ; in depre. canda principis ira studium tuum adhibe ; operam, studium, auCtoritatem Pro me interpone ; precibus periculum averte. 2. I r a m Uivinam deprecari. apuiscrlkir &firih.cf & rollrc divine. Pacem Superum precibus exposcere; finem iranim cmlestium exposcere. 3 (Culpam s u a m deprecatus w t , VULC.), il <icmaiut2 pardon a sa P k . pRcibus petiit, rwaviti pam eluit; ut ejus deliti sibi venia daRtur ;ut deliAi gratia fieret ; ut culpa ea sibi condonaretur, ut noxa remitteretur, oravit. CtVenla. Usus : Multoruin vitam a tyranno deprecatus est, il iIrrnunrla uu q r a n u vi6 de nonidti? de cifovcns. Calamitatem a se. mortem, supplicium~eprecari. Pro reditu ' Cicemnis amici deprecati sunt, les atnis de Cicirotr &,maruirent son rappc. Nullum ericulqin pro republica; nullnm poenam, si fegllero, deprecor, auf refugio, sije votrs trorn#e,i>acce,4fe trms &S chAfintenfs. DEPREHENDO,is, di, s u m , ere, a Rrrfer, firedrc; saisir, cotrnaftrt, s>u#trcevoir. SYN.Comprehendn,animadverto, agnosc q comperio, teneo. Anv. Itidem, manifesto. Usvs : Aliqiiem in maleficio, in manifesto scelere, ipsis oculis facinus deprehendere. C f . Manifestus. DEPREHENSIO, bnis, f. Dkour~erte. EPITH. Manifesta. UsUs : Manifesta veneni deprehcnsio. DEPRESSUS, a, u m , Abaiss, bar. SvN. Deiiiissus. ab~cRus. humilis. USUS : i , Dcpressa doihus. t o c e iedata et dep&sia usas sum. 2. Demersus, could ri fond, engbuti. Aiunt hostiuin classem aut protligatam aut de~ressam. Cf. A b i a u s . Humilis. DEPRIMO, is. pressi, pnrrsum. ere, e Abaisser, abaffre, fouler aux pieds. SYN. AfAigo, protero, conculco,dcmitto. )( Extollo, erigo, eiiero. PHRAS. I. Satis homlnem depreaqit, i l n assex htrtr~i/i cet Iromrne. Audaciam hominis egregie contudit; vim ac spidtus fregit ;tumorem compressit ; arro antes hominis spiritus infregit, coercuit, debifitavit. Cf. Frango, Coerceo. 2. Quid i t a te deprl-
m l s ? Pou uoi vous Dbnisser ait~si? Quid ad ista desce$is? quid in humiles has ac sordidas cogitationes te abjicis? cur nihil altum, nihil te di um suscipis? cur ita aversus es ab omnis Enestie gloria studio? cur nihil spetbs in laude positum? cur,animum ita de'icis demittis? cur animi inagnitudinem ad indmayhax inflctis? Nimium rnihi humilis, abjettus, depressus videtur animus tuus ; humi serpere, humi jacere animuin tam sublimem eretum ue patiere? Cur ab animi pr~stantia adeo %escivisti? Cf. Humilis, Abjectus. U s v i : Vos etiain mcam fortunam dri.mitis, vestram attollitis. Me vituperando a igitts, exstintum me vi atquc impressione eversum cupitis. Cf. Amigo. DEPR~MO is, , pmmpsi, promptum, ore, a. T h r hors ou de. SYN.Expromo, profero, expono, eruo. Usus: Pecunia ex ~ r a r i o deproinpta. Argumentum ex intimo artificio deprompsi. Cf. Pmmo. DgPUGNO, as, avl* atum. are, a.Cornbaffre, livrcr balai'I&. SYN. Decerto, dimico. ADV. Gratis, peregre, valde. UsUs: Cuin facinorosis depugnanduin, aut servienduiii est. Cf. Pugno. DEPI~LSIO, bniq f. Actiorr d t repOusser, tficnrttr. SYN. Expulsio, inficiatio. Usus: Adeptio boni, depulsio mali, servitutis, doloris. DEPULSOR, briq m. Celui pui d m r , pui rcporrsse. SYN. Expulsor. Usus: De iil sor doininatus, quam particeps esse marui; DEPURGO, as, avi, atum. are, a. N ~ Y foyer. SYN.Purgo. Usus : Crimen dcpurgarc, iram deprecari. DEPOTO, as, avi, atum. are, a. Covzfiter sujfiuter; esfirr~tr.SYN. Puto, censeo, exLtimo. Usvs: Vide, ne te hebctern esse deputes. Deputabo mecum r;itioncs,datque excutiam.Se indignum rc aliqun; alterius opcram parvi deputare. Eam rein in lucro depirtavit. (Pro destino, rl@cIrer, barbarumest.) DRELICTIO, bnis, f. Abati~/ota.SYN. Contemptio. EPITH.' Injusta. Usus: Cornmunis utilitatis dcrelitio contra natiirnm est. Cf. Solitudo. DERELINQUO, is, ~ i q u i . lictum, 6re, a. Abadonncr. SYN.Desem, destituo. USUS: Causam communem derclinquere. Perditus, nec a fortuna tantum, sed et spe derelittus. Incultus et derelitiis ager. Cf. Relinquo, Desero. DEREPENTE, Tort d corrfl, ssntrduirr. Usvs: Derepente corruit. DERIDEO, as, risi, risum. are, n.Rir<., se nroquer de. SVN. Eludo, irrideo. I'HRAS. T h r a s o n w ubique deridentur, firrfouf orr se tnoqut des /anJrrorrs. Thr;isi)iics fabula
sunt vulgi ; ubique ludibrio sunt, ludjbrio DESCISCO, L s , scivl, acitum, era, n. Sr &tuchcr dc, quillrr lc @rti k. SYN.1)efihabentur; risum movent omnibus ; nsum cio. ADV. Flagitiose. USUS: A senatu, a cient, excutiunt ; deridiculo sunt omnibus. republica desciscere. A virtute, suis moribus, CCIrrideo. Ludibrlum. USUS: Contemnite a seipso plane descivit. Cf. Deiicio. illoq et deridete. Cf. Contemno. DERIDICOLUM, 1, n. Moqucrir, d i DESCRIBO, ls, scrlpsl, scrlptum, ere. a l e . SYN. Irrisio. USUS: Verba alicui per a. Copirr, tr~tiscn'rc. SYN. Exscribo, tranderidiculum dare. scribo, in rcripta mea transfero. Anv. Commodius, decentissime, fuse, generatim, miriDERXVTIO, Onls, f.Artionk~f~tot~ruer fice, paulisper, summatim, varie. PHRA.;. (la emdx). SYN. DeduCtio. USUS: DuCtus S t a t u m relpubllca egragle mihl deaquarum, derivationes fluminum. 8 ~ r l p s l ti , f tli'a par/ni~~ncttt ddpdirtt Pdtaf de D E R ~ V O , as, avl, a t u m , are, a Dla r@bliquc. Formam reipub1ic.e expressain fourrr. SVN. Duco, deduco, traho, arcesso. misit, exposuit, depinxit, adumhravit, deforPHRAS.L u d l a partem In i e derlvare. mavit, expinxit, oculis subjecit Usus: 1. Lidtircr sur soi trnc j ~ t i e de la gfoire. 'Transbrum describere. 2. Exprlmo. rc sett/cr, movere in se alienam laudem; in societatem (i/c~rr mcontcr. , Crassum egrcgie &cripsit. glorix alienz se oerre ; de aliena laude sibi Aliquem suis coloribus describere. Figuras aliquid decerpere. Cf. Adffirlbo. USUS : in pulvere describere. 3 Indlco, dpal no, TRANSL. Crim-n culpam ue in alium deridCji@tr, traccr, rcprCmtcr. Rem d e k i r e varc, jnirc rctotttb:r uncJautt sur un autm. bnviteret verbis describa. Tu mihi describe, Partem curarum in aliud studii genus ; rem uam viam ineam. llli Me latronem niiniruin aliquam in suum usum derivare, converterc. escribebant. Neminem consciorum sceleris C t Adscribo. Conlero. describam. + Decerno, designo, distribuo. DRRUGO, as, avl, a t u m , are. a. dter, turcr,assi'r. constituo, destlno, it~tfiscr, refrmcher. SYN. Detraho, delibo, minuo. Singulis urbibus frumenti rationes, vefligalia, )( Arrogo. ADV. Maxime. U s u s : Fidem leges descripsit. Suum cuique jus, suum musomniis merito derogant sapientes. E a res nus describere. Descripsisti urbis partes a<l multum de dignitate populi, de virtutis existiincendium. Descripsit pecuniam in bellum. matione derogavit. Suspicio inimicitiarum Cf. Expllco. autloritatem et fidem ejus diAis derogavit. DESCRIPTIO, Onli. f. Fifurr, rcjrCscwLcgi, aut de lege aliquid demgare. Nimium i.ttioa; ordonnancr; rlpartifiott. SYN. Dctibi derogas, dum oinnia arrogas. Cf. Demo, signatio! figura, forma, distributio, definitio, Adlmo. dis sitio. EPITH.Bqua, aequabilis, brevis, D R ~ S U S , a. u m , part. v. anom. dec a E t i s , falsa, similis, solers, subtilis, vetus, rodo. Roqq.4. Usus : Clypei a muribus derosi. apta. tanta. USUS: Descri~tio civitativ a majoribus sapienter constituta. Magistratuuin DEROO, is, riil, ere, a. Ddtmirr. USUS: descriptione omnis reipublia forma contineDe laudibus Dolabellae cumulum deruam, je tur. Regionum, rcrum, ordinum descri tio rabattrai bkn & niPritc a2 Doladclla. Urbis salubritas, dncriptio, pulchritudo. furi: D f k 3 A V I 0 , Is, 11, Ire, n. SCvir avec viofe~~c ccsscr ; de stvir, s'ap<UScr. SYN. q u a descriptio, certaque vivendi disciplina. DESECO.as, cti, ctum. are, a. Coufir, Savire desino. C .C i l u d e l l ~ DBSCENDO,is.dl.sum.ere, n.,nonnun- taillcr. SYN. Seco. quam a. Dcsceuirr. SVN.Detabor, e loco supeDESERO, f s , e r e i , mrtum, ere, a. nore venio, devolo, me demitto. )( Ascendo. Abana'onncr. SYN. Destituo, relinquo, dereADV.Obviam, omnino, pedetentim, properc, linquo; non adsum, desertum esse prodo, negiigo, pratermitto; a causa aiCUFu'; timide. PHKAS.t . Descendit e x equo, il desccdif ric Jettal. Ad pedes se dedit; in recedo. PHRA$.Allorum c u r a m gerls, te pedes desiliit ;ad pedes degressus est. z. Ad I p i u m dwerir, v m s vons oaupc. &S aufrcz d N s o n g r t <f ~ vous-&mc. De aliis certamen descendere, rn vmir s u r lltainr. ~lurimum, de te ipso tuisque rebus minime Certarnini se offerre ; dimicationem subire ; in aciem et certamen rcm committere; rem aboras. Aliena tibi curae sunt, tua negligis. Alio~m rationes pluris apud te sunt, quam in casum certaminis dare. CT. Certamen, Pugna. Usus: 1. Descendit de rostris in hiae. Propensior ad alios, quam ad te ipsum tua voluntas est. Alienam voluntatem ut camp.Jin ; in l o a uiora se demisit hostis. 2. Accedo. vcnir."Ad conditiones elatas, sequans, tuam deserir Aliena ut voluntati vcl in proelium tibi descendendum e n t Ad morem gens, te ipsum negligis, derelinquis. extrema consilia, ad dimicationem ca itis Ut ~ l i i s satisfacias, aliomm causa te ipsum destituis. Quid aliis placeat, quid alioruin e re descendi. Ad accusandum, causam agenfam, ad animi remissionem descenderc. Alterutram sit, attendis; n t i o rerum tuarum quid postuad conditionem descendere vult Casar. lei, minime cogitas. Ut sequaris alios, discedis
2
. -
DES
a te; deficis a t e ; desciscis a te ipso ; ;ilienis commndis omni studio, cura, labore inservis, invigilas, operain das, dicas, navas, praatas, tribuis, e tuis commodis nihil agis ; tua commoda minime tibi cordi sunt. Aliorum coinmoda duiii captas, tua negligis. Dum ;tliorum causam foves, juvas, agis, suscipis, tuam jacere, frigere, negleflam jacere pateris; tuam abjicis, nihili facis, parvi pzndis. De aliena causa sollicitus es, tuain nihil curas; tu* causa oblitus es. A1ien.e causxi faves inulto magis ac tuii?. Causain tuain ut alienam, alienam ut tuam traflas. Quod tu* cause dicanduin erat studium, dicas alienrc ; id ponis, collocas in aliena. Cf. Rellnquo, Deficio, Apostata. Usus: Causam suain, vadimonium, virtutis viam deserere. Turpe, auxilium implorantes deserere. A voluptatibus, a malitia deseruntur. A mente, consilio, spe deseritur, il p ~ r d a fkte. A re familiari tlcsenus,pau~~rc. Cf. Destituo, Rellnquo. DESERTIO,Onls, f. A b a n h n . lsta quideni velut desertio generis humani est. DESERTOR, orls, m. Cefui q u i abandor~rre;dstrfeur. )( Conservator. Usus : An pmditores salutis me estis, an desertores, quospropugnatoressperaverain.Cf. Apostata. DRSERTUS, a. u m , Abu~uir~~zrr~!, rfserf. SYN.ReliAus, incultus, vastus, vastatus, nudus. )( Celebrls. frequens. PHRAS. kwus d w r t u i erat, /e lieu ifnit tit's~rf. Locus erat humano cultu vacuus; solitudine et inopia vastus; locus inanis ac vastus a natura, et humano cultu; vastaerat in his locis solitudo. (VULG. Deaertum). Cf. Solitudo.Usus:Ager ab hominum cultura desertds. I>esertissima solitudo. Via deserta, inculta, frondibus inclusa Deserius ab otciis amicorum et abjetus. Cf. Solua DSERVIO, is, ira, n. Rtndrr srrvict, scvvir. SYN.Servio. USUS: Oficia mea, ope. rae, vigilia amicis deserviunt. Cf. Servio, Curo. DESES, Idls, omn. gen. O i z g irrocc11p6. SYN. Otiosus, ni1 agens. P H R A ~ Desldes . rumus, nousso1nrn:s inoicups. Marcescimus otio situque ; senescimus otio ; elanguescimus ignavia; mordius a nobis res agitur, geritur ; luxunantur animi otio; mulierum ritu sedemur desides, et cessainus; cessatores ignavi sumus. Cf. Plger. USUS: Sedemus desides domi, mulierum ritu inter nos altercantes. DESIDEO,es, sbdl, sidere. n. frrrsz~. SYN.Subsideo. USUS: Frustra totum diern desedi. DSXDERABILIS, e, gen. com. Db'sirnbit. SYN. Expetendus. USUS: Nihil desiderabile concupiscunt. DRSIDERTIO, onis, f. i ~ s i r .SW. Desiderium, cupiditas. USUS: In senibus nec
tanta titillatio voluptatis est, nec desideratio. Cf. Deslderlum. DESIDERIUM, 11. n. Dlsir,rr.qrr/. SYN. Cupiditas, stiidium, ardor, amor, sitis, igniciilus desiderii. )( Satietas. EPII.H. I>iuturnuin, gravissiinuni, incredibile, magnum, meliiis, ininus, inirurn, par, suinmuin, tantum, triste. PHKAS.1. Deslderium m a g n u m commovit, i f a rxcif d d granri's r'yrrfs. Injecit inagnuiii sui desiderium; magno omnes riii desiderio affecit; inagnum sui desiderium reliquit ;est in desiderio civium suorum ; desideria hoininuin inirifice incendit, excitavil, inflammavit ; ingens sui apud omnes desiderium coininovit. 2. Desidario t u l ardeo. jt dsirt v i v r ~ ~ ~ vovs r n f ~rnir. Estuo, flagro, cxardesco, incendor incredibili tui desiderio ; tenet me desiderium ingens tui ; teneor desidcrio tui incredibili; summa cupiditate inflaminor ; totus sum in desiderio tui; veheinenter te exspeflo. Nihil mihi longius, quam ut te videain; studio teneor acerrimo; admirabili studio concitor; dici non potest, ut immineain in adventuin tuum. Revolvor animo identidem in te; inflammato studio rapior. Ad insaniam te videre concupisco. Sitientissimum ine tui profiteor; pra?gestit aniinus te videre. Efferor studio te complectendi ; discupio tecum esse quainprimum. In ens tui cupido inccssit animum. lngens arior macerat, reinordct animum cupido tui. lngens aniinum cupido stimulat, invadit, incessit, m- tui conspeEtu explendi. Dudum me cupido cepit videndi tui; in desideriuin venit amirissimi hominis consp&us ; magno animi fervore feror ad te compieiendum; desiderium me tui ingens cepit; macerat me desiderio tui amicissiina consuetudo nostra; jam dudutn in amicissimi hominis amplexum trahi, rapi me sentio; ingens cupido animum stimulot videndi tui; accendi me incredibiii cupiditate videndi tui persentisco. Cf.Des1de1-0, studlum. 3. Deslderlum urbls ferre jam non potest, i f rrc #cal #fur su#pOrter dCIrc !oignC de h'orate. 1mp.w jain ferendo est desiderio patriz; premitur, agitur desiderio patria; laborat ex desiderio patrio su+ elangucscit, contabescit, inoritur desiderio patrio; remordet animum patrie desiderium ; desiderio urbis maceratur. 4 Deslderlum absentls amlci lenlm litterls possumus, nous
#~t~vonspn des r Iettr~~ n:fonrir s es rr.grrls que nouz cntrsr Pabs~~nce cfrrr r r r ~ i .Minuerc desi-
derium litter possiint, etcere, perficere tamen non possunt, ut omnino ponatur; litterarum subsidio consolari orbitatem nostnm possumus; littera raatare possunt, ut intra modum amici desib>eriumse contineat ;remittere, ac residere tantisper solet dolor ex amici absentia concepius, ad conspeCtum litteratum. Usus: 1. Desiderium commovere, injicere, fiiirr d f ~ i r qqrlr. r Desiderium siii relinquen,
DES
213
---
[>ES
--
languore, desidia animum aeciinus. CL Pigsr. Inertla. DESIDI6SUS. a, u m , OisiJ, nt'gliytiit. SYN. Ignavus, socors, iners, deses, otiosua. Usus : Desidiosam artem dicimus. Inertissirenovare, instauram, auge% inflamman, mum otium et desidiosissimum. Cf. Deses. renow~~clcr, ardgmcnfr.r Ir tiisir. Cf. Studium. DESIDO, Ir, *di. ere, n. J L b u r s s ~ ~ r , s'uJaisscr. USUS: Terra hiatii vasto desedit. DESIDERO,as, avl, a t u m , are, a, DJsirrr. SVN. Desiderio rei Ragro, in desiderio DESIGNATIO, bnii, t PIun, indirri/io~r. wi suni, desiderium me tenet, teneor studiu SYN. Descriptio. Usus : Kequiro totius iirhs rei ; oinnibus votis expeto, requiro, postlilo, designationem et apparatum, Infinita quzstio sitio, quxro, cupio, concupisco, aveo, opto, sine designatione persoiiarum et teiiiporiim. exopto, cupidus sum, avidus sum, inliio, DBSIGNATOR, brls, m. Orr(onirrrl~~rrr aspiro, anhelo; in votls babeo; efleror studio, dcS jerx rf fiJIIpCSfunlbrrr. SYN. QUIludvs cupiditate ducor, rapior, inflainmatus siiin. pmst, quique locuiii9 teinl'iis studio incensus sum; flagro, personis ad agenduin' ewardesco.ADV.Diutius, in posterum, magnoDESIGNO* 8s. a t u m . a=* a. ~ ' L Y maniktius, maxime, mediocriter, p ~ u 9""~ "'liq", flofrr. SYN. llescribo, noto, isper, plane, prorsus, valde, vehementer, grasignifico, constituo, destino, definio, aniint~ ,,ter. p ~ ~ 1. a~ i s h ialiud l q u a m c<zlum conci~io animo meter . h u m , mgionemdsa'dem, jc i n soupirz gtr><cprt?r (8 riel. AniUSUS : Notat et designat mulis nos ad c a meus in Caelo eSt; in desideno c<rlllln dem. Facinus, consiliuin atrox designat.Casest; Rstuat animus, flagratque incredibili piitra, pontem, fabricam, opcris totius foriiiam tris c,,.lestis cupiditate; c<ElumSpefiat designare. Designata sunt a D E 0 cunta. nec przterea quidquam; tenet me beaDesignatus, declaratus, decretus consu1 iii tamm in sediu#nardor ingens, ac desi*quentem. derium ; eeror studio rapiorque c ~ l e s t i s DESILIO, is, o1 r r l II, aultum, Ira, n. patria; ad caelum acri aniino tendo; tnccnSatrfw, se jclcr dr. SVN. Celeriter, et qiiasi sus studio sum; aniinus exardescit caelestis saltu descendqdevolo, de icio me pergradus, illius civitatis desiderio ; ad celuiii stiidio 111etc. USUS: Rejeta de rheda desiluit. flammato rapior ; dici non potest, quam tlagrem desiderio patrizc ccelestis; quanto stuDESINO, is, sivi sii, i l t u m , are, n. dio m e a r beatoruin sedibus quain~rimum et a. cksstr, i n t r r r u ~ ~ t p rSVN. r. Desisto, cesso, perfruendi :prater cceluin nihil aliud in desifinem facio, conquiesco, pratermitto, interderiiim venit. Cf. Peslderlum. 2. M i r u m mitto, omitto, evado. )( ~ n c l p l o . PHRAS. In m o d u m t u a m l a u d e m desldero~Jc c u r l l t t e r a r u m studla deslnis7Poirrque: ddsirr c r r d t ~ l r ~ i t cvorrs ~ ~ f wnir Iro~rnrg. Mire, i ~ I k r r n i J vos I ~ rti~lI,iL.s t~ 1 Ecquid in litterarulll mirifice, niirabiliter, inirancluin in inodiliii, studio, velut perfe&a re, conquiescis ? cur adinirabili quodam studio tuani Iauclrm, tuiiin litteris desislis? rationcs litteraries deponis? deciis spefio, ciipio, ave09 exopto. percil Cur refrixit, defluxit, consenuit taiii cito illii<l tuam Iaudeini sum in desiderio t u r b i l i s . ..irni propositum anlens! exaruit talii Tu% laudis cupiditate incredihili teneor, arcito vetus discendi cupiclitas? ecc,iii<l deo, fiagro, sum incensus, sum inflanllliatust erat, cur a aliente tila taiii cito recederes? ducor, trahor, rapior. Amore f l w o tuic 1 8 1 ~ ecquid litteraruin studia tibi tam obsolcta? dis; studio su111 incensus laudis tu=. Alaicris qua \etustate, aut negligentia enlnrtuuln es!, aninio sum, ut honestissiinuni te videani ; ut evanuit, obsole,it, interiit tuum litteraruili te videam honoratum, laude florentein. 'l'ii;i studillm) ec tibi ,.,.lut finitus l a b r mihi Iaiis carissima est, cordi est, curz est, stitit? cur ~oCtrinaruin studia nb,icis tiirpl prima est, inter primas diicitur, antiquissiina cessatione? cur coeptis absistis? cur conticesest, in maximis est, inter e.?, a~ud ille cit, remisit tuus discendi ardor? CC. Deiiclo, suinnia. Cf. Aveo, Cupio. USUS : t. Desidee,, ~ i ~usus i ~: l)is . lit;iri desitum est. rant te oculi mei. 2. Deium. froirwr qrr.ily Libenter artem Stam <fesinere,n. I>esinr u rniiirpu. Eo in negotio fidem tiiam et dilicommunibus lwis. ~ f ~ , ~ i ~ t ~ . gentiain desideravi. Nihil in Catone ad suiiiDESIP1O* ere' " r*vnirpcr'A' mam diligentiain desideres. Desiderata dicunl'cspril. SYN. Deinens suni, deliro. USUS: tur tris militum inillia. Tuam et Nimio gaudio prope desipiebaiii. l'opuliis diligentianl desidero. Atheniensis prope jaiii desipiens vestutiitt.. Cf. Deliro, Insanio. DESIDIA, as, f. O i s i ~ r f / jurtsse. , SYN. Inertia, ignavia, languor, socordia, segnities. DESISTO, 1% stlti, stttum. ere, n. S'ar)( Vtrtus. USUS: Desidia se dedere. Plenuin r z f t r , CCSJCI, se dfs;s/tr. SI N. Iniermitto, esse desidia. Non in uiiibris, deliciis, otio, cesso, demitto, discedo. PHRAS.i. Desiste
(uissdr , & ~ u i r d srcgr,.fs. L)esldcriuin honon fero, j r r puis supporlrr f'ubse~e <ir C d h o l ~ ~ 3. ~~ A eh . n t i s desideriulll lenire litteris, d u c i r p u r d r ~ lifresIr.2%'afs C U ~ f'~1bscnc S ~ d ' u r uriii. 4 Desideiium
rrr,
DES
214
DES
a lacrlmisl ccssrz de plrurer. Missas fac Etsi me fortuna iis orbavit rebus omnibuq que carissime sunt in vita, non faciam tamen, istas lacrimas; mitte istas tandem queretas; ut omnem spem abjiciam. Etsi fortuna mihi aufer lacrimas; emove hanc peRore tristitiam; lacrimas cohibe, inhibe, tene ; tempera carissima quzeque abstulit, eripuit, ademit, non tamen committam, ut ipse me plane tandem a lacrimis ;sit modus lacrimis ;impera deseram atque destituam; ut ab. omnl spe tandem dolori tuo, et lacriinas repnme. animum abducam; ut ad desperationem Cf. Lacrlma. 2. D u d u m a lltterarum adducar, redigar. Ut cetera eripuerit foratudlis destitlt, CirpUis longtcr,ips il a abantuna tamen salutis orbare me non donnlPItu1. Dudum litteris et scholz multam p o t e h ortuna quidem adversa premor, salutem dixit ; a musis, ut si bellum ipsis indixissct, se disjunxit; divortium fecit cum nec tainen nihil spero. Licet excltisa spes musis; litterarum studia abjecit; operam a oinnis videatur, meliorum tamen rerum spe aliqua nitor etiamnum, sustentor, fulcior. studiis alio traduxi transtulit; litterarum studia m i s a fecit ; ribrorum usum dimisit, 3. Desperarunt d e magnislllis consillis, ifs dCsessprrlrrnf rL frurspandr rlrsseins. Ex deposuit; a studio bonarum artium discessit, se abjunxit. Cf. Desino. 3. Deslstet, spero, alta spe decidemnt ; ex magna spe deturbati, P petltione consulatus,~'esP,rr qu'ifcesstra dejetti, detmsi, depulsi jacent ; spem illam, de d r i p r le consufaf. Abibit, o inor, a petiquarn susceperant ingentem, abjecemnt, detiene consulatus; ambitiosa 8azc consilia posuerunt ; non, ut antea, spe tenentur; non abjiciet; abducet animum ab ambitioso hoc eos, quae antea spes alit, fovet, pascit; spes consilio; incepto absistet; deponet, nisi me oinnis jam abiit , discessit, evanuit. Nulla fallit conjefiura, voluntatem petendi consulaprorsus jam spes est, quie illos sustentet ; tus; damnabit periculosa hec consilia; volunfirma se nit spe putabant, ea qiiam sit imbetatem abjiciet. Usus: Causas tandem agere cillis, nunc intelligunt. 4. l n t a n t a rerurn desiste. AuRionem facere destitit. Orare Inlquitate desperaret alter. I n s de frflrs Pompeium non desisto. De sua sententia dt$culrls, un awtrr pcrdrait foutt r s ~ a n c r . desistere, discedere. Cf. Cesso, Desino, Spe excideret ;ad desperationem perveniret, Abrumpo. adduceretur; animos aliomm desperatio inDESPECTIO, anis, f. hf/prjs. SYN. cesseret; desperatione torperet alter; spem salutis damnaret ; nullius selubris consilii contemptio. usus: consolabitur eum magniptiens esset; spem amitteret; spem sibi tiido animi, et humanarum opinionum alta adeniptam, spei nihil superesse, reliquum q u d a m despeaio. Cf. Contemno. esse hmentaretur. In tam pedita re spes D E s p E c ~ ~ s , m. Mtpris. : alium rota desereret, destitueret, a spe deciI)espeiui et ludibrio esse omnibus. deret alius, spem in perpetuum amitteret; 2. DESPECTUS, a, u m , JfCpriisC. SYN. precisam sibi spem omnem, abscissum Contem~tus,abjeflus.Cf.Comtem~tus,vil~k oinnium rertim respeoum clamitaret ;in tam perturbata temporum calamitate, in exigua DESPERANTER, E n dCsts~CrC,aawc spe esset alius; in exigua spe traheret animam. d-kcspoir. Usus : Desperanter mecum locuF. D e s ~ r a t u m est, c'esl $ni. Cf. haum tus est. st. U G U S Nec temere des~erandumest DESPERATIO, f. ignaviam, nec minus confide6dum EPITH.Diuturna, falsa, magna. usos: ~ e - P"JPfer propter cupiditatem. Honores, vitam, salutem speratio est pgritudo $ine ,,lla rerum exspecdesperare. Desperatus morbus. a se tatione meliorum. A desperatione ad spem me ipso desperatus, a cetens rebfius. Cf. S P e uocarunt. Tanta est rerum onnium amissio. et recuperandi desperatio. ' 1 DESPICATIO. anis. f. MCflrif, dldaiin. SYN. Conteinptus, despicatus, hespicientia DESPERO,as, avi, atum, are, a. et n. U SUS : Odia des~icationes adversantur voIJarrfrt f014tt rsplrctrce, rUszs~Crcr cfr. SY N. I"~tatibus. Cf. ContemPtua l>ifhdo. s w m ~ e r d oin ~erditis: ac deswratis hkbgo akiino cado; hasta& abjici4 a DESPICAT~~ as, . m.(dat.sing.).M's. spe absum. j( Spero, confldo, spem habeo, SVN.Despicatio. Usos : Desplcatul haP H R A i~ . Desperatismedicinaadhibenda . bere, rirCpriser. Si quis despicatui habetur, non esi, il rr) apoitrt lil rmbrlc au dCscspoir. Mysorum ultimus dicitur. I1erditis jam, et in laqueum collum inserentiDESPICIENTXA, a, f. hfCpris. SYN. bus; qui animo plane concidere; magna deContemptio. Usos : Totam vim bene vivendi speratione affettis; desperatione torpentibus, in despicientiarerum externaruin collocemus. deploratis ac prope depositis; conclamatis, animo labentibus, qui malis obruti aniinos DESPICIO, is, s p e x ~ , spetum, ere , despondere, egre medicinain ameras. 2. Taa. MCpriszr. SYN.Contemno, negligo, despimetal pauperrimus slm, non t a m e n catui habeo. UsUs : i . Omnes desptcit, homidesperabo, bidn qrrr j c sois dans la Plus nem pre se neminem putat. Omnia descxrd?nr p.atlvret, jt nr rfsesjrcrai poinf. picere ct pro nihilo putare. z. Vldeo, cerno,
usus
nhrspair.
anlmadverto, voir, re?~t<zrgiw. Res tot, tam varias in illa reipublicae potestate sponte despcxi. I)espexit,quid illi moliantur. Cf. Contemno. DESPdLfO, as, a v l , a t u m , are, a Dpouilftr, sfilier. SYN.Spolio. U s u s : Templa despoliare. Cf. Spolio. DESP~NDEO, es, spondl, sponsum, ere, a. />mr/ietfrt. SYN. Paciscor, promi tto, destino, spondeo. USUS : Filiam suam alicui despondere. Lentulus Hortensii sibi domum des ondit, se #r(>rrrcl&e. Desponsam mihi laulem rieri uit, et destinatam provinciam. Spes iniRi nuia despondetur, cet espoir ne se n'alistru pus. Animos despondere, prr(fre
rourrcgc.
succagea PIfalie. Annibal Italiain, eusis ac
DESTINO, as, avl, a t u m , are, a . Aw!ter, firrr; ddsig~arr. SYN. Designo, decerno, constituo, attrihuo, despondeo. U s u s : Animo, animis, in animo aliquid destinare et designare. Necem alteri destinare. Destinata hora adero. Cf. Propono, Statuo. DESTITOO, 1s. tii, t u m , em. a. Aban,ionnrr; trort~prr.SYN. Desero. U s u s : Roscius miseros socios induxit. decepit, destituit. Res suas, fortunas destituere. Viri boni sepe illusi et destituti. Cf. Rellnquo, Desero. DESTITTIO, oniq f. A b u d o n , incjML/i/C. SYN. L)ereliAio, desertio. U s u s : Destitutione illa perculsus hzedt. DESTROO, 1s. struxi. structum, ere, :t. Ddtrrtirr, rrrirter. SYN.Tollo, deleo, diruo, cverto, diripio, excido, excindo, convello, vasto, opprimo, exstinguo, dissolvo, disturbo, deinolior, nullum vestigium relin uo, ruinam cdo, exstinguo et funditus deleo. Construo, edifico, coagmento. PHRAS. 1. Hostis u r b e m destruxit. Pcntit?rli ntim l a v i h . D i ~ i t alixit, , inflammavit, funestavit ; saxis, ignibus, ferro vastitntein urbi attulit, inttilit ; inirros ab imo subruit ; ad solum diruit; sedes tetaqua convellit ;urbein tetorum excisione dissi avit ; dejetta miironim fundamenta, ne quo8urbis vestigium exstaret ; parietes cuiiiculis submi jussit ; templa ruinis et ignibus deleta, aditus demolitione sublati, disturbata teta, euscisar et coin lanatz domus; vici deusti; labefattatn veffibtis et convulsa publica inonuiiienta; urhs tota ab hoste excisa ac eversa, sic, ut prater famam nihil urbis in urbe duraret, perinaneret. Cf. Vasto, Everto. 2. P o n s destructus est. f t potlt fut rompu. Pontis compages crebris flutibus verberatz se laxabant ;nulla tam firma moles erat, quam non cxederent u n d ~ per operum nexus manantes ; interruptus aquarum incursu, pons ruina oppressus est; impulsi in latus ontis ruina pendebant; pontium capita a kndainentis proruta jacebant ; convulsis pnntium inonimentis tabulata ac trabes in flu&us sparS T sunt. Poiitis fa& demolitio est. 3 Annibal l t a l i a m fmde destruxlt, Atrnibal
ad dissipatis pulcherrimz regionis fntt~ibus, exitium et vastitatem vocavit. 1tali;e terror, vexator, perditor, atliitlor, eversor, exterminator, Annibai, Romanam rem graviter labefatavit ; magnis editis ruinis, magnis plagis itnpositis ac inflitis, Romanas opes vastatione fregit ac prostravit ; cede ac incendio omnia complevit ;rempublicam multis cladibus attrivit, debilitavit, praecipitem dedit. HUJUS crudelitate jacuit Italia prostrata, perculsa et abjeia, summis calamitatibus fraAa et aliia; hujus rapacitate lacerata, exhauata, exinanita; deleta scelere et exterminata; direpta ab Annibale Italia, ac barbaris condonata; e i impetu perculsa , ac prostrata; omnib partibus quassata ac labefahta. Cf. Vasto, Bellum, D a m n u m , Populor. USUS : Navem, igdificiuin destruit faciHime, qui construxit. DESOBITO, T o u k d coup, sorrdain. SYN. Subito. DESUDO, as, avt, a t u m , are, n. Siter bc>a~~coup,suer. SY N. Sudo, nitor, laboro. U s o s : Desudare atqiie elaborare in re aliqua. Cf. Laboro, Contando. DEsOEFXCIO. is, feci, factum, em, a. Dshabilucr. SYN. Consuetudinem tollo. PHRAS. A dlcendo prope desuefactus orandi consuetudo prope mihi detraAa ert; is dicendi usus prope exolevit. U s v s : Multitudinem jam a concionibus desuefattam ad vetercm consuetudinein revocavit. DESOESCO, 19, saevl, silbtum. ere. e et n. Dskabifuer; se dshabifurr. U s v s : Res dudiim desueta, usage depuis fonqtemps aboli. DESOETDO, Inls, f. Perfe d u n c habiftrde. U s u s : Populus desuetudine armorum mollior. D E S U L T ~ R ~ Ua, S . um. Rtfali/ a u r r'ruyers; volagr, iinrozslanl. SYN. Qui ex e uo in equum facile desilit; i t e ~ n :TRANSL3nconstans, ingenii mobilis, Icvis. U s u s : E prktorio candidato consularis quasi desultorius, etc. Cf. Levla DESUM. 6s. tal, esse. n. J?lre absenf, rna?rgurr. SYN.Absum, deficio, non adsum. )( A d v m . PHRAS.Deeat, quod allls largiar, l e n'aipas rJr guoi fuire t'uu#n6ne. Omnia ine deficiunt ; omnium inopi, quod largiar, non est ; in summa penuria ac egestate dego ; nihil presto est, nihil superest, nihil suppetit, quo aliorum inopiain sustentem. Cf, Careo. U s u s : DoRrina mihi non defuit, nec in e ! : nium. Tibi nulluin a ine pietatis oficium e fuit. Nunquam occasioni, oficio, causz defui. DESUMO, le, sumpsi. s u m p t u m . ere. a. P r e d r e , doiair. U s u s : Hostein sibi certum desumere. C t Eligo.
sum.~'.aipresqw ptrdtr f'kadittufe de #r&r en #u /c. Prope oblivio me cepit dicendi; ea
;f
splendorem nominis inusta turpitudinis nota. non parum obscuravit ; non parum me notavit ignominia; nominis faniam non parum lzsit, 4 Timeo, ne d e f a m a moa detrahatur,j'ai @:<rgu'on nr rrte radoisse. Ne fama meta a malevolis iaceretur; ne sinistris rumoribus per urbem differar ;ne per ora huminum foedum in modum traducar ; i1e fabula vulgi fiam; ne in ora vulgi perveniam, ne sinistra de me fama spargatur; ne existimatio mea sinistris hominum sermonibus deformetur; infamia? maculis inficiatur, aspergatur, inquinetur ; ne quadam probrosa nomini meo liberius dissipentur, disseminentur, jaaentur. Cf. Calumnia, F a m a , Obtreao, Crlmlnor. Usus : I. Multuin venustatis imagini diuturnitas detraxit. De suis commodis aliquem detrahere. Rona a fortuna data hominum perfidia tibi detraxit. Calamitatem aliciii, damna, consuetudinem detrahere. 2. Obtracto, rm~aler, dprciri~. Detrahere de aliquo, et in invidiam vocare. De honore, fama, honestate alicujus detrahere. DETRECTTIO, m i s , f. Rr/ur.Juniores Romani ad ediAum sine detreitatione convenere. Uetrehtio militiat. DETRECTKTOR, Orfs, m. C&i qui rr/use. SVN.Qui renuit, recusat. Usus : Cato haud detrettator laudum suarum. DBTRECTO, as, avi. a t u m , are, a. Rtfuser, rq5ousser. SSN. Fugio, aversor, vito, resisto. Usus : Pugnam detreoare. Cf. Nolo, I n v f t u g Vlto, Avenor. DETRXMENTUM, 1, n. Pdrfc, do111rwg<. SYN. Damnum. )( Emolumentum. EPITH. Magnum, majus, maximum, minus, summum, pfura. PHRAS Ea aedi tio rempubllcam gravl detrimento aff'ecit, cefte sciiitim causa nn g r a d do#tjttiup d la Y&blique. Multa damna reipubl. intulit, importavit, innxit, impospit, invexit ; haud exiguum detrimentum respiiblica ex ea seditione accepit, fecit. Cf. D a m n u m , Jaetura. USUs : l . Detrimentum inferre, causer un ck>m~age. 2. Uetrimentum acciperc, facere, # C M O ~ V ~ Udomt1~1ge. 3 Detrimentum sarcire, rcsarcire, reconcinnare, r r uiu grrte, cont#msrr uu dormrtagc. DETRDO, is, trsi, trsum. ore, a. Powsser vioZetut~r~nf, pricipiter. SVN. Deturbo, expello, depello. Usus : Necessitas me ad illa tentanda detrusit. Aliquem regno; in mcndicitatem detrudere. De sententia hominem detrusi. In pistrinum aliquem detnidere. In maximum inoerorem sum detmsus. Cf. Pallo. D~~TRUNCO a*, , avf, a t u m , are, a. Couhr, aettrz. SVN.Decido, seco. Usvs : Detruncatis arboribus struein ingentem lignorum facit.
D E N X . uncis, f. Les s'lr, (fe P@ftce mr & loid aulrt objel. SYN.Undecim unciae, quasi una de asse dempta DEORO, ls, ussl, ustum, ere, a. Rrdldr enfj2re1t1rnt. SYN. Uro, exuro. DEUS, 1, m. DfEU SYN.Numen prrepotens, ;eternaque Natura. Procreator mundi, mens aeterna; ille, gui cmlum atque ierras tuetur el re t. Optimus, Maximus Sumini ReRoris et Lomini Numen. Opifex mdificatarque mundi. Dominator rerunl, ac omnia nutu regens. Przsens przpotens DEUS. Antiquissima et rerum omnium princeps Natura. Yarens rerum, mundi fahricator ; universi machinator ac reflor. EffeAor mundi atque tnolitor. Rerum summus arbiter. Universi auflor r d o ue. Regnator omniuni DEUS. Y m p o t e n r ~ t e immensi hujus operis e k R o r , princeps ac parens. Przses mundi, et retlor universi. Bononim fons ac Cfceanus omnium. EPITH. & t e w s , beatus, certissimus, e f f d o r mundi atque molitor. Fortis, inimnrtalis, mens soluta q u d a m et libera, prgditus summa mente, opifex zedificatorque mundi, omnia providens et cogitans. Pmpotens, princeps ac presens, pulcherrimus, santkissimus, sapiens, sempiternus, summus, supremus, tantus, altissimus, atque undique circumfusus. PERAS. 1. D g U S est cceator o m n i u m , DIEU rsf le crcl>fzur da /outes ckoss. Est omnium rerum autfor, conditor, opifex, effector. Nihit est in universo terrarunt orbe, nihil amplissimis coelestiurn orbium cancellis circumscrib.tur; nulla res, noila virtus in celo ipso eminet, cujus auRorein DEUM fateri non debeamus. Ecquisspiritus, qui altissimum illum coelcstis regionis verticem incolit, uem non DEUS infinita vi sua ex nihilo conliderit? Omnes omnium rerum proteCtiones uni divinz potentiz referendw sunt ; divino Numini in acceptis referenda. DE! unius a voluntate potesateque sitnt otnnra ; ejus a nutu, imperto pendent omnia; is cunttaex nihilocreavit,formavit, finxit,condidit, architeaatus e s t AuRor idem rec?orue. 2. D E U S est gubernator o m n i u m , IMEV g o u u m u tout*~ CLOYS. Sumtnus es! rerum omnium arbiter ac moderator;. qui omnia regit, temperat, gubcrnat ; cut, ut auRon ac reAori rerum paret servitque univenitas ; cujus potentissimo imperio natura tota obtemperat ; in cujus ptestate et arbitrata versantur omnia; q u ~ rebus omnibus przeest, dominatur, imperat ;a quo uno, cujus unius a voluntate, nutu, imperio endent omnia; cujus potestas omnia c o m p k t t u r ; quem verentur omnia, cui parent omnia; cujus ccelesti providentia, divino nutu, numine, voluntte gubernantur universa; qui rerum universitati przsidet ; qui mittm et omnia, q u z coeli ambitu continentur, eterno regit imperio, imperio sempiterno moderatur ;
DEU
--
--
218
---
--
DEV
cujus vi, consilio, voluntate inoventur oinnia et ybemantur; qui nutu terrain concutit;ad CUJUS aspeAum natura universa contremiscit; cujus immensa otestate omnia continentur ; cujus nutu et Jtione sola terrarum gubernantur ; qui oinnia supera, media, infima sempiterno imperio reglt ac tuetur. Cf. Poss u m * Poteslas. 3. DEUS ben'8nissimus, DfEUcsf idnitttent bon. Amplissima cst divina liberalitas. Patet oi mibus latissime, amplissime patet divina benignitiis. Cui non bcnefecit D E L < s ? Quis in quem DEI benignitas non exstet? Quis est, qui benignitatem non senserit, non expertus sit, non re ipsa cognoverit, non penpicue viderit, non clarissime perspexerit? Subvenit DEUS invocantibus se ; przsto cst, opem fert, opituhtur implorantibus se, confugientibus ad se. DEUS miseros suble vat; desperatione debilitatos confirmat, fulcit, sustinet ; aberrantibus subsidio est. Nemo divinam opem frustra im loravit Est DEUS tranquillitas in nostris caramitatibus, naufra. gium timentibus portus est. AfiiiRos facile divina pietas excitnt. Pcrfugium, receptuni Iiabcmus ad DBU M in nostris calamitatibus. 4 D E U S i n omnl genere perfectiuimus est, DIEUesf itt/r?~it,tenf fiafaif. Bonitas in 1)EO tanta est, quanta potest esse maxima. Fons est bonorum omnium perennis et inexhaustus. I)EI benignitas nuliis finibus circumscribi, nullis spatiis includi potest. 'Clementia nulla temporum, nulla k ~ o ~ immensitate terminatur. DEUS nullo initio temporis circumscnbitur, nullo seculorum fine concluditur. D E 0 aternitatem nulla temporis circumscriptio iiietitur. DE1 imperium in res omnes iminutabile eternitate continetur. Immortalem ejus dominatum ipsa zternitas int~iebitur, I)f1-LTrs/ Cfentcf. DEI POtenti~ nihil non ~ u b j e f l uest ~ ; quae amplissimo cceli ambitu continentur, toto terrarum orbe sunt imperia, ejus n i i t r g serviunt, ejus voluntatibusfmulantur, ~~~~~i~ impena et instaurat ; R~~~~ de solio detNdit et ad fastigiiim evehit; cumqu; infinitum in res ,us sit ac imprium, una volirntas pro tege est. D f E U csf fotrtpuissanf. lila aiiiima rerum potestas ac vis suprema semper et ubique przsens est, ~ constdngi cumque nuiiis ~ O C O N spatiis POssit, F r omnia commcat, eaque etiam, quae densissimis occulta sunt tenebris, intuttur. llle eventura novit omnia, ac velut prasmtia contemplatur; ille intimos animorum recessus ac latebras contuetur; ille arcana inspicit ac scrutatur ; ille cogitationes explorntas habet. ~ / E U p h n f arlo,rl ct connafl ~j~~ re&issima manes infen pertirnescunt; ejus voluntas omnium legum ex est, et norma ~quitatis.IlIELlesf injninicntus/r. Cumque idem et veritatis parens,
juAcia
ct justitia: tutor sit ; cuin summus totiua honestatis, decoris ac virtutis princeps et architeAus ; dignissimus est, cujus augusti* simum nomen omni sanRitate colatur, sempiternisque laudibus efferatur. DEI opem Implorare, /n~,Oycr k scconrs & DIEU. In molestiis ac calamitatibus oportet ad I>EUM confugere, perfugere, prasidium in DEO statuere; receptum ad divinam llahre. cum aerumnis premimur, ad L)EU M nos vertainus, convertamw, iiecesse est. Cf. Auxilium, Perfugium. D E I consflio, P a r la 7~olonfCdc DIEU Ilivino consilio; non sine divino numine; DEI duou ac numine; DEI (deorum immortalium), nUtU atqUe consilio gesta hzc et provisa videntur. D E 0 favente, Av& 10 p d c c dC D I E Z D E 0 bene opitulante; D E 0 juvante, approbante; si ita D E 0 cordi est; si ita visum superis; si ita ccelittiin voluntas tulerit; si DEUS annuerit ; si DEUS nos respexerit; iinmortalis DEI benignitate,duRuacnumine; D E 0 przsentiam suam declarante; D E 0 auspice. Olim i n u s u htec erant: Diis bene juvantibus ; si dii approbant; deum pace impetrata; deonim immortalium benignitate; diis adjuvantibus; diis presentiam suam declarantibus. DEUM adorare, invocare,~dmrr,,invo,, p , D~EU. Nlmen divinuin precibus plam ca,; DEU M (deos) veneran ; DEO supplivota facere; a DEO optimo i+faximo opinauxi~iumque pete,. D E U M auxilium ~ ~ devocare ; I)EO, quantum maxiinum possu~llus,honorciil hahre. Olim i n usu haio erant :A diis ilnlnortalibus ac r t e r e ; mentes deorum imlnortalillm pmiplacare; deum exposen ; dtw circa omnia pulrinaria obsecrare. Cf. Adoro. In DEUM pecca*PCckcrcontrc DIEU. DEU M scelere violare ; verbis ferocibus 1)EUM increpare, lacesserc ; ultnrein reiigionum DEUM provocare; nefarium cuin D E 0 bellum gerere ; arma fcrre in divinuin Numen. Cf. *lasphemia. D E U S avertat. Que D f E U rZ(loum cu aralkrrtr. Cf. Absum. DEUSbenedicat,Q~cBfE~~~ousb~issc. DEUS eam tibi rem fortunet : tuis rebus consulat : I)EUS suo przsens numine atqus auxilio te derendat. DEUS res humanas curat* fircnd soin des choscs rPici-buc. Humanis nbus prasens interest UEVS; interest rebus humanl==leste Numen ;nihil mrum humanarum sine divino numine agitur, geritur. D ~ V A S T O . a & avl. atum. are. a. U/. vaskr, #der, r a v a ~ n :SVN.Spnlio, vasto, depopiilor. Cf. Vasto, Depopulor.
DEVEWO,ta, vexi, vectum. em, a. Voihmr, brzlrr rfer. SYN.Veho. USUS :Veliam devettus g u t u m ridi. D t v E N X O , 1% v m i , ventum, ire, a &&Y,se remire, arriver. SYN.Venio, pervenio. ADY. Necessario. USUs :In quaiem fortunam deveni ? Nnlebam has litteras in alienas manus devenire. Cf. Venlo. ~ E v E x u sa. , u m , Q y ' p h c , iiulini. tas devexa ad Deflexus, inctinatus. Usus otium. Sol pauluin a mendie devexus. D&IIVCIO, fs,vfnxi, vfnctum, ire, a. Lier, atfaher. SYN.Obstringo, obligo, demereor, concilio; constringo, alligo, comprehmdo. PHRAS. Benenelo illum m i h l davlnxl, j c tltc & suis nltachdpar des bien arfs. Voluntatem ejus beneficiis mihi conci iavi; beneficio hominem mihi adjunxi; beneficio gratiam ejus emi ;officio et beneficio hominem comorehendi: liberalitate et officio devinAum ieneo; beheficio meum feci. Cf. Concilio, Demsreor, Adjungo, Amlcitla. UsUS : Eum mihi foidere, cautione omni et execratione devinxi. Beneficiis aliquem, suavitate semonis, consuetudine, affrnitate sibi devincire. Hic maximo se scetere devinxit. Faedenbus etiam cum hoste fides devincitur. Largitione aliquem, vinculis, liberalitate, officiis devinAum tenere. Cf. Obligo. Obllgatua, Obsequor. D ~ v I ~ c is, o ,vicf, vlctum, em, a rraiRCrC c 0 n p 4 ~ * e m ~ ,., svw. vinco, supero. Usus : Ducllius I'ornos classe devicit. Cf. Vineo. DEVITATKO, b n i 4 f. A c f h dviiep, d'cspuiz~cr. SYN. Fuga, vitatio. EPITH. Facilior et exploratior. DEVITO.aa. avf, a t u m , ara, a k d f e r , M a M r d. SYN. Vito. USUs : Procellam tcn~poris devitavit: Putat se a me devitari. Dolomn devitare. Cf. Vlto. DEVIUS, a, u m , dcat~ir, JfoiRnC, dloun/. SYN. Qui de via deflexit, a via remocus, alienus, ayersus. Usus : f tineribus deviis profe&us. Horno amentissimus, omnibus consiliis p r e e p s et devius. Oppidum devium. aq avl, am, tr,fa>u dece>c,fye. SYN. ~ 0 ~revoco, 0 , USUS: Ad triumphum, ad glo*s,n te devocant. sotrates primus philosophiam e caelo devotavit In suspicionem devocari. Cf. Avoco. DVOI-0. as, avl. a t u m , am, n. Seavofcr, gfrfuir; w s c r ra#ff~mst (b odlit d un autre). SYN.Avolo, diugio. UsuS : Ab una amicitia ad aiiam devolas. Simul ut fortuna deiiuxit, amici devolant. De tribunali in forum devolat prxetor. DRvoLVO, fs, volvi, vtiiiiturn, era, a. Prci#fer, fairc fombm SXN. Yriecipitem ago,
I/'
imptllo. Usus :Omnes ad inanem spem pacis dcvoluti sunt. DEVORO, as, avi, a t u m , are, a. Azlaler, dhtmtr. SYN. Ligurio, abligurio. Usus : 1. Verbum ipsum voluptatis devorabat, ddvo. rer az.uic?nent. 2 . Inhio, soupirrr, ddvorrr en esph.nnrc. Spe et opinione eam hereditatem jam devorarat. a Consumo. disino. en.. outir, absorbri-. Patrimonium omie,' prz. dia, rem famiiiarein juvenis perditus devoravit 4 Fem. perfero, su r h , d.orer.Erk ea molestia devoranda. @&ini>rn ineptias et stuttitiam szepe devorar oportet. Cf. Consum.?, Comedo. DBVUTIO, m i s , f. I)vouctricni, actioa de se dt~oucr. SYN. Dedicatio, consecratio addiEtio. UsUS : Deciorum devotione placad sunt Di, Devotione capitis mei servandam rempublicam putavi,fai crt,qu'ilfolfei? snu7~er a rd'audligue niitue a#/ tin'x de ma rj&. C u m a d pfaiatk? studla Gfertur. rsctiull dlcltur : Religio, pietas in DEUM et S u p ros, dvnlian. D E V O ~ U S ,a, um, r,oul, ca,, syNN. Destinatus, constitutus. UsUs : ea hostia devota videuatur. Devotus Orco, vou4 dimxifffemMx. DeVot~fh Um* D h t , $CUY. PHRAs. r. (Devotus ejt, VULG.),i l r s t $ertx. Re!igiosus, pius, DEUM colens; pietatem et relii50nem colens ;pie et religiose viven% ducem 1)EUM in omnibiis sequens; aniinum ac cogitationesad DEUM refetens. Qui humana respuens, ad divina solum incutnbit ;dedtus ~01% contemplationi renim eternarum; nihil non postponens christionz pietati; qui exemplo vitae et sanflissima d a r i n a a n i m a ad exitium mentes retrahit, et ad satutem dirigit ; przestanti religione in DEUM; cmlestis Nutninis amore magnopere devinttus ; cujus inens omnium Buxorum immemor, ad sola immortalia et coelestia fertur; qui rationis imperio affectiones humanas subigit ; cujur ratto cupiiditati dominatur, qui lascivientes corporis motus ad rationis divinarumque legum PraePta coercet atque cpmprimit; magna , antiqua religione ; maxima cum religione, ardore in DEUM, pietatem colit; exeinp'ar est ='igionis; vitam san& p i q u e exigit; in quem tanquam in speculum intuenv i piffafem, qui religionem cdunt: insignc pietate est erga DEU M ; religiosus imprimis pietatis cultor est mis? pietatis; rarz in DEUM religinnis est; ad omne Christianz pietatiset oficii decus mire fattus, compositus, incensus , animatus. 2. Singulariter davetus est 8. Mari* Vfr.. gini, i a rrtnrrrgg~b ft d h t j o n eaver~ /a Trs Saihle Yirrgr. Prsecipuo uodam studio cuituque fertur in DEI datrem; precipua pietare ac rcligione DEI Matrem
,,,
DEV
colit, veneratur ; singulari cultu Matrctn Virginem msequitur; pracipua illi in Virgincm D& Matrem religio est et d H n e Matris prrci ua quadam re$%: tenetur; e.us honorgus itnpense studct, deditus, addi&us, devotusest ; ardentioretn cultum erga DEI parentem Virginem hausit; suavissimo uodatn pietatis studio in .Virgineni DEI 8atre.m exardescit; przci uatn ietatis o ram in colenda rite sanReque birginc D ~ Matreponit, I collocat. Cf. Religimw USUS: Devota D E 0 inens, esprit :out comacri B DIE U. DEvOVEO, si, vbvi, v b t u m , ere. a. Vowcr, corrrucrzr; u'd.~orcr, livrzr cntilreittmf. SYN.Voveo, destino, dedico, consecrn. Usus: Devovere se pro x r e alieno. Caput suum pro republica Diis devovere. Te tuuiiicaput hoc sanquine consecro devoveoque. iris omnibus aliquem devovere. Devovit Agamemnon Diana? se, etc. D E X T E L L A , m, f. fifui>r drnife. SYX. Parva dextera. Usus : Antonii dextella est, il es: & bras droit d'Antoiw. D E X T E R , era, e r u m , Droil. )(Sinister. Usus : Dextra manus. Deutrum cornu. DEXTERA, m, f. kfuin droifr. SYN. Dextra. L.mva. EPI'I.H: Consularis, tida, firmior, ostilis, impta, vtolata: fidei testis. Usvs :Jacenti et supplici dexteram porrigere. Grecia dexteram tendit Italia, eiqite priesidium pollicetur. DEXTERE, Adroitetnrttt. SYN. Aptc. USUS: Dextere obire officia, uti fortuna. D E X T E R X T A S , ~ ~ f. ~/)e.rIdrifC,mirt*rse, ~, hbiictd. USUS: Naturalis ingenii dexteritas. Multa in eo et dexteritas et Iiumanitas visa. D E X T R O R S U M , A tfroife (uvec trifwvejn.), d r r c6f &o/. SYN.r\d dextram. Dlabolus, 1, m. Biudlr, tlr:t#:ot:. PHR AS. 1. Adversarius dolis instrciRissimus; mille artium summus ille artifex qui olim esu poitii interdiAi primos parentes, et per illos omniuiti s;eculorum ttiortales in itnmensatn calaniitatum voraginem e celsissiino fastigio przcipitavit ;' iinpurus, immundus, in uinatus spititus; maiorum,qu~gerutitiir,auAor; perditor hominum, spiritus cont:iniinatus et perditus ; nequissiinus inimicus ac vexator Iiominum ; hostis perennis ac jitratissiiiiiis humani generis ;machinator, seniinator oinniitiii malr>ritm; omnis honesti osor, veritatis et humano salittis sempiternus et infensissiinus inimicus ; ui nullain unquam rationem hoinitiihus insiiandi intentatam relinquit ; veterator ille magnus, qui ex altissitno cmli domicilio dejeous, qui panntes priiiios corrupit, ac iiiciites eorurn in transversum egit ; cujus venenatissimis artibus quovis pene momento appetimur. 2. Diabolum expellere, clrnssrr lz
d&~ttott. Malutn damonem ex corporibus ejicere, exigere, pmfligare; exturhare ex obsessts, correptis,occupatis hominumcorporibttsinquilinos, immttndos s iritus ; malos genio5 humanis e cnrporibus Bepellere, eniovere ; infernos inquilinos diuturna possessione deiicere, deturbare, inovere, demnvere. 3. Obsessus est a Diabolo, il esf os!&ptr /E= t&tttott. Insessus est ab Orci gtni 3 ; oppressus, occupatus a teterrimo hutnani generis hoste ac vexatore:. correptus a Tartareo hoste; a tortoribus Orci spiritibus agitatus, vexatus ; inquilino malo dieinoni ad pcenatn datus. D I A D ~ M A ,&tia, n. DihL?me. SYN.Corona regni, insigne. Usus : Antonius colleg;c diadema itnposuit. D!&TA, e , f. R L t 't c , di2t.. SYN.bledicinz pars, quo viAu morbos curat. PHRAS. D i e t a n u n q u a m oberit, u fet#~~'r<rttc IIL' ntrif jarttuis. Diaeta uti; vivendi regul:itn et modum servare; in viAu modoet lege qundani uti ;certainquamdam in viAu rationem tenere, servare; in cibi dele& rationetn valetudinis ducere, speAare, hahere, haud inutile fuerit. USUS: D i ~ t a curari cupio, chirurgiae tzdet. Cf. Abstineo a cibo. D I A LECTICA, e, f. Diuleefiqr~~~, lo.$riqus SYN.1)isserendi ratirret scientia; 1)ialcAicorum scientia; prudentia disputandi; veri ac falsi disceptatrix scientia et judex. EIIITH. Dilatata, disceptatrix, judex veri et falsi, tiiuta, loquax, similis pugno. USUS : Zeno Khetoricam palttio, I)iale&icam pugno coinparavit. I)iale&ica c<inlraRaet strtAa eloquenti:i. In dialeCtica exercebat. DialcAica cavet ratione, ne cui falso assentianiur, neve unquam captiosa probabilitate fallamur. DIALECTICE, Selo~t,&s rr'q/~=s de I<r diti&6fiqu,,. SYN.DialeAicorum more, subtiliter, tenuiter. Usus : Multa dialeRice diAa. DI ALECTICUS, a, u m , Q ~ rcotacefne i I<r diulrctiqut, kfrbilrA n s cclurt. EPITH. Valens. Usus : 1)ialefticre captiones ; acutnen DialeAicorum; perversa et prre ostera DialeAicorum sapientia. Ainbigtta a l Iliale~icuinreferenda sunt. D I A LbGUS, 1, in. B i ~ ~ i o j ~ en/ycfiw. ~e, SYN.l)isputatio, serino i t i personas distrtbutus. EPI'TH. Mirificus. USUS : In iis sermonibus, qui dialogi ap ellantitr. Nolunt personas vivenrer di:tlogis tlEgari. D I ~ R I U M , 11, n. A'ulion jntrrtt<r/i?rr. SYN. Stipendiutn militibus in dtes singulos propositum. USOS: C~sarceleritatem ntilitum tterfacientiutn diario incitat. ProEplieineride, di~tritrw, joirr,rul, zw(pi es/. DXARRHAA, m, f. DiarrhC/, flu*. 1 7)ettfrr. SYN.Ventris fluxio; alvus soluta, citata, profluens. USUs : Diarrhra tne arripuit tanta, ut vixdutn ccrperim consistere.
sentiam, a erui ; senteniiain meain de re exposui, expEcui, aperui; animi ~ n e isensum expressi alias; deprornpsi alias, q u e mea sit de re tom senteiitia; ex his, qu;e a ine tlispufc reI<Ir1ft. tata wnt,exstabit anitni tneiconsiliun>.Cf.ApeDfCa. m, f. Pmct. SSYN. Judicium, attio. rio. 2. Clam i n a u r e m dicere. dirc qqrhr Usus : I>icain alicui scribere. Dicas sortiri, d i'orcifie. In aures iminittere, insusurrire; Cf. Causa. voce depressi et submissa in aurenl loqui, in DICCITAS, atis, f. Canslicifd. USUS: fide ac silentio alicujus arcana quicdain dcpoSales, quorum duo genera :alteruna fantianen. . Qucs dtciq non pcusurn credere, rum;l?qualiterinomnt ratione fusum, ingcnuum j c nc puis croire cc qnc Z ~ I I S ditcs. Monstra c t liberale; altcrum dicacitatis scurrilis, q u ~ narras; monstro, portento similia sunt, q u a aratori fugienda Cf. Facelias. tu memoras; que tu hic priedicas, fidein superant. Cf. Incredibills. 7. Es1 v e r u m DICATXO. anis, f. l>iclaration qtr'on se quod dixisti 7 tC gtlr TWUS mws d i / esf-f J!if cifoym d'rrnc viIle. SYN.Cum ali uis in m-u'? Ain tu, illum,etc. vera ineinoras? Vera civitatem aliguam se dicat ac tradit.bsvs : l t di. cantas ? Verane prsedicas ? 8. Dicitur. n Non solum drcatione, sed etiam postliminio Aiunt, ferunt, perhibent ;fertur,faina est, fama potest fieri civitatis mutatio. perhibet, exiit in vulgus rumor; fama percreD~CAX,a c i q omn. gen. R a i f f m r , worbuit ;vulgatur rumor; fama, opinio extt ; ma<la&. SYN. Paulo facetior, promptus, paratus nat tota urbe rumor; fama fert ; snultus sst e d dicendum quidlibet. ADV. lmpunius. UsUS : sermo; In omnium ore a c sermone es1 ; fama IJemosthencs non tam dicax, quam facctus, ea in vulgus emanavit ;,serme tota urbe dissiillud acrioris ingenii, ho: majvris artis. Dicapatur; rumor, nesrio quis, ad nos amuxit; cibus et facetis difficife est habere hominum neacio quid rumons afflaverat te etc.; fama in rationein, et ea, cum falsissimc dici possent, urbem pervasit, penetravit; faina ea protenere. Cf. Facetus. vinciam peragravit. Cf. F a m a , Rumor. DICIS CAUSA, P o u r l aforme, @r fna9. Omnes dicunt t e hostem p a t r h , fnuf rtir'rc ~f'ucyt~if. SYN. In spcciem, per simula/c ?nona2 dif ~ I I G?tot~s &S un rnne~lli1Ic U tionem; ssc, ut faCtum esse, dic posrit. pfifrie. Una omniuni consentiensque vux est ; oinnes fremunt, te hostem patriie exstitisse ; 1 . DICO, as, avi, a t u m , ara, a. Cnnsacrcr, otnnes paiam jatn in foro personant, non jam, rl&Iier, zroutrr; SYN. Nuncupo, consecnt, dediut ante, clain mussitantes, proditorein te esse co, addico. Usvs : Dicare se in aliquain civipatria. A p r t e id jani prse se ferunt cives tatem. Totum ego me Crasso; totum me tuis omnes, te unu;n repertum esse, qoi civilatis commodis et litudi diravi. Dicare se in clienjugulo sicam admoveas. Nulla vox auditur telam, in servitutem alicui. Cf. Addico. ~ hostem et procirium frequrntius, ac q u te P. D I c o , 1%11, ctum, 0 1 % .a.I>ire,@r~r, ditorem patrias proclamat ; nulla 'am dudum uor, aio, narro; verbum, r pn/n: YYN. vox ex reipublice ore micreirius; nihil v e r b facio ; %a, xrmonem, orationem frequentioribus j a h t u m xrmonibus, ac, prohabco, commemoro, memoro, proero, expriditorem te esse patriz a nipublica hostem. nto, in oratione mer pmo. PHWAS i.Aiunt I a D e hoc m u l t a dfcf plwssnt, on @urte hoc dlxissa, on Pdtcnd 9ut ~ w u az~cx s dit mil d i r r sur celo bien des choscs. De hoc tzfu. Te in sermonigus ista diCtitare wlitum; iinmensa sit ~ i a t i ode ; hoc verbomm nunquam te itlam conjecisse, tuam hanc fuisse vocem ; satis sir; dies me deciat, omnia exe ui si te hiec commemorassc ;te hoc sernione usum ; velim ;niinium longus sim ;otio abutar;%ncm ista effudisse te temere ac evomuisse ; te autonon reperiat oratio ; modum excedat oratio ; rem hujus .sermonis faciunt; in te illa oratio fines, cancellos egndiatur oratio, omnia si confenur; j a t a t ~ ,emiswz, c o n j d t a a te ea persquar; istls explicandis quae potest par votes feruntur; ferunt, te ista effutiisse, exoratio inveniri 7 Usos : Causain, sententiam prompsisse, usurpasse ; his te vocibus persadicere; salutem dicere. Uiem alicui, v c l nuisse pahm affirmant. Cf. Lorjuor, Sermo, multnm dicen. Dicere ex superivre loco, Mentlo. 2. P a u u m pm certo dlcam, j e #r#ckr. Aliud est oratio, qiiam disputatio; #gis ulgrmcr. Narro tibi ;istud tibi pro certo, nec idem dicen et loqui. coinperto, explorateafirmo ;pro veta et certo DXCR~TUM, i. n. ,%vire d deux rarcgJ assevero; illud asreveratione omni confirman ii2 romrs. SYN.Navigium dupfici serie remoaudeo; omni asseveratione hoc tibi affirmo; instruttum EPII.H. Uona. UsUS : Bono rum afirmate proferre non vereor. 3 Dlc, qumm, dicroto navigabam. iiifes, j e vous #Y&. Cedo, ne isthoc celaveris ; DICTATA, arum, n. pi. nicte, fegotr, quin expromis, quid n i sit; edisrre, cloquere; memora mihi ; istud expedi; illud jam execuhier. SYN. Q u e magistri pi~cris diflant. Usus : tpsa quasi dieata a te rcdduntur. Eaquen. 4 Sensum m e u m jam dixl, f u i &[id e . r p i ~ ~rttori t i ojlininn. Quid de re tota dem diEtata recantare.
DIBAPHUS, S, m. Robe ~ f r /r~irprc. Usvs : Uibaphum cqitat, sed eum infettor moratiir, il r 2 7 ~ e cotisufat, ?m& Ir fcinftrrier
7 3
DIC
222
DIE
DICTATOR, bris, m. Dictutcur. SYN. nesti 'ucundi, illustres, justi, latiores, longioF.?,Aioqi, .pauci, plurimi, lautissimi, prietcSumma Romana reipublica potestns, -gisnti, proximi, quieti, reliqui, superiores, toti, ter puli. EPITH. Perpetuus, tspicuus, vacui. PHRAS.1. Vix dies eraf ifasait <t inviEsus, proximua Usus : ~ i & r e m facine jour. Vix lucescebat; appetente vix die ; cere, efcere, dicere. die vix albescente; aperiente se die; sub priDIcT~T6R~Us, a, um, D~ dictatetrr. mum lucis exortum ; sub primam aurorain ; UsuS : Gldius dittatorius. albescente primum ccelo; vixdum prima se DICTTRA, as, f. Dichturt. SYN. Dicluce infundente; emergente vix sole. Cf. Matatoris munua W r H . Perpetua Usus : ne, 2. Adulta dio, en #cita jour. Multa jam DiAatunm exercere, abdicare. die; multum jam diei processerat; multa jam luce; res ad multum diei, in multum dtcin D I C T ~ R ~ ~11, Mn. , Bon mot, drocnrd processerat, extraCfa erat. 3. Vergente j a m SYN. False diltum. Usus : Q u a false, bnvidie, vers Id soir, vm u f i du jour. Incliter, acute dicimus, diAeria vocantur. C t 30nante in vesperum die; precipitante jam dic; cui, Facetia. jam in n d e m die; cum haud m~ll~ 1 ~ ~ x 0 Ac/ion , de & , . corlvrrsu- abeunte tum diei jam superesset; inclinato in vespch, catretien. sYN. oratio, dicendi ram die ; extabescente jam die ; senescente aflio. EPITH. Attica, forensis, perpetua, pojam dic. Ves*r. 4. Ad Mrtam diem* pularis, reliqua, tota Subit*, oratorie. Usus : jour jd Ad cOnstitutam, ~mstitutam, Se in diAionibus exercere. In fomnsibus cauprzfixam, praescriptam, certam, statutanl, sis vematur. DiAionem totam in destinatam, prgfinitam diem, diem solp dividem oportet. pro vocabiilo uno, vere. 5. Ubi constftuta dieri adtuit, +'.r verbo uno, p a r e , m i n u s l a t i n u m est. que jottrjx fut at71'vC. Dies ubi ap DICTITo, as, avf, atum. are, a Dire illuxit, venit pmlio constitutus ;dies souvrnl. SYN. Srepe dico. Usus : Causas diventaviti cum jam in proximo destinata Aitare. dies. 6. Diem differre. d~J?rmejot/r. Dicin DICTO, as. avt, a t u m , are, a Dire, dicter. proferre, prorogare, pmlatare, ampliare, proSYN.Dice? q u e alius excipiat. UsuS : Oraducere. 7. Diem mihi totum oontabulando tionem, epistolam diRare ad verbum. subtraxit, il tti'u fail @ni?% tout un jour Dicmmihisolidum confabulando ~~ . l enertbetiem. DICTUM, 1, ~ ~ t , p a ~ ~:.l ~ exemit ;dies mihi totus confabulando sublatui lum petulans diourn in proferatur. l n me est ;diem totum confabulando duxit, extraxit. di& multa dix+. commode, breviPC transigere In ne80tiifb pafsCr ter facete, acute diAum. DiAum Ennii. Ob jour d s o afiires. Diem in negotiis ponerc, di&um et fortunis accusari. Q~~~ degere, consumere ; diem negotiosis concurvocem, quod d i o u m ad catonem detulir, sationibus terere, conterere, conficere necessc DiRum unum de inelioribus. est. Dies et n d e s laboriosa mihi opcra exeDIDoCO, *1, ctum, a. Co&uirr, duntur. 1)ierum ac noAium vicissitudiiies sparer,divisdr.SYN.Dispergo, aperio. Usus : laborantern me inveniunt. ~i~~ ,,desque r. Pugnam diduxit. Acicm in cornua didulaborandum est. ~i~ ,,duque; no~ii In varias cere, aquam in vias. 2. TRANSL. ac interdiii instandum operi est ; nullum temcuras diducitur aniiiius. C f . Dilato, Separo. pus vacuum a labo,.jbus fluit. ~ ~ l tempus, neque diurnum neque notturnun~ DIES, bi. in. et LJuur. SYN.Lux, diecula, dimitto uin laborem. Cf. Tempus, Consutemporis diumi cursus; spatium, tempus. mo. 1. 'Jacri dies, et negotiosi, jours//ri~'s, EPITH. Acerbior, acerbissimus, aestivus, beajours owritrs. Dies sanAissimus ac celetus, brevior, brumalis? calamitosus, certus, berrimus, jour tri suint. Dics ab exortli clarissimus, coml;italitiiis, constitutus, dirus, cadiculie proximi, les jours de I<r cam'wlc. extmmuq faustus, festus, fcedus et flagitiosuq Dies, qui a rerum omnium Domino noinen funestus, gloriosissimus, gravissimus, gratistraxit, dirnanchr. Dies jejunio sacratus, joursimus, gravis, honestissimus, horribilis, incliu2 jcdnr. Dies omnium SanRomm festa comnatus, latificus, Ietior, Iietissimus, legitimus, memoratione sacra, la ToussniHt. 2. Dieni liberior, medius, natalis, notus, gerendinus, sibi sumere ad deliberandum, r r d m un 'm~optatissimus, posterus, praeclarus, propinjour <Uibdrtr. Dare diem addeiiberandum, quua, religiosus, ignotus, pulcher, sohtitiaiis, indiquer k jmtr de la &ibrntion. Diein summus, supremus, totus, tristis, turbulentisalicui dicere, scribere, citer qqra ea justicr. simus, turpis, vacuus, utilis et gratus. Dies 3. Dies intercessit una altera, tertia, rrt, feaus, 'aur sanAissimus et.celeberri&ux,.troiz jnurs s r ~ s ~ r e n Ea t . inystcria in mus. dies =terna, annua, antiquior, certa, unum diem incidunt, incurmnt, cts ruystrzr exigua, hesterna, hodiema, misera et infelix, dumnt un jour. 4 Diem ag@,celebrare, obire, satls laxa, perexigua, tota, utilis. Dies acerbi, parser e jortr. Diem unum intermittere, laisfestivi, aptr, breviores, lztissimi, comitiales, ser +ser un jour. 5. Tempus, kritjls. Nullus compitalitii, continui, anniversarii, non ho-
u r P 2
usus
*.
&m,
DIFFPDENTIA, a. f. DC acr. )( ~ i dentia. Usus: Metus est iffidentia exspcAati mali. Cf. Matus. DIFFYDO, Is, tisus s u m , ere; n. Nc&u S : f i r d, se di/ier de; discs#rer de. SVN. Quasi despero. )( Confldo. ADV. Penitur, valde, summe. PHRAS. D i m d i t civibua suis, il se d&e dc ses concitoyens. In caritate civium nihil spei reponit ; in exigua spe est etiam inter cives suos; ne civibus quidem se credit suis; ne civium quidem fidei se periiiittit, committit. Nusquam tutam sibi esse fidem queritur ; neque in civium fide cantateque acquiescit. Cf. Spero, Despero. Usus : Ita ieger est. ut medicus diffidat. Ne defatigere, aut diffidas. Ingenio sane meo diffido. l)e Othone diffido. Jacet, diffidit, abjecit Iiiistam. D I ~ F I N D O , Is, fidi, h u m , ere, a f i n t l r e , riiviser, pnrtaqer. SVN.Findo, divi(lo. Usus : Saxum diffindere novacula. DIFFITEOR, eriq erl, d. Nicr. SYN. trtprcnex ct/fe aflaire, ?~OIIS r'pronvcrc~ ric Nego, inficior. Usus : N& diffiteor errasse grawdes dapcufs. Multum laboris habebis ; ine. Cf. Neao. in mamas difficultates incurres: feres laboris plurim"um; magnus in te labor, grave in te DIFFLO, as, avi, a t u m , are, a. Dissionus incumbet ;multum oneris, laboris; ino$-.Y. Usus : Tuo legiones spiritu dimasti, ut lestia? sustinebis; s i hoc aggrederis. Kem ventus folia. difficilem, gravem, laboriosam; rem operoDIFFLO, 1% fluxi, fluxum, em, n. sam, molestam imprimis ac duram senties, C o u k r tic totds c8t$, se rrCpundrt fd el Id. experieris, co nosces; rem haud fa&u faciSYN.Liquesco, fluo. Usus: Otiv, luxu, voluplem, multis dikcultatibus implicatam, obsep!atibus, sudore, risu diiuere. tam et quasi circumvallatam comperies. DIFFOGIO, is, tgl, ere. n. F u i r td r t z. Vide, q u i d dimcultatls res ista haId. SVN.Fugin, dilabor. USUS : Metu perterbeat, v o es qvellrs d z ~ c u l l i zprr'senfe certe riti diugiunt. Cf. Fuglo. truirr. gtiain ataue etiam vide. ouantum facinus conere ;quid suscipias, &d;e s u s t i n e ~ DIFFUNDO, 1 1 , fudi, fsum, e?,, a. possis; quantum tibi oneris imponas ; aniVerser, rr' andrt. SYN. Dispergo, drssipo, niadyerte, cujus operz, cujus difficultatis ea S argo, ckndo, diero. ADV. Late, longe. res sit; quas vires, quos nervos, quantam ~ U: S L. Terra semen suo complexu diffunfacultatem, quantum roboris postulet id dit. z. 'TRANSL. Animum, vultum diffundere. quod moliris. Cf. Dlmcills. UsUs : VifficulLaudes alicujus; rumorem late diffundere. tas veCtura, navigandi. Res habet multum Flendo dolorein, ve( irain diundere. Cf. difficultatis et laboris. lncurrit in multas Spargo. difficultates. Multis difficultatibus afleflus et DIFFSE, .47tec /fcntiur ,tveo afflitlus. SVX. Disperse. U S U : ~Res diffuse d$%o"" DIFPXCULTER, D ~ p c i l r r ~ w r r<r?fec f , di/. D I F F ~ S U S , a. u m , 6tetrdu. sus : Ifrwltd. SVN. Difficik, iegn, vix, tristius, duPlatanus ramis diusa Jus civile diusum. rius, PHRAS.Dimcufter impetrabis. ?mur Laus Pompcii late diusa. Color sanguine obfirrrAmx dzpn'Icrr~enf. Naud parvo negotio, diusus. haud levi brachio agendum erit, hoc ut conDIGERO, is. geasi. gestum, ere. a. sequam. Magnarn fortuna debebis gratiam, Uigr'rcr. SYN. Concoquo. Auv. Discnte. ista si impetm; magno tibi stabit ejus mi USUS: l.Stomachusc~dadigerens.z.TRa~s~. gratia. Non sine difficultate ea re potieris. Ordino, dlstinguo, distrlbuo, divido, I'erdifficilis et lubrica erit ejus rei conxquenrl<user, urrunqer, rr'!purfir. 'Tabulze, a&a, d a ntio. Hxret ea res adhiic in salebra ; res leges, arguin6nta in certa capita digesta. in difficili erit, duin \oti compos fias; haud Crines digerere. ita romptuin erit, ista conscqui; Iiaud ek facii ista impetrabis; vix, aut ne vix qiiidem Df GESTIO, Onis, f. D{qestiort; sl<isstr~~rnt; ~~~~~~~ibutiorr. SI N . ConcoQrv; distribiitio. id conxquere.
vigilandum ; animo excubandum ; in qua non leviter sit laborandum, in qua studii multum, industria plurimum sit adhibendum. Res h a c multa erit opera ac laboris. Res ea quantas tibi dabit curas? ea re suscepta quantas in difficultates incurres, delaberis? quam a g m eiim nodum expedies, solves explicabis? quoties ea te res in lassitudinem dabit? quantum oneris in humeros sustollis tuos? quam plenam periculi aleam tentas? quantum negotii tibi ipw facessis 7 Cf. Arduus, Dimcultaii, Dlfnculter. Usus : 1. Intelligo, quam loco difficili et scopuloso verser. Contortas res et difficiler discere. Difficillimis reipublicae teinporibus. 2 . Aspar, dtpcife, rxigranf, d d g r i i t . Difficilis et morosus senex. Panns illepidus, c t in filios difficilis. DIFFICULTAS, atis, f. D t p c ~ ~ l t C obsta, cle, ernbwrur. SVN. Labor, angustia, asperitas. EPITH. Domestica, incredibilis, magna, iiummaria, odiosa, pecuniaria, publica, suinnia, tanta. Ma,ores, multa, suinmz, tot tant . q u e PHRAS. 1. SI hoc susclpls negotium, m u l t u m difilcultatls sentles, si '11o11s en-
D I F F ~ D E N T E R , Ave d(lfnncc, timidi/. SYN. Timide.
dS"
8.
1)IG
--
- -- - --,yo@. SYN. P a n m?nus
225
--
- -- -- -
DI(;
A
Usvs : Digestio, q u z exornatio est, ea est

partitio. I>edisque extrema EPITH.Extmi, trans\.ersus. usvs. ~ ~ digitis aliqui,j t t-ontin~ discedam di itum a sententia. here, gitum in aliquid intenfere et commonstrare. D~GLXDIOR, aria, a t u s s u m , arl, d. Cornbaffre (>un conlrc Ptfufre. SYN. ikCert0, contendo. USUS : L>igladienturlicet, per me, Philosophi inter se. Cf. Certo. DIGNAT~O, anis, f. Esfi~ne,cortsi&a/ion, SYN. ~ i ~ ~U S i "t~ :~ Njhjl ~ .nisi de dignatione laborat. DIGNE* ~ l i ~ c * n c n f , SYN. I'ro dignitate. UsUs : Philosophia nunquam .iatis digne laudari potest. DIGNITAS, atis, f. M ~ ~ r i tdignit~~. c, SYN. Honor, gradus, gradus dignitatis, gradus honork, honoris amplitudo, splendor, auAoritas, gloria, inajestas, honestas, decentia, decor. j( Indignltas. EPITH. Admirabilis, admiranda, ainplissima, cam, carissima, commuiiis, conjunfta cuin utilitate communi, consiiIaris, excellens, eximia, familiaris, imperatoria, juciindior, liberalis, magna, major, maxiina, minor, nefaria, nova, otiosa? par, parva, przstabilior, prastans, przestantissima, przsens, inspcrata, pristina, publica, singularis, suinma, tota, vera, vetus, virilis, salva. PHRAS. 1. HOC a n t e o m n i a t e moneo, u t prm casteris dignitatis rationes habeas, nzwnf
voin de t~nfre d(<~rif.U t referas ad dignitatem iiiiinia; ut propositum decus tibi sit ; ut ante tiiiinia dignitati servias; dignitatem spettes,dignitatem sequaris; ut nihil cogites a dignitate zejuntum;utnihil alienum a dignitate cogites; iit nihil non cum dignitate conlunttum cogites;ut ct>nsilioiumtuorum fiiiis omniumhonor \it ;ut tuarum aftionum terminus, scopus hoiior sit ;iit prima tibi sit, przcipua, antiquissiiiia dignitatis cura. 2. Omnia e x dignltate f ~ u t i7!0115 , tt7!r.#touffuit 117!tC dqnttl. Nihil fecisti, iiisi plenissimiim am lissimz dignitatis; oninia tua fafta cum 4,nitate veheiiienter cnnsentiunt. In oinnibus tuis faCtis pmposita tihi dignitas fuit. Omnia tua faAa a<ldignitateiii retulisti. (~u&cumque egisti, ad dignitatein omnia spetariiiit. Scopus tibi ac tinis in oiiini re dignitas fuit. Tuaruin aAionum nori~ia qucdam ac regula dignitas fuit. 'rua siint ejusiiiodi faAa, ut eximiis ornanda przconiis ; ut divinis decoranda laudiI>us;ut tollenda ad astra; ut ad ccelum efferenda videantur. Tuis oinnibus faRis =terna gloria, iminortaiitatisque przmia debentur. (;Inri* et dignitatis ratio seinper in ationi1x1s tuis priiiiuin apud te locum obtiniiit; sitmmo apiid te loco fuit ; inaximi tibi seinper fiiit 3, Rationem dignitatii tuas h a b e h . t ~ ujc f 7i8115 ~ r v t / i S dcp~ent/re k #l11s g a n d
jc Prcndrai soiu de ziofrc Aonncur. Magnam
DIG~TUS, 1, m.
oinnibus in rebus dignitatis t u a rationem du. cam. Semper mihi dignitas tua ante oculos erit ; antiquissima erit ; semper mea: cogita~tienes dignitatem i ~ tuam spehbunt. Animus meus in honore tuo fixus erit et locatus. In re, quid honor tuus postulet, requiret, ferat, atteiidam. 4. Modo conservem dignitatem meam, o p u m jacturam non c u m ,
y r v u qrrr jc cunsen~t rnou Aonncur, pru
i>n#ortc l a #erre de rnu fnrtunc. Divitias divitiarumque jaAuram nihili facio, Iiceat modo tueri dignitatem meam. Adimi, detrahi <le fortuna, fortunas comminui, fortunarum ~;i&uramfieri, fortuna <letriinenta fieri non recuso, niliil duco, in ininimis no, sit modo dignitas incoluniis; liceat incolumem dignitatem ;modo permaneat dignitas in eo statu ; modo ne cogar de statu dignitatis nieze deinigrare; modo sit eadem dignitas ; modo nc inutetur, ne diminuattir, ne lsdatur dignitate mea ; modo , ne qua in~uria,ne quo dainno, ne quo detrimento afficiatur dignitas mea; modo ne quid damni faciat; ne quid ~aAur=faciat dignitas rnea; modo ne quam ~ a a u r a n i subeat, sustineat, ferat, patiatur dignitas mea; modo nequid de dignitate detrahatur, adimatur, imminuatur. 5.Dabooperam. u t 1s dignitatem t u a m defendaf jr.
711
/~Yu' M
~ 0 t f que t ccf konz?rztdLl/endc votrc di.q~il. Dabo operam. ut ejus animum ;lb omni
dila cogitatione ad tuam dignitatem tuendani traducam, convertam ; ut is omnia studia ad dlgnitatein tuam referat, conferat ; suam ut operam in dignitate tua figat, locet, statuat, ponat ; ut industriam oninem suam dignitati tu= dicatam velit, dednt, dicet ; ut tueatur dignitatem tuam ; ut honoreni tuuin defen. dendum tuendumque suscipiat ;ut honoris tui deensionem, certamen, contentionem suscipiat ; ut pro honore ac dignitate tua pugnet, contendat, certet. 6. Violari dignitatem t ~ a m moleste , fero, C sr#fi#orfea'11ecprinc
qu'on porle afgintc
L)ignitatem tuam offendi, Icdi, miniii, oppugnari. vehementer d ~ k ~detrahi i; de tua dignitate ; )aAurain fieri dignitatis tule, dignitatem tuam IabefaCtari, deformar, damm :iffici, fero molestissime; dolorem c;ipio inKentein animo, C U deesse ~ alioi dignitati t u r , :ilios invidere iiitelligo; cuin impugnari, minui, detrahi tibi dignitatcm tuam; rum dignitiitem tuarn contumelia attingi ; spoliari te dignitate tua; cum de dignitatis gradu dimoveri te accipio. 7. Qumrere dtgnltatem, rerAtrcAcr &S konnr.nrr. Honoribus operam dare; honores petere; venari, aucu ari, captare, expetere, ambire honores; a d k a r e ad honores iter.Cf. Amblo, Ambitiosus. 8. Conferre dignitatem, accor~/tr &S dipit4s. Suninium dignitatis gradum tribuere, concedere alicui ; in dignitate aliquem locare; in dignitatii gran11 aliquem ponere, collocare;
1 7ln/t-r. ronsithrrufion.
DI<;
226
-.
--
Dl J
honores alicui mandare, deferre ; ad h o n o m ombre rf un rcsfc de l'antique t r ~ ~ j c s 2. t~ De~, evehere, evocare; ad h o n o ~ m fastigia perducor, pulchritudo, o r n a m e n t u m , decus, cere; provehere ad summam dignitatem; f o r m a liberalis, species, di nitd, beauti effem ad summos honores ; collocare in amnoblr, disfincfion. In formis aliis ggnitas inest, plissimo dignitatis gradu. C. Honor, Main aliis venustas. Liberalis species, et fom;c gistratus. 9. Pemenire a d dienltatam, dignitas Formz dipitas coloris bonitatc parUr1i aux konnrurs. Ad amplissimos didefenditur. Tranquillitas animi affert dimignitatum gradus axendere; emergere, evehi tatem, l a franquillifd de l'dmc dorrnc de be effeni, extolli, provehi ad honores; a u g d noblrs.~?. Cf. Honor, Magistratus. hononbus; dipitate cmscere, augen, am liDIGNOR, aris, a t u s sum. ari, d . ] r r q r iicari, onuri, cumuari; coiiocari in ampisd*w. SyN. Dignum babeo, dignus h;,simo honoris ~ a d ; u in rei~ubl. custodia, beor. Usus : Qui apud nos tal laude, &servelut in specuia collocari ; in anni custodia a vantia, cultu, honore vi*utis ergo dignabatu,.. fortuna positum esse; honoris gradum conVir probus summa existimationc dignandus. scendere ;attingere, assequi, adipisci ;gradum DIGNOSCO, 1s. novi, ere, a. I j i s f i n p ~ r , facere ad honores ; ad honores obrgKre ~ " C C " U I : SYN. L)iscerno. USUS: Hostem a E - In dlqnitate, tfrc llans char. dignOscere. DiscernO. dliques. Dipitate dorere; honoribus fungi ; DKGNUS*a. um, Didw Sr*. HoncsW5 c n o n b u s un; dipitate pradimm esse; in meretur, meritus, dignitate prditus, plefortuna gradu positum esse; honoris gradum . nus dignitatis, habens dignitatein. idoneus, tenem, obtinere ; in magno honore esse; hopar,, egmgius. )( I n d i g n u a ADV. ~ m n i n o , natum in republica locum obtinere ; cum imn1axIlnet PaNm. Usus : quod non deconinl, r e o ct potestate esse; magistratum gerere ; onons administrare. ~ i ~ ~ amitl t nec ~ Diis t dignum ~ ~ cst. Majoribus suis dignus, Odio dignus. Etcerc aliquid exspeRationc tent, fi,.drc sts djpj,ls. A suinmo dignitatis publica, viribus suis dignum. Hoc te non est dejici, detrahi, pnecipitari, deturbar, dignum. depelli, dimoveri ; de fastigio detrahi ; capite DfG R E D ~ o R , gres3us ~~~~ s u,m , gredi, diminui ;gradu et statu dejici. 12. Dignitate d. Sr sL@zrer, ss>doipncr, s'rn urr. SYN.Dese abdicare, abdQucr un cmffoi honorablr. clino, disccdo, deflifto; aberro a via, propoDignitatem deponere; a dignitate discedere. sito diverta ADV. Longius, parumper, pauCf. Abdico. Magistratus, Honor. 13. Dilulum. Usus :Sed ad id, unde digressi sumus, g n i t a t l i a d i t u impediri. ne pouvoir parredcamus. Lon&!us, quam voluntas fuit, a venir aux Lonncurs. Cf. Honoris a d i t u improposito digressa est oratio. Cf. Aberro. pedlrf. 14Dignltatem amissam recuperam, r e c m r r son aminnc cotrsii~drafion. DXGRESSIO. onis, t DCpart, sd@afiot~; Recipem pd*tin= di itatis speciem ;ad pnsdi'ssion. SYN.Declinatio. EPITH. Acerba tina dignitatis F x m revocar; restitui in ,se, non lmga, perjucund~ suprior. pristina dignitatis gradum; dignitatem alicui PHRA Cavenda ~ est n i m i a dig-10 in d d m , mtituen. 15. Dignitas t u a augeoratione, dans un <iiscnttrs,ilfaut h ~ i f c r &S bltur, v0h-e c o ~ ~ r a /era ~ ~ n pfro longurs di'ions. Danda est open, ut gww. Dignitatis t u a accessiones hent in dies; un$ alxrrare capcrit, revocctur oratio; ne mdtum ad dignitaim tuam acceder. miderlus justo ab m u m ordine declinet; np alio mr; creecet, augescet, amplificabitur non parongius excedat, effundatur; nc alio longius vis incrementis dignitas tua; dignitas tua auferatur; ne libcrius latiusque procedat. ill~Stn0r ev'ldet ;honore magis, quam unquam Usus : Miserior fuit congressin, quam dia t e a flotebis et abundabis; illustrabir.ampligressio nostra. ~ ~ i g r e s s i o proposita a oratione. tudinem tuam ea i ~ s a res, obscuratura D~GRESSOS, ds, m. n/partt sr'purnfion. atqw exstinfturavidebatur; plus in dies splensyN. l>igressio, discessus, )( congresrio, dons ad dignitatem tuam accedet ;clarior fiet congre'essus. dipitas tua atque illustrior ; clarius elucebit ; DIJUDICAT~O. anis, f. J ~ e r t l t n t sm, illustrius patebit. C. Augeo. Usus : Difrnce. SYN.I>isccptatio, judicium, deliberatio. gnitns est ,,licujur honesta auftoritas, et USUS: lsta quidem magna dijudicatio est. cultu et honore et verecundia digna esL Ea m ti)bi di itati erit. Dignitatem, ea res tibi D ~ J O D I C O ,as, avl, a t u m , are, a. ] ~ t grr, rCglrr; disccrncr. SV'J. Uiscerno, distinafleret, res dignitatem habet, disce~to-ADv- Callide, diligenter, sera. calk d o s e p r m r r l a consifiafion. Civitatis SUS : Verbis controversias, non zquitatc gnitatem tueri, sustinere, souf& rhonneur dijudicas. Non facile dijudicatur verus amor, dfd, ~ i ~ ial*u,us ~ t iconsulere, et fiflus. Cf. Distingue. dw soin a 2 l a di ifd de qqn. Servire igni~ i , # o u m o i rd PconritUration. Aliena diD~JKJNGO. is. Junx1, jun&um, em, a. itati suffragari, favere, fawrisrr & d n n t t DCfackr, &unir. SYN.1)isjungo. ADV. LonA'awIrui. Iinaginem duntaxat et reliquias prisgius, facile, sape. USUS: Dijungcrc me a b 1110 volo. Cf. Separo. tina dignitatis retinere, nc rc/rnrr qu'ttne
aGnget,
$*
DILABOR. eris, lapsus s u m , labl, d. S9Ccou&r, sr dissiprr. SYN.Diffugio, diuo. ADV. Male, rapide. Usus : Fluvius rapide dilapsur Vide, ne ea res memoria dilabatur. Dilapsa fortuna aniici devolant ; vetigalia, fides, vires reipublice dilabuntur. Cf. Abeo. Labor. DILACERO,as, avl. a t u m , are, a. DCckirrr, rncttrc sn pi2crs. SYN.Lacero. USUS: DistraAione humanorum animomm discerpi et dilacerari demum DILANXO, as. avi, a t u m , are, a. DCckircr, ntcttn rnbQ"2cfs. SYN. Lanio. USUS : Ca&tver canibus ilaniandum objicere. D~LAPIDO, as, avi, a t u m , are, a. Diss@r, dila i&r. SYN. Decoquo, disperdo, consumo. {sus: Dilapidare cuniam, exhaurire aranum, minuere vekiegalia, consumere. Cf. Consumo, Nepos, Luxus. DPLARGIOR, Iris, largitus ium, irl, d. Fairc rirs lur JJCJ. SYN.Dono. USUS : Omnia dilargiri. Larglor. DPLATIO, bnls, f. DClai; rcurist, ajour rIc11tctrt. SYN. Mora, prolatio, retardatio. EPITH. Nimia Usus : Uilatio et exspeCtatio comitiorum. Cf. Diflbro. DILATO, as, avi, a t u m , are, a. tcndre, i l i r r p ~ .SYN.Collato, late explico, propago. )( Coangusto, coarcto. contraho. YHRAS.Dilatavit imperium, il rccuk CCJ frontirrs I i'c~t~pirc. Fines imperii longissime protulit; inagnas ditioni suae subjunxit ; ainplissimas regiones imperii nibus adscripsit. Cf. Augeo. UsUS: Argumenta, oracionem dilatare ac diffundere. Late funditur ac dilatatiir nomen vestrum. Cf. Amplifico. DiLAUDO, as, are, n. Lotrcr en tnut @ i d . SYN.P r ~ d i c o .USUS: Librum, quem dilaridas, emi. Cf. Laudo. DILIUENS, e n t i q oinii. gen. Qui aitrrc, atta& d; nttij, SO[CIZEIIE. SYN. Attentus, sedulus, assiduus, studiosus, diligentiam adhihens. PHRAS.H o m o e r a t imprimis dillgenq crt Irotnr,rc h~it Ir>$ attiwkd d torts s o tbvoirs. Homo erat prudens et rerum suamm attentus; homo sumini laboris ct industriz; prorsus intcntus in omnia, qui advigilaret sedulo, ac omnia accuraret; erat in omni officii genere naviis ac diligens ; anteibat omnes diligentia; nihil in e<> diligentise requires, nihil industrias. Cf. Dlllgentla, Applico, Assidue, Opera. Usus: Lcntulus salutis mere diligentissiinus. DILIGENTER, Exact~~rrrc.nf, soiptnrstwrnt. SYN. Accurate, exquisite, studiose, magna cumcura ac diligentia.)(NeglIgenter. PHKASt. DI11 enter litteris da; operam, il Itudic avrc #%c. Accuratisdma diligentia, mira accuratione, non indiligenter ; sedulo, quam diligentissimc ; suiiima ciira stiidique;
6.
toto animo, atque omni cura; yrstudiose, intentissima cura; enixo studio , suinma industria ; toto petore ;impense admodum ; impensa opera ; contente industrieque ; contentione maxima litteras persequitur. 2. Negotium t u u m egit diligenter, il s'ocrnpu soigncusc~rnf dc vofrc ajdirc. Solerti ciira, cum cura, summa sedulitate, religiose admodum studioseque traAavit. Nullum in causa tua studium, nullum officium przetermisit ; nemo in curandis negotiis tuis illo diligentior, nemo religiosior; exstat ejus in traftandis rebus tuis studium ingens ac industria; in gerendis negotiis tuis studiuin adhibebat maximum; in tractanda negotia tua, quo maxime potuit, studio incubuit, enixus est ;in procurandis negotiis tuis nihil ab eo loci aut segnitia aut socordiz datum est; intentiore, qua poterat, cura res tuas agebat.; sumnio studio, n~aximoqueopere ; omnibus nervio viribusque, omni ope acQpera, summa opc, omni conatu, toto M o r e , tota mente in res tuas ac commoda incubuit. Cf. Diligentia. USUS: Diligenter etiam atque etiain facerc aliquid. DILIGENTIA. as, f. .Wn, s3~~, ts/tcn/ioi~, c.rnttitu&, afipldion. SYN. Assidiiiias, sedtilitas. )( Negiigentia. EPITH. Accuratissima, acerbissima, amplissima, artiliciosa, cognita, cmdeiis,.egre ia, singularis, excellens, grata, inanis, increfibilis, inepta, magna, myor, non mediocris, minuta, misera, iniserabilis, molesta, nimia, nova, pergrata, plena, privnta, summa, tanta. PURAS. i . S u m m a diligentia r e m t u a m curabo, jr firrrr(/r,ii fe filttr grand sois & vtof~c afi~ire. Otnni iiiea cura, opera, vigiliis, omni sedulitate, oinni noii modo contentione, sed etiain diinicatione i i i rebus tuis elaborah. Res tuas siiniina cura complebr. Pugnabo, enitar, contendam, efficiam, operam omneiii a<: diligcniiarii adhibebo, ut res t u e rite curentur. Incumbacn in tuam cauyin tota industria. Opcra studiique plurimutn in tuis rebus mam. V i g i b h dies atque n o t ~ oculis dispiciam, ut res t11.e s a l v ~ sint ; curarii remin tuarum susci iam ; operam suinfnam ; nensos oinnes et inkstriain aerani. Ardoir quodain ac studio incitato tua procurabo. Suinma ope nitar, animum intendam, adjungam ut tihi bene sit. Non obscura erit contentio mea in rebur tuis; industria erit, qunnt;t poterit, iiiaxima. Cf. Curo. 2. Majorem i n scribendo dillgentiam a te postulo, utrftra plus n>c.lacfi~rr~fc d rrr'dcrirc. Veliin, te plus diligentiz in scribendo ponere ; veliin, lus o re, cu=, industriz, studii in Erigendo g a r e , collocare, consumere. Plus diligentia ad scribendum conferri a te veliin. Operam navari studio majori in scribendo expeterem. Tuis in scriptis diligentiam majorein desidero, requiro. Adderes, velim, ad
rincias
D1L
d u l i t a t e m aliquid ; plusculum, velim, sedulitatis in scribendn susciperes. 3. I n parand l s oplbus nulli dlllgentlas pamlmus,
nous r ' / p < r r p ~ ~ .rri r r jlour devenir nkhrs.
8
. p .
DIM
-
O ram pratennittimus nullam; nulli opero, l a c r i nulli parcimus ; exiguum ductmus, quidquid in parandis opibus industriz adhibemur; in conietlandis opibus nullus labor est nimius nobis, nulla cuntentio difhcilis; a d rem augendam nulliim non lapidem movemur; nullam laboris partem protermittimus; in re quarenda omni studio, cura et opera laboramus ;omnibus nervis ac viribus, omni ope ac industria contendimus; ad parandas opes omnes vires, omnia studia, quidquid a t industrize, conferimus ; omnes curas cogitationesque referimus, opes ut consequamur; elaboratur pro viribus ; quantum consequi viribus possumus, enitimur ;opibus accumulandis operam damus, navamus, ponimus non indili entem; laborem, curam ac diligentiam adffibemus, impendimus maxim a m In quorenda re omnes sedulitatis nervos contendimus ;multum opero onimus, multum laboramus, ac desudnmus. $f. Cura, Curo, Sollicltudo. Usus: Conferre diligentiam ad aliquam rem. Diligentiam in rebus tuis adhibui maximam. Magna cum cura, ac diligentia scripsi de re. DILIGO, la, lexl, Iectum, ere, a. Aimcr. SYN.Amo, carum habeo. ADV.Acrius, admodum, e regie, eximie, constantissime, ficile, gratis, Ebenter, magnifice, maxime, mirifice, multum, mutuo, plane, plus, plusquam in dies, pmci ue, plurimum, quam maxime, quodammo80, separatim, singulariter valde, hercle, vehementer, vehementius, vekementissime, vicissim, usque eo, generatim, vere, unice. U s u s : Hunc amo, quem ante diligebam. Me aut amabis, aut diliges saltem. Euin non amore tantum, sed perpetuo quodam judicio diligebam. Cf. Amo. DILORICO, as, are, a. Ouvrir, rnfr'ou? i r .SYN. Discindo, aperio. U s u s : Rei diloricare tunicam, dlchirer la tunique de
~OC~YS.
DXLUCEO, es, iuxt, ere, n. P f r r clair, U s u s : Res senatui plane dilucere V ~ M CSt. DILUCESCIT, Bbat, iin I l faifjour. SYN.Lucescit, lucere inci it. : Discussa est illa caligo, diluxit. Lucesclt, Dies, Mane. Dlluculum. DILUCXDE, Clairrmenf. SYN. Lucide, perspicue, clare, aperte, plane. Usus: Dilucide planeque loqui. DILUCIDO, as, are, a. kcfaircir, rendrr clair. SYN.Declaro. U s u s : Rei dilucidandie causa C t Explico, Declaro. DXLUCIDUS, a, u m , Clair, brillanf. SYN. Apertus, cvidens. U s u s : Quo brevior,
&&&n/.
; " s d>f. 8
eo dilucidior erit narratio. Dilucida et perspicua expositio. DILOCOLUM, 1, n. Pnitrfdu jour. SVN. Summum mane, priinr lux. PHRAS. S u b dlluculum, au N n f du jour. Sub galli cantum; albescente ccelo; appetente die, summo mane, bene inane, dubia adhuc luce, incerta adhuc luce ;cum lucescere, illucescere, lucere inciperet. Cf. Mane, Dles. DILOO. Is, til. t u m , em, a. DClruir,, rz#oussrr, rflcr; l a ~ w r . SYN. Confuto, abstergo. ADV. Dilucide, facilius. Usus: Diluere objetta crimina ; diluere et infirmare argumenta. Curas, molestias jucundo alloquio diluere. C t Refello, Dependo. DIMNO, as, avl, a t u m , are, n. Sr rkpandrc, s'Cfrndrr. SYN. Profluo. U s u s : Meus is labor dimanavit ad estimationem horninum latiasime. DXMENSIO, mis, t. Dirnension, rnesure. U s u s : Dimensio quadrati. DPMETIOR, iris, mensus s u m , iri, d. Mrsurcr. SYN. Metior. Usus: Ab illo dimensa sunt omnia et descripta. DIMETO, as, avi, atum, are, a. I~oorner, dkliwtitrr. SVN. Distingue, describo. USUS: Ita diinetata signa sunt, ut in tantis celomm descriptionibus divina solertia appareat. Sidemm cursus dimetare. Locum castris dimetari jussit. DXMIC ATIo, mis, f. Combat, bafni/c, Zutfe. SYN.Contentio, cnncertatio, discrimen. EPITH. Extrema, infinita, parva, periculosa, plena laudis, tanta maxima, tot ac tantae. USUS: Dimicationem quierere. In dimicationem et acieinvenire. Mihi fortunarum omnium dimicatio siibeunda erit. Diinicationem mihi pro te nullam defugiendam putavi. Nemo me ab ea dimicatione continebit, deterrebit. Cf. Certamen. I DIMICO, as, avi, a t u m , are, n. Comhalfrc. SYN. Confligo, certo. ADV. Paratius. U s u s : Prcelio dimicare cum hostibus. De omnibus fortunis, de potentia dimicare. Cf. Certo, Confligo. DMID'ITUS, a, u m , Ptzrlagd#ar moifik, drmi. SYN.Medius. DPMIDIUS, a , um, fifoilil, demi. )( Totus. USUS : Heres ex parte dimidia Discipulos suos dimidio reddebat stultiores, quam acceperat. Dimidio carius emit domum, quam zstimata fuerat. DiMIN'O, is, fii, t u m , en, a . Dimirrrrer. SYN. Minuo, imminuo, attenuo, detraho, decerpo, ad pauciora redigo, diminutionem facio. )( Augeo. U s u s : Vide, ne quid de Imnis tuis diminuas. Sententia diminuta et infirmata. Cf. Minuo. DIIMINTIo, onis, f. Ditnhufiot8,a~noind~issrnrenf. SVN. Imminutio. )( Accretia
DIREPTIO, bnls. f. f'illage, sor (d'uru Usus : Imperio magna diminiitio falta est, vi'Ilt). EPITH. Acerba, fccda, impunita, libera, Diminutio v&igalium. tanto Usus : Vexatio et direptio urbii, rocioDIMISSIO, bnis, f. Con&, lictnricnrrnf. rum. lmpendebant fames, incendia, cades, Usus : Dimissio propiignatonim, relegatio direptio. amicorum. D I R E P T O R , brls, m. Celui qui pi&, D!MITTO, Ir, mial, mlssum, eye, a. bnnand. UsUs : Direptor urbis et vexator. CongCdur, rcuvoyer. SYN. Amitto, missum DIRIBEO, es, al, bltum, bere, a. T r i r ? ; facio; remitto, depono, omitto. ADV.Amanclass~r, ro~tt#ter. SYN. Distribuo, dinumero, tissime, continuo, contunieliose, libenter, inuldiscemo, se aro. USUS: Dum tabella diritum, prorsus, nun uam. PHRAS.Dimittere bentur, ptu&nt pu'on ddjbrillc lt scnrfin. milites, licencier?es solrlnls. Legiones missas facere; missionem dare militibus; exercitum DIRIBITIO, bnla, f. Cotnpft, rr/tv (des purgare seditiosorum hominum missionibus ; votes). SYN.Distributio. Usus : Populi diriexautlorare milites ;milites sacramento solbitio jam non exspetletur. vere; milites exautloratos dimittere. Usus : DIRIBITOR, bris, m. Scrufrrfeur. SYN. Dimitiere senatum,concionem, levcr lasdanir. Distributor, qui populum in sitas classes acl Dimittere exercitcim, legiones, remiges, licorferenda suffragia distribuit. Usus. Vos rogacier. Facultatem rei gerende dimisit, il a n/tores, diribitores, custodes tabularum fuistis. fligd l'occusion de/& cefftclrost. Utinam de DIRIGO. ls, rexl, r e A u m , ere, a. L)irisua gravitate aliquid Pompeius; de cupidit;ite grr; dispOstr, ordonncr. SYN.Wefero, constiCrsar dirnisisset, renottwr d. rncffrt de cdf. tuo, ordino, dispono. PHUS. Omnla a d utiDIMbVEO, es, mbvi, mbtum, rre, a. lltaten r u a s dirlglt, i l foumt forrt d son &ca~fcr, Cloignrr, r(ourntr. SYN. Depello, ufilifd Cursum vitae omnem ad seipsum refert. moveo, removeo, de,icio. UsUs :Suspicionem Utilitas illi vitae regula est ;studia sua utilitaa se in alium dimoverc. Aliquem de suo cursu, tis regula metitur; vitam suam ita gubernat, rntentia, institutis, more dimovere. De digniita moderatur, ut ab utilitate ne usquam distatis gradu et loco suo aliquem dimovere. cedat. Nihil ille spetlat, nisi utilitatem suam; Cf. Amoveo, Abstraho, Absterreo. eam ilie longissime antefert rebus omnibus ; D!NMERATIO, bnia, f. nu~~&crufion. eam ille rcriim omnium primam ducit, antiqiiissimam habet ;omnem suum conatuin ad Exornatlo quasdam verborum. opes parat atque meditatur ;atliones omncs DINOMERO, as, a v l a t u m , are, a. ad unam utilitatis rationem exiqit. USUS. Conr#/tr, ca/culcr. SYN.Numero. ADV.I'rope1. Omnia ad rationem et artem dirigere. Ad modum. Usus : Dinumerare pecuniam alicui. similitudinem pitlor artem manumqiie dirigit. Ad il am cynosuram vita: tuae cursum diD X ~ C E S I S ,tios, f. ktenduc rl'untjnrinirfion, d ' u * youvtrnrmcnl; dimsc. SYN.Prorigas. 2. Metior, dellnlo, describo, asrtlcuratio, 71tlgubernatio. Usus :Miriiica exspemo, ctrcumaerlbo, conjorrncr, rdgler. Turpc Aatio nostrariim dicecesiuin. est ofcium utilitate dirigere, non honestate. Omnia voluptate dirigunt Epicurei, I ~ J &iD I ~ C B T E S , =;m. /rttendu>rf,fr/sorier. curicns r u ~ o r f e t t/out i d lu voluJ5t/. Cf. MoSYN.Qui procurationeni, et quasi dispensatioderur, Collineo. nem regiam recepit. DIRIMO, ir, r l m l , remptum, ere, a. Df PLGMA, atla, n. Le//rrpi/e arrbltSYN.Divido, disment; lircncc r f t vtyaipr auxfruis (fe l l f a / , Parfager, sd@rtr; YOJM#YC. traho. )( Conjungo. ADV.Acerbe. impuden#asstporl. SYN. Pnncipum, et alioriim magister. PHRAS.Dlremit amlcitiam, il ro~llpif tratuiim codicilli, littemque publica signo &S lirns de /amiti. Disrupit amic;ssimam vitx regio munita et sanch. conjunAionem; suavissimam vitr swietatem D I R X , Brum, f. pl. firirs; it~~prirulioias. disiurbavit. Cf. Amlcltla. Usiis : Hanc no-. SYN. Furia, tristia omina, mina, execrationes, stram societatem, hanc suavissimam v i t ~ imprecationes. Usus : Diras obnuntiare. DiconjunRionem falsis criminibus dirimere iniirae, ut czetera auspicia, omina sunt, non cause levoli. Nox prelium, iras, rixas diremit. malortim. Honio diris devotus, credebatur DfRIPIO, i s . ripul, reptum, ere, a. afci maximo infortunio. Cf. Furlas. Mtffred suc,fiil/tr.SYN. Praedor, aufero, rapio. DIRECTO,Uirecfr~ntnt. SYN. DireAe. PHRAS. Urbs dlrepta est, /<a vilteful surcaUsus . Uiretlo deorsum ferri. H a c ad fidem gdr. 1)ireptioni et incendiis reliAa; omnibits diretlo pertinent. parietibiis distttrbata, uuf incensa; excisio, inflammatio, eversio, depoputatio, vastitas D f R E C T s , a. u m , I>lardrfroif,t n i'igne agris teAisque illata est ; dinptum auri argendroift. SYN.1leRus. Usus : Arbores dircAo tiqiie pondus ingens,detraAa corporibus ornaordine consi&, D i r e h vvi. Quid o us est menta, nihil in adibus omni luxu atque opucircuitione et anfraAu potiiis, quam & n A o ? lentia instruAis intaAum est reliAum;expilatii DireEtum iter. Paries diretlus.
DIR
rirbs, nudata, exhausta depo ulata; expoliata fana, domus pecunjis S e a t z et exinanita. Discurrit ad pzedam miE,fit aun argentique f a d a direptio, viAores rapiunt aguntque quid uid a flamma intattum, prredas undique exsoLnt. Populata urbs vexataque, compil a t a domus,przda irnprobissime egesta Oppidum praedz datum, fortunis illatze manus, miles rapto vivere assuetus, et in przda ac sanguine diu venatus,ferre agereque quidquid ignis reliquum fecisset, ccepit, .przdamque avertere. Cf. Depopulor, Depaoulor, Destruo. Vasto, Praeda. Usus : Expilare, vexare, diripere socios, patrimonium alterius. DIRXTAS.s t i q f. CmatrfP, bnrbane. SYN. Crudelitas. USUS : Homo onini diritate et immanitate deterrimus. Cf. Crudelltas. DIRUMPO, is, rpi, ruptum, ere, a F~OCILFS~Y, bnker; rornprc. SYN.Dirimo, rumpo. ADV. Repente. Usus: Societatem, amicitiam dirumpere. Dolore prope se disrupit. Homo dimptus, dirtitusque, infelix. Cf. R umpo. D ~ R O ,1% iii, t u m . ere, a. DCrrtolir, remerser, dCtndire. SYN. Excido, exscindo, everto. USUS : Diruere, zedificare. Cf. Destruo. DIRUS, a, u m , C m , barbure. SYN.Ferus, crudelis, immanis, infestus, infaustus. ua: augur injusta, nefasta, vitiosa, (lirave: e ixerit, usus . irrita, infeftaque sunto. Cf.
Cnirlrlia
3.
DIS, ditis, omn. gen. Ii'icRr. SYN. Dives.

USUS :Midas ditissiinus.
DISCEDO, 1s. cessi, cessum, ere, n. .'?Coigner, s'icurfer. SYN.Abeo, proficiscor. cedo, solvo, migro, demigro. )( Accedo. ADV. Aliquantum, cornmodun~, fere, nonnunquam, flagitiosissime,honeste,impune,longe,longiiis, iiec vero, non libenter, niisquani, omnino, parumpcr, proxiine, temere, nunqiiam tardissime. PHRAS. Disoedere coglto, j r sonqr d trt'eu aller. Animus est in discessu ; in animo est miitare locum; de discessu, v e l discessum cogito; in animo habeo longius me auferre ; discessum spetto,meditor; migrandi mihi consilium est ;jam dudum profettionis volvo consilia Cf. Abeo, Protlclscor. USUS : I . Roma, provincia, a foro discedere. 2. TRANSL. Desino, delcio, mutor, ab~tadorinrr;s'cri aller, ifispardfre. A sententia siia, ab officio, a consuetudine sua discedere. Febris quartana discessit. 3. A110 m e verto, se ran,$r rt urr a u f r e crwis. Discessit in alia omnia senatus, le sJntan<J Jut &un a v i s fotrf ~.onfrarrr.In aliam opinioiiem, partes, setlam discedere. 4. Cwlum lnlloMarsico discessit.Tellus discedit, u terre s'cnfr'uuvre. 5. Vita discedere, tuourir. DISCEPTATIO, anis, f. Di+&, <liscrtrsion, dbat. SYN. Causa, controversia, lis,
judicium. EPITH. Extrema, forensis, simplex. Forenses, infinitz, legitimae, liberze. Usus: Disceptatio et cognitio veritatis. Rem in disceptationem vocare, discufer une aj''w. Venit hoc, cadit in disceptationen). Hoc quidem in disceptatione versatur. Cf. Controversia, Disputatio. DISCEPTATOR, oris, m. Juge, aabifw. SYN. Judex, arbiter. EPITH. Domesticus, severissimus. USUS: Populum Romanum disceptatorem non tantum non recuso, non defu. gio, sed deposco. Hoc disceptatore ac sententize moderatore uti statui. DISCEPTATRIX, icis, f. C e l h q u i e r a tirine, q u i juge. Usus : Dialeftica veri et falsi disceptatrix et judex. DISCEPTO, as. avi, atum, are, n. DCbaftre, discufcr, confesfrr. SYN. Contendo, decerto, disputo, dijiidico, cognosco. ADV. Juste, latius, sapienter. PHRas. De hoc disceptari potest. ori pcttf discufercettr qursh'dn. Hoc in disceptationem vocari potest; hoc cadt, venit in disceptationem; hoc in disceptatione versatur ;koc in controversiam venire, vocari, adduci, deduci potest ; hoc in controbersia est, versatur; hoc in contentione est. 1)isceptationi hic locus est; nonnulla de hoc disceptatio reliAa. Cf. Controversia, Disputatio. Usus : Illi quostioni przpositus, ui zquo jure disceptet. lnter se, cum aliquo 8isceptare de controversiis. Armis disceptant. Cf. Disputo, Contendo. DISCERNO, le, crdvi, crdtum, ere, a. Btsti~r.rrt'r, discrrrrr*~. SYN. Di)udico, distinguo, d'is icio, di~crimen facio, internosco, divido. esvs : Animus discernit verum a falso. Alba et atra vix discernit. Cf. Dijudico. DISCERPO,Is, cerpsl, cerptum. ere, a ilfeftre ertpit'ccs. SYN. Dilacero. USOS: Unguibus :iliclueni Baccharuin more discerpeu. Animus nec distrahi, nec discerpi potest. Uivulsiim et discerptuiii genus dicendi. Cf. Lacero. DISCESSIO, m i s , f. Divisiori, r r i d de ?!ole cfu sr'naf r o r ~ ~ a i r iSYN. . Abitus, abitio, abscessus, recessus, digressus, profeftio, reinotio. EPITH. Matura. Usus: Si in meam sententiam consules discessionem facerent,
si Irs corisirls ddrrnttniai~.nf RU sCnaf de z~oter p a r divisiurr s u r mota p r o j t i . Sententia illa valuit, etsi discessio fafta non est, f a senfcnre rrrsorfit son efrf, qrioiguf Pon ne ? ~ o f d t $ m f i a r cfivisiorr. DISCESSS. s, m. S(puration, d+rf, Joignerrrrnf. )( Accessus. EPITH. Acerbus,
calamitosus, inisericorclia dignior, diuturnus, fedus ac perturbatus, fcedissimus, fruftuosus, frufluosissimus, longinquus, longus, perhonorifirii. subitus. summus. volunta. ...- --7 nr.urlaruq. r.-- rius. Usus : Longin uus 'inter nos discessus. Solis accessus et iiscessus. O przcianim
--7
DIS
discessum e vita! subitus discessus, pratceps profectio. DISCINDO, is, acidi, acfssum, ere, a Ddckirdr. SYN. L)ilacero, dilorico. Usus : Vestein discindere. DISCINCO, ls, clnxl, cinctum, ere, a. R ~ S ~ ~ T Usus: I ~ I Periculuin ~Y. prope est, ne discingere. D I s C ~ P L ~ N A ,as, E Eriucutios; Y&&, dis@firtc~. SYN. Institutum, ratio, institutio, ;irs, inos, coiisuctudo. EPITH. Acerricna et equestris, antiqua, belficn, bona, certa, diaIcCtica, digna studiosis ingenuarum artium, domestica, etrusca , fortior , gravis, constans, indocilis, innps, expedita, magna, mala, inelior, merctricin, mollis, navalis, nobilis, nota, nr>va, oprima, perfacilis, prfeflissima, prsclarq pwstans, publicn, sanf\issima, severa, severissima, tota, vetus, vetusta, volup tuaria, delicata, vulgaris. Clarissima, consentaneie, domestica?, gravissime, ingenuae, optimai, pueriles, variz. PHRAS. i.Servat bonam dlscfplinam, i/ rftuirrliant #M /o& di$& #+e. ArRe contenteque suos habet ; discipltnain acerriine exigit ;disci linam severissime re#; disciplinam rigiJus adstrinpit ; disciplinain ad antiquam severitatem redigit, revocat. 3. lfiscipllna Bansim psriit, l a ~liscipiittea cfispatu u d peu. Prolapsa, dissoluta severior illakciplina est ; delapsa vaulatim disciplina procubuit; deflexit jam :tliquantuun de spatio curricul ue consuetudo disciplinie reteris; labat jamqiscipiina vetus et paulatiin diffluit ;disciplina custoduin ignaria labcfaflari ccepta est ; de statu suo declinavit; non gradu. ssd przcipiti cursu a veteri cguin scveritate clescitum est ;consecuta non inulto post ingcns disciplina depravatio; discipfinavetus inertia r~esidum quasi consenuit; disciplina sensiin lucre ac inclinari cmpit. 3. Disoiplinam tnstaurare, fuire revivn' L iIis~ifiIin:. O~nnia, quie dehpsa iain diiiiuxerunt sevcris legibus vincire; fluente:n procutnbcnteinque disciplinain restituere: iabentein ac senesccnte:n disciplinain erigere; deprnvatain corruptelis consuetudinein ad pristinam scveritatein revocare. UsS : Senatores Itom. filios suos Etruscis in disciplinaun tradebant. Plerasque disciplinas a Gracis traditas accepitnus. Nemo bonus impcntor, qui non ante 1'liilosophi;e disciplinain perceperit, colucrit. atio vetusta discipiin;r, quam inajoribus accepiiiius. Hoino disciplina d u r o civilis eruditiscitnus. Quidain parentum isciptina mciiores fiunt. Bona disciplina exercitatus. Dellica disciplina soluta, prolapsa restituenda est. Et horuin nos hominum institutioneln, disciplinain, se&am persequemur? Discl plinam laclo,/c#rends fa disci#linc, sejfapdfidr.PHRABPcrn-e nomine se acerrime vcrberrrre; voiuntari&tn de se pcenam
verberibus sumere; ioluntaria verberatione corpus coercere, flagellis se c i d e n ; voluntario cruciatu se concidere; flagris verberibusque in suum corpus advertere; flagris se muf?are, suppticium de se voluntariadiverberatione sumere ; acerbissimis flagris castigare corpus; voluntaria afflictatione sui divinae justitia sweritatem prscvertere ; flagris se cruentare, tergum lacerare, in se ssvire ; corpus suum flagris ad sanguinem, ad languorem caedere. DISCXPOLUS, i, m. Disciplc, C l h . SYN. Auditor, qui accedit ali uem dtsciplins causa, se alkui in disci 9inam tradit. EPITH. udis et integer. eissimiles, probabilcs. PHRAS. Demosthenes f u l t Ptatonis d l r c t p u l u ~ , Ddmosth2w fuf discz Ir di P/atom. Suqdirciptina PlstGnis fuit ;i>latone usus est magistro; Ptatonem habuit prsceptorem; e Platonis disciplina, schola prodiit; a PIatone a disciplinam eruditus est; a PIatone eruditus fuit; excultus d d r i n a fuit; didicit ;doctrinam hausit; litteris excultus fuit; Platonis inter discipulos fuit ;Platonis acadeiniam frequentavit, trivit; Platonis prsceptis imbutus, institutut fuit ; Platonem audivit; Platonis auditor fuit; apud Platonem litteris o p r a m dedit; disciplina Platonica alumnus fuit. USVS: Rudcm me disciputum atque inte6rum accipe. Cf. Dooeo, Erudlo. DISCO. is, dld'lci, discere, a. 61udisr-, appredn'. SYN.Percipio, disci linam accipio, c v o s c o , perdisco, condisco, d>ocumenturnaecipio, exemplum ex aliquo capio, comprehendo, cognitionem accipio. Anv. Aliunde, diutius, facile, fortius, mclius, multum, praclarc, studiose,breviter, niinirum, perindc,ut. PHRAs. 1. Grmcas lltteras a b 1110 dldlcl, 3f m b en~eiqnC 18s lettrds gncg~cs. fllo magistro Grac& litteras arte et cognitione compretiendi : litterar Gracas illo prxccptore attigi, celeritcrque arripui ;annum unum in ejtts disciplina permansi Cracis litteris cxcolcndus, eriidiendus, imbuendus; in ejus me diwiplinam tradidi, ut ejus institutione Grzecis in littetis doAior evaderem ; iit ab eo Gricaa litteras haurirem. Cf. Dlaclpulua 2. E-xperientia m u l t u m dlsolmus, PexpCritm-e norrr a$prcndbien &S dnsds. Ad sclentiain rcrum multarum ex nentia duce prvenimus. Enidmur v a l g instruimur, expolimur, ex ignorantiz tenebris educimur usu atque experientix beneficio. Multarum rerum scientiam conse uimur, experientiam secuti, experien. tiado&. Experientia magistra multa cognoscuntur; multarum rerum scientia co itio, intelli~entia, doflrina capitur, sumitur,%uritur a b experientta et usu. Multarum rerum magister usus est. Multa docet, ostendit, patefacit experientia. Viam aperit usus ad multarum renim rientiain. Cf. Experlentia. 3. Pauoa a d m o d u m didlclt, il nr rait
gi"
frls pru & rfioses. Parum attigit doRrinoj c u n i h ampuit eas artes, nec oinnino prdjdicit ;'perfu$us potius, quam tinAus est lis iitteris; artes' eas vix a Iimine saiutavit; litttrns 'degustasse satis habuit; in litteris progmn>)r,fccit perexiguos; non ita longe proteRus est a primo littore. Longe abest a porfeto litteramm cognitione; ex abdi is litm r u m fontibus nihil hausit, delibavit; tiro etiamnum est in ea arte. Cf. Rudls, I m p d t u a 4 Memorlter discere, apprrdre <Ire rnhnoirc,#arrour. Ediscere, meniori!er compl& ; qiemoriz mandare ; memoria comgreheadere, compleM. Usus : 1. Antiqui fidius discebpnt. Discerc apud aliquem Gmcas litteras.. i. tntelllgo, perclpio, acclpio, 'd' e&, Pfre inforr>r. E tuis litteris, e tabefZBrio didici, te, etc. DISC6LOR. aria, omn. gen. Drrrennf, tfrvrrses couInrrs. SYN. L)iversus, ispar, dissimiliq varius. Usus : Uiscoloribus s i p i e mtentias notare. DISCONVENIO, 1s. Ire, n. Nepas s'mcomkr,:n1Pfrt par en Aurntonie. SYN. Uissi. deo,4i&ordo. Usus : Disconvenit inter nos et t e Cf.*Dlscordin. DISGORDIA, m, f. Disrordc, swroni. S~N ibissi . ium, dissensio, seditio, odium. )( ~ o n m r d t am,icitia. , LPITH. Civiiis, maJ o r ; magna!, maximz, multz, perniciosx, stdte, t a c i t ~ discordiie. PHKAS.1. Discordia&concltare, fornertfer l a discorde. Excitare, in civitatem inducere; discordiam mo1 M ;discordias serere; lites creare ; ainicitias diducere cohierentes; conjunAionem animorum dirimere, solvere ;a conjunAione aniinos auocare; in discordiam agere; discordiani concitare. Animorum consensioneni dissolvere, labefabre ; concordes animos dislungert, dissociare. Cf. Amicitla, Seditio. 2. D l w r d i a m tollere, apaiser les disrordes. Discordiam dissipare, sedare, placare ; disansiones frangere et exstinguere; discordiain in tranquillum conferre; pacem conciliare, coamentare. reconciliare: ~ a c i s .concordia. conipositioni; auAorem esse'; avenos animos, iras, longa disridia componere. Cf. Pax. USUS: E cupiditatibus seditiones ac discord i a oriuntur, impendent. Nullus discordiaruin Tipis, nisi aut interitus, aut vitorisdoininatus. Urbs dixordiis consumpta perit. Cf. Dissendo, Dlscordo, DISC&RDO, as. avl, are, n. trc en dcsocrord, en dispute, ea p e v e . SYN. Dissidco,dixppo,dissentio, non consentio. PHRAS. Diioordant inter se cives, l a disror& dp-i /es n'lbyem. Opinioniim dissensione inter se discrepant ;contentione et ambitione dlcordcs dissident ; magnas inimicitias agitant ;intestino flagrant odio ;nunquam a jurgiis conquiescunt ; in alia omnia discedunt j urbs secum ipsa discors intestinis odiis
~ I I E O ~qur Y
.:
laborat ; inter cives magna discordiarum nioles exorta est ; dissensioiies scruntur ; intestin s discordia fervent ; consensus ordinum est divulsus ; civitas secum i sa discors intestino flagrat odio; civitas stu8is divisa est et dist r a b ; dissidia tiunt plura in dies et graviom ; discordia coire in unum cives non sinit. Cf. Dlssentlo, Alienus, Abhorreo. Usuh : Animus a seipso dissidens et discordans. Cf. Discrepo. DISCORS. ordls, omn. gen. Qni csf en rfsucrord. SYN. Dissentiens, discordans. )( Concors. Usus : Ambitione discordcs, iliv i d s pur l'arnbifinn. Cf. Discordo. DISCREPAN TIA,^^, f. Dst<rccord,di~&rifL SYY. Dissensin, discordia. Usus : Scripti et voluntatis, rerum et verbnruin discrepan ti;^ DISCREPO, as. 61. are, n. fre #ir <us(licnrd,,mo ~ s t f r n t SYN. ~ . Discrepans suiii, abhorreo, abibudo.' ; ( Convenlo. congruo. ADV. Miiltum ab huinanitate, pnuluin, valdc. PHRAS. Grmcorum mores a R o m a n a grnvltate m u l t u m discrepant, les r~rfmrs Irtg2ys ties G r m d ~ t ' r r n fb~aucoufi dr l a zrfzv r t l romuim. Loiige absunt ; pugnant cuin
Komana gravitate. Abhorret a Crpconiin levitate Romana constantia; aliena est :i Graecnruiii moribiis; ingens discrimen esi inter <;rzecoruiii levitatciii, et Romanam coiistantiam. Cf. Abhorreo, Abludo. Usuh : Ego a tuis consiliis minime discrepo. HZC verba inter se discrepant, non cohzrent. H a c multum ab humanitate discrepant. Cuin aliquo, ab aliquo, in re aliqua, inter se discrcpare. Cf. Difiero, Discordo. DISCRETE, Sdfiurlrnnrt, d part. SYN. Distinte. )( C o n j u n a e , oonfuse. DISCRTIO, bnls, f. S@urafion. SYh. DistinAio, sejunfiio. UsUs : Barbarum:fio prudentia in discrimine faciendo, pro delectii et judicio, pro moderatione et temperatinc, firo arbitrio viAoris. PHRAS.1. (Ad dlscreItr ?!ille s. t i o n e m u r b s s e dedidlt, VUI.~..), irmiit d tIiscriiorr. Se suaaue otnnia victoris potestati reliquit ; ckditignis conclitioneiii quamvis subiit, accepit ;armis positis ad vitoris fidcm confugit ; vitoris clitioni se permisit; nihil neque de vita, tirque de libertate pati cives in viAoris fidcm se permisere, tradidere. Cf. Deditio. z..(Nullam plane habet dlscretlonem, Vur.~.), il n ' a aururw disrrt'tiort.) In puniendis de iAis nullam adhibet moderationem ;rnoderatione et temperatione sublata, promiscue in oinnes advertit ; sine cura discriminis penas sumit ; nulluni adhibet in pletendo judicium ;nemiiii ulla in re temperat. Cf. Imprudens. 3. (Ad bene regendam rampubltcam m a g n a opus est dlscretione, VULC.),il f i u t un
f i r m , ztr bi6n p m ~ a% $ e ? r 4 " . Ad tratcndam rempublicam opus es
prudentia in deleou bonorurn; deleRu atque judicio; prudentia atque scienia opportttnl* tatis idoneorum ad agendum temporum; moderatione ac tem ratione; rerum omnium hominumque d e l s u ac discrimine. In ~ u b e r nanda republica caput est uti au&oritatis pmridiis moderate ac scienter. Cf. P r u dentia. 4 .(Ludere pro discretione. VVu;.), jmrrr une discr(/n, c. a. d,, que fe &nfa*lt h i t #ayer une sommr d la discrifion du ~ $ " " i . Ludere in spem lucri arbitrarii; u ere spe lucri alterius arbitrio permissa, delegata. DISCRIMEN, Ynls, n. Dty~i'rrnce; crisei qreuve; Aruud. SYN. Differentia, deleAus, judicium, moderatio. EPITH. Certissimum, externum, iniquum, magnum, ~najus,niaximum, mediuin, pertenue, pmpinquum, summum, totum, extreinum. PHRAS. t. RespuMica ast i n discrimina, fa ripubIique~st en d m er. Versatur in discrimine; in suinmum Jscrimen adduAa est, venit, incidit, vocatur, devenit. z. Disorimlrli se exposult, i l s'rst er)OsL au danger. S onte se in discrimen objecit, obtulit, contuk, intulit; discrimini caput obtulit, objecit. Cf. Periculum. UsVs : r. Discrimem omne, et detettum tollere. Ex hoc discrimen inter gratiosos cives, et fortes, k lJ d~~drdrrcc entre k s cifoycm/avoniCs et crux qtri serveni bien. Non est consilium in vulgo, non ratio, non discrimen, non diligentia Discrimine reRe, an perperam fa& confuso, nc#Ius fairr & rfz~rrnce entre le bien et Ir mal. 2. Periculum. dumger. Discrimen totius belli in unius capite positum est. Cf. Disomtio. DISCRIMINO, as, avl, a t u m , are, a SLpOrdr. SYN. Distingue. Usus : Etruriam via Cassia discriminat. DISCROCIO, as, avi. a t u m , are, a., sapitts p. Tour//tenter c.rueIemrnf. SYN.Excarnifico. Uscs: 1. Discruciatum aliquem necare. 5. T R A N S L Discrucior, talem fundum nb homine tam improbo possideri. Cf. Cruclo, Ango. DISCUMBO, 1s. chbtii, ctibltum, ere, n. Sr cnf,cckr.SYN.Accumbo, cubo ad mensam. Usos :Canati discubuerunt. DISCOPIO, 1s. em, a . Drsiwr vivrnrcnt. USUS : Te videre et omnia coiiferre discupio. Cf. CUD~O. DISCURRO, is, curri, c u r s u m , ere, n. de fous r(9fis. USUS : Signo dato et a. C0trt-i~ juventus Romana ad rapiendas virgines discurrit. (Pro Uissero, d i s c o u ~vulg. , est.) DISCURSOS, as, m. AcIon clrr c o w f ~ fd el Id. Uevs :Prmipiti discursu passim se fugre mandat. f Pro sermone. wct colloqulo, ~Iiscours, vulg. est.) DISCUS, 1, m. Diquc,$eZel. SYN.Patina.
DISCDTIO is, cuasi, cussum, ere, a. Dissi&r, Ccutfrr. SYN.Dispello, retiioveo, tollo! perturbo, disjicio. Usus : 1 . Periculum consitio, faRionem armis discutere, et comprimere. 2. Ciiptioneu alicujus et fraudes discutere, dbrouifer. DXSERT , 61o~uemmeni. SVN. DoRe, perite. Usus : Diserte et copiose dicere. C f . Eloquenter. DISERTUS, a. um, Insfmit, Aabife; diser/, Llopuent. SYN. Ddtus, peritus. Usus : Disertos novi multos, eloquenteni neminein. Disertissima oratia Cf. Etoquens. DISJ!CIO, Is, jeci, jectum, ere, ajcfrr fd e# Id, tfispersrr.SVN. Dispergo: Usvs :Res disjeRas et disprsas colligcre. f. Dlssipo. DISJUNCTXO. bnfs, t SL#urafiom SYN. Separatio. EPWH.Falsa, molestissima,.vera. UsUs : Animomm disjunaio dissensipnen~ facit. C t Discordia. DISJUNGTUS, a, um. St#ar/. SYN. Procul reinotus, discrepans, distans.. Usvs : Vita a cupiditatibus maxime dis,untta, cutn oficio conjunea. Mores ejus Ionge a talj scelere disjunei ; populus a senaiu disjunC\us. Cf. Alienus. Discocs. DICJUNGO, is, junxl, Junctum, ero, a S@mr; rfCsunir. SYN. Separp. abalicno, distraho ;dissidium, dissensionem,' abaenationemn, disjunetionem facia )( Confunga ADV. Longe, Ion issime, maxime a cupidltate, procul. Usus : fiominem amgcum a me, a mea familiaritate, amicitia disjunxisti. Dsjungem jumenta. Ab oratoria me disjungt~. C f . Alleno, D i r l m ~ , Amicttfa. DISPAR, ris, omn. gen. Diss<nbIabf~,. SYN.D.sparilis, dissimilis, diversup, parnis. impar. ADV.Multum, longe. USUS : Varia et dispar conditio ;dispares mores, disparia studia sequuntur. Par dignitas, dispar fortuna. Disparibus ztatibus alia placent. Cf. Disiiplilis. ~ I S P X R B T U S , a. um. ot)posi, contradictoire. (VUIG. ContradiRorium). Uws:Disparatum e s ! , quod ab diqua re per oppositionem negationts 'separntur ; ut : s a p r e , non sawre. D X S P ~ R ~ L Ie, S , gen. com. f>~Crertl. SYN.Dispar. puisum, e m , a. DISPELLO, 1s. pt%Ii, Disstjkr. SYN. 1)iscutio. Usus : Caliginem a b oculis dispellcre. Cf. PeIlo. D I S P E N D I U M. 11, n. D~pense,~5ruis. SYN. Quod immoderate, et consulte expekditur. Uss : Rem confeci sine sumptu, sine dispendio. Cf. rtetrimantym,. D a m n u m . DISPENSATIO, onls,i. ~dministration. SYN.Procurato, administtatio. UsUS :Xrarii
DlS
234
DIS
offendebatur aninius ;vehenienter ab eo recladispensationem suscipere, dare alicui et cominatum est ; non deleAabat hominem is sermo; mittere. Senatus ei hanc dispensationem erihaud probabatur; zegie, graviter i~iolestcque puit. (Pro solutione a legibus, ,fis@nrr, vuff. ferebat id ; molestiam haud parvam capiebat es!.) : Displicet mihi consilium tuum. DISPENSATOR, orla, m. &conojne, in- animo. USUS Cf. Odiosu* Molestus. trna'ant. SVN.L)istributor. Usus :Rationem a dispensatore accipere. Cf. P m m u a condus. DISPL~DO.Is, plbsi, pl(>sum, era, a. kcater avec brrdit. USUs: Res Sicula displosa DISPENSO, as, avi, a t u m , are, a .A,jac dismpta. ntinai!rer; disidurr. SVN. Dispone, procuro. USUS : Res domesticas dispensare. lnventa DISPOLIO, as. avi, a t u m , are, a. UCordine dispensare et dis onere. (Dispensare pouiIfer. SVN.Spolio, despolio, privo. Usus : cum allquo, vrt& es$, disprnser. Latine Honore aliquem dispoliare. Cf. Spollo. d l c e n d u p : legibus aliquem solvere; legis DISP~NO, , % pl)alli, pMItum, are, a, gratiam facere; sacramenti religione solvere, ~isPOJer, awnrrgrr; o y ~ n n r r .sVN. DiSdisplnscr dy srrnrcnt. pensn, distribuo, colloco, ordino. )( ConfunDISPERDITIO, bni% f. Dtdmcfion, do. Usus : Aciem, classem, signa, tormenta mitu. SVN.Ruina. USUS: Antonius ad dispersu0 quaque loco disponere. Pr;esidia undique ditionem urbis venire conatur. Cf. Damnuni. disposuit. Verba disponunt oratom, ut pie. tores colorum varietatem. Cf. Ordino. DISPERDO, is, dldl, dItum, era, a l'crdru en!i2rmrrt, rrrincr. SYN. Dissipo. D I S ~ ~ S ~ T E ,o r h . SYN. ~ i ~ USUS : Possessiones a moribus acceptas usvs : possum disposite illumaccusare. disperdere. Cf. Perdo, Consumo. DISPOSITIO, &ni%f. DispIsifiom, orhr, DxSpERRO, is, H, Ira, n. pPnr rnfi)rta ~ a * g t nS ~~ ~N ~Distributio, .~ . ardo, collo,,tent. SvN. Pereo. Usus: An pecuniam catio, cecononiia. Usus : Nihil pulchrius omni p r i r e patieris 7 Cf. Pereo. ratione vitz, dispositione atque ordine. DISPERGO, $9, spersl, SPersum, are, L>jspositio est ordo atque distributio rerum. 8 . RJPandre ~d cf Irt. SYN. Di~icio, ~ ~ S S ~ P O , Uispositio iocorum ve~ut quaedamest miiitum inspergo, respergo. ADV. Confuse, mernbrainstruaio. ti% hte, longe lateque. Usus: Cur D E U S DISPBTATIO, bnis, f. Bi$c#d~~jon, ,jJb&f. tot mortifera terra marique disperserii, etc. Disceptaiio. EPI+H. Copiosa, commu'ellum lateque dispersuin. Dispersa nis, decora, paulo abstmsior, exigua, ma is cogere. Cf. Disrtpo. facilis, quam necesaria, pene intima, jocuTaDISPERS, 6: Id, JanJ ~ u i h SVN. . toria, longa bene, longa et satis litgiosa, pcrDifuw. Usus : Res disperse et diffuse d i h . petua, meditata, puerilir, nova, pegucundg DISPERSIO, m i s , f. Dispr'rsion. SVN. probabilis, pro nsior ropria, similis, simDissipatio. Usus : Dispenione civiuin urbs plex, splendiG subti\s, tota, verior, ad similitudinem veritatis propensior, universa. infirmatur. L)isr!at,iones ancipites, angustze et concim, DISPERT~Oe t DISPART~O, is, ivl, ?rc ii, itum, ire. Di~frib>tcr, finrta er. SYN. eru ~tisstmze,infinita, lata eruditaque, mult a et variz, plene, diversa% voluptuoiip. Divida distribuo, distingiio. Auv. ,&ualiter, USUS : Concertationuin plenz et litigiosz valde. : Diqpcrtire orationeill in memdis utationcs. Nolo ambigua, q u a disputatibra. Tempora laboris et otii dispenire. nona, o n k s huc iiiuc trahuntur. Disputationi interpcunias dispertire. Le es et exrmpla ci>iita. esse. Cf. Disputo, Disceptatlo. Disceptn. tibus dispertire. Aliquifdispartire in minima. Juns consulti simplicia in infinita dispartiunDISPUTATOR, oris, m.Arwmntafcur, tur. Cf. Divido, Partior. dialectrcirn. SYN.Dialeiicus. : Dispu. tator subtilis, orator panim vehemena DISPERTXOR e t DISPARTIOR, irls, i t u s sum, iri. d. U! s u ~ r i u s . DISPUTO, as, avl, a t u m , are, a. et n. DISPICIO, is, spexl, spactum, are, a. l)i~cutrr, ddbtztfr~., riiwrftr. SVN.Uissero iure Bierr v.rir, d i ~ f i n . ~ wS ~YrN , . Video, nosco, et legibus, disceptando decerto, dico. ADV. intelligo. USUS : Imbecillis animus venim Acerrime, acciirate, acute, ainanter, argutisdispicere non potest. Acie mentis futura sime, audacius, breviter, coininodius, contra, dispicere. Si quid dispicere ccepero, scribam copiose, coram, dialeflice, diligenter, eleganad te. Cf, Nosoo. ter, enucleate, exiliter, exquisite, facetius, foitissime, fuse, fusius, graviter, uberius, jeiune, DISPLICEO, es. 61, Itum, are, n. DCinscite, insolenter, lentius, Iibenter, libere, Iairu. SVN. Odiosus sum, injucundus sum. liberius, necessario, omnino, optime, priiden( Plaeeo, arrideo. ADV.Vehementer, veheter, rhetorice, separatim, severe, subtiliter, mentius, vehementissime. P H R A ~Displl. subtilius, varie, late, supra, satis, inultum. c u i t 1111, i l tridipul. Male id habebat hoPHRAS. 1. M u l t u m d e e a r e disputavi, minem; concoquere id non poterat; ea re
SUS
SUS
DIS
235
UIS
j ' a i beaucou# discuf crttr afairc. Acnter eam disputationem ingressus sum; multum cum a d v e ~ n i sconflixi, contend. Magna mihi fuit de ea re altercatio, certatio, contentio. Habui bene longam disputationem. Accurate e t rationibus undique conquisitis, subtiliter, copiose disserui. Multa in eam rem probabiliter arguinentatus sum. Contentione dicendi, quanta potui, maxima decertavi. Res ea non mediocri contentione est vitata. 2. Q u a d e re disputatur?Surquoidiscutrt-orr ? Quie tandem res illa est, de qua quaxitur, ambigitur, dubitatur, contenditur, disseritur, disceptatur ; de qua lis est ; q u z in dubium vocatur ; q u z in controversiam adducitur; de qua est contentio; de qua enata, erortaest controversia; q u e in medioest; de rlua arW'""nti9 dis~utatur? Cf, D l X e ~ t a t i " , Contmverslag DlfJCePto. 3 D1sPutablt ex univema Philomphla,il r'&a sur toule fu#hiosnphir. Philosophia universat capita disceptanda proponet ;de controversis Philosophiz quzstionibus mspondebit ; Philosophiam universain erudito in certamine tuenda,,,, propugnandam suscipiet. ~ ~ f specimen periculum ex univcrra Philoso hia dabit, pr;ebebit. philosophiz nca&mico in consessu propugnabit, Usus. I)is utare de re in contrarias partes: in eam Dum de singulis sententiis breviter disputo attendite. Rationem cum mi dispuure, inquirere Ct DIXepto, Controversia. DISQUISPTIO,onls, f. Rrchtrchr, rrlqy,8,6. SVN- Inquisitio, investigatio. E P I T ~ M%"& . Usus: Pro argumento suinere, quod est in dis<iuisitione,vitiosi~~n cst, qurstiorr. Ad criminis disquisitionem par est adessc qiiain plurimos. DISRLJMPOv i s , rPi, ruPtum, ere, a . H h r , c * m r ; rnIr'#rcr.. SYN. Divido, rumpo. USUS : L)isrumpuntur, qu invident. Disrumpor dolore. Disrumpit'Jr e0 pafio humani ncncris societas. Cf. Rumpo. DISSBMINO, as, a v i , a t u m , a r e , a. I)issC~niztrr, rpur~~rr,#~rblicr. SVN. Dispergo, spargo, dissipo. ADV. Latius. USUS : Disseminato sparsoque rumori ne fidem habeas. Latius opinione nialum hoc disseminatur, inanavit non solum, etc. Cf. Sero. DISSENSXO, onis, f. />issrasioir;,fis~pr~{~, 4livision. SYN. Dissidiuiii, contentio. EP~TH. ljrevis, civilis, domestica. PHnas. 1. Di-nsionem excltare, for~icntrrladi71ision.Commovere dissensionem; facere, constituere dissidium; discordiam inducere, concitare; dissensionem facere. 2. Dissenslonem sedare, <ipnisrrla dissrnsion. Exstinguere tumultum, seditionem, diruensionem civium; turnultum comprimere; discordiam placare, dissipare, tollere. Cf. Discordia. 3. Dlssensiones civiles m u l t a s respublicas Perdlderunt,
Mula
ex$:Ez
l e s p c w r s civiles ont ruin bien drsf~zfs. Multas respublicas opibus admodum florentes aftlixerunt, exederunt. diruerunt, cverterunt, solo aeguarunt, sustiilerunt domestic;e seditiones, intestina bella, variz civium voluntates, controversia- intra cives, civium discordiz, partium contentiones. E civiltbus discordiis, contentionibus multarum rerum publicarum pernicies fliixit, manavit, orta est. Multis urbibus perniciem, exitium, pestem, excidium, ruinam, interitum attulerunt ; multis urbibus exitiofuere civiles seditiones. Cf. Dlscordia, Alienus. Usus : Fuit inter illos sine acerbitate dissensio. Philosophi in magna varietate ac dissensione constituti. Conimovere, facere, exstinguere dissensionem. DISSENTANEUS, a , um, O 1I@rcrit. )( conwntaneus. "sus : Vetsirnilia, ve1 dissimilia, consentanea, aut dissentanea. sensl* sensuml Ires n. Ltrr rf'rrrr avis dzyCft'nt, nr pns s'tnfrndrr. S Y N . Dissideo, discrepo, inter nos dissensio est, in alia i ~ i opinionc, ~ ~ 7 d voluntate sum, in alia omnia eo, 11rl discedo. ADV. Noneste, longe, magnopere, occultc, tantopere, valde, 'ehementer, velicincntissime, miiltuin, gravissime. PHnas. i. Dissentlunt a u e o r e s , es aulcurs soirt rPztrr ,271is d@Irtnf. Discrepant, discordant dissident iiiter se auRores; pu nantsecums:riptorcs ;tendiint in diversuiii auhores; variant auliires; aullores in diversiiin trahunt; diflerunt inter se auRorum scntentiae,inagiia cst iiiter auRores opinionum dissimilitudo. 2. Opinione dlssentlrnus, n o n voluntate, pros ofi,t/iffrts ,itfl>poi/,mdjs cc,frs, N,, est, eadein taiiicn voluntas; diversa sentimus, eadein tamen vo~lln,us, opinioiium est inter nos dissimilitudo, non est animorutii. Animorum consensiis est inter nos, opinioniini tamen dissensio. Nostr;e sentelltia: iion cong-uunt ; cum tamen animi nostri in amorc consentiant. 1)iscrepant sentcnliz nostrte, cum lamen zque inter nos amemus: cuin inutuus inter nos amor sit. Non idciii judiciuin inter nos est, eadem taincn benc\olentia. 3. Consulum aiter disseiisit, Pun dts 17'rrt.r ronsals nz fut pur rlu tn21zrcriviv. Non idein visuin cst, non idem placuit, non idcin probabatur consulum iilteri ; opinionliiii dissciisioiic <liscrel>abant consules ;non ideiii qed alitcr, diverse, vane sentiebat ; in alia oinnia ibat consiiittiii alter; ronsiliis obstitit, intercessit. Cf. Congruo, Conwntlo. Dlscordo, Discrepo, Sententla. USUS : Calli a czterarum gentium more disscntiunt. Verba faflis, vit;i orationi dissentit. DISSERO, is, s8rtil. eertum, ere, a. et n. Ui~coitrir,discrrtt.r. SYX. I>isputo, dico. ADV.Abscoiidite, acerriine, accurate, accuratius, a-ute, acutius, acutissime, anguste, argute, bene, brevius, commodius, copiose,
. ,
mulanter iratus. DISSIMLANTIA, m, f. ~ i s s i ~ t ~ r ~ f r r t i o t t , feitrte. SYN.Dissimulatio. D I S S ~ M I ] . L A T I O , ~ ~~ ~~ i,~ ~.~ i , ~ ~ l ~ ~ pinte. EP,.,.H. perjucunda, urbana. uaus: Dissimulatio est, cum aliadicuntur, ac sentias. Dissimulatione uti. Aliquando evolutus es ex illis integumentis dissimulationis tuze. Ex omni vita simulatio atque dissiinulatio tollenda est. Cf. Dissimulo. DISS~M~L~TO brls, R , m. e u j diss;mtrlc, cuhr. Usus : Dissimulatores stiidiorunl. DISSIMLO, as, avi, a t u m , are, a. Altercar. 1)issintzrr(r~,ruchr. SYN.Occulto, conniveo. DISSIDIUM. 11, n. Jfdsinfelfi m c t PHRAS.1. Cupiebam dlsaimularedolorem <ICsunion. SYN.Dissensio, divnrtium. &II.H: an(mi mel. je z,MIldS COCker la dOMhIICc(r. Justum, magnum, crudelissimum. Usus : m n d r Animi vulnus vultu tcgere, et taciOdia, dissidia, discordize inde enata sunt. turnitate celare : dissimulatione obtepre; Doce, qua causa dissidium faAum sit. plagam tacitus conc Cf. Dlacordia. occuiiare, et quasi per dissimXEAemt:2 DISSILIO, is, 161, sultum, Ire, n. &/amere cupiebam; obscure et dissimulanter ter, c r r w , s'unfr'ou~mr. SYN. Crepo, frangor, ferre ; conceptum animo dolorem premere disrumpr. Usus : Nimio dissiluere frig~trc satagebam ;cavebam, ne quo se indicio latens corpora. animi dolor proderet, ne qua frontis niibecula acceptat in animo plagz indicium faceret; DISSXMILIS, e. gen. com. I)tpret~r, omnem illam molestiam animi tacitus apud disscrrrbluble. SVN.Dispar, cum aliqiio dissimilitudinem habens. Anv. Longe. PHRAS. me devorare cupiebam. z. Dimimulavlt Illa I n j u r i a sansum, il tfisstnula fc scrrlit~zrttf 1. Fratres srepe inter sa d i s i m i l e s sunt, dr I ' i n j u r t qzd'rl nvail regue. Animo magis, souvcnf 12sfrrcs ont des carnrt2rt~s dzprt.n/s. quam vultu eain accepit injuriam, criminajtuasi natura ac genere disjuntti sint, ira ttonem; ad tan1 atrocem inJuriam vultus tamen animo et voluntate dissident ; inoribus rnter constitit gravis et serenus ;infratlo ad crimise lon%ssime remoti ; magna naturarum nationem animo, vultus constantia non rediermtia, diversis inter se voluntatibus, distraAirque sententiis, dispari conditi~>ne, spondit. Vultuiii, quominus animi imbecillitati responderet,obseqiiereturlin pptestate habuit ; sermone, moribus dissoni ; quibus non mtis, vultum finxit honiinis ab injuriasensu alieni. non vultus, non lingua coinmunis; alter ab lnjurize sensuin ingenticompressit animo, taalteroabhorret. Cf. Dlfreero. 2. Non m u l t u m citum tulit; fefeiiit intuentes oris species a b disslmilis est parentl, jl tc d f i u j > s /e injuria, sensu intaAa et alienl ; injuriam tacite d~ r~zracfr'reque son #>re. Non multuin habuit, passusqiie est. U S U: ~Ftngere, difsiaberrat a moribus parentis; non longe hunc mulare, obtegere. Non id obscure ferebat, nec a paternis moribus genus abstulit ; non iiiagna dissimulare poterat. Aliquid silentio dissimuest morum dissensio ac discre antia; non lare. Occultant ac dissimulant appetituni longe a paternis iiioribus dislun&us est; non voluptatis Epicurei. longe abest a pitrentis moribus; non multum abludit a paternis moribus; arcntem non DISSIPABILIS, e, gen. com. Qui se disvultu magis, quaiii nioribiis rcfdit, reprzescnsi& pui s'dvufire Un'Iettrunt. Usus : Aer nnt a ~ CDegenero. t "sus: Ali uis meidissimitura maxirne instadlis et dissipabilis. lis. Homo rirtute et rita illius(lnnge dissimilis. DISSIPITIO, 6nl% f. ~ i ~ ~ w .ru!-/ i ~ ~ ? DISSIMILITER, I)iJ%rzarrr~rnl, autrd#ilagc. SVN. Dissolutio. USUS: L)issipatio mcaf. SVN. Ilissimili ratione. Uss: Res pecuniie publicre. dissimiliter radicatz. DLSSIPO, as, avl, a t u m , are, a. KL'patiDISSIMILIT DO,lnls, f. I)is.scmbfanci, dre yd el Id; c.onsut,rrr, Y&, dissiprr. SYN. dilpardnrr. SYN. Virietas, distantia, discreDisperdo,disperpo,dissoPv'o,difTundo,consuino, antia, dierentia. EPITH. Incredibilis, tanta. conficio, distraho. )( Contraho, conne6to. b s v s : Genus institutoruin dissirnilitudinem PHWAS. R e m t u a m dlwipaa, vous qaspilfes haber cum illius vivendi ratione. Locoruin, vofrc forltrnr> Kem tuam r d i s , disperdis, morum, civitatum , leguin dissimilitiido. consiimis ;in liixumerogas. em partam,quacsitam, comparatam, congestam summis laboCf. Varietas, Dlsslmill. ribiis majorum tuoruni,quam majorum tuorunl DISSIMOLANTER, Etz ,tfissit,tuia~/,
-dialdice, diutius, doAe, dupliciter, durius, g e c e , uberius, inepte,latius,latine, nerrosius, ~raclare, pprimum, prudenter, re&e, refissius, splendidius, subtiliter, subtilius, tenuiter, verissime. Usus : Multa subtiliter de immortalitate animorum Socrates. Inter eos disseritur. Cf. Disputo, Confero. DISSIDEO. es, sedl, seMum, are. n. f n s&d, cn dcsflucord, g>rrrre. SVN. Dissentio, discordo. )( Congruo. Anv. Leviter. oauiulum. ~iurimum. USUs : Non cum hmlne, sed curh causa dissideo. Aniinis et voluntate, moribus et studiis inter se dissident et discordant. Armis etiam et castris dissidcbamus. Cf. Dlssentlo, Dlscordta,
DIS
236
-- -
-.
--
DIS - .
en srcrct. SYN. Obscure. Uslrs : Non dissi-
DIS
237
IS -- D --
DISSUI(VIOR , arls, ari , d. Ifaiser fordre~ne~it. SYN. Cum voluptate osculor. @US: Te ve1 in medio foro dissuaviabor. cr. osculor. DISS00,is, tum,ere, a. lf~icoutt~e. SYN. Scnsim, paulatim dissolvo. Usus : Llissuendie sunt amicitiat, non discindenda, ilfaut ItJtrouirr inrcmiblct~~~nf. Cf. Dissolvo, Separo. DISTANTIA, a,f. Di drence, ~r'oiignc. mcttf. SYN. Uierentia, dcrime". Usus: Magna est inter eos morum et studiorum distantia. Distantia locorum. Cf. Longe. DISTENTUS, a, u m , part. v. distendo, ere. Divisi* distrait. SYN. Occupatus, impeditus. Usus: Tot negotiis distentus sum, ut respirare vix possim; sum distentissimus. O ra distentus sum, animo ionge magis. ~ k c u p o Distraho. , DISTERMINO, as, avi, atum,. are, a. S(pnrrr, ~~SYN. Separo, disjungo. DXSTILLO, as, avl, a t u m . are. n. Tomb u ~ o u t fdgowfCe. c S ~ ~ , + P a u l a tfluo. im DISTINCT~.Avcc o r h , r~tr'tkd. SYN. Disposite, distrrbute. Usvs : DistinCte, disposite, explicate, articulatim dicere. DISTINCT~O, bnis, f. Diz~isidn,@use, ~~ssO~U~E,Ldck~~t~~f,ntbrlcm~f.S~~. pottcf~afion. SYN. I>iscrimen, distributio, inKcmisse, indulgenter, negligenter, ignave. terpunctio, dissimilitudo. Usus : . Facilis est Usus : Non quidem severe,sed nec dissolute distinao i n p i et. liberalis joci. Distinaio res confetta est. Nec crudeiiter punie, nec veri et fatsi. tstrnAioomnitm siderum. Iltam dissolute remittere. tuam distinbionem non probo. DIsSULTIO, onis, f. Ldr&f, molZcsse; DISTINCTIO. a, u m , SCparP, disfin-6. riS/ufation.SYN.Kesolutio, infirmatio, confuUSUS : Distinba alios intervalla, mora., interpnttiones, rcspirationes deleetant. Littora tatio, rejettia. )! Construiltfo. USUS : Mon urbibus, pocula gemmis, caelum sideribus, est dissolutio naturs. An hzec ex, an Iegum oratio membris et articulis diatinCta. omnium diswlutio? An hurnanitas appellanda est in acerbissiina injuria, reinissio animi et I)IST?NGUO, ts, xf,c t u m , e=, a. S&dissolutio ? flarcr; drsccntcr. SYN.Separo, segrego, disDISSOLTUS, a, u m , Lnche, mntr, pajungo, stcemo, discemo, Interrumpo, vario. resseur. SYN.Nimium reiiiissus, negligens, efADV. Acute, dilucide, melius, severc. Usus : niinatus.)(Fortls, anlmoaus,intentus,diliVera a falsis; quid inter naturam,et rationem gena U s ~ s : i. Ifissolutus, perditus, profusus. intenit, distinguere. Orationem vanare et 1)issoluto aiiimo, imprudenti licentia. Uissodistinguere verborum sententiarum ue insilutus in re familiar et negligens. z. I n n r m a gnibus. Hem ambiguam distinguere.<loluntatus, fractus, dtssipatus, amictus. disjnint, tcm a simulatione distinguere. Distinguere et ~I~'Iruit. Ars quze rem dissolutam coagmentasegregare causam publicam a privata. ret. Leges dissofutre. Cf. Negligens, Mollis. DISTINEO, ss. tlnoi, tentum, e-, a. A r ~ t f c rmfarder. , SYN. Impedio, impeditiim DISSONUS, a , u m , I)issonant, discordittl, con,fus. USUS: Dissonum quid et tumulteneo.')( Otiosus sum. vaco. Arw. Valde, tuosum canere videntur. vehementer. Usus : Ex hoc colligas, quanta occupatione distinear. Distineor tandem et DISSUADEO, m, m a s l , suasum, ore, divellor dolore. Cf. Impedio, Oecupo. n. et a. Uissu&r, d&to~(r><~r. SYN. Detemo, DISTO, as, are, n. frc loipz. SYN. a sententia acroco, dissuasor sum. )( Auctor Absum, differo, diversils sum, interest. UsUs : sum. USUS :Dissuadere Iegem ;de sententia, Contraria sunt, qure plurimum distant, ut vita, dc proposito abducere. Cf. Absterreo, Abdumnrs; calor, frigus. Mores hominis ab oratioco, Avoco. Deduco, Dehortor, Determo. DxssOI(STO, o n i g f. A ~ j & u d c d i s s u < ~ ~ r ne. . vultus ab animo distat. Cf. Discrepo, Dlscordo, Disslmills, Longe. )( Suaslo. UsUs : Dissuasio legis. DISTOROUEO, a, toti, tortum, ore, DIISSUASOR, oris, rn. C h i quj djssti@. a. &, qui d:nur~. )( ~ ~usus :~ ~i~~~~~~~ t ~ Tou~ttcr ~ etr fous . scns. Oculos distorquere, rot12~r dr gvizrrds~ye~~.~. consilii mei. 1 suinma collegit industria, inaniter conficis. Cf. Consumo, Dflapldo, Prodlgo, Abllgurio, Nepos, Helluor. DXSS~CIO,as, avi. a t u m , are, a. S ' rer; dsumi., diviser. SYN.Disjun o. Morum clissimilitudo dissociat amicitias. .f!( Separo. DISSULBXLIS. e! gen. com. S&parak, tli~~isibCc. SYN.Dissipabilis )( Indlr>solublllr U s u s Coagmentatio dissolubilis. DISSOLVO, is, aolul, MlOtum, ore, a. SLpdnr, ddsunir; $?Y. SYN. Solvo, =re :ilieno me libero, ir~mo,disjungo, resolvo. )(,'ConnMSto. ADV. Festive, separatim, omnino, melius, prorsua P H R A ~ Amioitta recens facile diaaolvltur, un6 amifar&mnte se ILfntiffanliarrn. Perfrin itur, divellitur, labefa&atur, prreciditur farik conglutinatio recens animorum. Cf. Amicitia, Dlrlmo. Usus : 1. Pecuniam creditori dissolvert. h v c r scs 1tfrs. 2. Dlrfmo. d i a i u n ~ o . dsuSr.'s- 1 f i ~ m r Amicitiam, . s&ietaiem,disso~vere. ' ~ a cilius est apta dissolvere, quam dissipata connebere. 3. Reaolvo, r ~ f l c Dialebici r. multa inveniunt, quze nec ipsi possunt dissolvere. 4. Tollo. infrlngo. dltruirc. Dissolvere potestatem, rcmterser la pt~i~satrrc de qqn.
Drs
238
---
DI U
DISTORTXO, Onlb f. C'mtornOn. USUs : DISTRIBTOR, orfs, m. D i ~ f ~ h t t e n r L)istortio et depravatio membrorum. Usus : Distributores tabellanim. DISTRICTUS, a, u m , Divcrsrmcnf osDISTORTUS, a, u m , Confrrf<~~t, daywN#, firui'IItt.S~~, StriAus, occupatuq disteiti r u . SYN.Contortus. USUS: Sapientes si ve1 tus. USUs : 1. Nunquam a laboribus distriRior distortissimi sint, formosi sunt. Genus dicendi distortum. Cf. Pravus. fui. Ejus vita ambitionis labore distrifia. e Svagina, fird. Distri&i i11 DISTRACTIO,anls, f. D i v i s i 0 ~ ; & ~ ~ ; 4 ~ ~2. . E~UC~U ~ m ~ u b l i c agladii. m mmf, $@ra/ion. SYN. Dis'unRio. EPITH. DISTRLNGO. h. strfnxi, e*, a. Lier, Summa. "sus : Non est no$is socntas cum rescsarrw. SYN. Constringo. ADV. Confestim. tynuinis, sed potius suinma distraaio. (Pro Usus: t. Fraus distringit, non dissolvit perevaptione animi ;aberratione mentis a projurium, 2. Gladium dtstringere, f i w PL$tC~. posito; animi tiimultu, d i s f r ~ f i o'imfg. ~ ~ , cst.). C f . Distractua DISTURB ATIo. Onla, f. D"Nloition, DISTRACTUS. a. u m , S&rC; bro~ift. mine. SYN.Eversio. Usus : Ilisturbatio urbis. d a & . $ . SVN. ~ i s ~ u & t ~ ~ , ~ d i \aliena: ; ~ ~ s u ~ , DISTURBO, as, avf, a t u m , are, a. tus. Usvs: Vitaa rci fainiliaris cura, ambitioD(lruirc; onlanfir. SYN. Dijicio, disjicin, nis labore d i s t r a b . Crsar et Pompeius mademolior, dissipo, perverto. )( Construo, lorum perfidia distrati, de imperio dimicant. compono, dlspono. Usus: Rem totarn (Sum distraetus i n oratione, z t r g . csf), disturbavi,j"i dko#cerf lout e jfun. Judij e mis,disfraif dam u j d m . Latl n e effecium vi et annis disturbare voluit. Vitic r a s : Yanim attentus, animo vagus sum; a societatem disturbat, qui tidem Izdit. Cf. Improposito aversus ; inter precandum animus pedio, Turbo. aberrat iongius; evagatur liberius; cum ad DITESCO, S, ere, a. S'rnrr;hir. SYN. contempianandsres divinas me conkro,animus Dives fio. Cf. Dlves. eregrinatur longius; a suo proposito pertur. gatit cogicationibus abducitur. Cf. Distrahi, D'ITHYRAMBUS, 1, m. Ditliyr~imb.; Cogltatlonlbus distrahor. m Pkoniwrr dt S<wcRus. DISTRXHO, 1st traxl, tractum, era. a. - DITIO, bnla. f. Priss~incr, uu/orit~.SYN. Tircr $r ~OSS cB~CS, dizfiser. SYN. Avello, disImperium, pntestas, jufisdiaio. Px~,+,s. jun 0, dissipo, diduco. )( Congrego. .Usus : 1. U r b s e a est s u b dltlone C-rls, ccftr I. 8attira col~erentiadistrahere. Lacerare et villa cst SO:,^ u <io~trit:<rtion rlr Cdsdtr. Urbs distrahere reliquias vitze. PUgnam segregare h z c sub turelaRomana magnitudinis acquiesac distrahere.2. Abstraho, sifirrrdc. A comcit ; in d~tione et potestate Czsaris tenetctr ; plevu matris filiun distrahere. Non possum a Romano pant imperio; jura tegesque a te distrahi sine dolore. 3. TRANsL Animo Rom. Imperatore accipit. 2. Provincfam ancipltl. e t variis rebus occupato trfbuiSU= dltiuiii subjlcere, sounufttY ttitr tur, #arta rr, dizlistr. lndustriam aiicujus in $rw&ntcI Provinciam in ditionem suam rediplura s t u d t distrahere. f n deliberando anigere, sub ditionem sub~ilnere ; provincia mus in plures partes distrahitur. (Distrahere ptiri ; &tione comple&t ; iominatum pmse, st Jistruirc, ?!U&. rst.), latlne dicas : vincie occupare ; armis sibi asserere, vindiAnimum a curis abducere; absttahere a sollicare;subigere piovinciam;ditionis suii:&cere; atudine anitnutn ; aberrationein a molestia adjice~e, cf. Imperium, ~ c c u qusrere ;a mofestiis, curis aberrare ; a seriis Usus: DEI nutu ac ditione omnia gubercurisavocare animitm;lenire curas aberratione nantur. l n ditionem r c d i g e . s u b ditioneni animi ;sibi se vindicare ; respirare a negotiis. subjunaere. In sus ditione potestate tenerc. DISTRIBffO, la, al, t u m , ere, a . (Pro regione, provincia, vuk. cst.) Disfribwr, r e a r f i r , jurtugrr. SYN. Divido, .~ 1 ~ aq 0avt, , a t u m , are, a E~tnkkit: pnrtior! tribuo, d i s ~ n s o , describo. ADv. SYN.Locupleto. PHRAS. R e x d l t a v i t homlAqualiter, bipartito, breviter, centuriati=, nem, & (8 tiwicki hnmm. 1)ivitiis commode, coiiimodissi~ne, tributiin, triparauxit ;fortunis cumulavit; amplificavit fonittito. USUS: Yecuniat niaximns distributintur. nas hominis; facultates auxit ; fortunis iocu. In tres partes distributaest sapientia. Regnum pletavit. cf. ~ i v t t i a s .USUS : Urbs spoliis in rovincias tribuere, describere, distribuerc. ditata ac triumphis. Cf. Locupleto. ~ f P D l v l d o ,Trlbuo. DXU, Lo11sJc~1r&. SYN. Perdiu, multos DISTRIBST, Avrc o&, * ~ l ~ t h o ~-nos, . multos dies, mrgnam partem diei, per SYN. Uistinae. UsUS: Nec distributc, nec rnu1tss zetates, longo ntervaflo. PHRAS. ornate acribit. r. D i u a n t e /ongftvttpf avnnt. Multo ante ; DISTR~ ~0~x bnla, 0 , f. Diz~ision,distri- permultum ante; jam pndem ;dudum; multis bufim, SYN. Divisio, partitio, descriptio. ante tempestatibus. 2. D l u p t , nngtcmj.f Usus : Temporum distributionem facere. aprls. Longo ex intervallo; magno ex intervallo ; post longain intcrcapedinem ; post Cwli distributio.
DIU
239
DIV
longum tempus ; longo post tempore ; cum temporis multum abiisset ; transaAo multorum annorum s atio. U s u s : Quid est invita hominis diu I ~t! Duro. DIURNUS,a, u m , D u jour, dr jour. SYN.Quod ad diem pertinet, a u t fit de die. Usus : Nullam partem neque diurnae, n e p e noctumz quietis cepi. Annuum, menstruum, diurnum spatium. Diurni et noaurni metus et dolores. DXTXNUS, a. um, @ i d u r e lon$tcrnps, dr longue durJe. SSY. Diutumus, longinquus. U s u s : Errore, morbo diutino tenebatur. Cf. Dluturnus.
o n p AurCr. Longinquitas temporis, v e l temporum ; magnus nuinerus dierum. U s u s : Diuturnitas
distans, impar, dissimilis, disjunAus, contrarius, fere totus alter, alius, disparilis.)(Idem. ADY. b n g e , longissime, maxime. U s u s : Hoc est diversum a reliquis. Varia et diversa instituta multum inter se distantia. Cf. Dlsslmilla, Allus, Dispar. DIvERTXCOLUM, 1, n. Chernin curt, dtorrr. SYN. Flcxio via, anfraflus. U s u s : Q u a diverticula, quas flexiones usris? Fraudis diverticulum mox reperit. J e diverticula pccatis darentur. DVERTO, i s , verti, versum, era, n.
A l l e r logtr cksr qqn; s'Joi@ter d u c h r t ~ t n
DIUTURNXTAS! atis, f. L
pacis rempublicain firmavit. Diutumitas max ) ~ o S luttus VetuState tollit. iuturntaS gl0ria, memori;e. DITuRNUS, a, u m , Qui (ture onp tdtnps. SYN.Diutinus, longus, longinqui temporis, longinquus. PHRAS. Diuturnomorbo laboravlt, ilf u t longlrnt#s r~ade.b n g i n quo morbo implicatus jacuit, diutino morbo tenebatur; dolor morbi diuturniiate produAus est ;magnam anni partem zgrotabat. U S U S : Nihil simulatum diuturnum. Diutuma sitis. DIVARICO, as, a t u m , are, a. curt&r. SYN. Cruribus distrahor. U s u s : Divaricari hominem ac dcligari jubet. DIVELLO, vu~,um, a SJ?Luer&fo~~e. s y ~Uistraho, . %paro. )( ConJungo. A,,~. E ~ usUs: ~ N~~~~ ~ . euin a me ilivellet ac distrahet. Magno dolore a te divellor. Cf. Separo. DIVENDO, vendidi, vendltum, il). U s u s : Uona a Ven(Crp (rn divendere. Cf. Vendo. DIVERSB, D i l , e r s c ~ ~ t fSYN. ~ f . Varie, non uno modo, alio atque alio modo. DIVERSOR, arls, a t u s sum, ari* d. fe. SYN. A ~ u d f ~ g e ren v o Y % ? c fiznrirf Iiospitcin sum, versor, utor ospitio. U s u s : Tua in domo diversabor. Vcdius Romae apud I'ompeiuin diversatus cst admodum laute. DIVERSOR* Orls, ccl>ri qui loge 99" par/, kAtc. sSYN. Hos~es, qui reci~itur* < ui divertit. U s u s : C a u F ( ' cum cuin quibusAam diversoribus asscquitur. DIVERS~RI~LUM,~ Petiteliube<ce. ,~. D I V E R S ~ R I U M , 1, n. Hdfellen, audcr-C. SYN. Hospitium. EPITH. Aptuin, peropportunum. USus : Varro villam illam studiorum voluit, non libidinum divenorium, Requiescam in tuo sermone,ut quodam opportuno diversorio. Ex vita discedo, tanquam ex diversorio. DIVERSUS, a, u m , kcurlr; d i i w s , rft~retrt. SYN. Varius, dispar, non idem,
'f
SYN.Divertor, diversor; de via decedo. U s u s : Apud hospitea amicumdivertere. Redeamus unde divertimus. Cf. Dlgredlor, Dlgresslo. DIVES, ~ t i h gen. omn. ~ i r r ~SYN. r . L~,-~pies, copiosus, opulentus, pecuniosus, fortunatus, hatus, opibus afllens, omnibus copiis circumfluens, copiis prieditus, omni copiarum genere abundans, divitiis afuens, bene nummatus, a re paratus, a re firmus, a divitiis instruAus, omnibus rebus ornatus, copiis amplissimus, bene peculiatus ; hoino re ampla et prolixa; pecunia rince S; cui amplissimae fortuna sunt , cui efeuse agiiunt opes ;divitiis potens, prserllens ;qui copia argenti aurique abundat ; ivitiis florens ; opibus elatus ; homo re fortunisque auAior ; cui fortuna et exaggerata; qui rem, <luicopias, qlii facultates habet; qui a fortuna instruflissimusest a re familiariparatissimus ;quiopibus valet; divitiir *fertu% munitus i qui rem POSsidet amplissimam ; opibusautus est ainplissimis; cui facultates, opes, copia: sunt nlaxim a ; cui magnam bonorum copiam fortuna elargita est; qui fortunas muneribus e ~ r e g i e ornatus est ; cui res domestica, famqliaris ampla et copiosa )( Pauper. USUS: Dives animus est, non arca Soli sapientes divites. cf.~ i ~ i tcopia, l ~ , Feounla. DIVEXO, as, avi, a t u m , are, a. R a z ~ a gw, divaster. SYN. Vasto. ADY.Fcede. U s u s : Omnia divexare et diripere. Cf. Vexo. tnbuo, partior, dispartior, dispertior, in partes tnbuo, seco, digero, distingue, discrimlnq distraho, segrego, excludo. )( Conjungo, confundo, commiwm. ADV.Acute, aqoalitcr, articulatim ineleganter, infinite, subtiliter, passim, uitro citroque, late. PHRAS. DLvlde~ exercitum, divisrr son armle en #IwsUurs LO@$. Bipartito ducere : militem partiri ; in multas, parvasque artes carpere ; in diversas regiones distrafere, diducere, latius distribuere, in duas partes abscindere exercitum ;dimittere plures maniis ; diducerc militem ;vires dispartiri. DXVXDOUS, a, um. Divisible. SYN. Quod rccipit divisionein. UsUs : Dissolubilc
P o ~ ~ ~ ~ ~ J $ ~ ~ ; ' ' ' ~ ~
kEkrI
DlV
240
DIV
et dividuumat omne animal mortalc Materia dividua gignitur. DIVINATIO, anir, f. Dillina/ioir, a H & iirriur. s y ~ vatiinatio, . aupriun. pmsensio, scientia rerum futumrum, augumtio, ariolatio, oraculum, conjeflun. EPITH. Artificiosa, naturalis, opinabilis, vera. Usvs: 1. Nescio qua animi divinatione hoc p-nsi. Eo rem adducam, ut divinatione non sit opur 2. Genus c a u s a , q u o d e nccuaatore constltuendo quasrltur. Divinatio in Verrem. C f . Conjectura. D l v I NE, Divitun~ent, &zt$ai/etn~*nt.SYN. Divinitus. USUS: Multa divine przsensa et pradiRa reperiuntur. DIVINITAS, A t b f. DidniM, f i u ~ a m e &ti#. SYN. Numen, summa pmstantia Usus : Aristoteles muiti tnbuit omnem divinitatem, astris alii. Ex divinitate sus animum genuiw DEUS credebatur. CT.DEUS. DIVINITUS, De la #art dcs dieux. SYN. Divime, divino numine. PHRAS. Dlvinitus i d nob(i auxilium obiatum r t , secOurs -$a (/& OCcOr<Ipar un bien@ dimX. n v i n o munere, non humano consi]io; dono deum, velut ccalo dimissa ]la auxilia ven e e ; velut divina virgula illa nobis bona suppeditata sunt Cf.D E 0 juvante. DIVINO* as* avlg atum* are*a Drviner, )dnie. SYN. Vaticinor, augurar, cOnjiciO, futura significo, in POSterUm pr~sentio,PrE=#O, ariolor, oraculum edO, conjeflura prospicio. ADV. Mirabiliter, naturaliter, prorsus. lJHRAS. E a m tempeatatem muitl ante des cm avuiefl* prldjt cc divlnarant. m d k r lo~t~teii d~fmame. js Multis vaticinationibus, non sine instinAu aliquo aiatuque divino, non sine mentis incitatione divina, ea pracnuntiata sunt. Non tam aruspices et ful~ratom% nw tam ostentONm, augures, aut vates furiosi, sed viri sa ientes ac providi eam tempstatem ai.ura'antur Non ~ ~ n i cOn~efliOne, o ~ m vana augurandi scientia, non prwnostcis ; non e fatidicorum et vatum effatis incognitis; sed ex iiq contramorem ac leges fierent* lnpenBentem reipubiica calamitatem. vebt divina p d t i o n e Przmonstrarunt, P ~ E p m n * N i i b prasignificarunt. : Futuna divinare. Cf. Conjicio. D!VINUS, a, u m , Divin. SYN. Coelestis. U s v s : 1. Homo divinum ac celeste animal a Philosophis uondam appellatus. Divina religio. Natura %ivina 2. Divinator, Magus, r i n ~ i ~Falluntur t. sape divini et Chaldaei. Melancholicos habere aliquid in animo divinum et p m n t i e n s , existimat Aristoteles. 2. Exosllena, iiiuitris, m l n l m e vulgarla, exfrmniinairc, ttumilltrrx, excelftt~t. Divina \ir memoria, consilio, eloquentia, ingenio.
Divinis me laudibur extulere illa ~celestes divinequelegiones. Divina hominis aufloritar DIvIsIO, b n i q f. Parta e, distn>utio#r. SIL Distributio, partitio, 6vortium. dissidium, s A i o . UsVs : Causarum, orationis divisio in suas partes. Trium regnorum divisio, celit inkmrum. DIV!SOR. brls, m. L'elui gai parta$c; rourfier J>lecfions. Usus : 1. ltaliz divisores. 2' Qul t r l b u b u s candldatorum nomlne pecunias divldit a d suffragia corrumpenda. Per quem sequestrem, quem divisorem tribus corrupta est ? llena in divisores
'o"tituta.
'
1 SUS
D I V I T I R , a r u m , f. pl. Ricksscs. SYN. Opulentia, ampla fortiina! magna fortuna atque copie; summa copia; o p s et copiae, umnium rerum abundantia. )( S u m m a inopia, paupertai. EPITH. Duces ad voluptatem et valctudinen~bonam; inanes, ingentes, libidinos~, maximie, certissima, naturales, OPPortunce, parabiles, veteres illibatque. ~'HRA"1- Divltlass q u a r l s , vous Its nihsscs. 1n re famiiiari augenB.:El:I: l'rrgter divitias nihil speAas. Totus in divitias incuinhis. Tuum onine studium in qucerendis opibus consumis, locas, constituis. Id unum ut divitias tibi P a 9 Compares, colligas, congcras. Eo tantum speflas, ut opes possideas ;eo tuum studiicin dirigis, ut, opibus abundes, afiluas; eo studium tuum confers, ut divitia: tibi abilndent. Tuuin consiliuln illud est, ut divitiit: til>i adsint rnaximZ; ut ~Iivitiie tuam in doinuin omiies confluant ; ut dives, ut copiosus, ut locliple, ut bene nummatus sis. Nihil tihi potius est, .quam ut sis inuitarum possessioniim prmidio munitus; ut a re familiari i n s t n t ~ u s paratus, , inops; ut divitiis, copiis, opibus, fortunis abundes ; ut cuinulatapossideas, et ubcrrima yint omnia; ut olnniuln reruin ube*ate floreas ; ut fortuna? tibi sint amplissima.X)pes aucuparis ;opibus inhias ; facere ; facult a t n augere: a~npliharefortunas, ea tibi cura est unica. Animus est opes parare, congerere, cumularc, accumulare, c,,acervare, corradere, conficere; reti, fanliliarem magnis accessionibus augere; pcrvenire ad oper, colligere amplas facu~tatcs ; olnnibus orna. ~ ~ omnibus ~ ~ ~ redundare; ~ ~ =m ~ inentis, pr;c$idiis augere cupis ; opes cxpetis fundavas optime ac constitutas. 2. Divitias h a b a t amplisaimas. i l a d'iininenrcs rickssrs. Divitiis auflus, orivatus est amplissin~is;opibus ac fortunis viget, pollet, przstat, excellit ;re utitur ampla admoduin ac proliva; rem Irakt, tenrt, possidet, naflus, adeptus est cnpiosain, ubernmam, bene magnam. Opes h;il>et fundatas atque optiine constitiitas; pauci Iioinineni excellunt o ibus; o ihus baler, pr.cpollet. Cf. Dlves. : I. eivitias expctere, qtiarere, parare. 2. 1)ivitiis circumfluere ;ad divitilis wrvenire;
UIV
241
DOC
divitib augen, ornan. Cf. Bong. Copla, trado, informo. ADV. Diligmtu, dilucide, fi&. liter, inepte, incundiuq I.bonaly Ltine Abundo. potiuimum, m PHlua DOOare adolwDIvoRTIUM, 11, n: &&me. SYN. Di* i~uhuity h jcy~ut.lnfonnlcc u l sidium inter conjuges ;dircidium. EPITH. SUomnem humanitntem; rebua opimii insticuebitum. USUS: Quid audio, Lentulum fecine m ; imperitoa c o n d d a c e r e ; ieimtia augere; divortium cum uxorc ? M u l t a d d t n m m dioptimis institutis imbuere ; rplubria monit. vortia. Syna a' Cilicia aqunrum ,divortiii tradere ;diwiplim ~ r s u e f ~ e ; etutibus n dodividitur, vcrsamfs oJ Ics cavr se s & Y N ~ ~ . le~entes instntue, erudim, tingere; ludum D I V O L . , as, avf, a t u m , a*, a n. apenm j u v m ~ t ilittmuium ; d&nis d o vulgurr, pUb#r. SYN.Foras eero, vulgo, leacentes impenire; prec+ptis erudire; a r t a pervuigo, in medium profem, edo, patefacto. iis tradere; honestis artibus juventutem ad PHRAS. Re1 f a m a u b l g u e dlvufgatur, dotnnis ingeh i t de ccjait s'cst n ' p o d # # ~ r Fama f a ~ . Omnem humanitatemfo-e; nia ex )re; d&nam, eruditioncm suin tata urbe discurnt, edocet vulgus. F aIi0i &i% transfundere; d&rine Luerri omnium unnonibus tentuq celebratur ; des i~titue1.eac m l i n q ~ r e plurimos; mi in wlgus effertur ;vulgi mmonbus dlertur, h u w a r t e S ii-dem itinenbur, q u i b ~ i p pd ~ dissipatur; res in omnium ore, ac rclrmone Summnm eniditionis iaudem pencneria, deest, versntur. Manat per urbem rumor, non duce*. Cf. D h I p U n q Erudto. IwUtuo, iam tacite serpit per urbtm riimor; percrem r i n a . Usus : Quid 5 wine, h t t e r u brescit rei fama; crebris ja&atur xnnonibus. doccam?)uvenmtm m e d e docere. DoceCf. Fama. Usus : Libmm divulgnn. lnimici tradm, l n c u l m Docere judicem de @uCam rcm sermonibus divulgarunt. Cf. Edo, riis iuis. Sen&ua adolescentes docet, et 4 F a m a , Rumor. ,,lvus, a, um, ~ i ~ a,ibrt. ~ ~ % , . omne officii munw instruit D a I L I S , 4 gai.com. @i a ~ # t f ~ ~ NCSK. SYN.Deus, homo divinus. Usus : U.* M e . SyN. f a c . ligter, g m divos caste adcundum. (Pro Santlo, u# si.), docetu, adpit, inte ligit; aptus ad diacipli. m i n u o proprle adhlbetur). )( lndoollia PHrUg E.t docllk iz DO, das, dLidl, d a t u m , dilre, a. Donncr. d m > k d r m a f 'd n .t Ingenium naAus faSYN.Im rtio, largior, defero, pmbeo erhicilei cerca est indole, q u m fxile in u-vir beo, t,ibuo, dono. )( ~ ~ 1 ~ fiHRAs. 1 0 . fomies, quam nullo D a t libenter, i &nnc wonfi>rs. In dando n"l10 negotiOin Omnem ~ : m ver.aes, f l e i t y cst admodum mtinificus ; omnia dilargitur i n f l d b ;docilitate ha t disciplinai omnei promi< de suo ; facile erogat, concedit, ?nnul facile arripit. USUS: P n e k r e se docilem id mernt, annuit, ministrat, prarbet aliqum artem, untentiaun, disciplinam. Doct benigne; cumlllate dat omnia. c~~~~~ ci'em auditorem' Dono, Participo. USUS : l. Dare potestaD*xLITASs atf* f. A P p M ocitem alicui, autloritatem. 2. Ver? com&r. it a ' rndr. S S ~ D i n n d i faci&m. Dare aliquid laudi, honor, ignominia. EPITH. i u m a n a USUS: Qui docilitatem 1 . ~ r a d o dedo. , Zivm~.Aliquem in caveam, memonamqm habmt, ingeniosi vocantur. pistrinum, custodiam, carcerem, mortem, laCf. InSeniums I n 8 e n r - u queum, cmciatus dare. 4. Commltto, mctfm dinr t d ct trl fal. Se fugze, labori, itineri, DOCTP,Savammcnt, k o d i h m t . SYN. otio, deliciis, foro, somno dare. 5. Confero, Perite, litterate. Usus : Satis d&e ac p i t e . Iivrard. Se in portes Carsaris, in faoioDOCTOR. b ~ i *a ~ o l ~ r s sy . ~ . nein, in consuetudinem, familiaritatem, amister! prreeptor, inte+rn EPITH. Intell' citiam alicujus dare. Dare se ad lenitatem, nobill% su-us, singularir, dis.,,,,&, ad dicendum, ad causas agendas. 6. Dare aldci summi,u te .s , ., U S: ~ d~~ uid auribus ;darc gratio alterius, aliwntarl, arthces et SpHntip d a Jatttr. P Dare r a s , supplicium de SUvivendi eptoms ~ o m-, ~ a& birtrncfii*. 8. m ressionem, impetum dare, & , Rdigionis interpreq &naos~llamcr. ~alum a ! i c u i n inrommodun d u . , o i . ~ l o r u n ,intevm ..demu. qne nuirc d qqn. 9. Dare verba, declpeM. fWr ;1c ddissimus ; Christiana rppimtiar pnn& #riolr, t ~ m Y . la Piffnon, fmn0ri iquid mps ac magister, Doctorem d ~ $>ra + d%nI+. E 1. Senatum diCUi ;aCqqn &,&r. D&ris nomine ac insignihs tionem dare, Odlll~tCrr gqn ~ ' ~ ~ ~ Theoloqio c ornare, decorare; Juris, insipiatnshirit; P c r n ~ t h d d Fabulam dare, buere; laurea caten ue doctrina insigniair &ncr )ikt u2 th&. 12. o p e dare ~ do-, c o h o n a ~ ; ? & o n s appe1lationeinlibria, litteris, magistro. CCenam, solatium, si i ~ inter ; un, Do&onr, wl~ o & o & , ~ negotium dare alicui. af&ibere ;in b d t o m m Ju6s Ordinem relcrD~CEO, es. cal, doctum, ew, a Jnre, reponen, collocare; d d r i n e grndum, ho~tmin.,tflse&tw. S R Inatituo, emdio e d a noma confm,quoa h a k P h i 1 ~ 0 ~ h i i ~ m reo, ptaxepta do, vias trado, discipiinam plissimos. Doctorem flerf, &enir doc&wr.
~d
trae
;.
LW
, ,
Pz~i~.
dtaci
DOC
242
DOL
elcganti, et haud uaquam rerum titterarumque veterum indo&us; homo in omnium bon m m artium discipiinis impensa d&us; in studiis doctrina multi at ue celebrati nomiSenatores admitti, adscribi ; in Senatum Sanis ;vir in artium studiis ihralissimis d o & pbtrun cooptar; in J U ~ Ddtorum S Ordinaque versatus; qui unus optime norit, non nem adkgi ; Jurium iasignibw nobilitari ; nostn sotum, sed etiam G m i r monuinenta Jwir D&rumgradu,dignitate potiri;>nim omnia; vir multarum litterarum; vir reconinaignibus e x o d . ditu, intuioris, e x q u i s i ~ ,singularis, non ~ u l g n rddtrina;iwignitedotus. i~ Venerabilis DOCTRINA, F, f. Et&twmnt,imItwmiraculo littenrum 2. Horno non adt a k SYN. Emd~tio,littera. EPiTH. Abunmodum rct &~Z?Mn'a+C pn kdse1 uiq eximia, exquisita, facilis, fide%=J. i t t m i t . Litteris pvce aspersuqteviter tintus; 115tibe is, magistra, vetus, mediocris, non qui M u w vix a limine salutavit; qui Iittuas moderata, multa, optima, perridicula, vix rimis, ut aiunt, labris degustavit; qui in p i q a , s i g u i s u Cnt8tONm natiom nondum proteri nomen n u ~ -mz&na, y uberiw, vuIg&q inge. audeat Medlca wientla doBus est, il nua, mal& YHRAS.Doctrinam rlbl agroe s t / o r ( h i ' ~ r &in. Eruditus est medendi &am oompirarit, jl a &pis p a n & arte ;scienq pdtua, intelligens est medicina; 6 . Anlmum disciplinis omiiibus epegie Ionge pocc~uitu> mtdiuna scicntk Mediurcduit; mrum humanarum &Tinacina ~ i e n t i a m tenet, possidet, callet, ita est NInqUe cognitionem a~secutus est; progres. ~ S S ~ C U ~ Uut S , paucos in ea arte para reperias. sus in d&narum studiis fecit eximios ;pn>Medicin~ scientia valet, floret, prastat, exc m s ecw in anium cognitione fecit, nihil ut cellit. Medicina dotrina, cognitione, inte1&gen e ~ u dentiam s videatur pose; magnam nnun cognitionem mente complexus ~ t , ligentia cum paucis conferendus est, nemini est inferior. Nota e praclare medicina est ; mimo comprrhendit; nultum ddtrina e n u s patent e, qua multos latent ex medicina a t , quo le @tus ruum non conmverit; in scimtia, u medendi arte Muitum hausit ex iis denantm studio multum sane promovit ; libris unde manat ejus scientiae cognitio. M in ortium studio h a h i t sane maxiCf. sus : In maximis occu. ~ed!cina scientiam plane com lexus est ; mente atque n n h o comprchen4t ; ingenio @mibus nunqum intemittit studia sibi aperuit, peperit, comparavit. C f . Peritus, mRclaxare,recolere~nimum ddtrina, ct ad Ingenium. rppientiam neparare. Ddtrinanim omnium studiaus. Romo omni virtute et doArina DOCOMENXUM, i, n. Eiu&mllunt, komatiuimus. Cf. Lltterm, Dlwipllna. fon;erdrnplr, d k .SYN. Admonitio, pracepDOCTUS+, e, um, ~ ~ t ~ ~ i l ~ ,ha- j tum, ,exemplum, monumentum. EPITH.Maxiu. smEI. ~ ~ e mdituq ~ litteRLmm ~ t ~in- ~ mum. , USUs :Cato documcntum antiquae virtutis, integritatis, prudentia. Hinc documentebigcna P H R ~ ~ES^ . "ir doctu,,, r'rst un tum cap, quid p s i t fortuna; documentum vir e n d&rina -ie exnittus; 'tatue- ne quis in PostemW etc. Jam ab 4 0 liticris perpolitus; abundanti ddtrina, atque kscentir documrnta dedew maxima, qui o timnnim ortium *tudiir eniditus. Vir pm. vi' futurusesse~ Cf. ExemPlum. 8 ac wondita eruditione ornatua Omnis DODRANS, antis, m. Lcs 9/si on es SI, uitiquitatis p q tfscis et latinis litteris &u tout. SYN. Novem unciae JCUre integre iwtitutuqa hilosop ia inst~tior; omnibus partes t m . UsvS :Ejus fundi dodrantem emit. u t b w ,qua sunt libero homine di ac, omnib u ingcnuis disciplinis, incrcdibf?2updam DOGMA, a*, n . ~#j&m, m . -te reNm ac copia przstans, ~ & n a xmb. SYN. Decretum, xitum, praceptum, nobilis et clarus ;litteris impense doditus, in placitu= E P ~ T B Commune, verum bnarum artium studio pmcellens DOLABRA. m, Doidm i m h a r X f li<tnituyy a nema nisi = ' v a & d fa ois & k k e etcicpk. Instrumen dotLina Iibualitu instruAus; acarimo tum quo do antur ligna ingenioJ exquisitaque d d r i n a ; qui cum huDOLENTER.A*cdo*lnir,tki~~c. usus: mi-, et cum d a r i n a frequens h a h t Dolenter, hoc magisdico, quarn contumeliose, ;,,ir omni liberali poli. DOLEO, es, til. ere, n. et e k uwrr tuuimw; vir cui multe et reconditz sunt litt ; in quo litnrsc sunt lutima; iitteris & ladmclnit. SYH. Doiorem capio, &iPio, condoleoJ indoleo, mamo, angor animo, doloG d s juxta atque latinis $dtissime.midi&u I U d s libcraiibus studiis; rc ardeo, ingemixq acabe fero, dolorcm animo ingenio, bonisque omnibus d i s c i ~ ~ ~ < ~ capio, molestiam capio, in dolore et mastitia sum, dolor mihi accidit, in dolore N; vir excellmtisdotrina; in studiis doRtiaum, vrl maximo mcrrore potius. ADV.Graviwum cgrrgius; litteris multis p e i t u ? , ter, impune, intoleranter, levius, maxime, nunque vana ac plurima scientia ;ingento vir
Luuam,vrl insignia capen, accipere;do&nr htmP donar; ddtrinae insignibus deco& cohonestar, potiri. Intcr Sapientia
I n t a JurU I>otonr cooptar ; dokiaoe
,+
CL
wefle,
dd&tx:
DOL
243
'
DOL
incendit ;dolon mihi fuit maximo; magno me mediocnter,minfice,pdter,postmodum,plus, dolore afcit, oppressit, magnum mihi dolop i d e , vdde, praecipue. PHRAS. 1. E a reo rem peperit; perturbavit ea me res vehemenvalde mlhi dolult, crllc afli'r1 m'a dmrlouter, d i x i t , commovit ;graviter ea res me pu. m c d im#?Z~J&#d. iC. res gravern mihi pugit, momordit, affecit. 2. Gravh m e Invadolorem inussit ;angebar animo marore neift dolor, un gmnd c h a p a Iest empliri de d o et acerbo ; sine acerbissimo animi moi. Dolor me incredibilis innssit, incursavit ; ~nau rem audire non potui ; hausi dolorem accepi ex u re acerbissimum dolorem ; nwpcyrbirimum, femmque gravius, si novz rorem ex u re hausi, suscepi, concepi gravis~ m o n i o l o c ues&; r dolor vocem mihi debirimum; dolor me ampuit, oppmsit, vexavit litat atque intercludit ;rei memoria animum molestirimur 3 Dolorem auatinao gramocron opprimit ;n i memoria meum @s vem, j ' d ~ m n n& g d s # c h . Dolorem efiodit ;fixus animo heret dolor; pungit, acerbum patior. Dororem e~usmodi hro, qui fodit, pervellit animum dolor; sensi fem vix possit. Dotorem incredibilem apio, vehementiam u m , ut vix consolabilisvidererustineo, ruscipio, traho, haurio; gravissimo tur agritudo; quasi faces quodam dolores dolore angor, conficior, exerceor, torqueor, admovebantur animo. Tabescere, confici, digor, m o r , prturbor fran or ;acerbisdmo macerar, dismmpi mihi dolore videbatur. dolore diicmior, divehor, !isrumpor, perfCf. Dolor, Cruclo. 2. (Dolao d e tul. mliemor, interimor, wcsnimor, contabesco, Tprifila, VULG.).Condoleo, Compatlor tlbl, je mor,,premor. Omnes mentir mese'parter olor compatu d VOS dollhrs. Doleo vicem t u ~ m ; exngitat, diveut, urbat, atcit. Concidit commoveor miscriis tuis; qavissime afficior curarum ac rollicasu tuo ;miserinm tuam meam pum ;m i ~ r o r animui meus iCtu citudinirr, concunu molestiarum labefatlatus fortunam tuam ;doloris tecum sum particepa ; atque convuisus. Ita cecidit animus meus domisericordia tui capior, moveor, commoveor; lore perculsurr, ut nulln res eumad aquiuitem calamita, tua in magnam me sollicitudinem y t revourr Jaceo in mmrore ac sordibus. adducit ;commiremr fortunm tuam ; acerk urir muxror ;aqritudine contabesca Veheme angit, vexat, rolliciiat miseria t u C t Domentidme mllicitor; ocerbiuime doleo ; lor. Ango, Solllcltur USUS : De febricula qritudine animi ita laboro, ut sanad vix poafiliz tuo valde doleo. Tuum casum luCtumque sim. ve1 uotius vlane non wasim; ut swm omnes doluimur "Itir &em imisenm; ut- sper dutismDOLIUM, 11, n, ronrvW. SYN. vm nino rupenit w k Versor in summo dolore num usvs:ut, si ispotarr velit,de m in mocron et sordibus. hauricndum putet ? De sorfe gur, 311 vnrt M a m i me totum dedi; tristitia me totum sII, il,-adra q ~ i l , j d., tndidi, jacet animus m m r e oppressuq nihil boirc s<m vi>( iwuveau iwn cucore sontid. me tristius;mcrrore urgeor, Iaceror ; dolore Traailbr, DbW,ami avl. atums a-, consumor; m meus non irert, quem ulla f 4 ~ (*M ~ #iace r b&); ~ a ~ ~ b r~ l i t i m rptio nedum exh.urim poasit. DolomnmrRa t). Sm. Usus : Hore intokrnbili impedior, ardeo, t&ur sum ; rno e robore f i t u s . ~ o i n r orationun. e dolor nene succumbo: artuat uiimus dolore : dilore;rror, difieror doleo, ut nemo magis f DbWR,brin, m. D4wlcyr. S ? . M , incendor dolore 4. Morbi dolorea r u n t inacerbitas, acerbus animi vrl corponi rensue, tentinlmi, b s doYIsurs & & mal& smrl animi cruciatus. EPITH. Acerbus, acerbissiW&d&s. Artw dolore ardent ;artus vehemuq -S! alienus, apertus, asper, molestus, menter lnbbrint ;morbi dolor megravisdmus odioaus difficilis brevis, communis, conjunarripit, exciuciat, premit, o p e t ; acer eat ttior, d x consoiabiis, diuturnus, domcrticus, fiaus, gravis, longus, gravior, ~ v i s s i m u r , doloris monus: t o m w r incredibikm in modum morbi do1orib;s ; tanta est mo* accrhumanu&, instabilis, incrcdibilis, indwr profebitas, tantusque dolorum artu ut animam ttionis su*, ingenuus, intestinw, intoterabilia, me p i t u m m aednm; exedit, dhniat viscera tokrabilis, inveterntus, justus, jurtirsimus, dolor in@lerabilis; morbi summim sentio Icnis, levis, longinquus, longior, longissimus, acabitntem ;in dolorea incidi gmvissimoe ;in longiy mn us, mdw, mnjor, moximus, merummis doloribua jaceo, dolore comptus sum diocris,megs, minor, minimus, mims, misergravissimo. 5. Ingentl mhl dolod srt dlnrimuq nucatus, mitior, molestus, muliebris, caaau8 tuvo/n m'a ~ f ~ m c n t municiplis, naturaliq necesearius, nimius, A te aun d i v w v i d e o r mihi p a r t a nows, otciqaus, perpetuurr, pi pkkius, wscmim abnua desiddo mittendi iopracipius, p a , prpteritos, 3 m t q proM i s tam i a P b i ~ d m e n s u m e x a u c i o rnffliduttior, iempiternus, stabilis, summoq tantus, gor ;gmvior est omni sup Licio tuur mih dirvenir, Wilis, univetsae, asper, p v i s , puvus, essus; e i f dolore ex gscesw tuo. Dopropior. PRRk3 1. E a reo mhl m y l u m lorem d e peacaiia habao "ai& & don&mr doloawn a t t a t , rete +tu m'a c a d dk I nurPIc&. =puogu.& dolon angor; gm&s .doukwrz, M~.gnummihi dolomn lacrimas p i t m t i s animi indices profundo; dedit, kit, inussit, incursit ;e ; .m dolore me
del%
doliaibi
e n .
1>OL
244
----
1)OM
dolorcm ex catorum memoria conceptum DOMAB~LIS, e, gen. com. Bompfabh, gemitu p a t g i o , dolore admissorum excruqulon @ut Aompfcr. SYN. Qui domari potest. cior; a reconlatione criminum dolor animi DOM~STICUS, 1, m. D~ la niaiso,, & nunc ingcns nascitur; cum recordatione rcela/amillc,. #,,.,kuliC,-, +pd. SYN. F ~ ~ ( ~ ~ lemm dolor quoque animum subit. 7. Doloris, intestinus, vernacuius, privatus, intimus, m m forre jam non P a u m *j c u8 #*i~#f~f )( Externua, allenus, Usus : Res familiafow7ne~fJ. Ferendo dolor jam ns, et domestica Disciplina domestica. Don aS U - i m p ~ doloti r sum. Tantum doloris, mesticum, intestinum malum Domestica accrbitatir surtineq, guantum ferri vix possit : exempla cf.~ ~ ~ i l l ~ ~ h doloti s u m b o ; impares dolor vires m e D~MICXLIUM, 11, n, ~ ~ ~ ~ i ~ ~ i j ~ f ~ a , runt ;virea m e dolore franguntur ; vim dolofion. SYN. Domw, habitatio, sedes, teaum. austincnt; ad dolore. EP'TH. Amplissimum, aptum, divinum, h e in me tantum ,o n estl ut acer=,,t. nestissimum, pristinum, proprium, sacrum, pavem queam wrpeti' Non stabile et certum, terrestre, untversurn USUS: daoet .e totum tradems un I . Humana tigura domicilium mentis. Domicilium Kome collocavit, ante non habuit. , 2. TRANSLIn hoc domicilio im rii et glodoloni dolore viro gravi indignum r i a Urbs h b r domicilium superG r lumnon dwet dolori tia. Domicilium in alterius auribus, vcl huita ita se w,,,,ittere; ita (K manitate collocan. Cf. Domus. D a M x N A. a .f ~ f r ~ s s ~ , r . u v ~ ~ o i n c . ~ ~ ~ ~ m ~ r rm , $ m $ i impovis4 W i e ~ w - d m wJ e ~ D Y p ~ , ~ Princep regino. EPITn. D u ~ & vehemens, impcriora, blandi~sima, vavis. d o l w m tibi ipw =fricm ? sopitum excitas ? UsUS : Fortuna campi domina, et ~~m huquid doloem, quem dies jam pene sanaverat t n a n a ~ m .Prudentia domina et rcgina virtumiovPs? quid dolorcm, qui jam temporis tum la #m&*c 8 s ; la d1 0 reine longinquitate mpemodum evanuerat, exstinI touirr les vrrtns. Voluptates blandissima h, &ntegnsl quid o b d u b m pene cicotncem refricas ?quid plagam, q u e in cicaDOMINATXO, bnia, f. Domi~tiorr, cmtrican jam pmpe coivent, ipw renovas ) $+, souvrrain~ti. SYN.Dominatus, tyran,-,,& ip tibl un uis in u l c e ~ es ? DOnis, regnum. EPITH. Accommodatissima, 1 0 lenirq le daeiff ~~l~~~ aliena, non modo crudelis, wd ignominiosa e h u n r c , miti apqminuerq frangere, levare; etiam et flagitiosa, firma et moderata, jucunda dolo~m detrstere; *monis suavitate maet honesta, miser% nOV& regia UsUs : Vita g n m dicuidolorispanemabsterg.ere,eripere, sub dominatione misera est. Quarerc, sibi auferre. cf. Conmlop. , l . ~~l~~~ depocomparare, habere dominationem nem, c h w Ir dagrin. Dolorem ab'icere, DOMINATOR, Oris, m Multrc, ~ o m r de llcre; a dolore tantisperaberrare; do~oris &R. UsVS : Rerum dominator DEUS. obEsci. Usus :Dolor me incessit, ladoalcur s'est rmplirdr cir moi. Dolorem alicui dare, DOMINATRIX, ~ c i q M~~~ICJSC, $0~C ~ W d pn dagrin. Dolorem capere, vtraim. SYN. Domina. EPITH. Caca ac teWSJm/r>. ~ O l O d parere, obiir d a ~ O ~ C U Y . rneraria. Usus : Domino<* animi cupidita Dolormi foverc, amplificare, ulimcnbr. Dolo% D ~ ~ s -Y ~~ . . ~ re diqucm liberare, &Iivrer. Cf. Mmror, Dominatio, principatus. EPITH. Crudelis, An80r, AnrIuq AfnICtus, Tristia, ConDIO^, DO~W, c o n triator, S O I I I C ~ ~ U ~ ~ Cru.O, ciatua. rerum. Dominatum Casar occupavit. Unius dopinatu omnia tenebantur. Fortuna eum in A~@cinrscwun!,. avm fonrdrsummo dominatu locavit. ni. SYN.Mditiose, ex insidiis, ex occulto. Usvs : Dolow, malo dolo agere. DOMINOR, aria, a t u a aum. arl. d. kw d f r e , domimr, c o m h , rdgiur. DCIL6SUSv um* FOu*c* *romfiwK SYN. Rerum potior, rcgno, dominatum teneo; SYN. Maiitioaus. Usus : Dolosis consiliis populos remo, teneo; impeeum in regno puisus. Cf. Vultus, A s t u t u a populos teneo, in Sitione habeo; provrnciam DOLUS, ' ,m Adrrssr,rysc, ourbrric. SYN. cum imperio obtineo; pmsum eo jure, quod Fraus, faiiacm, machina, insibze, dolus maamp~issimum e s u potesi; p q a m ea p o ~ tate, quae potest esse maxima; i r n g r ~ t o popp1uk )( BOna fldea. PHRAS.Dolum lacere, lis ; imperio urbem rego. USUS : o m i m in Dolos commoliri, suere, consuere; judiciis. Eloquentia in liberis urbibus domie dolos malos et fnllacias. Dolis alinatur, et floret. Dominan in suos. Ubi libido quem ludere, du&ue; circumvenire fallaciis dominatur, modatiaexulat. Cf. Rsgno, Imet prartigiis. CCDeclpio, Fraua, Fallacia, pero, Imperlum, Ditlo, Rego. htutla.
-mr
, " , " ~ ~ Tuid ~~~UQ"~~.
AuCiy
,,-,. .
P~M~N~~os,
~ ~ ~ ~ $ ~ L "
Dame.
Z E C
D b M l N U S , 1, m. C'LX souv~ruin,arbif n , malfn. SYN. I m r t o r , Rex, Princeps, tyrannuk )( S e r v u a PITH. Agrestis et furiosus, amicior, amicissimus, bonus et arsiduuq clarissimus, dispar, familiaris, ignanis, impudicus, invitus, molestus, novus, crudelis, mpitemus, summus, vetur, demens, incolumis, improbus, justus. P n a a s D o m i n u r eat, il rsf L m & , Ir ckf m#rCme. 1s es, p e n e quem summa ;qui omnia tenet ; ad quem unum deKCt omnia ;qui tenet rempublicam; in cujus potestate bona fortunaque omnium; terrarum omnium dar. Cf. Domlnor, Rego, Imperlum. USUS : Senatus est dominus publici consilii ; Populus Rom. dominus regum victor, ac imperator omniiim gentium U E ~ S animum, ut dominum et imperatorcm pmfecit obedicnti corpori. DOMITOR, br14 m. Crlui qui domjtr, &m#Irur. EPITH. Facetior. Usus : Equorum domitores non v e h r a solum adhibent, sed et pabulum subtrahunt. DOMO, a% til. I t u m , are, a. Dompfcr; vainm. SYN.Edomo, condocefacio. PHRAS. Cupldltates domandm sunt. ilfuurJ mdiup& s c s #arsiom. Vitiosa natura Comprimn i a est ;-improbitas infringenda, fraigenda, elidenda, a b feritate insita mitieanda est :effrenata libidines sub jugum su; mittenda; id agcndum a quovis, ut effrenes cupiditates non frenosmodo, sed et jugum acci iant. Cf.Comprimo, Coa-o, Cohlbeo. 8 s U s : Domuisti gentes immanitate barbaras. Equos domare verberibus. Domatas habere libidines. Animaiadmansuetudinem domitum. Cf. Edomo. DbMUS, voc. m, gen. 1, vcf as, &t. ul, acc. um, abl, o; pl. nom. us, gen. u u m et orum, dat. et abl. Ibus, acc. oq t haison. SYN. E d e ? domicilium, t&um,penates, lares, sedes, foci patrii, EPITH. Eterna, aliena, ampla, angusta, anti ua, apertissima et perhospitalis, caza, caczstis ac divina, castissima, commune perugium, communis, diliens, egregia, exornnta, atque instructa, f[( Nuda, a t q u e Inanls. Familiarissima felix, fidelis,. gratiosissima, honestissima, intamis, cmdelts, facinorosa et libidinosa, plena integritatis,officii et reli?ionis, inimica, instmtlior et apparatior, latirsima, marens locuples, et refertil? locupletior, expers hujus injuria, locupletissrma et amplissima, magna pulchraque, ministra alicujus facinoris, modestior, naturalis, nota, notissima, et mnxime hospitalis, o rosa, optima, parva, paterna, pestilcns, p g a ornarnentonimg1ena signomm pulcherrimo~m, plena d ecoris et flagitii, ? pularis, pmclara et plenadi~itatis, pratoria, privata, pudica, pulchra, re erta donis, regia, miigiora, &rta aleatoribus, plena ebriomm, rtabilis, studiosissima cupidnsimnqw rnlutis, rupeiior, tota, vacua atque nuda, vacua sus i o=, pura, venalis. Domur i , locu&: tissimoe, magnoc et nobiles. PHRAS.D o m u m h a b e b a t C l m l a u t a m e t elegantem,
Cichm ovai't uru drmeurc nkht rf ilrgank.
Utebatur domo cumprimir lauta, et p n t i ; habitabat kutissime; in d i b u s nis neque lautitiam, q u e elegantiam desid e m s ;erat in iis multum lautitim, et eleganti=. Domus Ciceroni erat omnibus rebus i n s t d b , atque exomata ; domus ea non domino magis ornamento erat, quam civitati. USUs : 1. Domum edifican plenam dignitatia, fpcerc, convestire, rrficerc, restituere. 2. Domo exlre, q u i W s u maison. Excedere, emigrare, exulare, abesse. 3. D o m u m i w , a l k r d sa wraison. Domos inde discedunt ;in s u te& dilabi; domum re rccipere; convertere ra domum. 4 Doml manere, dnncrr r r c k s sai. Domo se tenere ;non commoverc sedomo;exspe~aliquem domum. 5. Lux~i domum exinanire, exhaunre. Ainico domum commendare.6. Familia. farnilk. Offenum sibi domum reconcillavit D ~ N A T I O ,bnls, f. Lurgcsst. SVN. Amice, sponteque facta distributio. EPITH. Sinfulari impudentia przdita, nova, incrcdibilis, alsa. Usus : Donationem facere. D 6 N C . j u s u'dccqru. SYN.Dum,quoad usquc Usus: {xspeetabo, donec ad locum venias. DONO, M, avl, atum; ara, r Graf~@r & , fp~i.ciIrz#Ystnfs d. SYN.iargior, munere afficio, munus do, nBero; donum affero; muneribus omo; stipendio afficio ; condono. ADV.E f f u ~large, , sigillatim, publice, consulto. PHRAS. Ampllter Illum, eiiuse larf e q u e donavit. if I u i J l Ar n k s el aomrrwx ~ I Y I I Magna ~ S . ei munera mist; amplissimis donis decoravit ; opipare hominem muneratus est; magnis muneribus.eu.m sibi obligavit ; magna pmmia rei ei tribuit ;locupietem ex %ente e d Z F d " E dedit ampla munera ; munera illi amplissima condonavit ;talenta aliquot illi muneri misi!; donaria deditnonexigua ;honorario, congtano illum impertivit, prorecutus est. Munen amplum congiarium dedit ; magnas largitioncs ecit ; amplas donationes contulit; magnii fuit, ma na usus est in illum liberalitate; magnis fominem muneribus sibi devinxit; quantamlikt hominis cupiditatem muneribus expievit. Cf. Do, L a r lor, M u n w . UsuS : Inimicitias suas reiPuflicie donare. Ciceroni populus Romanus immortalitatem donavit. D ~ N U M 1, , n. Uort,#Yise~t.SYN.Munus. EPITH. Cnstum, reeum, dignum, divinum, eximium, pulcherrimum, regale. PHRAS. t. Dona naturas nadtus eat egregia. il rst mfurrllcmenf bien dod. Egregia ei bona a natu studio, fortuna data sunt ;nihil non ei a d a r i n a , a fortuna delatum videturi ita rebu habbilis, i u libenliter natura munenbus orantus ert, ut non -tus, ml ab aiiquo L)ep
E::::
DU C
248
-- . - -. -- -
DU al
non constat, non patet, non liqiiet ; apcrtum, penpicuum, dilucidum non est ; dilucide non patet ; divinare non licet ; cene conjicere, augumri, affirmare non licet ;certa conjeAura non est; exploratum non est, quis sit belli txitus futurus. Belli exitus suspnrum adhuc habetanimum ;animum exsptatione sus
tiain. r r. S: I<tiskrcotiditir.; rntr.a?trrr. Duci npinione, errore, laude, gloria. 12. Pronilscue. lonrfiom~/ivtrsr.s:Nomen a regione duxit. Spiritumet vitamducere. Initium ereducere.Vircs ducere. Clori;e, dcdecori s:bi aliquid ducere. DUCTO, as avi, alurn, a n , a. ,+fw, frotnjrr, d t t p ~ . Usus: UuAare aliquem
potest eventus belli; in dubium venire potest i D ~ qtli ~ , ,,,.dinem ducit. usUs : c2uotics a i t u s belli. Exitus belli in dubitationem I dueores nostriad inortetn non dubiam cucuruiduci potest. In utramque artein judicari : rerunt. de belli exitu potest. ~ n c e ~ Iubia, s , ambigua, ' incertr, difctiis, a d m d u m obscurg 1 DUCTOS, s, m. Acliotr k con,/~tirc, (Ir oburitatis et plurlmum, de dirigir. Usus: DuAus aquaruin, riptrr~fttc. Duttus oris, r x ~ r ~ s s i odi. t t u botrchi. Altcb l l i eventu divinatio est; de belli eveiltu duAu aliquid lacere. conjdtura eat non aperta, non simpiex, non DDUM, Prc8ttar~t:nl, nttfiarav(rrrt. perrpicua;de belli eventu parum certa opinio / SYN.Jatn pridem, multis ante tem est. Con eAuram & belli exitu facere cui lb&? guo res belli a u r a sit, utram in parten, bus. USUS: Uuduin circumrodo, qung.d'%: randum est. inclinatura vi&oria, nemo dispicit, intelligit, novit. Exituin belli cena ratio non ostendit, ~ O E L L U M , 1, G ~ coljtbn,. ~ ~y ~x . ~ non promittit. Cf. Incertus, Dubito. 2. Du- I Bellum. EFITH. Justuin, grave. USOS: Antiqui biu. w t amicuss Cdf alni tsf ~'nultidx. Dunominacnntrahebant, utduellum, bellum.(Pn~ biu% 5uSPenque ex fortuna fidei amicus ; cenamine singular1inter duos,dit:/, v14q. rrsl). cu'us incerta, ambigua, nec explorata satis I DULCEDO, lnlq f. ~i>ltc2ur,chlr,trL., fides; cui amicitia ex fortuna,pcndet ; cujus 1 allrail. SYN. Dulcitudo. E P I ~ HConcept-i, . fide ha,ld tuto possis; cu)us ,, maxima. Usus: Dulcedine quidam gloriii. crsu @ta est ;fortunadubia a,nicus, non I,olnini. tricat,ir. Eorum, moti, cominoti, capti, depravati juvencs. Usus: f n eare qua certa exempla Voluptas lndxirna duicedine Knsum mOvet* qua dubia sunt, rationes; Pecunia dulcedine non capior. Inyenti dulcea&rentur. Dubium non habco. dine, suinina suavitate inetua oratio perrundit. DDCENTI.~. a . l u n r < t ~ b r r C L u . r ~ ~ ~ ~ ~. D U L C ~ S C O ,la, en, n. ydtdcir. uSus : DOCENTIES. Dcux crnls fois. Usus: Uva maturata dulcescit. Seatenium amplius ducenties retiili. DULCIS, e, gen. com. Doux. SYN.Suavis, 'h dux'v ductumg carus, jucu.idus. )( Amarus. ADV. Valdc. &m. SYN.Deduco,sumo. ADV.Extrinsecus, PHRAS. Dulce est audtre, il I~OI~X Grntrt~rfrt. Cantus is seiisui suaviter blanditur; sensus dulciter ac jucunde movet ; dulcedine quadam capior, prfundor, i s n cuni audio. Usus: Epistola dulcissiina. Inge$um fadus Junxit cum virgine. Ct Matrlejus tam dulce, quam acetum figypttuin. fones, qui ordineq monlu~. UCus: Cf. Suavis, J u c u n d u q Carus. exercituin duxerc. 2. Adduco, induco, DULCITER, A~rCIrblu~trmf. SYN.Jucuna ~ i v r d . lta me oratio ad credendum de>suaviter. ducit. j. Judico, censeo, exlstimo, esliDULCITDO, l n i s f. huccur. SYN. tnw,fin~cr,jugrr. Ducere aliquem in hostium Dulcedo. USUS: I>ulcitudo nrationis. Custanumen>. Yarvr, dcspicatui ducere; neminem tus prater czteros sensus d~lcitudinecompta te hominem ducere. Humana omnia p r a movetur. se ducit. 4 Produco, prolero, protraho, traho, f d ~ ~ ~loagrrcirr. r r n Ducere teinpus, DUM, Tan~lis qur. Usus : 1. H a c duin ducere bellum. 5. Derlvo. coduirr. Ducere Roma geruntur. 2. Don% jnrqir'd cr qtrt. aquain pcr fundum alteriur 6. Concipio, Mane tantisper, dum redeam. Nihil ei longius #m&#, r~cmoiir. Ducere, trahere, sumere videbatur, quam dum nuntius rediret. 1. Adopinioaem, suspicionem in aliqua re. 7. Obhuc, nondum, errcorr. Nihil dumaudieram. Unel, obfrnir. Smiiitudinem ex aliquo duNeque dum is locus satis. 4 Dummodo, cere. Commendationem e scelere ducit. pourvu que. Age, quod lubet, dum Romx ne 8. Abeo latanter, s'rn alfrr. A gradibus, a sis. Nihil mea curo, dum rempublicam condomo se duxit. 9. Rapio a d aupplicium, servem. 5. Quamdlu, artssi lonylrtlrps qur, unrr ( r n #nson, au s u ~ ~ f i c c )Hominem . lanf pur. Utere rebus meis, dum velis. duci jussit. 10. Nuptiis allquam m l h i DUMETUM.1, n. Liru couvrrf <fe bu+adjungo. JI inoricr, jousrr. Duxit Terensotis. SYN. Locus dumis consitus, spinrs
,
1
/ /
1/
a~i~,~~~;~:",f"~~~~t'~~;,"~~~;
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ , $ ~ " { i ~ $ ~ ~ ~ ~ d " , ~ ~ :
DI1 M
249
- -- . -
DUX
.
nbundans. Usus: Septum undique,et vestitum vepribus et dumetis locuin quesivi. DUMM6DO. P o u m que. SYN. Dum, dum tamen si modo, dum ut, modo ut. USUS: Omnianeghgunt,dummodopotentesevadant. DMOSUS, n, um, Corryrrldt buissons. SYN. S inosuq vepribus plenus. Usus: Locus, nipes iumosa DMuS, 1, m. Buisson. SYN.Spina. DUNTAXAT, Stulrnunl. SYN.Tantum, solum. USUS:Animo duntaxat vigco. DUO, as, o. Ddux. DOUDECIES, I ~ o f ~ I i ~~ . DOODECIM, ~ o u r c . DUUD*NI, m, a, Douse (srns distr.),par douse. Usus : Duodena jugera. DOODEVIGINTI, Dix-Auil. SYN.Decem et d o . D O P L E X , Icls, omn. gen. L)nubfr, t~gdrtr *trx. SVN. Geminus. "sus : DupPCCa pupillas habet. Duplex est hominum genus. DOPLXCITER, Doubfenatnt, k k u x maniIr~'s. SYN. Hipartito. Usus : Dupliciter me tu&. littera: delehrunt. Ista dupliciter accipi possunt. DPLIcOV as, avl, a t u m , are, a Il~ublt~ SYN. . Gemino, itero. USUS: Duplicantur m hi cura. Duplicataexeo FitAo gloria discessi. Duplicata verba, et iterata. DPLUS, a, um, Dorrble. SYN.Alterum tantum. Usus : Subire pccnam dupli. Duplo major, et altero tanto major. Du lum et triplum intervallum. MulRa in duprum ibit, &S&tnmages-intdr2ts seronf doubfes. DOPONDIUS, il, m. ,pfontrau vdanf &u* as. S ~ N ~ . s s duo, e ~ librai aris due. s i dupondius tuus ageretur, yifs>aa~iss<ril & drlrs ar (dd u t~toinJrrp<lrfu) rk ton bien. DRESCO, is, n. nrurnir dur, '[urrjy.~ V N l>urus . fio. usus : H~~~~ aquilonibus durescit. ,,RI~AS, Btb, Burr,J, rudcsse syN Severitas, duritig acerbitu. )( Leni&, mltaa Usus : Duritas, orationis.(,uanta in hoc duritas, in illo comitas! D ~ R I T E R , Durrr~*l. USUS: Ver% duriter translata, nidtapkorts @ u ~tulurtf/rs. Durius accipere videris. Nihil dixi durius. DORITIA, m, et DURITIES, 41, f. Btrnfi, mdessr. SYN. Firmitas, asperitas. EPITH. Immanis, virilis. UsUS: Animi duritia, sicut corporis stupor. Duritia, et patientia virilis. In summa parcimonia et duritia vivere. C . Sevedtas, Asperitas. DURO, a g avl, a t u m , are. n. Durtr, ~ f ~ t n l e ~ ; p C r s k , ~~(bn'ster. r~r, SVN. Mane9 diuturnus sum, stabilis permaneo, persevero. PHRAS.I. T u a hlsc glorla non d l u d u r a blt, volre gIoire ru stro dt foiigw dure.
Perpetua non erit, non stabit, non consistet ; vetustatenq atatem non feret ; =terna non erit ;ad longinquum teinpus non permanebit; non erit diuturm; fluxa niinium e n et caduca. 2. Hmc s1 bella durabunt, a a u m est d e aalute patrim. si &S ~frderrczc o ~ r t i ~ ~ u ~ t ~ f , tu tstfiaii(dusaluf rk mlre~5ays. Hiec si bella perpetun, diutuma, fixa erunt ;si, quo cmperc cunu, bella procedent ;si longius producentiir bella; nisi bello nis imponatur; nisi bella ad exitum perducantur, desperata omnis patria salus es+ 3. Tempestas tota n o a e duravit, u fetn#tte a durd foutr fa nrril. Tcmpestas totam n d e m tenuit, obtinuit ;tcmpestas non nisi incIin;cta jam n&e posuit, remisit ; tciiipestas non nisi aperiente se die conquicrit, appetente die se fregit ; a teinpertate quics tota n d e non erat. Ucils : Sensus moriendi ad exiguum teinpus durat. Cf. Pemto , Persido. Persevero. Diuturnur. DRUS, a, um, Dur; cnrcl, inhrrtrrrri~~. SYN. TRANSLCrudeTis, asper, inliumanus, incultus, ferreus, horridus, agrcstis, veheinens, inexorabilis, iinplacabilis, iinportunus, natura asper, inclemens, immitis, aniiiio agresii ct duro. Mollia -- - I( ,, - PHRAS.I. H o m l n e s d u r l s asauetl sunf Ics ~ O I J I I I K S sotrl ~ucoutrrtt~ds b u#u vi8 lirrrr, plnibfe. Durati uiu arinoruni, invifio a<l labrein corpore; in paticniia corporis et laboris et periculi ferrei pro animi; a parvulis duritiei et &ori studcnt ; vita cultu sunt aspero;i'atigatis humuscubile est ;cibus eos, guem occupant, satiat ; teiiipora soinni amiora, quam n&is sunt ; multurn ab oinni luxu abhorrent. 2. E s t horno durus, l z s f un A O I I ~ I cruel, I~ itdch~~rt, S ~ I ~ S wrrr. Mollitiem dudum animo ejecit omnein; benignitas in eo clausa est ; duritia se n puero dedit ;ut vita, sic oratione durus cst ef. horridus; animo est inexpugnabili ; arperi procul dubio animi est, ingeiiio duro es< .et lnexorabili, q u ~ d nulla res fraligat, nulla commoveat; durus est et ferreus: duriter omnia incleinenteque agit. Cf. Agr-tls. Asper. USUS:Durum seet agrestem prabere. I>urissima reipublica tempora. Yerbum du-
~~t~,:"~fnsi,h"~~","n~,"' et durus'
Usus : Duumviratum gerere.
D,-,UMV~Rp,TUS, m. Duut,,viyat. DMVIRI, arum, m p. Lrs<luutrrvirs. Duumvirum JudiciumDUX, daclr, m. C , ~ i u i ~ ~ & ~ r ; c k ~ @ n r u l ; celuipi m r c k d u tllr. SYN. Qui ducit exercitum, duflor, imperator ; signifer, prafeRus, qui ducit ordines, autlor. EPITH. Clementissimus, certior, diligentissimus, idoneur, illustris, major, memoralioruin, ublitus sui, novus, parntior,prastantisrimus,summus, togatus, verus. Duces acerriini, adversari;, audaces,bni, clarissimi,deeperati,pxperti,firm~
DUX
*5 0
DYS
forteq improbi, imprwidi, innumerabiles, nefarii, negligentes, nobilissimi, notisaimi, para! atque armati, pmantissimi, publici, summc, non mlum veteres, sed etiam recentes, vivi et inco1um1. Dux certissima, noftuma, optima, molesta, minfica PHRAS.1. Univeiaa clvlta& 6um ducam mquebatur, frmtc ia m'I& k ~11r3ac'I commc son ckJ Universa civitas ei rqcndam se dedemt; ad ejus du&um se applicavmt ;ad ejus duAum se cives o m n a contoIerant, adjunxerant. 2. C e s a r dux erat prasatantlacilmua, Cdsur dtait un g r a d caggfaim.C m a r prefuit exercitibus summa cum laude; imperator, retor exercituum, du. &or c o p h ~ r n fuit Cssar nemini secundur
Copias duxit CaJai admirabiti renim belllcarum scientia. Casar gcssit bella suo du&u ea vinute ac vigilantia, non modo, ut non s u p rionm, sed nec omnino parem habuent ; ntmo ut pmstantior illo haberi set. Caesrv erat, in quo tum summa rei b e E z ponebatur. Csesar erat belli artibus clarissimus ; bellica laude, bellica virtute, altitudine animi, felicitate ante alios conspicuus. C t Imperator. USUS: Natura optima vivendi dux. Ducem se pPgbere faclnonr Dux et magister ad fwiendum aiiquid Rationem ducen sequor. DYSIZRI A, m,, f. DymrrS, I~prnfud'urintr. SYN. Urinz difiiculhs.
SI
ECH
E& ex, DC, ~ o r s .~ s u s :c . Originiq tinpnc: Eunuchi e Syna. Quidquid habuit, e disciplina habuit. z. Commodi, usus, utllit a t i q lisa@, ufiit8; Erit id ex usu, erit e republica 1)ecretum e republica faclum. E reglone, En rlnnIt- l i p , en f c , visd-vis. SYN. In conspe&u, ex adverso. Usus : Luna cum esi e ngione solis, deficit. Occurrunt sibi velut e regione contraria. EA R E , C'rzt P<>urpuoi.SYN. Propterea, ideo, ob eam rern. Usus : 1s metuit, et e a rc fugit. Id, quia turpt, ea re non est faciendum. E ATENUS, Jusqw A, jusqu'd cc int. SYN. HaRrnus, usque dum, usque a&um finem, usque eo, quoad ;usque eo, ne. USUS: F e r e aiiquem eatenus, quoad i se negligat. ~ u eatcnus s exercucre, quoad vakere. EBIBO, La, f. bitum, ere. a ptriser, larir. SYN.Exhaurio. Usus : Ebihensanguinem alicui. EBLANDXOR,Iris, itus, sum, ir!, d. Obfcnir d j i i de carrssm. SYN. nlanditiis extoqueo. Usus : Effice, eblandire, ut, etc. EBRITAS, a t 4 f. h,rcm. Usus :lnter ebrietatem et ebriositatem mulium intenst. EBR'IOSITAS, &tis. f. Habitun* rics'eniP~YW ri,roflC. SYN. Habitus ebrietatis, vc nffejtro ebretiitir EBRIOSUS, a , u m , Ivrognr. SYN. Facilis ad ebrietatem. PHKAS Ebrloblus hJcst un ivroffrr. Gurges atque helluo est ;qut vino se ingurgitare, replere, obruerc, devtncire soleat; vini prnicies; vini nimius, vini immodicus, ebrietati deditus; in tationibus nssiduus ;natus ad vina perdeng; cui tempus nullum sobrio relinquitur; temuientia: nota infamis. USUS: Stiiponem ferunt et cbriosum et mulierosutn fuisse. Cf. Vinolentus, Ebrtus. EBRIUS, a. um, Ivrc. SSY. I'emulentuq \ inolentus, vino languidus, tino obrutus, vino madens, Iangciens, confeclus. )( Sobriua, siccus. P H R A ~ Vino . m e m u s jacet. il tsf tircorc ivrc. Nondum hesterni convivii crapulam exhalavit ; crapula grasis et inops est ; vini adhuc plenus est, vino obrutus, vino sopitus, vino gravatus est; scnsus mero adhuc vi& jacent ;gravata ebrietate meiis est ; mero
incaluit ; appotus probe est ; invitavit se in c e n a largius; Bacchus hominein irritavit ; vino rationein obruit ; vino mentein mersit, sepelivit ; vino se oneravit intemperantius; crapula ac capitis errore titubat ; vino oppressus, sepultus est ;vino ravis est ; vino madet ; lenus crapula est. ? f . Vinolentus, Bibo. bsvs :Apud se ebrium fafium csse dixit. LBULLIO, fs, ire, 1. n. Nm~illonner. 2. a. Prodt<irc,rlin a v c ~ crrr#hasc. SYN . Eervesco. T R A N ~Jatto, L ostendo. Usvs : Solent iflud ebullire Stoici; vinutes ebulliuntet sapientiam. E B u R , drir, n. Jvoin. SYU. Dens elephantis. EPITH. Castum, donum neo gratum, non inutile, crebrum. USUS: TeRa ebore et auro fulgentia. EBURNEUS, a , um, D'ivoirc. SSN. Ex ehore. Usus : Signum zneum, eburneum, marmoreum. ECCE, Voici, voiltl. SYN. En. UsVs : Ecce littere de Varrone. Eccwutem no%a turba et rixa! Ecce miserum homtncm! EcclbaIa, as, f. BgIisc. Kefle credentium catus, congregatio; respublica ChristianaEccfssiri Romana, l'&&rliSf rorriaim. YHRAS.Ecclesia orbis terrarutn prince 5 et magistra Arx reipublic~Christianie. Reiigionis Christianie am ac sedes. Eccieriarum omnium princepa ac mater. Veritatis magistra, ac morum custos Ecctesia ; princeps religio. nis, ac divina: mentis interpres Ecclesia; Pontificum sedes. Ecclesia nascens. '~qisc ~~ni'sanfc. Primordin Chrisriaaa reipu&ica. Nascentis Ecclesiz incunabula; aureum nascentis post Christum pietatis sa:culum ; Ecc1esi;e orientis, lafientis seculum. (VUIA;. Primitiva Eccfsrmia.) A b lnltio E c c l ~ i a . dcpnis cs $rer,riers sikfts dc i*Eq~isc. AA~ cxortu nascantis Ecclesite ; ab ipsis'~cclesia. incunabulis; ab institutis Christianjs scris; a Christiana, refi&ionisexordio. Ecclesla Cathedralis. CQlrsc catkChlr. E d e s sacra, primaria ; ~plscopi sedes ;tem lum suminum. Ecclsslas visltars, z~isitcr1 9 (piires. Religionis causa tedes sacras obire: pietatis causa ad loca sanfliinonia nobiliora contendere ; urbis templa veteri religione sacra obire, Sacra loca venerari, venerrttione proscqui. Cf. Templum. Echo, as, f. L'dcho, son rljkrcnti. Saxa et solitudines voci respondentia; vox au/ sonus repercussae; valles clamoribus repercussa. PHRAS. H i c est echo, cn ci.f cn<r~i# ily a urr C~lro.Hedditur clamor jugis montium, vastisque saltibus repcrcusms; circumjeh nemora, petrque, quam accepere, vocem multi licato sono referunt ;vocibus juga montis coiewue resonant ; montis anfraELu reper. cussa: redduntur voces; montium flexur, et concavi vallium sinus voces rcciprocant; saxa ruptsque voci respondent.
ECL
&CLIPSIS, 1.h f. Bcfip~t.SYN.Obscura-. t i 9 defeAio solis uul lunie defdus, deli. qutum soliq M o r lun~?.PHRAS. I. Eollpals luna ast, sfy u & t i * 131 f w . Luna incidit in u m h m teme; luna, e rcgione sotis interp d i u interjetu~uetema deficit ; luna labom t ;defidtur lumine ;s o k premitur ; nitorem rdcr* condit ;lumen omne f d t ;Iuna languescif bebescir J. Ecllpsis m l l s erat, il y ardl kljbn & softi1. Solis orbis minui vimr est ;nox intcrdiu visa intendi ; nox interdiu cato obtcnta ECQUANDO? Est-ce ue km&? Y aG i l m f o U qnr. SYN. ~ u a n s 6SUS: a Ecquandohisde rebu?itaSesvirosauditum existimasti? 4s-tu pirrfqutfois son gu'2 te fo~uiroiil Ydi teis rr~mcs L a n t ctsjugcJ intCi(Tcst
iiomemm ediscat, habeat in ore puer suavissiinus. CF. Disco mamorlter. EDXSSERO, * sortum, em, a. Er~srr, c.r#a$yry. Wtt. Expono. Usus : Non edisxram, qmir n b f i S fuerit. C t Dis-
mm.
EDXTIO 6 n 4 f . da%%; c k k , &signnlibn. U ~ U S :Ista % o summam habet acerbitatem.
EDXTXT!US, a. u m , indiqn, #ropos& Usus : Editttios tantum judices secutus suin.
ECQUI5, a, od vsf I d ? Y a-t-if queqn'nn qaii? Est-ce que ne +? Usus :E q u o de homine id ais? e q u i d narras? ecquid animpdvertis homm siientium? ECQUISNAM. quasnam, q u o d n a m ?
co-
LprChd,
EciitBrtq 18, f. E r f u a . SYN.Mentis, animi a corpon secessus, alienatio, mentis a sensibus evocatia PHa& A se, a sensibus S?dere, diicedere ;abstrahi a sensu mentis ; in contem iationem nielestium tota mente rnpi ; a scnsigus avowi, #m en extuse, avoir iies rrtaK8. C t Abstratuq Afienatua &DACITAS, a t b , t Voraci/(, a##tit &waM. SYN. Vitium ventris et gutturis. Usvs : Morbus edacitatis. EDAX, acls. onln. gen. Yoracc, gfoufon. SYN.Vorax. USVS : Edacem hospitem amis i a l Cf. Vorax, Gula. EDERA, m, f. vef HEDERA, aa, C L u r r r . USUs : Omnia convestivit edera DICO, 1s. dlxi. dlctum, are, a. Prorl-r, & t n n u * w SYN. . indico. Usws : Consol smatum, comitia, conventum sociis, justitium edixit Pmtor edixit. BDICTUM.i, n. Urdrc, orsi'onnance, ktfit. SYN.k r e t u m , interdiltum. EPITH.Equum, atrox, improbum et inhumanum, inimicum, novum, peculiare, pra?clamni, provinciale, recen% repentinum, severum, totum, translativum, ubemmum et quastuosissimum, urbanum. E d i b acerba, duriora, jucunda, molesta, nova et inaudita, preclara, prztoria, superiorir. UsUs : Qui Romm ediRum totum, o m n h decreta evertit. Ex edito in possessiontm veni. Ediffum edicere, scribere, coniponen, proponere. EdiAo aliquid sancire. Edi&m ne quis cum telo scrvus sit. Pronuntiat p n a m in armatos servos, et ne cum armis mcedant, vinculorum minis, mortisque edicit. Cf. Decmtum. PDISCO, is, dldlcf, e r q a A#prttJrc &Y c w r . SYN. Memoriac mando. Usus:
EDITUS,a, um, Pubfii. P H R A ~1.. In vulgus editur 2. Altus, & v . ! kaul. Locur editus, atque priecelsus. 1. EDO,1s. bdtdl, ddltum. em, a Mef/rv U# jmrr,#ubirr. SYN. Facio, profero, divulgo. ADV. Magnifice, libenter. PHRAS L i b r u m adam, je pubfirm' trtr livre. Librum emittam; faciam, ut id opus tandem appareat; foras dabo; faciam, ut exeat liber meus; in publicumdalo librum ;pervulgabo,divulgabo ; in vulgus ednm ;in lucem prodam ;cxire, prodire lucubrationes meas pat.iar; in luceni dabo ; cdam, committam u c ~ ; jurio publici faciam, vulgabo. Usus: 1. Edere dainores, magnam minam, facinur atrox. Edere exemglum severitatis. 2. Dlvul@o, #nbir. Liros edere. Apollo oracula edidit. Voluit, ut ipsi tuum nomen eduem; ut fa& sociunx ederem. 3. Animam edere. reniir f'drr~: Partum edere, trtettre au tnon&. Ager molliores fetus cdit,#rod~ire. 2. EDO, adls vf e s , e d l t vmt, &di, asum, edem d esw, a Manger. SYN. Comedo, cibum capio, cibum sumo, eibo utor ; famem depelio, expteo, sedo; c a n a Usus : Jucunde, opipare, apparate edit, et bibit. Cf. Comedo. Cbus. Vorax, DaEDOCEO. es, o&#. ctum, em, a Ensdgrut,instmuin. SYN. Docto, patefacio, certjvrem facio. Usus:Id magis verisimiliter,quod usus napse experiendo edocet. Cf. Doceo. ED~LO as, , avi, a t u m , am, a. f r ~ v ~ ? i / Ier, fi~onn:.r; con8~osr. SYN. Dolo. Usus : Orationem edolavi. &DOMO. as, &I, rtum, ara, a Dom~#ft~r com#tcmnf. SYN.1)omo. PHRAS C a r n e m edomara, subjuguer a chuir. Corpus vigiliia, VCI labore frangere ; corpus atterere; corpiis p n i s sponte susceptis aflligen, divexarc, macerare, subigere ; corpus aspere, contentcque habere; duriter accipcre ; inclementer traeare. Cf. Domo. Dlsolpllnnm faclo, Mortileo. UsUs : Vitiosam naturam oppressam et edomitam habere. ~DORM~O 10, , lvl ve4 11, Ire, n. Durrtir jusp'du bout. SYN.Ope somni conficio~ PHRAS. Edormtvit crapulam, i a cft?iJ son vi*. Emovit crapulam; somnum una ct
EDU
--.. A + . p -
25?
EFFMIN TUS, a, u m , Fflv~~inC, IdcAe, mou. SYN. Qui animum gerit muliebrem. ) Fortia, vlrlliq d u r u a U s u s : Homo ekminatus, impudicus, mollis, f 4 u s . abj&us, humilis, subinissus. Cf. Molll@. Volupta& E F F EMINO as, avl, a t u m . are. a. .41nolfir, IU~VC~. ?( Corroboro. PHRAS. S i c effemlnantur homlnes, ainsi s'amolluseaf lcs horrrmes. His rebus animi relanguescunt, et virtus remittitur; animi emolliuntur; vigor animi otii dulcedine, et yariis voluptatum delinimentis exstinguitur ; sic robur animi elanguescit ; muliebres animi induuntur. UsUs : Effeminarunt aerem, quem Junoni tribuerunt Poetze. l. EFF&RO, feextiill, blatum, eiferro, a. P d u i n . SYN.Edo. ADV.Aliquando se, altius K, inaolenter, insolentiuq amlissime supremo die, foras, longissime, memLatim, Conjunh. Usus : 1. Ager uberioms frutlur effert. 2. ~ r & , educo, smfir ~ ' U M maiioa, ~11/rmr.Pedem domo extulit. Filius patrem extulit a d sepulcrum. Demenam patnam efferre, releve?. 3. Extollo, celebro, loue?, exalter. Laudibus aliquem in calum efferre. Ad summum imperlum, ad summam gloriam aliquem efferre et extollere. Quos fortuna evexit ad gloriam, virtus extulit ad laudem,neinsolentcr se cfferant. 4. Amcio. r'rnm eifli?, fn lrnns ?//(de jok, &o?gwiffiolore, ira, -u&, lxtitia efferri, extra se ferri. Cu iditatibus cfferri. Promo, gronuntlo, PrJrcr, exprimer. &erre sententiam gravem verbis inconditis. 6. Vulgo, dlvulgo, tiirr, raconlcr. Cave, h a c foras efferas, ut ad vulgi a u r a perveniant. Ne has meas ineptias efferatis. a. E F F g R O , M, avl, a t u m , are, a Rmd r s s a w a c, nndrrfiniwx. SYN.In iram accendo, rahem accendo. Usus : Hominer non patiuntur, teimmanitate belluarum effed. Gentes immanitate efferatn. In hominis figura animo efferato. Barba pmmissa speciem oris efferarat. EFFERVESCO, 14 ierbtii, mcare, u . Bouilfir, bbinri!lot~c~; hr rrrjbmm. SYN. Ebullio, erum ADV. Vehemcntiur Usus : Nimium efferEt hujw femitas., et in p n dis inimicitiil pertinacia. Un& comitmrum ut marc profundum effervercunt. Efferverecre in aliquem et erumpere. Cf, Pmcqm, Impetur, Ira. EPFETUS, a, u m , F d N , ,w loir usanf. SYN. ~xhaustus,conf&us,debibr &s. Intemperans adolescentia acn&uti Corpus effetum tradit. EFFICACITAS, Iltlr, f. Eflc~'r, vrrlL, m ir. SYN. Virtus, efficientia, dciend( facitt,, faculta Usus: Tantum h b e t in libidine artis et efficacitatis. Cf. F a o u l t u
;mentem gravatam ebriecrapulam se tate q u h iiFIZddidit ; crapulam exhalavit ; cbrietatern somno discussit. UsUs : Edonni crapulam, et exhala. aDOCAT10, Onls, f. k d ~ c a t SYN. i~ Institutio, disciplina EPITH. Non dtslimilis animantium, puerilir UsuS : Institutus liberaliter educatione, puerilique doRrina, ayaaf m u d s lrcn~anccwnc excclIrnic Cducdion. Educo. EDOCATOR, ar~s, m. Qni ve, nouryid~. SYN.Altor, nutritius. USUS: Omniiim rerum sator, altor, educator DEUS. BDOCATRIX, ICIS. f. C& gui Uw, nourrin. SYN. Nutrir USUS : Harum rerum educatrix, et nutnx ert sapientia, Zcst la sagtssc qui ~ l o P p rf I rnlrrtirnt MS &as. I.DOCO, as, avl, a t u m . are, a k h w , n m r m i . SYN. Alo, nutrio, instituo. ADV. lngenue likraliter. PHRAS. A m e educatu. e n t , il/uf Clevrlpur moi. Me educatorem habuit; mea in familia educatus ingenue, et institutus est. Omni industria eum, non humili cultu, in gremio nluti meo, et sinu educavi. Amavi pm meo, ingenium ejus enutnvi, praceptis utilirsimis ct salubemmis finxi ; c h ram ei ad omnem virtutem lampidem accendi. Puerum a parvo eduoum habui pro meo. Eduaus in manibus meis est ;educationi e'us ipse prafui, optimisque moribus imbui. m u institutione, d i x i lina illa prodiit. C t N o . Usus : Non est %oni parentis, quem procrearit et educarit, non vestire et omare. 2. PDOCO,18, d u x i , d u c t u m , are, e Tinr&, cm-Y, <rfivrrr. SVN.Extraho, duco, libera Usus : 1. Educere in ociem copias. Crandem molem, tumm educere. Educere aliquem in jus. 2. Educare, Ihvcr; irm,rnmr. Qui puerum mesibi eduxerunt. Cf. Extraho. EFFATUM, i, n. Pamlc; rrntmcr. SYN. Pronuntiatum. EPITH, Vemm, aut falsurn, incognitum Usus : Effita Phiioaophorum. EFFECTIO, e n 4 f. Exhlion SYN. Eff&us, dcientie EPFECTOR, arls, m. RrCiron, ouvrk?, a u h r . SYN.Perf&or, architdus, molitor, creator, w&w. EPITH. Optimus, prmtantissimus. U sus :Stilus o timus dimidi dkA6r, parcns, mogirier. mundi molitor, omnium rerum eector. E F F E C T R I X , 1cls.f. C m u ifdf, cawJe. SVN. Pecunia ert eeeCtrix mu~tarum voiuptatum. EFFECTOS, 04, m. E B t , vwfu, h l W , suifc. SYN.Quod effefium est. USUS:Eff&us doquentia! est audientium approbatio. Radicum vim et efl&um ignoramus. EFFMINZLTE, DUW m d w tflmi: &,lchrrrvrrt. S m . Muliebriter. )( Fortltar, Usvs : Cave, ne quid eeminate facias.
f.
kx
DEUS
EFF E F F I C A X , Bola, omn. gen. Acfi ,Cwgiy SYN. Qui multum habet ed caciiatis M : N r t ~ ,quam tardus, quam p u i m
254
- --
EFF
cfcu, quam c u n h t o r sit. EFFICXENTER, D u n e rnani~re e cae. USUS :Quod cuique efficienter anteCeaofaof EFFICXENTIA, as, f. Eflcm'IC, @t. syN. vis dciendi. usus : causae in se con. tinenter dcientiam naturalem. cumsolis pulchritudinem et ecientiam miraretur. EFFICIO. 16, f w l , fectum, em, a produire. sYN. Fati% re i ~ s a escieno sum, e M o r sum, effdtum do aliquid przesto, perq,uor, con.ludo, con$, effero. ADV, W ua iter, artificiosius, cautius, difficilius, & l i u r , funditus, libidinose, minbiliter, nec e s m i o , ~ r t u r b a t e plurimum, , plane, p r p n um, quamprimum, subtiliter, ter,maxime, melius,omnino. P n R ~ a U t l n a m i n t u a cauaa allquld e m c t a m I Pui$s-> w wous ! Utinam in caum { f ~ ~ q ~ a l i q uconficiami i d rem e m t e n t i a confici;un ; mgotium tuum bene g ~ n in q n b u r tuir proficiam; opem p~tium f a c i m ; exitum repemm ; miti diquid et navare liceat; aliquid momenti ficiun; irrito ince to ne cogar abscedere; rem ad e&&um adaucam; in caum tua alquid promovea ;rem tibi explicatam dem ; cfcacitatis aliquid hnbeam; rem tibi.efTeAam d d u n , trndam ; de negotio utinam ali uid extncem I Usvs : r. Nihil hominum aufi%us, niil p t e r o r u m memoria dignum effecit. Admirationes et clamores efficere. Enitere, labora, effice, ut, etc. Mandata efficere. Mirabilia facinora effecit. Usus progrediens familiaritntem effecit. Magnos progressus efficiebai. x Concludo, CtabIir, #rouvcr, dimonIrrr. Efficere et concludere orationem. Minutia interrbgatiunculir quod proposuit, effecit. Argumentis a ratione assensum effecit. C f .A u a o r . LFFICTIO, bniq f. Portrait, fab&au. (F1g.rhet.). Usus: Effictio corporiscujusdam figurun verbis exprimit. EFFIGIES,&I, f. Rcjrcsentation, imagc, syN: sFie% iWp, simulacnim. PITH. Eminens virtutis, expressa, sumtnis inpniis, solida, gemana. F i l i v dkigles moris, xrmoniq animi me, humanitatir et probitatis tua. Emintns virtutis dgies. Virtutum effigiem posteris nlinqrin, s u m i r ingeniis expressam et expoliiaa Cf. I m a g a EFFINGO, Ir, lnxl, nctum, ere, a. Reprisenter, faitv Ie firtrait de qqn. SYN. Exprimo. Usus : Formam alicujur et mores dngen. Oris linwnenta in tabula engere. Effingere animo, q u e memoria tenere velis. Cf. Flngo.
E : !
EFFLG~TATIO, bnih f. Demande cssante, instances. SYN.Petitio, ptulatio. Usus : Omnium efagitatio una fuit. Cf. Flaglto. EFFLAGITATS, 04 m Ut ~ P c SYN.Emagitatio. EFFLGyTO* avi* atumg a. D e t n a d r avrc imtance. SYN. Vehementer, magnopere fiagita UsUs :Auxilium eftlagitare et misericordiam. Cum epistolam a me convicio eagites. C t Peto. EFFLICTIM, pqokm~d, a&mmn/. Valde, vehementer. Usus : EfRiAim deperire aliquem. e atum* a** a Redrzf cXkdcy. SYN' Emitto, fla ADv. Craviter. Usus : Agere a n i m a et em. Cf. F l a EFFLoREwos 4 ni Fb* SYN. S ~ k n d e ~ o e1u-q , eniteo, ewisto, mano. T d b u l t u r I I ~ Iq u e c u m copla q u a d a m e t venuntate e x allo. u t f l 0 e~ X c ~ I I c u 80 ~ ~e ,- ~ n k , et eMIVU"~. ADV. Penit~S. USUS : E multa iCNm c w i t i o n e oratio eomcit; e familiaritate amor, ex asperitatevim castimoniaeorescit. Eorescere laudibus ingenii. Cf. Floreo. EFFLo, Iq nuxl, nuxum. era, n. Coukr. SYN. Elabor, excido, abeo. )(Innuo. ADV. PIane. PHRAS. Rhenua I n m a m efnuii, & Rkin sejette <lotula mrr. In mare editur; in mare se evolvit; mar miscetur; in mare se exonerat ;in m a n praecipitat ; mare Rheno flumine augetur; in man lapsu suo profluit et infertur Rhenus; in m r e devolvitur. C t Flumen. USUs: Animo, memoria dudum illa euxere, q u e tu arcana putabas. Vita, atas, tempuq voluptates efsuunt, et momento dilabuntur. Cum ranguine vita emuxit. Nihil mihi deest, nec abundat, aut emuit. Cf. Fluo, Eiabor, T e m p u r EFFODIO, f-1, forum, ser; atewcr. SYN. Eruo, t ~ n altius m molior, e cavernisterra metalla elicio. USUS: Mnrcelli memoria meum p ~ h effodit. s Aurum effodere. Cf. Fodlo. EFFOR. a t u a m m . arl- Ex@iiwr, Cnonce~, M"<. SYN. Loquor, enuntio. Usus :Nuilum verbum effari potuit EFIR~N~T& hnematuh # de, J n U a u STN. ==mere. USUS : = c a t e in hostem i m p i t legto. EFFR&NATIO, b d ~ e - t , Iic-. SYIP.Impotentia, insolentia USUS : QueerrnatioimpotentisonimiCt Llcentia. EFFRENATUS, a, um, g L 4 . SYN.Projetuq preceps, indom+ui, funosus, impotens. )( Domltui. USUs. O libidinem I o cupiditatem etniotam 1 Homines secundir rebus ennatos, ribi praridentin gymm rationis ducere oportet.
~ I T H Insulsa .
~ ~
. , cm,,-
+-
EFFRENUS, a , um, @d n'a #u dr /rrk Usus : Effrenocquo in medios @es

infertur. EFFRINGO, is, M g l , fractum, era, a j?otn@,rLnr. SYN.Frango, erfringo, revello, convello. UsUs : ores e&ingere. Convulsis re agulis, effraais valvis, rewbis claustrio fomum compilant. EFFOGIQ 1s. fagls em, 1. n. penfiir. 1 . a &vi&, dchappcr. SYN. Evito, elabor. evolo. )( Incido, ~ ~ u r r PHRAS. o. PerlCuh n g ~ Efipuit . l u m euglf il dckaAh se inslanti pericul0 ;ex communi exitio UnUs evasit ;periculum f u p declinavit ; i d e gui ~ tot cives aflixit, c P s U S hunc unum trnnSiit. Cf. Periculum, FugIO,Vlto, Evado-UsUs: Vix omnemoffensionem, crimen, deditum, suspicionem effugies. Mor, et tanquPm ex incendio effugen fortuna. Nihil te effigiet, rescies omnia Cf. Vlto. EFFOGIUM, 11, n. Fui:#; nioyen &&asioir. SYN. Refugium, profu ium. Usus : E f i gium quarere, consequi, fabere. Patet tibi effuugium. E ~ F U L G ~ ~ es, O , tulsi, era, n. ~ r l r r . Usus : Sol inter graves imbre nubes effulgens. Cf. Fulgeo. EFFUNDO, 1% fadi, Isum, era, a R d ' r c . SYN.Profundo, emitto. )( Infundo. PHRAS. Xram m a m ih m e eirudlt omnem, i I a dcharR/ sur ~ t otonfe i sa rol)re. Odium omne et furorem in me effudit ; evomuit in me virus accerbitatb s w ; stoinachum erupit in me. Usus : [.S ter effundunt herbao fruzibus inimicas.%W hanc copiameffundit.z : ~ a g n e hominum multltudlnl trlbultur :Tota civitu se effundebat. E carcere reos omnes effundere. Tota ;id me effusa Italia Prodlgo, consumo, Jissijkr, aY@uscr. %atrimonium, fortunas omnes, aranum per luxuriam effundit Multos in aliquem honorereffundere. + Anlml motus pmdo, se laisscr aller, donnrr un librr corrrs. Se in lacrimas,questum vota effindue. Se in aliqua libidina cffindere. Odium et furorcm in me effudit. 5. Emitio, rcvlkr. Efiudi, qua:habui, omnia 6. Amltto, laisser &hz#jkr. C o l l e h gratiam momento effin&re, #erdre k s bonnes p k e s & qqn. Cf. Gratla. EFFOSE. Sanr reteune, cfnne m a a i h itamodrde. SYN. Large, rolixe. USUS:Homo effise petulans. Effise gnare, laudare. Inaniter et effusc exultat. EFFUS~O, bnls, f. Largesses, # r $ u s i m . SYN. La ~ I O .EPITH. Facilis, honesta. UsuS : 1. Liber3tntem effurio imitatur. Quar pceuniarum effusionesfafbs ~utatis ? 2. C o n c u ~ sus populi, r o n c ~ r s I& #en#&. Quir con. c u n u ex agris, qus? effisiones populil
Aniii e~ioinWtia,contraAio in dolore, hns@@rIdrj& .Cf. Llboralk EFFUTIO, ia, itum. Ira, a et n. D h mr porkr i w - d . SYN. Temere effindo. USus : Quidam temere multa effutiunt Cf. Garrio. g k ~a ~ , um, q P m . SYN.Pauper, egenn Usus :Egenus condlii Cf. Pauper. EGttO, q iii. *re, n. F=aquer&; avoir drsoin&. SYN.Indico, mihi o us est, querito opur est, )( Abundo. A)Dv. Indigne, magnopere, vehementer. PHRAS.Non egeo tuir conrllilq je r * a i N 1 vos cm. M . Non indigeo tuis dmonitionibur, condliis; tuir mihi monitir neq"qopus =t. Tuir -re maiitis roUle porrum. S u p m -ea, puum utilii, n d i e ~h n t i , mi. nime & . -a s m t mii pracspri ter usus : lnc&ibile, q tem Conmilio, auxilio, co~~>iarione egem illo loco egmtiur, nihil.y>diatiua. Servi et w t e s connirmnt. Cf. Inopia, Paupsr. BGBRO,1% , gestum. ara, r Enbwfer. Usus : =re ~radam ex hostium
ieCUa.
=ESTAS, Itlr, f. P - 4 dos&& SYN. Inopia, indigentia, mendicity domertica difficultas. )( Abundantla. copla. EPITH. Indigniuimi, vumma USVB : 1st. p u p e r t u , ve1 potiuw egest* Egatatmt, et luxuriem domesiicoiatmciniorurteatavit Non capiunt angustie p&oris tu, non tgntas mentis tantnm penonam. Egestatcm .&rt luxus. In egestate esse, Cf. Paupertu, Inopla. EGO,]e, 4 . SYN.lpse. USUS :Ego sum ille ConsuL G R ~ D ~ O erls, R , grenus, sum, gr?dl, d. Smlir. Svux. Exeo, rodeo. ADV.Tardius. u s u s : 1. Certos mihi Rnes, teminos, cancti-
SYN. Bme, valde, pmciM, belk. PHRAL Egregio oaruPm dixit, ilp!oido map~jsque&. Divinitus, luculenter, glonoshime, magnificentissim festive, avite, compite, excellenter, curn&atissimc, summa facundir dit. Cf. Valde. ~REGIUS, a , ~ m E*CCU~~C, , Mur. SYN. Excellens, ptortans, pracluus. ADV. Mediua fidius, omnino. P H ~ A&it ~. vir egreglus, les: un Amau occomPi. Est vir egregia, mirica, incredibili, singular virtute ;acerrimur vir et industnur ; sumrna in eo gravitas, et ~ i m altitudo. i Magnus, c l a ~ s amdissimw. , insignis ad iaudem. ingcnui ;ni&, summain i n t & a t i s iaudem consccuius, omnibus rebus viromatus; in que
EGREGIE,DUUC
HWU)CI SY-~.
+-
i7
ELECTE, Avrr chix. SYN. D i a i d k , discrete. Usus : Elete gerere. )( P e r m b t e . ELECTIO. d n l r f. Choix. SVN. L d i o . r l d i o , de14ur. )( ~ e g l e ~ l lco o ,n t e m p t u i rqle0tlo.U~~~: J u d i c i u q a e l d i o verborum. E L E ~ O Rorb, , m: Qui cho&t. Usus : Boni e l d o n s exirtiman volunt. Cf. Ellgo. Eieamosyna, a,f. Auffldne.P H R l.~ Ubantsr d o e l e e m q n a m , volontirrJjr/& I'aumdnc. Liberaliter panem p r a k o mendiculis; invitus irta hominum mendicabula a me inania dimitto; in egentes benigne stipem confero; tenuiorum fortunis succurro;impense niiaercor egentium, eorumque rationibus paterne succurro, v t l prwideo; egentes miseratione prosequor; iis pro facultatibus benigne facio; aliena liberalitate viffitantibus penum gratuito su pedito. Adolescentes idoneos, erogata gran& in sumptum pecunia, ad mercatum honestatis, optimarumque artium transniitto; paupenm inopia liberaliter consulo; vita subsidia prolixe, religioseque tribuo ; eorum egestatem liberali stipe consolor, sustento. 2. Eleemo6ynam petore, dman&r I'wmdnc. Stipem corrogare, petere ; vi& subsidia pracario rfagitare; viffum, panem ortiatim quarere ; vitae alimenta ostiatim rogarq flagirare, colligere. ELEGANS,a n t i q omn. gen. DLlirat, riistin C. SYN.Luculentus, concinnus, politus. )cnelegans, contemptuq abje0tua PHRAS. E r t o r a t o r a d m o d u m elegans, r'tsl un mattur distineul. Scitua auo nihil mtest
ren&tissimus et $litissimus ; limatulo sane et politulo judicio ;quo ni1 venustius, limatius, lepidius, concinnius, nitidius. UsUS : In omni judicio, in dicendo elegans. In epufis parandis clegans. Epistola elegantissima. ELEGANTER,Avec chmk; avrr @re. SYN. Scite, ornate, politc ( Ineleganter. p u a u i i e a n i e r dixit, i l a f i r l / m t c & /ic,rtm. D & et delicate, blande a concinne, cum multa venustate et omni sale, apte e t rotunde, cum dignitate et venustate, festive, cum multa munditia et luce verborum, facete, jucunde, lepide, munde, subtiliter verba fecit. Usus : Cccsar omnium f e n oratorum lntine loquitur elegantissime. ELEGANT! A, as, f. BOU g o ~ ~ , g r &C~Ct, qaucr. SYN.Munditia, lautitia, venurtas, lepor, 'festivitas, concinnitas. EPITH. Accurata et sine molestia, diligms latine loquendi, inanis, sermonis necessaria, politior, summa. USUS : Eloquentia ab elelpntia d d n n a kgrc ri non potest. Politior elcgantiq et m u n f i a rcribendi. Scnptorum tuorum subtilitas et clegantia. E L E M E N T U M , 1, n. Mui2rc #wmilrr, #nnm*,Clhmnt. SYN.Initium, principia renim, e quibus omnia constant, omnia onuntur.
EL1
EPITH. Prima natura. Usus: Dialeffiu tradit elmenta loquendi. Puerorum elementa Q u t u o r principiomm genera, stu elcmentp, ex quibus terra inmum tenet locum; haoc inundat aqua; superior aeri ;ignibus altiasimi ora redditur. BLBPHANTUS, 1, et ELEPHAS, ial t r , m. Eldpkant. Usus : Elephanto bellturum nulla est prudentior. Manus est data elephantis, tromfi. Elevatlo Sacra, Hoatle, t'h,atimr d la Saintc Mrssc. PHRAS. Affio, qua sacerdor Caclestem Hostiam supra verticem attollit ; qua aublimem tollit SacrosanttPm Hostiam ; qua Divinam Hostiam populo adorandam proponit, ostendit. EL~~vo i r,, avi. a t u m , are, a. ievw, sorlrvrr. SYN.Minuo,levo, sublevo.)( AuUsUs: Minuo. abaisscr, ammndriir,aflaiblir..' Fidem adversarii, auctorititem, famam vi* ria, gloriam elevare et minuere. ELIcIo, 1% llctil, llcltum, ere, a Tircr 116,jit-c S & ; e & , #m uw. ADV. Curiooius. SYN. Educo, extra"fi0, allicio, adduco. Usus: Ignem confliflu lapidum elicere. Elicere aliquem pmmio, ut agat aliquid. Lacr.imas, arcana, alicujus sententiam elicere, cxpnmen. Elicere, invitare ad certamen. Elicere et evocan mercede wlertiam; blanclitiis ad disputandum elicere. Cf. Adduco, Alllclo. ELIDO, 18, 1181, lisum, e n , a. Bnser, droytr. SVN. Frango, incido. Usus: Poeta iiervos omnes virtutis elidunt. Ipse rtirpes iegritudinis elidenda sunt. Alicu~usconsili eliden, funditus evertere. Cf. Everto. ELIGO,Ir, 16g1, leotum. are. a. A m rhrr t n cucilfanf; chmMnir, dlirc. SVN. Lego, deligo, carpo, excerpo, opto, adopto. )( Negil.go, contemno. ADV. Diligenter, parum dil~genter.PHRAS.r. Quem t a n d e m consulem eligent? Qui donr Cfiront-i& en& connrl? uem idoptabunt, conaulem esse volmt, jube%unt? y e m connlem lcgent, dicent. desument? cui tmperium suffra 'ir mandabunt ? uem praei ue consulem Zsignabunt, nomino%unt, op&unt ? in quem tandem elettorum suffrPgia inclinabunt, con~pirabunt? ad quem summa mipublica defentur? cui summa rerum demandabitur? a. O p t l m a m partem eleglrtl. c u m t e D E 0 addlxbtl, vous nrr. chinnPi mrillnrrr t t u VOYS c o n s an ~ m v a k d6 D 1 E f S p i e n t e r vitam instituirti; &um c u m m cepisti ; optimo judicio usur es; sapienter judienrti; exordium vta pmciarum fecisti; optimum ccrpisti cunum ; optimam rationem iniisti ; e g w o vitam pnnci io inivisti, cum tua omnia,tequeipium DE% consecrasti. 3 Dlem slbl e t locum qulllbet ellgat, qur ckacni( i.hoisissc lcjovr rt I t lit~t. Locum sibi quiaque
EL1
* s8
EL0
upLt, $anque sumat ; locum tempuaque ein:umrpcht quiaque ;tempus locumgue pedeligat. C T ! sibi quiW"' ex muitis optimum Usvs: ligene mdis minin u m oportet. Elige de duobus, quem velis. LIMINO, as, avi, a t u m . are, a Fairc sarlir, mftm &hors, chasstr. SVN. Ejicio, ami limen trado. Usvs: Extra d e s climinrtut. C t Ejloio. LIMO, m avl, a t u m , are, a L i m r , s y ~ Perpolio, . limo. U S ~ S : dquid elimes ad me. Elimita oratio. Ct. PoUo. EL~~JGUIS, , , gen. com., .sYN, Miitiir, indisertur Usvs : Convicit hominem, diditt convkn cct konrmc rl & Y k t <rw jllCIKc. cf. Infana BLIXUS, a, um, Bo~illi-SYN. Q U O ~ P q U d u m est. Usus : Elixus c i b u ~ quam assus suavior. gL6COi as, av!, a t u m , are, a A c m , lrwr d W. SYN.loco. Usus: A n d u m elocare. L ~ C O T I O ,onis, f. klocution, @a& de h rk#on$vc. SYN.Explicatio ornata et elab o ~p,~" cOmma<. . perfe% inanis et pene puerilis. Usus: Elocutio est idoneonun verborumet sententiarum ad inventionem acmmmodatio. li, n. Srntcncc,, SYN. Di&um scwsententia laUdcm alicujus, aliudq$d iam declarans. EPITH. CenMrium, unicum. lpsa sepulcroNm iiionutnnta, quid ia. admunent, nisi nos moriturw? ~olonis%gium. ELOQUENS. entb, gen. com kloqtcant. SYN. Rbetor, copiosus ad dicendum; copiose, sapicnterque dicens; in dicendo suavis, ornatua ; non infans. ADV. Perfette. P H R A ~ Ylr . srt a d m o d u m eloquens, ccf hoinnic cst Ir$ ilopwcnl. 1)ivinus in dicendo; perfeAus in dicendo et perpolitus; dicendi gloria pratans, disertissimus ; ad dicendum paratissimus ; omnibus ve1 natum, ve1 doArinae prasidiis ad dicendum paratus; ea facundia, ut nemo lingua prom tior in civitate haberetur; vir acer, nec infacundus, selebrata el uentias ; c b vir facundia. Multum dice30 valet ; mdtum eloquentia valet ; magnam oris commeadationem habet, cui resistere nemo possit; diccadi veneres habet summas, principatum eloquentie tenet; j u . ac eloquentiz consultua cst cujus eloquentiam curia nulla capit ; floren$ homo facundiae; vir, ui mentis suae M t a u eloqunrn, copiose, r?eganter explic& eerat, enuntiet ; qui afficiat audimtium mimor multa suilvitate ;qui de uacum ue re a p s pmdeater, explicate, abunlanter i(numiru& numeroseque dicat, disserat. Eloq u e n t i a USUS: 1s est eloquens, qui possit
wrrnr.
M&.
dutus,
gsus 8
humilh subtiliter, magna graviter, mediocria tempernte dicere. Cf. Moveo. ~ L O Q U E N T I A , a, ,$loqycmc, tale& d, la pmlC.syN. ~ l ~ vis,~ dicendi ~ ~ vitas et copia, summa copia et singularis acultas dicendi, divinum atqde incredibile enus orationis, copiose loquens sapientia. In,antla. EPITB. Abundans sernonibus, verbis, accommodatior ad motus animorum et ad vulgi sensum, admirabilis, artificioq brevis, comes pacis uriague otii et aiumna qusedam constituta civitatis, forensis, inanis quadam et puerilis, incredibilis, justo, laudabilis, magn4 majar, mediotris * * prf* , pop"laris, ? * p ., pmstabilis, res una omnium difficillima, "~ientia loquendii s u m m , uberior atque latior, vcraet absoluta, universa. PHRAS Qul v u l t eibl eloquentiam comparare, Cicam n e m legat, cclvi grriwvt dcwrririlqycrit clmt lin Cicdrm Qui eloquentia valere, prestare, excellere cupit ;qui orationis divitiis abundare; qui concinne, apposite, sinplari eloquentia mentir s u z cogitata vult explicare; qui C U m PericlC fulgurare, tonare, permiscere omni4 operam det Cidroni. ui non tenui dicendi vena aridus fluem, s$ ingenti Iat= copia, torrentis more redundare c u ~ i t ;qut suavi et ConS rsa quasi v e r b o ~ m sententia: rumque floriEs oratione vult piacere; acutis, conceptisque ingeniose sententiis au itOrem excitan ;qui wre rapereque obnitentes quantumvis animos in quainvis parten1 cupit ; ui tenere dicendo animos qui obfir-
CXC~~K
N~g,"a~g9,gt",s:tn9"U,P~7A~iz :',$$; subjdtis veluti facibus inlammare

;
impellere inertes ac desides, pmfervij:i contra ac confidentes orando coercere; qui verbis allicere, pertrahen, movere, commovere, fleaere ;qui affimre audientium animos ac deldtare ;qui a b audientibus bendolentiam et attcntionem venan, captare, d i c e n ; qui e-, apud quos dicit, attentos, dociles et benevolos sibi vult reddere; qui de re quacunque eloquenter, ornate, numeroseque rebus ac verbis vult dicere, is, velim, existimet sibi Ciceronis ldtionem non tam utilem, quam necessariam. Cf. Oratio, Moveo. ~ ~ * ) Q ~ ~ N T AYcc ~ . , ClqW,,CCC SYNi BLbQUxUM, 11, n- l a n g a ~ 6 discovrs. S r n . Sem*r USUS: Dulci a c c l % eloquio amicum solatur. ELOQUOR. e r i q Iooetuii rum. loqul, d. P a r k r , ~'inomcr, c.t$&m~, SYN.Dbo, e&rq enuntio, ex rimo. ADv. Com copiose, ornate, poyite, pmclare, Usus: Praclare eloqui cogitatamentis. Multi prgclare sentiunt, nec id, quod sentiunt, polite doqui possunt. C t Emenx
t.
p~t!%2
ELU
SYN. A parro, exsto, emineo, excello, vigeo. m. 8ensius, rarius. USUS: ln i p joco ~
&LIZC&O, es, tuxi, ore, n. Luin, bn7ler.
259
EM1
MXNDATOR, orts, m. Citui f u i corrigr, dfwmainrr. S Y N . CoweEtor. UsUs : Si-
senna quasi emmdator scrmonis usitati esse volcbat. diquid pmbi rn nii elucct. Amicitia magis e l u a inter T E E ~ m u i t a 5 tua magis rncutEMENDATRXX, icli, t C t ~ t r f u i cmtatur, magis e ucet Nemo eloquentis studet, n h Uss :Lex est emendatrix vitiorum. aisi in tom duceat. Cf. Apparsa, Emtneo, EMENDO, as, avi, atum, ara, a ~ w ELUCTOR, arls, Uitua wm. ari. d. Y # & ; r r c f m r . SYN.Comgo. ADV. Leviter. sorti? ovcc e * : , se fw're jour avrc PHRAS 1. Emendavlt m, il s'est comRC. Usvs:E tot tamque validis manibus,e quibus In viam d i k ;ad fnigem ap licuit animum ; eldtandum erat, seu: enpuit, Cf. E v a d a in &m miivit semitam; a8fnrgem h n a m ELUCU'BROR, aria, atus sum, art. d. se ncepit ; de pravitate dedutus est; a sceTrawai?&cr uvec sois d, ain d o m a % veilles. lere, cupiditate nvocavit semetipse; emnrit ~YN. Elaboro, rvuo. Gsvs: ipistolam eiue cano vitiorum ;salutcm dixit supremam cucubratus sum. Elucubrata oratio. piditatibus suis; ad mores vitam ue continentem se dedit; a pristine vita?gicentia sese ELU~~O 1% , las, lmum. are, n. et o Joucr, su jouer; S# tmgutr; hm+. SYN. ipse coercuit, sibique frena injecit; animum ad meliora consilia applisuit, appufit ;a maIrrideo, failo, fraudem facio. h v . Facetius, titia abstitit ;animum a vi- pravitate ad meimpune Usvs : uamdiu nos furor ille tuus liora convertit ;vitia p u i t j .iniit lheliorem eludei I Nos ab ifo nebulone facetedudimur, vi* rationem; emersrt e vitia; e corrupto Ilie legis f r a u h fecit, consulemque elusit. dotescentia in bonam fmgem emerdt ; ad CE Xnidw, Dsoipfo. ronitatem mentis d i i t ;vitiosas animi partes LOGEO, es, iuxi, gere, n. Portrr Ic sanavit; vitiosam consuetudincmetcorruptam Rcui~plrurcr. SYN.Lugeq defleo. USUS :Papura et inu>mipta emendavit Cf. mrrfgo, triam eluxi gravius, quam ulla mater fium. Convedo. a. Orationem amendavit, il s ELOO, 1% al. Qtum, era, a. Lave, mtntouchd zoii discourss Elimavit, mmdir exCa a r a c r . SYN.Diluo, deleo, abrterga purgavit; comRionem adhibuit ; ad limam d u i ;6aculam hanc nemo e&t Cf. Lavo. rcvocavit; ad castigotionem errata vouvit; ELOVXES, &i,f. M e ,o detenis maculis forma meliore donavit Cf. iiiaculq labs, contagio. sus Corrtgo, ILbriiiu~UsVS: Vitium cutiq do. vies civitatis. l o m capitis phnniUico emendare. Principum ELOVXO, oais, f. Irpmdntiolr. SYN.Tercontinentiaemendantur mores civitatis. rae hiatus, vora aquarum vi facta, BMENTXOR, tris, ~ t u a sum, ~ri, d. intemperies. L%s : Eiuviones p c x z Men#ir,d@hr. SYN. Mentior. Usvs :EschiCf. Inundo. ner le~ptionemementitus est. G e ~ u s suum &MAcXO, ES, atum, are, a AIMI&+, ementrtur. Cf. Mentior. @ & s e r . SYN.Macie conficio. CE Maoiw. MEREOR, erim, mtirftus sum, 4, MANCIPO, M, avi, atum, are. e d. Finir & sewict militaim. SS~. Merti& m * q, J d i r . SYN.Patria potesiate pendia tkcio. Usus :Annua mihi o p e n melibero,quasi manu mitto. Usvs :Liberos prorentur. Emeritis rtipendiis ambitionisquiacit prie emancipar, servos manumitti dicimus. EMERGO, !m, meni, memum, ore, a. EMANO, as, avi, atum, are, n. C d r , Retnorrtn; s h r . SVN.Exto, evado huirto. smlir. SYN. Exeo, e8luo. Usus :Metu ne e a Aov. Afiuoddo, aite, comanode. dsvs : E fama, ne maia nortra rmpnent. Ex &toroservitute, mendicitatc, valetudine sinistra, =re phia el uentia emanat. Venor, nois sermo alimo emergerc, res imre. SteUm statls memane3fi E ~ U O . poribus emergwit. ge,itna e cdiibus emerEMAX, acto, gen. omn. ~ u0 i lo -a git E corru @ adofescentia in bonam frugem & a c , ? & . SYN. Qui Iibenter emit. Usvs : emergen. Womo emersus e ceno vitionim. Non esse emacem vefiigai ert. Cf. Evado, Libero. EMBLEMA,&tia, n. Omcmrrrt rrr re&$ tM&TllOR, iris, m e n n u sum, id. d. SYN.Signa et omnmenta vasorumI etc. qua Mrswrr. S=. Metior. USVS : Ego vofuntadetrahi possunt. Usvs : Vasis cmstsu et emtem tibi emetiar, moi, jr uous pn>mrts me blcmata avellenda curavit. Illi et includen borrnr ~0l0Uta. embkmata in aunis poculis. lf%lema vermiculatum, d e papfmento, msafpur. EbiXco, as, oi, m, n . S&-r km, EXENDATE, Co)~actrment. SYN.Casti- jmYir; luinr. Sm.Effilgeo, mplendto. Usus: Ex oculis quasi radii emicant. PeRw emicat, gate. Usvs :Purc et emendate loqui. ~.u k u l t a t k , rawr bvndit. SMENDATXO, t>ni%f.C o r n c I m E ~ i ~ ~ Felicior. USVS : C o d o pbilosophio veteBM~x~o as, , avi. atum, are, n. C k r i c ris, et emendatio. C t CorreOtio. gcr a2 +y$, Cmigrcr; moun*. S m . Discedo,
m.
: W e t S E
EMI
ENE
m i p , excedo. Usus : E vita velut e domo emigrare Cf. Mlgro. 8 M l N E N 9 , entis, gen. omn. &lcv, #Y@mi#.*. SYN. Editus. Usvs : 1. Oculi eminentes, Cena leniter eminentes Eminens, p o d in attum columna 2. Prastans. praclrrus, I~aiarnt, rflsfia~u!. Vir eminenti litte+ure Cf. Altus. EMINENFXA, a,f. Sailliz, ~Js?.UsUs : Muka vident pifiores in umbris et eminentiia, que nos non videmus. EMIRo, es, o, ore, n. Forta?rsail(ic, &#?ISI#P. Sn. Exsto, excedo; praiellp, duco funilhm, clnraem. ADV.Foras, leviter. USUS. 1. Fstula q u m , v d ex aquaeminens. 2. Appareo, eluoeo, entteo, sorfir, paraihr. E fronte ipsa pudor eminet Ex ore crudelitas, e vnce atrocitas eminet 5 Pracello, sr di$tiqpcr, su-ser. Demosthenes unus eminet h t e r omnes in omni genere dicendi. CL Ere0114 P r e i t a n t l e EMINUS, De &la. SYN. E longinquo. )( C o m l a u r USUS: Eminur hasta, cominus gladio u t i EMISSARXUS,Ii, m. ,4ptt, cspioa. SYN. Excunor, vexntor, calumniator. USVS: Hunc p r a e u m n m haben solebat, et emissarium, e t m c u m n m omnium deterrimum. MISSIO, b n l g f. Aclioa dr lancrr. SYN. JaRur, iCtus, conjetio. EPITH.Mortifeq, gravior.Usus. Tormentorum emissiones sunt grnviorea, quo pluribus ea pulvcribus onerantur. PMISSITIUS. a, u m , j r t i 8 avaaf.SYN. ~ Quod emittitur. USUS : CircumspeAatrix emissitiis oculis. EM~TTO. 1%m b i , misaum, era, a. i a n crr, jchr. SYN.Dimitto, mitto. ADV.Repente, temere. Usvs : 1. Emittere, conjicere telum. Nullum verbum emisit Emittere oculos in omnem partem. Aculeum, malediRum in alquem emittere et contoquere. Emissus e carcere, e Mnculis. 2. Edo, ghdlirr, nutfrt nu jeur. Emittere iibmm. Cf. Edo. Dimltto. EM0, i s , bml, e m p t u m , ore, a. Ac&fcr. SYN. Coemo, mercor, aro, comparo, emptioncm a c i ~nundinor , )!Vendo. ADV.BquaLitu, apertissime, bene, carius, impune, libentiua, d e , melius, porro, publice. PHRAS. Ild1~0 h o r t u m pratlo s u m mematur. j'oi ouGg c k r ua jarnin. DSculter hortum comparavi ;non nisi magno a r e addiAus est, veniit mihi hortus ; magno stetit, constitit mihi horiuq; im nro ratus est pretio; haud benigne, haud PiberaEer emptus est horius. Usus : Emere parvo, vcl magno. Emere p m mtia r e .Emi de illo domum dimidio carius, T r n rrtimarctur. Ea cmptione cmisti bene. f. Comparo, Mercor. ~ M O L L I O ,10, Ivi, Itum, Ire, a. AmnolIir. SYN. Eemino. Usvs : Hostis Cainpanize m a n i t a t e emollitus. Cf. Mollio.
E M b L o M E N T U M , 1, n, Avamta~c, #rolS,, iatdr2t. SYN. Accessio, stilitar, commodum. )( Detrlmentum. EPITH. Magnum, parvum. Usus : Erit hoc vobis honori, amicis utilitati, nipublica emolumento. Sine rzmio et emolumento quidpiam hcere. ~ d r e ea t res magna emolumenta; magno emolumento erit. Cf. U t l l l t u , Commodum. EMORIOR, eris, mort&ua r u m , mori, d. Mouni.. SYN.Morior. ADV.Libenter, miserabiliter, pie. PHRAS.Emorltur, i l ~ c m n r r L Ejus vita in desperatis numeranda est; in articulo discessus ex hac vita est ; ad mortis limen perduRus est; animam in momenta aget ;frigescunt pedea, frons expallescit, livent labia, oculi hebetantur, os vultuque immutatur, vena micare desinunt, mors per artur serpit lethali frigorc adstriAoa, sudor lethalis pmrumpit, verbo, disturbatur domicilium, anima exturbatur. Cf. Morlor. Usus : Pro amico emori possum. Cf. Agonia. EMPORXUM, 11, n. March, m h p d t . SYN. Mercatus. USUS : Emporium Puteolanum, Marsiliense. EMPTIO, bnlq f. Ackat, rirguisifiou. SYN.Coernpti0. EPITH. Acerbor,falsaet simulata, praclara. Usvs: Post hanc emptionem faCtPm pecuniam dissolvit. E M P T O R , briq m. A c h a u r . EPITH. Malus ;multi. Usus : Venalem urbem dicebat, si emptorcrn haberet. Bonommemptores Cf. Memator. EMUNGO, 1% xi, ctum, ore, a. Meuc k , se,N moucher, SYN.Abstergo. Usus : 1. Tuus pater cubito emungere se solebat. 2. Furarl, pecunlam f r a u d e extorquere, vcl blanditils M I & & . Argento aliquem naviter emungere. Cf. Furor, Eriplo. EMNIO,ls, ivl, vrl 11, Itum, Ire, a Forfr+r, muair. SYN. Munio. Usus : Emunitus in modum m i s . Cf. Munlo. E N , Voich wild. Adv. demonstr. Usus : En crimen, en causa! ENARRO, as, avl, a t u m , are, a Racm&r ra difail. SYN.Explano, narro, propere ex romo. UsUs : Somnium suum enarravit. Narro. ENASCOR, brin, n l t u s r u m , naacl. d. Naitrc & INCY. SYN. Nascor. Usus : E multis cuhs una enata est. Cf. N a w r . fNATO, as, avi, ari, n. suuwdr d In tugr. SYN.Eno, evado, eme Usus : Ex =re alieno tandem enatavi. ~$ivato. ENKvIGo. as, avi,'atum, are, n. &vitrr & , ichapfir d. SYN. Evada Usus : E lqgicis, velut scopulosis cotibus tandem enavigavit oratio. i 2 ~ E c . 0 ,as. ctii, nectum, are. e Turr, fair8 F r . SVN. Interficio. USUS : E n d a fame sitiqueprovincia; frignrc, squalnre, illuvie eneAi. C intarflcio:
&
ENE
a do. Usus : Ccnus dicendi enuclcatum. NERVO, aa, avi, atum, am, e ~F~xplico. AJaiblir, t>unrrr, SYN. Debilito, Iran o, effemino. USus :Non te enewat, non EOiraLtRArlo, ania, f. Lnuudratiorr, debifitat aene&us. Homo fniEtus, enewatus, dhrcmrhwunt; rlua$f~j~o.E ~ r m Falsa, . mulicbria, infirmus, afflifiui. Cf. Debilito. iniqua, neceruria, oratoria, reiiqui, tota, vitioy utilih USUS: Enumeratio r n fumas &NI%#, Car. SVN. Nam, namque, etenim. et d i r e d i h in unum cogit. Usus :Vos cnim, cte. POnItur subfnde tn princfpio orationls: Enim volo te adesse. L~BZ)MSRO, as, avl, a t u m , are, a . Enim mihi morem gen oquum est. Calculrr,CI)I&~, nfcopitulrr. SYN.NumeSNIMVERO, EneJrt, r rctivrmnl. SYN. ro, rccenaw, percensco, ontione percunol At enim, prof&o et ven>. sus : Enimvcro perreguor. ADV. copia^, memoriter. Usus : ferendum non est. Ilte enimvcro negat. Quia tua beneficia enumerare et consequi possit ? NITEO. e s , tai, e?, n. Bn'Ifrr, se distingket. SYN.Clarco, emineo, duceo emico. XUUWI"I'~T~O, en& f. P~o@ifion, ) ( O w u r u s sum, faoso. Usus : fn bello r e % ? . SYN. Efiatum, pronuntiaium, axioma, e ~ uvirtus s enituit. Nemo in omnibus etoquenenuntiatum, pronuntiatio. EPITH. Vera ac tia: partibus enitere potest. falsa. USUS: Explicanda est via ratioquc EN~TEXO, h, tat, -m, n. Cotlrenuntiationum atncsr d bnIIrr. Usus :Vetustate semper I~NUNTXO, cu, evi. atum, are, a. magis enitescit. k ~ ~ ~ J ~ e ~ r~ ~ , I l)r I V I , ser. SYN. PronunENITOR,arlo, niaua vei nixus aum, tio, p p n o , . den+ %o. ADV. Repente. niti. d. SclpIcrr, fdckrtlr dr, t&t d. SYN. UsVs : r. S i quocnt, quid m n t i q ptam Elaboro, connitor, contendo. AWV. Vigilantius. enuntiabo. Enuntiare mysterk reti 'onum. Usus: 1. Tu enitere, labora viribus omnibus. 2. Patolacio, aI@nlLco, aperfo, &oilcr, Conailio in ea re pugna et eniterc. Omni opera &cowni, rWr. Sociorum consilia aliis a ope enitm, ut qitam plurimis prosis. enuntiavit. Cf. A f f m . 2. Eniti ad consulatum, honores, magna opeq 1. BO, la, ivi vcl TI, Itum. f r s . n. et a tciadre d, aspircr d. 3 Eniti partum, fetum, Al&, marcher. SYN.Vado, iter facio, iter filiam, (~~mrcker, ecn/anlrr. Cf. Conor. habco, iter mihi est, aiiquo proficircor, pergo, E N r x , Avrc eJort, &rgir. SYN.Cupiconcedo, iter perscquor, iter confero. PHRAS. de, conatu maximo. PHRAS. Enlxe mgavlt 1. Paucla horh multa paanuum mlllfa me, il UIC su Ida instaminent. Multis et Ivlt, en qw4ycs kcuns, il Ift $IYsicurs au~plicibn ver&; prccibua omnibus ; innriller. Multa pasuum millia dccurnt, pervomrs precibus ; majomn in modum; etiam Lvit; ptogreuus est mirabiti alacntate ad atque etiam ; obnixe, magnopere, maximomulta passuum millia; emensua itinerc est pcrc, im nsc, summoperc ; summa cura ; multa parsuum millia ; multorum milliuni quam s t u ~ oquam ~ , auppficiter potuit ; siniter confecit. 2 Quo 1s7 03 al&*-M? Qun gular studio; ex animo valde hoc oravit, a te agia? quo te npis? quo te capesais? quo te me petiit ;precibus mecum egit, quam potuit, nunc compis? quo te pedes ? quo tendia ? quo diligentinimis. USUs : Meam causam omnes citato cursu concedas, pergis, ambulaa ? quo enixe susceperunt. Cf. Valde, Vshementer. te nunc ducis ? quo contcndis? quem lontm BNO, a g avt, are, n. Se sauver d f~ petia ? quo tam cele14 pasau te conkrs ? quo * C . SYN. Enato. p a u m dirigis?3. (Ilvft par poatam, VULG. , d dla n )u& Per . diapoaitos e q u o i n d l ENODATE. C~~~icrncnt, avrc lucidiu biiinIeritate inurbem evo1avit;ciriis in urknr BNODO. es, evi, r t u m , are, a. m c r , advoiavit ; meritoriis q u i s citato cunu ld rx;Pfiqucr. SYN.Explico. USUS:Verba, vos urbem contrndit. Citatia ~ i ;cquia ! publicia luntatem legia enodare. contento cursu ad u r k m eattnavit. + Psdb ENSIS, 1 3 m Cku'w, $ V e . SYN. .GlPdiua. tontlm fm, allrr #m ti #as, k#tn*rc#t. ENTHYMEMA. r u s n. Enthyrn>i~~c, Pmso gmdu inceden ;d o gradu; tardius, (t. & log.) SYN. Contentio, concluaio ex w i u s incedere, r o g r d i 5. Tacita Im, wpugnantibus ententiis. n a r c h r r n nknce. !uspuuc gmiu ;sur so N~BO $8, , nupsi, nuptum, m , a. vesti*; i h p e r e ; piaci*, ~ i K t i s S r maru?r (horr a2 sa classe), sc inlsollirr. ita veattgiis incedm, i u m ut fdlat. L u i ~ SYN.Nubo. Usus : uod e patriciia enupsispcde o k n u c . Cnulu dementi et riientio set ncbilir, reprehen itur. rnmkre. Furtivo @e .dmprc. Cf. Abeo. NOCLEATE, Clru'trtn~nt,cow~te~~~nt. Accedo. Usus : t. In exilium ire, a i k r c* Usus : Presae et enucleate de re aliqua rxil. Inficiai ire, allrr d Ptwontre, nirr. In pwaaionem ire entnr e# #osscsndn. Ire dicere. rn hominem, s'~anrcrm,Invado. t. ProNCLEO~ es, evi. atum, are, a. grsdior, Ctw, rmjtrr, rr twuvcr, ncipiunt Rendrc clair, rXplifurr. SYN. Explico, enono,
262
EPI
res rnefius im Pronus res ibat E o oelsrlter. Cf. Calbr, Fatino. z SO, A w M&.SYN.Idcirco; urpue e a YHW Eo rai -lt, ut prope derporpndum s t t , & c h cn csl vcrwc d c c +id s q r d(*~qUde.l%o rem produg y ' i E o c i m t u m est; in eutn iocum r ua d d reducta, dedutte est ;eo progressi sumur. Res eo loci ert. Id illorum hominum maiitlu ef%4lum a t ; huc rccidere illa; in eum casuul vcnimus; ea tela texitur; eo devoluta rss ert; eo decursum ert, in eo sumur; huc pmessirm est, in id loci reLAi wmus; eo rrs tediit, huc res riostra evasere, ut p dcrpcratis h a b e n b sint. UsUs: 8 . Eo non guod te egen putarim,sed uod, &c. dicta sunt, in eam prtem %rsputata, ut, etc. 1 . Tanto, daufanf, c u m Comparat l v b nomlnum et adverblorum. Ilte confidebat, et co magis, uod, etc 3. Ad tllum tsrminum, jwqur (Smwv.). Si non ad utmnum, sed usque eo, quo opus ent. EPKEBWS, 1 , m. Addcsct#f, jturu konrircr ( v m Pdgs de JJ am). SYN.Adolescens ; Puer nobilir ex regia cohorte. Usus : Postuam ex e hebis excerrit, &fanf w f i & Pdo~ s e i u r .Zgrcgibus epbeborum vix singuli pulchn, EPWBMEERIS, ldtq f.]oumni. SYN.Libn; commtntarius, in quem quotidiana atta rctcruntur. USUS : In ephemeridem referrc EPHIPPI A, bmm, Couvwhrc & cker f 4 h s e . SYN.Straguk, quibus instemuntur cquorum ornamenta, prrsertim sella. Usvs: Puto, concedi nobis oportere, ut Gmco verbo utamur, siquando minus occumret Latinum, ne hoc solis ephippiis concedatur. BPZCUs. a, um, kpiptc. SYN.Heroicur Usus : Epnluq poeta epicus. IEP'IORAMMA. atlq n. Pttift #icc nwsI I grmme. Usus : Epivamma tn aliQ EPXLOOWS, i, m. k p i ~ o firomison. ~ , SYN. Peroratio, conclus~o,orationis exitus, gars opers extreme EPITH. Itnior, miserailior, sane d i ~ r t u a Usus: Exstat ejus peroratio, qua epilagus dicitur. Conclusio est exituret determinatio totius orationis, quto a t i d s epitogusnominatut. EPXPHORA, m, f. coulcrirrnt j)roduif j . wm n t a W , ux Ehumeur. SYN.Humons destilbtia & m e . Tanta Usvs: Tanta epiphora oppressus, ut loqui non posset. BPXSCOPWS, i, m. /m#ccI~ur.SYN. Custos, speculator. Usus : Pompeius me Campane orn episcopum voluit, Pomptt nrt M-
P'
posad la g
d &$ ~ cbtcs & Camponit. Epirc(>pun, ir m. Evjque. SVN. Antiues Sacrorum, PmsuL PHRAS. t. E p i y o pus creatus es4 f ~ t c r h r t p t . A& Episcopi gradum, ordinem, honorem eveAus est;
in Antistitum sacrorurn ordinem adscriptuq ad1etb5, cooptntusest. 2. Eplswpatum Albanenwm acaepit, il r q w t P,tcU Pdldr. Ad insulu Aibanensea evocatus ert; Albanensis Ecclesia cura illi demandata ert. Rerum rcrarum princeps apud Atbanenscs; Albanensium Antistes rcnuntiatus est. summum sacrorum apud Albanenses o&? nuit ; summo apud Albanenses sacerdotio auAus omatus est ; Albanensium Ecclesia praf&us, prapsitus est ; Prasul datus est. Mitra pedoque in Albanensium Antistltem eit inauguratus. 3 (Episcopus auffraganous, VUffi.), Condjutcur. Episcopi vicarius ; qui vicariam Ecclesia rocurationem, administrationem habet ; gpiscopi partes agit; munus sustinet, peragit, exquitur, prastat. + Eplrcopatum erigere, h #ir &&M. Urbem Episcopi sedcomare; gp~scupi sedem in urbe collocare. EPXSTOLA,, m, f. I*ffrc. SYN.Littera. EPITH. Antiqutssi valde bella ; breviq brevior, brcvissima,"disenissima, dulcissima, elegantissima, extrcina, falsa, prnndis, gratissimq gravis, plena rerum, hodierna, inscripta patn suo, p u l o gravior, inanis, innocens, tempestiva, interior, jucundior, levior, tiberior, longior, longissima; maxima, minuscula, modestior, objurgatoria, optima, ,.rhumana, pervetus, pervutgaca, plena cotwtf)l: rummeque benevolentia, plena festinationis et pulveris, plena jucunditatls, plena stomachi et querelarum, plenior, pnderora, plep. omntum non modo &orum, d e t i a m opintonum, praeclara, propior, proxima, pusilla, recens, recentior, recentissima, suavis et gnvis, su erior, tantula, verbosior, vetus. Epistola c r e k bngaque, dignxc, primum rnqus, deindo contraria postremo in aliquem contumdiosae,jucundae, moiestae, multa, odioare, ptenae omnium probrorum, quotidianz, see&, cum sparste sale humanitatis tum amoris notis insignes, ruavissima, subtiles. Usus : t . Epistolam scribere lcnam festivitatis et leports; exarare, elucu&are. DittPre, texere epistolam plenam stomachi et querelarum; epistolam bene longam, spanam sale humanitatis et amoris notis insignem mittere, & r m &f&. z. Epistolam elicere, ob&mi vtrs lettrt. Lacessere epistola, obtundere, asp t r qn j a r c l r r ftlfres. q Atierre. r d e n e istofsm, rquirere, eupe&re, nndrc, d e n rrin ldtrt. 5. Epistolrim acciperc, rccnoir rtnt Ittfrt. 6. Epistolam complicare, obsignare, plier, rachrttr une &ffrc. 7. Epistolam resi nare, solvere, aperire, vinculum epistola sJvere, dcacbclrr une Icftn. 8. Epistoke rcscribere, respondere, rpOn<irc d une &ttrr. 9. Epistolain dilacerare, conscindere, &himr M Icffr~'.10. Epistolam com rimere supprimere, premert, anfarifirwm &*m. ~2 Litterm, Scribo.
EPI
EPITXPHIUM, 11, n. pitopk, imcdfi tion Cuuiwlmir. SYN.Sepulcn inscriptia PP'ITOME, p. f. .E-t, SYN. Compendium ca ita Iibn et summam compldkns. Usus :epitomm Bmti mihi mittar BPdTO, as, avl, a t u m , are, a B o f n ertti2~~inruf. Usus : Veneno epoto concidit. EPOLR. a r u m , f. pl. Bcrrrpwf,/cifin. SYN. Cibi V t a n t e s , exquisiti. EPITH. Conquisitissimce, funesta, hombiles, moderatp, e;ofusae, pulchemma, quotidianp, solemnes, sus : Epulis ex uisitis mensas exstruere. Apud vos nec libidtnum, nec e p u l s ~ m modus est. Mens cogitationum epulls mtumta C t Convlvlum. EPLRIS, e, gen. coma De t d l t , /csfi~. USUS : Epularis accubatio PrniComm LPI)LAT~o.Onls, f. R e p f i ~ f i n .USUS : Q u a ad mensam et epu ationem attinent. C t Convlvium. RPLO bnl& m. k@lorr, #Y& f u i sMait aw.r/rsfins N i im@crs. USUS : lones Jovis maximi. P m f & i epularum, q u l epulas Dlls Inatituendl potmtatem habebant. EPOLOR, Brlq a t u r sum. i r l , d. A J ~ J t t r d unfrsliu, fmir bonnr cMn. SYN.Conviror ;epuias do. ADV. Modice, opipare. USS : Opi are, hilarcm in modum cum sodalibur epu~bamur. Cf. Convlvium. EP~~LUM t, ,n . Fejtin, borrpwf. SYN. Convivium publlnm. EPITH. lunetm, magnificum. Usus : Epulum darc'populo. Sepulcrum alicujus cantibus, et epulis celebrare. EQUA, f.Cmate. : Creges nobilissimarum equarum a b d i . EQUES, Itls, m. ChevalUr Y O ~ ~ ~ cavaN ; lirr. SYN.Qui equo meret, vir questris ordinis. USUS : Equitum turma; equitum manus. Equites ordini senatOriO rOxlmi. Equites desuliorii, dimachi, dragon, Poricati,cuirmJie~. EQuESTRIS, e, gen. com. Des c b a lirrt, N l ' o r h C ~ U ~ J ~ I c& C ;cav&r. SYN. Quod equitum est. EPITH. Dignus contumelia, honestus, cumprimis honestus, eniditissimus et Graxis litteris antiquitatisque riostra, scriptomin veterumque litterate peritus. Amicissimus, locuples, ornatissimus, sP%tu% splendidus,gmtiosus,spiendidissimu%Auxiliani, boni et locupletes, conjunflissimi concordia, cupidi aticujus rei, graves, non obxun, n ue i oti, illustm, non optimi, veten 8 i , $rlmi, lautissimi et honestissimi, mximi dignitate ordinis s e ~ t o r i i .VSUS : uestres pedestrcsque copie. Equestns sdendor. Statua equcsirir Gimo equesvi loco natus. Equestns pugno Equestns procella, c h r p N cavakrir. LQUIDEM, C~YICJ, crrfmiumeat. SYN. Ego quidem, ego vem, et quidem, quidem.
& :
Usus : Equidem doleo, quod male habeas. Vestm quidem c e n e jucunda wnt. EQUIRUS. a, um, Dr c h d , N j w m t . Usus : Seta quina. EQUITATO~, 6% m c ~ & ~ & .SYN. Equitum turma; quitum munus, agrnen equestrc ;alarii, questres copia. Usus : Ita PmtUs abquitatu et peditatu, ut, etc. BQUITO, as, avt, a t u m , are, n. Rller A crleval. SYN. Equo vehor, vrl veAor, equo ter facio, in q u o d e o , vehor. Usus :Equitabat cum suis deleMs equitibus. Cf, E q u u r 1. E Q U ~ L E U S , ~m.Jmar ~. ckal, /tzia. SYN. E ~ U U ~ U usus S . : Equuteomm vil effrenatp fame debilitatur. 2 . EQUOLEUS, et, m. C h a I r t . Usus : E , e uuleo suspend, equuleo ter ue", urr ?es ton-lls du c h a k t . lonite vobb ante oculos vincula, verbera, quuleiim, a m i ficem, tortorem. EQUOLUS. 1, m. h l a i n . SYN. Junior equus, quukus. EIITH. Nobilis, argentes. EQUUs, 1, m. Cheval. EPITH. Kneus, alacer, ferocitate exsultans, fortis, viflor, inanis, intra&tus e t novur, melior, nobitiq pretioaus, publicus. PHRAS.J . I n q u u n p i amendem, rnonlrr d crln~ul. ln equum indlirc; conscmdere, inscendere equum. a. E q u o lmponl, Cfre hiszl s u r un crleva2. In q u u m n t . sublatus, illatus, impositus, subjettus e E q u o inf~ldere, tfrd as si^ s u r un ckv<J. vehi, in q u 0 d e r e , vehi 9~ Su limem re. 4. E q u o pmficlml, fifhf &.heva. Equo ex~editumprovolare, fiumen tmnsrnittere; equo se conferrc aliquo; advehi equo; citato equo ferri. 5. E q u u m ooncltare, pousirr un chw, /e/aire couni. Adnittere q u u m in h w t m , que calcaria mb dere, adhibere, a~movere. citare equum; equum calcaribus incenden, incita=; equum in hostem agere, jumentum caiefacere, cursum equi incitare ; equum calcaribus mncitirr 6. E q u o celerrlme pwvehl, c o n i r ow 6rradgalo$. Citato equo; equo calcaribus incenso; subditis calcaribus, effuso cursu ire, ruere, proruere, provolare ; laxatis hibenis invehi ;effusig habenis evehi ; d e t r d i s frmir e uum concitatum calcatibus pennitttre; etrenatum equum, q u u m effrcnum in h a tem immitterc. 7. E x e ~ u o dsscendera, NsceriAr~ N c h a l . Desitire in pedes; desilirc, descendere ex equo. 8. Equttea j u d t ex equlr deacendere, iOmwrro mrcatwa2 & s c d r r a2 crlrvd. Equitem ad pdcr deduxit. p E x equo dectdlt, il t o d a & c h a l . Jam dudum agrc harens in termm deduxit ; ex equo recid+ de%; equo lapsus est. 10. E x e q u o pcaclpitatur eit, JOSI cievaI le >fa d b u . Effusus in pncepa est ;equo d e j h u s est. Cf. Cado. Deaido. i 1. Circumagere frenis equum, f m i m r bnds,
e-
/m
hp
ERA
ia,
264
--
ERR
Frenoa inhibere, stwtr & wtors. 13. E q u o
abjungerc, AIIrIrr &S c h a u x . ~RADICO, avl, atum, a . R w d r . SYN.Evello. Cf. Destruo. f RADO, is, r u , rasum, em, a..+vukirr #xtb-#cr. SYN. Ex animo cupidinem
d M. 14Equoa jungere cumm tdturos, &kr drr crCrvanx d un c h r . 15. Equos
adveht, adequitare q u o , advoiare, uccourir
alius id bonuin occupet, pmcipiat. Cf. Amltto, J a l u r a , Perdo. UsUS : 1. Eripere sibi tempur aliquod ex summis occupationibus. Facultatem simul ac voluntstem gennda rei mihi eripuit Lucem alicui, vitam, consp&um rei optatissima eripre. a. Llbero. Aliquem e miseriis ; alicui timonm eripere. E mortc tuus te pudor eripuit. Cf. Libero, Privo.
ER~DO 1 1 ., r ~ tW , u m , eco, a. Ronfcr. SYN.Arrodo, d e d o . EROGATIO, onls, f. Distribufiou. SYN. syN. Stuy celsiu. USus :1, vwtu; Distributio. Usus : Erogatio pecuni~. lstuyetenctur totofom. Ahcn animo,et as, avi, atum, are, Disfri~ ~ o r h ~ o r n t i ~ e ~ n a t u r c f . ~ 1 a c EROCO. fir. bucr. SYN.Distribuo. ADV. Privatiin, publicu REPTIO, onis, f. SpOliuion, vol. Usus : Erogiuti pecunias ex erario. Pecunia LREPTOR, orb. a vo&ur. SYN. Diin ciasrem er"g,lte Cf. L a q l o r . W.Usus:Istebonorum~o~~sor,e~P!or, ERRABUNDUS, a, um, Erp,m/. Usus: expulwr. Civitatis, libertati* ereptor. Errabundi domos pewagabuntur. pour. SYN. Advcmum, ERRTICUS, n,um, Quimr,vagadon f. d v e n w Usos :T u voluntas erga me, mesUsus : Vith erratic0 et multiplica Iapu que u @ te par et mutua, Haben benevo1enti.m ergaaliquem. Sum.na i'ompeii meritn onb, f. Acfion rfarnrr, <y mclmquealutem' "ga s'&urrr. SYN. Error. Usus : In celo nec dignitatem studium. fortuna, nec erratio, nec vanitas inest. ERGAST~LUM,i, n. Pri~on<fet~Iovcs. E]GRATUM, 1, n . (irnoS y ~ . h c i ~ i o ~ m = r c Usus: e r . compingere fonluim,. s * ~ Mcnduln, . error. Conl*quem in ergmtulum E r ~ t u l a mune, fabrile, intolerabile, minimum Us"s ; oapUw>r Ilberare. Agnmere erratum ; errato veniam petere. ERGa, A dr,. SYN., Igitur, Defendas velim tohrabih erratum. Non hoc *una. Usus : Ergo nema non miser est. meum erratum est, sed tuum. Cf. Error. Virtutis erflprsmt0 ricomfinsgr Iri a q avi, atum, are, n. Ewcr, <lonwr suflSsC. qo w ERRO, homp:r. SYN.Labor, pecco, otiendo, prone piangant mulieres. labor, per errorcm labor, errore ducor, iii &RfGi)i 1%mxl, m s u m , em. a. D m ~ ~ t r , errore versor, error mihi objeaus est, consilio m k w r - SYN. Toll extollo, excito. )( Inclino, labor, errore captus sum, in errorem mpior, ADV. 3 % paululum r USW : in culpa SUIII; vagor, evagor. ADV.Diutiu3, aturn cuin cateras animantea abjecit ad Iatius, ~icmter, ionge, muitum, pariter, pmpepntum, ~ l hominem ~ m errxit, et ad celi modum, valde, vchementer. PHRAS 1. E r r a r e mmpectum excitavit a. ExciW, mndlrm0, cujusvii homlnis est, lout homme +t S m n a l o r , Invito, r8lemr a2 l ' d ~ ~ c Iromfir. ~ , Impmdentiaiabi ;titubarealiqupdo d m CI mrugc, r d w r . Erigere animum et hallucinari ;vulgi opinione in emrem m i, dcmirsum et depnsium, et rupimre e metu. omnium est. Nemo a t ,qui non offen8at Engere et recreare aiiictum. Ad audiendum rapius, et aiiquo incurrat; qui nihil peccati a u m uigere, et animum attendue. Quem admittat ;gui semper consistat ; qui ab ocii fortuna erexit ad gloriam, virtus extulit ad rrligione inter<lum non declinet; qui nihil Erigere, nAum constituere, leva=, peccet; cujur nlillum sit delittum, iapsio. attollere. Erigere et in peder excipere. 'titubatio; cui nullus usquam error objiciatur, Engere se, et corpiis in cubitum levare. oundaiur; qui de vin, de r& non abemt ; C t Confirmo, Consolar. quem nullur error implicet.Cf. Labor, Pomo. a. Multum erraq vons 7 r 0 ~ frompls hR~P~o 1% , I L 1 , reptum, era, a. E m or con#. Tota erras via ; toto cmlo Rberras ;januz trr #&ver &,owa,. dllivrrr. SYN.Au&i a d i ' m , extorqueo. )( Do. confero. ADV. Ad aberras; a via dcgrederis, defl&ir, declinas, divertir. I n portu Implnglg r~ousbroncLr extremum e manibus, crudeliter, impune, dCI & #rt&r par. In limine ofkndia USUS : pliae, plane alacritatem animi, pnvatim, Cujusvis hominis est errnrc, nullius nisi insipublice, indignissime civitati, nominatim, pientis in errore peneverare. Errare malo pmitus, rubito, undique P H R AVide, ~ ne cum ~Ltone, quam cum his sapere. C f . ErU n t u m Ubl bonurn erlpiatur, wifks d ror, Aberro. M que Pon t u wus raz~issc un si grMd birn. E ~ n i b uextorqueatur r ; e manibus eiabatur ; ERROR. arls m E m r , /aulr. SYN. tibi ucutiatur; ne tanto bono fraudcris; ne Peccatum, erratum, erratio, Iapsio, prolapsio,
d e .
BRECTUS~ a, um, kkvr;@r, sy#enk
'efg>e~ATlo,
"erix
~~
EKU
ESC
plane. Usui : Eruditus, gui omnibus bonis falsa opinio; culpa, flagitium. EPITH.Comartibus politus est. Dottrtna et o timnrum munis, diuturnus, humanus, longus, magnuq artium studiis eruditus. SocratUs BisciPiinis maximus, mediocris, obscurus, prnieorus, et inrtitutionibur er~ditur.Homo de schola similis, summus, tantus, turpis; magnt, maximi, multi, privati, turbulenti, varii. PHRAS. et a magistro, et Crzcis litterir eruditus ; inimus eruditus, qui scmper Jiquid ex se 1. i n errorem conjicere altquem, idsire promat, quod delectet. Craci diutina serviq n m errrur. In errorcm inducem;em>rem tute ad nimiam aswntationem eruditi. Eru%cui objicerc; errorcm gignerc, creare; erroditur in Philmphiii. Cf. DoEtum, P e r l t u i rem alicui oflundem; erroris complen atiquem ; erroris im lere. 2. I n ermce e s ~ , Direlpulu~,I n ~ e n l o r u & Chr dms l * m u r .grrorc capi; falsa opinione ~ R U M P i,, ~ , fipi,ruptum. en, a Sorduci, imbui, affici;ert-omm con\ la& ruge= ; tir ~ C illl$tyonM, C r>df-r; kf&r, s e monin errore w m n ; error me tenet a ved fnr. SYN. Exea, evado, eru tionem facio ; ignoratio; error et caligo in animo eflusa e~rdeo effarvisco. Apv. ~ i ~ u a n d o undi, est ;errores ms implicant ;erroribus c p ~ a r; i que PHarls. 1. Erumpet randem in cm-~rcm mente laM. 3- Erromm hoc malum a d pernlclem olvltatlr, cr p h e n d e r e , saisir sa wd$rise. Erratum jcfderJ en pour & m d h r& ~<r a p x c e r e ;aliginem diuuterc ;e teneb", in <itj. E m e w t , e&lliet, phNmpet laten* mal u c e m e m e r g e ~ . 4 ~ ~ ~ m a l i C u l a d t m ~ rlum e . ; vincula claustraque omnia perfrin et ouvrir e s yeux d qqn. Erromm en t& eatenus et dissim~iata periidir; consha pllerc. tollerc, eximere, extorquerc. n & i , com,wessa ad hunc diem et mnaliquem ab error'% avertem. Errore alterum ariAa subito se profuncJbt et ejicient. Fiet emolvere, levarc. Errorcm corrige-. 5- Erqwdam velut vitiorum eru tio ; effundet re rorem depone* rnwnir d'um ertvur. R e ad urbis perniciem pest$ens id malum. dire rctam in semitem ;veram in viam rcdire. E r u m p u n t ex capta urbe, i& M r/npi6. Emom a r e r e , srnf.uk. Cf. Pmte& Aors h fa vif&#rhe 601sunl. EkUndunt catum, Flagltlum. w pottis ;ejiciunt te ex urbe; evolant ex urbe; EROBESCO, ls, rtibf11, eicem, n. projiciunt se ex urbe; erumpunt se portir Ron@. SYN. Rubeo, pudet. PHRAS.Ad oras ;profundunt ae portis ; proripiunt re crlminls susplclonem erubult. i l wup'f portir oras ; eruptionem ex urbe faciunt ; arr senl SOI&O# h m'tne. suffusus ilii rubor nf&ir portarum clauuris ex urbe rovo eSt; ruborc ruffurur h i t ; ~ b 0 COIMCUtUS r Iant effunduntur.Cf. Impetu& USUs: E N i; ert ; capite demisso terram iyuitur ert ; in tandem e latebrir conceptus dudum furor. gis ruborem datus est. Cf. Pudet. Veerecundua improborum diu coll&a et inveterata comU s U S : Non e ~ b u i t ilie ora vcstra Pudici p m s o odio erumpebat in aAum ; in fortuna8 etiam de pudicitia ioqui enibescunt. 'Digna civium Venus, risur empit ; vitia emmpur(t. rea cst, in qua omnes embejcant. ROO, 1s 61, a t u m , ore, a E.rfrr~>d; RUCTO. a% avl, atum, a r q e et n. &ouvrjr; WUC~UY, dmcincr. SYN. Elip, R0fw; vomir. SYN. R u b , j h , crepo, eripio, earaho, protraho. USUS : Aiquid tnerumpo. ADV.Turplmime. Usos : In C O I I V ~ ~ ~ O dagare, invenire ;e tcnebris, ex abdito eruere. e m h t cicdem bonomm, tus k u r ~ f i s f j ~ , Eruere obruta Hoc nunquam mihi eNeg i & V 0 l l l f i d &S MIClUlCes d. t#0rl CorJrr &S ~ 0 ~,I191n(Cvjres s jat~is c & & Pcs. h &n. dril. C. Extraho. ERODIO, 1s. i v ~ ve 11, itum, ire. a. &RUPT~ 3, bnlm, f. So&; iwasi'on, 6 1 . Former, imfruire. SYN.Doceo instituo, imcursbn. EPI rn. Przclara, salurnrir U S U S: buo, inrtruo; adhumanitatemin!ormo,ex lio, Fecerc acr0.n eruptionem obsessil ks ludge's o rum initia trado. ADV. Egrcgie. X U S : jrcnf un, suryfanfesort&. Fortius obridentes G d i n juventutem laboribur ;aliquem in jure e~ptionem sustinuere, reputen, represKre. civili. Erudireliberorad pietatem, ad majoruni ESCA, ,a,f. Nourrilun. SYN. Cibus. instituta Cf. Doeea EPITH.Contenptiuima, t e m p n t a Usos : R~D!TIo, anl* f. Savoir, mince, imVoluptas esca malonim, qui apiuntur, ut Nucfidi* SYN. Ddrina, institutio. EPITH. hamo piues. hnuiuimo vict contempttuiDigna, liberalis, perfcb, praclara, summa mis escis et potionibus vivers%uun cuidun Usus :Vir p m t a n s ingenio, praciara erudiobjicerc, spargere. tionq docrtnna perfetk Cf. L l t b r a , EruESCOLENT A, brum, n. pi. Me&. SYN. ditui. E s e , cibi. Usos :Ea pw oriq qua eaculenRODITE, Savammnt, en k - inrtia et poculentis natura i t u p.tefecit. huil. Usvs : E ~ d i t i u rdisputate. ESCOLENTUS, a, um, N a r r r i r s d , ILRbDITUS, a, um, fnsfrw'I; souolrl, & d . SYN.E . u r redokns. U$us : FNIM&. SYN. Dotur, perpolituq philologus. ta e~ulenta.Eligere, q u e runt e~ulenta. ADV. Leviter, likraliter, m i m e , pcrf&,
266
sur un c h .
EVA
ESSEDARXUS, 11! m.
Soldut qui combaf
SYN. Auriga essedi.
ESSBDUM, i, n. Cbar, Usus :Vehebatur essedo tribunus. Vehlcull g e n u r ESTO, Soit. Vox concedentls. USUS: Esto hoc imperito. Esto, concedatur h z c quoque acerbitas. ESORIES~OI,f. F<u'm,appCtif.SYN. Fames. USUS:Miserebar ejus esuriei. Cf. F a m a EsORIO, i q i v i ve 11, ire, n. $ a. Avoir /"'ir). SYN. Fame fatigor, conficior ; f a m a tolero. Usus : Nostri milites esurire et algere consueverunt. Cf. Fames. E T , Et. SYN.Que, etiam, jam vero etiam, Item, itemque. Usus: Ille tamen et alacer venit. Agrum ei dedsti, et immunem.
Nam, mim, sed enim, quippe. UsUS : Etenim rcm totam breviter recognoscite. BT#SIr&, Arum, f. pl. Vmfs if/sien?. SYN.Venti stati, r i quotannis p o ~ tCanicula exortum flant iebw quadraginta Usus: Venti etesia tempestivi, et salutares hominibus juxta ac pecudibus, quorum flatu nimii temptrantur calores, et maritimi cunus celeres et eerti diriguntur. Ethnlbus, 1, Poien. PHRAS. Qui nuilam Christiana Reiigionis disciplinam acceqrunt; quos DEUS vera su cognitione non a a v ~; t quontm animi densissimis errorum tenebris involuti ea, quae nobis divinitus affulsit, veritatis luce carent ;homines a vera DEI cognitione alieni ; expertes doArinz divinioris ; faisontm numinum cultores ;antiquze superstitionis sebtorea ; oppressi superstitionum tenebris, verique cultus divini expertea ETIAM,MM, aussi, ranorr. SYN.Et, itmq ve1 Usus : Nobis etiam illa cognitio, nihil hoc proderit, etiam nocebit gravissime. Voce, motu, forma etiam magnifica.
ETBNIM, E n
#Jet,
d <to vCriU.
SYN.
ETPMON,1, n. Eymologic. SYN.Etymologia. EuchlirlstIa, as, L'EucknrLrti~~ Ir S&l Sacntnenl&PAntrI. PHRAS. I . SacroaanAum Christi Corpus ;coeleste convivium ; Epulum divinum ; Hostia divina augustissimumque Christi corporis mysterium ; Corporis ac sanguinis Christi divina mysteria ; arcanum latentis sub panis specie Christi DEI mysterium. Cf. Communlo S., C a n a Dominl, Consecm S. HosUam. 2. Eucharlstlam iluscipere, recmoir lo soinfr Cummnnion. Ad mensam divinam acredere; coelesti excipi convivio ; divinum convivium celebrare ; percipere sacrosan& mjrteria ; ad sacram synaxin accedere ; inire divinum convivium ; a c ~ l e s t convivatore i calestibus et immortalibus epulis ad a n m accipi ; divino pone sese reficere. C t Communlo sacra, Vlatioum sacnim. E U G E 1 Caurrrgc/ InterjeCtlo Iaudantls, gratulantla E U M E N I D U S , u m , f. pl. & .S F w i r r &S EumCnidcs. SYN.Furia. Usus: ~ ~ e c u l a t n c e s et vindices facinorum et sceleris Eumenidts. EUNU'CHUS, 1, m. Eunuqw. SYN.Castratus. EURIPUS, 1, m. D4troif. USUS: Quod fretum,. quem Euripum tot motus, tantas ac tam varlas habere putatisagitationesfluAuum, quot iste, etc.
EVADO, te, evasi. evasum, era, n. SorSYN.Effugio, elabor, emergo. exeo. PHRAS. Qul t a n d e m e x hoo perlculo e v a d a m 7 Commenf rnlfn pourrot'-& dcha#per d cr l l o n p ? ua tandem ratione e discrimine emergam ex i ~ t a flamma ; ex hoc labyrintho elabar, evolabo? ex hoc judicio me eripiiim? Q u a me salus hoc e periculo servabit 7 Qua vi, qua ope ex his la ueis me exuam I his vinculis me explicaba ? l o s insidiar, h a r tela effugiam ?ex his angustiis enatabo 1 ex scopulis his enavigabo? Nullum extum reperio, adeo res tota vacillat et claudicat. Ex hac nassa non exibo, nisi occulte surripiam me. Diverticulum nullum reperio. Non modo non effugiam, sed ne moram quidem mnli assequar. Ni anguilla sim, non e l t bar. Cf. Euglo. USUS: I . Summus vir, orator inclitus, ex humili evasit. In dies asperior evasit. 2. Evenlo, cado, porvrm'r , aboutir d ; r'orcorn#Iir. Videbo, quo h a c evasura sint ;quorsum h a c evadant. Aliquan. do id quod somniamus, evadit. Id, sicut praeditum fuerat, evasit. 3. Erumpo, ex-. autu(r10, evolo, psssrr, franchrr, trovrrser. xgrotus evesit ex morbo, navis e peticulo, exercitus ex insidiis. Cum animus hic e cor. pore evaserit. Cf. Elabor.
f i r , s'Ccho@r.
m a i ~ m t . SYN. Nunc etiam, etiamnum, adhuc etiam tum. Usus : Sed tota res etiamnunc fluctuat. TIAMSI,Quand tntmr, quoiqur. SYN. Etiam ut, quamvis, licet, quantumvis, tametsi, ut, utut, etd. Usus :Etiamsi periculum foret nullum Etiam, ut periculi nihil sit. Ut res sit minime periculosa, tamen, etc. ETl A M ATQUE ETIAM, A plusicwrs rt, &u &S fois, souurnl; dr plus rn ; ~ S V N . Mngnopere ; magis i c magis ;mag ~ magfsque, s majorem in modum. E'IPBI, Qw ' se, bien uc. SYN. Etiamsi, -si. usus%si non tfubitabam, quin, etc. E f +MbtbQlA, m, f. 6 Q ~ t o l o q k . SYN. Notatio, & p o n voabuli. USUS: Verborum interpn3at1onem et etymologiam inquirere.
ET~AMNUNC, jusqu'd
#rCrnt, rucorr
EVXGOR, iris, atua rum, m i , & E m , proceuit; lepide sub cnanus iruccersit, exitum cnnrir fd el Id, Ikurh-.SYN. Vqor, decedo optabilcm habuit. Cf. Cedo. 5 ~d conriiium vla ADV. Loagius. Usus: Apptttus longius m a l a evenlt, am &suim wrl Cchu(. M& ewgantur, finemque et modum tranaeunt. c e ~ i; t w u s cecidit, ac ominabamur ;boira Cf. ~ a h r . initia non simila exitus habuen; haud qUquam p m p c n , cum ad eflef'tum operii ve? EVANESCO, ia, Anui, m m , n, S ~ U tUm =S coeptis successit ; secus omnia -ir, M & & ' r. SYN.Vawscq 4 nihilum mcido, in nihi um occido; e x a m c q o b r o l e ~ ~ o ; Process*, nec quod intendebamur, e&imus ; haudququam ad consilium eventur e conspecrtu me aufero, oculis subducor. respondit. Cf. Cedo, Accidlt, Fortuna,SuoPKRA~.E v a n u i t vigor t u u a priatinus, C-US USUS: Nihil nobis adveni evenit. ~0t) *iguryrprsmi& i~ 4 d&p-. Conwnuit Multa improbis incommoda eveniunt Re& tuus ille antor ;vix, ac ne vix quidem de veteri vigon tuo apparet, supemst, reliquum est ; consiiia haud bene evenerant. Mihi omnia, 9 u a ag0, lepide Prospere ue eveniunt. diuturnitate,veturtntevigorille tous contabait, ubscuratus e a , exofent ;abiit vi. i ~ corporis, a BVENTUM, i, n. Iwiaerneat, ~/tyIIat, etdefluxit ; dilapsus est animi vi or, ut jam @t. SVN.Eventus, exitus, casw, m, forvix eumdcm agnommus. USUS: 8pcs nostm tuna. EeirH. Commum, dubium Usvs: extcnuatur, evanescit. Jam pro evanuent Eventa magis q u m causas uari oportct iiortensius, q j d W o r f r a s i ~ ~ p ~ t e r i q u ecansilii eventis ponBeT(int.* ~ m u e tombm de [SI-&me. Omnio gloria ejus, ct eventorum magia movent, q w n evcnt. i p u memoria evanuit. Conscribe historiam evgetorum m M r u a BVAWOELIA. brum, n. pt. Pnlsds VEWTI)~, Q., nk kvh~nrnrl,isssr, ~ ~ C C F & Panaonce E ~ AYIKboam 1)0~velk. AC1(olOmeafI coacIusion. SYN. Exitus, -sus, SYN. Pmmia ob jucundum nuntium dar eventum. EPITH.Uubius, fatalis, humanus, solita Usos : Epistolis tuis evangelia q u e incertuq advemus, accundus, prosper, varius. reddam, ntofio. Evan@tum prasdioare, PHRAS. s . I n omnem sventum. p u g n a m voxEoclea, c k r PEvaagilr. Evangelium oommlttere, i i v n r bak3Ik d tout Amanl. promulgare ; van elii lumen tenis barbaris Rem in casum pugne ancipitia committere; i t ~ f e m legem ; JES& CHRISTI pmm"1; mm in pralii c a s u m d w ; ad incMum casum monumenta Christi, DEI res gestar instttuet eventum acie confligere; rem omnem in tiones ue complexa p p u l o exponen, expliincerto r g n a eventu cotlocare: in p u g a r can. zhristiane disci Iinz fonter ex Evancasum emittere; ad casum objicem; n m gelii libris ostenden: Setegen: apcrirc communi Marti relinquere. a. I n o m n e m e v e n t u m a l f q u l d pscu1t m m r ~ a r s , VASTO, S U , avt a t u m , ara, a Reva~ ~ J C W que[que C ~ YRdnf Mr a'impwtt q u 4 fir'r, Advostcr enn(ilrument. SYN. Vasto. circo~st~rnce. Ad incertum casum et eventum; Cf. Vasto. . ad subita rerum; ad incertoa rrrum exitus; ve^^, tsvert, rrQM#M< et~flrter. SYN.TOIIO, etiem. sus : Signa plaustris evetta et asportatn. Consilia primum, deinde a h a , even~ V R L L O Is, , val11 vd vuli, v u b u m , tus. In omnem evcntum foni animo et pone r s a Rw=kr; a%-acfwrr. SYN. Exstirpo, tum esse. cc A - L ~ I ~ , cnnvello. )( Infigo. ADV. Difficiliuq penitus, &v~RRxc~tu~, dPlet & riidicitus, timide. Usus : Novas opiniones plck, Ab everrendo dioturn. Usus: Indieseltere. Hunc mihi u animo scrupulum ;has cium, e-mculum malitiarum omniuwjxgu. xpinas e memoria non cvel]ea omnia mah e qni fontes les rna'vrrJutioas' republica funditus evellit. Cf. Adimo, Libero. BVERRO, is, i. n u m , ore, a. Balayrr, ventum* ~ ~ f t o y e rrZCpOniI&r. ; Usus: Omnes domos Snrttr a2; ~ c r avaV , /h. SYN,Evado, oPvcnio, cado, 60, obtingo, exitum habeo, bnUf, ReaVwSCmCat,~sIhK~ siccidit, usu venit, intercedo. Avv. Bene, casu, SYN. Ruin% CaSus* ~ n i c i e s , contni, facite, fauste, feliciter, ne<: opi. excisio, excidium- Usus: Rerum ~ublicanim nato, optime, vmaro,proauenter, pro,pere, Omnis rare ac insolenter, temere, vulgp. PHRAS. &VERSOR, briat m. DrJtrucfe~r.U S ~ : S I. Vereber n e res i t a evenlat, l e craiqmriis Eversor civimtiq repnorum. que tu cho~c n'orrivt &mi. Ne ita cadat; ita VERTO, ! S , ti, s u m , ere, a DItruin, contingat; co evadat ; ne ea, q u e pradixi, ruiaer. SYN.Deturbo, destruo, eversionem cnnrequantur: ne ex illo consilio h a c emainfero. )(Statuo. constltuo, eonrmo. ADV. nent; ne id quod usu venturumopinione prmFunditus, penitus, planc, sigillatim, PHRAS. cepcram, incidat. a. R e s ea m i h l fellcltar I. R e g n u m evertlt, il ruins Ir myanw. evenit, Pufl<~i)iC a bka tourd. Fauste, belte, Deltvit, sustulit ;ejus viribus labefaflus n g n i prospere cecidit ;ex sententia cessit ;prosprn
~GY
f ~ ~ n ~ ~ ~ ~
evgiRslO,
268
swtus concidit, exstinc"tus est, periit ; ejus nsmis ac potentia f r a k sunt regni opes; vires & & e ; opprtua libertas ;obrita populi jura; urbes annorum vi percuisie a q u e proa strrtpo. a. D o m u m evartit, i wmvrrsa Ia Edes dirui, dissolvit, demolitus est, dutucba~it ; te& wlo q u a v i t , adaquavit ; ab imo subruit; ad solumdiruit. Cf. Destruo. Everlt oonrilla homlnls, il minu cs drurfrrcdr cet h m w . Consilia dissolvit, distnrb.vit; consiti fregit ; consiliis intercessit, occudt. Uaus : Sua confirman?, adversari everten. Vi me dccrevit, et impressione everLISC. C.
EX
E v o c A ~ I o ,anis, f. i.evr'c, aPprl crr USUS : Evocationes hominum. Ev~GAToR, aria, m. Qui uppcfft artaa . USUS: Evocator servorum et civium perditorum. E v O c A ~ u s n. , um, &du; SYN. Miks aunltarius et extemus, ex dtvenis locis coa&us. Usus: r. Evocatorum firma manus. 2. E patria evocatus, non expulsus, arewsl tus, a&k/. 8.VdCO. as, aut, a t u m , are, a. AtIircr, invifcr; cuus~r, p r d ~ i r c SYN. . Elicio, invito, excito, exsuscito. ADY. Magnopere. Usus : tere Aliquem fortunis omnibus evertere. VirMixricontiam oratione evocan. Mercede tutb turnen exstinxit; virtutem penitus evertit. probitas evocatur. NulIa turpitudo, nulliini Cf. Domtruo, Vaato, Ruina. Populor. est quod non eliciatur et evocetur E VESTIGIO, S u r e du~rr;b,d Pi~utunt damnum voluptate. ~ t ! Voco. Provoco, Ciao. rrhirr. SYN. Mox, repente. Usus: E vestigio EVOLO, as, avi, atum. ate, a Jfenuoeo snrn pmf&us. Cf. Statim, Continuo. &Y; r ' c h o e , s'tt&ir. SYN.Avolo, aufugio. EVIDENS. entfs, omn. gen. VisibIc, cluir, ADV. Altius, impune. Usus: 1. E vinculis UIOIU~~S&. SYN. Clarus, certus, pers icuus. corporis tanquam ex carcen evolan. Evolavit ff O w u r u s , oeeultus, dubius. Llsus: jam e consp&u nnostro ;cvolavit e judicum Evidem s t t de quo inter omnes convenitur. severitate, ex illa judicii h m m a Tantus N m t i o ev~dens.Res evidentes et perspicuie. cunus verborum fuit, et adeo evolavit oratio. Argmncntis agam evidentibus, ct signis oiiini a. Aseendos s'&vcr. Consultum non est, tuco juioribus. C t Pampicuus, ut ille altius evolet. 3 Vtto, affugio, fwit; EVXDENTER, vilirmmcnt, cfuiimtcrrt. fi sousfruiit d. Pcenam vix evolabit. Usvs: Warum rerum tam evidenter panituit. EvOLTIO, anla, f. Acfion dc &mu&r, ~VXDENTXA. SS, f. Curf, &i&ftct. &thrrc. SYN.Leo. USUS : Poetaruin, libroSYN.Perspicurtas. USUS:Graoci energam, rum evolutio. nos evidentiam appellamus. Nulla oratio EVOLVO. 1s. voivi, volutum, era, a. illustnor est evidmtia. DrpIoycr, dwu&r,-t~postr, txpqwr. SYN. EVIGILO, as, avt, a t u m , are, n. Sr Explico, expno. )( Complfoo, ADV. Accurarhrn7lcr. SYN. Vigilo, elaboro, incumbo. tius. USUS : 1. Hujus mi nec principium repe)(Indormia. PHRAS H o c m a n e m a t u r l u s rire, nec exitum evolvere possum. Involutani evtgllavi, cc mulin, i r s t ~ i s Cvci l)/us animi sui notionem evolvere; incubantes alieZbt g w da coufum. demporius expemtus ; nis tbesauris ex praoda clandestina cuolvere. ex sommo excitatus; sommo excitus ; somno hr. Evolvere natu2. E x p a n d o animo. solutus sum; maturius me sornnus reliquit. ram omnrum mrum. e ~ x p i i o o . USVS: In tuo ne otio curz I'nFCe omnes et E v O M o , is, ai, rtum. e=, a Vomircrreogitationes evigiknt. Cf. Vigifo, Dormio, t i r c m f , nrulrn, mjthr. SYN. Foras pro'icfo, Somnus. vomitu cgero. ADV. ~ e r i u s . sus: odium, &VXNCIO, ls, inxl, Inctum, lre. a. Ceirtvirus acerbitatis suae in me evomuit. Evomet rftr ( l a f&> SYN. Vincio. USUS:Corona hanc pestem patria Quas devorarat pecunias, t n p evincire. C Vomo. EVXNCO, is, vici, victum, ere, a. Vnin- luxu evomet. C EVULGO, as, avl, a t u m , are, a. Diuulm compIItc~ntnl; obfrnir. SYN.Vinco, perm c r , Nbfirt.SYN.Vulgo. PHRAS Evulgavinco; multa impttunitate impetra USUS : re rumomm. & d r c un bdrif. Differn faVertea tot testibus evictus. mam, rumorem;dfll.iprerrmones,ntmomm; IEvXSCERO, as, a t u m , are, a kvtnfrrr. efferre alterius incptias. Cf. DlUarro. Vulgo, SYN. Viscera eximo, confodio, discerpo. D l u u l g a Usus :CiviIe jus evulgavit, il vuUS-: Ut tu unquam saxis fixus asperis gansa Ct droit n'tii- Cf. Edo, Spargo, R u eviiterntus laten penderes. mor. PvITATIo, anis, f. Action f h r i h r ,fui&. EVULSIO. anis, f. Action d'amhcr. SYN. UeClinatio. USUS: Evicitio incoinmoUsus : EscuIapius primus dentium evulsiudonirn. nem invenit. EVITO. ae, avi, a t u m , ara, a. &vif<'r, EX, Dr. Usus : 1. Notat c a u m m efnplir, IchpPCrd. SYN. Vito, effugio.)(Expeto. clentem e t ~ c < ? M f ~ n eex m ,qua! a quo, USUS:8 . Dolores omnes evitari non possunt. q u o c i n a , unda. Peperit e Pamph~lo. Gaut . v1t.m evito, v i t a m eripio, 6fcr Iu vic. dium tibi ex me pmstaho. Nunquam ex me cf. Y l t o .
EXA dduiiti. Ex te duplex me aollicitudo aicit. Ex lege, ea decreto, e formula, e testamento. 2. Matsrfam deslgnat. la nrarilm, a compone, Ir ml/anfl.~Poculumex aun>;e @mma Simulacrum exare. 3. Partl Junsitur. la r w -'011~lc, irmo?i/. fmboht renibuq ex oculiq cnpite. 4 Ad numentm, sru multltudlnem mfertur, ia suafivision. Ex intimu unus. Unus ex plebe. Homo ex disertis. 5. Ab ck. Ex illo scivi ;ex te totum negotium n d ; . .P O . & apn>s. Diem ex die e x s ~ r c g x intervallo regustare litteras. Ex qua aaate qui exerccri solent, Iwdantur. 7. Propter. d raurr. Ex Cnei litteris te in amicitiam recipio. Ex ddtrina clarus. 8. Secundum, mivaM,a' C s . Hic status maxime est e natuta. Vita e db;losophia p~~mceptis a&. E sua natura dios fingere. communi hommum opinione hoc dixit. p Modum sfgaliicat, la rnairilm. Ex insidiis ;ex im roviso ;ex inspratb hoc mihi pudium oglatum eit ; ex occulto. io Ex enimo, ex animi scntentie, awc mur. i t. Ex tempore c a p r e conrilium ; effutire aliquid, d I q s . EXACERBO, a 4 avi, atum, are, a ner Imto, ad iracundam A * i, ~Aag ;:. ~ SYN. pwvoco. Exacybata suprbia. Cf. Ira, Irrito. EXACTXO, Unir, .h t i e d'imlpds. SYN. %'di& tributum pnsio, s t ~ EIIIH. hcerbi~";extrema, p e r f c ~ ~ rior, publica. PHRAS. ExaAlonea lacere, lever les imNts. Pecunias describere; pecunias imperan. Usvs : t. Exatio capitum et ostiorum acerbissima, r ri>nodicusc dr la cotr p<rsonnetir rt <* ri"pg/bs *ptrs. Exaniarum, nominum 2. Expulafo, *attnissemtnt. c. v a i p t . EXXCOO, Ir, til, BcBtum, em, a. nimiNY. SYN. ACUO, cohortor.)( Dstermo. UsuS: t. Mucntnem exacuen in ju lum mipublica. 1. Incito, rtimler, xn~r.%dustriam alicujus, mentem horatibus, stimulis exacuere. Cf. Stimulo. EXADVERSUM, En f a . SYN. E regime, ex adverao. EXADXFXCATXO. O n b f. Conshyction. SYN. Const~to, c o m b i t i EXAEDIFICO, a#, avi, atum, are, a. Achmrr, mrttm la &mirc m&. SYN. &difico. Usus :Opus institutum e d i f i c a . Templum, navim exrrrdiican. E x a Q U A T l O , Onis, t Nivcou, & & S . Usus: Hanc exaequationem dignitata non fereht ille. EXAZQUO, aci, avl, atum, are, a. &aligcr. mrttm snr la mhnr lim.SYN.Aauo. swutem wet ~ ~ reddo. n m &o. UsUs :Ami: t ci $upriores'sc cum inftrioribus exrrquare debent. Pecunia omnem dignitatem exzrquat. Pauci pluribus exacquari non possunt. C t &quo, .Squlparo. X R S T ~ 0 as, , avl. atum, am. n. Siln*wen ~ i I l m n m t Usus . : Mare exmtuat.
T C 1-P
-.. a--.
( d ' d ) ~ ~SYN. ) . Elatio. EPITH. Aftissima, mr-
EXAGGI~CRI~TXO,
anis, f. E~hian'on
: $ & E ,
xima animi. Vsus: Animi quam altiasimi exaggeratio. EXAGGER ATUS, a, um, Irv/, su&Qlirtrc. SYYN, ErcCtus, cumutatus, amplus. USUS: Animus excelsus, a u b s virtutibus, exaggeratus. Exaggerata oratio. Cf. Amplua. EXAGGERO, as, avf, atum, are, a. Accumulrr, rntasscr; rxaifer. SYN. Amplifico, augeo; verbir rem extollo magnum facio. )( Extenuo, USUS:~endicium tuum compleAor, exorno, exaggero. R m famifiarcm omni ratione exaggerare ; augere, amplificare orationem. Cf. Amplinoo. EXAGXTATOR. a & , pui ~omuf. SYN. Vexator. USUS: P to cmgitator omnium Rhetorum. EXXGITO, as, avi, atum, are, a PonrSYI~VN; ii14yiter, totlrlllcnitr. SYN. Vexo, divexo, insctor, 'aAo, exerceo. ADV. Scite, paiam. ~ s v :s t. Bxagitare aliquem. ~ x u ~ c e ratus primum plebis sermonibus, dein p a h a consutibur exagitatur, 2. Ira&, commemoro, ~ ~ : diroeptando excutio, dbaitrr, ducutrr. Ea causa, ea dissenrio diu fuit exagitata. Fraudes alicujus et faiiacias exagitarc. Erromm suum exagitare, commovendo augere. Cf. Vexo, Agito, q btii. era, n. Umcmi. EXALBESCO. I bianc. SYN.Expallesco, extimesco. Usus: 'i'remere mctu et exalbescere. Exaibesco in principio dicendi ;objeta re horribili. AMEN, ilic, n. Essaim. SYN. Apum conpegatio. Usvs :Examen apum in sceaam venit. ExAmencon.clentim, Examen dccoriacrirrre. SYN. Reconnitio su ac erratorum suorum: arcana disqssitio fatorum di&rumque i quotidiana n c ~ t a t i o intimorum animi recessuum. &&AS. Examen oonir;lenti* facera,fairr'za es& cmrtntrVc. Excutere conscientiam;in aemetipsum diligenter inquinre ; mente omni a l cogitatione rolutn mognoscere delitli sua ;m o l u e errata sua non sine acri doloris mi>nu; discutere co 'tationes, sermones et aEoncs rum; aun di& fnRogue diligcntiasime rccognoscen; seipsum excutere ;explmore quotidii latebras conscientia et diurna f a & , ad Chrirtiaaoe legis pietat&que ratiomm exquirerc; quotidiana ~tncmtatione intimor animorum misus i h ~ i: e totum ~ diem sccum ~trutariet e x c u t k ; fa& d i b q u e omnia n&u remetiri; cognosccre de moribus iuis; quid dixeris,
ewdt
dUnuum nconum cognitionem e x e m . EXAMIRO, aa, avi, a t u m , are, a. jugw, e-iwr. SvN. Pe expc& pondero, ercutio, exquim. %AL l. E u m i n a n d a arrt dlllgenter homlnls d a n a , i fmrt rxaaiaer ave6 sois la docdi ret Lomrnr. Momentis suis ponderanda; coposenda accurate; cum rationis ac rdigicnrs kgibus conferenda; revocanda ad rationis ac rcli 'onis leges; lente et fastidiose probanda; adTujus dottrina disquisitionep nrigpom ad&ri attentionem neest; omnu .dritionts tenes dirigenda et ad soli da diuiplinoe pmkepta iunt ostimanda. a. E u m l n a m r u b flnem a n n l studlomsl. r * 0 u r * O u &J u * h p + l ~ &S ctives d l a fia d; ssum f&ennt, t'Bnle. Quem inlitteris pr exp!operscrutari ;p e r i x r i dottrinam ; culum ddtrinae facere; quam studiose G l c e n n t , inspicerc, excutcre. Usvs : Rem s u ~ d e r i b uexaminan. s Rem non populari trutina, sed anificis statera examinacf. I n a u i m Tanto. - XXAXUSSI~~, Rgufi~emrrrt, PIrfai~cUsvs : Hic examussim rem narraf. ~xANXXATIO. bnL. f. E i , #mMo*1e. EPETII. F R L Usus ~ :Examinatio est metas subsequena, et quasi comes palloris. In prturbntiones et exanimationes incidere. EXI~NIMIS, e, wf EXXNIMUS, a, um, M & , idd. USvs: I&u exanimem q u o praciptat. EXANIMATUS, a, um, Saisid'*@oi; W a a f d . SYN.Consternatus, metu conturbPtUS. USUS : Exanimatus sum tuis litteris. Exanimatus metu, abjeeus, perterritus, mutur ;vix Mvus relinquebar. EXANXMO, m, avt, atum. are, s. E f nr er, c o ~ u f ~ r a e r , fnrourrr. SVN. Per<u& , pertemfacio. Usus : Me uidem unimant et interimunt h e voces. %ullia mue morbus metu me exanimat. Cf. Terreo.
quid cgwis, commcmorin vesperi ; excuten s e , etaccusatods primum panibus fungi, dein$0 judicis; in semetipum desccndere, su=que vi- rationcm a se rtpetere; di&, fa&, cogitaticora~~ D E 0 quam diligentissimereputam; seipsum ad calculos vocare; quoti-
t $ t
&.
EXARDESCO, 1 0 , a n l , arsum, ore, n. S*nremer, sJIaIumerr SYN. f ntlammor. ADY. Auius, subito, graMter. Ucvs : z. Materia fncllis ad exardescendum. z. TRANSL. +m,.libidinc, iracundia, libcrtatis dciidem ? . cuptditate eurdescere. Mira in eum popu t bmevolentia euirsit. Ingenia multorum contra Stoicos exarsere.
EXARESCO, la, ArM, en), n. Se sdcker, r*Cpui.te~. SYN, Exdccor, exhaurior. )( Revimco. Usvs :Exsnren omnes. 2. TRANSI, Consumor, dis tnr. Exaruit in me p n i tus illa dicendi =as, Vetus iUa mea urbanitrs plane exaruit, et vereor, ut nvirescat EXARO, as, *vi, atum, are, a . Laarrrr. SVN. Aro. ADV. Omnino. Usus: Plus fmmenti colligunt, quam exararunt. z. Soribo, tmcer sur & krb&ftes. Hoc epistolium in smatu exaravi. EXASPERO, a& avl, atum, are, a. Hnirsr;aign>, err~#hr. SYN.Asperioreni facio ; expnrbo, uukero, imto, accendo, commoveo. Usvs : Animo exasperatus. Comprimcre ac aedare mimos exasparatos. EXAUCTORO, as, a*, atum, are, b w & . Usvs: Miiitcs omnes exaufioravit. Cf. Dlmitto. EXAUDIO, la, lvl, vef 11, Itum, Im, a. &coutm. exaucm. SVN. Audio. PHRAS. (DEU~ prscsr noetraa exaudlaf VULG.), ru DIEU trance nar p"hrs. Latina : ~ E U S ne avenetur; ne nspuat; ne contcmnst, nc dtspiciat ;DEUS admittat ;equis auribus accipiat suscipist, peficiat ; ne aversis auribus audiat reces nostras. DEUS nostris imcibua flekitur. moveattu. Ames ne ctaudat DEUS; patani aun8 DEI o&cratioliibus nostris. DEUS nostrir m i b u s sures det, paeater, p m k a t ; DE& votis nostris nc~bulqutannuat; preces nostras ratas hafreat; recibus cedat nostris, relinquat locum; ~ ~ ~ l e x o r Kaprecibus ri n ~ t r i pas tiatur. Usvs : Dicam voce darissima. ut omnes exaudiant Progressus aliquantufum, subito exaudit hinnitum. (Exaudio, exmrccr, vulgi wt). Cf. Audio. EXCACCO, as. a t u m , are, a. Aveug&r, rmdra mtsg&. SVN. Stnw videndi p b o , privo; oculis orbo, rivo, o c u b alicui eripio, eruo, codio, excrudo, euiculpo, exturbo. PIIRAS. P a l u s t r l ~cal1 vlUo exemcatua Wt, PcdY WdWrZiJ k *wdit oi~ygf8.OCUlorum sensu destitutus est ;oculis captus est ; aspe&um amisit; oc\ilorum aciem amisit; cacitatem contraxit, conacivit ; eacitate aff d u s , videndi smsu, luminibu. &tus est ; e x s t i n b est illi oculorum uiea ; adtmpta, ercpta videndi facultas; usu oculomm pnvatus est. Cf. Cmcus. EXCANDESCENT~A. m, F. EWWnuirl, e r d s Ar rolre. SVN.Ira nascens, rcpentina EXCANDESCO, el& diil, deswns, n. P d r e es, s'en@zmnur. SVN. Exardesco. Usvs : dcanduit, et me inimicitiarum cmsamquacrcrcdamavitCf. I m p t u r , Erumpo. EXCARNXFICO, as, avi, atum, are, a . Tounnrnfer, forhrrsr. SVN. Diacrucio,
EXC
271
EXC
f;n*<r.r.
iacero omnibuqqua pati corpur ullum potat, mppiiciis. UsUs : Democrinur a Cyprio tyranno dire excarnificatus. Cf. Cruclo, Torqueo, Crudelia EXCJ(v0, as, a t u m , are, a . Mimr, w ~ r Usus . :T n i excavata cum manubrio aureo. EXCEDO, h . c e s s ~ cemum, , em, n. Edrddr, & ' s e r . SYN. Emineo, presto, abeo, emigro. ADV. Celeriua Usus : i. Ejus virtus modum virtutis humana excedit. Partium nulla extra excedit. 2. hbao, sc rctitrr, s'en al&r,$ar/ir. Cum animus e corpore exasmrit. Cum primum e pueris, u ephebis excessit. Qui e vita excessere. Id mihi nondum e memoria, nondum cura e @ore excessit. Cf. Exeo. EXCELLENS, entlri,omn. gen. surdistingul. s ~Ymstanq ~ . pastabi& prdellenq eximius, egrcgius, excellenti animo et virtute. )( V u l g a r l r Usus : Vir exceliens omni genere laudik Excellenti animo et virtute vir. Pulchritudine exceliens fonna muliebris. In arte illa excellens. Cf. EgregIu& Prmclarw. E X C E L L E N T E R , pwrr m&csupl&un, r ~ n a r p u d l c .SYN. Magnific excellenti quadam ratione, usus : magno animo, et fortiter, et exceiienter a& sunt. EXCELLENTIA, t ~ s f. , suplri~, va~ion. SYN. Prestantia. M. agna. Usus : Aniini excellentia et magnitudo. Penonam nobis natura imposuit magna cumexcel1entia.et pmstnntia reliquorum animalium. C t P m s t a n t l a , V i r t u a EXCELLO, 1s. 161, ere, n. fre IN(audssus, Ctre sn#nknr. SYN.Presto, antecello, emineo, eniteo, princeps sum, pmcello, antato. )( Inferior sum. ADV.Jam diu, lon5, maxime, mirabiliier, quam maxime. P W w . U n g e excellit lnter mquales, il est de brnucmrp supCtenr d totrs scs lgouxrtr Age. Ingenio pr;rstat ; multum ad honorem anteccllit ;ingenio exsuperat ; animi vi9bur antestat ; eminet inter omnes ; in ni0 primu habetur. Nobilis inter requaks Frtur, clariusque exsplendescit, quam condixipuli f m e aquo animo p s i n t . Quem Ion- ingeaiodrsimum a t a s nostra tuiit ;qui ingenio priorcm neminem patiatur, pkmque-teveniat. Hnud dubie ingenii palmam ssidet. USUS:In arte piAoria Zeuxis o m n i c s excellit. Exeellen ingenio, d d r i n a , in aliquo genere virtutis. EXCELS*, A w c ilvcJiorr, pndwr. SYN.Magnifice. USUS :Excelsius rlicere. EXCELSfTASs a t b *f. 'Graf&Ur @d"% sentimcnts ilcvls. SYN. Celsitnq altitudo. Usus : Excelsitas animi, et magnitudo. EXCELSUS. a, u m , l d . h n f . SYN. Altus, sublimis. )( HumlIls. L'sUs : Excelsi
wi
c o l l a Vir magnus et exceluu, et humana despiciens. Animi excelsi inviCtum robur. E x c e h et iUuatri loco sita a t iaus tua. Cf. Altus, E g r e g l u EXCEPTIO, bnis, t E X E C ~ ~ ~ trstricOU, ti- nlsme. EPITH. Aboutdq q m t u q vetus q u e usitata, pworia, tacita. USUS: Est internos remm sine exceptione communit.a.Quid nttin~hominibusl~~uri~~)is exceptionem, privilfum b r e ? Non ptiw, te cum exceptione Inu d. Praciac, et sine exceptione id mihi, quod petebam, negavit. Quadam tacitis exceptionibus caventur. EXCEPTQ o. pmdw, ~-7/ir. SYN. ~ ~ ~ utraho. i ~ i ~ , EXCERPO, 18, cerpol. y r p t u m , em, a- Extrair#; d t a k t rrcwJlir. SYN. Dec e m deligo. Usus: Non mlum ex -lis minima eligend Kd ex his etiam excerpenni inat. Cf. Collt(yo. dum est, si E X C E S S ~ S 0.I ~ *Action & M * . SYN.Abitus. USUS : Romulua p o ~ excessum t suum, Ja mort. (Exc-um fatere In vino, w l g rst),fairz ~ des excs <Ir vi*. kt i n a : Intempernntius b i k n , sc inguFgitue lagius invim. Pro Eur"ul Immodeatio, immodentua in % n k r a modo, Latini' adhlbetur. EXCaTRAp f. L'h~Atr dc U " s : excetiurr EXCIDIUM, ! l , n. Ruint. SYN.E v e n i a Usvs : Excidio urbis m w u m cateris terrorem injecit. Cf. Destruo. 1. EXCIDO, 18, excldl. em, n . rO?~kr; 4chapOCr. SYN. Elabor, ffuo, deiluo. ADV. Fortuito, omnino, repente. Usus : i. Gladius excidit, delapsus est de manibus. Nullum probum verbum ex ore hli'us unquam excidit. ViAoria excidit de maniLr. z. Oblivlioor, sortirdc /'esfits Ihu ondlii. Ista mihi dudum exciderant. Ex animo, e memoria mihi ista exciderant. C t Oblivircor. 3 S p piane omni excidi. Mens illi et orntio excidit, effluxit ; non constat sibi, ilpcrd la mhnoire. Cf. Amltto. Pardo. z. ~xclr>o, is, cidl, c i i u m , ema Cm&ttm.Sy~. Cado, exacindo; excisioncm, excidium infero. ADY. p a i n i a USUS:~a cum, t d u m exciderr. U h s excidit, expugnnvif incnidit. cf.~ ~mtnio. ~ ~ EXCIO, 1% clvl. wl 011, oltum, clre. a . A H e q em'kr. SYN. EVOCO. USUS :Juventutem ad excim. EXCIPIO, ts, cbpt, ceptum, ers, a . EmPter; rccevoir. S m . Excludo, e n i 0 , accipio, suripio, recipio. ADV. Extrin~eus, fortiter humane, nominatim, nunquam, simillime, p L e . PHRAS. i.Ille q u m u n q u e benlgne exclplf il lrs mfuf/ & bim tour.
Summa ktitia, benigno vultu, incredibili hoaccendemnt; litterarum cupiditatem mihi nore a c amore, ingenti favore, hospitaiiter, movenint, injecemnt; ingens mihi stimulus ~rhumaniteraccipit,compleC\itur,quicumque erat ad labores studiomm omnes superanillum honoris c a w adeunt, accedunt; omni dos; acuere meam industriam ;discendi ardogenere humanitatis, quod vultu ac verbis exrem, qui resederat, innovarunt ; litters t u a primi potest, quam fieri potest, humanissime; magno mihi incitamento fuere ;animos meos incredibili comitate eo vultu, qu.i .facile graarrexere ;intcndere ad litterarum' studia artiam ineit; benevoientiam concdiet ; homidentius perscquenda ;omnem mihi segnitiem num animor amore devinciat ; hominum aniet wcordiam excussere ; industriam mirifice mo ad amandum alliciat, excipit, recipit ; auxere ;ex torpente innnsum me, et ex desidarterun pomkt; laute indulgenter ue hadioso acrem ac industrium kcere. 2. Prmbet ;laute rolixeque ;liberaliter induhnterf e m r u m rapacltaa sedltlonem excttaque colit. IraEto, Hoapaa, Accemus, vlt, i'maricc &S ~rnnwweursa ex& unr ~ d l t u ar. ' ~ x c e p t o Lmlio omnas adfuere, s/nilion. Ejus seditionb fax erat prafettomni fouz d t u h t w r n t s , r+/l Idlius. Si Larapacitas ; rapacitas i p e m ac materiam sedilium removerir ; si a k l i o discesseris ; extioni subdidit ; hzec illa fax erat, q u e tam cepto Lalio;.p,mter unum Lailium ; k u m triste excitavit incendium ;qua tanquam dasi demaq excipias, omnes adfuere ; nemo nisi bello seditioniq furentis ilia p p u l i concio est Lalius, prater Lalium abfuit; omnes presto ventilata; q u a m a t a s jam in csdem manus, erant, excepto quod Lalium morbus impediardentesque animos inflammavit. Imtatio ret. Male verbia exceplt homlnem, il animonim pnma prafeflorum ra acitas fuit ; Y + ort d crf Ao~tnic. Asperius hominem hanc tanquam furiam facemque Rujus tumuiappc&vit ;w i o r e verbo appellavit; acerbe tus principia habuere ; his initamentis evoinvettus cst; contumeliosius, vehementius incata est plebis audacia ;h a c acriores ad cienv&us est in hominem; indignis modis homiclum tumultum faces subdidere. 3. Excltare nem accepit. UsUs : 1. Ille ita edixit, ut me mortuos, resswnitrr les tnorfs. Excitare ab e t LRlium nominatim exciperet et secemeret. infers mortuos ; a morte iii vitam revocare ; Prater Xenophontem excipio neminem. vita reddere, restituere mortuos ; mortuis 2. Sustlneq sonfesir, rm#cher <Ic fo?t~btr. vitam reddere, restituere; revocare ab inferir; Labentem aliquem excipere. Se a lapsu in sitam donare mortuis; mortuos ad vitam repoplites, in pedes po litibus excipere. 3 Sus\ocare. Usus : t. Dormientemexcitare. Cuncclplo, nu#~5~Wcr, e J u r r r . Amicomm causa tantem et difdentem laude, inonitis, pramiis magnoa labores, molestias, lu&us excepit. ad virtutem excitare. Munoriam alicujus ad + Sequor, sucoedo, rvccCrfrr d, YC~PI#IICC~. recordationem priorum calamitatum excitare. Una calamita6 aiteram excipit. 5. Interclple, 2. Confirmo, erljp, sublevo, conmlor, surprrarc. Litteras hostium; aliquem in furrkver. Confirmare et excitare animos ; afga excipere. 6. R ~ ~ l p i o caplo, , arrlplo, flittoq abjetlos, jacentes excitare, et ad prisrcuvoir, rccwcilir. Herculis virtutem immortinam dignitatem revocare. 3. C< -tclllo, octalitns excepit. D i b mea omnia magna gracallonem prasbeo, rxcifrr, / < U + , nallrr. Ritia accepit. Omnia magistn verba excipere et sum ea res, clamorem, admiratio. ;m, excitalitteris mandare. Beatam patriam, quae hunc vit. lncendium excitare. Sapientia,sivideretur, rirum exceperit ! Rumores, ultimum filii spimagnos sui amores excitaret. Bellum, t mpe ritum exci re, rcccvdr. omnia tela, omnem statem, tragccdias excitare. Fletum, dof,-; vim i m p r o ~ r u m meo corpore excepi. AIiquem iram excitare alicui. Cf. Hortor, Impeiio. e fuga excipere et confirmare. EXCLAMATIO, anls, f. clats Ik vmk, Ms; excla~trdion. SYN. Acclamatio, clamor. EXCISIO, anls, f. Ruiw, I s t ~ ~ c t i o ~ t . USUS: Exclamatio ve1 admirationis est, ve1 Excisio tectorum. Cf. Excldlum. conquestiOnis. EXCITO,m, avi, a t u m , are, a AlluEXCLAMO, as, avi. a t u m , are, n. sur, r&~nnur, cxcifcr. SVN. Adhortor, inlevrr la voix, ~'cYuY. ADV.Majus, nominaflammo, i m p l l q invito, incito, allicio, comtim, temere. Usus : Non possum, quin exmoveo, concito, stimulo, stimulos admovm, clainem. soporem direutio. ADV. Coram, omninq sensim, valde, vehementius, aliquando, acriter, EXCLUDO, 1% c l ~ ~ scl ,l ~ u m ere, , a extrinsecuq muime, facilius, improviso, IaNt #a laiisercntrrr;r IISS~Y,ckarser. SYN. tiuq obremius, populariter. PnRAs. 1. E p l k Arceo, prohibeo, e x t e n 8 portas alicui clautol8 t u n m e a d lltterar vehementer excldo. )( Includo, reolplo, admltto. ADV. tavlt. w h I r t m u hrrill cn @ron dmc ufr Aperte, nominaiim, iindique. PHRAS. ExcluA r J r &S &ffrcs. Ignes mihi subjecit, slt, hostem masnibus, rl rrfit~ssu l'cwtni admovit ;miram in me litteramm cupiditatem (&S nurailles. Aditii prohibuit, aditum prainammavit. Caldecemnt me t u a littera ; clusit hosti; submovit hostem, eliminavit, f u m admovm ;d i ~ x n d i studia in me veheforas excgit. Cf. Affieo, ~ r o h i b e o 2. . Exclumenter commoverunt ; me ad discenduni , s i t e rcholls, il lc clrnr~nrlr. son icolc. Ex
8f.
!73
EXC
fulmen in aliquem vibrare ; nacrorum uru, eorum, qui ludum frquentant, numero ejecit, sacm civilique congressu alicui interdicn; ~ustulifaejunxit ;numero rholaatics 'uvma piorum c a t u communioneque sejungen, tutis exemit ; e rholis e x e ~ i; t ex albo &eradisjungere, arcere. ria? 'uventutis erasit, delevit ; e scholis exturbavk 3. Solllcltus eram. n e excludemrlr Excommllnlcatlo,anIs, t Excommnrnico. consulatu, j r dm> qwr E m M VBYS txtios. SYN. Sacrum Ecclesia fulmen, piorum CIPI dn consulat. h e civitatis gubernacuiir c a t u aliqueni moventis. P n a m A b excomcxcluderere; ne spe honoris dejicerere, ne munlcatione abaolvlf i l /ni douna & ' o consulatus a te abirct ;ne honoris ille aditus luliorr .& son cxcomrn&dion. Piorum com. tibi pcecluderetur. Usos : 1. Aliquem meniinunioni restituit ; E c c l a i e rcconciliavit ; bus, a republica excludere. Supplican a ie pacem illi ecclesiasticom reddidit ; diia ct abstemre et excludere. Ratio vitia culpamcxecrationibus solvit, exsolvit. que excludat. Aliquem pramiis, honoribus, Excomihnlcatus, a. u m , EmmmuIiereditate excludere. z. Excipio, amcttrc. nil. PHRAS. Diro camine nominatim in Legati recepti, nec Pompeius exclusus. 3. Temejus caput composito, inferis devotus ; compore ucludor, quin, etc., Ic temps m'cmmunione piomm e j d u s ; sacer, sacra.detwpEch de. tatione jugulatus; iorum communione exEXCOGITATIO, anls, f. AclionrFimagiterminatus ; diris d>evotus; Ecclesire u r t n s ser, invtnliorr. EPITH. Difficilis, diligenr et horrendo execrationis carmine expulsus. considerata USUS: Ea res non habet excoEXC6QUO. b , ooxi c o a u m . e r q a. gitationein difficilem. Jfdrir; tnachiiwr. USUS: fixcoqwre malum EXC~GITO, as, avi. a t u m , are, a et n. olicui. It~ta~i~lur, ii>r7ttnfer. SYN.Cogitando invenio, EXCORS, cordls, omn. gen. Draisonnainachinor, fingo, meditor, inm viam, ratiobk, fou, inrrtrsi. SYN.Amens, vecnrs. ADV. iiem ; consilia struo. ADV.Callide, caute, diAdmodum. UsUS: u a anus est tam excnrs? ligenter, improbe, ingeniose, omnino, vere. hoc non vi%, sentit, excors est. I'HRAS.Multa prasclara axcogltastl, vords f. Amens. miea lmttz~Cdr rrri>arquablrzinvcntions. Prse. EXCREOet EXSCREO, ea, avl. a t u m , clara sctnt inventa tua ; rara multa pertinaci are, a, R r h en macAanf, flacArr. SYN. studio eruisti, nieditatione reperisti ;commenVi quadam, ac cum tussi exspuo. tatus cs. Cf. Medltor, Ingenio. USUS : Excogitare mira furandi genera. Igitur cogita, EXCRI)'CIO. as, avi, atum. are. a. \ cl potius excogita Torlrrrer,fazre souJkir. SVN.Cmcio, conficio, EXCdLO. Is, liii, c u l t u m , era, a. Culexanimo, interimo. ADV. Mirabiliter, Usus : Non me mea miseria magis excruciant, quam tiver; ~ f i c / i o a f u rS .Y N. Colo, exorno, expotu=. C t Cruclo. lio. ADV. Vehementcr. Usus : 1. Animum d d r i n a cxcolere. 2. Dlllgo, aimcr, wddEXCOBIAZ, e r u m , f. pl. tanir,fition. rrr. A propensis vchementer excolimur, et SYN. Diurna no&umaque vigilia. EPITH. ninamur. Misem. Usos :Excubias et custodias ca itis ExcommiinIc.~,as, avi, a t u m . are. Ermei cognovi, j'ai rrconnn avcc *el& s o h i c~irn?nu?iirr. PHRAS. Proxribere. ac romanis tu& il vcifIait JYW ma wic. ~xcu%iaJ agere. sacris, societate, cominerciot consuetudine, EXCOBITOR, arls, m. S d ~ l l ~Usvs: , usu, coininunione, conviau piorum alicui inCastra ucubitoribus et finnis pmsidiis teneterdicere ; a piorum societate secludere, exbantur. cludere, reinovere, arcere ; ab Eccleaiae comE X C ~ B O , as, bol, bltum, are, n . iiiunione repellere; extra Ecclesie aepta Monlcr la gardr, fi'rc scnriuelk. SYN.Vigilo, cjicere, sacro fulmine percellem, jugulam ; vigilans rum, exeubias ago. Usos: Animo coinmunione sacrorum depellere, secernere, hic semper excubandum est, ut nihil improvisernovere, s p l i a n , dejicere; sacmrum comsum poasit accidere. Ego excubo pro solute iiiunioneiii alicui interdicere ; anathemate vestra, nec partem ullam quietis capia sacro perseqiii ; anathema dicere ; abdicare Cf. Vlgllo. rliquem; a corpore Ecclesig aegregare; diEXCODO, 1% di. aum, ere, a Produiq ruin, p i v e anathema inaliquemcontorquere ; (pnr Ir trawrcil ),c x h t e r , compdscr;/m;w. a sacris amoverel submovere ;execrati~ne deSYN. Compono, elucubro. Usos : Excudom vincire ;sacrificits alicui interdicere; in nutibi aliquid commentarii de gloria iiiero impioruin, ac scelerntorum habere, EXCULTUS, a, u m , O d , cnfquibus pii omnes decedant, quorum aditum l i d SYN. Ornatus, decoratus, prditus, sermonemque defugiant ;catu, communione institutus. Usos : Ingenia disciplinis exculta rete credentium aliquem movere, arcere, G ~ C O litteris N ~ et inventia, legibur et instiejicere ; usu sacrorum prohibere ; ex ccetu piorum et coiiiinunitate exteminare, eXtrU- , tutir omnem vitam excultam constitutamquc habemus. dcre, exturbare ; sacro fulininc ferire ;sacruin
....
I(
m;
EXC
. .-.
- - -- . -
2 74
EXE
EXCURRO, ir, currl, cumum, ers, n. s'dIcdw. ADV. Longiw, panter, immoderatius. USUS: Excurrere ex Afnca. Campus, in quo excumre virtus et cognoxi possit. Oratio p r o d u h et euiumns. EXCURSIO.aniq T. Excursion; inwa&c. SIN. Decursio, incursio. EPITH. Moderoto, notiurna Usus: Tueri fines suos ah arcuraionibus hostium, et latrociniis. NoCturnun excunionem facere, populabundi magis, quam justi belli more. Latrocinii modo procuraare. EXCURWR, arls. m. missain, esfiion. SYN.Emissarius. EXCUSATZO, ania, f. JwCt~caIioion, exnrrr, #rCfcxte. SYN. Purgatio, satisfa&io, causa )( Acouaatlo. EPITH. Facilis, justa, juitn et idonea, %tima, magna, misera quidmq aed tamen justa, sapiens et. probabilis, dmilis, turpis. PHRAS.r. Excusatlonem s u a m aierm, R rlrr &S c.rzns#s, Excusitione justa ei &a uti ; probabili excusatime rem defendere ; excusationem & e m legitimam. Cf. Excuso, 2. ExcusatIonem aooiplo, je rcfoLr vos excuscs. Proba ucuaatimem tuam ; admitto excusationem 1 ; honesta onttin est ;excusationem su<, loco rclinquo. C f .Causa, Cauuor. UsUs: Excurationem qwrere, parare. Excusationem audio, non acci io. Excusationem ut panlm probabilem refeflere, rejicere. lgnosco illi, qui ve1 pietatis, ve1 otatis, ve1 necessitatis excusationem affert. Pravorum conrnsict amicitia excusatione tegenda non est. Officii pretennissi ve1 cessationis culpa im rudent i r ve1 ntgkgentia excusatione deznditur. Stultiti~ peccatum excusationem non habet. EXCfiSO, as, avi, atum, ara, a. Errsrser, jnsttjscr; allgncr, dmncr pour #rtcxfc. SYN. Pwgo, excusatione utor, excusationem affiro, utisfacio, crimen removeo, culpa libero, a cul a eximo, excusatione rei tego. )(Aoouio. QHRAs 1. Excusat absdntlarn n r a m per invafetudtnem. il e.trnse son ab.wucparunr idispOsiiio~. Excusat valetudinem, quin una venlat ; causarn in valetudinem confert ; morbi excusatione absmtia crimen depellit ;purgat ille se, et firmissimo p p g n a c u l o utttur, qund valetudine retincatur ; morbum su= absentiie praetendit, pmtexit, in morbum noxam suam avertit ; titulum morbi sua desidi= pnecrt, pmtexit, ctai wrcentas causas colligere posstt, morbi excuaatione se purgatum cupit ; quominus ,pmsto sit, morbum causatur ; morbr excusatione abcntiat crimen amoliri, diluere cupit ; culpm de re demoliri aatagit ;absentiac culpun m 4 cxcuiptione defendit ; absentia s r excusationem hanc dat, affert, quod morbo cssct impeditus. Absentia citlprni ut levet,
C d r ~ ; ~ i u ' i runc a S#&;
ac culpam dimoveat, ut ea se culpa libere&

morbi apeciosua titulus pnefirtur. 2. Res non facile excunar1 potmt, on @nt f4cilcm n t jnsd cr cela R a excusationem non habet faci em ; non est facile ia expurgatu; atrocitatem fa& non facile verbis lenias; purgarc fa&um, facinus id levan, colore quodam diluere, honesta aliqua specie tegcre, non tam pronum est, aut expeditum ;haud in promptu e q quo rem tantam a culpa eximas; de ea re haud facile utisfacies ; in re tam ancipiti non video, quid excusationi tibi esse posstt ;quo excusationem tuam judici probare modo possis ;culpam eam non facile prastabis ;novam difficulter elues. 3. Non mi, cur ia e x c u w . il n'y n pOint de gnm' v m ~ . err~scr.Excusatione, aatisfa&ione, expurgatione, purgatione minime apur est, Non opus est, ut excuotione apud me utaris ;ut mihi te purger, ut excusationem propones :expurgationem afraa ;utisfaMonem para Supervacanea est apud me tua excusatio ;excusandi officium sine causa suscipis. Causam excusandi nullam h a b e ;minrme necasana a t excusatio tua ; tuam excisationem non desidero, non requiro, non exigo, non exspdto. Usus :Attica~ ita me excuses, ut omnem cuipam in te transferas. Quod te excusat, tuas causas noxo. Excusan tarditatem litteramm. Propinquitatem excusavit, antequam sententiam diceret. EXCTIO, la, cuasi, cuar;um, em, a. Srcoricr, rcnv~rser; ckasscr. SYN. Agito ; exploro, examino ;depello, rejicio. ADv. Kadicitus. Usus : 1. Scrutari et excutere sigillatini omnes. 2. Examlno, cxamirur avcc soi,r, rcchrmkr. Uecemviri nostros inagistratus excutiant. Non metuo, non excutin te. Explicare et excutere aliquod verbum, scnrtc~. Cf. Dlsoepto. 5 Rqllclo, npOnsscr( Excutiamus omncs eorum delicias, et ineptias. 4. Excito, cxcitv, secoucv. Explica et excute intelligentiam tuam, ut \.idcaa. 5. Aulero, ariplo, ablgo depeilo, C ~ I U J C I , &IOY>XCT, n w a k t - . bxcutiam hanc tibi opinionem, jaAationem. Omnem tibi marorem ex animo, studia manibus excutiam Cf. Eriplo. EXBCRATZO, &ni#, f. I ~ ~ p d c a e n , ttwfCdicIion. SYN. Di=, im matto. Usus : Pom ius omni cautione, fagerc, execratione me Evinxerat. Exierunt malis ominibus, et execrationibus duo vulturii. Cf. Exscror. EXECROR,aria, atui, sum, ari, d. Ilfmdirc, dargrrd'im#rdtnliorrt. SYN.lmprecor. mate precor, abominor, detestar. PURAS. Omnei lllum exscratl nunt, f m r ~Ponr ckargl Giw#rcalims. ((>rnnes illi peatem optarunt ; omnibus precibus detestati sunt, d~risnmnibus devovenint ;diras, cxitium illi
absenti~ noxam ut pugct, morbi excusatione utitur; absentiam culpa ut eximat, ut eam a
75
im rccati sunt ;infwstis vocibus iltum pnne. cu8 sunt ;infaustas voces in illum joftpnint C f . Abomlnor, Odlum. SUS: 1. OnuMs te odemnt, tibi p t e m optant, execrantur, tibi mate p m n t u r . a. (Exeoro, ex(icratlo, d&mii&r drr mnuIre rucru', w l g r mnt), L i t i n e :Exaugura, exanguratio. Exauguran sacella statuit. E x B c O T I O , ~ ~ f. ~ Poursuitc ~, judkciaira. SYN. PUMCU~~O. USUS: Quaritur, an a&oncm, r i t i o n e m ejus re, et executionem habuit. f. Ofncio. EXEDO, odia v g f e s , edlt ffei eat, Mi, -m, adam vtC ame, a Morrgcr, w; m i r g r r dwr. SYN.Consumo, mficio, COTd o . b u s : Xgntuto kcerat, exedit animum, plan ue conticit. Marores animum exeiunt, co3iciuntque curia. K X ~ D R A ,m, f . Sal& a % r M o a , ds m w e m o t h SYN. L o c q ubi s e d a multa parata. UsUs :OAendi eum sedentem in exedra Tamm illa movtor exedra. EXEMPILAR, &ir, n. o w n o f , #.#m pk, m c a & SYW. . Exemplum, imngq species ad imitandum fopsita. USVS :Horno exunpiar anti u* rehgionis. Fnbricator magni operis prf&issimum sibi exem lar proponat, in illud intueatur, ne ab illo d&iat; ut illud sequatui, exprima$ C u m , p~&ch~ O P m U S efficere velit. Cf. Exemplum. EXEMPLUM, 1, n. ru*y o ,,o o &&. SYN.Exempk. maga, &um, dd mentum, spccimen, clarissmis monumentis testata consignataqueantiquitas. Epi'rH.Acerb u n bnvissimum. domesticum, fncile nc
_ u
---
EXE
="Ykp
rotucen aliis ;pmclari cxempli facem prcErre ; disciplina esse rliis ; documenta dam virtutir aingukuia E ~ m p l u messe salubre juwntuti ;exemplo ad virtutem prain c w ns ; u e m li CMG rdtissimi ; hominem esse, in quo m u e adhuc antiqua pietatis vestilb mnomrint. Cf. &dlflauo, radiaco. M u l t a exempia e u t a n t I n c o n s t a n ~ s fortunm, M U ~ a o f u b h diJ #TCYQCS de i'iwb#~~&dr t 8 f i i ~ U eDocumenta . humanaum casuum pfofemi multa p s u n t ; nobilia maxime sortis mortalium exempla speflantur pfurimi ; nova idmtidem, inauditaque nbus hurnnnis aperiuntur exempla ;humanonun cmuum exemplis abundamus ; mutti sunt, qui uemplo #NO, ac exitio humanum genus doceont fortunn inconstantipm 4 Yxemplum sumere,us e~rnrpfr. Exemplum capere, auntere ; documentum wp r e ; documento sibi hakn ; excmpl. sibi ab aliis peten ;imitatione altcrius se e m d i ; ~ inspiceq t a n q y in spctllum, in m m s aliomm ;studio sibi habere, ad aliomm exemplum componere ;mores ex monbus fing e n ; ante o c u b sibi constitwre Bliquan, ejwqae ercmplum ad imitandum sibi propon n a ;imitatione exprimere. 5. Malo exempio Iln un M M U ~ ex*rk#e. I> Atati m& fubnce incei*e exempla ncquitigc pncbcreto*+em prabem; pencufosun exempii imitationem reliquis prode=. pessimo eremplo alior commpre, p m i ciem creare exemplo ruo; exemplum p m i cioaum prodere ;vitia sua in civitatem ]&undere ;uempo diis nocere. Cf. Seandalum. 6. Exemplum aiatuere in lmpmbls, f a i r t un eavm e $onr e@upr lrr adckirts. 1n $oatenim octrm~turn statutn, no UIS, etc.; insigne docum=n.tum d b u s vindicis scclenim justitia ; excmplum eden, proden, constituerc in impmboa. Usus: t. Refertur a d aupplicium, e t a n t m i d wmlonem, e n m & , I)wmWm e a v ~ p l a l ~ , severitatis, mmnptm dere, prodere yatuerc. z Ad littsra8, cq% m d k . &xempo eodan duas epistolasrc~bere, dam, &ira l u x klhrt d ' . p r s . &jrnAIi&. ((.dem forma, Vuw.). Epistok exemplum mttterc, envoyr wrv d ' w U&, (VULO.COpiam epiatolas). I Sua pscuflarf d#nl5catlane. Exemplum rem ornatiomn hddit. Exempk clara ct iUustria a ~ i m m i svins pctam, ut ego sint likrs mcis nobilitati initium et virtutis exemplum. Vitiwi pnnci quod non solum vitia condpiant ipsi, etiam infundant in civitatem, plns exempo, quam peccato nocent. Excmpium capere, expcterc a b antiquitatc Exemplum pmdtre. Exemplo non probabili fnaum est. Quod uemplo sit, jure sit. Res in excmplum ibit, fa ckdsa se?v~ru&exemp&. Cf. Imitor. EXENTERO, as, avf, eturn, are, a ,
&rr
cdres #une ande. Exercitum reficere, recreare, confirma=, supplere, augere, multiplica=; exercitui supplementum scribere; legiones explerc ;legiones rupplementis integrare, reicere. 3. Exercltum ha b e m u r egreglum, nous avotu &S lmu#es ~ u j 3 t t - b Probe ~ ~ . ornatum auxiliis; coeiai habmus, et genere, et : exernumero et fidelitate ~mstantiasinias cituin censemus supc~bissimo delettu,. durissima conquisitione collettum veteranum, robustum, valentem, vifiorem ; magnam manum pedestrium, et equestrium copiarum. L Ganar exercltum h a b e b a t genere POua, q u a m n u m e r o flrmum, ta11+Pa&k Ac L'dsur. &Ssolduls /I<iirHIblvs voillanlsouc nonrdrcuk Frcquentes admdum Cesaris ;onon emn, scd fortitudine mstabant. rat in castdr Casaris virtus, mu!titudo non erat ; numero exiguus Casaris exercitus, finnitate amplissimus erat. Non militum copia, frequentia, numero sed, eorum virtute, mbore, fortitudine, aniini prastantia, corporis viribus valebat Casar. 5. l n g e n t a m q u l d e m habet exercltum, ssd temere colleAum, 0 la vdrit3 i l o uwgrandr urilrdr,rlruis rllr r.tt sombost de t~tarivccis soldufs. Pediium equitumiue nubes;aAni, et constemit nlaria iuis ciassibuo, sed exercitus est tiro; et collec\itius; numerosam quidem trahit, sed naufragorum ejeAam ac debilitatam manum. Asiam quidem in nos omneni effundit, sed rarus in tanto exercitu miles, pauci uibus arma, quiIlus belli disciplina, nullus. &sus : 1. Exercitum rribere, enr8lrr. 2. Exercitum lustrare, mensere,/'n la m e . 3. Exercitum duAar e , ducere, cotufnirt. 4. Exercitum adducere, nmetrzr. 5. Exercitum deducere, abdiicere, deportan de provincia,fain sorlir. 6. Exereitum castris continere,fairecurnprr. 7. Exercitum distribuerc in stativa, urellrr t n quarl i m . 8. Exercitum ,collocare, exponere, instmere, disposrt. 9. Exercitum trajiccre, fuire W s c r . 10. Exercitum permutare, deponere, dimittere, r'.nvoyrr. i 1. Exercitum dissipare, diiabi, IicL.ncitr. 12. Exercitum reficere, recrean, supplere, supplementa exerciiui scribere, nju'rc, ncotrsri/urr. Cf. Bellum. EXHALATIO, onia, f. Exhalaison. SYN. Vapor, anhelitus teme, amatus ex terra, exrpiratio, aspiratio. Usus : Ccelum humidum et caliginosum r p t e r exhalationes terni: cujus exspimtioni us per alitur. Vaponqqui a rale ex &ir tepcfaftio, et ex &pis excitantur. EXHALO, as, avl, are, a. ExkaIcr, r d r u C a r L soufle). SYN. Spirq exspiro, emitto. dsus : Crapulam exhalare, m * son vi*. Flores exhalant odorem ; amantur e floribus odores, EXHALIRIO, 1%haurt, h a u s t u m , Ira, e &+i:er, m11wr. 5YN. Aufero, minuo, exinonio, pedero, absumo. )( Replao. ADV.
'
1
ge
Facile. PHRAS. Provlnclam totam exhaurlt, il ruina lu provincr. Quidquid potuit, san inir detraxit, et nudam, consumptam, enegam successori tndidit provinciam; quantas pratdas exsorbuit ? quot ana spoliavit, domor exinanivit 7 quot tributis civium vires attenuavit, opes egessit ? Cf. Vasto, Spollo. Usws : J. Ex Africa quas opeo, quas ex Erario exhausit. 2. Mlnuo, dimiirrrer. Malim mear laudes omnes ad te transcrre, quam de tuis minimum exhaunre. 3. Exequor, rxcuter. Mandata mea exhaurias. 4. Exlnanlo. rpolio, oi&r, larir, dpuistr. Dilapidat pecuniam, ararium exhaurit, minuit vettigalia. Sentinam exhaurire. Civitates omnibus rebus exhausta. 5. Profero, muatlneo. Cpuisrr (lcr fortunq lrsforces,etc.) iabores omnes,aruninas, rallicitudiner, tredia, sumptus tua causa exhausi. 6. Voro, Ingurglto, boin. Tantum vini exhausit, ut necesm esset vomere.
EXHEREDO, aa, q i , a t u m , are. a. D/sht'rtl~r. SYN. Hereditate pnvo, abdico; submoveo ab heteditate, ure hereditatis privo ; hereditate excludo. dsus : Pater filium exheredare cogitabat. EXHERES, 6d14 omn. gen. Ddshdnlr. SYN. Hereditate exclusus, in nullam sonem bonorum natus. Usus : Egit lege in hereditatem pternam testamento exheres filius.
E X H I B E O , ea, tkl, Itum, are, a MonIrrr, fuirc voir, prduire. SYN. Profero, ostendo, gero, prabev. )( Occulto. PHHAS. S e m p r m e tlbi e x h l b u l amlcla8lmum, jr vous ui toujo>trsf~tonlri une grande aflcliorr. Om~iibus de rebus ita tratavi, ut intelligera me tibi smicissimum ; i~quissimunl me tibi semper praibui; eum me tibi prasiiti, eo in te animo fui, guo solent amicissimi ; talem me exhibui tuis in rebus, ut mihi pro intimo esser Ita me traAavi, ita gesri, neino ut, quin amicissimus tibi esscm, dubitaret. Optime semper ostendi me. Cf. P-to. Usus: i. Exhibe, cedo tabular, 2. ~ a c e a a o , causrr, occusionnur. molestiam, curam alteri. 3. Gen> me, a o, prasbeo, nronlrcr, pds~nlcr.Au&orent s8utis ; siipplicem se alicui exhibere. Miten1 senatorem egit, re gessit, m exhibuit. Affetum patris alicui exhibere. 4. Oltendo, forre votr. Artis specimen cxhiben, artes edere. EXHILARO. ni, avi, a t u m , are, a. Rdjmrir, d~uycr. SYN.Hilaro. P H R A ~ E.x h l l a r a t m e a r ~ u veater, r ~iolrr #rCsrflcr #u rr'jouif. Recreat me, reficitque aspeous vester ; mira me lietitia, suavitate, volu tatc rfundit ;in latitiam me injicit incredibitm ; G i t i a m objicit mihi nullis verbis e x q u a n dam ; latitia me onernt aspeAus verter ; ad hilaritatem tmdwit ; letitia, hilaritate animum complet ;liberalissima, et honeaissimn
C % i L A
EXL
2 80
--
--
EX: fD
1 . Contigit rebus nostns exitus, quem optabamur ; bonum exitum a feliccm habuit hacc astas. Fugam quarebamus, q u e tamen exitum non hakbat. Belli exitus semper incerti. Consuiatus tuusinexituest. Exitumexspebre debemus. 2. F l n i q /in. Vitain t u r p m honerto exitu conclusit. Quac pollicitus es, exitu prrrta C f . Eventus, Flnls. E X L E X , lb(lls, omn. gen. Quin'& #as wvmu J d a for. SYN. Qui lege aliquii non tanetur. Usus : Non quod Sylhm exlegem pumrent. Cf. D i m l u t u i . EXQLESCO. 1% bvl, btum, ere, n. S c &u#rerr vieilfissrurl, ++ir. SYN.Quasi Usus :K t a s tus Jam exolevit. EXONERO, m, avi, a t u m , are, Dkha~gcr. SYN. Allevo, onus detraho. Usus: IGbnemre aliquem. Cf. Levo. EXOPTO* avi*etum*are*a. V h U W t i & SYN. 0 . USuS : Ut ea res tibi hudi sit, exupto. Opto. ExORAYILIS, e, gen. com. Qttisclaisse -ir. SYN. t'iacabilis. )( Inexorabllla U s u r i :Exorabilis iracundia. Exorcfamus, 1, m. Exorcistti~e. PHRAS. Daamonei exorclsmla e coryoribus pel1.m. c k s e r 1c.r ~iYinorisduLOTPJ. Malos d e monta ex curpuribus exturbare, exigere, proflipre; correytus, vexatos a nialo dzemonc Ucrare; ex bbsessis corponbus malum genium depellere; sacris canninibus malos genios ex miserurum corporibus cjiccre, fugare. Cf. Dlabolua EXORDIOR, Ir& ocaua s u m , Irl, d. COWUICIU~~. SYN. Ordior, exordium capio, riwpiuin apio, duco. )( Particlo. ADV. iene ausain, gloriose, potissiinum. Usus : Ab.dio principio exorsus siim d.cere. Exordin a re ipsa Pertexe, quod exorsus es. xnitium, luchoo. E X O R D l U M, 11, n. C o m m r ~ ~ c ~ t t e exornf;
repente, plane, pernm. Usus : i . Ante exstinCfum sidus, quam plane exortum, natumque esset. Repente exorta est Catiline nefaria libido. 2. S u m o a n i m u m , recreor. levo. se n l t v c r . Ego nunc p u l o exorior e litteris Roma allatis. Qua gloria commotus Epicurui exoritur. EXORNATIO. bnls, f. O m i t i t n f ; atii#@dioir. SYN. Ornamentum, ornatus, conformatio, lepor, concinnitas, festivitas. EPITH. Egregia. UsUs : Sine exornationc aliquid simpliciter exponere. EXORNATOR, br1s. m. Q r d nrn:, f l t i tUrbrif (les faifs). USUS : Cateri non exornatores, sed tant~mmod0 narratores fuere. EXORNO, a, avl, a t u m , are, a. O r j ~ r ; e d c f i r . SyN. Expolio, i l l u n ~ i n ~ illustm. )( Deformo. ADV. Ample, dilucide, magnifice, piane, privatim publice. Usus : Exornare orationem. ~ ~ t k a ~ o Italiam ras artibus exornavit Exornan triclinium m;ignificc Aliquem magistntu ; urbein munimentis exornare. Cf. orno. EXORO, as, avl, atum, are, U. prjd.UVN i t u f u n c c ; p l r k r par des pri2rr.s. SYX. Impero. ADV. Semel. Usus : Aiunt Stoici, vin non esse exorari, aut placari. Exoravit nic frater, ut huc venirem. Cf. Preces, Deprecar. EXORSOS, ija, m. Exor,f8. SVN. Exor,+iilm .. -. ,
--
EXbSUS, a, um, Q u i A a i c qrri csf &fcsfc! Qui odio habet, a u f habetur. UsUs : Jupiter 1'ro;anos exosus. Omnibus exosuin essc.
P . -
&.SY~.Yrincipiuin,exorsus,pro~emium,dicendi initiuin, vestibulum et aditus ad causam. EPITH. Coiiiinuiie.commutabile.difficillimum. nuKatorium,'vulgare, faciilimum, sepa: irtum, lunguin, transiatum, veheinena, pugni.nr P H K A ~ Exordlum longlus petam, j e w p d u c f r u i fa d a r e &#ius A ~ i d f .Altius rep e t m ratioiiem consiliorum meorum ;longinqua rcpewn, ut apertius expunam consilia m-; lungc rcpetam mei sermunis initium, quo p t u n t iliustrius consilia inea. Longinquuiii exurdium capiet hic sermo, uem de tneis couriliis habituius sum. Usus :%illicillimum cat in omni conquisitione exordium. Exordium a b aliqua re caperc, ducere. Longum et alte pctitum prwmiuin. EXQRIOR, erls, o r t u s sum, orlrl, d. Ndw,se lever, Cclaflrr. SYN.Orior, exsisto, P O . )(Ocoido. ADV. Longius, paulum,
E X b r l C U S , a , um. ~franfcr. SS?. Peregrinus, ptregrini moris horno, adventitius. Cf. Peregrlnus. EXPALLESCO. 1s. 61, ore, n. et h. P d i i r ; rcllwkr. SYN. Exalbesco, pal!on: suffundor. Usus : Expalluis~, eruuysse, titubuse. Cf. Pallerco. EXPAVESCO, 1 1 , pavi, e s e r e , n . et a. fn /&wvalaf; rt&utcr. Usus : Ensem expavescit muliebriter. Cf. Metuo, Timor. Pavso. EXPECTORO. al, ate, a. Chasser drr carur. SYN. PeCfore ejicio, expellu. Usus : Pavor mihi omnem ex animo sapientiam expefioravit. Cf. A p e r t u a EXPSDIO, Is, ivi, vd 11, itum, ire. a. DJfager, d i i v r c r . SYN. Libero, explico, extrico. )( lmpedlo, l n d u o m e In laque?& ADV. Brevi, breviter, elegantissime, f.icile. penpicue,plane,vehementer,celeriter. PHHAS. E x p e d l e n d u m tlbl s l n e cunctatione i d negotlum est. il vourf a n f tcrt,tiiter$rom$fetnmt cetfe a aire. Cuntandum non rst in eo negotio ; d c e n d a , differenda,.pioferenda, prorogan~a, pmtrahenda, longiur ducenda res non est ; immorandum non est ;facienda
~ r vuiurn. .
n*..--
EXP
m o n non est ; omnis in ea re abjicienda mora est ; languor omnis ab,icienduu est ;sine mora tentanda res est, sine cunttatione, sine u110 temporis intervalio, aggredienda res est ; immorari, cunttari, lente agrre, indonnire huic negotip non uportet. U a ~ ; s1. Se omni molestia, occupatiune, cura, suspicione ex dire. Animum metu, merore expedire, ww. a. Abrolvo, jlirir, tmniner. Negotia, mi instituta exitum expedire. Nodum implicatum expedirc. 3. P r o m p t u m laclo, Imped l m e n l a abJlclo, iirttrler,rIIbr01:ifftllrr r p e r . Peto a te, ut eam expedias. Me abu.a"Ci alio impedit,xd si me ex iero,etc. Expedin se et evolvere negotiis. f. Explico. E X P E D I T , imp. f f estaianlageux, wtilc. SYN. Utile est, conducit. USUS:Cesaris id consilium ad diuturnitatem dominationis non expedit. Dubitat,quid sibi exprdiat. Cf. Emolumentum, Commodum, Utillr.
EXP
P"d
SYN. Plane, prumpte. Usus : Expedite expli-
EXPEDITE. Faci&mcnt,
aLLmenf; vite.
cat quaestionem. EXPED~TIO, onls, f. Dbcoppmicnf, eqiosd. SYN. Absolutio. USUS: 1. Habts hic breviter comprehensam multarum rerum expeditionem. 2. Prpura/i/s (ep e m , Ailion. Educere exercitum in expeditionem. EXPEDITUS, a. um, T o u f p M . SYN. Prom tus, p.iratus, faciliq nulla re implicatus. 8 s u s :Aditus ad cwlum bonis expditissimus est. Expedito et prompto homine nobis opus a t . A n.ttura satis aptus et expeditusad dicendum. Credebat ille viiim sibi expeditiortm ad honorcm. Expedita oratio. Clodiiis obviam fit expeditus in equo. Yrovinciam quam expeditissimam tradere, faisstr uru #muince & t u fe mriffeurfufpossible. Cf. Paretus, Promptur. EXPELLO, 1% pall, pulsum, ore, a. Pmrrsfl kms rlr, r h u s s ~SSYN. . Ejicto, exigo, detmdo, exturbo, amovto, submoveq loco P a r e n t e m nefarium c u m moveo. PHRAS. Ilberlr lmyroblr expullt, if ckarsa ce#re m t n i t ~ r lavrc sa ruce cou#.rblc. tJanntem nefarium cum scelerata stirpe omni executus est ;evoinuit peatilentem eam Omiliam e foro; sceleratam eam stirpein foro submovit ;foro exesse jussit. Cf. Pello. USOS: Ejici, exterminar, expeili ab urbe, pradiis. E X P E N D O , le, pendl, pensum, srs, a. Peser, exuttririrr, comiclLrer. SYN. P c y d o , exquiro, examino. ADV. Diligeiiter. HRAS. E x p e n d e n d u m est sedulo, ifJnnf exanit u r nvcc soin. Versanda res in animis ;sermonibus agitanda ; ad calculos vocanda, reducenda ; cum animo, in corde a 'tanda est ; calculus ponendus ; subduceng sunt calculi ; e us rei consilia animo probe cirhimspicienda sunt ; pensanda sunt ista, ac mente agitanda cnbrius ; res est animo vol-
venda, volutanda diligenter ; res ejusinndi est, in qua animus se ad o m n a cugitationes verset ; quam animus secreta astimatione penrt. Cf. E x a m i n o , Coglto. Usus : 1. Omnia diligenter expendere?seligcre, astimare. 2. Do, pendo. Poenasalicui expendere, Cfre#u*ipur quelqrr'un. 3. Pondero, metlor. pCsw avcc sorn. Aurum expendere. E X P t r i s U S , a, um, Coarpfl, #r#f, #Idd(bours. SYN. Datua )( Acceptua. Usus : Expensum ierre ; wrlbere, sa alicu pffiun l a m dedlrsu, fi~llrrterum sorttrtte cor~t#fc, jayie ou uv~tuo J qqn. Quh tibi mille nummum ferret expensum? Cur iis, quibus credebu, expensum non fe rebas? EXPER.~FI(CI[O, ir, fbci, fa&um, ere. a. v r r l l n . SYN. Somno excito. USUS: Hic ltaliam tumultus terrore subito expergefecit. Ci. Exclto. Evlgllo. EXPERGISCOR, orla, perrefius rum, g l v l , d. J'h~eii&r. SY.& A somno, de somnn excitor, somno solvor.')( Dormlo. PURAS. Ad gallorum c a n t u m expergilicerlr vons v m s hieilles au h n t du coq. Gallorum cantus te suscitat; tibi soporem discutit; somno te excire solet ; somno te solvir Cf. Evlgllo. EXPERIENS, entis. omn. e n . A c t g enfrcprcnat~t.SYN. Expertus. Usus : Hmn navus, cxperientissimus, ac diligentissimu;. EXPERIENTIA,. s . . f. Essai, te#fativz, ex$&iencc. SYN. Periciitatio, usus, exempium. PHRAS. (Est homo m a g n a experlentla,
Vuffi.),c'cstr:nho~n~~n>~mgrat~LexpSrietrc~~.
Vir quem longa vita ususque rerum maximnmm plurimum docuit ;quein usus in plurimis rcbus crudivit; magna pmdentia, magno usii est atque exoerientia proditus; quem usus reapse experiendo docuit; multum imbutus usu; aetatt a usu d&us. Non pmmptus ingenio tantum, sed usu etiam exercitatus; magna solertim et usus; in rebus admodum venatus et e x ~ r i e n ; s magnum ha be^ usum in rebus; longo usu edoctus; qui multa u ! ac traCtatione cognovit ;ma =bus nS agendir z $m z exercitatua. ? D " %9 c Experientia patrimonii amplificandi.Cf. Umw, Perltur, Dlrclpulur. E X P E R i M E N T U M , 1, n. Prnnn. SYN. Agumentum. Usus : Sed hoc exprimentum est maximum, quod etc. Cf. Experlor. EXPERIOR, irla, pertua r u m , Iri, d. Eisayer; iprauver. SYN. Periclitar, periculum facio, usu t r a h n d o cognorco, tento. ADV. Maxime, paulisper. PHRAS Omnla experiar, je terrrenai f m t . Omnes vias penequar, quibus ~ u t a b oad id, quod vol4 perveniri posse su, tratlando cognoscam; gustabo omnia: nihil non tentabo; nihil inexpertum et intentatum relinquam. Periclitabor oinnia; periculum faciam ; experimentum cnpiam
EXP
282
-- - - . - -
EXP -
rerum omnium, quibur optata consequi pow sim; ultima experiar; nullum non movebo Inpidcm. Cf. Tenlo. Usus : E x ~ n r i noli quod ~rsequi te K diffidas. Vim venen; in cane experiri. est eum multa experiri, qui m maanimo voivit. Ultima experki nulo, qunm, e t c Cf. Experlentla.
tionuexpen. Nulla pan vita summa turpitudimis expers. E X P E R T U S , a. um. Qui a rssayl; #asd#muwi, rcconnu. SVN.Qui habet usum multanim rcrum, multanim rerum peritus, e x ~ n e n s .)( R u d b . USUS: H o c experti acimus. Nec hoc conjdtura, sed expertus dica I n d i q m expertus; virtus P = w ~ % cxpert. p c r s ~ q u e . EXPETO. 1&11 wlivl, itum, era, e Ddsimr vivrmd. SVN. Opto, cupio, peto, adacisco. )( Vllo. USUS : Expetere pcenas ab diquo, +mi., f i n r vrngcarrrr a2 qqrr. Vitam alicujur n p e t e n , appetere. Probat Epicurus, voluptrrtem natura expeti. Cf. Peto, Cuplo. Dddem. EXPIABILIS, e, gen. c o n QucPonprdt rxplir. EXPKATIO. onrr. t ~ x p i a l o a . SVN. Procuratio. Usus : Viis violatis expiatjo de. ktur. Scelerum e t impietatis q u a tandem erit expiatio ? EXPILAT~O, bnla, t PiIIagr. ~ircptio. EPITH. Tanta USUS : Expilationes et d i m p tioncr rociorum. Cf. Furtum. E X P I M , a g avl, a t u m , are, a Vokr, &&miIfrr. SVN.Diripio, exinanio, exhaurio; ago ferwue res. Usus : Expilare socios, diriperc provincias. Cf. Fur. EXPINGO, Is, plnxl. plCtum, em. a P d h . SYW. Pingo. Usus : Motus hominum et ferarum expingerc. Cf. Describo. E X P I O , aa, avl, a t u m , are, a. Expicr, * # Y , SVN. Procuro. P H R A ~ S .u a acelera e x p l a n , rrpicr zrs criars. Debitam DEO expiationem facere; placamina calestis ira, et iacula conquircre; i p ~ u m se cmciatibus o&, pi~culaqueda= ;*lere superions maculas ; piaculo diluerc c o n t r a h s in vita sordes. Cf. P ~ n l t o n t i a . Usus :Expiare religiones; forumavestigiis sceleris. Hoc %elus ex ian, nisi supplicio tuo, nquit. Tua scekm 8 i i in nobis upiarunt. Expiare DEVM, S & placare, apoiscr a rofrr de DfEK EXPISCORs aria* a t u q Sum afi* d. C h t d a d h r ( u f l srcrcr). SYN- Indago, inquiro. UsUs : Omnia ab illo expiscatus sum. EXPLANATB, D u n r manirr rlairr, irrlrIligi1h. UsUs:Denire aliquid exphnatius et ukriun
+:
EXPLANT!~, bnls, f. E.r#iralion. SVN. Ex licatio, enodatio, inter retatio. EPITH. lfrustris. USUS : Dii nobis ogjiciunt, quonim n ue acientiain,nequeex lanationem habemus.?Explanatio, us red& apertam, pianamq!ue otationem. A% obscura et ambiwd explanatio adhibetur. EXPLAN ATOR brls, m. rntrrprfr, rommrnlafwr. SYN. Interprcs, explicator. UsUs : Grammatici Poctarum explanatores. EXPLANO, a g avl, atum, a. i urr. SYN. lnter retor, interpretationem $~?explanationem acio; interpretatione explico, illustro & expono, planum et perS icuum facio, explico, aperio, patefacio. ~ S G :S Diligentius, apertius aliquid explanarc. Cf. Expllw. EXPLEO.M, OVI. btum. em, a ~mplir. SYN.Impleo, compleq saturo, stio, absolvo. )( Exhaurlo, E x l n a n l a A ~ vAptius, . nihilo, cumukte, insaturabiliter. Usus: Avaritiam suam pecunia, libidinem voluptatibus explm. Inimicitias, odium, diuturnam sitim satiarc et explerc. Mortalitatem, suprcmum diem explere. Legiones supplementis explerc. Sic explevit, quod utrique dduit. Res perfetta expletaque omnibus numens suis et partibus. Vita virtutibus expleta EXPLICABILIS, e, gen. com.E.r#Iicabfr. USUS : Difficilis res est, et vix explicabilis. EXPLICATR. CIai~crnrnt, disti~fcmcnf. SYN.Enodate, ex lanate. )( Impllcite, abacondlte. USUS: gxplicate et distinte dicen. EXPLICATIO, 6 n l q f. E.r#firrrlio#. EPITH. Brevis uadam et circumscripta, facilis, facilior, fiustris perpolitaque, mira, suspiciosa. Usus : Explicatio illustris ac perpolita Explicatio fabularum. Cf. Expllco. EXPLICAPOR, Orla, m. Quirx$i ur. EPITH.Gravior, cominodior. USUS: ~rudfns. severus, gravis explicator. EXPLICTRIX, lcla, f. Crlfe q u i rxpfiqur. Usus : Oratoria, explicatrix perpetua. orationis. EXPLICATUS, a, t u m , Ex-fi@, &f(~~'ycj, c&j>. SSY. Apertur, dehnitun Uws: Veterum reruin non satis explicata recordatio. Littere tua, quibus nihil explicatius, illiutrius. ~ ~ ~ salutis l iratio. ~ * ~ EXp I ~ A ~ m~ ~ ~ , ~ Usus : N~~~~ D~~~~ obscura est, et difficiles explicatus EXPLICO, pg avl. a t u m , are, a . Expliqurr, irlaircir, dlbrouifIcr. SVN. Expone, explano, in medio pono, enodo, evolvo, apeno, extrico, interprctor, v e r b ~ compleb, exitum reperio. ADV. Accurate, accuratius, acute,apertissime,brevi,breviter, commodius. copiose, diligentzr, diligentissime, dilucide,
EXP
-
283
---
--
EXP
eleganter, enodatiuq expedite, facete, facik, explonhim, scribam Explotatus itli, et v&t domi conditus videbatur consuktus. facilius, graviter, uberiuq plane, planius, elanirime, prrcfan,ridicuit, similiter, si&llatim, EXPLORO, a q av!, atum, a?, a 06. subtilius, vdde, varie, vere, facilk omnino, scmw, r r a n i m r . SYN.Indago, exqutro, o prope, sane, non satis. PHRAS.8 . Ilfe foou* vo, omni cura investigo. ADV. Diligenter, mditncultsr explioatur, Pin!ctpr6afio*h xime, plane, Usus : Explqra rem t m , #asegd cst dtpcilc. i.)iicilis expticationis Africam w<pforn,.it. Cf, xndago, ~OCU est ~ ; est obscuta, et diftciles e x ~ E X ~ L enlo, ~ Q ~ ~ ~ j ~ Usvs: ~ , + ~ ~ ~ , catvq habct; IOCUO ~t inenodabilig vix expli~ ~ d ~ explwiones, ~ , i , cablis; verba desunt, quibus loci hujus expliEXNILEO. $% fvf ii. itum, Ire, a. catam notionein exsequar, evolvam vix satis @ d c c f i m ~ ;tmbtllir. SSY. Excdo, cnucleate, aperte, acplane exponi, exprimi poexOmOi p r P l i o * Usus : i.)drinis omnibus test, explanatione opus est subtili. Lwi hujw vi' expolltug. Nihil omni ex parte perf&um non cst =tis expticata ratio. cf, Obwurur. natUm expalivit. ExNire panitiones, carmen, 2. Nondum m e expll-m e t expedlm e l ~ ~ s n e g o t i i s p o t u f ~ j c n ~ d ~ t ~ ~ r ~ pc Ua ~ ~ ~ g ~ ~ ~ . ~o~s~r~ccso~rcs.NondummihiexplicataEXPOLITIO, ante, f. Onurnrnf. SYN. Exornatio, expficatio. EPITH. Anicidp dit t expeditaest e ~ w n e p t iratio; i nondumevolcujus inventi, urbana VSUS: Argummtatio, v e n me iis ex negatiis potui ;noadum expfiet inventi artificios expditio. Numerorum c a n id negotium. Heret adhuc, pendet negotii cxPOliti0. imperfdi moles ;aR&um, non confectum id ny30'ium est. Cf, Eximo. Usus : 1. ExplicaEXPbNO, 4 p(lsif, porYturn. erg n . n se dicendo; mentem suam a cogitationem ExpOswl~cxglgarer. SVN. Edissero, exprimo. litteris. Faftum, sententiam wam e~pli~arC. ADv. Absolute, aperte, breviter, a te, brevis2. Absolvo, libero, exped10, d&agw,&fisime, diligenter, diligentissime, difucide, buvrm. Urbcm hostibus cihftam eipliavit. Nt- monissime, indiligenter, memoriter, omare, gotia, qilaso, mea explica. Expltca te, ut ad perbrcvittr, planius, planissirne, probabiliter, nos quamprimum ventas. Se Iaqtteis, insidiiq prudenter,simpliciter,summatim,vere.PHMS. periculis explican. Provinciam alicui explicaOmnlbui, periculis no axposult, j l $as: tam tradere. 3. Excutlo, enana, nu@sfrn, f.r d d tmrs les dangm-S. Ad omnes casus rr se-. Vitan, alttrius totam expiican, suctorum pcriculorum objccit ;invidie m&su~consi>rnum nere. & Produco, &volorum r dedidit ; pro n p b l i c a r in pluri. $lo~cr,d&o~ft?. A ? dicium ad aliquem locum mas dimicationes, ac profligatorum hominum usaue explicare. Aciem. ordines explican. suotidianos impctus ob ecit : vitam sctam " fostium telis obiecit ; ticuiis se omnibus EXPL~DO, Iq plwi, plmum, ore, a. o p p u i t exposuit; n u g s ac expositus ad I'MISJ~Y hors;' m a l acc~cillir. SYN. Ejicio, omnes ihus stetit;caput impertefritur discriexsibilo. ADY. Jam pridem. PERAS.Explaiiiini obtulit ;in omnem casum se Jemisit; in d u n t homlnem merlto clamorlbus a o omne diserimen se obtulit. Cf. Pedcuium, m a n u u m coiltsione. c'rst d bon dtvit qtcc FortIs. UsuS : 1. Rem ut gesta est, exponam. I'on r r j l f c ccl horr8tnspn~ des ctiJ ct des baflcArtem Rhetoricam exponerc. EPm sententiam mntfs de meim.. Convitiis, sibitis, streplu, Cato in suis originibus exponit 2. Narro,Jdw fremitu consetantur; sibilis excipiunt, concoru<dtlrc, rarontar. Summam cognitionum scindunt: haud intactits a sibilo abibat ;explosuarum, mandata alicujus alteri exponere. debatur non modo sibilis, sed etiam convitio ; Quod ut planius exponam, paulo altiw re n f r i p a t u s dbilis, convitiis exanimatus, comtam. Reddcn et cxponere ratiowxn fa&: muns exptosione ej&us, exputsus, e x t m s , 3. Propono, exhibeo. palam pono, i n exturbatus est. USUS: Cratei comoedus non conspsOtu pono, ~ncttrcrn vue, e+ser, 4tamodo sibilis, sed etiam convitio e sccna explofcr. Frumentum, merces, vasa Samh e x p debatur. Tam explosam et ej&am scntennerc, in conspettu ponere, numera vcntiam sequens. dcre. Copias tn terram exponerc. 13antem EXPLORATR, EU fmtc s10rdd. SYN. exponere, expBsw. Cf. Expllco, Exprlmo. Certe, pkne. USUS: Explorate perceptir res EXPORRYGO, f* mxl, r d t u m , e* r est et eagnita. Explorate navigare. f d r c . SYN. Extenda Usus : Munitiones EXPLOPTOR, Orla, m. Ecfru5.e~~. exporrigere, extendere. Frontem expomgen; UsUS : Miut explora!ores, qui observanntkWer/ c & m t . EXPORTTIO, Onis, f. ExpBrtaheon. a, u & ~ x ~ i n J r t,c ~ n . *u. SYN.Certus, explicatus.)( ~ u b l u a sus : Inve %lo. USUS: Earum rcrum, quibus abunExoloratuh. damus, exportatio, et quibus egemus, inve&io. , , mnoe&um. = - - - - - - , copnitum -. o -.. - --- hakm -- - a1i;uid. Cut exoioratum est. se ad vesoerctm 1 EXPDRTO. as, avl. arurn, are. a. . ~ n v e h o .USUS: ~rurn-ntumin vidurum? ~xpioratanobis kst vitorg Ma- 1 E r b ~ r f c r )f gna spe, et piope explorata. Cum mihi erit 1 fanie exportare ausus est.
EXPLORATUS.
E%P
--.
284
----
-- EXQ
EX-CO, Is, poposci, are, a Urman&i#&m)turrl. SYN. Posco, flagito. C C Peto. E~~~SITXQ 6nl% I f. E@oJ drr rkjrt. UWS : Penpicua et dilucida expositio sententia UMT~S um, E+~,. ,.OCO,!~~r'. suh. &plrcnty ~ ~ t usus u :a i, capta neC expliuta obnoXius otijetu,, rxp61dl #,, &ttd d. Do&,s pciten; et uda,cupiditatibusuposita.
.,
Cf. A ~ u s a t t o . EXPOSTC?LO, as, avl, atum, are, a. Dr~~cwdrr; ar proiiufrr. SYN.Expostulatio&ao1 querot,exposco. A D ~ ' di^^, vehrmenttur Usus : L)e injuriis expostuiare iraun& et =hementere ExpwtuJare cum aliquu in,uriun Auxilium exporuulare. CC. Queror. XXPRESS+ CIO~*I)IU*~~. SrN. Plana, m. Crlwi q*j ,t apene, diserte, dilucide, sine circuitione. #n>d'mtuwf. USUS: Urbis expugnator. PuuSuo : hPresJe c,,nscrtpta dicitia expugnator. e * EXPUGNHTTO. enir, f. Pritc flaasatrt. L ~ ~ R E s s u s a, , um, ~ x p r i , ~ c/ejm Lutuosa fani alicujus et acerba, clara syN. ~ i confirmatus, ~ ~ apertus.~ EPITH. , apud omneo, hostil* Usvs :N a u m z expttUS~S: f i p m ~ sceieris vestigia exStatit. EXgnationes. pmwa signavinutis. Imago nwtra vita in EXPUGNO1 a h avl, atum. 8% a. aenir muribur upressa. Bellum MithridatiPwmfrc dr vivrforcr: SYN, Vi capio. Wsus : cum totum ab Archia expmssum est. Spcrabat, se ejus adolescentiam el foaums aur;pfitaro, 1%pml, P-Um, EMrwrr, r SYN. E ~ ~ ~ ~ expugnan? ~ , , posse. Sapicntis animus nunqurm vincitur, aut expuwtur. Cf. U r b m caplo. -tia. declaro, imisr, e&ngo. EXPULSIQ bn14 f. Er]ulsi@#. USUS: )( Ohcum. ADV. Amplius, breviter, diligc.nter, Ism, necessario, subtititer, planius, p r ~ Expulsiones vicinomm. putidiuq facilius. PHRAS. Exprlmere EXPULSOR, oris, m. Celvipwi C ~ P I J C . non porvum q u s rentlo, jc >IE puitcxpriUSUS: Iste bonnrum possessor, expulsor, direptor. m~npw$ ~ J Z C I U .Mentis cogitay antmi #nrp, wns= animi expl-m; semone deEXPULTRIX, ICIS, f. CC~& qu C ~ U J W . Promem ;oratione concipre, exsequi, eserre Usus : Philosophia expultrix scelerun~. non possum. Expnmendis animi sensibus EXPUNGA 19. xi. w m . *m a. E f i r o&, impar eet ;oratio non s u & ; t i . C " : USUS :Expungem nomen debitoris, pay*r wrb. hsunt ;non $uppe,unt ;evolvem menDebltum. tir cogitata non mtis possum. Oratione menEXPURGO1 a**avl* atum* ar% a. Dis. ten apsrgui, aqurrc, exprimere nequeo.Vcrbo c*l#y, j~fbfw. SYN* E X P ~ q~ u, k PuWsatis d i o , ut velim maxime, applkri ea USUS : Expuraare suspicionem, dimovere m n o n pot-t. u s u s : 1. Expfimere similituclben. Cf. Pufi'go, ExCUWs h u m r. dim vultum alicujus dioione. AliEXP~TO. as, are, U. Prtw, r x n ~ ~ ~ u r r l quem imitando eingere et expnmere. ExSYN. Excoglto, reputo. USUS: Quid ilfi in menpmma et polita effigies. Expressum et iftustre tem venerit, exputarenon possum. Cf. Puto. cxanpium. Sonus nec exprcssus, nec oppres~US. 1 . Aufem, extorquso, cum labore obEXQUIRO, 18, q u i v ~quiritum, , era, -hr, o b t ~ n i ~ . f@yce. NummuCkt~hm avdc toia. SYN.Quaro, inquirn, b s idiqt~t,vide, ut ab i l c x p r i m u . Riium quiro, p r u i r ~ inrntip, , p c ~ r u s o r .~ o v . Plicui, ~4 pmitum exprimere. Vitam expriAccuratius, ailigenter, diligentisrime, mngnomere tormentia. cf. RXWWUW.A u f e m quam diligcntissmc, utudiosc, undiquc. sus : Omissis autoritatibus, in ipia m ct EXPR~BRATXO, e n l h f.. Rrp'pck, ratione exquircre veritatem. Exquirere de aliILanr. Usvs : H a c commemoratio quasi exquo causm fa& Cf. Inqulro. prdxrtio cat immemorisbeneficii,
cen%
T : rullomr
bniomm exexpostu'atiO
EXPROBRO, a q ~ V I ,atum, are, a. Rcprockcr. SYN. Objicio, probro; vitio, c u l p ~ do, verto. PHRAS, Nihii tibi unquam expmbraxi. jc nc v<nr~ <riBtaait rir.n rcp~otbtt Nullum tibi probrum o&ctavi, objeci; non in calamitate insultavi, nec adversam fortunam obieci. Nullum tibi probrum intuli, i m p i inussi. Nunquam vccordiam tuam cu vitio et c u l p dedi. Nullum in tc exprob~tionis telum e'eci; nihil in te criminis iam probris increpui. t."~m%$iec mea in te mrit;, ~ ~ ~j r i . commemoravi ; nullum in~te probrum Cf. Objlcfo, Culpe. USUS:Expmbwre languomm alicui, Odiosum hominum genus o&cia exprobrantium. ih pmrnpil* pmmptum* e* a. M o ~ t w , M W ~SYH. J~ profere, C~. ex no. )( Ocoufto. ADV. Audacius. Usvs : os" c"delitarem suam expromere. sentenkm suam npmmere. Causa h ~ est, c in qua omnis vis eloquentiae possit expromi.
E%%"
Cf~Q"p~~NAToR,
EXQ
e x q u X s T E , AUCC ffnmci soh. SYN. PHRAa Exwcutua imt imperlum, i Z C.&cu/a i'wdm. DdunAw est imperio; injunttum Accurate, di i enter. Usvs: Accurate et exne otium transegit, prfecii, expedivit, dquisite aliqr facen. Rationes exquisitius elfum reddidit. conlecit. absolvit :mandatum cdligere. E X Q U ~ STUS, I a, um, C M , ~ h e r r A l , exbausit ; manbtum nc mom,.nec m&tia sibi habuit, dum utbPurint. C t Parnclo, <IhfinguC.SY:~, Accuratua, le&us, excellens. Etilux, Facio, EtRclo. Uss: 1. Exscqui Usvs : T u a exquisita et singuians dotrina officia mt mandata. a . Imftor, im'tm. Cur Verba exquisita. Dicendi genus exquidtum. non f&um illius uaccuti sumur 13. Perdolo, Nihil apud hunc lautum, nihil elegans, nihil ockvm, edmIrr. Quod sanel capisti, q u d exquisitum Htconditze et exquisita senteningressus es, e tia. Xunditiu odiosa et exquisita nimia Exomnes potuenr"QizfE,ZPgnuOp2~,I quisita supplicir. Cf. Dllleans, Accuratur 80, exposer, d h r e l ~ Multa . sunt p r e t e n q EXSANGUIS, a, gen. com. AUe;Jaidc. quaverbis e~sequi non possum.Non exsequar SYN. Pallidus, dmtlor. Usus: Aliquis su: peccata juventutis twe. 5. Jui suum e w q u prcmo spiritu es snnguis, enemNst confeRus. s.r<.lrsm dwif. .6 Egestatem exsequi, SOY) Aridum et exsaii p e genus dicendt. fn'r Xa paUm#. EXSXTIO, aci, avi. atum, are, a. RasEXSERO et EXERO, i 4 d i , artum, us<rtsoti.. !;UN. Sntio, exsaturo. Usvs : ore, a M:fh d Xkowcrt. SYN. Extraho. Ne morte quidein Scipionis exaatiantur. Usus :Humeros exerem. Cf, Satlo. EXSIBXLO. as, a v atum, are, a. Si EXSXT(SRO, -1% avl, atum, am, a p r , h w . s r N . Exp~odhSWS : Histro indAB1usanr,a s s m ~ i r . SYN. Exsatio. USUS: cetus exploditur, exsibilatur, ejicitur. CT. ExIJascereoculos, exuiiurarc animum cruciatu plodo, Irrldoo. ;ilicujus. Cf. Satlo. EXSICCO, as,avi, etum, are, a Y & . LXSCENDO, ! s , are* n. IIkynir. SCN. ADY. Furtim Usvs : h g u u i s furtim e=*Exxensionem facto. USUS: Navi tn temm can. Euiccatum genus dicendi. cxscendo. E X S I L r o (ax'lllo), 1% x1 v : l i, ira, EXSCINDO, 1% .cldl, acigum, e&, a. n. S e f m h M r , jeiltir. SYN.Prosilio, Nuiner unjanfir. SYN.Ad internecionem revado, me roficio, me proripio. Usrrs : Perdigo, ad internecioncm funditus deleo. USUS: le&tis tuis ttteris pudio ualii. Exsiliit con. Scipio Numantiam exscidit. Urbs exscindi se scicntin sceleris ucitatw. Repente exsilit et pottus paterctur, quam, e t c Cf. Evarto,Vasto, in publicum se proripit; in forum se projict. Destnio. EXSISTO, 4 atltl, itltum, ore, n .Ti&EXSCRXBO, 1% #:rip.l, qcrlptum, em, ver, nelfrc, plirelfre, SYN. Sum, appueo, COpUr. Usus :Tabuias exscrtpsit. Cf. Deprodeo, emergo. ADV. Parumpcr, repense, #:ribo. subito. Usvs : 1. T u a in me summa buKwa EXSECO, a8 cl, ctum, are, a . Co~prr. eutiterunt. Metuq n t in filium urbtam cmSYN,Seco, reqeco. USvs :Qui exsecant pesdelior. Ex luxuria exsistit avaritin. E vultu tem aliquam tamquam strumrm civitatis. animi m i t u d o eisistit, elucot, x W Y , Medicina vitiosas partes exsecat. bn7kr. 2. Prodea. exea. emergo, so@>h. EXSECTIO, 4n1 f. Anrputdon. SYN. Utinpm ille ab inferir euistat L E virtutibui beata vita solet exdstae, Anguis repente u Excisio. Usus :EX&O lingu. ara ustitit. E dlice ignis exsirtit. Lignum ex EXSEQUZI~. i r u m , t p L Fn&IZcs,,obaqua eutitit. s2qucs.SSN.Funus pompa, justa, justa inaris, EXSOLVO, L .vi, io1Qtum, era, a. DIsupnmi diei celebrieq parentatio. PHRAS. SVN.Solvo, dissolvo &bao, E x e a q u i u facare, fauu & S ~ ~ ~ Fu& S . gag- dCIiv~er. absoivo. ARV. P h n c Usvs: ~ o m i n r meo nus facere ;funeris exsequiao celebrara ;cohoexwhri, expedivi, #qycr srr krffes. Aliquem ncsiareexuquiaa; cx, uiaa ducere, oiequi; religione, reli$onum nodis, metu, pacm exsolparentan ;justa funcb% rolven; L u s duliberare ce= Cf. Punur USUS: I. Funeris ~ o u i a s wre. Se susptcione, pudore aiiqet exsolvere; fidem votaque e ~ t ~ l v e r.occoure, plir un vm, ~ ~ I C ~ Y O W UCf. SU Solvo. . datione, pompa s p o l i orbam alk&m, E X S O R B ~ O ,s * . ul. ore, a. Boinr, #'a3 Exsequinnunhonm arme, C&#~&Jrlrz mntcr. SYN.Haario, helluor. USUS: Civi&&S &onn#mm. lem sanpincm c x s o t b u e ~ .QUE unquam YGXSIEQUOR, wz EX~CQUOR, e~rl*, Cbarybdis tantos gurgites b r i n posset. quantas k pndas u ~ ~ b u i Multas t? difr(kOttu n i m , equl, d. JIJwr j q ' a u cultam wmbcre. auhm,r-idrr. SYN. uor, OblQvo, p m t o , percio. ADV. Usquea cxtremum EXSORS, ortl8, gen. omn. Exetnpf,
2d
S%
;EX8
--
286
--
---
-.
- - - -- -- -
EXS
rzcIw,pn'vl.SYN.Non particeps. Usvs :Amitcmps. Diu te operior ;in diuturna exspebcitire, culp. exsors. tione a t adventus tuus; acerrime, valde susptnso animo te pmstolor ; magna tui est EXSPECTTXO, a n i q f. Att~utc;rsptexspeftatio; vix fero jam desiderium tui ;anim.SYN.S A EP~TH, Acerba, advemria, mus jam praestolantem deficit ;angor singukrvis c a c o , g t u m a suppiicii, finna, I v u i n horarum asp&atione, 2. Omnm uindibilis, indigna homine lihro, apsotabant exitum mf, tmrJ affmhmt magna, xnapr, maxima, mirabilis, mirifica, non puvg q u o t i d i Miilicitq summa, -' CCIfL# ? * 1 ~ . omnes e&t exspetbrrupenrp, tacita, ultima, crebra. PHRAS. tione stabant ; in exsp&atione civitas erat 1 . Venor, n q q u a m tul exsps0kitlonsm u n i ~ mcivitas ; in rei exs&wRationeme r d a eonuitutl, hanc auatlnem a c tueri non erat; tot mortalium mimi spe, mctuque guc vous ly rtr@Mtie* P < ~ S pendebant ;exspeiationes ea res nonexiguas por4jr yo#$ ave* fatt ~ ~ ; r v m o j ~ commowbat . ; angebantur, cruciabantur, toran.r @a;rvdj Vcnwr, ut studta tua exspdtationi hominum quebantur omnej exsikefatione re. Civitas nrpondeuit. Timw ne studiomm tuontm m n i s a e c a e x s ~ t i o nsuspensa c tenebntur; -hu abeupetatknehominum dismntiat. in eventum sortia intenta m t ; multiplici Tiaoa, nc tuis studiis non is, qui exspdatur, exspebtione COn~moa erat. 3. Cum omnea sit exitua Magna me dubitatio tenet, an eum, e m F h m n t , COJW* t u w a&ihkd. ln q a ~ homincs t cxspehnt, studia t u a f ~ & u m tanta a s @ t i e ~~ ; tot m ~ r t . ~ htum sint. Timeo, ne studia tua cum homimimis s p m e q u e pendentibus ; intentn num o inione non mnmtiant; alium,atque in rci eventum omnium animis oculiaque. tur, cxitum habeant ;qui exsp&atur, Usus : Reditum tuum spc = = @ o , absentem tules et um non p d a n t ;a l a s hominum spes de memoria cola Omniq volo, a me E ? p t a s . nmeo, ne studiomm tuomm ' e n ~ e s~ .i e m n d i exspdtm. e E s omnibus et e x s w t u s veniel Exspehtus -tus alius, atque exspectatur, exsistat. summam dignitatem. Cf. Exspeotatio. 2. Exspm5htfonem d e te egregiam mo*ti* ffow ~~~ gran&$ eStphi*ccrz. E X S P ~ R ~ T X O(axplratlo), 61118, f. EupetLtionem apud omnes, omnibus de te EXAU~UISOIIvupcur. SYN.Exhalatio. USUS: mPgnDl commovisti, concitaati, fecisti, deTerrz exrplationibus ser alitur. &t, atttilisti ;magnam in exspe&tionem omaaadduxisti. 3. Magna deteexs 6tatio EXSP'RO (exptro)p ali, avis atum* srt, m a t t c d broycoup de zfo~s. te in @ . SYN. Spiritum emitto. Usvs :Animam rummP Wop&atione ;summam es* mnestxspctpnt a te, qule a exspirarc. Inter primam curationem exspiraGfiutc,summoque in niotspeftanda M%" nPihmeaf* emnt ; nihii humile, nih$ vulprc, nihil EXSROLIO, aa. avl, atum, are, a DIingumim a te eupdtatur; magnum quiddam, porrilh. SYN.Exhaurio. PPR~S. Exspoilaet e x ~ i l e n; s excelsa omniq ampta, divina vit pmvlnclam. il a &HilU u- #maibi de te poiiicentur; civitas omnis exs vime. Provinciam eam rumento, etc. exinat i a $uspensa, in exspetbtioncm c r e e ; 4. Eupedtatlonem d e te c o n c i a h m nivit ;przedas ex omnibus 1 4 s pmd;ie -fe swtinufst, vaus m e s U ? $ Q ~ ~ M I M ~ loco eam provinciam habuit ; qutd u ni<# i'atm* q u v a s m t i o / i t co~<FVoiI. a ique tuit avertit. Cf. Spolio, $sus :Espoliare Pompeium exercitu et proExspeRationem de te factam tuitus vincia. clare; expievisti, quin vicisti, superasti en-tionem ;ConCePtE de te EXSPBO, I q iti, tum, e r q a. Rcjet#zr, o~inioni'W"%lc mspondisti. 5. E x a p a a vomir. SYN.Cum fastidio rejicio, expello. tlonl non respondlstl. voxrr idaves par EXSTINCTfO, onlr. f. M o r t cxitacriofs. whr atteAtCC pefe.tisti, dmpisti SYN. Interitus. USUS:Supnmaj :ile ditr non m t i o n e m nmtram; id, quod a te przestiexstinc?ionem,sed loci commutationemaffert. nmqlonge infm exJpefiationem est ; non EXSTINCTOR, Orla, m. CsluZpidCnat. aquasti spem de te conceptam ;longe absunt a preciara exspttlatione studiorum tuom~n Usus : Non exstin&or sed au&or inccndii belti, seditionis. ~ x s t i n h opatria r et proditor. fnrttua .Cf. Opinto, Spes. EXSPECTO, as, avl, atum. are, a. ~~~~~~~~~,lqxl,nctum,ere.~ AtCndn. SYN. Pr;estolor, spero. ADv. AcriA#. SYN. Restin$uo, opprima )( I n a e n d a ADV. Omnino anlmum plane, maturius, siter, a c d m c , admodum, anuinter, amplius, mul, funditus, 'jam pridem. Usus :r. Vir egmavide, avidissime, commodissime, jam diu, muime, melius, mirifice, omnino, privatim, gius mature exstinRua BeUi mliqtliaa exstinpmnus, publice, y t i d i e . summe, valde, guere. Memoria tanti sceleris non e x s t i n h vebementer, r d e , oris. PHRAS. I. DIu t e quidem, sed npressa vetustate. 2. Lbleo, fnjam exspecto, j e VMIS attC1Ids d ~ j w i s Iot~xteritum affem,f& pkfr-ir, dlftwin. Exstin-
&"Rr
usmhemi
S%,
et;
~~
-9 :
%Sr
EXS
7
,
EXT -
guen renatum, Ieges, mpublicam impcEXTEMPORALIS. e, gen. com. Imnum, judicia Alicujus salutem exrti'nguem, pmv&. gloriam infringen. F u m m alicujus et .u&EXTENDO, 4 tendl, b n s u m , 0% r c h opprimem, exstinguen. Cf. Deleo. h a m . SYN. Projicia PHRAS 1. U t e m EXSTIRPO, as, avl, atum, are, a. D I extendlt t u a iqdwtria i d allanas utillewacL*. SYN. Extraho, nnUo; taba, yoWs V W ( K C Y ~ ~bCOYeOyP I. &S iWInirpan tollo, interfieio, funditus deleo. U s v s : rClr r'0yINh k t e se porrigit a explicat, TRANSL. Nbi omnem humanitatem ex ejus late patet, fluit, m ~ n i; t u r k m totun complditur tua industria ;ad ederos etiun poranimo exrtirpatun crcdimus. Vitia funditus cxstirpari non poasunt. rigis, p r o k n tuam indushiam ;non constrincontineri re patitur tua industria ; certis EXSTO, as, tlti, tltum, are, n. A#&zraflrc, se morrr*rr. SYN.Appueo, consto, sum. ADV. &bus includi, circumrribi se non sinit,cgreditur extra fineq quor muneris tui ratio conMiunde, nusquam, re nte, subito, divinitus. Usvs: 1. Eutant m u E fortitudinir exem~la. rtitutor habet. 2. PenlMula late extendit u r ln m a r g & ph,UnrI~rrprOImgrau ioin Multa tua in me menta exatant. z . Emixieo, &uu a aur. Excurrit late in marc ; porlCp45ser,/ain sai'IIir. Navis ab aquis mtat. tst in mrve multis puruum millibua, p i n Quod cst illuminatum magis, exstan et emisula late in m(~n ptojdh Arbor rama nere videtur. Cf. Exmiato. i d a u loirr su bEXSTRUCTIO. bnIi, f.' C O W I ~ Y ~ late . extandit. tc h . Diffunditar m i s rudis d m r ; in osnnes Usvs :ExstruCtiones tdorum. funditur; Ii<e ramas promittit ;m i s EXSTRWO, is, uxl, uctum, ere, a kkate ramis, projeCtis braehiis procera ubor. tcr, Iresser. Sm. Bdifico. ADV, Accurate, Usvs: Extensis brachiis aliquid de gestu vere. UsUs : 1. Immortale monumentum exaddidit. Cf. Dilato, Expllco. struere. Ad cmlum exstruxit villam. z .Coglto. EXTENWATIO, bnis, f. Altn&'on sc rcgr/enkr. A p , exstrue animo altitudinem mth.). Epim. Conciu Usvs :Disct excellentiamvirtutis.~0nsro.ckarp-.Menconcirn bmvitas extmuntioque. nam exquisitis epulis cxstruere. Cf. rgdlico. EXTENOO, 4 avl, atum, are, a Rlm EXSUDO, as, avl, atum. are, a. Faire dk m k , nimi-. SYN. Minuo, attenuo, cnicc pcine. U s u s : Laborem exsudare. deprimo, elevo. )( Aue u g g a m , amExsGo, Is, suxl, suOtum, era, a. Supllica &v. Sigillatim voluptatu. USUS : r * rntihumrnt; ~ ifiiscr. Usvs : Sanguinem, Amor omnes molestiu extmuat. hfunus fortunasque omnium exsugcre. suum et beneficium verbisextenuarc. Extenuatur spes noatra et wanescit E x t e n u n atroEXSWPERANTIA, e, f. .~u#h'on'I. USUS :Populus .omnem exsupcrantiam virtu- ciutem m i . levare. elevan. Exteniub.at angustie gridientium a Extenunre tir odit. suspicionem, offensionem, tgnominiam et eleEXSOPERO, as, avi, atum, are, a. vare. Cf. Y i n u a .Sw#arscr. SYN.Supero. Usvs : Dum anima EXTERI~BRO, as, are, a Obhnri am cxsuperabo mea Cf. Supero, Excoilo. e orl, M<DCLI. SVN.Pertenbro, extmbtanextraho. Usvs :Niimmubs, aurum exterebrare ex aliquo. EXTERGEO, 08, ve2 EXTERGO, 1% teal, t e a u m , ore, u Esnyw, iutt w. Svr. Tergendo purgo, ac mundum h c i a ;?;.Terso. EXSUSCITATIO, bnii, f. Apbrl fait 6 EXTERMIN ATOR. bris, m CeIui qui I'alfmtion (de I'audiftrr). SVN.Commotio. chasse, qui bmrit SYN.Explror. EXSUSCITO, as, avl, atum, are, a. EXTERMINO, e avl, atum, ara, a k~ci&r; Cmorvoir, e.miler. SY N. ExpergefaEXpUIrer, bonna'r. SYN.Expellq ejieio. ADV. cio. Usvs : Hoec cura animos exsurcitat. MeContra Usvs : Exterminare ab urbe. Rdpumoriam, se exsuscitat. bliea a&ritatem Rempublicam txtamiEXTA. Orum, n. p L Enhor'IIcs &svU.IiIimcs. ME. Perrgrinor urbibusextennimre. Cf. PelSYN.Precordia. EPITH. Argutissima, b o q 10, EJicio. prim~, secunda, tristissima. USUS : PranenEXTERNUS, a, um, ktmpr. SYN. tio pcr exta Exta pecudum interpretar. Extrarius, extraneus, exterus, alimtgena, exEXTABESCO, ir, tabiii, e a e r q n. trinecur accedens, adventitius, perrgrinus, scrirr, devrniirnOLgVr. SYN.Contabesco,knta advena. )( Dom6atlciu. UsUs : Exterm tabe conficior. Usvs : Corpus micie, sentencommoda, et ad corpus pertinentia Canum tia illa diutumitate extabuit. Cf. Tabes. amor in dominos, odium tn externos. Animor EXTEMPLO, .%r Ir clinrnl). SVN.Illicn externa et adventitia visione pulmre. AdjuCf. Statlm. menta externa et adventitia.
putei
C&
EXT
288
EXf -
EXTERO, 1% trivl, t r i t u m , era, a. et alia injicitur, intercedit; dies unus, alter, tertius agenda rei eximitur. Cf. Difiero. Broyer; diydrer. SYN. Comminuo, digero, conficio. Usus : Calor stomachi ad exterenUsus : 1. Epicurus ex hominum animis radicitus extrahit religionem. Extrahere ex animo dum cibum. sententiam alteri. z . Libero. eripio, awaEXTERREO, e q rlii. Itum, em, a. c l ~ddIiwrcr. , Extrahere se e negotio. Rem,$fiUVantrr. sy~. pefierreo. ADV. Prater publicam periculis extrahere. '3. Produco, rnodum. Usus : Admotis dolorum facibus ex. diITero, tralt~rr en l o n w u r , 1,roIoizger. Res temntur plerique. Cf. Terreo. variis calumniis extraRa est. Ijiem, scnatum, EXT~RUS, a, um, sYN. judicium extrahere. Certamen in notein extemuk )( Domesticus. UsUS : Exter= natrahere, prolongrr Ir corrrbut jrrsqu'd la nuit. tiones. Cf. Peregrinus. EXTR ANEUS, a , um. Ext~rirtdr, CfraaEXTIMESGO, escero et a .m SVN.Extrarius. USUS : Res, imna exgtredibot,uwIt crui rr,,ouf;r. ' SvN: "anea' Externusg Peregrinus' Pefiimesco. Usus : Unum extimescendum EXTRXORDINARIUS, a. u m , Esest, no quid turpiter faciamus. Cf. Timeo. fraordinuire, inusih! SVN. Extra ordiiiem. EXTIMUS, a, u m , Qni est d f'rxfrhfite )( Legitimus. Usus : Extrordinrfios hoIr &rnier. SVN.Extremus. Usus : Orbis ccenores accipere. pecunia extraordinaria cupilestis extimus. ditatibus extraordinariis adeo non indulgeo, E X T I S P E X , Ycls, m. Drvin quiobscrvait ut vix quotidianis satisfaciam. Irs erttmi&s h V ~ C ~ ~ P ~ SYN. CS. Amspex. EXTRARIUS, a, u m , EXt/nnCIIy. SYN. Usus :Ars extispicum. Extemus. )( Intertor. Usus : Extraria deEXTOLLO, is, tli, Blatum, era, a. fensio. ieVtr, reCrvcr; raniwrr. SYN. Eero, erige, EXTREM~TAS, Btis, f. Extrd11zif4 b ~ t , animos tollo, insolentem facio. ): Deprimo. /En. SYN.Ora. USUS : Caeli nulla ora, nulla Usus :Aliquem laudibus in c<rlum ; reruin extremitas. Omnem infihitatem peragrabat, verbis in ma us extollere. Extollere jacentem in nulla extremitate consistens. et eripre. Libertas pressa tandem caput exEXTREMO, A lojntn. sYN. ~d extre. tollere, erigere, se recreare incipit. Opes lllum, illum admodum extollunt. Cave a d d a : EXTREMUM, T ~/E,,. ~ sVN. ~ ~ ~ Suos oculos, etc. Cf. Laudo, Illustro. inuin, tinis. Usus : 1. Quod non habet extreExTORQUEO, -9 tomlv tortum, ere, a. inum, infinituin est. 2 . ADV. Tandem, m j 1 1 Awachcr, obtenir violct~r~ncnf. SYN. Expriad,#our[a/i,r. Non illi animus, non fides ad mo, aufero, eripio. ADV. Ingratiis, sero. cxtremum defuit. PHRAS.N u m m o s aliquot extomit, il m'a EXTREMUS,a, ~x~rl(JJ,c, r x t ~ ~ ~ ~ d q ~ ~ Vi l q~ * c~ us niam ex lne SYN.Postrenius, uitimus, novissimus. )( I n n cxpre?isit; invito, atque ingratiis nuininos alimuq primus. pHRas. Res ad extmmum quot extorsit ;,~eculii sibi aliquid ex~ugnavit ; venlt, lac/,,,sfl csf dans ydncsih<nfion dlsc.,nummorum aliquid a me exterebravit,exsculppJrCt.~d ultin,uin , - ~ i ~ itentum ~ ~ ~ est. i ~ ~ i ~ sit ; argento me emunxit. UsIJs : Vi ferrum, ~d ultimuin laboris ac periCuli vcntum est. arma de manibus alicui extorquere. SentenK~~ est in extremum deduaa casum. k d ultiam alicui extorquere. Hic mihi error, dum tima propellimur; omnia exrreina, vivo, non extorquebitur. Cf. Eripio. tentanda nunc sunt, et audenda. Cf. Finis, EXTORRIS, e, gen. com. Hanni, prosPericulum, Despero. UsuS :C d u m extreinum a t ~ u e ultiinum inundi. Extremum discril. SSY. Exul. Cf. Exui, Exillum. crimen ;in cutreino libro. Extrema in oratione. E X T R A , ffors. SVN. Extrinsecus, foris. In extrenlis litteris erat. V i m exprlmlt mmotloris locl. )( Intra. EXTRICO, as, avi. a t u m , are, a . Dtr Usus : t. Extrn urbem, ostium eminere foras. burrassrr, dCrr~EIrr. SYN. Explico, expcdiu, ,Ea, q u e extra sunt, contemplar. l n corpore evolvo. Usus : De negotio tuo nihil ndhiic e t extra, quaedam bona sunt. 2. Praster. J cxtrico. Cf. Expedio, Explico. port. Extra tumultum Gallicum multis armorum vacatio est. Sunt h z c extra modum abEXTRINSECUS, An rirkors, J fcxhtson% Extra culoam se Donere. Extra hanc rirur. SVN. Extra. foris. Usus : Pulmones causam, nemo arma fe&. i adducunt spiritun; extrinsecus. Extrinsecus ii1aur;ita colun~na. Re extrinsecus terribili EXTRXHO, ;a, tpaxi, t r a a u m , e?, a. olonger. SVN. Exstirpo, ob~eRa Cf: Extra. Exhruh, filirrr;. EXTRUDO, b. triisi, trIUum. em. a. evello ;poduco G e r o . ADV. Penitus, radiSVN. Ejicio, excitus, stirpitus. ~ H R A S . Rea variis modis ; Chussrr, rcp4usw, Clo~ncr. extrahitur, on #rolot~~c fafu're de loutds , turbo. )( Retineo. AiN. Quamprimum. Usus: lesfqom. Res trahitur; dies producitur ; re5 Ilomo aliquein , quin amicitia cxtrudere. Cf. Ejicio. protrahitur, diicitur, differtur; mora rcbus a1i.i
ztranScr.
'''
'
EXT
289
EXU
EXTUNDO, ir, ttidi, tsum, en$ a. *Crrr,prduirr; arrackrr. Usus: iabor extundit artes,extundit fastidium. C t Pxprimo. EXTURBO, as, avl, atum, are, a. C ~ ~ J Cfmct, Y ~ bmnir. O ~ SYN.Per vim ejiexpllo, dejkio, evefio ADV.~ ~ ~ Usus : 1. Exturbar! domo, fortunis, numen> vivorum. n. TRANSL. Egritudinem ex animo, lassitudinem ex membris exturbare. Cf. Pe110. Ejlcio. EXOBERANTIA, a,f. Abonnuncc. E X B ~ R O , as, avi, are, n. Xc~wgcr, n b o d r . SYN.Abundo. USUS : Annus pomis cxuberat. Cf. Copla. E X U L , blia, m. E&//. SVN. Extorri~, e j w q relegatus. )( c i v i r P ~ u ~ au i t i egragii vkri sxuies fa&i sunt, un g r a d nornbrc rfliowtmcr ii/U~/~C$fiir~C#ft cxi//~.Complures viri insi es inique relegati ;e patria amandati, exp$, eje&, ablegati sunt; exul. verunt; exilio mul&ti, damnati sunt; patrium solum vertere compulsi, coa& sunt ;patriam exules reliquerllnt; urbe, domo, penatibu% foro, congressu civium extorres fuerunt ;patria cedere c0aAi sunt ;in exiiium projeAi sunt ; patria finibus prohibiti; in iiltimas terras deportati ; in ultlmum pene rerum humanamm teminum relegati amandati sunt. Usus: Vagus exul errabat undique. Reducen, restituere exules. Cf. Exllium, Exulo. EXULCERO. as, avi, a t u m , are. a. UlcLycr; irn~tr, a i p ' r . SYN. Ulcus facio, corrumpo. )( Concilio. ADV. Clam. Usus : Animus suspicionibus exulceratus. Non modo non exulcerasti ejus gratiam, sed conciliasti, EXOLO, as, avi, a t u m , are, n. tre banni, proscrif, r.ri'I. SYN. Exul sum ; exiiii causa solum verto, irel muto; in exilio sum. PHRAS.I . S w n t e e u a exultavlt. il s'cxiln ~tolontairr~nc~tt. Voluntarium con;civit exilium; sponte urbe cessit, migravit, excessit ; cxulatuiii iit, abiii; in exilium profeCtus est ; patriam reliquit ; solcim rertit, mutavit ;exilio
patriam sedem mutavit. z,Tarqulnii merito R o m a exularunt, Zcsf nstcmcnt que lrz Tarpuinzfurcnf bannis dckme. Merito urbe pul" ;Romaexati,extrusi, eje&, exterminati sunt. Roma abirc, edi, cedere, migrare, recedere, i ~ exire; ~ in e x ~ x m re; i exulatum ~ . abire jussi Sunt; Romam relinquere coafli sunt. Cf. E x u l Exillum. EXULTATXO, bniq f. joic im>nnikr, trans@rt. Usus : Illa exultatio Athamantis. EXULTO, as, avi, a r e , n. Rondit-.de joie,d'orgucil, cfr. SYN.Eeror gaudio; gnudio triumpho; voluptate, vcl laetitia nimia gestio. )( Lamantor. ADV.Audaciuq effusc, immoderate,inaniter, palam lztiti paiam lutu, juveniliter. USUS : Alacrir u a t a t im robitas in vifloria. Otio, nbus secundir, gaupo erultare, et triumphare. Exultarct et triumpharet oratio. Elatus gaudio, animi latitia exultans. Temen gestiens, furcns, et exultans. Furor exultans. Cf. Gaudium, Lator. EXOO,.~ tii, ~ t u m , em, a. DCpauillcr. SYN. spolio corpus, Corpus nudo, vestem detraho, ornatu denudo. )( Induo. u s v s : omnem hllmanitatem, fidem, o k q u i u m , jus fasquc exuere. Arrogantiam exuen; hominein exuere, d&mi/lrr tmrt sentinacnt &h. manit/, a. Extric,o. rr dbawas~cr&. Laqueis exuere. J. Vestem pono. depono, rr dshabillrr. Vestem. se veste exuere. EXORO. is, UMI, ustum, era, a. B r J l n , connrmcr, anianfir. Usus : hlihi ex animo exuri non potest, esse DEU M. Cf. Comburo, Concmmo, Ignis. EXUSTIO, bnis, f. Combustion. USUS : Exustiones, eluviones terrarum, les i n o d a h n s ct /CJ cn~brasc~~~c~ffs. E X O V I R . Brum. f. DI. Ddouillcs. SYN. Spolia: UsUs. : Locus eiuvii; nauticis, et classium spoliis ornatus. Exuviae leonis, asini, serpentis ; bubulc exuvia. Exuvias defunAi tema demandare, cnfcrrcr un t~ort.
FABOLA, m, f. h'ecit, Ristoirr; fd5, contr. SYN.Res commentitia, apol s, s e n a : argumentum. EPITH. ~ecantata,%sa, f i h commentiti~incredibilis,nova, obscanissima. Usus : 1. Lupus in fabula Decantata fabula. Num fabulis crcdam ? 2. C o m s d l a , Tra-
BABA, m, t F l v r . SYN. Legumen +j. mum. Uss : Faba abstinuere Pythagonci, uasi eonim cibo mens, non venter infletur. aba inhtionem magnam habet. FABELLA, m, f. Rcit, a ~ c c i oAistorirt~, Ir, renid. SYN. Fabula. EPITH. Tota, vetus, .nilis, commentitia. Latina. Usus : Vetus fakh narratur. Cf. Fabula. FXBER, ri, m. Owricr, a d s a n . SYN. Opifbr, anifex. EPITH. Lignarius et optimus. P Faber sst a d m o d u m perltus, il ul/mlkabiIt o u v d . Inventor et machinator beilicorum operum; ui miri artificii machinationes wmma cderitate promoveat; kbrilium o p r u m magister excellens est. Usus :Adhiberc non modo ut architdtos, red ut k b m s ad adificandam rempublicam. FABRE, A r t i s t ~ r ~ t ~habilemcnt. nt, SYN. Akbre, artificiose, scite, miro opere, summo artificio. Usus : Argentum fabrc factum FXBRBFACIO, facis, f ~ facfum, , e m e Constmirr, fafonarr avrc arf. SYN. ~ r t ~ f i c i m c o m ~ o adifico. no, Usus :Astutiam -lacere. Vasa f a b r e f a h FABRICA, m, f. A t r I i r ~ confution, SWIwrr. SYN. Fabricatio, ars fabrilis. EPITH. Admirabilis, crudelis, diligens, divin incredibilici. Usus: Incredibilis illa naturaaiabrica. Qunm solen subtilisque descriptio, uamque admirabilis fabrica membrorum. Quicanus Lemni fabrica pmest. FABRICATIO. onls. f. Travaif, misr a PYWC, cmutmcfion SVN. Fabrica. USUs : Si erit tota hominis fabricatio perspeb. FXBRXCATOR, oris, m. Constmc~rur, onuwk, SYN.Anhite&us, artifex, adificator. Usus : hinutonim opusculorum fabricator. Illefabricator tanti operis DEUS. FABRICOR, a r i q a t u s num, ari, d. Foi*r, ~ O I I I C ~ , fabn'purr. SVN. Fabrico, d t d o r . ADV. Incredibiliter. Usus : Fabricanur verba, forgcas, CYOILT des mots. Vim esse aliquam cum prudentia et consili4 q u e finxerit, et fabricna sit hominem. Cf. Adlflw. FABRILIS, e, gen. c o n Douvtfcr, # d a n . Usus : Erratum fabrile.
FABOLOSUS, a , u m , Fdulnrx; dottt on ~aconte &uuou# dcfnblcs. SVN. Fabulis ~ticis dccorus; de quo multa finguntur. sus : Fabulosa antiquitas. FACESSO, b ,c a r i i , vrl c m i v i , I tum, em, a. et n. .S'/oi rr. SYN. Abeo. ADV. Paulis r. "sus : G a s a n t homincs importuni, E n dc nous crs imp0rt11ns. 2. C m , e x h i bao, CYW! #mduirr, cmiscr, suscittr. Periculum alicui, molestiam, negotium facessere, syscitrr des rrrnnis, des aJaires d qqn C t Abeo. FAcETE, P&aisaminen~LC arnntrnt. SYN. Concinne, venuste, Rdioule, & .e . Usus : Facete, venuste, brcviter, acute dicere. FACETXS, Brum, f. pl. Traits d ' r w c ffuikankrrirs. SVN. Joeus, sales, lepor, argutia, suavitas, urbanitas, festivitas ; cavillatio, dicacitas. EPITH. Aspenores, multa, perpetua, politissima. PHRAS. Facetlls s u l s multo8 oble0tat, ilarnwsr tonl Ir morulrpar ser #luiion/rruJ Ifnrs, son r#jout!~nt.~ ita belk, acite, venuste; ita argute, ingenlore, (estive, lepide jocatur, ut audientes mira voluptate perfundat ; facetiis ita valet, ut singulis pene verbis risum commoveat, excitet ;ejus hcetiis et joutionibus mire capiuntur multorum animi; mulia politissimaque sunt in eo facetia. Nihil illo est fes<ivius, lepidius ;lepore, festivitate, elegantia morum confercndus cum illo nemo est. I ~ p o r e tot s habet, ac loquendi suavitates, multonim ut amorem sibi conciliet. C t Jocus. USUS : Libandus est ex omni genere urbanitatis facetiarum quidam lepor. Sale conditus et facetiis Czesar. Sale tuo et leporc et politissimis facetiis multos emisti. PACETUS, a, um, Enjou,fi,@'ritutl, div~rf~ssaat. SYN. Festivus, a utus, concinnus, scitus, urbanus, venustus, %gans, salsus, acutus, dicar )( I n s u l a u r PHRAS H o m o sst m i r e facetus, crf kourtnr rsf t d s spiriue$ Quo nemo lepore et festivitate conditior ;qui nusquam non urbanum et venustum sermonem inducat ; qui persalse una et rhumaniter jocatur; longe a scumli Kacitate remotus ; cujus joci nihil de gravitate decerpant. Homo est, jocosa di& scite admodum in guoslibet 'atare gnarus ; ingenio nec nistico, nec aisurdo; minime omnium severo
mili, ~1 pervicnci queot ; cui Lporis plurimum inmt ;cuius facetb pmnus venuse; qui ridiculus ornnino ac festivur, vultu adjuiante a voce, et i 90 genere sennonis ; homo sale conditus et Pacetiir. Horno dulcis, kstiviaue sennonia ac ~erfacetus : in auo multushpos, multque ficctiie ; qui dicehdi de, et acutefaceteque diRis plurimum vakt; u quo rurticum nihtl exeat, sed venusta mult a , a perfaceta multa ;natun dicaxet futiviu t e conditus, ac ne inter seria uidem risu satis tem ranz Cf. Jocor. JsUs : Ante b t e d i g m emissum harere debet, quam c w t a r i potuisse videatur. Faceti narratores quidam, vultu adjuvante, r t voce, et iplo genere sermonis. Cavillator facetus et ridiculus. FACIES, al, f. Visagc, 3 re, r m i e . SYN. Spcies 0 1 1 s VI%. Clara, crebra, e ~ r e 4 exida, illustris, nova, plch"or, formidof&a. USM : t. PUL nobis ngere non posscmus, facies, vultuq sonur 2. Forma, atatus, rpec~es, condltlo,fin~u, fiprt, a<,nljannce, ittta Pormam ct tanquam faciem honesti vides. E c i e m prmentis reipublicz describem. Cf. Vultun. FACXLE, Fiwie~~un/. SYN.Libenter, nulIo negotio, nullo labore, cito. ) ( R g r e , trlrtlui, dl!lcultsr, vlx. PHRAS. Sapleri. faolla fortunas resistlt, Cc sa r rdsisk aisdu~enl J la /orlutu. Non difficufcr, haud gravatim, non laboriose, parvo negotio, nullo negotio fortuna resistit. Sapienti difficile non est, iaboriosum non est, nihil negoiii est imperum fortuna sustinere. Difficultatis non at, laboris non est, si quir sa ientia valet, tueri se ab injuriis fortuna. ~ i k c i l i sopera non est, si quis mente ac consiiio pmstet, secundam q u e , ac adversam fortunam fem. VSUS : Homo facile deterrirnus ;ordinis hu'us facile princepri. Qui sperant, facilius a laudem nobilitatis peweniunt. Cf. Facllls. FACILIS, e, gen. com. Fa&. SYN. Proclivis,expditus,upIicatus, prompniri.)(Dlfllc i l i r PHRAS.i . Faclllr est c a u m e t explla t a , la causeesf acilc el cluirc. Quid negotii a t hic vincere? dcillime, nullo negotio, nutu impelles judices ; ludus erit judices fleCtere. Facilis ert e: pervulgata causa, non laborabis admodum ; ~ r l e v imomento rem eficies ; nutu, quod velts, consequere ;ornnia ludibundus, dormims etiam ;per luduin perficies ; si ve\ digitis concrepueriq rem p r f i c i a ; non posset esse facilior et solutior causa ratio. Omnia tibi in hac causa requa ernt et plana, proclivia, prona, in proclivi erunt omnia ; omnia in expedito ;non agerrime, non maxima contentione rem perficies, ad cxitum perduces, Causa exitus in facili erit ;in promptu ent ; dormienti id beneficium defmtur, ut a te stmt jadices ; ex facili viCtoria tibi continget. 1 . Faclle tibl erlt, roa m e a r curare. il
u tetnco ; qui jocum moven, sennone uti
~ori+rttUf~~ife&#rcildre sqin n'e nrts afluires.
g%i:
Negotium tibi res mea: aut oullum, aut minimum txhibebunt, facessent ;labor, aut moles. t b haud quaquam erunt ; res meas o ~ t i m e con~titutu, satis aptas, explicatas, exp;dita nuiiir dificultatibus implicatas offendes ;h a u j -res m a s curabis ;facilein et solutam de. pikhendes rrrum mearum ntionern. ~ f . - - g . elle. USUS : t. Mihi in causa facili et expli. cato perdifficilis et lubrica defensionis ratio a t . Faciliset expeditus ad dicmdum. Materia facilis ad exardexendum. 2. h n l r , comln, Indulgena, exorahllls, Iraitu6t, boa, P u z , binrvcillarrl. )( Faatldlorw. Facilem se omnibus prabere. Comes, benigni, faciles homines. Facilis parenset indulgens. FACILITAS, B ~ I * f. UoaceMr, bont/, iddg8~. SYN.Lenitas, humanitas, camitas, indulgentk Dlfllcdtar EPWH,Admira. bili* nimia. e N S : Qui di .ate rinci ibm a n t d l i t , factIit& i n K i s vi8,tur. !xer-da a t facilitas et &tudo animi. Quis congrrssum e ' u j quis faciiitatem semonis et humanitatis dnideravit ? FACINOROSUS, a, um, cid &u. SYN. Scetesw fla6itios2?&us : Cum facinorwi* aubcibus, injuriosishornini. bus ~ersariCf. Malus, Sceleitut. F ~ C I N U S , orla, n. Acfior~ bonne ou atau. va&; criruJor/w'I. SYN.FaAum ;scelus, flagitium, nefaa EPrnt. Civile, commune, crudelissimum, tetemmum, dignum, ferum ac immane, imprabum, inauditum, indi nissimum, indignum, magnum, malitm, manigstum, ma. ximum, misenim,nefarium,nobile,,multiss z p e lociscommemoratum, tetrum, turpisrtmum,vo. luntarium. PHRAS F a c l n u r atroclmlmup. admlrlt, il a contmis un crinu ipouvarrlable. Indignum, nefarium facinus fecit, commisit ; tetrum ac turpissimum facinus patravit, facinus in suos fcedum ac immane conscivit. Facinus flagitii plenuin ac dedecoris ab illo admissumest. Cf. Sceiua, F1a ittum. ~ 8 ~ s : 1. Ad s ~ e l e s h m ac nefarium tcinus aliquem adducere, i m ~ l l c r e ,incendem, Pou~zrr au c?f"tfl. 2. E ~ r e l u m f a a u m , odio# <fclut, d m r a 6 8 . F a i n u s pmc1ari=imum, pulcherrimum, re&issimitm iuscipere, conficere, efficere.Cf. F a c t u m FACIO. fPc18, f6cl. factum, ere, -a. Fbm, edc?~/C. SYN. Ago, efficio, conficio, pficio, pmsto, Creo, transigo, conflo. ADV. A b j d e , absurde, accurate, nmbitiose, amice mentionem aiicujus, ainplius, animose, aperte, arrogantius, aspere, astute, atrocius audaecr, belle hercle, benigne, breviter, calhde, caute, celenter, clernenter, commodo, communitcr, considernte, constanter, consulto, copiose, coram, crebriu~, cumulate, cu ide, curiosius, deco=.de integro difficilius, Jligenter, dissimulanter, diu dolenter, eeminate, egregie, el-nter, enucieate, etiam atque etiam,
faciliter, fallacius, familiarius, feliciter, fortiter, frnterne, furiose, furtim, rate, grayiter hostiliter, boneste, honorifice,!umane, jam dudum, ignave, immoderate, i m p s i u s , impie, improbe, improbius, imprudenter, im une, incontinenter, incaute, indecore, indo&e, inepte, indulgenter, inhumane, inimice, inique, injurte, inxienter, insidiosc, intemperanter, iracunde, justissimc, liFnter, prolixe, celeriter, liberaliter, libere, bidinosc, liquidius, longe, ma5nifice, magno re, male, malitiose, maturius, nmcimc, me!%, modice, moderate, moleste, muliebriter, mutuo, necessario, omnino, optime, omate, palam, parce, perbelle, p e ~ t c per, perrun, perpetuo, petulanler,fane, libenter, stremo, praclare, presse, pri em, probe, pro~e,prudentertpublice,pueriliter, ulcherrime, quam diligentissime, rabiose, r&e, ridicule, rustice, sapienter, scelerate, scite, sedulo, serviliter, similiter, simulate, sortito, splendide, statim, studiose, stulte subarroganter, tarde, tenlere,tcterrime, timide, turbulenter,turpiter, vafre, vehenienter, vere, vitiose, vulgo, sero. PHRAS. I. F a c dlligentnrquod l m p e r a t u m esi, f01'Irs ~rornptcrr~rnt cr pur h vous a cornmart&. Rem age, pro virili parte confice ; quas tibi imposui artes sustine ; mandata nostra exhauri ; no[ cornmittere, ut honoris nostri musa non libenter, et celeriter efficias; quod ruscepisti onus officii, sustinendum est; postquam subiisti hanc conditionein! proqissa tibi implenda sunt ; standum patlis ac promissir 2 . H a n e r e m optime faclea, voru fares &S-bieu crffr dosr. Rem optime tuo duAu geres; in negotii tratlatione, gestione solertiam unus adhibebis maximam ; prolixe, mor, cumulnteque facies; rem pro dignitate administrabis, curabis, eeoam dabis. A te res ista optime proficiscetur, et ad exitum perducetur. 3. Omnla quae vis favourhs. e l a m ja h a i lout cc que o o ~ s Omnia cupio,qua tu iinperas;obsequar voluntati tu=; omnibus in rebiis fore me in potes u t e cua scito; vincam ineis officiis cogitationestuas;mandata exhaunam; quzvis,qu;gque imperns, prolixe, cumulateque faciam, perficiam exse uar; postulata eragam; quod mandas, faaum et curatum Lbo. 4. R e r u m W t a r u m gloria odiosum m e facit, mes arh'ousghrusrs rn'ont valu l'rnvir de bien h s p . Invidiam mihi fecit, confecit, coniavit, peperit, concitavit, attulit ; in invidiam me adduxit. C t Odlum, Odlosus. 5. Quis hoc f ~ l7tQui a f d crlt~ Ad uem id maleficium peninet Z Quis auRor %elicti? Quis facinus istud conscivit, patravit? Quis dux, princeps, caput scelesti consilii? Q u z fax nefPni hu'us incendii belli, seditionis ? QUO *te produxit, profehum est immane hoc facinus? Cf. Cauaa. 6. ( 111s est f a c totum, VUU;.), cl& un facfotum. Omnium ruum a&or et administer est ; idem en, per quem, q u e volumus, omnia auferemus ;
,
,
rinceps est in amiCitia et gratia Regis; eri sui dextella est. 7. Omnla faclt arbli r a t u suo, ilfoif lout d sagrisr. Suo utitur consilio ;sibi uni obtemperat ; prater se audit neminem ; se unum adhibet in consilium ; ad arbitrium libidinenique agit omnia ; ut libido fert ; ut quaque in menteni, aut libidineiii venerint, ita exsequitur. Usvs: r. Facere aliquid humaniter, turpiter, studiose, libenter, consu!to,contra leges: Sumptus,caenam, impetum, SUI copiam, in~uriam,poema, versus facere. 2. riestimo, judico, rsttmrr, pnkrr. Parvi, magni aliquem facere. 3. FIngo,lnduco. su#poscr,fridrc. Plato facit Socratem disputantem. + Colllgo, cogo, sr procurrr, a#,iasser. Pecuniain facere ;manum facere, copias facere. 5. Affero. Infero, apportlr, ccaucr, fairt. Convitium, plagam, cadem, favorem, honorein, timorem, vim facere. 6. Execqw, pratiqucr, rxcrcrr. Piraticam, argeritariam, mercaturain, praconium, q u i t u m facere, fairr lr mdfirr de pirufr, fatw fa banqur, k corrrmrrcr, l'rtsurr, elc. 7. Sacrlnco, /aire un sarrr~cr. Junoni consules facere debnt. Rem divinain ad aras facere. 8. Patior. soufir. Detrimentum, naufragium, jaRuram gloria, rei facere. 9. Procuro, /aire* rrndrr, rxdculrr. Facere judicium, funus, justa. so. Flngo, slm u l o friwrirc. Facio me dormite. I 1. Convenio, partes alicujus ssquor,tfrr du @rfi de pqn. Mecum facit ;a me facit. 12. P r o m b cue, locrrfiotu ~livrrsrs: Compendiuin, conjetlurain, conjurationem, contumeliam, convitium, discessionem, exsccutioncm, fallactm, fideni, fcedus, fmgem, ftiganq gratiam, indicium, inetum, medicinam, opera pretium, obnoxiuin sibi aliquem, patlionem, pacem, periculum, verba, viin facere. FACTIO, a n l q f. Farfion,$a~li,liguc.S~~. Partes, aetta EPITH. Contraria. PHRAS. 1. Clvltas d l v l s a e s t i n d u a s fac%lont%, la vi& rsf divisdr r n &ux fartious. In 'duaa partes discessit, scissr est ; dissociati civium animi sunt, aliis has, aliis illas partes foventibus. 2 . Factlonl se adJunxlt, il se j o i p i t d cr parti. Illarum partiiim est; partibus inf&us est: ~artibus illis studet. favet ; r A a m illorum s G t u s est ;illorum partes fovet ;illorum partibus addiflus, deditusest. UsUs: Provinciam oer vim et faoionem obtinuisti. Respublica 'coitionibus faltionibus ue oppressa est. Adversaria faRionis duces. %f. Para. FACTlbSUS, a, u m , frrtrigant, fnrtirux. SYN.Seditiosus. UsS : Si quis potens et faoiosus. Cf. Sedttlosus. FACTlTO, as, avl, a t u m , are, a. Prah'quar, fuire rdfirr de. SVN. Exerceo, usurpo. ADV. Vafre oinnia. Usus : Accusationem, versus faRitare, fuire le rndfier d'accusatrur, a2 p07r. FACTUM, i, n. A c h . SYN. Facinus,
FAC
293
FAL
Usus: Hostem sibi facunde eloquendo conciEPITH. Ambitiosum, avarum, audacius, compune, crudele, turbulentum, tranquillum, clementissimum, egregium, extremum, klorioFACUNDYA, a, f. Famlf4 dJ4locrttwu, issimum, gratum, honestum, illustrc, improIlop~mcr.SYN.Facultas dissercndi cum graissimum, laudabile, luculentum, obxurum, tia. Cf. Elwuentia. plenum flagitii atque dedecoris, praclarum, a, um, f. &109Frnt, pecessarium, protervum, A u m , simile, singulare, tetrum, crudeie, ndarium R tynnnicum, tantum, tamque praciawm, turpe, utile, f. rZloquena honestum, versutum et callidum. PHRAS. F A u A R YI1s ~s m. 9 F*icanf drfaux; 1 F a c t u m s a n e egreglum edidlrtt, vous soUd. arlnd de/ .SYN. Milites falcibus a;rr fary unr & l k dion. Gloria plenum et fortihdinis facinus patrasti ;facinui nobile et a T ! L ~ C ~a d .if. Trornfiric, fmrbrr. commemorandum conscivisti : facinus ediSYN. Fraus, rastigia, doluc simlatio, ma&&, fetisti luculentum pla& ac divinum. china, f&ueus. Usvs: Ex fraude, hllaverbi t. Multaexstant e t agregIahomlnIsfacta, ciis, mendaciis totus constare videtur. FallaI'kistoiiru aous a tmnrtnis s u r crt rtommr&uuciam intendere in aiiquem Fallaciis circumr coupdrfaifsglorirur. Vigent etiamnum multa venire. Cf. Daclplo, Fallo, D o l u r strenue fortitemue fa& :ex immortalibus tot editis operibus,'ex ciarissimi.9 et amplissimis FALLACITER, D'uw manilrr tmmrebus, ex muimis rebus gestis, ex ingen#GUSC, UV~C ~5lfdt. SYN Dolose, malitiose, tium rerum monumentis, quibus magnam hAe, idsidiose, simulate %sus: Fallacissime orbis partem complevit, multa adhuc in mese alicui venditare. moria harent hominum. Ex tantis rebus gesFALLAX, *GIS, omn. gen. TYOI~I+IY, tis, quantas budere vix hominis, perficere fi~x,pCrja&. SYN. Dolosus, fraudulentus, sipene nullius sit, non pauca etiamnum in ore mulator, )( Verax. UYUS: Viciniam cupio non ae scrmone hominum sunt. Exstant hominis fucatam, non fallacem, non eruditam artifii non pauca fortitudinis exempla, monumenta ro simulationis. Malitia est versuta et Mlax virtutis ; partaruin, gestarum rewm, maxinocendi ratio. Astrologi vani, fallaces. Spes morum in rempublicam meritowm, editofalsa et fallax. C f . Aitutus, Declpio, F r a u a rum bello pnceque operum aquatus c e l o FALLO, 4 tl4fell1, falsum, 03 a , #m$umulus. Usus: Faffum illud per se przrdriqunnr n. Trompcr. SYN.Decipio, induco, clarum est et divinum. lllud pulcherrimum ftaudo! ADV. Dulciter homines, longe, opi: f & l u m , quod ex aufforitate senatus gessit. hione, multum opinionem, occulte, omnino, C f .F a c l n u s vehementer. PHRAS.r. UbI tal11 m FXCULTAS, a t l b f. Faculf4 pouvoit; plane, adilt, m a n u r sibl a m r r e conatus -4 ssibilif4; occmion. SYN.Commoditas, facia % qu'il z'a#qwf q u ' a le trotntpoit, il rssay<( itas, occasio, ansn EPITH. Absoluta et p r de N d o n w la niorf. Ubi se fraudatum, in fe&, agraria, aliena, bona, communis, grata fraudem induAum, fraude imtitum ;circumet ornata, p v i s dicendi et plena dignitatis, ventum, captum, deceptum ; 6Ais verbis jejuna atque niida, incredibilis, levior, ma n q induAum ;fallactis a veritate abduAum xnsit, major ac marurior dicendi, maxima, o b k t ~ , vldit, cognovit, intellexit, voluntariam sibi optabilis, oratoria; perpetua, poetica, popumortem afferre conatus est ! ubi fraus illi laris propria, non communis,quantulacumque, patuit : ubi maniksta fallaciie fuerunt ; u& aingularis dicendi. UsUs: 1. Facultatem l a dolus illi patefaAus est, voluntariam martem dendi expetere, comparan, Iigiri, su sibi consciacere, voluntaria morte vitam tare. Opes superbia materiem dant et acul abrumpere conatusest. 2. Fallere non wlmh tatem. 2 . Facultatem a d l p l r l , oblmir ttar j r a'aipar llhabifudc d r tratnfir. Nihil in me drrmission. Maenam in re difcillima facultaodiosum ac fallax ; absum ab omni dolo aniem consecutu< assecutus. Erit tibi, non mique fraude ;n d e n d i s fraudibus, parandis deest facultas bcnefnciendi. Habes facultadolis, struendis insidiis arsuetus non sum ; tem maximam. Est in te facultas maximn alienus sum ab arte simulandi ;non sum is ad rem perciendam. 3. Facultatem alicui pui fraudulenter agam, in fraudem impellam, adimere, eripere, cnlcvrr uru jkmnission. ucum faciam, in fraudes illiciam, verba dem, 4 Pratermittere scribendi facultakm, l a r i s r ~ dolis circumveniam. Cf. Declplo. Fraus, W s e r l'occasion d'krirc. 5. Am. rclentla, B x a y t a tlo. Usus : Tempus, curas litteris, h & a l rrritnrrl, capllcitd, wf. Facultas disaelusu allere. Spem de te meam, fidem fekllisti. rcndi; excellere in arte aliqua et facultate. Opinione falleris. Nisi me fallunt omnia. 6. DIvItlm, ricksses, bit=, Jorlunr. FaculRoscius socios induxit, decepit, destituit, tates magnas corraden, habere, au m.Tanadversariis tradidit, nini fraude et fallacia facultate, ingenii, gratia, coasih. fefcllit. Fallit meunor suxeoti o~eris. F Jlunt FACUNDE, lopurmtnrnf. SYN,Diserte. 1 oculi a c 'ftustrantur.
ri.
t .
F~CUN&,S,
~ $ [ $ ~ ~ $ ~ t
f"
vi:
. .
sedandam, mtinguendam ; moritunm brevi eam famam cxistimo, ncc avum latunun ; exstinguetur, apero, rumor iste bnvi, certe nihil vitium bkt. FO~~~,,,,,~~~, injus~tmr,,~. syN. raucus k L II.Fama~uexistimatione,rrno~, r ~ t a f i o ~ , t s f i m r , L o ~ ~ ~i.Famam r,gloi~~ ~ ~ l h usvs ~ i: H~ ~ ~falW ~ . memoria pr,,. captare, cLtmhcr. la glozn, iknbitionnrr. ditum ert Palw alicui assentiri. Famam aucupari ;inanem aucupari rumorem, FA.)U!$ a, u m , Faux, t w m N r . SYN. et umbrw omnes, etiam falsa gloria con. Adultennu,, mnu4 inani% )( Veiur. ; nomen captare ; famam expetere ; &yte,penplcue. PHRAS.Jana, faba colligere ventos onines rumorum ; avidum natura odlmub naturrllrwrml esse pmter modum gloria ;ferri incredibili mons obkWomcr qui rst tint,,~aux t t tmmc u ~ i d ~ t a tglorie e AmblO~AmbitlOs fucataQ vinutem quu u m t ? Ana, iupposita, supposititia vir~~~~C tutir npmier qUem caperct ? Quod Procul l tati xrvire ; fama s u a parcere, consulere fainam non abjicere; famam tueri, conservare, ~ ~ ~ ~ a ~ m $ tenere ~ ;fama ~ :rationem q ~ ~ antiquissimam ducere. ert, niri falsum et imitatione simulatum, ct Curo. Famam conMcutussst C ~ = J a'Wkllrs. Com~lex'Jsfalsa benevonullam, ifa acpuis qutlq~rgloim.paucomm lentiaexstitemnt in amore simulato. Falrus dierum studio conKcutus est, ut diquo apud rumor. Sper falsa. Falsis et mendacibus visis homina loco ; ut memona ac nomini hominer conciliarc. Qua ratione vatant, et ,jUs bonos haberetur ; ut fama,,, nomenque mcntita et falsa et erroris plena sunt. colligeret, sibi conficeret ; ut aliquo numero FALX, falo14 f, Faux. 1Ue arma mtit, esset ;ut diquid existimationis habcret apud cornua, tubas, falccs. homines ; ut aliquem inter homines locum FAMA, m, f. Rtmmmd. SYN. Opinio, obtineret ; ut aliquam sibi adsciscemt existimationein ; ne prorsus jaceret ; ne pronur dstimatio, nomen, remo, prsdicatio comigfiobilis, vilis, abjeflus, nullius honorir ac memontio, nominir celebritas Jermonls celeno ninis esset ; ne nullo plane loco esset ;no britm, rumor, ventus quidam popularir. ejus esset inter homines obscura aut infima EPITH. Admirabilis, antiquior, bona, calamiconditio. Parumper illum honestavit ; aliquo tosa, communir, constans, falsa, forensis, in numero constituit;aliquemilli locum tributt, frequens, g r a y gravis illustris, incolumis, roinparavit, pcperit paucorum dierum stuintegra, pwcnnis, po uiaris, temeraria atque diuin. q F a m a honesta oulvls e x o p t a n d i inconsidernta, pmc!wa, siimma, tristis. est, louf hor~nrr foil tIniw uncbon~c~cno<t~~PHRAS.1 . F a m a est. orc di< on r m f r . rmlr. Id est cuique optandum, ut bcne audiat; Emanat fama ;in vulgus exit ;emanat rumor; ut honertam femam, ut egregiiim nomen, ut in omnium o+ ac sremone est ;rumorir ali. bonam apud homines opinionem conxquatur; puidad nm irRluit ;mrpit latius etsi perohcura ut ejus nomen fama divulget, circumferat, citama ;ditrtur. dissipatur, convalescit rumor; ciiingestet, per orbem terrarum dissipet ;ad audimus $ed adhuc sine capite, sine au'ore, ultimas terras prorchat ;ut nominis ejus fama rumon nuntio ;multui eit scrmo. Res sermocelebretur ; sit in ore omnium ; ad efteras nibus celebnntur. i. F a m a d e re vulqata terras p e ~ e n i a t , pervadat. 5. D u x e r a t w t , Ir brvll r'rst rCpa~)du.Constante fama, ra f a m a inolltur, &aif un ~ ~ ~ n it~sfrr. omniumque sermone celebratum est ;multa Tcrras ac mare fama nominis sui implebat; pertulit ad nos rumor ;fama ea, nescio unde vagabatur nomen ejus longe h t q u e per nata, mox totum imperium pervasit, praqraomnes gentes ; illustris erat et pervagata vit ; fama de re percrtbuit ; communi fama nominis ejus fama ; in ore atque sermone atque sermone accepimus ;fama erat ;rumaoiiinium praclara ejus virtus versabatur ;per rir n d o quid nos aillavit ; calent etiamnum omnes gentes fama virtutis ejus volitabat ;in fe~C0tque crebri de re rumores, qui ad nos ingenti gloria apud omnes gentes erat. emuunrnt ; dissipatiis late sermo, dissemiCf. Celebrls. 6. S i t u l s ffiriptls u l t l m a m nrtur, dispenus ea de re est ;ea fama ante m r n u m impones, f a m a m lmmortalem aliqwndo in urbem penetraverat; ad nos habebts, si vovs ?nctfrx /<r drrni2rr rnain d perveaerat, venerat, manaverat ; incerta, vos crifs, zlotts atrrrs wnr loirr ~ftmrllr. Si multa vulgo iahbantur ; nuntii varios sertila scripta ad exitum pcr&ces, immortalis mose. cxcitarunt ; res ea dudum e a agitata erit fama tua ;perpetua, aterna erit ;nunquam xrmonibus dissipatur tota urbe rumor est : discunit tota ur& rumor ; fama ea diu teniiit ; deficiet ;n~n~uamconsenescet, nunquamperiVulnrtur late rumor est. Cf. Rumor. a. Fabit ;nunauam obscurabitiir :nullo tempore exstinguetu'r ;nulla temporis diutumitatc obscum c m e a m p u t o non fore d l u t u r n a & , j r rahitur ; nulla dies famam tuam terminabit 2 nrr que cr bruit na dnrrra @S lomgfcmps. nullum temporis spatium circumscribct, nulla efrigcscet, opinor, brevi ea fama; evanescet; h m a m u m rpero, propediem reprimendam, 1 iemporis vetusta$ cori'uinpet. Vigebit in
FALSITAS,Itli, f. FaussrtC, rnmrongr. SYN.Vanitnr. )( Verltas. USUS: Falsita
ailterinam
$2;g",yNnErify$!
p ; " , '
,ziii
FAM
395
FAM
omniumtempo~mmemorianoministui fama ; omnis te posteritas agnoscet ;tuas laudes excipiet ac tuebitur omnis posteritas; de teposter i m omnis audiet et loquetur ;immortalitatis pramia consequeris ;non simul cum corpom nomen tuum mors exstinguet, delebit, auferet; nomen tuuin immortalitati commendabir ; iminortalitati donabis ;ab interitu vindicabis, in hominum memoria retinebis ; eterna laude illustrabis ; nomen tuum nulla delebit oblivio; nulla rtas, nulla posteritas de tuis laudibus conticescet. Cf. Gloria. 7. M u l t u m d e boni virl f a m a an%LsIt, if &a*c@ rrnotrrtrric dhomwrr dt bien. H a m t ad metw fama boni viri ; non P N m de fama i f l i a t d e t r a b m ; non defue% qui f a m m ejus detererent, attererent, de~ecularenty, laderent; qui fama eum s ~ l i m e n ; t qui incon: stantie famam ei notamque inurerent ; qui nomini ejus oficerent ; labem infemnb aspergtrent ; dedecus inurerent ; ~*istiiiiationein ejus deformarent. Cf. Detrrho, Calumnia. 8. F a m a m m t i t u e r e * /U gloirc, rihabifittr. tnustam fame macu1am detergere ; insontis famam vindicare ; violata? existitnationi satisfacere ; viobtz fama injuriam sarcire, resarcirc. U S I J ~Con: ficienda est fama bonorum, q u a vere sola lona nominar otest. Hominis inconstantis famam subire. {ama illius agitur, sa &loirc cstrn jcu. Omnis ingenii fama mihi abjicienda cst, i/ mcfar,l r m c r r d ma rjtttatiou dr tdrnt. Cf. Oplnlo, x l s t l m a t i ~ . F A M ~ ~ ~ a C ! U ~ ,Afam$ famCIiqttr. SYN. Qui edendi cupiditate agitur. FAMES, 1% f. F&, a w i tJaminc. SYN. Appetitus cibi, esuries : ;trm :annona cantas. EPITH.Integra, vetus. PHRAS.1. F a m s i m e vexat, f u i aim. Fame premor, conficior suffocor; essus inedia sum; inediam rix jam fero ; fames me urget ;fame maceror; vacuus niihi venter crcpitat ; medullam ventris perrepsit fames; stomachus exinanitus turbas dat ;p m lame vix spiritum traho; exinanitum ventrem, sed famem integerriaffero, apporto; demensum suum venter flagitat ; extremam sustento famem. 2. f a m e mortui sunt, ik rr~aunrfunt k ainr. E vita per inediam discessere; confe i fame mcatique sunt; eneAi ame smt, jugulati, suffocati ; fame absumpti, consumpti periere ;fpme exstinAi sunt, extabuere. 3. F a m e m rsdablm u r , nous afiisrwns m t r r jairn. Famem la& tolerabimus, depellemus ; famem'laAe propulsabimus, famem cibo explebimus, aaturabimus ; desideria naturie explebimus. 4. Longa aiccitas f a m e m invexlt, une Ionsdchrcssr a c a t t ~ i Iafaminc. Artiiorem 'civibus annonam kcit ; cwlestium nquarum inopia laboratum est annona. P u longam siccitatem fntmenti erat cum summa caritate inopia Longa siccitate faRum ea, ut l d o r
annona necdum rcdiret ;ut annona premente in urbe tnpidatum sit. Cf. Annona. USUS: 1. Cibi condimentum fames. Obsonarc famem, rxcitrr I'a#pItit. 2. Caritas a n n o n e , disrttc, famine. Qui in fame frumentum ex. portare ausus est. FAMILIA, f. Fa,ni//t, muison, SYN. ~ g n ~ cognatio, t i ~ , stirps, do,nus. EPITH. ~ b j ol,,curu, ~ ~ acerrima, t equestris, sevenssimii ad judicandum, iegra, amplissima, cla"sgjmo, conmlarig, diversa, florenthrimb funest., gbdisto"a, speciosa, nobilis,glonma, honesta, magna, maxima, nobilissima, p t r i prPto&, pura, summa, tanta, tata, vera, vetuquniversa, urbana Usus : 1. Unus homo familia non est. Familia constans et p v i s disciplina. In hlios! sn( Laelionim familiam insitur Vetus, illustns, ampla familia In familiam dicujus se conjicere; in familia \-nire, adoptan, recipi, inse", ltrr &#ti, r q u d - m famiIIl. Nawi Epmilia anti u i r g i m ~ secta, dfii,+i<, tici in plures quasi familias divisi sunt. 3. Ser,orum n u m e r u q domcstiqurs, seyyitryrs, rm~oyrs. Hominer conjugum, liberorum et. familiamm SuaNm causa frumestum condunt. familia. FamiliPnl ducere, lhr d la tt&,Mr Ir#rrmirr van Pater, niater, fi. liudamilia3#lra &fatni$;, ';tr/c. FAMXL'IARIS* e gen. com. FflmiIirr, SYN. Familiaritate conjunCfu%necesssrius, intimus? domerticus, qui in intima alicujus fnmiliintate versatur, USU conjunhs. EPITH. Familiares domestici, intimi. ADV. Maxime, valde, omnino. PHRAS. F a m l l l p i l r m l h l eat, i rst r l t o ~ ami. Multos anno. utor eo hmiliariter, isque me vicissim. Valde familiariter eo utor, ut nec familiarius ullo, nec libentius. Nihil a t nos!ra familiaritate conjunttius. Quotidiana mihi cum eo conjuntio est e t consuetudo ; ar&issim;i necessitudine, vinculis a&issima ikmiliaritatis conjunti sumus;alteralterifamiliarcsadmodumsumw; mutuaest inteanos, eaque summafamiliaritas. Multos annos m a p a mihi cum eo a m i l i i tas, summus mihi cuin eousus, summa mihi cum eo familiiritatis consu+tudo intercasit, multis abhinc annis amicitia nostra summam ad familiaritatem pervenit. Cf. Amlcui, Amicltla, Conauetudo, Inttmuq N ~ ~ ~ ~ l t USUS u d o: Romo . familiarissimua, et mihi omnibus rebus conjunttus. Familires cum altero conferre sermones. Res familiariret domestica bene 8tatuta.Fieri familiirem alicui. FAM~LIARITAs, &ti&f. Amitii, Iiaison; inlinilr: SYN.Usus, consuetudo, necessitudo, conjudio. EPITH. E regia, eximia, intima, alicujus cum aRquo, muima, mworabr, nimia, notissima, pervetus, sum. m&,tanta. PHRAS.1. (Famlllaritatem o u m 1110 fecl, VuU;.), sr Iuv avrc qqn. Familiri. t a t a cupr illo contraxi, conflavi; mpgnri
leripte-
FAM
296
FAS
amiliaritate me cuni illo conjunxi. Cf. AmiF A R , farrlq n. Bli. SVN. Quidquid fruc i t h m contrahere. a. I n h m i l l a r i t a t e m gum terrafert. Usus : Farris seges. alicujru venire, r r ~ h c ~ h e fDatrriciC r dr 99% FARC~O, 1% fami, fartum, tire, a, i n familiaritatem penitus intrare; ad ~ ~ C U J U S Rcrn#ljr, bbmrrrrr.SVN. Implm. U S ~ : S pulfamiliaritatem se applican, se dare, se invillus rosis fartus. Cf. i m ~ i e o . rinuarc, se immergere in consuctudinem FARxS*fatur* sum* fad. d. Cf. In amicitiam venire. 3. I n farniiiarianom. for. Puridr. SVN. Loquor. ADV.Probe. tPtealicujuiveirari,CmI,infitmJcq n.Est USUS : Aiunt ex oraculo ita fatain Pythiam. intiina cuin e . "d "Os ita fature tem cum illo habeo; familiaritas mihi cum FARTOR, ori% m. Cclui 9ui r * P @ i m i11q eum officiis ejus multis, tum consuetu&S vo/ui'Ir~. SYN. Qui lucanicas facit et fardine quotidiana sic ut ,,ihil hac cit, r i r ~ qui aves arcit et saginat. USUS: C ~ I trP familiaritate conju,&ius. Recepi homiIarii, lanii, coci, fartores. Fartor scelerum. nem in familiantatem: familiaritate devinxi. Familiarimte con'unaus sum iili ; cunl e0 FAS, indecl. Droit,jurficc. SVN. Jus, quod h i l i a r i t e r vivo; inmiliaritnte implicitus sum licet. Usus : Jus et fas omnc delere. Si hoc tanta, ut revocrre me non possim: intime illo diAu las est. Clodium nihil d c l e b t , quod utor ; nec ab illo unquam recedam; nemo aut per naturnm fas sit, aut r leges liceat. mihi carior; nemini magis studeo; eum omniQuoad fas cst, quoad licet. lu e ! ?fa% b u a in familiarite antepono; duduiii al> eo in jure seu injuria; per q a a , per iniqua amicitiafamiliarisjura ad<tu&ussum ;duduin C t Honeatum. familiarir haberi, et in arcanos sermones FASCIA, ? , f. B~,,&, rnvrloppr+y f c ~ a i CQP~US sume Cf. Amicitlam habere jarttbrr, &J firdz (srrvunt dr bar). SVN. Fasc u m altero. Usus : Consuetudo familiarica, . i z . usus: pedes vincire fasciis. tem inducii,constat, Cf. Nec-itudo, FASCIC-LCS, m. Prfilw,,cf. usus: Usw, Conjunctlo. Fasciculus Idterarum, fiassc dr IrflrrJ. AliF ~ M I L I R I T E R , E n uttti, umicafrquid in fasculum addere. Fasciciilus florum, -f. SYN. Libere, amice. Usus :Cumaljquo OJU~U~:. licentius, liberiuq familiarius, amicissime, FASCINO, as, avf, atum, are, a. ckr. wlutiore animo viwre. mer,/<urinsr. Usus : Oculis, lingua fascinarc FAM~SUS, a, u m , Di ami, drric! SYN. aliquein. idamis. USUS : Mulier &osa, libelli faFASCI~LS, arum, f. pl. B,+~ m-- S P epi~ mmatii, in aliquem vulfrr jumbrs). SYN. Fasciz, crunim integumenp t a , PmE* ~ ~ n t ~ ~ C e h l- i ~ ta, ~B e ~ i r s Purpuratr . Usus : Purpurez rasf a m k A d l a u d e m perperam adhibetur. muliebrer salea. FAMOLA, m, f. S r m n t e . SYN. Antilla FASCIS, i g f. F h a u . EPITH.Fasces U W s :Virtus famula fortuna. cruenti,ordinarii,formidolosi, laureati. USUS: #rtrur~ F X M ~ L A R I S , e, en. com. p c ~ c l m , Fasces pratoribus przferebantur, ICJ lrrurcri<tie?bf #rr'cds dc~fuiscra#.r. & srrVjfCIIr. SYN. USUS : Famularis vertia FASTI. brurn, m. l. Fa&$, c a l r d r i e r FAMQLAT~S, m. srNifYdt, ~JC/,Z- rlrs /i'otnui>is. SYN. Libri, in quibus diei c$usque et anni res gesta continentur. (VVW. v. SVN. Servitus. USOS : In famulatu aliCalendarla, Diaria.) USUS : In fastis Rruti cuiui e s * . Mirer virtutis famulatus. servieiinomen adscribendum curavi. Gratissima viti;voluptnti. Roria iiiemoria in fastis ut esset nota, feci. FAMOLOR, aris, a t u s sum, ad, d. Consules non modo ex memoria, sed et fastis &fm rrr savicr, 2 f n do~rusfi'gut.SYN. Servio. eximendi. Usua : Qui pr&esse debercnt, famulantur. FASTIDIO.is, Yt, vcl ivi, t u m , Ira, n. Cf. Servio. et e Avoir du digoll, <ic l a r # u p <idFXMOLUS, 1, m. Scrvitrur, rsrfavc. SYN. r f u i j p r , t~a#riscr. SVN. Fastidio a cior, fasti. Pedirsequus. Usus : Adhibeant heri savidium ad rein habco. )( Deleoor. P ~ R A ~ . tiam in famulos, si aliter teneri non possunt. Fastidio aisentatorum omcia, & ~ j t z f f r u t r C f . Servur. tuercmpiir~~nf l &rolf. Molestiamcapio, moFANATICUS, a, u m , Fanafiqur, J U # ~ - lestia afficior ex assentatorum officiis; molessrirw. SVN. Delirus, furcns. USUS : Homo tiam mihi exhibent ; satietatem pariunt, dant, uipentitiosus et fanaticus. Cf. Inaanucl. faciunt, afferunt repetita asscntatorum officia; onen sunt ac tedio; fastidium, tadium paFANI~M. 1. n. Trm#&. SYN. Templum, riuni, afferunt ;stomachum, fastidium movent loetu nligimus. EPITH.Antiquum antiquisinania Serborum officia; molcstiam asper unt, simumque; religiosum. Usus : Pro fanis et creant, faceasunt tot assentatorum oAcia; delubris pugnare. Athenienses fanum contutadiuni me capit tot inanium oficioruin. m d i a et impudentia fecere. Cf. Templum.
famifinnta-
gr
(w
F AS
297
-
FAU
Cf. Tmdium, Odloaur USus : Non solum improbitati irasci, sed et in rrCte factis fastidire. Cf. Satietaa F A S T ~ D I ~ SAvrc E , dlgodt, w c c ddain. SVN.Ambitiose, lente. )( Cuplde. Jibenter. Uss : Prudentius. ve1 invitius. ve1 etiam fastidiosius facere aliquid. Tum e i o stomachans prope fastidiose. Diligenter, ac . . fastidiose judicare aliquid F A S T I D I S ~ U S ,a, .um,, Dgodt; d d a i p u x , mprrbe. SvN. Difficilis. )( Appetsns, cupldus. ADV. Sane. Usus: 1. Crassus in incipiendis causis fastidiosior. 2. Abhormns, qui #rouvt du ddgodt p u r , qui d&ipc. nmo litternrum tnstidiosur. 5 Inaolens, iirsolcnt. In aquos et pares fastidiosus. Cf. A r n o p n a FAsTf DIUM, 11, n. Digorlt, nrrrui. RAD. ex Fastus et Tmdlum. SYN.Offensio, t i c dium. )( Appetentla, cupfdltas. EPITH.Delicatissiinum, ingenuum liberumquc, insolens, minimum. Usus : Magna insolentia hominir, magnum fastidium. Magnum horum, si arrogantes essent, non possem ferre fastidium. Ab aliquo celeriter et satietate, et fastidio abalienari. Cibi satietas et fastidium. Depellere, scrr levare fastidium. Cf. Fastidio, Tmdlum, Satletaa FASTIGIUM, 11, n. F d t r , somm@. SYN. Conus, culmen. PHRAS.Ad fastiglum dom u s evadt, ils'cnfuit a# sommct dc kr maison. Fuga se abri uit ad summas d e s ; abdidit se in summas a&,; fuga se contulit in summaa d e s ; fuga evasit-ad superiores d i u m partes. Usvs : i. Capitolii fastigium. Te&um muitorurn fastigiorum a. Flnls,Jn. lmponere fastigium operi inchoato, mtftrc commc Ir couronrunrcnt, (tcrtnirur) un ouvraqt. FASTIEO, as, avl, a t u m , are, a klmr cn infc. SYN. In fastigium erigo. Usus : C o c in modum meta in aciitum cacumen fastigatus. FATLIS, e, gen. mm. Fatal, nrcsscllcllrc. ~ n r q u i f i r Ic dcstin. SVN.Ex omni aternitate defiiiitus et constitutus. )( Voluntarlus. Usus: C a u w fatales, fatalis necessitas, vis, casus, eventus. Hic annus fatnlis videtur ad interitum reipublica. Clodius fatale portentum reipublica. C t Neceirihs. FATALITER, Fatalti~ent. SVN. Necessario. Usus : Omnia, q u a fiunt! ea ab omni seternitate definita fataliter existimant. FXTEOR, erls, f a r r u s sum. erl, d. A ~ w t r .SVN.Confiteor. )( N e g q iniiclor. ADV.Acute, satis apcrte, plano. PHRAS. Tand e m fassus est dellbtum, m/n if nvoua 3on c d m . Expressa tandem ex eo sceleris confesrio ;adduAus ert ad faAi confessionem ; fassus est de suo crimine ;patefaAum indiciis, ipsiuqw conkssione crimen est ; tandem KK i p x indicavit ;patdaAus est indiciis et
confessionibus suis ; illud jam noii obscure rze m tulit, admissum a se facinus. Usus : !Ion aolum fateri,. sed orofiteri aliauid. et m . m fem. FTIDICUS, a, u m , Dcvin, drvr'nercssc. UsUs : Anus fatidica. Fatidicorum et vatum d a t a incognita. F X T ~ G O , avl, ~ ~ ,atum. are, a. Fat&utr. SYN, Defatigo. PHRAS. Fatlgatus opyldo m l l a ast. cr soldat cst harmsd & fuh'guc. Vires militem lassitudine defecerunt ;fessum cursu Corpus trahit miles; de via kssus procubuit : etuxere iam lassitudine vires : cursu exa~imatuset lasritudine confe\us ; longa via lusum reddidit miliiem, longr defatiyatione militi genua succiderc, lassitudo iiiilitem tenet ;militi l o n p lassitudine membra fluunt, arma labant ;itineris longitud0 militem in languorem dedit ;miles in o p r c longinquo, et itinere scsc trivit ;miles vinbus exhaustus est ;quidquid virium erafliliti, in longitudine itinens prostratum est : ddatigatione continuati itineris miles graviter aeAus est ; itineris labore fraAus est miles. Usus : lgne fatigatus. F~TISCO, 1% em, n. Sorrvrir; se fati$urr;r'CpUisrr, s'ajiuiblir. SVN.Deficio, vitium acio, labem facio. Usus : Natura atqte fatiscit. Murus fatiscit, labem facit, vitium facit, sc mvauc. Cf. Fatigo. FATOITAS, a t i q f. Sottisc, iinpdrlinrrrcr. SYN.Stdtitia. Usus: Ostendit, non hanc im~rudentiam. aut casum. sed inritiam..nenii. , ientiarn, faiuitatem nohinari debere. FATUM, t, n. DcsfiIrrr,sorf. SCN.Vis fatalis, fortuna, fatalis necessitas ;series causarum wmpiterna ;causa e t e r n a rerum f u t u r a ~ m ; causo immutabiles et eterna ;causa: inclusae in rcrum natura. Fati vi8 inexsooerabitir, cujus 1 - immobilis rerum ordo Gritur. k t e r na constitutio. )( Consillum. EPITH. Extremum reip., grave, miserum, funestum, pernia , .
ciosum,publicum,sin~lan,supnmum,totum. USUS : r. Fati necessitas, quod a DE0 designatum et cnnstitutum est, ut eveniat. Fato aiunt fieri omnia Fati vis inexsuperabilis. Fuit hoc fatum meum. Hoc sum fato natus, j c mis dparr ct hstin. lllud fati est, hoc consilii. Fatuh illius fuit demergi. Dii omni ratione tata flexissent, mutnsxnt. a. Infortunlum, acIArnf, fatalill, malAnrr. am fatum reipublica extremum impendet. eo fato omnes comistis. Vatlcinlum, Waiiction, omck. Fata Sibylana. C t Neoeailtaa FATOUS, a. um, .%t, imprrtiwnt; fou. SYN. Stultus. ADV. Diutius, cum periculo, plnne. Usus : Non modo nequam et Uiiprobua, x d fatuus et amen% Puer fatuus, et non gmvis, nec continens. Cf. S t u l t u a FAUCES. l u m , f. Garirr, gwgr. SYN. Angustia: gutturis. Epim. Impunssima.
FAU
298
FE&
aut tempus ;nullum studii, officii, observantiac. genus przterrnitte:; prasens tibi ubique autloritate, studio, gratia aderit. C t Gratlo-, sur, Favor, Gratia. Acceptus. Usus:Saluti, dignitati, honori, laudi, industria et gloria t u a mirabiliter faveo. Favete l i n p i q g 4 1 . un nli u x siknct. Favere alicujus volunta7 ti, et a$tttorem esse. m, f. C C ~ ~&&S; CJ ~ c cFAVILLA, ~ S . c&. USUS: ConteCtus mis - e se favillam di"utiL FAVONfUS, 11, m- Z ~ Y SYN. ~ C Zephp . m* Ventus a b o c a s u flans. FAVOR, bris, m. Fa~tnrr, bicnvcilla~~~,. ' fauairnldr/ci&IrursacfionsAtrtfftfwnrult. svnrhfhie. SYN. Gratia studium. aura c u i ~ :"que f o h iri soit bon, htrrrmx, faoroblr t ;u&e popularis, prospr flatus frtuna, be. nevolentia. )( Invldla. PHRAS. I. Pst i n forfun. ." Cf. Felix, Fortuna proapera. Oriq ~rlisu*. m a x i m o favom a p u d P l n c l p e m , iltsf fort avarrt ntu ~ cbonius s grncts tiu SYN. Studiosuytronus. EPITH. Improbis- , Summa a~ud P f i n c i p p t i a valet; florrt: simus. UsUs : ulti sunt cupidi tui, multi p m aliis gratia Principis; in a m o n d delisiir fautoreshudis semper fautor et ad,uest Principi ;ptimum in gratia Principis locum exstiti. cpnsiliorum tuorum dignitntis fautor et ampiificator. f. Patro- , ~btinet; magna apud Pnncipem caritate est. Cf. Gratlosus. z. (Ille hoa pro l a v o r e nus, Benevolur habet, Vuu;.), il rcgor& cela rotnmt rrnr F A U T R I X , l c l 6 f. Crlk fuifo7ro&v fmtttc. In summi beneficii loco ponit; inter wnL pr0t1rfni.t. Usus : Amicitia: fautrices ' beneficia refert, en res apud fidel~s~m voluptatum. a illum non vulgaris gratia locum obtine; 3. Populi favoram captat, il rtchcwhr la F A V ~ O ,en, favi, f a u t u m , ere. n. Favo&m. SYN.Studeo, amo, com leflor; aquus fmcyrpopulairt. Aucupatur gratiam po ulit. ventum popularcm qucrit, ubique col&it ; sum alicui, aquurn mepr~o.P(Invld&,odi. captat auram popularem; in gratiam populi ADV.Aperte, mirnbiliter dignitati, mire, valise ponere, vul$ gratiam inire, quarcrc, bemdbsime alicui, vere. YHRAS. 1. F a v e t tlbl volmtiam collrgere studet. Cf, Gratia. Fatota civitas. t m t t la villr vows rst/uvorodlt, Veo, Benovolentia. USUS: Ewn amorem, vous apProuvt, ttous aimt. Mirabilis te bonoet, ut hoc verbo utar, favorem ad consilia adrum vuorum benevolentia comitatur; ardent vocabo. omnes studio tui et ainore; tua causa volunt cupiuntque omnes; uteris populo piane tuo; F~V~RB~LIS e,, gen. com. Birnvdcwstimationis tuae cu idissimum studiosissilanf, b h dzs S. Usus :Aunm fav~rabilis mumque haba popukm totum ; honori tuo w ~ u l ex i ~iC&ftorir invidia wtiit. * omnea velificantur; divino omnes studio, conFAVUS, 1. m. Rnyon dc &-l. USus: e s stanti benevokntia exsistunt; tui honoris faufavos fingunt. torea habes plurimos ; honestissime tibi cuF A X , flcls, f. Towhr SYN. Tzda, funale. piunt; tuorum studia ardentia habes; gratiosus Usus : Ardentes faces ad rcipublica incenes omnibus ;aniino in te sunt singulari ;benedium furiis Clodianis ministrabat, in vici. voientia te summa compleCtuntur,inclinatione narum te& jaflabat. Malleolos ad incenvoluntatis in te propendent; omnium animi dendam urbem, facesque comparabat. Non ad dignitatcm tuain sunt propensi ; plebs sunt parvis in rebus adhibenda h a dicendi omni te favore coinpleflitur; tui sunt omnes, faces. L)olorum faces admoverc. Ad libidinem tibi gratifican cupiunt ;in te civitas versa est facem pratferre. Antonius omniuni CIodii intota ;ita eusi sunt in te omnes, tanta et tam cendiorum fax. secunda in te voluntate, ut studia omnium in FEBRICITO, as, a v l , ara, n. Rvoir te unum inclinent, respiciant ; firmissima hola j)vrr. SYN. Febri corripior, v t l tentor. minum benevolentia munitus es ;cives omnes Usus : Febricitavit aliquis, ve1 inhomtir unice tibi sunt dediti. z. Pleba ttlbl favebit. Febrlr h H D vow occycilkra avtcfuvtur. leb bis .F E B R I C O ~ A , m, f. Pcfift *re. SYN. gratiam unus maxime fercs, civitas omnis in hla di itate studia sua figet omnia, ejus stu- , Commotiuncula. EPITH. Assidua et satis molesta. USUS : In febricdam incidi Satis i 0 0 u 1 d i ;0 1 1 inolestam. industriam, curam, operam, diligentiam ad honoremac dignitatem tuamconferet ; nullum FEBRIS, 14 f. F i h . S m . Febrida tertiana, quartana PHRAS Fobrl laNrat, in te ornando, honestando, colendo locum,
Usus : 1. Pmdam lupo ex faucibus eripere. 2. L w u r augwtue, #UJs<~gr dfroif, forge, &#U. Corinthus perita, in anpstiis atque in faucibus Gmcia. J. Periculum, h g m . U r h m ex hoitium impetu, ac totius belli ore a c faucibus ereptam rcstituit. 4. Aditus, m m f n n . Sedens in faucibus macelli. Pateh&is orci, teme faucibur Cf. Angustia. FAUST, ~ ~ ~ u ~ H J c I ~ ~ c ~ / , ~ SYN. v ~ c Fortunate. Usus : Fauste, feliciter. - prospere - . FAUSTUS, a , u m , . ~ n r r r u x /nr/u,r/, , r SYN.Fortunatus. Usus :O nox fausta %f?Ii Puod bonum, fclix, faustum fortunatumque sit, veteres pmfabantur, frs ancirns
FEM
3O0
FER
Redundu pedibur, feminibus, cmribus. FEMINA, e, f. Frmm. SVN. Mulier. EPWH, Bona, et locuples, santiissima, optimq pmstantissima, primar+ pn>batissim . et rummo loco nata. Usus : Prudmtissi. mp, diligentissima, eximia forma, et summo loco nata femina. Cf. Mulier. F~MINEUS, a, um, D ~ . ~ vSvs , ~ : Femineus plangor. F E M U R * arls, Cui~sr (Parfi rxlrm). SYN. Coxendicis pars exterior. FENBSTRA,as, f. Frdtrc. SYN. ~ X U S aperius ad lumen accipiendum, ad admittendum solem, diem. USUS : Fenestramm angustias reprchendis. Latis luminibus fenestra:. Oculi quasi fenestrae animi. FENRBRIS, e, gen. com. @tic m m u P w n , uswrairr. SYN.Ad fenus pertinens. FENERKTIO, bnis, f. Action d r p r t t r r d uwrr, usurc. SYN.Fenoris exercitatio, pccunienundinatio. Usus : Non hoc beneficium habendum est, sed feneratio. Feneratio pecun i a publica. FENERATO, d YSYIC. Usus : Pallam fenerato abstulit. FEN2Ri(TOR, arls, m msurirr. syN. Qui fenus exercet. Usus : Feneratorum quastus odia hominum incurrit. FNEROR, arls, atus sum, arl, Pr2SYN. Fenor do, fenor loco.Usus : & , d Non ur ,,,Lsco,,,9,ons #US&S birnfits.Pecuniam centesimis fenerari. F e N U S (fasnus), oris, n. Intr2t dr Parp n t , UJY~C. SYN.Usura EPITH.Grave, grande, iniquissimum, perpetuum, toknbile, Usus : locare argentum, p,.*,w d intJrtt, pecuniam gravissin,o fenore fen0i acciFre, rm)nlier. F~~~~ iniquissimo tnicidare civeq accdlrr ks cipor in,BCf rworbi,an,. cf.Usura. FERAs m* f. Bi/cf(Mcc. sYN. Uaus :Fere rationis et orationis expertes. PERALIA, brum, n. pl. Fhnlies,/cle~ m h n m u r &S &s. Dlsa e r a n t dila maniba conmxratl, quod a d tumulo. e ulu ferrent lblWe agitarent. d u s : Fcralibus przefeh est. FERAX, aols. omn. gen. Frrtilr. SYN. Uber, secundus, fertiliq frugifer. USUs : Nihil fencius ingeniis. Cf. Fertllla IrRCOLUM, 1, n. Braacurd sur l q u r l on #ertaif Aanz lrsprocrssions lts d#ocilts ar &$ odjcts @ # s & ; par rxt. plut, scrvicrs fd tablt). USUS : Pompnruin fercul~ssimilis. ta lento gressu ingrcditur. FERE, Pnsgw. SYN.F m e , propemodum, prope. PHRAS.1. Slmllltudo fere m e
time). SYN.Coxendicis p a n interior. Usus :
FEMEN,(anom) In1s,n.Cuissr(pOr~iin-
, -
fefelilt, la rrssrmbl~cr m'aprcspur frotnpc, Propius faCtum est- nihil, ac ut alterum pro altero compellarem. Prope erat, non multum aberat, parum aberat, ut me similitudo vestra falleret ; haud procul, minimum abfuit, quin similitudine vestra fallerer ;pene, pmxime me similitudo wstra fefellisset. 2. Sedftlo fere orta eaet,l a d d i ~ ~ a l f a i f c o m m e w r Prope r. seditionem res erat ; quid propius fuit, r m , discordiis mirerentur i res a se~ut . omnia spettabat. ditionem Jam in eo res erat, ut mditionibus omnia arderent. 3. Quingentl q u a t u o r fere M U C ~fuere, ~ jly d fiu p r 2 s s q b~cs.~s. Ad uatuor et quingenti saucii fuere. Usus : r.q>robabile est, quod fere fieri solet. Nihil aetate, aut ferc nihil differunt. 2. Tantum, snrlcmirl. H a x fere dicen& hbui. 3. P r o f e c ~crlaimmnt. Non f e n quemquam invidia consecuta e s t 4. Potiss l m u m , maxlma, dc crtk faton, :urtout. Ad hunc fere modum; ad hunc maxime modum locutus est. Cf. Quml. FERIA, Bium, f. l. Fhhs, jours 02 /Clcs; vacamrs. SYN. Dtes festi calestium, dies quietis. EPITH. Forenscs, novendiales, public~. Usus :Feriarum festorum?ue diemm ratio in Iiberis requietem habet litium et jiirgiorum, in servis operum et laborum. Imperare ferias forenses. Feria: quantum mihi teinporis indulserint. FRRIATUS, a, um. QIIi rsf orJg SYN. Otiosus, vacans. USUS : Epicurei DEUM fetorpere' Non putes me feriatum a studiis futumm. Cf. Otloaus. FERINUS. a, um, sauvogc. SVN. Feris communis. Usus : Ferinus viAus. FE!?01 ls* lre* % F r a * r , rrrcr' Percutlo. PHRAS Securf ferftur, on l u i humhr la Me. Securi percutititr; recuris in caput dejicitur; ferro capiit demetitur; ca ut cervicibus abrinditur ;jugulum f e m r e n k i tur; cervix abscinditur, pmciditur, inciditur ; caput a cervicibus avellitur, amputatiir; caput ense aufertur; coilum secatur, obtnincatur. Usus: 1. Feriunt hax a i t m hominum. Oculi feriuntur. H~~~~~ fefin, kltrr mmi. 2. Ferire f d u s ciim aliquo, co~vlurc un fmr<IIid, (#arce qu'rn d m r trmpson itnmolait u m victimr). PERITAS, Btls, f. Barbarh, cruaulL SYN. Immanitas. )( Mansuetudo anlml. EPITH. Humana Usus : Pars aniini, in qua feritns sit, et a,pstis immanitas. Ex feritate aliquem ad humiinitatem et mansuetudinenr tran$ferre. Cf. Crudelltaa. FERME, Prcsqrtr. SVN. Fere. Usus : Mihi ferme atia est ;etas. Cf. Fere. F E R M NTUM, ~ 1, n. tcv&. syN. por. tio farina: suba& acida. Usus : Uxor tota ln fermento jncet, vehementer Irata esf ura fcmmr rst loufr fdchrlc, fouf n collw.
FE^
302
FES
Usus: Qua sit ve1 sterilitas agrorum, ve1 rcliqua festinat nnimus, oratio. Plura acrirtilitaa Cf. Ager. psissem, ni festinarent nuntii. FSRUS, a, um, C m n n k ' f ~ ~ ~ c h e , FESTXNUS, a, um, Quise hdte, e t n j t , cmel. SYN. Barbams, immansuetus, immanis. rupat. SYN. Propenns. Usus : Festino si)( Mitit, manrustui, clcur. UsUs : Homo mi\limus decum. f e ~ et s agrestis; ferus ac ferreus. Gentes f e a , FEST1Vg, G*iemeaf, joyc@~~#~lnff. SYNet omni diritate atque immanitate teterri. Belle, apte. Usus : 1. At puamfestive crimen Mons feri, natura Scythmm. !2. Accurate netnent, avrres$rif. contexitur Cf. Crudelli, Barbarus. Belle et festive dicen. &alctica festive traFERVENTER, AVrc udcyr. SYN. Vedit elementa loqucndi. hementu. Usus: De damnatione fewenter FESTIvITAs, RIICYrCsre,. 9(<li'qu' tum, cotMincn~a br'r sankrje spiriuelie, ~ / i c o t e s ~ ,fe e S&#. SYN. chlnur sa con<kitnnutiba. Lepor, jucunditas. Usus : Festivitas, splenP E R V ~ . bbi, are, n. BwiIIir &uiIdor, concinnitudo, lepos hominis, orationir l ~ SYN. Ebulliq . calco. )( Frigeo- bsus : Usus :Habet ea res festivitatem. Cf. Jucunfervet, et ferFervet lestu pelagus. Us ue ,M-8, L O ~ O ~ (P. D i festo,fitr, vulg. ert). tiir et exaestuat avaritia.\ites fewmt, calent FEST!VUS. a, um, Gai, joyeux, #/aijudcia. sant. SYN.Lepidus, facetus, venustus, omni PERV~D&S Rvschareur. SyN. Fewcnterlepon et venustate affluens, omni urbanitate, FERVIDUS, a, um, Anicat, kuillunt. leporc, suavitate conditus. Usus: 1. Ftstivus matercuk sure hlius. Puer fcstivua 2 EgraSYN. Ardens. )( Frlgidus. PHRAS. Juvenia srt natrtra fervlduq Ir jeutu kominr g l u g sximfus, magnuv, ~ i n a b k , g r a r + ~ ~ ~ r#t aufu~~IIernenfpieia a % fm. Magnum ardoc h u n t d . Habeo festivam Iibrorum copiam, rcm vultu p r a se ferens, animo fewentior ; j'ai urrc dciirse coccfion & liwre9. Festi-, feworc quodam statis incitatior;effervescens vum acroama, u ~ n t d s ~ doufon. t, Cf. Facetus, Lepldua (Fsatlvu, conclonator. VULO.), rp ius in v e r h effervescentia faciiis; animo Qui festis diebus pro cona&nti: ardore quodam et impetu feror ; p!-CdKdcur~k/tIr. rEpIUpeNm et fervidum est ingenium. cione dicit. P W vehemeni* ~ ~roxU . S U ~ : F E g T U s a, um, ~ Y N .sacer, Oratio rria, kwida. Fewida ingenia p ~ d e n t i religiosus, dies restus,fe,+. PHRIS (F* et moderato viro adjunno temperanda aunt. tu,.t, , , , VULC.), csesf j m & flk. Festus dies est ;dies religiosuq et a laboribus feriaFERVOR, Orla, m Ar&nr, chalcur;foutus. Dies festa, queque summa religione a c sur. SYN. Ardor, calor.)( F d g u a EPITH.Pucerimonia celebratur; dies r ~ n A i N. uuf nor, perlucidior nobiliorque, multo ob e u sanAe N. memoria aacer ; dies san6komm causas aptior ad ensus commovendos. USUS : NN. honoribus consecratus dicatus Feria Iracundia est fervor mentir. Fervor atatis, Natales Serviitoris nostri /$SU CHRISTI, d a , pelagi. Cf. Impetui, Zelu& #te dc Nod.Feriz: d i v i v i a morte Sewatoris FESSUS, a, um, ti^/ 4" jsd, nosfri memoria solemne%/Clra% Pdpw. FeSYN.Defersus, languens, de : a lassus, defarie divini Spiritus advcntu nobis celsbrr5 tigptus. usvs : Fersus plorando, de via; resfIlc 'Ir & Pcntecd(r. Dks Virginea Matris sus inedia. Cf. FaUgo. F T N A N e rcfution, d k Wt. SYN.Omni festinatione; equis velisMARIE. z. Fertum Inrtltuere,imrif,,erUH que; q u i s et quadrigis. Usus : Nimium fes- @te. Ferias imperare ;diem kstum instituerc, tULPater prohcisci ablrc. constituen; solemne instituerc ;diem fertum Cf. Celerlter. indicere, solemnem a s e velle; festa reli 'one FESTXNAT~O, bnlil, f. Grande &fe* ac cerimonia o b s e m d u m pracipen ; H p I I d h .SYN.Properatio. Usvs : f n fes- indicere. 3. Festum celebrare, cCMcr vrrr tinatiofiibtu ne swipiamus nimias celerita- J+&. ~~~j~~ agem, celehrc; ftstum diem a* ter H?bes epistolam plenam festinationis et ,,ivermriurn agere, a 'm, celebnm omni puivena cerimoniarum genere %cm esse populo ;diim FESTXNO, ry avl, atum, are, a Se religioni consecram. q. Festum ol>servare, * r . Sm. Pro ro, maturo. )( Moror, comodsnver &sj0urs &frk. Feriatum ab O re. moror. ADV. a d e . P.RAS. l a t l n a n d u m dies festos agere, peragcrc, c.ckbyc ; wt, Ufaul N hdlrr. Maturato opus est; res a g w ; r otium, sacro in otio agitam ; uanon ncipit cunbtionem ; abjicienda omnis cuum a r opere diem religioni consecrare ; rebus divinis tribuen ; stata rcli ione, et socun&atio est ; summa celeritas adhibenda, lemni ab opere vacatione diem festum cekwsciphda est ;acriter instandum et urgenbrare. 5. F w t u m vlolare, ae pr s u ~ t r p dum ;mora nulla interponendaest. Cf. A w es/rtes. Festae diei sanAitatem violare; diem lcro, Celerltaa, Propero. Usr~s : Jam ad
f.
&m.
.<n&? ! $ : ; ~ ! P ~ ~ , " ~
virtutis r p i t m d i a delet ;quomm in vita fCstum Christiano ntu religiosum ac sanCtum s o n habere ;d i i religibne non ithpediri, quo nihil niri fiAum, com siium, coloratum, eonrm famaet gratiaacigexstinguitur. mmus servil in opere tempus omne rxigatur ; FiAi et commentitii di. H a c causa a te per i n d i h m ab opere vacationem pensi nihil habere. Manus ab o re solemni die hon summam malitiam et fraudem fita est. Res abstinerc ;diem serviRopere ex sacro profaf i h ,et fabularum commenta. Cf. Vanus, Slmulatlo. num facere; diem festum profestumque promiscuum habere. F1CULNEUS. a, um, DelEgtrer. Usus: FETRA. (fst.) m, f. Tem& a2 I a p Ficulneum lignum. fation. Usos : Libertas laAis et fetu*. i. FICUS, 1, f. Figue. SYN.Pomum fici. F ~ T U S ,fcet.) a, um, Rempli //cond. 2. FICOS, iir, f. Figuier. SYN. Arbor 'SYN. Gravidus. Usus : Terra feta frugibus. fici. UsUs : Suspendit se de ficu. FIZT~S, ( f e t ) as, m. Enfanhmenf, fioF ~ D &Avec riilf!. Usus : Fidissime et ducfion. SYN.Partus, proles, soboles, fmAus. amantissime te lforum admonitum volui. EPITH. Majores, multiplices, uberiore~et FIDELIA, m, f. c r d v a ~ c ; j m SYN. . grandiores. UsUs : Fetuin procreare, fundere, Vas Samium ad plurimos usua Usus : Duos &re, mrttrr bus, enfunler. Nulla Petate poeparietes de eadem fidelia dealbare, f n i r r d u ~ i r tamm uberior fetus est, d uucutw +que, on gimr drux cou& (PROV.). nc vit plus amfile tnoisson + e @tes. Edit mdiores fetus ager aratus, innovatus. FIDELIS, e, gen. com. Fi<l)le. SSYN. Fidus, qui fidem suam pnatat, fide praditur. p E X , fBois, wl F R X . fmcia, f. Lir; ADV. Egregie, maxime.' PXuAs. Famulu? tourbc, rebut. SYN.Subsidens eurgamentum. fidellr ecgs debet, un serwife~~r doit llrc TRANSL. Sentina, sordes, eluvies,labes. Usus: Pcrditissima, infima fex populi. Sordes urbis &?le. Fide oficioque singulari esse debet ; oportet, ut famulus non sit ainbiguafide, non et fex. Feir vulgi ac urbium purgamenta. fluxa, non levi, sed nota e t e x g l o r a t ~ OP~d U . v111s. tima et prastantissima ;ut fi cm co t ,ut rp F I B E R , brl, m. Cusfo~. SYN. Castor. sit, cui omnia credi possint. In famulo probo Usus : Fibri redimunt se ea corpons parte, ac fru ' fides potirsimum requiritur ; in fapropter quam maxime appetuntur. mulo Eelitas racipue speAatur; is sit famuFIBRA, m, f. Fibre. Fibra, m n t velutl lus, in uo fideltatem nemo desideret. FamucapllU, l n e x t l i a n i m a l l u m , radlclbus lus ea gde sit, cui permittere se herus tuto d l r p l u m e t allis rebus. UsUs : Non rapossit ;fidem colerc ve1 cum penculo capitis mos solum amputare, sed et radicum fibras amulum dccet ; famuli cavere debent, ne evellere. fluxam fidem gerant. Famulur frugi, studio F I B O L A , ' ~ , f. Agrafe, crochet. Orn8ac fide erga dominum cedat nemini, oportct. m e n t u m clngull a d vestam mublevanFamulus in fide rtet, o rtet ; fidem ad ultidam. Usus: Prator fibulis aureis donavit mum conservet ; inviogam fidem prastet ; milita. fide ad ultimum i n v i b sit; ultima pofide F~CTE,Rvec fa'nfe. SYN. Simulate. experiatur. Famulus magna, eximia, preciputa in hemm fi& sit, oportet ;famulus ejusmodi )( Vem. Usus: FiAe, fallaciter conciliata sit, in quo fides sita sit egregia. Cf. F l d e m gratia, aS,rs rrn s d l a n t a2 r/conciIi&On. wrvare. Uss : 1. Firmus et fidelis amicus. FICTILIS, e, en. com. De f c m mife, ~TRANS Ager, L domus, d&na, a n fidelis. furgilc. SSYN. Quo8 uut alia materia (Pro : Christi le m ac disciplinam profesao, fiAum est. USUS: ~8:'Eiia. urna fiaiii~. un * i r , un cfitien, fideliq vuig, rst). FICTOR, brls, m. Ouvrin, slafuairr, FIDLITAS, atls, f. FitiEIll. SYN. Fism&teur. SYN. Qui ex are, vealia materia dei sanAior observatio. )( Perildla, Infidefabncat. Usus : PiAores, fiAom ex cera. l i t a a EPITH. Pemtilis, summa. Usus : AmiFICTRIX.lcls, f. Celefni/qmine. UsUs: corum me fidelitas et benevolentia custodit. Divina providentia, fifinx et moderatrix Nunquarn iis fidelitas erga me defecit. Quannatune. tum studio ac fidelitate consequi pwwnt, FICTUS, a, um, Fcinf,faux. SYN.Comnutui rssto sunt. Nun uam eomm operam mmtitius, simulatus, adumbratus. PHRAS. et f i d t a t e m requisivi,%esideravi. Cf. Pides, FIRI homlnes non d f u placent, &Sf o m Flddla bcs ueplasirnfplu lon@m#s. Homines 6 1 % FIDELITER,Dune munih.rFuIe, dre, et fallaciter virtutem professi ; fi& et adumloya&menf. SYN.Summa, constaflti, i&$ra, brata virtutes hominum non diu in pretio intenemma fide. Usus : Pradia tua fideliter sunt ;fi& iila virtutis s cies ut flosculus decura3untur. cidit; virtutis ille color E i l e desinit; virtutis illa simulacra, vana utique, et ostentationi FIDENS,entia, omn. gen. Con d u i r n . ~inMfiide. , SIN. Audenr ) ( % % I $ ; parata, atateiii non feriint; personatam illam
sus:
Chnsto fidem niltumque renuntiare. Cf. A-tata. Usus : 1. F i d y dittorum conventorumque conatantia et veritaa. Fidem dare, d m ~su r @YOC. F&m S C N ~ ~ C p , ~ t a ~ , tideln. f a 4 1 sapWok, ssrz raga cmrafs. Fidem vi* FIDENTER. Awcc audarc. SYN. Audacare, frangcrc, n<urpwr lafoi jur&, v i o h ter. )( Tlmtde, dubltanter. USUS :Fidenter son scrrnait. a. AuOloritaa. f i r m a oplnio. m p o n d m ;6dcntcr agere, aggrcdi, colloqui. pemuaalo, conirmatlo, pwanlis, antkcnFID~IIITIA,m, f. ConJancd, auriecc. SYN. Ii'citd, tdmoi$tagc. Fidem facere, afimcr. Securitaa, fiducia, confisio. )( Dimdentla. Fidem alicui habere, m i r e qqn. Fidem et Usus :Fi&ntin eat firma animi confisia Fiauttoritatem atierre ;fidem affirmare,a@nrvr dentia cat scientia quadam et opinio gravis pOsitivcmnt. Fidem infirmare, abrogre, non temere aaaentiens. Der auam mannis in nr+garantir, dtrockr. 1 . Tutela, parrorebur multum ipre an&s iR se fiduck certa clnium. clientela. deferirlo. brotrcn'm. cum rpe rtponii. Cf. Seouritar. 1 a@ui, ussistancr. In alicujus fidem %e tradere; SOus icP<rtrom%c "99". In 1. ~Ioes, 61, i;i&fjt, foj. SyN. C o n ~ t ~ n t i ~ , recipen,*nAn sous promiuum. )( Perfidia, fraudatlo. EPITH. "ipere, In fideet clientela alicujus e=, CIrr c h l Almn, aptn, bnq ,.lara, communia, consulaqQn. FidO* Fidella "a, eg-ia, singuhria, incredibilis, infinnior, inaienir. iucunda auditii. mama. mala. melior. a. FIDES. lum. f. DI. Insh~ffunt d cmdrr. mi&, ptima et spertissiha,' praitans a rc. SYN.~ j ~ r PI*. a Contenta, plurima: ringulana, prompta, publica, u n & PURAS. : Dicere, canere fidibus, Mibus scire ; i. R d e m dedl Iiemlnl, j c n'ai cngagd ma fides pulsare. fid P ~ ~ J W W Fidem nemini obstnnxi, FIDICEN, 1 ~ 1 % mjou lyw. m swN. r~c oblitPv1 ; eam p~flionem fidem meam non q u i fidibuq lyra canit 1 ricus. Ep1.1.~. No,,interpoaui ; nemini tidem dedi ; vadem me Iissimus. : Nobifis$,us fidicen. .nemo babuit. a. Fidem, q u a m dedi, wr'vrbo,~Cpr<icroi&a jaro& quc fhi donde. FIDICOLA, as, f. Pcfik &m. SYN. Lyra Fidem, quam dedi, pmstabo; bona fide a m; parva. U s ~ :s Fidicuk numerose sonantes, stabo, perstabo in fide;tenebo, retinebo figm; et tibiz modulate canentes. fidem meam liberaba, solvam; fidem, quam FIDO* 1% n s u aum, e* n. Se IFrr, d,+dl, cobm integedme; salvam -tab a v d r conpance, cmim. SYN.Credo, confido. adea, quam dedi, constabit mihi ; PHRAS. F o r t u n a n e n i m f u m ndarr, ruwmrs grr exsolexonenibo ; promissi, stabo, lafortum. S ~ e m inforQui fldem pub]icam vlolat, h u m a n a m tuna ne w n a s ;fortuna nimiurn credu, &,eUUm wnvait. cchiqui / a , o j confidas ; fidem ne habeas ; ne te fortuna nriM ,od.nls sundI1. credu, committas; ne multum in fortuna Qui%dem fMgit, p d i t , violati PonaSt a fortuna ut Caute a P m u w per =elus a h m p i t ; i q r quem stat, cum fortuna; minimum tibi de fortuna polliut f i b civitatis ,.oncidat, bberAetur; ceans; spein nullam in fortuna constituaa, ne nc sit, ut fides publica Lbet, fluttuet, fidam*stabilem, firmam, constantem, certam fluitet, ininnetur, concutiatur, angustior sit; fortunam ducas ; auttor tibi sum, ut forfnz commercium humani tollit, omnium instabilitatem, levitatem, inconstantiam, vacommune prscsidium oppugnat. Fidem netatem, mutationem, vanos caaus, viciuitua U , , m,nueM, dirninrrr lc mCnit dc dinem pertimescas, extimescna; fortuna fideni infirmare, elevare ; facere M habeas; salutem re ue tuas non cndaa. ; diCUabrogare, imminuen, Cf. Credo, ~onndo.<QsUs : Somniia, amiderogDre, cOncutere. l. Fldem cONm prasidiis fide=.)(Diuld~* Dubito. n o n habet. M w, h. Fundata leviter e' a f i d b est ;.fidem nn facit ; fides illi FIDU'CIA, a,f. Co@ancc, assllrw(y.SYN. non Cbetur ;flfide est; testis est haud Spea arta. EPITH.Stabilis. P H R A In ~ te rriac locuplea, haud fide dignris; non is est, iduclam habeo, j'ai c ~ a n c c ea vmrr. guo d a certo a a o r e stetur; fluxa et vana Quidquid a t fiducia, in te uno certa cum ape hominir fidea eat ; angustior illi fides est, repono ; meq quantacumque est, in te sublcrtr fi& e s t 6. I n . i l d e m a l i c u j u i w rccumbit, in te sita est ; fiduciam omnem in d a w $8 rrutbz sinu Ir p<rlronap a2 qqir. In te locatam habeo ;Fpem omnem in te collodicujur K fidem confem, tradere, nnittere; catam habeo ; pmci uam spem, ac propemoaiicujur m dei mandare; in tuterm se tradum unicam in te &o. Cf. S p s r Usus : d e i a ; tutela K commendare, se subjicere. r. Artis s u a fiducia insolnrcit. Hominir reC f . Commendo, Cliena. 7. Fldem Chriipotentis fiducia; tua fiducia ita m e k r t . t k r n u n n y y w Y& safoi, o$ostar*r, A a. P a 6 t u m c u m condltione redimendl ~ a t ~ ~ ~ ~ r ~ ; r e l iomnemejurarc; g i o n e m redhlbendique, q u o d v e n d l t u m mt,
t i m i d w . USUs : Animus prudenth et conrilio dnir. Fidenti animo ad mortem M i . Dubitana magis de. suis rebus, quam iis
1 6s".
ldem
,,.yidel; aficu. us mem hL,
/rcti ,$&icommis. Qui fiduciam ac epit, debet
impunis, innocens, avams,non amans suomni, praditus patria virtute, probus, pupillus, praestare fidein. Commissam fiduc&m tenere rusticus, simillimus patris, studiosus, emditus, modestus, suvissimus, venustissimus, unicus. et possidere. Uss : Fitius egies robitatis paterna?, FIDUS, a. um, Fid/c. SYN. Fidelis. imago animi et corporis. Sst ir in me ietatc YHRAS. Fidlaalmus amlcorum ert, dest fiiius, conailiis prens, amore frater. filiuni /cplus~lc de mes amis. Rara inter paucissiere, suscipw, procrtare, rnjonlwurrJls. mosest fidelitate; is est, uem secunde adverF%m adoptrrc, adojfer un h . Filium supsssque res mecum co ularint ; cujus fidelitas ponere, m ~ s cun r n/ur. hkium exponere, nunquam erga me dekcit ;.qui datam fidem Filium effem, cmfirfer utr ct colere norit, et tueri; cu us fidei subnixus aliquem diligere, uimcr qqn tutus mihi esse videar. ~ f Fldella ( USUS: comnrs wnJls. Fidpe familiaritates arrantiuin. FfG0. ls, flxl, ilxum, are, a. Enfonccr, asFILUM,.I, n. Fil. SYN. Linam. TRANSI. snjcffir. SYN.Affigo. ADV.0mnimodo.Usus: Orationis contutua Usus : Munusculuii~ 'Beneficium trabali clavo figere. 2. Pono, a#levidense crasso filo. Argumentandi tenue pliguw. Mentem totam, cogitationem omnem, filum ontionis. operam, industriam, studia in consulatu tuo FIMBRIIZE, Brum, f. pl. B o d , fiangrs fixi et locavi. Carrulitatii cupiditati modum (dun vCfcmcnf). SYN.Vestium a u l aliamm figere. Conilgo, prrccr', truucrser. Maledicremm extremitas. EPITH. Madentes. Usus : tis aliquem figere, vulneritrc, perfodere. Cincinnomm fimbria, <2h.mifli bouc/e des FIGORA, m, f. F i p r r , arpCct. SYN. Forp+ chnrnnr. s ~ c i e sEPITH. , Apta, conglobata, dirsimilis, FINDO. is, fidl, ilsaum, are, a. F d c , divina, habilis, humana, miranda, muliebris, OUVII'Y, divi'srr. SYN.Diffindo, apeno, divido. tnira, optima, pulchra reliqua, tacita, torva, Usus: Hoc q u u i rostro hnditur flumtn. vastior. Usus : ~ e l e j b b a n tillum figura et Panes Lnditur, et rimas agit. lineamenta hos ita. Tacita corporis figura FINGO, Is, lngl, ilctum, ere, a. F u i * , ronjduram a&*. Conformatio quadam et fqonner. SYN. Formo, informo, creo. ADV. figura totius oris ac corporis. Co oris Omnimodo, commode, extemplo, p r a d w . forma, statura, fi ura. ln h o m i n i s ? g u r a ~ ~ ~ PHRAS. I. Allum u , nngft, il JC monfrz feritas. Formz {gura. autrc qu'il n'csl. Alium se, quam dt, ementiFIGRO, as, avl, a t u m , are, a. Fqontur venditat; alium se g&t,aliur est ;novum HY, /omcr. SYN. Formo, effingo. Usus: sibi ingenium induit ; nobilem se fert claro Terga boum non sunt ad onus ferendum figuloco natum. T T . Slmulo. 1 . Multa n n x c rata. Ita figumum est hoc co us, ut aliis ex. runt. ils m t imgkin/, invcnfd branm$ A I cellat DEUS mundum hac Z n n a tiguravit. choscs. Rem multis mendaciunculis adsperf. Flngo. sere ; multa veris falsa affinxerunt ; rcs FILIA, a, f. Fil&. EPITH. Carissima, magnam partem commentitie sunt ; multa grandis, nubilis, major, optima, sinaflaris, in his fabulis similia et composita videntur; vetula, multamm nuptiamm unia. sus : fabulam dedere, qui ista commenti wnt. Filiam suscipere.'Filiain habere. Filiam s Cf. Fl&ua, Afngo. USUS : 1. E cera, e mad e n alicui, pacisci, collocan ; viro teria, e marmore suos avos fingere. Natura te mandare, coinmittere, ~ o m c f f cn r ~ mariugr, ad honestatem finxit. Se totum ad nutum, mamr. arbitrium, voluntatem alicujus fingere. z SlFILICATUS, a , um, Gami I fougw. mulo, imitor, cmlrr/mmre, d(guisw. FinSYN. uod filicis, h e r k , spciem refert. g e n sibi vultum et incessum. Fingere, diuicouprz oi) s m t scul usus mulare, obtegeh 3. Commlnl8cor, invrilftr. f2ts &S ;%%f'!?>t~~?re (ot~ dcnfcli; Fingere crimen. 4. r a i t l m o , ju Y . Aiior ex comw la fouglre). sua natura fingunt, i&jugml $jantrupr FIL'IOLA, as, f. Peiitc J/r, /& d i d . rux-mlmes. 5. Conciplo anlmo, d d i k r , 1rirrrEPITH. Amrbilis, carisqima, dugor, n a t a giw. Fingen animo ac cogitatione aliquid vita, parva, jucunda, tristicula. PINIO, ii, ri vcl IVI. itum, he, a Finiir, FILIOLUS, 1, m. Tmrtpcfit enfartt,fls tmnr'uer. SYN. Peficio, conficio, abrdvo, r&n: finem facio, ciaudo, concludo, tennino, modum FILIus, 11, m. Fils. SYN. Stirps virilis, statuo, finem afero, compleo, fnstigium imnatus, gnatus ; liberi, soboles virilis. EPITH. $no, perfungor, extrema peneguor, modum Assiduus, bellissimus, blandus et gratiosus, acio, modum ve2 finem constituo, ad exitum conir, consularis, delicatior, dignus tanto rduco. )( Exordlor, f u n d a ~ e n tjaclo, i ptrc, disertus, dissolutus, festivus, gnavuq HRAS 1. Bellum pace nnlit, il f e m i m a pmdens,probus,grandis, honestissimus, imaso lu R r u m p & hix. Ad belli exitum peraninii et corporis paterni, imbecillus, immanis; venit ; be1 o defunClus est ; bellum delevit ;
(vul o: Obllgatlo), vente ni#~ulc,confrat
CKZ;
:q>
g.
finite; adulter, sed habebit modum P~W~TIMUS, a, um, Voish,$mh. SYN.
FIRYITAS, &tia, C Fctx~dtL )( . Innrmitaa USUS: Constantia et firmitas animi.
FiR
3Of
FLA m e n t u m , quoemtate v e n t u m excltamus r e t r i p r a n d i cauaa. USUS: Cujus lingua quasi flabello seditionis est concio ventilata FLABILIS. e, gen. com. Dair, u/tirn. SYN.Spirabilis, aerius. Usus: Nihil est in animis flabile, humidum, igneum. FLACCESCO, 14 em.n.Dcvcnir wiou, d n s o u h c q i r . S ~ Languidus ~. fio.Usvs: eum motur omnis animi, tan uam ventus deticeret, flnccescebat oratio. .! c Lingueo. FLACCUS. a, u m , ui a dr fongurs mifks. SYN. Qui aun, abent magnas et l a n p i d a r Usvs : Sili, flacci, frontones, CPpltOlRk F L ~ G E L L U M , i, n Foull. SYN. LOrum flagrua PHRAS. 1. Flagellis homlnem atroolter o s d l juaalf i l d ~ ~ dr nk a baffre m u l k m m f u2 vcrgs. Flagellis conxindi, h n r i hominem juuit ; depromi zd flagra hominem; lora in . I t e ~ m e x F i r i ; flagris hominemexcipi,mul~,~olan jussit.Cf.Diicipllna. 2. S i tal- dtxerla, flagella sent l e q s i vow nurrbz, vumu a u n # frfowt. Si me cekiveris, fervcntem te flagris faaam, loris te agnsquc de xum dabo, loris excmciabere, domum 1 i L i t e r flngmmm vibicibus ronscribetur, exarabitur, pro commcrita noxa, agris castigabere ;lons va Iabis ;verberatio te manet. "SUS: loris aliquem ceden. FLAGITATOR, b r 4 a Qui & & d'um manirc +SS&. SYN. Qui assidue *itat. Usus : Video agitatonm fom, non quidem molcatum, sed aaaiduum et acrem F L A G I T ~ ~ s ED , unr ~~~)rr&shonuf&, n i. Usus : F l a g i t i o ~ ac turpiter. FLAGITIOSUS,~, um,D6uucM&sof~, infdm. SYN. F h tiis contaminatus, f d u s ac turpis. Usus : Eomo flagitiorirsimus, Iibidinosissimus, ncquissimur Cf. T u r p l q Scelestw. Soeleratuq Flaeitium. FLAGITIVM. 11, n Cn'mr, infamir. SYN. Crimen cum dedecore ac turpitudine conjunAum EP~TH.Incestum, turpe, alienum, domesticum, fraternum, inauditum, mnnifestum. occultum PHRAS. Multa flagitla ~ o m u i l s i t . i rsf fovl soniIU dirrf&s. Fiagitia multa fecit, admisit, commisit, susce it; diu multumque in agitiis vematus, vo~utatus est ;plurimis flagitiis contaminatus, inquinatus, coopertus est ;agitiir tantum nobilitatus ert; multa in flagitia re inprgitavit ; p a n vita turpitudinis e x p m est. Y z f g g a b -1is,qud facinus a manibus eiur ouod aatium a toto c o m r t abfuit ? Z i C r i m e n , sceiua, F a c l n w . 'soeleratu.; Usus :Fhgitium facen, surciperc, admitten, cmnmittert. FLM'ITO, a* avl, atum. are, r nsim, & U & U V ~ Ci n r h ~ SYN. .
FxRMLdITER, Frr,nrmcnt. SYN.Firme. FIRMITUDO, Ins, f. s o l i n i 4 comfancr. SYN. Firmitas. EPITH. Cladiatoria. USUS : Firmitudo gravitasque animi. Cf. Constantla. FIRMO. as, avl, a t u m , are, a R ermir. SYN.Stabilio, finnum facio. USUS : f i r m a n imperium et augere. Nondum pro firmato 'us stetit, k droit n rsf rncorr bien dfabfi. Alquid rationibus firmarc. Corpora juvenum labore finnantur. Cf. Confirmo. FIRMUS. a, u m , Fbmt, SO&, stabk. SYN. Stabili ratus, fixus, cunstans, immort a ~ i s , ~ u o d m ~ tfirmamenti um et virium habet ; quod nulla vi iabefattari, nunquam dimoveri d quldem loco potest. ADY. Bene. P H R AI ~ n r m u m teneo, j r ~ I U celapWr inubifabk. Mihi id confirmatissimum est; hoc penitus mihi penuasum, ut adeo animo insitum innatumque videatur, nec convelli possit. Ab illa opinione nulla unquanr conditione discedam; nemo me deducere, amoven poterit. Firmo concepta est animo ea opinio quam nulla dies eveiiet, conveiiet extrahet, excutiet. Usus : Firma, stabili perpetua amicitia Senatus tua auttoritate 2nnior. Tenen aliquid finnum. Firmus ab equitatu. Civitas firma ct valena Jam sum paulo firmior. Finniore corpore esse. Cf. Certum, Flxus. FISCIN A, @,f. Corbrifle. SYN. Caliistrum. FISCUS, 1, m. Corbeifk, niw, ca.rsrftc; j ~ r trsor#ubCic. , SYN.S~CCU us ad majoris pecunia summam capiendam, et pecuniam publicam P H R A ~ (B . o n a sco addl6t.a s u n t , c~nn-ta.Vurs.), srs bir1u/urcnf confiquds. Bona in publicum reda& sunt,publicata sunt ;hastic, pracconis voci subjefta sunt, pecunia in acrnrium relata. USUS: Reperi fiscos complures cum pecunia Siciliensi. FISS~O,bnls, f. Aclisn & brlsc~. Teme subiguntur fissione glebamm. FISSUM, 1, n. F~SJUYC (0%k /h &S vktimrs). SYN. Fissio. EPITH. F a m i l i et vitale. Usvs : Fissum jecoris; quid fissum in extis, quid fibra valeat. FISTbCA, m, f. Mowlon (pour m oncrr &S bilofis). SYN. Machina, gua trad. in terrim vrfluminis alveum panguntur. F I S T ~ L A , as, f. Ffdtr. M u s i c u m lns t r u m e n t u m dlvemum a tlbia; ikn: Tubiu. EPITH. Eburneq pastoritia. Usvs : Fishiln canere, modulari, (nstulare, Vuffi.), jonrr & la J 4 & . FISTOLATOR, oris, m Jmawr &fld&. Usus :Fistulatorcm domi refinque. PIXUS, a, um, Fid, immobik, awb? SYN, Deuetus,statutus,stabilis,finnus, mtus. Usus : Illud maneot ac xwn r i t Fixum in animo suo tenen. Cf. Firmu* Decretum. FLBELLUM, i, n k v r n h 7 . Inrtru-
8%
rt
FI~IK
P"
FLA
w8
FLO
consilium, sententiam fleoen. Cf. Incllno, Movso, Genu. FL~O, n w i , n&tum, em, n . et r Pl~wrer, ghnir. SYN. Lslrimor, lacrimu effund profundo; lacnmis me dedo, trado; in mulie%res me fletus pro-icio. ADV. Uberius, misere. Usus : Omnes de morte filii flebant, lamentabantur. Cf. Lacrlmor, Lugeo, Fletus. FLETO'S, as, m. Larinrs, plcyrs. SYN. Ejulatuq ploratuq plnntus, lacrimq lamentatio. PHRAS. 1. E a rsr m e a d n e t u m tmvllt, ceffe crose d a fail verser dcs s . letum movit ;lacnmas commovit ;lacrimail mihi . expressit, vultum lacrimis implevit. a. Ha6 lnter n e t u dirit, il * l a aind rn Ieuranl. Manantibus I d m i s ; obortis, pro&is lacnmis hax atus eat. H l c i n t a gemitus et~ pioratus . ioquenti ista n ~ ~ & ~ ~ ~ i 08 ~ lacrima sinumque implevere ; h z c dicenti rrkr wrr &mime. gemitus et lacrimacvocem inclusen. Cf. LucFLAMLEN,lnlr, n. Soum. syNN.Flatu% tus. Lacrimm. Usus ': Fletus tota urbe spiritus. Usvs : Ad flamen austri inclinatior, ,ituque a prsum pre htu d . & U d du CM Au s d re, loqui. FLAMMA, m, f. F l ~ r n e SYN. . Mobilior FLEx~~~11 a,6 um,wdiriie us, ks et s ~ k n ~ e n t i o r ~ ~EPITH. n Fadinim% ceuy~.SYN.Suadena Usus : Fle-ima, atpcrniciosissima, pcstifen, nefana, recens, que omnium regina omtio. tanta, inveterata, trcmula, vehemens. FlamFLEXIBIL1% 6 gen. S@f#le,Minaametcrbilea. Usus : TRINSL Sulpitius k SYN. Tener, mobilia Usus: Materia io = d e , invidia flamma, ,nalveil~aMC. ct b omnium nrum flexibiliq commutabilia Tenetgnlr " L W ~ facih Q muatur ~ ~ uoeumque ~ ~ ~ ~ FLAMMEUS, a, um, DCpll)nmc. usus : ducaq uod tuo arbitrio fines. gollis, teneSteUa natura flammea. ra, flexi%ilisoratio. FLAMMOLA, a, f. Pttitefincw.Usus : F L E ~ ~ L ~ a, Uum, ~ S , D u a e lucerna flammulac vira sunt. mufiqur. Usus: Oracula flewiloqua,etunbigua FLATosS m. " 'piritu% FLEXIO, onlh f. tch# iilp tiamen EPITH. Prospr. &S : Eo vela do, P~O de l aH uoix; dffmy. SVN.Flexu%mhun& diquh flptus ostenditur, Cum prospero Aus, converrio. EPITH. Virilis. USUS :Fkxio atu fortuna utimur. Quos tu m m n d r q dum omnw PLAVEO, a,sre, n. gtye jaunr. SYN. v"i41atemmsolitudines penequcris, qui diverticuia flexio. Aun colonm refero, fulgeo. nesque quasiiati I PL~VUS, a, um.jaune. SYN.Color fulvo TmldIIYCK*, cLnor et albior. Usus: Flavi capilli, cheweprx SYN* TOrtUwUs. )( USUS: #lQUdus dlord. introitw aunum. FLBILIS,4 gen- com- DWor$k reF L E X ~ S , m. ,.,,,,D ,f I ,nmosx ~Uob'e' : O flcbilem 'peacm et Anfrdtus. E ~ t m . Multus. Usue: In hoe mi#rpm. quad flexu atatis, s u r & &lis dr ~ d g (& r PL~BILITER, E n #m'ants &hfOIKd. yefow). Flexus fluminir . S m . Miserabiliter. Usvs : Fkbilitet lamenFLO, avl, atum, aOYd&r. t . h p ,Cf. Laarfmm. Belle. Usvs : Suavissimus Auster nobis a b ILKCTO, tm, xi, xum, ere, a Courbcr, Epiro Sm. Infle&, torqueo, detorqueo, inFLOCCIFAC~~). 18s f&i, f a a u m , eres Usus : 1. Membra, quo vul$ fleoitit, a. Ne f u h avcvn cas; dpn'sirr. SYN. Conpit, contrahit c~~~ temno, nihili facio. )( Magnlfaclo. UsUs : in$eaen. venare natuNe9ue tamen floccifacioram, et ad tempus ngerc, atque huc iiiuc t o q u e n et fletten. F l e e r e aliqiiem oratione, F L O R ~ O . ea, rol. era, n. FCnrrir, Cftv ~ i b u sFletcn . animum a virtute ad vitium, rrfleur. SVN.Vigco, flonsco, eniteo, eminco, n ambitionem; mentem ruam ad alicujus excellens sum. ADV. Honestissime. P d ~ a dignitatem F l e e b a r animo, et frangebar. Arborea fiorent, Ls a r 6 w soal cn*rs. i Vlto, caveo, muto, se dCorrnur. Iter, Arbores frondent, frondes induunt ; in k m *ter o. ADV. Admodum, priwtim. Usus : ~ i uidca& vitn, quid studia tua a te dngitentg Pwtulatur a te dudum, ve1 p t i u s flagitatur historia Postulo, non flagito. f. Peto. FLAGRANTIA,~, f . E m b r a s e ~ S v ~ . Ardor. Usvs : Flagranria oculorum, fa, Ir& &syenr. FLAGRO, a4 avl. a t u m , are, n. BrA&y, C h UII+~. SYN.Confl ardeo. UsUs : Fiagrare odio, amentia, inma e$ odio, Cfre Miml Eunr haim or<irirlc. Flagrare studio dieendi, desiderio. Conviviumstupris flagrana Flagrant in illo libidines. Cf. Ardeo. FLAGRUM, 1, n Fowefl lani&es. SYN. nPgellum. Usus : Vestalis flagro casa C& Flagellum.
:zg
E;
FLExoaus,a,um.
. ,
w.
i s i C f P i e & n ,
FLO
309
FLU
m induunt ;folia, gemmas agunt ; gemmant, fruticantur, luxuriant. Usus : l. H floret. r TRANSL Florere omni gen% tis. Ingenii laude, acumine ingenii lepore, honoribus, reruin gestarum gloria, ixistimatione innocentia, laudibus, amicitiis, gratia, au&ontate Tu beatum te, et florentem, et potentem existimas. Fortuna utor florentissima. C t Egreglue. Vlgor, F a m a . FLORE.,-.Q n. ~omancey d ,parir. syN. ~ l A,,". ~~ ~ ~ ~ magis, ~ ~ i
: ! k
fluit ;vasta altitudine fluvius, ac navium patiens. 2. F l u m e n non profundum, la n b i 2 ~ e n*uf*.s#ro/o~ule. Vadosum. Flumen tenui fluens aqua; fluvius, qui vado nonnullis locis transitur; qui pedibus transiri, transmitti potest; haud difficili transitu flumen. Tenue flumen, nedum navium capax, aut ad comportanda, q u e necessaria sunt, opportunum. F l u m e n r a p a x ert, le courunf esf ni ide. ditatum fertur flumen; violentus inretitur ~fluvius, d i. et ~ magna celeritate defluit. Undas
clpl a2 f'ifoqwucc. C . Floreo. F ~ R ~ Ua s S ums I Defiur. usus : c* mna florea FMRIDUS. a , um. Flcuri, briffuuf. Uss : Floridior Cicerone, at minus gravie F m S , flarfq m. Ffmr. SYN. TRANSL ~ u xdecus, , honor, omamentum, bmuf~, icfaf, iwtye, # u j j j a ~ r . Ep11.~.F l o ~ s le&issimi. Usvs : 1. Flores car re, cttciflir des pturs, Legerc, decerpere. ~ r r u m omnium varietas. Suavitates odorum, q u z aftlantur e floribus. 2. TRANSL. Cr<~tia non virtutjs specie sed =tatis flore conciliata Flos nobilitatis et juventutis. Flos equitum, senatus, Italip. *! m. pefife~rnc : F i h omnia celcr~terut flosculi decidunt. Flosculos in oratione aiicupari. FLUCTO ATIo, a n l q f. Afifution, irdsolufio~. Usos : FluRuatio animorum. F L U C T ~ O ,&a, avt, a t u m , are, n. B t n ~ j ~ ,qoffer. d , SYN. Flu&ibus jaoor, vacillo, fluito. Usvs : Tota ms etiamnum flufluat, tovl ezf encord inrerfain. ln decreto non decet ftuRuare. oratio flu&uans ac dissoluta, e . quod nine nervis et articulis fluAuet huc illuc. F L ~ C T O S , us, m. Flof, vt,p. SYN. U n + , procella, EPITH, FlURUS magni, maxlmi, prasentes, sedirti. U s u ~ :]a&ari, ,,u&IbUs. lintunam tanq,lam flUBllsa oprtet. Sedatis ,.elpublica fluAibus, et tempestate communita. tempestates et procellas in concionum fluAu subire Motus, agitatio, fremitus fluftuim, et undamm savientium fragor. FLI)'ITOS as* a t u m , arel n. Coulrr, Fffer; t t r t poffanf, iw~ofrr. SYN. Flu&uo. ADV. Immoderate. USUS : Reipublica navis ereptis senatui gubemaculis fluitans in alto, tempcstatibusque seditionum. FLQMEN, Inls, n. Cours &au, jruve, dvirr. SVN. Fluvius, amnis, protluens EPITH. Aureum, frigidius, illustre, mngnum. maximtim, publicutn, universum. PHRAS, 1. F l u m e n profundum eri, fe e s ! . +/otui. Fluvius est profundo a veo, a it undas magna vi RC mole ;praslto alveo
FLOSCOLUS*
radices montis conspicuo; visendis ad montis @em fontibus profluit, crumpit; originem in iiionte habet; u c u r r i ~ x summo montis ; fontes vastissimi fluminislii montis jugo sunt ; mons ille fl~men non uno ore elnittlt ; fliimini duobus fontibus iter aperit. 5. F l u m e n i n a a r e fluit, fe fiuve cod@ datf~[U mr. In prkcipitat, mari miscetur, lapsu su0 et cursu in mare profluit, infertur; multis capitibus in Oceanum influit ,x exonerat, se evolvit, aquas in mare defert, mam praceps subit in marc cadit, in mare decidit, mari exeip'itur, accipitur, mergitur ; Oceano exsorbetur; non uno ostia in devolvitur. 6. F l u m e n agros prmterflult, lu riwilrr cotrle d tru71ers les nvtttpagms. Propter a ros fluit; a rossecat,alluit; agros prrflitit,subfuit; a g r o s ~ s p ~ ~ i t ; pervdgatilr,pr=Lbitur, intefiuit ;C ~ C esos U ~ agros rigat ; agros dividit, dirimit, disti iguit, oberrat. 7. Flumen a l t i ~ l m habet a~ riPas, f ~ f i ~ A ~ s 7 h ~ a trh t'frvts. Fluvium p r ~ a i t a coercent r i p ; ~'*'"~tis undique ripis clauditur, cingitul tluvius; inter prsealtas utrinque ripas decurrii. 8e F1umen jnundat, feJtrr71r 'fdbor<ir. Maeis commotuS tem statibus fluvius, magnus et vehemens est, nullis ut dpis coerceri posxt; fiuvius super ripas effiisus, sine ullis ccelestibus aquis in altitudinem insolitam crevit ; fluvius agros inundavit cum
RUS
~ ~ ~ ~ ~ ~ f ~ ~ n ~ a '
continuis au&us imbribus, extra ripas diffluxit, excurrit ; alveum excessit ; ripis se superfudit ; ripis aggeres subNit, .menta, t d a , arborum trunco5 impulit, et se super ruinas evexit atque extulit. 9. F l u m e n translre, p ~ s w u ~ ~ e n Sttperare, vr. ttajicere, transire flumen ; ln adversam ripam transrnittere; flumen transgredi ; militcs fluviuin traducen. Usvs: t. Flu~nine secundo, rn &sce&nt ft courut~t. Flumine adverso, en ret~ionlanf fe courunt. Flumen gravissimas na-
8;e.
vesperferrns.PropteiuiItitudinem,rapiditatem,
altitudinem fluminis hausti pene aquis. Per
tomiori fluminis sinus flexuaque devolvelwnFCEDITAS, BtIq f. Lai&ur, dz@omi/i tur. U r k m a cartris flumen dirimit, unr risouillurc. SSY. Turpitudo, macula EPITH. VQIC s&rr lo vi'I:c du cam#. Flumen urbern Flagitiosa, intolerabilis. Usus : Depravatio mediam interfluit, Ir f m v r travrrsr la vil&. et faditas turpificati animi. Cf. Turpla. 1 . TRANSLFlumen ingenii ;flumen orationis. FCEDO, aq avi, a t u m , are, a. Ddflgurrr, FLOO, 4nuxl, n u x u m , ere, n. Coufrr. souillrr, salir. SYN.Maculo. Usus : Romam SYN. Labor, mano, excurro, defluo. ADV. fcedavit adventus tuus. Templa omni turpituIncitatius, libere, bnge latque, longius oradine, aliquem nefario scelere foedare. Cf. Mationun tnrdius numerum. aaualiter. Usus : r. ~tc'niturafluunt atau'e n b a n t , ut wua. 1 c U 1 3 Commaculo. a. D I ~ U d O ~, l a b o rs'c&~rt-, , dchaPpcr, 9 2 ~ ~ I~OW>. Fluit voluptai corporis. Fluunt omnia, ncc diutius uno eodemque statu perdurant. Mollitia fluere. Q u a delavsa fluxerunt. acveris legibua sunt vinlcienda j. Orior, sor&, CmaFCEDUS, irla, n. TraiC fldfiance, #arte, M, wnir &. Inde malum omne fl uxit. H e ronvrnlion. SYN.Patlio, fides, amicitia regum ex eodem fonte fluunt. 4. Fratla quadam et et populorum lege et religione sancita. PHRAS. fluens oratio. C t Flumen. 1. F a d u s curn aliquo f a c e r e , ~ u n ~ FLUVIATILIQ e, gen. com. D r J m r . co~~lur wn c traiti m qqn. a d u s enre, USUY : Bestie aquatiles, ut fluviatiles testuicerc. percutere. verapere: societate ac fadedines. re so.iiligare ;alipem sibi adjungere; fadus FLOVIUS. 1, m. Flnrvr, tivirc. SYN. curn aliquo jun ere; fadus sancire pacisci curn ali uo; f d e r i b u s curn hoste devincire Flumen, amnia, profluenr. EPITH. Atratus, magnua, 'ucundua USus : Fluvius sanguine fidem; qadus agere; fcedus conflare armorumque societatem curn altero; foedus ac sofluxisse dicitur. Cf. Flumen. cietatem inire ; armorum societatem data FLUXIO.o n i q f. Erou~rncnt.SYN.Curatque accepta fide confirmare; fadere consua Usus : Fluxiones aquarum. jungi. 2. Ad fmdus accedere, se lier avtc FLUXUS, a, um, Qui coufc, .uia; yqn. Societatem curn aliquo coire; in fadus frag'Ie; pMm)#. SYn, Incertus, incontransire ;in amicitiam et societatem venire ; stann Uss: Kes nostra, ut in secundis societatem facere ;fadus pange. ciim aliquo; fluxa, ita in adversis bonz. accipi in jus zequum ; inter socios amicosque u r frs saF6COLUS. 1, m paso faderis adscribi. 3. Fcedus aervare, grrrdrr, obsrrucr rrr truitL F d e n stare, in FOCUS, 1, m. Foyer,fru. SYN. Locus, ubi fide persiare; ultima pro fide erperin. Cf.Flignis fovetur. EPITH. Foci ad ti, penetrales, delis. Fldem aervo. 4. F a d u a frangere, patrii, pnvati, publici. Usus: Fro aris et focis fuwfcr a u r #ir&, l~iolcr, YOII~#~C, Ctcrhirer wn pupare. Ejicere aliquem domo nudum ac Iraih! Fcedus infirinare, negligere, violre, ocis atriis, diisque penatibus, sedibus, aris frangere, rumpere ;contra fadus facere; fidem e x t u r L . ct Ignis. prodere; conventiones patlionesque perturare; patla ac conventa convellere, resinFbDICO, as, avl, are, a. Tounnenfrr, dere, irrita ac vana facere; patlis, conventis chgdinrr. Res fodicantes, quas malas arbinon stare. 5. Faedua renovare. r r n o u a fatramur crs chosrs qui inquilrnf, que nous miti#,mnfirmare; publicas faderum religiones rwarAons ro,nrnc niauvaises. >C)DIo,.l& Mi, a c ~ , , ~ instaurare. ~ ~ . Cf. Amlcltiam renovara. USUS: Adversus fedus stare. Fcedus scribere, tabulis perfodio. pHRAS.Fodere ter. syN. ram. rdlwnvr u t r m . d2chrr. Humum moincidere. Soc'etaa FCENEUS, a, um. Dcfoin. USUS: F a n e a liri ;.humum alte ege;ere; vertere terram Usus: Fodit, invenit auri aliquantum. Pungit hoininum simulacra dolar, imofodit. Exspectadum stimulis fodiam? F(ENU M, 1, n. ~ ~ i: F~~~~ ~ . Altius fodienti silex ferro impenetrabilis ocsecare, demetere; furcillis colligen, cumt. Cf. Cunloulua construere, in striam coartlare, in manipulos FCEDERATUS, a, um, Allid. SYN.F e coiii~ere, in metas exstruere, sub t d u m conde= et amicitia conjunAus ; armorum socii, gereie, in tabulata componere. fcedere illigati.Usus : Faderati populi, civitaFCETEO, es, era, n. Scntir tnauvai's. SYN. tea Cf. SooIuq F a d u i . Male oleo. PHRAS. (Fcetet e x om,VUffi.), il FCEDISSIbdE, Indiflrrncnt. SYN. Tura naauvuisr halrinr. Anima illi faetet. fatente pisrime. est spiritu; ne quidem animam cnservare puram potuit ;ore fcetido teterrima~nnobis FCEDIFRAGES, a. um. Qui viole es pestem inhalat ; homo contarninato spiritu, Iraitds,infld)c pC'/r&.SYN.Qui fadus frangit. qui omnes ab se odoris gravitate ac faditate Usus : P a n i tqdifragi.
usus
FCET
31r
FOR
depellat, qui aliorum naribus maximam exhibeat molestiam; anima fatida senis. USUS : Anima illi fcetet. Cf. F ~ t o r . FCETIDUS,a. um, Qui srnt mainrair,/ti&, infrcf. USUS: Os fatidum F e T o R , brl& m. M a w a i s r ocinw, i n t c tim. SYN. Putidus et malus odor. Usus : l a cebat in suo fcctore et fimo. FOLIUM. 11. n. Fcrrillr. EPITH. Aridum. PHRAS. Folia decidunt. lesfruil/s tombraf. Folia defluunt ; arbor folia dimittit ; foliis exuuntur, nudantur arbores. USUS : l n arboribus truncus, rami, folia FOLLICOLUS, i, m. Prh? sac. %ccua, que parrlcidarum caput Involvebatur. EPITH.LupinurUsus:Os folliculo obvolutum. FOLLIS, 1s. m. Sou$irt(peur Ir m). InstNmenlm iWem excitandum sus : ~d sine follibus et incudibus effici non potest. d. motis follibus, flatu ignem accendere.
FORI, brum, pl. T~II<IC. sy~. Tabu. lata navjum a pu pi ad proper mediam navim. USUS:~ f i malum i scandunt, alii per foros curant. FORIS, Deiors(sam -v.). SYN. Extra, extrinsecus, in luce at ue oculis civium. )( Domf, intus. USUS:%onsilium domi, arma forir Foris delata: mercer FORMA, m, f. F o m , 6roytC. SYN.Figura, species. EPITH. Certa, magna, maxime sibi cognata, duplex, egregia, eximia, formosior, generosa, magnifica, globosa, humana, ignca, impolita, rudis, insita in mentibus nostri~ muliebriq mutabilis, nova, p e d e h rotunda, similis, tota, virilis, ultima, una et consentiens philosophia. PHRAS. 1. F o r m a eat non admOdum venus-, *ln'rsf *rau. ~ i g u r et a lineamentis non e s t a & L k pulchns i habitu formaque corporis non optima ;corporis et lineamentorum confonnatio, membrorum compositio in co non est venusfi5'imi 's~&" ac speeie I'aulum homd'mn ti/: SYN. nelinitio. USUS : Sunt H>latia, est 8 multum ab elegantia formaque dihrrcfomenta humanorum malorum. Fortitudig"tate ;nihil in illo est ad aspeflum venusti fomento dolor. Cf. Ramedlum. ac praeclari ;honesta magis, quam liberali atFONS. tontls, m. Sourcr,/orrtaiflr. EPITH. que forma est; nulla in eo oris dignI)uicis atque pknissimus piscium, perennis, tPSI Pc ne honestas quidem. cf. ~ ~ r 0 - 1 ~ sanflus augustusque, fontes recenter, -on2. F o r m a est plena dlgnltatls ac-majosditi. Usus : 1. Fons ex summo montis excurtati3 h t r s t p & i ) I C & & et & fit, et magno aquarum strepitu c d i t , jesti. Habitus formaque viri aguantulum am. su soum. Lucum fans perenni n g a b t aqu% plior augustiorque humana Habitudo corpontrosrr. Fontis venas intercidere, venas averea quae facile ;,,dicarct, quantur ten, CM(*. Fontem exhaunre, fa&. Fans mus lateret ;mira in eo oris dignitas, ac forma nqua dulcis. Fontium gelidae perennitater plane Vir est specie ac pulchritudine Summa loci salubritas et copia, pluribus cir,,,ignis ;eximia homini corpons specia est. cumjeflis fontibus perennium aquaNm. Cf. Pulcher. Usvs : 1. Omnium animantium 2. Prlnclplum, orleo, CaPut, sourcf~ pnaformam vincit figura hominiim. Imago, forma, ciPd>on@)<c,su)t. E fontibus potius haurianb nota, simulucrum. Libernli forma rdolescms. quam nvulos d d r i n e conseflentur. Philo=. c a r a & notio, ~ b, sophiae fonta aperire. Consiliorum, calamitaprimere fomam rcipublicafoonim tem tiim omnium fontes. . Forma adificii. Forma et figura d i c e n c z : FORAMEN, Inis, n. Trou. P H R A ~ Fo. cii honesti forma ramen l n xnum f a c e m # e m r un lrou FORMICA, as, f. F o u m i . Usvs : In forrhins un mur. Parietem rrodere, perforare, mica non modo sensiis, sed etiam mens, ratio, perrumpere; murum terccare,transverbe*re, memoria ,,ide" possit. pertundere. UsUs : Foramina illa, q u a patent FORMT DO,Inla, f. Craintr rnyrur. SYN. ad animum a corpore. C t S e n s u r Timor, pavor. EPITH.Horribid subit imDrhOrs(wrcmonvi)*Sw' Extra y i s a , sumpa, anta. Usus : H ~ M ja S kre. Usvs: Foras projicere, extrudere. Scripta foormidine. fugas, terrores. ~ ~ ~inji- ~ ras.darc. Accessio adium foras projefia, fnras cere, imponere. Cf. . m i , . . " . FORMIDO, as. avl, a t u m , are. n. et a. FORCEPS, Ipls, m. et . Trmillrs, #m. ur, c r a i d r r , rrdontrr. SYN.Metuq FORENSIS, e, gen. com. D r l a luce #u$SUS : Formidare omnia. Unus ausus S l i p r , du ontm, judiciairc. SYN. J)dicialis, est,.quod omnium fugisset formidassetque aupublicus. sus : Oratio judicialiq forensis, dacia. C. Tlmeo. concertatoria. Negoiia forensia, et extranca FORM~D~L~SE Avrc , hIrmidiffi. SYN. FORES, Ium, t pl. Porfe. SYN. Janua, Timide. Cf. Tlmlde. ostium, aditus. Usus : 1. Fores aperire, clauFORMIDC)L~SUS, a . u m , E f l r a y ~ t , den, effringcre, pulsare. 2. I n g r w u 4 intkwiblr. SYN.Hombilis. USUS: Dubium el tlum. owrrfurr, rntr(r, accs. Amicitia et faformidolosissimum bellum. Ct Terrlblllr miliaritatis fores alicui aperire, patefacere.
m.
FOMENTUM,l,n.ToMur,cal-f,~IUIU~
FoRAS*
.......,..".
p'zz.
se ipso pmsidium omne petit animus meus

adversus fortuna viin, impetum, conatus, injuriam, tela omnia Meame contra fortunam conscientia fortem facit, confirmat, auget vMbus, validiorem reddit ; mihi animos, virtutem, vires, fortitudinem, firmitatem addit. Acerbe me exagitat fortuna, tamen minimum res ine humanie commovent, afficiunt, perturbant. USUS : Fortitudo est considerata periculorum susceptio,iaborum perpessio, doiorum laborumque contemptio. Fortitudinis proprium eit nihil extimescere; omnia humana desoicere: nihil auod homini accidere mtest. intderandum puiare. Fortitudo pracibue in mortis ac doloris contemptione speiatur. Fortitudo est.scientia perfemndarum rerum, vel aTeAio animi in patiendo, humana le i vamns sine timore. Eius comites magnitudlo k i m i , gravitas, patieritia, rerum huminarum despicientia. Venientibus malis obstat. Fortitudo ert rerum magnarum appetitio, wrum humilium contemptio, laboris cum utilitatis ratione perpessio. FORTD ITO, P a r hasard, ortuitemenl. SYN. Fortuitu, casu, temere, orte. )( Consulto. Usus : Casu et fortuito faRum est. Repentina ali ua voluntate, et fortuito incidere in aliquij agendum. Cf. Casus. FORTU ITU, * P a r Aasar~t,Jor(>/ihnrut. SYN. Fortuito. USUS: Id tibi llon excidit fortuitu, sed scriptum, meditatum, cogitatum attulisti. Temen, ac fortuitu, inconsiderate, negligenter aliquid facere. Casu et fortuitu navis in portum delata est. FORTOITUS, a,um,Accidentel, forluil. SYN.In fortuna positus, non provisus. Usus: Fortuita bona. Fortuita atomorum concursio ; fortuita et subita ontio discours i~~#rovii. FORTUNA, m, t F o ~ ~ sort, J~w astin. , SYN. S o n fors, casus, temeritas, eventus, mora, conditio. )( Consiiium. ratio. EPITH. Adversa, aversa, aR\i&a, perdita, aliena, amplissima, anceps, caca, communis, dispar, dissimilis, diuturna, domina rerum humanarum, dubia, dura, crudelis, egregia, excellens, exiguq eximia, externa, extrema, falsa et volucris, fatalis, florentissimn, fluxa, fortunatior, fragilis ,.gravis acerbaque, inclinata et p r o p jacens, tncolumis, incnedibilis, inferior, infesta, infima, insanq integra, leviq magna, mala, mortalir, multa, optabilis, optima, particeps, perdita, popuiaris,. qr~cipua, prastans floxnsque, pristina, propitia; prospera, aquabilis perpetuaque, singularis, S oliata, stabtlis, summq tanta, tuta tranquilhue, turpis, vaga volubilisque, vetus, volucris. PHRA~. 1. Fortunam r u a m slbl quleque I p w parai, c >IC h o m ~ es: l ~ l'artitair Ja sa pr0prc /ortut%ortunr quisque s u r faber est ;,m0mcuique sui fonunarn fingunt, conciliant; fortunam sibi quisquefacit ;sibi quisque, non fortuna, incremcnta sua debet. z . Quecum-
que fortuna fuerlt, teniab3 rsm, qttoi qu'il arrive, j'essalerai. Fortuna periculum bciam; fortunam tentabo; fortuna me committam ; foni rem committam; in aleam quamvis dubiam ibo; rem in casum eventus, quamvis ancipitis, committam; fortunam, quacumque oblata mihi fuerit, compleAar ; quemcumque cursum fortuna dederit; utcumque res cadet; quodcumque Ton obtultrit ;quemcumque fors caswn tulerit ;quocumque fortuna rem dederit ; quicumque casus negotium gubernarit. f I n hoc bello partessequar,qulbusfort u n a faverlt, daus cefk drrre, j e suivrui le @a+ que /nvorisera la A t u n r . Ad fortunam inclinaba; fortuna mea consilia applicabo. Quo fortuna mm dederit, inclinarit ; quibus partibus se f o n dederit, quibus affulserit fortuna; quibus aspirarit; cum quibus ratio ac fortuna stetent, ad ea!? me aggregabo. 4 Fort u n a I n bello m u l t u m potest, le hatatilrst uissairt d & g u m . Fortuna rerum quidem umanarum, sed m c h e campi domina. Magna es? vis fortuna'fn utramque partem, seu ad res secundas, seu adversas. Bellicis in rebus w p e fortuna plus, quam ratio potest. 5. F o r t u n a modo p r o ~ p e r amodoadversa . u t f m u r , m u r somnws tant6t hrureux, tuutdf mulkurzur. Fere conjunctio eit secunda, dubiaque fortuna. Ab excitata fortuna a a inclinatam fere desciscimus; am florentissima utimur, j a n duriore conflidamur. Varietate fortuna jaRamur, prosperis nunc rebus, nunc ambiguis. 6 Fortuna prospera moderate utltur. il es1 mo&ste &m la#ms$rit. In rebus secundiq et ad voluntatem fluentibus minime elatus est; in m n d i s simis rebus, etiam res maximas fortuna sufragante conxcutus, minime insolescit ; mndum etiam secundir rebus novit imponen, nec nimis credere sennitati prasentn fort u n a Prudens homo, et merito felix, qui cum presto habeat ubique tortunam, m d e m tamen veretur,qua aspirante res maximas gessit. Quamquam omnia illi a fortuna data, tributa sint, nunquam tamen s u p e r b u m ~ p r r b c t in tanta fortuna; fortunam etiam secundam pulcherrime ferre novit ;ejus animum non magis prospera eert fortuna, quam adversa de~icit.Virrutc f rtunam adrquat, nec secunda i~so1ens,neca8versade~eflus. 7. Fortuna u t o r a d v e n a , jesuir maiheureur, fa chance r n b t corttra~i.e.Fortuna mihi undique advemtur ; nihil usquam secundi est ; tem states procellaque alia ex aliis mihi s u c u n d a sunt. Fortuna fulminibus unus petor; undique me infestat, oppugnat, exagtat, vexat, premit; consilia mea evertit, dixutit, profligat adversa fortuna. Yertinax me fortuna urgere se mihi objicere non desinit. ;nimicam ubique experior fonunam, male mihi cum fortuna conveait, percussus fortuna vi jaceo; pcent ns mep! ac fortuna ;alius ex alio casus I t N m m e m m tranquillitatem perturbot ; fortuna
FOR
3I4
FOR
utar incsta, infensa, iniqua, dura, acerba, napera, difficili; novis sem r fortuna telis ac iMbus expositus, subjet% sum; alius ex d i o casus me affligit, pessumdat; novum identidem vulnus a fortuna accipio; fortuna afflitP opprimor; innovas semper difficulsua applicare, rrchcrckr la forfunr, riglrr atea, calamitate5 incurro; novis calemitatires dtssrins Sa#rs la forfunr. Cum virtute bus involvor, implicar; in maximas me diffifortunam adzequare, 6 h aussi vrrturur que cultates fortuna conjicit; sempiterna nox forxorluni. 2. Conditlo. tal, condifion. Homines tunis meis offinditur; omnium, qui vivunt us~nfima fortuna, Aorniues I u drrnirr clase. quom, gentium sum miserrimus. Quis me Num versor tecum in eadem fortuna? Cf. Fehomo a t miserior? Omnes felicitatus mihi Ifx, Felicitaq Calamltas, Miwr, Mlsarla. adversantur; arumnas omnes omnium supero ;enimnis meis. Cf. Mlser. 8. Vita h u m a n a F O R T ~ N R , a r u m , f. p~ ~ i m ~, r ~ s t ~ , mull* a P o s l t a fortuna ldurlfs. rrvrnus, orfunc. SYN. Bona, copize, opes, f b m m esfrxfisdr d four 1 8 s con#s 7 t h divitia, ona fortuna, res, quas fortuna trirfu sort. innumeris fortuna? telis patet homibu, bona, q u a alicui a fortuna data sunt, num viia; innumera fortuna tela impendent, famlliaris. PHRAS.Fortunls allquern prl. iiiiminent vite nostm ; casus plurimi, cvenv a n , p,jvrr qpn & bims. Fortunas pli. tus nrum varii singulis prope horis extimescujus prodere ; in fortunas invaden, f o m n b cendi Quisquis v i t m ingreditur, quisquis in allquem exuere, orhre, spoliare, evenem; h-c hcem prodit, quisquis spiritum e C C ~ O deturbare aliquem de fortunis. Usvs : Aliducii, quisquis hu us lucir usura fruitur, eum qcem fortunis augere, cumulare, co,nbler & casus innumerabiles manent ;ei, et qw: ve!(, bjrm, Alicujus fortunis imminere, e t q m nolit, e x s p e b n b multa sunt ; eJuS la forrunr drqqn. Fortunas dissipare, dissiprr animus ex vario rerum eventu perpetuo Bubirns. Fortunas amittere, pdrdrr sa Auet, necerre est. Omnium rerum humanaf16nt. Fortunas cum morte d i m i t t e ~ ,a m. rum vicissitudo est, nulla nobis non timenda, ,fonn:r. Fortunas suas ac dignitatem obtinere. non excitanda. Dum in tenis sumus, degimus, Fortunis frui. Per fortunas ! (formula obtesatatem exigimus; dum inter vivos SgmuS, tantia), Cf. ~ i v ] t l a , op- Bona, est vicissitudo, est fortuna inclementia, est FORTaNAT'* Drnc msiri*rr fortuno vio in utramque partem. Quam vaga SYN. Feliciter. Usvs : Fortunate beateque volubilisque fortuna, tam varia commutabi"iVJre. Fel'clter. lisque vitie nostm ratio est; in casu atque forFORTONATUS, a, u m , Fortud, n k b , tuna bona corporis, et q u a extra Corpus sita o#ornt; hdurcux. SYN.Felix, cui venti.valde sunt et collocnta. p Fortuna est lnoonstanq secundi, cui fortuna ubique pr;rstoest ; incre/a/orturu est inromfanld. Varietas est prodibili fortuna cumulatus, cui ad felicitatem pria fortuna; volubilis ejus rota ve-tur semnihil deeu; cui reAe res omnes sub manus varii sunt incenique casus; usque variat succedunt. )( Infelfx, miser. ADV. USVS: ortuna; momento temporis vertitur, lubrica Nobilis, fortunatus homo. Cf. Felix. cst et versatilis, nec invita teneri potest. Cmbrr fortuna est varietas; attamur invicem FORTNO, as, avi. a t u m , are, 5i. #NIpcr ludibria fortuna?; nihii tam contrarium dr2 Aturrux. SYN. Servo, au o. PHIUS. constantia, quam fortuna, fortuna amica DEUS te fortunot, . q u ~ DIE~VOUS ~ O U I varietati constantiam respuit; fortuna ab inrussir. Tu quod agis, id velim DEUS appmconstantia sejungi non potest; vaga est volubet ; DEUS inceptis tuis successus det rosbili ue fortuna; nunquam eodemdiuvestigio -ros; DEUS tibi optitaferat omnia; D ~ " S statulorluna l a Fortuna s e vertit, /achancr raxit, ut feiicia faustaque sint, q u a suscipis ; t o u w . Fortuna retro volvitur; hic casus verfaveat aspiretque consilio tuo; felix adsit tcnti nos prabet fortuna, fortuna se inclinat, iiiceptis tuis ;bene vertat DEUS, quod agis; I>EUS votis tuis optatisque cumulate responconriliis obstat et adversatur; a fortuna dereliAi sumus; fortuna rertitur, variat nunc, diladeat ; faveant Su eri tuis conatibus ; fortunet bitur fortuna, fortuna nos destituit. Usos : I>EUS, guod tigi in manibu?, est; divi te omiies adjuvent, ut bonis avibus capta res 1. Fortuna prospera, aquabilis perpetuaque, melioribus exeat; ut, quod Superis fortunan. proz#nnU, bonru forfunr. Fortuna inclinata, tbus instituisti, id propitio Numine absolvas; ct prope jacens, malkrur,for/unr qui pmrh, ut, quod aggressus, quod aus icatus es, id qus &hit. Fortuna adversa, aversa, affliAa, ,a tP i acerba, dvrrsifi, ~nauvaisrfrfunr. succedat optime, id fauste ac feyiciter eveniat, cadat; prosperum eventum sortiatur; ad feli'ortuna varia, commutabilis, vaga, volubilis, cem exitum perducatur; DEU M tibi hax confluxa, anceps, dubia, forturu ca#ni.ieuse, avwgb, b a r d . Fortuna utraque, la d o m silia fortunare cupio. Cf. Precandl formurt la mauvaisr forfunc. Fortunam belli tenla. Usus : Tibi patrimonium di fortunent ! tan,periclitar, kntcr k s Aasards & /agur#. Honorem tibi deos fortunare volo.
6"-
r;
FOR
FORUM, i, n. Fomm, #la# @blipue.
3 5
FRA
n l m e n t a oppid 1, rnrvcnrr es / o r t f ~ c a f i m d'rrru vil&. Conveliere, laxare, comminuere muros ;compapes operum intencindere; m e maximum, mcdium, molestunqkutum, plenia lacerare, pinnas detcrgere; repagula, valnum, d e r t u m militibus, totu tnnsvenUUl, vas demolin ;valla quassarc, vellerc; claurtra non modo vacuum a boniq s a etiam a libeinfringere ;decutere portas,ewcindere. USUS: ris inane. Usus : 1. Forum boanum, olito1. Fores frangere. Remos fran ere et deternum, piscanum. a. Judlola publica, tridugew. a. Cohiimo, coerceo, awfter; d ~ m e r , mi, bumvau. Forum egit in provincia. Postriotnpter. Animos alicujus, spintus, impetum, juun forum attigisti nihil fccisti, ni@plenum audaciam, furorem, cupiditateq libidines ignitatis. Forum cofere. Forum refrixit. frangerc, contundere. Pertinaciam fnn re FoSSA, a . C Fossc, fossL EPITH. Abunet expugnan. 3. Debilito. intlrmo, a . g i r , dans gugitibus, lata PHRAS r. F m m faipllicr. Metu, dolore, morbo, animo frangi ; cera, f& unr fos~e. Fossam depnmere ;fosma'omm diutumitate frangi, et dolori sucsam obductre, ducere. 2. Foaa m u n l m cumbere. 4 Violo, viobr. Fidem, adus oppldum, mfowrer la vi& &unfomd, d u n frangerc 5. Rsmltto, diminuer. Frangit sc mfra~~Aemenf. Qppidum f o s a ac vallo :ircumdarc , munire circummunire , l ~ p i r e . calot. Cf. Destruo. FRTER, .tris, m. Fthr. SYN. .GennaUsus : Fosuc plunbus locis obj& ter n u r EPITH. Amantissimus, carissimus, imabrupcrant Rheni tos? gurgitibus abundans. pius, levis, major, minimus, mirer, optatiasiFOSSIO, aniii, f. Actim & muser. EPITH. muj, optimus, ornatissimus, pmditus pan Recens. Usus: Agri fwsiones et r c p t i m t i o pietate et industria, a v i s s m Fratrcn n a . Terra recenti fossione fumans. amantiasimi et conjunAissimi. Usus : Vnlo, FOSSOR, br1q Cu1:ivufryr; fossoyrr. mi frater, fraterculo tuo credu. Concordissimi SYN.Qui fodit fratres. F O V ~ A ,a ,f. Trmr,tra ~~/oJJ#; FRJLTERCULUS, 1, m. Pefifjkh-e. SYN. SYN. Fwsa, scrobs. Usus : n fweam inci i t Frater. FOVEO, e s ,idvi, t&tum, sm. a S o i p r , FRTERN E, FmfrmZcmcnf. SYN. Cerenhitenir, proflgcr, aimer. SYN. Tego, a10, mane. Usus : Epistola non frateme scripta. tueor, retinto. USUs : Inimicum meum ita Fraterne debes ignoscere. fovebant, ita in manibus habebant, ita oscuFRATERNUS, a, u m , F r a f m r L Usus : labantur. Fove amorem, et auget quo in me Fraterna necessitudo. Fraternum amorem ferebans. Semper te fovebo, et quibuscumque demonstrare in aliquem. rebus potero, augebo. Omnibus me rebus semper fovit et ornavit. Hoc enimvero est FRATR~C~DA m, , m. Pmtrichit. USUS : alere vitium'et fovere. Cf. Alo, Tueor, Faveo. Parricida, fratricida. FRACTUS, a , u m , B?Y>; abal/u. SYN. FRAUDATIO, onis, f. Mouvai~e foi. InfraAus, debilitatus, aflliftus. Usus: SYN. )( Fldea. USUS : Inter bonos bene animo nimis ( r a t o esse, atque % o a R f t ,ti$ agere oportet, et sine fraudationc bantur. FRAUDATOR, a r l q m t;r&m, SYN. FRXGILIS, e, gen. com & i g u .F r SYN. Inficiator. UsUS : Fraudator crcditorum, bonCaducus. )( F l r m u q s t a b i l l r Usus : Corpulrwfier. pus fragile, caducum, animus mm iternus. FRAUDO. as, avi. a t u m , are. a .F m Quis stabile futurumet finnum confi&t, quod &Y, fronrpcr, dd uillcr. SYN. Frattdem facio, fragile et caducum sit ? C t Intirmus, H u fallo, destituo, hifico. ADV. ImpmWime, manus, Debilla palam. U sus : Fraudare crcditores. Qui soFRGILITAS, Btis,t FragrIit&faibktse. cium pecunia fraudaverit. C t Declpio. Usus : Fragilitatem natura communis etimF R A u D ~ L E N T U S , a, um. Foxrdr, bccillitatem, et casus humanos et incertos trornjknr. SYN. Fallax, dolosus, mendax, macventus valetudinis perlimexo. litiosur. PHRAS.Fraudulentus homo est, lest F R AGMENTUM, 1, n. Frasmrnf, morun fonrbr. Ad fraudem acutus ;fallaciir totus ceuu, <ICbn>. SYN. Rei f r a h pan, frustum constat ;fallaciis ac fraudibus consutus est. Usus : Fragmenta iapidum, lignorum Cf, A s t u t u q Fallax, Fallo. FR XGOR, mis, m Bruil c&atant,pocos. FRAUS, t r a u d l q f. Mamaise foi, m#, SYN.Rei f& sonitus, strcpitur f r a u l , p C r ~ .SYN. DOIUS, malitia, faIiaci4 FRAGRO, a q are. n. Exriobr nru &Y machina, insidiae, error, p m t i iae, circumforlr. SYN.OdoNm reddo, odorem amo. r r i p i o . EPITH. Capitalis, f a m i k s , impia, minima, p s e n q s c e l e r a t a et nefnr'h, summq FRANGO, ir. frCg1, t r a a u m , e?, a . valentior. PHRAS 1. I n f r a u d e m homlncw Bn'scr. dZfmire. SYN. Infrinrco. confnnno. ImpsiIere, how~jer k~ hmmes. I n h r u d a n prrumpo,comminuo, infinno, ~ n t u n d o . ~ i i v ~ deducere, agere, conjicere ; fucum, failaciam acile, vehementius. PHRAS. F n n g e m mu-
Emn Celekmmum, commu e, iniquum,
N'
FREQUENTD, as, a v l a t u m , are, a. iirqu?nkr, Cfrd assidu anpr1s; ciICbrer. SVN. Celebro, sape adeo. )( Desero. ADV.Acervaest, la W#da oujWgr. In fraudem deiatus, tim, summe. PHRAS t. Maritlma l w a Ilbendelapsuj est ;in fraudem incidit ;fraude irreter frequento, ~~olorriie~sje vais s u r le boni titus, captus, circumventus est. Cf. Fallo. de la mcr. Utor frequenter, nec sine voluptate Usus : 1. Filio pietas erga patrem fraudi esse maritima rcgione ;m a r i t i m ~ regionis aspettu non debet. Hoc mihi ne fraudi sit, aut noxa, Iibenter ac frequenter p s c o r ; frequens ad cawer u #orfer#rijudice. 2. F r a u d e m maritimas regiones venio, accedo, quod eoadmltto, commeffre une r/tauv& acfior. rum locorum aspettus mirifice m : capiat, teneat, obleRet ; frequenter et jucunde venor Froudem susciperc, conciperc, facere. Fraud a n capitalem ausus. Fraudem creare alicui. in lociv maritimis ;ut iiihil jucundius est oculis C f . Dociplo. meis maritimie regionis aspettu, ita nusquam frequentior sum, quxm in locis maritimis, PREMEBUNDUS, a, um. FrCmissanf Frequens sum in ora maritima, quod ex ejus hindgmfion. SYN. Furens, indignatione aspe&tu miram hauriam voluptatem. Cf. Adeo. plenus. 2. J a m i n t ~ r t i u ma n n u m freguentat PREMXTOS, o s m. Btnit,fnica; frirnisffiholam, 2 8 s ; la troisilme a n r i e qu'il fris e d . SYI. Strepitus horribilis. Usus : Frcqurnfe l'dcok. Jam in tertium annummagistro mitus armontm, clipnetis des arrnu. operam dat ;in scholam itat; scholam tent; ea FREMO,18, al, Itum, era, n. Retenfir, in scho1aversatur;in lujum commzat;scholam rr'sonner; frdmir, rnurrnurer (de joie ou I obit ;magistrum audit. USUS: Maritima loca cdhr). SVN.Perstrepo. Usus : Fremuit ere cum volu ate frequento rdqwcnfrr. Vocem tum ribi consuiatum Fremunt gaudio ereR: aiiquam G u e n t a r e , r d r , redin souvent, Fremsnt omnes, dicam, quod sentio. Cf. Ral n ora habere. Regionem aliquam coloniis, bin* populis frequentare, #*ley. PRENDO, i q fmruurn vdl tr@sum,ere, FRETUM,i, n. DJtvoif. SYN. h s ann. Gnnwcr drr Acnts. SYN. Fremo, szvio. gustus in mari, maris acstus. EPWH. HorrisoUsus : Leo frendens. num, mdium. Usus : Freto ad Mesranam FRENO, as, avi, a t u m , are, a Reknir, transit. Quid de fretis, aut mnritimis acstibus mo.irer. SVN.Reprimo, domo,cohibeo. USs: plura dicam? F u r o m aiicujus frenare ; voluptates frenare. FRETUS. a. u m , A##ny syr, conjant Cf. Cohlbeq Coercao, Comprlmo, Domo. en. SVN. Confisus, nixus, tultus. USUS : ParFRPNUM, 1, n.; pl. frena. a r u m , n. ve tim innocentia fretu*, partim gratia potentum irenl. arum, m Fr&, bri~&, t/torr. SYN. nixus, partim amicitiis fultus. Imtmmentum, uo equum moderamur. FRICO, as, cal. c t u m , ara, a. Frolter. EPITH. Novum. sus : Alteri calcaria adhiDentes fricare. k n & aiteri freni; frenos furenti injicere. Frenm mipere, mordere, ronger son frrirr. FRIGEO, es, ore, n. Rvoir roid SYN. Frena ubi equus receperit. Algeo, conglacio. )( Caleo. Aov. #he, valde. ~ R m E N S , e n t l s omn.gen. , Nornbrrul: Usus : Sine Baccho et Cerere Venus friget. SYN. Multus. )( Infrequens, rarus. Usus : Studia populi, judicia frigent. Cf. Frlgus. I 1. Frequentes ftiimus ad ducentos. 2. NumeFRIGESCO. 18, ere, n. S e rgroiifir. m r u q @u#@. Frcquens regio, n)unicipium. Usus : Nos hic frigore frigsscimus, Frequens senatus. Frequentissimum theatrum. FRIGIDUS, a. u m , Froi<f, gIad SYN. 3. Ctsber e l crebro, souveitf. Frequens in Gelidus, algidus. USUS: Acumen fri 'dum ; senatum venio. Cf. Copla, Saspe. jejunia e t frigida calumnia; lentus in 8cendo FREQUENTATIO, onls, f. Abonduncr. SVN. Crebntas,multitudo, coacervatio. EPITH. ac prope frigiduu orator. Cf.L a n g u l d m Densa a continenr, univcrsa. Usus : Densa FRIGUS. 6 r l q n. F d ,fnniiurc. SYN. et eontinens verborum frequentatio. Vis frigorum. )(Calor. EPITH. Gelidum, intoFREQUENTER, souuent. SYN. Fmlerabile, maximum, tantum, tremulum. PHRAS. wns, crebro. Usus : Frequenter et assiduo. Ingens est reglonis e j u s frigus, cr #ay$ $f. Ssps. esf frhfroid. Regio est propinquitate Alpium pragelida ; infames frigoribus Alpes ;incolaFREQUENTIA, m, f. Concours, aflucuruin corpora rigentia gelu torpent ; torpentic(; aorrdance. SYN. Crebritas, multitudo. bus frigore nervis vix artus possunt flectere. )( P a u c l t a q solltudo. EPITH. Gravis et plena Nunquam non humus illic gelu riget. F n g o ~ i s W N ~ , incredibilis, magna, similis, solidir, vi. iiiibrer concreto gelu adstringit ; acrior i)nta, usiuta Usus : Mnxima frquentia ubique vis frigoris afilat e montibus; acnor ibi domum deducebar. Summa hominum, assidua vis est frigoris; magnitud0 frigorum tanta, ut amicorurn frequentia me celebrat et ornat. corpora incolarum quamvis patientia algoris, Cf. Celebrlta8, Multl.
fome; ludificare homines ; tenebras iis offun-
dem; dolir eos circumvenire, circumducere. Cf. Declpto, Failo. a. In fraudem indu&us
FRI
3 ' 7
FRU m & . SYN. Frugi )( Neguam. PHMS. F r u plia rum, j c nr s h . Ventrem afiero paragili vi& contentum, exquisitas deliias non apptentem ; inimicus s m luxurloris eputis; vini eibique preirsimus; singular sum hg.litnte; cibo utor, viAuque honesto mrgiS, qunm splendida Usus :Optimus colonus,parcissimus,f~RpIissimus.Frugaii~ homo et moderatu% Cf. Paro- AbatlneoP R I ) G ~ L ~ T ~atb, ~ s , f. Fmgdit, raYrution, Mf.)(Nequitla. Intemperantia. EPITH. Singuians et admiranda Usus : Singuhn vir et admiranda ftwlitate. Frupiit q ut opinar, a fruge Cf. Abtlnentla. FRUGALXTER, Duw maii;rr /ruga&, sobrrmmt. SYN.Modeite, moderate. )( N+ qultsr.
obrigucpnt; artus rrcpe vi frigorir ahburantur. Usus: Frigus impendebat intolcnbilc Vix in t&is i ir frigus declinntur. Fngon obripimiu. frigoris depcllitur. Frigus SE mn~ttit. FR~V~LUS a, , um, Frivo&,/Lti&, U p , SYN. Nugatorius. Usus :Frivolus mrmo, et illibedir Cf. lneptus. FRONDES, lum, f. pL FuniIfds cy~'I&gr. SYN. Arborum folir USUS :Via &N, et frondibus et virgultis interdusa. FRONDESCO, la, ore, n. Sr couvni & /cyi&s. SYN.Frondes emitta Usus :Arbores vemo tempore t e p e f h frondescunt. FRONDbSUS, a, um, T r n f # h t h f m fruiUagv. SYN.Frondibus abundans. UsUS : Montes frondosi.
ia ineit. FR~GALX5 L ~P ~
FRUMZNTUM. n BU, vivrrs. SYN. I Triticum. EPITH. Cop~osum, decunuum,

l !
FRU multum,privatum et publicum, umm et idem. Usvs : 1. Frumentum serere, metere. Frumentum pulcherrime provenit, maturat. Frumentum supportare, importare, in loca tuta Comportan, convehere, imtortation I bid. Fmmentum imsrare deditrtiis, itnposer aux ~ $ g s vw'nrns un tribnf de bi. Frumentum condere, comprimere, rarhrr e bl, I'enfermcr s m &mu dons les d o s . Frumentum corrumpem, hosti intercludere. F R ~ O R , brls, friltus w m , trl, d. SYN. I'otior; fntctum voluptatemque p r c i p i a PHRAS.Fruere rebus mels,jouissr., servcx-vmrsric ce qui nt'a$$kzrfkuf.Utere rebus meis; quos ex me capere potes frufius, tent; mea omnia utenda tibi et possidedi. Rebus meis ut tuis lztare et perfruere. Qui fwflus, quaque utilitates e rebus mcir pcrci~iuntur. tuas existima Quem ex nbu~mei~usu hbere m potesfidenteidecer Patent tibi fontes mei, unde haurias pro tratu USUS : TUObeneficio, incredibili fruor k t i t i e voluptate. Summo bono, pace, p t i a , opibus, libertate frui. Utatur suis bonis et f m t u r oportet, qui beatus est. Cf. Utor. PosBldeo. FRUSTRA. En vain. SYN.Sine causa, necquidquam. PHRAS. 1. Frustra tantos labo~ss suscepl, l r s f en vain qui j'ai entrepni res t r a v a ~ ~ six dt$nnes. Tantam operam protkdi plane ac perdidi ;omnia agendo, nihil demum egi, nihil profyi ; oleum et opera perdita est ; quam navavi operam, plane periit ; &um egi ; necquidquam, incassum tantiim tempus contrivi. lmtus vanusque est omnis iabor meus ;frustra operam contrivi ; nugas e$ ;operam lusi ;omnis labor incassum occidrt ;opera abusus sum Frustra operam insumpsi; rnanem sumpsi operam; operam male p u i , locavi ; tanta cura ac labore momenti nequidquam faflum est; tanto labore nullum opera prctium fa&um est; a o u m et iaboratum strenue, sed destituta exspeAatio est. a. Frustra rogavi, j'ai jril en vain. lncnssum m i s e preces ; surdas aures ulsa vi ; mortuo verba fada sunt l s u d o fatukm cecini. In dolium pertusum di& ingessimus ; e pumice aquam postulavimus. 3. Vlde n a f n u t r a t a n t u m gcmtlas, ~ e n c x ~ a r < de lc tr<ipwwr djmrir. Vide ne latitia hoc luxuriet t i h ac vana evadat ;ne spein tuam frat?am abjetamque sero lugeas; ne fortuna spes tam 1 destituat. Cf. Labor inanis, Irritus. USUS : F m s t n et sine causa DEUS nihil ngit. FRUSTRKTIO, 6 n l q f. Dre fiou &a w ~ ~ c m m CYX t . Vanus conatus, error. Usvs :Fmatratio mihi majorem dolomm intulit. FRUSTROR, iris. a t u s mm, a+. . d . Tmat#w, o b u ~ r f, m s f ~ wUsvS . : Prowncrg e t honoris spl, eum fwstrata est. Amicus, vide ne frustretur. Cf. L b o r lnanls. Irritus, Frustra. FRUSTUM, 1, n. Morccau, bouckce. SYN. Franmentum. Usus : Frusta esculenta " FROTICOR, a r b , atus, s u m , arl, d. Pousscr des r+ons. SYN. Surculos emitto, reviresco. UsUs :Excisa est arbor, non evulsa, quam fntticari vides. FOCATUS, a. u m , Teint;faux, fkrnl: SYN. Fallax, fucosus, eruditus artificio simulationis. )( Naturalla USUS: Naturalis nitor inerat, non fucatus. Cf. FiOtus. FOCO, as, avl, a t u m , are,& Teidre, fatnr. SYN.Coloro. USUS: Fonnare, fucare, colorare, animare non pnssunt. FUCOSUS, a, um, Fardd. SYN. Fucatus. Usus : Amicitia ambitioa et fucoso, ami(i/Jf a d e s , feinfrs,fansses. Merco fallaces, fucosa, marrBdises $kzres. FCUS, 1, m. Fard, &guU~~nc)(t,&kors Iroatperrr. SYN.Pigmentum, ornatus pregrinus et arcessitus ; fallacia, fraus, simulatio. EPITH. Puerilis. USUS: In his inest quidrim sine ruco veritatis color. Fucum facere alicui, fraudemque comparare. Sine pigmentis fucoue puerili. Color san uine diffusus, non fuco Q~itus. Vitia corporis fuco occulere. CC. Fa1lacla, Slmulatlo. FGA, m. f. Fuite. SYN.Aversio, omissio. EPITH.Acerbissima, communis, desperata, flagitiosa, calamitosa, nobis gloriosa, patriz calamitosa, incerta et riculosa, misera, macsta, nefaria, miserabii)ig, miserrima, molesta, nefaria, remothsima, repentina, scelerata, tota, turpissima. UsUs: Fuga litteramm, laboris, dolons. F u g a m parare. se#r@~cr d fuir. Fugam adornare, ornue, quarere, consciscere , moliri , comparare. I n f u g a m se conterre. s'dn/uir. In fugam se dare, seconjicere ; fuga se mandare, dare, copmittere ; fugam petere, capessere. Hostem i n f u g a m dare. metlrv f a enncmis enfnik. i n fugam vertere, fu m facere hostium F u g a m reprimers. M.&- la &mute. Suos a fuga revocare, reducere. Ex fuga aliquo se m i pere, ckerrkr un ief,ugc donr fa fyl. E x f J g a i d wnfllctum redire, m e n i r au combaf. Fu am in imprcssionem accmmvn mutare ;e &a pugnam redintegrare, instaur a r ~ Hoaitlbus . f u g a m lntercludere, intercipere, exciperc ex fuga hostem, cw#r /a retraa'f2 aur MiICmu. C f . Fuglo, Fugo. FOGAX, a c i a omn. g e n FuyarA SYN. Fluxuq ignavus, timidus, qui libenter fugit. Usus : Peder fugaco. Bona brevia, fugacia,, caduca, bUnr #assagrrs. Cf. Tlmldus, Caducw. FUGIO, s, fa&, filgltum, are, n. Fuir, s'enfuir. SYN. Vito, declino, abhonro, aspernor. )( Sequor. ADV. Consulto multitudinem,
] & .
are:
FUG
3I9
FUL
urbe est; ugam ex urbe conscivit, comparalihtissime, magnopere conspetlum, supervit ;forns r e j c c i t ;fugam ex urbe molitus est; b i m ; dicacitatem perversc, v de urbem, clam M U urbe ejecit, subduxit ;ex urbe clam m i m e , vehementr PHRAS. I L a l a naM roripuit ;fuga ex urbe elapsus est. Usos: tu^ luglmus, naturel&mntnou.rh>itonsce i. Rtium ~ o n animi p pmvisione fugiendum gwiirors Temporum et fonunac proceiias est. lnertia vitu tionem fugere. z. Lateo, summa cautione devitamus, declinamur Nach@#tr d. N U ~ R S est, uze hujus viri turalis nobis est declinatioet vitatio m a i o m a scientiam fu&t. Non f t a t o n e m Nisi Natura defugimus res adversas. z . Milea noatar l o d e fugit, u so&iats out@ h- fono illa me fugiunt 3 %um fugiens, v i n pui u @ , vwafd. Cf. Vlto. Dscllno, Fuga. tcy~emnC fa f i i I r . Miles noster lerga vertit, effuse loca tuta petiif fugam capessivit. q u a FOGITIVUS, a, um, Fugiti . SYN. Sersisti non poterat ; militem fuga abstulit ;qua vus, ui a dommo fupt. Usus : thenio princuique pmximum fuit, in fugam effundebantur ceps?ugitivorum milites nostri; velut apium agmina ad primum P&GITO, as, avl, are, n. F u i q ~ r c i r d r c missilium creoitum avolavere. Effuse ac sine la fui&; hiter, re&u&r. Usus: Qui quastiores Au fugansededere; fuga salutempetiere; nem fugitant in r g a sibi prasidium posuere. Metu pmcipites; qua cuique via - atebat, erupere ; in FftGO, as. avl, a t u m , are, a M i t I r e en pcdes se conjecere ; in kgam conversi sunt; uite. SVN. Fugam facio, pello, repello. in fugam se dederunt; conjecerunt ; fugam PHRAS.Fugavit host.88, il nril enfirik lrr ampuere ; fu a salutem petiere ; fuga sibi enncmis. Hostium fugam k i t ; hostestn fugam consuluere ; kgg se mandarunt, commiscvertit; hostibus fugam ac terrorem injecit ; runt. Fuga distraAi, dispersi, disjeAi, dissiin fugam hostes conjecit, dedit, avertit ; in pati sunt ;in fugam declinarunt, se contulefugam compulit ; terrorem fugamque fecit runt ;fuga se eripuere ;terga hostibus dedere; hostium ; in fugam hostes impulit ; in fugam d a m se subduxere ex acie ;a signis discese it; fudit hostes, profligavit, tn fu am dedit. sere ; prasidium aibi fuga cepere ; in fuga 8sUS : Armis, lapidibus et ferro &are hossibi subsidium posuere ;in fuga spem salutis tem Fusi fugatique hostes, rnneivris en dlcollocavere : fume se commendavere : terna " f . hosti praebuere fu nm effisis habeniacap&FULCIO. 18, fulsl, l u l t u m , l b , a Sousivere ; ne cons&um quidem hostis sustitrnir, protger, fort~Qer. SYN. Sustineo, susnuere. 3. Hoatea q u a q u a v e m u s fugerunt, tento. ADV. Undique. Usus : Rempublicam &S mnrmis s'e~fiireutric torrs k s cbtds. Distraconsiliis; amicos litteris fulcin. Labentem et xit hostes fuga, dissipavit, disjecit ; diversi cadentem corruere non sinit, fulcit, sustinet dissipatique in omnes partes fuvrunt ;per: re, fortuna, fide. Labefatam rem ublicam, territi huc illuc feruntur ;dispersi ac dissipati consulum . minas - humeris fulcio. Cf Tueor, discesserunt : soatium innens fuga emensi Fave'' sunt; dilapsi?'qtocumque a u t efroVrt aut fortutus animi imptus tulit ;p r mas inviaque, - FwF$RUM. 1. n. Sr)*n N Usus : Letti fulcrum aunum. qua quemque aut consilium, aut terror tulit ; quacumque via. ad fu am tebat, dissipato FULGEO, oa, tulsi, e , n. ECZO~YCY, cursu erupere, se effufere, fpga se abripuere ; bn'lkr. SYN. Splendeo, fulguro. ADV. Late. ubi fuga, aut turba fugientium aAi a c ablati Usus : Si fulserit, si tonuerit, si taAum fuerit sunt : retrocedere in montes. Detere rums de culo. luoiter tonans et fuleens. Te& saituique montium occultos, p;o;ima qua{ue auro et ebr; fulgentia. ~erfugia occu~are consilium fuit. 4- FuglenFULGOR, 6rirls, m ,rueur, ~ ~ l svN. ~ t . tes sistere, amP&r lesfuyardr. Fugam repriS~lendOr. Eximiusi mkan% msper mere; recessum fugientibus non dare ;,-den- et = l u t d s genen hominum, rutilus Rombitibus circumfun~ispm fuga tollere ; lisque, dexter. Usus : Aun fulgore facile oculi impedire, intercluden. Fuglentlperstringuntur' b u s lnstltit, il urnrivil lesfu ardr. AverFULGUR. hns, n. h l & c SYN. Fulgor. sos pmtrivit ; &entes c o n c i d ; i, tergis USUS : Fulgura interprrtari. fugientium hasit ; imminebat fugientium tergis ; fugientes ~ ~ ~ e c u est t u ;s aversis q gen. com F n l ' r a l , institit ;terga cecidit ;quantum vires ad per: Etmseomm fulgurales m u e n d u m dextermue ad cadendum valuire, tantum cadis 'fuit ; fusis fugatisque FULGORATOR, erb, m. Intet$rte de nulla a vitore requies fuit ;fugientes periculaf a h . SYN.Fuigurum interpres. Iwn mutantnt, non evitamnt victoria vestigis FULG~RITUS. a, u m , * F d m y L SYN. premente. Fuga explicar a n e magna d e Fulmine aut pcstifem sidere iti. non potuit. 6. P u g l t c l a m e x urbe, il ?mfuit scrrtement a 2 la vil&. Dilapsus per interFULGftRO, as, arq n.et FULGURAT* missa munimenta neglehsque custodias ex imp. Lnncer clrs Cclairs, SYN. COMSCO-
A.
. . e . .
FUL
PHnAs. Ful8uraf ilcIain. Caslum discedit;
320
F'JN
fulgura ab omni parte emicant. USUS: Jove tonante et fulgurante. FULIGO, lnia, f, Suie. SYN. Fumi nigra materia. Usus : Fuligine os alicui sublinere. FULIX, ~ c i sC. , ~ o u ~ g uAvisaguatilir. r. FULMEN, n. Foudrr. SYN. ardor, fulgur. EPITH. Igneum, sinistnim, ternbilc, tris isulcans. pHRAS. penlt. il~itdmdroYCCFulinine inus con. ; ta e est ; amatus fulmine est, nubium confliou expmssus ardor hominem exanimavit ; celesti igne exanimatus mt de prcu.us ex c,,lo ous fulminis deflagravit 2. alil q u o t ceclderunt, l a foudrr est tott~bdr#u&#rs f i . Vomos ali uot fulminibus tempesas defomavit; =les aliquot de celo ta& suni; fulmine i&, discussif sunt; CQlesti igne deflagraNnt; fulmine ia;e grarunt. usus : ICtu fulminis deflagraro. Jupiter fulmen jacit, emittit; fulmine icit, percutit. Scipionel belli fulmina Doloris et fortun;e fulmitia contemnere. FULMINO, as, are, et =ULMINAT, inlp. L~~~ hIfoudrr. s y ~ ~~l~~~ . elllitto, fulmine percutio, fulmine amo. FULVUS, a, u m , I;iifr7w, rottr; brntt. SYN.Aureua FOMO, as, a t u m , are, F M J J I ~ jeft'r ~, hfrrrllia. SYN. Fumum emitto, ardeo- UsUs : I a domus fumabat, ut multa ejus sermonis indicia redolerent, Iu rtttrisotrji,?nciit(srtrfail
es afirtts &un fe~fin).
Prorsua USUS: Funditus evertere, perdere, tollere fidem, ainicitiam, religionem. Cf. Penitua. 1. FUNDO, aa, avi, a t u m , are. a. Assrm* J~ltft?IfetIf, fonthr, bdfir. SYN.Stabilio, constituo; fundamentum jacio, pone, ago. ADV.Accurate, vere, pr;eclare.'Usus: Magis laboribus fundatum im~erium,multa virtute stabilita libertar lllud maxime vestrum fundavit imperium. Status reipubltce fixus et fundatus. F ~ n d a t e oPes, atque optimc constitutz. F u n d a r e ordlnem, (Fundato"m e . V U L G . ) ,m ~ ~ ~ imx. Latina: Conderefamiliam sacram; a u d r e m , parentem, conditorem esse sacri alicujuv instituti' 2. FUNDO, 1% fadl, fasum, e " , a. Rd$ant/rr, verser; jttrr, U~(ECY. SYN. Emitto, edo. ADV. fiqualiter, late, incondite, latius, latissime, numerox, volubiliter orationem. UsUs : 1. $ ! =te hlluam, non hominem ex utero fudit? 2. Profero, cano, enuntio, prof(rrr, /t/~dff~. Funderc verba, versus, vocem. 3. Gigno, produirr, nirffrt a11jour. Terra flores,fruges, baccas {undit. 4. Dissipo, disperBO* f J ~ f f r 't'tfi"f~. k f a ~ n a s hostium copi*, exercitum fundere. 5. Diftundo, scr/j%zndzy. Funditur malum latlssime. Vitis funditur in FUNDUS, 1, PotuLr t/c frrrr, dott~ainc, $ro$riCf/, SYN. Posscssio, prapdium. EPITH.
FDIUI@US., a, um, Enfut~fJ. USUs: F u m e imagines, porfrtzih noircis p<rr Ir

tem$s.
FOMUS, 1, m. F L I I I IUSUS ~ ~ . : Fumo d i quem excruciare. In illo granearum nidore ct fuma Fumus ingens velut qitadam nube .c&lum absconderat, rnsfurnk inlef~scnv<Nt obrvrci Ir cirl cottir~tr rin t i t u p . FUNALE, I q n. Tomhr. SYN.Fax. FUNCTIO, bnlr, f. T r a z ~ drxercict. , SYN. Atio. EPITH. Jucundio. Usus : Labor est funtio quadam ve1 animi, ve1 corporis. Cmvio& operir et muneris fitnaio. FUNDA, m, f. Frorrt&. Usus : Balearia funda. f UNDAMENTUM, 1, n. /.onrt.tnrni, fon<lation. SYN.Solum, sedes, gradus, aditus )( Pertectlo. USUS : Tantuni abes a perfectione magnorum operum, ut ne fundamenta quidem jecerls. Sunt h;ec fundamenta finnisrima pacir et likrtatis, quibus nititur respublica. Fundamenta et robiir quapstionis, ddensionis. OCcupare ftindamentis. FUNDITOR. Orls, m. Fromktlr. U S U:~ Expedita funditorum et sagittariorum manus. FUNDITUS, D r fond en cotttblr. SYN.
Antiquus, coinnluni4 extmmus, fru&u~issimus, incertus, maritimus, melior, ornatissipaternus avitusgue, privatus, proximus, ~ b l i c u s ,pulcherrimus, siiburbanus, venalis. undi alieni, nobilissiini, privati, optimi, frutuosissimi. Usus : Fundos suos, aut res rusticas ohire ve1 fruRus causa ve1 deletlationis. His ere rebus fundi frudus, et cultura continetur. Cf. Bona. FONEBRIS, e, gen. com. F ~ t d b r cSYN. Lugubris. Usus : Laudatio ad funebrek concioneiii, orm>or/t~n>bre. Epuluni, vestimentuin unebre. Cf. Funua. FONERO, as,avi, a t u m , are,a.*En/rr?-rr a v r c # o ~ ~ f SYN. a Sepelio. USUS: I&uarbons uneratus, rntrrrl, tnd. Cf. Sepelio. F N ESTO. aa, avi, a t u m , are, a. SouiIIrr IrrIn ?tttUrfYt.SYN. Quasi f ~ n e inqllino, ~e f d . "sus : Hunlanis hostiir Deoruni aras funestare, pro/atter &J nrttr/z des &M. Curiam inflammari, incendi, funestari. FONESTUS, a , u m , Futuste, utortr/. SYN. Inquinatus, perniciosus. Usus : Pestifer et funestus magistratus. Funesta reipub1ic;c pestis. Dies noii funesta. FUNGOR.eris, f u n c t u r aum, f u n 1, d. S ' ~ ~ c ~ f ~ i(/e. ttrr SYN. Przsto, exerceo, kcio, efficio, colo. Usils : Fungar oficio, yuo tti funCtus es in meo IuOu. Munem, oinni fortiina prospere fungi. Cf. Faclo.
FUN FUNGUS, 1. m. Champignon. FNICULUS, 1, m. Ptfift corde. USUS: Funiculus e puppi religatus. FNIS, Is, f. Cordr,corakfr. USUS: Convellerc, religare, incidere funes. FNUS, (Iris, n. F u d r < ~ ~ lobs2 lc~, t w tnfmtlrrnt. SYN.Exsequiq supremae Aei &lebritas,exsaguia funeris. E~l~H.Acerbissimum, amplum, aptum, familiare, funestum, justum et indittum, iniserum atque acerbum, patcrnum, perluctuosum. Funera acerba, magna, 1. F u n u i sumptuosa et lamentabilia. PHRAS. e1 satis a m p l u m faciendum curavi. j'ai prissoindt f t t i f i t z faircrPhonrdtcsfunrai/lts. Funere ut honestissimoefferretar, curavi;. lusta illi f d a , penoluta sunt pompa maxima; parentatum est illi honestissime; supremo die quam amplissime ut efferretur, operam dedi. 2. F u n u s comitati s u n t plurlml, bien des pcrsonncsnrsistaicnfdPcnf~rrt~nt. Exsequilu funeris prosecuti sunt plurimi ;ex uias ejus plurimi cohonestanint ; funus e j u ~ u c e b a n t , deducebnntp1urimi;funeri ejus operam dedere plurimi; supremum mortuo honorem penolvere ;ad ejtis funus curanduni, efferendum, ad cius exseclui;is celebrandas; ad justa ei solvenda, facien<la, peragenda convenere plurimi ; in funus ejtis venere plurirni, accessere; exse. quias funeris, pompam duxere, ad tumulum prosecuti sunt plurimi. Cf. Effero, Exrequias, Sepelio. Usus: Funus curan, ducerc, effenr; fiinus facere ;funeri operam dare ;in funus venire, acceden. Funere efferri. Funeris pompa privare, orbarc,. spoliare, @ivtr I sdjulturc. FOR, frts, m. Volmr. SYN.Homofurax. EPITH. Ndtumus. PHRAS F u r eat, ZrzC un ?tolrur. Kapinis, furtis vivit; furari, rape=, compilare aliena solet; trium litterarum homo est, quem si semelad capsas admiseris, multis custodibus opiis sit; cui non plus auri, quam iiionedulx committas ; ui omnium domos hujusmodi tota furacissime scrutetur. ~ j l u m provincia est everriculum. UsUS: F u r a carum rerum, quas ceprint, signa commutant. FIIRACISSIMR, sup. ab anom pura. citar. Cornmt lrz volnrrs. Usus : Uomoa scrutatur furacissime. FURAX, ~ c i s ,omn. gen. Enclin au d. SYN.Qui facik furntur; qui furtis faciendis animum applicat. C t Fur. FURCA, as, f. Foumhe. Usus : Hunc sub furca vineum inter verbera et cruciatus videre potestis ? Furcam ferens, corrdomnl d la prim ck lafourcht, FURCTFER, (Irl. m. Pttkahrd, copuin. SYN. Scelestus. USVS: Id tu furcikr tibi sumes ? FORENS. entis, omn. gen. Egari, kors dc mi,furirnx. SYN. Furibundus, maximo furore inflammatus, concitus, insanus, vewus, effrenatuq pmceps, mente motus, violentus, qui mentis c o m p non est; cui mens e sede sua et statione demota est; praxipite amentia horno, ui de testate, de mente, de consilio exiit. s u s: urentis et violenti impetus. Furens audacia, s e l u s anhelans. Furentem et exultantem comprimere. Cf. Insanus, Mente motw. F ~ R E N T E R .En /unan%. SYN. Furio~. Usus : Furenter irasci. FURIA. m, Fu&; tn gh. p a n , fistt. EPITH. Tetemma, assidus domesticque. Usus : llla furia et p t i s patriq c t p di a pliIrU. Furia speculatrices, et vin ices facinorum. Furieagitant et inselntur impios, non ardentibus tedir, sed angore c o n x i m t i ~ , a fraudis cruciatu. Cf. Conacientia mala. FWRILIS, e, gen. com. Fnriax,,lwc d , aIroct. SYN.F u r e n s a s u s : Furialb illa vox, cctlr voix dijuric. '. FORIBUNDUS, a. um! Fun'rux, furib o d . SYN.Mens alicujus furibunda. Crudeles et furibundos impetus latronis retardavit. Cf. Furiosus, FURIOSE. Commt unfuticux. SYN.FUrenter. FWRIOSUS, a. u m , Furirux, tu f u h . SYN.Furens, furibundus, vesanus, mente incitatus. PHRAS. H o m o furioaus, Aomm vibftnf,ftdrincu. Furore captus, repentino iAus furore ;amens agitantibus furiis; cui furoris nesrio quid objcctum; qui furiis agitatur, perterretur, vexatur, torquetur, rapitur, praeceps fertur, incitatur. Usvs : Furiosa vis cupiditatis quo te rapuit l Mulier non jun morbo, sed scelerc furiosa Fervidum, petulans, furiosum diAum. C t Inaanus, Bureni, Furo. FORO. ii. em, n. &trt k s &S&, fow,m riclim; tfrt rn coldrr, en furtur. SYN.lnaanio, bacchor, furore inflammor ;abstrahor a x n r u mentis ; a me ipso disceda ADV. Acerrime. PHRAS I. Quid ita Iurl8 ? Parrguoi crzfurnrrs? Qua te tanta pravitas mentis teoet, quis furor? Homo amentissime, et in omnibus consiliis praceps, et devie, q u s tibi n s , q u e causa istam rabiem, nec enim audncim appeliarc vdim, accendit ? Quis.te furor, q~ mentir ad omnh caxitas eugitat ? Quo inflammato isto furore prmeps m e s ! Quo effrenatus ac prope nmens furore ruis? Cu us f e n rabies occupavil animum tuum? d l lumne fumri et d e n a t a violentk modum impones ? 2. E n I u t furit, voytr, commti/ tsf tn colhu. En ! ut, velut lymphatus, aut Bacchi sacris commotus, ardentibus oculis rabiem ostendnt ! ut incitata et vecorde mente, ut inusitata rabie in omnes invadat promiscue ! ut agitantibus furiis velut lymphtus et
attonitus, ira in mbiemvenr, rabie accmsus, AMtico furore percitus, in rabiem eerates omnu conturhat ! En ! ut acriter e*ardeMit ! ut futore ardet et scelere ! ut eum agitant funat, neque consistere usquam patiuntiir! En ! ut nehrio furore instinftus, rapide omnia apnec ruere demena, nec furere desinat ! n l ut in rabiem furoremque convenus, IKE jarn mentis potens discurrat improbus ! CL Furiorus, Furor. Usus:Qui valetudinis vitio furunt, melancholici dicuntur. Luftu furere et dolore injuria. 1 . POROR, OrIs, m. Fumur, cofm, ruge; /olk.- SYN. Insania, rabies.)(Sanlba EPITH. Comca sceleris et audacia, consceleratus, consuhris, mdibilis, divinus,effrenatus,exultans, incdibilis, inflarnmatus, infraftus, libidinosur, magnus, maximus, mirus, nefuius, notis.h.q ~ m i c i - pmcep% similis, summu% tontus, totus, tribunitius, vetus, vinolentus. PXRAS. Qula lit8m perdidit, furem o a p i t , jour -ir j r n i u s o n p > s , ~ o ~ r n u / , Quia causa cecidit, a irsaniam, dementiam, uentiam,furorem redaftus est; mente captus est ;mentem amisit ;mens eum defecif destituit; incidit in insania morbum, in furorcm prolapus est ;a mente, a seipso discessit ;de a t a t e mentis exiit. Cf. Furens. USUS : E r o r e m esse aiunt mentis ad omnia cacitatem. Furore occacari. Furor hominem invadit. Furoremimproborumcomprimere,sedare, mitigare, apwirr la cofre d e s ntCcAanfs. Furor consedit, remisit, detonuit, consenuit, safurcur rsf calde.
gtat,
2. F O R O R , ~ fu ~ ra ~t u s sum, arl, d. Vo8fhbrr. syN. Furtum faciO~ cOm~ilO, expila, surripio, averto, interverto, bonis aliea~ero, in rem conclvn e+io. pHRAS. NISI att8nd+ 1-4 furabitur, sivwsn'y faitcs altrnlion, il volm. Nisi attentus ad rem eris, furtum f h e t ; pcuniam avertet; domum compilabit; fui&; quidi.b, nunc hoc nunc subducet ;furti se adstringet ; {urti se alligabit; viricatis manibus quidquid obvium fuerit, leget; manus zrario afferet; a rebus tuis manum haud abstinebit; qui manus steriles ad te attulerit, gravidas foras reportabit; pecuniam fraude subtrahet. 2. Ex 1Uo libro m u l t a i u r a t u r e8t, il a cm#rnut d ljvt-6 bin &S ckos6s. Ab eo auftore multa furatus a t , ex illo libro multa sumpsit; -0s non ilk *vos ex aliorum fluminibus, ex 1110 fonte in suum ageuum deduxit, duxit, derivavit ? Has iUe ingenii partus in suam rem convertit. Usus : Furatur aut clam emisse x dicit. Si ego tuum ante legisrm, furatum me abs te a s e diceres. F U R T I H . Ec&flc, f~rtivcmrnt.SYN. C h )( Palam, HMn. Usus : Furtim hcere altquid.
,.
FURTIVE, A O dcrobir, srcrfernenf. SYN. Furtim FURTIVUS, a. u m , C d , s~crrf, clan&srin. SYN.Occultus. USUS : Furtivum iter facere. FURTUM, 1, n. Vol, latrin. SKN.Compilatia, n i aliene fraudulenta trahtio. EPITH. Apertum, improbissimum, impudens, impudentiuimumt manifestum, maxin)um Furta minora, magis occulta, illustriora, mira, multo plura et majora, notissima sordidissima, tant a , tam aperta. USUS : Furtum facere. Furti se alligare; furti damnar. Cf. Furor. FRUNCOLUS, i, m. ~ i ~ .ab iF U ~ ~ ., prlil la,,.On. usus : Olim fuNnculus, nunc vera rapax. F U ~ C I N ~ , f.~~~b (&frr), fn.*uf, syN. l-ridens. FU~CUS.a, um, B,.,,~. psus : purpura Plebi4 fu& #&-#m #C/be&nn~ dprUIYe (communc,. Av~Cd k d w DiKu- a*IJSUs : Fuse 'MX E W u e disputare et dicere. FS~O, bnlq . Fusiona foutr; iirY~~n'on. EPITH. Universo USUS: Fusiones autem deorum. FUSTIS, IIJ, m. Bdlon. PWRAS. ~ustibus vapuiavit, ilrrdlifwlig(. Fuste male mulctatus, male acceptus, percussus est ; impactus non levi manu ac repetitis iftibus illi fustis est; fustis vim pondusque sustinere, ferre, pati cogebatur ;fustuario male acceptus, mulctatus cst ;fustibus m d e contusus est ac dedolatus ; onustus fustibus pene exanimis concidit. sus : Fustem impingere ; fustibus implere caput;fuste aliquem coercere. FUST OARIUM, 11. n. Bmfonna<ir. SYN. Fustium castigatio, verberatio. Usus : Fustuarium meritus' FOSUS, as u m , Lw'4 ub~&irl.'Sy~Dis rsus. USUS : Genus sermonis fusum ac ProffYns, discours * & .M : I dfl& 8Aar~ 0Acr fusus, ~ ~ ~ d -i l ~ ~ . FTILIS. e, gen. com. Fufile, &#CU d'impbrllanu. SYN. Vanus, levis. )( Gravir. Usus:Quis non odit vanos, futiles, sordidos, leves ? Futilis latitia. Cf. V a n u q Levis, Ineptw. FUTILITAS, B ~ ~ If.J FuhXiU. , SYN. Vanitas. usus : H~ plenn futilitatis et summze levitatis. Cf. v a n u q h v l a , Insptta, FOTORUS, a, um, @i&,jt-wr.~yN. Con,quens, posterior, reliquus, impendens, eventurus, venturus. PHRAS. Quid f u t u r u m d t , n e m o scit, fersonnc nc c o n ? & ! Pau~i~. Futura quis divinet? Rcliqui temporiseventus in incerto est ; consequentis, sterioris temoris ratio incerta est ;qyid ferat, quid vesper ferat, incertum -t. Prospicere, providere, qiiod futurum sit.
= ,
L;
t u a r u m SUGWSU Immortaliter gaudm, je me r e o a h ittfirnm~t de PIrpycrcux mcc& ?;? vos aflres. L ~ t i t i exsulto a ;gauaudio efferox ct exsilio. Res ture secundz nmihi summz jucunditati sunt; capio ex illis voltrptatem non mediocrem ; res tuas eo esse loco cum intueor, sunlma laetiiia profundor ; omnibus Ietitris incedo; nimio gaudio pene desipio. Vix capto eam vo!uptatem, q u e ex rerum tuarum prosi Ex florentiss~n>o pero successu enata m ~ hest. rerum tuarurn statu Ia'.trtiam capio,voluptatein hauno incmdihilem. Res tuas tain tlorentes GBLEA,e* f . C a s f f f fSYN. . Capitis armacum aspicio, cumular gaudio ingenri ; letitia tara EPITH.Anea. USUS : Lorica? g a l e ~ q u e efferor et triompho. z . Mire gavfsus sum, enea:. Alii galeas buccutasque tergere. je me m i s gra&mnt r&au2. Tanta laitrtia auRt~s sum, pltne ut non constaren, mihi; inGALETUS, a, u m , CuifC &~dncu.rqwe. credihili gaudio sum elatus; manus sustuti ego Usus : Minewa galeata. Prologus galeatus, et amici, tuumque gaudium gaudebamus. Etsi pro6og1e jusfz~calif. turpis est effusio animi, et lztrtia exsullans, GALLINA, m, f. poule. usUs: A~~~~~ gestiens, immoderata, comprimere tamm vim ova gallinis supponimtts. gaudii non potui; vix p r e gaudro me compos GALLzNCEUSs a - llrn* De poule. fui ; supefindenti se i a t h e non temperavi ; USUS: Galli gallinacei, cops. lacrima? mihi gaudio manwunt; tanta mihi GALLTIVARXUS, si, m. PouJaiihy, qprri lretitia aborta est, ut in vultum erumperet, u& Plae tu volaiite. SYN. Qui gallinas curat. voce manibusque laititiam animi stylificarem. Cf. L a t u s , J-ator, Jucundus, Gaudium. GALLUS, 1, m. Coy. EPITH, ((;allinaceus. Usus: r. (;all viRi silere solent, canere viRoGAUDXUM, i i , n.Joie. CYN.Letitia, vores. Tegallorun~, illum buccinarum cantus exluptas. EP~TK. Commune, exile, falsum; incresuscitat. 2. Oriundus eGallia, GrmEuis. GalXi dihile, insatiabile, maximum, nimiunl, sumrobore, P e n i callrditate,Gr;eciartibusvalent. mum. Gaudia perpetua, plena, vera. PARAS. Novusis honor m a g n u m mihi g a u d i u m GANE=, arurn, f. pl. 'zvernc, iieu dd attulit, ~et'ft. ~ 0 ~ 2 ddipxifi fe ??E'@ ~ o ~ t b t& t! d&tlcke, s y ~Loca . fibidini et heiluationibus joie. fngenti me @tidio con1plevit5 implevit ; apta,lustra. Usus: Gancarum fumus et nidor. letiria me exttilit ; anrmum gaudio explevit; onis, m. Coureur crabayels, in lattitiam insolitarn nle con~ecit ; dellutum ,8auvais SYN. Helluo. EPITW. Facinogatidio me reddidit ; Letitiam rncredihilem rosissimus, egentissirnus, cincinnatus, Usvc : mihi objecit ;voluptare liqtiidis.iima me per(Luis ganeo, quis nepos. Cf. Nepos. fudit ; 1a:titiam mihi pmbuit ; liberalissima GANNXO, is, ira, n. C;ropver. USUS: me voluptate cumiilavit ; suavisctmz mihi Quid ille gannit, quid vult? Que ;~zarmu#fe-f-il, voiuptati fuit. Cf. Deleto. USUS: Gaudto glre vetct-iZ? affici, compleri, perfundi, cumulari. Gaudio tnumphare. tiaudium GARRIO, is, v i et i i ,iturn, ire, n. ~ u - efferri,exsilire,exsuitare, erupit. Infausto nuntio publica gaudia cantavar&r. SYN. Loquor sine delenu, garrulus, minare. Cf. Letitia. loquax sum. PARAS.li. Libenter garrit, zL GAZA, ae, f. Trdsor raya; ~ngd*. rfchesstss. d babifler. Womo Iociuax est et odiosus : p r t t , quidquid ln buceam venit ;totis diebus ~ o x p e r s i c aSYN. . Krarium,pecunia, thesaurus, regiz opes, bona fortunaique. EP~TH. tinnit ; linguz tmmodrcieest et gam~lus ;futili et importuna loquacitate oinnibus obstrepit ; Naxima, regia, Gaza? pacatissim~ atque opulinguam gerit mpense liberam et expeditam. lentissime. USvs :Ab airro gazaque regia manus abstinuit. Omnium Iocu leturn fortu2 . Inepte garrit, ilparle h tord ef d travers. nze, omnium provnciamm frukus, omnium Quidquid in buccam venit, deblaterat, eKudit ; regum hona, vectigalia divitiz, Persicam garrit, quo neqire pes, neque caput com areat. rimrum plenus esr, hac, iIlac perlluir. {f. L O : gmam non abquant. &f. Dlvltlaa, Copla. quor: Ustis : Garrimuq quidquid i n buccam G$LIT)& TRANSL Fmi&mcnC;mo~eme~6, venent. XJsus:Resbmnes gelidetimideque ministrare. G A R R ~ L U S , a, u m , BabiClard. SYN. GELXDUS, a, um, Glact. SYN.Frigidus. Loquax. Usus : Garmlus ventosa: et immoUsus : Gelidz! fontium perennitates, sozrrces d i c loquacitatis. ~ Cf. Earrfo. ~oujowzJrm"ckcs et cor6rarrtes. GAUDEO,es, gavisus s u m e era, n. GEL, indecl. n., adhi-tur fere tanCum abl. sfng. 'Cace. SYN. Glacies. USUS : Se iL(jO24i~:SYN. Lztor, exulto, teumpho; Niems rura gelu claudit Perpetuo g l u l o c u ~ lztitta, gaudio euuIto; gaudio triumpho; lztitia affiiioi. PHKAS. i. De p m s p ~ m ~ e r u r n nget. Cf.Frigus, RiemS.
G ~ ~ ' ~ N A T anta, ~ O , f. Rrdoublcmcnl. Fl@ura, sar exoraatio vwborum. GEMXNO, as, avl, a t u m , are, a Redbub b . SYN. Duplico. G E ~ I N U Sa, , ~ ~ b b s,e m . ble. SYM similis :l. par eSt avaritia, $irnilis improbilu. eadem impudenti., gemina c 4 ~ ~ D v a ~bt4blC. ~ ~ Vos gemina voragines reipublica. Gemini fratrer, juuuaux. GBMITOS m Gnriss emcnt.
usus
magnuq maximiis, tantus. Gemitus acerbi, miar, USUS : Tota urbe gemitus faous et fletus; lamentrrtio, ejulatio toto foro. GEMMA, m, f. Picws ~rlcicrrsc. SYN. Lapillus pretiosus. EPITH.Pmgrandis; gemmae clarissima, durissimz, fulgentes, magna ; muito,purimae. PHRAS. Vettis o r n a t a gemmi&v2temcnt rnrkhi clr fliewzs firJciCnses. Vestis distinAa gemmis ;fulgentibus gemmis luminata; quam internitentes gemmae distinunt ; vestis inciusis auro gemmis ornata. Csm : l. Poculum ex auro gemmis distinctum clorissimis. 2. Oculus i n stlrplbus, bourgCOU, r2il(d8 ia ~ 4 ~ 8 Gemma ). in vitibus, lneunte vere. G E U M 3 , as, avl, a t u m , are, n. Bour. p o n n ~ rUSUS . :Cemman vites rustici dicunt, sitire agror, Ietas esse segetes, luxuriem esse in herbir G~Mo,~,,,fil, ytum, ere, ~ ~ n r Si~~ N ., Gemitum fiCio, ingemo, ingemisco. )! Lmtor, PHiUS T u r p e e3t viro fortl gemer?, un h o w aPnragcux nc hit arnds sc#laindre. Malis suis in emere; ejufatus, complorationes, voces infecoras edere; miserum se et infelicem lamentari, appellare. Turpe est misetoa, cnbros edem emitus; lamentis et suspiG E N S * a r u m , f ~ 1 .ours. SYN. Mala. EPITB.Exlangueq subiede, leviter ue eminentes, pilose. Usus :Pilosa gene. Juliebres lacerationei genanim GLNELOGUS, 1, m. GlnalogrSc, andr @ & d 0 1 y i 8 SYN. . Qui de originibus scnbunt. H u o pertinent: r. Arbor genealogim, & ~ g $ & c ~ o & ~ , Gentis in stirpcr, et @ desc+ti4 tributio. Co nationum sin&m a b uno stipitc du& j e s p a t i o . C w i g l l U univenac tn singula fami i'a caP ~ V psrtitio 2. Genealogtam raceM. f~ u*r &+&&. Generis seriem ducri& expiicnn; w e r i s swiem a capite arcesare ac penequi. Generis stirpes et capita a primo ati ite deducen, recensere, percens e r e . Ab u!timis majoribus generis singuios ducere, deducere, evolvere, ex$% GENER.(Jrl, m. Gcnrltr. SYN.Maritus filiz.
y"~$P~~ kelibk;
GENERALIS, e, gen. com. Glniral nnivcrrrl. SYN.Communis, universus, contusus, late manans, ad multa pertinens, late patens. PHRAS.I. (Generaliasimua, VULD.), gldrdissirnc, cornm&t en ckf dr tonte Parr"iL. Exercitus im ator summus. Cui summa belli admininianrpnnissa est; penes uem in gerendo ~~ . cum ~ bello summa ~ ,imperii est ;%llo summa POtatate prefeaur !rinceps ducum militarium; dux deleAus bellum gerendum ;cui summa imperii bellicf delata, mandata est ;ad quem summa impeni bellici rediit, translata est. 2. (Generalis Marescal'us. Vu=.), 7narJckal cam#'. Supremus castrorum pmfeAus. 3. Generalis a r m o r u m pr;sfe&us, Ra&fa&re deparir'IIcnC. Rei tormentarie cum imperio przfectus. q (Generalis vigiliarum magister, V U L D . ) , ~ ~ Y C ~P BaIr & m Supremus vigiliarum rafeAus; vigiliis cum summa potestate pra:Pe~iis ; aciei struAor. 5. ( Generalis Auditor, VULG.)! avocat $lnCral. Prator, judex causanim militarium supmmus. 6. (Generalatus, VULG.), gldralal. Im erium ar. morum. lmperii summa beiiique abministrandi; aut; PmfeCtun r u p n n i legionis. 7. (bensralitaa, VULG ) ldranx. DeleAi ordlnum militarium p&&i. Ordinum milita. rium duces, principes. 8.(Generalls ordinis, VULG.), ~dral, supLricur d n n ordrs rrligicux. Summus religiose familie prefetus, moderator. Religiosa: familiz summo cutn imperio prafetlus. Penes qiiem religiosi imperii sumina est. USUS : Cenerale quoddam decorum est, quod in omni honestate versatur. GENERALITER, Glniralcment. SYN. Communiter, una cpmprehensione. UsUS : Generaliter aliquid definire. (VULG.Universaliter). ,..ENER A.,.IM, g,,,dyal, en marse. Sy~. universe. usus : nominatim, sed generatim instituta prdscriptio Quid singillatim potius, quam generatim oquar ? sed generatim quaritur, an 7 GaN8RKT0R* gui engend r e , # ~ ~ .SYN.Genitor. OBNBRO,a & atum, a En@&~cY, # w d u h , fairr, crtcr. USUS: C i p o , creo, procrW.,usUS : Hominem generavlt et ornwit DEUS. An mundus nullo sit generatuh.0rtu. Undesit generatus, ortus, concretuh L i m generaw, procreare, gignee. GENEROSUS, ad u m , De bonncfamil&,mag~nime,gnreux. SYN.Qui altiore animo est ; magnantmus, przstans, magnificus, clarus. PURAS.Q u i genestirpe n a t u s est, 1s m a g i s bonla artibua a o virtutl studere dabet. tout rnfant de noti& fumil/s h i t surtontsc livrcr d ECtn& des bcllcs-bttrcs r t d Pacquisibk de & vertu. Quicumque loco honesto natus, ei major, quam czteris colendi
a?
CEO
326
CLA
cxfrarfion. Cenus ab aliquo ducere, ementiri. Nobili genere ortus, natus. GE~GRXPHIA, le, f. Gographic. G E ~ M E T Rwl A G%~M&TRES, a, m. Cotnfre. USUS: Ceometra, Musici, Crammatici. GEOM~TRXA, m, f. Cornfric. USUS: Iii Ceometria lineamenta, forme, intervallq magnitudines. Ceometriam discere, t r a h r e , in summo honore habere. G E ~ M ~ T R X C a, US um , , Co~ntrique. Usus : Ceometricum quid explicare. GERMANE. Fr~fcrt~clIerne~tf. SYN.Fraterne. GERMNXTAS, atis, FrafcmifL SYN. Communio sanminis. (VULG. Fraternltas). USUS : Moveat t e horum pietas, moveat germanitas. GERMANUS. a, u m , Dc frre, frater4 . SYN. Ex oadem stirpe et genere orti, prascrtim fratreset sorores.Usvs: 1. Hic cum mutilum nescio auid locutus est. eermanum seThucydidem arbitrabatur. Fratergermanus, soror ennana 2. Verus, slnoerus, vrai, wdruhe. Num hoc germanum esset ? Veteres illi et germani Latini. Vere et germane justitid effigies. 3 Simllls, sernblabfc. Homo Stoicis germanissimus, wn Sfoicicn tout pur. G E R M E N . Inisln. Rrjeton. USVS:Alieno ex sanguine germen. GERO, la, gssst, gestum, ere, a. Fairc, cxcutcr. SVN. Facio, administro, servo. ADV. Abstinenterse, acerbe belluni, apte, auspicato, bene ne otium, constanter se, excellentius, felicius, felicissime, fortiter, fortuito, graviter consulatum, honeste, juste bellum, libznter ncgotium, libere se, magnificentissiine consulatum, male negotium, malitiosius rem man datam, modeste, se negligentius, omnino nihil jure. Optime rempublicam, otiose negotium suum, palam rem, perdite se, pie bellum, praclare negotium, prtvatiin, publice, sanAissiine se, severe consulatuin, submissius se, tetemme se in provincia, truculentius se, turpissime se, tuto magistratuiii, valde bene, valde honeste. Ceri bene, obscure quid, pulchemme. PHRAS. 1. Bene s e gerit, il se conRvitbiea Eximinejus in rebiis gerendis opera Bxsistit. Ejus labor in reipublice negotiis caste integreque versatut. Egregia ejus in tota vite ratione virtus enitet ;excellenter, sanRissiiiie et prudenter se gerit. l n rebus traoandis precipua est ejus 610riq ,,irtus eximia; operam &t, nequis civium virtute prestet. Exemplo et s p e ~ t a c uest l o omnibus, I n e . munere ita setra&t,utvenire incontentionem cum laudatissimispsit. 2 . Malese gerlt, ilse c o d u i t mal. Turpissime, flagitiosissime se gerit ; res libidinenerit. non ratione: admodum deeeneravit ; v';ter& suas 1aud;s imminuit ;n,hil
1
1
fortiter, nihil moderate gerit ; ejus opera non sat caste in e0 munere versatur ;multa superbe, multa libidinose facit. 3. M u n u s s u u m bene gerit, il s'nrguifte bien de son emp/oi. Munus suum, provinciam cum laude sustinet ; partes officii omnes egregie tuetur, colit ;muneri suo satisfacit; nihil in eo ocii ad exrequendum munus suum desideres, exspeAes ; nihil in muneris funAione cureaut diligentia praetermittit ; muneris sui partes non languide aut indiligenter prestat. Pro rege se gerit, i l se comiwit en roi. Partes sibi regis sumit; personam regis in republica tuetur. Usvs : 1. Susceptum negotium pro tua fide et dilieentia ex voluntate Czsaris eerito. Bene bapienterque rempublicam gergrc. Iniinicitias, bellum, prsonam rem a1icu.u~gerere. Ingeniuin muliebre. animum laude dienum veren. " - 2. &lbeo. ~ t , t ~ va&: t me. te. se corr[iLire, s~cornp~~tcr. Turpissime,, male; prudeiiter se gerere. Gerere se pro cive, se co~rrporfer cotnrrrc urt iitoyett. 3. Morem g e rere, obtemperare, Plre cont~laisnnlpour gqrt. - cot(ncscenrlre d scs &sirs. GESTO, ls, ivl et 11, Ire, n. Tressailfzr de joie. SVN.Gestu cor oris desiderium rei ostendo, przgestio; stugo, laetitia ereror; tanta Iztitia atiec?us suni, ut mihi vix constem. )( Mcereo, aiiifius aum. ADV. Temere. PHRAS. Nimia voluptate gestio, jcsuisau cornble dtl bonhiur. Exsulto gaudio ;onustum Iztitia peAus apporto; vix apud me sum, ita gaudio aniinus col(iquescit ; gaudio pene desipio. Cf. G a u d e k USUS: Cestio scire oiniiia. Letitia gestire. GESTIO, m i s , f. Ccstion, acfior, &gr~r. SYN.ARIO,traRatio. Usus : Gestio negotii. GESTO, as, avl, a t u m , are, a. Porfer. SYN. Fero, porto, sustineo. Usvs : Male sustinenti arma scutuin quoque, quod gestabat, excidit. J G ~ s T i r s as, . in. Ceste. SYN. AAio, motus corporis. EPITH.Iiiiininens, scenicus, venustus. Usus: Gestuin agere; gestu decenti moveri ; gestuin elegantem habere. In p s t u nimiuni esse. Niinio gestu uti. Histrionum aliqui gestus ineptiis non vacant. GIGANTES, a n t u m , m Lcr gdants, U s u s : Gigantum more pugnare cum diir. Cf - Maanus. .-- G1r.NO* Is* g8n'i+ ganlturn* En.Vn[lrrr. SYN.(;ener",cre0, PrOcreo,suscipio TRANSL. Pario. ADV.Aliiinde. USUS: Ad quzdain nos natura genuit. Inde pax extraneis gigiietur. Liberos genuit, sustulit. GLACIES, 61, f. G l m . EPITH.L i q u ~ f a h , dilapsa. PHRAS. I. Glacies flt. ilgle. A u a gelu durantur, constringuntiir ; aquilonkui durescit huiiior. Aquae ~ e l u clauduntur. adstringuntur. Aqua nibibust pruina concrescit.
00 -
!7
2.
CLO
P e r glaciem fngredi, marcher sur la ylucr. Per nudam glaciem fluentemque labem
.liquescentis nivis ingredi. 3. Lubrico vestigio p r glaciem decurrere, sese agere, se invehere, qlissrr. Per glaciem labi; fluente vestigio ierri, deferri ;glaciem fluente vestigio decurrere, emetiri. 4 I n glacie prolabi, fombrr sur la gluct. Labi, prolabi in lubrico ;hllente vestigio cadere; fallentc pede prolabi. 5. I n glacle pedem aere n o n posaum, i r nr puis j x r r le pird sur la glacr. Gradienti planta nusquam consistit, constat; fugiente, fluxo, instabili gressu inceditur; pedes insistere nusquam ossunt; via lubrica des fluunt. Usus : elacies calore li u e f a g et dilapsa, diffunditur. ~laciestepefahatabescit. Indurata glacies. Cf. Hiems, F r i g u q Gelu. GLXDIATOR. brin, m Gludiatcyr.SYN. Lanista, mirmillo. EPITH. Amens, bonus, rudis, bustuarius, certissimus, confetlus, saucius, cmdelissimus, ditlatorius, furiosus, importunissimuq mediocns, nefarius, nequissimus, nobilis, sceleratus, sceleratissimus, timidus, vetus, vetulus. Gladiatores nobilcs, nobilissimi, theatrales. Usus : Ex mirmillone dux, e gladiatore imperator. Plurimamm palmamm vetus et nobilis gladiator. GLADIATI~RIUS,a, um. D r ludidrur. Usus : Certamen gladiatorium. gladiatoria corporis firmitas. GLXDIUS, ii, m. Claiur, SYN.Sicq pugio, ensis. EPITH. Cruentus, fulgens, plumbeus, reconditus in vagina, strictus, vacuus vagina. PHRAS.1. Gladium evaginare, firrr C@ du fouwrau. Gladium nudare, stringere, distringere, e vagina educere ; gladium educere. z. Gladlum I n v a g i n a m recondere, rcmrfl,r @ ' l dans fc fmmau. Vagine reddere; gladium condere. Usus: Gladio plumbeo jugulare aliquem, levi futilique argumento oppugnare, aurc une
GLOBOSUS, a, um. R o d , sp&i ur. SYN.Rotundus. Usus : Stelle globose. bosus mundur GLOBUS, 1, m. Globc. EPITH. Ccelestis, eminens, extimus, habitabilis, cultus, medius. Usus : Tcrre globus, stellarum globi. GLOMERO, ail, avi. a t u m , are, a Rasscntbl~, poufir, uccunrulrr. Usus : Glomerarc clader Vene inter se glomeraiitur.
810-
N.
d'dr tlrpfor~b(avrc un sabrr dc bis), c.-&
d. sansprnc. (PROV.). SUOgladio se jug~lat, il s e frafipc dr srs proprrJ annrs. S u 0 d l f l o se capiendum prabet. Gladiis rrm gerere, ~r battrr en durl. In gladium incumberqscpcrcwdr son laivs. Gladio confici, 2trr tu #un
'O.#
d>cpk
&S
GLANDIFER.a. u m , Qui 9orfr glands. Usus : Glandifera quercus.
GLANS, dls, f. Gland, fmit du JZnr. SYN. NUXe quercu. Usus: Sues glande pascuntur. GLAREA, a , , f. Gravicr. SYN. Arena, ve1 lapides minutissimi cum arena GLEBA,a , , f. Mottt dc k m , glbc.usus : lnjeia gleba tumulis. GLXSCO, is, era, n. Crot(rr, s e &rlo#er. SYN. Cresco. UsUs:Adjuvenilem libidinemcopia voluptatunigliscit, ut ignis,oleo, rryPammc.
GLORIA. a , , f Gloirr. SYN. Claritas, splendor, lux, amplitudo. )( Turpitudo. probrum. EPITH. A b j e b , admirabilis fa&, ;eterna, non eterna sed ne diuturna uidem, aliena, amplissima, antiqua, anti uior,%llica, pura, comes mortis, comes r e a e fatlomm, communis cum aliquo, continuatri divina, dulcis, eximia atque immortalis, dulcior, falsa, 15% frequens de aliquo, illustris e* pervagata, illustnor, immensa, intemperans, non insolita adolescentibus, justa, mcrita, mapna, major, maxima, militaris, minar, muliebris, navalis, necessaria, salutaris alicui, nota, nova, parz paterna, avita, popularis, prastantior omni patrimonio, virtutis prestantissima, .pristina, propria ingenii, sempiterna, singularis, solida veraque, stabilis, summa, perfeiq, tanta bonomm, sibi necessaria, et salutaris, gravis, solid+ verissima, universa P H R A ~ 1. . Gloria, appetens est admodum, Udsirr bcaucoz#$ /a gloirc. Fertur ille vir gloria; Bagrat, volitat, ardet cupiditate laudis ;summus ardor mentisadgloriam eum rapit; in concupiscenrla gloria modum non novit; gloria stimutis, zstu ingenti agitur. Mimm in modum dulcedine gloriz tangitur, capitur, excitatur. 2. Gloriam etiam Inanem cupide quasrit. il rerhrrchr nr2t11r un vuin renoni. Inanem etiam venatur, aucupatur gloriam; popuiaris a u r e captator est ;umbras etiam falsa gloria conxctatur; adumbratam etiam gloriae ima. ginem consebtur ;laborem nullum refugit, ut aliquod falsa choragium glorie comparet. 3. Q u a m 4ts gloria cupidus, non ignoro, jc sais cotnbirr~ uous dsirr~ la gloirc. Omnes tuos ad laudem impetus novi. Quam sis ad laudem propensus, inclinatus ; uanti sit apud te laus;quantum labores delau~e;~uamvehementer in iaudem incumbas; quam laudi servias, studeas; quo studio laudcm sequaris, u a tuasit laudis cupiditas, preclare novi, ha&o cognitum 4. A puero glorias c u p l d u s eras, rlls vofrr cnauncr, uous dsinCx lag:nirr. Jam inde a pueritia glorie studio atque amore flagrabas; inflammatus ad gloriam a puero fuisti. Spe&sti gloriam ante omnes res a primis annis;ab ineunte etate erat tibi gloria omnium remm antiquissima; tibi gloria in animo erat; tibi loria in oculis erat; in amoribus erat ;in desijeriis erat. A puero laudis cupiditate, stu dio glorie ferebare ;gloria ducebaris ; laudis studio trahebaris, ad gloriam ferebaris ;laudb
GLO
328
& Y . Usus
GRA GLORIATIO, enls, f. Action dc S- giori: Gloriatione digna est beata vita,
Etiam hisce eum gloriola insignibusomemus. G L ~ R ~ o R , atus sum, ari, d. Sr glori/Eer. SYN.Pmdim, gloria me et priedicxtiene eero. ADY. Honeste, bene, insolenter, litPti commendabunt ;ab hominum oblivione, intolerantissime de divitiis, quadsminodo, et nominis famam in refte. PHRAs De sus nobllttate valde 810omnes atates dissipabunt; rlatur, il tire vanitddr SU ttobfesse. De majonomen trrtdcnt omnium sernoniribus se j a b t insolentius; venditat genus et rnptis exomandum, extollendum, SUUm; sublattus de se deque natalium splencelebrandui,,, honestandum, tuendum. dore asciscendac laudis causa pr~dicat, dicit, tot immortalibus openbus id consecutus es, loquitur; est in hoc homine summa venditatio ne dies delere possis, ut genmis atque ostentatio. Martein ipsuin sui de te postentas loquatur, ut tuas laugeneris conditorem fert immodicu~sui astilitterr aC mOnumenta loquantur ; nulle pra se ignObiles Omnes et piebeios ut littero de tuis laudibus cohticescant; nuHa prgdicat; laudat venditatque suum hosurda posteritas, nulla tam ingrata mo inepte gloriosus; jaAatio generis ac vendiqua non in caelum susceptos laborrs tatio confessa in hoc huminc vitia sunt. debit,, kudibus ferat, Cf. Jato, Ostentatlo. Usus : De divitiis, quam divlnam glorlam Intendo, n,ai de rebus gestis insolenter gloriaris. I<igloimde DIEtl. Ad DEI glo"am vue G L b R I b s e s Avec loir4 lork*~emenf. omnia refeyo; divinam unice gloriam in omniSYN.Magnifice, elate. 6sus : fie wipso glo,,ihil ago, $uod non sit cum +vibus riOsius prbdicare. na gloria conjunQum nma mihi, priecipua, GLORIOSUS, a, um, Glorieur, Aonoraantiquissima est divina gloriz propagande blr;/Scr, rsornp/ucrrx. SYN.Ostentatol: ciacura Meomm consiliomm, aAionum mearum ru., ampksimi nominir P m ~ ~ri o r i o r u m fin(<n t major DEI gloria. Omnibus in rebus Id ducabat, il rcgar.fait comme Ao~~orab/c divinus mihi honor propositusest. Ante omnia dc. In gloria id pnebat ;amplum, et ad memihi divinus honor est; summo a ud nie loco moriam insigne id putabat ; pulcherrimum id divlnur honorest; is primum a p u l m e locum sibi fore ratus ; decus id suuin arbitratus est. obtinet ; ationum mearum norma quzedam, Usos: i. Militem glonosuin imitar& vous et regula est ; semper rst ante oculos. Huc i~ni'Ieo le solihf Janfaron. 2. Prasclaruq qui mentem intendo; huc animum refern; huc l n m a x l m a glorla s s t e t gratia. glonnmx, r M o ; ad hunc finem consilia, cogitationes, iffustrd, renornrtt4. Mihi exilium ad reipublica mentir aciem intendo. Cf. Fama. USUS : rationes gloriosuin fuit. Fatta illustrra et $10Gloriaest frequensde aliquo fama cum laude; riosa. Magnifica et gloriosa ostentatio civitaillustns et pervagata multomm et magnorum tis. Cf. Clarus, Glorla. Ostentator. Fama. in suos, patriam, humanum geniis fama merito~m;conxntiens laus bonorum, incorrupta GL~T~NATOR erl4 , m gui cpl/r. V O k ~ n e judicantium de excellente virtiite, usus : Librorum glutinatorea, reficurs. c u j u s ~ b u videntur s homines in culum GN~~RUS a,, um, ~ ~ qui i ~ conmil. ~ i ~ e= Ex omnibus "irtutibus, p r ~ m i t s SYN.Peritus, scieng. Usus : Gnarus reipu. -pliuimum eat gloria Gloriam appeblicz. Gnarus malorum impendentium. Cnari, mms dn'mr lagloin- Quarem, aucu~an, vep~dentes locoNm.. cf. Peritus. nPri captare, consdtari; gloria semire; ad 1, l m. Fgs. ~ SYN. Filius. virtutis viagrassri. 2, ~ l ac- ~ GNATUS, ~ ~ GNAVITER. AVCCd b u r . SYN.Diligen. quliam, se cowir degloire. Parere sibi amplirrimun gloriam, ca re, consequi, adipis~i; ter. USUs : Gnaviter pugnare, apre. GNVUS, a. u m , Arrlcnt, AabilL. SSYN. in gloriam m i r e , gf%am sibi comparare. Strenuus, celer. Cf. Dlllgena 3 Glorlam augere, augrnenfer safiloim. Alere, multiplicare, duplicare, amplificare. q GloGRABATUS, 1, m. L i t , m a l . s y ~ . r l a m mlnuere, pcnirc son m o m . ImmiLeetulus. nucr'% 5. A g l o r i a stud'o GRAC][LIS, e, gen. com. Mincc, grC/c. refrenare, dCIourncr f'qn SYN. Tenuis corpore, macilentus. U sus : &drimmo&d a2 lo gloire. 6. Gloriam viqo gmcilis, d w s w lagloirc. 7. Gloria norere, GRACILITAS, Btlq f. Finesse,moigrrur. ~ ~ ~ m ! $ u e r e , rem,,,mk 8. cionam in se SYN. Corporis habitudo tenuior, subtilitas. trnnsmovem, j o , ~ i C la r Kloire. Fama, )( Crassltudo. E p i m . SUnma. U ~ U : S Est Honor, b u s , Amplltudo, Exjstlmatlo, jn illo summa gracilitas et infirmitas corporis. Armganq Ambltlosus, Superbus.
a m o n bnebris, capiebaris; ex laude pendebar; r s t u glori= pertitus eras ;gloria stimuiir agitabarin 5. Ex laborlbus tuis glorlam immorU1em c o n ~ u e r l s ~ vos travaux v w # r o c u r C r ~ n l~~~ Kfoiye immortcll~. Quos nunc suscipis labores, ii te apud posteros a-
l a vie keutvuse &rife qu'on s'cn gionjSe. GLoRXOLA, m, f. F d l c gloire. Usus :
..
'.
GRA
329
-
GRA GRAMMhTICUS,a, u m , Grutntttrrltial.
G R ~ ATIM, D P a r d r @ , pad~~rllcmrnt. SYN.Gradibus, per gradus. UsUS : Ab humilibus ad superior;ll ad honores gradatim ascendere. Minutatrm et gradatim interrogare. GRAO ATIo, bnis, f. Gra<fafion. F i g u r a Rhetorlca. GRADXOR, (Iris, gressus s u m , gradl, d. Marckrr. Ambulo, eo, ingredior. )( Serpo. Usus : Fidenti animo gradi ad mortem. Cf. Eo. GRADOS, Os, m. Drgd. SVN. TRANSL Locus, dignitas, momentum, progressus, ordo, aditus. EPITH. Altus dignitatrs, altior, altissimus ampli~simusquedignitatis, facilis, inferior, facilior, infimus, plenus, pnmus, x n a t b rius, stabilis, non expen dignitatis. Gndus beati, male h~erentes, multi, novi, p n s honorum, dispares gloriz, plurcs, reliqui. P H U s 1. Ad e u m , q u e m volebas, g r a d u m evectur f ulstl, vous les a w i v l d la lncr que votrt mnbilio~~aux, Ad eum, quem vo ebas, p d u m ucendisti, evolasti, pervenisti, pervasisti, elatus fuisti; eum gradum, ad quem aspirabas, atti 'sti, adeptus, asrecutus es ; in eo, ad quem ten%bas, gradu positus, locatus, collocatus e s ; gradum eum obtines, quem optabas. Usus : 1. Sunt certi gradus officiorum, ut primacaritas diis, secunda parentibus, tertia patria debeatur. 2. Assequr gradum altissimum civitatis, oblrnir lr#remrrrran~daks la ntc. Consequi, axendere, obtinere, prvenire ad summum honoris g d u m ; ni, locari, collocari in altissimo gradu. 1 . gradu dejici, dimoveri,pcrdrr saplarr. C t Promovso. G R I ~ S E , A la p-eqnc, ea la>(gucgrecquc. Usus : M. Cicero senex dicebattut quisque o time grace sciret, ita esse nequissimum. 2-e ioqui, firtwgrrr. GRACIA, es, f. Grlu. EPITH.Magna, eloquentiz, vera, integra, vetus. sus : Interdum verbomm inops Gracia. GRRCOLUS, i, m Gnc ( & un srru & rnCbris). Usus : Cmculus urentator: eraculi c'ontcntionis cupidions, quam verikis. Quid mihi tanquam graculo otioso t t loquaci quastionem p&is ? G R R C U S . a. u m , Grec, p c q . EP!TH. Grzci levea, immaner at uc barban, sacnlcgi et jam pridern improbi. Qsus :Homo levitate Gracus, crudelirate barbarus. Eruditissima Gracorum natio. G r a c a littera. Latina lingua tam copiosa est, quam Graca. Libri Graco ~ r m o n conf&i. e GRAMEN, I n i g n. Garon. SYN.Herba. GRMINEUS, a , um, Dcguon.Uscs : Etiamne gramineas hastas eripuit (Verres) ? Vrws a-l-il ti jusqu'd enlrvrr a u x sfatws &urs lanr#s& rosras f CRAMMhTICA. as.f. Gmmmairr. SVN. Crammaticomm instituta
USUS : Ars Grammatica.
cwp"
p;inceps
GRAMMATICUS, 1 . m. Grammairirn. Usus : Gnmmatici est Poetarum traCtatio, verborum interpretatio, pronuntiandi quidam sonus. GRNARZA. brum, n. pl. Grrnirrs. Usus :Adstringere et lanare granaria G R A N D R V U S , a. um, Virnr. Usus : Grandis avi, proveCtioris ietatis. Ct Senex. GRANDESCO, 1s. are, n. Gran&, croftrr, sr dcvrloppcr. SYN.Cresco. Cf. Cresco. GRANDILOQUUS,~, um,Quia urr stylc 11yksx. SYN. ln oratione grandis, gravis, p enus, copiosus, amplus. Usos : Nam et grandiloqui fuerunt ampla sententiarum gravitate, et majestate verbomm. Cf. Thraso. GRANDIS, e, gen. cum G r a d , pos. SYN. Magnus, ingens, immanis. Usus : Jam grandis puer. Gtandis e u r a icus orator. IJerspicuum et grande v i t i h . h a t e proveAus, non tamen grandis natu GRANDITAS, a t i g f. G r a h r . USUS : Id apparet ex genere et granditate verbomm. GRANDO. Inis, f. Gr&. RAD.A granls ; pluvia congelata in granorum forma decidens. EPITH. Mlnuta, subita pmipitans. PHRAL Grando osoidlt, ilagrOlC. Concreta in nubibus aqua, magnam vim nivos: grandinir de,ecit ;grandinem venti glomsratam in terras egerunt ; procella coeli fragore ingenti effusa est ;imbergrandinem incutienstorrentis modo effusus e s t Excussa e nubibus grandinis procella. Usus : Grando mista imbri cadit. GRANUM. 1, n. Grclin. Usus : Tritici vana. GRAPHICE, P a aifrme~f. SVN. Eleganter rcite. Usus : g a p h i m omaiuq graphice {acetus. GRASSTOR. bris, m Bngand. SYN. Latra Cf. Q t r o . GRASSOR, aris. a t u s sum, an, d. FaiFc i m j f i o n , attaqwr. SYN.Savia. USUS : Grasuri in possessionem agri publici Jure ~wvi,nonvi.Grasu~adglorimvirtutis~ie ~ ~ A ~ E , ' ~ v , c p l a SYN. u i r .Animo grato Usus : Quid pie, quid te, quid humaniter a b illo f d u m u n q u a m y GRATES, um, f. AclSorr a % pdccs. SYN. Gratia USUS : Grates tibi airo. - Cf. Gratia. GRATI A. m. f. G r h , bimfm?, r c t d s~ce.S~~.Grntes,favor popularis, bmeficium EPITH. Aquabilis bona, excellens, fidelissima, illustris, non 'invidiosa, justa et debita, magn~ mnjor, mal4 maxima, menta Diis immortalibus, muliebris, mutua, nimia, par, permagna, ~;ppulPns, praclnn, praxnr, reconciliata, su ita, rumma, tanta, vetus, equetri&
;RA -- Gratizc bona. multz, excellentes, immortales, ad amicitiam consuetudinemque ristinam nos traduximus. Cravi odio et simurtate, qua incredibiles, justissimo, magnz, majores, maximat, merita, mira, mirifica, plurima, relidiu conflihti sumus, deposita, complexi suquz, singulares. PHRAS.t . Gratiaa tlbi ago, mus inter nos, conjunfiisque jam voluntatibus j r vouz r r n l g r d r r s . Si non p r e m tuis meriamicissiine vivimus. Cf. Reconcilio. U ~ U : S tis, at pro nostro tamen studio meritam debi1. Cratia, in qua amicitiarum et officiorum tamquc gratiam refero, reddo, habeo, persolalterius memoda, alterius remiinerandi volunvo, tribuo; etsi tanta, quantam debeo, refern tas continetur. Maximam tibi gratiam debeo. gratia non wtest. habeo tamen. quantain Maxiniain tibi nratiam habere et aeere - debo. ----kaximam cipere .animus meus potist; Cratiam memori mente persolven, gratia tuo isto in me studio gratiam et habeo, et alicui apponere,fairc un miritr d ggn. Gratiam biturus sum immortalem; gratias tibi ago . Favor, amicltla, repetere, d r m a ~ r r g r d c r2. maximas, quandoquidem pares referre non amor. favrur, attrrfii, cFriif. Cratiam alicupossum. 2. Gratlam alicujus qumrere, jus sequi,aucupari, assequi,consequi. Aliquem rrchrr~-hrrIcs bonnes grccs de ggn. Cratiam tn magna gratia apud alterum ponere. Gratiam inire'ab aliquo, cum aliquo, apud aliquem alicujus aucupari ;locum gratia quarere a ud aliquem ; gratiam sibi conciliare ;benevobnAliquo faso veterem gratiam exulcerare; tiam alicu,us captare; in gratiain et amicitiam effundere collefiam gratiam, #crJrr 'omitid sest insinuare ; inire gratiam ab aliquo velle ; de ggn, 1n gratiam d i r e . In gratiam admitadmitti in gratiam alicujus cupere. 3 E s t i n tere, recipere aliquem Aliquem in gratiam reducere, restituere;gratiam componere inter gratia a p u d lllum, il rsf tour puissantprr a crt kottrrnr. Principem apud illum gratizc aliquos et reconcilian. 3 Auaoritas, plaulocum tenet, obtinet; amplissimam sibi apud sus. favor popularli, antonfi, cddit, faillum collegit, peperit gratiam; magna apud v8ur #o#ulairr. Cratiam aucupari, querere ; gratiam colligere, acquirere, consequi; gratia illum positus est in gratia; floret principis sui gratia; excellit, magnam iniit apud illum, florese. Cratiam debilitare, exstinpuere. a b illo gratiam. Cf. Favor. 4 Non tua. 4. Causa. en consrrlcration & .borrr. Prolis. wd allorum c u l p a cecidistl e popull 1 quzestuq oblehtionis gratia aiiquid facere. ' graua. cr k r J c f s i@ r vofrrfu14fc* GRATIFICATIO, bnls, f. facr'lr & ' Que vor's zafa,Cur vcwr, scrvicr. SYN.Gratis, beneficium. )( In@@aire. Non tua, sed aliorum culpa, vitio, Juria. EPITH. Imprudens. Usus : Cratificain,unastudium populi amisisti;populi gratiam tionem et benevolentiam ponere. Cf. Favor. et benevolentiam oerdidisti :et studio et beneGRATIFICOR, a r l q a t u s sum, ari, d volentia excidisti'; aliena culpa faoum est, f r r a.qrr'ablr dqqn.fairrplaisir. SYN.Benenon tua, ut populus non amplius tibi faveat, ficiuin, gratiam facio. ADV. Honesto. P H R A ~ . suffragetur; ut populus nec tam bene in te 1. Gratificare m i h i i n ea re. rrtrdzs-tnoi cr animatus sit, nec tam tui honoris studiosus; servicr. Obse uere voluntati meo; studiis nosut, qua florebas hominuin gratia, eain amittetris servias v&m; da hoc mihi, da amicitiz m ; u t ea gratia hominum,qua fruebaris antea, nostrae; non est, cur non velificeris nobis; pronus excideres;ut amitteres hominum stuobsequere amico; in justam hanc meam cupidia ;ut ex animis atque favore hominum exciditatem incuinbc, queso; da hoc generi, da deres; ut gratiosus apud populuni minime nomini nostro; ro tuo in me officio, prohieo sis; ut cams populo non ampliu~ sis; ut nulin te studio, 1argLe hoc voluntati mea. 2. Yolo lum populi studium teneas ; nullam ut populi tibl amiclsque tuis gcatiflcarl, i r veagratiam obtineas; ut populuni tui studiosum, vousfairr $&ir, d vow r t 11 vos atnrs. Volo bene in te animatum, tibi amicum non habeas ; non solum tua, verum etiam tuorum amicout favente, benigno, tibi zequo, amico populo ruin causa vestrib commodis servire; cupio, non utaris; ut ex amore populi effluxeris; ut astudeo agere, quod tibi amicisque tiiis gratum penen. quod habebas gratiz. Studium po u si ;. quod tibi, tuisque gratum ac jucundum i, gratiam po uli non tua, sed aliorum c u h accidat ; quod tibi tuisque placeat, laetitiam exstinxit, per&dit, afflixit; non tua, sed altoac voluptatem afferat ; inire gratiam officiis rum culpa veterem gratiam exulceravit ;beneineis non a te modo, verum etiam a b amicis volentiam populi non tua, sed aliorum culpa tuis veliin. Opto rem gratam tibi tuisque fadelevit, tibi enpuit, abstulit, ademit. Non tuum cere. Opto aliquid racstare, navare tua aliquod fafium gratiam apud populum exstintuorumque causa. Ad igunum mea studiaconxit, eudit, sed aliorum invidentia. 5. I n graverto, ut aliquid efficiam, ex quo tu et amici t l e m c u m a d v e m a d o redli. j r mr mis tui voluptatem capiant. Servire non solum tibi riconci'Ii/ avec mor, ennrmi. Ego et adversarius meus voluntates rursum copulavimus ; sed etiam amicis tuis cupio. Servire voluptati et commodo non solum tuo, verum etiam monciliata inter nos ex inimicitiis gratia est ; amicomm tuorum volo; tuam amicorumque siinultatem humanissime deposuimus ; placatuorum gratiarn officiis meis quarere studeo, t e inter nos sunt i r e discordiaque nostro; Cf. Faveo. UsUs:Cratificari cuiquam aliquid, oblivione przteritorum discordias finivimus;
CRA
33"
GHA
331
CR A
tardiuq valde, vehementer, vere, verecundo, que .e o h i t Cur tibi de ea re no gratificer, nimis. PHRA!~ S u u m CIcemnl m d i t u m nescio. omnes gratulabantur, t o Irr ~ ROI-m GR~T~~SU a , S um, , ~i a du w l d t . C~C&OU dc JOU YC~OUY. Ejus ad ~~i r n t i a multuin potest apud alias. fltkit&irl urbem accessus incredibili hominum multitup e ~ l s . 1111 grati,,,,i nunc -lum gunf dine et gratulatione florebat ;ominibus optimis q u i opibus valent, les cm richc~ sont srvk eumdem omnes prosequebantur; Cicero non n u j m r r ~ ~ u i ~ O m i ~ magis y~~, opjb rine magnis gratuiantium clamoribus Hotnam firrni, parati sunt, qui rnagis instru& sunt repetit ; Ciceronem Romani ovantes ac gratucopiis, illi. gratia excellunt ; gratis flomnt, 1antes accePe% festis vocibusexcePe= Non gr.itiam ineunt apud populum; in eos sua fere quisquam fuit, qui non c o m p l d e ~ t u r , studia liberalius homines conferunt ;iis favent exosculantur, laudibus ejus reditum Ct~musu.'fragantur, student, pmsto sunt. cf. Gratis. laret ; Cicerooi in urbem reduci auditi omnes 2. bggentatoms gratlosl sunt e p u d Illum, uno ore omnia bona dicere et laudare fortunam ~l..r~a~tturJ.sont cnjwC,,rpr~s dc luj. Q U ~ ad mipublica, talcm virum rece~is-t Usus : voluntatem ejus loquuntur, hi gratia valent, Quod mihi filia gratularis, agnosco humaue piu,.j,m ;hi summos quoque nitatem tuain. Gratulor reipublica r e c w r a gratia agaquant apud illum ;hi ollent plurit a n libertatem, et gaudeo. Alacres et ieti inter hi lar ter possunt apud iflum ; horum Se g"tu1antur. nomen apucfillum est in gratis; in his omnia apud ilium SUnt ad gratiim. USUS : Homo GRATUS, a, um, R~connai$ja#/, =&apotens, gratiosus, disertua Homines in civiblc. SYN. Ofcii memor, non ingratuq qui tatibus suis apud omnes ,ordines gratiosi. merihm patiam memori mente penalCf. Caruii, Acceptua vit, qui beneficii accepti meminit ;ifem : AcGRATIS, Craltrikmnt, #our ricu. S Y N ceptus, jucundus, carus. PHRAs. 1. G r a t u m Gratuito, sine mercede, sine pramio, feama. te esse decet s r g a patronum, il couvicnl P H R AGratis ~ o m n l b u s w w l t , i rcnd d qrc vous vow rnonlricz rcconnai>~anl euvcrs tottsdes sctlliccs disintircssls. Sine u110 munerc vofrc p a h u . Memorem te animum przstan opein ac opcram prastat omnibus; ejus otdecet; decet, ut speRata tua sit in relerenda cia minime sunt mercenaria; gratuita est gratia pietas; ut perpetua tibi sit referendz ejus comitas, nec pramiorum mercedibus evo- gratia voluntas; ut viro optime de te mento cata; gratis, non pretio oficiosus est; gratuito referas, quod debes; ut meritam gratiam mescrvit; non exipit gratiam, nec bcneficium mor mente persolvas; ut gratus in te sit feneratur. USUs : Habitare gratis in alieno animus, et beneficii memor; ut grati animi Gratis rnihi res constat fidelis memoria lurimum apud te valeat ; ut paren et cumufatissimam gratiam referas G R A T O I T ~ .Crnfuitcmcnt. SYN. Gratis. patrono tuo. z. T u i s bene!icllssempergraGR.AT~ITUS, a, um, ~,.~f,,i#.sYN. sine t u m m e exhibebo,jc strui toujoirrs rccouprzmlo et mercede. )( Me-narfus, conn ~ i ~ ~vos ~ birnjutfs. t d t Tua in me beneficia dur5tus, usus: innata est homini probitas "Unquam obliviscar ; tus erga me merita, gratuita, non p-iorum mercedibus evocat;l; magnitudinem tuorum erga me mzritorum liberalitas gratuita, non mercenaria semper meminero ;melnoria tenebo; GRATOLI(TIO, ,,n,s, f. Fificitefiou, memoria tuebor, custodiain conserva o. Nulr,,,npfi7flcnt, sujet dc joic. Communis la die% nulla tcmporis vetustas, casus pnudii demonstratio, publica. )( La~ 1 1 ~non 3 , fortuna mwnitudinem tuorum erga mentatlo. Celebemima, exigua,exopmeritorum imininuet; ex animo delebit, tatissima, jucunda, maximq multa civium, me tollet, auferet; oblivione delebit, obmet, obscunova, prEpostera, probatissinia, rabit, exstinguet. Vigebit in me tuorum benefisumma. Gratulatione, grat9, maxima, innuciorum Eterna, perpetua, nunquam intentura nlerabi]es, ante. USUS : 1, Nos in hominum memoria. Nunquam apud me tuuin beneficium crrtibus gratiis agendis et Rratulationibus haexistimn Tuam in me singuhendiset semMIecelebramur. Maxima intermonturum larem benignitatem, tuam in me incredibilem illi gratulatio Diana summa civiuin liberalitatem sempcr in animo, sempcr in oculis lztitia et gratulatione redu&a Suppllcatlo habcbo ;perire apud me, evanescerenon patiar. ad lana, IICh'MOS dc gnsccJ (cn ph,,nnarr drs Harebunt animo, D ~facen ~ ~ ~ tua ~ mihi ~ in ~ mente, , memoria beneficia. Fixa permanebunt, iinpresu in blicz gratulationem, flidfations. animo ac mente exstabunt tua beneficia. V i k G ~ A ~ ~ L A T Obrl% R * m Ccllfi q u i f l l i - paret equalis erit recordatio meritorum tuo(ik. U$US: Srppc gratulator IZ?tior est, quam Di, nonnisi ille, qui vitam adimet, is, cui gmtuiatur. tuorum ociorum inenioriam terminabit; finis G R A T ~ L O R , ads, a t u a s u m , art, d. inihi ac terminus et vitaeet memoria: benignif.7Lkitm. SYN.Congratular, gratulationem fatatis in me tu= idem erit, futurus idem est. cio, gratulatione utor. ADV. Publice, serius, Semper memoria tenebo; tuebor mente atque
,.
hi
%erpetua
CRA
332
GRA
animo ; nunquam obliviscar, nunquam apud me &lebit oblivio beneficia, officia, merita crga me tua ; memonm me tibi, uacoinque K omasio dederit, obtulerit, roba&. Graium me tibi memonmque prrqstakt; prastabo tibi debeo, memonam meritomm tuomm. Grcitum me nullo non loco, nullo non l n re memorcm, nunquam non gratia refememonm et studiosum senties, experieriq copowxs. Grati aninii laudem in me mquinqnondesiderabis.?!on committam, ut ingiatum me appellare possis; ut in illo officio, quod bene merentibus debetur, jure me, ac merito q u i ~ u a mreprehendat. Enitar, a t in ingrnti animi vitium, crimen non inodam ; ne quis mihi tiirpem ingrati animi ootam possit i n u r ~ e ne ; quis mihi ingrati animi culpam objicen possit. Enitar, ut ab ingrati animi Mtio, crimine, culpa, turpi infamia longissime sejungar, discedam, absim; ut ea culpa vacem, vacuus sim, caream ; ejus culpa sim expers, q u m committunt, qui nullam referende grat i a curom suscipiunt ;qui de referenda gratia minimum laborant ; enitar, et, ut spero, consquar, ut de me optime esse merituin lateris, ut oficia erga me tua voluntati, ac Iatitia tibi?int; ut ex tuis in me officiis voluptatem upias.; ut officiomm tuorum fmttuin feras, percipiaq colligas; ut gtatia tua gratiain a me eras; ut parem tibi referam gratiam; ut par pan re e-; ut officia tua omnibus officiis Pquem,compensem,remunerer.Quamamanter me trahveris, quam benigne mihi feceris, quam studiose in omni re me commendaveris, quam humaniter ac benefice, quibus ociis micitiam nostnun colueris, prosecutiis si5 quibus me nbus auxeris, ornaveris, honestavenq ipse mihi at ue etiain aliis commemorabo; ita diu mord.$r, ut vita me rius defccmsitv q u a tuoNm in me bCneRcmum cordatio. Beneficia tua, dum vivam, grata memona pnwe uar ;quoad vixero, dabo operam &r, iaagam omni studi0, id conin eam curam, in id studium incumbpm, id mihi propositum erit in vita, sp&bit e . cur;e cogitationesque m e e d e n n t u r ; eo consilia mea referentur, din ntur, ut me gratum tibi esse sentias. &atum m@ non verbls modo. sed rebw Ipsi. experlere, non sruletnr~~f tncs pOralu, mairnus OCICJ wous prnuverot~f tonj a r r r tna rrcolww~rizartce.Feneratum hoc bendicium tibi pulchre dices ; eiciam, ut ad te non sine fenore redeat id beneficium; pro isto tuo in me officio omnia vicissim a me oficia e x s e a ; in Omni vit= cursu nihil mihi prius, nihil antiquius erit, quam ut ocia tua panbui a me ofticiis compensentur, commoda vicissim tua meis quantiscumque -pationibus anteponam; meus animus vicissim ua te is erit. ouem tu iurc ~ostuiaveAs; qui trbi exme d;&"tur&fi;~,~m-ube;rimor capies, coiiiges, metes, feres ; paribus
ticm,
ociis tuis in me meritis cumulate satisfaciam ;quibuscumque officiis potero, tuam erga me humanitatem exaquabo. Cf. Compenso. 4 Non possurn tlbl satis g r a t u s esss p r o beneflclls tul+ ne irir assea VOUJ r e d r , h u r U" a Quibus verbis tibi gratias agam{non reperio. Qui respondebo t u a tam liberali in me voluntati ? Utinam tua in me merita referenda gratia consequi aliquo modo possim ! Vellem, officium istud oiciis meis e x q u a r e liceret : sed quis tandem est, qui non intelligat, tuis me muneribus in omne consquentis =vi spatium teneri obstriRum ? ArAiore me tibi vinculo obstrinxisti, quam ut exsolvere beneficiomm tuomm partem uilam possini; vivendum mihi, ac moriendum erit ingrato. Studium tibi quidemmeum ve1 agnosscendo, ve1 praxiicando beneficio lubens declarabo, sed eo me nomine plus tibi deberc sentio, quam ut solvendo unquam esse ossim Mea quidem in te omnia ve1 studii, vefobser: vantia officia constabunt integra, sed tuorum in me romentomm partem in referenda gratia nulyam assequar. Incredibile tuum in me studium studio quidem colam sempiterno, sed tuorum in me meritomm tanta est ma itudo, e x i ut nulla grati animi signif&tione possit. Usus : 1. Bene de me meritis gratum me pmbeo reipsa atque animo gratissimum. Nomen alicujus et beneficia grata memoria prosqui. Erga salutis su= auAores gratus. Gratus est, qui in referenda gratia non coinniodum, sed euni ipsum, cui refcrt gratiain, cemit. 2. Acceptus, jucundua, o p t a t u q agr(ab?e, cbvinant, dClcienx. Oficium tuum, judicium, mihi Frgratum fuit. Rebus grata, gratiora verbis acere. Officium mire gratum. Cf. Jucundus, Carus. GRAYAT~, ~ ~JYN. ~ i ~f i ~ ~~ l ~ ~ a p . )( Benigno, corniter. "sus :Benigne, non GRAVEDINOSUS, as u m * ~ d a w k , J U ~ C aUX ~ ~ h l l l& ~s cCCm*aU. SYN.Ad gravedinem proclivis. Usus : Gravedinosos quosdain dicimus, quosdam herniosos, non quia Jam sints sed quia s=pe GRAVEDO,Inls. f. Rhum & c e n ~ ~ a u , Joirr&urh IClc. SYN.Dertillatiocapitis nares claudens, vocem obtundens, siccam tussim movens. EPITH.Molesta. Usus : Gravedine ientari, laborare. Gravedini subvenire, occurrere, obsistere. Gravedinem removere, abigere, repellere. atlq f. ~,oJsCJJC. Graviditates et partus luna a sole illuminata. a Re#GRAvIDOs as, avl* a t u m , n~e. SYN.Gravidam facio. USUS: Terra seminibus gravidata,/icondcr. G R h V l D U S , a. um, Charg,plr*. SYN. Przgnans, fetus, plenus. P n ~ ~ s . G r a v l d est, a
GR~VIDITAS,
usus:
GRA
333
CUB
rllr rsf Incrinfe. Fert uterum, g a t a t uterum; fert ventrem, partum. Usus : Ubera gravida vitali rore. GRAVIS, e, gen. c o n &ni. SYN.Ponderosus. )( L e v l a USVS : r. Gravia omnia suo pondere in terram feruntur. 2. Arduus, diltlcills, molestus, <kBi&, m>&, fnnestc. Vereor, ne tibi gravis sim. um ne graviore quidem verbulo compellavi,j r nc ni ai #as adress le moindrc rrfirock. Tempus teipublica, anni gravisimum. 3. Magnm a u a o rltatis, ponderis, dignltatls, g r m r (m parl. d'un kornrnr), siricux, ,rn mt. Vir PNdens et auooritate gravis. omen vestrum mihi grave et sanflum est. 4. Severus. J&YC, nkidr. Gravis sine arrogantia Cato omnium gravissimus et severissimus 5. Deprsisu, grave. Vox gravis. )( Acuta. GRAVITAS. atw f. ~csantrur;dignill, )IOb&ssr. SYN.Pondus ;aultoritas. )( Lavltaa EPITH. Acrior verborum admirabili nmpla sen:entimp, censoria, d i p a ns&tione, divina orationiq plena antiquitatis, incredibilis et inaudita, major, naturalis ac n e c e s d a , aaternq perpetua orationis, singuhrU ac pene ivina, summa, tanta, vetus judiciomm. PHRAS. Cato v i r erat maximm gravltatlq Caton tail un ciloyrn +/sin dr gravifd Vir erat divina quadam gravitate, morum majestate incredibili; nihil unquam nisi severissime et grav.issime fecit. Erat in 1 1 1 0 gravitas condita comitate; in ejus non sententia wlum, sed nutu residebat aufloritah ;erat in eo viro summa aufloritas et amplitudo; Cato pnsci moris vir, et sanflus, in quo nihil solutum, leve, inconsideratum. Catoni incredibilem natura tribuit gravitatem; Cato admirabili vita gisvitatc prastabat; in Catonis vultu inerat pnsca severitas, in verbis fides. Cf. Au6torltaa USUS: 1. In omnibus rebus e i b e r e , tenert, servare, tueri gravitatem. 2. Cm11gravitas tanta esi, quantam vix suainebo, (VUffi. Non wt b o n u i aer), l'air rsf lourd, masazoIn. GRXVXTER, Rvrc pcinc, d~~cilrrnrnf. SYN.Xgre, moleste. Usus: r. Graviter aliquid ferre, accipere Graviter queri, agrotare. 2. Severo. sv~rrmrUt.Graviter narrare, dicere, se gerere. G R X v O R . a d q a t u i i u m , arl. d.Soujhr evrc SYN.Gravate aliquid facio, grave mihi duco, pigror. UsUs: Non p v a b o r dicen, quod sentio. Non sum tam inhumanus, ut eo graver, quod vobis expedit. GREGALIS, e, gen. com. Comja SYN. Sodalis n eodem grc e. Usvs : l a Catilina et consiliarii, ban& de CafiliM, JCIcomjlicrs. GREGARIUS, a, um, D c l a fouk, du commun. SYN. ColleRitius, vulgans. Usus : Cregarii milites, simfilrs soldnfs. GREGATIM,E n troupraul; jart~ot,prr.
fFn
c:
SYN. Per grcga. USUS : Gregatim in supplicium rapti civei GREMIUM, 11, n. Giron, stin. SYN.Sinus, complexus. Usus : E sinu gremioque patria abstraflus Cicero. Filius in gremio matris educatus. GRESSOS. iia, m. Mamk, pos. SYN.Incessuq injp-cssus GREX, g~&&I4 m. Twuplltr, Iroufi, b<urdr. SYN. Congregatio, coctus, turba. EPITH. Impuriuimuspmdonum, inedius, totus, vetun Gregea flagitiosi hominum, magni amicorum, mercenarii,mdidissimi. Usus: Gregesarmentomm, qUONm, amicorum, philosophorum. Unus e grege. Ingregepatronoruinannumerer? GRuNNITS, Bs. m. Grognrrr~~nl (du cochon). SYN.Vox porcorum. . GRUS. griib. f. G w . Usus: Gmes in tergo pmvolantium capita reponunt. GOBERNACOLUM. i, n. Gouvrrnail. SYN. Clavus. T R A N SAdministratio, ~ procuratio, ubernatio. Usus : 1. Keipublice, imperii ufwrnacula prendere, traflare ;ad gu. btrnacufa admoveri, sedere. 2. A guberiiaculis aliquem repellere, dejicere. Recedere a reipublicie gubernaculis. G~BERN ATIo, 6111s. f. D i r ~ t i o n , ouvrnumenl. SYN. Administratio,procuratio. PITH. Facilis, magna. Usus : Cupiditas consilii gubernatione regitur. Gubernationi praficitur. A gubernatione removere quemp i a a Cf. Potestas, Admlnistratlo. GOBERNATOR, 6rIq m. Qui didgr, gouvncur. SYN. Reflor. EPITH. Bonuq scienthsimus. PHRAS.Rst gubernator provlnclm, il rst gMnrrrMur de p r o v i ~ r .Provincia pratsti,provincia procurrtionemgerit; ad provincia clavum, gubemaculum sedet ; provincia procuratio, administratio penes illum est; provinciam obtinet cum imperio. Cf. Guberno, Prassum. USus: Custos et gubernator reipublicai. Probo navigio,,gubernatore perito, summa tranquillitate navigare. GOBERNITLTRIX, icls, f. ~ r pui ~ r vrnu, rCgntr. EPITH. Praclara Usus : quentia gubkrnatrix civitatum, /'oqw~rr gouvrr)>MtC &S GOBERNO, as, avl, atum. are, a Uin. gw, gouvrrnn: SYN. Administro, procuro, rego, gero, moderor, ciavum teneo, gubemaculum teneo, ad clavum, ad gubernacula sedeo. )( Everto. ADV. Bene, direflius, pulcherrime. PHKAS. 1. Ad g u b e r n a n d a m rempublicam admotus.est, ia fcharg du gouvncment & la r',r~biqur.Ad gubernacula reipublica admotus est reipublicce ~ibernacula prendere, tmtbre'jussus est ; elata ad illum rerum summa est; ejus fidei, potestati reipublica procuratio commissa,
c i
&.
GUL
--.
3 34
CYR
commendnta, demandata est ;ad lucem reiiuatus, immensus, profundissimus ra idus. publ. ~ v w t u est s ;praesK reipublicr cum USUS: Cuiges et vongo ptrimonij et Ebidiimpenq cum r!estate jussus est ;ad cn num,pu@e. Immensa vttbrum vorago, turrm&m rempu licam evocatu$ estt reipubK pitudinum amnium gurger Curges est natus openm dare, reipublica gubernaculis manum abdomini suo. Cf.Gula. ailmovere, rem bl. attigere, siiscipere, ad GURGUSTIUM, 11, n. ,+fauvake aubr,.mmpn~ a c c e L se confeme j u r u est. gr. gaTote. SYN. i m u s sru taberna obscura Rempubllcam o ~ t l m e g u b ~ jta a v ~ et anpsta. Usus : Nescio, e quo gurmstio #t&(~~'Icllunf gouvetnn r$ubliqur. Rempu,,diit bli& cum laude gessit ; praclare rexit ; r------GUSTATOS, 08, m. Gofft, #al&; acrioir vigilanter ac sapienter administravit ;magna g ~ f f t eSYN. ~. Gustus. EPITH. ucundiis vimate et inirocentia fama reipubl. pracfuit ; USUS : Custatiis est sensus ex omnitus mmi: ( n administntione reipubl. virtus enitqit ; in me voiuptarius, qui dulcedine prster catcros -renda ~rovincialaudes eorum aquavit, quosensus commovetur. Pomorum jucundus non k m nomina vivunt, vigentque reium geitann LM in animis hominum; quorum megustatus alum, sed odoratus et conspeAus. moda viget multis testata expressaque reAe GUSTO, as, avt. a t u m , are, a G d t r r . f&mm monumentis; quorum memonam SYN. Degusto, gustatu exploro, libo, cibos ~ t e r n i t a salit ac intuetur. Cf. Imperlum. attingo, delibo. ADV. Paulum, perpaululum, j. Gubernandl tampus a n n u u m absolvtt, summatim causns et genera. Usus: Primoriil a &mine son ' andr ci'c gouvcriwnt~nt. Anbus labns vix gustavit philosophiam. Aliquain nuum munus decurrit, confecit, absolvit.; partem voluptatis gustare. annuo munere perfunAus est ; annui imperii GUSTOS, as, m. Godt. Gustatus. Usus: tem tis explevit ;annui imperii finem atttgit ; Uva gustui peracerba Libidinosi vera gusad Rnem annua administrationis pervenit ; tum laudis non habent. annuum munus in exitu est ;emerita sunt illi GUTTA. m, f. Gouttt. EPITH. Gutta caannua opera. Annum ipsum in republica dente~,cruentie, liquota. Usus : Gutta imversatus est. Cf. Abdlco, Honor, Magtsbrium quasi cruenta, #luir & ~arrg. t r a t u q imperium. USUS: Sed hiec deus GUTTUR, a r i g n. GoJiar. SYN. Gula. aliquis gubemabit. Fortune motum, dolorem EPITH. Tremulum. USUS: Vitium ventris et ratione gubemare. Rem totam ita gubernes, gutturis. a t nemo queri possit. Cf. Rego, Modemr. GYMNXSIARCHUS, 1. m. CymnraGOLA, m, f. Gosicr, gorge; gaurrnandise. sinr uc, cAcj du gyntnarc. SYN.Gymnasio SYN.Collum, guttur ;itr~it:edacitas. Vitium prafettus. ventris et gutturis. EPITH. Immensa, insulsa, obtorta. PHRAS.1. Non facilo convalasGYMNXSIUM, 11, n. Cymnasel cok dr cunt, q u l gula, Induigent. ctuxqur s e jhilosophir. SVN.LOCUS ad exercendum, ut liwent d l a foumandise s e rCIabIis~rnt da@rliestra, schola. EPITH.Amplissimum, nobicilmKnf. Quibus nec quid comedant, nec issimum, suburbanum, supenus totum. Usus: quantum comedant, cura est ;qui, quod coSeculis multis ante ~ m n a s i a inventa , sunt, medunt, n q u e uantum, neque qualesit, aniquam in his Philosop i garrire caperant qui madvertunt ;qu%us omnem in cibis modum, nunc omnia gymnasia tenent. Cf. ~ c h o l d . omne judicium, omnem prope ntionem gula GYMNICUS, a, u m , Gyrnniqur,& lut/r. eripuit ; quibus neque modus edendi, n q u e Usus : Ludi gymnici. ulia deligendi cibi ratio est ;qui et plus appeGYNAZCEUM, 1, n. Cyncr,a~#arfecmnrf tunt in mensa, quam satis sit et ex eo genere, &S frmuirs. SYN.Loeus adium sepositus, ubi quod obsit. a. Multos gula occldit, la gmrrsol= mulieres versantur. monAise a tuu# grund narnbn d'honrrncs. Multos rdidit immoderataviAus ratio; mulGYPSATUS, a, um, PfdM. SYN.Cantos m n g t ; immatura morte aicit cruditas, didus, tenax q u a l e g y p s u m est. USVS: Medea manibus gypsatissimis, M&c m.r cn dissoluta viAus ratio; multis gula mains couvcrlrs &#htlrr (cornme &J m&nt d&is immatum mortis causam aert, quod &S IIC~CUYJ dans les rdlrs &femmc). largiore, uberiore cibo utantur, quam ut vita conducat; q k m ut stomachus digerere, f e m , GYRUS, 1 . m Grclr. SYN.Circulus, amsit Cf. Vorax. Usus: 1. Culam bitus. EPITH. Exiguus PHRAB.E q u u m i n stnngere, frangere, ~ i ~ m g l r r . g y r u m agere. fnirr tournoycr, aire m Obtorta gula aliquem in vincula rapere, rmvoitrs (m p r l a n t #un r * r d j . gymn mrur en + r o n & COY& au cou. 2. Culam ducere, in orbem agere, versan, circumagere, imtnn, p r o v o q ~ rI>a##fit. Gulz indulgere, fietere. Usvs: Homines secundis rebus efdeditum esse, safisfaire sa gourmandise. frenatos in gyrum rationis duci oportet, il GURGES, Itlg m. Gou&e. R ~ D . q u a di n faut rallpcner aux lois a2 l a raison Ics h m agena SYN. Vorago. EPITH. Helme^ qui s e lai>srnt rrrrporlerpar l e u r ~ srrcch
u4
$EKXe,
(D
mrun~
mum est, quanl laxissims habenas habere amicitig quas ve1 adducas, cum velis, ve1 remittas. Moderandi sui habenas ac postestatem alicui tradere. HABEO. e s . el, Xtum, ere. a Rvoir, #ossi&. SYN. Possideo, utor, est mihi, non deest, penes me est. )( Careo. ADV. Accurate orationem,acerrin~edeleCtum, ainpliuscentum cives, angustius, belle, belle se, bene, commodius se, rem, copiose et diligenter constitutam disciplinam, diutius sollicitos, deterius se, diligenter rationem, diligentius pradam notatam, descnptam, dillgentissime d e l e b m , extrinetus rationes suspensas vivendi, generatim honores, gravite" se, Jam pridem multa, quem in promptu, liberius mulierem, melius se, memoriter orationem, nauci, non necessario,omnino non locum,optime se,palam decretum in planc inimirllm, plane nihil, quod scribas, przcipue hoc juris, przeclare se, publice honores, quam plurimum secum alquem, quaquaversus pedes quinque, rece, satis superque tuto, libere senatuni, vere quod narres, vitiose se, ultro citroque verba Haberi commodissime, de integro quastionem, quam liberalissime viAu, .prudcntissin~umsapientissimuinque. PHRAS. r. Amlcos multos e t opes habet, il a bratrcau) d'atnis rf dr richssas. Beatissimus est ab opibus; nummorum plurimum possidet ; copiosus est a b opibus ; summa rerum abundantia potitur ;amicis et fortunis floret, pwditus est ; amicis utitur potentissimis; plurimorum anlicitias tenet, obtinet; et opibus oriiatus est et amicis; facultas nummorum ingens illi est, suppetit, nec alnicitia pauciores. Cf. Dives. Amicus. 2 . Habemus totam Itallam. nous)ossJdotfi fou& r r t ~ l i rTota . Italiain potestate nostraest, Italia nostra est ; oinnes italiie fines, o r a atque littora claustris imperii nostri continentur ; ftaliam teneinus totam, Italia potimur. Italiam totam obtinemus, Italia imperio nostro paret. Habao hominis chirographum, 17ai ,nai,fi loflaphc ,id crChorIamr. Ad manum est, in manibus est hominis chirographum. 4. ( H a b e b a t u r pro pigro, VUI.~.),on Ir rrprdaif cotnttte un parrssrux. In eius nomine insedit penitus atque
$a freno utrinque alliganfur adequum m p n um. EPITH. Laxissime. USUS : Commodlssi-
H ~ B ~ N m, A ,f. BriAr, &*es. SYN.Lora,
,,=
inveteravit pigritia macula ; in desidum numero ducebatur ; pigritie nota illi inurebaturalias ;haud intaRus erat a pigritiac vitio ; pigritia ejus nomini labem nonnullam asperserat. Cf. Infamia. Usus: r. Habere animum magnum ;hnbere aliquem ?M aliquid in potestate sua ; habere cum aliquo commercium, inimicitias. 2. Sclo. possum, avoir ( A dirr otr d rpodr~.) Nihil habeo scribere ; tantum habeo polliceri ; sic habeto, quod. S Tracto, faclo, f&, #rotto)>cer. Habere verba, sermonem. 4 Judico, rcgar&,fugrr. Aliquid in bonis in perditis, in despentis habere. Aliquid beneficio, pro derelito ; aliquem in loco et numero habere. S..Tra&o a r h , duriter, traitergqn. Parce aliquem, ar&e contenteque habere Habere aliquem in deliciis. 6. ~ o t as t r a t u m rel, sr trouvcr (dum frlrf &l Uaf ). Pneclare se res habet, (VULC. R e s b e n e stat), i'aJbiic va dio<. Ego me belle habeo. 7. C u m parttclpils pasa1 vls : Ita persuasum, pzrspeRum, exploratum habeo, a v o i r ( c o t ~ t t ~ i r n ~ a t t l'aur.i. ~uis liairz). 8. Promiscue: Habere in votis,dsirrr. Religioni habere, sr fairc scrupu2r. Honorem alicui, gratias habere, rrndrrgrdccs. Rationein absentis habere, frnr com@ suta absettt. HAB~LIS, e,gen. com. H,&h, convaabk sy~.A tus,accommodatus.)(Ineptus. Usus; Res hatiles, accommdat;ead naturam. Ha& lis ad pedes calceus. ~t Aprus. HABILITAS, atis, f. HabifrfJ. SVNAgilitas. USUS: Omitto habilitates, opporticnitatesque reliqui corp0ris. HABITASILIS, e, gen. com. Habifab8. Usus : Regio habitabilis. nABrTATrO' 'nise f. Hubi'u*iOt" USUS domicilii. USUS: De habitatione alicui accommodare' HABITATOR, brls, m. Habitunf. SYN. Incola. HABITO, as, avi, a t u m , a r e v aHadift>: SYN. Colo, domicilium habeo, incolo, habeo, sum. ADV. Frequentissime. PHRAS.Roma, habitare constituit. il rsolr,f ric rlsidcr , i Rorne. Domuin Roma conduxit, comparavit ; sedein Roma et domicilium comparavit, collocavit ;sedem omnium rerum ac fortunarum suarum Roma? collocavit ; Romam incolerc, tolere statuit ; Romle sedem perpetuam Sta. tuere, figeredecrevit. UsUR: I. h x e et magnice habitare. 2. Moror, asslduus sum, ,rz ppt guiffrr. Habitare in foro, in libris. In vultu lllius mei oculi habitant. HABITDO. mis, f. ~ g f a ~ t dtfm, ih faf. SVN.Habitus. EPITH. Bona. Usus: Corporis habitudo' HABITOS, s, m. Habifudt, dispbziiota. SVN. Affetio manens, consuetudo, exercitatio, confirniatio. EPITH.Consentaneus natum,
i~
moderati aquabilesque opimi corporis, p m mos hominum implicare cmpit. 2. Hrenx+ls c h s , solidus. Usvs : 1. Habitus est animi J n dles latius propagatur, EMrLsir se promrf corporis constans et absoluta in re aliqua p g r $ Plus m plus. Serpit in dies latius r d d i o , ut virtutis ve artis. Justitia est zeretica pravitatis lues ;quotidie magis novir errorum maculis vera religionis doEtrina polabitus animi Quiquam sine d d r i n a , natura ipsius habitu prope divino moderati exstitere iuitur ; novie se&= scelere quptidie inagis verareligio premituret atigitur; impii errores et graves. a. Forma. figura, habitudo, ratlo corporis, m a n i r c d d f r c ( n w ~ h y s ~ ~ r h latius in dies disseminantur, diunduntur; errorum contagiones pestifere in dies latius san/&,ifat. Metellus integerrima atate, optimo habitiq maximis viribus co ris. Oriset vultus serpunt, et jam sinceras etiam Ecc1esi.t partes inficiunt. 3. Magno a n l m o hreresl reslstlt, habitus. Orationis ejus X b i t u s non erat if rsisfe conragcusdtnrnf a r x hrPliqurs. Id inurbanua 3 Pro h a b l t u pravo, mauvaisr a p t strenue, ut u= pestilentes hzresis ma~ i h f c m6tIus , dicetur :Corroboratajam gistri edocuere, jedoceantur populi; ut hzrestudio et consuetudine, vrl usu ac vetustate sium errores ex animis evellantur ; ut q u e in malitia. populo haresiun1 contagione wntraha sunt, H A C T E N U C , , ~C ~~~ N~ Hucusque, . ~~~~. SUmnla Ope amputentur ;ut errores impii reli. pd hunc lo,-um. Servit loco d l u a q u a m gionuin, rudium pulonim e mentibus exturtempoA PHRAS.H a a e n u s nlhll d e h f s kntur; ut exscingntur delirz religiones atque iudlium t , r c m j ~ nous ~acrilcg;e; ut iis d d o r i b u s mistatur, a quibus rir,endolLI~~rr & Ante hoc tempus, ad re no mlverso pestem et exitium comparatum huncdie,,, usque ad hoc tempus, ad id locoViLmUs. Egregio animo ad ropulsandos lmowm inaudita h ~ sunt c .t ; religionis errores, ad exscinden&s pravas de ; d h u c ista nos hgemnt "sus : religionibus opiniones; ad expurgandas noxiis o , - haaenur, redeo ad urbana H a c artem erroribus rorincias ;ad pracidendas errorum dunWt requirunt, ut certis dicen& lbras ; ad infelices errorum propaomnium luminibus ornentur. Cf. Eatenus. gines amputandas, resecandas. 4. I n hasreH s D U S * 1s m. Ckrvrrau. syN. s l m prolapsus est. i/rsfdnnrnr/ RLrlfiow. Ad fetur pravas in iide opiniones descivit, dkflexit ; HADINUS, a, u m , Dr bouc, de c ~ v r c a u . sincerze religionis castra deseruit ; a veteri Usus : Hadina pellicul~, avitaque majorum religione ad s&am novitiam transfugit ac devolavit ; novitia seAa HAREO, eq haesl, hassum, em, n. erroribur iitiplicari se passus est ; novarum &&-e ou drrncvrcr affach, adhrrr<f,Jx d... opinionum flultibus involutus, abreptus est ; SYN. Adhareo, adharesco, defixus sum, hapravarum opinionuin commentis in errorem Hreret bita ADV.Communiter, male. PHRAS. indultus est ; ab avita religione ad settam a n i m o e a oplnlo, ccffr opinion rsf #rofoddnovitiam infelix transfugadescivit ;pestiferum me~~fgravCc dans Pcswf. 1n animis omnium pravarum opinionumvirus hausit. 5.-Hasmtm i&it ; insitum est in natura et ingenitum, palam ejuravit. il a a.biur ouvrrfr~nrntsrs ut ita sentiamus ; ingenerata est omnibus ea irrcurs. n =de sacra, mximaque hominum sententia ;in ipsa natura posita est et infixa ; frequentia hacresim abjuravit ; iinpios religioomnibur innataat,etin animis quasi inscul ta num errores exsecratus, detestatus,cu~Eccle. ea opinio. C f .Adhereo. Usvs : r. In me&sia in gratiatn rediit ; haresium erroribus lia, in visceribus, in eterna memoria hanent palam nuntium remisit ; ejuratis hzresiserrobeneficia mihi t y a Memoria tuorum fattorum ribus pionim communioni se reddidit. C t Conherebit in omnium gentium sermonibus ac verslo hreretlci. USUS: Cato est in ea haresi, mentibus. 2. Dublto, Cfrr m susprns, hsifer. Calon rsf a% crf avis, a2 crffe opinion. H m r e in aliqua re. Aqua illi haret, haret in H R R E T ~ C U S , 1, m. Hrfiqur. PHRAS debrin, ru W o i r &r plus loin, lfrc rm1. Homo pestikris opinionibus corruptus, & a & . Cavendum est, ne implicatus haream. contaminatus, infetlus, pollutus : alienus a C1 Dublto. sincera reli$ionis doEtriria ; deprava* reliU R ~ I S , is, t. Scc,r,, opinion gionis erroribus imbutus. 2. Hasmticorum I./oi, syN. opinio a vera a n t d nanus, hmresiarcha, ihirc'siaryur. abemns, prava de religionibus lmpii fytis archite&us. Nove fabricator ; h p i u m dwma pHRAs. H~~~ r C . , Y s . , . L~~~ h a m ~ i s ,alsa inlpiaque opinionis auttor ac atlia spaisit, il a ~ropagator. Erroris impii procreator. virus diosemiin populo. priva d d n a H l E S l T A N T r A, *,f. E?nbarrat.Sv~.Honavit; Christima nipublicapartes pracipuas sitatio, titubatio. USus : Hesitantia lingu;e. ~ m v ireliaonibus s turbavit: haresis venenum kd populorum pemiciem evnmuit ;dissidenHIES~TATXO, bnls, f. Hlsifatiorr, i&rr-. lium opinionum procellis Ecclesia navem fifu<ic. SYN.Dubitatio. Usus : Q u z haesitajPCtpvit ;h w s i u m pestem variam ac luem in tio, quze dubitatio trattusque verborum ? p p u l o s diunderc ;perniciosis erroribus aniCf.Dubltallo.
,.
patientis cruciatibus mcolendis sacra; solemnes feria, quibus ccelestes iras in omne genus humanum olim intentas Christus suo potissimum capite excepit; sanltior anni hebdomas. UsUS : Vide, ne in quartam hebdomadem incidas. titubatum est aliquantulum; titubanter locutus est; subita titubatione ac offensione impeHEBES, ltis, omn. gen. ~ I I I O U ~sh~pkie. J/; diri visus est. USUS : Dubitant, hsesitant, reSVN. Tardus, pinguis, obtusus, retusus, navocant se interduin. Cuin hsesitaret, cum tenetura tardior. )( Acutus, acer. Usus : Hebes retur, qusesivi, an ? Cf. Dublto, FluOtuo. =que ac pecus. Sensus hebetes, tardi et pingues. Erat aliquis dolor, sed hebes. Ingenio H ALITOS, Cis,.m. Sottfle, sotdpir. SVN. est hebetiore. C t Stupor, Stupldus, InSpiritus, anima. B Y ~ H Extremus. . USUS: do0tus. Extreinuin Iialituin eiilare. HEBESCO, is, ere. n. .!!mousser. SVN, HALLc~NOR. aris, a t u i s u m , ari, Obtundor, rctundor, hebetor. USUS : Hebestl. E e w , exfrawa,per. SVN. Aberro. UsUS : cere et languere in otio. An patiemur hebesE istola hallucinatur, ktlrc rxiravagantc. cere aciem auAoritatis nostrz 7 Abe-. HEBETO,as, avi, a t u m , are, a mousHAMATUS, t a , t u m , Crochu. SVN. scr, ulpaibfir. SVN. Obtundo, retundo. PWRAS. Aduncus. Nimia luce hebetanturocuii, lw# 02 /uHMUS, 1, m. Hutnecon. USUS : Plato rtlilrc obscu~cit la vrrr. Ptastringit oculomm cscam malomm voluptatem appellat, quod ea aciem lux nimia ; aciem oculorum obtundit capiantur hoinines, ut hamo pisces. lux velo non castigata Usus:Cladii hebetati. H AR A, a, f. ktable d porcs. SVN. StabuHebetare et obtundcre ferri aciem. luin porcorum. USUS : Epicums ex hara proHELLOATIO, anis , f. G/oufonnm>. dultus, non schola Usus : In lustris et helluationibus vitam deHARMONIA. a, t farmonie. SVN.Congere. Cf. Convivium, Vorax, Blbo, Cocentus. Usus : Harmoniam ex intervallis sonomassor. rum noscere. i i E L L i i O , bnls, (;lou/on. SUH. Curgcs, HASTA, ;e, f. faweot, trait, lance. ~ V N . comessator, natus ahdomini suo, ventri dediTelum, hastile. Usus : 1. Hastam torquere, tus, decoltor. EPITH. Concinnus ; musicur, jaltare; hastis ora hostium fodere. Hastam immanis, impurus, nequissimus, spurcissim~. abjicere, quif/er la partir (PROV.).2. VendlUsus : Hellqo patrio, patrimonii. Heliuo litio, publlcatio, encan, vrnU #ublique (mbrorum Cato. Cf. Nepos, Vorax, C o m e w r . notrcde~ une fiiquc). Ifastam venditionis HELLOOR, aria, a t u i rum, arl, d. in foro posuit, fixit. Iiastae subjicere bona M a n p r avidntrcnt, et8gZoutir. SYN. Comednlicujus. sor, pergrsecor, epulis et potationibus inscrHASTTUS, a , um. Amdunjave/ot, vio; crapuk, gulz, intempestivis conviviis ~ P r ~ /atice. tu SYN.Ilasta armatus. confringo, devoro, a b s o r b , abliguria Usus : llle gurges lielluatus est simul tecum mipuHASTILE. is, n. Bois 8une luncc, km*; ljlica sanguinem. Cf. Coniumo, Prodigo, fatzce. USUS: Hastili niti. Comensor. HAUD, Noti. SVN. Non. Usus : Quem H E M 1 Ah ! oh ! ?wytsd m c ! hein ? Vox Iiaud scio, an reRe compellarim. indlgnantlr. USUS : Hem 1 nos homuli inH AUDQU AQU AM, Nullonent. SVN. dignamur I Nequaquam. USUS:Haudquaquam id est HERA, m, f. Matfress~& muism,. SW. diicile. L)omina, materfamilias. HAURXO, Is, hausl, haustum, Ire, a H E R B A , a, f. Herbe. U s :Quarumdmn J'rrizcr. SSY. Traho. Usus : E re aliqua maherbamm utilitates longinqui temporis usu gnam voluptatem, dolorem, calamitatem hauet periclitatione percepimus. Herbas amacere rire. E fontibus Stoicomm aMitis et recondict interci videmus. tis, quoquo modo videbitur, hauries potius, quam conseQeris rivulos. Artes et sientias HERBESCO, ir, era, n. J1o*rser rlr Phrab Crsecis hausimus. Animinostri e divinitate be. Usus : Herbeacens viriditas. liausti, accepti, libati Cf. Traho. KERBEUS, a, um, B d coulewr d*, HAUSTOS, as, Action I& hntncr, daspivert. USUS: Color herbeus. rer. Usus : Purioris cceli haustus, respirer HERCISCO. 1s. sre, n. Prori~lcr<iu parrair jur. t<ipd'rrnesuccession.R ~ n . H e r C t u m probono HEBDOMAS, idls, f. Se#iainc. SVN. dicebant et cisco inchoat. a cleo. SVN. Septcin dies. PHRAS.Hebdomas anOta, I'artior, divido. UsUS : Ncscit, quibus verbis scu maJor, setnairrc sciinte. Hebdomas Christi herAum cieri opnrteat, (porer dmr qwe&
HAZSITO, as, avi, atum, are, n. f w inccrtrllu, iwsolu, kisifw. SVN. Dubito, titubo ; timeo. PHRAS. Ad tartls c o n i ~ u m hasltavit, , i la vue di8 flmoin, i s'eirborussa, Ad testis conspeltum consilia torpuem;
....
CE
, 1
HER
338
HIE
adiit, cepit, tenuit, obtinuit Cicero; multoniin bona ad Ciceronem hereditate venerunt, pervenerunt; multis amicis heres successit Cicero; multorum hereditate auEtus est Cicero. Cf. Hereditas. UsUS : Aliquetn heredem facere, scribere, instituere, institttrr q n son k/rificr. Heredem alicui esse, succe&re. Heres ex asse, ex parte dimidia. HERI, Hirr. SYN.Hestemo dic. HI~R~~cua S , . u m , Ht'rorquc. SYN. Herous. Usus: Heroicis temporibus, aetatibus, mculis. HEROS, ala, m. HJ,.~~. syN, princeps. Usus : Ignari, quantum in illo heroe esset $ ~ i O ~ ~ ~ ~ I animi. Hemum veteres iasus fittique. diates caduc;e, non honest., prvat;e. H R R ~ U S .a, um, HJroiqur, /$?u#. SYN. PHRAS. I. Hereditatem obtinere, hrifcr. HeroicusHereditatem adire, cernere, capere, tenere ; heredcm in alicujus Imna succedere;in re1 HERUS, 1, m. Matfrc dr trraisoir. SYN. psxssionem per hereditatem venire; hereDominus, paterfamilias. ditatem obtinere, adipisci. 2. Hereditatem HSTERNUSs a' um' phirr. : .Ilcul adlmere, cnfrucr uit kt'ritegr d qqn. Hesternus Hereditatem alio avertere; detorquere; hereH E U 1 Ah !Nt'lUS! SYN. Eheu! USUS 8 ditatem eripcnalicui; hereditate aliquem exHeu me ! cludere; ab hereditate submovere; paternis bonis ex hereditate obvenientibus aliquem orH E U S l HC! Hola! Vox vocantis st'rr bare, spoliare, evertere. 3. Hereditatem attentlonem p a t u l a n t i s . USUS :Heus tu ! m e a m ssdulo conservabo, jc co~rscnhv-ai HIATOS, s, m. Ortvrrftrt.SI'N.Labes, smprus~tttcnt tnon Mritaxz. Kem a parente eluvio. PHRAS.1. Terrm h i a t u s e x pluvia uaditam custodire, servare, tueri mihi curae fa&us est, la Irti8 a crcus ifcs crn,arscs. erit; de patrimonio nihil patiar mihi detrahi, Terra imbribus bscessit ; in ingentein sinum, minui, imminui; quaex paternorum bonorum hiatum desedit ; in iinmensain altitudinem hueditate ad me ~ u r e devenere. ea ut integra collapsa est ; in ingentem hiatum consedit ; conxwem, ea ut constent, ne qua pars inde labes fa& est multis locis, ternque ad infinidetrahatur, miniiatur, providebo sedulo. Heretam alitudinem desedit. 2. M u r u s h i a t u m ditatem aparentemihi reliflam, sartam teAam habet, lc irtur u uru/r#rft.Paries Iabem auf tuebor scmper, et conservabo. Cf. Heres. vitiuin fecit ; labem diixit ; rimas egit C t LaExheredo. USUS:Hereditas est pecunia, auf bes. Usus: lle entini terraruin 1ii:itus. Cmluiii m qureiibet, u a morte alicujus ad quempiam findi visum vefut magno hiatit. Patentes miijure devenit. ?n partem hereditatis vocare aliromm hiatus, qui explcri noii yossent. quem,/;8irr parfici r d un hc+if~~~v. HerediCf. Dehlsco. t a m pternoriim 6norum iradere. HerediH i B E R N b . Orum, n. pl. Q~~lrrfir;s dhitatis particulam hoinini aspersit, i l a leisst' s,.N. L ~ in ~ quibus ~ militen , hiemant. tombcr surcef kotrnrc urrtpurrclle de son hJusus : l n hiberna ducere, dimi,tere ; ex hin7agr. bemis educere exercitum. In hiberna deduHERES, edls, m. HCri/icr. SYN. Bono- cere; in hibernis collocare milites. rum dominus ab alicujus morte. EPITH. ExH ~ B E R N A C ~ L U M , 1, n. Qr,artjtrJ traordinarius, proximus, repentinus, secundus, d9,ii*,~,r (portr Ics ~ 0 b l i ~ tUsus ~ ) . : Commuverus. PHRAS. 1. Heredem fecit nepotem, .ia hibernacula il a instihd snn pefit-PISkt'rificr dt srs birns. HIBERNO* avi. are* Heredem instituit, scripsit, reliquit nepotein. Hivrmcr, Lfrc rn qrrnrfim rf'hiv8r. SYN. Hereditatem testamento,nepoti tradidit ; neHiemo. potem ad hereditatem vocavit; bonis suis heHBERNUS, a, um, B'lrivcr. SYN. redemfecit; in bona avita ire jussit 2. Clcero Hiemalis.)(Xstivus. UsUS: Hiberni mentes. f u l t p l u r l u m amlcorum heres, Ciceron u n l a a% lukurs dr s e s uratis. Multonim facHIC, HXC, HOC, Cc, cef, ctcc/ Usus : tus, relikus est heres; multorum bonorum Hunc oacis hoptem. successor ex testamento fuit; multorum bona *IC* : tu ex h e d i t a t e adeptus est. Ciceroni contigerunt, venerunt, obvenenint, obtigerunt multoH ~ ~ M A L I S e, . gen. com. Dhivrr. SYN. Hibernus. Usus : Nudi hiemalem vim perram bona: Ciceroni testamento r e l i k sunt fortum mhltorum. Multoriim res, hereditatem 1 fenint.
$6 ddigr un ucfr ak j?wfap. Arbiter familia herciscunda, arbitre dun hrfage. WERCLE par ~~~~l~~ usUs: B~~~ hercle faciunt. Mehercle. H~%U~.E Par I Hcrcttk! SYN. Hercle. USUs: Nam herculq inquit- v o x jurantls per Herculem. H R E D I T A ~ I u s , a, ,um, HJrJdifm5.r. Usus : Controvemia hereditana. Jure hereditaria H&R+D?TAS, ?ti% HCritu.~~. SYN.Bohereditan% patrimonium. EPITH. Com-
~ ~ ~ r r f : a & ~ m ~ ~ ~
, ,
HIE
339
HIS -
3. Hinc et illinc exhibmt mihi negotium, &S HIEMO, as, avi, a t u m , are, n. Parscr drvr cdlir, &+rt rf d'aufre. Pkiver. SYN.Hibemo. ADV.Jucunde. Usus: Ubi hiemabis ? HINNKO, I s , Ire, n. Hemtir. HIEMSr Hiv2r' Hibenium HINNITOS, Os, m. H e n n i s m n f . SVN. tempus, hiemale tempus, dumm anni tempus. voxequi. )( R s t a a EPITH.Extrcina, maximq summa, HIO, afh aV1, a t u m , n. ouvfyf, teterrims PHRAS Aspera hoc a n n o h l e m s /&re. SVN. A rtUm esse, dis~unflum tult, 17hiverafwc/ecr/lcannCs. Hiema hoc esse, male harere, gxatis operum compagianno nive sava, et omni tempestatum bus. USUS :Venus hiantes. A s p r o vocalium fuit insignis ; erat hit annus hieme consursu hians oratio. hivosa adeo, ut via clausa, flumina innavigaUlia fiercnt ; tempus bruma erat aspemmum, HIRCUS, 1, m Bouc. SYN.Caper. Uswj: elidum, nivale; hiems erat tetemma et Hircum olet. cedissima. Hieme usi sumus injucunda, tristi HIRs'TUS~ a~ums N '. A s ~ r 7 I t odiosa; hieme hu,us anni nihil f d i u s erat ; homdus. )( Glaber. UsUs : Animalia spinis nihil hombilius, arbores qur ngoribuS obnoxia erant, deussit omnes; nivis aititudo inexHIROM. y.4 .San sur usus : Hims u r b i l e s montes fecit, vimque frigonim vix do znrii, sangsue du f&r Pub(ic. (VUW. ur is teflia sastinere, dekndere potuimua Sanguisuga). CC.Frlgus. USUS:Hiems pracipitat,senescit, conficitur, abit, I ' h i v ~ r p ~ le ~ froiddiminue. st HIRUNDO rnls, Hjmnd&. Usus : Hiemem tolerare. ~ a n c v i m h g o r u m hiememHirundines rst:vo te&re pr..to sunt, fri. que vix urbis hujus teflis sustinemua Propter gore pul= rccedunt. hiemis magnitudinem navigare non potui. HISCO, ir, era, n. Ouvrir la bouckc. HILARE, Gaietnent. SYN. Hilanter. Usus : Hespondcbisne ad hac, aut hiscere HILXRIS, e, gen. com. Gai, content, audebis HISPIDUS, a. u m , Hniss(, velu. SVN. henrcilx. SYN. Hilarus, promptus. )( Triitls, Setosuq homdus. maestus. PURAS. Hilar& est, il e# gai. Hilaritas in eo multa est ;plenus est hilaritatis; HISTORIA, f. ~ j ~syN. ~ R~~~~ ~ i ~ frontem hilanter ex~licab kit, ex~orriit. gestmm expositio, pnnales, memoria publica, fronteest leta, hilari,expene&; vultu ocufis: memoria ; monu,ta que animialacritatem prodit ;animo e s t e r d o , poNm, locoNm, hominum, rerum gestarum ; pleno latitia ct alacritatis ;omnium macrorcm omnium sacu~onim memoria ; monumenla ac tristitialn abstergere, condire hilaritatesua re,mgestarum vetustatis exempla;resvetepossit ; mirifica semper hilaritate redundat. , m gesta,et litteris consignate. publica fCf.J u c u n d u s L z t u s , Jocus. Usus: Vultu, monumenta litteris tradita, prodita; monuanimo hilari ad jocandum. menta reru? q u a in littens exstant ;antiquitatis memona EPITH. Finitima, mendacior, HILARITAS, atis, f. Gizirli. SYN. Festimulta, plena exemplorum, testis temporis, vitas, jucunditas. )( M ~ s t i t i a , tristltla. lux ventatis, vita memoria, magistra vita, EpIm. Multa, perpetua, profusa, summa nuntia veritatis, perpetua, pura et illustris. USUS: Hilaritate condiamus temporum tristiPHRAS l. Historta dtligenter legenda tiam. Erepta est mihi omnis illa hilaritar et srt, iIf a ~ /ir~,affenfi71,drnrnl f ~'/US~D Vete~YI. suavita?, q u e te adeo obleflabat. Est in ijlo Nm monumenta volutanda sunt identidem ; multa hilantas, lepor, gratia Cf. Jucundltaa, annales rerum gestaruin versandi sunt contiFesttvltaa. nenti opera; adeunda sunt frequenter antiH I L ~ ~ ~ Cairmcnf. T ~ R , quitatis monumenta; evolvenda identidem sunt publica famz monumenta; tenenda est HXLARO, as, avi, a t u m , are, a kRaYer, omnis antiquitas, et exemplonim vis. Res rciouir. SYN.Exhilaro. Usus :Accessus solis superlorum temporum legenda identilatificat terram,ut cum c e l o hilarata videatur. em, et in memoriam revocan&; animus C t Recreo. HILARUS, a, coi. syN. ~ i l ~crcbro ~ iad ~vetera est referendus; excitanda, renovanda est identidem ex annalium fide Usus : Vita hilara. antiquitatis memoria ;antiquitatis species ex H ~ L U M ,1, n. Pttitpoint noir bo*t&s priscis monumentis animo est nprascntanda. par ext. un *a SYN. Res C f . Memoda. 2. Historiam SCrip~It, i* mintmr prctii. m-t I'hisfoire, des1 un historien. Res gestas ad memoriam perscri it ;monumentis consiHINC, Din. SYN. Ex hoc loco. Usus : i. V i (u= hinc n t in lndiam. Hinc in c o h m y v i t ; litteris compExus n t ; memona ac itteris mandavit ;littens prosccutus est ;hhmkauur 2, TRANSL Hinc odium, hinc oftariam condidit; annalium monumentis res knaio, hinc sic*, hinc venena nascuntur.
gectz
#'-
, , ,
r z
e;
HIS
HON
. . d
stas commendavit ; res gestas litteris proidit, memoria: prodidit. 3. I n historia legltur. on lit danr &S annales. Annales memor a n i perhibent, loquuntur; memoria: proditum a t ;annalium monumentis celebratur ;litteris consignatum novimus; ex annalium fide constat. USUS: Historiam scribere, tenere, legere; aliquid historia: mandare. Historia testis temporum, vita memoria. HIST~RICUS, l. m. Historim. SYN. Remm estamm et memorabilium scriptor. Remm om. dorentissimus autor. HISTRIO. bhis, m. Hisfrion, comi<Iien. SYN. ACtor scenicus, comaedus, tragoedus. EPITH. Exteriar,pessimus, facetus; histriones exercitati, novissimi. USUS : Histrionum levis arn Roscius et Esopus histrionesclari. Histrio motu corpris amorem sibi ab omnibus conciliat, qui omnem personam in scenam traAat. HIULCE, Avec des hialus. USUS :Aspere, vaste, hiulce mstice loqui, j n r l r r m/aisant rks h i w , rjunrnrnt. HIULCUS, a, u m , F d u . SYN. Hians. ( Conclnnua, Usus : Hiulcus et aspcr verrum concunus, )cncoutre & rnots dure, Aeure, quiforme des Aiahrs. HOC, Pourcela; sequente quod velquo : f u u f a n t plus... q f i 8 . S ~Eo. ~ . USUS: Consilio tuo utar hoc libentius, qilod Hoc scfibe parcius, quo HODIE, Aujourd'ktri. SYN. Hoc die, hodierno die, nunc, hoc tempore. XODIERNUS, a, u m , D'aujowr~EAui. USUs : Disputatio hodierni et hrsterni diei. HOMICIDA, as, m. HornicMe, rneurtricr. SYN.Sicarius. HOMICIDIUM, 11, n. Homindc, m:nrfrc. SYN. C a d o . UsUS : Homicidii reus. H b X O , Inis, m HOIB~I. SYN. Mortalis, vir ;uput. PHRAS I. Homines fuglt, il fui# u Aommr+. Odit celebritatem, fugit homines, lucem as icere vix potest ; celebritas illi odio es qui Pufem ipsam, si possit, fugiat ; nunqwm $le inter homines e a , nunquam cum homine colloquitur, nunquam in oppido condstit, sed solitudines captat et secessus. 1 H o m o w t raras e t insolita vlrtutis, desl un kolnrtu 8 u r u Gminrrcfe vertu. Divina hominis virtus est, auCtoritas, tanquam de c e l o lapsus, delapsus homo est. 3. H o m o vlllsstmus, Aomme a % rim, vwrien. 1 notum ac vile caput; t e m filius; emptus de fapide : unus de multis; homulus ex ar illa e! luto faRur Us"s : Homo, animaf providum mgax, multiplex, acutum, memor, plenum rationir a censiiii. ad w l i , quasi domicilii rui conrpatum excitatum. Homo ortus ad mundum contemplandum, ad imitandum DEUM. Homo Deonim immortalium quasi
Ci"
bo
...
...
gentilis, oinnium animantium principatum tenens, ad intelligenduril et agendum ortua HOMOLUS, 1, m. Petif homtue, nvorton, SYN. Homuncio. H 6 M U N C I 0 , bnis, m. .&re vil, & /e inortel, SYN.Hoinulus. HOMUNCLUS, i, HornnrcdJfg SYN. Homuncio. HONESTAS. a tis, f. Consia+nfion vertu, jrobitl. SYN. Honestum, dignitas, decuq : l n officio colendo laus. )( Turpl tudo. USUS ulchrum atque decorum, atque adeo tota Konestas v i t ~ sita e s t Ubi dignitas, nisi ubi lion:stas? Virtus, honestas, pudor me in Pompeii partes traxere. Una honestate continetur vita beata Honestatem cum voluptate, ut hominem cum bellua copulare. Honestate omni privatus spoliatus. C f . V l r t u q Pudor. HON E ST D'und m?mire lonorobk, nobhrnrnt. SYN. Decore, laudate, rete, laudabiliter, graviter. PHRAS.Honerte vial& sa vie a i l i d i >re. Vitam egit cum summa integritate et e&antia morum; vitam vixit integerrimam; vita illi cum laude aAa est; vitam deqebnt cum virtute honestissimam; vitz curriculum fama integerrima decurrit ; nihil ejus vitz, nihil moribus labis adha:siL Cf. Probus. USUS : Honeste se gererc. Honeste afta vita. I 6 N E S T 0 , as, avi, a t u m , are, a. Honarer, ornrr. SYN. Orno, decoro, honoro. )(Contamino. Usus : Laude, decretis honorificis aliquem honestare. Beneficium honestare, augere. Coinin-ndat faciem pudor, et honestat. Ct Orno, Honoro. H~NESTUS, a, u m , Honor4 noble, consid/r/.SYN. Deconis honoratus.)(Inhonestue, turpls. Usus : 1. &a?sareinhonestum, honoratum cupio. Ampla, honesta civitas. 1s mihi dies honestissimus fuit. Nihil, nisi uod honeatum decominque sit, expetere. 2omw h , nestus, ingenuus, liberalitecque educatus, 2. Modestus, moderatus, kond&, verturux. Convivium, honestum ac moderatum Cf. Honoratus, Probus, Moderatua HONESTUM, 1, n. L1konnC/r, P A o d le//, le bien. SYN.Decens, fas, equum, d u m decorum. Anv. Mirifice, vere. Usus:~ i h i i utile, nisi quod reAum honeatumque. Tanta vis est honesti, ut utilitatir speciem obscuret. Honestum etiam detraRa omni utilitate, sine ullis ramii fmetibus, per se potest b u dari. ~llu~honestum, quod ex an.mo celso magnificoque quarimus. HbNOEt, b r l g e t HONOS, brls, m. Gloire, estimr. SYN.Ornamentum, lau gloria, decus, amplitud0 di nitas, honestas.?( Ignom t n a. EPITH. ~m&tiosusampiior, communi* contumelios~debitus, diuturnus, extraordinarius, fals~is, onestissimus, Incredibilr,
k,
HON
---- --
34'
- --
---
HON
--
infimus, jucundus alicui, justus, magnus, patemus, popularis, pristinus, senatorius, singulariq summus, tantus, utilior, uaitatus prvulgatusque. Honores amplissimi, divini immortalesque, eximii, leves, meriti et debiti, necessarii, tanti, viles, vulgares. PHRAS. 1. Majorlbus honomm trlbueredecet, nousc(rvons honorrr les #rrst*trnts I hurt ron$ Decet majores colere ; honore, observantia, studio prosequi ;convenit, ut Va,ores honore afficias, observantia colas; ut lis honorem habeas, prestes, exhibeas ; ut observantiam iis ac studium przstes. hlajores revereri, observare, honorare necesse est ; oporlet unumqutmque erga majores esse reverentem ;se gerere cum ma,oribus reverenter ; reverenter cum iis agere. L)ebet quisque majoribus pie reverentiam, quam merentur, atque observantiam pmstare, exhibere, deferre. Ma.oribus debetur honos, observantia, reverentia, venentio; majores in honore sint, necesse est; equum cst, ut majores omni officii genere prosequamur; decct nos majoribus reverenier assurgere ;maorum rationem summam ducere; eos in parentum loco habere; prxcipuo in honore habere; omni genere honoris pro merito prosequi, producere; iiiultuin deferendum est majonbus ; summa erga ma ores observantia esse te velim ;inaiores sutnnia observantia conipleti convenit ; honorificos nos esse in niajores decet. 2. Honorem amplisslmum consequeris, vous obfirrt~~rtx dz ~ r u n d s horinrrr.r. Si cursum institutum tenebis, omnia, q u a sunt in republica amplissima, consequeris ;pramiuin feres t u a virtutis, eximios honores ; ad summos honores viani tibi aperies, patefacies, strues, munies ; honorem in republica nullum frustra petes, multi etiam non petenti dekreiitur; op!ima consequetur fama, Iiominum existimatio ; ad ea, qux summa sunt in republica, tua te virtusefferct , merces tuoruni iiieritorum erit amplissima dibmit.~ ; in magno apud omnes honore eris ; summuiii dignitatis gradum tenebis,obtinebis; gloria circumflues; ad summuin gloria lastigium evelieris ; aiiipla honoruni accessibne augebere; locaberis, collocaberis in amplissimo digiiitatis yradii ; ainplissimi honores in te conleretitiir, eundcntur ; honoribiis procedes in dics aiiiplioribus ; Iionores omncs in te confluent ;plus in dies honoris ad dignitatem tuaiii accedet ; autam dignitatem tuam amplificatamque inti~ebere; cumulaberis gloria, et ad aliissiinos Iionoruin g i ~ l u s provchere ; omnes honoii~muradui asscqiierc. ad amplissiinum honoris gkdum ascendcs, evolabis; summiis honoris et amplitudinisculinen consceiides. Cf. Dlgnitas. Altus. 3 Honor1 t u o favebo. jcfrrr&lrni soin de vutre efoird, jc I'rirrq~~iett/cr<ir. Oinnia in te ornamenh n me proficiscentur ;nullitm in te ornando, honestando, colendo lociim, aut tempus prxtermittam; favebo tu= dignitati, existimationi, ho-
nori nullo non loco,nullo non tempore, quibuscumque rcbus potero ; conferam, referam, intendam ad honorcm ac dignitatem tuam omnia mea studia, officia; omnem meam industriam, curam, o ram diligentiam configam in amplificanda dignitate tua; omnia mea studia in tua dignitate figam et locabo; a u ~ b i t u meo r studio dignitas tua, tu= dignitatis accessiones meo studio cons ueris; meum studium tuo honori nullo loco2eerit ; sewiam ubicumque res feret, dignitati et existimationi t u a ; rationibus tuis, nominisque amplitudini pro virili parte consulam; omnia in te ornamenta congeram; ampliabo hon~>rem, amplificaba auttoritatem tuam, qiiibuscumque rebus potero; si quid gratia, ve1 autoritate possum, ut ad summam dignitatem perveniaq perducaris, sata am; nervos omnes ac vires contendam, fabo operam diligenter, enitar omni studio ac indiistria, ne quis in rcpubl. honoris gradus sit, ad quem aditus tibi non patcscat. 4. Hmc lasd u n t honorem t u u m , fonf crlurtrifd z>o/rc rCpufahon. Haoc honori tuo adversantur, dignitati tu= adversa sunt; h e c tciis laudibus nocent, officiunt labem inferunt , maculam aspergunt ; h a c splendori nominis tui tencbras offundunt, damno sunt, jaturam afferunt, notam inurunt ; hatc Iatdunt, iniininuunt, turpi Iabe inficiunt, obscurant honorein tuum; tua dignitas hac non patitur. 5. Nihil potest nocem honori tuo, ricir nt w t
nwirc d l u consi<ir'rutiori don; Taus jouisst#.
Nihil potest nominis s lendori officere; nihil potest nominis tui s Lndorem perstringere; tui nominis lumini oicere ; nomen tuum obscurum reddere ; tui nominis splendori tenebras obducere, offundere; tuo nomini lucem eripere; tuo nomini obscuritatem affcrre. 6. Hoc u n u m cura, ne honori t u o l p w oiilclas. prtrvr bitti 6rdr1r'c dr rtririrr votts-mnrc vofrc gloire. Incumbe toto petore, tuasque huc vtres omnes confer, ne quid adversi tua dignitas patiatur ;ne de tua di itate detrahatur; ne quod in tua di nitate g m n u m facias; ne quid in honore tuo Eras detritnenti ;ne jacturam facias dignitatis tu=; ne qua labe aspergatur, inficiatur; ne quam labem suscipias, contrahat honor tuus; ne splendor dignitatis tuae obscuretur; ne quid agas unquam, quod contra tuam existimationem esse queat. 7. Agredltur honorem meum, il l ~ f h l p t lrunn ~ fontrerrr, il mrr cofor,tnir. Existimationcm oppugnat meam; impugnut dignitateni nieam;venit contra existimationem meam: existimationem meam violat, imminuit. Cf. Datraho. 8. Honor m e u s perlclltatur, rrru gloirc s'obscurrif. ln discrimen existimationis venio; agitur existimatio mea ;in eo h m a atque existimatio mes venitur; ad famam nominis mei hoc peninet, ne, etc. Cf. Perielltor. g. P a u partas a d i t u m multis a d honoras intemludlt, l a pOuvrci rm#chr b+n drs
hot~imrrcicparvrnirauxhonn~urs. Inopiaszp in causa est, ut honoribus procederenon liceat ;
ut cursum tenere in honorum via, ut honores consqui, ut emergere atque adaltiorem honorir gradum progredi, axendere non possint. Prohibet, submovet, arcet ab honoribus re familiaris inopia. Impedimento egestas est, quoininus ad ea, q u e srint in republ. amplissima liceat pervenire; aditum ad honores in. tercludit rei domesticaedifficultas. Euntibus ad honores inagnas difficultates objicit, magna impedimenta opponit, viam obstruit inopia Imparatis a re domestica honores obtinere non facile est, multi negotii, inagni operis est. Repulsam ut plurimum pauperes ferunt,accipiunt in petitione honomm; non patent honores inopiz. lo. Honoribus spoliatus est, i f a Id dpoailI de srs d i p i f l s . Honore dejectus, honoris insignibus, ornamentis, titulis spoliatus est ; sublata eidem sunt oinnia dignitatis ornamenta, ve1 certe minuta; honoribus privatus est, et in ordinem redaftus. C C . Dignltia, Dspuno, Abdlco. UsUS : 1. Honoris mei causa id feci. Honoris carisa illuin nomino. 2. Honores deferre, cotnbfrr d'honnrurs. Viris fortibus merito honores decernuntur, deferuntur. tribuuntur. mandantur. In viros fortes merito honores akplissimi confe~ntur, effunduntur. 3. Honores petere, affebre, rechrrchrr f r s d i ~ i f s4. . Honoresconsequi, am?lrr artx hoiincurs. Ad honores ascendere; ad honores obrepere, s e gfissrr a u r honnrurs p a r strrprirr. Honorem consequi, recipere. 5. Honores admlnistrare, rrttrpIir Ics onctiot~ses #lus itlr ortanfrs. Honoribus l n g i , uti, dorere, 6. donoribus augeri, abundare, procedere, Cfrr cottibId'honnetrrs. 7. Honores missos facere, rnprisr /es Aon~rrtrrs.8. Honore dejici, Ctrr dcpouiflr' de scs d<@its. 9 . Honorem alicujus iinminuere, depeculari, honore privare, privrr gpn ~ / r su chargr. 10. Honorem prafari, c u m aliquid obscatnl dlcendurn est. L t t ~ u t i ~ / r r p u r ~ f d'trnr o n rxprrssion. Cf. Dignitas, Magistratus, Orn a m e n t u m , Existlmatio, Fama. H O N ~ R A B I L I S , ~gen. , com. fionorriblr. U s u s : H z c ipsa sunt honorabilia. H~N~RARIUM Ii,, n. Somttir vcrsCc~
7
insolens infamiz, circumfluens gloria; omnibus prasidiis ornatus, florens in urbe ;cui omnes exhibeant levia quidem illa, sed honorabilla : salutare, appetere, assurgere, deducere, reducere, consulere ;de quo omnes niirabiliter loquuntur et sentiunt. Vir coinmuni omnium laude, magnificentissimisszpedecretishonestatus. Vir in inaximis muneribus spettatus, cui praecipuus honor habetur ;qui magnacum dignitate vivit ; qui splendore vita, ac dignitate plerosque superat ; summis funftus honoribus; cui nullus honor defuit; quem paucl honore antecedunt. USs : Clarus et honon t u s vir. Cf. Ciarus. H O N ~ R I F I C B , Hotrorublrtncnt,avrcnirtin;tioii. SYN.Honorate. PHRAS. ~onoritlca d e t s s u m lacutua,~'uip<rr~honornblr~nc~ dt vous. Mea in te honoriFica fuit oratio; verbuin nullum ex ore meo exiit, nisi tua cum laude coniunttum; laudavi, extuli, ornavi te; laudes baud parce in te contuli ; iir verbis usup sum, q u z ad te honestandum vnlerent pluri, mum; honorificis te verbis prosecutus sum absentem. Cf. Laudo. U s u s : Liberaliter aliquem et honorifice t r a b r e . Ornate et hono: rifice de aliquo przedicare. H ~ N U R I F I C U S ,a, u m , Quihonorr,gfovi-ux. SYN. I)ecorus, dignus. Usus : Honorificus in aliquem. Oratio honorifica. HONORO, as, avi, a t u m , are, a. Honor ~ ~rc'cot~ifitisrr. r; SYN.Monorem habeo, adIiilieo: hoiiesto. honorificis verbis proseauor: honorem debit"in praesto, honore aigeo, &no.. Usus : Nusquam iion \.irtiis honoratur. Cf. Honor. . HORA, a,f. fidrrz. E P ~ I HAntecedens, consequens, calainitosior, vacua periculis. Usus : Horain consuiiiere, terere. Hora abit. In horani vivere. Hora aiiiplius ludunt. Suis Iioris uti. Hor;e subsecivs, et quod a nggotiis necessariis sribtraliitur teinpus, ttro~ficnts rr(/Us,loisirs, (ttttrps dCrobd nixufuirzs). d r a ? diinidium, drtrrr-hcurr. Hora: dodrans, trois
q ~ r ~ ~d'hrrrrc. rts brtfvi,tirc.
rarlum. H O N ~ R A R I U S ,a, u m , Honoruit-r; par rxt. o ~ c i ~ r rUSUS x. : Honor~rius arbiter. Hc. norariam operam alicui acconimodare. HONORATR, Honor<tb/rrticnt.SYN. Honorifice. U s u s : Honorate de aliquo loqui. H O N d R ATUS. a, u m , Honot'f, honnrublr. SYN. ui in honore et pretio est. )( Ingiorius. ADV.8aide. PHRAS. Yir honoratus, un hot~rme homublc. Vir honestus et honoratus amplissima dignitate, semper in laude versatus,
. u frsorpublicpfir trux gui ob/rnairnt une chargc. SYN. Munus honoris causa datum. UsUs : Vi extortum non potest dici hono-
H o r a C a n o n i c e , Hctrrrs canoniqurs, SYN. Preces horaria?, horarium sacerdotis pcnsuin, divini officii pensum certas in horas distiibutuin, stata certis horarum interv illis sacerdotum precatioiies ex Ecclesize ritu prascriptilt. ~ ' H R A ~ Orare . e x Brovlario iioras Ca nonlcas, (tire sota brr'viuirt.. Ex libro precum horariuin sacerdotale pensum persolvere; imperatum sacerdotibus precum diurnnriiin pensum conficere, absolvere; preces, q u a stato horarum intcrvallo distinguuntur, sundere, peragere ; divini officii pensuin exsolvere. Cf. Oro. HORDEUM, i, n. O r p . HORIZON, ontls, m. Horimn. SYN.Finiens. USUS: llli orbes, qui ca~lumquasi
HOK
--
- - --
3 --I
. --
--- -
- - --
HOR
n~ediumdividunt, et aspeAum nostrum defiiiiunt, quos Cmci W o v r m nominant, a nobis finientes reAe nominari possunt. H O R N 6 T INUS, a , u m , D e . tanne, roduif de Pan#trlc.SYN.Hujus anni, hornus. sus : Frumentum, vinum hornotinum. HORNUS, a, u m , De Punnle. SVN. Hornotinus, hujus anni. U S U S : Vinum hornuin. H6ROLC)GIUM. 11, n. Horlogr, c&an solairc. SYN.Solarium. HORRENDUS, a, um. Horrible. SYN. Horrificus, horrrbilis, formidolosus, metuendus, pertimescendus, res multa trepidationis. Cf. Horrlbllls. HORREO, es. iil, ere. n. Cruidm, ~ o i r Iromur. SYN. Metuo, cohorm, fornido, tiineo. ADV.Imbecillius. PHRAS.1. Naturallter horremus e t f o r m l d a m u r doloram, nalurelfcment la doulcur nc nous inspire w rruZIlfc et r&lsion. Horrore nos dolor peAndit ;nomen ipsum doloris horrori est; nbhorrent omnes, et ut immanem quamdam ac periiiciosam bestiam pestemque refugiunt dolorem; mortis instar putant dolorem; ut ab inimico hoste refugiunt plerique a dolore. 2. H o r r u e r u n t omnes a d Impll hominis conspeCtum, J la vue de cet itnpie, tous furnrt saisis d'horreur. Horror omnes perstrinxit ingens; jamque decedere ab eo, aditumque ac sermonem ejus defugerc, ne quid ex ejus contagione incommodi acciperent, velle videbantur. 3. Horreo a d t a m a t m x speCtaculum.je tretnbfc J fa vuc dc c c sfictwfe atroce. Horresco totus, tremo totus; totis artibus contremisco ; capilli horrent ; horror me perstringit; refugit animus ac reforinidat. Cf. Tlmeo, Terreo. USUS : Horrere minas alicujus. Horreo, quonum id evadat. Horret Corpus frigore. HORRESCO, is, ere,n. Avoiren h o m r , krnrb'rr. SYN. Perhorrcsco. USUS : Injelko terrore inortis horrescunt. Cf. Horreo. HORREUM, 1, n. Grenier. SVN. Cella. Usus : Neque in segetibus, neque in areis, neque in horreis. HORRIBILIS, e, gen. c o n H o d . SYN. Horrendus, horrificus , formidabilis. Usvs: Hanc tain tetram, tam horribilein, tan1 infestam ac pertiniescendam reipublica pestem eugimus. Horribiles et miseri casus aliorum. Cf. Horreo. HORRIDE, S/v>rernent,durerncnf. SYN. Aspere, duriter. Usvs : Inculte, horride dicere, vivere. HDRRIDLUS, a, u m , Utt u incrrlte, ,d~li@.U S ~ :S Orationes horriduk, discoun @u S O ~ ~ I ~ I . HORRIDUS, a, u m , Rirdr, grossicr, dIncultuq asper, duras. ADV. Omnino, semper,
plane. PHRAS.Q u a m teter Incedebat, q u a m truculentus. q u a m terrlbilis aspeCtu 1 @el ar@~/ frrriblc / Quam agrestis homo et inurbanus ! Natura as er et 'iniquus omnibus, d d r i n a asperior et Lrior. C. srferata, Agrestls. Usvs : Cum eum incultum, horndum maistumque vidissem. Horridioribus verbis uti. HORRIFER, a , uni, Efiayant. SYN. Horrificus. USUS : Horrifernum portentum. HORRIFICUS, a, um. I'crrtbfe,aflrmx. Usus:Horrificum bellun Cf. H o r r l d u a HORRISONUS. a, u m , Qui d . u n bruif horrible, rrtcnfissant. USUS : korrisonum fretum. H O R R O R , bris, m. Trcmbfement, agitation, frisson. USUS : Qui me horror perfudit? Cf. Metus, Timor, Terror. HORTTIO, bnls, f. Exhortation. SYN. Cohortatia EPITH. Grata, maximn, n e c u w ria. Usvs : Non hortatione, neqiie pmceptir, sed precibus tecum fraternis agu. Cf. Monttlo. HORTATOR, bris. m. Cclui qui exhortc. SYN.Suasor, consuasor, aultor. EPITH. Assiduus. Usus: AuAor, adjutor, hortator ad agendum ali uid. Hortatore non eges, sponte enim exarjescis ad litteraruni studia. Cf. AuCtor. HORTTOS, s, m. Exhortation. SYN. Hortatio. Usus : Id feci aliorum consilio, auctoritate, hortatu. Cf. Monltum. HORTOR, arls, a t u s aum. arl, d. ExIrortcr. SYN.Adhortor, suadeo, auQor sum, cohortor, excito, impello, acuo. )( ISehortor. deterreo. ADV.Aliquando, smice, etiam atque etiam, jain dudum, magnopere, sepantim, vehementer. PHRAS.I. Non opus est te hortarl, vorrs n:ivcr pus bcsoin rfslhorfations. Hortatione mea non indiges; currentein quid incitein? Hoc non eo dico, ut te oratio mea dormientein exctet, sed potiur currentem incitet, atque ad majorem tuotum imitatioiiem cohortetur ;cum ad omnem laudem tua sponte proptres, non impulsu meo, non est, quod te exhorter ad virtutis studiu quod adhortatione animum firmein, quod virtutem arrigam; frustra sim, si longa cohortatione utar, si cohortationem suscipinm, si acri cohortatione ad virtuiis studium incitare te veliin, si pluribus rationibus ad virtutis studiuin te iinpellam ;hortatorc non eget virtua tua. 2. Parentes fillos hortarl a d bonaa artes debent, les p<irrnts doiwtnt t i y ~ ~ f e r fcrs enfants d la flrutiqrrc</efa vrrtrr. Impellere filios parentes debent ad eas artes, quarumest eterna possessio ;debent incitare, consilio, rationibus, arpumentis adducere ad ear artes; ostendere filiii parenter debent bomrum artium frulkuin ; debent hortatores esse filiis,laudare eas artes; id consilii dare, ita consulere, ut eas artes compieAantur; auAores
HOR
-- --
- .-
- --
334
-. .
bus apertissimg et hospitalis. (Hospltale, IiRpifal, vulg. est) m a l u n dlcetur: Diversorium pubrium regrinonim, a r l grasco vocabulo : ~ e n ~ h i ; u aut, m sl agrotls 1 s locus d w t l n a t u s sl t : valetudinarium ublicum,grasce: ~osocomium,aul ~osodochium, hdfel-Di& Btls, f. Hosbi,alibL USUS : Valde a Theophraste laudatur hospiliberis terea terminctur. consultum volunt, Decet non parentes eos ad illos, rem qui co. talitas' Exctpio' hortari, quam facile, nullo negotio, arbitraHOSPITLITER, D u s e mani>rr hosflitu tum largitur, tum eripit fortuna, verum tafit-C. UsUs : Invitari Iiospitaliter per domos. ad arte% quarum v i t ~ par ustis et possesiio est. Cf. Exolto, M ~ n e oSimulo. , 3. ForHOSPITIUM, 11. n.Hor~ifulilr, lp~e.oir..nl; rnulahorrcintlsJor~ntrl~sdcxAorfation:Age, Iitn qui unif Izs h6tes. SVN.Diversorium, i g e nro, agedum; studia, alnabo, proseque domus, qu e gratis amicis patet, sedes hospire. Matte virtute; persequere cepta, si vir talis; ikm: Famili.iritas, amicitirr E P I ~ H . es; aodzs, a1 audas, age, si quid agie Agreste, avitum, libxale, mlgnificentiusimum, publicum, vetus, vetustiim. UWS: HosHORTOLUS, 1, m. Pefiljar&, EPITH. p~tlU" facere cuan aliquo. Hospitio jungi. Ju .undior, hortuli propinqui. usus: DemocriHos~itioaccipcre, mciPere quempiam. Est ti fontibus Demctrius hortulos suos irrigavit. mthi vetus cuin illo hospitium. Hospitio HORTUS, ], EPITH. Apricus; 'enuntiare' Hospes' horti paterni, pretioji, venaler. Usus : DeliHOSTIA. a, f. Hoslie, virli~~te. SYN. Vicciarum causa et voluptatis uo.dini in hortis . i,proxima; hostia balantima E r i r ~ Maxim s u b l r ~ ~ nsuir i j cuin .Hitreja ie?: vi.leinus. fes, decor* g n t q u r , humin*, m ~ o res. H D S ~ E S , Ittsr m ~ h ce~lui , pl,i vefoil USUS : iis hostias immolare ; humanis hoiphospitilIitL svN.QUi tiis L)euin placare. Przbere hostias aulapudquemaliquis divertit. D,FF. Hospes, sacrificandum; hostias adducere, ducere, cieM,, qul gratis et amicl tia, COnsecrov Euchari3tia' domo reciplt; Caupo, q u l pretio u r l iucrl HOSTlCUS, a, um. D'~'nnet1~~ efl~rn~i. causa. EPITH. Antiquus, edax, minimr edax, SYN.Hostilir. USUS : Vagi militcs in hosticri @m inimicul c e n a et sumptuosus, gravig, errabant, s u r terriloire 6##nt#/ti. Ensis nobilis, nobilissilnu5 san&issim.is et spl-ndihosticus. dissim~sornatissimusque vetu3 et amicus. PHRAS 1. Hospltern m e In adlbus suls H~SIILIS, e. gen. com Enmemi, dePenhabuit. il m'a u h n d f'hospil<rli/C (fum su nrini. SYN. Inimicos, infestus, hosticus. nroUon. Hoipitii jus, et amicttia ofi:ium Usus : Hustilem in modum vexare quemstitit ;commodo hospitio, hospitali niensa piam, fruitcr qqn en cnnrmi. Hostili in remK n d e et benigne me accepit ; domus e us publicain animo. mihi sociisque hospitibus patuit; hospitem HOST~LITER,pume manirr rnmemh,. me admisit ; suis me adibus hospitem excesvN.lnimice, hostilem in modum, infeste, pit; hos itio me homanissime excepit ; hosiniquo animo. PHRAS. Holtlliter a g e e . pitium ~ u t i s s i m u m pr,ebuit ; hospite se co~uiuireen rnneni. Hostiliter fiicere; hosusur sum perhumano. a. Hoapes rneus, ourn tilem in modum vexare; hostiles rpiritus -m* amni* tuus fui'* qtranri gerere, et nullum non genus calamitatis con?'fa& d Vienme, j'avuis pour h6fc votrr tumeliaeque in aliquos edere. Hospite usus sum afini tuo; ad HOSf 1% is, m. E f l n ~ ~ f ~ i f g ~ + . #018 ~~blic ainem tuum summa illius voluntate diverti ; KmwC )- SyN. lniinicus, ~erduelli% qui apud affinem tuum laute adinodum diversacontra reinpublicam arma fert, qui Patrl* tus sum ;deduttus sumad affinein hospitem; bellum indicit ;qui adversus, qui contra arma npud a n mtuum collocatus sum ;cum afine fert. EPLTH.Acerbissimus, acerrmu~ atqUe tuoh<npitium faciebam. cf.EXC]am:ntissiinus, profligatissimus, ~ 1 , . sus: 1. ~d hospitem divertere. H ~ ~ infestissimus, antiquus, antiquissimus, armltus, capitalis, p i t s idmiticre, acciperr, recipere. otator certus, crudelis, domesticus,externus, fenis et nulla in m mdis aut tiro, nec hospes, aut Immanis, fdissimus, importunissimus;impoperqfinus esse debet. ~d~~~~ tu hospes hac rus, impius, ~ustus et legitimus, nefarius, perin urbe? &trungcr. ditus, PrPetuu$, Potens, Prasens, scelerat~% HOSPITA, a , f. ~ h E ~ ~ vetus. ~ ~ ~ ~ ~ . . teter, teterriinus, togatus. UsuS: l . Ad h o s t e ~ USUS: Ego ipsa sum, inquit, hospita. deficare, purser d fenntmi. Transire, se conHOSPITALIS. a, .gen. com. ifospin.'irv. ferre,confugere, transfugere. z. Hostem arceSYN. Qui libenterrccipit. Usus: Domus omnire, rrl)ousser Penmemi, Hostem submoverc,
fiiiis pirentes esse debent, ut ad eas artes, ut ad earum artium studia sese conferant, appiicent szu animum adjunganf toto animo incumbant, quanim possesrio vitam q u a t , uarum nobiv fruflum una mors adimit. Ea lemum a t ad filios egregia parentuin cohortatio, qua impelluntur ad eas disciplinas, quarum usus interitu tantum vita, nulla re prae-
Cf,
. -
---
HOS
IlUC
--
- - -- - -
345 -
-- -
HUM
mcnts kutnm'w, bontd. Humanitatem omnem exuere, abjicere, exstirpare. Petere veniatii e m t o ex humanitatis com:nunis jure et misericordia Omiiem humanitatis sensum amittere. ) Erudltlo, d o a r l n a , artes polltloW ~ W C ~ ~ O M , d~(i~Iio~,~fifc u sd sc ~,n i t ~ f . Artes, quibus ztas puerilis ad humanitatem e ~ d i rsolet. i Horno humanitate politus, neque communium iitterarum et p~litioris doArin;e expen. Cf. H u m a n l o m s litteras. les hum<iaddiiwi - - - -. . . nii,'s,cfacrc &ff~~-&trcs. Pro: humanitatem oh'HO'AdmtratlOn's etOptatioassumere,prrn<ire L a or111e hilnainr, r e 3 l u s h l s vox. Usus : Hui, quam hoc velim scire ! :humanam in uen? naturam, hominum H J U S M ~ D I , D ccffr sortz, Id, s m se natura forrnaque induere. Cf. Humanus. bid&. SVN.Id p n u i , hujus exempli. HM ANITER, Hutt~ui~utntt~t. SVN, Humane, benigne, vultu benigno, omni genere H MANE, Hunaainrtnctaf. SYN. Humahumanitatis, y o d vultu ac verbis exprinii niter, benigne. Usus : Fecisti humanc, quod. potest, quam icet humznissime ; eo vultu, HUMNITAS, atls, f. Hut~~nttitC, douqui faciie gratiam ineat, benevolentiam concic e q birnvciff<~nre. SYN. Lenitas, facilitas, 1 liet ; hominum animos amore devinciat, ad comitas, urbanitas, suavitas morum, morum amandum alliciat. Usus : 1. Humaniter ecit, atque sermonum lepos, benignitas, quod ad me venit, if a birn/i'f a vmir r~tr tas, mansuetudo ; itetn : Eruditio, voir. 2. Avec rdsi'tion : Sin aliter acciderit, item: Natura humana, indoles, ingenium huhumaniter feremus, si I>a$dre tournc airtrzmanum. EPITH. Communis, digna scientia, m n f que IOUJ IIC I>wio?uf5tns.i nous /e su& in aliquem excellentior, mira, multa, politior, firtrtvm a~tcc r(zpali011. singularis, summa, tanta. PHRAS. Cassar H M ANITUS. Confcnrd~ncnt.ti fa ntarara e r a t erga omnes humanitate, ffi fnrr h n ~ n a ' ~ SYX. , Humano more, ut solet, bqnU de CLsarpatt~ tottr lt nion& / h i t prodiut fere fit. Usus: Siquid humanitus acciderit. se. Casar raeter multas virtutes, quibus HMANUS. a , u m , DYonr~w, hntttain. E i t , ea uit Ruinanitate, ut nihil supra posSVN.Ad hominmi pertinens.)( Inhumanus. xt ; ejus humanitatis hit, ut nemo cum illo Affabilis, benignus, comis, blandus, facilis, conferendus, coinparandus, aquandus essct ; commodus, urbanus. PHRAS.1. Humanab mpraditus fuit humanitate, ut neino par illi reo omnes fragllel caducasque sunt. Ics fuisse videatur. Humanitate Casar excelluit, r h s r s Aumait~cs so& raii&s r l cauyu8.r. omnibus antecelluit, prastitit ;omnes vicit, Humanarum rerum im&c;llit tem frg~liiasuperavit. Nihil Casare humanius. Humanitemque quis non cxtim-scat ? Summa' ast tatem Caesarita coluit, ut nemo mzgia Ciesare humanaruin rerum infirmitas ;incerta o m n h nemo fuit ad humanitatem propensior. Cesar et mobilia, et caduca Casus humanor.et ~ m p r i oquodam natura miinere faCtus ad eventus incertos valetudinis, et natura com. nignitatem videbatur. Singularem in comimunis fragilitatem quis non extimescat L tate morum, ac przcipua quadam laude Incerta sunt omnia posita non tam in nostris dignum jure Caesnrem duxeria Laudem suaconsiliis, quam in k r t u n e temeritate. Nihil vissim.e comitatis prster czteros Casar tulit. humanis in febus ceni est. Vice fortunarum b u s humanitatis et comitatis uni rnaxime humanamm quis non commuveatur? huinanz Casari debetur. ui sit Cesari humanitate wrti quis non illacrimetur ? Humanrr res pmferendus ;qui j u s habeat, ostendat humaomnes fluxv sunt ac mobiler ; mortalia nitatis ; in quo plus, quam in Czsare humaniomnia fortuita wnt et peritura. 2. Morlbus tatis sit, residcat ;Casare qui magis ad humae i t perhumanus, ref homtiic 8s; excelfent. nitatem pmpcndeat ; qui humanitatis laude Nihil jllo amantius, suavius, comius, iucunsit C a s a n pmtantior ; qui prsstaref antedius ;in omni scrmone est affabilis ;benigno cellerrt humanitati Casaris, neminem reperiri allwuio. comitate invitando. beneficiis, quos posse puto, neminem adhuc novimus. Nemo poteit, conciliando,vuliu ackrmone in omnes C a a r e m humanitate vincere potuit. Nemo placato, omnium sibi amores colligit ;summa unquam Casare humanitate magis abundavit. omnes comitate comoleAitur :facillimum se Nemo fuit Casare humaniore sensu. Cf. H u prabet omnibul, cosque familiariter ac hila$m a n l mores. USus : i. Nemo Catone commodior, comior, moderatior fuit ad omnem ter ain 1exatur;mira in eo suavitas, mira comirationem humanitatis et morum suavitatem ; m, afPabilita9que sermonis. Moribus est suavissimis, cultissimique. Morum elegantia ac humanitatem alicui tribuere, habere. Difficillima est illa societas gravitatis cum humanisuavitateat mirabili; mirafacilitate, ac venustate. 2. N a t u r a h u m a n a , In enlum, lntare morum est pmditus. conspicuus. Cf. H u doles h u m a n a , @cc/,ons de tfotnmr, scntim a n l t n r 3. H o c e x h u m a n i t a t e f e ~ l i t l ,
prohibere vim hostiuni bellumque defendere, hostes rejicere. 3. Ha3tes dlsslpare, mrffrr les enncmis enfrrife. Fundere, obterere, pmstemere, occidere, delere, les ~Yfruire. Cf. Inlmlcus, Adversarlus, Infestus. H U C 1'-j(avcc tmuv.). SYN.Ad hoc, ad hanc rrm. usus : 1. HUC te pares h;cc cogites. 2. Horsum, pt ef fJ, I& fords CJICS, CM tous s m . Huc honiinein et illuc rapere. Kem huc
% !;? :
HUM
desi
-. --
- -- - - - -
346
-- - -
- -- . -
HYD
. . -
r@litessrquevousavea faif cela Egisti hoc cmanitate adduQus, impulsus, incitatus; dedisti hoc humanitati t u a ; debet hoc humanitati tuae referri ;ad hoc te incitavit n a t u v t u a ad humanitatem propensio ; agnosco in hoc humanitatem tuam; frufius hic est humanitatis tu=. Mirifica in hoc elucescit urbanitas tu t. 4 Humirnloribus litterls a pueritla e r u d l t u s em, vous a?~er Cfr'irr~fruildans fcr &fks.&ftres <i)svofrr ea]at;cr. A tenerisannis humaniorcs disciplinas studiose amplexus es ; n Duero floruisti artibus iis.quae ab humanitate n h e n acceperunt ;jam indeab ineunte atate disciplinas eas coiuisti,,qu. humaniorbnuncumntur ; ab ztatis inltio humanitatisstudia co;nplexus es. A teneris ad eas artes animum nd,unxisti, quibus atas puerilis ad humanitatem informari solet ; qu.e reperta sunt, ut pucrorum Inentes ad humanitatem fingere*tur ;qti= ad humanitatem pertinent ;a puero in <lot\rinamm ac humanitatis studio versatus, humanitate perpolitus es ; communium littcrarunl et politioris dot'trina studiisexcultus es. Llttera. : a ct agresti vita ad humanunl cultum civilemque traducere, morlbus, c o m l h urbanus, poli, coffrtois. Vir humanissimus, et facillimus. Cf. O m ~ i ~ m . HOMATXO, ania, f. Inhu~rtnfion.SYN. Sepultura. HMECTO, as, avl, a t u m , are, H. H u rrrrrfrr, mouifler, Mrostr. SYN. Humidum fa&, humore aspergo. Usus : \'ultuin la&mis humetare.
,.
ab omni gloria studio, in humiles, ac planc sordidascogitationes dejeRum, tanquam humi serpentem. Cf. A b j e a u s , Vllls. USUS : i. Ratione locl, b u , @tit. Vites, et q u a humiliora sunt, se attollere a tema non pos. Conditlone,statu, fortuna sunt. 2. TRANSL demlaauq marensi, amIEtu?, . b y , abjcct, fdchc, rart~jant. Humilis, imbecillis, infirmuq ininime generosus animus. ui altiore animo sunt, nihil humile, nihil abje um captant, cogitant. 3. Judlcio, voluntate, artificio.consil10 abieEtus. hrrinblt. Frat'to ataue humili animo s i p licare. Mens angusta ei humilis. Modestus Romo, animi submissi. cf. ~ e r n i s aus. P r o : (Humiliare se. Vuffi.). s'hutnilirr. Latlne: Submittere se, submisse se gerere; submittere animos. Cf. Demitto. H ~ M I L I T ~ S , f. A ~ ~bbat~ ~ Jt~se, obsn#n'rC(delatr<lissa~~). SYN. TRANSL ~~je~io,~gno~i~itas,o~scuritas,vi~itas~ PHRAS. HUmiHtas Ista nimia et abje\la, abaisscntc~rf q r i v a jusqu'd i'a~ecfion. .Anim<n nimiuin submittis ; infraeos aninios geris ; frat'tos esse video spiritus tuos; ea humilitate dignitati tu= haud consulis; prater tnodum te humilem prabes, et a b j d u m reddis. Cf. Demitto, Abjeaus, vilis, A~~~~~ e t lmbeclllis. Usus: i.Ratione locl, Ir M
%'
rFLILvrlfion (&arte chost);
rftfrsse de tai'IIe.
Sidera inter se altitudine et$uiiiilitate distantia. 2. Abjectio, ignobllitaq nbuisst#~uirt, r'faf hurtrblc. Despicete humilitatem alicujus. Propter humilitatem et obscuritatem generis in ignoratione hoininuin versatur. 3. HumfModestia animi, submis9io HOMERUS, m gpnulr. sYN. suprema litas, An~rrilitP. an brachii. E ~ L ~ ~ levi%, ~ ~ ~ ~ . ~ animi, , demissio animi, sui despicientia, sui : ciceronein huineris repor- contemptio; moderatio animi modeste de se tavit Totum negotium unus ille gubernat, et H~'MILITER,B~~J~MIC~~.SYN humeris suis sustinet ; in humeros aliquem demisse, aniino humili et imbecillo. C u m d e effcm. vlrtute sermo est :humb&tnenf. Magn? aniHUMESCO, ere, n. ~ ~ , , hrrnid, i , . 'ni modestia, submissione, demissionc. se l,,ouiffer. syNK. hfadeo; inadidus, humidus H ~ M O as, , avl, a t u m , are, n. Enfrwer. fiu. ADY. Modice. Usus : Terra humescens. SYN.Sepelio. Usus : Humare corpora. C. SeHMIDUS, a, um, ~ ~ , ~ i r ,,iouiff~. (c, P3"O* Funus* EfYero. Sus. Huniorem habens. Usus : Lignaviridia HUMOR, oris, m. tipuidr e* pdrdral. et Iiuinida. SYN.Aqun, li uor. EPITH. Non inutilisadaliHOMILIS, e, gen, com. ~ , , ~ b sYN. l ~ . ~ ~ jaCens, a ~b , e ~ u s)( . i Altus, ~ ~ uid dep11en8um, ~ % moliir usus : ~rigoritms Iurescit hunior Humor infusus in corpon olani% Pnarr HUMUS, 1, f. Tcwe. SYN.Tellus, gleba, humlll e t abJec?ta, crf hotramc a f'drtte bmse terra. USUS: Humus subat'ta ef vife. Summani in eo homine animi humilitatem; summain animi abjeaionein, infiriiiiHYDRA, str.,,t. s y ~ ;.Excetra, . tatem, iinbecillitatem, tenuitatein deprehenguls. das; siimmas animi angustias in eo expertus HYDRIAs f. U m f . Syh-. Urna s u m Hominem esse video exigui admodiim animi, nihil s p d a n t e m in laude positum, nulHYDROPS, opls, m. Hydroopir. SYN. lius laudis cupiditate flagrantem, ndversum Aqua intercus.
esos
XAM
-. -
--
. . -. -
347
-~
I(;I
cebat, q u o d alter, i l p a r l u i t d peuprs comrttc i'aufrr. Rebus congruentes, nominibus differebant; nulla in re discre bant ; non abhorret, non abludit a b ejus di& huius sententia. Cf. Congruo, Convenlo, 2. E a d e m ulrlusque sst causa, lous <iu.ro~sf a rnirnc rattsc. Hujus causa et illius sejungi non potest; eodem revolvitur; eamdem cum illo incudem tundit. Cf. Slmllls. Usus: Amicus tanquam alter idem. Hoc unum et idem videtur esse. Fuere, qui idem ornate, idein graviter dixem. Causze inter se siinilliinae, ve1 potius eadem. YAMB~CUS, a, um. lambiyre. USUS : Vir bonus, ideinque eruditus. Iambicus versus orationi siinillimus. I D E N T I b M , A diverses rcprisrs, souY AMBUS, 1, m. Iawbs, pirdcott#posdGunr brPvz r f &'m lonplrc. P e s c a r m i n f a E ~ i 1 - a v m f . Usus : Hoc identidem dicitia Duplex, extrem&, frequentissimus. Usus : IDEO,Crsf otrrrela, ctpst~orirquoi.SYN. Iambus in oratione vttiosus, si extremus Idcirco, eoquo{ ca re quod, digna cauacur, ponatur. ob hasce res, ea gratia quod ;ei re, id quod; hoc quod, ea de causa, ejus rei gratia, ob id, IBX, LR,dnns cc tu (sans rnouv.). SYN. eam ob causanl. Usus: Hacc ideo diligentius In eo loco, eo loci, inibi, in illisce redibus. pertraao. C t Ex so. * USUS : 1. Nemo est, qui non ubivis, quam ibi, ubi est, esse malit. 2. E a oecaslone, alm, IDIOTA, as, 11%.I p o r a n t , sol, (in'iQ). rtr ce #nortzrnl. Ibi Cacinna postulare caepit. SYN. Rudis, imperitus, illitteratus. USUS: YBIDEM, t d ttihtnc, a u rnlinc licu (sans Illi idiotie, ut tu appellas. Cf. Rudis. ttiorrv.). SYN. In eodem loco. Usus : Ibidem, Idololatra, ie, m. Idoldtrr. Cultor faiin quo Izesi, solabor. lbidem te operiar. sorum nuniinum ; inanium deoruin cultor; fC0, i s , ici, Ieium, ere, a. Frapper. SYN. qui inanibus e& commehtitiis diis divinuin culFerio, iaum do. Usvs : In pattione f d u s ruin tribuit, divinos honores adhibt, itnpericere. tit ; qui cultum uni debitum D E 0 simulacris ICTUS, s, m. Coup, 6lcss11rr. SYN. Perimpionim honiinum, In idibusque exhibet; cussio, petitio. EPITH. Contrarius, iammainanes et commentitios $os adorat, religioso tus, levis, non tribunitius sed consularis, cultu veneratur; qui deoruin inanium simula: validus. PHRAS.Multls et g r a y i b u s l&lbus cra iinpio et sacri cgo cultu veneratur; q u ~ concidlt, il ist fo?ftMprcr'tle coups. Pugnis superstitionum deterrima catigine mersus, calcibusque fcede conscissus. multis plagis qui superstitionum tenebris altissimis obsesconfetus interiit ;inter dolorein crepitumque sus et sepultus cultum uni VEO debitum in plagarum inuttis iRibus acce tis datisque plures impia et sacrilega partitione distribuit. corriiit ; acceptis gravissimis a! p is, corpore Huc s p e b t Idololatrla, a,f. fdoldtric. Cuirecentibus verberum vestigiis livi& semianitus falsorum nuininum. mis procubuit. UsUS : IRu fulminisdeffagraIDOLUM. 1, n. fi~tagc. SYN. Simulacrum, vit. Itu et conjeAione telorum :ominus maiinago. Usus : finagines,quze idolanuncupangnzc s s p e copia pulsre sunt. Eodeni tecum tur, lo irluc~.R e a l u s appallatur : simuiai&u concidi. crutn fiti ac coniiiistttitii nuniinis. I D , a l a . SYN. Hoc, istud. Usus : irenit I DON EE, Con?~eirabfc~t~etrt. SYN. Apte, ad ine et quidem id teinporis. Id ztatis vir. commode. Usus : Exordio idonee cumpanf DCX RCO, Cqesf# n t ~ r cela, c'cstpoutpuoi. tur auditorad reliquam orationem. SYN. Ideo, ob eani rein, e r re. (IDEA,=,Vum.), Typc, i ~ q ~ e , ~ o t i o ~ , i & t . IDONEUS, a , u m , Convotrnblc. SYN. Aptus,coinmod~is,teinpestivus,dignus, VsUS : SYX. Forma, species, species rerum, primaet Non est idoneus autor. In deligendis idomis inchoata intelligentia I>HRAJ. Concepit aniIiominibus judiciuin et deleAum adhibcn. m o e l o q u e n t i q u a m d a m ldeam-, ils'csl Idoneum teinpus, locus opportunus. ldonca for.~~Puir crvfain i(i"a1dr t'l/oour#zt. lnsidebat verba. Imagines ad monendum done=. Cf. ;n cjus mente species eloqentite: habebat Accornmodatus, Aptu& coiiiprehensaiii animo quaindam formam eloquentite ; simulacrum quoddain et exemplar IDUS, &um, f. Ides, utze drsddvLioy du eloquentia apud se informarat. Cf. Imago. mois r k les R0ttrm.m. SYN. Dies, qui singuUSUS:Has rerum formas Plato appellat ideas. lis mensibus nonas sequuntur. Us8 : Idibua martiiq k 15 M a r s . IDEM, PIPdem, idem, L e mPw1r, lumPtne, SYN. Hic ipse, is ipse, unus, par, perpetuus, ~GITUR, DOM. SYN. Ergo. USUS :Jejugeininus.)( Allus. PHRAS.l. Xdem fere d i nas igitur auws affers.
ICN
--.-
348 -. ---
-. -
. ..
-- . . . -.. --
IGN
IGNARUS, a, um, Qui y sm't py, qr#i i@.em. SYN. Imonidens, inscius, nidis, impentus, indoctus, nec opinans, in re pengrinus e t hospes; in re aliqua tiro. USUS : Quid aga'gnaius Iflanis reruin Facundg orationis ignarus. Cf. Rudis, Igno-
n n r
f & ~ i j V fm, ~ f. , f - f h , nonrkalancc, S=. Inercia. )( Fortitado. EPITH.Modenrta, summa PHRAs.Causam h u j u ~ rei e I n lgnavlam conferabant, is al/n'bt#airtif n rlsuItlat d sotr idoleme. Ad i naviam, hakm, desi&mm, languorem regrebant; .& ignavi esse hominis aiebant ;in hoc on1nibus negligentia: nomine suspeRus eral ; hoc i(piavie ad=ribebant, assignabant ; hit ver0 ditigentia desiderabatur. Cf, A n i m u s .fmbe@gflus, Negligentia. usus : Fortjtudini contraria est ignavirr lgnaviam suam, i n d i m , desidiam parietum custodiis tegere. Ignavia se dedere Ignavia oblanguen. Cf. Ignavus IGN~V~ Lttc~,nCnt, , jlibe,nenf. sYN. Per summaminertiam,dcsidiam, )(Con ten te. Usvs : ,de, nc quid ignZtve, inuliebriter,abjc&, wrviliter facias. Cf. Negligenter. IGNAVITER* u ~ ~ f ~ SYN~ Ignave. ~ ~ ~ IGN ~ V U S a, , u m , frr fobnf, trrnu, &he. .SYN. Inen. )( Fortis, audax. I'HRAS. Hic omnen Ignavi qunt, id, (out e w o d 6s: #wrstc#x. Hicomnes pigritia morbo laborant, omner Iangucnt; omnes torpent, omnes friwnt; hit omnia jacent; hit vetemus omnes nema occupat; hic in ignavia diligcntiam oblanguent non omnes; requirns, hic cui~tisr,tanimonim, Cf. P,ger, Negl,genJ. Usus : Iatavn, inem somniculosa seneaus. IGNESCO, is, ate, n. Prfi*drc fe#, s>cm-
conflagro'
Ad extnmum omds mundus ignescat. IGNEUS, a, u m f Defc6 e>rllu7nt4 cmM. USUS: Ignea dixit sidera Cleanthe-3. Igneo motu arteria micant. ICNIC~~LUS 1, , m. Pdfitfirr ~ f k c l k SYN. . P s ignis. TRANSL. ~ a c i h t a rinpenita. E ~ i + aMatutini ignicuii, parvuji, viriles, UsUs :Virtutum igniculi et semina. tgnicuios viriles jacere. I G N I b Is, m Fe*,. SVN. Flamma, incendi"= EPITH.Athcreus, icternus, artiticiosus, ciaius confeAor et consumptor omnium, uriguus, h:bemus, novus, PerPetUus et sempiternus, vitalis, salutaris. PHKAS. 1. Ignem excitare, dftmer. Igneni la idum conflitluatque tlicerr;ignem con,$ttu iapidumexcueliden ;flammam ciere, sitsciure ;ignem e silice elicere. 2. Ignes lnjicere te,Ctis, m#:;m &fa a#rniaisot~.r. Ignes ,acere; ignes t d i s infem,admovere. Usus : lgnem exstin=m; ada& materia ignem concipere facile solet. Ignis oninibus rebus vitalem im-
pertit calorem. Hic noster ignis, quem usus vit~ rquirit, confeflor est et consumptor omnium. Vicina domus nihil a b ignc passa est. IGNITUS, a , u m , E~~flztttrtlf, ar<l,.nf UBUS : Inflammatus atque ignitus fuor. I G N ~ B LIS, I e. gen. com. Inconntt,obsricr. SYN. FIumili~, ignobili loco natuq infimo loco natus, obscurtsortiis parentibus, unus de multis, uniis e populq humili et obscuro loco natus, inferiore genere ortus, ex infimo genere et fortuns gradu; homo tenuis, cujus vis, ct fofiunie conditio infima est, cujus stirps ct genus ignorattir, qui natus parentibus est huiiiilibus ; homo ignotus et sordidus , obscuriis , abjeta et obscura familia ; nulia commenda. ti0ne maj0t'Um; homo per secognitus; humilis sane et minime generosus; terraz filius, minorum gentium; homo tenui toco, obsciiris inajoribtis ortus ; nuiia sanguinis ciaritate commendatus, honestatus, nobilitatus. PI~uAs. Vlrtus multos e t i a m tgnobiles evoxit altius, bicn &S ho>ririrrs obscurs se smt t%w~fs #artur vcv/u ar.r #fits Ir~i;frs d&tsifds. Multos infiinx conditionis extulit atque illustr;tvit virtus; multos Iiuiiiillimic sortis, obscuri loci, nulla parentum aiit mqoruin laude comiiicnn datos, f . obscuro loco natos, ignobili, obscuro, infimo genere editos iiobilitavit ; inultos generis humilitate jacentes virtus erexit ; multi genere ignohiles et obscuri virtutc honestantur, ac nobilitantur. Cf. Vtlis, I-iumllis, AbJe&us. )( Nobiifs, Clarus. IGNOBILITAS, tls, f.,~zisso~.eo~s,.,IrC, ~b$~t~ritC. SYN. Hiiinilitas generis, obscuritas; conditio atquc fortuna hominuni infimi gcner i r )( Nobilitas, Usus: Adcrit paupzrtas, ignobiiitas, humilitas. f. Humilitas. I G N b M I N1 A, ae,C Ignoirrirrir, a&o?il,ddskonnrur. SYN. I.~famia,dedecus, contutpelia, macula, nota, pmbrum, labcs. PHRASIgnominia m e atracit. itn'a fZt trn afretrf. ignominia me appetiit, notavit, defOminvit; ignoniiniam mihi inussit,iinposiiit;ignominiaiii ab eo gravem acce i. Cf. Docus, Con turnella,Probrum. Ignominia atiqiicm afficere, fwfsr ~fi~flzrtiir.. Ignominiam nccipere, rcccc"v& i#nafronf. Ignominiam gra\.itcr ferre, suppavtrr ~/tJTci/r~~tonl u11 ulpi.on/. Ignominiain alici~i ct flagitiutn denicrc, rdhdififtr Fgtt. IGN~MENI~SUS a , um. fy,znrttit~i.ir.r, fltrtssant. Usus : Dominatio ignoniiniosa. 1 G N 6 R A ~ ' ~ 1 s **' gen. 'Om. f'uollnl'* < W J ~ L SYN. ~ u o d ignonri potest. u s ~: s (&"' non iflorabite, non fortuitum. IGNRANS, tls, omn. gen. Iptonznf. SYN. Ignarus. PHRAS. T u r p e est, i n patrias rebus ease ignorantem, il esf Aonfrtir d e nc pru C h au cot~runf des af<1ir8ssrlr sonpnys. Turpe imprimis hospitelr. e s x in iis rehus,
JSUS:
IGN
-
349
ILL
q u e adgatriam pertinent; in patria pucgriPHRAS H o m o est ienotus, crl Aommr n'est narj d ecus est ;ea non tenere, ea scientia #a connrr, Omnibus tncognitus; quem nemo non comprehenderc, ea usu doflrinaque non viderit un uam; neino, qui mortalis erset, pfrcipere, in quibus res patrite agitur; turpe audiverit Albus, atuve homo sit,)~oramus, rmprimisest, in ea re rudem ac timnem?hwcujus omnis z t a s propter humilrtatem in pitem ac peregrinum esse ; in ejus re ignohominum ignoratione versatur ;cujus nomen, ratione versari; ejus rei inscitia laboran, q u e famaque in obscuro es'! quem gcneris humicum patriae rebusest con'un&issimz C f . Rulitas arbitrantium judictts subduxit. Cf. Nodls, I m p e r i t u r USUs: fgnorantem superbim wio. Usus : Horno ignotus. Res in vulgus flagitiosum est. Cf. Xgnorantla. ignota 1~x11, rum. n. pl. Fianc, vnfrr. SVN. IGNORANTI[&, cs, f. Igrrarmc. SYN. Molles et cavz ad latera partes, et ad lumbor Ignoratio, inscrtia, inscientia PHRAS.Non USUS : Inflata dolore ilia rumpere. est mlrum, errare e u m , c u j u s t a n t a est tgnorantla, ila'rst Jfoat14nf g n l ~ n h o ~ m c I[LL&BOR, &rfi, lapsus s u m , abt, d. si i b ~ " ~ f ~ J e J ~ ~ f U Cur ~ omiremur, n Z'oI*r duu. SVN. Influo. Usus : Senrim si sape iabitur is, qui est omnium imperitispcrnicies illapsa in civium sinxus;cujus ignorantia, inscitia summa ert ; avafitia immigravit. voluptas ad SensuS a a u j t .qui o m n a inscitia vincit; cui neminem ,.iitpbitur. inscitia arem invenias; quem omnia latent; ILLACRXMoRi u'haturiuw*arl* y i n i h t porsus novit, qui nuliam partcm PIkyrcr. Usus : Socratis morti Jemper illatcnet; qui doCtrinae in crimor. Lacrfmor. mnxima rerum omntum ignoratiom vematur. ILLXQUEO, as, avi, atum, ars. a. P n n Cf. i g n o r a n n Usus : Ignorantia iitteramm. un iacct; rnlacrr, prrnd~c,~Lduirr.SVN. I~NOR~TIo Onla, , IpomC, mwrrr dm Irreti% impfico1 tapio. Usus : Illaqueatus de savoir. sSYN. Ignorantia. )( ScIentIa. legum PCnculis. Implico. sus : Versari in summa rerum ignoratione. XLLE, A. UD. C r k i ci, ctllt-ci; ct, crl, Ncacio? quis nos tencat error et misera veri u & . USUS: lpsum uidem iliud. Ego itle ipse igttoratio. sum. Illa ista virtus.fIomines minime mali ilti IGNORO, a& avt, a t u m , are, I ~ n o r n . SYN. Sum ignarus, sum nxciu,; ncc usu, ntc ILLECISBRA* ?* Atty#tpchwm. rationecognttumhabeo. ADV.Diutius,impune, I " c " ~ ~ M ' u ~ ,invltamcntum, lenaciniu% olnninq ne uid, turpiter aliquid, .vehemenstimulus; blandimentum, blanditi illicium. ter cauuim, rlt, EPITH.Maxim% U n t a UsUS : . G i t i o ~ @ zgnom, j r m J& 9n.i .m+,rm QUO res corruptelarum er libidinum iiiccebns juvenum casura sit, quid consequi pwsit, ncsc.o; non animo5 invitare delinire, irretire, capere, excidispicio qutd allatun sit dies ; explorata non t a n ,trahere. ,~ilecebrisse dederc. Cf. Blanhabeo, jatent me, que inde nwi psunt *ltlas, voluptan incommoda; quid futurum sitf me fugit, non ILLEPIDE. Sansgrdcc. SYN.InjucunpF, assquor, conjeflura assequi non possum; infacete. USUS: Crasse et illepide conqursidivinare nao p s u m , quae dies i p feret, tum Jiqui& patefaciet; mente percipcrr non p o s u quo N , quem in Iwum IU evasura sit iquturi ILLEPXDFS, 5 UIU, P k y LYgat, pcasus mihi non patent, non a n i sunt JidT; taom~t,d; alc. SVN.Infacetuq utidur Cf. Narolo. UsuS : Ignoro filio. )( b p l d u a ; & S : Parem aranulilLpidus, in iberos dtScilis. Cf, Ineptus. IONOSCO, 1% novi, ntum, a .et n. Pnnio~nrr. SVN.Parc0,veniam do, remitto. ILLIBATUS, a, u m , Non smrr'II4 sans I'HRAS. Ignosco tlbi,f uens $udo?nc. tuch. SVN. Intaous, purus, i n t v r , intPminatus, intemeratus, inviolatus, tncorru tus, Omnium q u a a l i a s u p ra aurus es, venram facio; voluntaria oblivione injurias contero; Uscs: Ffw itiibatus popuii. Veteres a iiibagratiam injuriarum omnium facio; condono tas majorum divitias profundere. Cf. P u r u praterita; condono amici precibus vitam E~L~BBRALI s, Sgen. , com. pnr d k , tuam; dolorem mtum amici voluntati ac pcug,>"6uX, avan.~yN. ~gnob~~~qaordidus, precibus condono ; iracundiam meam amicoavarus )( Liberallr p~ars. Illibsraiiorem rum caritati dimitto, impunitatem injuriado, h, homlne nemlnem,~e concedo; remitto culpam, ejusque memonam p ,da,,,, mimgddrkyx. ~~~i~~~ qui abjicio- Cf. ParOo* Venfa, Condono. VSUS: tam esset alienus ab hamanitate, qut ata Sccleris wnam ~ r e t e m i t t e r e , lgnosce* expers o w t humanitatis, vidi unquam. Huvocatur. PrPtCtitir ignoscem. Hocmihi,quaso, manimte,n likraljtaternqut i ignorce. ita nihil agit liberaliter,ut i~li~>erafitatcm esse IGNOTUS, a, u m , I I I C O M ~ U , SYN.Obsvinutem existimarc vidcatur. Illc, si quisquarn curus, qui in liominum ignoratione versatur. alius, inociosus est maxime ;de humanitate
'
q>HRrs.
ILL
--
--
- ---
3S0
7
- --
1MA
einime laborrt ;officii tam negligens est, ut Mmoma i r Usus : Genus jocandi illiberak; qtiestus $iberalis. Cf. P a r c u q Sordldus, Liilberallha ILL~B~R&L~TA atis, S , f. ~ ~ MgC&rnx, avaricr, lisinzra'c. SVN.Sordes, d v ~ n t i a )( Llberalltu, humanltas. Cf. Agmstls, Inhumanus.
~ ~ ~ ~ ~ k ~ ~ ~ I T ~ ~ , P r u t i
moni>r~sordidr. SYN. Sordide, avare, ingrate USUS: Nepue indiliaenter. neoue illiberaliter. ILLIC, ; a ; (d. sus :'~iiiC sum. ILL~CET V~CILICET,~ [ l c r V , O ~ S mr*es wrrs retirrr, ~01111ulr pour cong&r). Russifdt, sur-le-datn$. ILLICIO, 1%10x1, lectum, ere, a. Charmer, ga.per alfirer, sr'nuirr. SYN. Allicio,. induco, aiieho. Usus : Similitiido illicit ad nmicitiain. Cf. Allldo. ILLICITUS,a, um, DC/c&, iicii/r. SYN. Nefas, non licitum. ILLICIUM, 11, n. A N f , darme. SYN. fnvitamentum, incitamentum. UsUs : Profectionis mea frater illicium fuit. Cf. Illecebra. ILLICO, St~r-~-cAat1ip,aussif6f. SYN.Continuo. Usus: Simul atque bellum mpit,artes nostrz illico conticescunt. Cf. Statim. ILLIDO, 1s. lisl. lisum, are, a. F r n p &ser, broyrr conlre. SVN.Contundo, co ringa Usus : Serpens illisus et compressus monetur. ILLIGO.as, avl. a t u m , are, a. Licr, dfacher, assujcftir. SVN. Implico, irretio. ADV. Scitk commodissime. Usus : In oratione aliqun omnes illigare dicendi lepores. Bello aliquem, sermoni illigare. ILLINC, D r d. SYN. Inde,iocl et pomonm ratlone.)( Hinc. USUS:Oninem amorem ejecit illinc, atque in hanc transfudit. ILLINO, fs, l(lv1, lrtum, era, a. Oindrr. SVN.Induco, inun o, inficio. USUS: Color fuco illitus. Sordes iflinere. ILLITTERATUS, a, u m , I ~ r f f r 4 iporamt. SYN. Idiota, Iitterarum ac d d r i n z expen.)(LItteratus, Uss: Incidunt in sermone vana, nec illiterata, nec insulsa.Cf. Rudls, Impefl t u a ILU), U, vcrscrf rra'roil-r<d (a?iec niouv.). UsUs : 1110 facile venies. ILLOTUS, a. u?i,Qui n'est $m lavi, salr. SYN. Sordidus. Uss : Sermone illoto uti et inhonesto, langagr grossirr. ILLUC, Ld, vcrs re tierc-d. Huc atque illuc intueri, ( VULG. hiric Inde), fd d d. ILL~C~O e a , , luxi, are, n. Adhlbetur temp. prmter. Ltdirc srtr. SYN. Eluceo, apl'areo: ILLUCESCO, is, luxi, are, n. (Solls tertlls pars. e t partlc. pres. adhlbetur).
~ d m m n c rd r luirc, luirc, brillrr. SYN. Illu. ceo exorior, appareo. ADV.Aliquando, repen. te. Hic lztus tibi dier illucescit. T a n t s pCrturhationi repente vox et auRoritas consulum ~ illuxit. Ut ~ dies illuxit. l ) ~ ILLDO, 18, lmi, iasum, ere, n. et a. S r ni u r r de, railler. SYN. Liido, ludificor. ~~v.of>iutiu vicissim, q merito, plane, ultro. prace ta et d USUS l e m: Carneades r n l ; d uKhetorum ~ nimium acumen illudere solebat. Pkiseriis alicu~us, auAoritati senatus illudere. DialeAicam - totam illudere. ln aliquem illudere. Cf. Errldeo. ILLUMINATE, Avrc k~lut. SVN.Ornare. ILLMINO, as, avl, a t u m , are, a dcluimr;fairr bdlrr. SYN.Lucem vrllumen afiro, lumen prefero, collustro, illustro, orno ; colorum varietate distinpo. )( Obacuro. Usus: Quod tanquam stellis quibusdam notat e t illuminat orationem. Cf. Orno, Illudro. ILLSIO, m i s , f. Irvnir, raillrnC, SVN. Irrisio. ILLUSTRATIO, anis, f.. clot. SVN. Fulgor, splendor. Uss : Solis illustratio. ILLUSTRIS, e, gen. com. Ilusfrr, cbrr, disfinpd. SVN. Nobilis, clarus. )( Obsourus. Uss : Homo illustris honore et nominc lllustris ac nobilis domus. Testatum et ioriosum et illustre CaAum. Hoc erit tibi a 2 laudem illustre. Erunt h ~ tanto c expressiora et illustriora. Cf. Clarus, Nobills, Summus. ILLUSTRO, as, avl, a t u m , are, a. cluirer; rr& c/2brr, illustrrr. SVN. Illumino, collustro, orno. )( Obscuro. ADV. Breviter, maxime, valde. PHUAS.s. Illustrablt t u a m amplltudlnem lnlm1corum lnjuria, Pinjttsti~r de vos rfrnrmis trc /m qur rrlcvrr votrd <ligni!. Quo magis obscurare atque exstinguere tiiam dignitatem inimici conab~intur,eo plus ad eam splendoris accedet ;eo clarius elucebit, eo apparebit illustrius, eo fiet clarior et iIlustrior. 2. Oratoria mt obscura lllustrare, Poral8ur doif icla'rzr touf cr qui rst obscur. Obscuris dare lucem ; lumen afferre; splendorcm &erre; in bono lumine collocare obscura USUS : Patefaccre et illustrare veritatem, obscura. Illustnin laudibus aliquem. I L L ~ ~ I I E S81, , f. Sal+, yal&o SYN.Sordes. Usus : YeAus llluv~es c a c g Cf. Sordes. (ImagInor, arls, a t u s s u m , arl, d. VULG.)Simaginrr, se#~nycr. PHRAS.I. VOS ante oculos animosque vestros proponitc ; vultum ejus et incessum animis intuemini; id oculis non poanimo contemplemini, testis; cogitatione vobis ominis hujus mores depingite, constituite ; cogitatione, animo fingite, exstruite animo altitudinem p a s t a n tiamque virtutiim quamlibet ; sumatur vobis.
SUS:
TIJ~
1MA
- ---- -- - ---
--
- . - -- - - .
IMM --
vir pmstans, et ante oculos ponatur; concipite, comprehendite animo quantamlibet Jirtutis magnitudinem ; reputate apud vos, atque animis reprasentate; obverserur ante oculos animosque divina vir virtute; speciem anta? virtutis animo informatc, adumbrate ; virtutis tanta imaginem, si potestis, animo fingite, coinprehendite, describite; mente concipite. t. (Imaglnor m l h i t a c l l e , V u ~ ~ . ) , j r rra'irtra 'nr facilcrraenf. Penuasuni habeo; animo m 6 reprresento; facile animum induco, in aniinuin induco; in eam opinionem facile adducor; in ea opinione sum; facile mente concipio. Cf. Oplnio, Coglto. XMAGO, I n i g f. Imagc. SYN.Simuiacmin, species, exemplar. EPITH.Larvata, expressa, multa. PHRAS.J u v a t praestantiorum vlr o r u m imaglnes intuerl, on airrte d rrgar&Y les porfraifs e s p a ~ d . ! Rornrrus. r Simulacm magnorum vtroruin ; monumenta forma ac nominis; effigiem clarorum hominum identidein respicere ; piAura, tabula, imagines ex a r e ve marinore praclare faAa? ad virtutem adhortantur. Cf. Idea. IMBECILLIS,e. gen. com. ve IMBRCILLUS, a , um, Paible. SYN. Infirmus, debilis, enervatus, exsanguis ;pamm firmamenti ac virium habens, fraAa et tenui vaktudine. )( Valens. Usus: Homo a valetudine et natura infirmior. Oiiinis su rstitio animi imbecillis et anilisest. lmbeciE ad pugnanduin respublica. C f . Infirmus, Debilis. IMBECILLITAS, atis, f. Fuibfessc. SVN, Infirmitas, debilitas, defatigatio, fragilitas, EPITH. Huinana, maxima. Usus : Nosti imbecillitatem hominis,luxum, inollitiem. Susceptum onus propter aniini imbecillitatem deponere. Etatis et virium imbecillitas illum moratur. Cf. Debilitas, Infirmitas. IM BECILLITER, Faibler~~cnt (aujg.). Nonnisi sol1 comparativo Iinbecillius a d hibetur. SYN.Languide. IMBELLIS, e, gen. com. LAckr,#usillanime. SYN.Ignavus. Usus: Nunquampericuli fuga faciendumest, ut imbelles et ignavi videamur. Cf. Timldus. Lapideus, I M B E R , brIs,.m. Pluic. EPITH. sanguineus, maximus, assiduus, magnus. USUS : Magnos et assiduos imbres habuimus. Maximo imbri ad locum pervenimus. Ingentibus proceltis fusus imber. Cf. Tempeatas, Piuvla. IMBERBIS, e, gen. com. Imberbe. U ~ U:S Imberbis adolescentulus. IMBIBO, 1s. blbi, bIbItum, ere, a. P o e r , aspimr; corucvoir. SY N. Haurio, concipio. Usus: Malam animo opinionem de aliquo iiiibibere, se /ortncr une mniwaise
ofinion de qqn.
IMBOO, ir, il, Otum, ere, a. Imbiber, imjrlgnrr; insfruirc, fqonnrr. SYN.Inficio, tingo ; instituo. UsuS : Tela veneno, lanam colore imbuere. Puen animum bonis opinionibus, ingenium artibus, peRus pieiate imbua re. Bellum odio, gladium scelere imbuere. Errorum pravitate imbui. Cf. Doceo. !M!TABILIS, s,gen. com. Imif,tblr. SVN. uod imitatione aliquis assequi potest.Usus: ?mitabilis orationi; sublimitas. IMITATIo, bnis, f. /rnifafion. SVN: muiatio. EPITH. Depravata, falla~, nimia, periculosa. USUS : kxcellentium hominum virtus est imitatione digna. Periculosam exempli imitationem posteris prodere. Iinitatione consequi virtutein alicujus. Coinmdia est imitatio vita?. IMITATOR, bris, m. hnifufcur. R m u lato?, amulus. EPITH. Imitatores faceti, multi, permulti, Usus : Kmulus et imitator studiorum meorum. Majorum suoruin, veterum facinoruin imitator. IMITATRIX, icis, f. Irrtifafrice. E P ~ H. I Prava, temeraria et inconsiderata. Ustic : Cloriz imitatrix fama popularis. IMITOR,aris, a t u s sum, ari, d. Irniter. SYN.Adumbro, e:xprimo, iinitatioiie exprimo ; exemplum ab aliquo transfero, sequor, exsequor. Simulo, fingo. PHWAS. 1. Decet te majores Imi tari, if 71014s ~onvL,tafii'irnilr ztos anctfrcs. Majorum laudem cupidissinie persequi ; vitaiii avorunl et consuetudinem expri. mere; imitando consequi ;e majoribus similitudinem ducere; m;ijoruiii vestigia persequi, ad majomm faoa te exercere; in ma,oriiiii velut unici exempli, mores et instituta abire ; pedem in ma;orum vestigiis ponere ; per ciilcatam a niajoribus semitani incedere ; rationes tuas ad majorum rationes ad'ungere, nd amulandum patrum deciis accendt te convcnit ; m a j o ~ m insistere, ingredi vestigia; faCta eorum et consulta seCtari, aduinbrare. 2. Non deest e x majoribus tuis, q u e m imitere, quod irnitere, capias; quain sequare; cujus teras vestigia; cujus vestigia sequaris; cujus vestigiis inhareas, insistas ;a quo tibi exetnplum capias, sumas, habeas ; uem tibi exempiar proponas; cujus excmpPo vivas; cujus exemplum sequare ;qui tibi exemplo sit ;cu us ad imitationem vivas ;cu'us sis imitator, discipuius ;quem auAorem habeas ;cujus exernpla intueare;a quovivendinormam et exemph petas; in cujus vestigia incurras; cu'us imaginem morum vita ue imitatione rejeras. Cf. E x e m p l u m , Con?ormo, Sequor. USUs: Heroum veteres casus iinitari et exprimere. IMMANIS, e, gen. com. nomt, inrtuense; cnsrl,fkocc. SYN.Feriis, importunus.
+-
vous frouvta parrrti 710sancZfrcs des rrtodlrs d irniter. Non deest ex inajoribus, unde til>i,
I M B R E X , Icig Tuiefidfire. SYN. Tegiila ccirtaet obtorta,qtia teCtis applicari solet.
IMM
-- ----
35* -
- --
-- -
IMM -
)( Mitis. m a n s u e t u r PHRAS. H o m o Imanimis modo, sed prope in oculis est; bellum nanir, un homrnc barbare. Homo, in quo nos ve/ nobis manet, et jam impendet, et nec hominis quidquam est prater 6 ram et hostes in capite ac cervicibus nostris k r m t ; specicm, negue Romani, pr9ier hagtum et in tergis nostns harent hostes; supra caput sonum lingua, pcstir ac bellua immanis; e3t hostis. a. Infortunlum nobls imminet, homo omni dintate et agnsti immanitate IIJS~~&U? nrnsnunare, Fatum nobis aliquid tetenimur Cf. Barbarus. UsUS : Immanis iinpendet, aut instat jam plane, atlt certe a p ct fcrr natura, audacia; immane facinus. propinquat; eadem in nos fortuna i n ~ i u l t , Cf. Cnidelb. q u s alios afiiixit; in ropinquo est malum. Faba aliqua in nos cu4tur; haud longe abeIMMANITAS, atis, f. CruaufJ,inhumarit infortunium. USUS: Carthago diu Roma r~it4, SYN.Ferita~,diritas. EPITH.Silvestris, i~nminebat.Cupiditate imminere in alienarn l>at& dekstabili,,nefaria, no\.% singularis, Iiereditafem, con7~oifer. Animis in spem protan@ ~ e t u Usus r : Omni diritate, et jmmapinquam, in occasionem hostis evertendi imnitate tetehmus, efferatus. Cf.Barbaries. IMMANSUETUS,a, u m , Sauvagu, lninere. Cc Insidlas8 Prope' c & . SYN. Ferus, barbarus )( M a n s u s t u a IMMlNoO, 1, Gtum. a Dhirruer. SYN.Diminuo, attenuo. USUS: ImmiCf. Atrox. llue* de voluptate alicujus ; opes accisa? et ~ [ M M A T ~ R I ~ ABtl,,, s , r. ~ r ~ C i p j : a ~ n . SYN.Nimia celentas, acerbitas, importunitas. imminutie. DetrahO. IMMXNOTIO. Onls, f. Refranchrmenf, EPITH. Tanta Usus: Quid h a c festinatio, hiec tanta immaturitas. djminufion. SYN. Diminutio. USUS : Sine iinminutione dignitatis tule id fiet ~MMATRUS, a, um, n~tsfM mffr; prhnahrd. SYN.Crudus, acerbus, acerIMMISERICORS, ordis. omn. gen. &i bitate permistus, intempestivus, praeposterus, csfs.znsfiifiC,itnpifoyablr.SYN.Immansuetus, qui a matciritate ionge abcst. )( Maturus. siipcrbus, infcstus. Cf. Durus. . - S u-~ e r b u s . .Osvs: Mon immatur4 et alienissimo tempore IMMISSIO. ans, f. Acfion de Pisscr t n nufihta. Ii6erfd. Usus : Sarmentorum aliorum ampuIMMEDICBILIS, e, gen. com. Incutatio, aliorum iininissio, cou#-r~ des sarmrnts, ~ab&. USUS: iifalum immedicabile. Cf. Deen lm>ser d'auftvs s e ddvel@fir. .pero. IMM~TIS, e, gen coni. Suuvafe, c w l . IMMEMOR, oris, gen. com. Qui nc sr. SYN.As r, savus, crudelis, immansuetus. rouvimf $as. SYN. Oblitus. Usus : Mandati Usus : Einceps iminitis ac savus. Uva imimmemor. Cf. Obllvlscor. iiiitis. cruda ac iiniiiatun. raisin vcrt. ouin'd " XMMENS~TAS, atis, f. Irtainrnsil(. SYN. p<rr t;rdr. Cf. Asper, ~ & d e l l s . IMMITTO, 1s. misl, mlssum, ere, a. Ihfinitai. Usus : Iinmensit tes camporuin. I?nvoycr. SSN. hfitto, facio, impello. )( EIMMENSUS, a, u m , ~rnrncnse,injni. mitto. Usus :Jacereet iinmittcre injuriam in &N. Infinitus, rofundus.)( Finitus, dlmen:iliquem. Inimitterc se in armatos hostes, in s u r Usus : fngens, fmmoderata, infinita, roluptates. immcnrn cupiditas, vitiorum vorago. IMMO vcl 1 ~ 0Oui, . cdrIes; bizn,filus. I M M E R E N S , entis, gen. com Qni j1'11 SYN.Etiam atque etiam, jam vcro etiam, cipas mdricc, innoccnf. Usus : lnoncentem et tius dixeriin ;qiiin etiam ;haud scio, an non inumercntem pmmis. etiam. Usus : Causa igitur non bona est ? IMMERGO. 18, mersl, memum, ere. a. iinmo optiina. Plonprdans. SYN.Ingurgtto. ADv. Pmitur I M M ~ B I L I S , e, gen. cont Imrnobik. Usus i In alicujus M consuetudinem immerSYN.Torpens. USUS: Terra immobilis, magare, I i d n u e r forf avanf dans Pamifid a2 nens, ima sede seniper harens. pgm Cf. Mergo. IMMODERATE, Suns rncsurd. SYN. IMMERITO, Injusfemcnf. SYN. Injuria, Iinmodice, immodeste, extra modum, non de nihilo. Usus : Immerito et de nihilo iraiiioderate. )( Modera-. USUS : Adversas res ece.rr Cf. Injuria. iit secundas immoderate ferre, levitatis est. IMM~GRO, as, avi, a t u m . are, n. IMMODERATIO, bnls, f. D@ut & P m e r Annr, s'infmd~~irc. SYN.Migro, comittcsure, e&. SYN.Procacitas, hilantia. migro, solum coloniis.occupo. USUS : ImmiUsus : Eerri iinmoderatione vei%rum, s c m in aliam doinum; in mores alienos. lnisscr uffct. ,t tritj'i,wdejkrro/rs. tvwitiaet luxuria pedetentiin in rempublicam immigmt. Cf. Migro. IMMODERATUS. a, u m , hiirodcrd, IMMINEO,es, era, n. Afcna~.rr. SYN. ercrss$ SYN. Imniodeitus, inttmperans, niinius, modum e ressus. USUS: Alexander suImpendeo. PHRAS.r. Hostia nobis 1 1 perbiis, immo$eratus, crudelis. Iminensa, net, PCII~ICJII~ nmts #~enmc.Bellum non in
eui
famam delere possit; ut oninis de te posteritns infinita, immoderata cupiditas ;latitia immoderata et nimis luxurioso Cf. Immodestua loquatur ;ut fama tua nunquam consenescat; nunquam obscuretur ;nullo unquam tempori IMMODESTE, A V ~ C exc>s,outre rcnrem. emstinguatur;nullatcm~sdiutumitatedeleaSVN. Imnioderate. tur;ut nomen tuum vigcat memoria ~ c u l o n m i ~MMODESTIA?es,f. Exc>s, clh.gletnmf. oinnium ;ut de te posteritas omnis audiat et SYN.Immoderatio, intcmperantia. Usvs: Inioquatur; ut mcmoriam tui excipiat, alat et cogitantia excors, immodestia summa. tueatur iptemitas. Cf. Fama. Poateritaa IMMODESTUS, a, um, Qui esf sans IMMORTLITER. A lo mani>re &S rdenrrc, iinrnodCrk, d/rkglC. SVN.Immoderaiinrrtortrls. SVN. Incredibiliter, maximopere. tus. )( Modestus. PHRAS. Immodestus est, UsUs : Immortaliter gaudere, nssrntir unr i l est snns reftnue. P;inim modestus est; joir injnie. iion satis modeste vivit; ratione non utitur; IMM&TUS, a, um, Qui esl sons rnrmveiiiodcstiam ignorat ; longe abest a modestia; mrnf, irnino;lil.Usvs: Firmum immotumque 31aruni modestis est moribus ; de modestia animo sedet. iiihil Iaborat ; nulluiii illi modestiz studium cst ;expers est modestie, judicii, prudentiap, IMMUNDUS. a, u m , Sale, i t n h r , m&r:itionis ; tepiere, imprudenter, sine ratione, prop~e.SVN.Impurus, illotus, sordidus, con~ine modo agit; imnioderate, immodice, intaminatus. Usvs : Humus immunda considerate. inconsulte agit ; incnnsultus est, IMMNIS, e. gen.com. ~rernptd'fmpdfs. iinpm+dens, temerarius, inconsideratus, iinmoSY~.Vacuus a munere, qui munere vacat deratus. PURAS. l m m u n i s est a W b u t l s e t publicl IMMODICB, Sans tnesvre, excesaavernmf. oneriiius, ilesf excltl$fP~Ies intpdts r t des chgrSTN. Immoderate. gespub/iques. Virtute id consecutus est, nihil IMMODICUS. a , u m , DCrnesurC, excessif. ut publice penderet ;utveAigalis nonesset; ut SYN. Inimoderatus. Cf. Immodestus. ex eorum numero,qui publice aliquid pendunt, eximeretur; ut essct expers eoium onerum, I M M ~ L A T O R , oris, m. Sacntcafeur. q u e publice imponuntur; ut nullam pecuniam IMMOLO, as. avi, a t u m , are, a. ftnmoin commune conferret; ut publicis oneribus /'*v, su~t7;tier. SYN.Sacrifico. ADV.Studiosius, vacarct ;tnbutarius ne esset ;tributum ut nulcrebrius. Usus : Hostias immolare. Cf, Salum conferret. Usus: Agri, civitates immunes, c r u m , Sacra. trnrs, citls sans n&vances. Cf. Privllegium. IMMORIOR,eds, m o r t u u s s u m , mori, IMMNITAS, Btls, f. Exbmpfion (Sinrd. hfourirs>rrou~ l a t ~ Usvs: s. Studiis immor$ 6 4 c& senrire).SYN.Vacatio, libertas. EPITH. tuus est, i l s'csf fuC d trnmillcr. Infinita. Usus : Dare alicui immunitatem IMMORT ALIS. e, gen. com. fmmortel. munemm SYN. Indissolubilis, sempiternus. )( Mortalis. IMMNITUS, a , u m , Nonforhjr. SYN. s u s : Quoruin vivit irnmortalis gloria et faApertus, non septus. )( Munitus, septus. ilia. In~~iiortalem fruaum ex re aliqua capere. IMMTABILIS. e, gen. com. Qui s u IMMORTLITAS, atis, f. Fnmortalif(. donmpoittf, irni~ruobe. SYN. Immobilis, peSus. lmmortalis memoria nominis; sempiterrennis.)( M u t a b l 1 t s . U ~ ~ Res ~ : stabilis et im11% immortalis gloria ; perpetuitas, iminort+lis mutabilis. Kternum et immutabile fatum. \ itat conditio, memoria hominum sempiterna; IMMOTABILITAS, &tia, f. I m m u f d stemitatis memoria. )( Mortalls. PHRAS. et lif. SYN.Necessitas. )( Mutabllita& Usus : 1. F a O T a allcujus e t t a m a m Immortalitati tradere, irnmorfaliser les afi'om I M M T T ] ~ ~ bnis, , f. C h o n g e r t h r e ~ m r i 1#un 9 loititw. Nominis memoEPITH. Crebra, parvo riam s e m p i t e m gloriae ac immortalitati comIMMOTO,as, avl.atum, are,a. C h ~ g c r . iiiendare ;fa&ta nomenque immortalitati rnanSYN.Muto. Usus: Ne quid move, et immuta dare, donare; ad immortalitatem consecrare, Quibusdm in rebus me immutavi. llle te miiinmortalitatem alicui donare. 2. E a res imhi immutavit Cave, ne quid de pnoribus instimortalitatem nominis tibi parlet, cctlr tutis immutes. Cf. Muto, Yarlo. ation rendravotrenom immorfel.Tead posteIMPAR, gris. omn. gen. Idgal; i m w r . ros sempiterna gloria donabit, afficiet,illustraSYN.Dispar. )( Par. USUS : Ab hoc im bit; laudem nominis ad sempiternm memocertamine,atque injusta contcntione avocagat riam temporis propagabit ;nomen tuum posNumrms par, impar. teritati tradet, omnium scriptis et sermonibus IMPXRATUS, a, u m , N o n @ 4 a r 4 surexornandum, extollendum, celebrandum ;nopris. SYN.Non paratua, inccrutus, immunitur. iriinis tui gloriam cum omni posteritate adUsus : A militibuqetpecunia imparatur !maequabit; ab hominum obliviune, ab interitu paratus in paratos inciderat. Inennem, et unvindicabit;memoriam tui reddet immortalem; paratum aggrcdi, adoriri. ea re id consequeris,nequa res tui nominis
IMP
3 54
IMP
IMPJ~RT~O, 1% ivi, i t u m , 1 m .a. FDirc ad me ventitantium, fit amicorum officio, ut ptdc,caiwcnniguer, donut: SYN. Impertio, spatii nihil habeam ad animum litteris excoimpertior,do, tnbuo. UsUs: Sua impartire cilendum, ad ingenium studiis exercendum. Ita vibus, communicare cum proximis. Cf. Larsum occupatus, occupationes habeo tantum in excipiendis iis, qui ad me officii causa adeunt, glor, Participo. ut otii nihil supersit ad studia litteramm tracIMPATIBILIS, e, gen. com. Intolrable. tanda; ut nullam diei artem arbitratu meo in SYN. Quod femi non otest. )( Patibilfs, tostudiis ponere, ad stuga conferre liceat 5 sgo i a r i b l l l r Usus : ~ o f oin~patibilis r malis, bopmgresllus tuos non impedio, jc u wow nis tokrabilis. cmflchc M d'avanccr. Ego luminibus tuis ~b(pXvl~g Sa , m cr&te. SVN. Audac. ter. usus: ~ ~ l l ~ t ~ signodato,im~ i d ~ ~ non i obstruo, ~ ~ i non ~ officio; viam tibi ad honon m non przcludo; non remoror commoda @de poculum hausit. Cf. Intrepide. t u 4 et p m e s s k b & u s ; ego honorum cursus non ~[MPXVIDUS, um, ~ ~ ~ . d~la ~ ~ moror; aditum tibi ad honores non includo; nihit timet, auco*nrgcuw. SYN. per me non stat, quominus expeditus tibi hodax, intrepidus. Cf. Audax. norum cursus sit; quominus cursum tuum IMPED~ME~~UM Em#tckcmcnt. *~*~. teneas, non intercedo; ad honores viam tibi S m . ImF'editio, mora. PHRAs T'rneo non obstruo; itertibi ad honores per me intertibi i m ~ d i m e n t o f u e r i m a d res tuas*je septum non erit; non est, quod viain tibi ad a2 v o ~ s ~ ~ ~ r ~ a @?aircs. n s ' VTime0, 0~ honores per me obseptam querare. 4. Casu ne tua negotia disturbaverim, i n t e r ~ ~ e r i m , impedita res est, le haJard a & impediverim, interturbaverim; ne tuis =bus obstar(es d fmCo~i~jIissenirnt de trffe a~aairc. .diquid mora?, aliquid impedimenti attulerim; intervenit; turbatum est inicmptis ne tibi rebusque tuis molestus fuerim; ne tibi tium, nescio casu; ejus persequendz molestiamexhibuenm;ne me tibi intempestive facultatem casus eripuit; casus rein interpellaobtulerim. 2 . Nolo tibi impedimento -9 vit, disturbavit ; res improvisa tempora rei M~v~@von cmbawacser.Nolo s tuas gerenda? exemit ;morain captis attulit ; rei cqpltiones interpellare;nolo 'am tibi occu~ato consilium casus conturbavit, discussit, commolestus esse; molestiam adhibere ; nolo obi p r e s ~; t cawg qui forte tum rebus s m r e ; nolo tuOrum negotiOrum cursum moram invexit. 5 . P r a v a hominis concilia impedire; nolo avocare te a tuis negotiis, cuns, amicus impedi,,it, son umi a J J ~ cct ~ ~ ~ occu~tionibus.Cf.Impedio.USus: 1. Inferre honrnte & ces inauvais dessdins. Pravis ejus moram alicui et impedimentum. 2. I n m belconsiliis amicus intercessit, se interposuit ; llori, l c s k ? ~ . ~ Im~dimentaabdere, ~: intuto ejus cupiditatibui amicus se objecit, opposuit; collocarelmpedimentadiripere.Impediment 1 improba consilia et conatus amicus ,,,fregit; hortem exuere; hostium impedimentis potiri. pravis consiliis amicus o~viai,liit, et facultaIMPEDIO, i s . ivi, itum, 1 1 % a. E m b a r tem una voluntatemque hoinini eripciit; inw s w . SYN. Impedimento sum, impedimentercessor rei malre, ainicus fuit; inateriem tum afero, infero ; interpelfo, intercedo, obsta, furon amicus subtraxit; prava hominis consicxcludo, me interpone. )( Permitto. ADV.Folia amicus discussit, depulit, repressit; ne iniris,pmclare.P~~ l. ~ Ego ~ . n0lui hominem ( que cogitata perficeret, ne improba consilia impedire,je n ' d w woulugenercef homme. ad exitum perduceret, ne pravo cupidiptum Rem prope explicatam perturbare, disturbare impetu tongius auferretur, amicus praepedivit. nolui; ego reprimendum hominem, captaejus Usus : E a mentio mentein dolore impedivit. y m e n d a non putavi ; ego capta pertexendi Curis se et negotiis impedire. Me quotidie acultatem illi eripere, a c ~ p t i s eum prohialiud ex alio impedit. Impedire se in plagas, bue,. obstare iiii et ofcere, rationes ejus conenlacer, cmbarrusser. Cf. Impedimentum. turban, ejus cae ta przcidere, disjkere noIMPED~T~Q ~ b ~emPiChec~ d ~ , lui ;e j u commda iabefahnda, aut jura opSYN. Occupatio. : a ' pugnanda non censui; ejus consilia discutere, im~editione libere comp~mere, ejus rebus obstepere, IMPELLO, la, pfili, pulsum, ere, a. intercedere nolui. a. C r e b r a a m i c o r u m salutationas m e studiis impediunt, rncs 1 Pousscr, cxciter; jrovo ter. SYN.Urgeo, adw-t mcsaIurrfrL~uetnii~nf rn'enl- 1 duco, induco, incito. Revoco. retardo. @W& t r a r ~ ~ I l eCrebrz r. amicoruin salu- 1 ADV. Cravlssime, leviter, minime. P H R A ~ i. A d gloria, s t u d i u m t e impellere non tationes ita me interpellant, ut prorsus me a gudiis avocent,abstrahant,abri iant,avellant, desinam. jc u rcsscrai #as dt wous /m amoveant ; omnem prorsus cogndi studii faaimer la gloirc. Incitare, incendere animum, ad glonam sebndarn sollicitare, instigare te cultatem eripiunt; nullam mihi studiorum conon desistam; animum tuum lorie stimulis fam, nullamad colenda studia, ac trattnndas it-s horam vacuam, nullurn ad colendas concitare atque admonere non feeJiham.l.Muartes nostras liberum tempus relinquunt. Fit 1 liebres b l a n d l t i e virum a d id facinus salutationibus amicomm ndeiintium ad'me, ' impulerunt, lrs cartsses de .ro ftmine Pnnt'
~~~
'
lhlP
. . .. .
. - --
--
--
355
~ u s s l cotnmrtttv d cecritnd. Maxima illecebra a d audendum facinus muliebres erant blanditi=; prima invitainenta ad audendum faci. nus in uxorio homine conjugis erant lacrima ac blanditize ; stimulatrix improbi facinoris uxor erat ;conjugis lacrim= ingens ad sudendum incitamentum,non inediocre telum, haud parVUm irritamentum ad rem tentandam muiebres lacrimz erant ac preces; quod SusCepit facinus, muliebribus instinttus illecebris, ac furiis suscepit; muliebres illecebrze hominem ad id facinus egerunt, perpulemnt; uxor hominem ad id audendum suis illecebris com~ u l iet t I>er~ulit ; uxor ~ i m m im~levit temertatis sue. Cf. Excito. USUS: In Scelus, spem, maleficium, metum, fraiidem impellere aliuem. Katio me et auAoritas impulit, ut creIeRm. Im~ellere ~ r z c i ~ i t a n t e p md ~i t u n prosternere. Cf. Allioio, Stlmulo, Incito. IMPEND-, ss, ere, n. Etre .q~Jprn<lu au dessus, aj,brockrr, meniuur. SYN.Immineo, jamjatn adsum, appro inquo, insto, maneo. USUS: M a p z reipubtcx forniidiner! procellz,calamitates, terrores abimprobis civibus impendent. Cf. Immineo, Prope. IMPENDIO, Beaucou,b. SYN. Multo. Usus : Nunc impendio magis odit senatum I M P E N D l [ U M , 11, n. Dkpcnse. SYN. 1111pensa. Usus : 1. Quaestuin sibi instituit sine iinpendio. 2. Usura, bL'nd/ct-, itatkrif. Fenus et impendium recusare. I M P E N D O , 1% di, s u m , er% a KmPloyrr, $6 donmr d. SYN.Insumo; impensam :igo, facio; pecuniam in rem aliquam conjicio, consumo^ PHRas. Totum se eloquentim impendit, il se donnc loul I>/loqueme. Totum s e dat eloquentiz; tempus dat omne eloquentia; plurimum studii in doquenti.l comparanda consumit; nihit non temporis eloquentize studiis tribuit; animum, mentem, cogitationem, curas omnes in eloquentie studiis defigit; operam, industriam, rnentemque denique omnem in. aranda eloquentia figit, locat, collwat, ad ePoquentiam curas omnes ac cogitationes refert; el u e n t i ~tempus ,,n,ne ac studium operam, studiumque navat; in hoc uno curam omnem ac operam conterit et consumit. Beneficium bene i m p e n s u m est. cr bienfail a tC bim j l a d Bene utiliterque locata est opera; bene coliocatum beneficium est; operam hic locruse, fenerari beneficium fuit USUS : Postquam aliquid impendit, mediocri quzstu contentus non erat Laborem et sumptum impendere in rem aliquam. Cf. S u m p t u a IMPENTRABILIS, e, gen. com. I m +frab/e, inncccssible. UsUs : Stagnum impenetrabile. I M P E N S A , m, f. Udfinse. SYN.Sumptus. Usvs : Ne molestiam tibi cum impensa exhibeam Impensas facere, agere in rem aiiquam. Cf. Sumptus.
- .... .. - . -. -. -IMPENSE, Beaxcou,b,fort. SYN. _Vehementer, valde. Usus : Impense rogat. Id eo

,
IMP
impertitur3uicuni
facio impensius. Eo impensius accendor. f. Valde. IMPERATOR, ris, m. ~ r f &'nkrul,. , g/n/ral vic/oriruz. SYN. UUX, qui exercitui prapositus est; penes imperii est, princeps ducumi bello pr=feous, omnibus copiis raefe&us. EPITH. Acutus, ambitiosus, bonus, fortis, certus, clarissimus, dignus egregie fonis et bonus, gravis, ignavior, infelicissimus, invictissimus, liberalissimus, magnus, melior, nobilis, novus, optimus, przeciarus, przposterus, rudis, severus, singularis, summus atque perfe&us, vetus. usus : Imperatorem exercitui pr;eficere ducem veteranum, bello fortissi. mum. In summo imperatore quatuor has res rtet : scientiam rei tnilitaris, virtu%:EuR",ritatem, felicitatem. Imperatoreni ac belli gerendi admiaistratoretn eum esse oportebat, qui patrie consuleret, vita non parceret. Universi exercitus acclamatione imperator salutatur. Omnem cogitationem, omnia consilia, mentem prorsus a bellis abduxit, avocavit imperator. Cf. l m p e r i u m , Generalis. IMPERAT~RIUS, a, u m , De gkru'rdl. Usus : Imperatorius ardor oculoruin. Laus imperatoria. IMPERATRIX, iois, f. Crllr qui com,nade, mdlresse, dorninulrice. IMPERFECTUS, a , um, ~ ~ p ~ r f ~ j SYN.Inchoatus, penden% non absolutus, pr=cisus; impolitus, adumbratus,affettus. PHRAS. Opus est ImperfeCtum, P@@vre n'esl oinl tannide. ~~l~~~ operis per&&ione ; operis fundamenta jafla sunt,sed a fastigio longe abest ; res institutam uidem, sed necdum perpolitam habemus. C - fAbsolvo. UsUS : Impedectum et rude, nec absolutum' IMPERTbSUS* a* um# lmflrieux,koul&- SYN. Superbus, imperii nimius. UsUs : Cupiditas h~noris,quam dura, quam imperiosa ! impellosi popiili et illustres. Cf. SuperInsolens. IMPERITE, En ignorant. SYN. Inscite, indotte, imprudenter. IMPERITUS, a , u m , Igrioranf. SYN. Inscius, mdis, ignarus, indo&us. )( Peritus. ~ H R A SH o m o o m n i u m r e r u m Impsritus ~ m p u b l i c a ma u d e t attingere, commrnl ctl homme nrufrn toutrr chosrs ose-f-il rcr auxjionclioru publiqxrs? Homo non ztate modo, sed et usu rerum tiro ad rempublicam veniat nudus et inermis? nulla copitione n n i m nulla scientia omatus ? Rerum indoctus et 'ignarus; ui inscite faciat omni5 dicatque; omnis erujitionis expers, hebcs, nnexerlitus; litterarum ac humanitatis R C l a indtus, ipurbanus ; dicendi
invigus,
e i -
IMP
356
--
-----
--
IMP
u t e nida, menbus agrestis; in quo litteranim riihili homo nmotud a dial&icis, sine ulla bona m e , sine humanitate, sine ingenio, sine titteris ad rempublicam se conferre audet 7 Cf. R u d l n USUS : Homo dicendi, jurir. rerum omnium imperitus et rudir I M P E R I U M , 11, n. Com~nundemmt,uuffrir(. SYN.Yotestas, ditio; dignitas mastratus rovincia, dominutio ; mandrtum. ~ P I T H . 'Innuum, ciarissimum, ~ommune, consulare, cwentum atque funestum, diligen% modemtum, divinum, domc~ticum,extraerdinnrium, honorificum, illustre, !nfinitum, jurtum, leFtimum, magnum, maJu% maritimum, maximum, m i l i t a , molestum, necesssnum, novum, populam, p m c l a ~ m PmtO, n u 4 regium, sevenim, summum, vetus PHiuB 1. I m p e r l u m allcul de-ernem. co~pp d p pp ~m , o a . lmperium alicui d.&f e m ; imperii summam tradere alicui et committere; tmperium mandare ; imperio praeficere; summam imperii ad aliquem transfem, defem; summam reruin alicui dare; summam potestatem alicui permittere ;imperatomn ac d t o r e m generis humani salutarc aliquem. a. I s p e r l u m capere, accipen, obtinere,pnnJrafrrottl~nun~/rmrnf.3. Imperlum .dmta.tpam, eZ2tCCr uw chargc. 1mpedi rummam in suos tenem, habere ;cum imperio esse. q. Pompeius l m p e r i u m a m piiavlt, PompCI n c u k &S b o m s lir fartpublipud. Komanum imperium viooriis fundavit, dilatavit, pmpagavit; multa Rgna ad im erium adjunxit; fines imprii latissime protuet ; Pompeio duce multi populi sub im rium et ditionem Romana gentis venere. ~ r ~ m p l l ico. 5. Optabiie e r t i m p e r i u m i n multoa haberes O n ah# d c ~ ~ m m fdt b r mwaP d'k~mm-t~. Habere multas, PaEant imperanti ; quorum opera jum tuO, Pro tuo jure, pro p d a t % tu0 mbltmtu uti possis; multis dom1-s multis PreeSse ; Paratos a d voluntatMi, ad i m ~ e n u mad , nutum habere mult o s GeS1 m a x l m a i m ~ r i af'ui , r x d Irs pfwflandds dorgrs.summis rebus cum Potesute summa mihi commissa cmd h manB.4 t d i t a sunt imperia; mea cura ac vigilantia maximis sape in ~ b u imperii l a t s p e b t a Usus : 1. Im~erium alicui manlmpenum gerereeAb imperioremove=; impuium alicui abro are, adtmere. 2. M a n dat~m*i.iu?'* OrA.1.'"priUm o b r v a x t revwrn, exsequl, persequi ;impenoparere. IMPBRO, as, avi, a t u m , are, n. et a Comma>uicr. SYN. Leges alicui impono, prascribo. )( Pareo. PHRAS.Audio provincim t e Imperare,$'appreud.s que vous avrt. fe nl una firrmince. Audio, provinc m m o cum imperio obtinere; tuam eua summam ea in provincia potestatem; tuun eua summam h adminisirandis pmn a c i a rebus w t a t a t m : oreesse te orovih-
c i a eo jure, quod ainplissimum esse ~ t e s t ; praeesse te provincia: ea potestate, qua?potest esse maxima; regere te provinciam, sic ut summo utaris imperio. Cf. Rego, PotestPI, Dominuo. Usus :Cupiditatibus suis imperare. Imperare frumentum, stipendium. IMPERTERRITUS, a, um, Qui tsf sum r m i . SYN. Qui nulla re terretur. Cf. Audax. IMPERTIO, is, ivi, ttum, ire, a. F & p u r t dt, co,,tt,tunipurr, donnar. SYN. Impartio, impertior, do, tribuo. ADV. Gratuito. u s u s : Studium SUUITI, laborem suum hominum periculis sublevandis impertire ; alicui suum dolorem, multam salutem, laudem et misericordiam impertire. Cf. Do, Largior, Communfco, Particepa, Dono. I M P E R T I O R , iris, Itus aums ir;, d. Fuir p a r e r d. SYN. Irnperti0. IMPE CO, i q Itum. e r e , a S rjclrrsur,attuqucr. SYN.Invado. Cf. Impetus, Invado. I ~ p e, ge? ~ Q U~ ;~ jkvf obtznir. SYN. ~~~d facile impetrar1et obtineri potest. usvS: votum impetrabile. impetrabilia et tuta. IMPE ~ R A i0,'on T 1% Rcfjon d'obfnirUSUS: Impetrationes nostra nihil valent. IMPTRO, as, avi. a t u m , are, a. Obtzrcir. SVN.Exoro, exigo, aufero, induco, ut fiat aliquid; invenio, fero, voti campos 60, voti damnor. ADV. Libenter. USUS: Impetrare vitam, salutem alicui. Omnia in hac gratia ac potentia tua me impetraturum confido. - Nec fas esse arbitrar, uidquam me rogantem abs te non imWtran.%t Acqulro. IMPETS, as, m. ImjMfuosif, doc, aftapw. SYN.Impressio, vis, violentia, incursio, incursus, ferocia, conatus. EPITH. Acerrimus, c,cus, crudelis, furibundus, fortissimug, hostilis,immanis,inconsideratus,justus,magnus, ndturnus, par, perceler, reoni, q i u s , repentinus, sceleratus, similis, singularis, subtus, tantus,totus, tribunitius. PHRAS.I. I m p e t u m i n ejus foctunae fecere hostes, (8.1 mwmis ,jrt*rw j ~ u r s i ~ u dom&))cs. ~n forinvasenint; agro9 incursaven; opes tunas ejus vexarunt; infestis prope signis in eum inferebantur; incunio atque impetus a r e t o to,.,,m in eum esti in eum homtnes concitati irmere; eum impetu percilere; in ejus domum irrupen ;impressionem gravem dedere; in eum ivere;in ejus fortunas impetum dedere; in ejus fortunas magna violentia incurrere; w c o impetu grassati sunt. a. Impet u m i n hosm tscem, i& s'uucLrtnt s u r frs rnnrmis. Magnum in hostes im tum dedere; in hostem se concitavere; i l E i primo impetu sima hostium turbavere; adversus hoitiles cneos equestrem procellam eudere. Subito incursu fudere hostem. femciter citato
IMP
35 T
IMP
m m violet. Cf. Seeleratus, M a l u q Nequam, MOIW mall. USUS :Sunt sud: impiiJ assidua furia. J n consceleratos et impio' cena a Ltiis immonalibus parne sunt constituta. sonwnt vos a.fv~rsairschrrckrmnf d vorus gen. com. fmfimautl ncv. Multuln studii ad te O ~ ~ u g n a n d u m &. SYN. lncxOrabiliL USUS :D u ~ m se cm%ren evenere te ac tu. commda conahplncaGkm ahw CI buntur; >requentius in te incwrent, irnient, IMPLO* es,avf. *tume em, a. EmPiir; imprcseionem facient ; mucrones in te exaycm#fir. SYN. Compleo, exPle0, a u w . )( E X cuent ;luguluin ferro vitamque petent. Cf. Ahaurla U S u S : Dem~sthenesnon Wmper dorlor, ~ g g r e d i o r q. . impetua hoitls ut't impkt aures meas, I)t~asfk?ww s n l i ~ i f irngere, atrt ratRFdarq ou briscr, a&. #m to~~i(t~t" PWliirr.fk. P~ntiit~n, uod non /c C&K I~t, <I)w~,&. fmpetuj homjnis PW~S i m ~ f e m t imp~dentili.a . XUtnems aut comprinere, cohibere, propulsare; aut Omneb boni Pnnci rs, officia et muninconimpetum excipre, f e a , perfermP tardaE, d a t u s im iliquem fomaink sustinere ;ptitii~nes e,us eludere, vitare, effui n l ~ l c mcPP I e n ~ gem, declinan% USUS : Impetus quidam et commotio animi. ktulti multa faciunt temeriIXPLICATIO. f. EnfrcI<tccw~f, tate quadam, sine juditiv v21 modo; impetu , cIu'hatmm~nt.Usus: Nervorum implicntio in quodam mentir ct voluntatis. lmpetu ferri in tolo corpon. aliquem. lmpetum dare, facere in hostes. Iml M P L l c l T ~ DYIV ,,,anfccdrOYiIII,C~ petum pcrlem, reflecltere. lmpetum frangere, bdsCnr. S .'' Abfcondite. )f E X ~ l l c a t e . comprimere. fmpelum capere. Impetum effundere. IMPLICO, a#, avl, Btum. vci etfam: IM~EXUS, a, N o n @ ' ' , c r , r ~ s o v - *mplfc61, cltum, are, a.Ealnrzr, cltthrrass ~ SSY. . Irretio, illaquro. )( Explico. Auv. dn. Usvs : Barba impexa. Penitus. i'E3RAs. Multfs p e r i e u l i ~ implicaIMPX, B'utre t i a a n i h ifttpic. SVN. h r tus bnstur, j cnviio~d & dCn ln bare, nefarie, sc-lerate. multo.acl~yueasinduit,quorum ex nufb seexpiicare ~ ? s l t irnl>rudenreo~quo ; minime vel. IMPIETAS. atta, f. It~~fiiCfL SVN.Impia et, revo vitur; nihil expiit;ita res contraAas fmus. Usus : N,hil tam miseros facit, quam habet et inexplicabiles, tot controversiis imimpietas et fruus. plicatas, ut exitum non videat ; irretitus est I M P l G E R . la, um, @tin'cst)as multis priculis R Mibus. USUS : Homomul, $, u ,. P1ger. tia familtktatibuq officii~occupationibus ~~~i~~~ad biili. patientsm et impiimplicatus. Aliquem responds incertis, mogrurn se prabtre. Cf. Dlltgena ltrtiis, ~tli@onibus implicare. Keipublicz proI M P ~ G R E ,Aclivcttwnf. SYN. Alacriter, curatione implican et adstnngi. Mdeficio al. diligenter. quo, severitate judiciorum, morbo implicari. IMP~GRI AS, T Btls, f. Activifd. SVN. IMPIARATIO, e n l . f. Action Pitn#/oDiligentta m, i n v f ~ a t i a ~ zUsvs . : Si te itlius acerba imploratio e t vox miserabilis non inhibebat, ~~p~~~,tqp$gf,ppctum,ars,aPou~ne civium quidem fletu commoveberis? ser, j M o u f r a p p ~ rcnrrtrc. SVN. Jacio, iinpello, objicio, al lid^, obtru lo. PHR\S ImproIMPLORO, as, avl, a t u m , are, a I m vidi l n m u l b s W P U l 0 - i implngunt, [es phrcr, invoqusr. SYN. Invoco, exposco, flai~~tk&v@~rntf,tr~ vffmf nofm7 CoMrfl %+m- gito, v o , appeilo, obtestor, voce miserabiii C U W ~A C C Y ~ Jin . multis periculis offendunt; opem pet4 & atiquem eon'ugio, *d aiicujuS in multa pericul:~incurrunt, inferuntur. Quis 0 m con ugio. ADV. Etiam atque etian,. a t ex imprudentum horum gene= holninum, &S : Deum hominumque fidem, auxilium, qui nihil offendat, nusquam incunat ? Cf. La- jura civitatis implorare. Cf. Peto, P-ea, bor, a c t s Usus : Fustem aiicui, c u l p m in Auxjljum, aliquem impmgere. IMPLMIS, s. gen. com. Qrri n'a &&S IMPIS, a, u m , finpic. SYN. A pietate cncorc <Irp!t4tnrs. Usus : lmpiumes pulli. remotus, alienus; conscelaratus. )( Plus. Aav. I Mp L O V I U M , 11. n. ~ ~ sf uii $6 t frou~ ~ d ~ PHRAS. ~ ds t horno ~ ~ lmplus, . ~ > ~ ~ f waif &SS PinMnCt~r&S tnnisom rlc Rottk* f infpicr Impuws tst, nligionuln<,ue OS dtaimi ~ecnciI/ics f ~ c f m x # ; u ~ ~ i a ~ c SYN. s . omnium ac sacrorum hosts; in hoc hobIl n.r Lmus sine te00 in dibu.5. QUOdescender^ P r ~ i a plus punic., nihil imber possit. il san&, nullu~ deom metus, nullum jusIMPOLXTE, Sans Iidgamc. SVN. Inorjumndum, nufla religio; hoino est, qui unus nate, ineuite. omnium impurrissiine tetemmeque nligio-
sgmine inveai, infestis hastis pmvolanint; summa vi se in medios hostes intulere; omnibus repnte copiis pmvofarunt;conferzissimo agmine incumre, incunum fecere. 9 Adver~ r i t lu l sasplus t m p e t u m i n tc lacfent,
~~
,,,
, :
8 " :
.,.
f MP
____
3s8
--
IMP
IMPOL~TUS, a, u m , Inculte, p s i c r . SYN.Rudis. ADV. Admodum. Usus: Cenus hominum rude ac impolitum ;forma dicendi imwlita Cf. Rudle, Agmtls. 1% posltum, Ore, a. pluersur. SYN. Pono super aliquid. usus : i 1)iadrma alieui. viaori coronam imm;G--&LagL;er ;im imponere. 2. iniunmo. imdosar. ordonncr. Magnum onus lic;, mulths labores, ncgotia i6wnere, inp g e f e . Has mihi partes, hanc personam, anc necessitatemC~esarimposuit. 3 Mando. impon>. ordonner. Frumentum, pecuniam in remiges imponere. 4 Prascio, prpser, mcttrr d la tte. Villicum oecori, agro imponerc 5. infero, #ortcr. Vulnera aTlcui, plagam mortikram rei ublicie, injurias et contumelias imponere. Decipio, en imposrr, trompcr. Imponere alicui. @ IMPORTO, aq avi, a t u m , are, a. A #ortcr, canser, suscitcr. SYN. Infero, affero, pmbeo, exhibeo. )( Exporto. USUS: Ea res magnam nobis calamitatem, multa odia, suspiciones, pericula importavit. Cf. Affero. IMPORTUNE, M a l d ,6r@s, d contre lamps. SYN. Moleste, minus idoneo tempore. IMPORTNITAS, &ti+ f. Marrvaiz ~ ~ t r nuaut/. r ; SYN.Immanitas,violentia. EPITH. Incredibilis, molesta, tanta USUS : Quem propter audaciam et importunitatem animi nemo t&o vellet recipere. Animal ex omni scelerum importunitate concretum. IMPORTUNUS, a, u m , Funcslr, cruel, pCni'bfe. SYN. Immanis, infestus. )( Opport u n u r UsUs: Immanis et im ortuna natura Incommoda et importuna crades civitatis. Cf. Odiosus, Molestus. IMPOS. btls, omn. gen. Quin'est pus m d Ir8 I soi. Usus : Adolescens aniini impos, a n l m i p a r u m sanl. IMPOTENS, entis, omn. gen. Qui ne se pOssde+s, emportd, vioenf. SYN.Effrenatus, qui in sua potestate non est, .qui dolori ve iracundia aret,obsequitur, qui iracundia, etc. effertur. Gsus : 1. ViRoria feroces reddit et impotentes. Effrenatio iinpotentis animi. Iratus fecit, et impotenti animo. Lztitia im otenti efferri. 2. Invalidus, infirmu.. / u i ! e , im#wksant. Valeant h a c ad salutem impotentium.Cf. Ferffiia, Prasceps, Immoderatus. IMPOTENTER, Immo&rir~enl,wiolernrucnt. Usus : Impotenter se gerere. Impotentius 4. I M P a T E N T f A, m, f. Impuissancc; vioI m , iiiulence. SSY. Animi effrenatio. Usus: DiAorum atque fatlorum impotentia. Cf. Inaolentia. IMPRECOR. a r i q a t u s s u m , ari, d. Souhaifer (du mald qqn.). SYN.Precor. I n
iMPoNO, polllli,
9.
m a l a m fere partem acclpltur. Cf. Malediaum. IMPRESSIO, bnlq f. Choc, attaquc. SYN. Efficientia. effeflio. vis. violentia incursio. impetus. PITH. ~ x ~ l a n a t a USUS: . lmpres: sionem in hostes facere, date ; impressione acieln hostilem fundem, evertere, / o d w sur, /aire it77@~0~ sur, > ~ t ten r ~ droute les 6ataiIIons cnnrnris. Cf. Impetus. IMPRIMO,1s. preasi, pressum, ere, a Irttprimer, qrdvcr ( s u pr. e : au /Eg. ). SYN. Signo, inscribo; uasi informd in aiiimo; vel in animum alte lefigo. ADV.Similiter subtiiiter. sus : in omnium animis deorum notitiam imoressit natura. Aliquid alte in mente et animo imprimere. Ddecus reipublica, vestigia flagitiorum omnibus provinciis imprimere. Hzec eum viderem tot vestigiis impressa. IMPROBABILIS, e, gen com. Qn'on ne prut upprouver, insoutrnable. SYN.Non probabilis. Usus : Nos alia improbabilia, alia probabilia dicimus. IMPROBTY O, onis, f. Usa#firobation. )(Approbatio. USUS: H e c ad iinprobatioiiem testium pertinent. IMPROBE, fifchammmt, injnstement. SYN. Injuste, inique, perverse, nequiter. UsUs: Pruda improbe parta. IMPROBITAS, fitis, f. Mchancrt, malicc. SYN. Perversitas. EPITH. Glacris, aperta, insignis, mirifica, perspicua, robustior, similis, singularis, summa, varia. Cf. Malitla. I M P R ~ B O ,as. avt, a t u m , are, a. Dls. a##Youver, crilipuer. SYN. Vitupero, rejicio, damno. )( Approbo. Usus : Ego ista studia non improbo. Cf. Dissantio. I M P R ~ B U S , a, um, MJchant, ptruers. SYN.fmpius, sceleratus. )( Probus. P H R A ~ . r . E s t homo lmprobus, cet homrnc es1 idcknnf. Homo est perditis, profligatis, impuns, turpissimis inoribus ; scelere corruptus, et omni impuritatis genere contaminatissimus ; homo est ingenio malo pravo ue ; omnibus vitiis et dagitiis coopertus. c?. Malus, Neq u a m , Sceieratua USUS: Homo post natos liomines improbissimus. Cf. Implus, Gersre se mala, Conscientia mala. 1MPROVIDE. InconsidirLment. SYN. Incaute. Usus : Non pro veteri prudentia se et reinpubl. improvide in praxeps dederat. I M P R ~ V I D U S a, , um, Incoruid/r.S~N. Incautus. )( Providus, pendens. USUs : Improvidus et credulus senex. E t a s improvida. Cf. Imprudena. IMPROV~SQ, A Pim#rovistr. SYN. Ex improviso, ex inopinato, de improviso, derepente, subito, repente, repentino, insperato. PHKAS.Improviso hoc m l h i accidit, cela m'esr arrivid Pimprovistr. Przter opinionem,
IMP
359
IMP
inspwanti mihi accidit ; fuit ha?c vir sane homo est ;liomo est pudo& e x p r s ac modesinexspe&ta, inopinata ; inscio, ignaro, nec tia ; , qui verecundtr repagula r e h e r i t opinanti oblata Imprudenti, ex inspcrato id omnla; qui omnem a se verecundiam removit, mihi evenit. longissimeque projccit ;qui pudorem omnem IMPROVISUS, a, um, rmjrh,,.syN. abstersit; qui pudorem omnem dedidicit, proscnpsit; P U ~vencundia septa finesque Inopinatus, novus, npentinus, nec O inatuq transilivit 2.ImPudenses l n Petend% v a J fortuitus, subit0 et improviso natus. )fpmtde*^^ impxuime. Quz, malum 1 &U sus. Usus : Malum improvisum graviur tuaest in petendo confidentia? quam inveirFortuna efficit multa improvisa nobis. cundum animi ingenium? Nihil te pudet, non IMPRDENS, entfs, Qui i ~ o r e ; imverens, non erubescis, res tantas toties a me p d m t , ?n~Ofln'dh'. SYN. Inscien~,inscius, peten? Petitiones t w omni m b r e cawnt; rgnams, ermre lapsus, lapsus per imprudenoris impudentis es, atque aveni a pudon tiam. )( Sdens. ADV. Bene, insigniter, navianimi in pelen& ; tanta cum vtas, pudom ter. P H R N ~ i m l u m te f m p r u d e n t e m nullo suunderia Usus : Qui vmcundio cognovi.je seis bien imp"dmft &es isfines semel ttansierit, eum naviter oportet csre consiclcd. Nimium te inconsrderatum, experjmpudentcm tem consilii, rationis ; inopem consilii, nrtioI M P U D E N T E R * Irn@&m~*t. SyN. nis ; a ratione avenum ; pmipitis consiiji ; Confidenter* audaAer. nimis in agendo p-ipitem cognovi ; scro, guam facile a ratione discedas, decedas, IMPUDENTIA, a f. E m I c r U , i m f i educan ; quam multa temere, impnidenter, drnce. SYN.~onfidentia,bs impudcns, dunrm, inconsulte, sine ratione, sine constlio agas ; ferreum. )( Verecundia. EPITH. Admirabilir, scio, tibi deesse rationem ac consilium ;conimpudiia, incredibilis insignia non minor, silium ac prudentiam dudum in te desidero ; mira, prspicua, siniihs, singuians, summa, scio, quam longe absis a prudentia maturitanta, tam vana Usus : Os hominis insigtate ; quoties pcr imprudentiam incurras nemque impudentiam agnoscite. Audacia frraliquo ac offendas ;quanta judicii inopia labotus et impudentia in omnem licentiam e&res ;quam infirma tibi sit a prudentta a t a s ; ditur. C t l m p u d e n k y m parum videas, dispic~asac intelligai. IMPODICITIA, a .f. ImpIdicitd. UsuS : f. Temere, usus : ld imprudenti mihi ac In~pudicitiz se dedere. Cf. Luxurla. invito ercidit. lmpmdens feci, quod maxime nolebam. 2. Xgnarus, ifloranf. Imprudentes IMP~D~CUS a, , um.,ZmpUdiprte. SYN. legis vitutum immolarunt nautie. Lascivus, Iibidonosus, luxunosus.)( Pudlcus, PHRAS. H o m o fmpudicua, d&uch. Homo I M p ~ ~ E ~par l ~iporICe, R, impefulans ac protentus, qui e0 s e m v r t r a h i t ~ t pmlfP"r#,cnL SYN. Per imprudentiam, per quo libido rapit ;plcnus stupri, sccleris, flagiignorantiam, inscienter. )( Sclentar, Prutii, quem non modo nequitia: nomen obleCtet. denter. Cf. Temere. Q u a nota domestica turpitudinis non inusta IMPRDENT~A, m, f. I ~ I U I SYN. M ~ vtta K~ . Quod privatarum n m m dedecus non est? lnscitia, inscientia )( Sofentla, prudentfa. h a n t infamia? Q u a libido ocufis, quod hciUsus : 1. Id non imprudentia?, sed pefidiac nus a manibus, quod Ragitium a tato co assignandum. 2. Error, e m u r , imPn,deme. a b t i t ? Homo omnis turpitudinis e x e m x m ) lmprudentia in purgationem confertur, cujus probrum juventutis, seneflutis ludibrium. partes sunt inscitia, casus, necessitas. Emissi Homo perdita nequitig libidine, intempcrentdi imprudentia. Cf. Error,Temere, A b e r r h tia ;y m ncc pudor ab infamia, nec gmui! macu a a turpitudine avocare pouit ; qui IMPUBES, f s , e t erls, m. @ti n'a udoris ac hOnestatis rep@larfln o t t e i ~Pdp t de jubert. SYN.Adoleiicentue y t . $f. L u x u ~ ~L . l b i d l n a w . rus I M P ~ D E N S ,entis, gen com. E P n t J , mpudica'loqui. Mulier impudica iw#ucirnt. SYN Inverecundus )( Pudens, lMPUUNKT'O* Oni% f-Att*ue**smL PHRAS. I . H o m o est plana f m p u d e n g cet SYN. Oppugnatio. kot~tnresf sans #&eur. Homo est, qui audakter, impudenter dicat faciatque omnia; [ IMPUGNO. as, avl, a t u m , are, 8 Aadudum os perrricuit; pudorem dimisit; h m o qutr. SYN.Oppugno. C t Oppugno. est przemortui jam pudons; perfrifla frontis; XMPULSIO, onis, f. Inlfilsion, soffin'taingenio inverecundo, incredibili impoaunitate tion. SYN.Impulsus, commotio. EPITH. Vee t audacia insigniter impudens ;qui verecunhemens. Usus : Iinpulsio est, q u a sine cogidi;e fines omnes transilie,+t ;os hominis insigtatione per quamdam affdlionemanimi faiiemque impudentiam quis ignontl On aliquid hortatur, ut amor, iracundia. durissimo ac plane ferreo; horno est, qut verecundiam dudum ab ecent ;pudorem exueIMPULSOR, orla, m. Ins(iRakrr, cmrit; frontem perfricuerit; exhausti pudorir seifkr. SYN. Suasor, au6or. )( Dehortator.
,.
IMP
360
- --
INAI
SYN.Infimus.)(Summus, USUS: A summo, a medio, ab imo. Ab imis unguibus ad summum verticem. IN, p m p o r Dam, usus : 1. A K ~ ~ ;in annos multas in diem rolis defdtionea pdicuntur. 2. I n dies, dCjouren jour. In srngulos dies vitium crescit. magis invalescit. 3. I n d l e m iIn dies r opinio ~ vivere bnrhri solent, au jonr fe.jour. q l n poitarum. I n perpetuum, fm:ntr, d w fa milr,plus t a d . Aliquem a se in perpetuum alienare. 5. Dlstrlbutloni mrvlt. (wun srm islributi/). Pretium in capta stiituere; singulas in militem tunicas iinpsare. 6. Ad pretium re1 atatuendum. @r,p4uy, (puyr i d Q w r h j r i x ) , Quaternog denarios in singulas amphoras exeg,t 7.1, modum, comm, fa mdh.# & . Ornatus pewnnuin in modum; servi~emin modum ;miuerandum in modum ; mirandum, minbilem in modum. 8. i u hano r n t e n z $ $ 0 g b ~ ~ ~ de~ tiam, fa / i 3 on. ~ In camdem sententiain Usuu : Errerem suuin deponentibus veniam cum multadixissent. 9. I n apeclem. m a@a impunitatem dandam existirno. ,uvenilis m m . In speciein validus exercitus, re veta impun.taqet licentiRdicendi.Im unitatisspe, infirmus et ino s. 10. I n m a n i b u s essq au.rm i m a est illecebn p c c a n b . Garriendi ,,ld~m,~ppn fiaoru . in manibui In tanta est impunitas. m a n l b u s habeia, avoir dam ses tnuim, IMPNITUS. a , u m , I~ttpuni. SYN. #oss(lcr. Omisi ea, q u a in m:tnibushabebam. ~nultua)(Punitus,mul-21tus. PHRAS.NO12. I n orbem, en cede, tour d tour. Senp: osrltw #tepeImpunltl manenf sou7mf les h o m in orbemopen attributa, pro per vices. pup16Ics n* sonf pur pwris. Su'pplicium de , 1 Contra, conf~e. In aliqusn peccare. i q Seaocentibus sape nullum suinitur; sgpe non c u n d u m , sous. In hanc formulam omnia a i d v e r t i t u r in homines nocentes; siepe udicia conclusa sunt 15. Supra, sur. l n homtnes impmbi judbio libcrantur judicum kumeros ~ m extulit. m 1 6 Anta, sous, aenfe~tiis;qqnaeximuntur;penasvitant,eva- clcvant. ader falta in aculis hominum. biiit m,udicio; merita pcena non coercentur; armi. In magnis viris non est hanon dant ; panas non luunt ;p n a s z $ ! ? l p r o , *v, n (m & . Pecunia non pendunt; debitas pcenas non persolvunt; decretn in rem fmmentanam. i p Par, d a s , debitu supplicio non multbntur ;debita pcenri d fmvrrs. Sanguis a cordt in totum Corpus non .aiciuiitur; su~plicio vindicantur; p n a n i eunditur. z a Erga. pour. Amor in patriam, eiugtunt; debita tmprobitati pcena non plecreligio in LIEUM. 21. In, a n t e diem XV tuntur; p r n a s f d t i s moribusque dignas noii Calendas ve Calendanim distuli,llai bis fehnt, non sustineiit, non patiuiitur, non senI'u~~(II+z au 1 9 jovr a v m t les C.Za;~ruies. tiunt CL Impune, Impunltas. USUS: PosINACCsSus, a, um, /nacerrak SyN. r u m u i e hanc injurialn inultam permittere? parte clausus, ob,tmfi.S praelusus; Num hEc tanta i m ~ u n i t adiscedet? qui adlri non potest, qui aditus ha& dificiles. Nuin im,mnitam fercmus tan.ain audaciam? UBus : Aditus inaccessi. Cf. Anguiltus. IMPOH& Dum imb~re Aon~ INRDIFICO. as, avi. a t u m , are. a. 2 . Sfx. Spurcc, fmde, obscane, tur~iter. &/ir sur, com/y~irc u s u s : In domo UsUs : impura flagitiose, intemperanter mulest indificatum sacellum. ta fuere. INRQUABILIS, a. gen com. Itdgal. IM?URITAS, ritis, f. /#U#UJ&'. SYN. usus: lnaquabilis Flagitia, turpitudines. Usus : Cum omnes I N s Q A L I % e , gen. com. InCgdl Usus: impuriti)tes tua in domo susciperes. Cf. LuAnnus inqualis. xucia. INXQUALITER. Idgafenient. U s u ~ : IMPORUS a, u m , ~tnpur. SYN. Canta. 1n"9ua1iter eminentes ruPs scandere. minatus. lutulentus, spurcus, improbus, scele-U&)( P u r u a USS : O nniuin non modo INRQUO, as, are, a &aliscr. SYN. bi dum, xd quadruprdum impurissimus. Complana ~ P L t i r u r j a .~ m p u d i c u s . INRSTIMBILIS, e, gen. com. I ~ s t i IMUS, a, um, b p l u s das, &jfuspro/ond. mabfc. )( ~ t l m a b i l f s Cf. . Pretlum.
I M P U L S O Q 01. h Comeil. SSTN. Impulsio, inductuc EP~TR. Alienus, externiiq primur, similis, rummaa Usus : l. Non alieno impulsu, 4sus sponte mover. 2 . Impetus. moywmeirl. Sonus impulsu et motu efficitur. IMPON& ImPU/mnt. SYN.Sine p n a ~4 periculo, tuty ~ u i l l PHRAS. c HW f a a u m Impune non hreq ~ 0 ~ ~ j s ~ & timpu~u'CI,,w c c t m h g r n r demrurera pu Dt~pnni, Impune tibi non abibit; non emittpm inultam impunitamque hanc injurmm; non tibi impune dilabetur atrox h a c inVuria; nondum asecutus es sceleris hujus ippunitatem. Cf. impunitas, I m p u n i t u a IMpNITAS* a f. rtn#uni/t. syNLicentia, venia EPITH.Diuturna, juvenilis, ~ ~ f i t sumW e ~ ~ 4 PHRAS. ImPunlw t e m oaniecutus eat. if 1K /u/ puni. it elapsus est; impune fecit; pcuiam
wi
INA
36r
--
INC
INAMBOLATIO, bnla, f. Aclion de se SYN.Ambulatio. ~ N h M B b L O ,ar, are, n. S e f i r o M r . S m . Ueambulo. Cf. Ambulo. I N A N ~ M A T u S ,a, um, InasimC. SYN. b n i m , s , expers viYNANIMUS, a ; um, i't'iu.4 d. SVN. lnanimatus. U s o s : Inanimum est omne, quod pulsu agitatur exteriorc. INANIS, e, gen. com a2 %&#Y. SSY. Vacuus. supervacuus, levi,, consus, vanus, sine causa. ) ( P i e n u a PHRAS. Inanid mA.ria, uous p o u r s u ~ u d(&S ~ plitis, Leviotibu3 rebur tuum studium dicas; amas, culis, stqueris ea, qudc non coiisistunt; q u o nihil habent firmitatis, nihil gravitatis, nihil pundens ; levia, nullius pondcns, lnfirmd,minimeso ida sunrCf. k v l s . V a n u a U s o s : lnanissimarum cup.ditatum nullus modus. Consilium pnidentia inanissimuin inanis elocutio et ~u,rili% INANITAS, Als. f. Fufiiitd. SYN.Vanitas, inane. EPITH. Sumina. USUS: In s u m m inmitdte versamur. Cf. L e v l b a INANITER. En uain, sans raison. SYN. Falso, frustra, sine c a u s i Uso8 : lnaniter acpe animus exsultat INAPYARATXO, bnls, &fant l< w a t i o n , dbrig~MCc. ~ Y N .Nullus appantus. INAUDIBILIS, e , gen. com. w o n nc r&dtr<fru. SYN. Qui non e ~audiendus, t qui aud,ri non meretur. UYUS: Fidem iniirmnre rciicui inaudibili. INAUDIO, ]a, ivl, Itum, *re, a. E n h a db. dirr, al)r<*(r* l u d i o , emudio, de rebu* fare o,cuitia. U s v s : Erupit taodem vox 8 1 4 de qua ego aliyuid inaudierain. Cf. Auulo. INAJDITUS,a, um, I ~ ~ SW. ~ c Inu. utatu,. ADY. Omninu, ante hoc tempus. U s o s : Nihil dicam inauJitum, novum, i n ~ u le= K~~ in omni 1nsmufia lllauJita ci. NOvun, Harus. ~ ~ ~ ~ , . atum, ~ are, ~ , ~onswrsr, isuugrtrzr. SYN. Iniuur,consefro, ddico. Usus : .rempluin inaulunh Ct, dlco. I N k u R I % 1% e*3-02tlu3: INAURES# l u m , f. pL Pm&znts, b..uc+ts~'omi~&s. SSY. Ornam~ntum aunum, quo muliens utuiitur. INAURO, ag avl, atuln, are. a Dorzr. C m . Auro tego, illino, obd~co; aurum re inducu. ADV. Extrinszcus. U s o s : Palla inaup t a induttus. Malo consuli a Caesare quam inauriln. ~ N A u s P ~ c A T O , Sutu avoir fi* 1 6 's SYN Vitio, auspicio non capto, ='~nib& lNChLESC0, 1% clI1t1, em, n. h m i r c w s'cAaufr. U s o s : Vino incalcscere.
+IIVM,#macMde.
UsUS : Non incallide tergiversan.
INCALLIDE, Saasadrrsse. SYN.Incaute.
yr
m-. INCENDO, I q sl, rum. eco, a I ~ e r & .
INCALLIDUS. a, ;m, Simblc, f r a c , ouvctf. SW. Simplex, incautus, antiquu crcdulus. USUS : Servus non incallidus, h g i ct integer. Cf. Slmplex, Apertua INCANDESCO. la, dl, descare, n. S'dcrkurJ&r. U s o s : Estu, ira, furon iiicandescert. INCKNESCO, is, II, sacerq n. Dcvcnir &tu. biuuchi1: SYN.Canus fio. INCANT3, as, avl, a t u m , are, n. Enc h & r . SYN. Carmine magico venelicium dero. Ammum m,igicis illecebris pellicio, fascino; magicis sacru utor; nefana mysteria nuncupo. INCASSUM, E n u&. Incassum tela jahntur. Cf. Frustra. INCAUTE,S t n s pdcanIion, im#rudrmmcnf. SYN. Incallide, linprudenter. temere. Cf. Temere. INCAUTUS, a. utn, I~n#ryricnL SYN. Improvidus. Cf. I m p r u d s n q Slrnplex. I N C ~ D 1% ~ ,~-1, c w u m , n., no* m-~f( a ,~&hr.SYN.1nCdior, ambulo. ADV.Sensim. PHRAS.Modesto lncedendum eit, il fuuf m u t r b r 111mt8stemenf. Non utamur out tarditatibus in g r e s u mollionbus, ne pompmm ierculis sim.les videamur, nec in featinitionibus nimias s u d piamus cdcritater Pleno modestu<luegrah ingrediamur; aiacriter, sed modeate x inferab OPrtet, ui decorum ~a~ Ums: Quam teter inc$ebat! incessi repente omni: bus I&itiis. INCENDIUM. H, n. I m d U . SYN.~ r t dor, f l m n u . EPITH.Acerrimum, coinmune, domepticum; fortissimum, iinpium, malum, P=n% ttntum, univerjum. PHUAS.O r t u m Wt lngons IncendJum. il u * p a d inrcdic. IncenJium deflagrationem toti urbi minatur; exuruntur tetb, templa incendio fumant; latius usque fundhur incendium; pro adesh tata hauriatur, Geatur. Non fortuito, sed oblato incendio te& conflagrani; urbs tota conjectis i~nibus inflaminata arder; concepto igne urtn tota continmti incendio collucet. Urbs tata ignibus .ac minis cf. hrdeo, Combum, Flamma. usUs: I~~~~~~~~ facere,excitarc,allumc*. lncendioconfla~rarc, e r . Incendiumruinis wtinguire, d/czrufrc. Ab incendio enperc, liberare, suuvzr rlrr
seSd
SYN. Inflammo, incendium facio; ignem u r l faces infero, admoveo, subjicio; concremo, un>, exuro; ignem in)icio conjicio. Cf. Accendo,Comburo.A~v.jehementiun USUS: 1. Naves incendi jussit ~:TRANsL Hortor,
INC
-
362
INC
incito, excito, crhorkr, animrr. Aliorum in instituisti, principia vix appareant, vix o p u ~ se di; cupiditatem, desideria alicujus inrem tu uidem habes vix operis initium fecisti ; cenden. Gloriz studio incendi. Cf. Excito, institutam, informatam, sed pe~ecb.mPrpoImpeiio. litamque non habes. Operis ut quidem fundamenta jecisti, fastigium adhuc nullum habeINCENSIO. o n i q f. Iwcndic, cmbrarrmus. C. Incipio. USUS: Si idem extrema m t . SYN. Incendium Usus : lncensione persequitur,qui inchoavit, jain perf& omnia urbem, internecione cives, vastitate Italiam videbimus. lnchoan, et informan oratorem liberavi perfeCtum. Natura hominem inchoat, sapienINCENS~S, a ! um, ~ ~ p a n iusus ~ i .: tia perficit Mulier incensa odio. Im rator incensus ad 1. INCIDO, is, ~Ydl, eco, n. Tomdrrdans rempublicam pene geren&&. Cf. F e r v i d u a ; U""Y#UY h a r d . SYN.Accido, conINCERT "S, a, um, ~ ~ ~ ~SYN. , ~ j ,m .' tingo, evenio, incurro. PHRAS. l. Incldlt i n obscunir, fdlax, dubius, in dubia opinione hostil C J tombl ~ au m j l i a rlcs c ~ ) I c ~In S. in casu positus, non constans. PHKAS. 1.1n: hostem im rudens pmcipitavit; in manus corta res sat, l a c h cst inccrfainc. Res est hostium degtus est ; in hostn incurrit :mein incerto in incefio r e l i a ; in casu dios in hostes delapsus est. 2. Incldlt m i h l res est; res etiamnum fluAuat ; quid nox ea COBltatiQ, if m'c~tvenu d I't~#nil.Subiit diesque ferat, ineertun, est; ejus ratio animuni ea cogitatio; occurit animo; incidit in m<plicata, explomta, expedita nondum est. mentem illud; succurrit mihi; in mentemvenit. 2 . Q U I ~d e m e f u t u r u m git, incertum USUS: 1. Si casus inciderit, nec mori recusasuspensas jc ~h puim~awivCraa b0. Tales casus SZpe fortissimis viris inridunt. rationes ;suspensoanimo sum; habco Incidit =tas mes in illa tempora. Nihil mali lnetu,ucspe~atione suspensus hzreo;flu&uat incidit civitati. Quocumque mens et oculi incinnimus pendet, ja&tur; ancipiti cura distraderint. 2. Incurro, fnr~rbcrmolu.de. dct~mir lior. c/, bit^, ~ ~ b 3. i ~~~d ~ vita, ~ . C/C. 1" morbum,in febriculam, in insaniam, genus a m p i e m r , lncertus s u m , p p o r f m q u c r & v k jc dais ruivrc. ~ ~ 1 1 ,f~rorrm,pccatum incidere. In manus h o r fium, in scopulos vita incidere. 3. Venio, tomfo*ung a zret aninlus per omnia vil= bcl; venir. In 9 s aiienum, in amomm. congenera enans ; am dudum inquiro, si qua ad tentionem, in n~entionem alicuius rei, in serl,onum via nu,&uankm ferati monem incidere, ac velut improviso venire. %nientia, pm in partem s u r p u vi& H ~ m i n iSane p r ~ t e ro~inionemincidi. Cf. rationes inc inatum sint; consiliis distrahor *Widit. magis, quam ieror. Usus : lncerti animi ho2 . INCiDO 1.9, cidl, crum, ere, a Entm'lminum, et exitus prceliorum. E t a s puerilis N, cou#cr. SYN.Cado, reseco, praecido, ammaxime lubrica et incerta Suspensus et inputo, securim injicio. ADV. Equaliter, concerius obscura spe pendeo; omnia indubium sulto, crudelissime, de improviso, de integro, incertumque revoco. C t D u b l u s , Dublto, divinitus, fcedissime,fo~uito,impmviso, plan% Inconatanr retro. Usus : Alicui nervos, pennas incidere. INCESSO, b , cessi, em, a Attngucr, Deliberationem omnem ac spem incidert. msoiIIir. SYN.Invado, adorior. Usus :Jaculis Cf.AbrumPo. hostes incessem. Incessit omnes admiratio, cura, cupido, religio. Cf. Invado. Impetus. INCIPIO, !S, Mpl, o p t u m , em. a. et n. C""fp'cncc': SYN. C ~ P Iinstltuo, , inmedior, I N c E s S ~ S , s, m. Uitnarckc. SYN. Ininitium facio, ~ U C O ,sumo, do, affern, i n t d u . gressus, gressus. EPITH, E uestris, gravis, CO; ~ f i n c i ~ i udo, m capio, duco, haben; priacutus, rarus, nec ita longus.%sUs : Fingere mordlumt exordium capio; exordior, ordior,insibi vultum et incessum. Muliebris ornatus et choo, informo; fundamenta jacio, mdimentum incessus. POn0>tirOcinium Pone. PHRAS.1. N u n c deINCESTE, SYN. de, nefarie, turpiter. aliquem liberare.
republica capientur;bcllum grande propediem exsurget a rcpubiica commovendum 4 Inc e p t u m bellum brevl mpletur. la p m commcnric I'apaiscra birntt. Vim nascentis, orientis, exsurgentis beii nostri facile condlio discutient, et compriment. Quamquamquanoluimus janua, ingressi sumua in bellum, facile tamenexitum reperiemus. C t Bellum. USUS: Bellum gerere nostri duce8 incipiunt. C t inchoo. x#CfS3% et INCISIM. ParimiSrs. SYN. Capsim. Usus : Incise membratimque dicere. 1~~1~ onlil.tIncisc, x0, mmrbrr Arphrarc. Usus : De membris et incisis, vc/ incisionibun INCXSUM, 1, n. I m k . SYN. Incisia INCXTA, a,et INCXTR~, a r u m f. pl. ExIrrlrnitL SYN.Paupertaq indigentia USUS: Ad incitas redactuq rddnif au rlhspoir, d la dcrnilrc cxtr~nit. C t P a u p e r t a a I N C ~ T ~ ~ M E N T Ui, M n. , A i uitfon, siirnulant. SYN.~nvitamentum,ilfecel),,. EPITH. Summum. Usus: Hoc hominibu3 maximorum laborum et periculomm incitamentum est. Cf. Excito, Anlmus. INCITATE, P&@Pifament, SYN.Xncitatius fem. INCXTTIO, tinis. t Mouvcn~rtrt rapinc, vChhence. EPITH. Acris, vehemens, divina Usus : A u i et vehementi incitatione inflammate animuin. Incitatio languentis, moderatio effrcnati popuii. INCXTATUS, a, um, Po~JJ, lanrd, mis cn monvcmcnl, rapirlc. ADV. Plane, vehementius.,Usus : Totius mundi incitatissima converS10. INCITO, aq avl. atum. are, a Mcttrces nrauvcrncnt. lmpello, exacuo, excito, suscito, incendo, imto, stimulos admoveo, cohortor. ADV. Effrenate, tem-re. PHRAS Ad prceolar u m facinus incitare. pous~cr d uncachon iclaf<~~fc. Ad audendum animos addere, augere; alacrtatem addeqafferre; animos dare, crigere, excitare, afferre; spei ac fiducia implere; incitamento esse; desiderium rari decoris admovere.Ct Excito, Impello, Nortar, Anlmo. USUS : incitare aliqucm spe laudis a d aiiquid agendum. Mentem alicu ub incitare. lncitata odia, ira; studium ad investigandum incitatum. lncitat se vis aqua. Naves se i~itant. XNCLIMO, as, avi, a t u m , are, a. et n. C h . SYN.Voco, altion voce clamo. USUs : Expeditus, facito, ut siqut, cum inclamavero, advoles. Cf. Voco. INCLEMENS. entia, omn. gen. Dur, rip u m x . SYN.Asper. Cf. D u r u a INCLEMENTER,firrment. USUS : 1nclementer in aliquem dicere.
INCLEMENTIA. a . t ~hrr~t.4, dgw~~. SYN.Duritas. Cf. Inhumanitas. INCLXN ATXO, bnis, t Action drpcuclicr, inrlinaison; iinlimti~n,$cnhant,f m ~ n s i o n . SYN. Converojo, status, mutatio, conatus, flexio, inflexio. EPITH. Divina, magna, r e p n tina, tanta, maxima, parva. USUS : Minimis momentis maxima inclinationes temporum bunt. Inclinatio quaedan~ ad ineliorem spem visa est fieri. Incl~nationevoluntatis pmpendere in aliquem. Conversio status, indinatio reipublicap. INCLINO, as, avi, a t u m , are, a et n. F a k pcwkr, JS pcnrhcr. SYN.Vergo, propendeo. )( Sto, e r d t u s s u m . PHRAS. Inclinat ad fsnltatsm. il cst j)ortt d la Barr e ~ Ad ~ . Ienitatem se dat; procliviot est ad lenitatem; ad lenitatem sua sponte propendet ; summa propensione in leniora fertur ; inclinatissimo est ad lenitatem animo. 2. Inc i n a t e x n a t u r a ad a v a d t i a m , ii rsk Mtr,r~#~ncnt marc. Natirra propensus est ad exsccrabile vitium avaritiz ; ad-avaritiam natura orooendet : ad avaritiam natura illu~n sua ducit; nitura hortante, naturali quodam .tu. dio ad avaritiam fertur, rapitur; naturali qua. dam induRione animi avaritiam xquitur; suopte ingenio, impetu quodam natum, naturali quadam voluntatis rnclinatione ad avartiam incitatur. USUS: 1. Sententia senatus inclinat ad pacem. In vitium,in fugam inclinare. 2. Deficio, manqucr,Jairc rii!nul, frc d son dJcEin. Eloquentia, opes, forma reipubliue inclinat. Inclinat acies, animi militum. 3. Fiecto,@nckr pour ou vrrs. Inclinat se ad Stoico~. Inclinare omnia ad suum commodum. XNCLXTUS. a, um, I l l u ~ h rSYN. . Chrus, nobiliq insignin Cf. Clarus, Nobilis. XNCLE~O, 14 si. s u m , e n , a. Etlfrnncr. SYN. Claudu,comprehendo.)( Excludo. ADV. Apte, intus, argute, divinitus, diutius. PHRAS. Certis flnibus oiatlonem includam, j c rcnfcrmcrm* 7mn dtjCMr~dans &J tnarpu&s. Certis finibus circumscribam ;cancellos! quibus me ipsum circumscripsi, non cgrediar. Certos mihi fina terminosque con. stituam, extra uos egredi non possim, si maxi~ne velim. Termlno. USUS : Imaginemaiicujus in clypeo aurm includere. Oratronem in epistotam inclusi. Dolor mihi e t admiratio vocem inclusit. Cf. Carcer, Claudo. XNCLSIO, bnls, f. &'~nprison#ment. Usus : Inc'usione contentus non eras, intcrficere voiueras. XNCCEPT~O,rcctius: INCEPTXO. onfn, t Actior h contmcncrr, rnfrcpni~.SYN.Ini. tium, principium. INCOGNITOS, a, u m , Inronnu. SYM. Ignotus. )( Notus. Usus : Condemnare aliquem causa incognita Cf. Ignotiw.
&.
JNC
i%-ous~&r.
- ---
- --
364
.
INC
I N C 6 J l T ANS, tls, omn. gen. Irr-$@chi, INCDMM6D3, as, avl, a t u m , are, n. Usos : Incogitantem, imprudenCaus,r du d c s a ~ r i m n t , nuire, iwornttio<ftr: SYN. Oficio, incommodum affera PHRAS. tem oppmrit. Ineommodare tlbl nolo, je u vtux #as 1NC6C1TANTrA* f. fmCllrcXiOn. vous cuusrr d w d~sctgrtn~~nf. Nolo incominoImprudentiz Cf. Imprudentla. do tibi esse; incommodo te alcere; incomINCOLA, m, m. H u ~ i f u n f .SVN. H4bitamodum tibi a&rre, paren, przbere; nolo tor. USOS : Socrates totiui mundi civis et tiui mole3tiam exhibere; nolo coinmodis tuis incola otlicere, commoda tu3 O pugnare, labefatare; nolo tibi ncgotium &essere; no10 tibi I N C ~ 1% , cultum, n. et gravis, molestus esse; nolo tibi importune ~ d i t ~SVN. ,.. incola u s o s : ~~i ennim civitatum fines incolunt. cf, ~ ~ b iobstrepere; ~ ~ ,nolo tibi per me incommodi quidquam accidat. Cf. Noceo, Moleslla, MolesDomui. tus. USUS : Qui alteri nihil scientes incoind ~ " ~modant, 4 nihii ipsis jure incommodi accidere I N C b L a M I S * 91 gen. com. W a f . SYN. S ~ l v u iinteger.A~V. , Aliquamdiu. potest. YtzR~s.Inrnlumes tibi s u n t a J h u c res 1~c0MM6DuM* D*sn~C~ncnt, t u a , VOS a drds JOWe ~ u o y ~ bofl /;&t. Salva ,tta.hnr. SVN.Uamwnt omniq nihildum perdidini ; doln,#~p,it~convdnient~ num, detrimentuln. )i Commodum. EPITH. stirtus ,dem est, qui rerum Alienum, cominune, doinesticum, insperatum, Eudem loco u . m"v~num~ parvum, pracipuurn. p H R ~ s . Id nihil detraQum est fortunis tuis; nullam 6 ' ' c'ncedam* mO1o 'lne Lncommom aut fortuni~ t u a jacturain fecere; nuiiuin do AL f ' ~ ~ o r ~ ~ e r @ i f ~ i f dcefte ~ ~ ~ tdo^, ~~t damIlum tulem, detrimentum cepere, jour?'~ ~IIC VOIIS ~ I C rss~ttits utfct~n inconv.ccepewpassa sunt. adversi res ""f. Facile id patiar, modo ne tibi incuinsubicrunt; nihil tibi eripuit, abstulit, modes ; inodo ne contra tuuin c o ~ m o d u i n sit ; detraxit, fortuna ;incolumitate,n "btimodo ne nin~dis advrrsetur ;mudo ne nei;t m, rationes, fortunae tu;e ; nihil cominodis tuis officiat. Dabo id pcrlibnter, contra, quam rebus quod sine incominodotuo facere possis ;quod est. ~ ~ mrum l tudruin l fa&a ~ est imminutio ; coml"od2, quoJ sine molestia tus fiat. thque et ab olnlli M 'lLa patLor lnsOmm~da*je suis uccr>blC commodo sincera integraque sunt conscrvata. dennuis.Multa me incommoda circumveniunt; Ct Sanur : Doinuin si,am undique oppugnantur, MJefacbntur cominco,umem a calamitate se,.,.are non potuit. moda mea; incommocla non uca ca 10, Civer lntegros et incolumes servavi. accipto; m.iltis incominodis et %cultati<us angor, premor; quotidie novis incommodis INCOLOMITAS, atls, f. Cottsm/alion, afficior; uotidie iiova mihi incommoda dan8alut,drdf. SVN.Salus. EPITH. Explorata. PHRAS. Q u a m d l u relpublica auaconstatur, inveldntur, imporiantur; alia ex aliis b a t lnoolumltaa, f u ~ que f fa r't~biprcc s e accedunt incotnmoda; nova quotidie incommoda mihi nascuntur., Cf. D a m n u m , Moronsmla duns t6n bon Clrif, Dum reipublick salus erat integra; salvis rebus ; rebus nondam lsstla. Usos : 1 . Incommodum invehere. ferre, d a n ; af iere incoininolis, porlrr perdjtis; ante reipublice inclnationem ; stanju.licc d qqn. 2. lncommodum capere, ac ipete, vigente, incolumi republica; cum respublire, rouvzr tiont~t +qc, unickc. 3. Incomca suum jus obtineret, cc m suo jure uteretur, modYmpropulsare,rejice~refutare,rrpaKsr. tuln saivus eswt reipublick status; ante 4 Incommoduin levare, diminuere, incommocasum reipublica; antequain respublica condis mederi, <li~mhirer. 5. Incoinmodum sarcire, cideret, occideret, periret. C t Salus, Status rdfirer. 6. Incommodum devitarc, Lvitzr. boous. Usos : incolumitas est salutis tuta 7. Incoininodi cxpers, ab incommodo integer, atque integra conservatio. Alicujus salutem et sincerus. utri nr sourr boint de n'o~ntnu+'c. incolumitatem deserere. l l l u d e t i k in incomod~s eit, illud quoque iNC~MrT~ a, T um, uS Non , nccatlt&accessit incomaoduin, i l j a u t ~ ~ v u f .l r forrf 6iil,,ud. comite, solus. cfa cet airfrt ttt rlhdur. C C Detrimentum. indotata, incompta, incomitata. Cf. Solus INCOMMbDUS. a, um, fnopfirfun~ INCOMMODt* D'uncfafon jezr ronvecontroirr, /&hrux. SVN.Adversus, alienus, d k , ~ & - ~ J SVN. Moleste. UsUs : Cum ;nolestus, inlquus. U s o s : Valetudine uti inU0 a c i m optime, mecuin auiem incommodr conirnoda. plter alioluin facilir sed lio incommodus. In rebus ;nco.ninodis sublevare I N C O M M & D ~ ~ & S~ , t l n&cr~itn,, ~ , aliwem. Cf. Allenur~nn,mtnodi/i/~, do/~rt/tu~*c. SSY. lnco~rimodum. U s o s :l n hac incommoditate illud inest INCOMPER CUS, a, u m , Insonnu, obcnmmodi, i l y a cela d e don duns ct tttaUtur. scur. Usus : Res vetustate incomperta. Quid C.: I n m m o d u m . rei fuerit, incoinpertum est. Ci. Ignotus.
le
''
y-
INC
--
hendendam, j s m rrois & I qdon wu rnxr & f&mt Non puto mihi inconstantia pertimexendam ; non vemr, ne quis inconstantis, levitati tribuat, qdscri&t, assignet, si, etc.; ne quis in ine inconstantia, levis, mobilis, instiibilis, parum firmi in ocio animi vitium conferat; ne quis mihi notam INCOMPR~HENSUS,~,~~~ N O ~ ~ ~inurat U~~ , inconstantiic ; inconstantia? maculam iusaiSissubfr. SVN. Non perceptus ;incognitus. aspergat nomini meo; ne inconstantianomine )( Compmhensus. male audiam, suspettus sim; ne quis me INCOMPTUS, a, u m , NgIir, p s r i c r . accuset, quasi discesserim a pristina consueSYN; lnomatuq incultus. )( Conctnnw. tudine, a me ipso. 2. T a n t a m In te fnconUsus :Oratio incompta et h ~ m d u l a s t a n t t a m non sxspe&assem, j e r u p a a c m qur vuus/ussirz.ricu#nCr*ux. Tom mobili 'INCONCINNUS, a, um, N/gig, s a w in me animo te e s e non putabnm; tanta levi. g r h , ftnioladroit. SSY. Molestus, rnurbanus, tate e t inconstantia, tanta mutabilitate men. prapo5te~3, absurdus, neptus. Cf. Ineptua. tis te esse non putabam Tam fluxa fide ;tam INCONDXTE, Sanr 0r.h confws/ucnt. mobili ingenio te o s e quis putasset ? Usus : SYN.Insuise. Usus :~ i h idli n c o n d i t e , tam Fortuna a b inconstantl et tementate sejungi pmpostere, tam monstruose dici potest,quod non potest. Nemo d d u s unquam muutonon possimus somniarr. nem consilii inconstantiam dixit. INCONDITUS, a, um. Coafifs,grasn'rr, xNcoNSULT&, * u m r ~ ~ in, ram a r f . SYN. Iiiconcinnus, insulsus, non pruitmmrnf. SYN. Inconsidcrate, impudencompositur Usus : lnconditum juq orator, ter ac imprudenter, temere dicen aliquid oratio. Cf. Odiosus. anf facem XNCONS~DERANS.tia, omn. gen. fnINCONSULTUS, a , u m , Imcunn~fr, conshYr. SYN.Inconsideratus. irrpCc&i. SAN. Inconsideratus, temenrius. INCONSIDERANTX A,=, f. zmttcut&n, C. Xmprudsna cittfuut , l<ti8 xio~i. SYN. Inconsutta ratio, XNCONTAMINATUS. a , um! Qui mmeritas. C&emem. u'm/ ptu ~ O W I ~ / ~pur. C, U sus : N e quid sincen, INCONSIDERATE, fu~owi&rliinrl, ne quid incontaminati sit. Cf.Integer, P u r u r s u w rdfixiott. SVN.lnconsulte, temere, kviINCONTENTUS, a, u m , Qui n'est tcr, negligenter dicere a r t facen aliquid. IcnrIu, fdck. SVN.Remissus. )( Contentua INCONSIDPR&TUS~ a, um, furonsjUsus :Fidcs omnes q u e incontenta. mi. SYN.Inconstderans, incohsuttus, amenXNCONTXNE#S, entfr, omn. gen.futrnitissimus, tmienrius.) Conslderatw. USUS : #rau/, v o f r ~ t u SVN. ~~~ Libidinosus. . lnconsideratissimaet ementissima temeritas. INCONT'INENTER, S a w r e & # n e , ~ c C f . Incautus, I m p r u d e n r cxcs, inkrn r w c . SYN.Intempenultcr, di* INCONST ANS, tia, omn. gen. fnConstauf, s01ute~ libid%sc. ckugeant,fgw. SYN.Mobili~l levis, vokticuq qui a seipu, dcsciscit, levisstmus transfuga; INcoNTI~ENTXA, as, f. Excs, iW*qui sibi non constat, neque in hac, n q u e ilk gaste fidem habet. )( Constan& YHRAS Ini o n s t a n t w s u n t homlnum voluntatsr,& INCONVEN~ENS, sntb, omn. voIonfC & fhomrnc rst iuronslanfr. Hominer muvr-t, mss/ant. l ( c o n v e n i e m . % Y i mobili sunt in omnem partem animo et flucNlhll inconvsnlens eglt, il n'a r&n/mY tuante; mobilia sunt hominum ingenia; pluma 'incommaat. NNii odiosum, aut a manbus a u t folio facilius moventur; vaga et mutabili suis alienum; quod a moribur ejus abhomratione, summa levitate et inconstantia huc n t ; quod non reliqua: atati ejus respondent; illuc feruntur; panim constanter in capto quod absonum, quod indecorum su0 gcneri petmanent. Nihil tam flexibile, lubricum, deadmisit. Cf. A b s u r d u a USUS :Hoec nostn vium, quam hominum consilia C t Lsvir, fa& sunt nec rubitq nec inconvenientia. Mutabtllr. USUS : Ridicule mihi visus es X N C ~ U O is, , coctum, ers. a. inconstans. F i mire, /aim bosi//ir dans. USUS : RaINCONSTANTER, D#nc m m h - c tudices vino incoquere. ron.rqwdc. SYN.Leviter. Usus : InconstanII'?CORPt)REUS. a, u m , Inro ter, turbide j a b r i . itnmdiricl. SYN. Quod corpore caret INCONSTANTI A, ~ , ~ . ~ U C O I S ~ M C C SYN. . Rerum incorpomarum astimatio. 1-evitas, mutabilitas, mobilitas, varietas. INCORRUPTE,Avzc i&~it. SYN. )(Conrrtantia. EPITH. M d m a , tanta. PHRAS. Caste. 1. Non p u t o m e a m inconstantfam reprsINCOMPOSIT, Sonr o&. ~ S U : Si n hortem negligentct et incomposin occurrunt. I N C O M ~ S I T U S , a, um, Dsordou&, sm.r oritrd. Usus : Agmen incompositum, ir+ g r i tnarck d /u d r ' b ~ 4 ~ l Cf. d . Dlsw1utua
IXC . . . INGORRUPTUS, a , u m , Non commpu, INCULTE,D'uw mainihe sarcvage, wns bim ronsew,pur, rhdsfe. SYN. Integer, pu~&aSCt. SYN.tnornate. )( Conclnne, nltide. N S , inviotahis, sanus, sinterus,cashrs, naturaUSus: Horride, incttlte dicen. lis, non fucatus, religiosus. )( Yltiosuq corINCULTOS, a. u m , Grossio; suuuugt, ruptus, fucatus, UsUs : Sanitas, latinitas, p.ui n b @ dfd culfivJ. SYN. Horridus, tnw t i s incorrupta. Sanguiq testis incorruptus, comptus, squalidus, inornatus. )( Ciiltus. Cf. Intsger, Santus. USvs : Inhabitabilis terne regin, es inculta, INCREBRESCO, 1s. buY, are, n. Sartget dereiiAa; inculta et silvestris vita; homn nunin, se dfindrL. SSY. Percrebesco, perdurus, horridus, incultus. vagor. U s u s : H a c consuetudo dudum jam INCUMBO, ls, cribiii, ciiMtum, ere, ti., incnbuit. Numerus oratorum; sermo, fama, nnnnunqwunf a. Se cmcchrrsuq s'aflpiguer d. nimor, increbescit. SYN. lnnitor; operam do, apptico animumad INCREDIBXLIS,e, gen. com. Inmoya- rem ; curam, studium, confero ; studia, curas in re figo, loco, consumo; aninium adjieio, &.SYN. Inauditus, monstrn tal portento rimilis aingularis, hiimanam fidem excedens, adjitngo ad aliquid; operam dico, nnvo; coiiultra Adem. )( Credlbrlls. ADV. Prorsur fero operam ad rem; operam in rc pono, figo, P H R A IncFadibtle ~ est, c'est incroyable. consumo; mente et animo totus in rem insisto. ADV. Acritts, eo maxime, gravias. Usus: Non est, ut credi possit; non est ut habeatyr fides; fidem superat; abhorret a fide ; vensrr. Murus in I ~ v a m incumbit. a. TRANSL. In mile non est ; ejusmodi est, ut fide careat, perniciem alicujus; in salutetn reipubl. incumut Ddjungi fides nulla possit;niendacii speciem bere. Toto pectore, omni sudio, omni cogitah a k t ;mendacium prigferc; veritatis imagitione curaque, toto animo ad litteras incumnem nuliam ostendit; fidem excedit; alienum bere; voluntatum inclinatio in iI1um incubuit. Cf. Incllno, Impendo. est a ratione; vero, rationi consentaneum non est; supra, uam credi possit. Usus: SinyulaINCUNABOLA. arum. n. pt. Bcrcea~~; ris et increJibitio vilitfts, audacia; agere alicui cornffu.nctnunt.SYN.Cunabula, cona; nidigratias incredibiles. menta. Usus : Ab incttnabutis nostrre veteris INCRDXBILITER , D a w ttsaniPrc doetrinz. iwoyabls, fonnnmment. SYN. Immortaliter. INCURIA, as, f. NJgIigence, incurir. S Y ~ . )( Crsdlblliter. USUS : Incredibiliter gaNegligentia. EPITR. Tanta. )( Cura. Cf. NeVISUS sum. gflgentfa. INCRETIOLUS, a, u m , fncr&/uf~. INCURRO, Is, currl. cursum, ere, n., a. Cofrrir, $8 jttrr strr; fotttbet: INCR&MENTUM. 1, n. Accvaisseit~~~tzt, nonnnnqtnt~ SYN. Incido. Ailv. Necessario. U s u s : In ea&Iopfiment. SYN.Accessio. U s u s : Incredem testigia incurris. In hastas incurrere, mentum H e m . Maxtmis incrementis augehastis se induere, s'~~t/ewer, ss'etiibn~asstr tur hostium potentia. Cf. Acceasfo, Au@eo. d ~ iancrs. s lncurrere in apertam INCREPO, as, iil, Itum, are, n. f i k e (fans ciem, in odia hominuni, morbos, diflicug;:; du bmif, craquer; grondrr, acc#ser. SYN. Revarias reprehensiones. Quis est, qui nihil darguo, arcuso. U s u s :Aliculus ignorantiatn offendat, nusquam incurrat ? In oculos,aliotnueparc. uidquid increpuerit, Iam itle perrum er invirliam incurrere. Cf. Impingo. timescit. C? R e p h e n d o . INCU RSXO, m i s , f. Incu>-sion,i n v ~ ~ ~ i o t t . INCRESCO, Is, cFBv1, ere, n. Saccmffn~. SYN.Excursio, incursus. EPITH. Sempiterna. Usus : lncrescit audacia ;increscente certaPHRAS.Incursiones facere, fatic des innrrmine. Cf. Cmsco. sions. lncursare agros; %-exareincursionibus, INCROENTUS, a,um, A%nensangtanld. in agros hostiles impetum dare. Cf. Irnpetus. U s u s : Vic?oritun incruentam refcrre. ,Usus : lncursio atque impetus armorum ; incursi0 seditinnis, vts muttitudinis. In hostes INCRUSTO, as, avl. a t u m , are, Cbuincursionem facere ; hostium incmioneiii W d ' n n d u i f . SYN.Cruvtam duco, cnlsta stistinere. obducq aplico crustam. INCURSO, as, avi, a t u m , ara, n. et a. INCUBO, as, tli, Itum, are, n. S e coirCottdr, se jetcr sur; ai>e unc incursioa. SYN. c k r sur, cmt.r~er. SYN.TRANSL.Inhio. USUS: Incurro, excurro, in estot invado. USUS r InSpe atque animis thesaum incubare. Litteris cuunare in fortunas omnrum. Incuunabit in te incubare. dolor meus. Agrqs incursare. Cf. i m p e t u a INCULCO, as, avl, a t u m , ara. Fairt INCU R S ~ S s, , m. fnnrrsiutc. SYN, 111m h r 66 fotre, intmiwire, (famil. foumr). cursio. SYN.Ingero, infercio. U s u s : Animis aliquid, INCURVESCO, 1% ere, Se c@urbcrr auribus inculcare. Versus teviores incuicat fllicr. U s u s : Rami solent inctirvescere. identidem.
INC
--
--- - - -. - --
--
.. . -
. - --
INC
367
INl)
/orf rfnrncm-dond e clr,rtsrirrs. INDE, Ilc id. SVN.Illinc. Usvs: am inde $1 principio, a b ortii hujus imperii. nde has litteras dedi. INDECENTER,D'um rrratti2nr incmrvct t u ~ t tUsvs . : Indecenter obstrepunt. N D E C ~ R ~Dtrnz , fnuuiPrc incaavcrrantc. SYN.Prater dccorum. UsVS : Cave, ne quid indecun, aut effeminate facias. ~ N D E c ~ R U Sa , , u m , Z~zconr,strmt, tnessanf, d!'/acC. SVN.Turpis, inhonestus, pravus, quod non decet. Usvs : lndecorum de rettus psrvis ninplissime dicere. Cf. Turpts.
INCURVO, as, avf, a t u m , are, a. Courbcr,#Iicr. Usus : Hacillus de industria incurvatus. INCURVUS, a, um. Courb/. SYN. Incurvatus. INCUS. dis, E i-nf~umr! UsUs : Eanxdem incudem noctu diuque tundere. (PROV.). INCUSATIO. onis, f. Acrusnttbn. Usus: Loci communes incuvrttionem haknt, aut queretam. INCUSO, as, avl, a t u m , ara, a. Accuser, SYN. Accuso, reprehendo, crimini do aiiquid; aliquem in cnmen voco; crimen in aliquem confero, conjicio; crimine accensn; crimen alicui infero. Cf. Accuso. INCt'jTIO, I q cunsf, cusrium, tere, a Susn'Icr,fnirc ndtre, cuuscr. SYN. Defigo. injicio. Usvs : Errorem, terrorem, metuin, doiorem incutere alicui. INDGATIO, onfs. f. Rtchdrckc soip u s c . 5yN. Investigatio, inquisitio. INDAGATRIX, iois, f. &>equickcckrt. USUS : Philosophia virtutis indagatrix, expultnx vitiorum. i. INDAGO, as, avi, a t u m are, a.Rcchcrc k r . SYN.Vestigo, investigo, inquiro. ADV. Acutissime. PHRAS. I . Philosophia v e d t e tam indagaf Iu #kiloso Aie rcckrnke la vtritd. Omnibus mstigiis, dligrntissimis disquisitionibus verum perscriitatur; Prtentat, vestigat omnia, ut verum perspictat; omni contentione veruin invenirc, summa cura studioque veritatem exquirere, protrahere in locem allaborat; rimatur omnia; velut odore verurn, aut alyuo leviter presso vestigio persequitur; scrutatur omnia et excutit; odoratur omnia, et e tenebris eruere nititur. 2. H08i e m lndagare,cxaminer Les pnsihuns &'entwm; E tuto hostem speculari; discurrere circa vias, et oculis erlustrare omnia; conguisitores emittere. &sus: lnitia exitii indagavi. Agitata occultis tonjurationibus consilia iiecdum vulgata indagavi, patefeci. Acutissime indagare, odorari omnia, e tenebris eruere. C C . Inquiro, Quisro. 2. INDAGO, I n l g Action fc~lnurcrd. cemcr Ir gibicr. SYN. Investigatio, inquis:tio. Usus : Saltum indagine cingere, rntovrcr a
INDEFENSUS.a, u m , Quirst sum &fcnse. UsUs : Indefensi, inulti peribitis ? XNDEMN ATUS. a. um, Qui s'a +.rf& jug (conu'utnn jurhiipucmml ). SYN. Non d a m n ~ t u judicio q elapsus. )( Condemnatus. Usvs : Indemnatum, innocentem civem occiden. I N D E X . Icls, m. Qui mofzt~e, sigmc, i ~ dice. SYN.Qui aliqtiid indicat. EPITH.N q u e obscums, neque incertus, falsus, verus. UstW Vox index stultitiae. Animi indices oculi. Indiccs detulerunt, rei confessi sunt. INDICIUM, ti. n. Idicatioon; frucc,signr, marque. SYN. Signum, argumentum, dociimenttim, vestigium, nota, specics, insigne. Usus: 1. Certwsima indicia et argumenta sceleris ostendere, afferre, deferre, patefacere, prouvrr, fairc uoir, Indicium xelens h&bere, accipere, avoir des idices. PHRAS C a d 5 facta) indfcia certa sunt, i l y a des marques @Ip.SIcs du rncnrhequim ltdcotnmis. i,.ocus tpse, impressa loro cmehta vestigia caedem loquuntur; pera- caz!dis indicio sunt vestigia cruenta sabulo impressa; czdem fattam hiec testantur,ostendunt, coar uunt; cedis pera&= fidem faciunt, index czdis ipse locus est, et impressa solo cruenta vestigia. Cf. Slgnum, Indico. 1. INDfCO. as, avl, atum. are. a. F a ' % connaffrc,cUcornirir. SYN.Indicium facio, do, acero, ostendo, defeyo; indicio suin, ostendo, monstro, coarguo, innuo, signa patefacio, loquor. AD. Kidicule, aperte, aliquando, nliter. PHRAS.P u e r umnla domina) lndlcavlt, ~ c s c I aer ~fouf v rCvCIdd sa mdfressr. Rem omnem ad doniinam retutit, pertulit ; her.r exposuit, proposuit ; quid facere cogitares, demonstravit ; rei indicium edidit ;ad dominam rei indicium detulit ; protulit omnia et detexit ; enuntiavit rodidit ;dominam de re e : , rem omnem domiri.e tota certiorem f aperuit, patefecit ; indicium rei totius puer fecit ; rem omnem ad dominam detulit, attulit. Cf. Prodo, Ostendo, Delem. USS : Vuftus indicat mores. Ut a ertissimus est, indicavit, quae alii celata votepant. 2. INDICO, la,dixl, dlctum, era, a. Fairc surfoir, uannftccr, @bitr; riLcIarcr. SYN. Denuntio, promulgo. ADV. Omnino. USUS,: Uellum voluptatibus, jiistitiam foro, funus reipublicae indicere. Coenam, tributum, legem, mortem indictn. INDICTUS, a, um, Non #d. SYN. Non indicatus. Ums : Inddka causa civent condemnare, condmnncr t ~ n'rnyen n sam Peatendrc. INUIDEM, Bu r&tc lictt. SYN.I n d ~ e * eodem loco.
fdmnt. PHRARP l a n e indlfferens 8um,jf
INDIFFERENS,entIs,omn.gen.Id#
juis duns &a#us COIJI#~~' i n ~frttrc~ Neutram in partem moveor, inclino ; suspensam
tur ;nulla re pmditus est, qua amorem conciliet ; nihil non eonim animi bonontm et ornamentorum in filio tuo desideratur, q u z ad teneo sententiam; neutris me partibus addico; collieendam. comoarandam benevolentian neutram in partem propendeo ;nec in b n i s , faci&t, valnt, s 'Raiit, idonea sunt et apponec in malis rcm pono ;in utrumque paratus s.ta ;nihJest in f%o tuo, quod homiiies ad se sum. U s u s : Quod Creci U k l 4 ~ dicunt, v amanduin alliciat ; quod alionim benevolenid mihi occurrit, ut inclierens dicerem. tiam invitet ; nulla re coinmendatur filius Cf. Neuter. tuus,. quze inire gratiam ab hominibus que? ; INDIGENA , se ,,m . I1~dig2nt. USUS : non ita natus ita, educatus est filius tuus, ut Ma~om eorum non indigene, sed advenz ad~ungeresibi hoinines aliqua benevolentia fuerunt. possit. 3. Indignus es eo beneficio. vous INDIGENTIA. ts, f. ~ n r l ~ r t ~ ~ , + ~ ~ ~rr'2tcs r r l i@ . difinc a 2 cc bicnfait. Non is es, in SYN. Egestas. Usus : Indigentia est libido quem tantagratia conferatur ;non ita nieritus, inexplebilis. Cf.Pauparbs. non e a merita sunt tu+ ut hoc affici beneficio INDIGEO, es, iii, efe. n. Jfaitquerdt; debeas; ut ferre tantum beneficium debe=. m o i r brsoin h. SYN. Lgeo, indigus sum. Non is est aniinus tuus ;qui tantam gratiam )( Habeo. abundo. ADV. Separatini. U s o s : capiat. neneficii inagnitudo tua merita vincit ; T u mei ad illud negoiium non indiges. Conimpar est tanto beneficio. U s u s : Hoc te insolatione mea indiget Cf. Egm, Opus est. dignuin est. Indignum est a pari vinci, indiINDIGNABUNDUS, a. u m , h'2111pIi gnius ab inferiore. Z i d p t i o i r . SYN.Indignaw, obiratus. INDIGUS, a, um, Q u i man ue, qui a dtsoirt. USUS : Opis indigus. {f. Egeo, INDIGNATIO, bn1s.f. i ~ ~ d ~ & t a t i o SYN. r. Pauper. Stomtdius, ira. EPITH.Ma'a. PHRAS. Indignationem e x e a re concepi, retlr' h e INDILIGENS. entis, omn. gen. N li j~t'aimeqni. Stomaclium movit ea res; sto.qtitt,$urc.r.rrrtx. UsUs : Homo nimiuin ingli: mochum mihi fecit; majori,quam credi potest, gens. C t Piger. resista mihi stomacho fuit; bilem mihi ea res INDILIGENTER, Awcngig~nr.S~~. concivit, coinmovit. Cf. Ira. USUS : In aliNegligenter. U s u s : Rem non indiligenter quem gravem offensionem et indignationem e~posui. concitare, concipere. INDILIGENTIA, ae, f. 1V~igtnc. SYN. INDIGNE, In~iignrri~citl. S ~ NMiserabi. Negligentia )( Diligentia. liter, inique ; moleste. U s u s : 1. Indignissime INDISERTE, Suns Igance. SYN. inornecan. z &gres moleate, avcc fii~u. Innate. digne pati, s'iudignt'r h. INDISERTUS, a , u m , Pcu loqumt. INDIGNITAS. &tia, f. ItdignitJ. SYN. SVN. Inoriiatus, parum eloquens, infans. Summa UsUS : Turpitudo, atrocitas. EPITH. )( Disertus. Nequeoverbis consequi indignitatem rei. Non INDISS~LBILIS, e, gen. com I d satis scverc pro indignitate rei decretuin est. solublc. SYN.Qui dissolvi non potest. )( DieINDIGNOR. aris. a t u s s u m , ari, d. solubilia S i d i g n r r , suppdrter ave$zinc. SYN. CraviINDISSOLTUS, a, u m , flon'inkrmr fero, stomachor, mihi indignum videtur, roi~r@. SYN.Non ilissolutus. pmindignissimo habeo. U s u s : Eum periisse INDIVIDUS. a. u m , Idivisibc. SYN. sane indtgnor. Cf. Irascor. Siiriplex. )( Dlviduus. USUS : I. Atomi, corINDIGNUS, a , m,Iitdignr. SYN.Turpuscula scilicet individua. 2. Quod dirimi pis, ini uus ; non dignus, alienus. )( Dignus. dlstrahlque non potest. pui M pavt se ADV. Qa~de.PHRAS. 1. ea est plana instfircr. Individua comes corporis umbra, digna, dcsf unc idi ili. Quz, maium ! ista INDIVIDOUM, 1. n. Atomc. USUS :Speest indignita? ? . @ ~ p o r t e n t u m? Quid hoc cies ex individuis innumerabilibus exsistens. mrbius, quid iniquius profem potest ? Res enimvem ista indigna plane est et intoleraINDO, is, dldl, dltum. ere,aM#fh.csur. bilis ;m cst ejusmodi, q u z indigna atque neSYN.Impono. U i u s : Nomen, cognomenalfans, q u a indigna at ue intoleranda videatur cui indere, donnrr d qqn u n no- u n prhrom. omnibus ; ut nihil in8ignius ferendum videaCt Impono. tur ; res est acerba, indigna, luttuosa ; . pro INDOCILIS, e. gen. com. n i M $ut indignissimo haberi id r t e s t i quis indigniVr#ih.rfmit; e o r a n t , ossicv. &N. Tardus, tates has diutius ferat Fa& atrocitate imhebes ; crassi, stolidi, pf%&i ingenii. pensius rei indignitas crescit. z . Indlgnus INDOGTE, E n i p r a n f . SYN. Imperite. scit a m o r e ac benevolentla fllius tu% INDOCTUS,.a, um, I p m a i r t . SYN. RUv o h r j U I irc i n m i n m niI r amow n i bienveiance. dis, ineruditus, imperitur )( D o e u a ADV. Indignus est, qui a m e f q boa est, qui ame-
IND
369
IND
Plane. PHRAS. Valde Indoiuli est, Ierl un w f ' t ignoraut. Expers eruditionis est ; nullis bonis litteris excultus est ; longe abest a d d r i n a ;litteras vix attigit ;vix primoribus labris de ustavit ; litteris aspersus potius, quam tinaus est ; litteras vix a limine salutavit. Cf. Doius, Imperitus, Rudis. UsUS : I n d d u s horno et agrestis ; rudis et ind& oratio. INDOLENTIA, @, f. ~b~~~~ & tout jentiment lic doulcur, i?I~6n$ibiit. SYN.Vacuitas doloris. EPITH. Major, maxima. )( Dolor. USUS: Num voluptas idem est, quod indolentia? INDOLEO, es, &1,ere, et INDOLESCO, 1s. d6lS1, ere, n., nonnunquam a Rcrsentir L la doulewr, son&ir. SYN.Doleo. USOS : uis non indoluit te tam sero cognitum? f. Doleo. INDOLES, 1s. f. ~ a i u r ecarwt>re, , hlrn:. SYN.Indicium animi, specimen futura virtutis, spes summz virtutis. EPITH.Bona, egregia, magna, mirifica, praclara,summa. PHRAS. Prabclarab lndolis puer, enfant d'un tukd nmarquablc. Puer ad decus natus; alta mente przditus ; puer pracipuo quodam munere natura ad summa uzque natus; ad laudem et decus a natura ? a ~ u s ;optima indole pmditus puer. Cf. Ingenium. Usus : Bona spes, magna indoles in adolescente. Summa ingenii indoles summaque virtus. Cf. Natura bona. INDOMABILIS, e, gen, com. Indomptable. INDOMITUS, a. um. Indompfd. SYN. ui im rium recusat, effrenatus, intrabtus, %us,gocitate exsultans, insociabilis.)( Domitus. Cf. Ferocia. INDORMIO, 1% II vcl ivi, Itum. Ire, 1 . Dormir sur. .USUS : Malis suis, negotio, legationi, causa indormire, r e m wgniter tractare, nCp(ipr. Cf. Negligo, Dormlo. INDOT~TUS, a , , u ; Non doti. SYN. Sine dote, sine omatu. )( Dotatus. INDUCIR, a r u m , f. pl. Sus&n&n d'armcs, annirh'ce. SYN.Eetli ad tempus cessatio. PHRAS. Homtla Induclai) lnlit, I'ennemi a fait une trhre. Hostis inducias fecit, ppigit, paRus est ;quies aliquantum ab annis fuit ; ali uantum in induciis res erat ; inducia petitae ierum aliquot, datzque hosti sunt; pari consilio in certas leges adtempusab armis discessum est; agitan dies aliquot inducia sunt caeptat ; a R o per eos dies castrenses qruodam feriae, et a belli injuriis temperatum. SUS : Inducias petere, dare, facere, pacisci. INDCO, Is, duxl, ductum, ere, a Pmsrer. SYN.Adigo, impello, adduco, introduce. ADV. Diligentius , paulisper animum, porro, re&, subtiliter. USUS: 1. Jacentem
amicum in spem meliorem inducere. Aliquem promissis, spe dotis, hereditatis ad aliquid inducere. 2. Affero, lntroduco, introduire. Novum morem, consuetudinem, novas religiones, leges inducere. 3. Obduco, mettre sur, afiliqucr sur. Parietes marmore ; scuta pellibus inducere. 4 Deleo, rayer, dr$%r, efwer. Inducere nomina, imaginern, scnpturam. 5. A ~ ~ l i (VULG. co m e rmsolvo). ameuer d. A&um inducen non ptui. I n d u ~ i animum divitias conternnere. unquam in animum inducam- Cf.Persuadeo-
INDUCTIO, bnlq t Ac&on dlamencr. SYN.Derivatio. E P I T H . FUSUS: ~ ~ 1. Aquarum induRionibus tems fecunditatem damus, a te- ia p a r les irrjgations, nous dmnons d L fdcondit. 2. Introductlo. Personarum fatia indu&io,#roropopCe. 5 Applicatlo. Tanturn firma animi induRio valet,lnnt a & forre la conwiction & p ~ ~ I N D U C T ~ S ,~ smpir&ph~n, , cmueil. usus : ~ li n d u i ~ lec. u ~ ~ ~
I N D U L G E N T E R , A w c bont, birnvril-
la>rcr.S~~.Leniter,molliter,familiariter.Usus:
Ne nimis indulgenter, sed potius cum gravitate aliqua logia. INDULGENTIA, as, f. Bont, indnlgencc. SYN.Obsequium, patientia, lenitas ( praswrt i m l n iillos). EPITH.Maxima, naturalis, nimia, patria, similis. Usus : Homines natural quadam inter se indulgentia et benevolentia continentur. Animo a corporis obse uio indulgentiaque discedendum est. Multi Aii patxum indulgentia depravantur. (Indulgentla plenaria, VULG.)indulgeiue pleniln. R&lun appeiiatur : blena noxsrum panarumque condonatio; noxarum venia, expiatio. INDULGEO, es,dullii, dultum, era, n., nonnunquam a tre indnl ent fiur. SYN. Obsequor, facilis sum in afiquem. PHRAS. i. N i m i u m lndulaet fillo. ilest tro+iridufgent pour sonfils. ijeccatis.induigeni precipitem filium fem sinit ; nimia ejus in filium indulgentia ad perspicienda pericula euni minus sa acemfecit;male consulit filio,quiaolute et negfigenter eum habet ;qui laxiore imperio habet ;qui solum lenitate utitur ; omnibus in rebus connivet ;illius libidini omnia inalefatia condonat; ejus amoribus obsequitur; deliRi cujusvis gratiam facit ;animum explere sinit ; inepta lenitate, prava facilitate ad vitia invitat. 2. Indulget genio suo. ils'ubandonnc d ser passions. Obsequitur animo suo; animo suo morem gerit ; voluptatibus obsequitur ; quacumque animo libitum est, facit; animum expletsuum;genium suum curat;genio indulget; nulla in re defraudat genium suum ; molliter seet indulgenter habet Usus : Genio, animo, lusui, amori, dolori, i r a indulgere. Indulgere se alicui ejusque voluntati et gratia deditum
3.
IND
3 70
INE
esse. Indulgens in aliquem. Cf. Faoilis, Lb nis, Venia. I N D ~ M E N T U M , i, n. Vtftnrcnf, SYN. Vcstimentum. Cf. Vestis. INDoo, is, iil, tum, ere, a. Re7,Pfi,.. R. abM)3r.SvN.Vestio,induco.)( Exuo. PHRAS. 1. Nispanorum more i n d u t u s erat,iffuif v& d />rspop&. speciem Hispani vestitus referebat, pmferebat; Hispaniensi omatu visendus erat ;cultu corporis utebatur, omabatur, quo His ani solent ;ut His ania mas fert et consuetu8n. 2 . Pallium i n l u i t , ifm-f son rnmrlcmr. Pallium humeris injicit ; humerum pallio onerat ;pallio se te&, amicit. 3. Calceo8 induit, r l sr chauss~.Calceos pedibus induit; calceat sese. USvs : t. Talaiia sibi induit. 2. TRANSL Assumo, flredre. Exuere amici personam, judicis induere. Mores pudicos, novum ingenium, philosophi Personam, hostiles spiritus induere. 3. Implico, Ambarramcr. s e in laqueos, magnas dificultates fraudes, negotia induere. Sua se confessione proinduit et jugulavit, il s'esf firdu g r em ~ ux. INDRO, as, avl, a t u m , are, a. Durcir. U sus : Indurata glacies. INDUSTRIA, a, f. Acti7tif~f, s>fe. SYN. Solertia, diligentia, sedulitas, labor. EPITH. Aliena, antelucana, aperta, forensis, illustris, incredibilis, major, multa, par, probabilis, singularis, summa, tanta. PHRAS.1. De industria Id fffiit. a i ' fait c&r2s, rie firodos dilibr. Compato &m ge&it ; coniultk, composito, dedita opera. Usvs : Ingeniiiin alitur industria,industriam in re aliqua ponere. lllius industria latemanat. Langiiesc~tejusindustria. De industria aliquid facere. Cf. Diligentia, Cura, Labor. INDUSTRIE. Awec ucfivifLI, soin, s2le. SYN.Dili~enter. artificiose. INDUSTRIUS, a , u m , ActIf, #di, lr~bot k x . SYN. Ingeniosus, laboriosus, solers, navus, vigilans; in rebus gerendis acer, diligentissimus,experientissiinus.Cf. PraCticus, Sedulus.' INEDIA, m, f. Rbsfinencr, privafion dr m w n u t i n , inanifion. SYN.Fames, esuries. Usus : E vita per inediam discedere; inedia necan, consumi. Cf. Fames. I N ~ L E G A N S ,tls. omn. gen. Qriicstsa~zs Cl~uncc.rrossitr.SYN. Ii~i~olitus.inconcrnnus. )( EieaYns. 1 IN&EGANTER, sans fdgancc,. snns .p#L SYN. Impolite,inconcrnne. )( Eleganter. I N E N ~ D A B ~ L I s e, , gen. com. Iizexfricablc, incxplirnble. SYN.Inexplicabilis. INm, is, Ii vcl Ivi, Itum, Ire. n. et a. Eutrrr dan; commcncer. SYN.Adeo, ingredior. )( EXW. USUS: I . Convivia inire. 2 . In-
~ I p i o cngagcr. , Prcelium, magistrstum inire. 3. Invenio, frouver. Inire gratiam ab aliquo, frouvcr dccdrnanf 9 9 ~CSuaiPlo, . a8gredior, a&Pf~r, t.rcutcr, conrlurr. Societatem cum aliquo, connubium, rationem facinoris, v i t z societatem, consilia inire. Ineunda est et INEPT~,Mulnriroifemenf,softcmcnf. SYN. Insulse. )( Bene, apte. USUS:Inepte, odiose, putide dicere. INEPTIE. a r u m , f. p. Sotfises, ninisenes. SYN. ~ u g z EPITH. . Aniles, innumerahiles. PHRAS.1. Quie istas sunt i n e p t i a 7 QWC ~igstrtent ~ O U ~ Cces S so//ises? ~d quas ineptias a g s ? Quas tu hic nugas agis? Qiiam frigida, jejuna, levia, nug~toria sunt, q u z deblateras ? Qua ista deliramenta sunt, quam puerilia, qu;e eutis? O licentiam jocularem ! quam plena futilitatis sunt summz ue levitati,, q u z a te dicuntur stultissime? 2 . Quis ineptias hornlnls toleret 7 Quipouwa cntetrdrc toutes /CSsornctfes de cef Aommc f Ho. minis intempenem, fastidium, insulsitatem quis ferat ? Quis aniles ineptias ferat hominis portenta et miracula non disserentis, sed somniantis? Quis otio ita abutatur, operam ut det homini, qui puerilibus fahulis seimonem implet ? Cf. Nugor. Usvs : Summa ineptia de quacumque re, quocumque in loco argutissime disputare. INEPTIO, ir, ire, n. Dire des sorncfks, dts sdfisrs. USUS : Non desines ineptire ? Cf. Nugor. INEPTUS, a, u m , Sof. SYN. Stolidus, inconcinnus, insulsus ; qui aut tempus quid postulet, non videt, auf plura loquitur, ut se ostendat, auf eorum, quibuscum est, vcl dignitatis, vel commodi rationem non habet, auf denique in aliquo genere ve inconcinnus, ve multus est. PHRAS.1. Quem t u homin e m hoc ineptioremvldlsti7Avcr-vwsja niuis vu un horzzttic aussi inscnsC quc cclui-Idt Quem futiliorem, intolerabiliorein, stultionm vidisti unquam, qui ita pueriliter faciat; tantas turbas, cum tam nugax esset,commovent? Dii, quam ineptus, uam siii amans est sine rivali ! Quem mihi abis fatuum, ridiculum, inconditum, insolentein, unum omnium loquacissimum? quem nugator iste stolidus, ac iiiscitus suis ineptiis non superet? 2. Oratio Inepta,discorrrs entrrdycux, Oratio nec caput, nec wdes habens: oratio difiuens. dissoluta. n e d e perfeta. n&ue conclusa; ab auribug vuigi abhorrens, e( incoiidita ; imperitissime eldborata. Oratio- Usus : Ineptus ad summam inl~udentialn.Interdum inevte ' stultus es. Cf. Ihurbanus, Stolidus. I N E R M I S , e, gen. coiii. et I N E R M U S , a, um, Qui es/ sans anrrt.r, dsur>ni. )( Armatus. Usus : Perterritos, inermes, saucioq nudos, armis exutos duces persecuti non sunt
INE
371
1N F
I N E Rertis, ~ omn.gen. Oisif, timi&. SYN. notam infamia alicui inurere; labem inferre Ignavus, piger, desidiosus, somniculosus, venomini; labem aspergere; maculam inurere ; cors, Ianguidus. )( Opsrosus, samper a g e n r macula athcerc ;aspergere aiiquem ;turpituallquid e t moliens. UsUS : Artes, quibus dine nomen alicujus fadare;ignominize labem y i carebant, inertes a majoribus dicebantur. inurere ; notam inurere ad ignominiam sempitemam ; infamia: nomen subjicere. Cf. Laners otium Cf. Piger. b e 4 Macula, .Fama, Detraho. Infamo. INERTIA, =, f. oisivrt4 IdcktC. SYN. 2. I n f a m i a m purgare, Se rhabilikr. EffuIgnavia, desidia, segnities, negligentia, pig e n levare, sarcirc infamiam; labem eluere; labofis. EPITH. Singularis, tuvis. turp/udinem d e l e n 3. I n f a m l a m habere. :'"8ndemnare aliquem inertia Cf. P1Pfre dshonori. Laborare, flagrare infamia ;in grltla. infamia esse; infamiam subire; venire in serI N ~ R ~ I T U Sa, , um, rMt, monem et vituperationem hominum; notam CclmrC. syN. I n d d u s , rudis. )$?Emditus. subire acturpitudinem;inturpitudinemvenire; Cf. R u d l r , Imperltus. turpitudine notari; traduci per ora hominum ; I N E S C 0 , m avl, a t u m , are. a*Amorcn; infamia =pergi. cf.I n f a m b Infamo, alldckr. SYN. Illecebris quibusdam animos decua usus:lnfamiam condare. infamia asinvito, imtio, traho; decipio. Uss : EO sucpergere,inurere. ~ ~ f ~ cessu inescata est consulis tementas. Cf. INF &MIS, e, gen. com. MdfarC, +rdu Aillcio. d'hon-r, @shomrJ. SYN. Turpis ;omnium INEXERCITATUS, a,, um, ,-,rorrexd, scelerum libidinumque .%aculis notissimus ; -irc. sYN. Rudis, tiro, qui usum non scelenbus notatur, omni dedecore coopertus, Usvs : promptus, nec inexercitarustristi nota insignis; ignominia notatus; insiINEXHbUSTUS, a, um, *Non is omnibus notis tur itudinis; oppressus i ~ i s a b l r ; incatiablc. Usus: Aviditas imet infamia; fiagrans; omni m e n q inexhausta dedecore infamis. USUS :Turpis adolescentia, INEX~RABILIS, e, gen. com. IntXmavita infamis, omni dedecore cooperta Cf. Deb&. SYN. Imolacabilis. inexouanabilis. inexdecus. lebilis. )( Ekorablli, ~ l c & l l i s . SUS: INFAMO, aii,avl, atum, are, a Gehemens, Uxxorabilis in alias. Cf. D u m a dqamn, c~omnjtr. sr.. ignominiam, I N E X P E R T O S , a, u m , I a ~ w m c n f l . notam, maculam inuro; ignominia noto; exiUsus : Nihil inexpertum relinquere, m n stimationem offendo, deformo; fama detraho; plouv. Miles inexpertus. infamiam affero; malediflomm notis inuro. ~U~~~~iiBILIS.e.een.comja&abe. PHRAS.1. Non leve crimen est alloa infamare, & un grandcn'me q w &di a m t r SYN. uod expiari 'u;"arique non lesuufrts. Infamiam inferre;crimen in afcujus Usus :%raus, scclus,&l~uni inexpiabi? INEXPLFBILIS, e. gen. com. Imaria- vitam moresque jacere, conjicets; sempiternam alicui ignominiam imponere ;in alienam bk. SYN. Insatiabilis, insaturabilis. u s u s : famam involare ; existimationem offendere ; Inexplebilis cupiditak honori labem inferre. Cf. i n f a m i a m xNEXPL~c~B~L1 e, s ken. , com. Inex- alicujus creare, Detraho. 2. I n f a m a t u s sst ravltn'cable. SYN. Inen+abilis, difficilis. ter, il o Wgr<avewnt dCshorror4 ln&miam INEXPUGNABILIS,~, gen.comInrxmagnam subiit; inusta illi nota est ad igno#u@&. SYN.Tutua, munitu, invi&us. miniam scnipitemam; dedecore et infamia INEXSPECTATUS, a, um, I n < r l t c d ~ . pressus, oppressusest ; infamia, gravi ignomiSYN. Insperatus, repentinus. Cf. Impmvl80. nianotatus. Cf. I n f a m i a m habere, Detraho, h % Macula. 3. Iiil magis. q u a m tu, INEXSOP&RABILIS. e, gen. com. Infamabuqtur, ils s m t lus dCshonmCs ln rmhjsJ~&, invi)(cib&. Usus : Vis fati, que v a s . Plus illi subibunt ddecori, quam A& i n e x s u p e e ;.plus illis afieret ea res infamia, quam tibi; I N ~ ~ c & T u s , a, (inncstur), G ~ ~tu ~ ma~ori illi infami4 u a tu flagrabunt; gra; sier. SYN. lnurbanus, inconcinnus. u s v s : vior ad eos redundait infamia, quam in te, Mendacium infacetum. hoc illis potius fraudi erit, uam tibi; plus illi 1NF&CUNDUS* um* Peu Czofuent. infamia. Usus: ferent ignominiaquamm. Usus :Vir acer, nec infacundur Tua moderatio aliorum infamat injuriam. INFAMIA, m, f. Mnwvaisc retwmdc. SYN. ~ e i e c u a nota, , macu~a, o r o ? ; ~ : : ; ipominia, nota turpitudinis. l ! ! 1. INFANS, antio, m. f. EnJanf. SYN. nia, gravis, Wsa, insignia, magna, sempiterna, Vagiens uer. USUS: Nutnces omnia mansa rurnmn, tanta, vera, vetus. P H ~ A S1. . Infapueris i&tibus in os inferunt. Infantum inm i a m alicui creare, drY011~pgrrConflarc cunabula Non infantibus pepercerunt, iiifimiam alicui; infamia Jiqucm upcrguc;
+ , ,
~ t ~ ~ i
CZ
S~~~~~~~~A,,d~m'bzc~
INF
37*
INF
2. INFANS, antis, omn. gen. Sans loq w ~ e murt. , SVN.Indisertus. )( Eloquens, disertua USUS: 1. DialeRici infantissiini. Nihil illo accusatore infantius. Oratio neque nimis infans, neque perfette diserta. ,+,J,~ urnc,.. SvN. orationis, orationis )( Eloquentia. EPITH, Incredibilis, naturalis. usvs: lnfantia e,us et inscitia causam perdidit. z. ~ ~ prima fab inf;intia. ~ INFXTO, as, avl, a t u m , are, a. Rcna'rr f i , ~ t u h r SYN. . Fatuum, stultum reddo. ADV. agis.Usus:Aliquem mercede infatuare. INFECTOR, opis, m. Tcinfunkr. Usus: Infdtor me moratur. lNFECTUS, a, um, InnrhLvd, ncon8
INF~NTr~,
,,
Tnopia
i ~ $ " ~ l ' '~, ' " ~ ?'~ trrmr'hcr f'afaire. Irrita sunt infeaaque, q u z augur nefasta dixent et odiosa. 2. T i n a u s , impra t h t . InfeRus purpura. 3. vitiatus, Soujls>Co~omh. Animi hominum infeai partibus. INFECUNDUS, a, Um, InfJcon4 sldn'fe. SYN.Sterilis. INFELICITAS, Atis, f. Mafheur. SYN. Adversa velincommodafortuna; res sinistrz, m incommoda, calamitas. USUS: Infelicitatem omnem in dolore ponunt. sit hoc .infelicitatis tiiae. Cf. Miseria, Adversus, Fortuna, I n f o ~ t u n i u m . INFELIX. icis, omn. gen. Mufhrurcux. SYN.Miser, calamitosus, dejeaus ad calamitatem, dura et crudeli fortuna usus, infortunatus, funestus, inauspicatus. PHRAS.Infe1 1 . : sum. j r suzsr~fhurcux. Omnes feiicitates mihi adversa sunt; horno sum duro fato, et in pcenam genitus;omnium,qui vivunt usquam fentium, sum miserrimus ; quas in procellas ortuna me conjecit ! Senpiterna nor ineis fortunis ousa est ;aliud ex alio vulnus a fortuna accipio; omnibus fortuna telis sum exp0situS. quidquid us ualn malorum est, in me i n c u d i ; nihil ad vjuntatem tluit ;nihil ex sententia succedit ; fortuna utor periniqua. : Si quis reipublicz est inCf. Miser. USUS feiix, is felix esse non potest. Cf. Fortuna adversa. INFENSE,E n rnncmi. Usus: Nemo mihi infensius est adversatus. INFENSUS, a, u m , Ennemi. SVN. Inimicus. ADV.Vehementer. Usus : In te condtati infensique sunt. Esse infensum fortunis alicujus. Civibus suspeRus, graviterque infenSUS. Cf. Inimicus, Alienus. I N F E R C I O (Infarcio), is, fersl, t u m , ira, a. Rcmpfir, accumu/er. SYN. Infarcio, inculco. Usus : Ne inferciens verba, quasi rimar expleat.
~~~e~a~~,eiFfi~:
INFERI, Orum, m. pl. Irnfrrs. SVN.Inferorum carcer ; impiorum a morte sedes, locus pcenarum et cruciatuum zternorum, ubi impii seclusi a concilio ccelestium in perpetuis miseriis versabuntur ; Dii Imanes. PHRAS. I . Ad inferos detrusus est, ilfttl jrPcijifd dans es cnfrrs. Eum inferi excepere xternis exur~nduin ignibus ;ad cruciatus nullo e v o finiendos, ad sempitcrnosignes detiirbatus est ; ad inferos 'nwavit, descendit, expensurus supplicia ~ ~ ~ , seinpiternis szculorum aetatibus luenda; ad przceps aRus, sceleratorum sedem ac inferos regionem. 2. ~d inferos p e n a s ~ u *cele~ t rum, if exjir srs criines rn cn/r. Pcenas dat apud inferos; supplicia luit in omne zvum duratura; nullius =vi longinquitate finienda; eternis apud inferos suppliciis matatur. Cf. A n i m a damnatm. USUS: Ab inferis rerocare, excitare, elicere testem veritatis. Apud inferos impiorum supplicia perferre. Ad inferos pnas lucre. I N F e R 1 x * arums f. pl. S--~r o@r* sur m d m . b u . Ab inferls, que mortui a p u d gentiles descender0 credebantur. SYN.Justa, feralia, mortuorum sacra. USUS: Inferias allcui dare, afferre. INFERIOR, brig omn. gen. Plus bas, injrirur. )( Superior. USUS: Prudentia et usu me non est inferior. Infenoris ordinis amici. In inferiores cmdelis, in supenores contumax, in z ~ 0 et s pares fastidiosus. Superior ordine, inyerior fortuna I N F E R N U S , a, u m , Infernal. Usus : Inferna sedes. INFERO, fers, ttili, illatum, ferro, a, Portrrdam. SYN. Inveho, importo, induco, intmdo. )( Effero. Auv. Mature, u~uo. sus : Terrorem, metum, ciaBeir2,"! mitatem alicui inferre, inspinr de 1>1 oi. Inferre sermonem de re aliqua, # u t F d e quefqw dosr. Vim alicui, manus, capitis inferre,/uirc violcmr d qqnI l a morf. Pedem inferre; inferre se in senatum, rntrrr. Inferre facinus in fxmam et fortunas alterius, dshonorcr qqn, fui rnlrvrr ses & u . INFERUS, a, .um, Qui est au-assmrs, injCniur. KAD. Ab infra. SVN. Infemus. )( Superus. INFEST~?, E n enncmi. SYN. Inimice, hostiliter, hostilem in modum. INFESTUS, a. u m , Enncmi. SYN.Infensus, inimicus, adversus, molestus. )( Propitlus. ADV.Maxime. Usus : 1. Fortuna mihi olim propitia, nunc infesta est. Omnia mihi suinmam per injuriam sunt infesta Infestis omnium oculis conspicior. Fertur :nfestus in omnes. Iniuuo infestwue animo intuen aliquem. 2. ~ l e n u dlscrimlnls, s affaqu, infrJt, #tu sdr. Vi= excursionibus infestze. Saltus latrociniis infestus. Agrum Rom. hostes infestum reddidere.Cf.Alienus, Inlmicus, Vexo.
E % " , ' : ?
3
INFIcIATIO, Onis, f. DMgaiim. SYN. Ncgatio, depulsio. Uss : Crimina plerumque inficiatione defendimus. INFICXATOR, o d q m. Frapon, qui nic une <irttc, undCpdt. Usus : Una eademque est fraudatoribus et inficiatoribus impudentia. INFXCIO, is, f&l, factum, era, a. Ml a n p r im gmr. SYN.lmbuo. ADV. Plane. Usus r. g e r o s et rudes inficere et AeAere. 2. Corrumpo, vitio,.gd/cr, commpm, in cc ter, cm)rionmr. Opnionum pravitate, guore, otio, desidia infecimus et corrupimus. Cf. Corrumpo. INFICXOR(infitior), a r i q a t u s s u m , ari, d. Nicr. SYN.Ncgo. )( Confiteor. ADV. Vere. Usvs :Cum posset infician crimen, cum in alios derivare, confessus est. Cf. Nego. INFIDELIS, e, gen. com. Inwblc, i)~cb#Utanf. SYN.Infidue)(Bonug fldells. PHRAS. S u n t infideleq ils sont in@ks. Improbi sunt et periidiosi; est in iis perfidia plusquam Punica; omnia in iis insidiosa sunt et fallacia; nihil in iis veri nihil san& nullus dkum metus,nullumjus!jurandum, nuliareligio; fidem non przstant; in fide non manmt; fluxa iis est fides. Usvs : Non do, non dedi cuiquam infideli fidem. Cf. Perndus, Perjurum Inndelis (VUM.), &S in#d2Ics, ccux qui adomnt es i&&s, rectius dicitur: Keligionum nostrarum mysteriis non initiatus. Idololatra. INFIDELITAS, Btis, f. InJddlitd. SVN. Perfidia PHRAS, Suspsctua eris d e i n f i d c Iitats, vous scrcx susjkcl de Irdison. Erit cur de fide tua non bene homines existiment; venia in suspicinnem infidelitatis, parum bonae, arum r e h fidei ;fides tua in suspicionem agducetur, in dubium veniet, in dubiuin vocabitur; causam afferes de tua fide secus existimandi. USUS : Quanta infidelitates in amicis ! INFXDELITER, Dune mani2rc pnr loyalc. SYN.Perfidiose. XNFIDUS, a, u m , Peu srlr, injd2le, chungcmt. SYN.Infidelis. )( Fidus. Usus : Nihil enim stabile, quod infidum est. Cf. Infidelis. INFIGO, is, fixi, ffxum, are, a Ficlvr hnr,cnfunccr;imp"mcr. SYN. Impingo. )( Evello. ADV.Fidenter. Usus : Haec cura semper mihi erit animoque meo infixa. lnfixus animo haret dolor. Infixum in patria caritate animum gerit. Cf. Imprimo. INFIMUS, a, u m , Lr plus bus, fc I r n i r r , inzmc. )( Summus. Usus : Ex infimo enere et fortunae gradu. Infima fax po uli. fnfiino cuique gratissima animadversio. fnfima conditio servomm. INFINITAS, atis, f. Itnit~cnsirC.SYN. Immensitas, infinitio, innumerabilitas. Uss : Infinitas locorum, rerum atque naturae. Infinitatem oiniiein mente peragrare.
INF
INFINITE, R ?inJtu: SYN. Sine modo et fine. Usus : Divitias infinite concupiscit Materia infinite dividi et secan potest INFIN~TXO. Onis, f. /mmcntitd. SYN. Infinitas. INFPNITUS. a , u m , Inzni. SYN. Immensus, innumerabilis, inexhaustus, indeterminatus, cujus nulla est ora, nulla extremitas. )( Deflnitus. USUS: Immensa, infinita, immoderata cupiditas. lnfinitam potestatem alicui pemittere. Infinita posteritas. INFIRM&T~o, Onis, f. Rdfutalion. SYN. Debilitatio, cnnfutatio, refutatio. EPITH.ConjeAuralis, comparativa. Usus : lnfirmatio rerum judicatarum INFIRME, Faibleiwmt. SYN. P a ~ m . Uss : Videbam infirme animatos. INFIRM~TAS, atis, f. FOI~~SSC. SYN. Imbecillitas, debilitas. Usus : Me conficit sollicitudo, ex qua etiam intirmitas corporis. Infirmitatem corporis animi virtute superare. Infirmitas laterum, virium, animi, ztatis, valetudinis. Cf. Debilitaa INFIRMO,' as, avi, a t u m , are, a. Rfaiblir. SYN. Infirmum facio, debilito, frango. )( Confirmo. Usus : Infirmare fidem alicujus et convellere. PaAa infinnan. Legem, senatum, veritatem infirmare. Infirmare objeCta et diluere. Cf. Debilito, Frango. I N F I R M U S , a, u m , Fuibe,muirlL (&SPril cl & cor S). SYN. Imbecilliq debilis, enervatus, f r a k s , carens viribus. )( F i r m u k ADV.Omnino. PHRAS.1. C o r p o ~ e aadmot d u m infirmo. ilcsl d u m tr~/uiblc comjlemhn. Corpore est effeto, frac0 et debilitato; parum finnainenti, parum in m viriuin est ;.yua imbecillitate, . qua macie? Summa gracilitate atque infirmitate corporis. C t Debilis, Valetudo. 2. Animo a d h u c est inflrmo, il n'u enrorr assrs & #n&nce. Animo est non& consilio ac ratione firmato; peAoris e'us angustie nondum capiunt tantam consilii drmitatem ;non recipit levitas ista, non egestas animi ;non infirmitas ingenii sustinet personam tam gravem, tam severam. Cf. Animus. USUS : Homo aetate affeAa, infirmis viribus, aWiAus, caducus. INFLAMMATXO, o n i q f.In~amm&t~; enthuusiusme. SYN.Ardor. USUS : Inflammatio animi et quidam quasi amatus furoris. INFLAMMO, as, avi, a t u m , are, a. Meltrr le fcu d, alli~rric.r, brrller. SYN. Incendo, ignem infero, faces adinoveo. )( Restinguo, exstinguo. AIJV.Necessario. USUS: 1. Temz . Hortor, Incito, Impello, pla inflan~mare. excitcr, Wuuflcr.Animos inflaininare. Inflammare woulum :inflammare motus animorum velex;tihguere: Inflammatus ira. Cf. Impello; Excito. lnflammaturet exardescit indicendo.
INF
3 74
INF
Cf. Hortor, Excito, Impello ;itrm : Ignls, Inoendo, Accendo, Flamma. INFLILTIO, bniS, f. Enjure. SYN.TUmor. EPILH.Magna. USUS: Fabz magnani inflationem habent. 1. INFLATUS, a, u m , Enfl s y ~Tumi. dus. ADV. Veheinentius,gravius. Usus : 1. Serpens inflato collo. 2. Superbus, elatus, eny, e m r ~ c i iHostes , spe animisque inflati. Latitia inflatus et insolens. Errore, opinionibus inflati. C;. Superbus, Arrogans. 2. INFLATOS, s, m. Insitflatioir, soufl~, SYN.Afflatus. EPITH.Divinus, primtis. Usus : Primo tibicinis inflatu, au prernier son de LI fldtc. Instinnu inflatuque divino. INFLECTO, 1% nexi, flexum, ere, a. Courb~r;JcAir &sarmer. ADV.Leviter, oblique.Usus: Jus ctvile non gratis inflefiitur,non potentia p-rfringitur. Ne injuria animi tui magnitudinem infleflat. Inflexa, mollis et tenera oratio. f. ~ ~ ,jrPlicr, ~ tour- i sYN. ~ l ~E ~ i~ ~~~~i~ ~ ~ . ac ~ ,,irilis.~ Usus : Inflexio laterum. INFLIGO, ts, fllxi, fliCtum, ere, a. Cizuinpigcr.SYN, Infero. Usus : Mortiferaln plagam reipublicze infligere. Id tibi dedecus, turpitudinem seinpiternaiii infliget. Cf. I m pingo. INFLO, as, avi, a t u m , are, a. E n t r , cnorpcillir. SYN. Eferor, intuinesco. PHRAS. 1. E x r e tantilla inflaris 7 (2uoi.' .r1Orts zkms e m r eiilisse~ #OUY si #u dt cliost ? Res t a n t e tibi dat animos ? Res tarn exigua tibi mimos facit ? Res tantilla tibi eos afert spiri-
INFORMIS, e, gen. com. Informe. Usus: Cum res muta et informis fit eloquens et formata INFORMO, as, avi, a t u m , are, a. Fafonner. SYN. Adumbro,fonno, institua USUS: 1. Consilium quoddam,cogitationem, judicium informare, rudi modo adumbrre. 2. I m buo, instruirc. Juventutem artibus informare Cf. Doceo. INFORTN&TUS,~, u m , ~ ~ l b y c u x . SYN. Calamitosus, aeruinnosus. Cf. Miser, Infelix. INFORTNIUM, 11, n. M c z [ h ~ y jnjoy, tune, s y ~ calamitas, . Srumna, adversi casus. PHRAS.1. Invldia i n hoc infortunium m e conjecit, c'cst i'cnvic qui m'a causl cc malAeur. In eum me casum demisit ;hoc me malo, hoc infortunio maaavit ; aliena me invidia, non culpa mea me perculit, afflixit ; in eam me calamitatem traxit, hoc mihi vulnus inflixit ; hanc mihi plagam imposuit ; hac me ruina involvit mihi malorum importavit ; nie ~ ; tantum ~ , in. ruinam impulit. 2. D u o infortunla m i h i accident, dcux arciants m6 sonl amrllvs.Duo fulmina per hos dies me perculere; calamitatem unam, quam iiifestus crudelius aggravavit fortuna; cum vix primus immani fragore detonuisset, secunda exea fortunz procella in me deszviiti savitia einersi, in novam calainitatem incidi; dedecoris acerbitatem casus haud paulo infestior cuinulavit. Cf, Calamitas. Mlseria, Adversa res. UsuS : Magnum sibi infortunium invenit. INFRA Au-dcssous,s. ~ Sub. )( Supra'
INFRACTIO, bnis, f. Abalttincnt. SYN. more, spe, letitia inflari. Ab~eAio. Usus : InfraCtio quzdam animi et INFLOO, is, nuxi, nuxurn, ere, a. et n. Couier dans. SVN.IHabor. ) ( E m u o . PHKAS. l. Savus i n Danubiurn innult, . 5 , ~ 7 , ~sr. . I N F R A C T U S , ~ ,u m , Abattu.S~N.Fracjette dans le Danrtbd. Savus Daiiubio fluiiiini tus, demissus. Usus : Non modo non infracmiscetur; in Danuliuin pracipit.it, se evolvit ; to, sed etiam confirmato erat animo. CfAnIin Danubium devolvitur; lstro fluiiiine excimus, AbjeCtus. $w; ieni aquarum traflu ktro se insilluat; INFRENO~ are, ~ ,a. *Brj&r,f#clh anubium auget. Cf. Flumen. Usus : In syN, ~~~i~ frenum impone. animos, in aures concionis blanditiis orationis INFREQUENS, e n t l q oinn. gen. P ~ u influere. Ex illa lenitate adhancvim influat aliassidu;#cu nornbrcux. SYN.Parum frequens. quid, oportet. Influiint in urbem hostes. USUs Senatus infreq\iens, lc shatqur n ' d INF~DIO is, , fadi, fossum, ere, a. E , ~ . P'u en:notnbrt. Et Rol"=, et in prediis sum f & , entcyycy. Usus : corpus ter[= infodere, infrequens. Cf. Rarus. INFORMATlO, onls, f. Forrnntion,forINFREQUENTIA* ra Pcl/nor"brr, r n . SYN.Notio. EPITH.Antecepta, insita in Paucitas, animo. VSUS:Antecepta quredain animo rei informatio. Habeinus in animo insitain iiiforINFRINGO. is, fMg1, fraCtum, ere, a. mationem quarndam DEI, nous avons dans Driser, nntfantir, rukrr. SYN. Frango, conI'dmr une tlofioir innhdela Divinif!. 111 unius cido, debilito. Usus : Animos alicu~us, spein, verbi imagine sepe totius sententire inforaudaciam, vires, dignitatem, auAoritatem inmatio est. fringere. Elanguescit, debilitatur, infrinyitur
bh" ~,""~d;,"gy;~;~~ ",d " 4 2 ;~;;~S::"F"I;: hfra se extollis? Cf. Superbus. U S U ~ Insolentia, : ti-
INF
tua industria Manus infringere,fa>e clqurr
srs higts. Cf. Frango.
375
1NC,
tum ad id unum diceres, quodcumque ageret ; floret ingenii acumine; acri et perspicaci pollet INFUCTUS, a, F,*,.,& svN. F ~ ~ - ingenio; ea est homini ingeniiacies, er intelligendi acrimonia, is vigor, id acumen, e;i catus, coloratus. Cf. Slncerus. niirifica vis ingenii, nihil ut non videat, nihil INFG~O,is, fgi, Itilm, ere, prptfi<ir. non scientia coinprehendat; est in eo, noii SYN.Confugio. Usus : Ne in tribunatus porquale multis, contingit, ingeniutn,sed e re. tum infugeret. gium, ex~uisitum, singulare ac prope XviI N F ~ L A , a,f. Ruba*, b)~amIefrttd. SSYN. num ; dotibus ingenii instruRus est eximiis. Mitra,diadema.Ubus:Sacerdotescuminfulis Cf. Ingenium. U s u s : Aristoteles docet et verbenis. Venditis imperii infulis, Jeuroru.. omnes ingeniosos melancholicos esse. INFMATUS, a, u m , Sc!dd afutnde. INGENIUM, 11, n. Tafeprt, inklfigerrzc, U s u s : Carnes infumat~. .qt'"i8.SVN. VIS ingenii, ingenii acies, acumeri, INFUNDO, Is, fdi, fsurn,ere, a. Verperspicacitas mentis, solertia, ingenii celeritas, srr dans,rJ#anrirt,fairc JnJtrtr. SVN. Fundo, indoles. EPITH. Acre,acutum, bunuin, d~gnum instillo. )( EIiundo. d U S : Luxum, vitia in iminortalitate, divinum, elegans, excellens, civitatem infundere; se in stirpem, genus alieexiguum, eximium, fiduiii, hebes, humanum, num infundere ; in memoriam ut in vas, ea, illustre, iminemor, inverecundum, lene, mag. q u a discimus, iiifunduntur. Infusa in urbem num, mediocre, mirum, misenim. muliebre. barbaries, peregrinitas. multiplex, optiinum, oratoriuin, par, gurvum; ~raclare,prastans, sane probablle, probum, INFUSCO, as, avi, a t u m , are, a. Rensin lilare, s~lendidissimum, summum,tantum, drt brun; .@ter, corrorr~pre.SYN. 1nficio. tarsum. & " 'A S . i . Ingenlum u n ~ in o te USUS: aliqua b?rbaries d a e s t i c + inesse s u m m u m , & tfi1a#er6ois rige vofr8 inblfuscat. icinitas non infuscata malevolentia. fc~n~.r est s~PCTeurr>. Ingenium in te sentio Cf. Inflclo. esse eximium, non mediocre, non vutgare ; INGEMIN09 as* a v i ~ atum, a. Rrnon quale multis contigit, sed exquisitum, doubfcr. SYN.Gemino. rarum, singiilare, prastans, acutissimum et INGEMISCO, is, ere, n. Grnir, st far~trn- plane divinum; acutissiinam esse aciem inter. SYN. G-mo. Usus : Pueri S ~ a r t a n i non eenii tui. ecreuio te a natura instruRum esse ingeiniscunt verberum dolore ianiati. Cf. rngenio, 'mrniGo te esse hebetem adid, quod Gamo. meliiis sit intelligendum 'udico. Eam esse iiigenii tul aciem judico, n i h , ut non videas, I N G E N ~ R O as, , a v ~atum, , ara, ltnassequaris, facile intelligas, m n t e comprepZanfer, inculgurr. SYN.lngigno, U s u s : Nahendas. Ingenii tantum in te es* duco, tura amorem in filios parenttbus ingenerat, la qumtum potestesse plurimum ; d e ingenii tui <fUnr le caur des#ar8nlsrrrraestantia, vi, acie ita statuo, nemincm ante~i familia, ingenerata ferri tibi, paucos admodum conferri p o s e ; frugalitas videtur. przstare, excellere, valere, florere te ingenio; I N G E N ~ ~ SD'une @ ~ mmi*r~ inglfli'use, ingenio te ve1 omnibus antecellere, ve1 certe SYN.Solerter, acute, subtiliter, nemini conceden judico ; ingenii tui priestantize tantum tribuo, ut paucos comparem nemiINGENIOSUS, a, urn, Inginiertr, hadile. nem tibi anieponam ; omnibus te ingeAii lauSVN.Multum habens ingenii, acutus, solers; dibus effloresmre; extra omnem ingenii aleam eximio, acerrimo ingenio. )( Hebes, tardug. esse positum judico ; mentem sagacem, ingePHRAS. Vlr Ingeniosus est e t peracutus, nium acerrimum in te esse sentio. 2. Hoe cel Aomrnc est filtin rl1es#ri/.Acer investigator ingeniurn rneum superaf c61a s ~ q h r r e f ~ rerum est, q u a a natura involutz videntur; porfe+ Jr ?>ion csjrit. Non hoc iiigenii est mci; mira quzdam, et nova excogitare solitus ; vir non capiunt rim tantain in enii mei u> ustie. est, quo nihil solertius ;qui solertissime pervires ingenii hoc superai ;f o c ingeoiikculta! spiciat omnia; sagax, providus adfutura profem excedit ; h i e c illi disptent, quibur vires spicienda ; mente acri et perspicaci,prudentia ingenii pares ; modus ingenii <ontr&iar, przditus; egregia est ingenii acie ;in quo mulhaud adeo patent ingenii mei fuies, ut ista ta docilitas et memoria quze fere in enii nocomprehendant. 3. T o t u m Ingenlum a d mine appellaiitur; animi motibus cefebribus, c a u s a m oognoscendam Impenders, rrad inveniendum acutis, ad memotiam firinis, #loyer tout son tulrnl d la connu~irsncc <fn>u ad explicandum ornanduinque expeditis, cuuse. Nervos oinnes ingenii contendere ; quem summum excellensquc ingenium armaingenium exacuere ; omnes ingenii vires ad vit ad omnia; vir summa indole, abundantia causa cogsitioneni conferre ; toto peaore in quadam ingenii praestans; incredibili ingenii c a u w cognitionem incumbere ;nihil i n g e ~ i , magnitudine ; singulari ac prope divina quanihil indwtriae pretymittere in c a u h wgnosdam vi ingenii ; indoles in illo magna, ingecendis. 4 Prrsstantl est lndole a & u e niumque versatile sic pariter ad oinnia, ut na-
y,
::,"y$
ING
376
1NC
Ingenio, i l a un naturelet un tulent remarqnoblc.Rara hominis, summaque indoles; alta animi indoles, reftum ingenium, vis natura pulcherriina. Cf. Indoles. USUS: 1. Industria alit, suppeditat, acuit ingenium. Abundat, valet, floret ingenio. Effulget, elucet in rebus omnibus ejus ingenium. Ingenii opinio. 2. Natura, Indoles, caructre, nufure. Inverecundum animi ingenium; unius in bono constans, quam navum in malitia ingenium ; ferox, mutabile,servileingenium.Suovivere ingenio. Ad ingenium redire, se recipere, rzlourner 12 son nahrrel. Cf. Inaeniosus. Natura. INGENS. entls, omn. gen. Grund, mirunrr. SYN. Iminanis,, grandis, iminensus. USUS: Ingenr, immanis prieda, pecunia, Cf. Magnus. INGEN O)'E, En Lomme libr~.;onvcrtemcnl, framchmcnt. SYN. Candide, libere, silicere. Usus : r. Ingenue educatus. 2. Cupere me laudari, aperte et ingenue fateor. INGENOITAS, ~ t i sf., Senfirnents trobles, hondteU, rizrrvt: SYN.Liberalitas, honestas, probitas. USUS:Pra: se ferre probitatein quamdam et ingenuitatem. Vitanda verboruin turpitudine ingenuitatem suam et ruborein prastare. Cf, Honestas, Decet. - INGENOUS, a, um,~ibre;~unm;te. SYN. =iberalis, liber, honestus. ~ ~ maxime. : ~ i h i in l e . apparet mbdera. turn ~udens. ~udicum. in~enuum. Homn ineenuus;liberafiier educatus': Vita, animus, aGes ingenua et liberales. C f . Honestus. INGERO, is, gecul, gestum, ere, a. Apporfe?, o@ir prdsenter; uccurnulrr. SYN. Infero, intmdo. USUS : Sed quid ego ingero praterita ? INGIGNO. is, ganill, g l n l t u m , era, a. Adhibetur t a n t u m pnster. tempore a c supino. 111culqucrd2sla naissancc. SYN.Ingenero. UsUs : Ingenitanaturz virtus. Veri inveniendi cu~iditatem nobis natura ineenuit. INGL6RIUS, a, u m , Quivilsuns ,krZooirr. SYN. Inhonoratiis. )( Honoratus. Usus : Vita inhonorata, ignobilis, ingloria. Cf. Contbmptus. INGLOVIES, 61, f. Vorucif, gourmundisr. SYN.Voracitas. Cf. Gula, Vorax. INGRATB, En i n p f . SYN.Animo inmato. illiberaliter. Usus : Invrate nostra facih a t e abutuntur. INGRATIIS, abl. adverbll foco s u m p tus. R re raf, d conlrt-caur, contrc le gd&. Usvs: &S ingratiis abibo ( t e invito ac repugnante). Cf. Invitus. INGRATIS, Mal@ qqn. SYN. Invito, cum malagrata)(Cum bona gratla. Usus: Extorquendum est invito et ingratis, quod debet
usvs
INGRATUS, a, u m , Ingrat. S m .Immemor beneficii, gratiz.)( Gratus. Anv. Crudeliter, impie. PHRAS. 1. I n g r a t u s es, vous Eles un input. Ingratum te przbes ; ingrate agis ; gratiam non refers ;gratiam non reddis; gratiam a te non fero ; officium in te requiro, desidero ; officiiim non przstas ; meis in te meritis non respondes ; inea in te officia nnn rependis ; officia officiis non compensas ; memorem beneficii animum non p a s t a s ; in vitiiitn animi ingrati incidisti ; turpem ingrati animi culpam sustines ; de referenda gratia ~ a r u mes sollicitus. ~ a r u m laboras. ~ a r u m cogitas ; referendz p r a t i ~ haudquaqu~m studiosus es. 2. Nihll pejus odi, q u a m anlml ingrati v i t i u m (VULG. Ingratitutilnem), je t~ hais ricn funt que Z'ingratifudc. Nulluin odiosius mihi crimen est ingrati animi culpa; nullum hominum genus acerbius odi, acerbiore inseftor odio, quam qui gratiam bene meritis non referunt ;qui de gratia referenda minimum cogitant,pamm labormt; cum oinne crimen, tum vero przetermiss;e gratiz, negleai officii culpa gravis adinodum, molesta et odiosa mihi est ; odi immemorem beneficii animum, et ingrati animi crimen detestor. Usus : 1. Nihil cognovi ingratius, in quo vitio nihil non mali inest. Ingrati animi crimen horreo. Ingratus animus. 2. Molestus, odiosus, diszgrLublc. tibi ~ sunt officia ~ Si ingrata ~ mea, ~ non committam, ut i tibi insanire videar. Odiosus# INGRAVESCO, is, ere, n. Crotfru, S ' & croifrt, aug~runler. SYN. Clisco, cresco, gravior fio. ADV. Vehementius. USUS:Ingravescitin dies malum. Annona ingravescit. Corpora defatigatione ingravescunt. Cf. Augeo. INGREDIOR, I)ris, gressussum, g d d l , d. Enlrtr; mwcher sur on vers. SYN.Intro, introeo, me infero, ineo, pedem infero, pedem pono, adeo, accedo. ADV.Audacius, aquabiter, paulo secius, pedetentim, penitus, similiter, tarde. timide. Usus : 1. Iter. causam. vitam honeitam ingredi. Hoc die primum in spem libertatis ad dicendum ingressus sum. Vestigiis majoruin ingredi. 2. Aggredlor, inciplo, cornmenccr. Id nunc facere ingredimur. De iis dicere ingressus sum. Consilium, rationem vivendi, bellum ingredi. 3. Gradlor, eo aller, 'rnurcher. Libere ingredi. Hanr viam v!x sine casi1 aliquo, aut prolapsione iiigrediere. Cf. Incedo. Adltus. INGRESS~O, anis, f. Enfrle dum; rnurc/re.Sy~. Introitus, aggressio, incessus. EPITH. Obscura, antiqua, moderata Usus: Interdum orationis cursus est incitatior, interduin ingressio moderatior. INGRESSS, Gs, m. Cornmencement, t.@buf; marche. SYN.Incessus. USUS : Vestigiis odorari ingressus cujuspiam. Orationisvestigia ingressumque non vidi.
INGRUO, is, al, eres n. Menacer, &re crudelis, moderata Usus : f nhospitalitas est inr~nitw~l. SYN:Impendeo. USUS: Periculum, opinio vehemens, fugiendum esse hospitem. metus, morbus ingruit. Cf. Immineo. INHMANE, Dureiticnt. SYN. Inhuinaniter. INGURGITO, as, avi. a t u m , are, a. se, Se pvdcipiter, se t e r sur. SY N. 1nfero, INRMNITAS, taHs, f. DtrreiC, iinmitto. Usvs: Se in copias alicujus, in multa cru~iufk. SYN. Iininaiiitas, crudelitas. USUS: flagitia ingurgitare, se vuer sur iufortune dc Mansuetudinem in inhumanitatem conver@?I> se # l o ~ ~ g e danr r fous les v h s . Cf. Imtere. Cf. Crudelitas. . mergo. INHMINITER. D r r e n n f . SYN.InINHABILIS, e, gen. com. InRabile. SYN. humane. Ineptus. INHI~M NUS, a, u m , Z>rhuinin, rrucl. .f NHABITABXLXS, e, gen. com. I d a b i SYN. Crudelis , communi hominum sensu fable. SYN.Vastus, incultus, desertas. )( H a carens, asper, ferus, durus. difficifis, altrestis; bitabllls. morum iisuavium,' vitaz communis iinarus; humanitatis exwrs, immemor, nunquarn parINHABITO, as, avl, atum,.are, n. et a ticeps; inops humanitatis et inurbanus; a b Xnbiferdans. SYN. Habito. .Horno fehumanitate deretictus. PHRAS E ]INH~R&-J, es, hassi, hasum, n. r u s e t lnhurnanus ests & h f l mt s f bar* Rcskr atlockd d, adhCrer. SYN. Hzreo, insidec. ADV. penitus, usUs :~ ~corporibus i ~ bar! i ef inkumain. Nihil tam femm ac inhumanuW quam hominis hujus indoles inhzretites. f nhzret visceribus dolor. Inhzret rima ; humanitatem exuere videtur, ita difiid in mentibus omnium. cf, xsreo, d., cilis aditus, gravis vultus, superba responhareo. in501ens tst vita ; summa mOrum acer* I N H A L O ~as, avi, atum, are, a,Exhaler. bitate et immanitate natura omni humano SyN. Usus: Teterrimam nobis nunquam generi insociabilis; ut fem q u ~ d a i n popinam inhalabas. mitescunt, sic immitis e; implacabilia est ejus INHXBEO, es, 61, Itum, era, a. Retenir, hominis animus et a cultu ac huinanitate arrCfcr. SYN. Cohibeo, coerceo. UsUS : Inhilongisuilne remotus. CL ~ ~ burus, ~ bere remos, reini~ea An te non inhibet "0% Crudelis. 2. Braslllk popull plane i n h u miserorum ? Cf. Cohibeo, Comprimo, Caerm a n i sunt, les $L~U~CS d~ BrJsil sont f o ~ t ceo. dfaif sauvages. Brasilire gentes humanitatis INH~B~T anis, ~ Of. , Actinn de refetzir. immemoressunt ;humanitatem omnem exuerunt, abjecenint ;omnem humanitatis sensum USUS: lnhibitio remigum, acfion d e rarrrPr en sens confraire. amisere, ab humanitate dereliAi sunt ;humase omnem exstirparunt. UsUS : l n ~ N H X O , as, avl, atum, are, n. ~ ~ ~ initatem p ~ ar hoc animo nihil inhutnanutn, nihil agreste est. avec ar&ur, usvs : uberibus puer inhians. Cf. Desidero.- A s-~ l r o Capto. - . - - Aucuwr. XNHUMATUS, a, um, Qui n'a #as INHoNESTLi MaUonnl'emenf. rqu & rQt~lture.SYN. Insepuitus. ~ s v :s Spurce. Diogenes se inhumatum projici jussit. fNHbNESTUS. a, u m , Malhonntfe. INX 'I* mOuv.). S Ibidem. SYN. Turpis. )( Honestus. PHRAS.Patrem XNIMICL, En e*=mi. SYN. Infeste,inisenio contectum deaerere, inhonestum mico animo. ff Amice. UYUS:fnfestissimc, r re ncc,rl,/& ~ ~ ~ e i / f e s s e est, a b n n h f l ~ un inimicissime agere, contendere cum aliquo, est un cri~nehonfnrx on decet, non convenit, inseftari aliquem. haud tequum est ; nefas est, iniquum est ;flagitium est ;minime honestum, minime rationi IN~M~CIT~ f. A InimifiJ. , SYN.Simultas, consentaneumest. Cf. Decet, Turpls. USUS: alienatio, disjunitio. EPITH. Aperta, sumina. Q u e honeste nominari non possunt, inhonesPH~as.r.Gra+as inimicitiasinde habebis, tissima sunt. oous vousJeres par Id Gintplacabler enruiitis. Graves in~micitiassuscipies, subibis, adibis ; I N H O N ~ R K T U S , a, u m , Qui n'<r &S grandes tibi ininiicitiaz erunt, nascentur ;ad reru de rbiot~fknse. SYN.Ingloritts. f( Sono. ritiia. Tf I iniiiiicitias graves venies. descendes : interce- - ---. -.. ~ -ifa dent tibi cin aliis gra;es inimicitik ; grave INHORRESCO, is, horrai, ere, n. prop. odium adversus te concitabis ;odium subibis, Se MnSse; &?*enire f i y a n t (par L'obscuritd). incurres acerbissiinum ;habebis tibi infensos UsUs: Inhorrescit mare, tenebre condupticanmultos ;gerendze tibi erunt, exercende capitur, la mer se rouvre de tJn2bn-s. Cf. Horror. tales inimicitize ; ab inimicitia tua eam ob INHOSP~TALIS, e, gen. com. ftikospirem deficient plurimi, et societatem dissoltalier. SYN.Desertus, incultus, asper. vent : in simultate non oauch eris : . cum INHOSPPTALITAS. atis f. Z?thsdiia- 1 ~ l u r i h o sa te avertes :alii ex afiis-se a con: litd. EPITH.Domestica, molesta, iinpudens, iunfione tua avellent; non pauci alieno in
-m-".
te erunt animo, seseque a te disjungent ; inXN~QUUS, a, um, Injuste, ml'chant. SYN. festis deinceps animis dissidebitur; inimiciIiijustus, injurius, inimicus, non habens aiquitias graves contrahes; alia ex aliis simultateni. ADV. Obscurius, vaide. )( AZquus. tas incidet, atrocioribu.; iniiiiicitiae certairiiniU s u s : Yua res iniquissima et acerbissima est, nec erenda. Homo natura asper, et ombus exercenda. Cf. Amicitlam dissolvo, Odium. 2. Ponlte tandem inimicttias, nibusiniquus ;iniquo infestoque animo intueri dconciliex-vous e#tj?t. Iniiiiicitias tandein aliquem ; iniquo loco ad hostes subire, ultracandide et simpliciter ponite , deponite ; gtrcr les crtnctnis dans ut1dpositiond1/11~10nuiI1. exstinguite veteres simultates ; inimicitias Cf. Injustus, Inhonastus. diutumas caritati patria: coiidonate ;disceINxTIA, Orum, n, pl. MYst2rcsdc dite tandein al, iniinicitiis et d i i s inveteratis, sYN.SaCta Cereris, vosque ex inimicitia in gratiam revocate. Cf. Amicitiam redlntegro , Concllio. XNXTXO, as, avi, aturn, are, a. S a p i u s USUS : I. lnimicitias aDwtere. cottcn*oir. u s u r n a t u r ass si va vooe. /rr itiitit. SYN. #orife la haitlr. ~ndicere,concipkre, denun11iau&ror, consecror, devoveor, sacris imtiare ; ad inimicitias vocare. 2. Inimicitias buor. VSUS: lnitiari sacris. Sacra initiata, et capere, s e f c ckJcnnt~nis. Suscipere, adire, devota. subire, habere, exercere, gerere ;ad inimiciI N X T I U M , ~ n.f'n'miPc.SYN. ~, Principium, tias descendere; inimicitia:inihi teculn fundainentum, eleinentum.E~l~Ei. Accomodasunt, intercedu,,t. 3, Inimicitias deponere naturie> falsum* YHRAS. Haec r&@&$ijw. Ponere, patrie concedere inilnicitias i ab inimbitiis discedere. Cf. Odlum. $ ~ , & ~ ~& ~ ~ ~ c ~ ~~ XNXMXCUS. a. um. Ennrtni. Ifcnt : nabula dotrinz nostra: : ha orimze oriaines et elementa studioruin n6stro;uin ;ab higproINXMPCUS, i, m. Eniteriti. SYN. Hostis, feRa initiis est doerinanostra; haicprincipia infestus, infensus adversarius, alienatus, non zquus, iniquus, fnvidus, obtreeator. EPITH. erant, et quzdam quasi semina dottrtna? nostrie; ha:c doArina erant priinordia; haoc ruAcer, acerbus, communis, gravis, iiicoluinis, dimenta, haec prima velut vestigia ac lineainnocens, magnus, odiosus, paternus, pecuniosus, potentissiinus, vaiens, verecundi~s, menta erant doRrinae nostrie. Hoc a fonte oinnis nostra doArina manavit. 2. Advoluntarius. ADV. Acrius, aperte, crudeliter, h u c inter initia h e r e m u s operum, novs graviter, valde, usque eo. Y t i ~ ~ inimic. soinines encorc utr com~nrnccinrnt de nos fracua &t perpetuua, lest sin cnrtrrrr bfernel, vuirx. Adhuc in o p r u m primordio stamus ; Alienissiino est a me aniino; iniinicissiiiium non in exitu, sed in limine operum nostrorum se mihi reddidit ;animum ostendit miIii crustamus; vestibulum magni operis ingressi sudeliter inimicum ; iinmortales in me gerit, inus; longe absumus a metis, vix e carceribus exercet iras ; infestissimiis est ineis fortunis digressi ; inforniatam habemus opers totius et Iaudibus ; inimicitias jam diu susceptas molem, non pereAam. 3. A b initlo mundi, et, ut videtur, posteris tradendas , pertinacisd@tdis le comrcmcc.icnt a ' u morrife. Ab orbe sime persequitur ; resident etiainnuin in condito; ab ultima inundi origine; post homranimo ejus graves atrocesque iiiitnicitiz; num inemoriam; post natos homines. 4. @el11 sunt mihi cum eo homine inimicitia: et veteinitiurn satis f o r t u n a t u m fult, fe dbul de tes et atmibus celebratai certaininibus ;odio la gifcrrc ful asscs keureux. Laetissima erant me in&tur capitdi ; adversario illo utor armorum principia; initia belli sedabant optigravi sane et infenso, qui, quidquid ririuin in? ;primo brili progressu satis felices fuimus; habet et acerbitatis, id totuiii in ine confert belli primordiuin satis Iztum t a t ; in limint, ac. effindit ;qui adversatur mihi acerriine et exordio, ingreasu b-lii res nostrs habebant gravissime ;qui mihi pestein ac perniciem sltis brlle; principio belli res ex sententia molitur, exitum inachtnatur ; qui totus ingestai; sub belli primordia optatis fortuna recumbit in meam perniciem ;ane ubique tnea. spondit. Cf. Successus. USUS : Belli initium que commoda oppugiiat ; nullam adversus ducere, capere, sumere a levibus procliis. Belti me injuriam praitermittit. C f Hostis. Odlum, initiuin inde profeRum est, quod; levi ex Injuria. USUS: Aspicere te non potest, adeo principio mapnuin bellum conflatum est, sed inimico iii te est aniino. bt ini&a inchoavimus, ita persequenda sunt IXIQU&, ~ ~ j ~ ~ t ~ SYN. , ~ ~ .fnjuste, , t f . Bonis initiis orsus mate tiniit. Ut male sus : lta ini ,,issinle coiilparatuiil est ; cepta. po~uilnus initia, sic catera sequentur. Ut Se iniquisiime exp&us. Inique, contra fas. dant initia commc on corrrmcnce. Cf. Inci pio. m..e-mw 3". . , s . * lnchoOf xordium. XNIQUXTAS,atis, f. Iiijustice. SYN.Injuria. EPITH.Tanta )( &quitas. USUS: INJXCXO, $5, jecl, fectum, ere. aJcler dans; f a k naltre, w c i t c r . SYN. Objicio, &quitas certat cum iniquitate. Habet ea res mannam iniauitatem. In tanta hominum oeriminitto. U s u s : Dubitationem alicui et scrufidi t t iniquitate viviinus. Cf. Injuria. ' pulum injicere. Cogitationein alicui, ardorem,
'
INJ
3 79
INN
animo propulsavit ; ab injuria hominem deterspem, metum, religionem, cupiditatem injimit ; injuriis restitit animo przsenti ;ea injuria cere. Frenos furori alicui manus injicere. ut se levaret, nihil non egit ; eam ut a se injuCf. Impono. INJCUNDITAS, atis, f. D i f u t f l a ~ r C - riam prohiberet, depelleret, ab injuria hominem ut detraheret, ut illa is, injuriaabstineret, mrnl. SYN.Asperitas. presentia animi effecit. 5. I n j u r i a m mquo IN JOCONDE, Disagtiubknunf. )( J u a n l m o pertullt, i l a suPl)drticettc injusticr cunda uvcc courugr. Plagarn illam eo animo accepit, INJCUNDUS, a, u m , DLsupLablc. par ut injuria videretur; injuriam eo animo SYN. Insuavis, acerbus. Usus : Labor mihi tulit,passus, perpessus est, tanquam ad se nihil ea pertineret ; Cf. Patior, Fero. 6. I n j u r i a m minime injucundus. Cf. Odiosus. Molestun o m n l u m obllviscor, j'oubfic toutes lts inINJUNGO, 1s. junxl, junctum, era, a. jrrsfic~s. Injurias omnes oblivione contero; ImpOscr; snscitcr. SYN. Impono, affero, imomnem accepta injuria memoriam ex animo porto. USUS: Aliquid damni reipublica; serdeleo; animus ultionem non speaat ; ultionis vitutem alicui, onus, necessitatem injungere. consilrum omne libenter abjicio, om~tto, depoINJRATUS, a , u m , Quin'a as juri. no; ab ulciscendi consilio animum abduco; Sr.. Qui non juravit, sine jurejurand. Usus : non persequar injurias meas; injuria ezomnes Tibi ve1 injurato credendum. Lingua juravi, in amicitiz gremio sunt sepulta. Cf. Obllvismentem injuratam gero. cor. Usus : r . Injuriaest, q u z aut pulsatione INJRIA, m, f. Injuslicc. SYN.Iniquitas. corpus, aut convitio aures, aut al ua turpitu)( Jus, beneflclum. PHRAS. I. I n j u r l a m dine vitam alicujus violat. Injuria %uobus inoallcul facere, cunstr d qqn drcfi~udicc. Indis fit : vi et fraude. z. Immerito, d torl. Non juriam alicui inferre, aerre, imponere, conflainjuria suspeAus es. Cf. Convitlum, Conture ; injuria aliquem afficere onerare, lacerare, melia, Ignominia. lacessere, vexare,exagitare \nsetari ;injuriam INJURI~SE, /njusfrmrnf. SYN.Per conjacere, mittere in aliquem ;'injuriosius t r d a r e tqmeliain, contumeliose. )( Jure. UsuS : Tealiquem; patientiam alicujus tentare; ejus pamere atque injuriose de aliquo suspicari. tientia abuti; injuriam alicui contexere; in~uINJUR16SUS, a, u m , Injirrtc.SYN. Injuriis aliquem et maledittis proscindere, lzdere, rius. Usus : Injuriosa et facinoroaa vita. Cf. configere ;injuriis ac maledittis appetere aliInjurla. quem, incessere, jactare, violare, provocare. 2. Gravem a t e passus s u m injuriam, j:ai INJRIUS, a,urn,lnjustc.Su~. Iniquu3. soufcrt & vofrc parl unc gran& injttstrrr. INJUSSS, Us, m. (adhlbetur tanInjuriam a te accepi gravissimam ; a te orta, t u m abl.) Saits l'ordrc &. SYN. Sine 'ussu, nata est mihi illa in)uria; gravi injuria a te auRoritate, concessu.)(Juruus. Usus : fnjusafffitus sum; h a c inihi a te oblata, im su populi hoc fecisti. est injuria; iniquius a te mecum est a K $ : I N J U S T ~ ,Injustcmrnt. SYN. Inique, ininjuriosus sane in me fuisti et iniquior; juriose, contra fas. Usus : lnjuste in queminjuriost me t r h t i ; injuriuin, injuriosum, quam impetum facere. iniquum, gravem te sensi, expertus sum; gravem abs te pertuli injuriam ; raviter lasus, INJUSTITIA, w, f. lujnstice. SYN. InioKensus sum ;gravem a te mofestiam accepit quitas. EPITH.Capitalior, inoderata. )( J u r animus meus ; gravi a te injuria affeaus, lacestitia. Usus : Injustiti~duo siint genera, altesitus, provocatus sum ; appetitus injuria sum rum eorum, qui inferunt, alterum eorum, qui nullo meo merito, nulla mea culpa, nihil tale a iis, quibus iiifertur, non propulsant rnjuineritus; injuriose, acerbe, inique, contra jus riain. omne,contra, quam meritussum,iinmerentein, INJUSTUS. a, um,Inj~dsfe. SYN. Iniquus, innocentem, nullius affinem culpe, omnis culinjurius, injuriosus, imtneritus, non debitus. p a expertem, ab omni vacuum culpa me trac)(,Justus. AIW. Dupliciter. Usus : Qui pertasti. 3. I n j u r i a m ulciscar,) vcngerdi rncs niciosa et injusta populis jussa describunt. Vir injurrs. Persequar tot tuas in me in,urias; maleficus natara, et tnjustus. Ira non injusta, parem brevi pro injuria gratiam referain ; par sed inerita et debita. lnjustuin onus alicui iinpari referam ; merita meritis compensaho ;erit ponerc. Cf. Injuria. ,Fum pari propediem, cum idem tibi reponam ; INNASCOR, Bris, n & t u ss u m , naac!, d. te munere remunerabor ; is sum, qui injuriam Nallrc darts. SYN. Ingignor. UsUs : Quibus facile referrepossim; feres ame, quodintullsti; r e h r a t i o constansque innascitur. impune tibi non erit, non abibit sic, ~ u o injud ria me aeceris; impunita non erit, multa non INNATO, as, are, n. Nagtr dans. USUS : nlinquetur injuria tua Memorem me injuria? Yisciculi in concham innatant Cf. Nato. senties, expericris. Cf. Ulciscor, Impune. INNTUS, a, u m , Nulnrcl, inni. SYN. 4. Advemus injuriam w defendl t, i l s'rsf Insitus, ingenitus, ingeneratus.)(Aarumptus, dflcmiw conlrt I>injusticc. Injuriam magno
INO
381
INS
non solum ad summam renim beiiicamm Pts#nY rentxan!. Sine furore ac amentia conindigentiam,sed ad extremasquotidiani viRus sistere ejus animus non potes!; nec vigilans, angustiasredegit. Casar Hispaniensi bello id nec in somnis mente consistit; acer, ad vim egit maxiine, ut Pompeii copiis arttiora in dies promptus, ad seditionem paratus, turbulenfierent omnia. Cf. Annona. 2. Inoplam suter et turbide facit omnia; vir moribus turbiblevars, soufager la ?nis?re. Mederi tnopiain; dus, et in enio minime otium patiente; hamo rebus matute occurrere ; tutari inopiain ; inimpiger, fs~iosus, novarum rerum avidus, cui cnmmodum novis commodis sanare ; inopia solemne nihil, cujus ea una agendi ratio, nihil levare. UsUs : Aliquem ad inopiam redigere. neque intaRum, neque qtiietum pnti, omnia Inopia consilii laborare. Inopiam aquo animo agitare, qui moveri omnia, quarn senescere ferre ac tolerare. Inopia oratoris et jejunitas. malit. 2. Cura, hominem lnquletum redCf. Egeo, Pauper. dunt, scs sox& Piapui2fenl. Inopia rerum et scelerum conscientia indies magis ejus INOPINANS. a n t i g bmn. gen. Pnk au animus agitatur; agitant hominem imminene$ouniu, surpris.USUS: Multos in agris inotium m m tristes imagines; nec somnum capinantes deprehendit. re, nec pati quietem potest. Cf. Cura. INOPXNATE, I11opinmmt, d PimflmisGsUs : Ingenio inquieto, et ad novas res Ir. USUS: Inopinate, prater spcm accidit avido. Cf. Casu. I N Q U I L ~ N U S , 1, m. Loca!&. SYN. INOP~NKTUS, a, u m , I n n l W u , imin vdibus alienis habitat, prac~rtim conp r h . SYN.Nec opinatus, improvisus. Usus : Qui duflis. USUS : Non inquilini solum sed et Omnia repentina et ino inata graviora Diflu mures ex aedibus migrarmt. Philosophia ininopinatum atque mira&le, Ex inopinato obquilina servare aliquem Cf. Impmvlso. INQUINATE, Sans purctk. SYN. BarI N O P P O R T ~ N U S ,a , um, Pcu C O ~ W C - bare, incompte, prave. &, u fmorode. SYN.Alienus, incommoINQUINO, as, avi. a t u m , are. a.Smril~ U P )(%pportunus. USUS: Sedes eo in loco Icr, salir, SYN. Contamino, fado. Usus : non inopportuna sennoni nostro. Vitiis se, fla itiis, omnibus scelenim' sordiINOPS, bpls, omn. gen. P a m &@JUIVY bus, libidinitus inquinat. Famam alicujus &. SYN.Pau r, nudus impotms. \( Abuncriminibus, humanitatem civitatis eavitia indanaUSUs: Eops rei ajicu)us, vela re aiiqua quinare. Voluptatibus inquinari. Cf. Maoulo. Inops arorium et exhaustum Humanitatis IXQUIRO, ir, qulaivl, qulaitum, ore, inopset inurbanus homo.Cf. Pauper, inopia. a et n. Rccher(kr s m ~ m c n ! . ~ S ~ Per~. INORDINATUS, a. um, M a f ordortd, quiro, indago. Usus : n re, tn civium mom, c m y k m disonfrc. SYN.Perturbatus, conhiin reum inquirere. In uircre in ea, q u e mesus. ) ( ~ r d l n a t u s .USUS : Ex inordinato in ! f . Indago. moria runt prodita. ordinem reducen. INQUISITIO, bnla, f.&c+rcfc d f m ~ w c , INORNATB,S < i n r m ~ m n L SYN.Inculinwcstigdion. SYN.I)isquisitio, investi atio te, ineleganter. veri. EPITH.Pracnuntia, propria. USUS:t e u s INORNATVS, 8, um, P s u ~ , g r o s s i a r , absens contra inquisitionem accusationir ert smv m!. SYN. Incondituq incomptus, agreadefensus. tis, nidis, homdus, sine nitore et palastrz INQUISiTOR, brls, m. j n p i~utmcfeur ( O r n a t u a USUS :Inornata mulier, oratio. SYN.Qwsit0r.i USUS: Reorum inquisitorem U& et inornata inventio. Cf. inaultur. sapientem esse decet. INPRIMIS, mel. : IMPRIMIs, Av& INSANABILIS, q gen. com. hcunabIc. tout, d'nbord. SYN.Cumprimis. Usus : ImSYN.Desperatus; uod curationem mediciprimir te atno.Argumentumimprimis h u m nam non admittit.8sUS : Morbus, piaga,conINQUAM, Dis-jr. SYN. Dico, ut dixi, ut tumelia insanabilis. Cf. Dwperatur. institui dicere. USUS: Hoc, inquam, dico. INSANS, A Pexcs, d la folir. SYN.VeheINQUIES,&tia,omn. gen. (TrJs-ranaux cas obligu8s). Rcmuant, a g ? / ,ingukt. SYN. menter, cum impetu. INSANIA, m, f. Folic. SYN.Furor.E~l~ii. Inquietus. UsUS : Humanum genus inquies Non mediocris, molesta naturalis, prertans, et indomitum C t Inquietus. ridicula, tolerablilis, utilis. PHRAS.i. VI doINQuI&T~~T~O bnlh , f. rifm~mrrrC, lorls l n e a m lnsanlam Incldlt, u t menag'ration. Wm l n d s n u n g u a m W e p e ~ l t , la &uINQUIBTO. as, &VI,a t u m , a-, a Agih r Ea r c d u IrlIcmr*f fm, , t w , inpuilCrr. SYN.Turbo. Cf. Inqulotur. jamais wcouw, i'inkl& INQUIETUS, a , um, R c m d , 1 * h - a mente discessit, ita mcntem perdidit, ita sibi wrcidit, i n r a n h morbo ita af&us M. SYN. Tu~bulentus. PHRAS. I . Horno t ,ita de potestate mentir eUit, ita mente mt lnqulsto plana lngenlo, C r l ~OIMNU a a
%:da%.&
INS
382
INS
motas est, ita de mente deturbatus est, ita a tenebris lumen pktulisti. lnscientia multa mente desertus est, ut rationem in perpetuum versatiir in vitio. Cf. Xgnorantla. amiserit; ut ad sanitatem inde nunquam reINSCITE, En ignorant, maladraikmcnt. dierit ;ut furorem deinceps nunquam depoSYN.Imperite. )(Salte. UsWS: Inscite nugari. suerit; ut ad bonam mentem revocari nunINSCITIA, re, f. ~'orancc,soffis~. SYN. quan, potuerit; ut a furore et dementia nunInscientia, itnprudentia, stultitia. EPZTH. Miquam se ad sanitatem retulerit; ut illuin serabilis, sumina. USus : lneuntis ~ t a t i s inp o s t a nemo ratione preditum viderit ; ut scitia senum prudentia est regenda Magna nunquam postea convaluerit. 2. Lla arnlasa est in illo inscitia. e u m a d lnsaniam adegIt,-Za F r t c & son plocds i'a rendufou. Mentem illi exturbavit ; INSCITUS. a, u m , Iqorant, sot. SYN. de sanitate illum ac mente detnrbavit; in Jnelegans , male compositus et absurdus. rabiem hominem egit; ad insaniam impuiit, Cf. Ineptus. adegit, redhgit; mentem illi emovit omnem. INSCXUS. a, urn, I p o r m t , pi N sait Usvs : Insania est ments aegrotatioet mor#as. SYN. Insciens, nidis, imperitus; impmbus. In insaniam incidere. Aliquem ad insadens. USUS: Tu me ignaro, inxio, nec opiniam adigere. Insania et dementia detiagrare, nante hoc ausus es ? Non sum inscius, maCf. Furor, Deliro, Delirus, Amena. gnam esse historie utilitatem. Cf. Ignarus. INSANIO, fa. ivi vct ii, tum, ire, n. INSCRXBO, ia, scdpsi, sorlptum, are, &frtfou. SYN.Desipio, furo, mentem amitto, a. & c n ~ ; eo &se iusmj5timr. SYN. Inmente captus sum, sanus non sum, deliro. cido? imprimo, mando litteriq in codicem reADV. Apertissime. Usus : Inter omnes, qui fero. Usus : Vestris monimentis, in vestris insaniunt, insanissimus. In alienos insanus monimentis nomen suum inscripsit. Libellum insaniisti. Cf. Furor, Deliro. meum Oratorem inscripsi. Epistofapatri inINSANUS, a, u m , Fou, imensd SYN. scripta. Sibi aliquid in animo inscribere. Cf. Scdbo. Non sanus, amena, furensl fanaticus, vesanus, alienus a mente; a sanitate, a se ipso disceINSCRIPTXO, 6nlq.f. I d /ion. SYN. dens; remota mentis; mentis impos. PHRAS. Tituius. EP~TH. Plenior,prPciwa,Palaa. Usus: I n s a n u s tat. if esf fou. Yraxeps amentia Decernere alicui statuam cum inscriptione fertur; mente Captus est : traaico Oipste et oraclara. r- -Athamante demntior, et vin;ulis mnstrinINSCULPO, is, ~ S I p , t u m , em, a . Grugendiis; a mente desertus; lymphato similis ; ver sur ou iians. SYN.Incido, imprimo, inscria ratione aversus; mens eum reliquit ; mens bo. Usvs : Res animo insculptas habere. tr sua illi sede focoque deje& est ; in potesOmnbus insita est et insciilpta Denotate mentis non est; de potestate mentis, de titia Natura insculpsit in mentibus nostria consilio, de ratione, de mente exiit; de saniCf. Scalpo. tate, d e statu mentis deturbatus est; a mente INSECO, as, cal, atum, are; a . COY~Y. dixessit; mens illi sua a sede dimota est. SYN.Incido, seco. U S U : ~Ali uem dentrbus Cf. Furfosus, Dellnis. Deliro, Insania. insecare, ddchirer ggn avec les%nlz,& mor&, USUS: Horno fratemis flagitiis, sororis stuINSECTATIO. orfs, f, Pourstna, afh~ r i insanus. s INSXTXABILIS, e, gen. com, ~ ~ ~ t iqw. d USUS ~ , : Abstinere aliomm ins&Honc. INSECTOR, aris, atu6 sum, ari, d . S=. Insaturabilis, UsWs : lnsatiabili gauPoursuivre, attaguar. SYN. C o n ~ f i o r ,inw. dio completur. Insatiabilisvoluptas, cupiditas. Peto, 'dfito, exagito. ADV- Inimicc, inINSXT~RABXLIS, %,gen.com, Imatia- quor; solenter, petu antissime, vehCmf!nter. UsUS : &. CmnI. Inmtiabilis. Usvs : insaturabilc Clamore aliquem; contumeliis, minis, d e abiomen. ditis in&ri. InseRor ultm et insto accuINSXTaR AByLXTER, Sant pmtvdr satori et ugieo. Miseromm fortunni i n d a r i . Iln, rassasn'c. SYN.Sine satietate. Cf. Aaito. - Vexo. Inlmlcus. INSCENDO, fs, di. sum. are, n. et a. INSEDTUS, a, um, Sbulcvl. SYN, Moutersur. U s u s : Inscendcre in arborem. Commotus. )( Sedatus, USUS : Grave, turINSCIENS, e n w , omn. en. Quinr sait bulentum, insedaum genus hominum. ui ignare. SYN. lmpm$ens. )( Sciens. INSEPULTUS,a, u m , Non e n t ~ e l i . Insciens fecisti, u, scicns? Cf. i m SYN. Inhumatus. )( S e p u l t u a USUS : Miprudena seri et insepulti acervi civium. INSCIENTER.Avcc i p o ~ a n r c . SYN. INSEQUOR, iris, s h a t u s sum,sequi, Impmdenter. d. Suivrc, poursnivre. SYN.InseRor, sequor, INSCXENTXA, ea, f. Iporance. SYN. Jnpersequor, subsequor, excipio. ADV. Acriter, s i t i a , ignorantia )(Scientia. EPITH. Multa. ongius, undique, necessario. Usus : Inscquor U su6 : In maximir mihi erroris et inscientia fugientem. Insequi dtquem itrifle gpldio.
INS
383
INS
Quae non insequens hora antecedente populo Romano illuxit?Cf. Sequor. x. INSERO, la, &fiI, sertum, ere, a. Meltre duns, insrer. SYN.Impono, immitto. Usus : Pueris cibuin in, os inserere: Collutn in laqueum, manum in peram inserere. 2. Imrniaceo, - a . Deos minimis rebus, alsa veris, se negotiis inserere. ~.INSRO, ls,s8vl, situm,ere, asemer, )lunler. USUS: lnserere oleam vitibus. , i . ve( 71, iturn, lrq INS~-RY~O, l D~~~~ ses soj,rs, s>afiliguer 2. svN. servio, operam do nava. ADV.Fideliter, studiose. usus :A plurimum sperant, huic plu,.iinsenriunt. ~~~~~~i~ commodis, reipub~iczcomlno~o,alterius honor, voluptati, auribus. C t Servio. estv sesrums Ore$ et a . msis ousitu m r , se/sxersur, occu&r. SVN.Hzreo, inh;erco. ADV. Penitus. Usus : Macula in republica insedit penitus et inveteravit. Ita tibi insidet suspicio, ut penitus evelli opinio, non possit. lnsidet in animo dolor. INSIDIIEI, a r u m , f. pl. Embusc&, em,+adc: SYN.F ~ EPITH. ~ ~~ b ~ ~ clario. t ~ res luce, cdeks, domestica, ,=,aae, mani. festz, media nefariE, o c c u l t ~ ,rasentes, quotidiana, tantz ac tam abscongitee, urbana?. PHRAS.I . Insldlas llli struxit, i l lui n dressdes embdcllcs. Insidias fortunis ejus tetendit, molitus, machinatus est; laqueos ejus fortunis non tetendit; dolum ejus capiti alium ex a lo nexuit ; insidias in ejus caput ac fortunas non semel comparavit ;caput ejus non semel clandestinis consiliis petiit, appetiit ;aditum nefariis ad ejus direptionem consiliis pneparavit ; capiti ejus et fortunis imminuit. Cf. Insidlor, Obwrvo.
no, tendo; periculum intendo; insidias adhibeo, molior, paro, comparo, instruo, machi"Or, loco, cO1ioco, Oppono, observo ; vini intendo. PHRAS. Quibus plurimurn fldebaml insidlati suntl k s /lus clrers rn'onf tcndu des ,biges. Qiioruni
.
quod
quorum in fide ponebam plurimurn, ii mihi insidiasfecerunt ; ii me insidiose traaarunt ; insidiis me petiverunt, obsederunt, oppnsserunt, prodiderunt ;ii mihi insidias coliocarunt, compararunt ;ex insidiis caput meum petiveNnt ; insidiis iugulum meum petiverunt ; ii mihi insidias, periculuin, pestein,, perniciem moliti sunt; ii in perniciem meam incubuerex; ii vitam ferro atque insidiis appetivere ; illi nefarios in caput meum hominessubornanwit; multis me insidiis captavere ;fraude ac insidiis de vita nefarie cogitarunt. Cf. Insidlsa. usus: catilina insidiatus xNsxDrusP* PcrMcwn' SYN. Fraudulenter, ex insidiis. Usus : Inskliosissime et ~rfidissime traeare ahquem; insidioseredire in gratiam. INSXDruSUS* u r n y Pcflde. SYN. Fraudulentus, ~erfidiosus,simulator, ~ ~ ~ dolosus, , fallax. Usus : Apertis inimicis resistere, instdiosis amicis non credere. Cf. Insldior. INSIGNE,ls,n./~f~ip~c,onutnrnt,jamre. SYN.Signum, indiciiim, nota, moninientiim, ornamentum. EPITR. Clarissimum, obscumm, oppressum, regium, sinyulare. Usus : Fasces et secures dignitatis insignia. Bulla omamentum pueritiz, insigne fortiinz. Omnia honoris, imperii insignia et ornainentacecidere. Multi insignia virtutis sine virtiite consequuntur. Toga pacis insigne et otii. Insignia et lumioa orationis. INSIGNIO, vl il, ituni, a. Re& remarpub+ distingue. Sva. Signii f e noto, distinguo. USUS: lnsignita note verat, quin in yus insidias praxipitaret ;aegre ritati'' ejus tot petitiones ac laqueos declinavit ; vix INSIGNIS, e, Remurqrtublt,ill~~s/w. SYN. tot e'us ex insidiis elaprus est; vix periculum, Manifestus, ciam,, pertus ; nobilis, nobilicapiti im ndebat, depulit ; occultatus, con~~iciendlls egregiuiu.! PrzStans; nolas, quibus rtectur, insidias vitavit. Usus : tatus. USUS: Vir genere insignis. Res a d i . Insidias acere, dresser une enrbusc&. Inlaudem et gloriam ins~gnis. Vir notis turpitusidias tendere, ponere, instruere, parare, dinis insignis. Insigne indicium mei in te collocare. 2. In insidias incidere, venire, inamons habes. Cf. Egmglus. trare, tomber dans une etnbuscmfc. 3. In insidiis considere, subsidere, se tnctfre t u embusINSIGNITE, LYuw marcilre ntnarpt,ucade. 4 In insidiis ponere, locare, collucare blc. SYN. Insigniter, aperte. Usus : Homo milites, #later ses solllats en crnbuscude. 5 . Ex insignite improbus. insidiis consurgere, s'ilancer d'utre crrrbuscark. INS~CNITER, ~ortrtnmt,~orl,~cauco,4~, 6. Insidias cavere, viteruncrmbuscan'e. InsisVN, ~ ~ ~ i : lnsi ~ niter ~ impudens. i ~ ~ . dias antevenire, vitare, patefacere, detegee. Insigniter aliquem diligere. Ef. EEgregie. INSIDITOR, arls, in. Ceui qui f e ~ d INSILIO 1 iii, ire, n. et a Siiufrr srtr. des /igrs. USUS: lnsidiator bonorum. sus : ~ n s i d r z n equum. INSIDIOR. arls, atus sum, ari, d. INSIMOLATIO. anls, f. Accusaifiom. Dnsser des emdrlckes. SYN.Insidias facio, poSYN.Accusatio.
~ ~ ~ ~ ~ " ~ i ~ ,
ZYC
pa~~os
usvs
INS
INS legum laqueis constringat. Quanta insolentia hominis, quantum fastidiurn? Qui ejus animi, quis impetus, q u e fefocia, qua: intemperies? Non privati insaniam sed regis insolentiam diceres; unius animos ac spiritus vix urbs capit, adeo jam diu per siimmam licentiam leges eludens magistratibus insultat. Ferocem honores faciunt, quoque impunitiorem, eo effrenatiorem. Nimius animis omnes spemit ; ingenio ferox, et arnicis fretus, secundis rebus immodestus et intolerabilis tantam sibi arrogantiam, tantos spiritus suinit, ut ferendus non videatur. Incedit per ora vulgi magnifice, seseque circumspicit. Aniinos mirum quantum tollit ex perpetuis honomm insignibus; insolentiaest incredibili, insolentia effertur tanta, nerninem ut p r e se hominem piitet ; non jam civiliter nimiis opihus ac continuatis magistratibus utitur ; m insolentiae progreditur, qiiam diuturna impunitate munivit, nulla ut legum habena reprimere exsultantempossint; ut alacer lztusque per medium forum volita ; quanta hominem ex secundis nbus insolentia cepit? Usus : 1. Honores ~~isolentem te faciunt. z. Insolitus, rcnuvcair, exh.aordidrc. Nullum verbum insojens onere audebat 3. imperitus, insuetus, *u R ~ d i, ~ip eo m n t . Hamm remm plane sum insolens et ignarus. q Prodigus, prodiyur dissij+afeur. Insolens in pecunia. 5. Molestus, imino<iCrI. In re pervulgata multus sum et insolens. INSOLENTER, Firsmenf, m c t manca. SYN.Immoderate, anoganter,superbe. SUS : Efferre se, glodari insolenter. INSOLENTIA, ic, f. FicrtC, aaro SYN.Intolerantia. EPITH. Singulauis. Illa tua singularis insolentia, superbia, con. tumacia. Tanta insolentia, ut neminem liberum ducat. 2. Moveor loci insolentia, lu nonveaufidu licu me fuif impmsnnm.Cf. Arrogantia. Superbla. INSOLITUS. a um. I n a r c n u t u d f S v ~ . Insolens, insuetus novus, inusitatus, minime tritu~~inexpertrn. Inmllto rnore.cmfrc la coufume. Prlrter morem ;non ex more; non ad exemplum aliomm; non ut mos erat; non ut mos fert. Usus : lnsolitam lucem aspicem. lnsolita gloria mihi advenit. C t N o v u r INSOMNIUM, 11. n. Sange. SYN.Somnium. Usus: H a c metuo, ne insomnia sint. INSPECTXO, bnli, t E-n. Nos nuntiationem solum habemus, consules etiam insptctionem. INSPECTO, as, avl, atum, are, n. et a. Exnmincr. Usus : Me inspeAante hoc fccisti. INSPERANS.a n t l g omn. gen. p)re pus. usus : saiutem insperanti&usi::X didisti. INSPERKTUS,a, u m , lmtfendu, incsUSUS:Insperatum gaudium. Occasio insperata, nec opinata. Cf. Improvisur
INSXMOLO, as, avi, a t u m , are, a A c m r r . SYN.Accuso, criminor, arguo. ADV. Communiter, falso. Usus : Probrt , flagitii insimulare aliquen Cf. Culpa, Culpo. INSINOATIO, bnis. f. Acfion & s'insinwr; rxorrh i d n u a n f . Usus : Insinuatio ejusmodi esse debet, ut occulte per dissimuationem benevolum faciat auditorem. INSINOO, a & avi, a t u m , are, a Faire artrrr datu, infroduire; s'insinitcr. SYN. lnduo, impo. ADV. Familiariter, penitus. U<ius : lnsinuare se et iminergere in fainiliaritatem, consuetudinem aliorum. In sermonem, in causam se insinuare. Ut se insinuat improbus. Dolorem animis insinuare. Sol estum per t d i a insinuat. INSIPIENS, entis, omn. gen. So. &aisonnable. SYN.Stultus, excors,vecors,sinecorde et palato. UsuS : Animus insipiens. Nihil insipientc fortunatointolerabilius.Cf. Stultus. INSIPIENTER. Follrmtnf, sotftmrnf C U N ma& imemc. SYN.Stulte. INSIPXENTIA,e a . f. Soffist. SYN.Stultitia Usus : Nullum insipientia majus malum a t .Cf. Stultitla, Ineptias. INSISTO, 1s. stltl, stltum, slstene, n,, nmrnunqnam a. SairCfcr. SYN. Consisfo. ADv. Importune. Usus : 1. Donec ad finem perveniat oratio, et insistat. Exercitus non referet pedem, sed insistet. lnsistere sinplis r d i b u s . z. Urgeo, appUyer sur, insisfer. um, rebus magnis, vestigiis majorum insistere. Munus suum, negotia, iter insistere. 3. Ficmiter ato, se fcnir fcrme. Via lubrica, in qua insistere vix possis. INSITIO, bnis. f. Action dcgrefcr. SYN. Consitio. INSITIVUS, a, u m , Grey; Cfrungn; rmpmnU. SYN. Insitus, non nativus. INSXTUS. a. um. DonnC f i r la nalurc, n a t u d , i n d . SYN. lnnatus, ingenitus, naturalis, ingeneratus; inharens, inustus. )( Ass u m p t u h adventltius. USUS : 1. Quod est penitus insitum in moribuo. Quod in animo penitus insituin est, et i.iilxum. Hiiic populo ibertas est insite Insita et cognata in animo notiones. a. Inserlus. i u c o p r i , ado#f. In LEcliomm gentem subito insitus. Cf.Hasreo. INS~CIB'ILXS. e, gen. com. Ii~sm~abte. USUS: Homo omnibus insociabilir I N S L E N S , entis, omn. gen. Fiw, suprrbe, ituotenf; gui n'n pns I'kubifudedc. SYN. Superbus, datus, insolitus, imperitus. PHRAS. 1. Homq est e x honorlbus admodum Inmlens, ses +itds.Eont r d u fort arrnganf. Honores ei multam verborum jactationein exciitiunt ; ineolentia dominatus animos ei extulit ; nemo hominem exsultantem honoribus, sibi prafidentem, insultantem in omnes, insolenter se efferentem, satis contineat, aut
E s " :
AS.
INS
---
385
--
.- , .
-- ---
INS
INSPERGO, 1% d, m m , ers, a. R$anu d i r a%. SYN. Aspergo, r e s p e ~ ~ o . Uaus :tspergere aliqunnlinpa. Molam ac vinum extis iiispergere. ~NSPIICIO,IS, pexi, pectum, am, n. ~t a. ~ i ~ i * ~ insplcfer. ,., sy~~ . ~ ~ i conspiclo, ~ i o , inspecto. Usup : Hortn, = d n , tabulm, lgros inspicere. discat puer, inspiciam sepissime. Cf. Lustro. en, n. e, a, INSPIRO, as* + InlrodYire. : Venenun, inspirare, dfincher son venin. Cf. XnstlnOtus. INSTAB~LIS, e, gen. com. Ituonstunt. SYN..Mutabilis. Cf. Inconstans. INSTANS, antts, omn. gen. P & d , &tuel. SYN. P r ~ s e n r tempus, punAum tcmvestigium temporir. usus : 1. Fir ad pun&um temporis, quod dicant, in instanti 3. Imminsns, imiliimnt. Instan, periculum. INSTAR, A la rdssrmblame comme. SYN. Quasi. PHRA.9. 1. Instar S u R P l ~ c a l~ d pedes a l accldlt, i l ~ j e * d d s * s $ i d sen=$plianf. Fortuna et spccie wpplicis; suppiicis lnore ejus se pdibus advolvit; salutatio prima prgxime formam supplicantis venerat. a. P a t m u s illl Instar parsntla fuit. sos finl lieu de P ~ . c cP a t ~ u s ifli in grildu, numero, loco, existimatione parentis futt; Pamnte fuit. Usus : Nivis in5tar urbi5. inihi es instar omnium. Latere est monis instar. Cf. Quasl. XNSTAURTIO, bni, f. R s n ~ m e l C mcnt, SYN.Renovatio. INSTAUR&TIVUS, B. um, Renmtvel.4 sus: Ludi instaurativi,~t=xpa+recs=~*ccnt. INSTAURO, as, avi, atum. are, a ~enowz~eler. SYN.Renovo, redntegro, itero. f'iiars. ~t a n l r n u m tnstauravit, ds gu'il ctcr reprii couragc.Ut animum rcfecit, redintegnivit ; ut se collegie pululum ; ut animum paulisper revocavit. USUs : Instaunare animum collapsum Acbm, k'fu* instaurare. INST~~GATIO, onls, f. A c d'~df#-~ ~ ~ SYN.Fermotio, impulr~o. INSTIGO. as, avl, atum, are, e PmwS#-, exciier. SYN.Sollicito, impelto, incito, stimulo;stimulosanimis subdo; stimulir concito; calcada addo, admoveo; incendo; tan uam yuibusdam verborum tadis ac facibus in(kammo; lacesso Cf. Impello, 'Incito, Concito, Fuoito. 1. INSTINCTUS, a, um, ExciIC, unirni. SYN.Inati atus,plenus adhortantium vocibus. Usus : nefario furo*, ira. audacia instinflus. 2. XNSTINCTS, as. m. Iwtfi~lsion, ercifalion. SYN. Instigatio, asatiis, impulsus. fJHKAS. xd non slne cmlesti a m a t u a t q u e
&,sa.
zoma
instintu divino faCtum est, crla w: furt e seuflc (e la h'rtiWi. Non sine celesti admnnitu; non iine a m na celestique mentis incitatione; non sine N~iminiscerto afflatu faffum est. 1)ivino taRus S iritu; divino instinffus Nutnine; divino ad'atus spiritu id consitum arripuit. DEUS iili eam mentem objecit ; D E U S eum in eam mentern im ulit ; divini afflatus is spirifus hit, qui ei Rano niencm dedit. qui ad id wendum hominem ptrmovit. Usus : InstinAu divino affiatuque. INSTITOR* orlsl marcAaiui. SYN. Negotiator. Usus: lnstitorum et opificum multitudo, Cf. Marcator. INSTlTUO, 9 1 . a t u m , er% h a blir,/onrlrr, irufihrer. SYN.Decerno,conatit u 4 lnci~io, erudio. ADv. Occuite, ~ p i e n ~ e r , bene, liberatiter, non it% optim% Panim. UsuS : 1. Portorium, panam instituere. institueram ad te scribere. Xniquam legem et conditionem instituit. a. xncfpio, co~mrnnr. Pi&uram, s e m n e n instituere. pcrke, ut instituisti. ~ d h i diligentiam, b~ quam rnstituisti. j, Co,pono, ordtno, dispone, r w t r , c(iJpdser, A A ~ rationem ~ ~ ~ pe~ , nigenda, titem instituere; civitatcs, cotlegip op,,um conffare er ins\ituere. 0ecinam instituere. 4. Faclo, fairc, insHhr6r. Institum hemdem, tutorem, testes, accu$atom~.5. n d * ~iflsmim. , Instituere fi1ios ad rnajontm instituto. Vir litteds, omnibus disciplinis institutus. vita instituta praceptis phiiosophoruin. Cf. Incipio, Ordlno, Doceo, Erudto. Pmpono. X N S T ~ T ~ T anis, ~O.i . i n ~ t m c f i aliu, ration. SYN.Institutum, disciplina, educatio. EPITH.Antiqua, firma, pr~clara,puerilir Usus:Institutio doftoris ad cu'uscumque nsturam accommod;rnda est. ridem praceptia, eadem nstitutione fonnatur. Ratio et institutio gubernand~ reipublice. Stoicorum s e b m et institutionem persegui. Cf. Dlluctpllna. XNSTITGTUM, i, n. R)RI, cd~ikC jdnn%s, Aabitudes. SY N . Inrtituta ratio, mw, conruetudo. EPITH. Merctricium, nefandum atque inauditum, novum, neferium, patrium, vetus. Usvs :Civitatis icgeq juns publici instituta, mores, consuetudinem nwse. Tenere idem institutum et servare. Non natura, sed instituto moderatus. Suo instituto iiti. Ab instituto aiiquem abducere. Ad institutum redire, rrvtrti. C& Consuetudo, Mos. INSTO, as, stIt1, stltum, ara, n., nonnunquam a Prcsscr, & m u ~ r o v c c i ~ ~ f ~ ~ c e s . SYN. Urgeo, pertinaciter tendo. ADV. Cupidius, lane remiirsius, vehementius. Usus : 1. vigui {erociter instare. Operi, vestigiis majorum instarc. Cupide instare rlicui de re ~apiam 2. Imminso, 1 mpendo, WICI(1UCY. 8atum aliquod lmpendet <ttrlinstatjnm plane.
SO~S klin@irofio~ el
INS
-
386
INT
ornata, sacra, tcnera, tota, venalis. I n s u k fruttuosissima, multac. USUS: Fabula ferunt, XNSTR~NOUS, a , u m , Nondabnf, in beatorum insulis eos, qui caste atatem egerint suam, iininortale sevuin degere. +msscur. SYN. Indiligcns ad res gerencias, INSULSE,Sottemrnt. USUS : inepte, friminiine promptus. Usus: Est hoc signum animi prudentiset non instre~~ui.CtTimidu& gide, insulse loqui. XNSTREPQ, is. ili, Itum, era. n. Fairr XNSULSITAS. attr. f. Sotfike.*N. Stuldu bruit. USUS: Si quid terroris iostrepat. titia, ineptia, USUS: Quis ejus insulsitaten~ ferat ? Cf. Ineptls. INSTRUCTXO, onis, f. Ordrc, dzsINSULSUS, a, um, Sut, niais. SYN. Ineptus, frigidus, absurdus. Usvs: Adolescens non insulsus. O giilam insulsam.Cf. Inaptus. iwtr~ctiofr, Icfot~s, vulg. est). INSTRUCTOR, bris, m. frr'parateur, INSOLTO, as, avl. atum, are, n., nofror&~ina?cur. SYN.StruRor, qui convivii et nunguam a. Saulir, allagudc se rnogurr,insulmensa instruend;~ curain habet. USUS: InCrr.Sy~. Irrideo, illudo, irruo. ADV.Vebeniens t ~ c t o r e et s conditores convivii. Instruttores tius. Usus :In miserias alicu'us, in omnes, in legionum. reinpublicam insultare. fn caiainitate insultare. Cf. Insolans. INSTRU CTUS, Os, m Appareil. SYN. Apparatus.Usvs: Eodem instruttu ornatuque INSUM, ines, esse, n. trcdatatrr, 6mkh.r. comitatus. SYN.Sum, insideo. Usus: Nullum dedecus reperiri potest, quod in hoc non insit. lnest INSTRMENTUM, 1, n. Ameirbtcrncnt, in oratore perfeio otnniuin scientiarum absoniobitier. SYN.Supeilex,apparatus, subsidium lutio. In hac vita nihil inest, nisi miseria. ad aliquid agendum. EP~TH. Forense, litigiosum, acre, fraAum ex vulgi opinione, exiguuin INsMO, Is, sumpsi, s u m p t u m , era, a Dfpznser, cni~pfoyer d. SYN.Consumo, imsane atque modicum, magiium, przclarum, tantum, vulgare. USUS: Hoino multa instrupendo. Usus : Insuinere laborein azl sumpmzntahabet addiscendun~. & S . et ferrtim belli ptum in rem aliquam. Cf. Consumo, Imtnetrumenta. Arationes magna impensa' mapendo, Sumptus. gnoque instrumento tueri. Eloquentiam graI N S 0 0 , Is, M', iitum, ere, a.Coudrcdatrs. vioruin disciplinarum instrumcntolocupletare. SYN.Includo. Usus: Insui in culeuin, Ptrr cousu dat~s un sac. INSTRO. is. uxi. ctum. era. a. Con--.- - - - . -. strilirc disposzr, fuije~f SYN. paro, appaI N S U P E R , Llb$r#s. SYN.Pmterea. m, mokor, omo, adorno, comparo, armo, inI N S U P E R A B I L I S , e. gen. com. Irratituo, ord.no, compono. Auv. Diligenier, surt~zontabfe. Usvs : Insuperabilis Alpiuin marnifice.scite. aueustius. bene. mediocritcr. *-..e-:s..LIO.IIDILUD. r e f a r a t i m ~ s ~: S6omum; horts, convivium INSURGO, in,surrexi,surre5tum, are, instruere et oriiare. Naves, classein instruere, s w , se rircsser. PHKAS.(VULG. a. S l l r v e ~ gmare, adornare. AAionem, caluinniam aliInsurgera i n au5t2rem consilti), Zdfev:r mi, bellum, consilia instruere et apparare. contrc, atlaguw fnabrrr d'ttn avis $CP@I'C. Aliquem ad omne oicii inunus, consiliis ad Contra auRorem nefarii consilii ausi ronsisnegotium idoneis, cultioribus ad eloquentiam tere ;coorti in auAorem consilii ; in auRorein acuendam doirinis instruerc et coitiparare. consrlii eoruin subito ingenia exarserc; in eum AccusatorinstruAus e: subnri~atus.Hoino ab homine~n consurgere universi cmperc.Cf. Adhistoria nstruttus. Provincia copiis et exerversor, Resisto. USUS: Insurgerc altios, citu instruAa. Exercitu ita ornato atque ins'4fevzrp~us kaut. otntRo. Cf. Doceo. XNSUSURRO, as, avi, atum. are, n, et I N s u i i v x s , e, gen. com. DCsap-Labk. a. Murrrrurzr d foreic. SYN. In aurem loSYN. Injucundus, insulsus. )( Suavis. Usus: quor. Anv. Fainiliariter, simutate. PHRAS. Insuavis sine litteris vita. Cf. Odtosus. Insusurrabo, s i quod verbum m e m o r i a INSUEFACTUS, a, u m , Drcssf,habituC. non occurmrlt, jc vous souflrai, si la rndSYN.AssuefaRus. Cf. Assuefaclo. tndirc uous fuif ddfauf. Dissiinulantcr qua. INSUESCO, 1s. avi atum, escara. n. geram; in a&em d k m , subvenim depr&Ta Srcuuti6ncrd. SYN.A~suesco.Cf.Assuesco. et submiss voce. ubi te memoria f u ~ e r iubi l memoria vacillarh; suggerendo hae&ntem in INSUSTUS, a, um, Qui *'a par i'habisalebris expediam. Usus : 1n aurem ejus &a%. SYN.Insolens, imperitus. )( Assuetus. quadam insusurravit. Insusurrare eaindeiii Usus : Insuetus belli, armorum insolens. cantilenam. C f . Imperitus. INTABESCO. 1s. b&i, ascere, n. Sc dtsINsC~LA, m, f. I k .SYN.Terra ubique aquis sLchcr, sc comufner.SYN. Extabesco. USUS: cin& EPITK Extrema, inculta, magna, Diuturno morbo intabesccre. media, parva et referta divitiis, plena, atque
Itw, betlum instat. Cf. Immlneo. Insfsto,

Urgeo.
INT
387
INT
INTACTUS, a , um, Pur, m m s w i f l t INTELLECTXO, Onls. f. Syiudopnr, lidn, etemp. SYN.Integerl inviolatus. Usus : . Wg. & r M ) . Usus : Intelleffio est, cum Intactus a sibilo Hortensius pervenerat ad totum de parte ve contra intelligitur. uenettutem. Provincia bello i n t a R z Cf. InXNTELLXGENS,entis. omn, gtn. Itc tuger. felfigent, cfuiri. Usus : Terens sures habet; lNTMXNATUs* a* et intelligens judicium. Existimatur doctus, SYN. Incontaminatus, inta&us, integer. et cujusvis generis intelligens. INTEGER, ra, rum. Pur; S& d sauf. I N T E L L I G E N T E R , psa f ~ m i J r h6 SYN. Incorru tus, inviolatus, intaffus, casfefli enfe. (VVLC. Intelligibilfter). USUS : tus; solidus, pgnus, incoiumis. )f Contamtlntsigenter auditur. n a t u a vltlosua ADV. L)iutissime.. olane. P H R A ~ T A omnia ~I eo bello manebfit inX~JTELLIGENTIA, f. ~ n ~ C ~ ~ j g c w t , tegra, VOUJ M subircx uz*an~perfe CcffC eo-js-e, JC&C~. SYN. Prudentia, scrcntia, Salva ac integra tibl erunt omnta; notia, cognitio. EPITH.Animalis, communis, sincera omnia saneaque, integra inviolatadifficilis, mediocr,sl, ularis, przque serv~buntur ;in vastatione omnium posstans, proprja, vitiosa, vulgaris. : Hon~isessiones tuas sacrosan&s futuras tibi prones principio renitn omnium adumbratas inmitto; tata tibi omnia. sanffaque fore polteiligentias animo ac mente concipiunt, g.aliceor. incolumes manebunt fortun* et tione aliquid ac intelligentia compmhendere. illibak; i n t a b a bello et, quod-aiunt, Sarta Honestum in nostram intelligentiam cadit. te& restabit fortuna .doinus tua. Integrae ~,,t~lli ,,tiam intqdere, infigere in floratesque, nusquam libatis o~ibus, emnt uid. gtelligentie, prastsre, et aliis anteire: fortun~ t e - UsUs : i. Que nemO integror, anima,intelfigentia et rationis particeps. nemo sanffior. Exemplum innocentia, vita-. commune j,,dicium et popularis intelligentis que integerrima. lntegerrimas gentes belloXNTELLIGO. 1% leil. Iwtum. .m.,& intatias aggressus esr Dum valetudo, um existimatio est integra. 2. Llber, h .et R. Comprcdrc. SYN. Cognosco sentio, Omnem causam alicui integram reservare. . capio, teneo, peicipio; mente compiehor, spicip; cogitationecomprehendo,compleC(o~~ Rcm ad mEum reditum integram esse jusri. animadverto, intelligent.iam re habeo; acciRem ad senatum integram referre. Recip! me pio disco, animo intelligentia et rudem et integrum discipulum 3. Quod licet, ratione c o m p r r h e n ~ ~ ~ i ~ c n diligentcr, ioisible, &rmis. Si mihi libera essent omnia ter, haud, sane, male, melius; non fere ;non ac integra. Mihi ntegrum est facem, ve1 non tam, nptime, penitus, piane, practare, prnrfacere. Viderint, quibus integrum est. + In sus, pmdenter, pulchrc, quamprimum, re&. integro res est, Pafiire n'n srrbi aumn &mPHRAS.t . Omnla se lnlelllgere arbllra-gr. 5. De integro homini gratulare,/icifer tur, ilpCme fonf savoir. P~racipuase intellide iwsvuu. 6. In integrum rcstituere, remigcntia esse, solertissime se perspicere omniq ha d o m s son p m ~ m i rLfet. Cf. Innooens, nihil s u a inteiligentize vm et notionem fuTotus. gere, oninia se videre; intelligere et sapere I N T ~ G R EAv& . inldpifi. U S ~ : S Vita plus, quam cateros, arbitratur; omnia se comintegerrime a&. In amicorum periculis caste prehendere animo, omnia intelligentia comac integre versari. P~*~* unum se ocutos*suINT~GRXTAS, tts, f. HontrttcC,firobifc! prbe existintat' Quantum s l'tter's Ins~N.Innocentia.E~~ Cautior,et ~H. dili entior, wlllgere Potul, autanl 9u' u " ' ' 0 #u gmtissima,.incorrupt4 par, provinciafs, sinraP#r~fl<~rc. Quantuln coniettura consqui ; guiaris, speeata, sumina, tanta, usus : lntegritas corporis, valetudinis, bonru Janf~. quantum assequi, con.iicere, sentire; quantum ex littens percipere, coiligere, animadvertere Sii,gu~arisintegritas et continentia, frdesotui ; ut animo, mente, cogitatione compreque magnis in rebus spe&tn lntegritas incorrupta Latini xrmonis. f. Innocentia. Vlrtus, Honestus, Probus. Intelltgit, if sait furt bien fa nirrlrcfiqzo. lNTEGROf as*avi*atum* are* Co'n. Dialefficam animo mentequecomprehentlai~ # l ~ rtidfirr ~ ~ r SYN ~ Keficio recreo. USUS : habet; dhCeptandi tener, callet Animus dcfessus audiendo, &su ve1 admiratiss.me; mente cogitationeque comp e ~ i . tione integratur. tur; in dialefficis, etinm u a a vulgari intel* INTEGUMENTUM, 1, n. CWV@&% ligentia remotiora sunt, sojertissime perspicit. uffrtwnf; ninspue. SYN. Involucrum. USUS : cf. Caileo, I J ~ V: ~ Cernen et intelltgen aliFrontis integumento uti ad occultanda vitia. quid animo, jntellexi ex epistolis tuis. Aliquando evolutus es integumentis dissimuI N T E M P E R A N S , antis, omn. gen. /mlationis tu=, ~ O U J Ctcs ea n dfiuit! njs modCri, intempl'rnnf. SVN.Immoderatus libiY & dc fa dissimutafi~m er quzedain invo~inosus,impurus,cupidus, inlibidineme&suslucra et integument~ perspicere aliquid.
m.
3 ~ ~ s
''
*.
~ l $ $ [ z G ~ ~ i i& .y ::T $ : ~E,~~~~ y!-
bE
INT
388
1N T
)( Ternperans. Aov. Valde. Usvs : Intemp r a u in mi alicujus cupiditate. Libidinosa, intunperans adolescentia. Cf, I m m o d e s t u r I N T E M P E R A N T E R , D'unr nroiru2m infern~rmte.SYN.Intemperate, insolenter, immoderate. XNTEMPERANTXA, as, f. JntcrnpCrunre. SYN. Intemperies, incontinentia, insolentia. )( Temperantie. EPITH. Immoderata, impudentior, impura, inimica, moderata,multa, tanta, turpior. PHRAS. Q u a s Ista homlnls ert 1ntamperantla? Com&ien@decst fintcrn#mme a3 cef komme? 'Qua est ista im~noderate vitzc ratio? Q u a ista est vita, quam immoderate, intemperanter, luxuriose trad u b ? Quis iste luxusest,quam profusae libid i n q q u a m intemperata perpotationesi Xvta hominis vita sit, fortunis, opibus, Aore etatis tam intemperanter uti, abuti 7 modum cupiditetibus nullum ponere, nihil non libidinoso, nihil non incontinenter audere? Cf. Luxuria. Usvs: fntemperantia est a tota mente et d a r a t i o n e defdio, omnium eadem perturbationum mater. Explere alicujus intemperantiam. lNTEMP*RTB Ic' ex6's. Intesnperanter. INTIZMPBRATUS, a. u m , /mmodr. SYN. Intemperans, immoderatus. Usus : Inteinperatirsima perpotationer. Cf. tmmodestus, Xmmoderatus. INTEMPERZAE, a r u m , f. p Etnporfern@nl,fureur. Usvs : Qu* te intemperie agitant f Cf. Furias. I N T E M P E R I E S . 61, f. Incontit~encc, z;i&feace c a ~ C e s SYN. . Immderatio, procacitas. dsYs: rntemperiem hominis ferrc non possum. ~ 1 Immodestus. . INTEMP~STIV~ M . a l rf$roP?s, rf confrr-f~rnb~. SYN.Pra~ostere. IN~&MPESTX<US, a, u m , Istcrnplsf ~ SYN. y Preposterus, perversus, Usus : Inlompestivum convivium. Intempestiva loquacitas, epistole I N T E M P W T U S , a, u m , Intempcsfg SYN. Concubius. USUS: NoEte intempesta aduit. if arni,a au rnilierr de la nuif. INTENDO, Is, d i , t e n t u m et tansum, ore, a. et n. Tendm, dirigtr vcrs. SYN.POTrigo, extendo intento. )( Rsmitto. Anv. Longius, mdftiose, quam maxime. U s ~ s : i. Intendere oculos, mentem, cogitationem ad n m ali uam, ad negotia 2. Contendo. fe&, bun~%r.Entendere arcum. lntendere et remttere vocem. Cogfto, snitor, f t d r r Pcs#nir, deforcrr. uid intendit, quid cogitat! Aliquo suam cupi itatem intendere. Curam n i alicui intenden. Animos intendere aliquo a c degtre. 4. Infero, paro, moiior, pr&rcr, irrlMf. Litem, crimen, a&ionem in ali-
quem intendere; se adversarium in magistratum al~cujus intendere. 5. Conatipo, &mire sur, couvrir. 1ntendunt se c e l o nubes. Cf. Coglto, Conor. I N T E N S E , comp. adhib. Ave araur. SYN.Ardenter, vehementer, acriter, magno studio, magna cupiditate. Usvs: illud longe intensius concupiscimus, quod, etc. XNTENTXO, Onia, f. Efort; drssc~n, iriIcnlion. SYN. Contentio conrilium, finis, scopus, animus. PHRAS (WOC e a intentlone fecl, V U L G . ) ,fui ~ ~f ~ i f dararczt&in#cntion.Id ea mente, cogitatione, eo conslio a me faRum est; id tum contendebam, id volebam, speRabam, destinabam; eo consilia nostra s p e b bant ; id animo disignabam ;huc fembar co itatione; propositum mihi id unum erat. mens erat, id consilium co in fncto. Cf. Scopus, Finis, Propositum. Usvs: 1. hlentem a cogitationum intentione ad tranquillitatem nvocare. Animi intentioscu contentio. 2. Mens, consiiium, soopuq animus, cfcssein, volustt. Fa& vclintentionis adversariorum cum scripto contentio. INTENTO, aa, avi, a t u m , are, e Dirig e vtrs, ~ uunaccr. SYN.Miiior. Usvs :Arma, crimen, vim, faces, periculum capitis intentare alicui. CE Minor. INTENTOS* m. Acfion prseuter. SYN.PornEtio, projebio. INTENTUS, a, u m , Afteaf~jCSYt?. k t tentus. PHRAS. 1. Intenti erant omnes a d Id spectaculum, Inus taienf alfentfi d ce S cfucI8. Mentem omner oculos ue intentos xosque habebant in id s&%culum; e n & suspensi ue in speCtaculum animo intendebantur: %edita eo mentes cum oculis erant : intenti ;n id unum toti se avertebant ; intentis oculis acerrime rem omnem conteniplabantur: ea res omnium oculos mentesaue in se avrtebat. Cf. Attentus. USUS : r.'~nmus intentus ad faciendum. Dux intentus ncipiendo exercitui. 2. Vehamens, v/hment. Sermo aulo intentior. 3. Intentatus, dinkd vers, contri, Tela jugulis civium in patriam intenta, frw'& dirigs conte la @frie en fa privant a2 ses cifoyens. XNTER. Enfr6. PHRAS. Intar doOtos numerar1 potest. un @rrf le conridrc~COI#me un hommc imfnfif. In numerum do&orum hoininum referri confcrri ; in dotis censeri ; in doflorum hominum numero reponi ; ad do&os aggregari potest. Cf. Adnumero. Usus: i.Galba inter tot xquates unus exceltens. Inter me et te multa sgpedisceptatio. 2. Viciasim, Pun Pa'nrrfrt. Homines inter sc amant; loquuntur inter se. Mirum, quod vos inter vos risum tenere possitis. XNTERCXLRIS, a. gen. com. ItitercrutaiyL,, r r f . ~ m ~ ~ USUS l ~ ~ .: Annus incercrlaris,
&
gfi-
fa
INT
undc ~SJCX~~C. Mensis intercalaris, mois in. fcmdo1kc. Februarius. Di intercalaris, jatrr iamalaim. INTERCALARIIUS. a, urn, Inlcrcigl<cm, SYN. Intercaiaris.
INT
!1
INTERCALO, as, avi, aturn, are, a. et SYN. Interponq adjungo, proron. Int~ffatcr. go. U s o s : Num Romz intercalatum sit ad me rscribe. Cura, ut simus annui, ne intercaK u , fiitcs ous vo, * r t s , r , u ~uuac
rir@aeurc c.?gu'dlld esl, t f gu i nyarlfiint ri'in&rculaiion. INTERCAPEDO. Init, f. I a t r w u l b . SYN. fntervallum, intcrmirsio. U s u s : Non
p n i t e t me, intercapedinem scribndi studendique fecisse, jc nr MI rrykus d'ovmi infmom#u ma cowrsfind~~~cc cl rnrs (&h. INTERCDO, is, c a s i , caiierurn, ers, n. Vrir r n f m SYN. Intewenio. PHRAS. I n t a r urbem collicult allquot Intemedebant, quelquss coltiilts s ~ m t c n Ics t divm quarticrs & lu vil&. lntercurrebant colli'culi ;urbi intcrj&i erant colliculi; inter urbem flumenque colliculi intenrant, interjac#ant. USUS: t. Gaudiis fere regritudo, lata tristibus intercedunt. Internos vetus usus, consuetudq amicitia, magna officia, et paria intercedunt. Inimicitia mihi cum itio intercedunt. Nox una intercerserat. 2. Obrto, adverror, refragor, J'opPOser d,f & obsimlc. Sententia,legi,auctoritati aliciijus interceden. Mea rogntioni temo tribunorum intercessit. 3. Rogarido impstro, uui fidern mePm fntsrpono, inkrvcuir ( c o n r r ~r,n<Ianfj, c r u r l i o a ~ r .intercessi pro eo mMnam ecuniam. (Intercedo, inlcm1,Icr, vu(q, czlf pro q u o dlcendurn : mupplico, deprecor pro, etc. INTERCEPTI[O, Onla. f. SousIntrtiou, vol. U s o s : Inierceptio poculi, pradac, inanu-
Prcuiirc, ii*frmv@fcr:SYN. X n itinere capio, aufera USUS : Litteras intercipere et aoerire. INTERC~S&. E a c o u ~ ( l c s f l & r i } , #ar inciscs. UsVS : Interctse dicere. INTERCLODO, la, clilai, olasum, sre, a . F.?mct-, coupIr awifdr. SYN. Prohibeo, nego. U s U s Iter, tugam, commeatum, ?dvers a fortuna perugium, libertatem alicui interciudere. Adrtus ad aliquem omnes interciudere. Locum pncsidiis interclusum tenere. Legio a nliquo exercitu interclusa. Locus frondibus interclusus. Animam alicui interclu----d a . Cf. Impedlo. INTERCL~SXO, Onls, f. AAion dc bowchcr. SYN. Im dimentum, occupatio. U s o s : Anima intorcic"o, atque tpiritus angustie, rufaYon.
biarum.
INTERCEPTOR, Orla, m. Cclui qui qui i,if.?rcep&, U s o s : P d z interceptor et fraudator. INTERCESSllO, Onls, f. Intcnfc~r/ioa; caulion. EPITH. Pestifera. U s u s : lntercessio stultitiam intercessoris arguebat. (Intarceaslo. int*rcc.~.finn,,uu/f.rsf), pro q u o dicend u m : I>cprecatto. INTERCESSOR,arfs. rn. (;<lvnnf.~ C P ~ T H . Grnvissiniiis, iniqtiissii~iits.U s i ~ s : Nullo interccssorc legein perculi. Intcrcessorcni parare. (Intercessor, irr/rrcr.r.rt~r/r,;*a(&?. s/), pm q u o dicendum : 1)eprrr:itcir. I . INTERCiDO, is, c~cii, csum, are, a. Coirl)irl)<zr /t. ~ r i i / A * i cSY . N. 1 nterscindo. U s W : Me;e ~ccles ititcrcis:~. Cf. C e d o . z . INTERCIDO, 18, cliJl.era, n. Tnrnbrr, pri: disj,tr,fi/r.c;.SYN. C.iiIo. 0 5175 : I'crennt amicr, duin una intcrciiiunt initnici. Cf. Cado. INTERCIPIO, 13, cnpi, cepturn, are, a.
&o&,
INTERCC~LUMNIUM, 11, n. Entrr-rotonw. SYN. Columnarum intewallum. U s o s : Signa omnibus intercoiumniis disposita. INTERCURRO. ia,currl, c u r t u m , are. n. Suwcnir, r'Ii(lfeTpbsrr. SYN. Intercedo, intervento. USUS : Pu antibus intercurrere civitntir principes. ~&tervenio. I N T E R C U R S ~ S . ils, m Inxbrvcirliorr. S m . Intewcn~a, interces#io. U s u s : Conrulum intercunu rixa sedata est, INTERCUS, titia, omn. gen. Qui csf sous l a plw. U s u s : Aqua intercus est morbus, quem Graci hydropem vwant, AydropUie. Medicamentum dare ad aquam interciitem. INTERDICO, 1s. dixi. dlcturn. era, a. et n. Iufcrriin. SYN. Prohibeo, veto, decn:um nterpono. USUS : Aqua et igni nterdiffus. Prator de fosris minimisque rebus interdicit. Huic fune vox intcrdicatur. Cf. Prol.lbeo, Intardi6tum, Veto. INTERDICTXO, onls, f. In&rdictbrr. SYN. Interdilum. INTERDICTUM, i.n.Ad,sutrncr ti# t r u r . S ~ Pnctoris ~. cdilum,vitandi formua. EPITH. Tyrannicum, quotidianum. PHRAS. Tole urba a u b interdl6ko est. (da Iffng. ecclis. : ) toutc la viIic zst sms I'inttr8il. U rbs totidivinis interditta est ;cives otnncs sacrorum aditu arcentur, prohibentitr. InterdiAurn est Pontificia au-3oritate. ne qua divina Acrent in templis ejus itrhis. I'ontificiutn intc rrlictum. Pontificia inierdiliocives oinnes ah oiiiciisdivinisarcet ;civitas o~nnis Pontificio interdi-30 affeAa, perculsa, mutfiata est ;t'ontific'a auc. toritate divinorum usu privata, sacris interdi& est. Pontificio ediRo triste silentium aris. templisque indiaum est ;sarris,sacrorum usu, temolorum adviis cives omnes Pontificio edicto &cluduntuk U s u s : Cum aliquo intrrdiao contendere. I n t c r d i h respuere. ~NTERD~U Pdiidmf , l.? j o w . N&u, an interdiu.
INT
39
INTERF~C~O is, , fael, fectum, ere, a. Tucr, tna.rsacrer. SYN. Neco, eneco, occido, ferro vitam eripio, morre mulAo, interimo, mortein affero. ADV. Impune, .refarie, apcrtissiine, publice. PHRAS. X. Multi aane fnterfeti sunt, bien rilsgrtts onlfuCI. C a d a maxiina est fa& ;internecio civiftm est consecuta ; cives occisione deleti ; mon allata, oblata multis ; acerbissima morte nffefti, numero viventium exturbati ;jugulati, trucidati, de medio sublati, interempti, perempti, luce privati pIurimi ; multi cervices jt~gulum ferro prebuere, ferrum corpore recepere; lux erepta multis; multi vita expulsi ferro concidere; obtruncati multi; rnagnacadesperpetrata; multi mortiferis vutneribus iffi cecrdere; multi spiculis perfossi, giadiis per adversum p&us transfixi ; securi percussi procubuere ; magna strages, magna cades est edita ;ingenti cirde prostrati sunt plurimi, internecioni dati ; morti dediti, pecoris modo conscissi. a. Ipw s e fnterfecit, i S'& scicidC. Mortem sibi ipse conscivit ; vim, manus sibi attulit ;suo sibi innnu vitam exhausit ; ipse sibi ferro peffus trajecit ; suo sanguine manus ipse suas imbuit ; liberum mortis arbitrium occupavit ; voluntariarn mortem occupavit, sibi conscivit; occttpavit fati diem ipse adaAo in peCtus gladio, infeiici dextera, suoque iCtu mortem invenit ; ferri~mipse sibi in peAus demisit ; in ferrum peRore incubuit ; sua manu cecidit ; hausto veneno, intercisis veniq abruptis venis, inisso per venas sanguine longa ntatis cruciatus antevertit, effugit ; infamem vitam turpissitno exitu fcedavit ; sibi mortis diem admovit ; vitam sibi abrupit, extorsit ; vita finem fecit ; vim, manus sibi intulit. USUS: Per insidias eurn interfecisti. Cf. Csdes, Interilxiu, Occido. XNTERIM, Prndunl re frrn#s, cc#endant. S V N . Interea, tantisper, inter hac. I&VUS : Interirn Varus U t i c ~ m venit. INTERIMO, i s , ami, emptum, era, a. Tt~cr, d8iruirc. SYN. Interficio, interini affero. PIIKAS.A furloso homine Intercmptus est, il fuf tu #ur un homntr eitfureur. Fu. riosi Iiominis manu percussusinteriit, sublatus cst ; ltix, vita illi erepta est ;furiosi hominis inanii ittus ocrubuit, iitortem oppetit ; eum hvcno fui~iosus nb jugulo, ita ut per costas ferruin cinineret, terra affixit; strifio gladio peRiis transegit ; cultrum illi in corde defixit; gladiuni superne jugu'o defixit ;inortifer~ vuinere ftiriosi inanu iAus praoceps in vulnus obiit ; prolapsus in vulnus cecidit exanimls ; e,us Intus homo furiosus gladio hausit ;ejus pet\us striRo gladio Iioino furiosus semel iteruinriue percussit. Cf. Interftcfo. USUs : Lucrctia se psam interemit. INTER'IOR, Qrts, com. gen. Innur. )( Exterior. Usus: Nihil mente interius.
I N T E R D U C T t h , as, m. P o ~ ~ f u a l i o n . Sm. DistraEtio ve nota USUS: Oratio non spiritu pronuntiantis, nec interduAu libnrii, sed numero coa& debet insisten. INTERDUM, Qrcc/qucfois,fir/uis. SYN. Est, cum, nonnunquam. Usus : Geminatio verborum interdum vim habet, alias leporem. INTEREA,CIpIdant tandis que. SVN. Interim, tantisper, mediis debus, hoc interim spatia, inter hac. )( Postea, Usus :H z c dum Roma genintur, Quintius interea, e t c Tu interea cessabis. INTEREO, is, Ii ve ivi, I t u m , ira, n. Mowir. SYN. Morior, pereo. ADV.Funditus. PHRAS. 1.Multi cives peste Interiera, bies &S #ersorws sunl ti~orles I& a +SIC. Magna civium interitio fa& est ; peste civium plurimi sunt conCeAi, deleti; peste velut incendio civitas deflapavit ; res civitatis viresque pestilentia admodum sunt accisa; peste, perinde ac si internecino bello certatuin esset, exhaust a est civitas. 2. Omnfa fnterltura vident u r , fost scmbcd~~roirprir. Ad occasum,exitium, intentumcivitatisverguntomiiia; adinteritum riiunt omnia; pessumire videntur omnia; prope absunt ab exttio res urbis; omnia nobiscum perituravidentur;omnia iabi, Auere, occidere videntur. Cf. Pereo. USUS: Sine dolore Interire. Tabula illae incendio interiere. INTEREQUITO, as, are, n. Parcourir dckrval. Dux interequitans suos alloquebatur. LNTEREST, imp. Ilimporfc. SYN. Refert. PHRAS. I. Hoo t u a m n i m u m interast, cela vous importe #tu. Hoc tua nullam in artem interest; hoc ad te nihil ; tua res in Eoc nulia agitur ; hoc ad res tuas parum pertinet, hoc tua nihil d e r t , hoc ad res tuas momenti nihil habet, vim nullam habet. 2. Mea hoc m u l t u m interest, cela m'imp r f e beaucortp. Mea hoc multum refert ; res tn hoc agiturmza ; hoc ad me' vatde pertinet; Iioc ad res meas valet in omnem partem, tn simnes partes plunrnum ;ad res meas multum interesi, refert ; perinagni ponderis, maximi momenti ad res meas est; moinenti, ponderis habet pluriinum. Xnest in ea re momenti plurimum ad causam meam. USUS : I. Tunrum rerum multum Interest. Omnium interest. Plus, muitum, permagni interest, quibus modis res fiant. 2. DifTert, differentia est, disorimen est, i l y a une da~drcnce.Inter doAumet rudem multum interest. lnter Zenonem et Aristoteiem pwter verborum novitatein nihil interest. Hoc inter dtgnitatis fortu. naque gradus interest, interlucet. INTERFARIS, a t u s s u m , d. * fnterroinpre, couprra#aro/r. Usus: Tuin Appius interfatur. INTERFECTOR, mis, m. Mcr~rfrier, (usassin. SYN. Percussor. Usus: Hostes et interfcAores reipublicn.
1nterior adium pars. Interiores littem, et reconditae. INTERITOS, as, m. Mor:, drstnrrfion. SYN.OCC~SUS, obitus. EPITH. Acerbus, crudelis, immaturus, justus, optatissimus, paternus, perceler, repentiniis, similis, univenus, voluntariua. U s u s : Natura omnium rerum iiiteritus atque obitus conficit. Nihil non aliquando ad inleritum redigetur. Ea res interitum reipublica afferet. Interitus et dissipatio. Cf. Ruina, Excidlum. INTERJXCEO, es, jsctil, ere, n. d t n situ rrrtvr. U s v s : lnterjacebat campus, colles imminebant. INTERJECTIO.bnls, f. Insertioa. SYN. Interpositio. U s s : Interjdio verborum. INTERJECT~%, a. m. InterpOsin'on. SYN. Interjeftio. USUS : Luna term interpositu interjeftuque deficit, la lutw r'Cclr e quarutla t t v c se #luce entrt elle et le soki? INTERJICIO, is, Jbcl, j e a u m , e=. a. ATtttre entre. SYN.Interpono. USUS : Nasus quasi murus oculis interjicitur. Inter illorum ztates interj4us Cato. In voluptatibusnullo intervallo interjeflo dies noftesque versan. AIii aliis interjefti. I N T E R L ~ Q U O R , iris, l6ctus s u m , ioqui, d. Znferrornpre. USUS: Siccine mihi interloqueris ? INTERLCEO. es, era, n. Paraitre, briller entre ;Irtire. SYN. Eluceo, emineo. Inter dignitatis fortunaque gradus hoc interlucet, hoc dlscrlmen eat, i l y a cette d#@rcnre. INTERMEDIUS, a, u m , Interpos, infzrculC. SYN.Medius. interieftus. intermissus. Usus: Planities internisscollibus, urbemque inter et flumen intermedia. Est quidam interjeftus, intermedius, et quasi temperatus, in neutro excellens, utriusque particeps, ve1 iitriusque potius eXpera Cf. Mediun. INTERMINATUS, a, u m , Non limili, qui rrt sam fin. SYN. Infinitur, immensus, zternus. )( Terminatus. I N T E R M I N O R , a r l g atussum, arl, d . Menacer. SYN.Minor. Cf. Mlnari. INTERMISSIO. Onls, f. .Intcnuflioa. SYN. Intervallum, intercapedo, relaxatio. Usvs: Nunc, propter intermissionem forensis operie, sine ulla intermissione temporis d i a noeesque litteris vaco. INTERMITTO, Is, mTs1, missum, are, a. St~rpendrt, inferromprc. SYN. lnterdum conquiesco, intermissionem facio. )( Retineo. ADV.Jam diu. U s v s : 1. In maximis occupationibus nonnunquam intermitto studia docrina, consuetudinem pristinam. 2. Plonities intermisia collibus.Paucis diebus intermissis, a@2s qutlques jours d'irrtetvallr.
INTERMdRIOR,BrIs, mortius sum. morl, d. Mourir dum i'intcruafle, tln oublil. SYN. Pereo, morior. U s v s : Nullum apud ta officium intermoritur. I N T E R M U N D I A , brum, pl. n. ES+CJ entre les montirs. SYN.Spatiuin inter mundos Epicuri interjetliim. USUS : Tanquam modo ex Epicuri intermundiis descendisset. I N T E R N E C I N U S , a, u m , Meartricr. SYN. Crudelis, inexpiabilis, ubi necesse sit omnes necari. U s u s : Bellum internecinum, guerne fextcnt~inafion. INTERNECIO, bnls, f. T~derir,mor/, camagr. SYN. Exitium, intefltus, exstinflio. EPITH.Magna. U s s : Internecionem facem. Internecione cives liberare. Cf. Cedes. INTERNECO, as,ctii,&um,an,a. Tuer. U s u s : Hostibus interndtis. Cf. Interflclo. INTERNOSCO, 1% novi, are, a. Distiagun: SYN.Secerno, d i s e n o . ADV. Difficulter, perdifficiliter. U s d s : Verum a falso, dignumque an indignum sit, internoscerc Cf. Discerno. I N T E R N U N T ~ U S ,Ii, m. M e s s a p ~ , lertrtntaire. SYN.Interpres. EPITH.~sridUU:. U s v s : Assiduis cum 1110 internuntiis egi. INTERO,1%trivi, ttum,ere. a. Broyw datu. U s v s : Tu intrivisti, tibi exedendum elt (PROV.),S vi# es/ l i d , i lfaut le doire. INTERPELLATIO, mis, f. Zatem). Iron. SYN. Interventus. USUs : Interpeliatione mei familiaris interrupta est mea epistolo INTERPELLATOR, nri8.m. fmfirtnn, f&keux. SVN. Interventor. EPITH. Minus molestus. U s u s : In Iitteris sine interpellatoribus molestis versor. I N T E R P E L L O , as, avi, a t u m , are, a. In/rrnoin$re. SYN. Interrumpo, impedimento sum. ADV. Odiose, pauliim. U s u s : Tu vero ui nie interpelies et appelles, ut oblquare et colloquare, velim. Ab aliquo interpellan. Cf. Impedlb. INTERPOLO, as, avi, a t u m , are, e Modi/ier,rpnrer. SYN. Renovo. U s u s :Togam prstextatn quotaniiis interpolare. &des interpolar~. Demendo. mutando,curando, ne littera appareat, interpelando. XNTERP6N0, is, pOshi, posltuv, era, a. Metlrr c n h , imlrtr. SYN. Interjicio, in mcdio colloco. ADV. Facete. PHRAS. 1. Media, oratlonl leviora argumenta Interponimus, arc tnilieu dn ~iis~ours, nons playonr des argurnenls,blusfuibles. Lcviora argumenta medize orationi inteximus, includimus, inserimus, interjicimus; in mediam orationem conjiciinus, conferimus; levioribue argumentis in media oratione locum damus. 2. H i s m e causisnon interponam, je ne rnr mZlraipar d ces afaires. Inres tam ancipites et tumuituoror
me non immittam; non inferam, non intrudam, non offeram, non implicabo, non miscebo; curmdo aliena non me eo sciens prudensque demittam, unde exitum videam nullum. C t Implico. USUS : Szpe etiam versus interponitur. Se, suam fidem in aliquam rem interponen, AuAoritatem suam ac operam, studium, iaborem pro aliquo inter onere. Non intcrpono meum judicium. ~ u f a c i a alicujus se, legem, religionem interponere. INTERPO~ITIO, bnis, f. Intrrposirion. EPITH: DifficiIior. USUS : Cum personarum crrtarum inter~ositione. I N T E R P b S I r 0 S . as, m. InfrrpaJiion. SVN. InterjeEtio. Usus : lnterpositus terra. I N T E R P R E S , Btis, m. Qui rr-Iiqur, intopdllr.SYN. Explanator, internuntius, conj&tor. EPITH. Pmclams, religiosus, vaferrimus. Interpretes exercitatissimi, fallaces, indim i , molles, prudentissiini, publici, veteres. Usus :Interpretes Poet irum Grammatici. Astroloys cae11interpres. Per interpretem agere, loqui. Per amicos, sequestres et interpretes judicium corrumpere. INTERPRBTATIo, onls, f. I n k l h , M. SYN. Notario, etymologia Satis ocuta, nimis callida, indi na, magna, mrlitiosq mendax, non moiestabsus: Juris, verbi, ~ r i p t vis i et interpretatio. Somnia intcrpretatione explicare. I N T E R P R B T O R , aria, a t u s iium, a ~ i . d. I&rprCrr, cxpIigurr. SYN. Interpretation a n fado, expono, interpretatione explico, upono; rem obscunm declaro. PHRAS.1. Intarpmtad Grasoos Platonis Hbroa, rqbiigvrr &S fivrds & YLaton. Ylatonem de Grecis convertere ;Greca rope iisdem varbis Latine veraa dicere. Q u e flato G ~ Csermone O tractavit, Latinis Iitteris mandarc. Graca Latine reddere ; in Latinum convertere ; de Gracis iatind dicere, in Latinum transferre ; Latino sumoni, htinaconsuetudini tradere. 2. E a m r e m varla tnterpretabantur homlnes, es komnws infcrprCIdl'cnicl;J%rnt?nrnt ccffc action. E a remalii alio trahebant ; alii civile id rebantur, quidam ad sovitiam trahebant ; ea res non uno modo ab omnibus accepta est, dii in niperbiam vertentibus, ac per ambitionem fattam memorantibus, aliis benignius interpretnntibus;resaccepta aspere a plerrsque omnia prave astimantibus, in deterius refemitibus, in deterius re% detoquentibus, mollius contra ab aliis, ex indole mitiore, f& ailtimantibus. Cf. Acclplo ln bonam vlmaiam partem. Usus : Legum, verbonim vim inter retari. Interpretari voluntatem dicu us ex fa&. Ditta male, vemitiorem in puteminterpretari. Neque mte,an perperam, interpretar, rst-rr bien, rst-rc mof ?]e ru mc
Ppr.
INTERPUNCTIO, bnls, Signcdsponrluation. SYN. InterpunAum, interduAus. UsUs : Res parva prope in singulis litteriq atquc interpunAionibus verborum occupata. I N T E R P U N C T U M , 1, n. Pausc,. s &poactuation. SYN. InterpunAio, d i s t i n c Usus : Interpuntta verborum. INTERPUNCTVS, a , u m , P o M ~ ~ . SYN.DistinAus. Usus : InterpunAa alias et diatinAa intervalla orationis d e l d a n t . INTERQUIESCO, is,qulevl, qulatum, ore, n. Sc rc>pOscr rir trmps rn fcmjs. SYN. Reauiesco. ADV. Paulum. INTERREGNUM. 1, n. / n t r d p e . SYN. Tempus, quo re o vacat regnum, dum novus creetur. sus : Res ad interrrgnum spefini, venit, d e d u b e s t I N T E R R E X , rCigls, m. fnlcfroi. SYN. Qui demortui regis locum tenet. Usus : Interregem facen, creare, eligere, prodere. INTERR~GATIO, ~nir,!/nt+on, uestion. EPITH. lnterrogationes captiosa, fallaces, faciies, apta,psucissima,stultissima. INTERROGATIUNCOLA,. m, f. Pcfila intewoption. EPITH. Interrogatiuncula angusta, minute. Usus: Cato minutis interrogntiunculis, quasi punfiis, quod proposuit, eecit. INTERR~GO as. ~ avi, atum, are, a. In&tny.cr. SYN. Qusro, percunAor, rogo, rcquiro, sciscitor, rogito. PHRAS. Multlseum interrogavl, jc Pui fongurmcnf in)crrogC. Interro~ando uni, quasivi de eo, quid egisset ; rcquirebam ex eo, sciscitabar ; captioso etiiam interrogationis genere utebar; percontabar sollicite, rogitabam, nihil tamen ercontationibus ex M> exsculpere poteram. &Us : Intcrrogari ab aliquo de aliqua re. I N T E R R U M P O , 1% rllpl, n i p t u m , era, a. Romjm f i r fc ailiru, hfisrr; inlrrroniprr. SYN.Interpello, dirimo. USUs : Pontem interrumpere. Amicitiam interruptam instaurare. Interruptis ac morientibus vocibus.
g T /H l
INTERRUPTB, D u n r P wuira coupe. )( Continantar. SYN,Intercise, incisim.

INTERSCINDO, la, ~ c 1 d l . s c i ~ u m , e r e , a Coujerpar Ir mili-, < I C t ~ i r cUsUs . : Pontem ei a tergo interscindi J U S S ~ ~ . INTERSCRIBO, 1% scrlpsl, scrlptum, are. a Bcrirr entre r i r ~ x p . usus : Ii, litteris tuis aliquid interscripsi. INTERSECO, as, sactum, ara, a Coupcrfir c rnificu. SYN. Seco. INTERS*PIO, la, iepsl, m p t u m , Ire, a Frrrwr, ecnors. Usus : Urbem vallo interwpire. I N T E R S E P T U S , o, u m , B o u d l , iufzrdif. SYN. Interclusus, obstruttus, vallatus, munitus. U s u s :Iter ad gloriam nemini est interscptum.
--
--
INTERSPXRATXO, bnls, f. Rcspi~'afton. SYN.Kespiratio. USUS :Squalibus interspirationibus uti. INTERSUM, m fhi, ewe, n. &frCfi&. zdnt. syN.~ d)( Ab~um. ~ U~ S U ~ 1. : ~Consi. liis, in consiliis aliorum interesse. Ipse interfui, S vidi. 2. Intercedo, Clrc # f f I rntrc. fntereos~iberiset pons intetest.Ct P r a s ~ s n s , Coram. INTERTR~MENTUM, I. n. Usurr, donmuge. SYN. Detrimentum l ~ T E R T u R ~ ~ T ~ o f, , ~ ~ ~ b inslion Usvs : Animi interturbatio. XNTERTURBO. m -4 a t u m * a=, Ttvubfcr, iquifcr. SYN. Valde turbo.
TINA,orum, n. pl. Intcsfim, cnfm*l&.r.SYN.
INTXSTlNUM, l. s~pissimc: I N T ES-
Ili4 visccra EPITH. Medium. USVS : Graviter ex intestinis laborabam. Tum adstringentibus se intestinis, tum relaxantibus. INTESTINUS, a. urn, I,rfritur,do~asfi~.SYN L)omestkus,interior. . )( E x t r a n e u b $sus : OccuItum, intestinum b e ~ ~ u m gww6 , nkiIr. Intestinum,inclusummalum.Intestinus timor, dolorI N T EXO, Ir, xil, texturn, era, a. Tis$ 6 ' dmsoumr. SYN.Contexo, interpono, im& , ADV. Prudenter. Usvs: Aliquidin causa plico. prudenter intexere, gtisscr $rut&m~cnt99. cbsc daru uru caurc. Vests colotibus varirs intexta
d Citn$nnrfft6. SYN. De improviso venio, incurro; intercedo, interrum. USUS : Vemor, ne mofati w i d m loqumtibus nobis interveniant. Casu interventum est. INTLRVENTOR, OrAs. m. Vi~itcyrUsvs : Vacuo ac ab interventoribus liberiore dic. INTERVENTOS, os, m. Am&e imrh>ur. SYN. lnopinatus adventus. Usvs : fnterventu ejus et interpellatime jurlpum discussum est. INTERYERTO, i s , vertl, veirum, ore, a Soustm'rc, &tour~tcr; aYpouifIcr,fru$lrrr a2 p&. SYN. Preripio, intercipio. USVS : ona, pecunias, adilitatem intervertere alicui atque ad se rranifirre. 1NTERVISC). . 1 . are. . a Aiiervmr, visittt; r . 4 1 ~ vuifc. SYN.Inviso. ADV. Crebro. Cf. V i r a INTESTABILIS, a, gen. com. Qui nr #& t/rnoignrr (en ju~tice). SVN.Qui nec testem agere, nec testimoniurn facere potest. USUS:Homo sacer,sceleratus et intestabilis. INTESTTO. fskstat, q u i a's+ fcstr! SYN.NullofaAo testamento. Usvs :Intestato mortuus est. INTESTATUS. a, u m , (2ui n'apas fm'c & Irslamcnt. SYN. Intestato mortuus.
n . , 11ollluqYam P. Y &
T&isslmus ad aiienoa, intimis aprtior sum. INTINGO, 1% ttnri, tia %um. ers, a. irrcmpcr dwrr. SSYN. Madefdcio, hucneb. I N f ~ L ~ R & B ~ L I C , n. ~ ~ ~ ~ l l rablc, insupporfabfc. SYN.E n ferendus intolerandus. )( Tolerablllr. ADV. Admodum. YHRAS. IntOlerabills est ejua arrogantla, son o r p i cst infoIirrrb&. Res est indigna, acerba et omnibur intotennda; iminensa mt ejus, nec ferenda insolentia. Quis haininem cum ea superbia et insoleniia ferat ? U S ~ : S Dolor, facditas intokrabiiia 1 N T 6 L & RANDUS, 8. u m , f#lo(rrmb&. SVN. Intohtabilis. Usus: 1ntolemnd.licentie INTOLERANS, antls, nmn. gen. Q u i w sypfirfcr, SYN. Impatiens, impotens csus : Corp&a laboris intolerantissima. Cf. I m p a t i e n a INTOLERANTER. 1Yum.c manirc irrsypp4rIr(6kk SYN.Insolenter. USVS : Intoleninterdolere, se jaftare. INTOLERANTXA,~, f.lns&rccc,fyrannie imupportabb, SYN. InsolentiaUsus: Hac non pnvati insania sed regis intolerantia e#t. !NTONO, as, tt. Btum. are, a . Tomr; c w r avcc fmc. SYN. Tono, sono. USS. Hesterna concione vox e,us intonuit. fondw. INTONS~~ a,, u m , Qui n'csf )( T o n s u a Coma intOnsa, f o q s C ~ Y . '
INT
394
INU
I N T O R Q U E O ,tomi, ~ ~ , tortum, era. a. Brandir, lanrrr con&. Iinmitto, jacio, jaculor. Usus : Telum, calumniam intorquere in aliquem. I N T R A , A i'inte'rierrr, h a s . SYN.Inter, in interiore parte. "SUS : r. lntra muros. Haec intra decem annos sunt gesta. 2. M i n u s q u a m neoesse slt, au-&ssous de. Intra modum loqui. Epulamur non modo non contra legem, sed etiam intra legem. I N TRACTATUS, a. u m , IndomplC. U s ~: sEquus intrahtus, indomitus. INTREMO, is, al, ere, n. Trcmbier. SYN. Trenlo. INTREPIDE, Sans pcrnblcr. SYN.Sine pavore, audatter, posito metu. INTREPIDUS, a , u m , Intr/P&. SYN. Impavidus, timore solutus. Cf. Audax. I N T R ~ C O , as. ayl. atum, are, a ,rmbarrasser, ernbrouiller. )( Extrico. Cf. I m -11~Y..'".
INTRO, A rinfrnCYr. usvs: fem intro. INTROs as*a v h a t u m * are* a etn. En*r. SyN. Introeo, ineo, subeor ingredior, accedo. )( Exeo. ADv. Penitu3. PHRAS. T u m e a m d o m u m i n t r a m a u s u s es? Quoi! 7fous tflfrer u> maiJon ? Tu meas =des accedere; tu vestigium in =des facere ; tu intro te con~icere ausus es? Tu eo'pedem infem; tu vestigium ibi ponere; eo te inferrc ; c d e m ibi Ponere ausus e s ? Cf. Ingr"dior. sus : Intrare limen, domum, regnum. In alicujus familiaritatem intrare. Cf. Ineo. INTR~DCO, is, duxi, duEtum era. a Infmduirc. SYN. Induco, facial adduco, ngo. Usus : Consuetudinem, ambitionem in urbem introducere. Illum reprehende, ui initium introduxit. Introducere aliquem quentem. INTRC)DUCTIO, bnis, f. Introducfion. Usus: Adolescentum nobilium introduAiones judicibus pro premio fuerc. INTROEO, is, Ii ve ivi, I w m , ire, n. Esfrer. SYN. Intro. )(Exeo. ADV. Honeste. Usus : In urbem, in vitam introire. Cf. Intro, Jngredior. INTROFBRO, ferq trlli. lAtum, !erre, v. anom. a.Por?cr dans. UsUs : Lectica introferri solitus est in urbem. INTRbIT(SS, as. m. Entrde. SYN. Aditus. EPITH.Apertus, clandestinus, desertus, notlurnus, primus. Usus: 1. Ad omnes portas et inttoitus armatos homines opponit. 2. Ingressio, initlum, cornmencemenf. Hic sit introitus defensionis. INTR~&$ITTO, is, misl, missum. ere, P. Introduire. )( Emitto. Usus : Limen patefabum est, ut intromisstis'ine in lebo tru-
10-
cidaret.
INTRORSUM ve INTRORSUS, Au akdans, ti Pinfhlcur. USUS: Introrsum turpir, foncirernenl viciar. INTROSPICIO, is, spexl, s p d t u m , e r s , a. et n. Re ar&rdans,rxaminrrd f o d . SYN. Ins icio. &v. Penitus. Usus : Agite, inferte ocuros in curiam, introspicite omiies reipublic a partes,perspicite omniummentes. Cf. Considero. I N T R ~ v ~ c o as, , avi, a t u m , are, a. A @ter au d~dans,~i'recnfrer. SYN.Accerso, adoco. )( Evoco. INTRDO, Is, triisi. triisum, em. a . Po~rsser p u r force, - se, I>im#oscr. Usus : Ipse se inferebat, intrudebat. Cf. Impliw, I n terpono. INT*EOR, @rls. t a r t u s sum. erf, d. Rcprder. SYN. Video, contueor, contemplar, aspicio. ADV. Acriter, bcne, paulisper, stuPHRAs hOminums ut i n repentinis adVersl.quacaslbusouslum intueantur, c'rsf la routumsdrs komrnrs, guartd il leur a d v c gueyue malheur, tic ragardcr le riel. Ut si quid prieter opinionem et contra voluntatem accidit, coelum suspiciant, aspeAent ; ad ccelum s p d e n t , oeulos tollant, aciem oculorcim intendant. 2. Immotis oculis m e intuetur. il rne re,pr& )remenc. Ariem in me intendit, exacuit, exercet ;ocu1% in me defigit; hEret in vultu meo; oculo~ a V U I ~ U non movet. f. ~ s p i c i o .Usus :lntuebamur, nec tuendi satietas nos capere terat. Intueri aliqiiid oculis, animo complebi. ~nimoaliquem infesto, iniquo, infenso intued. Aliouid acriter intueri. Cf. Video. INTOMESCO. 1% tam a l , ere, n. S'enflrr, SYN.Inflor, in tumorem convertor. Cf. Tumeo. INTUS, A;/ &da&. )( Foris. USUS: Intus inclusum periculum, intus equus Trojanus. INULTUS, a, um. Imptini. SYN. fmpunitus. Usus: lnultum aliquld pati, relinquere. Cf. Impunitus. INUNDO, as, avi. a t u m , are, n. et a. Inonder. SYN. Alluo, obruo. PHRAS.1, A q u a i n u n d a t late omnia,'enu irronde auloin la pluittr. Effprt aqua se alveo; alveum exit ; extra alveiini efunditur; littora superat, transgreditur; diffunditur unda, ramposquecircumjeflos rigat; flufiibus terram occupat; effusus super ripas amnis campos segetesque operit. Usus : Terram inundat aqua. I N U R BA N E. San3 l4gaancr, sans espnY. SYN. Insulse, inconcinne. I N U R B A N U S , a, u m , Incivil, ,frossier. SYN. lnsiilsu~,infacetus, inhumanus, inops humanitatis, ineptus, odiosus, putidus. )( Urbanus. Cf. Ineptus. INRO, is, ussi, ustum, erc, a Brdlw sur, grnvcr, inrpnnmer; imflitner (UM fark),
INTOMEO
INU
apftipue, im$osw. SYN. Infligo, imprimo. UsuS :Eternas aiicujus nomlni macular,
395
INV
Vehementius in ifl~imnugitorem invehebat. Invehens in Catonem C ~ s a r . Cf. Objurgo. famam superbia alicui, dolorem orsibus et XNVENXQ, ts, v6nl, ventum, ire, a e t cineri dicujus inurere. Censoria severitatis rrwVrr. svw. ~ ~ deprehendo, ~ ~ i notam alicui inuren. OJium inustum penitus tigo, nanciJIor, uu>gito. &V. A ~ plmuii ~ ~ hominuin mentibus. sapientius, subdole, versute. PHRAS. Plerar f N ~ % I T ~ T & ,Canhr p f f ~ ~ gSYN. c . I ~ w - q u e a r t s s Grascl fnvsnere, es Grccs rmt lenter. invcnfCpntqru f w s es arlr, Graccia inventru d a r i n a r u m ; prmi artes pepcrew, pmtulem XN~~SXTTUS,a, um. Inulitt. SYN. In Graci; artium plerantmquecognitionemGr;rsolens, inauditus prater consuetudinem novus. )( Usltatuk SUS :Inusitatasunt, pri~ca tia aperuit ;artium incunabula plurimarum in Grrciasunt. Cf. Ijxco(~tto. Usvs : Facinur, fere et vetusta, ac a b usu quotidiani sermonis astutiam, crimen, remidium, rationem invetntermissa. Ecquid in rebus inusitatis Graenire et comminisci. lnvenio te in culpa es% corum more verbis etiam utamur inaurlitk Cf. Xnaolltus, N o v u a INVENTXO, 4n14 C. Dcoyz,crfc. 111% XNCITXLIS, e, gen. com. Insfiie. SVN. q u e investigat =culta, inventio ct excogiAcl nullam rcm utiiis, ad nullam partem d i tatio dicitur. lip, qui nulli iisui est. )( Wtillr. ADV.Summe. INVENTOR, orla, m AufeUr. SYN. tisus : Perniciosus et inutilis ciria AuAor. USUS : Cicero princeps et auAor INGTILXTAS. &tqf. Instititd; hp. co i a verborum, inventor, compositor, archiSYN.Damnum. teKus. ~ N ~ ~ ~ L ~ ~ E ~ , ? n u f i l c m ~ n fSVN. ,,onvain XNVENTRIX, . I c l g Cdls pm' dccwvre. Frustra. Usus : Frustra altquid profem et Inventrix a magistra iegum Philosophia, inutiliter. Cf. Frustra. &a PIriIo~opLtf tsf I a MI# &S o&. XNVENTUM, I, n. DCcou~~crIr. Eptn[. INVADO, 1s. vasi, vasum, era, n. et a Aflaguer, scjefcrsur. SYN.Adorior, impetum Pmbabilc, nccessarium, antiquis divinum, facio, involo, irruo, irrumpo, peto, vim facio, USUs : Tot artes, tot scientia?, toi inventa incurro in aliquem, incurso, invehor. PHRA!~. Eomm inventis et Iegibus omnem rempubliXnvastt hominem terror. (u frayeur s'cst cam constitutain habemus. cr~$urdt de ccl bornnrc. Incidit terror animo X N V E N ~ S T U S , a, Quj r ~ g hominis; incessit hominem terror; repentino drgr/f4 usus : ~~d proposuit, terrore perculsus est. Cf. Temo?. USUS : Incxpiicat =xpege non invenuitui auaor. vadere aliquem,in alicujus nornen;in praedam xNv~~~cUxo a,uum, s , fr uSnrl. Mirus hominem furor, dolor, terror invasit. SvN. Impudens, non vemundus. )[ve* Cf. Aggredior, Xmpetus. Adorlor. c u n d u a Usus : Inverecundum animi i n p XNVXLESCO~ t q lal. em, n. Sc&f$tr. nium possidet. Cf. Xmpudem. SYN. Novas vires sumo, corroboror, confirXNVEPSIO, f. rmNr. sYN. lronia. mor, firmior fio. Usus : Invaluit , potentius usus: lnVrnio verbonim. jam maliiin est quam ut sedari possit Invaluit XNVERTOr Is* va*um* e * a . adeo ejus audacia, ct vetustate corroborata Rttour~~cr chanqer. , &N. Immuto, verto, est. Cf. Creseo. perverto. Usus : Pompeius totum nobis negoI N V A L E T ~ D O * xni* I ~ d i ~ B o s i ~ i ~tium ~ n , invertit. ~ u a r cito n K j n ~ e ~ icf. t. ntanvuiscsanf& SVN.Valettrdo infirma. UsUS: XNVESTIIGKT1o* On1% ** Rec'~rcba Xnvaletudine tua valde commoveor et contentivc. SVN. Inquisitio, indagatio, conquisitio tul bor. veti. EPITH. Facilior, propria. lNVAtl,,uS, a, um, = & # ,, rnalnrlr. XNVEST~GXTOR, 6rlfh m. f n ~ e S & ~ a SYN. fnfirmus. USUS: fnvalidi milites. W r . EPITH.Acer et diligens. Usvs : Varro Cf, Dsblllr, Xnfirmua difigentissimus investigator antiquitatii. INVECTr~, ImPM,nrion. )(ExINVESTIGO* a** avt, a t u m * ?**.a. yortatio. Usus :Rentm, quibirs abundamus, R,ocLrrcIrtr a f t c n f i w r ~ ~ nSvn. t. Exqulro, incxportatio, quibus egemus, invcAio. dago, scrutor, perscrutor, ptrquiro, pencquor, INVEH0+ ii, vex'n vestigiis odoros. ADv. Llitigentius. UsUS : ,Irnmcr, lmjortcr. SYN.Importo. ADV.AcerPerquinre, patefacem, investigan c o n j m biuqaperte, aswriut contumdiosi,ls, topiox, tiOne". xndago*Qu;aro' grtviter, 1iScRus, parntius, petulanter, rhetoXNVETgRASCO, 1% n. et a f*m: rice, vehementius. Usus : 1. Pecunia in Rrarium invcAa. Quemcumque casum fopuna I N V E T E R O , as, a v l , atum. aro, a Vieiilli, s'af'bIir avrr k tctnps. SYN.Coninvexerit, feram. 1 . Xnsurqo fn aliquem, senesco. USUS: Nihil invetensccq nihii exobiurgo, se &ter, sitnparter contrc qqn, Astingui, nihil cadere debet eorum, in quibul cerbe in aliquem invehi, maledicerc, insebri.
INV
beata vita consistit. Invetcravit jam ea opinio. Macula h a c insedit, et invetcravit in nomine populi Romani. lnveterata nostra amicitia. INVPTERATIo, bnis, f. Mula(ii< itti~fre. USUS: Ut tn corporihus inveter;itio asgre pellitur, sic in aniinis perturbatio. INVICEM, Toar d lurir, t~jututllzt,ir.ttf. SYN. Mutuo, vicissiin. USUS: .rotos dies eramus simul invicem. INVICTUS, a , urn, Irivincible. SYN.Qui vinci non potest, inexptignabilis, insupcraltilis.)(Devi&us. USUS : Quihus viris rcspublica iniricta stat ? noineii invitlissimi iiiilieratoris consecutus. Animi excelsi atque invicti magnitudo. Cf. Fortis, F a t a egregia. INVIDENTIA. a,f. Senfitt~oit dc j d o u sic. )( Misericordia. UsuS : invidentia es& acgfltudo suscepta prop:cr alterius res secundas, q u a nihil nocent invidcnti. C t Envidia. INVIDEO,es,idi, Isurn. *re, n., itr!nittiiifuam a. Porter rrr~tid. SYN. Ai~cnis bniiis mrcreo. )( Faveo. AVV. Apertc, niaxiine, ol>iciire, occulte, paululum, velieinenter, \,alde, sane. PHRAS. Multi m i h i invident, bktr d2s homms , t ujaiotrscaf. Sunt, quns me115i i i Iiac republ. splendor offendat, Iadat, pungat, angat, sollicitet, afficiat, urat, torque;~t,excruciet, gravius afficiat. Non desunt, qiios mea dignitas, mea arnplitudo male hatreat ; <jliibns dolori sit mcus honor. 'lorere nic digiiit.itc, existimatione, honore ; tantttm honoris mihi haberi nonnulli molcstc, gravitcr, acerbc, =re, iniquo anrmo, non satis zqiio :riiiiiio femnt.Angit animos qiiorun~dam hic slttcndor meus : snllicitos hahet oiin<dain h;rr diirnitac 7- mea. 'valde me rnultoruii~ invidia excrcet : 1 multum est mihi cum invidis negotii ; novi multorum animos in ine mnlevolentia suffiisos ;invident miilti mihi, tnordent clnnculutn. Cf. Invidus. USus : Altcrius ht~nori,virtuti, fortunis pr~stantibuset florentibus invirlcre. INVIDX A, se, f. j~zlortsi~, en?+; Irainr, tnalveilfanrc. SYN. hlalevoIentia, offcnsio. EPITH. Aliena, communis, detestanda, falsa, imbecilla, iniquissiina, iiiveterata, jiistissinin, magna, par, populxl.is, recens, scnatt)rin, singularis, sumnia, tribiinitia, vclieinens. I'I~KAS. 1. l n v i d i a m aliciii conflnro, reiirti;. qrrcffu'uii o&x. Irividiam :kii(:ui crtncitare, commovere, facere, parare ; in invidiain inperc, vocare, adducere ; invidiain fafti confcri-e in alterum ; invidia gratia externae oncrnre aliquem ; lacerdre invidia clarissimum queinque ; invidiemactare. 2 . Invidiam incurri. un a cxci/ cotrfrc moi Prn?iit. In inviili:iin ve: ni ; invidiam sirhii ; in invidiam ad<luctus sum; invidiam contraxi. 3. Tn invidia s u m i p u d omnes, loul fe fnotrrh jtrc j(iottse. Invidiam omnem omnium habeo, sustinco; in invidia sum ;ex invidia laboro ; inviclia pre0
mor, flagro, conflagro, ardeo aliena. Invidia sum pracipua inter omnes. Cf. Odiosus, Invidiosus, Odium. 4. Modestia i n v i d i a m lenit, te rnndPrution etnp$c& l'enuir. Invidiani modestia sedat, coinpriiiiit, resting:iit, exstingtiit ; modesta vivendi ratio multui~i dc invidiaopuni deonerat; iiividiam leYat,lil>er:it; efficit, ut invidia ponatur, deponatiir, deccdat; u< invidize qitasi sanguis mittatur. Usus: Invidiain alicui conflare. Invidiam augere, inflamman, exci/rr Penwie. invidiam a se transferre, t<c(iridr desniPei~vic. Aliena splendere invidia, s'dfe~fer eft calot~tttianf /es <rtt/re.c. Dissumpi, ;estuare invidia, c r e ~ ~dc e r nfyit. INVIDIOLA, e,f. Pelitd alousi~. USUS: Nescio, quid inter eos invidiok exortuin cst. I N V I D I O S ~ Par,julousie,$zrhnit~c~ ; SYN. Odiose. USUS: Invidiose aliquem criininari, INVIDIOSUS. a, u m , Qui m i t e 'e,vi~. SYN. Odiosus. invisus invidiam I~abens. PHKAS. I. Invidlosa ea't ea dignitas, cfltc {(ignitd rxcife Penvie. Magna111 habct en diynitas invidiam ; multorum luminibus officit ; multorum luminibus obstruit ea fortuii;~meni. amplitudo; i n v i d i ~ est; ininvidiaect cadignitatis amplitudo; urit animos miiltorum dignitatis ista species. Cf. Invideo. 2. I n v i d l o ~ u % est multisque invisus, i f esl hui' r& fous. In summain plurimorum invidiaiii incidit ; nulla fruitur ht~n~inurn benevolentia ; pretnitiir odio ~iiultortiin; in odio, in invidia est apud inultos ; palici sunt, gui illi faveant ;yui bene sint in illitiii animati ;qui bene de 1110 existiment. Cf. Odioaus, Invisus. USUS: Invidioiz posccssiones. Erit hoc tihi invidiosum. Aliquis invidiosus, ac rnultis offensus. INVIDUS. a. um. Envieux. ialotrx. SYN. ObtreRator, niier, mnlevolus,'~lividos, iniquus, maledicus, inimicus, alienis bniiis mcerens. P H R A S Multi sunt tibi fnvidl, biefb (ies,<.rnssnnljuloux dd v o u ~Multi . stiiit t u a laudis inimici ; multo% habes obtreflatores malevolentissimos ; multorum de te miiioa commodi sermones a malevolentia prnfeRi volitant, lacerant te, famamqite tuatn invidi non pauci ; magna invidiz pestis tibi iiniiiinet, in te conflata est. 2. N u n q u a m d e s u n t i n vid i,jdrnais lrs rn71ieu.r m rnstrpt~eitt. N unquam tlesiint pestes quadam hominuin alieiia laude dofentium, alienis bonis mccrentium ; ubique incurras in homines inalevolos, lividos, et ad criminationem expeditos.Quis cst,luem ntilia unquain attigit invidia ? qui invidiarn non experiatur ? quein non mordeat alioruin invidentia ? Cf. Invideo, Invidia. INVIGILO, as, avl, a t u m , are. n. VeilterR. SYN.Cum cura et sollicitudine vigilo. PHRAC. Scito m e quietl publica, invigiIare, smhex queje ~ ~ e iau i k re@s rlc la r&ublique. Scito, me in speculis esse ; in specula collocatum, constitutum ; scito, mihi quietern
1NV
7
-.
39 7
.-.
- . -
.. . . .
1 HA
.~.
~
nihil inimicius, nihil int~lestiusforensi illo strepitu, tamon, ingrzitiis licct nieis, in has quotidianas diiiiicationes me ubiiili; non sint aliqua niolestia et rritsteiiti siinilis tiignitatem eam adiiiisi; coii~iiiovcbai cquidein oblato co honore, oiitisquc irnposiiii~iiIreinc~is merensque accepi ; cxtorqucn<liiin crat invito, atque ingratiis, ut honorcm cuin adtnittcrem; ~'o~e,res'lis~ "'U eiius ~ t i id i r i ~ i i i i a u mest; ad onoris ejus insignla fronteiit cuin adducerem, vu1fumavertcrem, juguln tamei* ad cxtretnum, quanquam invitus, rcccpi. Cf. A btiorreo, NOlo. U s v s : Invitus, pcr vi111 ei itnpcrium feci. Sapiens nihil facit invitiis, tls,lt.ns, coa6tus. E, molestia, duduili eiiiiii <.iri.~iiiir<ido, in,ito devoranda sunt. itrrrbn,.4f+ lNvIus, a, um, a6.c.es salt.,s. blc. )( Pervlus. UsvS : INvXTAMENTUM,I.~.A~~~U~~,CA ~~~~~. XNvoCO* as* avi* are'. a. Syn. f nvitatio, incitamentum. EP~TH. lrr, imvoq~er. SYN.Inlplorn. i!siis : 1-itcinam Usus : Multa invitamentaurbis et in pariendo invocant. Socioru~ii suhsidium fori. Invitaiiieritum &erre. Cf. Xllecebra. invocare. Cf. Imploro. INVITTIO, onis, f. f~~vifaiiun. EPITH. INvOt~TS, m, p,tnl. Crebra, liberalis. U s u s : Invitationcs, advenVol, Volatus aviun,, tusque nostrorum hominum. INVOLO, as, avi, a l u m , are, a. Stjcftt. I N v f ~ A ~ i j ~ ,m. ( d pnbl. si,8s), ItISu'; arfafucrqqfa. SYN. Invado. In71ilalion.SYN. Invitatio. UJUS : primo *ea volare in aliena. Cf. Impetus. sponte, deinde invitatu tuo hoc egi. INYC)LUCRUM, 1, n. ~ : ' t t ? ~ r l ~ ~ SYN. k*f. xrrviTg, uolo,rrirrs, trtolF~soi. SYN. Integutiientum.E~ir>r. Iiivolucra~iiult:i.U~~~: Hepugnanter, invito. Multis simulationuni iitvolucris tegitiir, et xNViTO, as, avi, atum, are, a. nvit quasi velis quibusclaiii obtenditur Iiominis VoCo, allicio. )( Detarreo, dehortor. natura' C'ypci invo'ucruni' ADV. Aliquoties, benigne, honorificentissime, INVoLVof v61'tum1 erel a . Enliberaliter, magnopere, passim, publice, stupe/oP&c suN. C1rcutn~iico* )( diose, v;cide, vulgo. PHRAS. Ad c m n a m m e USUS : Litteris me invoivo. Virtute sua, se invitavit, j l ,,t~ainviil,j ~d ccena?r involvere. Occulta, invi~luta, lateiitia aperire. devocaviti adhibuit ad conuivium; Vidcbain pacisnomine involuttrriilore bellum. vamsibi volu~t;vocatuejus ctEnandum INVULNERATSIS, a , um. Qui %'U mihi era! a ud illum; ad ccenam me vocavit; rr~lt rrlnt6m b/rssurc. SYN. Integcr, illvl~iatlis. ccenam c e n a me accepit, U s u s : T u )( Vulneratus. invita mulieres, ego vires accivero. (Luis est, I P S E , a, u m , Jfift~c; crr, cel; M - n ~ h t c . qui eum te00 domoque non irivitet? lnvitare )( Alter. U s u s : lllo ipso teiiipore. lile ipse aliquem, et allicere przniiis ad agendum aliC a a r . 1)ece.m ipsos dies ibi fui. Istud ipsum <luid. Gloria invitari ad magna attdenda. f. Voco. miserrimuin puto. Hoc quid sit, per se ipsuni XNViTUS, a, u m , @ti U@tl c07rf~t- non video, sed ex sequentibus. IRA. aa, f. C o l h . SYN. Iracundia, indic w r , mal'grisui. SYN.Non libenter, rogatus, gnatio, stomachus, excandescentia. EPfTtt. rccusans, tergiversatus, contra voluntatem, Acerb~or, inSeterata,natiiralis, recens. I'tiktA5. repugnans, repugnanter, coactus,dolens, pert. Atrox c a l u m n i a a d i r a m m e concltainvitus. PHRAS.1 . Xnvltus i i l u m a d i t , c'rsf r!ial@ twoi pirrjr suis nIl Ir frottvrr. vit. crfie a t r m cafotttnie tn'u nris rta roirr. Rilem mihi movit, commovit, concivit ; ad Cum iiiagna inea inolestin illiim compellavi; iracundiam inc adduxit ; stoitiachtim mihi ndversante et repugnante tiatura ; contra voluntatem meam; cunA;ibtindus, diuque removit ; stoniachuin inihi fecit ; ad iram me luaans, ac tergiversatus; !>rtrl>cresistens ad impiilit, induxit, incitavit ;caliirnnia.indignitas eitm pertraaus fui; ingrat1i.i ct co:ittus ad inovit aniinum, ira111 tnihi inovit, animtiin illuin attrahendus fui. 2. Quit nquzim invlvehementer solticitavii, accendit ; animum tus, m u n u s t a m e n i n republica suscepl, esasperavit, odiuinexacerbavit, irritarit ; iram nml@ trroi,l'ni ~u~~d;bMairr r.A<t,::.r rlrrrrs /rr provocavit ; aeii~iom indigiintione accendit r,'pl6bIiprrc. Quanpuam gravatus. accessi : atrocis calumnia. injuria, ira ine in~plevit tamen ad renipublicain ; quanquaiii :il>horrciram exacuit, stoniacho fiiit atrocis calumnia. rem reipublic~ traaationem, quanquani inihi indignitas. 2. Gravem irant conceyi,.ir m,:
publicam c u r i esse ;inea curaeac vigilantiie esse deinandatum excubare; ine animo; curas meas omnes, consilia, cogitationes in tucnda quiete publica evigiiare. CC Sollicitus. INVIOLAT, /nviol&Ienirnt. SYN. Integre, incorrupte. INVIOLATGS, a, um, (n71io~nblc,.saCr~ ycsfict~, S Y N , lnteger, incorruptus. )( vio. latus. II~IJs: Inviolata stabit vestra amicitia. INv~SO, ts, um, ere, a+ Yi5ifrrr. sSuN. Viso, visito. Usus : Sapiiis nostram invisas, rogo. Cf. Viso. XNVISUS* a * u m , Odicu2; ditest& SYN.Odiosus,'luein Xquo aniino "idere~ferre, intueri non possumus ; qui in odio est apud aliciuein. Usr:s : Quo quis callidor et versutior,hoc invisiorets*ispeflior est.Cf. Odlosua.
! , ,
IRA
3g8
IRA
~1(ismis/orf rt! co/rr. lrain imbibi vehemen. temetacerbam; ira animum cepit; ingei~tem molem iranim alto ex animo ciebam ; exarsi graviter iiacuadia ; excandui ; stomachalwr, commovtbar vehementius; exarsi iracundia e t stomacho; ingentes jam dudiim iras in @ore volvebain ; ira repente efferbui. C t Iramor. 3. f r a m s u a m i n aliquem effundere, accab/crqpn du$oidsdc sa colre. Vertere iram in aliquem, faAis simul diAisque odium explere; iracundiae in aliquern indulgere; iracundiamexerccre; iracundire servire, obsequi, parere; iram odiumque profundere in aliquem; omne virus acerbitatis in aliqiiem evomere. effundere: stomachum in alioiiem enimpere, fremere, saevire, furere, nec' ira: modum iepcrire. 4. I r a jam decit, sa coI31e sr calmr. Defervescit ira, remi ttit, deccdit, abacedit ; mollitur ira ; deflagrat paulatiin ; animorum ille ardor residet: ira cadit. 5. lram depusuit. i f n'tsf p/us en c o l h . Iracundiam omisit, demisit ; iram repressit, sedavit, coercuit, continiiit ; iram cxpedivit ; missam fecit ;ex animo ejecit. 6. Xram sedavit, i l a ajaisi sa col?re. Leniter permulsit iram; iras lenivit ; irarundirr: faces exs!insit; impqtum animi delinivit ; ardorem animi compressit. UsUs: Ira est libido puniendi ejus, qui videatur lzesisse injuria, ciim qua nihil rete, aut cohsiderate fieri potest. Facere aliqiiid per iram. Iram gerere, concire, evomere. Ira incendi, ardere. Orta est inter illos ira. Ira docesit. XRACUNDE, Aveccolr'vc. SYN. Per iram, cum iracundia, cum stomaclio. )( Lenttor, qufete. Usus :Vehementerago,nonirafuncie. lracunde et intempcranter facere. XRACUNDXA, ae, f. i'elic&unt d f a co<ttv, c h . SYN. Ira, acerbitas quzdam naturae et rabies. )( Lenitas. EPITH. Uellatrix, effervescms, gladiatoria, gravior, iniinica, injusta, justa, przsens, vehemens, iiiilis. U s v s : AIiquem ad iracundiam addiicere, rmttre qqn en col~r. Iracundia et stomacho effewescere, efferri, inflammari, ardere, fiirere, &re enzuntm #ar la col2re. lracundiam exercere; iracundia! servire,, obscqui, parcre, c!&r d In csl2~e. lracundize resistere, risister 12 lucoic'rc. Iracundiam continere, cotztctrir su co.2re. Iracundiam omittere, dimittere, t'vitcr fa colPre. Iracundiain cedare. se cttlttter. tfiIciipxR~CUNDUS:a, um, Qz,i ,tp racile et ,,rsng e,, c ~ / ~ i,.uscib,r. n, S,,N, cito irascitur, proclivis ad irritabi,is. PERAS.g. N a t u r a iracunaus est, ilcsf ~gy~l~em jyascib/c. en~ ~ ~quodam i impetu ~ i doiori fere et iracundia: paret; summa est natum acerbitate; nullum animo spatium dat, nec indignatione~intra se premit, aut continet, ira aC cilpiditate, pessimis con. sultoribus, gpssatur ;ingenio przceps in iram cst; rgritudinem animi non facitedissimulat ;
prsecipitis in iram animi cst ; ir= potens non est; iram nec premere wvit, nec tenere; iracundiailli priiefcrvida;naturapmcepsin iram; irani in proinptu gerit ; natura stomachosior est, et fac-iile excandescit. Cf. Ira. z. N a t u r a non adeo iraciindus sum, je rte suis #m ttafurrl,et~~r?tifrSE irusciblc. Non adeo pronus, propcnsus ad iram sum; ira? non admotlum deditus sum; iuris in me paruin habet ira; non adinoduni inclino, propeiideo ad iranl, ira mihi iiiininie dominatur ;alienus, remotiis, intaaus ab ira sum; animus is est meus, in r o iiulla pars iracundiae locum habeat, rcsieat. U s u s : Morusi, anxii, iracundi et di%ciles senes sunt. Iracundus est faRiis. PRASCOR, gris, r a t u s sum. a e i . d. Sirnnfer;sef b c k r . SYN. Incendor; ira incen-. dor, iratus 60; succenseo; animo incitor, excandesco, stomacho et iracundia excandesco 71zf cffervesco. ADV. Adinodum, facile, furenter, justius, occutte, omnino, temcre. PHRAS. r. Non facile irascor amlcfs, fe ?ume t~tctspasfaciIccr~t~nf en cofrrco$rfrc JMS a t n k Non temere excandesco, cominoveor, aniino incitor, tametsi lresus ab amicis. Non facile indignatio oboritur, indignatione non facile accendor, non facile stomacho eFervesco, iram gero in amicos; etiam in stomacbr ridere soleo. 2. Xrascor etiamnum. jc szus etrcore o r col?re. Iraciindias adhuc recentes habeo; ira etiamnum, et tacita indignatio nitimum stimuiant ; necdum ira resedit ; nondum ira mihi cecidit; nondum deflagrariint conceptz in hoininem ira!; frustraindi nationcm prciiio ;frustra animi ixgritudinem fissimuln ; clausaeetiamnum aures sunt obstrepente ira; nonduin rabies consedit ; sitis adhuc ardct ignibus concepta indignatia Ardet adhuc ira et dolore aniinus; erumpere adhuc ira gestit et in nefariuin hominis caput effundi; nc~n mediocri etiamnum incedo iratus iracundia; adhuc totus in fermento sum. 3. E n , uUrarcttur homoimprobus! Voj'ez co~t~r~zece drBIe se fdchc! En, ut ira implacabilis implicat animum; en, iit in rabtem rra degenerat; ut exardescit homo improbus iracundia 1 commotus, quam incensus est ! ut ira in%F matus est,ut excandescit,ut furit,ut stomacliatur ! En, quis furor hominem invasit ! qua ira, quo furore percitus, quam irato animo, quam percito agit omnin ! En, quae homineni intemperies agitat! Vide, ut stomaclio effervescat; ut iracundia efferatur, inflammetur, ardeat, excandescat l ut vultum adducat, siipercili:~ "ntrahat, ut scintillet Ocuiis, spumet Ore, rabiem fumremque tato ~ f l o r anheiet? e T-n animo iras ingentes concipiat ! ut ira ac otore confusus,, praceps amentia feratur! iit bile turgeat ac intumescat! ut iram animo capere vix possit ! USUS :Peripatetici vinim negant esse, qui nesciat IRATUS, a, um, I W 4 SYN. Incensus,
ira incensus; iracundia percitus, incitatus, inflaminatus; in aliquem inbstus, infensus; qui aninio alieiio et averso est ab aliquo)(Propltius. Ai~v.I>issimulanier, inerito. PHKAS. Illud Iratus dixit, i! u g%trlc'lunf err collrr. Ira incensiis ; animo irat; et percito ; incensus odio; iracundia perinittens d~iiiinatuiii aniini; ira flagrans, occacatus, tuineiis ; impotens ir* in eas contuinelias erupit ; iraruiii pletius ; ira infensus ; efiratus odio : ira motus, viCtus, perritus ;ardens ira ; furens, inflaiiiinatus ira ; accensus ira tam inclenienter locutus est ; elatus iracundia sic sromacliiiiii erupit. U s u s : Irati proprium est cupere, a quo lasus videatur, ei quam maxiinum <loloreintnutere. Iratum proprie dicimus, exisse de potestate. Cf. Ira, Irascor. P R ~ N I A as, , f. Zronie. SVN.Inversio, dissimulatio,dissiinulantia. U s u s : Licenter usus est dissiiiiulatione,quam ironiani Grsci vocant. IRRAUCEO, es, ausi, ere, n. J*rtrrotrzr. SVN.Raucus fin. U s u s : ksopus, si pauluin irrauserit, ridetur. IRREPARBILIS, e, gen. coni. I r r l jarub/. U s u s : Teinpus irieparabile. IRREPO,is, ps~, ere, n. f?~zrrij)er vers; se glisser,s'irrsiirurr. SVN. Atlrepo, obrepo, influo, illabor. U s u s : In gratiain, iainiliaritatein, in sensus alterius, in testamenta irrepere. Cre<lulitas in optimi cujusque mentein facile irrepit. IRRET~O.is. $vi v r l ~ i ituni, , ire, a. E ~ n b l i ~ ~ ~ scap:iver.Svw. szi; Iiiiplico, illaqueo, impedio laqiieis. U s u s : His se erratis irretiit aetate iiiipiovida. Uisputatioiiuiii laqiiers aliquem irretire. irretitus odio bonoruin omniuin. Adolescentulos tllecebris coi ruptelariiin irretire. C t Implico. IRRETORTUS, a , u m , Qri'on m dlfovrnr pus. SVN.KeRus. U s u s : Oculo irretorto aliqueni speflare. IRREVOCASILIS, e, gen. com. Qu'on nc pnrf rlip~3efer.USUS: B t a s irrevocabilis. I R R ~ D E O ,es, risl, risum, ore, n. et a. Se rnofurr. SVN. Uerideo, rideo. ADV. Facete, turpiter, niaxinie. PHRAS.1. H o m l n e m Irrident omnes. tous s d trrnqrretaf dcccl kor~tme. Est ejusmodi, quem omnes per risuin ac jocuin contemnaiit ; cujus levitati ac iiiiprudentia: illudant omnes ;queiii piieri setlentur, et deride.int ; qui iirisii~iiibiis oitiniuiii sit scibjetlus ; qui ludibriuin sit csteroruin ; qui ludibrio sit oiiinibus; tlueiii omnes eiudant, ludicentur ; qui in ora hoininurii pro ludibrio abeat ; tlueni oiiines ludibrio haheant ; qui risui sit oiiinibus ; qui oninibus ci\,ibus speRaculo sit; per ora honiinum traducatur; cui convitium facere, quein ludibrio ladere, in quem ea dicere, uibus totus explodatur, impune quis ue aujeat; qui ostentui, deridiculo sit omnzus ; quein pro ridiculo ac delettamento
habeant cateri : oiiines illum idoneum arbitrantur, quein ludos faciant ; quein albis deiitibus derideant ;qucni deridentluiii propinent; quem dcridiculi gratia indignis iiiodis ludiicent. 2. llle ipse praebet arisam irridendi sul, i f jr2te /tti-ttrtrtr /e (2 /u t)toqrlerle. Sese ipse derideiiduin propinat ; risui, ludibrio sibilisque alioruin os pr.ebet, sese offert, objicit. U s u s : Irrideiis itisoiites, olim vicisslin irridebitur. Cf. Explodo. IRRIGATIO, mis, f. /rrigution. Usu5 . Agroruin irr1g;iiionnes. IRRIGO, as, avi, a t u m , are, a. Atrosrr: SVN.Kigo. UhUs : ASg) ptiiiii Nilus irrigat. I R R I G u S , a, um, Arrosr' SVN. Quod facile irrigar] potest. U s u s . llorciis irrtguiis. IRRiS10, onls, f. Moqueric. SvN. Lhdibriuin. Usus: C u n ~ irrisiotie audientium imitari iniliteiii glotiosuiii. I R R ~ s O R , 6riS. Moqiteur. U s u s : Irrisores ordtionis. IRRITABILIS, e, gen. com. Irrit,rbtc., suscdpfrbl. SVN. Iracundus, qui facile 1rrit.itur, et acceiiditur. I R R ~ T A M E N T U M , i, n. Stittrulutzf, aigiir/ot~. Uss: Certaintnum irritniiientum. IRRITATIO, Onis, f. .\/ir)trr~utrt. USUS : Ani~iioriiiniirltatio. I R R ~ T D ,as, avi, a t u m , are, a. /riif<r, ai,u~ir; r v ~ r f r .USUS : Iirit,iic et lacesseie aliquein. Cf. Excito. IRRLTUS, a, u m , . C i r t s e ~ ~ / , i n r t / i l e , z ~ i i ~ r , sflr;/. SYN. Vanus, iiiaiiis. )( Ratus. I'HKAS. 1. Irritus f u i t omnis labor meiis, fotrf ttroit fruvurl a C/rliitufiil. ( l u s gcsseraiii, concitleic omnia ;ad nthilum iccidere ; ad irrituin cecidere ; vana atque irrita ernseie. Labor rneiis oiiinis in irritum redaLtiii est. 2. Spes irrita h i t , cz/f e s ~ m m <r e ~'/t(7ktin:. Incisa spcs erat ; spes erat i i i irrituiii redafla, .id irritiiin spes cecidit ;spes ea Iiixuriaverat, et vana evaserat; vana atque iirita ea spss hiit. 3 A t t a m e a Irrita declaravit senatus, fe .rnal <a atanti/ /ous trrls n u l d ! Atta ii1c.i seiiatus rcscidit, irrita fecit, irrita esse jussit, sustulit, radicitus evellit, dissolvit, infiriiiavit, labefaRavit, evertit, siibvertit Cf. Frustra, Labor inanis. USus: Irritiiniet infetlum facere aliquid. Testameiitum irritum. IRROGATIO, nnls, f. Ci>nd<rt~inrrtintr. U s u s : Irroyatio iiiiiIclx. IRROGO, as, avi, a t u m , are, a. Imposcr, irifiger, decr/er. SVN.Lcgein fero, constituo. Usus: Iriogare leges, penas, inulklaiii. I R R U M P O , is, rpi, r u p t u m , ere, 1.. et a. SprCciprfr sur,utfuquzr. SVN. I rruo, invado )( Erumpo. Anv. h:quabiliter, temere, Qrsim ; derepente, efrenatius, extrinsecus, iinproviso. PHKAS.Irrumpere i n lat u s hostium, affnquer Prnntri en j a n c . In
IKR
400
-
ITU
cornua impressionem facere, irruptionem facere ;iinpetum, vim facere ;irrumpere cornua; ~ermitterese in medios hostiuin cuneos ; incursu petere; impetu oppugnare nuda peddatu cornua, incursionem in dextruni latus facere. Cf. Impetus. U s u s : Hostis in castra irrupit. Invidi in ineas fortunas irrupere. Cf. I m yresrio. 1 ~ ~ 01% 0 ~, i ere, , D., nonnunqua,n a. . ~ ~sur; j attaqtecr. ~ / ~ SYN. ~ Iinpetum in quein facio, invado, in &quern ine permitto, inumpo. usUs: l n dienas posmsiones irruit. Cf. Impetus, Adorior, Invado. I R R U P T ~ O , onis, ~ ~syN. rn- ~ cursio. )( Eruptio. Usus: ~ ~ ~ Cf. Xrrumpo. IS, &a, id, G,cet. SYN. Ille, talis. USus : 1s tu vir es ;neque enim is eras, q U I', etc. Crlui-ci, celfe-ci. USUS. AtISTE, a, que ego ex istis szpe audivi. ISTHIC, Ici, fd, (sans tnortv.). USUS:Ubi inalis esse, quam isthic ? ISTHINC, D'ici, de ce c6fL. USUS : Qui istIiinc veniunt. IST~USMC)DI, De cettl inairilrr, iir cettt sorte. USUS : Deleftantur disputationibus istiusmodi. d (avrc nrotrv.). SYN.Istud. ISTHUC, L U s u s : ldem isthuc dicunt, quod diftuin a te est. ITA, Aiitsi. SYN. Sic, ita eniinvero, przclare, certe, sicut dicis, dici aliter non potes, vem qiiidem, admodum, ut nlaxime, nx, profetlo. Usus : J . Itaest ; ita censeo. 2. Valde, fod,, &s. Simulacra quideili praclara, sed non ita antiqiia. 3. Adeo, t t h r n f , aif~si. O llave, itane contemnor abs te ! ITAQUE, Cesl @urTuoi. SYN. Idcirco, qiiam ob u s u s : Itaque ex me quzrunt. XTEM, Dt ruEinc, purtiffe~ncnt. SYN. Similiter, etiam, quoque, non Usus : 1. Solis defctliones itemque Iiinz. 2. Ita, ~ i ccoin, 7,te.Fecisti itein. uti prxdones soient. Si e meo natus iteln, ut aiul,t
ingredi, facere, dirigere, convertere, maturare; itineri se coinmittere ;committere se viir; in viarii se dare ; iter aggredi. C. Prolictscor. 2. Iter prosequi, confii:~nr son Jemin. Pergere iter cceptum; iter insistere; cursum persevcrare, setr exsequi ; iter confic~re.3. Iter sutim suspendere,s'awL1tcr.ltersuppriinere; profettionis consilium abjicere, oinittere, diinittere ; itinere desistere. 4. Iter molestum Iiabui, uvoir une roufc ennuyeusc. Iterconfi'iebam estuosa et ulverulenta via; profeftio ea hit, in qua rt l u k n d u m mihi cum tenacissimo sabulo et vestigiis cedente, et cum via inepta, ~ qua =gre moliuntur pedes. Iter parum ~ ~ i er- ~ comlnode ~ explicui, ~ niquitate ~ locorum i vi* rores ubique implicante. 5.Romam lter mihl ~ faciendum est, if me faut alfrr d R o w . Koina mihi terrestri itinere petenda est ; longum iter graveque instat. Italia percursanda, enmienda, peragranda Romam terrestri itinere contendendum est. Romatn iter suscipiendum9 edibus ue conficiendum. Cf. Proflciscor. s u s . ter gubernare, din5er un voyo~e. Iter equo, pedibus conficere, ztoyuger d #ir</, d clrcv~rf. Iteralio fletlere, s e ddtourner dc str roufc. lter iinpedire, intercludere, em#$Chelrrr i4n Voyugc. Iter belle ~rocessit , le
.?
voyfrgefitf hc:dreu.r.
ITERATIo, ani's, f. R:L#fifi'on. SYN.Geminatio, repetitio, redintegratio. ITERo, as, avi, atum, are, a Fuirc unr srco#rdrfois,rd#dter. SYN. Gemino, repeto, duplico. USUS : Verbum terare. XTERUM , D r feOI<VdZd. SYN. Rursum. I'HHAS. Di&a iterum dicenda fuere, je, <Ir($ rd Pftr it~es#urolrs. Locus ille de integro retrkndus fuit ; ad prius di& redeunduni iiiilii erat ; eodem devolvi oratio debebat; aci priora reverti ;priora recolere debebani ; deCurso Jaln spatio, tanquam a iiieta ad carceres revocanda erat oratio ;novus niihi renascebatur labor ; novus erat de integro ex<udandus labor, et quz dixeram, repeienda. cf. Repeto. USUS: Iteruin atque terum te rogo. lterum ac tertilim consul.
IT~DEM De , fa nitnie inani2rr, scnrb&mcnt. SYN. Similiter, pariter, item.
3,
,no,, tot4r.
meas epistolas
concerpito, ego item tuas. XTER, ItIner,s, n. Roufr, clremin. EPi TI,. dificillinluin, festivum, flesuosuin, gloriosuin, ineptum, longum, inedium, molestunl, iiccessariuni, nefarium, reliquum, siniplex, solemne, subitum, totum, tri. tum, tutum, veruin. PHRAS.I . Iter aliquo suscipere, fuire Y O I ~ L@iir . q~ifgrtr rndroit. 1ter aliqoo appararc, suscipere, petere, habere,
VinRus itidem a Saturno filius. Cf. item. ITIO, onls, f. Actiofi d'u!f~r. SYN. Iter. itus,incessus. USUS:I)e obviain itione faciam, ut suades. Illi doinum itio concessa est ac data' Crebrz " v<rirrer' ITO, as, are, n. Afer .rouz/enl. SYN.Fre'Iuenter eo. U S ~ : SAd c=nas itare. I T ~ S s. , ~lf<crclre. SYN.Itio. USUS: Quis noster itus, incessus, vultus ?
Usus :
JAC
401
JAN
rebus suis ; res suas inflatius commemorare; de suis laudibus verbosius pr~dicare;plenas ostentationis voces mitterc; aAa suaprodicando extollere ;sese verbis insolenter efferre; magnificis verbis de se suisque rebus loqui; agere suarum reruin ambitiosum ostentatorein; laudis sua buccinatorein; sui suarumque rerum odiosum pradicatorein; agere ubique inilitem gloriosuin, et insolentius de se przdicare; ostentare ac venditarc res suas piitide; nullum sui ostentandi finem facere: omnia natura: ingeniique instruinentaad laudisjabtionein convertere ; gloria? ac existimationi sua? falsa etiam laudis commemoratione serVire. Cf. Glorlor, Superbus. USUS : 1. Magnifice se et insoletiter de re aliqua janare. z. Jacio, agito, commoveo, rernurr secouer, ~ ~ caput, ~ cer,.icu~am l ' ~ jaoare:~ , 3. Injfclo, infem, d j r f , p r d d r t r , r/pa&. Terrorem, minas, ~ericula b o a = . 4. Exagito,po*rsniw~c~ Convitiir, lainore aliquem; requitatem multis modis ja&re. Estu, febribus*labore 'orensi, tempestate populi 5. ~ u iiluc c irnpelii, ttvr b d o t t i . ~ ' u r ~ mar jaaatur navis, ventoque rapitur. JACTRA, a?, f. Prrtr. SYN. Damnum. EPITH.Immanis, magna, mediocris, minima, tanta, tolerabilis, turpis. U s u s : Hei familia& jafluram facere. Magna ~aflura pecunia=, vrl in pecunia est fafla. Cf. D a m n u m , Detrirnentum' JACTO% m. Acfjofr de jctrr, dc lancrr. USUs : Fulminum jaflus.
n. B~~coudd. CYN. JACto, es, Prostratus suni, procumbo. )( Vigeo, noreo. ADv. In perpetuuin, longe, obscure, et diu stratum ad pedes, sigillatim, tam turpiter, valde. PHRAs.vix erat, ubijacerent, il y avait 12 p r i w <ir laplacc @ u r couch~r. Vix erat, ubi sternerent cor ora; quo se conjicerent cui ncubarent, acquiescerent ; vix erat, ut tusi in herba recubaretit. Usus . ad pedes inisere strata jacuit Mater mcerens jacebat in loco. 2. Negllgor, Ctrr n/g&l, ,fJlujss[. Jacent litter, ingeriia, pligiones, leges studia. Absens in tenebris in reipubfico oblivione di: jacuit, duin in extraheretur. In sordibus et luAu lacere. JXCKO* jecl* jacturn* Jrtgy* nncrr.SYN. Immitto, objicio, conjicio. PHRAS. Tela jacere, traits. re, conjicere in hostein; tela effundere, intorquere, ingerere n siikuntcs; missilibus incessere hostem;quid< sors in manus dedit, j~cuiari,mittere in hosteiii. usus : saxa, tela lacere; jacere contumeliani, probrun~, injurias ; terrores, minas, perictiium in a11 uem jacere, denuntiare, uir8 rrrtrrdre, pro7drrr. ls casus me ill ined(ai conteniionem jerit. Jacere fundamenta, suspicioneiii, gradum, aditum ad gloriatn. Cf. Conjicio. JAcTAT~O, Onls. f. Jacfizncc, Jmfrurpopfduirr. SYN. Favor, aura popularis, ostenta. tio, concitatio. EPI.~H. Magna, manis, modica, multa. Usus: 1. Non jatlatione popular, sed dignitate et innocentia se tuetur. 2. Ostentatio, osterrtotion, vatirt/. JaRatione verborum et periculorum terrere aliquein. J. Concitatio, mmrvrr/iznt, agilntiorr. JaAatione maris fessus. JaAatio corporis e~igua.Cf. Glortor, Ostentatio. JACTO, as, avi, a t u m , a r e , a. P u blirr, vanter; - ae (rx#rirndotr sofds-cirteridt#), vv~tttr, SYN. Magnifice h u o r 1 gloriar, verbis ine magnuni facio, gloria me et pr~dicationeeffer07 me ostento, de me predico. ADV. Dupliciter se, gravissiine, inconstanter, insolentius, intolerantius, leniter primar hactas , inagnificentissime , non ita diu sumptuosius, turbide, valde, vehementius, vehetnentissime. Jatlari facetius , gravius, iinmoderate, petulantiu., vulgo, inique. PHRAS. Soiet se insolenter j a a a r e , I sr vrrntr sntts tncsrrw. lnsolcnter gloriari de
,,&
"""d'/.rldro~ec
J X C O L ~ ~ T O R Orls, V m. Quj j c f k . p n i (2ui laculum enlittit, teluin mitiit. USUS : Sepe optiini juculatores errant. JACLOR, aris, a t u s s u m , ari. d. Brarrdir, laricrr. SYN. Tor ueo, conjicio, C ~ O . PHRAS. Jacularl, ?ru#per, oltrjn& Jaculo etere, ferire; jacula in hostem ingerere; teLrum ingentem vim effundere, hostibus injicere. USUS : Jaculari ad inetam. Cf. Jaclo. JACLUM, 1, n. T r a t , jrvrlof. SYN. Teiuiii. Usus : Muruui jaculo tra~icere. JAM, Ddjo, drflIris. u s u s : Jam illo tempare, cuin; jam a principio belli ;jam indc ab adolescentia; jam a Socrate; jam usque, ab heroicis teinporibus; jaiii, jamque pluit; jam deleflor. Jain vero. JAMDIU, n+is l o ~ q t t I l ~ j rs. y ~ lam. . prideln, jan, aliquot jam per annos, niultorum p m dieruin intervallo. USUS: Res ,aindiu peste. DEM, I,CIlr,is longlr,lips. s y N . Jamdiu' : su'i' pridem tuus' J~N~TOR bris, , m. Porfitr. SYN. Janua: C"st0~S t i i pr~fettus. J A N ~ Aa ? ,. f. Porte. SVN. Ostium, aditus. E r i i H . Consuiaris, effraCta et evulsa. Pmas.
J~~~~~
8 . J a n u a m claudere, cmerlal)or/e. Fores adducere, obserare, occ udere; foribus pessulum obdere ; fores firmare pssulis. 2. J a n u a m eiirinaere. b h r l a dnrfe. Fores arietare; postes, lymina securibjs comminuere; moliri fores; foribus proterve iiijiiriam facere; ,..itium ferre ; impetum facere in januam; januam refrin ere. 3. Ad j a n u a m muiti des m r r atterrNnf d la darexsoeLant. te. ~ u i tassistunt i ad ?ores; obversantur .vestibulo; ejus janua et vestibulum magna hominum frequentia celebratiir. 1. JANITARUS, a , u m , De jair.Jirr. Usus : Calenda Januariz. 2. JANOARIUS, ii, m.j<iir~iirr. Ilsus : Mensis Drimus laiiuarius. r . JECUR, c6rls et j&cln6ris, n. Foie. SVN. Hepar. EPITH. Nitidum, pleniim, horridum et exile, optimum. USUS: Cerebrum, cor, piilmones, jecur. ~ E c u s c O ~ i,un.~Pctil , foie. J EJN E. D'unc nun2rc s2chc, pduvrcmcnf. SYN.Tenuiter, exilitcr. Usus : Jejuiie dicere agere. J&JNITAS, atis, f. hfuuqirc dc; sdchrresse (de s&e}. SYN. Tenuitas. )( Ubertas, copia. Usus : Cavenda oratori ~ejuniias, siccitas, inopia, Verboruin jejuuiiatein ac Cun~m, quam uh.; em nimia111malo. J ~ J N X U M . i, n. Privatinn d e nourrturr,jdnc. SYN.Inedia; indifta, stata acerta ciborur JSU abstinentia.PHRAs. i.(Jejunium quadragesimalq Vuu;')$ C'arcme' Peri;e esuriales; vemi jejunii quadraginta dies; jejunium quadragenum dierum ; hebdomades, o v l arnniversariam Christi morientis revivis. centiSuue memoriam Drwcurrunt; solemnls sjunii ;muidrak inta dies ; jejuniuin maximum. yuadrag .iarium. 2. Jejuniumservare, ?FAun: Ahstinere se certo cihnrun) iisu, parciusque ac frugaliiis vivere; esiiri~les serias agere; qiiadraginta coiltinchntrr dies tescrndt voluptatem reprimere, riuri.ere. cibiscontentum inanimis ; interpositn qiiadraginta dieruni je~uniocorpus exhaiirire ; Jejuniuni servare ; inedia voluntaria se macer:irr ; tnedi~i, jejunio corpus afligere; gulre ventrique belluin indicere; jeiunium santtecolere; adhibere inediam; certo ciborum usu sibi interredere; parco inopique vittu cnrpus domare, frangere ; avidum ventrem iejuniiq domare, corpori cihos latitiores subtraliere ; voluntariam inediam in plures dies tolerare, sustinere, prnferre; corpus arttius contentiusque certorum <ibsonioriim abstinentia hahere. Cf. Abstineo. JJ~JUNUS, a , um, @ti ctt jrttn; src, mm&c, dichnrrtd (en parl. drt $&/e). SVN. Qui nihil edit, aridus, srcciis, teiiuis. P H R A ~ . Blduo jejunus s u m , je nn'<ir ,has utun.;pf defiuisdettx j ~ u r s Biduo . nihil cibi ceyi; jc~unum, fessumque mihi corpus est bidiii inedia;
/ 1
biduum sine alimento traho; bidui abstinentia siccus et languens; biduo impransus, inccenatus persto ; esuriales ferias ago biduum. Cf. Jeiunlum. Tenuls. Cibus, qui ante prandium sumitur. JOCAT~O,anis, f. Phrisarrteric. SYN.JOcus, urbanitas. cavillatio. Cf. F a c e i i r Jocus. 36COR. aris, a t u s s u m , arl, d. Plaisan&r, bfidiwr. SYN.Caviiior. iudo; joco aiiquid dico ve facio. Aiiv. Familiarius, humanissinie, libere. PHKAS.docatur interd u m , i puisairtc de trrflts en temps. Ludit interdum, ac amiliariter per risuin et iocum facete caviIlatur; locos interdum cum amiliartbiis miscet ; jocse satis ludit interduin ; jocularia interdum fundit; multa ridicula dicit; salibus utitur interdum; facetiarum et urbanitatis leporibus amicos exhilarat ; sales nonnun uam orationi aspergit. C t N u gor. Vsus : gamiliariter cum ipso cavillor et jocor. Homo in jocando suavis. J O C ~ S E , En ~laisarrtunt.SYN. Facete, urbane. Usus : H ominem lusi jocose satis. JOCOSUS, a, u m , Enjoud, badin, gai. SYN.Facetus, urbanus. )( Serius. Cf. Facetus, J o c u a JOCOLARIS, e, gen.com. PlarSant, dr6le, risible. SYN. Ridiculus, ludicms. Usus : O licentiam jocularem ! C t Ineptus. J ~ c ~ L ~ m. ~Rirur, o ~ PCOLianl , ru~/C~(r. SYN.Nugator, narrator facetur, a joCandum aptus' J ~ C L A T O R I U S , a . um, Plaisanf, badin. SVN.JOCOSUS, festiviis. USUS :joculatoria disputatio. JOCUS, 1, m. Pluisanten. SYN. Ludus, risus, facetia, lepor, sales, hilaritas, festivitas. cavillatio. EPITH.Comis, dignus, familiaris, iiigenuus, oratorius, scurrilis, suavis. PHRAS. i . Ex joco fecit, il ?u fuif en rianf. Per jocum, per ludum et jocum? ~ r i s u m ac jocum; animi causa, 'oci causa, joci gratia, joco; ridiculi causa h;ec f a a a sunt. 2. Slne joco. snns pluisantrr, sdri~usemrnt. Extra jocum ; remoto joco; aufer nugas, et rem serio edisscre. 3. (Jocurn e x r e facere, VULC.), se IIIOqicrr u2 qqrk. In jocum vertere, trahere, convcrtere; rem joco accipere; in risum vertere. 4 Nemo ad jocos faciendos illo est aptlor, personne ?re buditic micux qrce lui. Cratiz hominem finxerint, lepores Attici educarint, necesse est, adeo prompto est ac extem ad jocationes ingenio; i Cratiis videtur adeo multus est in eolepos, adeo venustae sermonis facetia; sale facetiisque omnibus antestat ; oratio omnibus salibus facetiisque abundat; nihil est illo homine festivius, facetius; sermonis festivitate ingenuisque salibus
Je&rcoLuu,
J UD
404
JUD
infinitum, iniquum, insolitiim, integrum, invidiorum, leve, Iiberum, singuiare, sociale, stabile, usitatuin. PHRAS. 1. I n judiclum vocare, citeren jusfice. In judicium arcessere, adducere dducere; periculuin judicii aliciii intenderd; in jus adducere ; dtein alicui dicere; in jus rapere; obtorto collo ad pr~torem rapere; in jus adducere; Iegibus experiri; lege cum aliquo agen; jure experiri, ex jure agere cum aliquo. 2. I n judicium venire, rc#rCJcnf#r dewanf es jugcs. Judicio conflictari; judicio certare: jure, legibus experiri; in jus adire; vadimonium obire; descendere in ambiguam litem.3. Judiciis lniquis vexari, C t w #crscut d'arr2ts iniqrtes. Judiciis confliaari. judicii laqueis stringi, irretiti; in rnajores identidem plagas incidere. 4. Judicio iniquo oppriml, 8trc conbrrrnl i?tjusfcmeiaL Judicio iniquo jugulari, circumveniri; iniqui judicii procella everti; judiciis iiiiquissiinis exsorberi sanguinem; turpi judicio vinci, condemnari; iitem ainittere; causam perdere, causa cadere; iniquis judiciis interire. 5. J U dlcium corrumpere, corrorrzprc scs jrrgrs. Judicium contaminare, constiipraie. 6. I n judicio abwlvi, P ~ Y C absoids en jurticc. JUdicio lib-rari, evadere, elabi. 7. Judicia ngn exercentur, on nc rritli #us a jrrsf i t r . Judicia frigent, silent, conglaciant, conticescunt. 8. Judicia excercebat I I renrplissait esfonctions dclugc. In eaeausa 111dex sedebati judicium exercebai; sella yosita jus dicebat; cognitionem causz per se solus exercebat, summa aequitate res constituebat ; j m pttenti reddebat; arbitria de sumina ei agebat, de ea controversia constituebat; judicia reddebat ;jura in quoslibet distribuebat ;judicium de reo legibus faciebat ; sententiam ferebat. Cf. Judico. 9. S udicio v i r acerrimo,
in judicium vocabuntur, totius vitz rationem reddituri ; dies ille, quo hominum corpora e soinno mortis ad lucem alterius vita: excitabuntur ;dies quo ad Christi severum ~iidicium omnes sisteinur; quando ad vitam revocatis, quotquot unquam nati sunt, DEI Filius e ccelo ad judiciuin exercendum,sententiamque pronuntiandam descendet. Ihes ab omni zternitate przstitutus quo in vitam genus humanum revocabitur,et pro sequisque apud divinum tribunal causan1 dicet. Dies ille novissimus, quo omnium seculorum mortui reviviscent ; dies ille de omnibus annis nostris, et transafia vita sententiam laturus. Extremus volventium seculonim dies, cum animae vita f u n h rursum corporainduerint;cum DEUS ipse judex in celeberrimobuperum infenimque conventu sententiam feret; cum supremui dies volventibus annis advenent. JUDlcO, a s , avi, atums are, a I u g c r , rendrc a j ~ s f i c e . SYN. udicium facio, co-
gnosco, discepto; liten~ eterno, statuo, constituo;sententiaiiidiso, fero ;jus dico,dijudiro. *DV. A~erte, acrius, acutius, bene, COrruPte, dlllgenter, dissolute, explorate, fortiter, gratis, honeste,incorru~te,libere,longe,male,pPt1me, perpera", pliblice, refle, religiose, ridlcule, severe, tenlere, vere. PHRAS. 1.Vestrum est d e h a c controversia judlcare, c'csf d wous de u f e r d a n s 6&t/ riis ufc. Vestrum est, qui i n i a c controversia judces considetis, de hac causa judicium pronuntiare, jus dicere, causam cognoscere, controversiam disceptare, de controversia constituere, judicio decernere, jus administrare, forum agere, Judicium exerce*. Judicium. 2. E x =quitate causa Judicandum est, iJ#uf rcnrird u njugt?nc*f f l a # r I s f i ~ i t i M h cause. KeLtum aniAommc d ' u n scns, # u n risccrn~mintd j ~ o i t v i . mi sensum in judicio sequi nos oportet ; illud demum refium judicium est, quod ratio diriJudieio valer, utitur optiino; judicio przstat, git ac moderatur; quod p ~ s c r i B i ac t excellit, abundat inter oinnes uniis iiiaxiino. . probat. Judicium cum ratione et zquitate Est in eo viro mira qiizdam judicii przstan. congruat, necesse est ; qui sententiam fert de tia, excellentia, vis, subtilitas. Multum videt causa, inconsilio habeat necesse est, legem, vir ille judicio, si quisquain aliiis,gravissiino; Zquitatem, fideln ;qui judicia exercet, libidiinest in eo homine iiiira ingenii perspicacia. nem, odiuin, invidiain, metunh et quidquid Cf. Ingenfum. Usus : r . Jitdicia doiiii coneripere judicandi facultatem Potest, proflare. Judiciacalent. Judicia tollere, dissolvere, tul habeat. In sententia dicenda summa hadisturbare, dissoudrt E /rihanuL. Judicia exbenda est zquitatfs ratio; una speoanda est trahere, comperendinare, rentm>yrr rtra /14*yecause fequitas; de una justitia iaborandum rnrnl d froislotrrs. Jcdicia sistere. Judicia reest. In causis foreiisibus dijudicandis consilia scindcre. a.Opinio, sententia, o#iraion, crvis. omnia, aflionesque ad justitiam referenda Tui judicii est, quid facienduni ceiiseas. Alteunt t. Justitiz serviendum ne tantillum ne rus judicium ex uirere. Suuiii jiidiciuin interlatum quidem unguem ab =quitate defldtenponere, dicere, ejere. Ferre judiciuin. Mutare, dum est. 3. R e m totam tibf j u d l c a n d a m fleAere judicium suum; alieno ~udicio,qiiam relinquo, j c vouf laisse d j u p touf. Id suo stare prastat. Judicio meo, d mora avis, d omne arbitrium ad te 'uutum aestimatorem mon scns. Quantum quidem judicio assequi meo possum. C t Opinio, Sententia, ~ u d i c o . defero; rem omnem adarbitrium tuum confero;remtuoingenio, et conjeLturz committo; Judicil extremi dies,e j o u r drr /M.ftOlC?tt tu velim, de re tota existimes ; tua erit de re &rnicr. PHRAS.Extreiiius seculoriiin dies ; tota aestimatio; ejus rei arbitrium ad te rejicio; dies ille formidolosus, quo universi mortales ejus causae cognitio penes te erit ; tua aestima-
JUG
405
JUR
tione res metienda est; tu veliin, causarii hanc omnem arbitrere; propter infirmitatem mei consilii tuo judicio stabo; malo t u a prudentia confidere, quain m e a ; e judicio tuo judicium pendebit meum; ad judiaunituum sententiam a gregabo ineam. Usus: Judicarede re inter afiquos ex ver0 et bono. Serviendum est iis judicibuq qui multis post seculis de nobis jiidicabunt. Judica et perpende. Tu de reacprto sensu judicas. Cf. Judicium. JOGATUS, a, um, ,yni. svN, junflus. u s u s : Omnes vlrtutes inter se jugate nexzque sunt JoGERUM, i, n.; JGERb, um, lbus, Arprnf, mcsurc a p i r r . SVN. Agri inodus, uantum uno bouin jugo diu exarari potest. %sus: Ut aratores jugera sationum suarum orofiterentur. JGIS, e, gen. qom. @di cotrle forrjo~r~. SVN.Pcrennis.Usus: Juges putei; aqua jugis. JGITER, Sans inttrrrrjtion. Su*. Semper, continenter. JUGLXNS, andis, f. Noi*, noycr. SYN. Nux arbor et frutlus. JOGO, as, avi, a t u m , are, a. U~zir.UsUs: Virtutes inter se jugatz. JOGOLTIO, m i s , f. Acfion rflgorpr, 7 l Z L L I S W Y C . JIGOLO, as, aul, a t u m , are, a. kgor, p . SVN. Jugulum ferio, neco. Usus: Se suam causam, suo gladio, suo argumento et concessione jugulare. Cf. Intericlo. JUGSLUM, i, n. et JUGOLUS, i, m. Chwicule, goygr. P a r s col11 anterior. Usus: Dan, ostentare juguluni h0sti.A jugulo civitatis crudelitatem hostis avertere. Iuaulum alicujus petere, ?jisrr d la gmgr,prc&fG qqn d la gorgd. JOGUM, ! , n. joug. EPII'H.Crudelissmuin servitutis, cominune, grave, nefarium, servile. UsUs : 1. Uoum cervices natz ad juguin. Multis jugis arare. 2. Dominatus, csclaz~ugc, scrziilirl. Hostes sub jugtim imponere. Jugum excutere, dejicere. 3. Montis vertex, ,c>Sf d'itne r~totil~zgfie. Constitit in summis jugis. J M E N T U M , 1, n. JJZfe dr soninic. U t : Equus, mulus, bos. U s u s : Age juinentum, quo velis. Jumenta dorso onera portantia. JUNCTIO, onis. t U~ziotr. SYN.Conjiinttio. Usus: Partes junoione aliqua tenentur. JUNGO, is, junxi, j u n c t u m , ere, a. joindre, wnir, litr. SVN. Conjungo, coagmento. )( Dlsjungo. PHKAS. I. Omnia m e m b r a a p t e inter se junguntur, i'orts les i#tctribrrs r f ~cor#s sonf jarflriftrtittrl rnis cnhc cux. lnter se implicata et connexa sunt; inter se coharent, coalucunt; aptas commissuras habent; ;psa secuiii, et inter se ex coinmissuris
junguntur; alia ex aliis neRuntur, arReque inter se continenttir. 2. Libenter m e tlbi jungam, C me joindrai volonficrs d vous. 1,ibenter a A tuas rationes me adjuogam; acclinabo me libenter ad tuas partes; tuis tuorumque necessitudinibus misceri me libenter feram; tecum me et voluntas congregat, et fortuna conjungit; res meas cuni tuis Iibenter consociabo; ad te ununi ornnia meaconferani ; societatem tecum et fcedtis inibo; suinma conjunaione tecuin agam. Cf. Amicuu, ConJungo. USus : Prudentiain jungere cum eloqueiitia. Consuetudinem cuin aliquo et ainicitiam jungere. Puellam matrimonio jungere. Dies n d e s q u e fletibus jungere, j l e u n r jour JNIOR, ori% gen.omn.J'lu$jeum. SYN. Adolescentior, natu minor, atate posterior, aliquot annis minor. JURE, A bou draif, jusfc tifrt!. SVN. Rece, non injuria, merito, superis hominibusque approbantibus; jure optimo; merito et optimo jure; haud secus ac par est ;jure meritoqiie; jure ac merito meritissiino. )( Immerito. USUS:Jure optiiiio rideinus. Jure occidi potuit. Jure, an injiiria; reae, an perperam. J URGIUM, 11 n. Qtrcrrlie, drsjutr. SVN, Contentio, rixa. Usus : Exsistet ex ea ingens jurgium. Jurgio contendo. Jurgiis et Iitibus abstinere se. Cf. Lls, Contentio. JRGO, as, avi, a t u m , are, n. en jroce's, jl(8irlrr. SVN.Jurgio contendo, rixor. Usus : Vicini inter se jiirgant, non litigant. C t Contendo. JURIDICILIS, e, gen. com. R d u f q ~ l trnjoinf de droif. USUS:Jurid~cialts constitutio vocetur, qiiamvis iiiolestuii~ hoc nomen sit, qu'oiz Puj,befle qucstion jidridiciale, quoique ct mof tire scmble Miculr. JRXSCONSULTUS, 1, m. jrrriscottsullc, l6'gisfr. SYN. Jurecon~iiltus,interpres leguin, jurisperitus, leguin peritus. PURAS. Jurisconsuitus p r a s t a n s erat, cJlaif f t t b llgisfe clbre. Consultissimus ea atate omnis divini atque huinani juris erat; vir erat juris scientissimup ; divini humaniqiie juris auttor celeberrimus; leguiii jurisque Koinani apprime dottus; in disciplina juris atque legibus interpretandis auttoritate illustri fuit ; vir erat, qui sirnul ac toga loruinque placerc ccepit, oraculuiii civitatis habeb.itur. UsUs : Jurtsconsulti donius est oraculum civitatis. Jureconsultoruin ingeniis pleraque corrupta sunt. JRISDICTIO, onis, f. Acfiotr de n d r e h~lrrsficr, j t t ~ l i c ~ ~ t SVN. u ~ c . Facultas et potestas juris dicendi. Usus : JurisdiAionem absolvere. Subigere gentem sub jus, juridisflionem ;ic potestatem suam. Venalem jurisdic. tionem habere. C t Ditlo, Potestas.
.??e
JURISPERPTUS, 1, m. jurisco-f~t. SYN.Juri~consuItus,causidicus. USUS:Jurisperitorum eloquentissimus, eloquentium jurisperitissimus. f RO, M, avi, a t u m , are, n. et a j u r c r , a rmrr m c srnncnt. SYN.Jurejurando me & i i juratus testor, adjuro. jusjurandum do. PHRAS. 8 . J u r a v i rem esse meam, f'aar j h ~ w refa uta)*rtenait, sacramento c?ntendr, rem esse meam;juratus testabor; JUSjunuidum interposui ; DEUM testem feci ; DEUM obtestatiis ium, i.e. testatus sum; conceptis verbis juravi ; UEU h l tcstein Iaiidavi, =m, uti dixemm, esse mem. 2. J uravit se In flde m a n s u r u m , if u jurCqrrlrf ,prddrnit ra prnm~sse. jurejurando se suainque fidem tirinavit ; fidem obstrinxit ; ~ure~urando sacrnmentum dixit de perpetua sua in rempublicam fide- Per genium, per nomen Cz*aris dejeravit, ~entiturumse in fide. DEUM temes% voluit perpetu* s u 8 in rein~ublicain voluntatis.Testem DEUM advocavit, appellavit integerrim~SUR in reinpuoliram fidei ; exsecratione se, caput suum devinxit, si datain unquam violaret fidem. De constanti in reiii~ublicamfide jusjurandum dedlt; fideil' Iti rempublicam sacramento sanxit ; sacraineiiti religione se adstnnxit ad ~)rastandaill reiPublicr firicm; jumjurando se allilcavlt, dd servandam mipublice tidem. C1.J uaJ urdndum. Usus :ln certa verba, ex aniini xnteiitia, non linqua tantum Jurare. Jurare conceptis verbis Womore. Jurare J oveln la~idem. Magna voce pulcherriinum jus~uranduiil,uravi. J u r a n d i Forrnulae./or~~rufrs (id srr~~&'nL: Ita me DEUS amet! ita mahipropitius sit DEUSl ita mihi knefaciat, laveat, adsit DEU~ ita ine UEUS ad,uvet ita propitium mihi DEUM velim! ira me DEUS respiciat, juvet, tueaturI itamihl a D E 0 prospera cont i ~ g a nomnial t ita mihi optata coiitingaiit omnial ita, q u z o to, feliciter eveniant ! ita milii bene sit! ita reius meis fellciter eveniat! ita vivaml ita diu feliciteruuevivani ! itaadvoluntatem c u n a fluant ! iia diuturiia lucis usura fruarl ita mihi cum diuturnus vite cursus, tuiii facilis contingat ; ita meis optatis fortuna res! ita sim incolumis, feliv, heatus, inaonim expers, iynarus adversz fortunz! ita ita nunqualn nihil adversi ,.ideaili in advenam fortuna* experiar' ita fortuna iit.ir r v o prospera! Contra : lta mrle mihi aciat DEUS! ita perdat me VEUS! moriar, si ; peream, si ;ne Civam! ne siiit salvus ! dispeream ! sentiam iratum DEUM ' mate mihi sit ! nihil mihi ex animi sentenila siiccedat ! adversa mihi sint omnia ! cad it infcliciter, quid~uid ago! infensa, iniqua, adversa omnia experiar, si sciens fallo ! JUS,jQris, n. Droit,jurfice. SYN. Kquum, aquitas, justitia. )( Injuria. EPITH. Accusatorium, aquum, bellicuin, callidum, civile,
pondent
consulare, equestre, feciale, firmurn, hereditanum, imkritorium, iniquuin, patrium, pontificale, przcto"um, regium, tribunitium. Usus : Jus postulare, <kr,randrrjurficc. Jus dare, tribuere, re& j~tslicc. Jus dicere, jugcr, r r d r c u justirc. In jus vocare, adducere, a#pCfrr <Mjurtice. ln jus adire, ulfer e n justiri. Jus suum persequi, exse uil r<rrrrrrsrs rfroits. JUSsuum obtinere, dipisci, tenere, mtinere, nbtrnirg.uin ri'c cu~rsr,Jure agere, decertare cuin aliquo, jure ex eriri uvoir rcrours uur oJ.De suo jure aEquid concedere, detrahi sinere, decedere, conci&r rqc'r dr son droif. A jure abire, s'loigner rlc u jusficr. Id jus ratumque est. Meo 'ure hoc dico facioque. ~ u et s q u i t a s vincula sunt civitatis. f. IEquum, Jum. JUSJURANDUM, jcirisjarandi, n. .s:rrrrrnt. SYN.Sacramenti fides, sacramenti religio, jurisjurandi religio, fides. P H R A S ~ U S j u r a n d u m a militlbus exegit, il t e a L e srY/#tMf des soIrf~cs.Milites ad jusjuranduiii adegit; milites sacraniento togaviti in verba ade it ; jurejurando adstrinxit; sacrai,lentum dic a nli~itibusjussit; sacr.mentoteneri, religione coiistringi, adstringi milites voluit. cf, Juro. usUS : ~d Jusjurandum gere, ob/&r uu scr~~ztnt. Jusjiirandum dare, #rter sry~trrnt. Jus,urandum neylbere, violare, $< pUrlurrr. Keligio jurisjurandl est inetus l)eorunl iinmortalium in testimonio dicendo. Jurejurando devin& auAoritas. Ali. quid jurejurando finnare, affirinare diis interpositis. Jurejurando nullum vinculuni ad stringendam fidein artlius esse ' voluerunt inajores. JUSSUM, 1, n. Orriw.)(Vetltum. EPITH. Katum atque firmum. Usus : lnlusta Jussa P ~ P ~ Jussa ~ 'Ostra~ com~robat ~ populus' JUSSOS, as, m. (solo abl. slng.) &h, comr#an&~r#enf. SVN.Imperiuin. Usus : Meo JUSSU. Cf. ~ m p e r i u m . JUSTA, i , . pl. , r ~ ~ ~ <.vojrs, i , . ~ ~onrvurs .fudbrrs. SYN, ~ ~ f exsequise. ~ ~ i ubus: paterno funeri Justa solvere, peragere, facere.
~ u s ~ E , . f ~ s t c r n trfunr ~ t ; innnirr con7~c""blr. SVN.Jiire, reRe, legitime. Uss :Juste
et legitime lnperare. JUSTITIA. a . f. rustia. jo*it~. s y ~ . &quitas, jus, fas, justuh. EP~TH: Germaiia, jucunda, inagna, necessaria, optahilis,summa, vera, utilis. PHRAS. Juetitia virtutesomnes compie&itur, ujustice rr~tbrassetoutcs Irs w r f u ~i . .~tutesomnescontinet,co~nprehendit. Omnes tnsuiit in una justicia virtutes; omites virtutes ab una justitiapendent; in una justitia includuntur. Nullavinusabesge justitiaptest ; conjunfl sunt, colligata sunt cum justitia
JUS
4O7
Jux
virtutes oinnes. UsUs : Justitia, q u a suuin ea es atate, qua viribus floret, sed a prudencuique tribuit, societatem humans conjuncti= niaturitate procul abest ;jiivent~iteinnontionis magnifice tuetur. Fundamentum justitia diiin egnssus es, qu;e, cuin ztatis quoddam veluti ver sit, caret usu rerum et experientia; est fides. Inlaude justitia sunt fides et aqualitas. a prudeiitia distat, vacua eat consilio, inopia jiidicii laborat, expers est prudentia et graviJUSTITIUM,11, n. VucuncrJ vucutjo,w talis; artate n agis, in ua prudentiar illa ma& fyjbumux. SYN. jUrjsdiflionis :,,termissi,,. locum nondum8:ibet. Cf. Adoleacensus :Justitiuin edici, urisdifiiones ,,ter- turitas tia. USUS : Oinnem soboleiti juventutis ad rnitti, claudi amrium, tulli oportet. vOcat' JUSTUS,a, um,j+.SYN.~quus,venis, J VO, as, j avi, juturn, dre,a. el n.,4r</rr, meritus, debitus, legitimus. )( xniquus. Auv. u ~ e r i s ~SYN. r . Adjuvo, upein fero. PHKAS.I . Vere. ~'HRAS. J u s t u s est, ~ ' e YR ~ t / ~ , ~ I I If~ Pauperes libenter juvat, vofr>afiers tf seJ'USIC. Justitia laude floret; vir est, qui juris ~ o u r f Idspuuvrt~. AIiCtis fideiii inanumque civilis rationein ab q u i t a t e nunquam scjiinlibenter poriiyii; inupiain eorum fdcultatibui xerit ;in testinionio religiosus, in budicando sublevat ; egestatem eorum facultatibus subseverus; vir est, gui iinmortaiem sihi famam levat ;epstatein eorumsiihsidiis et liberalitate aquitate, fide, miserorum defensione compa. rustentat et recreat; egentibus libenter subsiravit ;qui liccre sibi nihil putat, nisi quod cum dio venit ;opem porrigit, aert, prasidio en. squitate conjunflum; qui in ferenda sententia Cf.Auxilium. 2. Alter alterum fiivat, ils legem, aqiiitatem, fidem unice in consilium s'airut Pun P a u t ~ , ifs #rfenf W I mufu# adhiMt ;apud quem unum maxime justitie a#ui Alter alteri operam commodat ; mutua locus est. Cf. Judicu e x aequitate. Usus : se opera]iivant;mutuam stbioperamprarstant; Justum id est debitumque. Justum et jusalere. alteri prasidium est, ac dubiis in rebus J ~ ~ Ee, ~ coin. I ~ ~ hom~ , alter Iun~en. 3.Phllosophfa eloquentiam juvat, jtUtUsSc. UsUS : JuveniliS lib,do, re/a philosn#hie srrt d fJopwnrt. Philoso hia dundantia, licencia Cf.Levis. eioquentize acijuinento est ; ad gravem iEam JVENILKTER, En, commc un j e u ~ moratainque eloquentidm adjuriieiita habet, hufrr~~u. S ~ NMore . JuvenunL UsUs : JuveniaKert, inipurtat aun pauca reruin ii;ituraliuin liter exsultare. cuyiiitio. Cf. Adjuvo, Conduoo, Faveo. Usus : I. uvare orndrrl que~npiam, quibusJOVENIS, 1%ni.jzurrckot~r~~te. SYN.Adocumque redls Poisis. 2. D^leCtat,/ire @diIescens. EPII'H. Dlobilis. "sus : I n f i r ~ > ~ ~ sir, r4oxir. Juvat, in parteoperir pr,dari. puerorum est ferociv jurenuin. J U X T A , prap. cluprlJde,prochede.S~vN. JvENTuS,~~ f. ~ jeunessc. ~, SYN.E t a s florens, medium juxentze robur, ztas injuria Prope, pruptcr. UsUs: 1. Sepultus juxta v i m opportuna ;flos ~ t a t i s E . PH.~Delicata, forAppiam. 2. Non seous, tanquam, similiter, mosa, libidinosa. I ' H R A ~ . Adhuc Intra juaufant, ~alrment,comrw si. Juvit me, juxta ventutls annos tua versatur a t a s , vous ac si meus frater esset. 4 Parller. una. enter ewort #tu. In ea es atate, u& valet senible. Justa boni maliquc, armati ac imbeller viribus quidem, sed a prudentia inlrma est ; obtnincati sunt.
'
LAB
-
t a m lubrica, t a m dlmcili r e r u m h u m l n a r u m via non l a b l t u r 7 Qui ne charccrlle #arfois daus rc dernin de la vir sigli~sant el si d19cilef Quis non offendit ? Quis vitat, effugit omnem offensionem? Quis est, qui nusquam incurrat imprudens ; quis de se priestare offensionem oiiinem possit ? Usus : t. Labuntur oninia, fluunt, occidunt. Res cum seinel labi ceperit, proclivis est in perniciem. 2. D e n d o , se laisser aller, ttw rnfratd. Mores civitatis in perniciem lapsi. Cave, ne ad illoruin opiniones delabarir. f . Erro, falior, LABEFACIO. is, fct , factum, era, a. se frorrrpcr. I~nprudentia,consilia, opinione dbrmler n n v m r . S ~ N LabefaAo, . corruinmealapsus sum. Ambitioiie labi. Si me audies, po perfdngo. dissolvo, conquasso, concutio, nunquam laberis. sofvo, enervo, frango, debilito, infirmo.)(Sus2. LABOR, Oris, m. T ~ u v a i l fiiru. ; SYN. tonto, mstltuo. UsUs : Virum forteni niilla Opera, OPUS, sudor, vigiliz, assiduitas, conunquam viq nulla minze, nullap invidize labetentio animi, studium, industria. EPITH. Aliefecenat. 1s pugnis mihi omnes dentes labefenus a nostra otate et dignitate, assiduus et cit. Cf. Labefa6to. quotidianus, continuatus, certus, claros et noLXBEFACTO, as, avl, a t u m , are, a. bilitatus, gravior, msdius, vita tolerabilis, do&bran@, ddtruire. Auv. Mediocriter.Us~s: mesticus, gloriosus, incredibilis, ma'or, ex1. Homo improbus rempublicam, jura, leges, tremus, facilis, j"cundus, maximus, /orensis, vitam hominum, probe ab aliisconstituta, sosummus, illiberalis, gravis, oratorius, tum inficietatem ci conspirationem bonorum, dignitanitus, tuin puerilis, injucundiis, levis, magnus, tem, consulatum vehementer labefatlavit. Ecsuperior industria, tantus, dunis, jusquid commoda mca,ecquidoratoreslab?fatas parvus, tus, honestus, militaris, minor, multus, niinime et oppu nas? 2. Commoveo. a proposito a necessarius? plurimus, pristinus, utilis, solliciverto, &ranlerla/~diit, JdUiYC. Firmus sum, tus, insomms. Labores noictumi, officiosi, patinon melabefabbis. Ne crede, te fidein meam biles, quotidiani, reliqui, tanti, veteres. PHRAS. p . u n i q cogitationem, sententiam, amicitiam 1. Magnos habso labores, je suis accabli inscdiis labefahre posse. de travaux. Multis oneribus susceptarum reLABES. 1% f. Chr/te; flau, riraldie; ruin premor, assiduis laboribus et vigiliis conta.c&, souillu~e.SYN. Ruina, pernicies ; maficior ; inultum mihi oneris iinposui, injunxi ; culo, dedecus, ign~minia~infamia, vitium, naedeprimit me laborum moles ; q u z res operam vuk EPITH. Domestica, nefaria et perniciosa, exercet meam, immensi ejt operi? multiquc UsUs : Multis locis labes agroriim fa&, tercertatninis ; opera, quani sumpsi, suscept, roque aesederunt, dans bitir des endi-uifs,i l y multi sudoris est, ac contentionis non medioo eu &S Cboulements de trwuin. 2. Macula, cris ;onus, guod in me recepi, suscepi, onus, tuche sowiIl14~c. Labem ejus dignitati aspersit, quod sustuli, quod sustineo, grave sane est, ac intullt.~ide,nequa labes integris, probrum camultiplex ; m dtis magnisque perfungor lsibostiq infamia bonis inferatur. 3. Vitium, mal, ribus ;magnap mihi quotidie in iis, uos sbe >, dCaut. Num tu hanc conscientia, animique laboribus molesti sunt exsorben&. Cf. Lala m,et vulneraperferre diutiuspotes2q. Perbore. 2. Frustra laboravi. drst en vairtgrte nicias. pestis. lues, jLuu Hunc hoininem j'ai IravailIl. Laborem inanem sumpsi susreipublicix, provincize labem fore pravideo. cepi ; spes meap infirmis et labantibus tundaCf. Macula, Dedecus. mentis nitebantur ; spem secutus sum czecam LAB~UM, 11. n. s a j i ~ t LABIA, s arum, et incertam ; arido solo, campo infru~uoso, n . pl. U v r e . SYN.Labellum. aren* seinina mandavi, cominisi ; oleum ac LA BO, as, are, n. Eftre brrrnZl, crkrrr~,.cler. operam perdidt ;operam inutiliter consumpsi; inani studio dritlus o p r a m lusi; tanto labore SYN. RUO,repente concido, vacillo, niito, in niliil egi, niliil profeci ; irato genio in rein CWum veqo ;casum, ruinam m'nor ; corruo, ingressus sum, nullus mei laboris frufius excado, ruins proximus sum. U sus : 1. Kefice stat; studiuni oinneac operacn inutiliter locavi. d e s labantes. 2. TRANSL.Vides consiliuni Usus : Suscipere, ferre, sustinere, finirc labotuum, animos militum labare atque deficere. rein. Multuin laboris ac opera in Latinitatein, San confirma reinpublicam, fortunain civiin his studiis insumpsi, impendi, consumpsi, tatis7abante.n magnopere et inclinantem. exantlavi. 1. LABOR, h l s , lapsus s u m , labi, d. LABORIOS~E. So~ncttstt~tenf. SYN.Uili. Torndsr; failir, se IYO~II):>. S Y N . Prolabor, gentcr. cado, ruo; item :dilabor, deficio ; item :erro, falior? decipior. ADV. Continenter, longius, LABORO, as, avi, atum. are, n. TYUproclivius, turpissiine, tuto, PHRAS. Quis i n vdillcr; suuflir. SYN. Elaboro, contendo,
IaMrem suscipio, opus lacio, labore me exerceo, laboribui me frango, operain do. ADV. E q u e ut, graviter, magnopere, mediocriter, non ita valde, pracipue, vehementer, vehementius. PHRAS. 1. I m p m b e laborat, i l f r u vui'CIenorr~atnrnt. Infinitumlaboremsuscipit; naturam pene studio vincit ; semper operis aliquid facit, ac improbo labore pene se conficit ; laborem unuiii ex a110 capit ; nofies adeo totas operi dat ; quotidiana opera pene se frangit. 2. N u n q u a m deerit quod labores, vous aurcr ford~orrs ussrr de Iran~ril. Non deerit, in quo operam quotidianam edas; in quo operain rzbeas aliis ; in uo nervos omnes ztatis in!uitrizque contenlas; in quo omne vite tuz curriculum conficias; in quo studium, atque opera elaboret tu? ; in quo operam utiliter ponas consuinls ; in quo industriam, ac vigilandi laborem expromas tuum ; in quo novus de integro exsudetur labor. 3. Vides q u a n t u m laboram 7 I/o es wous coninrje incj;rf*~r? Videsne, ut s u d m i ut diligentia omni enitar ? quantum certamen mihi exsudandum sit? quantum laboris sumam, subeam, exhauriam? quantum opera his rebus tribuam? quot curis angar ac vigiIiis? quantum laborem capiam, quantum molesti~assumain? ut in iis studiir me conteram, ut laboribus frangam? 4 Diu j a m l n hoc laboro, &fuis Ion Icrtfjs &id j e /ruvuiIe d cette afiirc. Satis $u hoc saxum volvo ; diu jam in hoc pistrino hereo ; diu jam in his desudo atqueelaboro; diu multumqui jam labor is me exercet ; magnos jam in hoc opere exantlavi labores et diuturnos. Cf. Labor. Usus : I . Qiiid enim laboravi ; quid egi ? 2. Curo, solI1citus s u m , $8 t#zl/rd e?ff.tne &, s'inquiter. 1)e re ublica magis, quain de tuis nbus laboras. Nipil de me, de fama mea laboro. Nuiic in minimis habeo, de quibus antea maxime laborabam. T. Amcior. vexor. dlscruclor : relatum a d k o r b o s crporls; sotdfrir, Ptre nralade. Ex intestinis, renibus, wdibus. stomacho laborare. d Vexor :relamorbos anlmt. $Gc occub/J. Insci. tia, ambitione, animo, e; desiderio aliciijus laborare. Ex invidia laborat, i l r s l e n bufte aux coupI & Pcnwic. 5. Amigar: relatum a d mala aliunde provenientia, fre ftigu, srtcromber. Alieiia in,uria laboro, commove0r* amcior. ~ o m e s t i c a c ~ d e l i t a t ntestie, nishostibus laborat 6. Inopia Premor, m<mquer. Re frumentaria laboramus. C' Conorm LAB~RI~SUS a,, u m , Lnborirux; fu/jpdtiibfc, dificilt. SVN. Industrius, sediiUS, SOIIIC~~US, assiduus, O ~OSUS, studiosus ; i/er#i : Molestus, dificihs. 1. Laborios u s homo est, cetkottiinr es/ kiborirur. eo homine sollicituln niagis ac exercituin?$ otest ? Homo est multa industriz, et magni aboris. Operosus, et seinper aliquid agens, aliqu d moliens; homo, cui de cominuni qui-
y/,
ERAS.
dem otio otiosum esse liceat. 2. Laborlosa res est, celfrclrr~sees/f<i/fgatile. Res est multi sudoris ; non mediocris cotiieniionis ; inagni certaininis ; magni laboris ; inultz oper;e ; res est iinmensi opcris. Usus : t. (>tiid nob s laboriosius, quid inagis sollicituin, magis exercitiim fingi potest ? 2. laboriosa exercitatio, deainbulatio. Cf. DIlI8ens, Dlflicllis, LXBRUM, l. n LEvrr. SYN.Labium, labellum. EPII H. Tremens. Usvs . 1. Oris huinani extrema labra sunt. Suminis, primoribiis labris gustavit philosopliiain, leviter attiglt, towhrr d q q d t du bbntrt des I,'iirts, rfle~~rer; /udirr ou coirrfnllrt stt~erfiifrIIet~renf. Versatur mihi iii primoribus labris, j r Fui SIIY Ir hoaf des hlrzs. z. E x t r e m a ora fontis, etc. bor<lA1une fontuin:, d'tr~iruse, elc. Vasis gen u s a d l a v a n d u m a p t u m , b r&noirr, cttvr. Labrum si in balneo non est, fac, ut sit. LAG, actis, n. Laif. EPICH. Lxtum, dulce, pingue, primuin.UsUs: M e fetuin depellere. L h C E R , h a , Brum, DCrlrirC, vtis enpi2res. Artus laceri. L~CER&T~O anis, , f. Action de dickirrr. SVN.Laniatio. Usus : Muliebres lacerationes aenamm.Tui cor~orislaceratiomihi dolori fuit. LICERN A ; , f. V#fer~ren/d'hntnnir.Vestis virilis ac fere militum. LACERO, as, avi. a t u m , are, a. Dichir r r , rnrf/re rnf2ccs. SYN. Concerpo, conscindo, discindo, ilacert),dilanio, carpo,dtrum o. U s ~ s i. : Laceratum fmde corpus ab,icere.xrgis ter um lacerare. z. ' ~ ~ A N sGraviter I.. Icedo, b~ftiter,crifiqler; ruinrr, rlCfrttire. Meus me mceror, aniinuni zgritudo, patriarn iinprobi cives omni scelere ac iii,uria lacerant, exedunt, conficiuiit. Verborum coiituineliis, oratione virulenta laceravit illuin et cruentavit. Nu!n et yitz!quz supzrcst, reliquias lacerabis aistranes LACERTOSUS, a , u m , Afuscncur; rob~tstt. SYN. Robustus, nervosus. USUS : Pugnaces etiacertosi centuriones. Cf. Robuitus. LACERTUS, 1, m. borct*, tirusces. SYN. Vires, nervi, robur, torus. EPITH. Obesior, carnosus. UsUs : Oratoriis lacertis viribusque argumenta tprquere. LACESSO, 1% it um, a. provopurr, httrcrler, rntrejrrrrrfre. SYN. Provoco, irrito, teiito. )( Relpondeo. ADV.Ultra, inediocriter. Usus: Neque te ferro, nec nialedictis, nec injuria, ne verbo quidein unquani Iacessivi Non Sum ad Iacessenduin Pr0C.X. LXCRIM A, e, f. I.arri~c, pleurs. SVN. Fletus. EPITH.I)iutiirn.r, grat&, invidiosx, multz et assidiiz, plures, pliiriniie, populares, pueriles, quotidianr l1himis. i Ad Iacrlmas m e movlt, iltrf'd /#u~ttsq~r'rtuxarrnrsiLacriinas niihi comiiiovit, excivit; Iacrimas nolen'i excussit ea coinmeinoratio; fletuin inovit
'
LlET
411
L AN
LXTAB~LIS, e, gen.com. A$rdc. SVN. sus, plangor, gemitus, querela. EPITH. M e rens, lugubris. USUS: Lamentatione forum Latitia dignus. Ut ea res lletabilis tibi sit et complevere. Flttus mulieriim et lamentationes gloriosa opto. Cf. Lastus. Gemitus, Querela. ~ ,, . L ~ T E ,svN, ~~ ~ ~hila~ ~~ fieri ~ solite. ~ ~ Cf. ~~ ~ d~L U ~~~ U ~ LAMENTOR, aris, a t u s sum, ari, d. riter. S d lu~~rcnfer. SYN.Deploro, laitientatiunein L ~ T I F I C O ,as, avi, atum, ara, a. RJfacio. AUV. Flebiliter, modice, teinere. PMKAS. jouir.svN. k t i t i a m lztltia a&cio, Misere lamentatus il ~ ' ~ ~ ~ n/soll. forl hilara, exhilaro, obkcto, recreo. Usos : Solis Clamore et fletu 0mnia com levit; lamentis, accessus terram, agros letificat. Cf. Lastitia. querelis se totum dedidit; !amentis omnia, LBTi.riA, f.,oi ,,n,lC.er Iamentis celuin complevit ; in vestus esungaildllim~ EPI1.H. lngens, ln. lu tas debatur totus. UsUs : Lapides ipsi c~citatem insolita. PHRAR IS nuntlus matuam flevissent, et lamentati essent.Cf. Gamo, gnam faolt Iastltlam, cetll nouw.lc QUePOr' LUaUS' d a comblC de joir. Magnam inihi Iztitiam LMENTUM, l. n. Lumcnf~rfrurr. SYN. attulit, dedit, ob~ecit;insolitam in Istitiam Laineiitati~. U b ~ : 5 ln ld~riniis, IiinelitiS, me conjecit; magna Irtitia me affecit; inagnr sordibus jacuisti. Num lainzntis querelisque volupt~tifuit ;animum mira voluptate perfute dedes? Cf. Lu&us, Querala. Gemitus. dit. Cf. Gratue. j u c u n d u ~ . 2. L ~ s t l t i a m lnde psrcepi m a g n a m , j'ni'rr~u 'le LAMINA, m, f. hcuiilc, UIW, fi/aqru. , p a & jnir. Lztitiam crni non mediocrem ; usua :~ ~laiilina t aureie ~ inscrlptus. l ~ ~ attas sum inde Iztitia non mediocri et volupLAMPAS* 'dial 'k'awhcy flurnhu. tate;oinnibus Ietitii~ ~ncessi accepto hoc nunLucerna, 'ychnus' : Tem~luin tia; effembar Irrtitia;exsilii, e'tsiiltnvi I;etitta multis lampadibus illustratuin. Coeli lampaGaudso. 3. ad eum nuntium. Cf, des minls adventus lastitlam omnem adeLANA, a, f. b i m . EpI FH. Candidior, mit, Pami~/c D crt hmme ,r enle?, toufr /a alba, tenera. USUS: Laiiain cnryere; lanain jo&, omneni laetitiam mlhi detraxit, ademit, facere ;lana maniis admovere ;lana deditum labefatiavit. Cf. Gaudium. 2trc ocru@ <f f i h . Lana colorem ducit, atus aum, arl, d. S< d- esse, LBTOR, lula" b u ' teinl'ye' jouir. SVN.Exsulto, triumpho, 1-titia efferor, LANEUS, a, u m , Dc Lu'ne. USUS: Palomnibus letitiis incedo. Auv. Magnoptre, liuiii laiiiuin in~ecit. inirabiliter, valde, veliementer, vehemenjissime. PHRASTul8 rebus valde l@tor,Je lltfl LANGUEFACIO, is, Iacl, f a a u m , era, r.'iouisdu ~~t~~scicvos~t&iirc~ Latitiam sumol a. ~~d~~ fUi4iC, ~<lnpFurssnn~. SYN. Languorm haurio, suscipio ex rebus tViis; gaudium mihi atfero. )( Incito. Usus : incitare ianguentes, res tu= pariunt, pmbent ;gaudio me afficiunt et languefacere excitatos. res tu=; magna mihi e rebus tuis voluptas, LANGuEO*es* *'" et LANGUESjucunditas, deleEtatio oritur; lztitia me res CQ) Is* g", n. frrfurd'e; dcq'elrir t u a secundr coinplent, cumulant, perfundunt; fuible. Svx. F1acce5co, languidus toven, magna" hilaritateni colligo ex secundis rchus torpesco, marcesco. ADv. YHRAs. untuis. Cf. Gaudeo. USUS: De tun. fortuna laB ~ nostrat nofrcjeuwssecsf ~ ~ tar. Tuis prrec\aris operibus, in tuis progresCwrgie. Ut piilcherrime calebat, ita ignaviter sionibus magnopere ltPtandulnest. Llenunc facit oinnia; indorinit juventus nostrn tanti animo et ercEto fortunam siibiit. restintto studioruin ardore; ita frigide agit, ut a* um* lo nolle existimetur; Juveiitute utimur frigidissihilaris, ~ucundus.Us~s : d l t u s lrtus; I~tissima; ardor olnnls refriiir pnitus, obri,,uit mifructus. Cf. H'larisl Jucundu* Gaudeo. elanguescit fraclis jain duduin aniinis,et nuxiu cessarione torpet; veternus quidain invasit, LRVIGO. as, avl, a t u m , are. a. Pulir, occupavit juventutem nustraiii, et tain leviter r d d m lisse.Usus : Parietes teclorio lavigantam solute, tam oscitanter agit omnia; nisi tur, &S murs sonl rrcouverfs 6uir cntiuil faces adinoveaii~us, iiisi calefaciamus, frigore dien poli. conglaciant eoruin studia; utiu senescere, L-VUY, um, <;u,,C&. SYN. Sinister. hcbescere videinus juventutem nostrain; juu s u s : L~~~ manus, aiiris. L~~~~ Iioino, ventus non gloria inovetur, noi. utilitate; non ineptus. Lavum tonitru, fausti ominis. jam eadem est juventiis nostra, ita tarde comL ~ G ~ N A ,f. BoulCjllC. GGenusvada. inovetur, ita raro incalescit ; socordius agiinLAMBO, i q bl, bItum, a fi'chflr. tur omnia, sic ut incisos industriz nervos esse Usus : Bos lingua se lambit. Me1 mihi lainnemo non intelligat ;industria elangiiit, ardor bere videor. animi restinAus est ; dorniit juveiitus nostra, LAMENTILTIO, bnisj. f. L ~ r ~ ~ t ~ n l a f i o aut r , nescio qu;e torydo ,aniin?s oppressit. g/nrisse~~retrt. SYN. Queriinonia, qitestiis, lesFrigore frigesciint p uriini, dici non potest,
soyen;
,.
"
quam jaceant omnia et torpescant ;paucis ad LAPIDO, as, avl, a t u m , are,,a. ajidfr. SVN. Lapidibus obruo, coopeno, operio. studia l i t t e m m animus, segniores plerique, Cf. Lapis. r i ab honestis consiliis plurimum refugiant. SUS: Otio, senefiute, corpore langciescit. LAPID~SUS, a, um, Pierreux. USUS: Ne patere industnam languere tuam. Lan. Terra, ager, loca lapidosa. guet tua oratio, et jacet. LAPIS, Idis, ni. Piewe. PHRAS. Lapides LANGUIDE,L~n~~t~issurirtrtcwf, tirolt n e u m j a a l s u n t, on /ui jeta des pierres, mbat,lente~tienl. SVN. CunAanter,iiegiigenter. orr le Irifilu. Lapides in eum missi, saxa conje& sunt ; lapidibus appetitus, iAas, percusLANGUIDUS, a , u m , I.ntr.:wissart/, d. sus est ; vis ingens lapiduin grandinis modo di&, pOres~eux.SVN.Languens, tardus, dehiin eum effusa est ;non defuere, qui lapidibus litatus, mollis, enervatus, remissus, solutus, eum incesserent, qui saxa in eum jacerent, frigidus. )( Operosus, strenuus. USUS : lapidum conjeAu arcerent, lapidum saxorumSeneRus, oratio, studia languida. Languidioque nimbo o erirent. Usus: FraAa domus re studio in causa fuistis. Nos etiain languiconjeAu lapiXum. Homo de lapide emptus, diorcs fa& sumus, et pene frigidi. C t Lane q u o prceco venalia mancipla p r s d i c a guw, Debills. LANGUOR, bris, m. Faib/esse, /u~@IJ~, b a t ; decapite quoque vilissirno dicitur. hotirirre z'edu, souobyC;. m >a&. Ad ter$~YCJ.SC. SVN. Torpor, desidia. EPITH.Cravis, tiuin, quartum Japidem, a rlroisirn<, d la segniq lentus. Usus : Exspetlatin diutina, quafrt2rric pierre ou b o n u milluire. N a m laotium et solitudo magnam affert languorein. pidibus per Intervalla dexis mllliaria Languori se dare, perinittere, dedere. designabant veteras. LXNIKTIO, bni& f. Aclion de dc'shirrr. LAPSOS, s, m. Ckute, fuur#as, trrettr. SVN.Laniatus. SVN.Prolapsio, lapsio, casus. EPITH.Certus, LXNITISS, s, in. Actioir de ntcffrr rn inultiplex, rzeceps, vetustus. Multi, populares #ices. Usus : Quid inihi feraruin laniatus variique. bsus : 1-apsus ftuthinis et cursuo. ~berit nihil sentienti. Continere temeritateiii in lapsu arduuin est. Cf. Error. LA NIE N A, ES, f. kta/ k boudtr, boucrfrric. LAQUEAR, aris, n. *Lairtbris. SVN. Lacunar. Usus : ? e 0 1 laquearia. LXNIO, as, avi, a t u m , are, a. IMchirer, rtteltrt en #ices. SVN.Dilanio, lacero. LAQUEUS, i, m. Lacet; piet. SVN. Vincuium, restis, funis; ilrtn: Dolus, e t res LA N ISTA, re, m. Ceitri qui -forme /es q u e c u m q u e , q u a irretlri aulcapi posau~ I d i u t e u r s SVN. . Cladiatorum inagister. mus. Usus: Disputationum, legum,verborum LAN'IUS, 11, m. Uourker, SYN. Carnarius. laqueis irretire, tenere, constringere. Laqueos alteri tendere. In laqueum collum inseruit. LXNGO, Inis, f. Poi/oet, drtz~ef. PriLa ueo vitam finivit. Judicii laqueos solertia m a pllorum eruptio : ita diiSta a l a n a deginare, evitare. slmllitudlne, qualis i n adolescentum genis, etpomis quibusdam. EPITH.Prima. LAQUEATUS, a , u m , Lambn>s. UsUS: Considerat templutn, videt undique te&um U N X , ancls, f. Plut, Jcttrlle, p[uttuu, pulcherrime laqueatum. balancr. SVN.Patina, statera, libra. Uss : Lancibus et canistris esccilenta inferre. VirtuLARES, I a r u m e t arIum, m. pl. Dietutis amplitudo, lanci imposita, terrain inihi /u~es,#roftclrurs du foyer; ric 1 1 3:Foyer, kabicrede, et maria depriinat, p/uccs /u T>CY/LI tutiorr, rrrui.rorr. SYN. Penates, focus, ades. dan^ rtn&~pla/euux d une buunrc : ce#u ftarr, EPIIH. Familiaris. Usus : Xelinquerc, redire croyez-riroi, rnrparttra p a r soir #OI&III tcrrc ad larein suum. el les siers. LARGE, Largttiierrf. SVN. Largiter, liberaliter, copiose, munifice, effuse. UsuS: ,i+rge LXPIC~DINR. a r u m , f. pl. CawiEre dare, large promittere,large parare convivium. d jieffcs. SVN. Latomia. AHI 1-apicidina ecdbunt, sed parperam. LARGIOR, rls, itus s u m , Irl, d. Donrrer /tbJrafrmrrrf, prodiper. SVN.Dono, y a LXPIDKTIO, bnis, f. Ac/i(!rr rir /apidrr, $luir,gYie ric rerrcs. SYN.1-apiduin ~aflus. tificor, iargitionem faiio. AUV.Apertissime, iiiconsulto, liberalissime. USUS : Natura tua Usvs : Inde t saxis magna lapidatio. Lapifacultateiii insignem, et copian1 dicendi largidatione et hominum concursu proliibitus est tur. Largire hoc aiiiori nostro. Cf. Do, Dono. a nostris. LAPIDATOR, Orla, m.Cetriqt~if~rrrcede~ LARGITAS, atis, f. Largcsse. SYN.Li#&res. SVN. Percussor. D e homine improberalitas. Usus: Tema fruges mavima largibo e t sedltioso. tate fundit. Cf. Liberalitas. LARGiTIO, bniq. f. hr.qrsscs, libiralili. LAPIDEUS, a , u m , Dz pierrr USUS : SYN. Eusio, corriiptela. EPITH. Agraria, Murus lapideus.
R'
LAR
4I3
LAT LATRNS, entis, omn. gen. CUCA/, srcrrf. SIN. Obscurus, involutus. LATENTER, En recref. SYN Clam, occulte. LATEO, es, iii, era, n. .Sr cnihtr. SIN. Delitesco, clam suin. Aiw. Abdite, occulto, utiliter. PHRAS.I . Latult horno Improbus, re dn?und strst rmkJ. liefellit qubsltoruin 111dustnam ;occultorum locoruiii latibulis delituit ; latitavit in tenebris abditus et retriisus ; nequttiam suam tenebraruin ac parietum custodiis texit. condidit. occuluit, occultaiit. 2. Scelera latere d i b non iossunt, Icf rdmcs nr&wvrnf drrireurrr Iongfctnfi cacAs. Nulluni crimen diu esse potest, quin indicio se prodat aliquo; quin in lucem prodeat; emanet; nullum scelus tegi, premi, tene n s invoivi perpetuo potest. 3. Latere optat, il uitnr lca refr&. Abstinet pub1ico;'latebris se involvit; latebris se commendat studiose; id a%t ~ studiose, u , ut ex hominum se conspeAu suMucat. AbdO* Ab.oondO: latebat me tuum flagitium. Sub nomine pacis bellum latet. Non id abditum latebat in tenebris, sed in oculis erat positum. Cf. ignoro. LATERNA# as Lunfrrnc. L ~ T ~ B ~ ~ L 1, UM n. , ~ e f r a i i c fanilrc. , UsUS : La:ibula qurerere. Latibulis se tegere. Cf. Latebra. LATINE, En Iatin. Usus : Plane ac Latine loqui. Greca Latine reddere. Latine scire; non pessime Latine loqui. LATPNITAS. atls. f. Lafinifl, u Ion ue Iatine dans su punrC. SYN.Sermonis L4tini puritas. PHRAS.Latinltate u t i t u r optima, iI se scrf #un Iatin fr2s Bur, Incorrupta utitur Latini sermonis integritate ;caste pureque utitur Latina lingua; eliicet in ejus sennone mira Latinre linguz elegantia ;in ejus diflione inest mirus Latini sermonis candor; stilo dicendique genere utitur terso et castigato; quod in Latina lingua cultissimum ac ornat~ssimum, id totum in e ~ usennone s ita depreheridas, ut per n~anus tradita, ac velut testamento iegata ilii Latinitas videatur; casti incorruptique sermonis laude floret ;nemo illo purius ac emendatius Latino sernione utitur; inest in ejus xrmone nativa et omnibus num& absoluta Latinitas ; hunc tu cum audies, Musas ipsas Latine loqui putabis, USUS : Latinitas qua sermOnem pumm consewat, et ab omni vitio remotum. Cacilius non bonus auAor Latinitatis. Epistolam C m cam Latinitate LATINUS, a. u m , Lalirr. USUS: Latinus a;Latinas litteras praclare calles, tener, exhausisti. LAT~O,(rnls, f. Rcljon & # ~ r f ~ usus ~.: ExspcAo legis lationem,Jaffrnrlr Iapro$osinon dr la loi.
frumentaria, infinita, maxima, modica, intolerabilis. necessaria. perniciosa. popularis. regia, salutaris, singuaris, turpis, maxima. Usus : 1. Largitione quemdam corrumpere, emere, animos conciliare. 2. Concessio. In largitione civitatis haud difficiles fuere Romani, Irs Romuins accordaicnffnciIe#ncnt le droif de rif. Cf. Corruptela. LARGITOR, orls. m. Crlui qui faif &S lar rsses, c o m feur. SIN. Corruptor. EYITH. ~a&iimus, pro&gus. LARGUS, a, u m , LibaI. SYN.Liberalis. Usus: Duo genera sunt largorum, quorum alteri prodigi,aliiliberales. Largacompensatio. Cf, Beneflcus, Llberalls LARVA, e, f. Sficfrc, fanfbmr. Usus : r . Num hunc horninem lawa, intem eria, furiac a 'tant? t. P e m n a , mnsqw de thafve. Non ilka larva opus est. Larvam deponere. jetw le masque. LARVA TUS,^, u m , E ~ ~ urilux; ~ ~ ~ m . N A larvi e e r r i t u ; r i s u ; ifem :Personatus. LASCIVIA, a, Liberfimft,efronfenk. SIN. Petulantia, procacitas. Cf. Luxurla. LASC~YIO, IS, 11, itum, ire. n. .Yabadonnrr d k licrncr, au dsor&. Usus: Petulanter aeere. lascivire. Loneo " otio ~ i e b s hcivire caest. ' LASCIVUS, a, u m , EnjouC; lirencirux. SYN. Petulans, procax. Cf. Petulans, Luxuriosua, Impudlcus. LASS~TDO, Xnis f. LnrsiIe, fal&w. SYN. Defatigatio. USUS : Vino, interposita qu.ietc, lassitudinem abstergere, membris uimere. LASSUS, a. u m , Lar,fafip. SYN. Labore tum animi,tum corporis fatigatus. PHRAS. Lassur sum, jr nris fafigui. A viribus deficior; vins lassitudine me deficiunt ; labori succumbo ;labore fratus sum. Cf. Fatigo, Pe~u~us. L A T ~ ,A,, loin. syN. L ~ PHRAS, ~ ~ . l u m late m sxtendlt, lrmals'lrnnar (oin. Longe lateque dispenum est, latius opinione disxminatum, late difusum est malum, latius xrpit, quam credatur, ad plures latissime manavit. : nomen tuum latque. F~~~ dicere. LXTEBRA, f. C,,&tfr, rr/uge. SIN. Recessus, locus in latere quis possit. EPITH. puva, tanta UsuS: Mult a sunt animorum latebra, multi recessus. Erupit e latebris tenebrisque conspiratio. t. TRANSLExcusatio, declinatio re1 obfe&a, errusd, prfexfc. uare latebram tu0 perjurio. Suspicionum, o scuritatis latebra. LATEBROSUS, a, u m , Scrref, cacM Usus :Via latebrosa.
Ti"
f.
f.
uSus
~~$~~~ Eteque
,.
LAU
4'5
-
1-EC se in societatem, communionem alienotaudis; laudem alteri proripere; ex alienis laboribus su0 nomini libare laudem. 7. De laude detrahere, ditmire Ia rCpufation. Laudes altenus obterere, minuere, imminirere, obscurare. Cf. Detraho. LAUTE. Sompfucusrmtnt. Usrrs : Lauie vivere, et curare se rnolliter. LAUTIA, brum, n j i Hospitalif,prisrnls o ~ r taux s ambuss ruvs i f r a t ~ g t r s . S ~ ~ . Munera, quae lcgatis exteris per quaestores prabehantur Cf. ~ ~ a Homanis. ~ ~ Donum. ~ J LAUTITIA, as, f.Magnificen~e,uxe. SVN. Munditi.1, elegantia. EPII H . Nova. LAUTUS, a, um, Sotnpfwcur,rirhc.Sm. Elegans, splendidus, dives, mollis, delicatus. U 5 U s : Lautus viltus et elegans. Villa lautius zedificata, in qua nihil non lautum, exquisitum, magnoperc sumptuosum. Yatrimonium sane lautum, copiosum, splendidum luxu dissipavit. Lautus hamo ct urbanus, parsonn a p nkkr rt~~nL LAvT~~ onls, , f. Rnjn, S Y N .Ralneum. USUS: Cura ut, cum venero, lavatin parata sit. lavl~ lautum " " lbtumg are* a. L w r , b u z ~ rSYN. . Abluo ; ifrm: PerfunViro flumine, perluor fluintne' USUs : Ubi nos laverimus, tu, si voles, la\.ato. LAXMENTUM, 1, n. Actiondftndrr; Ud~~ci~s~ rt$os.'Sl ~ I ~ t lNt. ,Uilatatio. TKANSI.. Remissin, relaxatio. USUS: A curis ~ a u l u m iaxamenti nallus suin. Causa t u a nihil laxamenti datum est. LAXITAS, atls, f. ftndt~e, cs#act. SYN. Amplitudo, dilatatio. Usus : ln adibus adhibenda cura laxitatis. LAXO, as, avl, a t u m , are. a. Agr~ttdir; rcthckr. SYN. Dilato, solvo, remitto. PHKAS. D l x l p l l n a iaxatur. O isc$5linc rtl&h. Diffluit,dilabitur,reinittit disciplinix severitas, disceditur a pristina consuetudine et legum severitate ;dici linz frena laxantur, remitiuntut. Usus : 1. Juaiii te a libidinum vinculis laxatum vellem ! Animi corpre laxati in coeium evoiant. 2. Remltto, s o u l a g r r , ~ n w r du reIdchc. Curis et inolestiis, animum a contentione laxa Cf. Relaxo.
tribuitur ; pmcipua in e0 est caritatis commendatio, ;eterna in laude versatur ; caritas e;us ad summam laudem pcrvenit ; fertur in prirnis ejits caritas omniumque sermonibus celebratur ; pleno ore laudatur. Cf. Laus, Illustro. USUS: Hunc pro dignitate laudare neino satis potest. LAUREA, =,f. C'auronncde laun&. SYN. Corona laurea, laureola. UsUs : Quem currum, quam lauream cuni laudatione tua conferam ? L A ~ R E K T U ~a, , um, c ~ de Iuurirr. Usus : Lic'tores, fasces laureatt ; litterir: laureate, bullefirr ifunc v ~ ~ f u r r lelfrc c, d'un gJnrul vi~.fonw.r. LAUREOLA, a, f. Rumrau & uumr. t,,.omph. usUs. LAURUS, i, f. sed incumit hec lau,.,,s. riostra in oculo; malevolorum. Lauri bacce. LAUS, audis, f. glogr, renoni, cClCbriffi. SYN. Praconium, commendatio, gloria, splendar, decus. EPITH.Summa, divina, domestica, publica, admirabilis,equa,aliena,am~linr, antiquior, bellica, cnmmunis, consimilis, immortaiis,egregia,eximia,exigua, forensis, grahonesta, satis ,dones, illustris, imperatoria,inanis,infinita,lucunda,magna,digna, non mediucris, militaris, mira, modica, nova,oratoria, par, perennis, perfdta, popula. pr;ecipua, przdara, propria sempiterna, singularis, solida, suirinia, tenuis, sera, falsa, una, regia. )( Dedecus, vltlum. PHKAS. 1. L a u d e m quarere, rcclwrcArr la gloire. Laudem petere ; tato peoore, totis animis incumhere in iaudem ;duci laude, gloria; glorie studio at ue amore flagrare; s eftare laudem unam ;nkil habere antiquiusyaude et gloria. Servire laudi atque gloria: ;nlhil invita magnopere expotere, n i s ~ laudem ac honestatem, et in ea ~ersequenda omnia pericula parvi duccre ;laudis studio effeni ; inflamnlatorapi ad laudem studio. 2. L a u d i inhiare, soupircr aprZs In cJ/bt+tL h u d e s venari ; aucupari o inionem ; aiiram popularem captare ; zstu gf)oria esse percitum ; glon;~. stimulis agitar. Cf. Gloria. 3. L a u d e m Bibl Parare. limr honi<~lr de gqchosr. Laudem sibi comparnre, sibi adsciscere, nancisci, consequi ; existrma-
favere alterius laudibus ; laudes cum altero communicare; in alterum omnia laudum ornanienta congerere, conferre, trinsfem. 6 Laud e m alterius sibl vindicare, s'riftrrbucr la loirc fluir autre. L)e alterius laudibus deli{are; alienas laudcs in se transmovere; offem
LECTiCA, f. Lifh'c. SYN. Ldicul% hexaphoruq 0Rophorus. XPwH. A rt% oU s U S : hcticula in curiani i l k % deatus est. LECTICILRIUS, 11, m PerlrurL lilitrc. SriI. Qui ledicam fert.
LEC
416
LEN
LECTXO, enis,, iecture; ckoix. SYN.LeL~GXTXME, Confonnwentauxois.S~~. p n d i a&s; itetn: EleAio. USUS: Hac tali Juste, jure, more majorum. Usus : Nihil legitime, nihil jure, nihil legibus aAum. ~udicumIeRione grande reipublicz inustum est dedecus. LEGITIMUS, a, u m , Rplicr, juste, LECTOR, eris, m. hcfeur. SYN. Recitaligal. SYN. JUS~US, verus, zquus, secundum tor, anagnostes. legem. USus : Justa et legitima potestas, con1. LECTUS, 1, m.Lit. SYN. Lectulus,cubile, cio, quzestio. Dies habendis comitiis legititonis, stratum, grabatus. EPITH. Ligneus, cemus. Jus legitimum. =tus, genialis. cubicolaris. USUs : 1. In lefio 1. LEGO,as, avi, a t u m , are, a . collocan; leEto se comnlendarev se cOucherrtr atttb~~ssadc. SYN. Legatum mitto. USUS: 2. In I d o est; in lecto pelllbus ConstratO JaJ . Sicltli Andronenl ad senatum legarunt. Cet, r ~ h Dolor ~ . eum in lefiulo affixit. 2. Testanienio aut codicillo aliquid alteri re? . Lectum stemere, Ornare, com~Onere,/<iire, Iinquo, +Y. UsumfruAum omnium bonoawMgcr un lif. rum uxori legavit. z.~~~~~~,a,um,Choisi;d~choi.r.Usus: z. LEGO, ls, gl, ctum, ere, a, Lirr. Adolescens leflissimus. Femina lectisstma et ~ ~ volvo, ~voluta, i evolvo, ~ ~ ADv. , Atornatissimis moribus. tente, diligenter, diligentius, libentius, nihil, LEGATIO, enla, f. A t u b a ~ a k l&a'iotr. studiose, curiose atque contente, cursim, suaEPITH.Libera, q u z honoris causa, tilulotevissime et peritissime, clare et intente, de.planus defembat~iralioguin sua negotia agenno. PHRAS.Clcemnem u n u m lego,]. nr di in provincia. Votiva, VOtl PrZteXtu suslis que Cicdron. Ciceronis libros unice legendo cepta. Usus: Legationem accipere, suscicontero; in his acquiesco unice; hos inexp e ~ @re=, , habere, obire, perficere, refttplir hausta aviditate volvo ;in his volutandis temlesfonctions d'ambassarlcro: In legatione esse. pus oiiine pono, consumo ;hos assidua IefiioLegationem renuntiare, referre afia legane evolvo; Cicero mihi assidue in manibus tionia Legatio benigne audita. est ; est mihi voluptas plurima in ejus comLEGATUS, 1, m. Atrrb<rssadtur. SYN. Oramentationibus identidem regustandis, accu. tor, nuntius pacis et belli. EPITH.Consularis, rate lefiitandis, assidue tratandis ; Ciceronis dignus imperatoribus, clarissimis exercitibus, libros semper in sinu circumfero,circumgesto. ornatissimis provinciis, improbissiiiius, quzsUntus Ciceronis letlio animum meiim pascit ; torius, regius, temperatissimus. PHRAS.E s t unus Cicero mihi placet ; me deletlat, me teTurcas. il est arnbassdeur iiet ; in uno Cicerone stiidi~tniomne colloco ; Porte. Est orator Cxsaretis ani Ciceroni studium meum omne dicavi; ad apud Turcas; in legatione turcica est ; legati unum Ciceronem operam omnem confero; apud Turcas locum obtinet, lkgatione fungimeas uili Ciceroni vigilias do, dico, trado, addico; ab hoc avelli non possum. Ciceronis tur; le ationem obit, gerit apud Turcas. "sus : fegatos adhibuit et deprecatores. Iefiioni ita axus sum totis animir, ut, etc. U ~ Usibi S horas meas omnes vindicar, rapit LEGXO,ans, f. U g i m rorllninr. KAD. a Cicer0. USUS. 1. Omnium bonarum artium legando milite d i & . , Dividitur in 10 auAores legendi sunt, et rvolutandi. z. Colcohortes; cohors i n 60 rnanipulos ; maligo, crteiilir, recuei(lir. Eores, nuces, poma nipulus in mllfites, quibus a d d u n t u r legere. 3. Seligo, choisir. Senatum, milites equftes 604 Centuriones 66. EPITH.Acris legere. Ali<luemin demortui locuin legere. riuf pugnax, avida, cmlestis et divina, digna imperatore, hiberna, luculentissima, martia, LEGSLEIUS,a, um, Procdtr,m forveterana, universa, aliena, firma, fortis. Letnalrste. SYN.Formularum cantor, przco acgiones frequentes, iniiniossiiiize, idonez, intionuin. F o r m u l a r u m d u n t a x a t forenvi&=, honestz, paratissimz ad liberandam s i u m e t albi gnarus. EPITH. Lautus et patriam. USUS: 1. Legiones scnbere, consacutus. cribere, legere, conficere, rnrdlrr. 2. ComLEGUMEN, Inls, n. ,rlgutn4. Q ~ ~ le, J pie"' legiones* corta#ldtcr. S u ~ ~ l e m e nlet a ' gltur e terra ; u t pisa, f a b a , Ciceres, len. gionibus scribere, legiones im~lere.3 Legiotea, phaseol, milium, panicum, sesama, nibus prxesse, legiones accipere, habere, Jtre iupinurn, linum, etc. d la t(C &une ljpott, la cotrrm~zndrr. Cf. LEMBUS, 1, m. Nacelle, baque. SYN, Exercftus. Navic'ila brevis et ve'ox' L E G X ~ N K R I U S ,a, u m , Dr l@n, /A LEMMA. a t i s ~ n. Ce qni d <i(mongionnaim. Miles auf res ad legionem perbrr; f h h . SYN.Assumptuni. tinens. LENA, S, f. SP<luch.ice.SYN.TRANSL. ConLEGISLKTOR. aris, m. L ~ i s l n f t u r . ciliatrix. USUS: Vide, ut blanda conciliatrix SYN.Lator legis, legis scriptor, autor, conditor, qui legem dat, leges fert ; jura statuit, et veluti lena natura sit, voyes cotnbirrr la natrtrr rsf nttenti:~~ ef kabile li se rrndn aintablc. pmscribit a
LENIO, is, ivi wcl II, Itum, Ire, a Adounnr,calnrcr. SYN. Placo, mitigo, fleflo, sedo. )( Inflammo. PHKAS. Furor popull ap~osiu oratione lenitur*On afiisc la/"rcur du fiyt#L Iuifaisanr un discOurs. Placatur, sedatur, componitur ; ~ l e b Prmuls cendo, sensimqiie alio trahendo mansuescit, nd inansuetudinem traducitur ;seditio ac furrntis populi tuniultus apposita oratione com~rimitur.2. Iraturn Pr'nclpern tandem
p ~ ~ ~ i ~ et ' quas t ~ daturus ~ d !erat, ~ I,rillcipij

pstates eloquentia discussit : tranquillum fecit ac placabilem Principis animum, placatum eflecit; pernlulcendo traflandoque inansiiefecit ; iram sedavit, permulsit; inollivit; animi intemperiem omneni in tranqiiiiiuin contuiit; faces oinnes irarum restinxit. 3. Lenita tandem est hominlu Ira, /a c o l h </eccl Irorjrr~tc a crssi. I>edit se tanrlem ad lenitatem homo iracundia praceps, rctnisit indoniitos spiritus, compressit aniinuin; ira relanguit ; ;ctas, dies intemperiem illain initigavit ; vcheinentes illi impetus conseiiuere, omnisque ir= impetus, Vasi ventus Iioniinem defecit ; sedata est ac restineta diuciiriia illa perturbatio aniini ; resedit, deferl>uit,rerixit astus ille ;inipetus ille aninii ardorque tandein remisit.4.Temporis diuturiiitas dolorem leniet, Ir ferrt#s afiisrra , t ~ f r edouleui: Dies dolorem iiiinuet wel exIlauriet ; teinporis longinquitas inultum de dolore detrahet; incdicinain dolori dies afferet ;loriga dies maloriini rneinoriam ex animo dclcbit ; dolori niedebitur teinpus; dolorem anii~~ intixun> o teni us evellet atque ejiciet; ietustate inflifia a Ertuna vulnera sanabuntur. Usus : Czsar irritatos niuneribus lenivit. incommoda commodoruiii comperisatione lenienda sunt. 1)esiderium tui litteris accipicndis leniam. Cf. Lenlo, Placo. LENIS. e, gen. com. noux, ca/rlrc, pItiak Facilis, initis, indulgens, placidus, mansuetus, comis, humanus, minime austerus. )( Asper, severus, durus. PHRAS. Len1 horno est animo, re homrne a un caructLrc doux. Leni est aniino natus; natura Icnissimus; nonnullis ad lenitatem propensior; nonnullis ejus lenitas solutior est visa; est in eo summa lenitas, mollisque ad accipiendam et deponendamo~ensionem animus ; ornnibus se placabilem exorabilcmque pral x t ; summa lacabilitate, summa animi facilitate est; nigil illo lenius aut mitius. Cf. Mitls, Mansuetus. USUS: Romani in hostes lenissimi. TraOus orationis lenia et sequabilis. LRNXTAS, atls, f. ~ ~ Jontl. SYN. ~ I.enitudo. EPITH. ,-Equabilis, grata, nova, tua, pristina, soluta USUS : Lenitatem K x t i a q u a d a m animiimitatur. Nostrum est, mentes ad lenitatem et inisericordiam revo-
care, traducere. Asperitate tila hominem de lenitate sua deduxisti. Profluens oratio aequabili lenitate. Cf. Mansuetudo. LENITER, Dor,rernent, I~g2rcmrnf. SYN. Molliter, suaviter, molli nianu, niolli brachio. )( A?pere. Usus: Leniter sentire et dicere. Leniter arridere alicui. Sensim ac leniter accendere anilnos, nemisse ac leniter dicere, procedere, minime festinanter. LENITUDO, xnfs, f. I > du s/ylc ~ dottrtv,r l f r d carruft'rr. SVN. Cleincntia, suavitas. EPII H. Nimia. USUS : Lenitudo orationis, mollitudocorporis' LENO, anis, m. Corn,llfctrr.SYN. Minlster libidinis, iliinicter improbissima: cupiditatis. EPITH.Iiiipudentissiinus,iniprobissimus,perJ U ~ I S S I Itllrplssinlus, ~US, impurissimus. LENOCXNXUM, VI, n. Tra/Fc de Pcntretttcflenr; c6ircsses. SVN. l)eliniinentum, allecinnientum. EPITH. 1)omestifum. USUS: Nempe lenocinio se sustentat. Lenocinium facit; cupiditatuin lenociniis se dediderunt. LENOCINOR, aria, a t u s ari, d. Ffitfer b<issrr~~enf, caresJcr. SYN.Rlandior, allicio. Usus: Tibi ser, iet, tibi lenocinabitur. Cf. A-ntor, Alllclo. LENS, accus, f. ~ ~ LENTE, Lrnteinent SyN. Remisse-Usus: Lente aliquidferre, lente respondere. LENTITODO, Inls. f. finfcur; inscnsibi/tJ,rtuinIdnre.SY~.Tarditas. EPITH. Semper viridis. USUs : Quod nos lenitatem dicimus, illi vitioso lentitiidinis vocabulo appellant, ce que "OUS a#@/ols ~forrrrrtr, rls Pa,@I/cnt indolutrc~,~iistrnf airrst rf'rnc qitaItfl un dfliut. Oiiininonoii iiasci est non solumgravitatis,sed nonnunquain etrain lentitudinis. L E N T U S a, um, S ~ u ~ l icnf; t; calrnc. SVN.Tardus, frigidus, reinissus, lentulus, flexibtlis. USUS : Lentior fuit pugna ; lentum "egofium ; lentus horno ac ProPe frigidus. Lcnta salix ; lentiora vincula. Cf. Tardus. LEO, bnia, m. Lion. EPlTH. Magnus. UsUS : Fraus quasi vulpecul~, vis leonis videtur. ~E~I~~,joliru Ue n nrrrrnenl. t, SYN.Venuste, eleganter, festive. 6 S U S : Lepide hoc tibi effeAum dabo. LEPIDUS, a, u m , Channant, a@able, s i d u d . SVN.Venustus, festivus, elegans. &RAS. Nihll lllo lepldlus, rirn de#lus aimnbk qucccf hornmc. Neino illoesturbanitate, lepore, suavitate conditior ; agnoscas in eo homine imaginem gerinanz festivitatis : atet urbanis salibus, onini venuslate et lepore mire summaest c ~ amuit ; ~ ~ in ejus, moribus festivitas, lepor, concinnitudo. Cf. F a c e t u a LEPOR,Qrlr. m. G r h , bcant, d a m e . SVN.Festivitas, jucunditas, venustas, hilari. tas, humanitas, urbanitas. EPITH. Admirabilis,
, .
LEP
418 -
LEX
uimius, inusitatus, magnus, major, multus, ontorius, tantus, vetus. Usus : Sunt in oratione tua omnes verbomm, omnes sententiamm lepores. Elucet in ea species humanitatis, suavitatis, lcporis. Facetiarum oratorius non scurrilis lepor. LEPRA,m, f.* Uprc.Usvs: Morbus elephantiacus. LEPUS, 6ris, m. ~ i & , - ~u . s u s : Le us tute es, et lepores quzris, comt,zcnt! que iu es, il fefanf dcs lilvres. LESSUS, acc. u m , (adhib. t a n t u m accus. sing.) Gmiss~mrnt,lumcntution. SYN. ~ ~ ~ cantus. ~ u bs u s f : hlulier i ~ genas Re carpito, ne lessum funeris ergo habeto. L~T~LIS e, , gen. com. Morfel. Mortifer. Usus : Vulnus letale. L E T u A R G U S * i* m. * U f h a ~ 'c. SYN. Vetemusi t0'lJor UsUs : Gravi letfargo OP. pressus. LETUM, i, n. Morf. SYN. Mors. UsUS : Vide, quam turpi leto pereamus. LEVAMEN, Inis, n. Sotilugonent, d o u &semenf. Usvs : Si quod esset levamen, esset in te uno. LEVAMENTU M, i, n, SoUfagcmcn/, corrro[ation. SYN. Allevainentum, levamen, allevatio, levatio, fomentum.usvs: ~ ~ea irest tibi levamento. Cf. Foveo, Auxilium. LEVTIO, bnis, f. Adoucissemcnt. SYN. Levamentum, levamen. EPITH.Magna, sumusUs: (d majorem, quam exspeflas, tibi levationem xeperies tuis, dolo", acgritudini levationem maximam. Auxllium. LEVIS, e, gen. com. Lissfl,pbfii Quod tactu asperum non est, lubricus, glaber. C t Lasvis. 3. LE*IS es gen- com. LL'Rcr,' inconsiSYN. Minime gravis, ponderosus ; ifern : VanuS, inanis, f~tilis, parvi momenti. PHRAS. Horno est l e v b i m u s * ccf hotrzmca un Curu/Ire fr2smodik. Homo est ventosissiinus ; ventosi est ingenii ; summa est mobilitate, vanitate, animi levitate ; de grege nugatorum est ;mire est leviculus ; vanus horno, et mobili inenio ; nihil in eo ravitatis ; homo est, qui niue dicere, nequetcere quidquam pensi b b e a t ; qui "unquam sibi constet ;quO vaniorem, inaniorem vidi neminem. Cf. Inanis, Vanus. USUS : 1. Deinocriti C O ~ ~ U S Clevia U ~ ~ alia rotunda. 2. M f n i m e Ponderosus, gravis, WY, jesuttl. Levis armature milites. 3. Yanus, futilis, i,rsigni/ianf, vuin, inconsi&r. Hoc miniiiie grave iis videtur, qui ipsi leves sunt. LBVITAS, atis, f. Ilg>rtf. SSY. Inconstantia mobilitas, vanitas, fuiilitas. EPITH. ~lien<nimia,~er~etua, popularis, propria, sublimis, sui similis, summa, amatoria, comica.
Usvs : 1. In ipso aAu est modus et mollitudiniset levitatis. 2. Vanitas, ~.ujrrce. Amatoriis levitatibus deditus. Levitate Grzcus, crudelitate Barbarus. Quid levitate et inconstantia turpius? Cf. I n a n i q Vanus. LEVITER, Lgrcrnenf; facile~ncnf.SYN. Tenuiter, leniter, molliter, levi manu et brachio. )( Graviter. Usus : Leviter acgrotare. Leviter eruditus, saucius. Mala mea levisime fero. Leviter pauca tangam. Leviter sriccensere. Ut levissime dicam, obiter, potrr me frrnu jZus LEVO,as, a v f , i t u m , are, a. =I~~&CY; ranitncr; soufrnir. SYN.Allevo, relevo, sublevo, minuo, lenio, levationem facio vcl affero, laborem detraho, levationi suin. )( Amigo, aggravo. ADV. Magnopere, mitius, multum, valde, sensim, aulum. USUS: 1. Curas animi et angores, Eborem, dolorem, calamitate,, sumptum mihi r n n o tuus, t u s litterz, tua Iiberalitas levarunt. Egritudine me saepe levasti.Uti levavit me adventus tuus,ita afflixit discessus. 1s sum, qui levari non possiinl, consolationem non adrnitto. Caritatem annone, annonam suppeditato frumento levare. Animi levantur exercendo. z Elevo. minuo, adoucir, ~fi~itinurr. Sliiduit levare suspicionem, atrocitatem re. AuRoritatem ejus. inconstantia levat, leviorem facit.Ct AuxiIium, Tueor, Minuo. L E X , legis, f. Loi. SVN. J U ~ct S regulatquz vclest Privata e t cont'netur Pactis, conditionibus, jure; ve est publica, q u a respublicaconstituitur,rogatione,scito,senatu~con~ulto, privilegio, decreto, judicis seiitentia. EPITH.Acerbi~~iiiia,acerrima,commodata alicui, accusatoria, aequa, agraria, alimentaria, annalls, apta, bona, tilala, censoria, certa, civilis, publica, contraria, communis, curiata, consularis, sancta, diligentissima, divina, fecialis, frumentaria, grata pyulo,.gravi,, improba, multo impudentior, iniqua, iiividiosa, justa, nefaria, perfe&a, poptilaris, princeps et ultima, recens, sanAa, salva, non scripta sed nata, sempiterna, tribunitia, viari+ utilis. Annales antiquai, censoriz, fatales, necessarie, honestac, militares, pemiciosz, preclarz, proximz, rariores, sacratz, salutares, tyrannice, usitatz. PHRAS. 1. Leg e m dar*, idicter u>u loi. Legein perferre, sancire, rogare, sciscere, condere, facere, scribere, edere ; legis fieri ;legem civitati dare, imponere, inpngere, ponere, constituere, instituere, promulgare ; aliquid sub legis superbissima vincula conjicere ; tabulas f i g e ;Jura ~ dare, legem in incidere ; legibus munire ; describerejussa pulo.; legibus constringere, adstringere, devlncire opulum. z . Legein accipere. mvoir Iu Y d . i Jurare in legem ; lege se obstringere ; legi se subjicere ; legibus se devincire. 3. Lex est d e ea re, i l y u une dflcnsc. Lege
'
aucoFem
9
tenemur ; lege sanCtum habemus ; lege cautum est. 4. Legem servare, o b s e m r la loi. Legi cedere, parere ;obtemperare legi; legem observare, servare, sequi ; legi satisfacere ; implere oicii partes, quas lex jubet, poscit, imperat. 5. Legem vlolare, ?tioler une loi. Fraudem legi facere ; contra legem facere, jus, legem violare; leges perfringere, perrump r e ;a legibus discedere ; legem conculcare ; in ve contra leges committere ; legi non parere. 6. Legem abrogare, abropr une loi. Legem infirmare, irritam facere, dissolvere, antiquare, convellere, tollere, delere, rescindere.7. (Dlspensare In lege,Vur.o.), disprnser d'rrnc loF Cratiam legis facere ; lege aliquem solvere. Cf. Dlspenso. Usus : Lege agere, j u r e constituto certare, ve judicis sententiam exsequi, 1 z g i r conforr~timenf d la loi. Legem promcilgare. LPBATIO, bnis, f. Libalioit. SYN. Libarnentum. Usus : Libationes epulaque ludorum. Sacrificiorum libamenta. LPBELLA, a,f. As,j)ttife ittonnaie d'arenf f. SYN. As. USUS : r. Quis illi ve1 Iibellam unam dedisset? 2. Norma, perpendlculum, niveau. LIBELLUS, 1, m. Pefit livre. SYN.Commentarius, codex, parvus liber, commentariolus, codicillus, chirographum. EPITH. Parvus, exilis, non magniis, pusilli contemptique, Khetorici. USUS: Libellum componere ; in libellum memoriae causa referre. Libellum tradere supplicem,j;lirc urae suppCque. ~ X s ~ ~ s , e n t i s , o gen. m n .f i l o n f i e r s . S ~ ~ . Lubens. Usus : Libenti animo h a c tolerabo. Libentissimis omnibus hoc munus consequere. Cf. Libenter. LIBENTER, Volontiers, avec plaisir. SYN. Libenti animo, magna voluntate, studiose, non repugnanter, non gravate, non modo non recusans, sed ultro,etiam, et sponte oerens ; non repugnans ; sine excusationc, summostudio,summa voluntate,egregiaanimi alacritate. )( Invltus. PHRAS. 1. Llbenter t i b l gratlficabor, je vous ferai volonfiers plaisir. Animo libenti prolixoque ; non gravate, benigne, studiose, perlibenter, animo lubenti, aquo, iniino vero gaudenti ;propense; pmnis animis ; effuso studio, utraque manu, alacritate summa; animo libentissimo; animo non invito dabo omnia. z. Reducem te Ilbent e r vldebo, je verrai avee jorr vofrerefour. DeleAabit me tuus reditus ; cupide exspeAo reditum tuum; lzetabor, acquiescam tuo reditu; est in optatis, te coram ampleAi ; Iztus te videbo ; late ac hilare te accipiam. 1. L I B E R , era, Srum, Libve, i>id@~ndanf. SYN.Non itnpeditiis, ex editus, solutus, nulla re implicatus ; nullius &iiiinationi pareng ingenuus ; qui sui juris est et mancipi ; qui in sua potestatc cst ; suo jure libertateque
. -
I.IB
utitur ;JUS siium retinet ; neinini tnaiiciyatus, addittus; vacuus, purus, iiitegvr. )( Servus, Impeditus, implicatus. PHKAS. 1. Liber s u m , 1s suis lrbre. Nulliiis iinperio contineor; libertate utor integerrima ;omnia milii integra sunt ac libera ; tn potestate niea suin ; niillis neque iinperii, neque jriris incluius sutil angustiis, quominus meo arbitratu vivam, in nullius jure aut ditione stiiii ; non ea conditione natus sum, ut legibus qiiidqiiatn debeain. 2. Liber est a publicis oneribus, rltsf d2livr des chatps j)ttb&ques. Iicruin oinniuin vacatione commodissima utor, operum iinmunis agito ; iinmunitatein reruin omiiium habeo. Cf. I m m u n l s , Vocatlo. 3. L i b e r u m legibus esse voluit, t l vouul Cftc erenr l de tnwte l d , de louffrciit. Nullis legibus atg.1tum, constriflum, impeditum esse voluit ; legibus soliitum ;Iiberum exsolut~imque legum vinculis; nullis adstrifluni legibiis; extra legem esse voluit ; niillis legibus teneri ;nullis legum angustiis inclusum esse voliiit. Usvc : Integro, soluto expedito ac libero aninio i i vere, agere. Homo a ciiptditatil>us aninir, ac perturbationibus libcr ac solutus. 2. L I B E R , brl, m. Lt?jre. SYN.Opus, VOlumen, comnientarius, monumeiitum, lucilbratio, codex, Iibellus. EPI1 H. Auguralis,. extremus, grabissiinus, iinprohus, magnus, notior, optimus, plenus, refcrtus sententiis, suabissimus, superior. PF~RA.;. Multos ll bros scrlpsit, i l a Pcril beattcotp do (i?/rus. Coinposuit, contexuit, scriptos re iquit grandia tariarum coiiimentationun~,ea<leinque utilissima nionumenta reliquit, chartis nd posteins transiiiisit; copiosos in omni genere libros emisit, ediclit, foras dedit, in lucem emisit ; cogitationes suas Iitteris monumentisqite euplicuit, consignavit, inandavit, comiiien<la\.it, biilga\it, evulgavit ; publici juris fecit ; eo aiioore niulti lihri exivere. Usus : 1 . Librum evolvere, yercurrcrc, pervolutare, fer~ilfrtcr. ? I.ihriiin scrihere, fncere, absolvere, perpoliro, Pcrtvd, nckr7~r.r utr ou7mzge. 3. Liber impriidenti excitlit, in lucein prodiit,pttblier. Liber vetiistate corruptus, situ exesus, blattas passciset tineas, a tiiieis corrosus, et fiigientibus litteiis male deforinatus, livre Ir& ancirn cf fr2r j)rcieux. L1 BER,%LIS, e. gen. com. Libr'vu,gniretrx. SYN.Largiis, munificus, heneficiis, prolixus. )( Avarus, parcus, sordldus. l ' i t ~ ~ s . E r g a o m n e s =que liberalis es. ?lorrs &es qPnPreuxj)ourlotrf e moiuk.Totum te in alios effundis, profundis ; benigne facis oinnibus ; est in te benignitas inci.edibilis ; prolixior fere voluntas est, quam res patitur; nerno non a te liberalissime traftatiii ; natura ad heneficentiam propensiis es,nihil ut supra. Frunus Iiberalitatis t u a uberrimi acl onines pertinent, perveniunt. Nulli fides tila, nulli opera, nulli res familiaris deest ; liberalitate uteris in omnes eusissima; liberalitate tibi omnes devincis;
LIB
420
LIB
servitutis abrumpam ; metum animi abstsrintattus es ab avaritia: sordibus, nemo est, qui garn ;faciam, ut ex illo metu reviviscat, ut c u n non beneficiis ornetur tuis. Cf. Beneiicium. omni relevetur, ut emergat; ut metu defungaUsus : 1. Liberalis dkitur, qui officium, non tur respublica ; explicabo urbem periculo, et fru&um sequitur. 2. Ingenuus, honestuq ex zrurnna extraharn. 2. 1110 m s t u sensim libre, dr cotuiition libre, non esclave. Artes, ltberor. crflc fr&yetir se disnnpC#a, d #en. qusstus, artificia iiberafia et ingenua. Cf. LitMetus mihi adimitur ; metu me sensim exoterm. Am. L~BER~~LXTAS, &tis, f. ~ ~ , r g , . , , ~noj ~ d , mero ; metu me exsolvo ; a tonga formidine reviro i metum sensim alnoveo ; e x ~ e d i O me lesse; l v s e s , fibruli~s.SYN.Henignitas, tandem cura et metit ; curis solvitur animus. bcneficentta, largitas, knefica vo~untas,vo3 Lib3.a me, q'Jamv h O C metu* livrtzluntas meendi de a l i q p E ~ ~ T CauH. m " cfz ~~ccffc crainir. Metu me fango exime ; tior, dissoiutior, moderata, pr9stans, ineturn hunc mihi exime, deme, absterge; excommemomnda )( Avaritla, U ~ I J S : Liberap d i hacme so1iicitudine;exsolvemeista sollilitate uti, liberalitale devincire. ~ i b ~ citucline ;leva animuin hac molestia; scrupuralitatem exercere, maximus est divitiarum Ium mihi istuin exime ; istis me mofestiis refrufius. cf, Benencentia, Dono, laxa; enocera animuni hoc metu. C. L i b e r t a r LIBERAL~TERv Ric&~ent, f a ~ t * ~ ~ I f Usus & : Aliquem metu, solticitudine, criminc, noblemnf. SYN. Large, munifice, benigne ; suspicione cupiditatis, molestiis animum libeingenue. USUS : t. Benigne liberaliterque derar=. Aliauem =re alieno liberare. &ver I a dic a. Homo liberatiter educatus. 1 detcs ;un. LTBERATXO,nis, f. DPtivrance, absoluLIBERTAS, atis, f. LidcrtC. SYN.Immuf i o ~ , a c ~ ~ i t I c mSYN. t n f .Absolutio. USUS:Libenitas, licentia. )(SarvItus. EPITH.Carissimq rationem culpze sitnul et errati veniam impedulcissiina, non infesta, acerbitate suppliciotravi. Liberatio et vacuitas omnis molestize. rum jticundior, licita, przclara, san&, summa, otiosa, tranquilla, equestris. PHRAS. LIBERKTOR,~ r i s m. , Celui qui a h n t. X n Iibertatem se vfndioarunt. ils rerkir, ~ i 6 r ~ f e u Sr Y . ~ Vindex . libertatis. Usus: corivr>vrnl la ZibdrfJ. In libertatem so. assePatria: liberatores urbe carebunt, qui a cervirucre ; expedivcre se e servitute ; jugum cibus jugum servile dejecerant ? excussere ; servitutem exuere; in liLIBERE,Libremnf. SYN. Solutg. PHRAS. exuere, bertatem se restituere. USL'S. I . Libertatem Llbere locutus sum, ~ ' apar/ i avtcfrandare, dnnrrcr a fibcr/P, u f r a ~ ~ c h i Largiri, r. ckise. Libertate animoque maximo erupit ex coiicedere libertatem ; libertatem v8liberme vox, et sine cunAatione dixi, qiiod sensetate donare. 2. Libertatcm habere, accipere, ram ;tum primum memorem libertatis vocein recipere, tenere, Pfre Zbre. 3. Libertatcm misi ;incurri enimvero magna libertate verboadini-re, p~zecidere,occludere, e ~ f k v e Ia r lintm,fidcntuque locutus sum; libero ore,et pro bcr/, r&re en esclavage. 4. Libertatem amitcausa fidenter locutus suin. Usus : Licenter tcre, se libertate abdicare, $erdr la IiberF peccat, ct libere. Constanter se gerit, et libere. f,. Libertatem recuperare, vindicare; se in LIBBRI, Orum, m pl. Enfants. SYN. thertatem restituere, rec@uvrrr la libcrt. Filii, proles, soboies, nati. EPITH. Suavissimi, 7 . Licentia, libcrfd, litcnce. Liberiate immocarissimi. PHRAS.I. Liberas glgnere, dcvrderata et concionum liccntia Romano res Nr#rr. Liberos suscipere, tollere ex uxore ; concidit. liberis operam d a n ;sobolem stirpis parare ; L I B E R T I N U S , i, m. Aflancki, @S libsros procreare ; augeri liberis ; liberos ~PaJranchi.SYN.Liberti filius. )< l n g e n u u r gigncre. USUS:Liberos mater, generis p r e i Usus : Patre libertino natus. dia, fortuna~mqueomnium socios peperit LP BERTUS, 1, m. A&an~hi. SYN. Justa coii~plures. Oro te,per qu;ecumquejora liberos servit~ite manuinissus, manu assertus ; ad piparentibus jui.gunt, je vnrts n e pur les liens leuin vocatus. E p i ' r ~ .Gratio~us, paternus ct q u i snissmt les 3arcnfs i e ~ r senfants. probatissimus, pequam, improbus. Cf. - . Pario. LXBET, bGt e t llbltum, est. iinp. ff as, avi, a t u m , are, a. 16laf,i Z convienf. SYN. Placet, d e l d a t , non rhir, mefhcrn libert, d&ivrcr. SYN. Vindico, di~plicet, volo, juvat. PHRAS. Si tta lgbet, libertatem do; in libertatem vindico, restituo; sicrla vous#lat. Si collibitum est;s; itacomin inuyrrum restituo ;expedio, 501vo, laxo, relaxo, levo. P H R A 1. ~~ i h vos ~ hostili ~ h fnodum tibi est ; si cordi est, si ita fert libido. Cf. Pinceo. (VOLC. P r o libitu, d sa p i ~ , v i e t metu. je vovs barrasserai & (a vio~"ffln .rcjf# CB#Y~CC). Cf. Libid0. h 4 8 el a % U CY&& d e s rnnc>nis.Ex cade et vinculis eripiam ;jugum a vestris cervicibus LIBIDINOSE, Sefoasnn caprice, avtc tidepellam, removebo;eximprol~orutnfaucibus cencc. SYN.Intemperanter, luxuriose. UsUs: ac tnanibus eripiam ;ab hostili terrore vindiCave, ne quid per libidinem, libidinose, nefacabo;mtum vobis omnem dejic:am; laqueos rie dicas aut cogites.
~ ~
.-
G!
LIBERO,
LIR
42I
LIE
L ~ B P D I N ~ S U S ,Volupfurux,licrn~,~~, cimx;cupricirux. SYN. Intemperans, mulierosus, lascivus, impudicus, procax, salax, voluptariui )( Temperans, castus. P H R A ~ E. s t homo libidlnosus, crf hornffle esf dissofu. Homo turpissima libidine incensus ; qui parum honeste pudicitiam habeat ; ui vitam intemperanter, dissolute, nequiter, yuxuriose, traducat ; voluptatibus deditus ; mollitis et luxu difuens; quiomniaad Iibidinemetvoluptatem referat ; in voluytate omnia ponat; in quo f l a p n t libidinum vitia ; qui cupiditate, Iibidine imoeditus. luxu oerditus, tina lihidine capiatur ; fuxuria et laicivia difluat ; homo intemperantissimz Iibidinis ; in Venerem effusus. Cf. Luxuriwus, I m p u d l c u s LIBIDO, Ynls, f. Ddsir drg, passion. SYN.Furor, impetus non rettus, effmnata cupiditas. EPITH. Effusa, nefaria, non mediocris, profana, indomita. PHRAS r.Turpe est libldlnem s u a m sequi, i l rsf hotrfcux dc s'abandonnrr d ses#assiorrs. Turpe est, parere libidini et indulgere ;abripi cupiditate ; libidinem voluptatibus explere; volutari ,in voluptatibus et ceno libidinum ; servire, inservire libidini ; in Venerem se effundem; libidinum incendiis ita exnstuare, ut non libido ab oculis, non facinus a manibus, non agitium a foto corpore abesse videatur; turpt est, ferarum ritu vutgare concubitus; pecorum ritu promiscue in concubitus ruere. 2.Castl etiam a n i m i llbldlne tentarip* sunt, lrr dnrrs chucfes rllrs-mlt~rrsjru7xrtt Cfrc tcnfrs drsensualrll. Casta etiam mentes libidine concitari,stirnulis libidinum compung i , fewore libidinis inflammari possunt ; castis etiam mentibus cum forinis animo se per oculos insinuantibus continens sape bellum germdum est ; flammz Iibidinis per castas etiam mentes serpere, easque depasci ossunt ; castas etiam mentes amare pestirens is spiritus potest. 3.Llbidinem comprimen, nascentem, rc'pnbrrr les parriorzs rraissanfes. Coercere cupiditatem ;5liscentem in animo cupiditatein restingiiere ,impuros igni. culos, antequnm mentern depascant, ex animo amovere. 4. Pro llbldlna aglt omnla, (VULG. pro Ilbltu). il suif cii forrt son caflricr. Ad arbitrium libidinemque agit ornnia ; arbitratu suo agit omnia ; q u s in mentem, aut Iibidinem venerint, exsey,itur; ut animo lubet, collibitum est ; ex Ii idine sua agit omnia; una illi agendi lex est sua cujusque re libido. Cf. Impudlcus, Voluptas. LIBO,as, avi, a t u m , are, a. Toudcr, eflrurt'r, rnltvrr; sacrz#er. SYN.I>elibo, degusto ; carpo, decerpo. Anv : I'ublice. Usus : 1. Libanda sunt ex oinnibus, q u a veritatis specie maxime moveant. Libaviinus ex maximis ingeniis excellentissima quzque et excerpsimus optima. ?. Sacrlflco, s a c e r r . Sacerdotes fruges Iibaiit Lf. Gusto.
LIBRA,m, f. Balancr. SYN.Statera, trutina, lanx EPITH. Anceps. Usus : In altera libre lance ponere, mrffre ahns un &S $lalroux de l a balarrcr.
1 sus. ~
t .
L~BRAMENTUM. 1. n. p0i& rnasst. i b plu&,i; ~ ~ ~ ~ ~ t LIBRARIA. a. f. *Librairir. SYN.Taberna libraria, bibliotheca. LIBRARIUS, 11, m. Copistr. EPITH.Librarii plurimi, acciirati. SYN.Scriba qui exscribit, describit libros. Usus : Legern illam per plures librarips scribi feci. LIBRO, as. avl, a t u m , are, a. fJdstr; balancrr ; cxamiurr. SYN.Pondero, statera examino.Usus:Terra suls librataponderibus. ~ I c ~ ~ ~ ~ ~ , I , b r r m t ~ t , A a rSVN. ninrtnt. Immoderate, nimis libere, audatter, fidenter, confidenter. Cf. Libere. LICENTIA, m, f. Librrf, prrmissiort; licrnce. SYN. Libertas irninoderata, impunitas; intemperantia, protervitas, improbitaq ; ifetn: Venia. EPITH.Infinita, intoleranda. USUs: 1. Llcentlam dare, donurr rtne jrrrissioir, nnrffrr, Magistratus improbus his scelerius licentiam dat, permittit, laryitur, concedit. 2. Llcentlam habare, avorr l<r~cntrission. Summam licentiam nancisci, adipisci ; patere alicui licentiam omnem, quam stbi arrogat, quidlibet audendi. Cf. Audeo. 3. L1cantlam m o r u m compescere, rlpritnrr l a licrncr &S rtrcrurs. Severcs ediRis tollere, pracidere, comprimere; populum a licentia arcere. Cf. Impunitas, Audax. LICEO, es, ctl, cftum, cera, n. f r r c m vrnfe; kvalud, rnir d prix. SYN. h:stiinor. Usus : Qiianti licet is hortus? Lorribitti rst
&alud cc jarJNi ?
LICEOR, iris, c l t u s m m , cerl, d. 13d d r i r . SYN. Licitationem facio, pretiuin defero. Usus : Liceri contra aliqueiii. Heredes liceri cogitant. l. LICET, c l t e t c l t u m est, ere. iinp. Ilrsf pcrrnis, licaft, onfiuf, otr h i t . SYN. Liritiim est, jus est, i n t e g ~ m est, jiis habeo, fasest, datitr h a c venia ; datur ; legrbus conceditur; co ia est. USUS: Hoc tibi per leges non licet. Ifefas est violare hospitein, nequa Romano homini licet. 2. LICET, Quoipirr. SYN. Quanquam, quamvis, etsi, quantumvis. LICITATIO, onts, f. Vente aux rnchc\rrs. SYN.AuAio. Usus : Licitationein facere. LICITATOR, O ~ S m. , Qui cnchhif. SYN. Qui mi sub hasta posita pretiuni auget. LICTOR, Orls, m. Licfcrrr. SYN.Apparitor. Lit?loresduodeclm vlrgas tascesque prmferebant Consull. USUS: 1, Litior, colliga inanus. Vetus formula. L I E N , dnls, m. Rafe. SYN.spleii.
LIC
422
LIP
LIGNAT~O, ani& f. Action drfairc du L I M ~ S U S ,a, u m , Bourdcux, fangcux. dois. S ~ ~ . L i g n o r usettio, m deportatio. USUS: SYN.Limo plenus, coenosus. .Lignationis causa Caesaris milites egressi I . LIMUS,a, u m , ObiQuc, louch6. s y ~ . castris sunt. I'ransversus, obliquus. USUS: Limis oculis LIGNATOR, Oris, m. Fourragcur. Op- aliquem intueri. Cf. Torva, Oblique. pressis subito lignatonbus. 2. L ~ M U S ,1 . m. Vasc, bouc. SYN.Lutum. LIGNEUS, a. u m , ~ 9 boh. 8 SYN. LPNEA, a, f. ~ i ( c;o r h u ; l i p . F I Quod est ex ligno. Usus : Signum ligneum. q u o fabri materiarii u t u n t u r a d signanLIGNOR, aris, a t u s s u m , ari, d. Fairr d a m materiam. EPITH. Recta. Usus : du dois, allcrd laprovision de bois. SYN. CaeTKANSL. In dicendo, agendo lineam teneto, dendze materiae causa silvas peto, ad ferenda n e exerrato. Peccare, est tanquam lineas lignaeo; lignatiunis causa exeo ;iigna coiiigo; transire.(Vixiineamscriberepotui,Vu~.), ligna, materiam czdo. Usiis : Pars cohortum j'ui pu 12 I)cr?reJcrire unc l i p e . Latlne dllignatiim ac pabulatum missa est. c e n d u n i : vix versum unumexarare potui. LIGNUM, 1, n. Zlois. SYN. Materia, lignea LINEAMENTUM, 1, n. Trai/<Icplunrc, materia. EPITH.Infelicissima, huinida, viridis. ligrte, linCarrtznf, corr/ot,r. SYN.Linea, figuUsus : Struem lignorum ingentem faciunt. ra, diiftus linearum. EPITH. Extremum, pulr. LIGO, as, avi, a t u m , are, a. f i 6 r . S ~ ~ . chrum. USUS : Compositio meiiibrorum, conforinatio ~ineainentoriim.Orislineamenta. NuVincio, constringo. )( Dissolvo. Usus : Catemerus orationivelut extrema lineamentaacert. nis ligo. Cf. Vincio, Ylnculum. LINGO, 1% nxl, nctum, sm, a. LIcAur, 2. LIGO, onlq mk.foyar. Instrumentum stmr. USUS : Me1 mihi lingere videbar. rusticum a d c u l t u r a m hortorum, agrorum, vinearun~. LINGUA, a, f. Lnnguc; langafe. RAD. a lingendo. SYN.Sermo. EPITH.Haesitans. LIGRIO. Is, Ii vcl ivi, itum, ire, a. titubans, volubilis, celer, impigra, exercitata, LLcAcr; dnhrer; convoi/er. SYN. Helluor. USUS: 1. Linguain comprimere, adstringere. Usus :Non liguriunt pecuniam, sed devorant. farder LP silcnce. Lingua adhuccompescere, C t Nepos, Abllgurio. dum 1111 constitit, il a prrdu Pusagc de la LIGRITIO. onis, f. Gourmandisc. SYN. #arole. Lingua soluta est, sa Jan Helluatio. Mide. Lingua hisitavit, titubavit, ifib:2:: L I M ~ T u s , um, finl. SrN. PerI . , linguls, silete. 2. Serme, la7:politus, e,imatus, limatulus. usUs :T ~ ~ ~ ~~ P ~Y ' Favete ~ . firWe. Link:ua latina inops est, ube~ w c c , dnli8. , ~ ~ dlinlatum, i ~ vir i urba~ ~ RUC ~ f " " rior gr'vca. Cura, ut latinam linguam probe nitate inulta limatus. Limata oratio. noris, luculenter calleas, teneas, scias. Hujus LfMBUS, '1 m. bordure. SYN. coniniercio lingua ad discendi aviditatem Pnrs vestis extrema ;vestis ora. exciteris. Cf. Latinilas. LIMEN. Tnis, n. Seuj4 fiorlr. SYN, 111LINO, is, livi, lltum, eres a. Oi&,/rdtroiius, janua, ostium. EPITH.Sanctissimum. ter. sus : Sagittas veneno liliere. ~ l i a s Usus: Limine aliquem, aditu et vestibulo etiam ~ 1 ~ x is, 0 ire, , reperitur. prohibere. Pedem liinine, extra Iiinen egerre ; LINTER, tris, f. naccllr. SYN. pro limiiie adstare. Navicula ex arbore cavata. LIMES,Itis, Borne, frorr/ir're. SYN. FiL , N T ~ ~ T U Sa, , um, VpI,, lin. SYN. nis, terminus. PHRAs. 1. Limites provinciae Llnteo irldutus. Usus : Ea legio linteata ab constituere, tracerics fronfi2rr.s d'untproiiltegulllcnto conseI,ti, sacrata nobilitas vjnce. Definire regionibus linljtes ; ponere erat, appellata est, ,??t/#[&i0,& a C/d apprldc lin tea ta A cetm de h toic de /ir1 puicot,vrait Ilp?rctfrtf~~ nM les j)~zfri~ir~ns/<nisuic>tl le scrracnl ; certis spatiis,terininis tini<f'"'ti"~'O"' re, terminar*, circuinscribere. 2. Limites L I N T E U M * i* f.l.irfl 'ni/e. EPIT".1"'~m, sibi rigere, sr#xtrrctrt / r i r t r / t . Cancellos sibi tenui~~~~ Usvs li~. ~Linteis l'. indutus. circuilidari ;cancellis certis reili oiiinein LINTEUS, a , u m , Uc frn. USUS: Vestis cumscribere ; fines sibi przscribere, statuelintea. rc, constituere, adhibere. 3. Limites transredi, ,r'r'p<isser les bnrrrrs. Moduiii transire; L I P P f O , is, ivi, i t u m , ire, n. I?trrchnsffnem prztergredi ; llneas transire ; egredi sicux, tzvnrrntul aztix~yet~.r.U~~~:Cum leviter prascriptum limitem, cancellos. Usus :Limes Iippirelii, has Iitteras dedi. agro positus. LIPPITDO, lnis, f. Ckussie, ophfhalrnie. EPIi H . Iliuturna, molesta, odiosa, perodiosa. LIMO, as, avi, a t u m , are, a. Lirtrrr, polir. SYN.Eliino, polio,expolio. Usus : AniUss: Non occupatittne, sed parvula lippitumi ncuincn arte Iiiiiandum est. Liiiinre se ad dtnc adduRus sum, ut dictarem hanc epistocausas dicelidas. Stilus oinnia polit ac liinat. laiii.
~ ~ ~ ~ ~ f d ~ ~ ~; : E ~ ~ ~ ~ ~ ~ " , ~ ~ s , 9 ~ ~ ~
LIQUEFACIO, Is, fbcl. factum, ere, a. dwpbur soi, se &fendn soi-mjme ; enp,w~. Hrndre liquide, liquC ier. SYN. Mollio. U S ~ S : du juge: ipouser une cause, srfaire jugc et Cave, ne voluptates Luefaciant animum. firtie. I.item in rem suamvertere. Cf. Judex, Judl~ium. LIQUEFIO, is, factus s u m , fieri. p.Sr lipui/icr,sc/ondre. SVN.Liquesco,fluo. USUS: Ll tanim, a r u m , t f i h i t s . Slip licatioClacies liquefacta. nes religioga, quibus sanfiorum su&agationeS exposcimus. LIQUESCO, is, are, n. Sefondre,se dLtJoudrr, se comurricr. USUS: Liquescere voiuptate. LITATIO, onis, f. ~acri/rce apabe a u z . : Hostiz sine litatione czsa, LIQUET, em, imp. 11 bi<iCSt. s y ~ , d i t ~ x USUS vlchbtt~ imtnolts sans YJU/U~ favorabh. Constat. Usus :Oicebant judices, non liquere, LIT~TO Avec , Pugr~nenf des dieux, SYN. es ju~rsdisaisnfqu'ifs n'avairnfl)as & preuAuspicato. vrs sir@sanfes (pour condamner). L I T ~ C T O R ,brls, m. Cr/uiqrzidis~ute; LIQUIDE vcl LIQUIDO, Claimmenf; plaideur. U ~ U : S Rulrticus illiteratiisque liti&zinc ntrinihr srlrr, ccrfaine. SYN.Certo, ma. gator. nifesto. Usus: Confirinare hoc possum liquido. ~~QU~DUS,a,um,Liquide,fluine,coulanl. LITIGIOSUS, a. um, Quiaime Ies CS;qui donne ir# d &S drsnrssioms. SYN. Li)( Slccus, aridus. USUS : Liquida voluptas. tium cupidus. USUS: Litigiosus homo. LitiCenusorationisiiquidum.~rofluens. ,. , ~rofusum. giosum prredium. LIQUO, as, avi, a t u m , are, a. L i q u N r , L~TIGIUM. 11, n. Contrsfation. SYN. Lis. J'o~~T. SYN. Liquefacio,liquidum facio. UsUs : UsUs: Numquid ego litgii inter vos contraGuttrr solis ardore liquatz. here cupio ? Cf. Lis. LXQUOR, oris, m. Ftridit; substam liLITIGO, as, avi, a t u m , are, a. Dispufer. uidr. SYN. Humor. )( Concretlo. EPITH. SYN.Discepto, contendo, altercar. Usus: Livens, inamcenus, jucundus, pums. UsUs : %. tigare cum aliquo et judicio confliCtari. CI. Liquores amnium. Cause concretionis et liContendo. quoris, cairscs qui sonf es priwifis du ser el LITO. a-. avi. atum. are. n. Fairc un de 'kurr~ih. J~C~~C~?!~/~A~U&WJ 8; ~~ SYN. YS sacnb. U LIS, itis, f. DzsjSrcfe,proclr. SYN.ControM& salsa ~ i t a n t , ~ u i versia, concertatio, causa, disceptatio. EPITH. cio DEUM p1aco.U~"~. thura non habent, quand on n'a #as d'encens, Intestata, insolita, nova, privata, tota. Lites on sucn.fie foul sirn#/errtrnf avec & la/ariM privatz, reliquz. PHRas. 1 Lltem lntendit mPUr d t s r l . [ P ~ ~ v . ) Q u fit i ut litetur un1,alteri homo lmprobus, cet Aorrime mdchanf m'innon litetur? D'od menl que e sacn~ce a#& tenle un pmcs. Litem mihi infert ;causa mihj es u m , im'fe es autres ? nascitur cum homine improbo; jure expenn LITTERA,E , f.Carmtrrn>crilure,Irft~c. vult homo improbus ; controversiam infert ; SYN. Nota, sciiptura, elementa fitterarum dicam iinpingere audet; in contentionem, disEPITH. Brevis, longa, forensis, insuavissima, ceptationein vocat ; in controversiani vocat, nulla, prima, salutaris, vastior, tristior. Usvs: adducit, deducit ; controversiam mihi facit, Una et viginti sunt formzlitterarum.Epistointendit ;controversiamihi oritur, exsistit cum la vacillantibus littens exaraia. Litteras veillo; litibus iinplicor; lege agere, legibus expenuste pingere, formare. Figuras Iittsrarum riii audet homo iniprobus. Cf. Causa, Controfcede et insciteeffingere. Nomen grandibus litversla. 2. Lltem perdet, ilperdra sonprocs. teris in marmore incisum. Littera compos;tisLitein ainittet ; causa cadct ;causam amittet ; sima. causam adversariis tradet. 3. Lltes s e m p r novas excitare, renowvelcrsans resse desdtyLITTERB, a r u m , f. pl. tiffraf:~rc, dclf@tzr?s. Lites ex litibiis serere; movere rixas; es-/e/fres;~ c f f r e , ~ f SYN. f r t . 1. E ~ d i t i odoc, litibui identidem lacessere; lites et contentiotrina, bonz artes et in enuz. 2. Memoria, nes excitare. 4. I n lltem se immlttere. s'enmonumenta. 3. Bpistoia. ~ P I T H .Non vulgap q e r u'u,is U ~procbs. I 1 n causani descendere, res, recondita, interiores, exquisitie, diserte. iiicredi.demittere se: in diniicationem descenPHRAS.1. Lltterls hurnanlorlbus m e Imd&e;di;ninicationem subire.5.Litern compopendam. je me livrtrai d 'ft~drdes &l&~nere, nccordrr, arran,cer un d$rend. Litem effres.Ingenuas artes colam ;instudiis humatransigere, tollere, componere, dirimere ; senitatis, tanquam in mercaturabonarum artium dare controversiam. Usus' Litem contestari, diligenter versabor; cum Musis me delenabo; r e m in judlcium adducere, intttzterunprocum omnibus Musis rationcin habere co ito cs. Litcin dare secundum tabulas, j u ~ sur r totum me ad studiadoorine conferam;afstui prruvrs. 1.item estimare; litis ;estima%onem dium dofirine at ue humanitatis, quo teneor, facere. Exoensarum In litern f a c t a r u m tome applicabo; inlurnanioribai studiis omne tiusque d a m n i ratlonem lnire. esfimer les curriculum me= industriz elaborabitur; manfruis&unprocs. Litem suam facere, t a q q u a m suetiores artes, Musas totis animis perses u a m suscipere, en florl. de Pavocaf :$niquar; in his bonarum artium studiis ztatern
omnem ponam, a g a q exigam ; in has politiores artes toto petlore incuinbam. Cf. H u m a n u a 2. Lltt8ras mlttis amoris plenas. vmu envoye~&S lctflrc~ $leines Caffecfiott. Littuns mittis multo officio refertas; 1itter;e t u a insignes multis amoris notis; amor tuus ex omnihus sese partibus ostendit in tuis litteris. Cf. Epistola. Usvs : 1. Bonas artes, sNiuus, dcllcs-kffres,~II&s. Totum se ille ad litteras abdit, litteris involvit. Sunt in eo multa littera; litteris est egregie politus, eruditus. 2. Monumenta, inonunrenfs cn'!s, litfratutw. Mandare litteris, ac memoria posterorum cogitationes suas. Litteris artes omnes continentur. 3. Epistoia, feffre.1. Llttaras scribere, crrc unr leftrr. Exarare, conicere, appellare a1iquem;obstrepere alicui litteris; per litteras colloqui. z . Lltteras mlttam, ewoyer une Ieffre. Dare alicui, latori ;ad aliquem, c u i scribimus; cominittere fido homini litteras. 3. Litteras perferm, por& une leffre. Atierre ad aliquem; dare alicui, reddere litteras. 4. Litteras acoipem, mcevoir une leffre. Commearunt ad mihi ab me celeriter, volarunt tu= ; c r e b r ~ unicis veniunt littera?. 5. Litteras Intermittara, cesser dPcn.w. Ecquid oblanguit ,conquievit tuus ardor scribendi ? 6. Lltteras exrpetare, aft2dt-e une lrffre.Diu tuas litteuim,. desidero; multuin jam temporis ab his ttteris mutum esse doleo. 7. Litteras intcrdpere. interce/lfcrunr leflrc.'in alienas manus incidere littera?. 8. Litterls rescribem,y'ndre d u w Crffre.Respondere; litteras p o l v o ; litterarum officium reddere. 9.Lit@CM aperlre, ouvrir unr lrf/re. Resignare littcras; solvere epistolam; vincula epistola laxare. lo. Litteras claudere, femier, cocheIrr,une ktfrr. Litteras obsignare, signare. Ir. (Post-Sorlptum llttorarum, VULG. ), post-scnyfum. In extremis litterarum, in extrema parte episto1;e adjungere allquid. Cf. Eplstola. L)[TTERATE, Savummtnt, en ommr insM. SYN.Scite d d e , eleganter. Usus :Litteratius cateris hquitur. LITTERATR A , rce, f. Connaisancc. Usus : 1. Memoria litteratura? velut gerinana mror est. 2. Varla erudltlo, insfruc/ion, Zruucr liffrnfure. Erat in Ciesare ingenium, rntio, dtteratura, cogitatio. LITTERATUS, a , u m , Savant, r/fr. Liberaliter eruditus, dotus et sciens, omnrbus artibus liberaliutn studiorum excultus; litteris instru&us; in oinni bonarum litterarum artiumque genere versatus; dotrlna atque optimarum artiuin studiis perpolitus; omatus lis artibuq quibus ingenia ad doflrinam excoluntur. Usus : Litteratum otium. Seneetus litterata. Cf. Dotus. Appllco. LITTOREUS, a, um, De nirafr. Usus: Arbores, aves littorea?.
"9.
LITORA, sb. f. Rufure. SYN.Linea ind u h ad aliquid delendum. E P I T ~Flagitio~. sa. Usus : Menda lituris corriguntur. Hoc nomen in litura est. LITTUS, Oris, n. Rivagr. SYN.Ora, ripa. EPITH. Delicatissimum,deserturn.Usus: L)el e h t me orarum ac littorum amomitas. LITOUS, 1, m. Bdfon augirralcourbfir Id botrf; frotnfiffe. SVN. Bacillum leniter iiicurvum a litando diCtum. EPITH. Auguralis, insignis, clarissimus. USUS: Lituus auguralis ab ejus litui, quo canitur, similitudinc nomen accepit. Lituus auguratus insigne. LPVEO, as, val LIVESCO, is, ere, n. trr, drvenir bleudfre. Usus : 1. Digiti livescunt. 2. I n v l d u s no, Etre envierrx, jalou.~. Livescere fas non est. LIVIDUS, a, u m , Livide; enviru.r, jaloux. SYN.Invidus, malevolus. LIXA, m, m. Mvarrdier. Usus : Impedimenta subsqui jussit, et calones, lixasque, e t invalidos senes. L ~ A T I O bnis, , f. Awangemenf;locafiota, Zoyrr. EPITH. Scelerata, falsa, inanis. Usvs : Porticus, quze ex locatione reficiebntur. Postularunt, ut induceretur locatio. L&CO,as, avi, atum, are, a. Placer,i/ablir. ADV. Publice. SYN. Repono, colloco. Usvs : 1. Locare aliquem in amplissiino dignitatis gradu. Civitatem in fide alicujus locare. Membra suo locata loco. 2. Eloco, cur a n d u m d o mercede constltuta. conduEtorl trado, donnrr d oye?! l o u c r , f i un4 nnjuriicafion. Fundum locavi. Statuam, opus, viam stemendam alicui locare. 2. I n matrlm o n i u m colloco. Filiam suain alicui locare, murrcr. LOCOPLES, Mis, omn.gen. Ricb, opwlrnf.SYN. Dives, copiosus,abundans.)(Egsns. ADV. Maxime, panirn, quidem, certe, sirne. Usus : Locuples domus, oratio locuples. Cicero locuples testis et auoor. Cf. Dives. LOCUPLETO, as, a v ~ a , t u m , are, a. Enrichir. SYN.Dito, divitiis augeo orno, fortunis augeo, cumulo, fortunis amplikco. U sus: Orationem locuplrtasti graviorum artium instrumento. Villam pituris, civitatem fortanis locupletasti. Cf. Dlto, Dives, Dlvltlze. L*US. ].,m. Liru, place. SYN. Status, conditio ; pretium, ;estimatio, amor, gratia, occasio, teinpus, genus. EPITH.Opacus, frigidos, amcenus, reinotus ab arbitris, opportunus, commodus, saluber. 1 . Usus : l. Locu sacer, lirw swrL Locus vetusta religione inclitus, celeberriinus. 2. Locus solitarius, lieu solitairc. Locus ab omni turba interpellantium vacuus, abditus certe, et ab arbitris liber ac remotus. Loci secessus a strepitu, clamore, turba vacuus. 3. Locus amoenus, liru agdable. Locus ~dificiis frequens,
LOC
425
LON
uberrimo agro, initissimo celo, clcmentibus accolarum ingeniis. 4.Locus munltus, place forl$c. Locus naturaet arte munitus; natura et opere munitus; arcis in modum emunitus. 5. L w u s horridus, licu sauvqrc. Locus asper et incultus; latronum occuitator et recepiator locus ; furiarum uoddam castrum ; locus septus densis s e n h u q virgultis obsitus, arduus, iniquus, in una arte prazceps. Avius commeatibus locus; difi!cilis aditu ;loca confragosa, implicata vallium flexibus, et difficilis exitus. tetra, inciilta, formidolosa. Asperitas, squalor locorum. 6. Locus spatlosus, endmit spacicux. Locus in amplam camporum planitiem explicatus ;locus, ubi se laxant montium sinus, et immensam planitiem aperiunt; loci amplitudo tanta ut subjeftos campos terminare oculis haud facile osses. Ex superiore loco dicere, e x rostrls. Status,condltio. situution, Lfat. In eum locum res rediit, veni addiiRa, redufta est, l'aflire en crl vcnue cr poittl. Quo loco res t u a sunt? Od ttt sortt vos afaircs? Pessimo loco res nostrz ac fortune sunt. Optimo loco stat respublica, la Ypublique cst dans unr excclientc silvnlion. 111. Pretium, gratia ,fisilion,rra'it. Lsf magno loco; summum tenet, primum, principem apud Czsarem locum, il rst en grnrtrl crddit prs&CLsar. IV. Dignitas, digttild. Ascendit in summum civitatis locum. Summum locum tenet, obtinet. Loco motus, deturbatus, dejeftus est. V. Occaslo, tempus, occnsioti, op#ortuttit4. Lenitati locus non est; niliil loci est dubitationi. Locus gratificandi nullus est. Priore loco dicere, posteriore loco causam dicere. VI.Genus, cnnditton,f;ztttilc.Homo honesto,equestri, summo, clarissimo; out contra: ignobili, obscuro, infimo loco natus.VI 1. Locl Rhetorici, proprii,coinmunes,sedes ac domiciliaargumentonim, lict~xcotnntirns.V1LI. Locua auioris vcZlibri, cndroit, &ssqc. Piatonis hunc locum tangendum non pictavi, integrum reliqui. Einn locum fuse persequitur in suis libris Carneades.
mortui parentis locum suiTeAus. subleRus, subrogatus est filius; parentis fortuna in 61ium transiit. Cf. Succedo. LOCOTIO, onis, f. Langagt, & d e . SVN. Sermo. EPITH.Emendata et Latina. Usus : Sermo est oratio remissa, et finitima quotidiance locutioni. LbGI. arum, m. pl. Vaincs &~.olcr, sorwftcs. SVN.DiCtum fldiculum, nugz, fabula. LOCICA, w, Logique. SVN. DialeCtica. Usus : Logica, quam rationem dissercndi
VOCO.
~f:
LOCO, A laplacr de,au licu &,fiur. SVN. Vice. PHRAS. 1. Loco parentls t e colo, vous nsfictc cnrttrrtc un #lrc. Parentis mi$ numero es ;duco, numero, habeo te rn parentis loco; locum parentis caritateinqiie teneq obtiiies: oietatem filii tibi orzsto. z. T u o loco negiium agam, jc firni Pa@zirc d votre place. Tuis vicibui fungar; vicariam tibi operam pr~stabo.Tuis curis, tu0 inuneri quasi vicarius succedam ;sollicitudinem tuam in negotio prcestabo; tuam vicem supplebo; tuas partes siimam, siiscipiam, agam; tuam vicem hoc in negotio przstabo, vicem implebo; opera ego tu* vicariam supponam fidem. 3. Loco parentls nlius successlt i n consulatum, lcjiCs/ut nomnil consu d la puce da son &re. Filius in oarentis locum substitutus es;; parenti a filk successuin est; in de-
L O L ~ U M , l. n. Iwraic. H a r b a geiius mgetlbus Inlmlcum. LONG. Loirr, d uncgraadc distanre. SVN. Pmcul. )( Prope. PHRAS.I . Longe distamus, MUS somms /ort LloignCs. Magno locorum intewallo dis'unfii sumus; locorum longinquitate nimia disjiingimur'; in iis lneis sum, quo propter longinquitatetn tarde oninia perferuntur; regiones an(bl;e, et maria inter nos intersunt, inter~acent, interjeoa sunt. a. Longe remotus es, oous Ctcsjort o~,qrt. Deveftus es in ultimas marium terrarumqus oras ;ablegatus eo, unde ad nos nec notiien, nec fama de te accedere possit ;iis locis agis, eas regiones colis, qiins natura longe siibmovit. Usvs : 1. Longe, locl : Longe hinc Romam est. Longe a nobis, a domo abes. 2. Temporls: Diu, lois dans i'aw~ir,ett f i r l . du tcmps. Tempus muneris dandi longe abcst. Multum. bcaucou#, pan&ttttnt. Longe h l e r i s opinione. Longe omnes superar. 1.mge prospicis; a vitio abes longissime. C u m superlativo. Longe optimus. 4. Longc rem petere; re1 serlem a b ultlmlsprinclplls repetars. Cf. Procul. LONGINQU~TAS, A ~ I S ,f. L~ngircur ds tcmps, Iotquc durrlc; grande rlislat#ce,o[pement. SYN. Diutumitas ;locorum intervalliim, distantia )( Proplnquitas. P H R A Longln~. q u l t a s temporls dolorem mlnult, la dnulcur s'douctl d la lmgttc. Dolorem mollit, minuit dies; diuturnitas doloreiii animi vetustate tollit ; mora oblanguescit animi dolor. Usvs : 1. Dolor corporis longinquitate produAus vehementius torquet. Nihil est, yuod longinquitas temporis non effiriat. t. Locl. Nihil audio de te ob locorum longinquitatcm. - . LONGINQUUS, a , um, kloij,~t,i,~irlanf: qui dure lonqfttnps. SVN. Longe reniotus ; longus, diutimus. )( Propinquus. Usua : 1. Longinquus locuset reconditus. 2.I.onginqui temporis usu multa disciintur. Kem deferre in longinquum. LONGITUDO, Inls, f. Lonptur, ifrttduc en lotrg. SVN.Diuturnitas, longinquitas; proceritas. Usus : Longitudoorationis. 1.ongitudo itineris me retardavit. LONGUS, a, u m , Long, g r a d . SVN.
LoQ
4 26
LVB
Procerus, longin uus, diuturnus, temporis longinquitate produ%us.)(Bmvis. PRRAS. Longus homo, htnrncdfvande taillt. Est in e0 proceritas corporis ingens; est proceritatis exim i a ; corpore excelso est, ut ejus hiimeri aliorumvertices zequare facile possint ;est statura pracipug corporis magnitudine eximia ; statura illi longior et produttior, ut ad domus iiinen caput ei demittere necesse sit. UsUS : Breve tempus atatissatis est longum ad bene honesteque vivenduin. Nihil mihi longius fuit, ac te viderc Nihil illi longius, ac argento illo potiri, i l lui tardaif beautouj de s'cr;ijurrr dc
NI argcnl.
hil lnsolentlus locutus ast, i n'a ren dit quiarf rf@assLesbonws. Nihil neque insolens, s ; verbum nulnec protervum ex ore e ~ u exiit lumduriusimprudenti excidit vcleldpsum eit ; nihil durius disseruit; nihil lingue intemperantia temere jaAum ;nihil teniere; nihil inconsiderate, nihil contra, ac fas erat, dicere auditus est. q Ut insolenter iocutus estl co~nrric i l a par avcc insoltncrl Ut temen effutiit multa! ut incondita multa ebulliit ! ut nihil pro sano homine locutus est ! quanta ef. ferebatur verborum immoderatione! quoties vox ejus stolida, ac prope vecors audita est ! quam insolenter vox ejus intonuit! quoties emissae sunt. stultitia indices, ac inso~ r l voces < ~ lentissima temeritatis ! S. Loquera c u m 11lis,caustz avcc nrx. Da te in sermonem ; infer te i" circulas i aptos tempori sermones socia sermonem; veni in sermonem illonrm. Cf. Colloquor. 6. Omnes d e t u l s l a u d i b u s loquentur, lovl e mona2 redira vokc gloirt. De te semper omnes gentes loquentur; nulla unquam vetustas obmutescet; nunquam de tuis rebus grata posteritatis sermo conticescet. Versaberis in ore hominum et sernonibus, tuaoiie illa laudes ner omnes temoorum a t a tes Cantabuntur. Cf.'~audo.7. ~ a h d e m ~ o s t longum sllentlum loqul coeplt, en## i prif Iaparoe~~prs~rralon,~sil~~ue. Obstinatum tantum silentium riipit; constritam diu merore linguam resolvit, liberique liominis ore sermoneniexsecutusest. 8. Frustraloqulmur d e h a c re, c'cst cr vain qut mus#adom & cela. Frustra de re verba consumimus; frustra sermones c~dimus, verba commutamirs ;sermones conferimiis, sernionem miscemus. USUS: Inter nos locuti sun~us. Tu quidemhm ex ore alterius, tu0 tamen sensu loqueris. Mulsa loqui, dirc douccsparolcs, LORICA, a, f. Cuinrrsr. SYN. Fernum peAoris adversus tela inunimentuin. EPITH. Firmissiina,ferrea, insignis ;m e a Uss :Cum lorica descendit in cainpum. LORICATUS, a, um. Rcvttu d'unr m i rasse. Usus : Loricati milites, quos cataphractos vocant. LURIPES, dis, omn. gen. Quin Zcsj<inrb c s tdr/ttes,caprnIx. USUS : Distortis pedibus in modum loripedis. LORUM, 1. n. Courroit, lanilrc. Usus : Loris aliqueni c ~ d e r e . LBENS, entis, omn. gen. Qui a @ & bota gd, vnlonfar~s;corifenf, suti.rfi'I. SYN. Libens. USUS : Non me lubente hoc facies. Cf. Libenter. L B E N T E R , Volonficrs. SYN. Libenter. LOBET, i r ~ t , Imp. II #uit, i l convienf. SYN, Libet. Cf. Libet. L O B ~ D O Ynis, , f. Cujt-ice, farrtaisic,pa.rsion. SYN.Libido. Cf. Libido.
LOQUACITAS, atis, f. ~ ~ ~ ~ EPITH.~ ~ ~ perennis ~ l et profluens, i t ~ quotidiana, Ndis ,,diserta. usus : ~~~i~non lo. q"acitas mea, sed benevolentia epistolas lonpores. L6QuACxTER~ Verbeuscmcnt. Usus : Hon~o loquaciter litigiosus. LUQUAX, a&, omn. gen. Bavard. SYN. Multus in loquendo, garrulus. Usus : Malo indisertam prudentiam, quam stutitiam loquacem. Cf. L o a u o n L6QUOR. &ris. c t u s s u m , 1, d. Parkr. SYN. Sermonem habeo,comiiiemoro,dico, aio, verbum facio, vocem mitto,sennonemconfero ; mili oratio est cum aliquo. ADV.Abundanter, accuratius,accusatorie, acute, amicissime,ample, aspere, asseveranter, bclle, cominode, confuse, copiose, desperanter, dilucide, gloriose, grace, graviter, hiulce, honorifice, humane, improbe, indulgenter, in uinate, imprudenter, Latine, eleganter, libereliberalissime, magnifice, obscure, omate, ?de, plane, populariter, propediem, pulc re splendide, sincere, suaviter, vere, verecunde, usitate, vulgo. ].De te frequenterloqulmur, nous PHRAS. parlorrr souvcnf dc vuirs. De te frequenter sermocinamur ;frequens nobis est de te sermocinatio; multum nobis sermonis dant res tu*; sape in sermonem veniunt ; de rebus tuis nunquam nos oratio deficit; in rebus tuis nec infacundi sumus, nec imprompti. Res tuae nobis in ore sunt requenter ; res tuas frequenter in sermone habcinus; res tuas laiidesque cnbris sermonibususurpamus, agitainus ;nul4us nobis crebrior infertur sermo, ac de te; res t u a crrbris sermonibus feruntur; saepe inter nosde tuis rebus verba facimus. Sermones. aui inter nos feruntur, fere de rebus tuis sun't.'z. Vix loqul poterat p r e stupore, lasf~&fac#ion l 'emptcAai'Iprespu~ lfr parlrr. Lingua non suppetebat animo; vocem prope admiratio incliiserat ; vocem adeo suppresserat stupor ; harebat homini liiigiia, vox, oratio ;efari verbum nullum potuit ;infantissi~iiuserat ;diu vocem mitterenon poterat,vix1iiscerepoterat vcl audebat ;vix mutire atisus; intercepta homini vox est; vocem emittere nullam potuit. 3. Ni-
gnum, przclarum, prasens. PHRAS. 1. H o m o LBRICUS, a , um. Glissant. SYN.Praest u n i lucro intentus, cef kommc nc s o n p ps, pcriculosus, in proclive labens. )( Stagu'uu lucre. Omnia ad quaestum et nundinabilis, planus. PURAS.Solum lubricum, sol gtissunt. Solum non reci iens vesti$ium ; tionem traducit ;ut iacunam rei familiaris expleat, audet agitque omnin; rem q u ~ r i omt solum, uod "estigia fallat facile ; cui insisti nibus modiq dum quiesturn ex re faciat, sine prc!apsione haud facile potest ; ubi falteh. inhonesta perinde haomnia honesta atque te vestigio proclivis in lapsum gradus; ubi bet; quovis lucetlo capitur, ducitur. Id itnum gndum firmare nemo possit. U s u s :E t a s speRat et sequitur, ut quaestus faciat maxipuerilis maxime lubrica est, et incerta. Natura mos; nihil turpe putat modo cum quastu ~ocutos fecit lubiicos et mobiles. V i a adoles.conjunRum sit, rem ut faciat,lucruni ut concentia! lubrica, quibus illa insistere aut ingresequatur; nullas artes, quantumvis sordidissid i sine casu aliquo autprolapsione vix potest. mas, aspernatvr. Tanti lucrum putat, ut exLOCELLUM, 1. n. ~ c t s i ~ u i n ggirpro, sibi ve1 cuin dedecore existimet ; petendum J f .SYN.Lucrum exiguum. ea cupiditate ad lucrum incumbit, ut quzrenLCEO, es, xi, ere, n. Luire, Lcfaircr, dum sibi ve1 cum infamia ducat. 2. E x a a re dn(lrr. SYN.Splendeo. ADv. Fere, 'am nihilonihii lucrl habeo, j c nc retire awntt #roPt minus. "SUS: l m p r i i nostri splendor illisgende ccfa. Nihil ad me redit ex his; isthic m ~ h i tibus lucet. Aquitas, virtus per se ipsa lucet. neque seritur, neque metitur; nihil inde pecuOrnamenta invirtuteetindustria positalucent. nia redigitur; nihil inde lucri ad me derivaLOCRNA, as, f. Lumpc. SYN. Lumen, tur; nil~illucri in me redundat. Usos : flerilychnus. Usus : In sole lucernam adhibere. uaestu ducuntur e t h c r n . e lucro viLCESCIT, imp. /t comfnencc d fuim %e.& mnia ad lucrum revocare. Noc in lucro, jour. SYN. Dilucescit,lucere incipit. Cf. Dlea, in lucris ponendum. Cf. Q u i s s t u s Aurora. LUCTATIO, Bnls, f. Luffe, a c t h d ? fuk LCET, imp. If Bit jorrr. U s u s : Nonter. SYN. Concertatio. EPITH. Incerta, magna. dum satis lucebat ;exivi, antequam luceret U s v s : Sine adversario nuila est IuAatio. LcIDE, D'utumuni2rchi~titunsc,cfuire. Cf. Certatlo. V s u s : Dilucide et breviter definire. LUCTATOR, brls, m. Lntfnrr, afhtte, LUCIFER, fari, m. Lucift,foiIcdu nraLUCTIFICUS, a, um. Afligrunt, t&, L k . SYN.Stella Veneris. funcstc. U s u s : Clades luictificix. L U C ' I F ~ G U S ,a . um, Qtri craint fa 1 s LUCTOR, aria, a t u a sum. arf, d. &mire d#jorrr. Usos: Ecce autem alii minuti ter. SYN.Concerto, contendo. ADV.Amplius. t t angusti et omnia semper desperantes, alii U s u s : LuAari cum aliquo. Cf. Contendo. malevoli, invidi, diiciles, lucifugi, maledici. L U c ~ u ~ s u a, S , um, ~ o n l rct,w, o u fuL'O'CRIFAC~O, 1% feci. fa6fumg er*, nesfc. SYN.Funestuc, IirRu plenus, quod haa . Gugncr, avoir cfz guin, en bi?~&ce.SYN. bet 1~1Riim. U s u s : AffliAa et prostrata virLucror. Cf. L u c r u m , Qumslus. tus maximc lultuosa est. Dies populo acerbus et luctut>sus.Cf. Trlstis. L~JCROR. arls, a t u s aum, arf, d. Gugnrr, a ~ o idjrpai*, r en Pro f SYN. LucrifaL U C T ~ S ,s, m. Ueuil, uflicfion. SYN. cio,lucrum fasio,qu.stum &~o,compendium Mo.stiiin, mceior, syualor, sordes. lacrinir. facio. ADV. Impune. )( Perdo. PHRAS. C ~ U - Aetus. EP~TH. Acerbissimus, continuatus, dostdlol m u l t i flunt, u t p l u r i m u m lucrenmesticus, gravissimus, irnpudens, tnagnus, tur, bien des gens scfint avocufs p o i r g U publicus, summus, t:intus, tristis. PHRAS. Clg71prplus gargtnt, tn forum se multi confev i t a s univ&rsa in lu&u erat, tnrtlcfa citb runt, ut lucri plurimuin faciant; ut qumtus t(t,,if #lnce u'otir ir d ~ i et l ZU cnnrlwfaciant maximos, lucri spe et cupiditate adnation. in squalt>re ernt civitas; in sordibus, dutti, lucelli dulcedine iIleRi: lucrum dum lanIentis IuAirque jacel~antoinnes; luau ocspettant, dum sequuntur, in forurn veniunt. cupati erant omniutn animi ; lufiu conficieMultos ad agendas causas lucri cupiditas imbantur; squalebnt urbs tota, in luAu erat, pellit. Facit augenda rei cupiditas, spes diversabatur; luRus non contii~ebaturparietitescendi, ut multi vocem in questum confebus unius doinus, sed totam urbem pervaderant; muiti agendis catrsis se dant, ut combat ; queiii 1uRu1n hauseririt , perceperint pendii ex iis faciant aliquid. Mii!ti industriam otiines, sordida sciscaque veste alii, alii suam in agendis causis exercent, ut lucri inde lacrimis RC querelis testnbn~itur ; concessum aliquid colligant, ut pecuniic aliquid inde rein omnciii forrnasn lu%us est ; iacebant alii digan$. USUS : Auri pon~lo decem lucrari. in squnir>rcet sordibus, alii I:irriii~is prope ac gcrgmr diz livres prsunf d'ur. gemitibos contabescel>nnt. Cf. Lugeo, Lacrlmor, Gemo, Mceror, Tristitia. UsUS: L~I*ICRUM, 1, n. Guin, ;bro/it cidn@ce. SVN. ~u,iistus,com~endiutn;fenerat!~. EPITH. LuRus est ctegritudo ex ejus, qui carus luerat, acerbo iiiteritu. Habet ea res luftum. Nolo Immensum atque infinitum, invitum, non ma-
LUC
428
LUG
te in eumdem luttum vocare. Incidere in maram in re ludere, #er,f~e, tm#/nyer, consrrrwr ximos luttus. Luflum levare, sedare, tollere. inutilermnt sor1 ternjs t t su #cine. Ludum deponere. LDUS, 1, m. jeu. SYN.Munus, spcflaLOCOBRATIO, bnls, f. Veil/t; f r ~ ~ a i l culum, ludicrum; ifern: Schola; jocus. Ep1.i.H. /sil la nuif. SVN. Vigilire notturnre, commenCampestris, compitalitius, gladiatorius, ~ucuntatio. dus, novus, talarius. Ediles, amplissim~, antiquissimi, apparatissimi, magnificcntissiini, LOCOBRO, as, avi, a t u m , are, n. ct a. casti,solemnes,cnstissimi,laatiore~,tn;~gni,~~aTravoiler la nuif. SVN.Elaboro, cluctil>ro. t i , iiinuiini, iiiediocres, pleheii, ~ r i i n i , publiUsus : Accipe opusculuiii hiscontr;itttorihus ci, Roiiiani,sanflissimi, scenici, suinini,suiiipn d i b u s Iucubratum, repis < / < ~ I I L re jkfrf tuosi, votivi. PHRAS. L u d i magnifice s u n t , eS / / S J / I Ir~ s uurati, les jeuxfiucilicc se firctrt cruce rine j $us coirrfes. Cf. Compono. ~ ~ Ludi i dati 2 sunt ~ ma$nif LCULENTE, T d s bizir, l),rrj;t~/~nr~rrf. cen"s5im' more institut'"4ue ha'iitiz SYN.Copiose, splendide. U S U .~1.uciil~nie editi, coniiiiissi sunt apparatissiint. blauiiiia scribere, dicere. ludoruiii celcl)ritas, apparatiis, splendor; LEN.,.ER, n,lt,te ,lI,I,rj,,,cciLr.l- fuit niaxima muneruin fuit niagnificentia; sycita&de, tnagni/Fgrre. SYN.Luculentc, cgrcgie. cula przbita sunt luculentia; ludi opulcntius LOCULENTUS* a- u m v L'"il'* 6 1 ~ ~ h i r i f ; instruitiiisquc, quain anteliac, sunt celebrati. excrllrnt, rrmarqtrriblz; r/i:.itr r / e , f i l ~ \ V V . lileusvs : ~~~~l~~ publicas cur~lre, gans, Pmstans* insignisl graindis. U : edere, comiiiittcre, co~~riiit~irier, r~~<~o Lrs ~.rr culentus scriptor. Luculcntain pl.ig.iiii iiiihi jc,t,r Ludos instaurare, internlittcrc. I~lidos inflixit. Homo luculentus. speflare. z. Exercitatio ludicra, jt.tt, f i eturaliquis Ili<liis 1111 .i,tam m . EPITH. SanCtiis. ti; euercitatione liidoque campestri iiti, ,r//<r ntrxr~drLir<~s , ( u clr<rrrrl) (Z'P M<2rs. 3. Jocus. L D f BRIUM, i, n.Jt~zt;filut!~t~r/<.vic, nrrl)/liir<~n/~~rir. Per jocutn et luduiii aliqiicn~ Ira-re. SYN.Irrisio. l'ii~n';. Luflihrio aiiis evertere. Ista perdiscere ludiis est. 3. Schola, esse nolo! je tu urttx p<is $//,L. A,b/rt rfc <a co/r. 1.udum aperire. E x eo ludo ac puer1tr.c nidc#tdb/;quc. Ludibrio, irrisui, tlccpritii essc disciplina niulti clari viri profetti sunt. I.udus nolo; nolo ad contumeliam os prebcrc aliis; nolo spe&culo esse al115 et tr.idu( I pcr ora et ofiicina discendi. hominum, Iiidil>rio hnberi nolc); n(>lo viilai LOES, is, f. Peste, co,itnpion. SYN. IVcstis. ludibria experiri. UsU5 : Ludil~ria fortuna exE ~ I T HIinpura. . TKANSL. ~orum contagio. pertus. Cf. Contamptus, Irrideo. Cf. Pestis, Contagio. LDIBUNDUS, a, u m , Qtrl f i C l ~ ! untlus pcrtlcic?. ) ( t a t o r . PHRAS. Mortuum meritoomn-s L D ~ C R U S ,alurn, I>iurr/i~r rrit, r<'crJ,i- lugeban t. c''*st d bon ,/roit p1te fnrr #/elrirr,ri/ a ninrl (te cef honr~tlz.Flebnnt de inorte ta:itt t;x SVN. Jocularis. U\OS : Scrmo ludlcrus. viri ; mortuum luaubri lameiitationc et flctu Arinorum exercitatio lu<licra. prosequebantiir;m<crehnt scnatus, toia ciiitns LUDIFICAT~O, on is, f. ,dfoqtt,r ; ~flbii, confecta scnio. sciualebant municinia., afflicsatrfcrit. USus : Omni ludificntionc sciiatuni tabantur colo ni.^, agri denique taiii ninnsuereii1oi;itur. Ludificatio in uiiiii vencrnt, tiini, tan1 beneficum iivem dcsiderabant. 1'10LDIFICO. as.avi. a t u m , are. n. et a. ter unum hic totus civium squalor, hic luR:is, Se jorttr, se titoqiirr &. SVN.Illudo, dccipio. Ea, sordes susccpta sunt. Eluxere euin grnvius USUS:Si rluis latere et ludificare diutius velit. ct diutius,quam ulla mater unicum filium.TanCf. Decipio. ti luflus gemitusque fiebant, ut accrbissiiiius LDIUS, ii, m. Histrion. SYN.Histrio. tota urbe luttus versari videretur. Complorata niors uii i totam urbem lamentis iinplevit. NcLDO, Is, lusi, lusum. ere, a. ct n.jotrer. mo unquam dolentius de loratus est ; mcercSYN.Ludo utor, aninii cniisa exerccor. Aov. Tocose. satis. familiariter. laiitissiine. levide. bant boni oiiines. ct inluRu vivebant: acceoio ejus mortis nuntk nemo erat, qui lacrinias'tcitudioie, muitum ac diu. ~ ' I I R A Non S . iibenter ludo, jr ncjnucpas uo/nrttters. Ludo non neret; qui lamentis non se dederet ;qui i i i qiicstus se tlebiles non profunderet; lacrimir jusdelettor, non capior; non soleo Iibenter ludo toque comploratu inortuum non prosequeteindulgere, ludis operam dare; non libenter me ludendo exerceo; non iiiultuiii ieperio in tur ; audita ejus mnrte lamentis, ploratuqiic ludendo voluptatis; exiguam ex Ii~<lo voluptaurbs tota personabat, ubique coiiiploratio e t flehilcs voces exaudiebantur, coorta ubique tem capio; magnam ex ludo non haurio voluptatem. Usus : 1. Pila ludere. 2. Deiudo, se lacrimse et voces dolorisindices, nec deerant, qui muliebres in flctus se projicerciit,qui lacrijoucr, se rnoquer. Liisit in me, ut solet. 3. Somr, plaisanter. Ludens id dixeraiii. 4. Opemis, querelis, sordida scissaque veste totain
'"'
,.
LUC
429
LUT
urbem planltu lamentisque implorarent; conressum in omnem formam luOus,nec lamentis parcebatur. Cf. L u a u s , Mcemr. USUS: Lugere mortem filii, fortunam reipublicz. LGOBRIS, e,genen. com.~e~,zlyau dcuil lqubrc. sVN. ~ ~ ~uSus ~ : ~~~~~i~ b ~ i ~ lacrmz sordesque lugubres. Cf. Tristis. LUMBUSs 1, m. Reifi. Vsus : L ~ m b o ruin tenus. LMEN, rnls, n. 1-untih. SYN.~ U X . )( Tenebras. EPITH. Xternum, altum, autumnale, bonum, clarum, dilucidum, breve, probahile, illustre, suave, divinum, gravissimum, honestum, Iztum, magnum, mediocre, obscuruin, PerPetuum, ~ l e n u m , rutilum, summum, supreinum, tenue, tenuissimum, varium, vernum, certiim, fervidum,vitale,volitans.Usus. in przerre b u
panas, penas do ; item : expio, ahstergo. YHRAS.I. U n u s ille luet c u l p a m pro o m nlbus, scul, il sera #u?## j o u r fous les nutres. llle pro omnibus pcrnas pendet, persolvet ; de unius tergo satis fiet pupulo ; pro oinnium peccato unus illle suppliciuni suffcret; onines . omnium pcenae in cum c\pelunt; unius p e n a dcungcnduin erit scnatui; iinus illc piaculuin fict pro cateris. 2. Stntim luit teineritatern s u a m , nussifdf if#or/~i/nl)rrrrr <ir (II ~~'IIIEP if. Non celerius, quarn timcri potcr:it, fortuna dcprehcndit ejus teineritatciii NonetT~igitpenam temeritas; erroris sui mox penas dedit, dependit, solvit. Cf. Pcena, Punio. LOPINUS, a, u m , I I ~ lorrj, subst.,/trjin, l&tirnr. Usus : I;olliculus lupinus. LUPUsp '9 m. : L" in fa, ~~rlJ0 fiarle bula, 81s) lo~#@ l ~ ~ f a b l e~ " 99" ifami>e~' (l'Rov') silii, ingenii lumeii porrigere ac tendere. LuLURCO, b n i q m. '%Ur~nafl4 rna*.Wrr minibus alienis obstruere, rnnrgtrcrla vue. USUS : Lurco tribunus I'lebis. ininibus officere, irlcnt. 2. Fenestra, fedfre. Credebat ab zdium venditore inutata lumina. LRIDUS, a , u m , PNr, bl21nc, Iividc. 3. Oculus, aif, uur. Amissis luminibus. SYN.Siipra modum pall~dus.USUS : Corpus luridis maculis deforme. LUMINAR, aris, n. Ltrmi>rc,flntnbeau. LUSCUS, a, u m , Qtrin'a qtc'urz eil, borSYN. Lumen. Usus : lncolumi senatu, nonp.SYN. Uno captus OCUIO, C~CICS, duin tot luminaribus reipuhlicie exstinAis. LSIO, o n l q f.jetr,rr'rrhtio~~. EIVTH.LaL ~ M I N & U S , a, um, Bjen/rlair/; brjlboriosz, multx. Usus : l'ueri Iiisionibus lalarrf, fisfingu~. u s u s : partes maxime lumihoriosis deleoantur, senibus ex tot lusioni. nosre et quasi afluosz. bus tali demum relinquuntur' LUNA, e, f. Lune. EPITH. Major, nova. LSOR, OriS, m. joueW; r u i f i ~ r . PHRAS. i . L u n a nova, nouvellc lrrnt. Luna Qui ludit, aut decipit. U s i ~ s : Lusoiem suum nascens ; luna cum se curvat in cornua ;cuin deludere. cornua iunre eininent. 2. L u n a plena, pltiwc LUSTRALIS, e, gen. coin. Qui serl J une. Luna, cum totum orbem sidere imple#ut13er, erfiiafoirr. USUS: Saciiiciutn lusret ; cum orbem sidus impleverit ; cuin retrale. cessu, digressu longissimo a sole lumen accipit plenissimum. 3. L u n a crescens, lunrdans LUSTR ATIo, bnis, f. Exfii~~fion; action son croissant. Luna adolescens ; luna se refide parcour~r.SYN.I'eragratio. U bus : Peraciens ; luna cum flexu niodico sinum facit. gratio, itineruiii lustratio tnunici~~ioriim 4. L u n a decrescens, une rtt dcours. Luna a t u m are, a. LUSTRO, as, senescens ;cum exiguo jam cornu fulgetluna. #a,tr m . ,, ) j SYN. I I I Y P I ~ ;~ ~ Ldna deficiens. 5. Eclipsis lunm, ~ c ~ ~ Y deJ c peragro. pkRAs. E n e r c i t u m lustrare, #aluf~e.Luna labrante ; luna deficiens, cum 19ann~rra rr?,r,r. copias recognoscerr ; primum nitorem sideris sui conderet ; cum legiones recensere ;lluinerumcopiaruininire ; sanguinis colore suffuso lumen omne faedaret. dele&,,,,, agere, habere milituni. :L ~ ~ ~ u n z defeAio. Cf. Eclipsls. U s u s : Luna trare ocuiis, animo totam terram. Lustrare suinma humilitate fertur, prope contingens exereitum, populum. terram. Accessu suo et recessu solis lumen rsjarr de ri%' LUSTRUM, '1 n. accipit. Solis annuam lustrationem menstruo Quinquennale sPatiu"1. O l ~ ~ ~ i a s . s*>atioconsequitur. et obitus luna. luna USus : Lustrum crescens decrescens. Luna ortus nascenEP1'H. Infelix, condere. Superiorislustri noinina exstin uere. tiuin moderatur ;maritimorummotuumacces2. .anea, P O P L ~~ ~* . i)r> rejaire, , f?tw ,essus motibus gubernat acc.. Emenus e tenebris lustrorum. In liistrrs ac tiene et luminis fastorum dies popinis tempus ztatis oirine consumpsit. notat et significat. LTEUS, a, u m , I)e bo~re,~~tl,~i~@tisablt. LNARISg e*gen. cOm.Relati/d'aCunc, SYN.Nullius pretii ,tal poiideris, le\is, inepIunairr. Usus: Lunaris et infimus cursus. tus, homulus ex luto et ergilla fabtus. usvs: LifO, is, 1 C L 1 , ore, a. Payrr;expirr, firfer Luteum negotium est, nec dignum, in quo,etc. Ja #cinc; neftoyrr, # u n ~ e r .SYN. Persolvo Ziomo luteus.
puryer;
,,,
usus
,,
M AC
43l
MAG
MXCELLUM, 1, n. MarchC. SYN.LOCUS, in quo venduntur omnia, q u a in urbem vescendi causa afferuntur. I MXCER, cra,crum. Mai *re.)( Pingul& PHRAS.Vafde macer est, ifrsifrsmaigrt. Macie extenuatus, ac prope confetus est ;macie exesus est ; macie deformatus ;umbra hominis videtur, faiiie ac illuvie eneti; facie lurida, refugientibus introrsum oculis habitum refert corporis pallore et macie perempti. Cf. Macles. Usus :Solum exik et macrum. MACERI A, e ,t MUYa2 cldfure qui tuhure un jurdi~tou unc v i p . SYN.M U ~in S agro auf vinea. MACERO, as. avi, a t u m , a m a . *Amomolir, atfcmiy~~r, macircr. SYN.Attenuo, contero. Usus : Aliquem soilicitudine, fame macerare. Curis, invidia confici et maceran. Nos fame macerant, il norcs ipuisenl par la/'m. MACHINA, a,t I n s t r ~ ~ ~ r ~ machine. rit, SYN.Machinatio. Usus. i.H e c tota lex ad te ever~endumqitasi machina comparatur. 2. Astutfa, dolus, ara, r w arf~@ce. Adhibere,compawre,comn~oliri doium,machinam, fallaciam, prestigias. MACHINAMENTUM, 1. n. Muchina. SYN.Machina. Usus: Varia quatiendis muris machinamenta. MACHINTIO. anis, . Marhinafiou~ rrrsc. SYN. Artificium. Usus : Judex velut machinatione quadain et solertia in rei partes est fleoendus. MACHINATOR, orlo, m. Mdcanicidn, mckitecfc. SSY. Architeaus, fabricator. MACXIYNOR, aris, atussum,ari, d. Invenfcr; muchiner, ovrdir ggckosc de mal. SYN. TRANSL.Sttuo, molior, excogito. PHRAS. Machlnatur dolum, ilmltfifeqvclquc m. Dolum comparat ;fraudem inolttur ; monstri aliqoid alit ; flagitii aliquid conficit ;fallaciam rtat homini. Cf. Fraus, Dolus, Declpto. c s v s : Sibi ipsi pestem, atiis necem ve2 calamitatem machinari. ADV. Jamdiu, scelestissime. MACIES, el, f. Maigrevr. SVN.Corporis siccitas, gracilitas, tenurtau. EPITH.Grandis. Usus: Equi macie corrupti. Homo macie torridus. Corpus macie contabuit, extabuit, consenuit. Macie tabcscere et consenecere.
MXCILENTUS. a. u m . Maivre. SVN. - . Macer, macie exteniats. CL'Macr. MACROCOLUM, L, n, Pitpier d epand formuf, pafirr roya. SYN. Charta, niembranula. MACTE, Coura e l birn, bravo! Vox hort a n t l r Usus: ~afgekirtute et hac pietate in patrem patriamque! maAi virtute milites estote ! m a e e anrmo. MACTO, as, avf, a t u m , are, a. Suctljscr, im~~roler; afligcr de. SYN. Neco, interficio. UsUs: Rternis suppliciis mafiabuntur improbj. Quani lentulo viltimam gratiorem m a b bis ? Maiori aliaucm malo rnaRare.z amcorn. -----Cf. ~ o s i l a . ' MACOLA, m. f. Tmhr. SVN.Labes, probrum, dedecus, vitium. )( Splendor. EPITH. Insignis, magna, minuta; macula e t e r n a PHRAS.1. Macuia aiicere. souilc~ d'i~ne tache, itnpri~~zcr une fache. Maculam alicui et et notam inuren; maculaatiquem vrl macu1am alicui aspergere; labern inferre, aspcrgere; labe afcere, fadare. 2. M a c u l a m defere. eflaccr.luvcr une fache. Maculam eluere et deleFe; ablerc nova gloria flagicii memoriam; turpitudinem delere ; sarcire infamiam ; flagitium, incommodum expiare ;maculam abstergen. 3. Maculam contraiierq se fatkcr, se sm~iller. Maculam ex re aliqua concipere, susciperc ; labem contrahere. Cf. Dedecus. Ignominia. MACOLO. as, avi, a t u m , are, a. Morguer; souiller, dshonorrr,$tnr. SVN.Macula afficio, contamino commaculo, inquino, olluo, foedo, fabem infero, macttlis aspergo. : Omni dedecore nlaculare splendorem alicujus. Cf. Macula, Commaculo. M X C ~ ~ L ~ S Ua, S um, , Tuchel; souillL SYN.Maculis aspersus, respcrsus. Usus: Maculosa vestis. Maculosi senatores. MXDEFACIO. is, f8c1, f a a u m , era. a. ; pass. Madeno, is, f a a u s s u m , fierl, Rendre humih, huntectzr, mouilcr, itnbibcr, efc; r g e r , cnivrer. SYN. Perfundor, respergo. Imuti sanguine fladii ve1 madefaoi potius, laives abreuv S @ir pIutdl rrzivrt's dc smg. L k i n a t u s e?, madefanum iri minus triginta diebus Craxiam sangutne, qu'av<mt trente IOYYJ la Crcc scrait rnondte L sang. MXDEO. ea, 01, are, n. Etre bumidc, d4pulter. SYN.Madefio. MADIDUS. a, um, Humi&, maviifl. SYN. Perfusus. Usus : Fasciculus ille totus aqua madidus mdditus est. MXGICUS, a, um, Magiquc. USUS:Carmen magicum. MAGIS, Plus. SYN.Plus, plusque, mage. )( Mjnus. Usus : Semper magis magi ue susptcor. Annos natus magis quadraginta.3agis est, quod lugent, quam quod, etc.
SUS
~ X G I S T E R , trl. m. Maltrc. SYN.Pracepor, d&or, auaor. )( Dlsclpulus. EPITH. Bonur et eruditus, familiaris, gratissimus, imbeciiliq magnus et sapiens, niolestus, novus, pmstantissimus, ped&ior, senior, summus, exquisitus , germanus , ineptus rhetoricus. U s u s : Magistruin habere; aliquo magistro uti..Apud:magistrum pueri excercentur. Dux ct magister i d faciendum aliquid. Plato auttor ct ma ister intelligendi, virtutis, animi. Stilus p e r f d o r dicendi et magister. Tiinor non diuturni magister officii. Sub haud panitendo magistro litteras didicit. Cf. D d o r . MXGISTERIUM, 11, n.Foncfion d e d d k snmeillant~de goirvemeur. SYN.MagisNotri inunus,officium, cura, dignitas. EPITH. vum, nequissimum. USUS: Magisterium morum Magistena a majoribus instituta me deleht. MXGISTRA, as, f. Matfrcssc, celle qui Uss : Legis aternae vis, quasi dux et magistra vita et officiorum. MAGISTRAT~S, s, m. hfa.~isfrafure; ffla@traf.SYN. Dignitas, honor, potestas, fasces, procuratio muneris publici ; qui cuni potestate est ;qui potestatein gerit. )( Prlvatus. EPITH. Xquus, ainplus, annuus, certus, furibundus, levissimus et divulgatus, mutus, lex loquenq patncius, provincialis, sanflissimus, summus. Amentes, annui, avariores, egregii, improbi et rapaces, inepti, liberi, naximi, ministri, minorcs. P H R A ~ 1.. Magistratus honorem, cu, vutl. trlbult, i f donnr d qrri il vcut, les Aonnmrs & fa magistruture. Honores, quibus vult, inandat; imperii suinmam, quibus vult, tradit, comiiiittit ; imperiuni,. uibus vult, inandat, defert; magistratuin, qul%us wlt, dai, committit, inandat; reipublicz, quos vult, pmficit; summam rerum, quibus vult, permittit; summum imperium potestatemque mmm omnium, quibus vult, committit ; summam rcrum ad eos, guos privata necessitudo potiores efcit, pro Iibidine defert ; sunimam remm dat ; reipublica principatum iis conccdit; principes in republica ponit; in summo impeno locat, quos non merita, sed privata necessitudo commendat. 2. Multos maglstrat u s gessit, if e.reFa de nombreusrs darges. Multos honores gessit; imperii suminam sape tenuit; imperium gessit saepe ;slepius cum imperio fuit ; in inagistratu fuit sapius; summa rerum sape ad ejus arbitrium rediit; srepius summo magistratu rcipublicz prafuit; non ad liunc virum respexft ; raro sumina inipe~ii principatum sua civitatis saipe obtinuit. 3. Ad s u m m u m maglstratum pervenles, vous pa~ierr<irex au souwrain pouvoir. Summum, atque altissimum civitatis gradum obtinebis; ea consequens, quae in republica sunt amplissima; honestissimo loco, summo loco tua in tivitate futurus es; in magistratuin venics ; in summo imperio locabere. 4. Quls in t a n t a
@.
perturbatlone temporum maglstratum suscl~mre a u d e a t 7 Quian milieu de t a ~ds f rvolt~fions oserail #remire fissession & q e cliarge? Quis magistratum capere, rempubf.icain capessere, quis attingere rempublicam, magistratum inire impendentibus tot periculis audeat, animum inducat ? Uss: Munus est inagistratus, intelligere, se gerere personam civitatis, debereque ejusdem decus,et dignitateni siistinere, servare leges, jura describere, eaque fidei suae commissa meminisse. Magistratuni petere. Magistratum creare,ordina. re, constituere. Magistratum alicui m a n d a re. Magistratum assequl, adipisci, accipere. Magistratum gerere. Magistratuin deponere; inagistratu abire.Cf. Dignl tas, Honor, Omcium, Imperium. MAGNANIMITAS. Btia, f. Grandeur d'drrtr, mapnanirnilc. SYN.Magnitud0 animi, aniini celsitas, amplitudo, pr=stantia,altitudo; magnus animus et excelsus. P H R A ~1. . Novi magnanimitatem t u a m , j e con& volm grattdrur ti'dttzc. Novi animi tui firmitatem, constantiam, vim, fortitudinern, excellentiam, subliinitatem ;novi, quam non liumili et fratto sis animo; quam ad omnem eventum, ad omnes casus fcrendos,'ad omnem fortunam, onines teinporuiii motus ac vicissitudines stabili ac parato sic animo; q u e in te sit indoles virtutis; qure amplitudo animi ac consilii. Novi, quod anitiii tibi robur sit ;nihil esse tam uduuni, aut periculi plenum, quod aut non alto quodam aggrediaris animo, aut consilii przsentia non perfringas. Cf. A n i m u s fortis. MAGNANIMUS, a, um. Noble, gnreuw, magxatttiw. SYN. Magni animi vir et excelleiitis. USUS: Vir fortis et iiiagnanimus. Cf. Animus, Altus. MAGNES, dtlg m. Aitnanf. SYN. Lapis ferruin ad se allicieiis. MAGNIFACIO, is, f e d , f a n u m , ers, a. F~tire r u i cus r&, SYN. vagni ;estimo. HRAS. T u l llbrl passlm magnlflunt, vos fivrrs sonfforl rsfims de touf lc wtnn!&. Tui libri apud omnes in pretio et honore sunt ;egregia de tuis libris opinio, existiniatio est; praeclare de tuis libris omnes existiniant, sentiunt, judicant; tui libri omnium judicio probantur, omniuin laudibus ornantur, omnium in manibus vermntur, oinnibus manibus teruntur, oinnium sinu foventur, circumferuntur,circum estantur,assiduetraaatur et IeLtitantur. C& A s t i m o . MAGNIFIC%,OYI~K tntrnir'rr tnagriijfguc, noble. SYN. Splcndide. USS : Magnifice ac spendide sonvivium ornare, laudar ab aliquo. Ample, laxe, magnifice habitare. Magnihce loqui, se jatlarc. MAGNIFICENTIA, as, f. Gran&ur,mag>rl/iencr, splendrr, somjluosil. SYN. Splendor. Eri i ii. Laudaiida, publica. Usus : Magiiiticcntia, appriraiio ct sumptus cpuleruin.
ser.
MAL
434
-~ -
~-
---
MAI.
-
attulit ; molestiam illi ea ex re cepere non exiF I I ~dr/ Y~ mnl,faiw du lorf, nuire d gqn. SVN. guam ; res accepta est non q u i s animis ; M;ilr mcrcor de ;tliquo. ) Benefacio. PHKAS. graviter id illi molesteque ttilere. 4. Male m e t. Nulii mntefcci,,jr n'aif ~ ~ d< if ftzrrfti ~ C I . trstevit, i m'n rntrffrat~r. Graviter in me sonnsr.Neniinetn nppugnavi; cuni nullo homiconsuluit ; aspere admoduin ac duriter me acnum iriipri)l>itatecertnvi ; nulii unquam aut cepit ; artle contenteque habuit ; indignis di&!, prutc.r\.u, aut f;ittu nocui; ab piiini sem. modis me accepit. 5. Male vertit ea res. pcr iii,tiriii ct iiialciiciti iiianus abstinui ,temu f t t a&i~va a mal fournd. Res iii magnum pcr;ivi ; iiulluiii iiicum exstat i n quemquam maium tvasit ; minus prospere res processit; nlaleficium ;nulli molcstinm attuli ;nulli zgre consiliis obstitit fortuna, resqiie in perniciein feri. Ci. Molestia, Injuria. 2. Quld malefeci unquam ? Q ~ Icrimr vertit. 6. Male.precandi foiinulia : Dii te J tri-) jntnnis cotncradicent ! magnus te perdat Juyiter ! Superi lrtir l Quodiiani concepi tantiiiii scelus ? inferique niblis te exeinplis perdant, iiitertiQutrd in iiie Pacinu.i adniisi ? Qiiid unquam peciant! quod tuo capiti inale bit! ea res tibi inatulaiiter, superbe, tiagitiose a ine hctum ? Ie Yertai I in perniciem vertat! abi in nialatii 0.d unqirajn tiirpiter :iut nequiter a me faccrucem! abi in nialain reni! Usus :O fatiuii? tum ? Qiind t:tntum dedecus admissum est ? male ! male agere, audire, luqui. Quid ego pccciivi unquam aut scelerate feci? Quod lentum facinur riialo cxeinplo a me comMXLEDICE,E n mdtiisislrnf,firrdcs nrt'dimissum ? Quid factum irnprobe aut nefarie ? SMCUSJ USUS: De absentibus maledice conCf. Deiibl,um, Pecco. USUS: Dii homini tumelioscque loqui. huic inalefaciant ! M~LED~C i s O , xi, . ctum, ere, n. ParMALBFACTUM, t. n dfuprrair.rr a-cfion, fcr M&, rrt(iirr8 & ; ittjiirierr, insuIr. SYN. &*te. )( B e n e f a e u m . Usus : Heriefa&a Mafedietis fi o, cdrpo, rudo, vellico; petulanti male Ioc;ita, iiialefat~taarbitrur. lingua conseftor,'inalrdictis uneru, inaledic ta in aliquern confero, prubris et inaledi&\isvexu, MALEFIcE. Ilf&/c,imrrrrn/. SVN. MaliIacerG, lacesso; maledi&orurnnotis inuro, contiose, iiefarie. ritium facio, conritiis cnnrfior, maleditla in MALEFICIUM, 11, n. 8Iuznrissr rufinn; aliquem congero; inclementer, injuste dico in ,fmc(ti~/e, Frofnfwriu. SVN. Malefaftum, damaliquem ;maledifiis, convitiis aliquem prosrnum. iC':r>19'~. Cogitattim, Ievius, majus, maquor, configo, proscindo, conciclo, inalediCta nifestum, minimum, pr;tbstns, recens, simile, in aliquem evomo, conjiciu. AW. Contumeliotantiim. tain atrux, tam singulare, vehemensissime, petulanter, turpissime. L l s r r s : Si quis tissimum, voluntaritim, vulyare. USVS: Sine alteri maledicit, petulttns videtur. C t Maleulln maleficio iter per prnvinciam facen?,c/nmdfftum, Blasphemia, taaqe. Comrnittere, aclmittetc, suscipere, faMALEDICTIO. onis, f. .fI&ii.cnnct, ince;e maleficium. Contaminare se maleficio. A jun. SYN. MalediAum. maleficio temperare. Prohiben maleficium. MALEDICTUM, i, n. Ity'ttre, outrri~r; MALEFICUS, a , u m , Q u i e i t Ir mal, maddiction. SYN. Convitium, probrum, conat,r@zi.c,~nf, crilliinci; trr~a/juifcur. SVN. Reus. Pervulgatum, commune, votumelia. EPITH. Lfsus : In tnaieficioruin sceieratarumque CUS. lucre. PHRAS.I. M a l e d i a i s se m u t u o imtndias hnmincni innncentem includere ausus pstun~ifrs~~c~66Ie1I~ntl/f~c~f~n1rnl6iftj'I~rcs. es ? Hnmn natura n~aleficus et injustusCertatur nialediRis inter eos ;grat-issime sibi MALEVOLENTIA. a . t MauuaSc inobtrectant; malediCtisscmutuis nppetunt,nne/<'nlion, r~tuvcil~zrtcc. SVPI. Livor. EPITH. rant, prnscindunt , lacerant, vclliciint ; omne Abscondita, non infuscata, non assueta, non virus acerbitatis in se mutuo evoiiiunt, enirnfucatii, non fallax, non erudita artificio simuliberrime niutuis in se convitiis invelationis. Usus: M~tlevolcntia volu tas exmalo untar. ; Cf. Maledfco, Detraho , Convlaiterius sinc emoitctnento suo. &vi onimum tfum, Blasphemia. 2. MalediEtis alfquem tuum inalevolcntia sutrustrm , infuscatum. devovere. rttaridirc qqn. 1)iras alicui iinpreCf, Invidia. can ; diris devovere aliqueni ; diris preratinMALEVOLUS, a. u m , ~M,tlveiant; ja. nibus defigere; diris exsecrntionihiis prosequi, lutrw, ~?t?Nertx. SYN. &alevolentia suffusus, devovere. Usris : Malediftum ;irril>erede triinfuscatus. )f Benevolus. ADV. Tumiter, vio. l n maledifii loco obiicere. MalediRis aoUsus : iierniitnes maIevu1i. Homo malebotus petere, obruere, oppriinere. hf aleclicka in aiiet cujtis vulunt;is iii me oliensa est. Cf. Inviquem conjicere, conferre. Oinne malerlictum dus,Bmuliis. efugere, exstinguere. Cf. Contumelia, M A LICN E, .~?~~nllr?tt~'trf. SVN. Perverse. MALEDICUS. a, u m , cai j),tr/,. rit<i/, tt~ddis~int ; qui r.u/r,tlr~'. SVN. ( )l>tl.ct t;itr>r, I l siis : Agcr iiialigrie divisiis. mordax, petulans. Usiis : Coiivitt:rtor inalediM ALIGNITAS, atis. f. .ff&/c,r;rcrt/, prCUS. Quis in maledicentissinxacivit:ite crirnen II?~I.F~P, en7liF. SYN.Perversum et dymyatum omne eKuyiat? Cf. MalediCtum. ingeniuiii; i n p n s parcimonia, dan r drfficulMALEFACIO. is, fbci. acturn, ere, n. tas, 1)"rrinronMCf. Maiitia.
rt
MAL
435
..
--. -.-
- .... .
hlAN
~ I ~ L I G N U Sa, . u m , hf&h.rnf; ii?ltr~-<; nobis pluriinuin lioc ;iuttore siibcunclm, exchichc. SYN.Invidus ;difficilis, avariis, parcus. Iiiiuricn~luiii crit ; cruitil~ctex Itujus iiiiporteUSUS: Mente inalignaatiquid facerc. ititztte furi:r tn:ilu~ii inyens et itt dies ingraYCSCC~. 2. Quis ma&m lioc a nrrbis averM , , , , u 7 , , , , . ,z,,r,7, f tet ? c r f i c';O<<r~~t'r,r rh. rrt~os c.. ttt,r//it~rir.7 fluis r / , ; r I I i . ~ f ~ I,trr/ic,.. SVN. Frails, calliditns, nvpesteiii Iiiinc avcrtct ? Quis pcsleiii h;inc et qiiiti;I. E p v c ~ Silmma, . vetus, ,,$tata, U s i ~ s : pcrnicictn a certicibus nostris dcpellet ? Quis , ~ ~ l i t iest , & versuta et fallax nacendi r;itio. pcstcin hisnc coiiil>riinet,rcprinict, exserabit, Discedere a tnalitia. cxstinguei ? Quis inedcbitur huic ntaicr ? Quis M ~ L ~ T xM, JiCid,Isemenf, S~, TtfS,: '""li~ nos e r i ~ i c?t Cf. t l t ~ e r o . Usus : syN. ~ ~ l l i su&fo],:, d~, versute, ,.afre, do,Ose, Slalinn imininet, irnpendct, rtrt~wrn.~~. Erumpet nequiter. in:tlum ac liitc iniinabit, rnrfi,; sr. f~tir,. jour M~LITI~SUS* * g f ~ ~ t h , rus*! ~ ? l f ~ cf sif/~ndr<.. Serpit, crescit, iiigravescit iiiaSvr. Versutus, callidus, ;istiiius, fallax, taCtiis, lum i,, dies, cr,,$trL,.)lnhnl dare : cibscums, veteratvr, dolosus, vafer. trsus : Ni,,tis oner;lre urgere. rrt,,lbf8r. M ~ tiiis callida et malitiosa juris inter retatio. lun2 contrahere, & , & ,lr,r~~t.I,rr,,l: ~~l~~~ Num ma1itiatim te et fraudukntum ? sustinere, stihire, exhaurire, .ct#p$nvf6,r. E$se, Cf. Nequam, Malus, Improbus. jacere ir\ maxiniis nialis, sr>rrs /c snup A L L 1, 1 . f f r ? ~f .n rl'ur r?trr/&rur. Malum cavere, de Ilere, sastrumentum fabrfle. nare, ,p*Lnk.E inalis etnergere, li&erati, bfrc d/iitrrd. MALLEOLUS, 1. m. r ~ . f i r/t,zrtcuu;fit fiftdrnnrki (PIIS errrbrr prr'ort c n ~ pp~tir + Pus3. M h t U M 1 Fi !ptrrl rnulhr~r !qr6re mis&! VoxindIgnantls. Usus: Quae, majnwL~ren f r . v d e , Surcuius utrfnque capilalum I ista est dnmentia? tu?, prescrtim vitis. Usus: 1. hlalleoli planta, 2. Manipulus s p a r t e w Ice confefius, 1. MALUS, a , iim, Mauvais; rnnlkcureua t~t,tl/Colt,ftnit ronfcnanl 2 s m a f i 1 ~ c smSYN.Improbus, perditus, perversus, facinorobusfibIfs#nur i w n t / i , r 16s fii/fs,/?S ?rioisnrri. sus ; ite?ti: Inctlinmodus, rnolestus. PHKAS. %falleolnnim plena omnia ad urbem incenHorno est instgniter matus, ctf /rortt~rrcrd dendain. i'ouiJJiii t~tP~.h<rrst. Insigriiter itnprobus ;porMALO, m s v i q 161, malle, Ait~tmn<icux, teiitutii lioiiiiiiis perditissimi ;tabes ac flamnia reipublicie ; Iioino est iinus oinnium nequissij~,Yr~ Sr~ . NMagisvolo.Anv. . Omninn, plaIllUs ; l l o ~ t i boilorliili ~ oiiiniiiii~; Jan1 prident n2. I>HRAS. &falo Mlitudlnem q u a m forl aad pceliain et exitiuiii pwceps. Iivn,o es1 otnIrequentlam, jr #rdflrr In sn/itudc d Fnf. nibus tiagitiis cvoprtus, cuntaininatos ;sin3urac8 ru fomfft.Solitudo mfhi quavis populi gulari cupiditate, audacia, scelere, cui nit difreqtientia est nptatior, potior ; solitudinein vini, nih'l humani sanctum ;homo post homih>nfmquentia libenter antepon* ;animus innum metnoriam turpissi~nus ; unus post natos clinat potius in solitudincm quam fori strepihomines deterrimus ; impums helluo, vita tum ; solitudinein prae oinni frequentia et ceturpis, existiniatione damnatus; homo perdita lebritate prnropto ; latere mihi satius est, neyuitia,effuse petulans; homo s.celere arnenquam in urbis luce versari. Fomm libens cum tissitnus ; hqmo ex omnium scelerm irnporsolitudine commutavero ;non mihi tant: votunitate concretus; pravae mentis homo; nihil luptati est fontm, qvantie snlitudn ; cititts, illo levii~s,nihil inqitinatius ;tabes seculi et aquius foro. quam solitudine camero ; n\illo iiicommodum ; caput post natos hotnines depretio solitudipem dimisero. IJsirs : Multis terrimum ac spurcissimum : funesta fax reipa.ibt.1~ . i m,ilo, qunm, etc. Malo cuin Pompublirie. Cf. Nequam, Improbus, Scelerapelo vmci, qunm vincere cum Cssare. tus. Usrrs : Philosophi non illi mali quidem, MALUM, i, n. pn,,tn,r; tngdn. fri,il 4 jKBn os d n o y , ~itpp~sc , 12 nux. svN. posed partim acuti. Malo dolo agere. 2. M ALUS, 1. in. iMn/dc ~rni.r.rtnu. EPITH. mum. MALUM, j, n. ~ ~ ,,,n/k,.rr. 1 , sIrN. Celsi, alti. Usrrs: t . Malum erigere, scandere, incidere. Malus vento quassatiir. 2. Pomus, namnum, incommoduin, pesti4 detriinenar'>or ~omifera, finmrirr,, d ~ r . tum. PHRAS. i. Malum ingens m i n a t u r M AMM A, e .f. 11l(z~rrt/c, scin. SYN.Uber. nobfs, un grm r~uriht.u,mrrs nrrn<rcc.$$a. USUS: Puer lactens, mammam appetens. Lugnam mali motem meditatur; ad seteres nos. tras minas, quibus oppnssi suinus, multun~ pa submissas infantihtis adeo tnitis pmbuit inatnmns. acerbi:atis addet ; malum ab homine iinprnbo nobis ingens imininet ; insanabilis pernicies M A N C E P S , clpls, m. EnchCrirstrrr duns ab hoc homine nobis impendet ; nulla facies uric 71cntcpt~b/iyat;i t r ~ t / d i ~ n / , ~ rnfrcprc. irr; mali est, qua: ab hujus importonitatc hon~i- 7icur. M A ~ M . a n u cnpiens, dum publlnis non sit pertimescenda ; ntuttis nos tnaiis c u m atiquid emit. SYN.Qui conducit are onerabit; multa nobis mala afferet ;mnii noemit publicum aliquid. Usus : hlancipes a bis rnultum dabit hominis improbitas ; rnali \ Uvitatibus pecunias pro frumento exegere.
MANCXPI, contr.pro: mancipii. M a n c i finn, <trine de ~retrte o~; d'acknf partictrd e nn L o i t civif des rovt~ins, ef qiri cnn.vislaif B e r t c r l a tnain %n pr~!rrrrct dc cinp Ctrrroins snr lnbjef cJif!, corrrrrrc ~vrrthnle l!c prisc depOssession. Usus : Abalien;itin est rei,
q u z m~ncipi est, aut traditio alteri falta, aiit in jure cessio. MANCXPIUM, ~ i n. , Cr gttr- Pon poss<'~?e rotnmcpropriLfI, escfu~fc.. SYN. Res niancipi ; servus. EPITH. Alienii, honestissima, pauca, curima, pretiosissiiiia, sordidata. frequentia. sus : 1. Ager ille meus est inancipio et nexu, tuus autem usu et fru&u, ct. ~.lr~rrrtfi r.tt tnt?
+prit, tzndis prge 1.ofts tt'u?~ra qtte f i r s ~ f f n r i l d u rjCIrc. Sui jain juris, et tiianciyii est
bunio inandare. Res gestas scriptis, litteris, monumentis liistorie, versibus mandare. Rem posteris, annaiibus mandare, cnn.~<~n'r d'zt8.r li.siznrrrr/cs.Cf. Xmpero, Jubeo, M a n d a t u m .
2. MANDO, is, di, sum, era, a. hfdcltcr. SYN. 1)entibus conficio. USUS: Dentibus manditur, eitenuntur, innllitu~cibus. MANE. /.e trttdin. SYN. f3ilucul0, primo diluculo ; prit~ia luce ;cum priina luce ; antelucano tempore ; iiiatutino teiiipore ; cunl luceret ; siinul atyue luceret ; cuin nnndum luceret ; ad primarn auri>raiii; sub noAis extreinutn ; luce appetente ; ante lbrtuni solis ; st>le oriente ;ona luce ;sub tiiceni ;albente carl<r; sub diei ortuin ; ubi dies ctcpit ;cum ortu solis, dubia adhuc luce ;dubio adhiic die; lucir principio ;ubi illuxit ; circa lucis ortuin; aperiente se die ; albescente cm10 ; primo inane ;illucesccnte dic; multo mane ;bene mane; cum ipsa luce; vergentead lucem n d e ; siniul ar: dies illuxerit. Cf. Aurora, Diluculum. MANEO, es, mansi. m a n s u m , ere, ii. Rester, dtrrrertrer. SYN. Ileinaiieo, cominoror, resto, s t q hereo.)( Abeo, discedo. AUV.Constanter, diutiiis, firtnius, in perpetuutn, perpetuo;propeii~oduin,reRe,tene. PHKAS. I . Domi 1ibettter maneo, jt resf,. ?wIntt/iurs ckez /nim, 1)omi nie ut plurimuin teneo ; tetis et tenebris ine contineo ; donii assidue hoereo; parietuin umbris me occulto ; domo wdem non facile effero ; parietum praesidio a fori strepitu me tueor ; publico ut plurirnum abstineu. 2. Manebo a p u d te,& dii~~rutrriu(If pr>s tic ?wus. Semper presto tibi ero ; adero ubique, assiduumqiie coniiteni me tibi prsbebo, adjungaiii ; hzrebo lateri tuo; a latcre nusquam discedain ;niilla tne res a te avcllet, divellet, abjiinget ;nusquam abs te recedain, digrediar; affiaus en3 lateri tuo ; nulla me dies a te disjunget. 3. Manet i n sententia sua, il prrsisn. i/<rrrsson opittinn. Stat in eadem sentntia; perstat in sententia; proposituin tenet ; antii~uuin obtinet ; deduci de seiitentia non potest; a sententia non discedit ;ReCti, depelli, dinioveri a sententia non potest ;aniinum obfirmat in sententia; iii dicenda sententia cgregie sibi constat. Cf. Sententia. 4. M s n d t l d e m color, /u cnrt/rur vestiz /ir 11t2rnr. Ori color suus constitit ; nihil iiiuthvit oris color; peffititit idem in vultu color. 5. Manslt incolumct patrfmonium mihi, t m n patritnoine nr'esf r d tntd entipr. Stetit mihi tutorum pmsidio patriiiiorriuni integrurn; nihii de paterna hereditate libatum, ii~iminutum est ; paterna here. ditas niiiil detrinienti accepit. UsUs : In rita, in voluntate, in officio, in cunditione, in sententia manere. Id animo fixum manet. Manet inihi setus cum illo contentio ;illud maneat, fixumque sit, gtt'if rtstc bien r#ren[In, gtt'ildeinevre bien Lfubli que. Idem te fatuni manet,
respublica Mancipioaliquid alteri dare. hlancipio accipere. 2. Servus, captivus. cscfnrr. Italia a niancipiis conculcatur. Cf. Servitus. MANCXPO, as, avi, a t u m , are, a. Afeec*, c. d. d., livrer, transtneffre m f o u f ~ propn'cf. SYN.Subjicio, in alicujus potestatem trado. Usus : StneRus honesta est, si neinini nancipata. Venditum ac iniincipatuin tribunatum plebi addixit. MANCUS. n. u m , Pnid cftrrr tnrrttbrt; d&-ccfuenx, impnrfuit, SYN.Cui ad suminarn aliquid deest, imperfeAus, curtus, niutilus. Usus:Cognitio naturie sine aAione iiiancaest. Mancus, et niembris oinnibus captus. MANDATU& 1, n. Chnfgc, cnm~nission; o d r e . SYN.Res mandata, imperium, voluntas, jussum PHRAS.i. M a n d a t u m dedit centurioni. u t milites plecteret. iloritnnnn iza cenkrion depunir Ics snLiBls. Poena: c a p i e n d ~ ministerium centurioni imposuit ; ccnturioiii in mandatis dedit, ut ycenani de militibus reposcemt ; mandatis oneravit centurionein ; mandata dedit ; inandata edidit ;triste edidit imperium de supplicio milituin a ccnturione sumendum. Cf. Xmpem. Jubeo. 2. M a n d a t a feclt, i l a accnrn/)fi les nr<irt,sdorrnk.r. I l l ;~nd;tta egit, curavit, confecit, exhailsit, cxseciitiir. cst ; mandatis satisfecit ;iniperata fecit. C f .Pareo, Obedio. USUS : Cum rnandatis mittere, mandata dare, cltiiqcr ~ P H N C cntrt~ltis.~ints. Mandata accipere, recipere,.habere, rtcr?~nir frnr comrnission. Mandata alicujus perferre ad aliquem, deferre, exponere, friznsnrrffrr dts instrllch'ons, des j)roposifinns. Mandata exsequi, penequi, digerere, rxcutrr utt nrdrt. i. MANDO. as, avi, a t u m , are, a. Ckargcr & , prcsdrc, ordonnfr. SYN.Jiibeo, impero, impono, pmscribq mandatumdo,in inandatis do, przcipio. AV. Accuratissiine litteris, diligenter, noniinatiin, penitus, plane, rivatiin, probq publice. USUS: i. Mandavi &o, qu;e eri velim2.Commendo,commftto,trado, consigno, con@. Honores aiicui, iiiagistratum, sacerdotium mandare. Vit:cin suain solitudini et teiiebris, se fiigae, inorriii cadaver
/C nrCr~rrrorf 7~otrs re,pfV"SL.IV/.
MAN
437
MAN
MANES, lum, iii.pi. ~lldm.r,fr>t~tbns. SYN. Animae vita defunttorum. Usvs : Mortuoritni nianes re aliqua expizre. I>ii manes. MhNICA, a . f. ,tfuu~c/tch?ngw. Usvs : Antonius solet accipere inanicas. MANICATUS, a , u m , />fltrrr/u l o ~ cn:anclrrs. s Usus : hlxnicate et talares tunicz. .&gAN1FESTos Alfcr/tifrrsec,~:~nf, Cvi<&~/:, / e & .SYN. Manifeste ; palain, apcrte, perspicue, clare, non obsciire. Usus : Aliquid manifesto deprehensum. MANXFESTUS, a , um, ,I.fuMifis/,vjsiblr, hirksf. SYN. Clarus, perspicuus, non obscurus, apertus, testatus, contestatus.de quo constat, de quo liquet, ctu<Htluce clarius, quod patet, quod notum est onlnibus. PHRAS. Rus manifaata est, la ckosc csthricicnte. Res est ante ante 'xulos pnsith in medio Posita ;res non conjettura,yed oculis tenetur; res ips majoriuus quasi theatris pMpositr; in clara res luce est ;compcrta sunt otnnia ; omnis res plain est ;in confesso res eut ;mnu res tenetur ;hoc quidem rninimelatet ;tain id perspicuum est,ut oculis judicare possitis ; tnm ea 'perta quasi <luz oculis ternuntw; non obscura res est, neque abscondita; illustrata, patefatt;tlcomperta sunt omnia; res ipsa loquitur; sole ipso clariora sunt illustrlon ;maniresta, confeasa res est ;nonne vobis h a c oculis cernen videmini ? Illurtna runt omnia et in a ~ r t o patescit ; res tata, et in forum ac lucem prolatr est ; e tenebris in lucem extraaa est. USUS: Sce1usmanifestum et deprehensum. MANIFOLARIS, e, gen. com. Ltc rnunisoMd. SyN. SIUi de manipulo Jrrr parva militum manu est. : ale una h a c res torquet, quod non Pompeium, tanquam unus manipularis, non secutus sim. M ~ N I P ~ L ~ T I J,ar M , ,,,asipulcs, q<rr comNS"irJ. SYN. Per lnanipulos. usuS: Acies manipulatim strutta MANkroLUS! n1'f~llr,@rbr;cp118poX" & su&i<tIs. hYN. Fascici~ius, quem metentcs manu comprehendunt ; extgua manos militum, pars cohortis. UsUs :Armatos manipulos ad sipna convocat. MANO, avl, atum, em, et a, l e , $6 r p m ; ) ( + l n r . SYN. Fluo, redundo ;fun or, disseminor, dispergor, latius dissipor, serpo, rcnbresco. ADV,late,cominuniter, longe. rsus: Serpit malum, rumor,sermo et manat latius. Non patiar eam rem ad ur&s pcrnicieln manare. Omnia honestas e quatuur fontibus manat. Hoc consilium e tuo capite manat. Kem a capite arcessere, et videre, unde cgtera manent, Manat in oiitnes partes virus, et peromne Corpus funditur ;manavit ea pestis latius, ncc jamobscure serpens totas provincias occupat. Cf. FIUO.
MANS~O, bnla, f. U ~ P ~ Y cternrirrc. , )( ~ e cessio. E r r r ~ Cautior. . Usus : Mansio in vit. MANSOFACTUS. a, um, .Ici~~uci,a pntoisJ. SYN. I>omitus. USUS: hlansuefa& et exculti a<lelegantiora dcfluxiinus. Cf. Man. SUetUs. MANSOEFIICXO, is, feci, tactum, ere, a. iiffu~cir, ~fufn#Irr. SYH. hlltnsueturn rcddere. USUS : IJleBs n?ansuefafta et exculta. Cf. Mansuetus. MANSO ETE, Uuuce~rcort, ifunl mcrsi?rr cezltt:~. USUS: hla~rsiietefacere aliquid. MANSETDO, fnis, f. ~)iruccuv, messwLt#ttc. SYN.Lenitas, facilitas. )( A trocitas. EP~TH lncredibilis. . Usus: Oinnia plena clementiz, inansuetudinis, liberalitatis. M A N ~ ~ ~ T U a, S um, , fiouxipMn.vsisi, <fu~~#t. SYN. Mitis, leniq facilis ; homo ingenii. Ferus, m m a n i s , atrox. PHKA 1.~ Equusmansubtus,c&vuc&mpfd. ~ ~ imansuetudinem ~ ~ i domitum,n>ansued condocefa~~um, insuefaauin ; a fe. tacitate ad mansuetudinem traduflum.2.Jam mansuetlores sunt 1111, d / a rrJ bnrbnrcs son$ u s ru tMOirulUrO##CktJ. l( feminsnita cultum dedu& ; ad humanitatem, *imsuetudinem t=duC9i sunt ;ferocitatem exuerunt ;rcsedit jam barbara ilh retocitas in illonim ;cultunl jam, ct inorrs hunianos induere ; ingeniu,li induerc. sus: Mansuetus civis. Hamite cognovi natura, consuetudine, dix. plinH lenissimum et mansuetisrimum, orati* placida, submissa, lenis, mansueta. Cf. L e n t a MANTICA, e,f. fl&gc, v<~liJr.S~N. Pera viatoria. Usus : Non videt, niantica quod a
athumanum
MANOBZR, arum. f. pt. Bufin. SYN. Prteda, s H i n ex hostibus capta. EPI'CH.1 1 1 1 peratori;~;tanta%Uss : bfanubias Marti consecrare. Manubiis rystra ornare. MANBRIUM, 11, n. Manckz,fii@e. s y ~ Capulus. . EpfTH. Aureull). MANMISSxo. enis. dlfiumkissc'tIc/d d'tf'f r~~Lifi?ir. MXNUMITTO, is, mist, m h u m , era. a. AJrnnckir un rscfavr, l ~ ~ i d u n ~ la ce libcrt4. r Librtatem doMANOS. as. f, illairr. SYN. Dextra. Epi.1'~. Advena, antiqua, apta, arguta, confrafla,contaminata et cruenta, dextra, facinorosissima, firma, hostilis, impia, iniportuna, san&, sinistra, tremebunda, viarix. Usus: i. Sumem in manus iiliquid; in manu tenere ;de manibus extor uere; e manibus remnon dimittere, deponere(Lisciplina pcrmanus tradita (VUIG. d e m a n u i n manum), Irans~~tfrr r l r m& Y la f ~ d i t i o on~lr. n Per m a r i ~ dcs mitti. rnars*c? Ce omanum, </u/trctrbc t~rrtitr. I>eligatis,
MAN
MARMOR, oris, n. fifurbre. Usus : sivinnis post terga madbus. llfanu abnuit. Litmulacruiii, signuni e inannore. tera tua, mea manu s c r i p t ~ (Vut.~. , proprla manu). Manus porrigo. 2. Facultas, potesMARMOREUS, a, u m , IJL' ruurbrc. tas, puissancr,~ouvoir.Est hoc in manu tua. Usus : Colunina, signa inarmorea. Mantbus viRona excidit. 3. I n promptu est, MARS, artls, Llirrr de /u guewe. Fic. suppetlt, ~voirsousln mnin, d su disp.si/iotr. Guzrrz, ajnrbut. USUS: (luuiii oiiinis belli Res est in manu. In manu tenemus, Iiabemus XIars coiiimui~is et quuin semper incerti exi: victonam. P r e manibus habere aliquid, snus tus pr~elii)rutnsint, es C ~ ~ W E Irlr S dzgrw-ye la ti~ili, tout $?s. ,4. Vls, arma, ferrum, tr/,,l <S w&tzrs l)mr fous, e? t h t r e ,(<:Y cortrvioleuce,coibat. Manus aferre alicui ; inanum bdls Mrnf irrcertuine. Suo rein Marte prit, il abstinen, continere. Ad iiianus ventuin est ; fruY sf.r ,ifui?ts siitis secours kfrutt.qer. Cf. manus conferre, conserere. 5. Copia, curjs Bellum. de icoufis. Xlilitarem iwanum cogere, facere, MARTYR, ris, gcn. com. , % f ~ i r ~?P. J habere 6. C L a r e , ser~'ndrt, sevrr~L'cur~~rz~uirac~~. ~ ' H K . ~ s . 1. Purpuratus sito sanguine idel tesManus do. tis; inviRus Christi athletn; Lureatus Fidci MAPALE, is, n. Huftc,cubatt~. SYN. Casa pugil ; qui sanguinis sui pignore Christuin tesfigrestis. iatus, pro veritate Fidei suppliciuin mortis MAPPA, a ,f. Seruiet/re dr tabl:.. subiit ; propter Christum carnificicollum prMARCEO,es, cl. cere. vc/ Marcesco, buit ; mortem pro Christi noininefortiterohiit; fimer, se $8is. are, n. frr fiin, jktri; qui inler ultimos cruciatus ad edretnum usque hir. SYN. Torpesco, putreseo. Usus : Litxitspirititm in vere Fidei confessione permantia vino ue marcere, 2/1e IjuisC firr rt rf8sit ;qui pro Christo pcr wininos cruciatus vib'tuchc. (tesidia et otio niarcescere, ~ : ~ t ~ r m e r , tain cum swguinc profudit. z: Sanctl MartyInrtguir rlms lt rppnJ. res, 16s s<iit&/s rtc#r/yrs. Qui pro Cliristi conMARE, 1s. abl.mari,n.ilft~~.SYN.&qur, fcssione strenue tlimicarunt, et suinina alacni;tte vario leti genere animas liquerunt ;qui altum, pontus pelagus, saluin. EPITH. Portuo\%a et sanguine Fidei nostrxe sanftitatem sum, scopulosuin, infestum, inflatiim, mrrrinuc~~iniiiendarunt, confirmarunt ;qui plantatain ranst purpureum, refertutn, pr~cl;irutii, tenipcstivum, tranquilluin, tutiiin, \~;istissiinuiii, sitis sucloribiis fidein, fiiso etiam sanguine rig:irunt ; qui er vulnera et inortes Kegi suo universum. PHRAS. Mare era t t u r b a t u m , Cliristo pracl)arum testiinonium dederunt ; la mrtaitugi/4e. Horresci:bat iiiare, crebros. qui 1>61 causa 'qulrcumque cruciainenta, que fluRus in littus ernlvel~at;ex;estual~;it t'iaipsainque mortein, cujiis itnaginein oculis fure, F u e arftius intra fauciuin angustias giinus, iiientionetn auribus respuimus, quam clau ebatur, eo acrius furebat; exterrelx~t nos fremitus murmurantis t~iaris, vix ut in nltuin , .iniiiiis nversaiiiur, et sola recorilatione prr: q evehi audereinus ; levabatur inhorrescens mi- i Iiorresciiiius, constantissiine oy tivere; toriiientis iiniiianissimis excami cati . , qui dt re ventoquc acrinri concitatuin fluRrts cieh;tt, nautarumque ministeria turbabat. Usuc; : 'Tur- 1 rissiiiii>sCliristi causa cruciatus exhauserunt, batum agitatum mare. Mare ctelo miscere, ! seque in murtem acerbissimarn obtukrunt ; rmwr eje1 r f teme. Mare ingredi, n//erysrtr o quos iiuila tortnetttoruin vis ad tliutandain tw, navifucr. Terra inarique conquirere ali- ' i t i yruposito sentetitiain adigere otuii, qui quid, cherckcr yydose sur /L*YTL'#/ SUY ///I'Y,i iiireptis facultatibus in exiiiuinejeRi, fustibus : ad murteiii contusi, sagittis confixi, qui coinc. n. s, PUYI'UUI. MARGARITA, a, t /'$Y',. %\.N. Unisr. : yressis laqueo iaucibus elisi, g l a d i ~dese& Usus : Nego ullatn inargaritam fuisse, quin j cervicibus in inertern dati, de impiis sup-r: stitionibus, de barltara iiiiinanitate anoriendo abstulerit. MARI A, cs. f. ,1f.*1/<'f/<, r112t.. ,6./ ) / / : ' I r . , triiii~i~~h:trunt. MAS, Aris!, ni. jl<P/t., rltt s r . ~ t/zusir/i>r. PI~AS hiater . 1)El ; Virgn h1;iicr: Ct~!litiiiii 1 Usus : 1)cos iiiares et feininas esse dicitis. Regina; inundi Domina ; gciieris Iiuniani decus ac rsidiuin; Parens Auttoris siii, :itcrtii MASCULUS, a , u m , .I/~ts~~rrlitr; tt~,tr, Regishater ;.rcmpiuin augustissitnutn f?ivif+i/. S Y N . \'irilis, fortir. PHKAS. Prolem nitatis ;mortaliuin iininortaliumque l<egin;t. ; maseuiam fiabuit, i f rze luissu yfre dcsfiis. MARI NUS, a, u m , f)r trrrr, rrrtrritr. S ~ N . Viriiis stirps e matrimonio fuit; virileinsexum reliquit. hfantimus. USUS: /Estus niarini, r~~~trt'i-,~iilx rt r r f i x . / MASSA, ze, f. i'dle, trtu~se, &filkurr.Aitri, MARITIMUS, a, ,uiri, .M~tr-i/i~~t<.. IJSIJS:i ferri, picis, farina: rnassa. l n marttimts sum,jrs#issirr /rsh<rnl.riit /ir 8btc.r. / MATER, tris. f. .llr'rc: SYN. Parens,geniM h R T U S , 1. m. ilf;~ri, ~'pntrx. SYN. \'ir. ! trix. Eai'rx. Caca, cr>nsccIerat;k,egregia, graEPITH. Carior. USUS:Ut maritus sis quam 1 vida, yrieclaia, infesta, libera, magna, misera optima mulieris, et Iiaec ciuaiii optinio viro : lainentaiistlue et abjeRa, plena pietatis, vic; trix, optiiiia. UsLls : Sal~ieiitiatnater otnniuin nupta sit.
m
fy
.*:
1
t
MAT
439
MAT
%nanim artium. Matris tcrrie sinus et greConjugium, connubium. EPITH. Uotale, stamium. bile ct certum. PHHAS I. Matrlmonium inire, cantrottw m n u g c (crrpIIrC. c f ufm~ MTERFAMILIAS. matrisfamiias. ?/ti!). Contrahere, inire matriinonium ;nuptias t M h de furr~ii. Usus : Matremfamifias facere; nuptiis jungi; inire societatem vite secus, quam matronatum sanAitas postulat, perpetuam, nec nisi morte dirimendam, disnoininamus. soivendam; ad rem uxoriam animum adjunMATERXA, ae, e t Materies, Bf, f. f i gere; tori consortein accipere ; uxorein ducedonf u t chnse ~ .w cnr&$osc; sujet. SYN. re; in sanAum connubii fadus, et indissolubiRes, ex qua fit aliquid ;apparatus, arguinenlem vitz tori ue societatem convenire; in tum. PHKAS.1. Materia 3 ~ ~ i b e n d non l matrimonium lucere ; matrimonio, conjugio deest, nc rr~unqutp,rs RT' sujets de vuxs se alicui devincire ; matrimonio aliquam sibi Ccrirc. iemper est aliqtiod epistolz argumenconiungere; matriinonii fcedere, vinculis contum; copia rerum, quas scribam, se magna jungi. 2, I n matrimonio habereconjugem, mihi offert. Voluntas deesse, non res, ad scriavuirpourf*rtri,rr. H a b e i conjugem, niatribendum potest ; silva se mihi reruin ad scninonii fcedere junaain ;vinculis socialibus sibi bendum objicit ; materiein scribendi amplam junltam; vivere culn aliqua in matrimonio, dat, prabet dies qunfibet. Usus : I. Plato ex conjugio; nuptiis jun&m, c o n j u n b m habere materia in se omnia recipiente esse mundum tori sociam et consortem. f . Ad iMcundum faflum censet. 2. Ltgnorum, lapldum, eto. inatrimonlum translre, convoler d de seapparatus, tnrrlraux. Matenam comportacnn&s m s L . r , Ad alteras nuptias proceden ; re milites jubet. Ex insula materiam, calcem ad secundos thalamos procedere. Conjugio advexere. 3. Id. d e q u o a g u n t artes, leges. secundo se devincire. 4. Copulars rnatrfetc., mat12re flun iart, ~ u j r t ,thh?~~.. Materia monlum, fitire, bdnir un munugc Nuptias artis est, in qua ars versatur. Quid illum odissolemni precatione conjungere; matrimonio set, segetem et materiem gloria sua??Scrisponsos cnnjungere, copulare; indissolubili bendi materies. Deformitas corporum apta ad fordere sponsos copulare ; nuptiarum pompam jocandum materies. 4 Facultas, rc.f.vourrrs. sacris cerimoniis augustiorem mddere. USUS: Opes lihidini materiem dant riebent. ModeCollocare aliquam in matrimonium. Aliquain ratio subtrahit, adiniit ltiate%m furor. Cf. in matritnonio habere. Cf. Loco, Nubo. Oecnciio. M A T R ~ M U S , a , u m , Qui rr ewore s a MATRRXARIUS, a , u m , C~/uiquitru?rt>re. USUS : Puer inatrimus. vuie e bois, cktrqk~~ticr. SYN. Faber. MATRONA, ar. t F e m w ilrm'ce, femme MATERIATUS, a, um. q u i u ulia hohonorab&. SYN. Materfamilias, mulier, uxor. chryknte. SYN. uod ex niateria constat. E~rrn. Opiilentie, optimates. Usus : MatroUss: Domus m a 8 materiata,ntfN.on quip2rkc par u churpen&. narum dignitas et santtitas. MKTERIOR. arfs, a t u s sum, ari, d. MATR~NLIS, e, gen. com. Qui corrAkr cougkr des dois. SYN.Lignor. Usus : vitnt d une fcmmt manYe, d une mar8 de Eodem tempore et materiari et fruinentari fairti&. Usvs: Matronalis gravitas, pudor, necesse erat. ~ P C I I. S ---. M TERNUS, a, um. lk r,rcrr, t ~ ~ c l f c ~ f . MATURATIO, onla, f. CCIrit,~c~~iUss: Nomen maternum ainantius et indultdljon. s y N . restinatio, properatio. -.....:..* sDWLZU3. MATRt* De bonnr la M ATERTER A, s. f. .Sltur ric h r~>tv, SYN. Cito, ceieriter, tempori, sine mora, tan12 ~nat~.r~irlc. SYN. hfatris soror. teiiipestive. Uhus : E, quo intendit, mature MATHEMATICUS. a, um, /2<~/rrtifirrrx Pe'venict' *tn(h~8afipses, tnt8th21111rlrpuc. E Y rn. ~ &laMIP.T-SCO. 1% eres n- f i ~ c ~ i r ~ ~ d r , gnus, sapiens, seinpiternus. Usvs: M;tthematicse artes. scientix. Pulvi9 Matheinritir<%n~m ?dnr.SYN. Perficior, absolvur. PHm*S. Frueruditus. bousdrs sa7jrrnfd. subicsur lroue 1 '.atur#Nunt* les i7t0iss? tcs mafk;ieaticiens fr~r-ejtt ,t&~r~ d /fd ~ , - ~ ~Maturitatem assequuntur ; arborum fruttus #une burnr/tt n o t ~ r ~ ~ za d $-. u sMath~instiri . - -. . . -. . . --.-. jam mitescunti maturitatemsuam propediem mama yn obscuritate rerum. et recondita in 1 habebunt ; prope maturitatem sunt ; ad maturitatem pe~eniunt. art&, in arte multiplici sul#iiique venaitur. MATURXTAS, &tia, f. Mu&rit. SYN. M T R ~ C ~ D Are, , gen. com. Meftrtricr Tempestivitas, tempus maturum. EPITH. Pri<Irsu m2rr. SYN.Qui matrem occidit, parricima dicendi, tanta. Uss : Hiec studia in da. EPITH. Certissimus,crudelissimus,impius. adofescentia tanquam in herba significant, MKTRXCIDJUM, fi. n. Meurfrc U"PW virtutis maturitas,et quantie f ~ g c s inmlrrt. Usus : Matricidii accusatur Orestes. ustriz sint futurz. Canescit jam tuaeloquenMATRIMONIUM, ii, n. ~I.Iuriagc. SYN. tia, et quarnddm maturitatem est assecuta.
~ ~
mdns~enf.
lue
Ejus rei maturitas nondutn venit. Videturid jam perfeAum, et maturitatem habere suaiii. Usus maturitatem dat, affert. MATRo, as, avi, a t u m , are, a. et n. 3fdtir; occC/r~r, Mfw. SYN.Maturitatein affero; accelero, propero. Usus: Maturare mortem alicui. Quzeo, niatures venire. MATRUS, a, um, bftlr. SYN. CoiRus, tempestivus, mitis. ): Przcox, immaturus. Uss : Poiiia inaturaet coca decidunt. X t a s matura Maturus orator. Vittt: satietas niatu,rum affert mortis teiupiis. MATTINUS, a, um. /)u tmzfirc,pui a j lin, /C t ~ t ~ h)( n. Veapertinus. U S U S : htatu- 1 tina tenipra IeAione consumo. hlala. MAXILLA, as, f. 12fBcAoire. SUN. M AXI M , Au plus &@u d ~ ~ vle -4 plus fissi6/t. SYN. Summe, potissimum, magnoperr. Uss : i . Ut uisque inaxime indigus, ita ope dignissimus.%ram sutil amicus retpub l i c ~ quam , qui niaxiine. Uomus celebratur, 'ut cum maxime. 2. Prmsertim, cumprimls. s161fout,bcuucoufi. Eos aino maxime, qui, etc. Eo maxiine te aino, quod, etc. MAXXMOPBRE, superl. a magnopsre. SYN. Summopere,niaxiine, p<itissiniuin. U sus: A tc moximopcre peto, je ?tuns tlc,rtt.r~</e ave;t t s plus vi'~f~*s insfuuces. MAXIMUS, a , u m , supzrl. a Magnus, 7 ' r s y u d . SYN.Ain$liss,i~mus, suininus, singulans, ingenq incre tbilrf, dtvinus, iinmorta1is. PHRAS.M a x l m u m habet luxum. JOB Iuxt t ~ txfroonlinriirr. t Luxus in eo est .tantus, ut nihil supra possitesse; nihil ut addi ad tantas opuin effusiones p s s e videatur ; u; eum ne tota quidein patrimonia capere, sustinere, aut explere possint. MEATOS, SS, m. I'rrssuge, tt~:ttzhe, cours. Uss :Solis c u r ~ u et s iiieatus. MECUM , Avccttioi. UsuS : Mecuinsuiii; mecum VIVO. M E D E O R , eris, eri, d. n. Gndrir, ti#rftrdn rrtttr'dd. SSYN. Sano, curationein adibeo, medicinain affero, facio, adhibeo ; remediuin affero, a d h i b e 0 . A ~ ~ Facile. . I'HKAS. 1. Tsxnp?rls iongitudo m a l t s medelur, It tettifis furir lous /es > I I . I ~ Quiri X . nobis a fortuna infliguntur vulnera, levantur, sanan.tur vetustate ; vis dolotis teiiiporis iiior;i languescit; detrahit de dolore dies, aut eti;im .q-nitus tollit et exstinguit. Quovis iiialoaffec.ti% laboraiitibus medicina111dies affert. Habet hoc tempus, ut dolorein queinvis, tametsi atte in animo insituin evellat. Est hoc tempuris, :ut omnem inaloruin sensuiii ac niriiioriaiii, oinnern adversa fortunie recordationem ex m i m o deleat, auferat, eripiat, expellat, aiiio:veal, proscribat. 2. Medendum est Iiuic .malo, !l/uuf relnt'didr d cr ~ttdl. O~curendum est huic malo; reindiuiii dandriin esr huic
f?
malo; przsidia coinparanda sunt ad istos casus ;coinparanda, quzrenda sunt remedia huic mstlo ;faciendo medicina malo est ; curatio diligens adhihenda. Uss: AiiAareipubIicre, capiti, oculis mederi ;iiiederi segris. MEDIAST~N US, 1, 1 1 1 . Escfuttr rfu#es bar kfuge. SYN.Maiicipiuiii vilissiiiium. MBDICAMEN, Inis, 11, Afddicrittt~sf, ?,rtdccinc. SYN.Medicamenmin, EPITH. Violentulii. MEDICAMENTUM. 1, n. b f ~ f i c u t ~ u n / , rtrrrhft. SYN.Medicaineii. medicina. reinedium. EPIYH. Multa,salutari5violent~.USUS: hledicamentis delibutiis. Medicamentis niaIinn abigere. Fucata candoris inedicamenta hledicatnentum dare ad aquain intercutem. Cf. Remedlum. MEDICXN A, m, f. ~W'lccin:~, vdtn>&. SYN. Medicaineiitum, remedium, ars inedendi. EPITH.Consularis, animi grata et multis y b a t a ? pluribus suspe&ta et invisa, imbecilior, major, perpetua ; tarda sed niagila, tempestiva.P~~~~(Mediclnaoperatur,~U14i.), Lt re#~t'& #rcKieif son c cf Medicina vens c4sncipiti1r;in venas di&& se medicamentuin, sic, ut sensim toto coryore ejus salubritas percipiatur. Usus : i. Facere, aerrc iiicdirinain alicui. Accijare, sumere ni-dicinain. Niilla tot incoiiiniodis niedicina reperietur. z. Ars medendi, orf d c gut'nr. Medicinam ekercere, facere. Cf. Remedtum. MEDICOR, nrfs, a t u s s u m , ari, d. Ikizifer, pdrit: SYN.Medeor. MEDICUS, i, m. Mi<&ci~r. SSN.hledicinte peritus, medicine cugnition? clarus ; medicinam professus. EYITH. Callidus, jam iiicoynitus et s i e p viflor, diligens, ignobilis,indcx, nobilisiinus, optinius, studiosior, suavis, suintiius. Usus: Aci niorbt)s difficilliinosnobilissimiis iiiedicus quzritur. Medicuiii adbibcre ; niedico uti. Medico honos hehndus. Medico non soluni morbus, sed crmsuctudo valentis et n;itura c o v r i s citgnoscenda. Mcdici ex quibusdain oiigiiis et adveiiientes, et cresceiites iiiorbos intelligunt. MEDKPTAS, atis, f, 15 ttfitiuti.SwN. Media pnrs, mediuin. Usus: Hina media,vixeniin rudeo dicere medietates. M BDIMN M , I. n. AfAiizttttc, ~rtt*surc .qrc~yrr: pui crr~ttcri iif 6 tnttdii row~ni.Uss : Quud juqera suiit sata, totidein niediinna deciiiiia debcntur. MEDIbCRIS,e, cn. cunL ilfA(i~rrddS YN. Nonnutlus, niodicus. SUS : ingenio, pmdentia est mcdiocri. Mediocris est in dicendo. M & P ~ ~ C R X T A SILtlq , f. jrrsfe ttjilicu, ferttte t~toycn, ~ttti.lr~iltiori. SYN. Modus, iiec parum nec nimium. EPITH. Inhabilis. USUS: \'irtutea oinnes mediocritate qiiadainesseiiioderatas constat. hlediocritas dicetidi. Certus
est villarum modus, et ad mediocritatem reMEDXUSFIDI US, (pro m e d i u i Fidius, subauditur juvet .J u r a n d t formula vocandus. MEDIOCRXTER, JfLriiocrr~~~rft/. SYN. a p u d rateros, Ccrtrs )ni. i m. pur le Ilisu Finits m 6 soit cn ainf). Modice. USUS: Injurias meditxriterferre. Possuni mediocriter lacessitus leviter repungere. MEDULLA, a, f. il.l~d(r. SVN.TRANSL. Mediocriter a natura instructus, angustius lntimus animus. Usus : Veiiis et inedullis inetiain a labore et disciplina. sidet maluiii. In iiiedullis inilii et visceribus b~ret. MEDITERRANEUS, a , urn, Qai AnMEL, meflls, n. hfief. HA. a b * ~ Vilbitp j>infLti:~ut. das I~WC~S, LIoipnC dr ira rwr. laabundat iafle, caseo, nielle. Sermo meite Usris : htediterraiiei tnare esse non credunt, dulcior. Enna niediterranea est maxiine. MELANCH 3L111, a, f. ~tfC/urtcofir, AuMEDITATE, De $rojos dPfibCrL.USUS : nirttr noirr. SVN. Atra bilis. Usus : Quein nos 'Hem pequani ineditate tenes, vorrs connaisfurorem, Grzci melanclioliam vocant, quasi sea la do.^ r f trrrrvrillc. MEDXTATIO,bniq f. AcLion de r/tdi- atra soluin bile mens moveatur. MELANCHOLICUS, a, um. JfCfr~ncottr, e r#ckirl pru >f. SYN.Commentatio, ti u?. S ~ ~ . N a t u tnsti r a et recondite; ingenna exercitatio. EPITH. dulta, stulta, quotidiana, alettus tristitia ; indole. i n e e n i ~ subtristi. pia. Usus : Multi naturs vitiuin meditatione Usus : Aristoteles ait, omnes ingeniosos meatque exercitatione sustulerunt. lancbolicos esse, ut ego me tardiorem esse, MEDITOR,aris, a t u s sum, ari, d. A{moleste non ferani,Anita/r dit que la r8iLlandi- r@ckir,cx<ufU4cr. SYN. Attente cogito, coiir c.rf k parfuyr dcs grbnn.i g8nics; c'cst cz cctmmentor, contemplar. ADV. Maxiine, multo pui rrtc consote 1 1 %ttrn lrntrur. ante. PHKAS. Semper coetestla meditatur, MELIOR, us, gen. coin. compar. adj. i / mtfifesiltts czsse lrs chosts cLfrsfrs.111per. Bonus, hfdillrur. SYN. Potior, comiiiodior, petua reruin cizlestiuin meditatione versatur ; prestabilior. )( Daterlor, PHRAS.Nemo aniniuin in reruin nrlestium conteinplatiuiie doikuv q u e m q u a m se mellorsm brbftradefixum hahet ;scniper aliquid de rebus cmtu?, f<tr,tsmwnf p.>rrw qv'ii t r ' u p 5 f d :u#lestibus cogitat, secusn volvit ;in res celestes ritsur. Il'emiiiein se potiorein ucit ; aliis se fcre seinper animuin intendit; teinpus omne prwfert oninibus; superiorein se czteris, nein acerrima atque attentissiina reriiin cales. niini inferioreiii se existimat doRiis. L)otus tiuin meditatione ponit ;ccelestiuiiireruin spe. pratcipuam putat siiam esse di~trinam,nec ctator et conteciiplatorest assiduus ;considecoinmunein ulli; dnArina se oinnibus pratcelratione ac contem latione rcrum celc.stium len,prrt.stare, antecellere, certissintum habet; aaimum pascit, o b y e ~ a; t mcnteni cogitatiodtrttrinim suani Ionge antegtonit cxterontm nemque per omnes ccclestiuin rerum species scientiis. Cf. Potior. VSUS: Iles meliori in circuinducit. Cf. Coglto. Usus : Accusalioloco est. 1ncipit res nielius re, quani putaram. iiein meditatur. Qu;e in foro agenda sunt, exercitaiione quasi ludicra perdisco et mediMELIUS, dlfi:.u.r.SYN. Ci>iiimodius,sato~. Niliil fecit non diu ante iiieditatum. Metius, potius, przstabilius. ~'HuAs. Melius ditatus zid dicendum acccsseram. Accurata et habet clvitasejus oyera, la i*iiks'rsf t i f a ineditata coii~riieiitatio. Weditatum scelus, tirpws.~ssoit~s. Species est adeo reviviscentis Cf. Cogito, CogIt*tto. reipublicz; surrexit ejus opera ex intnlerabili siatu respublica; fieri quzdam ad lneliorem MEDIUS,a, u m , Q t ~estau i ?rti/iru,inspeiii inclinatio vidctur; ad sanitatein revertifrr~ttCdi~zirg. SYN.Iiiterjectus inter duou, ditur civitas; aufloritate ejus et opera e m e ~ i t inidiatus,interinedius. IJHKAS.Mediamvtarn tandem civitas et in tolcrabili statu cnnsistzt ; ample5ti i n re quapiam, m InuIrs d o re civitatis rebus; s ? ~sstri~rr6 , foujours une ~ w i e infrrt~fCdiwi-t', lux quedam a k u ~ ~ evidetut inelitis jan\ .res cicitatis irz incipir ; cornxit r:-&.-d., rt;rCfrr j*r~tiru'suux exIrPttttrs. Meurbeni ejus industria, et aTetis partibus mediam coiiscqui consilii viain ; media via condicinaiii atiulit ; renipublicani velut in sedes siliuin capcre ; niediis ci>nsiliisstare ; consilio ac statuni suum revocavit ; iii antiquuin staneutri part acerbo reiii expedire. Usus: Oratuiii rcaiituit ;urbein consilio recrertvif, perditio ve1 uriens, ve1 iiicdia, ve1 cactens. In iiiadio tamyue ac affliA;irn erexit; nprrta dcmutii jure civili vcrsari. yui se ntcdiuiii esse vult, ejus opera est medicina tnt incoiniiiodis civiin patria ni:cnet,,qui proficiscitur, aliquid de alierutra parte viiitlicat ct8/idi qui~rrutttttneu- tatis; rein prolapam superiorum temporum rdr nrutrd, rte. In riiedjnni iurbam se injecit. negligentia restituir, inque veterem dignitatein reinpublicam vindicavit ejus industria; Interjetlus inier duas ztates iiiediusque. Inconvalescere ac sanari, rcviviscere ac recreatcr belluin et paceni niliil est mediunl. In iiieri posttiminio civitas ejus o ra videtur. diam diiiiicatronein iie offerre. Ltc medio tolI:re, reinovere, recedere. Res est in medio Cf. Emendo. Corrlgo. UsvC: fjhifosophiaet posita. Res de medio suinptic, r.At~s<*s i o ~ ~ t l t ~ t ad - melius vivenduin, et ad coinmodius disse?l!J,Z J I ~ ( ~ < I I Y . ~ ' . rcnduiii \ iiii habet maximain.
MEM
443
MEN
Mendaci homini ne venim quidem dicenti creprsape animurn ~ t a t i s prima memoria in dere solenius. jocum et wtuiantiam effuse, 7 Memoria e s bona, votcs rzves urw bonm f~t~~toirc. Fideli es MENDICITAS, Btis, t &femticif, &umemoria, praesenti, non vulgar, singulari, inVY#I. SYN.Paupertas, inopia. EPI.I.K. Avidicredibili, tenacissinia; memoria mitum quantati con'uncta, summa. Usus : Ad mendicitatum vales ; memoria prmtas, ercellis; eximia tem redg. In suniina mendicitate esse, vivein te est vis memoris ; memoria tenes, u*re. Mendlcitatern perpeti. Einendicitatecmercumque l q i s ve1aitdis;nihil e memoria e&tiit. p . C. h u p e r t a s , Inopia. 8. Memorla est imbectlk, ir'm #aetnJfnnire as, atum, arq a, ~R~YII~ Fallit I. hominem slepe memoria; me<lier. swN. vita! &lirncnta ustialim qu;ero; moria vaciliat; ntemoria iili liaud satis constat; stipeln peto, colligo; precariov~~umconquiro, memoria hornini segnis adniudum est et lenta; corrogo, memoria offendit sapius; tluxa homini memoMENDcOLUS. 1, ni. itfdltfilritl. Usus : ria est et int;da; memoria interdum; Exercitus e rnendiculiu rusticis coiieitus. facilee memoria, quae dixerit vel audierit, hoM E N D ~ C U S i, , 111.Meridianf. SYN. 12aiimini excidunt, eHuunt, elabuntur. Cf. Obiiper, ut pdeiix in su0 poiiere non poicst. Cui viosus. Usus:iielianostraet patruin tnetiioria msa! manticarn redric, qui nlanuin ad stipersi gesta. Memorie studee, crr(livrr, lrercrr /rr porrigit ;qui in Yumtiia niendicitate est, vikit. mCmoire.Memoriani reinittere, itC li'rrlr. orliCp1.1.~. Ueatus, dives, siipiens. UsUs : r. Si t i w l a m&~oirc. Memoria &liqui$comprehenpaupertas rnaiurn eYt, neii%o mendicus beatus. dere, et coinple&i. In memoria habere aiiquid. 2. Adjeotiva. @i&vrr, tror(rdi~. f . 3 genus ~ In tnetnoria res est, hieret, itisidet. Metnori;t furensaexiguuinest,et mehdicuin.CCPaupar. aiiquid repetere, In memoriam rei redire. Memoriam beneicii obscurare, abstergere, deleM E N D ~ S & , f2~'unc rrtum'irc ri{#ct~ctlsr, re. Metnoria aliquid deponem In memoriani i n n > ~ t a Usus . : Libri niendose et vitiose redire, revocare alteri. Fortium virorum mescriptt. nioriaiii honore prosequi, iunplissimis monuNIENDOSUS, a. um, p ~ ~de j , ,rlth, ~ mentir consecrare. *~t~recI. SYN. Vitiocus. Usus : k t o r i a mendosa, in qua pars aliqua deest. MEMORITER, Re ~JIJM~YL, fitr CQUY. SYK.R metilotia, sinescripto. PHKAS. I . MeMENDUM. 1, n. ~ + t r t , firtttc. SSN.Vimoriter didioit, i l n ~tpprisflurc@"T.Memotiuni, erraturn libri, etc. EPITH. Magnum. rile mandavit ; edidicit ; memoria coinpiexus USUS:Meriduiiilituracorrigere. hlendatollere. est; memoria coinprehendit ;iiictnoriter c m M ~ N S elitis, , f, ~ ~ p , . i t ,-'tistlrr, , i,I,eifiplexus est. 2. Memoriter dicere, rkritcr (fe' $.nL'r. syN, gltlu, I>rinCepS anjnii inreitp~.Jt~l&-<. Ex memoria recitare, proferre, exl>oligentia. 1 ; i.,r. ~ ~~ ~ ~lliiuil~s, ~ ctrnscele. i ~ ~ , nere, reddere, pronuntiare. Usus : Mel~ioriter rata, cunstalls, riisil,:,, dIjlilestica, ~ ilis, , &refrt?pronuntiavit. nxie, pratceyts, fixiiia, fons sensiiutn, hutnan;t, iriil)ia, inibecilla, incredibilis, infiiiita, integra, MEMORO, as, avi, a t u m , are, a. h'czpintenta, liberalis, ; t , sagax, praestans, jbbfer ggcose rt g n ; rwofttcr. SVN, Comineeinens,itnprcwida, nefaria, tnnquiila,vcgei+ 9<1' *" inoro, narro, r e g i a ADV. Niinis obuure. singulds, sanea, tarda. PHHAS r. Mente Usus : Claroruin virorum laudes memorare. motus, priv ,fe r<aisdra, ~ ~ I s L ' R shlentis ~~. erCt. Loquor, Mentio, Narro. rore affeAus est; a niente discessit ; mente MENDACIUM, ii, n, IMctrso,v8,fi,Lt jofi. captus est ;etiiota mente est ;de inente deFalsitas, orationis vanitas. EPI.I.H.Magnuin jeclus; de stata ,nentis deturl>atlts;a mente atque impudens, modesturii et non iiifacetum, desertus est ; mentis inoys rst ; anente non j~onestumacrniser~c,,rJ,Crassuin, pern~ciosunl, consistit. Cf. Insanla. 2. D E U S tibi h a n c officiosutn, joccisum, turyissiliiuln, infestum, indIdit,;rtsf~~II~(iytri~t~,86s,B,{~ splenditlitm, triurnplrale. Usus : ltnprttbi hoi , . t , , . pittukt. u E ~tibi s hanc inetitern dedit, minis est rneridacio fallere,niendaciutn dicere. injecit,.indidit; in earil te inipulit; Sermonern mendnciis aspergere. Cf. Mentior. L)EO fat est, ealn ut inentellt susciperes; eo u1 nientc~n aplwllcrrs; crtnailii hujus dux MENDAX. acfs, omn. gen. i$fintlur; autttwtlue U E U S Cuit. 3. A l hoc consilfo ~i~r.~zsott'c)t.r, Sus.Vnus, fraudulentus. )( v e tu pnfcrr<& rax. PHWAR Hoino mendax es&,cJr'st u81 1 m e n t e m nema avertet,&x~.~~>i$z mptriru>: Ex fraude et inendacio constarc ' trit tlf<rtut.tzer iic* ce j4~1jr.t.'rielno riie ab hac totus videtur ; ex fraude et 11icnd:icio compoiiiente deducet,;ivocabit;nemo mentetn ineam situs, qui ointii;i meticiaciuitculis nspcrgit ;qui fle$tet, inutabit; :ih 1i:tc mente niillius suityu veritatem ilieiidaciis coittaiiiin:ire nihil verc;iui cotlsilio deflrtt:tiri, deststenr. <f. Consi: tur; qui insigtieii~ orationis vanit:itein adhibet; , lium. Usus : 1. Siente tt~t;i,otittrtque aniiiii qui conipostis ad friiuctern nieiidaciis sempcr j iitil>ctuin rein iniutnbere. -.Consilium, sencst instmfius; qui mend;tcia strttit niiit es t m t i a , proprtsitum, iirfetr/i,~a,,&rnj,*f,r b r .r:i~. ltii tibi iIl:itn ni tiitem injecere. Ab h:tc aliis ; qtii ilicta fundit tnendacia. USUS :
'
'
mente nihil me deducet. 3, Msmoria, sot#~*e-1 des *t~*r~$dnpts. Ouidquid loqueris, a vero abcst j lottgissinie; ali&uin a veritate est; abhorret nir. Venit nithi in mentem illius temporis. a reritate. v i d q u i d loqueris, niendaciis asMENSA, is, f. TWe. EFITH.~ r ~ e t i t e a , pergis. Mera undis mendacia; falsa est uinnis exstrutg hospitaliq maxima, pubfica, sanaa, oratio tua. jtuidquid loqueris, falso lnqueris. sana, secunda, extreina,. $olemnis. USs : Ne speciem quidein veritatis habent, q u tu ~ Mensam exquisitissiinis epulis exstmere, ordeblateras. Nultutn non modo verum sed ne nan, construere, couvrir, ckurpr une tr161c verisitnile quidem dictuin ervtat in lo&issima des w t s les #IUI s~ccxtrnfs. Mensit: accumoratione tua ; oinnia veritati adversantur. bere, anubare, ltu couckld fdhtc. Mensain <$ Mendax. Usvs: Mentiri in aliqur re, de tollere. removen. Secundarn inensani avnoaiiqua. nere. $bos mensa inferre. Manuin in &nM E N T U M ,l .11. Menton. P a r e s u b j e a a sam porrigere. De mensa aliquid alteti iiiitori. EYITH. Paulo attritius. USUS : Mentum tere. Mensarum assecla, parusite. Quil: ad in dicendo intorquere. Sinistra mentum sub. lnensam q~iotidianam atque epulationeni perlevare. tinent. C.. Convivlum. MERACUS, a, u n, f'ur, smts m l l r ~ q ~ . MENSRIUS, 11, n. Bunprrier, cltrrngmr. SYN.Merus. USUS:Vinurn meracius sumtre. SYN.Argentarius, trapezita, qui argentariani MERCATOR, aris, m. M ~ ~ t r k u d CM ,facit. Usus : Mensarii adispensatione pecu~~trrpznt. SYN. Negrttiator, qui mercaturain nianppellantur, q. Re1 nummarta, publlfacit. EPI'I-H. Callidus, peritus. UsUs :Sordi. oa curatorw. di putandi sunt, qui inercantur a mercatoriMENSXO, enis, f. Acfion dr rrtcsu~zr, rarbus, ut statim vendant. s~rtzgc. SYN.Dimensio. M ERC AT R A, m, f. COIIII~~.YCL>& morMENSIS, Is, m. Mois. USUS: Mensis, clt,r~tdtsrr, n l ~ t ~SVN. c . Negotiatio, nundinaquando luna solem lustrato suo cursu consetio. EPITH. kqud, certa, iniqua, magna, parcuta est. Luna cursus quia niensa spatia conva, p a c a , publica, fucosa, fallar. PHRAS. ficiunt, menses noiiinantur. Mercaturam axercei il fuil Ic nlgr~ce,le MENSTRUS, a, um, Mr~rsucl, pui recttr#zrrr:rc~'. Merciituram facit ; menaturis favirnt to# k s m i s , orr ui riure un 118uis. SY N. ciendis rem q n ~ r i t ; mercature operavl dat. Quod menscm unum J r a t , et sin ulis mensiL1rus: Ad gymnasium tanquam ad mercabus fit. Usos : Menstrua cibaria. benstruuin turain bonarum artium profeEtus. spatium, Solis lustrationern luna menstruo MERCATOS, as, m. L-OIUIII~~YI, ~nurckd. spatio complet, Nundinie, emptorium. E~rr'rr.1)omesMENSBRA,m, f. " i f ~ s ~srut s. . Modus. Sr#. tirus, tantus, turpissimus. Usrts : Domi su& EP~TH. Cumuhtior, evidens, major. Uss : turpissiino mercatu omnia habet venalia. MerQuaacceperis utenda, majore, si possis, tnencatuin instituere, edicere. suia reddito. Cumulatiore inensura uti. MERCENARXUS, a. u m , Qui f&tpp. MSNTWA, as, f. Mmtke. Herba. iAc &ur xitt dniinmnbrrnfc rru dnrrr un s u u i ~ ~ . MENTXO, bnls, f. Mrnlion, aciinn rt'r SU bst.journrtirr,*r w c r c e ~ ~ SYN. ~ f r . Conduc. tus cuin rnercede, operarius, qui'manuum m?&onnfr? d e fa$ clcr.SYff. Sermo, commemoratio. EPITX. &tua, bonorifica, indigna. inercee inopiam tnlerat #Gratul t u a UJUS: PKRAS. Mentio d e i l l a re nulla lult, r>nfl;. 1.iber.dtt;ts tnercenaria non est. llliberales et @ ~nc#nr m n t h de c.e/u. lntermis~a rei sordidi qua?stus inrrcenarioruin, quorum opementio; mentio ejus rei in perpetuum finita ra, non artes ststinttir. Cf. Merces. videbatur; netiio nientionein ea de re fecit; MERCES, adls, t Sn(uii.e, rcotufimd, altum i ~ omnibus b ea de re sifentium h i t ; nepri~t.ll~D ri .Mereo. SYN. Ymsio, priemium, mo verbum injecit e a ~ d e re; mentionem ejus pretiuni, fruttus. EYITH. S q u a , iniqua, tnarei neinuintuIit;nccmemorra ejus n i cuiquam giiu, parva, pauca, publica. PHKAS.1. Nlhll prae~entium h i t ; in oblivione jacuit .ea res; agit sine mercede, il pd .fi~it riCn S ~ U ur. nec quisquam ea de re meminit; nulla de re gc14f.Noniiisi tnerceduia ;tddu&us, evocatus, fenbatur mentio; nulla tum agitata e3t ejus quidquain officii prertat; venalis illius opera mi mentio. UsUs : Mentionein facere CZM. est, non liberalis; niexcede agit, quidquidagie ris, de Cm=. Mentio iIIata est ;intermissa cessat opera ejus sine inanupi.etiu. a. H a sst. Casu incidi in eam mentionem. g n a m merosdem petit, il rbn8untte un6 MENTIOR, iris. Stus sum, ir, d. ~%f~n. ~ m n d rlconrgrnsr. e Magnuin suir! arti pretiuin *.SYN. Ementior, mendacium dico, orationis statuit; magnuin opere s u r pretium petit, vanitatem adhibeo,temporis causa fingo,vera exigit; faboris pminium non exiguum petit. falsis involvo, rumoribus afingo, mendacia 3. Mercedem t u a m acclples, vons recmmr stnio,mendacii religione rneobstringo, PHRAS. vflttc rr'conc~~u'c, hLabo pmmio feres, caMsntlris quldpuld loqueris, tnul c pur pies large, cutnulateque; exstabit operae t p a v w &es csffarfr, fou/cs vos ~zsscr/io~ts sonl inerccr sane ciiii~ulata; dabitur iiierces opera,
MER
445
MES
, ima delatus est; in aquain tur, ima ~ t i i t ad persolvetur; pretiuni feres opera? tu- operae pretium liabebis ; mercede donaberis promersum, in marc excussum, pr~cipiteiii gurmiss% Usvs: Mercedetn laboruin constituere, gites hausemnt ;iiifcsto gurgite prrtcclla cirprotnittere, proponere. Mercedem exigere, cumegit, atque hausit. Usus : (&o sc in ~iiari mergunt et emequnt. Mergcnt in aquain. mercedein dare, tribuere, solvere, persnlvere. Mercedem accipere, reci ere. I i i loco iiicrceMersa navis, et depressa omnes dcstituit. dis numerare. Mercede Jocere. MERPDIANUS, a, um, De ~ttidi.SYN. MERCIM6NXUM. 11, n. Alrrrchrr~~disr>. Tempus meridianum. SYN.Merx. MER~D'I&T~o, (tnls, f. 1 2 rc#@sde mi& , fasicsfc. SYN.Somnus meridianus. Usirs : MERCOR. arls, a t u s sum,arl. d. Fnit* fc co~~trnrrrc, tr,zfiquzr, rICArtcr. SYN.NundiNunc,valetudinis causa, quod non sotebam,et nor, . cmo. Usus: i'retio aliquid mercari de lucubrationes detraxi,et meridiationes addidi. aliquo. Cf. Emo. M E R i D I E S , d i , f. Midi, fe milirudu jour. MEREO, es, 01, Itum, era, a . et MESYN.Tempus meridianum, diei tempus fewiREOR, eris,Xtussum, erl, d. AfIn'fer.SYN. dissimum. PaRas. Meridies erat, il lfail Coriimereo, promereor. ADV. Mate, ineiius. mini, Medium fere diei erat; ptius sol meridie PHRAS. t. Non mereor tantum, j r ?<r mseinc1inaverat;ap~tente jam meridie; prono, ritc pus autant. Non id est merituin ineum, devexn jam in mendiem sole. Uies jam ad umiit, etc. Nulium exstat in te officii tanti ineribilicum erat. USUS: 1. Ante meridiem, .post tum,ut,etc.Quiinereritantumdetepotui?Mameridiem. Ambulatio antemeridiana, sessio jus id est meritis in te meis. 2. Q u i d m a l e pomeridiana. 2. Austray) m u n d i reglo, le d e t e merui?l>e gtrcffc /@#te rrrc suisjic rcntiu tnidi, te st~ii. Sol ad meridietn devexus. c o ~ p d f4 c vofrc 6@d? Quid feci, quid comMERITO, A bon rfroif.SYN, Jure, optimo merui, quid peccavi ? Quam in te culpam coinjure, non injuria, perinde ac debuit; haud semeriii? Quod crimen in te meuin est?Cf. De,,S, U , pa, erat ; haUd injuria ; pro eo ac Ilnquo, Peaco. UsUS : i. ])urna opera de)( Immerito. Jure, cem nummos ineretur. Rene de aliquo, male, MER'IT6RxUS* a*um*Q7" fiyduif 'la perniciose merere. ~ r eo, o ac quisquis mere*nlgui*; qfri $8 fom. Usus: Meritotur, gratiam refern. 2. Miflto, scrUi,. ,*k . snfnirr, ria tabernas gum; kdfef lcs gens j,,(//at. E uo, pedibus merere sentir ,n&, f u p . Meritoriuin vehiculum, voilurcdr loruge. cuvalerjc, nn,mc. Bina st[pendia MERXTUM, 1, n. MCrite, bbirnfuit. SYN. in hello memit, ilfit rrwtrrmpap.r. C t MePromeritum, beneficium. EPI'IN. Amplissirltum, Obligatus. mnm, divinum, egregiuin, immortale,innumeMER~~~PcI., a, um, Dt couyCisIrfU. rabite, magnum, perpetuum, przcipuum, sinUsvs : Meretr~cia vtta, quzstus, mores. clan?, summum, qraestantissimum. Usus : MER~TRIX iclr, , f. Cmrrlisanc. SYN. ullam tuonim meritorum partem non modo Scortum, lupa vulgato corpore, prostibuluin, referenda, sed no cogitanda quidem gratia qu% corpore quaestuin facit ; qua? pudicitiain consequi possuin.Tot tila exstant, constant in me merita. Id si feceris, omnia tua priora me~ h a k t cun1 in propatulo habet; q u venakm forma pudicitiam; qurr copiam sui enrporis farita ad nihilum venietit. Nultis suffragantibus cit omnibus; muiier prostituti pudoris; promeritis consulatum cst consecutun Hoc meo mortui pudoris; prostituti corporis. EPITH. mento peto. Ejus tnerito Pisonein amo. Publica. P~~~s.Meretrioerconvemaasunt, MERITUS, ~ ~ , . i tjjrrJft. (, SYN. ciscourfisanes srsonf con~~trties. A meretricio justus, debituJ. A,,,,. populariter, clurstu sunt abduetz; e c e n o libidinis exre&e. Usvs : Merita iracundia. tratke ;e c a n o turpitudinis emememnt :ad MEROLA, m, f. ~wertC,UsUS : Meruin rita? honestatem sunt t r a d u h ;ad amorern IUBLd. pudicitiz sunt revocatae ;a Aagitiosa consueMERUS, a, u m , Ptw, zitnplc. SvN.PUNS, tudine sunt a b s t r a h ; vitam turpem cum holiquidus. Usus : Mera monstra nuntiat. Menesta miitarunt. Multa?, q u e Corpus vuiyarant rum bellum 1 uitur, i l ne parlc que gucwc, antea, ad frugem redierunt;ad bonam mentein Merz nuga. 2erus veterator, p u ~ s sycosunt r e d u h ; e vago concubitu se ejecerunt ; phanta est. a turpi quzstu deserta nequitin ad bonam fmgein se receperunt. Cf. Converto. MIIRX, mercis, T. &arc&um'ise. SYN. Res venalis. USUS: In eavn insulam omnes MERGO, i 4 m e n l , memum, era, II. cum mercibus et oneribus commeant. Proba J'fr>nqcr duns i'ctztr, snb~nrrgcr. SYN. l)eineryo, merx facile emptorem reperit. sub&ergo; haurio. )( Emer@. PHNAS. MerMESSIS, i s , f. ,Moisstu. USUS : Messis eo s u s ast agua, il yuf engtouti rinns Pcatt. anno nutia hit. Mcssem facere, Voraginibus subrne~us periit ;in praeruptum MESSOR. Oris, m. ~lfoissonwt~r. Usus : gurgitem haustus est ;haustus est fluCtibus; Messores videris imitari. tn profluentem mersus statim ad ima fercba-
merelatur.
Iin I
,,
MES
446
MIL,
frangi, &bilitari,exaniinari me sentiebam; ceciderc aniiiiivultuipso timoremexconscientia facinoris significante. 3. Sermo t u u s m t h l m e t u m o m n e m sustulit, uflf#ardc~ot*crfic.tij"' Inrttrs ~riesJ~nytirrs. Metu me Levavit; mrtu aniinuin exoneravit ;inetuin dsmpsit; metu me solvit, liberavit; nietum inihi levavit, ademit, depulit, ahstersit ;ex metu me exemit ; nlet")n a'""vit. 4. Metu- omnem POSU'* .ir s e c~rsis p21fsdrr M. Metum omnem depo7ftdd, S U # . sui; formidinem posui ;metum abjeci ,a inetu M ~ T A T O R . bri% m. Celu 9iri nrrsure* respiravi. USUS: Metus est mal exs eetatio. p r i hace une enrcintc. USUS : Castiomm ante ~~t~~ hal>ere,cr&,/,-8,~prntr,,trdC~Crnin+LL nietator, nunc urbis, quain decempeda divisit. q q . en jlt,rfiircr. l*letu vacuuin esse, ttrr METBODUS, 1, f. hfPIAoci8. SYN. Via, exr~~tpftfe.crninfe. In inetu esse, Zfre c$?ap< an, ratio. Unurn iri iiietu est, jc ne cr<zm u'ririe cliost: In inetu aliqriid ponere, &rt fqclr- un METIOR, iris, mensus sum,'irl, d. M#o@d flroi. In m t u h a d o QuintiIem,p rer m r . SYN. Dimetior, permetior, definio. r mnis dejui/cf. Cf. Timeo, Terror. norma scruregula describo ; pondero. PHRAS. doule Z Metiebdtur homhnarn e x se, i 9newnrif MSUS, a, um, Motr, inicr:, Ic >nic#.Usvs: cet lrotnrt8e <t sa #@re tizIe, C. d. d,d'aprfl.t Nihil addo de m e a U-tni1~1'. Aniinutn homitiis ex suo spettabat; MICO, are, a se rnnuv* suo iiluni metiebatur ptde ; exquirebat holnidttIt,.,f, fre~bcr, dfi'er.SYN. Vibro. Usus : nis indolem non ad antiqultt probitatis ratiovena et arteti= micant, tps nem, sed ad mores suos ; e suis iiioribus, non ar#n.s nr cessfsf ,e baftrl. 2. Dlgltle jaEti~ eius vita hominein spektabat, riletiebiit!ir. ludo,jouer la ~ . o ~ ~mi g ~~ . est, u s quicum Usus : S,ua oninia voluptate inetiri. IJectini~ in tenebris mices. tuto possjs nderi, fruCtum utilitate metiri ; ilcm brevitate ot-atirton ~ , c t ~ , ~ ~ ~ c r d ~ ~ t e j o ~z If ZeO dI IaW C ~ M Y ~ , nis, sed rerum inagnitodine r~t*rr metiendus r n ~ 8 e , ~ , ftn r ni,r*; a ~ onpbiuc&n mpporterlt est. E SUR natura cieteros iiietiri. d . ( PROV.) METO,1%messal, meusum, ere, a. hfoi~r~f GR ATIo, onis, t Mt'qnrtion, p!rr.wzqt snnrur. SYN. I>emeto. frulnentuni succido, g , , /i,w (itlrcrrs 1tt6 ,~utrr. SYN. Lixi mutatio, deseco wgetem, messein facia Usun : Ut sediscessr,s. I.:pi.rH. ~ & , k ; in e a\ienum mium. mentem feceris, ita metes. Serito hencficiitm, usus : est quasi =igratio, ctbtninutatio. u ! meterc posss fru&iim. que vitz. METOR, arls, a t u s sum. ari, d. MestiMIGRO, as,avf, ntum. are, n. et a. Pwm, ZimIer, &it~iiIer.Usus : Castra metari, Slrn /NII tfnm alr~ye, S'#,, a/h.r. SYN, lra~cr !e ,ta~np, rive.~serfe cntrip, nrirt#8r. Uno ad habitandum eo, ,qolum muta, veflo. loco metari. )( Mantro. PHRA~;, Ex u r b e mlgrat, i p i f f e METO, 1s. i. ere, a. et n. Crnitd~e, mZ,l ~iiIIr. in alia loca demiprat ;urbe emtgrat ; dnufrr. SYN. Timeo, vereor, in metu sittn, mcaliud domicilium, alias sedes petit ;hujus civitum habeo. )( Spero. AIN. Diligentius. niati\tissoluiu inutatione vertit,do~miciiium,~olum mopere, plane, vaide. Usus : Non tam de 111titat; alias sedes querit ; alio se confert, Ata sua, quam republica metuit. Cf. Metus; recipit ; sedein omniui~irerum et fortunanim Tlmeo. suaruin alibi collocat. Usus : t. Migrare de vita. Iii cceluin inigrare. iiospitiuni alicui nMETOS, &s. m. C ~ ~ ~ i tfrnyrur. tfe, SYN. nuritiare, el aiiu migrhre. 2 . Negligo, tranc Titnor, fnrmido, svspicin, pat-nr. cxaniinatio. gmcllor, I ~ ~ n s ~ ~ r d611fyi11.im. sscr, Qu 'US conEPITH. Amplinr, cotnmonrs, consotaris, {iiurscrv;it,~ustus,~imigrat,in]ustusest.~~.Abeo, nus ac ndurnus, lsus ntqiie inanis, finiti~iscedo. mus, instir*lur furore, magiius, non medincri, MILES, Itis, A. So&Id. SSYN. Bellator. novus, parvus, permanens, yrzcipiius, pr;cEPIYH. Ignavus, ti~nidus,inexercitatus, prusens, quotidianus, reliqaus, suhseqiiens, stimdcns, veteranus, non legionarius, ne auxiiiasius mus, tantuqtemerarius, inrinis. FI~RAS. I. M a quidem, fortissimus, gloriosus, homdus, nocg n u m e a res mthi m e t u m lncussit, e,zfIt afmirr tn'n cmtJ ri* y ~ w I ' e craintes. s Metum turnus. Milites acres, b n i , crudelissimi, sancrissiini, firrni ad tiiendum aliquid, optimi, paattulit, obtulit, injecit, objecit, incussit ; inagnum me in metuin adduxit ; inetu mc affccit ratissiini, faine et egestate perditi, egentes, pcrniiilti, veteies. PHRAS.I. Mllltea conduingenti; non parvam formidinem iniecit; mctu cele, G.n*i5LrA s snldeis. &lilites scribere, me exanimavit ;percussit antmum graviter e;i faccre, conquirere, fegere; copias cogere; Ieres, et percu1it.Cf.Terreo. z. I n m e t u e r a n , ginnes scribcre, conscribere, conficere ;exerje crnipis,f'frzs /t)or,.rt~rtr/P: Ingcns me incitum scribere, conscribere, cogere, colligen, cesserat metus; metu suspensus erain ; metu MESSURIUS, a, u m , Be rttni.rson, [te rr~oissnttmi~r. Usus : Corbis, P ~ l x messotia. META, f. c $ fiyrrfrjtjrl,*; ~ ~ ~ &,,,,zirt; ,fi, ,,*fe. SYN. Conus, terminus. Usus ;,Uinbra terne, qUR est meta n&is. F~~~ e,us lum ad metas h&t. 1, n. ,MC(zl, Err.,.H. fcctum. : Metalll,m gi nitur, torretur, ulitur. fatum, infe&um, r d ( &,a-
=,
'
MIL
44 7
M IN
y a r e , comparare, conflare, facere, confirere MILLIIIM, 11, n.Afi//e r o r ~ ~ < z i t thlil.S~~. liare ~ T S U S . (2uot inillia tuus ftindus ahest ab egiones ex lere legionibus supplementa scriurbe? R o m n n i mlllla explicabant s e p a bere. ~ e ~ e K u instituere, m conficcre, habere; dele& acerbo juventutem agitare; conquisiper lapidrs, u t : ad tertiuni Iapidem, 12 la troisil'rnr bornr. tionem per agros habcre. 2. Milites fieri, dmenir sn/nots. Nomina dare in mtlitiain ; inM I L V ~ N C ' S . a, u m , De ttzilnn USUS: ter milites nomina dare, edere, profiteri ; ad Pullus milvinus. nomina danda prestoesse. 3. Milites d i m l t MILVUS, 1, m. Afilan. Avis rapax et galtere,congr'rliL.rrfrs sol~fallnl,. Milites sacramento linis infesta. solvere, exauttorare ; exercituni dimittere MIMA, i % f. Mrmr, , romJni<~nne. EPITH. q Milltw preclari, ?!PIPrutds.1)urum in arComis. trsus . Omnia mimz condonavit. mis genus, longa iiiilitia cerati; oniiii disriM I MICUS, a, u m , Br ronrki'i~n,jfaisnnt. plina niilitari eiuditi; usu I>ellipras ante?; niuVsris : Scurrilis jocus et tnimicus. gnorum exercituum animos gerentes ;bello arM I M U S , 1, m. Altric, rorrtklrrri. SYN.I ui misque unice f;iRi ;bello florentes ac iiiipigri; militari indole fcroces; egregia bello manus, diRa Raque aliorum gestu quodaiii cumja: cujus virtuti committi nihil non posset ; dos scivia et ohsccenitate imitatur. EPITH. Comroburque exercitus. 5. Miles egreglus, so/<f~it munes, ethologi. Uss : Alter mimos comi//ustrr. Incredibili virtute atquc exercittione mentatur, tragedias agit alter. in armis est ;magnum in re militari usum h,iMINA, a,I. I N ~tnont& , pdcque furbet ; summam scientiam rei militaris habet ; grttf nrr r i ' ~ > UhUs : Aqua: ae~tariummina vir prrestans animi magnitudine, et rei militaeniere. ris scientia ; vir bello spet~:itissimus, discipliMXN CITER, /?VI r/ioiaprt/, u71rctnennna militari nobilitatusiqui in re militari florct ; crs. S! N . hliiiis, aspcrc. in armis inuitum studii consumpsit ; vetus miMINIE, a r u m , f. pl. ,Ifrrtu~t. SYN.Minales, manu strenuus et per tot aiinos onines niitio, coiiiiiiinatio. terior, terior veilioiiini. litie artes edottus. Usus : Miles tiro, veterd. )(Bienditi&. L r i 1 H. hetx,i11'anes,ma~n;e. nus, auxiliarius, legionarius. Militcs iinperiire. U s ~ .sbliox, qu.e ,aCtaiilur, ~:iiiiiii iiic tanMilitesconscribere. Milites asignis diiiiitterc. giint. Aliciijus iinnis ct teirurc comnioveri. Milites dilabuntur. Cl.imorr ct minis insrctari aliquein. h'on ultra MILITARIS, e , gen. coin. ~ J SU/I/,II, P n1in.i~processuni est. Cf. Mlnor. r m . SYN.Uellicus, castrensis. slis : MiMINATIO, Onis, f. Aclinn ItrtWRLrt. itaris labor,ratio. Res iliiiitaris. hlilitaria e l a s S Y N .Coinininatio. eorum, qui a r m a ferre p o s u n t . M I N AX, acis, omii. gen. ,Mrtt,c~~rnl. SYN. M ~ L I T A R I T E R , A Ia rttunrbw r f u soldats,mih/~rir'tnettt.S~h'. More inilit.iri.U~~s: Horrihciis. Uss : Miiiaces et acerbz 1itter.e. Honio iiiiiiax et arrogaiis. Oratio militariter gravis. MINIATUL, a, um, Furrfc' a 7 ~ riir c tniMILITIA,a . f. k t ~ zft h - ~ ~ n stpnac, t l ~ f , "tinruttr, C I J ~ Iprtt11rn I Y ~ ! Y O Y I SYN. , ~ ~ . Kuber, 1n1i r , rwc. S Y N .Res inilitaris, bellum. niatulus. EPITH. gmmunis, muliebris, plena ioliicituM 1N I M E, LP I I I C ~ rI fiossibCe,p~r.r ~ du fottt. dinis, prima, vetus, urbana. P H R AMilitiam ~. SYN. Minimiin~,niitiimeomniuin, neqiiaquam. sequt, sr fnirc .col&/, s'rrtg~~cr. ln iiiilitiaiii niilln pacto, niillis condittonibu4 nulla ex nomen dare; proficisci in iniliti,l: discipliiiaiii; parte. rei militari se dare; ad rnilitiaiii animuni adM IN I M U M , Lr rnornc (tu ttintrdr, t r h jungcre. Usus : Obligarc aliquein niil~tiz sapru. S I N . I'erparuni. I'HHAs. M i n i m u m rea cramento. llilitiam subterfiigere, detreaare, curas, ~ious ~otdr mrrrp8n Ir rrrnrrrr pos. se .rotistr~~irr 13 ?ob/lhrtrflPnI ~ I I n w c I ~ I I ! I ~ ~mnas II~~ . szblr <Ic III, S i~llh /.c. , In iiiinirni=res inens poMItITO.as. av1, a t u m , ale, n. Lfrr rol111s; i i i extremas liabes ; nullo apud te nuniero da/, fuird ~ C Iq~.lrdtut.. SYN.hlereo sub signis res me* sunt; nec digito qiiidem res nieas alicujus, stipkiclia facio , stipendi~iiiereo. attingis. Usus : Prreinia apud ine minimum Usus : In Calonis exercitu juvenis niilit;trdt. valcnt. M I L L E , ~Nflle. Usus : (&id 111% fortissiMINIM,US, a. u m , TrL"sfili/,tr2sfaible. morum vironim millia. S Y N . Tcnuissimus, tantulus. Usus : Omnia MILLESIMUS, a, u m . Ari//ibrrir. Usus: minima, maxima ad me scribris veliin. Millesima pars. MINISTER, trt, m. Strvittzrr; ni&, MILLIARE. ~ s et , MILLIRIUM, '11, a p d , nttttrsh.d, irtstttrnic~nL SYN. Administei, terrr r,rt//inrr~. SVN.hlille passiis, adininistrator, qui a Iatere cst. EPITH. ImpurniEzd5:~ c i uintum iniiliariiiiii tibi ocrissimus, publicus. r s u s Minister ac satelles curram. A tertio nijliario. cupiditatuin. Manus miiltnrum artiurn minisMILLIES, dfilZrfoir.Usus : hlori niillies tra. 'Iagistratus legiim ministri. Ministruin prestat, quam hzec pati. se przbere ad aliquid.
Y'.
MIR
MINISTRATOR. ~ r i sm. , Sen~itrttr,rfolorem m i n u i t,
mestiqtre. SVN. Minister.
VOS f i r o f t s onf considrable#rrrnf up<ristrrailoulrtrr. Dolorem leniit, levationein doloris attulit ; iiiagna de dolore dimi-
MINISTRATRIX, icis, f. Srnftzntz. SYN. Miiiistra. MINISTRO, as, avi, a t u m , are, a. S&-~ l i rforrrnir, : rforrrrt: SYN. Ser\ io. A I)V. l)ili: genter, coinmodiiis. Uqus : Ministr.iic .ilicui pocula. Formosi pueri iiiinistrabaiit. MINITABUNDUS, a, um, .Ifcn,r(,rn/. SYN.Minax, iiiinitans. MINITOR, aris, a t u s s u m , ari, d. .lfcniurr. SYN. hlinor. ~%I>v. Atrocitcr. U.;[J~: Horrihilia nobis oinnia ferro igneque i i i i i i i mur. MINOR, aris, a t u s sum, ari, d. .ltt~tz<rccr,/aire dts irr~tttroces.SVN.Minitor, terreo; vim, p ~ c u l u i n intendo ; periculuiii, judicium denuntio. )( Prornitto benigne. Avv. Acerrime, crudeliter, graviiis. mcdiocriter, vchemcnter, quotidie. I'HuAs. Minar1 atroclter catpit, i/cornrtrt?~~r~ d j r n j r r r d'horriqles IIIPnuces. Capit jain non per ambages minas jacere, minas jatare ; terrores, et periciila denuntiare; clamore, et ininis inseqiii; dcniinti.itione periculi terrere; periculutn capitis ostendere; vim denuntiare ;periciili nietuiii inferrc; erroreni in:icere; terrores jaclaie et i>ppoiit=re; terrorem inferre; minas admovere; ininas, periculiiin iiitendere ; minacihus berhis Ixrstrinere ; periculum capitis ostcntare ; ininaciter renlere; niinis territ.irc; foiiiii<lincs opponere; clamore et minis inseoari. USU\ : Hostis teterrimuo omnibiis honis tormenta et criiccs minatur. MINO, is, i i i , tum,ere, a Rttzrire#fis #c/I/, di~rritruer, utttoi~irr'~ zr. S ~ N I)iminiio, . dctraho, derogo, delibo, exhaurio, extenuo, Icvo, elevo, debilito, frango. I'iik~s.i. Horno improbus gloriam meam opesque mlnuit,
nutio fa& est ex sermone tuo; decrevit dolor ac prnpe ebanuit; sublata ac sepulta est ornnis tristitia. Tu= orationis foiiientis miti~ a t u dolor s est,atteniiatus, imininutus, doloris illc .t.stus (leferbuit, suhsedit, consenuit, infiatliis est et dehilitatiis; levare dolorem, luttiiin oratio tila sic visa est, ut pene exhauriret. 5. Res meas e t rndrlta, q u a n t u m potest, m lnui t, i / rifirib/i/, atr/,o~rf qtr'il#ru/, mri fijrtrrar r l ///ir r/#lubr/ron. Laudem iiieritorum ineorum verbis elevat, verhis extenu~tt, eliidit ;de ineritoruni ineoriiiii laudibus cumuluin deruit ;de ineritoriiiii ineoruni aiiiplitudiiie inultum detrahit, decerpit. Cf. Detraho. Cs u s : hlinuere vettigalia, sumptus. MINUS, hfoitts. )( Plus. USUR : Prastitiinus patriat non minus, quaiii dehuiiniis. Qoatiior mensibus, sex diebus minus navigaviinus. Srepe, quze przedioa siint, minus eveniunt. M I N UTATIM, A r r p/i/s t~aorctiirx, cm if/izil. Sv~.(;radatiin, tenuiter, parce,exiliter, jejiine. U S U : ~ Minutaiiiii interrogare, intrrroftr prir #e/i/ec q~tt~sfiotrs de d//iri/. M I N TE. f-'rr#t/i/es #,rr/iivt; i f i r e trtlrrri>rr c~ir~tnrunt; rrr~~sqttitrt~. SYN. I<~iliter, ,~ejii.
ne, :ingiiste, teiiiiiter. Ustis : (irandia minutc diceic, d i r t 118 ' s chos~~s i ~ ~ t ~ o r / ~ ~if18;ts r z / e ttm s
S@/', / / I J . ~ I I ~ ? I . orr.
M I N UTUS. a, u m , / ' d i ; trirsy~riir, p<itiSVN. Angiistus, p:irvus.)(tirandis. AIJV. Sane. Usus : Genus orationis ininutum,exile, aridiiiii, concisuiii, frat'tuin. Aniinus minutus et angiistiis. Oi,itor prtestat iiiinutis imperatorihtis. hlinuta diligeiitia iitititr, et anxia. Mintitissiiiiis ictibus excarnific;itus, /uLIO cott#s r/'Jfiittfh~.r, ' Z ti~rfrrrJ 0 -fir/i/ -fett. . .~ ,I I ' I I I I ce rcr~rt it nsid III,I <r/o~re e/ I I ~ ~ Z J ? I ~ / I I I Z L ~ M . ~ R A B LIS, I e. gen. coin. Prbni6?Crrx, Pennas mihi, faciiltates~ue ineas iiicidit ; dc //orrri~rtr/.ri~/urir~tblr~. SYN. Adniirabilis. niirus. iaudibus aque, ac fortunis curniiliini deruit; mirificiis; iiiirandus. ilsus : f-ac no; modo de npibus, ac aniplitudine niciltuin detraxit ; miral>iliasunt, sed prodigiis simillima. Re et de fortunis, et hoiioriim prarsidiis multiiiii tlcdiflii inopinatuiii et mirabile. Mirabilis copia ripuit. 2. Minuere dlgnitatem meam satdicendi. Cf. Mirandus. agtt, il s'rJ71rc.t rP~iflaih!ir I J I ~.t,r/oiri.. Z l>eforM i R A B ~ L I T E R , /Ytrr~r r,r<wri?m traermandi mei causa, dctrahendz spolinnd;eqiie w.rl/r.~tsc., <tdr~tinrblc. SVN.Admirabiliter, midi nitatis gratia miilta niolitur. Non iiiodo acl randun~ in nioduin, i~iire, iiiirifice. Usus : safutem meain cxstinguend;iin, sed et glor~ain Otiiiies iiiirabiliter dc te loquunturet sentiiint. infringendam conteiidit; iiividi:i laiitleiii virtuMIRACOLUM, 1. n. p r d [ y e , mrryci/le, tis me= obtcrit, gloriani eludit; id spe6t;it rinisrirttcl,,. SYN. Prodigiuin, partentum. PHRAS. ce, ut meam elevet auCtorit.iteiii, gloii.iiii dii. Mi racula patrat. il fa#/ despmr'ijys. Res gnitatemque infrinpt. 3. Res tila in dies supr;i natur.c vim et ordineiii miiltas efficit; mi nuitur, 710s rtBststtncr i / i r n ~ i i u t ~ifi, ~ r jorw / *ir j(~u,: ]<es tua in ~ I C S(Ictcrior fit, d~firit, iiiir;incla qii'cdan? opera, et hiiinanis viribus iii.ii~)r;i cfficit ; iiiirnciila edit ; niajora naturie consuinitur,iiiiiiorev,tdit, in dctcrius riiii, rorviribiis e\scqiiitiir; iiiulta ejus exstant opera, roditiir. clilal>itur;non si>Iiiiii non :iiigctiir, \c. non httiii:ina, sed divina virtute perpetrnta. rum etiain ;iliquid dcpcr<lit; foriuii'e iii.i. in z. V i r mlr;iculis cldrus,(Vui.~:.mlraculodies aliqui<lclctriinenti c:il~iiiiit,coiiiiiiiiiuunsus), hotritri~~ q r t i f i i l (/es 111ir(1clcs. Vir, per tur, diminuiintur;forli~na~uin i i i (Iics nliqiia fit qiiem divina virtus admiranda multa patravit ; diininutio. q Oratio t u a mlriice mihi do. >
MIR
449
'
hIlS
turbo confundo, perturbo. PHRASMfSCem se operibus supra vim ordiacmqut naturz panegttifs, r'ii*llNi~&rd~a~ &S @*it'Ct. Inlniis~r~tis;n~racu~orutiigforia,m~~~i~sup~~ naturz cere se, se ingerere, se inserere negotiis; of,,jm editis operibus ciarus. u s u s : Miracuia ferre se negoiiorum tumtiltui ; iinplicare se cdere. Miraculo illud inihi erat. aiienis negotiis. 2. Mlscebuntiir omnia e t MIRANDUS, a, u m , tottnant, ,t>rrwrit u r b a b u n t u r , tolif srra k~ilrzu~rscrtrnnfntrbuz. s Y N .)qirabilis, admirabilis, quod mulh . ingens inde perturbatiorertim oi>~tliurn,et tumIirbet adnlirabilitatis. I J w ~ A SMiranda . confusio conscquetur. Confuse on~niaagentur; res visa est omnibu& ln cfrpsc@rlnrut d tuus omnia in nlOtU, conversione rentnl, con~sione dip (r~Ittirulioyt, surprrrrunlc,mrtvn(krse. ct l perturbatiane versabuntur. Cf. Turbo. ~ ierat omnibus; ~ nulli ~ non adrniratio~ ~ ~ USUS : Miscere venenuni, potioneiii. Rempu. neni invit insolentia; omnium in se oculos blicam turbare et miscere. Convertit; adniirabilitatcni mngnam ea res I~ahuic; res huinana major visa est oninibtis; MISELLUS, a, urn,I'a~~vrc,r/~~rlh~~~i~-ct~~~. res ea o~nnesstupore nc silenti0 defixit. Cf. SYN. Miser. , Admlratio. USUS : Opus mirandam in altiMISER, ara, 8r-m. fifjs&L1ble, pm&iu. tudinein exstruC~uni. rrrtx. h-isfr; mrzuvais. SYN. Calamitost~s,a . ~P12.3~lo bnis. . f. Atlt~lr.uli(ira, dtotlf:erumnosus, infelix, afflifiiis, prostratus, jaccns. .mcttt. SYN.Adiniratio. UsUS : C a u s a ~ m igno)( Beatus. PHRAS.Miser sum,jc siris # I f 0 t ratio in re nova inirationelll fati!, dt~rls unfaif ktwwux. In nmgna calamitate venor ;in sumnouvesu Pigtrot-'rnce de la ~ S r f & fnaftvr pkma infelicitate versor; prkmor, cixumventus fon~r~aent. sun>,conAi&or,afficiormeximisca!amtatibus: MIRE, ~ f n r r ~ u r / t ~ ~ ~ e t ~ f , d Jort. r a t ~SYN. c u t ~ ~ jaceo in calamitate ;vitani vivo, ago, duce, exigocaiainitosain;~iiiserriinn~~~mcnnditi~~~: bfirabiliter. Usus : Oinnes tibi niire favent. ea videor conditionenatus,nihiltitl~oni videam MPRIFICE, Il'rinr Jqnn rncn,riirusr, in nihit ut inali non siistineam. ~~~o .sarprrrintite. SYN. Mire, ndrnirabiliter. Usus: omnium, ui vvunt, infelicior tneest et inforMirifice me delettat hoc. d e,a s nn1li x,unt infeiic:tar M ~ ~ r ~ r C Uum, 4 y . j ~ ~ r , ~ ~ tunatior. p ~ tst ~ o ~miserias Mes miserriina conditio. Omnibus sexor, ,ut,,m,, paImjr-6ztjdtj; i I t c ~ 8 j & u x .SYN. MI~erturbor, exa~itor infortunii casibtis, calamirus, adillirandus, adlliirabilis. usus: hlirifitatibus, miseriis, inalis. Omnes ine preiniint C ~ I I cepi I voluptatein. miser=. Infesta, iirfensa. adversa, iniqua mihi MIRMILLO, nnls, m. GlaniBtrl,r* SYN. sunt omnia. Nulln est tan1 misera fortuna, Gladiator. quani mea forttina non superet. qrtw sit cum PX'IROR, arbs, a t u s sume ari* d. Admjniea fortuna conferenda, qua: non ;nfra ineam rw, ~ ' C f o ~ SYN. ~ f Adlniror, ~ ~ ~ : demiro?, &tufortunam sit. Miserriiiio sum fato natiis ;nema, pesco; inimi~i, mirrnduiii, lnirabile nlihi videqui in terris degunt rrioita\iitm, detenore fato magnopfre, vehemeiltur. Anv. ~dnioduin, est, ac ego. Fatum hoc ineutn est. iit niiserter, maxime. PHWAS. M i w r d e e a m veherima qu;r iie sabeitin, strstineam. t J g c inihi menker, ccitc cfr~fr2a'Jfof1nr cmf~i~@rabk- nascrndi % & a lex est ;tit amarissinlam fortti~tunt.Magna nie tenet admirati0 hujus mi; nam in omni vita deRustarem ; ug magna hujus rei crrpior adti3iratio.e; m a p a secunda forttina uterer ; nunqiialn ut liliser ine incessit eo de negotio adiniratio; admiranon essem ; perpetuis ut vexarer rniseriis : tioni iiiihi ea res est; adiiiiratione afficior,curn perpetuis ut angerer, cnicinrer, torpiierer, afinteliigo etc.; movet adinirationem ea res. firerer n~aiis. Infausto nilniucll adversoque Cf- Admlror, ObstuPescos StuPor. USUS : sidere natus sum. Mecttin infeliciter agitur. Non dubito,quiil rnireris et stoinacheris etiam, Prorsus infeliciterngo. SIlasin me vjresfertuna Miror, quid cause sit, ea de re. i d vehemennunquam non erercet. Nihfl finRipotest ter iniror. Cf. Mirandus. quo non iirgear. Oninibus me fortunamachinis, MIRUS, a , u m , tonr~arat,r~trwrictix onini nic teiorum genere. siiis ine fortuna, S Y N .Mirabrls,mirificris. PHRAS.Mlra s u n t quantascumque Iiabet, npibus ac viribirs opq u z narras, 7'016S r<rconlcs &S chosrs di!* pugnat. Non adversa tantttrn, sed evena pt~~rpreiwntcir. Portento siillitia narras ; mera nitus est mea fortuna. Snrtern fneam fortuna ti~onstw nuntias. Quid tam novum, tain pmter crudelius aggravat: eo reda&its sum, tit meconsuetudinein, quid ver0 t a n iiiauditum, tam lioris spei nt~llus mihi reliAus lorus sit :morte jiiusitaturn, tam singulare, tam incredibile, ac graviorem virain exign. Cf. ACtum est, afillud,quod iiieinoras?Non hcecmirabiliainodo, fllgo. USUS : Nihil tain niiserabile, otiam e sed pmdigiis siinilia sunt, q u coinmeiiioras. ~ beato miscr, ricn n'rsf s i i i p r ,le pis qwr U s u s : Mirum, ni videas. Mitum me dcsideceIsiqui rfkrunux rst drfct>urnalfrmrrux. jium tenet. Sales in dicendo mirum quantum MT(SERAB~LIS, a, gen. com. & valent. Nec mirum, si, etc. Cf. Mlrandus. PjtiC tamtn/able.SYN. ~ i ~ A ~ Y~ . ~ ~ MISCEO,m, CbI, m l s t u m e t m l x t u m , PHRAS. Miserabilla est, ilcst di'r Pifii. &re, P. M2/cri unir, cnnfondrr.S~~. Permisceo, Homo fraflus ac prope dissipntus ;gravi-simo
MIS
fominavulnerc percussus ;circumventus morbo a inopia ; afRiAus debilitatus et omni spe d u t i s orbatus ; a t k i ~ u atque s eversus ; marore ac miseriis perditus ;fraAus malis, debilitatus et abjeAus metu ; malis confectus ;deformatus a ~ m n i ; s coopertus mi=riis ; ad summain infelicitatem red&us. Usus:Casus fortunz miserabilis. Cf. Mlser,
450
MIS
e x s t i n h ;tantamalorum impendet Ilias ;adeo nihil consilio, nihil ordine, nihil ratione agitur, ut nihil possit esse miserius, perditius, fcedius. 2. I n tantlsmiwrlia qum potest esse consolatio rsllqua ? />an.~&sigrands malknrrs, qwllr consolalion W f nous rrsfrrf In tantis tenebris ; tam tutbidis in rebus ; in'hac flamma renim, et perturbatione temporum ; in his asr i t a t i b u s rerum, acerbitatibus temporum ;in Miseria. ac orbis terrarum perturbatione; in tanta MISRABILITER, ~l~~ mMj>m larerum amissione, et rrunfdk, mfi~rab&lllCn~l. svN. ~ i in ~ omnium ~ ~ desperatione d recupemdi; in fortuna adeo a a i t b ; in hac modunl. usus : Miserabiliter emori. Epistola iniquissima vita conditione; in his, quibus mixrabiliter sc,.jpta, &ttm (mtchanlr, jatbmur, fluAibus; in hac injustissima tem. dans &S frnnrs @fMtiqurs. pomm calamitate; in tanta vi ac acerbitate; MISERANI)US, a, um, Di.e ri2Pilil, in hac temporum iniquitate ; in ista caligine ac dpcoirulrr. SYN. Miserabilis. Usvs : Oratio tenebriq totam rempublicam mcuparunt; tua omnibus miseranda est visa Cf. Mlser. intantad&cultate,summisque angustiisrerum Mlserlcordla. necessariarum; tam dubiis in rebus, quibuo MISERATIO, onls. f. Comjrnsion, 9ifii. z t ~ mihi ~ im m p i t a m erumnam arbitrarer; SYN. Commiserati0 , misericordia. EPITH. in tanto reipublica vulnere ; in tam a g r q et Multa, flebilis. UsUs:Miseratio nascitur, odia prope deposita mipublica fortuna ; in hac concitantur. Ad miserationem promovere juvcxatione., in h m squalore et lacnmis -ipublidices. Cf. Misericordia. c z ; cum patriz eversiones, exilia civium, 1iberorum orbitates rope in oculis sint, quid MISERE, Mish.abkmcnf, malknrrrusrmiserius, quid acergius, q ~ i d 1uAuosius es% nrnt. Usus : An pace turpiter, an bello mipotest? cum tam multiplici clade kwletur ansere vivendum esset, nondum sciebamus. RUS ; cum amissio meomni, interitus patrie, MISER-R, (~ris,ertua sum, eri, d. ~ ~ com.psion ~ ~ & j qqn. ~~ Y Ni. mi~ ,exilium, servitus impendeant, 'aceo sine sermone, sine cogitatione, inque Iacrimis n sor==t, minor, mlse~cordia ,ne tenet alicu,us ; dibus tabescendum mihi video. VSUS: In misericordia commoveor. PURAS mmimam misenam incidere, fo*rbrrrifl#~k egentium,j7airom@sinn &spat'vrrs. Franr d maUcurs. In miseriis esse, versari. gor misericordia egentium; egentium tiserlis premi, coopri<i J h * u r e mulkcur. mixricordia me cept ;misemr illorum fortuMiseriam levare, lenire, s o d a e r &S rnaux. E nam; egcntium me szpe "iseratio; m&. miseriis e w r e , a miseria rin%icag awacrlrr vmregestate hominum; eorum inopia eg.na* mulkur. Tantisper a iniseria aberrare, se tate ad misericordiamadducor ;misericordiam dis'rairrun#ruin enentes verto. Cf. Commlssror. Usus : ~up&um tandem miserere. MISERICORDXA, dias, f. Cot~rPQSsiort, MISERET. i m /'ai#ifild ~ 'qn commisdmfion, wisin'cor<ic. SYN. Miseratio, ~PC~O*. U s v ~ : Miseretme tui. Cf. Misericlementia EPITH.Aliena. eratn et iucunda cordlg. magna, maxima, mira, pds%na, similis, sin: MISERIA, m, f. Jfzs2t-6, ddilrussr; #cine, gularis. PHRAS. t. E s t misericordin dlgnus, ~r~rbawas; dorrktlr. SYN.Calamitas, zrumna. il rsf rligrrr ric cotnmisirafion. Dignus est, quj )( Felicitas. EPITH. Diuturna, insignis, peperfugium in vestra inisericordia habeat; cui renniq pmsens, sempiterna, summa, summo misericordia impertiatur, tribuatur, adhibeadedecon conjunAa, voluntaria,afiiCta,aliena, tur ; is est, qui misericordiam moveat merito commtinis, maxima, tanta. PHRAS. I. I n s u m SUO; qui facik alliciat ad misericordiam quemm i s mlserils versatur r e s ~ u b l i c a I<rr/br#. libet: dienus est. cuius misericordia auemliblipuc rst dnrrs la 9fus p u d e ddfr~ssc. Kes 1 bet ieneit: cuius calamitas wrsmAa kiseriubique aspera suni et tuFbidrc ; durissima sunt cordiam conctet, commov&at; i d misericorreipublicz tempora; in discriincn extremum diam quoslibet adducat; qui receptum ad venimus. Nihil est, uiide nos reficiamus, aut vestram misericordiam habeat. 2. Mlaericorubi lapsi resistamus. 1n fortuna miserrima et d l a m t u a m implorat. ilit~fplorc ~/ofrefilid. lutuosissima destitiiti sunius. Quanta h a c Misericordiam tuam exposcit, requirit, captat, cali temporum ! qu;e flamma quassats reiimplorat; ut ignoscas, ut miserears sui, orat; pub%=! q u a pestes, q u a bonorum omnium ut ex ista se ierumna ewahas, rogat atquc naufragia! quot incotnmodis confliAamur? in obsecrat; orat, obsecrat, ut misericordia stii quas miserias projetti sumus et praci itati? te capiat ; ut vicem ejus inisertus misericor. quibus ih angustiis res est ? quibus d i d u l i a diam tribuas, impertiaris. USUS: Misericortibus premimur? quibus undique miseriis obdiam alicujus implorare, iriiplmcr. Misericorsidemur? Ita sunt debilitata omnia et prope diam movere, commwere, concitare, rxcifer.
'
1
d .
bI0B
. -
Ad misericordiam allicen, vocare, revocare, adducen, ufflener d a misriconie. Misencordia capi, teneri movtri, commoveri, P i n fmckc D @ti+ ~fsericordiamtribuere, impertiri,adhibere,~cnrd~r sa#iti d qqn,l&*oif~~~<icCaco~~ Misericordiam ~ u ~ s i o n magnam bere, insp>vcr uncpro/oir&$it~. MISERICORS, dh, otnn. gen. Compa. ~ U J & m~ricoretieu~.SYN.Ckmenq propensus ad misrricodiam, cujus animcis alieno rncommodo facile commovetur. )( Severus, crudalls. USOS : Misericordem se vir bonus mitemque praebuit. Cf. Miserlcordla. MISEROR, aria, a t u s s u m , ari, d. Rvotr coirrpasio*, avriirpifi/. SYN. Commiseror. Usus: Non ueo satis communem omnium nostrum con%itionemet hujus fortunam miserari, j e t u $tris lvqP d/porer notrr codilioit cnt~~rrtune cl la tltarivtrrsc ckancc & cel Iwinnu. Cf. Mlsersor. MISSA? F, f. Messe, oflcediwis. SYN. Sac~ficiumdtv~num,res divina, ressacra. EPITH. Sacrosan&, ceiebrata pro defuneis. PURAS. 1. MlSMm facera, cdbrer u hyesse. Sacrificare; sacrificium, sacrum, rern divinam facere, conficere, peragere; sacris operari; rern sacram perpetrare;c~lestemhostiam immolare; ccelcsti nRima lttare. z.(MLssam mlemnem celebrars, ViJw..), chffter fin# tncsse soenM&. Apparatissiina pompa rern divinam facere; augustiori ritu, pompa, cerimonia sacris operari; divinam hostiam offerre; maximis cerimoniis inter symphoniacos VI ntusicos concentus rem divinam conficen. t . Ad m&.am minisirare, sewir u rtiesseCSacerdoti sacris operanti ministrare; sacrificanti, rem sacram peragenti inservire. 4. Mlssam aud h , ente& u rnrssc. lnteresse divinis sacris, divino sacrificio. Rem divinam obire; divinis assirtere; sacrificio adcsse. 5. P a r a r e M ad aacrum Miasle otileium, s e f d ' r r r d u cfLbrafion du saint Sucnpce. A rern divinam se comparare! se ornatii sacrificantis induere. 6. Mlssam pro defun6tls Iegere, dirc u ntcssr f i u r /cs r ~ ~ o r Sacruin t~, piacuIare facere; funebre sacrcim facere; rem divinam in subsidium piorum manium facere ; offerre ccelestem hostiam in subsidium v i u funRorum. 7. I n t r a Missam, p e d u n t a rncssc. Inter sacrificnndum; inter m divinam; sub sacrificio divino. 8. Post Missam, upr)s la wtesse. Re divina pera& ; perpetratis rebus divinis;secundum remdivinam; pcrpetratissacns ;peraRo sacrificio; a b re sacra ;a sacris. MISSILIS,e, g e n com. Ce q~'anjctfc,ce qu'on ance;sukpt. e ,ts,n. Tr~if,faveol.USUS: Saxa; tela missilia. MISSIO, m i s , f. Acliorr cfenvoyrr cnvoi. Usvs: r. De litterarum rariore Assione frustra accusor. z Dirnissio, cnsgC. Missione militen donare. 2, (Sacra Misalo, tnission, VUIG.), Latine :Expeditio sacra
MXSSOS, iis. m. Ertvoi;por/de. SYN. Mis. sic. Usos : Balbus ad me venit, missu Catsana Missus telomm, lapidum. MLB)TESCO, b . ere. n. Dmcnik &u, fe*dn; mffrir.SYN.Mitior fio. Usus : U v z a sole mitescunt. MITXGATIO, ans, T. Adnue~issetucn/. SYN.Delinitio, excusato. USUS: Licentia, si nimirtm actimonie habueris, multis initigationibus lenietur. MITIGO! as, avi, atum, are. a. R C H ~ ~ C doux, ariourrr, ceftncr, ckrr. SVN.Mitioren1 facio, lenio, placo, se& deAo. Anv. Facile. Usus : Eum ordinem tibi reconcilies, multisque humanitatis condimentis mitiges. Dolor vetustate mitigatur. E t a s omnia,et dits mitigabit. Ex agresti vita ad humanitatem mitigatus. Cf. Lsnlo. MXTIS, e, gen. com. Boux. SYN.Moderatus, placatus, lenis,mansuetus. )( Aspar, durus, ferus, fmmanls. U w s : Homo mitissimus e t tenissimur Est illi mite ac traCtabifc ingcnium. Cf. Lenls, Mansuetus. MITRA, e,f. ,Mitrc, coi~tircorimtur. SYN. Kedimiculum, muliebrecapitisornamentum in corona modum. MXTTO. 1s. misl, miasum, ere, a, Envoy&, d$#~fer. SYN. Ablego. )( A'ccf pio. PHRAS. Nomlnem s t a t i m mitte, mvoyes anssit6I urr Aoitttrtc. Hominem, si nonduiii profeRus est, quampriinum fac extrudas, dimittas, submittas, amandes in Craeciam ;acl illum alieges. Usus : 1. Mitto tibi,ad te litteras. Niiltam pro republica vocetn misit, i C att rr~fcruiresit z~oixpour la dr/.tlfts NC&uiigtte. i . o r n ti to, cnryd,/itr, duttni?, ch~~sser. Certamen, iram, lacrimas mitte. 3. Invado, jcfcr, /(~trzrr, clc. hlitterc se in hostem. 4. Educo, c'rrrrttre, lirt>: hlittere sanguinem aiicui, saigncr qqn. MKXTUS, a. um, itir. SYN. Confusits. concretus. Usus :Voluptate et molestia mixtus amor. M~B~LIS e, ; gen. com. Mobife, chuirpu>it. SYN. Volaticits, ~olubilis,instahilis, tnconstans, fluxus, quod modo huc, modo iltuc transfertur. )( Constans, stabtiis. Usus: 1. Oculus m~bitis et Irtbriccis. 2 . Levls, caducus, mutabills, fluxus, iitcotrslnn/. Te tan) mobili in me animo fore non putahani. Cf. Inconstans, Varius. (Mobilla, Vvw,.), &S brorJ mcubIcs, e rtrobiier. Latina : Res moventes, supeltex, instmmentum domesticum, q u e moveri possunt. Prreda, qu: rerum moventium sit. MOBILITAS, atls, f. Inronrlancr, /g2~~/.SYN. Inconstantia.)(Constantla.EPITH. Celenima Usus : Quid inconstantia, mobititate, levitate turpius ? Cf. Inconstantia. ~~~~~~~E~.RupU'ei~c~ftprom Usus: Animus mobiiiter agitatus.
MOD
452
hfOD
MODERATE. P u n r ttrutii2rr iodrr, uzrr~~IICS~(IEI SVN.Modeste, inodice, temperate temperanter, parce, restrifie, abstinenter. bsras. Dlgnlmte moderate usus est, ilrrsu I son utrloriliaV8~ t~~odr~fios. Modice et scienter usus est; niodice et lnodeste; inodeite et abstinenter se in prztura gessit ;parce et molliter potestate usus cst ; in jubendo parcus erat et verecundus ; temperate inagistratu ; parce potestate sua usus est. M~DERATIO, OnlS, f. ModCratio'ion, tlttsttre. SVN. Modestia, inodus, temperantia, mediocritas, temperati~,gravitas. )( Superbia, libid0, inCitati0. EPITH. Cel'ta, continenqdivina, facilis,m na,singuiaris, sumina. Usvs :Etiain in .ocanafoadjiibenda, tenenda, servanda est Ad usunl nostrum definita moderatio rei familiarirCf. M o d e r a t u l M~DERATOR, brls, m. Qui didgc,pu gotyyrrnr. SYN. Reaor. gubernator. USUS: Tu eris moderator omniuin consiliorum meorum. Divina providentia firix et modemrii i n r terie. MODERATUS, a, um, ModJrd, su r, tetttpiranl. SVN. Temperatus, xquabifs. )( Asper, dutus. PHKAS. Vlr sst moderatfssimus, crf ho~~trrc ?.rt fr.% tnoniri. Vir est sutnma aqaitate, temperantia, et bonitate nature; qui rebiis in oinnibus inediocritatem seaatur; in quo suriima verecundia et quidam quasi ornatus vitx temperantia et modestia; quo justiorem, teinperantioremque habenius neminem; vir est moderationis exwrtz ; medii et moderati consilii; qui et ternieraresuos inipetus, et severitatein comitate iniscere pulchre norit. Vir est, qui et iram tenere, et in ordinem sese i se norit cogere ;qui in rebus omnibus consiEuin et moduin adhibeat ;in quo nihil materie neque ad cupiditatem, neguc ad audaciam esse uidetur ;qui acerbiore in neminem imperio, preterquam in se utatur. G. Modestus. Usus: Vir castus, moderatus, sanEtus. Nihil in eo, nisi ingenuuni, moderatum, pudcns, pudicum. Convivium moderatum et modrstum. MODEROR, arfs, a t u s sum, ari. d. Ilfmih~; ? $ # Y , disp"sdr, gouvwmr. SYN. Modum abhibeo, rego, tempero, guberno, moderationem adliibeo, iiietior. Av. Diligenter, vehementer, tiiagnopere. PHRASI , Moderad sibl novit, il u U##& d se modrcr. Yovit imperare animo, sibi, cupiditatibus ; continere Iinguam, manus a prxci iti impctu; dare spatium ira, continere &lorem, odium, etc.; cohibere iram, libidinem ;modum figere erenata cupiditati ; eflrenatos aninii impetus tanquam in gyrum rPtionis ducere. Cf. Cohlboo, Coerceo, Frenum, Domo. 2 , Vtx m o d e r a ~ f mfhl poasum, quin, eto. jr #u# Q p S i m ~ t r m ~ ch... ~ r Vix me teneo, vix tenen possum, quin, etc. ;vix tempero rna-
rnderatio,
nibus; vix me retineii ;teinperatum zgre est. Usus : Te hortor, ut ornnia gubernes et modereris rudentia tua. Sententiam suam non sua, s e 1 reip. utilitate inoderari. Auditomm aures moderantur oratori. M O D E ~ T E ,Avrcndratioir, mrsurr,ittoksfidir. SYN.Moderate. Usus: Modeste, temperanter et graviter se gessit. Cf. Moderate. f. ModCratioff, mcwrr, yC,yffr, reIcnur, t~todejfir.SYN.Modus, moderatio, pudor. EPITH. Singularis, summa, virginalis. Usus : Modestia est in animo continens moderatio cupiditatum omnium, pet qUR(II puder hone8us claram et stabilem compararaueoritatem, Cf. Modestur MODESTUS~a, um. AfoAdri f~tfi~r.tfdt 'sc~', syN*P u d e n ~ ambitio-
MoD~sTf~,
plus p&mrl. Modestissimis est moribus; SUKI-
~~ag\m~;;i,.*;$\gI;~(Z~;~~"pC';
@ore ac teinperantia ;ad omnem modestiam compoiitu- ; sitis est rnoribus, ut nec 1 n a n u ~ , sine ~ ~causa ~ ~ ~ ~ n nioveat, et decoruin in statu ac incessu teneat ; motu omni, ac statu piidorem, ingenuitatemque rxstat ; modestia: speciem p t e se fert pulcierrimam ; commendat horninem verectindtis pudor, index probitatis, virkutumque custos. 2. Horno es%a n i m o perquam modesto, ret hotrrntr csl fr2s ft:o&r. Minime ainbitiosus est ;animo egregie im rafe novit ; is est, qui et fortuna magnitugem possit capere, nec insolentius seeerre; qui fortunam utramoue modeste krat : . oui a cu~iditate remoti;simus ; cujus ex ore nunquam nequc insolens, neque gloriosum quidquam exire so. leat ; qui a fastu omni, ac supercilio absit quam longissime. Usus: Modestus et frugi vir. Cf. Moderatus. MODICL, DUIZSa mrsurc couvnrabIr, discrEtr~mnt; t~tdiocrcfltrnt.SYN. Moderate, mediocriter,modeste. Usus : Modiceet scienter honore usus est. Modice illum laudabo, aut etiam intra modum. MC)DfCUS, a, um, M l f i w r , mwiiguc. SYN.Mediocris, paucur ADV. Valde, Uss : 1 . Pecunia mea est adlulgi opinionem mediocris; ad meam modica. 2. Medioorla, temperatus, moyrn, t~ttt~VrC. Cenus dicendi modicuni. Esca modicaquti.Cf. Paucus. MODIFICATUS, a, um, Mrsurh t u d . $ f . Sus. Ad certurn modum trad&us. Usus: Verba a b oratore modiicata et iniexa uodaminodo, rttofs dortf Ir scnr a dtl tnonl$cl rn qq sorte dfournpOr forafrur. MODXUS, ii, m. Mrsurrjoirr C r blC; boisseas coufrnunf 16 stfi~rs orr a rikz?ttrrr#wric drrn utdimnegrrc. SYN.Sexta p a n medimni. EP~TH. Mulsi, pleni. MODO, Rdccmtneni, toul Prrurr, nap~)rr. SYN. Paulo ante, memoria nostra, nunc,
MOD solum. USUS : 1. Modo uno tempore tot viri clari interiere. 2. Saltem, au moins,du moin. Qui h a c mediocriter modo considerarit. 3. Nunc, nrainbnartt. A studiis ante solatiuin, inodo salutem petimus. q Tanlummodo, stulrmcnf, rxuctctncnf. Harc oinnibus, si ea mediocriter modo considerentur, pertratlata esse possuntMODOLATE, Durtt tnuni2rr mrs#rJt, c&ucc. SYN. Concinne, numerose, composita Usus: Fidibus modulate canere. MOD'CILOR, arls, a t u s s u m , a d * d. .Ifrsurr,<firt L>Y. ldgflrr. SYN. Wetior, moderor. Usus : lfominum auribus vocem nntura 1nodul3hir ipsa. Ipsa natura quasi modulatur hominum orationeni. Cf. Cano. MODO~us,i,m. Prtilt nitsurc, Parvus modus. Usus : Metiri se quemque silo pede " vrai
rhact8n s e riirsurt I su f a i h rf stchausscdson picd (PROV.). MODUS, m. ,Nrsurr,. ,llunrr SyN
453
- -- --- -
MOL
"'
Mensura. EPI,rH. Ainahilissinius, an;iquus; bonus, certissiinus, florentior, gravis, magnus, honus, novus, simplex, varius. mirandus,lniserandus, saliaris, %wilis; multi, pressi, flebiles, tardiores, toti. PHRas, r. Perge, q u o ccspistl modo, cotttinurr 61 afl.r de la on. Quam eatenus viam, quani rationem rerum ger,.ndar,im persequere ; quam viam, quam rationem renim tuarum inivisti,instituisti, ingressus es, tenore res tu= fluere caeperq eodem tene ; Quac tibi ratio viaque prinut decurrant, cipio est in rebus eadem procedant reliqua. Ferge tenere viam, quam instituisti. 2. N u n c P r l m u m lntelligo. que modo a d honores slt contendendum, jr
comprctufs rnuinknanl cornilnttl on f i u r p a r vcnirauxhonrinrrs. Qua rationevia munienda sit ad honores ;qua via grassandum ad bonores ; quo artificio, quibus artibus aditus ad
,.
incrediliili4
honores tecludendus. Nanc tandein vias teneo, dus om nOscO* quibus n l b u ad s In honores rebus servandus pewenitiir. 3' sst MOen tenendlis, rervand,ls modusest; modutn unicuique rei statuere,constituere, fintre, definire,terminare, necesse est; ardo in rebus omnibus adhibendus esi, et mo. dus. ~ ~ in rebus ~ lnodum ~ retineas i ; li- b neam teneas, necesse est. 4. cavemodum excedas, ,t'rn.?rgur&drdiP<~scrIrs borrt*s, Cave, lineam iranseas; fines transeas; modum transgrediaris ; modum transeas, excedas ; extra niodum prodeas. CT. Transeo. USUS: t. Id more et inodo fecit. Tristitiar modum res ipsa terminabunt. Magnum agri modum possidet. Extra, prarter, siipra inoduin sumptu prodire. Homo mirum in niodum, mirandum, admirabilem in modum, sewilem in modum
loulrscho~cs,il/irul blc. Omnibus in rncsurr conv;,Iu.
patiens. Modum finire. Modum transire. 2. Flnls. krnu, borncs, fin. Modum tandem orationis faciamus. Quare faciam modum lugendi. 3. Condltlo, condition,grnrr. Homines cujiisquemodi. Ejusdemmodt labor, Jus prztorum uniusmodi et siniplex. 4. i n m u s i c ~ s , Irs r i t d s en r~usiquc.In musicis numeri et voces et modi. M(ECHUS. 1, m. Adu/trt,n'ibauch, SYN. Adulter. Cf. Adulterlum. MCENIA, orum, n. pl. rlfurs de dfirur, rrnrparfs. SYN.Muri urbis. EPWH.Extrema. Usus : Urbes mmnibus sepire, circumdare, &gen, vallare. Maenia quatere. M ( E R ~ O ,es, ere, n. et a. ,efrr fnj,c, afPW; c(Lporrr. SYN. Doleo, lugeo, gema, in maestitia sum, in marort jaceo, voceaet uerelis dolonm indico, significo. usUs: mortein, de filii morie graviter moerebat. Cf. Lugeo, Trlstls, Gamo. MCEROR, orls, m. Tdfessr, drfd,g*lrissrment. SYN.Mmstitia, tristitia, luAus, squalo', argritudo. EPITH. Assiduus, colnmunis, dignus, domesticus, lncredibilis, infinituq luc~UOSUS, magnus, novus, majar, patriu% quetidianus, summus, tantus. PHRas. I n mmro" s u m ejc sris crccablih fn*ssf. In maximo merore jaceo9 marOri me dedi ; maerore laceror. urgeor, conficior, amigo'; in mestitia sum; in squalore et luRu sum; sordibtis et squalore obsitus sum. C f . Lu&us, Trlstltla, h c r l m a s . USUs : Maerorem suscil'ere, r n ~ ~ c n ' i r 'ha@". M ~ m r e mminuere, deponere, rnrttrt 1111 tcrntr li sa rloulirr. A merore recrear, ttrc soulogC, ran;r>J. MCESTE, Tn>trt~tcnt.SYN.Cum marore. M ~ S T X T I A , m, f. Trisfrssr, dagrin, aflicfion. SYN.Maror, tristitia. )( Hllarltas. EPITH. P r a ~ n s ,tanta. Severitas et quasi lnestitia orationi*. <Graves madi iiiaestitiam inferunt. In maesiitia cssc. Mestitia resistere. C ( M ~ ~ ~ ~ .
flilii
"'
a,
Tris,d,
aMi,el~
Tristis, mcerens, sordtdatus,inciiltus,~orridu~, capillatus, squalidus. )( Hllaris. UsuS : Vultu moestq conturbato. Moestuin senenl excita\% in spem erexi. Cf. Trlstis. MOLA, e, f. f i r h ~ufrd<', c*-d.-d.*qrdinr
bfl fod/Fd, lnjl~'de qa'ott ri@nnlair
b /.#te SYN.Far tostiini et sale ~ L s vicfitnrs. ~ res ersum, libatio. Usos : 1. Extis iiiolain si-. i n s ~ r g u n t bpis quO rrum e n t u m rrangltur, "rtu/*, rtlou/llr. Rhodi molls potius, qliam Moloni OPerain dedit. MOLES, is, f. Afussr in/crrtir, gyri(ie, lorrrttt. EPITH.Tanta, major, insana, mirifica Usus : Molcs opposita flulctibus. Ad utrumque portus cornil moles jecimus. Molem injuriie vix sustinco. Molem mali acervicibus reipubl. depellere. Quas aras ille ciesis lucis,
dam saepius aures tuas crebritate iitterarum ; substm&ionum insanis molibus oppresserat. non erunt tam frequentes e i s t o k , ut pcrtiMoles sumrba., mannifica. " mescas ;litterarum rrequenth multum molesM ~ L E S T E , Avcc pcinr, d rcflet. SYN. tia tibi non aspergam ; non 'obstrepam mulCravitcr. PHRAs. Moleste fero nonnullotis epistolis ;non obtundam tePluribus epistor u m stultitiam, jc supportc dt~cilemrnfl a lis.3. Non aro molestuspluribus querella, sofnjc & guclques pc~sonncs. E re sustineo ; je nc ~ious incortttno&r(~~'pOint en ine plaignun f haud satis aequo animo fero ;adfuci non posdaz~a~rfuqc. Non obturbabo, nec aures crebrisum, impetrare a me non possum, dementiam tate querelaruin violabo; non offendam aures; nonnullorum ut animo non iniquo feram. Cf. non gravis ero auribus tuis; non onerabo aures S g m . Usus : Rem moleste tulit. tuas plitribus querelis ; non brgam aures tunMOLESTIA, re, f. Peine, cnnui, J a p i n . dere querelis odiosis ;nonobtundain ea de re SYN.Cura, sollicitudo, angor, zgritudo, negosapius ; non committaiii, ut importunitaten~ tium. EPITH. Conse uens, honestissiina, iniiieain accusare possis. Cf. Interpello. USUS: credibilis, ingens, ju%icialis, magna, minor, Nihil negotiosius aut inolestius hac provincia. par, propia, provincialis, vetus. Undique Amicitia nunquain molesta est. Cf. Odiosus. confusz, diuturniores, maxima, inultae, maMOLIMEN, Iniqn. 6 J o r f ~ u r a t ~ i d r c gna, variz, tantze. PHRAS. I. Nolo te molesun but;grurufcur, itpWfu~tcc. SYN. Molitio. t i a aiFlcere, je nc veuxpoint vous cuuser ck Usus : lies suo ipsa rnoliinine gnvis. r(iswmcnf. Nolo molestiam tibi afferre. exMOLXOR, iris, t u s surn, irl, d. Mcflrs hibek, as rgere ; molestia causain dare ; qq~/<osrrrr mouver~~ort,prl~arcr,di~pOsw.S~~. inoiestia a g e r e ; pluribus molestiis implicare; nolo tibi negotium facessere, exhibere ; nolo Ago, struo, conor, machinor, paro, comparo. Ai)v. Aliquando, amplius, maxime, nefarie, tibi aegn facere ;litteris aut querelis aures tuas obtundere ; nolo importunis his querelis S&occulte, obscure, palam. PHRAS. Molitur m a g n u m aliquid, il rntrcfjrend qqchose & pius tibi obstrepere. 2. Magnam molestiam .grunc/. Nihil inediuin, sed immensa omnia caploex perfldia amicorum. /ajer/itiicde rncs anris ~~t'occable de ckapin. Magnam 1110volvit aniiiio ; rem suscipit, aggreditur, sibi lestiam traho, contraho, suscipio, habeo ex suiiiit plenam periculi et laboris.Cf. Magnus, Uhus : Moliri alicui calainitatem, bellum, perfidia amicorum ;in magna molestia suin ; inagnis molestiis conflitor, vehementer anpericulum, insidias, pestem, corruptelam 'udi cii. Moliri seniper aliquid et agere. ~ o i i r i gor, discrucior ex tanta amicorum perfidia Cf. Ango. 3. Epistola t u a o m n e m m i h i tcrra naves. Cf. Conor, Contendo. ademit molestlam, vofrr lcttrc tn'a e n l d MOLITIO, onis, t ~ ~ dtpcitc, ~ ~ , ~ i l fotdf mon da@. Omnem mihi dekvit mofirjAefi~Itjb/e,. rltoyrns rpactio,r. sYN. ~~,.hilestiam ; omni me inolestia expedivit, liberafabricatio. E ~ ~tanta~ usus ~: ~ , vit ; omnem molestiam laxavit, diliiit, dimovit, ,yrl la cr~utio,r ,tu rIlortdc: Q~~ molidepulit, dempsit, levavit ; oinni a molestia ine tio, qu;l: ferramenta, qua inachina, vindicavit ;animum a b omni n~olestiaabduqul ministritanti lnuneris fuenint? ~ ~ ~ l ~ p ~ xit ; omnem aculeum*V i me adhuc ~ " ~ u g i t ~ sm/s tnoyctts cl1artio>c, elc. ( u dti' crnploycr evellit. Cf. Levo, Adimo. 4. Molestia lsta p ~ ~, t u ,,zon<~c). ~ h i ~ ~ ~ ~ m e t a n d e m liberavi, enjinjc 11te suis &barMOLTOR, oris, m. Celtri~*ini~po~itconrusside cc SOUC~. Exspui tandem hanc animo SYN.Machinator, fabricator, archimolestiam ; molestiaiil omneln de . a sttlficfcur. teAus.Usus: EKeflormundi etmolitorDEUS, inolestiis tandem aberrare cmpi ; U I E U c r l a k u r cf urchifccfc dr funi7~crs. a molestiis tandein reperi, usUs: H~~ MOLLIO, is, ivi etli, itum, Ire,a. R C ~ Y C inolestiae ea res aspersit. Molestias omnes dernntt, ar,iolltr,assot~filir.SYN.Mitigo, mulceo. \.oravi ; a rnolestiis absuin ; vacuus sum mo)( D n r u m facio. USUS: Poeke inolliunt anilestiis. Ea res inihi renovat, refricat, auget mos et effeminant. molestiam. Molestiis inaximis perfunCtus sum. Cf. Molestus. MOLLIS, e, gen. com. Mori,fc.riblc; eflntinL SYN. Tener, traetabilis, flexibilis, effemiMOLESTUS, a, u m , Qui es/ d chaq-e, natus. )( Durus. ADV.Niinis. I'HRAS. Horno r~ttbawa.ssant, inco~t~mocir, f'heux. SYN.Graest n i m i u m rnollis e t effeminatus, ctf \is, intempestivus, odiosus, laboriosus, negohot~tnte es/ h-ofi IIIO*, frop e f l ~ t t i d . !Ioino est tiosus. ADV.Omnino, valde, inagnopere, sane, mollitia liquescens et fluens; unguentis oblidiuturne. PHRAS.1. Molestum mihi illud tus ; vino Iiixuqiie languidus ;coina calamisest, cela rtr'cstd chargc. Illud me pungit ;mortrata, quique omnia ad voluptatem corporis det me illud ; illud grave mihi est ;oneri mihi referat ; qui ungueiitis niteat ; cui capilli illud est ; odio mihi illud est, et fastidio ;negocoinpti, madentes ciiicinnoriiin fimbria, fl~tentium illud facessit, conflat, exhibet ; iirit ine iltes, cerussntaque buccz ; citjiis donlus cantu lud gravissime. 2. N o n ero tibi molestus litterarum crebritate, jc ne vous cnnuierai et cyinbalis seinper personat ; bomo cogitaf i i n f p a r tnrs Ictfrsfr/pucnfes. Non obtuntionibus mollissimis effeininatus ; enervato
acrrafio-
animo ac muliebri ; inollis natura, cultu mollissimo ;cu us animus umbris, deliciis, otio, languore, desidia dudum infectus. Cf. iioluptaa. USUS:Philosophus mollis, enentatus, Ianguidus. Infima auricula molltor. Oratio tnollior. Modestior et ad prarcepta capicnda inollior adolescens. MOLLITER,,Woletnenf; de bonnc SvN. Cum iuxa )( Duriter. Usus : r. ter ac delicate vivere. Molliter recubare. 3. Quod ferendum est molliter sapienti, ceque le sage h i t sn##orfcr & hnne g r b . MOLLITIA, as. et MOLLITIES, 81, f. Scnsiififd, dLiicafesse,&fant <fnrrgir, moUessz. SYN. Mollitudo, teneritas. )( Ruritia. Usus: Civitatis mores la si ad mollitiem.Qua ista animi est mollities. kjicienda enim veto h a c mollities animi. Liquescimus fluimusque mollitia. Cf. Mollis. MOLLITDO. Infs, f. Sou lesse,pCx~'biW. EPITH.Spongil: similii. ~ U S Mollitu: do corporis, voeis, pulmonum. MOMENTUM, f , n. Momeut; @id, impmfmce. SVN. PunAum temporis, pondus, vis. EPITH.Magnum,parvum, ar,perleve.PHRAs. L. Momento evanult. iPdi#aarvten untiirr iPeii. Ad punAum temporis ; momento temporis ; punRo temporis ;e vestigio temporis cvanuit. 2. R e s est m a n i momentf, 'u//aire ~t fr2s irnporfanfe. %es ert, in qua existimatio agitur; multum in ea re momenti est; inagnum habet ea res momentum ;agitur salus multorum, aguntur veAigalia,etc.,ea in re; agitur, geritur negotium anceps et periculosa plenum alea?. Cf. Gravis, Magnus. Usus : i . Miiiimis momentis maxima: fiunt tem oris inclinationes, la plus #zti/cJ causes am!wnt iesplusgr~des vanufions. Observare omnia temporis momenta. 2. Pondus, ?~aleur, #rix, cas, irnporfance. Ices astimare, suisque moinentis ponderare.Siquid habet inomenti com. tnendatio tnea. Ma no momento est ad beate vivendum. Nihil inffis est iiiomenti. Rei alicui inomentuni facere,fairr g r u d casde qqckosc. Huius testiinoniuni propter turpitudinem vite nullius momenti putatur, son tmoi$mge es# corisidid cotntnc de nulic vaknr, rr a aucvns nutonYL MONACHUS, i, m. Moinr, solitairt. PHRAS. Monachus faEtus ssi,iiseflt moiue. Rebus humanis et caducis, vita hujus cominodisac volupta~ibus nuntium remisit; omnia vita hujtts blandimenta abjecit, deseruit, despexit, conculcavit ; rebus mortalibus vaiere jussis, D E 0 se in sacra familia devovit; in sacram ac religiosam se familiam dicavit ; sac r a familia? instituta professus est ; ad religiosorum virorum ordinem animum appulit ; christianar miiitiar sub vexillo ac noinine Santi N. nomen dedit ; religiosa castra secutus est ;in ordincm, sacram familiam S. N. ad-
scitus, adscriptus, cooptatus est. Religiosa familia: se addixit, sacramento se obligavit, auAoratus est. In fatniiiam sacram, in cenobium se contulit religiunis causa; in Keligiosorum domicilium se inclusit; in crenobium se conclusit: ad Christi vexilla confugit, convolavit ; religios~ niilitix sacramento se obligavit, Chtisto duce sti ndia tneri. turus. In familiam se sacram a b d i t ; inter aacri ordinis humines nomen professus est ; in familiam DE0 dicatani aggregatus est. MONEDLA, m, f. Ckoucas,oi~mu. Avis monetm cuplda, s t slc d i a a , quod a u r u m furetur. Usus : Non plus auruin tibi, quam moneduta committebant. M ~ N E o , as. 61, 'Itum. era, a. Fnirsperrser d, avertir; exr5orkr, en uger; ins~wire. S Y N . Admoneo, suadeo, fortor, pracipio, predico, auAor sum vrl fio, ADV. Acrius, accuratissime, amice, dili enter;. identidem, magnopere, ptudentn; &e, saprenter, s e * , tcmere, varie. PHRAS.E. Monsrs non dssfti tam, je #e cesserai e vous uwrfir. Monitis, consiliis ~ r u r g e b o ;officii te commonere, commone acere non desistam ; auAor hortatorque tibi ubique adero; instabo monitis, consiliis, hortatibus ; non deero, monebo, rzdicabo. denuntiabn, t e s t a b r DEUM ac omines. 2. Monutt me a m l c u a d e v t ~ n d 0 patruo, mon atiri rn'a crrgafiCd ntler voir t/i@n oncle. Amicus in eam mentein me impulit, eam mentem dedit, mentem injecit, ut patruum inviscrem; amicus auBor mihi fitit, ut partuum salutaren~. Amiciadmonitir et invitatupatmum accessi. USUS:Accuratissime me de re m* nuit. Cf. Hortor, impelfo. Incito, Excito. MONTA. m, f. Surrronr de fttrron, dont I e tem#le d Rovtc &ait fe fierr o11nn ubnguoit la nronnaie; inde metaph. HJtefdes rtionnaiiz; rnonnuic. Usus : Juno moneta MONETALIS, a, gen. com. Retati/ fa rnon&, nron&fain. SYN. Qui monetam cudit. Usus : Triuinviri unonetales, fritrrrrvirs niontuires, di)(cclerrrs de fa rtrotrnaie. M6n'lalis, is, f. RefiflCttse. YHRAS. Vir o Christo consecrata; virgo D E 0 sacra ve Jicata; quar virginitatis sponsione D E 0 sese obligavit.; virginitatem suam in perpetuum VEO consecravit ;q u a se in sacrarum virginum collegiitm abdidit ;q u a x a profnnarum rerum strepitu, amore abstrattam uni D E 0 sacras inter virgines devovit ; q u a virginitatem suam ani VEO consecratam religiosos inter parietes conclusit. Cf. M o n a c h u a MONIILE, fa, m. bf?ier,ortr~ittei~t. USUS: Monile ex auro et gemmis. M O N I M E N T U M e t MONUMENT U M , 1, n. Monuin~tit, soirvenir, /out cegrri rnppCIle te s o m n i r Bunr perso~tnr ou Gune dosc. SYN. Memoria, litterg commentarii, moles, opus publicum, tropeum. EPITH.
456
Etemum, amplissimum, celeberriinum, clarum, gloriosum,, gratum, illustrissimuin, immortnle, amplisstmum, marmoreum, atticum, certum, gravissimum, perenne, =re Pauca, plena, praclara, publica, p u r h e $ :; : religiosa, sempiterna, summn, tecta, vetera. Usus. I. Cupio, res mers monimentis litterarumcommendari,mandari.AmplissimismOnimentis consecrare memoriam nominis. Monimentis proditum testatumque reperimus. Publicis monimentis reritm gestarum, annalium monimentis celebran. bloniinentum statuere, ponme, relinquere, prxbere ;in anitnis condere et collocare. Testiinonium PC nioni,mentum virtutis, honoris, gloriz, rerum gestarum 2. Sepulcrum, forrrbeuu. Sepulcrorum monimenta et elogia Aditus monimentorum suorum carminibus exornare. MONITXO, anis, f. slvtrtis.~~met~f, miis, crAnrIr3ioit. SYN.Admonitio, monitiim. USUS: Monitio acerbitate, objurgatio contumeli vacare debet. MONITOR, mis, m. Celui grri <n/artt, Wfuif souvcnir. SYN. Admonitor. EPITH. atuus. USUS:Casar autlor et monitor hujus sententix. MONXTUM. 1, n. rlvis; cons~it. SYN. Pmceptum, monitio. PHRAS Monitls tuis parui, j ' u i &id VOJ cousciIs. Me= aures tuis inonitis semper patuere ; prxcepta neqilaquam surdis auribus cecinisti ; tuis iiionitis ac praceptis ducendum me prsebui ; tuis tnonitis auscuitavi. Cf. Obedio. Usus: Tuis tnonitis et consiliis nitar. Cf. Consifium. IwS6NXTuS. s, m. Averfissemenf. SYN. Monitio. Usus. Divino monitu. MONS. tis. m Afontupnc. SYN. Aloes. EPITH. ~mmunis, altus, ap"ricus, saccr ;attissimi, impendentes, patrii, s~lvestres. vestiti. P e m s . -1. ~ e g i o i o t a . u n d i q u e .montes habet, touf lcfiys esf ~~ouvert & monfugi~cs. Perpetuis montibus continetiir ;perpetuojugo montis asperi et prxrupti inc uditur ; regio cinc%, circumvallata montibus; regio circiiiiijtctis montibus tanquam vallo septa. 2. Mons altu, montep~t#c. Mons ,editi in altitudinem ingentem cacuminis ; jugum montis WIO junctum ; mons in ingentem altitudinem exsurgens, surgens. f. Mons i n a c u t u m Eaoumen desinens, rnonlugntjnissunf e11 itur cinc m&#. Mons in angustum dorsum cuneatus ;monq cujus jugum in acutum cacumen exsurgit. 4. Mons r u p i b u s horrfduq ~tt<HIf MYZ~CY~ a2 rwkrs. Mons preruptus, saxisque et cotibus impcditus mons vastus a b natura et humano cultu. bsus. Intima d i c e s montis, Ir pie &une ~rronlugac.Jugum montium cepit, quoruin perpetuum )ugum in Penidem excunit. Edita montium occupat. ua se montium jugum paulatim demittit. 8 o n u m ejus montis q u u i n satis,
MOR
sed angustuin. D'anubius molli et cletiientcr edito montis jugo effusus. Mons Calvarla, Lr Culvaire. PWRAS Mons morimtis in cruce Servatoris nostri memoria consecrntus. Mons obitu acerbissima Christi inorte ad ineinoriam insignis. MONSTRO. as, avi, atum, are, a. Afonfrer, insiipuer, Nsigrrrr. SYN. Dsmonstro, commonstro, ostendo, doceo, atefacio, dtgituin ad rem, in nliquem intengo. Aov. Llenigne, comiter, non gravate. Usrrs: Viamerranti comitcr nionstrare. Monstrahis, q i 1 ~ non intelligo. Cf. Ostendo. MONSTRUSE: TI MONSTRO~SE. jtibnsfnrrusement, rontrennfure. Usus: N~hil tam incondite,tam prapostere, tain inonstiose cogitari potest, quod non possimus somniare. MONSTRdSUS ve M o W S T R ~ ~ S U S , a, um, P r o n i g e ~ x ,monstnurrx. SYN.Portentosus, Usos : bfonstrosus pnrtus. Vitn scriptisque monstrusus. MONSTRUM, 1, n. PrCsup divin; #YOa'igc, monsfm. SYN. Portentum, ostentum, prodigium, errantis in alienos fetits natiira? partus. Usus : Faedissimum inonstriim, nat u q u e ludibrium. MONTANUS, a, um. D r ~ n o n i ~ p . Usus : Ligures montani,duri et agrestes, Ics Lipres, pcupfe & raottfngmrdrdr MONTOSUS V~~MONTOOSUS, a, u m , Monfucux, ~ u o a l u g ~ u x )(. Pianus. PHRAS. Montooa regio, dgion moufujm~~st. Regio praaltis montibus interseta, distinea, intersepta ; im ndentibus ubique montium jugis, i n t e r j e g montibus c o a r h t a UsUS : Aspera et montuosa regio. MORA. a s . Dlui. refurd SYN.CunRatia dilatio, prolatio, pro&astinatio, tergiversatio; retardatto, tarditas.f(Celerltaa EPITH. Justa, longa, minima, multa, parva, utilior, procabilis. PHRAS. r. M o r a m non faoiam, jenf tefur&ruipar. Neminem morabor, remorabar; moram non injiciam;morain noninterponnm; non retardabo, non earaham vestra consilia; cunttationein non injiciam ; tempus longius non ducam; moram non producam; non dtsti.nebo longius; morain non afferam; non demorabor vos diutius. 2. Res m o r a m non patltur, Pnfuirr nz soufs fiint de retard. Res dilationem non rccipit; cunctationem non recipit; dilationeni non patitur. 3. M o ~ rR es~ postuiat, L c8roseak1nunr.un &Im; Res ipsa locum tempusque dari sihi aptum postuiat ; n s ipsa quodanimodo inanum in~icit,et pau. lisper consistere cogit ; res ipsa moram et cuntlationem injicit ;res ipsa ut aliquid esset mom, interpellat ;intervalli aliquid sibi dari postulat, moram consiiiis creat. 4. E g o ipw non ero t n mora, % fu r moi,ja nr semipus ea rcfurii Mora in me nuila erit; moras non traham ; nihil erit in nie mora ; sinc mora,
MOR
45 7
MOR
abjetaooiiii cun~tioneadero;noncunttabor. Usus : Ista legatio moram bello afferet. Non modo non effugium, sed ne tnoram quidem monis assequi potuit. MORALIS, e, gen. com. Moral. USUS : Decet augentein Latinam linguam, ,philnsophiam moraleni appellare, quae de virtutibus et vittis, omninoque de bonis et malis quarit, mais en etrrickis.rarzff ~ Iaf8,f*11c r b f i h ~ n nol nouvrarr, ilconvicnf a Pa#pZIcr noralr,ceftt pkiIosophit qui, c/c. MRATOR, aris, m. Cclui qui refurde, qai etriptchc. USUS : Adversus unum moratorem publici commodi, etc., c @ n hun ~ scuf grri faisuif obstaclt a18 bien k P&faf, cfr. M O R ~ T U S , a, um, Quia fefleso s M t s ni<rtws; consfitui, bien r&f. SYN. Moribus praditus, pcrpolitus, constitutus, institutus. Auv. Bene, rnirabiliter. UsUs : Bene morata civitas. Institutus,ac bene moratus adolescens. Cf. Mores bonf. MORBIDUS, a, u m , Mal&, i~irsposr! SVN. Morhosus. Usus : Morbiduin Corpus, pecus. Cf. Debllls, Morbosus. MORBOSUS, a, u m , M a l d e , rtinf& SYN. Mnrhis obnoxius. USUS : Majores nostri iracundos solos morbosos notiiinarunt. MORBUS, l. m. ,Wa&it. SYN. InvaIetudo, rnalurn corporis, agrotatio. EPITH.Difficillirnus, grnvis, pemiciosus, diuturnus, ingravescens,iniser, inortifer,novus, perpe!uus, relcvatus, senescens, tantus, vetus. Alieni, insanabiies, odiosi, opinabiies, voluntarii. PHRAS 1. In morbum incidit, ilesf fornbC matade. In inorhum cecidit, dela sus est ; inorbo oppressus, correptus ; impecitiis est ;valetudrnis quodam genere tentatus est; in inorbiim injeEtiis est; euin ingens vis morbi adorta est; in morhum impiicitus est; morbum nattus est; morbo infestari ccepit 2 , Ex morbo decumbo, u ttculorlit r~$'obI@e ri gurder & tif. Morbo urgeor, iinpedior, iinplicor, teneor, afficior, aigor, opprimor ; morbo intabesco ; in morbo cubo ; ex gtavi diutumoque morbo infinnussuin; graviter aiger sum ;morboexerceo? ; incommoda tnihi valetudo est ;morbo conAiCtor. 3. Morbus augetur. fe ttttffs'arp . , er~~pirc. Crescit morhus et ingraves& in dies ; ad morbi veheinentiam nova in dies fit accessio, q. Morbus decresdt, fa r~~almfic rfi?tii#uc. Laxatur vis morbi ;senescit vis mor. h i et remittit ; mnrbi fit inclinatio ad sanitatem. 5. Ex morbo n o n d u m pleno convafui, je nr suis pus e n c m cot~tpIfcmcnf r&abfi. Etsi contra viin gravitatemque morbi contendam, iedeunt tamen cominotiupcalar alic uae, ut malo me liberatum, aut omnino conkrmatuin dicere non ; levnri morbo me entio, nondum ex i r : z u m debilitate recr~ari. 6. Ex morbo convalul, jc seis @Cri de r,ra w~afadit. Morbo defunttus sum ; iiior-
bum, medicamentis depuli, reniovi ; e inorbo evasi ;recreor ex gravissimi morbi longinquit a t t 7. Morbi latiusssrpunt, f<r cnnfqyian g u p au Ioin. Vuigantur contattu in homines morbi ;coelestis ira urbes morbis populatur; morbi in agrestes irruunt ; iiigruunt inorbi, et vis mali latissime vagatur. Usus : Senescentis morbi remissio profuit. Vi inorbi consumptus est ; morbo exstintlus est, il S/ mort' dc mdadie. MORDAX. lcls, omn. gen.QuitiiordJrciItmcnt; fiiqunnt; arrtcr. SYN. Aculeatus, dentatus. Usus : hlordax sollicitudo; hoiiio niordax. MORDEO. es, m ~ m o r d l .morsum, are. a Mordre; ckugniur, f o u r t ~ ~ e ~ t SYN. er. Morsu, dente peto, a p r t o ;perstriogu, carpo. Us~s : ~ ' R A N S L .Va1 e me moiiiordit epistota tu& Si ignominia pupu it, par ppri rcferam, nec deerit, quod te mordeat. MORDXCUS, adv. x.Su mrdunt. 2. A#* &.f d rd, plrsisfrr d& SYN , Artte, tenaciter. Usus: Auriculam mordicus abstutit. Perspicuitaq quam mordicus tenere debeinus, fa cf&, d faqwIfenous dcvotrr nous aftirchcr. MORXBUN DUS, a, u m , iUo#~runt, ntoribond. SYN. In exigua spe trahene animam, moriens. Usus : Monbundum vidistis ilium. C f . Aaslsto. M6RIGEROR, arls, a t u s sum, arf, d. Co~esccndre d, !/re corr~~lais~inf. JYN. Moreni gero, obsequor, satisfacio, obsecundo. Uss : Votuptati aurium morigerait debet oratio, le $&fe doif flc~ffer Porci/&. Cf. ObedIo. MbRrOR. Iris, m o r t u u r sum, mori, d. Mourit-. SYN. Emorior,occido,intcreo, decedo, animam ago, mortem obeo, inortem oppeto, de vita decedo ;e vita discedo, recedo, migro, emigro, demigro, excedo ; vitam cum tnorte commuto :vitnm amitto ;extrenium vitz spiritum edo; vitam desero ;ab hominibus demigro ; ago supremum vitce diein ; extremum vitae diein morte conficio ; inorte occumbo ; diem obeo ;dc vita exeo ; natura concedo, satisfacio ; e corpore excedo, emigro ;morte occurnbo ; finem vitre facio ; animam efflo ; vita cursurn, vite curriculum contioio ;monc deieor ; animam, vitain edo ; vita fungor ; naturz cedo ;e vita cedo; fato concedo ;mortnlitatem, supremum diem expleo ; fato perfungor; ex conspeltu hominum morte decedo; rebus humanis eripior ; ad 1)EUM excedo ; de medio excedo ;vitam no mortem cum vita commuto ;vitam r e d g ;skritum reddo ; e vita tanquam ex theatro exeo; e vita, e medio abeo ;ex his tenebris ad sein iternam lucem excedo ;morti occurnho ;occicL et exstinguor; istis corporis cuttodiis iiberor ;animas corporis se vinculis relaxat ;vita me deserit ;anitm me nlin uit ;letum oppeto; morte defungor; natura abituin reddo ; mor. me occupat ;
MOR
-----
458
--
MOR
inors me aufert. PHRAS. r . Ex morbo mort u u s est, ilesf niorl a2 mal&. Morbo absumptus est ;vis morbi hominein consumpsit ; vitam homini ademit ;vitam abstulit :vi morbi oppmsus vitam amisit ;morbo exstinAus est ; morbo naturze debitum reddidit. 2. Ex vuln e m m o r t u u s est, so blcssurc I'oJaif mmrir. Prolapus in vulnus, moribundus cecidit ; multis vulneribus confe0um anima ultimus spiritus defecit, recepto altius ferro ;xspirans corniit ; vitam in vulnere posuit ;sauciatum telo, spiritus panterac sanguis liquit ;accepto vulnere animam deposuit ; linquente spiritu pariter ac sanguine inoribundus in arma Procubuit. Vuinus vitae finem attuiit ;sub oculis hostium vitam profudit ;vitam finivit. 3 Mort u u s mt w n e x admodum, ifesf r ~ ~ utr & t . fr2s ovanci. Naturx modum explevit ; naturae cessit, concessit ; naturae satisfecit ; naiura debitum reddidit ;natura ipsa hominem Consumpslt ; Corpus xneflus solverat ; naturz dissolutione exstinaus est ; diem siium non immatura morte obiit ; mortalitalitatem exp1evit;vivendi curriculum anatura concessum confecit. 4. PiesanAeque mort u w mt, il esf mor en bie~ihureux. Plenus d e fa6briini gloria ad DEUM excessit ; ex vim hujus tenebris ad sem~iternamlucen excessit; de vita statione discessit; in coelum inigravit ;in viviq inter vivos esse desiit; ad beatam iinmortalitatem demigravik; e custodia corporis evolavit; ereptus, exemptus rebus Iiuinanis in caluni abiit; amorem hujus lucis iinmortalium spe bonoruin letus projecit, et ad divinum illud animorum conciliuin plenus meritis migravit ;diem supreinuin, omnibus iiiorientium prxsidiis comparatus ad vita: exitiini, srcris mysteriis rite procuratus et expiatuqritemunituset confirmatus,piereligioseque confecit. 5. Repente m o r t u u s est, il cst nurf tmtf d coup. Mora hominem repente occupavit, abstulit, subita morte correptus est; supremus eum dies ante occupavit, quam instare crederet ; morte repentina op ressus, ereptus est ; nihil cogitantem vita Lreruit, anima reliquit ; vis repentina mortis sustulit. 6. Si mor1 foni a n t e contingeret, s'il n'amvoif L rriourir oubu~avonf. Si uuid me fieret; si quid humanitu; accideret; s;me fatum przriperet. Si quid mihi accideret;si mors ante obreperet. 7. Libenter pro patria moriar, voloritiersje donnerai mo vir pdur mon @ y . Libenter pro patria vitam profundam, vitnm reddam; spirituin, quem naturae debeo, patria reddam; pro patria morti occumbam ; libenter pro patria fatum excipiam; patriae sanguinem meum largiar; impendam libenter ineum patria spiritum; pro patria ingenti animo letum oppetani. 8. Cupio morl, je dsirc rnourir. Cupio e vinculis corporis elabi, evolare ;cupio reliAis rebus mortalibus ad exoptatam immortalitatem discedere ;cupio ad vita metrr pertingere, ex hoc carcere emitti; e vitae
hujus arumnis ac calamitatibus morteabduci; de vita wtire; lucis Iiujus usuram reddere ;ab hoc exilio ad illam bonis omnibus amuentem regionem tnnsire. 9. Omnlbus moriendum est, lous les h ~ t i r r ~ c doivenf s mourir. Mon oiiinibusimpendet;omnia hac lepe creata sunt ut morte deleantur, exstinguatur ; niortem neino eugiet; oinnibus ad mortem irrevocabili decreto decurrenduni est: su~rema necessitas omnibus est subeunda s ~ Sapientissi: mus quisque ;equissirno animo moritur. MOROR, aris, a t u s s u m . ari. d., n. et a ~ ' , ~ s~our7wc ~ t f ~ fa,.&. , swN. c ~ in ~ inom suni; inaneo, cominoror. ADV.Diutius, parum, PHRA~ 1 . . xesclo, quamd]u Venetils moraturu8slm, jrntsoiJ co,,,bh o r ~ ~ de fe,nps je resfc~tu'd Y m i e . Nescio quantum tCmPoris p ~ ~sim, i quot t mensium ~ ~ ~ mea ~ Veileliis commoratio futura siti quantam ra* Venetiis faaurus siln; quanto tempore Venetiis detinendus sim. 2. Aiia e x allis m e mo,ntur, mi& cho~rstn9<rwt:,r<t, me mljdtrw7,f. Moram injiciunt ;distinent me alia ex aliis; alia ex me tenent, remorantur. Cf. Mora. Usus: 1. Brutus valde inorntur, non tergiversans sed exsWanr. 2. Impedlo. r e t a d o , m o r a m aflero. ow1&r, refarder. Non morabor te quin mox conscendas.
&
rf . . niff,,m. -. . . . . -.
MURUSE, Avec u w Aumrnr d a p ' n e , niorosc. SYN. Fastidiose, importune. SUS : Piso iracundius respuebat ineptias hominum, sive inorose, sive ingenuo liberoque fastidio. MORUSITAS, atis, f. Xumeur c h p - n e , dipcik. SYN.Dificultas. )(Comltas, h u m a 1:ita.e. EPITH. Inutilis, odiosa Usus : Ne irascamur impnrtuiie petentibus, ne in morositateiii inutilem et odiosam incidamus, nr
fdrnoignons nofre mouvoise krrtnrvr canfrz les sol/icifeurs itnpOrfum, de@rdC twns f . des ennrmis sons nccssif. MURbSUS, a , um. C o p r i c i e u ~ ch&fit, farifasque. SYN.Dificilis, inhuinanus, imporiitous. )( Facllis, comlk Usus : Senes anxii
sunc, inorosi, iracundi, dificiles. Mulier stoiiiachosa et submorosa. Cf. Durus. Asper. Inhumanus. MORS, mortls, f. Morl. SYN. Interitus, occasus, fatum, letum, exituq discessus, supreiiiusalicujus dies, excessus e vita, dissolutio naturae. EPITH.Acerba, atrocior, beata, bellica, peregrina, bona, cefta, communis conseiitanea vite, crudelis, miserabilis, divrnior, dubia, extrema, fatalis, fceda, gloriosa, fortunata, fraterna, matura, honesta,indigna, imiiiatuia, levior, media, melior, misera, nefaria, paterna, perniciosa, propinqua, repentina, te. terrima, stabilis, subita, turpis, voluntaria, vulgaris. Usus : Mortem alicui minitari, metiaccr de rnorf. Mortem alicui affefre, oerre, morte aficere, mulctare, dnnner l o rnorC. Ad mortem mittere, dare diquem, enmyer d l a
MOV
460
MU i .
sarius, constans, deformis, divinus, dulcis, exprnus, gneus, inanis, incertus, incredibilis, rnterior, jucundus, mapificuq minimus, natutatiq nwus, opinabiiis, oratorius, pronns, obliquus, supinus, repentinus, sempiternus, soiutus, temerarius, turbidus, venus:us, voiuntarius. Accommodati, admirabiles, aversi, ubercq acuti, constantes et rati, dispanq dissimiles, finiti, aquabiles, inimici, non tenlperantes, liberi, mgni, odiosi, palzestrici, medioc m soluti, va@, turbulenti, volucres. Usus : 1. DEUS motuin dedit celo. Animalia motu
gnrr,quiftw. Ne te Roma moveris. 5. SolIicito, rxciirr. Multa me movent in discessu, 6. Altlclo, Invito, hortor, invitcr. IIlla me causa movet. 7. Efnclo, erclto, r o h i r r , muscr. Clamores, risus, iacrimas, Rominum studia, suspicionem movere. Cf. Persuadeo. MOX, & & $ f . SVN. Quam mox, ocius, statiin. USUS: Mox revertor. C. Stattm. M~cRO, PoYrfc sigui;. poinfc p~$. Ep1-r~.cruentus, tribunitius. usus: mucre defensionis stili nivcro. Mucmnes jan1 in civium jugulis fixos ~ ~ *Jecimus' aris* atus sums arip P c r d r ~ lf e e1 . SVN. CunAor, morOrl diSSirnulo, "Orbum antiquum* MUGIO. 1% 11 vl ivl, tum, n. Mufl'r, bcu&'r. S ~ NBoa. . MUG~TOS, O% m. M u isscmcnf, &t~g/c*<#k; h i t , , g ~ u m i e 6SUs ~ . ;T e m nlugitus et fremitus. Mugitus ciere, edere. Mugitibus implere viciniam. MULA, as, f. r2fttlr. USUS: Mitlz partus mirabilis, qeia rnrus. NULCEO. a s , muist, m u l s u m , are, a. Carsscr; duucir, ~+SCY. SYN. Permutceo, lenio. Usus : Carnlina mulent menteses. Cervix mulcetur dextera. Cantu cervi mulcentur. MULCTA et MULTA* Pana. Usus: ?'"'&m alicui dicere, irr are, sb aiiquo Ftere* iqj@ une amrde'uiremittercv condona re^ mu'Et;c gratiam facerefrzrt'c"rd i4nc*itu' MULCTKTIO, bnls, f. Patnition. SVN. Direptio. USUS : Misera inulhtio bonorum, exiliuin civium. MULCTATKCIUS, a. u m , D7arrtc~uic. Usus : MulAatitia pecunia. MULCTO et MULTO, as, ay{, a t u m , are, a, IJ~,,~,. &y ,,M amcn& jIgj una peim. SVN. Mul& a6,-io, punio, ir. rogo. A~v.C~de\is~ilne,male. us~s: te m u l h r e reos, exilio. 3 ,~ ~ =atrato, rsaifruifer. 1I)iscessita b oppugnatione m& muioatus. MulOltus v i ~ i s fuai, bus. CI. punio. MULC;EO, es, ium, a, Trajrr. e inninmis expnnlo. : Mu'ge-
sessioiies inovcre intutuin. 4. Discedo, s'/oi-
commotio, tnwrr~frtlts da fdtitr, penscc, U r , wsiort. Magnos anin%onitn motus e%~~t~~ animi rationi obtcmperantes. Motus cogitationis celeriter agitatus. Niinquam animus agitatione niotuque vacuus est. 3. Concursus. turba, tumultus, t~tonvrnuntpa/itigne,irrt6fr, r&o/~tion. in quo motu tempm??, quanta conversione rerum versamur! Catilinze insaiios motus cohibuit, compnssit. Motuni concitare, inoliri. Motus Keipublica affcrre. Magno res in motu est. (Mot u proprlo, VUu;.), dr son profirr iouvcrnfnf, Latine: sua spontc. MbVEO. es, movfi, matum. are, a. et n. Memoir, rtt~fimtr r~tof~vr~rrf~f; rxciIc>r, causcr, prduire; n. Sc mou7joir. SVN.Cieo, ngito, impllo, r l l o , verso, ago; efficio,excito; allicio, pel icio, induco. ADV. Conjuncte, leviter, longIus, magnopcre, iniral>iliter, neeerurio, prmultuiii, nide, vchemeniius, acute, constanter, dulciter, facile, forttrito, iinmodcratc, inaniter, jucitnde,libere, mediocriter, non ita placide, solute, peracute, tardiiis, vebemeeter, velociter, vere. PHRAS. r. Movltoratfone s u a h o m i n u m anlmos, so14 discovrs a nrnur' Irs m~dif~nrs. Aniiiios Rcxit; aniwos incendit, accendit ; tnotum aniniis attulit ; mentes horiiiniim altexit, volitntates impulit, quo volebrt. Vakbat ejus oratio ad fingendas hominurn voliintates, et quo vellet, ducendas; valebat ad motcis inflaminandos. Motus animorum ita niiscuit, sensus inentestlue hominum ira rtraAavit, nctno ut resisteret ;flcxit mentes R(aninum m&itqie ejus orati0 ;uno sermone animos omniuin, quo vellet, perduxit. Perculit aniinos ejus orritio, et in audientium animis aculeum de6xit, reliqiiit. Ad stimulandos hominum aniinos acoleiim habiiit ejus oratio ;ita pcrcussit ac quatefccit hoininum animos, tanqtiam in ejus manu oinnirtm ckosc i,,fpossib~C ( ~ ~ ~ ~ ~ 1 . voluntates essent ;ad sententiam suam populi MoLIEBRIS* 1 ' gen. com. Drfillit>u: animos dedirxit ; in suain sententiam onintiim ~KOU,eft~~in.SVN.Femineus, inollis, ecmimentes oratione convertit. 2 . Motus aum ejus precribus, prie,.rs ,,t>orrt f o i , c ~ ~~ d - nattis. Usus : Mundus muliebris. Forma ri~uliebris. mu'iebris et enervata duRus pncibus, impulsrts lacrimis, invitntits, MI~LIBRXTER,~ famum2rc &JJc>HinduAus pncibus cessi. lJsus : t. Ursere illi, ws, cofmnc utu fettrrrrir. SVN. Effeminate. ut nos loco movennt. 2. Abduco, dbranhr. USUS: Lamentis se et lacrimis muliebriterdeMoven ali uem de senientia. Senatu movere. dere.Nequid muliebriter etserviliter faciamus. j . Muto, ckqqcr pqckr. Tot annorum pos-
~ ~ ~ ~ ~& ~ ~ ~ ~~ ; i ' :
inugam ,.
~~~~ ~ ~ ~ N ' f czn>$nz ) i ~ c ~E
MUL
46 1
RiUN
MULTIPLEX, Icls,on~n. gen. Mul/iP/r, MOLIER, &rIs, f. Fenirur. SYN.Femina. vanY; nombrdux; considirablc. SYN . Multus, EPITH. Agra, arumnosa, alicna, amens, avavarius, copiosus. Usos : Varia multiplenqut ra, audax, beata, nobilis ;consularis, copiosa, natura. Genus orationis vaguio et multiplex. locuples, crudelis, importuna, deterrima, diAnceps et multiplex verbi potestas. Multiplex gna, dives, felix, furionq gravida, ignota, imet tortuosum ingenium. moderata, imprita, ingeniosa, lnsana, libera, lihidinosa, misella, misera, molesta, nefaria, MULTIPLICABILIS, 8, gen. com.Mt,lnobilis, nota, optima, pccuniosa, propinqua, lqlid, nombrcnx. SYN. Multiplex. proterva, seditiusg suavis, temeraria, Procax, X ~ L T I P L ~ Cas, O , avf, atum, am, irata, timida Beatissima, castiores, misera, ~ ~ l ~ ~ augIAenfey+ t i ~ , . ,syN. A ~ usUs ~: ~ . formosa* inomat;e. PHRAS. Mulfw IrnAuffo aercitu multiplicatis auxiliis, multipliportuna est, ce//efit?~meerf insupportable. cata cum gloria Mulier abundat audacia, consilio et ratione MULTITDO* In1s, Mulfitude,fouzc* deficitur ; mulier est proterva, seditiosa, parSYN. Frequentia, celebritas, turba, cetuii, cavis rebus s~ mobilis ;rnulier est ex eamnl terva, ,~o~ufu vufgu% s, corona, manusrchonis, nuinero, quai. impotenti natura: frenos dant, ~ o ~ u " e sEPITH. Annata, concitata, f"ngm" nullitrnque l i c e n t t ~ inodum facunt, q u e indogata, domestica, egens, im~erita, incredibrlis, illita et animi impotes f e ~ n t u r .2. MulIer tndda,infilna,innita innumerabiliq magna, eat p r a s t a n j , cet/c jonttIc r e I l , n r l i u ~ ~ e . miranda, npentin% spiendidior, tant+.turpis, Feminarum rzrtantissima, spebtissima urbana, un$-ersa. USUS : Homintim multitupriinaria, le&ssima ; vidlis anin,i femina f dine*i con Rgare, c ~ e r e Quanta multitudo, matronagravis et speaata, : Muliemm y t a vis Rogllinuiax! Mitititudo hneficionun fa,nam ut mu~iorum oculis luxda= custodiat, Copfa* Numerua diligenter sancienduin est. Mulieres omnes MULTO,Bien,beoi~cotr~,debenurou~.S~~. propter infirmitatem consilii, majores in tuLonge, multis velomnibus partibus, non pautortim potestate esse voluew. lo, haud paulo, impendio, longo intervallo. MoLIER~RxUS,a, urn, De USUS: Multodotior. Meo judicio inultastare Usus : Uanus mutieraria, frmipr defcmmrr. malo, quam aliomm. MoLXERClfLA' f. Faibk fanrmgl MULTUM, Deauraup, zrnrr~~~nf,fongttmfs. feittt~fetcfte; femme du commun. EPITH. ImS,,N. Valde, sane, non arum, qu,m ; pura, deterrima, publica. Usus : Bellum cum nescio, quid, )( Parurn. : Res diu mul. inulierculis gestum. Ista quidem pueris et mutumque agitata ad salulem lierculis mata sunt. -i..II_ii GVIIICrn. MOL~O,ants, m. Mdeficr. SYN.Qui muMULTUS, a, um, A'ontbreux, ea g t a d tos agit, agaso. Usus : Mulionenl agere. nomb~c. SYN.Multiplex, fwquens, non pauci. MLIONXUS, a , u m , Dc tnulefier. ADY. Ita, ut, non ita, non parum, quam miniUsvs : Penula mulionia. me, niinis, fortasse, valde, ininus. PHRAS. MULLUS, i, ? i Rougct, mnle/. Genus 1. Multl affuere, i / s rinrerrt en grndrwmplscla. USUS : Mull~ barbati in piscinis sunt. bre. Frequentes, conferti adernnt ; magnus MULSUM. 1. n. Vin miti avec du miel. numems erat eorum.auiorzxsentes interfuere : SYN. Potio e melle vinoque confeffa. Usus : multitud0 hominum io&m inundaverat, m: Calicem mulsi ei impidgamus, ut plorarc deleverat. 2. M u l t a e t varla s r a n t consilla, sinat. avtis Cfairntnombn~rx rtd@!rcnfs. MilleinMULTIFXRIAM, DOIIJ braucoup &ndies nova consilia; sexcenta erant de re conAroifs. SYN.Multis locis. USUS : Aurummulsilia. Longum sit explicare quot in sententias tifariam defossum, or enfoui en diJreufs e*abierint senatores ; plura, quam pro numero stnatonim, erant consilia ; quot capita, tot droifs. erant sententia; p l u r a y consilia, quam MULT~FORMIS, e. gen. com. Qui a 'sus: 1. Multa et capita numerabantur. pl11sic11rsforrrrrs, .~tanX SYN.Varius, divermagnac res. 2. Prmclarus, aad illnstre. sus. Usus : Principis qualitates sunt varia, Tuum nomen multum est in f% 102s. e t qcasi multiformes, IIXUIJ, longua, nirnius, lorig, d&r. MULTIJOGUS. a, um, et MULTXJOest in laudando. &lultus sermo, ad multum G 1% e, gen. com, Atfel! m ~ t pZwitltrs, c muldiem extraEtus. Ne in re tenui mtiitus ac in: ti&%, *wi/tbrm.SYN. Multus et varius, mulsolens sim, porr n'tfmpar troj losg. tiplex. Usus : Multijugas epistoias siinul accepi, j'ai rzfuplusicurs &/tres enser~~ble. MULUS, 1,111. Afulet. Usus: Mulusclitel. laRus. Mutuiim muli scabunt (PROV.), cesonf MULTIMdDIS, De &rlucoup rk moni2va. SYN. Multis modis. Usus: Multimodis deua- mt~lefs pwi $6 grattenf, en parl. de denx firsonw~ prri ze lonc~~t nnu/net/e~ucnl. w m crcumventus. MULTlMdDUS, a, um, lsktii, divers. MUNDANUS. a, um, Dn * I J P ~ & rlc Usus : Multimoda an. Pt~nitwrr. SYN.Mundi civis et incola. PHRAS,
sus
eSus
. b%UI
MUN
462
MUN lum. USIJS: Naturhm mundi, et puichritudinem contemplari. Democritus ait innumenbilcs esse mundos Mundi atateir, partes. ~ f j ~ g ae,avi,atum, ~ o , are, arl: M N m x ' b iris, a t u s sum, arl, d. Do~~~~)dscut,pah AC. y SYN. c r Largior. ADV. O P ~ re. USvS : Opipam me maneratus est. ~ ' i " ~ e m u n a r o r . M ~ N X A brum, , n. pl. Afmks, dmoir.~, @crq dargrz firbliqws, m11g,5.huhrrc. SYN. Munera, onen.UsUs: SuisceMcibuspublica munia sustinere. Obire munia Cf. Omclum, Munu% Maglstratus. MSNXCEPS, lpiq m.Clfo cir f YS rrrtirii&une ville librt. SYYN. dvis, popularis, qui e municipio est. EPITH. Honestissimus, ornatissimus. USUS: Municipes sunt cives Romani silo jure et legibus suis utmtes, munens tantum cum pcpulo Romano honorarii participes, a que munerecapessendo appeftari videntur. MUNXCIPKLIS, e, gen. com. Dc rriitnic&, trrrrnicipol. SVN. Ex municipio. Usvs : Homines municipales et rusticani. MNYCIPIUM,II, c n. li & ' tfiunic~~trlc, rnunicip. SYN. Conventus, colonia. EPITH. Antiqutssimum et fidelissiinum, frequentissimum, frequens mestumque, gratum, grave, firmum, honestum, illustre, immune, integernmum, msticanum, totum. Reliyua,msticana, vetera. Usvs: Scis cuius municioii sim. MNI FIcE, ~iAreusIntcn;. SYN.Liberaliter, Iar$e, prolixe. Usvs: Munifice et Iarge dare aliqiiid. MUNIFIC US, a, u m , Gtt&cu.r, libru. SYN.Liberalis, largus. Cf. Liberalis. MNIMEN, b i s , ct NONIMENTUM, ti, n. IIr'tnpart, fnrt~cation.UCUS: IIla quoque fossa haud parvum urbis munimenttim. ' ~0~1 is, 0ivl , ~lcclIi, i t u m , Ire, a. E/#tourer vn licir d'itt1c rnuraille, forfi~cr.SYN. Firmo, confinno, obvailo, se io, obsepio ; paro, adorno. Anv. Prceclare. ~ H R A S . r. Urbem munire, forf@r~ ntu ville. Firmissitnis pt;asidiis munitnentisque firmare ;vallo ossacingere; quasi sepimento aliquo valiare; ossam et alia munimenta urbi circtimjicere; aditus omnes fossk aggeribusquc prasepire; novo munimenti genere impcdire, sepire. 2. Castra e g ~ s g i m e u n i t a habemus, llltfre camp csC pnrlafemct~f fort#Y. Castra ita firmavimus, ut nihil tam claiisum ad exitus, tain septum undique! tam tutun~ ad custodia~n nec fieri, aut cogitar! possit; castra ex omni parte pramunita, pnesidiis rnilitum teCta, probe obvallata; munitionibus valida habemus; castra vallo, vatlum congestis arboribus septun~ habeinus, ne qua intrare in munimenta hostis possit. Cf. Munltuj. USUS: 1. Munite con>-
E . (Roa mundanaa,V~t~.),ckoscs~f~~ Im. Res caducq peritur*, fugaces, pmkne; inancs, infimz, mortales, hutnanz, fluxa res et h g i b . %.(Horno m u n d a n u % V )~#no*~ &in. Homo remm fluxamm blandimeifis implicitus ; humana vita deliciis ac commodis impnse dcditus ;illecebris vanamm obleAationamcaptus, et irretitus; qui res fugaces et caducas ardenti studio persequitur; omnihus humanae vite voluptatibus obsc uitur. Usvs: Socrater vagatus, cujas esset? mundanum se dixit, nempe mundi civem et incolam. Cf. M u n d u a MUNDX.TX A, ea, f. PropmfJ. SYN. Eleguitia, lautttta EPITH. Non odiosa. USVS: Adhibenda est munditia, non odiosa, nec ex~ i s i t nimis, a ilfuC avoir UM #~opr~t, UM ligancr qui nc drrgdrc fis rn insu#pOrtable rcchrch. E.MUNDUS, a, um,Pro@, unt. SYN, Ekgnns, lautus. )( Sordidw. : Vir mundus et elegans. 2. MUNDUS, 1, m. M o d , utuvers. SYN. Orbis terramm, orbis universus, remm universitas; pulcherrimumnaturaregnum; orbis theatmm; universitas rerum, qua omnia continentur ;natura universa ;mundi moks ;civitas communis mortalium atque imrnortalium. EPITH. &ternos, amens, sapiens, aptus, beatus, bonus, pulcher, salutaris, ornatus aspectu, constans, communis, disertus quidem, et mathematicus et musicus, omnium da&namin eruditus, postremo philosophus; expers consilii, globosus, immenst~s, immundus, parum mundus, tevis undi ue, quabilis et a medio ad suminumpar,per?c~uset ahsolutus, liiterratus, melior, mortalis,sempiternus r z ditus animo et sensibus, rotttndus, a&& pulcher, quietus, similis, singutaris, unigenus, onlnium rerum, quae natore administrantur, seminator et varens et educator atoue auaor. universus, stibilis, volubilis. PHR&. r. (Si6 a g l t u r l n mundo, VULG.), ainsi ori se conduit dans k i~~omfe. Sic est vita hominum ;sic vivitiir; sic natura comparatum est ; ita fert homintrm consuetudo ; sic strnt homines. 2. Q u a m d f u m u n d u s stetft, depuisfn zrCafint du nzuuic. Post natos homines ;post hominum memonam ; post natum hominum genus. 3. Q u a m d l u m u n d u s stabit,jl<gtr'd fu /in du mo&. Dum genus hominumerit.q. Quldq u i d l n m u n d o est, tmf cc gu'ly a daas le monde, sous le soicif. Quidquid ccetum suo nmbitu completitur; quidquid in secontinei orbis terrarum; quidquid in orbe terrarum est. 5. (E regle se accommodare novft mundo, &.O.), il saif scfairc towt d fous. Mores ex hominuin monbus feliciter effingit ; vita rationem ad commuiiem vivendi modum befle exigit ; vitam ex usu hominutn agit ; ex oommuni lege metitur, ad communem vivendi morcm mores fingit sitos. CT. S a c u -
e,
$SUS
MUN
munem arcem bonorum, obstruite perfugia improbomm. 2. Starno. lacio, frayrr lc c h mi* Munire viam sibi ad honores. 3 RepaM, raflcJ$ dJe~rc,#roIgcr. Mui~ireaiveum, ripam, aditum. q TWANSL, Viam et aditum ad aliquem sibi munire. Tueri et munire se adversus inciimbentia discrimina; benevolentia multorum se munire, w fuirc u n rc~nji)nrt de Paficiion publique. MONZTXO, anta, f.Forr't~ca/ions,ouv?-agus de dfcmc, murs, rem+rts. USUS:Operibus et munitionibus sepire urbem. Operis munitione, et concursu militum,et telomm repulsu submotus hostis. MONITOR, bris, m. Ceftii gui forf#c,
itlg#ieur m i I i I # ~ c .
MNPTUS, a, um, ~ K u n iforf$, , dfendu. SYN.Scptus, vallatus ; armatus, stipatus. PHRAS. 1. L w u s n a t u r a munltus, lieufort$purlu iutturc. Oppiduin positu munitum ; lacus ipso satis positu defensus; oppidum loci natura tutum a oericulo : defenllit se ose locus; ipsa locinathra facile repellitpericui~m, in ipso loco satis est ad hrinitatcm pnesidii ; opp'iduiningenio situs, locigue natura,firmum. 2.Locus artemunitus. ficu fortcplpar Parf. Munitum manu oppidum. Munitus opere locus. Loeus munitionibus obseptus ; o b j d i s aggeribus a perculn tutus. Cf-Munio. USUS: r. Munitus firmissima hominum benevoientia. Urbs natura ac loco munita, succinCta portubus, armata muris. Regulus virtutuin presidio inunitus. Munitus ad vitie custodiam. 2. TRANSI.. Sapicntia muriitutn peRus gerere. MNUS, Gris, n. Don, #rscnf; strvirc, oficc, i f ~ ~ o i r fottcfinns. s, SYN. I>onum, beneticium, largitio ; officium, provincia. EPITH. fidilitiuiii, ampluin, graturn, annuuni, candidatorium, consulare, dignum, exyletutii, divinum, exiguum, extraordinarium, latum, magnificuin, mediocre; perfectum, preclarum provinciale, proprium, publicum, serde, sordidum,pristinuni,6enatoriuni,certiiin. PHRAS. 1. Muneribus corrumpi se sinit, ilsc fuissc coi-rotrrprc pur Ics spr~~se~tts. Miineribus facile deleoitur ; pretio sollicitari atque etiam labefactari fides cjus solet; pretio addi6tatn fidetn gcrit; est, queni pecunia non opptignes inodo, sed expugnes; venalen1 hzibet pretio fidem ; quastui omnia in illo sunt venalla, fides, jusjuranduin, aquitas. 2. M u n u s alicui imponere, irtil)nscr lrrrc clritrge ii ypn. Muneri aliciucm przficcre, przepoiiere ;inunus alicui ass i p a r e ; partcs judicis, qtizstoris, etc. dare, iinponere; imponere alicui personam judicis, ctc. Provinciain alicui dccernere, dare, tradcre; provinci, procuraticioi przficerc ; yrocurationem coinniittcre. 3. M u n u s aliquod gerere. rrt~t#fir nrrp fuarcIinn. Munus sustinerc, obire, cxseqtii; inuneri pr:msw; mtinere fungi; provinciam habere, sustinere, $*re, administrare ; libeiiiter clcxtereqite iiiunia
obire; procurationem habere; personnm judicis, etc. sustinere, gerere, tenere, tueri; partes judicis agere. 4 M u n u s m i h i obtigit, m m'a cot@ UPW ckarg. Munus mihi obvenit; niihi mandatuni est ; ad proctirationem ejus muneris vocatus stim; provincia iiiilii obvenit; obtigit; provinciam cepi, accepi. 5. M u n e r e hoc orbatus est, i l r c r'le'#rivP tecclfr rh<~yge. Munus illi ereptum est; a procuratione aiiiotus; procuratinne privatus; itliinere exutus est ;ea provincia iili abrogata est ;e;us niiineris partes illi ereptac sunt. 6. Muneri suo satisf eci t, il a s~c!irfuilurr~~de7,oirs k suclrurgc. Munere egregie perfunfius est ; muiius pro sua et reipubiicze dignitate gessit ; partes eas egregie sustintiit, egit, tuitus est; nihil in en. munere gerendo ufficii, nihil ditigenti* desiderari pissus ese; summam ex en munere Iaudem collegit, tulit, retulit, sibi peperit, comparavit ; officium integre cumulatcque pr;estitit. 7. Hoc t u l muneris est. z b l votre o * , ccla trvovsrr rurdc. He partes t u a sutit; id tuuni est; tui okcii est;iuuiat id muixus est, tuaruin id partium est; ad te, ad tuum officiiini pertinet, tuie curationis res ista est; tua ista curatio est. USUS: Munera dare, largiri, niittere, afferre. Munera sua apud aliquein bene collocare. Munus concinnare. Munus vcrbis. ornare. Muneribus populuin delinite. t . Offlcium, provincia, n'i~tiitJ,ctttpfoi p r t b l k Ad munus aliquem instruere. hluneri praficere aliquem. Munus, partes, pcrsonam Consulis suscipere. Muneri succedere. biuiius defugere. Muneium imniunitatem alicui dare. Cf. Donum, Otficium, Magistratue. MNUSCOLUM, 1. n. Petit p ~ t s c t ~ t , lJbfer don. SVN.L)onuin exigttuni, tenue iiiiinus. EPITII. Teniie. USus : hlunusciila non ingrata misit. MRALIS. e, gen. com. D# t,rur, wtmd Usus :Tormentim murale, 1~1a1'1ittrriegurwc #uur r<tnfcr Irs #t~iruruiflrJ,bCZirr. Muralis corona, couro~cm muralc. MORIA, ;e, f. LYrztr~t~vre, rnu suic. SYX. Aqua miilto sale condita. Usus : Caro muria condita. Piscis murin: i n c a u s . M U R M U R , aris, n. dfur#nrrrc, brtiit snsr~f; br~rit,son. SYN. Fremitus, mtigitus, strepitiis. Usvs : Murmur ortum aliomm cuin assensu, aliorum assenticntes increpantiiiin. MURMURO. as, avl, a t u i n , are. 11.
Mutvtrurcr, fuire rnf~,rc~fllllrc rlrz rttnnnures;
USUS: Fremittis murmurantis mans, f ~ ~ t ~ i s s e t t tic ~ ~E tn ~ tcrrf u ytri tttr~rt~irrrr. MURUS. i, 111. .!~IIY; rrrt@ar/, e #Zrts sf~rrv. rtrr.pkri~.f. SVN.Menia, paries. EPI'YH. Firinissiiiius. Priuas. 1. M u r i pars tormentis d e j e e a est, fts tt~rrrkinrsottf <rbu/ftzzrtir partic r/cs ti~urtzifZs.Pars niuri tormentis lbefaRata est; mrtrorilm pinnz ftequentibus torincntorinn iCtihus <letersicsiint; pars mceQO&P.
MUS
464
M'JT
nium tormentis prostrata, diwta, deturbata, MUSICA, E, e t MUSICE, es, f. A r f aditum hosti atefecit; verberata crebris torrnrrsicul, inusiyuc. SVN. Cantus, symplionia. inentorum iKibus inmnia ruinam traxere; PHRAS. 1. Musica valde doiettor, l'uirne disjefia tormentis inmnia; pars una inuri torbroucouj artrasiqut. Musicre studio teneor; inentis diruta continentibus ruinis urbein nustudio sonorum capior; iiervorum vocumque davit; murus cuin ingenti fragore procidit ; cantibus deleffor; fidibus, iil~iis modulate oppidum ruinis mmniuin est patefaRuin; torcanentibus ; fidiculis nuinerose ' sonantibus, inentoruni tot iRibus secuta iiiurorum stravarietate sonoruin ; inollissimis et delicatissiges;lnuioruiii hiatus; inmniuin ruina;qiiassati mis in cantu flexionibus mirifice deleflor; pul: muri labes; itnposita inuris plaga ruinaiii imsis scienter fidiuin neriris, vocuin gravitate ac rarietate cuncitari aniinuinveheiiientersentio. pulit. Quassata pars muri ruinam dedit, ruina collapsa est, ruinain fecit; crebri tormentoruin z.(Ille t e x t u m ecit, ogo musicam.Vui.c.), iRus muri ruinam, stragem edidere. Convulsa i a fuit les II~OZS cf rltoi u r~rtrsiqnd.1lle tormentoruin iAibiis iiiaenia ct diqeffa sunt. inateri;iin su{cc,t, ego iiic,dulate illain descria. Muros tormentis ferlre, ofranr frnt br2psi; iIlcverb:i,iiiodosego :rc niinierosadinveni; rhc rf cou S de carrnn. Muros toriiientis quavoces ille siil~jccit,egoinodis II~USICIS illigavi. tcre, i a h k h r e ; iiiuiii.iicntorum ruina adi3. (intcrca musicn instrumentalis fuit, tum in urbein moliri; crebris tormentorum VULG.),pedtrrt re t ~ r ~ t pis l y t u l r n coriccrt itlibus nimnia verberare; in muros impressioirrstr~~trtentu/. Intcrea tibiis fidibusque modunein facere. 3. Murorum hiatum reparare, late canebatur; sub hxc cantus ncrvoruin et rIparcr rrtte br2che. Quassatsm inuri partem tibiaruin personabat ; cantaturn intcrea tibiis objeff is saxis reficere ; inoeniuin ruinam infidibusque; interea symplioiiia, pulsis scienter fidiuiii nervis canebat. USUS : Leges musica. staurare; iniiri labem obduRa raptim lorica defendere; pinnas loricasque ex cratibus atteMusicaiii Daiiion et Aristoxenus traeaverunt. Cf. Cano. xere: uluteos vallo addere; desidentem muroruin libeiii pluteis cratibusque reficere, sarMSICUS. 1, m. Afuri'ierr. SVN.Musicis cire. 4. Hovtos e x m u r o r u m r u l n a depeleruditus, symphoniacu~~ qiii voce, fidibus, etc, lere, c h m r Its rrtnrrrtisdrs trturnillrs en m i canit.Usus :Musici, qui erantquondaiii iidem trcs.Adurostra~i inuri ruinas:ad ruinosammuri n . ' "SLLS. 1abem;'ad quassatum inuri hiatum; ad labeMUSTACEUM, i. n. Sorfe de gdfeau od faffam mur1 partein hostcs irroptionein moilentrait du ?fin 1f0tr.t el pite Pon/lrfsaif cuirr lientes arcere; hostem impressionem in munisvrdrs/duih de fafrrier. Cibi g e n u a U s s : mentoruin ruinas facientem depellere; ex ipsis Laureolain in mustaceo quarcre, rAerchc~tlnc manium ruinis hostem siibin~vere. USUS : corrronru de Iatrrier dunrun A t r u ~ a v larrrirr; Leges propiignacula et inuri sunt tranqiiiilic-d-d,s e fnirr vrrloit-jurdrz %dgatefts(l>Rov.). tatis et otii. Muro urbem sepire, cingere; circiiiiidare. Murumingentis altitudinis duxiinus. MUSTLA, ae, f. Brfrtte, fottuie. U s u s : Facile subruitur ex imo inurus quod crementa Mustela catulos suos quotidie transfert. non calce durata suiit, sed iiiterlita luto, strucMUSTUM, 1, n. hfoht, T J ~ ? Jdorrr. EPITH. iiira antiquregenere. Murus huiiiilior, et scalis Novuin, dulce. U s u s : Nova ista quasi de facile superabilis. iiiusto et lacu fervida oratio. MUS, miirls, ni. .!!ouris, rut. U s u s : 1%MOTAEXLIS, e, gen. coin. ~ h a < ~ e a n / , tonis Politiaiii nuper iiiures apitd me corrosevur~zbr, irtconstant. SYN.Quod habet mutaiunt. Clypei a iiiuribus derosi. tioneni. PHRAS. (Valde mutabilis horno MUSA,-, f. hfusr.cAunf. MSE, a r u m , est, VULG.), ctt kornrnc rsf fr2s incorrsfanf. f. pl. Les tnuscs; scirnccs, Cttrdcs. E P I ~ I ~ . Animuni ex levibus fortunre moinentissuspenAgrestiores, mansuetiores, proxirnx, piilclielsuni gerit ;pariiin constat. Cf. Varl u q Inconlip. superiores. USiis : Cuiii oinnibus Musis stans. U s c s : Omne Corpus miitabile. Mutarationem habere cogito. Quis tatn aversus a bile vulgus. Polypo mutabilior. Sidera mutaMusis ? Qui cst si tnnttni d r ~ /ude.r P Quis bili rattone 1abuntur.Cf.VarIus. Inconstans. cum niiisis, idcst,cuinIi<tmanitate ac doRrina, MTABILITAS.~~ .AfobiifC,tntrtabi~~, non habet cotninerciuiii? Cum inusis coinmerIitC. U s u s : Inconstaiitir etinutabilitas mentis. cium habet unice. Mansuetiores musx. Cuin musis se deleffare. Cf. Llttere. MUTATIO, bnis, f. CAanfernrnt, variufion. SYN. Periiiiitatiu, iiiotus, conversio, inMUSCA, ae, f. filovrh. USUS : Puer,abige clinatio. EPITH, Crebra, magna, nianifesta, muscas. Depellereiiiuscas. Ne inusca quideiii. misera, suspiciosa, imbecillis, minuta, varia. MUSC6SUS, a, u m , Cr~u?fcrl rlr r~torrssr. U s u s : Optimus est portus mnitenti mutatii~ U s u s : Nihil alsius, nihil iiiuscosius. consilii. Coloris, moruin, o&cionim mutatio. MUSCUS, 1, m. Aforrssr. USUS : Saxuin Mutationes quatuor temporum. Mutationem srrpius volutum non obducitur musco, j)iewe inoliri, faceie, subirc. hlagnam voluntatis qtr? ror& rr'anrnssc firs morrsse. (I'Rov). iniitationem aferre.
MUT
465
h1YS
-.
MOTILO, as, avl, a t u m , are, a. Muti~ T A T l 0 , 0 n l s ,t,.lct~on~fet~tprunttr, Icr, coit&r, cstrnpier. SYN. Uiininuo. USUS : rrriP,~rnt. USUS: hlultos minutis mutuationiMutilatuiiiexerciti~in in (;allLin diixit. Naso, bus defraudavit. auribus, ineiiibrorum parte niiitiliiti. cn rctottr. SYN. M T O E, RCciproquc~tnent, MTILUS, a , u m , fifuti/d,tronqrd. SYK. Vicissim, mutuo. USUS: Oficiis inutue reDiiiiinutus, iiiutilatus. )( Integer. UsUS : Muspondere, rkpondrc aux botrr nflces. tila qu-dain et Iiiantia loqui, p~or~oncer &S MToO* hfufy4e~2emdnt~ r"l~rOquelrirnt. phrasrs t>nrtqrt.r,furfer sarrs suitc. Cornibus SYX. hlutue. Usus :Fac,valeas meque n~utuo inutilus. diligas. MTO, as, avl, a t u m , are, a. fifod~~oir, sums ar'9 d. MTORs aris9 dcpuct!r;cha?t,~dr, rnodi/irr. SYN. Mittationem qqcAc 'qqn. pefacio,periiiuto,~nverto,converto,iminuto,com- firrdnter cuniain; iitendum ali iiid nccipio. Ar~v. Aliuiiinuto, vario. A J , ~ Tiirpissiinc, . leviter, paude. usus : orator e philosnphia latini, repente, valde. I'IIUAS. i. Locum m u mutuatur, et vicissitn reddit ubertatem oratavlt, non Ingcnium, il chanprn dr lirrr, et Ornamenta no,, dd cnnd~dite. Nihil de suis institutis immuMTUS, a, um. Afr,c/. SYN. Elinguis, tavit; mores antiquos non exuit, nuii correxit; tacitus.)(Loquens,eloquens. USUS: Civitar novum ingeniuin non induit, nec in diversum fraoa malis, muta, debilitata metu. Curia elinanimum inutavit ; nihil de attionuni suarum guis, tnutum orun~. Tenipus mutuni a littens. ciirsu deflexit ;loci mutatione nihil a versus a Cf. Obmutesco. ~rioribusinstitutis, nec ad alia se consilia ;ontulit,in alios inores non abivit; coiiimutaMTOUM, , n, E , , ~ ~ , ~ , ~ : ~Pecu. tio loci quidein faEta est, sed ab ingenio suo muillunl. nihil vaiiavit. 2. Fortuna m u t a t a est, ln MTOUS, a , u m * E#@unl4 #rJt; for/unc a tourrid. Fortuna jan, verterat; forflytdtfdtl, rCi iOqYdr. SYN. I'ar, aeqiiaiiter, retunaJain variaverat; fortuna: inclinatio quz. s p o n d e n ~8sUs : Pecuniam dare mutuanl. dam f a b eral ; eani reni conversio reruin, el Sumere mutuanl. Mutuasoperastradere. I%eneinclinatio teiiiporuin secuta est ; fortunas inuficentia mutua esse debet. Voluntas. mutua. ratio in colltrarium fafla est; paucis diebus Mutua inter nos oficia. In iiiutua benevolenmagna erat rerum fat\a conimutatio, ac se tia amici conquiescunt. fortuna inclinaverat. Res in contrarium verterat. 3. M u t a r e consillum, chu#iger de rCsoM?C)PARO, Onls, m. Sortcdr ndrc ZCgcr Iution, &#Can, dc projet. Caiculuin reducere ; d 'usa,qe &S Pirafes. SYN. Navis piratica, decedere de sententia; discedere a sententia. lembus piraticus. EPITH. IJerennes, inopes, 4. M u t a m ferociam. rhuny~rson ttatirrd relifii. tgregius, pulcherrimus sauvuuc. De asperitate inultuin lenire atque MYSTXG~GUS.1, m. iclui qui edil submztere ; in inoresa veteriasperitatealicnos pqn cIcms Irs liruxronsacrsa#x mysfres.SSN . verii; supercilium reinittere, ponere. 5. TcmMex sacrorun.. p u s concedere ad m u t a n d a m sententiam, accordrr~fu tet~sps pour chanyflrrfid/e. MYSTERIUM, 11, n.Crmonicssccr/cs; Tem us dare ad receptum pertinacis sentenrnyst2rc. SYN.Sacra res occulta. EPITH. AUti=. 8 s u s : Pafliones, consiliuin, gcnus dicciigustum, tantiim.Usus : 1.10~ tacitum tanquam inysterium teneas. Mysteria aperire, enuntiare di, moris, vcsteni, scntentiam iniitiiic. Civitanefas. Epistola nostra multum habent mystetein, solum niutare. Nihil iiiutavit odor, nlhll riorum. m u t a t u s est.
sultilitatem
usus
N&
466
NAT
3R e m o m n e m e x o d l n e narrabo, je vous racontcraa' touf en Cutail. Dicam, eloquar, aperiani, significaba, exponam, eaplicabo rem omnem, ut gesta est. Scies, cognosceq audies ex me, q u a fa& sunt. 4 R e m e a m d e m amplsslme narrat, ilr<~co#tc towjours la mPmc dose. Rei gesta narratione aures complet, implet, obtundit; rem eamdem szpe auribus inculcat. USUS : Plurima de tuis narrantem multa voluptate audivi. NARTHECIUM. . . - - - 11. n. Yase ou bolfe d d pnrfik.'~~ Myrothtcium. ~. N& A ~ s u r SYN~ ~ Prof&~, ~ . Usus : Mcdicamenta illa tanquam de nartheUsus : N a illi vehementer errant. cio promebat. NAENXA, m, f. Chant fudbrr. Usus : NASCOR, ( ~ r i h n i t u s s u m , n d . d: N a n i z nomine Cmci lugubres cantus a ~ ~ e l - Ndfm. SYN. Orior. in vitam veaio. introeo. lant. ingredior; ortum h a h , ,in lucem edor, &mi: N X V U S , 1, m. T u & s u r e c o * . SYN. pior, primam lucem aspicio, lucem acci io, Corporis macula. Usus : Farina dec&a 'in alicujus satu edor, procedo, vita lumm &o, aceto n a v a tollit. in lucem prodeo. )( Morlor. ADV. De integro, improviso, similiter. USUS : Suapte sponte NAM, Car. SYN.Enim, namque, etenim, nasci. Pestis homini ab homine naacitur. siquidem, quippe, nimirum, videlicet, sane. Cf. Orior. @ , d savoir. SYN. SiNAMQUE. E n e NASSA, m, f. N d r f i ~ k r . SYN.Vas quidem. vimineum ad capiendos pisces. U ~ U : SEx hac NANCISCOR, (Iris, nactus s u m , nannassa exire cupio, non ad fugam sed in spem ciwt, d. Rcfuini., obtenir, rccevoir, frouvsr. mortis melioriq je veuz w N > & CM wse, SYN.Invenio, adi iscor, conse uor, assequor, &u niouvaiJp45. mihi bbvenit, o g r t u r mihi. 8 s u S : Si quid finnitatis. virium. laxamenti naous fuero. NASTURTIUM, 11, n. Creson. RAD. a nasi tormento, e x acrl e j u s odore. USUs : cf. A C ~ U I ~ .. Persas negat Xenophon ad pancm adhibue NARIS, la, t N ; u NARES, quidquam -ter nasturtium fum, f. Lcsmwincs,le ncr. SYN. 'oramen nasi ueminum. USUS: Nares semver Datent. FaNXSUS, 1, m Ner. Usus: Nasus ita loca;iculum ad nares admovere. tus, ut quasi murus oculis interjeCtus vidatur. Naso suspendere aliquem, se moqucr de qgri. NARRATXO, bnls, f. Narralion, ricif. Jlludere allquem. SYN.Rerum gestarum expositio. EPITH. Aperta, fita, brevis, probabilis, dilucida, jucunNAST'LUS, a, u m , Mogwur, PaYda, longa, obscura, perspicua suavis, verisiCnrr. Usus : Uxor didacula et nasutula milis; breves, incredibiles, indocta, moieste. NSUTUS, a. u m , Q u i a u r p r d r r c r ; Usus : Narrationes non historico modo, sed 3% spintuef, moqueur. USUS : Homo WUtU, pmpequotidianosermoneexponere,explicare. Aommcjn, misi, raaYIrur. NARRATOR, bris, m. Nawakur, cm1 . NATALIS, 1% m tc j o u r & & rrais@ur, hisknin. Usus : Imitator et narrator sana. Usus : Agere diem natalem. Scripsi facetun h z c natali meo. NARRO,aa,avl, a t u m , are, a Racontcr. a. NATALIS,. e, gen. com. De MI>JMCC, SYN.Rem gestam narratione expono, demonWal. Usus : Natale solum, Patria. Natalis stro, dico. ADv. Bene, hercule, breviter, dilidies. genter, dilucide, enodate, graviter, sane et probe, jucunde, male, memoriter, multum, NATALXTXA. bCum, n. pl. F P & f i a ~ novissime,probabiliter,veniistc,interrupte,orcCLbrer le jonr rlt la m5sa11ce. Usus : nate, palam, perrtarie. PHRAS.I. Narratur, litia dare, celebrare. Natalitia in hortis dedi. m racoate, on ra#orte, le bmif c o d . TradiNTALITXUS. a, um, RdaCifau j o u r tum memona est; tenet fama; incorruptis de la nai'ss~cc.SYN.Ad natalem diem pertirerum gestarum monumentis traditur; fama nens. Usus : Natalitia sidera omniq lovs Irr est ;vanorum sermonibus jaRatur ;fama naastt-CJ prrtvcnf @siar d &a &san&. scitur, surgit, manat, percrebescit, dissipatur, NATATXO, bnls, f. Naloto#. pengraf pervadit urbem, venit,. pervenit ad aures; fama exit de re; memona roditum N ATXO, bnls, f. Nation,#eupc. SYN. Gens. e s t a. Ras dupliclter narratur, i& a &ux EPITH. Eruditissimq levissima, magna, offiridh akflimt~.Duplex inde fama est; duplex ciosissima, religiosa, tota; acemma, bellicoinde de re prodita est memoria; variat fama sissima, catera, communeq deditae scientiiq,
-
. .
NAT
--
467
NA T
rum 1iberalem;satis angusia natura a suis copiis instruxit ; suis te bonis abundare natura noluit ; natura sic tecuiii egit, ut noverca POtius, quam mater fuisse videatur; non optime de te merita est natura; non multum nadebes. natura agas. ~ ~ t i ~ i & ~ ~ ~ ~ l ~ i , ~ ~tura ~ ~ ~ i Non v i est, l cur / @ ~ ( gratias ~ ~ POSSU~I in te quidvis potius, quim natura CXRIST.PHRAS.Augustissimus et omnium, subsidia laudare. Naturie bona, quibiis abunqui post homines natos illuxerunt orbi, faustisdant alii, in te desiderantur. requiruntur, non simus dies, reruni universarum opifex, ag"oscuntur. inops es a naturz bonis ;desunt DEUS, humanis indutus artubus, ex Matre ea, p u z natura alio<luin ~mpertit, largitur Virgine natus est. Ortus natalis Christi Servaprzsidia 2. (Nesclo q u a n i nunc n a t u r a m toris nostri. sibl assumat,Vud.), i c ne sais wfcar<utrc NATIYUS, a, um, D~naissancc,. Mfurcf, NesciO, quod nOvuin MUvcaU " ~ f USUS $ : HUJUS gentiS domesticus et naduat nunc ingenium; in quos mores abeat ; in tivus sensus est. ~~l~~~~ nativum. verba natiUOS mores se f0rmet ;q u z instituta squatur. va et simplicia, quasi sponte nata, ,nofs ?f. Degenero. j. N a t u r a m na6tus sat hcines, radicaux. n a m , if a u?r bon nafurcl. Natura bonitas in eo exiinia, praclara indoles, humanitas singuS ~ . A ~ ~ n ~ ~ ~ ~ ; . laris ; naturam natlus est exiiniain atque illusnauvlt, ilpaJsalepcrrvc fa trem ; naturam fautricenl habuit in tribuentando tra,ecit;in adversumlittusnatatione evadio animi virtutibus; natura Iiabitus in eo sit; flumen transnavit; incubans cortici nando extem, externz, conquassata, immanes, inimicissimz, m i s e ~ ,multa, socia, ultimz. Usus : 1. Czsar natione Romanus. Erudita Cmconim natio. 2. Ordo, racc, gmf. Tota natio candidatorum. Natio optimatum.
:tz;4x~e2g1
tutum pervenit ; inflati utres eum transvexere ; . aqua,n et flu&usdiverberando in littus enatavit; utribus incubans in adversum littus deferebatur. 2. S u b natavlt ad u r b m , i'am'7'a d fa villc *aRranC sous fcau. Aquam subivit et occulto lapsu ad urbem usque penetravit. USUS: Natabant pavimenta vino. N h T R ~ X -icis, f. H~rlrr, Jerfinl d'cuu. Serpentis genus. NTU, Par a nuissarue,fdgc, Ics annde~. SYN. Atate. USUS: tirandis natu matrona. Natu major, minor. Natu maximus, minimus, stirpls maximus, etc. NTRA, m, f. Nalurc. SYN. Communis hominum parens, DEUS ipse; provida solersque mater rerum omnium ; vis ingenita, causa intima in rebus universis ;mundi moles, rerum universitas ;ilem: Ingenium, indoles, conditio, status. EPITH. Paulo acrior, admirabilis, angusta, aninialis, antiqua, apta, aspera, beata, mortalis,sempiterna,blanda,ccelestis,communis,commutabilis, conservatrix, congrua, continuata, depravata, deterriina, eximia, expers rationis, fera, iinnianis, fervida, generata, Iiumida, idonea, ignea, ignota, imbecillal imortuna, impurissima, inanima, infensa, intelegens, sapiens, invit'ta, locupletior, quasi lena sui, mira, mitis, clemens, mortalis, multiplex, firmior, obscura, prastans, parens, patibilis, perfetla, rpetua, plenior, przpotens, rolila, bcneg+pro "a, provida,solers, pulc!errima, d a , simpf)ex,singularis, socors, spirabilis, superior, tacita, terrena,tristis,recondita, vana, varia, vitiosa, universa. Dissimiles,'divinz, multz, optima. PHRAS. 1. N a t u r a par u m i n t e benigna fult, lan,rturcd CtLpoz~r vous um mar-dfrr. Naturam expertus es pa-
rum rerum capax et appetens ; lis bonis, q u e natiira data sunt, naturadonis, naturze muneribus, animi dotibus ita ornatus, quidvis ut consequi natura duce POsse videatur' 4. Nat u r a tetrlca est, i l csl nafurcllcmcnl Irisle. cst asperitate natura, tan1 ilidule ac intrattara, ,,&hilut fingi dificilius ac possiti tristi est ingenio ac ille ido; as r moribus ac natiira, q u z consuetucfneiii readit dicilein. 5. ( N a t u r a m e a talis est, VULG.),fe1 es mon curacl2re, jc surs ainsi. Ita natura fert mea; in hos inores me natura finxit; ingenio hoc suln ac indole; it;i natura sum; sic horno sum. Usus : 1. Ad lilajora nos genuit natura. Natura est, q u z mundum omnem continet ac tuetur. z. Vis ingenita e t potestas rerurn, nafurr. Natura iysa nos admonet. Ita natura comparatum. Natura speculator. 3. R e r u m universitas, m u n dus, fe rrion</c,funrvcrs, fensonbic des Ifrts. Naturz fabrica incredibilis. fn renim natura quarenda sunt, q u e materia, qiia forma. 4. (%asentia, VULU.),essen~e, puafitd nalurcflc. Cu~us rei ea vis est, ea natura. Vis et nntura ~ustltiz. 5. Ingenlum. mores, nafrrrr, nafr<rcf, caracfrc. ViCloria natura insolens. Natura in pueris, ut in syetlaculis, cernitur. Homo oqtima, trist~,recondita natura. Natur a asperitas. Ad naturani eximia quoque ars accedit. 6. Judiclum, ratlo naturalls, raison nnfurtlfc. Natura duce errari non potest. 7. Temperatio, habitudo, harlucle. Corporis natura in agroto cognoscenda est. 8. Ortus, orlgo, principium, narssanrr. )( Ars, institutum. Non natura, sed instituto quodam id fit. Natura ita erat fattus, ut, etc. Haec vitia a natura habet. 9. S u t u s . conditio, c u ~ s u s rours , nalvrcl des choscs. Ea erat natura temporum, is cursus, etc.
NAV
469
N EC
saison I naviper, I se mctlre en n i ~ Non . solum nautasignificat, sed etiam favonius ipse insusurrat, navigandi tempus esse. Anni tempusnavigabile jamprxbet mare; naai idoneum tempus et ventum, e portu exeamus. 2. Vi* n a v i g a v i m u s ex portu, d cinc Ctions-nous sorfis dzr port. Vix navim so vinius ; vix oras resolvimus, anchoia; przecidimus, vellrmiis ; vix conscendimus ;vix anchoras praecidinius ; vix e portu exivimus ; vix e conspeflu terra ablati sumus ; %ixmalum ereximus, vela an dimus ;vix navi profetti sumiis ; vix in aftum vela dedimus ; vix in altuiii provctta n a d s ; vix anchoras sustulimus;a terra solvimus,vento hos dedimus. 3. I n G r a c l a m navigat, il fizit voile four k r Gr2cr. In Craxiaiii transinittit ; in Cmciam flettit ;in Greciam cursum dirigit; in Crzciam transportatur,cursuiii tenet, navibus proficiscitur, trajicit ; in Grzciam transvehitur, vela dat, vela facit. q Ex Austria i n H u n g a r i a m navlgavit, il desccdif d'AufnCIwt-n Hongrie. Secundo Danubio descendit, defluxit in Hungariam ; secundo flumine ifl Hungariam delatus est; secundo flurnine bellissime in Hungariam deciirrit. 5. C u m prope Alrlcm llttora navlgarem, quandjt cdfoyuis les rivagrs de I'Afrique. Cum oram Africae kgerem ; navi praeterveherem ; Africalittiis raderem;cuinpr;eterAfrica littus velis ferrer; cuin Afric* littus przterveherer. 6. G e n u a m navigavl, e mis ulldpar trrer 3 GlnrJ. Ad Genuam naviius accessi; in porttiin Cenuensein descensionem feci, exscens1oiiem feci; navim adverti Genuensem in portiiin ; navim appuli, navi appulsiis sum Genuensem adportiim. Cf. Appello. NVIS, is, f. Vaisstciu, nuvim. SYN.Navigiiini. EPITII.Dona. constrata, magna, idonea, inanis, instrufla, omata, longa, maxima, oneraria, onusta, optima, parva, plena, postrenia, pulcherrima referta, re% rostrata, salva, tuta ac fidelfs. USUS: Navim zedikare, comparare, instniere, fabricare, ornare, ronsfrurrc,quiptrutr vais~eau.Navim conscendere ; in navem ascendere, se collocare, tnontrr duns un navirt. Navem ex portu educereJairz sorfir un vaissruu du por/, lever Pirncre. Navem subducere, firtr vir trii~lire s u r le r i v a ~ r . Navim ad littus aypellere, fouchrrfe~rt, aborLr. E navi egredi, desilire, se pro~iceo, flscrndrd de varsse<zu. Navein frangcre, in ipso portu evertere,ex maximis turbinibus ereptam in portu aniittere,fizM-e nurr/r~zge.Navis torinentis hostilibus depressa interict, lcnnrivirr <r sozrs les bovlefs entrenris. Navis in vaduin illisa est, e vnissearr n t i brisd s u r rrn crrcil. Naves in vadis afliflantur, eliduntur, les n Ifrirrsfortl n a r ~ r u ~ c c o n f1r.r r e rt'c~ys. Navim reficere Iacerataiii, colligere de integro, et ornare, nuioubtr un tctn~iw, e rr'fiurer. Naves firmare, et anchoris infrenare, rrietfre le navire d Pancrr. Naves in anchoris exspetlant, commorantur, Irs navires sonf A I'un~re.
py'
NAVITAS, a t l ~ ,f. Ik'~nprrswmrn/, d / r , ar&ur,acfivit. SYN. Industria,opera. ) ( I g n a via. U s u s : Navitas tua et aninius in rempublicam est admirationi. Cf. Diltgentia. NAVITER, Avtcza<'le, nrd'ur. SYN.Sticnue. USUS:Naviter dicere, pugnaie. Cf. Diligenter. NAVO, as, avi, a t u m , are. &-aire qqchouwc dle; rdmfre un scn~tct 3 qqn. SVN. Praesto, exhibeo. USUS: Operaiii alicui et studiurii navare. Suiragia alicui, benevolentiaiiique navare. Navare atque venditaresuam ope ram alicui. NAVUS, a, u m , Emprrrs, soi<rneux,<irtcnfif: SYN. Strenuus, inipiger, ~ndustrtus. )( Ignavus. Cf. Dlllgens, applico. ne,quo ~ ne neN E , Ne....p<rr,nu#. S Y N . U que. Usus : i . Quidvis age, dumne ableris. 2. Non, #e. I llud ne quis admiretur. 3. Neque, & u ni2rrte. Ne istius quidem laudis sum cupidus. Nullas a te IitteraSkabeo, ne famam quidem. 4. An, u t r u m , si. Hutniiie, an sublime putrescat, nihil interest. NEBOLA, ;a, f. Hr~~ui/lard,~nfirrr. Usris: Quasi per nebulam aliquid vidcre. I)epiilsa nebula diem apeniit. NEBOLO, bnls, m. t'aurictt, polisson; charlafan; ilissiputrur. SYN. Nug.itor, nequam, ui niendaciis ct dolis nebulas oiindit et ten&ras. EPVI H. Certior, magnus. "sus: Horebat nebiilo, quo se verteret, non hahcbat. Cf. N e q w m , Malus. NEBL~SUS, a, u m , JJ/cir( tic Arotrillanls. SYN. Caiiginosus, PHRAS. Nebuiosum erat, Pair Cuifplein de brouillntils. Humidi monteseffiindebant caliginetn,qua universani rei faciem, q u e prospetlum oculorum auferebat ;q u z liberuiii oculorum prospettum prohibebat. Nebulosum erat culuin et caliginosum ; nebula erat ad inultum diei, densa adeo, ut lucis usum eriperet, non prospeClii n i d o extra valliim adenipto, sed yropinquo etinm congredientiuin inter se conspcttu ; arta ex lacu nebiila cainpo quaiii rnontibus densior sederat ;prima luce densa nehula saltiiiii omnem cainposque circa intexuit. Usus: Caliginosiim, nebulosum coeluin. NEC, Non, ne pus, ni. SYN.Non, neqiie. Usus : Nec bona, nec iiiala. N E C D U M , K t p a s frtcore. SVN.Nondum. NECESSAHIE ?,el NECESSARIO, N~.rss~~irerrrrn/, forcitttent, f , ~ r rr/r es cifd. Sv N. Necessitate, ex necessitate, necessariis et iiiaximis de tausis. ami, uttrie. SYN.Conjuiittuq, intirnus, f;tiii~lirtris, necessitudiiie conjuntlus, stli<liiein necessitudine attingens. EPI'IH. Cari, honesti, paterni; communis, con,un&us, inferior. -SUS: Inter necessarios mihi conjunttissimus. I*:os
~.NEcEss~RIuS,II,I~~.I'~I~~~~/
NEC
4 70
NEC.
necessariorhabere oportet,quos ineunte zetate dikximus. Necessariiis et propinquus meus. Cf. Familiarla 2. NECESSRIUS. a, u m , Ncessaire, absolu, irrh,ifable, f&. SYN.Opus, fatalis. )(,voluntarlus. ADV.fique, maxime, eo magis, vehementissime, summe. Usus: Necessarium est,qund imperatur :voluntarium,qiiod permittitur. Leges fatales et necessarix. Necessaria consecutio. Cf. Necessttas. N E C ESSE,Ncrssairc,forc,indi~finsabIr. SYN. Necessum, necessarium, opus. ADV. Plane, quodammodo, valde. PHRAS.Nscesse arnt id lacere, il ifaif n/cessaire & /di? celn. Casur erat fatalis et necessariur ; imposita mihi fuit necessitas id agendi ;parendum erat necessitati ; serviendum erat necessitati ; necessitas me ad ea detrusit ; ista experiri necessitas subigebat ; coaRus rerum necessitudine id suscepi; necessitudo,, q u e timidos etiam forres reddit, eo me adegit , necessitate addu&us, compulsus id egi. Necessitas ultimum ac maximum telum huc ine adegit ;ultima necessitas, id ut facerem, admonuit, expressit ;invitus hoc feci et necessitate pressus, adstriaus, coaRus. Id faRuin, quod sir tempus et necessitas flagitaret, quod sic usus poscent, quod sic ratio ostularet ; consiliiim necessitas subjecit. Id Pacere necesse habui. U s v s : Comitas oinnibusnecesse est. Necesse non habui scribere. Necesse puto. Cf. Opus, Decet, Necessitas. NECESSITAS, atis, f. Ncessifb, besoin nbsolu. SYN.Necessitudo, fatum, vis. EPITH. Crudelis, divina, fatalis, honesta, inagna, multa, nimia, nova, probahilis, summa, tanta. U s v s : 1. Necessitatem alicui iinponere, afferre. Necessitate pressus. Ea rnihi necessitas obvenit. Necessitati parere, servire. Necessitatem effugere. In rationem versa necessitas, f & dc n;rssif verfrr. z. Vlnculum conjun6ttoque amorls, pare?if, amiti4 intirriitk Necessitatem amicitiamque violare. Cf. Neoesse. NECESSITODO,I~I~ f.Li~ns/troits,raj, portsintirn~.s,parrnft, alniti. SYN. Familiaritas, amicitia, intima consuetiido, conjiinRio, necessitas. EPITH. Absoluta, certissima, communis, conjunoa, fraterna, justa, levissiina, magna, paterna, privata, recens, sanflior, simplex, singularis, summa, tanta, vetus, magna, nova ;siinplices et absoliitz. PHRAS.Necessitudinem c u m allquo lacere, lirr niniti avec ggtt. Conjungere neressitudinem cum aliquo; ad suam necessitudinetn adjungere aliquem ;cumaliquonecessitiidinein constitiiere ; aliquem in necessitudinem recipere. Cf. Amlcitta. USUS : 1. Quos natura auf voliintas necessitudine arrt benevolentia conjiinxit.Vetus mihi cum illo necessitudo intercessit. Necessitudinem ciim aliquo habere ; colere, con. servare necessitudinem. Necessitudine me
attingit, il est mon ami. z. Necessitas, niressit. Necessitudo est, cui vi niilla obsisti potest. In necessitudinem causam confere,fuire de pqche anc nc~.ssit. N E C N E , Ou non. SVN.An non. U s o s : Sit missum, nec ne, neucio. NECO,as, avl, atum, are, a.FairrpCrir, turr. SYN. Necein affero, occido, interficio. Avv. Manifesto, refle, acerbe, crudelissime. U s o s : Fame, verberibus Saliquem necare. Cf. Interflcto, Occido. N ECT A R , aris, n. Nectar, Ir brerrvage des dinrx. SVN.1)eorum iinmortalium potus. NECTO, is, nexul, nexum. ere. a. No:oaer, attachrr, unirljoindrr. SYN. Conndko, colligo. U s u s : Vi.ietis, quanta sit rerum series, ut alia ex aliis nettantur. NEDUM,Crn'rst $03 urqttr, bien oin dr, d p h fo& raison non. &N. Non modo, ne dicam, iit ne addain. USUs : Optimis temporibus non potuere, n e b m istis miseris. NEFANDUS, a, um. /m#, afler4.r. SYN. Nefarius, detestabilis. N EFARIE, Danc runni2rr irnpii., aboininablr, crirrrinrllc. SVN. Turpiter, scelerate. U s o s : Nefarie, libidinose, crudeliter egit. NEFRI US, a, u m , Ir~@ie, tttairdf't, se/irul, ajirtt~r. SYN.Sceleratus, ronsceleratus, scelestus, impius. Anv. Maxiine. U s u s :Scelus nefarium facere. Cf. Sceleratus. N EFAS, Torri ce qui P S ! i~?@ie, iilicite, injttste; sacri/g~.SYN. Scelusdetestandiim, non fas. )( Licet. USIJS: Nefas diAu. Aiebat id sil> nefas esse. Tu niliil mili nefas censes. Junrste, N E FAST U S. a, um. Mtilhcurrr~x itrtpie. SYN.Nefariiis, impius, infelix. USUS : QURaugur iniusta, nefasta, dura, vitiosa dixerit, irrita infeftaqwe sunto. NEGANTI A, ae, f. ~ C e a / o t tf,i o p ~ ~ i t i o n ne'pnti7u. Vox tcclinica. U s u s : I>einde addunt conjiinflionuin negantiam sir: : non, si Iioc est et illud; hoc autem non, igitur illud. NEGATIO, m i s , f. Action de nier, de%fiation. SYN.Infitiatio. USUS : Negatio et infitiatio fa&. NEGLECTIO, OniS, f. NIgIigrnce. SYN. NegleRus. )( Curatio. NEGLECT~.~S,s, m. N liyence. SYN. NcgleRio. "SUS : Kein negEaui habere. Cf. Negligo. NEGLIGENS, entis, omn. gen. Nglixerif, ind~~brctrt, itrsorrciant. SYN. Socors, indoriniens, dissolutus. )( Sedulus, diligsnh ~ ' H R A S . Negltgens est In rebus suis, il nifliijy ses a&airrs. Kebus suis plane indormit ; segnis est ad imperata; dormitat in rebus suis ; solute, indiligenter, oscitanter agit omnia;cuininaxiina ~Iliiinnegotiacircuinstent, sedet,et oscitatiir; segniter, otiose, negligenter
agit omnia. Negligentia, inertia, pigritia est incdibili. Cf. Negllgo. USUS: Eum socon et negligens natura tardavit.
NEGLXGENTER,Nlgligcmmrnf,
soin.
sans
SYN.Indiligenter, oscitanter, pro crtera
socorciia. N&GLXGENTXA, a, f. N l i p c e , incuric,irulrBrcncc, cfr. SYN.Indifgentia, pigritia, socordia, inertia, incuria. )( Diligentia. EPITH. Agrestis et inhumana, diligens, diserta, non ingrata, mira, plena, summa, tiirpis. Usvs: Negligentia corrumpit animum. Fugere agrestem et inhumanam negligentiam. Negligentire se dedere. Negligentia languere, obtorpescere. C t Pigritia. N ~ ~ G L I G ie, O , lexi, lectum, ere, a. , V e pus f i aftcitlion R, nr #as s'occupcr a % , nigliger. SYN. Mitto, non curo, curare omitto, leviter fero, dissimiilanduin puto, contemno. )( CUTO. AUV.Omnino, maxime, necesse, plane, c~deliter. PHRAS.E. Litteras olim diligenter cultas n u n c plane negligit. i f i u
joccupc #tus des Lettrzs qu'il cultiuai'I aufrcf+mcr a r d t r r . Litteras jam ad se nihil per-
tinere arbitratur ; non laborat jam de pnranda doetrina fama, nec progressus sui in litteris rationem ullam ducit ; nulla illiim de litteris cura jam tangit ; obduruit plarre ad litterar Famam ingenri piane abjecit ;soluto-etquieto in tantis iemulantium studiis agit animo ;animo ad litteraruin studia est omisso; nihil de studiis Iitterarum sollicitus est. Litteras ni1 pensi Iiabet. Jacet, refrixit ille discendi labor. Oblivio litteraruni eurn cepit ;siiinma apud eum rei maxime necessari;r incuria. Motam jam dudum reinisit indiistriam. 2. Negllgit omcium auum, il n~'glg8sotr devoir. Cessat in officio; claudicat in oficio; deest officio, occasione, sibi; causam suam ipse prodit ; causam ipse suam damnat; abest illi cura, dilipntia; remisso ac languido est animo in rebus suis ; languidiiis versatur in opere. 9 H a c omnia s u n t a b 11s negle&a, ils n~Iigenf torrlrs ccs doscs. Nihil obedienter curatum ;id totuin pro catlera socordia attum; dimissa maximaruin rerum opportunitas; res tanta ex omnium cura est omissa. + ,. Negltgant, per m e Iicet, lsti commoda publlca, qu'zLs se sourirnf #tu, j c Ic vcux bien, rics inlCrats de la ?@ttb/Z$?Zt~.Negletui, per me licet, sint istis cominoda publica; pedibus, per me licet, ista trahantur ; fiat jaetura istoNm omnium, et salutis communis oblivio capiat levissimoruni hoininum pettora. Dissolvantur instituta omnia, quibus saluti publicae cavetur; obterantur et conculcentur. Jaceant leges, instituta majorum obsolescant, frigeant bonorum civium studia, langueant, senescant : ego ista nec moveo, nec curo. Vilia habeantur, susque deque habeantur publica commoda, ego ne manuin quidem verterim. 5. Adsone negllgis sinistram f a m a m ? Est-N
aiiui qttc vous vous inguifcr #e# &une mauvaise rrnotrrtnir ? Adeone parum abhorres sinistram de te famam ? adeone parvi facis ? adeone parum pensi tibi est?nihil igitur pensi habes, nihil laboras; nihil ad te pertinere arbitraris, quis hominum de te sermo sit? adeone famam abjecisti? aden nec bonr, nec sinistra fanlr cura cngitatioqiie te tangit ulla? Usus: Exempla majorum, leges, auttoritatem senatus, religione?i, jura publica neglexisti. Cf. Piger. NECO, as, avl, a t u m , are, n. et a. N i c t ) rtfuscr, itrfiitif arcor&r. SYN. Inficior, abnuo, denego, reciiso. )( Ailrmo, fateor. promitto. ADV.Ad extreinuni,helle, jucunde, liquido, oinnino, molestius. palam, plane, pracise, prorsus, r&e, valde, veriiis, usquam, 1. Negat M, a t e q u i d q u a m vulgo. PHRAS. acceplsse, il aflimc pu'il n'a rirn rcfu dr vous. Pernegat, se quidqiiam a te acce isse inficias it, prrcise negakplane sine ulk ex-< cusatione prrcidit ; pari snimi viiltiisque constantia abniiit, tibi a se quidquam deben. 2. Negat slbi omnes delicias, il se rcfuw foutc salisfaclion. Geniiun ubique defraudat ; deliciis se fraudat omnihus; ab innocentibus etiam deliciis manum abstinet. 3. Negat opem, il rcftdsc son secozrrs. Spe auxilji rogantem fmstratur. Cf. Nolo. NEG~T &LIS, I e. gen. com Relafijd une afluirt. Usus: Pars negotialisea constitutionc contenta. NEG~T ATTO. I Onls, f. Cornnrcrcc, n' cc. SYN.Mercatura. EPITH.Vetus. N&G~TI~~TO orls, R , m . M a r c A a d . SYN. Mercator. EPITH. Germanus, obscurus, improbus. Cf. Mercator. NEGTIOLUM, 1, n.Peti/raJuire. Usus: Erit aliquid negotioli. NEG6TIOR. arls, a t u s s u m , ari, d. F a i r c le cortitrrce. SVN. Negotiiim gero; mercaturam facio, exerceo. Cf. Mercator. N EGTI~SUS. a, u m , F o r l occu$, trs ajair. SYN.Plenus negotiorum. USUS:Provincia est molesta et negotiosn. NEGbTX UM, Ii, n. Aflairc, ocru#afim, dmoir, oblzg~rfion. SYN. Res, niunus, cura, labor, provihcia, molestia EPITH. Audax, certum, jucundum, dignum, facetissimum, impiidens, ineptum et grrculum, fortunatum, lautiim, lentum, luteum, odiosum, salubre et honestiim,suspiciosissi~num, turbulentum,vulgare et notum, molestum et operosum, invidiosum, plenum laboris et periculoruin, assiduitate molestum, a dignitate alienuin, expeditum, forense. PHRAS. i. Multa habeo negotia, j'ai braucoup d'afairts. Multa me circumstant negotia; res mihi multr tratanda sunt, et curandr; y i m a onera in republica sustineo. Multis dis ineor laborihiis; negotirlrum mole obruor; procuratio qiiadam multir
NER officiis iiiiylicatuiii iiic tcnct et coiistri~uiii ; rt'isrifi~rfetir. S\N. Qui cx filio lilia natiis; ifc~tr:Prodigus. PHKAS. E s t i n patrimopluribus nunc curis suin ndstriCtus; res susnio nepos, i r ~)rod~~qric~/c f son p a / r i ~ ~ r < > ~ t w . cepi pliirimas et iiia\iiii;ls; multis negoiiis Gurges est atque helluo, n;itusabdornini suo. implicor ;tumeiit, ut cuiiin~.txirne, negotia ;ocPatriinoniiim cjus profiind,c libidines devocupatissiiiius suin ; miilt,e nd iiie qiiotidie ninrant. In vino ac Iiixu, in scio fcetore ac vino xiinatuin retum procurationcsdeferuntur; inuljacet;patria bona lacerat, nbligiirit ;notosdies tis quoticlie urgeor, iinpedior negotiis. 2. An bibit, ludit, vomit. l'otos dies in caiipona dclitlbl negotlum facesso 7 Es/-ce qria l e vorrs c r 4 voris sriscr/r des er~zb~rrrcrs? An molestinin tescit, ad vesperum perpotiit, pcrgrzcattir,votibi exhibeo ? An molestia te aficio ? An til>i luptati obsecluitur. Cf. Consumo, Luxurlo. mecuin res est? An tibi negotium pr,ebeo, NEPTIS, is, f. P6fifc,-j/r. SVN. Ex filio cxhibeo? An gravis auribus tuis, an lastiditi TIC filia nata. sumt Nuin q u e tihi zgritudo n me ob:ettn NEPTNUS, 1, m. hQlurie, ,/ira de hr cst ? An negotii tibi aliquid :i iiie seritur, con. tmr. SYN.Maris Ueus. flatur? An alieno tempore incomiiiodiis obN E Q U A , ~ omn. , gen. iacleci, .bfnrfifuis, versor? Nuin sermonis insolentia aiires ture rnhu#rl, vuirrirti. SVN.Homo nihili, improoffenduntur?Cf. Molestus. Usos: t. Nullo bus, impurus. )( Frugi. PHKAS. H o m o nenegotio rein efficinm. Id non niagni negotii est, cela n'rsf #as drjficilr. Negotium ali~iii q u a m e t improbus, hnrrrrnr ?rrrb-hurif ct w+.rhoririP/r,Uipeduin iiequissimus, quo inermandare, iinponere, dare,deferre; in negotium proferri yotest. Nemitttrc;negotioahqueinpraficere,prseponere, tior nemo, neino ~gniivi~r ino est unquam inventus taiii yrofligatus, tan1 prIp0szr qyrr (2 rrru u#irrc, e 'n c A u r - Y . N epcrditus, taiii ab oisni non modo Iionestate, gotium suscipere ; negotium attingere, contrased etiaiii siiiiiilatioiie honestatis remotus, rehere, e ~ ~ i t r t f i r ~ t t arte ~ t r r aJarrr, s'crr chnrpr. Iittus. Q u nota ~ doinesticr. turyitutlinis non Negotiuin adiiiinistrare,curare,tratfare,agerc, inusta est v1t.e ejus? Nequ~ssiinusoiiiniuni obire, gerere, sustinete, s'occ~Pr d u n e aJuir[~. qui sunt, quique unqiiam luere, n~ortaliuin. Negotiiim expedire, explicare, conficere, tranOfficina nequitiie, diversoriitm oinniuin flagsigere cuin aliquo, concurc u r u afirrr m c c tiorum. Cf. Malus, Nequitla, Improbus. qqn. Multis negotiis implicari, impediri, dctineri,obtut, distiiieri, Etrcemkrrrusse'n<r>tsrirr? N~~QU~QUAM ~, tdct~iu/a~,pa~dtt ttrul:ifridr d'aflairrs. E negotiis emergere, sor/out, nnllrmrrrt. SYN.Nullo pacto, nulla ex f i r d'uw aflarrr, s'rn lirrr. Negotio pzesse, parte,ininime, haudquaquam, ncutiquam ;miP/rr d f a fdtr d i i w aJtirc. In negotio versar,, niine gentiuin, miniine vero; fabulai. Usus: 2fw rrnbarguI &?ir unr afliir?. hegotia titeri, lllud neqiiaquain praeterire possum, quod, etc. #rcmfrc sotn d u n a aJcrive. Negotia lugere, se Nec. Usos: NEQUE, Noti, rrc ..#as. SYN. a negotiis removere, nyotia deponere, f u t r Neque tunc peccavi, neque modo. les afiirrs. Negotium invertere, chunger es NEQUEO, is, ivi, Itum, ire, n. N c f i r r afairds. Est milii tecum aliquid negotii, j'ui voirpus, n'tfrr p n r r t tuf (fe. SVN.Non queo, afluir avcc VOUS. 2. Molestia, dtJ6~.1ilf, emnon possuin, non habeo, queinadnioduiii et bu~~as Negotiuin . alicui faccssere, praiberc, integruiii mihi non est. Usos : Istitd pr~terire Cf. Res, exhibere, crcr,s~iscifrr&sarr~barr~~. neqiieo. Cf. Possuin. Occupo. NLMO, Inls, m. Pcrsonric, nul. SYN. NulN RQ U 1D O U AM, E n v ~ i i i r i, n v f i l r ~ r t ~ r ~ l . iur, nelno oinnium, quis oinnium? )( Aliquis. SYN. Frustra. Usos: Ea res mihi nequidquam ADV. Omnino. Usos : 1. Nemo de Senatoiiangorein attulit. bus nffuit. Te amo, ut nemtnem. Maps te N QU ITER, Trirftttre~tf, i~r/'~istemttf; idoneum scio neminem. 2. Ulius, quelqrr'urr, hotifeusr~~~i~rit. Usos : llle priivc, tiirpiter, iiefmpcrsonrr. Contingit tibi, quod haud scio, quiter egit. nn nemini. NEQUITIA, m, f. AfauvuiZr qucrit; dis. NEM~R~SU a ,S u,m , P l r i n dr bois, bien sofufion; Aonfc, i>r/o~rrir. SYN. Flagitium, bms. USUS : lnsula nemorosa. malitia, inertia. )(*Frugalltas. EPI'IH.InsiNBMUS, orls, n. Bois, forgt. USUS : Agnis, perdita,singiilaris,summa,vittrix. Usus: gros et neinora peragrare. Homo singular^ nequitia praditus. Suinina nequitia et libidinum infamia. Officina nequiN E M P E , Car, en rflet, Iesf-(1-dirc, sans tiai. Cf. Malus, Nequam, Improbua. dmrlr. SYN.Scilicet, videlicet, nimirum, quippe, cene. UsUS : Quibus autem hostibus? N E R v ~ s E , Fortcrnrnf, f~~qoii~euscmrnf, nempe, qui, etc. Nempe igitur ea restant. Incrgipuemcrrf. SYN. Enixe, fortiter, valide. tirmiter. Usus: Nervose dissercre. NEO, nes, n6v1, natum, nere, a. PiIer. SYN.Fila duco, deduco, torqueo, pensum carN EHV6SUSIa, um,N~~mu.a-,tnirrnr~uw; pqmanus laneadmoveo,4anaminhla attenuo. fort, CnrrgQue. SYN. Fortis, robtistus.)( DisNEPOS, a t i q m. Prtif;fifs; #rodr&c, mlutus. Usus: Quis Aristotele nervosior?
NIL
474
NIX NISUS, Pis, rri. E @ . SYN. Conatuq gressus. USUs: Pedetentim ire, et sedato nisu. Cf. Conor, Labor. NITEDOLA, m, f. Mulot, #cti& son& clcr ckan~#s. Muris genus agreste. NITEO, ea, eru, n. Luird, bn'Ilcr. SYN. Splendeo, nitesco, oreo. )( Squalao, obsolewo. A D ~ Valde. . UsUs : Nitet oratio. Unguentis nitet. Cf. Splendao. NITESCO, a. er, n. D m r n i r brilIauL SYN.Niteo. Usus : Coeliim nitescit. ~ 1 T r 1 3 ED . u n r mani2t-r brillante, maAwifique. SYN. Splendide, eleganter. NITIDUS, a, u n , Luisattf, briffant,fbli, rrsplrndissant. SYN.Nitens, cultua )( Xncultus, horrldua, agrestls. Usus: Verba, oratio nitida Pexo capillo nitidus, bien ti&. Nitidi colles, campi. Cf. Cnltus. i. NITOR. b r b m.&c~a:, ~ p t r i u i ~ SYN. r. Cultus, munditin)( Squalor. EPITW. Naturalis, non fucatus, nimius, parilis. U s u s : Inest in eo naturalis nitor, non fucatus. Ejus nitor urbis Italiam illustrat. Intuens ejus purpuram, et nitorem corporis. a. NITOR, (Iris, n i x u s et niaua sum. nitl, d. Sapfhtyrr d ou sur sur qqchr; / t d r r vrrs. SYN. tor, adnitor. P H R A ~ Salus . noatra i n 1110 nititur, notrr sahd rejose r n fui. Salus publica unius hominis incolumitate continetur ; ex uniiis vita, vita pcndet omnium; unius consilio ac presidio Kespublica nititur. Ex unius viri consilio, autoritate, gratia suspensz sunt omnium nostmmrationes.Cf. Innltor. L'sus: 1. Ad iminortalitatem nominis niti. Consilio, studio, labore omni nitebar. 2. Innltor, su.tentor, r'appuyrr, rrfisrr sur. Egone hujus pecudis consilio aut prasidio niterer ? Divinatio conj&ura nititur, l a divinafion n+se sttr I a con$cf~trr. Susteotabimus nos ac omni spe nitemur. Cf. Conor, Laboro. NIVALIS, e, gen. com. De nei~e,w i qcux. SYN.Nive plenus. USUS : Tumuli niPales, dies nivalis. NIVEUS, a , u m , D e n n ~ r , b I a wcomtnr nrigr. Usus : Candor niveus. NIVOSUS, al um. PIrin de rrrigr. Usvs: N ivosa grando. NIX. nlvis, t Nrigr. P H R A ~Omnia . e r a n t plena nivibus. tnul Ctait PIein a2 ncip. Densam procella nivem effuderat; nives omnia oppleverant; iter perpetuis obsitum emt nivibus, quas frigoris vis gelu adstrnxerat; prata erant alta nive obruta; cumulata nive teRa laborabant. UsUS: Kisi nivem atram. Nix vento cumuiata ingredientes fatigabat. NlXOS, Pis, m. Action de s'appuyrr, 4fort, pcinr. SYN.Nisus. USUS:1. Magno nixu
hilum. PHRAS.Omnla l n nihilum lnterlbunt, fout sera ananti. Omnia in nihilum occident ; recident ;ad nihilum venient ; in nihilum redigentur. Usus: Ex nihilo orta sunt omnia ; nihilo majori in discrimine es ac ego. Nihilo magis, quam tu, certus sum. Pro nihilo ducere hominem. Nihili facere, pendere. Horno nihili. N 1 4 f i n . SYN.Nihil. NIMBOSUS, a, um, Plcia d'oragrs, oram u r ; jhrwieux. USUS : Ventus, sidus nimTmsum NIMBUS, 1, m Avrrsc, j h f i r ; nuagr. SYN. I m k r , pluvin U s u s : Nimbi, niveq grandines. Cf. Imbrr. SYN.Nempe, scilicet, videlicet. UsUS, Hoc nimimm est illud, etc. N I M I 6 P E R E , Trob. SYN.Maximopere. U s u s : Nimiopere pdificia me delectant.
NIMXRUM,Rssudmrn:,
crrtaintmmt.
U s u s : Nimio plus te diligo.
NIMIO,
T r o j , i x t r ~ ~ n r m r n tbraucouj. ,
N I M I S V C NJMIUMi ~ TYO& SYK. Immoderate, extra modum, preter modum, ultra quam satis est, ultra jiistum, plus zquo, nimiopere, nimio plus. )( Paruin. PHRAS. 1. Nimla i n dicendo longus es, vofds ttts t r o j (ong dwrr vos discours. N imius es in dicendo ; przter modum profusus es in dicendo ; niinis rogrederis in dicendw; satietate enecas auientes ; est quiedam in te dicendi exuberantia ;immoderatione verb0nim efferris ; immoderata, iminensa, infinita est tua oratio ;modum excedis, egrederis in dicen& ; profusum dicendi genus sequeris ; abuterir patientia auditorum ;stili luxuriem depascas, nimia reseces, oportet. 2. Potentla n l m i s m a p a , puissanrb t r o j p a n & .Magnihldine jam laborat sua ; vires przpotentis po uli sese ipsc conficiunt. Usus: Magis o&ndit ?imium, quam parum. Sed h a c nimis rcquim Ne quid nimis (PROV.).Nimis insidiarum. Nimis valde. NXMIUS, a, um, EX~YSS$ dmesurC;. troj p d , trop nombrrux. SYN. Immoderatus, immodicus, intemperans, plus zquo, nimio lus, nimis magnus, etc. )( Modicus. Usus : Kullam ego in re tanta diligentiam nimiam uto. Nimius animi, iinperii. Nimio plus motilia ingenia Nimius in decernendis pramiis, et tanquam prodigus. Cf. Nlmis. NINGIT, ebat, ninxit, imp. I C nrigr. U s u s :Toto ningit athere. Cf. Nfx. NISI, Si. M @ ; si toutr/ois... nr #as; d moirrr que nr SYN. Ni, si non, nisi si, quod nisi; pmter, przterquam. Usus: Veniam, nisi impeditus fuero. Nisi si se forte jactat. Quern civem senatus, nisi me commendavit ? Cur id respuis, nisi quod turpe w t ? Si nihil aliud fecerunt, nisi rem retulerunt, nonne satis fuit, illis gratias agi ?
..
....
NO
475
NOI.
aggredi aliquem. a. Partus, accouckmmt. Fetum acerbo nixu edere. NO, as, avi, a t u m , am,n. NuEcr. SYN. Nato. Usus:Natura bestias nantes aquarum incolas esse voluit. Cf. Nato. ~6~1~ e, 1 gen. s . c a b r c , rcnommi; onj+r. svN. clarUS, insignis, genere de hno nobili natus; honesto, summo loco loco natus ; c.arissinlo patre satus wl natus, non ipobili, equestri loco,nobilissima familia, inclitis evis scu majoribus natus; stirpe antiquissima, in summa familia ortus; natus in antiquissima amplissima~uefamilia ; bonis parentibus, ampla et honesta familia editus; generosa stirpe profeaus; honestissimi et nobilissimi generis; generosus, non ignobilis, non obscurus, in Wteri dignitate fortunaque natus; genere insignis, vir Iionestissimie ima$ni% veteris prosapia, multarrim imaginum, e summo loco; PrWnatus genere sumn"% et summis divitiis, clarus genere; inclitus nobilitate ; nobilitate florens, pr~cellens;regali sanguinc creatus; regio semine ortus; vir honoratissimze imaginis. )( Obscurus, lgnobllis. PHRAS. i . ~ o b i i i est, s il C J ~ noble. DOmestico sumino genere est; inter populares nobilitas illi et opes eminent; nobilitatem generic summain hahet; antiquogenere in spem magna fortuna! genitus est; antiquitategeneris et gloria inajorum floret; multas insignesque familias paterna nobilitate complexus est; multa claritudine generis, illustri sanguine est ; majoniin commendatione insignis est. 2 . Materna stlrPe non mt nobJlJ% sa mlrc n'rsf$@J der@cl raoblt. Materno genere impar est; paterno summo genere, materno huinili at ue obscuro. 3. (Nobilis novus, VULG.), no%lc dr/,olchc date. Horno novus; una imagine nobilis; per se cognitus nulla majorum commendatione ; nullis imaginibiis decorus; qui sibi omnia fortuna? incrementa vtl ornamenta debet; qui nobilitatis insignia primus in familiam invexit; splendorem generi suo accersiit; natales suos novo dignitatis splendore illustravit. 4. Nobillbus adscriptus est. il f i i t artie de la noblcrsr. In nobilium ordinem adScriptus, adscitus, a d l d u s , cnop tatus est ; inter nobiles lettus est ; nobilitatis jure, ac prsrogativa donatus, ornatusest; colata est 1111 dignitas equestris. Usus : Vir intcr suos illustria, ac nobilis. Neguaquam tain gencre insignes, quam vitiis nobile; Ex pie3 . n02Lis et clarus. Cf. Familia. G e n w ~ienerouus. N~B'ILITAS. atis. f. CllbritJ: nobit naissonrr, nobltssc. SYN. ~laritas,aniquitas, dignitas generis; vetustas fainilix, splendor, claritudo generis. )( I8nobllitas. EPITH.Excellens, clarissinia, gloriosa, inimica, igtegra, innocens. ma:or. notior, . par... ~raeclara. Drastans, sukma, tanta, vera, insignis, princeps, illustris, antigua, nulli secunda, ingenua, obs.
curior. UsUS : Nobilitate tlorere, przecellere. Ad memoriam laudum domesticarum et illustrandam nobiiitatem tuam. Cf. Genus,
Nobills.
NOBILITO. as, avl, a t u m , are, a. Fairc coanaltre, rcnrirr rlldbrc. SYN. Illiistro, orno, celebm. Usus: Poetae et opifices ost mortem nobilitari volunt. Nnhlitatus muytitudine rerum gestaruin. S p e h t a et nobilitata viri virI1lustro* NObi'is. NbCENS, entls,omn. gen. Ntlisibt. SYN. Noxius. )( Innocens. USUS : Keus nocens. Libido hominum pestiferorum et nocentissi. moruin. Cf. Ftaus: ere, n. ~ \ % j , .S,.,,,. ~ , of. N&Eo, ficio, obsta, fraudi sum, detrimentuin affero, incommodo afficio,calainitatem importo, mali a~iquid inveho. A,-,v. lnepte, leviter, criter, quam minimum. U s ~ s : Non licet, sui commodi causa nocere alteri. ?!ihil nocuerit, si cum lb^ fue,.s loclrrrs. cf. D ~ ~ ~ ~~~~~~~d~~ ~ , xncommodo. Hibouy chou*''*. N d u a m Athen~smittere* #ortc'dc r'au d
'"
'
11
1
..
NOCTU. P e d a n t l a *nit. Ndurno teinpore. in tenebris, U s m : N d u , an interdiu. Cf. NOX. NOCT~ABUNDUS, a, u m , Qui a l i m , quisefaif la ni&. SVN..De inulta n d e ainbulans. N ~ T U R N I J S ,a , u m , Drauif,1>oc/~mr. )( Dlurnus. u s ~ s : Ndturni diurnique labores. F~~noflurnus. N6DdSUS* umg de Quod multas habet NODUS, i, Natrd, lira. SYN. Colligatio, vinculum. Epl~n.Eternus, difficilis, magnus, celestis. Usus: 1. Amabilissiinus nodus amicitie.Adstriftum pluribus nodis in semetipos implicatis, et celantibus nexus. Solvere,explicare nodum, cujus nexus, unde inciperet quove se conderet, nec racione, nec visu percipi poterat. z. Dlfiicilis ed explicandum locus, res, quiestlo , r($culf!, ctnbawar, obsfacr. lncideramus in nodun~ difficilem. Dum hic nodus expediatur. Ino ia rei frumentara* iiiaanus in Republica iio4is. NOLO, non v b n a l l , nolle, v.rnoln. I*u unlo:+. SVN. Nin v ~ lnon ~ ,Ilkt, neglip. ADV. Miniine, omnino, plane. prorsuq, valde. I>HRAS. 1. Nolo In hoc nenotio ultra ~ r o gredl, j r nc vcux pus rn'&u#e~ dav<lra r da crlla @ @ h . Totum simiil consilium a%jeci; non committam, ut inagis eo negotio implicer; studeo eiugere, quod male ceptum est nenotium: Darcam lonviori labor]; animu~n posth& talibh curis vicuum et i n t e g ~ m servabo; ejusinodi negotiis ultra me non
NOM
476
NOM
dabo;aversatur~ancani~~iiis,abnuit,~~ctreAntd a , notanda. Hoc. piito, noinine est. Meo illam procurationem. Nego me progressurum, illuni nomine roges velim. 2.Caum. tltulus, atque in hoc perstabo, neque restitantem fitrc, cause, occusion. Graci multis noininibus quisquam ac tergiversantern ad aliud consireprehendendi. Nomine reipublica, niilluni lium traduxerit. 1 axiet me illorum laboruin, laborein defugere. Voluptatis nomine oinnia ac pcenitet. 2. PaCtIones t a m lnhonestas facere. Eo nomine nihil de fortuna queri posnolo. jc m vcuxpuJ h cortrfirornissi konfeu.r. siiin. Justa: severitatis nomei harbaris tuis Non recipit patliones tam absonas honestas moribus pr;etendis. 3 Debltum, fifre ni, mea, asprnatur, repelltt; ab his paAionibiis criance, obligatiott. Nomina facere. Noinina infamia me rejicit; sibi hnbe~nt,quibus i s t s exigere. Nomen solvere, expedire, explicare, probantur, pattiones, ego animum non induexpingere, de tabula tollere, acquiflcr wne cam,utad eas condittones descendam. Absum a-ffe, dgagcr su jarole. Decein millia in noa taiii turpi patlioiie longissiiiie, neque me minibus habeo, in nunierato nihil, f u i t i i ~ ttrillc francs en obligations, r f pus urt suu rrt unquam ad paciscendum dabo. Usus : Noli putare, cave existimes, rr'uflez#ucroire, ne nunr&aire. 4. Fama, exlstimatio, auEtor1*##as. Cf. Invitus. tas, noni. rcnorn, clbri(i, rfiuta/ion. Clamni nomen captare, 'consequi aaipisci, obtinerc, NOMEN, Inls, n. Nonr, drtominafiun, habere. Viget, floret invittum ejus noinen. a&dlatiom. SYN. Vocabulum, appellatio ; Ejus nomen nulla vetustas delebit, exstinguet, causa, titulus, debitum ; fama, existimatio. obscurabit. 5. Ad r e m bellicam, nont(r(oHEPITH.Aternum, alienum, ambiguum, aiiiannrr son aorn, s'rnrdlcr pour le strvice militiuq ainplissimuni, aureum, caruiii, certuin, foirc ). In militiam noinen dare. Nomina prociarum, bonuin, commune, consulare, contrafiteri. Ad nomen respondere. Nomen alicu us rium, divinum, divulgatum, dulce, durius, falaccipere, inscrirz i norn lir. qgrr (Pertr&). sum, fatale, finitimuin, frumentarium, geiniCf. Debltum, m,Fama, Detraho, Glorla. num, gratissimum, gravans, grave, honestuin, N~MENcLI%TIO, .bnlS, f. Dt'sipafion hostile, illustre, inane, inauditum, incolume, de qqrt par sott rro?~~. SVN.Appellatio, nomiinfimum, inimicum, invidiosum, invisum, leve, magnum, iniserum, molle, molestum, nobile, NOMENCLATOR, brls, m. Nontrnclanotum, novuni, obscurm, pateriium, patrium, feur, rsr/uve f u i irttfiquait d son tnatfrc le perditum,plenum, populare, pulchruni, rccens, nom des clie?ifsef de9 jkrsortw qu'ils renconregale, regium, unctum, spkndidum, triste, fruient. SYN.Servus monitor, qui civium notutum, vitiosum usilatuin, vulgare. Aptiora, mina tenebat seu noverat. Izet&PHRas 1.Nomen avl& APrica habet Afrioanus, Sc@ion rtC*t ftor?fdA/rtrnitt N ~ M I N A T I M . Nott~tnCtncril, fort,tetePpur uvoir ~fottt#f I'A/~iqrrt. Afrlcanus a sus ,,tenf. )( Genera tim. Usus : Nominatim hovitloria nomen traxit, invenit, reperit, adeptiis nore aliquo excludi. Noinintim appellare. est ;cognomen ex victoria invenit, cepit ; apN6MINAT10* bnls* f. AHe'lofion* dpellattonem a viCta Africa traxit ; Africano nornination. U : Facere noniinationem alinomen a viCtoriainditumesi : a visa ~ f ~ i ~ sus ~ ~ u m ~ s i consecutus t. est; coanomen Africani 1 cUJU4farz pf@#l PItt. cuma viitoriae insignrbus ex frica spoliis inNOMINO, as, avi, a t u m , are. a Namduit ; cognomen Africani ex Africa deviAa mcr, appdler. SYN.Appello, nuncupo, voco, adscituin est ; Africani nomen a vifla Africa nomen pono, impono ; nomine appello, comobtinuit, meruit ;Africa devitla Scipioni nopello verbo noto, ceno nomine noto. ADV. men dedit, cognomen ecit, titulum Africani Acerrime, bene, brevi, imperite, iterum, meadacripsit, adecit. z. Hoc nomen habet, lius, przeclare, vere. P H R A ~ r . .F l l i u m a u u m ccfa ~'uppelle. hoc noinine est ;hoc illi nomen Ascanlum nominar1 volult, i l voulul quc est ; hoc illi nomen inditum ;hoc illi cognosonfils s'nppldt A s c u p . Pamns Ascanio hlio mentum est, hoc noinine salutatur ; nuncupanomen dixtt, edidit ; Ascanio nomen dedit, indidit ; Ascanii nomine filium pracdicari et tur, appellatur. Cf. Nomlno. 3. Saluta lllum meo nomine, saluc~-lr rv tnon norlr. Verhis nominari voluit ; Ascanium nuncupari voluit ; meis dic salutern homini ;ex inc saluta homiAscanio ut nomen esset filio vel Ascanius ut neni ; salvere illum verbis meis jube. 4. Noilli nomen esset ; Ascanium salutari voluit ; m e n rlne r e habent, is onf le notJ8 sans la Ascaniuin filio nomen dixit,edidit. 2.Virgilius dosc. Honorum vocabula hahent, non digniopus de agrorum cultu Georglca nomltati insignia ;in ainpliss,mis honorutn noininavlt, Virg.ilc ufiptla GorRigues son @bine sur la cr~l/ure drs Jurnjs. Georgica inscripsit, nibut, non modo dignitas nulla est, sed et nuncupari voliiit ; Georgicoruiii tituluin ferre, suinma deformitas. Honoris inane noinen gerunt. Non tam solido, uam specioso nomine habere voluit ; <;eorgicorum appellationem dedit, indidit Iibris suis ;Georgicorum nomine Consules appellantur. &sus : r . Noinina nova nbur novis ponenda, imponenda, danda. Kes insignivit ; Georgicoruin nomine prodire, cirnova nomine etiam novo appellanda, signancumferri, legi voluit. U sus : Kem suo certo, ac
NON
477
NOT
omnes cognitos habeo, et perspcAos ; ingeproprio nomine nominare. Hrutus, quem ego nium hoininis et iiiores probe, optime teneo ; honoris causa nomino. Cf. Nomen. animi ejus ignarus non sum. Cf. Notuq InteiNON, Non,nefas. SYN.Haud, neutiquam, haudquaquam, minus.)(Etlam. Y t t R ~ s i D o n llgo. USUS:Jubet nos Pythius Apollo noscere nos ipws. Non lcges civitatis, non jura novit. est opus tibi monitore, wow n'avtr @S bcsoin d'ins/rrrc/cur,& ronscicr. Nihil admoSi Casarem bene novi, is est, qui, etc. ilendus es ; nihil est, quod te admoneam ; NOSTER, ra,rum, Notrc,/c ndfre. Usus: ncfas est, te monere ; facies, etiamsi nullus Noster esi. Noster socer, video, venit. inoneam ; quls est tam demens, uin wntiat, NOSTRAS, a t l q onm. gen. D~no/rzjayr, inonitore tibi haud opus esse. Non id@, co,nja~,+o~CC sYu. N ~ ~ ~ cnimv si mundus non non erat. gentiq consuetudinis, artis, seta. Uss . CaNon ita valde cupio. pior facetiis maxime nostratibus. Nostratia NON=, a r u m , f. p 1 . h ~ rwncs, Z c rinquihe verba. jortr dc fous es mois <Ir /'un&, c.rccpfI mars, NOTA, m, f. siglw, tlratVue, indict, ~ymfirrrni, jrtitf tf ocfobr-c, 01) es noncs fombaicnf fg,,,; rcjrach, i,j,,ie, ~c/rissurz, SVN. /c' ~ c p f i d ~ ~ j o u r . Signuin, insi ne, vcstigium ; infamia, dedecus, NONGESI(MUS, a , um, 14 qttatrcignominia. &#+H. Certa,faIsa, inqigniqjusta, ?~ingt-<Iixit'mc. melior, quasi naturalis, propria, seinpiterna, 1 turpis; certe, inscriptz, infinitz, optin! teNON AGI ES. - ~~uatrr-vin~t-tiixfois. v . nues, obscura, verisimiles, verissima. PURAS. NONAGINTA, Quafrc-wingl-dr. 1. Notam Incurrll, il a @ ~ Y un U rc#wckr. NONDUM, Pus encore. SYN. Necdum, In dedecus incurrit ;nota lnustus est ;in repre. iicque duiii, ncque etiain dum, nihildum, etiam hensiones hominum incurrit :reprehensionem iiuiic non, non adhuc. UsUs : Nondum scit non effugit. Cf. Reprehenslo. USUS: 1. Noiein parer. I mina sunt tanouam rerum note. Eno illuin de NONGENTI6 ae, a, Nruf renfs. meliorinota co;nmendavi. ~ o t i m a g o t homo. a z.Infamla, Ignomlnla, dedecua, ojjrobn, NONN E, Pcsf-cejas? rsf-cc que nc.... pas? hafe, infamic. Q u e nota domestic= tiirpitu. SVN.Annon? USUS: Nonne ita est? nonne oportuit pras~isse me ? 1 dinis non est inusta vitz t u a ? quod dedecur ' NONNIHIL, ~o'on ricn, c. ti. d., u c ~ y ~ c haret infamie ? Notain inurere aliciii Ccnsor i a scveritatis nota inustus. 3. ( Slgnum, rlrose. SVN. Aliqiiantuin. Usus : donnihil cltra, VULG.), signc, t~rurqrrc.Notam appocoinmoveor, utr b u . nere ad malum versum. Epistolis notam appoNONNULLUS,a, um, Non nuntn,c.ti.d., nam, q u a mihi tecuin convenit, ~ ' ~ P p O s c dr ~ quclguc. Uss : Nonnullus honor. Nonnulli , mcs Icffrcs c s i p corrzwnu entre nms. * .: , IIILULIL. C f . Slgnum. NONNUNQUA~,Non,nr..~arnais,c.~.d, NOTABXLIS. e, gen. com. ATo/ab/r, M qttrZqrrc/ois, Sviu. Aliquando, iiiterduin ; est rnarguabZc, insi c. SYN. lnsignis,cons icuus cum, etc. conspiciendus.css : Si exitii notabifi con! NONUS, a, um, Ndfrwi2tne. cluduntur. NORMA. i s , f. Equcrrc; rgc, rnodcJ NOTATIC). anls, f. Obst~vafion. SYN. lypc, txctrrrrplc. SVN. Lex, regula, p r ~ c n p t u m . Etymologia, interpretatio nominis,observatio. ~:PI+H. Acerriina, certa, naturalis. USUS:Non USUS: 1. Notatio natura peperit artem. Dili;rc suiit i'hilosophorum acerrima regula, ac ligens notatio imaginum. 2. Castlgatlo, cornorma dirigenda Natura est notma legis. rccfion. Notatio censoria. Non est Eyicurus ad istain nonnam sapiens. NOT IO, anls, f. Id&, rtofron, connaissanrr. Plura hoinines judicant odio aut amore, quam SYN.Cognitio, intelligentia, notitia, significaventate aut pmscripto, aut rationis nonna tio. E ~ l ~ H . c e r t compiicata, a, naturaiis atque aliqua. Cf. Regula. insita. Communes, informata, consigna*, Usus : Notiones rerum animis imprimuntui, NOSCO, i s , navl, notum, ere, a Cherd c r d cnnnalfrc, Ifitdicr; connalfrt, suunir. e quibus non principia solum, sed latiores SYN. Cogiiosco;cognituni, notum, prspetlum quadam ad rationem in\eniendain vie apehabeo; iiotitiam rci habeo, perspicio, comprenuntur. Notionenireicapere,acintelligentiarn. hendo. 4uV. Uene, {unditus, omnino, pauluInsitxe et quasi consignatv in animis notiones. luin, modo, plane, penitus, prolx, piilchre, Informata, impressn est in aniino DEI notio. retle, satis. PHRAS.Nosco perbene adoleciReruin omnium quasi adumbratas intelll en centem IIlum, jc connais tr2s bien cc jewnc tias se* notioncs mente concipimus. duic Aourr~~r. Ita inihi notus est, ut sensum ejus et verbo Beatus subjeAa est notio ravissima, natunm plane perspexerim; yyraflatas pcnid cr.t~rofdc 9iraAntnrt.r nt uffcu& un sctrs f d gYUWG. ~ tus perceptasque res illius abeo ;percalleo res ejus omnes ac rationes ; piilcbre novi hoNOTITIA, a , f. Cosrraissarrfc, scicn<-~', n~inem ; nihil ignoro reruin ejus ; sensus e ~ u s nofiott, id&. SYN.Notio, cognitio, prudentia,
SUS:
S ,
NOT
478
- . -.- - -
- ----
NOV
NOVEM, NeuJ EPITH. Dura, nova. USUS : Nulliiin animal prater hominem DEI notitiam habet. Natura N ~ V E N D I A L I S , e, gen. D~ ncuf ingenuit nobis notitias rerum plurimarum. usvs : s~~~~~~ jours, dure mufjours. Notitia rerum definiendo aperienda est. novendiale. Ferize novendiales. as* avil atum* ara* a' 'farqucr* NOVERCA, a, f. Bele-mrr, maydtre. fm+c u m naarprde; noter, obsctver, siffraler. USUs: filii. SVN.Observo, animadverto, signo. ADV. AsNOVISSIME, RJcemmcnt, ~ & r e . SYN. pere, insigniter, maxime, scienter, turpiter, Nupe~ime, stremo.USus : Primum,deinde, sero,separatim. P ~ ~ A s . N o t a n d aa u n t qum novissime. Nuper. In autorihus Leguntur, i l j a u t noter qdon lil dcuu Ics auleurs. In adversaria refeN~VISSIMUS, a, u m , & dcrnjey. SVN. renda sunt; notatis auAoruni locis memoriae Postyemus. )( Pr!mus. USUS : Novissimus consulendum est ; exscribenda quatdam ex ego in castra veni, auttoribus sunt, et in adversaria transferencia. NOVITAS. atls, f. ~ouv&u/, (hose nnrrexcerpendaquadam et in chartisconsignanda: vdk. SVN.Novae rei ratio,conditio.)( VetusUsus : Hac vulgus ipse tas' PHRAS' mime rernague cela. Notare locum, teinpus. la aouvtautr! Novitatis amans, studiosus es; Multa diutiususus notavlt. z . Signo, indico rerum novaruni cupidus es; novitati studes ; d,igner, Notare res nomini! nOvis rebus 'tudes; te status b ~ s , d ~ ~ ~ r l e s c h o ~ e s ~ r d norveaux. e s n a ~ t r s vus. USUS: Magriam cupiditatem hominibus Id pmclpue notavi et descriptllm tibi in~icit novitas. Novitate ad causas inquiren, , anot, cela, j e ,ransc.2 ct j e das excitainur. Conimovit me ea novitas. Pui cnvoyk. Ignominia ameers, rapraN d v f T ~ U S a, , um,Nouveuu, rccnt. SVN. hendere, marquer d>uw rnauvaise note, (>ANovus. PHRAS.(Novitius Sacrl Ordlnis, ma; censurer. Aliquem dedecore, macul;i, novice &un o d r e rei@ux, VULG.). Tiro reliignominia notare. Eum censores furti nomine giosus ; in tirocinium nuper cooptatus ; qui notarunt, escrnseurs cJlCtrirr#tportr vol. nuper nomen dedit in religiosam militiam, iti NOTUS, a, connU. SYN. cognitlIs, Sacram faniiliam ;nuper Lnter S. Ordinis tiropervulgatus, exploratus, nianifestus, testatus, nes adscriptus, adleetus. Cf. Tiro* Ti-1quod omnibus patet, quod tenetur, ornnium nium. UsuS : S ~ r u s , nescio quis, de @I1eie sermone celebratur. )( Ignotus. Auv. Matun ~ ~ i t i o r ufafius m consill. n u q penitus, sane. PHRAS.r. Nihii nisi notum afferam! 36 rr'nvurtcerai rirtr que (fe Bien ~ 6 ~ as,0 avi, , a t u m , are, a. Rrndrd rrouconnu. Qtrze minime sunt obscura, q u z pervulvetru; rrrrortveer,rrfaire. SVN. Innovo. USUS: gata ac toti populo testata, qure plan= pCrVerba novamus ipsi, crJons nous-m8m<'s S Aa cegnita, explorata hakmus, afferam. des tnots troavrarx. Miilta novare volebaiit. q& jam decantatn, quu in medio posita, Cf. Reparo. de quibus interomnes cotistat,comiiiemoraho. a, um, Nol,veau, r~cerrt. Res, qiia in omniuin sermonc versantur, hoc Kecens, inauditus, inusitatus, per se cognitiis, loco afferam. 2 . Rss est nota, chose cst a Seortus, monstri similis, peregrinus, n ~ p i * connue. Res est tam iIliistris et oculos natus, praeter consuetudinem; nuperus. ( Veut ne recensenda qu1d.m videatur tuse AYV. pllne, omnino. PMRAS. r. l e o n a es in conresso est; pro e x ~ l O r a t Ohabetur; nova alfero,~~~~.),I~upPoy~d<Ie bonrrcs res est omnium sermone celebrata, et quasi vrl(CS' kta apporto omnia; exoptatum nunrnajoribus theatris proPosita; res est constante tium aflero; leta narro ac prospera. z.(Trlstia famanotissima; res est confessa et maniresta. nova aRe=, V U I ~ . )voss , appDrfca de fabula est, et tata urbe celeberri: vaisesnouvces. Tristes affers nuntios ;maluin ma. In re versamur celebratissima sermone nova aPPO"as, narrando enecss. 3. ( omnium usus : clara res,est et tata sicilia lncerta,Vu~c.), res rrouvressontincertaint~s. notissima. Notus est traAatusque locus. Rumores sunt lilcerti ; rumor sine a u h r e ; notaest et apud omnespervulga:ata.Cf. Nosco. rumores temere sine ullis aufloribus orti ; NOVACOLA, a*f. Ruoir. SvN. Culter nuntii nonoptimisauttoribus; rumores temetonsonus. USUS : Versari in acie novacul~, , ince~is aufloribus,vulgati. q(Nova affers i n pra*ntIsslmo discriminesous incredi bllla, VULC;.),VO~~S r a w r t u rilrs d o k t r w h a n t du rasoir, c-d-n., datu un Hril incrvyab2r~.Monstra narras; fifii sermeimmincnl. nes, confifli rumusculi sunt, quos tu nuntias ; NOVE, D'uris manire nottv~'e, inusitld. res narras fidem non habituras; monstrisimile USUS : Ne quid ambigue, ne quid nove dicaest,qud narras. Cf. Nuntiua. Usus : Novum mUS, viter tOUtC quivoque, t0ut nooid et admirabile. Hoc mihi plane novum acgr'rme. cidit, ac przter opinionem. Numquid processit ad forum k d i e novi? Kebus novis studere, N ~ V E L L U S , a, um, Nouvear, jeum. treparti ti san &S ides nouvers, fmvai&r <f )(Vetulus. USVS : Arbores novellz.
g,
r~
&S changemenfs palifiques. (Nova, Vuu;.), mrvelles, rorfveants. Commentarii rerum novarum, commentarii rerum urbanatum uel ~ublicanim.Edhemerides rerum novarum. NO& n&ls, f. Nnit. SYN. T e n e h . EPITH. Anrbissima, caxa, prope extrema, hiberna, obscura, atra, serena, fausta, funesta, Iu&uora, intempesta,pmceps,long proxima, media, multa, sempiterna, socia,stehns. Noctes contraAiores, nuitsplur condes. PHRAS. 1. De n o B e a d m e venlt, ilvial cbs moi <ic i r d . Multa n d e . internoesta n&. concubia no&, media h~ &dio n&s'silentio, prove& jam n&e, a ulta jam n& ad me venit; cuni jam multum n d i s processisset; n d i s silentio.auodtem~us mortales altissimo somno premii'ad me Bccessit; intempesta n d i s silentio, profunda jam n& ad me venit. a. N&e rngruente, au soir, a u C m WKefUemntde la *uif. appetente; IIo6h prima; sub pnmam facem ;intendentibus se primis tenebris ; prmoribus n&ii tenebris ; cum jam temas nox OPawwt; prima n d s Silenti0. 3. Studem In seram n d e m . ikditrf0rI U W U daiu ~ ~ U nnit Producere nd niuttam n d e m litteramm studia; in m m n d i s lucubran aliquid operis ;lucubrationes in multam n d e m extrahere ;bonam partem notis ad elucubrandos commentarios assumere ;b n a m no&tis partem in littedrum studiis ponen, colldcare. q. Nox m e obrult . protlclscentem, la nnit me s u r p n r j e d a d mon voyag. Profisciscentem nox op ressit; itineris p a n magna in ndem conje&a elt. 5. r o t a noCte profe&us m t ,il voyagea tonfe la nuif. Nullam partem n d i s iter intermisit ; c a n d e continenter rofctus est ;iter totam eam n d e m tenuit. 8 s u s : 1. 1 sa te, um. bra a l i officiens n&m e & i ~ S e m in seNm n d i s extrafius. N d e s atque dies. N& ad me venit. s . TRANSL. NOnem rebw etiarn claris offundere, n ' p a d r e s u r d s c b s e s claims une certaine sbscunr)U. NOXA, m, f. Torl, pr+dice, h m a g c ; faule, dclit. SYN. Culpa, noxia EPITH. Minim a U S U: ~In noxa esse ;extra noxam esse. Eximmnox~aliquem. Noxa dedere aliquem, livrcr k coupable d lajrrsl Sine noxa esse. C t Culpa, Crimen. ~oxh m, , nH, liom~ge rVd( dm.SYN.NOX& tulp.< ("en. h s ~ :s&tigare aliquem ob meritam noxiam. Noxie poi. na par esto. NOXIUS, a, um,Nwisib&, funesIr;con#abk. SVN. Malus, pemiciosus. Usus : Noxius civis coerceatur. NOBECOLA, e,f. Petit magr, iu' r sotabe, f r m l shi2rt. Usus : Frontii tuenubocuIam pertimesco. NUBES, 4 f. Nue, unap. SYN.C o r n tus in a e n vapor. EPITH. Opacae, atra, acres,
m, dens9,crrlestes, corulea. PURAS.Cml u m n u b l b u s obducltur, le c i d e d couverl

& nuayes. lntendunt se spissa in caelo nubes;
concreti in acre vawres se in nubes induunt: caclum nubibus o'bscuratur; obdut& celo' nubes solem condunt, lucem eripiunt; aer in nubes cogitur. Usvs: Aer concretus in nubem humorenique mlligens terram nuget imbribus. Confli&u nuhium ardor exprimitur. Cum illi anhelitus se in nubem induerent. In iUis reipubL tenebns, nubibus.ac procellir Objicere nubem fraudibus, CIrna3-e un n u q e , un woik sur rufm'tsNOBILIS, e, gen. com. Nnbilc, en AKU II'IIIc marid. SYN. Apta viro, matura viro. USUS : Grandis et nubtlis filia. N~JBO, b , ~ p s wl l nupta ium, tum, n. vdi&r ( ~ r ~ ~ f i& ~u: ) , &US~Y. F e m f n l i proprlum. SYN. Locor, coilocor in matnmonium. P H ~ a s F l t I a nup,it v l m noblll, su 4 J P a . un W ' f bmnu. co1l-a eit in mitrimonlum, matrimonio w t viro nobili; cum viro nobili conjun& est; in nobilem f m i l i m nuprit; in -um convenit v i r , nobili; in matnmonium &$ 1 Y mndata est viro nobili; dornesticum fdus junxit cum viro nobifi; nu &ta, collocata, locata -t ,.ira cf.Matrjmonlum. U s u s : V m n m Adonidi nuptam tradunt ~~b~~ in ampbm f m h . Cf. ~ ~ p t ~ m . NOD1US tertlub "Y aujmnrPhni jmrs, c.-h-rlr a~~anl-kier. q. d. N u n o
d N U D O a< avi, atum. are, r m, d/Pm,!llrr. SYN. Spolia )( .VwUo, lego. s et Usus : Aliquem omnibus v ~ d i i nuduc exuere Flagitii pnnCipium est nudnn inter cives c o v m C Privo. NODUS, a, u m , Nu, d d p m r i l e w , d&. SYN. N u b t u ~spoliatus, , vacuus. ) ( V u t I tus. Usus : Urbs nuda prmsidio, i b omnibus r e k s vacua pecore nuda mulier. Nudus a b amicis. NUGB. a r u m , f. pL Ba@elfes,flloisantenis. SYN. Ineptia. )( ~ s gravem, mrjm. E p m ~ Me=, . tanta. PHnASOmltts n u g a i i cessex &plmiante~.Nugas tandem rtlin ue; mitte ims ine tias; nulas <irm S Ylt; Uc i118 inep6u .bis7 USUS: N nUPs d I X ~ t . ~n~ds.Cf.Fae l ~ ootlm, Xneptlm. NOGATOR, O r b m. D ~ ~ rio- & doteni-; menkur. SVN.N q a Cf. I n e p t u r NOGA~~TORX q~ u, m * a d t v f n v 4 2igh.e. SYN.Inantter, inepte. NOCJ(TORIUS, a. u m , Futik, Ugn; M . SYN. Ineptus, le$& utitir. USUS : &atoriaupurentatlo. a g ~ t * ~ ~ f i ~ Ir, qui n'a#UflUirtpar d h C m .
NOMERUS, 1, m. Notttbrr. SYN.MultiN U C A ~ Bcis, , oiiiii. gen. l'ai~t,lgrt sol. tudo, vis suniina, copia. EPITH. PerfeAus, acSYN. Nugator. commodatior, inagnrlquentior, adstriflus, arls, atus sum, arI, d. D~~ SOIU~USV a < I U U S , aPtUS, certus, difficilis, exdesdms, #lajJan/rr. jocor, ludo, nugas guus, frequens, grandior, iainbicus et daailia o nugas garrio, nugas dice, nugax CUS, impar, incoluniis, inpns, innuinerabilis, a$ ineptias sures iileptiisobtundo. i n t e ~ legitiinus, , longior, mollis, ousicus, ,nscite, oinnino. Usi,s: Deinocritus non inoratorius, par, plenus, poeticus, procerior, pruscite niigrtur. Cf. Ineptus. prius, repentiniis, simillimus, verus, vitiosus, NIJLLUS, a , um, Nul, ntrcrrs, personne. tantus, iuagnus, novus, invidiosus. Usus : SYN. Non ullus, nemo, nec quisquam unus, 1. Frutnenti, meilis, vini rnaximus nuinerus, ne ullus quidem, nemo unus, nemo quisquam. rinr g r u n k puanfifC (le. .. Classis inille nume;(Omniq al1quis.Ai~v.Ornnino.UCv~: i.Res, ro naviuiii. Aliqucin in amicoruin numerum adscribere, rcferrc; in amicoruin nuniero poq u a nulli usui sit. Nulli fidrsejus, nulli opera, nulli res familiaris defiiit. Nulla re una inagis nere, existiniare, piitare, haberc, colere, rnrf/rr orator commendatur. 2. Levls, irritus. qui qqn uu nnlnbrr k sts rrtnis, le co~ntrrparuri tr'u urrctttu z.ulr.nr, r~rrl, s,itts itttfirt~~rrcc. Ho- S ~ at~tis. J 1s iiliquo numero erit; nu lo iiuiiicro 1 1 1 0 nulla memoria. Arguinentum hoc nulluiii est; aliquem niiinerum obtinere, tenir un crrtuin r < i t f . q , jotrir #WIC cr.rlane considLration. est. Non. nr... #as, Nullus dubito. Exiixde vir i t e suminus niillus est. Opus oiiinibus numeris absolutuiii, tkosrpa.fi~it?,uc~ort~$lir, oJ rirn ttr r~~utiptir;omnibus N U M 7 E ~ ~s,.N.A~, - ~ ecqiiid,nuin~ partibus et iiuiiierisexpletuiii qiiod oinnes tiuquid, iitruin. UFr,s. qud vestigiunl, mrros habet, ~~or11pl3trn1cr~l trn~tinr$omnibus num q u a trepidatio ? nuiiieris absolutus adolescens, jernr AotnNOMEN, Inls, n. fgff; vnlnrft rrtraccar~fli. Ex numero ainicoruin sejungcre, diztiric, ~to/on/jhris~~ttfr, o r h f des dirfdx. tollere, exiinere, ejicere aliqueIn. 2. Muslcrb SYN.l)ivina\-is,potestas, providentia. EPITH. a c oratorias m o d u s a c menaura, mesrrrr, Diviniim, grave, Sanfiuiii, ingens, latuin, mardtrrcc, rkytlirtir, nornbrr, A<innonir.Numerus gnum, suininuni, vetustiim. Ufirrs : Omnes in cantu, in soluta oratione. Attici inaxime naturz divino Numini parent. qui apud iiuinero serviunt. Oratio adstriaa certa quame vim et numen deoruin tenetis. Numen da, numemruin ratione et peduin. lionore, prccibus placare. Accidit id sine NIJMMARIIJS, a, uin, ~ ~ l ~ fa,.~ i / d numine. Numen senatus, auaOritas et Po- ,,ren/, d'argrnt. SYN.Quod ad iiuiniiios pertitonta.. Vis ccelestis numenque divinuin. usus : in dificultate numC f . Deus. maria, g2ne Ifnancirrr, rmbuwus &urgen/. NOMERTUM, 1, n. Artrnf cotn#la*t. Rein iiummariam bcne constituere. usus : Placet conditio, sed numerato malim, NUMMATUS, a, u m , BIUU~; p o ~ r ~ quam astiinatione, la c~ndfon #/u& d'nrpnt, nikr.Usus: Hoino bene nummatus. rtiais j'nirtu trtirux trailrr urgdnf col~tP~61t~f NUMMUS, 1, picrdc mounajr, qrtr par cAangr. nair, ~trfinf. SYN. Pecunia. Usus : AdNOMERO, as, avl. atum. are,a. Cntnfi ventus noster ne numino quidem sumptui ~~r.~y~.Din~mcr~,ann~~ner~,nunierurn ineo, fuit. Nummos cudere, buttrr monmar. Ad numerando percenseo, numero cominetior. nummos penenire. Quid in nummis habeam, ~~v.ReEte,adstn~e,nunierosius.~S~S: 1.Nuipse i iioro Subducere ad nuinmum. Nummerare yeciiniam de ~110. 2. Censeo. judlco, ( masa& terinos pro veris dare. Nummos corexlrtlmo, cot~tpftr parttti, trtett~e CIII not~tbre 1 rogare. C1. Peounla. &, wga&r contrltr. \roluptatetll nullo loco NUMQ A M (nunquam),jarn&. SYN. numerant. Nuiiierare aliqutd in bonis, in loco Nullo teiiipore, nulla aetate, non post homimercedig bencficii. Prope alter Cicero minenuin memoriam, non ex omiiiiim saculorum ratur. Hostem te numero, non amicum. Promemoria ; post natos hoinines, ex oinni medigii id simile niinieratur. Cf. Computo. moria nihil unquapi. Usos:Frigiduin, ut nunquam antea.Nunquam pertinacius dimicatum, N O ~ E R ~ S R , mrsurr, ~ar,tlnniruSIC U t Contra 0mnia VetuStatis exenipla nemo sement. usus : ~~~d~~~ orationem numerose, ex lrena discess~ritvolubiliter, apte, circumscripte. Numerose N U MQUl il 7 Si en qurlque dose f SYN. cadit sententia, la #kra.srIfnit UTJ8C notnbrr. Arme, num, ecquid. Usus:Numquid N ~ a, um, No,,tbri.rl ~ pr,i ~ patrias ~ duas ha~ betis ? A v~ '%~~ dcuxpafrics? J a la prOpo,./iOIf, du r-*y/~mr, la c d n c r . NUMQUxSm quasv quod7 ft" SYN.Aptus numeris, copiosus. USUS : NumeNumquis fundus venalis est? Cf. Numquis. roJum est in omnibus sonis ac vocibus, qiiod NUNC, Mainknant. SYN.HOCtemporc., metiri possumus intervallis zequalibiis. Oratio in ~ra*ntia,hodie,per h a c tenlpora. )( Tunc. numerosa,sg/r nombrm, hw1nonie~6x. QuasUSUS : Erat tunc excusatio, nunc nulla cst. LUS numerosior; exercitus numerosus.
sYN.
, .
NUN
481
NUX
Nunc autem; nunc vero ea vis est in nomine, ut, etc. N U N C ~ P O ,as, avi, a t u m , are, a A##der. SYN.Appello, nomino. ADY. Plenius. Nuncupart aliquem suo nomine. Nuncupare vota pro imperio, #rononccr des vvaux solcn~s,prononcerla fonnulr sofcnrrclledrsv a u x (@ur 'em&reur, pour ~ k t a tcfr.). , N U N D I N ~ arum, , f. pl. ,our ,narSYN.Mercatus. E ~~ ~ ~ ~ aa- ~ gitiosissimz, mutac. usUs : I~ hulus =dibus totiiis reipublicz nundinz, nrarchi. NuNDINAT1Oq anis* Trnr'c rllarckC,/oiyc;cOrn'ncrcc, EPJTH' referta, nova. Usus : Nundinatio juris. aris' atus ari* R f t v au marrh,farrc du rnt~trircrce, frajquer. SYN.Mercor, emo, cauponor. USUS: Senatoriuin ordinem pretio nundinari. atum, are, a. A ~ N U N T I ~ as, , ( k &clai-cr, , syN. ~ f lab~ ~ ~ ali- , cui nuntiuin perfero. A D ~ .Pertumultuose, quam primum,vere, longe, non dubie, obscure, vesperi. PHRAS. Nuntlatum est nobis, on nousaannoncC. Perlatum, allatum est ad nos ; renuntiatum nobis est ; nuntius citatis e uis ad nos allatus, perlatus est ; certis auRor%us accepiinus ; cert0.q nuntios accepimus ; nuntii ad nos venere, qtii paulo certius aliquid in rebus attulere ; fama ad nos, ad aures nostras pervenit; fama perlata est ad nos. Usus: Pompeio in hortos nuntiavit. Cf. Narro, Nuntfus. NUNTIUS,U, m. Mcssa cr, couwirr; twtrucllt, tncssagr. SYN.~abefarius, cursor, internuntius, rumor. EPITH.Acerbus, cenior, domesticus,ve~s,falsus,gravis,jucundus,malus, optatissimus, superior, volucer. Adversi, h n i , fallaces, proximi, quotidiani, tristes, va-
Diutumz, innuptz, legitimz, maritimz, multz,nefariz, terrenz. UWS: Nuptias ap arare, adornare, conficere, facere, parare, $;re les a w s 8unc nocr. Nuptiasconjungere ; nuptiis jungi, sc maricr. Nuptias conciliare, nuptiarum conciliatorem esse, fairc rrtr tirariagc. Nuptias disturbare, rotnpre un tnuriagc. N u p tias fugere, effugere,furr I c niariap. Nuptiac plenz dignitatis et concordiz, trrariage pIrin tic tftjpiti. Nuptia: nondiuturnat fuerunt, . ~ ~ ~ ~ erant enim non matrimonii di nitate, sed sceleris societate conjunAae, rcf fytrrrn nc f u f #as dc Ionguedurt,elc. C t Matrimonium, Nubo. NUPTIALIS, e, gen. com. De nocc, e ,ap+agc, nuP/i,(. Usus : Faces nuptiales; dona nuptialia NRfh, iiq f. h'ellr-file, bdrrr. SYN.Filii ,ixor. NUSQUAM. NulIe part. SYN. Nullo in Ic CO. )( Usquam. UsuS : J. Sive scripta est us~ ~ ~ piam lex illa, sive nusquadt 2. Nulla in re, Pour aUCU" chosc* pour n'~r. S u m ~ t u snUSquam POiest pon' NOTO, as. avi, a t u m , are, n. Fuire signc#nr un mouvemr?af dc f2fe; r'lrc tncrrlah, $oflanf,indcis;chancrlcr.S~~.Vacillo. Usus: Democritus nutare videtur in natura deorum, D9>10Ceft'n ' t ~ f p a sXSU~U n~fllr &S&UX. t Status nutabat. C . Dubito. NTRICIUS,II,m. Noawicicr,qui nournl. USUS: Nutricius ejus pueri. N ~ T R I C O Raris, , a t u s s u m , ari, d. Nourrir,alit~~c>tfcr,l~l~er. SYN. Nutrio. Usus: Mundus omnia nutricatur etcontinet. Cf. *lo, NUTRXCOLA, ae, f. Noum2e. usus : Cellius, nutricula seditiosorum, artient pw. feL.feur tous shf,lirux.
i/F
tristes, parum cominodi, leti, paNm secundi venerant mihi nuntii ;allatus est gr.+ ad me nuntius ; gravior ad me fama pervenerat ; duriores de re rumores erant, qui fcedum nuntium incussere ; graves nuntii adnos delati, perlati sunt. C t Nuntio, Novus. F a ma. Usus : J. Per nuntium me certiortm fecit.Nuntios in omnem partem dimittere. Epistolam hanc multi nuntii, et fama ipsa celeritate superabunt. 2. R u m o r , resallata. narrata, m s s a c, nouz~rlIc. Nuntios accepimus lactissimos. fiuntium apporto tibi lztum sane etexo tatum. 3. Divortii etrepudiimtione. r c p ~ g e sa/rmmC, r 56 ~ / ~ a m < f C ~ Nuntium lC. uxori, nuntium virtuti, Iitteris remittere. NPER, Rccmmcnt, nagulrc. SVN.PPUcis ante diebus. horis : ~ a u c i abhinc s annis : noitra, p t r u m nemori;; novissime. USUS; Nuper, quid dico nuper, imo ver0 modo. NUPTXA, i . f. pL Nocc, kanirgc. SVN. Matrimonium, nuptiarum dies. EPJTH.
1 1
ta suis nutrimentis eloquentia. Cf. Clbus. N ~ ~ T R I O1% , ivi et 11%itum. ire, a. AlIuifcr, nounir, /Ie?wr. SYN. Ato, educo. Cf. Aloa NTRIX. icis, f. Notiwice. SYN.Alurnna. Usus : Cuin laRe nutricis errorem suxisse videtur,il semble avoirsucii'crr~ur avcc ldf&sa nouwice. NOTOS. OS, m. Mour,et,zrnt, dr f&. SYN. Vis, nisus, gravior significatio, voluntar. EPJTH. Hegius. PHRAS. Ad n u t u m paret. i~ o d ~ i au l moidrc s i p . Ad iiiius nutum se fingit et accommodat ; ad ejus nutum ac voluntatem se convertit totum; ejus nutus ob~crvat, iniuetur omnes. USUS: J . Tertdaruc,#esanfeur. Cravia suo nutu ac pondere deorsum feruntur. 2. Voluntes. s i m . ordrr. dsiir. Enutu, ac arbitrio omnii fint, rebntur,,& rnantur. Nutu aliquid ab aliquo consequi. NUX. n l r 4 f . Noix. USUS: ~uccm-frmgere ;nuces legert.
OBD
--
--
12
-
---
.._.
___- OBF
.O1 0, oh/ ah! Interj. dolentis, ,gaudenUsus: O post hominum memonam fortissimi consules ! O rem odiosam! O gratum adventum! Fropter, ante. OB, Pour, d cause de. SYN. Usos : 1, Ob eam causam, ob delioum penas a t e repetam. 2. Ante. <inl~dnt. Mors mihi seinper ob oculos versatur. Cf. Propter. ~ B R R A T U S , a , u m , Etrrietlr', obr; subst. Ddbifcur itrsolvablc. SYN. A r e alieno obligatus, obstrittus, =re alieno deinersus debitor. Usus :Ex oinni colluvie exules obierati. Cf. IPla ~ B A M B ~ L A T I Oonis, , f. AIt's ct vfnws aulour, devant. SYX. Inamhulatio. Cf. Ambulatio. OBDO, 1s. dldl, dltum. ere, a. PIoicr, tnrffreqqchr clcvant qqchc. Usus : Obdere pessulum ostio, nrct/rc /a fncversedcz,anf /a@rfe (paur h afcnner). OBDORMIO, is. ivi, ve/ 11, itum, ire, n. S d o r r n i r . SYN. Dormio,obdormisco,soinno consopior, sopore opprimor. USUS : Endymion in Latmo obdormivit. Quid iiielius, ac in mediis vitze laboribus obdoriniscere, et ita conniventem somno consopiri sempiterno. Cf. Dormlo. OBDCO, is, xl, Ctum, ere, a. Conuirc d m ~ tIkmer, , amcnervrrs. SYN. Obnubo, obtgo, obstriio, oppono. )( Delego. Usus : Rebus clanssimis tenebras obducere. Labor callum obduxit dolori, manibus. Consuetudo obduxit callum stomacho, Phubit~~dc tfiousse la rcnsibiIitd & I'rsfotnac. Obdutla jam reipublic a cicatrix. Aliquem altcui obducere, competltorem alicul opponere, 01,pOscr un homm e d un aufre. Cf. Tego. OBDUCTfO, OniS, f. Acfion t?amenrrsur, <PIefufresur. Usus : ObduCtio capitig absit a cive Romano, le citoyen romain nc doit #as
tlq vocantia
co. U s ~ : sJam ad illa obduruimus et humanitatemomnem axuimus. Usuac consuetudine obdurut ac percallut incredibilis nostra patientia. Desperatione animus ad dolorem, contra dolorem obduruit. Cf. Durus, Occataaco. OBDIENTER, Ave: sontnission, dociif, volotrlicrs. Usus : Spondent se sub impcrio obedienter fideliterque futuros. id obedienter est curatuin. OBEDXENTI A. a,t Oblissancc, sounrission. SYN. Obtemperatio: Usus : Abjiciunt obedientiam, nec rationi parent, cui sunt subjeAi lege nature. Servttusest obedientiaanimi arbitrio carentis suo. OBEDIO, 19, iv veiri, tum, ice, n. Ob&r d qqn, ex4cufcr ser volonlis, lfdi h.s sorunis. RAD.ex Obet Audio. SYN. Pareo,audio,obtempero, obsecundo, assentio, di&o arco, imperium non recuso, monita sequor, &&o audiens sum, inandata facio,exsequor, imperata facio; alienae voluntati inorem gero, sequor; meam voluntatem ad alienam aggrego, cum aliena voluntatem meam conjungo. PHRAS. I . Obed i e n d u m D E 0 est, il@frt obir d DIECI. Intenti ad L)EO parendum simus, oportet ; D E 0 nos obedientissimos e s e decet ;DEI imperia animo non invito exsequamur; morigeros nos 1)EO esse decet ; aggreganda est voluntas nostra ad divinam voluntatem; D E U M auAorem sequaiiiur, oportet ; DEI imperia sequamur, persequamur, necesse est. z. Neeat ae obadlturum senatui, il afimaeqrt'iln'obira #as au snat. Negnt se in auaoritate, in potestate senatus futurum, senatus imperio morem gestunim ; imperata fatturum ; imperio pariturum; minatur se ab officio discessuntm; obedientiam abjeRuruni ;j u p m excussurum ;negat se porro legitima impeha pati posse; negat se senatus decretis staturum; imperium senatus abnuit. Usus: Ad verbum obedire alteri. Obedire tempori Cf. Pareo. , ~ B E ois, , ivl velI1, Itum, ice. n. Rllerorr ago, tra o ADV. Audacius, diligenter, flagitiose. USUS : i. Urbem,regionem,ptovinciam pedibus obire. 2. Perago. ago. traCto. s'apPliqucr d qqclie, s'cn ocn~jrr, fairc. Munus suum obire ; Lcinus, rem privatam et publicam, sacra obire. Diem ediEti, vadimonium obire neglexit. 3. Morlor, nrouri~.Diem, mortem obie. CC Fungor, Administro. Facio. ~ B E Q U I T O ,as, avl, atum, are, n.
Chtvaucher dcvant ou ar~four, #a~coutik d c ~ a lUSUS . : Castns vdcastra obequitare. 6 B E X , Icls, m. Obsfucle. UsUs : Moliri venir drvatct, vrrs. a .S'a##rockr, atfci~ire; v"~agey,&. rcoudr. SYN.Peragro, lustro, per.
a d r la tte couverte cn.allanf au sup#lice.
OBDRO,as, avi, a t q p , are.a. etn.Endurcir, & r c i r ; ~ s i s f c r , tenir bon. SYN. Con-
stanter, aquo animo perfem, tolero, fero. ADV. Vehementer. UsuS : Obduretur hoc triduum,
qdon prenne donc fih'cnce troisjours erorre.
CE Perlero. OSDRESCO. I q dril, encere. n. Se#d & , &enir insensible. SYN. Callum obdu-
abices. Cf. Impedimentum. OBFIRMO, as, avl, a t u m , are, n. Ren m soridc, afernu'r, assujcttir, consolier. Usus: Obfirmare animum.
0131.'
--
4a3
-- -
-. --
OBL
M
OBFIRMATUS, a, u m , ;crtrie, solid, npiniAtre, ent/. Usus: Pertinax et obfirrnatus in iracundia. Cf. Pertinax. OBITER, * E n @ssanf, d'irne rnanire acccssoire, pur occarinri. SYN. Leviter, tenuiter, mediocriter. )( Perfecte. PHRAS.r.Scientias oblter didicit. il n'u Ctrra'iC qit'en #assant. Litteras primoribus duntaxat labris gustavit ; extremis, ut aiunt, digitis attigit ;Iitteras leviter attigit ; litteras quasi praeteriens, quasi per nebulam, quasi per transennam pmteriens striAim aspexit ; litteras vix primoribus labris attigit ; de litteris vix cursim aliquid arripuit. z. Htc t a n t u m oblter tractavi.
j e n'ui fraif ce f.5oirrt qrr'en passant, Grrnc #nanire uccessoire. Leviter haec tantum egi ; levi brachio, molli brachio h z c a& sunt ;
indiligenter hic eram. Leviter h z c transii, attigi ; his quasi pmteriens satisfeci; striAim hrec traAavi et tanquam in transcursu. Cursim hrec transmisi. OBITOS, as, in. i)estruction, mor!; corrckrras csfres. SYN.Occasus, mors. U s u s : Siderum ortuset obitus. Obitus consulum vulu ,
U s o s : Objurgatio ne multuin acerhitatis habeat. Objurgatio contumelia vacare debet. In objurgationibus interdum vocis contentione majori utendum. Cf. Reprehendo. OBJURGATOR, bris, m. Ptri r&rittiaii. de,qui bldme. SYN. Severus admonitor. EPITH. Renevolus. U s u s : Non est ferendus objurgator,,qui. quod in altero vitiuin reprehendit, in eo ipse deprehenditur. OBJURGO, as, a v f , aturn. are, a. IIIAmrr, rjri~~fattdcr, &ir# drs re#rochts. SYN. Castigo, asperius appello, asperiiis admoneo. Avv. Vehementer, inediocriter. U F U:~ Cmar meam in rogando vereciindiaiii, {le mea ine verecundia objurgavit. Cf. Alloquor, Perutringo, Reprehendo. OBLANGUESCO, Is, lang61, escere, n. Safaiblir. IJsUS : Litterulre nieze tui desiderio oblanguerunt. Cf. Langueo. OBLECTANENTUM, 1, n. Amuseriirnf divertissetnent,#laislt: SYN. ObleRatio, delenatio. EPITH. Longius. U s u s : ObleAamenta et solatia seneftutis. Cf. DeleEtatio.
divertirsenien/, jlaisir. SYN. Obleftamentuni.
oBJXCEO. es, c61, ere, n. !re r o u c h ~ frndrr &varrt 016 urrprks. U s u s : Cumiilus sarcinaruin objacet. OBJECTATIO, bniS, f. Rrp~oche.U s u s : Exprobratio. OBJECTO, as, avi, atum. are, a 0 #oser, objecter. SYN. Objicio. USUS: Objet re probrun~, fulsum crimen alicui. Cf. Objicio. OBJECTOS, us, m. Artioa a2 tnettre de7~ant,infer#osi!iori. U s u s : ObjeAu lateris aliquem defendere. OBJECTUS, a, u m , Placl, mis, sifue' &~ m n t SYN. . Oppsitus. U s u s :Objectaspecies voluptatis. Objettus fortunx. Ad omnes casus subitoruin periculorum objeAuset oppositus. OBJICIO, is, jaci, jectum, ere, a. Metfre, #accr I v a r i t , of.5joscr; re#rocher. SYN. Opoono. obieAo. exorobro: crimini do. iacio. conjicio; Culp~rnimpingo. AVY. ~als,.vere; varie. U s u s : Objeci caput meum in tot et tantas dimicationes, atque in tot impetus perditorum civium. Alicui religionem objicere, faire R qqrr une obligation a' e consciente. Objicere spem, metum, sollicitudinem, moram, laborem, molestiam. Aliquid alteri in criminis loco objicere. Feris Corpus objicere. Objici insidiis. Objiciuntur sre foIma?, souvenl des i t ~ ~ g e scs #rstnlml r n o l r c espnl. (Ego o m n i u m o b j d t u m , VULC.),j e suis ejouef, LpIaFfron d t lous. Materiasum omnium jocoruin; idoneus videor, quem omnes merito ludo faciant, in quo omnes illudant. OBJURGATIO, anis, f. R @ m h e , r#ri~narrdc,blAme. SYN.Castigatio. EPITH. Longior, lenis, necessaria, plena, mediocris, utilis.
EPITH. Honesta, libera, ingenua: USUS: Interdum obleAatio quzeritur animi requiesque cuearum. Cf. Deleaatio. OBLECTO, as, avi, atum. are, a. Divertir, amuscr. SYN. 1)elecIo. USUS: In libris, in hortulis se obldtare. Cf. DeleCto. OBLECTOR, aris, a t u s s u m , arl, d. Sarnuser, sedivertir. SYN. L)eleflor, oucor, capior. AVY.Commode. U s r ~ .s 1.udisobleAamur et dricimur. Cf. DeleEtor. OBLIGATIO, bnis, f. ObIi'tion,rngagem ! .SYN.AuAoramentum. E P I rH. Cravis et difficilis. U s u s : Difficilior est animi ac sententia, quam pecuiiiae obligatio. (Est m e a obligatio, VUI,G.), es( irion I v o i r . Est id officii mei ; mere hre sunt partes. (Obiigatlon e m scriptam accepi, habeo, VULG.),j>ai une obfi~ation /criIe. Fiduciam acceoi : fiduciam teneo. Obligationem d e se dare; s'rngager. Nomina facere. OBLIGATUS, a, iirn. Obf{ct', qrri a da obiga!iuns.S~~.Obstri~iis,dev~nCtus.l'H~~~. Magnopere tlbl obllgatus sum, j e wous suis bien obli C. Tantum tibi debeo, quantum persolvere dikcile est ;incredibilem tibi amorem quemdam et omnia in te suinma ac singularia studia debeo. Vix, aut ne vix solvendo sum, tanta sunt tua in nie merita Verbis non paiitur res satisfieri, adeo me in perpetuum devinxisti. Maximis me beneficiis obstriAum tenes. Mancipio et nexu me beneficiis ac pituum me fecisti. Mult~s gnoribus velut auAoratum habes. Agere mecum potes tanquam ex syngrapha, ita me tibi divinttum tenes. Maximis me beneficiomm
OZ?~
OBL
vinculis obstrinxisti. Cf. Obnoxiuq Benefioium, Ofncium. Usus : Tenere aliquem beneficiis obligatum. OBLIGO,as, avi, a t u m , are, a. t i e r , a t t a k w ; enfagw, obliger. SYN. Obstri ngo, in perpetuum obligo, devincio, adstringo, religo, alligo. ADV. In perpetuum, nusquam, valde. PHRAS. 1. Magnopere m e tibi obligabis. v m s m'obligerecr singirliretnrn/, vous r11e rcndrez rervice. Magnam a ine inibis gratiam ;hoc ego in summi beneficii loco ponam, numeraba; me tibi tn perpetuum devincies, obstringes. Cr. Obliga tus. 2. Obligo me, je rrrW/t$e, je tn'mpafc. Oinni me exsecratione devincio; fidem nieam do, interpon0 ; obligo fidem meam et obstringo. 3. Obligatur e x promisso, legibus, ses protnesscs, les Iois fJobli@nf.Tenetur promisso, legibus ;leguin, promissorum vinculis obstringitur. UsuS : Obligan aliquem militiz sacramento, patioiiibus. Sibi ali uein beneficio obligare. Domum aIicujus d U o n e , popuium sceiere obligarc Legum et judiciorum pcenis obligatur. Obligare vulnus, b a d e r u w plaic. OBLXGRIO. i q ire, n. Dissiprr, ?Hanrlh,orw. SYN. Ligurio, devoro. U sus : ortunas suas obligurire ; patrimonia profunde*. C t Consumo. OBLIMATUS. a, u m , CouverfdeZimon. SYN.Limo pinguis. Usus : Nilus oblimatos :~grosrelinquit, Ic AWluissc les fewts couvertrs & limon (engrairsrs). OBLXNO, is, lbvi, lltum, nere, a Enduim, oindre, rotter de; souiller. Usus : Vita liominis libidne oblita. Unguentis, c a n o oblitur. Eloquentia Asiz moribus oblita, I'Cloqumce alfirCe par les rnuurs de PAsie. OBLXQUE, Obliquetnrnt, clc fravers. )( Rete. Usus : Retle, oblique ferri. OBLIQUUS, a, u m , Oblique, qui esf ou ui v a I frmers, de cdtC. SYN. Transversus. sus : Motu corporis obliquo. In obliquaet transversa hostium latera invetus. QBLITESCO, is, lItti, escere, n. Se caher. SYN.Delitesco. USUS: Stellre a nostro aspetu interdum oblitescunt. O B L I T t R O , as, avl, a t u m , are, a. Eff w r . Usus: Beneficii memoriain obliterare. Cf. Oblivisoor, Oblivio. OBLXVXO. bniq f. Aclidn d'oublier, oubli, SYN.Memoria lapsus. EPITH. Exigua, perp t u a , sempiterna, voluqtaria. PHRAS. 1. Clad e s ea j a m I n oblivionem venit, on n d c j d e r d u le souvenir dc cc dsnrtre. Clades ea jam oblivioni data est ; obliterata in aniano ert ; memoria intercidit ; in oblivionem venit ;ejeCta ex animo mernoria ejus cladis ert ; ncens dolor proximae cladis transiit ; cladis ejus memoria cessit; clades e memoria excessit, animo excidit, ex animo deleta est ; clades ea jam ex memoria deposita est; e memoria dilapsq elapsa est ; in oblivionem adduEta est ; clades ea jam aniino effluxit ;excidit ineiiioria ejus cladis; clades ea oblivione conti ita, obruta, teRa est; cladis ejus acerbitatein obliviojain delevit. 2. Tot s u m m o r u m virorum nomina i n oblivione sunt, les notns de lut~l IPlio~nt~tds iZ/#tsfressonf lomblr h t i s I'oz~bli. Tot suinniortiiii virorum memoria cessit ;abiit vetustate meinoria; nomen vetustate abolevit, inenioria abolevit ; tot viri sumtiii in oblivione jacent. 3. Lmtiores i n dies n u n t i i oblivionem t a n d e m i n d u c u n t tot malorum, Zrs tzo~r~~e/lcs de juur en jourplus luureuser trorrs jottf nrfiblicr tanf de tnaux. k t i o r e s nui~tiiexpellunt ineinoriam tot maloruin ; obliuionein afferunj tot rnalorum ;tristes superiorum tem rum imagines ex memoria detergunt, evelrnt ; obliterant in animo superiorum temporum clades; animum a con. spetu tot malorum avertunt; tot malorum inemoriam ex animo delent. Usus : Omnem rnemoriain iniuriarum sem~iternaoblivione delere, obrueie, exstinguer6, conterere. Tuas laudes nulla unquain obscurabit oblivio. Emnr sernper, qui tuas laudes ab oblivione et silentio hominum vindicent. Cf. Obliviscor, Memoria imbeciila. OBLIVIOSUS, a, u m , Oublieux, qui oublic aSCtnrnf. SVN. Immeinor. )( Memorla. OBLIVISCOR, Bris, blitus s u m , vlsci, d. Oublirr, n e j u s se sou~enir. SYN.Mihi excidit, ex animo meo excidit,effluit ;oblivionem capit, ex memoria depono; alicujus rci memoriam depono, oblivione r tua deleo; aliquid e memoria elabitur, &a&r ;mi meinoria ex animo discedit. P H R A ~ 1.. Nunq u a m tul oblivlscar,je ne vour mblieraai jatnais. Ita mihi iinago tam cari capitis insedit, ut excidere, effluere ex animo nunquam possit ;memoria tua nulla temporis longinqui. tate abibit ;nullaaetas tui memoriam ex aniino obliterabit meo. Cf. Memor. Oblivio. 2. 0bliviscere tandem oalam1tatum tuarum, oubliecr enfln vos malheurs. Casus tuos tandem ex animo tuo, mente tua, memoria tua dele, evelle; omitte temporum tuorum memoriani ; depone et abjice calamitatum tuarum memoriam; malorum tuorum tristes imagines voluntaria oblivione depone, contere; deleat tandem,auferatc amitatissensunisempiterna oblivio. Usus : %epone memoriam doloris tui et injurias ve2 injuriarum obliviscere. OBLONGOS, a, um, Long,allonq. Usus: Figura oblonga. OBLQUOR, Bris, l k i i t u s sum, loqui, d. Parler conlre qqn, interrotwpre, ronfredtre. SYN.Obstrepo. PHRAS.Totus ei sanatus oblocutus est, fout k s#af Pinterrompil f i u r le conlrcdirc. Keclainatum a toto senatu, nec sine convitio; fremitus universi senatus obortus est; obstrepebat senatus universus
r'
OBL
485
car batque sententiam. Usvs: Tu me appelk s g e t , et interpelles, et obloquaris. OBLUCTOR, aris, atu, s u m , arl, d. L ~ f t e yconrbattrc , confrc ggn, ttirsister.SYN. Obnitor, repugno, UsUs : Hosti oblu&ri. C f . Repugno. OBM~LIOR, iris, m0ljtu.q sum, iri, d.
&&ww,consfruircIvanl;/rrr~~cr, bouckr$w une constntctiun. Usus : Oinnes ad obiilo-
'
OBS
tanquam flufiu obruor. Horno alieno o b ~ t u s hornrre , icrasr'de delfes. Criminibus et testibus aliquem obruere.
OBRO~, ls, iil, iitum, are, a. Ci>ttvrir, rwnrelir; anianfir, arrizbfer. SYN. Operio, sepelio. )( Eruo. USVS : Magnitudine ne~otii
lienda, q u s ruinis strata erant, concurrerunt,

tows coumrenl r$arer les naurailles gui / W n f en mitdts.
OBSCENB,N u n r 1noni2re idcctrtr, iurmorde. SYN. Tur~iter. OBSCENITAS,atls, f. I~~rflurrf, obsrnilc' SYN.Tirrpitudo. Usvs : Verborurii rerumque obscenitas vitanda. O B S C N U S , ~u , m , /III#IIY, obsc211c.Svli. Turpis. UsUs: Genus locandi illiberale, petulans, Aagitioaum, obscaenum. Cf. Turpls, Petulans, Libldo, Impudlcus. OBSCORATIO, m i s , f. ObscurifJ,c*$sr. SYN.Obscuritas. EPITH.Magna, tanta. Usus: Obscuratio Inde mentis obscuratio consequitur. O B ~ C ~ Duflr E, watr,ri2rc obscure;,ur,ivrrncnt, e,, cmhtlc. s y ~ , nebulam, w ~ ~ )( Usvs : Non agam cure' non obscure' OBSCRITAS, atls, f. Obscu~itr!d&~rd/ de cfarfd. SYN, Obscuratio, tenebre, caligt>, gnigma. )( Lux. EPITH. Diutiima, maxima, involuta. USUS : Cairsa latet obscuritate nnt u m involuta. Habet ea res magnam obscuritatem. Oratio, lumen adhibere rebus debet, obscuritatein et tenebras affert. OBSCRO, as, avl, a t u m , are, a. R m la ftlmierc.
OBMTESCO. is, miiti, encere, n. sifence. SYN. Conticesco. ADV. Plane. PHRAS Prm stupom obmutult, l a sf@ur rendif 7nrdeL ~dmiratio tam nova re1 ac subit= homini incluserat vocem; rei insoientia mimuin pariter et silentiuin defixit, tnutum et elinguem reddidit ; insolitum rei spttaculum homlnein ita defixit, ut neque animo, neque lingua constaret; rei spettaculo defixus et attonitus silentium tenuit,stupenti lingua constitit. USvs: Nulla unquam vetustas de te obmutescet, lrs
D m n i r wauef; s e taire,gaa&c
w o ~ ~ ~ y disertus c et loquacissimus repente obmutriit. OBNITOR, 6.r,s. nisus Ct n,xussum, nitl, d. Lulfcr, rr'sisfrr. SYN.Obsisto, occur10; adversuin rem, contra rem tendo. Cf. Re. PUg"0. OBNOXIUS, n, u m , ErposC d; sujrf, soytp~j,,odijjsant. SYN. ~ ~ b j ~ t usus \ u ~: Vi. vat, qui obnoxius et subjettus vivere ciipit. Supplex et ohnoxius, OBNBO. is, Psl, Ptum, era, a. Couvrk, woifcr, r~~wcoppccr. SYN.Obtego. OBNUNCITIO, bnls, f. Attnnnrc ii'tdn nrauwaikfdsagr. SYN. Auguris significatio de priculo imminent& USus : Dirarum obnuntiatio neglefla, ir~aprJcations nbrl&cs. OBNUNTIO, as, avl, atum, are, a.
sj2clcs ,,yCnrc
plus ycc,dl~sne nydcrgn, gas
horno
Obsarr *
Annancer un malrvajs~r~saBC, un nl&c,tK S ~ N .ti^, pr~nun<io. usus : L~~~~ tulit, ne obnuntiare comitiis liceret. OBl)RIOR, Brls, ortussum, irl, d. N a l tw, firaftre, $8 t~tnnfrrr. SYN.Exorior.
Quanta mihi lux oboritur. Cf. Orlor. OBRgpo, mpsl, mptum, are, n. Se ~ I u s e r rdrlrver~~cnt, s'insitttrer. SYN. Irrepo. ro". usus : tibi obrepil ~ n e t t u s .Obrepere ad honores, in animos hominum,I n animas dormientium multrr gines obrepunt. OaRIGESCO* Is* e ~ e mn., S c d u r h . U s u s : Nive et Pruina obriguere. Cf. Fr1gu.q. OBROGO, as. avl, a t u m , are, a. 0p)poSta fcnr foi noawrle d une u unricnnr. SYN. Aliam legem rogo, qua prior ab alio lata innnetur.
sus:
Ltnniecu,
~ ~ ~ ; o n ~ ~ u, !~ , $ ~ , b ~ ~ ~ ~ ~o ~ K~ nem odundo, luminibus obstruo, tenebria iavolvo, tenebris circumfundo. ADV.Negligenter, sensim, plene. PHRAS.r. Coelum obscuratur, Ic riel s'obscrrrcit. Spisss intendunt seccelo nubes, ut lucem condant ; celuin una et continenti nube involvitur; aer totus in nubes cogitur; obdufiie cm10 nubes sole111 diemque eripiunt, tenebris omnia involvunt, circumfundunt. USUs : L.umen iucerns obscuratur, et offunditur luce solis. Obscurata et evanescens memoria. OBSCURUS, a, u m , Obscur* sOrirbn; i n c o f l f l ~secrcl. SYN. Habens obscuriiatem, tenebricos~is, spissus, CECUS, toriuosus, involutus, latens, opertus, a natura involutus. )(Apartus, iilustris. PHRAS.I . H o m o obscur u s e t ignoiiu. I O I I ~ nbioir, III~ incotrnu. Hr mo re nulla nohilis; cujus fama in obscuro; ex ceno, nescio que et tenebris extraaus. Cf. Humiils, I ~ n o b i l l s .2. Llber est n i m i s obacurus, re liwrr esl @u intcffi >fe. Multa sunt in hoc libro tenebris circum&a ;abstrusa multa, et crassis occultata tenebrii; longissime ab imperitorum intelligentia sensuque disjunts ; materia, argumentum libri non satis puetili invenio aqtta; nihil ibi in medio positum, nihil non abstrusum et recondrtum
OBS
-
OBS
OBSERVANS, antls, omn. gen. Quifail and cm &. SYN. StudiosuS, cu idus. Usus: Goino mei observantissimus. ~fPStudiosus. OBSERVANTIA. a?, f. Consid/rafion, koumur, rcs@ct. SYN. Veneratio, ciiltus, reverentia. EPITH. L)iligens, perpetua, prasens, summa. Usus: Observantia est, per quam aut aetate aut dignitate antecedentes colimus et veneramur, on rnfrnd r nsficl (ohserv a n tia) es manpucs & d&cncc r t de vnrat i w ytrc nous donnons h rdqc ou aax d i p i l i s . Mea tibi observantia nunq;am defuit. Amicos observantia retinere. Cf. Omcium, Revereor. OBSERVATXO. bnis, f. Obsc?7Jafion, atfenfion. SYN.Animadversio. EPITH. Diuturna, constans longinqua, summa, supina Usus : ~bservtio diuturna peperit artem. OBSERVO, as, avl, a t u m , are, a. ObClorc Gunc cnccinfc, fcnner, infcrcrpfcr fc scnrcr, rerrrarquer; rrsptcfcr, Iro#orcr. SYN. $amagr. SYN.Sepio, intercludo. USUS: lrias Animadverto, noto; s eculor, aucupor, ex inad honore, alicui obsepire, frrtncr d qgn siciiis capto, in specuL sum; legibus obtemEacc2s auxdignifCs. Cf. Munio. pero, pareo; colo, veiieror, amo. ADV,fique, assidue, diligentius, peramanter, perofficiose, OBSEQUX~SUS, a, u m , Pfrin dc cornsanEtissinie,stri6te,vaIde,vehementer.I'HRAS. flaisancc, de &/&cttcc, obsqarieux. SYN. Qui Ubique observat me, $artout if t~f'ipit. facile obsequitur. Cf. Omdosus. Ejus oculi assidue in me intenti sunt ; in me OBSEQUXUM, li, n. Complaisance, dc/iiinuin oculos conjicit ; ex insidiis, clanculum rrnce, soumissiou, docifif. SYN. lndulgentia, sermones meos captat ; velut e specula obseroicium. EPITH. Molestum. USUS: Obsequio vat mores meos; aures et oculi ejus assidue suo mitigare hominem. Multa in hoinines speculantur me et custociiunt; oninia odoraobsequia Animus ab indulgentia et obsequio tur; subauscultat, aucupaturex insidiis setmocorporir discedat. Obsequium amicos, veritas nes omnes meque omni in loco infensus serodium pant. Cf. Omcium. vat. Usus : r. Motus stellaruni observare. observa, aueso, Iioininis consilia. 2. Colo, OBSEQUOR. Bris. s8ctus s u m , sequi, veneror, avoir des Cgnrds, de f a dfrencc d. Sc confomicraux r/iJrs de qqn, avoir pour @ur. Peramanter me observat. Observare et Jui a2 a C&!/~IYMC; cticr d unc chosc, ?y faiscolen aliquem ut alterum parentem. Cf. COser olfer. SYN.Morem gero, morigeror, gratilo, Veneror. ficor, indulgeo. )( Repugno. PHRAS.I. ObM(Iui genio suo- suivrr penchancs, OBSES, Idis, m. Otagr. EPITH.Prrecipuus, yabatfdonn~'r #'l@iir. Morem aniincolumes, multi. Usus :Obsides victis impem0 su0 ;servire cupiditatibus ;curare genium ; rare; obsides dare, habere, mittere, accipere. indiilgere genio. 2. Homini improbo per OBSESSIO, bnie, f. SilRr, i * v @ s f i ~ s c ~ ~ n ~ , o m n i a o b q u i t u r , ilfQit toufts ~ c svolosblocw. SYN. Obsidio. USUS : . Obscsrio fon, horrrmr d T~~~~se dat homide d c ~ a occu~atiO tem~lOnim, oppressio cuna. ni ; nutus ejus omne!, observat, intuetur; ad OBSXDEO, es, *di, sessum, era, a. nutum hominis improbissimi se convertit; Assie'ger. SYN.Circumsideo, obsessum teneo, nutu ejus regitur; ex ejus nutu et arbitrio fossa et vallo septiim teneo; oppugno. ADV. suspenw!~ habet omnes vit: suae rationes. Omnino. PHRAS. 1. Romanl N u m a n l l a m UsUS: Tempstati navigantes obse uuntur. De u re tibi obsequor. ~onsuetudineylbenter obsedere, Irs Romains a.rsigbcnf Nattnam. Obsidione munitiunibusque pressere ; corona obsequor. Cf. Indulgeo, Gratlncor.
3 Obseurur orator est, @~U&UY obscur, que 'm nc com endpat. Orator qui ita loquitur, ut non inteKgatur; cujus millesimam partem vix intelligar ;qui in tenebris,+quamluce causam ruam versar malit; qui compressione nrum totam obczcat orationem ; cujus sermo oraculir similior, quam orationi ; qui znigmata loquitur ; cujus orationi CEdipo conject o n opus sit. Usus : Multa erant obscura, ambigua, involuta; explanationes interpretum cssent adhibende. Homo obscuris natalibur OBSIZCRATIO, ~ n i s ,f. Prirrs instantes, sup~ica&Oras.SYN. Preces, deprecatio, obtertatio. EPITH. Cravis, huniilis, superba. Usus : Obsecratione uti. Obsecrationem repudian. OBSECRO,as, avi, a t u m , are, a. P d r r ovrc instanccs, suppfier, cotajurcr. SYN.Rogo, oro, obtestor. XDY,Amanlissime, magnopere, vere. Usus : Ille pro salute mea populum obrecravit. Obsecro te per fratris niortui cinen m , per nomen propinquitatis. Cf. Rogo. OBSECUNDO,as. avi, a t u m , are, n. Se prClrr d, sc confonrtcr d, obir, s r c o d r . Usus : Cui cives assenserint, hostes obediennt, venti obsecundarint. Cf. Obedio, Pareo. OBSEPXO. xs, sepsi, septum, ire, a.
I.OBSERO,as. avi, a t u m , are, a F r n n r r au v m u , vmouiffcr. SYN. Sera imposita occludo. Usus : &des, aures obserata.
Cf. Claudo. 2.OBSeR0, 13, s&vl,sItum, ere, a. Scmcr, rnsrmcnccr. Sero, consero. USUS: Terra frugibus obserebatur. Loca virgultis; tenebris obsita, ficux convrrfs dr broussai'I/cs, rronplis dc
tnbrcs.
ORS
circumdedere, cinxere ;vallo, aggere, operibus oppugnavere ; Koinani obsidionein intulere Nuiiiantia; Numantiz menta ab omni parte aggressi sunt ; Koniani exercituin ad urbem Numantiam admovere ; corona militum cinxere; circumplexi sunt opere ac inunitione ; in 0b5idione tenuere. z. Obsessa urbs estet vehementer OPPugilata, la vi[[@ esj asid# .# et/ortrma7*t a l f u ~ u k C i r ~ ~ ~ urbs s e s est et circuinvallata, arx opere circumventa, circumjefla menibus peditum multitudo, peditatui circum(ust equestres turms, quassata iiiuralibus tornientis niwnia et summa ope oppugnata. Totius belli instrumentis et apparatii afiitm, ac ne pun&uin quidelil temporis i)ppugnatio respiravit. Urbs aggeribus oppu. giiata, tormentis verberata, nudata ars magna iiimnium, pars muralibus mactinis decussa; urbi externa vis ingruit,castraad urbem posita siint; urbs obsidione clausa est ; viae oinnes aditusqiie insessi et admoto totius lxllici apparatus instrumentoqirati, feriri, arietibus percuti urbs est. Cf- Oppugno. USUS : Obsidere urbem. Armis senatum obsidere. OBS'IDIO, bnis, f. Si@, blocus, in~esliss8rnetrt #une place. SYN. Obsessio. I'HRAS. i.Urbem obsidlons liberavlt, ild/livrta a ~~il assi'e. fe Ab obsidione vindicavit; obsidione exemit ; u obsidione eripuit ; urbem liostilibus arinis obseptam, hostium copiis scptam, cintlam, oppressam in libertatem restitriit, incolumem servavit, libertate, incoluiiiitate donavit. Hostes urbem obsidione preiiientes, castris positis ad urbem sedentes, ur,lis libertati ilnminentes expulit, ejecit, in fugam convertit, submovit, fugavit. 2. Obsidio sustinenaa erlt, i+u,,,a Jottf& un si~xe. De tcflis menibusque dimicandum erit; m e lxllum propulsandum erit. usus : In obsidione esse; in obsidione tenere; obsidionemcontinuare.Obsidionemsolvere,omittere. Obsidione urbem liberare. OBSID16NALIS, e, gen. coin. De Jiig, obsi,li,,,zul. : Corona obsidionalis,corrronnr obsjdior,iile,couronnc lfbCrbe<ionnJe ,,ng~nlrulpuiad41i7,rl un aufregCnJralarsi&? OBslGNATOR* Oris* m. Crbifui scellL, gui cacI~~ffe, U s u s : Litterarum obsignatores et testes. OBSIGNO, as, avl, a t u m , are, a. Sccllcr, cnchrter; c.on#re-sipr uu /esfame+ SYN..Signo, consigno, signum appono, signum imprimo. U s u s : Epistolam, decretum, tabulas obsignare. Judicum signis testamentum obsignatum est. stItl, stltum, era, n. garOBSISTO, mcttre &van/,. r i n j m , faim f , ~ , ,-er tenir tite. S Y N . Resisto, repugno, occurro, coiiatum refuto, prohibeo, conatibus obviam c ; conatum comprimo, frango ; a conatu repello. ADY.Audatler, nialitiose, perniciose, veheinenter. U s u s :AudaRer alicut; dolor;, vitiis obsistere. Multoniin odiis nullx opes obsistere possunt. Cf. Resisto. OBSOLESCO, ls, solPvl, n. posser, vU!iIlir, s'ztsrr. SYN.Inveterasco, tenebriri vetustatis opprimor.)( Splendeo. U s u s : Ve~tustate ~ ista vrl propter vetustateni jain obsoleverant. OBSULET, A rartritnne riioik. Usus z ObsO1etissimevestitus. OBSOLETUS, a , u m , Surdrrn, ~ ~ i ~ ~ i ?ts. SYN. Antiquus, inusitatus, iii>rilens,sordi~ U S . USUS : Obsoletus VeStitiis. I ~ S C vulgaria C sunt, ableoa et obsoleta. Obsoletus Nuinitor. OBSUNIUM, Ii, n. Ce grii se riiaqv avec Iepain, r~tcfs, viartde. SYX.Quidqiiid cibi ad panem vinuinque adjiciiur. Cf. Clbua. OBSONO, as, a"!, *turna are, a. A J ~ / ~ & ,S pgro~~t~ prlparer i ~ t t ~ , uc /r.rttrr. SY N. Obsoniuiii comparo. U s u s : Fameni ainbulando obsonabat Socrates,appetentiam cibiexcltahat, Socrale faisarl provirton d'appCtif en Sr pro~~rnunl. OBST cO LU M, i, n. Obslace, rr~tpchenrent. SYN. Impedimentuin. U s u s : Opposita obstacula perruiiipere, Cf. Impedlmentum. O B S T ~ T R I X ,icis,t .sage;fet,tre. EPITH. Fid?, pFritissiina, felix. SYN.Qliz opem fett parienti.
iiegavit omilia. OBs'xNAT1O* Onis* Obsfinafion*'pinidtrrfL! U s u s : llle oiiinia ol>stinatione quadain senteiitix repudiavit. Cf. Pertinacia. OBST~N TUS, a u m , UJci~i, ool)ijAfrr, #e~rsrk&arif. SYN.Pertinax, pugnax, durus. ~'HHAs. Nlmls es ol>Stlnat~S, VOUS 2 k ~ f f o f i obsti~.qild tenlere susceplsti, pmfrafle tueris; niiiiiuin tenax es sententia tuz. Non aniini judicio, ged pertinacin.studio in sententia peritas. Ubi animuln sei~lelol,utinaveri% d e ~ e l lde i suscepta non non ratioiie ulla potes. Cf. Pertlnax. USUS : Illius voluntas obstinatior est. OBSTO, as, stlti. stfitum, are, n. &h /,,ir dy,o,r,, b a m r Ir tassapt; 0 , ,,+, SYN. 0bslsto, oficio, impeio. Vehementer. L~SUS : Quid obstat, quin facias? Officere et obstare conimodis alterius, nttire nitx itrtir8fs de qpn el lui faire obsfacc. Cf. Reslsto, Impedlo. OBSTREPO, ts, poi, pltum, em, n. Fmke du bmit, infrwomprzfirun bntif; irnpnrtrtner, j a f i j y r . SYN. Obloquor. USUS : Litteris tibi obstrepereaisus non sum, je n'ai VOWJ irtrpdrt~llr"fir 'nrs CS. OBSTRINGO. ls, nxl, strlc%urn, are, a. Atfachtr mitour; /ier, obliger. SYN.Devincio.
Usus : Obstinate
OBSTINA.,.^, ~Jso~u,,,C,I,,opi,,i~~r~t,ient.
OBS
488
OBT
obligo. )(Salvo. AVV.In perpetuum. PHRAS. O h t r i n x e r e ee Invlcsm, ils s'ctr a g h t ~ f n u l l c m r n tln . hzec data et ac5eqta$dese!t; f a m obligavere suam ; promtssionem vim W e h habere voluere; h e c fide sanxerunt ; data ultm citroque fide promissa confirmaNnt; fide interposita sanxerunt. U ~ u : s Jimo obstrittus. ObstriAus voluptatibus tenetur. Maximis bencficiorum vinculis obitrit\u). Kdigione civitatem obstrinxit. Cf. Ohllgo. OBSTRUCTIO, anla, f. Voi[e, fisifft~uldiorr; d l g u u e ~ t SYN. . I&rclusio. EPITH. Diutuma, Usus : H a c obstrufilo nec diuturM esb Mc 0bdut-h ut cunosis oculis Perspici non possit, re voile n'cst niasser p r ~ m a M,~imsUz tir#~rquc,etc. ObstruAionibus ventris obnoxius, sujet aux constipations. OBSTROO, 1% xi. ctum, are, a. Fc+rmcr, drmcbr. SYN.Obsero, obsepio, occludo, oppilo. PHRAS.Adltus omnes hostibus obawuxlmus, mus avons /cm (6s uzrtnueJ, /mlrc d Penncrni. Vias omnes dejeAu arboNm saxOnimque ingentum clausas Wtasquehabemus; arborum truncas saxaque, qua via ruinis patefaAa est, adtnoliti suiiius. Usvs : Luminibus alicujus obstruere, ter fe iWr, mmqUer la vue ,naison. vias m n e s et perfugia obstruere. O B S T O P ~ ~ ~ G18 ~O fecl. S faotum. em, a ktourdir./ru# e r ddtonnemint, re#h immobilc, sfupC~r. SYN. Stupdacia PHRAZI. r. Res lnoplnata obstupefeclt omnw, te& dose imtte>ulue/rap#a ,out fe * o " & &. sh y. Nulli non admirationem movjt; minculo fuiri ahiratione rei tam insolite defixit; sa,nipor ac silentium defixit omnes ; ad conspdum silentio defixi stet,mus, a. Malorum aasuetudo sensus obstupefaclt , I>MW& ciu r n a l h r remiinscmib(r. Sensus dimit; xntiendi vim, aufert; stuporem inducit, & e ~ , injicit. Quorum animum malomm miuetudine occaluit ; quorum animis callum obduxit malorum consuetudo; quorum ahimi maiomm usu ac consuetudine obduNuunt, pcrcallucmnt caiium contraxerunt; non ita recentes ad intortunia; maloruin non insolentes sunt! qui secundis rebus raro usi, res adversas mtnime sentiunt, maloriiin tandem iensum amittunt Cf. Mlror. Stupor, UsUs :ObstupefaAus ac perterritus mea diligentia. OBSTOPE.SCO, i s , stiipiii, m e r e , n. Pndrr e smtrrncnl; Ctre fmrppl & slrr d'dtmmmnt. ~ V N .StuPW StuWsCo. Sic obstupuerant, sic terram intuebantur. Obstupescent posten mrum gestarum magnitudincm. Cf* O h t u ~ f a c i o * StuPors Admlntto. OBSUM, ag ~ b f ~ asaa, l , n. Nwirc, faire
du tort. SYN. Officio, noceo. )( Proeum. PHRAS. Obest sibl Ipsa, if se nuif d luidm. Salutem aRligit,deserit; s u a ipse saluti deest. Usus : Non modo non oberat, sed sua cornmendatione plurimum proderat. Cf. Adversor. OBSURDESCO, la, di, aacere. n. Devenir sounl. SYN.Sensum audiendi amitto. USUS: Hoc sonitucotnplet~ aures obsurdescunt. Oburdescimus, nec ea, q u monemur, ~ audimus, novs &cndus sourds d WUS n'enCrdons #fus les avcrtissctncnts. Cf. Surdus. OBTEW, i q xi, ctum, ere, a. Cow,,rir, vojler, ciissinrufcr. SYN. Contego, obduco. )( Deteso. Usus : Fingae, dissimulare, obtesere. Vitia multis postea virtutibus obttCta Adokscentie turpitudo obscuritate et sordibus tuis obtegatur. Cf. T e g a OBTEMPERATIO. o n h , f. ObCissa~~e, soumission. Usus : Justitia est obtemperatio legibus. OBTEMPERO,as, avi, a t u m , a r q a. OW, soumcl~re. sYN. obedio, arco, obsequor. ADV.Diligenter, multum. L s u s : Cupiditati alicujus obtemperare. C. Obedio.
pareo.
t.J%z
OBTENDO. 1% tendi. tentum. era, a. &tcndre avanf; euveioppcr, ecnfoutur, cackcr. SYN.Obduco, pratendo. Usus : Uniuscu'usnatun tegitur et quasi veiis quibusdarn o tenditur, est coatmc c ~ ~ ~ c f o irun ~ p / evoile. cf,prstendo, p r ~ t e x o . OBTER0# trvis tritum* Ewa.Jercr,bro b ~ j f ~ r , m ~ t Ud-~ ~ n w ~ ~ l *+. SYN. C"tund0, contera. ADV. A . USUS: Veteres majomm laudes obterere. Senescentempopuli inajestatem obtrivit ac contudit Prosternere et obtarere obtredationea malevolorum. OBTESTATIO, onis, f. Engagemtfil S O " ~ ~ ~ ~ C O U ~ Y O C ~ ~ ~ U&S # ) * dduv M I I ~ & ttc' moin;pd/.e i t ~ s t ~ tsrr##ficd>ir. e, SYN.Imploratio, obsecmtio, deprecatio. OBTESTOR, arls, a t u s s u m , arl, d. Affestcr, prendre d tdmoin; im#orcr. SSY. Ttstor, appello, imploro. Usus :l)ms omnes imploro et obtestor vos, Judices, ut misericodiam huic tribuatis. Flens Aentem te obtestar, et salutem viri tibi commendo. Q U ~ S O , oro, obtestor, ne'me perditum omnino velitis. Cf. R O ~ O . OBTICEO, e s . em, n. Se taire, gnrdrr Ic s i ~ c &ant ~c qqu. SYN. Conticeo. USUS: Turpiter obticuit chorus. Cf. Taceo. o ~ r l n g o9% , n . 4 Untum, e n , a.et n. =-*ir, oatelcnjr,arpiulrir;.ntem+, rorneyyer; -htem,.. SYN, Irnptro, consequor, adipiscor ;teneo, vinco, ADV. Dutius, ln p r p e tuum. PHRAS.1. Obtlnui t a n d e m q u e volebam, f u i obtcnu e@n re fue j c voulaiJ.
Consecutus sum tandein, teneo, q u z cupiebam. Extudi tandem, ua? volebam; optata teneo; optati compos FaRus sum; instando perpuli, evici qua volebam. C t Acqulro, Aasequor. USUS: 1. Obtinere provinciam cum imperio. Honons gradum, jus suum, causam obtinere. 2. Retlneo, conservo, custodlo, retenir, conscr~er. Morem suurn, vetercm consuetudinem obtinere. 3. Habeo, avoir. Parcntis locum apud me obtinet. Quem apud me locum obtinuisti? OBTINGO, 1% gt, ere, n. k c ~ o i rea +rfagc; arnvcr, ~ t ~ m c u i SYN. r. Obvenio. USUS: Provinciamihi sorte obti 't. Quidquid obtigerit, zquo animo feram. Evenio. OBTORPESCO, Is, torpiil, escere, n. S a g m d i r , &enir imensib&. SYN.Torpeo, obstupesco. USVS: Mimr, ei non linguam obmutuisse et manum obtorpuisse. OBTORTUS, a , um, Pris d l a gorge, sew. USus :Obtorta gula in carcerein abripcre queinpiam. OBTRECTTIO, hnls, f. D/nigre#nenl, dctructron,envic.SYN. Calumnia, reprehensio, vituperatio. EPITH. Doinestica, occulta,con~. munis. Usus : ObtreRatio invidia solet lacerare plerosque. H a c res habet obtreebtionem. Cf. Calumnia. OBTRECTATOR, aris, m Dtruckur, nwienx, jaoux. SYN.Calumniator, maledicus, invidus, iniquua Usus : Adversarius et obtrehtor kudum mearum Quid sperem potentissimo inimico, infidelibus amicis, plunbus invidis, nullo socio ct consorte laboris, omnibus obtrettatoribus. Cf. Maledicus. OBTRECTO, as, avl. a t u m , are, n. et a
~r
kinous~er, afuiblir. SYN. Ketuiido, perstringo, onero. )( Acuo, exacuo. USUS: Multa, qiiae mentem obtundant. Non obtuiidam aures tuas sermonibus non epistolis longioribiis. Homo ad omnia hebes et obtusus. Aures obtusa?. Cf. Molestus. OBTURBO. as. avl, a t u m , are, a. Troub&r, r e d r e trouble. Usus : Obturbare solitudinem alicujus. Cf. Impedlo. Turbo. OBTTOS, as, m. Actiorr di r e g a r h , rrgard, vue. SSY. AspeRus, conj&us oculorum. Usus : Figcrs obtutuin o:ulorum aliquo, fi%e~ se$ r ~ p r d $#Y f un ob,'tf. cf. AspeCtus. OBUMBRO, as, avl, atum,are. Ombragw; obscurcir. Usus : Arbor vesttbulum obumbrat. OBVALLO. as. avl. atum. are. a. En-
Venir d ; ch& d, survrni+zrnver. SVti. Obtingo. USUS: Hereditas el opulenta obvenit. Se tenir, se trouvrr devunf ; s'ofrir J <aWIIC, srprsederauxrrgar~IsS S ~ NVersor, . occurro.
OBVENIO,ls, vdnl, ventum, Ira. n.
Cf. Evenlo. OBVERSOR, a r l q a t u s s u m , arl. d.
DCn~@er,rabuiSser, rruired pqn, fairc du tort falousic. C u m dat. ve acc. SYN.Male-
dico, vitupero, calurnnior, dente maledico carpo. USUS: O b t r e h r e vitiosa aemulatione, q u a rivalitati similis est. Obtre&ns angitur alieno bono, quod -idem etiam alius habet. Cf. Detraho , Maledlco , Vitupero. Calumnlor. OBTR'ifDO, Is, triisl, trusum, en, a
cervicibus Antonium dominum imposuit. USUS : Ea, quia nemini obtrudi potes<, itur ad me. OBTRUNCO, as, avl, a t u m , are, a. C o u h dCcapilrr. PURAS H o m l n e m obtruncar1 juaslt, il #t coupcr a !te d ctt h m e . Securi percuti, feriri hominem jussit; caput homini abscindi; collum secari, abscindi; caput auferri; caput gladio demi juasit. C f .Caput. Usus: Puerorum obtruncat membra, articulatim dividit. OBTUNDO, 1s. t~lcti,tosum, em, a .
POUSS~Y violeminenQimpOser, faire pre?rdre daf0rce. PHRAS. A n t o n i u m d o m l n u m nobis obtruslt, il nour a donnAwloine~oirr d t r e . Antonium in cervicibus collocavit;
Usus: ObversaturmihianteoculosKeipiiblica dignitas, d mes yeux se prdsenle l a irrycstidr l a rdpubliqw. Cf. Versor. OBVERTO, 1% ti, sum, ere, a. Tournrr vers, diriger vers. Usvs : Os alicui, navem aliquo obvertere. Cf. Verto. OBVIAM, A l a renronlre, a u - h n n l dr. PURAS.1. Obviam ivlt parentl, il alla auh n t de son $re. Obviam se tulit, obviam processit, prodiit, venit ;obviarn profeRus est ; obviam properavit ; in complexum parenti$ venit. 2. L a t w obvlam f a a u s est proflciscentl, le voleur le renronlra a r rnotrterrt 03 ilse mrtfur?en m~dtz.Obviam se dedit latro proficiscenti; obtulit se proficircenti latro; obviam se obtulit ;dversus me ivit ;oculis meis se obtulit; obviam fuit proliciscenti; proficiscenti latronem casus obtulit, in conspefliim dedit; incidit in latronem; latro in conspeRum incurrit; occurrit mihi latro. USUS:1. Obviam mittere, egredi ; obviam effundi. 2. Contra. contrc. Obviam ire conatibus improborum,
J'opposerauxeforts des wrchunls. OBVIUS, a, u m , Qni se lrouve sur e chmin, surepUIsage.SvN.Occurrens.UsUs :
Fac, ut littera t u a veniant obvb, obvie mihi fiant,jais en sorte que ter lettres me firviennrnt en routr. Classis hostibus in obvio est, l a
jiolll est en jure des ennrtnis. E~vslop$er,voi&r.SYN. Tego, obduco. USOS :
OBVOLVO, i q volvi, volQtum, ere, n
Obvolutus et obligatus cono. OCCllECO, as, avl, a t u m , are. a. Aveug k r , t n w c r de l a v w ; r e d r e obscur. SYN.
occ
---
--
490
--
OCC
Excreco, obscuro. USus : Stultitia, cupiditate occzecatus. OCCALLESCO, is, calll, escere, n. Devewir caeux; dewnir iflsensible,drir. SVN. Percallesco, obduresco. AIW. I'rursus, non dubitanter, plane. Usus : Jam prorsus ad omnem dolorem occalui,je suis dcvcnu insensible d la doulcur. OCCASIO. 6 n i q f. Arfion rie sc produirc, d'awtuer, inde : ectasia, r~romcntfavorodfe. SYN.Locus, tempus, opportunitas, facultas; ania,campus, causa, tempus oblatuin. EPITH. Tanta, ampla, amissa, bona, mirifica, oblata ; quantz, preclarz. PHRas. 1. Occaslonem egregiam habes r e m bene gerendi. vous avez une bel/e occasion de birnfuire. M agnuin theatrum tibi gloria? panditur. Locus tibi aperitur n i strenue agenda. Munita tibi via e'st ad inycntem laudeh ipatefafius cuous virtutis; materia c r e s c e n d i r sunimaln gloriam tibi suppeditatur. Non eest tibi materia eresccndi. Ansa hoc loco tibi datur, materia p w betur, facultas offertur, p r h t u r t datur magllomm in Rempubl. meritorum. N a h s es egregiam opportunitatem, nafius es hac rc aditum ad przclara in omnes merita. Locas hit est de Republ. optime merendi. 2. Occaslonem n e negwiras, nJdires #ras f occu.~inti, ir rnoment /<r?l(>r~zblt. (luem ad maxima quzque naflus es aditum, uanl rei gerendz facultatem habes, ne amitte.loco ne desis et tempori. Quid dubitas uti hac tcm oris OPPOrtunitate ? .reil1~usrei bene gercn& ne prztermittas. Otierentibur se rebus, e manlbus ne omittas, dimittas, q u z mox re~ e t non i possunt. Ne Nreat tibi h,ec occasio; ne e manibus elapsa etftuat, abeat, Pratereat, fugiat, evolet. vide. 3. Utere occasione &lasaisisses 'occa.rio* fui vous esf o?trfeOblataoppurtunitate, facuitate, O C C ~ S Ute~ O ~ re. Occasioern, q u e se offert, non omittes, non alnittes. CpmpleAere, qiiam nafius es, occasionem ;arripe, qU3lll oblatani tenes, temporis opportuntatem ; tene hanc horam, urge opportunitatern. Quin tu urges istam occasionem et facultateln? Noli, quod ultra offertur, fastidire. Hoc aditu januaque patefaoa noli tempus amittere ; occasioneiii, quam casus aperuit, e manibus dimiltere ; facultates, q u e tibi multe dantur,temporisque opportunitates corrumpere. Oblata facultate ne tibl ipsedesis. 4 Nullam occasionem o m f t t a m tlbi ratiiicand 1, j c ne faisseroi passcr aucrdnc occasiou <fevous iapduble. Nullum locum pratermttam, relinquamtuiscominodis serviendi; nullo loco tibi deero; inter meas tot curas, etiam de tecogitandi locus erit. 5. Si occaslo eiit. siPorcosio~ se rdscnie Ubi res et causa postulabit ; ubi res t r e t ; si &casi0 se oferet ; ubi conimodum erit ; si occasin tulerit. 6. ( T u a bona' occasione, VULG.),d votw occasiuu. Oblata facultate; quod commodo tuo fiar, fieri
possit. 7. Ex occaslone rei, d Poccasion. Pro re nata; e re nata. Usus : Teneo. qium captavi, occasionem. Ea res illi occasi&nemmixiine Iaudis dedit, peperit, obtiilit. Habeo, n:ifliis siiiii ccasioneiii ad agenduin aliquid. Occasioiiein omittere, amittere. Occasione privari. Iii occasionem imminere. Si occasio tulerit. Cf. Opportunus, Materia. Facultas. OCCASUS. as, m. Chrrte, rnuckr (dcs asfrcs); ruine,jn, rnwt. SYN.Obitus, interitus. Usus :Sol abortu adoccasum comineans. SeneAus est quasi occasus vita. Reipublicac interitus et occasus imminet, te dtclin et la ruitrc de Tilat. OCCATIO, bnls, f. Hersage. OCCIDENS. entis,omn. gen. Secouchart, Jfantsur son JLcln. SYN.Orcasus. )( Orieno. Usus: In orientis autoccidentis solis partibus. I . OCcIDO, is,cidi,cisum,ara,a.~batt~; tuer, niassacrcr; d h i r e . SVN.Interficio, interimo, cado, neco, maAo, jugulo, tmcido, perimo,vitam eripio, de medio tollo, luce comriiuni privo, vitain aufero, necein atiero, mortein atiero, vita privo; morte mulAo, afficio; vitam adimo, vita expello, vitam violo, exhaurio ; vietiinam per mc ad inferos mitto; alieno me sanguine respergo. f. interncio. ADV. Vulgo,nefario,palam. PHRAS. 1. ~ u i toic c i s ~ sunt. dim des ycnrfurent l u h Multi hoinines morte deleti. e nuinero vivorum exturbati sunt ;atrox faCta, comniissa, edita, perptrata ,nortalium multorum caedes est; multomm civium sanguine cruentata? manus; multorum sanguine a w r s r su*; armamultwum r l d e imhuta sunt; multi gladio ifli, ohtruncati cecidere; barbara militum crudelitas vix multorum sanguineest expleta.Multi ferro consumpti sunt ;multuin civilis sanyuinisfusum est. Militurn manus inultorum sanguine rubuen. Multisohlrta,il~rtamors est; multi ad mofiem inis,i, deduRi sunt. z. Occidendum se prwh i t , ifse Caissu r ~ ~ t f d t rtmrt t ~U=S rr'sisl<otccr Jugululn hosti, inimico dedit ; hauriendum sanzuinein ~ r a b u i t ferro : iumlum orabuit. cerGcem gl&io subjecit; i,,' ipieperni: cien, incurrit. 3. (Sese ipsa occldit, VULO.),il ~e,donn<r bi-t1121tttfa trrort, se srricilia. Rec1ius : Mortem sibi conscivit : in pladium incuhuit; nianussibi attulit, intilit; usura& sibi eripuit; fati diem manu ipse occupa,it; libeNmmortis arbitrium occupavit ;,,itam sibiiose voluntaria morte abrunit: latus sladio hau& mortisque diein antever%t.sus P H Z tium copias occidione occidit. 2. OCCIDO, is, cldl, casum, ere,n. Tombzr en uvani; se cou~hcr ( d a asfrrs); mourir, dispuraitre; tre f i r h , mirrl. Usus : 'ita? occidenti opem ferre. In nihilum occidere. Nondum oinnium diemm sol occidit. hlemoria occidit. Cf. Pereo. OCC~DIO, a ~ i i s ,f. C a m g e , mnssacre.
ntz
ec.i,;
OCC
491
OCC
2frc inassacr/lr~sg~~'au hrnicr. OCCINO, 1s 1161, ere, n. Chunfcr. Usus : Si avis occinuerit, si,fiarses chunls, un oiscau a don& u n mauvuispn'rage.
U s u s : Occidione occidere, a d internecion e m delere. fuerjusgrr'au dcrnicr, f a i n un rnassacregnral. Occidi~ne occumbere, Pt'n'r,
coup & mmsuc, il ~ ~ ~ c o m b imfloranl a, en varn l a pofcclion dcf berprs.
OCCO PATIO, on is, f. Acfion <irc preudrc, & s'emfiarcr, envahisscrne>rf ; ncctt#ofron, fravuil. SYN.Impedimentum, negotiiim. EPITH. Assidua, magna, summa, tanta, vetus, recondita, exquisita, molesta PHRAS. Occupatlo"0s q u a d a m morabantur Iter m e u m *
9 " l ~ u e ~I*IIYau* rcfarhienf dL*f.
OCCIPIO, is, c8pl. ceptum, are, a. et n. Cotttmewer, entreprcdre. SYN. Incipio. Cf.'Inclpio.
: vim occidio. cum cgdes et occisiu ne abis esse fa& sit l Cf. Casdes. oCCLDOB is, Clasi. Cl.ilsum, em, a C h , / r . SYN. Claudo. Cf. Claudo. OCCO, as, avt. a t u m , are, a Hcrscr, briser les mottcs de tern. SYN.Crate occulto, et deprimo jatla in agrum semina O C C ~ L o , is, oultum, a Couvrir,. cacAer, dissi,,ru~cr. SYN. Qcculto, abscondo. USUS : Parietum se umbris occulen. Cf. Occulto, Tego. OCCULT~TXO. 6111s. f. .4cfion de se mchcr. Usns : Aliz fera fuga, se aliae morsu,
occ~sIo,anii, f. ,,f6ur,re,carnagr,
si>uit. syN. CEdes,
,., mJas-
Occupationes quaedam, quibus assidue intpello', implicot, distineor, quibus vix ine relaxare,' minus evolvere, expedire, explicare poteram, iter morabantur. Quo tninus in vtam me darem, in causa erant negotia, quibus assidue impiicor, impedior, oneror. gravissima rerum susceptanim onera, quibus premor assidue et obruor, occupationes, quibus urgeor assidue et opprimor. Cf. O c c u p a t u ~ Negotlum. USUS: Vix mihi tempus erat, ad hanc epistolam scribendam, idque summis occupationibus enptum. Occupationibus impediri, impliceri, distineri. Occupationibus se et expedire' OCCOPATUS, a, um, Occu#. SYN. Dis-
occultatione tuentur, rfaulrrs chutrf. Turpis occultatio sui. OCCULTATOR, oris, m. Celuiguicachr, recCIeur. SYN. Receptor. USUS: Occuitator, et exceptor latronum locus.
c u p a t u s sum. je occtdflJ. Multis gravibusque occupationibus sum iiiiplicatus; gravissimis rerum susceptarum oneribus premor ; multatum rertirn cura animum distinet ; noctes et dies non uno in opere urgeor ; animum habeo non uno in opere occu atum ;occupatissimus sum, nunquam a lagoribus diOCCULTE,En cuchc(lr,t u secref, secr2k,,z&. SYN.Abdite, tette, ex occulto, ex insi- strictior fui; privatis publicisque curis sum impiicitus ; muitis occupationibus distineor, diis;per ambage!es,circiiitione.)(ApertaUsus: distringor. Cf. Nagotium, Occupatio. 2. OcQuae res aperte petebatur, ea nunc occulte cuniculis oppugnatur,ce qu~on~ieriranhituIors CuPatus jam non sum. fe n'aiplus rirn d Otii habeo plusculum ;vaouvcrfcmenf,on c&ercAeuujour~kui d l e j r r f f - faird w~ainfenanf. cui temporis aliquid habeo; vacuus nonc a compne a r wrfirjsc r t p a r &s voies m#labore sum ; otii nunc aliquid nactus sum, ex~evaiius. ~ l a m . pediv me molestis occupationibus, aut certe OCCULTO, as,avl,atum, ara, a. cachrr, relaxavi ; confectis iis negotiis, respiro nunc dirpar~,rc.sYN. Tego, obtego, contego, a)iquantulum et acquiescO.Cf.0t3um. Usus: recondo, supprimo, involvo,tenebris obId me occupatum habet. Habere aniinum ocseuro, ab oculis removeo, diSSirnulo. : CuPat""' in opere. Animus occu atus Quid occu1tare Sententiam suam, animi sensus. dicam de occupatis meis tempoLs. ~ o m tQuae occu~tavit, ndem ab ocucupati rebus, in ministeria sua discursu tre11sremovent. Cf. Abdo, Abwondo. pidant. OCCULTUS* a* um* CmhCp OCCOPO, as, avi, atum, are, a SfntJ-atens, abdjtus, absconditus, reconditus, inga,crn>u,I&5jZ,, l b , poccrrprr; suIsrr, volutus, abstmsus, tectus, obscurus, tacituq drendrc' Obsideo*.~rasidiis interclusum fllrtivus, penetralis, )( Apertus, teneo, prasidiis devincio; teneo, usurpo, posmanifestukA~v,Consulto,mirabiliter~usus~ sideo. PHRAS. I. Provinciam totam occu. Occultum et intestinum malum. pavit, i s'einfiara de toute aprovince. ProOCCUMBO, is, CCib61, cobytum, are, vinciam totam su= ditionis fecit ; in ditionem n. Torr~ber,se jefcr; fombcr mort; mourir. suam redegit ; sub ditionem subjunxit ; ad SYN. Obeo, oppeto, fato cado, vitam pono, tmpenuin adjunxit ; in potestatem, sub impencquiesco, naturie concedo, vita excedo ;e riuin redegit ; provinciam confecit ; ad singula vita discedo. Cf. Morlor. ADV. Honeste. oppida arma circum tulit et Latinum nomen USUS : Pro patria mortem non dubitavit ocomne domuit. a. Allena bona VIoccupavlt, cumbere. Ictus clava, fidem pastorum nequidil a Pris vio/cminrnf Ir bien d'aittrtri. ln rem quam invocans, morte occubuit, frupfl &un suain vertit; in bona et possessiones alienns
~ ~ ; . ~ ~$~ ~ ~ ;: : ~0 ~ s ' ~ u ~ ~
d.
usvS
OCC
49 2
OCU
invasit ; aliquem de suis fortunis deturbavit ; bonis fundisque patriis exturbavit ; de sua possersione dejecit ;se in alicujus copias ingurgitavit; in eorum fundo~ armatos imn~isit; armatos in posxssioneni fundi misit ; patrimonis illorum circumplexus, quasi thesaurum draco, p x s s i o n e s insedit; in fundis illonim violentus consedit. Usus : Caesar przsidiis Itaiiam omnem obsidet atque occupat, Cdsar occupC$ur scsgatnisons toute f Ituli6. Regaum, tyrannidem occupare. Tanta religio eorum mentes occupaverat. OCCURRO, ls, currl, c u m m , era, n. Allw au-drvant, rmonlrtr; sc prserrIr, r'owr aux rtgards or d I'cs#ril. SYN.Obviam eo, obviam fio; obsisto, repugno, resisto. ADV. Abundantius, angustius. ~'HRAS. 1. Nlhll mlhl tumoccurrit, rica nt sc j k renta olcrs d mon esfin?. Diu cogitanti niliil succuait;nihil in inentem venit;idonei consilii nihil ruppctebat ;nihil in mentem inciderat. 2- Id u n u m occurrit m l h i , j r nCfius ffouver que cclfe r/ me. Ea subiit animuin cogiIatio unica ; il& unum in animo v e m h t u r i animo obverabatur ; id unum succurrebatIllud unum in buccam venerat ;illud unum se obtulit, ostendit. USW: i. Malevolentiz hoiiiinum, consiliis iinproborum occurrere et obsirtere. 2. I n mentem venit. s ' o ? l >d P ~ J p. Nihil te eugiet, atque omne, qu'Jd erit m,occurret et incidet. Inquirentlbus nobis omnique acie ingenii contemplantibus ostendent re atque accurrent. Occurrunt mihi aliqui, sed ea coram. 3. Obviam no* aCkr au.druant. Scripsi illi, ut mihi occurrat. Mi~ricordia tua su plicibus occurfit, nulli? P n cibur evocata C& Obvlam, Inoidit. OCCURSATXO, onis, f. Prvc~tancts, 8oins cs~d~ SYN. . Studium salutandi et p - n w f m q a quibus honorum sufigia exswmntur. EPITH. Facilis, Usus :Vestras m cunatbnes, studia, blanditias populares secum ablata esse ait, vos $rkvrnances arnicalc$, votn ernpmssc~ncnt,vos fdli~~italions. O C a h N U S , 1, m . Oca, m c r *imv i w n la ~ km. Mate matW"'1: Ocanus, Atlanticuss Oceani freta Tema circumfura m * , q*od magnu'% quod Oteanum a ~ ~ e l l a t i Oceani sfervor constantissimur. Oceano fines qui terronim amplexu finit. Cf. Mare. C)CELLUS, 1, m. Pe/itail. SYN,Parvos oculur Usus : f . Ocelli radicea 2 . TRAN~L. Ocelh mi, mon PetSl cril, c.-d.-d., moir pCtit dijou. IMU datit cawr. . , 6CIUS. Plus j)rom~lewnl, plus t6t. SYN. Citiur )( T a r d l u r CREA, m, L *JainbiIre, ckaussnre des solc h s c u r s rtpaysans. Usus : S i n i s t ~ m CNI oeraa t&um.
& ,
OCREITUS. a, um, *Qui)orttdcs jatnbirts, &sgu2tresI OCTO, Huit. O h v u s , a, um, h~tititna OCfies, huiyois. OAingenti, 9, a, krrit ccrrfs. OAingentcsimus, a, uin, huit ccrrtinic.(O~odeclm,Vu~~.), Latine : Duodeviginti, dixkuit. OAogesimus, quatre.vingtitttc. OAogesies, quatrc-vingt/ois. OAoginta, quat~evingts. O&oni,z, a, f u i sonl air nonrbrcdelruit. O&uplus, a, um, octrq5lc, radouh/ kuif fois. OCT6PHC)RON, 1, n. Litirc d hrritjorfcirrs. SVN. Lettica, q u z ab o&o servis gestatur. OCCILATUS, a, u m , Qui a des ycux, claimoyant. Usus. Testis oculatus, t~noin ocularre. Pluris est testis oculatus unus, quam auriti decem, un fdmoin murlairr v<rtrtpl~rs que dix Umoins auricrrlainf. &LUS, 1, m. m. syN. L ~acies ~ ~ qU, ccrnimus. EPITW. ~ b ~ t iperspica. ~ ~ ~ t ~ ~ ces, acres, acuti, aperti, integri, nimis arguti, c,.ci, ccr.lei, non curiosi, etiam emntes, licentiores, eminentes, lubrici, mobiles, venusti, tenebric~si, in cernendo subtiles, emissitii, in a s ~ & micantes, ~ tes, testes et ,,dices animi, human;tatis et benevolentis plenissimi, ampli, protubmntes, tumidi, blandientes, lucidi, albicantes, leti et quasi gaudio toti, dolis ciicumsepti, parvi, concavi, subnigri, maculosi, sanguinei, truces, ignei, flavescentes. usus : ~~~l~~~ esl in nobis acerrilnus, quoNm tum ,,tentione, t u n ~ ren~issione, tum conjectu, tum hilaritate inotus animonim significainus. oculos attollere, imr /es yeux. Oculos dejicere, baisser Iesycuw. Oculos in aliquem conjiccre, jelcr [ ~ ~ y c u sur x qqn, 18 rtxnr&r. Oculos in se omnium avertere, aftircrsur soiirs regur* Cupiditatis oculos ad aliquid adjicere ; rei ve ad rein oculos acijicere, attachdr ses re$4 ~urqqche, (a a ~ i r e r , [a Co*voifCr. Scealicujus ante oculos ponere, Statuert, placer sous les yer#.r, mctire cn vi&uc. In oculis atque auribus omnium gentium ali uid proponere, constituere, p r o / ~ s e r q g r k &e, io#ptr son o#inio~~. Ea res oberrat oculis ; veratur ante oculos, avoir ~ o u s [esyeup. Ad rem investigandam oculos habere advocatos, fajm attrntion d unc C ~ O J ~ evoir , yerrx otrvcrls srrr qqckc. Oculos ab aliquo nunquam dejicere, aciem nunquam abducere,#xcr qqn. Rem palam est omnium oculis la chsc 8s: vidente. Oculonim acies hebesci)t, pncstrinntrin itur, splendore obruitur, lazlrre r'affm' lit. Ocu ' os etiodere, exsculpere,elidere, c~nicr, ayracher les ycur. Oculiscapi, pcrdn la vw. In oculis aliquem gererc, ferre, aimcr, &ni. qqn, le por/rr &m res yeux, ravmi. co~ufamrnrnt @dsent d &a mlmoire. In oculis habitare, Ctrc a M , c W . Oculos rei conspeO paxerq w$aitrr ses yrux de la wrc &u r
gitur*r 7
ODE
493
--
ODO
invidiam tibi conflat ; conciliat ubique grave tibi odiwn; in odium ac invidiam revocat; quzrit ubique in te invidiain ;invidiam in te commovet, concitat ; in invidiam adducere ac odium laborat. In invidiam trahere, rapere nititur; magna tibi invidia tempesta~ ex illo 'mminet. ? M a g n u m o d l u m incurri. fe ~ " f o r f hui. Magnam subii, habiti, sustineo invidiam ; magna sum apud omnes in invidia; multorum prcmor odiis; odio laboro; multorum incurri odia ac repnhensiones hoininum ; odio flagro publico; aliena invidja conflagro; invidia premor, flagro, ardeo; in odium veni, perveni nlultoruiii ; odia subii multorum ; in multorum odia ofensionesque irrui et incurri ; multoriitii odia in me converti ;invidia opprimor; magnain inihi ex re collegi invidiam ; in multoruin odia ac invidirm peneni ;multorum invidiz ea m t re obtuli. 4. O d l a h o m i n u m senslm rgstinxl, pn! d #eu19aiap1uk4la huime drs Aomtnrs. 1nvidtam lenivi; invidia ronpinem misi ; de multum deoneriVi;invidiam magna ex parte rertinxi, exstinxi, compressi et leva. ; mitigavi odia hominum, placavi, mtinxi ;odia vetustate jam noleta depuli, ~ n ~ ~ ~ ~ ~ & , ~ ~ prO~u'ravi' ~ i ~S' Odlum $ ~ Vave i In me tibi nullo cum homine diuturnus intercedit, plt, il a conp rontn rrioi une Aaiw violenta. ita dificilis, ac morosus es ; e . Grave in me odium cepit, suscepit; gravi est ingenio preditus es. Hii moribus, hac in me odio; gravi odio a me dissidet ;grave in agendi ratione fit, ut nemo tibi valde cupiat ; me odium habet. profitetur, expromit ;gravi in ,,emo te ferat, Quir ingenii mororime odio fertur ; odio tenetur ; grave ejus in tatem in consuetudine ferat Quis te uti me flngrat et ardet odium; grave illum tenet liomine dificillimo et nominis mei odium; est 1 1 1 1 mecum odium Quis tuam consuetudinem expetat carcntem grave et diuturnum ; odio sutn illi ; In odio omni solatio, ruavitate, nulla re jucunsum apud illum. 6. Omn- bonl t e odio Moleotuq Morosur. Usvs: Omnis hebent, Ious les ns de bien vows Raimnt, arrogantia odiosa. In fragili corpore odioaa Omner te boni o&unt ; te inexpiabiti odio omnis Odlum* lnvidiosu~ detestantur et exsecrantur;quis te aditu, quir Invldla. ullo honon, quis communi luce dignum puODIUM, 11, n. Hainr. SYN.Invidia, oftat ;omnes conspetum, fa&, nomen deteafensa, ofensio. EPITH.Acerbuin, acre, a p r tantur ;omnes aditum, sermonem, aspeium tum,capitale, diutuqum, inveteratum, civile, tuum fugiunt ac hornnt ;publicum es grave, hostile, immane, incredibile, infutum, odium ;nomen tuum bonir omnibur infinitum, injustum, insigne, penitur inritum, et acerbitati; Omnes boni capitali a te odio intimum, justum, leve, magnum, majur, medirsident, te exrecrantur, ti6i pestem ac diocre, miri8cum, nearium. obscurum. popuniciem ~recantur. 7. Odlum remlttere. lare, j>ristinum, P u m , proprium,' pubii&nuer,~ajaisersa Aakr. Odium c o n c & p ! cum, singulare. enenum amicitia, totum, sorbete, deponere; odium mittere et nire, universum, vetus, utile. PHRAS. 1. Arroganoensionem de onere, obliterare. 8. Odium tla tlbl odlum parlt. v o h or feiY vmw renovare, incensen, augere, inflnmmare, cur d h m i r a b k . Tibi invidie ert ; oqendit animulare invidiam, renouvefrr, au menkr la mos hominum ; invirum te plerisque facit ; h d w . 9. Odlum efluundare, rati&>e, arsmrinultorum mentes sensusquevulnerat ; odium vir 5a Amke. Omne odium inclusum ndariis tibi creat, gignit. Arrogantia debes uod acnribus in aliquem profunden; explere odio atque acerbitati risplurimis; quoddium odium ac saturare. Cf. Ira, Inlmicitla, Inpublicum sin popul ; quod omnes te odennt, vidia. VsUs : Odium est ira inveteraq la nemo videre velit. Arrogantia est, q u a grah i t~ unc row imth.#. Odium dicui tiam omnem convellit ; omnium voluntates a creare. Ad odium revocare judicel. Odia surte dienat. 2.1lle ubique o d l u m i n te exoici r e Odia iubire. Odio esse. Odium precibiu tat, odloaum reddera n t a g l t , i/ ckrche iu%evare. raru UJJI 8xn'br c W e vmw la k a i ~ O. ~~, ODOR, Oria, m. Odrur. SYN.kmata suadium in te concitat, struit, excitat; odium ec
~Izo#. Oculi penpicaces, acres, acuti, ~$ti,, exploratores, yeux vi/r, rlair-voyants. culi humanitntis ac benevolentia plenissimi, blandientes, Iati et quasi gaudio toti circumsepti, testes et indices animi propensi, regardrjavontblcs. ,f$ce o& avaic>(t O D ~ U M 1, , n. les co,rcol,r5 ,J,usiqueel de po(sir. L,,-us inusicis cantibits destinatus. ODI, Isti, lase, a H a ~ rSYN. . Odio habeo, odtum rei habeo, odto in aliquem feror, animunx habeo alieniim. ADV. Acerbe, aperte, clanl, impendio, magis, libenter, male, palam, ~ejus enitus. , ~ Usus : Quem metiiunt, oderiint. t Odlum. ODIbSOs, a, um, di/csg i,te5,ublr. SYN. Molestus, odio, dignus, invisus, invidiosus. PHRAS. O d l o est ~ conciuetudo tus, vorn a,,,itik r5t cii5agriable. difficilis, dunis, asper, acerbus es. Abest consuetudo tua ab omni suavitate. Non ea est consuetudotu% ProPt~rsuavitatemexPetatur ;minime jucunda est consuetudo t u e
.,~
x E
O L)O
494
OFF
vitas odoratu pcrcepta. EPITH.Suavis, jucundus, teterrinius, nonnulliis. Usus : Suavitates odomm afBantur a ioi ibus. Odoresincendere. Odoribus caoi. Odoreni non ferre. ~D~RATOS Os, , m. Ode~+r;odorat. SYN. Odoratio. ~D~RTUS a, , u m , Of/orart,parfilt~rJ. USUS: Lauri nemus odoratuin. O D ~ R O R ,a r l q a t u s s u m , ari,d. F l a i rw, suivrc d u jisfr. SYN. Olfacio. ADV. Coram, diligentius, festive ; sagacius. Usus : r. Canes venatici odorantur omnia et pervestigant, Ics d i r t r s I chrrszr ont I'olfot-af strbfil cf suivcnt b<rrfaitri,tcrit u t u fiistr. 2. TRANSI.. ~ n l m a d i e r o , q u a r o , investigo, conjeCtura aliquid assequor, chrr~.hrr,rrckcrcric?, c.r#lorer, fircssctcfrr. Diligenter, sagacissime odorabor quid sentiaiit judices. Cf. Conf e a u r a , Anlmadverto. t z c d N 6 M I A , m, f. O ~ l / r t UYr<l#IbrIiIetIf ,
co?rz~rrrablr.
ipse olfendis, ne alium reprehenderis. q Invenio. nnconfrcrootc ou oochntrouvrr. Non offendes eumdem.' Offendys vastatas urbes, laceratam Italiam. 5. Lredo, brsscr en heurfutit, choquer, dCpIaiw. Lapsus brachium offendit. Existiinationem meam in diAum gravissime offendit. Cf. Lasdo. OFFENSA, a,f. O cm; corc, rattcunc; Iisioti, u n f , tttuIaise. Magna. Usus: Magna in offensa suin ;magnam offensam subii apud Pompeium, j e suis en grnnrtr djzvcuruuprs c r c ' Poft~fiCe, jesuis tr2s-trralavrc fui. OFFENSIO, anis, f. Aciiotr a3 henrtcrcotr-
Cpaisscs t i d b r r s ? ln arrogantiain incurrit. J. Pecco, delinquo, fuillir, p c k r . 111 quo
LITH.
trc qqckr; a~tiotr fe choqurrqqn, co/re, haitu; r<c/trc,rrvrrs, rrtulheur. SVN. Incommoduni,
CECON~MICUS, a, u m , kconotiriqur, rcuti/d I'Jco~ror~zie ~foiiresfiquc.U sus : Li ber, ui oeconomicus inscribitur, de tuenda re Painilian. CECONOMUS, 1, m. &conowic, rufminis. tor rei familiaris, qui rei fainiliari r'eest, qui mi fainiliaris curani gerit, quircm &iniiiareln, domestican adniinistrat. CENOPHORUM, i, n. t'a.re fiorrr transpor& Ic virr. SYN.Vas vinariuni. OFFA, a, f. Boucl/r cfr #&Ir, t~ttiss~. dr $12; gdlrau. Cibi genus forma a t figura orbiculata. USUS: In offam pultis invadere. OFFENDO, is, di, sum, era, a. He~rrler
contrc; frotrvrr; uiir, pdcher; doqrrcr, of,enser. SYN. Oknsionem affem, injiiriam trafcur. SYN.Administer rei familiaris, cura-
detrimentum, damnum, iiiolestia, calamitas, odium, simult;is, dissidiuiii, inimicitia. EPITH. Acerba, non dissimilis, gravis, magna, odiosa, periculosa, popularis, privata, vitiosa contnria. Usus : i . Graves solent esse oden5iones e gravibus morbis, si qua culpacommissa est,
dans Irs ttialanirs p v e s , a t ~ r ~ i t r ditnpnrrz rknce a'e'trri~rinr ;ouvent </e raves rcchutrs.
Corporum offensionessine cufPa accidere possunt, animorum non item. Przstabo, nihil ex eo te offensionis habiturum. Non offensionibus belli, sed viCtoriis ad scientiain militarem eruditus, dont l'c'drrctttion ntii/airc a tifaite non
#ar des Cckecs, t~tais par des vicfoirts. 2 . 0 d i u m , simultas, inlmlcitla, tttCconfet~tcmetrt, coRrc, runcrrrnrc.Eares illi rnagnam offelisionem concitavit, fecit, attulit ;offensioni fuit.
Justa inde offensio nataest et exorta In offensionem populi incurrit, cecidit. Offensionein sublevare, lenire, omittere ;deponere ac obliterare pristinas offensiones omnes, dCpOser,
oubfier toutrs frs causes ancirtttus clc r n h t i t r n tencenL Cf. Odlum, Offendo. OFFENSIUNCOLA, m, f. Chupin,cotrtraridti, d w i s i r . SYN. OKensa.
facio, offensioni suni ; incurro in reni; pecco; lado. ADV.Graviter, vehementer, paululuni, 1. . Non volui lllum gratantulum. P H R A ~ vlter offendere, j c n'ai pa+ votrlu p u v e rnent Pofcmer. Nihil in iilum paulo gravius cogitavi ;coiiiinovere hominem leviter et calefacere volui, non acerbius Isdere. Noliii hominem injuriosius la~essere~ trattare; non volui lioniinem asperius accipere. 2. Non p a r u m offendi a p u d Illum, 18 I'ai blcsrd gruveircnt. Non parvam in offeiisionem incurri apud hominem ; non parvam offensam subii; offensioni non mediocri fui ; non ar vam cecidi in offensionem ; non levem o8en: sionem mihi concitavit Usus : 1. Neminem unquam non re, non verbo, non vultu deniue offendi. Graviter mihi videris offensus. ffendit aures insolentia sermonis. 2. Inour-
8 m. se hrurfcr, donncr contrc, contnrrltre r n r

nibil %endat, nusquam i n c u m t l (Vulgo Implngo,), q u r l es fc (ynx d vuc asss
fd. uis tamlynceus, ut in tantis tenebris
OFFERO. fars, obtiill, oblatum, offerre, a. Porter devntrt, ofrir, rnonfrer; dotrmcr. SYN.Polliceor, profiteor, defero. )( Recuso. Usus : i. Ille pecunias pollicitus etquod carius, se ipsum obtulit. Offerre se ! n discrimen pro salutc patriae. Quod sorsobtulerit, hoc ugam. Morti se,ad inortempro patria offerre. Os iinportunum non,ostendem modo, sed offerre. Ultro se offerre, se projicere, et potestateni su facerehostibus,sr l r v r r r d Pdnnunri. 2.Prasbeo. affero, u##ortcr,fountir, Alicui spcm,metuin, IuRum, maerorem, gaudium, religionem, mendicitatem, incendium, injuriain oerre. 1. Expono, ex-ser. Periculis caput suum oerre ; invidiae se offerre. 4. Resisto, m e oppono, s'o#pOscr d. Sceleri Antonii et dementice me obtuli. OFFICXNA, a,f. Atelicr, fabngue, boutiq w . SYN.Locus operis et quzstus quotidiani.
OFF -
- --
49 5
-- -
- -
OFF
-
Usvs:Oficinas arrnorum instituere,instruere. Hax domus oficina nequitia. Philosophi quasi ludum quemdam, at ue oficinam sa ientia instituere. Ludus et oAcina dicendi. 8fficina chirographoriim, brrrearr. Oficina ferrana, nurnrf/acture d'anncs.Offlcina mercatorum, boutipw de marchad; r e n l u s : taberna institorum. Oficina libraria alias taberna libraria, libraitie. OFFICXO,Ir, fbci. ere, n. Fuire obsta&, fk du torl, nujre d. s y ~ ~ . o c e oobsum, , 01,obsistn. usvs : cur meis commo~is ofcis? mentis luminibus officitaltitudo for. wna. u m b m terra sol non oficit. Alii laude sus fam= nostrae obstant et nomini officiunt. Cf. Obsum, -do. O F F I C I ~ S E , OlffcitliScrnen,, ,funcrna,&rccum~2airantc. SYN.Ainanter, amice. OFFICI~SUS, a. u m , Seruiable,rom#aisnrrl, birnvtitutil. S Y N ~ Ptenus oficii, in qU0 inest liberalis gratiticancli voluntas, humanissimus, in oficio diligens,qui cu it omnium inservire studiis. Aov. Summe. $SUS : Homo wmme in omnes officiosus. Omcia sua deferentls formular, Fornru& s ~ u r o ~ i i r s c s s e w i c rNihil z : non agam tua causa, je fcrai toutpour VPUS. Tua causa subibo oinnia; nullum prote laborem, nullum onus aut oficium recuso. Tuis in rebus toto pectore, cunfis viribus contendam. Nervos omnes, ubi res t u a postulabunt, intendam. Omnia mihi pro te suscepta nec dificilia, ncc injucunda erunt. Ubique mea tibi studia atque officii pmsto erunt. Omnein operam, ctiram, studium, in tuis rebus ponam, consumam. Omne meum. tempus tuis temporibus transmittam Oficium meum nunguam, nusquam requires.Meastudianusquam esiderabisQui buscumque in rebus tibi commodare ptero, nusquam deero. Res tuas omnes omnt cura ac diligentia comple&ar. u a tibi intelligam esse commbda,' omni stii io penequar, diligenter prastabo. Qiia te velle uaque ad te p r t i n w ~rbitrabor,studiose %iligenterque curabo. Meum in te studium iis maxiine rebus declarabo,quas te velle cognovero.Tuam mihi dignitatem esse clarissimain, studium meuin dignitatis t u a ve1 tiiend;r, ve1 etiam augenda et amplificandie, suininum esse, omnes intelligent. Nihil tibi erit tam promptum aut paratum, quam in omnibus, q u a ad commodum ve1 amplitudinem tuam ,opera cura, diligentia uti mea; p m ~ : 2 ~ue t po/liceor eximium et singulate meum stu%iumin omni genere officii, quod ad honestatem, ad decus, ad gloriam, ad rem tuam et commodum per. tinet. Nulla tibi in re, neque studium, neque benevolentia deerit, pmsto non erit. Qui antes fui, idem sempcr futurus sum in te amando et amplificando. Quaecumquemihi tui honestandi potestas dabitur, nihil pratermittam, quod positum sit, aut in ipsa re, aut in honore ver-
borum. Nunquam mihi tui aut colendi aut omandi voluntas deerit. Polliceor tibi studium meum ac operam sine exce tione ullaaut temporis, aut occupationis. Qniversuin studium ac benevoientiam ad te defero. Vincam meis officiis cogitationes tuas. Dabo operam, ut intelligas, me neminem esse officiomm studiosiorem, in officio diligentiorem. oFFrCXUM* y l v senricevo~ ~ birnfaif. Y c s , ~ Humanitas, . studium, bcnevo1enti;e significatio, munus, partes, muneris oficium. I.:PITH. Antiquuin, civile, communev consulare, debitum, diuturnum, domesficum, egregium, fitum, gratum, h ~ m a num, inchoatum, integrum, interruptiim, juspium? liberale, necessanum9 magnunlP maximum, mediocre, medium, melius, mirificum, multum, novuin, obscurum, perpctuum, perfeAum,pristinum,privatum,proprium,prnvinciale, pubticum, qu-torium, quotidianum, recen,, reAum,salvum,wum, simplex, sing u l a r summum. ~ PHRAS. 1. O m n i a tlbl humanl(rns omcla debeo, j e vow dais fo*fc sorte de bons ~Jiccs.P r a t a r e tua causa debco, quidquid possum. Quantum viribus possum consequi, tantum conferre studii in te debeo. Tua in mebeneficiameumomnestudium,omnc oficium, omnes a me curar, omnem industriam a me non solum postulant, sed exi , , quod tua causa non debcaml%~; Quid insemre studiis, t u a voluntati morem gerere omnibus in rebus debeo. Par est, ut omnia a me studia ac oficia in te proficiscantur. 2. Omnla amoris omcla 1111 exhlbul,jeiui ai rcna'u fous es moirsdc ramiti. Omnibus eum oficiis prosecutus, amplexus, complexus sum ; omnibus eum oficiis mihi devinxi ; omnia illi oficia pmstiti, tribui, in eum contuli ; omnia a me oficia in illum collata sunt, profeea sunt; amici officium integre explevi, egregie tuitus suin. Multa exstant, constant mea in illuiii oficia. 3. Offlcium omclo mddidl, Jai rcridu bzinfait ut bienfuit. Oficium cumulate solvi, persuc, reddidi; oficiis cumulate respondi ;vici studiis meis m K i officia. + Omclum n u l l u m neglsxl, j c n'ai ngfig auc~tnc/oncfion. Tibi nullum a me amoris, studii, pietatis oficium defuit ; nullum officium pratermisi, intermisi. Oficio amici nun uam defui; nunquam cessatum in oficio cst. &sus : 1. Non committam, ut meum 0%cium desidens. Multa mihi tecum oficia intemdunr Officiasua aliispolliceri. 2. Partos, daroir, obfz$afibn mora&. Oficio fungi boni vin. In oficio esse, manen, Iacquittcr deso## drvoir,vivre etr hondtc hom~nr. Abofficio boni viri discedere, recedere, abduci, fiiir A son clcvoir. 3 Munus, cm foi, f d o n , minisfke. Officio pratsse ; o cium suscipere, exsequi. Alienum aliquid a b officii dignitate admitten. CC Munue, Maglrtratuq Honor, Dlgnltar
~
tR
OFF
496
OMN
OFFUNDO, 1% f6d1, fiisum, ore. a. RIN&, verser; Ifedre. SYN. Objicio, offero. sus: Tu majoribus tuis magnas offudisti tenebras. Erronm alicui oundere et noRem, indvire qqn en cwwr. OLEA. m, f. OlivCr. EPITH. Sempiterna. Usvs : Agncola, cum florem ole= videt, bacc m quoque se videre putat. OLEARIUS, a, u m , Retntif d fkuile. Usus - - - - : Cella olearia, cellier d fkuile. OLEASTER, t i , m. Ofivicr sauvage. OLSO, em, liil. ore, n. et a. Avoir ou Yp q n h uau &ur. SYN. Redoleo; odorem spiro, spargo, fundo, amo. ADV. Bene, male. Usvs :Beneolent, qui nihil olent. Oratio pcregrinum aliquid olet, re disrours lraril uru origine frmgrc. OLEUM, i, n. Huile. Usus : Ignis gliscit oleo. Aristeus inventor olei. Oleum et operam perdere, &Y& son kuile ef ses soim, C.-.-d., son fe& er sa f i i m (PROV.). OLFXCIO, 1% Mcl, factum. e- .a Flairer, sen/ir.SVN. Odomr, odorem percipio. USUS:Olfacere aliquid. OZIM, Aufrefois, j d s . SVN.Quondam, patrum memoria, aliquando, jam dudum. )( Nunc. Sic olim loquebantur. OLITOR, brlg m.jurdinier. USUS : Olitorem pro horto conducere. OLXTORIUS, a, um, De jardi~irr,& Idgumcs. Usus: F o ~ m olitorium, marchaux 1Igumct. OLIVA, m, f. OlivcJ w i f dr Polivier. SYN. Ola OLIVJ~TUM, i, n. Liav jllanU rfoliviers, jlanf d'olivims. SYN. Collis olivis consitus. OLLA, m, f. Pot, marmife. SYN. Denariorum implere ollam OLUS. (Iris*n. Toute &l&Wnu, navef, efc.SYN. Herba sativ% q u e est in usu cibario. Uss :OIera fastidire. OLUSC~LUM, 1. n. Pefit gwm, don. SYN.Olus minutum OMEN, Ints, n. Toufemanifesfafion,fouf sigue, fouf a t e , consin/rCcommcunuouce,#Y/sage, idicc <Ir I>avem?-. D l a u m auf fA6ium c a s u exceptum, q u o re1 cujusptam even. t u s portendl posse vldeatur. EPITH. Cla. rum, detestabile ; rarogativum, paganum, bonum, faustum, unestum, triste, malum. Usus : Bonis veltristibus ominibus abeuntem pmsqui. Omen capio. Accipio omen. Quod dii omen avertant, obruant, prohibeant ! Nullis auspiciiq funestis ominibus omnium, et cxsecrationibus rem aeressus est. Territis omnibur,velut fedo omine incipienda rei. Id a plerisque in magni terrons omen acceptum est. In omen venere. ~ M I N A T O R , Orla, in. Devin, celni qui #rsagd i'avcnir. SVN. Qui capit oinina
OMINOR, aris, a t u s s u m , ari. d. Prsagcr, augurar. SYN. Auguror. CC Augurlum. OMITTO, is, misl, mlssum, ere, a. Renvoyrr, ldckr; omeffre. SVN. Mitto, missum facio, pratermitto, relinquo, prmtereo. ADV. Omnino, plane. YHRAS. v . Negotlum hocmellus ornlttes,vort~ fwex mieuxd'abaudonnrr ceffeayaire. Negotium id melius praterinittes : cnnsultius erit sui>erstdere toti huic negotio ;negotiuin hoc, si'sapis, repudiabis; tutius cceptum negotium ahrumpes, mis. sum facies, de manibus depones. 2. Omitte contumellag cesse le8 ~ S ~ WAuier Y ~ J contu. melias et probra; mitte cavillationes ;miss= fac contumelias. 3. U t o m i t t a m cmtera. po>tr tu par plrrlcr du M e . u t pmteream, prEtermittam, relinquam, ut mittam, ut missa faciam catera ; ut supersedeam pliiribus. Usus: Omitte timorem, iram, solliciiudinem, spem inanem. Nihil omisi pietatis et humanitatis. Cf. Rellnquo,Negllgo, Praotermlttd OM N 1NO. Enti2remrnt, com~O>tememt. SYN. Plane, prorsus, ft~nditus, usquequaque. PwRas 1. M a l u m id v l x omnlno tolletur. on aura de lagcinr ? fain disp"rallre enti2menf ce mal. ix radicitus ab ipsa stirpe extrahptur ;vix funditus ekstirpabitur; rami fortasse amputabuntur, radicum fibnc non item evellentur. Malum illud vix auferetur, removebitur ex inte ro. 2. Roa est o m n l n o necesaaria. la c5ose es/ tout d fnit rricessoin. Res est in omnes partes neceisaria. Res est plane atque omninonecessaria; peromnia,sine dubio, omriibus modis, omnium rerum causa necessaria. U S ~ : SVix aut omnino non potest fieri. OMNXPOTENS, tis, omn. gm. Toutp>tissaut. Verb. poetlc. Cf. Penltus. OMNIS, e, gen. com. Toul, ckaquel c k * . SYN.CunRus, universus, quisque, quivir, quis non ? summi, infimi ad unum o m n q totus. )( Nullua. ADV. bmnino. PHRAS. d e vlEtorla slbi gratulantur, fow se Yj@uissenf& la victoirv. Omnium generutn, Ztatum, ordinum homines, omnis fortuna ac loci homines ; omnes populi cuntkque gentes ; quantum est hominum inorbe, singuli et universi de inaudita hsc post hominum memoriam viooria Iztantur. Omnes sibi viri, mulieres, cives ac peregrini, servi ac liberi de tam iliustri vifioria gratulantur. Cum a summis, mediis, infimis, tum deniqueab univemis viRoria h ~ ingenti c letitia celebratur. Omnes certatim, alius luculentius alio, hanc sibi vi& riam gratulantur. USUS : Omnia minima, maxima per se agit. Nemo omnium. Ubi h ~ c omnia prima, postrema recitata sunt. OMNIVAGUS. a, um. Qui m c en tous lieux, rrrant, vagabond. Usus : Diana omnivaga dicitur.
ONA
49 7
-
OI'E
ONAGER, grl, in. Onagrr, d a sauwagc. SYN. Asinus silvester. ON~RARIUJ, u m , De charfe, trnrtsport. U s u s : Navis oneraria, vaisscuu de
transpbrt.
EPITH.Commune, grave, leve, rnagnuin, tantum. PKRAS. 1. Onus habeo gravlsslmum, je porle un lournfrrr~au. onus ,,,ihi iinI,ositum est gravtss~~muiii ; onus maxi. lnuin in me recepi, suscepi ; onus sustuli, sustineo sane grave ;onere premor ac pene opprimor gravissimo ; onus mihi incumbir, onuscervicibus meis impositum est irnmensum ;plura simul in ine onerainclinata sunt. Non unum mihi injuntuni est onus ; non leve onus subii. z.Sub onere fatisoere, surcor~t&rsousc/uix. Oneri succumbere ;onere o primi, sub onere concidere. U s o s : Onus a&cui addere. Onere levare, onus allevare. Onus deponere, ab icere, propter infirmitatem animi detretare. dnus (erre, perferre. ONUSTuS* um* : lus auro onustus, dntott chr<r$@or. OPACO, as, avi, atum. are, a. Ombragn; Aonncr fogtlbm d. SYN. Obscuro. UsUs : Terra noso acat. Platanuspatulisdiiiusaramis ad opacan8uuk locum aliquem. Cf. Obacum. OPACUS, a, u m , Qni a & fombrc, ombrag; IJnJbrcux, w i r . SYN. Obscurus, umbrosus. )( Apricus' USuS : Opaca nubes* Locus opacus et frigidus in silvis. OPERA, m, f. Peine, mal qu'on se donnr, 1 ~ . a v ~ , a p p l c a t i o n , s o i n . S ~ ~ . S t u d labor, iurn, industria. E P ~ H Egregia, . forensis, fortis, fidelis,, gratior, insignis, non mediocriP, melior, militaris, multa, magis opportuna, par, patria, publica, singularis, summa, Annua, gratissima, mercenariz, pulcherrimz, subsecive, urbanr PHRrr. i. Orec l s litterls m u l t a m oparam lmpendl, jc Jttt suisappliqu avecbcuucnrq5(12 z2le dI>tuh des Ictfres grrcgues. Gracis litteris multum opera dedi ; rnultaiii curam operdmque ad Gracas litteras contuii, vclin Cretas litteras; multumlaboris et operz in Gmcis litteris pos~i,consurnpsi;inultumopera:tribuiGrecarum nrtium magistris. Cf. Dlllgentla. 2. Omnls opera m e a frustra fult, Ious mes soins onf t inutiles. In ea re o ra abusus sum ; opersm omnem lusi, per&i. Opera rnihi omnis periit ; okum ac operam perdidi ; opera pmtium nulliim feci ; spes et opera me frus-
ONERO* as- avi, a t u m p are*a. Ckarfer Gutt f ~ t f ~ i < r~ IC ;C~ cC ~ i~~, i b lelc. t ~ , USUS : Aures alicujus onerare mendacio, rodliguer les ~ ~ r r u o n g d~ qqn, s luidICbittruilf unsongcs. Cf. Onus. ONERdSUS, a, u m , Lourd, sant, acc a 6 l u L SIN. Gravis,ponderosus. & G n v i r ONU~, gris, n. charxe, fardcau, pojd$.
trata est ; nequidquam omni opera ac diligen. tia, sumina vi aco e enisus sum. Nihil tanta contentione profeRum est. ccFrustra. Usus: suam ~rofiteri. Malorem OPerain suscepi, quam res posceret ;operam dare, navare rei. Operam arnicis locare, dicare. Opera illi mea diligenter utuntur. Operam dare rebus divinisi sapienti;9. opera non peperci, je ,,,d 'Os argnd rncs soins. De priore opera multum etraxi, je me suis beaucou# rel&h de mon *erfaufrrjois. Operam a Crzcis Iitteris reniovt, je nc ut'otcupe plus des &ifrs gmcqucs. Data, dedita opera id fecit,illep J dcsscin. Vix erit opera pretiurn, cela ne wuu@J #c.ine <Ir.... O P E R S 1 arum. f. pL Ouvricrd fa iourn ~ k ,~~ur:cnaire, frawatl:eur. SYN.Operarii, qui fabrorum ministeriis et servili in opera habentur; homines adoperas conduti. USUS: Mercenariie operz, troufis mcrccnnircs. Venditat se operis. l . OPERARXUS, a, u m , De Irawail. U s u s : Operarius homu, fravuillcur, mir-
rrauwre.
operarii, gui in tabernis sunt, arnantir,imi sunt otii. Cfi Mercw, Me=enarluq. OPERATXO, anls. f. Acfion detrawaiUer, trawail, ouvrage. SYN. Opera. OPERCOLUM, 1, n. Couvcrcle. USUS : Arteria tegitur quodam quasi operculo. Dignum patella operculum, ce sont drux @rsonnes 'une d i p tL 'outre, es drusfont #&e (PROV.). OP&R~~ENT"M, n. D~~~~~~~~~ SYN.Integumentum, operculuin. OPERJO, f i j , ertum, ~ ~ ~ / , , m . SYN. Tego, obvolvo. UsUs : Capite est fere operto.)( Aperto caplte. Operire ostium.
2. OPERRXUS, 11, m. ~ ~ ~ ~ vricr, manauwre. SYN. Operz, bajulus. Usos:
,,
se la #eiw' In faciundo kabro, U s u s : Operan rei divin=,

wai'br9
sum* arl'
=m-
fuirc un actc 'mligicux, cCIr'brer Pofice divin. operatur* VuLG')9 lU m*<Lcinc 0pPre. Latlne :V d s conci itur, in venas se
medicanlentum' c'Labom OPEROS, A w e c ~ i r ~ ~ , r b ~ ~ ~ SVN. ilcwui~, Laboriose, multa cura et opera. U s u s : Ne fiat operose. OPERUSUS, a. u m , A t f g occvpC, labo&x; qui ex& bc<iucou# de trawail, d z ~ c i l c , #Cnibfr. SYN.Laboriosus, actuosus. )( Inere, languldus. PHRAS. Resest opemsa, I u c h o . ~ ~ dcmadedu fravail. Res est eiusmodi, q u z cu-
ram ac diligentiam non inediocrem postule<; res est non molli brachio trattanda; in sudandum et multum opera ponendum. sudandushic non levis labor est. CL Laboriorus, Dliicills, Labor. Usus: Opus spissurn
rt
et operosum. SeneAus non modo languida et inen non est, verum operosa xmperque aliquid agens. Molestus ac operosus labor. OPES, u m , f. pl. Resso~trces,ticAesscs, Irsms; puissance, pmvoir. SYN. Divitiz, facultates, copiix; iterti: Potentia. EPITH.Alienae, divina, exigua, firmiores, incredibiles, invidiosa, magna, mediocres, nimire, novz, praestantes, pristinae, regiz, tantae, tenues, violenta, u r b a ~ z , utiles. Usus: Opibus amuere, abundare,przditum esse,tre richc. Opes conse&ri, augere rem, pecuniam facere, amasscr drz nkhesses. Opes evertere, frangere, dltntire, ryinrr le widi. Omnibus opibus ac viribus repugnare, rCsistcr lic touft's ses forccs rt par lovs rs moycns. Fundatz ac bene constitutz opes, richcsses bien arsiscs. Affeta re familiar accisisqiie opibus ac domesticis copiis, qui a P r d u scs rcssources. Pro habitu opuz, pecuniarum, suivant PCtat rlc lcur fortunr. Cf. Divitiae, Copie, Fortunae, Pecunias. OP'IFEX, Ycis, m. Travaiffcur,ouvner; arlisan. SYN.Artifex. Usus : Opifex et =dificator mundi DEUS, DIEU, Partisan et Parckifectcde Punivers. Opifices ac tabernarios, ac fecem omnem civitatis concitare. Omne opicum instrumentum, omnis opera ac quzstus frequentia sustinetur, alityr otio. OPIMUS, a , u m , Cras, plein; riche, opuCcnf. SYN. Pinguis, amplus. )( Tenuis, itrigosus, sterilis. Usus : Spolia opima. Paeda o ima.Terra opima et fertilis. Opirnuin et adipafe dicendi genus, $@le churgCrtjour aimi dire rrnpdfL OPXNBILIS, e, gen. com. Qui rcfisc sur &S conjccturcs, prdsumJ, imqqinl. SYN. Quod in opinipne positum est. USUS: Artes, ua conjeAura continentur et sunt opinabiles, scicnccs qui rcposcnt sur d o )sronj~rrrr+, el qui rlsnltent a2 Popinion. OP!NATIO, bnis, f. Conjccfurc, ool)it~iorr, W e . SYN.Opinio. OPINATOR, brls, m. Qui n'a$mc #m, ~ c e t t i q wUsws . : Magnus opinator sum, non enim sum sapiens. OPINXO, anis, f. Opinion, rnuiti2rc & voir, m i s , pensCc, croyance. SYN. Sententia, sensus, existimatio, conj6Aura. EPITH.Adversaria, aterna, bona, censoria, certa, communis, conciliatrix amicitiz, dubia, effrenata, errans, ementita, falsa, firma, gravis, stabilis, honesta, imbecilla, improba, incommoda, incorrupta, penitus insita, jucunda, longior, magna, mala, necessaria, obscura, perniciosa, popularis, publica, recens, tacita, tanta, varia, vehemens, vera, vetus, vulgaris, vitiosa, brevis, depravata, gloriosa, humana, laudabilis. PHRAS. 1. Una est o m n l u m opirilo, if n ) a qu'un avis, qu'unr ojznion. Eodem concurrunt omnes sententiz; idem omnes spettant, probant, sequuntur. Unaest consentiensque vox omnium;
opinionum nulla est varietas; una eademque omnium est sententia;'opiniones nihil variant; omnium firmata consensu opinio est; eadem est omnium sine varietate opinio. Eadem est omnium, nullo prorsus dissentiente, opinio. 2. Pierlque s u n t i n ea opinione, prrirque fous sflnt de cct m i s . I'lurimorum haec est opinio, fert opinio; in eam opinionem adduAi, ea opinione imbuti sunt plerique; ea opinio plerosque tenet, pervasit ; earn opinionem plerique imbibere, in plerorumque mentibus inveteravit h ~ opinio. c Cf. Sententia. 3. Nem o m e a b ista opinione amovebit, pcrsonne nr @urra ni'dler de flspril ceflefinskc. Ab ista opinione deducet ; istam opinionem ex animo mihi extrahet;nemo mihi opinionem eam evellet ex animo, excutiet ;de sententia me dimovebit, de Ilet, abducet.Usus : 1. E a opinio urbem impcvit Ea opinio edita in vulgus est. In eam opinionem plerique discessere. In eam opinionem veni. In ea opinione sunt cives. Eam de te opinionem accepere. Multa erant, quae eam opinionem confirmarent. Opinionem nemo deponet. Sed haec sint in opinione, m&, quoique cc soif Pojiniortgnr<rlc. 2. Sententia, opirrion, avis. Opiniones antiuas convellere, excutere; novas inserere tralere. 4 Existimatio, fama, bonnr ou Aautc opirrion qu'on u, estirne qu'ori fai( a qqcr, cs#4ramc. Conceptz de se opinioni respondere; opinionem de se przbitam superare, vincere; opinione meliorem se ostendere. CL Sententla, Existimatio. ~ P ~ N I O S U Sa, , u m , Plein d'opinion, srcptigue. SVN.Magniis opinator. USUS: Homo omnium opiniosissiinus. OPINOR, aris, a t u s s u m , ari, d. Pcnscr, #rsrtrnrr, jttfer. C u m accus. ve prop. inf. ve de. SYN. Opinionem habeo, in opinione sum ;opinio mea est ;puto, existimo ; animus in eam partem inclinat. ADV.Falso, temere. Usus : Homines multa in vit falso opinantur. Cf. Puto, Judico, Existirno. OPI PAR E, Sornpfucuscutent, ma nijquernent. SVN. Laute, apparate, splendid. OPIPXR US. a. um. Sornptucyx, rraagni)que. SYN.&lagnamin opum. OPIS, 1s. t Aia'c, assislamc, secrours, a#f t ~ iconcours. SVN. Auxilium USUS: 1. Opis indigere. Opem petere, implorare, exspetbre. Salutem indigentihus et opem fem, afferre, porrigere, tendere. Quacumque ope potero, te juvabo. z. Omni VI, de toutessesforces. Summa ope conniti. Cf. Auxilium, Juvo, Opitulor. OPITOLOR. aris, a t u s i u m , ari, d n. Portrr secours, ai&r. SYN.Opem fero; subvenio. PHRAS. I . Laborantibusamlcls opitularl, ve& e s aidr h ses ami3 &m k bcsoin Amicis przsto esse; auxilium, opem fern ; auxilio esse ; subsidio esse, adesse ; miseriis
OPO
499
OPP -
oppressos levare, erigere jacentes; eorum miseriis occurrere, subvenire. Cf. Auxilium. 2. Patria, ruenti opltulare, serourc~ J@zhic qui vapcrir. Fer opem occidenti patna; cadentem patriam excipe ; eripe ex his miseriis laborantem gravissime patriam ; patriz t u a deesse noli ;noli committere, ut auxilium tuum patria in tam adversa fortuna, in tantis malis ac calamitatibus derideret.Us~s:Homini oppresso jam et desperato opitulatus sum. Ut quisque opis maxime indiget, ita opitulari decet. Cf. Adjuvov Auxilium* succurro. OWRTET. a i t , ere, imp. / fwt, i e ~ t jrrzfe, ncessaite. SYN.Convenit, decet, necesse est. ADV. Omnino, contra, jam pridem.Usus: Contra, ac oportet,egisti. Ex rerum cognitione eorescat oratio, opatet. Cf. NOC~UIO. OPPERIOR, iris, iri, d. Altcndre qqn ou qqche. SYN.Exspeff a OPPESSO'LATUS, a, u m , particip. v. anom. Oppessulo. Vewoui, f e d au vcrrou. Usus : Fores oppessulata. Cf. Janua,. OPPETO, ia, i v i ve:Ii, itum, era, a . AlZer au &van f, afronkr; mounr, succombe~. SYN. Morior, occumbo, obeo. ADY. Millies. Usus : Mortem pro Republica oppetere. OPPIDANUS, a, um, Quicst dunc wYle (autre que Romc). Usus : Oppidanum dicendi genus, lloqucnrc proz~incialc. OPPXDO, Beaucouj, forf, f h , cxfrtmemcnt. SYN.Sane, valde. Usus: Homo oppido ndiculus. OPPIDUM, 1, n. Vic,placr. SYN. Municipium, urbs modica. EPITH.Antiquum, celebre, clarum, frequens, nobile, ornatum, devium, lautissimum, locuples, honestum, munitum, non maximum, vetus, sanum, tenue, vacuum a bello, florentissimum, miserrimum, prostratum ac dirutum. USUS: Constituere oppidum, fonder une ville. O P P I G N E R O , ~ ~avi, ~ . a t u m , are, a. Enguger, donmr m g a p . SYN. Do pignori, relinquo pignon, pignori oppono. OPPILO. as, avi, a t u m i are, a. Bouckcr, h f r n c r . SYN.Obstruo, claudo. C. Obstruo. OPPLEO,es. svi, stum, ere, a. EMIir, nmplir. SYN.Impleo. O P P L ~ R O , as, avl, atum. are. n. Faticr & ses plmrs, de scs g/~nissemenfs.SYN. loro. Usus : Non desines opplorare auribus meis ? O P M N O , is, pastli, ptbslturn. ere, a . Mcftn drvanf, opfiscr. SYN.Objicio, contra itatuo. ADV. Falso, formidolose. Usus : Sed quid oppones tandem ? AuCtoritatem suam invidiae opponere. Cf. Resisto. OPPORTNL, A jropns,d fetnjst jusftwnf. SYN. In loco; in tempore; non incommode, loco, tempore. )( Alieno loco, W p o re. Usus: Opportune adest.
5"
O P ~ R T U N X T A S , ~ t i a ,f. Comtnodi/C, disfisifiou, uwangmecnl favorubfe. EPITH. Divina, idonea major, maritima, melior, map a , maxima pluriina. Usus : t. Opportunitas idoneorum ad agendum tem rum. Tenendam hanc horam puto, urgencm opportunitatem. Loci opportunitatem credo, secutus est. 2, Usus, urilitas. avuntuge, util:f, pro@. Magnz sunt fluminum opportiinita~es. Natura provida utilitatum opportunitatumque omnium. Cf. Occasio. O P P O R T O N U S , ~ , ~ Com>no&,convc~, dk, favorabf~.SYN.Commodus. )( Irnportunus. ADV. Maxime. p ~ ~ aOpportunus s . f u i t a d v e n t u r tuus, vousttesam'v au rnnmmtfavorabe. Commoduin advenisti ; tempestivis sane temporibus nobis advenisti. Ades plane in tempore; peropportune venisti; q k n e per tem us advenisti; optima opportunitate venisti : Opportunum affionis tempus. Nihil post hominum msmoriam opportunius accidere vidi. Opponunum diversorium Cf. Commodus. Aptus. OPPOSITIO, bnis, f, O~fisifio?t,confraslr. Usus : Oppositio negationis. I.oPPOSXTO'S, iq m. Acfion&se metfre r l i v ~ t USUS . :Non modo excubias sed oppositus nostronim corporum tibi pollicemur, MUJ jrowtfons non-seucmenf& veilcr cf de fa'rt bonnc gardc, m& enron & fe fuire un rrmpart & nos corjs. 2.0PPbSITUS, a, u m , O#os,misenface, fid rYant, situ vis-d-vis. SYN.Diversus, adversus, aversus, contrarius, e regione situs. Usus :Pro ugnaculum hostibus o positum et objeffum. Goles opposita fluctigus, digucs opPosits auxJofs. l n opposito, aversa urbis parte. Cf. Contrarius. OPPRESS~O, bn14 f. Oppression,violenre, o c ~ ~ p I f i o violcnfc. n SYN.Obsessio, oppugnatio. EP~TH. Tetra, detestabilis. Usus : Oppressio curia, legum, libertatis. , OPPRESSOR. bris, m. O ~ r e s s e u r &Strncitur. Usus :Vindex et oppressor conjurationis. OPPRIMO, is, prossi, pressum, ore. a . Presscr, accable~, itoufcr, cackr. SYN. Obruo, pondere afigo, subigo, servitute oppressum teneo. ADV. Maxime, misere, im rovi?, studiosius, fundituq indi issime, prane, ampri. dem. UsuS : Onere, 8 o t e opprimi. tircuiivenir te dicis et op rimi. Hostes imparatos opprimen Sopitos rux oppressit, e ~oIri les s u r - cncon endormis. Proficiscentem nox o pressit. Contumeliis opertus et oppressus. Lptus, obrutus, oppressus malis. CLAftiigo. OPPROBRIUM, 11, n. Op#robre, honfe, ~ Y s h a n t u t ,infamir. SYN.Dedecus, ignoniinia. Cf. Ignominia.
SUS
ORA
50'
ORB catio. (Oratlo mentalla, Vuffi.),orrrison $m#fale, mdif,~fion. Latine : Tacita, ve mente concepta precatio. 6~ T I U N C ~ L A , a,f. prfif,~isrortrs. SvN. Oratio. E ~~~~~~l~ ~ ~ ~ , ~ R A T O R .bris, m. Orafeur; Porufrrdr, c.-d.4, celtti quia hparofe duns rrne aardw~~fc,amba~su1~eur~l1'Pt1I~, SVN#ur~~~~~~r Orator ; legatus. "ITH' Accommodatus ad probanduln, mediocris, bonus, pr=st:ins, simplex, gravis, acer*accrbus, incensus, canorus, acutus,orn:itus,aili~lus,copiosus,argutus,verbis dulcis, volubilis, vehcrnrns, peif;icetui, industrius, clarus, rninrmsitus, mollis, deterrimun, magnificus, su~ivia,exeicitatiis, pi)littis, sapiens, intermedius, qiiasi teinperattis, nianus, nlirabilis, uber, fecundus, aptiis ad cruiiendum, fortis, grandis, tr.igicus, ardens, subtilis miserabilis, callidus, jeju"us, illustris, modicus, pressus, levis, remissus, mnus, singularis, serinonjs plenus, humilis, elegdns, audax, infacundus, verecilndus in transferen. disverbis, parcus,deinissus, tardus,immeinor, tenuis, non vulgaris, disertus, operarius, perfefius, inurbanus, inops urbanitatis, locuples oratione, dignus,odiosus, tolerabilis, vitiosus, concinnus, grandiloquus. ~ ' H R A S . Orator est imprlmis eleganq rct orufertr esf forf d/ait rtrtt~irquabc. Oratorcst, cui sumiiiam copiam facultatenique dicendi natura largrta est; in dicendo copiosus ; hoininum disertissimus ;si causa oranda est, eloquentissiinus ; qui elnquentia in notitiani primum populi, post in honorem pervenit ;orator in quo plus cura, an naturae sit ad omnem eloquentiain, non fncile dixerim; n quo tantn ingenii ubertas,tanta in dicendo jucunditas, ut illa, yuae extorquct, impetrare! eum credas ; ut auditorein dissentire pudeat, ut illeflus tanta suavitate auditor non rapi videatur, sed sequi Uiius su= xtatis regnare in judiciisdicitur. Nitirlus et candidus orator, et quodanimodo pr.u se fercns i i i dicendo nol~ilitatcmsu:iin. Orator, <lueiiiin iiumero veterunl locare non timeas;quo non aliiis contra veteres oratores dignicir noininaretur. Usus : Orator plenus atquc perfeflus ir est, ui de omnibus rcbus possit varic col~ioseque %icere. ~ ~ ~ ~ ~ ~ ufoire, ~ SYN. ~ , ~ ornate, copiose, splendide. ~ R T ~ R I U a, S ,um, R t h f g d roraferr, d'ora/ertr, orafoire, Usvs : Oratoria ars, vis,
Ornamenta
postulant ; si ita necesse fuerit; si satis catisae putaveris; si ita usus rst; si qtia resnecessitatem imposuerit; si quid fuerit, cur, etc. Si oper a fuerit, referre, etc. Usvs: Opus quidem est, miniis tamen necessarium. Faflo, roperato, maturato opus est. Omnia mihi pollcittis est, quae rnihi opus forent. Aciito et expedito homine opus est. Cf. Oportet. Neoesse. ORA, a, f. ,rfir/,f,if~cfu,ie doSr, bor,~,jn, litnif:; riginrr, cn>t/re,pnys. SVN. Kegio, pars terrarum, extremitas. EPITH. Altisstma, stralis,externa,[atior, mnritima,prima. (,sus. lEther extrema ora et deterrninatio t ~ r l , l pc,,,. if,lifdtI dr. Ora niaritiina. ~ R C O L U Mjvn. * RCl)orrse<pu~ dituvotacle.Sv~. I)eiresponsio,vaticinium. EPITH.Celebre.~ratum,~ro~rium, verax,verum. Usus: Ab A~olline oraculum ~etebant. Oraculafundunttlr, dantur, eduntur. 1)iscordia resPonsa velut ex ancipiti oraculo dabantur. Oraculi sortem ve1 elusit ve1 implevit. Oracula instinctu divino afflatuque fundiintur. ~ R T I O ,bnls, f. Ciscotrrs d'rrn orafeur, hnrmprr. SVN. Sermo, concio. P H R Ai.Ora~. tlo laudata, disrours rxrtllt-n/. Oratio scripta elegantissime scntentiis et verbis; copiosissima et ornatissima; bonis anibus instituta, curis et vigiliis elaboratn; diu, et multis lucubationibus commentata; puris et elefiis verbis composita; sapientissimis sententiis et gravibus verhis ornata atque perpolita; composita, ornata et artificio quodam ac expolitione distinfla ;fortis, tenis, placida, submissa; plena, tercs,doCta,erudita,admirabilis; conspersa verborum et sententiarum floribus; luminibus verhorum et sententia~m con$persa; sententiis arguta ; verbis sonans; incitatq vibrans, accuratn; plena litteratae senefiutis; acris et contorta; cohrrrens, q u a biliter fluens ; pugnax et incitata; oratio, in qua omnes verbortim,oinnes sententiarum illigantur lepores; quae mira verborum ac rertim copia efflorescit;quam multa verborum et sententiarum Iiimina distingiiunt. z. Oratlo VItiosa, rfiscortrsfifritrIr/+;irt/s. Ditwns, disaoluta ;turgens et inilata; jejuna, arida, spinosa,exiiis, exsanguis; priscis aut duriter translatis verbis composita, abhorrens ab aurihus vulgi ; tristis, horrida, aspera, inculta, rapida, angusta; neque perfefla, neque conclusa. 3. Non opus-t loriga oratlone, N ,~*~s,p<u bcroin ,fi p,lts de p,irofes. ~~~~i~~~~ orationem tua non exspeflat,non patitur humanitas. Respuit, recusat, renuit, rejicit, reformidat tua humaqitas longiorcm orationem. Pluribus tevidear, cum agere non delxo, ne importun~is tuam nescire humanitatcm' Breviter'
huc delabitur. Hic tandem consistit oratio. +(Oratio, VUr.r..),pri>re,oraison. Latlne: Pre-
~~$~n~~~$$di~~ef"i~,"$~~~~~~~
~RKT~S s, , m. In abl. slng. e t plur. tantum. Pni'vt. Usus : Oratu tuo scripsi. 6 R B I c O L ~ T u S , a, um, Orniruluirr, faf.en rnml, rn cevce, arrottdi. Usos : Mala orbiculata,pOt~~tn~~s rotuIes (mfftnlr. rs#r~). ORBIS, I q m. Cers(r, rotrd; forht du ntonde, Punivers. SVN. Circcilus, ninbituq,
OR 1
503
- -- --
- -
ORT
omniuin calamitatum ;h z c erant malorum fib m , hoc caput mal ;inde natum omnium inalorum principium; inde malum omne protluit, diinanat, oritur, se diundit ; inde duRa est illa malorum series et catena ; indeortum, exortuni, enatumest, quidquidestmali ;abilla scintilla tam tristeincendium exarsit. 1s casus tot mala nobis peperit, progenuit ; inde tot mala nobis creata sunt, in nos redundarunt, in nos profesa sunt ; inde tot mala exstitere, manavere. Cf. Causa. USUS: Originem n i querere, persequi, reperire. Verborum delectus est origo eloquentiz. His vestigiis ad mal; c a ~ ue! t onainem pervcnimus. ORIOR, iris, ortus s u m , orlri. d. fut. oriturus, Sc produirt, parattrc, sc nronfrer, nuifre. SIN. Nascor, exorior, proficiscor, mano. )(Occido. PHRAS. Ex asperltate v l t a orlatur castimonia neoesse est. pour8trr clr<isfr,il ~ r r / l nr'ccssnirerr~rnfrnrnrr une vie msf2re. &x asperitate vitz eWorescat, exsistat, proveniat, manet, enascatur necesse est. Usus : A se oritur illa herba, aua sponte nascitur. kioc soluiii, in quo tu ortus et procreatus es. Statu nobili ortus. Cf. Origo. ORIUNDUS, a, um, On@~airc, issu, qiri f i r r ~ o orr~rincde. ~r SYN. Ortus, ortum habens, originei trahens, ducens, deducens; auAorem gencris ciens. UsUs : Ab ingenuis oriundus, trJcp~r~rznfs libra. ORNAMENTUM, 1, n. O m r n c ~ t ,#arvrr, cosftriitr, bijordr; dislincfion, floirz, honnrrtr, i/lr,strrrtion. SYN. Decus, insigne, honor, dignitas, lutnen. Usus : ln animis vestris ego oinnes triuriiplios meos, ornamenta oiniiia Iioiioris, monuiiienta gloria condi volo. Cato decus et ornamentum civitatis. Plurima 2iquein ornamenta conferre, congsrere. Ornainentis aliquem afficere. Multa a me in illum ornamenta @ole& sunt. Aliquein ornainentis spoliare, Tollere alicui vetera ornamenta et ininiiere. Recuperare dignitatis ornamenta. Cf. Honor, DLgnitas. ORN AT, U'uiu ~ I iriiCre I ornr'c, soi@, avcc C/J$,v~ttrcr. SYN. Elegaiiter, polite, splendide, coinposite, non inornate, non inculte. ORNATLTS, s, m Ornrrncai'; rcssou~s; gr-,Lc, JlJ;*,iircr, onnrit~rtts ,/Y#s ~ l c .SVN.01. nainentuin ; lux verboruiii, fios orationis. EPITH. Acerbus et lugubris, adinirabilis, amplus, aptus, non diynus, elegans, insignis, marificus, magnus, niilitaris, mirahilis, mulieris. novus. oratorius. oeroetuus. Usus: l. Ornat;s orationis tanq;aii vestis. Reinovere, negligere oinnem ornntuin. HZCquasi lumina magnliin aflerunt ornatum orationi. 2. Vestitus, zl?fririr>rl.Statua ornatu militari. Ornatus reyalis. ORNO. as, avi, a t u m , are, a. P u r e ~ , orner, ciiiklltr; lotdtr, vunlcr, cbrcr. SYN. Exorno, illustrq decoro, honesto, ornatum
aero, ornamenta congero, ornamentis airio, ornamento sum; paro, adorno, instruo. ADV. Magnifice, mirabilius, rhetorice,tragice,splendide, vehementer, justissime, merito, copiose, leviter, probe, maxiine, amplissiine. PHRAS. 1. I n t e ornando omnes conspirant, /out Ir tnondc conspire d VOKS rontbler Ifhoirnrurs. Omnia in te ornamenta honoris certatim conferunt, congerunt. In amplificanda dignitate tua, in cumulandis honoruni insignibus cenatim omnes elaborant. Nemo est, a quo non ornamenta quzdam honoris in te profeRa sint; qui tibi non mirifice cupiat ; qui, q u a sunt in Republica aniplissima, tibi deberi non - a x i m e homlnem fateatur. 2. ~ i t t e r m m sonf c plus bcl o m ornant, lrs bclrs-cllr~-S rnenf &un houtrnc. Maximum homini accedit ex litteris ornamentum; litterz homini rnaximum aerunt, conferunt ornamentum; maximo ornamento sunt; hominem exornant, illurtrant, honestant; honestuni et orna~uitt reddunt, efficiunt. Usus : Classem, convivium ornare et apparare, ipuiprr trnc putle, a p prilrr unfrstirt. Beneficiis, iaudibus, honorum insignibus ornare. Locus ad dicendum ornatus. Domicilium, signis, tabulis, rebus oninjbus necessaris ornatum. Auaoritate, presidiis, studiis aliquem omare. bRO, as, avl. a t u m , are, a. Priir, dcmundcr, solia/er. SYN. Rogo, obsecro, obtestor. ADV.Etiam atque etiani, melius, plane, vehementer. PHRAS.i. (Orare. Vu~o.),prirr, /aire u n c p r i ) ~ .Latine: Precari, preces fvn; dere ; precibus sollicitare, votis supplicibus fatigan DEUM ; DEUM precibus quam religiosissimecolere, venerari. DEU M per reces suppliciter consulere; ad preces! p : e c i ! u r se dare; in vota et preces, in ardentissirnam precationem se effundere; ad 1)EUM confugere; divinum przsidiuiii, auxilium, divinani opem im lorare; D E 0 ardenter supplicare ; dies n s e s q u e in precando ponere. a. (Devote orare, VULc.), pricr avrc &volion. J u n t h manus ad celum attollere et aniiiium ad DEU M transferre ; conjunCtis manibus versis ue in cmlum oculis statas precationes distinhe, citra festinationem. cum ardentissima cogitatione et pietate pronuntiare. USUS: l. Peto igitur a te, ve1 si ateris, oro. Multis et supplicibus veibir orat. ~ E U M orare et precibus placare,prer UIELI. n. Oratlonem hab a ~@ , O ~ O W C ~ U Z Idiscours. Nemo capitis causam melius oravit. (Oro, i c te Prtt, d t fldce, -formulc <Icfifi!csse,dne c a r u verbl, VUUI.). as, m. fi lrvcr desaslrcs,. ,,@jsW ~ C C . SYN. Exortus ; oriens. )( Ofcasus. EPITH.Cravior,verior,moderatusevconstanq przclarus, Similis et minimegenerosus; clari, nitidi. Usus : hlultz seAz a Socrate ortum habent. Siderum ortus et obitus. Cato ortu Tusculanus, Culon, n i d Tws~uhrrt. Ortus omniuin artium rudis fuit et exilis, loutcs Ics
ORTUS,
OS
sciews out t u &faides r f flnibles cot,rmrncrnunfs. Cf. Origo. 1. OS, oris, n. Bottche. EPITH.Alacre et
504
OST
OSTEN DO, la, dl, s u m , e ~a. Montrrr, , fuire voir, eXposcr. SYN.Demonstro, indico, planum facio, declaro, propano, doceo. ADV. Aperte, contra, insidiose, ne ue, opinato, optime, ,palam, paulum, probabjiter, quam brevissime, ultra, vulgo. PHRAS. R e m elare ostendi, l'ai erfiliqud clairemrnf 'afluirt. Digitum in rem intendi; exposui, planum feci; rationes, demonstrationes, q w vim afferrent, que ad id cogerent, congessi; ut se res haberet,clareexhibui,explicui,demonstravi. USUS: OS tuum non modo ostendis, sed offtrs. Belluin ostendere potius, quam inferre. Cf. Parspicuus. OSTENTATXO, onls, f. Acfion de rnorrf r w , mguril, vamiti, osfenfution. SYN. Venditatio, j a h t i o , simuiatio, vanitas. EPITH. Gloriosa, inanis, insolens, magnificq popularis, puerilis. Usus : Vitanda est ingenii ostentationisque suspicio, il f i ~ r t hritsr de /airc#arodr de san taknf. QUI simulationeet inani ostentatione stabilem se gloriam consequi posse arbitrantur, vehementer errant. Cf. Jaco. Glorior. OSTENTATOR, Orib m. Crlui f i r o r k de, qui Cfak qche. SYN. Gg,fu: EPITH. Pecuniosus. Suprbu~ OSTENTO, as, atum, are, a- Faim $+? vanfer 0% &. SYN. fala 6 9 ~ o ~ ~ T c V ven8to. A o v Aperte. Usus : i. benditare ingenium, priidentiam ostentare. 2. P r a me foro, expono, tnorrfrrr qqck avrc nwnacr, memctr A, Bellum ex altera parte radem ostentat, ex altera servitutem, l a g w r r r m u r monlrr pcrspcCtivr le ma,smrr ou la fluir. Aliud moliri, aliud specie simulationis wtentaw. Cf. Glorior. Pradige* 'ncmi"e, OSTENTUM* i* #hrom>nr rrtraorninairr, miraclrC SYN.Portentum. EplTH. Grave, triste. UsUs: Magnorumffriculorum metus ex ostentis portendit u . ppius ostenta facit de . b i s tabulis, A#piusfaif &S rn+?r~rilles r n sfafues rf en tablraux. Cf. Omen. 0STENT*S9 m' Vanif4pam<ir;sig"5 'narG'"r~#rmr. : Egone Juvrtha Ostentuiesaem? Dm~ais;ja rioncCfrr apreuve&
promptum, apti.simum, ardens,coruscum,du"siimum, fernum, ferum, fcetidiim. importunissimum, impurissimum, incolume, infame, infestum, intiinum, plenius, pulcherrimum, supinum, tacitum, pristinum. Usus : 1. Cibum in o? ingewre. 2. Conspsau* vultus, p-ntta, rtisage,fac,jprr. Tu, cujus os mihi ante oculos versar solet. Jn ore vulgi versak?tur. Frequens in foro, in ore, in oculis. 5 Seni.0, &G-o~rs.Id tibi frequens in ore est, v a s aves cela sams cesse li ln bouchr. Brutus in ore et desiderio omnium est, i f r r 'obitf cIrfcnhcfiCngCNral. 4. Introitus, adltus, oyvcrlutr, rmhir. In ore portus. 5. I m p u d a n tia, hurdUssr, eJironteru, im#utie~r. Nostis os hominis et audaciam, vo*sconr~aissrrEim#&IIU L Phmmr. Os tuum ferreum senatum convitio verberavit. Dudum os perfricuirti. Ore plcno, in os laudare aliqurm. plur. O=, osslum, n. 2-05, mrnfs. USus : Quid dicam de ossibus, qtia subj& corpori, mirabiles commissuras ha bent, et ad stabilitatem aptas, e t a d omnem coqmis attionem? parlerai-jr ties m q u i smrt l a cAar mfc du corfis, rf donf les jninturcr
se-
d.
sonf &i.ablememf con u;, soit f i u r 'a@""r, $ & @ ' , r srl)rCICrj "lOu,Mmrn~SP
et ouibn illudere, macula,,, inurem OSCEN, 'lnlS* m. Oisrau le -'fdrfisa~r. SYN. Avia Ore cantu auspicium faciens. Usus : Aves et alites et escines. OSCITANS, antls. omn. gen. o(aEfi/, nlgz~rnf,i&t&af~ SYN.Negligens, ignavuq wgnis. Usus : Illa osciians et dormitans $apientia Cf. Piger. Wn'faPif. s y N ~ $ g e n t e L indlligntcr USUS: Tam solute, tam leniter, tam oscitanter. OSCITOR, arln, a t u s s u m , arl, d. BailIrr, &drnrrurcr inacfi SYN. Dormito, otior. usus : l n tanta oscitarir dum ? Cf. Cesso, Otior. OScoLiiT'09 " <ic
un bai>tr.
OSCITANTER. N (qrmmrat,$ar
ma-
caimitate
* usus
cnines rirjrgurlrCa?
OSCOLOR, ariq atus ium, ari, d. Danbaisw. syN. suavium do, dissuavior, orculum do, osculum fero. PHRas religlone inclltam osculatus est, il baisu
re#+? &m si vinCrublrpdr ses souvenirs rrfi-
ginrx. Pio osculo terram contigit; terram pio m u l o a petivit; terra osculum tultt, dedit ; terram Jssuaviatus est. Cf. Bailurn. USUS: Complexus filium osculaturque dimisit. OSCOLUM, 1, n. Baisrr. SYN.Osculum d ~ r TIC[ e f e m matri.
en muison, c--d., numrcr les maciom ou a cOrnmis que'qw bn2airdaqr OSTIARIUM, 11, n. fmtbt mis sur fi7fr.r. SYN.Tributum in slngula domorum
OSTITIM, nrfirfe porfr. Usus :ostiatim panem quarere. Ostiatim a ere cri~ e a n d a g c nluison men. a i v . n 1 -
ostia imperatum. UsUs : Frumentum, ostiaria, arma, veflur= im~erabantur. OSTIUM. Ii, n. Porfe.SYN.Janua. USUS: Portus, ostium et aditus, rntrle du f i r f . Fluminis ostium, rmbouchurr &un fiuve.
OST
505
-~~
OVU
. -
OSTREA, e, f. Huffrc. USUS: Ostreis et conchylibus abstinere. ~ T I O R .aria, a t u s s u m , arl, d. Avoir $u Coisir, ne rictt fairc. SYN.Nihil ago, cesso, vaco, otio abutor. )( Negotior. PHRAR i.Non ottabor, je t u me reposerai#oinf, Non cessabo; non ero feriatus a nostris litteris; non ita compleCtar, sequar otium, ut desidi= me dedam ; non committam, ut otio diffluam, tabescain, langueam, hebescam ;non committam, ut, quod solet, animus otio luxuriet, lasciviat aut senescat ;etsi nihil est, quodagam, non tainen indormiam. 2. T u r p e est otiari, /a paresse csf dosc honfeuse. Turpe est, compressis, quod aiunt, manibus sedere; otio, situ, desidia marcescere, otio se tradere ; otio, segnitie demittere atiimos; otium ac tenpus conterere, teren; cessatione torpescere.Usus: Otiandi,non negotiandi causa Syracusis abest, i l a quittd ~ r w u s pour e se refioscr,non fiur fmke du ~'oce. C f . Pigritia. brls2, A foisir, d son sise, suSS se pnsser, ~ra,Ipui~fetinrn~. SYN.per otium, vacuo animo et soluto. bTISUS, a. um. Imcti/, &s@uvrd, rcsserrx. SYN. Cessans, nihil agens, fenatus, vacuus; laxatus cuns ;qui animo vacuo est ac soluto; qui cura vacat, et negotio; iners, languidus, vacuus ab opere, solutus ab opere; qui in otio est; in otro desidet. )( Oper6sus. semper aliquid agens. ADV.Nimium, nunquam. Usus : Cessatio libera, et otiosa. Nihil otiosa vita jucundius, si uoddam doCtrinse atque studiorum pabulum$abeat. Alieng calamitatis otiosus spetlator. Nunquam minus otiosus sum, quam cum otiosus, j e MC suis jamai.r r>toins rlcs@wr out ouatu 7.2 ne vaoue point aux afairrs p ~ b f i ~ u ctium s. mum nunquam otiosum, mon foisir csf forrjours ocm#. Cf. Piger. OTIUM, 11, n. Rc#os, foizir; oisi7~cfd SYN. Tempus, spatium, vacuum tempus, laxamentum, cessatio libeia atc.ue otiosa, remissio, vacatio a labore, quies, vacatio etatis, tranguillitas vitie, facultas vacui et liberi temporis. EPITH. Commune, domesticum, forense, honestum, inertissimum et desidiosissimum, jucundum, litteratum, luxuriosum, majus, moderatum, multum, nimitim, nimis otiosum, prieparatum, primum et summum, tantum, urbanum. PHRAS. Si q u i d otii naOtus tuero,
+-
iltteraa a d t e dabo, dls fitc j'aurai un motncnf,je vous crirai. Si otium erit ; si vacabit ; si per occupationes licebit ; si quid habebo vacui temporis ; si e negotiis eniersero, respiravero ; Si occupationibus vacui temporis aliquid eripere licebit; si libcr a negotiis fuero; si me iis rebus, quibus nunc implicatus teneor, explicavero; si ab occupationtbus me expedivero; si quid otii dabitur, prestabitur, tribuetur a negotiis; si occu ationibus relaxatus fuero; si vinculum illub>occupationum, UO et assidue adstringor et arfiissime, non Iicam exsolvetur, sed aululum modo, pauiisper, aliquahtuium, aiquantisper, nonnihil, aliqtia ex parte laxabitur, litteras a me quam primum accipies. USUS: Raro otium nancisC O ~ , et id, guod datur, fere In philosophia consumo. Otio altluere, abundare, avoir beawC O ~ dc I ~ Coisir. Per otium aliquid facere, arre q q c k n prenamt son tcntps. Si otYm Lr'it, ad scribendum me conferam. Keferre se in ve ad otium et quietem.rOtium et solitudo languorem afferunt hominibus. inertissimo et desidiosissimo otio frui, perfrui. Otium perturbare, froublcr k r w s . In otii ponum confugere. In otio consideir. ~ V A N S ,antls, omn. gen. T r i b t ~ p i a n t par ovation. SYN.Proptriumphans. Usus : Ovantes urbem introibant. Ovanti urbem ingredi concessum est. OVIS, la, f. Brebis. SYN. Pecua. Usus : Ovium villis contextis homines vestiuntur. O praeclarum custodem oviuin, ut aiunt, lu um ! Ovium ustis nullus, ubi pastor deest. 8vem lupo committere, confir a r lorqi C c soind'unr brcbis (PROV.), OVUM, 1,n. E U J E P I T H Recens, . hypenemium, Zephyricum seu irritum, durum, molle, tremulumscusorbile,geminum, frixum. Usus : Anatum ova gallinis supponirnus. I'isces ova cum genuerint, etc. Ova parere, podre. Ovis ve ova incubare, couver. Ex ovis pullos excludere, faire dclorc Ics pefits. lntegram famem ad ovhin afferre, a#fiorfcr d ILuf un appLfit enfitr, c-a-d, sc m6ttrc d labfe avec un p a n d appLtiI: q u o n t a m a p u d Romanoe o v a p r l m u m apponebantur. Ovum ovo tam simils vcf similius non est, d e r e b u s simillimls, sc rrssttnblcr c m m c devx p u f tcs dcau (PROV.).
PAB
so6
1
PAC
Cf. Tranqulllus. USUS: Civitates pacata?. C t Conclllo, Conjungo, Amlcltlam redlntegrars. PACTIO. bnls, f. Convmfion, accord, accnrnmo&tncnf, fraif.4. SYN.PaAum, conventum, conditio, fcedus. EPITH. Nefarirr, bellica-, hostiles, inique, non modo publica verum etiam privatzeoratorum. UsUs :Ad paAionem venire, adire, accedere, en venir d un accomtnodctnenf. Paetionem conflare cum aliauo. facere, conficere, jaim tdne cort7,enfiorc ;ve; qqn. PaAione aliquem sibi obstringere, obliPABOLUM, 1, n. Nourrif#re, alimenf; gare, s'unir, s'affachcr qqn ar un frnif. In pariOre, fourra c. SYN.Pastio. EPITH.NatupaAione manere, tfre @ t d sa @rolt. A tale, pingue. : Consideratio natura papaaione recedere, ntanquer nrrx tratarfs, aux bulum aniini, f i f u d c l la natun es: falimrnf ~otrvrnfions. PaAiu verborum,fomule dtwa nos Ames. Pabuli a terra procreati uberr~~inlc, fermr ri'rme ronvm/ion. tas ve tenuitas. Magna est hoc anno pabuli copia Frumenta in pabulum missa. PACTOR, Orls. m. Ngooriafeur,mdi<Jcur. PABOLATIO. bnlS. f. Fourrage, ~ ( i o t i UsUs : Societatis paAores. d'allcr uujouwnge, fouwagw. USUS: Hostes PACTUM, i, n. TraifC, arrord, pnrfe, ronpabulatione prohibere. traf. SYN.PaCtio, conventum, conventio, dePABOLATOR, brls, m. Fourragwr. cisio, conditio. PHRAS.Q u e e paCto tlbl Usus : Missi pabulatores. debeo, fldell ter praasta bo, ucromplirai fi,t*Iement u qui a i</ st,?uI m mPABLOR, arls, a t u s s u m , arl, d. n. ~~enfionr. De quibus inter nos convenit, qua F o u m cr, nller u11fourrage. SYN.Pabulum patlione obstriflus teneor, qua conditione quzro.%su~ : Yabulandi causa, pabulatum tecum pepigi, decidi, integre et summa fide a missa cohon. me servabitur. Stabo conventis, paetis ;a PACATUS, a , um, par&; calrnc,~isipato et constituto pretio non recedam ;quod blc, franguillr. SYN.Quietus, tranquillus. internos paAum, transaaum, decisum est, PACIFIC ATIo, bniS, f. Pacpcution, pmstabo. Cf. PaOtlo. USUS : P a b conveatrait de #a&-; acror~modcmcnf. Usus : Ne te ta, stipulationes. PaAa et promissa nec vi, in hanc pacificationein interposueris, nc vous nec malo dolo fac?a, praestanda et servanda inldrp0sex poinf dans reffe rroncifiafion. sunt. PaAo stare. In conditione atgue paAo C f .Condltlo. manere. Nescio, quo paAo fiat, ~c nc S& PACIFICATOR, aria. m. Pnci/Fca/erur. rornrncnf ifse fui:. .. SYN.Qui pacem facit. PADXGOGUS, 1, m Gouuemeur,prcc#PACXF~CAT~RIUS, a, um. Qui doit tcur, inaltre. SYN.Pueri custon PHRAS.E s t rkfdlir, d ~ o c i c la r @ix. Usus : Legatio pap a d a g o g u s lllius, il csf son goawrnnrr. cificatoria Ejus moribus regendis aut formandis pmfecPACIFICUS, a , u m , Qui aime la paix, tus est ; pueritiain ejus format ; hunc modepm2q11c. SYN.Quietus. ratorein pueritia suae habet. PACISCOR, Bds, p a a u s s u m , clscl. PAGANUS, a , u m , De vil&, de camd. n. et a. Faire un fruifl, une convention pague; s u bst. Paysnn, viliaaqeois. Usus : avec qqn, s>arranger,convenir &. SYN. PanNullum est hac in urbe collegium, nulli pagago, depaciscor, pattuni vef pationem facio, ni, nulli montani. (.Paganus. poirn,gen(il. rCtionem cum aliquo conflo, paetionem vcl VULG.),Latlne : Priscze supentitionis se&a d u s facio, fcedhs cum aliquo ferio. ADV. tor; falsorum numinum cultor. Inique. USUS: Pacisci sibi przemium, mercePAG ELLA, m, f. Feuille de papicr. Sed dem ab aliquo, convenir aver qqn d'un salaiquid ago? Non imimr X<rmr)rvtuum, altera rr, CUMrcotnfinse. C t PaCtum, PaOtio. jam pagella procedit. PACO, as, avi, a t u m , are, a. Pon/Fr. pap,jtui/PAGINA, m, f. Feuillr mMfe, SYN. In tranquillum redigo, sedo, pacatum Ief; livre, lrffrc. EPITH. Extrema, .postrema, reddo. PHRAS. N o n d u m penitus pacatl prior. USUS : Quasi in extrema pagina. Meam erunt h l popult, res ufis n':aien: pus parcimoniam hujus paginic contraAio signincere mti2remcntfir~~Popiilorum isiorum ficat. Pagina tua ine perturbavit, magna moanimi mentesque a superiore bello nondum lestize fuit. resederant ; nondum quiescebant, acquiescebant, conquiescebant populorum istorum fePAGUS, 1, m. fi/Iagc, ourg, bourgade. roces animi ; nondum penitus illorum turba, SYN. Villa USUS: Pagorum et vicinitatum ac seditiones aolnpressae erant ac cohibir=. omnium collegium. In Gallia non solum in
GSUS
PAL
SO7
ft,a de Pollas. SVN. Signuin Palladis.
PAL
PALLXDIUM, l f , n. L e Pallndr'um, $fa Usus : Libros ex medio incendio velut Palladium "~fulit. PALLEo, W, L, eM, n. Pdtir. SYN.EXpallexo, exalbesco. PHRAS. Paliult a d c o n aps6tum miiltls, dla vtrc du so/&, ilMlif. Pallor homini suffusus est, et totuin Corpus vitalis color reliquit ;exspiranti similis fuit ; oris exsanguis notas allor confuderat ;exsan@is paliore degrmis constitii ad conJ P C U militis. ~ Usus : Sudat, ~allet, erubesClt, titubat. PALLIXTUS, a. u m , VftrSunpalim, Aun monfeaud la grec@e. USUS: Gmcus judex modo palliatus, modo togatus, tantd: en palliunr, f 4 t m foge. PALLIDUS, a , um, Pdfe; mo'ri. USVS: Patlido cortice arbor. PALLIOLUM, 1, n. Pctjf manfea)raw gtrr. EPlTH. Sordidum. USUE: Sazpe est sub pplliolo sordido magna sapitntia. P X L R S T R X T A , ~ ~ , ~ . M O ~ ~ ~ ~ & ~PALLIUM, U & J I ~ ~ 11, n. Mantean p c . SYN. Amiculum vestibus injici solitum, q u o d Grm~ X L A M ,publj ue,wnf,enpl<bljC, 'Orum proprium f u i t s ut tement. SYN. ~ a n i L s t e aperte, , in conspeflu omnium ; in ocuIis omnium ;in om atque ocu. rum. E P ~ Aptum . ad omne tempus,lannun, purpureum. Vsus : Pallium in collum conjilis omnium ;sub oculis ;inspehntibus omnicele ; onerare humemm pallio. jefer le manbus; luce et plam. )( Clam, ocoulto f e a ZYI les &u~cJ.Palliutn alicui detnherc. Insidifa, vsus: L~~~ et in foro. Pallio tegere. Iste cum pallio purpureo. Collidum palam erat scelus. ~ f , g e n pallium, refrowsserk wlonfea. apetu+ Prasssns. PALLOR, Qc% m. J'dl~ur;. cratkfe, PXLATIUM, I,, paz&, dmmnrrs jm. frayr~r. UsUs : Terrorem pallor et dentium p c r j a ~ e u ropale. usus: di^ de pdatio. cre itus consequitur. Magno cum tremore a n. fi fiCaLr, orPnr du PhLATUMm palLre aliquid dicere ; pallorem traho, con. gofif. SYN. Pars oris interior, in ua sensus trabo, in pallorem ; pdlore infici. est gustatus. EP~TH. Extnmam, inffmum, va~ fpal,eo. , num. Usus : Voluptas, quae palato percipitur. PALMAvas*f. Lapaut*e* hmain*Mw* Non scquitur, ut cui cor saptt, ei non sapiat ?~ictoire, e&. Si'N.. Manus pars interior ;vi&* palatum, lB ddlicstesse pdmr ,,,e,,,flcce par ria,principatus. PHRAS. llle d e ornnibuapalcellr du filais.. m a m tulii, i l a vuincu foul k ?non&. P a l m PALEAs f. Paillc* Usus : Paleam retulit ;omnibus palmam eripuit. Cf. Supe* m~umve P r t e t navis, ad bene gubemandum Vlnco. Usus : 1. Dialettica pugno, Rhetorinihil interest. palma similis est, la dnlccf~ptrr rrste~nble au PXLIMPSESTUS, i, m. Palim#se~fe, $oingef Pfaf~encc d la main ouverfe. Aliqum partk~min dorrf on a grafti I<I remiIre Crn: palma concutere, ~ o u f l i f e r qqn. 2. Arbor hn< *ry d n i n N nournas. &SUS : Laudo, pahna.#aluer EPITH. Lonniscata, procefa et unera, urbana. Palme a restes, multe,: .p &n palimpsesto scripscris, in chartula gllem. rima. palma nobiiissima ilfa arbor, null d r t ~onderi,sed Contra assurgit, et ~ l u & t u r . P X L I N ~ D I A ,m, f. Palinodir. SYN. Re. 3 TRANsL. Vltorias vkfdre* fdom@#, t r a h t i o . PHRAS. Paltnodlam cecinit, il a Eloquentia palmam alicui dan, d 5 chanf la #alinOnie,~ils'rsfrfrafk Retexuit ferre. Palmam alicui dubiam facere. orationcm suam ; pravit, nollc es= di&, PALMARIS, e. gen. com. G r d a 1 1 1 1 1 q u a in meprotutispet ;non ditculter p n n o tus mt ad receptum pertinacis aententie ;ea, P<Jw; qwi min'te la pBrme, ir &ir.Usue : Statua palmaris, $tatue remarquadk. Palmaqua?in me pcerat, ut i n d i h esse voluit ;revocavit omnia, quac intemperanti l i n p a in me ris ilfa philosophorum sententia. euderat. Usus : Palinodta aubtutpiculamihi PALMAR~US, a, um, D~ esse videbatur. subst.C&~~opw USVS: e . fdest,quodplmarium puto: mereperisx, etc., m&, moncbfPALLA, m, f. Palla, manfiile dqfemme. Ifmrvre, d e ~d f. . . . Yestls muliebrts genus. omnibus civitaiibus atque in omnibus p s {artlbusque, sed p n e etiam in aingutn omius factiones sunt. PALA. m, f. Bk&; c&atonrJs' b a p pi om&nf Y M piem. SYN. Annulli p a n lattor, cui gemma inseritur aut signum insculpitur. USUS: Quum palam ejus annuli ad palmam converterat, quadilavo1'I fmrrn6 d I>imfrinrr & fa main k chafon de cef a n ~ a u . PALASTRA, f. tieu @blir pon J'eX~qait dla une; dc0le &&lquu<, a d nic. SYN.Gvmnasium. Usus : p a l a s t r a d m o ram. lsihuc palaestrie multum habct et oG. Numerus oratorius seriut nliquanto notatus et co tus, quari quamdam alastram et extrema Ceamenta orationi attubt, k w m $ l U ferd bTe OYaf0&Y ~ i p a & ConlrU d #U ~ J venn I AOUMY d aparole romme le cachet a2 P a r t ef e lfni &S firmes, Cine nitore ac nalestra, sans orwemeffi,~ a n Cldgiinrc. s Cf. chola. PALSSTRXCS~, E n lu/lrur, d l amadre cJls luffeurs. SYN.Palastritamm more.
**-
PAR --PALMUS, i, m. Palrru, mrsure & /o##a podrn, uncaiance,&j)nix. Cf. Paciscor, gwrw & cIoirrbpnUces. M e n s u r e g e n u a Paetum. PANIS, la, m. Pain. U s u s : Pistor domi PALOR, arls, a t u s sum, grl, d. E h r , nullus, panis cibarius nullus, nulla cella sr dis@erse?. SYN. Vagor, dispergor. U s u s : Vagi per a p s paiantur milites. Sxercitus per PANNOSUS, a, u m , D+llmifiI, c o m ~ r t silvas fuga palatus. Cf. Vagor, Erro. a kailons. SYN.Pannis obsitus, male vesti: PALPBRR, a r u m , f. pl. PUU$&LS. tus, sordidatus. SVN.TegumentaoculoruinmollissimaE~~~~.PANNUS, 1, m. M , , &#e,. ~ ~ ~ $,d~ ~ ReKk. charts vttrnrtnfs. U s v s : Pannis annisclue PALPITO, as, avl, a t u m , a% n. Tmffs- obsitus, Jorgi&m>dc~d.&hillons. bkr, retrtrur, pa@iter. SYN. Trernore concuPAN~~~..A, f. Pan,h2re, tior. U s u s : Lor animanti3 evulsum ita mobiBestia maouloaa. l i t ~ palpitabit. r Ct. Trepldo. Br's* Pavot. PALPO, as, avl, atum. ara, a. et PIILPAR, omn. gen. &gol, $flreif snuz POR, aria, atus s u m , ari, d. Palprr, foule r w r l rt! certararms qualilrs. SYN. ~arilis, ckr,@altcr, laresser uvrc la ni&. SYN.Adu=qualis, similis ; socius alicujus ni. )(Dispar, lor, blandior, assentor. ADY. PLane. U s u s : Impar, ADV. Plane, omnino, nequaquam, Palpan aliquem. ProPe; P r e s ab!+"'ute,que inter "4 ~ e r f e & ~ F A ~ U M ,i, o. Caressr, Pdtferic. SYN. Omnlbus *Ors rebus pares suBlanditiae. USUS : Palpum alicuj obtrudere. mUS. noSS sOrnmc' gaux *sq's tOi'*ar Aliquem palpo percutere, a,ntrdouer gqa. ckoses. In eadem requatinne gratis ac digniCf. Adulor. tatis sumus, ejusdem fortuw consortes ; in PALUDAMENTUM* 1, n. communi fortuna sumits ; maxima est inter p w e , rrrantdar rniIitairc.SYN.Insigne et ornos aqualitas et si,ni~itudo ; institutis iismentum militaire, p r ~ c i p u e imperatorum. misque inter nos digSidemus ;maxjma PXLDAIUS, a, um, Vlu d'w* rrran- est inter nos rtrum omnium exaquatio. Omnia au r11ilit<~1~rc. SYN.Paludamento omatus. prope mihi paria stint tecum ; inslitutis animisque summe congruimus ;requas habemus t. P ~ L U S , 1, m. Pidu, otdau. SYN. Ligpartes ; z q e a fortuna utimur. r. P a r p r k num in terra inxum, depaium. U s u s : Damreferam, e vnus rcndrailn PQrn'Ile,je vous nati producuntur, ad palum aliigantur. W ~ i m u/tu i ~ricrfi~ fifnr Scito, prratam tibi aais; en. pl pludum, Etemtut p a d r & c ie s ' Pare"' ;utmer"en~,haM & , mayJ~ag~, U s o s : Paluifes siccar? bis ; par pari reddam. U s u s : 1. Par nobile E pludibus emersit. gladiatorum. Par est, quod inter omnes a ualc PXLUSTRIS* gen- cOm. MarJcag'w. est, i l y a i j p l i t ~ p ~ ~ ~ r n olgt i t o te u smszuL i t . USVS : Locus palustris. Neminem in dicendo habut parern. Tot hosP A M P f NUS, i, m. Pa~*fire,fi~~rssre~fc*iltibus pares non suinus. H o c mihi par tecum Iagedcluvipe, SYN. Folium vitis. UsUS:Uva est. 3. Dwet, a q u u m -t. ileft ~ o r v ~ > t ~ b f e , vestita pampinis nimios solis defendit ardores. jafe. ~ u b i t oquid , me facem par sit. Cf. SimiPANCHRESTUS, a, um, Bond tout, lls, &qualts. rab?remntboa. Usus: PanchrestummedicaPARABILIS, e, gen. Qu*on mentum, punuc&c, reitdih universcl. cure aisii,ient, d ir rt! fruis. SVN.Facilis i? ventu et paratu. &"S: Parabilis viAus. conviPANDICLOR. arla,atus sum. art, d. S I f n d ~f ,ul10ngcr en MiIIant. USUS : Oscivium, &rvitia. tans pandicuiatur. PARADOXA, arum, n. pl. PropOnIii>a 'PANDO, 1s. pandi, passum, ore, a. jarudoxale, far<~~ioxc, principl ea a#fia.&te&, <16 lajrr. SYN.Aperio. Auv. Longe reme roatra~e J la raiso>~. USUS : Paradoxa ie, l a t e r &vi: Otitionis veta pandere. PasG m i , nos admirabilia dicamus, et contra sis velis provehi.. Cf. AperJo. opinionem PANEGYRTCUS, 1, m. PatiCgyripue. PARXLIYSIS, iq t ParuQmk des t u & .SVN.i.audatiosivcoratio et ~0nCi0in conventu * SYN.Resoliitio nen-orum. habita. Parasceve, ea, 3. L a Ldedredrni SmHt, Dies PXNGYRIS, is, f. A J J ~ ~ & m" a b quo se prn nobis Christus in cruce viAimam $ w P l @ uru~e/c@fiPulaire. SyN. SoIemobtulit. Dies redempti orbis memoria sacer; niset ubeuaconventus &'U celebriiu. USUS: dies, q"o c-&fin omne genus homi. En<&O i p ~ die o nundinarum Panegyris. num intentas su0 olim ciPite excepi<. Consecrata, dicata, sacrata Christo morienti die? PANGO, 1% panxi et pllplgf! paEtum, ore, a E ~ ~ O I I C dtubir;/sxer, IP, sfipulcr. SYN. Funestissimus post natns homincs dies, qui Figo, defigo ; compono, condo, scribo. USUS: salutis riostra parenti, autlori, vindtci sanguiCumen, societatem, pacem pangere, f& nis pretio stetit.
.
-- .
PAL
508
'.
prrus.
PAR
j10
PAR
vivos atque in flun~endejici, nos #ms orrl PARIES, (Ltis, m. Mur, muraifIc; cldhrre. voulu que Ie~firri'ci&sfussenf cousus vivonls SYN. Muruq maceria. Usus : Panetem dudanr un s u *f jeWs &tu laJeuue. cen, vestire, dealbare. Parietem perfodere, disturbare. Nihil mihil intra parietes meos tuPA~~ICPDIUM Ii,, n. PaM'ciI, mur mm, nihii insidiis vacuum video. Parietum dun ,,r2re; rrime de mbCfm i d i o a furore hominis me tutatus sum. fion, & &le M i s o n . EPITH. Fedissimum, Fietes linere, mdnager la clivn fraternum, manifestum, nefariuin, familiare. rt Duos pa. USUS : Nefario se patriz parricidio obrietwde eadem fideliadealbare, bfaIICrlirIux StrinXiL inurs m c I>enuitriu &m jet, c. d. .,/aire PARS, a r t l q f. Parfie, #orlion;#ari, d>u~firm &ux cou#s (PROV.). cause, uction. SYN. Portio, membrum ; spef. pl. cieq drma; faAio, se&. Epira. Absoluta dcombrr. Pahtum et assumptiva, negotialis, alicujus vitai advermdera, reliquie. Cf. Ruina. sa, aqualis aut altero tanto major, dimidia, pARILIS*e*gen. com. Pareif* scdfabfc, diversa et dissimilis, exigua, extrema, gravior, i g d SYN- Par, similis Usus : Parilis ztas, honestior, inchoata, inferior, interior, interna, vox, honor. vehemens, intima urbiq leva. )( Dextra. LauPARIO, 1% @@ri. Partum, ere, a. Endabilis orationis, lenissima animi, levissima, fm&r;$wduirc, mdcr, invcntcr. SYN. Parlibera, magna honorum, urbis, n d i s maxitum edo, partum enitor, partum facio, partu me egra et prope deposita reipubl., daritima levor. TRANSL Gigno, rofero, procreo. ADV. pmvincia, necessaria, optima, princeps raAliquando. USUS : ~ a 8 i sibi s maximain g10tionis e intelligentia, turpis calamitosaque, riam peperit. Voluptatem, egritudinem ea res vita tenuissima, contraria. Partes certa, c e mihi maximam pe rit Fmges, quas terra te*, communes, generales constitutionis, hoparit et procreat. ~t?C&sa. nestiores corporis, rzcipuzx, ,primg, posteriores, pnores, simi es pr~ncipio, sui similes, PARITER, g a ~ e m c nen ~ mime tenrps, singule, sinistra, supere, superiores, ultima?, nurmblc. SYN. Similiter, equaliter, *que siutiles. PHRAS. I . P o m p l i partes w n t r a mul, vicissim. Usus : Crescunt paritcret deCaasarem sacutus est, if sui71il fe firfi de mscunt cum luna conchylia, k s anrttranx d PompCc confre Cdsur. Poinpeii partes fovit ; coquilit croissenf itddcroissrnf en mlmc tcrnps in Pompeii partibus stetit ; Pompeii partibus qw la lunr. Panter cum vita sensus abit. Pastudebat, favebat; Pompeianarum partium riter qualiterque inter se amare. l l k meerat ; a Pompeio stetit ; cum Pompeio stetit cum panter moleste fert. ac sensit ;ad causain Pompeii se acclinabat ; P A R M A , ~ f.pCtj: , bouc[jflr r o d d pusw Pompeii rationes se ad unxit; suas cuin & I>jnja~m l/g,re. * SYN. Breve scutum ad Pompeii rationibus conjundas habuit ; Poinpeditum peii partibus infettus est. 2. Nulli p a r t i u m P~RO, as, atum, are, a. PrlParer, aucun parti' wt addictus, il n'esf apPrPfw, -angcr, sojigncr, rruffre Infeg~in se servat ; nullis partium studiis s y ~ Comparo, . apparo, orno, infectus est ; nullarum partium est ; inter inrtNo, instituq molior, viam munio. ADv. utramque rtem mbdius manet. Cf. Neuter. Repente, sensim omnia, turpissime el I - gnus est, quod plum am~lditur tiaq utrobiquc hospitium, Acerrime partes portios@t'*@rtiotr. diligenter, melius, publice convivi& PHRAS. In partem priPdre vocare, venire. Patrimoilii Parat se ad iter, if se#rdfia,.c voyaRe, partem legare, dare; partem pradz exigere, Ad ter accingitur, tiner se accingit ; itineris condonare, remittere. 3. Regio. locuq artze +paratu distinetur ; ad iter se compant ; la te.e, , n l r ~ ,( iter adomat ; in procintu stat. Cf. Instituo, orientis partibus advenit. Multas in his partiInstruo, comparo. Usus:lnstruere et parare bus copias censemus. 4 Omctum, munus, convivium. Huc te para. r6le, fonctio*, mission, rniniit2re. Videntur PAR~CHUS. l. m. F o u r n i ~ ~ e u r o ? etiam hic aliqua mee partes. Personam ali&t'~ @bfic~e* Voyagt. SYN. Publicus miquam et partes sibi de scem. Alicui imponiater curatorque, qul ~eregrinispublico nonere, date partes g e r e n g mi. Has ego parten mine necessaria procurat EpITH. Publicus. voiens suscepi, sumpsi; voiens sustineo, ago, Pamhuq CUYA Curio sacer. (Pamchia, habeo, obtineo. 5. FaCtio, seCb,@ti, c a w , VULC.),rectlun: Parcecia,paroissc. / i o n . Cesaris partes deserere, oppugnare. PARRIC~DA, m, m. Parricirlc,meurfrier Partes senatus sequi. Nullius partis esre. & son re ou & su mire; arsnssin englndral. 6. M a g n a m partem. u n e g r d & w t i ~ MaSYN. t m n t i s interector. EP~TH. Certissimus gnam partein a i consuiltus abfui. Majorem diei partem desideo. Magnam partem tuis patria, importunua, impus, impurissimuq teterrimus, audacissimus. Usus : Majores nosrebus occupor. NoAis rnagnam partem vigitr parricidas insui voluerunt in culeum lavi. 7. Primas, secundas, tertias partea
b_ Cfm,jlafter
P ~ ~ ~ a ~ I ~ a ,
PAR
SI1
.. -
PAR --. -
alicui dare. id est primum, etc. locum. gradum, laudem, ~lonrerd qqn Iepnmier, Ie secomf runy. Priinas alicui dare, cedere, tribuere, concedere (scil. partes). Hortensius facile primas tenebat, ferebat (scil. partes) In utramque, inoptimam partem, Multa in utramclue partem occurrunt. Magna vis est fortuno in utramque partem, Iu forfurv a u t u ~ r u r ~iryftdence le h n s k s &nr sens. Hrec accipias in optimam partem en bonncport. In eam partem decretum fa&um s a u o cauest. ln eam Dartem ~ o t i u Mccant. sejorz fes/o6es ou Ir tior est. ~ r o i i r i l i &oir rCc chague kottrnrc. Pro illa tenui infirmaque parte rempublicam defendi. Ex magna parte,ex aliqua parte assentior,rn g ' r d purfic, en qucfquejurfie.In omnes gartes inten tus, sows fows ks rappof-fss, rlanr lousfes cm. Ab omni Darte beatus. sous t o w Its rabdorfs. Ex omnigus partibus, sous fous ( ~rafi&rfs, s- d ] fous lgards, de fout goint. PARTICEPS, Ipis, omn. gen. QuipremI firt, quiparfiCjpc d. s y N . consors, socius, non expers.)(~xpers, carens. A D ~~ . ~ PHRAS. 1. Facmeparticlpemtuarumlaudum,f& moiflarf~;brr , j tagloire. jn societatem tuarum laudum admitte,adscribe, venire patere; neme expertem tuarum labdum sinas; partem aliquam tuoglorioin me deriva, transmove; in Partem me tuorum decorum V O C a ; consocia, partic a mecum tuas laudes; socium me tuaruni iau8um adjunge, adscribe ; patere, ut aliquid ex ista laude mihi decerpam. in societatem laudum tuanim me quoque ac! cipe. 2. Participes soeieris, p a n a s quoque participes aint,, q w les c o t i t p ~ i c <iir ~ crirne firficzfnt auss8 a# ddhnicnf. Eodem xelere conta i, in parte quoque p c e w sint ;sceleris contagione violati in partcm etiam p o n e vocentur ; qui se sceleris contagione contaminaverunt, iis aqua etiam societas p n a sit i socii culpie, socii etiam p n a sint. Usus : Homomentiset rationis articeps. Hujus consilii ego et particeps era$utor fui. Cf. Sociw. PART~CIW,as, avi, atum,a,.,,, a. et n. Parficiper e t f a i r r ~ r f i c i j k + SYN. . Impertior, communico, partici m facio; ifem: Partice S fio, partem capio, &lum capio, aliquid cerpo. PHRAS. P r a d a m m e c u m participa, #rendr+rf avec moiau butin. Partem prmia mecum communica; effice, ut in parte p d sim ; ut de tus prada val pradam participem ; ut p m d e partem capiam; ut in partem m d a veniam. Cf. Particep~,Communlco. 6SUS : Parcm pestem participabit.
legi. H a c particula tantum est scelerum tuorum, ceci n'esf qu'unfuibfe chanfiffon de res crimes. PARTIC-,L~TIM, Par morceaux, en dcfaiI. SYN. Articulatim, membratim, singillafim. Usus : Multum mfert, suminatim an particulatim hoc P A R T I M , E n f i r f G . SYN.Ex parte quadam. USUS : Eomm partim in pompa, partim in acie illustres fuere. Exquibus partim tecum xntiebant, partim adversabantur. P A R T ~ O R ,Iris. i t u s sum. lri, d. Pariuger, u'iviser. SYN.Divido, portionem facio, communico. ADV. Alqualiter, noviter, commode, paulo secus. Usus : Bona sua cum sociis partiri. Cf. Divido. PARTITE. E n divisanf, clnirrnml, Mthodipuemnt. SYN. Distribute, distinae, ordinate. PARTITIOS b n h f. r % 'e ' * r!ru'fi'% divuion, disfn3ufion cIms~fiatton. SYN. Divisio. EPITH. zquab:.lis, commodior, ~ i ~ ~ .general% i n i q ~ utilis, utilior et a ~ t i o r ,ad bene beateque vivendum. Usus :Partitio bonomm, urbis, Italio, orarii. Mihi pecunia e particpatiene debetur. PARTITOR, orls, m. Celuj qujfay ~cs $ U & dish'butar, , r@rfifeur. Usus : Non te custodem ad continendas, sed p&iiorem ad pmiendas meices miuum putato.
&-
PART~RIO la.,11vtvi.~ r a n. , I?fn rrr /rm1yIil,e#fouche$.S~~. Edolompartuslaborq e ~ i t o r . A ~ Jamdiu. v. Usus :Utinam aliqumdo dolor SJo~uliRomani ~ a r i a t ,quod d*m diu W u n t ! Puis~r ~ l du e u ~ f i w ri * ~ ~ ~ WrWmG dlJ Im@mpJ U ~ U J ~ d m C**n$L~m ~ ~ f PARTOS, aq m. Accouckmnci /mil, rqm;. u s u s : 1. L~~~sole illuminata.grp,.i. ditates et pmusafiert. jm appropinquat, insmt p w u leva". Pmum herbiset medicamentis abigen. Aunusmatris suze Partus. PARUM, Peu, frop@u, par PISCS. SYN. pe-m, minimum, parce, maligae, modice, leviter, restriae. PHRAS. P a r u m diligenm a t , il esf pLu'diIipnt. Parce, timide et molliter laborem aggreditur; tcnui diligentia e ~et t pmpc nuiia ; si punctum temporis iaboret, emori ae autumat Cf. Pigsr. USUS:Sunt hscc p w m firma Parum abfuit, quin, e t c Violara pamm habuit, atrocissimis suppliciis d e c i t ,
wUs.
~ a h urbis; a brevions, loi&ons, imminuta, impares, a u a l q minimze, similes inter se, tenu:i3sirna%sus :Omne animal quasi mundi particula e s t Particulam tusrum tteranim
PARUMPER, Un momrnt, qw4ue km*, un instant. SYN. Paulisper, tantis aliquantum, ad breve tempus, od p u n z 2 tempons, ad exigui brcvitatcm temporis,
paulum, tantulum, perpaulum. UsUs :Abduco pammper animum a molestiis. PARVITAS, atis, f. Prtif~ssr. PARV LuS, a , um. iOut *tif. SYN. Pusillus, perparvulus. PARVUS. a, um. Petif, f d k , @u imporfad. SYN.Pusillus, exiguus, modicus ;brevis, angustus, tenuis, minutus, modica magnitudine. )( Magnus. ADV.Admodum. PHRAS. P a r v u m sst benenclum. le birnfuil rsf i~njorfanf. Exjle, tenue, leve et contemptum munus est ; perexiguum, pertenue, minutum munus est ;propter suam exiguitatem et parvitatem vix memoratu dignun Usus :Parva exigui temporis usura, Parvo contentus esse possum. Paecha, tia, n. Iiapte & Pdques, la Pdgue. PHUS Dies, qui Christo post d e v i b m mort e n glonosissimus illuxit; quo memoria fedeuntis in vitarn Christi bervatoris nostn recolitur ac celcbratur ;. princeps anni dies ; q u o vi&or ab inferis Christus ad vitam immortalem ndiit. Augustissimum anni tem us san&que gaudiis refertissimum, quo ~Rristide morte inferisque lriumphantis memoria per orbem tenarum celebratur. PASCO, i s , pavi, pastum, ere, a. Fairr paffrc, mr~rrr#uPfrc.ADV.Bene satis. Usus : Pascere equoq greges, sues. TRANSLOculos cmciatu pascere ; animum piAuris. Pasci, deletari, perfrui pacis fruAibus. PASCOA, a r u m , n. pl. Pdfuruge. EPITH. h t a , herbosa Usus : Utrum tandem hanc silvam in reliAis posseseionibus, an in censorum pascuis invenisti? PASSER, &rls, m. Moinrotr, passcrrau. Usus ; Ex passeribus augurari. PASSI M, f7d r t d, de cbfCel d'autre,pirfo&/,.srurrorJrc, d ladbandade.Sy~.Undique, ubique, disperse, sine ordine. USUS: Passim per fomm volitare. Aves huc illuc passim vagantes. Passlo Dominl, LaPassion &N. Srigiuur J&SOL~.CHR/ST.Historia Servatoris nostra causa cmciatus acmortem passi. Acerbissimos Christi Servatoris nostri cruciatus mortemque pro genere humano obitam; funestissimam dolowm ac cruciatuum, quos Cliristus nostra causa pertulit, pci?essionem grata recordatione recolere: in Christi accerbissimis tormentis. cruciatibug ac morte cogitationem defipere: De Christi acerbis cmciatibus et excessu; de funestissima Servatoris nostri czde ad popuium verba facere, fkdchrr la #assion de].-C. Creaturas e t i a m ratlonls expertes Passlonem Dominl luxerunt, toutrs &S miafurrs, ntm pdvcks de ruiso~t, pteur2rent la m~wtdu S e i p u r . M u t quoque ~ res, et sensibus orbatz mortem Christi luxerunt. Dies in noAem concessit ;elementa turbata sunt, saxa, quasi doloris vim non fcrentia crepuere,
tumulis apertis cadavera redeuntibus animis jam olim efatis prodiere. ReQore suo ac Domino sic agitato, concusso, raptato, toca tellus cohorruit atque contremuit, petw dissiluemnt, tenebra: terris incubuerunt, sol caligine obteAus, velum templi dismptum est. PASSOS, iis. m. Enjambir, $as, morck. SYN. Cradus, gressus. EPITH. Perpauculi. USUS: DisjunAissimas terras passibus peragran. Urbs aberat mille passua PASTIO, bnlS, f. Acfion a fake #at&r, de nouwir /es brsfiaux; turuge. SYN.Pastus, pabu\uni. USUS : A c regio fertilior est magnitudine pastionis. PASTOR, aris, m. PasICur, dcrgtr. SYN. Pecoris magister, ut : bubulcus, subulcus, opilio. PASTORALIS, q gen. com Drpactrn~, #asforal. SYN. Pastoritius. PASTORITXUS. a, um, Dr pacteur, +foral. Usus : Pastontius cantus, PASTOS, Qs, m. Nouwiilurr,pAturc des animuux. SYN.Pastio, locus pascuus ; cibus. EPITW. Aptus, fems, immoderatus, przsens, suavissimus ; diversi, novi oratorum, tetn, varii, abund~ntes,veteres oratorum. USUS: Pastum natura large animantibus wmparavit. Animantia inquimnt pastum et latibula, c h r cihenf lrur nourrifurc cf k u r refra~'&. Partes corporis ad pastuin capessendum et conficienduiii. ObleRatio industria, suavissiinus animorum pastus,qui rsf kplw &ux aiimnf &S dr1tcs. PATEFACIO, is, teci, faOturn, ere. a Ottvnr; aVcouvrir, dvdlrr, nrarti/sJter. SYN. In lucem profero, divulgo, aperio. Usus : Elostibus portam patefacere. 1s et scelerum indicia ostendit, et periculorum signa indagavit, patefecit, protulit. Ea res fenestram ad oinnem ne uitiam, latam avaritiz viam patefecit. ~ate?acere et illustrare veritatem Iter hostium internecione patefacere. Cf. Prodo. Manifesto, Aperlo. PATEFACTIO, bnls, f. Acfion & &convrir, & dhroilrr. SW. Evolutio et explicatio remm opertaruin PATELLA, as, t P&t, assilttr. SYN.Vas fittile, sacrificiis faciendis aptum EPITH. Argentea, grandis. P h T E NTE R, Ou~~rrfctnrnf, cfait-e~mnf. SYN.Aperte. )( Abscondlte. PATEO, es, 111. era, n. &frr ouvert. SYN. Apertussuiii;constat.)(Clausussum.PHRAS. P a t e t manifesto e j u s odium, so A & rsf visible, muni/rr/c.Cui non apparet ejus odium? Odiuni hominir tenetur; odium ejus pro inquisito et comperlo est; satis ex uisitum est mihi hominis odium. Usus : 1. 8atet Huc tibi aditus patere non potest. Patent h c e t
3
-A
-. --
I'A'I' ---
in promptii sunt oinnibus. Non omnibus idein curslfs in cceluin patet. 2. Non negor, lfrc libre, accrssib/e, aborrlrtblc. Veliin, ut niihi libri tui, reditus in gratiaiii, oiiinia inihi tiia pateant. 3. Pertineo, m e extendo, ~~fetrcr'rt', u?roirrfr '&f~c~t~c. HZC ars kitissime patet et ~ciettsd cstfr~s /L.~Iad pluriiiios pertiiiet, cuf/~. d11~. et inflrrs~e beut~coit# i/c lc.moii(/t..Ejus benefici;i late piiteiit. 4 . 1)iscussa est caligo, diluxit, patet, videmiis oiiiiiia. CL Aperlo, Constat, Manifestus. PATER, tris, in. 13re. SYN.Parens, genitor, procreator, generator, sator, educatoi; /Eruinnosus,altitoii;ins(l>E:US), altor. EPIIH. amans, ainicissimus, heatior, quaiii, etc., hlandus, certus, clarissiiniis, cunsularis, d d u s , dulcis, durus veheinensque, facilis et liberalis, felix, ferox et arrogans, infcstus, fortissiiiius, grandis natu; honestus, huinanissimiis; carissimus, humilis, crudelis, iniportunus, iinprobus, nnocentissimus, levis, inendax, avarus, amans suoruin, niiser, naturalis, negligens, dissolutus.nobilissimiis.uarcus ac tenax. uaratus, severus, parum spl;ndidus, turpiss~mus, fidelissimus.Usus: 1. Piitre iiatusest sapiente, saneo, severo. Veheinens pater, durus, ferreus, qui sine causa oderit, quem procrearat. 3. Senator, majords, conservator, strrrofrrir, artc2tre.r, prntecIetrr. P:itres conscripti. Patruni nostrorum &ate, memoria. Patriic pater. PATERFAMILIAS, patrisfamtlias, m. P2re rle/utriille. USUS: Rei fiimiliari tantum operx dabat, quantum iittentus et non indiligens paterfamilias. PATERA, a,f. COII~L* rt@/nycr1 tt<rtisfes sacriJicrs. Pocull genus I a t u m ac patens. Ei11.r~.Aurea, gravis, molesta. Usus : i-xcipere sanguinem palera. PATERNOS, a, u m , De#&, ?aknir/. SYN. Patrius. Usus : Paterna necessitudo. PATESCO, Is, patTii. escere, n. J'otrvrir. SYN.Pateo. PATHETICUS, a, u m , Pufkc'f~qur,fnvchant, L>lrorrvnrrt. SYN.Genus dicendi, quo perturbantur aniini ct coinmoventur. PXT~B]ILIS, e, gen. com. Doir c/c setrsibilifi, sensible; tollrub/~.,SII porfablr. Usus : Omne animal patibilem h a t t naturniii. 110lor non patibilis me invasit. PATIBLUM, 1, n. iior~rche #ufibrilnirr,gibct. SYN. Crux. USUS: 1':itibulo affigi. P A T ~ E N S , entls, omn. gen. Pafi,-itt. PHRAS. Patiens est a d m o d u m , i l t ~ frr's f #utictrl.Omnes perfert injurias et ;icerl>itateu; ultima omnia animo non soluiii ;equo, sed szpe magno fortiqiie sustinet, fert ;siiigul.iri;~ edidit oatientiz exemola. c i ~ ihilari aniiiio dura omnia devorat, coicoqiAt ;cujus in ~1016ribus patientiain, in injuriis tranquillitnteiii, in
contumeliis nioderationem omnescleniirantur. Usui : Nimiuni patiens, lenis leiitiisque 5iiiii. PATIENTER, I'irtirtrri~~rnt, uvrc rr'signufion. SYN. Placide, sedate, moderate, traiiquille,~quo aniino, leniter ac leviter, non ieugnanter, toleranter, fortiter, constantei. sus : tJlacide patienterque dolorein feire PATI E NTI A, a?, f. Ptiticnce, r~$r~~rtti/io~~. SYN. 'I'oleratitia. l i ~I i I I . Expetencl.~, iiicietlibilis, inira ac singiil;iris, pr:eclara faniis ac frigorts. Usus. I'atientia Iioiiest.itis cniib,i; rcriiiii ar<luaruni.ic clifficiliiiiii \,oluntiiri:i ac diuturii.~ perpessio. Ustenderc suain p,iticntiaiii fainis, frigoris, iiiopi.c, reriiiii oiiiniiiiii. I'.itientia et obse uio iiiitigare aliqiieiii. Ncscio, quoinodo usu &lurucrit et percalliierit tua patientia. Tentare iilicujus patientiain eaque abuti. Ili iitus usus est incredibili patientia. (luousilue tandeni abutere, Catilina, patientia nostra ! Li>rtrhierrrfe trtt~ps rrtcote, Cutir'irrrr, ubt~srrusfrr tic taotrr #uficncr P Levius fit patientia qiii<lquid corrigere est nef.is, nta rrrrci p l ~ t s/'!<<Y #(ir1 1 1rdsipatiu~aLL. qrl'ntz t ~ ~ cC I L I ~~ IYYIJ'~~. PATINA, aa, .I'l<t/,po<c/<.. SYN. Lanx,qu:i dapes iii iiiensain inferuntur. Usub : Aniiiius in patinis es:,sciir crpril~.~trrrrx r<tsst.rol<.~, ily firts.'; r'cst rrt~gr~vrlc.trutrc/. (I'KOV.) PATIOR, eris, passus s u m , pati, d. a. Sotrfl ir, rtcft~rrr, s~rfiortl~r. Sus. i .crii, perfero, suero, toleio, perpctior, siistiiico, siibeii, h.iurio, ciipio, permitto, sini>,qiiicsco. Aiit. Mgre, deinissc, clifficilliiiie, cliutiiis, gi.iviter, iiiiquo aniiiio, indigne, iiioleste, t<~ler.il>iliiis dolores, toler;iiiter dolorein, tuihulciitc Iiiiiiiana. I ' H K A ~ . 1. Quls porro 1 s t pati;ttur? ~ viti r f w porrr<rrf sntili,lr t i l ~ t Ouis ultr.1 pcrpeti et siierre possil? qitis non stoiii,irlietur, accrhe ferat ? qiiis iii tiinta perpessione doloruin tot plagas silentio ferat ? tot inolc9tiiis tacitur ve1 silciis tlevorct, concoquat ? qiiis aniiiiis istii rquis toleret ; qi!is ;id istii sileat ? quis rlissiiiiulet ? quis patieiitiaiii i i i tanta iiisolentia iioii abrunipat ? quis aiiiino sit tan1 obfiriiiato, iit ista furtitcr, fronte et vultii iiihil v:iriato pcrferat ? qiiis est aniiiio aut tan1 reiiiisso aut taiii ferreo, iit taiii atroci c;tluiiinia non inovciitur. 2. Non est calamitas q u a m passus non esset, il I J ' L ~ S portrt ~ <Ir~tr~rlhevr yu'il n'uit sr~tdfcrf. Tentata omnibus m d i s est elus paticiitia; nulla est caliiniitas, in qua ejus patientiain ve1 illuni foituna non eucrcuisset ; non est calainitas,qi~c ejiisaut corpori aiit fortiinis non esset impoit:ita ; perfunRum una calamitate, alia rursus ac alia excepit. Cf. Fero. Ustrs : Non ferain, non patiar, non sin;iiii. Non moclo farile pntit~r, sed ctiain gaudeo te nbirc. (2u:intuin rneiir pudor,et dignitas paticl>atur. Non patitur se illigari negotio. PATRIA, aa, t /'<rtril,. SYN. sedes natales, natalesoluiii; tcrrapareiis,altrix;patii.csoIiim,
'
panium solum. EPITH. A i i h , cara, multo carior, communis, deformis, germana, ingrata. PHRAS.P a t r i a m igitur relinquis 7 Vous aandenm~donc vohe puin'c P Domestica igitur hac sede, qua nihil jucundius, migrabis? terram hanc deseres, q u e te genuit et aluit, q u m matrem appellas? cceluin hoc, sub quo natus es et educatus, patrium hoc solum nlinques? nihil adeo te tenet solum patria? et h~ec terra, in qua genitus es, ut mipranduin tibi inde putes? er$o ratum fixumque tibi est, hoc commune patria? solum cum oinnibus cacum, tumvero tibi dufcissimum, nescio quibus exteris regionibus posthabere? USUS: I b c gemana mea patria est. PXTRXE, Pakrnulle~nenf,en #he. SYN. Paterno jure, amore Usus : Non iniinice corripere, sed patrie monere. PATR~MONIUM, rt. n. FmiCQede famille, #afrimoinr. SYN. Hereditas. EPITH. Satis amplum, lautum, copiosum, luculentum, magnum, ornatissimum, publicum, tantnm, Usus : Patrimonium constituere, relinquere, laisser. Patnmonium er scelus et luxum comedere, devorare,conEcere, consumere,egunden, dissipare, dilapidare, n'issiper, dr'vnrcr. Alicui patrimonium eripere; patrimonio aliquemdejicere, spoliare et patrimonio expetlere, enkvw,cxrotqucv. Fiiio meo satis amplutn patnmonium relinquam, memoriam nominis mei. Patrimonium obtinere. Cf. Hereditas. PXTRIMUS. a, um, Dont ir elre vit encore, q u i a crrcorc son$re. SYN. Cujus pater adhuc in vivis est. PATRXTIUS, a, u m , Relafif urdx patricims, d $ p a t W n , noble. SYN. EXPatrum ordine. )( Plebalus. USUS : Tu ais, nisi qui tritius sit,neminem bonogenere essenatum. atntii . . minorum gentium. PXTRXUS, a, u m , Rclulif a# filrc, de # r c , # a t d . SYN. Paternus. Usus: r . Yatrius animus in litteras. Res patris et avitar. 2. Patria, p m p r i u s ntrt communls, dt la pahie, atiowi. Est hic mos patrius, irsagddu
Icctionl)Sus. Protego, tueor. Cf. Defendo, Tueor. P~TR~NA q, f. C& qrifiro&"z. P ~ T R ~ N Wt,n.Patron,dflcnscrrr; S, uvacal. SYN. Defensor, custos, tutor,prppugnator, in cuius fide et clientela aliquis est. )( CHens. Epr?;~.I>eternmusobscuris'sirnusque;dignus, indienus consulatu :minime dilinens in causis cogoscendis exponendisque, di8gentissimusi disertissimus; fervidior paulo toto genere atque commotior ;diligentia tamen, virtute animi atque vitz bonis autlitior in senatu. Maxime incaiitus, luculmtus, asper, maledicus, malus, mercenarius, optimus, quidam perillustris, tolerabilis, nec rudis infure civili. Patroni aquales, consulares, ampitssimi, antiquissimi, certissimi iidemque acemmi, ingeniosi, multi, novi,pertinaces, principes, veteres. PHRAS. Cicero cauaarum p a t r a n u s o p t i m u s fuf t. Cicrn8fuf un cxcellrn3.m ~ ~des a f canses qu'il jl/aih.Patronus Ciceroni conferri nemo otuit neque eloquentigneque studio,nequc tile. ~d causas, ad tribunalia tantum eloquentiz, stadii, fidei nemo attulit; in judiciis, in foro, in forensibus causis, in forensi munere, in tractandis causis, in causarum patrociniis nemo par Ciceroni fuit. Cf. Advocatua USUs : Aliquem s u 2 causz patmnum adoptan, adsciscere, adhibere. ratronutn alicui dare et constituere. PATRELIS, e, gen. com. Qm'descrnd n'ufrdrc dtr #&c. Patnteles, cmr.rinsgemac'ns, les #S drs deux/rbrcs. SYN.Fratrum duorum filii. Usus : Cognatione patruelis, a n m germanus. PXTRISUS, i, O n c l c p ~ u l SYN. . Mei patrs frater. E P Z ~ H Amplissimus, . clanssimus, pertristis. PATULUS, a , um, &a+, fmrJ~(. SYN. Patens. Usus :Patulis ramis diusa piatanus. PAUCITAS, Btis, f. PcM qmbrc,'$etite qunntitd. SYN. Exigua quantitas, parvus numerus, inopia. EPITN. Mira, summa, magna. Usus : Magnasemper fuh prrostantiorum oratomm paucitas, il y t u t foujours un nmnbrc P~YS. PTRO. as, avt, a t u m , are, a. Acfin,<rr, fwf resfrcinf d'orafmn illsftvs. PAUCUS, a, u m , fsapius lur.)Pcn nonicrdcutcr, rflcf#er. SYN.Coinmitto, perficio. brc~x,&wconsid~rnbic. SYN.Kacus, modicus, USUS :Quz non Verres in Asia patravit? Belexiguus; perpauci, minus multi. )( Multus. lo patrato, l a g ~ m ifanf c fcmink AD~ Admodum,oppido, . valde, quam. PHRAS. PATR~CINXUM, 11, n. Protrctinn, pan u n c v i m s eSregloS numeratrssfmnagt. SYN. Defensio, ildvocatio. EFITH. Paucos publIca,laripUlipwremfifc muinfcwnt pn, Nec opinatum repentinum. Usus : Deserti flhornrms rr>narquablcs, J,ninents. Magna est alicujus patroc'inium suscipere, arripere. Yapenuria, maximaorbitas viromm in Re ublica trocinium repudiare, recusare. Itaque illud papaestantium; minime multi; pammmugi, q r tminium criminis verius, uain hominis vipauci, nequaquam satis multi przstantes viri deri pterat, n ~ ~ t a i ~ -?dt ~ ~ p protcetr s E runt; paticis atque admodum paucis egregiis lc mmm qrrc d f e d r c f omnze Cf. Defenslo, civibus instruttaest civitas; quotusqnisque est, Tusor. qui emineat ? summa est infrequentia, mira PATROCINOR, aris. a t u s sum, ari, paucitas, exiguus numerus prastantium virod . n. Dgcndre, f i r o i ~ g c r , ~ r ~ n srtN.9 dr~ sa ~firorum; infreqtientes, rari sunt et perpauculi viri
%"
egregii. Virorum praestantiuni miniina copia est; liaudquisquam fereest escellentium inrepublica virorum ; ad paucos redactus est virorum prastantium nunieriis; virorum prestantium multo minor pars siiperest; przstantium viromm arAior est, quam pro tanta multitudine cirium, numerus. Ilsui : Pacicis !e vnlo. Paucis ahsolvo ; ad pauca rectigo ; iii pauca confero. .rrr bcrr (/e t~tr~ts. P A U ~ ~ T ~I ~ ~~ , ~ ~ i m bu ,+ ,, fiu. , ~ ~ syN. sensim, leniter, pedetentim, gradatim. PAULISPER. u n f i u t6'"fi, i>rslutd. SYN. Aliquantuin, ~auluin, ad breve temPus, ad punttum teinporis. )( I n perPe" tuum. USUS : Abesse a doino paulisper. b x speAa paulisper. PAULO, Unj)ru.Sv~.Haudmulto.PHRAS. P a u l o w s t . b u fibr2s. Post paulo; inter~ecto haud- magno spatio; intermisso brevi temhaud multum interiin tempons fuit ; RaS'mu~tiim processit hore, cm,etc. USUS: )>nulo liberius, un fivplrts librrtrtcnt. i'auio plus ;paulo amplius. i'aulo ante, un #u a. I I U ~ I ~ Paulo . post, un pru (3rbs. Paulo minus, paulo nimium, paulo secus. Si paulo rideas, extra decorum. PAULLUM, Un #m. SYF. Paulum. Usus : Nihil ferc aut a d m d u m paululum. Sol paiilulum a meridie deflexus. PAULUM, Un #u, qutprrc #u. USUS : Respice paulum. lsta me paulum recreant. P A U P E R , Brls, onin. gen. Pduz~rr.SVN. Inops,egens,parvis copiis ac Eicultatibus pre. ditus, CUI parva est res familiaris, qui in paupertate est. PHRAS. Pauperrlmua est, i/r.r/ uvm. Summa egestate est, tenuissimis, nullis opibus est ; nihil habet prater miseram animam. Summa confliftatur inopia ; omnia eum deficiunt ; summa premitur inopia; circumventus est inopia ; rerum omniuiii ino ia laborat ; in maxiiiiis rei domestica i cultatibus versatur; ab omnibus rebus d.& inops ;a fortune bonis imparatus ; in summis rei familiaris angustiis versatur ;inopia conficitur; nihil illo spoliatius, nihil egentiiis; gravi inopia vexatur ; in inendictate est. Cf. Paupertas,Egeo. Usus : Hic non modo non copiosus et dives, etiam inops et paiiper est censendus. P A U P E R C ~ L U S , a, u m , * />uu7~rc, rdcrsnt~ux.SYN. Pauper, tenuis. PAUPERIES, B I , t * Le#~zrt?rrr//.SVN. Paupertas.
locum adduous est ; in eas redaftus cst angustias; eo redaftz sunt furtunre e ~ u seo ; est a fortuna dejeftus, detrusus, deturbatus, ut unde viveret, non haberet; ut ei ad vittuni necessariadeessent, non suppeterent ;ut inopia premeretur earuin rerum,sineqciibus vix ac ne vix quidem hominum vita sustentatur. Ko redattus est inopiie, ut 11srebus destitueretur, careret, ut earum reruin esset inoi)s. tit ;ib 11s esset itnparatus, sine quibu; sgre vibil rebus , ve1 tu' potius nuHo iiiodo vivitiir. Itn in angustum res ejus sunt coaft.~,ut ad iiicitas iedigi vidcatur. Tanta est hoiniiiis tenuitiis, tanta iiiipiicatio rei faiiiiliaris ;copiis familiaribus adeo est exiiuuis : doinesticis iiinlis it:i " , est inipcditus; tanta inopia vexatur, ut inter miserrimos et dcsertissiinos nuinerari possit; ut ad rastros, quod aiunt, illi res rediisse \ i deatur. Cf. Inooia. USUS: I'auoertas cuius onus disputae&o levaiiiiis, docentes, quaiii pauca sint, quae itatuta desidciat. Si pauper-
* [rn f i t t , trh #tu.
SYN.
PAVEO, es, vi, ere. n. dJ710ir ~ r /rrtrr, b/rr (/< fitut; ilrr &tisi rFQror,-r&omin/r. S\ N. Tiiiico. l'ii RAS. Pavebant omnes, /nnr Irrr~tb/tiicttl~Pr~ I'avoroccup.i\~ernt ~'~i. ;ininios; pavot omncs invaserat; pavorc conciissi, siil~ito pavorc perterriti, voce per inctuni suppressa, evsangues attonitisqcie siitiiles stirbant ; altitiz animiiin pator iiitraverat, am iit consilio locus esset. Cf. Timeo. Q L S : I'avet animiis ad memoriam rci. Cf. Timor. PAvIDE, A7rc tftoi, C I ~ J ~ /trmt,t(r. T SVN. Timide. PAVIDUS, a, um, 7're1116brtrt, ffr,y,: fiottiorrtlr! Usllh. Urbs forinicltne pa\ icl:i. Cf. Tlmidus. P A V ~ M E N T A T U S , ~ , u m , I'nru! Usiis: l'orticns p:i\inientata. PAVI M ENTUM, 1, 11. n 8 7 1 IC,., rf,tu,t,<,.. SYN. Soluni arte fnfluin, stratiiin iliqua matcria. Ei'i I H. Marmoreiiiii. Usus : N;ttabantp:iviirienta \ no. Facerc p.11iinent iini, roris/rftirt* ttrtr rtit-8. PAVIO, ia, ivi, itum, ice, a. Fttpfi,; b<t//rt..SYN. Feriu, tundo. USUS: I'ulli teir.iiii pat iunc, I~~spotrlt~f~jr<tp~:rtt Id Ir?rr. PAVO, onis, m. /',ion. U\us : Caudr p;i1 a ~ i i ia natura ad omatiim additur.
PHRAS.Ylr bonus a d s u m m i m pauprrtatem e8t reda&us. crt hnrriwtr dr bien tvrI rCduif d la pftts rx/r<?tnr&zir7~rrtl.In ciiiii
SVN. Concordia, otiuin, t r ~ ~ i ~ c i i l l iconipo~as, sitio. )( Bellum. 1.1'1 i H. Ccrta, citilis, coiiimunis, diiiturna,evploi.it:i, v\tcina, frnterna,
..
PAX
516
PEC
nondum satis firma, honesta, iniqua, injusta, pch rnorfei. Letali noxa te obstringis ;maximagna,maritima, opinabilis,optatissirna,peri- 1 mo te scelere adstringis; nefarium scelus susc~Isa,~erpetua,pestifera,pia et ;eterna,plncic~pis; mortiferumfacinus in te adiiiittis; grave dissima.orasens.~emr>iterna,~tabilis.~~inma. oiaculum contraliis, coiiimittis: ncfas con-. . turpis, tuta tranqhllaque, vera, utilis: PHRAS. 'trahis; scelerate agiS ; immane scelus perpei.Pacem petere. dcmander lafuix. Pacein tras ; capitali te crimine obstringis ; grave orare,exposcere,tentare;depaceagere;legat~s delifluin in te adniiitis ; noxatn letiferam inciirris. 2. (Venialia peccata justi etlam dePacemittere;deprecatores,disceptat~res de persape committunt, VUIS.), /es jtrstrs se pace mittere. 2. Pacem facere, fnire /upui.: retinenf sorivetrt coujhrbles de #cMs viniels. Conciliare, reconciliare pacem; pacein conficae. constiiuere; pacemjungere cum alio; f e - 1 Minora piacula, leviores noxas ne justi quidus icere; datadextera fideni amicitiz sancire; 1 dem penitus effugiunt ;errata leviora, qua fadus facere :ab armis discedere; bellum pace ' uauciores ouasi'numeros officii oratereunt. frebra iiiag.is sunt, nec justis iifrequentiai cmponere. j.,Pacls conditiones non i u n t noxariim ininimarum sordes aliquas ve1 justi acceptas, les connilions de paix n'onf$as tL etiain contraltunt ;justorum pauci atque adurccpfcs.Pacis conditionem nullam accepere; moduin pauci sunt, qui in vita nihil offendant, ad pacis conditiones adduci non potuere ; ad incurrant niisquam; qui se quotidianz vitz has conditiones ut descenderent, perpelli non maculis non interdum coinquinent, contamipotuere;pacis conditiones,quascumque hostis nent, levioris culpa: labe polluant ; qui pia: tulerat, dimisere, respuere ; in has leges pax etiam vitz labem niillam aspergant ; nzvos coalescere non poterat; in has conditiones pax non convenerat; non convenere pacis nullos conirahant ;levi offensione non semel ac iterum ab officio discedant. 3. (Peccatum conditiones; pax in has leges coagmentari non potuit. . + P a c e m conciliare inter dls- Originale, VULG.), /e pCch.4 orip'nef. Nativa animorum labes; insitumnaturz crimen ;pecsidentes fratres, rdconcilier dcux fr21es ennemis. In gratiam reducere, ad paceiii con- ' cati inhzrentis contagio; hereditarium homicordiamque revocare; pacem et concordiani nis maluin; primi honiinis crimen in posteros inter disstdentes constituere; discordiain iliriomnes letali conravione transfusum. & Null u m peccatum e&, q u o d non wmmisemere, sedare. Cf. Concordia. 5. I n pacem rit, i l n y a pus (! crirnc pu'il n'ailcommis. In etconcordlam c u m altero venlre, fni#c omni sceleruni flagitioruin ue genere volutasapaix ovcc queiqrr'nn. Kedire cuni aliquo in tus est ; in omnenl impro$itatem incurrit ; gratiam; simultates, inimicitias, odia deponere, abjicere, dimit,tere i voluntariaoblivione nullum culpre genus est, quo non prolapsus est ; omnia ille flagitia, omnes impuritates conterere; omnem injuriaruni memoriam ex suscepit ;in oinnia se flagitia ingurgitavit ; animo delere ; depositis odiis in priqtinam nullum facinus tam scelestum est, tam cum concordiam et gratiam redire. 6. I d pace m e a lacere potes, vota ouvex fuire cela dedecore ac turpitudine conjunflum, quo se ille non containinaverit. Cf. Improbus, Flaavcc maprnnission. Id qui em facere integra gratia mea potes ; id tu si feceris, in bonam gitiosus. Sceleratus. 5. H o c peccatum non admisi, jc n'ai* commu re/& nufe. partem acceptuin iri existima; non ingratiis lntegrum me ab hac culpa prastiti, a&st a meis feceris ;me non invito id egeris. 7. C u m ine hoc inaleficium longissime ;ab hujug criexternis nobis pax fuit, nmts rArrres lupair avtc Ics nations Clrang2res. Ab externis arrninis labe intaRus perstiti ;hac scekris labe mis otium fuit, foris nihil turbatiim est ;diununquam infectus fui ;hac culpavaco. Cf. Innocens, Integer. 6. (Hoc peccatum i n m e turna ab armis quies fuit ; firma satis pace adhuc usi sumus ;ab externis bellis silentium j e p r e d s sur tnoi cetfe aufe. sumo, VULG.), Hanc culpam ego ptzstabo ;hanc ego abem erat. Usus : Yacem dare ;pace111jattura aliin me recipio; hanc ego noxam in me transqua redimere. Pacem impetrare, pace terra marique parta. Ad conditiones pacis addumoveo. Meum id esse volo, uodcumque id crimen est. Usus : Prater cuqpam et peccacere. Pacem accipere, servare, hrmare, contum,nihil homini accidere potest pertimescenfirmare, habere. Pacem turbare eripere, excludere ; pacem irritam , infedam facere, dum. Multis nostris peccatis in has erumnas rompn la faix. Pace Magistri diRum sit, incidimus. Peccato carere. Peccatum corrisoitditsans blcsser le maltre. gere. Cf. Error, Crimen, Scelus, Vitlum, Noxa. PECCO, as, avi, a t u m , are. n. et a. Commeffreune faute, scrcmire cou.pa6lc,pCckr. PECCATUM, i, n. Faute, mtion roupa6le, SYN. Delinque, aliquid admitto, committo, rnauvaise urfion,Y c h i , crime. SVN. DeliRum, crimen, culpa, ncixa, noxia, maleficium, animi . scelusadmitto; scel& meadstringo,obstrin: labes:erratum.error.)(Re6te la&urn. EPITH. . EO. devincio: rem nefariam committo :sceles~mkune,le&, majus, manifestuin, non tum facinus edo; flagitium committo~scelera mediocre, par. PHRAS.1. (Peccatum morfacio; culpam suscipio, contraho, committo; - ' tale commlttis, VULG.), VOIIS comm~ffcs un vitium, scelus concipio. )( R e a e facio.
..
!f
'
PEC
IJI~.C
ADV.Consiilto, impune, v e h e m e n t i u s . P ~ ~ ~ s . PCULIARIS, e, gen. com. Pro$re, $ 1 ~ 1. Quid peccavl? Q16ele f<rukui-jccommiscY ti~uficr, splcinf. SvN. Singiilaris,, pr;ecipuus. Quod ego concepi scelus? quod nefas conUsus: Hoc illis peculiare est. LdiCtiim petraxi? quod in me admisi scelus? quod in me culiare. crimen heret? quain ego suscepi culpam? PECOLIKTUS, a, u m , EnnChi, d r . quam concepi maculam, quan: iioxam, quod SYN. Numinatus, pecuniosus. AIIV. I'lane, maleficium adiiiisi ? quod in me deliltumadbene. Usus : Balbus plane bene peculiatus. misi? quod ego facinus inexpiabile admisi? PECLIIUM, 11, n. I'cue, /#ut:pe. SYN. quid adversus leges, rempublicam, magistraLucrtimprvprium, presertimservorum. Usus: tus faffum ? l u r ego parte ab officio discessii Cupiditate peculiinullam servitiitem recusant, quid fattum impie aut scelerate? 2. SI quld ils nc refusrnt arrcun senlicr d'escfauc par fn peccabis, perpetuum dedecusconsequepassion d'aupunf~~ feur r #C~ue. tur, si vous cot8rmeflcr une fautc, vous scrcp PECONI A, a , , f. Avoir, bierrs,fortu~rc, ri<Usb11orpuur toujours. Si quid offendes, erckcsscs; a r p n f com#lant, monnaie. KAI). )'erabia; si quam in culpam incideris ; si lapsus cus ;olim e n l m slgno bovls, ovls, etc. slfueris ; si qua prolapsione offenderis ; si quid gnabatur, et a p u d antiquos omnes In peculpa susceperis ; si quod nefas contraxeris, c u d i b u s sita, s r a n t divltla. SYN.Numhl, infetum id fieri nunquam poterit ;animi illa argentum ; o S, divitia, fortuna, copiz. labes nec diutumitate vanescere, nec ullis EPITH. ~ b u n g s adventitia, , aliena, amplisomnibus ablui poterit ; luendam tibi sempisima,antiquior, suavior ali ua re,certa, cruentema infamia scias offensionem quamlibet. ta, dux ad rem aliquam, e&rix multarum et Cf. Committo, Peccatum, ErCo. Usus: magnaruin voluptatum, expeditissiina, extraSemper est turpe pecare. Si quid in te pecordinaria, grandis, satis grandis et satis impucavi, ignosce. In hoc eodem, in eamdem pardens, hereditaria, immanis, patula , honesta, tem tu quoque peccasti. Multa peccare solesordida, munda, acerba, propria in causaet in. mus in dies. Peccare est tanquam transilire judicio collocata, inanis , incerta, infinita, lineas, flchcr, &sf sorfir &S borncs. ingens, innumerabilis, invidiosa , jucunda , P E C T E N , Inls, m.PeignL.pourfeschcvc16~~ acerba, levissiina , magna, mediocris ad PECTO, I g xl. x u m , eres a. P e i p r . opinionem vulgi, tenuis, minor, tnodica ad Usus : Pexo capillo nitidus. opinionein alieujus, iiecessaria, parva, patria, pergrandis, permagna, tam plena, taiii przI Phot~rme rt PECTUS, arls, n. Pmurtrinc clara, pmsens, publica,privata, summa, tanta, & S amimur; dme, cuur, esprit. SYN.AnteveAigalis, universa. Pecuniz aliena, deaperior pars corporis a gula us ue ad ventrem; ratz, funestz, ingentes, innumerabiles, inopiitem. Animus, nervi, vires. ~ P I T H Apertum, . nata repentinzque, publica:, residaa, tantz, avidum, clarum, jucunduq latum, scabruin, tam infinita. PHRAC. 1. P e c u n i a m u l t u m sordidum, validum. USus : Toto aliquem pecsibi corrogat. i gugnc beawoufi d'ur ent. tore amare ; toto @ore in laudem incumMultum pecuniz ex commercio acit; mutum bere ; toto pectore de re aliqua cogitare. illi ex metallis redit; nunc hac, nunc illa hereOnerare, complere peffus rerum plurimaruin ditatis portiuncula aspergitur, quanquam sat copia ainplas opes fortuna ex dote conjugis ad eum PECOARIA. orum, n. pi. Trotq5tiu.a; transtulerit. Multumillenummorumex quzstu bestiatrx. SVN.Pecoruin greges et armenta. quotidiano conficit;,ingentem pecuniam conUsus : Cui presidio pecuaria nostra creclestat, cogit, cungerit, construit, coacervat. mus. Permagnam pecuniz vim exquiestu quotidia1. PEcOAR'IUS, a, um. 111 bdtnif. SVN. no redigit, capit, conciliat, parat sibi, doiuuin Quod ad pecora pertinet.Usus: Pecuaria res avertit. 2. M u l t u m h a b e t pecunia, i est am la, res rustica satis culta, nombrrux bCfrZs richc. Argenti signati, argenti forma sitaif:terre en honna culiure. giiati vis illi ingens est; ad inagnani pecuniaiii veiiit; aiiiiiit, abundat pecunia; bene numma2. PECORIUS, 11, m. kfeveur debhzif. tus est; bene a pecunia paratus, instruRus; SYN.Magister pecoris. USUS: Aratotes, pere ainpl prolixa utitur; opibus floret, viget, ciiarii, coloni. pollet. C . Dlves. 3. Omnesarte, novit pePECLATOR. mis, m. Coractrssiortndi~e, c u n i a m cumulandi, i f connaif tr~trses ceiui qui adniinisfrc s<rns probit es dcniers ~itoyetas a ? grossir son tre'sor. Oiiinia pecuni'e & Pktuf. SYN.Depeculator, zrarii violator, paranda rationes perspeltas habet et explofur pecunie publice. ratas;vias omnes emungeridi argento homines PECULATOS, s, m. Pcrcfa~,concussiou, probe tenet; conficiendae pecunia articulos maff~ersafion. SVN. Crimen ejus, qui publicam novit omnes. 4. P e c u n i a publica, valde pecuniam avertit; pecunia publicz furtum. p a r u m est, fe /rsor#ublic cst dans un tal EPITH. Certissimus. USUS: Peculatus (scificcf #pforabfc. Incredibiles angustiz sunt pecunia: public; summa est difficultas a:rarii; vix crimine) accusari, damnari.
PEC
ullum in numerato argentum habemus. In d o res est propter ararii angustias. 5. Qul m a s pecunias j a m dlsslpavlt, moX a l l b naa adorletur,celui q r i u dissipC suforfum, essakra bientbt& s'rmparcrde cclle des un-
PEL
lmpmbo, prrEonnc grosfire, sol& nu sale; unimal, bwte, PEDALIS, e, gen com. Qui a un #id& long, & llar e a2 tour, efc. SYN. Pedis unius mensuram fibens. UsUs : Sol pedalis videtur, le solcil nous semblr avoir un pie & d h mtre. hausit, profudittmox etiam publicam avertet, PEDRIUS, a, u m (subaud. senator), corripiet, depeculabitur; mox in fortunas alieStuateur fidaie, c.-d.d, subalfeme, qui n'unas invadet..(Ex censu solvit pecunlam, vaif encore exercd aucunc c h r p mmle etqui e x capiiall nihildum acoeplt. Vuu;.), il n'avaif $as voix (Ilibtrative. SYN.Qui sennc m u g e que ses inftrCfs, san3 fouckcr d son tentiam in senatu ipsi non dicunt,sed in alioca#ital. De lucro, de sorde dat, nihil detrahit rum sententiam pedibus eunt. Usus: Pedarii de vivo; nihil de vivo resecat; de capite nihil in eam sententiam summa voluntate iverunt, detrahit. USUS: Pecunia signata, proba, nota cucurrerunt. legitima, ar rnt qui a sz valeur. Pecunia, PEDES, Itig m. Cdui qui va d pUd, itqummi aduterini, rnmnaitfaussc. Pecunia tos. P ~ r u s . Peditem agora, t t r t dam p-ns, numerata, argcnt conrptant. Pecufan&n. Pedibus sti ndia facere; pedestria 'nia, nummi omnis note, monnaiesde foufevastipendia facere; pedi%us merere USUS : Pek . Pecuniam fenori d a n , occupare, prtfer ditum equitumque turrnae. & Eurgeat d inf&Cts. Pecuniam fenori sumer e , accipere, cmprrcnlcr. Pecuniam implicitam PEDESTER, tria, e, A fi4 fl&$hr habeo et q u a cohaeret cum aliomm pecuniis, Usus : Pedestres copiq troufis finfn&rir m&+ a2 l'wgcnt enfugd dam une afaire. Pugna, statua pedestris. Pecuniam reprzse.ntare, juyer ugcnf comp. PEDETENTIM, P<u d par, &a&mcrrr; tant. Pecuniani permutatione repraesentare, pcu d peu, grdurllrmmf. SYN.Sensim, gra#aye~plarun manda:. Pecunia rationeni condatim, sensim sine scnsu, lentogradu. Usus : juntkim habere, meftre & P a r - tm comnrun. Sensim erit et pedetentim mutatio facienda. Pecuniam supprimere ~fdtounur unc sotttmc PEDISSEQUA, as, f. Suivantc, c o m e f w - t . Pecuniam dvitatibus imperare, a p. SYN. Famula, ancilla USUS : Divitiz uvitatibus exigere, &ver, irnposrr ~fesconfrivirtutis pedissequa. buh'm. Pecuniam solvere, dissolvere, paycr P E D I ~ ~ E Q U U1, ~, in. Snivurtt, v a k t & Pa enf d gqn, s'acquilfcr. Pecuniam ero& picd SYN.Famulus. gare, %nwr a2 l'urgrnt. Pecuniaiii credere, #rter. Pecuniam numerare ab aliquo, +yer PEDITKT.US, s. m. Infanted. SYN. fiar Penfrrniist de qqn. Pecuniam ex re aliqua Pedestres copia. USUS: Equihtu, peditatu redisere, f& u r p f riz qqcke. Effusio el et pecunia instrutkus. dissipatio pecuni~, dissififion. Pecuiiiam nuP G M A , gtls. n. Machiue, C c h f ~ z d ; mnieratam in prosentia non habeo; argentum ckinr a2 IMdCrr. SYN.Machina ligneo. in numerato non habeo, je n'aijoittf d'urPEJERO, as, avi. atum. are, a, et n. gcrrt comptmrf. G f . Dlvltlas. Fairc u i t f u ~ srr?wnt, ~ sefirjrrm. SYN. FiPECNIARIUS, a , u m , Wurgrtrt, P/dem et jurisjurandi religionem violo, ngligo, cuthire. Usus : Inopia rei pecuniaria. relinquo; fidem jurejurando datam fallo; mendacii religione me obtnngo. Usus : ConPECON~OSUS, a, u m , Riche en argent, ceptis verbis pejerare Qui pejerat, ei credi rick, fwtud. SYN.Bene nummatus, pecuniapostea, ve1 per plures deos juranti, non oportus; qui multum habet in arca, qui in numetet. Cf. Juro. rato multum habet. USUS : Vir copiis rei faPEJOR. brlq omn. gen. Phs triauvclis. miliaris locuples et pecuniosus. Cf. Dives. SYN.Ileterior. USUS : Turpitudo pejor a< PECUS 61-18, n. Lc bifuilduns le sens colquam dolor. kctif, et P ~ C U S , IIdis. f. Picc de biail isoPELAGUS, 1, n. hw.SW. Marc. Ue, mima4 bttr. SYN. Arrnentum. E p r i . ~ . PELLICIO, 1s. laxl, l e a u m , are, a. SApta hominibus ad vescendum, impurissiina rfuire, cnjdlrr, cham~cr.SYN. Allici induco, et intem~erantissima laneuida et tarda. Peinvito, capio, delinio. Usvs: ~ d a e s c e n t i s cara aqiialia, aliena, rnggis crebra, prope animum pellexit omnibus imtamentis, quibus quotidiana, innumerabilia, leviora, magna, Rtas illa capi ac deliniri solet, il gu minora, multa, parva, propria, reliqua, toleIrune ihomme par ,out cc qui pcut s t E e rabilia Pecuder ex ertes rationis, muta, muld u r m r cef dgt. Cf. Alllclo, Traho. tqreljquae. sus : R u ~ittudo pecoruni, partim ad vexendum, partim ad corpora vestienda. Ca riPELLIS, ls, f. Pean, cuir. EPITH. Agri depascuntur a pecoribus. H z c impurisna. Usus: Pcllis arietis inaurata Sub pellifhs simaet intemperantissirna pecus, de homine hiemare.
&.
tit-
PELL~TUS, a. um, Cou7fert duneQcau, d'ptne foumrrc. Usus : Pelliti patres. PELLO. 1% p&pill. p u l s u m , ere, a. Ffrire sorfir, ckmser, Intgtwr. SYN. Depeilo, arceo, fugo, moveo, submoveo, A ~ V Acriter, . vehementiuq rivatim. P H K A 1. ~ Meretur u r b e pclli, ifrnnlrfcd'fm chussd de Iu 71iZZe. Dignus est, quem urbe pellamus, exterminemus, ejiciamus; uem tanquam pestem civitas evomat ac qoras projiciat; qui e civium numero tollatur; urbe vi expeilatur, extruda>ur;aras ac focos relinquerr cogatur; de statione dimoveatur. cf. Exilium. a. Hostem pepuiimus. nous aavons mis Pcnnernienfriitc. Hostes toco pulsi, statione dejecti; priculum audaciadiscussum est, ferro dejeiti hostes et prsefipites campo exatli. Vim oblatam vi fregimus et rehtrtvimus; impetum ruentium retudimus, trepidos ex prasidiis deturbavimus; hastem primum in ruinam inuri expulimus, dein impeditum et trepidantem deturbaviinuq postremo fusum fugatumque in castra redegtmus. USUs: Mcestitiam ex animo pelIen. Species utiiitatis ejus animum pepulit, crJzit itit$ression sur fui. id aures Iiominum animosque pepulit. Nulla me insignis injuria pepulit. PELLUCENS, entis. omn. gen. TYUSJparent, di~pharae. SYN.Pellucidus. PENARIUS, a, um, Dcprovisions, & oi~ires. U sus : Cella penaria, ceIIicr aiix #ozrisions tte bortckc. PENATES, lum, m. pl. Pdnutrs, dieux tufl&iresrk laJru~~i((l. rf de ~ k f a tSY . N. Dii patrii, lares, foci. EYITH. Patrii familiaresque, r t r a k s , incurvi. Usvs : Penates patrii ac amiliares mei. Exterminare aliquem a diis suis penatibus. PENDEO.es, p8pend1, ere, n. E'cdre, h sus e d u . SYN.Suspensus sum; hereo. Auv. &unde, diutius, vehementer, valde. PHRAS.I. E X hoc pbndent omnia, tout rlr'pnd (te [ti. Cardo rei in hoc volvitur, vertitur; hoc caput rei est; suspensie suiit totius consilii rationes. Uss : i. Qui ex imperitorum sermone endet, in magnis viris non est habendus. Sa>us nostra ipsa exigua pendet. Ex unius vita pendet omnium. E Bruto endet respublica. Ex aiieno consitio, nutu, fevitate, ex fortuna pendere. Suspensuminceitum. uue obscura spe. et ceca exsmtlatione txnde;e. Aptas habkre a D E 0 sspensasq& vitre rationes, neque ex incertis hominum consiliis pendere. Quam laudem snpientiae statuo esse maximam, non aliunde pendere nec extrinsecus aut bene aut mate vivendi suspensas habere rationes, cett.4 loir6 quciionnr h sagesse est tn ptusgrunk ,outes, ette est imipcndanfe clc. z . Hareo, dublto, [#re incertain, iiuil&,/rottanf. Vehementer animi pendeo de te. Exspettando et dcsiderando vehementer animis pendemus, cruciamur, angimur.
. .
RC
PENDO, la, di, s u m , era, a. f>cscr; cxuUsus : 1. Kciii vobis proponam, vos eam suis ponderibus penditote. 2. Solvo, do, cor,r k r , $ayer. Pendere dicui p e c u n i a m , v e ~ g a G r a mJ. . LUO, payrr, frepuni. Maximas pcenas m e s teme. ritatis pendo. PENDSLUS, a , um. *f~crrlurit, suspcri<tu. SYN.Pensilis. 'u J ' ~ ' ' ~ * ~ * p r O; ~ propius &Um quanl ut, etc. Yarum aberat quin, etc. Usus : In hoc pwta pene par. P E N E S , E N la pOssessinn, uu pouvuir tL. SYN.In iMnU, in potestate. PHRAS. Penes m votrt uvoir. In tua posite est, clla est c tuin est diligeniia et a u k r i t a t e ; tui est arbitrii; per te stat ; in tua manu ac potestate est. UsUS : Kerum omnium potttstas penes Czesarem est. Penes illum est laus suinina eloquentie. PEN&TRABI[LXS, e, gen. com, gui + , $hfr18b~a.SYN.a U O dfacite penetrat. usus : penetrahile borea frigus, & freid ~ ~ d du Mng. e ~ ~ t PENETRALIS, e, gen. com. Int&r, retiid secret. SYN. Loca interiwa donids vrl tempd. USUS : Abditi et penetrales foci. PENETRO,a 3 avi, a t u m , are, a. et n. t. a. Faira entrerJ~zirept'ndt1~r. 2. n. Pdtdtrer, etttrer, s'i~ttrodiiire.SYN.Pervado, pertingo, permano, serpo. PURAS.1. R e r u m t u a r u m gloria a d remotlssimas gentes penetravit, /a renornutJe de vos bcl&s aclionr a pJntrkjusyu'uux nutions les filus rrcwlkes. Oras omnes pervasit; ad gentes orbis terrarum ultimas pcrmanavit. Nulia est rernotissimarumgentium, quae rerum tuarum gloriarn fama non acceperit. Cf. Fama, Gloria. 2. Ea ra, alte In a n i m u m penetravlt, cetlc ckose cst ertrde profonnCincnt d w i'esgrt't. E a res alte in animuin descendit ; perculit graviter animum ea cogitatio; effudit animum ea cogitatio. UsUS : Ad urbes sedesque barbarorum penetravimus. Nulla est tanta ingenii acies, q u a in ccelum penetret. Nulla n s magis penetrat in animos. Per angustias faucium pene. travit. P~NICXLLUM, i. n. ~ ~ P & N I G I L L u S , 1, m, Pinccan. Usus : I'ingam rem cotoribus et penicillo meo. PENITUS. Enfidrcnrent, cont$~ict~1e1~t. SYN.Prorsus, omnino, plane, ex omni parte, perfette, usquequaque, unditus, ab imis unguibus usque ad verticem summum. Usus : r. Me tibi totum enitus commendo et trado. Penitus rem intelfgo. 2. Interius, in#riCur~mnrf,d PinttnCur, d fond Auntmpenitus abditum. Ea penitus animis vestrir mandato. Periculum inclusum peniius in medullis et
ttxiner. SYN. .Estimo; solvo.
PEN
520
PEK
ga Per aus icia non.licebit.Gratiam per hanc visceribus reipublicz. Peniius reconditum, causam mili conciiiari ; per gratiam contendefixum, defossum. C t Omnino. P E N N A , as, f. Pfur~te; aufl. n i h . SYN. dere aliquid ab aliquo. Per beneficium concedere aliquid. 5. Prastextu :Per fidem fallen; Leviwima; gemine, tremebunPinna. EPITH. per simulationem amicitiz prodere aliquem. d a . Usus : Aves pullos pennis fovent. 6. J u r a n d l modo: Per omnes deos; perforPENNTUS, a, u m , Efnl)lutn, aiU. tunam populi Komani jurare. 7. Rattone PENSILIS, e, gen. com. Ptnddnf, srrs- temporls: Per idem tempus. Per hiemem iter p m d u . SYN.Pendulus. facere. Per ztatem nondum satis firmus. PENSIO, onls, f. Acfion & prscr, poids, 8. I n composltla slgnicatlonem w p e char e ; fiyen~enf; irrrpBf. SYN.Merces, veltiauget, en composition,persertornirraircmrutd d. PITH. Exigua UsUs : Erat ea pecunia rznforcer lid& drincidall: Perabsurdus. trs &bus pensionibus solvenda. Pensio prima ,&&Y&. Perac&, fr>;p~dfront. ~eraceibus, est Calendis Januarii. Pensioexsoluta est ante IY>, aipt,frr'r d~ugr/yblc.Peracutus,tr>sI)rrdiem. Pensionem debere, exigere. canf. Peradolescens. tonf ieunc cncore. Peran&tus,-fr& froif. i>era<positus, frCJ convePENSITO, a q avi, a t u m , are, a. I'tstr nablr. avec soin;fiyer. SSY. Pendo. Usus: Vettigalia nobis pensitant. P E R SE, P u r S&'-&me, san5 scconrs Ltranger. SYN.E x se, su0 nomine, suis viriPENSO! as, avl, a t u m , are, a. Pexr, bus, sua sponte, sua natura, a natuni propter apprCCicr,ju$cr. Usus: Pensare officiis et opese; suo Marte. Usus : Per se, nullo adjuvante ris id quod violatum cst. Cf. Compenso. rem confecit. Amicitia pcr se et propter se est PENSUM, 1, n. Tkh, devoir, fonrfiott. Usus : I . Pensum exigere, conficere, absolve- expetenda. PER A C T ~ O , ants, t Ackvtrrre#t,Jn, trr. re. 2. Pensi nihil esse; pensi nihil habere me. SYN.Finis, extremum. U S U:~ SeneAus nihil curare, n'afft-ibuer aucune v<ieur peratlio ztatis est, tanquam fabula. f r n c fAos6, #'en f>e aucun cm, nc s'eti poinf smc1er. PERXGO, Is, egi, a a u m , ore. a Mencr d trrm!, ac,kvrr, lzrmiwr; Iraverser, flercer. Pentecoate, es, f. Pt~fec8ft.Dies divini SYN. Perficio, perpetro. Usus : Consulatum, Spiritus adventu ad inemoriain celebris ec fabulam peragere. Peraao ac pcrpetrato safesta Diesa triumphali Christi in iitarn reditu crificio, prcelio, conjugio. Cf. Perclo. rinquagesima. Dies Divini Spiritus in terras elapsi memoria venerabilis. Dies quam DiPERAGRTIO, bniq t Aclidn a 2 fra. vini Spiritus, ignitarum linguarum specie deverszr, defi~rcourir.SYN.Percursatio. USUS: lami, adventus auaustam totoaue orbe celePeraeratio itinerum. bimmam reddidii: PERXGRO, as, avl, a t u m , are, a. ParPENOLA, a,f. PC~II~C, rtzanfe.iu & &u courir, frozrzrser, rxplorcr. SYN. Pedibus rond alf e r d , qgui courrait torrl le c o r b d obeo. lustro. concurso. UsUs : Infinitas rea'oJon i r srrvaftdnns les z~oyrlgtsjlrrrfe inuugiones, qua;iiin nulla esset ora, nulla exttev& temjs. SYN.Pallium pro itinere. mitas, mente peragrare, #arrourir m esjnir. orbem terrarum. Cf. ter, ProfiPENOLATUS, a , um, k 7 f ~ , p l , i t t ~ ~ ~ Peragrare clscor. e, e# uiaateau. SYN.Penula indutus, ainiltus. P E R A M B ~ L O a% , avls atums are, a. PENORTA, m, f. Manpue, diset/r,pCnrParcoirrir, fra?wrser. USOS : Rura perambu&U. )(copia. Usus : Penuria magna est doclare. torum viromrn. Cf. Pauper, Papertas. P Ig PENOS, as, et i, m. et f, P Y O ~ J ~ deJ ~ O ~ J R h ANS, a n t k partic. v. amo. @i bou& viwrs% comLs~~b~es. usus : penates a aifncbcauioup. Usus : Homo nostri penmans. PERBACCHOR, a r i q a t u a aum, ari, peno du&o nomine. Est enim omne, quo vesd. a Fdirz <irs orfies. SSY. Bacchor. cuntur homines wnus. fout ce dui serf d nou& Phom~rtc i'apfihc penus. ' PERCALLE'SCO. is, 11, era, n. et a 1. o. Senkrcir. 2. a Apjknff.+, snvoird fond. PER, Par, It t r ~ v e r ~ , p a r - n ' c sttc.~sus ~u~, : SYN.Obduresco. USUS : Sed jam usu obdu1. Ratione modl, auxllli: Per scelus, vim, ruerat et percalluerat civitatis incredibilis parnetum, amicitiam, simulationem aliquid agetientia, upatieme des cifoyenss1fai7 ~UdurCic, re. Per maiitiam, fraudem, iinpudentlam ; per et PAabiluh cic souflir avail roduif Pinsenludum et negligentiam ;per risum et jocum. sibilifd. Si usum rerum p r n & r i s , nihil te Per se, p r amicos alipuid eficere. Per litt, eugiet, ourfiu que Vous ByZP d e fiufiquc ras coiioqui, supplicare. 2. Ratione locl e t ef dtX$nft@, t*n nt vous Lchapfira. spatll: Quasi per caligineni ea vidchm. Per tuum latus me petebant. 3. RatloneconcesPERCELEBRO, as. avl, atum. are, a slonl8: Hoc neque per leges, ne ue per naRL fer #Y$souvenf qpche. SYN. Maxime dituram fas est, per me quidem lice%it. 4. Culvu go. Usus : Audita et pervulgata et percepa vcfgratla: Si per valetudinem potes, navilebrata sermonibus res est. Cf. Celebro.
YEK
5z1
I'EK
P E R C U R R O , ls, currl, c u r s u m ere, a. PERCELLO, is, cllll, culsum, ere, a. et n. Courir d fravrrs, fravcrser en couranf, Frappzr, 6ranler, pouvankr. PHRAs. 1s fifforrir. SYN.Percenseo, obeo, stritlim atn u n t l u s vehementer m e psrcullt, ceffe nouvclle m'a forfemenf frapp. Ejus rei mentingo, breviter decurro. Anv. Hrevi, valde, tio vocem mihi debilitavit, inentem dolore breviter. Uss : Oratione aliquid percurrere. impedivit ;accepto eo nuntio frangi animum, Multa animo, plura legendo percurrit. Ad aliaffligi. debilitari sentiebam : nec lingua nec quem percurrere, voler vers qqn. -. mente consistem poteram; exanimatus dolo- PERCURSATIO, onis, f. ~oiirse, towrre, alienatus metu luttuque, mutus frattusd e dans. SYN.Peragratio. EPITH. Przclara. que malis ingemui. Cf. Terreo. UsUS: H z c PERCURSIO, onls, f. Rc~ruc rapidr. te vox non perculit ? non erturbavit ? Cetle Usus: Propter animi multarum reruin brevi voixnr t'a'apas LlpouvanfC, e& nc fapasgladf tempore percursionem, d cuuse de u jacilitj Quos re ntina aliqua vis ac tempestas perpt? PAtm drpurcourirrn un instanf utie/oule culit. a g i t . avertit exsultantes. Perculsis ind'obyts. st&. ~erclsa jam diu et afliAa Gracia. PERCURSO, as, avi. a t u m , are, a. et PERCENSEO, al, ere, a. PILIJCY n. ~ Parcortrir, Usvs rcvue, complw.syN, R ~ percurro, ~ ~ Iraverser. ~ ~ : Latronum , modo Percursant totis finibus nostris. Usus:Quistua menta numerando percenseat? PERCUSSIO, onls, f. Acfion gfefraPPCr, PERCEPTIO, onis, f. ~coflc; mtion, COU). USU" Digitoruin percussione heres fieri connajssanct. s y ~ Collefiio, . comprehensio. POSsum A P ~ Z numerorum percussiolieq meEPITH. Firma animi ad aliquid, inchoata. sure (t. clc rnusique). USUS: FruAuum perceptio. PERCUSSOR, orls, m. Meurfrier, ~JSUJPERCIPIO, 1% capt, ceptum, ere, a. sin. SYN.Interfettor. USUS: Percussorem imSmtiy, rcssenfjy. SYN. Ca io. ADV. Bene, mittere in aliquem. celeriter, diligenter, expe$te, extrinsecus, plane,reAe,summatim,tarde,penitus,assidue, PERCOTIO, ls, cussi, cussum, ere, e necessario.Usus : r. Luttum percipere. Omnia Frapprr. SYN. Ferio, cado. Usvs : 1. Aliquem nomina percipere. Percipere et condere fruclapide, gladio, securi percutere. Fulmine pertus.Disciplinas omnes percipere. z .Aswquor. cussus interiit. z. TRANSLPercussit animum lntelligo, compre&, subir. Aliquid animo ea cogitatio. Percutere fcedus cum aliquo, percipere, memoria custodim. Artis pmce frapper, c-dd., conclure unc alliance, un fraiU, ta, consilium cognoscere atque percipere. (paffe qu'd cclte ocwion on inrnrol~it une vic. Intelllgo, Caplo. ftrne). Cf. Verbero, I a u s , Fustls. PERCITUS, a, u m , Avei~li, ~irrisrrr rrtouPERDISCO, is, dldlci, eres a . Appyenvernertf, excif. SYN. Concitatus, incitatus. drc d fond. ADV. Diligenter, necesario res Usus: Animo irato ac percito aliquid facere, controversas, omnino, nunquam. Usus : Hit dans un Iransporf <Ir coQre. locus totus est perdiscendus, ilfarrf Iudier d PERCOMMODl?., T r C s cornmodrnetrt, fond forl ce fiassafe. Cf. Disco. trs bien,forfdpropo~.SYN.Valde commode, pERD1-&, A ~ , , , perdu, ~~ fds opportune. Usus :Sive casu accidit, sive consYN. ~ l ~ ~ nequiter. i ~ usUs i ~:~ perdite ~ , silio, percommode fatlum est. A a . . 5=.-.... PERCONTATIO, onis, f. ( P e r c u n e a PERDITOR, brls, mDr+/rucIenr;jau, tlo), Quesfion, in onnafion, inlrrrogalion. peste. Usus : Perditor et vexator reipublica SYN.Interrogatio. &TM. Finitima alicui,screst, qui servator et custos esse debuerat. vilis. USUS:Aliquid non percontatione qumiPERDITUS, a. u m , Dprav, firuerfi, tum, sed dolore expressum. penirrs. SVN. Profligatus. Usus : Nihil potat PERCONTOR (percunaor), arls, a t u s fieri miserius, perditius, f d i u s . Homq prosum, arl, d., a. et n. S'enqurir, ?informemrr; fligatissimus, perditissimus, dissolutissimus. quesfionnrr, ittfewoger. SYN.Quzero, sciscitor. Obrutis,advenis,amissis ac perditis rebus omUSUS: Deinde ille me de repubica percuntanibus. Scelere et egestate perditus. Cf. Sceletus est. Cf. Qurero. ratus, Nequam. PERCREBESCO, is, c r ~ b t iescere. ~, n. PERDIU, Pe&t fr2s lmgtrmps. SYN. D m n i r Ir23frrlptrcnf, se rnutiplier; se r@ndre, se divu&urr. SYN. Increbesco, divulgor ; Valde diu. Usus : Si in Epirum irem, perdiu in ore et semone omniuin esse incioio. ADV. nihil eram auditurus. Cf. Dluturnus. Omiiino. Usus : Ea opinio sermone' oinnium PERDO. i q dldl, d l t u m , era, a. Per&c, percrebuit. Fama de tua egregia in rempubli9-uinrr dltnrire, dissipcr. SYN. Ainitto, depercam voluntate percrebescit. Cf. Rumor, do, lanuram re1 facio, damnum facio detriFama. mentum facio w l accipio, damni aliquid conPERCOPIO, is, ere. a. DCsirerforf, avoir traho. )( Lucror, sustineo, reciplo, m u flande envie. SYN.Valde cupio. Cf. Cuplo. pem. PHRAS. 1, Omnla perdldf,j'ai b w l
&
En
@+u. Naufragium feci rei familiaris ; nihil mihi a t reliqui ; fortiinreomnes m e z affliiz, evenz, profligatz sunt ; omnes et industnre et fortuna fruAus consumpti sunt ; nihil ex omnibils commodiset omamentis retineo; nihil jam fortuna opum mihi reliquum fecit ;evertit me bonis omnibils fortuna; oppressre jaomnes. licent fortunz niquitate opes pristina fortuna concidit; ad pemiciem profligata atque perdita. 2. P a t r i a m ipse s u a m perdere ac everwre molitur, jl ckerch d r u i w r d d a d ~ f isa r ~ a b e est s ac pemicies cintatis pestisque importunissima; ad exchionem, inflammationem, eversionem patrire sua consilia dirigit omnia; exitum patrire comparat; ad disperditionem urbis se accingit; vastitati ista omnia jam dudum addixit ;depopulationem ac vastitatem teAis nostris omnibus agrisqiie illatunis videtur. Hanc tam tetram, tam horribilem tamque infestam reipublicre pestem urbs h a c praclarissima vix eKuuyiet. Hunc tam infestum patria suacivem per omnes reipublice partes, tanquamaliquam calamitosam tempestatem pestemque pervasuruin video, qui statum civitatis funditus evertat, rempublicam proflipt, bond fortunasque omiiium nostrum dissipet ac disperdat. Cf. Amltto, Everto, Evaneffio, Destruo. U s ~: s 1. O ram perdere, p e r h JU pcitu. Filium, o c u E , causam , tempus perdere 2. Everto, diiperdo, profligo, cldfruir, mirur, d a n f i r . Jupiter urbes delevit, fruges perdidit. Patriam, cives suos perdere. PERDOCLO, es, al, d d u m , em, a. Imhuire d o&, emcigner conipllfrrrienf.SYN. Edweo. C ~ I h c e o . PERDUCO, is, duxi, &um, ere, a. Conduirs qqn ou qqchc qudlqw b y t . UsUs : Vallum, mumm in cenam altitudinem perducere. Aliquem ad suam sententia~n, ad coiiditiones ccrtas perducere. Vitam ad centesiniuin annum perduxit. HEC vitz ratio facile ad honores perduxit. A'acem conteiiipius ad furorem et mortein perduxit. CT. Duco. PERDOCTOR, bris, in. Camlucteur, iHCraducfcnr. SYN. Qui ve1 invituin ducit. P E R D E L L l O b n i g f. C r i m <fEiat, m'tw de haufe fruhison. SVN.Crimen immin u t s Majestatis. Usos : Attionein, judicium perduellionis alicui intentare. Cf. Rebellls, Seditloaus. PERDUELLIS, e, gen. com. Entwmi,& l'kfaf, coup.lble dr kaufe ftokison. SYN. Hostis patria, q u ~ Majestatem ininuit. C t Hostls. PERDRo, ai, avi, a t u m , are, n. Uurer,firsirter. SYN. Usque ad finem duro. Cf. Duro. PEREDO, 1.9, di, esum, era, a.Dvorer, mp, tniner. UsUS : Lacrimz genas peredunt.
PEREGRE, Eli puys lfrangcr, d lPfranger. SYN.ln peregrinatione, foris. PEREGRINABUNDUS, a, um, * Qui COUYC fe innrrcir, qui voyage dan3 ~ O U JICJ~UYS. sus : peregrinabundum, neque circa terras vagante,,, ducem PEREGRINATIO. bnls. f. Vnyage /ni#lffl% #r&nitatintt. UsUs : Onlne temPus in peregrinatione consumpsit, i t W J louf ~ son en Irr>YngeS, v*yagcy. PEREGRINATOR, bris, m.Grnd2'0~ae"'; qui a i m &J vo~uges.SYN. PerednafUndUS. PEREGRPNITAS, Atlq f. Lcgodt Cfranaer, le ton lfranger,les #nanircs,&S H I ( ~ u ~ J frangh.es. Usus : tnfusa in urbem monim, iinguz, vestium, verborum peregrinitas. Cf. Novitas. PEREGRZNOR, aris, a t u s sum, ari, d. n. Voyagtr d Pdfrunget-; alier en voyage. SYN.Peregrinus sum, perqre ago. ADV. Delicate, inepte,late, longe. YHRAS. i. Libenter paregrinatur, il ainrc d vnyager. Volupe est homini terras alias lustrare, terra marique vagari, terras ultimas peragrare, coelum crebris peregrinationibus mutare, urben~ omnem crebris itineribus Frenare. 2. L a u r e t u m peregrlnatus est, i l j t un#ledna e d Loreffe. Keligionis causa Lauretum ro&uus est; sacrain peregrinationemobiit;Jem DEI Parentis Virginis, q u z Laureti summa religione colitur, voti solvendi causa adiit. Cf. Locua Usus : Tu solus hospes in hac urbe versaris? an aurcs tu= et oculi peregrinantur in hoc tamrrvagato civitatis sermone? Longe lateque sia tota perearinari. Mihi vidais Latine docere philoiophhm, et ei quasi civitatem dare, q u z quidem adhuc peregrinan Roma videatur, on dirait que fu apficn<is d laphilosojkie bnrler notm langue, ef quc fu tui donncs en qqie sorte le droif &? n'fparmi Wus, d elfe qtci jusqu'ici #a~aissffl~f lfru#gr~ &S Norne. Cf. 1ter, Proflciscor. PEREGRINUS, a. um, fra er. SYN. Advena, hospes, externus, a l i e n u s 3 Civtq lncola. PHRAS. Peregrinos benigne exclp.are convenit, ilfauf bit# fraifer Ies frangevs. Advenas, exteros, hospites; eos qui absunt a patria, domo ; qui procul ab amicis et affinibus ; qui non sunt e)usdem linguz gen. tis, nationis,comiter accipere et ampledi decet. Usus ; Homo pregrinus ex ultimis tenis deduAus. Orator in nulla facultate rudis, tiro, peregrinus er hos es esse debet, ftungr.r, wvi~.edans q q c k berba ista pereyrinuin aliquid olent,'iedolent, sonant. - PERENDI(E.A~~s dernain. SYN.Perendino die. UsUs : Hodie, cras, perendie. PERENDINUS, a, um, D u s z r r l e ~ m&. Usus : Statuere non possumus, UtrIIm diem tertium, an perendinum dici oportut.
I'EK
5*3
I'EK
PERENNIS,e, gen. com. Durabk! continuel, firpIfucl. SVN.Per etuus, continuus, jugis, continuatus. Usus: fdem pristinus ac perennis meus erga te est animus. Perennisac profluens lquacitas. Sermo nullus unquam de u110 perennis fuit. Fons perennis. Cf. Sternus. PERENNITAS, atls, f. Dur& con;&^, pl@hcilC. SYN.Perpetuitas. Usus : Fontium g e l l b yerennitates. Cf. S t e r n l t a a PEREo, ih (ivi), ytum,Ire, n. Mourir, pnrrs y N Interno. ADv, Certe, cnidelissime, fcede, funditus, necesmriO, plan% przclare, Pronus, tacite occulteque, tur~iter.P H R ~ ~ 1. P e r i m u s omn* mus 7n0urons Capt et deleti sumus ;assumpti sumus ; occidimus ; conclamata salus est ;conclamatum est de nobis. Ct 2. necesse est omnia, nisi succurras, touf p.'riru nlicssuzremcnl, si voUs nly uppor/cs rIJnlrle. o,,,nia ad enitium przcipitia sunt; omnia ad interitum ruant, necesse est, nisi succurras. Tabescendum nobis in ista calamitate est; ruere ac deflagrare necesse est, opem kras. 3. nes mortales omnes cito pereunt, les choses &i-brrr@yjss~nt vitc. Fides ar. tesque concidunt ;voluptates cor ris fluunt ; forma corporis fluxa est at ue g g i l i s ; mores ipsi eunt praxipites, deluunt, declinant. & P e m a n t opes, d u m vlrtus salva stt, u fortunc soit cUlruite, # ~ U W U que u vrrhr demeure. Res istz pedibus trahantur, concidat aubritas, cztera fortunz pmsidia fluant, occidant, dilabantur, dum virtus salvasit. 5. Re1 gerendas opportunltas perllt, e moment /iruoraCejoarfnire cctte dose es; +si. E manibus emissa est, delapsa est ; rei gerendz occasio amissa, dimissa est. USUS:Tuo vitio peribir Tanta pecunia; oleum ac opera nobis periit. C t Intereo, Perdo. P&RERRQ a,,, avi, a t u m , are, Emr d h.avcrs, parcourir, visiter. Usus : Omnem locum prerrat. PERFECTL, D U munire co~nj>te, # ~ a ' I c t ~ t e nSVN. t . Absolute, lene, cumiilate, erudita a diex toto. U,sus ( Ontio per!e& serta Nihil nisi jperfqfie, nici cum sumina venustate agebat oscius. P E R F E C T i O , bnlq f. Per/ecfion. SVN.
&-,'
PERFECTUS, a. u m , Patfuit, achvi, uccomjli. SYN.Absolutus, plenus, completus, u letus,cuinulatus,elaboratus,expolitus, poftus, maturus, exyletus omnibus partiG: quod habet omnes nuineros,cui nihil deest,cu! nihil addi possit ; quod omnes numeros obtinet, continet; omnibus numeris absolutus,perfettus expletusque omnibus numeris. PHRAS. ( E a v l r psrfe&us, Vlir.~.),lcsf un komm $aij%it, accomjli. Vir est perfetk cumulatzque virtutis; cujus vita omnibus virtutibus ln quo Omnia* ex~leta; in quo videas expletam forinam virtutis ac honesta&; exemplum fidei, Keligionls, pietatis, . cu~us omnibus numeris partibusque perfe:ta et cxyleta est. U s u s : Perfefius ora. ter, cui nihil deest. przclare inchoah multa nondum perfefia et m?turitatem adepta Illud, cui addinihil possit, summum et perfeissimum ~udico, queje r c g u d ~OJJW lc hauf joirrl de la plrfectioa. P E R F E R O . fem, t a i s latums ferms a. Su&"rtws s ' X C r , SVN. Per~etior, tolero. Ar~v. Uiligentius, attentius, placidissime omnia. USUS : J. Impetum et crudelitatem hostium, molestias amicorum perferrc. 2. Legem aliquam perferre, porter h. 3 Litteras, )uss% nuntium, mandata alicujus adalhuem ~ r f e mt'orf~r, , aW'rkr*M nona ~ ~ e Cf.rPatio?, . Tolero. PERFICIO. 14 f&i, f&um, ere, a. Acluvcr, uccomplir, p@~.fMnwr. SVN. Absolvo, conficio, transige, eiciu, perago, extrema persequor, absolutionem rei alicujus ficio, perpolio. Munus susce tum expPCb: )( Attlngo, inchoo. ADV. R ~ i i d e ,c~ste, nihil, pempicue, omnino, rite nihil, aliunde, commodius rem, planc. PHRAS.i. L l b r u m n o n d u m perfecl, je n ' a i w enron mis la dem3re muin J mon ouvra e. Nondum o p r i ultima narnus accessit ;affeLfuinliabeolibrunb n~~du perfefium. m Nondum perpolivi, elaboravi, eliinavi rudem adhuc et inforinem ingenii
~~~d~~ ad deduxi cogitab ; nondum exzdificavi, qud indtui nondum pertexui, qud f. Flnio. Usus : Cogitata, instituta, inchoata, poema perficem.
loufes choses. PERFECTOR, brls, m. Ccni qui #o-PERFIDIUSUS, a, u m , Sansfoi,,dlloyu, fecfionne. UsUs : Stilus perfefior dicendi et @Y@. SVN.Perfidus, insidiosus, fallax, immagister. probus. Auv. Wque et nefarius.
PER
s24
PEK
P E R F I D U S , a, u m , J'~Y$I&; gui viole su oi sapOr0le. SYN. Perfidiosus, ui fidem et /dcium p d i r USUS : Si de &e. societas colitur, perfidus est, qui socium prodit. Aliud agentes, aliud simulantes, ,perfidi, improbi, malitiosi sunt, fouJ C f ~ qutfonl x une chose el @meigrUnf unc nldfre (Pirtzcffeflf fn co*fradiction lefaif ef fnj+parence), sont /arx, mc h l r , $ervers. Cf. Deciplo, Infldelis. PERFLB~LIS, e, gen. com. Alrf, Ex@ S d tuir. USUS : L O C U ventoperflabilis. ~ PERFLO, as, avi, a t u m , are, a dtravers, truverserde son soulpr. SYN. Venti terras perflant. PERFLOO, is, xl, era, n. Coulwdfravers, c o u ~ , ~ s rUsus r . : Chartaperfluit, c a ier hit. Plenusnt rimarum, hac iilac perRu( i csl #&in d c j ~ s u r cel s il couL dr foules purfs; il ne peuf gardr un secref. PERFODIO, Is, IMi. fossum, ere, a. Percer en crewunl, t c r w , ouvvir. SYN. Perforo!perfundo, erfring0.A~~. Impune. UsUS : ~ a n e t t pcrfo$em. s PERFORO,as,avi, a t u m , are,& Transpcrc~~, d ~ ~ ett t r~ t r t SYN. . Petfodio, patefacio. Usus : Navem, murum perforare. P E R F R I C O , as, ctii. c a t u m et Etum, are, a Frotkr, etrduirc. Usus : Frontem perfricare, pudorem ponere, sefroflrrk frotrf, Az fmc. dbur en chasscr fa bu<fctrr. se fuirr rrn )ron'~#airaiu. ~erfrifl; frontis hmo. Cf. Impudena PERFRINGO, is, frIgi. IraEtum, are, B ~ cnfi)rmnt, " ~ ~ yompre, cmscr. SYN. infringe, effringo, iabefaflo. PHRAS. Portas perfringere, enfoncer es j o r f e ~ . Moliri obices portarum ; poflamm ciaustra eringere, mfnngere Moliri portas ; foribus exitium .tierre. cc J a n u a . usus : Lepe. devincere perfringere. Obstantes hostium cuneos vi ac virtute perfmgit Perfrin ere ac labefahre bonorum conspirationem. . f ! ( Frango. P E R F R O O R , Iris, tus s u m , frtil, d. jouir,go~krnvrcdiccs.SYN. Fruor, utor, potior. ADV. Mirifice.Usus: Otio, liatitia, sapienCt FruOr, t* hude peirmi, pasci, DeieCtor. P E R F ~ G A , 68, m. BLscrfcur, frans/ugc. SVN.Transfuga. Cf. Desertor. P E R F O G l o , 1% fgin n. ScrCfugr, chercher ujr rrfuge. SYN. Transfugio ad hostes ; confugio. PERFOGIUM, 11, n. Lieurlr ruuqc, as, wfup. SYN.Portus, prcesidiuin, arx, asylum, meptus. EPITH. Coinmune,desperatissimum, honestum, melius, paratuin, paratius, postremum, pracsens, sanflum, tutum, oratorium, unum. Usus : Fortunz alicujus jatat ac naufragdcperfugiumprahere. Hoc unum nobis pnhigium, h a c s p s , hoc solatium omnium
tercer
laborum 3c sollicitudinum nobis superest. Perfugio uti. Improbis omnia perfugia obstruere. Omni perfug~omalos excludere. Cf. P r a s i dium, Confugio. P E R F U N C T ~ O , m i s , f. Ewrrcice, accottrfii.rre~nenf.Usus : Laborum, honorum perfunctio, Parcotnplis.rc~nenf des fravaux, Fea-CYcsrmp(ois+ub[ics. PERFUNDO, Is, fdi, fiisum, ere, a. fnunn!cr. re?nj+Iir & qqcht, cotnblrr. SYN. Respergo. Usus : Hc res animum meum summa suavitate, voluptate, horrore, religione perfudit- Quis me horror perfudit? PERFUNGOR, eris, n&us s u m , gi, d. Acconzflir, rernplir, ?ocguif&r. SYN. Exantlo, fungor,utor,defungor. Usus : Laboribus,bello, magistratu, muneribus, periculis perungi. Cf. Fungor, Faclo. PERGO, is, perrexi, p e r r d t u r n , ere, a. et n. r. a. Conlinurr gqcltr, oursuivr, #hever. O. n. AIler, venir, tnarztr. SYN.Eo, iter facio, tendo, peto, contendo, sequor, continuo, insisto, cursum teneo. ADV.Cursim, longius, pomo, protinus, re&. USUS : Perge, confice quod superest vi=. pergam et insluar lona @us: porro. Perge ad reliqua. Pemxit
'l"ODViam.
PERGRIECOR, arls. ari, d. Vivre d a grccque, ntcner joyeuse vie. SYN. Epulis et potationibus inservio. PERHIBEO, es, til, Itum, ere, a. Dirr, ral) orftr, &clarrr. SYN. I>ico,aio, fero. ADV. vu$o. UsUs : Summ) ut VOS quidem W h i betis, injuria affefli estis. Plato Socratis auditor fuisse ~erhibetur. PERHORRESCO, is, r&i,em, n. et o 1. n. Friinir d'horreur. 2. a FrrJonwr, frcmbler l l r u ~ nqqn, t le Y ~ ~ wf. C Y Sm. Exhorresco, pertimesco. ADV. va&. usus : Nemo est, qui hos non oculis fu iat, auribus respuat, animo aspernetur, recor%atione ipsa perhorrescat. Non solum animo commoveor, sed perhorresco. Fugam puerorum et vexationem virginum Vestaliumperhorresco. Cf. Hormo. PER~CLITATIO, 6nls,f. ~ ~ f ~i rxpdnCncc.Sy~.Expe~e~ti~Usus : Multarum herbarum utilitates longinqui temporis usu ac periclitatione percepimus. Cf. Experlor. PERICLITOR. aria, a t u s s u m , ari, d. a. et n. Essayer, tmtfrr d Pjreuv#,- fm en rmnacC, exfisi. SYN. In discrimine, in periculo sum, periculum adeo, in discrimine versor;periculum facio,experior, tento. PHRAS I . Periclitarls graviter, v a s Ptc~ danr un grand dangcr. Grave tibi impendet, imminet periculum ; res tua, salus tua hic agitur; fonun a tuse periclitantur; res tua periculum subit ; in periculum adducitur,venit ravissimum; in discrimen venit salus tua; in &scrimen adducitur. 2. Res t u a non m i n u s q u a m me=
~ ~ ~i
m,
perlclitantur, vos afairrs commrlcsmirnnes tourrnt des riZpurs. Eodem loco res t u a sunt ac m e a ; in eadem fortuna versantur res utriusque nostrum ; in eadem mecum navi es ; partem periculi sustines ; eadem tuis q u z ineisfortunaimminet, impendet;eademutrumque nostrum fortuna inanet, urget. I'ari sumus conditione; par, siinilis,eadem, non dissimilis, non dispar utriusque nostmm est conditio; non minus de tua reagitur; haud melius tecum agitur; haud meliore res t u a fortunzqueloco sunt ac mez.Usus :Non est in uno homine periclitanda salus reipublicz. Periclitantur Jura et vita omnium. 2. Experlor, rssaycr, iptorrver, rxp/nmrnfrr. Helli fortunam periclitari, Omnia circumspicrre, vires suas periclitari. Cf. Perlculum.
certamen, non una dimicatio adest ; periculi plus satis contraftum est, ut in singulas horas capite dimicnndum sit nostro; inter tantas fortunze minas quotidie de vita dimicandum est. 4. Quld times objlcere t o perlculo 7 Que
crui&m-vous r& nfous rxfisrr uu rfung.cr?
PERICOLOSE, D ~ n f l r ~ m m lavrc , danprr, nspfde. SYN. Cum periculo. USus :

Penculose zgrotare, navigare. PERICOL~SUS,a , u m , Dangrreux, pCnnLcux,mcnqant. SYN. tubricus, anceps, non procul a periculo, fonnidolosus. U S U:~ Periculosa, turbulenta ac temeraria consilia. Periculosa res, plena .ale= ance s ac cum pmsentisdmo discrimine cnjunRa. C t Perlculum. PERICULUM, 1, n . Danger,fln'I. SW. Discrimen, dimicatio :expenmentuni. EPITH. Alienum, certum, commuhe, incertum,domesticum, extremum,gravius, honestissimum, non legitimum, magnum, minimum, penpicuum, presens, proprium, publicum, perpetiium, simite, sordidissimum, summum, tantum. Pericula asperrima, dubia, vitz gravissima, integerrima et maxima, levia, magna e t imprudentia, minora, multa, plura, przcipua, propria, quotidiana, recentigrepentina,subita, summa, tanta tamque improvisa. PHRAS. 1. I n s u m m u m periculum m e conjeclt, ii m'a j r l i dans Cc plus grand dangrr. In capitis ~ericulum me vocavit. adduxit. arcessivit; Nhcuium mihi coinparavit, creavit, stniiit, conflavit, molitus est maximum ; periculum ea res mihi ingens procreavit, injecit, attulit, intulit, intendit ; ingens me in discrimen vocavit ;ad casum extremum res meas adduxit ; in summum periculum rem deduxit. 2. I n s u m m o perlculo rea nostrie suni, nos alf&~ ~ 0 ne?# t m n d #M, rddflitr~ d Un d h t dCrc~#d.Rebus nostris periculum est ;res in discrimine est ; prope exitium res venit ;propius metum res nostra est ; ad ultimam dimicationem res vcnit: omne discrimen adest: ultima vis paratur. RCSin summum discrimen a d d u h est ;in summo discrimine versatur ; res nostra in pracipiti stant et lubrico; in periculo harent. 3. Undlque perlcula impendent noblq de lous cdtls dcs dmgrrs nous mc~ccnt. Periculis undique cingimur, premimur, includimur ; instant ab omni parte ; impendent, imminent nova pericula; non unum
Ec uid non semel rem fortunz inclina"datn d a 2 quid dubitas in incertarn ire aleam? tendere in quemcumque casum ? rem in casum ancipitis eventus committere ? aleam jacere ? ad casum res tuas fortunasque objicere? in casum demittere? in discrimen te oene? periculum summre rerum facere? tempestatem hanc, hanc dimicationem forti animo subire? periculo corpus oferre ? caput periculis objicere? in periculum te conjicere ; ~ericulum adire? in media te wricula immitiere, inferre? penculum fortna facere? casum subire; res fortunasque in casum .dare? 5. Non eat sapientls Ducls coplas tement perlculo exponere, un sagc gitrhal nc doil das rxbasrr tirnir~uicmmt srs soldotr. Discrimini bellorum universas vires oerre; sub unum fortum i&um omnia cadere non patitur sa iens imperator ; nonest sapientisducis, sese &rtunasque auas in dubium devourc ; niere cacum in certamina periculo ingenti, fmdu nullo. Sapiens imperator non 'debet temere copiasin tam przcipitem locum committere. ut de vita saluteaue tot reenorum decernndum sit et summa rerum in"periculum veniat. Sa ientis imperatoris non est committere in a k m incerti casus universum exercitum. Non committendum sapienti duci, ut in aleam casus ancipitis se regnumque det. 6. I n m a g n u m perlculum Incidl, 1a i coum un gmnd dang'lr. Ingens periculum, discrimen adii ; incurri in magnam difficultatem ; in ipsam flammam veni ; in periculum veni. deveni. incidi; oblata mihi est tempestas onnidoosissimitemporis.7. ~ o n d u m es e x t r a perlcuium, vous n'ttrspos rntorr Aors & d a n a r . Periculo nondum es deundus: nondum abes a.periculo; summum discrimen nondum efugisti ;periculum nondum a capite propulsasti, depulisti; nondum vacuus es a periculo; nondum expers es periculi ; nondum in vado navis est ;nondum in portu navigas; non desunt scopuli, ad quos offendas. S. In perlculls eat lntrepidus, il rst inlrijiuk d a m k rlnngrr. Pericula adit non dubitanter, in extremo discrimine et dimicatione fortuna, inquotidianis capitis insidiis, in maximis difcultatibus sui perinde similis, in locum quemvis pmcipitemnon dubitat se committere. De vita et ornamentis suis fortissime decemit ; in quemcumque casum tendit alacer, omnem periculi procellam in se unum avertit Non equidem caecus ~ i intcertamina, nec rerum summam in periculum fruau nullo revocat, aut in incerti casus aleam committit, quidquid tamen urget periculi, minime exhorrescit. Cf. Perlclltor, Dlscrlmen. USUS:
I'EK
1.
526
IbI.:l<
Maximum ab universo naufragio riculum didicisset ; rei militaris prudentissimus. hoc homine militaris rei scieutior, .qui e e s l Periculum dudum denuntiatum.cegligere atqiie pueritiz disciplina bello maxtmo atque suum periculum. Penculum declinare, defuncerrimis hostibus in mi1iti;edisciplinam progere, subterfugere. A periculo prohibere; e feaus est ; ui ab ineunte adolescentia miles $nculo eripere, extrahere, ericulis liberan. fuit summi?mperatoris,cujus adolescentia ad artem periculi sustinen. &o, tuo, suo pescientiam rei militaris non alienis praceptis riculo sumptuque rem exsequi. Meo penculo sed suis imperiis; non offensionibusbelli, sed respublica vivit. 2. Experlmenturn, rssnr, e+'nkncr, frntaliw. Facere periculum innoviAoriis est tradiiAa? Nulla res est in usu centia alicujus. militari posita, q u a hujus viri scientiam fugere ossit, quai:do genus nullum belli est ; in PERI[DON&US, a, um, Tr>s hadi/e, que iEum non excrcuerit fortuna sus : Peri,y>s prOpw,+. SvN. Valde commdui, opportus ad usum et disciplinam belli, juris, legum, tunus.Usus: Locus castris peridoneus. antiquitatis; belli gerendi peritissimus. DoAus PERIMO, 1s. emi, e m p t u m , era. a. et peritus. SciOB 1nte11160. Andan&., ,QtrUirC, yrn,,wsry. SvN. Interimo, P E R J R I U M s 11, m. Funx ~ @ m n f , # a r deleo. Usus :Si qua vis meum reditum, honojure. SYN.Perfidia. EPITH. Illustre atque in=m peremisoet. ~ l i ~ i consilium, u s curas signe, manifestum, nimium. USus : Yerjurii Daimere. Cf. Intericio. p e n a divina uitium, humana dedecusc&~tr# p~R1~D~,Payril,cmrnt, l#parjurc, lo i m d i r u ~ r su t worl, 6 t h nrnl. syN. similiter, juxta, e . loco. hmmrs, f d d s ~ o ~ w n r l. n perjurio fidcs, putll. Perinde ac si jam Pennde et, et Ju~~urandum negligiturCf. Jurosi,conimr nnt, triumphant, & mgtnr PERJRUS, a. u m , @i viole son srrQuod ego pennde rebar ac si ve quasi jam mrnt, u i sr parjure. SVN. Qui fidem et jusrratlurn Atque h a c perinde loquor, quasi jurangum violat, negligit i perfidus, qui Saebueris aut potueris, j r par# coinmr s i tu cramenti religionem negligit. USUS: Quid inPYW dP on h.Cf. Slmilitsr. inter f. .Somm,zirc. s ~ ~ . A terest ~ ~ ~ - perjurum ct mendacem Quellr d a Lrcnccy u-t-ilrntrcl c f i ~ i t r rr t lcfncnlur? mentu,,,, brevis totius summa ac complexio. C?Infldells. P E R I ~ D u S , 1, ,Pdn'Mr, fihrnrcod snnt PEERXBORP &rlir, lapsus aum, labl. ~ ~ <el c W ~ ~ ~ s op/usirurs ~ ~ r#np8sij d. Gl"SCr1i60sscr t r P Y r r s ~ ~ d t mUSUS ~~ : t-, SYN.Ambituqcircuitus. Usus: Circui. pcrla~sus est ad nos Hercules. tus orationis, quem Gmci r-v, nos amPERLEGO, Is, lbgl, le0tum, era, a. t i f e bitum, comprehensionein, continuationein, rn~2rrn>1nt,#un bout d Pantrr. Usus : Percircumscriptionem dicimus. led wum librum. Cf. PERIPATTICI, erurn, m. pl. PCrip i ~ c t i c u t r,hios~pkcs ~, dc ~4cofr d ~ r i s ~ t c . PERLOCEO (peii.), OS, XI, em, a ~ru fru?ispurnat, diaphanr. SYN.Eluceo. SYN.Lycai studiosus. PERIPETASMXTA, um. n. pl. TaJisPERLCIDUS (pe~i.), a. um, TYWu&, tnpis, tentitrr. SVN. Peristroma, stragu#urrnt, diupanr. SVN. Pellucidus, illustris. lum, stragula vestis, aulaum. ADV. Maxime. Usus: Membrana: ocu)onim perlucidz. PERISTROMA, g t i q n. Couvcrturr, ta* s . Usus : Peristromata conchyliata. PERLUSTRO, as, avl, a t u m , .are, a Parcourir aksycu*; r~aminrravccumn. SYN. PERISTYLIUM,11. n. Pnj/u/r, rspme Diligenter et attente lustro. Usus : Oculis, rnCnurik colmrnrs. SYN.Locus columnis un. animo perfustrare oiiinia Cf. Lustro. dique ciausus et omatus. EPITH. Amplissimum. PERMANEO, es, mansi.mansum,.ers, n. Drmrnrrr jusqdd l a j n , pcrnstcr. PERITE. HdiIcmrnl, adroilcmrnt, avec SYN. Consto, manco. ADV.Constanter, piirum art. SYN.Scienter, callide. in causa. Usus : In mea erga te voluntate, ~ER~TU a, S um, , Ex$JJmrnfJ, dadilc. in mea sententia pristina stabilis et irmus SYN. sciens, gnarus, exercitatus, intelligens, PXmane0. Opto ut WmPr doin aliqua re artifex. )( Imperl tus. ADV.nene rentissima Pernaneat. Cf. Manco. juris, antiquitatis, litterarum,scriptorum vetenim, sane, valde, litterate. PHRAS.E s t re1 PERMXNO, as, avi, atum, are, n. militarisperitus, if cslhabilr dans'artrnifiCoulrr, pCnitrzr qqnr #urf, y amwrr. SVN. taii.~~. In bellicis rebus summo studio et intelMano,pervenio, penetro, qrmeo. A~V.Latenligentia; a natura usuque callidus et acutus; tius in venam, usque eo in animum. Usus: magnam habet n i bellicz prudentiam ; miliPerinanarunt hi sermones ad aures nostras. t i a scientissimus; cui in bello nihil novum, UiRa tua ad animos, ad permovendas menjycgrinum, improvisum accidere possit ; nites non permanant. Venenum potum permail, quod non usu diu ac multa periclitatione nat in venas. C t Mano. Penetro.
P~R~m#A,
PERMANSIO, onis, f. CO~LT~<UICC, vt,, E I T H . Perpetua, stabilis. Perinansio perpetua in eadem sententia PERMEO. as, avi, a t u m , ara, a. PCtdfrrr. SVN.Permano, penetro.Usus : Intelli* gentia per omnia permeat et transit. PERMETIOR. iris. mensus s u m , iri. d. a. Mesurw &un bout d 'aufrr. SYN.Dimetior. Usus : Solis magnitudinem quasi decemoeda Dermeniius est. Cf. Metior. PERMISCEO, es, irctil, s t u m et xtum, ere, a. Mfcr,dfangcr,con otufrr.SYN. Coinmiscui, confundo aliud a& in unum confundo. USUs : Ne tuas sordes cum clarissimorum virorum landibus permisceas, nc mlc #as tcs turpitudcs avcc la loire dcr #Zus ilZaustrcs citoyms. Non m& illa permiscuit, sed in his etiam turbavit. lmplicata I!t mista oratio. Permisti tot opuli in unum corpuscoalucre, tant I prupls conio>uius. Cf. M-o. PERMISSXO, Onls, f. J'rrmission. SVN. Permissus, concessus. EPITH. Grata. USUS : Quod tibi mea permissio t u a mansionis grata sit, gaudeo, mon co~~~rntemenf d cr que ton Cloignrment seprofongr. C t Venia. PERMISSOS. iis. m. Prnnission. autonsation. SYN. P;rmi;sio. Usus : M& permissu abiit. P E R M I S T & (permlxta), P & - W , con/ruLmcnt. SYN.Confuse. )( Separatim. PERMISTIO (permlxtio), bnls, f. M(langc, cafusion. SYN. Admistio, confusio. EPITH.Superior. PERMITTO, 1s. misl, mlasum, ere. a Pcrmeftrc, aciorrirr, aautorLcr d; + d o n M. SYN.Concedo, sino, patior, potestatem facio ve concedo, do. )( Veto. ADV. In postemm potestatem. PHRAS.Pennlasum hom i n l u t l n p a t r l a m redlret, on hmif d cet h a m e de rrfmrrrrcr dans sa patnC. Facultas oblata, concessa, data est homini in patriam redeundi ; repetenda patriz facultas u ~; t facultatem adeptus, consecutus, assecutus est, habuit patna repetenda. Datum id homini, tributum, concessum, remissum ut ~triam mpeterct suam, id quoque homini argitus est Princeps ;hanc illi facultatem largitus est ut suos in patna inviseret. Fa& h ~ m i n copia, i potestas suos mvisendi. Principis permissu, concessu, repetendae patria copia uit. Cf. Concedo, Facultas. Usus : Totum ei negotium permisi, nieque in ejus potestate fon, dixi. Judicis potestati rem permisi. Perinitto aliquid iracundia tu*, do adolescentia, cedo amicitia, tribuo parenti. Inimicitias tecum susceptas mipublica permitto, jr fair d la r / p ~ ~ buc l i Ir samtjcc a ~ I I C Srancuna contn vous. Rostibus se, vitam rei judicum sententiis permittere. Cf. Concedo. P E R M 6 T I 0 , Onis, f. Vivr dtnofion,troublr a2 Pdnw. SYN. Motus, peiturbatio. EPIIH.
d % 6
. .
Divina, intima. USUS: Pemiotio animi. Q u a permotione mentis maxinia sentimus. Cf. Perturbatio. PERM~V~O es. , movl. motum, era, a kbranler, Cmouvorr, touckn: SYN. Commoveo, perturbo, perpello. ADV. Quam marime menteq vehementer. PHRAS. Ad hoc m e h u m a n l t a s t u a permovit, vohr bonfl m'apoussl d cela. Ad hoc me non utilitatis spes aliqua, sed tua humnnitas adduxit ;adduRus sum multis officiis tuis, nulla spe comI ~ o ~ o;hos N ~ mihi stiinulos tuil hun~anitas admovit ; his me stimulis multa tua in me officia concitamnt ; ago hoc non spe pramii impulsus, sed tua incitatus humanitate ;debes hoc, quidquid est, huinanitati t u a ;debes hoc, quantulumcumque est,acceptuin refeme totum humanitati tu=. Usus : Si quem h a calamitates permovent. Cf. Moveq Pemuadeo. PERMULCEO, w,sl,&um (sum),ere,a. C a n s s a , ~ a f f SYN. c ~ . Mulceo, delinio, niitigo. UsUs : Animum voluptat~!, aures leni sono, seneRutis t d i a consolatione aliqua permulcen.
PERMNXO, la, Ivl vcl H, itum, lre. Forf~~errnfiLretncnt. SYN.Munio. PERMOTAT~O, onir, f. Chan rmut, moclrpcafion. SYN. Mutatio. l3~1~1i.5publica, quadrantaria Usus :Virtus nec temporum, nec tempestatum permutatione permutatur. Cf. Mutatio. PERMUTO, as, avi, a t u m , are, a. Changcr, uwi/icr cmn l f r m ~ ~Cchugn; ~t; * / r cbnge. ~ Y N d . t n ?iur : smtentiam permutarc. Permutatum solvere cum qumtu. Permutare pecuniam. Vemor, ne id quod tecum permutavi, versura solvmdum mihi sit, jc -Y& que @Y h #ayer re qur hr m'as dad~rchangc,c.-d.-d.,cmtrc un n111 Cmad dc moi, confn ma n&katurc, i l nr mr failfc rmprctntrr. Cf. M u t a PERNA, e . f. + Cuissc; jambm. EPITH. Fumosa. PERNEGO, as, avl, a t u m . are, a N i w obsfidmrnt, absolummt. SYN. Pronua nego. Cf. Nego. PERNICIES, 61, P & , ndu, m d k w r . SYN.Exitium, labes, pestis, calamitas. )( SPi u a EPITH. Aperta, communir, c o n j u n h cum magna calamitate reip., intestina, major. UsUs : Reipublie rniciem molin, comparare,p#arrr desxaztx d h r&ubZiquc. In pemiciem alicujus incumbere, nc sonfer puid pcdn q n. In pemiciem ipse suam incurnt, il coud sep&. Communi rnicie oppressus est, i f j u f rntratd h n s rtnalhrur commur. Pernicicm a ca itibus omnium depellere, d~tounrcr les m a P b r s I la titc 4 tons. Ct Ruina, Calamitai, Exitlum.
a
PER PERNIC~OSE, D u l r r mam21e fuwste, SYN.Pestifere. Usus : Quam dissolutc et ~emiciose. , auam tur~iter PERNICI~SUS, a , u m , Pernicicux,/uwsfe, dangerrilx. SYN. Exitiosus, pestifer, noxius. PURAS. Perniclosus patrias dvls. &oyen &ngereux p u r sa @m&. Qui semper stat adversus patna commoda, perniciei est civibus, nihil non confert ad perniciem civitatis ;qui pcmiciem patriz non obscure comprat, molitur; qui in patrice perniciem ubique incumbit, qui pestem atriac nefarie molitur. cf. Noxius, NOCW. 8 s u s : consilium non modoinutile, sed etiam perniciosum reip. PERNICITAS, 3itls. f. C.'itesw, rd#ifitc{ U g h e t 4 SYN.Magna celeritas, velocitas. -PERNIX, icis. omn. gen. P r o ~ n p f l(ger, , m * . Usus : Canis pemix. Ct Celer. PERNOCTO, a avi, are, n. P W S C ~ lu nuif. SYN.N d e m ago, traduce. Us"s : Pern&t venatores in nive Amaniora studia pemotant nobiscum et rusticantur, elles (les
rnrisibfe.
PEK
Attende, queso, intentoque animo intuere; mente animoque considera ; animum tantisper adverte ; animo cwitationeaue ~ercurre ista ac vide quam vana sint isca e i inania. Curas tuas ac cogitationes, punRum temporis in hoc defige, ut, quam vana sint ista ac inania, dispicias. Ad animiim, queso, paulisper refer ; animo cogitationequc depinge, istarum rerum vanitatem ; expende, quacso, suisque ponderibus examina inanitatem rerum omnium. Temporis partem aliquam in attenta istarum rerum cogitaitone pone, justisque rationum momentis expende, quam vana hcec sint et inania. Seriam paulisper cogitationein suscipe, et quam inania h a c sint, cum animo reputa. CCConsidero. UsUS : H a si ad utilitatem dirinas. re& siint. si ad honestatem perpenda~,~~r~vis%im& -cfte c o d u i f e , envisa& d a p d s i'uliliti, n'd rkir clr bla~ndblc,mais elfe esf nrninelfe, s i vous fa j~ge'~ da#ds f h o t t d f ~ f d Amicitia veritate; perpenditur. PERPERAM, D e frnvcrs, mal, h e Icff~es) vcilIcnf avrc raous, efc. mani2re vicie~~sc, /ausse. SYN.Male, prave, rwers%prepostere, nequiter, vitio. USUS: PERNOSCO, is, novi, nbtum, ere, a. eu re e, seu perperam agas. Perperam k t u d i e r dforui, apPro/omfir. Usus: Motus aniconsules dicuntur, quivitio creati aunt. morum sunt penitus oratori pernoscendi, Por&r &it connntfru d fond les rnorrvemenfs er ~ERPESSIO, bnis, f. Rn n&on d u c a u r humnin. Cf. Nosco. ,nef, consfunce. SYN. Perpessus. &P'TH. 'dn: P E R N O X , no&ls, omn. gen. * Q u i d ~ r e ' siderata laborum, facilior, indigna homine li. loute f a nuif. SYN.NoRem totam vigilans. bero, voluntaria, diuturna Usus : D o ~ o N ~ , laborum perpessio. Dolor difficilis pcrpessu. Usus : Pemob luna erat. PERORO. as, avl. a t u m , are, a D&PERPETIOR, ms, ium, pet~, I b p p r r n r l i I n t m f , ex#iquer; clore, f e r l n i ~ r . d,, n. et a. Sufi rfer, SOII@Y awcconsf~tc, SYN. Pemrationem habeo ; concludo. ADv. se rdsigner d. &N. SuRero, patior, fero, toleBrevi, vehementius, graviter, omate. UsUS : ro.Usus :Doloremfortiter perpeti.Cf.Pat1or. Odio etstre itu senatus coatus est aliquando p E R p E ~ R o ,aq avl, atum, am, a jffUf Obi&@r la murvcil'ance a * ,VX/CYter, PthmCr attpl>fe& sy~. Ya. d m i t d'u s H w l a2 clare son di'caurs. Perotro, percio. USUS: Fe trare cadem, comrare causam Totum hoc decumanum mettre u n ineurtm. B C pugna, ~ sacrificio perorabo. perpetrato. Cf. Pernolo. PEROSUS, a. u m , O h u x , dlfest.4 USUS : PERPETOITAS, Ptls, t. Continuifl, miP1ebs cOnsulum no'nen peros% nom & te; int/gnntL SYN. Yerennitas, continuatio, co#SU"fUi'oniLux au fiupfe' Odium' diuturnitas.JJsus : Amicitiaad perptuitaten, PERPELLOl ih pLili*pulsum, a fidelis est et constans. Sibi ipsi in vi& perPmrsser, lbronler, drttouvoir, ddtenniner. SYN. constare, dmu pensrrirbfe la d. Impello, pemoveo. Usus :Vultus ejus OcuGrpetuitas semonis, orationis, suj& & dis. lique te perpulerunt. Cf. Impello. mrr P E R P E N D I C O L U M , 1, n. Ni?ic~u,/Fld PERPETOOS COnsfa'lriricnfs inferplomb. Usus : Si id crederemus, non egereYII t i o n ; lfernellcrrtrnt. SYN. In perpetuum. mus perpendiculis, non regulis, non normis, CfQSemper. n ' MUS m? ions cela, nous n'aurions bcsoiu n i PERPETOO, a* avi, atum, are, a. d e j l s d fiLtttb, mi ric rbg~cs. columnas exigere Rcndn confina, durable, f a i m durer. SYN. ad p y d i c u l u m . Ferri su0 pondere deorContinuo. )( Mitigo. USUS: Magistratuum s u m a lineam potestas perpetuanda videtur, i f semble u ' i f PERPENDO, le, pondi, pensum, p<aaffe,,h~CmCnt, CmSi~~rCr,jU,O~rr SyN. / u i f l e r r n d r t es n u g i s f r a W i r i n a t ~ t o v i b ~ s . Expendo, dirigo, cogito, examino. Auv. DiliPERPETOUS, a, um. Confiar, sanr i u fem#fiori;enfiec iferncl. SYN. Perennis. con. gentissime.P~~ Perpende, ~s. aumso, q u a m c a n a sint ista e t lnania, c o n s ~ ~ r e s , ~ v o u sstani, =temur, sempiternus, uoiversus, &tinr #&, ,l a vanilC el & d a n t & ces doses. nens.U SUS : Hilaritatem illam in perpetuum
rmre,
''
---.-.
PEK
s29
PE U
amisi. Perpetuis et contextis voluptatibus fruitur. Oratio, historia, disputatio perpetua. Agmen perpetuum, nunquam interruptum. PERPLACEO, es. cere, n. Plairc beaucoup. USUS:Ea lex mihi perplacet. Cf. Placeo. PERPLEXE. + D'unr mani2rc obscurc, cmbuwclsdc. Usus : Perplexe agere, responden. P E R P L E X U S , a, u m , * Tortumx, cmbrouilld, obswr. SYN.Intricatus, implicatus, tortuosus. Usus : Responsumper lexum. Dtibii,ambigui, perplexi sermones. Implico. PERPLOO. is, era, n. et a. 1. n. Pleuvoir d lra?,crs, laisscr #asser la $luir. 2 . a. F e $ltur~oirqqche dans qqchc. Usus : Amor in peRus perpluit meum. PERPOLXO, is, i v b itum, ire. a. Polir, l i w , comRcr. SYN. Expolio. USUS: Opus imperfeRum perpolire et absolvere. Extremuin perpoliendi operis laborem adhibere. PERPOLPTIO, onis, f. b fini, la &Ynire main. SYN.Expolitio. PERP~TTXO, bnis, t Ranqutt, fsfin, o@. EPITH. Intemperantissima. Usus : Intempcrantissima perpotationes. Cf. Bibo. PERP~TO. as, avl, are, a. Roirc torrf le trr,tfi~, c.-d-d., uvcc ezcPs. ADV. Similiter. Usus : Toros dies perpotare. Cf. Bibo. PERPURGO, as, avl. a t u m , are, a. NrtfoycrcnliLrrment; trnilcr,cxamin~r(t/onn.od. Usus : Nunc illud crimen mihi perpurgandum est. C t Purgo. PERQUAM, TrPs. SVN.Valde. Usus: lllud perquam puerile, ridiculuin, ineptum. Cf. Valde. PERQUPRO, 1s. sivi, situm, era,. a. .4pPrn/ondir, sonder. SYN.Exquiro, inquiro. Usus : Res occultas perquirere ab aliquo. Cf. Quero. Indago. P E R Q U ~ S ~ T EExactcmcnf, , uvcc soirr. SVN.Exquisite, diligenter. PERQU!S~TOR, bris, m. Cefui qtdi rrchcrcrie, qui s'enquiert. Usus:Malevoli aCtionum perquisitores. P E R R U M P O , is, rpi, r u p t u m , are, P. Passcr d frawrs en bri.runf; romjre, briscr,/orcrr. SYN.L)isrumpo, perfringo, vi aperio, perseco. P H R A ~ I .. Ipsas Alpes perrup l t Hannibal, Annibal se f?aya u?rr r o ~ r k ct travers &S A l S clks-tnPI~ars. Cupiditate ac furore invaden& Italiae, oinnia claustra Alpium refregit ; objetas montium altitudines vi ac virtute perfregit ; ciim tot tamque difficiles vio elutilndae essent, per invias Alpes audacissime penetravit. Hannibale duce, corporibus armisque nixi Peni cuneo viam rupere. 2. Rornanus miles hostlurn aolem perrupit, c s o l h f romuin sef r ~ y ourr jtis-
A.
sage d f ~ a v e rles s b a t d o n s tnnemis. Ferro atue audacia per confertos hostes sibi viniii gcit ;se inter tela volantia intulit infestarnque aciem diremit ; perregit hostiuin cuneos et disjecit ;per medios hostes audacissime perruoit : obietios hostium cuneos vi ac virtute pehregit. s u s : lnsidias, legum pcenam perrumpere, violcr les lois. Cf. Perfringo. PERSACPE. T A souvcnt. USUS: De hoc genere persaepe senatus consulta fiunt. Cf. Smpe. PERSALT~~TIO. o n i g f. Salutatinm ((t toul & irton&), kumble salttlation. SYN. Salutatio. PERSALUTO, M, avi, aturn, are, a. Salucr successivrmnf foul Is t n o d . SYN. Saluto. Cf. Saluto. , ere, PERSCINDO, Is, c ~ l d l sclssurn, a. Dlckinr; ouvrir, bnkcr. USUS:Omnia perscindente vento. PERSCRIBO, te, &tlpsi, scrlptuni, are, a. I . c r h compldtrment, en tmrtcs lrttrcs. SYN. Scribo; in tabulas refero. ADV.Accurate omnia, aperte, caute, diligentissime, enucleate, infra, nominatim, parcius, plane spurcissime, summatim, vere, copiose, rehe, seytim,divinitus; litterate, scite,sanAissime, onorificentius triumphum. Usus : Tu ad me explorata omnia perscribas. Falsum nomen perscribere, inscdre unr /onn.aussedrttc. Pecuniam ad odem sacram reficiendam perscripsi, ] ' a ' destindcet arfint d la restatrr~i'iondn tetn$lc. Cf Scribo. PERSCRIPTIO, Onls, f. Livre, Y @ . t e , brouillon. Usus : Suarum perscriptionum adversaria proferre, fioduirc des brouillons. Controversia de tabulis et perscriptionibus, exarnrn dc la temur &un contrat, ou a2 simpCrs Cc~tures. PERSCRIPTOR, bris, m. Cclui qui msl en l c d . UsUs : Perscriptor fenerationis. PERSCR~TOR, aris. atun sum, ari, d. Fnuiller, visifer arlrc soin. SYN. Ex uiro, inquiro, indago, exploro. ADV. ~enitus. Qsus : Speculari, investigare, perscrutari omnia. Cf. Indago, Inquiro, Quzero. PERSECO, as. cii. seEtum, are, a . Cou$rr entiLrcmcnt. Usus : Ecquid naturas rerum persecare, aperire, dividere posaumus? PERSECUTIO, o n i q f. i'oursuifc; sorrvent :Poitrsuite jrru'icairc. SYN. Extraordinaria juris aoio. USUS : Persecutionum cautionumque przceptio in Jure Civili. (Persecurto, Persecutor, pers/culion, rsdcute~r, v d g . sunt.) Latine r e a i u s : c x a t i o , vexator et hostis nominis Christiani. PERSENTISCO, is, ere, a. Safircez!oir de, rrmarqrttr, UsUs : Nisi essem lapis, h a z persentiscere debui. Cf. Sentio.
PERS&QUOR, Bris, Lictus s u m , sepul, d. a. Poursuivrr; p r m i r e contme pitz'e, tomme mod2le; excwlrr,/aire, uccnt$iir; ex$Iiquer. SYN. Sequor, insequor, insettor; colo, imitor; prosequor, exsequor. AIW. Acriter, commodissime res aliquas, crudelissime, cu- 1 ~idissime, temere,deinceps reliqua,digne inju- 1 riam, diligenter mandata, diligentissime, gravrssime versibus, nominatim, publice bello, sapienter extrema, severe, studiosissiine, subtiliter, subtilissime, vehementissime injurias, usque eo ducem. PHKAS. I . Hostem fugient e m persequl,#oportrsuivre un enneriiqur fuil. Insetlari, in tergis fugientium hzerere; fusos agere hostes ; extremos agminis carpere e t inorari; novissimos carpere et pretnere, vesti- m giis cedentium insistere ;hostibus instare, nec suicolligendi spatium dare ; acerrimo impetu 1 in fugientes hostes invehi. Cf. Fugo. 2. Non 1 cessat m e peraequl, il s$rrharne It #,re poursuivre. Vexandi, oppugnandi, exagitandi omnique me injuria lacessendi finem nullum facit. Infensum, gravem, infestum mihi adversarium etiamnum experior ; nusquam desinit mihi adveisari, perniciem moliri, niachinari exitium, ad perniciem nostram incumbere ; nusquam me consistere patitur ; incitandi me ac premendi, in me grassandi finem nonkciet, donec odium suuin meo sanguine satiarit , expleverit. Cf. Adversor, Odium, Inimicus. Usus : t. Settam Academicam, mores patris persequitur. Eo pervenisti, quo ego perseqiii egre potero. Diverticuia, solitudines, flexiones persequi. 2. T u w r , oursz~izfr~, re?~et~~I~quer. I'ersequi JUS suum. ona sua lite etjudicio perseqiii,repetere. 3. Exsequor, ~.rcufer, nccottrj)/ir.I'ua mandata persequor diligenter. 4. uiciscor, v n r g ~ , # u n i r ~ vengeance, zr inimicitias suas, injurias persequi et ulcisci. Aliquem bello per. sequi. 5. CompleCtor. comprehendo, truiter, e x - r , rucnnter. Kem totam puhlicis jan1 litteris est persecutus. I'harsalinm versihus est persecutus Lucanus. Nec reliquoruin Etates scrupolosius persequamur. Ct. Sequor. PERSEVERANTER, Azur f i r ~ h i d muce. SVN.Constanter, PERSEVERANTIA, ;e, f. /'rrs~~dranre, c<mstuncc. SYN. Assiduitas, constantia. EPITH. Grata alicui et jucunda, nimia, ; st~bilis et perpetua. Usus : Ketinenda igitur vobis est constantia, gravitas, perseverantia. Cf. Constantia. PERSEVRRO, as, avi. a t u m , are, n. / et a Persister, @ers71Cr~rI/,IVIS, titrneztrer fmne, i>ribrunlabfe. SVN. Persto, persisto, permanep, obfirmo animum tn aliqua re. AIW. Fortissime, stulte et diu in parum cognito USUS : 1. In sententia, in vitiis perseverare. Cujusvis est errare, nonnisi insipientis perseverare in errore. 2. Absolvo, exsequor, confi*XCY, nr #%zs cesser. Quod turpiter siisceperas, ,
',
/
perseverare et transigere non debuisti, confitruer d achevrr cc que tu avais enfrejnk. Cf. Maneo. PERSISTO, is, atIti, ere, n. IJcrsi>tet; firsCvcrerlinns gqche. SYN.Persto, persevero, in eodem vestigio hreo. USUS : In eo perstitisti. C t Persevero. PERSOLVO, is, solvi, s6ltum, ere, a. /'ayer enti>rerne?#f. SYN. Solvo. ADV. Cumulate. USUS : I . Persolvi quoddebui. Promissa cumulate persolvere. 2. Presto, ompIcr,donner, rendre. Persolvere officium, gratiam, rationem officii sui. Persolvere penas judicio, lfrr puni. Cf. Solvo. PE R S ~ A, N as, f. Rfile, ~~urucf~re, drsonnofe; t~iasque.SYN.Partes, munus, odcium; larva EPITH. Aliena, apta, aptior,certa, communis ; extrema, fceda, gravis, m a ~ i f i c a , prestans, tam gravis, tam severa, gravissima, idonea, improha, impurissinia,levis, luculenta, muta, pacifica, quaestoria, stultissima, turpissima, vehemens et acris. Persone antiquz, difficilliine, dissimillime, f i h , heroicae, graves, innumerabiles, obscure, propri~.Usus : 1 . Personam Principis egregie sustinuit, gessit, tenuit, tuitus es il3tuqritllr frJs bien de soir rb1r k c/u/ d'h~zf. Magistratus gerit personam rivitatis. I'ersonam magistratus alicui im onere veldetraliere. Son capiunt angustia. pe80ris tui personam Consulis tan) gravem, tam severam. 2. Homlnis conditio.prrsot,rte. Casar Pompeium nunquam nisi honorificentissime appellat ; at in ejus personain multa facit asperius. Musica a Principis persona abest. Ea age q u a digna sunt persona t1.a. 3. I n Comcediis e t Tragmdlls, Ir r6/r., le ~ a r a t ? r c fe#ersot#)~~igt~ , que l'aufeur re$rscnte. hledea et Atreus heroicz personie. 4. Larva, facies fiCta, hbtrionica, inasgue qrte#orftzirnf /es actews. Ex persona mihi ardere oculi histrionis videbantur. l ' e r ~ n a m tragicam forte vulpes viderat. ( I'ulg. turnen rsf: Quinque persona i n n a v i fuere, ptc., il y urf(ril ciny firsmnes duns Ir nnvrre. ) Latine reCtius dixeris: Homines quinque in navi erant. I n Dlvinls Mysteriis s a n a l tas e t necessitas h a n c vocem appmbavlt. PERSONATUS, a, um, Musqu,quiaun muryit~.SYN. Qui gestuin vultumque alium capit. Usiis:Ne Koscium quidem personatum laudant senes nostri. Personatus cur ambulem ? Pmrrquoi#orteris un mas uc 1 parumne fmda persona est ipsius senedutis? PERSONO, as, nrll, Itum, are, n. et a. Rlsonncr, refenfir. ADV.Acerbissime. Usus : Tota vicinia cantibus personahat. Aures nost r e vocihiis adhucdum illis personant. PERSPECTUS. a , um. Exumidd/otrd. recnnntd, #rouv, nrnnryeste. SVN. Cognitus, exploratus, pertraftatus, certus. Usus : Quorum vita perspefia est in m ~ g n i s rebus. Homo
perspefla \.irtutis. Tua in me perspetta bcnevoleiitia. Cf. Notus. P E R S P E R G O , is, em. a. Ass(zisotrtre~. Usus : Respergo, aspergo. PERSPICACITAS, atls, f. Prrspicacifd, ' t'frafiotr, dis~~ernrtrtort. S\ N. Aciiineii, soertia. Usus : (lila es perspicacitatc, fncile h x c intelliges. Cf. Acles, I n g e n i u m , Acumen, Persplclo. PERSPICAX, acis, oinn. gcii. P ~ ~ r s p i rnze, claimoynnf, pifri>r de pStrr'/ration. S\-N. Soler~,:iciitiis,ingeniosiis. Usoc. Homo natura perspicax et acutus. Cf. Ingeniosus, Sagax. P E R S P I C I E N T I A. a,f. Corrnarssat~cc p<~rfaie, escictr rtr qgqchr. SVN.Coiisidcmtio, conteniplntio, cognitio, intelligentia. Usus : (Jiiod honestiim est in perspicientia et solertia veri versatiir. PERSPICIO,is, spexl, s p o f i u m , ere, a. Esarninct a~rec soin, ~toir, apctcd~!oir, disfi~rpr.S~~.Anirnadverto aiiiino , comprehendo, mciite cnnipielienrlo, mente conser411or, cogitatione coinpleflor. Anv. Aciiiissiine, altius, dilucide; etiain atqiie etiain, optiiiie, plane, peniiiis, przclare, solertisuiine, stiidiose. iiiaxime, facile, plane. Usus : iem cuin consilio et ciira perspicere non potiii. Perspicere qiiid in quaque re veriim sit ; perspiccre reruiii naturam. Cf. Adverto, Intolligo, Cognosco. PERSPICOE, CCriin~tr~trf,nelfet~r~trf. SYN.Manifcstc, apertc dilucide. [Jsrrs : Kcs perspicue falsa, tiirpis, clrose &i~i~t~rttrenf fctursc, Anrrfet/sc. PERSPICOITAS, atis,f. B2iidr1tcr>.SYN. Evidentia. PERSPIC.(JS, a, u m , dwidrt~t,cair, rne~~~rs SYX. t e . Clarus, cvideiis, apertus, manifc3ttis, niinini- dubiua l ' ~ ?.\s. ! Doari na hcec non satis est p e r ~ p i c u a . retfd riocf~iw n'est* wsco claite. Res ist.c iioii ita sunt in medio posit, sed a viilgi sensu.intelligentiaqne disjunfl. D d r i n a paiilo magis est recondita et puerili in enio non satis q t i a ; abhorrent istn ab a<okscentum intelligentia neqiie satis siint obvia. Cf. 0ba:urun. Usus: Hnc pcrspiciiuin est conitatquc inter niiines. Rein siispiciosain, pers icu:iiii iacerc. lvit ad perspicuaiii inortem. ~t! Evi<lens. PERSTO, as, stltl. s t a t u m , are, n. PCPshtdrrr, firsisfrr, ricnurrerfrrmc. SYN.Persisto, pqrsevero. UsUs : Pcrstat in sententia, in consilio. Cf. Duro. PERSTREPO, is, pai, Itum, ere,n.eta. * F n i r ~,qr,t~r(/ ' hruil,J<iirr vacan,ir. P E R S T R I N U G , ia, strinxl, s t r i a u m , ero, a. Lirr, ~rtfucher;efiwrer, fouchrr, saisir. Vincio, pcrcuiro, leviter tango, strittim attingo, breviter strittiiiiqiic d~co, delibo, non longiiis ixrsequor. ADV. lirevitcr, celeriter,
tn
levitcr, impune, perquain hreviter. Ilsu : l . !nanimoest, trnnsiieielrriter, hte\iter prrstringere.rein unamtliiaiii tic. 2. Carpo, p u n gn. reprehe?do. ~ t g q r r e r ; ~ / ~ ~ ~ tdtr sr bltltttr., r~~rr n r des #latsnrftrries, refiretr$/re. Suinina 11crtatc, verhis asperioribiis. iiec sineroniiiinelia aliquem perstriiigcre. 3. Obce~co,dh/ottir. Voluntas rationi ininiicn mentis octilos pcrstringit. Uipnitaq niea et splenrlnr persliiiipit nciem oculonim iiioriiin. (>ciilo~ omniiriii auri splendore pzrstringit, i r'blortil totfs les jvrr r p<zrf'dcfat de Por (futit.~c.ffed e la portrlre rrlrr ycu.i-). 4. Sulco, sil/ontur, lflbnnrer. Terr;iiii aratro pcrstringerc. Cf Roprehendo. PERSUADEO, es, si, s u m , er", a. Prr; rrrlulrr, cot~vrrirrcrr, nt~rrtter O rt.orr<:tttq,r~~rr, &Iertttinrr rt, a~rtseillrr rlr. SYN.~ i i l e nf&i?; i probo, ad credendum di~cn. Av. Penitiis, prorsiis, plane, temere quidquain. P I ~AR l . Ptillosophl;estiidliirn m l h i yersiiaai=ti. VOuS >/l'uvcicotlsrifdPt!f14fh! fh! f(1pkios~~hc. Tuo suasii et instinttu, te aiiAorc, diice et coiisuasorc addiiflits, ad philosophinin me contuli ; tuis consiliis ac hortatihiis aniiiiuin ad pliilosnphia stuilium acljunxi, adjeci, appliciii ; tua: vi5 orationis aniinuin incum ah oiniii nlia cogitatione ad philosophia stiidicim trnduxit ; illa ex intimis aniinis illuin philosophi: horrorein evellit. In Acndeiniam me tottiniroinpulisti. 2. Noii possum m i h l perauarlere u t h o m i n e m a l l ~ q u a r , f e r 1 ~ 1 ) t t r ~ r11e ~t'siqtrer,t par/rr <t crf Aortrtt~r.Indaccre ar,inirtm non pnssuin ;adduci non possiiin ; in aniiiiitin intlrirere non possiim ;iinpernre inihi non possiiin ; impctrare a me non possrrm ; inferre viin animo enm non possuni, ut cum illo seriiionem juiigam ; ut vultiim ejiis silbenm sermonemqiic conferam, neque adduci mea sponte, nequc ulla impclli, perpelli ratione possum. s Suarn sententiam n u n q u a m m i h i persuadebit, j r ~ f ~ a iil s nc ttr'ia~trlrr~ra 0 son smfirtfent. In suarn sententiam niinquam me additcet, perducet ;sibi iit asscntiar, nun uam me adducet ; hujus persuasu et induhu ad ,aliani sententiam niinquain deducnr; in istam sententiam nunquam me trahet, fleflet; dc mea sententia nunqitani iiic dediicet. Cf. Moveo, Induce. Usvs : Hoc persiiasiiin sit omiiibus. Persuasus est aniinits aiiditorutn. Ve paupertate niinquaiii persuadebis. PERSUSIO, Onts, f. Actirrrr (ir fir,a,r&r,@rsumiotr. SYN. I'rrsiiasiis. USUS: 1)iccrc apposite ad persilasionem, p<ir/rr rfr ~~~~~~~~e d opd7,er u prrsuasiorr, d @rsu~~drr. PERSU ASOS, s, ni. Pt rsuasiotr, cotrsri, iuslig~~lion. SYN.Persuasio. PERSULTO. as, avl, atiim, sre, :t.et n. * S(~uler,bundir. Uws : hleiiiores quotie? hostis ipsonim agruiii persultasset, rtv<iit fait ir~ursiotr sur l r w Isyrifuire.
PCRTADET,
t a s u m est. imp. et n.
Srrrrrqvr forl; Efrr cr'i~odfi, .firf<pi. U s u s :
llluiii pertesuin cst levitatis Cripcoiiin. P E R T A S U S , a, u m , Entruvi, las. USIJ~: I'ertzesus suin serinunis v t l scriioiiein. PERTENDO, is, di, sum, ere, n. et a. a. T r i n e . 2. 1 . T i S t r t . foy,-rr cf-ir~t- d. SYN.Contendo, cf.contendo. PERTENTO, as, avi, atum are a. EssayZr, /firowvm. SYN. l.ento, e>;ploro: at. tento. Cf. Tento. Periclitar. PERTEREBRO* as*avl*atum* ares a. P r m r , frotrrr, fruirsfirrcr. SYN. Exterebro, perforo. P E R T E R R E F C I O , is. fati, f a e u m , ere, a. k p o ~ ~ v ~ u i f hrri/ir. tr, SYN.Pcrterreo. Cf. Terreo. PERTERREO, ui, I t u h , a. kparvtanlcr, , f r u p P r r t ~ ~ l ~ r r CSYN. u r . Terreo, coiitcrr'eo. exteireo, perterrefacio, e+;iiiiiiio, inetum nffero, ohstul>efacii).ADV,Veliciiientiiis, subito. U s s : \'uitii :ilicujus peiteireri. Cf. Terreo. P E R T E X O , 1% xti, textum, ere, a. Acfimer, knrriner. SYN. Pcificio. ADV. Ciavitcr, valde graviter. U s u s : Pertexe iiiodo quod exocsus es, nchhr & dirt cr qut fn crr
induAu potest. Cf. Obstlnatus. UsUs : Serino lenis, non pertina~. Vicit tamen omiiia pertinax virtus, su vrrhr # ~ ~ s ~ h . u n tnbmfr
dhca pourfunt dr louf.
PERTINEO, es, i, ere, a S i t r M r e , se rr'pundrt 3 rfcnir d; rtcPPOrfrr4 uborlfii- 11. S&. cilllano,pi,u. pcnctm &v. hlagnopcre ad dicen um, omnino nihil ad se, nunc certe, piiblice ad civitatem. valde ad rem, veheinenter. U s u s : Vis celestiuin CorPorUnl ad plantas pertiiiet. per totuin Corpus pertinens. Nervi toto corpore pertinentes. D E U S pertinens per omnes natiiras er terras, per mare. Romani lmperii ditio ad ertinet. silva pertinet a fluminead sumnias llpes. Ad iiiontes usque ea planities periiiiet, s'itcndrr. Vulgo pertingit. P~RT~NET .iiif , ere, MZnur, ICgurder; uppurtcnir. SYK.Attinet, speflrt, attingit ; partes mea sunt, oiciitin hoc p-ipue nieuiii est. PHRAS.Hoc a d m e non pertinet, crla me rcgrrr&par. causa nihil e . lacio coniingitur; culpaaut illfanlia non attingit. ~ i h i istud l ad me; inea res hic non agitur; mihi istliic neque seritur neque iiietitur. U s u s : lntelligere quo qiiidvis pertineat. Suniiiia illuc pcrtinct ut sciatis. Ea opiiiio eodein pertinet, recidit, revolvitur crlu rniitnt atr nattnt. Pcrtinet hoc non n i d o ad dignitatem, sed ad salutem, cela COI<CC~>Unon
Ehenum
co~ntt~t.n~.d.
P E R T I C A , e,f. Perrhe. PERTIME~,.~, is, n. C r u i b , rrdouter fol. SYN. Perhorresco. AVV. Cravitcr, inagnopere, non inediocriter, velieinentius i\idiain, incredibilitcr. U s u s : I>ertimescerede ~ionoleet falna. cf.~ i m e o . Penicacia, ubstinatio. NeLria, perseverantire fi- 1 iiitiiiia. Usus : Ncc pertinacia, iiec cuin iiacundir disputan rc0e pvtesi I.ikrtas non in pertinacia, sed iiioderatione sita esi. Cf.Obstinatlo. P E R T ~ ~ ~ c ~ T Avrc ~ R oj)inirflrclJ,,. , 1 c,,ntfa,lce, aaan,rnrenl. syN. pertiiiacia, y.?rya aniini aiinteniionr usus : i.ertiiiaciter 1111infensus est, il rsl son ?norte rnnemi. P L R T I N A X . Bcis, oinn. gen. Obsliitd, @ini'Blrr, &fPlC; fenne, ronslunl. SYN.Obstinatus, obfiriiiatus, pcrvicax. Ai>v. Valde. PHRAS, pertlnax eatinscntentia, i ( c s l o ~ s .i tiid dans son srnfirt~tiif. lile, ut prxcepssuiti- ' tus ingeniuiii, pertinaciter :idversus asta ten- 1 dit ;piava aniini contcntione pro\ ectus, neg:it sibi integruni de sentcntia decedere; obstinato unus animu resinit ;contiimar ille et i d repugnandum obstiiiatus perstat in scntetitia; pervicacis ad oinnia, qua: agitat, aniiiii niiiiiumque su )un5 ac seiiteiitia est ; obstinatione quidnm sententiip cum aliis pugiiaciter certat; a sentent:a dcduci nullius peiruisu ac
ruafio,,i L.onst ancZ,firmeti.
SyN.
srrrltinrnl vorrr diqnili, muis m o r votrr vU. HOCad me pertihct, 6 t h tnlupplirtirnl. Cf.
Munus* Omc'um'
P E R T x N ~ C ~ A , =,
PERTRAcTATIOB 4 n i 4 f. Aclion d@ s10L"YPrrd G ' Y c ~ c ~ g o : O I I ~ ~ r ~ t /dminisJ~t~f, lrafzou. SYh. Usus. evolutio. EPITH. Multa
f.
Oj)inidtrrri, okli-
rcruin ublicar~iiii.USUS : Multaium renim pertraktione multa di cinus. Uiligens IJtaruln ~rtractatlo, -si& drsp2Ir.s. PERTRACTO, as. avi, a t u m , a=, a
df~c s!'N '"00, vcisl>. ~ w o l \ . A ~ i I>iligenter v niiratiu11eiii,iii01Iius,piiiii~s. USUS: Oritor sensus inentesque hominum e r t r a b i e debet. Cesti negotii rationein di. R.e1iter et s " ~ ' ~ e r t r a A a r e . Pertrattare q u z rem continent, s'occu@t dc cr quise rufi or/C au srqel. C f .T r a a o . PERTUNDO, is, tiidi, ttisum, ere, a. : ne quis percdry tr"uer9 CydUSI'r. clu"'eila'n pertundat, @rnns~ar<(r qucqrfrb y"'JfLO" lu doursr. m c * e r , p ! # r ; uj$liqucr son espn?, obstr-
1*
~ E R T U R B T E ,C o n f ~ s i ~ t ~ l , f i ~ - t n ~ 2 ' ; san' urdrt. SYN. Confuse. PERTURBTXO, onis, f. Tro~ble, disordrc, io~fusiorr; &ision, lroudle dc <%11u. SYN. Motus aniiiii turbidus, ae&io aiiiiiii,
1 1
cnnfusiu. Huttuatio aiiiinorum. )( Serenitas, coiisilium, judiclum. EPITH.Hrevis aniini, diuturna, fuda, gravis zgritudinis, magna aiiiini, opiiiabilis, tiiiita, vehenicntior, vitiosa,
533
iiniversa, voluntaria. Perturbationes ccelestes et maritima? et tericnz, hilariores, magnie animi, moderata, naturales, rationis experta, novz, pestifer~, tabifica? mentis, vitiosa, voIuntarisp. PHHAS. Y.Perturbationes a n i m i compascendae sunt, il fuul rdptliner $es pmsio10s. Opera danda, iit mens turbidoanimi motu wmper vacet ;ne condolescat, concupiscat, extimescat, efferatur Iztitia; ne voluptate, lihidine, metu, aut quavis alia animi Zgrotatione jaEtetur; absint tabificz meotis perturbationes, motus turbulenti jatlationesque animorum incitatre ct impetu inconsiderato elata?,rationemomnemrepellentes. Sit animus vacuus, liber, solutus a gravibus illis concitationibus tam inter se dissentientibus atque disttads. Frangendi sunt ac compriinensi motusilli turbidi im, cupiditatis, etc.,contrarii inimicique rationis. Fervor ille concitatioque animi ac cornmotio, motus denique omnes rationi non obteinperantes coercendi ac reprimendi. Cf. Motus. a. M a g n a est.perturbatio temporum rerumque, ics iet?~Ps sont u@s, fout es; cn rdvolufion. Impeditissima s'unt reipublica tein ora ;omiiia sunt tumultus, timoris, fugz pt)ena; oinnia divina humanaque jura permiscenfur;inagno in motu tem rum, magna conversione remm, magna congione et pertttrbatione versamur. m i s est, qui non misceat in republica aliquid? qui has teinporum inclinationes suis consiliis o p portunas non ad patriz.perniciein convertat? Usvs : 1. Perturbationes sunt turbidi animorum motus, aversi a ratione, iniinici inentis vitz ue tranquille. Nulli perturbationi animi aut yortuna: succu'mkre. Cavcnduiii, ne in perturbationes exaniniatioiiesque incidainus. ln inaxima perturbatinne stii$i, versor, jaceo. Magna perturbatione coininotus suin. lnipetu quodam aniini et perturbatione potius qiiam consilio regi, incitari, obdir #Itd(if 12 rtn J/un rlr~sordonttd de 'CIIII qtr'urc jtfbti*rneat e/ rt Zrr nrismr. Sapiens omni pertitrbati~me vac;tt. 2. Conlusio, Yruub/c, r ~ i i ~ ~ ~ / <,@id ~ ~ / est ~~ tura. multus, nisi pcrturbatio reipublicic ? Cf. Turbid us. PERTURBATRIX, trcis, f. CzfIz yrri traubir, #erfrtrbtrfrc~c. P E R T U R B O , as, avi, a t u m , are, a. Troubidr, bonfe~rerser. SYN.'Turbo, perturbationeiii affero, concito ; misceo, permisceo, confundo. Anv. Vaide, veiieincntius. I'HRAS. Perturbatus est animo, irz /'e.r#rif hll#/c'vrrsd. Confusus ex recenti iiiorsii animi, ncc lingoa, nec mente consistit. Il-letii luctilqtie alienarus animus perturbatione succutnt+ ;in tnaxiina perturbatione eSt, vcrsatur, jacet. Cf, Turbidus. USUS: Non ine clamor tuus iste coinmovet aut pertiirbat. Civitas seditionibus perturbata. Yerturhto ordine rrtzrtuiii sctr confuso, f'ordrc (les e~/tps dtrttrf cunfurt<Ir,intrnttrti. Cf. Turbo.
PER
PERUNGO,is, nxi, notum, era, a. Endidire entiIremrnt, frnler. SYN.Ungo. Usvs : CorpotaoIeopemnxerunt, i/sfrnfiJ~ent(PAuiie tout k cnrp. PERRO, is, ussl, ustum, ere. a. Brttler ct~h2rc~nertl. Usvs : Hominem pcrustum gloria magis magisque incendere, rihtord de Pumour de /a gfoirc. PERVADO, is, si, sum, ere, 11. ,fwi7/cr, vrnir; fln/rcr, se r(parrdrt. SYN.Pervenio, perinano. Usus : Ne quid in aures, qiiod noceat, possit pervadere. Rumor, fama, clamor urbem vci per .urbem pervasit. Incendium per sata, temyestas per vineta pervasit. Ea opinio, is pavor omniuin aniinos ervadit Quaqua iter aceret, caiarnitas quze8aiii per: vadere videbatur. PERVAGATUS, J . um, Tr2s n(j%mtu, Ir?$ cutrrru. SYN. Diviilgatus, pervulgatus, vulgaris. Usus : i n re tain clara, tatn testata, tam illustri et pervagata. Vuigare, quotidianum, pervagatum. Res est iiotissirna et pervagata. Cf. Notus. Rumor. PERVXGOR, aris, a t u s s u m , ari, d. Affer f<t el (11, e m r ; s'dft.nllrc, sc n@rnilre. SYN.Erro. Auv. Similiter,lorlge et late. USUs: Latitie, timores animos horninttm pervagantur. Cf. Vagor. PERVEHO, is, xi, otum, ere, a. Yoiltver, trur~(porfer.SYN. Perduco, eveho. Cf. Veho. PERVELLI-), is, vetli, ere. a. ,ffi>lcrfrr, tour~rrrn/cr.SYN.Vello, vellico. PERVENIO, is. vgni, ventum, re, n., norinurrgurrrn a. Arrivcr d, p m c n i r A; utUij~tfr',, r,;prgrrct: SYN. Uevenio ; perttneo, mano, permano, perducor, accedo. Auv. Conimodius ad exitum, gradatiin, inature, occulte ad, ocius ad suuin, peiiitiis in disputationem, proclivius iit faudctn, s issc, turn, tardius a<! frututn laborurn volii!ili;er ad cxtre~nun~. Usus : Non potu;, quo ctrnte~idel>arn, pervciiire. Jattn in iiie conviiia ad anitiiuiii rneuin non pervenerunt. Seiisus rei ad oinnes non pertin~it, perveiiit. Ad paucos ticentia, culpg infamia, pcena, pecunia pervenit. Virtus sine foriunlc pr;esidiis, labore et constantia, quo vult, perveiiit. In laudem, ad exitum, ad fruciuin lahruin pervenit. Cf. Venio. P E R V E R S ~ , /Yir:iv-s; tf'trnr rn<rrrii'rc 7*i6ieuse. SYN.Prteltostere, perperam. Usus : I'erverse benelicio, re aliqua abuti. a tis, f. J ~ ~ ~ ~ I ~ ~ Y P E R VERSXTAS, r/d~ra~~uti &rvrrsiI~~, u~~, ti$rJ~~/ari?~I. SYN. Pravitas, improbitas. Et'rrn. lncrcdibilis hominuin, magna, suinina opiiiionuin, tanta. Usus : Est incredibilis hom~nuin perversiias, iinprobitas, amentia. Suinina opinioiiuin perveruitas. Cf. Malitia. PERVERSUS, a, um, Pcrvcrs, ~r'Lpruv,
YEK
5 34
1'ES
v ~ U # x SYN. . Pravus, improbus, prde osterus. Usus : Strabonum perversi oculi. terversa sapientia. Ludi contaminati, perversi, deformati. Cf. Malus, Improbus, Pravus. P E R V E R T O , is, ti, s u m , ere, a. Herrvcrscr, bg:r/c~~erscr, d~~Ir;tirt. SYN. Inverto, subverto. Usus: Jura omiiia divina et 1111mana IabefaRare et pervertere. Omiiia rapinis, incendiis, sacra inexpiabili scelere perverte*. Nunquam illo me opprimet consilio, nunquam artificio pervertet. PERVEST~GI%T~O,bnls, f. fnrt!stiqrrh'on, rcche~~he r~~i~ruticust.SYiri. ~n~uisi'tici. EPITH. Diligentissima. PERVESTiGO, as, avi, a t u m , are, a. Chcrcher, Cpirr, ex~5/orer. S Y N .Invenio, reprno. Cf. Quiero. PERV~CACXA, m, f. O#initl/rrtP, erc/i./rmerri. SYN. Pertinacia. PERVICAX, cacis, omn. gen. firnrr, 063tin;ent8f. SYN.Durus, coiitentiosus,nulli cedens, contumax. Cf. Pertinax, Obstinatus. PERVIDEO, es, vidi, visum, ere, ii. Voir dislnctctncnf, woir tortt. S Y N . Video. ADV. Penitus. P E R V I G ~ L T ~ O ,bnis, f. Veif/r rc/r~ U S C SYN. . Vigilia. EPITH. Noelurna. PERVIGILO, as, avi, a t u m , are, n. Veif&rtoutc~inuit, #~rsser/u ~u~itbutzche. SYK. PernoRo. Cf. Vigilo. PERVINCO, is, vici, vlctum,ere,n.eta. Vaiwe comj<,Ic~ncrrt. SYN. Vinco. PERVXUS, a. u m , Ac~e$sib/r, fir<iticub/r, ouzrcrtI SYN. Apertus. Usus: Transitiones pervia, fissagcs ouvcrts. PERV~LO,as, avi, a t u m , are, n. Troverser en voarrt,parcorrir rapifetnerit. ADV. \reJocius. Usus : Decem horis nocturnis sex et quinquaginta millia passuum cisiis pewolavit, pndan: u nuit, en drx Lcurcs, ifu fuif t r r v o i t u n une coursc rlc cinquurrte six miLcs. PERVOLVO, is, volvl, v6lutum, ere, .t. Roufer, tourncr; euietcr, lire S Y N . Verso. Usvs:TRANSL. Jeinde ut in iis locis pervolvatur anirnus, se fi<titifiuriser (rvec L ~ /ICI( S I. communs, les ftrdur. Cf. Lego. P E R V b L T O , as, avi, a t u m , are, :t. FtuifCcfcr, fire assia'tirncnt IICS/ivrrs. S Y N . YertraAo, evolvo, voluto. Cf. Lego. PERVULG ATUS, a , u m , Tr<'snrr/in,rir,., trs cortrrrrtrn, bnna/; Lonnu. SVN.Jaflatus, pervagatus,vulgaris. Usus : Clarum, iiotum apud omnes, testatum, pervulgatum est. Ct Notus. PERVULGO, as, avi, atum. are, a. Cornnrrrnigurr au #ub/ic, rj<rndre, $lrbirr. SYN. Divulgo. Usus : Libruinpervulgare,edere. In re tam clara, tain testata, taiii abs . te ipso pervulgata, d roccusiotr d u n uit sr clrrrr, a .: sidivu.ip.r uous-n/mr '
PES, pldis, in. Piell. EPIrH.Dexter sinister, extreinus. Pedes contaminati, dur:ssimi, extremi, heroici, liberiores, inedii, minuti, rudes, posteriores, primi et postremi. UsUs : Pe<Iihusiter facere,conficere,ingredi,ire, reverti, ienire, a//cr, m u n h r ~tjicd Pedil>usmerere, stipendia facere, sentir duns Pinfanfrrir. Ad Iwre, m pedes desilire, se dare, ructt~~~pi~.(t'd @Y/. ~ f /u r c<ivueric. Ad pedes alicujus supplicem accedere, jacere, volutari, se abjicere, projicere, sternere, sr jefrr ntr.rjit*rcF de pqn. Vedibus flumen transmittere, puss~.ru r i r ~ ~ i < ~ r c 11 .<*ti. Pedcm conferre ac propius accedere, ~'affirochrr. Pedem referre, rscrrlrr. Pedem in alieno solo ponere, se rnw de ce y ~ r nr i nurrs regunlr #<u: Trdhantur per ine pedibus ista, i~ir firrt bim, si Cot~ w u t , tr~aiwr cdu les flie(s, c.-&d., yu'un boufeversefout,j d rtr cn souc i fortp21r. Pede terram percutere, supplodere, fr,i$$<r I / I#icd ~ /u tim. E x pedibus laborare, uvoir /u gouftc.. Peduiii officio carere, r2tt.cfriv~frh. /'us<rgr11tspirrfs. Pedeni in Italia niillum video, qiii non sit in illius potestate, il ny u pus t r z Itu/tc un p~wrc <Irfrrr~u~n qtri t u ~ o re ft~ sonp<tu~~oir. Pedem a te discessi nunquam, j: nr vous ~ u ~ u i n aqrritU, is Hoc negotun ni, hec oratio nec caput, nec pedes habet, ce/u n'u ni qtrrw n i tfe. PESSOLUS, i, m. Vemri, barre. Usvs : Foribus obdere pessiilum. PESSUMDO, as, dBdi. d a t u m , dare, a. Ruiner, rhrfrrtirt;~indr~rttir. SYN. Protero, conculco. Cf. Perdo, Destruo, Everto. PESTIFER,er.i,Brum, P r s f i / c n t i ~ / . ~ ~ N . Perniciosus. JL Salutaris. Usus:A pestiferis, nocentibus, funestis rebus refugere. PESTIFERL. D'une rnar&irc ruirrtusc, tfsustr~usr.SYN. Perniciose. PESTILENS,entis, omn. gen. En~pCsfI, i ~ r s ~ ~ f ~rrr~r/s<irit. t b r r ; SYN.Pestifer. )( Salubris. Usus : LOCUS prstilens cceloque calainitosus. .Zniius pestilenlis5iii~us. PESTILENTI A. a, f. Prste, contugibn, t'/)id(Orrie. )( Sdlubritas. I'HUAS. Pestilentia t u m gravisairne saviebat. u peste abis\,irt I I I I ~11141tr J ~nunii'rerz~rrust.Grave teinpus, .cnnusque pestileiis erat urbi agriuque ; ~>estilentia gravissime laboratum erat; annus erat rwvissiinus. ac uestilentissiinus ; annus erat iwdus iiiteinperie celi nraxiineque pestifer; s.cviel>attuin pestilentix vis maxime;.yra. vi% eo annoinciderat pestilentia;multiplici clade ftrdatuserat annus. urbem agrosque urente i>estilentia.exoi ta uestilentiafada hoiiiini. f e ;ir pecori;'contagk vulyabat inorbos, urbk arsidiiis exhausta fundribus, multa: et clarz lugul>resdomus; urbs tota gravi pestilentia contlictnbatur; flavrabat pestilentiaurbs tota; annuin ~Ilum~cst~entiaifainern inors inultoruin Ceccrat; vis pestilentiz ingens urbe111depasta, clepopul~ta erat; rnultus eo anno mortales pes-
PKS
535
PHI
tilentia absumpsit, consumpsit. Uss : Abiit philosophia consolationeiii peto. Veniam, hode loco pestilentia, sed me non attigit. Ager , norem petere. z. Appeto, Invado, affuyr~er, propter pestilentiam vastus atque desertus. r~~s,iiflir. Contutneliis, iapidibus, fraude, insiPESTIS, 1 % f, ~ f ~ ~ ~ , ,,#jne, p ~ .malb6ut; ~ t ~ . , ; diis petere. Jugulutn, sanguinem, vitatn alicuSVN. Pemicies. Ep1.1.~. Adulta, calamitosa, JUS petere. 3. Qumro, prc'f<.nflr~, rherher. Fufapitalis, communis, detestabilis, funesta rei- ; ga" Petere. Fuga saluteni Petere. 4. Ali<luo publ., imnianis, importuna, magna, mala, mip~flcfscf* prpirn'r81 doisir, (@rtirl'@ur FYc serrima, nefaria, perniciosa, qrzsens, tetra, ; fie*). Roma" Petere. Loca calidiora Petere. C. R080horribilis et infesta. Pestes anxin, naturales, PETRA,e, f.*/'ierre, r~?hrr. SYN. Rupes. nefariz, publicz socioruin, reliquse. Usus : 1 Nulla tarn detestabilis pestis est, q u e non hoPETULANS, antis, omn. gen. <;mi; immini ab hornine nascatur. Pestem alicui ac firtinent, ptu/an/. SVN. Pro~ervits, audax. perniciem machinari, afferre, importare,#rt'. ADV. Effuse. PHRAS.Nfhil illo juvene pe@rey lopcrfe lr y9n Pestem a republica detuia~ltius,cr j r t r r r r ABIIIYII~ rs/ retttgfi di?#pellere, avertere, dloignrr un/(CuuL la Y@,purlencc. Nihil immodestius aut tninus ingebliguc. Pestem eam civitatis comprimere, re- I nuuin; temerarii ac procacis adolescentis furor prrmere, exsecare, exstinguere, urrl:/er,erjiHet protervitas frangi fatis non potest. Effrec k r tesjirzu.r yui ttrrnacent ~ E t a t . Pestis ac nata juvenis ,iicentia in gyrum rationis duci pemicies civitatis; funesta reipublicte estis ; non yotest; non mi&, non blanditiis ad ofitlla furia ac Pestis V a t r i r , J i r i c , ~ d ~ z irfi. u c)tm r&igi se ptitur. U s i s I.etu,ans et fu. IY&. Pestes hoiiiinum laude aliena doientiutn, . rrr>suin dicen& genus, il,<grwnct. c~nf,~r/&, fup t ~ s o u m ~ f idamgerrtds~.~ rt 911e Cc ~t6rfte I ~ U U 1 rib,rn~fe. focus iiliberalis; petulans, obscuenus. t m i uflige. Homo petulnns et plane insanus. Cf. Audax. FETASATUS, a, um. Cu&@Jipu# #tfue6 PETLANTER, .T,~rrs ~ n s c e ,iznpt~SVN. Petaso t&us. PETASUS, i, m. I'r'/usd, <.li,rfi<<u 0 <trqes bortlspour les 7~oyuges. SVN.Latus pileus, capitis tegmen. PETPTXO, onis, f. Ur~r~tut#fe, brt&tr, rum. ~tituhrre.S~~.Rogatio,rogatus,~reces.E~i~~. Aliena, angusta, apta, extraordtriaria, integra plena pomtxe, illustris. salendida. w~ularis. iota. usus.: 11 ~etitionein'consula&s adorna: PETULC~~ a,, u&, Kfluntr! SYN. La. re. Petitionem alicujus oppugnare. 2. Parrusscivu.. -. siof f a u s , c o n j d i o telil t 1 f f U Y ~ ~ (u ; su~f, PHALANX, glst f. pbaluuge l& coup. Has petitiones ita conjeCtas,ut vitari non LIUU$6s di~#osics en crcrr' Yuicomba'tmCt8f posse ,,iderentur, parva cvrporis declinatione '*fronf 'le PynJodur; rt.pkaluup utwdtDuimnc). SVN. Agmen prrivds fir un f,,tsr tt~uuvrt~~ctif. PHALERIE'Brum' P'' ommrn'9 PETITQR, erls, ln. C~&iu/i<~ul;&wu,ulc~~r, Ii lier~. SYN. E q u o ~ m ornamenta EPWH. NOAttor, ambiens. EnrH. Honus. 1 hilnL. """"' Yersonarn petitoris suscipere, accunatoris dePHALEXATUS* a* u m f O r d 162 fih<r" ponere,#rc.arhfe ?'d/d,&p18i nctti/(<turiuil), SVN. Phaleris ornatus. rt yuilirr cdui d'wcusateur t ~ c~itt~incf). u PIKANTASIA. a* f. pnsir, zo?4crpPETO, i s , jvf p& f f , itum, ere, H. Be. /ion. Uss: Ex impulsioneextrtnserus oblatn, ,.del~ll~,~r, svN, PoSCO, qUH'" phantasiam vOcamus. tendo, exposco,, Bagito, imploro. Aiw. &que, PHAR~TRA, a,f. C;zrfwoi~. aliunde copiam dicendi, alteprwrmium. altius initium rei; ainantissime, aprteexercitum,asP H A R M A C ~ P ~ L A m, . m, Pbur~nrlc~Qti; sidue, ditigenter, audatler, blandius, breviter, ch<irlututr. SVN. Unguentarius. EPITH. Cir. contradeincevs maaistratum,dilirentiusauid. cumforaneu.i. .~ . . . . . . . .~.-.~.. etiam 'at ue etiarn,-majorem in hodum peto PHASELUS, 1,111. et f. Fust'ok. TRANSL et conten~o, Jam pridem, i,nprudenter, inaBJ'Y14e'Cgye. "ioparO. gnopere, maximo opere, necessario, negiigenPHILOJ-OGIA, f. pdssiut4 pour [es ter zdilitatem, nominatim tribunatum, ordi~ e ~ b ~ r c e# h e les s fmwat~x ~f:~ru~lifion. SYN. natim honores. oliidein Dost. Dersoicue Studium ~ ~ ' I a l n sermonis. o r pacem, proxime consiltum, pr;de~;ssi&, similiter uid, summopere sapientiam, taindiu PHILOLOGUS, i, m. ~ n ~ < i suvunf, il, nihil. v$de. vehementer. "sus : t . Sinnulari i1tdrat~ur.Usus : tiominea nobiles. sed nullo studio, maiorem in modurn a r e ptebat. A modo philologi.
1
/
YHI
PIE
P H l L d S b P H I A , as, t La fihifus~hic. teres, voluptuarii. USUS:Inventa philosophoSYN. Studium vdl amor sapientiic. EPI'~'H. rum. I->hiiosophusis est, qui omniuin renim divinaruin et humanaruin causam naturamAcutior, antiqua, antiquissiina nobilissimaque a n vitae, commentatio inortis , cultura ' que noscit, oninein bene vivendi ratioiiem tciiet ac perse uitur, fcjhiIosoj/u csf l%otnrrte animi, fmgifera et fniAuosa, intima, inagii. qrris'zfifiliq16c la contwiss,trrce des chosts dimedia, medeciiia aniini, molesta, orl>a, patria 7111~s </ h u r ~ t ~ n cqtrir~tisonrtcet~t~~ro~ut~dtt s, et avita, mferta, quaedain procreatrix et quasi les s~w-rfs (fe /u ttuftrr8,quidftrtfiees jnncijks parens laudataruin artium, praepoteiis et glode fa r~toratcet 1k h ?~cr/u. r i o y siinilis ~ ~ C U J U tota, S , vera, vera et aiitiquqverirsiiila,e~egans,vetus,iiiiiversa.I->HkAS. PHYSICA, PHYSICE, es, f. 1.Velim philomphia studeas, 6 7 ' 0 ~ t f h ~ i s fihysiqw~', les SC~CIICLE tlrlt16mlfts. SYN. Explibim w u s w i r dtttd~ur fafihil~soj~c.Velii.rd catio nrL1r=; investigatio niture. philosophiain aiiiiiiuiii adjuiigas; studiuin PHYSICA, Orum, pl, tu j y s i p t l r , les tuum ap~liczs,te conferas, ~ l ~ "pe-~ s c ~i ~ t . < ~$ f i A sy s j yo ~ ~ ~ ~ SYN. ~ l ~ ~~ Res . naturales. ram des; studium dices. Veliin, reruin huinaPHmlCR E " l)'ysiie% Irr rnnnih narum atque etiam divinaruili congnitionein fihysicidnr. SYN. Acute, P ~ more. Y studiose colas, tato comple&arls.Ve. PHYsICUS, i, m. ph~sici~t1, ffa/tdrdt?sf~. lim, te ad ejus studium scientia ad~ungas, unSYN.S~eculatorvefiatorque natura, qul se de nascitur atque alitor iiioderatio vit;e; unde a a investigationem natUrie tOtUn1 cont~lit. omnis ardo ac tata refle vivendi ratio manat. EPITH. I'olitior, obscurus. Tu velim juris ac honestatis oiiinis pareiiteiii philosophiain, quanto poteris studio, complecPHYSIOGN6MON. i, in. Crlrriquiju~e tare. Tu veliin omnes animi vires ad sapien~ I r tc~lrttc!1\rc Ic qqn lf'uprc's SU p/~ys~onotn~e. t i a studium conferas. 2. Philosophia utilisUSUS:l'liysiognomon profitetur se hominum s i m a a d res h u m a n a s sclentla, lrt fihilomores naturasque ex corpore, oculis, fronte, snjhie est uru ~cicrtrr tr>s trtilt ~ztrr chosts huvultu pernoscere. rrrait:~. Philosophia oinniuiii iii~iterartiuin, PHYSIGL&IA, f. hsscknccs donum et inventum deoruin ; laudandarutn rrf/cs,/Ujhyyjqur. SYN. Naturr ratio. EPITH. omnium artium parenv et procreatrix;ars vite, ,rota. mater oinnium bene fatloruiii ac dittoruin ; PIACorARis* gen' cOin' Exjiatuirc' medicina animi, cultura aniini, yu.e vitia exSYN. Uuc~d ad expianduin yeccdtum pertinet. %ivendi discitrahit radicitus ; officiiet U " S : Sacrificia piacularia. Egone ob tuam plin,,; coininentiitio mortis, iniseriaruin porstultitian' piacularis fiam? tus, quo bono nullum optabilius, neque prmPIACOLUM* i, S a % r c e@d(3i% stantius datum est lioininibus deoruin iiiunet ' l f i ~ i ~ lUSUS t. : P O ~ Cpiit~~luiii O pati. pism et concessu.Usus :Trlplex philosoyhia Placu1uincoinmittere. Aliqueiii alieni iraepiacula tenis: ~ ~ ~physicg ~ ; j)ialettica. i ~ , ~cu~~,iiii dedere, sarntcr qqa d la colc'tv n><rr/rui. sapientia, quk philosophia dicitur. PICTOR, oris, m. I'tiuc. EPITH. SumPHIL~SOPHICUS, a, philoJniiius, malus. Usus : Protogenes perfeRus picjhzpue. ter. " ' PHILOSOPHOR, arls. a t u s s u m , ari, a,f. T~ibldau,pnirture. 8YN. d. n. PhiIosofikr, s'occ~~per de k i / , ~ ~ ~ ) f i / r j ~PICTURA, . 'Tabula. E1'i.r~. Antiquissima, non '%regia, SYN. Philosophimn colo. ADY.A$extremutn, vetustate cvanescens, nobilis, placidissima, omnino. :~ d ~ ~ ~ quodalii ~ b i adl ,,hiioi textllls, vetus. PiRur;eegregi~,noi,a,veteres. so handumstudio concitatus. Viium minime USUS: l n picquris alios horrida, inculta, abvi&bamur, tum maxiine philosopha~ainur. dita, opaca : alios nitida, laeta, collustrata P H I L ~ S ~ P H i, ~ ni. S ,philclSo SyN Natura interprer, philosophi~ seC&th, sa: PIE, f'tti~clltt'~t, Y C ~ & ~ C U S I M L . ~S<rin/~, pientia studiuln professus. EPITH. Elegalitis. "e~~t SYX. . Keligiose, san&e. ) Soelerate. simus oinnium et eruditissiinus, gravissiiiius, UWS : Meniorlain mei pie invio ateque sernon ignobilts, imperiorus, iiiagnus, ii~olliset \ato. languidus, enewatus, nobilissimus et clarissimus, prudentissiinus, optimus, politissiinus PIETAS, atis, t Ac~co~rtfilissetnenf ,&S et acutissimus omiiiuiii, rsstantissiiiius, severkvnirs rnrws festiieux, la #re et rttm;jicrr, rus, gravis, summus.Phiksophi absuluti et pcr,tlPl.zftr~rt, rcliyiua. Eprrn. Clara et inomnibus fe&, antiqui auAores rerum, non fabularuiii; grata ; coinmemorabilis, divina, eximia, imnon contentissimi, sed clari et acuti; minime intrnis, incredibilis, insignis, jucunda, magna, contemnendi, discrepniites, vulgu iinperiti et mira, nimia, par, prasens, singularis, summa similes imperitoruni, non inepti, ihinime ninli, tacita. USUS: Pietas est justitia erga D E U ~ innumernbiles, satis acuti, minuti, nobilissiini et arentes, la jidt, des/ fa justice cnvzrs bnge atque principes, perfetli, plebeii,.pre~ ~ E ~ e t f t v ~ rPietas e r / sest, . p r q u a m sanstantissimi, superstitiosi et pene fandtici, veguine conjuntlis officium et drligens tribuitur
'
usus
P I G R ~ T ~ Aa, , f. ii'$rtgnancc, tnterrr, cultus. Pietis, sanAitas, religio. Vir summa paresse. SYN. Ignavia, iiiertia, negligcntia. pietate. Pietatcm rzstare alteri. I'ietate Usus: Pigritia metusest consequentislaboris, peAora omnium imeuit. Vultii sape I.editur u paressc cst l u rrutrtd d'utt fruvrirl q u i nor r pietas, sorrvcnt u n regurd SI(#/ j)nitr blcsser uffcsd Pigritie se dedere. Pigritia tabescere. a #iC/CjiaL. Pietas fundainenciiin omnium C t Ignavia, Otium, Piger, Negligentia. virtutum, I>EUM placatuni efficit. Cravissiliiuin pietatis nomen. PIGROR, aris, a t u s sum, ari,d.Hdsifcr, PIGER, ra, rum, I'arcssrur, inocCi/, inlar.&r, &re jklr~+sseux. S\N. Gravo. USUS: dofcnf. SYN. Segnis ad aliquid agenduin. Scibere tie pigreris, rr* n&/igexpus dcrtt%rirr. PHKAP ~. i g e r r i m ~ sest, il rst /r>spuresPILA, a,f. Putrtttt, b~rfft13 jotier. USVS. seux. Nihil illo homiiiepigrius,nihilre~nissius; Pila, tali, tesserz. Pila ludere ; pilain retorinertissiinae segnitie homo. Somni plenus, quere. cesmtor, natura socors et negligens ; ventri PPLENTUM, i, n. C'kur sus&rrr(u, curdeditus et soinnu; bonuiii otiiiin socordia atrossc @ur lcs diriris rorrrrriires. Vehlcull yue desidia conterit; rnollitia dituit ac inergenus. tia ; otio hebescit ct languet ; cessator ignaPILEUS, i. m. * I f ~ ~ n nt& e t luitw que (otc vissiinus et qui metu laboris obtorpescat ; <furtrruifuuxes~u?,cs e s u J i r ~ i n ~ h i ~ r <SY ~ t N. tf. languori deditus et desidi,e; iii socordiam effusus; is est, in cujus vultu pigritia despeTeyinen ciipitis. USUS: Srrvi ad pileuiii, sru ratioque inelioruin einineat, atque adeoaniina libertatem vocati. psa esse oneri videntur ; deaes est ac ignaPILbSUS, a, um, L;>uvdrt C& f i i l s , vrfu. vus, et ui operi ac negotio indormire facile PILuM, 1 . n. juvelol. Genus tal1 USUS: soleat ; lesidein otio diinittit aniinuin; ignaSparorum piloruinque inultitudo. vi* se dcdit ;laiigut~rise totuin dat, dedit ; fugiens laboris, in otio consenescit ; otio ac PILUS, i, m. I'uil. USUS:Vallo pilorum ignaviainarcescit ;pigritia tahescit.Cf.Otium. mueita palpebrz. Usus: Ad litteras scribendas pigerrimus. PINGO, 1% nxl. Cium, era, aPeindre, broP ~ Q E T , t, ~ ere, ~ inip.~fre/dc~~,dpro~r7fer I rlcr. SYN. Pi&uraexpriino.Auv. lJeiie,Cgregie, 11u rcpef. SYN. 'T.vdet, panitet. USUS: Me varie locum, pruclare, pulcherriine. PHUAS. etiacn pudct, non solumpiget stultitire t u ~ , s e d i. Apelles Venerls c a p u t elegantisvlme nofrc soffise tnc f,rif pdin? r t hottfr tnul d f a pinxl t. .4$:fler pti~bttitrrtrr. tt'f~.m<a.;nrpqnr fos. In3ufius n i pi,?cnl.ini, crsit! nrr n w p f . f& VCtrus. Singulari expressit atque exoinavit Cf. Taedet, P ~ e n l t e t . artificio, politissima ai te perfecit ;coioribu~ iiPIGMENTRIUS, 11, m. M,rrc.h,itrfl tfc lustravit, einxit, adumbravit. 2. Pingendl coulet~rs, de fiar& #lv/u/luur. artlfex e r a t egregius. c'Cf~iiftrtr f i i t t f r c di.rlingu"! Prfior erat egrcgiiis ; pingendi arte PIGMENTUM, 1, n. Fmt, or~tcwr. Svs. prestantissimus;pen~cilloniliil non imitahatur Fucuq color, ornatus. UsUs : Sententie sine fe1icissime;naturamipsam non tnodo adzequafuco et pigmento yuerili, petisCcs s:rnsfurtt r l re,sedetiamsuperarepingendiartificiovidebasunsvuirrr orn~tnorfs.I'iyinentuin aspcrgere. tur. In aduinbrnnda cujubcuinque re specieet Cf. Fucus. forina nemini secundus erat. 3. Hominem a d PIGN ERATOR, mis, in. &fui qtri se vivumdeptnxlt, i l ~ c ~ i ~ <<u t r? r ) $ f .l Veri ac f ; r i / </o.w~cr rlds ggrax.r~. spiraiitis vultusspeciem eknxlt, exprcssit; en PIGNEROR,aris, a t u s s u m , a r l , d. a. vero viiltuinhomiiiis reddidtt; iinagincin dedit Jiufi)r~~pricr qqc/u,eft fuire su p r @ r r ~ l fSuN. ~t ad nativi oris forniniii inirifice expressain ;efl'iynus aufero, fiduciuin accipio. d s d s : Mars figiem ad germanam. furtissiinuiii queiiique ex acie pignerari solet, PINGUIS, e, gen. com Gras, dbiis. SYN. M ~ rjs n~tad uu rlrnisif fi !trs bnivzs < o ~ j t t e Upiinus, crassus; rudis. PLIHAS. I'inguis ost, g q c , c.o~uiiat 1ri.r r i scskvztrrs. ~ r l e ~g f r m . Habitus corports il'. t)pinius est; PIGNUS, bris, n. Giagr, ~rrr,rfi~sef~trtrr/; is es!, cui sdgina feliciter cesserit; vasta hoc<rulion. SYN. Fiducia, hypotlieiir ; obes. iniiii corporis obesi tiiolcs, parque al>doiniiii EPI~H Magna . et multa. PHKAS.1. L i b r u m iiiexpieto. Usus : Thebis cras. *inccrluin, ita15. pro pignore do, jr. rlo/rrrr cr /?,restr L~CIX~I. ue Thebani pinpues et vafeitres, 0 7'l,<\brs gniis do libruin hunc ; pro yignurc tr.ido ; I r i r t.st )~ris, ttr~ui /aThhrrigrs mnt-i.r grtir pignore do, pono, oppuno, oppign-ro. 2 . Pi<n/ f0rf.r. Pingiii Minerva aliqttid facere, furrc g n u s accipio, je rqois lc k v z . Pignus capto g q r h ff'trrte jirwrir'r~.sit@fc, grmsr2re, sum librum ;pignus aufero, accipio ; fidiiciam canrt. (PROV.) pio; vadein pr.~deinquehabeovirtuteinrerum P I N N A , e,f. Pfrrin~y :;h~l,rrru. SYN. Penquasgessistis; pigneror librum, etc. UsWs:Piiia. EPITH. Pat~ila. gnora caclere. 13i norihs cogere. Multis magnisque pignorsus me sibi obligatum PINNATUS, a, u m , (Lrri a <&S pt#~ncs, cm#lutnJ, ni/. SYN. L'ennatus, pennigcr. tenet.
esse pacem, etc. Oratione placida, suhrnissa, leni. Ex irato placidum et molleiii aliquem reddere. Cf. Tranquillus. PLACO, as, avi, a t u m , are, a. Ap~riscr, t-nlmer, ~~(Crrt~cir. SYN. Lenio, mitigo, placatum efficio, reconcilio, expio, procuro. )( UIciscor. Auv. Aliquando. PHRAS.i. Placavi hominem Pactle. j'rri rzp(isL/;t~~i/dt116nt crt knrnrnr. Irain hominis mollire, animuin honiinis pennulcere perfacile fuit. Nullo negutio effeEtum est, ut rra homini defervesceret; iram hominis acile reyressi; nihil laboris erat mollire hominis animuin. Cf. Reconcilio. 2. P r i m a c u r a e r a t placare Deos, Ir p r e i n i k suiir dtait dc fldchir frs r/irtc.r. Pacein DEUM cwsa hosfia adorare; ea, q u e ad pacem L)EUM pertiiient, sacris perpetratis, rite peragere; Lfivinum Nuiuen sceieribus violatum precibus placare. Cf. Lenio, Gratia. Usus : Anirnos concordia placare. Odia iinproborum, iras judicum placare. 1. PLAGA, as, f. Ci~ufi, bldssurc. SYN. Vulnus. Usus: t'lagam aiicui iinponere, injicere, infligere, facere. Plagain accipere. 2. PLAGA, as, f. (saiplus plur.) Filcfs
ou t n i L finter / a chnssr;/F/c/, #igc, ,@$rnrrtrd.
cuiiibit; laxant se iiiontiuin sinus, et iiiajusspatium aperiunt. In xqua ubi descenditur, velut vasti maris, sic n~merisa panditur planitics, ut subjeflos cainpos terrninare oculis Iiwd faciie quets. Montes inter vasta porrigitur planities. Usus : In suiiimo est xquata agri planities. PLANTA, e. f. Plutrl, rtyzI<tit, Iruwfrrc. S ~ NSurculus, . rtirps. USUS : hl;illeoli, plantsa, sarrnent;i, vites, traduces, prop;iginca. PLANUS, a , um, ft,w, pbr/, +i/. S)ti. ,Equua, a:quabilis. )( Moiitosus, $rsacep?i. Usus : t. Cnpua ylanissiinc) in Irleo exyiicrta. Quid tam planuin quaiii niare? 2. Apertus, i n / ~ I / & i b / t , r<ur, if~ith.t~f. Icl ol~jicis, quocl planum facere non possis. Oratiit plana et evrdens. PLATANUS. i, f. PIt~lsr#<: A r b r l s gen u s umbriferar e t patulis r a m i s d i i u w . PLATEA, f. b r i r r Y K ~ pl,ti~pi&bliyur. ; EYITH.Ampla, trequens. Usus : In hac platea Iiabitat. PLAUDO, 1s. si, s u m , are, a. et n. Heitt n iies I~IW'/IS, t ~ / f i i t ~ ~ tfu1111~r ~ l i l ; si111 upprob<afiitir,2t~cl;ri/orub/r J. SYN.Approbo, assentior, p1;iusuin alicui do ?!te/trihoo. A ~ VVal.
SYN. Kete, laquei. EPITH.Gravissim~, majores. Usus : r. Si ex his laqueis te explicueris, in illas plagas incides. 'i'endere, texere plagas. Conjicere aliqiiem in suas plagas. 2. Regio, cnnirdc, ?-(r$b#, ~spttce,Ctzii piagas scrutari, rxplnrcr Les espucts cdt8rtrs. PLXGIARIUS, 'li,m..llfrrchrrrr~itt~t 7m/rt*r d'hnrrzmes, fi/rtg~iri.. SYN. Qui liberum hominem, rirrf rfifrrit servum nesciente dominu vendit, emit, avertit. PLAGI U M,Ti, n. Vol ii'hnsrnrrs, p/,zgitr/. PLAN a, " V c f t r i ~ ~ ef~ r~ ~tu , i c h r ~ t ~/oid ~ ~ i ti ~l; Jdf, rrtfi+-rr~ictt/.SYN. Chre, a rte, pers i cue; omnino, tprorsus. Usus : E r f e ~ e pfa: neque eruditus. Res penitus pcrspeAae planeque cognita?. Cf. Omnlno. PLANETA. a, f. ~ i s / r rrrt-as/, $hzirr\tc. SYN. Siella errantes. PLANGO, is, nxi, nc%um, ere. a F r u j -
de, cifuse. Usus : Oiiines e eiisc plausere. PLAUSTRUM, i, n, LXurirrt, clrurrcttd. SYN. Currus. PLAUSOS, s, tn. ~ f $ p / ~ i ~ r ~ / ~ . ~ . ~ ~ hrt~~1116ta/, fiutt'ttl rks IIIICNI.~ rr! .~t,pnt~d'~rfiprt~krti~~rr. SYN~ Applnusus,adinur~nuratii.~; vnx, clanior, intlex iirt1ti;c; judicrurn, testilnuniuin, studiuili po~ ~ u aut l i spcttatr~ruiii. )( Plnngor. 1:i'i'I'ii. /Equabilis, facetus, incredibilis, inttniius, atta. gnus, multiplex, perpetuus, popiilaris, siiitlia. PHKAS.C u m plausu dixit, rf ptrrtu c t / U / appllt~di.Magno plausu accepta est ejus oratici; dicenteiii consecutus est strepitus et grata coiicionis admurmuratio; olnnes orationem ejus plausu prosecuti sunt. Usus : Plausum quzrere, captare, rrr/wr<.hcr /rs npplnudi.~strnrnls. Plausum alicui dare, tribuere, iinpertiri, <rfil)i~ndir.Emoritur, refrigescit priatinus illi plausua #Y, butfrc; sc. rtCsu/cr, s7itburitCo/r~rt~r u/ t/~%b.sPLEBECOLA, as. f. f x pefii O I ~ iuertu @ir. SYN. Tuiidu, peroutio; ploro, defleo. f i e ~ f i / e /,t , fi/r\bc; / i t p ~ f i u / n c ~ SVN. . Plebs, vulUsvs : Littora procell;e plangunl. Cf. Lagus. Grima. PL BEI US, a, u m , I i t s / i r 6 i j uzr f i ~ f p f r , PLANGOR, orla, ni. 1Tdru;l)orls <ir i/ou<&axpl#b<~it.ns, PLrl>r-ictz.)( P a t ritlus. EPITH. k#r, g8iJliSS~ii;<#t~ ~u/II~/I~~~ SY /~ Nu . > E; ~ Us. fmportunus. YHR4S. Plebeii m a x i m e e x latus, ploratus. U S ~ : S I>Iangore et Iainentrpestilentia s u n t mortui, ce I I rurfnrtf ~ dcs tione opplevere forurii. Cf. L a m e n t a tlo, les P/<'mtizrzsqric /rt pdstfjit A s riw,zPrs. l>er PLAN~TXES. et, f.YI,tiirr. SYN. Caiiipus, ignota czipita evagata vis inorbi est; iordidis: aeyuor. PHKAS. Planities a m p l a , ~ ~ i simus d quisque opportuniur cladi fuit, quain #I~im.Catnpestris regio, iii quit ne stirpes pestilentia civibus tntulit. Iniiriiu~iigenus hoquidein operiant soluin, et libcr prospectus ininuiii, turba t~bscuriscertius a pcstilcntia oculorutn ad ea etiaiii, qux procul recesserc, periculiiiii adiit. Cf. lgnobilis. U ~ U: S Plebeio prmittitur; intenrtissa coltibus planiiies; sub sermurie uti. De plebeia f.cce sellularioru~n. radicibus montiuin spatiosa planiiics proL f . Piebd, Vilia
PLEBICOLA, m, ni. Fluffnrr, courlisan du+u#e, #nragoguc. SYN.Qui plebem colit, qui plebi servit. Usos : Pro truci inseAatore @ebis, repente plebicola atque 0mni.s aura popularis captator evasit PLEBISCITUM. 1, n. Plr'biscik. SYN. Populi scitum, tribunitia, rogatio. Usus : Plebiscito vetare fieri aliquid. Hoc plebiscitum est ? k c lex ? h a c rogatio ? PLEBS, plebls, f. O ,+m ruple, /a#,,pum, a#*. SYN. Plebes, vu{us, turbqinfima multitudo, infima fzx populi, inisera lebecula)( Optimates. EYITH. Alicna, in! m & optimaatque modestissima, orba tribunis, suspensa et incerta, urbana et prdita. USUS: Plebs suspensa et incerta, orba tribunis. Cf. Plebelua ch,ftier. c j y ~ . PLECTO, 1% ers, ptInir, Punio, in aliquem animadverto, .peto. usos : In su0 quisque vitio plefiatur, vis ca,,te, avaritia honoris cupiditas ignominia sanciatur. Culpa pletlatiir sine invidia. Cf. Punio. PLECTR'JM, 1, n. pefilr zjer66e dyv,,ire @ur fm#cLr &S cmfcs tic u &ve, SYN.Instrumentum, quo citharadi chordas lyra feriunt. PLEN, Peinei~trrit, rnftrzt~te~rf, richc&t. SYN.Plane, perfeoe, cuiniilate. Usua: Horno non plene sapiens et perfette. P~NITDD, Inls, f. * PlJ~rituric. PL~NUS,a . um, P l h , rrrii l a de qqchL SYN. Rcfertus, confertui, complt"s, repletuqoppletus, cumulatus, redundaiis, affluens; frequeiis, frequentatus ; integer, peire&us. )(Jejunus, Imminutus, exilis. PHWAS. Mil i t u m plena s u n t omnia. foul rsf l)/cirt a2 SO&J. Urbes militibus coinple~itur,onerantur; referta niilitibus omtiia et iiiuiidata ; nulla regionis pars a militil>usvacua ;iiulluin in provincia oppiduin, nulla iii oppidis doiiius militaribus prasicliis non ohsessa ;oiiini in locoprasidia sunt pobita ; deposita sunt urbis loca f,rnl,i inilituinpr;esidia; per iiiiposita ubique oppidis rresidia ; pr,esidia in urbes collofata ; oppi& oiilnia yr,esi<liis militaribus occupata, firinata;pr;esidiis loca urbis oinniatenentur. : plenus. Plenum et confertuin ornaineniis dicendi genusa Katio belli gerendi fidei et pietatis. Pleno ore laudare .iliqueiii. P L e R I Q U E , mque, aque, adj. Lu Plupult. SYN. par% plerique omnes, Prdsque fous. PLERUMQUE, Le Plt#ssr~uvetrf, luplitp<irf d w fetnps. SYN. M.igna vrl majori ex parte ;majon parte ; majoreiii partein ; iiiaximani vdl magnain paitein, pcrs:cpc, fere ; multo maxiina ex parte ;ex parte magna, ex majon parte. )( Nonnunquam, raro. Usus:
Fortuita suiit, q u e pleruinque, non semper eveniunt. Cf. Fem. P L ~ R A T O S , as, m.~yis, pluin~plturs, lurrircs. SYN.PlanAus, ejulatus. EPITH. Virginalis, turpissimus. USUS: Ploratum edere Cf. Gemo. PL~RO, as, avi, a t u m , are, 1. n . ~d pluidre, s c . unur<tcr. a. a. Pleurer, #plorw qqch. SYN.Ploratiim edo. Usos : Senatum plorare et suppiicarc prohibuerunt. Cf. Gemo, Lacrimor. PLOIT, Bbat, It, imp. Ilcttvnir. SYN. Imber effluit, funditur. ADV. Sane, PHRAS, Vehemente" plult, ilfileul dvrvsr. ProcelI;e larguin imbrem excussere; imber torrentis modo effuaus est mnximus ; denso operuit canipum niiiibo fccda tempests; nubes sollicitata procella imbrein dedit effudit ;aollicitatis procella nubibus densudmbre in terram deiiiittitur. Cf. Piuvia. USUS: San uinem pluisse senatoi renuntiatuin est, qu1i8 avaif $ 1 " [*u sanK. PLMA, as, f. Plutrtr, duvel. EPITH. Rutila, versicolor. USUS: Pluma (zut folio facilius movetur. PLUMATUS, a, u m , Etu#lurid. SYN. Pinnatus. PLUMBEUS, a, um. D r #lotub. USVS: Hoino in physicis ptanc pluinbeus, ctf homrtcl esf d'rrrw zgnorurrcz con# Ote, crusse, eir scicncds nufurcl/rs. Illuin ( m h o gladio jugulavit, uvdc rrirr kpcz a2 pxrnb, (u# subnak bois). PLUMBUMp n. piouab, rnClirl. Megenusm PLUMEUS.a, um, DcpCuiitr. SYN.PIumis refertus. USUS: Collocemiis in culcita plulnea, l i t l pluiire, coudfte. P L ~ R I M U M , ,ylllc ktmfi yu<rntill (id, brtz,,,oup syN. h . ~ ~ l)( t ~ ~ .l ~ u s u b : p~~~~~~~~~~ lngenjo tribuo longeque pluriiiiuiii industria, PLUS, plurlq n. Plus,fiusrlc, duvunla~e. SYN. i\.lagis, amplius, ultra, przter. P H U A ~ . pluribus molestus -'*je veux#m vOus #lus churgz. progredlar longius; non plus nc~otii faccssaln. Non ex~equar rein uberius; non excedam lnoduin; "on fatigaba te supra quam velis. Nimio jaln 1nulfo plus te detineo, alias de tata re agam abundantius. Cf. Brevlter. 2 . Plusetlam fac i a m q u a m exspetes. l e fcrai encorr#lus yurvousrr'all~~uiea. Exspettationein tuainiiiea diligentia vincet. Plus quaiii pro virili parte oneris ac muneris suscipiam. Paulo etiain longius, quain officii fines postulent, prugrediar. Plus quain pro virili parte adnitar. Amplius etiam, yuain officit ratio postulet ame e x s p h Plus etiaiii, quain pars virilis postulat, oneris subibo; supravires se extendet mea industria Usus: Plus plusque te in dies diligo, jc vau
'*
I
- -
PEN
airw Rr #SSm Plus. Nunquam Roma plus triduo fui. Tantumdem et plus etiam nunc vales gratia. Quasone plus sit annua provincia, je v a s nr prir, que jc M earh rrcn plovime plus 8urr un. Annos kxadnta natus aut plus eo, ou plus. Plus hostium fuga, quam pmelium absumpsit. Supraquam; PLUSQUAM, Plusque. SYN. ultra quam; amplius. PLOTEUS, 1, m. Mautclcl, tott & &/tuse,jatv&t. Machina, belllca, genPLOVX A, as, f. Pluir. SYN.Imber, ccelester aquz. PHRAS I . Pluvla erat maxima, la #& taiiC t o ~ c I I eRepente . ingentibus procelliseffusus est imber; ingenti fragorecali procelk effusa estl nimbus cum fragoce cali decidens reponte obstrepebat; imber ingens grandine mtstus omnia turbarat. Procella ingens imbrem vix sub t d i s toleribilem effudit. Iinber violentius quamalias fusus campos lubricosfecit.Tanta visaquadqe&fueraktantn repente cm10 missa vis aquz, .ut itinera ahrumperer 2. Asaidua, e r a n t pluvla,. es pluies i t ~ t c o r ~ t i n u c l k Magnos s. et assiduos imbres habebamus. Imbres continui ,campis omnibus inundantes,iter prope intercluserant. Aer concretus in nubes cogebatur humoremque coltigens terram augebat imbnbus. Tanta erat continuatio imbriuin, ut campi nimbo obruti, calestibus aquis restagnarent. UsUs : Equidemetiam pluvias metua, si prognostica nostra v e n sunt : rana enim w v , pmrr mm3e cmim k s pluirs, si nos plonoslicz #e sout &OIII@Y~S, car &S ~ u i l l c s # v m n t d lenrfacon (coussn~t). Ct Plult. PLOVIALIS, e, gen. com. Depluie, pluuirux, qui a& lapluic. UsUs : Venti pluviales. PLUVXUS, a. um. A?pluk, pluvieux. USUs : Aqua pluvia arceatur. P~COLENTUS! a, u m , Potable. SYN. Quod in potum sumi potest. Usvs : Ea pars oris, qua esculentis et poculcntis iter natura ptefecit. POCOLUM. 1, n. Vused boire, cm@. SYN. Scyphus. EPITH.Exhaustum, mortiferum, aureum, frecluens, immane, mageum, minutum, rorans, non pauca. Usus : Poculorum magnitudine bibendoque c u n h s Graci siiperant. Poscunt ma'oribus poculis (scal. Sibere). demumnt d doire <luus&s cm+s plus gratutds. P ~ D A G R A , m, t outf fe uuxpieh. SYN. Dolor artuum, dolores pedum. PHRAS. Podag r a laborat, il u la gouftt. P o d a p doloribus ardet maximis; ex pedibus laborat; articu. lorum dolores habet maximos; >dava d o l a ribus cruciatur maximis; p e & n doloribus afficitur maximis, qui nihil omnino remittunt. Usus : Cum podagrr doloribus arderet. POEMA, &tis. n. Pokrtrr, pict & vws.
EPITV.EleAum,recens. Usvs : Poema lacere, componae, conderr PCENA, a , ,f. Peine, d d f m e n t ; s m @ ~ ~ l ~ , iurommhiit. SCY. Supplicium,animadvenio, mulfta; damnum, incon~modcim. )( Prmm i u m , beneclum. commodum. EPITH. Acerbissima, c e r a ediai, cocnmunis, crudelis, digna scelere alicujus, divina, humana, dulcior, gravis, iniqua, injusta, insignis, justa, legitima, maxima, levior, nimis magna, minor, nova, par, presens, recens, sempiterna, singularis, tanta, tardior, tristis. Pmnie certissima, dispares, justa: et graves, patrie, prapeted, sera sed justa tamen ac debita. PHRAS. 1. D E U S g r a v c u p n a s d e perjurls iUmet, DIE Upunira c r u e l l e ~ ~ ~ c u f f r s p Graves a~~~~res~ de perjuris panas expetet petet, re tet; peir juris graves panas irrogahit ; grnviKs panis perjuros afciet, perjiiroi gravibus su pliciis addicet ; perjurium gravi supplicio vin8cabit : de perjuris g r ~ v e ~ppliciuin sumet; perjuros gravi pana mumabit. Cf. Punlo. Suppllclum. 2. Perjurl graves pmnassubibunt, ( 6 s #atyu~cs serout sh~m~~ttnl d&is. Pcenas dabuiit,luent, erent, sustinebunt gravissimas; panas VEO solvent,pendent,dependent gravissimas ;gravissirnas ad panas et $upplicia trahentur, rapientur; p n a s dabunt, capient, suscipient gravissimas.3. I n tranalugas (~nvls pmna c o n s t l t u h eat, on u dide nn p a v r cMtimeut corctrt Ls /rw*~fu.qzs. Pana statuta, comparataest ; supplicium grave constitutum, inveiitum, excogitatum, exquisitum est. q Non erls llber a pmna, vmu u'&&re#@ la @iw. In pena eris; in panis ha?rebis ; panam non effugies; e pana non olaberis ;psnanonliberaberis;panainpenolves integram; supplicium non condombitur, non reinittetur. Cf. I m p u n l t u a UsUs : Panas persequi judicio ab alicpo. Pcena tmeri. Judinis obli ar. Panas alicui expenetlegigus dare panas. Marimas pcenas pendo temeritatis meo, jr srris c w / Icmenl#unil rtza t~~d'rit. Repetere panas ab aliquo, lircr vcr;Reauce h qqn. AfcCre aliquem pana, #unir, cMfur yyn. PCXNITENS. entls, omn gen. Qui se refint, npmtaut. Usus ; .Optimus est portus panitenti mutatio constlii, k r~uilleur porl Qour ccbi quise Mut,c'cst le chansement coruiuite. Cf. Pmnltentla. P ~ N I T E N T I A , as, T. R~#rntir,rept. SYN. Dolor ob adinissa peccata. PHRAS. 1. Pmnitentlam aglt. iIfa'fpInt'Irrrrr. Serio de admissis a se criminibus dolet; ex flagitiorum suorum recordatione dolore acitur gravissimo; seria illum enatorum pnitentia subit ; p n i t e n s consilii impii faAioue serio resipixiti pcmitet nunc hominem itnpii conciilii, stultitia piget pudetque; semet nunc ille acriter dolenterque incusat; magnum ex flagitiorup suorum recordatione dolorcm capit,
d',I'~~U~O
--
----
-- -
-- - -- --
- -
--- - ----
----
par. svs : Poetnm aiunt ncminem bonum quscipit; exscelerumsuonim memoriadolorcm essc possc, sine inflammationc nnimorum et habet acerhissimum. 2. (Poenitentiam faclt sinc quodain afflatu velut furoris, ?tul nr saudg peccatis suis, V u r . ~ ; . ) ,ilfizifflnifencc dr raif 2fre bnn @rte sans c n f k o u s i ~ frl tf~ ram srspCch&Voluntariaca~tigationerorpnrisprorrne snrte drfureurdiz~iw. Poeta virtiites orapitiando numini dat opernm; prztcrit;~ vitre toris pcrseqiiitur, ciiin .iit nuiiierisadstriOior, labem piaculo aliqvo diliiit ; prceteritm vit:e vcrlx>rum aiitem Iicentia iibxior. Poeta natura peccata quain aicrrime vindtcat ; \ i t . ~ liccni sn balet ct incntis virihiisexcitatiir et qoiisi tius act;e supplicia a scmetip~o eui!:it; volun$vino qoodain spiritu aiatiir; quare san& tariis suppliciisscelerasua expiat. I'ccnas nunc appellaiitur Eiinio, quasi deoriim aliqiio dono a semetipso wpetit vitz liberiiis a&=; dignas et niiincre comniend;iti iiobis esse videantur. nunc pcccatis siiis poma5 ~uscipit ; voluntariis Plurimariim fabularuiii pnetria, fetntnc @Ir corporis affli&ticinibus siisccptisque sponte fmciatibus DEO. quas debet, penas depenPOETICA, 9 f. L n @Irir, farlpdtiqr4e dit ; Corpus crehris et voluntariis nfflitatiiiii S Y N . Ars et ratio faciendorum carminiiin. suppliciis et iinturnis zgrum pcrvigilationiUsus : Oprzclaram enicndatricem vita Poebus p n a s nunc sustinet vitre libere iiiienipetic;ili>! ranterqut a&: diirissiino vitx genere, incPO ETICE, A la rttani>rrdrs#o'tes, CONIHU dia, niiditate, frigoris xstusque tolerantia 2c.r $oett..r. SVN.Poetarum morc vcl motlo. semetipsiim discruciat ; oiiinin sitrc incoiiiiiioPOGTICUS, a, um, Pd/igue, & #oJsak. da,famem, sitiin, restuin, frigus, vigilias InboUsus : Niinicnis, verl>umpneticiim. rcsque admirahili patientia tolerat et ni) onini se corporis voluptate abstinet. Cf. MortiflPOLlP~rrPol~~.r>cn vriti!Vox Jurandl. catio. 3. (Panitontiam in confe?sione pePOL?O, is, Il fel vi. itum, Ire, a. Polir, rsgJ,Vu~r..), pai accotti#li 2~~~nilcitceqrrr mon fi1 ftclionner. Usus : Pcilirc, ex olire oratioconfessscr tn'uvait iittpOse. 1110, quod a Sanem. Absoivere et perpolire aEquitl impercerdote iiiilii imposituin cst, pinrulo peccata fetuin. Polirc, Izvigare geininas, @ir c&s dilui ; p.cenas a conscicnti.e arbitro statutas picwes $9-bcieuses. persolvi ; pceiias in sncrn trihunali niilii irroPOLITE, B'rrin ittaui2r~@(ir, Micate; gatas dependi ; id qund in inultx irrogatione a71ecurf, fir/ecfinn. SYN. Ornate, ckganter, fnzescriptum est, excgi; prcces pmnwnoinine, splendidc. oco,causn indictas,vtl muih.r, piacitlinoniiiic indiAas penolvi. UsuS : Sera ymnitentia rePOLETIA, a, f. Org~rnisailionpolitique, gem subiit. on?~crrtct,ieti#. Institutum civilc. U s ~ s : ln PCENITET,Iiit, cre, inip. .Sr rcfi~rfirde, tlatonis politia. rrprfter. SVN. T,edet, pixet iiic, tlnlore nffiPbLiTICUS. a , u m . Relutyd lu @?ticior. ADV. Veherneiiter ~ntciiiperatitix, 1it.c tiqat, fioIitiqtrr. Usus : Philosophi, libri polival&. Usus': Siice quemqtie fortiinn' pceiiitet. tici, ntt71rar.rpoiitiqt~s. Sapientis est propriiiin, niliil, qiiod POLITUS, a, u n , Poli, crrlii'~rL; lnt, possit facere, i/ ujfiv/icnt aw r u , ~ clr~fi/, bi~k<~it/. )( Im~>olltua. Usus : Irir hure r(nnf ilpuisseavoir d sr reputfir. Si liccoiiini liberali dottrina politissimtis. Hoino :id ret, ut iis, qut iii itinere decrrariint, sic vitam pcrsuatlriidum conciniius, perfettus, scitus, deviam seciitos, corrigere erroreiii pcenitciido, politus c scliola personnc cloudc du rlOllcil felicior esset emenrlatio teineritatis, rbparei sumier, for,tz~e> et ~ ~ @ L . ~ ~ M uu I I ( P. /& : c trnrfauk a r le rrlk,rfi>-Non me coiisilii mei Politiis, urhanus, elegans. Cf. Elegans. paitet. Panitentia. POLLEO, es, ere, n. Zfrcfort#~i.csaa/c~ P ~ E s I S . is, f. La @sic; poenrc, @hit. qqche, pouiioir. S*. Possuin. valeo. LTs~is: SYN.Poctica; poenia. EPITH.r\inatorin, tanFiiiuc pliis pollet potiorqiie est patrc. Pollere ta. Usus :Claris coloribus pifia bcl pnesis est srientia ct virtutc. E'us ludicium et volunias ve1 orntio. pliirimum apud eum pollet. Cf. Valeo. PORTA, a,iii. I'oef~,. SYN.I'ortics pcriPOLLEX, Icis, m. Lcpoucr. tus; auflor, roiiditor caimiiiiini ; ahularuiii POLLICEOR, eria, cltus s u m , eri, d. a. conaitor. EPITH. Adstrifkior versu orator, 110'vn~t:<ffrr. S I N . Proiiiitto, profiteor, dekio, nus, non irliitilis, clarissiinus, discriissiinus,dioffero. Auv. Ciiiniilatissime omnia, henigne, vinus, durissimiis, e~regiuus Epicus, siimniiis, celeriter, gratis, likcaliter, liberalissime, profacetissimus, familtnns, gravis et ingenioIi\e, studiosy, ultro. PHRAS. Polllceor tibi sus, ineis, ineptiis, Iiber, iiiagnus, iiialiis, 01)sd IJOUS $mwr y pro certo, t e ~~ousprnmsfs curus, rudis, prudens, sapiens,siiavis.tragieus. cntnl)frt: Hnc proinitto a r spondeo, ncc COI\l'ntx veterrimi, uales, coinici, frcqueiitiostantia fidebqiie dcerit promis49. I'ni certo res, liherlbreri in r a i q u a , nohiles, iiovi,santti, I~oc tihi polliceor ac coiitirmo, mc e;iiii reiii veterts, veri. Finitiiiius oratori, nuiiioris adpcrCeOiiruin. I'roniicso hnc teneri volo, et rtriCtior paulo, verhorum twiien Iicentia Iibesumniam proinissi niei complebo. Non frustia nor. Multis generibus ornandi socius, ac pene
,Ei%
4.
te spe ac romissis ttnebo. Strlbo promissis. expendo,examino,astimu.Usus:Cau~ ntioPromissa Paciam. Promisso fides exsistet. Qua ne, non vocibus ponderari debent Quo animo me obstrinxi sponsione, quo me vinculo sponfecerit, imprimis ponderandum est, ilfaut+ sionis obligavi, teneri me volo. Fidem tibi do, bord exarninrr dans quellr intrnfion il a a faflurum. Non te pluribus Judicio certo aliquid ponderare. Fides ex me tua causa omnia promissis ac pollicitationibus onerabo, quam tuna non est ponderanda. Rem non suis ponu a solvere sit animus. Cf. Promltto. USUS: denbus,sed populariquadam trutina examinaSgo tibi profiteor ac polliceor singulare sture, non convenit judici, cujus est causas quasdium meum. Polliceor tibi hoc bona fide. Q u a libet suis momentis ponderare.Cf.Examino, polliceris exspettabo ego, nec exigam, sed Expendo. grata erunt, si solveris. Ultro, benigne, libePONDER~SUS. a. u m , Pesant, lowrd raliter pollicetur imo recipit. G m i a dexU s r r s : Ponderosam aliquam epistolam, pletram tendit ltalja eique suum przsidium nam omnium non modo actionum, sed etiam pollicetur. c.--d., ~ , els-lonopinionum, une Ioutak l c f t ~ WLLICITATIO, onis, f. O ~ Y ~ , ~ O I H I Z SC . gnc, pl& & dtai'Is. SYN. Promissio. EYITH. Finita. C t PcomiaPONDO, (abl. adverb. r u m p t u s ve1 sum. s u b t . indecl.), AupOk, #esa$:; uiv'liPOLLICITOR,aria, a t u s rum, ari, vire. SVN.Libra. Usus : Aun pondo centum, d. a. OJ+-ii, p~omeffrr. Usus :Sollicitando cent l i w d'or. Exercitus coronam auream et polliritando eorum animos lactas. 1)ictatori libram pondo decrevit, une cmtrmrPOLLINCTOR, Oris, m. * PtCparuteur nr d'm d'une livrr #sanf. de cadavrcs, ensnlrlrisrur, crogur-tnorf.SYN. PONDUS, (Iris, n. PoiJr, p e s u n t b ~d ~ uu UnRor cadaverum, funemm curator. corps. SYN. Gravitas, momentuni. EPITH. POLLINCTRA, m, f. Soin drr/unContrarium, dignum astimatione, iri~stimar d c s . SYN.Curatio funeris. bile, grande,. grave, infinitum, innumerabile, magnuin auri, majus yrmagnum arPOLLOO, Is, ai, Qtum, ere,a. S o u i m , flo/a?icr, dd~honorcr. SYN. Macula afficio, ingenti, naturale, par. sus 1. In terrana quino, contamino, maculo, fcedo, violo, perumnia feruntur suo pondere. Suis rcm poderibus examinare. z.Vis, a u b r i t a i , gravita#, 'no, conturbo. Uss : Divina et humana r r a inexpiabili scelere, omni flagitio polluit momentum, p i f s , autonl/, irlffucncrCT m littem maximi sunt apud me ponderis, k s abes illa impura. k t t m fonf ~ Ir plurpade&f sur moi. VerboPOLUS, i, m. Pdlc. SYN.Vertex. rum pondera, auforitC&S mois. Singuia verPOMARIUM, 11, n. Verser. SYN.Hortus ba, singula pondera. v b r i b u s consitus. PONE, A@$, &mmh. SVN.Post. Usua : POMER!DINUS. a, um. J Z v i a lien Ante, pone, ad dextram, ad lavam, sursunb apds-midi,JCPap~-midi. SVN.Postmeridiadeorsum nus. Uss : Teinpus, somnus, deambulatio PbNO, La, posiii. p b l t u m , era, a. Poser, pomeridiana. )ropOscr. SYN.Propono. USUS:t. Rem in POMCER~UM,.ti, n. Erfice vide erc &medio conspettu ponere. Ponen alicui qurJwrz el rn akhors 1 1 2 s rnurs a !Ronu, murqui stionem 2. Depono. &ser +s<r, qurf&r. $ar &S b o m s en pirnr, el litttitanf les <urspiTunicam, arma, bellum, inimicitias ponere. ccs urbuim. SYN. Locus circum munia va3. Adhibeo, adjicio, mctfre,placrr. In aliqua cuus. Uss : Jura pomaeriorum. re multum opera, cura; totum animum, cuPOMPA, as. f. Procession~bli~ucm~ Pon ram, diligentiam ponere. 4. Consumo, Tpnrfait les i m u p (fa &u%, ct qur se faisait ployer d, uppipuw .l. Diem, multum tempons damlcs fitcs solm>rrlles;ponr#t, corfCgc.SYN. in aliquo negotio ponere. Ponen longam oraSpectaculum apparatusque solemnis cum ostionem in re aliqua. 5. Figo. atatuo, repono, tentatione et magnificentia quadam, qualis cenwo, reputo, colloco, Judlco, puto, fierisoiet in publicis siipplicationibuset triummtttn an rang, aw nombrr & , rrgarder comphis. EPITH. Acerba, molesta, tota. Usua : In mr .& sgr, quffrr.Ponere mortem in milis; dicendo speciem et pompam adhibere. Cadaaligui? in laude, vitio ponere; in beneficii lover exrquiis, pompa, laitdatione spoliatum. co, in minimis, in lucro ponere. Multum in 'rota petitio illustris, s lendidq p o m w plena, alicujus fide ac prudentia ponere. Reatam summam rpeciem ac Kignitatem habuit. vitam multi in voluptate nunt. ln una celeP ~ M U M , 1. n. Fmit d e fouh r~jKrr. ritate posita salus est. ~ a f t e m patrilr in hoc EPITH. C~dum inaturum et coflum. Usus : vestigio temporis positam esse arbitrar. PonePomorum jucundus non gustatus soltim, sed re benecium apud ingratum. Se extra culdoratus etiam et aspectur. r m ponere, monfrrr qdon nwplrs cou#abk. aq avi, a t u m , are, a. Pr. Rern in medio ponen ;ponere ante oculos, ser; rxarnrnrr,jugw. SYN.Pendo, appendo ; mcftrr sms lrr ycux. Ponere in loco tertimonii
f0::
ti,
PONDERO,
i
aliquid; loco sceleris aliquid ponere. In te p i h i m est, iciCpCnd<icvous. Ponamiis, satis in eo h i s orationis ~ et ingenii, sn##osom que, e&. nge, rem ita habere ;fac, ita esse; puta, statim interrogan te. PONS, pontls, m. Pont. EPITH. Angus.tu$ aureus. PHRAS. 1. ( E x insula pontem a d i r b e m teolt, VULG.),i l j t nn pont finr r&r M& rf la villr. Insulam onte fa00 conjunxit urbi; pons lapideus iumini im osi tus jungit urbem. Urbs angusto ponte agjun: gitur et continetur. 2. Pontem facere, fairc, Itablir un pmrt. Fluvium ponte junere; ripas committere ;pontem stcmere; pontem inducere; pontem consternere; tliumen ponte constemere; pontem in flumine facere; fluvio pontem imponen; fluminis aut fossz transitum ponteconjungere. g.PontemrescIndere, cm<prr, wmjre un p a t . Pontem a tergo interscinderc, rescindere, dissdvere, rumpere, intermmpere, disturban intercidere. USUS: Pontem facere, efficere. Pontem reficere, instaurare. Pontem demittere, dejicere, ciCutoIir, rrnvnsrr un @l. PONTIFEX. Icts, m. Grad-$rP/w,go>r: tifr. SVN. Antistes Sacrorum, Religionis; qui sacris pmest et publicis sacerdotiis. EPITH. Wagnus, maximus, peritissimus; veteres, minores. PHRAS. 1. Pontlfex Romanus, le sowcrai#~I'onlp. Summus DEI in terris Vicari~is ;Christianz religionis siimmiis Antistes v4 Interpres ; Christianze reipublicce Moderator et Rettnr; supremus Christianze rei Arbiter; summus Ecclesiz lJastor; Christiana reipublicce Caput ac Pnnceps. a. Pontlflcem creara, /irr nn *#e. Summum alicui Pontificatum deferre ; summum augustissimumque sacerdotium alicui conferre; ad summi Pontificatus fastigium aliqucm evehere; vicariam Christi in terris potestatem alicui permittere; Reipublicz Christianz gubernacula plicui conferre ; ad Pontificii imperii princi tum aliquem evocare, aliquemeligere, qui D ~ vice I in terris fungatur. 3. P o n t i t e r n u n o errt bo X I I 1, U o nX/llestnraintnant Christians reipublicz clavum tenet ; g % n a c u l a moderatur j vicariam Christi in tems potestatm obtinet ; Christianas reipublicae praeest,prasidct ;Christianae reipublica principatum tenct ; Christi vices personamque in temo gerit, sustinet; pontificatum gerit Leo X I I I . Usvs : Metellus pontifex diu ei sacerdotio pmfuit. Pontificis partes, inunia gerere, agere, siistinere. PONTIFICALIC, e, gen. com. D r p n f i fe,#mh~cc,r. Usus:Auttoritas, jus Pontificale. P Q N T I F ~ C A T ~ S as. , m. DgnitfC, fonrtions dc #nnri/r, #onfilSc<rt.PWRAS. Summi Pontificisdignitas ;supreini pontificatus honores; Pontificia potestas nullis terrarum finibus circumscripta; sacerdotalis. Imperii Majestas;
POP
cipatus.Vicaria Christi in tems potestas;sumnium augustissimumque sacerdotium. UsUs : Statz ceriinoniz Pontificatu continentur. PONTIFIC'IUS, a, u m , Dn pon@, ponhjfcal. SYN.Pontificals. UsUS : Jus Pontificium. PONTUS, 1, m. La ?acr. UsUs : Pontus Euxinus, a mrr Noirc, lc P o & - E d n P ~ P P N A , m, f. Restaurant, aubrrgc, cubard. SYN. Caiiea, culina. EPITH.Teterrima, tenebricosa. Usus : In lustris, popinis, alea, vino, tempus etatis omne consumere. P~PLES, Ktls, m. J a m l . SYN. Para genu posterior. POPLKBUNDUS, a, um. Ravagexr, cihrastutmr.Usus :Populabundi magia in fines excumrunt, quam justi belli more. POPOLARIS, a, gen. com. ISrfconcc1*~ Ir *u Ir, pmprc an pnrple. SYN. Vulgaris ADV.Raxime, vere, failaciter, f i ~ esapienter , vehementer. Usus : r. Verba popuiaria; ad popularem mndum sensumque accommodata, eqr~ssinnr#opUlaircs. a. Popuiistudlosus, d u t n ~ q wclhnarafr. , A gravitate Patrum desciscere et popularem fieri. Qui ea faciunt dicuntque, q u e multitudini jucundn, populares dicuntiir. Causa plausibilis et popuaris. Kumusculos populares aucupari. Aura popularis ca tator evasit 3. (Clvli wnterra. n e u q Vv~ci~,cotn@triolz. Socratesnonpopuiaris alicujus loci, sed civis mundi. Solon popularis meus. POPOLARXTER,DUW murUhr wrigiu~ re, communr. U sus : Populviter viven, loqui. POPOLTIO, b n i , f.* Xavagc, &asta. tion. Usus : Ilia gens populationibus incursionibusque melior est, quam justa pugna. Late populationem facere. Hostem popul? tione prohibere. POPOLOR, arlo, a t u i rum, ari, d. o Ravapr, &astrr un #ays. SYN. Vasto, vastitatem infero. PHRAs. Hostlslate popul a t u s est omnla, I ' c s i a ravug an l& &S cnvirom <Ir la vi&. Incursiones feeit in agrum Romanum ;pradas egit ;Pgum depopulationibus et incendiii defomuvit ;.pop,t+tiune fines eos peragravit; cum agns vicik urendo populandoque bella gcrrit, cum erro ignique excursiones fecit in agnun Ro. manum ; agrum excursionibus depopulatus est; omnis ira belli ad populationem agri vertit; fcedati agri, terror i n j d u s oppidis per expeditiones parvas n d u r n i s incunionibus vastitatem agris intulit ; pradas ex villis vicisque egit ingentes, nulla incolumi d i & re, cui krro aut igni noceri posset ; V ~ C O Sexpugnavit, inflammavit te&, hominum pecudumque praedas egit ;vicos r devastntionem deussit ; incunavit in finesKomanos; populaEccluiaeunivuaa,ChristianzreipublicaPrin- tionem tecit; vastati agri ustique, nec solum
POP
545
POR
tum domientibus portenduntur. Magnoruin modo vastum ~ o n m n i s reliffuin, sed vicir periculomm metus ex octentis portenditur. quoque illatiis ignis est ;populabundus in a. Quod ostendunt, monstrant, pmdicunt, ostengmm Rome incidit cumque ferret passim ta, portenta, monstra, prodigia dicuntur. omnia atque ageret, cgdes ac incendia faeeCf. Omen. ret, nihil intaRum bello reliquit ;infesto exercitu populabundus ivit, multiplicemqi~ePrRPORTENTOSUS, a, u m , Pro,iifi&~, dam cepit ;agrum populabundus iniit, n q u e mervciIIctlr. SYN.Monstrosus, prodigiosus. latius unquam a h a pmd= sunt. Cf. Vasto. PORTENTUM, i, n. Moirifmodli, Usus : Nohu agros populqbatur. cl.8 ~ Y O d i g d . s ~ N . M ~ n ~ prodigium.Eprrn t~m, POP~LUS, i, m. PcuPl~. SYN.Multitud% chtissitnum, msximum,fataic U S ~ S : C I M ~ ~ ~ ; civium mttltitudo, plebs, vufgli% piebecula fatale portentum reipublica. Cf. Prod tgiu m. urbansEPlTH. Absens amicisstmus, appetens a "lonno<lr, poromnium bonomm, desipiens, diversus, exoraligue. SYN.Ambulatio, xystus. EPITH. Excelbilis, et illustns, fdrstuq fortiq freSB' inferior, minus onerosa et multo quidem gratus, ingratus, invihuS invitus, h n facilior. Usus : Pavimentatn porticuq in qua guenq ,ber, levissimus, orbuq peinambulavimus.'Porticu cingere. culians, sollicitus, terribilior; virtute, justitia PoRTIO, &ni& f. Divisibu, h r f i e ,parcwior, vacuus metuum, vanus, urbanus, uuifion. Si's. Pan. Uss : Omnes Asia civiversus,omnium geniiumdominusatque reeor. tates pro portione in pmvincias dcscripsit. Populi procerissimi, boni firmique, externi, Frumentum Mamcrtinis pro portione impeflonntes atque integri, iminensq immunes, ratum. imperiosi, parati, o ulenti, potentes, pqvati, non solum conscii ligidinis, sed etiam injusti. PORTITOR, oris, m. PCU Usvs : Populus Romanus viRor 0mniumgen& flap. SYN.Yublicanus e x h i ~ d i s ' ~ ~ tium. Populus ex incertissimo sumit animos. riis pefeetus. USUS : ~ o r d t o m m q u a t u s in omnium odium incurrit. PORCUS, 1, m. Porr domestique. SYN. SUS. EPITH. Femina. USUS : Villa abundat PORTO, as, avi, atum. are, a Por&r, porto, hado, agria Porto anima Pro a l e data Iraasparter. SCY. Fero, comporto, defero, deest, ne putresceret. porto, convehu. ADV. Undique furta. UsUS : PORRECTIO, Onls, f. Ex/Lasion, afionAd Antonium frumentum oinne rtatur, on ge~uen.EP~TH. Facilis. USUS : 8rachiomm, porte toul Ic bl0 ches Antoiue. Knnia rnea digitomm porrettio ve c o n t r ~ o . tnecum porto. t. PORRIGO; 1% re*], re&-, em, a. PORTORIUM, 11. n. Drmt . ffrrr(re ou R~cndre, iallm>er. SYN.Terido, intendo, exmmchruiises, dmit de & ~orl.+Y 1 6 , tendal adinoveo. f ( Contraho. ADV.Aliqtian- douase. SYN.VeRigal, quod in portu exigitur do. Usus : Pornigen suam Ldem, dextrmn ro mercibus, etc. EPITH. Certum. usus : supplici jacenti, afftieo. Manus in inentortorium imponere ; portorii nomine atiquid sam porngere. Urbs in longum porreel& exigere ; portorium dare ;,portorium locan 3 . PORRIGO, nis. t. Tn'm, ~mlndie alteri ve6 conducere. Omnia Ihliie portoria sublata sunt. CE Ve&I&al. ,le la peau. Genus n o r b l Lnter plloa Usus : Impexa porrigine fcedum caput. PORTSOSUS. a, u-m, Jlvi a beaucoufl PORRO, Done, maintc>rant. SYN. Sed, dc#ods. USUS : Mare minime portuwum. igitur. Usus : 1. Vide porro catera. z. Sane, PORTOS, m. porfirr/u 4ti~e, abd Cf P u I # ~ ~ C Js ~ , et bie* #(uje Restant plura, SYN.I,~cus in littore tutus appeandis navi. sed exigua porro et miniil1a, W J ~ O Jfll~sieffrs ~ bus, portus claustra. EPITW. Celebemirnus, C ~ W J , m ~ i k t r i m P @ r ~ a n f e 3 ~ l fds Pm pleniSsimus naviuin, opinluq pro ior, tmninj)ortmtcs, quillus et tutuq ciausus, ultimur. R a n u a ~ i , PORTA, m, f. lJ@rtr.SYN. Janua EPITH. munitissimi. PHRAS. P o r t u m contingen, Trium haiis. P t i u s . Portas psrfrin6ere. propter v s n t u m n o n potuimuq & wnf b n ' s ~ ~ ~ dMoliri t s . obiccs portarun) ;por<mpPcha da #Inifrcr da= I e p r t , Port w m claustra effrinpre ; seras claustraque tum restante vento tenere non potuimus ; rerefiingere ;portas exscindere ; portis vim afjeM suinus a portu restante vento ;portum ferre. Usvs: Bibuluspedcm portanon extulit. ventus eripuit ; submovit nos a portu ventus; Porta catara& deje& ctausa erat ; eam ne portum obtinere, ingredi, subire licemt, partim vettibus levant, partim funihits siil>ventus effecit ; portum restante vento inire, ducunt in tantum altitudtnis, ut rehi subire assequi non ticuit; veriti vis adversi portu nos posxnt, l a p n ~ f e t ~ t i t ~ ~ f&frs. ~~Parf~ f ~ ~ prohibuit, arnovit, exclusit ; portum arcuit, subire conantes vis adversa venti repulit, rePORTENDO, ii, di, tum, svc, ;h. h " jecit. Usos : Ex portu prodire, dirc,#ro kL/asrr,;bro~~osfi m.SVN. PmnunMitter~i~ord, sor<ir<{sport,m f t n th p d c o , iPmonstro. Gsus : ~igniscat iuf n portum invehi, deferri, venire, se ncipere ; nes rerum futurarurn, qunr tuin vigil;intibur,
6PiOYZ2
POS
+f.
POS
portum capere, portum tenere, a w i v e r d botr Naves in rtum cogere, con icere, compeuere, m s c ~ les r vaisscaux A s IC port. In portu esse, in portu navigare, i n tuto osse, extra periculum e s e , &re dans Le #ort, en srlwtL. Fugie portus erat in tuis castris, et subsidium salutis. Portus ac perfugium supplicii, l e s t u n rejuge et ttn port, u n rrbri contre
l e supplice.
cut&. SYN. Licet, queo, valeo, polleo, potestas est, potestatem habeo, potestate valeo, facultas est, facultatem habeo, potis sum; facultas, potestas datur; mihi liberum est, optio est et potestas; facultas fert. ADV. Amplius nihil, amplius uid commodissime, fortasse, cumulatissime,?acillime, melius, hultum auctoritate, multuin ingenio, nusquain, omnino, nihil, parum usu, perridicule, plane, plane non, nullo modo, glurimum apud aliquein, plurimum in dicen o, niultum mari, opibus, pecunia, viribus, pulchre, non curate, reAe, quam maxime, quoquo modo, supra nihil, tuto non. PHRAS1. Si possem, libenter o n u s hoc sublrem, si j c le u v a r qj e me churgrraa~voonirirs& cefiy~I",u. Siiantam remeficiendi facultatem haberem; si res mihiintegra foret et libera; si liceret; si copiaesset et facultas; si facultatem res tempusque concederet; si soluta mihi essent omnia; si in manu esset; si meorum esset nervorum, si ferendo essem, libenter hoconus subirem.z.Hoc tibi poscrum pmmittere is vous l e florncttrc. Tantum pollice~ eo; affirmare istud pro certo habeo, mihi nec animum, necindustriam defuturam ; istud, quin promit!am, nihil prohibet. 3. Non potui m e ultra delendere, j e n'ai u me d.'fendrc p l u s lot~gfet~aps. Non teperieuemadmoduin me defenderem; nihit erat, quo ine tuerer; jam me omnis defensio defecerat ; erepta mihi jam erat et adempta omnis potestas me tuendi; nequidquam mihi porro consulere, rerum mearum jam plane eram impotens; nec fu a, nec pugna satis jam potens erain deprefenaus in medio; .eo processeram, ut receptum ad tutiora consilia non haberem; ad ulteriorem defensionem, luci et virium infirmitas me impediebat; copia jam non erat, nec facultas ultra hoai obaistendi; non jam erat defendendi mei locus; pracisa mihi erat omnis porro defensio; eugere jam hostis manus non poteram. 4 Ego prodease tuae c a u s a non m u l t u m po8s u m , j c ne p u i s v o w &re fort utile. Minimum tibi in me momentum est ad c a u a t u a patrocinium ; parum in me prasidii est ad causam tuam defendendam. 5. k r q u i pra lacrimis non potuit, JCS larmes Petn,&'fhrrnf de p a r l e r . Dicenti lacrima simul spiritum, simul vocem interclusere ;nec jam natura ferebat, ut cceptum sermonem pertexeret lacrimis impeditus. 5. ( Defendam te. q u a n t u m possum v r l pro posss te detend a m , VULG.), j c v o w &fcn<irai par tour les tnoytns en ?non pouvoir. Defendam te pro virili parte, quoad feret facultas ; qunad ejus fieri potent, quoad ejus facere potero, si quo a&o potero, strenue tuas partes agam. USus: Hgo usu parum, nec ingenio satis possum. Quod fieri potent, non negligam. Quantum valeo y t u m q u e possum. Non possum, F i n exc amem,lr ne p u i s tn'em@rAc' h..... f. Yaleo. Potestas.
POSCO, is, poposci, poseltum. ere, a. D d r , solIin'Ier qqrhe. SYN.Peto, flagito, requiro. Usus: Non desinit a me litteras poscere. Cf. Peto. PCISITIO, bniq f. Positian d u n c o r p , situalio d'un &u. Usus : Urbis positio pulchemma. POSSESSIO, bnia, f. A r f i o n de #ossdder, fissern'orr, fouissance, #ropriI/. SYN. Jus possidendi ;bona, prredia, fundi. EPITH.Caduca, vacua, certa, stabilis, flagitiosa, -incerta, infinita, libera et immanis, major, perpetua, privata, propria, pulcherriina, tota,,vetus. Possessiones aliena, diuturna, ineptae, in casii pos&, innumetabiles, invidiosie, paterna atque avita, reliqua, r e l i h , sacrosanfiz, vanac et multa, venales, proscriptz, voiuptuar b , u r b a n ~rustica. , Usus : Dare possessionem secundum tabulas; in possessionem ex edifto mittere, envoycr q q en p o s ~ s s i o n .In possessionem alienam irruere ; in possessionem q u u i vacuam et caducam involare ;pedem in possessionem ponere ;possessionem occupare, Ifn en possession d r biens, Ies poss&r. Possessionem habert, tenere ; in possersione aliquid retinere ; in possessioiie esse, consisten, manere, restcr en possession,juuir & scs bieru. Possessione aliqiiem pellere, depellere, deturbare, exturbare, movere, dimoverc, dejicere, chasser q q n de ses #ropfiCts. Possessione cedere, decedere, retwt~cerd l a p r o p d t . Possessionem recuperare, recouz r r r la possession de scs biens. Possessionem restituere, resfituer /es possessions. POSSESSOR, briq m. Possesseur, propriCf&e, EPITH. Acerrimus, turpissimus. Usus : Possessores suis aedibus pelluntur.Virtutum possessores nuin pauperes nominabimus ? POSSID~O, es, Bdl, essum, are, a Possfclrr gqchc, a u o i r en sa jossesszo, SYN. 'Teneo. ADV. Honestius, coinmuniter, longe aliter, recario pro rie, vere, im riidentissime, ti&i quam artis pubEce, rede. &S : in se possidet. Magnam vim et religionem poss i d e p s sanguis, Ir s a q pufernel a une gra fomc ef dG,rdroiIssacrCs, Forum armatis pmsidet, il oro+ le f o r u m a v r c des bandes lumcrs.
Le
POSSUM, pates, potl, posse. n. P o u v o i r , C t n en h t de, awoir lrs rt;oYtns, l a /a-
POST, Dcrn2rc, a#&, enruife. SYN. Pos. Fa'wpaCsrnafis,sacn~rtt. SYN.Postpono, tea, posthac, post id tempus, sub, secundum. negligo, posteriorem duco. Usus : Omnibus )(Ante, a fronte, Inltio, primo. PHRAS. rebus posthabitis se philosophiz dat totum, Paucia post iiiud proellum a n n i q @u nqigeanf t&s chosrs. Privatum dolorem dlannlsJ aprls ceftr 6atai'Ifr. Paucis annis, post comtnunem causam habere. quam pugnatum erat;secundum atrocissimum POSTHAC, EnsyifC,ajy2ss.SYN. Deinde, illud pralium ;paucis interjetis annis ; paiideincep9. )( ~ ~ hoc tempore. ~ usUS ~ : cis ab illo prelio annis. Usus : Aliquot post ~ ~postha= h ~ mihi l tecum menses. Consul post urbem conditam felicisWSTHIECq SYN. simus. Paucis ~ o sdiebus. t Paucos oost annos. POs'rHITMUSr mellus W S T O M U S , POSTEA, Aprls cela, cnruifc. SYN. Post, ai u m , L e d c ~ i e r db , plu~fcum cnfant , nd posthac, posterius, przterea, deinceps, tum, a#r2~la mort Ir f~stamr*f du @re. SVNinde, secundum ea, reli uo teinpore. Usus : xatus Post bumatum Patrem. Cedo, quid postea? h'h>ien! upr3s P cf+s afi2s ? POSTICA. e, t * Porte de dcrri2m. USUS: Postica recedere dicitur, qui furtim abit, aliis POSTEAQUAM, Ap2squc. Usus: Posinsciis se subducens. teaquam ego veni. Postea vero quam ego veni. POSTiCUS, a, um, Dr &rn2n, d u r . Usus : Est c t w tiicostium aliuc;:: Posrnai, orum, m. p ~La#ostJl(. , 18s ticum nostrarum adium, +rk I &rrirc. rlzsceiuiants. SYN. Posteritas, qui inferioris Ego me per posticum ad *ices conferam. sunt ztatis. Usus : Horum posteri degenerarunt.Ut esset ad posteros miraculi ejus moniWSTXS, ir, f. Pofeau, jambap & +rte. mentum Maxima pars ejus gloria: in posteroSYN.J a n m tabula, latus p o r t a Usus : POSrum memoriam promineat. tem tenere in consecratione templi oportet, ibi eniin postis est, ubi templi aditus et valva POSTERIOR, odi, gen. com. Qui vicnf ambulationis, avoir a m& sur le jamba a ~ I s e , second. )( Superior. USUS: 1. Postela porte, en @Y. I cclui qtu',if la nores cogitationes, ut aiunt, sapientiores esse &un hmplc, comw d e s ~ u:@ser s laprcsolent, les secondes pmzes sonf, dif-on, IrJ mirc piarre. mcicurrs. Posterius ista videamus. z . Mlnus carus. infdneur, qui t u v h f qu'en secode POSTLfMINIUM. 11, n. Rdouraw logis, lignc dans fts afeclronr, moinr bon. Suam saliirentrr'c chcx soi, d03: Aclion L fw'rc rrlmtr tem utilitati reipublicrr posteriorem ducere, & U sondroif, dL renfrer h a s son #niiifge. prc/wr d so vic lufi/ifd L /a rCpubliqwc. Usus : Postliminio redire. Omnia libertate posteriora ducere. POSTMdDOet POSTMdDUM,*A#ds, WSTERITAS, ~ t i s f. , ~c t q s cnsuitc, duns a suife. Usus : Postmodo gauPavrnir, a fistdn'fd. CYN. Posteri. debis te irac moderatum fuisse. Immemor, infinita. PHRAS1. Gloria tua a d POSTP~NO, Is, posi, poaltum, e porteritatem perventet, votrrgloirl.#~~r~a P l ~ r y secon<& r~ m r ~ ~au r rsrco~nut4. la*sfdni(C. Ad seros nePotes WueFroPaSYN. Posthabeo, post aliquid habeo, posterius gabitur ; ad eos, qui ex te nascentur, orientur; duce, usus : postposui, dum patri ad tuos successores ;ad eos, qui abs te origiobedirem,l*ai. dRl+d o b hd nem. nenus ducent : aui abs te descendent. Ayvr. dimanabit ; posteritas 'tu= gloria: particepi POSTQUAI~. AQY~J~ U C p , ~ n d , erit. 2 . Poalerltas omnis d e t e loquetur, SYN. Ubi, simul, simul ac, simul ut, simul fans essi2clrs d venir@reronf L 'IIMIS. N ulla atque. USUS : Po;tquam mihi proposui. de te posteritas conticescet ; gloriam tuam POSTRBMO. E@t, # U U f t m l ? l f . SYN. posteritas alet ; commemoratio nominis tui Postremum, novissime, ad ultimum. Usus : non cum vita tempore dimittetur, sed cuin Quzro igitur primum, deinde, etc.,postiemo, omni posteritate adaoquabitur. Eris in memojr &mande donc 'abord rnnrifc en&, rtc. ria ~ u l o r u m omnium, nec posteritas quidem infinitade tuis laudibus obmutescet.Cf. F a m a , POSTRBMUS, a. um, . & I m i c r , qui Gloria. USUS : Optimus quisque posteritati vienf en dcrni2rc l i p . SVN. Ultimus, extremaxime servit. iiius, novissimus, qui agmen claudit vclcogit. POSTERUS,a, um, Qui vienf a + , )( Primus. USUS: s. Alia prima ponet, alia suivanf, fufur; avririr. SYN. Consequens. postrema 2. Peatsimus, Ir pus vil, lc glus ) ( P r i m u a USUS: Die postero. lllud vero mjris~zb!c, e pfus muuvors. Homines posposteruin est et consequens. Ita przsentit in tremi. Servitus est postremum malorum posterum, ut nihil nisi sempiternum spe[tataie omnium. videatur. Longe in posterum prospicere, proPOSTRIDIE, Le jour suivanf, e lendrvidere. rnain. SYN.Postem die. USUS: Postridie eji~s POSTHABEO, es, i, Itum, ere, a. diei ; postridie Bacchanalium.
....
....
1'O.L'
--- - --
-- -- --
549
P K A<:
De potestate exire, sorlir de ckurge. Pro potestate aliquid imperare. Loquendi potestatem facere. Libcrum spiritum ducendi nullam habeo potestatem. E sua potestate dimittere aliquem. Est inihi ejus rei amplissimapotestas, c& ckosc rst k u t rntilrr so~rs rntr dpCnfurcrr. Potestatem nocendi adiinere ;pracidere, eripere ; potestate nocendi exuere, privare, dtrr d qqn le boitvoir I nuire. Cf. Possum. ~6~1 bnls. 0 ,f . P o f d , brduvlr~i, ~dkcifle. SYN. PJ~US. Ep1.1.~. Dulcicula, medlcax prima, modica, contentissima. Usus : Medicus priina potione inulierem sustulit. 1. POTIOR, b r h Kea. com. P'VrdS ~#~diCCeur. SVN. Antiquior, carior, melior, prior. PHRAs. Civea pouorea debent peregrinls, ilfuut~rC/rcrles citoycm auxifrungers. Civium in urbe partes sunt przcipuz; cives anteferendi sunt exteris; potim habenda est ratio .-iviurn, quam advcnarum. Primum oficium civibus, aiterum exter. ac pemirinis debetur. usus : mihi servitute semper erit otior. Nihil mihi mea fama potius, &en rtamP rst lus cktr q . m o rino~nmlz. Nihil inihi potius fot quam u * U'WS Bbir d e Pmsi, I& #lus d caur que, elc. Cf. Pcaefero. 2. POTIOR, iris, i t u s s u m , Iri. d. n. S'erxfiny & , cowr/yjr. S ~ N linpetro, . teneo, sideo, fruor. )( Careo. ADV.Abunde reK Usus : Rerum, civitatir, regni potiri. Pace potimur. Cf. Fruor, Habeo, Posaldeo. p ~ ~ l s s ~M, M D~ u pr~~reucc, *iIICipalcrnint, surfout. syN. ~ ~ (luam maxime, i ~ przcipue, usus : inihi, quid ad te potissimum scriberlm. POTIus,plufdt. SYN. Citius, pnus, magis' Usus : Magnus potius summus' POTO, as, avi, atumvcp*tum, am, n. hirr.SvN.Hibo, perpoto.Cf. Bibo, P0tatc-r. P ~ T O R bris, , m. h v e u r . USUS : Aque potores. Cf. Potator. P b T OS, s, m. Boisson, breuvngz. SYN. Irninode. Potio. EPII'H. Iininoderatus. U S U ~ rato potu pastuque obstu~efaftur aniinus,#m 'ex& (fu boire et fu ma>cgcr. P R A , A c a s e <h.SYN. Propter. USus : 1. Non possum p r a lacrimis scnbere. 2. ComDarando, en cornfiuruisorr de,ou 9 r i x dc, eu i urd (2. Hominm prb se neminein putat. nobis felix et beatus. PRXBED, es, ni, Itum, ere, a. FortniW; &nncr, #rs~n!er, ofn~. SYN. Impertio, do, prasto, exhibzo. ADV.Libenter se credulum, minutatim, perexiye, publice vifium, vicissim se auditorem prabere. Usus: Lenissimum se, dunorem alicui, aquum se judicem prxbere. Os suum ad contumeliam przbere, s'exfioser uux ufionfs. PRACBITOR, bris, in. Fournisseur, fiurvoyeur. Usus : Macedones non te rcgem, sed
tS(,
ministmm suum et pr;ebitorein putant, non l a r roi, mais I m r scwifeur et leur pourvoyeur. P R & c A ~ E o , es, cavl, cautum, a. et n. prdregur&,. sd~r~cou~~onncr,. hj. t e . , syN. ~ ~ ~ vito. l ADV. i ~ >~ ~ , i i ~ ~ ~ pecczita, dificilliine. usus : peceata diligentissime pracavere. ct caveo. PRIIEc@,DO, Is, cessl, csssum, ere, a. MUYC~CY pr~der; s u ~ ~ ~ s e r , SYN.Prmo, pracurro, pragredior, antecedo. u ~ ~ pracedere,Uliquetn ~ : A aufioritate. ~ ~ ~ ~ C t Pi'aseo, Antecedo, Exoello. P R ~ C E L L E N S ,entis, omn. gen. SU#/rieur, dmiwnt. SYN. Excellens, prestans. Usus: Vir animo, virtute, rebus omnibus p r q cellentisimus. CK Emgius. PRACCENTIo* bnis, f. P r d l d iwsttwmcnfs avant le s a n ' e, avonf u butuillr. SYN. Cantus,qul aIqui&acedit. EPITH. Fin ma animi, similis, propria, diversa, tribunitia PRACCEPS, olpXtls, omn. gen. Rapidt, escnq$; bouiuut, iuconsidCrL SYN. Inconsideratus, priculosus. ADV.Jam pridem ad panam. PHRAS.i. Locus praeceps. limesRupes a'xcissa undique et abrupta ; Z t a s c e n w , aditu minime molli ac clementi. 2.Homo prasceps, hommt fro#pr/RPUdonr res enha#~ises. Vitio inpnii vehemena et impotens;in omnibus consiliis prrcceps et devius; ferox ra~idusquein consiliis, ac Iingua immodicus ~ ; IlnpOtenS ira, aniini ; ammtia c ~ u s , et pr"ceps ; , qui nullo consilio fcrtur; ferri se sinit iin otentis animi vitio. consideratus. L~SUS: Dignus, qui praceps ex urbe exturbetur. i n pracipitem se locum ac ]ubricumcommittere. Hoininemconscientiazsua pracipitem agunt pmnz, il esf ursuivi@r les remor,fs & su conscieucr. C . I n q u l e t u r PRSCEPTIO, mis, f. P n s c n ~ t i o nre, comirrandution, &cInInnc. SVN. Praceptoniin explicatio, dotlrina. Usus : Propria ea esf stoicorum prareptio. PRII[ECEPTOR, OrIs, in. C h i qui 6-inr rnaltre. SYN. DoAor, magirter. EPITH. $ o ~ i s . Usus: Preceptorem aliquem habere; prdeceptore uti al~quo.Scribendi praceptores ataue dicendi. P R B C E P T U M , i,ii. PrescnpIrOn, ordrd, rorn~mindeintnl, r~rcorn~rra~uiuiion. SYN. Monita, admonitio, institutum, jussum, vin, ratio, przceptio. EPITH. Acutum, breve, commune, dissimile, extremum, majus, necessariein, bonum,utile,vetus. Preceptacerta,contraria,communia,firma, stabilia, coiijunta natura, historica, magna,mortifera, salutaria, multa, oratoria, peracuta, pervulgata, plurima, praclara, ropria, reliqui, summa, superiora, vetera. $sus: Prdeceptadcre inilitari alicui dare,tradere;praceptis aliquem erudire. Hoc przceptum
? :
P"
P U
5 so -- -- -
-- -
- -
PKA
diligente~ noscendum, discendum, tenendum, s e r w d u m His praceptis te obtemperare oportebit. P R A C E R P O . is, psl, ptum, em, a Cueilir avanl& Ie~s,pr~nafur~ncj~t. SYN.Praecipia USUS: Non p r s e r p o fruttus officii tui. PRA&CERTATIO, aiils, f. ~ # f & ,(<lis nrsszon. P - c ~ ~ O , ibcidi, cisum, a. Cou# , . , syN. Incido, seco, amputo, p-ludo. ADV.Plane aliquid, plano sine ull. uceptione. Usus : Amicitiam magis dissuere decet, quam repente pmcidere, iC
PRIECIPOR, Priw~@lrrmnf, surfoul. SVN.Potissimum, maxime. )( Communiter. Usus : Omnes Brutum praecipue observant. PRAGCXPOUS. a, um, Par(icufitr, pro#re, s # ~ $ ; ezfruor~in(~~'re, suplniur,pIuci#u[. SYN.Peculiaris,proprius. )(Communts. Ifem: Primanus, singularis. PHRAS.t. Prasc i p u u s In a u l a sst, ilesf Irpre~nier d la cour. Princeps est nobilitatis, aulicae juventutis; AOS est aulicae juventutis, nobilitatis; primas partes apud Regem. Secundus a "ge est. 2. Praeclpuus e r a t Inter h t i n o s , if dfaif Iepronier, Ir pus~lisfingtddes Romains. vcruln<~zJhcouerrmemiblrrn-nlI>mifi~que Longe tum pnnceps erat Latini nominis. Qui la" dudumvenerat in dignationemprincipum, La h.ebrbmsqurmenl. Spem omnem, tum etiam inter omnes in omni genero laudis ipri licentiam Iibertatemque raecidere. emlnebat. Primus longe Latine juventutis Sennonem praecidere et abscin&re. Prohabitus erat. Principem locum inter Latini cide et statut uid velis, coupr courr A nominis populos tenebat ; Latinos omnes auciIICwh'tds tt &cUle que vnrx. toritate ac potentia anteibat. 3.Praeclpuurn Cf. Seco. Illud eat intwr omnla. void u qu'ily a & P u C I N G O s iss nxl, n e u m v ere, a. princ@I. Caput est, illud in maximis rebus C t i n h . SVN Cingo. et inaxime necessariis velim habeas. lllud RRA&CINO. Is, tii, centum, ere, a. primum ac suminuin est; labor in hoc preciR n ~ m c t r , rddiirr. SVN.Praedico, prenuntio, pue vester sit ;nihil piius, quam de illo agenanteapio. sus : Ea re magnum aliquid di! dum ; id caput et arx est totius controversia:; opera vobis princeps ac prope omnis in hoc pmmonrtrant et pracinunt. collocandaerit;antiquissimum illudcsthabenp ~ ~ c I p 1 is, 0 ,~ 6 ~ ceptum, 1 , era, a. dum.Cf. Excellens. Uss: 1. Quod mihi prapn&n , j t a v ~ t ,anfj~ifir, firdPjCnir. SYN. ter czteros yratcipcium fuit, nuiic cum cateris pranosco, praesentio. ADV. Accuratius, amiest coinmline. 2. InslgnlS, t % ~ ~ ~ ~ i i n ~ i ? V , t O # I cisiime, ben% commodissime, deinceps, levl"rabie. Praecipuo quodam doloro aiigi;amoter, pro arihritate sua, male, reAe, sapienter, re in eum fertur singulari ac studio pracipuo. mmmuniter,praeclare multa,separatim. u s v s : 1. Co itatione pmcipere quae futura sunt, PRIECIISP, Brih,cnrnt,m#eu da mofs. J ~ r ? '@~ r la~ d, r tfirhoir.Spem SVN. Breviter. )( Plene, p e r a e . Usus: ri&oria tentato &tim cenamine preciI'rrcise alicui negara aliquid ac sin. excep. perc Pmcipen gratiam ublicj beneficii..Gautione ulla praecidere. dio animir pracipero. !ccuniam przcipere, PRIEC'SxO1 Oniq f. S@nsion duru i d sst, prius capere. 2. Mando, #rescrin+, $'rnSk' Figura RhetOriCa' orcionwr. Itein ille hortatur et praecipit. P R X C L A R I ~ , D'urcr rnun2re disfinpe, Cf.J u h , Mando, Impero. rrcf//Cr~fe, fr.% dirn. SYN. Re&, probe,.optiPRACXPITO, m, avi, atum, are, et ine. Usus: Praeclare nobiscum aAum iri, si n. prdnpfer; secpcirccr. sYN. pracipitelil pOpulusKOinanus, etc, q w n"usch'mns no%S ago, dejicio, exturbo, eturbo; ifena :Ruo, dersfimer forf heurrux, si, ek. Tibi negotium rcendo,)(~ustlneo,jacso. pHRAC. pon te esse a Casare, non judicium praedm datuin in praecipitavit il rkt#lfa intelligo, je contprmis $arftfemn: qu2, ck. & hawf N Siinulacruni przclare fattum e marmore, sla=ltu se in profluentem ; praecipitcni fue (ir rnarbrr arlrnirdlrrmn: fruva?U~. Pmse j&it e ponte, e ponte in pr2ceps se dedare allquid dicere* dit. a. E mosnibus prasclpltatus est. ifwt p.Jnpitddn krutdes rempOrts. E x pracipiti PRIECLARUS, a, um, fusfre, disqnmanium loco devolutur est ; detrusus in prodad, ~c~narquuble. SYN. Exiinius, egregiur, dive; de muro deturbatus, devolutus; in pr+commemorandus, rarus, praecipuus, insignis. ceps datur ert; e muro prceceps aAus est ; in )(VuIgaris. PHRAS. 1. Vir preclarIsalmus, p r s c e p delatus est. Usus : Hoc quidem praeho~nrm Ir23 iusfrr. Oinnis atatis, omnis meiiiori;e clarissimus. Insignis ad laudem vir; cipitarc cst, non descendere. Sol, hlems przomnibus rebus ornatus ;in uo summa probicipitat. Pmipitantem rempublicam sustinere, r e t i n a . Jacentem non erigere, inofliosurn ras, suiiima virtus, summa % o ~ r i n; agenere, a t , prccipituntem impcllere, inliunranuin, Iionore, copiis, cxistimatione facile princeps ; il rst i d u m u i a de poussrr qqrc qui lombe. Keipublica coluinen ac sidus; saculi sui deUbi Nilis in m a n pmcipitat,ot> e Ni sejcftc cub egregiurn ; vir exempli wAissimi domi Junr la nrrr. inilitiaque; longe ante alios eminenr; sAnctus,
t'
a.
F~~
{rzc'ipiti
cratis atatem pr~cucurrit.Aliqucm state, tnnocens ac divina quadam virtute p d i virtute, moribus przcurrere. Cf. Excallo. tus ; vir cumprimis honestus, summo honore et udore a summo officio spetatissimus PRIECURSIO, bnls. f. Ac&# < i % d ~ o r i n i s si. Cf. Egregtus. Usus: Multi in cer, lil.grcder. SYN. Antecessio, pr~gressio. philosophia praxlari ac nobiks. Egregia et USUS: C o n i t ~ i e s non fieri aswnsiones sine praclara indoles. Cf. Prasclpuus, Exceflo. pracursione visorum, que nntrc cu?rserte#ncnl PRIECLVDO, ts, si, s u m , ere. a. Fer- n'a &u ieu sans &re #r/cd de firrc#tio)~~ qui fe riltfftniucnt. merq che #our g n; rlr/endre, irrfcniirc. SYN. P R R C U R S O R , orls. m. Counur, Cclaiciau&, intcrclu8o ;pracido. )( Aperlo. ADV. f n perpetuum sibi curiam, c u r k sdiius pramur, espiof. SYN. Prodromus, emissarius, excursor. clusit. P H R A Spem ~. venim s u a slbl pertlmcia praoludf @Y son m t i t c f ~ n t i$esf , PRIEDA, as, f. Proir, bulin, intera'it tour' espoir Ifc parnoir. Miserationem SYN. Rapina, spolium, rnanubiie. PITH.gajn. Ceromnem sua pertinacia exemit ;de spe venia tissima, communiq frumentaria, ingens, imsua illum pertinacia depulit ; spem oinnem manis, integra, magna, mediocris, opima optivenia sua sibi pertinaciapracidit, incidit ipse; ma, praclara, parta, popularis, presens, prietout spes venia extenuaretur in dies, ut evaneria, tanta, universa. P r a d a judiciales, nova. sceret ut spes jam reliquaesset nulla, sua ipse PHRAS.Prmdas m a x t m a s fecere mllltes rrti&cia eRlcit. U S ~ : SOmnem sibi spem nostrf, MSso&iafs ontJaiI un i a r t m e Bufitl. efensionis, omnem exitum ipse pmclusisti. Yradas egere ingentes ex agris; oinni clade Animus mihi precluditur ad exponendam rei belli pervastarunt agrum et diripuerunt; quidindignitatem. Cf, Tollo. quid ferri agique potuit id totum p m d a kit militibus nostris; praeda ingenti potiti, ~ocuP R R C O , m i s , m Crtzurpublic, W a u l i letati sunt ex host~umagro ; p m d a tantunt firtzgyriitr!. SYN. Pradicator, buccinator, q u ~ fuit, ut pradantium tot manus iis spoliis vix praconium facit. EPITH. Humanus, publicus, sufficerent;auri argentique pondus ingens diverecundus. Usus : Alexander egregiurn iauripuere milites nostri ; riedae raptum tst plus dum suarum praconeminvenit Curtium. P r a giYM credi possit. PopuIor, Didpio. conis voci bona aIicu]us subicere. Perpriecosus: Pmdas facere, agere,agitareJaire,connem sibi audientiam facere. O fortunate adouCrir du bufin. Prada? fuere hostium castra. lescenq qui t u a virtutis Homeruin praconem graedarn captam inter se dividere, condonare. inveneris, keureur jrkfne kotnn~,q i i aves Militein a prada cohibere, repellere. P m d x twuvd H o d r e PI)uv Mrauf iit vofre gfoirr, pars major ira corrupta. Cf. Prmdor. cbrcr vos @%fifOif~! P R R D A M N O , as, avl, a t u m , are. a. PRIECOGNOSCO, 1s. Ytum, era, a. A@ * Comfamner d'avance. Usus : Pradamnata pwfircd'az~~cc SYN. . Praewntio. spe dimicant. PRIECONIUM, 11, n. Pubtitation, anPRRDATOR, brls, m. B r i ~ n dvoeur, , rw~lie, groco~ulio#. SYN. Prdeconis aRio. naraudnrr. SYN. Prado, direptor. EPITH. Accrbum, wtemum suorum Iaborum, P R R D T ~ R I U S , a, u m , Quifiillr, pi domesticum, misemm. Usus : 1. Praconium vofe. Usus: Navis pradatoria, orsaire,novrre facen, alicui defem. 2. Laudatfo, Lfone, Iouange. Non praconlum mihi solum tr~bu- a m en coursc. tum, sed grave etiam clari hominis testimoP R R D X A ~ R , orts, m. Hommc rfa nium impertitum. fbfns, qui sait eslirmr aujuste a v d c u r es Juris prdiatorii peritus. PRIECORD~A, orum. n. pl. Di~z~krag- tcwes. SYN. w; estontuc. SYN.PeRus, intestina; aniinus. PRIEDX~~TORIUS. a, um, Reaiifai#x Usus : 1. Plato iram in peEtore, cupiditatem tcwcs engajes, m i r s en vente. SYN.Quod ad subter racordia locavit, a pfacc si& I fa pradia possessionesque pertinet. USUS: Jus co2t-e L n s e diafihraprne, cclvi <k a connroradiatorium. . .-..~. . . . . +<me au~~ss~u .innulus s. in pracordiis PRRDICABI LIS, gen, com, ~ i g n c r f d . piscis invantus est,fanwa#.fy6 rcfrouvddm*r lngcs,Iouabe. SYN.Priedicandus. Usus: Inmif k s f o m ~ fii~son. 2. Anim* pditniie? sera vita nihil e t radicabilc a tglorisnduin. ccrur. CU? jam in pr;e~ordiis conceptam morPRRDltCAT!O, onis, f. BtoYe. iouuffgr tem contineret. a#oogte. SYN. Celebratio, comrnei6~rati0,likP R R C O X , i?cls, omn. gen. M&ravant e datio. EPITR. Acerba et lu&uosa, grata, non, tembs., AAtiL (if.Ccocc. SYN.Pramaturus. grata wtius auam arronans beneficioruin: ve:eres, krribu&. USUS; tirata h;ec benefkcioPR~~URRO 1%, aacZourr (curr*), EUFrum pgedicatiude iaudeaiicujus. Phlosophon. et a. cou,.j,. , f ~ , , ~ tkvLrncdr, , ,um, 'Um est pradi-tionem fugere. Cf. Laus. br&rnir. SYN. Anceeo.supero, excello. USUS: PRIEUXCATOR, orts, m.Prdneur,fianppetitus rationem pr&urrere ac pravartere non debei. Vngua pmcurrit mentem. Sogyristc SYN. Liudator, praco, buccinator.
f?/5Ct
A'-
,.
l
--
",.
PKAi
SS2
PKLE
Usus: Te ipso pradicatoreet teste et auetore f&i PRaD~V)i ali, .tumi a. pdlk,., vMtr, tYdIrr. svN. celebro, commemoro, glorior, canto, decanto. ADV. Falso de diquo, hononfice, gloriosius, graviter, ornate, optime. PHRAS. Ilie e x hoc faso m l r e u b l q u e pradicabatur, on faisuit jjurfouf sor /ogcdcuust& ctf& N&I. Ille ex eo faRo, magnam glonam apud omnes gentes conseciitus wt ;ejus fa& memoria in omnium ore sermonaque vaaata e3t ; res ea fama celebratissima erat ; ejus fadi pradicatione aures
,.
~~~mM~$~~~~~$t~C,L"$~,";~~~$a:
volunt. z P U D I C O . 1% xl, Etum, e ~ sa , &I#,-Y~~VMCI;#XCY, (ilhWKi>v~. SYN. Ante& =no, ~ - i n ~ , pranuntiqdenuntio, praaign$co,pniemonstro ;oraculum edo ;moneqtestificor.Aov. Multoantedefeetiones solis et luna?, non obscure, temere, divine.Usus : Pradicere futura, Pmdiceresolisdefeetionem. Cf.Divino, Vatea. PRADICTIO, onls, f. Pddictioon, pro# M & . SVN.PdiAum,divinatio vaticinatio, r-vio, significatio. EP~TH. ~ i v i n ausus . : Fraditones et pmsensionea rerum futuramm debent habere fidem. proPRACDICTUM !
Amantissiinus, barbarus, immanis, communis, felix, frumentarius, improbissimu mari timus, nefarius, domestici, multi. %sus Omnium templomm, tefloruin, totius urbis pr'edO. PRIEDOR, a r l q a t u s sum. ari, d. n. Fuire <ubwlirr, pier. SVN. I'riedain facio, raedas ngo, rapto vivo, diripio, vasto, inesto regioiiein, rcgionem damnis atcio. Auv. A v r t e alam ue, improbe imprudentissime, varie. &US : gper rapiend: et tn omnibus rebus prsdandi illoruiii a n i m o ~ excacat, I'esa rd#imrtdu@'I&ge. Cf. P r a d o . PRJUEO, la, II Y61 ivi, ~ t u m~ , m n. , et a.
'* Pdec!io** ~~~;:;"~i~d~~'"~~: logr>nim prrdita de?endunt.
P E L a D I 6 L U M , 1, n. Ptfi& r/#Cfaini, &&M. USUS: Pradiola nostra belle rdificnta sunt. P U D I S C O , i q ere, a Afirerrrn <t 'avance,sefumiIi(~iserdPauunreartc qqche. USUS: Prediscere et meditan dicen&. US, a, um, (cum abl.!, DO1(i, povnnr & . S ~ NO .rnatu~ decoratus, instmct u r ADV.Maximc virtute. Usus : i . I n laud e 8 A d o h m s optimis artibus, summa spe ingenii, auRontate virtute praditus. 2. I n vltlli: Homo singular audacia, scelere, etc., pradihu, h m r d u r u a u k c t , d u m sciIr~~f r s ssirs ~ Lgnlr. PRBDIUM, 11, n. ~ i ~ dt c t t v t , $yop.irt.4, &mak. EPITH. Deterius, vum, nciarum, pro in uum. colen&, continentia Rn%o, dotalia, imrnunia, b k r q mediocria, nobilissima, p a t e m i pluri-
sms a coruiuift a2 a nnlurt tllt-mfm, uymf /u rrofurt f i u r @S. Praire sacnmenti verba, rdciie~ It #rtmUr la formuCI du scrma~t. PRIa~A~ On1% lO f.* ta~rd,i* trOJuztiu~' Exordium. PRIEFECTRA, LB, f. Dip'rC a prifcf, d t gouvcnuur: pr/fcturt, g o m m m c d . USU~ : Dare, deferre pnf&uram alicui ; petere prefeeturam. Cf. Magistratus. PRIEFECTUS, 1, m. CAg #@f, comtrratrdattl. SVN. Pmpwitus negotio alicui; re alicui prafeAus. PHRASC l e ~ i s prssfedtus est creatun, i l j k f faitmiral. R e maritima Pmtor renuntiatus est; cum imperio classi est pmpositur; rei inaritima p n f & u n illi demandata, ad illum delata est; classi prafettus est; classi prieesse jussus es<;o r a maritiine sumiiiuni iinperiuin illi dntuin est; imperium classis obtinet. UsUs : Cluisis, urbiv pra?fettus. Prafeetus moribus. P R ~ F ~ R O , Iatum,
Y~~?&YBI~ZL
N-
G t: { ; C h h e ~ m $ u ~ ~ ~ ~ ~ t ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ f i : cua. fiSUsl%radia folere.

2 n d SVU P-dstnr.
P U D O , onls, m. B n g d vorur,
niruts uvscaatnr FDITU
pratulisti ; preferre salutem mpublica omliibus conimodis suis. Eum sensum pmhrt. AntePono* Potlor* Excel'O~ Prcapono. Prm M) ferre. 'MwYester, rkrclkr, &&ir, .pudlier. SVN.Profiteorpnfiteor, indico, vulte promptum habeo et lingua. Usus: Sa ientk sl>eciem;probitateinquamdPm prase & m l d me consecutum non profiteor, secutum cssc pr.e me fero. Ego semper me didicissc p r a me 'uli*je n ' ~ . j ~ ~ ~ mystht ~ / a i t P R ~ F E R R T U S , a, u m , G u d I fer. SVN. ~ e m prafixus. o P ~ ~ F I c I o , flDl, feRum, erq a p,.~~~ mrthv ~ ~ ,d ., la tr d . SvN. Prapono. ADV. Naninatim rei maxiinr Usus : Huic procurationi certum magistratuni prafecerat. Aliquem curatorem, custodem exercitui, negotio, regioni praeficere. Cf. PrmfeCtui,
Prti-mrn
P R I E F I D E N S , entls, o m n gen. part. v. compos. a Fido. Qui a f r o j O 2 con&uce en soi-&me, pr/sompfueux, ti,nruir. SYN. Confido. UsS : Homines secundis rebus elatos sibique przfidentes legum habenis coinprimen, Cf. Audax. P R B F I G O . 1s. xl, Olum, s ~ q a , * Aftlukrr, suspCdr6. Usus : Lineas itinen prafifxe Jacula ferro prafixa, javeots farnrs
une pointr O 2 ff. PAAZFiNIO, l., 1 1 v r l i v l , itum, Ira. a. Udtenniner < r a a ~ crtgier, e , @Y. SY N. Prastituo, rascribo. ADV.Restri&c. Usus :
Gorllcr le ~ n r n i k rjdafablrmrrrt. , USUS: Ci-
bos pragustare.
PRXJUDICKTUS, a. um. DidrUprCaWlrrncnf, rju@. USOS: Res semel iteruinque prayu&cata Tantum opinio prc,udicata potest, ut etiam sine ratione valeat aufiorita fire2onpe. Pro prr'udicato aliqua erre, regar&r qychc comrnr Aci& <f Puvuacc. P R I E J UDICIUM, H, n. /u~~trnenf pr80tablr, prYugi. SYN.Exemplum iudicii fafii in simili causa, ~udicii conceptum specimen. EPWH. Yroximum,grnve in aliquem ordinern. Usus : Cur non e)us darnnatione aliquid ad hoc judicium prajudicii comparauti. Liuobus juguiatus pr'&judiciis. Eos tot prajudiciis confossos rodamnatosque venire ad populi judiciumr P R A J U D f C O , as, ivi. a t u m , are, a.
I)iunn
P w h , d i n aupdruvanf; promnrsr u w p n 2 -
Pratinin &m aiicui. Catern ego non tam strifte tibi przfinio. PR&FOR, aria, t a t u i i u m , tari, n. et a.
n avunf a2f a r e qjlcA. USOS: Veteres omnijuger pruab&rmut, en praattidr rzssorr; bus rebusagendis, quod b o n u m l a u s t u m p o r k r unj u p w u t < u l i c i p I s u r une qws/ion. q u e waef " prafabantur, les unzidiu u'rntr, Arroganter, prrnuiiai &a, suns <~voirpriuabie~~ni#rb- SYN. Pra,udicium f a c i ~ AUV. semel atquc iteruin. SYN: Quod ~ n a t w non~ d ifutvnulcepriLri.: a quod bonum, etc. duin censuit, id arroganter non prajudico Honorern prsefari, (cum quid turpiculoeet neque revocu ad arbitrium meum. dicendum), &rnalu&r rzcuse, + r h n ou ~ & c , s a u ~ v o I r e ~ suvec ~ c fv , o f n pcrmissh. PLIELABOR, 6 r i 4 l a p a u i i u m , bi, d. PRRFRACTE, Opui&-merrt, obstin- n. et a. PrVdrUr, avunccr. PRALLXGO, es, avi. a t u m , ~ r qu . tnunf.SYN.Pertinaciter, pugnacissime. yychr uvrc qqck. Usus : Os obvolutum ulli; inP R R F R A C T U S , a. um, Dur, & culo et preligatum, t j l r envrlop#r A urr flexible, ofi'nidlrr. SYN. Pertinax, pugnax, su4 112 cuir el &de. ferreus. Usus : Thucydides p r a f r d i o r nec P R R L O Q U O R , dcie, Iacutua s u m , f Pertlnax, Obstinatus. satis rotundus. C loqui, d. P&r e pnrnirr. P R R F U L C I O , 1% si, tum, Ire. a A f i P R X L U C E O . es, xl, em, n.Luirr, b d W r , suufri<ir. SYN. Praeiiiunio, sustento. lrr. SYN.Lucem ve/ lumen prcero. Auv. Cf. Fulcio. In posterum Usus : Majoribus meis virtuie P R R F U L G E O , ea, si, era, n. Briier, praluxi. in'ucebr. SYN.Prater inodum fulgeo. PRALODIUM, Ii, n. Pri'luu. SYN. PRACGESTIO, 18, Ira, n. Udsirer vivePrrcentio. med. SYNValde cupio, gestiu. Usus :PrzP R A M A N D O . as, a v l , a t u m , ara, a . gestit inimus videre quampriinum. (cu in u t), Jieconbmu~rPavuacc, prrrcn'rr PRRGNANS.antl6, omn. p n . E ~ # i r r f r . prlafuhmrnf. SYN.Gravida aum, veiitrem fero; plena, graPRASM~TURUS. a, um. Prmcrlur, vidnla sum USOS : Cum illum p r q n a n s maqui w h r avant & frmps. SYN.Yr;eprupcter alvo contineret. rus, iinmaturus, intempestivus. PRRGRXVO. as, avi, atum, are, a + PRRMEDITATIO, m i s , t Prh+taApprrautir, aiourdir, acc<rb&r. USUS: Mullion, #rvision. SYN. Meditatio ; pruvisio. titudine urbem prifgravante. EPITH. Diuturna. Cf. Meditatlo. P R I E G R a D I O R , dris, assus s u m , Odi, PRIEMEDITOR. aria, a t u s aum, id, d. n et a . ~ N a r c h rJcvrrnt, pdcLder. SYN. d. a. Ml<ii&r d'mancc, sougm d. SVN. MediYraeo, antecedo. tor, cogito, domo affero, paro, =paro. ADV. P R S G R E S S I O , n2s, f. Actioir de Optime, jam. USUS: Ex q.a k r m a me 6nct'air, & drvancer. SYN. Praxursio. USUS: gere possim et prameditari, quo animo acceUt nihil fieret sine pragressione causa, dam ad urbem, el sonpr d'avuuce d la nrun r n nrpCut scfairc sarrs u m canrcquiprc!k m2re &al je dois umVer d l a vil&. SapienPRRGUSTATOR, a r i q m. Celui qui tis est quidquidhorniniaccidere possit,id pra&ps& les mefs ef e s boissons uvant qu'on &s meditan ferendum modice esse, si evenerit, seme sur i d fable du rrnce. SYN. Qui cibos ii a##urfinl YU SU e & songrr fue touf ce ragusrar :Cloiiius praguspm peirr amiver malhemrcus d '&o~nnr Eio"r%'k&num tuanim. &if 51n sypportiavrc rno<iCration,a'iamive. PRIIEGUSTO, as, avi, a t u m , are, a. Cf. Medltor.
4sis
&
YKE
554
PK&
P R A M I T T O , Is, misi, mlssum, ere, PRIEMORIOR, Briq morttius xum, a. Envoyer a'euant, d'avunce. Usus : Pramitmori, d.. Moun>prhnaturment. Ante temtere in locum aliquem. pus morior. P R R M I U M , 11, n. Rcor~,Pctsse; griviPRZMNIO, Is, ivi, itum, ire, a. PrUd, dhti>rction. SYN. Merces, fruRus, benefnunir,f o r l f i r g u r devanf. SYN. Prafulcio, ficium )( Pmna, suppllcium. EPITH.Aliepraparo. num, amplissimum, eximium sceleris, invidioPRAM N ~ T I o , @f,prjcau~jonr ~~~, sum, satis magnum, mercenarium, meritutn, foircs, g r i p a r a h b ~ SYN. . Praparatio. USUS: novum, par, pervulgatum, e r d u m , summuin. Sine premunitione acerbe in aliquem invehi. Praemia humana, jun& et casta virtutis et ofPRRN6MENs iniss PrJnO'n. EPITH. ficii, moderata, infinita, permagna, tanta. Vetus. UsUS:Aliquis,cui pranomen sit Decio. ~ H R A B~~~ ~ merentibusprasmia danda s u n h i if o r d t rdcumprnsrs d ceuxgui PRASNOSCO. la, ere, a. fudier, c k r les rnrifenf. Oportet, ut bene de quoquam cher J comprcrtdre, d devincr. meriti Iaboruin suoruni prziiiia ferant, caPRXN~T~O, f. ~ ~ f j mljcjjg'c, ~ , , piant; ut przmiis doneiitur; exstare oinnibus i , / ~ , d>utuchosd ~ ~ ~ pat ~ , ~ SYN. ~ ~ / ~ debent M ~ ~ n i suoruin m ~ r z n l i dpr~iiiio ; afPriina notio, ante capta animo rei informatio. ficiendi, honestandi sunt, qui laborem alteriys :H~~~ habemus aaticipationem gratia sustinuerunt; bene inerentibus pretiuni pra,otione, deomm, i<k,C inde & dieux. pramiuinque debetur; susceptus alterius cauPRANUNT1O* atums ara*a. sa labor ramio decorandus est; prziiiia triAn"omerfluvwge~faire conndhr, o)rncr buenda, geferenda, persolvenda sunt reRe de itsstrrire a % . 81.. Przmonstro, p r a k o . cd meRntibur magna NuntlOm prasmla conaututa sunt, on a prfir I P R a N UNTIUS, a , u m , Prcurseur, grandes rco~npZnses pour ccux gui se codui~VUM~-COUYUY,*tcSSag@Y.USUS : Stella m4~ c ub f h . Summa agentes manent pr;egnarumcalamitatum pranuntia,Ces foift~pUi mis; fru&um certum, uberriii>umprastanti?~ ~ ~ nd 6 c. r ~ adc ns f calarf#ifs. stmuinque ferent, capieiit, percipient, qui vitam cum virtute agunt; vite IaudabiliteraQz PRIEOCC~PO. as, avl, atum, are, a. prb:miuin est earumreniin copia, quas qui posS'crrtfircr fe pronier, se rendre d f r r . SYN. bidet, optime cum 1110 agi existimatur. PratOccupo,anteoccupo,anteverto,anticipo.Us~s: miomm spe magna adinodumque firiiia niti Quas partes inihi suinpseram, prasoccupasti porsunt ir, quorum vita cuiii virtutc traducioratione, fona'iscvvrs u<li/df r ~ l i l e s u j c t g u c tur. Egregia przemia pro certo exspeRare; sij e t~c'fuisdsem~. ne dubio sibi polliceri, plane sperare licet iis, PREOPTO, as, avl, atum, a. pdvidutem colunt, qui vibm vivunt, ducunt, fy, airwr prtinrr. USUS: Modem in cedaperagunt cuip virtute. Mercedem aRionuin quam vinci, praeoptantes. suaruilqvirtutis s u s s u z probitatis officii sui, P R a P A R A T I O * o n i h f. PyC*rab'o*, optimomm consiiionim atque ahoruiii exJ?P~~~'nli/~s, al?Wfs. SYN. Pmvi~io, Prmespe&t;irr certissimam possunt, qui virtuteiil in ditatio. EPITH.Diligens. Usus : In omnibus vita non vulwi studio colunt, uibus in vlta "egot"s> priilsquamaggrediare, adhibendaest vidus erat in p ~ t i o Praclaram(tionestamque . P'*Paratiodiligens, ~l*~iquefos@nfre#ren*e, vitam magna prainia manent, cunsequuntur. il faul, avunf h se malfre d Pnuvre, s'ltre CL Remilneror, usUs : L)uabus #r*rc avec foin. Provisia animi et PrzPanbus continetur Kespublica: premio et poena. ratio multum prdest ad minuendum dolorem pramiis invitare virtutem. ~~~i~~~~~ przmia solvere,persolvere. Legibuset virtuti ProPosita as. avi. a t u m , are, a PriPREPARO, sunt przmia, et peccatis supplicia, frs lois proparer, disp0scr d'avarud. SYN. Praparatiofiseuf &J rcorr~plmtsaux~~er~~, ct dcspeimes nein adhibeo, premuniot paro, comparo. ADV. uux vicrs. Nullum ego a vobis reinium virtuDiligenter. USUS: Ad sitam agendam prapatis, nullum insigne honoris, nulum inonumenrare res necessarias. Praparato animo, auritum laudis postulo praterquam Iiujus diei bus praparatis ad concionem accedere. Littemwiorinm sempiternam. ris ante excoli aiiimos et ad concipiendam sapientiam imbui ac prapanri decet. Cf. Paro, P R A M O N E O , es, tii, f t u m , ere, a Paratus. Auut-fir. USUS: Me magnopere, ut cavenm, pramoneba~im'uve~issail deprcmft-egara'e. PRIEPEDIO, L,11vtf ivi, itum, Ire, a. SYN. Impedio, irretio. PRA&MONSTRATOR, oris, m. ~ u j , i ~ , Lirr; einplcArr, Usus : Morbo prapeditus, e*zWh, aw& Usus : Hic adjutor meus et monitor et praf i r une mal&. Cf. Impedlo. monstrator. P R E M O N S T R O , as, avl, a t u m , are, a. P R I E P E S , btls, 0rnn.gen.R~i+ druuson Cuidrr, fuonfrer d f'uvan.e. SYN. Prenuntio, vol. SYN. Celer, citus. Usus: f v i s prapes. monrtro. C . Celar.
,,,
, + .
PRE
555
PRE
PRIEPOND&RO,~~,~ a~ t u~ m ~, ,are, a et n. 1. n.Avoirjus dc fitcis; z . a. Surplrsser. SYN. Ponderis plus habeo. Usus : Qui omnia metiuntur utilitate, neque eam honestate praponderan volunt, & jriml, s u r ~ s #UY C'rSonnL1tef. PRIEP~NO, is, +i, pbsltum, ere, a Mettre &vanf; j r I / ~ ~ rh , n n e r a #rI/renre. SYN. Antepono, praefero, antdero; antipotior mihi est. ADV. ReAe, longe. HRAS. Latina llngua omnibus alils est prasponenda, ifuufprifrer a Cunpe fatine d toults les aufres. Latina Lingua principem inter alias locum tenet,primas tenet ;principatuni tenet, obtinet; in tanta linguarum vanetate princeps est; primas fert; principatum fert. Latine lin uae principatus dandus, deferendus, tribuenfus est; neino t-m iniquus causaejudex est, quin primas Latina. <..as deferat;det,coiicedat. Prima in tot 1ingu.r habenda est ~ ~ cum ti^^ t nulla ~ aliarum ~ lingua~ ; rum venire in contentionem potest. Latina lin ua una inter omnes eminet, longo intervafo reliquas post se relinquit. Cf. potior. z. PrasUsus : przponerc amicitiam ncio, tnettye 12 (a &, & n ~ y e cotnrtta&rnrnt. Aliquem legioni praponere. P R A P ~ s I T I o , ~ ~f.Prfisifiofl. ~~, Par* Orationia PRIEPOSXTUS, a, u m , PrpasC, cltor& (te. SYN. Praefektus. EPITH. Turpissimus. Usus : Negotio, navibus przpositus. PRXPOSTERE, D(I~J un ordre interverti, de ~YINCYS, d rebours. SYN.Perverse, perperam. )( Ordine. USUS: Ut prapostere tecum agam, mox ad ordinem me referam. PRIEPOSTERUS. a. um. Qui fail es choses de trmcrs, tttaldro~t; hors de raison, r/lpac. SYN.Perversus. UsUS : Ut erat semperperversus et praeposterus. Praeposterisconsiliis utimur, conseils djacs, intrtttfistijj. PRIEPOTENS, entis, Trs pltissunt, frls inflwnt. SYN. Valde potens. Usus : Clarus vir ac pmpotens. Przpoteiitium virorum amicitia: infide. Cf. Potens. PRIEPROPERUS,~, um, Tr2s#ro11tjf, rujide, jrci tfd. SYN.Przinaturus, nimis cele~. Usus : raepropera festinatio. Cf. Prwcepe. PRARIPIO. ia, M, eptum, ere, a. 2t1ftvrr, s o i s t r u ~ ri(r'robdr. ~, SYN.Pr;ecerpo, occupo, anteoccupo, prvoccupu. Usus: Cui despansain jam et destinatam laudeni praeripere iniquuin est. Non pracerpam fruttutn consilii tui, nec prrripiain viAoriarn. Cf. Eripio, Prbcerpo, Prasoccupo. P R I E R ~ G A T I V A , a,f. Indi'r, inury~ie, tmotj,wuge. SYN.DiAuin uut factum liberaliter ab eo, qui nobis benefacturus est, ante pta.stituin beneficium; specimen et pi&judiciuiil
8'
benevolentia. USUS:Suae voluntatis praerogativam dare. PRIEROGATTVUS. a , u m , Conrut jrc'niw, fuivote Iepttnter. USUS: Centuria prarogativa, quapnma fert suffragium. Omen prerngativum, fe 7fotz a2 Iu cenfurid prlroguCivs comidlri comm jrsage, prCsuge tirdtiz ce vote. PRIEROGATUS, a, u m , ~ e m u d d fuvunct. SYN.Pnmum rogatus. P R I E R U P T U S , a, u m , IuiC d jic, estar#, abrupf. Usus : Przrupti montes, saxa PRIES, praedls, m. Rpm(lunf, garanf, caufi,>ndans frs ~ i f ~ ' r cd'ur~rni. s SvN.Sponsor, qui pro altero se obli at, in causa prEsertim pecuniaria EPITH.bonus. Usos 4 Predein dare, acciperc; praedem pro aliquo esse. P r d i b u s et praediis caverc. P R ~ S A G ~ O19, , ivi, ir* a. P r ~ n t i r , "'W'rcrs PrCs*ger~ rfvi~p. SYN. Przsentio. PHRAs. Dudum Id Iuturumprasaagieb a m , d@"soflg""@je $~'U"Y~J P"' c " ~ ~ w i v e ~ Divina t. quadam prasagitione id P"*n*'Bmi nescio qua PrmOtus animi divinatione futurum praevidebam; animus meus, rnaximus ad hoc tempus vates, id mihi prasagiebat; prasagientis animi divinatione, id ita eventurum pr~videram.Cf, Praavidecr, Divlno, Conjiclo. Usus : Przsagiebat mihi anitnus. PRIESAGITXO, onls, f. Prcsrrntintrnt, divimfion, prdvision, faculfi de prvoir. EPITH.Divina. Usus : Inest in animis przsngitiu extrinsecus in~ecta, et inclusa divinitus. PRIESAGUS, a, um, (2uipressent, qui i&vine. oui ~rdvoit.Usus : Mens malorum. futuri i>rka&a. PRIESC10, 18, scivi. sciturn, scire, a. Savoir duvurccr, jressentir. SYN.Ante scio. Usus : Nonne hoc przscisse oportuit. Cf. Prmaagio. PRASCIUS, a. u m , + Qzri suit rfavutue, uijrdvoif. SYN. Praesagiente animo. USUS: &ates futuri prescius, P R ~ S C R I B O , ia. scripsi, scriptum, era, a Prescnrz, or(ottnw,~i&rt~tincr, r&r, /irrr. SYN.Dehnio, praefini?, pr~stituo,voce przeo. Auv. Cominode, diligenter, ante, noniinatim alicui. P ~ ~ ~ s . N itibl hi1 prmecribo. jerte v o r ~ s j r e s rirn. c ~ Leges tibi nullas inipono; agendarum rerum inodum tibi non przscribo; tuo arbitratu ages, nihil tibi cettuin przfinio; nihil prestituo, quid te agere velim; non ad meuin yriscriptuiii, sed tuum arbitiium vives; nihil imperaba, ages, ut voles. Usus : Natura homini prascripsit. Ita majorum inores leyesque, ratio ac doarina p r a scribunt. Jura civibus prsscribere, donrur iks LUIS i S ~ concifoycns. J Cf. J ubeo.
I'R.42
556
PR.E
P R A S C R I P T I O , Onis, f. Prcscn~tion, #dcc#Ic M SYN.Prascriptum. UsUs : Hrec norma, hace regul% h a c prascriptio est nature. Prarcrietio vi= moderatioque tenenda. Intemperantiaa ~ r a s c r i ~ t i o rationis ne aversa PRSSCRIPTUM. 1 . n. Prcscnj5tiotr, rfle, m; rucomw)viation, onlre. SYN.Praacriptio, formula, norma, regula, certa q u ~ dam et definita ex. EPITH. Commune, certum. Usus : Ex communi pmscripto civitatis rem administrare. Plura homines affeRu iudicant. quam veritate aut vr;escrivto et furis 1 neniaP R R S E N S , entls, omn. gen. Prdsenl; qui rrl fd e n p r n o y ; qrtirst Lvunl Irsyeur. SYN. Testis, arbiter; instans. )( Absens. ADV. In t u u m PHRAS. 1. Ipse prasens filit, Ealtwpt #rIsent. Adfuit ipse, interfuit, presto fuit ;prasmtem habuimus ; illic in re p m n t i fuit; coram fuit, adfuit. z. E a , q u a prwmatla sunt, n o n curamus, nous ae nau iquii&ns pu <lece qui est sous msyeux. Quod ante oculos est ;quod ante yedes est ; quod in manibus u t ;quod prde manibus ha- 1 b m u s ; uod in oculis nostris hwet ; quod sub .ocu?is babemus; quod in oculis est oiiinium; quod in oculis habeinus; q u e instant in przsoutia; quod pmsens tanquam iii manuii datur; q u e in oculis sita suiat; quac ad tnanum sunt, ud ea aniinum advertit neiiio ; ea, quae nustn tot per annos vidit atas, ne nunc quidem attentos nos habent. 3. Me prbenle h a c fata sunt, nn fit ccs ckoscs arr rna $dsmfc. Pmsente me et inspeAante ; sub oculis meis ;ante oculos, ante pedes meos; me teste ac arbitro : in rnw inultoruinaue civium c o n u p ~ cum ~ ; ab oculis meis ibfuisset nunquam; cuin in oculis esset omnium nostrum; cum in ore omnium versaretur, hiec ab eo gesta sunt. 4 P r a s e n t e m videre cupio. j c &sire k voir en#ersonne. Presentem habere, cum praesente agere cupio; mcntem eius, sensuq os intueri l i k t ; in aspettum adduurtur, proferatur, velim ; in conspettuin veniat, os suum femum ac importunum ostendat nobis; audaciam suani in oculis nostris mentibusque defigat ; in conspettuin se nmtrum det, committat velim. C i . Conspectus. 5. P r a dolore VIX m l h i p r a s e n s sum, /u iIm&ur rn'empCPCck d'Ctm d inoi, ~'enUvd toutr posJcssession <ternui-inPrne. Dolor nieipsum mihi adimit;vix iiientiscoineossum; dolor animi rensus prope omnes obstupefacit; vix aniiiiuii mihi Constat; mens pene excidit dolore alienata 6. Importunl homines ubique nobis prasentes sunt, Ies cnr imporlunssont taujonrs sous nosycur. kfomines wrdidi ac ievissimi in capite ac cervicibus nostris, in oculis atque, si liceat, in faucibus hcercnt ;consiliis omnibus vcl in consilia intersuni; imminent rebus nostris omnibus ac consiliis. USUS: 1. Ipse interfuit et pr.csens
vidit. Si facultas inihi tui przsentis esset. H a c ad te in prasens, in pr;esenti scribenda habui. 2. Magnus, alacer, r M u , &idd. Animus alacer et pmsens. Prasentes ad nocendum vires habere. Prazsente DE0 ac oropitio. 2. In rem priesentem venire ne&pe i n locum ve t u n d u m d e q u o 'iis wt, se &uns#or&# s u r &Slieux,sur letr -?&a crwnrncrric sesycur, se ~ttrttre en prdscacc hsfaib. Placuit deamicurum sententiaconstituere,quo die in rem prdesentein venirctur. C t Coram. PRIESENSIO. onis, f. P*assenlime*l. SYN. Pmsagitio. EPITH.Artiliciosa, divina non fortuita, innumerabilis. Usus : Pmsensiones et prdiltiones rerum futurarum. P R R S E N T I A , a,f. Prdseace. SYN.Conspetlus, aspettus. Usus : 1. Alicujus pncsentiain et aspeAum vitare. Pmsentia t u e desiderium meo labore minuam. 2. Via, iilrtus, prdsdncc &esprit, couraeg. Prasentia animi et fortitudo. PRIESENTIO, la, sensi, sensum, irs, a: Presscniir, #rCvoir, ~ILviner.SYN. Przsagio, prienosco, przcogiiosco. PHKAS.Praaw n t l o rai eventum. jrrlrviud qnelIe scro Pissu# de i'rifm~c.Rei eventum cogitatione prtecipio; oinen aliquod futuroruin insidet animo; precipio animo rei exitum ac provideo ; quanquam divinandi disciplinam haud teneam, exploratuin inihi tamen est, pro explorato hako, quid futurum sit. Cf. P r e s a gio. Usus : Furore divino incitatus animus futura presentit. Cf. Praivldeo. PRA&SEPE. la, n. k ~ k dcnrk. , PRRSLPIO. b, pst, p t u m , im, a. Barric,~der, paicsucicr bouckr. U sus : Maxim is defixis trabibus aditus omnes presepit. P R I E S E R T I M , S u r t o ~ t .SYN. Cumpriinis, maxime, pracipue. Usus : Admiror et te prasertim. PRIESES, Idis, m. Car~ficn, #~o&ctrt~r; #rdsicirn/.Sy~. Custos,vindex;antistes. USUS: Custos, prsses, propugnator libertatis. PRACSIDES, e3. sedi, era, n. ProIC~cr, dgcniird; diriser, c~~n~iuire. SYN. Custos, pr;eses suin, pracsuin, in custodia urbis, provincia, tanqiiam in specula collocatiis sum ; ad guhrnacula sedeo. UsUs : Dii huic loco temploque prasident. PRXSIDIUM, ri, n . Pos&,fisilwn; se# ~ % , soufien. SYN.Statio; manus miconrs, a litum, auxilium, ,pcrfugium EPITH.Honum, certissimum, tutissimum, civilc, commune, extraordinarium, firmum, fortissimum, gravissiinum, honestum, improvisum, insperatum et repentinum, leve maximum, necessrrium et voluntatium, n&urnum, populare, publicum, stativum, summum tenue, terrestre. Prasidii aliena, contraria, krmissima, gratiora alicui, inulta ac firma, necessaria, parva, publica,
PRAZ
557
iJKAi
regia, salutaria, tanta, urbana, utiliora alicui. ADV. Longe multumque, longe inter equalea suos, longe lepore, humanitate multum, gloria USUS: 1. Armati in proesidiis collocentur. 2. Cwtodla. numerua mllitum, comitaceteris hominibus, n i m i ~ m oinnibus in enio, fortuna, plurimum aqualibus virtute. bsrrs : t u s armatorum, trwfis urmess!gamijon, cscorfe. Magna et firma pmsidia parare, 1. Longe inter q u a l e s huinanitate prastat. Contemplatio rerum longe omnibus studiis comparare; prasidia ponere, disponere, collocare. Prasidium urbr imponere; militem in praestat. Mirltum in enio, pluriiriiiin virtute pmsidium mitterc, in pmsidiis collocare ; .prastat aqualibus. Cf Excello. 2. Exaequor, urbem prasidiis obsidere, intercludere, interperflclo, praebeo. exhibeo, facio, mrvo, clusam tenere. Pmsidiis firmare ; rcgionem faire'voir, tnonttcr, t t ~ ~ m ~ n e r , f i u r ~ #de. rcu~~c sepirc, munire, confirmare. Prasidia dimitteFidein, officium, benevolentiam, memorem re, praesidiis nudare provinciam. De provinanimum alicui prestarc. Promissa priestare et porsolvere. Prastare suum munus. Gratum se, cia decedere, abire ; prasidium relinquere. sapientem, gravem priestare. 3 (Fidejubeo, 3 Auxillum, apea, mcurltas, perfugium, sec~>yrs, aiiIe, up9ui. Alicui laboranti priesiVurr..),rpon<I~~,2~cav/ion,~uruntir.Vitiurn dium aem, ferre; prasidio esse. Ego amivenditr ni, si scit venditor, prastare debet. comm,virtutis belcz pmsidio tctus,hostem Commiines illos casus prastare neiiio pntest. uis prastare poterit nullos forc praedones. repressi. 1s magnum sibi pmsidium et adjumentumad beate videndumcomparat, qui,etc. $uipam ejus rei pmstare quis velit ? H o ~ m di& omnia ac fa& nobis prestan& sunt, PR-~GNIFICO, aq are, a ~~i~~ non~dmm rC@nnredCICu'Jfait~ dgCsfCs. connnttre d i'avouce. SYN. kranuntio, cano, praccino, pramonstro, portendo. 2. PR RSTO, fci, ld, saus la m&. SYN. Paratus, in prom tu. USUS: De mea auteni PRRSTABILIS, e, gen. com. Prddra voluntate sic ju$ces, me o p r a et c o n s i l i ~ b, supcri~ur, einl&at, remurquubr d u s studio uidem certe, rci, fama, saluti tu= Nihil virtute homini pmstabilius, nihil pulprasto ?uturum, que jcfcrai lont povrsauz*echnus. -. . ++la orcirnr, fui;Cpuearim, ton salu4rfc. PRRSTANS, antls, omn. gen. S@hrJt enr,dLrtinp/, r~murquable. SYN. Excellens, h i ~ l s a d p m i d i u m prasto es% arastabilis. epreniits. eximius. prrclarus. d JMU" J C J ~ ~ ~ J . b s u s : vi; igeio,' virtute prkstans. In PRAZSTOLOR. arta, a t u s aum. arl, Poetica pmstans. Cf. Egreglui, Prmclaru8, d. n. et a Sr tenir p r t t u r qn ou qqche. Oatlmua. SYL E x s ~ ~ USUS o . : &o tI&. spci di, et -= exspeththni diu praestolahor. Cf. ~ - b p d b . PRRSTANT~A, as, f. . yup&jo,+g, exre(I m . SYN.Excellentia. EPITH. Calestis et PRRSTRINGO, 1% inxi, i a u m , ere, divina, exceiiens, major et divinior ; minima, a lnousJw, ~ b l ~SYN. j ~ &beto, . singularis. USUS: I)ii omnium rerum p m fallo. u s u s : Homm utrumque pmrtlingerc stantia cxcellmtes,firlnrrsuflr#~~'t~n tonaciem mentis solet te^ choses. Prastantiam aliqtiain d d r i n a et PRIEsTRo* xls auml virtutis consequi, ar un+ quclque supcnbBowhr, obJtr~ey* fiar; r*rc~ rili sows e raPpnrt afu taleat, de [a vertu. gw d'avance. US~JS : Sibi dem prastnixit, PRRSTAT* i m ~ Il . q'uut m h x . SYN. ii com~mnca #ur f a p r u conjanre. LuminiMelius est. IJSUS: Emon prarstat, quain SVbus pystruere. vire. Ct E x p e d l t PRIESULTO. as, am, n. Sautrr dnj-f, PRSSTIGIR, arum, f. pi. p T C J y ,i g r s , S d ' U U C G Y( b r ~ dtJ V U M . m ~ ) M*M~. Usus : illuimLI, jjmrg&J, SYN. Incantammta. Ferox hostium signis praesultnns C.allos. usus : ~ ~ lmachina, i , praestigia, fallacia, captiones, verborum prsstigi%, dclat fmf~aPRESULTOR, orls, m. chr/ &J dm+#Y, f m x bri/at~t, c#nquant, V ~ ~ M J smys. SYN.Princeys Sallorum. du slylr. Cf. Decipio. PRAZSUM. (Is, 161, ecule, n. tn d la PRIESTIGIATOR, brin, m. jortglcur, /#fe, commandrr, rlrinrr d. SYN.Prasideo; escamoleur, trot~tfiur. prapositus,pnck&uasum AW. Crudelissime PRIESTINO, aq avl, a t u m , are, a. consiliis, omninoreipublica, d i t i c a n d a navi, Achekr, mquhlr. UsUs : Pisces in macello negotio, sacris. Usus : Quzstioni, negotin, prastinare, mheter &S @issol(s a n ?i~urch/. provincize p-esse. Cf. Prsstdeo, hdmlnlatro, Maglitratus. PRASSTITO, 1% til, ttitum, are, r. Ddkniri~rr, xw, /ludlir. SYN.Pwfinto, pr*PRAZSUMPTXO, mis, f. Prolrpsr ou xdbo, dico. Gsus:Tempus alicui prastituere. prCoc~~pufion, r@nseantiripic dc&sobpctious #OJJ~~/GS OU #YSUIII&S. USUS : PmSumpti0 1. PRSSTO, a& itltl, d l t u m ct a t u m , quam Gmci +qJrbv vocant. (Pro: Arroganitare, n. et a 1. a. SurpUrser qqn e# qqchd. t la, prsot~a#Iim, vulg. est). SYN. Excello, antecello, supero, pmcuiro.
PRlE
5s8
PRE
P R A T E N D O , 1% di, t u m , eres a. Prlfcrla, alICpr, #rJ&ndre. SYN. Pmtexo. USUS :Hominisintegerrimi speciem turpissimis suis moribus praetendere, couvrirdc 'a#~OIYKC &un lommc in&gm ricsmmrrs dJfc~krbks. Cf. Contendo. P R R T E N T O , aa, avi, a t u m , am, a. EfPlope, so&r. Usus :Tata causa pratentata a perspeEk P-TER, conhc. svN. Supra, extra. PURAS.Prmter m i n a s etiam v i m lntulere, iislc mnach.cnf ct cn virrrcnt <rux con+. Pmterquam quod minarentur, etiam violenti erant ; supra minar etiam fa& &den. Super qquod minas primo j a b n t etiam manusattulere; super caterm mi- etiam vi$ accessit. Cf. ~ x c i p i o USUS . : i. Hoc nemini mter me videtur. Id videris pm*r =tatem 16 p m e r modum, prater spem accidit 2. SuPra, #tus q u ~au; &S& .Qua: me res prater ceteras impulit. Ante, h a n t . Pmter domini oculos h a c omnia ferebpnt # s c [ ~ parsaicnf ~J t o w &S mets s w ~ c ycvx s & kur mattm. 4 Prater oram aris Etrusci, cn iungcanf la c8&& krnn88rir. PR&T*R&A, Ovtrccda, suJ, SYN. etiam, ad hoc, insupcr. PHRAS. Prmteaddendum, ilfauf cn mrhc ajonfrr.Acceditetiam,quod,etc.; huc accedit, uod, ctc., quin et illud accedit, quod, etc. Adde eodem et illud; adde ad hoc; adde, quod, etc.; illud insuper adde. Nam quid ego de illo dicam? quid? quod etiam; quid multa? aliud quid a i a m ? quid est pmterea? quid aliud? nihilnisi illud?.quod reliquum est; videte 'ani porro catera; catenim, deinceps et ihud dicendum; quid jam de illo? exinde et illud id est praterea? nihil sane, non tacendum. niii illucl. De %uo. Accedit ad cumulum. Jam vero n: illud omittendum. USus : Addebant praetena, rempublicam salvam fore. P-T~~EO, xi, xtum, 1% n. Par~cr d c8U, omcftte. SYN. Omitto, missumfacio, pratennitto, reticeo. ADV.Consulto multa, omnino neminem, tacite, temere, turpiter, pene au&oritatem. PURAS. Vide u t bicngwdc dc ne ricn nihil praetereas, omtthr. Ne quid transiliat oratio tua ; ne quid in prateritia relinquatur; ne quid nos fugiat aut prictewolet ; ne quid pratermittas ; vide, ne quid prateduat, pmterlabatur. Usus : i. Ut reliqw tua scelera pratereain, et missa fafinm, illud praterire non possum. 2. Negligo. Populus w p e dignos, praterire solet. 3. Fugif C c l a p Non me fugit, non prateP . Pratermltto. rit, q w m sit ifficile. C PRXTLR~QUITO, as, avi,atum. are, n. Pmsw d d r v a l dnranf qqn on yqck. SYN. Equo pratervehor, equo pratervolo, equo praterlatur sum.
PR&TERXTUS, a , u m , PUS, CWL SYN.TransaCtus, ante aCtus. PHRAS. Juvat p m t e r i t o r u m meminisse, on airnc d st souvenir dupassJ. Ju~iathic, quoad longissime mens potest respicere, spatium prateriti temporis repetere; vetera illa et jam pene obliterata commeminisse placet ; juvat hic superi0riSatatis memoriam; vetustatis imaginem et reliquias repetere. Usus : Pmterita muta=nonpossumus. Prateritorum memoria, providentia futurorum. PuTERFLaO~ 18, e% n. et a. Cbnkt*-ddld, anMs, 1 8 ton d . SYN.Przterlabor, elabor, pratergndior.$sus :Animus ~ r z s e n fem voluptatem percipit, venientem prospicit, neC pmteritam prateduere sini$ cf nc laUsr M $8 t r du#lafiarHsi. ~
sum. ~I-MI,d. n. et a. Porter x s ) u ahantl @SSCY ricwant. SYN.Pr;cterlabor. p R x T E R L A B O ~ (Irfa laWussuml labis d. n. et CWlrrahurf, Irlorcg SyN. PraterfluO? praeteN0lo. P R R T E R M I S S I O , bnia, f. Omisah. U s ~: s Forma, in quas genus dividitur sine ullius pmrermissione, les ssplccssont &S*ties d w k ~ y u t l fle *~ p r c sc di vi^&^ saru crr umeftrc aucune. PRASTERMITTO, 1% m l d , mltwum, ere, a. LaissrrMscr, SVN. Pmtereo, nlinquo, omitto, negfigo. ADv. Neceimrio,omnino. PHRAS. Ut i s t a p r a t e r m l t t a m , pour n e $ o i n t f i r l ~ de ccschosss. Ut silentio id prateream; ut missum faciam; ut sentio involvam; ut silentio premam illud; ut verbum de hoc non faciam; ut silentio partem hanc totam przete~ehar ;ut silentio percurram catera; ut de re tota taceam, sileam ; ut m omnem tacitam rclinquam; ut de hoc nihil. C t Praetereo. USUS : Nihil prztermisi. Quantumeniti potui, nullum hominis ambtissimi officium pratermisi. Diem nullum, quin de te cOgitaremt pratennisi. Ct Omitto' P R I E T E R Q U A M , OU~YC, rac#tC, ~ ' C C n'esf. SYN.Prater, extra, extra quam. Usus : Haec,prater uam tibi,omnibus fuere jucunda. Videris id m%i facere, praterquamrestuapostulat. Campanos omnes liberos eise juuit, u<tra quam scu pratequam, qui hostei, ewnt. Extra unam mulierem pncterque ejus rolem, nulli prate uam tibi hostb pepercit. %mterquam, quod?eri non potuit, ne ngi quidem valebat. PRIETERVECT~O, Onls, f. Acliorr de #usscr d ckval, cii voifnrc w sur un bdfitnenf. SYN.VeCtio. PRRTERVEHOR, Orla, vedtus i u m , vOhi. p. Posser oulrv. USUS : Sirenes m 6 rabantur >Squi pratervehebantur lcs Sidncs aw1taicnt ccvx quipllSsaUnfA a n f sllss
PRIETERGREDIOR,
(Lds, grsmus
PRlE
5 59
lJRX
(sur un irnvirr). Insulam totam est prater veflus. Non est pratervefiaauresvestras oratio, sedanimis totis insedit, ce' discourz nPa#aJ ~rulrrnent t??r~~rv~~or~il(r s>tJt r , grav proforrdtnrntdans UOJ B~~IGJ. PRIETERV~LO, ar, are, n. et a. Vo&r UU-ricld,pars~r OUIYC,~ airrqu'eflcurcr. SYN. Pratereo, pmterfluo. SUS : Pratervolat oratio. Id me fugit et ratervoiavit. Non prater volabo ista, sed difatabo. P R B T E X O , 18, xfih x t u m , eres a. PrJtcxtcr, dtgr/rr.SYN. Pretendo. PHRAS.valetudlnir causam Inertia P r a t e x l h fiur excystr su mol&ssr, ilprCtexta &J raisons rlr ranf. tia Per patrocinatur; causani curanda vdetudinem valetudinis obtcndit, iner-
PFUZTuR'IUS, a. um, Prtorirn, rrlatif au #n!trur. Usus : Cohors, Provincia, clarsis prrrtoria. PRBTRA, m, f. Dignitct fonc/ions ,fe #rtrur, #rIum. SYN.Pretoris munus, dignitas. EPl~H.Acerbi, multis indigiia,iniuera, iiinocentissima diligentissimaque. PRBRO, 1% ustum, era, a. * Brfllcr qqcb por & bmf. Usus : ~ a ~ sudes t ~ pm, uste, lance^, # i m x b ? f f U ~ & k ~bouf. r PRRVARICATIO. onls, f. Prtvanalion. USUS: Pmvaricatio et accusatoris corruptelaab reo. Cf, Falsus. PRRV,iR~C~TOE1, orls, m. Prha,.,.CU~CYY; auocat n i a B J C ~ I ~ infc/lgrucc~ CJ
praindit, causatur, sed inertiam e , s .
iemo
USUS : i. Pravaricatoris nomen signi" " " ~ ~ ~ $ ~ ~ , i ~ dYurn. ~ ~ fica eum,~ qui ;in contrariis causis quasi varie sam interponib interserit,valetudinemtentari; positus9videatur~ona~~'ic~aricalmr obtentu, simulatione, S cie, nomine valetudia'M ditY mhu qui nis inertia su= servit. : 1. Nema emr~uxfir/u~~cr Prevancator ~ c ~ J . auaa pucitumpetit,nidtriumphi cupiditatempr;etwratt blicm. 2. Corruptor. Piso pravaricator CatiddJir du tnO,nPhC. 2a. avoir lin'$faux wCYJat'wr Catilina. q u fiunt, ~ natura lenioribus principiis praPRAVARICOR, iris, a t u r i u m , ari, texuit, kr m t u m a f i d r/par&scommcuced. ? '& e de conr*'vrncr ar~rc,SYN.Colludo. ~ncntJ #~rsqur i m n r i ~ fout s cr qui JC fdt.
z~$~r~~rz,~~~i$Et
, -
csus
f.
"J
Cf. Causor, Excuso.
bordJ <k pourlbrCqur f i r t ~ d lrsjyrmirrs r,,a~tralJ rt /es cn mtj B n ~ ~ i ~ alibrr n c r Usqu'd 17 anJ. SYN. pratexta. Usus : dueri togam sumentes pratextam abjiciunt. PRRTEXTILTUS' um' Rrvdn,dela fidtrxtr. SYN. Adolescens, ui nondum virilem mgam sumpsit. EPITH. Erandis, magnus. USUS: Scin, te pratextatum decoxisse? S&fu pw'<~~arrCn>avoir qnittJ la dtexfr tu uvair abafidonir/ ton ICJ i rp tatus pupillus. PRA&TOR, arls, m, PtStrur, m8 >&& romain c r r - rrmit-6 la juzticr rt Z c o m Ilrang.h.cJ. syN. ~~i cum rnandrr trmrPCJ imperio pmtorio est. EPITH. Xquus et sacupidus bona? existimationis, gravissimus, improbus, infestus alicui, integerrimus, honeatissimus, fortissimus, laboriosus ac diligens, mediocris, mercenarius, nequissimus, inertissimus, pdastricus, proximus, pulcher ac beatui, sapiens, severus, turpissimus, improbissimus, urbanus. Prirtorcs amicissimi, innocentes, justissimi, jurati. usus : Prietores jus dicunt, exercent judicia, caiisas cognoscunt. Postulare aliquem apud Pmtorem. p R B ~ 6 R l j i ~ u s , a, um, Rrlalv a,, pr~/rur,~UPr~tCur. usuc: ,-omitiapr;etoriana, cornicesPowt Plrction <les jrdfdirrs. PRRT&R!UM, 11, n. Prdfoim, t d r du f'drd, tn'bumd <u gouw~~GUr r? #tovinr.r. YN. Domw pnetofla. EP~TH. Certum.
Auv. Turpissime. USUS: Non defenderc, sed prsvarican accusatione videbatur, il srtnblnil ~u'a* &dCjcdrc P ~ C - S ~i l f u t ,fe conniVCrICrdl,Cc
dga
rwcuJatrur.
PRIEV&EIOR, aris, &un rum. hi. d. PUJJCY, ((~roln; cheuauchrr) h a n t . Usus : Equites r obliqua campi praveti fugientibus se oculere, IGJca7,uliei-s l u d s obliqurtrdl,CrJ la plainr. PRRvENIo, 18, vbnl, ventum, Im. n. et a. Prhenir d'auancr,jrciArr, rrit c k r . ~ Y NPmverto, . anteverto; prnipio. M a l u m p r a v e n l r l oportef il/aut #Y&ni^ Ir mal. Occumndum malo est ;malum vd malo przvenm convenit; praoccu V~S mal; ;occil~anda malorum reme ia ; P=est moliendum a t aliquid, q ~ malum o avertatur ; pmcipe~ .consilio pwdcntiaque debemua, u a arcendo malo opportuna erunt. Usus : ?ecissrt, ni casus aliquisaut occupatio conpravenbset' P R s v E R T o , ir, vemume 0ms.a. P r ~ ~ ~ r ; f i r / ~SYN. r r r Anteverto,pmvento. . USUS : s u ~ ~ l i c i uP*mfie=. m Pietatem omnibus rebus pr=verti decet. Cf. P r a Venlo. PRBVIDRO, es, vidi, visum, em, a. * Voir d fuuancr, pIhoir. SYN. Prospicio; anilno prospicio, cogitatione pr=cipio, pmsentio, przecaveu. Auv. Multo ante, inaxime. PHWAS.l . Dudum hoc prevlderam, dr$tiir lonXfrn#~ j r Pauai~ #&u. Conjeflura, mente, cogitatione prospexeram ;res tota mihi pnevisa et pracauta fuent ; dudum istr
4Ls.
Suida
PILE -
S'0
PKE .-
praacnseram; dudum cogitatione p r s c e p ram ; uiimus mihi divinatione quadam isla suggesserat ;horum prameditatione majbmin dudum advenus dolorcm me pramuiiiveram; odorabar ego ista dudum et mente augurabar. Cf. P r m g l o . Usus :Qui semper animo excubat, multa pravideat necesse est. P R R V I U S , a , u m , Qui prLc2I. USUS : Stdla aurora pravia, astw prLcfrseiur dr raurma. PRRVOLO, as, avi. are, n. Volcr devant, en avonf. USUS : Crues in tergn prvolantium colla rcponunt, k s wuts qui sonf &Yn'be a#pniemfleurc~u sur cel faguiprc?~rlrnf. PRAGMATICUS, a, um. Nomine verddam &S quesciom de dmit, judsconsulte. SYN.Vir in agendis rebus versatus,expertus. UsUS : Pragmatici homines cavere ~ubent. Tu si quid pragmaticum habes, scribe. Cf. AAuosur PRANDEO, es, di, s u m , ere, n. et a. LMjeu~r. Usus : Caninio consule neminem aiunt prandisse, m dif que soar fe consulat de Canimns,pcrsonnc tu &eunu. (NointtJapr<rr midi,Caninius avaitdpOsi, le mafin suivanf, r uf o ~ t i drronsul). o ~ ~ Cf. Ccano. P R A N D I U M , 11, n. DCjcuner qu'onfierwir o n i i ~ i r e m m f vcrs midi. UsUs : Aliquem ad prandium vocare, invitare, invitw. Alicui ad prandium condicerc, s'inviler d dj m m c k r qqn Prandium parare, praebere, dare, apparare, anteponere, prr'pa-er. Prandio aliquem acciperc lauto et magnifico, Ycaroir. PRANSOR, brle, m. * Convive, invitJ. Usus : Prandium anteponere pransoribus. PRATUM, 1, n. I'rt, pruin>,Usus : Pratorum viriditas. Prata herbis convestita. PR AV& De ~ Y U V H mal, S , dc/ctneustrnsnt. Usus : llle vero prave, male, nequiter. PRAVITAS, BUS, f. fwi'ant, dC/irut, vice, mfrhanf, d'avation. SYN. Vitium, deformitas, perversitas. EPITH.Tanta, prrinsipis. Usus : Ne mala consuetudine ad aliquam dcfonnitatem pravitatemque veniamus. Alieni oris pravitatem et distortionem imitati, cnnlorsion tic la bouche, griinnr8.r. Quate tanta pravitas mentis tenet ? quo pravitatis errore imbutus es ? quis hominein de hac pravitate deducet ? Malltla, Pravitas. PRAVUS, a, u m , Di orme; firvrrli, tt/jrwvi. SYN. Pervenus, istortus. )( R e e u s . Usus : Si q w in membris prava, debilita a, imminuta sunt. Re& pravique partes. Ut inter r&um ac ravum, sic inter verum et falMalus, Nequnm. lum interest PRBCARIO, Par a #&re, d titre tle drr Jc fuvswr. SYN. Prece vef precibus. & U ; : P m a r i o diquid possidere.
&
PRECARIUS, a, u m , Prcaire,#assagcr. USus : Petere salutem precariam ab aliquo. Facere qusstum prccarium PRECATIO. bniq f. P ~ ~ Y EPITH. c. EXterna, similis, solemnis, summa. UsuS : Illa solemnis coinitiomm precatio. Simili precatione Agamemnon usus est. Precatmnem perPrecor. agere. Cf. Pr-, PRECATOR. brlq m. * Cfni quipmi, intwccsseur. Usus : Ne tibi precatomm aut aram paraveris. PRECES. ciim, f. pl. Pnlrr, instu~ces, suppfication. SYN. Precatio, obsecratio, obtestatio, rogatus, rogatio. Epi1.n. Uiuturne, faciles, fraternse 'usta. longe, misera at ue i u ~ t u o quotidLna, ~, sceierata. sus : J e c prece, nec gratis, m' parpriw, ni par a veur. Sceleratip preces n nefaria vota cibus agerc cum populo. Precibur aliquid petera Preces audirc ; precibus cedere. Preces superbe repudiarc. PRECOR, a r l q a t u s sum, eri, d n. et a. P h r , sup#ier; srmAai7erd qgn qqch. SYN. Precibus peto, preces adhibeo, peto, imploro, deprecar, supplico, quseso ;precibus veneror, imploro. ADV.Male alicui. PHRAS i.DEUM preoemur, ut reipublicas in hac perturbatloiie temporum elt propltlw, #riotufe Se m r , que, au #a 'Iirude Iunt Jc rc'. voifions,il aif f l i f i l ' . & a , . Vota pro communi salute nuicupemus; vota facamus ad DEUM ;ad vota nqs vertamus, supplicatum earnus acemque Supemm e x p m m u r ;prr. cibus a petamiis; obsecrationes in templis faciamus, manus ad calum tollentes precemur; strati ante aras veniam irarum calestium finemque malorum expoxamus; ad preces obtestationesque convertamur, supplicationibus votisque DEUM fatigemus, ut Ixitium ab urbis t&is ac mantbus avertat. C t Oro. 2. Non frustra D E U M precatus ast, il n'a paz rfc DIEUnr vuin. Non incassum missse ad EUM preces; non frustra vota ro salute suscepta sunt ; non frustra ad vota vertit; non frustra rem tantam D E 0 recibus commendavit ;annuit p r e c a t i o n i ~ J & J ~ votaque rata habuit. ZIter tibl benevertat, p m r , pvirsc v o h voyap Clrc kurrur! Istud tibi iter feliciter evenire volo; iter tibi DEUM fortunare volo; proficiscere optimis ominibus; quod tibi bene vertat ; quod bonum, felix faustumque sit, iter ingredm! S u p r i approbent, quod agis quodqiie a0urus es; bene ac felicitet eveniat, quod nunc ingrederis iter ! proficiscere bonis aus iciia, Superique omnes omnia tibi optata adrant. 4.DEUSte d i u incolumemconssrvet,precor, je prir UZE L qu'il vous comerve fonp tcmps en bonne sanld. DEUS te longissimo teinpoie salvum ac ~ ~ S p i t m ymstet I ;precor cceleste Numen, ut te quamd~aitissime superstitem ac sospitem csse ~ubeat;ut atatein
drr:
LEO
EESM
P R E T I ~ S U S ,a, u m , PrCcieur. #un quamlongissime extendat; DEUM ego whementer oro, ut incolumem te cleinentissime g r a n d w x , <fuw grniuic v n b r . SYN.Magni .pretii, multorum sumptuum. PHRAS.t. Preconsewet; DEUM qiiaso, ut vita inea supertlosam bibliothecam habeo, j'ai une bistes sis; ut te sospitet ad ultiniam usque sebfiofhdquercieu~e. Magni pretii libris referneflutem ; servet te DEUS ; DEUM oro, ut tam bibliothecam habeo ; caro constant, qui incoluliem te superstitemque diu habeainus. bibliothecam meam eiciunt libri ;bibliotheca 5. Male pmcandl f o r m u l a , forinrrfes 8i11tmihi est a rari operis Iibris et qulto preprcafim:Quod tuo ca iti niale sit ! Dii te tio commendata; caro emi, qui bibliothecam p,erdant ! Dii tibi male ficiant; Dii tibi irati meam ornant libros. 2. Pretloso ornatu lnsint ! Jupiter te tuosque essimo leto aiciat, d u t a erat, clle C M pRrCc k v~frmcnls de pessimis exemplis interffciat ! Abi in malani c r i n pnx. Auro et purpura insignis, geinrem ! Quin abis in nialam crucem, pestem, mis adornata incedebat ; vestis illi erat auto cruciatum ? Iratis diis oinnibus abito ! Ahi gemmisque distinm ; aureas armillas ma ni malis omnibus et exsecrationibus oinnium ! r d e r i s emmatosque magna specieannufos 6. O m n r tlbl mala precantuq tout lt abuit; nitil ei deerat eorum, q o hominibus mo& vous so:~A& du rnal. Tihi pestem san& caraqiie ac magni pretii esse soient, omnes exoptant etexsecrantur; perire te malis et prima ducuntur USUS: Pretiosa vestis, modis omnes volont; caput tuuin diris devohorti, vasa. vent. Usus : Quid precamur &os? Utinam eveniant que precaris. Omnes tibi cives saPRETIUM, n,n. P k , volrur. SYN.Merlutem atqite incolumitatem precantur. A D E 0 ces, pramium. EPITS C e w , incertum, mabona precari. Si unquam vobis mala precarer, gnum, aCtum, parvum, 3ummum, tantum tic. Cf. Rogo. USUS : Fertum rei scu merci pretiiim statuere, constituere. Certum pretium pacisci. Habet ea P R E H E N D O , ls, di, s u m , era, ve pep res maximum pretium. Maximi est pretii. MerSync. P R E N D O , ~ ~ di, , s u m , are, a.Sltjsjr, can .huid magno petio. Pretio a mercede ~ r u i r t ,surjnndte. S r a . Capio, prenso. duci ad faciendum aliquid. Constitutum presus : Crassum manu prehendit. tium solvere,dare, persolvere,enumcrare,penpReMov " 9 Preml* PrMUms a' dere. Jacent agrorum pretia, tanta est annoP r e ~ e r ,s c r r C r d e ~ 2 ~ ~ s y Urgeo.ADv. N~ Morn a villtas, &jfeyycs ,jonnrrt,wp+m. Nuldicus caput, valde causam, vehementius, prolo~jsctai 10 pretio me induci sinam, je = be Usus : necessitas entru?nrr par aucnn safuin. Opera pretium te remebat? Bello, inopia, =re alieno premi. facere,,arrc pgcb puj vaj,& la PCiw.Cf. communi et invidia remi. 2. Occulto, astimo. cotnrrir, cachcr. Odium, iolorem, iram prePRIDEM, Il y a d/jd Iongfcmps. SYN. mere. Dudiim. PRENSKTIO, ants, f. Bdgue. SYN. AmPRIDIE, fi .mrtpmunf, la ZKjllf. ya. bitio. EPITH. Aliena, priepropera. Ante eum diem. Postrldle. USUS: Pridie uam has litteras dedi, usque adpridie calenP R E N S O ve1 PRREHENSO. as, avl, i t u m , ara, a. Sajar fortement; soflicifer, gas Septembres. Ad pridie idus Maii. Pridie ejus diei venit. bngudr. SYN. Ambio. PHRAS.N u l l u m I n prensando s t u d l u m pratermltit, ilbrigrt PRPMARIUS, a, um, u j L J ~un des les e?njIois avcc un soin remurgrrabfr. Tam premjcrs, des irrsconsj&r& SYN.p h c i . pnhensat diligenter, quam gui maxime ; dilipum aliquis. )&ostsrior. PHW. Prlrnarlus gentissimaejus est prensatio; in prensandis haclvls Romanus, >m d f l # r C ~ j C r cjtoyenr ~ <k minibus nema est te diligentior; imminet tan~~~~~i noininis longe princepsi inter t e s ~ adeo i ut nullum in ~ ~ n s a n officium do primores, optimates et capita civium, autointermittat ; in prensandi% rogandis, a p ~ e l - ritate atque opibus longe primus; lumen et orlandis civibus studium ac diligentiam adhibet, namentum civitatis; princ-ps wnatus RO. q u m licet, maximam ;agit de ea re Cum civiqui excellentern apud suos dipitatis bus diligenter et assidue. Cf. Amblo. USUS : gradum tenet; qui inter capita remm emt Rovrensat sine failaciis, sine fuco, more ma. cf.prlnceps, P r l m u a Usus: Vir, sejorum. nator, locus primarius. PRESSB, B n h n u n t , en #u mof~. PRIMIGENIUS, a, um, P k m i t g @fL Usus : Presse, anguste, breviter dicere:defimordial. nire. Cf. Breviter. PRPMIPPLUS, 1, m. Ccnlvrion dr laprrPRESSOS, as, m. Presaf7n. SYN. C0mmidrc compapiedcs riairrs. SYN. Prima copresso. Usus : Ipso pressu oris et sono. hortis Centurio. SYN, PR&TIOSE, Richrmcnf, m a p ~ q u c m e ? ~ t . PRIMO,D'adord, a u coinrn~~~mcrtf. Primum, initio, principio. )( Post. USUS : A SYN.Magno pretio, eleganter, artificiose, o p rose. USUS : Vasa inagnifica, pretiose clata. primo visum est.
!.
080
{(
PKI
-
562
-
1'Rl
-
sapius: PRIMORDIA, Orum, n. pl. Comtnenccurenl, w i g i n r SYN.Principium, causa przcurrens.
P R ~ ~ O R D I U 11, M ,n.
#t-irnauf; dortlination,@rrvoir. SYN. Domi-
PRINCIPTUS,
s, m. Prmtirr rang,
EPLTH. Majus, princeps. Usus: A diiscapiend a sunt agendi primordia. P R I M O R E S , u m , omn. gen. (2ui zsl en uvani, au bout. SYN. Summa: ?MI extreme y a q u e res. USUS: Primotibus labris aliquid egustare, cfleurer qqcL dr, bnirf des l<'?irtps. Cf. Optimates. PRIMUM.D'abord, ,bremikrement. SVN. Primo, a primo. Usus : Ut primum attigit forum. Cum primum veni. Ut modo primunique nascentia PRPMUS, a , u m , Premier. SYN.Primanus, princeps. )( Postremus. Anv. Facile municipii, longe civitatis. PHRAS.I . P r i m u s filiorum(Vur.o. Primogenitus), /e prcmier n/, Eufttd.) Maximus stirpis; maximo natu filius; liberorum natu maximus. 2. P r i m u s llle s l t q u l reilquis senior est, que c plrrs A @ soif e prctniw. Priores partes, primas partes, primum locum habeat, teneat, obtineat ; prim a s partes agat; agmen ducat, qui atate potior; pnnceps ac signifer ille sit, qui natu major inter czeteros. Usus : Genere, nobilitate, opibus sui municipii facile primus. Primus in suam familiam consulatum intulit. Vir map u s in primis, cum priinis locuples. Priinas tibi sapientia defero. Priino quoque tempore te exspeao. P R I N C E P S , olpis, m Le ,bntnier, lepus consitIIrubfe; dcJ; aulerr; prince, snu~terriin. SYN. Primus, primarius, dux, caput, aufior, inventor, qui principatuin tenet. obtinet ; qui primos ordines ducit, qui honestissimiim dignitatis locum tenet. PHRAS.1. E s t Princeps hecedltarius, iesleprincrMri!ier. Inspem imperii genitus; Regni heres; regiie juventutis pnnceps. 2. Creatusest S. R. Irnperii Princeps, if a ! u etnpererrr tiu Saint-Etnpirc Romain. In Principum dignationem pervcnit; in amplissimum S. R. Iniperii I'rincipuiii C)rdineni cooptatus, adscriptus, relatus cst; ad amplissimum Itiiprii i'rincipiim Ordinem aggcegatus tst ; Principatus titulo5 in faniiliaiii suam intulit : auRus est Iionirc S. R. l. I'rincipum. Usus : 1. Rerii~ii capiit ct o r b i ~ prlxi. cepa Roma. Princcps philosi>plii.r. Cicero 111 eloquentia princeps. Principem lociim tenere. Profiteri se principem et aufloreiii seiiatui. 2. P r l m u s ordine temporeque, cpretrrr.r, @Y rnppnr! au ra?fehf nu lt-uttr. Sicilia princepo se ad ~ o m a n o s applicuit. Qualitatum al= sunt principes, alire ex iis orta. Herodotus pnnceps hoc genus ornavit. PRINCIPALIS, e, gen. com. Pretnrer, fid~ifi<J. SYN. I'rinceps. Usus : Causa priiicipales alia, alice adjuvantes, b r t ~ z les i cuu-
'
natus, prima. EPITH. Divinus, przstans, regius. UsUs : Principatum petere, concupiscere, appetere. Principatum eloquentiie altcui deferre, dare, tribuere. Uelere prihcipatum et auferre. Cf. Potestas, Guberno, Ditlo. PRINCIPIO, I r commenceunt, d u s f P~i?c@t-:,brimi!iz~ernrnt, d'abord. SYN.Primo, initto, primum omnium. Usus : Principio omnibus animantibus est insitum, ut, etc. PRINCIPIUM. 11, n. Commencement, origine, trincipc. SVN. Initium, primordium, origo. )( Exltus, Finis. EPITH. Accuratum, iinmortale, naturale, ultimum, acutum, breve et longum, optimum, parvum, non bene pmvisum et diiigenter exploratum, solidum et expressum, suspiciosum, tardum, verecundum; non elatis intensum vcrbis, sed acutum sententiis. USUS: 1. Omnium rerum magnarum principia a diis sunt petenda, diicenda Hujus rei ego nec principium invenire, nec evolvere exitiim possum. Omnium rerum principia parva suis progressionibus augentiir. A principio instituere aliquid idque perficere. Principium natuin est a me. 2. Causa efflclens, a u a o r , snurce, princifi. Principii nulla est origa, un p n M P p n'a #as de commcncrnunt. Omniuiii causarum unum est naturale principium.3.R~. dimentum , alementum , seminarlum , ifbnfen!~, pn'miprs. Nunc juris principia videamus. Naturx p ~ n c i p i a quibus pamndum. Fuit hoc principiuin et velut seminariurn urbis. Cf. I n i t i u m , Inchoo, Incipio, Orlgo. PRIOR, oris, gen. com. Quieste#rcmier, priLCJFnt, antcricur. )( Posterior. SYN. Primus. Usus : i. ita priori posterius, posterior superius non jungitur, si vous acceptcz e@emier k crs princ@es, i fauf aundonne~ fc
seconti; si vous posra fe secona', Lgrcrnier fombe. Priori loco causam dicere. 2. Superior. t r a n s a a u s , dcrnicr, #assi. Pnori iestate,
res, les unes .conf $rincij%iles, (S tzutres serot~~lairrs.
anno. PRISCR, A o mnniPrc anique, sdvr>remrnl, rluremeirt. SvN.Antique, horride, aspere, prisco more. Usvs : Severe, graviter, prisce aKere cum aliquo. PRISCUS;~, um. Atrcien, vitrrx, anli rre. SYN. Antiquus. Usus : Verba prisca et ogsoleta. Veteres et prisci viri. C. Antlquus. P R I S T I N U S , a, u m , Pt-&lcnt rrmier, anclen. S w . Vetus, antiquus, prior. &us: u t pristinam tuam gloriam consequare. PRIUS, Atant. SYN. Ante. Usus: Nihil prius mihi faciendum putavi. P R ~ U S Q U A M , Avnnt que. SYN. Antequam. Usvs : I'riiisquamilla attingam. Id ego sensi, priusquain loqui ccepisti. P R ~ V A T I M , E n #arliiulier. SYN.Proprie, clam; seorsim a reliquis. )( Publice.
PKI
56;
p .
1' ItO
PHRAS.Privatim d e r e agemus, now cuu seronr Ii'rcetfeujuire eft @urfifufier. inter parietes domcsticos disceptator adero; privato consilio de re statuemus; privata seduAaque a conscientia plurimuin consilia miscebimus; in secreto, inter parietes nos continebimus, nihil ut in publicum e'ffluat. Cf. Clam. Uss: Beneficia singulis privatim dare. Privatim se tenuit. Cf. Privatus. PRPVATIO, f. pn+,afio,,, absence. Uss : Dolori non voluptas contraria est, sed doloris privatio, re qtti esf co~tfrnire d a douleur csf non pus e #nisir, muis Pubsence 4 6 doufeur. pRTVATUS*a*um*Qnconcernean*r fifulicr, pri7/. SYN. Domesticus, suus, proprius. )( Publlcus seu q u l c u m potestate e t imperio est. EPITH. Furiosus, opulentus, potens, plurimus. PHRAS.ES^ privatus clvis. c'dttn hommeprivd. S q u o cum ca?teris jure in civitate vivit ; suamm rerum est ; est unus inultorum val de multis; in magistratu non est; omni curatione publicz ni vacat. u s v s : Res ptivata et publica. Bellum in privatam curam, privata arma venum est. PRIVIGNA, aa, f. Bclh-@le. PRIVIGNUS, 1, m. f?euu-fls. USUS: Mulier in privignorum funus nupsit. PRIVILRGIU M,11, n. ~iexcCptjonnel[e, gui conrrmz unparficuiier,ddcref; or~fotrnatrcreafavewd>urrfiyficulio: EPITH. Tyrannicum, injustum, nefarium. PHRAS. (Prlvileglum habet a b o n e r l b u s p u ~ ~ ~ cVUU;.), ~s, un jnn1,ilj le dis@elUe & p a r f i c i w aux d a es $u&iques. Omniuin rerumonerumqite pitb%orum immunitatem habet; immunis est a publicis ve&igalibusi immunitate nominatim affeflus, donatus est; exsolutus legum earum vinculis,. q u e veeigalia imperant; data estilli immunitasapu~licisvefligalibus; leguin earum omnium fatia est illi veni% qua de veRigalibus Iatz sunt. Cf. Exlmo, Dispenso. Uss : Leges privatas hominibus irrogare; in privatos leges ferre; Id est e n l m privlleglum. Privilegia irrogare. Privilegium tulit, ut si sacra Bonai D e z accessisses, exulares.
batus, e j d u s , abire, cedere coaCtus est. 2. Tot amicis m e prlvari vahementer doleo, jt. rqrttte beuucoup i f 2 f r ~ r i vde funt Gum~s. Tot ainicorum jaaurain graviter molesteque fero; tot amicisorbatum,spoliaium,destitutuin me sine gravissimo dolore intueri non possum; fieri non otest, quin sim iniserrimus, talibus ainicis orlatus, quales nulli unquam eiunt, et ut arbitror et confirmare possum, nulli certe fuerunt. Quis me tot ab amicis orbum, non miSerrl"u" esse fateatur ? (ruz inihi reliqua esse P t e s t vita cupidiias, uim tot amlcis cae ream; cum eos amicos, quos fidelisstmos expertus sum, desiderein ; cum tot amicos uno tempore mihi ereptosessevideam. CL Erlplo, Adimo. USUS: Aliquem civitate, su0 jure p,ivare. pour. syN. l.Oco.USUs : f . H a c Pro certis ad te scribo. Jam pro herede se gerit. Jam pro damnato habebatur. Unus mihi Cato Pro millibus, Cafm d m c s p x rn waut tnifle. 2. P m ~ t e r , d Cause Ue.fknam propeccato metuit. Pro jure amicitiz id a te peto. Pro consitlari aufloritate te moneo. Is a me pro summis suis virtutibuo valde observatur. 3. Secundum, p m ratlone, suivanf ruCgurd d, en comfiriuson &. Hunc prodignitatesatis laudare non possum. Keliquapro tua pmdentia, pro tempore, pro re nata curabis, selon fe$ lumi>rcst 'hus fa saPJse. pro o~ibus, Pro vi'ili ~arte~uvab", silon mcsforces. Id Pro mes consuetudine, brcviter. 4. Allcujus gratla. Causa* pour, en fuveur de. HOc Pro m@ sed contra me est. Venditare aliquid pro suo. Proaliquo Jeceinere. Pro se quisque cettabat, CAUCS" ~~l~~ SCZ moYeq datu la mesu= f ~ r m chaun#"*r i JO~ 5. . Ante, drvamt. pro tribunali ;pro d e Castoris sedens. Pro temlis omnibus, drvanf fo#sles fem@J.6. Cum comparativi% en com$arak@n LP en #yo#Orfion*.Turba ma'Orem, quam pro 9pe~i.m gerenr ~ e l j % q u a m Pro habitu Cmp r i s , excelsi0r. PROAVUS. 1 . m. PZre du g r a d - p l r s ou dr lugrun<Pntre, bisuieul. SYN. Avi paterni ve materni. EPITH.Privatiis, P R ~ B ~ ~ ~ e, gen.com, L ~ s , croyabte, missible, probubL. SVN. Verisimilis,crcdi bilis. ~ $ ~ , " ~ ~ ~ $ ~ ~ j )( Increrfibills. ArJv. Leviter, maxi'nev sane. pr,v,)eglatu,, I'ri,,ii~li, ,latins diomnino' Usvs : PrObabile quod 008 : Exsolutus legum vinculis;solutus legum solet aut in opinione positum est. Probabilem verecundia. faAi rationem reddere, molif #lamn'blr. CauPRIVO, a% avl, a t u m , are. a P d v ~ r , sam alicujus reddereprobabilem.2.Laudandifiuiller 9 d e . SYN. Orbe, spolio, enuo, dus, tolerabllls, louable 6011. Probabilis oraexcludo, exspoto expertem facio. )( Augeo, tor, ordeur estimablr. Ikobabile ingenium, orno. ADv. Indignissin~e, in perpetuum, discipulus probabilis, rxrellenf disc$/e. cmdeiissime, pauioamplius. PHRAS. 1. Bonls pROBABrLr~*S~ at14 f. Prob*i'ifd* omnibus priva t u s eat. il a /,k d&ouill <le wraisen&Ianca. SYN.Verisimilitudo. EPITH. ,uursesbiem. Ornamentis omnibus nudatus . Captiosa, magna. Usvs : Multa qur pmsidiis omnibus exutus; bonis rundituseverI aliqua probabilitate ris, e patrimonio tanquam e naufragio nudus PROBBILITER, Probablemcnf. SYN. expulsus est ;inanis, ege'is patriis bonis detur-
~ f ~ ~ , " ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ g ' ~ ; i ' ~ ~ .
''
feror. U s u s : Adsunt, proclaniant, fidem huniultum processit. A primis ad ultiina procedere. Lonnius arocessit et in iasuin Poni~eium . ius im~lorant. invehi cGpit. 1 n medium prbcedere atiue in PROCL~VIS. e, gen. coin. Enclitr d, pril concionetn rodire. Procedere in publicum. d, riispbsc rt. SYN. Propensus, facilis ;pronus. Tota urbs il\ obviam processit. 2. Proficio, )( Laboriosus. USUS: Adolescentia procli&zit-c des pmp2s. Procedere in virtute et docvior est ad Iibidinem. lncitata semel in protrina. Honoribus processit. Longe ad virtuclive labuntur. DiAu quidein proclive es(, tem processit dottrina et naturrr 3. Evenio, sed effeAu arduuin. Cf. Facilis. cado, rLtrssir bien ou mal, uvoir telle ou lelle PROCLiVITAS, atis, f. Pentt;prnchunt, issur. Non satis e sententia res procedit.Quid itulinufiotr. SYN. Facilitas. Usus : Proclivitas agam, cui nihil procedit, eaque, u& cogitata ad varios mores, varia vitia. sunt diliventisime. deterrirnr calunt. Oinnia - - -- ; bele. Llcherrime arocedunt. (Pro: dunus 1 PROCLIVITER. E n dortr: <tis/#rtnt. proced;<ecum aliquo,'\lu~t;.),usa;t~nruuvuis fiwilcrtrrtrt. usus : Faci~iuEet p~ociiviusad rocLdCs r n v t r s qqtt, latlne : Graviter, crudelaudem nobilitatis perveniunt. iter, male consulere in aliquein, de aliquo. PR6CONSUL, Mis, m. Proco~uuf, celui q u i u y a ~Lt l connri d Rotnr Lluit orvoyl cotnPROGELLA, a,f. ~ t m p t t t bouwasque. , SYN. Tempestas. EPITH. Horribilis. USUS: me g o u v c m u r en fiovince. ln proviticiam Imbres. nimbi, procella, turbines. Tu procella missus cum potestate consulari. patria,. turbo pacis. Vitare procellas 'tempoa n l q f. ~~~~~i rum. Equestrem prwellam excitare*/* l~~~ic~trrrin,ujr~ur~nrctrt. EPIi.H.Odiosa.Usus: chargz d e cavaen. Cf. Tempestas, In rehus tarditas .-- - -- serendis o - - - - - - - et - nrocrastinati~i PROCELLOSUS, a, u m , Orczg~~ux.Usus: odiosa est. Venti procellosi. PROCRAST~NO,as, avi, atum,are, a. PROCERES. um, m. pl. f i s +fs, ~rtrvu t r uu i c d i n < r i t i , . i t ~ i r z r ,ulourtrrr. wbles, 28s princes. SYN.Principes. SYN. Jiffero, tardo, rein longius duco.Cf. DIIPROCERITAS, B ~ I S ,f. Fo/mae ~ l l o ~ g C r , fero. Morar. furlle Lluwce'e; e'id~ution. SY N. Longitudo. PROCREATIO, onig, f. Procviution, &&)( Brevltas. ~ S U :S Proceritates arborum adru/jon. s y ~Proles, . progenies. EPIPH.C a n ~ iiiirantur. sima. Usus : Carissimam suam quisque procreationem habet. PROCRUS, a, um, Huut, /leve', u>(c. SYN. Longus. USUS : Procerum et tenue colp R ~ c ~ * A ~ nris, o ~ m. , ~ ~ 2 ~c rj~ d~ , , d luin,cou l n n ~ r l m i m tCf. . M a g n u q Longus. y,i z~genrlrc.SYN. Genitor. USUS: Ille procreator inundi L)EUS, D I E U , crr'alrur dd PROCESSOS. s, m. Matrhe, progr2s. SYN. Progressus. EPITH. Longior, tardus. runivtrs. U s u s : Gradus tuos et quasi processus dicenPROCREO, as, atum, am, a. prudi velim cognoscere, voudmis ~ r v o i r p u r C,,cttK/rCr, rod,4irC. S V ~ J Creo, . que& h g t - ~ re s trz~tnt Scst~ormn CI~suivrr '/tug,gno, vitlm iiberos suxipio. ~.utr<Irvospur <i<rnsl a c u ~ i 2 r ~ l'Jloqllfl*t. Mu]tiplices fetus procreant. Procreare aiicui Tantos processus in dicendo faciebat, ut evopriculum. cf.creo. larr, non excurrere videretur, il fuisuit tumrt Is* sum* a. a% progr2s qu'ilpuraiss~rifplutot v o l r r quz f u ~ o n n u .SYN. EX~CUO. < ourir. PROCUL, A u loin, Ioin, a% b i n . SYN. P R ~ C I D O ,dls, cldi, ere,n. jroittbir. SYN. Loiige, longius. PHRAS. Prooul a nobis Pronus cado, procumbo. U S U S : Ad pedes aliabest, i l c s t lortr de m~us. Magno locorum incujus procidere. Cf. Cado, Corruo. tervallo disjunt\i sumus; dtsjun~tissimis terris P R ~ C ~ N C T O Ss, . in. .4ctiomr de st crinhabitan~iis;in ultiinis terris habitainus; in uld r z ) Ltut (fe /rou#esprJtts d comttbciflrr. SVN. trinis terris, in extremis terr't: finibus, apud Siiie ritu soleinni, ut in castris. Usus : Facere hoiiiiiies in rxtreinis terraruin fiiiibus pusitos, testamentuin in procinttu sine tabulis, u i r r niiiiia longinquitate Iocuruiii reinotus degit ; son tCstutttrttt swr le '/tattrj rir b a t a i d inagnis intervallts distamus; lunge ab domo ytrund an #J/ sur l e f i i n t rtt #urtir$olrr u excitus, in ultimas terraruni oras detetlus, yuewt. (Pro: In procinRu operis, en l r u i n quas natura longe submovit regiones, colit. Eo d t fui-c q q d r ) , reEtlus dlcitur : In ipso rei ablegatusest, unde nec nomen, nec Liiia ejus gerendo articulo. Cf. Expedlo. accedere ad nos possit ; inter nos rnulta niaria PROCL&M ATOR, orla, m. DLclatnut~u,; regiones ue jntersunt. Cf. Longlnquitas. crinilettr, rnauvais nz~ocut. SYN. Praco, canUsus : procul sunt a nostra cognitor, rabiila. tione. Procul remotus a vero. Procul aboinni metu. Procul videre, auscultare aliquid. ProPROCLAMO, as, avi, a t u m , are, a. Cricr/or&ttirnt,pousszr r/zs tris. SYN. VOCI- CUI a patria. Cf. Remotus, Disto.
PROCRiST~N~T
1
8::
a al es tia
PRO
566
PRO -
PR6CUMBO. Is, cibil, ciibItum, ere, n. Sepnccher en m&, tombcr. Usus : Fessus h procubuit. Cf, Genu. PR&UR&T~O, Onis, f. Action dadmiru's~nr, ,cfr rdp?, dminislration. SYN. curati% adminismtio, gu&matio. EPITH.Fm. mnan, m plens, qumtoria. U S U ~ : 1. Aliquem ad civitatis, negotii procurationem procurptioni pmficerc ;procurationeni c m m i n e ~ conj~rr , d pwlqu*urr u m UJpn>curationem multarum reruin
P R ~ C U R S ~ Sus, , in. Murckc en avunt <tive altaque. USUS : Tumultuario pmlio ac procunu magis militum quain ex przparato Ce*atum. PRbDEO, is, 11, ftum. Ire, n. Alter 08 uuunt, r'nziancrr. SYN. Exeo, in medium procedo.Ai~~.Obviam,necessario.P~m~s. i.Hostos e latebrls prodivere, les rnnz~nis s'llarrc>rtnt d 8 l'c~tu.r~lulr. E latebris empere, pn>siluerc ; elatebris in apertum cainpum pravolamnt ;consurreAum est repente e latebris et
PR&URSO, as, are, n. Cout+en avanf, esc-kr. USUS :Procursantibus a statione, qui lmiierent.
profundo ventre circumfert. z. Patrimonlum s u u m omne prodlgus a b s u m p ~ l tiu , <ir'~ior u #rmli~ptfoul son w r i m o m . Patriiiioiiiuiii oinne per luseiii effu Ut, comedit,
ilevoravit;patriam rem perdidit,confecit,dissipavit ;reliRas a patre fortunas per litxtim consumpsit, dilapidavit ; rem faniilinrem pecuniani ue nmnetn per luxttriani profudit, c f i dit, ajedit, exhausit ; rem oinnem paternam confregit ; per luxiim ac neqititiam Irceravit. Cf. Nepos. Usus: In honoribus decernendis orodicus ac fere nimius. PRODXTIO, onts, f. Dfnorzciirfiot~, frukiSON. EPLL'H. Grata, scelerata. UIIUS:In proditionis crimen vocari. Proditionis consilia agitare. Cf. Prado. PRODITOR. brls, ni. Inrltre. SYN.Uesertor, oppuynator patriie, qui proditionis consilia agitat. EPI.I.W. Vetus, nefarius. USUS: Patriiic exstinttor, imperii proditor. PRODO, is, dldi, dftum, ere, a. fGrirr
. ..
sortir, proijuire, inc~ffre ; f r d i r , fivrer.
SYN.
Trado, mando, coinmendo, edo, scribo, a erio, manifesto, manifcstum facio, indicium L i o ; patria exitiuin molior. Anv. lnposterum, nefarie, false, temere. PHRAS. s. Hostibus o m n i a prodldif if~/covvriffuaif 13 l'enrilrni. Kem oinnem ad hostes protulit, pertulit; rem omnem hostibus eiiuntiavit ; arcana consilia ducum cuin Iiostibus coininunicavit ;.earum rerum indiciuvn illo anaore ad hostes permanavit. Nihil eoruin omniuin clain Iiostibus fuit, indice servo et civium dissensiones foras efferente 2. D i u s e prodere noluerunt. ilr rejirsSrt>tf lo~zgfc~nps $8 sel;rirt ~otinuifrt.Diit cunttti anitnos nudari ;diu tergiversati ro inere, qua: in animo baterent ;inuitis agen$ui erat, palani ut facerent tandem, qtia sentirent ; haud levis erat o:>er;e, ut quie staret ipsis sententia,apcrirent,in apeiroesset.Usus: i. Prodere posteris nienioriaiii alicujus fati. ( l u d est meinoria litteris, litteraruin monumentis proditum Liberis perniciosum cxemplum ad imitationeiii rodere. 2. Pronuntio, dico, creo, rot>r/tr,rzrRtrn c~ttploi, cr&. fonsulem prodere. 3. Oppugno, vexo peride, dawro, fldemvloio, a d adversarios transeo, trgikir p l f % l e ~ ~ n f fiu7lir , (1; /<ris.rcrsuns ricf/~~d P , & c ~ti? tottt .CCCI>U~S. Fidein suain, saltttem alicujus,conscins, prtriaaiprodem.Tu nos repente relin uas ? deserits ? ad adversai ios transeas ? pro%as? oppugnes f PRODROMUS, 1, in. Sorfe & ve#! rte.
ranrd-nsrd+r*sf. m i soriflr huit ittrrs av'inf /e Icvw de L cnn;c~(/e. %N. Precursor. PR~DcO, i q x i ,Ctum, ere, a /.irire n v w d r , #ous.rrr; flrodtdiii* uu tkhurs. SYN. Uuco, in longius duce, profero ;educo, extra-
/
:
i
l
! /
1
qqn cf le b t r c ~ r ffrmf i u r dsfil>ir. 2. Educo, adduco, i n conspeQum do, in conspeetu constituo, conriuire en aa?,<rnl,fuirt a7!uu)rccr. Copias in aciem, testes ad judices, aliquem in coi~spetlum et concionem populi producere. 3. igno, creo, suscipio, procreo, p?$enero, prosemino, pror/zdirr, iiirttrr srdlour, rqpenrffrrr. Pater similiimum sibi fiIiuin prudoxit. Cf. Profero. PRODUCTE, E n ,tllo*rg&ttnt; rnfiisunt u yliube on.quc. )( Breviter. PR6DUCTIO. a n l s , f. AClo~tgcrnrnf. )( Brevitas. USUS: l'roduflio verbi, spllab;i , temporis. PR~LIOR ( P R A ) , arls, a t u s s u m , art, d. C'o~nbuttrt, livrer b<rtiu1Ie.SYN.l'relio dimico, pugno, certo;reliutn racio, cotomitto, cieo; acie certo; iinicationem fac'o; manus confero; ad certamen descendo; p i e liuin ineo. Aov. Acriter, veheinenter. .Cf. Certo. P u m a . Prmlium. P ~ a E t i (uP ~ R R E ~ Xn. I ,Cotnbut, u/&, b(zlni/&. SYN. Pugna, dimicatio, certamen. EPITH. Calarnitwum, difficile. maenum, fatale, firinissiinui~i,n~aximuin,rec~um~secu~dum. Prcelia acerrima, multa, pluriina, preciara PHNAS.Prcellum commitlece, r18guger fe cornbal. Totis copiis cuin hoste contendere; iustruta acie confligere ; arma cbnferre ; acie v t i arinis conteiiclere ; inatius conserere; signa, inanus, pedetn conferre; artnis concurrere; arinis, ferro, acie decernere; prceliuin conserere; prcwlium facere ; prrelin decertare, contendere, confligere. Cf. Pugna, Certamen, Pugno. Usus: Proelium in certuin diem pronuntiari, ddsiyncr le juur rlr lu but(tiie. Pralio hostem ktcessere; ad prcelium elicen hustem, prcelium ciere, cornbutfm, 6%~.itcr au cor~zb~t. Prceliuin inire, incipere, conferre; prceliuin inferre ; in prtrlium ruere , co~~irn~enctr & co~rabut.Prcelium facere, edere. coinmittere, pugnare ; contendere, confligere; decertare orielio. cnsrAutfrc. Prcrlium conricere ; proc\io defhngi, fain son rIcvnir tmts unr bufaiir. Yrwiium sustinere, s u p ~ r e k~ choc des tnncmis. Prcelium dirimere, rnttfre $M uri rut~brrt ('sparcr/es cotnbuffunts). P m liuin intentiittere; prwlio abstinere, supersedere, s'ribstrnirtjc~otnbufftl?.Prceiio excedere. y~iilfer h c k m # tic ba(a'Ik. Elabi e pmlio, s'ichafifirr dti conrbnf. Prcelit~m renovare. re<lintei;are, nstituere, et rcm procIinata& adjuvare, rccom~~ut~ccr ladiun,- rc,quper une
~.~LUIIC
n &W
prtr prrnut.
ho, in publicuin, in conspettuiii do. Al?%'. Loogius ab hoinine, vitam mirabiliter, dotrinani, ultra quam satis est, corain, valde. UsUs: 1. Convivium, sermonein Ion ius, in nitiltain i~ottem producere. Vitam, betuin producere, trdnr'r o 1 1 Conpdetrr. Conditionibus aliquem, verbis, fritos spe producere, utnurcer, Zeuwcr
PROFANO, aq avi, a t u m , are. a. 'mf i t w r , sot$iZtr. SVN. Violo, polluo, profano rttu trakto. Usus . Protnare dies festos. PROFANUS, a , urn, I\ronconsu<rd,pro/une, cotnmun. SYN.Nihil habens rcltgianio, a religione remotus. )( Consecratus, Mwr. reiigiosua UsUs : Cum omnia illa ex sacris prolana fecisset. Locus prafanits.
P R 6 F C T I 0 , Onis. f. U(P<rrf. SYN.Discessus, ter.)( R e d i t u q reversio. EPITH. Miraceps, inutilis, ptriculosa, subita. USus :?msiiium profe&ionis et reversionis me* accipe. C f .Iter. ~ertainement.SYN. Certe, quidem. P R ~ F E R O (era, , tbli, latum, (erre, a. Pradvirc,,PUdlier, Jmeftrr,noncer, dire. SYN. R m n q dico, prodo, promo, adduco, conimemoro. ADY. Absurde, foras, jam dudum, latius diem, longius fines officioruin, immoderate. PHRAS 1. M u l t a i n m e d i u m protulit, i l j t connaltrc b h u2schoses. Multa in lucein rotulit, patefecit ; in lucem extraxit, maniresta fecit ; in asp&uin lucemque protulit ; ex occultis tenebns in lucem extraxit ; occultissima queque aperuit et wprompsit..2. Telluir omnis generis herbas e t IruCtus profe& la terr#roduil des hrbes el des mits l t o v t cnr. Terra flores ac fruges undit, prohinft ager herbas ; omnis generis fruges procreat ;quotannis novis frugibus induitur ; seges ex a y quotannis lztissima proveiiit ; gipmdl: erba? non alius aptior est locus; quid uid alluit vicinus amnis, floribus vestitur. %sus: 1. Aliquid in medium, in lucem r o f e m Sua menta, leges, testes proferre VULG. aiiegare). 2. Pmduco, prorogo, diffe- longius rem duco, /teitdrc, #roloi~ er. F i n a im rii, limites regni proferre. Ju&cii diemnrorm. Audaciam suam ultra aroferre. PROFE.SSIO, bnis, f. Dclarafion publique Q laprr.ronnt du norn, efc. SYN. Certa confessio et denun&atioapudprztorem eorum q u e qub possideret. Usus : 1. Jugerum subscriptio kc professio. z . Promiselo, pollicitatio, #romsse. Sciebam fruiuosam inihi fore tul: voluntatis professionem.3. Facultas, ~ f e s s i m Vis . oratoris ipsa ue dicendi profcssio k 1 1 0 ~ & Porafeur ef jarf & u puro< dont i&/onl#ro/cssion. ( Professionern i n rellgione faodre, VULC.), /aire #ro/essiO't: &#uun odre reli@ux. Latine : Soleinni a perpetua votoruin sponsione se obstringere, obligue ;vota solemni ritu nuncupare. Conoeptverbis publicaque sponsione se D E 0 in perpetuum consecrarc, dedicare; conceptis ex sodalitii fonnula verbis sacramentum DE0 dicen ;aacramenti solemnis sponsione aacm se familia adstringere. PROFESTUS, a, um,. Non f/t+t, orliim i e . USUS : Dies profesti, jours d e fravuil. PR~FICIO, 19, fdci, feCtum, ere. n. et a. AV-, f a ? '? &sprOgrs. SYN.Procedo, progressum facio ;valeo, possum, prosum. ADV. Niquantum, multum necessariomultum, permultum; plurimum \epore, facetiis. PHRAS. M u l t u m i n philomphta pmfecif il ufait d r ~ p r o g r s s l i m u l a $ Y I o s okit. Multuin pmcessit; magna in philosop$cis progres-
PROFECTO.
sus habuit ;inagnas progressiones fecit ;doCtior fit in dies et natura! intellipntior ;ad summi philosophi laudein profecit ; magnos in hi osophia progressus eKecit. Usus : ~ i heaj re ad summam ~rof&um auto. Nulla res tantum ad virt~tem'~roficit qiam... rien nr forme inieur d la verfu que.... Contentio tain diu sapiens est, quam diu proficit aliquid, la discussion esf sage, aussi longfcrn~s qu'ellc cst ufilc. Si modo in dicendo profeci. P R ~ F I C I S C O R ,Bris. f e a u s sum, lsci, d. n. Purfir, l<J(cr cn vo rife. SYN. Uiscedo, iter facio. ADV.Celeriter, ccm, communiter suspiciones ex negotio, cupiose, cupide, festinanter, inde, unde, longe a sedibus suis, mature, non ita inulto post,obviam, privatiin quoquam, pmtinus a disciplina, publice, re&, separatiin, tandem aliquando, tarde. PHRASAthen a s i n Graciam coglto proclscl, je smge rt rne redre d Athlnrs, en (;tce. Athenas in Cmciam iter facere, ire cogito; Athenas accedere, me recipere cogito. lter Athenas in <;wciain dirigo; Athenas in G r ~ c i a mtrajicere, excurrere Athenas in G r ~ c i a mcogito; Athenas in (;raciain traiisire est animus ; Athenqs concedere, iter inire; in Greciam tendere ;Athenas petere, iter convertere in Gmciam cogito. Cf. Iter. USUS:1. Romain Asiarn prokftus. 2. A u f i o r s u m , pmvcnir, sodir r&, tirdr sola origine I&. Multa a me beneficia in illuin profeAa sunt. Ea doftrina ab Aristotele est profeh. P R ~ F I T E O R , e r l q leaaus s u m , erl, d. D~urrrpubIiq~crnenC,$rornt~tre, ofn'r. SYN. Polliceor, przbeo. ADv. Am lius, ayertissime, palam, vere. USW : r. A ! aiiquid o p n m suam profiteri. Contra facere, quain quis ro fessus aut pollicitus sit. Suscipere et pro&ei magnum aliquid. Triduo me jurisconsultum profitebor. 2. Docto,enseigiicr, Jtrtprofcsssrur. Qui profitetur philosopbiain, gravem personain sustinet. Prai m e f e q j a h me, glorlor, se vrurfrr,se ~ I L W I ~ Y f2it-e ; #~~fmssiora&. Crainmaticum se, sapientem,oratorem profiteri. Tantam facultatem consemtum me non profiteor. 4. Po-ionum mearum m o d u m magistratui denubtlo, dgnlflw, / & /a iiriCarafionofiicirlle ric, <Uchrer.(Luisque, quantum habeat prard;e, manubiarum, aratoms jugerum modum apud prztorein protiteantur, fue chacun rfcllwc ce qu'il u firdu bufita,&S &#ouil/es, efc. PRoFLPGATUS,~, um, Abuff~,unConti; corrorr~#u, &#rav. SYN.Homo omnium profligatissiinus ac perditissimus. Cf. Perditua PROFLIGO, as, avi, atum,are, a Renvtrser, abaffre,fewarsrr. SYN.Amigo, pro. sterno, depello, exturbo campo copias. Usus: Hostium copias, rempublicain profligan ac perdere. Cf. Perdo. PROFLOENS, entis, oinii. gen. gui
Gtau, Y i ~ i h Vr ,l 4 i ~ ~ t f l l dSYN. . F~uvius, flumen, torren. Vsus : 1. Eum in profluentem abjici jussit. 2. Liquldus, exPoditus. Expedita et profluens oratio. Adject. PROFL~ENTER,Aborrdar~tnrznf. SYN. Abundanter, copiose. PROFLOENTIA. m. f. F l u x , nb~dance. SYN.Aflluentia, abundantia, copia. EPITH. Inanis. Usus : Oratoriam vim inanis quadam profluentia imitatur. PROFLOO, 18, xi. x u m , era. n. Coulcr, riicoulct. SYN. Mano, emano. Usus : Cujus ore melle dulcior profluebat oratio, 4 1 3 #aro&
C&;COUYJ
PROGENERO, as, are, a + P r d u i r e , engcurer. USUS:Aquila columbam non progenerant. C t Genero. PROGENIES, 81. f. PusfntrII, aksceu~(unts, liprle. SYN.Proles, genus. EPITH,Divina, optima, tanta. USUS: Veteres K progeniein deoruin dicebant. PR&IGNO, ls, g*nl, g&nYtum, era, a. Produird, eu~rrndrtrr.SYN.Procreo, gigno. PROGNATUS, a. um, En~rrulr, issu. SYN. Natus. Cf. Fllius. PROGNOSTICON, ost!ct, n. Sigue d'uw c h r c quiIoifarrivcr, pronostic. SYN. Conjectura, signum, mi futurae divinatio. C t Divinatlo. P R ~ G R E D I O R , &la, gremur rum, gr8d 1, d. M a r c k e n ovauf, (ruaucer, s'uvam cer. SYN. Progressionem veprogreuum facio, r d o ; serpo. )( Regredlor. ADV.Impune, ongius, sensim, pedetrntim, nusquam, paululum. PHRAS. Longius q u a m volulssem progressus s u m , je rtw suis uvwic l w l o i n qucj r u'uurais voulu. Eo accessi, un e receptuni vix h a b ~ o ;latius opinione evagatui, elatus sum. Cancellos, uos inihi ipse circumdcdi, egressus sum; ?ineas transii, transilii. Cf. Proclo. USUS: Multorum dierum ter jam progressus. Quo pervenire potuit hominis furor, pro ressus est. Progredi in virtute, f'm
couluit de ses lhvrrs plus douse que le niicl. Mow profluit ex monte Vogeso, u &feuse p r r d su source Jniu les Yosps.
P R O F ~ ~ G I OIs, , fgi, ere, n. F u i r , $ea/?ir. SYN.Perfugio, transfugio. ADV. Clain, plane. Usus : Filius domo ad me profugit. Extorrem in exilium profugere. Cf. Fugio. PROFOGIUM, 11, n. Jsilc, ubri. SYN. Perfugium, portus. PR6FSfGUS, a, tim, Fu.+.itih exiW. USUS: X n & duce profugi sedibus iiicertis vagabantur, les T r o y r m , d JJ k leur@tric, rwaiCt~f,
sow l a conduite &2ue, swrr m o i r <lellrrnrure &e. Cf. Fugitlvus. . PROFUNDO, 1.9, fdi, fsum, ere, a Verser, rpMtim; pcrdrc, prodi urr. SYN. Eundo. ADV.Sape et multum. &sus: Profundere patrimonium suum, dissiprr sonputrimoinc. Laborem omiiem, omnes iiigenit vires
ckJ pYOq$S
d ~ na t ~Grh4.
PROGRESSlO, o n i q f. A c ~ f ~ i s s e ~ ( ~ n t , augnt~'nfufiun, prop2s. SYN. Progressus. EPITH. Adiiiirabilis. Usus : Pr ressionem profindere et perdere. Vitam, sanguinein, ad virtutem aiunt fieri, non itemyevationem animum pro aliquo profundere. Magnam vim vitiorum. lacriinarum protundere. Profundere se in aliquem. Odtum suum intus inclusuin in aliquein PROG R E s s O s , s, P r o p 2 s ~Uvrloppcprofundere. Lacriinz se profundunt. Voluptuent. SYN. Progressio, processus. EPITH. iates prima atate coiiipressz se ii~nniin~uaiii Firmus, pmceps, constans. PHRAS.1. Prosubito ~rofundunt. &J L.Iu~iorrs. ru~Ault&'cs r e ~ u temporls, p a r l a marche du fctnfi, &m 1epYGrttrrr &i, /out ?out 't co#prxp/u~iou. frogrediente etate ; progressu aetatis ; proceCf. EITundo. dente tempore.z.In tanto progressu rerum. PROFUNDUS, a, u m , Profod, m . ~uUJ U U G S S~GUYGUJG ~ JUCCCJJ~OU n > h r i n r m t ~ t ~ . SYN. Altus. PHRAS. Vallis profunda, vullc In tanto impetu cursuque rerum; tam secunpro/nn<ic. Vallis in iminensam altitudiiiein dis omnibus ;tam lata in re; rebus tam belle depressa; vallis iiifinitaaltitudine ;vallis inexfluentibus; cuin cunuin res tenerent suum. superabilis altitudinis. Usus : Fossa profunCf. Status, Successua Usus : Qui rerum causas earuinque progressus sciunt, conrwisd a multos pedes alta. Spelunca profunda et smf les cuusrs des Ch~~t.9, le priuc~jie ct u suita multos pedm huini depressa. Jcrobes profunde in altitudinetn quinque pedum fodieties dvuctt~tiIs.Magnos in studiis progressus bantur: fecit. A progressu arcere. PRO FOSE, .%rm rno<irutioir,r u d/sor~fre. P R O H ?!el P R O 1 Oh !O! AA.! U s u s : UsUs : Consul obstitit profuse tendentibus Pro scelus ! suis in castra, & COIIJ'U~ a w I t a les sirtis q u i PROHIBEO, es, i, itum, ere, a RetereuIruiCnt en &sw~frr iiatrs & currtj5, il $oflosa rrir, cmpbckr; ~i@ndrr, rohrbrr, iulcrdire. d ceux q u i rrnfrairui en &sor&. SYN.Inhibeo, veto, iinpedlo, iierdico, interPROFSUS, a , u m , Excdssq, iirtimo~lrt!, cludo, excludo, obsto, non permitto. ADV.Acxtr5mr. SYN. Iiiimoderatus, immodestus, procriter, diutius, omnino, nec semel, sed sapius, digus, nimius. Usus: Quanti et quam profusi maxime. PHRAS. Nlhil homlnem prohlsumptus. Profusa epulz. Hilaritas profusa. beblt q u i n lnsanire pergat, r i r n a'etuCf. Nspoe., Prodlgus. @~.hrr<rccf Aommr clr coufinuer rt d c r o i s ~ ~ w c r .
1'RO
-
--
5 70
y
I'1:O
PROLECTO. as, avi, atum. are, a. Non religio, qulm nullam habct, iion verecun- / dia a furore arcebit; non magnitud0 pcena a Arfircr, proztoquer. SVN.Alletto, allicio. Cf. maleficio submovebit ; nihtl turentis impetiiin Allicio. continebit. Cf. Coerceo, Cohibeo, Refreno. j PROLES, ls, f, ~ r j ~ ~ , cri/unl,p,,s~ri~~. ,,~, USUS: Aditu, provincia, sepultiira aliqiiein ' svN. progenies, soboles, Ferrra. prohibere. 2. Arceo, submoveo, repello,guPROLETARIUS, a, u m , Proufair4 cir m t i ~f , n~sewcr, <Ujcn<I'r&. Vim hostium ab f"yrn <Ir u ~I'ernQrr cluss~ SYN. Vilis, pleoppido, iynes a iiavibuq a teetis fiires prhikm. 3 Tueor, pr)&cr qqr. Aliquem inJu- bciui U S ~ S :S w 0 . p,oletarius, lu?V@ .Srtns fiuPlr. cf. Tenuisl ria, periculo, convitiis, calamitate pmhibere. 1 P R ~ LxI E, Lnr,viuerrl, IKn0bll1s. r&~n~la~i/trirt. PROJECTIO, onls, f. Actionfi"rlIonjrw. SYN. Large, liberaliter, cuinuiaie. Usus : Id SYN. pOne&io. uSUS : t>roJeCtiO brachiorum, inihi prolixe pollicitus est et promissis prolixe ulIongcmr,rt, exfetuion des brar. cderiterque stetit. P R ~ J E C T U S a, , um.jr(be?r <tv(raf, dfctrPROLKXUS* a, um*L g ~ w libJrul, , bicrrSYN, Ah e&us, porreaus. Usus : 1. BraSVN. Liberalis, benignus. UsUs : chiuin proJ&!tilm. c ~esset ~ pio,et~us ~ , inhu- 7!.,ill<<nl. 1. Aninuj, mtura polixa, benefica 2. Faollial lnatus. urbs in altum proletia. lnsula in e~~3dltU fs u ." J l l r d / ~ h e ~ " a ~ , Gatera tus ostium pro,ecb. 2. Impudens, pronigaoontumar, portd (3 rilch,. r2'ceJ.Si/. spero tibi omnia prolixa forc. Cf. Longua Projectus ad audenduin, Aoiltrnr prtf (1 fowf PROLOGUS, 1. i.ir P~ologue.SVN. Pri9btio, exordiuin. oser. Yro;eta audacia, uui/,4c8 &~~IIA,. I'cojeEL et erenata cuyiditas. Cf. Audax. P H U L O Q U ~ R ,bris,cutus sum, qul,d. n. et a. EA osrr, rrrcuntlr, dire. SVN.Profiteor, P R O J I C I O , ~ jeci, ~ jectum, ere, a.jrfrr, r r p o u r r , c h s e r . SVN. Kejicio,cxpello. ADV. loquor. Ct? Loquor. Foras. Usus : 1. ~ u a n d o tandem hanc pesPROLODO, is, si, s u m , era. n. PVLIU~~W, tem urbs ewmet lorasque proliciet? 2. Nes>xr.r6.er. SYN.Speciem exhibeo. cf.Prmlugiigo. amitto, ubunikvtrrcr, mr'priszr Se, lidlum. benat-in ac vitam projicere. 3. Abjlcore, PR6L0* (Iturn* a. se, sr crauxpielfs .id qqir, totn5t.r. S: ad pe$orf~~r,r.irtt*~Jn?r; brvrr; s'hu/~ccter.USUS : des a&uJus proJicere. 4. Proripio, ,Te pro.re"'~e'tas ex o'nn'bus montibus nives Pro,tyjre ~ v i,j@Jtuosi/. e ~ ( l u z ~ibido se non proluit, cnfrufnt l e ~ nnzigcf & foufes Ics rnanbcripiet ac projiciet occultatione proPosita Kms. "'"O se yroluit. aut impunitate ? jurqa'od i u s1r~n~or/eru p'rs PROLS~O,onis. f. P r J l ~ ~ d e , & J u ~ ~ e . e torrent des <f4brrucheshoirteus:~, rfh qu'on SVN.Pr~ludium, prooemium. uuru lu yarantie du succ2s ou a llimpunif? Cf. h b ~ i c l o : P R ~ L O V I E S . 1, f. Dordcin~nt, irton(tation. SVN. Eluvies, el~vio. EPITH.Mira PROIN, PROXNDE. DL'l.1, (iut~i, Usus : Mira Roiiir proluvies, magna vis c o ~ ~ ~ i q w SYN. n l . Itaque. Usus : Proiii aut exeant aut quiescant. Proinde bono animo aquz. sis. Proinde, ut seres habuerit. Proinde, quasi PROMEREO, es, ui, ltum, ere, et isti alitcr sentiant. PROMEREOR, eriq l t u s sum, arf. d. PROLABOR. arls. psus s u m , labis d. ,~ldrrtcr. SVN. Mereor. AUV. Optime. Cf. n. Tombcr. SVN.Delabor, corruo, ruo. AUV. M ~ ~ ~ ~ ~ . Longius. Usus: 1. l'iinore proldbi. 2. Venio, P R ~ ~ ~ ~ l n.~.llr'ril. u M SYN, , ritum, henelicium. E I ~ I ~ Universum H. majus. Cf. Meritum. PR~L~PS~ Onis, O , f. C'hl<fc,/aux $ 1 ~ . PROMINEO, es, i, are, n. &/rrsuilluut, SVN.Liipsus, lapsio. USUS: Viam tain lubrifi~&lmnt,fiijtusuilli~. SYN.l~rojici0r,einicam vix sine prolapsione conficies. neo. Vsus :TeAi pars ro ~ , q u ~ p r o m i n e t . A totaacie prominens. rd f l a ~ u m in mcmoriam PROLATIO, onis, f. Ajotrmru/,t, ridiui e pvolon@ru, proroplion. SVN.Uilatio. U s u s : I. ~udicii ac posteritatcin prominebit, s s'f~fuiru jusqu'tt luporfn'I fupfus nb.ue. prolationeni impetravit. z. Gommemoratlo, wirlion, cituliort. Exeiiiplorum prolatio fidem PR~MISC~E ,y,,, con,,~lu,t, jrrdistimtdsfacit. Cf. Mora. ritettt, #le-rnr'l~.. SVN. Sine discrimine. PHRAS. Omnes promiscue cesi, tousfurcnt tnussuPROLATO, as, avi, atum, are, a. ifjuurcrCs s~tirs ~lislincfion. Nulluin ztatis discrimen w r , daykrtr. SVN. Procrastino, differo, longius irafeceratin cadibus; promiscuaomnisaetatis duco. Usus : Illud malum sustentando et urdinisque cades fa& est; modum ira non prolatando vix opprimi potest, on kruf d habuit proiniscue in omnes versa Saevitum in +he tot,drr c e mal dforce depufien~e ef dc omnes nullo discrimine ;ferriim effugerenemo & m @ . Cf. DiRero.
~ : ~ ~ ~ , V n ~ n Cf.'i?h' ~ $ ~ ~ ~ Y f 8 ~ ~ ,
,,
IJKO
. -
------
. -
57"
potuit; non retas, non sexus quemquam viRomihi pollicitus est. 2. Hoc tlbi s a n e e promitters possum, nufla in re m e tibi de6 s ira: subdukerat; non &atis, non sexus verecundia a beili injuria quemquam prohifuturum, je T~OWS protncts sur mos hosncur queje i ~ u m <iccm~Icrui fotrlce qrri .reru en m n buit ;ne imbelli quidem zetati temperatum. Vsus : Pmniscue et communiter datum Po@~voir. A ine omnia in te studia atque officia, q u e quidem ego prastare potero, velim terunt iis uti promiscue. exspetes. Praesto me tibi semper fore exisP R ~ M I S C ~ u s a, , um, * con/onplaneque Iibi P~~~~~~~~~~ ve'im' Hoc , & SyN, Mistus, confusus, incertus. USus : tibi confirmo ac re prrestabo, nullum me stuConnubia, cdes promisclra L,ivina atque dii aut officii genus, , q u d i i ~ rem tuam sit, humana promiscua *'lrr toutes les 3 vd quod ad laudem d>gnitatenque tuasn perchoses divises el humaines. tinere videatur, ullo esse loco praterinissu. PRUMISSIO, m i s , f. Acfion ~ielapror~ct- rum. Si quid valebo, valebo tibi. Fidem do, tre,#rornosse. SYN. Poliicitatio. EPITH.Pernihil in t t studii, nihil ocii, quode re tua sit niciosa. Usus : Promissione auxilii aliquem desiderari nie passuruin. Cf. Poiiiceor. Usus: solari. C t Promtssurn. I. Quod promitto, pcestabo. Proiixe de sua PR~MISSUM, n. prol,~ssc,c.ost.jro- voluntate poiiiceri. Alicui ad cenan) promittere. c.. Aio,trisscrcrotrc. Barbampromittere. mise. sYN, id,,^, recepti,m. E , , , ~ uberius, ~, PRUMO, Is, prompsi, promptum, are. majus. Proinjssa cruenta, tetra, scelerata, diis a. T h ,rc(ircr,/uirc surtir &.SYN.Profcro. hominibusque invisa; nec diuturna, nec saluU ~ U:S Pecuniain ex nrario, vestem ex armataria, honesta, integra, gloriosa, plena latitire, rio, libros e bibliotheca promere. Animus semplena pietatis, firma, certa, rata, inutilia, mulper ex se aliquid promit, quod detettat. ta. PHRAS. I . v o l 0 u t promtsaa serves. jc VCUX qdlC 7k?US tenie~ VOS #ronrc~SSs~. vol0 PR~MONT~RIUM 11,,n, ,tfonfglgc.qui ut stes promissis; fidem exsolvas; fidem tuam s'li~ruwt d ~ s la s m r , c'19,pomos~oi>i~. SYN. liberes; promissa S O ~ V ~ exsoivas; S, promissu MOns in i n a n pmje&us ; Iingua in altum exsatisfacias ; solvas quodpromisisti ; re prGstes currens. u a pollicitus es; velim, ut cum tuis verbis pRuMov~t), mevi, motum, &ka consentiant ;promissa tuaexitus confirs u BYH. Proveho, perduco. ~JHRAS.i . Multos promovl t ad ii Ir fiMssCbS*YeOY~ ~ a t i ajcfcruien , sorte de tcrrir tnrr promesse. ~ U honnrurs. X Ad dignitates pcrduxit ;ad ho. Dabu o eram, ut prastem fidem ut nores extuiit, honoribus aexit, ornavit ; ad fidem probem mean,, fidem non deseram. maxiina lastigia provexit ;multis hunc fortuna ne ut efficiain dedit amplificatorem dignitatis sus. Multi pn>misi ; proinissa prastem, promissa ejus opera crevere ; in altiorem locum aseenconfirmem; ut a verbisexitusnon diSSen. dere ;altiorem dignitatis gradum ejus beneut verba res confir,net ; ut a promissis ficio consecuti sunt ; per euiit in nmplissimum paRisquene discedain., Turpe promislwum pervenere; in altissimo radu positi sa non servara, il zsI honieux Jr plrr ad summum gndum ;ad 'OJM<rsespru~~~css~s. Filem, proinissa fnliere; nores ejuv opera processe* ;in principum dirangere proinissum, fidem; ,nutare fide,n; a venere i ejus gratia ad id fastigii paRis promissiwluediscedere,recedere; fideln gnataonem sunt extracti ; ab humili ordine ad sublimem deserere ;fidei irrita promissa graduin promoti ;ad magna et honorata mi,.&dere ;fritudc librare animurnnolle, Usvs : nisteria, ejus 3uf%atione produdi ; in maC;r?sarinulta inultiu proiiiissa fecit. gnu~nfastigiuiiieineruere;eu iiiaynitiidinisprotenetur, ab e . prolnissa Tepetuni, exigiint, flnyitant, expetunt. Proinisra servabo, ~ " , ~ ~ ~ ; solvarn, exrolvain, prsolvain; pronissa e%gmyd. ~ o n o ~ blongksime us pio.essii ;ex in. ciam; promisso satrsfacinin. ma fortuna ad summum fnstigium provcttus est :e tenebris extratlus ac in lucem famamPRLlMITTO. l a miili. mlwum. ers. a . Pr>r3metfre qqche qqtr, <iunnerd tsprrcr. sSI. ue pmvcCtu~ est ;secundo c u ~ ad u summum Pollkeor. s~ondeo.reciuio. ~romissumLcio. ?asticium eveAur esi : in summo fastizio DOtitus" est ; eo magnitudinis proccss& <u= fidein rneai; obli&; t>ruht&;, paciscoi; oifero; defero, constituo. Av. Airinate, qiiasi 1)EO omnium teinprum d~gnitatem ac gratiam mtecederet; ex infima fortuna cnscendi occnsioteste, bcne, benign~suiinc,expioratiuq honeste, honorifice, large, liberalissime, prolixe alicui, nem nattus, gradum ad suinma quaque fecit. Cf. t r a d u s , Dignitas, Honor. USUS: Seseparatim, prom te. PHRAS.t. Promistt mih i ornnla, it mP aprnr~tis ~ttnafs ct tn<fi.rv#illrs. duio movens sese, nihil promovet. Ibi te viOiieravit me ingentibus promissis ;dextram ~ rt il debo et promovebo, M je v o vcrrui Arutlra :en q~ vur6s ~ l t t ~ r o # t c f(ti2 tic~ venir fidemque dedit ; auAor fuit, tiihil mihi quod vous ~~sscnjr <f ttta fabit). in n m meam sit, defuturum ; auiros montes
'
--
-- .- ---
I'RO
,,
~ ~ ~ ~ ~ p " ~ ; . a ~ ~ d ~ m ~ f ~ ~ i ~ $
quo,.i
'
1'WO
--
572
--
PRO
PROMPTE, Sanr Msitation, ave6 enprcssement. SYN. Alacri animo, sine cunhtione. PROMPTUS, a , um, Apprz'f,!, disposi; +&, dbfis, p'ojnjt (2. SYN.Paratus, expeditus, alacer, hilaris, ardens, erettus ;expositus, propositus, in promptu. ADV.Aque. PHRAS. l. P r o m p t u s s u m a d t e j u v a n d u m , , ~ strir prdt d vous uititr. Aderit opitulandi studium, q u d in te semper habui; omnis cun&tio aberit, ubi studii in te locum mihi aliquem esse intellexem ; ipsum nomen amicitiz iniral>ileiii inihi alacritatem addet ad te omnibus in rebus juvandum. Qwo niihi aniini incitatio atque alarit~ est innata,eaamicitia studio incensq pmmptp tibi est et expedita. 2. Res i n promptu est, u chose ~ s srius f 1 0 rmrin. Res od mpnuin est ;sub manuin est ;in manu est. Usus : Prompta et parata in respondendo ce-
pello. ADV.Amplius, memorite. PHRAS. Orator is e ~ r e g i e pronuntlat, cef orutcurddcfanu fizr/nilerrtent. Orator eximia eat in dicendo pronuntiatione ;sonus in illo dulcis, litter= nec expressz 'putidius, nec oppressz. Non exprimit litteras putidius, nec obscurat iiegligentius. Verba non exiliterexanimata excunt, non inflata et quasi anhelata gravius ; sonus vocis t t appellandariim sitavitas litterarum gratiam dicentis augent. tenis appellatio Iitterarum et emendatqcuin suavitatevoCuan explanatio uid leporis habeant in nullo ma:is quam iii ?la cernitur. Sono v&is utitur ita re&o et siinplici. ut nihil ostentationis aut iinitationisiilTerrevideatur ; verbadiccntis sic expressa sunt, ut suis litterz quaque sonis enuntientur. Usus : Memoriter multos versus pronuntiare. Pugnain in posterumdiem, vittoium nomina, inilitibus certa przmia pronuntiare, annoncer 16 c m k l pour l e d ~ n a i r i #rometfrr rks rcomfinsrs aux soldats, PRUNUS, a, um,lncid,pC~hCcrrm&. SVN.Flexus, inclinatus. )( Supinus. Usus : Motus corporis pronus. Cf. Inclino. PRl?KEMxUM, Ti, n. Exordr;)re!face, inPR~MULGT~O bnla, . T. Pn~rnufgulio~, frrtriucfion. SYN. Exordium, principium orapubficatiorrr. EPITH. Nefaria, fatidica. Usus : tionis. EPII'H. Novuni, merceiiarium USUS : h g e s pwinulgatione late, antequ,im scriptz. Long~met alte petitum pr-mium. ExorP R ~ M U L G O , as, avi, a t u m , are, a. dium habet ~roeiliium et insinuatiOnem. PubItro~tfIetntttt,/uirr cnrrtrdtrr, #rnrrrrrlPR~PAGATIO, 4niq f. Propd@'on, guer. SYN.Edo, prodo, publice propono.Aiiv. <i~undissetrtrn/. SVN. Procreatio,ampiificatio. Nominatim, publice, separatirn. U S ~ J : SKoUsus : Propagatio imperii, vita, temporis, migationem, legem proiniilg.ire, o r k r trnr profisitim loi rieaarit le Pei#PR i>e saiute aitseriarum. cujus vel honon, de constituendo iinperatore PR~P~~GATO6 Rr,i 4 m. Prdplrgdkur, promulgare. SVN. Amplificator. P R b M U L S I S , 'ldis, f. Etttrir t d f ~ PROPAGO, as, avi, a t u m , am, Pro$Inl d'enh.e. SYN.Potio mulsi condita. pc(pr,rnufi#lier; pro/oti~r,pCrjKtwr.SYN. P R ~ M U S ,i, m. Ccfieridr, sorrrt~ulier.S~~.I'r~Tero, produco, ainplihco, dilato. PHRAS. M a l u m latius propagatur, fr r ~ ~ sr a f rA Cellarius, qui cella praest. PRONEPOS, *tis, in. ,/mi& &fifI/iis. fiuni1dc tour tlfds. Mali contagio latius in dies serpit ;plures jam iinperii provinciz mali conP ~ O N O ~ I N A T I ~ , f. ,.lrlfonnJJ,rrrc~ tagione contaminatae sunt ;patet id mali gc & .& Rhdf. iius latius, quam credi possit ; ad lures reiP R ~ N U I N A~ T I o ~onist f. D ' c h z r ~ t i ~ r r , public r partes pertinet, manat, vuiatur, disPublication. SYN.Prolatio ; propositio legis. se,ninatur iIi dies latiuset corroboratur; alpes EPITH.L)uIcis, vera et falsa. USUS: I. Nonascendit, provincias non lala finitimas, sed re. dumlegeet ~ranuntiationedailinatus2. Orainotissiinas ocrupat ac involvit. C t Contagio. torum m u n u s moderandi vocem, lfdbit Usus : Vitam propagare viAu ferino. Gloria ovafoire, uclion. Quis cantus moderata: oratioe,us latissime progagata est. ~d rnemoriam n b pronuntiatione dulcior?3. DiCtum, eiiunpropagan~aiiiet posteritati prodendam. cf. Matio, pro sifio~.Oinnis pronuntiatio aut vera nut fa& est. Cf. Pronuntio. P R ~ P A G O , ~ n i s ,f. Provitt, douture <& PRONUNT~ATOR, aris, m. Czui yui ,!iglze,SYN. Vitis ad sobokiii sup r e J s a s ~ : s e x * , qui r~icotrtt,tz,c+r,~/rur.EPITH.Gran~e propago alterius ra&cibus, gw f=d.is, sincerus. USUS :Thucydides pronuntiator jyovin no s ~ i l b[dsslpur j ~ 18s y<rcin!s sincerus. nutre vi~wr. P R ~ N U N T I R T U M ,1. n. Proposition, PROPALAM, Ouvrftrnent, #tfb/ipuriiwncdd'r~n juptncnt. SYN.Effatum, axioma. nunf, SVN.Palam, in aperto, in propatulo. C t Palame P R 6 N U N T I 0 , as, avl, a t u m , are, n. et a Dire, oruwncer, ublier; ~Lciftr,~t~~cltirtur. PROPXTOLUS, a, u m , Libre, ouvart, ~ J ~ O Jfa L VI6J ~ ~ rir /out L. /non!&. SYN. Apertus. SYN. Dico, edico ; ingua nuncupo, litteras ap-
'f
PRO
573
PRO
Usus : In propatulo, more ferarum vivere, PROPERANIXA, le, f.*Hd&,rir(i~p~ncc, pric~i,itatiou. SYN.Properatio. rn #&in m*. PROPE, Pr)s,danrruoisi~gr.sVN~prop PR&PERATXO, bnla, f. Hdtr, dif&rncr, ter, juxta )( Longe, procul, remote. PHRAS. #rcififation. SYN.Festinatio. H a t b prope sst, frnrumi n'tsf &as fmh. PROPERE. En LdfL, prom#&m~f,vat. Hnud proc& ab,,st ;in ipsis prope po*is est ; : se ncepit. in conspCtu est ;in foribus est ;tergo immiPROPERO, as, avl, atum, are, n. Sr net ;vix teli ja&um abest ;modicis spatiis di. kdtrr, se dZ#ckry faire diligrncr. SYN. Festistat ;cervicibus incumbit ;supra caput est ;in no, accelero, celeritate utor, maturo. ADV. pmpinquo est. Cf. Vlclnua USUS: 1. Prope Magnopere,necur~lrio, protinus, vehementet. t i . Propius a me abtrt Propiw PHRAS. ~.P~~pdrandum do w m t um,i~auf urkm moven castra. 2. Pene, fers. propesr hdfcr & refonnur c k z J O ~ . Acceierandus m d u m , qu&, prrr ~ ld ,+$y&. Fope centum unnor natur. ~yie, prope ium, insa- gradus est; ventis remisque in patrim itermaturndum ;omni festinatione domum propea nit. Cf. Pmpemodum. randum; quantum accelerari potest,iter mptuPR~PEDXEM, ~ ~ f i ~ k&M&, ~ ~ m / ~ , randum est ;CURU magis quam itinerir modo tras ~ ~ M m M SYN. ~ B*.. domum contcndendum a t ; pmipitandum USUS: Propediem te videbo. Cf. Brsvt. iter est ;festinati~~celeritasin repetenda patria PROPELLO, 19, pli, puiaum, anq a Pdhiknda ; maturato Opus " Haso dnrcrnf joi; c&mcrr, m . pmsJrr m prowrana md*,f'dkcait dnrr~ lfJ syN. lloypropul=. Apv. Paulum ,mis. Mtr. Pnepropern k s t i n a t h e hax exaravi; sus :~Cstium imptnm; navem m.is pP appropemto opre hax ih chmm conjdi pellere. C t Pello. quod ad alia festinaret animur, ista depropePROPEMODUM. Prcsfw~ d ravi summa festinatione. 3. Non potul meSYN. Prope, fere. PHRAs A Q ~ ~ n ~ Pmt r a lius acribere, gula properandum erat, j r p s m d u m in fusa= vemi wf m frm* s*u.#u ~ U Y id= I @YCC p~ j r +U& f~mnl 6s f * Haud p m u l M & . Festinatio curam exemit nitidius scriabfuit, quin terga verteret nos&* a ~ i c r ; nihil b,,ndi; festinmtius scribendum erat, quam ut pmpiur faaum guam ut in peder se Conopera pingendis litterir dari posset. Otii tanjrcent acies tata; jam in e0 m emt, ut in tum non emt; non vacabat tmtum boni temfuga sibi pntium poneret acies riostra; acciporis, ut non vacillantes interdum litteruln; rae res enutt ;inclinata res erat, vix ut sustia"t minas compositP eximt. Usas : Remis j m P * r , quin effusm in k g ~ n conet velis in patriam properare. Sive retardabis vertentur miles noster; jam ad fugam specsive properabis. Cf. Fecittno. tabant omnia' USus : P r o ~ m o d u mlnanere p ~ & p 1 ~ 0 , avl, atum, am, a, O m in instituto mco mihi videor. Cf. Pene. d h i r c d gqn; tu gdn. riarrcr, o&r, Iiu~er, PROPENDEO, dd au* e* n- &dbm* SYN.Tndo, Avoir &pr#ona%rm~~; Pc11f"pr;*ikr, PRbPINQUfTAS* B t l h f. P d S W j&j~y;+nchw$ony. SYN. ncttno, incumAgnatio, conjuntio songuiniq afinitatis ne,,,,l animum inclino.PHRAS. Omn- m EPITH. pmpeabbant, ~ r m J ~ ~ n l cessitudo; ~ y ~ vicinitn*)(Longlnquitaa ~ ~ > + Maximq pia. UsUs : 1. Pietete propinquitn, senmtia omnium> inclinabt; incliabpt colitur. Cum iilomaximis vincutir cognationis animuq mente atque in et propinquitatisconjun&us. z V l c I n i ~ # h trphebantur. ~ ~ t guodam ~ ~ studia, & i ximiU, vdsimp. Municipium propinquttate indutu prtem uebt,,r, p i p i a e n % . inclina "SUS : fi~timllm. umma voluntatis inciiitione ad nos proPROPINQUO, 4 avi, atum, a r q a. pendet, unc fwfr iwIimfim &* et n. A#pm&r, r'&##m&r. SYN.Accedo .v*rr u . Quwu:..que incubuenntac p-npropiq propinquior fio, C t Pro* derint, impeliam. PIROPINQUUS, a. um, Pmck, rap. P R ~ P E N S E ,A v c c b i - i I I a w t , ~ . ~ ~ p r o ~ kv ~ n ;, s y ~ Vicinuq , proxicmr. SyN. Exanimo, libenter~ sP"nte, summus, finitimus,cctimus, cogn-s, ntxes&ur. voiuntatc )( t o n g i n q u u a PXRAS. E . Oomur pmplnPROPENSXO, anb. f. PcK~~,*+II- q u a foro ent, anmt>onrst fmtp+sdufmm. &m d. SYN.inclinati0 voluntatiq prOCli~1t~. Foro imminct ;in conspe&u foriest ;haud tonUsus : Summa in virtutem aut vitia propenge a k s t a foro ;a foro paucis vix pasribui re. sio. Cf. Incllno. d i t Cf. VIolnu& Prope. 2. Pmplngula abundar. uow &m b r m ~ m #& #araafs. PR~PENSUY, a, um, PoM, llltfin h Propinquis et &nibus flores; a pvpinquis SYN.Prociivis. USVs :Ad lenitatem, miuriratus, muniNs e$; c ~ m multis tibi coniiam natura propensus. Sua oponte &d sanguinir intercedit ;multos h a b . dic~lldumpropenaurCf.~~Un~Pmpend(10.
m.
Y r n
PRO
5 74
1'KO
conjunttione sanguinis devinoos; multi sunt cognationis, propinquitatis ac neccssitudiriis vinculis tecum conjunRi ;quorum cognatione teneris, multi sane sunt et illustres; quos sanguine conjunAos habeo, populus sunt. Ct Cognatus, Amnis. USUS: 1. Loco, Intervallo. spatiovleiniis, nuj)roche,j)roche. Propinqui horti et finitimi. 2. Tempore, qui esf srrr /e n t d'arivrr, proche, rrchak non dlnign. %pinquam mortcm Lnuntiat: 3. Cognatlons, amlcitla, proplnquttate conjunctus, #urcrrt, # ~ ~ c h cAroior . colligatio est propinquorum. q N a t u r a proximus, quise rapprorrtr & , u F h u n t , analope. Si qui motus ropinqui is ac talibus animi perturbationipus. PROPIOR, us, gen. com. P l u s ~ s , # l u s intime, #u$ Hroit, qui fouche de #lus#rls. SYN.Adtior, junoior, interior. Usus : Omnibur sua pcncula propiora videntur quam aliena. Cauw fuit propior et exitu simiiior. Propior crt ejudem generis, nationis, Iingua societar, arttior interiorque conjunoio eorum, ,.iVitatis, jlr a un skdtd ejudan i d m e mtrr ccvx qui, efc.
reii. 2. Propone tibi s.nplus imapinem patris tul, itrcf&x-vous souvenf h n t /es yeux I'ztttage k vofrs plre. Pone tibi ob oculos; statue, constitue tibi ob oculos, ante oculos, imagiiiem patris tui ;illam tibi in mente atque oculis defige; subiice sub oculos, sub aspeoum, imaginem patns tui; veneturmpe ob oculos imago clarissimi patris tui; obversetur oculis; ante oculos versetur. ~ r o p o s u i m i h l flrmiter, j e s u i r / n - r r n t rdsou. Constitui mecum; in animum induxi; apud animuin statui; animum induxi; tn animo est ; deliberatum habco; id certum mihi obstinatumque est; fixum mihi destinatumque in animo est ; obstinavi animo; ratum fixumest, certum mihi est; sententia stat. StatuO- C o ~ ~ ~ t4 ~P tm uP ~o .n a m Omnem populo* fe P e s H r r i tovl *u#ic. Ad populum leram; cum PQpul0 com* municabo; populum de re tata certiorem faciam; poputum de re tota edocebo. usus : Ediscendum aliquidpublice propone=. Ab eo 9 ~ tibi 4 roposuens, minus aberrabis. Propone tibi L a s leges, idque contemplare ani. mo uod oculis non otes. Qui leges scribunt utih?atem sibi reipu&icie proponere debenf PROPITIO, a & avl, a t u m , are. a. RmRei alicujus imaginem et memonam sibi pro: SYN.Propitium ponere. P R ~ P o R T I O , Qniq f . Pro&wfion, m#PRC)PITXUS, a , u m , Profice, favorablr, pot.f, nhziituudc. SYN. Comparatio. Usus : bicuweiIlant. SYN. Secundub, przsens. )( InQuod aer aquz, hoc aqua term proportione festuq i r a t u a USUS : lta mihi omnes deos reddit. Habent h z lineie proportionem et propitios velim. Cf.Benevolus. Placatus. comparationem, quam habent centum d sexagina- Periequa ~ r o ~ r t iquod % onines P R O N L A , m, f. V e d a r , rmcf(&r, partes se quodam lepre i i r a d a d . SYN. Qui mercatura mercatoribuc, tiant. (Proportionallter.Vuw.), #ro#m&'onquod statim ycndat. ncl/errunf. Latlne: pro rata parte. P R O P ~ N O . 1s. pbtal, p6sItum, ere, a. PR~P6SrTx0* Qnli*f. Actioa a2 se mcf~locr*, mettre,~serAevant; ~#r~sentrr,fiofre < ~ cIrsyarr, v ~ ~ selEgurw% se re*/ ~OSCT, prCst&cr. SYN. Pono, ante oculos mihi EplTH. Am la et s~lendid% nfin% constituo.A~v.Breviter, paulo po~t,vehemenP~'<P"u~. UsVs : J"jUS vi& ProPo~iti0 cqiter,aliquu>dolandem,amantissimequid, fidistatioque, fia, l a ~ ~ cf *m f ~ kf& e d. rime quid. PHRAS.I. Nihll mihl praetersaPRISPOSXTUM, 1, n. Projd, lan,&s~~iz, l u t e m e t llbertatem telpubllcm pmposui, vue, irrfenfim. *N. Mens,conai~um,scopus, jt nr nr s n i ~ pro#osd w rsalnt t t h libera r &z r&ubliqut. R i h i ~mihi deliberatius propsita ratb; susceptumconsilium,instituest quam salutem nipublicie tueri ; hoc uni- 1 tum. PHRAS.Pmpositum m e u m non mutabo, je ne changerai#as moa #+l. Non cc intendo, hoc unum institui; me in hoc stumutabo institutum meum ; pentabo in propodiuin praclare confirmavi ; hor unum destisito ; manebo, permanebo in suscepto consisatum habco; hoc unum prosequi in animo lic ;tenebo, servabo institutum meum ;a proest: certum mihi est et deliberatum; hoc posito nec iatum unguem discedam;periiciam, totis animis imbibi ; fixum hoc est in animo quod animo intendi;destinata exsequar; nunet Jestinatum, quem ad defendendam reipuquam ego me a suscepto consilio, a sententia blicie libertatem impetum cepi, prosequar. depeili dimoveri patiar; retinebo, quam proCuras meas omnes ad cominunem omnium posui, drmitatem a n i d , nec latum unguem a libertatem intendi ;ad libertatem reipublicze proposito deflettam. C t Conltatlonum icomear cogitationes omnes contuli. Nihil aliud a commugi libcnate quasivi; nihil prter pu. Opinlo, Santentla. I S U S: A proposito communem likrtatem curavi. s~eflavi. secudeclinare et defleflere sententiam : eeredi. tus tum; prvter libertatem rhp;blicz proPoaberrarc a pmposito, &cr de la i&e,?dI*: sita mihi res nulla fuit ; ad hoc aninium retuli pzerar son sulet. Permanere in proposito susrisolurio~r. meum; h k spenPbat animus; ad hoc consi- / ceptcque consilio,firsis&rda~~su a, cogitationes totamque mentis aciem diNulla re a proposito d e t e m r , r k n nc rrrcfrru
1
1
1 /
PRO
c k g w &i&. Ad ropositum redire, revert, meniir dson sujet.!f. Propono, Consllfum. PROPOSITUS, a, um, Propos, projet, pusd comme bu:. SYN. Destinatus; erpositus, objdus. Usus: Hoc mihi in omni vita propositumest. Oinnibus fortuna teliai proposita est vita nostra, nolre wie est expOse d lous es ira& de b fortune. P R O P R R T O R , orla, m. Pro#rfeur, ancien #rteur, envo commc ~ o u w c m u dmrr r les p o v i ~ e o& s meit +s & & d e . sYN. Cum Pmtoris potestate missus. Quastor pro pwtore, uesfeur qui rm$issJmt &?uune pmvi~e i sf o n c t i o ~ du prJtcur 8bsrnl. PROPRI Ef, Enpropre, d iiire#~rrfinrficr. SYN. Privatim. )( Communlter, publlce, promlscue. Usris : 1. Quod me amas, tibi commune est cum multis ;quod ipse amandus es, proprie tuum esi, que tu trr'l*nles, cela fest comrnun awec beaucou# &aulres; fue t u sois m'mcxblr ioi- nim me, #cst Id ce qui a apllartieat qu2dfffi. 2. A d rem, legttims, vere,pro#?zm&;d ropttmat #arkr. O hominem neguam!n&il enimmagis propriedicenpossum, nc plcis fmuver IC frrm mieux a@#r. PROPRIETAS. aBi, f. Pr9pn'It,,puaiUl forrc.Sy~. Naturavis, natura propria. USUS: Singularum rerum proprietatea et natum. PROPRIUS, a. um, a u i a#arficnl en pm#n d, proprc, #articylier. SYN.Sin ~iiaris;gemanus,legitimus.ADV. HaAs. 1. L a u s e a tlbi proprla est, cefk gloire ne convicnf qu'd UOW. Hujus gloria socium habes neminem;id quantum est, totum tuum est ;nhil sihi ex ea laude decerperc quisuam pdtest ;neme se in mietatem ejus lauzis, in communionem ejus gloria offerre potest; hoc tibi pracipue a natura datum est ; est ea laus singularis plane et domestica, q u a a te orta, te uno nititur. 2. Con8ulatusnon tuum. sed famlllas proprlum decus est, /C cousuhf csl la glnirc rokw non de ~tous, m i s de wotre fumille. 80nsulattis honorem non tibi, sed familircdebes. Ad familiam tuam, non ad te pertinet, quidquid id splendons est ex consulatu ;non hoc tit tibi, sed familia tihi tus pmstitit. Usus: r. Artis maxime proprium est, creare et gignerc. z. Legitimas, germanus, certus,pnrrinrlirr,$rOprc. C e r a el propria rei nota Nomen,vecabulum rei mprium. + Constans. PCrIna,unf,duradle. 1 l t d perpetuum ac proprium manebit. 4, Mancipatus, rn YO re. Domini proprius, non usu tantum et k d u , sed inancipio et nexu, e @r/*nunl en pro@ d son rr~atfre, non seu icmnlfiur lajmris~ctncc. el lcsjruils, rnah cfzwre$o?(>. 1i fords el br nw$rofiit. P R O P T E R , fffnr. SYN. Ob, pro. PHRAS I, Non propter q u m t u m id sgi,jc n'aiprrs agi cn vue dngmit. Nun quzstus causa, non lucri nomine ea feci. Ea in re non cupidiiati
5 --
PRO
iLY
?vEkz::
rcrviebam; non aucupabar utilitatem; non tam de mea re soiIicitus, nec tam ad spem mercedis, quam ad fidem et ofcium attendebam. Non avantia, nec studio alio id officium tibi przstiti; lucri ergo nunquam me huc demissurus erain; amicitia id dede.am, quidquid a me prastitum est. Ut ea pmstarem, non questu ducebar, movebar. z.Unus propter a l t e r u m flebat. ilspfruraient Punpour P u t n . Alter de altero Aebat ;alter aiterius vicem mastus ac sollicitus in lacrimis~acebat; materia iuRus alteralten exrtitit;lacrtmas alter alteri impendit. 3 Propter aeceptam lnjurfam alteri w m p e r e r a t Infensfor, il fait foujours son cnnerni d cawc de Pinjurrqr'il en a v u i l t u p . Per causam accepta injuriie, ab accepta injuria; ex injurie nccntis scnsu, p r memoriam accepta injuria semper infensiorem gerebat animumUsus : 1. Pro ter rcliquaatatis pcccata panas persoivo. Rgibus propter metum parere. Tironem propter humanitatem ejus ouptk de, d amo. 2. Prope, juxta, +'S, cdti dl. Prope flumcn ambulare. PROPTBREA,A cwc de =la, cela, m c n m i f w ~ eSYN. . Ideo, idcirco, ex eo, ea re. USUS :Atque hae propterea dixi. PROPTEREA QUOD, A ravn L cera, @ur cela, SYN. Ob eam rem, uod ; ob eam u o ! . U6US: Etsi causam, quod; eo nomine, q h a c consolatio sera est propterea quod, etc., d cause de ce que, #arce que. P R ~ P O D I U M . 11, Infamai;infd?,nc. SYN. Res pudenda. Usvs: Propudium iliud ac portentum Cf. Probrum. PR~PVGN~C~LUM 1, , n. Re&aucAet ~ n t boulrvrird, , fnrf. Sva. Locur munitus, Usus : Legn propugnacula sunt, et mun, et pmsidia tranguiltxtatis publica le3 Inis sonl lrs b o r ~ l ~ ~ ~ & z r dla s franquiif?t pUbIique. Propugnaculum npponere, objicere ;dejicere; pro upaculis urbem defendere; adjutoria seneRutis et propugnacu~apraeparare. P R ~ P U G N K T ) ~Dril* , f. Dycierrra Gwrr lieu. SYN.Defensio. EPITH. Perpetuo PROPUGNATOR, aris, m. Dr/&wur; crSan~pion, protrcfcur. SYN.Defensor. EPITH. Acerrimus, communis libertatis, studiosiui. mus, Ievior, timidior. Usus :Communis likr. tatis propugnator arerrimus. Cf. Defenwr. PROPUGNO, as, avt, a t u m . are, a. Coittbatfrv,protger, tIC/LM/rr. SYN.Defendo, pugno. )( Oppugno. ADV.Acerrime. PURAS. P a t r l a m fortiier propugnavlt, il dd/e1v/il wuilI~rrrtttrer11 su fizlri',. Acerrimus patria propugnator ac defensor fuit ;acerriinuin se ?atria libertatis defensorem prabuit, prastitit, ostendit. Hootibiis patriit: s e p e suum corpuq opposutt, ob,ecit ;pro patria ugnavit strenue et sutnrna cum fortitudinis tude. Multa ilfe prrclia pro patria sustinuit; vires omncs ad
m r
PRO
577
-
PKO
SYN.Speculor. Usus : Ad locum castris caLatet sub umbra magni priiicipis, latet in przesidio et tutela; homineni nefarium mapiendum rospeculatum misit, i l envoyu qqa cwpCarcr kwaitrgour chisir Pemplacrincnt knus priiiceps tutum przestat ;nequam hamo in tutela est principis, qui ejus ca itis ciistod u cm#. P R O S P E R e t safirrs r PROSPERUS, diam nunquam dimiitit ; prasidio Romini nequam est nomen viri principis. Cf. Tuaor. a, u m , Disir(, Acureux,/lzvorable, prospdre. USUS: Jacentem et spoliatum protegere. SYN.Secundus, felix, ad voluntatem fliiens. Usus : Cum prospero fortlhze flatu utaris. PROTENDO, 1% di, s u m et t u m , ere, Prospera, quabilis perpetuaque fortuna ; Tendra c t avunt, ullongei: SYN. Prorogo. vi& sine ulla offensione cursus prosperrimus. Usus: Comitia in alterum mensem protendiCf. Felix. mus, rwus uvons renzis les co~rriccs urr irrois prochuin.. PROSPERE. Heureuse~enf, 3 sorrhaif. SYN. Felicitcr. UsUS: Oinnia tibi prospere PROTERO, is, trivi. t r l t u m , eres a cedent, evenient, procedent. Fouler, icrus~r, broyer. SYN.Conculco. PROSPERITAS, atis, f. P ~ o s ~ L ~ ~ ' ~ c $ E RV E,Eflonlrmnf, Irardinaerrl; PROT JUCCJ, bonherrr. SYN. Res secunda?, felicitas, @2renteni. SYN.Superbe, tidenter. Usus: Prosecundus fortuiia: status, prospera fortuna; viterve loqui. ta: sine ulla offensione cursus prosperrimus. P R b T E R V l T A S , Btls, f. Insof6nci, rru)( Adversaa res, fortuna'sinisira. Usus : Luc, rfronterie. SYN. Petulantia. Cf. PeImpwborum prospentates et secundze res. tulans. Cf. Fellcltas, Fortuna, Bona. P R ~ T E R v U S , a , u m , InrpItrrcul; vioPROSPICIO, 18, spexi, spe6tum. ere, len/, fic'lufunt. SYN.Petulans, audax. Cf. Pen. et a. t . n. Dorrncr son atcnlion, urvoird. 2. a. Voir Ih loiir, couvrir, #r&ir. CYN. t u l a n a P R ~ T ~ N U S , A ~ S S ~ ~ ~ Statim. . . S Y NUsus: . Pmvideo, priesentio; consulo, provideo. ADV. Protinus Komam perge. Cf. Statim. Aque, alte, ante, in postenim, longe, iiiulto, nRe, multum. PHMS S u i s commodis proPROTRXHO, is, x i , R u m , ere, a. Di/spexlt, ilusort&dses ititirlls. Comniodis suis fdrcr, r~lar&r,prolonpr.SYN. Traho. PHRAS. serviit, consuluit naviter; ex re consultavit Praelium i n n o h m pmtrahere, f u i n dusua, res suas meliusculas fecit; constabilivit rer le cotnbuf jusfu'd u nuif. Prcelium in res suas naviter; auxilia suis rebus undique nottein conjicere; in noAem deducere; extracircumspexit. Cf. Consulo. USuS : 1. Animo, herc diem pugnando; prceliwn iii no&m conjettura longe ante futuram reipublicz protendere. Cf. Mora. tempestatem pros xi. 2 . Consulo, &unioir, PROTRDO, is, si. s u m , ere, a Pourvciler d cc guc. Fame, sociis, vetligaiibus ser viole~ntncnt en avonf. SYN.Impello, proprospicite. Cf. Praevideo, Provldeo, Conpello. sulo. PROTURBO, as, avi, a t u m , are, a. PROSTERNO,is, stravi, stratum, eSe, * Chnsser,#ourchurrcr. SYN.Repello. Usus : a. Rcrrvcrser, t e r r a y r , ubaffrc.SYN.Abjicio, Hostem telis missilibus ue roturbare, M amigo, ad casuin do, perdo, obter0, perverto. rcnnerni R coups Ira% e/ dcgicrnr. PHRAS Gigantem prostravit, i l u tcwu~s #owsscr Cf. Pello. leg/un/. In spatium ingens ruentem porrexit PROUT. Sefon que. SYN.Ut; perinde ut. corporis molem ;ad terram dedit ; in terrain p Pro re nata, statuit; ad terram amixit. Cf. Dejicio. U S ~ S : Usus : Prout res tulerit, a prout res postulabit, consilium capiam. Hostem prosternere. Perfringere ac prosternere omniii. Prosternere ac obterere malevoPROVECTUS, a, um, Av& en d a . lomm obtreaationes. Abjicere et prosternere SYN. Natu grandior. USs: l . Non adiibse ad pedes et supplicare alicui. Cf. Sterno. dum grandis natu, sed tamen mate provectior. 2. Progressus, Ctumt avanci. Longius, PROSUM, des, ftii, desse, n. Efre t#ti(c, quam valuissem, provettus sum. servir. SYN.Proficio, utilitatem ve fnifium aero; pra:cidio sum; juvo. ADV.Admodum, l , R u m , ere, a. Porter PROVEHO. is, x e18avanl; avancer; fiirrdu fimgrs. SYN.Promultum facetiis, necessario, posterilis, vehementer. PHRAS.M u l t u m m i h l prodest, duce, pronioveo. ADV. Longius, aulo longius, multum, nec ita multum 8sus : Res il me serf bcuucoup. In rem meam es(; e re mea est; in rem mihi est; multum affert hanostra ad optatum rxitum provehuntur. Pobet commodi. Cf. Utills. USUS : ~ e c sibi > pulari aura I~tissime provehitur. Cf. Pronec aliis prodest. gredior. PROVENXO, is, veni, ventum, lm. n. PROTEGO, is, xl, R u m , ere, a. ProlLRLsulkr, sc produirt; avoir lieu, u m v m SYN. dj/ltdrc. SYN. Tueor, defendo, tutor. Exorior, venio. USUS: Nec quid proventuHRAS. H o m o n e q u a m a g r i n c l p e proterum sit provident. gitur. lc p r i w $rotfc ce dchunt homme.
&
sentio; non me latet, fugit, fallit, pmterit, quid insidiarum mihi paretur; obscurae mihi non sunt, clam mihi non sunt, quas inimici in me comparant insidias. Quos niihi laqueos tendant video. novi. didici. comoeri. detexi. I tus. (jure inimici 'mei koliunt'ur adve&um me, PRVERBXUM, Ii, n. f'roz~evbc,dicto*. mihi ignota minime sunt, mihi patent, aperta SYN. Adagium. EPITH. Contritum vetustate, sunt, liquent, nie imprudente non fiunt ; exsennone; verum et vetus, laudatum, vufgare, plorata mihi sunt ista, comperta, certa, nota, commune. PHRAS. Vetus est proverbium : clara, manifesta, perspicua, apprime cognita. Summum jus, summa injuria, es/ un viexx Usus : I . Providere saluti ; incommodis inedicton, etc. Vetus verbum est; in proverbii deri. 2. Provideo, prasentio, prr'voir, #resconsuetudinem venit; tritum sermone decansctitir. Kebus e sententia paratis, compositis, tatum, contritum vetustate proverbi>umest; provisis. In posterum providere. 3. P r a c a j a h t u m vulgo proverbium est; proverbii locuutimer. Ante animus wcupatur cum obtinet; in proverbio est; in proverbium zu;&am pmvidere potuerit. Cf. Proabiit;vulgo d i u solet; vul odicitur; Summuin spfcio. ius. etc. ut aiunt, ouemJmodum aiunt, quomodo aiunt, guod Gulgo dici solet, ut in proPROVIDUS, a, um, P~voyunt,prs,dent, verbii loco dicitur. Usus: Vetus laudatumque sage. SYN.Providens, cautus, multum in posproverbium est ; res est in communibus proterum providens, sagax, prospiciens. P H R A ~ verbiis versata. Sapientes providi sunt. les kotntnes saces so<t#rh/uYnts. Sapientia prediti res futuras, PROVIDENTIA, t e , f. Provid~ncediut pmsentes, intuentur; tanquam oculis cervine; prxdcnce, s0fIicitude; prh~isiotrt. S Y N . nunt; longe in posterum prospiciunt; conjecNumen, divinum imperium, ~orisilium,prutura res futuras assequuntur ;ea q u e i m ~ n dentia,cur;qgubcrnatib,adininistratio. EPITH. dent, tanquain ex aliqua specula prospiciunt. Diligens et solers, divina, viltrix et moderaSapientibus rerum oinniuni sumnia cautio est trix. PHRAS. Divina provtdentia m u n d u s regitur, I t s t fa rovidencc divine qui ~oyo>,- atque provisio. Cf. Prudenrr. VsUs : Homo animainatura providum, sagax. Naturasoleir ve- le monde. ternz ineiitis nuinine atque providaque utilitatum omnium. Cf. P r u d e n a consilio universa pariter et singula gubernantur. DEI nutu atque potestate summa pariter PROVINCIA, a,f. Provincc. SYN.Regio t t ima administrantiir. Res omnes ccelesti disbello occuuata :munur oartcs. EPITH. Aliena pensatione teniperantur. Interest rebus huannua, aniiquissima, fi&lissima, proxima, ap: manis celeste numen. DEI in~mortalis nutu ta, expiicata, aptissima, aquaria, citerior, ELatque consilio omnia geruntur. DE0 res hurissiina, corruptior, cunta, egregia, expeditismana curiesunt. Comn~odavitamqueomniuin sima, fidelis et amica, frutuosissima et optuetur =terne mentis numen. Terras et maria portunissiina, non tain gratiosa et illustris contemplatur DEUS, reruinque omniuin cuquam negotiosa et molesta, infesta alicui, lega. r i m agit. Idem rebus humanis consulit non toria, levis atque inops, libera a predonibus, locuples,referta,vetus, longa, maxima, misera, modo univerais, sed singulis. Cf. DEUS. Usus : Providentia est, per quam futttrum perdita, nuda, oficiosa, ornata, pacatawr se et quieta, ami&, plena laboris, periculi, devidetur, antequam eveniat, p a r fu #rhisiun, on voif une ckose qfli dOif ~zrriver,~n~turrt trimenti, propinqua, recens, salva, splendida, ou'clfe n'ami7re. DEI providentia ~iiuiidus, ut suburbana. plena outiniorum sociorum. tribu. , konstitutus est, ira rGgitur et administratur. nitie,triumphalis,u~~ima,ve~ib~~is,urbana. Cf. Prudantia. Provinciz consulares, dignissimae aliquo, finitim;e, frurnentariz, novre, gravissimzj pratoP R 6 V I D E N T R , 11?frc pr~~voy(znce, suriae, totae. USUS: 1. Provinciam obtinerecongesse, jrudence. Usus : Katio providentissulari imperio. 2. TRANSL. M u n u q partes, sime constituta. negotium, labor, opera, opus. emfifoi, PR6VIDEO. es, vidi, visum, ece,n. et churge, fonctiun, udt~~inistration, gwvrmea . I. n. P u ~ r u o i ii, r zxiIler 4 aviser d. z. a. ~tunf.I'rovinciam sibi deposcero, Pr&ofr, pressentir; se #rPcit~tionner,#o?trA !#re chwgd tfxtlc dosc. Provinciam alicui voir & SYN. Prospicio, consulo. medeor ; aliauam decernere. d a n tribuere. conferrc : pr~video,prresentiu, prxcareo. ADV. Ante, pr&incitx! aliquem. praficere, r~oircer d qqfi diligenter, divinitus, in posterum, longissiune chuvgc. Provinciam capere, accipere, hame, magnopere, multum, publice, sa ienter, bere, siistinere, obtinere, gubernare, adminisvehementer, bene, rete, fr>rtuito,nihil. 6HRAs. trare, obire, obtenir une ckwge. Provinciam Ego inimicorurn insldias satis provideo. deponere; provincia se abdicare, uWiquer un j c #rvois usses les rtnbrlche~s de rnes cnncmis. crt~pfui.Provinciani alicui abrogare, rnimcr d E o insidias ininiicorum pwpe perspicio, yp* un etntfoi. 11q provincia versari, ltrc en nrno, intatligo, przvideo, cognosco, chitrge. Provinciam finire,fertitiner strgestioa.
P R ~ v E N T O S , 6s. m. P Y C ~ ~ U C fruit, I~O~, rCrolte, noisson. USUS: Calamitatum et misenarum proventus. Superioris anni proventus. FruAusprrediorum ac proventus. Cf. Re-
dorar,
PROVINCIALIS, e, gen. com. R e l r t f ~ d perias ; ad perspicienda incommoda ac perila provincc, cicprovinc~.. USUs: Viri, negotia, cula insigni riidentia; qiii consilio plus quain hospitia provincialia. fortunze conldat ;qui prudentia, tanquain divinatione quadam utatur ;qui considerate fariat PROVISIO, onis, f. EtrtpCcIrtrr~er~t, rttcsttoinnia; sagaxet cordatus ; in existimando soyesprhnfivcs. SYN. Remediuin,cautlo. u s u s : le's admodum ac prudens ;consideratus idem 1. Horum incommodorum summa cautio est aC ab ingenii aculnine ~udiciiqiievi commenatque provisio, ne nimis cito dlligere incipiadatus. 2. Esne Prudens vurrs Jqre mus.z.Prasenslo, prdvisiorc,$resciencd. MulMentisne te compoteln esse dicam? ineniene tum potest provislo animi et praparatio ad consistere, mente egu constare te crcdain? minuendum dolorenl. an ratione uteris? an sanum est consilium? PROVOCATXO, Onls, f. dJ8ppld juA,e an satis a temeritate remotum? consilione ac suflrietrr. Usus : Provocatio patrona illa cisatis firmatllmest quod moliris peous vitatis ac vindex libertatis. Ad opuluin protibi ego sapere existimem? Usus : peracuv~catioesto~ q u 7 j lltjr ~ un ~ Z p ~ cPCW. fa~ tu* gravis et ad consilla prudens. C< pmPROVOCATOR, bris, m. Pravocafeur. video, Sapiens, Sapienter. PROVOCO, as, avi, a t u m , are, a. et n. P R ~ D E N T E R .d v t c ~afiessc, prurfenct, Provoqrrtr, d&er; t n appeler, faire appl(. h~bil6fd. SYN. Sapienter,provide.P~~as. PruSYN. Lacesso, voco, tento. )( Respondeo. denter a g e n d u m est, ilfattl ufir p&rnADV.Vehementer. PHRAS. I . Ad certamen rttrrtt. Consilio et ratione agendum, rationi provocavit, i l frovoqua au coritbat. Ad puhic dandus locus est ; r+ni parendum, obe. gnam lacessivit ; magna verborum contumelia dicndum; inagnacircunispeCtionehicutendum ad pugnam evocavit, excivit ; in certamen est. Usus : Multa prudenter przvisa. Cf. Sapoposcit. z.Provoco a d tribunos,~'rrt u#,&pienter. k au tnbttnal des fribuns. Tribunos appello ; PRUDENTIA, as* f . Prtrdrnce9 sugesse; disceptatoribus volo, Usus ; Alimn#aissartce, h<~bielc'. SYN.Sapientia, consiquem ad pugnain provocare. Injuriis liuin, ratio ; intelligentia, mentts acurnen, .vis provocare. Ad Catonem provoco. eximia mentis. EPITH. Civilts, communis, PR~V~LO as, , avl, a t u m , are, n. Valer, domestica,diilcis alicui, eximia, fidelis, grata, Mancer, accourir. UsUs : Ingenii clamore in valde grata, non indiserta, niediocris moderalocum aliorum ante signa provolant. trix eloquentiie, naturalis quadam, perspicua, prsstans; non prsstans sed prope vulgaris PROVOLVO, is, volvi, vOitum, ere, et conlmunis, siinillima rerum omnium, sin- se, sejeter ~ u gerlouz, x uux a, gularis, summa, tanta, vacua, vetus illa et expieds de qqn. usus : I~ mediam viam aliqllid celiens. USUS : Prudentia indcleftu bonorum provolvere. Ad genua, ad pedes alicujus se et nialorum cernitur, /rr#rul/crtcc se voif duns provolvere. k discrr~etrenf qu'orr sailfitire (tu bien el du PROXIMg, Der,,i~,.enrcnl. SyN. "tal. Prudentia in judicando et dierendo. rime, paulo ante, nuper admodumi HOCsentire prudentiz est, facerefortitudinis. in Usus : Litteras, quas ad te proSapientia, Providentla. ximemisi.2. valde, ~ e ~ ~ r t s p r ~ s p oCf. S sConsilium, ~~ P R U I N A , a, f. Geir'c blufrcht,gi'Z'revfriblc. Quam proxime hostem castra ponit. Equirttrrr. 1:sus : Aqtia nive pruinaque concrescit. tes ad senatorem quam proxime accedunt. Obrigescere pruina. PROXIMUS, a, u m , Le pus prochr. PRO RlO, is, ire, n. .,17!uir Ittl vi/ rfd~ir rft )( ~~~l~~ remotus.UsUs: 1. Ratione temuire qqch~; ~viLlr.r, bnllrr i/r.. Usus : Aniniur le ra#rOch~, le ~l~~~,+Ctnl, k mihi ~rurit. ifcrrtirr. Consul anno proximo. z. Ratione locl, le Plus rockc, e$fus voisin. P ~ O X ~ ~ U PSALLO, S is, 1, ere, n. jortrr rPun NtsfrtrPompeio sedebam. 3. Ratlone d l g n l t a t f q jrtciif I* rordes. SVN. Fi<lihuscano, lyram pulso. meritorum, &C., gtti se ra$~rochce plus. H i n c Psaltria. Eques senatori dignitate proximus. Cf. Vlcip S E U D ~ T H + R U M , n, I,orlr s d L r ~ l e nus' In proximo conducere' Proximus ou f/&obG,L.,$or& de flrrrr>rd.SYN. l>ostiC~m ; a Postremo, ( ~ e ~ u VuLG.), ~ ~ 'uvunf~ ~ ~pnua * in aversa parte domiis. UsUS :Voluptartcrnier. tes non janua, sed pseudothyro intromisse. PRDENS, entis. onin. gen. Prttdenf PBERTAS1 atisp ' g e de pukrtC, sage, abih-, cxfirirnen/. RRAD. contra& e x virili. SYN. Pili, qui primi puberibus effloI,rovidens, Svw. prudentia praditus, sapiens, rescunt. multarum rerum peritus; magni usus, magni PBES vrz PBER, gris, onln. gen. 1. Vir consilii. ADV. Satis superque. PHRAS. Pdc\vc, mftt/((r.,firif, rI@ g r < i d .SYN.Adolesprudens est, ccf Aorttrnc esf w ~ r l e r t f Et . anicens. U S U ~ Ad : puberem zetatem. Nemo puber mo et consilio paratus ; sapientia prieditus tum fuit aui arma non caveret. orone sineulari: auo consideratiorem vix re-
,.
,,
PBES, 1% f.jeun.esgens en Ctut deporter es armes, adulfes. Usus : Pube tenus. Omnis
Italia pubes. PBESCO, is, ere, n. Entrer dans P d o Irscencc, p - a W , s e dhiLlopfir. Adolesco. cundus.Usus: Est in eo Iiberale ingenium, pudens, pudicum. Usus : Cum primum pubesceret Her:ules, in solitudinein abiit Y L s L ~ ~ ~ttt0d", PODEN TER. A V ~ C rotion. SYN. Verecunde. USUs: Pudenter viPBLICANUS. i. m. Publicuin. firrnier vere ; pudenter appellare aliquem et rogare. ~ u n i t n p d fiblic. f SYN. Qui vctligaexercet et exigit. EPITH. Paulo cupidior, fortissimus, PODET. diiit d l t u m est, ere, imp. maximus, novus, aiiPiRus, arnantissimus alirlvdit honfr, rougir. SYN.Pudore afficior, erucujus, non firmus, alicui amicissimus, levis besco. Arbv. Sero et nequicquain. PHKAS. in exigendis vetigalibus, mlser, molestus. r . P u d e b a t eurn plura proloqui, il avaif Usus : Ordo publicanorum. hotrfr &cn dire u'avanfa~qr. Erubuit ora vestra; PUBLICATIO, on1q f. Vrnte d Pencair, pudor eum pene subrusticus, ne plura diceret, deterruit, absterruit; ne pluribus ageret, verecoyErcahon. SYN. Proscriptio bonorum. cundia impediebatur; pudon frafius, confecPBLICE, r. A u nomde '/tal, aux fraiis, tus, vifius conticuit; plura dicendi verecunduns'inIC~Ct a2 'faf. Usus : 1s praetor pudia fuit; verecundia motus, przpeditus, deterblice interfetlus est,fut tnis 3 morf pur Ponire ritus plura non addidit. Tot honiinum cond u g ~ ( ? i c m n u n fFrumentum . publice polliciti speAus ruboremei incussit, loquendi verecunsunt, au nom a 'tal. Neinini meus adventus diam attulit; timentem jan1 et sui vix conipolabor aut sumptui, neque publice neque pritem pudor quidain obstupefecit. ?. Reputanvatini fuit. Film Aristidis ublice alebantur, t e m ista pudere ccepit, d cc souvrnir il cottrauxfrais a PCtut. z. ~ n ~ t r g l i.b~trbfiqtrttntrrf. c, tncrrga d rougir. Reputantem ista verecundia SYN.Palam, vulgo. )( Privatim. PHRAS. Ras cepit; animuin verecundia subiit; reputanti publlce gesta, Josrs fuilcs en public. Res in ista jain duduin pudor versabatanimum; repuoculis omnium ; ante oculos ; in luce, in putantem ista pudor facinoris angebat, nec aut blico. alam populo ; in propatulo ; propalam erigere aut loqui jainsustinebat; facivultum gesta> : Publice scripsit. Res tantaqua noris recordatto verecundiz h i t ; plura memtpublice gesta atque coinmissa sit. Cf. Connisse rubori fuit; faAi recordatio hominem iii speCtua. ruborem dedit. 3. Nullius t e rei pudet, vous PBLICO, as, avl, a t u m , are, a. - 4 4 ~ - uvra pertiu foutepuderrr.Os dudum perfricuisxer au frsorpirbic, corr$squcr.SYN. Proscribo, ti; perfriAx frontis es ;pudorem omneiii abpraconi suhjicio. PHRAS. Publicare bona jecisti, exuisti, abstersisti; quidl,ibet audendi alicufuq con$squer les birns <le gu~Zqt~'un. nulla tibi jain verecundia; q u z jam tanta est Addicere boria in publicum ; hastam ponere; magistratuum aufloritas, quae verecundiam hasta subjicere; praconi ve2 prreconis voci tibi imponat ? qurr te res, quis pudor a licentia bonasubjicere; facere bonoruin proscripiiorevocet? Pudor oinnis jam dudum exulat; punem; venditionem indicere; sub corona vendorem vivendi licentia excussit ; , pudorem dere. Usus : Agros, domuin publicare. oinneiii non tam dimisisti. auain eiecisti. C t Impudens, 1rnpudentl& 'USUS-: ~ u n hot PUBLICUS, a , u m , fifutf au p i e , cotntnun, prrblic. SYN. Coinmunis. H K A ~ . mines quos infainire su= neque pudert, neque r. Prodire in publicum, j)<rruitrt en publi~, tiedeat, il y a &S hotnrnesyui ru sonf tti Ronsortir. 1n concioiiem populi prodire; in publifrrrr, ni fdckks & frur infutuir. Quem non pucum caetum ~rodire:in solem ac pulverem det. huncucena dienum censeo. procedere; in'civium conspectu, in lhce habi.PD~CITIA,a,f. Putli~~if~,chuslrf~! SYN. tare; velut in theatro versari; in foro versari. Pudor. EPITH. Aliena summa. Usus : Parcat 2 . In publlcum consulere, s'uc~u,4erd:~s~1fi juventus pudicitia: SUR, ne spoliet, expugnet, fiiezpubligurs. Ferre, proferre, qu;e in rein eripiat alienam. Hunc nec pudicitia acupidicommunem sint, in mediun1 conferre; in metate revocavit. Erubescunt pudici etiani loqui diuin consulere, quid optimum faAu reipublide pudicitia. Cf. Verecundla. ca. 3. T u n e in publico comparere a u d e s ? P ~ D I C U S ,a, um, Pudique, c h t r , vrrCoinwnf oses-tu tr rttontrrr? Tu lucem aspilucux, tnodrrft. SYN.Verecundus, castus; hocere audes?Tu in foro, tu in urbe, tu in civium mo virginali verecundia, pudeiitissimus et opconspefiu obversari audes? Q u s ista est autimus.Vsus: Domus pudica.Cf.Verecundus. dacia Drocurrere. obsidere vias. --. in ~ublicum PUDOR, Oris, m. Pndcur, rscmc, r,ro<icsoccu&re:n triviis,?orum p&nere, in oculi; ti#;Aoancur. SYN. Vencundia, rubor, ingehabitan? lncludi te domi, carere publico, lunuitas, integritas, modestia. )( Petulantia, cem non as icere teo orteret. USUS: Propoprotervl tas. E Pi~ ' ~Honestus, . mirificus, monere epistoram in pug~ico,rctrirt urre frttrc derator cupiditatis, periculosur, singularis, pubique. De publico stipendiuin statuere. De
publico est elatus, sesftrnlruiffcs onf Cf f'fes urrxfrais du trCsor public. PODENS. entis, gen. com. Qui u h u puiie#dr, r&s/c, YL~SC~UC, konn&te. SYN. Vere-
SUS
PU E
subrusticuq summus. Usus: Pudor est moderator cu iditatiqomamentumflorentisatatis. Si non lama pudor, supplicii metus te absterreat. Pudorem dimitterc. Cf. Modestia, Verecundla. POELLA. m* f. /ewwfilIe. SYN.Virgo, mtiliebris sexus liberi. POER, Brl.jeuncenfanf, p r p ; esclave, sewiteur. SYN.Pueruliis, filius; infans; serVUS. EPITH. Acerbus; carus et juciindus, clarus et nobilis; conscius, egregius fatuus et non gravis, non continens, festivus, /ormosus, non grandrs humnnissimus,infans, insignis, miser, rnodest~ssimiis, suavissimus, iiobilis, optimus, pawuius, arvus atrimus;matrimus,pratextatus, puthellu;: pulcherrimus, sapientior, suavis, amans alicujuq sup Icx, teter et fcedus. Pueri delicati, festivi, .&rmosi, ingenui, lepidi, regii, S mphoniaci, venales. PHRAS. A puero, ri2s & @ m e . A tcneris unguiculis, ab ineunte atate; a primis temporibus zetatis nostm; inde usque a toga pura; ab incunnbulis; jam inde usque a pueritia; a parvo; a puero parvulo; ab adolescentulo; ab adolescentia; ab ineunte adolescentia; a prima aclolescentia; a primo tempore atatis; ab ineunte pueritia, a primo temporeadolescentis; a teneris; a pueris;aparvis; aprimaatatis initio. Usus : His pueris nihil potest esse festivius. Infirma atate puer imbecillaque vi mentis. Artes quibus apueris dediti fuimtis. PZTERPLIS, e, gen. com. D'enfa#f, rnfutzlirr, fihil. Usus : matas, exercitatio, dele&tio, species puerilis. POERILITER, E n en anf, corntnr lrseri/ants, naiw~wnt. s.,. StuL. Pt%%RrTIA. as, f. Enfancc, basdge. SYN. Primum tempus zetntis,atas puerilis,prima atatulgatafis tirocinium, pueriles anni. EPITH. Extrema, iners, petulans. Usus : A pueritia mihi cognitus es. Cf. Puer. P~UEROLUS, 1, m. Pefit ifrfon. SYN. PUSIO. POGIL, Iiis, m. AfkDte q u i h t l e avec les poingr, au ccsfc, au pufiZat. SYN. A t h l e t ~ EPITH.Olympionices, cupidus olympiorum, inexercitatus. POGILATIO, ont* f. Pugrgrlat. SYN.Pugilum exercitatio. Usus : Pugilatio, lutatio. PUGXO, finis, m. Poiprar.d, ~Cyet.SYN. Cladius brevis, sica. EPITH.Cruentus, plumbeus, prascns, stillans. PUGNA, re, f. Conrbat, luftr, rencontrr, balaillr. RAD. a pugnus :veteres antearmor u m u s u m pugnis certabant. SYN. Praelium, certamen. EPITH.Acerrima, calamitosa, equestris, gladiatoria, incredibilis, mala, navalis. Pugna innumerabiles, maxima, prseclarissima, mirifica, pedestres. PHRAS. I. P u g n a m indlcere i n certum dlem, Jxer le iour du combat. Certum pugnrr: diein consti-
PUC
tuere ; pronuntiare prelium in certum diem. 2. A d p u g n a m ellcere hostem, #rovopuer I>emmciau comba(. Ad pugnam evocare ;ad pmdium, pugnam elicere; tumultuoso et minaci genere pugna hostem excire; hostemprcelio Iacessere; pugnam, roeliiim ciere. 3. P u g n a m tentnre, enqager batailk. Prmlio belli fortunam experiri ;pugna copiam et potestatem hostibus facere, im in piignam; certamen tentare, experiri ;dimicationcm subire ; pugnam subire;aleam tiniversi certaminisadire,subire; in certamen descendere; certamen inire; rem prodio committere. J. P u g n a m ordlrl, commrmer fe combal. Pugna111capessere, manus conserere ; certamen contrahere; armis congredi; proelium inire ; incipere, conserere ;in pmliuinruere,adcertamen copias agere;signa conferre; arm? conferre. 5. P u g n a m facere, cornbatlre.Aciedecernere,dimicare acie; aquo campo collatisque signis certare; prcelium facere,edere,committere;decertareprcelio;prce-
liocontendere;confligere;pugnamfacere,committere; pugnam edere; ad manus vcnire; ar, mis contendere, disceptare. 6. P u g n l s minoribus p r a l u d e n , prc'ludcrpar clcpcfif6s ach'ons. Parva sed frequentia certamina serereconserere, facere, miscerc; parvis cartaminibus in summam totius spei proludere; levia praelia facere; procursationes leviaque certamina inire; parvulis proeliis, minutis praeliis, pugna velitari; procursationibiis cum hoste contendere, concurrere, discrimen univeni belli ex eriri. 7. ( P u g n a m decretoriam facere, $uLG.), livrer une batailfe ddcisive. In discrimen summa rerum pugnare; ad univerSR rei dimicationem venire; ab ultima spe dimicare; in summam totius spei decertare ; aleam univeni certaminis jacere, subire; discrimen univeni belli uno roelio facere. 8. P u g n a J a m Inclptt, fewm8af commcnce. Haret jam acies collato pede; undique jam pugna se inovet; certamen accenditur, contrahitur; exardescunt roelii initia. 9. P u g n a a d h u c an. ceps sst, r)izsuc du combat esf rnrare imrtaine. Communis adhuc Mars est belli et fortuna necdum discrimcn fncit, qua datura sit vires; Marte adhtic incerto et dubia vit?oria pugnatiir; pugna utrinque aquis adhuc stat viribus;aquoadhuc Martenusquaminclinante vitoria dimicatur; zquntum omnium periculum, zequata dimicatio; pari adhiic Marte certatur; q u o prcelio concurritur, disceditur. 10. P u g n a quie j a m paulo e r a t lentlor. i t e r u m ingravescebat, le cotnbaf qui s'tftaif >~&nt re-commrngail i d e nouvtau. Pugna, q? iam laxabatur. senescebat. iterum recriiduit. 'xarsit; renovtum, redintegratum,restitutuin est proelium.Cf.Certamen,Proellum.Usus : Pucna loci~m auarere. Purnam ciere. Ad DUgnam procedck. In pugn&inprocurrere. f'ugnam pugnare,rombaftre. Pugnalaxata est, remisit, inclinata est, mnuit, le combat s'esl ratenti: Pugnamextendere,extrahere ;in noAem
PUG
582
--
PUL
conjicere; in noCtem deducere, #rolon e r L contrarlus s u m , se cotrfredire. In oratione r o m W juspwld la nuit. Pugnam detrebire; tecum pugnas. pugnani alis delegare et eventum in virtute PUGNUS, i, m. /spl>i,jsusvs:pugnis aliena Ponere, m ? r lecoinbaf, le r e p f v ~ c y et calcibus conscindere aliquem ;verbis inter fatr#J. A pugna suos prohibere, continere, se et pugnis contendere. Pugnis, calcibus, cohibere! ses dC morsu, unguibus certare. Pugnis cadere, pece Pugnamiterar~ rrcontf~~~~r~ fuffe. c r z aPug"ain fere, contundere, percutere ; pugnum in 0s nox dircmit, la n u i f n i t j n aucombaf. Pugna lmpingere. supenorem discedere 2fre vainqueur. E q u o P U L C H E R * ra*r u m , n e a u . SYN. ForMarte e pu na discedere, b a h n c r r /u victoirc. mOSUS, CONSI SI egregia fa+ eximia specie, Pugno prccfio inferiore discedere; adversuin formz prastantia visendus. PHRAS. Adolesprcelium facere,tlrr vainnl. Denuo inpugnam ScenS pulcller est. cct nd*lcscfnf cst bmu. succedere, retour,urdc irovvemd uu cot~tlaf. Adolescens mira quadain suavitate et lepore, PUGNACITER, O h ~ / i t ~ ~ t l ~fii~li<ftl'tt~f, suinliia form;" dignitate, opta membrorum flunt. S~~.Pertinaciter. Uss : Pugnacissimc figura, mira coloris suavitate, insigni venusdefendere suaui sententiani. tate et c3r~orisoulchritudine. forma liberal. ; venusta. ~ d t u s adolzin; PUGNTOR, aris, in. C n t ~ t b n f t ~ t r f , , q ~ ~ r > - acie concihna t et loiige festivis%iinus acqualium. Adolescens &r. EPITH. Maximus, consideratus, lentus. erat mira specie ; eximius pulchritudine; forUsus: Fortissimiquiquepugnatores cecidcre. maexcellcns, unus ante alios spccie ac pulPUGNAX, Bcis, omn. gen. BeIiqrrctn; cliritudine insignis ;pulchritiidine esteximia; grrcrricr. SYN. Bellicosus, pertinnx. Usus: est in co egregia oris vultus ue dignitas ; Centuno pugnax et lacertosus. Oratio pugnax forina praditits est prastnnti. zumma est in et contentiosa Perpugnax in disputando. eo suavitas oris forins ue dignitas ;prscipuain laiidcm hal~et pul&errima corporis for. PUGNO, as, avl, a t u m , are, n. Cotttbafina in eo adolescente; intermultaaliadccora, trr, lwtter; n ' l t r r #as d'accord. SYN.Dimico, forma commendationem habet pracipuam ; certo, depugno, congredior; contrarius siini. omnium xtatis sitre niulto formosissimus. ADV. Acriter, apertissime, cominus in acie, Cf. Pulchritudo, Forma. USUS: Suumcuicontra; magnopere, inirabilitcr, mirifice, periculose, simulate, veliementer. vere. PHRAS. que pulchrurn cst. Iloniinem pulchre noram tain aniiiio deformcni, qiinm pulchrum corpo~ugnatum eat acerrlme, o>i cortibaf/itavec acl-mnt. Tumultuoso et minaci pugnr rc. Ne pulcllrum l e ac I~entumputes. genere exercitus hostis, cui potius in aciein PUL C H R E , nieff, jolit~tfttt; frt's bien, A deseendere visum, ciuam inclus~isde teffis rrie>7rciZc. SYN. Helle, decore. USUs: Mihi mocnibusque decertaiet ; nianus consertw coptilclire est. I'ulclire Iiomineinnosco. I'ulcherminur cum horte. sima collat:~. tandem atl unirime ferre foriunam adversain. v e n a rei dimic'ationem ventum est; puznam PULCHRITDO, Yiiia, f. Aeawt; ew. c a ~ r s i v e r cduces, suisque ipsi coip<ribus rellerrcc. SYN.Iioin~a, s.pecie oris arrf foriiiz mircuere certamina: iamadmanus.nd nladios. dignitas, foriiia et species liberalis; venustas. ubl Mars est atrocissmus, ventum: a l ~ u o t i e s 113~1~11. Excellens, forina: muliebris owimia, aquo campo collatisque signis certatum ; ininsatiabilis, mera, recens atque integra, tanta. festis semper cuspidibus, infestis animis conI'irilas. Lucretia orat eximia pulchrltucunum; anceps prceliuin multos utrinque et tudine, Lt~cr>ce/<ri/ f r l s bellr. Incredibili fortissiinum deniqucabsuinpsit. Ubi ferro devenastate, grntia, decore forma dignitate ; cernere visum,coorti otiinesin pugnain,equesbellissima cint spccie;ef?lorescebat in Lucretia tri inprimis prcelio contendere; pedituin ibi iiiira coloris suavitas candorcliie eximius; una acies ingenti vi coiiflixit, desideratis Iiostiiiin cizit longe ante alias specie nc pulchritudine quin ue facile millibus,quos cruenta ex pugiin insignis ; eximia erat corporis spccie ac decosustjit. Procursationes primutn leviaque cerre ; Lucretia forina notissiina et castimonia tamina vario eventu inita; acie dcinde decermatrona ;xtntis suae fcininas pulchritiidine nere visum, sed inclinantc inneutram yartcni suyrgressa; Iiiculenta ac festiva feinina et viaoria, cruenta pugna denique (lepugiiatoiii 1 1 1 1 cliiitud~nis oinnis exemplar crnt Lucretia. est. Tumultuario prcelio ac procursu inngis Cf. Forma. Usud : l'ulcliritudo co-poris, apmilitum, quam ex parato aut jussii iinperatorum atroxdimicatiofuit;hostesdcniqiieingeiiti ta roiiipnsitifflie ineiiibrorum inovet oculos ct (lele2nt. Virtiis taiitnin Iiiibet piilchritudincin cede prostrati sunt. Cf. P u g n a , Prmiium, nc splendorein, ut nulla species excogitari Certamen, Certo. Usus: i. Pacein accipcre possit ornatior. malui, quam pugnare. H a c inter se Stoicicuin Peripateticis pugnant. 2. Curo, contendo, PULLRIUS, ~ i m. , Cetti qcri r/onrrc tdcker&at/eindrt trn but, s'cfircer f l a y r i v c r '2, ~ran?er atrx pnrdefs s~rcr<~s et qlri ]Irbdif f ' n ~ ~ r d o b t e n i r q u t . lllud pugna ct enitere. Hor non trird rtjv~s <S irrwti>rz (lni'ontt/s~turatrqeitt. Usus : magnopere pugna 3. Oppugno, repugno, Oblaia est rcligio pullarioruiii admonitu.
cornbatfreq
..
PUL
$3
PUN
1. PULLUS, a , um, Fo~,brut;, noirdfrr. SYN.Ater, atratus, niger. UsuSi Vestis tota pulla 2. PULLUS. S, m. Prfit6nnanimaf;#urf. #cwlrf. EPITH. Columbinus, milvinus, saturi. Usus :Attulit in cavea pullos. P U L M E N T U M , 1, n. Mrfs. SYN. Obsonium PULMO, a n i q m. Pm#non. USus : fn pulmonibus inest raritas quadam et similis spongiis moltitudo, ad hauriendum spiritum aptissima PULPMENTUM, t. n. Mrfs;$rinc@. ? ! i a d , ragodt. SYN. Cibus lautior. USUS: Mihi pulpamentum fames est. P U L P I T U M , 1, n. Estrade, :rC:raw; ckaire, tn'bum. SYN.Locus ante scenain editior, suggestum. PULS, p u l t i q f. BouifZir dr fa*, de 16gumr,$urCe. USUS : Offapultis. PULSATIO, a n l q f. Action dt frappcr, COYPJ.SYN.Verberatio. PULSO, as, avl, a t u m , are, a. Pouss~r, frapPrr, 6brasler. SYN. Verbero, percutio. ADV. Vehementius, extrinsecus. Usus: Pueri tui modo me pulsabant. Januam puisare. PULSOS, iie, m. Ckoc, srcoussr, branZr??tenf. S y ~ Motus, . impulsus, agitatio. EPITH.
Adventitius,alimus,externus,extremus.Usus:
lntermisso impetu putsuque remorum. Inanimum est quod pulsu agitatur externo. PULVER~LENTUS,~ um,Poudrenx, , COMV~Y: h l)owtidre. PULVINAR, &r11s, n. C u i n garnidr nhs couvmh,res qur Pon pfafait &van# &S staiues rt les autrfs drz dirux. SYN.LeAus in templo retigionis ergopositus et diis consecratus. EPITH. Sant?issimum. USUS: Ad omnia putvinaria deorum supplicatio decreta est. PULVINUS, i, m. Cousrin,orrillcr. usus : Sdla cum pulvino rosa Melitensi farto. PULVIS, (Iris, m. Pmrssidre. SYN.Trita aridaque terra EPITH. Eruditus, multus. PHRAS.( P r a pulveribus vlderi nihfl poterat, VUix;.),otr &pouvait rirnvoir d cause rtr fa$mssire. Prospectum ademerat pulven s nubes; ortus ex distantibus locis pulvis, velut nube indu&, omnia oppleverat ; pulveris nubes, q u a ad calum ferebatur, .pros ctum abstulit ;discrimen omne sustulit o&cta celo nubes pulveris, donec rursum consideret. Usus: 1. Multusin ca1ceispulvis.AItior sublatus pulvis hostis adventum incQcabat. 2. Pubiioum. c<vrirrC ar27te. Educere orationem ex umbratili excrcitatione inpulverem, M sst. in forum et curiam. fairr sor/irun &Scours hu caim: dans Pa&e, c.-d.&., fe pro. MIIcerw forurn, au s4naf. 3 Pulvis nitratus, poudrr.
/
1
PMEX, ~ c i sin. , /'ierrtponre, cm#foy~t pour&ir I ~ J limes. Usus: Pumice levi perpolitum. Aquam e pumice postulare, vouioir hkrr de Prau @une #ierre p<tnc8, 6.-d.-d, drmandcr d qqn cr qu'iI n'u pus (PROV.). PUNCTIM, En$ipuunf de /u &infe, &foc (opp.Cwslm, nvi'c lttrunchak, luttriik~. USUS:Hispani punAiin magis quam czsim feriunt. PUNCTUM. 1, n. Point; instant, motrfcni. SYN.Linea extremuin, qtiod magnitudinem nullam haber; moinentum; rationum v d q u z stionum cnpita; suffragia. Usus: i.Uno puncto temporis tot cedes edita. Minimis temporis punAis diligenter utere. Ne punAum quidern temporis o pugnatiorespiravit. 2. SUIfragia vote su raqc voix. Quot in ea tribu pun(Li i&sti!PLi&is singuiis honprem colligere. Caplta ratlonum, courft pro&sifion. Minutis interrogatiunculis quasi punRis conficit quod proposuit, i I arrive 19 son bu: $nr &S inkrrogafions ~tonciscs r f rduites, &#Y ainsi dire, en un poinl. PUNGO, is, pilpilgl, pun&um, ere, a. Pquer,p~rcrr.SYN. Ango, moltstiam affero, perstringo, mordeo, stimulo, stimulum admoveo,stimulis fodio; aculeum relinquo in adimo. ADV.Perleviter. USUS: Hunc mrhi ex animo scrupulum evelle, ui me dies noetesque stiniuiat et pungit, B~~ivrcrg-ritoi de cr sc~rupnie qui J I I ~f o u r ~ ~ znrd ~ i ~ et.jonr. fr Pupugit me tua epistola, ?~ofrt / ~ ~ t tr~t'n r~+ f i foirrrcnf. Si paupertas momnrdit, si ignominia pupugit, spes te sustentet. ~ N ~ O , i s , ?!*f v l 11, itum, fre, a . Punir chdfizr,ir~fli~rdr #rncfianilion. Rht). a P a n a , SYN.Castigo, pleflo, vindico, ulciscor, p a n a vrl su plicio afficio ; supplicio constringo ; animad)verto, pmnain sumo; mulAam, p . nam, suppliciuin irrogo; exempluiii in aliquem edo. Auv. Crudelius, levius. PWRAS. 1. Z q u u m e s t u & judlces reos severe punlant, i/ conviznf que [esjuges punisscnf siv2rztrrent fez coupablrs. Aniinadvertendum est in homines nocentes; severa sit in nocentes aniinadversio et castigatio; id agendum est judicibus, ut penas a nocentibus severissimas exigant; improhorum audaciain judices severissimis panis coinprimere debent ; equum est, ut judices severa de nocentibus sumani supplicia ; ut auttores facinoris ad piaculum n&& objiciant; ut pcenasa nocentibusf~etant~ exoetant. reoetant. suain gravissimis a clant ut manum dmoviaht nointibus e: penas a b iis quain severissimas judicio persequantur. Equum est, ut judices reos non tantuin verbis castigent, sed mulEta, vinculis verberibusquc cocrceant; severe in nocentes animadveriant; scelcraacerrimevindrient ;p n a s nocentibur irrovent ; panas in sontes capiant. 2. Re1 punlaLtur, que &Scoupabfrs soirsl chdtiis. Rei scelerum penas pendant, dependant, persol-
animas cruciatibus exiiiiere; ex piacularibus vant;pacnis legibusque judicioruiii teneaiitur; pocnam habeantsceleribusparem ; supplicium ignibus animas ad aeterna gaudia transferre; nddiftos piacularibus flammis animos ad cmile se dent ;in pCcna sint ; f i n a s deni suoruin scelerurn:~l&endi.ciutieandi. male mulftanium evehere :animos e oiacuiari carcere erecdi sunt; 1ant im~rbi dianas facinoribus pce- 1 tos in libertatem assereh; lustralibus flamds nas; su plicium~rsolva~t;dignaeorum fattis e r i p r e animas, q u a admissas in hac vita noanirna&ersione aciantur. ?. N o n d u m DUxasdlo in iene exoiant. niti runt, i& n'onf rnco~efCpu)u>.fionPURGO. as, avi, a t u m , are, a Rr& dum ad supplicium sunt ;nondum panam pur, punjfer, $ur cr, nclloycr. SYN. Expurgo; suorum facinomm solwrunt ; nondum severe excuso. ADV. ~i&enter, praecipue. PHRAS. satis in illos vindicatum; nihil adliuc gravius ( P u g a r e , VULC.),purgcr. Humores novios in illos consultum; nondum expiata sunt eorum extrahere, medicamentis abigere, discutere, flagitia; nondum paenam liabent noxia capita. dissipare ; purgatione aln, alvi duttione uti ; 4. Satis puntmur, ttous somtrrcs nrscx punir. purgarealvum, laxare, solvere, mollire ;alvum Satis poenarum subimus, suscipimus, ferimus, ciere, medicamentis citare, movere. USUS: suffenmus; satis p n a r u m damus, liabemus ; 1. Alvum purgare. Educ tuos tecum, purga ursatis supeque pcenarum pendimus ; satis supbem. 2. Excum, delendo, culpa libero, plicii innoxio prcebemussanguine ;satis p e n i luvcr d'utu amsafion; jusf;i/rrr, disculprr. rum est, quod in nos constitutum cst. Cf. PcePurgavit se mihi pcr litteras de ncgligentia na. USUS: Sontes, maleficium, peccnta punire. scribendi. Cf. Excuso, Causor. PONXTOR, bris, m. Crfrriquifiurrif, vrnP U R P O R A , ae, f. Pourprr. EP~TH. Degrttr. SYN.Ultor, vindex, cxatlor supplicii. missa ad talos, plebcia ac pene fusca. Usus: Purpura fulget. Regali purpura ornatus. ' d . PPILLA, ae, f. L a puj5ifLc tic PURPRASCO, is, ere, n. Sc colnrcr en USUS: Feminae visu nocent, qux duplicem pourprc, prcndrc une fcintr pourpric. SYN. pupillam habent. Purpureum fieri. PPxLLUS. 1, m.;a, m, f.Enfun/, qui rr'n PURPU'RATUS, a, u m , V;i/rr l f i o u r . filns ssr fiarrnts, orphclin, or#hrfi>rc, pupilfe. #ve; Aast dignitar'rc. SYN.Concliyliatus, purSYN. Impukr, ui desiit esse in patris potespura ornatus. USUS: lllum regnantem, hunc tate. EPITW. l n i n s . L'SUS: ~ u ~ i l l u fraudare, m illius purpuratum crederes. cujus atatem et solitudinem, etiam si tutores PURPREUS. a. u m . Dccouicurdournon essent. defendere Draetor debuit. prc, pourpri. usus : ~ e s t i s , pallium &rpuP U P P I S , is, f. L'urm2rc du vaissrnu, Iu reuin. # t . SW. Pars navis posterior. )( Prora. P R U S , a, u m , Pnr, sans fnrkc, sans sus : Guhrnator sedens in puppi. Conver- snuilft~rc, innoccnt. SYN.Mundus, castus, intere navem ad puppim. violatus, integv, nitidus. )( Concretus, crasP~,~~r~~C~/,in~C SYN. ~ tCaste l t l n ~ l sus. ~ f . USUS: Castus animu?i et purus, omni simpliciter, candide. Usus : Quiete, pure, eleadmistione corporis liberatus, PArrtc pttvt ct ganter a& cetas. sans tackc, libre d t fonf conrt~rrrcc UTJCC la mafilrc. Mens pura et integra. Aer tenuis et puPURGATIO, bnis, f.jusf~ca/in?f;jrfrgorus. Nihil in historia dulcius piin el illustri tion. SYN.Satisfaftio, excusatio. Usus : Ineveritate. Cf. Mundus, Castus. dia, purgationibus, vi morbi consumptus. Purgatio est, cum fattum conceditur, culpa reinoPUS, pds, n.Pus, hnnrrurblanckc d visvetur. qucusc. SYN. Sanies. PUSILLUS, a, um, Trs fitlit, fuiblc, Purgtbrlum, XI, n. Purguloirc. PHRAS. i>tsignrjfanLSYN.Parvus, brevis. ADY.Valde. f. Locus et regio apud inferos, in quo elapsi e USUS: Pusilla epistola, lilwr. Cf. Parvus. coporibus humanis piorum animi, antequam in bcatorum sedes transferantur, salutarium PSIO. bnis, m. Pcfif Raqon. Puerulus. flammarum ignibus lustrantur et perpoliuntur. PUSTOLA, m, f. P~rsluk,clorkc.SYN.TuLocus expiandis post mortem peccatis destiberculum in summo cutis nascens. natus. Animorum vitae noxas expiantiuin post PTAMEN, lnis, n. Cnufirr, rngnurr; mortem sedes. Locus ubi contrafta piacula isnlts, coqt~ifcs dz la noix. SYN.Nucis durior per ignem expiantur a morte. Piacularis animorum carcer. Piacularia demortuorum stativa. Piaculares.~ureantes~ost moriein flanim~c. ln,cue< 6L111onrcr les arbrrs. USUS:' Putatic Locus ubi chtr&.ce ccr vitam animorum vitiuin et arborum. Iabzr acerbn sed salutari expiatione absterguntur. P a n = piaculares, quas solutz corpoPUTEO, es, are, n. Pucr, scnf,. iiiauvair nbus anima luunt. r>enolvunt. z. (Liberare SYN.Male oleo. C, Fmtor. a n i m a s ex purgatorio, VULC.), dJLi7i~erlz.s PTEUS, i, m. Pttifs. USUS: Haurire "Us du #urptaire Expiatas lustrali igne aquam de puteo.
1
1 1
"
.ep"
---.-
PUT
s85
PYX
PUTID, A ~ f tnfertatio~~, c uwc afirtcrit. vais; incom>nodr, insrrpport&It; afict, grL SYN.Odoris mali, male oiens, insuavis, molestus, gtavis, farr:idiosus. Usus : H~~ molesta fortasse tibi et putida videntur. C, Odiosus. POTO, as, avi, a t u m , are, a p r n s ~ r , croirc, jtfgtr, jfr? rl'awis; is;pprnecr esfimry. SYN. Keor; sentio, c e n q judico, existimo, astimo, autumo, mihi persuadeo. ADV.Acute, ad extrcmum, etiam atque etiam, falso, plane itn. r&e. non valde. PHRAS. I. Certo outab i m , jrrcmp&. In animum induxi;'in ea opinione eram ; opinio mea ferebat ; ea me opinjo tenebat ;. pio certo habebam; in eam npinmnem vent, incidi ; in eam opinionem addii&uf sum ; eam opinionem imbibi ; ea opinione imbutus eram ; opinio ea insedit animo. 2. U t ego puio. n i i d q1r jcprnsc. Ut mea fert opinio; quantum e60 quidem assequi judicio Dossum: ut erro eauidem centio; suomodo ego quide'm exGtim6; ut est opinimea; '
SYN. Fastidiose,moleste,inepte,odiose dicere. POTIDUS, um, pUast, pujJmt
ut ego quidem statuo; ut inilii ,idetur ;qunntum conjicio; quantum conjeAura consequor. Cf. Opinlo, Judico. Usuf : 1. Primum illud debes putam, nihil esse, p ~ o d , etc. I'ro nihilo Putare aii<luem- EgO te Unum ~lurimi Puto2. D l s e p t o , dbaftrt. Rem ipsam putemus. 3.1ne0* cOnncio*a@mrfnromfite,f~r&ltrPutare rationes cum publicanis. POTREFACIO, fatum~ eres a. ~ ~ ~ r r , g ~ t ~ 1 ; ~ 0SYN. ~ @ Commpo, mfie. dissO1vo. POTRESCO, Is. cera, n. .Yrfir14r, lom. @ t u pOummfurr. USUS : Sui, ne putresceret, anima Dro sale data est. POTRXDUS, a , um. Gdf, @u&. SVN. hncidus. POTRIS, e, gen. coma GN, pmr& SYN. putridus, corNptus. - P@ U 'S s ?. Pw* nc*, danfFYYN. YUNs, slncerusPYXIS, Idla, f. Botfr paur cnnsrwcr Irs ~Y~SIIIS rfc. . Usus: Veneni vvxidem tradere. , ienere. '
Q U X D R ~ M U S , a, uin, Agd d t qltafte atrs. SYN.Quatuor annos habens. QUADRINGENTI, ce, a , Quafrr ccnfs.
QUADRINGENT~SIMUS,~,U~,QUBt r t cctrtibtnc.
QU . ~ D R I N c E N T I E S , Quatrc cenf fois. QUADRINGENI, ae. a. Quisonf quatrc

ccnfs.
QUXDRIPARTITUS,
a, u m , 'artagi
Q U A. D u cbf.4 que, ar 01); aussi bien.... qut, tant. qrrr, ef...cf. VN. Partim ;qua parte ve ratione. Usus : Qua domini, qua xrvi, t r /es ~ n d f r c sCI , les scrvite~(rs. Qua itineris, qua navigationis consilio. Licet mihi vagari, qua volo, iI nt'cst pcrtnis d'aller 011 bo~t inc semble. QU ACUMQUE, Parfout od, crt quclguc c d r o i f que. USUS: Quacumque veiis vagari. QUXDRGENI, F,a , ~ u i s o n f g u a r a n / c . U s u s : Quadragena millia Quadrageiiima, m, f. L c C a r h . Quadraginya diemm solemne jejunium ; vemum jejunium ; y d r a g i n t a dies solemnis ~ejunii ; feria qua raginta dierum jejunio nobis statz ac solemnes ; ferice in quas jejunium majus nobis constitutum est ; Iiebdomades, q u x anniversarium Cltristi inorientis niemoriain przcurrunt. Cf. Jejunium. Q u a d r a g i n t a h o r a r u m preces, 'ribrcs d e s quaranfc.hcurcs. Quadraginta horarum comprecatio ; preces publicce corain augustissimo Christi Corpore in horas quadraginta india*, extra* ;quadraginta horarum supplicatio ad sanflissimum Christi Corpus in ara propositum. QUADRANS, antis, m. Pefitc itrontzaic q u i val& f a quatr2tne parrir de ras. SVN. Quarta pars assis. QU ADRANTARIUS, a , u m , Qui coufe Ic guarf #un a s . SYN.Qui quadrante nummi meret. QUADRATUS, a , u m , Cart-e', Usus : Quadrato agmine. Triangula illa Geoinetrarum et quadrata QUADRIENNIUM, 11. n. Espnct rle
en qirafFc, q u d m p l c .
..
QUADRIREMIS, la, f. Q u d r i r d n r c , ~ a lbrt d guatrc rangs dc ratrrcs.
QUADRO, as, avi, a t u m , are, a . et n.

Rcrcdrr carri;convrnir, cadrcr,ttrc sCanf. SYN.
In quadrum redigo ; convenio. ADV. Aperte. PHRAS.1. Haec o p t i m e I n te quadrant, ccla vous convirnt j5arfaiCettunf. H;ec in te belle cadunt; ista nulluin in hominem aptius, quam in te conveniunt, accidunt. 2. Calceus q u a d r a t optime, ce soulicr?laus chaussc aditrirublettrcrt.Calceusaptead pedemvclo time convenit. USUS: Omnia turpia in hunc lominem quadrant. Hoc ad multa quadrat. Visuni est hoc mhi quadrare ad multa, crla in'a par16 convtnir d bcaucoufidtchoses,c.-d.-d.,~yIrouvc ?noncontfifc de plus d'urv manidrc. Cf. Aptus. QUADRUM, 1, n. Cat-rC, objct de for~trc cart-Pc. Uss: Kedigere sententias inquadrum numerumque, donner a2 l a profirfiotz ct d ~ t nor~rbrc d forrfcs lrsperrscs. Arripe inconditam alicujus sententiani et dissipatam, eamqueverboruin commutato ordine in quadrum redige. QuADROPES, gdis, omn. gen. Q u i a guafrcfiicds; qaMirufide. SVN. Bestia. EPITH. Vasta, m u l t a USUS: Nihil inter te et quadrupedem interest, entre t o i el rrnc bruk. QUXDROPLKTOR, o r i q m. Esp>ct.de
dfafcur q u i rcccvaif p o u r p r i x d c su M a l r o n lc quarf d u bien de PaccusC. SYN.Index et ac-
cusator publicoruin criminum, cui pars quarta cedit bonorum ejus quem detulit. Usus : Homo omnium quadruplatorum teterrimus. QUXDRPLEX; lcis, omn. gen. Qundrltfilc.
qt4afrc nnrrs.
QUXDRUPLUM, i, n . ~r qu&rt~fie. Uss: udicium in aliquem in quadruplum dar e , c o n ~ a i n ~ tn ~dfournirquafrc/ois g autatrt dc l a dosc quc loi l u i ordonrtail lirfiurnir. Quadrupli condemnari, Strc condattttit d unc arrrcndc du quadrujlt. Q U S R O . is, sli wcl sivt, s i t u m , ere, a. Chrrcher. SYN. Scrutor,vestigo, indago,exqui-
QUXDRIFARIAM, E n guatrc purts. Usus : Quadrilariam diviso exercctu. QUADRIGX. a r u m , f. pl. Atfelugc rft puufrc anitnoux; guadriqe. SYN. Kheda quatuor e a s tra&a. EPIT#. Poetica?, pomendiance. Qsvs: Bruti adolescentia per medias laudes, quadrigis veAa. QUADRGAT~IUS, garli, m. Cohrr de quadrigc. SYN. Qui quadrigas agitat. QUADRIJOGUS, a, um, Attcldequatre J c v a u x . U s u s :Curru quadrijugo raptari.
ro, requiro,aucupor.)(Respondeo.A~v.Aliunde, amplius, aperte, contumeliose, copiosius, curiose de aliquo, diligenter, extrinsecus, falso, foris, Iioneste, magnopere, multum diuque, otiose, non proprie,oinnino, privatim, procul, reRe, omnino, separatim, sigillatim, subtilius, usquequaque. Quzri commodius, comparate,
quaestione versatur. Quzstioneni ponere,affercommuniter, generatim; obscure, secreto, siinpliciter vehementer, maxime. PHRAS.1. Unre, movere; quastioneiii explicare, enodare, d i q u e hominem q u e s i v i , / n i chcrrht'l)uidissolvere. In qiizstionem venit; in quastione fei~r trit homiirt. Hominem oculis quarebaiii, est. ( E s t q u e s t i o d e nomine, VUI.~;.), cr n ' r ~ l voce poscebam, scrutatus suin nmnia, circlim- 1 qu'trnc qtrestioit di >aef. Uniiiis coiitentio est 2. Forensis insnexi. lustravi. oeraiiisivi omnia. neuue taiiicn 1 in vcrbi contro\.ei sia ~osita. /estiiiuin iil& uiium apparebat. ' ~ c f e s s u s quisitio criminis, ;rtqir~/r Pabliqut, ~ r r d i suin urbem totam pervestigando; oinnia circiairc; irtslrt~rliortcriiitrnrllr. Qusstionein de cuniciirsa\*i,omneslatebrasperreptavi, iit Iioinjuria a juqicc postiilare. Qurestioneni decerminein reoerirein. hlultum studii posui in pernere. constituere. Ouzstioneiii habere. exercere de perduellion6 in caput alicii~us de furto quirendo h ~ n i i n e ; ~ u non o i~i,~uo'no nccssi, n quxstioriem Iiabcie. iit Iioiiiinetn reperirein? perlustravi omnia, oiiines latebras excussi, ot in hoininein incideQ U Z S T O R , oris, m Qrtrs/eirr, ntufislrat rcrn. 2. Quzerit u b i q u e glorlam, il chcrchf r ~ u i r rSVN. . Erarii et pecunia piiblica p r a pnrfouf lagloire. Omnes unibras falsae etiani feRus. Err rii. Rdilitius, bonus, custos pecuglorix conseRatur ; oinnem occasionem cotinix, dignus, infirnius et iiiops, lebis, libidinosetanda gloriae aucupatur ; totus est in capsus, optatior, salax, sordidior, urbaiius. tanda populari aura. Cf.Gloria.Usus : 1. Kem QUZSTORIUM, TI, n. Brincure duqrtesniercaturis facieodis I~onrstequarere. z. I n krtr. SYN.I ) O I ~ U questoris. S terrogo, p e r c u n e o r , sciscitor. Miilta ex eo quasivi. 3. Quzestionem habeo, fairc attrtrQUAZSTORIUS, a, u m , D e qucs/rur, qaL:le~udciuirc, u irrslructio?~. More majonfiarlznant air qucstcur.%su~: Vis, comitia rum de servis in doiiiinum qurcrere non licet. quaestoria. Quzi'crede cede, de repetundis. Cf. Indago, QUXSTOOSUS, a, u m , A j r r orr @ir, A u c u p o r , Inqulro. in/t'rcss& ui?an/agzin; rrfilc. SYN. Qui qiiasQUIES~TOR. oris. in. C r l f ~q i ~ichcrcht; tuin facit, et ex quo quxstus capitur. U s u s : crhz qiti i#rs/rrtif7rne afluirr,]tr,qe instrtrc/citr. Hoino quastuosus; inercatura, pradia SVN. Jlidex, prator, qiti judicium exercet, qui praest quxstioni reruin capitalium, cognitor Q U ACSTR A, B . f. Difi.ni(i, fnnclian de Aquus, gravis, causaruin capitaliuiii. EPITH. qucslrur, q>rrs/rrrr. SYN.Quastoris munus. firnrus. Usus : Hunc quxsitorem et judiceiii EPITH. Funesta, giata e* clara, hereditaria, fiigiebant. nefai ia, tota. QU&SO,]r ~~ottsflrid. SYN. Obsecro, atiiaQU&STOS. iis, 111. Acquisiliet~, guin, bo te, rogo, p$to. ATN. Magno ere, niaximo#ro/F/. SYN. Lucrum, compendium, commopere. USUS: QUESO, quid iiiiRi facienduin? duin, eiiiolumentum. EPIIH. I)omesticus, paquid coiisilii das? quid agciidum suades? ternus, fecundus, uber, toiiis, campestris, forensis. fruinentarius. honestus. conccssus. illi QUIESTIO, anis, f. Actien dr cherchcr; berali;, sordidus, iinhortalis, i~n~robissikus, r~chcrche,//tide, irr/nrrrtafinrr, qrtcsfion. SYN. Controversia, dubitatio, disceptatio. EPITII. judiciarius, magnus,maximus, mediocris, nocAbsoluta,acerrima,con~munis,definita,consti- turnus, precarius, quotidianus, turpis et odiosus. llliberales et sordidi, immanes, immensj tuta, diffusa, fiRa, incorrupta, infinita, iniqua, et intolerabiles, improhissimi, liberales,magni integra, judicialis, legitima, magna; nova, obscura, periculose, perdificilis, perpetua, plena et liberes. PHRAS. Ublquequssstum s u u m s p e a a t , i chtrchc fiai-leuf snn avaitlagt. In catciiaruiii, publica, .pulcherriina, necessarin, requaliktprivatas utilitates, compendia,emosuperior, tota. Quastir>nescrudelissine, maxiluineiita, commoda sua spectat; suo privato nia, miiiiiiie, salutares, naturales, pcrpctuz, remota, universx, iiiodic.r et paucae. PHKAS. compendio servit; quastu suo, suis commodis oiiinia iiietitur; omnia refert ad utilitates et 1. Non est quzestio d e hoc, i/itlrrf pusfrrrsprivata coiniiioda; ex re qualibet, imo ve1 ex /ion de cela. Non id agitur, non id quxritur ; incoininodo alieno occasionein petit;occasionon venit in quzestionem; non vocatur in connein crescendi sibi datani censet; oinnia quzstroversiain istud. Hac de re non disceptatur, tus ac coiiip~ndii siii causa facit; res oinnes non quzritur, non contenditur ; non est conquastui hnhct. USUS: Kempitblicam quaestui troversia; non versatur id in quaestionc.z. H i c habet. Quibus fides, derus, pirtas, postremo occurrit difliciiis q u ~ s t i o ,ici arrive tritc honesta atque iiihonesta omnia quaestui sunt, qrrr.c/inir,rfn prob~<'rrte dtpcr/~s. Exsisti t, oritur, qtri trq/iqt,eirt (fe tatrt, boiritefoi, henitcwr, rtc. nascitur hoc loco difficilts quxstio; acriter hoc Nulliim in ainicitia tua f.icio quastum,]c #u loco disceptatur intei doEtos; quzstio Iiac de glz,,onc rieitrl ?'ofrnstrfi,]e ir'ert vc/ir aucutr re p:rdifficilis sapientuiii torquet ingenia; Iiic nontrfaqr ( ~ u x s t udeditum i esse, n'avoir que Yero non parva conteiitio est inter doeos; i.icidit hoc loco res controversa et plena /r,+ri,r i i t 7111i~. In quie~turelinquete pecuniain, /,rrssrr rntr arAT81tf R tnfCrr'l, Ic Iaisser dissensionis inter do.'toc. UsUs: 1. Aliqiiid iii tra?vzil/rr: Cf. L u c r u m , C o m m o d u m . qurestioneiii ac disceptatiotiem vocare. Icl in
11
--
QUALIS, e, gen. com. Jlucl, de que& nahoiiestup ipsa virtus est. Quandoquidem tu iun, dr quelb sorte or mani2rc. SYN. CU- istos oratores tantopere laridas, pvisque tu jusmodi, qui, quod genus. UsUS : Qualis sit exaltes tant ces orateurs. Quandoquidem apud status nrum, inde cognosces. Quid hominis te nec aufloritas senatus, nec e t a s mea valet, juisque &n n'a de fiuvoir sur foi, ni Pauet cujusmodi, qui vir sit qualisque, nescio. fOnlldu Sdnaf, mo* *gr. QUALISCUMQUE, quaiecumque, geacom.Qucl gu'il soif, tel . . . . . . tel. S ~ ~ . Q u a l i s QUANQUAM, Quoifuc, bien que, tncore 1s cumque, cuJusinodicumque, cuicu~modi, que. SYN. Tametsi, etsi, scilicet, quamvis. USUS: Quanquam ea verba satis sunt improcuius modi, cuiusquemodi. . cu~uscemodi, . . pria. QU ALIITAS, atis, f. Na/rwe, qrrali!l, QU ANTOPERE, Conrbirn, <t quepoint. $~oprifC.Usus : Qualitatuni alix sunt prin)( Tanlop3re. USvs : Non tantopere desidecipes, aliz ex iis orize. rabam, quantopere nunc deleftor. QUAM. Que. Usos : r. Cum Ante, Post, QUANTOLUSCUMQUE , quantulaetc. Duobus ante szculis, quam Plato floreret. c u m q u e , q u a n t u l u m o u m q u e , Jluelque Tertio post die quam veneram. 2. Cum comprht que, si @fif que. USUS : Quantcilum id parativo, plus qrrc. Sed hoc majus est, cunlque tibi est. De hac mea, quantulacum. quam ut a te postulem. Vehcmentior dolor, que est, quaritis, sur mon falcnt, qrrclquc quam ut ferri possit. Suscipere plus, quam fmZe qu'il soif. quantum prwstare possis. 3. Cuin Possum et Superlativo, le)lus que. Dico ergo, quam QUANTUM, Cotnbirn; que. SVN.QIEII~, possum, maxima voce. Nidos quain mollissiut maxime, quatenus. PHKAS. E n i t a r quanmos struunt aves. 4. Contra. q u a m , autrct u m possum, jcfcrai tout rnonfissible. Qua w n t guc, non comnre. Supra, q u a m , Plrfs licebit; quoad fieri poterit; pro virili parte que. Contra faciunt quam pollicentur, ilsapkenitar; quam potero, studiosissime, quoad senf autrcmcnt qu'ils ne promcffetrf. Supra res patietur, contendam.; operam dabo et fere quam fieri possit, plus qu'il n'csl posquam dignum est ainicitia nostra, elaboraba; sibb. 5. Pro Yalde, bcaucoup, fnrf, p-andelaborabo, quantum maxime potero; quantum mrnf. Sunt vestrum quam multi. Sane quam in me erit; quantum in me situm est, adnitar. gaudeo. Quam volueris, multa dicain. Oratio Usus : Quantum ex illo cognovi. Quantum quam elucubrata. est in occasione, celeritate. Laborabu, qtiantum possum maxinie. QUAMDIU, Atrssi IonRfctnps que, tanf out: OUANTUMVIS. Aufairt ou'oir ~ ~ o u d : ir * ' faucc intcrr. ) combicn dc tcmbs? SVN. Dum, quantum, qoad, quousque, uique dum, qrr~ipuc, bien que. SYN. Licet, quamvis. quem ad finem 7 USUS: Quamdiu nos furor QUANTUS, a, um, Que pnnd, cotnbien iste tuus eludet? Quamdiu potuit, tacuit, latit grana', Usus : Dixi tanta contentione, quanqu'il f a #u, il s'est tu. tum forum est, ~rutant que. Ignoras q w , QUXM&BREM, Powquclh raison, par qualis et quanta sit visamicitiz.Qtianti quanti, queit~o/i/,~ourquoi. SYN.Quare, quid itqcur, R quclquc prix que cc soit, cofik uc cniitc. Sed quo. USUS : Quamobrem ita statuas velim. auanti auanti. bene emitur a u o 8 necesse est. QUAMPRIMUM, AU plus 181, leplus QUANTO, Plus ~f'autanlpfus quf. SYN. f6; possible. SYN. Primo quoque tempore, Quo. USUS : Quanto magis philosophaii dequam mox, nulla mora, quam maturissiml, e leflabit. vestigio, sine cunflatione, abjeAa omni mora. QUANTUSCUMQUE quantacumQUAMVIS, Autant quc tu vorrdras; que, quantumcumque, Quelgucgrandque, quoiquc, bien qirt. SYN. Quantumvis, quansigrandquc. Usus:Totum hoc,quantumcumquam, licet, etsi, tametsi. que est, tuum est. QUANDO, Quand, en qtrel tcttrps, <t qrrellt' QUAPROPTER, Ccsf fiourquoi. SVN. & ut. SYN.Cum, ubi ; ecquando. Usus : Quare, quamobrem, quocirca. Usus : QuaI. &ando tandeml*. ~ u mquia, , quoniam, orooter ' ' vos oro iudices. quandoquldem, postquanl, quand, lorsQUAQUAvERSUs' De 'Ous c6t's' que,#uisqut, vu que. Quando te video ita deQU ARE, Pourquoi, pour quelie raiwn, siderare, obsequar voluntati tu=. par 9ucl moti/P c'rst p0ur9rd0i. SYN. QuamQUANDOCUMQUE, qlrc(qur /ctn)s que, tules u , q u e . SIL puocum~ ~ ~ i que tempore. cetft rlsoItrtion? Quem in finem? quid erat, QUANDOQUE, @ a ~ I~rVuc; ~ ~ , unjour, quod itn statuercs ? Ut quid! quid i t a qurm quc/quejour. SYN.Aliquando. ob cauiam ita apud te constituisti; quamobrem; quid accidit, cur i s t a v $ ~ ? ~ ~ ~ ! QUANDOQUIDBM, Yuisq~,e, vu que, bus rebus adduAus, quid erat causz, cur ita cornme. SYN.Nam, quia. Usus : 1. Quandopotissimuin velles? Quo tandem nomine ita quidem potes, fac promissa. Quandoquidem
....
....
..
...
....
eso
QUA
589
QUE
vimt, chargd de qrrafuorvrr.
QUE, encl. E/. SYN.Ac, atque, et. Usus ; Qulclue optime dicunt, quique faciunt. QUEMADMoDUM* co~nr~renf, de'ucl(c t~tiztti2r~'. SYN. Ut, ita ut, perinde ut, sicirt. USUS: 1. Interrog. Exquire, quemadmodum se nUnc gerat. 2. Ouomodo, q u a ratione, QUA~~~~~,z,f~Lupv r c q uar ft. .~S US: qu av ia , relat. Semper providi, quemadmoIn quartanam convcrsa cst vis morbi. dum salvi essc possemus, c o t ~ i ~ ~ ~ nouspoucrt QUXSI, COIIIJJU si. SYN. Tanquam, quevio,rs~~r,. CL sicut. dammodo, pcr~ndeac si. PHRAS. Negotium QUEO,is, qull et quivl.qu~turn,quire, t u u m , quasi rem m e a m procuraba, nn.J O w ~ rSYN. . POS SU^. U S U ~ : Non que0 rJr~occupc.rai dt. COllr,,rC si Cl& ad te sinc lacrimis scribere. Cf. Possum. les ,,:icnnes.T~~~~~~ res essct; Q U E R C ~ S , m, f. Clt&?tc. SYN. Arbor pctinde quasi de me ageretur? velut meam qUerna. causam traflabo. Negotium tuum, instar rerum mearum, mearum rerum iiiodo curabo; QUERELA, m , T. Pl&&, p k J SYN. non secus ac res meas curabo; mearum reQuerimonia, conquestio, lamentatio,~questus. rum similem curam de tuis negotiis geram ; EPITH. Cravissima, iniquissima, inveterata, invidiosa, ~usta,magna,mira,misera,luflubsa, sic tuam causam agam, ut si ve quasi si meam tuendam susciperem. UsUS : Quasi necessaria. Publica, assiduae, inauditie, muldesperatos eos relinquamus. Quasi in extrema t z , quotidiana. Usus: Nunc venio ad querelam ct suspicionem tuam. Querelis quotidianis pagina, prrsqw R l a j n dt apaRe. nihil proficio. Epistola plena stomachiet queQUASSATUS,~, u m , Ebranl, f r a c d . relarum, lcflre pelrfc d coRre el de plairrks. SYN.Fraflus. debilitatus. Cf. ~ u e r o r s ~mentatio. - QUATEFACIO, i s , i ~ c i IaOtum, , ere, QUERIBUNDUS, a , u m , Quiscplainl, a. .?2byanfer, afuibfir. SYN.Concutio. Usus : blaintif. ft~tissant. SYN.Lamentabilis. Niillo nrasidio Antonium. -. -.-r -- - ouatefeci x QU ATENUS, Jusqu'od , jirsqdd puel fiijtt. SYN.Quantum (inis, terminl, mena u r a ratione).Usus: 1. In omni re videndum et statuendum est, quatenus. Id videamus, quatenus amor in amicitiis progredi debeat. QUEROR, eris, uuestussum, queri, d. 2 . Quod attinet, e x e a parte, quo, q u a i n .rL> #aitU(rc, expri~)ter SU ~futzet~r, son tnlconparte. dam quclc rnesure. Advertendum est, fotlr~rrttrf. SYN. Conqueror, ex ostulo, deploquatenus sermo d e l e b t . Accipio excusatioro, querelam vclquerimoniamgabeo. PHRAS. nem ex ea parte, quatenus, etc. 1. d u r e d e t e queror, r'rstd bofi droif quejr itreplains de vous. Aqua est mea de te exposQUATER, Quatrc. Quaterdecies, puatulatio ; aeqiiitatem querela me= cognoscue rnrfcfors. ipse potes;jure te accuso; quod in me commeQUATERNI, m,. a, L)ui y n t quutre d ruisti, justam habet uerelam ; zquarn de te Usus : Quatemos denarios in singuquerimoniam babeo.!ocus hic est tecuni exs vini amphoras exegit. postulandi. 2. Omnes querebantur, tous s e QUATIO, is, quaasum, tere, a. Srcouer, Plena erant oninia querelarum ; qritzr. SYN.Quatefacio. USUL:Est in animis questi suut, dolorem suum nobis tenerum quiddam, quod zgritudine, quasi impertiverunt; fremcbat urbs tota; querebantempestate quatiatur. tur cum iu&u et gemitu; jaetabantur tota urbe Q U A T R I D ~ U M , n. ~ ,Espucc & quutre querimoniz; ueriinoniz de in'uriisconvenjours. Usus: Quatridui abest. Quatriduo ante tusque tota u& habebantur; fuit cornmunis ..-..:. VG1111. omiium vocieratio deplorantium querelas QUAToOR, Qualre. PHRAS. Quatuor suas; tempestas q u e r e l a ~ m secuta est. Secusnnl tempora, quulre saisons I>andr, ta est comploratio omnium; concursus ploranQuadripartitae temporum commutationes; antium m a ~ i s ue augescebat. Primo senuae commutationes temponim. 2. Lrs quatrecretz multomm insignationes exaudiebantur, p quatuor anni tempstates r- dcin $ . ad criminationem et publicam querimo. dies;quadnpanitaperannumJeJuni.pr niam res excessit. Cf. Lamentatio. USUS: eges instituta Qucrerer tecum atque expostularem, je rna QUATOORDECIM. ()tlatorrc. pluinrirais R loi ou aujr2s d foi. Quid est, QUATOORVIRI, orurn, in. pi. Col&e uod cum fortuna hoc nomine ueri postlis? dc j rnagistrats romains charyc's (CL. s~t-w~.ilfL'r tueri de injuriis aliorum. Multa l e rege quesl a eoie pubZi~ue. tus mt.
consuluisti ? Qua gratis, quid era4 qapropter ita statueres? Quid tibi isthoc in mentcm veni:? Qua de causa, quibus de causis id silium suscepisti? USUS: 1. Quare istud restat. 2 . C u r ? Quare hoc negasti ? 3. ADV. Pour que, a j n que. Permulta sunt,quz dici possunt, quare intelligatur, etc., i l y u bzuucoup (fe cho~es 3 dire pour fazrd co~tzprtrndm, /L.
'
QUATORVIR ATUS, s, m : Quufr,or-
rh.
QUESTOS , Os, m. Pfcii,rt@, ydrnisscremotam a procellis invidiarum et judiciomm ud. SYN.Querela, lamentatio. U S ~ : S Qui anfrattu sequimur ; in viam &ata, placata:, questus, qui mceror inveniri in tanta calaniitranquilla: vita: dedufii sumus. Sine vi, sine tate potest? Qzreles lurntes, qzdels Ptttis~e- metu, sine periculo ad otium nos totos referiu ~ C @urront I g d r s i g n d iu/rnius; tranquillis rebu* tacitis et pacatis utitrcnc? Cf. Querela. mur; in utramque, ut aiunt, aurem dormimus. Anlnlis Vacuis, sine tumuitu aut pericuio juQUI, QUZ,, QUOD, alti, rq~,tr,dqUecundissiiiie respiramus. Cf. Quiesco. Usus : e. Usus : 1. Qui Platonem superaret, nullus 1. Excubabat animo, nec partem ullam cluietis fuit. Misi, qui hoc tibi nuntiaret, Negat ,us ei adlnittebat. Me non quies, non remissio deesse, qui miles non cum hoste pugnare. lefiabat, pon labor ad quietem revocabat. ?. QUis. q ~ t i ? qtref? quele,f Qui erit rumor Nunquamsibi quietemdabataiit otiuni. Quiete populi si id feceris? 3. ~ t@orcr , qrdr. sum tam demens, qui hoc credam. 4. Q U ~ ~ , uti et suavitatibiis nefas habebat. 2. Somnus, m~~~~ Ad z equietem if. eamiis ;,quieti nos traquoniam, #arce que, ntfendu que, Vatem te damus. Sumpta quiete. In quiete, secundum esM) oportet, qiii futuraprredixeris. Vigilantem qiiletein s ~ nobis e videre aliqua et audlre enimvero consuiem, qui somiium toto consuvidemur& Cf. Otiumlatu suo non viderit. 5. Quaiis, qai, quef.Eum te esse puto, qui esse debes. Qui vir ille fuerit, QUIESCO, is, avi, atum, ere, Rc ser, considera. Acquiesco, conquiesco. &ase *ser. SYN. PHRAS- I . Post tot QUI ? Cotnrncnf, de qace rrim~i>rc? SVN. bOrO. ADV. Contra* molestias quiescas Ilcet, a$r2s tartt cie traQuomodo? Usus: Qui hoc esse poterit? verses. i votts est@nnis de vous rt@ser. A QUXAv Parte fue. SYN.Quod. Usus : Netot molestiis quiescas, respires licet ; post tot mo dolorem, quia dolor est, amat. inolestias quietem capias ; quieti te tradas ; QUICUMQUE, q u a c u m q u e , quoduieto animo vivas ; quietus sis ; vitam trac u m q u q Que(...qtrr; quefqur soil; yurfqne iucas quietam et otiosam; vitani traducas que. SYN.Quisquis, quivis, quisque. quiete ; vitam in quiete degas, licet ; otium vitam licet; solutisanirnis QUID 7 ~ ~ ~ pourquoif , ~ , usus ~ : ~ sequi ~ et ~ clementem p esse licet ; in otio esse licet 2. P a u l u m id est cur? pecunia fiet? i id e,us quievi, Je szcis r@os, ~ oftfl $m. ~ ~ ~ sit, video. Exponam vobis quid hominis, gauu . di, consilii sit. Eloquere, quid venisti? PN(<. Horam unam, duas quieti didi; quktem s psi; quietem cepi ; quieti me tradidi ; lassi, h s ql/rt' 6ut es.tti ven*? 2. I n que, en qzroi? tudinem brevi quiete sedavi. C f . Quietuq Quid offendi? uid ille indiget 3. (subSomnus, Dormio. Usus : Quiescamiis dea u d i t o v e r b 3 , quoi* Quid multa? Quid nique et taceamus. multis? Quid plura? Quid ~ a t e r ? vivitne ? QUIETE, Trat~qi~iement, en re#os. JYN. 4 (Augendi causa), guc drrni;ir dr ce yrcr. Quid? quod sapientissimus quisque animo Tranquille. aquissimo montur. QUIETUS, a. um, Qui r t s b en r e ~ s 3 Q ~ r ~ ~ ~ , ~ ~ ~ d etsubst, ~ ~ , ~ calrncpaisibe. u o d d a SYN. m Tran uillus, compositus. )( Agitatus* flufiuank ~ H R A s . 1. Quieto qulddam,Un certain, un, qurlgu'uti; qqche esse llcet a negotiis, il &'r~nb S6 reric. SYN.Aliquis, ullus, quisquam, certus, non#ose?@ flfiiyes. Quies ntinc eSt a negotiis ; nuliuq unus. Usus : Hoc majus est quiddam negotiorum nihilest; quiescunt negotia; feria: quatn tu censeas. Qiiidani ex amicis. sunt a negotiis; forum silet, a cateris etiam est QUXDEM, ~ t ~ ~ ;a ~ , .i f silentium; conticescit negotiorum tumultus ; ovou du ,,ioins, certrs, sans dOufr,SvN. nlhil nunc geritur negotiomm ; tranquillum Etiam, pmfe&o. usus : cupio certe. nilnc pacem agere licet ; liberale nunc conti. Hoc quidem est Non satis git otiiim ; cura doriiesticnriim ac forcnsium pmdenter ille quidem. rerum omnis defluxit ; vacatio est a rebusgeQUIDQUIDp Touf ce P i . SyN. Quodcumrendis ; quietem a iiegotiis, vacationem a reque, quod velis. biis gerendis ipsum teinpus concedit. 2. NunQUIES, Mis, f. h'epos, vie ~ulnre, Irnnytcil. q u a m quleto asse Ilcuit. j<rtttuisje P I ' U ~ ~ I I lilC. SYN.Requies,tranquillitas, laxamentum, tre tr~rtzqarlle.Usque ad extremum spatium otium, vacatio, cessatio, remissio, finis, respinullum tranquiilum atque otiosum spiritum ratio. )( AEtio. EPITH. Diurna et notturna, ducere mihi licuit; nunquam per negotia quieplacidissima, sempiterna. PHRAS.U t i m u r tus fui ; curx publicarum rerum nullain mihi s u m m a quiete, tious jouissotts d'unpro ond partem neque diurnre, neque nottuma: quier e @ ~ .Summa nobis p x , sumina tranquiiitas ti< impertiunt; nunquain sinunt me respirare! data; in suinmo otio vivimiis ; respiramus nunquain acquiescere ; n u n q v licuit mihi denique et acquiescimus ; otiosam xtatem animo consistere et ad otium refern; nunet quietam agimus. Loco vivimus quietis et quam conquiescereet aniino \1 cio esse mihi tranquiliitatis plenissimo; vitam tranquillam, licuit. Cf. Tranquilluq Tr,nq ,4110, Paco.
profeso,
quidpiamV eue'que, que'qu'urr, qtie'qtu Aliquis, quisquam' QUISQUAM, q u a q u a m , q u i m u a m , &uequc, qtielqu'un, qadelque chose. SYN. Aliui4 quispiam Usus : Si quisquam est,.gui Ziceronem legit. Nec uemquam omnium ntci/s,ye nc dors #m. PIu"~ facit? quUn me, i3ec quisquam unus QUINCUNX,uncia,m,& I/,. &unla(,' c'edet deince~s. Nonest alterhodie'luisquam arbres pluntds en fonnes rlr quinconce,c.-&-d., me felicior. Nec melior vir fuit Africano quisqulncunx les cinq p<>ints dun &. usus : quam nec clarior. Virtus, sine qua nihil quicproceritates arborum, et direct in quincunquam egregium. cem ordines. QUISQUE, qumque. q u o d q u e e t q u l d QUINDECIM, Quinar. USUS : Dies cirque, Quique cesoif, duque, ckuctrra, fotcl. SYN. citer qutndecim. Unusquisque, quivis, quilibet. UsUS : t. Pro QUINDECIES, Quinsefois. se quisque vim queritur.Cum Comprrativo. cnis. Q U I N C ~ N I ,m, a, Qui sont uo uisque est solertior, hoc docet laborioQ ~ I N G E N T E S I M U S * a* u m 1 ~ i y - %ts,Jus on a tie talant, plus on se h n n e < i ~ . cent~2111e. $tinr@rrr rnsetgner. Ut quisque optime natus QUINQUAGENI, m, a. Q u i Jonf cinest. ita honoris cu~idissimus. guuntc. QUISQUILIIE. iirum, f. pl. Toufcequi Q ~ ~ ~um~ CinqteanQ u o t mauvais, ~ ~ ~ SYN. ~ ~ ddchef, rebuf. Sordes. ~
Ot
Usus :Quieta mente consistere. Vitam quietam sine ullo labore et contentione traducere. QUILIBET. qumlibet. quodlibet et quldllbet, c d u i qulon voudra, que(qJil soif, c premifr wntc. SYN. Quivis, unusquisque, unusquivis. QUIN, @e ...rre;comntcnf nebm. SYN. Ut non, cur non, qui non. USUS : Prorsus nihil abest quin sim miserrimus. Nemo est quin acutius,etc.Nemo estquinmalit.Quin otiam, ef mnr, bien plus, que d i s ~ e SYN. . uin imo, at ue etiam, quin prTeterea Usus : d meum do?orem non levabat, quin etiam augebat. Credibile non est, uantum scribam die : quin etiam noctibus, n i i l enim somni, on ne suur a i t croire combienf'CcnS fcjotcr : d IIICIII~ les
rn crianf. SYN.Fidemalicujusimploro. Usus:
uintanti, civis Romanus sum, respondit ; & k n c , populi Romani fidem implon. d ct r~alknirnrx, y u i zriuif dans ser ungoisses j e
:
sriis citoyen ron&,
etc..
QUIS, qum, quod vequid? Qui? que? lagtccle? quoi? Usus : Quis autem dubitet ? QUISNAM, q u i d n a m 7 Qui donc? quoi dotrc? SYN.Quis ? ecquisnam ?
QUISPIAM' qumpiam' quodpiam
::
tikm.
a lirri lotes les c'iy um, qgrtinqtrennul. Qu1NQUENNXUMs H* n . E s # a e c & c i ~ ans, lush-e.
QUINQU~GINTA, Cinyriante. QUINQUE, Cinq. Q U ~ gen. ~
QUISQUIS,quatque,quodquodetquicquld, Q u r l q u ' i l ~ o i !quique , cr soif, quiconque. Usus : Quisquis ille est, si modo est aliquis. Qrei Q ~V I Squmvls, ~ ~ et quidvis, ~ QU~ , quodvia
q u i vous v o d r c x , q r i qtre ce soif, quicanqrcr, qrrclconqur. SYN.Quilibet, unusquisque. QUO, O&?A cause de qtioi, #ar codquenl; a @ que, pnur que. Ucus : Quo tibi tantum
frafs romarns a u nombre O 2 cinq, chur&s soit OPUS erat ? Quo tantam pecuniam? Quo fatidupur/agrclrs soit~sdefl~sd<.scons- lius, huc turpius. Non quo dubitem. Quo se /necfions. miser vertet ? Quo te agis?Quo te pedes? Quo QoINQUIES, Cinqf o i ~ . inagis cavendum est, ne quis introcnt. Quo diQ U I N T ~ L I S(subaud. mensis), Lcct#tior, eo liberalior. Quo iiiinus ingenio potest, quil'me nrois dr 'rrnne(rn a copnm. rir iVfurs), hoc curiosior est. /tcilet. QUOAD, Tunt que; j t q t r ' l que poinf, QUINTUS, a, u m , Cinqui21,re. jrrsqu'od; auf<intqrte. SYN. Donec, usque dum, ut. Usus : Quoad ejus fieri poterit. Eatenus Q u ~ N u S ,a, u m , Ci~qui>ine. progredere, quoad licebit. Commoda te ei, Q U1 PPE, Oui, eir vJrit4 RJJII~CI~N~N~, rn quoad tua fides patietur. (Iuoad las erit, ut&t. SYN.Nam, etenim, nempt, nec mirum,
QUINQUEVzR1*
Orum*
m. pl.
utpote,,videlicet. USUS: Tihi veto aliud videtur, quippc viro erudito. QUIR~TATIG, anis, f. Cris de d i t f t ~ s t , d'efroi. SYN.Lamentatio. Usus : Fuga comitum, ut quiritatio faAa est. Cf. Querela. QuIR'ITES, u m e t l u m , m. pl. Les quin'Irs, tes Rom(~~hs. SYN. i'opuiils Romanus. QUIRITO, as, avi, a t u m , are, n. et a.
Deinan<ler Pupfitci des citoyens romains; dirc
que facultas foret, ~uvabo. QUOCIRCA. L'rsf @ocrrqtroi,en cdnzCqueme, tiom. SYN.Unde, quare, quapropter, ex quo, quo, itaclue, quamobrem. Usus : Quocirca bene majores nostri. QUOCUMQUE, ~ u r t o t t 02, t en quefqw im que (uurc rnoirv.). SYN. ~ U O C U vene~ ~ U ris, quamcumque in partem te dederis. Quocumquc res cadant, ptioiqu'il awive.
QUO
1.
592
QVV
oratio? Quorsum h a c spetbnt, pertinent? SYN. Quia. Usus : QUOD, ~ a r & Quorsum hec evadent, recident, erumpent? Cratum est quo quieveris. Quod utinam minus cupidus vitte fuissem.z.Nam si,q*Jesi. QUOT, Combien, en que norrrbrr. USus : Quodsi mihi permisisses. Quot quantteque calamitates. QUODAMMODO, jirsqu'd un certuin QUOTANNIS, Tous fcs un>, rhaqae unF n f , en quefque fufort. SYN.Quasi. nde. SYN.Singulis annis. QUOTCUMQUE, Eng~iequeno~rrbreq~re, QTJOMODO, De u manilre que, cornme, comtmrrf. SYN.Quo paRo, qua ratione, quemuufant que. admodum, qua via, qui, ut, quibus prresidiis QUOTENI, a,a , En yrief n o r ~ ~ Usus: br~ et adjumentls. Usus : Quomodo nunc sum, Nescio qitotenoruin jugerum, je ne suis cortrmisemmus certe sum. Quomodo exsultat in bjrn dparpor(s.victoria ? Quomodo, si quis me roget, etc. QUOT~DIANUS,a.um,]ovwcuidr,yuoQUOMODOCUMQUE. De q~relque nt<i- fidicn. SYN.Vulgaris, communis. Usus: Seraireque.S~~.Utut,utcumque,quo,quomodo, mo viRus, cultus vulgaris et quotidianus. quocumque modo~quibus rebus Possis,quoquo Q U ~ T I Dg, I chut jour. SYN. singulis pa&o,quoquo a n i m o . P ~ ~ ~ s . Q u o m o d o c u m -diebus, in dies, in singulos dies, nulla non que m habsnt, Ilc qlreLyve r,ru,,i2rc die, puovis die. Usus : Quotidie magis obduqueles C ~ O J ~.re@senf* J Utcum ue erit; quorescit. res ti di^ potius in dies singulos cumque m ; quOquO PaAo res halitteras ad te millo; quotidie enim te profec. bebit ; quocumque res evadat ; quemcumque SUS~iCor' res exitum habebit. USWS : Quomodocu~nque QUOTI ES, Combiern defois f torrfes lexfuis se res habet, advola. ~ I I E . USUS: Quoties et quot nominibus aufeQUONDAM,Aufrc/is, jnnis. CyN. "S? Quoties jam extorta est tibi sica de maalias, quodam tempore; fuit olim tempus cun, nibus ? lllud soleo mirari, non me toties acetc Usus : Et alias wpe et quondam in Hor! cipere litteras, quoties a Quinto mihi fratre tensii villa. afTeruntur, ~'aicoufumedcrn'dfottncr de ce qiie -QUbNIAM, Puisqrre, #urce qre; a@s j~ ne re~ois pur de effres JE foi aussi S O U V C I ~ ~ w. SYN.Qula, pro eo, quod, quando. USUS: qrre de nron/rre Quintus. kotiendum hit, quoniam homo erat. QUOTIESCUMQUE. oute es fesfoi~qirr. QU6QUAM. Vers *m lis guelcofif:Jc, Quocumque ternpore, quandocum<lue. qwlqw @rt. SYN. Aliquo. QUOTQUOT, IOIJJ, funf que USUS: Duo Q u ~ Q U O ,E n q~iefqrre lieu qfre,plirtoiif ou ve1 quotquot fuerint, deux oir torcs ceux qu'il (avcc ntorcv.). SYN.Quocumque. y ccura. QUOQUbMODO,Deq~,rlquer~tanilre~ue.QUOTUS, a, u m , E n que rwmbre, fe ~uunfiltrce,fe corirbien. Usus : Quotus quisque est qui, etc. Quotus est ille denarius? Q u I ) u S Q u E , jusgues d quuntf SYN. Quamdiu, quem ad finem, quoad, quatenus. fissibks. Usus : Quousque, inquies ? quoad erit integ r ~ m Quousque . ita dicis ? J U J ~ ~q~ uJ ad QUORSUM, ~ c r que s fieir, tiuns qute fier~f~ed-vords l a * w P Quousque tandem dincfths, & quel cdfe 02, h n s gcref bu(, datar abutere patientia riostra. ~ u c & & J J c SYN. ~ ~ ~ QUO, ? ad quid, quem in 10Cum, qucm in finem ? Usus : Quorsuni hoc QUUM, Qrrand, forsque, lIs gu~.sYN.Cum
RAB
b n t i , awi iamenia. ' RAMOSUS, a, um, Qui a dcawoup dc dranches, rameux. RAMUS, 1, m. Brancke, ramcai. U s v s : Arboris ramum deringere. RANA, as, f. ~rcnorti~. RANCXDUS. a,um. GdtC,quiscnt, rancr. U s u s : Caro rancida. RAPACITAS. iitis. f. RadmOdTti. bcnekanf au vol. Rapiendi cupiditas. RABXDE, Avccfureur, avcc ruge ou vioR ~ P A x . acls. omn. gen. Rapricc, ravisirme. SYN.Kabiose, furiose, furtnter. UsUS : scur, cncfia IIY woi. SYN. P r a x i 0 . U ~ :~ i .~ Iste Omnia rabide appetens cum inexpticabili cucrudelis, olim furunculus, nunc etiam rapax. piditate. 2. Citus, velox, qui rntrdne iml. Rapa* fluvius. Cf. P r a d o , R a p l a R ~ B ~ D U Su,m ~, ,Futicw;rnra&. SYN. Furens, rabiosus. U s u s :AspeCtu rnbido. Cf. RAPIDE, Ra~idcfncnf. USUS: Velociter ter. Furens. rapide ferri. R ~ B I E S ,61, f. Rngc,.lureuk SYN.Furor. RXPXDITAS,~~~ Ra#iditentrd~ntc ~,~. EPITH. Inusitata. USUS : Hecubam pmpter &n cours dcnu. UsuS : Rapiditate fiuminis animi acerbitatem et rabieni in cancm versam ad transeundum immdiuntcir. putant, on @nrr qutH/cube frrf dangdc cn RAPIDUS, a, ;m, Raji&, agilc. SYN. dicnne, san3 clnufc d carm de la ruge c x t r P ~ ~ Velox. que srsckngngnm frticarrsPrent.Cf, Furor, Ira. RAPINA, e , f. (Adhlbetur t a n t u m RABIOSE, Avcfr,retrr, ruge. SYN. Raplurali.) Rapinc, vol, fliffagr. SYN. Furtum bide, furiose. )( Lenlter, quieta. vi factum. USUS : Spes predae ct rapinarum. RAPXO. is, pi. ptum. era, a. P r c d r c RABXOSUS,~. um, Furicf~x,cnra&SYN. pnrforce, cm rftr SYN.Abripio, aufero, enRabidus. C t Furens. pio, predor, e o r ; iinpello, ago. PHRAS. HOSRABOLA, m, f. Avocuf bruilicur, chicat i s o m n i a rapuit. I>rn%tcnti #ia fnut. Rem rrcur, robin. SYN. Causidicus rabiosus et inepnostram furore suarn fecit ;pradam omnem tus ; qui nimia verbositate aures obtundit. avertit ;loca otnnia diripuit ;qoidquid agi terEPITH. Probabilis. U s u s :Declamatorde ludo, rique poternt, avertit. Cf. Diripio, Praedo. rabula de foro. UsVS: f . Detrahere aliquid alteri et sibi raRADICITUS, E n arrachanf ta rwine. pere. 2. Impsllo. ago, allicto, rmporfcr, CMSYN. Stirpitus, funditus, omnino. U s u s : OpiIrtrPncrcnjarl. Guncpdzsion.Voluptas omnes niones aliquas, religionem radicitus ex animis ad se rapit. Quo te erenata tua cupiditas hominum extrahere, evellere, ddracinrr des rapiet ? Cura omni ac studio ad philosophiani @inions dc i'cspnf, a m a c k r la rcfigion du rapitur. Milites inaciem rapit.3. Adduco, mrmrr. Cf. Omnino. mcnrr. In invidiatn, in odium aliquem rapere, RADIO, as, av!, a t u m , are, n. UriCkr, rcndrc qqn odicur. Cf. Aufero. rayonner. SYN.Radtos emitto, fulgeo. R A P T I M , A fe &&te,rapi&mrnt. SYN. R ~ D ~ & S U a, S ,um,Rayonnurrl, rdicux. Cursim,subsecivis operis. PKRAS. R a p t i m fii USUS : Sol radiosus. hostem ducere milites, cnlcver scs troupls r l les nnccr conlrz I'cnnemi. Manipulos in RADIUS, Ii. na. Rayon. U s u s : In radio aciem rapen; raptan Iegiones ;agmen in hossolis cemuntur. stem agere ;pleno gradu in hostem inducere, R ~ D I X ,cis, f. Racim. SYN. Stirps. quam proxime ad hostem ducere. U s v s :AapEPITH. Altissima. Usus : Radices agcre ; ratlm cum ageret ac turbulente, H a scripsi dices mittere, longcr ses r a & ~ Vera ~ . virtus raptim, f'ai cdf ccs lignrs d la kbfc. altissimis est efixa radicibus ;fimissimis raRAPTO, as, avi. a t u m , are, a. (ssap. dicibus nititur, sic, ut nulla vi IabefaRari pospoet.)Emtnrner, cnfralncr k forcc. Quem sit. Consuetudo altissimas h a h t radices. Non vexastis, raptastis, omnicrudelitate lacerastis. ramos solum amputare vitiorum, sed ipsas RAPTOR, aria, m. fi~trur, mvis~cur. radicum fibras evellere necesse est, nr *as srulsmrnt coupCr la brnwhcs <Ir nos vaccs. RAPTOS, os, m. Vol, ra#t. U s v s : Raptus mais sxtirpcr jusqu'auxjbrcs lcs#us &lits virginum. Cf. Abstratus, Allenatua de iews raa3ts. RARITAS, ~ t t s f. . i*@n &(paissenr, ia R ~ D o s, . rasi, rBsum, eres a Rdclcr, Cg&et;f(u~fc quantitd, r a d . Usus: In pulgratfcr, raer. U s u s : Superciliis rasis. rnonibus inest raritas qumdam, la snbstamc RXMKNTA. e m m , n. pi. Ccqrri tme drs pamto>15 ett ram et moIIr.
KAK 593 1 q u a d on r d r k codcaux. ~ l c l t c sU . s u s :Ara
"
RARO, A>arcmcrrl,pea sosvenl. SVN.Insolente?, rarenter, minime szpe, non sepe, mi. )( Frequenter. USWS: Acipenser raro a modum capitur.
dansl,, mCICr.Vanior jam hostium acies. infrequens jam hostilis ; jam magna parte ; dissipavemt aciem hostilem equestris procella; in acie rumma infrequentia; rarus erat ad miles; ex hostili exercitu magna pars defluxerat; dllapsa erat. 2. R a r u m est, ccia tsf ex Raro, perraro accidlt; ita rarum est, ut si quando auditum + portenti ac prodigii simile nun,eretur ;infrequens i~lu,j ac omnino peregrinum ;id siquando accidat, tanquam dbam avem videm homines Usus: In omni re optimum est rarissimum. RXTIO. onis, . Fucttlth raisonner, inIclligence, bon stns; mCfhodC, r2&. SYN.Vis cogitandi; judicium, mens, consilium ; argumentum; modus. PHRAS. H o c est contra rationem, cela esf confre la rai~on. Hoc ne ration quidem ~onse-ntaneum est i id agere hominis est a tota mente et refla ratione deficientis;a prrescri tione rationis aversi; id vero r sana ratione a\enum est. Cf. Prudentla. USUS: 1. Mens. anlrnus, Bme, irrfelfigencr. h t i o przsit, appetitus obtemperet. 2. J U ~ I cium, intelligentia, consilium, prudentia, jtt ament,pn~dcnce.Ratio, dux lumenque vita, dOmina omnium et regina. Rationis participem esse ; ratione uti, avoir a rarsun, Ltre ruisonizoblc. Rationi ac consilio locum dare; rationi parere, obedire, obiird la raison. De ratione deduci, abire, discedere; a mente e t ratione deficere, prrdre la raisorr. 3. Argum e n t u m , raisonttr~trcnt, arpnrenfafion. Rationibus solum piignas; veritatem rationibus wtquiris, vous rcckcrch* a 7/n?C$ur = ruisoanamcnf. Rationes suze sententie colligere, &erre, exponere, explicare, dontter les raisons dr sonser<li,,,ent~ Rationei,, reddere, ostendere ; rationibus disputare, argumtnfrr. Adversariorum rationes refutare, rejicee, rC/utrr lsr raisonncn~cnts & son adv~r. S . Probare suam rationem alicui, prouvcr son iaYc d qqn. 4. Modus, via, consllium, institutum, genua, conditlo, nrd[ho<ic,$rocddi, mani&, plan. Belli gerendi modus et ratio hasc solet esse. hleze vitre rationes me inde avocant. Tua ratio postmodum est commutata Nunc alia ratio est rerum omnium. bRen, negotium, considrutionl $ouci,soin. eas rationes semper tua saluti posthabui. Incumbe toto animo in eam rationem, qua rdhuc usus es. Adjungere se ad rationes alicu.
7'= df~~~~&~*rn",c>ptIf,"~n~~$~/If~c",. -t. Sya. Paucus, singularis, uotus))( Mu]. tm, frequeng co,,lertus. iDv. ~ ~ PHIUS. ,. Rariores jam hosteserant in al cle, dCjd les cnne,,tis i(lticnt ,noins ttolnbrctrx
nudata
jus, se joindre auparfi de qqn. 6. Commercium, societas, rapprf, refafion,corntnercc. Aliquem in suam rationem et consuetudinem inducere;rationem contrahere ciim ali uo,lier dcr relafions avec pn Quihuscum m s i ratio fuit; quibusrum miRi &ti0 intemssit, a v e c q t ~ I''~ u!'ire. 7. Cura, respeaus* (que f'o*faif> de, compcc ~ i ~ (pu'on , fkf) ~ de. Habere, ducere rationem absentis. Sui commodi rationem ducere; aliena dignitatis rationem habe" Habenda erat Tarenti ratio, sed vicit w~peflusCapiia, ilfallaif frnir c o W t k Tamnfc,ntaislnconsidrafion<icCajortePentporfa. 8. R a t i o administrationis e t rei pecuniarias, cfimptc, raIb'uf. Rationem vita ab aliquo deposcere; rationem vita su;e reddere, comp(c dC RatiOnes aliquO putare, rationessubducere,inire,tratiare,conficere; ciimaliquoconferre, r c ~ s r s c o m p f e s d qq*. Rationes alicui d e r e ; ad ararium mferre, rcndrcscscornpfrs au frsor. Rationes in tabulas transferre, t r a n s ~ ~ ser re c o m * srcr des ladlc//cs. Pecuniam in rationem inducere faire cntr cr une sotittne en lignt d . compfe. calculos vorare amicitiam ut par sit ratio acceptorum et datorum, fairedrPatnifiun calcui ct vouloir que la balahcc soif Cgalc enfw ct qu'on a r e p rt re qu'on a dond. RX~IOCINATIO, f. ~ ~ i ~ sylop:r,~le. EPITTJ. ~ i lct i consjdcrata. ~ ~ ~ ~ usvs : lcges aeruntur e quibusratiocinatiO nascitur' RAT1bCINATIV~S*a* um, T. rM.9 OJPon etnfioie fe raisorrnetttent syllop>fique. UsUS : Ratiocinativum genus orationis. RXTIOCINATOR, oris, m. Cnlcrtlafrur; a$prLciafcur. SYN.Rationum subducendarum y i t u s , (VULG.Calculator). EPITH. Hilaris. sus : Boni ratiocinatores vident q u ~ m l i qui sumina fiat. RXT~OC~NOR aris, , atus s u m , arl, d. Calcztlcr;raisonntr. SYN. Rationem ineo.Anv. uss: ~ ~ t i quid ~ in ~ similibus i ~ ~ ~ i fieri D~ ecunia ratiocinari sordidum est,fhe <fargent. cf. A ~ ~ ~ RATIuNALIS* en gen. RaisoirnadLL; od Pon etq5foiele raisottncr~tenf. SYN.Quod in ratione versalur. UsUs : In causa rationali primumquaretur* ecquid, RATIS, 15, f. Ruieurr. SYN.Genus navigii planum et trabibus tantum inter se nexis aptls9ue vinflumRATUS, a , um, art v. Reor. Calcul/, conzptC, rf'ori: ~ r r t f h i ,c ~ t i n C , ~ x r&ulio; i, certain. S Y N . Firmus, fixus. Usus : Astrorum rati et immutabiles cursus. Atia Czesaris oiiinia rata habebantur, on raf+iY fous lcs acfes de CCsar. Hoc fixum et in perpetuum ratum firmumque sit. Rato tempore tieri aliquid debet. Pro rata parte, dans la t n t m @ojortion. Cf. Firmus, Approbo.
~d
CalUlS
RA U
595
REC
RECENSIO. Onis, f. Rrvuc, dmmbrrrr~rnf,rrccnsrnrrnf. SYN. Census, recognitio. RECEPTCOLUM, 1, n. Lieu 03 pon mrf qgrke, magasin, djbf; rcfu~e,asifr. SYN. Locus receptator, pedugium. U s v s : TemW#i. plum illud fuit anc p e r d i t o ~ m civium, receptaculum seditiosorum, castellum forensis 1aRAUDUSC~ZLUM, 1 . n. Pchl mortzan trocinii. Cf. Perfuglum. & d f d cmployd corrrmc monnaic. SYN. Pecuniola. RECEPTOR.o r i g m. Q u i s d a rr/n~c. : Ille latronum occultator et receptor RAVIS,!a, acc ravfm, f. E n ~ ~ u f Usus . locus. Usus: Ad ravim clamore poscere, J'cnrmrcr d &mancirr gqckr. RECEPTRIX, icle, f. Crlfe qui rrfoif, quirrcle. Usus :Messana furtonim receptrix. :Non RE. E n rddif. SYN.Exitu. USUS RECE;PTUM,l,n.En ugrmmf,~mrsse. tam virbo qiiam re et exitu praestare aliquid, rcorcicr qqchr n a s r u l ~ ~ w ni n f # a ~ ~ l e matk s, S r r Promirum. U S U S :fila induxit u< p t e ret (consulatum) :promissum et recentum inen fa1rf en ralif/. tervcrtit ad sequi transtulit d Ir $oussa d REAPSE.Encfef,,m rCalifC.SYN.Reipsa. M r r r connr(af; apds lc lui ovorr flomis U s v s : Forma reapse nullae sunt, speciem c t g t accr~ter, ii ?en rrvttit lui-dmt. tamen exhibent, rn rddifd m son; nen, mais RECEPTOS. q m. Acfiofi a se retircr; #rsrntcnt unc apparencr. refrai/l, rrnrl; r&c, drilr. SVN. PerfuREBELLATRIX. 1~19, f. Cctlc ~ i sYr gium, avocatio ex pugna. Usus: Receptui volfe. U s v s :Ingenio ferocem et rebef;atricem canere, signum dare. Nullum receptum nisi provinciam conficere. ad te et tuam opem habeo. Tempus jam non REBELLIO,o n i g f. Rhrolfe, rc&llion. erat ad receptum pertinacis sententia, il n'dSm. Seditio, tumultus. Cf. Sedltio. faif blus fembs a % rrvmir s u r v n avis obsfinC. RECESSOS.iis, m. Acfiorr a sr ~efircr, REBELLO.aa,avl, a t u m , are,n. Sesouda Ioigmr. SYN. Digressus. )( Acceilsua. Irvrr, s'insurgrr cic nouvrau. USUS :Plures diUsus : 1. Luna accessu et recessu suo mans n r s i s locis rebellare caperunt. Cf. Denclo. accessum recessumque gubernat, la luru nr Desclsco, Sedltlo. s'a#fiochant d rn se rrtirunf, $ro<iuif kJux RECALC~TRO, as. avl, atum. are. n.* Re inbrr, rucr; cmpCcLr d'ap#rocLr. SYN. rf l r r f i x a2 la mrr. 2. Latebra. coin, ravifd, rcfratfr. Multi in hominum animis, latebra, ~acitro. multi recessus. -..-...RCXLESCO, ia. caltkl, esmere, n. S r 1. RECIDO, la. cidl. cisum. era, a Condchaufrr, s'dckauJrr. SYN. Concalesco, referhr. r t l r a ~ h e r . SYN. Incido. Usus : Recidere vesco. r&amenta supedua. RECANTO, M, avl, atum. are, n Retia. RECIDO, ia, cldl, caeum, are, n Rre,r d f r ~ f e rdlsawourr. , JaAain aliquem profom&r. SYN. Convertor,cado,redundo,incido. bra recantarc. Cf. Revoco. PHRASI n e a d s m acelera recldlt. il es; reRECEDO,is, ceml, ceisum, are, n. RrfomdCda~ lrs ~ d m r s crimu. De integro in cukr rn am3rc, sr ntirrr, rrbroussrr chemin. eadem flagitia revolvi, relabi,incidere ;iterum SYN. Discedo, abeo,dcfluo,decedo. ADV.Lonin eamdem imptobitatemincurrcre ;in eadem ne tantulum quidem, necessario, paulurursus flagitia se ingu itare. Cf. Peccatum. u m U s v s : Ab armis, officio, causa, a veten U s v s :Ex lztitia in l a u m ;in priorem fortuconsuetudine recedere. Decedere de fide, denam recidere. E a res ad hunc annum recidit. fluere ex amicitia, ab officio recedere. Cf. DeMala consilia in auAorem recidunt. Huc tanficlo, Discedo. dem omnia recidere. Ad nihilum molitio tota recidit. Cf. Cado, Venlo. r, RECENS.I l n l y a par longfrm S Y/cernme~f,naflrc. SYN. Nuper. UsVS :i P e ~ n s RECINO, ia. ere, n et aRCsancr, re&+ natus. / i r . SYN.Resono. a. RECENS.entfs, o m n gen. Nouvrau, RECIPIO, is, cbpl. ceptum, are, a. Rcfijcuru,riccuf. SYN. Novus.)( AntIquus, v e t u a rrr d soi, ramrmr, rrprcndrc; rrcorrguini. Usus : Non ex recenti hominum sermone, sed SYN.Accipio, recupero. ADV. Brevi, difficilannaliks. Aliter inveterata, aliter recentia lime, tardius. PHRAS. I n g r a t l a m receptus Est res in recenti memoria Homo e schola, est. ilfilgraci'c. Supplici apud eum gratia' ludo, rovincia recenr. Recens ab illorum aelocus fuit ; restitutus est in antiquuni gratiat tote. t f . Novua. locum ;reconciliata inter eos est ex inimicitiis gratia voluntatesque copulata. Cf. Gratia, RECENSEO. ea, aai, e u m et d t u m , n r e , a Parcourit,rccrnsrr, rcconnntfrr. SYN. Reconcilio. Usiis : r. Ali uem in fidem, gntiam, amicitiam recipere. hiquem splendide, Percenseo, p q u o r , percum. Cf. Numero. rauqur, RAUCUS, a , um. Enrou!; kuyanf, cnard. SVN. Qui vocem obtundit dicendo, clamando fessus. U s v s : Vox natura mbrauca Ipse rumor jam raucus est faetus, ddjJ Ir fufigr rsl h r n u #lus juiblr, dsl as-
ffull,
H EC
et
---
--
7 -- - -
--
--
--
KbC
.
- -
reconditum haliere aliquid. Interiores et rerequictem aliquam corpori et animo indulgeo ; conditz litterz. Hamo natura tristis et reconad aliquam animi remissionem descendo ;cum ditus. Natura in specie oris reconditos mores amicis me obleAo; vanas a molcstiis abcrraeffinxit. tiones a c velut diverticula quadam quzro; inter labores jam exhaustos et ninx exhaurienRECONDO, is, dldl, dltiim, era, a. Rhdos iiilervallum aliquod interjicio ;ab assiduis nir; floipter, carher. SYN. Condo, sepono, contcntioiiibus studioruni aniiiium remitto. alido,abscondo.Ai)V. Nimiuni, penitus.Usus: 2. P r a t o r u m a c n e m o r u m aspectus mlri(;ladium in vaginam recondere. Mcns visa flce m e recrea t, a ?irre des jt<rrrres e/ tfrs iirripit et recondit, inde mcninria oritur. Cf. bois ttrc d/ass~ ~r~erziillr.ttsrtnrnf. I'ratoi um ac A bscondo. nemoruiii aspeRus aniiniini mirifice rcficit ; RECOQUO, la, coxi, c o f l u m , err, a F<ri- U molcstiisabdiicit ;iiiirifii a i olir~~t.ite,ii~imum re rfcfrire. Sus : N t nio nie tanqciiim I'elian pcrfundit ; liquidis\iina volupt.ite aniinuin recoxerit. compiet ; mirifice oculos aniinumque tenet, oblettat ;pratorum aspcRu sual issiine ahcrrar RECORDATIO, Onis, f. Sotrvrttt,; ir'animus nmolestiis curisque ;suar issimam anirttoirt. SYN.Mcinoria. EPITH. Acerba, apta, asidua, non satis explicata, grata, ju~unda, mi voliiptntem capio. 3. Recrea te p a r u m per, rr'rrr'rs-vofrsun $en. A cxtcris \olupthsana, secura, su~vis. Usus: Kecordationes tibus desertus, jucundo otio sustenta te paulufugio, qiia quasi iiiorsu quodain dolorem cffilum ct recrea ;da tejirciinditati paululiini ; ad riunt. Kcpctere aniino vcteris incmoriae realiquam animiremissionep) desccnde; habeat cordationein, r ~ r p f i l rrrt . ~ sott rsf)ri/ Ie souveaberiatioiieni quamdam a negotiis animus; uir rfutte ~ i r ~ o t t . ~ l <fiizffr'~.. r t f ~ d Cf. Memoria. animum Iiberali otio vircsqucre\oca, ad erenRECORDOR, aris, a t u s s u m , ari, d. dos novos de integrolaborcs ; relaxa animum Se sou?~rtrtr. SYN. Kcminiscor,nirniri~teiico. ct ahduc a contentionc studiori~iii ; da laxaAnv. I~iligcntiiis,multum,vcre. I'HRAS.t . Semcnti aliquid contciitioni studioruni ; lassuni &>e recordor praeteriti temporis calamitapondcre curarum an,nium ludo refice et intem, J E ttte rr>pfi~~l/c, souv,*ttflr'~ t ~ ~ l ~ i t tdw iift~~ staura ; eucedaiit aninio curzr paulisper, u t a/r~tr$spasr< Suljit .aniniuni. persape mcmoria ciinre dcinceps iniretu ad intcimissa rckertcmporis niiserrimi ; szpe in iiicmoriam redit tare. Cf. D e l e a o , ObleCIo.~Tsris:Rccrcat me ralamitas teiiiporis ;aniinum persape refero ct rcficit aspeAus vester; afIiAiim crigere, ;id praeteriti teinporis calaiiiitates; tenet ine pcrditiiin reciraw. 1-itleris tuis sustentor el liersape memoria temporis calamitosissimi; iccrcor. Cuin animus se collegit et e marore infixa cst aniino calamitas temporis superions; se rccrcavit.E morbo rccicari etron~alcsccrc. \crsatur identidcm in aninio calamitas; ex Cf. Relaxo. .tnimo nuiiquam disccdit tristissimi teinporis R&CFtESCO, Is, crevi, c r i t u m , ere, n. iecordatio ; tangit pcrsxpe aiiimuin incnioria Ht.jot~s.rer; rt rnfrr de. nortvr rrv. S I N. Hui sum funestissiini temporis. z Recordar a d h u c cresco. <li&orum, JE ntr sotr7>it~t1.r t.r1<<1r~ de vos fiaRPCRDESCO, is, dril, escere, n. h'rtit/es. Memoria tenel), meinrvia custodio ditta dt ~h t ~ .~<tt~rt<ittf; ~ r ny~rro~~ I~ er I, I ~ I Y C'SUS ~I.. . tua;in nicmoria mihi sunt,versantur diRa tua; 111;i qu:r ronsiiiiuicsc\idtl~a~iti~~,rccii~desrunt inemoria retiiico, q i i , ~ dixerns ;iiicmoi iain eoium habeo, tciieo, seivo, ioii\erv, (1u.i' tu R E C T A . I. rrdrr>i/c/i~ttr,dtttr/, rr.citl, fr 111 iiiecum ;rescdit in aniino iiiciiii>riad i ~ l oiiiii i ; dtot/. S\N. Izrfla v;a,dii<Clc )(ObJique,per :inimo tenco ac incmoiia,qua. tu ad me; scripa n f r ~ & u sU . \ L S : hlihi icRa iter Rrmani t:~ sunt in aniino inco q u z tu inecuin olim ; cst. Kcfla e navi ad nic vcnit. persape in Iiientcm \.enir ecii uln, qii.12 tu olini RECT, I:tr lrpri rfrmfc; brrtt, crtritr~rr / inecuin ;s s p c rcdcn in iiiciiioi i.iii> eoruiii cjus 4rt1f. SYH Ilenc, prol:c, piaclarc, Jiiie, niore, cx te audivt. Cf. Memoria. Usus : Hccordor rite, (~rdine,rntionp. )( Pcrpciram, vitto, tua consilin, tuoruiii consilioruin, de Luis conoblique, circuitlone e t a n f r a a u . USUS siliis. Kc ipsa adtnonitiis reiordor et reminisRcRe aique ordinc et c rc ul>lirafaRum est. cor. Cf. Memoria. Si reAc hoinincs noti. W c A e aii sccus, nihil ~Ec~Eo,as,avi,at~ iire,a. m , Rt~trrcf~vc ad nos.K<fle ancoiitin fecerint. Kcfle,ordine, o#bon tu/, rdtrrbftr; p. SL* r~itiit~trr. SYN.Reratione, ex a q u o et hoiio fccisti. Atcnii rcRr ficio,relaxo, relevo ;rcstituo, colligo. Anv. Neferuntur aliqux, qrrtiqfirs ufofi~es suivrnf la (essario,ocius, paiilulum. P H I ~ A IS .. Libenter lignr r;r<iife.Cf. Bene. m e a m a g n i s curia recreo,jr rrtr rt8$os', voRECTIO, cnis, f B i ~ c r f r r > t ~ , ~ o r ~ . ; ~ < t r t r n t e n t . /(~nlirrJ </entes IY~I?I<IIIX i1111,~1vf<rrtts. 'I'ristitiam SYN.Cu\:crnatio, adniinistratio. Usr:s: N o n et severitatein ludo aliquo rclaxo et mitigo; a privatz solum rei ratio,sed reiyulli<zercAio. contentione studioruin animos curasque laxo ; R E C T O R , bris, n1. Guiffs, dirzcfctrr, chrf cx diuturna pcrturbationc suavitate nniicorum ine recreo; vires ainissas revoco; curain aniSVN. Gul~crnator,prses. EPITH. Comior, justus, summus. U s u s .Kcttor piiblict consilii, nii auiete aliuun rcinitto :nie confirnio, relevo;
REC
5g8
RED
rci~roque~nent, n d r e amot4r #our amour. SYN.Amori vel in amore respondeo. REDARGO, 1% iii, ere, a. Acuser. h i t ; convenablc; bon, vertueux. SYN.DirecSVN.Coarguo, convinco.)(Probo. USUS:1. Intus, bonus. )( P r a v u q obliquus. Usus: Recconstantiain alicujus redarguere. 2. Increpo, tam instas viam. A reAa conscientia transaccuso, rflutar, convuiwi a2 aux, confmvusum unguem discedere non oportet. ReAa h. Redargue me, si mentior. Fa(ebat multos, intelligentia, reAis oculis aliquid intueri. Recquod nemo eum redargueret Cf. Arguo, tiuirna sunt, q u r maxime conducunt. Re~rehendo. 'RECTUMs 1s n-fibon, le bhn, rhonntfeti, REDDO, 1% dldi, d l t u m , ere, a R e d n . lavetu.)( PraYum.USus :ReAum est quod SYN. Restituo,refero,remunero,persolvo. ADV. vi*ute et oficio fiL i b a u m non solius Celeriter, commode, cumulate, diligenter, juskudis causa sequendum est. Tenihil scribere te,latine,ppportune,,probabiliter,studiose,tarn&um vix est. Cf. Honestum. de. viciss~m. verbosius.Usus: 1. Suum cuiaue RLCOBO,as,ctibbi,ltum, are, n. S coureddere. 2. .Rcclto. tytdre, dire, racon~er. rhr,fncoucM. SYN. Recumbo,jaceo,quiesco. (luz quisque didicerit, totidem verbis reddat. USUS : Molliter et delicate recubans. 4.Verto. trauirr. O u a e r r c e leeeram. latine kddebam. q Do, tribo, rend;, rekflre d RECUMBO,is, ctibii, ltum, ere, n. qqn cc qui l u i est dll. Sententia s u a rationem Saj#uyer, se couch"ren awi2rc; Jfre lfendu, reddere. Reddere vitam pro republica. Littec & . SYN.Cubo. Usus :In herba recumbo. ras alicui; honorem cuique suum reddem. RECOPRATXO. o n l q f. Recorrvrement. 5. Simiiissum, rendrc, rz rnduir~, re#rsnt. USUS: h t a praeclara est libertatis recciperatio. tcr. F~ilius matrem reddit. Eiicio, prassto, RBcOPERATOR, bris, m. (f. de droif). rcndrz te ou kl, fuir,. Cupiditas reddit Id rcuP/rateur, char C d Roma de j>,grr les homines caccos. #rocs el <faccomm$r /es diflrendi enfre REDEMPTIO, onis, f. Rachat; c o m ~~'Ioyeus. SYN. udex in causir c'ivilibus et prifiuir, rnarck4. SYN. ConduRio. Usus : Pub$vatis. EIITH. /mprovidus. USUS : Recuperacani teineritate redemptionis pene eversi. torem alirui .. darc -. . . . -- . REDEMPTOR, brls, m. Entre#renrurde R ~ c O P E R A T ~ R I U S , a, u m , Relufy fravarxpublics; fermier. SYN. Operis faciendi s u r r~kuplrotrurs.Usus: Judicium recuperave vetigaliuin conduAor, q u i e t Manceps torium. a Cicerone dlcitur. Usus : 1. Redemptor R E C O P E R O , as, avl, a t u m , are, a. Reille, qui Torquato columnam conduxerat facauvnr. SYN.Recipio,redimo, reparo. Usus : ciendam. 2. ~ a d e m p t o noster. r ridrmfleur. Erepta recuperare. Recuperare existimatioSYN. AuCtor varensaue salutis nostra. index nem perditam et in antiquum statum restitui. salutis human'z ;n o s k salutis restitutor. ReCf. Rbstltuo. d e m p t l o nostra, Rc'dsmption. SYN. Nostm RECURRO,is, curri, ore, n. t o u r i r salutis restitutio; salus hominum Christi mt u MI~YC, rebrousser chemin en Mfc. SYN. ciatibus morteque parta Redeo, revehor ; v f u g i o , ad opem alicujus REDEO,is, 11, ltum. ire, n. Retoumr, confugio. Usus : elim quamprimum ad nos revenir. SVN. Reverto, revenio, me recipio. recurras. A~v.Gradatim,insidiose, peregre, sero, verisRECSATIO, onis, f. Rdus. EPITH. sime. PHRAS. C u p l o q u a m p r i m u m ad vos Justa Usus : Omnes sine mora, sin: ulla redlre,~8dsirerevcnirversvonsfe#fustdtfisrecusatione, summo etiam studio et alacritate sibfr. Ad vos me recipere cupio ;in optatis mihi negotium susceperunt, sans hrfsilafion. est,ut me aliquandoicstriacpatriaccom otem RECUSO,as, avl, aturn, are. a. Refious- fortunafaciat : ut in patriamme pedesregnnt ; ser, icarter, r+fuser. SYN. Abnuo, defugio, de- 1 in domum mam rtmigrein, rekrtar ; domum aversor, clino, aspernor nolo, repudio, rei~cio, me referam ;reditu aul potius reversione mea tergiveraor, abhorreo; a me amoveo, amolior, vos exhilarem: ut ad vos recurrere, patrix deprecor, ejuro. ADV.Diu, honeste, vehcmenme reddere postliininio liceat ; ut expeditum ter, valde. PHRAS. Si-id crlmen est, non in patriam receptum habeam; urbem patriam racuso pmnam, si cefa est un crime, j e ne repetam. 2. Dornum redibo, je reviedrai nfuse#.u lcchtimrnf. Nihil de pzna recuso ; chex moi. Domum me referam; domum repepaenam non refugio, non deprecor, causam tam; domum ineconvertam,conferam;domum non dico quin quod meritus sum feram; remigrabo, revertar; domum me recipiam. cabra nihil est quin; causa: nihil dico quin 3. V l x a d se redilt, il /u1 d #cine nvenu d panas, ut meritus sum, luam. Usus : Nihil ni, il t u l d peine rcjris ses scm. Vix se, vix uod homini accidere possit recusandum est. animum ex timore collegit ;vix se, vix animum Nolo, Nego. recepit a timore; vix recreatus est ex iiio pavore; vix se recuperavitex illa trepidatione; RBDAMO, as, avi, atum. are, a. Aimrr
&EUS, A o r e t architeAus tanti operis RECTUS, a, um, Qui esl en ligue droife,
ubemator urbii et conservator. ReEtor navis.
bo
EL
vi% redintegravit animum. Cf. Colllgo, Recolligo. 4. RedlIstl a d pristinam consuetudinem, vous auca rcpris vos ancirnncs habifudis. Ad tuam te intemperantiam innovasti ; n catndem vita: consuetudinem ixvolutus es; nd mores pristinos rediisti'; ad tuam te consiietudinem moresque te retulisti. S. Sed u t red e a m eo u n d e cuapl, t n a s our en rcvcnir Id 8012jr suis purti. Sed ut d p r i m a redeam ; ut redeam ad id, unde exorsus sum ; ad ea q u constitueram; ~ sed ut ad superiora illa redeat,~vertaturoratio;utad preterita revertamur; ut ad eam partem, unde digressa est, revertatur oratio; venlm ad jurgiun~ illud, quo loco di *rcssussuin, revertar; sed adhibeat oratio m d u m et redeat illuc unde defiexerat. Ut eo, undc digressa est, se refcrat oratio; sed ut eo revocetur, unde huc declinavit oratio; sed redeamus ad inceptum ; sed rcdeat unde aberravit oratio. USUS: Ad quos dies redibzs? Ingratiam redire cum aliquo, rcntrcr en
p d c c uupi-2s dc qqn, se r~~c@nciier avrc fui. Ad ingeiiiuin suum et morcs rediit, i l a repris s ~ s ~ r r ~ ~ z i c r s s ~ n sor; t i ~ caract1re. ~~c~~?s In , pristinum statum res rediit, /a chosc a r r j r i s son uncien dfat. Paruni ex agro illo redit, Ic rcvcnu & ce charrr$ esf pCrr cotrsid8rctbfr. REDHIBEO, es, Itum, are, a Rr.ruirc cc qu'on u r q u . SvN. Keddo. Usus: Rem emp-
tam, cu;us vitium venditor non dixerit, vendenti redhibere. Cf. Reddo. R I I G O , is, egi, a&um, ere, a. F a i r c &*re rinfrcr, rrufc?tcr; rd=ire d. SYN. Ad uco, ' pertraho, cogo,con6cio,co~1igo. Y r i ~ a s .Ad nihllum redaCta, s u n t o p a mere, rnrs rickcsses sont rduifrs d r h . Ad iiihilum oinnia reciderunt ;rediit mihi res ad restim, ad rastros. Cf. Perdo, Gero. Usus: 1. Bellicosas gentes in ditionem suam et potestatem; sub imperium et jurisdiRionem redigere.CtConc10. z.Colligo,fairerercfrcr n n c sorurru d7argen?,-pdrccvoir, rctirdr. Ex p d a , e bonisvenditis rnagnum vim pecuniz redigere. 3. Revoco. reduco, irrcffrr datu :el o u rrLPctt. Inventa redigere in ordinem, mrft r c en o r h /es ~rtatriuus frouvds.Aliquid in inemoriam rcdigeie, disjoscr ggchc duns su
rNLn'rp6
do attulit ; sua morte perditum genus hominum in possessioneti~ ccelestis patria restituit; genur humanum aiAum ac perditum sua morte recreavit et erexit ;pro commusi salute suum caput in omnes cruciatus ob:ulit, ut amissam nostraprin1oru1nqueparentum culpa ccefestem nobis patriam recuperaret. Uses: Re vilissima maximam redemit. Culpam redimen. Ego vitam omnium ineo unius ptricub redemi. Ista ve1 vitareRe redimi possent, R E D I N T E G R A T ~ o , ~ f.Rcnouvclia~~~, tnftrf, rJub/isscr~r~~~~f. SYN. Kenouatio, iteratio. UsU%Veheinenter movet auditorem ejusdem verbi redintegratio, riQLition riu 11~2rnc rr~ot. R E D I N T ~ G R O as, , avi, a t u m , ara, a. >cnouvclcr, rdfub/ir, rdpurcr. SYN. Renovo, instauro. UsUs: Bellum, proelium, vires, anh rnum redintegrare. Memoriam redintegrare. Cf. Renovo. REDITIO, onia, f. C t o u r . Usus: Celeritas reditionis. REDIT~~s. as, m. I?cloir. SYN.Reditio, rerersio. EPITH. Acerbus, capitalis, pestifer, celer, crudelis,difficilis, facilis,florcns, gloriosus, gratuitus, illustris, constans, mnturue PHKAS.Valetudo reditum impedi.vit, sa iauuvaisr sustd a c ~ ~ z j ~son c k rcfour. i Reditu prohibuit ; regredicndi facultatem non dedit; valctudo obstitit uominus iter domum flecteret, retro concejeret ; ne in patriam essM reditus, valetudo in causa fuit. Usus: Patet tibigratiae rediius. Crati reditumtibi aperiam, conficiam. Neino te reditu proliibebit.(Redltu3 p r o fruRibus annuis, v t r l q cst), rcvenu. REDTVIVUS, a , um, Rafrafchi, rajcuni; quirevil. SYN. Renovatus, in vitam revocatus. REDOLEO, as, al, ere, a et n. f r r o& rant, cxhulcr, srnlir. SYN. Oleo. Usus : Ejuc sermonis multa indicia redolent. Oratio redolens antiquitafein. Mihi ex illius orationibus redolere i se Athen videntur,je m sois q d
pa+~rn $uticiJrrtc s'rzhulr. d t 32s discours. REDCO, i s ,xi, tum,ere, a. Fuirc rmn i r , rumeitw. SYN. Kestituo, redigo, reporto.
fIIC,norr.
REDXMXCOLUM. i, n. Co//Ur, niadb~ne,

ninture.
REDIMID. la, 11. Itum, ice, a . Cejadre, corrronncr, o17ur. SYN. Orno, corono. Usus :
Kosis, sertis, coronis redirnirc se. REDIMO. iq Bml, e m p t u m , ore, a. Rachikr; d8livrcr; afcr~~ier. SVN.Emo, recupero, conduco. AVV. Palam, publice, r&e, inale. P H R ~ S Christus . nos s u a morta redemi&, JSUS-L-HRI.YTtrow u racbr/s par w inart. Dehita primi hominis culpa poenas suis cruciatibusexsolvit ;salutem mortalibus finemque diuturnz servitutis morien-
UsUS: Distraaos aliquos in concordiain reducere. Aliquid in memoriam reducere, r u p e l o (rchr. Medicina xgriiin reducere ad saitem. $e exilio atiquem domum reduccre, reportan. REDUCTIO, Onls, f. Action Jr ramancr. REDUCTOR, aria, m. Ccluipuiranrhur. Usus : Plebis in urbein redutlor. Litterarum senescentium reduttor, c d u i gui r'hblf, q r i
fait r m i v r e .
REDUNDANTIA, a ? . f. LCfroppCIin, & t r o j ~rrundr abottdunc~., SYN. P rofluentia REDUNDO, as, a v f , atum. are. n. Ddd o r d ~ r , I t trop r abot~dunt, i n o d r . SYN. Supe-
ro, superfluo,effluo. AVV.Aliquantum. USUS: Pituita aut bilis cutn in corpore redundat.
RED
600
REF
ter d. De re aliqua nd seiiatun1;de rebus obscuis ad Apollinem; de religionibus ad sacerdotes referre.Ad alium,ad altenus arbitnum referre. 7. Respondso, r@drc, rtpliqfuf. Koc ego non ad meam defensionem attuli, sed illontm defensioni retuli. 8. Dirfgo, rapporter. Omnia sua consilia ad gloriam; ad voluptatem referre omnia. 9.Similis s u m , ra##elcr.Vultupatrem refert, inoribus avum. ro.Converto. reverter. reve&. Se ad intermissa studia litkrarum r& ferre. Animuin, oculos in aliquem referre, reportcrses reyards eI son allenfion sur qq#. REFERT. n. et imp I ese utile, i esf don, ilimpbrre. SYN.Interest, ad rcm pertinet. PHKM.M e a q u i d e m id p s r u m refert, cela m5im~rt+u. Rebus tuis sunt iIla conjunctiora ;ad rem meam nihil interest. In eo fortunz m= postte non sunt. Nihil ad me i s h b'on est, cur ea de re me angam, discruciem. hfihi isthic neque seritur, neque metitur; utcumgue fueri haud in magno equidem onam discrimine. C\. Interest. Usus :~ u ilmaxia me refert. Parvi refert abs te dici. REFERTUSa, um, part. v. Referefa Pkia, rcmfli, cornbtc. SvN. Confertus, plenus. Usus : Locuples et refertadoiiiuqbonis omnibus abundans et atuens. REFERVPO. ee, era, et REFERVES CO, is, ere, n. frc /re's ckauit; bouiLonner, rejuiLlir. Usus : Jam quasi refervescit oratia Sanguis refervet ve1 refervescit. REFICIO, is,faci, fe6turn,ere,aR#iirc, riiabfir, rcstaurer, izrntIiurrr. SYN.Reconcinno, recreo, rcstituo. PHRAS. Corpus reflcem, remcttrr, r a n i ~ n lecor@.Co a ra curare;corpus cibo potioneque firmare;rmem sitimque cibo et potione depellere ; firmare cibo vires, instaurare. Cf. Cibus. USUS: Nihit est jam y o nosreficiamus, aut ubi lapsi resistamus. um animus se a forensi strepitu refecerit et recreaverit. Reficere =des q u a vitium fecewnt. RefeRa spe, a p f refin3 r e i r . Reficit me ac recreat tiia epistola. Cf. Recreo. REFZGO.is, xt. x u m , ere, a . Ddtucb; cnlrvrr; urogw, ,.unnuler.SYN.Rescindo, infringo, revello. Usvs : A& Antonii legesque refixistis. Num figantitr rursus tabule quas vos decretis vestris refixistis. REFLATOS, s, m. Soufle; vcttfronmalm. SYN. Contrarius, adversus, reflans ventus. Usvs : Naves refiatu Uticam a&. Fortuna reflatus semper tiinendus. REFLECTO, is, xf.xum. ere. a.R e ner. ddtourner, u,histr. SYN. Revoco, aedo. Usvs : Animum ad vindinam incitatum refleEto et revoco. Cf. Fle&, Recordar. REFLO, as, avi. aturn. are, n. S o u zn sent confraire, fre contraive (en pur .du vcn). SYN.Contra flo. USUS: Cum fortuna re.
Homo omnibus omamentis redundans. Infamia majonim fere in posteros, amici laudes in amicum redundant. Nihil pratermittatur, nihit redundet. E tuo faso multum invidia in me ndundabit. E rerum cognitioiie florescit e t redundat oratio. 1s redundantes nos et ju~ e n i f licentia i superiiuentes repressit, celui-ci dpn'ma Icslcatis oa3 MUScnfrur^nuitL afouguc & o ihtntsse. Cf. Abundo. REDOYIA, m, f. f i v i e uuxdoi ts. SYN. Ulcur digitonim. Usvs : Capiti nte&ri debebam, rcduviam curavi, ~e &vais soigner [u tte d jr u ' u z O ta % & mes sorns 9u'd unr envir urrx dmgIs, c.-d-d., eN m'&c@ant ilc vCfilles, ]'di ngfig 'im@rl<rnt (PROV.). REDUX,dlicts, omn. gen. Qui cst dc mImrr, r w u . Su#. Ex periculo aut exilio revwatus. Cf. Redeo. REFELi.0. 1s. fellt, ere, a. Prmmer la fclussrtld &>u cosc, rQuter. SYNRedarguo, refuto. )( Confirmo. ADV. Palam, studiosissime. PHRAS. E j u s argumenta facife refellam, je rcnvcrscrai /aci/emnent ses argummfs.Criminationem totam nullo negotio dissolvam; diluam, q u e objecit ; propugnaculum istud, uo contra impetus meos se usurum nutat. L i l e deiician~.Obieda facile in6miabo e ~ c o n v e l l a ;eam ~ illis opininnem ratio convellet oratio labefadabit ;veritas deuique extoquebit ; argumenta ejus facile obruain, proteram,prostemam. Sententiam hominis facile frangam ;tela ista haud difficulter repellam; faro brevi, ut argumenta ejus universa corruant, irrita reddantur. Cf. Refuto. USUS: dellereet coitrguere mendaciuni alic~ijus. Ea exemplis magis uam argumentic refelles,vous r//tcres rc2a p&tdtpar d o extmpcs gire p a r drs arprnenis. Moribus oratio refellitur, il/ui par so cottduite la mliyrrc de ses discours. REFERCXO, 14 ferst, ferturn. tire, a. RnyUir,,bourter;entuscr. SYN. Repleo. ADV. Peranguste. Usvs : Animos vulgi superstitionibus, sennonibusque aures refercire, rebatfre, usomnlir fes orciflespar scs discoitrs. EIEFERO;fe% ttili, latum, erre, a. Portw,pucer; cm orter; ruppOrter. SY N. Reveho, reporto, te&Buro. ADV. Aperte, callide, cumulatissime, identidem, magnopere, occulte, pariter, ublice, rede, separatiin, simpliciter, ven. &sus: E. Feiics me referunt in Tusculanum. 2. Renuntio, ruflportrr, relater. Misit, qui nuntios exciperent et ad se referrent. 3 Revoco, rLJProduirc,f~zirz ri:vivrc.Vetentm consuetudinem, laudem, legein referre. 4 Reddo, rcdrt, payer. Meritain debitamque gratiam referre. 5. Adscribo, describo, tmmrn'rc,ente islrer. Aliquid in commenta.~~~im,tnbula~,v~umen,codicein referre. Referra in deos, in deorum numerum. Rationes ad lernrium refcrre. 6. Ad deliberandum propone,fki're un raIIpFrt,proposcr; &n r a w r -
$"
REF
. -
601
REG
REFRIGERATXO, onfa, f. a"z@7ratchis-
flarit,nlligimur.Ventis reflantibuu,cuin aquilo mihi adversum teneret, in littus rrjeEti sumus. REFLUO, 8 s . era, n. Corrlrr en sens confrmre.* SYN.Retro fluo. REFORMIDATIO, onls, f. VIvccrainfe, forte ap#rCkension. SYN.Formido, metus. Cf. Metus. REFORMIDO, as, atum, are,a. Reculer de crainfe, craitdre, redoufrr. SYN. Refugio, horreo. Usus : Dolorem iinbelles horrent et reformidant. Cf. Tlmeo, Abborreo. Reformara Rellgionem, R.'/rmerr'rrn ord m re/igicux. Ad disciplinam severiorem revocare; lapsam disciplinmad vetera instituta revocare ; instaurare disciplinam ;e solutiore disciplina ad veterem sannimoniam revocare; veterem disciplinam, quie jacet a?latis vitio fmwlsa atque prostrata, excitare ;constituen eges, revocare instituta, abhorrentes a viva santtimonia mores abususque compriinere ac abolere, omnia denique qu;t dilapsa jamdiffluxere, severis legibus vincire ;dissolutain famili= sacrze disciplinam arflius adstringerc ac in veterem dignitatem vindicare; lapsam, prolapsam disciplinam erigere ; solutam disciplinam coercere, ad arttiorem discplinam erudire : oravarum consuetudinum stir~es. quie capG tollebant, elidere, exscindere'; a veteri santtimonia declnantem, in semtam reducere. REFRACTARIOLUS, i, m. Oir#euckicaneur, p s i a i r w ar i i s j ~ ~ t r SYN. . Concertatorus, contentiosus. REFRAGOR. aria, a t u s sum, ari, d n. Fm.re oppasifion d yfn. SYN. Adversor. Usus : Sed nolui homini ainicissimo refrayan. Cf. Advemor. REFRENO, aa, avi, a t u m , *M,a. Re-
semrnl,/ralcheur. Rr/odir ou rufritlckir. )( Calefacio. UsS :
REFRIGERO,a g avf, a t u m . are, a
Stella Saturni refrigerat. Umbris et aquis refrigerari. REFRIGESCO. i s , frixi, sscsre, n. SI rcfoidir. SYN.Refrigeror, defervesco. ADV. Plane, sane quidem. USVS : Belli ap aratus, impetusilli animorumrefrixit. ~nterpelkta bello studia refrixere. Causa illa omnino refrixit. Cf. Remitto. REFRINGO,is, f ~ g i f. r a a u m , sm. a. Briser, ouvrir, enfnccr. USUS : Claustra illa nobilitatis refreei. REFOGXO, fs, fixgl, are, n. et a. Fvir en a t ~ i r ~ , s > fu eu i r , s'chu#~:r,s'lo~n..r. SY N. Abhomeo,fugio, recedo, horreo, formido.)(Ag peto. ADV. Proniis, longe. UsuS : Refugit animus e a commemorark Ab impiorum consuetudine refugere. Refugit a dicendo animus. Cf. Abhorreo. REFUGXUM, Yl. n. RCf~~uge, a s i a n t c ; Iinr Lir I rc/ufe. SYN.Perfugium, portus, prasidium, arx. Usus : Nationum omnium ponus et refugium senatus. REFULGEO, es. si, era, n. ~itire, &dley. SVN.Reluceo. REFUNDO, is, fildi, fixaum, e r q a. V m r a nouvcau, rPpandre, vider. SYN. Rwsus fundo. REFTATIO, bnlg f. RJfilation. (t.a ? rkf.) SYN.Confutatio. REFUTO, as, avi, a t u m , are, a. RepWsser, rqtcr; rt.Pffer. SYN.Aspernor, despicio, repello; confuto, refelio. )( Complsotor, contirrno. Auv. Fortius, liberalius, gra&?#ir &Y I r frcin; awCfcr, mmaftriser, &@vius. PHRAS. Errorls magtstrum refutavit f e ~ .SVN.Coerceo, reprimo, comprimo, cohibeo,circumscribo, ~tardo,restringo,contraho, egregie, il r+fa #a8./<litdmcnr cr doctewr a% tnensou~e. Quemadmdum e m r i s dnRorem sedo, debilito, edomo, frango, moderor, ternfre erii, quam doAe iilius fidem infirmarit, w o , restinguo. Vit~culum TI. kr. cupiditati auAoritatea elevarit, q"is satis depr~dicet? tnjicio. Cf. Cohibeo. Coerceo, Comprimo. ut ilIum strenue refellerit, coarguerit, vicerit! Usus : Refrenet prius libidinem, iram teneat, ut firmissima qua?que propugnacula ex ejus coercear avaritiam, pu'il r/#ri>ne rf'obord ses errorum defenstone dejecerit, quis ignorat ? pRTsions, efc. Cf. Refello. Usus: t. Refutare et aspernari exREFRXCO, as. al, a t u m , mm, a et n. tera,a!dai$wr ef rr#owscr es cho~rs exfn'r~F r o I t t r de n m c ~ c ~ u rmni.. , SVN. Renovq res. Libidinem alicujus et conatus refutan, revoco, retraAo. PHRAS. Noli m l h l refri2. Refello, r.$fufcr, conlrcdire, dtrfPondrc d. a r e memorlam caaus acerbisalmf, nr rl; Nostra confirmare argumentis, afiena refuveiId~ par etr tnoi & sorrvenirile c6 cme maltare, conyfc~nernolredirc #@r drs ~ r g u m c n f ~ ; iknrr. Noli mihi revocare in meinoriam casum r g u t e r c d u i de i'udvcrsaire. acerbissimum ; noli animum meum revocare RRGALIS, e, gen. com. D e roi, royal. SYN. in memoriam casus tristissimi ;noli renovare, Regiun Usus: Putestas, nomen, ornatus, pur. redintegrare memoriatn casus acerbissimi ; pura regalis. noli obduRam vixdum cicatricem refricare. Cf. Memoria. U S ~ : SJ. Doiorcm, cicatricem, RETGERO, la, gwal. gestum. em, a. Revulnus refricare. 3 . I t e r u m vexo, sc rcnoujcter nrr, remtnyer d. SYN.Op no, objicio. vdkr, revenir, rrjarattre. Crebro refricat lipU ~ " S: Convicia rcgerere, r+&wr #ar drs pitudo. ZUJuYeJ.
MEG
603
normis et regulis, m u s
&Jgue~
REL
REGLUS, t, m. f i i d'uspetit$ays; roi.

# & f .
REGUSTO, as, avi. a t u m , are, a. Godt r r db nouveuu. SYN.Iterum gusto, degusto. Usus: Crebro regusto tuas litteras, j e relis frIqnm~~~ vos n tfctt?es, j e les sevoum, REJECTANEA, brum, n pl. Choses de rebut, rebul. SYN. Xejeh REJECTIO, bnts, Re f, dJduzin, & f i n n i s . Usus : RejeAio judicum kka est, rlcusation (&S j u g s ) . REJICXO, 1%jbci, jedtum, are, a Rejeter; repmsser, oi Y, lcarfer. SYN. Asper-
nor, repudio. Anv. K e , feliciter. PHRAs. E a ilententla a b o m n l b u s r e j e a a est, cet a v u j# rcju de (out fe nr0wIc. E a sententia irrisa est a b omnibus; explosa et ejeia est; respuere hanc sententiam omnes et pro nihilo putaver e : eam sententiam plerique omnes ineptam judicavere, improbairere, -refutavere ;fit ea sententia vlerisaue soreta et damnata Cf. Amovso. o s u s :i)eliiere bona et rejicere contrariacausatn ad senatum rejicit. Ab iis libris obsfuritas me rejecit Cf. Abjico. RELBOR. erle, lapsus sum, labt, d.n. Couler en a t r i h , reJuer. Usus : Helabuntur, refluunt, revertuntur flumina unde fluxerunt. RELANGOESCO. i s . gut, are, n. Saffaiblir, lombcr enfidblesse. SYN. 0bl.mgueo. RELATXO. enii, f. Rappbrt surtrrafaire; question. EPITH. Salutaris, diiigens. Usus : Quis audivit aut aiionem, aut refationem tuam. P r o : ex certa relatione, par u n c r e l t i o n , trn rkl cerfuiu, reiStius dicitur : certis auctoribus compert. RELATOR. aria, m. Ccfui q u i fmit &S rapfirts, rapfiorleur. UsUS: Te auAore et relatore. RELAXKTIO,m i s , t ReZdche, rc&afion. SYN.Kemissio. USUS: Otii fruous est non contentio animi, sed relaxatio, re@$ de
fespnnt. der.&lruire.
RELAXO, aa, avl, a t u m , are, a. Reidrt'doser. SYN. Remitto. dissolvo. solv. PHRAS: R u s cogito u t a n l m u m re: e ,e o de d u c a e r me reposcr. Animi causa; ut animum panimper a molestiis abducam; ut aniinur parutnper acquiescat a curis; ut animu~iicutis distratum varieque dlssipatum recolligam; ut animus sine cura quiescat; ut aniinusex curarum tzdio recreetur; ut, quam tnihi negotionim et curarum odiosa consxetudo hilaritatem ademit, abstulit, eripuit, in me exstinxit, eam rerum jucundissimarum aspeiu atque usu recuperem; ut aliquid verna amanitatis degustem; ut verna jucunditate fruar; ut amis-
sam animi hilaritatem recipiam; ut ex laborir assiduitate me reficiam; ut a b e m m a moks. tiis, aberrationem habeam. C t Remitto. USUS : Animum relaxare ac remittere. Kisur tristitiam mitimt et relaxat. Lonaior dolor intervalla dat etnfaxat. Se ab o&upationibus relaxare et jucunditati dare. Cum se animw corporis vinculis relaxarit ac Iiberarit. AIvus aliquando ve1 adstringitur ve1 relaxatur Cf. Recreo. RELEGTIO, bnis, f. E'xi<ians u n ieu &tcrm#in. SYN. Amandatio. EPITH. Jejuna, rusticana i.RELEGO, as, avi, a t u m , are. a. I ~ : p r , J c a r t e r , relp$erqgueparl.S VN. Amando, exilio mulilo, ex Hot ejicio.f(Reduco. Usus : Yater filium a b c m i n i b u s in prsz-dia rustica relegarat, L e p l r e r2llqric 1 sonfils d l a c a m p a p L i n d u co8nmrrcr dis Aornntes. Cf. Exlllum. Ejicio. z. RELEGO,1% 14pt. l e a u m , era, a Panrourir de nouveuu, relire. Usus : Crebro tuas Iitteras relego et regusto. RELEYO, as, avt, a t u m , are, a. Refever, remeltrr sur ied, s o d a ~ e r .SVN.Levo, consolar, minuo, tvationetn acero. Usus : Jam tandem relevata et recnata respubliu videtur. Communem casum relevara Tu ui toties dolorem mzum tuis sermonibus J e vasti. Cf. Consolor, Recreo, Levo. RELICTIO, bnis, f. Abandon, &I&zcmenf. SYN.DereliAio, desperatio, proditio. RELIGATIO, bnls. f. Aclios dr lhr, d'affucher. SYN. Colligatio. RELIGXO, bnis, f. Respecf, crainte de DfEU, esprit relipux; cul/e exfJrieur. SYN. Pietas,sankitas,cultus divinus, res divina, sac m , religiones et cerimonia: sacre, cultus Divini Numinis. EPITH. Anti ua, communis, divina, domestica, externa, inexpiabilie, justa, magna, mira, nimia, perversa, pristinn, privata, publica, pura, santta, sempiterna, siaguiaris, solemnis, sUmma, tanta, etilis. PHRAS. i.DEUM s u m m a rellgione colebat, i l h e n o r a i t D f E U f r 2 s relipUirsement. DEOsuore. mum cultum et hono;&mtribuebat, pracsla'bot, exhibebat; summa DEUM religione venerabatur: DEU M Dura.intevra incorntota mente venerabatur; &cris'iinpe"nsc dedeba'tanimum DEUMqur religione maiimacolebat.Qurdivino cultu continentur ea ille caste integreque traoabat ;in ejus animo Numinis assidua insidebat cura; exsistebat in eo mira religionum sankitas cultusque divini ardor. Cf. Religtosus. 2 . (Rellglonem lnqrasausest. VULO.), ileslentrcn reliqibn. L)EO sese in reliqiosam servitutem dicaGt ;totum se DEOreiigiosiuiina mente consecravit; DEOdicatontm hominum instituta complexus,professusest;abdi~atis rebusomnibus,~nreligiosorum hominum familiam nomen dadit ;sacra militia se addidit,
REL
604
--
REL
nomen dedit ; inter sacrz famili= candidatos Pius, Professus. USUS: I . Integer, innocens, nomen professus est ;a profanis stipendiis, ad religiosus, ui umnia, q u a ad cultum divinum Christi veiiiia convoiavit. 3. (Susceptus est pertinent, Biiigenter pertraetat. Vir natura adrellglon~m,vUr.~.), %o tdmisdanrun sanRus, in testimonio religiosus. 2. Scrupuli o r h rei$xmx, In sacram familiam cooptaplenus, ce &u on sefa; rrn scrupulc. Kelitus est ;a sacrt ordints alumnos aggregatus, giosum erat lucum Marti sacrum exscindere. adscriptus est ;sacram familiam auxit ;in nuRELIGO, as. avi, atum, are, a. ,rirt meruin dicatorum D E 0 honlinum relatus est. arri2rt; attnchtr, nnucr. SYN. Vincio, coiiigo. Usus : I. Religio Nuininis pio cultu contineADV. ~ ~ t U s ~ s~ :Ad currum i ~ religatus ~ ~ tur. Religionem pie colere ; religioni servire. H ~ A ~ ~ , Religiones omnes poltuere. Ab omni religione RELINO, is, evt, ere, a D'Pncl u,cr, oudeclinare; a retigione abducere. Novas relivrir. Usus t Epistolam,doliuin relinere. giones inducere, suscipere. Negligere religioR'LINQUO* 9'' liqu'*l i ~ u m ~ a. n~z(Scrupulusconsolentt~,v~~~.),~/i1 ~ ' S " ' ~ b r r n ' ~ ~ SYN* r . Linquo. cr&sse r&s#[t(~l ses~tri;~enis r~i(*~r,r,scmdc conscicnce. ~ ~ l i aferre, ~ i reliquum ~ ve ~ reliqui ~ facio, ~ missuin facio; omitfo, nlitfo ; defei.0, dilnitto. Anv. Admodum ,,,'icere, inducere,i,,sp;rer ncs scmflules qf,r. A{iquid in reIigionem trahere,jRirC nihil, trepide, dissolute, felicitcr, fortiter, in $ @ l e d gqn deqqr&. Religinne quadm perpetuum?indigne,l&%iter,antequam?omnialiquid sibi religioni ducere, habere, / no, nihil scripti, omnino nullam mcinoriam, p!ane, ,prorsuj nihil, sapienter, studiose, turJ G J * un s c p ,. ,f ( i k d . t ~ l i religtonem ~ ~ i YHRAS+ Reliquit me~adimcre,tollere,eripere,auferre;aliquem Diter* intus* sUa priora- it anand0nr'8 sccpr*nligione solvere, exsolvere, liberare, Lver les miPr6.r e'trrdes. Multam salutem bonis litteris JmPulesdtqfn. res , , religionein dixit : deposuit cuin libris litteras; discessit, pulo, lepeuPle srfiru,tsrntpalpc/rcefte chnse. Sacramentun, In,,arrtC, /t,,R>kcur, dCIiCa1 descivit a pristino consilio; missa-fecit studia reliKionenl inter. SU%; deflcxil de curriculo $uo; gratis &$Sr; [,, Pnem, adhibre. ~ ~ o~Stri lC t u m k ,imp~i dimisit ~ ~ doflrinarum ~ ~ studia; ~ removii se a b honestis litteris; studia ab eo deserta obsolese, aliqltem catum, impeditum esse; vere; scgregavit a se pehitus Atusas; abjecit ailigare retigione. bonas 1itteras;atitterisaliooperamindustriamR E L I G ~ ~ sRirl(rifu.vfrnrftf;fxa~f~m~nf. E, ' qiie transtulit, traduxit ; a Musis, iit si bellum SYN. Bona fide, sanete, candide. ipsis indixisset, sedisiunxit. 3 . Amlci omnes m e reliquerunt, fnm mes a r ~ i ttr'o~d s abanE\EL~G~&us, a, um, &q+pux, piegr. dn(~"n. Ab amicis ita destitotus sum, ut nema SYN. Summa retigione przditus, sanctus,sa-. afflioum erigat ; causam meam omnes desecris deditus, animus religione perfusus.)(Imr~nt;dcsuntamicoamici~~roditum,indu~um, PHRA~ 1, Refigiosfssimus "ir -1, conjeLtum in fraude111jacere patiuntur. Ab rct h~mntc r.vt tr>s rtt<4+id$. htagna est et amicis repiidiatiis, propinquis nihil sublevaantiquareligione; maxima ciini rcligioiievitain tu5 in sumn~a solitiidine vivo; turpissima detraducit; pius sandlusque vir est; pirt;,ten1 fc.Etione dcsertterunt et dcrcliqucriint me amiimpnmic cr,lit; exempl;tr es$ religit>nis,vitam ci OmneS. Cf. Des9ros Descisco, Deflcfo. sanRe pieque exigt. 1s est, in qut> tan uam c<Iunt ; 3. TU. h*c arhltrlo rellnqun, jt ldisse cdlu in speculo mtueankur qui rcli~ioncin insigni est pietnte erg;, j)ElJ&f. Al3 ineunte d Z'OfYe ,qd,2 7Jdrr /inrv~fc!.I s ~ pilrtem R ~ tOatate ad v i p ~ sanctinlt>niamincun\),it ;pcetus j tam ad te defcro; id omne ad arl>itriumtuum omni pictnte imbuit. 2. vir reltgjosus opti.. iibentissinie confcro: ejus rci mstimationem me sibl consulit, 16 r ~ / < 4 r i c , , x ~ r ~ u m , , i f ~ ntihi r . remitto ; hujuscc rei arbitruiii, disceptato'en1 ac judiccm te voln, constituo; 1iu;qsce mi Jaifrnrtnf hsts pr,tflrcs ;trfEr;;ts. Oui se DEL) tUUm esto arbitrium; hanc rem onlnem in tus dicat, Rddicit, de&, totum clui se ad fide ac zcjuitate depono. U S D : ~Nullum preunum UEUM confert; qui suasomnfs cogitacibus mels locuni ; desiderium sui magnum t i ~ n e s , ~ m studia n i ~ sue in uno I)t.:O figit ac reiiqiiit. Aliquem non solum relinquere, sed lwat, ab uno 1 ) E : o podere vult ;qui divietiam prodere. no stu%a, pretere nihil colit ; qiti Christinnam pietatem non comrnitni viilgariqiie instituto, sed proprio quodam studio. propria qua&m mentis indudione complettitur ;gui prze ter DEUM nihil animo spedtat ; qut sutim mimum, suas c itationes, sua consilia ad unum refert I)E(;SW; qui oninibus in rebus rlUce DE0 utitur; citjus est rita cittn pietate eon,unia; qui nihil non pium, nihil non cum rrligione coniunftum cogitit, is omnium optime ruis rntionibus prospirit. Cf. Probus,
'
'
REL
KEM
gence. SPN.Leniter, molliter, levi animo et rcmisso. U ~ U : SKemisse, urbaiie, leniter dice-
glw dm Nihil mihi ex tantis opibus fortuna

reliquum fecit ; ne reliquiz quidem ullz veteris fortunae restant ;ne tenues quidemreli uiz ristinae felicitatis supersunt ; nihil m% e krtunis meis supererat ; pratervitam, eam ue miseram nihil mihi superest. Nihil est resiJui; nihil mihi reliqui ex tantisopibus fortuna fecit. Usus : Nullummihi jamsolatium estreliquum in omni vita. De reliquo quid dicam? RELUCRO, es, luxl, cere, n. Relrire, d n l k r . SYN. Refulgeo. RELUCTOR, aria, a t u s sum. arl, d. Luffrrconirr, comlafft.c, rsisfer. SuN. Adversor. Cf. Advemor. REMANEO, es, mansi, ere, n. Rcsfw, &mrrrer, sSournrr. SYN.Maneo, resto, resid e ~ Usus . : Nemo omnium apud me remansit. Cf. Maneo. REMANS~O, bnls, f. Action d e mstcr qquepart, ssljour. UsUs : Tuam remansionem non probo. REMED~UM.~ n. ~Ce , yriflIn7, r e d da, d i r u m e n t . SYN.Medicina, medicamentum; cautio, provisio, fomentum. EYITH. Praeclarum, przsens, prasentissimum. Usus : In advenis rebus sine remedio atque allevamento pennanere. Quzrere remedium ad rem aliquam. Su0 malo, suis incommodis et vulneribus remedium comparare, invenire, afferre, adhibere. Acrioribus remediis huic malo occur rendum. Przsens remedium iegro adhibere. Cf. Medeor, Medlclna. R&M&O, as, avl, a t u m , are, n. Retrmrm,rcvcnir. SYN.Kedeo. Usus : Ex urbe remeare, Cf. Redeo. REMETIOR, Irla, mensus sum, Irf. 6 a. Mesrrer db nmvrau; rmdrc m Igak mesure. Usus : Iter remetiri. RMEX, Igla, m. Hat88eur. SYN. Qui remos agit. EPITH. Vesanus. USUS:Kemiges civitatibus imperare. RBMIGTIO, 6nls, f. A ~ t i o n de ranur, man<~uvredla rame. SYN.Impetus pulsusquc remorum, remigium. REMIGIUM, 11, n. Acfion da rarner. SYN.Reinigatio; remigum multitudo. REMIGO,ae, avl, atum, are, n Ramrr. SYN.Remis navem propello, remis incito navigium,mare rtinacius remis everbero.ADv. Poululum. ~fPeNavino. REMGRO, as, :vi, a t u m , are, n. Revenir habifrr, retourner, rerttrer. SYN. Redeo, rameo. Usus : Remi~rare in domum suam. - REMXNISCOR," erlr, iwi, d. n. et a. Re ~ a r d a m dmoir,, s es~~y~n SYN. ir. animum memona )( Obllvlwor. Usua I Pra>(crita reminiici. Cf. R w r d o r , Memoria.
re, agere.
REMISSIO, 6nis. f. Aclion (le rrldcher, de rUtcndrr; rchtchct~unl.SYN.Languor, abjeAio.

gencet/i6lrssede ~urucf2rt. 2. Qules, otlum, soldtlum, rL.pos. Ad omnem animi remissionem ludumque descendere, rcldchr, rcrJation,&asscmenf d'rs~n7, ~iivcrlisscnrcsf.~. Releva tlo, imminutlo, ~foucissrment,uJniblissrntrnf. Scnescentis morbi remissio, ufluiblissrmtnf, d c l i n de <a maladar p r i lorchr d sajin; contentiones et remissiones vocis, l71uliunr el abaissemcnts de /u voix. 4. I n t e m l s s i o , rrl&Armrnl. Tales amicitia remissione usiis sunt eluendae, de tellcz amitiLs cinivent Ctrc (illiles fiar Ir rtldchement lies rugporfs. C t
EPITH. Humanissima, liberalissima. Uss : 1. Kemissio animiet dissolutio, indul-
Relaxatlo. REMISSUS, a, um, Krl&hd, dlfendu, mou, Idch. SYN.Lenis, chtraflus, timidus. )( Acer, contentus. Usus : Animo esse leni et remisso. Sermo quietus et remissiis. In ulciscendo, in bello gerendo, in disputando remissus. Dolor castiyatus et remissus. Ventus remissior, v m t pridoux. 1)ubitabam utrum remissior essem an summo iure Lontenderem.
d j e dniais #ser de doucr>c;o:r qqir (fans fou: te l a +ur du droif. Cf. h x u s .
1
1
RBMITTO, 1s. mal, missum, ere, a. et n Rrnvoyer, lmkscr allrr; refdchcr; dimi. n w r . SYN.Retro mitto ;relaxo ;minuor. ADV. Aliquantum, dissolute, largiter, perscienter, nequaquam. PHRAS. 1. Ventua remittit, k venf cessr. Ventus cadit, concidit; ventus, tempestes se frangit ;ventus ponit ;minuit ventus. a. I r a j a m remlttlt, (ilja so colrc?aJaiblif. Languescit ira ; defervescit, resedit, consedit, conquiescit ira; ira senescit, cadit, concidit ; deflagrat ira. 3. Industrla remlttlt, r trnvailsr m&. Languescit, senescit industria et remittit Cf. Minuo. 3. Rernlttere culpam, remEftrc unr f<rulr, u ut<fonncr Con. donare crimen; gratiam deli i facere,.veniain et impunitatem dare. Cf. Ignosco. Usus: l. Librum, nuntium remittere. t . Dlmitto, d l o i p r , Lcarfrr. Opinionem ante conceptam mmittere. 3. Condono, #ar<ion#rcr. Penam remittere. De meo tibi aliquid remitto. 4. Minuo, dimlnuo, detraho,~rrdcIur, ab&&nnrr. De oristina scveritate: de virtute remittere. 1rGundiam remitteie. Hiems, frigus, dolor remittit. 5. Relaxo. relkher, dJtendm. Animum, vocem, arcum remittere. 6. Relaxo,
&"
que faciunt mi privata ct publicz. C f .Mora.
REMOLLESCOB18, e-, n. Se rumollir. USUS : Otio remollescunt hominer. REMORA. cs. f. ~ ~ f ~ SYN. d . RCe obstant, remoramtardatio. USVS-: ~ u l t a res
REM
-
606
KEN
-
debeo, ac ne ulla quidein ex parte. Officia tda nunquam rependam, cornpensabo. Cf. R e m u mester, torfurer. SYN.Cmcio, sollicito, uro, neror. Usus : Nihil remuneratione benevopungo. Usus: Multa me curz remordent. lentia, vicissitudine officiorum jucundius. C f . Crucio. REMOROR. aria, a t u s s u m , arl, d. REMNEROR, aria, a t u r s u m , ari, d. a R e u h seruiceporrr rcrvice, rcomprmer. Retar&, amIfer. SVN.Retardo, retineo, disSYN.Retribuo, compenso, beneficium reddo; tineo. Usus : Q u a cateros remorari solent, mutuam gratiam reddo, refero ;parem gratiam me nihil retardarunt, crs choscs qvi aw8ferrl les aufres, n'ont ifdpmrr n o i un odsfacie. repono, mercedem do. PHRAS Remunerabor m e r i t a i n m e tua. je rcornprnsem'es Ne quid pacem distineat ac remoretur vobisseruiccs que vous m'avez rendus. Cumulatls cum meam. Num unum diem postea L Saturtuis in'me meritis satisfaciam ;gratum acmeninum tribunum plebis, ac C. Sewilium prztomorem paribus officiis robabo; beneficia bemn mors ac p e n a remorata est ? Lc srd#filice neticiis compensabo. 6 u a in me contulisti, $;SI-ifa't affrndreun senljmtr P Cf. Moror. eadem recipies aut majora; parem gratiam R a M 6 T l 0 , bnL, f. Acliorr &o[pvrer, referam. Tuis beneficiis paribus officiis re&kw/rr.Usus : Remotio criminis est, cuni fa& intentio in alium derivatur, la j r ~ s f t ~ c u - spondebo; q u a debeo, solvam, reddam beneficia. Qui tibi ex me fmtus debntur, eos fion (Puction Gdcarier utre inrpufalion) conuberrimos colligeq capies, percipies ex me rUta d, erc. feres. Eo quo premor tuorum beneiciorum R E M ~ T Loin, ~ , Usus: Stelle alia proonere levabor; laxabo me vinculis quasi quipius, d i a remotiui busdain, si plane solvere non potero, beneciorum tiiorum ; in id incumbam, eo cura coREMOTUS, a , u m , &oign, CcarlC. SVN. gitationesque intendentur, ut par pari referam; Alienus, abhorrens. P H R A ~ Locus . longiuiefficiam prof&o, ut in me gratum animum ma remotus est, lieu trs Cloigd. Locus a desiderare non possis; omni studio enitar, ut cons@u amotus longius ;locus longius receofficia tua paribus a me beneficiis compenaendit ab urbe nostra; locus, quem natura longe tur; id in omni vita mihi erit antiquissimum, submoverat, oeulis subduverat ; locus extra ut cumulate reddam gratiam tantis tuis in me tenninos solis, atque in extremis terrarum promeritis; nihil agetur a me studiosius, uam finibus positus. C t Procul. UsUS : 1. Hoc a ut de me optime meritum esse lateris. JSUS: moribus, sapientia, natura hominis optimi reQuibus officiis tua beneficia remunerabo? Quo motissimum e s t Ab omni cupiditate remotiste munere remunerer, nescio. simus. H a c a vulgari intelligentia remotiora sunt. 2. Distans, quis'l~igne, qui s'carfe. Res REMUS,i, m. R m e . Usus : Remis naa memoria nostra remote. Locus remotus. vem propellen. Detergere remos, frangerc. R B M ~ V & O ,sq mbvi, mbtum, ere. a. RENASCOR, eris, n a t u r sum. asol, n. Ramener en awiIre; retirer; Lcarfcr, re usRcnatfre, se reproduire,re rrssw.SYN.Denuo ~ e rI,l i m i w . SYN.Amoveo, dimoveo, suirnonascor, exorior ;renovor. &uS : Renatum cst veo, moveo, abduco, aufero, ejicio ;deduco, bellum, nuper primo exstintum abstraho, avoco, averto; deterreo, deprecor. RENAVIGO, as, avi, a t u m , are, q . et Usus : Removere se a b aliquo negotio, ad n. Revenir #ur rau, retraverser. otium perfugere. Ab amicitia alicujus se reRENES. um, m. pi. Les r h . Usus : movere. Ex presidiis militem removere. C t Ex renibus laborare. Amoveo. RENIDEO, as, em, n, Luim, bn'Im, REMGXO, is, ire, n. R/jondrc#ar des Ptre riani, ai, se rCjouir. SYN. Resplendeo, mugirsemcnfs, refenlir,rdsonner.SVN. Resono. Iator, gaufeo. RMULCUM, i, n. Cadfe poar remordEN!TOR, orla. nirus s u m , nitl, d. n. qwr. Usus:Subinersam navitn remulco mulFaire ejorf confre, s'oppascr. SYN. Contra tisque funibus reduxerunt. ve adversum nitor. Cf. Adverso, Obslrto. REMNERKTIO, bnis, f. RmrrnlraRENOVATXO, bnis, f. Re~(~~velmurct, twn, ricompCme. SYN.Gratia, vicissitudo sturdnovafion. SVN. Redintegratia Usus: Redi0Nm ve officiomm. EPITH. Expedita. novatio timoris magnam molestiam affert. PHRAS. Offlciis t u i s mmuneratio nulla p a r erit, nkn tic pourra rrcbm~rucrvos RENOVO, as, avi. atum, are, a RenonsemCes. Officia tua nunquam paribus officiis velrr, rCIadlir; reproduire. SVN.Instauro, reaquabor, nullam unquam meritorum tuorum dintegro, reficio, integro ; refero, represento. partem assequar ;nunquam non modo refePHRAS.I. Nolo renovare dolorem t u u m , renda, sed ne cogitanda quidem gratia tua je nr V M I X ~ U reno~veer J vofrt doukw. Non beneficia consequar. Nunquani, ne minima faciam ut, qua coaluere vulnera, recmderquidem ex parte tuis in me meritis satisfacant ;ut, q u a cicatricem duxerunt, refricenciam Nunquam omnino tibi solvam quantum tur vitlnera; nolo dolorem tuum retralire,
REMORDEO, es, m o n u m , era, a. Tour-
REN
-
607
REP
-
R E P E N S , entis. omn. gen. Souriuin, nrbit, i m p r h , ~ SYN. . Repentinua REPENTE, Toul d couj). SYN. Den. pcnte, statim, jubito, repentino, ex tempon, extemplo. P w ~ a s R . s p s n t s i r a t u s fui. JWdais jc ine misen co/rr: Rbpente exarri; repens me ira incessit; presente iracundia exarsi; e vestigio, repentino, de improviso ira RENUNTXAT~O,O~~~,~.AC C ~ ~ ~ sum; ~I~ O I ~ temporis nec apinata succensus vestigio cer, de/&re savoir,pi#blication, onnoncc.S~~. et minime provisa ira me invasit. Cf. Subito. Nuntiatio. Usvs :Suffragionim renuntiaiio. UsuS : Repentc amicitiain pracidere. Repente* Pmter s p m agmen cons~dum RENUNTXO, &s, avl, a t u m , are, aRa#veni& fmfa COuP ef C@*fyefOtJf esfifr. ?ter, <i.lom~, faim savoir, &re, eq6oser. YN. Significo, nuntia,ex ono nuntium reREPENTXNUS, a , um. Soudain, inafmitto. ADV. Auspicato. JSUS Legati fedu. SYN.Improvisui, insperatus, incxspergestam renuntiamnt. 2. P ~ ~ n u n t f o , f a trff i ~ e tatus, repens, inopinatuaUsvs: Omnia repenm~p~rtojfcicl,proc~~~r. Aliquem ?enuntiare tina et nec opinata graviora. Magna ex inconsulem. 3. Remitto n u n t l u m , coflgJ'fUr, opinato lztitia cxstitit repente. Cf. Repente. abanrionner, se &dire. AAlui hospitium, conREPE~~STX s, O, auasum, sre, duttionem, mfi&=r fko~Pif~tif8, mjefer a. ~ ~ p a d p~ ~ ~tk i ~ ~ ., : valles clam,,. djuiikation. Societatem, paAionem renonnbus reperc ualIleJ o,2 le son tiare. Cf. Nuntio. ~b-ufer. RENOO. ts, j, eres n. et a. RC&J~CI *e REPERIO, p6rt, a. cOnsenfiyfnc~nnmcttre'syN'Aspernor* Trorrw, rcnconlrcr. SYN.Invenio. ADY, DiTrepudio, adversor. Cf. Nolo. ficillime, nusquam. peregre, rette, uiquam. REOR,wris, ratussum,rerl,d.a.Rvoir usvs : Exitum mi, finemque repriemus. cat~xlC, estima, croire, # P ~ L I ~ SYR. Puto, SrIneunda esr ratio et \<a reperienda, Si quabitror, censeo. U S U ~Quos : quidem pluns, ras, reperies. C t Invento. quam rebar, esse cognovi. Nam, reor, non ulREpETPTxO* en's* Ri@~i'iOir. ~~s,sivitalongiordaretur,possete~~e jucundior. Crebra. Usus: Ejusdemverbicrebra repetitio. REPGOLA, a r u m , n, pl. E w o u IPIM R @ P & T o , 1% Ivi wfl ltum. porle;bam'$res, obsIaces. SYN. VeAes,,quibus RJclamr, r e v c d i f u e ~ m c h ~ k e r ;ramhcbr, janue clauduntur. Usus: Omnia pudoris, juris *L+f~r. Exigo, peto, reposco ; resumq npap;uia conveIien, rrin e n , effrin ere, retraeo. ADV. ~ l t et e a capite, amplius, inde & S r et dtl jroit. tmrtcs les b@f&?rej ric Resab Initio longer r&te. PHRas. REPANDUS, a, um, CambrJ, m t r o y ~ ~ d , uque, s s t rapetenda, il faut rcprznifre la ckose 4 SYN. Incurvus, reflexus. son$nnnnjk. Altius n i initium petendum; REPARATIO, bnls, f. R ~ t a b l ~ ~ n f longius exordium rei w e n d u m ; ab ultima Usvs : Regni reparatio. antiquitate, alte et acapite; a fonte repetenda, REPARO, as, avi, a t u m , are, a R h arcessenda est; a b origine causisque primii blir, rLpUrer. SYN.Recupero, iterum acquiro. trtl exponenda, npctenda sst. 2. H u m a n i a Cf. Renovo. res litteras repstam, jr m#redrai fJZuAa rsbsl&s-lcftres. Humaniorum litterarum stuREPASTXNATXO, onis, f. Secoro% fqon don& d la fewe, second labour, biwge. SYN. dia ex intervallo recolam; ad politiores litteru regustandas me referam, r e t r a b b o artes, Secunda occatio.
revoeare; dolorem tuum jam wnescentem imtare non cupio, nec enim novis vulneribus mmpendz sunt cicatrices veteres. Nolo reviviscat, a iongo intervallo se referat, redintegretur, renascatur dolor. 2- Renova* f u m , f l c ~ m ~ ~ e r & comparare . P ~ ~ ~ de integro bellum; redintegrare bellum ; instaurare belli reliquias ac renovare. Cf. Bellum. 3. C o n s w u s filil mnovavit do1orem. la df mon Jfis ymouvela akleux ConspeAus filii redintegravit lacrimas; vulnus refricuit et dolorem; conspeAus filii renovatio eratdoloris ; cons &tusfiliivetem delendi causas mtexdt, retug; q w consenuisse videbatur, refricuit; con! s m u s filii integravit luttum ;vetensdolendi causas revocavit ;conspettu filii redinte est memoriaacceptaefadissima: cladis. Renovare memoriam, amicitiam, bellum. Veterem curam ac molestiam mihi tu= litterz renovamnt. Jaca discordix semina eerent se, et ad renovandiimbellum revirescent.Hic renovaboilliid quod initio dixi,je YJ'teraiia' C# fue f7&&en C O ~ ~ W U ~ C M Cf. ~ . Iterum.
owuhm
hins O '.'
R E P E D O , a*, avi, a t u m , are. a R e In, rCtm,p&r. Usvs : Domum cum laude repedandum. REPELLO, s, q f i ~ pulsum, . era, a Rcfi~(~scr, cwter,iorgnrr. SYX.Pello,re'icio, submoveo, impetum retundn; reprimo.)(Impella. USUS: Vim vi repellere; a se dolonm repellere. H a m i n e a foro, templo repellere. Hostem rejicere ac repellm. Vim hostium reprimere ac repellere. Cf. Pella, Arcso. REPENDO* Is$ sum*ere* Confrearr syNReddo, rePono, @ser; vicemreddo. U s m : Pro Gracchi capiteaurum "Wnsum, la Ile G r ' U ~ h u #ayJ# ~ f ~a ~ u
ws.
Cf.
usvs
J,
KEP
-
quas ab ineunte atate condiditi; in ~ r a t i a m cum bonis Musis ex intervallo redibo; secundis curis bonas artes perpoliam; intermissa tantisper litterarum studia revocabo: me ad pristinas artes revocabo; Latinitatis auAores ad manus revocabo. 3. Semper idem repetit, Urcni/toujours /ommcchosr.Aures iden. tidem iisdem vocibusobtundit ;eamdem cramben recoquit; eamdem cantilenam iterat, canit, insusurrat;eadem chorda 0berrat;eamdem tundit incudem ; semper eodem revolvitur. Usus: 1. Jiissuum, promissa; officii priemium et fructum, res ab atas ab aliquo repetere. Dignitatem repetere, rCc21xiner U M di~iinclion. 2. Renovo, revoco, ral)lkrr d a ?n/mire, se rappelirr, se souvenir. Repctere memoriam superiorum temporum. Rem alte, a capite repetere. Sententiz sua: gravitatem ab ipsa natura repetit. Repetere pracepta. Cogitanti mihi wpenumero et mcmoria vctera repetenti, el tne ra#filant, /vopuant le .rouvr&Av p a r d Mihi repetenda est veteris cujusdam memoria non sane satis explicata recordatio, i fauf pr4e je 7nc rappcllc un vitu.isorvrnir confus. Cf. Iterum. REPETUNDX, arurn, f. pl. Arflnf J rcamcrfircc q3il avnit Ct/ cxtorqtd ow#f.ryu c o n f ~fouf c droit; concussio~ts cxcrcr'es fiar un gouvcmur. Usus : Lege peruniamm repetundarum teneri, damnar, 2tt-c condamnd comnze concusstoimnalrc. REPLEO, es,Avi, Btum, ere, a.Kcntj)lir, comp&rr. SYN.Impleo, refercio. REPLIC ATTO, onia. t Acfiott rfc fcuilletw, douvn'r (un livrc); rdvoluCion ((lt4 moudc). SYN.Conversio. USUS: Ut replicatione quadam mundi motum regat atque tueatur, qvi r2.qle t?f consirrve lc rnotrvet,rcnfd7t monde f i r u m sorfe de r&olufiotr. REPLICO. as. avi, a t u m , are. a. Courbrr, replier; rroulcr, dtylier: SYN. Repeto. Usus: Si velis replicare annalium memoriam, invenies, si vous voulea conzpuls~.~ les nnciennrs annnlrs. Memoriain temporuin replicam, feuilkter, fircoun'r Phistorrc. REPO, Is, repsi, reptum, ere, n. Ram@Y, se glisser. RPPONO, la, pbi, pbsltum, ere, a. P k e r , met/rc; replacer. SYN.Colloco. USUS: I. In aliquo, in alicujus huinanitate, opibus spem omnem et salutein reponere. 2. Annumero, recenseo, adscrlbo, reputo, nrcffreau nombrc de, com ter, inscrire pami. Aliqiicm in numerum YdPnumero micorum, proboruin civium, in suis reponere. 3. Recondo, r#teffre m rr'scrvr, s r m , ~ardcr.FruRus, alimenta in hiemem reponere, ~ a r & rdes jbrmiirions pour fhivrr. 4. Rependo. rdtablir, restituer, Y U ~ Y C . N=, ego tibi reponam, cum veneris. Pro damno quid repones ? REPORTO. as, avi, a t u m , are, a. Re-
porfrr, rapporfcr, remgorfcr, rcfiftr. SYN. Refero, reduco, reveho; obtineo, consequor. Usus: 1. Exercitum aprovinciareportare;laudem et benevolentiam omnium, viooriam de hoste reportavit. REPOSCO,is, ere, a Re&mand~*r, rclamer. SYN.Repeto. Usus: Bona sua reposcere ac persequi lite et judicio. Rationem (rei) ab aliquo reposcere, &rnandrr compfc de qpchr d qqn. C. Peto. REPETI A, orum, n. pl. Nou71eaufrstin, nouvelt?orgiir, (le lrndemain &unefte). REPRACSENTKTIO, onk. f. i'ayrmcnt en ar-enfco~npfanf. SYN.Solutio pecuniarum. REPRIESENTO, as, avi. a t u m , are, a Payer en arqcnf compfant,sol&r de suiilc; rtprdscntirr, r~roduirc; aire sans W a i , efccfurr touf de suife. Srn. #msentem pecuntam persolvo; przscntem alicui gratiam refero; personani gero; aliquid re p ~ s e n t iexhibeo, prasto. PHRAS.1. Repra?sentavit in theatro ducem, iljf(rrrfhdtrc e rdle dcfdraI. Personam ducis in theatro gessit. retulit sustinuit, reprzsentavit;personam ducis si& imposuit, indiiit, suscepit. 3. R e p r a s e n t a tibi i n a n i m o veterem Romam. rcfirse#fe-/m' 'nncitnnc Ronte. Finge te cernere, intueri animo veterem Komam; propone tibi, pone tibi ob oculos ; cogitatione depinge veteris Roma malestatem. Versetur tibi ante oculos; obversetur animo Romanx inajectas urbis. Romanam illam maiestatem menti tantisper objice. Cf. Imaginor. Usus : 1. Reliquarii pecuniam, cum dies promissortim advenerit, reprzsentabimus. 2. Refero. exhibeo, specem exprimo, raj)pccr, mcffrr drvanf les yrux.Templumillud reprssentabat memoriani consulatus mei. Rastituo, recupero, paycr, acquifter, solrier. Ego Corpus libenter in cruciatus obtulerim, si repmsentari morte mca libertas civitatis posset. 4. Antecapio, p r a venio, ex/cufcr sur le cltainj. Non exspcctanda est temporis medicina quam ratione reprzsentare possumus, il M fuuf ~ a f t e i u f r e du tem s Ir rrrt12deque nous pouvonr obtcnir i m m ~ t c n u ndc f la raison. R E P R E H E N D O , ls, di, s u m , ere, a Retenir, amfer; trprcdre qqn oumiandrr, bld~ncr.SYN.Increpo, arguo, r;$arguo, accuso ; verbis castigo, exagito, insector ;aliquem asperius appello, objurgo, in crimenvoco. ADV. Brevi, gravius, leviter, libere temeritatem, errorem male, magnopere, merito quid in aliquo, pergraviter, plane, recte, vere, commodc, ita, valde, subtiliter, vchementer, vulgo judicium. PHRAS.I . Cato vehementer reprehendit Pompeium, Calotr bldma fortLme~f Pom#e. Craviter invectus est in Pompeium; magna vocis libertate Pompeium pentrinxit ; verbis vehementer accepit Pompeium ; gravioribus verbis insectatus est; gravioribus
KEL'
609
--
KEP
& -
rerbis exagitavit? Cato Pompeii anibitionein o r b i s atrocibos castigavit; Cato Ponipeiuni urgio adortiis, vitio 1111 dabat iininoderatam boiions cu iditateiii carpebat liberrine ainbitionem !onipeii ;; increpitabat identidein l'oiiipeiiim, magistr.ituin plus aequo appetenteiii; Pompeius non effi~git,vitare non potutt vituperationeni Catonis. Ponipeius non inpaucascatonis repreliensionesincurrit; Poiiipeius Catonis vituperationeiii subiit; in inagiiain vituperationein vcnit apud Catoneiii; Poiiipeii ambitio in vituperationein cadebat Catonis. Notaiit I'oiiipeiuni Cato persxpe, et qiavi objurgatione conscidit, jurgiis lacera) it ; \erbis increpiiit, iiiale verhis accepit. Cf. Alloquor, Objurgo, Vitupero. USUS: l. Gravissiiiiis verbis aliqueiii rcprehendere et exagitare. Difficile est,in quo quis offenderit, alios reprehendere, il es/ d:#cir dr re#rrrtd~e/es nutrrs
pntrr des /antes qgu'otr soi-mme cotr~rrrises. z . Retraho, m a n u abduco, rcfrnir, urktdr.
ti
rejicio. PHRAS.Non video q u i d reprobare i n vita ejus possiiit, l e r1e vors l),is re ytI'lfs
ptriurrrt~orinarnnerl/arrs /a 7nr dr c.e/ hurtrlne.
Non video q u e pars vitr ejus justam reprehensionein habere; quid incurrere in aliorunl repreheiisiones possit. Non video quid \ritio illi dare, vertere; y i d fraudi tribuere; quid culpa in euiii con erie; qua culpa ellm condeinnare ;quid in eo carpere ;quain ciilpz notam ei iniirere; quo criinine acciisare; cii~iis culpa insiniulare euin possint. \'ita eJus Iongissinie abest a justa reprehensione ; repreIiensione caret. Non video quid sequius sit 111 ejus moribus, quod in justani reprelieiisioneiii cadat. Cf. Reprehendo. USUS : Reprobare lterius senteiiti;i~n.Cf. Rejicio, Dlsseiislo, Damno.
P,.,~,, suN, l<estipulatio,E,,,

REPR6M1TT0*iss
REPR~MISS~O,
f.
~~l.olnzssd r,)i-
Keiocat virtus \,el potius iiianu reprehendit,
l a r,rrlu >IIC ~u##elfe 014 #/tttf eetri'arr2tt </e l a trruitr. Cf. Reprobo. rlr reREPREHENSlo, anis, prm,,yt, r~#llll,,Iun,le,currrctIl,l,; bld17rr,criliCYN. Vituperatio. EPI1.H. difficilis
7'rmnl
I'rol)"~~~ 01 rdfolrr, #hrrdrc u11 ttwugerc'rt?ropue SYN.Rest ipulor, stipulanti proiiiitto, spondeo. U b ~ : sIn referend,~gratia
misi,missums
f.
Iioc vobis reproiiiitto. Non iiieherciile tibi ie1>'01nittere istud ausini, j e 7i'ostrufs en vJrifC G~OIIS <Ionuw tiae#treil(e .;rf:rcrntr~..Cf. PolliPiOmitto'
e t lubrica, fainiliaris, falsa, justa, levior, inininila, nol>ilis. Usos : Culpa. repizhensio. Habet ea res justam reprehensionem. l n varias reprehensionesincurrere.A re rehensione longe ~besse. Caret ejus viga repre&ensione.Oiiinem reprehensionein fugere. REPREHENSOR, aris, til. CensetIr c,f. lipu:. SYN.Exagitator, accusator. RBPRESSOR?oris# m'Cefuiqlri JYN, Vindex. REPRIMO,is, pressi, pressum, ere, a. Rttenir,a~tPIrr,rCt)ri~rter. SYN. Contineo,coiiiI,rimo, cocrceo. ADV. Aliquantu\unl, valde, pa,,lisper. ~ J H ~ tmprobam A ~ . ejus cupidli a t e m r e p r w i j ' a i t-d#ri~flsrsp<~ssio~t~ rltau5laists. Cupiditatein retudi,fiegi et abjeci ;perfeci equideiii, iit ne posset cupiditati s u z satisfacere,libidini obteinperare,inique cogitata yerficere, iiiiproba consilta ad exitum perduLere. Lorigius cupiditate processisset, nisi ego incurrissein, occurrissem, obviain ivissein, ine &Jecisseni, obstitissein, restitissei~i,iinpedi. ~ i s ~ i iinpediilieiito n, fuissem, iiiipediiiienta ,,l>~ecis~tli. Kapiebat eum cupiditas, ego re11ressi ; efferebat cuiii libidinis iiiipetus, ego ~nodumstatui ; indomitam e ~ u scupiditatem 4101nui; effrellat;e ejus libidini frenos injeci ; cum ab effrenatacupiditaterefrenavi.Cf.Coerceo, cohlbeo. usUS : vim, conatu,,,, sudaci;inl repriil,ere. se a supplicio suinendo, ir,) repnmere et continere. Me horum aspectus in ipso orationis citrsu repressit, jeur vuc
~tr'arrClu corrrt arc rtriicr+de rna harangue. REPROBO, os, avl, a t u m , are, a. Rfimuticr, rujtttr. contlntnner. SYN.Improbo.
~ E P O D I A T I Oonis, , f. .4bfi~)lrlle rr.lcfrr, re/ti~,r/J(lrrrn. SVN. l<eietio.U S U .~ I<epudius"~~>'icuiil s"perbiani arguit. REPODIO, as, avi, a t u m , a r a , a. Rejeler, rrporrsser. SYN. Nuntiuiii reiiiitto, iejiC10. AVV. Certe, constanter, coritumaciter, fortiter, funditus, ingrate,'inipie, plane, sapieiiter, superbissiiiie, valde. Uss : Coiisiliuiii alicu. Jus, vota, preces Coilditionenl Equissimaiii repudiavit. Cf. Rejiclo, Abjiclo. RfiPOERASCO, 1.9, erev n. Igta'tvl'nir rnfnilt. SYN. Ad pllerilein ztatein redeo. AVV. Incredibiliter. USUS: Utinam repuerascerem. REPUGNANTER, D e marrvnise yrrlce, d contre-c@ur. SYN.Invite. REPUGNANTIA, f. L ~ </kc ~ o r d~ op*Ji,ion. sYN. pugna, conteiitio, usus : \Ides ? 'Ot rerun' repuynantiaiii RaPUGNO* as* avi* atum* are* f e r ~ ~ " f yr tJ , s i ~ k r J'O##OSC~. , JYN. Adversor, obsisto, reclamo. Auv. Acriter, a~ertissiine, leniter, multun1, plan% valde, veheinenter. Usus :FortunE,crudelitati alicu~usreU <la re. 9""d ]"bet, nenio ~eP"fF"'t.llrufVe: Ilementer repugnat, euindem et beatuin esse C t multis inalis O P ressuin* rf Y u con/rarftc/ion d cr que l a tri&*e jersonne soit (t l a j o i s A~YIYCU.H ct accublir ,le tnarrx. Cf. Adversoc. REPULSA,=,f. Nc/usqrr'prouwun candinaf,clicc Grrnccandihlurc, r e s , Cchcc, mcotrt te. SYN. Oensio ;repudiatio a ina istratu. 6Sus : Repulsam ferre, accipere. tepulspm f e r et ~ suffragiis prateriri.
REP
6x0
RES
R E P u L S ~ ~ S as. , m. Rpwcussiondu sor#, sa, desperat~, perditar, eversie. Rerum interitus, occasus. R e s salva, aflairesnon Cftrf. mpCt & lo l u n t i ? ~ Usvs . : Scopulorum reResintegr=,bon=, secundx, iorentes, amplispulsu, par PCcio dcs rochers. sim%.Ut tum reserant,co*nrtu ksckosestaie/af REPZfNGO, a. Siffrcrd son tour, Pro re ac tempore constlia capere, p c n d m PigJre ptPurt. sSYN, ViCissim alors. CO#J~~~ t~)n#~efdes (IU ~+c-Cai*ces. Conpunga. ADv. : Possem lacessisilium ex re natum,#roicf #& chorrJlaricef. tus npungere leviter illoNm altq,,, 3. Causa, a d a i Pofifion. ~ ~ Ad rem accedere. je+umiI motr kur e ~ e u r C r P e t r a b r e ea q u e rem continent. Ita res se menf P#idcn~c. habet. Eo loco res nostra est ; in eum locuni; REPSTO, as, avi, atum, are, a. kfefrt in id discrimen res nostraadduaa est. Res est bu ligm dt com te, compttr, impulcr; exafniin integro. Res bellissimc ibant, processemnt, ur,#rser, r&cg'r. SYN.Cogite,eipenda,aniRe inclinata;extnRa,pranstinata,diIata,~emo agito, apud animum meum cogito. UsVs : jeRa. 4. Bona, o p e h utiittas, cr u'on posr. Haec ego assidue mecun~ reputo, je ripJckis S>&, dicn,/ortunr. Res fainiliaris, <fomestica, souvmt en moi-tnIme A res ckoses. 2. Statuo, pecuniaria, frumentaria. Rei familiari operan\ constltuo, deoerno, Intelllgo, Pernclo, dan. Rem quserere, augere, amplifican. Rc#nXer; r l u r n c r . Non est facile reputare, rum suarum sataqere. Rebus suis providen; utntm re e an perperam faRum sit, il n'e.rt in rem suam aliquid convertere. Erit id in reni &S fariilr de rUcidec si celir a /f bit* o* fnnl tuam ~ i re l re tua, cela sera R vofrc arfarria~. fdt.Hoc etiam reputo in s e n d a miserrimunl. Res tua hic agitur, c'rsi ten agmie, csf toi Cf. Coglto. que cela regarde. Rem suam conficere, diminutre, dissiparc, dilabisinere ;naufragium rei R~QUXES, &tis, f. (A~.. requjetem et familiaris facere, pPr& foutson moir. 5. Imraquism ;abi. requlete ;deest dat, sing, et m r i u m * guissai*ct, fipooip+ ReNm wtiri. num. pl.). Rrpos. SYN.Quies. s u : ~Animo 6. Contentio, dddcat, conftsfio,rocs. Res defatigato otium quarere et requiem ab ocmihi cum hujusmodi portento fuit. 7. Occasio, cup?trone, Parum habe0 requietis. Oble&atioOPpOrtunita% * C f ~ Collquium i ~ Pm nem animi requietemque curamm alicui afnata non incommodum.8. FaOtum, Ir fd, a ferre, A ppn un ptu <&prajsj,. rai(C. Re riestare aliquid. Res, non verba frh/b d ses~oucis (u,,ptu de /rang,,illitd ad urganB.m attulittam re quam SPe jet).Quanturn tempor. conceditur ad reiaulatus. Ut res ipsa demonstrat.$ ~ r o m i s quiem corporis et animi. Cf Quies. cue, locuficnsdivci)ses: Revera,tn/ai,au fomf, REQUIESCO, is, evi, etum, escem, n. en ralit/. Nihil ad rem, cela m fui: "en A et a. Pm& rilr ~cnepnsPr. SYN. Quiesla C~OSL;n'estd'awune ufilifi. Reipsa de malec%mn uiesco,acquiesco, ADV. Paululum, diu, cnu#&k, C~C. ficio confiteri,s'gv~~ervrtUwnt r a t k QSVS : Cunm animi remittere, in serRe ac ratione; non re, & opinionc; re non mone aiicujus requiescere. Soliicitudines amiverbis. Ke olnlssa tnntum nomen tenere. corum consilio et semone requiescunt. Cf. RESALOTO. as, avi. a t u m , am,a. RtaQutese. drt un sulrrt. Usvs : Neminem resalutavit. ~EQU~RO,fs,a~vlv~lslf,situm. mre, a. R ~is,gartum,cim, ~ a.RCl)arer, ~ C k n i e r , reclurckcr; Li,rnnrtrr. SYN. Qu~ro raccotnmoder. SYN. Restitrto, reficio. Usus : postulo, deposco. A ~ v A . ue, nihtl: damna resarcire. Cf*Rastituoditigenter, magnopere, multum, re?te, valde, vthementer, ultra. Usus : 1.iominis in gerendo RESCINDO, is, soidi, scissum, ore, a. negotio fidem et prudentim re uiro. Verum Briscr, abroger, unnuler, andadir. SYN.Requtdcm dicis, sed requiram djigentius. Qui seco ;dissolvo, inGrmo,labcfa&o. Usvs :A & % beatus est, non intelligo quid requirat ut beaalic~ijus, leges, paRiones, instituta majorurn s tior sit, ce qu'i exige#our 8 f r e ~ l u ACUY~WX. rescindere. Cf. Valw. Cf. Qumm. RESCISCO, is, scivi vdsc~i, Itum. are, RES, &l. f. C h e , &jf,tfrc. USVS :S. Nen. Venir R suvoir, upprcfIre, SYN. Intettigo, gotium, afafre. Retn altcui coinmittere, crecognosco. Cf. Sclo. dere. Kem libenter suscipit, naviter procurat, RESCRPBO*Is, scr'psl, bcnt agit gent, obit. Reni expedire, conficere. ~I Jcrif. SYN. Litterip R~~~~~ piunmiotii,ctffeu~a~~e ~ e m a n r ~ e ~ e a u -a' R C C ~rCPd&r@@ res~OndeO' :Non wvabor epistO1= tu= ,-w& foisfr. 2. s t a t u s rerum, conditfo rescribere. Antemeridianis tuis littens heri Itot,connifio,r, Reni,,, cursus, statim : nunc responde0 vespertinis, P ~ confusiO, ~ varietas* ~ gravi~ ~ rescripsi ~ ~ ~ ripo).I~lu kjcr~jtnttfJdjaferncnf 2 [ttfIYdu tqasperitas status' Res perturbatae, 4 - fei pfafjs; jc rCpo&s R py&sent4L.lr[&du soir. faires en nrauvais fa, r~i~ruvuist siuafion. Res turbulentie, incommodx, adversx, dubie, RESECO,a*, cal, Ctum, are. a. Cou*, periculosa, deteriores, contraRao, calamitofuiItrl refruncAec. SYN. Excido, exscindo,
turbi
RES
exseco. Usus :Ad vivum resecare, couprr jusputau w $ Libidinem resecare, rrfrLner la licme. RESERO. as, avi, a t u m , are.a. a ~ v n r . Usus : Reserare januam, Italiam hosttbus. RESERVO. as, a v f , a t u m , are, a. Consepuer, favder, metfrr en r & m . SYN. Servo, conservo. ADV. i n posterum. Usus :Non te urbi, sed carceri reservavi. Ad extremum reservatus. Aliquid sermoni pripsenti reservare, &m e reste &ur $6 e dire </e vive woix. Vitam ad meliora temp0rareservare;reservare in diem penas prazsents fraudis, nrnef/re orr renvoyerd un aftfre fetnps la purrition c(c la faufeprsente. Cf. Servo, Differo. R e S E S , Xdls. omn. gen.Quitusfe, immobile, ois$ SYN.Otiosus ;ah opere, labore vacuus ; censetor. UsUs : Timebant patres residem in urbe plebem, le prupfe pi Cfaiftusfiduus la wi'1le. Cf. Piger. RESIDELO, as, aedl, era, n. et a. Rester arsis ; sCjournrr, rester, s'awIter, t/emeurer. SYN. Consisto, maneo, remaneo, moror ;supcrsua USVS : r. In villa, in oppido residete. 2. Perduro, permaneo, supemum, restrr, +y6sistrr encon. Non patiar eas inter vos inimicitias residere. Ne simultatis quidem ulle n l i utip in eo resident. Si quis in morte sensus r e d e t . Etiam nunc residet spes in virtute tua, ilme reste cncore quelque esfoir fue je fonde s n ion ~ courage. 3. Insurn, vlgeo, relucao, tr'sidw, t f m#luc, se trouwer dans. 1n eo tota nipublica aufloritas residet. Tota S es mea in te residet. 4. Hmreo. rcfomder,blmeurer. Cujus culpa in re residet. Res gestze, in qtiibus nulla potest residere inertiip suspicio. d i! ere, n. S~sseoir, MaRESIDO, 1s. ,& blir,s'a~fergrulquc h r t , s'uflu~kser.Usus : i. Si montes iesedissnt, amies exaruissent, si &S monfaetaesse fwsent adinnies. les ffnrwes ~cserru'ent Gris. 2: Sqdor, Piacor; se almer, 'ap"se~,s'Ctnndre. Cum irip, ctim timor animo resedissent. Cum bella pace resedissent ac deferbuissent. Cf. Remitto. RESIDOUS, a, u m , Quiesf t&res<e,qui ycstc; subst. R ~ s f e ,nsfps. SYYN. Reliqqus. USUS : Quid relatum, quid residuum sit. Cf. Rellquus. RESIGNO, as, avl, aturn, are, a. Rom(Resigno offlclum, VULG) rrs~&rr unc
RES
t h t p z , un empi'oi. i.a~et. ~ b d ; c ome munere.
(Rssignatus, VULG.), rCngn&. Lat. Animo paratus. RSKLKO,IS, al, !re, n. Sartter en arri)m; ndondir; se refirer. SYN.Refugio. Cf. Refugio, Abeo. RESIPISCO, i q (al, ivl et II), ere, n. Reprmdre ses srm, meirir d soi; mnfrrr m
soi-#$me SYN. Ad sanitaten~,ad m e redeo, Tanme coigo, errorisme poenitet. PHRAS. d e m restpult, il vinl enfir d rs+isce#ce, il rrvintd la rmSon. T~ndem ad bunam, meliorem frugem re recepit ; ad frugem rediit ; ad sanitatem reversus est ; ad officium rediit ; ad mores et ingenium, quod a natura habuit, miteet traAabile se recepit; tandem se colle&t. Cf. d n v e r t o , Converslo, Frugi. RESISTO, is, stlti, stttum, err. n. .!?a,-rCtrr; s'o joserd qqn, rsistrr. SYN. Kepugno, obsisto. gDv.Acriter, acutius. acerrime. aperte, fortiter, im uden<er,neces'sano, studio;ius, vehementer. t. Reslstam horninls audacias, jc m'opposwui d i'audacc de cel Lomme. Obsistam pro viribus; omni non contentione modo, sed dimicatione repugnaba; ob'iciam me quoad possum et ejus conatiis rektabo; sceleri et audacia me o ponam; Iuflabor cum homine improbo; ver,nermis contra armatum resistam. improbis ejus consiliis occurram; audacia&angam et debilitabo. Si quod in me telum contorserit, leguni et judiciomm arma arripiam; iateris mei oppositu obnitar: ibo in hominem; obfuflaniemcontundam,ferociam exsuliantis frangam. 2. Mlles irruenti hostl d i u roatitit. /'am tinf ZongfenrpJ contre les afaques d Peianemi. Fortiter excepit impetum hostium; rema Rom. iniquoloco, animo atque audaciadiu sustinuit;itumegregieohviam hostiumhrocitat~ ; hostium impetum tardavit ; miles non consistere modo adversus hostem ausus, sed reprimere etiam et in castra rejicere. Cf. Obsisto, Advemor, Obsto. Arceo. Usus : r. Libidini alicujus, dolori, hostibus resistere. 2. Pemisto, insfsto, s'uwEf~r, fenir don, rd relever. Sed ego in hoc resisto, mais m'urrife d cela. Nihif est jam itnde nos reif,iamus aut ubi lapsi resistamus, #MIS n'rrvotrsplus aucun moyen de r#ur~rnospLr&s ef de nous relewcr de notr8 chutc. RPSOLVO, !S, solvi, &latum, ave, a. PCtucher, m r . SYw. Dissolvo, persolvo, numrro.Usus ? Resolvere oras, litteras, dtud e r les c ~ ~ b l ~ ~ ~ f t au ac n'vagc, hd~s ouvdr urie Jcti~e. Senatus que est polltcitus summo sttidio resolvet, P o y r ~ucqtgiiffer. , RESUNO, as, avl, are, n. et a. Retmtir, dsomer. SYN.Persono, percrepo. ADV.Urbanius. Usus : r. IA hac vowm concordia dulce quiddam et amicum resonat. 2. Respondeo. rporu(n. Gloria virtuti resonat tan uam imago, la gloire est coo,nit,ie PCcLo ou Ir (fe la W&U. RESPECTO, as, avl, a t u m , are,n. et a. Regarder derdre soi, yqarrirr autour de sni awec affenfion. SYN. Respicio. UsUS: H z c ita pmtereamus, ut tamen intuentes et respcctantes relinqitamils, laissoris cela, muis laissons le de nia~ri2re d yjrtrr un cof$ d'uif en Ir guittanf.
ENRAS.
RES
-- -
61 2
- .
I<I:S
RESPECTOS, s, m. Rcgard jcfdetz arrikre; mi&, rrfugc. SYN. AspeRus ayersus. EPITH.Mirabilis. USUS : 1. In suo quisque gradu ohnixi, sine respiratione ac respeAu pugnabant. Rex sine respeRu effugit, c roi s'olfuif sans rrfournrr l a litr. Meus aniinus in aciem est, nec respeRum ulluin qurit. Quuin respeAum ad senatum et ad bonos non haberet, eam sibi viam ipse patefeck, tt'ayanf
plus aucun rtcours auprLir dw snat cf desgens d e bien, ilscfraya hi-tt~?ttrt cftft voie. 2. R a tio. ronsin(rafion. /rardd. combtc. Sine res &u majestatis, G s ~ : q a A i & r [u dignifd.
\'ix quabilein taiitisper spiritum traho, cum interclusio anima et solita? spiritus angustia inox sequuntur. Usus : r . Pulmones duRain aniiiiam respirant et reddunt, es outnonscxhalent cf rtndctrf /e soufleqn'am nL) 'asfiirrrtiotr.2. Recreor, quiesco, a n i m u m recipio, respirer, se rrposcr, s c ,ut,rzt/re. Erigere aniinum, paululum amotu respirare. Rcspirabo, si te videro, et in his miseriis requiescam. 3. Cesso, Intermitto, sr racitfir, sr calntcr. O~pugnatio ne punRum quidem temporis resoiravit. Cf. Recreor. Instauro. Colllgo.
& Ratlo, Curo.
' RSPLEND~O
&/f6ir22zYN.
Refuleeo.
RESPERGO, li si, s u m , ere, a. Couarir de J ' uidc, arrosrr, rnouier. SYN. Aspergo, pro&ndo, conspergo. Usus : Cuin prtoris oculos przdonum remi respergerent, co/ntnc
?Sramcs des #irates faisairnl jniirPrau jusqrtc sur lrsycur duprt'fttrr. RESPERSIO, onis, f. Acfiondr rtiouilltr dc vcrsrr. Usus : Sumptiiosarespersio, acfion dc verscr du vin sur un totnbcau. RESPICIO, is, spexi, s p e a u m , ere, n.et a. Rc~~~r&rfiar~fr~-riErt,t-cgur~Irr aufour de soi. SYN. Retro ad aliquein aspicio; os viiltumque in aliquem converto ; oculos ad
responsumreddo,rescrl>o.)rInterrogo.Aijv. ~ b i u r d e ,acute, zqualiter, ainice,- argute, aspere, audaAer, bene, benigne, commodissinie. considerate. constanter. co~iose. cumu1 late. heinisse, dolenter, diluc~de,~also; flebiliter,' ferociter, graviter, honeste honorifice, humane, impudenter inhumane, Iiiscite,lente, Iiberaliter, litterate, iuculenter, male, memoriler, perbenigne, probe, reAe, separatim, suppliciter, tristius,vehementer,venustissiine, verissimc, confuse. PHRAS.Respondlt a d haec alter, rtn autm rQiigua d crs cho~es. aliquem refero, retorqueo; aspeRum refero lzxcepit sermonem alter, subjecit alter; ad in ali uid; oculis redeuntein sequor. AIW. Iic responsum dedit, reddidit alter; ad ea Jucun%ius,longe,retro,inelius,iiiorose.Usuc : alter paucis; ad ea placide alter et benigne 1. E tenebris lucem aliquaiii respicere. Respeverba fecit; unum non ani lius verbuin retulit, xit et simul ad Consiilein aspexit. Antiquain reddidit. Kesp.~nsiratio t z c erat; reposuit societatemrespexit. Prdteriti temporis memoalter ad bzec. Cf. Responsum. USUS : 1. Ad riamcogitatione respicere. 2. Rationem hainterrogata responde, extra ea cave vocem beo, curo, w#rCocc~tfir dr, nvoir soin ou mittas. Aspere verbis vultuque res ondit souci de. Respicite salutein, reipublic coin, pmt.'$.rr. Nisi quis ' z. Convenio, congruo, cot.rcsjon.Pr, Y: moda. 3. A d j u v ~ ni~i?r, ,bondre d, ttrc qui~~~eir/. Extrema priinis ; deus nos res~iciat. tua bo:ninuin opinioni, m~joruni laudiRESP~~RATIO, OnIs, f.Ii'cs~ird/ion,pauw. iirtus bus respondet.Optatis meis fortuna respondit; SYN. Interspiratio,interpunCtco.Usus: r .Allos iriter eos mutuo otiiciis respondetur. Ut verba intervalla, mora?, respirationes deleRant. veibis quasi deiiiensa ct paria respondeant, 2. Exhalatio, e x l r ~ l a i s ~Aer ~ r oritiir ex reguc les rttots tz'pondenf aux mots, qrtW y uif spiratione aquaruni. 3. Splrandl a f i u s , acrnbi! crtx corrcspo~rriunce,syt~fricpdrfaift. fron d e rcspircr. Sine respiratione aniiiill R E S P 3 N S ~ O , o n l s ,f. Rponsc. SYN.Resintermoritur. Cf. Resplro. ponsuni. EPITH. Hrevis, inim'ca. USUS: lnRESPIRO, as, avi, a t u m , are, a. et n. digna responsione qozstio. Rcndre un soufle,.exha/cr. SYN. Spiro, spiritum R E S P a N S U M , 1, n. RCponsc. SYN. Resduco; anhelo ;aniinlm reddo, qua? duRa est ponsio. EPITH. Liberale, preclamm Iiomine spiritu; recreor, quiesco.Aov. Libere, paulum. doRo dignum. Usus : Kesponsum dare, redPHRAS. Nuncmgre, n u n c liberlus resplro, lanfdf jrrcspirc aurc d r ~ c u l f t funtSf , nz~cc,b/t~s dere, edere, donncr une rr'ponsr. Responsum e qqn. ferre (ab aliquo), rccrvoirunr rponsr d rfcfiuilif. Spiritus nunc zgre, nunc Iiberius Responsa jurisconsultorum. meat; nunc arAe meat interclusus spiritus, nunc commodius ducitur; difficultas spirandi R E S P U B L ~ C A ,relpublicaa, f. Lo dosc nunc fauces strangulat, nunc rslaxat. Nunc ~abi~uc,lcsa~~~rcs@ubiqu~s, fuf,r(Publiqtrc. difficilius, niinc commodius spiritus redditur. SYN.Res coinmuiiis publici consilii societan Noxius Iiumor nunc spirituin iniercliidit, nunc ~pi~H.fE~rota,afftilta, perdita, aliena amanrcciprocare animam sinit. Noxiu, liuinor nuiic tissima,clara,conjunRissiina, florens, dortunaanimam comprimit,nunc laxat. Tametsi aiiheta, gerinana, grata, imbecilla, infirma, ingrata, litum nonnunquam recipiain, humor tamen, labens, libera, misera, municipalis pcrturbata, qui fauces oosidet, spiritum sapius elidit. perdita, privata, quietaetprospera, sana, salva
RESPONDEO. es. di. s u m ere. a. Ipondrc, n!b/iqurr. SYN..R~S onsum do, refero,
RES
. -
--
6r3
RE l '
suinina, tenuis, tota, tranquilla, turbulenta, Ignem, sitim restinguere. Cf. Comprimo, vetus, unversa. PHHAS.I. Rempubllcan; Coerceo. condere, fottiler un8 rCg~~bfiyut.. RempubliRESTXPOL~~TIO,dnis, f. Sf$trL~tiorr can1 constituere, lediticare, serere ;reipublicz rCcipropuc: SYN.Repromissio. fundamenta jacere, ponere; statum civitatis et REsTxPULOR* arisf atus sum* ar'* legibus et inorib~is de integro condere. 2. Ad d. a. Faire un8 sIzj5trlulion rIc~;r'roque ou norrrempublicam gerendan accessit, vrf'e' S'N' Re~romitto. Di'igenter,~orro. ,fe Il gn#~!~y)t~~~frt~f RESTXS, ir, f. Corrir,ior~I<rge. SYN. Funis. r#ubliqur. Sero ad ren~piiblicnn~ se contulit; rem ubl. capessvit, accepit, attigit; prere, RESTITUO, IS, l, tum, ere, a. XztraAare, administrare cce~it.(1%R e m ~ u b l l - pfucrr, retnzttrr en &t; rcs/iftrr. SYN. In. oam strenue admjnfstrat+it.<mveyft~Par- stauro, corrigo, repr;esen!o. ADV.&que, <lisfu/rir:erif I'dfat. Keinpublicain pulcherrime solute, honorifice, perniciose, plane, turpiter, ~ r i t legibus ; optimis ttnlperat, sustinet, guin integrum. Usus : I. Pretium, veterem poernat. Totus in remt)ublicam incuinbit, ejustestateni reipiiblicz restitiiere. Pecuniani, que forinam pulcherrimain effingit.4. Magna libertatem restituere ac repmsentare. Kestia= remPubilc@m gererr, b'6sf tuere ac corrigere depravata. 2 . Repono, r& U > ~ C ~ Y USL'<.>~CC, ~ I ~ C ide bien #ortvrmer tM (&/ir. Aliqliem in integrllnl, in antiquilm tut. Ad gubcrnatufa reipubl. sedcre ;CUS~Orig et hOIloriS loCum,in veterem p ~ e s s i ~ n e l l s den1 gubernatoremque rei~ublic* ; gratiamqiie restituere. Vix sibi e gravi calaclavum imperii tenere ;res communenl utilimitate restitu teperat. Quem aueloritate, tateiii continentes administrare, gubernacub ,tudio, seiltentiis vestno rcstituistis, nunc mareipublica traaare. Cf. Re609 Regno, Imnibus quoque vestris in suis sedibus collocate. P r o . 5. P e n a s d a b u n t q u i adversus g Veniamdo, rt%ribiIffertrncondumn/, rkrempublicam inaur8'Jnt, c~~~.~$'fiisr r*!oltigrdr un cxild <l<rns sapatrir. Condemnatiiiir k n l $onlrele. #otvoir#id~~c rrront #f~#is. (Lui cfemenier resiituit. rempublicanl o p p ~ n a n t vexant, , perturbant, RESTITTIO, Onb, f. ~ d ~ ~ b l fabefaffant, violant; qui rempublicam convelrrrUfion. USUS : R~~~~~~~~~ ~amnator,,n~, lere, opprinre*, delere, vastare niluntur; qui yt(abilitatio,,, drs ma~t,,r,,gs. arma contra rempiiblicain ferunt ; RESTITTOR. e r i q m. Cc/uilri rdt'gpatrir moiiuntur. f. oppugno. blica r u i n a est proxima, /a rt#ub/iquc ~ J C blir, rt.stairru/rur, s u i t v t ~ r .USUS : Lentuicts sur lrpcnchunl de la n~i?te. Respublica inclisalutis nostrz restitutor. nata przcipitat in exitiunl ;haud ionge abest RESTO, as, stItl, stftum, are, n. J'arab exitio, interitu ;labat respublica, et perditis rftr. SYN. Maneo, remaneo, residea ADV. jan1 propc rebiis, omnin ad exitium przecipitia Omnina Usvs : r. Komaf restiti paulsper sunt, oinnia ad perniciein profligata atque duni ccepta perficerem. 2. Relinquor, superperdita videiltur. 6. Rempublicain consers u m , superat, rellquum sst, r a i d u u m va, s1i11vela rdp~bllqt8~ Rempubf. consiliis est, Ytre cle reste, st~bsistrr, suntivrr. Nihil ei tuis excita, erige, fulci, contine, serva, restitue, rzter hortos restat. Haic reliqua pars est, ac si fieri possit iit resurgat ac reviviscat, [ic restat afius. Unicus inihi aniicus restat. effice aique elabora. Usos: Conversiones reCf. Rellquus. rumpubficaruiit naturales csse, e philosophia RESTRICT, ~ b 2 t ~ , niKourrrIse.. ~ ~ ~ ~ l , didiceram $bilo~o#hie m'uz'au <r#fris t~etrt; c t v s r . t r ~ d ~ r ~ ~SVN, tt~rn Angiiste, /. stricyr,r I<s rz~olr,iionrr'tnienf Pdfuf r~frturct rfts te, usas : ctir tam restri&e parfeque farIpr~bliqucs. ciat, ignoro, j e ne mis po~wqtlota l agjl a v ~ v RESPOO, is, i i 1 , ere, a. h'cjsfrr, rr.i~tirr; funl dr rsrr?je ef di4 trtc'nr~gt>rrrnt. i<rr/cr, rcpotrssrr, r~tdpris~,~. SYN. Repudio, RESTRICTUS, a , u m , ModirJ, s ~ w , ~ , aspernor. ADV.Vehementer. USUs : Respitere a , S v ~ . T e n a patcus, ~, avarus.UsU~: SaaIiquid ac pro nihiio piitare. Kcspuere costura d largiendum restriffior, la satrdre est solationeni oiiinem ac consilium. Quod restroj m,,ye de lions. puunt faures) immutandum est, 1-6 yfdz foreilRESOPINUS, a, um, R ~ , ~ , , ~coiIl.~ ~~J, ie re/efte, rr'ad)t~rf e s . doit & e c.hfltf& le Supinus. Cf. Noto, Recuso, Invltus. RESURGO, ~s, surrexf, surFeC;tum. RESTINCT 1 0 .anis, f. rlrfio* <I'Iridrc, ere, n. Se relever, se rdtablir; ressusctfr~r. dfancrkrr~zrrf frlr lri sog]. SYN. Sedatio. VSUS: USUS: Resurgunt res Roinanz contra spein. Kestinffio siiis. Cf. Pascha, Chrlstus. RETARDATIO, Onja, f. Rcfar4 ddiuiRESTINGUO, is, nxl, n a u m , em, a. &ttindre; ~ > p n i s rttntire, r~ SYN. Sedo, com- '' SYN.Mora, impedimentum. primo. )( Innammo. Usus :Ardorcm restinRETARDO. as, avl, a t u m , are, a. et ri. guere, EIoquentia cupiditates restingilit. Returder, rolenfir; rljrijucr, awr'fcr. SYN.
'2~LZ~~
KET
Moror, morain affero, moraiii facio, moram et iinpedimcntum infero. Usus: Celeritatem alicujus, hostium a n i m ~ s et impetum retardare, comprimere, f r a n g e ~ .Ne animum tuum a scribendo defatigatio ulla retardet, qr'au:une Jr/ipe VOUE emp1che de m'fcrire. Ci. Diffaro, Moror, Mora, Impedlo. RSTE. ia,a Fi&t,rc/s. SYN. Plagglaqueus. RETEGO,i q taxi, te%um, ere, a. Urmvr>,aVwoiler, monfrer. SYN. Aperio, evolvo. Cf. Aperlo. RETENTIO. anis, f. Acfion d'ur~2ter, de svr dr. Usus: Assensionis retentio, m,ion E s f i n t i r e son arsentit~rrnt. RETEXO, ia, texil, textum, ere, a. D airc un fissu; &faiirr, d!fruire. SYN.Dis-
R E T R A H Z Is, xi. a u m , ere, a.Retirer, rzprendre, r.rj.belcr.SYN. Abatraho ; revoco. ADV.Non sme, facile proficiscentem. USUS: Retrahere aliquem a coepto. A turpi consilio, a scelere retrahere aliquein et revocare. RETRIBOO, is, a l , t u m , ere, a &MY, rstifuir. SYX.Re enio, refero. USUJ : Retribue, quod debza. $f. R e i d o . RETRO, Ptw derdre, d~rri2rc. SYN.A tergo, post tergum, ah tergo, post. P H R ~ S . Ho3tis retro ceasit, fenne~ni m l u . Hostis -dein retulit ; se recepit ;receptu sibi consuk t ;retro abiit. USIJS : Tam longe retro respicere non possum. Per sret protinu; ;quid retro et a tergo fieret ne ktararet, fu'ilcontinvdt d'aller en a?lun!, sanr s'ingur/er a 2 ce quiscjassaitj a r d:rrire. RSTRORSUM, E n sens inversc, rciprogu!inml. Usus : Retrorsum vicissim ex athere aer oritur, dr ttouurau et rr'cijroquetnent Euir s eforme dufeu. RETRDO, is, di, s u m , ere, a. Pordr~ e en r awi>rc,faire reculcr. UJUS : Deorum simulacra retrusa, slaftes des dieux caJCs. Brnousser; u utblir, nflinucr. SYN.Obtundo.
so vo. Usus : DialeAica quasi Penelopes telam retexens. Num, quod adolescens restiti, commutem et velut me i se retexamr~etewo orationem meam, je rjractr mon discours, pallnodlam cano. TICE EN TIA,^^, t SilencrobsfinC.SYN. Tacitumitas. RETICEO, es, cal, ere, n. et a. Scfaire, fiam'cr le stlencc; tuire qqche. SYN.Taceo, conticeo, obmutesco. Aiw. Astute, prorsus, nullo modo. Usus : Silentio utor, tacitiim relinquo, silentio pretere0,silentio invol\.o, abstineo me ab hujus rei sermone. Cf. Taceo, Slleo. RETXCULUM, i, n. Pefit rheau, Jlef d
fietiks mailles. Rebm'+ empjckr d'avancer. SYN.Retineo, cunum inhibeo; teneo. )( Dimltto. ADV.
RETUNDO, 1s. ttidl, t e s u m , ere, a.
RETINEO. ea, nil, tentum, ere, a.
Ijiligenter, diutius, in perpetuuin, mediocriter, melius, vchementer, vix. USUS: x. Sui juris retinendi quisque cupidus. Retine hominem, ni profeAus est. z . Conservo, conserver, muknir, &femire. Retinent tainen caritatein in pastores. 3. DeleSto, fenir altcnf,% cuptiPJIY. Ipse historia ordo nos retinet. Ct Detlneo, Moror. RETORQUIO, es. torsl, tortum, ere, a. Diriger en arrire, tournrr, rttourncr. SYN. Refletto. USUS: Retorquet oculos in hanc urbcm, il relourne les yeux 7 ~ cetfe s ville. RSTRACTATIO, bnls, f. i?#us, rsisLnce, h/sitafion. SYN.Kevocatio, recognitio. UJUS: Conficies igitur, idqqe sine dubitatione ullaet retraAatione,sansh.lsiter.Cine retratlatione ulla dicere libere audeo. C t Palinodia. R ~ T R A C T O , as, avi, a t u m , are, a. R:tnanirv, retouchr, revoir. SYN. Revoco. USUS: Locus ille a inr retratlabitur, je relouchervi c e #.msaare. Retraflando dolorem .vulnerum augemus, nous angutentons nofre rfr~ufeur en y revenanl. Sive retratlabis, sive properabis, pereundum est, qur tu le veuilles FN que tu ne fe vcuilles Bar, i l fuut ~nourir. C t Revoco.
A D ~Belle. . 6s"s : Sermones, improbitatem alicujus, distrifios in rempublicam gladios retundere. Cf. Repello. REUS, 1, m. AcrurC, pruenu; cot@able. SYN.1s qui cauaam dicit ;qui lege aliqui tenetur ; qui aliqua culpa erroris tenetur huma. ni ;qui arguitur; de cuju; re disceptatur; qui decapite, civitate, fortunio dimicat ; is unde prtitur ; sois, noceiis. EPITH. AftliAls, humilis,improbu~,iiinocens, invidiosus,locuples, mocstus,nobilis,nocens,perditus,turpis.~~~~~. Certe reus est, cerhin?inenf i l es# coupable. Culpa tenetur ; in culpaest ;est quadaminillo culpa ; culpa nonnulla in eo heret, residet ; culpa ejus facinoris in illo consistit; incurrisse in id crimen Iioiiiinein dubitat nemo; in ea noxa fuisse liominein pro coiiip2rto est ;versari in ea culpa ; ea faciiiore contaminatuin esse; in reo3 referendum nemodubitat ; haud expertetn criminis, culpa non vacare certum habro. Crini:n non quisquatn certius subiit ; culpam sine dubitatione sustinet. USUS: Ali. quein capitalis rsi,de furto reum facere, agere, peragere. lnter reos referre. Criininis se reum proaliquo supponere. Sontibus, reis opitulari. REYEHO. is, xi, Ctum, em, a. Ramrncr, franrporter. USUS: Sed paulo longius ad superiorem ztatem reveAi sumus, nous somvinus adm3nitus. PHRAS. Ista p a r revelatlonem intellexlt, if a co.wpris ces Ck0seS jarrz~lation.Divino admonitu; caelesti ad. inonitu, DE0 aperiente, divinitus cognovit ;
mes re~non#s d rne Cpogtre un @u ancLenne. Reveiatro, bnis, f. Ru!lation. SYN. Di-
J<EV
istaDEOpatefaciente, manifestante cognovit; i s e noiiam e o hausit a c e ~ i t REVELLO, 1% velll, vulsum, ere, a.
615
REV
IICfucher, <tw.rrckrr; efacer,/aire disfiuralfre. sUs : De corpore saucii tela revellere. Claus-
iis studium observantiamque nullam przstitit, exhibuit. Usus: Observantia est. Derauani aitate aut honore antecedentes reveiemir et colimus, o n enfend p a r rrsfkcl (observantia)
/e$ rnarpues d r dC/Crrnce e t rfe vC#rCratioa q u e nous doirnons d ceux q u i r o u s sonf strpCrieurs p<rr PAxe o# les honneurs. Cf. Honor, Reve-
tra, januam revellere. Superiores injurias re\ellimus. Crucein, quat ad portaiii fixa erat, revellistis. cetfe c r o i r , dress!e <t l a @ r i c d t
7rotra w i l l t , v r w s Fuvez ~trrackCe.
REVENIO, is, vbni, ventum, ire, n. U s u s : Cuiii dnmum revenero. Cf. Redeo. RvERA, E r r r&a/it!, rel~ri~rrrt. S~N. Heipsa, reapse. U s u s : Cu 11s igitur hoc criiiien est ? revera nullius. c/. Certe. R B v E R E N T1 A, ae, f. Crai>:te i n s f l i r i r p u r crespect,re~ficf,dc/nncc,Cgard. SY N.Hoiior, observantia. PHRAS.1. Reverentiam parentlbus llbbri debent, /es enfunts doi7vrif /e ~ c s f i c td & U Y S ~ ~ Y C Par ~~S est, . ut liberi paientum autloritatein vereantur, judiciuiii sequantur; cavendum, ne parentuiil reverentia Iikrorum animis excedat unquaiii ; ~cquuiii est, ut liberi parentibus pr;ecipuuiii hoiioieiii liabeant ;pracipua observantia culant ; reverentiam adversus parentes adliikant ; oiiiiii cultu ac veneratione prosequantur; ut aspectabiles quosdain deos observent et %creantur ; secunduin deoruiii iininortaliuin nunien, 11rimoin honore ac caritate habeant ; iit parentum quadam verecundia ducantur ;pudore regantur ;parentuni quamdam verecundiam liabeant ; przcipuam parenttim rationem hal ~ a n tC . t Honor. 2.Nullam s r g a majores reverentiam habet,(VUL~;.lrreverens est), il rr'a m t n r n Cgard p o t r r les gens +'s. Omnis excessit animo majoruin reverentia; nulla majorum verecundia ducitur; majoribus nulla se verecundia ob;triAuni reputat ; inofficiosus, illiberalis erga maJores est ;niillailliniaioruin reverentia, verecundia nulla. Majorum nec autlontatemveretur, necvimpertimescit; nullicentia la illum majorum verecundia a v i t ~ urcet. C t Revereor. UsUs: Adhibeiida est uredam adversus hoiiiines reverentia, i / n o r f s <rtrf f d t n n i ~ n e r u n e ccrf(~itrd.'/Crenze@arrros seit~bubes. Cf. Revereoa REVEREOR,erls, I t u s s u m , e r i , d. a.
/<rwenir, r r l o u m c r : SYN.Kedeo.
rentla, Observantia. REVERSIO, bnla, f . ~ c t o u r a w a n t t f a v o i r a c h n d l c woyage; refoar, rafifanlion. SYN. Reditus. )( Profe6tlo. UsUs : Heversio et iiiotus febrium. De reditu \el poiiusre\ersione inea Iztantur, i se r ~ o w s s e n en t zinjanf que
je v a i s rewenir o u p I u t 4 t rcbrousser chemin.
REVERTO, 1s. et REVERTOR,eris, versus s u m , 1, d. n. Revenir, retorrrner s u r sesjku, r e b r o u ~ ~ e de r r n i n . SYN. Reverto, re\enio, redeo, referome, remigro. Auv. Acriter, crebro, retro. U s u s : Ad propositum rtvertor. Sed ad jus publicum revertor. 1)oinum reverti. Ad su eriorem consurudincm revertit, il t-evrcnf ! c son ancicnne kabrlude. Cf. Redeo. REVINCIO, i q vinxi, vinEtum, ire, a. L i c r , enchrtiner. U s u s : HevinAis post terga iiianibus. REVINCO, i s ,vici.viEtum,ere, a. l'ainr r c de norrweuu; r C j f e r w i c f ~ r i e u r e ~ ~ r eSYN. til. Convinco. PHKAS.Manlfeste e u m revlcl, j e P a i rflzrfC vicfon'P~~semenl. Manifestis indiciis hominemtenui; jugulavi testibus et elinguemreddidi. Cf.Convinco. U s u s : Nunquam isargumentis revinci se patietur, j a r n n i s i l n e
se laissera conwuincre p a r l r s a r p r r r e n l s .
REVIRESCO, is, viri, escere. n. Re. d e 7 r n i r v e r t ; r a j e u n i r , reuivre. SYN. Fruticor, renovor, refloresco, ievivisco. U s u s : Keipu. blicz vires senatoruni virtiite re) irescunt, /es forcrs de u rprrb/iptre r e n a i f r o n t p u r a w e r h r k s sirateurs. REViSO, is. ere, n. et a Regarder; r n v i r i r woir, z~isiter. SYN. Iteruiii viso, inviso. USUS : Cum poteris, nos revises. REVIVISCO. 18, vlxi, tscere, n. E t r e re?r(lI( d l a <*ir,reiruifrc, n p s ~ r s r i t e rSYN. . In itain iedeo,renascor;respiro,recreorexmetu, e fluttibus cinergo. AIW. Necessario. U s u s : Ut tua causa toties jugulata facilius re\iviscat. Ex iiietu mortis luce Iibertatis recreatus revixit, dclrapbi n u r ferrertrs de /u rnort, i $e r c n t i f r e n a l f r e i 8 ncomrrlen(unt 0 r c s p i r r r P a r
f t t r d e /u liberfl.
R e s p c ~ ~ t crvrrr; r, a v o i r 1ir6 rrsprct, d e l a ddfirence, tes Pfitrrfs, d e r ~ . ~ f i r i r ~e O U C .SHN.Ve-
reor, colo, observo, cultii quodani et Iionore dignor. P~IRAS. Quos m a x i m e debuit, eos m l n l m e reveritus est. il rr'ruf urtcunCgurd potrrccr~.rqr'i&rni/ /efzrs Anrrorer. Quoruin inaxime debuit, eoruni nullanirationeinduxit ; quibus prucipiiuni debuit, illis nulluiii lionorein habuit. (&orum judiciuiii sequi,voluntati $rere, autloritatein vereri debuit, eos niillo oco habuit, nullo Iionore cultuque dignatus est; illis ininirnum tribuit, honorein niilluin detulit ; eos observantia nulla prosecutus est ;
REVOCATIO, bnis. f. &rpjk EPIIH. Contraria. UsUs : Receptui signum,aut revo. cationem a bello nondum aiidi\imus, rrous
rr'aworrs p a r encorc enfendrr sonrrrr /e r.apfil fiztr nous r e f i r e r d u combat. REVOCO, as, avi, aturn, are, a. Rapfi.
fcr;foigr~er,dfounrrr. SYN. Reino\ eo, avwo, abstraho. )( Voco. ADV. Acrius, arroganter, ideiitidem. U s u s : 1. Revocare nienteiii a
REV
616
KIM
RHET~RIcus,~ Drrhlcur.Usus: ,~~, ensibus.Aliquem a scelere, ab incepto,ab inExercitationes, libri, artes rlietoricz. stituto cursu, a cupiditate et furore revocare. 2. Refero, ra@rkr d, a$pligiur, attriducr. RHYTHMUS, J, m. A'apport, syrtritrir, Revocare omnia ad scientiam, ad veritatem. riombrc, cmlrnrr. SYN.Poete lyrici, musici, 3. Repeto, lnstauro, ru##ekr, rc#rrndre. nuinerorum, qui Grecis bu@por(rhythmi), stuStudia l o n ~ ointervallo intermissa revocare. diosiores. Vires amisFas revocare. Kevocare se ad prisRTCNIUM,~~ n.,Pelif voilr.Vestiment1 tinam industriam. 4. Pmmlscue, loculiorrs genus. divrrses. Aliquid in dubium, in memoriam, in RICTOS, s, ni. Roucke oirvcrtr (sirrfouf animum revocare. Cum fortuna ex adverso in porrrri>r}. SYN. Os minax.et hians. meliorem statum revocatur. Ad incertum reRIDEO, es, risl, risum,ere,n. eta. Rirc; vocabuntur possessiones omniurn,srrt~rrl rrtrris sr tnoqurr de. SYN. Risuin edo; derideo, irrien qwsfio#r. Ator wpius revocatusI souvent deo. ADV. Fainiliariter, d d e , vehementiiis rappIUsur la sc2ne. valde. PHRAS. i . Omnes a d hasc rlsere. . RBvOLO, as, are, n. R m n b r?r vola?rf. crs firolrs, lout Ir monde se mil d riw. MaxiSYN. Retro volo. mus ad h z c omnium nsus est consecutus; REVOLVO, is, vi, v6ltum, ere, a. nemo tenebat risum; risus omnibus. obortus F B i r C rltroflrodcr, faire rrmonter; pass: reest ; cachinnos sustulere omnes; ?su pene venir, refoumr, se rcpariw; n v r n i r d. SYN. corniere ; risu prope emortui synt ;risu exceRapio, reduco. ADV. Necessario. Usus :Idenoere isla olertaue : in risum effusi omnes. tidem eodem revolvor, t ~ o nrspril se rr@rlr Nos in&a 'rldemur. cepCndanf o,; se ricIcmp" rn frrn#s en cr liru. Imprudens eo moqirr I72 rtous. Interea fabula sumus; in ora quo mtnimevult revolvitur. C t Iterum. hominum pro ludibrio abiincis; deridiculo habenicir. Cf. Irrldeo. Usus : Risi impnidentiam Ptinceps,domiR E X , &gis, m. Roi. SYN. hominis. Kisi "nivematram" teque hilariesse nus. EPITH. AWiAus, alienus, clarissimus, animoet prompto ad jocanduni gaudeo, ~'uri doCtissimus, generosus, ignobilis, impius, imde la '' neigr noire", cf je vois nvrc #laisir qfu pudens, nobilis, opulentus, poteiitissimus, fu es g a i et dis#osC d plais~rtter. F s t a n s . PHRAS. k s x e r i t , struroi. Regis ortuna in eum transituraest. ReAorterrartim R f DICOL& IYunrr,ianirr#laisu~fc;Yearum ent ; sunimam imperii obtinebit; cidiculr, nsibIe. SVN. Facete, perndiciile, joco. vium omnium dominus erit ; regiis insignibiis Usus : Quidam ridicule insanus. cons icuus erit ; regalem potestatem habebit; RIDICULUM, 1, n. Plaisanleric, dordfirrregai potestate p r d i t u s erit ; regno przfiu & , mol plaisanl, s ~ i r i f u ~SYN. 1 . Jocus, facietur ; summa imperii przerit ;summa imcetiz, digna res q u e omnium irrisione ludap i potietur. Cf. Impsro, Regno. UsUs : tur. EPrrH. Civile, fr uens, impatiens, leneges orbi? terranim domini. tum, subobscaenum. >SUS: Vitabit ridicula RHPDA, m, f. Voiturr de voyu e d qrrntre quzsita nec ex tempore fiAqseddomo allatu, roues. SYN. Essedum,vehiculuin. $sus : Rheq u ~ leninique sunt frigida: da vehor ;in rheda sedere. Cum duobus esseR f D r c ~ L u sa, , um, &i,aitrin;pIaidiset rheda equis j u n b . satrf, risibh, comiqut: SVN. Jocularis. EPITH. Petiilans. Usus : Facie magis, quam facetiis RHEDARIVS, ti, m. Voifuricr, cocher. ridiculus, hom#nc donl la gkrsonnc (da fare) es( USUS: Rhedarius Milonis occisus est. #U$ ut,ri~sanlc g ~ cIts . f$/fies. Horno-pemidiR H ~ T O R aria, , m. CcIui qrriemCigrric la CUIUJ. rMfortgur, rhifeur. SYN.Orator, dicendi arRIGEO, e%ere, n.EfreraiI72, d u r ~rdi tifex, rhetorica~ discipline d d o r , , qui dicendi f i r r[roid sYN.. conglacio, c n g e i a c s u s : p m e p t a tradit. EnruAntiqtiisstmus,ddisAut frlgore rigent, aut caiore uruntur. VeSte~ S ~ ~ U eioqueds,magnus, S, nobilis. Usus: Vis gelu rigent. Cf. Frlgus. et artificium rhetons. Cf. Orator. RIGIDUS. a, um. ~ o i r k droif, , fcdu: RHETORICA. m, f. L>arf orafoirr, Br gel4 glui. SYN. D u r u ~ seveni%a u s t e ~ ~ ~ ~ e r rkfforigue. SYN. Ars rhetorica, rhetonim a s , pmfiaflus* acerbe sevenis. Usus: Aves disciplina dicendi; vis oratoria,oratorisfacultas. ratio dicendi. dicendi, EPITH. F ~ - rigidis cniribus, procero rostro. Cf. SeVeTW RIGO,as, avl. atum. are, a Awosrr. k i s , paulo hebetiir, similis palma Usus: SYN.Respergo, imgo, aquanim indueione Scnpsit artem rhetoncam Cleanthes. Rhetoriterrac fecunditatem do. U S U ~Isti : cum se cam palma, dialeAicam pugno similem Zeno voluit. fontes esse dicant, et omnia rigare debeant in. genia, crur-ci diseni qu'ils SoMt frs sources od R H B T O R I C ~ , E,, rkl/zur. doiv~~lr'abrc ~O ~U vS lesednnts. ~ Nilusfigyps y ~Rhetomm . more, copiose, ornate, splenfum rigat. dide. Usus: Rhetorice niavis, an dialeAice RIMA,m, f. Fenle,crcv<211e. SYN.Hiatur. dia utem? Pr//rzs-hr qt,r nous dirculions rrr PHRAS. Parlea r l m a s agit, fe mursr lisarcir. rht!mrs ou ril diolectici~trs l
. ;
KlAl
617
.- .-
. -
NO(; -
Vitiuiii facit ; labe111ducit. Ct: Hlatus. USUS: ,+ir, cot~soIitter, rorroborer. SYN. Corroboro, Ne inferciat verba orator, tanquam rimas confirmo. Usus : Ut h;ec auaoritate sua ros ' i l d o i ~ ~ ~des h ~fenfrs. if ex pleat, conrr~~e boraret. Cf. Confirmo. R ~ M O R arls, , a t u s s u m , ar1,d.a FouilR ~ B U R orls, , n. Durttt: soli~fi//,font; Ier, sotrder, rechrrcber, scrukr. SYN.Scrutor, cli?ne IrEs dur, roi4.itre. SYN. Vis, firinitas, inquiro. Cf. Indago, Medttor. virtus, nervi, firmamentuni; qiiercus, lignuiii durissimum.E~~~~.Firmissiniuni, incredibile RINGOR, erls, riCtus sum, ngl, d. n. animi. Usos: Quantum in animo ciijusvis rotirincer des den/s. neruorum.Copiarumroburdeletiiiii R ~ P A ,e,f. ~ j ~ ~ ~s Y p ~ ~~ i. t t ,,, ~ ,~ borisestet p ~ ~ ~ ~ . ora EPITH.A ~contraria, ~ viridis, ~ opaca. ~ ~ est,,nosureillrurs so/iCltts otrt ///dC/rui/s. Milo incredibili animi robore septus. Anirni invitli USUS:Fluviunl extraripas redundantemcoermagnitudo et rObur. Cf. cere. In viridi et opaca ripa obambulare. ViROBUSTUS, a, um! Dur, for/, solirlc ndissimi riparum vestitus. Impetus aque ricomme e chnc. SYN. Fortis, valens, nervosus, pas alluentis. lacertosus, maximis corporis viribus. Anv. ReR ~ S ~ iia, S ,m. ~ i ~ ,,Ioql,eric. ~ , . syN. ca- "e. PHRAS. Robustlorem 1110 vid1 nemlchinnus, EPITH. Magnus, maximus, medianems j r rr'ai firsoirnc de P/lds tvbusfe f u t cris. PHRAS.r . R l s u m commovlt, ilc.yci/u lui. In quo plus roboris, firmitatis, virium inkrire. ~ i ~ ; cachinnum , ~ commo~ esset ;qui firmior eswt a viribus ; qui viriuni vit ; movit omnibus; risum fecit ;risum fimitate p r ~ s t a ; ~ qui t corporis robore anomnibus excussit, elicuit; solutissimumrisum teiret; qui viribus magis wleret ; in uo tam movit; in ,.isun, convertit. 2. Risum comuirtus vidum; cui tantum ro$oris et eximia non poiui, j ea n ~ r . p r C ~ CneNONmt r cognovi nenlinem. Cf. *ortisde rirc. Risuin tenere, continere non potui ; )( Confeaus- USUS: Robilstioris jam impienon potui,quin risum ederem, cachinnulntaltatis est. Malum inveteratum fit robust~us. lereni; obstinatum silentium in nsuin Audax et robustus satelles. Cf. Firmus. feme,,, ; in efilqos nsus solverer; tem R~DO. 1% rb91, rnsum, era, & Rower. mihi a risu non poteram. Cf, Rldeo. b s u s : SYN: Corrodo, arrodo,exedo. U $ U :~l. Mures Risum captar!, quzerere. Risuni edere. Risu n d e m et diem rodentes aliquid. z. Carpo, corruere, eiiiort. mo'dre, achirer, 'Jf@"4'etA, &s'kfur. Qui d i BITE, De (a bonnt ~z,t<rnilye, avtc yaisort, quem in convivio rodunt, in circulis vellicant, bjrrt. syN, neae,modo ac ordine. usUs: ubique carPun'. hil rite, nihil more institutoque perfecit. Cf ROGTIO, bnis, f. D e t n a d , p d r e , solR&e. lici/afion. SYN. Rogatus, obtestatio, preces. ~ i ~ us, f j ~c~~~~~~~~ , reli~YSes, CJEPITH. Consulariq gratiosissima, Justa, 5cerlmonies, rifts; usuge, coufrrnic,/<~on.Usus : leratissima, similis, tribunitia Usus: t. Ego iqos consuetudo rata et firma, pracipue saCurtium roktione tus diligo. 2. u x , loiproera, /nStitutilni vetus. EPITH. Optimi, patrii. @~c~;#ro silio ion ouproicrrfeloi. Rogationem Usus: Ex ritu patrio deos tolere. Ritu pecu. " i P d n e , promukare. R%ationi i n t dum virere, vivrr d atnaniLre a%sb~yfc~.Va- f cedere. Rogationem abrogane 3 Intsrrogariis ritibus fana dedicantur. C t Cerimonia. f , *1~2f2;,Ch~siP~u qUadam s RIVKLIS, 18. m. Rival. CYN. Emuluq competitor. Cf. IEmulus. R~GATOR, bris. m. Celui qui firopose RIVALTTAS, atle, f. Riv~~lili. SYN.Aloi, auteur ~u,,pro,ef loi; sollicitar mulatio. Cf. S m u l a t l o . rogat, petit, quarit; qui sufr<lgcs. SYN. RIVUS, 1, m. Pefil CmrJ ifearr, rniss~a*. cistas defert, col igendis per tribus suffragits. ~Y~.~ivu~us.~s~~:~ivo~mafontededi ~ctio . EpgTH. JuStUs. USUS: VOSrogatores, vos diRivulus arcessitus et duaus ab ipso capite. ribitores, vos custodes fuistis tabularum. RIX*, z, f. nisputt, guer&, d : @ r & . ROGTOS, tia, m. (abl. slng. t a n t u m ) SyN. Turba, jurgiuin, verbosa et lena jurgii Demande, pri>rr. SYN. Rogatio,oratus. usus : contentio. EPITH.Nova, magna. {HRAS. RI~ e rogatu o rent inipetravit. x a m e x c ~ i a r e , p ~ o v d q u e r u n e ~Rixani s~fr. R ~ C O as, , avl, atum, are, a. ~~~d~~ concire, concitare ;certamina serere ; in disen #riunt, ~ ~ " ~ ~ i n~ few ~O ~ ~r qqn ~ '* 9 f i ~ ~ ceptationem trahere. Cf. Contentlo, ~ ~ j e f w c k . SyN. Oro,. precor, qu=sol deJurglum. : N~~~~~ Academiz cum precor, obsecro, obtestor, interrogo, ex allquo veter magna rixa est. tn quonim rixam s quzro. Anv. Acrius, arroganter, auspicato, incunerit. C. Certamen. blande, breviter, diligenter, contumaciter, faR I X O R , arls, a t u s Sum, arl, d. n. s e milanter, etiam atque etiam, iterum et sauerrller, confesfer. SYN. Contendo, jurgor. pius, magnoperc, modeste, nominatim, peni$SUS : De amicula rixantur. Cf Contendo. tus, rnCario,proprie, p r o u s tacite,vehcmenter. $HRAS. r. (Rogo te p e r o m n l a , VULO.), ~ 0 ~ 6 as,~ avi, 0 a, t u m , are, e Forti-
j c votrs r n supplie par ce que v o t azvzdeplus ~ cher, Hoc te vehementer rogo, imo obsecro ;
I<ostrcs, lnburte ai6x hurangrrcs, aittsi a@le
hoc maxiina obtestatione a te oro; hic ego imploro fidein tuam ;hoc te summis precibus obsecro ; ad pedes tuos stratus,Jacensqiiesupplico, siipinas hic inanus tendo infimisque a te precibus cantendo; Iiic egoteflensobtestor, neque te unquain fatigare precibus desinaiii ; te, quam studiocepossunl; id a te maximoperc pro summa nostra conjunAione peto quesoque; id a te prccibus etiain atqtie etiaiii expasco ; valde hoc et cx aniiiio a te contendo ; hoc te infiinis oro precibus. Hoc a te ita postulo, ut majore studio inagisque ex aniino p t e r e non possiin. Hoc ego per llalic te dextemm oro i per tUa11-1 tefideni oro atque obsecro. Hoc a te ita postulo ac contendo, ut nibii magis unquam ;tanquain fortiinaiiieai ames in eo sit=,po9itae, repositiz, locata essent; tanquam id ejusmodi esset, ut rationes inez ex e0 unice peiideant; tanqudin in eo mihi essent omnia. 2. Concede, qumso, quod t e mgo, quZs0, precibus lneis apud te locus ;facilein, oro te, precibus te incis p r e k ; ne me roganteiii suppliciter a te rejice; sine me istud a teimpetrare; da, largire hoc precibus sine te exoren, quodque a te singulan studio contendo, imperti. 3. ~~~~~i~ ,llurn vehementer, jf fe prja av,,c ~ e u u c o u ~ d'inslancrs. Precibus Cum illo egit quam diligentissimis ;preces suppliciter admovit; magnis ab illo contendit precibus ; ad ejus pedes supplicein se abjecit; in pedes abjefius supplicem vocem inisit ;passrs manibus flens im;infimis precibus obsecravit. Cf. Oro. H O C ? Z ~ btneficium ita te rogo, ui inajore studio non pssiin. Seiitentiam ejus rogavi. H a c ego de te rogo. RC)GUS, 1, m. BAcher un,?bre.Epi~H.Arden., exstinAus. ~jsus : l(;etellum filii in rogum posuere. Bona existimatio nos usque ad rogum comitetur. *ORO, atum, are, n. et a. r o m rde.
d cause des /pcrotrs qdon y nvait/fxs el qu'on a v a i l riitachr's des nuvires captrtrls Pan cic
It'011reg16. ROTA, ;s. f. ,?out. SYN. Orbis. E P I T H .
Fervida. Usus:Fortunaerotaiii pertirnescere.
ROTUNDEvD'nne'Mani2re1rwodie~acluvle; l f ~ a ~ t t ~ e n SYN. l . Concinne, explicate. ROTUNDO, as, avi, a t u m , are, a. A>; rorulir. SYN.Kotunduni acio. Usus: Orbem rotuiulavit ad volubilitateiii, ( D I E U ) a r t v n d i t furatverspot~rItdipertrntlre N tourrur. ROTUNDUS, a, u m , ~ ~ ~ arra,r&. , f ,
SYN.(;lobosus. Usus:Stellaruiii rotundi ambitus, qilaruin motus in o r k m circumferuntur. F~~~~urbis rotund quod eam flumen pene ut circino circumdu%uin, aiiibiat. Forma ro. tunda ullam negat esse pitlchriorem Plato. Rotunduj orator 'rhucydides, (/ ant. et quasi rotunda verborum constru&o, sh.ucflcn
p o ~ ainsi r direronde, nn-ondit. R o B E N S , entis, omil. gen. (luiesl rouge; q,j roitgjf ,fe jt,(ieIIr de i'elrr&lir. SVN.
rrccorrirr-rnoi,je
vOw
prieV
qyre J ' vmrs" -
Ruber.
ROBEO* e% ere, li. Bfrer.ol%'@;rolr ' r N Xontr SYN. Erubesco, pudet. Usus :
b e ~ niihi , crede. Sed jarn scripseram: dekre nolui, 3 ' t ~ rougis, croyes-tnoi; mais rtta fettrr
&-
lfail/Trrie, e l f e " ' a i # ~vOuzu eflacer. ROBER, bra, brum, R o u p . SYN. Kubens. USUS: Mare rubriiin. ROBICUNDUS,a, u m , R n b i ~ . o ~rousc. d,
SYN.Kubore plenus.
ROS, rorls, irr. ~ o s r ~usuS: e. N ~ rorem excipiuiit. ROSA, m, f. Rose. Usus: Cuin rosam videret tunc incipere ver autuniabat. Sertis redimin et rosa, se couro~rner de roscs. R ~ ~ a, um, ~ GurMi,ar,Mln>trn ~ lfiron. Ifsus : Navis rostrata. n. ROuche, 6ec, gt,cnle Mjmaua-. SYN. Os avium ntri aniinaiium. USUS: ~ v i corneo s proceroque rostro. Aduncitasrostrorum. Susrostro humi litteram impressit. Rostrum canis. Kostrum in carnelis. ~~~t~ navium l)e rostris descendere, auggnstu oratorum R o m a , cicsct& &S
rosle),. E,(? erantia pocula, & v i n p a r g0utfe.f.

da
RifBrG~N~sus, a, um, R ~ sVNN. ~ ~ Rubigine plenus. RUB~GO Inls, , f. h'ouifle. SYN. firugo. ROBOR, 6riS, 111. Kougeur; ptrdeur, 1110drstie. USUS : Pudoirni rubor consequitur. FUSUS et candore iiiixtus rubor. Verborum obsccenitate vit;inda przstaie ingenuitatem et ruborem suuin,/uzreprcuve de dicencc e ! de
&facafesse CM l71itant 28s expressiom dlskonrrc'tes. Rubore suKundi, ><re couvrrt l konte. RZTBR~CA, m, f. T e w e rouge. Sw.Terra rubra. : Rubrica R Usus~ ~delibutus. ~ ~ ROBUS, 1, in. Frutndoisier. RUCTO, as, avl, a t u m , are, a. Rolm a2 qqck, le vot~rir;rxkalrr en rolunt Pokttr & qqclre. Su~.Cruditatem exhalo. Usus:Ructans et~ nauseans. ~ ~ Alicui , in os r u h e . RUCTOS, s, m. h ' u ~ , ~SYN. l . Cruditatis exhalatio. Usus : toici aiunt crepitus
arroser, mouifler. coi4prsqwi prlseM,tnt
,,
=que ac ruRus liberas 'portere. Cniditatis "gna crebri ruetus. RoDENSs entls*iil.;gen.~l. rudentium, Cdbfe, ?ros c o r d a . ~ ~ SYN. . Anchomriu~ funisv ora. Usus : Kiidentis explicatio. Oras et rudentes solvere.
RUM --. R O D I M E N T U M , l. n. Ap#rntissa~r, reliquum fortuna fecit? 2. Respubllci I n cilbut, mdimtnts. USUs : Sunt h e c rudimenta rulna' est, Vu;.), a r l ublryur cst ruidg. et incunabula virtutii. Kudiinentum aliquod Re~publica periit, conciit, n"lla est; formam ponere, a c k v r r son novicia#, son a#jrrntisrespublica amisit ;atum est penituj de republica. Formam, imlgidecn, simulacrum veteris sap. reipublicz nulium agnosces. Communis res 1. R ~ D I S ,e, gen. com. Qui n'rstjas fra. ita dilapsa est ut ne spes quidem ulla cjus v < r i ~brut; ~ , incutr, rossirr; inrxpcrirnrntL nstituenda reiin uatur. Rempublicam dudiua SYN. Imperitus, in&(tus, ignarus, insciuc, Jam habemus n u k D e ~ o s ~ t a erapbIic= st tiro; hebes, tardus, stupidus, bardus, aprestis, sI~u Non ~. adversa tantum, vcmm etiam PCimpolitus. )( Exercitatus. ADV. Omnino, nitus eversa reipublica: fortuna. Tractz sunt plana PHRAS. ~ ~ es adhuc, d l vors ~ ltrs Opes, afflita vires, amissa dignitas, salus rncorcnovicr. Rudis es ac hosp13 in ea re ; ipsa reipublic= exstinfla. 3. Urbes iiovus, plane peregrinus in rebus es; rerum r u i n a f n v o l v ~ t l,a r ~ i n c rn~t@pcra UUSS~ insciens, ignarus es; in ea re adhuc tiro es; c i t l ~Vi . fortuna aliquando percussa et rib usu rerum imparatus; usu parum ; prostratz jacebunt urbes pra?stantissimre.Foril, tractandis rebus minime versatus es. Usum tuna viribus perculsz concident; praclarrs rerum nondum habes; ad hanc rem assuefacctiam urbes florentesque vis fortuna aliquaatus, consuefaflus non es. Nondum exercitatus do perdet OP rimet, afligzt, tollet, evertet, iii re; usu non b ~ n e firinqtus, c.onfirmatus; exstinguet: dekbit. "SUS : Ruina nobis im. iiiexercitaius tantam rem aggrederis. cf.rmpendet, inferetur. Ruin1 oppressus interiit. padtus. UsUS: ~ u i t i t u d imperita ~ et rudis. Inaentes ruinls edet. PraCrmitto ruinas forK ~ , - J in ~~ jure civili. ~ u d et i ingenii ~ experr. funarum m$arumt je vrlr 92s du dldr*lfomo sine sensu, sine sapon, elin uis rudis, tB?#t d:' * a f 0 r f ~ W .Non tuit ~ O C judicium, tardus. Rudem me et integrum &scipulum sed vis, sed ruina ac tempestas, d u f r , ruinc. accipe et ea q u z requiro doie, prrnrs-moj cnrnme un discrpr tout ntuA qui n'rsf imbu a2 RINOSUS, a, um, Ruinfux, pul mrntzrrrin?. SYN.Quod ruinam minatur, quod ,-ir% cr a # p r r ~ a - m o cc i pul j r vous clLtnnruic, vitium facit, rimzs agit, labem ducit; casui. Cf. Stupidus, Dlscipulus. ruin= proximu,, cadius. USUS: &des malc 2. RfZDIS, lS, f. &ag,,rffr. sYN. virgz, et ruinosa. qua donabantur em~ritigladiatores, et qui RMINATIO, anls, f. Acfion d runrivacationem a munere aliquo acci~iebant. nfr, d t S S ? i ~ S , # ~ ~ ~ju ~ 'fo S# mtditr. SVN. RecorUsus : Tam bonus gladiator, tam cito rudeni datio. EPITH. Quotidiana. USUS : Ruminatio arcepisti? Qr'oi, bongC&iafrt,r cornIn9 tu prs, 9uotidiana f a as rqir si fBt l a bagurfte(fon congl) ? Rude aliquem donare, donntrd qqn son congl. GlaRMOR, aris. m. Bruit, rurnfur diatores ad rudem compellere. que, r ~ c i tqui circu/r. S Y N . Fania Uonus, falsus, firmus, inanis, jucundus, ma~ 0 ~ is, 0 ere, , n. ~ ~ sYN. ~~i~~~~~ ~ i ~ . gnus, nuntius, secundus, raucus, plenus timovocem mitto. ris. PHRAS. 1. R u m o r est quidem, sed 1s RGA. cs. f. R i k . SSY. Cutis a senectute Incertus, il y brujts puicourenf, mair contra& t1sUs : Hic rugis nos et suptrcilio il, inccrfains, R~~~~~~ satis illi decepit. quidem constantes, sed sine autore. SermoR G ~ S U S , a, u m , R11s-14tttx,rini. USUS: nes exaudiuntur., Drorsus tam-n incerti. inaHugosi senes. nes, orti ex voluntate. Sermones dissipantur, sed quibus haber certa fides non possit. JacR O I N A , ae. f. Chufr, croulcrrtrnf, nrinr. SYN. Casus ernicies, pestis, exitium. E P I ~ H . tantur ha?c sermonibus incertis, et rumore ipso nuntio. Manat in vulgus rumor, sed nullo Magna,nic~~,~ro~riaalteriuslegibus.PH~as. satis firmo testimonio; sermones audiuntur, 1. (Fortunarum o m n l u m r u i n a m passus sed qui nihil certum sequantur, qui nequc s u m , VUG.), j'aiperdu tour rrtts birns. Mesnuntiis, neque litteris comprobentur; de ruin oinniuin fortunarum jatluram feci; forbus incertum,an veritate nitantur; sed qui%Ui tunaruin oinnium, rei faintliaris naulragium dubia fere fides; qui fidem tamen non faciunt. fcci; perierunt omnes fortunz inez; afflite, cvers~,exstinflz,perditz, profligatzsunt res 2. M a g n u s ublque e r a t r u m o r ea d e re, on faisaif parfout grand bruif de crffr chosr. oinnes me=; et industri et.fortuna? fruflus Res ea in ore erat omnium; in ore omnium oinnes perdidi; ex ineis pristinis ornamentis versabatur; serpebat hic rumor in dies latius; ac commodis nihil reliquum est; a&um est de latius opinione disseminatus erat; manavit fortunis meis ;nihil mihi reliqui fortuna fecit ; ea fama non soium per Itaiiam, vemm oppressz jacent, everss fortune omnes. Res etiam ascendit Alpes,et obscure primuin serinez eo loco sunt, ut eas servare iiec salus pens, multas provincias occupavit. Sermo per ipsa possit ; evertit me oinnibus bonis ineis totam civitatem datus erat; inanavit ea fama fortuna. Eversus sum fortunis omnibus. Relongius, nec jam obscure. C f .F a m a . 3. S u n t rum inearum quid jam superest? Quid inihi
l<U 1 )
619
B,I.I.H;
RUM
q u i quemvis rumorem temere credant, il y u L s gens qui ujuutenf foi d tr'itaflortr qnelIcrnt~tetrr.Qui mmoribus incertis serviant ; duditionem quamlibet pro re comperta habeant; nimores omnes colligant, excipiant, et res incertissimas oro visis renuntient. Sunt clui, quidquid rumdris afflavit, quidquid runior incertus attulit, pertulit, pro certu habeaiit. 4 . Riimor n u n o augetur, n u n c minultur, tautdt a nrtneur augwrtntr, tant6: e/e dititiruu. Rumor nunc calet, niinc refrigescit; late mpnsverat nuper fama, nunc perobscura est. 5. Rumorcill paulatim deflciunt, lrs bruifs s'afiisent f i n dfiu. Refrigescit paulatini rumor, raucus fit, sedatur, exstinguitur, moritur. Ejus famae vix tenues supersunt reliquiae. USUS: Rumores aucuyari ;rumorum ventos wlligen, rumores excipere,rfztn,t.r.rrr,recnrtl,!ir ksnouvelfcs. Rumores spargere, dissipare, ripnndrc des bniits. Rtimor ortus est, lc brurf fcst d f i ~ i i u .Rumor creseit, cakt, la trotrvcl/<~ PT tontrme, se rpan. Rumor refi igescit, lr bmit fombt, dis#oraif. Cf. Fama. RUMPO, 16, rpl, ruptum. are, a h'otrtbriser, dlckirur. SVN.I)issolvo, discindo. adera rumpere. Testanientum rumpere, unnulcr, russer utr fcsfu~~tctrf. Uolore rumpi, nownl de douleur. RMUSCL~LUS, 1, m. tlruil, discours, bavardu c. SYN. Rumor levis. Usus : Imperitorum fominuin runiusculos aucupari. RO, 1s. 1. iitum, ere, n. et a. Scflrci#ter, totnber, croulcr. sr rcmcrsrr. SYN. Cado, praeceps agor vrlferor, praecipito; ruinani cdo. Usus : Ruere illa non possunt, nisi haec a d e m labefaea motu concidaiit. Ad interitum voluntariuni ruunt, ils w #rPcipilrnf r t une mortvolontuirc. In agendo ruere et saepe v c s r e . Qu;e cuiii acciduiit, neino est quin intelligat ruere illam renipublicam, quund rela urnirc, il ri'esfprrsonnc qtri ne rccotrnuiJjr que test ntre CIfCfirdt~cSU~ISrmourct.Cf. Cado, Preceps. RPES, 1% f. Rocher, rockr. Usos: Cuiii ex omni parte altissiiiias r u p s haberel, una ea arte aditus patebat. Ex magiiis rupibus a J u s planitieiii, upr2f ccs ir,rtrienscs radcrs ayanf rcncontrd t r ~ plui~tr. c RUPTOR,Orls, m. ~-rftriqui rortt#/.Us~s: Ruptor foederis, ccui qtri viole r t r frnitJ. R U R S U M ve RURSUS, De tiorrvcritr, kreckJ SYN.Iterum, denuo, de integro. PHRA~ R.u m u s pugnare, cotttb~~tfre de nouvean. Redintegrare prcelium, pugnani; retractar~ a m a ; instaurare certamen; prceliuni intermissuni reparare; revocare ad signa, novo impetu sigas inferre. Cf. Iterum. RUS, riirls. n. Les chu~nps, lu nrttr#ugt:c. SYN. Locw extra urbem, ubi agri sunt et villa; villa. EPITH. Amcenum, suburbanum. PHRAS.R u r i libenter habita, j'hubite vo-
--
-- --- -
K U 'T
A
lotrlicrs I<rc<it~tfizgnr. Libenter riiri, et prociil a ccetu hoiiiinuiii ietateiii ago; otium et qiiies ritstico iiiiriiin in iiioduni delettat, oblettat, capit, afficit ; ruri esse, h.ibitaie perjucuncluiii est. Otto 1110, qitotl rustic;< pr'ehet habitatio, libeiitissiine friior; voluptateiii eu rusticatione capio niaxiriiarii. Si ullii re, otio capior et qiiiete rustica.Kusticari suniiiiaioluptatis est; rus colere, riisticarn agere vitain in deliciis habeo. Cf. Rusticor. UTUS: Aniiiii causa i i i sua rura veriire. Kuri esse, hahitare. Rus aiiicenuni et siibiii hanuiii. RUSTICANUS, a, um, li't~rtipuc, ~ i i t l r #agtr<rr~l,frossirr.SVN.Riisticus. Usus: Homines rusticani ex niunicipiis. RUSTICATIO, bnis, f. SQorv (1 Z u srrtttfiyrtc, vi rfrs dur~tfls.EPITH. Communis. Usos : Labores pacis et belli, id est, rusticationis et inilitarium stipendioiuiii. Cf. Rus. RUSTICE,Ettfiysu~t,ri'trnt~tuni~r~gr~ssi<'rr,irrci?~r/r. SYN. Iiiurbane, diiriter, iiiiportune.)(Urbana.UsUs: Kustice aliquid iirgere. RUSTICOR, aris, a t u s s u m , ari, (1. ti. Urtttrurer 014 vivrr O lir. SYN.Hui i habito; ruri ztateni ago; autuinni otiiiiii ruri fallo,exigo, riisticani recessusamoenitate friior, utor. U h ~ h : Litterie riisticantur nobisciiiii. Cf. Rus. RUSTICUS, a, um, Clrrt11#8/r~,rustigrrc; simplr, n a . grossicr, itttpoli. SYN. Agrestis, rusticanus; inurbanus, insuavium moruin, difficilis. )( Urbanus. EYITH. Mendiculiis, non incaiitus. Usus : Vita rustico honestissima et suavissima. Homo moruin iiiiperitus,voce rustica. Husticis vir nioribus, vitn inculta atliie aspera. Homiiies urbis immeinores, procul a foro et ainbitioiie inter yecudes habitantes, operi msticointenti. Vitaagresti atque rustico cultu. Rustici Romani, es Rot~tiitrs cat1t,bi8. gttunlr, opp. urbanl. i.ROTA, ae, f. R t r r , ) ~ ~ ~ ulnt'rr. ~ f c Herbe, amara, genus. Ad cujus riitam puleio inihi tui seriiionis ittenduin est,il fuxfqrre jc tr,i$re t51111drttrt11c(le ses discotrrs#ar la dotrcetrr 1Ir.s tictfs (PROV.). 2. RTA, Orum, n. pl.(f.<r'r tlroif), l e i r / ce gtri, I/III~S rne )ruflridtP, est ou exfrai: drd SU (ruta) tia intr#d(c;esa) sutrsCfre tr<rvuil, el que le #ro~rrtirire se r$crue d Iu vente, strbsf~ttrces br~fcr, r~rafr'riuzrx, trrobilirrs, rneublts. SYN.Oriinis geiieris su~;llex mobilis, lapides etiain et ligna. Usus : e in rutis qitideni et caesis. ROTILO. ns, avl, atum,are, n. Bri/lcr, &re clu/u~i/.SYN.Spleitdeo. Usos : Rutilantia arma. ROTILUS, a, u m , Ro~dge. U S U ~Fulgor : rutilus horribilisr ue terris queiii Martiuiii dicitis, ccltr lfoilr je rotrlcur rorryc.
SAH
62 1
SAC
fn~tcfiotrs snitdfes. Jces divinas lacere ; 1)EUM
iinniversariis sacris rite colere; sar-a anniversaria facere, conficere; res divinas ritc perpetrare; sacra obire ;colemnia ct stata sacrificia facere ;sacra rite curare ; perpetrare, q u z ad pacem UEU M pertinent ;sacrificia publica solemet privata procurare; sacrtinl stisci~tere; nia suscipere; sacris operar. SACRAMENTUM, i, n. S e r ~ t t r n tm i l i SYN. Solemne jtisjoranduin. EPII.W. ~hstum, SABU R R A , ae. f. Lest de g r u v i e r porrr injustuin. UsVs: Oi>ligare,adstringerealiqtiem I e s m v i n s . SYN. Arena,qua naves onerantur. inilitiz sacramento. Sacramento teneri: solUsus:Onerarias duxit~nultasaburragravatas. ] vere aliquem sacramento. lusto sacraniento cum aliquo contendere, itrentrr <t gpn s n SACCUS, 1, m. Sac. Usvs :Corin,saccos, #YMS eufom~ze. injustis sacramentis fundos cilicia imperavit, sacs d/FIfrer. SXCELLUM, 1, n. f ' c f i t s a n c b a i r z , d a - alienos petere, h r dss$rocl~ ittj~istes. Sacramenta, brum, n. pl. S a i ~ t t s mnysf>$elle. SYN.Rdicda, cella, templum. EPITH. res. SYN. Sacra mysteria. J'ffu~s. .Sacra Maximum, sanftissimmUsus: Sunt loca pumysterla obire. s'acguitlrr des saiirtfs rrlyst>I>licaurbis, wnt s e d l a res, Sacra mysteria paririparc; divinorum SXCER, ora. e r u m , C~>nrucrL d uttc d i inysteriorum usti animum procurare. Cf. Euvinifk, zpou4 sart. SYN.Keligiosus, consecracharlstia. tus, habens religionem. )( Profanus. USUS: SACRARYUM, 11, n. LrCu nti P o n s r w c 1. Sacra el reli iosa signa. Rem w c n m facere. /$S objets sacrs, sancfiraire, .facristir. SYP. a u i n sacrarum tueri. lnfula lovi Sarta t e ~ d I.ocus, ubi res sacrac reponuntur aut asservansacra dicata ue 2 Exascrandus, dlris detur. EPITH. Intimum, patrium, perantiquum, votun, ~ r z a u j i t kdiest&k, , nbrrt~zitatobl.Horno Usvs : Sacrarium facere, constituere. C . sacer et intestabilis. Ejus caput Jovi sacrum Tsmplum. est, su ttcjirf aotlCr d j ~ t p i f z r . SACRATUS, a, u m , Consucr!, s a ~ d s j f ( , SXCERDOS, btiq m. P r j t r e . SYN.MinissacrL. SYN.Consecratits, dedicatus, dicatuq ter publicus DEI, sanBissiino sacerdotio praesacer ; inauguratus, cum religione tum lege ditus; antistes cerimoniarum et sacorum.; inviolatus. Usus : Sacratae leges. Cf. Saom. ui rebiis divinis, qui sacris przest ;qui sacri%ciapublica et privata procurat ;sacerdotii reS A C R I F I C A T I O , ~ ~t~.Sacri;/tce, ~, crligionibus venerandus. Flamen, ani antistes, rnonirt r~ligiruscs.SYN. Sacriticium. EPITH, sacrificulus, #arrzihe, firttrc d l s furix dietrx. Extrema. EplTH. Castissimus, xpulsus e< exspoliatus SXCRIFICIUM, 11, 11. .s,u~~/Fc~. SYN. sacerdotio,religiosus,sib~llinus.Usus: Pracsto Sacrum, res divina, res sacra. Usus : Sacrifimil; fuen sacerdotes cum infulis. l n collegio cia statuere, facere, faffitare. Sacrificia viosacerdotum est. In nunteniin sacerdotttin aclare, polluere. Ad sacrificium I~osiias prabere. cipere. Cf. Mima, Sacra. SXCERDOTALIS,~, gen. com. l l z p r d f r e , SACRIFICO, as, avl, a t u m , are, n. et a. a~cerdofal.SYN. Quodadsacerdotempcrtinet. PrLparcroir o @ tctt sarrificc, sacr@er. SYN. S X C E R D ~ T I U M , 11, n. Sactrdoce, waiSacris opernr; sacrn facio, conficio; facio nistCrc sacerdota2, dignifd sucertiofal. SYN. abwlute. Ustrs : Siiinmo Jovi sacrificare. Sacerdotis inunus. EPIYH.Amplissiniuin, poCf. Sacra llto. putare, sanftissin~utn. Usus 1 Sacerdotium SACRIFTC~~LUS, 1, sit. Scrcr~jscotcur, alicuimandare,dare, conferre, tribuere,(VvW. #rdtre. SYN.Qui sacra facit. Beneflclum,) confrdr la pr2frisc. SacerdoSXCRILEGIUM, 11, n. I'illage d v n t c m tium amplissimum consequi, inire, ad sacerpie, vol da^^^ u s tenrtlc. SYN.Furtuln re sadotium cligi, in sacerdatium venirc, CItc nrcrae, Uss: Sacrilegio se obstringere. C t SadonnCgrtrc. Sacerdotium habete, sacerdotio crilegus. praeesse,saccrdotiopreditumesse,t h &Irc. Sacerdotio inaugurad, &r,enirprJ/rc. !xpelli SXCRILEGUS, a , u m , L>u/ d~obc des e c exspoliari sacerdotio, Pfrc n'i ouilid &u18 o&cfs sacrCsdans v n fo~zple, SYN. Impius, M . ce cctIIsinsfigur, #/re drpo&e sa cknrgr sacrorum omnium hostir ac rado nefariur. rt d s a &ni,, exaugurart. PHHAR. Samllegus eret, c'gaif u n ncicileur dobjets soerls. Fana expilavit ; ~imulacra sanSACRA, Orum, n. pl. Semdce d i v i n , clt* ftissima e delubris religiosissimis sustulit; per mode rrCigieuse. SYN.Religiones, sacrificia, scelus et Iatrocinium signa sanRissimanefario n s divina PHRAS. Sacra psragere, f& i c r
/ & ;
(f. d r h n f ) acti011 Iltdiciuire, bvncs.
SAC
6
SAG ACITA S, a tia, f. Finesse,pSntration (i'rsjrir, safacit. SYN. Calliditas, solerti;i. EPITH. Incredibilis, tanta. USUS: Incredibili ad investigandum sagacitate pmditus. Cf. Solertia. SAGACITER, Avec nrssc, #/ntlra/io~, subtiletncnt. SYN. Callig. Usvs : Tu illud sagacissime praesensisti. Sagacius odorari. SAGATUS, a, u m , Y & #un sayota. USUS : Galli ragati et togati. SAGAX. acls, omn. gen. Qui u 'es#rit g,rdfrant, sagacr, habite. SYN.Callidus, acutus,, pnidens. USus : Sagax ad perspicienda pericula. Sagaces canes quod acute sentiant, ckirns d Sodorat subfil. Homo, animal providum, sagax, multiplex. Mens acris et sagax. Cf. Ingeniosus, Acles, Pemplcax. S A G ~ N A .a,f. A c t i a n d r n ~ < ~ ~ nmr>~~r, titure, ufimcnts. SYN.Cibus, oKa ad saginanduiii apta. UsUs : Plebem non autloritate, sed sagina sibi conciliat, il se concilir la mulfitrrilr, ttota #ar 'aufunl/, ntaik r l'aitraif des bons ~ ~ ~ o r c r u (plutbf u x plir Z b o n s rcpa.$ que p a r de bonnes raisons). SAINO. as, avf, a t u m , ara, a. Engraisser. Uss : Sanguine saginatur. SAGITTA, ae, f. Ft2che. SYN. Jaculum quod manu afif balista jacitur. USUS: Sagittas emittere. Ingentem vim sagittnrum infundere ratibus. lAus sagitta. SAGITTARIUS. fl, m. Arckrr. SYN Barkari sagittarii. SAGOLUM, 1, n. i'etit ntantcau ~rilituirr. SAGU M, 1, n. Man&arr nailifairc. SYN. Vestis militaris index belll, u t toga pacls. Usiis : Saga sumere; ad saga ire, quod nebat t u m u l t u s causa, rrvdtir Ir nranteau dr p c r r r , c.-d-l, prenllrr les armrs, ~'armcr en guerrr(rst ce quefaisaient, en s i p e rkpcw, fous les Romains, ntCmc c n r x q u i m # a ~ ~ f gas, exc@f les consulaires). SAL, sillis, m. Sd. Usus: Multos modios satis simul edendos esse amicis aiunt. Commercium salis. Urbanitatis lepos, quo tanquani sale perspergatur oratio, grdce, /Tnrsse dorrl on assaisonnr le discours. SALARIUS. a, u m , Rrlafifausel. Usvs: VeAigal ex annona salaria statuenint, d w groduit arnuel de la vrirfe du sel. SALEBRA, a,f. i ~ r r a i t r a d o f ~ u m##~, vais ckrmin; en garl. du S@, ICpalitC, m desse, aspSnII. SSYN. Locorum offensiones, loca as era et inaqualia. Usus : Ejus oratio sine sakbra, ut sedatus amnis decurrit, fluit. HRrere in salebra, drnteurcr ewrbowrbC. Incidere in salebram. SALEBR~SUS, a , u m , Raboteux, m&, indgal. SYN.Asper, multas salebras habcns. SALES, fum, m. pi. Finesse, bom mots,
auru sustulit ; religiones maximss violavit ; tem la depopulatus est ; sacella suodit, incenit, oppressit ; fana depeculatiis est ; templis antiqnissimis impias et sacrilegas manus d e m conatus est ;tentplo sanflissimis religionibus consecrato manus sacrilegas admovii, admolitus est. Tempionim spoliator et expugnator ;sacrorum omnium hostis, religionumque prado erat. (Sacristla, e . f. VULG.),Sacrutir, liru 03 Cm serre lar objds sucr/s el /es ornrmrnts saccrdotaux. Latlne : Vcstiarium templi ; sacrarium in quo reponitur sacer ornatus et instmmentum ; locus instrumenti sacri ve supellcAilis sacre. (Sacrlsta ve Sacristanun, VULG.),Sacristain. Latlne :Adituus, a u t o s adis sacre. ~ d C R ~ , a s , a valt,u m , are, a. Consacrrr, sancfip~rgar la conscration. SYN. ConsecrO, dedico, inau uro ;religiosis cerimoniis augustius aliquid kcio. SXCR~SANCTUS, a, um. DclarC inviolable, sacr. SYN. Religione ac lege inbiolatus. Usvs : SacrosanAcm in republica esse nihil potest, nisi quod populus sanxisset, il nr j r v f a?iorr de consacrles (inviolablcs) duns Ia r&ubliqpuC lrs snnctionsdu ru#le. Ut tracrosanfli viderentur. Sacrosandm vacationem habere. SACRUM, i,n.Sacnjcr.Sy~.Sacrificiurn, res divina. Usus : Sacris initari. Sacra polluem. Eacrum facere. Cf. Mlsca, Sacra. SYN.Frequenter, crebro, S R P E , Sof~ve~rt. identidem, ca?penumero, frequens. PHRAS. Smpe i n foro est. il rst souvenl a# jorum. Multum in foro est ; saepenumero, totos dies, fnquentissime in foro versatur; raro a foro abest ; quam sepissime in foro est ; forum urget assiduus; frequens in foro est ;forum frequentat assidue, aut ut reflius dicam, illic babitat. Usus : Saepe et multum; semel et faepius hoc mecum cogitavi. Semel atque item m ac sapius. Kimium saepe id mihi venit in mentem. SAZPLNOMERO, Souvrnf, j l u s f i n fois. SYN.Szpe. SAZVIO, is, If, iturn, lre, n. SCvir,rxtrcrr s a j u r r u r contrc qqn. SYN.Saevitiam 1n aliqucm adhibeo, exerceo; crudelitatem in aliqucm exerceo, adhibeo; in humiliores libidinose cnideiiterque consulo; fcede in captos uerceo vifloriam. SRVITIA, r,vrlsmv!tles, 81, f. Furrwr, cruaut, ngunrr, dure/. SYN. Crudelitas. )( Clementla. USUS: Adhibere in famulos revitiam. Cf. Crudelitas. SIEVUS, a , u m , Cruel, inhumain. SYN. Cmdelis, krus. Usus: Sevi turbines exstitere. C f . Crudelia SAGA, e, f. Ptvphtcssr, magicirnnr. Usvs : Saga anus.
SAL
624 -
SAN
Salutationibus multuni teiiiporis consiiinitur. Salutatio inter exercitus faCta. Ubi salutatio amicoruin defluxit, Iitteris ine involvo, dds qtrr rttes arttis ont @ni lerrrs sult,/u/ions, / e src
fl0nge dan$ 7 t t t ~ /i?ires.
e l in re honos est. USUS : Sal\ ie legibus, ve&galibus, sociis. Czsar salvum te cupit. Status ortunaruin salvus et incolutiiis inansit. S.tlva et integerrinia sunt oiiinia nd exerciturii, tolrt
ti 'urttte es/ dcins rrn tul exrellcnt.
SANAB~LIS, e, gen. com. <;rt'rirsublc. SXLTATOR, bris. iii. Celrti f u i 7,irnt SVN. Quod ad saiiitatein rediici potest. 1 1 ~ : ~ s sulrrer, rliettt. SYN. I)ediiflruiii inagis 0%Aniiiius, iiiorbus, iiialuiii sanabile. ciuin est, quain salutatoruiii, ceci es/ j)/>r/61 foflce de ceuxqrri rrc~or~~pu~qrtrtr/ /e <<zrrehrlir/, SANATIO, onis, f. ~xr'rrsort. SIN. baiiiqae a 2 JCJ cli<itts. tas, salus. EPI1 H Certa, pro)iria. Usus : Eo1um iiialoiiiiii in uno birtutc [)ositd e5t sandtio. SXL~~TO as,, a v l , J~/,,~~. Remedium. SVN. Salutem dico, nuntio; coiisaluto, persaSANCIO, 1% xi, nCtum e t s a n c ~ t u m , luto, salutationem facio,r;aliitealiquein iinperir^, a. K e n ~ h e itlz~ioiOlt13/r, S L ~ I I ~ ~ I O I ~S\ ~ ~N. CY. tia. ADV.Uenigne, lil>erlus, inaxillle, negligenFero, decerno, constituo, scisco, confiriiio. ter, plane. ~ H R A (Saluta ~ . illum me0 noADV. L)iligenter, in postcrunl, venitus. UbUs: mine,Vuffi.), sultrtz-fe en tt1orr rtuttt. Salutem Solon c a ~ i t esanxit, ne quis, cte. ser\is illi meis verbis annuntia, niintia; salute illuin :icerbuin suppliciuiii sanxit C;rsar.Ut vestram verbis im)>erti ; snluteill el a lile 111 posteruin auftoritatein sanciret. Editto dicas; salvere illum \,elbis ineis J U ~ aiiiico ; ~anxitprztor. Id lege coinmuni etJure gentiuin n nie iiiultam saluteni. Usris : 1)onius te nossancituill cst. Cf. Decerno. tra tota salutat. Salutare benigiie. coiiiiter SANCTE, ~'dt~ieI~Ct~ SYN. t n f .Auguste. rippellare unuinquemque. Usus : l'ie santteque DEUhl colere. SALVEO, es, ere. n. (I*hrtrtttle de su/trt<rSANCTIMONIA, a, f. SuitrtetC, hottfion.) Ifonjoirr, sulwr. USUS: \'ale, sal\.e. rutrr,i)rnbitr! SVN. SanAitas. EPIL'H. Summa. Uionysiuiii veliin salverc jubeas, sulrre ZIPtys USUS: Quid inihi cuin ilh sanflinionia tua ? pour rnoi. Salvebis a iiieo Cicerone, su/rrl de Cf. Virtus. l a p a r t de rtton chcr CIcr'ron. SANCTIO, onls, f. Sutt~/iorr cfrrttr /o. SALVO, as, avl. a t u m , are, ;t. .<rurvr Usus : Saiic'tiones federtiiii, pattoruni. (krtin des das t?rri$s). SYN. Ccdo 111 tutuni, in SANCTITAS, atis, f. / i r r t C I rrrurtrs, tutum ine deiiiigro ; saluteiii do, fero. affero ; jliCfC, suitrtelC. SVN. SanCtiinonia, saneitudo. salutein reddo, salvuiii przsto, saiuti suin. EPI1H. Patria, vetus. Usus : Deos lacatos I'HRAS. 1. Salvavi patriam, jtii suutJ l a cfficit sanfiitas, pietas, reiigio. ~ a n K i t a s est #uhic. I'atriaiii servavi ; nb exitio vindicavi ; scientia colendi Numinis. Exempluin veteris patria incendiuin exstinxi ; patria. salutcin atsanflitatis Cato. Cf. Probitas, Virtus. tuli, peperi, dedi. 0per.i iiiea stat patria. (aSANCTITDO, Inis, f. Stiinte/(. SVN. clentcin, 'abenteiii patriani susttiiui, confirinai, excepr. Ego salus patria fui; a tne saluteiii Santitas. Usus : SanAitiido sepultura. nccepit patria; patriain ab exitio, a pernicie, SANCTUS, a, u m , Honornble, resprctcr. nb iiiteritu, a peste cripui, liberavi, tutatus ble,jlrrr, suir#/; loyul, ~ ~ r r t r t r i t . r . Augustus, S~~. sum. Sanavi patrie iiiala ; incoluinitatem pareligiosus, castus, inviolatus; summa virtute, tr.k attuli ; pestein abstuli ; graviter laboranpietate, religione. 1'HRAS Vir erat plane ti patria opein tuli;a patriapernicieni depiili. sanctus, crt hottzmne Ctait 1 1 6 rrliyirun: Kx2. Salvavlt se tamen, il se surrsu e&, cinpluin erat rara innocentia. s ~ e f i a t a u e il irhappu. l n tutum cessit ; iii tutuni eiiiigrd\ iriuiis ;quo neino integrior san'&rque in'civit ; discrimen effugit ; e periculo elapsus est; \ itate ; suiiima erat in L)EU hl pieiate ac sanc. in tutuin evasit; discrimen evasit ; receptum timonia; excellebat in eo rara inorum sanctanen in loca tutiora habuit ; ex discrimine titas ; vita sanAimonia in paucis eminebat. emersit ; salutein expedivit ; in loca tutiora se Cf. Pius, Probus, Religio, V i r t u a USVs: recepit. 3. (Pauci salvantur, VULO.),#eff Qui san& ? qui casti? nisi qui meritam diis ri'hntnnies se suuvtnt,/onf leur sul~rf.Pauci iinmortalibus gratiam justis honoribus et mesaluteni rrtemain consequuntur ;coilo potiuniiiori mente persolvunt, qrrrls sont les hottlinrs tur; salute Eterna donaiitur; beata iinmortapicrrx et nligier#x, sinon rcux q u i tirtroignent litatis compotes fiunt ;beatorum sedibus poL.I~Y grutittt~lle ntl.i- dierr.r imrtzorlclr p a r de tiuntur. Cf. Cmlum, Beatus. Usus : lterum justes lronrnrap f Nullum est officiuin tam saivabo rempublicam, si cessero. sanAum, tam religiosuin, tam solemne, quod non avaritia \ iolet. Nulla sonc'tn societas, nec SALVUS, a , u m , COnsenk!, bicrr $ortunt, fides regiii est. S & el suuf. SYN. Incolumis, integer, conservntur. PHRAS. Salvo honore, salva venla, Santl, brum, in. pi. Les Sclitrrs riu cid. saufv~trer~sfict, uverz~otrefinnissibn. Honos PHKAS. 1. Celo jaiii recepti ;calcstiuin agmi. sit auribus ;quod pace vestra diAum sit ;verbo nibus inserti ;quos in calum merita extulcsit venia; si fas est ita loaui; prrfanclus mihi runt ; quibus ruina calcstes instaiiratu, et
SAN
625
SAN SANIES. 81, f. Sang corro~npu, hurneur. SVN.Putridus corruptusque sanguis aut hu. mor. USUs : Saxa sanie taboque res ergere. SANITAS, atls, f. L a sattM &u c u v r comtntde Prsprif). SYN.Salus, valetudo bona, integra valetudo, integritas valetudinis, corporis bona habitudo, firma corporis constitutio, firma corporis aTeflio. Usiis . 1. Corpori, temperatio, cum ea congriiunt inter se qui. bus constamus,sanitas est. llomo integerrima et incorrupta sanitate. z. Ratlo, conslllum r e a u m , rotson, bon srns. Suuni quem<(ue scelus de sanitate deturbat. Oiatione ad saiiitatem aliquem revocare. Ad sanitatem redire. Sanitas animorum posita est in traiiquillitate quadain ac constantia Cf. Sanus. SANNIO,bnls,in.Bou~on,l)larsant.IJ~~s: Quid tain ri<liciiluinquain sannio? ore, vultu, imitandis moribus, voce, corpore denigue ridetur ipso, quoi de plus risrblrquc /e douJott? c>e,t sa bouct, son visakre, S O J I ~ser ttnitations qrofe~gtrts,sa voix, toufe su pcrsonnc
viduata magnam partem civibussuis urbs illa mlestis ac Ixata, quasi deduflis coloniis iterum completa est ; quibus pratmia, quat exprimi nullis verbis possunt, eaque sempiterna in celo constituta sunt ;guos ex infinita mortalium multitudine selegit DEUS, quo vitam et castam agentes n terris, ostea ati e v o sempiterno fruerentur in c e g ; qui pro salute %terna decertantes, celestibus et immortalibus coronis digni judicati sunt ; virgines q u e zstuantem in corporibus flanimam restinguere, et pudicitie sua: florem illibatum celo intulerunt ;pbrpurati suo sanguine viflores qui per mortes et vulnera regi su0 ratclarum testimonirini dederunt ; innumeraliles alii, qui e domandis cupiditatibus amiflandisque cor~oiibus quotidie dcmdarunt. Cf. Beatus, Anima. 2. Sanfioscolere* honorer /es sainfs. Przcipuo quodam cultu ac honore venerari ; eximio cuitu ac pratcipua religione sanflis deservire ; ad sanflorumo~em, fidem, clientalam confu ere; in eo:um fidein ac a trocinium se conf, ratcipua erga SanRo; religione ferri, teneri. { 'f . Colo, Honos. SAN&, Sansdoulr, rn vdn'td, cerlaittrment; brarrcoup, cxtraordinaire~t~cnl. SYN. Oppido, sane quam, licet. Usus : Acutus sane et probatus. Sane quam illuin puduit. Hatc falsa sane : invidiosa tamen non sunt. SANGUINKRI~TS,a. um. S a n ~ u i n a i ~ v sang. SYN. Sitiens sanguinem, cruavid delis. SANGUINEUS, a , u m , Dc satrg, sattplanf. ensanrlanf!. SA'NGU~OLENTUS, enta, antum. (poet.) Sa*tglanf, cn~nnRlanfC. SYN.Sanguine atratus,respehus,fr~<latus; sangiiine lubricus; cruentus. SANGUIS, Inls, in. .Tuag. SSN.Vitalis in animante succus ; cruor. EPITH. Ater, civilis, cominunis, decolor, doinesticus, incorruptus, multus! paternus, plurinius,pristinus, quotidianus, tiinidus tribunitius, verus. USVS : r . Sanguinein in&sa vena inittere, detrahere; venam ferire, solvere, incidere et sanguinem e brachio mittere, #ra/iquer une sai~n/d.Sanguinis detraflio, sazg>te. Cucurbitulis vitreis sanguinem extrahere,#oserdrs ventnrrses. Sant~ulnisex naribus cursus, saigne?ncrrl de nrs. 'anguis emittitur, sequitur, manat, le snng coule. Sanguinis multum exasperatis faucibus reddidit, rejecit, il a votni d ~sang. r Sanguis suppressus est, stetit, constitit, awlfrr, dfancher Ir sang. Haiiriendusaut dandus est sang i s . Resperss fando nefandoque sanguine arz. Plus in fuga sanguinis faRum quain in dimicatione. z. Cognatlo, ruce, origine, descdndancc, liens de partnli. Mayiiam viin habet inatemus paternusque snnguis. Transalpini sanguiniscognatio. 3. TRANSL. Iiiiquo judicio sanguiiiem exsorbere, enlcvrr le sang, la fortund #ar unjugenent intqne.
&ur.
as' avl' atum' are' a' 'e"dre la Curo' medeorl facio, ad sanitatem reducq revoco; salutem do, reddo, restituo; inorbuin depello; morbo libero. A~v.Celeriter.FEIRAS. I . Ego te sanavl, i vous aigirhi.. Ego te ad pristinam va~etudnem revocavi ; ego te jacentem, male affeflum ad pristinani sanitatem perduxi ; meo beneficio ad sanitateni versus es; pristinas vires recepisti, recuperasti, comfirmasti; ego sanitatem attuli: mea ooera in oristinum ia. letudinis statum'restitu<us es. z.'Sanatus est tandem, ilcslen/En~Cn'.Cessittandem inorbus remediis :vis morbi levata est :morbo levatus est ; coicessit dolor rnedicainentis ; recreatus a morbo est, convaluit ; sanitatem recepit, recuperad ;morbus depulsus est. Cf. Morbus, Convalasco, Conflrmo. U s u s : Rempublicam atgram curare, confirniare, sanare. Horum voluntates nefarias nullis reinediis sanare potui. SANUS, a , u m , Sain, en bnn /al, bien portatrf. SYN.Firmus, valens, integris viribus, qui firmo cst corpore, qui incorrupta est sanitate; salubris, salvus; sanat mentis, sani consilii. )( B g r o t u s , insanus, furlosus. ADV. Bene, male, vix satis. P H R AI .~Sanurn te a c l n t e g r u m q u a m p r l m u m vlderecupio, j e dlsirr vuus voir le pIrrs t6t jossible rn bontte san/. Firinuin te ac valentem ; viribus integris sensibusque ; morbo defunflum videre juamprimum cupio ; vires tibi et colorem reire vehementer cii io ; niliil laboro nisi ut salvus sis ; belle hapeas, coi pus tuuiii allevetur; ut morbo defunaus Corpus habens salubrius; tanta prosperitate valetudinis utaris quat medicamentisnullis indigeat; ne qiis d ~ u turni morbi reliquiz redeant; confiimatuni e iiiorbo videre quampriniuin ciipio. 2. Vide Ut
fi~ovoqutnt~
duce,certojudicio, re&e etconsideratefaRum; iia faAurn ut reprehendi non possit ; faRurn meum ab omni reprehensione longissime abesse. Quod feci, ostendam ita faRum ut temeritatem, impnidentiam, inopiam consilii reprehendere, objicere mihi nemo possit ; ut non modo damnare, incusare, rituperare, cxagitare, vitio dare fa& mei consilium, sed ne in controversiam quidem, in dubium vocare quisquam possit. UsUS : sapienter et fortiter casos humanos ferre. Considerate quam sint provisa sapienter, voyescomme i l a tpouwrr d touf avrc sagesse. SAPIENTI A, a, f. iwtrl&enrr, raison, bon s m ; sa,crrssc. SYN.I'rudentia, rerum cognitio, philosophia; lumen animi, ingenii, consilii. , Temerltas. EPITH.Admirabilis . - . --. -. ac singularis, callida, antiqua, carior, comes naturze et adjutrix hominis, custos et procuratrix hoininis, digna opinione et cognominc alicujus, erudita, excellens perfeaaque, gioriosa, incredibilis, pene divina, jucunda, copiose loquen~, magna, mater oninium bonarum rerum, moderatrix omnium rerum, nova. USUS: Sapientiaest rerum divinarum humanarumque cognitio, ars vivendi, hominis custos et procuratrix, comes naturze et adjutrix, mater omnium bonorum, moderatrix rerum omnium, qua nihil przestahilius hominum vit z datum est,asagesseest l~ connaissaace de.~ coses di~mircsel Ir~waaines, efc. Magnam sapientiam consequi. Sapientia munitum esse; sapientia prestare. SAPIO, is, iil ve ivi ,,el Ii, era. n. et a. lffre intt~lligetzf, sagc, judicieux. SYN.Intel. ligo,video, sapientia praditus sum.A~V. Sero, plane. PHRAS. s i saperes, haec cavereq VOUS ties stnse1, vozrs $rendipagtzr& d celtr. Si quid videres ; si satis sanus esses ac sohrius ; si via reRa reputares ticum ;si sana mente esses ; si mentem gestares sanain ac sinceram; si mens tibiconstnret;sicanamens esset ; si uid non modo sapientide, sed ve1 sanitatis h a e r e s ; si quid sapientia posses consilioque; si peRusgereressapientiainuniium; si dispiceres satis ac provideres in u mala te induas,missa faceres ista. Usus :?uer cum ~ r i m u msaoere coeoit. olusauam ceteri sihi 'd2s &'il comme&rt SAPIENTER, Pm~itnr~rrcnf,raismnable- ;apere videiur, ~>en]an'f avoir a2 la raison, d Bfre raisonnable. Tibi se. mcnL SYN. Scite, penapienter, considerate. mitam non sapis, et alteri viam monstras.Po)( Temere. PHRAS. Ostendam sapienter a pulus est moderatior, quoad sentit et sapit m e f a a u m , je prouverai guc~'ai agi sqqetuerique vult per se constitutam rempublim n t . Fatlum meum rationibus tuebor; ratiocam, Ie~eu$eesf assex moddr, fant qu'rl cannem probe reddam consilii mei argumentis; serve le senfinttnt et le bon stns, et qr'il?wrtt minime dubiis agarn, tuebor, dcfendam, sustrrainfcnir la forme de gouvrrnerrrtnt ltabltc tinebo, probabo causan1 meam ; argumentis par fui-rntntc. Cf. Prudens. id again, ut non casu, temere, inani quadam S ~ P O R ,brls, m. Saveur,~odf. SYN. Quod voluntate. repentino mentis impetu, nulla sagustatu percipitur. USUS: l . Voluptas, qu;c tis firma ceriaque causa impulsum, commosapore percipitur. 1s non odore, non taRu, tum, adduRuG id fecisse me homines intellinon sapore capitur. Cibus boni, grati, jucundi ~ant.Ouodfeci.ostendaniiure,consiliofaAum; saporis (sapldus, VULC.), 2. Sal, urbanitas, z $ i m : s de ciusis, ratine suadente, ratione
s a n u s permaneas, reprrs soirt de vous conS-erbienportanf. fQonsolum salutis, sed virium etiam et coloris rationem habere te volo. Valetudini tuae diligenter consule; depone omnia, et corpori servi ; indulge valetudini t u s ; cura ut firma sis corporis affectione; veterem imbecillitatem ab~icias ; ut q u e valetudini t u e maxime conducunt, diligenter adhibeas; ut sanum te prestes et sospitem ;ut bonam corporis habitudinem retineas; operam d a ut etiam atque etiam valeas; valetudinem tuam cura diligenter ;tu,velim, ut valetudinem tuam confirmes. Cf. Valetudo. USUS: Sanuin aliquem facere. Sana ac salva respublica. Nihil in ejus oratione, nisi sanum et sincerum, i l n'y avaif riert rlattssa diction qui t~r'fuf sobre C I sain. Homo san= mentis, sani consilii. SXPIENS, entis, omn. gen. Sage, raironnablr, inlelligettl. SyN.Bene sanus, inagni condlii divina mente et consilio przditus ;alta y a d a m mente et sapientia przditus ;omnis divini humanique juns consultissimus. )( Stuitua. ADV.PerfeRe, plane, sero, valde. PHRAS. Sapientem, qualls t u es, decet v e r a m l a u d e m n u n a vlrtute collocare, un komnze sage, tel que .r~ous, doit pacer a vCrl'Iable gIoire dans a verlid seuk. Ture sapientize est; sapientis est, qualem te habemus, ad eam sapientiam speflat, Frtinet, qua tu excellis; tuum est, qui sapientia przeStas, in quo sapientiz plurimum ; peAus sapientiamunitum decetpro certohahere,veram audem ab una virtute nasci, fluere, excistere pmficisci. Usus: Qui maxime perspiclt quid in unaquaque re verissimumsit,quique et acutisime et celerrime potest videreet explicare rationem, is sapientissinius haber solet,celui qui dlcouvre la v * en toufe cosc, qui$eut la saisirdun r~;eardperyarfl #ro!nfl, effoi4f aussitbf la faire corrzprendre, #asse $our un modL'ledc sagtsse. sapientissimum esse dicunt eum cui quod Opus sit, ipsi veniat in mentem ; proxime accidere ad illum, qui alterius bene inventis obtemperet Horno adconjetturam sapientissiinus. ln sapientciil non cad~t, alieno gaudere malo. Sapiens aciem inomnes partes intendit, ut quemcumque casum fortuna invexent, hunc apte et quiete ferat.
7 -
---
. -
--
SAT
*
--
$laisunhn'cjfnc, r a i k r i c de bon goq;orlf. Homo cepit, ten@ ; satietate defatigatus, defessus sum, Efrt accadfi d'rnnui, de digodf. Satiesine lingua, sine sapore, sine sensu, stupidus. Sapor vernaculus, uraniws itigattfcs, tati occurrere; satietatem relevare, #~hrcfir polies. la satiitl. Satietatem vitare, fugere,fuir +mnui. Satiefatem de ellere, vincere, superare, SARCINA, m. f. Bagagr, fardeau. Usus: vainrrrsesdgo~ts.ffsvs :Studiorum omnium Alicui sarcinam imponere. vita facit satietatem, c'csf la safiifer satietas SARCXO, fe, rarsf, aartum, ire, a. Racde lons es g d t s qui fait la sahitd de la vic. conrmodrr,d#arcr, rfablir. SYN. Reficio, com1 . SXTIO, as, avl, a t u m , are, a Rassapenso; cursu tarditatem, ofciis cessationem assouvir. SYN.Saturo, expleo, satietacomgo. Usus: Damnum illatum, injunam tem affero; s a t k a t e afficio; famem expleo, sarcire. Crebritate et magnitudine officiorum pasco. )( E x h a u r l o . * P ~ ~ a Lagendo s. saprioremcessationem sarciam. Ct Compenso, tlarl non potult, ilncfif JL ~assasicrric l~. Renovo. Infinita, inexhaustacupiditas saturari Iegendo S A R C ~ L U M 1, , n. Sarcloir. SYN. Instrunon potuit ;explen mens ejuslegendononpomentum quo segetes sarciuntur, idrsl, a loliis tuit;expleta a IeEtione medere non potuit; a repurgantur. lectione depelli non potuit ;satietatemnullam ~XRISSA, e,f. t ~ n g o u t a ~ c d c ~ ~ a cinsaturabilis id~~ legendicupiditas admisit; fe endi rkm. SYN.Hasta Macedonica. nullaillumunquamsatietascepit,tenuit. n pluSatiare odium,explere cupiditates. Auditor ne S A R M E N T U M , i. n. (~lsspiusi similitudinis fastidio satie iir. Satiari detectarall). Smnunt, bois uepousse te ccp ct que tione non possum, je nr & S mr raJsasicr de Pon coupc. USUS: annentorum amputatio. Vitis putanda est, ne sannentis silvescat. es confempcr fccs nr~r~citfcs}. Frugati c e n a natura desideria satiare et explere, safisfire SARRIICUM, i, n. ChariDf I tram#orf. son apfifit nafvrd$ar unfigat repus. Genus vehicull. 2. SXTYO, onls, f. Action a2 scmcr, seSARTOR, Orls, m. Cduiqui re'#arc. Usvs: mailIcs. SYN.Satum. EPITH. Equabilis, perSartor satorque scelerum. f5etua. Usus : Jugera sationum suarum proSARTUS. a, um, AmCfiorI, ri#ad.(Junteri. gitur uamper adj. tectus). SYN.Incolumis, SATIS, Assez. SYN.Sat ;satis superque; salvus, integer. UsUS : Imperium, rempublisane. PHRAS.Sed Jocorum satis est, mais cam sartam teRam servare. Amicum a b omni a ~ s cdepfaisanlerics. r Sed de joco satis est ; periculo ac detrimento sartum teRum prieaffatim prorsus; jocorum satissuperque; abunstare. Cf. Xntsger. de est ; satietas nos tandem jocandi capiat SATAGO, ls, ere, n. tm dans Pemdawas; Satursum jocorum, sed hic finis sit jocandi. donser Iousses soimduncckou. SYN.Elaboro, Usus: I. H z c subtilius, quam satis est, disenitor, operam do, magno studio aliquid ago; putantur. Laudis, plusquam satis est, avidus. industriam in re Dono ;animum in rem vetad Satis superque h x c audivimus. Satis est caunmadjicio ;omn&coniilium, opem ac operam, s a , quare nolimus. 2. Satts acciplo, s i t i s do, curam, studium, diligentiam, laborem ad rem recevoir, donacr une caution. Quibus a prardiconfero ; summa ope nitor ; omni ope ac bussatis accipiet, iisdem ipse, guodpeto, satis ra annitor, enitor ;nervos omnes conten%det. Quipro sociis transigit, satts dat neminem omnem Iapidem moveo ;omnes machinas ade6mm postea petitumm. hibeo ;manibus pedibusque conor ;cogitatioSATISDT~O, Onfs, f. Aciiun & donncr nem omnem in re figo, loco ; totus sum in ea caulion. SYN.Vadimonium. Usus: Sunt alire; hoc unum spetlat mea industria ; versor quot satisdatiohes secundum mancipium. in hoc studio totus, hac in re mens tota ac studium versatur ; idunumlaboro ;adhoc nerSXTISFACIO, 1s. reci, factum, ere, n. vos omnes intendo ;id unum newis omnibus Safiflaif-c d, s'acquitfcr de. SYN.Impleo, placontendo. Usus : Multumrerum suarum sataceo, morem gero ; quod debeo, salvo ; expleo git. Cf. Studeo, Solllcltus, Applfco. odium ve cupiditatem ndeo opintoni, exspeRationi,~udicio. ~&,!?gtisfacereoficio SATELLES, ~ t i s m. , Carde du C O Y - , sasuo erga ali uem, nature, Iegibus. Amori erga Ietlik; faufeur dc, cornpiicc. SYN. Stipator, te meo sati3aRum puto. Nunguam mihi pro minister, apparitor, custor corpons, potestatuis in me injuriis satisfacies. Cumulatque tis administer ; assuetze corporis custodiae. satisfaEtum est tibi. Vel ex supervacuo satisfeEPITH. Diligentissimus. Usus : Manlius auclmus. daciz administer et satelles. Scelerum satelles, administer cupiditatum. SXTISFACTXO, ons, f. Safiflacfion donnic d une pcrsontlc qu'on a bcssde, Y aralion, SXT K ETAS,B tis. f. $atif~,,d/godt,cnnui. CXEYSC. SYN. Purgatio. Usos : Satiskctiontm SYN. Fastidium. )( Cupidltas. USUS: Satiemeam non accipis? tatem afferre, parere, facere, dare ; satietate afficere, rcmplir dc digull. Satietas rei me SXTIUS EST, fl vmrf micux. SYN. PIS?-
3s~~:
SKI'
628
SCA
staf melius est. USUS : Mori satius est quam turpiter vivere. Cf. Potlus. sATOR, Orls, m. Sem?ur.SVN. Seminator. SATUR, iira, i i r u m , Q u i a # r i s r u @ ~ u ~ n me& & nourrilurc, rassusic'. SYN. Plenus, satiatus. SATORITAS, atis, f. Russarizmrnt, satisfactioa &S brsoius jhysip~des.SYN. Satietas. S ~ T ~ R as, O , avi. a t u m , are, a Rassasiw, noumir. SVN.Expleo, satio. UsUS : Explevi animos invidorum, placavi odia imperitorum, saturavi perfidiam erditorum. Sanguine x saturavit civium, ifs'est abreuvc' du smg dcs n'loyeirr. Cf. Satio. SATOS, s, m. Semnilles; Productio*,fiaternitl,~racr. SYN. Sati0. EPITH. Huinanus, primus. Usus : Ex c ~ l satu i terrzque ConcePtu editus. Parentum optimorum satu editusadolescens. Philosophia extrahit vitia et praepara aniinum ad satiis acci iendos, /u p h i h s ~ p h i t dlruciulrrviceset,dr&arr esdmeS d rrCf~0iY &S semrnccs (des vertus). SAUCITIO, bnis, f. Action ble~ffr, blessure. SVN.Vulneratio. SAUCIO, as, avt, a t u m , are, a. Rlesscr. SYN. Vulnero, consaucio, vulneribus afficio. ADV.Graviter, leviter. Cf. Vulnus. SAUCIUS, a, u m , BIessC. SVN. Vulneratus, vulneribus aReRus, mortifero vulnere tus. Usus : Medea ainore saucia. Saucios et confetlos ex acie &erre. SAXETUM, 1, n. L i c u ~ i e r r c u x . S Lo~~. cus saxis plenus. SAXEUS, a, u m , Dr rochar, de jierrc. Usus : Moles saxea SAXOSUS, a, u m , Rflrnpli [ir pizrrtr SYN.Saxis impeditus. Ucus : Loca saxosa. S A X U M , 1, n. Pizrrr, rncher. SYN.Silex, lapis, rupes, cautes. E P I ~ H . Saxa aspera, prarupta PHRAS.S a x a in e u m conjecerunt, ils luijef<'rcnt despierres. Saxis fa& lapidatio; lapides in eum miserunt, jecerunt ; lapidibus eum appetivere; lapidum iRu incessebant. Usus: Saxorum asperitates. Ventum ad rupem ita rectis saxis, ut,etc. Ingentis magnitudinis saxa per montium prona devolvunt. Exes= fluctibus rupes, saxa invia et prorupta cautes. SCABELLUM, 1, n. P d i t banc, fabouret. SVN.Scamnum huinile. SCA BE R, ra, r u m , RuL. ~abotetir;snk, mal ro,dre. SVN.Asper. Usus : 1'eAus illuvie scalrum. SCABIES, 81. f. Gafe, IfPrz. USUS : Scabies corpora invasit, et contagiuin mali etiarn in alios vulgatum est. S C ~ B O ,1% ere, a. G'ratler, se graltcr. Usus : Muli mutuum scabunt. SCLRE. a r u m , f. pl. Escaliw, chee. U s u s : Sub scalas se conjecit.
SCALMUS, 1; in. ChcvilIe 03 sc m!ut la ramc. SYN.Lignum, quo nituntur temi. SCALPU, 1s. psl, p t u m , ere, a. Taillcr, coupzr, sculpter. SYN. Incido (VULC. sculpo). USUS: Ad pingendum, fingendum, scalpendum. E saxo scalptus aut ebore dolatus. SC A L P E L L U M , 1, n. Scd JI, Iancette. SYN. Chirurgi ferrum. USUS:Sca&llum sana ~ aadhibere. ~ i S C A L P R U M , 1, n . ? n r f r ~ i m n t , o u t i t r ~ chanl. I i i s t r u m s n t u m artiflcum. SCAMNUM, 1, n. Banc, rscabeau. SYN. Sedes, scabelluln. (Scandalum, 1, VULG.), Scandale. SvN. OKensio, pravum exempium; res maii, pessimi exempli. P H R A ~ (Cave . n e des scandalum, VULC.),prents gurde <ir h n n e r le scanfale. Cave, ne =tati maxime lubricz atque incerta vita tus nequitiae exeinpla pra:bzat ; ne periculosam exempli imitationem filiis prodas; ?e tus perversitate offensionem pr.&tas ;ne malo exemplo facias aut dicas ; ne contagione morum alios evertas; ne quid ofendas exempli pravitate; ne barbara: licentia exemplum in mores hominum transferas; ne mores tuos in alios transfundas. Cf. E x e m p l u m . SCAND3, is, di, a u m , are, a. Monter d, Rri,npcr ' t , escnlu irr. SVN.Ascendo, conscendo. I'H RAS. Montem s c i n d s r e , frauir uns ~ r r ~ n t c ~Suprrare ~nt. m3ntis verticem; in ardua evadere; superare iniquitatem loci; occupdre montis juum. SCKPH A, a, f. E s 7 u i f ; b a r q i ~ t c a t . SYN. Linter loniis navibu; subierviens, navicula. Usus : E navi in scaphiin se conjecit. SCAPHI UM, 11, n. Col* en forme de n3'ci)IC. SYN.Scyphus in scaphz inodum formatus. SCAPCTL~~ a,r u m , f. pl. k#aulrr de 'horni>r el iier anirn~ux. SVN. Humerus. sc ATEO. es. ere. n. S o u r h . couler. SYN. Scaturio. C f . . ~ l e n u i SCATRIO, is, ire, n. jaillir, couler abonilunrrncnf,SYN. Einano, euo, erumpo. Cf. Origo. sc ELE R ATE, Cri~nin~llern~nt. SYN. Per suininuin sceliis, nzfario scelere. USUS: Belluin scelerate susceptum, sceleratisstme ges+..m
."..L.
SCELERATUS, a. u m , Cn'ruincl, irirPie, in&frn$, sclIlrut. SvN. Consceleratus, scelestus, nefarius, improbua, impius, scelere containinatus,oinni scelere coopertus. PHRAS. H o m o sceleratisslmus, un sc/rat. Homo post homines natos turpissimus, oinni flagitio containinatus: oinnium scelerum flanitiorumque docuine~tuin; hoino nefarius, e x omni scelerum colluvione natus; unus omnium latronum teterriintis; libidine et ira eKrenatus ; in oinni genere flagitiorum volutatus. Homo
SCE omnium, quos terra sustinet, consceleratissimus; omnibus -divinis humanisque obrutus sceleribus, nec pro scelere, sed monstro habendus. Homo crudelitate ca:cus ac scelere, sacrilegus, perjuriis assuetus; vitiorum ac probro~m plenissimus; omnibus flagitiis nobilitatus ; omnibus vitiis deformatus ; afluens omni scelere; monstrum ex c e n o et sanguine concretum, Homo summis sceleribus obstrictus; furens audacia, scelus anhelans, maximo furore inflammatus. Homo bipedum neqtiissimus; promptus ad vim, paratus ad seditionem, audax ad omne facinus, ad audendum projectus! ad omnem nequitiam educatus, eruditus, projec\us; omnibus flagitiis coopertus. Homo tn quo nihil est,pra:ter maxima peccata maximamque pecuntan1;qui multa in DEU M hoininesque, impie, nefarie commisit,,pluriniis se sceleribus obstrinxit ;qui maxima in se sce{era coiicepit ; omnia repagula juris.et honestatis, pudoris et officii perfregit; ui tn omnia se Ragitia ingurgitavit, omnia Bivina ei humana jura nefario scelcre ~olluit. Fingi flagtium nullum potest, que se iite non contarninaverit; ejus vita omnibus flagitiis est inquinata. Horno Simmorum facinorum, omnium flagitiosorum postremus et in quo omnia sunt ad pernici~m profligata; scelerom omnium artifex et architeRus. Homo insignite neqriam; 9U0 in portento cum summa turpidine summa impudcntia est conjunia. Homo immani natura, moribus feris ac omni vitiorum genere infamibus. USUS: lmpurus horno acsceleratus. Cf. Commaculo. Xmprobus. SCELESTE, C~ikincfletmvrt. SYN.Scelerate. SCEL~~STUS, a, u m . Li.i?~/itlcl, sc/ldirat. SYN.Sceleralus. PHHAS. Scelestos homlnes u r b e pellere. cbasser /es t>rchatrlsdc l s ville. Scelerum sentinam ex urbe ejicere; vitiorum sentinam exhaurire. Hominesfurentes audacia, scelus anhelantes, $esteni patria: nefarie motientes ex urbe emlttere, ejicere, depellere; monstris illis ac prodigiis sceleri m, a quitus gern,icies certa crniparata esset civitiis, ex iire ejcliis, rempublicam reievare ac recreare. SCELUS, arls, ?. Crit~ri,/urfuit,altintat. SVN.F'la~itiuni. facinus. fraus cauitalis. atrocitas scelris. EPI? H. ~cerbissin~ni, al&nvni, apertum, clandestinum, consulare, detestabile, domestici,m, immane, im ium, importuntin~, inaudituni, incredibile, in8gnuni, inexpiabile, insigne, intestinbm, meditatuni, nefanduni, tantunl, usitatum. PURAS. 1. Scelusatrox a d mislt, il a co?ir#~is uti criflicP~oztvaff/ablt. Nefarium ac scelestum facinus ausus est; atrox, singularemalcficium an~isit,contraxitgrande piaculum admisit,contraxit; capitaicm/raudem ausus est; inexpiabile facinus admisit; cupiditas effrenata pracipitem animuni ad ultinium nefas in~pulit; maximo se scelere adstrinxit, contaminavit,devinxt, alligavit; scelus ingens admisit, suscepit, edidit ;cum multa improbe, multaaudalierac perfeliissime fecerit, gravissimum lamen scelus tum concepit, molitus est, fecit, perecit, cum, etc. z. (Sceleriscompiex est, VULC.),i l est compJice tiu ciritlle. Sceleris societate conjunius, culpa: socius, criminis conscius ac particeps; in eodem scelere versatus est; ejus facinoris satelleset administer fuit. 3. Non est simplexscelus hoc, cecrjttu cs!nulfi#/c. Nullum scelusabesi abeoscelere; in uno illo scelere insunt omnia scelera; multiplex in uno facinore crimen est ; scelerunl enus omne uno in laciiiore continetiir.Usus: gcelerum architeius et machinator. Sceius 'atrox concipere, suscipere, cn#imc//rc. Scelus scelere cumulare, se couvrir de cyitr,cs. Omnium scelerurn genere imbtitus. Jn scelere volutari. Abesse a scelere longissime; scelere solutus, a scelere liberatus est. Cf. Canscfentfa m a l a , Crimen. SCENA,a?, f. s ~ > dr , ,/hi;i/rc, ~ /kjfir. S , . carea; fabula. ~ p f i *rgentea, ~ , gna, referta sceleribus. Uss : Ludorum elegantia, scena: magnificentia. In sccnam redire. sCena: tempori se accommodsre, s'~cror,tmodira w rir.constaticrs.De scena decedere. SCENrCUS* a, u m 3 subst. A ~ k u r ,cofflidicn. U s u s : Scenica perSon"' ut histriones' S C E P T R U M , 1, n. Scefife.Usus : Rex cum purpura el sceptro et insignibus regiis. scwSRA, te,f. Fcuifief, Pcrgr, mutturcrif. SYN.Tabella; pagella. SCWEMA, I i i s , n. F&#rrc d t rktorique. USUS: Verboruni ornanienta et senteniiaruni lumina q u a scheniata (;rit.ci vocant. SCH6LA, e ,f. t i t u o$ 'mrtrstigfft, Ice Ic. SVN.Luduslitterariiis, gymnasiiim. PHRAS. 1. S u n t Lbi sfhofao p u b i i c e . i / y a ici dcs Ccolrs judliqurs. Yatet ibi litterariim ludus, jtiventiis in disciplinam conrenit ;est ibi cetrinai-um sedes nobilis, ad qiiam disciplin s causa juvenius frequens concurrit ;est ibi nobilium ingeniorum ~ l t r i xg)mnasium ; est optimarum artittm drmiciliirni ; litterarum, divina hiimanzaue scientiz oiicina fama nobilis; halicnt ibi 'et bonz artes sutim s:icrarium, et quoddam qiiasi Musaruni tcniplum ; nec scholastice palestra copia deest. 2. M u l t l h l c scholam frequentant, iti bifn dcsgcns /rqurti/r#tf fkcolr. Frequens hir juventus in disciplinam convenit ; frtquens hic juventus disciplinai causa ird przceptores concurrit ; frequentes hic magistrir operam dant ; multi hic studiorum causa in ludum eunt, scholaa obeunt, .g) mnasium terunt. Cf. frequento. 3. Scholam e m p l l u s non trequcnlat. il r r v a ptus d i2(ro/r.Ludo multam salutem dixit ; manuni ferula? subduxit; bonarum artium disciplinis nuntium remisit, USUS: Homo e
Rc'rlafv
SCI schola atque a magistro recens. Schola strepunt discentium vocibus. Schola soluta, dimiss4 d l a j n de la classe. Scholam explicare, in librum conferre, id est, quasstlonem urnbratiIem. tm'Ier une questionJairc un livre, rtn taOLt. SYN.Scite, intelligenter, apte. USUS: Scienter versan in re aliqua. Iis, q u a habes, scienter utere'et modice. SCIENTIA,a,f. SnCme savoir, connaissume; art, h(rbi&t(. SYN.~ o h r i n a disciplina, rerum cognitio3nte1ligentia, prudentia. )( I n soltia, ignoratio. EPITH. Admirabilis et incredibilis, pene divina, certissima, civilis, excellensi eximia, finitima, litigiosa, necessaria, obscurior, par! peregrina, externa, perfecta, potior,prastabiliq quastuosa, similis, summa, 1. Scientanta, tenuis, vicina, utilis. PHRAS. t i a in soholis c u m virtute aun* conjungendas. dans lcs coles, ilfaut joindrc la ver. tu d la sciamr. In gymnasiis progressiones progressy non in bonis tantum artibus, sed in virtutibus etiam juventus faciat, necesse est ; in scholis non ingeniiarum soluin artium rtudia sed virtus etiain divinusque cultus vigeat ;juventus in schola disciplinis simul et virtutibus imbuatur et erudiatur; qui scholas frequentant non doArinae modo, sed virtutis quoque studiosi sint ; scholarum aiumni diligentram omnem ad comparandam tuin doctrinam, tum virtutem adhibeant, necesse est. In scholis virtus a litteris abesse, segregari non debet; in societatem dottrinz, virtutis studium se oferat necesje est. 2 . Scientiam In geometrlcls non vulgnrem habet, il eslJort Aabile lians lagorntn'e. G-ometricis litteris perfefte est eruditus ; geometriam penitus cognovit, callet omnino ;in geoinetria excellit, vincit omnes, nemini secundus est! parem habet neminein, superior est omnibus ; geometricis disciplinis apprime excultus est; in neometricis litteris ita ~rocessit.ut ad summm pervenerit. Usvs :' ~ i n n e s irahimur ad scientia cupiditatem. Scicntias facile percipere. Aliquid scientia comprehendere. Haberescientiam multarum artium. Scientias alicui tradere. Orators aAio scientia non continetur, k dibit, P(1~fion oratoirr n'cst pus un afairr dcsnince. Scientia rei militaris, oratoriz, juris civilis.
1 0
SCI
SCIENTER,
Savamment, habilement.
Conscindo, discindo, seco, reseco, amputo, cado, findo, ditndo. USVS: Ipse dolorem meum ne scindam, u r nepas rouvrir moirntme ma blessure. g m a m scindere. SCINTILLA, as. f. Etincc/b. SYN. Igniculus. Usvs : Neque scintilJa deterrimi belli relinquatur, jour adanfir j~csqu'dla demilre
/timelle de cefte guerrc infdme.
SCINTILLO, as. avl, are, n. ktinccler, brillcr. SYN.Splendeo, emico. Usvs : En, ut oculi scintillant. SCIO. scls, scivl vclscI1, scitum, scire, a. Savoir, cotrnailre; apprendrc; pouvoir. SYN. Habeo, teneo, cognosco, cognitum habeo, non ignoro, non sum nescius, scientiam meam non fugit ; me non latet, pratent ; scientia comprehendo, scientiam habeo, nerspectum mihi est, mihi conscius sutn, mihi de re aliqua certum est ; apertuin mihi est, non obscumm, notum mihi est; patet mihi res, in promptu est, non est i notum liquet, exploratum perspetlumque %abeo. )( Nescio. ADV.Admoduin, nihil, celeriter, certo, latine, grzce, lente,luculenter,mature, mediocriter, melius, plane, probe. PHKAS. x. Sclo res t u a s omnes e t consilia, j r conmis vos aflaires d vos desseins. Non sum rudis rerum tuarum ;probe scio, non est occultum, exploratissimum mihi est ; non ine fallit non me fugit, quid agas, quid inoliaris. Ad me quoque rerum tuarum conscientiapertinet,quando ipse me conscium voluisti. Patent res t u a ac consilia, quando ipse me eorlim participem fecisti. a. Solo q u i d a g a m , jesuisce qrtejc doisf ~ mCertum . habeo, quid agam; exploratam et explicatam habeo rationem consilii, salutis mea. Quemadmodum expediam exitium hujus rei, reperi. Delibrratum cum animo habeo meo, q u s consilii ratio mihi sit tenenda, ineunda. 3. Scio multos m i h i e393 perlnfensoa, jc snis que j'ai beaucoup ri>mnrtnis. Haud me fallit ; haud ignarus sum ; non sum nescius; satis gnarus sum, multos animo in me esse perinfenso. Compirtum habeo; exploratissimum habeo ;pro certo, pro comperto, pro explorato habeo; certum, cognitum, perspectum. exploratum habeo, multos periniquo esse in ine animo. Cf. Cognosco. 4 Nlhil a d h u c scio d e re, je nr sais encore rien de cela. Nihil comperti habeo ; res etiamnum clam me est; fugit etiamnum, latet me res ea. Cf. Nesoio, Ignoro. Usus : Latine luculenter scio. De iis nihil scire aut existiinare queo. Sed non venerat, cuod sciam, mais il n'Ptlzitpas venir, puc j r sichr, d rna connaissunce. Prudens sciensque fecit, i l f ufui; scirtnnrenl, dc propos
dibCr.
SCILICET, Ccla s'enteni, bitn entendu, nat#rellemcnt, sans doutc. SYN. Videlicet,
nempe, nimirum, certo, profetto, nnm, enim. USUS : Quis? tu ipse scilicet. Arma quarenda sunt scilicet, ut novum doininum patiami~r. Elmtus terram osculo contigit : scilicet quod ea communis mater omnium mortalium esset,
Brvlvs baisa /a terre, pane quc /a tcrrr ert /a mbre communc drs morfe/s.
chirw, diviser, sjiarrr vio/emm~nt. SYN.
SCINDO, Is, scldi, acissurn, ere, a. DI-
sCIIP~O,bnis, m. Bdfon, SCISCrTOR, ads, a t u s sum, ari, d. a. Scnqurr, s'infotmcr. SYN. Scitor, qiiaro, percontor. UsUs : Ab veex aliquo sciscitari
SCR sententiam. Sciscitari de aliqua re. Cf, Interrogo. SCXSCO, 1s. acvl, scitum, e n , a Chcrrhcr d savoir, s'enquint-. SYX.Sancio, edico, scitum facio. ADV. Nominatim.Usus : Sciscere legem, sancfionwr n m lof. SCPTI-;, Hadikment, wec godf, f una. SYN. Scienter, non inscite. USUS: g a t u a scite et venuste faAa, s f a f ~ f ~e une bcauM e &un travarlparfaits. Scite dicere aliquid,parler avecjncsst. SCITOR, arls, a t u s s u m , arl, d. S'infdrmrr de qqch. SYN. Seiscitor. sCI[TUM, 1 , n. DJcret. SYN. Lex, jussum. UsUS : Brutus scitiim fecit, ne, etc. SCXTUS, a. um. Fin, ciPlcaf. SYN. Lepidus, elegans, festivus. Usus : Scito sermone et Attico lo ui, dans un styfe savanf ef nffi9 " Vetus jlud Catonis admodumscitumest, qui mirari se aiebat quod non rideret aruspex, aruspicem quum vidisset, ce t~aof sispi11'CIlll de Calon, qni s'4tonnait, disnil-i, q~r'rn ~ZTUS$~CP pdf en regnrcier r t r nutre sa%srire. Cf. Venustus. S C b P X , a r u m , f. pi. Balai. EPITH.Dissolutz. USUS: Scopg ut est in proverbio, dissolutaq bnlai tout ,idjait, c.-d-u., hamme don d rrn (PROV.). SCOPUFOSUS, a, um. P t i n de rochkcs, s8dd'~nirrfs.Usus : Mare infestum et scopulosum. lntelligo quam scopuloso et difficili loco verser. SCOPOLUS, 1, m. Rochcr, Icueif. SVN. Saxum. UsUS : Navis ad scopulum afflieta. Ad scopulum offendere. Nunquam tuas rationes ad eos scopulos appulisies, vous nc s~nE~poinfvn vorrs t u Aeur(cr contrecescr~eiZs. Syrtim atrimonii scopulum libentius dixe*m,@ Zini#lus vouticrs ficc~eit qrl~ (a S d u n j5afrr'moine. S C ~ P U S ,t, m. Bwt. SYN. Quo speaamus, finis, propositum. PHRAS.HIc SCOPUS e r a t meus, tef cffuif t~&orr but. Hoc speoavi ; hoc Secutus sum ;id egi ; huc retuli mea consilia; huc retuli cogitationes omnes; huc mentem direxi; huc consilia contuli; hoc speAabat animus rneus; hic animo meo meisque consiliis scopus erat ; hic erat finis, hic terminus quo intendebantur cogitationes nies ; hacc erat quasi meta, quo ut pervenirem, lahoravi atqur vigilavi; huc me voluntas, huc judicium et ratio ducebat, ut, etc.; hic animus, h z c inihi lex eral; hoc mihi proposituin erat; hoc unum habebam propositum, ut, etc. Cf. Consiiium, Cogitatio. Propono. UsUs : Sed neutri scopus est iste, ut beati simus, quo alioquin omnia vivendi reAeque faciendi consilia sunt referenda. * SCREATOR, bris, m. Crfuiqd crache. * SCREKTOS, e. m. CracAcrne~if.
S C R i m, ae, m. Ecriv<~itc public, pe$ier, secrdfuxi.~. SYN. Scriptor, librarius. EPII.H. Adilitius. USUS:Scriba, qui rationes ad ararium retulit. Scrib*, qui nobiscu~n in rationibus monumentisque publicis versantur. SCRISO, is. psi, p t u m , are, a. &crire. SYN. Litteras pingo, formo ; litterarum elementa conformo;litterarumformas effin o;litterarum figuras formo, krire,former fettes. Litterasconscribo,exaro, do, mitto, Ccrirr une feftre. Litteri consigno, scriptis mando, litteris prodo, publicis monumentis consigno; rnemorie,posteritati prodo; monumentismando, prodo ;memorie, historiz mando ;memoriz, posteritati propago ; chartis rodo; litteris mando, consecro ;in annales, &stos.refero; hominum memoriesempiterns! trado;immortalitati trado, mando, comrnendo,faire hisfoire, Icnreflour /es sikicsfuturs. Librum conficio,compono,e~cio.PHRAS, I . Elegants sane c h a r a e e r e s c r l b l ~ v o n dcrnirz s Ir&bien, volre kmture estlple. Elementa conformas venustissime,litterarum formas pingis tanquam typis ieneis expressas ; calamo ad venustissimam speciem typorum proxime accedis; litterarumeIernentapingis,formassane bellissimas; bella,venusta,exquisita,luculenta manus est, q u z istascriptura persequitur. Nihil in tota~sFriptioneno~cRre~ieconcinnatum est.duitusbe~lissimi.litterz tanta nronortione et iam cornposite mutuo respondenies, versibus preterea paribus intervallis a summa pagina ad imam usque diremptis et nulia omnino in Darte vacillantibus. ut velut ad amus. sim dir&iti,nusquama retto tramite defleAant IeEtoremque liberali quadamvoluptatedemulceant. Non ineoualeslitterz,non vacillantes; litterarumform~non rllepide aut invenustie; elementa non tristia ac defnrmia; figure litterarum non fiede, inscite, indecore p i b , sed velut pietura bellissime concinnata oculis blandiuntur. 2. Scrlbe a d m e m p i u s , r'crivez-fnoiplns sonvenl; (de litterls se& epistolts.) Ne,qusso, litteris parcito; crebrs nos litteris appellaro, libet enim tecum ~arrire, et tametsi pagella altera procedat, tertarn etiam completo ; res omneslitteris persequere; quoties ad amicos, eodemetiam oleoacopera aiiquid ad me exarato. 3. Ltvius res R o m a n a s egregie scrlpslt, Tftc-Livecor~i,osa unc map ~ q r r e k s l u ide r~ Ror~te ;(de t i brls.)Livius de rebus Kom. egregia scripta reliquit; res Rom. divinitus perscripsit ; res Rom lrtteris mirifin i1lustravit;litteris mandavit,~~onsignavit;Rom. nomen scriptis celebrarit et illustravit; Romanorum bella pulcherrime contexuit; rerumRomanarum commentarios confecit absolutissimos; res Romanas posteritatr litteris prodidit. 4. Do63a eterultltescrlblt. ifrif en ravanf el en &u&; (demodo e; stilf genere.) Scribendi laude excellit ;raram quamdam laudeni in scribendo consecutus est ; prsclara suilt,
2s
SCR
- --
632
---
SCK
q u a ingenio studioque parit, quatejus industria elaborat ; mirabiles minimeque vulgares sunt ingenii et industria ejus fruttus; scribit ut pauci ;quidquid ille ex se promit, deleAat alios, ipsum ver0 laudibusillustrat ;nihil scribit nisi perfeAum ingenio, industria elaboratum; scripta ejus miro verborum cultu sunt p ~ o l i t aet , omni elegantiarum genere ornatissima, refertissima USUS: Alii rem versibus luculenter scripsere. Scribere de aliquo asperius. Liber de rehus rusticis scriptus, livrr od Pon fraifc & Papirulfure. Cf. Llttera, Lltterm, Eplstola. SCRIPTIO, anle, f. ~otlrposifion crice, & , + y . s y ~ . s t i l u tura. ~ , ~ EPITH. philoso hi sus: ~ i h i ad l is pro&i< & , Srun & la quam uripiio, n>n parole pu ICS cxrrcicrs L S Y I S ~Y ~ Y t p ~ j i t r . scR1pTITo,as, avl,aturn,are,a.gcrirr cicJ bftrrs, comfisCr un Usus : .,.e quiAntoni,multum scriptitassenon arbitrar. SCRIPTOR, bris, m. i c * b ; aufcur, histbtirn. EPITH. Astutus, sane bonus,dottus, ferreus, luculentus, peritus, politus, prrestans, ranAus, e ~ g i subtilis, e vetustissimirs. U s u s : Ferreus scriptor, sed auflor bonui. Scriptor, ut temporibus illis luculentus. SCRIPTUM, 1, n. k c n ~ , orrvrngc, li'11rc. SVN. Scriptura, monumentum, Iitterarum monimentum. EPITH. Absurdum, inutile, indig."m, ambipum, antiquius, legitimum,necessarium, privatum, probabile. U s u s : De scripto dicere, recitare, ,ire 1ndny1~~rit, d/bitCr le manrsrrild l a fnain. Plato scriptum ve in srriptis reliquit,p~a~ona/c,.jt. scriptis res suorum temporum mandare, celebrare, illusttare,
iicendum
attonitus ; religione quadam obstrifius; qui in religionem trahit, vertitaliquid ;at uo religiosior; qui religioni sibi ducit almittere quidquain, quod culpre ve1 speciem pratferat, S(-rupuleux.PHRAS. Scrupulosus est, ilcsf scrupufrux. Assiduis ex recordatione vitat prioris scrupulis pungitur, nullamque agro saucioque animo quietem capit; aniinum gerit nescio quibus religionibus obstrittum; nimis exigue, exiliter reli$ioseque omniaad calculos revocantem; anxiis aniini curis et sollicitlldinum aculeis male accipitur, acitur, torquetur. Pungunt hominem,diesque ac noctes stimulant nescio qui scrupuli ex superioris vitre memoria relicli ; torquent animum exeduntque nescio ui curaruin sollicitudinumque stimuli ex<\atentis suspicione mal profeoi ; versant animum n0V.e identidem ~uspiciones, pavores, metus, flufius astusque sollicitudinum, nescio cujus piaculi conscientia excitati. Cf. Scrupulus, Anxius. U s U S : Tandem e scrupiilosis his cautibus enavigavit oratio, voild cryfn morr discorrrs sorti & su roytrsep~,-j~~eusc d frrivcrs les dmCi[s. S C R P ~ L U S , 1,m.Pettrpicme oinfut. SuN.Exi uuslapill~~scalceo injettus. A A N S L . Sollicitu!o,dubitatio, suspicio, religio, /#quidfu'fe, errtbuwa, s~r@yr*c. PHRAs. Iaeaus est P O P U ~ Oscrupulus, nalfrr ~ C S J C W f i u l t ~h > r ~ res nf dupeufiI*. O O f s animi~ oculisque poput riliggi; moti sunt in religionem animipo~uli ;ea res 0 ~ ~ in 1 mligionem 0 venit ; religioni sibi popUu&<s duxit ;oblata, inefla est ~ 0 ~ religio; ~ 1 0 hit ver0 nescio q u e superstitio mentes omnium occupavit, liic ve' 0 P<> ulum cepit religiO; vera res re&ionem incusserat hominibus ,multitudinem justa religionis implevit ; religione hic "Ova obstriRusest populus i h i c Es cumulavit religiones populi ; nova popuIunx ~ncessit religio. 2. (Facerem m l h l scruVULG')* jr Ine feyair scrUPulr' Religioni haberem, mihi ducerem ; mligio mihi esset ; haud sane li&. religione anima esset ; religione impediri,conscientia impediri me putarein ireligione uadamtangenr ;haUd sane intaAus religione?uturusesset mihi ani3' Scrupu'um babeo* J " ' " Scmpuli aliquid in animo ~ s i d e t , qua me stimulat pun mO"us quxgm animi adhuc reliea sunt: SCNPU~US restat unus qui me male habet; discruciat animum sus~iciO quadam latenti' in tam 'peciosa gitatione piaculi ;angit me, sollicitat, torquet pungens hzc animi cura ; discrucior animo, quoties in mentem venit praterite vita etatis. Cf. Scrupulosus. Rellglo. 4 Scrupulurn lstum facile tlblexlmarn, jcvowsrnlrvcraifucileinent c e scrupulc. Scnipulum istum ex animo facile evellam ; religionem hanc facile eximam ; animum religione hac facile
icrirt I%isfoirc confemfirninc. SCRIPTRA, f.~cRture.SvN, Ccrip-
lurr. 2. Scriptio, composition Ccn'fe, dcnt. Ea, que xriptura persecutus est, exscripta consi. 8""laque attribuere. Genus scripturat ibeNm ac incitatum, ccgc nre n>icrif ayd s91c mn srvbmcnf 3. Ratlo eorum qul P>Mr,a, P-ua redlmebant, impglsurlespdfuraps,droi(L Murt. Per magistros scripturz et portus nostmNm diacesium. Nque ex neque ex scriptura veoiga1 conservari potest, trztc b j . pro : scriptura sacra, gcriturc saintc, Latina: Libn divini, divi,,= litterre; divinaNm ~egum,divin~Nmscriptorum monimenta; sacra: littera, codex sacer. SCROBIS. iil, m.Fossc. U s U S : Scrobem facen, subigem, invenere. SCRPOL~SUS. a, u m , Tr2scxacl, minut~e~x cmrsnrnnrux. , SVN.Asper, anxius, tristiq sollicitus, dubius, homo non intaAi religione animi ;simplex ac religiosus ;religione
Kur,
tum. EPITH. ASSiduq contraria, diligens, sunor. Usus: 1. Mendum scripturz Iitura tal~unrfautcn>CC,+turc secomkepar
utu rri-
exsolvani ;aniinum religione hac facile levabo; religionem istam adimam, auferam, tollam, eripiam ; ista te religione liberaba. USUS : Hunc mihiex animo scrupulum evelle, qui me dies noCtesque pungit ac stiinulat, arruckcruroia'eZ'cs#rf crttc i,rqrditurleq~ri,rrl lounncntc nuit el j m r . Qiiem mihi odiosum de filio scrupulum injecisti, adhuc in me residet. Domesticarum sollicittidinum aculeos et scrupulos OCcultare. Cf. Anxietas. SCRUTA, orum, n. pl. VicilIcs hnrdcs, dr/roques. U s u s : Vilia scruta vendere. SCRTOR, arls, a t u s s u m , ari, d. Visiter avtc soin, rrclrtrchcr. SVN.Inquiro, excutio. ADV. Furacissime. U s u s : Libros reconditos scrutari. Cf. Indago,Meditor, Coglto. SCU LPTUS, a,um, Grn71,cistl, snrlflti. U s u s : E saxo sculptus, alias scalptus. , , m. Boufon. SYN.Sannio. SCURRA, a U s u s : Scurra facetus, omnibus modis risum captans. Scuna improbissimus, facie magis r m facetiis ridiculus, qui se tamen populi elicias vult existimari. SCURRPLIS, e. gen. com. PLiisan!, qui scnf fc boufon. SVN.Obsccenus. USUS :Risus, jocus, dicacitas scurrilis et mimica. SCUTATUS, a. u m , Annn>un bouclicr Inng. U s u s : Milites scutati, hastati. SCOTELLA, a, f. Pcti!#la!cau, soucoufi. U s u s : Deinus scutellam dulciculo potionis. SCUTICA, ae, f. Btnn~~i2res, cravackc. SYN. Flagelluni ex pelle. U s u s : Dignus scutica. SCOTUM, 1, n. Borrrlicr. SVN. Clypeus. Usus: Miles ignavus abjeRo scutofugit,quantiim potest. SCYPHUS, 1, m. VUJC d boirc, coufi. SYN. Poculum. SCPDO, is, cessi, ceasum, era, n. Scn allcr, s'doigmr, sz rctirsr: SYN. Decedo, recedo, ex t u r h nie evolvo. U s u s : Secedant improbi, secernant se a bonis. ~ E C E R N O , I ~ , C cretum, ~(~VI, ere,a. Sit)arcr, mcttrc d Parf. SYN.Separo, distinguo, disjungo. USUS : Secerne te a pravis. Secernere et internoscere unum ab altero. Salutaria a pestiferis, vera a falsis, animum a corpore secernere. Secemitur blandus amicusavero, 'ami q u i ~ ~ a tse t edistfi~gvr 02 Ppmi viritabk. Cf. Separo. SECESSIO, onis, f. Disunion, rdvoitc, inwrrection. SVN.biscessio, abscessio, seditio. U s u s : Secessionem facere. Secessionem credebam, non bellum, je croyais que i!m't UUC J ~ J J n0tI ~ O UUC ~ ,gUtYYt. Cf. Seditio. SECESSOS, as, m. Rcfraite, solifude. SECIUS, Moins. SYN.Minus. U s u s : Impedimento est qiio secius lex feratur, icmPckc que a foi N soit#ortc. SECLUDO, is, d, s u m , ere, a Sifirer,
iloi nrr, isoler. SYN. Secerno. VSUS : Domus sectsa a strepitu populari. SECO, as,c6i.seEtum, a r e , a . ~ o f ~ ~ r . ~ ~ ~ . Exseco, reseco. U s u s : Corpus uri et secari patiinur. SPCRETIO, onis, f. S#ara!ion, dissolufion. SVN.L)isjunflio. U s u s : Est enim interitus quasi discessus et secretio erirum partium q u z ante interitum junctione aliqua tenebantur, fa rnort n'est UL> 41 sJ#~zrufio~~ </eccs Partics guc qz~tIquz unljs<utfitta',rn! Ira vit. SPCRETO, Sl'pur~nonf,d p'irt. SYN. Clam, remotis arbitris. U s u 3 : H z c inter paucos secreto narrantur. Cf. Clam. SECRTUS, a, u m , .Yfiar, lo&ni, cachd, secre!. SYN.Separatus, sejunous, seclusus, arcanus, a conspeAu amotus, remotus. PHRAS.Qua, secreta esse volulstl, e x m e n e m o rssciet, prrsonnc N saura dc vnoi cc que vous avts voulu q u t j e titnnr c a ~ h iAr. canorum fidem servabo, p o s t a b o integram ; premam fideli silentio, tacita relinqitam, q u . ~ tu in aurem mihi ; nemo arcana tua consilia ex me exsculpet, exprimet, eiiciet ; nemo consil% qu* tu occulta esse voluisti, ex me expiscabttur,eblandietur. Cf.Tnceo. USUS: Succus secretus a reliquocibo. Stellarum sphora ab atherea conjunAione secreta et.libera. SECTA, ae, f. Doctritrc phiIosoy?kiquc,cor, secte. SYN.Familia, schola, disciplina; partes, fatio, ratio vita,ratio philosophan<: ;haresis. EPITH. Difficilis atque ardua. USUS : Horum nos hominum seAam atque institutionem prosequimur.Antonii seAain secutus est. Philosophorunihoresis,se&a,disciplina.Cf.HmrssIs. S E C T ~ ~ T O R , O ~m. IS, Partisan. SYN.Consetator, amator, aomulus. U s u s : Gabinii comes est ve1 seflator. SECTTO, onis, t Purfugc, vente d Pcncau, SVN.AuRio. UsUs : P r z d x seRio venit. Pecuniam pro seAione debere. SECTOR, arla, a t u s s u m , arl, d. a. AZIer d la sitite, accon~#,zgntr.SYN.Asseflor, comitor.Us0s:SeRari aliquem romnia foro Ejusmodi est, ut pueri eum sekeentur, qur fe$ rnfank fe suivolf dunr la rur. Cf. Sequor. e bufin mr SECTOR, bris, m. Quiuch2fc Ics bicns conjsquc's. SYN. Qui proscriptorum bona in auAione emit. EPWH. Audacissimus. U s u s : Antonius seflor Pompeii. SECTURA, m, f. J'im. USUS : SeRura araria, ferraria, fodino. SECLUM, 1, n. Sicc, km@, ' e oqw. SvN.E+as,multorumannonimspatiuni.6sUS: 1. Sempiternis seculorum otatibus non mutari. Omnium seculorum posteritas. Est hujus seculi labes quadain et macula virtuti invidere. Hujus seculi insolentiam vituperabat. z(Seculum, (r sicZe,Ia v i r m o d a i n c , V ~ ~ ~ . ) , Latina: Res fluxo, caduc;c,infimz. 3. (Unde
L-II
SEC
et aecularls, sculKr,
634
VULC.), Latine :
SED
otioso et tranquillo; velut in portu naviges; in utramque aurem otiose dorinias, velut res in vado, in tuto, in tran uillo esset. z.Securos SECUNDANI,brum, m. pl. Les solessejussit, il leur r e 3 i t lajaix. Spem airdals & la stcondd li'bn. USUS : Milites seinavit socis; periculum, noxam,damnum pracundani. . .-- . stitit ;omneni securitatem przstitit ; se&ros SECUNDARxUS,a,um,Dusccondrang,reddidit; metum curamque iis ademit, exemit. srcor<dairc. syN. Secundus, proximus. Usus : USUS:De ea re securus sum. Securum te redPrimum illud,secundarium vero istud, lepoinf do, Securuin te esse ,ubeo. $ Y + est ceci, el le point seconduirc cda. SECUS. Autrcntcnt qu'ilncfa~draif,c.-d-d., SECUND65 lieu. SYN. mal; le contrairt. SYN.Contra, aliter. USUS: Ite~um, deinde. Reie an secus, nihil ad nos, est-ce d torl ou SECUNDO,as, avi,are.a.Favorisrr. SYN. d raison, $u nous im$orfc. Non dixi secus ac sentiebain. Secus existimare de aliouo. Pros~erumreddo. Usus : Uii i n c e ~ t a secundent; que les die'icr~x fuvorisent nofrcntr@risc. uvoir rnaavuise opinion c/c qqn. Longe se& bien a s corrtraire.Ne quid fiat secus quam voSECUNDUM, AprJs, iintitCdiate~mf alumus quainque opponet, que r k n nlurn'v,prJs. SYN.Post.Usus: 1. Secundum liuncdiem contre notrt disir rt autnmcnl qu'il ncfaut. adero. Maximum secundum deoruin opes imFit obviam Clodio hora fere undecima aut non perium. Secundum DE U M parentes honoran'. multo secus,vcrs laonsi2rnc Acureoudfiuprs. di. 2. P r o , juxta. ex, sclon, survanf,d'u#ds; SED, Mtiis. SYN.At, ac quidem, certe, auen f u r &. Prator secundum me tulit sentem, verumtamen, porro, verum, vero ;haud tentiam. Secundum tabulas litein dare. Secunscio, an. Usus : Non de me dixi, sed de sadum natufam vivere, vivrc d'ap#.Js le c m de piente. la nafuve, sclon la nafrire. Secundum Platonem aliter disserendum est. 3. Non procul, SEDATE, ATMC mfrizc. SYN.Tranquille, prope. penes, pmpter, ad, le lon,qdc. Secunieniter. Usus :Imperare animo suo et inju-. dum littus ainbulare. riam sedate ferre. SECUNDUS,a,um, Suivant second.SYN. SEDA ~ l o .bnis, f. A$aisemcnt, calme. Alter. USUS : 1. Omnium iudicio secundus. SYN. Tranquillitas, placatio. )( Perturbatio. a.Pmsper, advoluntatem'nostram fluens, USUS : Temperantia, modestia, sedatio perprofiice, favorable, Acurcrix. Exercitus noster turbationum aninii, axritudinum. dolorum. -secundo prelio est usus. Secundis rebus; venSEDEO, es. shdi. sessum. ere, n. Sustis s e c u n d i ~ Omnia secundissima nobis, illis S O ~ Y . ~Assideo. YN. Usus : 1. Malo in tua illa advenissima accidere. Secunda concionis adsedecula sedere, quain illorum sella, ~ ' a i m c munnuratione audiri. Cf. Felix. micux tr6 assis s#r ton @fit si&e que dan$ SEC'RIS, 1s. f. Hdchc. EPITH.Funesta, feurchuisc curulc. 2 . Maneo, moror, s4onrgravior. U S U : ~Aliquem securi ferire, percuncr s'awr'ter. Totos dies in villa sedere. tere. Cervices securi subjicere. Securim inSEDES, Is, f. Liru o3 Pon csf itabfi; si/ fligere, injicere rebus alicujus, gravlter labrtnc; scjour, dmeure, rLsicCrnce. SYN..Sele dere, porter un coup morttl. domicilium. EPITH.Alta, antiqua, celsa, doSECRITAS, atis, f. Exetn$tton & SOU- mestica, certa, hospitalis, maxima, publica, cs, sCcurilC. SYN.Requies curarum, tranquilstabilis. PHRAS.1. Ligures ibl nuas sedhabent,lcs Lipresont id leursabilafions.In. litas, otium EPITH. Blanda, maxima, mira, optata. USUS: Securitatem civibus prastare. ter mare Alpesque incolunt ;agrum, terras teSecuritatem appello vacuitatem zgritudinis. nent inter mare Alpesque interjeRas. 2. Roma, slbi sedem posuit. ils'estifublid Rorne. Cf. Securus. Rowa sedem sibi ac domicilium collocavit, SCURUS, a , ,u m , Qui es/ surts inquittu&,calme,franq~rrle.S~~. Sine cura. PHKAS. doinicilium fixit ; Koine sedem suarum fortunaruin constituit. C f .Habito. USuS: 1. Pulvi. I. Mimr, q u i i n tanto m o t u sacurus sis nos poposcit, et in iis sedibus sub platano conadeo,jt ?n'ifonm de i.r que vous so es sans sedit. Sedem capere. 2 . Locus, gradus. rang, craintc au militu de s i g r m d s trou&cs. Qui $/acc.Virtus sola ponatur in summi boni sefieri possit, ut his tempestaribus prope solus 3. Domicilium, si&, risi~ilnce, domin'Ie. de. in portu sis; in alteram aurem dormias ; non Urbs h;fc sedes oinnium nostrum, don~icilium modo sine cura quiescas, sed sine metu spirare imperii. Sedes alibi ac domiciliuin collocare. etiam possis; omnia tuta et insidiis vacua Roma ipsa prope suis sedibus convulsa Searbitreris; aliorum naiifragia velut ex terra indem omnium fortunarum Rom;f collocavit. tuearis; tempestatem adeo periculosam, insidiosam, infestam non formides ; res tuas in SEDXT~O,anis, f.Rvolte,s/dition, i m u f c , tuto collocatas, te ipsum extra teli jaRum po. insurrcction. SYN. Discordia, dissensio, secessitum existimes; nihil tot saxa, tot cautes tisio, vis, turba, motus populi ve militum, tuineas; ita sine metu atatem agas ; animo agas ~uI~u E~lTH.Cornmota, s. concitata,no&urna, Homo profanus.
SED
635
SEJ
domestica, perniciosa. PHRAS. t. Sedftlonem moll t u s est, ilexcita une ~hfition. Soilicitavit a d defeftionem animos ; civitates concitavit ; iocum seditioni quzsivit; seditionem c i e n ausus est ; movit se ad sollicitandum statum civitatis ;eo auftore ingens momento seditio concitata, excitata, f a h commota est. Motum molitus est, concitavit, attulit reipublica sane gravem ac periculosum ; conflata pcr eum seditio ingens et perniciosa. l. Videbat u r i n d e seditioexstitura, oncroy<u'Igu.f& Id rJsulcrBit unrimeulc. Ad seditionem s p c t a n res videbatur. Res ad ultimum seditionis eruptura videbatur ; res ad vim spetiare videbatur; prope seditionem rem esse facile pp arebat ; propt erat ut imperio sus. tolferent animos; in seditionem et discordiam verti omnia videbantur ; gliscere jam seditio videbatur. 3. Seditio e r a t in urbe, la sidition, e frouble Jtai(&ns la vilIc.Urbs repente ingcnti seditione euarsit ; magno tumultu arsit ;urbanus repente motus et secessio populi faAa est ;conflata ingens est seditio, jamque s d manus prope ventum erat. 4. O m n i a seditioniaur est plein d frouble,a2 ttctnultc. Omnia seditionibus ardent; omnia turbulentis, seditiosis concionibus fervent ;crebrz ex concursu multitudinis concitationes fiunt.Vulgus ingenio inobili, rerum novarum cupidum,quieti et otioadversum oinnia discordiis miscet.5. Seditionem com. posuit, i l apaisa la sd&fjotj, ~~t~~ camposuit; seditionem tenivit, coinpressit exstinxit. &fotum rabiemque furentis culz coe,.,uit. CL Sedo, Turba, Tumultus, seditio in castris quamvis so ita, ecrudescebat Casta t o a d i i o n a r e n Duces seditionem vix sustinent. SDITXuSE,SCniieusemcntl ,4youb(cr. Usus : Seditiosissime dicere. SEDITIUSUS. a, um,Siditi~>xx, facticux. SYN.Turbulintus ;turbz ac tumultus conci. tato[, fax sdjtionum, faaiosus P H R A ~ , ditiosi homines, des sJnilieur, des facficwx. Qui seditiosa coquunt consilia; qui turbas movenq concitant ; qui s4itiones commovent, confiant, seditionu~n faces per omnes urbis angulos spargunt. USUs : Seditiosusctvis et turbulentus. SEDO, as, avl, atum. are. a. Apaser, caltncr, art-lter. SYN.Placo,mitigo, lenio, mollio, restinguo, sedationem affero. )( Inoito. PHnas. Sedata est i r a populi, a colre du p~fllc s'est a#aisc. Dies tempusque iras leiiiit ;suppressa ira est ; ira deflagravit ;mitescere discordia cepit ;furor quo prius ardebant omnia, conticuit ;ira consedit, deferbuit, con uievit. Usus : Discordias, animorum motus,&llum sine tumultu sedare ac componere. C t Plaeo. SEDOCO,ir, xi, Etum, are, a. Cl>ntriirt J PCcart, prendre d jart, en $arficulicr. SYN.
usvs:
Abduco, in aliain partem duco. PHRAS. (Cave n e seducarls, VULG.), prcncs gaya2 de vavs luisscr sJduirc. Latlne : Cave, ne corrumparis aliena pravitate; ne te auferant aliorum prava consilia ;ne de fide ac probitate deducant ;de vetere pietatis laude dejiciant ;no animum tuum, nondum consilio ac ratione firmatum iis rebus pelliciant, quibus capi illa a t a s ac deliniri potest ;ne in errorem inducatis; ne ab refto e t honesto transversum a Cf, Corrumpo, Exemplo malo e n e . Cum h z c disseruissem, seduxit me Brutus. Seduxit Crassum adeumque retulit. SEDucTxO* f. ActiOn Liirerd'*carf de fircnaf.1 d &Jrf-USUS : Seduftioncs succe8sio subscriptoruln. S & D ~ L I T A S .Btls, t ActivitC, sale; Mcnce, uapplafion. SYN.Olcium, diligentia. %PITH. Arguta, digna atiquo premio, insidiosa, simulata. Usus : Sedulitas nimium arguta non placet. Cornelii openun, sedulitatem Lnudo dignamque pr~miocenseo.Cf. Diliganta. SEDOLO. Avec ~~Ic,avcc soh. SYNDiligenter. SEDDLUS, a, u m , DiIigrnf, soi,yncux. SYN. Diligens, officioaus, frequens in re quapiam. Cf. Diltgens. SEGES, etls, f . Cham#i krrain (qgon cxPloiteh SYN. Arva, ager. EPITH. Deterior, !=lat secunda. Usus : 1. seges spicis ubenbus et crebris. Seges matura messi. segetcs fruges iargiuntur, eademque effundunt herbas inimicissimas ffnigibus. 2. IP3a fruges, moisso* d
E I
2 5 , " ~; ~ & SU*? P o u q d Milun eut-ii haz" Ciodies qaii
ncs
'lrc tour lui un moyen soune deglok SEGNIS* e*gen. 'Om. Noncha'ant~ W f l a r ~ s s f ~SYN. x * Pigerl l a n ~ e n s U . sus : "gnior* etc.* ' ' J ' ~ . EgO si cui troj lent d pn. Bonus se nior fit u b n ~eggc bien se J C k '2s 9ur.''n le P~ou.~ stige. P1ger' SEGN~TER, MolIement, sam imrgr'r. Usus : Segniter ac contumaciter ornnia acere. SEGNITIA, cs. et SEGNITIES, 61, Nonchalance, a a p a h e , f l ~ ~ s s e .Inertia.E~~-rx. S~~. Incertissima. USUS : Vir sine se nitia verecundus, modeste san$ timidifL C? Pigrltia. SGR&GO, as, avi, a t u m , are, a S * rey, isoter. SYN.Sejungo, separo. )( Congrsgo. Usus : Eloquentia nos a vta agnsti segregat. Scelus suum ipsum a republica s q n gavit, son projre crirnc Pa relrancM & la dfiublique. C t Separo. SEZOG~TUS, a, u m , (jugo), Si&r, fitaclsdfiarCrncn8. SYN.Sejungo. Usus : Pars
S 9
636
SEM ~ E M I G R O ,as, avi, are, n. Quiffrr qqn, s'cn spar~r.SYN.Secedo. S M I H ~ R A ,e, f. Drmi-heure. SMILIBER, era, e r u m , A moifilibro sf M I N A R I U M , 11, n. ~ / j j n i y ~ SYN. . semen. : illo ronte et seminario triumphomm. Id erat principiun~urbis, seminarium reipublicae. SEMINATOR, aria, m.Srntrur,prr, auhuy. SYN.Sator. USUS: Omnium rerum seminator, altor, educator est mundus. +SEM~NO as, , avi, a t u m , are. a. Szmcr,
animi,.qucz sensum habet, non est ab aAione corpons sejugata. s ~ J u N c T I O , onis. f. Sparafion. S f J U N G O , is, nxl, n&um, ere, a. DhuN * , disjoidrc, a r u . SyN. Segrego, separo, semoveo. ADV. nvatim. UsUs : Fortunam nema ab inconstantia sejunget, f i r r ~ o n ~ smrrail soustrair~ la jorfunc au rrfiochr &tumIutaacc. Cf. Separo. S ~ J - E C T ~ Oo. n i q f. Choix S"N.EleAio, ucrctio. USUS :Rerum seleaione aliquem exmliare. Vitiorum seleAio. SELIGO,IR, lagl. ieCtum, eres a. Choisir, rcr. SYN. Deligo. )(Rejicio. USUS: Exem. ,la pauca e multis seli ere. Omnia expendere Pc seli em, nec copia [ommunione iocorum) j m p r u L t e r uti, fistr ct choisir (out, rt nrpar w r d tontfipoJ du licu conr>liun.Cf. Eligo. S E L L A , as, f. Siigc, chaisr. SVN. Sedes. ETTH. Aurea, cu~lis,proxima,vacua. U s u s ( &bat in sella aurea. ~LL~LARIUS 11, , m. Aytisan qu; /m? @ ' l e assis. Uss : De plebeia fece sellulamrum. SEMEL. %e jois; OS qu'tm~ jois. USUS: u o n i u s reme1 induxit in animum, omnia sihi etc., du moment qu'Anfoinr s'tst mis fe*; pur lout hri Iftiit pCrnzis, rte. ~ P M E Nn.,s~~~~ ~ ~ rt,g ~ yoi ~ nr,.grnnrr. , SVN.Materia serendi. TRANSL. Principia, mdimenta EPITH. Perexiguun~. PHRAS. Inm t a r u n t v i r t u t u m nobis semina, i,ous mons C I ) nais~ant les prntcr c/r toufrs les vertus. Virtutum quasi scii~tillas quasdam jam in pueris videmus. Ingeniis nostris congenita quadam sunt virtutum principia. In parvis num vis quaedam elucet et rudimenta virtutmn.Usus: I. Semen spargere,jacere. Prodit, axit, randescit semen. Seminum vis ad giIpienfum plurimum valet. Aliquid hominibus a stirpe generis et seminis ingeneratur, rarr, souche,sang. Cum terra grcmio mollita et suba& semen sparsum exceperit. 2. Principium, orlgo, materla, 09-igine,cuusr, prinrtjk. Semen bellorum, malorum omniunl. SEMENTIS, is, f. (acc. tim et tem), SCmm7lc~,srnrettrr. SYN. Satio. E W H .Tanta rna!orum. USUS : Semente prohibita, messe 9011ssa. SEMESTRIS, e, gen. com. D~ siu tnoi~, urrustnCl. SYN.Sex mensium. s~.~~NxMIS, e, gen,com. et S ~ M I ~ NI um, A morf. SYN. Exasemiviius, sopitus vulnere ac aentiens, exsanguis. S R M I ASSUS* a, u m * A a'clni br41. SyN. Semiustus. SBMICIRCOLUS, 1, m. Dtmi-cr?rlr. S ~ M I D O C T U S . a, u m , Demi-savant, /mx ~ a v a n t .
usus
"SemCnCCr'
a * u m s A dcmip'ein* "Oif~plrin. SEMISOMNUS, a, um, A moiti cndomi. SEMISSIS.i6.m. et ~ M ~ ~ , i n d e c l . ~ o i fi'<fun f m t , la moifil, une drmir. SYN. Assis dimidium. SEMITA, e, f. Scntirr Jfroif, mclic. SYN. Trames, via. USUS : Qua via modo exivit, eadem semita revertatur; eamdem semitam teneat. SBMIUSTUS, a , un,, A demi brdl, d moifii consumi. USUS : Se populnre incendium priom consulatu semiustum effugis~, qu'if n'avaif /chaWqu1ddcmi b d l l d I'inrcn~O*'airc
UsUS : Ibi hominem ingenuum fumo excruciatum, semivivum reliquit. SEMOVEO, es, movl. mbtum. ere, a. S#urer, rnrffrrd PCrarf.SYN.Secerno, removeo. ADV. Fortissime, omnino, subtiliter. SEMPER, Toujours, sarrs ressr. SYN. Omni tempore, in omni vita, dum genus hominum erit, in perpetuum, nunquam non, a b aeternitate ; omne tempus aetatis ; memoria saeculorum omnium ; dies omnes ac no&s ; dies noAesque, totoi dies, omnibus horis. )(Nunquarn,paullsper. PHRAS.1. Semper celebrabitur Id faeium. foujours on gardera le souvrnir dr ceffcbr/lr acfinn.Vigebit memoria saeculomm omnium ; nulla erit tam surda posteritas, nulla tam ingrata fama, q u e non in caelum laudibus faRum istud ferat ; nulla aetas de ejus facinoris laudibus conticescet. Cf. F a m a , Laudo. 2. S e m P e r t u l m* m o r el o, jc ntr souviendrai fot&urs de vous. Manebit mil11 tui memoria, duin anima superabit ; punAum temporisnullum tui memoria vacuum abibit, sine tui memoria proterire patiar ; dum anima spirabit mea, tui memorin erit intixa animo sempiterna. Cf. Synt. orn. usus : Q U Osemper ~ movetur, oteinum est, re pui se mcut confinucllr~t~ent rst dfrrrcal. Quibus studiis semper fueris tenemus, naws savons qrrrllr u foiqburs fvotrr ardcurpour ffuL. Cf. U n q u a m .
SBM~VIVUS, a, u m , A nloifi mwf.
SEN
638
SEN in eademsententia; i n p c e m inclinavereplerique; haud dispar erat animonim habitus; nulIIUS sententia in diversum tendebat; omnium decumbant, pax, si Posset, pquis : sin minus, tolerandis conditionibus peteretur. Omnes in idem consilium descendere; una erat consentiensque vox omnium
S E N I , e,a, Quisontsix, uu tronrbrc desix. SENILIS, e, gen. com. D~vierllarr(, quia I > virur. ~ usUs : specie puerili, sed pmdentia, srmf t a i r d'utr rnjarrf, avoir une Pn,&nce & vieillard StNIUM,Ii, n. Virillesse, car/ucifk adrlcaoir. SyN. Senettus. USUS : Civitas senio confetta, ceftt vi/,? tst#longCr dairs i'afliction. CL SeneOtuct. SENSIM, fnscnsib~e?ncrit,#eudpeu, gradurlIemtat. SYN. Pedetentim, leniter. )( Repente. USvs : Omnis mutatio sensim eSt facienda Sensim ille dicebat causae propria, tu cursim aliena, il tiisait posf'mcnt drs ckosts vfilts d lacause, f o i f udis en courantde~ckos u qui y sont tfrarrg2res. SENSUM, 1, n. sapiuJ SENSA, brum, n . p ~ Scn/imm/s, . penskes, opinron. SYN. Sententia, scnsus animi, consilium. Usus : Sensa mcntis et consilia verbis explicare, ex#nmer s r ~ f i n s t r par s la parole. SENSOS, iis, m. s ~ ~ SYN. Facultas cOTpOreaet exterior animi intelligeutis, intima cogitatio ; sententia, judi. cium. EPITH. Acerbissimus, a:ternus, carus, certus, communis, divinus, domesticus, extremus, gnvis, humanus, iniimus, ~ ~mo- b deratus, nimius, retlus, voluptuarius, \ulgaris. p Mortul non Ics nrorts plus de sr,tfi,,,enl. morteexstingu~tur;morte sensus aniittitur; sensu carent ; mortuis nulliis sensus inest. usvs: sensus, interpretes ac ,,unti rerum, in tanqusn, in mirifice ad usus necessarios coilocati sunt. Serisus sunt velut vi= quzdam ad orulos, nares, aures a sede animi perforatE. Quod sensibus percipi do,, potest. cum spiritu $ensu,,, jticunditatis a sensu men,is, A,, operis aliquem 2. Sensum, $entenanlmus, mens, cogitatio, sr.ntin,errt, driposition, mani,+c de voi,.. ~~i~ est sensus tuus ea de re ? qur cogitatio > YuItus ostendif, sensu quidvis pronuntietur. de meo eensu jUdiCo. 3. Ex,stimatio, judicium, captus, sen~ment,idde, hr communis omnium sensus, Longe hoc est ab imperitonim intelligentia sensuque. SENTENTIA, f. Avis, n#inion; scnfimmt, volontt, jugemrrrt. SYN. DiEtum et oratio brevis et raclara; consilium, mens, opinio, voluntas. ~ P I T H Accommodata, . acuta, anti uissima, certa, communis, consularis, digna, d?bia, firma, gravizsimn, illustris, libidino=, ornatissima, spictln, regalis, senatoria,virilis, utilis. PHRAS. I . O m n i u m sententla eadem fuit, pacem bello p r e h a b e n d a m , fousjuren/ ,/u re/ avis yuu /a at* tait$rc/d~ab/e3 lagurt m. I>aismnjorinl a : sententiam ivit, censuit, consensit, discessit, concessit, pedibus hit. Steterc plerique omnes
[i n t~u a~sententla, ~ s ~ votts ~ nc ~ i,9"~~ae ~ ~ , " ~ i b " , persistes #as dans

votre opinion. Non perseveras in sententia ; non tenes, non retines tuam sententiam; non manes in proposito, in sententia tua; mutas sententiam, consilium, opinionem; animi sensum mutas, deponis; e proposito declinas, aberras, egrederis; tibi non constas; a te dissentis;'labas in sententia;a sententia discedis, desciscis; de sententia facile decedis; ad sententiam aliorum a&. 4. Improborum artlb u s a sententia sua a b d u n u s est,lcsarri. des f~ttckants I'ont arlckanger d'a~i~. Improbnrum artibus a d u i esi, ut abjetta vetere sententia novam susciperet; n alia om~ ~ ~ ~i ~ ~ nia abiret; sententiam suam repudiaret;de sua sententia desisteret, decederet; improbonim malevolentissimis obtretlationibus, infensa lniquaque Opera de sententia de ulsus, tus, ~ dedutl~s, gterntus, ~ mottls. ~ dimetus, ~ ~ , detrUS"S, det'lrbatus est; improbomm C" a tumest,ut animomab ea sententiaabdkerit, institutz cursum opinionis flexerit, mutarit, alio c0nverterit;improborum artesfregere ejus sententiam; eum ad suam sententiam duxerc, ~erduxere,tradiixere.Cf.O~inlo.Consilium. Proposifum. USUs : 1. Sententiautraqueophabet aiitlores. COnsi'ium* mensg Opinio~ voluntas~ pmpositum~ suTra" gium, stnfi~~tent, vate, dis#osition,voontL! N ihil nisi de tua sententia, statuam. Ex animi sententia hoc tibi confirmo ac juro. Rem ex sententia gessi et confeci. Vicit ea sententia. 1" Bruti sententiam senatus decrevit. 3 (Cum verbis : dice, feros ~ m n u n t l o ) , a v i ~ @cie"e7nentr. w f l a ~ cMi ~ senfentiam rogatus, severam dixit, tulif pro"untiavit. Ne pluraprolocutus sententiam gil. Reusomnibussententiisdamnatus,nu~~~ absO1utus 4. Argumenta, scris, fication. Epistola: sententia hzc erat. 5. P h r a sis, #krast, pdriode. Eas litteras dum recito, dumque de singulis sententiis breviterdisputo. SENTENTIOSE, mani~r~#~f~de, stnfcncieuse. SYy Craviter, scite. SENTENTIOSUS, a, um, profod, tencieux. usUs: Asiatica d i ~ i o n iduo s genera. unum sententfosuin,argutumalterum, se~,encicux, portfrc SENTINA, ae, f. Sentinc d'rtnnnvirt;lie, d u t , ordures. SYN.Fundus w u ima pars navis. E P I ~ H Magna . et perniciosa. USUS : Ejicere pemiciosam sentinam urbis et exhaurire.
'.
~~~
S EN
--
639
SEP
SENTIO, 1s. si, sum, tire, a. Pcrcmoir, scicni; nrnurqucr, vor. SYN. Sensum accipio, sensibus percipio, sensum alicujus rei ca io, sensum ex mcerore prcipio ; odore quofam suspicionis aliquid ersentisco, sensu gusto, gustum alicujus reigabeo veIsensum; intelligo, audio; censeo, judico ;agnosco. )( S s n s u careo. ADV.Acerbissime, acute, amicissime, axrtissime. constantissime, demisse, fortissi- : &e, humiliter, improbissime, admodim, peneque, sapienter, sero. PHRAS. 1. Dolores santo gravissfmos, jc mssemdr violmfcsdouIeurs. Sensum doloris capio acutissimum; doloris sensu ascior gravissimo; dolorbus gravissimis discrucior, opprimor, conhior, exerceor. Cf. Dolor. 2. Nihil a m p l i u s sensl, jenSaifissden nuti,jcfuspriv&scnriw~enf. Alienato a sensibus animo eram; ab sensu doloris nescio q u z me cura nova avertit ;jam dudum obduxi caltum ;percallui ad dolorem ; obduruit animus; malis dudum obdurueram; sensus stupore dolons nihil percepi; a sensu sensus aberat; ejus n i sensus ad animum non . Omnes idem sentlunt, fous pervenerat. 3 sont du inmc avis. Omnes idem volunt, idem defendont; omnia consilia cum illius consilio conjunaa sunt; nulla varietas est opinionum, voluntatum; nulla in re dissentiunt ; in unam ornnes sententiam eunt, discedunt; summa est consensio ac societas consiliorum et voluntatum ; omnium sensus congruunt ;una mente omnes consentiunt. Cf. Conssntio, Concordia. 4. E g o sb sentlo, #our moi, voizd mon senhinent.Hic mihi de re sensus,hzc sententia est; ita de re statuo; hic mihi est animus, mihi sic videtur; mea sicest ratio. Usus: r.Quidarn scnsus stupore quodam cibi suavitatem non sentiunt. z. Judico, censeo, avoir rrn pensw,, jugw. Omnes idem sentiunt. Sentire cum aliquo.Quid sentiain habeo, quid dicam ~ m& je M non reperio, 'c S& cr g l f je@?~sc, trortve PUF tnpt pour c.tpi,>ier r,rrr finsir. 3. Agnosco, intelllgo, s'~rfiercevoir, minargum, reconnaffre.Sentio quid velis. SENTIS, is, mB#ims, YOMCCS. SYN.Spina, 1 SEORSUM, A parf, S rirnenf. SYN. Separatim. "SUS : Seorsum c c ab illo tractanditm est, 18s dcrrx poiuts veulenf ?&e truiUs sdfirdn~cnf. SEPXR~~BILIS,e, gen. com. S&arablc. Usus : Anima a corpore ceparabilis. SEPXRATIM, SLP<rrmcnt, d en purticulier. SYN.Seorsum, singillatim, prater cEteros. )( Communltsr. USUS:Dii separatim ab universis singulos diligunt, cs dictsx cl>ri.~sc?~/ les fiarlicrdlirrs, sI#izrs de u tofuIcaIitC. Separatim scmel, iteruin ciim universis. In aliqua re separatim elaborare, b o m r srr &IuesR pqrrr prrrlie isole fie u s~itnce. SEPARO, as, avi, atum, are, a. S + r e , dsurrir, ~iivisc.r. SSYN. Sejungo, distinguo,
&,
M,
sececeo, sevoco, distraho, divello, distermino, discludo.)(Conjungo.A~v. Diligenter,paulu. lum. PHRAL i. Separandi sunt, n e junEtl noceant, ilfuuf Ics isoler,~o~~rqu'ils nel)uirsettfnuitulanfmscmdle.Dirimenda cst eomm conjunctio; segregandi inter se, dividendi ac distrahendi sunt; diducenda ea menus est homjnum improborum; dissociandi illorum animi ; alienatio ac disiunAio aliaua screnda : alius ab alio diversui aggrediendus est; ave[: Iendi, abstrahendi ex eorum societate atiqui, segregatique a cateris invadendi sunt; dissidium et animorum quoddam divortium inter eos est procurandum. 2. Arx ab u r b e modico a m n e separata est, la ciludclfeest S&re de la ville f i r u n trtcours &u. Amnis modicus arcem a b urb: Guarum divonio dividit; arx ab urbe amne exi uo dirempta, disjun+ discreta, secreta. Lfsus : Discdmine tenui separata maria i*, ivi V ~ Z I I ulturn, , ira, a. Eiurzvelir, enterrw. SYN.Wmo, in sepulcro condo, corpus ter= reddo; humo injeoa contego, tumulo contqp, sepultura afficio, ad sepulturam do, in sepulcrum infero; te=, tumulo mando ; com ono ; supremo officio fung o ~ ,fttnus duco, inero, iunus etrero, justa persoivo; in rogum impono. PHRAS. I. Non omnes sepulti sunt, tous ncjureut pus enAliqui te~& ~ . ex his honore sepulturae canterunt; insepulti jacent; nec sepultura honorem adepti sunt; inhumata cadavera aliquorum putrescunt. 2. Splendtde sepul tus sst,o# lui Jit drsfin/rm7fes wrugn~~qrcss. Amplo funere elatus est; honesto funere humatus est; justa magnifice pmstita, soluta sunt; nihil ap tus defuit, quo inferias illi quam m a g n i K tiuime darent; funus omni a paratu atque honore celebratum; suprema o i c i a apparatissima pompa celebrata sunt; ossa tumulo conte& sepultura donata sunt quam honorificentissima; curatum, tit funeris honore quam amplissimo honestaretur ;propinqui iunus ei appnratissimum faciendum curarunt. C t F u n-s, Exsequis. USUS:Qui vos in complexu liberorum trucidatos inccndio patria sepelire est conatus, s'csf eflorc-idc ?;mscnsrereIirsms &Sruinesfumuntes dr la #u#&. SEPES, is, f. Huie, enceintc, cldtutu SYN. Septum. Usus : Loca silvestribus repibus densa. $ & P r a l =,f. Skhe, poissou g u i c ~ n i i ~tme nt liqueur noirc. Ganus piscls. SEPIX~IENTUM 1,,n. Cl#furc.SYN.VaiIum. Usus : Atque h a c velrit sepirnento quodam vallabit eloquentia. SEP~O. is. psi. ptum, ire, a. Eatntrrcr, enclorc. SYN.Munio, vallo, septa facio s e p t i ~ continco. ADV. Seduln, undique, reiigiose. Usus : Domicilia manibus sepserant. Uhi ha?c omni cogitatione, memoria sepseris,
SEPELIO,
'40
&fiscr avrc soin dans /a mmoirc. Oppidum easteliis et o ribus se ire. Am~atus, septus, stipatus sate&ibus. ~ t f ) ~ u n * o . SEPONO. is, pasul. p o d t u m , are. a. Pfaem dparf, mffrc ,fe c$f. SYW. Segrego, separo, reservo. Usus : Seponi ista et occultari possunt. Nullum mihi tempus ad ista negotia p s s u m seponere. AIiqua p r ~ d e pars seponi et in publicum secerni debet. S E P T E M , Sept. . S E P T E M B E R , ris, m. S t j f m b ~ cUSUS: Caltndis septembribus. SEFTEMV]IRT'S, s, m. DignifCdc ~cpfemvir. SEPTEMVXRI, arum, m. pl. L e collgc dcs sc#femvirs. SEPINARIUS, a , um, f)uicontienf le uorndre scpf, sepfmairc. USUS : Cum tam bonos septenarios fundat ad tibiam, vers de srpl'
SP R
S E P T U N X , uncls, m. LcJ s@f doro. rnes &un fout. Usvs: Suptunx auri, scpf once &o,.
pdr.
SEPTENDECIM,D~X-sept. usus : Nos ~eptcndecim populis Sicili~e numeramur. SEPTENI m,a, Quisonfse#f. USUS: Duo fasces, candelis involuti, septenos habuere li(ff ficellrs (enbros, d m x p a p c t s e?tve!np$s duifes & st~i/otl de tire) vrcn/rti>rairnl chacun scpf fivms. SEPTENTR~~NES u,m , m. pl. t e se#tcnfrion, lc A'ord, /es contyes ~ l r r Nord UsUS : lnflectens sol cursus ad septentriones. SEPTXES, ! .e # : fois. SBPTIMUM, Pourla st#fiPmnefois. USUS: Marius tam feliciter septimum consul. SEPTIMUS, a , u m , Se#ff>mc. USUS : Roma condita est secundo anno Olympiadis scptime, h'ome fuf /o&& la seconde anriCe de 19 sepfiiltnc OI m#iade. Septlmus declmus, crix-srptihitc. dsvS: Ut i sius Stajeni sententia decima septinia accegeret,fa ix-se#fititc. S E P T I N G E N T ~ S ~ M Uu Sm ,~ ,@ e L s e ! rcnfilnrt. SEPTINOENTX, ia, a, Qtrisorrt nu nornbre& scj5f ren/s. Usrrs : Atiicus noster annohim septingentoruin memoriam uno libro colligavit. SEPT~~AGS MUS, I a, u m , i t s o i x a n t ~ dixiiltne. SEPTAGINTA, $oixatrte-dix. USUS : I)e exercitu romano septuaginta e1 tres amissi, far!nc romnaiw #~'rdif soixanfe-frdiiw ommrs. S E P T U M , i, n. Enclos, cloison, barri>re, mur.SYN. Munitio, sepiinentiitn, sepes. Usvs: Quibus septis tain immanes belluas continebtmus 7 Septa diruere, revellere. Otnnes fori nditus ita septi, ut nisi septis revulsis introiri in forum nullo modo posset, foi~frs /es avenues d u for&m facntlf~mc'ss,prrlissui~ksd d r fele morf. qrw, c/c.
SEPU LCRUM, i, n. Tornbcar, u S~a.Tumulus,buatum,monumeotum Alienum, altum, disertissimum, nobile, operosius, ornatum, patrium, summurn. Usus : Seputcrum alicui decemere ;constituere, ponere. Aliquem in sepulcro condere; in sepulcrum inferre. Sepulcri magnificentia et religia Cf. Sepelio. SEPULTURA, a, f. Enrrwfis~cnzenf, s,#utfur~, inhumation.S~~. Humatio, bustum, sepulturz honor. EPITH. Humilis, inse ulta, optima. Usos : Sepiiltura aliquem agcere. Corpus ad sepulturam dare. Humili sepultura cremare. Honore sepultur~ carere. Cf, Sepe11% Funus, Exsequlae. SEQUESTER, ris et ri. Ecm, enfrtmcffctir ckarg& C ~ Y Y O I I Z ~les Y ~jugcs. SYN. Apud quem pecunia corrumpendi judicii causa deponebatur. Usvs : Quo sequestre in illo .udicio corrumpendo est usus. Quid opus est judicesequestre ? Apud sequestrum deponere pecuniam. SEQUOR, &la, @ciitus sum, asqui, d. Strivrc, aliar apr2s; poursui71re. SYN. Comitor, excipio, consequor, insequor, comes sum, prosequor; agmen claudo, agmen coge.)( Antecedo, praeeo. ADv. Acerrime, belle, confestim, eleganter, faciie, necessario, studiose, temere, vehementer, vitiose 1. T e prascipue sequendum m i h l statul,~'ai?sok d c v m suivrc, dc marchrr s u r vos haccs, dt vmrr $mitn. Te audiam, tibi obtcmperabo, meum consilium ad tuum potissinium accommodabo, tuam aufioritatem sequar; tuis itineribus ibo; humanitatis tu= exempla imitabor ; tuarum vestigia virtutum persequar ;ad tuam aufioritatem me conferam; tibi obsequar ;tuam sectam et instituta persequar ;judicio tuo stare decrcvi ;te asse&abor; tibi in omnibus assentiar ; meam tu= vcl ad tuam sententiain adscribatn; tuo consilio utar ;te ducem seqtiar; ad tuuin me ductuin applicabo. C t Imitor, Consillum. 2. Bellum eecuta est pesllfentia, a#rs la y u e ~ r e z~irrf la fiste. Bellum pestilens annus excepit; bello confestim con. bellum pestilentia con. tinuabatur pest~lentia; secuta est ;belluin inter ac pestilentiam exiguum temporis intercessit; funesti belli exitus principium cladis erat, quam pestilentia post paulo intulit. 3. Sequltur hinc, nhli ssss, etc., il suif ift hi q ~ ucfr. , Relinquitur jam, ut etc. ;quo fit, rit ;ex quo illud conficitur, nihil esse, etc.; colligitur ex his, ctc.; ex quo iliud efficitur, etc, Usus : Popularem riain sequi, Platonem in Phitosophia sequor. Q u e p n a scelus illud sequctur, qutlfe #cinc ptrnira ct crinre. + SER A, m, f. Bar)-e, ver~ou.
g I ( T H :
SER
64 1
SER
SERENITAS, atls, f. Srnif. SYN.Sevalet in omnes partes. Res est tanti ut oninia renum tempus, serena ternpestas, cceluin seconiprehendat ; res est ejiis pondcris ac inorenuin. Cf. Serenum. inenti ut omiiia coniplettatur. Iii hoc tota res apitur. Cf. Gravis. USUS: Si de rebus seriis S & R ~ , N O as; , avl, a t u m , are, a Rcnt(rc 10quaturi severitatem adliibcat, s'il firrlc scrcira. Usus : ~ u i n iIIe serenata fronte,front choses sr',irnses, qtrr sota furyaqe soorf sr'vErc. ruyormunf. Cf. Serenus. Ser"u et Jocus SERENUS, a, u m , SCrcin,pUr,satis nu61. gcs; cattrc. SYN.Sudum. PHKAS.Repente SERMO, bnls, m. Conz~rt.sulion,cnfree ciZ redcserenum est f a O u m , sou[iai>r Ihn, curtserie. SYN. Locutio, riientio, oratio. virrt pur. Ex turbido die serena et tranqiiilla E1'i-r~. Suavis, Iiidicrus, Itberior, longus, inullux rediit ; discussa repente caligine, Iiquidior tus, urbanus, commodiis pr.eclai LIS, lionorilux celo apparuit ; nitidior lux imiiiensuiii hcus, vanus, obsciirus, tetius, diibiiis, pei vagacaiiiporuni N<iior aperuit, detrxit, ostendit; tus, exploratus, quotidianus, iiialevolus, stuldetersis, disjet\is, dissipatis, fugatis nubibus, tus, puerilis. PHRAS. I . Incepit sermonem alia repente sereiiiorque caeli facies rediit, de tuis rebus, i/ co~iit~renfu 'i purlrr de vos serenior lux affiilsit ; fcedam teiiipestatibus u&irrr. Seriiioneiii intulit, injecit, induxit de diem vesper sereiiior excepit, consecutus est ; tuis rebus ; serinoneiii de tuis rebus institufi; post primain celi perturbationeiii serenitate dclapsus est in seriiioneni de rebus tuis ; serusi sumus stabili et constante; repente celo iiioneni de tuis rebus airipuit ; seriiionem de serenitas reddita est. Usus : Cmluiii ibi tam rebus tuis Iiabcre ccepit. z. Sermo m u l t u s serenuiii ut nullus unquaiii dies tain turbulenta est d e te, isque satis malevolus, ora purlc tetnpestate sit, quin aliquo teiiipore ejus diei brui~corrp dr vorrs rf d'trtre rrrarri2rc #tu biensolem homines \ideant. Fions serena et tranz!eil/tin/e. Multum das sermonis hoiiiinibus qiiilla, frortf calme cf srrern. iii;ilevolis;multani sermonis iiiatcriain, ansam SER~CUS, a , u m , Drsoic. USUS : I'estis prabes; sasDe in hominuiii iiialevoloiuin serserica. moiieiii ve& ; frequenter eoruin serinonibus vapulas; in ore ac sermone iiiultoiuiii res t u a SERIES, l, f. Filc, suife, rdafSUnt ; sermonis muittiiii excitant les ac iiiores nctncn/. SYN.ContextUs vtl quzdam contitul. 3 Varii sermones instltuebantur, on nuatio renim, ordo. Usus: Fatum est ardo #a'lai~[ic~i~fi'r~n~eschoses. Serebantur, habeseriesque causarum, tordrt ct tctrchaftaetrrcnt banturserinonesvarii teniporique o~cssiinitm d:s cairses. ~ ~ ~ ~ series b iconciliatioque l i ~ reritm,ut alia ex alia nexa etomnes inter w apte aPt1; in varios sermones delakEauiur. f. L 0 9 ~ O 4. ~ .sermones tacite auscultabatt colligatzeque videantur, adtnirablc srrife [les i f coufQit en silenre re que ton lisn ni f. Seniiodoses, rl,c/ru~mnzen~ quifuif qrrt pstne co,trfuit nes captavit nostros; seriiioneiii e* insidiis aupuufrc rl q u ~ r l ~ z p a r u i J s lorrfes c i a ~ cnsemb~c cupabatur; sermones nostros claiii excepit. Cf. nc forrner pu'un m2rtrc fissrr. Ausculto, Auris. 5. Postquam illo a d col* SERIO, Sricuserncnt. PHRAS.I . Serio loquium accesslt, serme inmultam nocMiniine rem aglt, ifiiifsCric~~scn~ent~~zchose. tem est. gu~alfirf c r , r r 7 , ~ , prnludibundus vers;ltur; non Per ludunl aut frcfrrn se profota~cab o r d r a uvv,rl <f<rrts u nuitnegligcntiaai; non pr.odomestica et uiiibratili postquam i ~ l ad e seriiionciii acressit ; se in. exerciratione, sed contentione lnagna, severe, serinonem istoruin adjuiixit, inslnuavit ; seracerrime, extraJOcumIesagitur. Veresevereinones cuin illis contulit ;seiiiinciii cuin illis que res traaatiir; tato peetore in eain rem incopulare, consociare, niiscere, setinones c a cumbit ; in ea re traflanda severitatem adliidere, in co~loquium veilire ccepit; in bet Oinnem. 2. NesciO nCtene an lauiiiultain n&em duflus, produaus, traEtus, det,jc sais s'il louc s ~ ~ ~ ~ oupour ~ ~ n c n t erpetuatus esti " 0 ~ ~ inter colpar5 s $luisanfcr. Laudat reni, sed utmm frontefln roquendum abiit, sermonibus coiisumpta est. mente, dubitatur; simulate an ex animo; vuitu 6. serme lste valde fruquens est loter hotantum an etiam aniino, approkt, in incerio mines, onf ~ i t p a n d b n r i & t ceffc na$airirr, rllr est; joco an serio laude6 ignoro- UsUs : Serio ,SI Pobjrf lic fmtrs ZCS conversufions. 1s serme rem dico. in circulis, congressionibus oiiinium versatur ; res est in ore ac sermone omnium; omnium SERIUS, a, u m , S(ricux, grave, rel. SYN. Gravis, severus. )( Jocosus. PHRAS. sermonibus eares usurpatur,celebratur;serrno is pervagatus est; serino iste latissiine dissiR e s est seria admodum, la chosc csf Zr2s sCricusc. Gravis admoduin res est; res ea niulpatur; pervulgatur, divulgatur ea res serinonibus omnium. Urbs iis sermonibus refercitur; tuin habet ponderis et gravitatis ; res est milatissime inanat, einanat, perinanat. 7. Sarninre levis; inest in ea re gravitatis ponderism o lste aliquando deslnet, cr bruif s'apaique multum, non mediocre pondus. Res est sera e n h . Pervagatus htc sernio reprimetur ejusmodi quae continet omnia; in qua sunt utique,sedabitur,exstinguetur,exhaurietur,reomnia ; in qua sita, posita, collocata, constitundetur, refrigerabitur,obmiitescet,morietur. tuta sunt omnia; ex qua pendent omnia ;q u a
SER
643
SEX
tem venire. Servitutem servire. Servitutis jusingularis, non invidiosa, vetui. Usus : sumgum exuere. ma severitas cum summa humanitate jungaSERYO, as, avi, a t u m , are, a. S ~ Y I ~ J Ctur. ~ , Lenitate condiatur severitas, et gravitati comilas et faf llitas aspergatur, if fauf prre conservcr,prserver, dfivrer. SYN.Conservo, la shtf)i soif ft'f~tp.'riepar fn dowccar ef f,r asservo, tueor, custodio, teneo ;observo. Anv. f i f i f ~ etEuBabiii/Jfir ~~e fa gravifk Oratione Constanter,diligenter,diu,magnopere,optime, mitigare patris se\.eritatem et humanitatis sancte. PHRAS.i . T U u n u r m e servasti, condimentis. Laxare ~udicum animos at ue vousserrl rra'avea sauv.Tu iinus parens, salus a severitate ad hilaritatem traducere. A&vite nostrx, fortun'e, nominis fuisti ; tua bere severitatem in aliquo. Senatum ad pristiuniusoperasalvussum; tu unussartum tetlumnam.sey.ritatfm revocare. Maestitia, severitas que me, ut aiunt, ab omnique incomniodo, deorationts. trimento, molestia sincerum integrumque conservasti ;servatorem te meum etliberatorem SEVERUS, a, u m , Shre. SVN.Cravis, semper prwiicabo ;parentem te fortun= me= austerus, asper, durus, vehemens, acerbus; statuo agnoscamqtie semper. Cf. Salvo. Satristis. )(DIssolutus, Indulgens. ADV.Valde, lus. 2. Servabo q u o d promIsI,]egarh-ai Pk~~~.VIrestadrnodumseve cefh~p,~. ru~ ~aa,raprorncsse.Constabit fides promissis; profflr esl tr2s sri>re. In omnes se seberum et misso fides exstabit ; servabo, liberaba, prxvehementem przbet ;tetrica ac tristi veteruin stabo, solvam promissi fidem ; fidem quam disciplina imbutus; severissimi vir mper ; dedi colam integre. UsuS : Sewabo amkiprisca et nimis d u r e sevrritatis ; seLere ac tiam, JUS, leges summa fide. Servare se integraviter agit omnia, nihilsmisse, leniter, urgrum et castum, se c o n ~ e r ~ e r c cf h pur. ~~f~ bane. Natura implicatus ad severitatem est, pertristis censor, magister et quidam velut SERVUS, I, m. Escfavc, s e ~ i / c r ~ SYN. r. Patrllus. In ~udiciiscum assidet, Lycurgeus Servitium, famtilus, puer, mancipium, qui sertotus est ve1 Cassianus ac quidam velut reovit, qui libertatem perdidit, qui servi munere rumsco~ulus. u s u s : Qui nuper indulgens in fung~tur.Usus : Servi quorum vis et condipatrem, idem acerbusetseverus in filium. Imtio infima. Servus a pedibus.Cupiditatum serperia sine acerbitate iracundia! severa, cowy. w s . Scrvulus percuriosus et niinime mendax. m?fldc"cflf~ sive'res sans ai'ur n i colrc. SESQUI, &Irticplus. ses uialter SEVOCO. as, avl, a t u m . are, a. A M l e r sesquimodius, sesquioctavus, sesquip?ex, ses! en $arlicufier; ddfader,sdparer. SYN.Separo, quitertius, etc. abduco,avoco. ADV.Haud mediocriter. USUS : SESQUIPEDALIS, e, gen. com. + Quia Mentem a b oculis sevocare. Anlmum a nego. et denri dc fong. Usus :Tigna sesqui. tiis, a societate corporis sevocare, ne consr/(. ( 6 ' PUCsOn esprit, ind/jkndamme*f des yeur. SESS~O, on~s, f. ~ ~ de l i s'asscoir,. ~ , ~ $8S E X , Six. Usus : Equitum centuria cum jour, &a/tc; sessiorr, s~rtce.Usus : Status, inScX suffra~iis. cessus, sessio, accubatio, inclinatio, cursus. S E X A G E N I , 8% A* nomdrc de soiSESTERTIUS, 11. m. (H-S), Seskrce,prxanfe. USUS: H a c sexagena millia moditim tife wtorrnaic d'nrgcnf, vafant I as rt &mi q u e Mamertinls remiseras, addidisti, res so;. (11 cenfirrres). Usus : Dicit Dionem H S dexanfe m i f k boissea1r.r. cies centena millia numerasse, rrn miion dc sesferces.Sestertin~(suhaud. mille), rtriffe scsSEXAG~ S I M U S , ~ ,um, Lesoixanfir,re trrces. Sestertium decies, centies(subaud. cenSEXAGIES, Soixantrji,is. IJSVS:seslertena millia), urr rtrifioti de sesferces, d i x rrriltiurn . - - ..gexxoipe - -. .e.- -. lions de s e s f m s . SE~AG~N~h,Soixnnfe.U :s bfinorem us SETA,m, f. Poil dpois r f vu(i'e des aniannis sexaginta de ponte de~ecerit,dg de rnau.r, soie, criir. EPITH.Equina. USUS:Glanrnins de soixaitfr arts. dium e lacunari, seta equina aptum, jussit deSEXCENI.e .a, Qwi sontsixcmfs. USUS: mitti, u n gai?te sf#s&nrIr~ <tu plufonApur uit Scxcenos nummos constituere. crin de clie.liuf. S E X C E N T I , as, a. Si.r crnts; nombrcinSETOSUS. a, u m , Herisst' dpoils, couddfenrrrirtl, injrri. USUS: Venio ad epistolar vert dc soirs. SYN.Qu04 setis abundat. tuas qtias ego SeXCentaS uno tempore accepi, S E U , Ott. SYN.Sive. ]'urrrz~eR fes Icffresdorif l'ai rcfu /out rtn yaSEVERE, Sv?rentenf, ngor~rrrrsrrrrenf. pite/ R afois. SYN. .2usterc, stoice, graviter, duriter, duris SEXCENTIES, Siw ctnffois. USUS:H S legibu_s,conditionibus. Usus : X t a s severissisexcenties. soixanfe rirrffiorrsde sesfer~cs me atta. sExDEclM Seixc. SEVERITAS,atis, f. Crn?,ifd, sivcrif<! SEXIES*Jtxfois. Svw. Gravitas. duritas. tristitia. ) Comftas. S E X T A N S , antls, m. Le sixi2rne de I'm. EPITH. ~ c e r b censoha, , magist;a pudoris et modestie,incredibilis, patriqprisca, salutaris, USUS: Extulit eum (Menenium Agrippam)
SEX
644
SIG
plebs sextantibus collatis in capita, le,beir,ble p p u m u t a u x / m i s de /'eir/errerrieitl, en se cotrsant d raison d'an sextanf p a r /&e. SEXTARIUS, I i , m. Sefier, le sixikme (#une mesurc, 6 u n poids). SEXTrLIS, is, m, Le sixik,,ie mois de I>an>re rotnaine (coitrreircCe e11 M U Y . ~ ) ,AnAf.
SICCO, as, avi, a t u m , are, a. Scher, ~ L # s i c l e r SYN. . Exliaurio. SICCUS, a, u m , Src;saiir,soZide, n r m u x .
SYN. Je~unus,sobrius, pressus. )( Vlnolentus. Usus : Qubdain terrz iinbribus sicciores fiunt. Attici oratores sani et sicci. Si quc'qirc Burtl pirrlgue "'droit. SYN.Si quo in loco. ~ S U: SSextilis calendis, idibus, nonis. SICUNDE, S i de grrelyuc P a r t , sia't q r c l SEXTOLA, a . f. L a sixienrebarfie*uirc ql,e cofC. Si si ex loco.Usus: once. Usus : Facit haredem ex duabus sextupoteris9 lis M. Falcininum, IeIretzte-si.t.i2/rte dc u SIICs ~ C U Tet SiCUTI, Coinitic, de ttrrne pite. cession. ~erinde ut, SYN.Ut, =que ut, item ut, ita S E X T U M , povr la sinl\trrejojs. u s u s : siiniliter atque, tanquain, uelut. P H R ATesl~. Marius sextum consul. c u t parentem amo,je veas ainrc cortrtnr u n S E X T U S j a* uml Le sixr%nre. lJsUs : ?he. i'arentis numero te colo; fiiii ritu, cariSextus al, urbe lapis, l a siaihttzaborrled$ar/ir t,te te colo ac coolp~eflor;perlnde te aino ut d e a ville. parentem ;in inoduin parentis te aino, vice paSEXOS, Cis, m Sexr /itrasctr/in owfJtt~irentis inilii es. I'arentis loco te habeo. USUS: n i n ) &S homrnes otr d e s a n z t ~ t u ~ USUS x. :ViriTe ut parentein aiteriiin amo. rilis sexus ac muliebris. SIDO, is, di, ere, n. S e j x d r , s'av2fer. S ! , Qnand, torrteslesfoisqlre. SYN. Ut, cuni, SYN.Subsido. etiamsi. Usus : Si volo is esse, ero. S ~ D U S Brls, , n. Gmtr,b& d'oilcs, consteSlBlLO, as, are, n. Sifler. SYN.Vagire, /attoir; srtr.c. as/>-e, //oi!c. SVN. Steiia, astrum; murinurare, inugire, sibilaie. seiiil~iterni ignes qui ex nobilissima et yuriste gigntintui. EPICH. Kadians. SIBILUS, 1, in. J t ~ e r t r r r i t ; s ~ p e t ,~ I I C L I sima retl~erispai Usus : Sidera iiinuiiierabilia caelo inhxren. Usus : Non modo sil>ilis,sed et convitiis exForina ccrli undique sideribus ornata. tia. plodebatur. Sibilum metuis ? Trr cruiris les si/SIGILLATIM vide SINGILLATIM. P1.ls.P Neinote sibilis conseflabitur. Cf. Ludlt r i u m , Explodo, SIGILLATUS, a, u m , Orrrdc/Fprities, SIC, Arnsi, comntr cela, felZcmenl, de feZ/e (fe rsl~efr. SYN. Signis et einblematis ornatus. Usvs : Scyphi, siinulacr.i sigillata. sorfe. S Y NEadein . ratione, ita, item, in Iiunc moduin, hoc modo, isto modo, perindc, siiniSIGILLUM, 1, n. (saspius nuliter, =que. Usus: L~cutuses1 Cmar sic ut mero adfilbetur.) Ptti/r/r4~ttre,jF~uriric;canuilusz ue. Aliis sic, aiiis secus videtiir. Sic sccntr, S ~ N lJarvuln . signuln. Usus : ~ p viia h o J n u i n est Sic vivitur C t Sim*liter, I > O S U I ~ yatellaln in qua si$illa e n n t egregia. 1Eque. In cera centuin sigilla iinpressero. Sigilla avellere. S ~ C Are, , f.Pm2nard. SYN. Gladius. Usus : Sicam vibrare, distringere. Sicaindemanibus SIGNIFER, eri, m. por~-cnJeignc; dcf furentis extorquere. cnty ALr SVN. Qui signuin o u t vexillum pr=&rt "sus : 1. Torquaius, ~igniferjuvenSIICARIUS, 11, m. i*eut-trier, assussin. SYN.Gladiator, percussor, grassator. EPITH. tutis. Causz dux et signifer. 2. Zodlacus, I r zoiiiaque. Signifer orbis. Vetus, facinorosus, armatus. Usus: Non sicarium, sed crudelissimuin carnificem in judiSIGNIFICANTER, ~ > r n a~ iijh ~ t cium adduximus. firessive,cZairenieitt. Sv~.Clare,ayrte,acritei: SICCE,ForteitKitf,sainetrtetit. USUS: PresSIGNIFICATIO, onis, f. Ptrissance, tnerse, subtiliter, sicce dicere. g i , fnrLc d'exprcss~otr. SVN.Vis, notio, potestas, virtus, sententia. EPITH. Aperta, terSICCITAS, atis, f.S6fc.here~~t. SYN.A~UL ta,clara, digna, exigua, magna, ininiina. USUS: welpluvia penuria. PHRAS M a g n a f u i t hoc 1. Digna est scriptoris prudentia significati0 annoaiccitas, ily r u t c r t t e a n n J e u n e ~ r a n L Utltur. 2. Indiclum, slgnum, argu~Lchrcsssc.Siccitate hoc aiino laboratuin est, m e n t u m , ifrliice, si6fre, Jtrarpuc. Littera tu= nec ccelestes modo aquz defuerunt, sed terra exiguam erga me voluntatis signiticationem quoque ingenito humore egens, vix ad perenhabebant, dabant, pr=bebant. In hoc juvene nes suffecit aquas. Sitiente solo ornnique hu"a6na s;gnif+ayio virtutis elucet, aPParet. A more ventis solibusque deterso, fruges segediisprofe a significatio et denuntiatio calamitcsque exaruere. Usus : 1 . siccitate accrescetatum.0bservatislongotempore significationib w t mwm pmtia. 2 . Gracilltas, abscncr ,f'hubus futura prununtiare. Morbi significationes. m u r $ , san(&; abscncc # o r ~ m t n / ~s~hcrcssc , & slylr. Siccitas corporis sequitur continenSIGNIFICO, as, avi, a t u m , are, a. I n tiam in viAu. Siccitas orationis et jejunitas. dipucr, inan+ster, f a i r c v o i r ,fui16 connattrr;
'45
signtjfcrr, avoir felou fesens. SYN.Indico, ostendo, declaro, demonstro, designo, notp, significatioiiem tribuo,facio,conficio;signumdo, signum mitto ;aliqtiid argumenti habeo, signum surn ;vim vel sententiam habeo, sono. ADV.Apertius, apte, ingenue, breviter, reete, piurimum, leviter, pianius. 1'HRAS. 1. Expend e dillgenter q u i d hrsc vox signiiicet, crarninc# ~ V C C soin quelle S/ fa st~trjfcafion &ce s8zaf. Quid sonet hrec vox; q u e res huic voci subjiciatiir ;qii sit vis Iiujiis verbi ;quid vaieat vox ista; quae sit illi subjicienda sententia; q u e sit hiyus vocis potestas; quid sibi veiit vox ista. 2. Crlnita stella ealamltataa non signiflcat, la co~~rbfc ne ~rorrostiguc aunrne calutnif#. Cometa contra quam veteres id opinabantur philosophi, calamitatum prenuntii non sunt ;calamitates haud denunttant, nuntiant ; rerum conversionem minime portendunt, ostendunt; vanus est plebis timor somniantis. Cometas inultonim tnalorum significationem facere, dare, praebere, tribuere. f.Vl&oriam d e hoste litterls signlficavlt, il anttonfnpar rrnc leftrz sa uicfoire sur I'rnnatrri. Certiorem eum de vietoria fecit; viRo+ r i e nuntium ctlm illo communicavit. Cf. Certus, Indico. UsUs : Hoc non significandum solum sed declarandum arbitror. Idem verbum sape duas res luresquesignificat. Inter se significare et cotoqui cmpere. Ratio, potestas, mens, numen, sive quod est aliud verbom, qiio planius significem uod volo. Dolorem meuin non significarem? SIGNO, as, avi, a t u m , are, a Meffre une vraqtlr, unc ctnptzintc, un sli,'lrc. SYN. Designo, con'signo, imprimo. ADV. Publice. Usus: Objeftum visum imprimit ac signat in animosuam specieni,Pobjetdetuprrccptionirn#rime cf grevc r qquc sorfe son irirafc d e ~ s nofrc Btric. Signatur in animis nostris. Aurum, argentum signare, frappcri'or ct Pargenf. SIGNUM, 1, n. Signc, niarpur, cr@rinfc. SYN.Indicium, nota, argurnentum, vestigium, monumentum, insigne. EPITH. Rneum, marmoreum, ebiirneum, amplttm, excPlsutn, brumale, certum, commune, grave, improvisum, pervetus. PHRAS. I. Eluoent hoc in puero m u l t a probm fndolls sfgna, i l y a dans ccf cnfarttdenornbr~;scsrrrurgnes d'ttrr bon nafurd Multa virtutis specimina; multe et luculente note ac indicia robitatis ;vestigia apparent excellentis indois ;elucen! igniculi quidam, pmclarz mentis indices ; species ipsa pueri nonnisi probitatem olet vultuque toto clamitat ;produnt se non vulpris vinutis semina in hoc puero; multa hic puer o tima' spei argumenta prrebet. Cf. IndIclum.!JsuS: r, Puer iste magna ingenii signa dat. 2. Sim u l a c r u m , trnago, statua,statu, gnYeCn =tic/. Deorum signa fabricare, condre, pone=, palam collocare. 3. S i d u s c~lest%, ronstc/lafion,signc. Signum leonis oritur, occidit,
SIL
obit. Signonimortus et obitus definitumquemdam ordinem servant.4. Sigiiiurn, sccau, cnchct. Nec signum epistolae tu=, nec dies appositaest. Non utar meochirographo nec signo. Littera: alieno signo obsignat~, consignatp. Librum tuum sub signo Iiabeo asservoque diligenter, jcgar&soussccIfbs. 5. Vexillum, cnseignc miMaire, dra&au, Lfcrt~t~ird Multas legiones silb signis habuit ; multi ejus signa sunt secuti; sub ejus signis militarunt. Signa movere, aliquo expedire ; stgna convertere, forrnicr les cnstipes,/uir u?$rrrouvetnenfc/c convcrsiot:; collatis sigitis pugnare,cotnbaftre, cn vertir u~rx rnairrs en batailtc rungil. Palantes ad signa revocare. Dilapsus a srgnis miles tandem ad sua signa convenit. 6. Nota mflttarls, signal donnd par lc gkndrul au rioyrn Sunc f r o i t t ~ f fDato, c ~ edito! proniintiato, accepto signo ;canentibus signis , signa ubi concinunt, in liostem itur. Signum receptui dare, concinere, dotrtrtr lc signa dc fa rciraifc. SILENTIUM, 11, n. Silcrrcc; action dc sc fairc, de nc point @rIer, SYN.Taciturnitas, Eternum, diuturnum, mareticentia. EPITH. gnum, mirum, perpetuum, presens, summuin, tantum. Usus :Silentium fieri jussit. Consecutum est magnum silentium. Magno silentio est auditus. Gravissimos dolores silentio ferre. E a de re zfrI ab ea re mirum nunc silentiitni est. Judicia diu jam in silentio jacent. Aliqiiid silentio transire, przlerire, prietennitterc, praetervehi, jdusser gqrk6 sous silrncc. Fafti memoriam a silentio vindicare, suuvrv L I'orrbli. d e I'obscunfr. SILEO. es, tit, ere, n. Sr /aire, rarrlrr le sitcrjce. SYN. Taceo, reticeo, obmutesco, silentio pretereo, tacitum aliquid praetermitto, sileritio irtor, silentio aliquid tego ve! premo, silentium habeo, aliqtiid celo sumina Fide, aliquid sblerti consilio tego; silentio transeo, prreterveho. Usus : SiTent leges inter arma, au milteir rlrs armes, les lois son8 nucffcs, soni ~t<spnducs; silere de re aliqua. C t Tacao. SILEX. Icls, m. Rochcr,cailCou,n'Iex.S Y N. Lapis durus ex quo ignis excuti solet. Usus : Non enim e silice nati sumus, norts rrr sornntcs poinf #<'S niun caiuou, nous n'avons $as w n cartw de rocher. SILUS. a , u m , Curnur;carnatd. SYN.N*so bene exstante et repando. )( Sfmfus. SILVA, a, f. FodI, bois, SYN. Nemus, saltus. EP~TH. Densa et aspera, infinita, magna, media, nobilis, publica, vindicata. Usus: r, Multos nemora et silvae commovent, la bois cf IesJorP/J. 2 . Ubartas. copla, materia, amas, foulc, abon<lancc.Silvam reruln t t sententiarum comparase, antnsser un riche fonds a % genss tt de connaissancC5. SI LVESCO, La, are, n. En parl. de la vip, fiusscr ir@ & bois, SYN.In silvam cresco. Usus :Vitis putanda est ne silvescat.
SIL
646
SIM
SILVESTRIS, N I . gen. com Couvcrt de f d s , bois; sauvage. Usus : Loca silvestria,
insignis, leviq inaxima, tanta. P H ~ AMa~. g n a est Inter res nostras similltudo, i l y
montuosa Vita inculta et silvestris. a u m grua& similitude entre vos afluires el Congruunt res t u e cuin meis; siSIMIA, a,f. Sinfe, gucnon. SYN.simio- es micr~ws. millima est rerum nostrarum ratio; qui tuas lus, oimiur Usus : Simia, bestia turpissima, res intuetur,tneas intueri se dicet;tuis in rebus quam similis tamen nobis est ! res m~eas agnosco. Renim n~?arum lnaginen1 SIMILIS, e, gen. com. ~ ~ b ( ~ b l c , ,.dssc,,tblan~ sYN. ~ ~ ~ ~ parilis, i ~ iequal i ~ ,in tu's rebus video; inter res nostras nihil intemst; nihil est que res a meis dierant, lis! geininus, par, germanus, ejusinodi, instar, discrepent.Cf. Similis.Dl~crimen,DJEero, slmilitudo est cuin siinilitudiConvenio. USUS: Similttudinem quamdam riem gerit speciemque alicu,usi ad geru"' SPeCieinq'Je sa~ientum, ifs Ont qujdhabet similitudinetn,quiexpnlnlta~iqueln, tuine rr~scnrblutrcc avec Ir sugt viritubfe. Duqui liabent similitudinelninter se. )( Dimimicere ex realiquasimilitudiriem. Conferre,com11% alspar, diverjus. pHRAS, alparare similitudines. similitudinem terl simllllmus est. j ( ~ dfnit~ pus~ ~ ~ ~ ~ Ad , ~ ~ historie, orationem dirigere. Est hoininicum D E 0 paliht scmbl&les. par probitas, eadem ,,irsimilitudo, fhorrrmc csl f'irnugc de UIEU. tus ac religio, simillima utriitsq,ie et maxime SiMfUS,II. m. Sitrzc. S~N.simia.uSUS:Sigemina indoles; proxime ad alter,,,,, accedit; mius,non semissis hoino,contra me arma tulit. respondet ~ n u s a l t e ~ i ; pene ~ l t alter;moribus ~~ S I M P L E X , Icls, ooin. gen. Sim#lt, Canet natura perfdte congruunt ; alter alterius dil~, nnag oirvdrt. SYN.Uniusmodi; apertus, iinago est; alter alterius iinaginem moresque sincerus, credulus. )( Multlformls, compop r a se fert, ingenii, virtutis, fidei exeinplum situs, callldus. P H K ~ S 1. . H o m o est slmexpressamad iinaginem reddit.2. Canis leoplex, cct hotnrtt? csl caurfif/t, i t ~ g ~ ~ n Vir r i . bon i similis ast, Ir chirn rcsscrnblc au [ion. Ad nus et sitnplicis veritaiis amicus; homo est similitudinem leonis accedit; ore leonein reaiitiqui moris,qui nihil celat,nihil fingit;qui ex fert, reddit ;faciem leonisexhibet; oris specie natura suac~teros omnes fingit;homo minime feroci leonem adaquat ; oris specie leonem mrlus,miniinc vafer;hoino prisci moris; homo zquat, exprirnit; oris specie a leone non abluantiqua virtute, fide, nioribus; homo apertus dit, abhorret; speciem leonis ore reddit; efi. et siinplex; fraudis imperitus,a quo neino fraugiem, faciem leonis habet, gerit; sptrciein leodatuni se queratur; vir est antiquonim hominis priebet, reprdesentat; non dissimilis est, nuin, niinime versutus; hoino est antiquus, qui non discrepat a leone. 3. Similissimili gauex suo ingznio de quovis restimat. Cf. Slncedet, quise rrsscrnblc s'asscrnbfc. Nulla etiam rus. 2. Simpliclssimus homo e t pene Stub - h a est quae non sui gencris h:llua maxiine pidus, hotitrnd tout d fuit si111#lc ct presqul deldtetur; ares cuin paribus,qiiod proverbio sot. Homo non promptissimus; ingenio tardo; dicitur, faciFime congregantur. Ea est jucunhomo sine sensu, sine sapore; incallidus et dissima amicitia quain siinilitudo niorum coneltnguis. Cf. Stupidus. USUS : uiedam in jugavit. Similitudo celeriteramicos contrahit. rebus sunt siinplicia, uaedam copu a t a Tuun1 Mater et conciliatrix amicitia zequalitas est. hoininis simplicis pe&us vidimus. Simplex et 4O~ifices et h l s sirniles, etc., (cs artisansct absoluta necessitas. Cf. Apertus. ief Cm prri lcur rcsstrnbfrnt. Opifices et hu. jusfwi atque ordinis hoinines; opifices et qui SIMPLICITER, Sim#fcnttn, ~umJaco>t, sunt eneris ejusdein, ex eo genere, de genere bonnornztrt; ouurrtc~n:nt.SYN.Aperte, candih% fe enere horum;oliificeset id genur alii. de, sincere; absolute, prscisc )( Dupliclter. USUS: 6oluntate inter se siiniles et moribus PHRAS. 1. I d se f a e u r u m simpllciter neet tato vitaegenere. Ingeniuin Koinuli meinor gavit, il r~hrsu posifiver~rcnt d e fairc cela. Id Tullo Hostilio erat et nequaquam Nume sise frRuruin przecise negnvit; aperte, disert: mile. Cf. P a r , IEqualis, Idem. negavit. 2. E s t homo slmpliclterdo6tluiSIMILITE R , Smbfablcrtgrtrt, pur~j[lc- mus, kosarflz toiit d frUI suvanf. Est homo sine exceptione, sine dubio, sine dubitatione ttnnl. SYN.Simili ratione,itein, itidein, reque, doctissiinus; vir est, ut latine ac piane dicam, pariter, siinili inodo, eodein inodo, uno et eodoctissimus, vir est,aperte ac sine fucoloquor, dem modo, sic. PHRAS. E ~ Osimiliter m e do3issimus. 3. Ver1tatem slmpliclter pn>u r fnoi,j'ugirai #ureiflttncnt. Eoioqui, dirc l a u!ritJ sans dltour Ad ventafcF2&eodeni tenore, codem instituto rem ten1 loqui; Latiiie, nullo apparatu, nude, plane, agam; juxta tecuin rein geram; idein institu. quod res est, dicere ;Une fuco, sine simulatuin tenebo; de inoribus tuis mores efingain tione veritatem pateracere. USUS : simpiiciter meos. Simili ratione atque ipse egeris aRudicam et breviter. Vivere siinpiiciter VltaqUe rUm me scito. Cf. Slcut. USUS. Slinillter falioiiiinum amice. Cum hoinine simplici simcit ut si roget, iffuit coniirtc s'ifirta dernandait. pllciter agam. SIMILITODO, rnis, f. I < ~ s s L ~ ~ ~ ~ u ~ K c, SIMPLUM, i, n.L1unit. USUS:Simpium ~ U h g h SSY. . Exemplar, forma, species, aut dupluni. imago. )( Dlsslmllltudo. EPIIH. l>ifficilis.
SIMPOLUM. 1, n. Pctife cou#e pour les lator, qui feinf lotrjours cfignortr, qui jorr libafiot~s. UsUs : Excitare fluAus in simpulo, f&vwrance. fuire IW tettrfilfe ~ U I I S un verrr d>eut~,faiw ~f MULATUS, a , u m , Feinf, sirmutl, beaucorr$ de bruil pour ririr. (PROV.) Vasls f ~ u x ~rpi)urerrt. , SYN.Assimulatus, fittus, iinigenus. tatione simulatus, fucatiis, adumbratus, fallax, SIMUL, En m29,te tetnps, ensrinbfe. SYN. ad fallenduin instriictus. )( Verus, s i n c e r u r Una, panter, communiter, cum, in unum. USUS: F i h omnia celeriter ut Aosculi deciPHRAS. Simul omnia perdidi,]'aifotrl firdunt, nec simulatum qttidqiiam potest esse rlii dlafois. 'Totum repente avolavit; singilladiuturnum. Amor solers et simulatus. Cf. As. tim ac diu colle&.omnia uno tetliuoreeffudi : tutus. Fitus. unatn feci rerum o&niumjacturarn;una omnia SIM'LO, as, avl, atiirn. aro, a. Itrtifer, interiere. USUS : Res quas tecuiii simul didici. co$icr; fri~tdre, </i.~si~~ttrlcr. SYN.Assimulo, Id signtim simul aspetum et probattim est. specie simulationis ostento, fingo. ADV. Facile, Simul et illiid cogita. Abjice voluntateni siiiiul solertius. PHRAS. 1. Nihil in 1110 cum spe discendi, la ?~olorrfd& ....avtv I'cspoir perbellc, ntsi s i m u l a t u m , louf esf sit~~rdd e s Iui. &... Multos modios salis simiil edendos esse, Aliud spe, aliud specie siinulationis ostentat; ut amicitiai munus expletuin sit, ilfaul uvoir ad speclem et usurpationem virtiitis fiRus est; mat@ c n s e ~ ~ t b bien l ~ d o boissraux de se, adumbrata virtute fallit ; nihil in illo nisi faljb4trr que, rtc. Iax; imit:itio simulatioque virtutis in fronte, S I M O L AC, Aussit<ifq#e, d2s par.. U sus : intus scelus tegitur; personatus ambulat; mulSimilf ac potero, veniam. tis simulationum invotticris tegitur et quibusSIMBLACRUM , 1, n. Resr~t~tblu?tce, dam quasi velis obtendit'ur; assimulata virtute laudem captat ;longe alius est ingenio quatn irtinge,porfrtrif,sfufue.SYN. Imngo,fonna, efcujus simulationen1 inducit; alienam persofigics, species,exemplar, idolum. E P I ~ H Etcr. nam fert; ex industria faAus ad siinulationem num, mutum, perantiquuin, religiosum, sanc. virtutis et probitatis; probi hominis speciem tissiniiim, sitinmum. USUS : Ntilliim superest p r a se fert ; specie quadam occultat sese et riimulacruin nc vestigiitiii civitatis. Statuai ac virum frugi assimulat ; vultum fingit et imaimagines simulacra siint corporiim, non anignem quamdam probitatis, sed q u s cuni moniorum. Cupidinis simulacrum.Cf. Imago. ribus non convenit. z. Simula a u a n t u m sIMLATE, Ett anppdrrnie, avtc.fiinte-, vls, m e profeto non falles, dissimufe au$une ritu~iir're sittt?#lJe. USUS: Sive ficCte et fant qtre Iw vetrz, tu ne tne frotttfieras par. Insiinulate, sive ex animo loquaris. due quantam vis animo simulationem; fronsIMOLATIO, Onis, t Arfgce, trne~tsffr~~e, tem scrmonemque ad fallendum initrue; prafutix dehoris, tfissi~ttrr~rrfio~t. SYN. Species sifer quam vis virtutis speciem; inentire fu. mulationis, spccies quadam assiinulata vircata, aduinbrata, adulterata virtiitis specje, tutis. Ert,rH. Aperta, bella, diffcilis, diuturna, quantum vis ac potes; penonntn quam vis, fiRa, invetcrata, periculosa, suiiiiiia, vcrbosa, coinposito in specieiii probitatis vultu, ferre vitiosa. PHRAS. Virurn b o n u m simulatio potes, fallere certe et judicium ver tollere non non docet, 'kotttnte de dien re doif &S t i s ~ ~ r otes. Cf. Flngo. Usus : Perbetle sirnulat. d e n'issi~ttr~f~rtotr. Non cadit in viruin boiiuin Kulta et simulavi invitus, et dissirnulavi cum siinitlatio; vir bonus abest ab oinni simulandi dolore. Furere se simulavit. Hannibal agrum studio. Aliud sentire, aliud loyui non est ejus simulabat, Annibulfasuif te tnulade. ui vir boiius haberi vclit. Viri boni non est SIMULTAS. a ti4 f. I>trbafs As '?rru.r,v rS jngerc ; artein siintrlandi qui sequitur, bono,icr~~t2l&s, init1tititr. Srn. Inimiciiia. Esirn. ruin in nuiitero non est, longe a bonoruin contus. Usus: Cum aliquo riinultatea nescio suctudine discedit. Cf. Astutia. USUS : Erquas suscipere, hnbcre, erere, exercere, retirant ,qui sirnulatione, sermone voltiique fiRo nere. Siinultatem bona f d c deponcre, se rdstabilein gloriam quarunt. Fronte ac vultufacancificr, /aire fr2vc d scs resscirlitncnfs. Cf. cillime siinulatio sustinetur. Simulatio tollit Inimicltia. judicioiii veri illudque adtilterat. Suminatn S I N . Mais s, si au contrairc, si toufrfois, prudentiainstultitiasiinulatione tegere,caiher sinon. SYN. Si; si non. USVS: Educ tecum u~tei)riofu~rdus;ir sufi2ssr.sous les de&ovs$26I ~foliic. I omnes, sin minus quam ptttrimos. Ego ut Kuuitatis siruiulatione fallere. Nulla insidia pedciilosiores quaiii qu;e latcnt i t i siiiiulaconstituicras adero:-sin ittiquc postridi. Sin autem id non sit eius~nodi. tum vero. etc. Ex oinni vira silnulatitr dissimulatinnc offici~. vir tioque toil nda, if /uuj hufltrr SINCERE, ~i;>drttttent, lopftwrnf ,franfeirife el l i l dissi~ttrlcttion.CI. Slmulo, Flngo. c-eIIzent. syN. candide, ingenoe, sine fuco, sine fraude, sine assentatione, sine malo SIMOLATOR, 4riq m. Itftiftzleur; dissidolo, sincera fide, fraterne,genuine, ex animo, mu/J Avficritc. SYN. Adulator, asseniator. ex animi sententia, nihil alicui indulgens. EP~ &,'~ttidiosus. Usus : I)ulcis, faceti, fesUsus: Sincere tecuin agam. Cf. Si mpllclter. tivi serinonis honio et in omni oratione simu-
V!
SIN
SINCERUS, a, u m , Prir, cain,fi(i&e, sitrc&c. SYN. Puriis, vertis, integer, candidus, apertus PHRAS. l . Sincerus m i h i a n i m u s est, je suis sitidrc, je rie 7~cu.x $N tr-oitt#er.' Animus mihi est apertus, simpleu, reRus, caiididus; nulla siinulatione tettus, pums a b omni fraude. Simulationem, siinulandi artificiumnaturamea consuetudoquerespuit. Abest a me simiilandi perversuin studiuiii ; siiiiplieem, apertam veritatem amo; odi artes quihils ventas uti involucro quodnm obtegitur; animo sum minime versuto. Cum ineeiiium meuni penpexeris, nihil in me insidi'um aut fallax deprehendes; cuin ingeniuin meum usu cognitum ac erspeRum habueris, abesse me ab omni doro ac fraude; esse me sinceri aniini, simplicisingenii, apertzvoluntatis,reRiementis; alienum ab arte fallendi, artificio simulationisagnosces. Cf. AffeEtus, a , u m . 2..Sinc e r u m i u d i c i u m tulit. i l n 4orfJ rrit FrrFerncnr d&. Puram et a'favor<et odio 'et'htegrions iudicii sententiam tulit; rcttiimanimi seisuni puninique a partium stiidiisin <lirendn sententia secutus es1 : litem ex aiiirni scntentin diremiti non partium.studio, non malavolentia impeditiis, ut quanim causas procul haberet, sententiam proniintiavit dignam viro antiqua virtute ac fide. Cf. J u d i c i u m . USUS : Ainicum mihi ab omni incommodo, detrimento, molestia sincerum integrumque conserva, failes err sorfe que inorr ami rr'lpmrrve nircatt torf, aucun dornrtragl, awrru vcxatiorr. Prudens et sincerum judicium videt, quid in quaque m sanum sincerumaue cit. S I N E . Sans. SVN. Absque, citra, extra. )(Cum. PHRAS.r.Sine d u b i o i t a est, cela est ainrisanr aucrrn ((bufe.Sme controversia; sine ulla dubittione res ita se habet ; dubium mihi non est ;nerno in dubium vocaverit, rem ita se habere. 2. Sine metu, sarts crnitrte. Solutus omni timore;motils expers;remoto omni metu; propulso omni metu ; metu vacuiis; liber al) omni metu. 3. Sine praesidio, surrs secours. Nudus aniicoruiii przesidio ; nullis ainicorum pmsidiismunitus; expers humanz opis; inops auxilii: inops ab amicis; orbus amicorum przsidiis et inops reliftus. USUS: Homo sine re, sine spe, sine sede, sine fortunis. SING I L LATI M, /~otncn/,rn #ar/ictrZier, un d un, Pun aprs L'aufre. SvN. Singulatim. )(Generatlm. USUs: Singillatim unamqunmque n m attingen. Ad pedes omnium singillatim accidit. SING~LAR~S, e, gen. com, &le,ex~rQ(IrdiMirc,rare;partimlirr. M~~~~~ rants,summus, inauditus, incretlibilis, divinus; peculiaris, pmcipuus.)( ~ u l g a r i s ADV. . Prope. PHRAS.F a c l u m illud p i a n e singuiare est. cefte nction cst touf d fait reinarouab(e. ~ximium illud consilii animique et neu{iquam vulgatz laudis; faRum elegans ad existimationem, ad memoriam singulare, ad menio-
riam przcipuuml facinus post homines natos, post hominum memonain, ex omni memoria przstantissimum. Usus : 1. Vir summus et singulnris. Singulari in teamore feror. 2. Proprius. peculiarls, projre, partictrlier. Sunt quaedain in illo singularia qu;e in nullum alium convenire wssiint. ifa cerlrrim arralits qr'in'appartiin~unt iu'd lui. SINGOLARITER, partjcuri~rertftHl,sirrfouf. SVN.Unice, simpliciter, singulari inodo. )( Commun!ter, Usus. Hunc singulariter sernpcr riiiexi. SINGOLI, ;e. a, Chkrin en #arfictrlitr, chqrrr, cltacirrr, uir (1 un. SVN.Qiiisque, unusquisque. Usus: Rini militesinsingulas domos. Militibus riritim ac in singulos magiiam pecuniain polliceri. Crescit in dies singulos malum. In re publica cingulorum dotninatus esse optiiiios, ~ O Ules J . socits, 'et~zpire d ~ se12 n csf dc totts le rtieieur. SINGULTOS, s, m. S,zqZot, soupir. SVN. Gemitus. USUS: Fletus cuin singultu. Cf. Fleo. S I N I S T E R , t n , t r u m , Gnriche, l p r i c h e . Usus: A sinistra. Cornu sinistrum. Paic gaucltc. I. SINISTRA, t e ,t La ~naittgauclte.SYN. Laeva manus. z. ~ I N I S T R A .4,cauckc. , USUS: Supra, infra, dextra, sinistra. S I N I S T R E , Mal, a'efravers; ert rnauvaise fiart. SYN.In inalam partem, in pejorem pariem. Uss : Sinistre Cecidit. SINISTRORSUS fartf tourn vers la cauclrr, dtr c<E/gairrk,dgauche. Usus : Sinisirorsus se flrftere. S I NO, is, sivi, sItum, ere,.a. Lnisscr libre, sor~fl~ fir-rrrrt:rc. r, SYN.Permitto, patior, fero, locum do. Usus : Plebem senatiii parere non siniint. Istiid ne dii siverint. Non patiar, non feram, non sinam, j r tic k soulp7rai #as, jc irr /e s~i,)POrttraipas, je nc epert/teffraipa~. C t Patior. SINS, s, m. Cmrrdure, sinunsit, Ili, sein , jloifrirre. SYN. Gremium, complexus; summa familiarltas; curvatum littus. USUS: 1. In sinu gaudere. In sinum alicujus se conferre, confugere. Aliquem in sinu gestare, porter qqn dalis le cavrr, I'aitnrr bcaucoup, valde a m a r e . Ex suo sinu homines siibmisit improbos. Aliquem ex suo sinu dimittere. Grecia in sinu ac gremio pacis posita. 2. Littoris affse,baic. Omnes maris sinus flexus, et POrtUS. SIPARIUM, 11, n. Rincau a ~ v r a f l f f 0 . d " fhldfrc. SVN. Velum que scena obtenditur. SIQUIDEM,Si foufrjis, si ce#e&nf. SVN.Si tamen, quippe si. USUS: Fortunatum te, siquidem qui es permanseris.
SIR
SOC
S~R~NES um , , f. .pl. Les Sirt't~rs.USUS: PHRAS. Sobrius est In cibo e t potu, i l r s f Multa Homeriis de Sirenibus et carumdem fenr@ra?rtdmrs Z c boi~d el Z c ttrut~;r~,r. Homo vocis suavitateconfinxit. frugi ac sobrius; temperans, siccus, ab ebrietate alienus; sumptuosis ccenis iiitnime amiSISTO, is, stlti, stdtum, slstere, a. et n. Cus ; frugalitatk, viAus modcratione, sapienti a PUCCY, ifablir;arrJ/er refcnir. n. J'awBfry. quadam in cibo potuqiie temperantia comSVN. Exhibeo ; ciirsuni'inhibeo, ante pedcs mendatus; parce, continenter sobrieque vivit; destituo. Usus : Siste te nobis quainprimum. frugaliter, temperate iiaturz desideria ex let Aliquein in judicio sistere fuire cottrfiaraitre Cf. Abstlneo. USUS:tloinines frugi ac so!iiij ggn &van/ le fribu#lal, ~kdimoniuiiisistere. inter sobrios bacchari vinolentiim. SITELLA, f. dlmin. sltala, uyrre SOCCUS, 1, in. Chuussrrrz. Calceamen(de scrufrn). SVN. Cista in qua colligebantur t u m Grzcorum. suffragia. S~CER, csri, m. Bcaii-jZrt. SITIENTER, Avincttct~f. SYN.Avide. SOCIABILIS, e, gen. coni. Fucilcd unir, SITIO, ls, ivi ve Ii, lre, n. et a. Avnir so^ Hrc alfr; n'sircrar,icrnttrtm. SYN. Sitis sociable. USUS: Uini Spartae reges diu sociabilcm consortionem inter se tenueie. me urit, maccrat, conficit; siti laboro; desideriiim potionrs accenditur ; fauces siti arent; SOCIALIS, e, gen. cnin. /i>r/a/V R a S<Ffauces siti ardent. Anv. Ardcntius, gravius. cidte', social. Usus: Belluin, jus, f(edus socialc, USUS: Gloria, virtutis sitieiis. Honores sitire, S O ~ ., E T ~ S , atis, snciJfc: avoir soifdcs hntrnrrtrs. Cf. Desldero. rJt#rtion.SYN. Consociatio, conjiinAio, coiiiS ~ T I SIs, , f. .Yo$ E p r ? . ~Diutunia. . USUS: munio, conimiinitas, cmsortro, coinmerciiiin, Siti enettits Tantalus. Ardentibus siti faiiciconlitatus; fredus, pactio 1;pi-j H ti^^^, bus. Cibo ct potione famein sitimque depelciviiis, cnmiiiunis, conjiinLtior, copiosa difilere, expcllere, sedare, restinguere. Levare cillima, divina, firiiia, grata, Iicrcditaria, hui exlinere bibendi cupiditatem loriga siti nefarin, mana, infirma, infinita, jiicun~Ii~s~ii~a, accensain. Cf. Desiderium. san&. PHRAS.Non est c u m improbis jungenda societas, i firrt frrir a corrrl)<zSITUS, a, um, Silu/,@CacC.SVN.Positus, gnir ds nrichants. Coire societatetn; coirc in locatus. PHRAS.1. I n hocomnia sita sunt, societatem cuin perditis hominifius minime /out rc#osc sur cela. In hoc laus omnis condecet. Dare se in societatem perdrtorum; considet ; spes omnis residet ; in eo res tota verferre se, applicare se,adj~ngere se ad homiiies titur; in hoc laus tota consistit. z. Arx sita perditos; coiijungere se cum hoininibus imest versus meridiem, la ci/adrlZr rsf sifiri probis ; vinculo se societatis obstringere cum au ~ri,ii.Arx speaat ad meridiem ; arx susperditislioininibiis, utilitatis vcl iiiaxima spe tnim accipit ; arx contra septentriones est; proposita, non decet Qui se sociuin ad perarx ad meridiem vergit. Usus. ln quo vitaiii ditos homines adjiingit ;qui cum perditis hnbeatan1 sitam putas ? Sur qiroifiilcs-vous >aminibus societatem init ; qiii sc peiditorum poser le bonherrr de la 7)IC P H;ec in nostra hoininiim societate imylicat ; qui ad perditopotcstate sita sunt. Ante oculos situm est. SITOS, s, m. Siluafion, josilion. SVN. rum hominum societatem acceclit, tur iter facit. Cf. Corrumpo. Usus . Aliqoos a 1 si,Positio, natura loci. I'HRAS. l. Urbs s i t u cietatem seciim inerinclnm, faciendnm, conflrma, ?,ilefnrfifib I)ar su fiosifion nnfrrflandam, coei~ndnm, convocare,arccssere, rusrrllc. Urbs valida muris ac situ ipso munita, sentber des hommcs @oirt./ort~rrr unr socitlti. sic ut fortuna?loci delegare spes suas dux tuto Implicare se improborum societate, conferre possct; urbs situ, marnibus, natura adversus se ad socitatem improborum; societatem inivim hostiuin egregie obsepta ; urbs ingenio re, coire, facere, pacisci, habere, se >trt?ler datrs loci, mari undique et inontibus vailata. UsUs: a corttja,qnie des m6 kanfs. Diu mihi cum illo I . Urbs situ, mrenibus, descriptione zdificio~fclinter nos intimaest societas, multis paaiorum preclara ad aspettum. z . Illuvies, sornibus confirmata servataque , vicifc urriotr. des, con-rr@fiotr, rrral@ropret.Situ ac plgdore Dudum ad illius societatem accessi; cum alisqiialida. quo in societatem veni, jr suis definir Z0n.qSPVE, Soif qrrr .... soif par SYN. Seu. tetrr s son cotn#agnotr. Societatem nortram UsUs: Sive discessu, sive potius fuga. n u l t s casus dirimet, labefaaabit, abrumpet; SOBOLES, i s ,i Rqtorr, crr/anf,/fls.SYN. nullus nos casus a societate disjunget, sori/ Propagatio, proles. USUS:Propagaresobolem. insCdaribZr. Societatem renovare. tn societasOBRI, Sobrcnrrtrf, avcc trmpCrance. tis Geteris conjunliionis redire, rrnorrveZrr USUS. Parce, continenter sobrieque vivere. nnr socif, unr union avrc qqn. SUCIO, as, avl, a t u m , are, a. Associer. SUBRNI, brum, m. pl. Corrsins, cousiSVN, Conjungo. Usus : Sapientiam sociare nrs (issus dc grrmains). cumeloquentiajoinh lasagcssr d f#loq*rmr. SUBRIUS, a, um, S O ~ Y trmpCront. ~, SVN. SOCIUS, a, u m , Comfipzon, c a m a r d ; S~CCUS, moderatus. )( Vinolentus. ebriosus.
....
soc
co-infress; con~C~fCr~, ali. SYN.Comes, omnia. Cf. Aurora, Mane. 2. Sol occldlt, sodalis ; particeps, consors, gregalis. PHRAS. L soleil se cottchc. Sol in occasum przcipitat; sol in occasum pronus est ; in occasuin festi1. F l d u m te sernper h a b u i soclum,je vous i i foujours regar~f corn~rreun cot/tp~r~qnon/i- nat lucemque componit ; sol obit, occumbit ; a'>&.Veterern assetlatorem et ex numero amisol in vesperuin declinat. Cf. Yesper. Sol corum Irabui; te seinper aaionum, voluntatum n u b i b u s obscuratur, l8 soleil esf okcurci par les nuaqts. Solis caput obscura ferrugine rerumque oinnium comitem, consiliorum auctorem, adjutorem laborum, periculorum sotegitur ; luiiien suum pene mundo negat ; incium, omni in cogitatione conjuntlum, sodatentae c e l o nubes lucem condunt. Cf. Nubes. leni et contubernalem optimum expertus suin; USUS: Solis accessus et recessus, le Z l v r r el lz coucher dtr soldil. Sol ab ortu ad occasum omnia semper internos conjuntlissima fuere; in rebus lattis aeqiie ac adversis socium te ac commeat. Sol a meridie deflexus. Sol oriens, obiens. Sol ingenti aestu torret corpora. In consortem naltus sum. Convivain, compransorem, compotorem, collusorem ubique affixum solem procedere. ln sole ambulare ; a sole ablateri meosemper habui.2. Socli nostri sunt. esse. A sole collucent omnia. Cedat stilus glails soitt rros ulliCs. Cominunione reruin nobis @ dio, umbra soli, que laplutttc le c& d P cum conjunlti sunt. Communitate junti sunt l'or~zbreatr solcil, c.-d-d., la juris@ntdence d nobiscum ; est nobis vetus ac diuturna conl'arf inilifaire. Nondum oiiinium dieruin sol occidit, ce rr'esf par encore denrairr la /i>r du junltio. Cf. Amlcltla, Amlcus, Conjun'go, ConjunCt1o.UsUs: Mevoluntatum,sententianrorrde. (PROV.) Nm rerumque omnium sociuni habebis, jc SOLARIUM, 11, n. C n n ~ , ~ n ~ ~ l a i r ~ . U s v s : nt'cn~agc d tn'~~5ocicrd vos aC/r.r, d vosde"1zarSolarium descriptum, quo horz declarantur. clus,d vos dlsirs. Socium me tibi adjunxisti, SOLATIUM, 11, n, ~ o , ~ s o ~ a f i adoucison, adscripsisti. Socium me tibi profiteor. Urbem sVN, ~ ~ ~ fomentum, ~ E ~ l~ ~ ~ ~ ad~utrlcemscelerum, furtorum rece~triceiii, Ext,e,um,magnu,,mise~ni,uni~~m.P~R~s. flagitiorum omnium sociam, coinplrce. Alterum solatium est amicorum flda SOCORDIA, f . lfldolertc!: sfrrpidif, sotconjunfiio, une au/m corrsolatio~r, c>estle ticfise. SYN. Desidia, stupiditas. Cf. Pigrltla. vorrrr~tertf coirs/anf k ttzes amis.Altera ratio SOCORDITER, Avec nCgIigcirce. Usus : quae milii solatiuin affert, przbet, parit, quae Res ab Albanis socordius alta. mihi solatio est, ex qua solatium reporto, habeo; qua sustentor in tantis molestiis, amiSOCORS, dls, omn. gen. NgZigcnt, Zdchc; corum fida tnanus. Alterum est quo sustentor sol, sfupinr. SYN. Deses, stupidus. Cf. Piger. ac recreor, in quo conquiesco, aniicorum sinS&-ROS, f. ~ c l ~ - , , r ) rsVN. e . uxoris cera tides. Accedit ad animuin meum sustenaul mariti niater. tandum aniicorum fides. 1110 prdterea solatio s~D~LIS e, , com. Ca,,tarat(c, a,,,i. utor ac fruor, quod ainicoruin constantia mihi SYN.SOC~US. rzbet. Cf. Recreor. Conaolor. USUS : SoSODLITAS, atis, f. ~ o c i ~ / rltrzion. (, dare. solatiis quibusdam et do. Collegiunl~ societas. EPITH. Vera et ioruin fomentis servitutis mala levare. Illo me lane pastoritia, honesta. Usus : Officia sodasolatio consolar. Etatis ab aliquo flagitare, rCcla~rztrles droils SOLEX, arum, pl~ch~ussu,.es, sandalic la co~fiafernifC. Sodalitates constituere. SvN. Crepidz. Cf. Societas. SOLEATUS, a , um. Chnussidcsnndalts, SbDALrT'UM9 "'n' Rbrrnion*nsscnbfCc. ~ ( ~ . trf n t ntollrssr ,fans ttn homrrre. USUS : SoSYN.Sodalitas. UsUs : Erat in adibus sodaleatus pr.etor cuin p,llio purpureo. litium ea die futurum. SBLEMNlS gen. SODES I S i l vovs plait, jc vntrs pric, de l@ux, so le*^/. Sv~.Quod cum quadam ceri1tAn. s i sudes, usUs: Libenhonia estconcecratuin, celebre,festum.Usus: ter verba cnpulando junRebant veteres, ut Solemiies ac festi dies. Solemne, statumsacrisodes #YO si audes. ficium. Prisca et soleiiinia verba. O ~ S ~ soNO SOL, salis, m, SYN. Moderator et leinne illud ineutn. dux temporuin ; dux et princeps et iiioderator SOLEMNxTER (solenn'ter's Sozcnnrrluminum reliquorum; sidus quod astrorum Ie~~tenf,confortttC~~tenf au rilr.Usus: Omnibus tenet pril,cipatum. E ~ ~ *dversus, . ~ ~.stivus, . pera&'. calidus, clarus, geminatus, igneus, inusitatus, SOLEO. es, l t u s s u m , ere, n. 4voircout~tus,magnus,nitidus,suinmus,tantus.~~~~~~. turne, 2trchndifir. SVN.Consuevi, est me% r. Sol orltur, le soZeilsc he. Kxoritur, diem consuetudiiiis; in more Iiabeo, assuevi. USUS: effert ; lucem terris infert; terras collustrat ; Omnes reprehenderc solet. Katio consuctudiexaais, dispulsis, fu atis tenebris mundo dlem nis niex qua quondam solitus sum uti. Cf. reddit ;orbem suo &lgore illustrat ;SU=lucis Consuetudo, MOS. aspeCtu mortales recreat ; sua luce perfundit e t convestit omnia;sua luce lustrat etcomplet SOLERS, ertis, omn. gen. Indusfric~x,
ratiun,
SOL
651
. ---
SOL -
~ens. solers natura. Cf. Inaeniosus. D i l lS O L E R T E R , I n /ustricusrrncnt, adroifrmcnf, avec sa~acitd, #nessr. SYN. Sagaciter. Usus : Solertisshe aliquid perspicere. SOLERTI A, as, f.Rdrrssr, A<rbilrtd,dextrifd. SYN.Sagacitas, erspicax prudentia, animi motus incredibi\s et celeritas ingenii. E:PITH.Divina, pestifera, tanta. PHKAS. I. Ad solertiam incltare, #nusser d la#~icssr. Solcrtiam mercede evocare, invitare, eblandiri, elicere. 2. Paucos vldi pari solertla, j a i v u f .?ud%omnirs aussi admts. Non possum ex tanto hominum numero quibus usus, quibuscdm consuevi, multos recensere in quibus eam qua tu polles, qua praditus es qua priestas, excellis, eKuI?es, qua ornatus es solertiam, sagacitatem, ingenii acumen perspexeriin. Usus : Mundus sine divina solertia effici non potuit. Homives congregati adhibent agendi cogitandique solertiam, les hotnrnrs rdunis rn
soci/td dL"vrloppent lrur activitCrt k u r in telligrmr. Cf. Diligens. sOLIDE, CorpBttmrnt. SYN.Integre. SOL~DITAS,atis, f. Consi.stancr,soliditd. SYN.Firmitas. EPITH. Tercena. Usus : Soli-
habilr, adroit, intrlligrnt. SYN. Ingeniosus, perspicax, sagax. )( Iners. USUS:Provida et
ditas corporis. SbL'IDO, as, avl, a t u m , are, a. Consolidrr, afrrmir. SYN. Roboro, firmo. Cf. Firmo. SOLIDUS, a , u m , Fsrmr, solidc. SYN. Habens soliditatem; veriis, eminens. Usus : trr fortrmcnf, troablrr, tnqait'ler, tourm~afrr. 1. Solidum nihil quod terrz sit expers. Solida SYN.Afficio, ango, sollicitum habeo; app-llo corpora. 2. Verus, constans, stabllis, cerdc pecunia v.! flagitio aliquem. ADV.Siimtus, solide, durable, vrai,rdel. Non tam solido, in-, valde, velietnonter. P H R A H ~ .s c resina quam splendido namine virtutis. Solida, gravehementer sollicitat, crftr afdirr m'nvis ac germana laus, non adumbrata et fucata. quiPtc bwurotrj. Animutn ea res versat assiSotida bona, utilitas solida. Cf. Firmus. due ; anxiis pcflus curis implet , res ea graSOLIST IMUM.1, n. Aqqure fuvorab!r vern inihi curam affert, iniicit ; multas inihi tird de cr qui tombait d tsrrr,quandlrs oisraux curas dat'; veheinens me ejus rei cura tangit; sacrs mangrairnl a71rc trop Gaviditi. Vox ineentem ea res curam mihi et sollicitudinem auguralla conficit; ingentein animo sollicitu4tnem incutit; inteinpeitiva si>llicitudineturbat animiim; s ~ L I T ~ ~ R I u s ,/~~l,~rul,solitairr, ~ , ~ ~ , refird. SYN. Solus, solivagus, remotus ab ocugravi ini cura implicat, efcit, conficit ;magnam sollicitudinxnaffert; in magnos me melis hominum.)(Con~untuset sociatus c u m altero. USUS:Solitarius homo et in agris vitus et sollicitudinis adducit.Cf.Angor,Cura. tan1 degens. Non solitarium, neque simplex, Sollicitudo, Solllcltus. USUS:Eacura me vehementer angit et sollicitat. sed, etc., Ctrr q u i n b t #as un rt simjlr, rnais, rtc. Cf. Solus. SOLLICITD~, Inis, f.Inquituir, wusi, SY I IN ~ Angor, . cura, inltus, molestia, SOLITODO, Infs, f. Solihrdc,d(scrf.SYN. ~ O U Y I ~ C negotiuin. )( Sacuritas. EPICH. Assidiia, inLocus desertus, recessus, secessus, regio incredibilis,ingens,seinpiterna,summa. P H R ~ E cuita et deserta. )( Frequentia, celebrltas. PHRA P~ l m u s sollicitudinumsum,jrs~ris PHRAS.1. Abdere allqua In solitudlne rr~npfidhqtriCfrrdes. Sollicitudo cum cogita. me cuperem, ir ddsirerais rn'rnsclniir ,fans tione multamecircuinstat;multame sollicitiim qwlquc licu soli/airc. Vitam fuga solitudiniliabent ; tot cura vitam inihi vix reliquam fa. que mandare; di~cedereinali~ua solitudineri; ciunt;sollicitudiiiesmeas quzvis hora exacuit. in asperas et densas silva s me abstrudere et Cf. Angor, Cura. USUS: Ea cura mihi maadsava etscopulos meainaladeplorarecupegnam sollicitudinem affert,conficit iinmagnos r e m Vitae genus inter feras solitarium et ab ine metus ac sollicitudines adducit ; sollicituhominum societate disjunflum se&ari animus
0
esset. In loca abdha, ab arbitris remota ct libera, in loca ab interventoribus vacua me abdere cupcrem. Loca eg-o oinni solitudine vasta atque sino humani cultus vestigio pererrare mallem quam diutiiis inter homines agere. Cf. Locus solitarlus. z. Solltudlnl aptior est q u a m cfvilis v i t a consuetudinl, Anrnmc pus$ad,#orrr la sol~fudcqur pourla s o d . Re ius in agro, aut ubi nullum culti soli occurrit vestigium, vitain agatquam inter homines. Nudz mut~equesolitudines, non civilis freqiientia tam abhorrentes a civilis vitz consuetudine mores deceant. Abhorrent nimium quantum asperi et agrestes eju, mores ab urbanie vitz elegantia ; ita aliorum inores ut nemo illo, ille nemine uti possit ;ut neque is ferre quemquam, neque quisquam illum perferre possit; ut neque is consuetudine cujusquam, neque quisquam ejus amicitia uti possit. Ingenio moribusque ab ingenio reliquorum tam alieno est, ut solitudini non itrbium frequentianatusesstvideatur. Cf.Agrestis, Morosus. Usus: Audistis que solitudo in agris esset, q u z vastitas. Tibi solitudo erat pro frequentia. SOLIUM. 11. n. Sier. frdnr. SYN.Sedes. EPITH. Foederatiim, ~aernum. Usus :Sedere in solio, ornatu regio. S O L I V ~ G U S a, , u m , Qui rrrr sru2,snuv a p . SYN.Solitarius. SOLLKCTTATIO, anfs, f. Snllicitatior, sllu:fion. Usus: Illa Allobrogiim sollicitatio. SOLLIC'ITO, as., avi, a t u m , are, a. Aqi-
SOL
-
SOL SOLSTITIUM. Y!. n. 1 2 solsfice d'f, lc p b s longjourdr i'anndc. 1. SOLUM, .Tculrtncnt, uniqurmcnt. SYN. Tantiim, modo. Usus : Non oratione solum sed et armis. 2. SOLUM, i, n. Lesol, & tcwe.SY~. Terra. EPITH. Carum, commune,exile, incultuni. USUS: 1. Patriz solum omnibus carum. Exilii causa solum mutare. Quod solum tain exile et macruin. Sola terrarum ultimarum. 2. Pavlmentum, area, fomicment, base, qttalifdforrda#nenfuie.Solum et quasi fundamentum orationis est. SOLUS. a, um, Seul, unique. SYN.Solitarius, unicus, unus solus, solus per se, unus ex omnibiis. I'HRAS. Solus fere degit, il cst #resqtrc fot+otrrs setri. Secuin, ut aiunt, vivit; v a t e r seipsuin neminem habet secuin; re* ittus et destittitus a cieteris, lucem conventumque vitat ; in solitudinem, tanquain in portum se recepit ; tempus pro e omne in secreto, remotis arbitris terit ; urge et omni ccetu caret hominum ; sine arbitris agit ;reruin suaruin neminem mortalium sociuin habet aut consciuin. Cf.Solitudo..UsUS : Abdimus 110s et scepe soli sumus. In locis solis mestus errabat. Solus se in consilium vocat. Uno solo dissentiente. SO LT E, Librerncrrf, d'rncf a p n dCga~tfe. SYN.Expedite. Usus : 1. Solute et suaviter dicere. 2. Remisse, friglde, d'uncfa~on reIach/c, nonchalante. Tam solute egit, tain oscitanter, aeec tant de ino~csse, d'abandon. SOLTIO, onis, f. Dissorrtinrr;payc~~~cnt, solde. Sv~.Reprzsentatiopeciinia,dissolutio. T-PITH. Necessaria. Usus : Dificillima solutionis tempora. Solutio rerum creditarum.Solu tio linguce, fanpe difie, bior findue,@rolc facifc. SOLTUS, a um. D/i, &&a 6, librr. SYN.Liber, dissolutus, promptus. )[Alligatus. Usus :Aninioesse libero et soluto. Hoino solutus cura ; somno solutus. A natura ad dicendum satis solutus et expeditus. SOLVO, is, vi, solitum, ere. a. Dissorr&e, ~lstr~rir, dtacher, siparcr, paycr; rrtcffre d fa voiie; rsou~irc rrrtc quesfion. SYN.Persolvo, dissolvo, pendo, dependo, ncmero, reprzsento, pretium do,pecuniam do, satisfacio, reddo, confero, z r e alieno exeo vcline libero; explico, enodo ; libero. ADV.Omnino, re&e, praclare. PHRAS.I . Fldellter t e solvam,jr vous payerai pPdlctrrcrrt.Satisfaciam quamprimum et fidemliberabo ;nomina dissolvam; quod spopondi, dependim ; cavebo ne solutione dilata mea apud te fides concidat. Arcz m e z confidito ; explicafe ve1 reprasentatione (parata, praassnte pecunia) me posse non dubito; ad diein cum fide solvam ; pecuniam prisentem numerabo; expeditum est unde solvam. 2. Solvere non possum, jc ncpuis
dinea mihi duplicat ;magna me sollicitudine afcit; ingeLti sollicitudini est, accablcr &ennuis. Tanta in me haret sollicitudo ; tantam de tuis rebus habeo, sustineo sollicitudinem ; tot ~llicitudinibus langueo, o primor, misere exedor; in tanta surn sollicitu!ine,ifre accabld d'rnnrris. Niliil est, quod sollicitudines allevet, demat; sollicitudini mea subveniat; a sollicitudine animum abstrahat, abducat ;sollicitudine me liberet, den rrc vitnt dissipcr ttrcs enmis. Sollicitudines sibi struere, sibi arcessere, se tourrrrcnter sui-mime, scforgcr rt soimmc des sujcfs f inquifu&. Sollicitt~dineni omittere, bannir es soucis, nc pus s'en i>rguiCIcr. SOLLICITUS, a, u m , rnguict, soircicux, h/, agagrti.SYN.Anxius, suspensus, perturbatus, exercitus.)(Securus, s o ~ u t ucura. s PHRAS. 1. Vehementer s u m sollicitus,~c svisforfcmenl inquict. Multasubvereor; rebus meis valde metcio ;non discedo, non oculos unquam dejicio de rebus meis ; totos dies de rebus meis cogito ;metus ille nunquain mihi decedit ; tacita cura suspensum animiiin gero. Cura illa exonenre animum nequeo meum ; multi me angores inipediunt animunique in diversa trahunt; multi aciileipeRusmihi conipungunt, exedunt ;magna in cura sum, versor; nullum tempus sine sollicitudine intercedit ; multum animo de re mea laboro; magna est rerum exspettatio; multis quotidie curis uror, conficior; assidua occiipor sollicitudine. f Angor, Cura. 1 . SollJci$us ero d e rebus tula, j e m'occupCrai dc vos afairts. Curas omnes intendam ut rebus tuis quam optime consulatur; rerum tiiarum rationein habebo pratcipuam; cum mihi erunt res tua ; curn: res habebo tuas, cura erit de rebus tuis. Interiore cura, suspensiore animo res curabo tuas. Cum cura res traRabo tiias. Usus: Sollicita sus ioione, sus nsa metu civitas,crMitrqui/c e t a$&nh, iw1",ue, craintivc. Res tu* valde me sollicitum habent; de tuis rebus niirifice surn sollicitus. Sollicito animo et anxio sum. SOLCECA, Orum, n. pl. So/cisrnc. UsUs : Multa in ejus scriptis solceca SOL~CISMUS, 1, m. Sofdcisme,fatr/e de g m m m < ~ ~qrri # u consisfc d ?/?al nbstnur /es de a s nfaxc. USus : Solmcisnius est, curn in plurigus verbis consequens verbum superiori non acconimodatur, iy a solcisttre, lorrpue Ics rapfirts rridoivrnt unir les tnots mtre & u s o n ! tnai o,%,,rvs. S6LOR. arls, a t u s sum, arl, d. a Cons o h , raSsurer. SVN. nsoior, animum eri o sustento, solatium adtbeo, do, przbeo, a&: ro; lacrimas ~licujus comprimo ; timentes nnimor consolatione sano. Cf. Conaolor. SOLSTITIALIS, e, gen. com. Rclatqarr s@sticeddt. UsUs : Dies solstitialis, le p/rrs bngjour a2 Pann#.
F.
SOM
653
SOR
$c~Ycr.Solvendo non sum; unde solvam non Somno opprimor, jc srtis acc~tbtt iic sotntntil. habeo, non suppetit ;iin editaTnondum expliCurse mihi somnunl adiinunt; somno ine ricata est sotutio, solveni ratio; unde satisfavant ; e somno excitant, suscitant, rr'uciicr, ciam non est ; expedire nomen non possum ~mptchcrdc dorlnir. Soinniis est perfugium sine versura,sansc~t~pmnIer. 3.Quis solvet ? otnnium laborum ac sollicitudinum. Nihil Q ~ ~ i p @ ~Jmpensam ~ r a . f quis prastabit? I'ecuinorti tam simile quain somnus. Sotnnus est niain quis numrabit, re raesentabit 7 Pretium iinago vd siinulacrum moriis. Atiimus per quis dabit,persolvet. CfPXs. USUS: i. Misisomnutn curis vacuos. Cf. Dormio. nius qui z s alienum, qui pro veRura solveret. 8dis* m. vOx POet~b aIiquo(a1icujus nomine) soivere. Soive Equun. quod patriz debes. 2. Explfco, enodo, ttsoudre ( m probl.?~),cw-f~ucr. Captiosa arguS ~ N I T ~ as, S , m. Sott, brtdif,ftrrcas. SYN. Sonus1 cantus. Usus : Hoc sonitu c o l n ~ l e t a menta solvere. 3. Libero, iiJlicr, &1fa51rr,uffranC,+ir. ~ ~ ~ i t , solve;e ~ ~ lvuLc. aures obsurduervnt. Verborum inani sonitu fertur ejus oratio, un vrrit~brvif iiep~zrolcz. ditipensam). ~~i~~~ metu, curis Ileligione solvere civitatem. 4. I n re nautica: SONO, ea, nl, nltum, are, n. Iicrttlrc irn fevcr l'mtcrc, rnclfts R fa voilc. Anchoras, oras son, r h n t r , rcf~*ntir. SYN.Caiio, sonuin resolvere ; portu solvere, qz~iffcr fc por/. s. Mofero ; sonum, sonituin reddo, efficio. ADV. Aran, disciplinam solvere, briscr la rradilion. cute, graviter, male, nuinerose, optiine. Usus: Cf. Anxfus, Non intelligit quid sonet h a c vox voluptatis, C c siqtfi/fr re tnol dt volt~#ft.AntiquitaSOMNIC~L~S& Nonclralatnrnt.nt,~~g~i. . tem, si ha sonet, sermo m i n retinere videp l m t . usus: Somniculose et negligenter tur. In qua oratione nihil sonare aut olere pealiquid facere. regrinum potest. Arma sonant. Natura fert, SOMNICZjL6SUS, a, um, E,tdorl,ti, no*ut extrema ex altera parte graviter, ex altera J<Ilanl. SYN. plenus. : Iners, autem acute sonent, u nafurc a woalh, qu'aux et somniculosa scneRus* Piger' d?#xc&& de ~t6ckclic dhartno~it, retc~tttt &un c m u n s o n p v e ct de 'utrrc rcuttc, note aigu% SOMNKO, as, av, aturn, are, a. RPvcr, a ? & un songr. SYN. Secunduln quietem viSONS, aonns, omn, gen. ~ ~ ~ f ,--jmi. i ~ b l ~ , deo, in quiete video, in somnis videre videor, syN. N ~ ~ : comprehendere ~ ~ son~ , in quiete mihi videtur ; dormienti, secuiidum tes. cf,Reus. quietem inihi videtur; in soinnis c e r n o . P f f ~ ~ s . SONUS, f, m. Son, b k f . SyN. VOX, VOC~S de meo,j'ni rb+d ,non sonu" VOCIS eantu9, strepitus. EPITII. Absurfr)rc. Species fratris inei per somnuin, per dus, acutus, a-restis, certus, discrepans. vaquietein, in so,nno oblata est ;exagitabat vissimus, inanls, incredibilis, inflexus,iniseraper sonlnuin species fratris qyasi a bilis, rusticus, tristis. Usus : Varietas sonolatronibus circumventi, fratrls mei rum, intervalla, distinoio, et vocis genera di< unsi a latronibus circumventi imagine con"e-. Curs~s vocis per omnes sonos. A u r e ~ fundebar. Per nofiurnos visus oblata fratns sono complentur ;sonum rccipiunt. Sonus in interfe&i species adinodum n,e terruit. : aures ac animos suaviter influit. Nervorum Si ea dormientes agerent qus somniarent, alInanem fundere' ligandi essent omiies qui cubirum irent. Cf. S ~ P H I S M A , &ia, n. ~ o p h i m c .u s u s : Dormlo. Contorta quzedain et aculeata sophismata :sic soMNfuM, I,,n,So,rgc, enim appollantur fallaces conclusiuncula. nuin visum, insomniuin,iinago nofiurna, somSPHISTES, e, m. Sophisfc, rhttcur. nii visum, species per somnuin oblata. EPITH. USUS: Qlii osteiitationis aut qurstus causa Clarum, illustre, recens,verum. Usus : Id mihi pliilosophatur. somnium obje&um est. Somnio stimulatus. Sornnia interpretar. Repente, tanquam som~(JPIO, fs, 11 v d i v f , Itum, lre, s . ,qssOu;. nio beatus. Ex earuin rerum reliquiis inhae$ir, rngozrrdjr. syN. soporem indrico. rentibus quas vigitans gesserit aut cogitarit, S ~ P O ROrIs, S m. Pro/l~dsorutncil,8ngw rnirabiles exsistant species soinniorum, visa dissc~ncnt. SYN. Somnus. USUS: Sopore plalllendacia ac falsa, quibus tamen mens, cum cans artus languidos. Noli nobis languorem e t languore corporis nec membris nec sensibus SoPorem exprobrare. uti potest, vehementer concitatur. Animus in varia visa et somnia incidit. SORBEO, es, i i f , era, a. Avafer; absotSOMNUS, i, m, ~ ~ ~ sYN. ~ sopor, ~ ~ b:r, i cngloutir, l . dJvorcr. USUS : Ista odio non sOrbm sed concoquOt vorer (*m @fquies.)(Vlglliae. Usvs :Vehementer me som. fronf). nus urget ; somnum vix teneo, w#ur fcnir de SORDEO, es, ere, n . P u r d t a s w v a k w , sornttuil. Somno me dabo; somnum capiam, videbo, prcndrr son reos. ArCtissimus me rntpnsadlc. USUS:Antonio sordebat Maced* romnus comple&itur, dormirprofndcmrnf. nica provincia Cf. Dsplceo.
usUs
usus
SPE
-
SPECIES, el, f. F o n ~ ~/&re, e, inraft; Magnus ex iis spettaculis plausus est excita. tus. Cf. L u d u a a f i m ~ e SYN. . Forma, figura, facies; imago. &*H. Adminbilis, %terna, beata, blanda ; SPECTIT, impers, cela rizar*. svN. clara, consularis, divinn, eximia, falsa, forenPertinet. sus : H~~ ad sin ulos spe.at, ilsis, famosa, honesta, liberalis, Pura, san'% lud ad universos. Alio spe&t vox Pythica. singularis. PHRAS. v i f esf i n speciem tancf.Attlnet, lnterest. t u m bonus, cet hon~mefl!a que la dehor5 SPECTKTIO, f. Asw, sfiCtaclC. de la don!. Sub pietatis obte.ntu ; per causam SYN- InspeAio. u s u s :Animus levatur specpietatis ; per speciem pietatis multas fallit. tatione, 'dmr@r serCCrCergar la vue' lmaginem tantum probitatis et w c i e m falS p E C T A T 0 ~ brlss , m. SWareur, obseriacem p r a se fert. Vir specie probus, re imvafeur. SYN.Contemplator. EPIIH. Diligens. probissimus. ct simulator, simulo. usus: P H R A ~ . S ~ e a a t o r e s habebis Plurlmos, 1. Excellentis eloquentize speciem et formain WOUS aldrex de ~rotnbreu~ s&-cfate?drs. Theaadumbrare. Observenrur animo species hofrU" magnu" habebis; tu te quasi in aliquo nests. 2. Imago, similitudo, a##urrncr, theatro versar existima; res tu= quasi iiiagno scmb/unf, ,l,i,tr,#r~tCX,e. species quzedam in theatro speflabuntur; res t u a quasi ma oinanis con~niovit.Boni viri speciem gerere, ribus theatris erunt proposit=.Usirs : ~ p e d a pre re fem, tueri. ~ l i moliri, ~ d aliud spcie foreni se 0ti0sum praebere aiienae calam itatis. et simulatione ostendere. clementig specie s ~ h t O r rerum calestium. multos devinxit Ea res speciem prabuit maSPECTATUS. a , um. Consi&, estim. gni exercitus. 3. Fome,venustiis,dignitas. SYX.Cognitus, probatus. Ysus : Vir speAabn'Ilanfe al)parence, dclaf, beunt, omemetat. t a integritatis. Vir fortis e t speAatus. Pertinent hzec ad liberalem speciein et dignitatem Natura forinam in qua esset s ~ e c i e s SPECTO, as, avi, a t u m , are, a. Regarhonest4 in PromPtu osuit. 4. A ~ ~ e f i u s * drr, obscrucr; juger, erXimer. SYN. Speaator e i r 0 sum, astimo, cerno. l o v . Pmcul, alte, d i ~ t t e , spcie. S ~ c i e s statura , ad dignitatem aPP0ad extreiiium, foras, plane. Usus : Hominem sita. 5.Parsgenerisv 8Jp)ce. virtutes s ~ e c i e non ex censu sed moribus s p e h r e oportet. dispares pmdentia conjunguntur. Alterius animum ex suo s p e b r e , ja8g.c~&S SPECILLUM, 1, n. So?ide,instrumrnf de autresfir soi.Hes ad arma, ad bellum speAat, chirurgie. les ckoses tournml d u g u e m . Ni1 nisi glolaudenlque speflat. Hoc spefiant leges, SPCIMEN, lnls, n. Marque, preuvc ut,etc.uonlus ad mare spehns.Cf.Pro~on0. exrmjle, image. SYN. Indicium, significatio; SPECTRUM. 1, n- visiun, s#ectrt, fasexempluin. PHRAS. J u v e n i s s p c l m l n a tbltu. SVN. Idolum, visum. Usus: Q u e illi d a t multa virtutis, ce jrutte honitirc donnc idola, nos speAra appellamus. des#mvrs & vertu. Optiine se ostendit; documenta futuri judicii dat maxima; multa in SPECOLA, as. f. Liru d'obsmatioa, ob. eo specimina virtutis cernuntur, elucent ; exsewaloire. SVN. Vigilum locus, vigilia. Usus: perimenta edit cgregiz virtutis. USUS: I. Tanquam ex specula aliqua prospexi temi . Specimen virtutis dare, capere. 2. E x e m pestatein futurani. Homines in speculis sunt, plum, moii>e, Fge, exent aire. Cato speciobsewant, u1 vos geratis in retinenda religiomen temperantia ac p r u A n t i ~ . nc, ttrc etr obsemtiorr, aux agilefs. Velut in specula collocatus, constitutus suni. 2. P a r v a SPECI~SE, Magnajfquri,lent, #oinpn,seSPes, /aiblc espl'raflce, &er cs@ir. Hac spenrenf. USUS : Speciose cum ornatu ingredi. "la me susteiitabaill un'ce' SPECIOSUS, a, urn, Bcau,brillant ,>lagSPECOLATORS bris, m- Ob~ewalrfir, ni/que. SYN.Illustris, eximius. Usus : ftevercs#ion.UsuS : Speciilator venatorque natura, sionis has eciosas causas babeo, 13ai sawanl qvi #ir el chrrcke d surprewire les sebelles, d'c.rcel~ntds raisons d ~trton . reforrr. rrefs "la nafure. SPECTAB~LIS, e, gen. com. Qr2on&ut S P E C O L A T ~ R I U S ,a, u m , D ~ s p i o f l , voir, visible; d e n r d t t n m. SVN.As ectabiGdclairrur. USUS: h'avigia specuiatoria, nal i s . ~ s ~ Corpus ~ s : celi spe&abileefte&um est, vir~~d'ob~ewa~ion. animus autem oculorum effugit obtutum, le tnonilr esl visible, Pdmefuit nos regarifs. SPECULOR, arls, a t u s s u m , arl, d. a. Obsem, en obJcmtion, f u h le pf. SPECTACO LUM, 1, n.Asprcl, sspctac2r; SYN. In s~ecula sum, excubo, observo. ADv. r~prse~lta/ion,j~rx#ubiCs. SYN. Kes ad specP r o v . Usus : O~nnia ante speculabaiitur et tandum proposrta, pizesertiin cum pompa et ~cmtabantur. Multorum te oculi speculantur apparatu, u t s u n t ludi e t aiia ejus generis. e' sures. Cf. Pr-vldeo, Observo. E~~~~.A~e~b~~i~,egregiuin,jucundum,lu~uasum, miserriinunl, rzeclarum.Usus : Res cceSPECCILUM, 1,ii. Miroir. PHRAS. Spelestes quaruiii s cRacu~umad honiinem tancuiurn aspicere, rqurder, co,rstrl/cr, un tum pertiiiet. %pe~aculuin dare, pradxre. i~~iroi Speculum r. consulere; speculuin in con-
tio, fiducla , firndmentum, cupiditas. )( TImor. EPITH. AbjeAa, bona, certa, explorata, exigua, fallax, firiiia, incerta, infinita, nova, perennis, perteiiuis. PHKAS.i. Litterae tum i h i spem m a g n a m faciunt, vofre leftre IJIC donne beuucorr# d'espoir. Spein magnam afferunt,oerunt. faciunt, ostendunt,ostentant; S P ~ c s , m. cavem. sYN, ingentem inihi spein przbent, subininistrant, dant, proponunt, injiciunt; in spein recupeSpelunca randz libertatis certissiinam me vocant, in: SPELUNCA, z, f. A n f r e grotlc. SYN. ducunt; in spem iiieliorem me impeltunt, ad Specus. spem me ergunt, rapiunt; spein inihi affirmanf, inferuilt; certioris me spei iniplent, S P E R N O , I s , sprevi, spretum, ere, a. quamquantamfidespromissi, aut ratio ex fiduRe#ousser tn#nscr, <fJdaigncr. SYN.Kespuo, cia reruni subjicere solet; tu* litrerz augent, pro nihilo puto, contemno, dispicio, rejicio, alunt, erigunt, confirmantspeinineam,speime repello, repudio, refuto. Usus : Spcrnit nos et bonre plenum faciunt ; spe ingenti n;e compro nihilo putat. Cf Contemno. plent ; fiduciam accendunt ;securo me animo SPERO,as, avi, a t u m , are, a. Es#Jt-er. esse jubent. 2 . Spem novarn concipio, j~ SYN- Spenl haleo, sPes in sPe sum, in sPe cttnpis de rtotrvcles espLrances. In speni inaliquid babeo, sPe ducor, ind~icor in OPeiii, gredior; in spem venio; spes aniriiuiii subit; exsp&o, confido, ad speiii erlgor, si)cl~i Proypes animuin cepit ; in spem adducor ; spes positam Iiabco, iiiilii spes1)roI)ositacst. )( De,lova affulget; inleRa in1Ili no\,a spes est; spero, tlmeo. A~v.Uene,insil~ientcr, oPtiiiie, spein non ex incerto concipio. 3. Spem mapluriinum,reAe,salte~n, teinere. I'HRAS. 1. Begna, habe0 rem e x gententia ccssuram, n e d e te SPero, YeJpkre be<rtgcou# de vous. l J , ~ 60, esjoiy Pajfaiye se t c r ~ ~ ~ i l t c selon ra Tantum in te confidout oinnia in te collocem, ,,,, t f ~ r s Spes . est; in magna spe suin; spe omnes in te sitas ac coliocnta~rationcs ha,,,ta tcneorj es ea in ine haret, residet; beam ;ut tuis pracipue viribus nitar, nihil Si)eipliiriiiiumRabeo; plenusbona. spei sum; aliunde exspefieni ; prdsioia ad oinnes casus aiiimus ista calet; spes ainpla despondeomnia in te uno constitiiaiii; spesoinnes in te tu,; spes ea tenet; spe et aniino confido; repono, dehgo. Cf. Spes, ExspeCtatio bona. spel~i liabeo iiiaxiniain, rem ex seiiteiitia ces2. S p e m omcia tibi mes grata fore, ]'essurain, 4. ~ a u n c a m l h i spes superest, # r e $'a& nres bons o?cesvot[s SerotJf %'vArbleJ. i/ nrc reste $fus gire cet espoir. Eani unain Spes nie tenet, susteiitat, dlit, fovet oficia tibi "ideo; hac una spe nitor; h a c una spes mea grata fore; in spem venio, in spein ingresustentat, alit, consolatur; ex una spe iIla dior, in speni adducor, spes aflulgrt,tua benependet aniinus; in ea re una omiiis fortunze volentia spem inibi dat, speln facit, spem 0ssubsidia; res una mihi m a g n ; e f i d ~ ~ i a teiidit magnz a te gratia ineundx. 3. Omnia in una re spem omnem pono, repono, s i c oonstitul u t sperare nihll noti possim, colloco; spes omnes sitas in ea ie habeo; in ] ' a ' telcmetst corrrbind les afluires gire j e ea re una spes meas omnes dcfigo, coiistituo, avoir conJfanc6. J a o a sunt a me fundaquod alias iiunquam g r a t i ~ esse locuiii ullum menta rei sic ut certa propeniodum ,in.spe videain. Hanc unani spem seqoor; ih ea re sint reliqua Rem, ut o~inor, ita const1tu1, in una spes oinnes repositas habeo ; una in re eo statu coilocavi, in eum statuin adduxi ut salutis auxilium Dono, spemque propositam omnia secunda, ut qualia volulnus, ut omiiia h a h o secundissimi eventus. 5. p a r v a res ex animi sententia speiare possimus. Rem, ut erat quaa hominem i n spem t a m inwopinor,ita composui nihil ut adversum tiinere nam impulit, itajt ygn n>a p y l j a v a i t d o n d possimtut delegare SPesmeas fortuna possim ; , j cef hotnrte cettefolk es#nznce. Paira diRu eo rem perduxisse mihi videor ut eventuin res erat q ~ hominis a inconsultam fiduciam s p r a r e quam secundissimum 1iceat;hoc mihi accendit; q u z solita vanilate spem ejus inflavideor consecutus ut optima sPe niti possim. bat; ua horno inconsultusadvanaln fiduciam 6 EP, ut apero*facileomnla imPetrab0, eKer&atur; q u e illi tantum spei fecerat ; par@ u r nroi, j e Pes,#re, Jobfiendrui fotrtfacileva res erat et in ua ,,ihil ad eam spem denl. Pro meaquideni sPe, nisi me sPes fallit, agnosceres, qua ille injatus hereditati spe et ut animus meus auguratur, quemadmodum animo incubabat; levissima impulsus causa, ipse mihi polIiceor, nihil est quod a te non spe tainen devorabat hereditatem totam ;cum ern~eflem.Cf. SPes. Usus : 1. Sper'J et concaus, nihil esset cur in partem hereditatis is fido te Jam ~alere. Jubeo te de me bene SPeraveniret, spem tamen ejus veluti in manibus re ct sccuro esse animo- 2. Timeo. vereor, se habere existiinabat. 6. Slnister ille evenn - h h , redouh-. Si a te, quod non SPero, t u s spes o m n i u m magnopere debilitat, deserar. cet accidenl a beaucouj amoindn' 'esflrance gnCrak. Remoratur, infringit, IabefaAat ; SPES, si,f. EspPrance. SYN. Boni exspectasilium adhibere; seinet in speciilo contemplari; speculouti; se in speculo intueri, speAare, videre ; ad speculuin explorare fonnam. USUS: Versus in quibus velut in speculo yuisque se possit intueri. Coincedia est iinitatio vitz, speculum consuetudinis, iinago veritatis.
SI'H
65 ?
--
SP1
rum; vellendar tibi erunt dialefticie disserenti spinre. lllie argutiientorum contorsiones, breves illz el acuta conc~usiuncula negotium ribi nunc facessent. USUS : Spinosum et subtiie disputandi genus. Spinosa el exilisoratio. S P I R A , ie, f. JYirrllc, n m d s , anncnttx, Aor,trne crurl noits onf t n l d j r e s q t i c toaf norejlis. usus : AnguIs se in spiratn colligit. /re e s w . Spem pro e omnem nobis eripuit, gen' cOm' f?l~'orrfiuf abstulit, sustulit fuii&tus; de spe optima nos r e ~ p i r ~rr ~,s p i ~ < f b l SYN. e. Flabilis, aniinalis. deplllit, ; a spe aiiimos USUS: H=c spirabilis aniinalisque natura cui omnium avertit ;sp3m probe onlnem nomen est aer, crl f?~lert ?-esjii<~blc et vivi8. Spemomnem pecdldlmus, tiolts ql''on ujjez'c z'uir' ntmrrs jerdit forif espoir. Di spe decidimus ; SPIRATIO, bnis, f. Hcspirn/io?r. Usu5 : spem omnelii ab~eciint~s ; speni omnem deAnimalia spiratione aeris sustentantur. posuiinus. bpes tota nos deseruit, destitiiit, defecit ; nobis discessit ; spem oiniiem amisiSP1RITr%, as, m. Sottfle, holcinr; venf. inus. 9. Spes nos fefellit, tios esflrunces SYN. Vapor purissimus sanguinis ; spiratio, onl L/ dCt tres. 1;ortuna spes iiostras destituit; 'vila; aer. E r i I.H. Angustiar, ccelestior, caelesspe frustrati suinus; irritos spei abire nos tis, coiiimunis, containinatus, divinus, entrenecesse est; ingenti spe destitulinur; spe lapsi iiius, infinitus, Iiber, ininiinus tranquillus, resuinus; a spe dcjefti, repulsi suiiius; spes nos gius, juciiiidus, vilis, vitalis, trhunitius. Usus: nostra fcfcllit, frustrala est, elusit. 10. Nulla 1 . Spirittis per omnes arterias funditur. Vite spes superest, if ncrrolts r u ~ f ~ ' j / f td'esjoir. s corpore ct spiritu continetur. 2. Resplratlo, Nullus jain spei locus ost ;spes iiuiia jam respiratio, anbelitus, n i r aspirC, souflc, respilinquitur ; qu;e porro spes rcliqua esse potest? rufioti. Nullum unquam tranqiiilluni ct otiospe omni carenduni est ; spe p o p e omni orsiim spiritum duxi,j t f i ' a i l ) u s respirdt~nc scu/r bati sumus; desperata spes est, iiicisa, abrup.fois ftnr~qiti/e~~reiif. Contaminatiis apiritus. ta. Usus : Ceita se spes ostendit. Subito ad A?iiiiae interclu3io et angustia: spiritus. Lonnovain spciii cxaisi. In eain spein de~olutus gissinia est complexio \erboruin q u z volvi suiii. Vana spe inflatur. Spein redintegrarc. uno spiritu potest, foat d'urtr Aaleine, foittd'ttn Speiii omniiiiii multuin vicit, superavit. Neufruif. Aer spiritu duous. Legiones uno spiriiii tro inclinata spe, l'esjbhrrince t r ' ~ ~ f uj ~ r *fr ~ f ,rri rc difflare. 3. Vita, sorrfle zrif~il,vic. I'atr i a spi611n cbfr' n i dc 'itutrc. rituiii reddere, spirituin alicui eripere ct aur q u i rrorts cnz~irorrae). 1'0S P H Z R A , m. f. SjIr>rc*,giobr; bor,le. SYN. fcrre. 4. Aer, ~ i i ( testne tibi Iiu~us cm11 spiritus esse jucundus? Globus.Vs~s:Habent suain spliarain crran5 . ? ' ~ ~ N ~ ~ . E l a t i o a n I tumor, ml, fastus,lntes stellz, les Lfoiles/5xes ont leitr sfMEre d natio,pr~soinjtron,nrr-ogrr~rce,~erf, orptei. N r t . In sphzra inaxiiiii orbes iiiedii inter sc Hes gestie nescio qiios spiritus ci attulerunt. dividuntur, rfarts iine spl,Erc Zrs gr<~rids cercks E rebus gestts inagnos spiritus suiiiere. Gcssc cottpenf j u r /e rtiilic~i. tientes et ferociter cxsultaiites hoininis spiriSPICA, f. E ,r,rL, llrifL' irl dr tus coinprimere, contundcre, rnbalfr-r /u/tcrfi, iji. EYITH. Ubrtes et crebrz. Usus : Seges pur,l~uce~ cf. =astus, Superbla. spicis crebris ct uberibus. Spiritus SanElus, e S u i t i l Esprit. PHKAS. SPiC'LEC'UM~ Ii* ;'nrr~qe. Iinmeiisus iiie ac seinpiternus spiritus, cujus Colleflio spicaruin. nfflatu atque riuinine omnia sustiiieiitur ct SP~COLUM, 1, ti. I h d , a s i ~ f i ~ Z trllif, 0~~: conscrvantur ; cujus nuinine humanar mentes SYN. Telum, sagitta. Usus : Crassus diviiils sensibus afficiuntur ; qui aniniis nostris spiculis prope scrutatus est Alpes, fiassrs calestis gratia rorcin instillat; c<elestiuiii fouillu, j o i t r niiisi dirr, /cs A n / s nzlec dnlvs munerum largitor Spiritus; inteiioris vitie fers de artc.es. auAor ac parens atque ut ita dicarn, anima animar; sanflitatis on bis fons el origo. SPINA,~,& ~p . i r t c . E r i r ~ .Valida. Usus: 1. Spinasvellere. 2. Subtllll rallo. qu*sllo SPIRO, as, avl, a t u m , aie, n. IZrspivrr, acuta, nrtibugds, sttbfiIifPs, d P f o ~ - s niivrc. SYN.Spirituni duco, aniniaiii duco, vidiscotirs. Spina dialeftica. vo, anhelituin diico. PHKAS.A g r e splrat, il respire'dt~cic~tcnf. Interciusus spiritus SPINOSUS, a, u m , Bpirtettr;. BtPciIc, arfle meat ; aniinani agre ducit ;fatigatos anj t c i n de dtPctrlts, c ~ ~ ~ t i e t SVN. t x . Durus, ashelitus traiiit ; angustiar illi est spiritua. Vis ,sr. Pnnas. Aggredienda tlbl eslspinosa inorbi animaincoinpriinit;spir~ndidifficultate iila dlalectlca, i / z,otts uet nJirontw ccffu laborat. *SUS : Mens Ylatonis adhuc in ejur U C ~ c ~ Co f i f f e , S e d t t . scriptjs spirare videtur. Non inodo 'sine cura 'I'ortuosum illud disputandi genus tibi omniquiescere, sed ne spirare quidein sim meiu no coinple&enduin cst; compelleris \el invipossuin. tus in angustias illas ct cluiiieta dialeAicosinistro illo eventu spes 6mnium ipagnopere cxtenuatur, plane evanescit, magnopere concidit, pene iiiveterascii ; spcs prope omnis incisa, prarcisa est; spes prope adirritumcadit. 7. Homlnis importunl furor nobls spem 0mnm-n ProPe a d e m i b /esfurcrtrs de
*"'
SPI
658
SPU
&.
SPISSE. h t n n r n t , A grand' fiine. SYN. era, a . Promctftv s ~ ~ n ~ f e m e n f ~vaw a i Yde. e Egrc, difficulter, vix. SYN. Proinitto, s onsionem facio, sponsionem interpone. Aw. eehementer. USUS: Tibi deS~ISSUS,a, u n , ir, con,pact; d ~ pendendum est quod Pro alio spopondisti. Id SYN.Densus, difficie "SUS : Spissum spondeo inque me recipio. Honores et presane opus et operosuin. Omnia adhuc tarda mia spondere alicui. Cf. Promitto. et spissa. SPONGf ASap, f. J%nKc. UsUS : Spongia SPLENDEO, es, iii, ere, n. Brillcr, he extergere sanguinem. bManl, dis(inguC. SYN.Luceo, fulgeo, mico. SPONSA, m, f. Fiancdc. USUS : Sua cuiUsus : Virtus splendet in tenebris per seque que sponsa. lucet, la vertu bn'Zle d t n e a u S& &S tdn2brcs. SPONSALIA. l u m , n pl. Fianyailles. SPLENDIDE, D'UM rrianibrr briifanfe, SYN. Sponsio et repromissionuptiarum.Usus: avec Lclal, rttagn@cence. SYN.Ample, ma ni Sponsalia alitui przbere; sponsalia facere. ce. Usus : Splendide et amplo funere eger: Sponsalia dissolvere. re. Splendide accipere aliquem. SPONCIO. bnis, f. Proniesse, mgagerne,rf. SPLENDIDUS, a, u m , Brillant,clatant, SYN.S ~ O ~ 0mniS S U ~stipulati0 , et promissiu. magnilFpue, rmrquablt. SYN. Magnificus, USUS : ~poncionemfacere. Sponsione atiquem elegans, ornatus. Usus : Vir ornatissimus et lacessere,/aire un#@n'aJcc89fl. Sponsionein splendidissimus. Nihil in Curii donioornatum vincere, g a p r u= @ri.Sponsione vinciri. ve1 splendidum przeter ipsum. Cf. MagninVoti sponsio. In angustissimam sponsionis cur. Splendor. fomulanialiquemincludere. SPLENDOR, arls, m. L'CrIut, Ic briflanf; SPONSOR, Oris, Cu*fio% Raranf, bcauli, ornerneflil, qloirc, ronsidCr~~fion. SYN. rC&ntrfZf. SYN. Przes. USUS: i'ompeius idem Nitor; claritas, PrtKas. n o m i n e s mihi de voluntate Czsaris syonsoret de niea s u m m o splendore prmditi, hornrttr$ envitestis. Tulliola przmium flagitat, me sponsom n s #d>uncg.rande consi&tion d>u,igrand rem a pellat. hlarcellus Pro Mari0 SPonsor luze. 9uoruiii dignitas oninium oculos peresf fa&.. stringit-; sumptibus et publica magnificentia SPONSUM. 1, n. Prortzrssc, engaflmcut, rope extra modum exeuntes ; lelbs c ~ l a t i s , contra*. Cf. Sponsio. raqueatis adibus omni luxu et opulentia instruais mapifici ; ainpie et magnifice exorSPONSUS, 1, m. et Sponsa, as, f. F i ~ ~ c / , nati. USUS: lmperii iiostri splendor gentibus /Tnnr&, cf. ~ u p t i m . omnibus lucet Omnia ad s~lendOrem et doSPONTE, S~#fartr~ircrrf,librcnrent, volonnam revocare. Dignitatis su* s~lendOrein fairernrnf. SYN.Ultro, suapte natura, suapte, obtinere. Habet maximuin spleiidoreinvirtus. vi voluntate, indicio. I~HRAS. Antigua virtutis splendor obsolevit moribus Sponte venit, il csf vrnar n'r sonjZCiil@ . nostris deformatus. Splendore noininis ejus et sila sponte, nullius coafiu, I ~ invitatu, ~ ~ virtutiscapti cives. inipulsu venit; ultro se iiiihi vbtulit; voluntaSPOLIATKO. Qnls, f. Pil(ngP, sjoliafion. rius adfuit; sciens prudei1sque voluntate adSYN.Direptio, privatio. USUs : 111tanta spofuit. 2. Lapis s u a sponte deorsum cadit, liatione oinnium reruni. j)ars(rj)rojre vcrfrr la1,iert-c totttbesur la tewe. Suaptc iiatura, vi sua, innata vi, suopte nutu SPOLIATOR, Gris, ni. .~jo/iotsur,Niac pondere, nullius adininiculo in terrain ferlord. SYN.Przdo, direptor. tur. ~ Usus Sua- spoiite quo impellimus iiiSPO~IC), as, av,, atum, are, a. ~ ~ y ~ ~:l hr qqti,. jiller, vofc,.. sYN. E ~iiudo, ~ orbe, ~ ~ clinat. , Si sponte ac voluntatenollet, vi extiudetu'. Libenter des olio, privo; spolia detralio; eripio, detraSPORTA, e,f. CorbeiIIc. SYN.Fiscina, ho.?( Orno. PHRAS. Spoliaberls, nlsi a u fiscdla. xilia clrcumspexeris, s i voirs iic dcrrrunrirg SPM A, m, f, kctrtr~e. USWS : Spumas du secorrrs, vorrs srrra pzlf. IPwdreeris hostiagebat in ora. Spuiiiis os circumfluit. bus; hostes in fortunas tuas invadent ;fortunis te evcrtent ; de fortunis te dctiiib;tbunt, sanSPMOSUS, a , u m , Ij/ciji CfCcaj,rc, lctrguineni exsorbebunt tuuin, nisi, etc. Uhus : tttu,~f, ru~~tcrtj: USUS: Spuinosum littus. Apollonium omni argento spoliasti. Nihil illo S P ~ M O , as, avi, a t u m , are, n. et a. spoliatius, nihil egentius. Cf. Privq. Bctrr~rrr; rrsfiirer, cxh<rler.Usus : Spumani SPOLIUM, Ii, n. UL'uil/e, bufin. SYN. ex ore scelus, aiihelans crudelitatem, resjiExuviz, prada. EPWH. Cruentuiii, novum, rnttt Ic crirrrr, suarzf Ic cvir~tcjar fans lespores. pulcherrinium. USUS : Cruenta alicui spolia SPOO, is, fii, a t u m , ere, n. Cfirclrer. SYN. detrahere. Magna spolia ex Iioste capere. SnIivameinitto. Aliorum spoliis suas opes augcre. Cf. Prmda. SPTUM.. 1. . n. Crudut. SP0NDA.m. fBoisde lif.SYN. LcItilatus. SPURCIZ, Su&rrict~t,Gxnetnutti~re<ii~oPSPONDEO, es, spapondl, sponsum. fan/c.SY~. Obscane, fccde, turpiter, flagitiosc.
SPU
659
STA
SPURCUS, a, um, Sale, mafiopre, iinrconAc. SYN.Lutulentus, impurus, obscenus, turpis. Usus : Tempestas spurcissima, trru& a ~ x ( d r # l u i rr t d r bour). Cf. T u r p l a SQUALESO, es, 1~1.ere, n. gfrc mal t-0 h h m hui, @rtrr da habit# irr SYN.Sordeo; memo, aflliCtor.)(Nlt~>. Usus: Squalebat civitas, erat in lu&u scnatus. SQUALIDE, Sarcs ornrturtats, &un6 maW . W C uigligcr. SQUALIDUS, a, um, Salr, malfi@re, W i g L SYN. Horridus, incultus, sordidus. P ~ R A s H o m o s g u a l l d u s , h n mrnafproprc. r Obsitus squalore; obsita erat squalore vestis, fedior corporis habitus pallore ac macie perempti : ad h z c promissa barba et capilli ef. feraverant oris speciem; homo veste obsoleta sordidatus, p~eferens in vultu habituque calamitatis su= imaginem, Corpus ver0 reliquurn ingluvie veternoque et sordibus squalidum. Usus: Domus, oratio squalidior et sinenitore. Cf. Sordldus. SQUALOR, mis, m. Malpro+rt; dad, aflictiou, d o u l e u r . S ~ ~ Sordes; . meror.Usus: In luou et squalOre jacere. SqualOre Obsitus reus. S Aaculum tanti squaloris, IuOus, sordium. Sordes, Squalldus. SQUAMMA, m, f. cai((c. SQUAMMaSUS, a, u m , C o w d 'dcuillrs. SQUILLA, a,f. Sgwillc, sorle n>cmissr man'uc. Usus : Pinna cum squilla coit societatem cnmparandi cibi. STABILIO, la, ivf, itum, ire, a. Afer,,,ir, rtndre Jtablr. SYN. Firmo. u s u s : tempublicam, Irse., l i b N t e m Stabilire. Pedem stabilire in suo. C t Firmo, Confirmo. sT~~IL1s e,, gen.com. JoliA,durablc. SvN. Firmus, immutabilis,multum firnritudinis fixus, datus, optiine constitutus, certus, proprius, perpetuus, perennis, immortalis.)( Lubricus, Incertus. Usus : Nulla domus tam stabilis, nulia .iVitas tam firma n t , tanta tempons diuturnitate confirmata, q u z non possit dissidiisque everti. Maneat hZc stabilis et fixa sententia Cf. Constanr. S T ~ B I L I T ~a S , StabilitJ, cousislaucr, frrnrrtl. Firmitas, constantia Usus : Kes~ublicaquassata multa amisit prosidia stabilitatis su=. Quis corporisfirmitate autfortuna stabilitate confidat ? @ U ,.,, comfi ou sur la conlcr sur la stabilitdr la s a n t ~ ~tancr a % a fortunr ? Amicitiam non adolescentulonim more ardore quodam et im etu amoris sed stabbitate et constantia ju$cemus. &. Conatantia. STABOLOR, arl* a t u s s u m , ari, d. n. ( do a n l m a n t i b u i w l l i dlcltur. ) Haditer,
kii
sCjounur, #arqwr. Usus : Pecus stabulatur melius ad hibernos exortus. STABOLUM, 1, n. pUc, table. usUs : Pastorum stabula. STADIUM, VI. n.Sta,tr,mrsut.c itiu/rairr #uurttud~r&,~~~.s~~.Spa cxxvpastiurn suuin; curriculum. Usus: I . 1sIOCUS citra ~ 0 mam cst stadia triginta. Multa stadia confecit. 2. Curriculum, spatlum, s t u d l u m , carn?rc, licr. Qui stadium ingreditur, eniti mmimedebet ut vincat. In stadium artisrhetOric= prodire non audet. STAGNO, as, avl a t u m , are, n. t r r stagnardf, sCj0ururr. D e a q u a qum nec alflult. nec mrbetur. STAGNUM, 1, E a u s f a p u t c , l<ing, la,~ r a i s . s T ~ ~ ~ R a, ~ um, u S ,rrstr immo~i~,pXC; calI)(C,fiSi, puiRCsHCu~pcu~ CVN. ~ i , . , . , , stabitia; ~ ~ , itrm : Qui in agend ue, gestu motuqite utitur moderato. uSUS q u g n a stataria. Statarius et sermonis pplenus orator. STATERA, f. ~ d / r u ~ t c h .t l SvN. ~ Libra, trutina. Us"s : Non aurificis statera, , d popu~ariju~icio rem SThT1M. Sur-le-daru#, aurs(61. SYN. Continuo, illico, mox, quam mox, prntinus, jam jamque, quamprimum, confestim, a o u tum, e vestigio, repente, sine mora, nulla interposita mora, abjeAa omni cun&atione, primo quoque tempore, extemplo, haud cunoanter, propere ; sine excusatione, nulla interposita dubitatione. PHRAS. 1. Mandata t u a statlm exsdquar, j7accoflr#Iirai immCdiatrntmt vos O~~T Omni < I mnra abjet~a; ne minimo temP O ~ ~ patio S inter~eoo;simul ac potero rem perficiam. PunAurn temporis non morabor ; sine mora mandataexhauriam. z.Statimconcidlt, il tomba nussitdt. E vestigio temporis, momento temporis concdit. Usus : Litteras scripsi statirn ut tuas legerem s ~ A T 1 0 , b n f. b P o ~ f c , q ~ a r t i ~ s t a t inaorr vale, mouiMa 6. S ~ NMansio . ac locus tn quo naves U"m$iteS tYtO Stare possint. "SUS : Stationesdisponere; cohortes in statione habere;instationemeducere;stationesingruente hoste in castra subducere ;stationes agere; submissismanipulis aliquot stationes firmare. Athenis nilnc statio placet. Cf. Pr=rldlum, S T A T ~ V A ,Qrum, n. pl. Canto*nrmrnts, quartic~s,gami~ous. SYN.Statio. USUS: Stativamiles noster habet optima Militem instativi' habereSTATIVUS, a , um, E n t. & g m : De oslemilitairc. Usus : H a c mea custndiaest, f o c pmsidium stativum, LCJ~ mmjostr militait'r, d t ~mafucfion.. f STATOR, Orla, m. Esclow w j l o y i awx
eui
STA.
660 --
--
S'I'E
rril~safes.SYN.,Apparitor, iiuntius, tabcliaPr'luf t f t trru ,zJmU1res. Vide quanta reriim sit rius. Usus: 1. Litteras stator tiius niihi atrulit. varietas ; res nostra ut habeant ; quem in lo2. Ad J o v e m refertur: Jiipiter stator,]rr)icuni dedueta res sit ;qui cursus reruin, qui exitus sit futurus ;quemadmoduin se res noster guifo~lde,qtti cnnsoliric. i r a Ii.ibeant, quo loco res nostra sint ; q u e STATOA, le, f. S/a/rrd.SYN. Signuin, iinasii foriiia reipublica, qu:e fortuna, qul: condigo, simulacruin. EPITH. Eyuesti is, pedestris, tio; quissit praseiitis fortuiiz habitus; qiianta nuda, palmaris, persiiiiilis, aliena, piiblica, reruiii fafla Sit coininutatio. Cf. Conditio. turmalis, inaurata. Usuh : Senatiis ei slatuaiii 2 . Pessimusest r e r u m nostrarum status, aureani decrevit, posuit, statuit, fixit, locavit, SIOS rzll;iirs sotrf duns un tu/ ddjforublc. collocavit, consecravit. Statuain alicujus everOnineiii non niodo succum et sanguinem, sed tere, affligere, deturbare, dissipare. etiam colorein et speciem digiiitatis pristina s r ~ r o o ls, , a, utum, itnblir, a~l~isl~ tanquam i ~ s ; si nox quadani eusa nr,t/rr,-<rgrr,rd/ci&r. srN. Constituo, decel. csset rebiis nostris, ita in tenebris ruunt et no, dehbero. Al,", cerie, exploratius, "1iscentiir oiniiia ;quanta in r e r m converfdcilius, ~ , ~ oii,n~,io, ~ ~ l,rorsus; ~ r~e ~ ei , ~ ~ , siolie ac perturbdtione, que teinporuni inotu regie. PHRAC. 1. F i r m l t e r s t a t u t u m est, versemur, vides. 1)eterrimo statu sumus; in j/ fs/ ~ ~ ~ l ~ ~ nr,.<ctj. o l ~ ~~t~~ ~ l l / ac firlnuln propinquo est servitus ve1 interitus. In tanto est ;certum id inihi at ue obstinatumest; stat disciiiiiine civitatis, rebus omnibus aut inclisententia; certum agere; illud natis, aut everds; in hocincendioreipublica; stabitque nlihi; del. fixiim esti stat rebus taiii trepidis, arflis et dubiis; in tanta beratum cum aniino haheo meo; statutunl fortuna iniquitate; in extremis rebus nostris ; babeo; fixum et statum est; fixum id, ratuill in extreiiia spe salutis ; in tam atroci ac diffifirmumque ; stabile decretuiliqiie lloc consicl'i reipul)llca teinpore pai um abest quin liuin est; hic aniinus, liac inihi lex est. 2. Sta. JYIi~errimi S ~ ~ I UNon S. sane tranquillo navigatul R o m a m proflciscl, 17<Ii rso(l< #a(/er mUS9 sed jam aliquot procells pene submerd Rottrr. Animus in eo erat ut Komani pete. si S U ~ U S .3 S t a t u s civitatls prlstinus rereni; in animo in habebami s t i t u t u s est, Pa~rricn ifaldesdoscs u frla,U, suscepi proficiscendi ~ o i l l a n l . nelibebfida~rs 114 r.j*bigitr. E superioruin teinporatuincuin animo habebam; cuin animo, apu,j animiini statueraiii Koniani petere; ~onsilium rUm caligine et tenebris lucem aliquam in repiiblica respicere ccrpinius; respublica in vecrat R~~~~ me coiircrre; an:muln induxl ad terem dinitatem ac libertatem vindicari ; loiigin<luam profeAionenl. sus: 1. Iterum respublica respirare, reflorescere videtur. Res ut seaomniuin jiira statuere. llL'~~~~~i~ "OSt'" suum rursus statuln tenent, melius tueretur placuit. 2. Censeo, puto, judlco, se r/trt/re &rr r y j r i t , ~~t/toq.itrcr,rrnrrr, esti~tier. fluunt ; zquabilius et constantius se hahent. Kespublica turbata in tranquillain redi~itur, Ego quldein ita statuo, niliil esse. Ego te pa. reviviscit, caputattollit. Usus : Scio quis rerente111 statuo fortunariiin mearum. 3. Pono, ' U n1 IiOStrdrUm status sit ;nihil in suo statu edo, colloco, &,er, nyprstr, lrjqCr. Statliite Selnper inanct. Heipublicz statum funda% documentum ne q ~ i s ,etc. ~idoiorisiatuam, collocare. Eiiindem vitie statum usque ad setropzum statiiere et collocare. f. Constituo, neflutem tenere, retinere, tueri ; in eo statu Dscerno. STAT(~?A, a !f. slltlI frr,f<zifi ,,pa j t ~ r r l r ~ Consistere, r.cskr dutts fe wtltte tal. Vir sapiens de statu se su0 de~ici,deduci, dimoveri sya. c~~~~~~~ habituq, figura. I'HHAS, s t a t u non patitur. Virtu:is statuin mali mores laberam egregiam, i(<c flzil~e llragnifaflan4 convellunt~ convertunt. Nunquain de #q"r. Corporis habitii przstat ;statura corpo. statu dignitatis me* decedam, discedani, deilli ris illi est appo sita ad dignitatenl ; clinabo. Ex ir:certis et perditis rebus in iiienlagnitudine ex.inium ; proceritate corporis 1iorem statuin respublica revocatur, resttuiinsignis est. \,isu et specie astimantibus "ir tu', ledit, ~ristinum statuln recuperat, Pfrc magnus. usus : Corporis figura, forma, statll. ~/tubub/i ttu~rs soti firrtltier la/. ra apposita ad dignitatem. S T E L L A , =,f.kloie.SYN.Sidus, astriiin; STATUS, a, um, F;,~~.., so~clttIr svN. ~. flamnlceccrlestes,lumen, lucidi stellarumgloSolmnis, statutus, certus. Usos : Statl dies ; bi. E P II H. Illustris, perlucida, iiiicans, salustato et solemnes cerimonib. taris, praclara* ''finla terrxque proxim%obs2. ~ ~ ~ ~ ~ ~ , ~ ~ , m . & / r ~ , f i o ~ j f i o ~ t , s i / u ~ / i ~ ~ . curior et callginosa, parva ; terris finitima syN. conditio, fortunz conditiol locus ;casus, USUS : SteIIz im~iiutabilibusspatiis a b ortu Fsentis brtunL ~labitus,a ~ I c u ~ reruma us in occidentem comineant. Chaldai studiose PITH. Ai~iplissimus,bonus, certu~, iiiodera. stellarum inagnitudlnes, intervalla, cursus intus et concors civitatis, tr;int,uillus,tolerabilis, qUirebant. pristinus, quietus et placatus, eicAus et celSTELLATUS, a, um, ktoi//,coons/r~~~. sus, reipublica deterior, perturbatus, mediocris, incertus fortunz. ~ ' H R A s . 1. Vide q u l s S TE L L I F E R , &a, 8 r u m , I'arstmC Ifialt r e r u m nostrarum status, 7foyezqr~clcst toifes, //nilL Usos : Stellihri coeli cursuo.
san>ci4
estXoc
STE
66 1
ST1
S T E R C b R O , as, avl, a t u m , are, a. Fupungit ac stimulat,~ orrugr8-moi de re @ i d ~ mer (une ferre). SYN.Fimuni agris adhibeo ; qwi rn'o#jresse et tneJrfrgtre ejoirr et la nuif. fimum, stercus agris ingero, arvo fimuin redCessantem ad agendum stiiiiulo. Cf. Excito, do ; fimum, stercus per agros spargo. Animo. STERCUS, Grls, n. F~rtirier,er~ri~rtenf. STYMLUS, 1, m. Ai~>rr/fott, cr~ifafion, U s u s : Nolo stercuc curire dici (;lauciam. encorrr~~ertr~nf. SYN.Aculeus, incitaiiientum. USUS: Industriz et laboris stimiili. Stiinulos STERI LIS, e, gen. com. .\'/bri/e.~VN. Nialicui adhibere, ignes adiiiovere. Stiinulo fohil ferens. Cf. Sterllitas. dere, STERILITAS, atrs, f. s ~ ~ / ~ ~ / ~ F, c ~. s ~~ ~ . concitare aliqueni. Cf. I n c l t a m e n t u m . STIPATXO, onls, f. Krrforr<r.qt., rortigr, guin inopia. PHRAS. M a g n a hoc a n n o sterilitas fuit, i f y euf ceffe ennt'r r r r r e g r a ~ estorfe. SVN. Comitatus. sfiriifi.Adversus annus frugibus fuit; annus ST~PATOR, orls, m. (;arrz drr ~orp.r,saerat inopia fnigum ac siccitate insignis ;frufe/ife.SVN. Apparitor, satelles. U s u s : Armamentum angustius provenerat; noxia hoc antis ac stipatoribus Corpus circumsepit. no frugibus intemperiesinciderat. U S U SSte: STIPENDIRIUS, a, um, 7j.ibr,~,,,ir,.. rilitas agroruin et annonacaritas.Cf.Annona. SYN.veoigalis. usus : veeigales et stipenS T E R N O , is, stravi, s t r a t u m , ere, a. diarios populos multos habemus. Corrurir; terrasser, abaffr-e,SYN.Consterno; ST~PENDIUM, 11, ~~l,/,.so~,/e,,pai,.. prosterno. USUS: (;enia(em lefilim sternere. SYN.'rributum, vetligal ;9 s \ iritim in nlllites STERNTMENTUM, 1, n. k f e n ~ u - distribuenduiii. EPITH. Annuum, menstruum. me#/. u s u s : Superstitiosi etiam sternutaPHRAS. 1. Stlpendla mllltl rlte solvuntur. menta observant. o# pflie exartetflent /u so/a'e rfes sor/ufs., M di~ T E R Q U I L ~ N ' I U M~ , j , n . ~ u t ~ ~ j ~ y . U staria r~se : r a rite rocedunt; assignatus zris niimerus recle fependitiir, dividitur ; niiles stiHeus tu leno, sterquilinium publicum ! STERTO, ls, n. ~ \ ~ , ~ svx. f i ~ . pendio athcitur; stipendia niiliti dantur, niinicraiitur,persolvuntiir, iniles stipendiaritc A r o e et graviter dormio. Cf. Dormio. recipit. U s u s : f . Trtbrrf. Cij itatibus ;allir STIGMXTIAS, m, Escla-JPstietrra,isl. stipendiuniimposuit Czsai. Solvunt,pendunt, SYN. Servus compunAus notis Threiciis. dependunt stipendiasingulz itates. hfulti~ STILLA, a,f. Gorrtte. SVN.Gutta. stipendiuiii reniissuiii est. 2. Ad r e m milita STILLXCIDIUM, 11, n. Ea!, d6 # j / i , r e m pertinet, a,rprrd ttrti/lrrtr. Stipeiidi.i loif o r d e . q o u f f i k r r . U ~ Jura ~ ~ .stiIIicidioruiii. bello inerere. Stipendio affireie, reniunerare militeni. Bene iiieritos suo stipendiofraiidarr. STILLO, as, avi, a t u m , are, n fonfbcr Eiiieritis confeoisque stipendiis. Pecunia in qorc/fe d goaffr,digoatter. U s u s : Stillantem 5tipendium opiis est. sanguine pugionem protulit. STIPES. Itls. 111. Ii-~~~rr,sotrrA~,fttu. SYN. STILUS (stylus), 1, m. .Sfrc </,S h'o~llairlr, #oiir~on,pour icrire; fr,171crr ,ti, s/y/,,,~ o n f f u - T'runcus. U\uc . Honio sit an stipes, dubites, orc une b11rAc,ti,ti ir,tbt'~r/ I'eretes stipites al> sifiotr. SYN. Instriiiiieritum urtt ratio inodussuinino przeacuti et preusii, #ii.rrl; fi/issude~. que scriptionis. EPIT H Censorius, exercitatus, impurus, eieaor ac ina isteroptiiiiusdicendi. STIPO, ao, avi, a t u m , are, a Pr~.s.srer, Usus ; Stilus optiinus cfcendi effettor et mat,~-rcr, C~~~OU SYN WConstipo, .. circum\allo gister; dicendi opifex et artifex, hz j)lrtrfle est Usus : Antonius senatum arniis stipat if Amt /ert~er//etfr itcrzEfre d'ioqrrenrr~(i"sfsvrfotrtrrr conini, aimatoruni gfegibiis siipatu~ t+ri7i~~rl qlric'ofl@@t-etul<l jurfer). ExercitaS T I PS, stlpis, f. F,rib/r,(ton,nattrAna. S\ d ' tione et stilo limanda, formanda, ornanda est Pecunia qiiz in zrariuni reponitur, ipef oratio. In summa ubertate inest luxuries quEdlis offertur, 7fc/ lllendlcis ei ogatur Usi7?: dam stilo de~ascenda est. Orati0 Attico Stipeni colligere, cogere, stipeiii spargere stilo scripta. STXPLA, 9, f. C%riwrrr<., #ot//e a'u b1J. STIMOLO, as,avi, a t u m , are,a.Ayrrru s u s : stipula levior. lotiiter; s/rtttuer, ex~r/er. S Y N .Stimuluiii adSTIPLATIO, onls, f. f'r<i~~lfirr~., cn~rhibeo vel adinoveo ; punga, excito, incito, gctrtcnf, s/r~~t/<i?rort. S V N . l'roniic~ioin jiire. curam P H R A sIlle . stimulare Usu5 . I'atta7 conventa, s'il>ul'<tiones. I'erutesnon desinit, cesse(pcr't/cr /t.r s"(<fi,f "la Stipulatione Acuere animos; aninios militum ad a n u l a n STIPLTOR, o*Is,ni. f i / ~ ~ i q rfr$w/d. f~i dum decuc acccndere, incendere ; admovere STXPOLOR, aris, a t u s s u m , nrl, d.Eri stimiilos; stimulis concitare; animis milituni gi'r, detnrrnr/tr utt errg<ih~earr.irfS%N. 'llstul<> calcar addere ; fortitudincin inspirare ;anlinos mihi aliqui<lproiiiitii solenini formul;i restipumilitibus addere ; curretites inritaie et admolandi. Cf. Polllceor. tis velut cal( aribus urgere non desinit. Cf Calcar, Inclto,Excito, Impello. U S U S . Evelle STIRPXTUS, Kn,lr/rnrl~-t~~~nl S Y N . Radimihi hunc scrupuluin qiii me dies notlesque citus. U S U S : Stirpitus aliquid extrahere.
STIRPS, pli. f. Plante; souch, wrFne. SYN.Pianta; genus,familia.Us~s: 1. In seminibus causa est arborum et stirpium. z. T r u n ous, caudex, Ironc. Quod e terra ortum, stirpibus nititur suis. 3. Orlgo, caput, inltium, Y-, on;rine, source. Stirps ac semen malo~ m o m n i u m Stirps . juris anatura etenda est. 4 Gsnus, familia. race,/ami&. g x antiquissima stirpe ortbs. Stirpe generosa proficisci. Ambo stirpis ejusdem sunt et famili=. Improbitate sua stirpis s u z gloriam inquinant, contaminant. Stirps iiia optima piurimum degenerat. Cf. G e n u a STIVA, m, f.Manche de c h a m r . SYN. Aratri manubrium. Usus : Homines de stiva. STO, stm, atati, stlltum, stare, n. L~~ d.bmrt, tnir syNK Consista, gradum sisto.)(Sedeo. ADV. Constantius, consulto, diutiuJ, occulte, paulisper, plane, pulcherrime. Usus: 1. Contra aliquem stare. Stare ab aliquo, cum aliquo, ejusque partes tueri velsuscipere. 2. Permaneo, perduro, vigeo; servo, resterfertnr, idbranlable, duw. Stamus animis.Utinam staret respublica uo steterat loco! Stare fide, promissis, conlitionibur, conventis, jurelurando. 3. Consentlo, c o n b n t u s s u m , .&re du c&, #artisarr da qqn; ?en tenir d Pavis de qqn. Stabo judicio tuo, opinione, sententia. 4. Consto, codter. E a victoria Czsari multo sanguine stetit. 4. Datur, concedltur, tfredonni, roncCnC. Modo nobis stet illud : nihil esse quod, etc. 6. Vario i n UIJU. sens divers. Stat sententia, hoininem deserere. Per me non stat quominus id fiat, il nc tient par d moi qrr cela se fm.Stabamus pulcherrime, nous nous portions trls bien. Res nostrz optimo loco stabant, nos a#;irts dtaient en trls bon (fat. S T b l C t , A a manilre des Stor'cicns, sfoiquemefif. SYN. Severe, Stoicorum more, au-
fu&ux. SYN.Iracundus. Usus : Me quidem valde movent stomachosa et submorosa ridicula Littera t u a stomachosiores fuere. Acumen sape stomachosum, nonnunquam frigidum. C t Iracundus. STOMXCHUS, 1, m. Estomac. SYN. Gula, gulz extremum, quo cibus labitur ut concoquatur; bilis, ira. EPITH. Languens. Usus : 1. Stomachi calor etiam ostrea concoquit. Esse stomacho languente. Nosti stomachi mei fastidium. 2. BIIIS, ira, e o i i l t , hu~nnrr, rnicontentonenf. Queruia epistola tua stomachum lnihi movit, fecit. Cave ne stoinachum in te erumpain, prcner f a r h que je n'exhufe ?no bife contre vorrs. Iracundia exarsi et stomacho. Stomachum omnem jam funditus rdidi. RiY i d a u ma c o g Cf. i r , si in s t ~ m a c h o , ~ .t STRXBO, onla, m. Louche. SYN.Q'Ji OCUlis est perversisSTRAGES, 1s. f. Dyaife. SYN. Clades. EPITH. Horribilis, nAurna. PHRAS.Ingens strages f a a a est, il se@ u n ~ a d c a w c . Ruinz similis strages erat; vix ulla expers cladis rxercitus pars erat; strages data, edita erat ingens; clades ingens accepta erat; omnia strage fugaque repleta crant; quacumque pervasit equestris proceiia stragemruina simiiem dedit. USUS:Quas ille strages dedit, edidit, fecit. Per stragem lapidum et ruinas enisus in muros miles, srjr un amar, un monceau de #ierrrs. Cf. Cades, Clades. STRAGOLUM, 1, n. Comerhrrr, tu mtelus. EP~TH.Textile, pinum. U w : loravit hominem in lectulo pulcherrimo, textili stragiilo magnificis operibus picto. STRAGULUS, a, um, Q ~ d fI e d .~u s u ~~: stragula vestis, couverl>rre, t@fiif. STRMEN, lnts, n. P a i h . STRAMENTUM, 1, n. pailh, l j ~ r cca. S , stramentis te&=. Somnus quiesque in stra. mentis erat. STdICUS, a, u m , Sforcirn, storqae. EPITH. STRANG~~LO as, , avl, a t u m , are, a. Acutissimus, severus, perfeiissimus. S m r la f o r p , Ctran~ler. SSY. Faucibus STbLA, m, f. t o n ) vPtetnent d e dessus d premo, suffoco, ango, cervicem frangn, obt'usage &S femnrs, robe. Vestis mullebrls torta gula jugulo. Usvs: Patnm strangulavit. gsnus. STRANGRIA, m, f. Ritcntion d'u~in.4. STOLIDE, Sottement, stu#iricment. USUS: SYN.Disuria. Homo stolide ferox. STRAT~GEMA &tia, , n. Ruse&~e,em, STOLXDUS, a, u m , Sot, insensd, sfu id.. slrntaf2me. SVN. Dolus militaris, inventum SYN.Stupidus extremi ingenii horno. d u s : ve2 consilium callidum imperatoris. Stolidum quodammodo hominum genus. Cf. STRATUM. 1 . n. Carnifurc de lit, conStultur. vcrhrre. SYN.Peristroma. USUS: Strata pulSTOMACHOR, aris, a t u s s u m , arl, d., cherrima. n. et a. .!!indyn<r, sejdcker, s'irt-itcr; didaiSTRENOE, v v n n e n t activemrnt; bmSVN. ndignor, indigne fero, moleste vetnrnt. SYN.Naviter, fordter. Usus : Adi6ero, irascor. Usus : Fastidiose stomachatur cat, agit strenue. omnia. CC Indignor, Irawor, Ira. STR~N OUS, a, um. A c t g alcrlr, bmSTOMACH~SE, Avec collre. SYN. Irave, waiffant. SVN. Ad labores impiger, manu cunde. promptustqui dignos nobilitate sua, dignos rebus gestis spiritus cnpit; cui digna vetere S T ~ M X C H ~ S U S ,a, u m , Imyd, c m j o r ~
&
STX
----
563
,
--
s.r U
.-A
gto* et majorum monumentis forttudo inAlicui pestem, insidia~, cafamitatem, perniest; qui in armis mbusquegerendis magnam ciem struere. Aciem, domum struere. Verba virtutem prUestat. USUS: Vir erat strenuus et struere et componere. in periculis interritus. Cf. Generosus. STIIDO, es, ii. %re. n. Etunief; sfap#liS T R E P ~ T ~ S .s, m. B m i f ,fmcas. SYN. gucr d. SYN. O eram do, studiutn in aliqua re Sonitus, stridor. EPITH. Forensis, ingens, repono, colloco ;&veo. Anv. Summe, vehemenconditus. PHRAS. Xngens e r a t strepttus, ter, exquisitius litteris. I'HRAS. r. A puero h vacanne fuiel grand. Cum horrendo fragon h u i c scientiae s t u d u i , , ~ y n i r ' f t ~ r i i d c s~ cf i t~ m strepitus exstitit, editus est; ingens amorum a'epuis uron eefenrc. kleam operatn ad h a c strepitus adcdumferebatur. Tumultuantium litterarum studia jan, inde a puero contuli; in fremitus tantus erat, vox ut consulis ohstrehof studiorum genere meanl opetam conpentibus armis audiri non posset.UsUs: %resumpsi, collocavi; nieaiii operain itis studiis pifu significare. dedi. Hanc doftrinam, Itanc stutliorum rationem ab ineuntc atnte suiii sccutus, colui diliSTREPO, Is, 61, ate, n. et a. Munnurer, gentissime. A puero hzc nie scientia dele&dot~rdotrner, faire du hrmrrlfe. SYN. Rixor, vit ; illi a teneris deditus, devinAus fui ; a jurgor. UsUs: Cum Achivi inter se ccepissent teneris in hoc studiorum genus incubui. Hoc strepere, ics Crecs s'lfanfmis d murmurer genus stodiorum me unice cepit, tenuit, mihi en+ niz. STRICT, &froilrtnent, n~ourerrsemrn~. placuit; huic uni mens vigilias dicavi, dedi, syy. ~ ~ restrieete. e )(~ L ,~ usUs: ~ st,+oe ~ . tradidi, addixi, dicatas volui; in his titteris atatem duxi; his litterir tempiis omne tribu. observa ne plus reddas quam acceperis. 2. NoEtu studeo Iltteris, la nuifje nr'al)jliSTRTCTIM, Sm,naitmml, sutn.KtCque d Pfu<ic &S leeltres. NoCturnas vigilias ad mcnt. CuN, Compnssius. Usus: StriAim diurnum doArinarum studiuiii adjungo. Ad et breviter, aiia copiosissime dicen. litterarutn studia etiam noctis bonam partem STRIDEO,es, S T R ~ D O 18. , dl, era, assumo, 3ecerpo, sepono; litterarum causa %.R*drc s o n d ~(, ri~ce", s*@crfrLmir)etiain noRem pcrvigito, pervigilem ago; somUsus : Stridebant cnr&nes. ni parteiii mihi detraho, eripio. 3. Litteria STRIDOR, 6x4s. m. Sotr a i p , ~t#fement, studes assfdue, vnus ft/Cics assidffmentles belfes-leffres.i.itteraruinstudianunquaminterp-inccmenl. SYN. Strepitus. EPITH. Densus, horrifer. Usus :Ne serrz quidem stridonm mittis; nunquam te a litterarum studio sejungis; totus es in litteris; totum te in litteras abferebat. ddis; litteris te invoivis ; noAem cuin die litteSTRXGXLIS, ih f. Sorfe rfitrjr[e @po litteias coiis, trapa!, ~ t lafiarr t buigneurs. ~ ~ ~ ~ ~in- l rarum ~ studiis ~ coniiingis; l exerces assidue. Niinius es in lkteris; nlmia strumentum. litterarum cupiditate flagras, exwstuas. Immos~Rr,-.bsus, a, um, Mai.e, mincc, derate,intemperanterlitters indulges;laboris, chgdaSYN. Gracilig tenuis,exhaustus~llsus~ plusquam satis est, in Iittersrum studiis tracOratio strigosior. tandii suscipis, sustines; sic in tuis his studiis STRKNGO* 1% Inxi, iotum* a. elaboras, vigiIas,ut viresimrninuas, exhaurias, J C W C ~ , tefiir snumis; firer, Vaser lkr2remcnf. consuma>,debilites, infirlnes, amigas. Modum Usus : Nullum vinculllm ad ~tringendam in studiis tuis non retines,teneq servas; libros fidem Jilrejur*ndo est s a n e i u ~ Stringeregla. de maiiibus nunquain tieponis ; libros uolvis, dium, firer i'$e. evolvis, traAas, tegentlu conteris assdue. PrzSTRIX. strygis, f. Hibou. Avls no&urna ter modum, suprn, extra, ultra qodum studiis infausta. vacas. Usus : r. Laudi, gloriir, virtuti, pecuni=, votuptati, rebus novis studere. 2. F a v w , STRUCTOR, arls, m,&rc&trcfe, mapn; .?intrcsscr d pgn, Icfavoriser. Pompeio Crasordonmf~r #un SYN. Minister ad SUS studet. Omnes ei stitdent, omnes adjuvant. mensam cibosque strumdos. u s u s ; l n 3. Opto, d/Jircr. scire quid egerir. tujm veni: res agebatur multis strutoribus. Ego illum ukisci non studeo. Cf. Studium. STRUCTUR4, SfrUCt81re, ordMiLtttera. satioir. S~N.Compositio, constitutio, coagmenSTUDIIOSE, AZW 8216, soin, arahr. SYN. tatio. Usus : StruCtura verborum. Cupide, sumino studio, suinma ope, omni ope STRUES, Is, f. Taq amas, monccau. ac opera,diligenter, naviter. PHRAS.(.%~U~~OSO SfRMA, ~ . f . G o ~ ~ ~ , ~ c ~ f ~ l ~ ~ fecit, ~ ~ f VULG.), l o ~ li ~ c faif ~ - ex*. Id l Ea De indusSYN. Tumor coili. USUS: Qui eXSeCant pestem tria; dedita opera ;consulto ; certo judiOo ; riliquam, tanquam strumam civitatis, C o t r i M sciens prudonsque ;ex composito ;ex destiles croucllcs de f &tu f. nato; compaEto, consilio certo egit ; ~ d u l et o STROO. 1s. xt. otum. ore. kfrver: ourconsilio: ex industria id ab co faAum. CL dir, Iramrr, mditsr d e a2 nrrisidlc;rdon~onsulto. Usus : Studioae neyotium curare. r r , ilisjbstr. S r r Klior, construo. USUS : Cf. sotentia.
STU
STODiOSUS, a , u m , PIoitr ((c. d/e, zar'/ 1~5jiquJ<), qtri rr dt,~ori/j,~rri: SYX.Cupidus, amans,observans ;ciii res aliqiin in studio est, : qui alicujiis rei studio tenetur, flagrat. USUS Hoiiio est existimationis anea et laudis, inei studiosissiiniis,inei perstudiosus et fautor. Habet iiiultos sui studiosos. Vir cliceii<li,doitrina, eruditionis studiosus.(Studiosus,Vu~.c..), t'frr<ltizr~f. R&lus: Litteraruiiistudiosus, addlto Genlt. Cf. Applico. STODIUM, Il,n.il#I,Iic,<rtioa,a<\/e,ffr,/~*ur; rvtion d'CIrtdicr, i/tdtk. SYN.Opera, labor ; voluntas, aniiiius, cupiditas ; littera. EPIIII. Acre, admirabilc, ardens, coininune, desidiosuiii, diviniim, exiiiiiuin et singularr, flagraiis, incredibilc,insigne,langridius,iiiediocrc, o b s curum, iiiirificuni, par, popiilare, pristinuiii, refluin,regale,stultum; tantuiii,totuiii. I'HRA~. 1. S t u d i u m s u u m a r t i alicui impenders, <fonritrtorrs scs soitrs r t a/r urt. Sttidiiiiii suuni ac aperam arti aliciii tradere, dicaie, addicere ; in arte aliqiia siiuiii studiuiii locare, collocare, ponerc, consuiiierc. 2. Studlum s u u m ac voluntatem alterf Impendere, tr'irioi<rrrri12 p n son dle, son n//~ichettreti/.Navare alter, stii8iiiiii suuin ac voiuntatcm ; profiteri alteri, dicare, declarare suuiii stu<liuiii; servire altcriur laudi, honori, coininodis; ad aliquem scia studia conferre ; maxinia voluntate rt studio erga aiterum esse, ferri. Cf. Benevolentia. 3. Studia (Intellige : litteraruin, doitrinze, qua, vocabula a d verba : studeo, studiosus, studia, addenda fere s u n t ) s u m m a m hab n t utilitatem, Ics Cttrdps orrt r6rrc fr?s ~ f c r t f i / i ~ L S t u d i n s u m m a utilitatcni,eiiioiii umentum, fruttuni, gloriniii paiiutit. Stiidioruin utilitaterli nulla dies iiiiniinuit ; Iioriiiii utilitas nonrerminatur spatiotemporis,iiondefinitur ulla die, sed senipiterniini speClat. Studiis secunde res ornantur, adversz sublevantur, adjuvantur. De studioruiii utilitate nihil fortuna, nihil hominum in'uria ac nSteniporis quidem longinquitas quidquain detrabet, deteret, decerpet. 4.Studia litteraruin intermittenda paulisper sunt, i/furrrtinfrrrn~tifm fcrr& cti tern S /CS cl/rrfcs. Aninius a itteris avocandus, agducendus est ;deponendum studioruni onus; labor studioiiiiii pariiiiiper remittendud est ; levandus est aniinus studiorum onen pressus ; danda est aliqun vacatio a siudiis; relaxandus est aninius a studendi contentione; feriato a studiis aliiliiando esse liceat ;vacatio, cessatio, intcrmissio quzdani concedatur oportet. 5. Repetere lntermissa p a u l u m lltterarum studia, rejrenrfrc Pdu S ~ Y C i Sr r o t t e e aq q u e fcntps. Ad artium bonaruni disciplinas se referre, revocare; ad studia sua se referre, conkrre; ad studionim usuin et cohsuetudinem redire; intermissas operas studiis reddere; revocare se ad industriam priorem; novum ardorem ad interpellata tantisper studia afferre; cum Musis in gratiam redire; ad hlusas se referre sitas. Kcpeterc, rccolere, rccognoJRre, renovare superiora studia, artes pristinas. Cf. Repeto. 6. Studiorum ardorem nihil Imminuet, ilrieli,rritrueru riwrlr soirgorlt firrr fJttrfz. 1.itterariim ardoreiii, qiiariim studio iiiirc tenetur, flagrat,ardet, inccnditur, inflainniaiur,ad quas totuin se coiitulit, ad quas toto pctorc incuiiibit ;in quibus studiuniomne ponit, aclhibct, in qiiibiis teinpui omne et etntein coiisiiiiiit, conterit, exigit, nulla res frangct, niilla restinguet; nunquain in hoc homine doflrinaruoi stitdia obsolescent ; nulla res illiiin siiis a studiis abducet. 7. A litterarum studio cessare, resserPt'/t~lidr.Doitrina stu. dia ahjicere, oiiiitteir, desererc, depoiiere ;bonis litteris iiiultani, longani saliitein dicere; honis litteris nuntiuiii remittere; industriain suani alio tranuccre, transferrc. 8. Vix studfa humaniora leviter percurrit, j a m a d phllosophica transl t. il lorrihc t1p.i~ f/t~de dz r z /itt.'r~rltrr~~ ct #as< ir~ttrr!(tiolrfrtrrrt R /n#hiosnI,hi. Vi% litteras humaniorcs attigit ; vi^ leviter iis litteris tiiiRus et iiifcflus est ; in iis litteris \.cis;itus est; i i i litteri; operarii dedit, qitibus forniari adolescentia solet ; vix breve ciiiiiaincenioribus Mtisis commerciuni habuir, jaiii ad rcriim natiiraliiiiii cognitioneinanimum adjungit, appliyt ;jain philosophiain animo coinpiec?ltur; Jaiil se veianinium siium lis artibus C X C O ~ C ~ cogitat,Canim C artiiliii cognitionciii consequi, eas artes memoiin et scientia comprehcndcre, iis disciplinis erudiri in iis disciplinis clabxare, iis artibus crtidiri q u z a sapientissiniis viris tradita oiiinem natura: cognitionemcoinplefluntur.9. (Studlum honoris divlnl e t s a l u t l s a n l m a r u m In ens habel, Vrri.~.), il rr arrgrunddIz$orrr ttcrtr </e Dierr rf Ir saluf des ir/rrs. Divini honoris studio mire incensus est ; profcrcndi divini honoris studio mirifico tenetur, flagrat, ardet ; ardore qiiodam sacro aliena saliitis pene conflagrat ; ardor ingenj ac cupiditas aiiiplificand~ divinm gloriz ejusaniinuin exedit; prastanti est erga mortales quoslibet ardentiqiieplane caritate. In alioruiiisaltite procciranda totus est ; totum se in animorum procuratioiicin tradidit ; nliena saluti totum se dcvo\et ; totiim se ad juvaiidos inortalium aninios confert ; totiis in studiuiii qua:rendaruni V E O aniinaruiii ekardescit ; uiiitin illi votuni est aniinoruin quastus quain maximos facere ; uiiiiiii studium aniiiioruin saluteiii acerriinc ~>rocurandi. U s i i s : i. In arte aliqua studium suum locare. 2. Voluntas, anlmus, ardor, amor, cuplditas, benevolentla, z2lc, ar.ieur,goPt, eitch<tnt,#assiun.Populi studiasibi multo a r t i i i o ac simulatione conciliat. Stu. di? in te mea et officia facile perspicies, nec minoran testudia exs eflo. Populistudiaamittere, impedire ; popue studiis obsistere. Multum de veteri studio tuo detraflum sentio. Pretermittis, deposuisti pristina tua erga me studia et officia. 3. Littera, Irs Ltudcs, a#p/i.
han-
raliot; rl 'C/IIIEP. Litterarum st~idiis niire tenctur. Silent intcr anna doC\rinaritni stiidia. Cf, Llttera?, Benevolentla. STULTB, .T~~t/cnietr/. SYN.Dcmenter, insipienter, incaiite, non rn = n a UsUs : Hoino stuite arrogans ; niki1 pro sano ecit seo stulte oiiinia et iinorovide. STULTITI A, e, f. .So/fisr,r/14piifi/c'; fot'it. SYN. Fatnitas, dcmentin, amentia. E P I T I ~ Al. ta, incredibilis, loquax ; inedia, inisera,par, scnilis,singularis,suinma,roperior,tanta. PHRAS. Q u a h z c t u a stultitta est? Qtte S ~ E , - I I ~ c~ffesofii.rt?Qua stultitia obcrccatus he; a itas? in qriain ainentiaiii iniseram et infeliceni incidisti? quant.e hoc insciti;e e i t ? o delirationein incredibilem! o denientiam ct fatuitatem singiilarein, qiia te constringenduin, abrig>iendum,deridenditm dedisti !a sanitate mentis quam alicnoin est! U s u s : Non oinnis error stultitia est dicendus, tot//errrrrrr nc tndrifr #~ts /e ?rn?rrilr so//is<.Stiiltitia est insania, id est, inconstantia sanitate vacans. ST UL T U S, a. um, So/. sfufiidr,ir,rMcie. SYN.E'atuus, deliriis, incnte captus, inale sa.nus. deincns. ainens. nullius consilii. >( Saple'ns. PHRS. ~ t u l i l o r e m h o m l n e m non vldl! je n'ui a t ~ w ivtt s dhonrmc #tus so/, )u$ &rasottttnbid. Homoest sine mente, sine sensu ;stolidus ct stipes ;hoininoiii inscitissiiniis, insulsissimus; omnium qiii sunt quique fuerunt, longe stultissimus ; mortales oinnes exqujsita stultitia longeanleit ;tain stititeomnia et incaute agentein, tam excordem fatuumqiie hominein non vidi; nihil Iioc homine demcntiirs qui nihil adeo pro sano faciat. 2. Hom l n e m plana s t u l t u m reddetfs. vousrett~ l r mcef AO~II~IIC fout d fait fov. A sanitate rnentis deturbahitis ; d insaniam adigetis ; mente movebitis; sanitate nientis spoliabitis. USUS: Hoino stultus et credulits. Mato indiFrtam prudentiain quam stultani loquacitatem. STPA, a?, f. lii#ar/ir bruf8 du iti orr du rknnztre, Jtoupt. SYN.Crassior pars lini. STOPEFACTUS, a , um, h o n n i , strip/fui/. JUN. Attonitus. STOPEO, es. i, are, n. Z/rrfra#$if/. ton~rct~itt~l, ($8 s211fieur. SYN. Ohstupesco, attoriitus harco, stupenti siinilis hereo, stupore et silcntio defigor. USUS: Stupuere omnes. Cf. Mlror. STOPXD'ITAS, rtis, f. Stt<rpiditld, soffise. SYN. Stupor, tarditas. ST@PIDUS. a. um. &ton&, sfr~$'fuif, .rlr~fii~e, sof. SYN. Stupens. tardus. stoltdua P~RAS Nlhll : homln's l&hoc s ~ u p i d l u s , je neconnaisrie~~ri'cpus sfu#ideqr(cccthomme. Nulla in te quidquam hoininis ha+t; extremi ingenii homo est ; sine sensu, sine sapore, elinguis, vecors ; hominum vecordissi mus ;stupor"hominis, seu pecudis potius; in- '
cre(libilis lioiiiinem stiipnr opprimit ; proptrstuporem cordis heles ac stolidus; pltiiitk,. sane hoino, mente vacans, taiic~uniiitruncus et stipes ;non modo ad sapieiitiniii ciecus, se11 ad ea ipsa q u cerni ~ possunt, helm, obt~tsus ; non plus sapicntitr: habet yiiain fapis aut silex; nihil videt, niliil audit ; ipse quis sit. iitruiii sit nescit ; riicti et incoii<lito snsu horno est ;obcsx naris homo cst ;lapideni, hautt hoinineiii essej.utes ; in facie viiltiipe vecordia eminet. rus : Otnnes stupidi tiiiiorc obmutuerutit. Cf. Stupor, Stolidus. STPOR, bris, m. .iiti.sissenu~r/, strtfi~tr, nrit!tirafion,s~o$rise;sof/isr.S YN. Stupiditas, admiratio. )( Sensus. PHRAS. Slupor o m n e s oppressl t, for~st/etttei/rlre#rf a de sfrr#ct~r.VOX, spiritus torpebat ; tam subitar rei admiratio vocem omnihus intercliisit ; stupor oniniuin nninios et velut torpor qiiidam insnlitiis meinhra tcnebat,occupabat ;repentina res cuin stupore ac miraculo torpidosdefixit, defixns tenuit ;-9vitate a t miraculo attoniti, neque animo, neque auribus aut litigua constahniit; stupor oinnes rcpentinus iiii.asit,opP r e s s i t ; e x s a n c u c s a t t o n i t i s ~ e stabant, s hierehant, respeRantes intkr se, per tnetuni etiam voce suppressa ;sinc suo vultu, sine colore, sine voce consistehant. UsuS: Imrnanitas in anitno, stupor n corpore. %;por dchilitasque Iinguz, tarditas ingenii, fatigue itrhabite r f d~/r,it, esprit sfrlfiide. Cf. Admlnlstratlo. STOPRO, as,avl, a t u m , are,*. Sortier, ~ishorror~r. SYN. Constupro, stupruin infero, affero alicui, vim affero, pitdiciiiam eripio, stupro aliquaiii maculo, Corpus virginis violo, vi coiiiprimo ; pudicitiain alicuius expugno, vitiuin zfe stuptutn alicui offero, virqinem vitio ;rcin habeo, stuprum facio ciim aliqua ; res mihi est cuin aliqua. U s u s : Stuprata per vim Lucretia. ST~~P UM, R 1, n. fo;ftnit, ri&shorincur. EPITH. Infestum, nefarium, turpe, USUS : Vir stupri plcnus. Stupruni virgini offerre, inferrc. Stiipro mactitare aliquarn. SUADEO, es, asi, asum, ere, n. et L-onrei/ler; #ersuar(tr. )( Dlssuadeo. SYN. Auetor suiii, fin; suasor et aufior suti%aliciijus rei ; innneo, hortor. A~v.Amice, fidetiter, prudenter, sapientcr. PHRAS.r. 1s m i h l s u a det, i me consei?e. 1s mihi auoor es1 rci agendz ; isto auCtore utor ; hunc aufioreiii consilii habeo, sequor; hujus ego autloritatein se uor auetoritati pareo ; hic ~nihi consilii au%or.;dux. moderator ;adjutor et adininistet est. ~s'inihi'consiliuin dat ;>onsiiio me juva!; concilio mihi adest ; consilio est ; consilii i mihi copiani facit; consilio me instrut. 2. S suadentem me audfsset, aliter o m n i a eglsset, Si avaitJcnvtJtt~cscoirsci/s,if aurai! ajgi uufrpmcn/.Si meis monitis paruisset ; si
SUA
666
SUB
meam sententiam complexus esset: meis nioSYN.Subdititus, siibstitutus. PHRAS.( Muinitis si stare voluisset; si sequi me aufiorem, tos n u m e r a t subditos, VULG.), il a beausuasorcm et impulsorem ; si mihi morem cuu# de sujets. Sub ejus ditione, dominatu ;in gerere, si consilium a me exqiiirere vol~iisset, cjus ditione et potestate multi sunt ;in multos aliter omnia instituisset, consilium mutasset, doininatum hebet, exercet ; dominatu ejus vela aiio vertisset. USUS: Non solum suasit, inulti tenentiir ; sub~eoosditioni s u z et obsed et rogavit. Cf. Au6tor. Moneo, Connoxios multos numerat ;sub ejus imperio muliilllum. ti obedienter et fidelitet degunt, agunt; vivunt; jugum ejus qui acceperint, haud sane SUASO, bnls, f. C.on.rcil donn. SYN.Conpauci sunt.Usus : Subditus in locum alterius ~ilium~monitum, hortatio. )( Dlrrsuasio. '"fans. Aquz subditis ignibus effervescunt. SUASOR, Q ~ Im, ~ CPfwi , qrl;consefi, coonsn'cler. SYN. Consuasor, auAor, hortator. SUBDO, Is, dldi. d l t u m , em, a. Substilz~er.SYN. Substituo. USUS: Quis in meum )( Dlasuasor. Usus : Deditionis suasor, impulsor, auctor, robator fui. Quid interest locum subdetur ? inter suasorem & t i et probatorem? L)t,effc SUBDOLE, Avec M @u df =sr. SYN. d~@mnce y a - f - i l entre cclui g a i cons~.iffccl Irersute, callide. crlui q u i a#prouve une ucfion 1 SUBDOLUS, a, u m , U n j k u ms,/ourbc, SUAVXLOQUENTIA, a,f. Churttte de f r o m p r t ~ r SYN. . Callidus, versutus, vafer. Cf. I a @rolc, d o v r langafe, Usrrs: Et oratorem ~stutus. appellat et suaviloquentiam tribuit. SUBDCO, 1s. xl, a u m , ere, a. R c f i r w SUAVIOR, nris, a t u s s u m , arl, d. a. rie &ssous, c n l a ~ t r .SYN.Subtraho, removeo. D o n r u r u n baiser, baiscr. SYN. Osculor, suaPHRAS. Clam se subduxlt, ils'csguivasam vium do, figo. Usus : Cicerones noqtroscupio gu'on I9apcrCfff.Ex conspefiu discessit, evolasuavlan. vit ; ex conspeAu repente amissus est; convitavit; conspefiu sui eos qui SUAVIS, e, gen. com. A~rub/e, aitt~<rble, W a u m f~lgit, p r ~ s e n t e serant, privavit ; ex conspeRu se doirr. SYN.Dulcis, er~ditus,~jucundi~s. usa: clam deduxit. USUS: 1. De circulo se subduHic suavis haber mavult quam gravis, et susxit. Cibum alicuisubducere. Pugnieet periculo \+tatite ea quz perfunderet non quae se subducere, se souslmirr a u cotnbat, a u perfringeret. Cf. Jucundus. caiCI'w SU AVITAS, atrs, f. ~uucear,sua7fil/.SYN. r f " n ~ . A d ratlOnes SuRvitudo,du~ritudo,Jucundltas~ Usus : Sus(par cottiPfCrmflP1dfer+ Subducamus summam. Rationes et calculos subvitates odorum emantur e floribus. suavitas aucamus. sermonis, orationis, humanitatis. Conquirit SUBDUCTIO, Bnls, f. Aclio>r a2 f i r c r k r undique suavitates, ilclrerche ~ a r f o a lrs t riouwisseaux sur f a place. SYN. Subtrafiio. cnrrs, les jouissuncrs. Cf. Jucundltas. SOBEO, es. 'Lt v e l i v l , Xtum. ire, n. SoufSUAVITER, Aqrdablett~tnt. SYN. Juciinde, f r i r ; a r r i v e r , p a r a i t r r . SYN. Patior,fero; adeo. dulciter. USVS : Video quam suaviter volupUsus : r. Aleam, fortunain, judicium multituras sensibiis blandiatur. dinis imperitae, notamturpitudinis, odium puSUAVITDO, lnls f. A~frJnietil, a>nabifiblicum subire. 2. Incesso. v e n i r d laplmCe, U, c h r m r . SYN.Suavitas. se prLrcnlrr d Pesprif. Subiit animum timor, SUAVIUM, 11. n. Buiscr. SYN.Osculuiii. nudor auidam et ~mnitentia fatlorum. S~es. berecundia, cogitaho nescio q u a mentem ;ub: SOB, Sous. SYN. Subter, subtus. Usus : iit. 3. Venio, arn'ver, rrnlrsr. TeAum pater1. Sub terw habitant.Sub scalasse abscondit. niim, vultum patris subire non audet. 4. Suo2. Ante, h a n t , sotu. Kcs sub aspeAum, sub intelligentiam cadit. Simulacro sub oculis pocedo, succdder, v e n i r u#rs u n a u h r . Una sito. 5 Circlter, vers, d. Sub dies festos, legio subiit alteri. sud meridiein, sub notlem venit. q Post, SOBIGO, 1s. bgl. a a u m , ere, a.Soumrfa#?2s. Subeas statim tuzrecitatx suntlitterz. SYN. In potestatem tre, ussujcftir, r&ire. 5. In, sous (snbordinalion). Sub aliena pervclditionem redigo, subjicio, subjungo. U ~ v s : sona latet, sub nomine pacis bellum latft. r. Tertiam subegit orbis partem Africanus. 6. Sub manu, sous l a rnain, en .son Cf. Subjlclo. 2. Mollor. Iabourer, bn>w,pulSYN.In promptu, in manii, in manic!" ~ C r i s e rTerram . subigere fossione glebarum. manum, praesto. SOBINDE, ftnt~iLdiatrmcnfa*, foul SI)'BACTXO. bnls, f. C f ~ l f u r e ,rxrrc;cc. a11ssil8t. SYN.Deinde, statim post. SYN. Cultura, exercitatio. Usus : Subatlio S O BITO, Subifrmnrf, souduin, tout-d-coup. autem est usus, auditio, IeRio. SYN.Repente, repentino, continuo; ecce tibi. SUBDITITIUS, a, u m , St~ppOsC,a@)( Sumptospatlo. USOS : Tabelkrio prope#h. SVN. FiAus, subditus, subornatus. ranti, res enim cuntlationem non rcceperat, %OS : Littera, proles subdititiz. subito litteras dedi. Subito prater opinionem omnium. Cf. Repente, I r n p r o v l ~ > . SUBDITUS, a. um. SuPposC, subsfihri.
''
SUB
. -
668
-
s tre
SOBORNO, as, avl, a t u m , are. a. Subbrncr qqn, g<rgwr, corro~npre;i q d i j b ~ ,ayttur. SVN.Substituo, instruo. USUS: Falsunl
testeni subornare.Suhrnare aliquem ad facinus. Pulchre a natura subornatus in vitam venit, il rsl vcnu ti l a vi6 bicn par des i n ~ r i n s &LI rrafrrre, L..-d-d,nvrs 118 ' briflairtesfctrllc's. SUBREPO, is, psi, ptum, era. n. Se gIiss~ cn rainp0nL Usus : Sub tabulas subrepere. SOBRIIDEO, es, rsl, risum. ere, n. Sotcnw. SVN. Aliquantuin, furtim rideo. SOBROO, is, rill, r t u m , ere, a. Abaftrc, nnverser, rl/ttrolir, nrincr. SVN. Subverto. USUS : Muros subruere. Siihruta cuniculis maenium pars procbbuit. Cf. Vasto, Populor. SUBSCRIBO, is, scrlpsl , s c r l p t u m , ero, a. S i g r u r u i n pfairite jzr~liriairc, donnrr
J n ~ 1 ~ 1 n f r r conrrnfir 6; d, approuver qqrkr.
SUBSIDIUM, 11, n. Secours, assisfanct; rcnforl (fe trorrpes. SVN. Auxilium, perfugium. EPITH.Bellissimiini, rertum, firmum, miserum, opportunum. Usus ;Subsidium sibi parare, comparare. Id mihi subsidio seneRutis servavi. Subsidium alicujus invocare. Submittere, mittere subsidium. Subsidio alicui venire, ire, proficisci, occiirrere. Subsidiis firmare aciem. Cf. Auxlllum. SUBSIDO, ls, e d l , sessum, ere, n. .S7abaisscr, s>aj%issr.r; s ' a r r t f r r . S v ~ .Consido. USUS : Pars collis labe terrz in aliquantum latitcidinisdiruta siibsedit. In ipsa via. in villa subsedimus paulisper. SUBSIGNO, as, avl, a t u m , are, a. Sozrscn.rr, signrr. Usus : Subsignare tabulas. SUBSISTO, is, stltl, ere, n. S a w t t c r , Ysiskr, t e n i r f2fr J qgn. Usus : Ausi sunt subsistere hostes. Tanto sumptui vix siibsisto. SUBSORTIOR, iris, i t u s rum, Irl, d.
'SYN.Subsigno, accusationein alicujus comrobo, sententiani meam adscribo; consentio. esus: Exeinplum litterarunl stibscripsi. Alte. rius scntentiac subscribere. 2/76 dtr ittt!re avis qu'urr aufrc. Statuae Scipionis sitbscriptum : Omnes. Inaliquem subscribere. Nunicrusaratorum quotannis subscribitcir, descrlbltur, t w e g i i f r t r . Cf. Consentlo. SUBSCRIPTXO, onis, f. E t a t , r6/e, fiste. SVN.Adscriptio. EPIIH. Censoria, venalis. USUS:Jugeruin subscriptio ac professio. SUBSCRIPTOR, Orls, ni. A v o r a l 014 conseil ( d f d poursuivanf). SVN.Adscriptor, causidicus. Usus:Descendit in ju~liciuinsiiie subscriptore. SUBSECIVUS,a. um. Q u i est rr/ranEA, cequiresfe, k reste. SYN.Ereptus ex summis occupatipnibus. Usus: Hec ego subsecivis horis contexui. Subsecivas horas mihi penre, frustra elabi non patior, rnonrrnfs fir-
D/si'ncr p a r l a voie d u sor/ de rrnuvcaux iufts, r n retn~lncfinenf ri'r ccux q n i onf t Yp a r les-parties. USUS : 1 ; ejus locum
de juges..
quem subsorticmur? SUBSORT~T~O bnls, , f. Secotul firaDrc SUBSTERNO, 1s. stravl, stratum, era, Usus : r. Aves nidos suos mollissime substernunt. z. Subjlcto, sotrtndftre. DEUS siibsternebat animo onine quod erat corporeum. SUBSTITI~O, i s , al, a t u m , era, a. Subsfifuer, rt~eftre d /a place dz. SYN. Constituo, sufficio, subrogo. Usus : In mei locum quem substituent ? SUBSTO, as, are, n. Rdsiskr. Usus: tuo ne substet hospes. sUBSTRUCT~O,bnls, f. Bdlissr souterrainr, /on<ltioir. USUS : lnsane substructionum inoles. SUBSTROO. la, xl, Cturn, ere, a F a i r e des fotrdations. Usus: Capitolium lapide quadrata substruflum, I r Capitole repose s u r des
a.jonckri; couvrir. SVN. Consterno. fondations en j i e r r c
a-
ciuz, b u r e dz loisir.
UWs: l. Sallustius bis ad judicum subsellium attra&iis, extrema fortuna stetit. 2. J u d i cium, for8nsis exercitatio, I r tribunaf. Se a subselliis ad otium conferre. Alienus a subselliis. Optima fide versari in subselliis. SUBSEQUOR, eris, s&ctuss u m , sequi, d. Suilirr, v e n i r a p r h ; se r & / ~ sur. SVN. Sequor, inseqiior. Usus : lpse suo sermone rubsecutusest humanitnteni litterarum tuamm, Irdi-mtttte n reproduit parsoir lanqagc Perquisz polifrssc de t n corrt.rpond~rncd.cf. Sequor. SUBSERVlO, Is, lre, a. t r e cscfavr, se&, obir. USUS : Subservire alicujus VOluntatibus. Cf. Servlo. SUBSIDEO. Cf. S u b s ~ d o . SUBSXDXARIUS, a, urn, Q u i fortne f a rsewr, d r rsrrzie. USUS : Miles, copiz, cohartes subsidiariie. Cf. Auxlllaril.
SUBSELLXUM, 11, n. .Y;i!qd prir /dv, banquette. SVN. Sedes judicum et senatus.
a2 lai'I/e.
on se
SUBSUM, silbes, esse, n. &re

~YOUVCY SOU.~, CfreplLlrC 018
Lateo, insuni. Usus: t. Nullam video subesse causam. Etiamsi nulla culpa subsit. Non temere fama nascitur, quin aliquid subsit. 2. Insto, adsum. p m p e abaum, ~tre#rocke. Dies comitiorum subest, e ! j o u v &S comices
apprde.
c a A sous. SVN.
S U B T E R , Sous. USUS:Virtus omnia subter se habet. SUBTERF~JGIO, 18, frrgl, ere, n. et a. F u i r serr2teiturrt, s'chapj%r, Cvifer. SVN.De. vito, declino. ADV. Honeste. USOS: Ulysses amenti= simulatione militiam subterfugere voluit.
SUR SUBTERRANEUS, a, u m , Qttirsf S O U ~ SUCCEDO.is, ces.si, cessum, ere, n. Succider, rcm$/acer; s'avuncrr, arriver. SYN. /erre, souferrain. SYN.Quod est sub terra. Alterius locum occupo, in alterius iocum sufSUBTEXO, is, x a i , x t u m , ere , a. ficior ; procedo; cado, evenio. I'HKAS. I . U < Adajter sous; ajoufer, e.x~oscrenstrife. Usus: res succeciet, 1ta de te homines JudicaSubtexit deindefabulz huicnarrationeinaliam. b u n b onjugera I ztous daprs le swcc2s"de Coelum fumo subtexitur, le cid sr dirobc sous ceffe ayaire. U t res cadet, eventet ; ut se res un nuagc dc/utne. dabunt, ita d e te existimabunt; qualis rei exiS U B T I L I ~ , gen. ~ , com. ~ i , subti/, ~ , ,,,incr, tust erit, talem de suscipient ; fsnu,. jn SYN. ~ ~ tenuis. ~ ~ ~ te opinionem , de te ADv. EBTegie: dsUS: ~ ~el subtilir ~ exeventu homines ~ i existinubunt. ~ Kei exi- ~ tumhoii.inumjudiciaconsequentur.Congruent siinum lcendI Subtili et pressaoratione cum exitu re, consentient in utramque parteiii utitur, solers subtilisque descriptio partiuin. de .te hoininum judicia. 2. U t id succedat Cf. Ingeniosua bene opto, jc ddsirr q w cefft a?+ aif pour SUBTI LITAS. atis, f. Fine~sc, dlicafcszf. .ilous un #leid ~ f fe iclter i esse ~ ve- ~ SYN. Tenuitas, gracilitas.EPri'H. L)i$nissima llt DEUS;quod fuerit,id faustuma causa remotissima, vix iiiiitabilis, non imque sit,prosperumhabeat id n ~ S mutabilis, incerta, minuta, P h ~ s i cUSUs ~ : pmbet, approbeffortunet; id fortunaseciindet. Subtilitas orationis, sintplicifi du discourr. succedat ex animi sententia precor; id ut Cf. Ingenlum. praclare, fcliciter cadat; optime prkedat; o p SUBTILITER,Finc~ntrnf,dr'licate~~enl. tatum finem sortiatur; exituin habcat cuin aniSYN. Acute, tenuiter. UsUS :Versute e t subtimo tuo congruentein; qygm i se bis eventuir liter dicere. ferat opto. Aia DEUY con&me; ; rata ess velit, jubeat. 3 U t l n a m o m n l a tlbl fellclta SUBTRXHO, Is, xi, Etum, ere, a. Emsuccedant l PriLls-vous lfre foujours hexsousfruire, dCrober. SYN. Subduco. YWX/ Utinam Optata oninia contingant! consus : Materiam subtrahere furor. De comtingant ea q u a cupis ! omnia secunda fluant ; modis alterius subtrahere. Subtrahere se de nihil contra voluntatem eveniat ! res omnes curia. Supplicio se subtrahere Cf. Auero, processus habeant optatos ! UsUs : 1. SucceTollo, Adlmo. dam vicariiis muneri tuo. Vicarius mea: diliae, f, j6niqae ~e~e,ous, gentize succedat. z . Evenlo, cado, procedo, chmi~e (ii'honrnte). Genus vestls. riussir, anvoip un bon risulfut. Omnia ex sens~~BuRBANITAS* atls, f. LcsenvirOns tentiasuccedunt. 3. Subeo, venio, alersottr, 1Romt, 2 s : fatrbourgs, a b a ~ l i c u f ; # r o ~ ~ n ~ enfrer dans. TeRum iiiibris causa siiccedcre. (par rup$ort d la rnfro lt). USUs : Populo ~ Successus. . Romano jucunda est su urbanitas provincid SUCCENDO, 1s. di, s u m , me, a. Alf~iSlciliz. "ter j a r dessous, nicffre Ir fea d, brdlrr. SYN. SUBU RBAN U M, i, n. ProPn'ifi, Inflammo, incendo. PHRAS. Viclni d o m u m succendit,il#nl efeu d fa tnaison du voi,itt. V~cini doiniii ignes admovit, adhibuit; ignein Vbluptatis causa I~ hortis et su,,urbanis intulit; ignein injecit ;faces, ignem 'eciktn vitem agere cini domum. Cf. IgnL, Incendo. flisus : Ira SUBURB&NUS, a, um, SifuardX ensuccensus, en@antr>tCdt col2rr. cflirons dc Rome, subrtrbain. USUS : Fundus, s u c ~ ~ m es, ~ sal, o ,sum, n. ager, rus suburbanum. enfimr)tde col2re,P/re ir&, cotm-oui curth e ; SUBURBIUM, 11, n. Fatrbourg. usus : s'irrifer, s s e tnztre rn c o i h . SYN.Irascor. In suburbium ire non sum ausus. A~v.,justius,leviter,pl.tne,veheinenter.Usus: Irasci et succensere solemus iis qui, etc. C. SUBVECTIO. b n i h t Tram@r Irascot. Sentio. Usus: Ne ab re frumentaria,duris nibus, laboraret exercitus. SUCCESSIO, a n i s , f. Succession, subsfiluion.Hereditas.Usus: Ciedis merces, in cteSUBVEHO, i q xi, Etum, ere, a . Tmwsi locum successio-petitui. flortw, fair,? tcmonfer unfleuvc. USUs :Commeatus ex Apulia subvehcbatur. Adverso fluSUCCESSOR, arts, m. Succe~seur,rrrnmine subveius. plafant. SYN.Qui sufficitur, subrogatur, subinittitur ; vicarrus. EPITH. ConjunRissimus, SUBVENIO, is, vani, ventum, ira, n. amicissimus, perblandus. Usus : Successori Aidcr,secourir. SYN.Succurro,subsidio venio. provinciam tradere. Successores fere aliquid ADV.StudioscUsus : Circumvenior, nisi submutant de institutis priorum. Kegnuni per mavenitis. Morbo alicujus ac rnerori siihvenire. nus traditur successoribus filiis. Cf. Juvo, Succurro. SUCCESSOS, ~s,rn.Heurcnxsrtrcs,rusSUBV~LQ, as, are, n. Slcz>eren volanf. sife. SYN.Eventus, exitus, processus. PHRAS. SYN.Evolo.
(jn,
SoBco~~,
g.
$U~~o",'~u$ep~;~~;~~~~~.v;$~~
su^^^:
i. Res spero fellciter auccadet, fa ckosc umm,j"s~rc, un h~corrur succs. Res ex animi sententia procedet. Eventus rei ent optimus. Successu res que volumils concludetur; non aliter cadet ac volumus; sequetur id,' quod optamus. Rem consequetur exitus, eventus, finis optatus. Exitum res habehit, quldem ut sPes fert, Optatum, felicems qualem mlumus, qualem OPtamus. fore ut rem ex sententia gernm, feliciter, prospere ;nliciam ; e l animi sententia, ut animus fert conficiam;ad eum, quem volebam, ex,tum perducam; concludam. ut optime ne res qunm vo~umussucce~at ; ne quid adsit infaustus, advercontingat in ;..r sus, alius a nostris voluntatibus rei exitus; ne sit aliur quam volumus rei eventus; spers futumm ut in hac re meis optatis fortuna respondeat; ut cum animo me0 fortuna consentia; ut ab animo meo fortuna dissentiat; ut nihil fortunaobjiciat. S p r o futurum ut nequaquam fortuna repugnet. rerirtat, obsistat, adversetur,sese opponat,suam Mm objiciat, obviam eot. Futurum existimo, ut in hoc secunda, felici, prospera, propitia, perbenigna fortunautar; ut res omnes sub inaaus succedant; omnia ad voluntatem fluant ; belle prbcedant omnia ac prospere ; ut fortuna consilia nostra comprobet. a. Res non s u o c e ~ lu t t sperabam. falpBirr n'n + S n~ f o d k succls que jlcs#rais. Non cecidit ut optabam; prpter meam sententiam evenit ; prcetervoluntatem acciclit;aliter ac sperabam; contra quam volebani contigit. Non ut volebam; MCUS at$xitum ue opinabar; res ha,,uit aliter atque spes a
rntentia, spe, voluntate; dissimilem voluntati4 cum animo conmentem minime, cum voluntate congruentem; ab animo discrepantgm, abhorrentem, diversum;contra spem, advenum voluntati exitum res habuit, Optatum exitum consecuta res non est; optatum ad exitum non pervenit. I*:xitiis mi voluntati non respondit. Res pro voluntate non succedit; ex ~ n i m sententia i non processit. Spes mea non eum quem volebam exitum consecuta est ; spes me frustrata est, fefellit, decepit, delusit. S ratum eventum, exitum sortita, natta, aXC;>ta non est. lnanem fuisse spem meam, exitus re declarat. Opinione siim deceptus. Falaa me spes aluit, laoavit; haud bene res evenit; haud bene vertit; fortuna belli inclinavit; inclinata res est; omnia obstrutta reperi; negotium totum refnxit. S U C C I P ~ Ae, , f. Quartier dcjorc,Jchc & lani. SYN.Tergum suillum. SUCC!DO, Is, cidl, cisum, ere, a. C+r. Usus : Segetes succidere. SUCCINGO, 1s. nxl. nctum. era. a. Atfcl~htY,ugraJr,crindrc; cntourrr, cnvironnrr.
SYN.Munio, circumdo. Usus : Carthagoportubus succinb. Gladio succin&us. Annis legionibusque s u c c i n ~ u r SUCCLAMO, as, avi, a t u m , are, n. C , <ICCMVY. SYN. Accbmo. ADV. Frequenter. SUCCRESCO, is, Ore, n. Nal,ye ou vc#iy aprls, succrirr d. SYN.Siiccedo. Usus : Orator ille vestm succrescit atati. Cf. Crssco. SUCCUMBO~ ctib"g chbltuml a. T o m k sms, succombcr. SYN.Inferior sum, vincor, cado, cedo, frangor, dehilitor. Usus : Nulli neque homini nec perturhationi animi succumbere. succumbere laboh, sen d u f i , aman, fortuna. Cf. Cedo. VIncor, SUbjlciOr' SUCCURRO. 1% CurrJs c u m u m * n. Rcc~~n au * SCCOUYS rir $OY~CYSCCOUYS d . SYN. Subvenio, subsidio venlo, O m fero; occurro, in mentem venit. ADV. gnfestim. Usus : l . S U C C U saiuti ~~~C fortunisque ~ communibua 2. OcCurm. s c # r ~ d s ~ rrspn./, ~ ~ vair fid/c. Quidquid succur~rit, smbam. Cf. Auxillum, Admlnlculum, Juvo, Levo* SUCCUS, l. m. Hum'diU, slvr, sur, laif. SYN.Humor pums. EPITH. Diuturnus, humi. fer, incorruptus, pristinus. Usus : 1. Stirpes ex terra succum trahunt. a. Vis quasdam, robur, forcc, vigrrcur. Non retinemus veterum oratorum succum. Qratio succum auum e philomphia omnem ducit. SUCCUSS(JS, fin, m. sccowst. SYN.Agi. tatjo. SODES, ln, f. pinr, iFwf, Ichlm. Usvc: Sudes sub agua defiir t i r e tegebantur. SOD0* as*avl*aturn, n. Sw, ltrc rn sutur; fravailler. SYN.Sudore mano, diff l u ~"ladeo, , sudore ~ r ~ u n d o sudor r , ex omniartubus pro;unditur, sudonm emittO. USUS : Vides me sudanjam dudum laboran- ' tem+ vais Fue de#rris longfrmPsjc &w8nc "illejrinrs. SDOR, t~rfs,m. Sucur;. humidiI6, ros#. EPITH.Multus, plurimus. USUS : Herculis signum multo su~oremanavit.Medicamentum multus sudor consecutus est. SODUM, 1, n Lr bcau fcmpt, frmpc clair, zr/nitC. SYN.Cmlum serenum. Cf. Serenum. SUESCO, ir bvl, btum, S&&fucr, y<ICCm,umrrd. syN. bsuesc,,, consuesco. cf.A ~ ~ - ~ . SUFFERO. fers, sust(L11, aublatum. SuflerW a P o r t ~ rmjfirfrr; , sm@$r, t d n rrr. SYN.Fero, patior, perpetior. ADV. Id perpetuum, omnino, vicissim. Usus : Penas sufcf.F ~patlor, ~ , SUFFICIO, ls, IdcJ, fe&um,em, a et n SuJrr, ltrcm@sant. SYN.Satis sum,satisiubeo. pHR~s.Non sufflc1ebatad UintOa rum-
,.
SUF
671
SU M
ptuqtametsfamplum patrimontum. sm SUFFOGIO, la, t~igi.em, Sr rifi@c prlqurpp*l. SYN.Clam aulugio. fitritwike, quoiquc grad, M ~ W V U syjira I'~ d tant l a p n r J ~ In.tot sumptus vix suppeSUFFULC~O, 14tulsi, tuttum, CI*, ditabat ampium quantumvis patnmonium ;in Smtcnii, l t q r r . USOS: Coiumnam mento tot sumptus vix a m p h satis erat tata heredisu0 suuldt, if a p f d une t0bm.8 J $61) -;tot sumptusvixam lissimumpatrimonium mrntm, i/a@ose d s m mcntrln son braspowr sustinebat. Cf. Satis. I. Immens= a l a u##i. C f . FU~C~O. amplissima pecunia non sufciebat. Nec scriS U F ~ U ~ I ~ O ank , s . I-xpJer a ba, sufcere, nec tabula nomina capere pote~ ~ ~ / " m 4 c a t i SYN. o ~ . Subtus fumum excito. rant, SUbstituO, tlranr ,.e,,*flaCmrnt. USUS :Vulnus sulphurt suffumigarc. fici in locum alterius. SUFFUNDO, is, fQdi, fOsum, ere, a . SUFFiGO* i q *l. xum* a' Rd@ndrel)ar de~sous,rou?,yir, rrtr@/ir, bnic h r , clot4rr. SYN.Affigo. Usus : Cruci suf- pY~~espergn, edundausvs: Animusnullr gi, tfrc CM(L d unc v m r . malevolentia su&usus, dnir pt'rrdc tonir N/SUFFXMENTUM, f. n. /;umlr <fwr vci/lancc. Snnguis cordi ruffusus, siing rl. sybsI<~ncc bnbldu. SYN.Odores incensi. @&u airlour du r m r . SUFFLO, as,avf, a t u m , a m a etn. SenfSUGGERO, ta, p-1, g a t u m . .srq e pcr. SYN. Inflo. USUS:Sufata diccndi figu* Su,qgrct, consriiilcr, mp#ler; fournir. SYN. sry& boufi,jkin d'rnflum. Suppedito, subjicio, commemoro. Usus : Smemoria defecerit, tu mihi uggere. S u a mSUFFOCO, as, avi. a t u m , are, a . ktmfmpiyntt, /tt1~1gfer.SYN.Strangulo, fau- t e n t b rationes wggerere.&stot rebussump ces premo, opprirno; animam intercludo, comtus suggeret? CT. Suppedito, primo ;animam reciprocare non sin0 ;f a u c ~ SUGGESTUM, 1, n. s r S u g m t O q O%m. ata pmmn ut anima intercfusa exspint; aniEstnuir,tnnwne. SYN. Pulpitum, rostl, tocus mam elido, spiritum elido ; vocem includo ; concionum.Usus: Suggestum ascendere.Cum spiritu intercluso exstinguo. USUS: Urbcm fain communibus suggestis consisten: non *ume suffocare. deret, ex alta t u m concionari solebat. ~ ~ ~ ~ 6 ~ I [ 0 , i ~ . f b d 1 , f o ~ u m , e r a SGO, ,a.~~ i~ qxt, Otum. era, a . Silm. SYN. ser,$wcrr, ddmalir. USUS:Saceliasuttssa. Hayrio. USUS. Errorem cum l a o e nutricis SUXtmus. SUFFRAGATIO, mis, f. Vilte, mflagc, rrcnmnrnndnftnn. SYN. Voluntatumet animoSIZI, SX]aI, SE, Dcsoi, As@, se, soi. UULS: rum declaratio q u a fit sirffragiis. EPITH. FaNihil malo qiram me me similem e s e et cilis pro salutealicujus,~aiior et par, militaillos sui. Sui memoria deleftatur. ris, sr minus potens, *t proba@ t m e n * just% ~CTILLUS, a. u m , t)r porc. U s u s Suilla debita, urbana. Uss: Suffragationem concaro. sulatus perdidit. SULCO, a& avl, atum. ar*, r * SilSUFFRAGATO% brs* m. &ivOtt@~f, Ionncr, /&itrer. SYN. Sulcm facio, sulcum #ar/isan. E~i~~.Cornrnunis,proprius,fu~osu~, imprimo; terram in sulcos prescindo. firmus. Usvs: Tua nobilitas suffragatoril~us SULCUS, m. : Sulcus al et populo est oliscnrior. tius rmpressus. SU^^^^^^^^^'^^* a* umv Dr SUM, as, *fii,asse, n. Btrc, rxi.~trr, vivcr; cnrnmana'aliorz. Usos : Brevis et suffragatorin t,rC [,,, avoirljm, coafn: syN. Ad pretlum amicitia. relata. Consto, valeo. Usvs : t. Frurnentum SUFFRKGTUM, i j , n. ~ ~ l ~ de ~?*ott; t i f l -ti non est, quanti astimasti. 1 .~ c g oy ,o . vate, s~c&ap, vnix. S S ~ . 12unAum,t*beUa, vivo,momr,vsriot, h n b ~ t oCfrt, , se trmrucr, vox, senteniia. EPITH.Corruptum, vitiosum, ,+Pbi&r.TotM di- C U m jllo est. Multum in pu. gratuitum, libcrum, occlrlturn. Usus: Fe= blico, Athenis solet esse. 3. Intercedo. aroir suffragium; inire suffragium de honore nIicu,~#J~uP@ e6 ~~ m J, relatjon.Nihi1 mihi poatjus. Fa& pcr tabalarn suffragia. Suragiis hac tecum ent. Multum nnirno est cum correm permitten:. Me universis suffra ii-, una pom.4 A t t i n e t , w & a t , opqr.wh vga&F? v w e consuiem pnpuius declanvit. #&fui in ron~Nr. Non n i hoc n a i n i n p r veiir, ~uffragium vncare. rte bonis diis in S U ~ ~ I % - a~Xilii est. Bon viti, boni judicis est, &st & gium. Redin in suffragiirm. $ m @ c rfrrn komme a % bun,d~(auge lquitabk. Non erat hoc ejus curan, te d k r i t p a r d fui SUFFRAGOR. arir. a t u s sum, grf, d. d s'wn~rpcr d t ceh. 5. C u m Dativo variq\ n. flonrtrr sa vmx, son vnfr, voferip"" gqn; Cfre un &jet, wnencrnsi~~, un mo/$f&. Fuit ea favori>er, a p p r m r , louer. SYN. avm, sufres Scipioni vituperatiani, invid~rr,macula, fngium fero. )( Adversor, refragor. ADV. mdo, dtdemri,honori, Iaudi, g1oria.Tua episMexime. Usvs : Suffragari pro atiquo, Iautola magna mihi molestia fult. 6. R e t i m o r , dibus alicujus. Ei macrurn temporum memoducor, no, C h #un grand #vi%. Annibalis riam suffragari videbam. Cf. A ~ e n t i o .
SUS:
*,
+ ,
SUH
672
. -
.- - ..
SUM
nomen e a t magna apud oinnes gloria. Erat in magna gloria. 7. Habeo, avuir, fre.enposmajore animo. 8. Sto, f/rc dtrpurtio'c. Cicero erat a Pompeio, totus erat Poinpeii, Cicc'rrt~ O/ail lirr &dide POIIS#~. g. C u m ablatlvo laudfs irat vltuperfi. Oraculum illud nunc minore gloria est. Esse mirfico in aliqueni studio. lo. v a h e . Est quod gaudeas, vous avm d d g f o s i r . Erit ubi te ulciscar, il auaz i;tt tnoffftsl012 ja rrrc z~rngerni de foi. d l i u s est illi. f. fiful, :oflili/,j, J O ~ ~ , I , SUMMA, . t t t ~ # t ~ SYN. /, ~ a p u t ratio , prz~cipi~a rei e cuniaria. E p m ~ cariar, . colitmltnis, fiita$ii gran&, maxima, vera. u s u s : Addendo deducendocjuc ,,idere q u z reliqua summa fiat, Subducainus summain. Aliquid de surnma remitterc. Magnaiii pecunia? suinii1;iiil coiifi. cere. Certam suiiimain prescribere, przfinire. Ue o p i t c detnhendo, iriniitenclu semper aliquid, summa non iiiaxiina fiet re1iqtt.z. 2. Ad al1as"resrelata, l<rfo/i?/if4, /e rJ.su~lr4,
s~ssb~ni ( 1 8 . Cum spe sum inaxiina, tuin ctiam
Aliquando, aliunde, crudelissiine, nimium, quasi retw, cominuititer, gravissiine, male. Usvs: 1. Mihi tantum non sumo, ut te moneam, j c #'ai#oin/ cet/c $rPsotnption de vosloir vous do~~nern'rscorrsails. Vide, quid niihi sumpserim. Hoc pro benevoleniia nostra mihi sumpsi ut petereni, vulgo prazsumo.~2.Assumo, +str en #nnncipr, adt~~efttl, Ptablir. Yrocerto, pro comper,o suniere quod tameii controversum sit. Sumere res non coiioessas, et ex iflis conficere quod velis. 3. Caplo, digo, prwdra. Autoritatein, inagnsm confidentiain, regis partes sumere. Teinpus sibi ad ncgotium, iocum sumefe; nomen ex re sume", trahere, diicere. Judicein alicjue~iisuinere. Tempus ad deliberandu~n sumere. 4. Exfgo, liurer aa sttjp/ice, #punir. ILaenas,suppiiciuin de aliquo sumere. Cf- AcctPio* SUMPTIO, bnls, f. Acfiun ~itpwndrr;J ~ J da1t2 r8ttiisses ifiirr syl/opi/t~e.SYN. Assump. tio. &YS : Uemus tibi has sumptiones, qua? 1:mmata 1)iatettici appellant.
Sumptuara' pracepta ad unani summain referre. In ea re S U M P T U ~ S E ,Af?atldsfnii~,m~~ ~ W X C ~ tota judicii sumina consistit, Iefindc/a /Ilafir~' S~I~I#/~~C#ISC~/IP?I~. LTSUS : Sumptuosius .%eet latip. summam rei~>ublice administrarc. insolentius j:tAant. Ad smmam ista sic ahire nirn possunt, en $o/ffttrt,cn tiri tris/. C f .S u m m a t i m . SUMPTObSUS, a, u m , Di3l-nuuio d dJjatur; S O I I ~ ~ / U C I Iriche, ~ r u n p ~ ~ p i t &Nw. c. Su M M A T ~ M ,Sotttt~inini~~eut, stijt@Splendiduq magnificus, lautus. AVv. Magnoc&Ilctnm/; P ~ I IIIO~, br& Svw Ad summam; pere. UsUs: Carita sumptuosa. Ludi iitagnifici jn summa; breviter; uno verbo; ne plura; ne ct sumptuosi. C f .S p l e n d l d u r .pluribus; ne multa; ne iiiultis; quid iiiulta? n e longus siin; ne loiigiiiii sit; ne longuiit faSUMPTS, as, m. D~<pcnsi>,psiis. SYN. ciam. Cf. Brevlter. Impensa, impendium. EPWII.Anniruq exiSUMME,Au p/i/s haut tfqr~!, r.1-fr2irir. guus,infi.n!tus, expers fru~uum,legitimtis, iiia. p u s , ininimus, necessarius, pablicus, certus, rnrgit, souz~r.nii~~r~r/~ctaf. SYN.nlaxiiiie, sumtiiopere.Usus :Suinme iliudconcupivi. Sumine cffusuq nimis inagnus, perpetuus, liberdrs, quotidianus, tantus tatnque rousus. P H R ~ S . illud a te contendo. ~4 l l~c s uso lu~ mJp lt u SU>I.IOP~RT, ~ z , ~ c ~ ~ ~ ~ l ~ ~ S r < I( ~ . s facere, Cuw.),/aim IU alicui 'aem d #'tr'+fgu'ltfl. SulnPt""' SYN. Suinmc, inaaiillopere, sunlma opc. Cf. inferre,nducere;ssniprui esse alicui. z.Suin2 Vafde. t u s inlnuere, ~linrirtnrrlrs ~"~~IIS Siimptus CS. a, um, Lc l)l*J $/Ir circuincidere; suinptu alios lerarc; suinptum &J exIr2t/1c, grriesf art so~/rt/~t/. SYN. Anicxtel,uarc, 3. M~~~~~aumptuir pl&~~i~us, perfetus, singularis, incrctlibiiis, in fecit, 3 P/jt dd C.,.<IIIlfCI d~fi*ises. ~~~p~~ <luo suinma sunt oionin. )( Inflmus. . $ ' ~ ~ H A J . iinpendit, fecit, ilisunlpsit; nullis sumptibur T u a gloria a d irummam P3rvQnits Z t < ~ t ~ ~ ' pepercit; inultuiti pecuniic in crin reni congloirtcrf <trrik*J d son h t d dr,p! Nihil jecit, e ~ u d i;t ln;lb.nasilnpensas fecit; nlultos nddi jam posse ridetur ad tuani glonam; cvaYuinptusexpendit;prudigus pecuiiia insump snti in apiceiii gloriz; imn in secundis jaiii fuit. 4qQuls Iradlvea est ut hls sumynut tertiis consistis, sed ad suinma pervetiisti; tibus gumciat ~ > uriy,rcjk>ur i ~ ~ ~ ab humili duta cst ad sutnmum gloria tua, @ ., + I ~ ~ p c n s P s ~ita ~ ufortunsebonif is Usus: Suininuin est quo nihil supcrius. Suinlit sustinere sumytuin possit? quis &a uius vir ct singularis. Sumina liieine. In sumfirmus OPibUS cSt Ut SUffiCCre, relpOndere mo aquae. Sumiiiuin p&oris. i3aciflusnsunxsumptui possit ; sumptunl ferre pssit,;"t ano intiexur Ad suntmum eras, ~~WP~IIJ tutd facere talitum suinptum yossit; cb'us diviti= &ttt<iita. Cf. PerteCtus, Egreglus. sumptiii pares esse pssunt ? fercudo sumptui SMO, is. sumpsf. r u m p t u m , ere, a. quis crit; tantain iinpensam quis sustineat? Z'rrti~ire, saisir, rtcrvuir, acc11>tcr. Assumo, ita gravis est impensa ut opprimere quemvis arrogo, attribuo, tribuo ;capio, accipio. Aw. possit ;quis suntptum tantuni toleret ?Non is
pa"
.muit
SU0
673
SU P
est sumptus, qui sustentari a quoquam possit. Sumptus supra inodum, iinmoderatus, infinitus est. Cui res fainiiiaris ita copiosa est, cui tantum fortuna largita est, cui tantum de bonis suis fortuna impertivit, ut quantum res postulat, tantumerogare possit?ut respondere tanto sumptui possit?Usus: Sumptum afferre. Sumptui esse. Sumptum facere.Sumptumtolerare, ferre, sustentare. Sumptum dare, suggerere, suppeditare. Sumptum minuere. Sumptum levan. S 0 0 , la, sl, siitum, era, a. Cou~lre, alfacher, joindrc. UsUS : Teguinenta corporum texta ve suta. S O p E L L E X , e a l i i s , f. Clrlensiles de m&nugc, tnobilirr, inmles. SYN. Instnimentom domesticum,omamentuin. EPITH.Elegantior, Iauta, multa, inagnifica, optima et pulcherriina, oratoria, reliqua, universa. Usus : Multa in mancipiis, argento, ebore, veste, pecore, tabulis pittis, vasis Corinthiis, hydriis argenteis, ~c~phisaureis, stragulis multa et lauta sunellrr r-----.
SOPER,~~ endessusde; ~, foudanf. syN. Supra; de. Usus : Hac super re consulam. D~ ea re satis superque ditum est. SOPER~BILIS, e, gen. eui*l scalis facile supeelrcJmmRr. Usus :
~~DiliS.
SOPERADDO, ls, a d d l t u m , era, a Ajouter sur, metfrepar dessus. SYN. Addo. f. Add0. SUPERBE , Sufirbemmt , orgrteillcuscrnenf. SYN.Arroganter, contumaciter. Usus : Superbe aliquem appellare. Cf. Arroganter. SUPERSI A. e . f. Fierfl, orxrreil, amoga#ce. ~Y~.Arrogantia,spiritus,el&io; tumor, iaflatio animi, fastidium animi, insolentia, intolerantia EPITH.Inaudita,~ingularis. PHRAS. Odi superblam homlnum, je dais ltoreeil ,les hoinmes. Hominum insolentium spiritus; oris et oculorum illam contumaciam ;superciliiim, regios spititus, protervitatem, fastidiuin, pmpam, speciem intolerandam non fero. Odi omines qui ut viAos nos intuentur; arroganter, contumaciter se efferunt ; inhumanos, siioerbos. minaces et arrwantes :aniniis inflatos iublatsque ;feroces aIiorumque contemptores niinime fero. Odi homines fastidio et contumacia elatos. Cf. Superbus. USUS:Secund a res superbiam fere afferunt ;humiles ani mos superbia inflat Fugere, deponere superbiam. Cf. Arrogantla. SOPERBILOQUENTIA, e .C. Langagz a~~oqan fier, t . Aaufain. SYN.Superbus et arrogans sermo. SO PERBIO, fs, 110%n. tre o r eilkux, ~'enorpeiIlir.SS* Efferor, sum. P ~ ~ a s . S u p e r b l cmplt, re il commenfa d &venir awogant, Aaufain. Luxuriari et evanescere nimia gloria; opinione inflari; spiritus
superes
nescio quos sumere ;,e&rre se insolentius ; magnifice se circums icere ;offendere in arrogantiam; ad vanam Kduciarn efferri; animum super honoris fastigium efferre; fleCtere animum in superbiam et ambitionem; superbia intumescere; etieni animo ccepit. Cf. Superbu% Superbla, Effem. SOPERBUS, a. u m , Sufirbe, oyputilleux,#er. SYN.Arrogans, insolens, iinperiosus, elatus, inflatus, non ferendus ; spe at ue animis inllatus, asper, dificilir, gravis,qui ?astidio et contumacia effertur. PHRAS. I . Opes te s u p e r b u m raddunt. tes richesses fe rcn&itf jer. TU& te divitia! efferunt ; insolentia tua, arrogantia tua ex opibus tuis, non ex animipr;estantia manat. lstam insolentiam,istam eletionem animi, istos spiritus immoderatos in te ariunt opes, nonmeritorum conscientia. Res kmesticn a!quo mejor animos tibi facit ; animum inflat ; istos spiritus subdunt opes, ad sliperbiam istam extollun~a. Supsrbus horno est, cef Aomrju esf wpeileux. lnflatus reaiis animis et sviritu : nimius animi :animo inaato est et tumznti ; ventosus et insolens horno; inest illi contemptor animus et superbia ; contemptus hominum, superbie aures, contumeliosa dita, aditus non alienis modo, sed civibus difficiles argumenta sunt hominis ex incertissimo anirnos sumentis. Cf. Arrogans, Ambltiosus, Superbla. Supsrblo. Ubus :Superbiorem se przbet in hac fortuna. SOPERCILIUM, 11, n. Sourcil. SYN. Pars frontis irna ;frontis nubecula, su rbia EPITH. Abrasuin, rasum, sublatuin, g p i e s sum. UsUs: In superciliorum motu exsistunt animi motus, arrogantia!, gravitatis, sevcrtatis. Libidines fronte et supercilio teaere. Illa superciliorum contractio ;t remissi;, mestitia, Iiilaritas, risus. SUPERFICIES, 61, f. Dessus, c x f h h r , sr~prrfiie,sur acr.SYN.Extrema et aperta pars corporum. sus : Superficiem zdium zstimare. Terra! superficiein nondiim aequabat moles. SOPERFLOO, Is, xl, x u m , era, n.et a. Coulerpar dessus, inondrr, &bor&r.S~N. Redundo, afiluo, efluo, abundo. USUS: 1s redundante~ nos et juvenili licentia superfluentes repressit. Cf. Abundo, Redundo. SOPERFLOUS, a, u m , Su rfi, inutile. SYN.Supervacaneus out q u o c s u r n non habet, quod afiluit rebus nostris auf opibus. ~OPERFUNDO.~~ fdl,fsum, , ere,a. Verser, rdjkndrr sur. USUS: Tiberis agris superfusus, Tibre &bord. Superfundens se Iztitia, joie qui &borde, yu'on nc f i u t confcnir. SOPERI, orum, m. pl. Lrs dieux, ks dimmni'ICs. SYN.Calites. SOPERIMPONO. 1% posltum, erai Meffre & s w , sufirpOscr, ajouter. USUS :Stipendio etiam superimposito.
a.
SUP
u
-. -
.. . -
6 4
SUP
SOPRINCIDO, 1% cldl, em, n. Tomkr d'en h u f sur. Usvs : Ruina superincidentium vimrum oppressus. SOPRIOR, orla, gen. com. Plus haut, plw /m. SYN. Prior tempore. anfricur, pdcChrrt. ADV. Longe. USUS:J. Quid proxima quid superiore n d e ? L a nui/ I r n i w el cede iri PaprcJCc. Suxepta in superiore vita ffagitia eluere. 2. Loco. supCnrur, plus kvd. De loco suoeriore dicen. t. Ordlne. dlgnltate, sufl&~r, p f u s ~ i s ~ a ~ # , ) dis: lus ti#&. Fortuna famaque superior. lnvidet paribuq infcrioribus, superionbus. Quanto superiores sumuqtanto nos submissiusgeramus. Contra hostem superiores fuimus. SOPERJ~CIO, 1s. jscl, jeCtum. ere, a. jr(rr, ,plwpnr drssus. Usus : Superjecere quidam augendo fidem, qui longe plures c a los dicerent, c.ragrrr, aa/oufcr, rcnchin'r (en ruconfant). sOPERLATIO, dnis. f. ~ ~ a g r u t i o t hyt, pcrbolc. Usus : Comparationes et siiperlationes. SOPERO, as, avl. a t u m , are, n. et a. 1. n. STL/n~cr au-drssrs; i'm$orfcr, sur@asscr; ftw de nstr, rrsfw. 2. a. P<i.rscr, franrhir; Pm@rfw sur. SYN. Vinco, excello, presto, supenor sum, pr~pondero i superfluo ; supersiiin. ADV. Facile, Ion e, multum, pr~esertim, pcifacile. Usus : 1. xrte, virtute, M r i n a nmnes longe superavit. 2. Transcendo, Ir#~wrscr, franchir. Fluvium, montem su 3 ~ u p e r s u m ,ttre tr& abondant, a g E i (Luis ditior, cui deest an cui superat ? L q u c l rst k$us n'rhc, ccSi quimtingttc 0 1 celu: u i n dr f n # I Egentibus pauca superant, quigus aliis gratificentur. 6 Evado, Jchap&r d, viter. Mala, ncula sliperare, malis perfungi, defungi. ~ r V i n c o Excello, , Sut~jiclo. SOPERSCANDO, 1s. ere, a Frurtchir, p<isscrfir-drssrs. SYN.Supero. Usiis : Murum supencandere. SOPERSEDEO, es, sddi, scssum, ere, n. trc assis, S oupcrchr' sur; Ctrt di.f)crts~~ , / r qqck, sa P/&zrgncr. SYN.Abstineo, tcmyero. ADV. Opportune. ss : Hoc labore commode supersedebis, vous zlovsfiargncrc~ /iicilr?~Cnfceffc fnfigur. H a c causa non est supersedenda, mtlcepda. Cf. Omitto. SUPERSTEG, Itis, onin. gen. Quirslprrr scnt; qui subsisfc, sdin rf suui SYN.Salvus, incolumis, qui mortuo superest, qui vita aliquem superat. PHRAS.Q u a m d i u superstes en>, autant dc forips qur j r serni vivant. D u n ~ anima exsuperabo mea; dum vita superabit, slipentes erit ; dum spirituni diixero ; dum vita suppetet. Cf Vlvo. USUS :Utinam te non sulum vita, sed ct dignitatis m c i superstitem reliquissem. Si quos fortuna reliquos fecent et nobis superstitrr.
S ~ P E R S T I T I O , onls, f. SupCrsfifion, crahtt swpCrsti?ituse. R A D. a superstite, quod q u l d a m parentes, u t slbl su1 llberl superstltss sssent, totos dles precabantur e t immolabant, -te Clcamne. SYN. Nimia, vana et inanis religio. EPITH. Aniliq barbara, contaminata, muliebns, propinqua, tanta, maxiina. Usus: Omnis superstitio inibecilli atque anilis animi est. Superstitio fusa per gentes oopressit omnium animos, hoininum imbecillftatem occupavit. Anili superstitione imbui, obligad, conflittari. Omnibus superstitionibus obnoxius vivit. Cf. Rellglo, Scrupulus. SOPER~T~TX~SE Avcc , ou j a r sufirsfifion. SYN.Aniliter, sine racione. S~PERSTIT~~SU a,Su , m , SupETsfitia%. SYK. Supentitione imbutus. PHRAS. P l a n e e r a n t supemtItiosi, ifs ifuient /out dfail sr~prsfiIicux.Dediti erant nescio uibus religionibus; nuiiusiiiis reiigionuminolus erat ;agitabat animos nescio q u superstitio; ~ invaserat aniinos multiplex religio, eaque vanissima ; omnibus superstitionibus obnoxii vivebant. Capti jain erant superstitione aninii viCtique ; haud intaCtis religione animis homineserant ; obligata: omnium mentes miris et vanissimis sur>erstitionibus.Op~resserat animos multiplei ;trperstitio, imbC6lles animos occuparat .non intaei erant superstitione mentis. Erant d ad superstitionem huinaiiarum mentium vitio facife revoluti. Usus :Stoi. ci superstitiosa' sollicitudine oinnia credont. Cf. Rellgio, Scrupulorus. S O P E R S TO, as. are, n. et a S u fmir au kssus de, frc p f d au dcssue Usus: Curribus superstans arinatus hostis. S ~ P E R S U M ,a,ii, esse, n. Rrskr, subsirter, rmkftr. SYN. Resto, supero. ADV, Omnino, nihil. Usus : t. E tanta caede nema fere superfuit. 2. Redundo, 2frc lr26 &uh n f , frr supcrpll. Orator ita motu utehlr ut nihil supersit in gestu. 3. Excello, iupem, i'ctnporfcr sur. Scientia majoribus suis nec defuit, nec superfuit. Cf. Rellquuh SOPERUS, a, um. Qtdirsf cn A~uf,au drsstls, suplnCrrr. )( Inferui. UsUs : Supera illa et cc~lestiaMare superum et infmm, u r u r supnurt, la ?ncr Adnnntrqve d la r~#crIonirnnu, IarnarltrfCriarre air 1Toscw. SOPERVACKNEUS, a . um, Surodoudant, ilrufifc. SYN. Supervacuus, usum non habens. Usus : Vercor ne litteras meas wpervacaneas txistimes. SOPERVACOUS, a, um, Surabor)."/, nrjrrflu, inrrtife. SYN. Inanis, redundana, rine ctiusn, sine asu, auperfiuus. SPERV ADO, 1 0 , e r q a. F r w k i r , esnil<r<IL.r. USUs : Super! adentem munimcnta viEtorem fiigni~int.
5
SOPERVENIO, ir. vani, ventum, ire, a. et n. Ymir au (~~SSYIS, arrivrr, survrnir. SYN.EXinopinato venio. Usus : Supervenire lztitiee alicujus. SOPXNUS, a , u m , P~wchLrrr 11m2re, I w h d s u r e dos. )( Pronus. Usus : Motus corporis supinus, pronus, obliquus. 'SUPPAR, Arib omn. gel.. A J~CU pr3s smrblabld. SYN.Fere par ve aqualis. Usus : Huic czteri suppares. C t S q u a l l s . SUPPEDITATIO, bnls, f. dboduna; rickejrmision. SVN. Aiuentia, subministraiio. Usus: Suppeditatio honorum nullo malorum interventu. SUPPEDITO,ae, avi, a t u m , are, a. et ii. i. a. Donnrr r?t uborau'oticr,founair, fkomrcr. SYN.Subministro. ADV.Aperte, copiose, large. Usus : 1. Suppeditabit iiobis de thesauris suis. Alicui rerum omniumquas natura desiderat, abundantiam et copiam suppeditare. Tema fruges fert et, ut mater, cibos suppeditat. 1s locus miram varietatem et ufxrtatem dicendi suppeditat. 2. n. Suppeto, n o n dssum, supersum, prassto sum. Sfra en ~~oN~uM abottder,a$uer. c, Si ei vita suppeditavisset, grandia moliebatur,s'ir.uf victd usses /ongfeni#s. In hoc campo oratori omnis apparatus dicendi suppeditat. C t Do, Largior, Sug8er0. S U P P E T I l a , Brum, f. pl. Sdcours, msistaricu, aizr. SYN.Auxilium, subsidiuin, prxsiJium. Usus : Laboranti exercitui suppetias mittere. Suppetias ire,proficisci, occur%e,venire. ferre. Cf. Auxillum. SUPPETO, is. vl ve ri, i t u m , ere, n. z;r frouver sous u tnuitr, Yrr d lo r~isposifion rfr, &re rsant. SYN. Suppedito, s i n , supersum, a dum, pranto sum. Usus :Verba mihi non suppetunt. Mihi przter voluntdtem ad remunerandum nihil suppetit. Si vita suppet e t Cf. Habeo. SUPPLANTO, as, avi, a t u m , are. d. Ianvrrser yqta r uu CTOC a18 jottrbr. SYN. lhde objeco vC&bje&o, ad casum impello. SUPPLMENTUM. i, n. ~Uoyarr l r cum#lfcr; r~*ulat,unf <es froupls; /cvCrs. Usus : rgionum supplementa scribere ; supplementis integrare,explere,reficerelegiones. SUPPLEO,ea, avi, atum, ere, a. Ajouter d ce qui Ir,unyua, coni#fr?, su##lkr. SVN. P e s t o , alienam fungor viceni, expleo. USUS: Supplevit quod utri ue defuit. Legionem supplere et reicere. Aldere et supplere caetera ipse poteris. S U P P L E X , Icis, onin. gen. Su $ianf. SYN.Abjetus, jacens, prostratus a J p e d e s . P H ~ Supplex A ~ vobls m a n u i tendlt, il w u s fend las maias en su##liunt. Ad pedes se veatms rojicit ; supplex ad vos venit, ad pedes se a%jicit,deprecatur ;supplicem te ves-
SU P
. A
t r z misericordia profitetur ; vestram fideni obtestatur ; fraAo animo atqiie huinili pro salute sua supplicat ; maximo in squalore ad pedes vestros volutatur ; pleniis lacrimarum ad pedes vestros procutnbit ;genibiis se vestris advolvit ; nixus genibus, obsitus squalore et sordibus ad preces lacrimasque effusus orat, obxcrat, misericordiam vestram implorat. USUS : Tendit ad vos manus supplices. Senatum supplex adiit. Supplicem a genibus suis repellere. Cf. Suppllco, Preces, Rogo, Oro. SUPPLICITER, E+asu#~liurrt, &une ,tiariire s u ~ l i a n f r SYN. . Demisse. USUS: Blanditur et suppliciter se insinuat. Suppliciter ac demisse gratias agere. SUPPLICATIO, bnir, f. Sur?pIicaio#, #"lrrs@bligurs, acfim~sdr~dces, cMmon12s trli&rrzcr. SYN.Honor diis iinmortalibus habitus pro vitloria. Pompa solemnis addaAaad expoicendam Superum pygm. EPITH. Coniularis, crebra, vehemens, p r o g a t i v a , justissiina. Usus : Supplicationem diis immortalibus pro singuiari eorum merito decemere, facere, rcrnirr desacfionsak~r~fcrsaux dirux imniorfels e?#raconrtaissance enr hau fe proteriion. S U P P L I C I U M , 11, n. Peine, ch<ffi?irrnf; sn##icr, torture, foumcnt; su icnfioh.Sv~. Cruciatus,pcena. EPITH. Acerttsimum, commune,crudelissimuni, atemum, dignum, diviiium, extremum, summum, insigne, leve, maJUS, maturius ,medium , prasens, singulare, supremum, acrius, exquisitum, inusitatum justum, debitum, miserrimum. Usus: ~ l i c u i malefico supplicium constituerc, codamtaer. Nova et exquisita supplicia excogitare, invenire, exqiiirerc, reckLrchcr, irrvenfrr. Aliquem ad sup licium trahere, ra re,traltaer <tusu ,ice. &timo suppiicio atffcere reum ;s u p p t ciis improbw coercere,constringere,vindicare. Snpplicio addiceredainnatum; ad siipplicium dare ; supplicium de reo sumere, #unir pqn, IuiJaira sttbir un $16 #ice. Constanter ferre, pererre, wbire, suppkium, su##orter. Debitum supplicium remittere, condonare,#urdori~rrr. Oinni supplicio excruciatum necare,/air'* prir duns /es suppficrs. Cf. P a n a . SUPPLICO, as, avi, atum. are. n. et a. )'AY Autt~brnrcnf, srtp~3irr. SYN. Sup liciter peto, supplex sum alicui, deprecar, a l p d e s alicujus supplex me ab icio, manus alicui vrl ad aliquem tendo,su plicatum eo, acem Suptrum exposco, suppEciis votisyue EUMfatigo. ADV.Diligentius, libentissime, submisse, publice. PHRAS.Supplicavlt mihi, i me suppia. Multis et supplicibus verbis me oravit ; suppliciter mecumegit; r avit me qiiam suppliciter potuit ;preces supaciter dmovit; ad peder meos re stravit; gcnu posiiit, supplicem vocem misit; passis iiianibus~ me petiit, me obtestatus est ; precibits omnibus petiit ;
SUP
676
SUS
supplu ad me confugit pedibus advolutus meis ;infimis precibus a me contendit ; precibus mecum egit quam diligentissimis ; ad gen u q peda accidit mihi ; aures oneravit meas ~mcibu humillimis; ~ fidem meam quanto Potuit studio imploravit. Cf. Rogo, Preces. Usus: Quot ro innocentis hujus salute vobis iupplicnnt. Supplex. SUPPL~DO, 1%plbsl, ere, a.etn. Fra#prr d u p t r j t r d p i p w . SYN.Pede terram percutio, p h u o. SUPPLOSIO, Onls, f. Acfio* de /raPper sur lo ferrr. E)ITH.Crebra. Usus: Pedis rara supplosione. S U P P ~ N O ,js, P&sl, p&sItum, Ore, a , Mtttm d lafllamd u n aufve,subsfifucf, Jupposer. SYN.Subjungo, subjicio. USUS :1. In alterius locum suppositus et substitutus. 2. Subdos m f f r d SOuf,9 f m r ~ o u Ova ~ . anatumgallinis supponere, placer sous des #oules &S aufs h conc (pbur Icsfairc couver). Falsa testamentn supponere. SUPPORTO, aa, avl, a t u m , are,& PortraILTfirte,.. USUS :FrUmentUm navibus supportare. Cf. Fero. SUPPC)SITIO, onls, f. Subsfifion rau f i O ' ! f a Puen suppositione decepta mater. SUPPRESS1O~ Onis* f. Soustracdion. EPITP. Judicialis. SUPPRIMO,Is, pressl, pressum, ere, a Aviar, modrer, c ~ ~ SYN. r Sedo, . plato, occulto. )( Pervulgo. Usus : Dolorem sedaet sup rimere. ~ ~pecuniam ~ et supi pressit, %tourrur une sotntne /('nrgcrrt.Cf. OCculto, Pmmo. SPRA, En h a u ~ u s u s :1. ~ ~ loci, aw~dessus, Supra terrain, lunam. 2. Ordinis, p r ~ c ~ n i m t nu#aravant, n~, plus Anuf. Illa q u e su ra dixi. 3. Vietutis, ponqr4e. Supra hominis fortuderls, anu-&ld, nam; supra atatem sapit. Potentia q u e supn est. Supra consuetudinem, Amor tantus ut nihil supra. plus levC* le SI)'~REMUSs as ums f l l u s k t ; frs haul, frh ClcvC, SYN. Summus, ultimus, extremus. USUS:Supremus vitz des; supremum supplicium C f . Summus. SRA, a, f. Mollef. SYN. Cruris par$ ave* posterior. S U R C ~ L U S , 1, m.feune branchc, rejton, ~cion.SVN. Planta. Usus : Da mihi ex ista arbore quos feram surculos. SURDASTER, tra, trum, ,ynperr sourd, dur d'oreiIIc. SVN. Cui hebetiores sunt aures; qui agre audit. SURD~TAS, atis, f. Surdife!. Usus : In siirditate quidnam est mali? SURDUS, a, u m , Sourd, qwi n'cnfend p<rs ou pui tnfcnd mal. SYN.Qui sensu au-
~f
rium ve audiendi caret, auribus captus. Cf. Aurls. USUS: Surdus varietates vocum aut modos noscere non potest. SUR^^, ls, surrexi, surmaum, ere, a. et n. T. a. L m r , cver, dresser. 2. n. Se ever, ~8 tmttre debotgt. KAD. q. Surrigo ~ ~ e l s u n u m rcgo. SYN.D~ l e a o exeo; me cor us e lctto corripio; soinnuin abrumpo; de s e a ! exsilio. Usus : Ante lucen) surrexit e IeAulo. Cunaus senatus surrexit. SURRIGO, la, rexl. ~ E t u m , are, a Urcssrr. Usus : Aures surrigere. SURRIPIO, rIpl, reptum, ere, a et n. Preftdte d la dCrobCc, ravir, volw. SVN. Furor, sublego, clepo. ADV.Clam, occulte,im. pudenter. Usus :Surriperee bibliothecalibroa CI. Aufero, Furor. atum, are, a F a . a s . re qqn (1 la place #un autre dum les m-
suRRo~o,
SURSUM, En haut, en morrfanf.)(DeorPHRAS' anlmus, que rdrne s'll?ve vers f e ciel. In cmlurn suspiciat ; siiblime feratur; a terra longissime se eferat; supera semper petat et calestia; ad coelumferatur; humana omnia inferiora e ducat. "sus : Idem sursum venus revoque dicatur, en remontant, d rebours. SUS, sis, gen. coin. Porc, cochon. SYN. Porcus. EPITH.Lutulentus. U s u s : Ut sues glande pasciintur. SUSCEPTIO, f. ~ ~ de char/ i ~ B e ' &, rntr@rise. usus : Laborum dolOnim~ ~ i ~ que Susceptio' SUSCIPIO, 1s. c8pi, ceptum, ere, a. s v N . sumo, t pefldr8 l sur soitADV. ~ cnfre#rcncirr. ~ ~ fortissitapio, recipio. Acerrilne, enixe, me* frustr% palamX paulisper, pr0prie, publice, turpissime. USUS: t. Suscipe q u ~ ~ id negotiuinT "gitationem te di inam ; munus illud, le ationis causam, 1 r 1 o multOs*onus, rempub'cap mO1estiaSv profec. tionem; pcopugnationem reipublic~ suscipen. 2. Coglto, admltto, commltto, patro. oon. cipio, #enser d , se charger dc,f&, coucmoir. Magnum scelus, . facinus, spem suscipem Mentem illam voluntatemque dudum suscepi. 3. Patior, aubeo, recrvoir, recucillir. L u A q squalorem, sordes, pFnam pro scelere suscipere. 4. Habeo, avorr (un e n f ~ t )Liberqs . e ConJuge suscipere. 5. Obtlneo, avoirf o ~ & c loi. Suscepit consuetudo communis ut, etc. 6. Acc~pio,rsclplo,ac~~eifIir,prcdrc sow su ~mtecfion. Suscipere alienurnamicorum causa. SUSCITO, as, avi, a t u m , are, a Lmcr, soulevcr; e x c i h , sfitnulcr. SVN.Excito, incito exsuscito. USUS: Suscitare bellum civile. c/. Excito, Expergelaclo. SUSPECTUS, a. u m , S~ds#ecf,soup ona . SYN.Suspicionem przebens, in quo sutest
SUS
677
SUS
condita, adversaria, atrocissima,caca, certa, fdsa, 5% satis firma, indigna, maxima, minima quadam, pertenuis, propria, repentina, ridicula, similis, sollicita, subita, tanta, turpis. sima, vacua, pura,domeatica,honesta, odiosa. PHRAS.1. Multorum da 1110, ssd falaa susplcloest, birn des gr~cfIc sou onncttt, &riar~~ai50tl. Odiosa quadam @e0 suspiciones multorum insedere animos; multi odore quodam sus icionis afAati male de illo opinantur; homini&us ad.suspicandum sagacissimis immerito surpe&us est ; multi sinistram faisamque de eo opinionem acccpere;
2. SUSPIIC~O, &ni& f. ~ o u j p n sxspicion. , SYN.Conjecfura, opinin, metus. EPITH. Abs-
pr&bens et suspiciens, UsUs : Durs et suepiciosus in suos. Te conscientia sceierum timidum facit ac suspiciosum. Quod adhuc est suspiciosum, res ipsa perspicuum faciet. SUSPICOR, arta, a t u s rum, arl, d. . Scwpfonner,susprc/cr.SYN.Suspicionem habeo, ex re atiqua suspicionemduco,traho;sutpicione attingo, assequor. ADV.Dificillimo, injuriose, levissime, nihildum obscurius, plane, sceleste, temere, valde. Usvs: De ejus acelere nihil suspicari poteramus. 2. Cogllo, reputo, conject~rcy, finser, #~#ssenr2r. in BE0 nec guram,nec sensum suspicari ticet. Cf. Susplclo. SUSP~RIUM, It, n. Soupir,gd~~istemrnl,
YUS
678
SYN
SYN.Gemitus, doloris indiciuin.Usus :Quem SUSURRO, aa, are. n. Murmurcr, 3 u chokr. SYN.Furtim et submissa voce loqrior. nemo mine suspirio aapicere possit. SUSPIRO,as, avl, a t u m , are, n. Sou- UsUs : Audio Jam susurrari. ~~~r,g~r:A~~.Familiariter,occultcUSUS: SUSURRUS, 1, m. Murmurr, ~usouiflrNemo a t quicum libere jocari aut familiarimcnf. Usus :Susurrus a use. Susurro et iauter suspirare posrim, nvcc gui rcorrzpuissiom de infimorum hominum8eie~ari. plaUanrer ljbremc*r m J@imr CQmmf .SUTOR, orla, m. Cor&nnier. USUS: SUm c un ami. C t Gemo. tor ne ultra crepidam, que Ir sn?,rficr nc sl&e SUSTENTATIO. bnlri, f. Dhta>, rctard, ~~.JUU-&JJU$ & sa ~ ~ U J J U Y facsc ~ , ~rJsouj~r.f njourrumrnt. SYN. Dilatio. USUS : Num res (rt rirn &plus); d a r u n son mJtier, (PROV.) moram-aut sustentationem habeat vide. SOTORIUS, a, u m , Drcordonnier,Usrrcr: sutorium atramentum, noir de cordonirirr. SUSTENTO, as, avi, a t u m , are, a Sourflmkl ~@#orkr, aPPu~cr. SYN. Sustineo, fulsOUS, a, urn, Son, sn;sicn, sicunc. u s u s : cio, nitor. ADV. Martime, privatim, vix, misere. Semper in disputando suus esr De suo addeUsus : Patrimonio se suo, amicorum liberare, salvere, aliquid affene. litate egastatem suam sustentarc. Alienam SYLLABA, m, f.Syllobr. EEPITH. tenuitatem opibus, sum~tibus, oficiis suis loriga, brevior, longior, usus : teguleius sustentarc. Ea me spes et consolatio sustencep~ syllabarum, ~ P I Y C L Q% ~U W ~ ~ Jmmtiqu* , tnt. Matmrem meum et dolorem illud vdIiIIcux. sustentat. Litterissustentor et recreor. Cf. Ala. SY LLASKTIM, P a r zyllablc~;kxhrcllrSUSTINaO, tynai* tentum* Ore* a ttrnt mof j o u r mof. USUS: D i b r e alicui Sautrnir, s m p t r de tomber, >nninfrnir; arsyllabatim. dtcr, conlmrr. SYN.Sustento, tueor, corruere syMpATHTAs S~tnh/hb. non sino, fulcio, labentem excipio, contineo. Convenientia et conjunAio natura ,cognitio A,,v. privatim, vix, misere, arro et quasi cOncentus atque consensua. ter,diutius, ngre, facile, facilliine, firme, pfane Mn, recipuei uSuS : ~ ~ ~ ~ Continuatio ~ bconjunfiioque l i natu ~ r r Usus ~ :Vi~ deo syn'pathiam. siliis, umeris,cervicibussuis; causam alicujus S Y M P H ~ N I A , m, f. Comcrt, musigw, sua a u b t i t a t e sustinere. Magnam invidiae sy7npAoicic. SYN.Concentus, cithara USUS: molem, vim hostium, multum malorum sustiIn conviviis symphonia canere. nere. Se a lapsu, currum, equos incitatos, gradum iustinere, detlnere v d reprimere. sYMPH~N~~~cU a, Su , m , De conccvt, a. Oaoulto, tego. n, ortrr, cackcr. Fronte & >nusigwr.SYN.Citharadus, fidicen. ac n i t u simuiatio facii!me sustinetur.C~ PrSYNGRAPHA, f. BjIjcr o ~ ~ ~ p t j o n , tlor, Faro. J d , rrconnaissancr, SYN. chirogra hum, SUSTOLLO, Is,~ustlill,slblatum, tolcautio. EPITH. Firmata sigillis, inanis.bWs: lere, a . L n r r r r n hauf, rvrr.USUS: Aliquem Haheo a te syngrapham, quain fecisti, scripin cquum sustollerc. sisti. Tanquam ex syngrapha agere cum poSOSURRATIO, Onls, f. Chrchotrrir~. pulo, actionner c pru lc commr en vcrhr #une dI*atibn (CntZ.i x syngrapha crederc, SYN.Susurrus. USUS: De Casare crebri et jus dicere. Cum inanibus syngraphis bdire. non b l l i nimores, sed susurrationes veniunt.
,,
9
-.
. -
-...
TAL'
de consot~tpti~a, s e ctifis~trner dr d a y r i n , c m #ir duas 'nisief#. I)csiderio, otio; dolore ta-
a, um, Qui J~it/nndrr, piri cunstffite; prsIiLrrrli~~f, rttorfd. SYN.Qund
bescere. TABIFICUS.
fabieftr &ir, registre, <&.he, krb&, archivictzr TXBELLA, a, f. Tab&ftc; i c d , Iettre; tcslomriil. SYN. Littera, codicilli. EPITH. de t'dhzt. Facere, conficere tabulas. In tahulas referre.Tabulas accepti proerre. I>igcrere, Grata, vindex. USUS: 1. 'Tabella cerata. Taobsignare tabulas. q Geogra phlca deecripbella judicialis. Tabcllis obsignatis agere cum tio, cartcsgt'ngrapkiqurs.Tabulz I>icaarchi. alyuo. a. Yoti tabulas.#L.tlf lublearr, fableav vo/$ Quot in eo fano tabellz piAa eorum TXBULARXUM, 11, n. Les arcAives#itqui votis vim tempestatuin effugerint. blipues, Ir d ~ y 8 f &S arcki~!es.SYN.Locus, in quo t a b u l ~ publicz civitatis s&vanttxr, TXBELLARIUS, I f , m.&frssag~r,coirrrirr, pi8on. SvN. IV untius, qui litteras fert. T A B O L A T ' ~ ~o , n l u . Ass~t~ibla drr EPITH.Fidelis, ignotus, locuples, praeposte- fanckes, bois~t, I<tntbrh,dtogr. Srw.%bu-
t a k m inducit. TXBOLA, e,f. fJ/,irn.hr, ais. SVN.Asser. EPIYH. A;,nea,noc~a,praclara,rcligiosa.U~us: I . 'Tabulam de naufragio arripere. 2. PicStura, tubleau. Tabulas bene piftns in bono lumine collocare. 3. Libsr rationum, scriptura publica, m o n u m e n t u m litterarum,
rus. PHRAS. Quotles tabellarium n a n u s
a r o scribam a d te, j d vr~tts hrtirui fuutes le$ fois que je p4urrui trorr7,ru im c o i t d r . Quo-
ptt,
arum constru&io.Usus: Centones injecemnt, ne tela tabulationem pcrfringcrent. TXBULATUM, 1, n. Pfanckr, Lfagt. ties mihi certorum hominum copia erit IitteUSUS:Turrim quatuor tabulatorum constituit ras a me accipies; quoties eritcui litteras rette Casar, dem, non committam ut desideres meas. NulTXBIJM, 1, n. * .Sum,y inrrompu, vrnin, lum ad tecui fidere audeam, tabellarium profipxrs, co~~rrp/iotr. SYN.Sanies. cisci patiar, quin aliquid litterarum ad te dem. TXCEO.~~ clii. , cltum,ere. n. e t a r.n. Quoties mihi sese tabellarius offeret, sine litSe fnirc, ne#oiMp~rrfer. a. a. T n i r rq ~&.SYN. teris non abibit; nemo deinceps hinc discedet Sileo, reticeo, coiiticeo, tacitum re6nquo, siquin litteras ad te perferat.Usus :Tabellarios lentio prxtereo, supprimo. Anv. Arroganter, inatituere, mittere, remittere exspc&re, subministn~przbere.Tabellahdeprehendere, in perpetuum, insulse, nimiuin diu, pie, perpetuo, plane, re&, sapienter. PHRIC.I. ECntinere, scrutari, excutere. CC Nuntius. q u i d tacas? Pouryi~ni~~rr&s.uous Iesttrnce? TABERNA, a,f. Boufiqur de irrarchund. Quid te elinguem reddidit? Ecquid lingu' Cchop$e dartisan, ma,puit~. SYN. Caupona, obmutuit? Quid sibi vttlt h a c tacitumitas EptTH. Instru&, ornatat libraria. Usus : In tua I quid h:erm,quid dissimutas, quid ter& eamdem tabcrnam divertimus, &inr Ict rtxtme versaris? cur silentio iiteris tam diuturno? Cur nrtbergr.Takrnas,?~>eriset uzstuu quotidiani animi sensus nemini impertiris? Quid diuti, locum occlusere. raberna Iibraria, boufipuc num adeo sikntitrm tenes? Cur consilia tun d e fibraire. silentio premis ?Quid tegis, occultas consilia TXBXRNACOLUM, 1, n. Tmfe. SYN. tua? Cur vocem nullain inittisi'lur lingua con. Castrense teflum. EPITH. Militare. USUS: sistit? Qwres vocem tibi clausit, interdixit? Tabernacuia carbaseis intenta velis coliocaQuid ita ad silentium obstinatus es ?Quid sibi bar. In hilosophia quasi tabernaculum vitae vultpertinax quodtenessilentium? a. Tacebo s u a colf0Care. Tabernacula itatuere. Taberd e ea re. i r #te tfiirni sur rvlu. Verbum hac nacula defendere. Tabernaoulum eacrum, de re non faciam; serinonem hac de y nullum t&-ir. Adicula sacra *e sanRuarium habebo :abstinebo me ab huius re scrmone. asservando Sanffissimo Christi Corpori, msilebo, praeteribo; tacitus pr6termittam; taci: t l u s dicetur. tus relinquam; silentio involvam, r~teribo, TXBERN A R US.11, ~ m . ~ m f i q u i n . ~ ~ N percurrarn,pr~termittain, . przeterveEar. OmitCaupo. tam ista; oratione mea nonattingam; in oratione non ponentur. Cf. Sileo, Sllentium. TABES, 1s. f. Coruom~h'orr, ttan unrr; 3. Tacete, siirnce. Linguam comprimite, com. contagh, &w. Srs. Macies. 6 s u s : pescite; vocetn nullani mittitc; verbum ne faabcs, cruciatus, ami&io. cite; quiescite; loquacitatem continett; mutos TASESCO. f q bnf. e s e r e , n. Sefondrr, vos volo et elingues ;vox nulla vobis excidat. $r consumw, sr liyu.ofF~r. SvN. Liqucfio.Usvs: Usus: Diu de his rebirs tacuerat. 1. Durescit frigoribus humor, calore tabescit. TAcIT, Tucitemeni, suas #arIer; en t. Contabesoo, langueo, extabesoo. #ni.
TAC
m : , s w h i t . SYN.Silentio, in sinu, suspenm gradu. Usus: Cum libcre loqui non
680
TAN
tus plurimum mihi tadium attulit. Magnum inde t d i u m cepi. Letlionis taedium varietate levare. audeant, tacite rogant. TTALARIS, e, gen. com. Rclahyd la ccTXCITURNITAS.a t i q f. Silence, discrdmY/c du pied. SVN.Ad talos usque demissus. k SYN.Silentium. EPITH.Annua, perpetua. USUS : Tunica talaris, hriripuc longrre, USUS: Taciturnitas imitatur confessionem, /e tanL, qui <rscciuljwsqu'd la ccvi& du$cd & # r~ssemblc d un aveu (qui nr di#nrof, conuiJ). Cf. Silentlum. TALARTUS, a , um. Relalif a u x &s. Ludus talarius, &Uod I'OUjouc aux dis. T A ~ I T U R N U S , a, u m , .qjln~tliux,/a&&me, discret: SYN.Tacitus. Cf. Taoeo. TXLENTUM. 1 . n. Talenf, sommc d>argenl. Lr falenf affiquc valait 6600 drwhmrs, TACITUS, a, um, p. Ce qui esf td, ce environ 5600 fyancs. SYN. &genti summa i ai ~ di, &. SYN. ilens, obscurus, abditus, interior, q u z pntiiim efficit sexcentomm fere coronatorum, si d e talento attico w r m o slt. ( T i ~ . r r r m i a u s , compressus, non expressus. sus: Nihilme mutum dele&t, nihil tacitiim. lentum #YO natura a u t ingenii dotibus, fam#, caficifd, vuk. est.) Tacitoquodam sensu, sine arte aures jiidicant. Tacitum aliquidrelinquere,przterire.Cf. PSBTALIO, Onb, f. Talion, #cinc du falion, temo, Taceo. r ex. : aFilpourdl, &nf #m&n/. Usus . talionis. T A T O n i f. A tour,a c h n m f . SYN.TaCtuL Usus:Voliiptas oculoTALIS, e, gen. com Ttl, tel&;<ic tel/e el mm,tabionum, saporum, le#laisirrfe u vue, fe& #rafure, Mreil, semdIablc. SYN. Hujusmodi, ejusmodi, ejusdemmodi, ejusdem geneu toucher, du godf. ris, id genus, hujus exempli. Usus : Quales TACTOS, 0%m. Action h foucl~r, mrrsumus, tales esse videamur. ccmeiil. EPITH. Interior, intiinus. usus : TALPA, m, f. Taupr, a n i d . U s u s : TalTattus fuxus est per totum Corpus, omnes<)c~etus nimiosque frigoris appulsus sentit, pa czcior. ~ c ~ d~aktncnt ~ 5 rclkurdu f f i r lofd le TALUS, 1, m. Partir itfCdc11rc du #kd, c w . Ad t a h m chordn respondent, les Coytalon; a2 oblong, rond l l u x cdfds cf u'ayant daJ rdsonffmf sous la main f u i les f m c k . ainsi que qaafre c8fds marpuis. SYN. PostreQ u e sub taAum ve1 aspeRum cadunt. mum cruris in quo os prope calcem eminct: T A D A , as, f. Torche. SVN. Fax. U S U : ~ incic os quatuor lat-rum, quo luditur. EPITH. Agitad et t e m r i ardentibus furiarum tadis, ReAus. Usus : Purpura usque ad taios de&S forckes ar&nfes &S Fuees. missa. Taluin jacere, talis luderc, j o w r a u r &. Talus tibi re& cecidit. T A D E T , diit ve1 s u m est, era, imp. P e n ~ u y e /rr ~ , mnuyd, fafigud, d~!p.fffC. SYN. TAM, Aufant, tclleuunf, aussi, si. SYN. Fastidio, fastidio est, tadium me caplt.PH~As. x q u e , adeo. Usus : Quid opus tam valde afTmdet me lsta totles audlre, jc suisfafinnare? Ego h e c tam esse quam audio non Ci@ n)mfcndn toujours cda. Fastidii deliputo, jc ne crois pas qw'elles & soienf o#. catioris sum quam ut ista teties audire s u r trageantes) autanf que j e Pcnteruisditr. i a m tincam ;fastidio quodam et satietate a b his tibi credo, sicut alteri nemini. Res tam yaxirebus audiendis alienari me sentio; rerum nome necessaria. t i s s i m a ~ mmirum quam pe*s? est; d i o TAMDIU, Aussi longfcm#s. SYN.Usqtie rcnim tnstissimarum teneor, ca ior; propius eo, tanto temporq tantisper. usvs : Feram htidium, quam desiderium faburz sunt istz; tamdiu quam fem poteros di^ requi,,wo, k d i u m mihi jam afferunt res toties repetitze; q m , diu a,j te soribo. tadium me capit rerum toties auditanim. T ~ M E N Ccprnnant. , syN. Attamen, veUSUS : Pronus vita tcdet, ita sunt omnia rumtamen, nihilominus, cene. Usus : Tamen omnium miseriamm plenissima. Cf. Plget, minus putabam. Tmdiurn. TAMETsI~ QtroiWe, bien qut, ~ w W . T A D I U M , 11, ~ ~ g o d ennui, t, lassitu. Etsifquanquam*licet' & , awrsion. SYN.Molestia, fastidium, satieT A N D E M , En n. SYN. Demum, ali uant o r PHRAS. Cavendum ne t a d i u m ca60, ad extremum, L i q u e , ad u~timum.dsus: p i a t audtentas, i l j a u t # r e d r e gar* &C?I. Tandem legi tuas litteras. uuyrr ses audifeun. Occurrendum satietati TANGO, ls, Mtlgi, t a e u m , ere, e A b ounum ; fugienda aunum satietas ;audieiidi &Y, atfcindre, @"venir, e#tre~. SYN. Contin. todium varietate levandum est. Cavendum g q attingo. ADV. Leviter, myice. Usvs : neaudiendi satietateexpleantur audientes; ne I. In via q u e villam tangit. Simul ac tetigit orcitantem jam auditarem,, loquentem cum alprovinciam. Cenu terram tangere. 2. I n d t a , tero, noniiunquam etiam circulantem, (caput leviter t r a b , levlter.perturbo, touckr, clroumferentem,) fastidio et satietate prorIrm'Ier, S ' O U Y ~ & ; dmowoir. Leviter unumsus abalienemus. Usus : Ejus sermo incondi-
m-
SU^
TAN
68 I
TEC gligentia tardabat. Animos accusatorirm tardare. z. Moram traho, commoror, n. tarI r , Clrc en M a r d Tardare et commorari t e meiius est. Cf. Moror, Mora. T~RDUS. a, u m , Leal d se mm~voirrt d agir, lami% p a r r s s r ~ ~SYN. r . Serus, cunflator. -)( Cltus. celer. expedltus, velox, incitatus. Usus: 1. Horno tarduset p a ~ m e f ficax. Consideratus et lentus potius quam tardus. 2. Hebes, remlssus, obtusua. p a r u m emcax, lourd 8rs$nnt, &m, bouch. Quis tam indocilis, tarn tardi ingenii? Cf. Segnls. . m. Taunau, da/: EPITH. TAURUS, 1 Corniger, nobilis, optimus, truculentus Usus: Taurus Phalaridis. TECHNA, m, f. Ruse,fourbeti, ftr#nfiti, arlpcr. SYN. An, dolus, fraus artificiosa. TECTE, Sem&rnmt, en cachet&. S Y K Obscure. TECTORIUM, 11, n. Sfuc, mAuit<irsfut, '.n/p. SYN. Calx snr c&a i n d u b parieti. EPITH. Rellum, concinnum, novum, tantum, vetus. Usus : Columna ex qua teEtorium vetus deletum sit. TECT~R)IUS, a, u m , Quiscrt d wvC* &S ~ U V J , sol, etc; ~ l c S~UC,d ~ c r d ' qUsus : Exomare sepulcnim opere teEtorio. TECTUM, 1, n. Toit. SYN. Pars summa domus, qua tegitur. )(Solum. EPITH. Absolutum, a r t u m intequmque; t e h crlata, firma, inaurata, mapfica, marmorea, ebore fulgentia, miserq silvet&. PHRAS. Domum s p ~ ~ a enlmw m, e foitduw m e o n . Domum detegere ; nudare teaum; detrahere culmen domui; teflum diniere, demoliri. USUS : Porticus ad teflum pro e pervenernt TeRum multonim fastigiorum.Ruttis locis n& t&um quidemaccipio, sed in tabernaculo maurrc*mnr'% un * Y L ~ ~ in ' ves tra te& discedit m~stntr. dam v o ~ f o ~ r m . TECTUS, a , tim, Couvcrl, secmt, mhd,
quodque tangam. Cura me illa, religio, earum remm memoria tetigit. Minz tu= me parum tangunt.' 3. -do, ~1010, tmckr, frafiper, pousser. Aliquem in convivio tangen. 4.. Contreto. fouckrr, ~ n i w Ulcus . tangnr. Rem acu.tangere,rem i m putare, mettrclfl&ft sur la dose, c.-d-rdrvinerjusla. TANQUAM, Comme si, & m m ! c pw. SVN.Quasi, quodammodo ac, juxta ac, ut. Usus : Istum, tanquam si consul esset, salutavi. Tanquam domi me=. Tanquam si res me; agatur. Cf. Slcut. TANTISPER, Aussi loagfem~s,#enda>tt m tcmps-M. USVS: Morare tantisper, dum defewescat hominis bilis. TANTO, Si longtemfis. Usus : Non tanto ante fugisset. TANTUPERE, Tant, fellemf. USUS : Non haec tantopere desiderarem. TANTOLUM. Tant soit pcu. SYN. Nec digituin, nec digitum latum vdl transversum; nec transversum unguem. VsUS: Si quls tantolum de via defleReret. TANTOLUS; a, u m , Si p f i t , s i faiblr. SVN.Tantillus. USUS :Vix huic tantulae epistal= tempus habui. Ex grano tantulo tanta arbor. TANTUM, Scuernmf.S~a.Tantummodo, solum. Usus: 1. Non tantum arum commoq u d hominem non de, sed et turpiter. ~ a n t u m nominat. 2. Tam, lte, adeo, tdnt, aufant. Id tantum abest ab officio, ut nihil sit officio magis contrarium.Tantum, quantum sat est. TANTUMMUDO, Snrlcmmf. SVN. Modo, duntaxat. TANTUMDEM, Aufant.Usus: Tantum. ami populo dandum est, quantum. TANTUS, a, um, Airsngroan, ausJiconsi&rabe. SYN. Tam multus, tam magnus. T~~~~~ studium porui. T~~~~ tamque immensa. Alterum tantum, une autre fois wtanf.
usus:
TARDO.
68,
avl. a t u m , are.
1.
a. Rctar-
Ptram ntard. SVN.Moram interpone, moror, moramet tarditatemaero, cunttor,indonnio, differo, moram traho. USUS: r. Venti profdkionem meam tordant. Ejus animum ne-
a % , CUUJ~Y du rs/ard, awter. 2. n. Tm<Irr,
T m M E N * l n l 4 n. C ~ ~ e d ~ n ~ e n v c ~ O f i ~ * SYN. Tegumentum. EPiTH. Durum, Iatum. TBGO, la, xl, a u m , era. a. Cmvrir, xrcwvnnr, ~ e o p P c r .SVN. Obduco obnubo, obtendo; contego, velo, operio, occuito, vestio,
'~Ec; - - --
68 2
- -- -
TEM
.---
est; nihil per incogitantiam, stulte,aut incaute, aut sine consilio suscipit; nunqiiam in p r a l pitia agitur consilia; nihil fortunie perinittit, omnia consilio. 2. Temere In res irruit, il se rnr'lcsansrJr..ribn d fou~cssorfcsrfu~~r,:r. Sine re& pravique discrimine res quasvis a* greditur; aura, non consilio fertur; impetu rnagis quain consilio incurrit ;cacus et pr:cceps fertur in res ;caxacupiditate rapitur ad aliquid ; ciecus atque amens furore ; cecus ainentia, crudelitate ac scelere fertur in reni; temeritatis inconsideratissimx, dementissiinie plenus est; temeraria utitur ratione;amentissimus atque omnibus conailiis praeceps ac devius est, sine judicio, ratione ; nullo adhibito consilio; per summam incogitantiam, suiiiinain temeritatem in omnem se oert criininis casum. 3. Teinem credlt, il m i t fircilrtrrrnt.Auditionem levem pro re com erta hnbet ;reincredit de qua nihil prreter au8tum habet ; verba sibi dari facile patitur; credulum se pwbet iis etiamquibus fidem et auEtoritatein justa suspicio derogat. Cf. Credo. USUS: AudaAer h ~ dico,non c temere affirmo. TEMJIER~TAs, a US, f. I&Jpt.t?bn, &o,,r. rleric, fr~r/n?d. SYN. Inconsiderantia. )( Sapientia, judlcium. EPITH. Adtnirabilis, furiosa, inconsideratissiiiia ac clementissiinn, insignis, rnltterna, summa, tribunitia, turbulenta, turpis, vitiosa. Usus : Genus inconsiTELA, foile. uSvs: dcratissitnr temeritatis. Errant ui temeritexcre, retexere. 2. T ~ ~~~l~~ ~ ~ exordiri, , , tate et casu. nun consilio agi, re i a%ninismri a~iqllamincipre et ag.redi, comlnrncer credunt omnia. Teineritas est fo'rentii atatiq pqcrSr, entre#tundre une afiire. prudentia senescentis, la tCtnrit es# le prof. globc Iewes,re. Pydduje"+uAfi~.Cf.Irnprudentia, Ternere. E p l ~ H . Infima, media. Usvs : Tellus neque TEMETUM, 1, n. Bnvvagr capirrux,rrin. movetur, et jnfima est. SYN. Vinunl. Usus: Careant temctomuliem. TELUM, I , n . A m c ~ u r c o t , f ~ a l ~ r e loin, T E MO. bnis, m. Tirnon,P,ck #un dar. jiwjectiile, frait, hvelot,J2che; arme nflerrsive. Sm. Jaculum, iasta, gladius, hostile ferrum. TEMPERKMENTOM, 1, ,-Otnfinnrnnr. Usus : Telum in ali uem intendere,emittere, ,ham, jhmesun, j ~ c ( d j ~ + , , j SYN. ~ immittere,conjicere.%ogrr.iores habentemisti^, ntio : lnnntum nt.tem. siones tela, quo sunt contenta at ue addutla peramentum tenuiores ditioribus re uan magi. Erit id telum acerrimum ajomnes forse PutaNnt, trnl~r<I,neI)t,w* tunre impetus, ser* un6 a m e f y * ~sante te leque ~CS$UIIVY~S cmrent dtz~enirCCS &<IYX corrtt~ tovr les assuuts de lu/orfrrne. &S plus nCks. TEMERARIUS, a, u m , IncomidCrJ, TEMPERANS, anus. omn. gen. &S impmknt, &rnimnnable. SYN.Inconsiderazar& la mesun, mo&rC, n t e n y risewL, ferntus praceps, nullius consilii. USus : Ea sunt m n t . SVN. Continenq moderstus, qui al, turbulenta, temeraria et pericuiosa consilia. omni libidine se continet. )( L l b i d l n a w Caca et temeraria cupiditas. Cf. PraCePs. ADV.Late, juste. PHRAS. Horno est ternps. Temere. rantiasirnus, cef horntne esl tr2s moAlrf. Ab omni cupiditate longe remotus ;ab omni cuTEMERE. Sans rJe.&n, d u /xJre, piditate alienus ;omnis cupiditatis expen ;vir uvrct/mn'lC;desoi-mgtnc,s#ontatamenf. SYN. est in quo rationis in libidinem aliosque non Inconsulto, inconsiderate, imprudenter, sine reRos animi impetus firmaet moderata domijudicio et modo, temeritate qiiadam ; nulla ranatio cernitur; qui rebus in omnibus certum tione,casu; fortuito,fortuitu. PHHAS. 1. N i h ~ i habet vitz modum ; qui frugi hoininis et temwrnere agit, il nr f i i t nkn ,id ~fdrn/raire.A pernntis fungitur oficio; qui viftu cultuque reprehensione temeritatis longe abest ; nuncorporis parabili ad implenda natura! desideqyim impetu aut temeritate, sed dele& et ria defungitur; vir est in uo cum modestia snpientia ducitur; non offertse ullis temeritacertat frugalitas; qui saiu%n viftu cultuque tibus; minime preceps in consiliis aut deviuo
convecltio. )( Aperio. ADV.Nimium, diu, perspicue, undique. PHKAS. I. Teeit ille acelera sila, JY carhe scs cn>nes. Libidines suas tenebricosa fronte et supercilio contegit, circumvestit sediilo, in operto Iiabet; frontis iiitegumento ad occultandavitia suautitur;insigiiem nequitiam frontis ac dissimulationis integumento velat; multis simulationum involucris, et quasi velis quibusdam sua scelera obtendit, il d~kwistses c n i ~ c s & mille muniEtus, les COUBYC & mille voiles. 2. Non decet nos lata iagere. il M conv,iCnt#as q118 nous dissimr~lion.wes choses. Non decetnos ista teiicbris involvere, velle ut in tenebris jaceant, ut in tenebns condantur, ut in obscuro sint. Cf. Abscondo, Celo, Occulto. USUs : t. Suain prudentiamstultitise nomine tegere; suamsententiam tegere. 2. Excuso, detendo, #rotpr, &@tdre. Meam salutem suo prasidio et benevolentia texit. TEGOLA, a,f. TUile;toib,rr, foit. sus : Promitto tibi, si valebit, tegulam illuin in Itaiia nuilam reiicturum, fis nrttnr une trite. Quum tu tamen iioae socia per tegulas demitterere, qrtand.. tu fz laissais glisscrpar le toit TEGOMENTUM, i. n. Ci>uverfure,envelopfi. Usus : Quarere flagitiorum tegumenta, voile. Corporis tegumeiitum.
g!
,,.
trA+r
TEM
- .-
68.3
TEM
iiioderato temperantissime agit, qui m o d ~ m omnibus in rebus servat, adhibet, tenet, retiiiei, moderationem adhibet. Vir frugi et in omnibus vita partibus moderatus, plenus pudorts, plenus ocii et religionis. Usvs : An temperantem euin dices, qui in aliqua libidine K continuerit, in aliqua se effuderit ? A #elleres-vous temprant celui qxi, se mod$ant d a m unc passion, .~'ndnndonneru s a m riseme d unc rmlrs f Cf. Modestus, M o d e r a t u r TEMPRANTER, Avec rctenrrr, dser986. Usus : Si temperantius egisset. TEMPERANTIA, a, f.Mesurd, m d r a tion, krnflrance. SYN.Modestia, moderatio, frugalitas,continentia.Usus:Tcm~rantiamoderatrix omnium commotionum, inimica libidinum, in pr;etermittendis voluptatibus cernitur.'remoerantiacuoiditatum moderatio rationi obediins, animi Lotris regit. Temperantia est sedatio perturbationum animi, et rerum inodus. Novi ego temperantiam et inoderatioiieinnaturae tu- je c o n ~ i la s *nesurtetla ?nodrulion dc ton caractire. Cf. Moderatlo. T E M P E R T ~ ~ , Avec & d o n , reterrur. r i s m e . Usus : Temperate agere. TEMPERATIo, onis, f. Proporh'on rCptliCre, j u mesure, modtraiion. SVN.Temperamentum moderatio. EPWH.Modica, sapicns, iuper(or. Usus : Cueli, civitatis, juris temperatio, tem@+ature, clirnat, nrganiaation filifique. Caloris temperationc semina onuntur et au escunt. Sol, mens mundi et temperatio, le sofd, dme ct l i m ds Punivers. TEMPERATOR, orls, m. C h i qwi or~ a n i s equi , dispbsc, qui r2gL.Usus : Temperator ille ac moderator hujus varietatis. TEMPERATUS, a , u m , Modfri, #os, ca?nr, tem#Cr. SYN. Temperans, moderatus, modicus. )( Nimia incitatus. ADV. Utcumque.USvs:Temperati mores.Temperatis escis et potationibus uti. Oratio temperata numen,. TEMPERO, as, avl. a t u m . are, a et n. Dirigrr, rJj$er, orlaniser, se modircr, se cdenir. SYN. Moderor rego, administro ; temperationem facio, m'isceo. PHRAS. Vlr m i h i tempero, jepuis d#eiw risistfr au disir da.. . Vix comprimor quin, .c.; vix me teneo; vix me contineo y n ; vix possum animum vincere, vix me co ibeo. UsUs : Lycurgus rempublicam optimis institutis et legibustemperavit. Amara risu, viRoriam clementia temperare, tempirer Pamerturnb p a r la piet, la victoirr #ar la climcrrca. Ab injurig a maleficio temperare. Vix sibi temperat quin. Cf. Moderor, Coerceo, Cohlbeo. TEMPESTAS. B ~ I , S t temps; orage, ttcmj2te. SYN.Tempus, status cueli, aeris constitutio ;turbo, procella. EPITH. Adversa, bona, calamitosa, civilis, Iiorribilis, idonea, egregia; Iacta, sacva, serena, turbulenta, vio-
knta, tetra, popularis, perfrigida. PHRAS. 1. Tempeatas magna exorta est, unr violente temp2fe s'est flevfe. Coorta est tempestaa maxima cum magno fra~oretonitribusque ; fcrda tem estas cuin srandine ac tnnitribus c e l o deje& est ;tanta ris teinpestatis, imbris ac turbinis krebatur, ut niilia unquam dies turbulentior fucrit ; fceda tempestas nimbo denso oinnia operuit, inare exasperavit fluRibus, oinnia permiscuit ; ingens repente commota, concitata tempestas est ; erumpebant venti, savi exsistebant turbines, fluRus ejiciebantur maximi ;multis imbribus et prope intolerabili tempestate vexabamur. vento mixtus imber ferebatur in ora, ut jam spiritum prope intercludere, nec reciprocare anirnam sineret; tumvero'ingenti sono crrlumstrepere, et interhorrendos fragores micare ignes,donec effuso imbre creberrimaque grandine obmerentur omnia Ab omni parte cali emicabant fulgura, et nunc internitente luce, nunc condita,non oculos modo, sed etiam animos t e m bant. Erat prope continuts cali fragor, et porsim cadentium fulminum species visebatur, dum repente imber grandinem incutiens torrentis modo effunderetur. 2. I n mar1 tempostas tosda exorta eaf une Iert~pIe Cjhvanladle r d p a i t s u r la mer. Spissz se caelo nubes intendebant, et quid uid lucis intermicabat, effusa caligine exstinhum est; tum inhorrescens mare paulatim levari,dcinde acriori vento concitatum fluRus ciere, et inter se navigia collidere, ut scissis repente triremium vinculis ruere tabulata et cum ingenti fragore in profundum .secum trahere quidquld erat veflomm. inciperent. lnterea atro nubium globo effusa grndo cum ingenti fragore cali tonitribusaue. ac fulminibus orzstrineentibus aciem o c u i o ~ momne , dehi& calum-et mare in austmm cessit, qui immenso nubium tra&u validus rapuit disjecitque naves. Vehemms primum ingruebatventus, isque cum fuigetris et cceli fra ore, tetraque ac minaci nubium vi, tum iniorrescens mare paulatim attolli inajoresque in momenta ciere fluRuq qui violentis ab omni parte exasperati flatibus qums a t e jam navis .in perniciem conspirabant. Tum vero non p r gradus, ut solet tempestas intumuit, sed direptus subito aer :ta miscuit mana, ut artem mox a principio, et spem nautis eriperet. Coire paulatim nubes, sonare calum. micare ianes.ruere na&m videbamus; cere ac condensari nubes, solis aspeAus adimi ; tenebris conduplicatis inhorrere omnia, ut caca quadam noRe ohsessi oppressiqiie videremur; caluin tonitribuv da1 tnugitu~in. gentes, concursu contlrRuque nul~ium fulgura et fulgctra ingeininant, atque in illa opaca caligine funestam nohis lucein prebent ; @oinerabant horrendam grandinem venti, imbresque densissimi,qui ad concitanduln q u o r
TEM
iic incubuerant, ut illud ab imis sedibus everw m s p u m ; totum caelum in mare descend e omnisque inter se elemcnta permisceri Pique conhindi crederes ; volvebantur aquamontes, crescebatque mngis semper ac t a p a a s , et decumanis flu&ibus, terribi i procetla: fremitu navis latera fenebat. Immumta repente maris fides est, nam prseter disturbatum procellis aerem et furentium ventorum violmtiam, ex obliquo mare miscentem, nubes, astivis caloribus incensze, inter .ecollidebantur,crebemmoque ruptse tonitru, frngoribus aures, tumultu pontum ac caelum, fulgujatu d o s animosque confundeh n t ; cumque procetla nimbos impelleret, nubes pnrcipiti ruina f r a k t a m densisimbnbus ducqndebant, ut torrentes ac nova quasi maria effundere viderentur. Usus : 1. Qua tempestate Gmci florebant. 2. Turbo. Proeeiia, orage, tem@, intemp/nc. Imbres, nimbi turbtnes cseteileque tempestatea Temprstate j a w abripi, evtrti 3. TRANsL a,mmnm, calamitas. t e m p u s miwrum. IrokbI#, #sastrd, tefft#fe, calamitd, t n d k ~ r . ? tas in me coorta, commota, concitata & %pendentem reipublicz tempestatem 4&m pn>spexi.Hac populi t e m p s t a t e j a b mar. Turbulentissima huic tempestati cedend B m . Tempestate reipublica! detineri, in tnm rejicL Mutata xdataque hac r e i p u b i z tempestate. Tu pr~cella p a t r i ~turbo , ac temW t a s ~ a c i s4 . Aerls tenhPorls constitutto. wnli status, &mfis fm@raf@f.c. TemWtatem i d ~ ~ ~ e nanci& am haberc. Tempsi8te bona conscendere, solvere, navigare. Cf. Ssmnua. TEMPESTXVE,A terrrpt, d dpropo~,uu km moment..SvN. Op ortuiie, in temporc, mature, in loco, commofum, opportuno tempore, optima opportunitate. T E M P E S T ~ V ~ T A S atls, , f. Tcntps pro# m , o@or/un oua~orub1e.SVN. Opportunitas. SUS: cuique parti zetatis tempestivitas est data,ckaque dgc a son caracUtr #arN'-vtier. TEYIPESTIVUS. a, U&, Quiawivc d @ # o s , e# roff tea~$s;prfmtur~prCcotc. SYN. Oppottunus. USUS: Mari ad naviganditm nondum tempmtivo solvit.Tempestivi f ~ E t u s . Convivia tcmpestiva Cf. Opportunus. T E M P L U M , J. n . Tem#le, tieu ronsacr, linr saint, SYN.&des sacra, locus sacer, domicilium divinum ; fanum, delubrum ; sacrarium. EPITH. Amplissimum, iintiquum, sanct u m a religiosum, auguratum, augustissimum clansdmum, egregium, pulchernmum et magnificentissimum. Opere nobilissimum, religime mAisdmum. PHRAS. 1. Tempfum ibl sst valde celebm, ily a i d un temp/c ILs cII4rr. &den D E 0 sacra ibi est, magnis populorum concursibus celebrata. Sedes ibi
TEM
D E 0 consecrata est advenarum frcquentia insignis ;inclitum ibi divitiis et saneitate templum est. Templum ibi visitur advenarum concursu imprimis nobile ac celebratum. Templum ibi est opere nobilissimum, religione san&issimum. Antiquum augustismumque ibi templum est ;augustissima Numini dicata ibi domus est. 2. Templa vlrltare, visilrr les &ise$. Religionis causa deberrima urbis templa obire ;loca sanftimonia inclita veteri re1igione visen ;loca sacra et ccelestibus prodigiis illuatrata, nobilitata, inclita veneran. Usus:Templa publice vota et dedicata. Sanctissimarum et antiquissimamm religionum templum. TEMPUS, orla, n. Temps, Cp6gru. SYN. Temporis status, forma, ratio, varietas, cursus, inciintio, perturbatio; tempestas, avum; S~!C<I~U~.PH 1. R Tempore AS. m l n i m e opportuno reverteris, vous rbycnes d un mac ment tout dfal difwra9lc. AAtieno tem reverteris ;tn aiienum tempus cadit Y C ~ : tuiis ; reditum tuum ratio temporis haud sane probat ; si rationem temporis spefiasses, redeundi consilium non suscepisxs,autsusceptum abjecisses, ineptum, aGenurn a ratione plane stultumjudicasses; revertendimaturitas nondum erat. 2. Nemfni ~t tempon, t a m fnlsero, &m ces t+s malhmux lout fi m&e qp~b N a o -t cui re& iit hoc miserrimo temporum statu ; in tanta temporum acerbitrite, tristitia, cala. mitate, ntrocitate, iniquitate, injuria ; in t a n iniqua, dura, adversa temporum ratione, in tam infelici tempomm conditione; in hac temporum perturbatione, in his omni calamitate; omni scekre ac flagitio refertis temporibus; in hac omnium rerum perturbatione; in hac malonim colluvie ;in hac non modo virtutum, verum etiam doEtnnarum pemicie; his misen+mis temporibus; his tnm misens, infaustis, iniquis, prditis temporibua; his tam alienis ab omni virtute, a bonis artibiis, ab. omni vivendi ratione ac ordine temporibun 3. Tempore felici amiols abundamus, dznr Ie /cm& dela fli~t~IC,nrmsavmbeaucoud damu. ~iosperistempnbus ; in prospeA fortuna; in sccunda,I;~ta,felici,optimafortuna; rebusadvoluntatemfluentibus;cumrebusomnibus belleest:cum omnia facillimocursu omcedunt ; o timis, lletissimis temporibus &nicorum turL circumsepti sumus. 6 Tempus breve a d m o d u m Indulges, v o u ~acconirr u# trmps bcaucou$ tm# courf. Tempus penxiguiim prnfigis ; exiguam temporis uwmm concedis ;in hora unius circulum me cogis ; spatium agendit rei das perexiguum; a n g w tis terniinisconcludis. Tempuri non hrbeo a d scribsndum. j e n'm'pru k tm#s 6cnnrc. Tempore excludor ad scribendum ; multa qua! me circumstant occupationes spatium non dant, relin uunt scribindi; temparisangustiis, tempor%usexcludor ascribcndn;
ramr.
TEM otium, spatium non est scribendi ; temporis nihil est quod a reliquis negotiis possit subtrahi ad scribendum; quod eripi tot occupationibus possit ; scribere per quotidianas confertasque occupationes non licet ; tem oris nihil vacat, nihil reliquum estad scriben8um; auotidiana occupationes tempus omne mihi &ripiunt. 6. Temporl servlre'eapientls Wt, Ic saec saa?se dlier aux circonstances. Consulere Ternporib;~, necessitati parere ;ratinnem temporis habere ;resadtempusaccommodare; servire, inservire, cedere, assentiri tempori ; parere tempori ; scena servire nec sapiens interdum refugit. 7. T e m p u s o m n e l n litterls consumo, jc pusse tour mon tct11J5s dans I>fucIcdLs leffres. In bonis litteris tempus omne pono, tradiico, tero, contero ;tempus omne bonis litterisdo transcribo ;otium quod naAus sum in bonis fitteris tero; diem legendo scribendoque condo; vitam,atatem dottrinarum studiis contero. 8. (Cum tempore, Vuu;.), avcc & temps, d tttnps. Tempore suo; dato tempore, annis venientibus; procedente tempore ; olim. g. N o n d u m t e m p u s est, il n'fsf #as cncorc temps. Immatura res agitur; nondum habet maturitatem res suam. 10. Ubl t e m p u s erit, faolam, je le femi, 1 1 2 s qu'il scm km#$. Ubi res et ratio postulabit ; ubi locus agenda rei datus fuerit; ubi tempus agenda rei 'stabit, faciam q u a cupit ; q u a cupis, in loco, suo tempore perficiam. Usus Tempus alicui ad colloquium dare, constituere, designan, indigucr, m i p r un moment. Appropinquat, venit, accedit tempus rem exsequendi ;tempus est ut rem exsequamur, il cst temps def a h cela. In q u a reipublicz tempora incidimus, incurrimus, sefrouver. Adeundi aliquem tempus scite capere, nrri ere, observare,saisir l'occmion, Iemoment. Ad Etteras scribendas vix mihi tempus sumo, habeo, nanciscor, prendrr, trouver d #cine le temfi. Tempus in aliqua re pono, tero, contero,pmscr e temps.. Frustra tempus perdere, predre son temps. Niigis tempus eximere, tuer le tcmps.Tempus omittere, dimittere, pratermittere &ser Icha pcr /e momenf. Abiit, praeteri/t tempus i l l u t le h m j s rstp<rsd NK revocari, nec recuperar amissum tempus potest, rachetcr, rctrouvcr le temps j#rdu. Temporis causa facere aliquid,fiirc,qqchc d cause rksscinonstanccs. Tempore, in tem ore,adtempus venire,dans k tem$s convena&c, cn tcrnjs o#ortun; d tcm s d propos. Ab eo tempore, ex eo tempore &;lidare caperunt omniq d pivtir & cefte Ijbquc. Coluntur duntaut ad tempus, seulement $our un trmps. Dux ad tempus IeAus, nmlchoisi tcm&waircmmt. Interjdto h a u d iongo temporc, p u de tcmjr s'itanf Icoulk Multum temporis intercesserat, dcaucoup de femps ~'/ailcoull. TMLENTUS, a, u m , Ivre, m itat divrrsse. RAD. Temetum. SVN. Ebrius,ebriosus. C f . Ebrlus, Vlnolentua
TEN TENAC~TAS, Atls, f. Fone avcc loqvdlle on tienf ou retienf. USUS: Aves uadam unguiumtenacitatecibum capiunt. c?. fivarltla. T E N AX. acis, omn. gen. conomr, avare; qui rctienffortement, nacc, aftachCd. SYN. Parcus, retinens. PHRAS. Propositi tenax est, i rst fenace h n s ses idles. A susceptasententia dimoveri, averti non potest ; a 'sententia nec transversum uneuem defleRit :in suscepto consilio perstat ;consilium non mutat, sua in sententia constat. Usus : Parcus et tenax. Cf. P a r c u a T E N D I c ~ L I E , a r u m , f. pl. Pefif /Flcl, petifpiigr. SYN. Laquei, retia. Usus: Aucupia verborum et litterariim tendiculz. TENDO, 1s. t&tendl, tensum, era, a et n. Tcndrc, se d r r i ~ e vers, r avoir felou te but. SVN.Ali uid cogito, ad aliquid aspiro. Usus: Ad consdatum tendere. Hzclam habebamus, ad illa nuncacri tendamiis anime a. Extendo, porrlgo, bndn,prsenkr. Graxia tendit dextram Italia, a Grce itndla tnaind'Italie. 3. Mollor, ten re, rparer. Insidias alicui tmdere. Adversus atqiiem pertinaciter tendere. q f u n d o , diffundo, rCJ5adrc. Animum autem per totum corpus tetendit. 5. Eo, contenda, peto, dinder scs m, so rourse vcrs, voyagcr, dler. Romam, atquo suum cursum tetendit. Sententiz in diversum tendebant. 6. Tentoria ngo, dresser les fentes, catnjer, Tendere, stmpl. TENEBRIE, a r u m , f. pl. Obscutffi, tlinbrrs. SVN. Obscuritas, caligo, nox. )( Lux. EPITH. Rternz, crassa, diurna, intimz, magna, opaca, tetra et quasi perpetua. PHRAS. Tenebras media die fa&= s u n t , au mi&u d r rjour, Pobscun?! cn~~rloppa la ferrr. Umbra noAi similis premebat terrain ; nox cm10 obduCta lucem condidit, suppressit ; lun ipsa solis crassis occultata et circumfusa tenebris latebat; quidquid lucis internitebat, otiusa caligine exstinttum est ; spissz? repente teneb r a lucem su primebant. Usus: Tanquam si reipublica okusa sempiterna nox esset, ita in tenebris jacebnnt miscebanturque omnia Ex caligine et tenebris in lucem respicere coepit respublica. Obscuramfamiliam e tenebris in lucem vocare. Afferre, obducere, offundere tenebras rei. In tenebrasdeprimi. In tenebris jacere. Philosophia ab animo caliginem et tenebras dispellit. Luce non tenebris rediit, il revint de 'our cf non Ar nuit. T ~ N d B R ~ c o s ua, s .um, ~ b s c u ru ,n brnrx, secrcf. SVN.Obscurus. Usus : Sensus tenebricosus. Libidines tenebricosa. Tempus reipublica tenebricosissimum. Cf. Obscurlu. TENEO,es, l, tentum, era, a. R e h i r , conserver. SYN. Retineo. ADY.Acutissime, ayre, copiosissime, diligenter, diu, facile, firin:us, maxime, mordicus, necessario, omnino, bene, plane, postremo, raclare, probt, summe,)am ante, aiiquan80, coram, manifesto,
TEN
.-
TEN
tentationibus confirmatam gaudeo. 2. Essm; ttnfnfiwe. Agre Hortensius pati, tentationem su*. C f .Coneam credens esse perseveranti~ sentlo iantatloni. TENTATOR, Orla, m. LCIui qiri tt&. TENTO, as, avl, a t u m , are, a. /lft~qt~er, assui//ir; jbvuvrr, r~sayct. SVN. Attento, periclitar, conor, periculum facio. P H R ~ S Om. nla iantabo, je tcntcraitortr Ztsmoycll~. Viar omnes pemequar, quibus u t a b ad id q u d posse perveniri; ni{il erit in acquiescam; d o r a b r omnia, quam potem, sagacissime; animum venabo ln omnes partes, agitab, omniumque aninlos tentnbo; omnium mmtesqlie degustabo, explorab ; hil ad diligentiam mihi faciam reliqui ;ad omnia nitar; omnem lapidem movebo; ad vim etiam et reces animum convertam. u s v s : Tent- Rviter aliquem, que animo ferat aliquid. prelio belli fortunam tentare, experiri. ~ ldonis,spe, i metu,~ar~ mis tentare. ~~~b~ tentan. M ~ d e .,,, ~ aqua. ~ , frigus cf. Experlor. TENT6RIUM9 bemaculum militii1n. T ~ N ~ I s e, .gen. CQm. *vi?W #U, &lid, &fif, df& mr~p~i18; $kU consirUra6ie; misroble. SVN. p:xilis minimi inonienti, subtilis ; I > a r U n l ~ o c u ~ l e s . ) (locublsi. ~ra~~~~ PHRAs. Homlnes @nue% 80mr'Jc~du comrnu% la busse ~2u.w~. Obscuro loco nati; animo et fortuna imbecilliores; ordinis tenuioris homines; infimo loco nati ;humili fortuna orti nullius nominis aut dignitatis; terra filii ;inlerius genUS hominum; qui in obxuro vitamagunt; Obscuri 'Ilter P ~ genens. P Cf. Villb ~ ~ Humllis. Ahjenus. USUS: I. Tenue c<elum, ciel li~npirir. AuAoritas tenuis. In tenuissimis ac minutissimis rebus siepe labimur. Patrimonium tenue. Tenuis agua vadum alibi aperiebat. 2. Paupar. vilis, obscurus, humilis, puuvre, vil, obscur, rnisrublc.Cui tenues.opes, iiulla. facultates, exiguie amicomm copie. Or(linis tenuioris homu. Tenuem viAum anteferre copioso. 3. Gracilis, ~~r(u&c,~&u,Jurd. Corpusculo tenui. TENOITAS, Btls. f. I n u i ~ ~ n c s s dlc, litncsse, fifitessr. SVN. Gracilitas. USUS : 1. Quosdam corporuni tenuitas ipaa deldht. z. Subtllltsg subtiIilL.Tanta est animi tenuitas, ut fugiat aciem, I>dme s t B u n r ~ t u n I lrmcnl subtile, dliic, q&lc cha#c d lo vur. 3. Paupertas, +m&, & d m ~ ! . Ex meb angustiis illius sustentotmuitatem. CLVlUtPs. TENOITER. i'cfiferntnl; Gunr m& jnc,subtilc. SYN. Anguste, ~ r e s s ~ + h i l ~ phonim more. )( Coplose. SUS. enuius siibtilius et acutius traaare. TENUS. jnsquc. USUS : Aunum tenus. Verbo tenus, en firrnles se~femcnt, nomina&m<&.
undique. Usus : r. Cursum suum tenere ; dignitatem, morem, gravitatem,statum et institum sua tenere. Lucum urbis principeni, gubemacula imperii, summani reipublicz, provinciam tenere. Gratiam alicujus, re alicu~us n~emoriam tenerc. 2- Adstrin80s mkrrir, m h a i f r d&er. promisso* mllion%lege, Jur:~urando tenen. 3.0btineo* p a ~ d d c r~ , C U ~ C Y mare .QU~ tenet, rerum POtitur. Civitatem servitute oppreksam tenere. Dominatu unius ornnia tenentiir. Causam tenuit, obtinuit- 4 Agn-0, asmquors In~ilgo.cafl~prc~rc,pOs~*dcr,conn~ffr~ Probe r a n teneo. Teneo voluntatem tuam. Aliquid animo tenere. 5. Habeo. avnzr. Tenere animumattentumadaliquid. Tenereexercitum,fiduciam.6.Depmhend0, c l ~ u m v e n i o , @ * drr, ~11rprc11drc. Tenetur in manifesto crimine. Manibus rem teneo; tenemur undique, non eiabemur. 7. Cohlbeo, rtftnir, cor~f#rifner.In u n t o dolore lacnmas tamen tenui. Iram non tenui quin emmperem.Vix risum tenui. 8. Moveo, amcio. Impello,~trrpottssk, a~iit~t*. Desiderio, s p , verecundia, studio rei alicujus, morbo, otto, ludis, etc. tenetur. g. Coneervo, ntb>ui cottsnvrr. Domum totam amicitia devindam teneo. to.Moror, detlneo, r&nit: Tmpestas biduilm me tenuit. Sermone hominemin multnmnoflamtenun. 1 i . ~ o n t l n e o , re Irni. Domi se, suis finihus se, aliquem in custodia tenuit. Vix teneor quin. Vix me teneo quin. (Tenet mecum, vu&. est), il es/ mm, & mmpoyti. LatIne :Mecum stat, jn meispanibus stat; stat a me; mecum fa&; meis partibus studet; mecum sentit. TENER, 4ra, Brum, 7kndyc, l,,ou, && Syr Mollis, traejabilis. )/Durus Nihilta& neque tamRexibile, neque quod facilius sequatur quocumque terquocumque ducas. Oratio mollis et teriera Animomihivideris Cf, MoHIs. TBNERITAS,~ t l s .f. I)aicufcssc, m@&s.re. SYN.Mollities. TENERITUDO, Inls, f. 7inhr/c, qualittl & crpui rsf lordre. Usus: Si siccitutessunt et tema teneritudinem habet, s i la / t v r est molie. T E N O R , Orla, m. cours #ron ittfcrronrpu, rmctinuifd. SYN. fiquabilis ratio , cursus. USUS: 11 (stiius medius) uno tenore, ut aiunt, in dicendo fluit, cc s/ylc tetnprC cwlc w m i f ~ e n t (Litiaras . h u j u s tenor16 scrlb e ~vulg. , cst),lcnkc une lettrc d @u $rs rrr ccr fcrrnts. Latlne : In hanc sententiam, rationem scribere litteras. TENTABUNDUS, a,um, ~uirssayr,qui trrrfe. USUS: Ventum ad angustam rupem, ut acgrr expeditus miles tentabundus, manibusque virgulta retinens se demitteret. TENTATIO, m i s , f. Atfaquc, atteiatr </e M & & . SVN.Commotiuncula. USUS: Valetudinem tuam t t a vetere morbo, et a novis
ClUS:
'i3<1'
-.
687
TER --
TEPEFXCIO,I s , fsci, fa&um, ore, a, Verba mclius terminantttr ac cadant in sylf i n r tiidir, cka~J. SYN. Calefacio, labas longiores. Cf. Finio. TEPESCO, ls, piit, esasre, n. I k ~ t f s i r TERMINUS, 1, m. R n m , li~ntifc, fcr~ntc. /ib&. PHRAS Tepsscere cmplt i n s p l d t u , SYN. Finis,re io.Ep11'~. Certi,niodici. USUS: J Ifm~ i coa~rnrnp d firtlrr i son a ? , JUSSuum nuks terminis ac finibus circumvcur. Spiritus fervor in illo, qu;tsi frigida efscnbre, defjnie. Tennini q u ~ Sotrates s panfusa aqua restinRus est ; ardor primus virtudit et constituit. Certos mihi fines, cancellos, iisexstin&usest; a religione officiideclinavit; tenninos i se constituani, extra quos n m ; i r d o r a refripxere passus est. Ardor remiegrediar. ;.*nis. sit, refrixit, deferbuit; oblanguit fervor ille ex T E ~ N ~ a, , ~,.,,i~ par frn+s,, g14i tliuturna meditatinne conceptus et sensim ,to,ttbrc trois.usus: T ~ ~ ~ evanescere cwpit. USUS : Mari61 agitata venbina, singula etiam dicerr. tir tepescunt. TERO, is, trivf, tritum, ara, a. Usw, TEP'DUS* as um* : Tepidus ronsuintcr, rt~tfi~oycr, @rdrc. SYN. Contero, vapor. Cf. Remissus. consumo, mollio. USUS : Terere tempus, artaTBOR, brls, m. Tr;rrle,d tem nugis. Verbum vulgari strmone tritum, rus calor. EPITH. Externuq modicus. Usus : intIgaRc, tCn,,c c o M ,. ,,, irhiQl. Tepor excitatus. Modico tepore calet., T E R R A, T, f. La tcrn, le globc tchsfre, T E R , Ttvzsfois. Ter decies, trente fois. ( 6 , ruomtc, f unrvm. SYN. Glnbus terra?, meTERBRA, -, f. vPinc, tan,rc. dias mundi locus, a r te=, ~ humus, teIfu% SYN. Instntmentum, ligna prlnrantur. s~tlum.I<PITH.Altrix, be*, efieftrix, fecunTER*BRO,.asg avlr atums are, a. 1'~. da, fceta, horrida, hostilis,immanis, immobilis, itr,farcr, froucr. infirnia, ingrata, lata, mater omniam, media, TERES. &tia,coin. gen. ACIOII, fa2 as misera, parva, solida,gtobosa, tota, vestita flotour, poli;$n, dtlicut. SYN. Kotundus ;acer. ribus, unlversa, aliena, aspera, continens, disUsus : Plena et teres oratio. Atticorum tcrejunEta, mortifera. UsuS: 1. Terra matcr omtes aures. iiium, vestita floribus, herbis, arboribus. ConTERG~VERSATIO, Cni?, f. 72rgif1trs@. quirere aiiquem tema marique. Romam terra ptere, ~ ~ l f c k'otm rd rfcrrc. A terna ~olvere; /ion, subttfiigt. SYN. Recusatio. Usus : Quid navim ad terrain decare. Ad terram diquid ergo erat more et tergivenationis? abjicere, affligere. Terram aratro proscindere, T E R ~ ~ v E R s O R , atus ~ ' i s c i n ~ m ~ s* O .u ! . S * b ~ ~ : f'wty 8 ' *md. ~ngivcrscr,usw i dcfottrs, IIIIICY. SYN. de, (C'nnivns. omini nihil in terris simile. USus : Invitum, et ter. 3. #"yJ, cnnfrrc, In giversantem ad dicendum c ~ g i (&id . <ates ) hostili. Ex uMknis temis protesus. Nostra diSSirni> quid tergirersris est et te-' locua ad tergiversandum. Cf. Nolo, Invitus, T E R R l E M ~ T S , s, , ni. I~t~~~blcrttcrrt Moror. 'Ir ~ ~ ~ . E P I Iforribilis, TH. magnus, usitatus. a. E*:)~ E R G O 1% , vci((o,es, si,sums I'HRA" MaSnm metus i n Sicilla sryr, f d c r , t~ffoyn. SYN. Abstergo. Usus: f u l t , il y crf en S i d e un ttiufcnl trrtntbl#tt~cnt Qiii tergunt, qui ungunt, verrunt. 'fe tcrrr.Sicilia magnis terrar motibus con uasTERGUM, i, n. Dos. Si.N, sata est, contremuit ;in ~ l terra h p r Jures adoiiri yu,+s totr Usus : A dies movit horrendum in modum ;terra ingenrotrn,cr &S, ti Ierga ve rtem, in motu contremuit, ut non mover, sed everti lrcndyc Hosten, a tergo interclusum crederentur ornnia. Sicilia magnis terrai mo,%linquere. Insequitur nos a tergo seneQus, tibus concussa est. adeo ut in teeacornKopinantes assequitur.Abte~t, objicere. ruerent,multantm urbium magna partes proTERMXNATIO, &ni& f. DJIifftifati~f~, sternerentur, cursu rapidoaverterenturnmnes, &fi'>uilion. SYN. Finis,mensura, i110dus. Usos: montes lapsu ingenti promerentur, ventis per Versus inventus t s t t~miinatione.aur~m, par cava terrz citatis, rupti montes tumulique la dC&t&tiO#l $u'USSigtrt p<Cd& 3 /U ?IteJI(?V suhsjdemtt, Temotus siciliam J u vers. Terminatio r m m expetendaniin exqUatiet,at; multa tum op ida come=, multis yosita, aprbs avoir CX$US~ prdoi se rddwisc~~t locis fa&, term lesedere, fiumina in /c.$ v a x de la riahtrc. contrarias partes fluxere ; nutabat perpetuo ~ ~ ~ M i N O , a s , aa vtlu.m , are, a. Fixcr, ssdum, frequenter etiamsubsultabat tanto imtIf!tcminw;finrrir, bonirr, &firt~ifcr.SYN. ]>epetu ac fragore, ut urbes ac oppida suis-ditennino, concludo, laudo, definio; regionibus vellendas sedibus utaremus, nec quisquam aliquibus circumxribo, definio. Usus: fmpetam saxei esset pekoris, quin. saxis terraque rium Rom. non term, sed coa%regionibus terrementibus contmisceret. USUS: Animi terrie motibus ac pestilentia vastitale inaxime ininatur. lisdeinfinibusvitam etgloriam tenniIiare. Epicurus bona voluptatc ternkinavit. terrentur. Teme motus faAus.
&.
'Q
7e
TES
689
--
TH E
T E S T ~ M E N T U M , ~ . Tcslamcnt. ~. SYN. Supremavoluntas; voluntatis nostrae justa Kntentia de eo quod post mortem nostram fien voluerimus. E P I ~ H Falsum, . firmissimum, non improbum, non inoiiciosum, non inhumanum, irntum, ruptum, ratum. Usus : Testamentum facere, conscriberc, componere, obsignare ; testamento aliquid alicui relinquere. Testamentum falsuin supponere ;testamentum subjicere. Nefas est testamenta mutare, mmperet indu~ere~irritafacere et voluntates mortUONm evenere. Qui fattioneni testamenti non habuerit. Cf. Heredltas. TESTATUS, a , u m , AttcsfC, ccrt@d, de'~ontd. SYN.Exploratus, ratus, indubitatus. Usus : Nihil dixi nisi notum et testatum. Ut res multorum oculis fieret testatior, que la choscfut plus notoirr. Res certissimis monumentis testata. TESTIFICAT~O, bni?,'f. D#osiilon, t+ moigna~c. SYN.Testimonium, formula testimonii. EPITH.Summa, sempiterna. USUS : 1. Manebit hujus tui faoi testificatiosempitema. Chirographa, testificationes, judicia, quzstiones. 2. Amrmatio privata, &claration, fireuvc. Cum summa te~tificationesuorum erga me meritorum. Cf. Testimonlum* Testes. TESTIFICOR, arls, atUs s u m , ari, d. a. Ur'poscr, t h o i g m r , ccrtOffrr,atfcsf~r qqchc contrnr fdnaon. SYN.Testor, attestor, notum facio, testimoniutn dico, testibusfirmo. U S U ~ : Id feci testificandi ainoris mei causa. Haec in maxima liominum frequentia testificabatur. TESTIMONIUM, fl, n. Tdmoipagt, d e ' position, atteslation. SYN.Testificatio, jurejurando d e v i n b auAontas. EPITH. Acerrimum, debitum, divinum, exploratum, ewtremum, falsum, firmum, gratum, grave, improbum, inimicum, majuu, mutuum, praciarum, proprium, publicum , sempiternum, totum , vehemens , divinum, tacitum. Usus: Testimonium secundum fidem et religionem gravissime dicere. Pro testimonio dicere; testimonium innocentiae alicui tribuere, impertiri. Sunt in eam reni multa testimonia. Refellere, refutare, elevare testiinonia. Eodem is convertit aculeos testimonii sui. Causa ejus gravissimorum viromm testiinoniis communita fuit. TESTIS, ls, m. ?hoin. SYN. Laudatof, auctor,obsignator; testimonium.PHR~s.E f u s rei multos testes babeo, J'U~ ak nOmbrsux ttmoins dc ccttc chosc. Ejus rei testes citare, profere, edere, possum plurimos, se non sed scire, non audivisse sed non interfuisse, sed egisse Kem planamfacere perfacile est. Testen1 citabo totam domum; ejus rei auAores testesque optimos dare possum ; ea multorum testimoniis communiri potest ;in ea causa deesse non possunt, qui pro testimonio dicant ; remeam multis testibus firmare pos-
sum. USUs : Testes adhibere locupletes, idoneos, religiosos, integras, incorruptos, gravissimos ; sut c o n f ~ a falsos, diobolares, abreligione remotos. Testis ac speAator vivus ac pmsens. Testis est Italia. Clarissimae viAoria testes. Deos facere testes. TESTOR. aris, a t u s sum. ar1,d.a. trr ICmoin, dcfarcr, aftcstcr commc t h o i n . SYN. Doceo, significo, ostendo, demonstro, testifi. cor ;testes adhibeo,facio, voco, invoco. USUS: t. Ejus artificium operis artificis peritiam te.tatur. 2. Teatem invoco, lmploro. obteator, #rcndrr qqn ou qqchr d fd~noin, aftcstcr. Deos testor, omnesque homines. 3. Testamento decerno, fairc son tcstanicnt,tcstcr. Possitne testari exul, quaeritur. Cf. Teatls. TESTDO, Inls, f. Tor/ur, anima(. SYN. Animal crusta teAum tardumque. 'EPITH. Fluyiatilis. USUS: 1. Testudo ca ite hrevis, cervre anguina, a s p t w i . 2. Fortuc, mchinc akgr/cwc. 3. dk'r* bdfimcnt. + Toit f o n d par les solhts romaim qui rdunis. saicnf slrr lcurs tttcs curs bouclicrs. TETER, tra, trum, Quiafccfe JCSaRriUblcmcnl lcsscns, a f r m x , hidcux; abomiMdIC. SYN. Fcedus, flagitiosus. Usus : Quo nihil tetrius, fcedius, truculentius, aspeRu terribilius immanius reperiri potest. Bellua omni diritate atque immanitate teterrima. Cf. H o r r i d u a TETR E, D7unc tnanirc aflcusc, hontruscmc,,t. SYN. Foedissime, impure. TEXO, textum, em, a. Tisscr. sYN. contexo, USUS: Quid araneae texerent. 2. Nem, ouriiir, aorranKrr,,afonncr. Stoici ipsi sibi plagastexuere. Festive carmeii aliquod texere. TEXTILIS, e, g e n n . c o m . ~ ~ hjsU. s ~ , SyN. T ~usus ~: ~ ~ ~ stragulum. ~ ~ ~ ~ . i l TEXTORs orlsa m. rissmd T E X T R ~ N A ,ai, f. AfrIisr ak fisscrumt, G % tissage. SYN.Textons oficina. T E X T U M , i, n. Tissu;conte.rfurc,mJcmblagc. Usus: Clypei textuni. TH$,LAMUS, 1, m. Chambre tt couchcr, nulb(iaf. SYN.Conjugis utriusque cubiculum. T H ~ ~ T R ~ Le, rs gen. , rcIa,v ,hldtrc. Usus: Theatrales consesaus. THEATRUM, 1. I M , ~ , ~ s ~ y .~ caVeii. . EPITH. nellum, Commune, frequens, refertissimum celebritate, entditisslmum judiciu, magnitudine; amplissimum, vacuum. Usus : Theatra tota reclamant. Id frequenti theatro. incredibili plausu et clamore comprobatuiil est. Cesaris virtutes majoribus theatris propusitae* uncp'us grd sc2*' sur unpfus t w f r c . Me quasi in quodam theatro orbis terrawm versari credebam Cf. Ludi. THCAI a*f. Envcio* /lui. Vsus : Thecanumlnana Thece vasorum.
,.
THE
ThW16ga. a , f. I'RColuffi. SYN. DivinaT l M W es, mal. ere. a e t n. Cd&, rerum scientia UsUs: Theologla mysnroufer. SYN. Metuo, homo,extimesco, perUca, /&lo@ f~yskque.Arcana, recondita, timesco, reformido, vereor, in metu sum, rntenor,divinitustmmissamentibus hominum &ciar timore, metus animo objicitur, mente de DE0 divinisque rehus scientia. D&rina vix consta PHRAX 1. Valde ttmet, ilcnukf interior D E 0 magistro tradita.Divinarum rebeaucoufi Magno in timore est; magnum in rum cognitio eccelesti luce hausta.lheolotimottm pervenit; metu suspmsus, fra&ur gia speeulatlva. Disce~tatrixac judex altiset debilitatus haeret; i&us metu pavioris smpntm de DE0 divintsque rebus quastiomati e t horrore perfusus, tuta omnta rcfornum disciplina. Scientia geminata fidei ratiomidat. Vix se prni formidine commovet. Menisque luce illuatrata. Theologla moralis. tum cepit non mediocrem. Totus in metu Qu+xquzestiones de christiani hominis ofcio est et trepidatione; magnus hominem metus comple&itur; q u e arflas iinpeditasqueconagitar, coinmovet ; rnagnum in mctum adscientia: rationes explicat ve expedit; duflus est ; vacuus metu non est. Timor hointerioris fon causas questionesque tracz",. minem incessit, occupavit ingens. Gravi metu Thmio@ia pofemica. Q u e controversas fifollicitatur. Pavor animum hominis intravit dei ac religionis nostric uzstiones explicat, ingens ; metum in se concepit ;detirat midissolvit ;qua: in evertenjis novarum o inioser timore et nescio quid pavitat. 1. Multl numcommentis opeiiim Christiana. rei rocat; adeo Imbecillea a n i m o aunt. u t o m n i a quaz rciigionis arcana in controsersiam adtfmeant, il y r beaucnup a % Xefs siJat'ble.r du&, ratione ac auAoritate firmat ac tuerle caurqrr'ils retbwtent fowh Multw ita pusilli tur.Theolo Ia posltiva. Sacrorum codicuin infirmique animi videas, qui ad omnes casus interpres ~feoiogia, qua: Patrum, sacrorummetu contremiscant ; metu exani~nentur; me. que auftoritate Concilrorum, controversas retu exalbescant , exhorrescant ; timoiz con>ligionis riostra quastiones dirimit. moveantur; metu perturhentur. Multos ob animi infirmitatem, iinbecillitatem, quilibet TH&()LOOUS, 1, m. Thdofnnqien, qrri "cril casus terret, penerret, perterrefacit ;metu afsyrDIELiet es ih10~6~ tiivims.Syw.Rerurn dificit ;in timorem conjecit ; ad timorem imvinarum peritus ;sacrnrum litterarum inteltipellit ;multis, quod animi imbecillitate labo gentia nobilis, interpres divinorum oraculorent, ve1 minimus casus metum, terrorem in. rum; qui vita ac ratione religionis nostra: arcutit. Cf. Terreo. f. Tlmeo n e non optlme cana explicat. consslia meea s u c c e d a n t * j e c m i ~ pmes u~ T X E 6 R e M A , BtIs, n. T.k/rlm. USUS: #YO~C& nL r. !ussissenl poinf. Timeo mei CmPercepta appello, qu+x (;raci theoremata silii quis sir exitus futurus. Utinam consilio . ) ( T H - ~ U R U ~ , m. Tr8s*r, rickstes, meo res ndeat exitus,vereor tamen ne aliorm ev sm. op.,d v .i. usus; ~ defdee h sum c a g ~ Quam feiciter ~ ~e n t u m sit~ ex consilio m~ negotium, plane non video ; alicubi obmen ;dicui de thesauris equidem adversos metuo exitus. Metuo ne id quid suppeditare. Thesaurus rerum omnium, consilii ceperim, quod explicare non facile ,n+mOna, la wm, ce IyISOT (ce d 4 t t l & possim. Meum consitium quo sit evasurum? toufrs les connaissanccs. Cf. Opes. nescio ac timeo. Consilium a me captum ut THEsrS, tPro osition, roblc,m. eum, quem volo, habeat exitum opto .magis Propositurn E ~ m ikerdifKcik,poliiica,acu. q m , ~ ~consiljj j <ncj ~extirnnm ~ , t a , tenuia 4. T a m viclno periculo tlmeo sane veheTHORXBOLUM, 1, n.~as~ocfte enrem, menter, c'& d bon droil que re&uh un encensmi. SYN. Acerra. ftil si$roche. Aspettu impend,ntis pmcellr TWUS, r i q n. E n c m . USUS: Thora et orret animus, vox torpet spintusque; metus odons incendere. arcurrit meum omniumaue d o r a : animus iimore obstupescit ; subito 60irore 'obrigui, TIARA. m. L Tiare, coiJure des Orientrnx. TIBIA. as, f. L'os 12nfCricur& la ja~nbe; metuque nunc adeo exsanguis sum ;fornido incessit anitnum et pavore marceacf,Timor, @ t e . SYN. Os cruris; fistula EYITH. Inflata, Terreo. Usus: Quemadmodum explicar haie modulata, nuptialis, tardior. Usus : Tibia, id possint timeo. Timeo de conscilatu, ab eo jutibiam canerc Tibiz modulhte canentes. Tidiciomm genere. 5 1 - inflare.Tibiarum cantuinstinfli pugnant acnus. TIMX DE, Timiahrnt, avec m&e, avec a# rLhension. SYN. Ignave, timido animo, TIB~~CEN Xnls, , m.Jo#eur &Pule. SYN. du&itanter,difidenter.)(Fldenter, anlmoss, Qui tibiiscanit. EPITH.Uellus, latinus, tardior. rortiter. Usos :Timide ac verecunde dicere. TIGNARIUS, a, u m , De sol&, & Timide modiceque dicere. crbqbnte. UsuS :Faber tignarius, charpmh'er. TIMIDITAS, &ti&f. Tz'mioi,cr~in&, a& TIGNUM, 1, n. Pice & bois u2 constrncrdhenrion. SYN.Angustus e: arvus animus. lim, rofiw, +#&e. SYN.Trabs. Usus : Tigna Confidantla, ibrtltudo. &*H. HurniSs, bina ~squipedalia in ftumcn defixerat
nim
,,
exercetur; in religioss disciplinz studio noT ~ L R A T I o ; o n i g f. Conr/aacr d supfiorfcr. vitius adhuc est et tiro; tirocinio, religiosa penclitatione defunAus nondum est ; tirociniuin T~LERO as, , avl, atum, aM, a. supemensus nondu~n est ;inter ipsa religios~ virportcr, cn furrr, soufrir, tol/rer; sortlap, a tutis incunabula et rudimsnta hzret etiampajJrr. SYN. F ~ patior, ~ ~ perfero, , sustineo; nunqsanAiorisvitze przeceptionibus informancanco uo. usus : animo militiam, hiedus, imbuendus, excolendus. Usus : Lapsus mem,?ortunam adversam tolerare. Larrociniis atatis tirocinio, ostea secorrexit, ilacorrigi, vitam; castaniis famem tolerare. verbera ~ 1 ~ l s & ~ r c m c n t ~ sojeu-. gasqu, il toleret, qui verbum concoquere vix TITILLATIO, ani9, t Chatouillemrnl. potest! Cf. Fero, Patlor. SYN. Suavitasmotus. USUS: Non est senibus TDLLO, ,S, su3tdll, subltum, a, tanta titillatio voluptatum. B ~ r v e r ,soulrucr, enfever; ~ ~ o i ~ /mrttr. c r , TITILLO, as. avl, a t u m , are, a. ChgSYN. Aufero, removeo, eximo, detrahq deleq touiller; carrssrr. SYN. Moveo cum exstinguo, attollo. ADV. Celeriter, funditus, aliqua vo uptate, suavitlt?. Usus : Voluptas obscure, omnino, perfazile,rete.Usus: 1. Mecum suavitate quadam afiiuit et allabitur, senmoriam alicujus rri tollere. Suspicionem rnihi susque titillat omnem sustulit. 2. In currum patris sublatus. Risum, cachinnum, clamorem maximum susTITIO, ants, f. Tison. SYN. Lignum adustulit. 3. Laudo, luurr. Tollere in calum lautum quod ab igne extrahitur. dibus;aupere et altius dicendo tol1ere.q SusTITOBANTJZR, E n balanfani, en hlsiclplo. reccvoir, prcndrc. Tollen aliquid onetunf. SYN. Dubitanter, inconstanter. Cf. Aueero* AdimoTITOS AT 10. anis, f. Emkrrar,obstuclc. TONDEO, es, totondl, tonsum, are, ti. SYN.Hasitatio. Usus : Ut ne parva quidem Tondre, rascr. USUS: Dionysius ne tonsori titubatione aut offennione impediremur. collum submitteret, tondere filias docuit. a l u m , are, n. ChanTITOBI), a,, reter 6ro~her;hIcsir. SYN. Hasito; nec vox, T J N I T R O S , s, m. vrlum, 11, n. Tonnec hnguaconsistit.UsUs : Erubuisse, expalnrrrr. SYN.Aeris sonitul, nubium fragor. Iuisse, titubasse. Si quid in bello titubatum USUS:Tonitrua, jactusqur fulminum quis non extimescit? Calum tonitribus contremit. Cf. sit. C t Dublto. Tempestas. TITOLUS, 1, m. Titrc, t i h Ghonnrur. SYN.Index. EPITH.Indignissiinus, insignis. TONO, as, iil, are, n.Tonncr.PH~AaToUsus : Me sapientis titulus deleAat. Titulum nat, i l tontac. lngenti sono ccelum strepere consulatus vix sustinet. Regis titulum sibi adet inter horrendos fragores micare ignes c a scribere. lnscriptio libri; honoris vocabula et pzre. Continuui ce! fra-or est et passim canomina, reEtlus e t usltatlus quam llbrl dentium fulminum s p d e s visitur. Ccelum tovrl honorum titull, litrc &un livrc, litrr de nitribus dat mugitus ingentes, et concursu rcob&sse.(Competentea tltulum non dare. confliAuque fulgura ingeminat. Nubes zstivis VULO.), nr p m donnrr d q n le litrr qui Iui incensae caloribus inter se collisa: crebcrriconviaat. Latlne: Aures Bebita appelladone moqur ruptze tonitru fragoribus aures, fulgufrnudare. rum flammis oculos verberant. Calum tumultu miscetur. Kuptii cum fragore nubes omnia TOGA, m, f. Toge, robe brongue cf ampIr terrore tumultuque coin lent. Usus :Si fulse&une sru&rtop dusaagc ddsritoycnr romoins rit,si tonucrit,si tafium Lerit aliquid de caelo. n, lrmps daplu'z. )( Sagum. EPITa Felix, a w q pulln, purpurea, texta, virilis, .pura TONSILLILE, i r u m , f. p ~ GIaadrr . & la bsus : Toga IJacis est insigne o t i i vlrilem amyfdules. SIN.Glnndes ad radicetn tonam sumere. assumere. induere. .m.T,,....e TmATug ums dc la "gc7 liTONSOR, Oris, m. Bwbier,pcrruquirr. f o y n romain. USus : Quasi unus e togatis. TONSbRxUS* ums 12ui lodW TOLERKBILIS. e, gen. com. Qu'on peul d rasrr. UsUs : Cultri tonsorii msmmm. * , sufiNrt<rbk, toICrpblCc.syN. VendiToNSTRINA. m* f. &lb#&~@&Y. g e n o n contemnendus; ptibilis. )( irnpaSYN.b c u s in qu0 tOnderi tlbllis. USUS: Vix singulis atatibus singuli T ~ PARIA, I m, f. (sr. ars.)Horlinrl#nn, tolerabiles oratores, pnssubk. Tolerabili fenoart a2 ta'IIer les arbrcs el a2 lcur donncr dire solvere. Tolerabilis conditlo. ' ~tcrses/Ormrs. USUS : Topiariam facere. TC)LERABILITER, Patjcmmrnt. ~ ~ 1 ~ TOPXARIUM, Ii, n. (sc. opus.) Topi01'rnnter. Usus: Dolores tolerabiliter ferre. m, art dic jarrlrnurfiurislc. SYN. Opus ex TOLERANTER, Putiemment. Usus: Toarbore ve frutice faCtutn, varie inAexis deleranter dolorem pati. T O L ~ R & N T I A , =, f. Codancc,+/icn- , tortisque ramis, ad speciem deconmque horcr <krru l a doulrur. Usus: Tolerantia rerum tONm. TUPICA. arum, n. pl. 12s Topiqris~, /itw humanarum, contemptio fomina.Ct P a t l e n r
""m
.y,
Y .
TOP
693
TOT
&un mvragc GAnsfofefraduit b a r Cicwn. Usvs : Anstotelis topicn TREUMA, gtir, n. a d h i b e t u r plurall. L u7 roge c n d atirrlirf, luz rogr cisclJ, varr d'or ru d'argenf SIN. O ~ u torno s factum. E P I ~ H Nova, . prctiora. USCS: Pretiosa toreuaata, artificis manu faAa. T ~ R Ibrum, , m. pl. Musrlrs. SVN.Lacerti. USUS: O peaora! o terga! o Iacertontm tori ! TORMENTUM, 1, n. Tor/trrc, qursfion. SYN.Ciuciatus, supplicium, equuleus ;machina bellica. EPITH. Acerrima, graviora, varia. UsUS : 1. Tormenta ad exprimendam veritatem adhibemus. Nulla vis tormentorum acerrimorum prztermitittur. Vi tormcntorum adduAi semi. t. Machina bellica, atarhinr de gnewe d /ance~de.rpr(>jCrfiles. Tormentis muros verberare, quatere, disturbare, labefacere, IabefaAare, ubatfrr les ~~turairfrs d coups a2 mackrms. Cf. Cruclatus, Torqueo. O p pugno. TORMINA, um. n. pl. dfddez~entre, coligues. SVN.lntestinorum dolor. USUS: Fortem se in torminilius prirbi re. Cf. Pmna. TORMIN6SUS, a , u m , c'uia descoliques. USUs : Torminosi, gravedinosi. TORNO, as,avi, a t u m , are, a. T o u m r , facunnrr au tour. arrondir SVN.Polio. ouasi o m o facio.usus: L)EUS mundum itaZt<;rnavit, ut nihil possit fieri rotundius. TORPEDO,Inls, f. Engourdissemrnf,for*Y, paressr. TORPEO, es, are, n. Efre mgourdi, immobile, inac/i/. SVN.Obtorpeo. Usus: Epicurci DLU M teriatum cessatione voliint torpere, les &picunns vnrlenf 9uc W E U croupisse d<mr un m$os$mfond. Cf. Langueo. TORPOR. Oris, m. Zor#nrr. SVN. Stupor. TORC UATOS. a. u m , ~ f t i p o r fun e colIier. USUS: Torque hosti detratio, Torquati nomen invenit Manl us, Man.zus,pour uzloir dipouill un ernemi deson rolfier,re~ut lenorn dr Torpuafus. TORQUPO, es, tomi, tortum, ere, a. Tourner, courber; forfurer, fnunnerrfrr. SYN. FleAo, intorqueo ;excrucio. Auv. Acriter, diu, vehementer, mirifice. P H R A 1. ~. N i fateatur, torquebitur, s'il n'avoue #as, i l sera mis d la forfnre. In cruciatum maximum dabitur; tormentis acerrimis ex eo quaeretur; omnibus intolerandis humana pattenti~e cruciatibus lacerabitur; metu torrnentorum admoto vera fatebitur; tormentis exprimetur veritas. Nisi de se ultro confiteatur, in cruciatum abripietur, agetur; cruciatus in illum exempla dirisaima edentur; omnis tormentorum cerbitas in illum exprometur: eravissimis cruciatibus afficietur, conficietu;; per tormenta veritas explorabitur; gusestionibus atrocissimis subjicietur; zrstiones adhibitis tormentis de illo agentur,q/bebuntur. N i fateatiir, tortores et
carnifices, dum verberibus ac tormentis fatigentur, crudelitatem explebunt, satiabunt suam; tortores, dum toimenta ipsa defessa erunt, crudelitatem exercebunt suarn. Usus : 1. Terra se circo axtm convertit et torquet, la f e m o$re un mouvemrnf de convrrsion el fouricc autour de SOR axe. Opinionum vanitas torquet ac fledit imtecilitatem animorum quocumque libuerit,/ournrd songnC/afaiblrrsedeses$n7s. Vultus mutantur, ora torquentur. z.Vexo, exagito, fourmrnffr, afli er, cha~ . a e rTorquent . te libidines tuae. l am e~ r ~ orqueri equiilm. 3. Jaculor, lanrcr, h a n ir un pmjecfile. Torquere hastas amentatas. Cf. F l e a o , Excrucio. Crudells. TORQUES, Is, m. et f. C o l h . SYN.Monile, rolli omamentum. Usus : Aliquem phaleris et torque donare. TORRENS, entis, m. Coum # ~ U U rapide, imptunrx, violenf. SYN. Fluvius imbri cresctns, qui e montibus W s u s rapide fertur. Usus : Cum fertur, quasi torrcns, oratio. TORREO, es, iii, tostum, ere, a. Sdcher, dessIcAer, &/ir, brlller. SVN. Exuro. USUS: Solis ardore succensis ignibus torreri. TORRIDUS. a , u m , Ser, dessch. ~ Y x . Perustus, aridus. Uscc : Homo macie tomdus. hnmme d'une maipreur erlrime. TORTOR, Orls, m. Iriouweau. SYN. Carnifex. TORTOOSUS. a. um. T o r f i m x ,sinurnr. SVN.Flexuosus. USUS: I. Sonus ex tortuosis locis et inclusis refertur amplius. 2. Dimcilis. insuiivls, arduus, cn/or/ill~', embmilli. Multiplex et tonuosum ingenium. Multaob;ecit obscura et tortuosa. TORVE,De travers. TORVUS, a. u m , Dur, cruel,/aroucke. SVN.Horribilis. TOT, Aufant de, fan/ de. )( Quot. Usus : Tot homines, tanta scrvoium examina. TLTIDEM, Aufunf de, fcuf aufant de. SVN.Par numerus. Usus : Hunc ego locum totidem verbis e Craico transtuli. TOTIES, Aussi souvenf, funt de fois. )( Quolies. TGTUS, a. u m , Touf enfirr, fout. SVN. Omnis, cunAus, unitersus, cmnes partes, lenus, integer, solidus. )( Pais. Usus: j o t a respublica, omnis Italia ~ubes, cunAus populus, universus senaius. Totus est mihi dedituq totuni se mihi tradidit. Totus ex metidaciis et fraude laAus. Ex toto id non intelligo. Totus in suis nugis est. S~rr.ma viAoriie totaque belli ratio in eo constat. T R X B A L I S , ~ ,gcn. ccm. De #ou/n. SYN. Robustissimus. Usus: ~eneficiumtrabaliclavo figere decet, ifJauf assrqCf~ir un bienfiit ave6 Un clou depoulrr, c.-d-d., IrjFxer soliciemcnt. (PROV.)
TRA
'4
TKA
TR ABEA, m, f. Tfidde habit ojicief des a r m s , &S rois, &S chemiicrs. USUS:Auguis, regia t r a b a TRABEATUS, a. u m , Vllr, <ir. l a /rabe. SYN. Trabea indutus. TRABS, Bbls, f. Solive, #oulrr. UsUs: Abiegna trabes. TRACTABILIS, e. gen. com. Qu'on #eut tomchc~, maniab/c, #aI#abfc. SYN. Quod sub tafium cadit. Usus : 1. Corporeum et aspectabile, itemque t r a h b i l e omne necesse est, quod natum est. 2. Lenls, mollls, facllls, nexibllls, mitis ln$enll. Jexible, souplr, fraifabk. Virtus in amicitia tenera est et tractabilis. Nihil illo traAabilius. C t Lenis. TRACTATIO, bnis. f. Aclion & manier, monicnwnt, misrrn ~ u v r eusagr. , SYN.Usurpatio, urui, tratlatus, explicatio. EPITH. Dign salutaris, varia. Usus : Qui in armorum t o-n --n-k --t -i---c - vcrnaniur. rnanicmcnt des nnnts. T r a h t i o litteranxm mihi salutaris. In usu et trahtione dicendi, usage e/ h#rntique & l a p o d e . (Trattatio pro lauto convivio, 2 h
TRADITIO, bnls, f. Action a2 donncr, frans~nission.USUS: Abalienatio est rei sua traditio, f'abalination est l a t r d i t i o n (rcinibim ttna'&V, f & u n bon refis, vulg. esl). up8ar/ir"f 6s #*md'u"f cho~e qui T R ~ as, , . ,m. .c ,u t lu c ~ prafjque. ~ ~ (Traditlones ~ ~ Apostol1da,Vula.), Ie~trd~ ~ ~usus: b Ipsaruin ~ i artium ~ . traefiotrs aposfoliques. D d r i n a a Christo et apotan, delebri. TRACTIM, E n trdnanf, #eu J @U, l a frtnml. SYN.Longo traCtu. TRACTO, a% avl, a t u m , are,a. ~ ~
vitiis; pessime me inulttavit; malis me modis ac miseris accepit ; indigna in me exempla edidit ; nec humaniter, nec amice me accepit ; summa simulatione amoris insidiosissime me t r a h v i t ; omnes indignitates contumetiasque ab eo pertuli; maximum apud eum infortunium inveni. Usus : 1. T r a h r e . e t agere causas amicorum. Artem geometricam, historiam t r a h r e . Pecuniam publicam t r a h r e . 2. Acclplo, exciplo, c u m allquo ago, traifer, accuei//ir, npanier, d i e r . Liberaliter, insidiose aliquem traAare. Animos traoare, et permovere voluntates eloquentia. 3. Tango. toucher. Manu traRare. 4. Gero, s e com@rtfr, se conduire a7iec. Ita me in republica traRabo. TRACTOS, s. m. Conlrc, dfion. SVN. Regio, ora, pars terrarum, caeli plaga. EPII.H. Celebernmus vanus, levis , totus. USUS: i.TraRus ille benafranus. z.Cursui, m a m k , affure, cnckatnetnentdu slylc. TraAu orationir leni et ~ q u a b i i uti, i user &une marche dor#ce
Ct &afe
$yk.
syN.
fowhcr; fnrikr, cultiver; trai/cr & fdle t,lf# ~ c u c j ~ l jSypJ.Exerceo, y. diero, doceo, disputo, accipio aliquim honorifice uut aspere. A D ~ .Accurate, acate, aspere,
comice, crudeliter, cupide, diligenter, diserte, divinitus, facile, gravius, hilare, honeste, honorifice, improbe, ingeniose, insidiose, laute, leviter, leniter, liberaliter, ininutim, modice, nefsirie, praclare, publice, reinisse, scelerate, studiose, subtiliter, temere, commode, cumuLate, bene. PURAS.r. Commodum id argum e n t u m tradtabarnuu, nous frailions facifcirunl crtte queslion. In eo argumento versah m u r ; multis eam rem sermonibus jaRabamur; commodurn de ea re disputabamus; in manibus habebamus ejus arguinenti traRationem, id argumentum versabamus. 2. Hon e s t l u l m e m e t r a e a v i t , i / m'accuciflit, 'm8 r r ~ u avcc t bcaucoup d'honneur. Omni me oficio PC comitate complexus est ; leniter ac clementer me accepit ; viAu me crtterisque ~busliberalissimr commodissimeque habuit; libcraliter indulgcnterque me coluit ; lepide nitideque, honeste, comiter me habuit; nemo unquam prolixius lautius ue me habuit. Ornate cumulateque me traAavit. 3. Male m e traOtavit, il me truihi md, rfurement. Subcontumeliose me traaavit; asp-rrime iinprobissimque me habuit; crudeliter in me consuiuit; servilem in modum laceravit me con-
stolis ad nos derivata; dogmata religionis a Christo tradita et ab Apostolis ad nos transinissa. Religionis capita verbo tradita Patrumque ~ sermonibus DoArina i consignata. ~ ~ , Christianz capita Apostolorum ore excepta et ad posteros transmissa. Christiana legis sanAiones a Christo latz, et Ecclesia omnium aetatum testimonio, a religionis nostrae priinordiis ad "0s U S U e derivata et quodammodo Per manus tralita. TRADO, Is, dldl, d l t u m , ore, a. Tramineftre, lizlrrr, dortner, r:wictfre. SYN. Do, exh i b e ~ ,dico, doceo, demonstro, prodo. Anv. Atrociter,bene, egregie, etiam, festive, gratis, r e c e , honeste, subtilius, penitus, expeditius, urtim, vere, latine. PHUAS. 1.Urbsm vlOtori hostl tradere, lizw'er/a z*ifr d I>rnncmi~/ainqweur. In possessionem iirbis viRorem admittere; viRoris imperio ac potestati urbem dedere; in fidem ac potestatem viAoris urbem committere, hosti in manum tradere; divina humanaque omnia, urbem ac populum in ditioncm at ue arbitratum viAori dedere; viAori hosti u&em permittere; in fidem ac potestatein ultro venire. Cf. Dedo, Dadltio.Usus : 1. Se suaque oinnia alicui in fidem, in potestatem, in deditionein tradere. Se in disciplinam tradere.Quicti,voluptati,libidinibussetradere. Bellum, provinciam successori tradere. Trado tibi huiic totum de manu, ut aiunt, in manum. Per manus tradam provinciam ei cui maxime vos vultis. 2. D O C ~ O ratero, , cnset(i""t?tU!~: ~ncffrr#artrnse&netnent. Artem icendi dis cipulis, re3 gcstas litterir, memoria! postero-
THA
--
- -- ---
f 5 --
rum, monumentis litteranim tradere. Memoriae traditum est. TRKDCO, is, xi. a u m , era, a. find u t n au-deJd,faire pRscr u i / / e ~ ~ SYN. r s . Trajicio. ADV. Paulisper, alio, tranquille, eleganter. Usus : r. Fluvius profundior erat quain ut copia tradiici possent. 2. Confero, fleao, converto. a d d uco, /aire pusser qqrr de '@ufrr rbtl, artrtr~erd. Aninium alicujus a metu ad spem, ab iinprobitate ad virtutem, ab iracundia ad lenitatem tradocere ; traducere alise. 3. Transigo, ago, duco, cn F r l . : usser, mener, ct>ulcr.Vitam otio, ztatem luto traducere. Traducere aliqwm per ora hoininum. Cf. Irrldeo. TRADUCTIO, bnls, f. Artion de fuire ser, cie fnencr. Usus : TraduAio furibundi ominis ad plebein dmission &un furicux dunr f o r h des #ddien.r.~radutio temporis, marche uir corrrs d16fefrtjs. TRADUCTOR, mis, m. Q t ~ fm't i d>un ~tut drns un autre. usus : T r a d u E Z plebem. TRADUX, d ~ c i s m. , Sorfe de v i p uu r l L samtent que Pu~a/ailpusser f im iarbre nu rfum 7~i'ne <t Paufrr. SYN.Stirps arboris 7lef vitis alio traducta. T R X G I C ~ maniire , ~ ~ tra,@qirc. ~ ~ SYN. Sublate, ample. TRXGICUS, a , urn, Trup'yie. Usus : Poeta tragicus. TRAGCEDIA. as. f . Tm.qidic, p a r e trugiqw. RAD.a rp670s, hlrcus, e t ( L b , cano, q u i a In Bacchi honorem fabula canebatur. c u j u s vl&ima hlrcus, q u l vl6torlbus i n prasmlum dabatur. Usus : l . Tragcediam facere, scribere, agere, absolvere. 2. TRANSL Lunqup lcv, sublime. Quantas tragcedias effeAt, excitavit l Tragoedias in nugis agere, uvoir rccours dnnr les b<rgafcllts uuxfltimns rnyrns de u fragddii. TRAGUCDUS, 1, m. Arfeurfrugiqur,Ira~die~ USUS . : VOXtragcedorum. TRAGOLA, as, f. Sorte dc juvelot. Teli genus. TRXHO, Is, traxi, t r a a u m , era, a. Tir e ~frul>ur, , rrirporfer. SYN. Vi adduco, impello. ADV.Consulto, divinitus, ampliiis, extnnsecus, leviter. Usus : 1. Uno impulsu plures in calamitatem trahuntur. Trahere aliquem in invidiam. z. Accipio, sortior, firer, rere~roir.Ex contumelia nomen traxit. Molestia ex re quapiam traheie. 3. Produco, extraho, tr&r cn lonpeur, proonLqer.Bellum trahere; noAem vario sermone trahere. j. Alllcio. aflircr,sL4uire. Trahimur omnes laudis studio. Cf. Moveo. TRAJECTIO, onis, f . ~ c t i o n iie truvcrser, $msap, fraver.scC UsUs: Maris trajectio ; verbonini trajettio.
("
TRAJECTOS, us, m. i'msuge, tmverS&. Usus : In traje& Albul: amnis submerSUS est. TRAJICIO. is, j ! c i , jectum, ere, a Truverser,frunchir. SYN.Transeo, traduco. ADV.Apene, celeriter. PHRAS. l . F l u v i u m trajlcere, lraverser u n ~ c u v cFlumen . navibus transire; superare fluiium ; fluvium transmittere; transgredi tlumen. z. Trajicere rnl11tes 1x1advermzm 11t t us. fransp0rfrrJes 301dalr sur la r i ~ oppasc. ~e Flumen copias traducere, trajicere; in adversam fluminis orani milites transportare. 3 Trajlcere aliquem rclopo, fircer pqn &une bulle. Glande plumbea sternere, conficere, exanimare, transverberare. Usus : t . In G r ~ c i a m tra~icere. z. Traduce,fru~~Air.Alpes trajecit Antonius. Exercitum Rhodanum trajeci. 3. Longlus jaclo, jeter uu-deld, lancer a u d e l ~ fMurum . jaculo trajecit. Cf. Transeo. TRAMES, Itls, m. Aemrn d travcrse, scnficr, SYN. Semita. &sus.' Egressus est non viis, sed tramitibas. TRANO.as, avl, a t u m , are,a. Travcrser d la nafe. SYN.Trajicio. TRANQUILLE, Tranquillrrrrcnt, $irisibJemnf, sans b&. SYN. Placate, placide. Usus : Tranquille et plncidevitam traducere. TRANQUILLITAS. atis, Trrrnpuil. lif, rcfius, calrne. SYN. (luies, otiuin, securitas, tranquillus animus; placata, tranquilla, quieta vita. EPITH. Honesta, reliqua, summa, utilis, mirifica PURAS.1. Res ea magnam tibi tranquillitatem ariet, cettc nfiirc vous upportcru vrr g-ranX repos. Efficiet ut quiete tranquilleque agas; ut summa sit rerum tranrillitas, summa animi quies; ut vivere, agere, ucere vitam tranquillain possis ; facilem ut habeas et expeditum rerum tuarum vitaeque cursum; ut omni inolestia vaces; ut otio fruaris jucundissimo,uberrimo, suavissimo; utotio tibi frui liceat. Ea res prastabit tibi otium vitamque ab omni metu curaque vacuam; vitam facilem, quietam, omnium expertem perturbationuin ; vitam ab omni molestia reinotnm, sejunflain, segregatam, disjunEtam. 2. D E 0 slt gratia, m a g n a n u n c tranqullHtate fruor, Krdccs d B l E u , jcjouis fnaintcrrant d'uire q u n d e franquilliIL. Qu;e DEI est gratia, vacuus molestiis sum, sine cura, sine sollicitudine; DEI benignitate faAum est ut nunc quidem omni molestia vacem, ut nullis angar curis, ut nulla vexer sollicitudine. Divino munere procul absum a molestiis; extra inolestiam tranquille ago. DEI benignitate contigit ut nulla animum paulo molestior afficiat, vexet, exagitet, commoveat, perturbet cogitatio. DEI benignitate bene, tranquilk. commode est animo meo; animo sum ab omni molestia soluto, vacuo, libero, longe sejuncto. DEI me benignitas ab omni inolestiaexemit, eripuit, lib-ravit, vindicavit. UsUs : Vitam
fi
TRA -
TRA
696
TR A
otii, uietis, tranquillitatis plenissimam secmodestia ratio patiatur ; ne quw modestia t d . Zf. Q u i s a tibi terminos przscribit transilias, transgreTRANQUILLO, as, avl, are, a. Cul#uer, diare, transcendas, pmter rediare ; ne mod e s t k terminos r ~ cancefos egrediare, ex? a SVN. Placo. )( Perturbo. Usus : cedas ; ne a prascriptis modestie cancellis ranquillare animo5 perturbatos. excedas. Uss : Flumen, mare transire. Ad T R A N Q U ~ L L U S , a, u m , cul,nc, /yanalium sermonem transire; in sententiam ali. quiIe,~'sib/e.Sv. quietus,securus, sedatus, CUjUS, in alia omnia, ad partes alterius transplacatus, lenis, placidus, omnis pertcirbatto. quidem transire lineas. Lenis e x p e a )( ~ ~ ~ bPHKAS ~ l vix~ irc. ~ Si t ~ est ~ peccare, . gem,modumtransire.Aliquid silentio transim. a r e d a s q u a m tranquillo sim animo, vous vous doutrriez d pratre ~lircalme dorrtfe jouts. TRANSFERO, fers. tliii, l a t u m , feria, a ~ o r t ~ a u - d e trotastporfe~, &, trtirasJper.Sv~. V ; x cogitatione assequare securitatein! quietem, tranquillitatem, aquitatem aniini inei ; Traduco, confero. Auv. Acute, astutius, aperqua quiete fmar; quain ab omni cura vacuo tius, audacius verba. Contumeliose, crebrius, tragice, commode, deinceps, separntim, insim animo; quam procul ab omni cura absit didem. PHRAS.1. Invidlam o m n e m i n m e F i m u s meus; quam trmquille agat ac se transtulit, ilfl retotuber s u r raoi tout f'opm fmatur; quam omni vacem rturbatione; ,,uam paruin animus cu a f l u x e t , agitetur ; dieux. Ad me transfudit ; invidiam omnem deoneravit et in me tnjecit ; totam invidiae \ x cogitatione possis consequi q u z sit animi molem in me transmovit, derivavit, traduxit mei tranquillitas. Cf. Tranquillitas. USUS: Invidia tota, eo potissimum auttore, in me Tranquillo aniino esse, consistere; tranquilla vertit. 2. (De verbo ad verbum l n l a t l n u m e t serena frons. Cf. Quletus. transtulit ,VULG.) t l frruitrisifen latia mot d TRANS, clu-<icl<f de, jar.de& Usus : mof. Verbis totidem in latinum transtulit; cogito trans Tiberim hartos parare. Trans verbum pro verbo reddidit ; verbttm de verbo mare fugi. TRANSACTOR, brls, m. quijh.i- expressit ; ad verbum transtulit. USUS: Cum de curriculostiidiorum tiionim deflexisses,anire une unrc,ct it,tc.r,nAjiArire. usus: mumque aliotranstulisses,et que tu te fus #t e m m omnium transatlor et ndininister. tiildd fuire nutre ~hose.Amorem siiiim, cuTRANSALPINUS, a , um, a*ram, labomm, studiilm ad illud transtuli. CulItcs traltsurpitI, : Nationes pam transferre in alium, rejefer la farde sur transalpinte. d>autres.Verbaapertius transferre. Cf. Verto. TRANSCENDO, 1s. di, r u m , %re, a. TRANSFiGOs Is, xil xum*eresa F r a d i r cn ntontunt, truvrrsrr, pu.wer. SVN. #erccrI fiyccr &pulre "outre. SYN. Configo, Tmnseu. "sus: Hoc maluln transcendit Algladium lateri, jugulo defigo. Usus : Hasta pes. Cf. Scando. traiisfixus. TRANSCRPBO, 18, scdpsl, scrlptum, TRANSFdo'os las fbdl* fossums eeia, a Trunrcrirr, copier, rcjlrortuire p a r Transfigo, tran* svN. ~ ~ ~ describo. ~ ~usus i :b ora~ a , Percer, frunrpercer. SYN. verbero, trajicio latus. Usus : Fugienti latus tiones totas sua manu transcripsit. transfodit. TRANSCURRO, ir, currl,cursum, ere. as* avi* atum* n. et a Cb~rirutr&<f,,co~rrir~/rvant. Usus : a. Transfomer, rttC~ut~to~hos~r. SYN.In aliam D~~ dum ~ l ~similis ~ esse d voluit, ~ i me 'On' qui suum cursum transcurrerant, en vou<int formam n'uto; in aliam peroonam, speciem, inrcsmmb/zr c ) ct ~ ~ ~ l ~ ~VertO; ~aliam ~ f ~ ~ imaginem , ducO*fero. Cf. Muta. an l b &fo~rnirlrurcuwire,~~uvai~nt frun TRANSFOGA, m, m. T r a r n f ~ ~ e &ser, d a 2 dr.n bond. teUr. SvN. Perfu$a. Usus : S c i ~ i O transfugas T R A N S E N N A , +f. Fcn#fye.SvN. Feneset "gitivos qbjecit. tra, canceiii. USUS: ham coptam quasi per TRANSFOGIO, 1% fgl, em, a P<IZSCI transennain praereuntes, strictim aspexid i'enncmi, ~fserter. SVN.Perfugio, profugia mus, wUs~ ' u v o u#u j enlrn,oir n&ssrs ADV. Levissime. Usus : Ab afieta amicitia qw'cripursant e; comtnc d travrrs une ,case. ad flOmntem transfugereet devolare. TRANSEO, is. 11 ve ivi, ltum. ire, n. TRANSFOGIUM. 1i.n. Acfioa ~ C ~ J C I PUJW O#-ndld, ~UISCY d IYUVCYS. tmverscr, d feancfni, dscrlion. SYN. DefeRia, profuframchir. SVN. Trajicio, transmitto, transgium. Usus: Longius ab hoste abiit, ut levibus cendo, transgredior, prztervehor, permeo, s'ftrano, delabor, defle&, abeo, defluo. ADV. ingeniis im ditiora essent traasfugiq i O&M 1 @n que a "Icrtionfrl Auspicito, breviter, deinceps, facile, h i t e r , #lus d t P ~ + r M C e S eS#rits IdgCrS. aepuratim, singillatim, tuto, quam brevissime. PHRAG Cavene modesttmtermlnos transTRANSFUNDO, 1s. fdi, flirum, eia, a s . p t u n c r ~ a r d c& dCposer les borius d e a. Trumarer, vcx~rr. Y'&. SVN.Transfero. ADV. Libenter. Usus : Amorem omnem la moiirstic. Ne longius progrediare quam
Kurii?
TRE
- ... -- . - - -
- --
. -
698
-
- -
TRI -
TREMBBUNDUS, a , u m , Tre#nbant, p i tnmbk. Usvs : Vax, manus tremebunda TREMEFACIO, Is, fdcl, f a R u m , ere, a Fa& tremblcr, braner. SYN. Concutio. Cf. T e m . TREMO, is, ti1, ere, n. fimbler, /(re fmmblant, craindre, redouter. SYN. Contremirco. ADV. Omnino. Usus: Qui tremunt et exalbescunt objeAa re terribili. Cf. Timeo. TREMOR, o r i q m. Trenrblemcnt, a@t i m USUS: Terrorem tremor et pallnr ct dentium cfepitus consequitur. Cf. Tlmor. TREMOLUS. a, u m , TrembCant, ap7.4. SYN.Tremens, tremebundus. TREPIDTIO, bnis, f Agilrition,prSocm#ution, dsordre, trouble. SYN.Metus,coiiimotio, tumultus. Cf. Tlmor. TREPIDE. Ens>agi?anf,en fremblunt,avec crd&. Usvs: Stativa trepide deserta'sunt. TREPIDO, as, avi, a t u m , are, n. S'agiter m sonire, sc troubIcr, s'alarnr~r. SYN. Timeo, metuo, pavore defixus sto. PHRAS. Trepldatum est, on commrnfa d Fembkr. Lympbati trepidare caperunt ; omnium pectora occultus metus perctirrit, pervasit ; lymphati aguntur ferunturque; metu obtorpescunt ; pavore exaniinantur. Cf. Tlmeo. TREPIDUS, a, um. Inquiet, a@/, alarm. SYN. Pavidus, metuens, timens. USUS: Trepida res, dubia, et ob hoc timorem inducenr. TRIANGULUS. a, um. A trois an~/es, tniiirgwlain. USUS: Ea triangula, alia quadrata nominant. TRIBULIS, l q m.Quicsl rie la mmetribu. SYN. Curialis. EPITH. Turbulentus, vicinus. Usvs : Apud tribules suos plurimum gratia potest. TRIBNAL, alia, n. Esj5ac~lmetdeminnrculain ou sidgcnt es naa@rats, tribunal. SYN.Sella judiciaria. EPITH.Certum, totum, continuatum, p~oximum.PHRAS.P r o trlbunall sede., scdger s u r son tribunal. Judiciis *esse ;jura reddere ; cognitionem capitat u m rerum exercere ;judicium exercere ; causas cognoscere. Cf. Judicium. USUS: Pro tnbunali sedere, sententiam pronuntiare. TRIBNATOS, s, m. Dignifdoufonction a2 t d u n , tribunal. SYN.Magistratus tribunomm plebis. EPITH, Ardens, militaris, pestifer et funestus, pmclarus, tacitus, totus, turbulentissimus. Usvs : Tribunatum petere, suscipere, seditiose gerere. TRIBN~TIUS, a , u m , De tribun (du PypCr. o r &S solahfs). U sils : Furor, terrores tribunitii. Potestas tribunitia. TRIBNUS, t. m. Tribun duj5eujle magijtnrt insIL'Iu povr dc/rndre les i n t ~ r d du s prupfe. Su*. Populi defensor et custos. EPITH. Nimlum acer, vehemens, acerbu,, criminosus,
amentissimus, felix, fudissimus, furiosus, horridus, improbus, inermis atque imparatus, inen, levis, non bonus, militaris, modestus, non modo non seditiosus, sed etiam seditiosis adversarius, oficiosissimus, pemiciosus, similis gladiatori, sordidissimus, vesanus, vetus ac fortis, vigilans el accuratus, valens, vetus. Usus : I. Ut Lacedzmone Ephori regibus, sic Romz consulibus tribuni sunt oppositi. t. Tribunus militum, qui ordines ducit, tribunr des soklofs. TRIBOO,IS, i. utum,ere, a. Distribudr, donncr, accora2r. SYN. Do, rzsto, impertio. ADV.Caste, exi ue, infinite, hentissime, liberaliter, longe, pfurimum, multum, nunquam. pure, reRe. Usvs : 1. Suum cuique, opem et inisericordiammiseris, honorem magistratibus tribuere. 2. Honorem h a b e q defero. confldo, avoir dcs igards, de la conlicscendanrc, accordcrpr dC reme. Patri tuo semper plurimum tnbui. L i b u e hoc valetudini tu=. Nimium tibi ipse tribuis. 3. Divido, distn3ucr, diviser, firtager. Rem universam in partes tribuere. Cf. Do, Divido, Larglpr. TRIBOS, us, f. Tnzrc, division du@upe romazn. SYN. Curia, Corpus. EPITH. Certa, rustica, urbana. Usus :Populum in triblis aividere. Tribu certa esse. Tribu moberi. Sui corporis tribusque homines sibi obnoxios hibuit. TRIBT A R ~ U S , a, um. Tribut(~~'re. SYN. Stipendiarius, veAigalis. Cf.Ve6tlgalls. TRIBTIM, Partribus. SYN.Per tribus singulas. TRIBOTIO, onls, f. Bivision, firtargs, rtitwn. SYN.Distributio. USUS: fiquaY b i G tributio. TRIBTUM, i, n. r d u t , imfidt, contribution. SYN. Quod a sub~eftisprincipi vcl reipublicie penditur. EPITH.Acerbissimum. intolerabile. PHRAS.M a g n a tributa d a m cogimur, twtrs sotnmes obl<qs @yer <& c a n a 3 tribufs. Magnitudine tributorum premimur; gravi tributo et collatione iniqua fnimenti opprimimur ; ex censu tributa conferenda sunt maxima; veEtigal in annos singulos magnum pendere; tributa pendere intolerabilia ; stipendia ingentia dependere cogimur. Usvs: Tributum ferre, pendere, solvere, conferre, # y i .t r , mquitter. In sinyla capih tributum imponere, imposrr. Tributo, stipendio liberare, a tributis vindicare; tributonini finem afferre, dilivrcr, disj5emer.CtVe0ltga1. TR?C&, a r u m , f. pl.lF,nbarrar,contran2ts. SYN. Impedimenta. EPITH. Domesticac. Usvs : Biennium in his tricis moror. Cf. Nugm. TRICENI, m, a, Qui m t f i r trente. Usus: Tricenos milites ex singulis legionibus, trente soldats P<rrI C j p h s . T R ~ C E P S , clpltls, A trois tttes.
if tombe gqck p v trrr* fd cause d t Pazdititi rfrt#o#kts sacrds). T R I P U % tidls, n. SiCqr .t ttnisflirns, trlpied. USUS : Sacri tri~odes. TR]IQU~TRUS, a, u m , Tdan~7rf<drr, potest habere, c.-d-d.tiwjsmiffionsdeseste?-ccs. ~ ' ' j twi5 ' Y l c f f SYN. Triangulus. t d l s ; solfe TR~CL~N~U 11, Mn. , Li/ TRISTIS, e, gen. com. Tris/e, uflig4t d a d mangn: SYN.Conclave, cmnaculum tribus . ~ n SYN. . Mastus, moerens,dirus. )(HIlarii, ad discumbendum te&tis instrutum Usus : f ucundu* PERAS. Quid f t a tristis e s ? Tribus tricliniis accepti sumus valde copiose. Poutpmi Pfcs-vour si triste? Quid an eris? quid te excrucias?currnoeroreconficeri$$quid tu= miseriig te ita discruciant ? uid te maeror gor, nugas ago. Usvs: Publius tecum tricatus quotidianus lacerat et c _ - .:tj cur est. Cf. Nugor. ita mcerori das luEtu iiffl.. et confeAus ? TRIDOUM..~, n- E s w trois jouKr. quid ita in Iacriinis et mzrore consenescis ? USUS : Quuin tndui viam processisset, quid diffidensat: desperans de =bus tuis in tmis joun d e marche. sordibus, iamentis IuRuque jaces? quid tristb capite demisso terram intueris? quid jta in TRIENNIuM, II, n. E ~ w d /mis e ans, domo tua omnia desert horrida,muta,plena trois ans. Usus : Riduum aut triennium est lutlus et marorisl qui3 ita fronteni contraquum virtuti nuntium remisisfi. his? quid te in huncmxrorem rapit,conjicit? TRIENS, entis, m. La t r o i s i h flarfie CCTristitla.Usus:Trislis et conturbatus dotjeyj. Usus : Eum video testalo&, inum abiit. Tristis naturaet recondita. Tristismento cumduobus coheredibusekse in trieqte, simis reipublice temporibus. fe tien d a s trnr strcccssion. TRISTITIA, 8,f. Tdsfcs~e, a icfim.S~~. T R I E T ~ R ~Idis, S , f. F'fe grri se cbn Maror, severitas. EPITH.Simu ata versutatous les trois ans :pie de BaccRus. q u e PHRAS.t.Immodica trlstltia laborat, TRIGsXMUS, a, Cf. Trtcsslmu~ rrnc tnifcsse itn?nonrc Pacrabfr. =ger aninii TRIGINTA, Trcnfe. USUS : Romuiu~ est ;haud levis dolor mastum opprimit ; fatiuum septem et triginta regnavisset annos. gat hominem animi egritudo ingens; vultu 8onje&us in carcerem triginta jussu tyrannsipso dolorern animi praeicrt ; doloris magnirum. barl'ordredcs t r ~ n f c t ~ r a ) R ~ t f M f d a s k tudinem vix caait: tristiti= iinmodice se dat. . dedit ; cearitudini se dedit ; segritudine in: T R I N I , m. a, Qui sonf trois,qui 7~ontl)ar genti opprimitur, conficitur; agritudinem sustrois. Usus : Ipse cum tribus legionibus circipit immodicam; pessime est animo; afi&us cum Samarobrivam trinis hibernis hiemare marore languet animus; tristissimis v e u t u r constituit. Milites tnnis castris potiuntur, et conficitur curis; moerore et lacrimis pros'cmpclrrnt des frois cnm#s. pemodum contabescit ; assiduo in lu&u est, T R ~ P A R T ~ En T ~tmis , parties ou trois versatur ;modum lugendi non facit; magnam firts. Usvs : Qui bona dividit tripartito, pui tristitiam subit; lacrimis et tristiti= se trafa2 /mis fiflds de scs biens. dit. Cf. Trlstls. Arrritudo. Mmror. 2. Res TRIPART~TUS, a, um, Divisdou ~fivi- e a m a g n a m .mi61 tristitiam peperit, sible en traisfiarts. USUS : Qui e divisione tricctfi aflcur-s mil catlsl une grundt nflicti~n. uartita duas partes absolverit. huic nccesse Mannam inihi 3e~ritudinemattulit : inaena est restare teriium. meagritudine affgcit ; animuin inoekore >umulat, cruciat, opprimit, conficit ;ea res veTRIPLEX, Icls, gen. com. Triple. Usus : lrementer me mordet, pungit, sollicitat, angit, Plato triplicem 6nxit animum, Platon fd Macerbe vexat, graviter rommovet. Cf. Dolor. rnc triple. Mmror. 3,Dsponamus t a n d s m h a n c trlsTRIPLICITER, Dc tmismanircs,Gunc titlam, ~burras~ons-nous enan dr cdtc tristr@&fpm. Usus : Commutabimus triplicifcsse.Mitigemus istam tristitiam et relaxemus; ter: verbis, pronuntiando, traeando. tollatur omnis illa siiperior tristitia; inentem TRXPLUS, a, u m , Triple. UsuS : Pars tandem a tristitia hac abducamus; segrituditripla. iiem Cxuamus, abjiciamus ; animum aegritudine levemus, deieatur istaex animo tristitia ; TRXPODXO, as, aul, a t u m , are, n.Daasir dans les sofenntfs reli~ieuscs, M#ipe+, ;egritudinem, quam ea res nobis asperserat, bondir. Usus: Exsultans ac tripudians. Cf. ex animo deleamus,exturbemus,abstergamus. Usus : Aliquem ad tristitiam contorquere. Exsulto. Tristitiam et severitatem rniti are. Oratione TRIPODIUM, Ii, n. Danse refigieuse; aliquem a tristitia abducere. c f , I E S r e Ten>. nugurc/vorable. EPITH. Solistimum. USUB : TRITXCUM, L, n. Fromznf, b 1 l . S ~ Fru~. ''ripudium soliitimum fit, cum ex offaaliquid mentum. in terram cadit, fatlg~re estfavorable guend
--TRICSIMUS,a, um, & tmntimc. Usus :Hujus a morte tertius hic et tricesimus est annuq i l y a 33 a z qu'il cst mor/. TRICIES, Trentrfai. Usus: Eristrjcies
T?? I
--
699
---
---- ...-- -.
--- .-
TKt -.
d r ~ ~ ~ ~ ~ $ p ; p z ~ - ~ A ~ $ ~ ~ i ~ ~
> .
Cmuu. commun. ordinaire, rcbatlu, tn'maf.
TRITUS, a, um, E n +Y. du fangagc:
SYN.Decantatus, contfitus,~pervagatus,contem~tus.Usus: Tritumsermone.vetustate orovert;ium. Res trita, communis 'et pervulgata. Itinere tnto incedere, murchrrtlanr un chmin k f & . C t Yufgaris. TR~TOS, Os, m. (abl. sfng. tantum.) Artio~ a2 ~ fmtfrr, fwitrmrnt. Usvs: ConfliRu trituque lapidis ignem elicere. TRXUMPHALIS, e, gen. com. Drt(im$48, tt*i,m#h&. USUS: Porta, vehiculum, ornamenta triumphalia. TRIUMPXO. as. avi. a t u m , are, n. Triompher, obtmir /es Aonnnrrs du Inontpke. SYN. Triumphumago; Capitolium curru invehor, in Capitolium cum iwigni laurea invehor. U~~s:i.~plissimeatquehonestissime tnump h n . 2. TRANSL. Exsutare latitia, gaudio tnumphare. Hic exsultat oratio et triumphat. T R I U M P H U S , l. m. Tnbmplu, &'&e rl"~&Yu vcfotftfux. SYN. Imperatorts ; duciivi&orispbmpa, ciimlaurea toga ue palmata in Capitolium inveRi. EPITH. %alsus, cutelfanos, justissimus, darissimus, recens, unplisrimus, ceriissimus et inanissimus, gratiuimus, jucundissimus, magnus, verus, justus, navalir Usos: Tnumphum alicui decernere; tnumphum habere, agere, deportare. Aliqutm ad tnumhu m revocarelaureamque illi inri em deferrc. bisseresde triumpho :quid t a n g m habet iste currus?quid vinCti ante cunim duces? quid simu3acra oppidorum?qutd argentumlquid aurum? uid legati in equis e t tribuni? quid clamor mi?ituml quid tota illa pompa? quid vehi per urbem ? TRIUMV'IRATUS, Os, m. D i p i l L de h.iwdr, tnnmvitaf. Sun. Tnumvirum maPistratur. TRIUMVIRX, brum, m. p1. Tnkn~w>s, commicsaitrs crkar C s de d~rcnfes fonctions. EPIIX.~ a ~ i t a l e s . f J s : uTriumviri s capitales, *tllpitraIs char S a2 suweiIIcr esEJprisansct &w i f k d ~ r e uiion de$ srntmes capitaIcs. TRIVXUM, rI, n. Eudrot 03 adoutiss~nt troisdemiU.r,caw~ooirr.SYN. Uhi tres vireconcumnt. Usvs: Maledi&um de tnvioamipere, mmusrsrr niu injurc pu tratnc dans fes mes. T R W H U S , J, m. Tmchus, CCYCIC avec Ir@joum/lrsmfants. SYN. Turbo quo ludunt P e T R ~ P R U M, 1, n. Monummt de victoirr, IrnphCe. SYN.ViRoriae monumentum. Usus : In Macedonia tnrpzea statuit, posuit, constituit, q u e belfice laudis viRorizque insignia i c monumrnta sunt. Urbs tropzis ac triumphis omRta ac dicata. TROPUS. 1, m. Tm*, empfoi nr(tapkon'que BY $pr &n m t . SYN.Verbomm imputatio.
TR'LI'CIDATXO, bnls, f.tction f gorpr massacre, canrogr, C d e s , clades. Us u s : De Clodianis lapidationibus, insidiis, trucidationibus. TROCIDO. as, avf. atum. ara,a. Tum, Igorgcr. SYN.Occido, interficio, multis vulnenbus concido, conficio. Cf. Occido, InterIlcl0. TR'LI'Cf.kENTER, D'unr inuni?z famuche, dutr, crucIe. Usvs : Atrociter et tntculenter se gerere. TROCULENTUS, a , u m , Faroucke, dur; gui a Puir crurl, te~n'bie.SYN. Terribilis aspeCtu, trux, atrox. Cf. Crudelis. TRDO, 1s. si, sum, dere, a . Pousser avccfone. SYN.Impello. Usus:Ad mortem, ad supplicium se trudi videbat, fraft~ff, mmar. T R U L L A , se, t I r a e d puisrr. Usvs; Trullaexcavata cum manubrio aureo. TRUNCUS. I,m.Twnc cfurbrc, t~nnrt.Sv~. Stipes. EPITW. Tantus, tutior, iotus. Usus : I. 1narboribus tmncus,rami, folia. z . TRANSL. Truncus corporis,rn parf.du corpJ kunnin:& tronc, lrdtrste. 3. Stofldus, kommr stupia'e, bQchr, so~lthc.Hic tnincus ac stipes consulatun~ sustineat. TROTXN A, as, f. Balame, frlbuchet. Statera. Usvs: Populari trutina rem examinarc, jugrr es chsrsd une s o r ~ e d o b u l a n c e ~ u f r n ~ r , T R U X , trois, omn. gen. Suuvage,,%roncke, me, JImcc. SYN.Truculentus, atmx. Cf. Crudella TU, Tu, toi. USUS: T U mihi etiam legia mentionem facies. TOBA, at, f. Trmr#effr. SYN. Buccina. U sus :T u b a sonitum in bello non fert Tuba, ad tubam canere ; tubarn inflare. TBER, aris, n. Tumc~r, osse, exrmissance. SYN.T e m cotium, tumor. TUBUS, 1 . m. Tube,ca~l;tromfitfc. SYN. Fistuh. U s ~ s DuCtus : aquarum, quos illi tubos vocant. TOEOR, orla, Itus s u m , e ~ i ,d. a Veiflcr sur, $~Otger, &/&re. SYN. Tutor, SeNO, conservo, custodto, foveo, presideo. )( DereIinquo. ADV. Castissime, commodius, demisse, diligenter, facile, flagitiose, forttter, honestissime, lautius, male, maxime, melius, mirifice, parum, perfacile, prrclare, privatim, pmdenter, publice, sanRtss~me, v~gilanter, munifice, aeque, admodum. P H R A ~H . uno tu, quasso, o m n i b u s modls tuero, fevouc rn ~uppie, ;9rtotges cet hotrim de /o>~fes I~J Jacons. Sartum, teCtutn, ut aiunt, abomnique incommodo,detrimcnto,molestiasincerum i n w te rumque conserves, in omnibus rebus tegas vefim ; eum in pra?sidio a t tutela auRoritatis tuae latere patiaris ;ejus salutem tua benevclentia, prresidio, custodia tuteris; ejus capitis
TUG
701
TUR
custodiam nunquam dimittas; sine tua tuitiomiscere ;tragalias, tumultuli excitlre ; turne salvum esse non posse existimes. Cf. Debas facere, concire ; tragceJias eicere. Cf. fondo, Fovm, Faveo. USUS : Tueri munus Turba, Tumultus. suum, mediocritatem in omnibus rebus, socieTOMO LTOOSUS, a , um, D J ~ ~ ~ ~ ~ ~ tatem conjunflionis h~man*. HunC Cesar confus, br,,ynut. SYN. Turbulentus. USUS : omnibus prresidiis tuetur ac defendit. Rem faTumultuosa et seditiosa vita, oratios miliarem, gratiam et au&oritatem suam tueri TOM~LT~S, tumu~te,. b i m , so* crddf et conservare, comerv6r :-blc dc Pesprit, cruinlr. SYN. Motus, turba, son &orit. seditio ;trepidatio. EPIL'H. Civilis, domtstiT O G O R ~ U M , r i s n. Hutte&Poys~n,cacus, finitimus, magnus, proiimus, tantus, terbam. SYN.Habitatio rustici. ribilis. PHRAS. 1. P a r l c u l u m e i t aperti TOITIO, Onis, f. GOrJs, corucwafion, dltumultus, on rrdoufe &S troables #ublics frme, #rotectiou. SYN.Custodia. Res pro seditinne est ; res ad seditionem s ~ e f l a; t res a consilio ad vim abit ; in metu TUM, ~l0t-s;tant... tal, rt... rt;tant8:. sUmUS,ne ua repentinavisincivitateexsistat; tantdf. SYN.Tun,-, illa tempesiate; partim nequid tu%ulenti confient ; nc qua in civitate tum inde ? Cum d i a mula, tum sus : tempeStaS ewcitetur, cooriatur. Tempestas a hoc maxtme. Tum Grace, tum Latine, tanf sedltiosis civibus urbi impendet certissima. m p c q u ' r n l&, cle*ptcrteir lafin, e n p r c 2. *a *es ingentem t u m u l t u m feci t, cettr comnceulatiu. Modounum, tumautem plures afl~15.r excita un frand Akordre. 1nnentem in vidi. urbe excitavit, fecit, praebit, comTOMEO. ea, al, ore, n. Srnfir, se gun- moviftumultum conflavit, concivit ;turbas ingentes fepa, s'rmp0rtrr. SYN. Turgeo, turgesco, in cit, concivit; eare elieaum est, ut omnia tertumon sum. ADV. Penitus. Usus : Sapientis mre et tumuitu streperent ;ut tumultu c u n h animus nunquam turgescit, nunquam tumet, turbarcntur. Cf. Turba, Turbo, Sedltlo. fdme du sa r nc slem#ortrjomais, j i rllr USUS: Quid hoa tumultus ciemus ? Conticesrprs#gon& & colrr. Ne otia tument, &S cente tumultu. Tumiltum, rixai, jurgia comaf01i.r~ sont un &talafa-t, crmvrnf primere, sedare, componere, a#aikw fe b m l , quclque drrsastm. & drrsordrr. TSMIDUS, a , u m , EnR. gonfl; immq T O M ~ L U S .i, m Et~vation <~r:emir, coumuc. Sv~.Turgidus, inflatus,velut omnes dminence, twtm. SYN.Locus ex tema leviter ditaturas consulatus ue gereret in voce vieminens. EPITH.Excellens. UsUS : 1. Tumuli ribusque suis. USUS:h e m b m m vitiose tumisilvestres. a. Sepulcrum, tombcau. Alexandum, numbm hm@. Serpens inflato collo, der cum ad Achillis tumulum in Sigeo adstitumidis cervicibus, a u cow gonpl, Cf. Supert i s ~ t Cf. . Colllr, Sepulcrum. bus, Armgans. TUNC, Alors. SYN. Tum, illo tempore, T ~ M O R brfs, , m. ktat&cr gui gslmpC; illa tempestate, per id tempus, perid tempoa 'Idiou, cmp0rtcmuuf. SYN.Inflatio. EPITH. ris. )( Nunc. Uss : Sed erat tunc excusatio, k&ntinus, recens. Usvs: Repentinus oculonunc nulla est. rum tumor. Erat in tumon animus, son kTU df-2 sowkwt!~. Recedit jam animi tumor. Ne TUNDO, 1% tlitdl. t u n r u m , em, a. delerenm hunc tumorem remm, ccttr rrnrnB d h d coups rrrloublis, frappcr. SYN.Csdo. Wln. res troubles n r Ir *inf hdufer. pullo, verbem ADV. Nihilominus, vehemenCf. Superbla. tissime. Usvs : Bacillo oculos alicui tundere, #ocher l e ~ y k u x de qpu d couk k bdfon. Cf. TSMULTOARIUS, a, um. L r v l d la A A & ; faild lahdtc, pdcifii, dismdonn. SYN. Pulso, Verbem. TONICA. m, f. VEtrncnf & &ssovt &S Properatus,subitpriur,tepentinus. Usvs :Dux, Ro-m, h u i ue. SYN.Vcstis bnvior vimmiles,exercitus tumultuarius. Senno fonuitus mm. EPITH. ~ufia,solivaga, tataris, minicatn, e t tumultuarius, discmrs irn$rovisd. trita. USUS: Cum tunica c t paiiio. T u n i a m T ~ M U L T O A T I O , enlg, f Bajt, hCumulte. eoacn. TUNICATUS. a, um, V h #mu TOMULTOOR, arih a t u i r u m , ail, d. qw, m hmqw. Usvs : Metus tunicatwm, dfrc m &so&; s'a&Icr, se sonlever. SYN. fmymr du mrnu #le, hgrrrs a base cmTurbas facio, inquietus sum. USUS; Quid tud f i m , v&* se&nf &u* tu%w. multua"~ wmr? uid insanisl Pou?yuo~lr( c # h i t , -sour?rs-tu f011ct =f. Turba,TuTURBA, as, t Foule m dlsordn, multimultw. fudr,cohwr; h b l r , ddJodm, cmfwim, SYN. Multitudo, conventus hominum, concio, mulTOMULTOOSE, Dnne monirc lciw titudo in unum conglobata ac semetipsam a % t d l e , confiue, btmya~~h. Sr". &apP turba impdiens ; juvenum manus, juvenum zumultu. PHRAS. Tumultuose agem, apr globus, circumfusa in concionis modum turba 6wu m01u3m dlsorubdc, faim u w dwoluconfenissima ;vulgus ; seditio, vi+ tumultus. fion. Mare cm10 miscere ; calum ac terras
..
TUN
implentur. 2. l a oasua vehementer m e turtoria, similis, vana. UsUs : 1. Ex hac turba et bavit, cef vdnemcnt m'a fortcment Iroudfl. colluvie discedam. 2. Tumultus, aeditio, Mirifice me perculit ;omnem animi statum insc2ne de ddsordtu, tumulte. Ingentes turbas flammavit, incitavit,conturbavit;mentem proconcitare, moliri, facere, concire. 3. Perturpemodum e sua sede et statu dimovit ; menbatto, confusion. Ecce nova turba et rixa. tcm pro e exturbavit meam,consilium eripuit. uanta in turba et confusione rerum rivimus! Usus : fn Hispaniaturbatum est aliguid.Omns pul disortim rt ans puct7e conjjusian de nia turbavit et miscuit. Vide ne quid turbet. torrles rhoscs nous vivonsl E turbis se evolTurbare aliquid ac pacem sollicitare. vere, exsbivere. Cf. Multi. TURBO, I n l q m. Tourbillon. SYN.VenTURBATE, E n dsordre. Usus : Omnia tus omnia turbans ac involvens. EPITH. hlaraptim et turbate aguntur. ximus, saevus. Usus : 1. Tanquam turbine aliquo et tempestate everti. Tu procella patriz, TU R B ~ T O R ,&ir, m. G / u i grti lrolrblt, turbo et tempestas pacis. 2. Con1 n g u r a #ertu&ateur. U S U : ~Pacis turbator. Inversa, touflie, sadot. Turbinem versare. TURBIDE, Avcc troubfc, avcc confwsion. TURBOLENTE, D'uc atuni2re oraSYN. Turbulenter, incanstanter. gnrsr, avcc troubfc, confusion, d d s o r h . SYN. TURBIDUS, a, u m , TroubC, agilC, conTurbide, temere. / U . SYN. Perturbatus, confusus. PHRAS. TURBULENTUS, a, um, 'cif# de conl. N u n q u a m illum a q u e t u r b l d u m vidi, fusion, & dsordn. Turbidiis, nata in vanos j c nr I'ai jamais vu aussifro~b/c'. Tanto animi tumultus ingenia. )( Tranquillus. ADV. Nemotu pcrturbatum, ita perculsum percussumcessaiio. Usuv : Turbulenta, temeraria, ceca que, nihil ut consilio, ratione, ordine ngeret, consilia. Tempora, tempestas reipublicz turnec lingua, nec ore consisteret, nunquam vidi. bulenta. Cf. T u r b l d u a Commotum szpe perculsumque vidi antea, TU RGEO, es, et TURGESCO, i g ere, n. sed nunc adeo color ipse immutatus est, vul.Ycnfir, s c g o n t C t r c en d, p n p . SYN. Tutus, oratio, mens denique ipsa excidit et conmeo, inflatus suin. ADV. enitus. acientia eccati mutum, exanimatum ac vix vivum refiquit. Confusus animo, nec auribus TURGIDUS, a. u m , E n f l , goxfl. S V Y N . quidem et oculis satis constat ; neque animo, Tumidus, inflatus. Beque lingua satis compos, vix apud se est, iti k cavaTURMA, m, f. Escadron, troufi a pcrturbato ataue incerto o r e zvritudine anifcn. SYN.Equitum ordo, globiis, manus. mo est. ~ o m i i e m tam co'mmo6m nunquam TURMALIS. com. ReI~rlifdun vidi alias, sic ut nec animus illi suppetere nec cscndrun, Zescaciron. sus : Scipio ille major constare mens sana videretur. Eo nuntio ita Corinthiis statuam pollicentibus eo loco, uM percussus est, ut animo ades-e eum nemo exisessent aliorum imperatorum, turmales diiit tlmaret. Usus 1. Mens omni turbido motu displicere, les Con'nflicn~prom~tlaicnt d Scisemper vacans. 2. Impurus, sordidus. frou$ion dc fui Cnger une slaiuc d c6fC dc cclfcs e, fangerm-. Aqua turbida et cadaveribus inde lcvrs gnCraux: fe n'aimepat &S escadmtu, quinata, cuu frorib/c el sorrrf/dejar fe s&our dif-il, c.-d-d., fafoufe (d Ctrc confondu danrla &S cadavres. 3. Miser, calamitosus, funestc, foufc). tnuflcureux. Turbidis rehus. tcmooribus adversis. TURMATIM, ~arrompapriics, b r escrrdrons. SYN. Per turmas, agmine. TURBO, as, avi. a t u m , are, a, Mcffrc m dlsord~c,fmub/cr, r'b'bitcr,inq rridlcr. SYYH. T U R P I C U L U S , ~u , m , Unpcuaid,Usscs Obturbo, perturbo,misceo, permisceo. PHRAS. laidUsus :Jocus in turpiculis rebus O m n l a i n republica turbantur, fa Y@la pfaisantctfc ia$#zvwe aux choscs : ue est$cinc de froubfes. Nullum tam turfardcs. bdentum reipublicz tenipus fuit ;annus est TURPIFICATUS, a, u m , Souifld dLdomi forisque infestus ; plurimum turbarum g~adC,d i gur4 UsUs : Depravatio ac &diinfinito homiaum Icentia concitum est ; nustas turpikati animi. guam res quiette ;omnia divina humanaque ~uramiscentur ;civilibus fluAibus tument omTURPIS. e, gen. com. b i d , dd$onne; nia, maximz ubique turbz et tragcedite exciIionteux. SYN.Inhonestus, deformis, fcedus, tantur, cciuntur. Tumultus non jam foro se inquinatus, infamis, flagitiorus, nequam. ADV. continet, sed totam passim urbem pervadit. fique, omnino non. PHRAS.1. Cave ne q u i d Ex agris in urbem tumultus penetrat, spemt u r p e admittas, #rct~sganIe& faire qpCb que omnem concordiz exturbat. Tumultus de lonleux. Ne quid dissolute ac turpiter a as; repmr ex agris in urbem illatus rempublicam ne quid dedecoris admitta?, ?u! quod &m in summum discrimen adducit. Perlatus ad sit et flagitiosum, quod cnmini esse pOsS1t ; cives tumultus omnem reipublicz statum convide ne quid indecore eeminateque facias; ne vellit, conturbat, inflammat. Urbes e l c ppida in turpem verborum obsccenitatem delabare;
-- - - - -. -- EPITH. Magna, media, notlurna, nova, prz-
2
. --. . --
TL'R
<
*T.
:.
%""d
ne quid in tua vita moribusque macule h a reacrrsideat ;ne probmm,labem ac infamiam moribus asvemas tuis. aut maiorum claritudini inferas.; n< tuas lades vita turpitudine deformes. Cavene quod dcdecus suscipias, concipias, in te admittas ;ne in flagitiis, in dedecore voluteris ;ne in flagitia te ingurgites. 2. Hoc a p u d 111- t u r p e non -t. J r x eua, cela n'a nrirn d'infamant. Nullam e s m apud illos infamiadabet ; in vitiis illud non ponitur ;illud in rebus turpibus non habetur ; illud turpe nemo putat, existimat ;eorwn moribus illud ab honestate remotum non est. Id nemini est turpitudini ; illud eoruni moribus nefas non habctur; illud eontm moribus flagitium non est. U s o s : Luxuria tum omni ztati turoir tum seneituti est focdissiC J Sur~ ma, la d~daucA;, h # f C d tout 8 tout &grr<uirrntc peur la ~XIlrsssc, G n o n modo turpe est, sed sceleratum et nefarium. Turpis homo, vita infamis. TURP~TER, D'UW ma)'>PcAontnur, infdtnc. SYN. Turpe, obscene, n uiter, nefarie. Usus :Timeo ne quid turpitenaciam. TURPITDO. Inis. f. Laidarr morale, kntc, turpituh, infarnie. SYN. Deformitas, obscocnitas, infamia, macula, Aagitium, dedecus, labes, deformatio, deprsvotio? feditaa EPITH. Accusabilis, domestica, flagitiosa, insignis, major, maxima, nefaria, sempiterna, singularis, summa, tota, vera f i & , piuripa. U s u s : Nulla pars vita ejus summa turpitudinis fui1 expers. Omni turpitudine se fadavit, qdam ille nunquaineluet aut delebit Nihil non turpitudinis subiit ; omni turpitudine notatus est. Er causa turpitudinem habet. Omnia fugiendzet u ~ i t u d i n i s adipiscendque honestatis causa facio, jsfois tout Yhter &~hOnnClr dYit.9 fa COIIIU&h'OH #Ublique. Cf. Dedecus, Turplii. TURPO, a # , avl, a t u m , are, a. 'mdrr laid &/Egurw, souiller. SYN.Focdo. UsUs ; ~ov/s aram sanguine turpat. Poet. TURRIS. ir, f. Tour. Celsamoles. EPITH. Alta, altissima. U s o s : Ex alta turri situ et opere multum edita dejeitus. T U R T U R , lids, m. Tor,rtwe~ic. TUSSIO. 1s. ira. n. Toussw. SYN.Tussi laboro, tus4 u<eor.TUSSIS, la, f. TOUX.SYN. Screatus. USUS : russim peLtore expellere. 1. TUTE, Toi-tntmc.SYN. Tu ipse. U s u s : Ut tute mihi pracepisti. 2. TUTE, SPrrnmt, cn sarclC. SYN.Tuto, impune. TUTLA, m, f . Soim vi v?ants, gardc, cmucniafion,<i(fmc; tutclle. ~ Y N Fidcs, . defmsio, patrocinium, clientela. EPITH. Legitima, praclara; turpis. U s o s : Filios su08 alicujus tutelze commendare ;in tutelam aiicui tradere ;tutelz subjiccre. Pupillus cum pri-
mum in tutelam venerit; in tutela fuerit. Tutela x abdican. Omnia hax nostra latent in tutela et prasidio armorum. Cf. Prmildlum. i.~B~~R,ar ai tu r s, r u m , arl, d. e V d lrr ou sur, gantb-, @otCgrr, d r / d # . SYN. Tueor, sllvum invitum rasto. ADV.Accuratissime, cop;osiua facil. U s o s : Provinciam, fines armis tutari. Cf. Tueor. 2. TUTOR, brir, m. Pratktrnr, &fk.srnr; t u l a r (t. drdtuit SYN. Uefensor, patmnus. EIITY Castus. helis, legitimus, verus, annuua U s u s : Tutorem dicui instituerc. In tutorum potestate est pupillus. Respublica orba consulis fidem, tanquam legitim~ tutorii implora~ Tutor religionis. TUTUS, a, u m , Qui csf en d n f 4 qui M cmrt arrnrn dangn; ui n'a rica d ctyutYUdw. SYN.Metu w l periculo vacuuq Wlus; .tus, munituq aecums, in tuto locatus. nihil insidiarum habens; aanCtus, slcr-&s. ADV. Maxime, plane, pmnus. PHRAS Tutua j a m est.m a i n f r r ) ~il t cst m minti. l n tuto est ; in panu navigat ;in portu eat ; in vado est ; cautum illi est. Cf. Seourua USUS: Tutam et tranquillam vitam dcgere. Tutus nb inimicib. In tuto collocare; in tuto esse; mate tutum pmtare. TOUS, a. u m , Ton, fa; Ir tic#, la timnc. U s o s : Panaetius ille tutis. Tuorum curam gere. TYPUS, i, m ~iqurr,imagr. SYN. Simum, forma PHRAS.L i b r u m typir eders, impnmcrun liwc. Typis mandare, commendare, committere ; typis exprimere, cdere, in lucem emittere ; typis ucudere, evulgarc. U s m : Typos tibi mando. T ~ ~ R A N N I c . S Y U I W ~ ~ U ~ W . SYN. Suverbe. crudeiiter. , TYRANNICUS, a. u m T y r a n ~ u e , & Qran, cruel. SYN. Leges, fa& tyrannica. T~RANNOCT~NUS. 1, m. hfwrhrirr #un lynan, lyraneidr. SYN.Tyranni interfeaor (VULC.tyrannlcida). TYRANNIS. ldis, f. Aufon?/d'un &van, tynanffle. PPRAS.T y r a n n i d e m owupare. s'emparer L la Qrannie. lmperium sibi arripere ;regnum invadere ;capiti fortuna regio ia per vim adjicere ; ium fastigium : $ % a r e et occupare. ~ s v s ? ~ r a n n i d e i n occuoare. Tvrannidem evertere. dekre. .T ~ R A N N U C . 1, m. Srun; monargvr absolu, autocrutr. SYN.Ere tor libertatis, oppressor civitatis. EPITH. &udelissimus, firmur opibus et voluntate, insanus, crudelis,inanis, gloriosus fama, gratus beneficio, importunus, amens, intolerandus, libidinosus teter. U s o s : Tyrannus quam qui unquam iuit ravissimus ac violentissimus in suor Nulla a t nobis wcietas cum tyrannis, sed potius summa diitrdtio.
--
o4
1'I.T
1. BER, (Irls, n. Srn, mamellc, SSYN. Mamma a. OBER, k l s , omn.gen. Richc, abondanl, #rirr;fdcond, ferfi!~.SYN.Fecundus, ferax, fertilis, abundans, copiosus. USUS: Agro bene culto nihil est nec usu uberius, nec specie ornatius, n'm nc saurait 2 l r r ni plus ulile ni #m6- qu'un charrz# bien ctrlfivl. Plenior et ubenor ad dicendum, oratcur pusp/ein, plus *t. Cf. copiosus. OBERTAS, atls, f. Richesse, ~rbnnrfuncr; frriilili. SYN.Abundantia, copia, magnitudo. EPITH. Maxima, vetus, summa agrorum. Usus : Omnis ubertai et quasi silva dicendi. Summa ubertas et copia frugum. C t Copia. OBI, 01). SYN.QUO loco. USUS: I . Neino est quin ubivis quam ibi ubi est esse malit. 2.Pwtquam, c u m p r l m u m , simul ut, dbs fue. Ubi galli cantum audit, mensam tolli jubet 3. i n quo, u 3 (sur guoi, avec quoi, d c r m que). Porticus ubi ambulabam. In ea urbe ubi natus es. Ubi geiitiurn est is honio? OBICUMQUE, Err guefguelicu qirr, par:out 03. SYN. Ouocumque in loco, ubi ubi. USUS :ubicumq; gentium et terrarum fueris. 'IZBINAM 7 0 t ) Y OBIQUE, En quelque licu que ce soif,pnr&u:. USUS : Mortales qui ubique sunt. OBXVIS, En quclquc lieu gtre ce soif,purUsus : Ubivis esse malim, quam ibi. DUS, a, um, Humi~fe, mo~ot,ifJ, IIYYOSC. SYN. Udis oculis respicies, vous r c g a d e ~ e s avec & S yeidx 601gnCsa2 Iartnes. ULCERATUS. a. um. U/cdrd. SYN. Exulcetntus. ULCERbSUS, a, u m , Couverf dulckrrr. SYN.Plenus ulcenbus. ULCISCOR. erls, ultus s u m , clscl, d. Punir qqn Bunc injusficc cottamise,se vencer a2 u,ou v m p Pinjure ~ e&-mzmc. SYN.Vindico, punio, penequor?p n a n i repeto, injurias persequor, male meritis refero quod debco, p n a s sumo, expeto. PHRAS. 1. Nlhll laudablllus ense statuo q u a m lnjurlas non u l c l ~ lje , nc c o n n h nn de pltrs d i p e <Ir Iowaap fue le #ardo# des injuvcs. Nihil ad L~udemrIlustnus esse statuo, quam injurias contemnere, oblivisci; injurias .ex animo de-
: & .
lere; miniine persequi ; ultione non persequi; de in uria persequenda, referenda nihil omnino cogitare ; referend~ injiiriz curam non suscipere ; ultionem injuriarum non spetlare, non curare ; de referenda injuria minimum laborare. In contemnendis, +liviscendis, ex animo evellendis, ex memoria delendis injuriis, oblivione vo1ur.t iria coiit-rend S, eximiam sitam esse laudem mihi persuadeo. 2. Ulciscar lstam 'calumniam, je poursulvrni fa 7~cn;rancede cette calomrrie. Calumniam lianc non inultam paliar; pro istis injuriis graviter iilciscar ; iniuriam hanc certo persequar ;gravem me ad calumnias istas vindicem seriabo; ultor ero calumnia; punitor doloris mei ; vindicaba quam acerrime maleditla illa ; dolorem ex calumnia meum justa ultionc explebo ; pcenas pro calumnia graves capiam ; justus dolor ad repetendas c a l u m n i ~hujus pcenas me excitat, nec inultum id, quidquid est, a ine auferes. Usus : Meas injurias nondum sum ultus. Ultus est Sylla hujus vitloriz criidelitatem. Ulcisci inimicutii, se vcn.<er d n r son ~ n n e ~ n TRANSL. i Vengcr qqn. k-raires occisos, patrem justa per arma ulcisri. Quid tam necessariurn tenem arma quibus possis te ulcisci lacessitus, res armcsdonf orr #tul se servir,poirr se d&ufre, gtraml on esf uffaqui.Cf. Vlndlco. ULCUS. Brlg n.U/dre, #fair. SYN.Plaga inveterata et sordida. USUS : Et tu tanquan~ unguis in hoc ulcere. ULLUS, a , um. gen. ius, dat. i, Un, quegu'un, une personnr. SYN. Ali uis, unus. Usus : Ullum nummum nemini de%eo. Si ullr erit libertas. Sine ullo ve uno metu. ULTIMUS, a, um. Le pln, L o t p le jltrs reculi, cxfrdme, le dtmier. SYN. ostremus, extreinus, novissimus, summus. Usus : Ex ultimis terris arcessitus. Ab ultimo principio hujus urbis ad hoc tempus. ULTIO, bnls, f. Yeagcance. SYN.V i n d i k )(Gratla.USUS: Ultionem parare. Cf. Ulclscor. Vlndlco. ULTOR, aria, m. Yengeur. SvN. Vindex, punitor. USUS: lnjuriarum nostrarum ultor. < l , mSn. SYN. Supra. ULTRA, A ~ - ( f ~ f$/UJ )( Cltra. PHRAS. Ultra q u a m o o n s t l t u b ram, progressus s u m d i c e n d o . ~ ~ ~ ~ ~ f $ ~ s h n g dans #ton d h u r s que je nc tn>//ais #YOes?. Longius vagata est oratio; cursus ditlionis longius me extulit provexit; fines dicendi longius ac volueram protuli; orationem produxi longius; quantumcumque me retinui, longius tamen oraiione lapsus sum; oratio inter pr~scriptos dicendi fines hon consedit. Usus: Ultra quani satis sit angeris, au-&Id de la nCcessift!. Oratio elegans, ut nihil possit ultra, discours orr ricfirrf~l~ds lg~#nf. U L T R IX, icis, f. Cellr grti vrnge, vrnrnp?ress~ (@f.). ~ SYN.Vindex.
ULTRO, D c ce c8tL-ld; spnnfanrnent, librrnunf. YYN. Sponte, non qu~situs. UsUs : 1. Omnia ei ultro pollicitus sum, je l u i a i t o u t p r o m > & ntoi-mEme 2. Ultrocltroque, i d el ld, dc cUf el d'aitlre. SYN.Huc illuc, vicissim. Usus: Ultro citroquc cursare, navigare, commeare. Beneficia ultro citroque data. LULATOS, s, m. Hurlemenls; cris de cioulnrr. Usus : Viftoriani conclamant et ululatum tollunt. OLCILO, as. avi. a t u m , are, n. h u r l c r , pr>usserrics Aurlzrnents, crier; canere, chanler awtc forre injexi'ot~sel sons a i p s (propr. c a n u m e t luporum). Usus : Inclinata et ululanti voce. Cf. Plango, UMBILICUS, 1, m. Le militu, lepnirit cerifral; notnbril. EPITH. Certus. Usus: 1s I<icus qui in medio Sicilix est, et umbilicus ejus insulie nominatur, s'appclle l8 ctntrc ric
cctfc flc.
mEtne avis, q u i csl duc~-ord, unanime. Usus :
Unanimes fratres, sodales. Cf. Concom.
NhN~M~TAS,atis,f.Bo~raccord,boniu
harnrorric, borrne intclliycncc. Usus : Nulla re
UMBO, bnls, m. 'urtk centrale el rclmLe en bosse d u n bouclicr; I r bouclirr lui-mttre. Usus : Umbonibus incussaque a1;isternuntiir hostes, les cttnettris sonl ripfuits 1 1 coupdt borrrliers ct+r l u seulefurcc des brrrs.
UMBRA, a,f. Ombre. EYITH. Fatcilis, infera, tenuis. USUs: Umbran~ equitis Komani videtis, simulacrum pristinie dignitatis. Umbras falsie gloria? consectari. Omnes umbras timet.Umbrieet eminentia in piftura, f'owbre
ct l a IUIJI~~!YC cn p i n t t r r c .
m:igis, quam unanimitate regna continentur. UNCIA, as, f. Otice. SYN. Assis pars duodecima. UNCINATUS, a , u m , CrocAn. SYN. Aduncus, hamatus. UNCT10, bnis, f. Aclion d'oindrr. SYN. U nftura. UNCTOR, bris, m. &fui q u i frof/r qqn ~rcsst~trce ou dhurfe. SYN. Aliptes. Ep1.r~. Uonus. UNCTRA, e . f. Acfion duindrc. SYN. U d i o . EYIi'H. Servilis. UNCUS, 1, m. C-roc, rrockrl. Usus : Uncus fiigitivo impaftus est. UNDA, a,f. Onde,pOl,waguc. SYN.Fluctus. Usu5 : Undze comitioriim. Cf. Mam. U N D E , D'uI). SYN. EXquo, a quo. Ratlone c a u s e , originls a re, loco. Usus: Elo. quentia,unde longe cibsum. Materia,unde orta siint omni.1. (lusrimus unde sit beata vita. Unde omnia manant. U NDECIES, O t t ~fois. c UNDELIBET, De quclque f i r t que cc
JUI~.
UMBRACLUM, I, n. roa/ objct qiri ~lo>rtie & Portrbrr, ot~rbruge.SYN. Locus frondibus tefius. TRANSL. kcolc. USUS: E x umbraculis eruditorum otioque s c h o l ~ in solem et pulverem prodire, procedere, qriiffer Ics lc~otrc
& S savank el u IranquilIiId de f'dcofe pnur bruvrr les a d ' n i r s dri solcil et lafiussiL'rc rlcs corbats. UMBRATILIS, s . gen. com. (&ti mste d Potnbre, ~ Y C S S U&s(~uwrlr; X, fort~rddunsrinc dcole. SYN. Quod in umbra et otio versatur.
UYUS:E domestica et umbratili exercitatione medium in agmen, in pulverem,in clamorem, in castra, in aciem forensem rodire, et ex litteris aliquid in lucem aspekumque profcrre,
w r t i r du silencc dc l a rctnritc cl s'dlatrcrrdans l'ar>rrc, u16 ~trilierr dEs cris ct du Irirtaultt du fomnr. Oratio mollis et umbratilis. Cf. Fuca-
U N D P Q U I N Q U A G E ~ I M U S , a, u m , O qrrur~rnlc-turtvilrire. UNDEVPCESIMUS v d vigesimus, a, u m , Lcdix-trciiviL'ttre. UNDEVGINTI, Uiw-tm(/. UN DIQUE, D e t o w cdts, & foules parts. SYN.E Xomni parte, ex omni genere. Usus: Undique ex omni regione terrarum concunitur. Aut undique reli ionem tolle, aut usquequnque conserva, il>rrl orr f i ' r e d i s p a r o i t t ~ 11s rcligion & ~ a r i o u ou t laconscrucr#artout. Honestas undique perlefia,honn~tefLpa./i'r~ d t toril poirrt. A tergo, afronte, a lateribus, e l omnibus partibus undique tenetur. UNGO, la, x1, Etum, era, a.Oindrc, fwltcr durz corpz gra (paflum, on cnl, Atiik).
a, um, Qui u beaucoup dombre, orttbreux, ot/rbrag. SYN.Opacus, umbrifer. PHKAS..LOCUS umbrosus, lirri wttrpfi d'onrbrc. Locus ambientibus ramis, vix in
dcnsam umbram cadente sole. contelus; miilta arborum frondiumque amositate opacatus. Cf. Opacus. ONA, Ensemble. SYN. Simul, pariter, communiter. Usus : Si in Italia fueris, erimus una Cf. Slmul. U N ~ N ~ M I Se, . gen. coin. &i est a'c
tus. UMBROSUS.
SYN. Perungo,unguentis oblino.Gus : Ccsar unRus occubuit. Cum is caput et os unguento perfricaret et ungeret. UNGUENTARXUS, Ii. m. Parfumewr ~~rrircham' dc patft~ms. SYN. Qui unguenta conficit ve vendit. UNGUENTUM, 1, n. Ongurnl, pur/um, 1:vscnce. SYN. Odorum variorum permistig. EPITH. Conditum suavitate, moderatum. Usus: Unguentis oblitus. Unguentis eftiuens calamistrata coma UNGUICLUS, !, m Oirgle u &i@. Usus: A tcneris unguiculis, ds t a Pfus tcndre cnqnce.
u Re(;
die desplanfes. SYN. Morbus stirpes adurens.
707
---
USU
Usvs: Si uredo aut grando segeti nocuit. URGEO,es, umi, ere, a. Pousser, ##Ss~~Jaireuuuncw. SYN.Impell0, incito, premo, insto. ADV. Angustius, diutius, graviter, rustice, sane, acriter, valde. PHRAS. U rgere t e non desistsm, j c tu r e w u i d vous prrsser vivefl~et~t. UJque te Preinam, instabo, insectabor, pOscain ut elabores, Iern perficias. Anniti, minari, etiam clamoribus et convitio impellere te nonderistain,ut velcoactu meo rem suscipias; insistam, flagitabo, sollicitaba nec remittam ;non aeistam nec res. rabo obtundere, dumperfe& videan~ q u z inchoasti. Usvs : 'Urge summo studio, insta, eblandire. Interrogando urgcre. Urgere hostem ac premere. Urgere atque ab omni parte instare. Cf. 1,npeiio. ORINA, z,f. Lnne*. Usvs : Urinam reddere, ttrirur; ufirts aqiiam petere, vesicam levare, exonerare. (VULU.Urinammittere.) RiNOR, atus sum, ari, d. Plangey eL,alf. SYN. aqua nato et mergo, umfe; U R N A , a,f. Y<isedp ~ i s d de r u n i r d16 srr~rtilt.SYN.Hydria. Usus: Urnas delere et evertere subsellia. Senatorum urna nos absohit. Eduxit ex urna tres qui sorte )udicarent. RO, 1s. ussi, ustum, era. a B d l e r , firire b d l c r . SYN. Adiiro ; igne perdo, cormmpo, comburo. USUS : Corpus uri ct Secar ytimur. Venatores uri se frigore patiuntur,
es d~rsscurssr l ~ r i s ~ c n tf n~ttsirjirrle/roid.
peius afesset. USQU!~%QU~QUE P~rrfotrt, , toujours, SYN. Ubique, omnino. Usvs : Usquequaque sapere oportet, i l j u r r t (re s~igelrrsqa'au boit/,
foujours, en tortfe occusiort. Aqi&t+
quU re ne, Usque eo se tenuit quoad Pom-
,.f
j ~ f j ~ ~ p captum, ~ ~ , eFe,;l. cepi,

&y prrscnption (t. ,/yuif). SYN.
Usu meun1 faclo. Lex hustum usiicapi vetat. 2. USCAPIO, bnis, f. ~ r o p r i / u~.qtrise
droif de rtsbnpion; grescripfion (t. de l f ~ i * ) .SY*. { S possYendi qursiuiii rontin~ationeten~poris lege dcfiniti. Usus : Usii-
et tutelarum Jura. USURA, a,f. Ussge, jouissciu~r; intdrtf; bnC/cc.Sv~.Lisus; fenus, fenerationis fruAus. EPITH. Parva, diuturna, plena lacrimarum, menstrua PHRAS.I . Senatus popuium usuris liberavit, le snuf#t rer~tisc utc peu@le des inf(rr5s. Ingra\.esci;lite fenore iiberavit ; fenebrem rem levare agvressi sunt senatores ; multis fenebribus legibiis constrinxerunt avaritiam; ne fenore trucidaretur popuIus senatus lege cavit. USUS: i. Parvan1 exigui tempris usuram a te postulo. usura,,, lucls alicui 2. Fenus, jn/dr;f, risrtre. UsUris cavere. Usuram cum hde pndere. Usura aliquem liberare. De capite ded'ucerc, quod usuris pernumeratuni est, dQalqurrdrr
ru#ifatce qtri 11 fpty c m infdrr'f, lrs sott~urrs fi?yrs p o r r I>in/r:f. Cf. Fenus, Feneror. VSURPATIO, onis, f, uso e ,,o l, i joujssunre. SyN.Usus frecluens, tra&atio, men-
tio. Usus: Usurpatione et renovatione do&. sITATE, Li~i@rtttc'r,rrnflt ~ SYSu' ~ <- ~ me ~ ~u/ion </e ~ revrnir ' m r ses . /,t. consolar, Vulgariter, populariter. rlcs ~ussr'cs, (te ) , A fiz~rer </e~~ottvtrtrr. SITATUS. a, um. u5if& <rlbiis f i i y atum, are, a. ~~j~~ SURPO, as, Eusuge; uccortfrtrrtd. SYN.Pervulgatus, usu reu,uge de qqrh<,, ,tsrr ,&, jouir&, el,t tuycr. ceptus, soleinnis. )( ~ n u d t a t u s . (;SUS: siSYx.Utor, in adhibeo. Usus: (rebrir sermonibus usurpo vetus illud. Aliquid ex aiknis bonis usurpan. Oculis aliquid usurpo, v o i r pervulgatus et 'sitatus. 'Ommuqq'hr. In ea. quam usurpas, tranquiiiitatc. nis. Vulgaris. Nomen tantuin virtutis usurpas : quid ipsa USPIAM. Err qrtefque lieil, quelqrle valeat, ignoras, t u tre sais que prononc~.rle e~utroit,qyaefque part. SYN. Alicubi. )( Nusnortr de tu wrtn : t t t rr'as aucune idde e k quam. Usvs : Si Brutunl uspiam videris. ckose. 2. Dico, appello, voco, u peltr. kiius is qui sapiens usurpatur, L d ius, rrlttl qrti USQUAM, Q w l f t u @rt, en quelque lieu. surno,npn~'fe ruge. Cf. OccuPoSYN.L 110 loco ; uspiam, alicubi. USVS: Nullus usquam consistendi locus. USOS, usos, m. Action dc se servir, etnUSQUE, Toujours. SYN.Semper. USUS: $fui, risa e. SVN.Consuetudo. EPITH. Arrogans, intoferabilis, annuus, assiduus,uni ni de1. Mihi quidem usquz cure erit. 2. Usque ad, ditus, communis, vulgaris ,diuturnus, domesin. jusqu'd. l j sque ad eum finrm, dum juticus, forensis, publicus, frequens, magnus, dices rejeai fuerint. Usque a Jaiiiculo ad familiaris militaris, necessarius, oratorius, adem Vestz, drptris feJunicule. Us ue a toga pularis, civilis, provincialis, guotidianus, r c : pur d)rl'e~tfance. 3. U w u e adeo, ce#oint, toricus. Usvs: 1. Ita usus obtinuit. Dicendi ra1t t$$oint. SYN. Adeo. Usus : Usque adeo sieviit. 4. Usque d u m , jttsqv'd re que. SYN. tio in communi quodam usu versatur. 2. Experlentia. usugr, prafique, ex+n'rnce. Vir Donec. 5. Usque m, 1i fepoinl. SYN.Adeo, magnz prudentiat,usu et exercitatione d d u s . tamdiu. L'sus: 1. Usque eo morosi sumus,.ut, Usum in re bellica inagnum habet, il a une etc. z . Tamdiu. a d e u m usque finem, jus-
C f . Comburo.
~~~(usf~M'd"$$d~~$(ii:~"~~~
,.
USU
708
UTI
grrriuic e x - n i w e & Par( milifaa're. DDoct

nos ionga vita ususque rerum multamm. Cum 8d summam pmdentiam tantus acces*nt. Omnia collocata sunt in usu quotidiano. longo usu comprobata 3. Exei.cltatlO* emnire. Usus frequens omnium magistrorum pracepta superat. TraAatio et usus vocis. Si n N m usum percallueris. 4. ~ t l l l t w avanufilif4 )r@. Conciliare sibi hominn ct a usus suos adjungere. Ea res magnw tibi iuus affcret, dabit ;magno usui erit, utte d o ~ e v o w serafr~ ufib. Res nuiii usui. ingentes inde usus percipier, habebiq magnis usibus fmeris. Rei alicujus usum adimere sibi, alicui auferni si usus fue.t. Amloi iamlliarltp% oonsuetudo, com,ncrce damifjdt linison infimifA Vetus cum illo usus cedt. Summus mihi cum parente ejus uqus erat. Magno usu familiaritatis cum eo conjunfius sum..Opus est, PoccasionsejrCsc~e. De cateris studiis alio loco dicemus, si usus fuerit. Mihi sic usus est, c'rst c e qu'il mefauf,
TENSILIIA, l u m , n. 1. )bjel~d'ufiif, ustcnri~es, ! m ~ b l t JU . ~ U: Y f;eliqua utensilia O T E R , ra, u m , gen. utrlus, dat. utrl, usUs: Utro bono frui velis, tua optio sit. Uter popukris est, tu an ego ? 2. O T E R , rl% m. Ou@ ibrlP~*rd@
1.
kqurldJ drux.
/"<I.
#OUc ~ o ~ t tZ ~ ~ iJliqu* ~
ou traver~erI ~ J
O'TERLYBET. allbet, umllbet, M i m p7rfe lcguel drs dcux, celui des dcux gu'on v ~ u g r u Usus . : Utrumlibet elige.
dcux,rrn ef raufre,fou~leJ
aque*umques Chocun dis SYN. Utervis, ambo, quisque. )( Neuter, a l t e m e r . USUS: Utraque sententia doaos habet aufiores. OTERUS, 1, m. Sein ou venfn de l a mdre. USUS : u s te belluam ex utero, non hominem f u g t ? OTERVIS, utravls, utrumvls, Crlui
Zcsl re donfj'm' bcsoin. j10jdrC
~~SUSFRUCTOS, as, m. ~ ~ ~ & la y Gaufnri. SYN. Jus utendi alienis rebur USUS : Bonomm SUONm usumfnifium alicui legare, lguer d ggn Pustcfruif & f o u ~ te placarem. ser bKm. T~LIS, e, gen. com. Qui ser/, ufile, bon, ProjCfubk a v ~ n t a g c u x . S FruAuosus,com~~. U s O v t C ~ l o is, , vbnl, ventum, ira, n. modus ;hugier, saiutaris, opponunus, quod tr ~ccssairc~a~~ veniren o i r ; ni&, arni,er. multas habet opportunitates, quod ex usu est, SYI USUvenit, usu evenit, usu accidit. Usus : quod usui est, quod utilitatem habet. ADV. Nunc illud mihi usuvenit quod nuper tibi. Paulo, vehementer, maxime, proxime, sane, Ille mihi usuvenit in optima causa. Ut, si usus valde. PHRAS.I . Utlle hoc conslllum erlf veniat, suum quisque locum teneat, silcbesoin ce conscil sera utile. Maximum ex hoc consilio
des &ux que pon voudra, n9imjortclegucl&J den%. U S U : ~ At minus habeo virium quam 1 % moins def o r e ~ gu'aucurr ~vestrum ~ j utervis, t vouJ &ux. TI, AF,. fue. SYN. Ut. USUS: Petiit uti
dum, quomodo, co,nme. Ut olim fiebat ; ut est consuetud~. UTCUMQUE, Dc uclquc manire que. SYN. ~uomodocumque.bsus: Utcumque res ccciderit utcumque erit, guviqu'il arrive. (VULO.T a l i b r , quallter.)
utilitatem habuen, peperere, attulere ;magnam ex iis navibuo utilitatem capiebamuq percipiebamus ; magna ex iis navibus commoda exsistebant, proficiscebantur. 3. Perge u t cmplrtl, s l tlbi l d utlle est, confinws
comnrc vour aves co~meuci, sicela cioif u w s tfre ufib. Qua ire capisti via perge, si e re
tua est ;si e commodo, ex usu tuo est ;si utilitas tua ita feret ; si suadet utilitas ;si ratio mrum tuarum postulat ; si tibi conducit, exedit ; si bono, utilitati, commodo, usui, emofumento tibi est ; si est ut utilitatem capias; si est ut fniAum inde feraq colligaq consequare. Tene quem cocpisti cursum, 2 in rem tuam est. 4. Ciceroni loquentla aua valde utllls lult. //murncc /ut / Autilr d C i c h n . Ciceroni smm emolmento fuit; emolumentum peperit ;fruAum tulit, attulit maximum, Ciceroni e10 uentia multa commoda dedit ; magnum ex Aoquentia fruAum cepit, consecutus est Cicero. Cf. Utllitas. Usus : Homo ad nullam partem, ad nullam rem utilis. Inutilis sibi, aliis utilissimus. T~L~TAS titls, , f. UfilifC, aavunfagr,$?rofit. inirjt. SYN.Emolumentiim. frullus. com, modum, opportuniias, usus, &S, ratio; commoditas, lucrum! quzstus.. EPITH. Communis, forensis, domestica, ravissima, magna, mediocris, minor, niirabfis, necessaria, pergrata, prieclara, solida, summa,tanta,aliena. PHRAS. 1. Utllltatem m e a m hucurque non q u a rivi, jnsqu'ici jr nc me suis #as inquiCtC de mrcs ro#rts inIrPf.r. Utilitatis m e z rationem non&m duxi, habui ullam ; rationibus meis operam nullam dedi ; de utilitate mea minimum laboravi ; utilitatem meam spetiavi minime ; quid esset e re mea, in rem meam, quid in meam rem faceret, quid rebus meis expediret, prodesset, conduceret ; quid mihi emolumento esset haud ciiravi. Utilitati me= minime servivi ;commodorum meorum causa nihil adhuc a me susceptum est. 2. Rsl eat utllitats praeclpua, cc(lr d o s r rsf f d s utilr. Nihil est uberius, cocdccibiliur, ad utilitatem prastantius, unde plus manet utilitatis, plus emerbat commodi, plus emolumenti exsistat. Res ea tantum continet utilitatis, quantum fortasse nulla res preterea ; quantum haud scio an ulla res est ejusmodi, ex qua utilitas maxima consequeiur; in quo tibi maxime consuletur ; ex qua emolumenti, utilitatis, commodi plurimum capietur. 3. Utilltatsm suam i p e R a t unlce, i l nc s o n p qu'd son ufilitd ~ s o n n e l l rAd . suam utilitatem referi omnia; utilitatem tantum sequitur, speCtat suam ; utilitatem suam rebus omnibua antefert ; utilitatis sure pnma illi et antiquissima cura est; utilitati servit sua, reliquorum nullam ducit rntionem. C t Utillr. UsUs : Uiilitate nihil debet esse homini antiquius. Ex litterii plurimum utilitatis capies. Littera multas affeNnt, panunt utilitates. Multum habet ea res utilitatis. Ad utilitatem omnia referunt. Utilitates ex amicitia maximz capientur, les plus ~ d avantagrs s S~YOU rrcueilli~ ~ de Pamitid. tilitatibus tuis possum carcrc, je pvis me e s s e r de (es ~ r w t c r sdesavantagrs , que /u me prdnrrrs. Cf. Commodum, Quacdui. 'UTILXTER, Utiltmrnt, az~antagcusrmrnt.
SYN.Commode, cum utilitate. )( Inutlllter. USUS: Iracundia utiliter a natura data est. OTXNAM 1Plarjr ou Mtauxdiruxqur ! Fasse Ir cirl u r , SYN. CPeiim ita sit ; vpiim iia fortuna tufisxt. 'L)TIQUE, T6ul d al/, rnfi;rrmrnt. S I N . Omnino. USUS: Quid aciendum censeas, utique scribito. Littem utique ad te perferentur. OTOR, 8dq u i u e i u m , utl, d. Faira usage de, U J ~ Y de, se smCrVIr de, rmployrr; sCdrr, m o i r . S ~ N~ . sur~o~fre~ue adhigg. nter ADV. Assidue, bene, benigne liberalitate alicujus, cominus gladiis, commodius, communiter munere, contentius omamentis, cursim, difficiliuslitteris, diligenter, diutius cibo dulci, familiariter, honidius ornamentis, intemperantius. liberius ~aulo. male. multum. moderate, ne'cessatio, non it'a mulum, oqti&e, piunmum, quam sapissime, salutanter, sane, studiose, temere, vehemenkus. PHRAS. Fratre t u o a d o m n l a utar, f'cmp/mcr<ii votrrf i 6 danstoufrsmrsa arrcs. Fratri tuo committam, tradam, quidqui agcndum erit ; utar opera fratns tui omni in re ;in fratrem tuum rejiciani, ad fratrem tuum conferam,fratris tui operam poscam, si quid agendum erit. In obeundir, gerendis, conficiendis, transigendis ne~otiis meis primas ut partes frater agat, susttneat, habeat, curz mihi erit. In agendis et zd exitum rducendis rebus partes fratri imponam tuo. Ksus: Facultatibus amplissimis, honoribus, valetudine commoda, prospero fortunse flatu, ventis secundis uti. Cibo, litteris, integumento frontis uti. Patientia utitur incredibili. Aliquo multum et familiariter uti. Ali uo vehementer intenso uti. Utitur patre facji, amicisoptimis.Si posset loqui provincia, hac voce uteretur, S' la provincr pouvaif parlrr, rlle s'rxprimrraif arnsi. UTPOTE, Commr, ?tu que, epnt<iuf que. SYN.Quippe. Usus. Frater eJus, utpote peregre veniens, bene accipitur. OTR INQU E, Des dcwx c&t/s,de parf r f d'aufrr. SYN.Ab utraque parte, in utramque partem, utraque in parte.Usus : Magnz utnnque copie. Acriter utrinque usque ad vesperum pugnatum est, des drux cdts>oncon~battif avrc acharnrmrnl jusqu'au soir T R ~ B ~ Q u E , drux cdtCs, des drvx rts. SVN.Utraque in parte, utroque in loco. s u s : Eadem ventas utrobique est, des drux cdtds (parmi Irs dirux r; J r s les Aontmrs) r)gnr l a m h e i vitlYi. Ufrobique Eumenes r o n + de t r m el de mrr. plus valebat, par les / OTROQUE, V r r les ~ drvr rdtds, vm Pun rf i'aufre liru. SYN. Utrumque in ~ O C U ~ . O T R U M , Si. SYN. An, num, numquid, utntmne. Usus : Quiero ex te utrum tibi videatur.
Q'
OVA, a,f. RuIsin EPITH. Maxima, peracerba gustatu. Usus : U v a a sole mitescunt. U n gustatu perecerha. OVIDUS, a, um, Hnrnfd!, dr,n,uiff. SYN. Humidus. UXOR, orla, f. &"ouse, fm,nr rnariCr, frrrrric?. SYN. Conjurq. quam in matrimonium Non modo avarissima, quis habet. EPITH. sed etiam crudelissima; fidelissima atque optimq, lebissima, mima, summo loco nata, sanEirima, probatissima, superior. Y H R A ~ . 1. Uxor el peperlt m u l t a flllos, sonC'vst Iui a dowd broncou# d'enfunts. Ita fecunda
uxore usus est, ut filiis auttus sit plurihus; ut ahundaverit multitudine tiliorum. Complures ei nati sunt ex uxore filii ;multos ex ea filior genuit, suscepit, sustulit. 2. Uxorem duxlt, if s>rst mariC (en rl. dr Ehornrnr). Animum ad uxorem a p p u e ; in matrimonium duxit virginem; matrimonio secum junxit, conjunxit ;nuptiis sibi adjunxit. C t Matrlmonlum. Usus: Quintius a ducenda uxore itaabhomt, ut quidquam libero leAulo neget esse jucundius. Multos ex ea uxore liberos liabet. UXORIUS, a , u m , D!pnusc, de fernrnr uriri&. SYN. Quod ad uxorein pertinet.
VhCUIJS.a,tium. cum abl. vrlabet abl. ucl gen. V i d , libbn. SYN. Inanis, exhaustus, nudus, jejunus. )( Plenus, occupatus. USUS : 1. Vacuum bonis forum. Nullum temus vacuum habcs. Domus vacua. Solum ab umano cultu purum ac vacuum. 2. M l n i m e occupatus, libre de frazid, sans occupatinrr Aures vacuas przbere alicui. Animum vacuum ad litteras aferre. Cum vacuus fmro, scribam ad te. 3 Llber, expera. libre. Animus cutis vacuus. Locus a turba. a ~eticulo vacuus. Sceiere vacuus et integr. Animus VXCATIO, onis, f. i?.zet~rf/ii~n, cli~fense, per somnum sensibus vacuus. dtaf d'utu firsonne tlisfensed~s ch~~rqes udb v ~ D ~ ~ ~ N 11,~n. uE M n f. , rfe droit: gurs. SYN.Yeriz, cessatio, iminunitaj. pmmrsse, engagernnf p n j , tnoyrnmnf cauCommoda. PHRAS. Proxlme e r u n t vacation &pn~air$ rnjusticc d crrtain jour. SYN. tlones, birntbf awhrronf les vucrrricrs. LitteSponsio sistendi se in judicio adcertum diem. rarie feriz ;justitium litterariuin; stata a lit. USUS:Vadimonium Siculi Syracusas promitterariis muniis vacatio; autumni ~oleinnes fetunt, faciunt, constituiint. Nemo u a t qui vadir i z in proximo sunt ; litterario ludo suum erit monium concipere posset. Vadimonium mihi justitium ; scholis sua crunt alcedonia ; a litcum illo nullum est. Venit Romain, vndjmoterarum studiis vacabitur; respirandi a stunium sistit, obit. V a d i d u m differre, ajburdiomm labore facultas dabitur ;a studiorum w r le terme, rt~tnctfrr la cartse, deserere, ne labore quies erit ; liberalius a studiis litterap 4 comgaraltre,fuire dcfauf, missum facere, rum otiuin indulgebitur. Usus: Vitam beatam se a?sisfrr. in omnium reruni vacatione poniinus, A n . s VADO, ir. era, n. Allrr. SYN. Eo, iter f'cxn>pfiorz d e foutr chrrixe. Militi* vacatio sefacio, ingredior. Usus :Vadebam ad eum posnibus est, datur. Vacatione publicorum munetridie, e enrlcrmh jr mc rendais d e s fui. rum donare aliquem. Nulla Ciceroni a causis Cf. Eo. vacatio dabatu; unquain. Sublatis omnibus vacationibus deleffum habere militum, &ver VXDOR, aris. a t u s s u 4 , ari, d. T.A e &S fmuper njr>s avoir supprfrn! towfes les jurtSpmd.., obiArer qn A comfirrdfrc en jusdispensrs. Cf. Immunitas. ticr,rn fuifaisanl (Potrnrrcaution. SYN. In jus voco. USUS: Si me vadari vir, promitto ;in VACCA, a , f. vahe. SYN. nos femina jus Votas, sequor; judiciam postulas, non reVACILLO, as, avl, atum, are, n. vacuso. hominem vadatury vacillrr, bran/rr,chntrccrr.S~~. Nuto, labo, flucdimonio disceditur ceki-ci m f o tuo, titubo, hzsito. usvs : corpore in utramaors de timande dm.@xation, ainsi que partem vacjllare. E x vacillare Res "fibn ajovmmnf firc ni d'autm. tota vacillat et claudicat. Memoria vacillare. . . Cf. Hasito. 1 VADOSUS. a. u m , Qui a bcaucoufi & Cable SYN.Vadurhabens, qua tiansV ~ C O ,as, avi, atum. are. n. &ttr libre, S C 3 b u s ,test. inoccufl, oisif. SYN.Nihil ago, ccsso, otium V ~ D U M 1. , n. Cu, bas-jond Usus: r.Vahabeo, otium est, oti-us sum. )( S u m occudum tentare equites jussit. 2. TRANSL Em p a t u k Usus : 1. Dii administratione rerum sPrrf,hors dedaragrr. Res in vado est, l n tuto. humanarum non vacant. A curis, negotiis, Emersit e vadis oratio scopulosque est pmmolestiis vacare. 2. Llberum est, v a c u u m eat, Ptrr libre, exrmpt. Nulluin mihi tempus a tervecta. negotiisuacat. Culpa vacat isjocus. 3. Otium V x l exciamatio doioris, Malkrur! Mest. avoir le ternfis, le lnisir. Si vacarit, adero. las! Usus : V z misero mihi cum herus doNecconsulibusvacabat idnegotium agere,nec mum redierit ! senatui rem urgere. Hannibali operz non VXFER, ira, frum, Fin, rus, l,mif;inerat legationes audire, nec vacabat dissidentelligent. S Y N . Callidus, astutus, veterator. Cf. tes componere. +. Operam do, navo, s'ocAsiutus. cujrr d u ~ u chose,y vagucr. Philosophig vaV ~ F R Adrnifc~nent,/rneinenf. , SYN. CalPare --. -. lid'* V A C I ~ ~ T A Satls, . f. EA-cmpcion,abswe, VXG*. A u loin~dr cdfdet <faufrt. SYN. &faut de. SYN. Cessatio, quies. Usus : VaDisperse. Usus : Res vage dislect*etsPa=. cuitas a doloribus, anpribup, molejtiis. Vacuitas doloris. zgritudinis. Scis quam perturVAGINA,^, f. Calnc,fourrcou d'unciflc. bationem obitus consulis. auam cu~iditatem SYN.Gladii theca. USUs : Gladium e vanina du fouffrau. ~ v a vacuitas (quod vulgus ie'de vacate dlclt) ( educere, firrr Ic RIUI'VC injiciat. ginam recondere, remrlfrr E~pCcauf o w m a ~ .
'
nux. SYN. Possuin, polleo, potens sum, moVAG~O. ir, YI vrl i v ~ , p u m , ire, n. Vamentum affero ;vim, vires, auttoritatem, T, cri'cr. SSY. Ejulo, infantum more ploro. dus, momentum habeo ; aliquo loco v r G Gsvs : ~t ex hac actate repuerascam et in cunis vagiam, & me rcpdrlrr de la vic~llrsse mero sum apud aliquem; sanus sum, belk haavrjwn ds mou rnfanrr e:.& cnkr dans un beo. ADV. Augustius, helle, minus, bene, etiam at ue e t i a q in posterum, parum, mae*rrau. xime, melus, multum, non minimum,omnino, VXGOR, aria, a t u s s u m , ari, d. Ailrr (a optime, detenus, plane, plurimum, perinde, el i r m r , t n m r unr vi6 t m n t c . SYN.Evaproprie,relte. PHRASi.Multumvalet a p u d g ~ & ~ s s ivoiito, m erro. ADV.Late, 1ibere;Ionomnei, il a unr grano2 inJuracr sur /out Ir ge, pssim. P H R AH ~l n c e t lllinc vagatur, monde. Largiter apud omnes potest ; nomen a l r m p d /d. Urbe tota volitat; huc illuc ejus apud omnes est amplissimum plunmumo e t ; huc illuc multiplici et erratico passu que potest;plurimum momenti habet ejusauccircumfertur; prpetais erroribus circumagitontas ;magna est ejus vis, gravissima auootur; huc illuc ihcerto pede fertur; vitam varitas apud populum; magno apud omnes loco gup proquitur. Usus : Homines fusi per est ; locum tenet, obtinet non vulgarem; quo agror ffi dispeni bestiamm more vagabantur, loco, quo numero illum habeant omnes, haud /r~'ho;nmes rrnaiinf &m irscharnfi d la mafacile dixero. Cf. Gratia, L o c u r 2. P a r u m krr drr b&tr#. Ne vagan et errare cogatur valea l n curia, vofmuufori(la u &pOi<Is phtio in tgm immenso campo. Animus. erd m s la sdnaf. Obolevit tua a u c i t a s ; varor* vagatdr. Ejus crudeiitas per omnesaetates cillat, jacet, friget, cecidit tua auttoritas; aucdotdinesI ejus nomen latissime vagatur. Cf. toritatem tuam zemuli infregerunt, extenni. Erra. narunt; nullius est momenti, nullius pondens, Y~GUS, a, um, Ewunf, 7tnfabond; flotquod tibi videtur; nulla aut tenui est auttonIad, a@d, e&. SYN. Errans, inconstans, intate, nullus es ; vanum est auxilium tuum ; c d u s ; dupenus. )( Stabiiis. Usus: Errnns nullo apud senatum loco es ; nullo in numero ct'yaga xntentia. Vitam inopem vagamque haberis. USUS : 1. Opibus, armis, potentiqpef k ~ i t u rV , agus et exul erat. Vaga ac vogratia, auttontate, ingenio permultrim &nlis fortunqlofortunr inromtanferl ?!olap. .ciinia, valet. Hoc ad beate vivendum pennultum vaVALDE, Forfcnunt,fort, brar~coufl,fmn- let. Metus ad omnes valuit. Ignarus quid virdrnrmt, rcxrcssivrmcnf.SYN.Vehementer, adtus valeret. Sulpicius plus quam ego apud te modum, majorem wl mirum in modum, egrevalere videtur. 2. Rete ha-, belle pagie, non mediocnter, perquam,sane quam,imbeo, meliuscule m l h l est, r&e m l h l eit, #ense, magnifice, gravittr, inprimts, etiam rae?ilssime s u n t a p u d m e omnla, #acun#t ue etiam, mirifice, mimm uantum, s u p p d a valetudlne utor, Z h bien @rfanf, Ctw vu?gafem niodum; sic ut nkil supra; sic rn santd, rn bs#rnc snntd. Si vales, bene es4 : ut nihil magis. PHRAS 1. Valde doEtixs ~ t , egoquidem valeo. J. ~ a l u t a n t l s s u p r e m u z i l , ilest %& sovant. Sane quam emditus ; inadicu, porfe-foi bien. Valete de idena mea, signiter d d u s est ; incredibile quam doous valete. Vale, mi Tiro, vale, vafe et salve. sit; d&us ita ut qui maxime; quantum nemo 4. Respuantis allqulrl, loin dcinoi! nargur un uam; ut nemo magis; satis superque, bene, iic! foin de? Tribuni isti, si nullapatri;~ camdtum emditus; admirandum in niodum, opritate tenentur, valeant cum suis illis legibur pido,magnopere, impendio litteratus.z.Valde Si talis est DEUS ut nulla hoininum cante mgo, jr vous rn sujfilir. Sumnla contentate teneatur,vsleat, si DIEUrsttrlqu'iln'o~f tione, sic ut majon cura petere non possim ; aucuntnfl~%ion posr 26s honrmcs,jc n'm vrux summe, majorem in modum, vehementissijhrilif,jr Ir rmie. Cf. Pocisum. me, quam possum maxim~ te oro atque oh VALETUDO, I n l g f. kfatdesant~, santd testor Vsvs . Aliquid valde affiitnare. Valde bonnc su innuvulsr. SYN. Sanitas. PHRAS. vehementerque gaudeo.Suosvaldeamat,quam r. S t u d e a m u s s a n e vlrtuti, w d valetupaucos habet. Cf. Enlxe. d l n e m n e negligamus, sansdoutr, ap#IiYALE, A k , pnrtr-toi bien. SYN. Fac, quom-nour d la vcrfu, rnais nr nd~li~ronr operam da, cura ut valeas. note santd. Sequamur virtutem, sed valetuYALENS; entis, gen. omn. Fort, vigoudinem quoque non in postremis habearnus, M , mbuslr. SYN. Robustus, fortis, finnus, ponamus ; valetudinis cum virtute ducenda validus, potens; sanus, )( Imbeclllua Usus : est ratio. Plurimum virtuti, aliquid tamen vaI. Robustus valens, audax satelles. Olim ita letudini tribuatur; s p e h n d a virtus est, curn firma et vdens haec civitas. Valens diale&ea tamen valetudo ne abjiciatur. Excubare NI. a. Sanus. bien portant. Malo te sero vavirtutis in studio pmclamm est, indonnire lentem, quam semper imbecillum videre. Cf. tamen valetudini minime debemus. ExcolaRobustui. Potana. turanimus virtutibus, nonnihil tamen corpan serviatur. Virtuti quidem inprimis, deinde VALEO. ea, ui, i t u m , are. n. Pouvoir, etiam valetudini dare operam debemuii. Virurrloir, ovmk a2 PinJuc1(cr; Nrc fort, wigou-
+ I
VAR
714
1 AS
nrnt. USUS: Plebs consules eosdem sine ulla variatione dixit, d Pu'rtnanimW&S voil: VhRXe, Dt~Cremment, divcrsetntnt. SYN. Uissimiliter, diverse. Usus : Ea vis movetur a sideribus. Varie disputare. Va& sum affetlus tuis litteris, fa lettre n'a iivcr~cntenf gecfd. VARXETAS, iitiq f. VuYiYti, diversit. SYN.Dissimilitudo, dis ar ratio, mutatio, mobilitas. Epirn. ~ d m i r a ~ i l iinaqualis, s, incn
VASARIUM, 11, n. Somtne d ' a r p t allor~deaux mapktruts rrot~tnsen #roviuce, @ur f r a i ~ a"tabli~wnrnt. SYN. Supellex vaSOmm ; ve/pecuniainagistratui in provinciam abeunti viatici nomine attributa VASCULARIUS, 11, m. Fab&ant &vases en rdtal, or-)re. SYN. Vaso~m conficiendomm artifex. Usus : Czlatores vascutdrios convocat. vAsT~Tlo, f. L ) ~ ~rO1/agC. ~ , ~ S ., Vastitas, depopulatio Usus : Italiam a rastatione defendit. subtilis, sumina;annue, innumerabiles,nonopVASTE,~~ms.~iremmt, sansart, .ransgrdtabiles multa.Usvs: Ut in corporibus magna CC. UsUs: Aspere, vaste, mstice, hiulce, loqui. dissim~litudo,sic animonim rnaximz varietate$ & mhnc on rcnrarpue dans lesesprils des vASTITAS, atls, f. VaslerUsert, soliiu&. di mes, & J diversir/s #Zrrs ~ a > r d c s CMCO~~. SYN. Vastatio, solittido,ruina EPITH.Deserta &tas est propria fortunr. Hoc sidus muln inculta, miserrima. Usus: Q u z vastitas in tas generat, prabet, facit, suppeditat vanetaagris, q u a solitudo ! Quain deserta, inculta, t e r Autlores in magna varietate ac dissenreliAa omnial Vastitatem a tem lis, delubris, sione sunt constituti. Quid varietate, vicissituurbe depellebat. Bella efecere la:anc vastita. dine, commutatione aptius?Ct Mutatio. I n tem. Cf. Ruina. oonstans. VASTO, as, avl, a t u m , are, a. Rmdrr V X R I O ~as* avi. a t u m * aren a . Nuancer, d~sert,&fiu o-; d h s t e r , ravager. SYYN. divtrnjlr, z~0-in:SYN. Distingue, variefate Vastitatein in$ro,depopulor. PHRAS. 1. Vasdistingue, varietatem facio ; muta, commuto, b t u r regio omnjs, toule la ripbn est verto. Usus: Orationem variareet distinguere H~~~~~ adeo effusepopu~tionemfaciunt, verbonim et sententiamm insignibus, ~ t a r k r ,hil ut bello intaauin relinquatur. uruntur ef W u a M C * son JW. u t variar volu~tasPos.ostra et ferro flammaque omnia pervastansit. C t Muto. tur. Per omnein late agrum populabundui v X R I U S , ~ , um! .varii, n ~ a n C i ; d ~ ~ r f f l f , hostis incedit, grassatur. N d u r n i s incunio. nrobile. SYN. Dissimilis, dispar. diversus, mulnibus summam vastitatcin eficit, Vastas ex tplex,cujusque modi vrlgeneris,vadetatedis~~lcherrim regione a solitudines facit hostis ; tn&uS, multiforIYIis, commutabilis. P H R A ~ . ag,.j nudantur, exscinduntur urbes, cadibus Horno est varius, commutabilis, multiet incendiis horrent omnia. Fumant intensa Plex. cet Ammr sfdangeant incon~tanf. passim tetla, cunAa bello sunt evastata. VeMoribus est variis; nunquam sibi constat ; a xantur urbes,ardent oppida,agri exinaniuntur. se ipso dissidtt ; dios in horas vultus mores. , soste in f u g a m vastare a g r u m que induit, gerit ; centies commutat q u z stahostilem visum est. i h que I>rnnefm'cutdU tuit seque ipse retexit ; novum quotidie ingeeMfUit,, OS risor/t de ravngcr le @ y r nium induit ; animum in diversum facile muennelnj. Vastatione amisere opes hostium ; tat. Cf. Muto. UsUs: Multiplices variique depopulationem, vaitationem inferre; Vocam sermones; van* et discrepantes voluntates. ad ewitium et vastitatem ; depopulari fines; Varii mores, varia oratio, variuin Poema. pr&ari,vexare, oinnia longe lateque amigere; Cf. Mutabilis, Inconstans. possessiones rapinis, ferro flammaque consuVARIX, lcis, f. Vatl~e. mere libuit. Przdatum abire in hostes visum est, et immissa armata juventute, cum magna I. VAS, v&dis. m. Cautiun en justicc, Ytrepidationeagrestiumvillas dinpere ac incen@&#t. SYN. Qui pro aliquo spondet ve dere, agros urere, vicos exscindere, impetu obligatur, p r a m i m in causa capitali ;qui aliipso proculcare omnia ac hosti solitudinem cujus causam omnem suscipit et se pro illa facere. 3. Vastata s u n t omnia, touf est <iCsupponit mum ;qui przestat alterius culpam ; vasf, en mines. Bellum in t&a urbis gestum quise suamque fidem in re.m interponit. Usus: Vadem te tyranno dabis pro amico? Me pro est, muri cuniculo subniti aut ariete strati, effraCta portze,urbs ipsa excidio ac ruinis data amico vadem accipies. Alter vas faRus est Exusta passim oppida, crematz villz, omnia ejus sistendi. flammis ac ruinis sunt squata. A b a b pra2. VAS, viida, pl. vasa. orum, n. Vasc, d= hominum pecorumque, incendia passim vo~iselle, u s t m ' l ~ s . EPITH. Argenteum aufaRa, omnia bello exhausta sunt, Non incola mum, grande, vinarium. Fiailia, magAfica, suas urbes, non cultores habent terra, omnia pretiose calata, plurima et pulcherrima, vitiofernim flammaque miscuit, cadeque ac incenra UsuS : Exposuit va= Samia, Corinthia, dio cunRa sunt completa : hostibus nisi nu. D e l magnifica et pretiose czlata. Corpus dum sterileque solum, relitlum est nihil. Uii quasi vas est animi et receptaculuii~
!>esad solum dirut=, at ue inipsa te& =vitum. Omnia strata et pejlbur subjetta ; quidquid usui esse posset, corruptum ;,adeo non avaritia, sed crudelitas capta in regione grassabatur. Regio tota omni clade vastata, nihil iieque intaAiim, ne ue integrum reliAum, ruinis demum et ignius deleta omnia. C f .Populor, Depopulor. Usus: Bello vastabitur Italia, teAa ardebunt, agri exinanientur. Cf. Destruo, Exhaurlo. VASTUS, a, u m , DCpe11pl4dksert. SSY. Desertus. Usus: i.Agerproptersterilitatcinincultus, propter pestilentiam vastuset desertus. 2. l m m a nl m a a n l tudlne. brnr~ieicuser~~enf .qrund ougros, v;iste, norrni I%ella vasta et iinmanis; vastiim mare transire. 3. Incomposltus. Insuavls, dlmclllis, durus, aspar. incr~ftc,'p-ossirr, d/sa~~~/abZe. Quidain corporis motus vasti et agrestes. Vocaliuin concursiones vastam et hiantem efficiunt orationem, les cnncoltrs & ~~uycIles rirrrrj+lissent Ir s/y/Ldinfrt.minab/es I u u f ~ ~ s . VATES. la, m. et f. Dmirr,pro#Efe; devinrrrsse, #ro#Mt~.sse, SYN. Fatidicus, divinus, divino spiritu instinctus, spiritu divino taAus vir. EPITH. Verus, optimus. U S U S: Utinam falsus sim vates ! Vates, Iiaruspices, fulguratores, interpretes ostentortim, augures, ~ o r t i legi, chaldri, Iiariolatores, conjeAores. VATICINATIO, anis, f. Pr/dicfion, $YOflhltic, oracle. SYN. Oraculum , pracdifiio. EPITH. Falsa, vera USUS: Sortes quae vaticinatione funduntur. Auspicia, oracula, somnia, vaticinationes. Cf. Dlvlnatlo. VATICINOR. aria, a t u s s u m , a.ri! d. PrJdire /'a7~ctrir,#ro,plifiser. SYN. Divino, futura przsentio. ADV.1mpudenter.Usus:Vaticinantis in maduin cecinit, excidium p itrire fatale prodens. H z c ego conjeRura prospiciens, vere vaticinar possum : magna nobis impendet malorum Ilias. Cf. Prasaglo. VE, Oa.U S U S nis, : terve litteras miserat. VECORDIA. ;a, f. f i I i c , d!irtcnce; $n/clranccfC; sottisc.Usus : Color exsanguis, fmdi oculi, prorsus in facie vultiiqui vecordia inerat, sur tour scs fruifs on lisaif tote exprcssion
drfurtur.
maximc commissa, commendata, demandota est veAigalium cura VeRigalia p m i 4 summo quodam jure tratat, eclercct. pracipue veAigalium curam gerit, sustihet ;
x u s
Cf. T r l b u t q m .
VECTIGALIS, e, gen. com. R d a l i / a u r inrpdts. SVN. Stipendiarius,tributarius, qui tributum pendere, solvere, conferre debent, qui publice aliquid pendunt. UsuS : 1s provincam vettigalem nobis et stipendiariam feclt. Gratos nobis veAigales habemus. Non sunt immanes hi agri sed veftigak, soumis aux impdts. Cf. Obnoxlus. .. VECT~O, onis, f. Acfion de trarrr, &
fransporkr.
VECTIS, is, m. L n ~ i e r Usus . : Demolir signum vdibus, renverser une sfafuc avcc &S
levicrs.
VECTOR, arls, m. G l u i qui pode, grri fransfirfe or est fransporM. SSY. Navigans,
&S,
ui vehit e t vehitur. EPITH.lngratus timiperterritus. Usus : VeAores timidi idversa tempestate, #ussa~crstimides &- IU
ternpetc. j a r eau,
VECORS,ordis, omn. gen. Znsrnr!; fur i ~ u x ; sol. U S U S:Vecors repente sine suo
vultu, sine dolore, sine voce constitit. lstius vecordissimi mentem cura metusqiie terrebant. Cf. Excors, Piger. VECTIGAL, alls, n. Zrnjdt qur Pon paie d ~ k f a fconfributim, , tribuf. SYN. Portorium. EPITH.Certissiinum,dornesticum,grande, iniquum, rave, magnum,praclarum, pratorium, stipeirfiarium. Integra, magnifica populi, media, minora, publica, ridicula, salva, transmarina, urbana. PHRAS. Veitlgalibur praest, il I-sf d a r g / dr /a jercejtion der imjdfs. llli
V E C T ~ R A ,as. f. Transporf r k m cv d chsvaf, etc. SYN. Ve io. EPITH. Longa, dificillis. Usus : Pro veAura solvem. Est summa veAurai difficultas. VEGETUS. a, u m , Iqgoureux, forl, a r drnt. SYN. Sanus, firmus, valens. U S U S : Veetuin ingenium in vivido peRore vigebat. giste te nobis vegetum in Gracia, arrivr-#@u# en Crcefrais el dispos. Vegeta mens, sensusque integri, csjrif viJ, sensintacfs. VEHLMENS, entis. omn. gen. Vg imfl!trnux, violrnt, arrlrnl. SYN. Acer, fortis ferox,incensus,immoderatus,effrenatus,ni~ua, ardens. PHRAS. Vehemens n a t u r a ert, il ert ~~atureilernent plein d'urArur. Ingenio est vehementiore ;effervescens facile, incitatus et violentus ; fervidiore vir animo ;ingenii vitio impotentior et asperior; ingenio percito et feroci ;impotens, immodicus, ni~nius animi; ferox natura; acri et vehementi qiiadam intlunmatione inciiatus; vehementis vir ingenii. U s o s : Nimium est vehemens feroxque natura. Cf. Fervidus, P r ~ c e p a v & H ~ M E N T E R , VioIcnrmcnt,avccfemr, #r'issancr; brarficoup.SYN. Acriter, acerbo, lispere, impense, niiniopere, etiain atque etiam, incredibiliter, mirum quantuin, summa con-
R"
VEH
71 6
VEN
cher; a g m , #ernfler. SYN. Pervello. Usus: In conviviis rodunt, in circulis vellicant, ubique carpunt. VELLO, Ir, velllvrlvulsi, vulsum, ere, a. Awackrr, ddfacher, rnlcvcr. SYN.Evello, pervello. Usus: Illa q u a vellerat ex atellis, in aureis poculis illigabat. Spinas ve1f)ere. VELLUS. @da,n. Lainr awachr, loison. SYN.Lanaex ovibus detonsa. VELO, as, avi, a t u m , are, a. Cowtir d u n voi/e,envrlo##rr; cachcr, dissimultr. SYN. Tego, obduco. Usus : Pietatis nomine velare suam cupiditatem. Cf. Tego. Entxa. atl@, f. CJlb'rifJ, ra#idiilC. v E ~ I c o ~ u & g , n. ] ,~ a r , c ~ a ~ t , v ~ i f ~ rVEL~CITAS, t. SYN. Pernicitas. )( Tardltas. USUS: Non SYN.Rheda,essedum carpentum. EPITH. Dienim viribus, non velocitatibus aut celeritate vinum et novum, trjumphPle. usus: corporum res magnz geruntur. Alii velocitate vehiculo me ex horum latrocinio eripiam, si ad cursum valent. navia deerit . VELOCITER, Ra#iIcmettt. SVN.Ocius. vEHO,ls, xl. & ~ m ere, , a. Porte~, con)( Tarde. rfd snr un d a r . SYN. porto, Am'm. n. &e VELOX,ccle, omn. gen. Rapide, agi'It, inveho, convec, deveho, subteho, deporto. fd~cr.SYN. Celer. C t Celer. ADV. Male. Usus: Curru, equo, navi, in navi; rheda perurbem vehi. Ffuges ex agris vehere, V~LUM, 1. n. voile. SYN. Integumentum, jumentis deportare. Cf. Currus. involucrum. EPIIH. Carbaseum, plenum. 'JSUs : Multis simulationum velis natura cuVEL. Ou. SYN.Ve, seu, sive, aut. Usus: jusque obtenditur. Res illa velis remisque fu1. Multorum ve1 periculo ve1 honori servire. gienda. Ad id unde aliquis flatus ostenditur, 2. Precipue, etiam, cumprfmia, ct art'nrr, vela dare, facere. l'lenis velis navigare. Vela mtmr, tf cncon. Ve1 mori satius est quam pandere, contahere, dimittere, subducere. semire, j c p w r c la mort d la scmifudc. Ve1 Remis velisque, J raates r t d voilrs, c.-d-d., de acmimus oratonim. foufes ses/orce~.(PROV.) VELAMENTUM, 1, n. Envrlojfi, couVELUT, Coa~atr,ainsiquc. SYN.Veluti, vrrlurt. USUS: Ramos olea ac velamenta aliasupplicumporrigentes,ramtauxdoIivier~, sicut.Usus: Veiut in hac qu3-stione-cf. Slcut. w ramcauxpucconques,#I/OUYJdc dandelelVENA,e,f. VeinteSYN.Arteea EPITH. f a dr hinatf povicJ p a r des sujjliants.
-
tcntione, summa ope, omnibus nervis, omnib w machinis, vehementissima contentione animi, uigcmi, virium, animo acri, majonbus prrcridiis ac copiis, omni arte, industria, solertia, omni ope ac opera, majorem in modum. )( Ramlaia. PHRAS.Vehementer dlxlt, il w r c cklrur. Omnes dicendi faces adibuit; summa contentione animi, ingeni, virium diUt; vehementissime declamavit ;acris i n oratione rpintus emt ; acriter et vehementu pmliatus est , perpetuaque ac plenissima gfivitatis oratione adversanum fregit. Usus : Iilud mihi vehementer displicet. Cf,
bdfm d lamam2n des vlifes, e~cunnoucher.
SyN. Pugno, contendo, ceno. UsUs : Diumec m velitatus est, ils8 dis#ufa lo~gt=-n:#~avrc d. VELLXCO, as, avi, aturn, are, a. Awa-
V ~ N A L I S ,e, gen. com. Q u j r j ~ d en uinte, vnal. SYN. Ad vendendum expositus, pretio addiflus, merce adstriflui. Usus : Proponere, habere fidem venalem, quastui habere rempublicam. DomitueturpisC+S
VEN
..
--
717
- --
--- . -
VEN
sima questu omnia erant venalia, virtua, ~ u - merata pecunia vendere, vrndre a g e d compfad. Bona sub hasta vendere, praconis voci dor,jusjurandum, voustra~guirsdetout, vertu subjicere, auttionem facere, v e n h pnr a u h pudcur, sennrnt. r j u & j d i c e , A da criie. VNALITIUS, 11, m. M a n h n d ideschVENEFICIUM, 11, n. Pr/ arafion & 7 ~ SCY. . Venditor mancipiorum. USUS: Dibreuva es empdisonn/s, c h z t dmPoisonmyitiis Africanos omnes multi vmalitii mercamorl. &N. Veneficii artificium, crimen, cantorcsque superarunt. tio. USUS : Id venefi~iisetcantionibus fa&m VENATXCUS, a, u m , ReCafi/d L chasse, dicebat. Veneficiis remedia invenire. & chu~sc.Usus : Canes venatici. vENEFxCUS, Qui dml)oisonm, VNATIO, bnls, f. Chasse;esfice & ~$kc~ ~ n p O i ~ o magicim, n ~ ~ ~ mngi'Eiennt. , SYN. fa& hnd co,nbaf ave6 a*.Qui venena spargit, qui cantionibus er malis w u x . SYN. Venatus. USUS:Condiunt curas artibus utitur, ad suam libidinem explendam. aucupium et venatio. prodigi venationum apUSUS : Venefici nomen delatum est. paratus. Cf. Venor. V E N ~ N A T Ua ~, ,u m , EmPoi~onnC, inVPNATOR, brlil, m. Chu~seur. Usus : fecfC Vcflimcux, garfa akPem&nt venatores in nive, in montibus uri maux; v l d ~ ~ en x , pw% ,&.I#M&~. SYN. i e patiuntur.Physicu s culator venatoque Venenum habens,veneno imbutus et infetus. natura, #hYsiciCn, c.%-~obserltdeuy d irrUSUS: Vipera venenata. Telo venenato ittus vestipfeur a l a rraturr. COnCidit. V&NATOS, as, m. Chasse. SYN. Venatio. VENRNUM, 1, n. Pkrin, pOisoa. SYN. Usus : Labor in venatu, cursus sudor. Virus. EPITH.Improbabile, inusitatum, nov ~ N ~ l L1s, B l e, gen. com. ~ + . d vum, malum* sus~iciOsum* af'ertuW v e * , rtchcrch/, apCabfe. SSY. Tolerabilis. Usus : Orator, oratio vendibiiis, orafez~r, di$~ ~ $ ! ~ $ cours ncomrnandable. alicuiparare, mbrr,infundere,~are;alYm VENDICO* melfua avi* veneno interffcere, toliere, necare, ncci e n ; a t u m , are, a. Rlclawrr, rt7)cndiquer. ADv. veneno grassari. 2. Venenum sumere, (~'"-'dammodo. Usos : (ruisqucprzdzpartem Are du j,ijon. Venenum haurire, sumere, bisibi vindicat. Hoineruin Chii suum vindicant. bere ;veneno sibi morte,,, consciscere ;POCUY Cf. Attrlbuo. lum mortis exhaurire ; veneno se exanimare ; VENDITATIO, buir, f. 8tafaXe, ostenveneno mortem praci ere. USUS:Venenum tation. SYN. Ostcntatio. USVS: Laudatiora, spargere. Veneno uti.&nenum diluit fermmu a sine venditatione et sine populo teste que promit. L n t , sunr ostentrr*in *sans avoir fc & r j k rl ,,e,ivi, gh ponr tJmoin. Cf. Ostento. ea vente, Cfre vradu. SYN. Vendor, sub praVENDITIO, b n b , f. Venfe. SYN. Abaliecone subjicior, pretio addicor. Usus : Cur b o . natio. EPITH. Fraudulenta, firma, rar=. na non veniere? Si venibunt horti, venibunt Usus : Venditio bonorum quam plurimo. C C Vendo. vENDITO, m avls a t u m , areva.Ofiir, VENERABILIS, e, gen. com. V&ad&, 6xpoJcren venfe; V m f C r , &aler.SYN. ostento. rcsp~ctable. SYN. Cultu et veneratione dignus. ADV.Fallacissiine se, flagitiose elo uentiam, a* um* R e s * c perditissiine decreta seu imperia, p j a m comtu-, Pleim ,& resfict. USUS: Perfusus hoUsus :Venditare se et openor' venerabundus astitit. ram polliceri, ve& A pgn resservicrs. MemoVENERATIO, bnls, f. f7/~irafion, riam ostentare, venditare ingenium. Cf. Glo@ct, estime. SYN. Honor, reverentia. EPITH. rlori Ostento. Justa. USUS: Quidquid excellit, justam veneV~~DITOR brla, , m, jYN. habet. Reverentia' Venalitius. EPITH. Firmior, IiWralis. Usus: ~ E N ~ R Oari* R , n t u i Bum, afl, d . Mercatores provinciarum, venditores liberVdnlrer, honotrr, culoter. SYN.Colo. ADV. tatir. SanRe, allguste. PHR*s. Loca sacra ven* VENDO, 1% dld1, dltum, a. ven- rari, rvmrlcs lieux sacrCs. Eximia religione RAD. abalieno, ;pie sanoeque tolere i sacris lock nlivenditionem facio, pretioaddico,vena~ehabm. tolere )! Emo. ADV. c ~ mab, nominatim ~ ~ vec-. ~giosum ~cultum,adhibere ;veneratioy PW=v i . Usus : Dii uos tolere, pecan, veneratigaliq non ita commode, praslare, opr9Yl solem~.~. ~ h u e m ut deum velpro de0 t~ rde, usuS: vendere JiquidalObservo' tcri grandi pecunia. Parvo pretio, quam optiVENIA, m, f. Paron, @e; f ~ V m r , me, sub corona, sub hasta vendere. Quam opbirnvrillanrr. SYN. Condonatio errorir, im time vendere, ve& d frlr don fin>, fm'n Ir iitas, potestal, copia, facultar. EPITH. millbyr m o x h l d u monde. Prasenti =re, nu-
:E:'''
w-
v~Nao,
E:
VEN
--
718
VEN
lnde h ~ manant, c fluunt, afuunt, nascuntur incommoda. Ex hoc fonte defluunt, profluunt onines istz miseriz. Hic fons est, hec origo omnium malorum. Cf. Causa. Origo. Usus : 1 . In amicitiam alicujus, familiaritatem, complenum, conspettum, consuetudinem veiiire. Nescio, quomodo in certamen cum illo, ad inimicitias, in contentioneiii honorisvenerim. In calamitatem ingenteni venit. Resad arma, ad pugnain, ad manus veniet. Ea res in ohlivionein, in consuetudinem, in semonem et vituperationein, in odium publicum, in summam gloriam venit. Res q u in ~ controversiam, in disceptationem veniunt. In siispicionem, iii speni, in possessionem, in numerum oratorum venire. In discrimen, in periculum venire. Venit mihi in mentem. Si usus venerit. 2. Obtlnglt, obvenlt, awiver. Magnaei he'editas venit, multe divitiz, fama, honor e ~ ~ ~ ypeccata, a l l ptfL.hr$ ~ vrr,,it./s. venere. 3. A d v e m r , ~ l / m e f~ l w , dtaPfICI: minores, errata leviora, peccata leviora et quoVenire contra rem existiniationem, gratiain tidjaIIP, crebra mogis et pauciores quasi d c i i numeras praitereunt;divi,,* legis o ~ e n - alicujus. Venire alkui adversum. siones crebrz quidem sed leviores; culprt: VENOR, arls, a t u s s u m , arl, d. Chusminores, que piorum etioin animis frequenser,fuire u cLwse. SYN. Venatu me exerceo, veiiationi operam do, venatione me obletto, ter obrepunt. Cf. Peccatum. ~NIo, ventum, n. venir, ferasconsettpr,inse~or,aucupor.Us~s: 1. Canum mira alacritas in venando. z. TRANSL. syN. Ad\enio. Auv. ~d vesperun,, Poi#rs'~"ivre, r~~chenher. Modestie laudeni in aqunliter, aliquando, a u c l a ~ e r belle, , bene, 'e aliqun venaii, chgrcher se dOilttercnq q e k brevi, celcrius, clam, con[estlm, continuo, co"i1r4"lc de 'U n t o d ~ f i eCt . Captoram, crebro,dili entius, divinitus,falso,hoiiesV E N T E R , tris, m. fitttre. USUS:Vitium te, incommode,ebere,longc,maturius, modeste, necewarie, nuiic primum, obviam, occulte, ventris et gutturis. (VUU. Gulositaa.) op~ortune, optatos k l a m , ~aratius, perra109 V E N T ~ L A T O R ,Oria,m. Ce/uiguivurrnr ~os*mo,~recar~o ~, ~ ~ ~~ ~ ~~ ~ ~~ ~~ ~ ~e , b/4 , ~vtrnrrnly. u b l SYN. ~ c Qui ~ ,frumentum ventilat. /e quamprimum, serius, stulte, tardissime, tuto, VENTILO. as. avl, a l u m , are, a. Revesperi, ultro. PHRAS. I . Veni quampriOIWY ifuirsI'uir, secouer; ttreffrcentt~or~v#irerrf, ve,lc, & p[f41/s ! & /ossib(r. contende acl uairirer. USUS Cuju9 lingua, qunsi seditionis nos, advola quamprimlim, przsto sis ;ad nos flabello, illa est concio ventilata, dorrf (ir lutcc*curre ; conveni nos quaniprimum;opportu. p ~ cotiln~e ; un souflct de slditiori, alluti~uit ne te nobis ostende. 2. cumprimum ven,t / a j r i r w iIr Pdsserrrblc'r. Cf. Exsecutlo. nos, < ~ Qu'jlfw( s urnv~ ay>$ nol,s. siVENTITO. as, are. n. Venirf&r~&!ilcmul ut zdesostrs tetigit ; iimul ut ad nos 1 delatus est ;simul ut pedem in adibus nostris rnrn!. SYN.Crebro venio. poauit ;simul ut nos adivit, przstofuit ;simul V E N T ~ S U S ,a , u m , Plrirr rlc v~.>it;l&~r, ut domum nostram accessit ; sintul ut nos nri6ife, inconsfant. SYN.Levis, inanis, vanus. convenit ; simul ut se nobis ostendit ;simul ut Usus : Homo ventosissimus, Aottr/irr i i ' u i ~ ~ d e s nostras attigit. 3. Libenter j a m venl/jgL)re!exlr2nre. ref il vin~draitvolontiers Jam asyirat in urVENTRICOLUS. 1,m. Vrnl~iculeJ>ic<rrrr. bem nobtram ;appropinquaie adventum suuiii Usus : Ventriculus cordis, cui similis es1 alter cupit ;diem cupide exspeetat, quo se urbs nosventriculus in quent sanguis ex jecore influit. tra acci~iet : auo se ardore ad urbem raoeret. si m0d0 1icer&. 4. Quomcdo i n e a m k e n : VENTUS, 1, m. Vmt. SYN.Aura, flamen. tem venlstl 7 C'otrrit~entaves-vulrs t w cdfc EPITH. Non adversus, gravis, molestus, p p y idic? Quomodo huc descendisti?ad istas ineplaris, serius, subtilis, vehemens, salutaris alitias abiisti? huc perduAus, delapsus es? quocui, secundus, tempestivus. PHRAS.1.Ventua modo ad h a c inania defluxisti, te demisisti ? vehemenlier flt, le ventdcvirntpfrrs viofen/. 5. E o v e n t u m tandem est. /es chosesen viwlncrebescit ventus ; ingravescit, violentior inrsrrl d iefiin!. Eo res rediit ; in eum locuni cumbit ventus ; vehementius spirare incipit ; ma'ori se impetu effundit ; furere szvire, tuadduAa est ;in eum locum rediit, deduftaest; in eum locum res venit ; eo res perduna est, muituari majorem in modum inciht. f. Tempestas. 2. Ventuo lenlor splrat, Ievent souf~ w p i;eodelapsa t res est. 6. I n d e venlunt ) uvcc doucnrr. Aura leniter, molliter, placide mala, c'esf8. Id que virnl !out /e inaf. e
VEN
7x9
-
--
VER
* -
spirat; levis Favonius insusurrat.j. Ventu8 M p a n anni floridior. Usus : Vere jam a petenponlf le ucnfs'apiiise, se calme. Ventus cadit, te. Veris initium a Favonio notatur. &r tanquam adolesccntiam significat, e pnntemjs concidit, remittit ; ventus ponit ; venti vis omnis cadit; frangit se ventus, languescit; venrst I>mrblwde la jatnrsse. tur jam est remissior. 4. V e n t u m h a b e m u s vRRAx, acir, omn. gen. Quidit lU vinProsPerum, nous avom un velt/avodIe. f&, vdndique, s i ~ 2 r c SYN. . Veridicus, minime Secundo utimur vento; idoneum ventum naAi fallax, veritatis cultor et amicus. sumus; ventus flat bellissime ;venti nobis obVERBERs aris, Fouee cOups, secundant;secundavehimur,provehimuraura; Virga,flage'lum' PHRAS' flantibus ad pu pim ventis propellimur. Je~itis e* a d verbera* 09' uuxcou#s. Nec ferimur ilecu$s. 5. habemiu conmanibus tem~eratum ; procacitas manibus trarlos, nous avonr contr(Ui.es. Recoercenda videbatur ;ubi verba minus rocesflant venti: venti adversi sunt; adversis ventis sissent, de hominis infelicis s a t i s h u m ; utimur;ventisreflantibusrejicimur.6.T~~~~~. verberaadhibebantur; verberibus male mulcLc ue,rt conlme ,,nbo,e de la,ortum tatus, acceptus est. Usus: AIiquem vinculis, ble ouconlrnirc),dc la wrromnu'c,& lafavnrr, verberibus, omni supplicio txcruciatum necaEx ancipiti mutatione tempoNmpendere. E 'Verberibus aliquem d e r e , exanimare.. se ad motum foflun= n,overe ;suseenw hil V E R B ~ R A T I Q on14 t Rctio*& b a t t ~ , bere ex temporum inciinatione consiiiorum raC ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ , C O Pu ? iY s a~ t iC 0 .~ U~ . S ~ Mi~ Y : N . tienes Usus : s. Mare ventomm vi turbatum rificam mihi vcrberationemcesrationis epistoet agitahm, Cape flawluin et ventum mihi la dedisti, m wilafrrrfiRWe main 1 7 2m d M facito. Meliores ventos exspeAo. Vento se et Mo>r ~ilence. mar dare. Si mites lenesque fuerint venti, MIvmus. ~ T R A N SRumorum L. ventos colli e x . VERBERO, ar, avl, a t u m , are, a. BafPopularem ventum qumere, aucupati. %ux tre,fm&kr, f e t t ~ ~ . S ~ ~ . C pulso, a e d ~manus , dobis et au&or opus, et horum quos proposui affero, vim et manus affero, infero.A~v.Veheventorum moderator quidam et gubemator, mentissime. P H R AGravlter ~ e u m verberail nms faut, au militu de tous res uents qui v l h il e dattit tr2s-fort. Latera illi tutudit ; n w s poussent, un pilote assea AadiIr #onr es fustibus membradcbiiitavit loris concidit, ce~ouventer.Casaris nunc venti valde secundi cidit ; verbenim dolore laniavir; graviter hosunt, le soufle dc a /ortunc secode en re minem pulsavit ; de ejus temo sibi satisfecit; monrrnl Clsar. mrberibus eum fcedum in modum accepit, aftecit, iaceravit ;multis plagis mulEtavit ;.ejus VENUM, 1 . n. Vrnte, trufi. Usus :IgnoterkY di* consuluit; horno miser t e g o p n a s rabant se venum datos,avoir Ctdmis ert vente. dependit; dimm ir. modum ab eo vapulavit. Ut ejus familia ad adem Cereris venum iret, Cf. Cedo, Furtir. IEtur. USUS: Verberare que s r esclaves/ussent ~ vendrrs. matxm. Aliqucm ticito cogitationis convicio v ~ N U N D o et VENUMDO, dad,, i'ltdrin<rrnaenf 99% lui d l t u m , are, a. Mettre err vrute, vrndre (cn 'm'f barrnille in!7dyesa pIyk &s#yj)mnieyr). Usus : N u m i b pubeVERBOSE, ? f e ~ ~ s ~ rlo* n t -f. res interfelti, alii omnes venundati, rous Irs SYN. Loquaciter, copiose, mulds ver%. 011tresfurent vendus. SYN.Vendo. v E R B 6 S U S . al .um. y e * ~ ~ , d r n s , ~ENUSTAS. a t i 4 f. CAanncs ~&CUYS, mlixe. SYN. Multus in verbis, loquax.Usus: dtmys, ke, brriut~.SYN. pulchritudo proe~istolam justo verbosiorem,vprie mucbris, lepos, gratia,suavitas. EPITH. l e ~ m @$lus ~ lo*g,~ur ~ qu'il ~ t Eximia,muliebris, prisca, prupe scenica, sum~ f ~ u d m l cf. t . I nania ma. Usus : Agerc cum dignitate et suavitate. Homo afRuens omni lepore et venustate, koutVERBUM, 1, n. M o ! , !m, p < r m 4 erme f u i &nil tous es u&ntcnts.Cf. Pulcher. pen'0n;au un: Disrours, k n age,o wou, e@. gomen, V O & Voab3Um. g l TH. V ~ N U S TA ~,& & & U , de JI~. men%consideratissimum,duwm,insolens et gancc. SyN. P u l c g , belle, apte, 3eganter, humile, elegan~, grave,immutatum, influum, commode. usus : 1llud pemenuste cecidit. inusitatum, novatum, translatum, . nefarium, VENUSTUS* u m ~ C h * m t ~ ~ i n r x ~ diosum, plenum humanitatis, priscum, solemne, suspiciosum, usitatum ac tritum. Verba grandia , amplissima , gravia, sonantia, nunls gracinrx. Cf. Pulcher, Elegans. sprndida, dura, aspera, inllolentia, prisc* inV ~ P R E S , 1% WP. V e p N 4 l u m , m. pl. qukata, abjelta, odiosa, intolerabilia, inepta, Buisson Lpinrux, ipiws, burssons. SYN. S p i w . neda, obsoleta, non aprta, longe ptitu, scoVER. Wis, n. i r #rinle#np$. P a n a n n i bm. PHRAS l . Multl ~ r b 8tudioae a curant, r e m e t m n b n t i a m n o n lta, bien &S ab mqulno&io ad oolotltlum l n Canoro. grm ~koistssent UVCC un soin s c ~ ~ + l r u x Icr SYN. Vetnum tempus, tempus hiemi wneur~tofs qu'ils empIotCnt, s'iw z'inqttir'lcr a u t m i centi adjunAum, tempestas vcrna, dies verni,
VER
p20
cupio verboruin, et litteraruni teiidiculis, rern et ~nteiitiamnegligunt. Aliqui sunt magni verbomm architdi, rebus intera inopes et jejuni. Mdti vocabulorum opifices agunt egregicn remm inquisitoms non item. Multi verborum magnificentia delctlantur in magna sententiarum jejunitatc. 2. Verborum pomp a sino m r u m pondere I n a n i i e t rldicula mt, unc ex-r~ssion f i m tise, r~zaisvi& cir s e ~ , r t l v ~ ef ~u Yidicue.&rborum c volubilitas sine rerum pondere inanis est et irridenda Oratio, nisi subest res, inanem liabet quamdam elocutionem et pene puerilein. Oratio, si res non subest, aut nulla sit necesse est, aut omnium irrisione ludatur. Coniposite et apte sine wntentiis dicere, insania est. $ R e r u m copia verborum copiam glgnit, paboirdh7ICe des d 0 5 . 4 ~ fiYOd11if~ t l b ~ t d&S#UYO~n~t &s. I p o res verba rapiunt ;verba provimm rem non invita sequuntur ;ex rerum magnitudine splendor quidain et copia in verbis exsistet. (Deverbo a d verbum translerre, VULG.),fraduire tnof d wof. Verbum e verbo exprimere; ad verbuin de Cricis exprimen ; verbum, de verbo exprimere; totidem verbis
- - --- - - . Verecundiacustosvirtutumetquidamquasior-
-- -
VER
;~~~&y;~;pa" m e u m verbum, VULG.),srrr ma' $aroh, tna Fide ;me ; interposita fide inea 6 . Uno verbo, en un ,Kot, in summa, summam summa Usus : Verbum ex e . exsculpere non potui, je a,+,.wher rolc c. Non multa verbp faciam. Excidit verbum pnscum et obsoletum. perpetuare dificile. Verbo aliquem Iacesserc, viol:tre, dire ,/es injrires d pqn Ad verborum contumelias desceiidere, cn iKjurds. verba ,iiihi dar non rtio6 jC souflre qu~o,, ,,rtrn iTnfiser n verba alicujus jurare. ~d verbu],, ediscere, , m f d verbi causa, verbi ntia. Verbo promitterc, re negare. Uno ve& dicam Verbo rcm transigam. Verba facere in senatu, a ud scnatuin. ldem sonat, vdet hoc verbum. S)ubje&a verbi notio, $@ni@&MI, sens6un nrot. Verbum insolens, inusitatum, novatum, mnfs nouf'eaux, dolo@ms.Verba v u l g a t ~ trita, usitata, ~nofs usa.?t.verba priscq desita, obsoleta, mofs a h n s donf on ne se swtpfris, awhafsmcs. VERE. Vraitnrnt,jristemenf.SYN.Kevera. )( Falso, Inanlter. fl6te. Usus : Majores nostn fiRe et fallaciter, sed vere et sapienter populares fuere. Vere tecum agam et libere. VERECUNDB,A ~ , ~ ~ fi<irur. SYN.Puduiter, timide, dubitanter. )( Im~udenter. A, e, f. Refetrue, ri5etZ,C, modescic. SYN.Pudor, rubor, modestia, ingenuitas. )( I m ~ u d e n t l a EPITH. . lnvisa. stulta, virgina1is.-USUS: Maximum ornamhntum amicitiz tollit, qui ex ea tollit verecundiam.
"-"
VERECUNDI
natus vite. Solus homo pudoris ac ver.cundie particeps.Virginali verecundia, timidu b m t m rinndc, d'une pu<irur virpMZc. Pudor. VERECUNDOR, aria, a t u s s u m , ari, d. Avoir de u retenue, craindre, n c w oscr. SYN. Pudom deterreor, absterreor, impedior, ingenuo rubore suffundor, erubesco. Usus : C u n h n t e m et quasi verecundantem incitare, az&iffonner unc rserve troj fitl~idt. VERECUNDUS, a, u m , Retenu, riServ,: modcsfe. syN#. lJNdens. ~ H R A S . juvenb est a d m o d u m v e r ~ u n d u s .ce jmnc komttlr e s f f ~ trroIksfe.Verborum 2~ et rerum obsca.itate ,,tanda r u b r e m suum et ingenuitatem przstat; pudorem animi et pudicitiam corcolit, Pudore septus, in loquendo mi= ~erecundus ; dolescentis modestissimi pudor ad omni obscenitate longe abhomt; incomu tis castissimisque moribus juvenis et virginaa vermundia proditus. Cf. P u d i c u a sus : Verecundus est quem pudet impudica loqui. Oratio verecunda, Lnfagc madcsk. V ~ R g o Brls, R , Itussum, eri, d. a et Amrr P . . res~ectueuse; cmituire, e dorcfer.SVN. Estimesco,nonnihil commoveor. USU" 1. Istam culpani quain vererisegopr=tabo. Ab aliquo s u ~ ~ l i c i uvereri. ~ i i Vemor, ut tibi satisfaciam, je cradJ d e *e 710tdS salis/aire. es Operam perdercs, VOUE ave8.zrai:rf de f i r h votrepciw. 2. observo, r b l r t r , nspccfcr. 1s patrem ve rctUr ut L)eum' non se diligentT verebuntur VERGO, 4 eres ct n. a. Tour-, i*cfitrcr,pencher 7 1 ~ s 2 . ; n. fncfindr, CIrr situdou e x * SIN.Inclinar, in cxitu SUL UsUS : Uruti auxiliumad ltaiiam vergen quamAsiam inaluissein. Ad meridiein vergit Sicilia.VergeJain annus et in exitu erat. VERIDICUS.a, u m , (?Udit d vn'f, .rin'dique. SYN.Verax, apertus. VERIL&UIUM. II, n. &fymoogic. V E R I S ~ M I L I S , e. gen. com. Vraiseurblabfe,jmb<Ible. SYN.Credibilis, probabilis, rationi consentaneus ;vero propius, advcritatein propensius, quod maxime specie veritatis movct ; quod ropius fidem est ;a vero non alienum, non aghorrens ;vero simillimum, siinile ver1 ;.quod ad veritatem maximeaccedit, quod proxinie acccdit ad verum, quod a rntioiie nonprocul abest,non discrepat, non dissentit;, quod veri siinilitudinem, speciem, foriiiarn, imaginem p r a se fen, ostendit. U S U : ~ In omni disputatione quid esset verisimillililum qu~riinus. Cf. ~ r o b a b l l i s . VERISIMILITUDO, Xni% f. Vruise~t~bfutrcr. SYN. Probabilitas, similitudo veri. vBRITAS, Btls. f. La 7 1 7 ~ \fe v r d , kr r/ulit, SYN. Verum, vera ratio, res. EPITH.
~2
'.
VER Acerba, aterna, debilitata, in profundo demersa, jucunda,grata, molesta, perspicua, simp l e ~ ,sempiterna. PHRAS.l . Verltatl plus q u a m amicltlirt trlbuo. jc tiem compfeL la v h i t ~ U que ~ s de l'a~nitid. blajorem habeo veritatis quam amicitiz ratioiiem.Locum apud me honestioreiii veritas obtinet quam amicitia; cedat veritati amicitia necesse est ; nihil amicitiae elargior, nihilveritatinego. 2. Ut verltatem dlcam, pour a'irc vrai. Ut dicam quod res est, ut vere dicam ;ut ingenue fatear ; ut verum loquaniur; ne meiitiar ; si verum quzrimus, si verum fateri voluinus ;ut ex animo ac vero dicam. Usus : Magna vis veritatis,qua contrahominum ingenia, calliditatem et solertiam facile se per se ipsam defendit. Sunt alii siniplices, aperti, veritatis cultores, fraudis inimici. Graci contentionis cupidiores guam veritatis.Veritatis ignoratione vulgi opiniones in maxima inconstantia versantur. Vwitatis luce nihilhominis menti dulcius. Animum a piRura ad veritatem traducere. Studia sua ad veritatem dirigere. Veritate adduflus h a c testor. Ad veritatem loqui, dicere.Veritas neinpe in profundo demersa in disputatione limatur, eruitur. Obtinere, retinere veritatem. Veritate patefatta atque onini errore sublato. Ventas ad liquiduin explorata me convincit. A veritate desciscere, defleRere; resistere et repugnare contra veritatem non audet. Ad veritatem nihil loqui, ne dire nn a2 vrai. Ad veritatem quam maxime accedere, s ' a w o chm de plus en plus de fa vnY. VERMICLKTUS, a. u m , V a 4 rnarque/. Usus : Emblema vermiculatum, ?no. saique. V E R N A , e,m. Esclavc ni duns la rnaison du multrc, cscluve de nuij.sa?ue.SYN. Servus ex ancilla domi nostra natus. V E R N ~ C ~ L U S a. , u m , Du ficryz, nationaf. SYN.Domesticus. USUS: Quotidianz s c vernaculae res. Imago antiquz et vernaculz festivitatis,irnu/=c tic f'antiqnegaietnrrtionae. V E R N U S , a. u m , h'elafijau ~ n u f e m p s , pn'ntanirr. Usus: Verni temporis suavitas. VERO, Mais. SYN.Autem. Usus : 1. Numeris adstriRior poeta, verboruin vero licentia liberior. a. Certe auldem. oui. assut?ncnt. Esto vero ita. Est Gero maximus ille Scipio. Fuisti szpe, credo, in scholis philosophorum ? - Vero, ac libenter quidem. T u ns/r/quent ossiddmmt, je crois,les C~~oles &S $hlosopkcs ? Oui, et avec pfut'sir. V E R R O , 1% verrl, vemum, ere, a. Balayer. SYN Scopis pulverem ve sordes aufero, ejicio. vERRCA. m, f. Verme, @tite excroissancc sur fe COY@ Auntuh. VERRCOSUS, a, um, Cortvrrtde verrnu. SYN.Verrucis ~lenus.
VER
VERSATILIS, e.gen. com. Mobile; c k n geunt, fgcr, iincnstant. Usus : Acies versatilis. Ingenium illi versatile fuit sic pariterad omnia, ut natum ad id unum diceres quodcumque ageret. Cf. Varlus. VERSICOLOR, 6rls. omn. gen. Qui changa dc coufmr; ckatoyant, digaw. SYN. Dubio varioque colore. VERSATUS, a. u m , Occi# de, ap liguid. SYN.Exercitatus,subaRus. Usus : gomo tum in aliis c a ~ s iexercitatus, s tum in hac w p e versatus V E R S I P E L L I S , e, gen. com. Q u i $ d loulcz les fonncz; d, adroit, souplc. SYN. Callidus, astutus, simulator. Cf. Astutus. VERSO, as, avl, a t u m , are, a Tounur snrvcnt, ntounur, wmuer; rouler ou agrgrter akm son rspn?. SYN. Volvo, traflo, converto, fletlo. Usus :Astuat dubitatione, versat se in utramque artem, huc,illuc..4ersare suam naturam et &&ere ad tempua Animum ad dolos et fallacias versare caepit. VERSOR. arls, a t u s s u m , arl, d. 9 4 r &ter, vivre, se mouvoir; s'occupCr de, s'ajpfiquer d. SYN.Sum, incumbo, laboro, do operam, insudo ; consuesco. ADV. Abstinenter, acnter, acutissime, assidue, conjuntissime, callide, copiosius, diutius, honestius, impudentius,moderate,nimium,perite,perjucunde, populariter; subtilius, temere, caste, non obscure. PHRAS, i. Llbenter c u m 1110 versor, volonfirrs je dtnreure avec lui (VULC.conversor). JucundissimeconjunRissimequecum illo vivo; assiduitate ejus deleflor; consuetudinem et amicitiam cum eo junAam amo ; libenter cum illo atatem ago; haereo ad ejus latus non sine multa animi voluptate. a. D l u j a m versor In hoc labore, &@is longf~rn$s dCjd,je suis oc~wpC de ce tmvail. Diu jam hoc saxum volvo ;ztatem in hoc studio contrivi ; diu jam hunc laborem tero; temporis partem non modicam in hoc studio posui. UsUs :Diu in Sicilia versabatur. Nobiscum versan diutius non potes. In re oratoria versan. Res in ore vulgi, ante oculos versatur. In quo motu temporum versemur, vides. Juventusi'us tota in laudis cu~iditate versabatur. ~esDuilica in discrimine Gersatur. In negotiis veisor maximis; nominis tui terror in aunbus animisque hostium versatur. V E R S ~ R A ,as, f. Argent emfirunfpm/r tnnndre un a2tte. SYN. Mutatio creditoris. Usus : Jniquissimo fenore versuram facere. r. VERSUS, D a m h d i ~ e d i o n de, du cdfi de, vms. PHRAS.Locus jacet versus orlentem, ce lieu est sifudd forient. Orientem versus, ad orientem ;ad orientem conversus ; ad ortum vergit ; ad orientem pertinet, speCtat ; orienti oppositus ; orienti objcAusest. Usus; Aretium versus castra movit.
YER
722
VES
VERUMTAMEN, Cc#mdant. SYN.Sed a. VERSOS, OS, m. Vrrs. SVN. Carmen. tamen. USUS : Optabam, verumtamen non E~~~~.Malus,pervagatissimus,seminatormaaudebam. lorum. Alterni,delicatissimi, elaborati? heroici, hexnmetri, obscenissimi, ornatissimi, optimi, V ~ R U S ,a , u m , Vyai, vdn'tabe, del, veteres, usitati. USUS: 1. Historiam versibus SVN.Sincerus, certus, non fucatus, gemanur; clchpsit. Multi in eum versus fa&, confefli. solidus,justus, expressus. )( Falsus, fucatus, Magnafeliritate versus fundit,texit,componit. adumbratus, simulatus. Usus :Kespicere Hominum flagitia delicatissimis versibus exquidquid in quaque re verum sit. Licet enim ressit. 2. (Llnea, V~LG.), lcritltre). verum dicere, loqui. Si vemm scire vis. Inter &UltOS Versus Uno Spiritu p10nuntiare.veni0 huncet illum, NumidicunlveNmacgermanum nunc ad transversum extrema epistola tu= Metelluin multum interest, e wrai Mdlellus, venum, versiculum. ~tfdtelf~is en pcrsonnr. Justa, solida veraque V E R S T ~ ,Aliroilnnrnt,habie~~~en.(;avec gloria. Sed nos veri juns solidam expressammpCrche&. SVN. Callide, vafre, malitiose,subque iinaginem nullam tenemus. Verissima illa dole, subtiliter. Cf. Astute. et velut ex oraculo Uelphico edita existima Cf. Veritas. V E ~ ~ T U S , a . u m , Q r i i s a i t refournrr; w ha&&, adroil; rus,/ourbe. SYN.Callidus, maV E R V E X , ecis, m. Moufon. litiosus, multi lex. Usus : Versutum appello, VESANIA, f. extravagartrr. cujus mens cetriter versatur. Versutum et sou , vos ,itat vesania cf.A ~ ~ lers ingenium. Malitia est versuta et fallax notia. cendi ratio. Cf. Slmulator, Astutus, CalVESNUS, a , um, Qui rst n r dilirc, inllduk sensd, /OU. SYN. Vecon, insanus, furiosus. VERTENS, tis, omn. gen, cum armo, Amenss Furiosus. mense, L9ar<nir,fe mois gtri conrt, e courarit VESCOR. Bris, vesci, d. n. Se ~ 0 u n - i ~ de 'ande, du mois. SYN.Circuma&us, comde, man tr got2trr. SVN. Edo, pascor, utor. pletus. UsUs :Anno vertente; intra finem anni USUS: f a h e , careo, carne vescor. Dii nec vertentis, avant a@ dr PornLe couuanlc. escis, nec potionibus vescuntur. Cf. Comedo, V E R T ~ X ycis, , m. ~r $ 8 ~ C/fC5t6. ~ SYN. Edo. Polus. EIIITH. Celsus, extreillus, summus. VESI[CA. m, f. Vcssie. SYN.Folliculus uri. IJsus: r. Duo quasi cinguli terrnae, cceli vertiiibussubnixi. 2. S u m m a pars, sommel,/&te, nnae. dwu. Vertex montis. Ab imis unguibus ad VESFA, as, f. CU&~. Usus : Vespas acubummum verticem, &S p i r h d la t2h. leis uti videinus. YERTO* tl, *um,ere* a. T0umr~fm.r~ V E S P E R , Gris et i r l , m. . & soir, e t c ) > 1 # s Iourncr, ddtoumcr. SVN. Converto, vario, mu<hr soir. SYN. Vespera, serum die, vesperti10. Usus : 1. Vertere stilum in tabulis suis. tempus. ~ H R A S . v-peri ve vespem, Vertit se fortuna. Vertit hit rationem, fingit, vrrs Ir soir. Occidente sole, pmcipitante jam quod probarenon Potest. 2.Convert0, dirlgo sole; vesperaseente celo; cum advesperasceiter, tourwr, se tourncr. Terga vertere hosti,t; die pr;ecipiti; sub occasum solis; cum jam bus. Romam se vertit. 3.Transfer0, trua'uirr. esset die; cum haud rnultum jam diei Vertere Platonem Latine. 4. Commuto,chaneresset; primis se intendentibus tenebris ; gfl de f i t n , s'e.der. solun1 vertere exilii so&soccasu; prima vespera; curn non multuin causa 5.Tribu0, do, rr#rochcr,/r~ir~ * S~~'IJIC ad solis occasum temporis superesser ;inclid qqn Ac. Vitio, crimini aliquid alicui venere. 6. Recipio me, confugio. se toumrr, se Y+~ ~ ~ ~ i $ ; ~ uo se verteret, non habebat. 7. Sum. extremum diei ; pmcipiti in occasum die ; g ; : ( S a , t s te ou te1 Ctn<, rotr,er, reposer. In praripiti in ,,dem die tempre ; inclinante hoc res tota vertitur. In tua voluntate negotii se sole; prbcedente d ,e ; ad occasum ; summa vertitur. 8. Succedo, cedo, avoir tcllr accensis jam luminibus; sub primas faces ; ou tre issw. Id consilium ut tibi bene verprimo vespere ; obscura jam luce; n& tat, opto. Id in bonum uni, alteri in perniciem appetente. CL sem. vertit Res in contrarium vertit, 'aJ>eamaf f. LrsOir' Extremum r&ssi. 9.Perdo. pessumdo, everto, tourner, diei tempus. EPiTH- Obscura UsIJs: Ad vesCAangcr m). Cunl multa fecisset egregie, peram. Priina vespera. Die inclinato in vesextremum omnia vertit. Trabo, eram. (Vaspera, VULC.),~~~ wCpn~. Latino; (d son profi!.~x illa pecunia maxit e s p e e i n a in templo preces cantari s o s i ,,lam prtem l. VESPERASCIT, imp. Ilse attnuit. SYN. nir. Libertatem aliomm in suam vertisse serAd solis occasum est. U s ~ s : esperascente vitutem conquerebantur, i sepuz''ientque la libwfd cfautrrri/ut riryrnue pour nrx una ccelo. cause de snvitudr. VESPERTINUS, a, u m , Quise foilou qui a linr le soir. Usus :Vespertino tempore. VERUM, M&. SVN. sed.
a,,
4'
VES VESTER, tra, t r u m , Votre, le vdfre. V E ~ T ~ B ~ L 1, ~ M Enfrr, , veSlibII,e, & g che. EPITH.privatum, vacuum, honeaturn. dsvs :Primo aditu vestibuloque prohibere aliquem. VESTIGATOR, mis, m. ~kasseur; inucsfi~afeur, espion. SYN.Venator. vEST,.IUM, Ij, n. du
723
VET
sa, manifesta, nefaria, parva, pressa, recentia usvs : cum pedem intulero et in possessiom m vestigium fecero. Tu e x t n =des tuas, ubi vestigium imprimas fi as nas, non habes. Pcrsequi vestqia a l b & ~ %nsequi aliquem uestigiis ;in vestigiis sequi,cou~rsrrrfestrues <Y q p , le suivre ) u as. Stellie cursus sui uniugium nunquam inA)eAunt. Num in ejus sniptis eloquentiie ullum vestigium apparet ? Reliqua sunt, exstant multa antiquitatls vestigia. Indicia et vestigia veneni. l n temporis, lpci vestigio, dans tttl8~e fieu el au mtme ;PIStant. Vestigia in multas partes ferentia. VESTIGO, as, avl, a t u m , are, a. Suivre la frucr, d la #isfe, clrrrchrr. SYN. Indago, vestigiis odomr. Usus : Causas rerum vestigare. Cf. Indago, Qumro. V E S T ~ M E N T U M , 1, n. VPIrment, habif. SYN.Vestis, vestitus. USUS : Calceos et vestimenta mutavit. VESTIO, Ir, l i et vl, i t u m , ire, a. Cou. vrir &un W~OUCU~, habifler, V& SYN. Tego, obduco. ADV. Bene, extrinsecus, male, obsoletius. UsUS: DEUS animum corpore vestivit ertrinsecus, D I E U d revttu &'dmed'unrrnvel o m exfdn'eun, qui esf le cor#s. Natura oculos membranis tenuissimis vestivit et sepsit, & nature a recouvrrt el mfour es yeur de tnniques frls lgrrs. Reconditas sententias eleganti oratione vestire ac ornare, rmCtir de fomes ilJganfes a%s pemCes firdondes. Cf. Vecitls. VESTIS, 1s. f. Vttctnenf. SYN. Vestitus, vestimentum. EPITH. Familiaris, muliebris, pretiosa, purpurea, stragula. PHRAS. l. Vwte indutussplendlda, rrvCtu&uncostumrmrrgw i q u ~ .Veste auro illuaq gemmisque adornata,omnique peregrina opulentia cultu conspicuus; veste usus puro distinfla gemmisque; veste auro 'intexp s lendidua a. Vul@ariaveiltls. vtmrnf ona!lLOirC.~d~garis habitus; cultus habitus ue a rivato vix abhorrens ; levis et parab!is cukw eorporis ;vestitus humilis ac obsoletus. Uss: Vestem conficere, resarcire. Vestem induere, mutare, changer de vtfemrnt, C.-d-.,#redre des habifs & &uil; vestem alicui detrahere; vestem discinderc. VESTIT~~S as. , m. VCtemml,habillnnmt, P<rrurr. SYN. Vestimentum, omatus, cultur
~gn~~;;~~~,"~~~~Q::~;,i,;ip'~~,ri
corporir. EPITH. Necessarius obsoletior, ristinus, virginalis. usus: ~ e s d t u s asper. $estitus orationis, montium, riparum. VESTRAS, Btls, omn. gen. De vofrr famille, & ccr~otre PI(ys, VETERANUS, a, u m , Vimx, ancie*; soldals qui outfaif leur t e * , rxpCnirtentds. SYN.Qui viginti annos militaverat. )( Tlm. VSUS :C ~ s afirmissimum r exercitum inviflissimo genere veteranorum miiitum comparavit. V E T E R ASCO, is* era* n . ~ ~ n7'ir#x9 i r ~ C i l l i r Uss , : Veterascentem eorum gloriam qUis non videt ? vETERAToR,~~~ m. ~(Cluiquia , vieilli dans q p k , qui rst habile ou versd uns; mafois. EPITH. Ma nus et perfamiliaris alicui. Usus : Homo callifus n veterator. CL S l m u iator, A s t u t u r V E T E R A T ~ R I U S . a, u?? Fin, Y~~OYS.SYN.Faiiax, dolosus maiitiosus. ~ s v s : Nihil ab e0 nisi teflum eS\.eterato*um exspefles, n7af&n&=,fe [ui p~9ar/ific~s rf darlafanisme. Cf. Astutus. VETERNOSUS, a, um, Sortrnolrnt, ldfhargi ue; endonni, upafhi ue; faible, dkbilr. L'svs : eeternosus senex. c?. Piger. VETERNUS, 1, m. Assou~issrmenf, a+t h i , languncr. SYN. Lethargus.Usus: Veternus civitatem occupavit. Cf. S o m n u a VETO, as, thi, tltum, are, a. DL/nuirr, inteniirr, prohiber. SYN.Pmhibeo, absterreo. )( Jubeo, coge. ADv. Assentatorie, dilucide, fraterne, planissime. USUS : Hoc omnes leges vetant. Vetuit eum:desperare. Cf. Prohlbeo. VET'LUS, a, um, Assez vieur, virille. SYN. Senex, antiquus. )( N(1vel1us. Usus : Mulier vetula et multarum nuptiarum. Equus vetulus. VETUS,iris, omn. gen. ~ ~ unti ~ syx. *,,tiquus, prisfus, quo,j vetustatem fert. )( Novus, recena. PHRAS.l . Vetus h i c mos est, retfe coutume rst ancirnnr. Vetustus, antiquus, longa?vus, priscus, jam diu institutus, remotissimus a nostra memoria mos est. z. Vetus hec oplnlo est. c'est une vin'Il6 o#inion. Dudum animis hiec o inio insederat; inveteravit in hominum menti%us ea opinio; multi temporis, pervetus, diuturna, minime recens est opinio. Uss: Credendum est veteribus et priscis, ut aiunt, viris, ilfauf s'm mp@rfw aux a m i m , aux kommes <faufrc/ois, comme on dit. Mos,amicitia vetus.Vina veterrima, vim trls viotx. Cf. Antlquuii. VETUSTAS, ntiq f. Anfiquill; lon4ue ,fur/t, vefusfd. EPITH. Excellens, infinita, lena exempiorum, prisca, scenica, tolerabi(s. ~ m : Vetustatis s exempla oratori nota esse debent. Res aliie vetustatem ferunt; alia vetustate nenelcunt, evanescunt. Vetustatem omnem superat viri excellentis virtus.
V E T U S T U S , a, u m , Vieux, antiqut. SYN.Vetus, antiquus. Cf. Antlquus. v ~ x l i ~ i *ni., o , f. afifam tournemt,fati ut, souponce, mauvais truitcSYN. hagna et inlesta jaca t i o et agitatio. EPITH. Acerbissima, impunita usus : est zgritudo =urn vexatiene corporis, accnjfifiap/e doufeurs jhya p a , Vexatio et direptio sociorum, outrugcs fa& aux ais e/ #iages dc leurs biens. V E X L T O R , arls, m, Celuiquitourmente, "j mnlhi&, pcrs/c,'teut, bourrcrru. SYN. EPIT~ Crudelis , alicujusreipublice et seeleratus. V E X I L L A R I U S , 11, m. Porfe-lfendurd Si ifer. Usus : Ordo sexagenos milites, verigrium unum habebat. V E X I L L U M , 1, n. tcnda,.d, enseipe. SYN. Signum. Usus : Vexillo OPUS est, convolabunt. Nunquam perditis civibus vexillum deerit. vEXO, as, av,, atum, are, a. Sccouer, ba(loft~r;faim souJjjir, /o,'rjnfn(er, rnaltrai-
exagitator.
popularis, preceps et lubrica, proxima ad gloriam, uasi compendiaria, reRa vivendi, sacra, ven8ibilk, vitiosr Ancipites vi? opta. hiles in experiendo, jucund= in legendo,optim=, trite. PHRAS. 1. V l a e r a n t dlfiiclles, ICS ckemins Ltaient tr2s mauuais. Vi= erant ~ S ~ U O p~lverulent~,angustissime,lubricce, S ~ , immunite ; itineribus deviis proficiscendum erat; summa difficultas aditus; asperis, confragosis, arCtis circum locis intrandg erant angusti= i plerzque cava, simulque occulta vi= nec unquam ante humano trit= vestigio a~erienda ; as~eritatesviarum et angustia inextricabiles erant et crebris saltibus incluse; obsepta, interclusa, impedita erant itinera, aut imbribus abrupta ;magna erant ac dificiles locorum angustia, et q u a vix singulis hominibus paterent; viarum difficultates erant pene inexplicabiles. LuAandum erat cum tenacissim0 sabu10, quod ~ r a a l t u met vestigio ceerant d e n ~ ,egre mOliebantur pedes. vix singulis pewii ; itinera erant qualia ingredi expeditis quoque vix tolerabile. SubaRa diuturnis imbribus humus luto poribus armisque nipeceviam ; pr turbam sibi fecere viam; viam sibi stravere, munivere.Usus: Viam facere, concinnarc, obstruere, sternere fairenne wute.Vias reficere, "purgare. AlieG persuum agrum Patet tibi via per meos fundos. In longam et multorum dierum viam se dare,committere. In viaesse,progndi,procedere.Multonimdierum viam conficere. De via deflectere, divertere, declinare; e via excedere, deduci. In viam redire. Prmedentium vestigia me ad viam deducunt, ferunt' Iters vlKRIUS! a 8 uml RealY anx rnwtu& USUS: Lex viaria, lor c o n ~ c m n t a @aration da+ 'outes. VIATICUM, I, n.Rvcnf @ur & @vW', #rovfsions de voyagz, P.ais Q wuk. SYN. Vi= im nsa, itineris subsidium. EPITH. Lnrgum et fbberale, publicum. USUS : Quenndum et congerendum viaticum. Viatico aiiquem instruere, prosequi; viaticum suppeditare, suggerere. Viaticum praeripere, eripere. V I T O R , brls, m. Voyagcnr. SYN. Qui iter facit. EPITH. Preteriens, bene vestitus. Usus : S.epe et latronem occidit viator. VIBRO, as, avl, aium. are. r et n. r. r Iingrijncr un tnouuemenf, secouer /oricmrnf, brandir; z. n. Twmdlcr, s'agier, bn'Im, /ti#SYN. Agito. Usus : 1. Hast;y sifa, vibrare. 2. Mico. Demosthenis non tam vibrarent fulmina, nisi numeris contorta ferrenttir, Dmastk)ne, donf les foud~csn'aitraient par cetfc im ufsion fluissanfe, si, etc.. Mare, qua a sole cotucet, albescit et vibrat, la rner, d Pentlroit ot) le soleil vient se rCflchir datu &S jots, blanckit el t9incelfc.
Contumaciter,contumeliosissime,urbane, crudelissime, fedissiine, vehementer, vigilantisPHRAS. Cravlssime vexor, j e fr2s tourmed. Mu,tis sane molestiis conffi&or; dies no&esque torqueor; circumventusab inimicis quotidianis turbis agitor, exagitor; negotium immerenti; tot ,n,uriis quetidio premor atque opprimor, vix ut libere respiran Iiceat; tanta est amulorum improbitas, ut Deternum cum su,ceptum fideatur;tot injuriisjaEtaturet exafitatur q u i t a s ? ut animus dolore exedi doore ac zegritudine confici videatur. Fodicant me quotidiana inimicorum injuria ; pungunt, vellunt, lacerant, respirare non sinunt. Contumaciter, inurbane, quotidiane vexor ac premor; omni vexationis genere exagitor, convitiisja&or,diuturnis molestiisconfli&or,omni crudelitate laceror ; zgre mihi faciendi nec finis, nec mddus est. Usus : Omnia divina humanaque jura vexarunt, violarunt, perturbarunt, everteriint. Uxor mea, quam vexastis, raptutis, omni crudelitate lacerastis. Verbis me, probrin omnibus et maleditlis vehvit, if m'a arcabU re rockes et & ma(nicions. Bello vastabitur talia, vexabuaur urbes, ardebunt oppida. Sollicitudo vexat im ios, fcsimpies S O & lonme#tsjar ~>inquitui. Ita conscientia mentem cxcitam vexabat, fa& lesremonis bumianfaient son djneagr'Ie! Cf.Afliigo,Infestun, Cruclo. VXA, m, f. Voie, cherinn, roufc, me. SYN. Iter i semita, callis. EPITH.fistuosa, p~lve. rulenta, nperta, simplex, diretla, brevior, cer. ta neque longa, expeditior, illustris, lata, immunita, inculta, silvestris, inilitaris, occulta,
1
1
VIC
725
VIC
.R.
VICRIUS, 11, m. Qtri tirnf la plact dt; rnn lafanf,mppICanf,lieutenunt(vic~ire). SYN. d i vicem alterius obtinet ; tfrm :qui in lmum alterius succedit. PHRAS. Est vlcar l u s Eplscopl, il es! Ir vicairr dr IIvtqur. I Antistitis sacri partes, munus agit, sustinet ; vicariam operam Antistiti przbet ; absentis Antistitis personam gerit, sustinet ; sacri Antistitis vicem fungitur. Usus :Vicariusaliena dominationir, alieni 'uris. Succedam ego vicarius tuo muneri. cf! LOCO. VICTIM. De onartirr rn uirartirr. d t bmrg m bourg, de & a e t u v;agr. SYN. ~ e singuios r vicos.~sus:Bicatimservi omnes conxribebantur. VICE, abl., vlcls gen., vicem ace.; in plur. vlces (nom. et arc.) et vlclbus (dat. et abl ) A l t e m t i v r , sucrrssion, tmtr, 7#kiS~i&&, rc$rocit, ckan.~rnrrnt. SYN.Fortuna, sors, status, locus. Usus : In vicem, a/frmativemmt, tour d tour. Alicujus vice, pofir, a* lirfi & , d a#lace dcqqn. In ejus vicem, d su lace. Vicem tuam doleo, jrplains z~ofrt sort. itiores . vices exspectare, affendrr des jours maYlrurs. Redde vicem meritis, rmnnais les srr~icrs.Tribuni vicc me substituit. Poetsz vice nomina fingere, comtnr, d /u tnani&-edfi M t t . Tuam vicem pertimesco, doleo, timeo, ulciscor. funaor. VICNI;~,a, A u nombrt de vingl. VICESIMUS, a, u m , Vingtilnrr. v Icl ES, vingffois. VICf NIA, m. f. Voisinafic,proximil(.SYN. Vicinitas. Cf. Vlclnltaa VICINITAS, atis, f. Yoisina r, #mxid. SYN.Vicinia, propinquitas. ~ P I T H Fi. nitima, artium studiorumque, infelix, meretric i e u s v s : In istam te vicinitatem constituisti. Mihi cum eo vicinitas et magniis usus est. Proptcr vicinitateni totos dies simul sumus, d cause dn voisinagr, nnus so#nmts memhlt &S jmrrnCts cntiPrrs. Tota vicinitas clamoribus wrsonat. VICINUS. a, u m , Voisin, fiocht, prochain. SYN. Propinquus, finitimus, proxime acceden~. PHRAS.I. E s t llleviclnus meus, il es! mon voisin. Ejus ~ d i b u mea s continentes sunt ; meas xdes ejus domus attin it, tangit ; ejur domus in mens *des incurrit. %jus =des meis adjacent ; domus ejus adium mearum parietem tangit; pro a domo mea; in proxima vicinia Iiabitat; c c vicinia dudum commigravit. 2. Bellum vlcinum est, la p r r w t scfdif hr>r rr', In insis , -. , .-- .- nnirr. -- -- -.. .. --- nrooe - = - DortIs - - hel-lum habemus. Ante oortas est bellum. Velut 1 in cervicibus habemis hostem. Non longius hostis abest uam quo telum adjici Usus: ~ i a l e h i c avicina rhetorica. R " % i gravida atque ad pariendum vicina. Cf. Proplnquur YICISSIM, Alfernatiwt~~rtzf, tonr d tour
SYN.Mutuo, pariter, invicem. Usus : Rstate calescere, hieme vicissim algere. Mutuari ab aliquo aliquid, et ei vicissim reddere. Quod honestum. iustum est. et vicissim. Y ICISSITDO, a'nls, f. ficis~if*dc, ckmgrmrnf. ~Y~.Vices,comrnutatio, varietas quadam. EPITH.Juciinda studioriim officiorumque; nofluma, diurna, optabilis.Usus : Temporum varietates,fortunzvicissitudines.Laborum et quietis vicissitudine utendum. Nihil remuneratione benevolentiz, nihil vicissitudincst~idiorurn offiriorurnoue iucundius. rien dc -- - plus agr&b/t qu>u?wb i ~ z ~ e ; l / o n &iproqur, n oa*un khanpe de d/t rt de bons oficrs. CL iraristas. VICTIMA, m, f. I'icIit~rr.SYN. Hostia. EPITH. Gratior. USUS: Se pro republica victimam pmbere. VICTOR, bris, m. Vuinqurur. SYN. In contentione superior, palmam ferens. E P IH. ~ Beatus, invidus, ingratus~lxtus ; summus. Usus : Galli viflores alacritate et quasi l z titia ad canendum excitantiir. V I C T ~ R I A .m, f. Virtozrt. SYN.Palma, triumphus, tropcum, res bene gesta. )( 0 1 fensio. EPITH. Acerhissinia, bellica, civiiis, crudelis, funesta, domestica. externa, gloriosa. gravis. turbulenta, horribilis, innocentissim< naturszinsolens, superba,molesta, navalis, prszclara, recens. PHRAS.1. Vicloria penes nos est, la vicfoirr rsl ti noas. Vifloria nobis cessit; de viAoiia ab hoste nobis concessum est; prmlii exitus vifloriam nobis dedit, detulit, tribuit ; palmam dedit, detulit. z. Nos vl6torlam obtlnulmus. nous avotu remporlC la victoirc. Gloriosam viAoriam adepti sumus, habemus, reportavimiis, consecuti sumus; palmam de hoste tulimus; victoria ad nos venit. 3. Vl&oria prope carta est. ia victoirr tst #rrsqur ccriaine. Victoria pene explorata est, in manibus est vifloria; viRoriam in manibus habemiir. 4 Repentln u s casus vlClorlam noble eripult, rrn husard imprhrr nous rn/fiw lo z~icfoire. Fortuitus casus palmam propemodum e manibiis extorsit, eripuit;vifloriam ad hostes transtulit, distulit certe et moratus est tantisper; palmam in manibus infregit; viRoria prope e manibus excidit. Cf. Vlnco. USUS:lilultu victoriam portendebant. Ea res vi\ori;im nobir peperit. lnde viAoria initium faAum, ortum, enatum fuit.ViAoria bene uti novit Casar. Vi&oriam minime cnideliter exercuit. ViEtoria natura insolens ac stiperba. VICTOS. os. m. Cr donf on ~ i f vivrrs, , noumYrtrr, .alinrmts. guitas. Vidtu tenul utl, mtoir und vie/rrgolr. Tenui viAu vitam sustentare, propagare; tamem, vitam tolerare; famem propulsare; Iafle ac leguminibus vivere. Usus : Viflus et ami&us, /a nmrwilurt t t rhabillemmf. Alicuiviflum liberaliter dare,
,.
VLC
pqckr avec soin, examiner, @ser. HRCego tam rebere. Nec6ssana ad viAum suppeditan. prospicio animo, quam ea qiia oculis cernieiftum labore ac industria uarere, compamus. Multum ille videt. Diligentius nobis est rare Tenui viftu cultuque dlettari. C t Alo. videndum.Quid agas, quid moliaris, quo p y VICUS, 1, m. Quarerd'une ville, memc gredare tu videris, s o n p bien d ce que fufms, vrlloge, bouq. SYN.P a n urbis pluribus dovois jusqu'o3 tu Pavances. Sed haec viden mibus constans. Usus : Omnibus vicis atapo%terius. Cf. Intueor, Cerno. t w collocata sunt. VIDROR, bris. s u s sum, deri, p. PaVIDRLICET, I l est hti&nf, il est clair mi&, sembler &re re a d cotntne, #osser qw, bien rnkndu, natur~llement.SYN.Scilipour, &re ten; ~ Y N . Speciem aero, cet, nimirum, nam, enim. Usus : Tibi videlipratteo; speciemco, p r a me fero, appareo. cet molestus esse ndui. ADV.Facillime, longe, secus, magnopere, valVIDRO. es, vldl, visum, era, a. Vo{r, de, vere. PHRAS. Videbatur m a g l s minar1 o#r#evoir. SVN.Cemo, conspicio, perspicio, q u a m supplicare. il paraksail pluldt meprovideo, aspeAu sentio, percipio, ante ocunacerquest~ppIier. Minanti propior erat quam os mihi versatur velobversatur; oculis oberroganti; rogantis habitus speciem potius mirat imago n i ; videndi sensum ve oculonim narum quam precum fecerat, habuerat, pmsensum habeo. ADV. Acrius, acute, ass?ue, buerat; apparebat facile a recibus ad minas coram, diligenter mature, palam, erspicue, descensurum; a parebat Lcile armatas esse m&, clam, php/c prudenter, strihim, paupreces. USUS: Suid tibi en de re visuin est I lo, plane, etiam atque etiam. PHRAS. I. ViHac noAe visus sum videre in somnis Kscud e n d u m se prmbuit, il se rnontra. In conlapium. Consideratissima verbo usi sunt jus eAum se dedit; in conspeRum venit, prodices, ut ea non esse fa&, sed vlderl pro. J i t ; copiam sui fecit. 2. Ubi r e m totarn nuntiarent, S j u p se sont semis &un mol ~ l d l ds , que j'em crumintoutr Ea&tiyc. Ubi frls saqe, en rrmzhtrt Ieur a v 2 t eti ces termes : psnitus cognovi ; oculis usurpevi ; visu ttlle chose paralt avoir 'Ctfaite, d non telle percepi; ubi rem oculis compertam habui; ubi choseaCtifaite Cf. Puto,Oplnlo,Exlstlmo. res tota sub oculis erat; ubi rem totain oculis VIDOA, as, f. Veuve. USUS : Orbanim et perlustravi; ubi rem oculis inspexi, percepi; viduarum tributa. ubi res tota oculis subjeAs erat. 3. Res tantllla v i x vlderi potest, une chose s i pe/ilc VIDOIT AS, atis. f. Privalion, d//auf; uf d inc se voir. Vix sub aspeAum cadit, 7rzuvage. Usus : ributius jamdiu Caeseniiz vivenit; iigit aciem res tam exigua; vix in conduitate ac solitudine alitur. spctlum cadit; vix in cernendi sensum cqdit ; VlDOUS, a , u m , Vide de, priv & , qui vix aspehbilis est; obtutum fugit res tanrnmrvc de. Usus : ipse viduus, pestem hanc tilla; sensum oculorum eugit ; vix aspeAu excipio. sentitur.q.(Vldere hominem non possum, VIETUS, a , u m , Fl$tri, &ssch, d . VUm.),je ru puis voir cet hornrrte, c.-d-d., le SYN. Imbecillus, languidus. Usus: Cor {ovis snppDricr. Ocuti mihi dolent cum hominem exiguum, vietom et tanquam morbo contracaspicio; oculi ferre non possunt hominis imtum. FruAus vieti et caduci. portuni os impudens ;videre sine dolore hovIGEO, es, iii, era, n. &re ~ t ~ o u r e u x ~ minir frontem non possum. S.Quodcumque lre en crd~iil, etr 7 ~ n pen , eslitnr. SYN. Vino, vides m e u m est, tout ce que vous voyer viriditatem habeo, floreo, polleo, in gratia d a firtIsnt. Quidquid occurrit oculis; quidsum. )(.iaceo. ADV. Vehementius, diu. Usus: qui$oculis subjicitur~quidquid in oculis n t ; In omni natura id vivit vigetque quod calet. contra quod longissime conspeAum ferunt Viget animus in somnis. Diu Couir viguit. oculi; quidquid oculis terminatur, finitur, id in Multis saculis viguit ea disciplina. Interdum ditione mea est. 6. Videri deinceps i n t a n t a etiam objurgationes in amicis vigent. Cf. distantia non potult, on ncputle voirplus Floreo. longtem~s d cause & la dislance. SubtraAus est ocults hominum; locorum ingens intervalVIGESIMUS. a, u m , yin,@i>mc. SYN. lum oculorum usum abstulit; conspeAum hoVicesiinus. minL ademit loci intervallum; in tanto loVIGIL, Ills. m. Ganie, ~ a r n i c nsenrinclt. , CONm intervallo oculorum usus cessabet. Usus : Clamor a vigilibus tollitur. f . Omnes a d e u m videndum procurreVIGILANS, antis, omn. gen. yi@lant, bant. tour accouraient pour Ir ~roir. Omnis nttentij; so(pesx. SYN.Attentus, acer, aollix multiiudoad cognoscendum hominem eucitus. Usus : Homo vigilans et acutus. Nemo dit; certatim re uirebant, et vultum cognospost hominum memoriam paratior, vigilanc e n cdpiebant.?3mnium in se oculos avertetior, compositior ad judicium venit. bat; spe&culo erat omnibus.Usus: 1. O b v i i VIGILANTER, Avecvigrgrlance,avec soin. itatuam videmus in foro. H e c mala et vos Usus : Vigilanter et nervose agere. vide* ac penpicere potestis, et mihi ante oculos veraantur. a. Agnosco, Intelllgo, o b s e ~ ~ m VIGILANTIA, m, f. Soin vigilaut, aC/n-
P"
h'oa, vifi'Iancr. SYN.Diligentia, cura, studium, proiridentia EPITH. Horribilis, mirifica, singularis. Usus : Mea rfeci diligentia ut tuti errtis. Diligentia, c e h a t e , labore, vigilantia opus est. VIGI LII A. as, f. Action de vrillrr, vrillr; insomraie, +rivaioon de somtnril. SYN.Lucubratio, abstinentia a somno. EPITH. Consularis ac senatoria, flebilis, noAurna. Usus : 1. Cui non audita? Demosthenis vigilia? 2.Cura, dillgen tia, vigr'Ianccl altrntiorr. Idcirco in hac custodia, tanquam in speciila collocati humus, ut populum Romanum vaciium nostris vi iliis redderemus. lllam coloniam mei? pra?si8is, vigiliis, custodiis, munivi, servavi. 3. Excubias, vrilte, une ties qualrc divisions de la ntrit ches les Romaitw; ar&s o* senlinelles de nvi:, postrs, ~ r d e6. e tenia vigilia wille ( d minuif), ad me venit, d la troisitt~e Pro castris vigilias suscipere, collocare. In vigilias ire; vigilias agere, exigere, conficere. Alteri suain vigiliam tradere, nec tamen sihi deesse. Munus vigiliarum per se obire. Vigil i s per tres noAes tolerare. VIGILO, as, avi, a t u m , are. n. et a. Vrillrr, nc p i n f dortttir, Itre vrill. SYN. Excubo, vig>liasago, in vigilia maneo. )( Dormlo. ADV. Acrius, multiim. PHRAS.1. E g o dillgenter vlgilo, je veille avcc Ir ptrtsgrand soin. Ego excubo animo, nec partem ullam quietis capio ;totas n d e s pervigilo ; perpetuas vigilias suscipio ; in ea re cura, consilia, cogitationes mea omnes evigilant. Diuturnas vigilias tolero, nec inviAum animiim ita curie abruent quin in hac custodia, tanquam in specula collocatum me mcminerim. 2. Totas noEtes studlorum c a u s a vlgllat, i l veilIr fow:rs les nuits pour lr~dicr. NoAurnas vigilias ad diurnum litteramm studium adjungit ; diurno cum studio n d u r n a s vigilias conjun$t. Ad litterarum studia noAium bonam partem assumit. Continenti litterarum studio dies n d a q u e jungit. Usus : Vigilare ad multam otem, veitlrr irsqu'd une h u r e trEs avancCr de l a nuif. d e multa n d e vigilat. VIGINTI, Vinpf.Vigintiviratus, Vigintiviri, les vipnlivirs, romtnission ric v i t 8 ~twtnf bres qui assistaient le prfeur,$rsidaient aux tues, d la mdnnai<ct aux rxCculions ca#ilales. VIGOR, Qrls, m. Vifueur, Cmrgir, forre. SYN.Firmitas, robur. integritas. UsUs: Membrorum, juventa vigor; VILIS, e, gen. com. Q r i rsf d v i l rix d boa tnarrht; qui a #tu rk valrur, vil, &S,Apn3L. SYN. Vulgaris, contemptiis, ahjenus, humilis ; plebeius, levis, communis, nullo pretio, nullo numero, sordidus. )( Pretlosus. PHRAS. 1. Vlle illud c a p u t hoo a u d e t ? G f Ihu mptisable ose fuire cela? Illa labes et duvie civitatis; illa e vepreto extraAa nitedula; illa plebis quisquiliae; horno ex ergastulo
emptus, emersus e cocno,oniniiim facile omnibus rebus infimus; homulus ille de lapido emptus, ex argilla et luto faAus, de plebe humillimus ;sordidus et despicatissimus, semilixa, postremus servorum; Mysorum ultimus ; Cappadox modo abreptus de grege venalium; caput hoc vilissimum ; vile hoc ac infame corpus ;infame hoc cadaver et ejeRum ; ultima sortis homuncio idausit?~. Miror te hornlne t a m vil1 e t abjs6to deleCtar1. jr ~ r r ' P l o n ~ que vous aycsfaif volre a t n i l c c f borritrrr v i l ct tnj5ni~zble. Miror quod hominis sordidissimi acdespenissiini consuetudineu taris ;quod ejus te hominis usus ac consuetudo delectet, cujus infima conditio ; qui sit infima conditionis ; sit despenus, abjeous, contemptus; nul ius loci, nullius pretii, ordinis, dignitatis; qui sit unus de multis; qui sit tema? filius; inops ab omni existimatione, neque a se ipso, neque a majoribus tommendatus ;qui nulla majomm laude, nulla sua virtute honestatus, ornatuspnobilitatus ; cujus omnis vita contempta et sordida,qur sine gra. tia, sine auAoritate unus de populo, imi vir subsellii, vita ingloria et inhonorata; qui sit infra omnes nfimos homines; qui sit infimi generis conditione; ui ex cceno plebeio extractus, humilitatem ajhuc sordidamqu~inopiam pudenda? artis qulestu profitetur. Cf. Abjectus, Humllls. Usus : Nihil tam vile, tam vulgare est, cujus, etc., i l n b t ricna't si vil, de si romtttun, donl, clc. v ~LITAS, a t i q f. Bon tnarch, v i l j r i x , m$*, dillain. )(Caritas. EPITH. Magna, communis, nec opinata. USUS: Summa annona? vilitas. In nullo (animali) deprehendes vilitatem sui, ne negligcntiamquidcm.Cf. HUmllltas. VILLA. as, f. Maison de campagneJermr; tntairie. SYN.Przdium, domus extra crbem rureque a?dificata E ~ ~ ~ ~ . A p e r trudisqui. a,ne dem, locuples, parva, maxima, publica, vetus, non ma na. Usus: Antiquo more parva erat villa.~ilfa abundat porco, hado, agno, gallina, caseo, IaRe, melle. Abi ad villam. Cur villulas meas non vides? VILLICUS, 1, m. @p>se&r, intrndant, frmirr. SYN. Custos villa. EPITH. Bonus. Usus : Mercari villicum tanquam fabrum. VILLOSUS, a, um. Co~vrrldepoil,velw. Usus : Veste villosa Corpus contegere. VILLUS, 1, m. Poil. SYN. PiIus. USUS: Ovium villis vestimur. VINIEN, lnis, n. Touf bois fim'ble donf on #u: /aire des lirns, baprlle, branrhe (de peuj5/icr, osier, saulr). Usus : Simulacraviminibus contexta. V ~ M I N E U S ,a, um, Fuildeboispbri1k Usus : Crates, fasces viminei. vi NACEUS, 1, m Ppin duraisin. Usus : Acini vinaceur
yi
ViN
-
romm eloquentia s u a laudibus facile obmit ; in eloquentia certamine facile huic manus crllw. dedere cateri et vitti cessere. 5. Paucf mipsoe vlncem norunt, #en dhommes &a#VINCIO, 14 vlnxl, vln&um, Ire, a. d se vaincrr, savent mnlfnjrr l e m pazAftacArr, gatroffe~, enrAuPnrr. SYN.Colligo, sioirr.. Pauci sunt qui suas cupiditates, qui seipconstflnp. )( Dlluolvo. Usvs: 1. Facinus sos frangant ; ui suosipsi animos contundant, eot vincire civem Romanum.Tu liberos popuircundiam co%ibeant; impetum tempcnnt, los tyranno vinAos constrictosque tradidisti. iram comprimant, contra Iibidinem animi sui 2. Conn&o, liw, unir, joimtk. Sententias re& atque ordine omnia faciant. Cf. Domo, quidem habet aves, sed eas nec vincire, nec Edomo, Subjiclo. USUS:Vincamopinionem explere novit. r m a occupare, vincire pmsituarn, exspe6btionern omnium, su+?sscd diis,s'~m#urcr &J sitions, les rnfoursr #un PO 'obn ur vous avcr concurdC moi,rattmt# cercle ou cordon f t m u p c s . C t Vinculum. akLale. $ausam,sponsionmi vincere,gagncr VINCO. 1s. vici, vl&um, era. a Vainsu cause, son p a n . S nsionem vincere et cm, rm ricr la victoire, tnomphrr Ac, sursuperiorem discedere cpientis animus nun) u a . Devinco, expugno~victoriamrequamvincitur voluptate,cupiditate non frangiporto, frango, subigo, domo, feliciter decerto, tur, metu non expugnatur. pmliis frango, secundurn prcelium facio, coVINCOLUM, 1, n. i i n r , ckatneJCYJ. SVN. pias hostium fundo, rem bene gero, superior Nodus; compedes, caten=. EPITH. A timisum, superior discedo, in ditionem meam remum, pulcherrimum, grave, non mmfiocre, digo ;litem, causam obtineo ; supero, pracurpublicum, arctissimum, domesticum, sempiro, p ~ s t o p , p o n d e r o . Auv. Facile, funditus, ternum. PHRAS. Vlnculls constrlnpere, mngnifice, vicissim, nimimm, etiam ;turpisenchalttrr qqn, k charger de c ~ w s Vincula . sime. PHRAS.1. C a s a r P o m p e i u m vicit, alicui injicere; vinculis adstringere, colligan; C ~ a r v ~ ~ ~ y u i f P m # ~ . CPom a s a r ium, cum in vincula abripere, conjicere ; vinculis mantxercitum ipse haberet multispartiEs inferiodare ;cnrnpedes alicui indere, impingere, inrem, pmlio tamen superavit,pugna fmgit,acie ducere ;vinculis devincire; catenas injicere; /n fudit higzvitque; in p u p a Fhanalica superior catenas conjicere. Usvs: Vincula injicere ;rn ni Casarcana erat ;victoria penes Casarein vinculis retinere ; vinculis levare innocentem ; ernt;Casar Pompeianosobtrivit,concidit,cone vinculis ernittere; vincula mmpere, revel. k i t ; in fugam con'ecit, convertit ; superior lere; e vinculis corporis evolare, se &tackr pmlio discessit ;viAoriam victoriaque insi&S licnr du c o * . Omnibus conjun&ionis, gnia de Pompeio reportavit, tulit, consecutiis amoris, amicitix, necessitudinis vinculis cum eit ;victoriam obtinuit, adeptus est.Cf.Vl&oillo conjun&us sum. da. 2.Turcas a Cmsare vi&l aunt, les Turcs ~ % m vaincus t par PEmpcrrur. Turca viCti VINDEMXA, as. f. Vdangc, colte te du cerrre, disCtssere ; in praelio Turca succuraisin. SYN. Vindemiola. Usvs : Vindemiam buerc; inclinata Turcamm acies fusaaue est : ita fieri oportet. Omnes vindemiolas eo reser. im uisa Turcamm acies percussaque pnlmam vo, ut illud subridium sene&uti parem, C tl. vi&ori Cesar dedit. detulit: Turcae fusi furas m e toufes mes p i t e s ~colf~s, c.it.4 w tique, ac omni cladc perdo'miti sunt ; TU& /conomic~, @ur m 6nf01.n une rrssourcc.pwr acie vi& ac p r o t i t i c a a r i de victoria concesla vieille~se. serc. 3. Alexander, u b l orientis populos V I N D E X , Yciq m. Vmgmr. SYN.Ultol. vicirret, morte exstln&us sst, Aexanl(rr EPITH. Assiduus, gravior, optimus. Usvs : mmrnrC, a p d s aumk v a i m k s p ~ ~ ~ p de le POs 1. Vindex scelentm et temeritatis carcer. Fu*t. Alexander, ubi bello s u w t omnes r i a speculatrices .ac vindices facinomm et orientis popolos ;ubi vi&oria omnis orientis scelewm, les Funks sont 1 s desses guiodswprovincias emenms est ; ubi in ditionem et v m t dgnuiiscnl le meme. 2. Custoi, #rpfcc. potestntem rcdegit orientem ; ubi debellato teur. li Crafrur, sauvnrr.Bmtus vindex Irberoriente, pedibus substravisset et subjecisset tatis. Vindex ~ r i s alieni, di/mcur du h i t omnia ; ubi subattis bello populis, ,jugum orienti immuisset :ubi subacta in ded~tinncm des cdanciers. -. - -. . -. . . Wgypto, kcupata '~erside,triumphum post VINDICATIO, b n i q f. Actim 1 hominum memoriamclarissimumdeportasset; er, de tic/endrr,pmt~nim,vengcance. postquam devitlus oriens jugum a vi&ore Cindicatio est,,pzr quam contumeliam ddentotis c e ~ i c i b u raccepisset, natura? concessit. dendo aut ulciscendo propulsamus a nobir 4 Eloquentla taclle cateros vlclt omnes. if afm'&mml rutparsCfir son /loqurncr tous VINDICIAC, Prum, f. pl. RCclamafim lu ovlwr omleurs. Lonae cateris antecelluit. judinn~'rc &un &jet, twrndicafion m jwtic. proititit; facundia ante-ca?teros aquales fuit f EPITH.Injusta. USUS: lnjustis vindtciis ac vix ullam cateris omtoribus laudem reliquit ; sacramentis alienos fundas petere, chemkr d doquentia cateris superior fuit ;famam cates'empanr du bien Zoytrui$ar &J riclama-
VINRIUS, a, u m , Relatif a u fin, A c vin. Vas, cella vinaria, varr d mefln e vin,
&.
G~I
VIR
73O
VIR
vissimum 3. Vir bonus a c dives, homme tum fortuna satis ampla ornatus; vir integefrimus et ab opibus non imparatus ;vir plenus officii,et opibuscommodeinstm~us;uianimi bonisabundat, nec fortuna tanien %ona desiderat qui animi bona multa,nec paiica fortunze possidet. USCS : 1s vere vir putandiis est, cujus animum nec prospera fortuna flatu suo eeret, nec adversa infringet, i l mri/e vrainaent k norn d'homme re211i que la flrosfi'rifd nc e r r t enfir, n i I>ik$orhrnc abatfre. Vir optimus et homo do6issimus. Si pro patria mea ista virtus staret, viromm bonoruin paucitatem non incusarem. VIREO, es. are, n. tre 7fertoacvrrdoyant. USus :Alia semper virent, alia hieme nudata, verno tempore frondescunt, d'airfres sont foili o m vefs. IumV " P'. For"es " ' Orr de Pdme. SYN.Vis, nervi, lacerti, robur. P H R A ~ . I . N o n d u m satis virlum habet. il rr'a das encort asses deforres. Nondum id est robAris ac nervomm ;nonduin ita fir1niis est Corpus viribus: nondum id \.iEoris in coroore animo. que est'; nondum ita qalidus est ;'nondum ita convaluit, ita se confirmavit, ut par sit his conatibus. Adhuc sine nervisest ; virihus adhuc necessariis caret; nondum ea fatla est accessio virium quain res tanta postulat. z. Omnes vires impendere. entfloyer forrfrssesfnrces. N e ~ ~ ~ o m contendere,intendere,adhibere; neS summa ope niti; nulli operze parcere; totopectoread rem incumbere; operam omnem aliquo confem. USUS: Nolim respublica tibi tantas vires dedisset. Ex rire e'us vires. Pro viribus agere, selon jcs r r r c s , A m la mesun de srs forres. Omnibus opibus viribus ue repugnare. Nimia contentione frangentur, jeficient te vires tua, quas si amiseris, non facile revocabis. Cf. Valetudo. Robur. VIRESCO, 18, ere, n. Devanir vert. VIRGA. a. f. Ver~ft, bap~effepoirr bnfh-c. SYN. Flagellum. Usus : vi; is ad necem cmd e n ;acerrime concidere a6quem. Tergum virgis laceratum. Violata virgis corpora tribunontm. VIRGETUM,1, n. Lieu $f,znt flosier. SYN.LOCUS virgis consitus. VIRGXNEUS. a. u m , De jeunejflle, virginal. US~srrs: Pudor virgineus. VIRGINALIS, e, gen. com. De jarneflZle, viygfml. USUS:Virginalis modestia, verecundia, mmirsfie de jeitnejffe. VIRGINITAS, atis, f. Vircinitr! SYN. Castitas, castimonia virginalis. U I u s : Virginitatem suam violare paraiitem occidit. Cf. Virgo. VIRGO,Ynln, f.jeuneJi~k,vierze. EPfTH. C u t i ac verecuada, generosa, nobilis, incor-
$" on t t nkhe. Vir cum virtutibus,
mpla. Vestalis, di rna propter quam aliquicl fieret, nata suinmojoco. PWRAS. i. Perpetua virgo mansit, elle &#~ieura loujours vitvge. Illibatum virginitatis florem ad extremum usque spirituin conservare ; virginalem pudicitia florem illibatum custodire; virginitatis decus illibatuin retinere; virginalis integritatis laudein illibatam conservare, servare ;inviolato pudore vitze hujus illecebras transirc voluit. 2. Virgo castimoniam DE0 vovit. ceftejeune/Ffe a vou, comarr d DIE U su niqinifr! Virginitatem, florem virginitatis voluntaria sponsione D E 0 dicavit, addixit, consecravit ; virginalem pudorem integrum ac intatlum D E 0 solemni sponsione obtulit ; celesti se sponso perpetue virginitatis voto consecravit ; perpetua voti sponsione DE0 se virginitatemque suam obstrinxit, obligavit ; virginitatis votum perpetuze nuncupavit ; erpetua voti religione virginitatein suam dicavit. Usus : Virginem per lare* comprimere*vitiare. VIRGULTUM, 1, n. h?kloW j n r ~ ~~OUS broussaillds. S~S, SYN.Virga: et alia: stirpes passim enascentes. USUS : Via deserta et inculta, et interclusa frondibus et virgultis. VIRIDIS, e. gen. com. Vert, vemioyanf, SYN.Habcns viriditatem. VYRIDITAS, atis, f. Vert, corlfeur v&, verdure. EPITH.Herbescens. Usus :Pratomm viriditas. Laurea ista viriditatem suam nunquam amittet. S e n e h s aufert eam viriditatem in qua etiam niinc erat Scipio, la vim'lkue e n l h refle ver~feur qrr'uvait rncore Sci,fiion. VIRPLIS; e. gen. com. Dhornme viril. SYN.Viri proprius. PHRAS. Ubi virilem mtatem attigeris. d2sqr1ev o w aun8 atteint rdge viril. Ubi maturior ztas te cqnfirmarit; c m centibus, progredientibus annis; ubi z t a s maturuerit; iibi matiirior ztas vimm te reddiderit; ubi virilem, puram togam indueris; ubi pubertatis almo egressus virilem togam siimpseris. Cf, IEtas. USUS:Fortis et virilis oratia, styfe mAZe. Pro virili parte me obligo, &S /a mesure du rininir, selm mes mnyenr. Nonnullo3 interdum jacit igniculos viriles. VIRILITER, bin7emml, en ho~ntne,courageusment. SYN. Fortiter, animo magno. Usus : Quod viriliter animoque magno fit, id dignum et Jecorum videatur. V I R ~ T I M , Par hornme, por tfe. SSYN. In singula capita. Usus: Agmm viritim dividere. VIRTUS, i ~ t i s ,f. V d ,eflcm:t; /?m, vipeatr, corragr. SYN. Bonitas, probitas, Integritas, perfeaa mens; fortitudo, vis, robur, vires; ars, facultas, prrfeta et abaolutissima ratio. EPITH. Admirabilis, incredibilis, afflcta, prostrata, maxime Idtuosa, amabilis, bellica,clara, insignis, digna gloria, dura et quari ferrea, excellena, exigua, fomosa, pulchm, amabilis, generosa, gratuita, immortalis, non
LEO
inhumana, neque immunis, ne ue s u p e e a Laudabilis ipsa, memorabilis ac ivina, mirinatura et ad summum perduea, prastabilis insignisque, pnstantissima, socia vita, solitaria, tenera, trafiabilis. Bquales et pares, domina bmnium rerum, imperatoria et ministra, sapientia comites, rpulares,regia, nonvoluntaria ;posita invountate. PHRAS. I. H o m o e x l m l k vlrtutia sst, homrnc <fumevertu remarpuoble. Horno pmstanti virtute atque integr!tate ; egregia virtute praditus, omatus ;vir in qun przstabilis insi nisque virtus, atque adeo ad sum. mum perdufta; omni virtutum genere illustris; eximio s lendore virtutum clarus; omni virtutum l a u h cumulatissimus; virtiite luculenter instruRus, multis magnisque virtutum orna. mentis instmfticlsimus; sp&ta virtutis vir, cxemplar antiqun probitatis; viva virtutis h a g o . 2. SI t u o r u m m a j o m m laudibys respondere vls, t u l m u n e r l s est vlrtutem oolent, si vous voulez IIC pas d w m dc la loirc rk vos ancCtrcs, vous drvcpfraiiquer ~ V C Y ~ SiI majores I. tuos referre, si te dignum iis pra:bere studes, tuamm partium est, tui officii ed, non potes non virtuti operam dare; ut ad virtutem toto pcftcre incumbas; tuam operam studiumque conferas ;ut omni studio ac cogitatione virtutem compleEtaris, necesse est. 3. I s t a vlrtus m a g n o tlbl constltit, facpuisifion de ceffev c y f ~vous i n dcmarti bcazicot~fde tmvail. Quod ista virtute sis, quod virtute floreaq polleas, valeas, excellas, emineas. non tu id otio, sed magis laboribus ac vigiliis consecutu?, es; labores et vi ilia eam tibi virtutem pe ererunt ;virtutem la%oribur tuis ac vi6iliis rekm debes acceptam; non hoc virtutis in te esset, nisi labores gravissimos suscepisses et pertulisses ;alaboribus istam virtutem habes; virtus ista non otin a c desidia, sed magnis laboribus est comparata. 4 Vltam e'% vlrtutlr prascrlpto vlver e ( v u l p vlrtuose vlvere), 7~ivrc cn hommr verfttcrix.Vitam ad omnem virtutislegem,normam,disciplinam exigere ;re& ac cumvirtute vitam degere,traducere;exvirtutis lege acpmscripto vitam agee, gubeman. 5. P e n p e a a vlrtus. cotwagr rrconnu, mriv. Perspicuis testata signis ;przclaris fagis dcclarata: multis et non dubiis egregiz virtutis indiciis, notis, significationibus testati mores; versata in amnium ore ac sermone virtus. Usus : Virtus est re& animi affeRio, per se i sa laudabilis, cujus laus in aftione consistit. Birtus una altissimis defixa radicibus IabefaRari non potest. Mamo virtutis amore teneor. Virtuhm consequ; habere ;virtutis compotem esse.Virtutem projicere. Virtutum laude crescere. Vtinam pro patria mea staret ista virtus.Cf. Prob l t a k ~ b b u s Mores, , Honestua
re, fe venin d e sa mCdisanrc, la bavc de son mvie. Cf. Venenum.

VIS, vls, vim, VI, f. Fnrcc drr corfs on de lidme, S Y N . Vires, virtus, robur, impetus, nervi, ecacia,violentia, injuria, copia, num erus. EPITH. &tema mimi, ap!tor numeris et carminibus, calamitosa, conciliatrix humana: societatis, confusa totbmundo, contraria, egregia, quasi dux vita C t ma istra officio~m, domina rerum praclara et ivina, fatalis, fracta, debilitata, hiemalis, imbecillis metus, incredibilis quadam t t prope singularis, divina ingenii, infinita lacrimarum, quzdam innata, magna animi, magna eboris? magna natum, maxima aun et argenti, maxima ad rationem aliquam natum, princeps rationis atque ordinis, non modosenior sed aqualis, interdum levior, summa ac diligenti comtemplatione dignissima, tribunitia,vetusjudiciorum,universa, propria orationis vcl oratoris. PURAS. I. Ea res v l m m a g n a m habet a d beate vlvendum. cctlc cho~c a U M grande cflcaciiclpour v i v w en hommr herrrrnr. In ea re momenta sunt maxima; id permagni momenti est et ponderis; r<w ea plurimum habet efficacitatis ad beate vivendum; res ea confert plurimwnad beate vivendum; multum interest , multum ad beate vivendum refert, istasi ratione utan. a. Omnla p e r v l m gesta sunt, to~~ts'est f&f rk vive forcc. Contra leges moresqu- majorum, temere, turbulente, per vim ac furorem a a a sunt;vis et ferrum in foro versabatur; vim adhibere et manum placuit; omnia per vim metumque expressa, extorta sunt; ibi legum reverentia ac magistratuum cessit ; sua cuique in acipace lex erat. 3. VI8 j a m p a r a batur,&jd on se p r i p a r d d employcrla violcncc. Res jam ad vim speRare visa es!; jam ad vim manusque ventum est ;jam gladiis rem transigere,ferro decernere parabant ;in eojam res erat, ut vi, manu, ferro, facibus, lapidibus nos adorirentur; concunii et lapidatione agi c a tum es$ jam ad crudelem superbamque vioLntiam anirnos converterant ;jam vi lacessere, et pro se quis ue manus afferre caperat; erant qui plebem a2 vim vocabant ;qui ad vim dacendennt ;qui vim intentare, denuntiare; qui afferre, inkrre, facere, adhibere, vim contra nos suscipere ; manum afferre, infcrre, injicereauderent. Usus: 1. Incrcdibilisquadam, singularis et prope divina vis ingenii. Doloris magnitud0 vim nobis dedit, attulit sin Iarcm. Tanta vis est eloguentia. Vis illa K i r i a et virtus oratoris, le talenf strblimr el fe divin arcenhat a2 Irlopucncc. Tantam vim habet veritas. Omnem vim ingenii contulit. Q u a sit vis hnrum verboriim, nemo non intdligit. Ex vi nominis argumentum elicere. Omni vi te retinebo. Est ha:c vis et natura amicitia, voild la fiissance el la nafurr dr famifid a. Vlolentla, lnjurla. owc ennrmie, violencc, mNi & l a f i n c . d c a p e r c urbem. Vim a&m,
fica, perennis perf&
VIRUS, 1, n. Bavc, vmin, isan. Usus : Omne acerbiiatis virus apud a c u e m evoma-
VIT
733
omne curriculum industri.mea in judiciis, loV!TIMITAS,.tIs,L Dis@si/ion viriense, fique conten~ionibus elaborabitur ? 6. V l t a vice, dfaut. USUS : Malitia certi cujusdam j a m pene m e tasdet, pai grcsque la vic en vitii, vitio?itas omnium. d 4 oat. Vitam mihi acerbam puto ; vita qua VIT~&US,a, um, pltjn & viniti1 prius, potius, cafius, antiquius alioquin dar, mouva>; ~ e r , c o w o m f i . YN. ~ ~ 1 . mortalibus, gravis inihi est et molesta ; piget ti5 vitiis flagitiisque coopertus, convi&us, despiritum, quo mortalibus nihil duicius,longius pravatus, comuptun, quo,j vitiose se habet, ducere ; lucis usuram, qua fmor, graviter Jam quod in vitio est, in vitio ponitur. )( P u r u q molesteque fero. Animam quam trabo, spiriincorruptua. PHRAS.t.vlttos1 multis partum quem duco acerbum mihi esse sentio. tibua plures s u n t q u a m probl e t integri. Usvs:Vita nobis a DE0 data, concesq tmles hommrs perurrs sont#luJ noinbrrux que dita e r t Vitam a D E 0 habemus. In vitam &Shomj&,grIU, Improborum, consceleratoedimus introimus, venimus flentes venir la ~m,p~vo~m,~agi~iosorum,ma~emorato~m Vitam produce% ~ r d u c e * , Promalis artibus praditorum,. ipalitia, scelere pagare ad ultimam senebutem,f @ l @ n P " vitiis, ffagitiis insignium, gui suum animum sd vie.Vitamjucundsmcumvi~ute egere,age% malas artes adjunxerunt ; eorum qui vitarn vivere, traducertranrigere;vitam cumvirtute omni vitiomm labe coinguinatam a vifiute colere, vivrc vcrhrcur. Tribus =bus vita hoabhomntem, "itiis turpissime obmtam et minum mntinetur,retinetur,sustentawr :cibo, cooperhm traducunt, n u m e m semper rnajor potione, spiritu, tmit ckoscs cntre:imirant ld est quun bononim. ct ] ~ soale- ~ ~ vi# animak: mangcr,C boirr,la tyS#irntio~. ratus a. vitios* ar a d m o d u m , vous ircJ Viiam ad omncm virtutem dirigen, instituere, :out c~womgw. I~ vitium pronv es; nuabien ordonner sa vid. Vitam rationem vito, qu, a mmtem, tationem certum vita genus, institutum sequi ; Certo abducis; nunqmens tua a m X i a distegenere cumuqtie vira implican, avoir & @# dit, abducitur, avellitur; harent in animo tuo telgenre de vic. Vitam alcujus e n a m n , n q stuch vitiorum.Ct Malus, Nequam. USOS: rare ;imaginem vita alicujus exprimere; mConsuetudo natura vitiosa et corrupteAnimi tamalicujus,vitaccons~etudinemexplica~,~- hoc ,t integri non vitios. vitioram naturam conter la vie de qqrr Vitam alicujus aPPete=, doArinaedomitam et compnssam habuit Soautw. vitam penequi, attenter la vi@ crates, Socrak dompta ct riduisit par la saVita alicujus parcere; in vita servare et sustigcIsC so ~ o / r C f l C l l l C ~ ,.tje >nd n e n ali u e q aIRncr la du #rwhain. Orator vitiosissimus, aYtcstabforateur. Cf. Vitam alcui a u f k , eripere, exhaufire; vita vttium. aliquem expellere, orbare, pfivan, dtct la vi6 VITIS, Iq f. nlgnc. ucus : An colonomm d qgn. E vita migm*, moutir. Vitam abjice*, e,t quacdam, vites amputet, rcnoncer d la vi#. Vitam rofundere, edere, erigat, extollat, adrniniculetur, ut quo natura Ir aImrur Jta fert, eopoisint ire, ut ipsavites, si loqui posemuxit, mo,., violmlr. Mortuos smf~ traetanda, t u e n d ~ u e faad viom n v ; mortuir vitam rertituen, teantur. Vitem serere, et q u a rrta est, diligea. nswnter ba& . , , , , , , cCCvivo, )( Mon, ter c o l e a In vitibus utantur, rcrecantur Morlor. e a q u e se nimium pro&derant. VITALIS, e, gen. com, ReI<JIyh la vid, de VITlUM, Ii, n. D i aut, d/fecbosil(, dca; v i e l vi^ ,aifvivn. sm. ~~~d vitam fmpfecfion;W # t P Y'W. S~@'.Viti0sitai pmstat, usus : Vir vital, per om. sma nem m u n ~ u m pefiinens. vitalii calor, spititu~ animi deforhiitas, morbus animi, t u r ~ i a )( Vlrtus, Sanitaa. EPITH. Commune peruaVITKT~O, Onis, f. Action .'h,itcr,,fuitc. r t u q finitimum, insigne, intolerabik meFuga. :Vitatio penculi, lucis, iocre, maximrrm, penpicuum, grnnde, probis. rium ren&utir, singulare. Vitia domcatica, V w E L L V S , 1, m./aunr'f@uf. SYN. Ovi L t e n > a , occulta, paterna, perditiwima, hop a n interior. minis stultq iniqua, contra- PHW. MuiVITXO, M, avl, a t u m , a ~ . a C o ~ m f i r c , tb a n l m i corporisque vlt1lr laborat, il &&Y, 0 1 t h . ~ rU ~ s~ ho~w~ entackr ; & vkf, 8st #&a & dfauts physiyucs et. GimprJecM f i r a% nuliit. SSt. Vitium affero vi tiow rnorales. Nullum ert in monbus natum. f o t , comprimo, vim affem, stupmm que vuinus ;nuiia ravitas, dmiecus! turpitudo Usvs : Vitiare aiienam uxomm. Senatusqua non laboret. &mia cst inqenii tadkate, consulta arbitrio consulum 9upprimebiuitUr stupore, debilitate lingua, oculis pewenissiU % &ScO~.~uls m w d ~d al~ t mic vultu omnique mottbcorpons vastus et p i l t s S~--~OW#I~CII =f. . p i s . Que pmterea libidp ocuiis, quod hStuprum. cinus a manibw, quod flagitium a toto abest YXTI~SE,D>UMmani~rcdfecbdy~e, mal. corpore ? Usus : 1. Homo vorago et gu vitiomm; omnibus vitiis inquinatus c U m x SYN.Vitio. USUS : Vitiose loqui, concludcm. t u , contaminatus, coopegtu, In dtium deLex vitiose lata.
VIT
saP;taris.
i#iz
%%Y"L
Iibi. Affine illudvitio est. Facile se vitiis et ermribus admiscent hominum animi. Vitia declinare, vitare, effugere, ponere ; a vitiis abstinerc, abesse ; vitio carere. 2. Culpa, fauft, &m.Qui valetudinis vitio, qui fortuna vitio, non suo decorere. 3 Dedecus, Aoitle, dlshonSummam laudem alicui vitio dare, in vitio ponere. 4.In auguriis, vire duits les aug u ~ ~ s , a u g u coirfrairc, rr t~~auvaisprCsuge. Aug r e s vitio creatuni consulem, vitio magistratum capessivisse aiunt ; vitium obnuiitiant. 5. Labes, rima, dfurtl. Si =des exesa: cor. ruerint ve vitiumfecerint, si lebdfti~unfs'tsf U d , fnettace nriite. Cf. Scelus. Crimen, Flagittum, SEeleratus. ~ 1 ~as, 0 avi, , atum, are, a #ir, se zowtraiw. SYN. Devito, fugio, efugio, declino. )( Incldp. ADV.Caute, facile, honeste, magnopere, summopere, turpiter. PHRAS. Adulaiores vlta, fuye8 lesj'affeurs. Refuge ab infida aduhtorum consuetudine ;cave, effuge assentatorum istam perniciem; aufer te ab isto pemiciosorum hominum grege; utere cautione cena, cautionem diligentem adhibe ne te fallat perniciosa adulatorum consuetudo. Usvs : Pericuium, vituperationem, culpam vitarc. VITRICUS,1, m. Beau$rr. V ~ T R U M 1. , n. V m . Usvs: Merces fallaces chartis, et linteis. et vitris delatz. D~ veau. SYN. vitulo. vXTOLUS, 1, m. Vcau. VITOPERABILIS, e, gen. com. Bldmable, ribri&m'blt. SYN. Vituperandus. an14' f. I ; / A ~rt$ro. ~~~, de. &".tJta&e. SVN. ReDrehensio. iqnomi. ---niL E ; ~ ~ M~ ~ or, . summ;, tanta, vehemenc, justa, maxima. #HRAS. Vituperationem efruge- qulspotest? Quipeuf ~ ~ bid~ Quis est qui non labatur in tam dificil, amque lubrica rerum humanarum ? quis at qui non o&ndat? quis est qui efugere ac vitare o&nem offensionem possit pquis ab offnisione prasare se ilnmunem potest? Usus : Alicujus faAum, aliquem in ,,;tuperationern adducere. In vituperationem cadem,
H.
Heprehendo; criinini, culpa, vitio do tnbuo, culpo, deformo ; de dignitate, de auhoritate dicu,us detraho, in malediAi ve criininis loco pon0 veobjicio ;malediAis alicujus gloriam dignitatemve violo, verbis castigo. ADV. Acerrime, asperius, gravius, admodum, vdde. PHRA~ 1.. Res palam vltuperatur, on bidme ouverfe~nenf I u dose. Res palam improbatur, damnatur, accusatur, acerbe notatur; sermones ea de re minus commodi dissipantur. 2. AuOtor operls vituperatur, oe foil le Pro& d Paufeur de rcf ouvrugr. AuAor convitio exagitatur, jaAatur, vexatur, male accipitur ; convitiis urgetur ; infamia notatur ; in reprehensionem incurrit. Cf. Reprcthendo, Crlminor. USUS : Ego tuum consilium vituperare audeo* pOur moi, j r *'ose asa#~ w u u evOfm#mjd. r
fem$s. USUS: Cervus vivax.
VIVAX, Bcirr,
omn. gen. QiN uit lmp ~
VI[VIDUS, a, u m , plrindcvje,.fo~, giguc SYN.plenuS vigoris. usvs : ~ ~ ingenium vividum, curactre inrrgipue, ame forttrnrnt fyempc. Alacer.
cf.
9 ''
ems
VIToLINUS,
im,
~ I T o ~ E ~ ~ I ~ ,
7
ro&f des rcprorkrs, d m n i r
objcl & bldrnr. subeunda erit ea causa maryit"perntio. ~ i h ita i eam rem tibi potius quam vituperationifore,
a f i e r a e o t su u le m , r r m #iufdtpour foi un8 ocL.anbir,un sujd <f(l -e nm r = n w u5 rrr)rnrk~r --. -= -.vITPPERTOR, oris, m. Celui uidlacmnr, cn'ique' ~ ~ p EPITH.Invidus. UsUs : Si in vituperatores
-- -
- --.
: L . , . -
InLIucnIL
Bhw,cnrnrrrr,
VXTOPERO, as. avi, a t u m . ara. a . cnlipuer, rCpnnander. SYN.
1
(
sum,in vita commoror, inter vivos numeror,vitam ago, transigo, dego, rMtem ago, vitain vivo, Vita fruor, vitam et spiritum duco, vitaet communi spiritu fwor, vitam colo. vitamanet. vita suppetit, suppeditat, lucem intueor,anima mea exsupero. ADV.Amantissime cum aliquo,. amicissime,animose,audaAer, calamitose, comiter,concordissime cum aliquo, congruenter, naturz convenienter, familiariter , fideliter, honestissime. immoderate. imorobe. imoure. intemperanter, jucunde, ladab~liter,'libeh,li: centius cum sua doiiiina, iuxuriose cum libidinosis, magnifice,molliter, necessario,otiose, petulanter, prodigo. Quain diutissime, quiete, ~anRisslme, valde, ~ p sapienter, p ~satis superque, ~ familiariter. P H R A ~ l. .D u m vlvam, litteris studebo. faitf que j r srrai vivunf,~'lfudirui les k f f m . In litterarumstudiovitam~ontercrc, degere omnem rtatem est animus; dum mi~ U in S hac custadia corporis retinebitur; quantumcumque &as mihi contigerit longinqua; dum curriculum vivendi a natura datum confecero; dum salvus era ; dum spidtum duxero ; dum vita e; hoc communi spiritu fruitus fuero; dum spiravero; duni lucem intuitus fuero, litteris studebo. Quibus r ionibus vita S P * ~ U ~circumscriptum x e r h iidem litferarum uno studioquasi tabernaculum vi* mea collocabo. 2. Misere vlvit. i v i l misimbInnettf.Animam trahit,spiritum ducit inter multos animi corporisque cwciatus; paucos ~ v t a dies c vid&, ~ numeral ~ ~ ~ ~ ~ in non insigni aliqua calamitate notabiles: in lufiu et sordibus iacet,ot>solescit,consenescit; vitam exigit,vitm decit in multis miseriis: statem omnem in . . iis ... caLmitatibut exigit, ut hec v i t r hujus lux ill:,
&re t u vit, r.ti'Jf#r. SSY. Spiro, sum in vita,
n.
nec caii hujus spiritus jucundus esse possit, q u z illi lucir usura datur, q u z illi exigui usura temporis mi vivendum couceditur, ea non tam beneficium est,quam novaseries dolomm. S Vivit a d Eenium r u u m s u a v i w r e t moliiter, il vil som soui, donr 12s #&irs, i j u c i t h u vit. Vivit arbitratu suo; vivit ingenio suo; sibi, genio indulget liberaliter ;animo obsequitur; curat se molliter; cuticulam curat molliterac delicate. 4. Vivere hine fratre non potest, il m fitvivre son ,drrm~ ~ absentis ~ fratris feme ~ non potest ;spiritus ejus ex fratn p n d e t ;spintus quem ducit cxfratns om trah1tur;vitaac salus ejus in unius fratris anima consistit ;partem viscuumavellifratrisdhcesruautumat. Usus : secum e s e , secum ac hpbi-, son. g ~ q u soi ~ d nc , h qwpourzoi. ConjunCtissime cum aiiquci viwrc, v i v n daru hiili'mi'IL a2 que u i n . De lucro vivo, j e W da re q wje gol%. &vere de suo, vr'vrr du a & , da s o p r turu. In horam, in diem, barbaromm more vin r e , vivre oujour lejour, som succi du Crndamoiir. l n otio vive? vivrr &m foisivrII, Viven ad alterius arbitratum, non ad suum, v i m sdon la volonfd d>antrui, non selo# ses drlsrs. Natum satis vixi,~'aiusser vdm. Pracariovivere,vivredune-2n~dcm'm.Rapto viven, vivre da ropinr. Ita vivam, s u r ma vti, aussi vroi queje vis. Quishocputaret przter me? Nam ita vivam, putavi, car,oussivroi que 'cvis, j c faipmri. Ne vivam,quej e mnrre, s i : &id poteris, inquies, pro iis dicere? Ne vivam, si scio, que j e rnnrrr, s i j e le soii. Vive valeque mis et @rlr.toi bien. Vivite silva, adinr,/ort$. VIVTJS, a, um, vivant,qujest vie, syN. spirans, usus : non h p h a b i t . E vivomm extvt,an uem. Vivus et videns peno. Ad vivum nseco. Qe vivo aliquid detraho vereseco. VI& A fiim. S m . Vix dum, vix jam ogre. PHRAS.v i . non t o t u m periit, il est uldlu que ,out PCrit. Non multum quin ;paulum *fuit quin totum ret ; vix tenues supersunt n l i uia. USUS: Vix ac ne vix quidem evades. Axest rethrm U buc venire. Quid est, Une bis vivere velimus ? mihi vero cum his ipsis vix ;his autun deuaCtis ne vix quidem, surr I'dt~~e que attroit#eut ovoirfiur tnoilo vir? owc ~ik je ,& a suP@rte d Mne, sanr elle, j i M lo ~pgorferoisplus. Ego vix teneor quin accurr ~ 3 ' 0 t 'bien da lo d nc @int accourifi V Q ~ A B O L U M ,1, n. DhdrrcJion, #*o/, &mu. SYN. Vox, nomen, verbum. EPITH. Certum, proprium, declarans, incognitum alicui, additum ad nomen, novum, priscum, ab oratore modificatum, inflexum quodammodo. Usus : Vocabulo ipso declaratur. Nomen est quo uxque res proprio et certo vocabulo oppegatur, k nom es#lr mot$ro#tz r t distinc-
tifarsigndh choquecrkou. Vocabuiomm inanes opifices. Voubulum ab oratore modificatum, et inttexum quodammodo. V ~ C ~ L I, S gen. , io v,,il, sonore, rettdissont; subat. . V'nyrlle. Usus : concunus ,,-lium ccrtamm. v~c.rus, Convocdfim, opsCll. syN. Arcessitus. uSUS:Dmsi va.atu venlinus. V6C1FERAT'0s Onls9 f. Cron<isc%c'Omr, voci/zraioon. SYN. Clamor, vox elata. USUS : Muliebris vociferatio mei commoved ~ ~ ~
(2"
V~C'FERORB arlfh a t u s sums ari. d. ~'OUSSC* g t n d h, vocijrer. SY N. Clamo, ~ ~ ~ m o redo e m clamorcm tollo exclamo, vocem contendo. SUS : Palam minitari et vociferari. Cf, ClamoYdC0, a q avi, a t u m , are, o A Irr, rouvquw, d r . SYN. Advoco, in%$ arcnso, accieo, adesse jubeo evoco, nomino. ADV. E ~ i g ~f e o,r t u ~ t o , ~ m ~ u d u nominam, tim, parcius, paulo, re e, temen, ultro, falso, Locus L T m j a vocatur. ce vulgo. PHRAS. linr f o ~ l Troie. k Troja appellatur ;loco Troja nomen est ;loco dixen nomen Trojam. Troj* loco nomen est. Cf. Nomen. USus : 1. Aliquem in jus, ad canam vocarc. Senatum vocari jussit. 3. Invito, trahb, impello, invifer, fio~oquer, nrgcger. Qua spe me ad laudem, ad studium virtutis vocas ? Consules ad arma vocant plebem. In eumdem me luctum, in longum sermonem me vocavit. Quod me a mestitia vocas nihil proficies, vous ru pamicndrespus d me tirer de rnon chagriu. 3. Adduco, atruncr d iel ou &M, mettre dam &le ou telk duation. Aliquem in invidi,in odium, incul am, in suspicionem, in judicium ; aliquid in fubium vocare. + No-
/ rk~nrc>~ssuger. SYN. Incmstan~.USUS :
vQLIJTICUS,
a. u m ,
vol'? & " ;
Punntes et volatici imptur. Cf. Vanua, I n constan'* Levla

0 des aiks,
vOLATILIS, si en. come u i v o k qui oiil ~yyw.toiucer.QsU ::B.*ia aquatiles, volatiles. VOLATOS, m, m. Aclion a2 v o k wl. SYN.Lapsus volucrum EPITH. Aeni. : Aer volatus avium sustinet. VOLITO. ar, .vi. atum. are, n. Voler gd ct ld, voltigrr; &r r t venir, s'nnpezssrr. SYN.Vagor, discurro. USUS:Voiito in foro; volitareperyenteset 1. vOrx>, as, avi, arum, are, n. Volrr. SYN: Volito, pennis me tollo. ADV. Late, insolentius, palam, vehementer. Uss: Volasre eum, non iter ecisre diceres. Volat xtas, le ter~tfivok, o+ rupidet~trnl.Litterx ad Pompeium volabant.
I~SUS
VOL
-
VOL Verborum, lingua volubilitas. 2. Celerltas, concitatio, inconstantla, en p<rrl. dn sorl: />rconstancr, lg&ct. Fortunie volubilitas. Cf. Inconstantia. VOLBILITER, ~~rp1iic1nrnt,avrc abok dance. Usus : Siepe in amplificando re, concessu omnium funditur numerose et volubiliter oratio,wuvcnt&as Pam$;jfcali011,m adcwdunanimr autmisa Ir dircourz d se &$Ioyw rapidrment d m la rondrur &splnnodss.SYN. Celenter, incitate. VOLOCER, cris, ore; gen. pl. l u m , Ail; ompt . ? . r r rap~&;paJsag~,pkldr~.SYN. olatilis, riece S, incitatus.USUS: O nuntium volucremPNihiftam volucre, quam maledic. tum, rim nc art plus rafi&tnrnt son crhrtnin q d u r r n d d a i r . Genw dicendi volucn. O spem volucrem 1 VOLOCRIS. 1.q f. Oirsau. SYN.Ala, avis, vohilis. Usus : Volucres nidos fingunt ac conatruunt. VOLOMEN, Inia, n. Roulrau &J(w~&J, manuscrit,livrc, ouvra SYN.Liber. EPITH. Celeste, maximum, p f ~ u m ,novum. USUS: Evolvi volumen pistolafum tuarum. Epistolas in volumen refem, redigere. Aliquot jam volumina confecit, effecit. Omnia h a c paucis voluminibus continentur. Cf. Liber. VOLUNTARXUS,. a, um, Volonfain. SYN.Sponte, ultro, judicio susceptus, ad arbitrium, ad libidinem. )( I n v i t u a UCUS :Voluntaria oblivio. Sunt uidam animi motus voluntarii.~oluntarium?acinus. Hominem habuit voluntarium laudatorem. ,Cf. Libenter. V O L U N T ~ S . a t i q f. F ~ c u l t &vouloir, l volotrlC. SYN. Mens, animus,sensus, arbitrium, consilium, propositum, sententia, institutum, EPITH. Abdita, retusa, aliena, ofensa populi, alienior ab ali uo, c o n j u n b inter aliquos,cons t a n t i s s i ~8epravata, eximia q u m et singularis, ratema, plena humanitati.4 et pietatis, grata alicui minime nova, incrcdibilis, ppula" jucunda in maiis, grata in doiom, iberalis, obstinatior et in iracundia obfirmatior, occulta, perpetua, praclarn, omni laude diena. Conscelerata. nefaria. dive- civium. juztie, inanes? ambitorap, mlta et perpetua; summo omnium. PHms. 1. Voluntati tupai'ebo, 'afrmi vohr volonh? Obscquar tuis vo1untatikis;nihil niri ex voluntate tua faciam; ero in potestate tua; decretis tuis parebo, morem geram;totumme tibi tdopben>andum; obtemperabo impenis tuis; nihil nisi de sen. tentia tua aturus sum; tuas ad leges volens veniam, dericendam. 2. I d e m m i h l nonius eit, eadem volunta4 f u i les tntmcs se&ments, les mhnes ridsirs qtrc vms. In eadem tecum voluntate sum; voluntatem eamdem suscepi, habco; tuis voluntatibus plane assentior; in sententiam tuam pedibus eo. Cf. Conaentio. Usus : t. Nec mutabo unqwm, nec
J
w,
z VOLO, v l q v6lli1, velle. a. Vouloir, a d a i t w , dlakw. SYN.Voluntas est, voluntatem hako, voluntas mea fert, sententia est, studeo. )( Nolo. ADV. Imprudenter, magnopm, maxime, n uicquam, perverse, plane, m%, non sane, vQde, vehementer, etiam atque etiam. PHRAS. Hoc u n u m volebat, il nr vovkfifqwc&. Hocfercbat ejus voluntas; hoc significasse et annuisse videtur; hoc tota animi indutlione deposcebat; hoc totis animis volvcbat; hoc toto animiardon cupiebat; hoc optabat; votum hocerat unicum;hocspdtabat unum; hoc unum cordi erat; huc mentem, huc cogitationeromnes conferebat; hancunam rationem rcrum suarum ingressus erat, inierat ; hoc unum in animo erat, in animo habcbat. 2. S i i t a vi#, tiat. per m e licet, si vow Ir m & x sdt, j s & Si id aquum censes; si' animum induxisti; si tibi certum est, hoc agerc;si eastassententia; siiisrebusagendis animum injecisti ;si huc animum convert1a;si t u id voluntatis est ; si ita libet; si id consilium agitas, fiatquod lubet,nihilre ugno. Vultmercaturam facere, il vcut Kvenir nat~M.Admer~ituramseapplicat; admercaturam se confert; mentem ad mercaturam faciendam appulit; mercaturam facere in animum induxit ;novam nunc vitie ac studiorum rationem suscipit et in reditur, totus ue ad voluntatem mercatum kcienda incumtit, qui mercatum nun uam attigit. Cf. Cupio, Desla a m , statuo.%sus : 1. vol0 omnes bcn. d . me s rare. Quid sibi ista volunt ? r sapcr a f 2. Cupio b n e , sotdrhar'Icr qqn toutr s o d i & bouhcur. Omnium causa quos commendo velle deko, j r vtux du bien d tovs c r ~ xns j s rrcommandr. Valde ejus causa volo. tf. Decerno, Statuo. Constituo. VOLONES. u m , m.pl. Esclavrsgui, afir2s la bal<ullr&Cams, ?snr6l2rrntll>cux-d?~~; voloirlairrs. SYN.Milites voluntate sequentes. V O L ~ B l L l S a, , gen. com. t t o # m u i rou&. SYN.In orbcm incitatus.efs;s : I. felum volubile, le cKl qui t o u m s u r iror f$tes ou s u r fui-mtme. 2. Concituq rapinr, tntvdW ; inco~~trur/ crhangcant, van'adle. Volubili et prmi iti quadam dicendi celeritate. Vaga e t volueilis et inconstans fortuna. Cf, Yagua, V a r i u h VOLUBXL~TAS, aua, f. fifouvmrrnt raircwairr, wfation, tour; en parlnrrt du loigagv: RapI'diti, voJubiit. SYN.Volubilis motus, ceientas, incitatio. EPITH. Inanis, irridenda, magna. PURAS. M a g n a t n s o est lingum volubllltas, i l p r l c avcc urrep>rdc volnbilit r a Xit faalilc. Expedita et profiuens n d n $tendo ceieritas; iingua incitatius fertur; orntionc utitur volubili, celeri,concitata: oratio hominis rapida est et celeritate r c l c a t a ; funditorationemmiralinguiever. rum ue volubilitate et concitatione. Usus : 1. DEQS caelum ad volubilitatem rotundavit.
VOL
- --
--
-- -
-*/ .>/
-
\'01.
abjiciam quam cepi voiuntatem. Ad voiuntatem loqui. Ex voluntate aliquid facere. Aliquo ex voluntate uti. 2. Studlum, benevolentla.
honnrs disjosifions, bienveillancc, in/rL?t,,/uvcrr. Civium voluntates propensas sibi bonis artibus conciliare, se concilicr les bonnrs ccs des citoyens. Voluntates civium congKi: nare, copulare, prorurer Cunion des velonlJs.
PHRAS. 1. Res e a m t h i m a g n a m v o l ~ ~ tatem prasbuit. ccffc chose m'a rausd grartdc joiic. Voluptati mihi fuit ingenti ; m-
xima voluptate me perfudit ; ea ex re summain voluptatem cepi, percepi ; summa voluptate compleor. z. Voluptatibus se t o t u m p r m l t t l t , il 9abandoxnr fouf enficr auplaisir. Veneri et ilaccho tempus omne suum deVoluntatem suair. civitas universa ad Pompeii beri arbitratur; totum se vitiorum illecebris, partes conferebat aggrcgabat ; voluntatem et cupiditatum lenociniis tradit; libidinibus se suam Pornl>eio profitebatur, dcclarabat, re suis constringendum prabet ; voluptatibus prastabat; oninium voluntates :id Pompcium ducitur se ue vitiorum illecebris totum denccessere, funtc l a citet inclinuif vdrs L #udi dit ; obstri%us voluptatibus suis tenetur. Quis rlr PompCe. Conserva, retine hanc tuam crga in voluptatibus illo inquinatior? Vino languiioe voluntatem, conscrutEcr/lc bonrtc volunfr'd dus, confertus cibo, sertis redimitus paratissi~ o $pnl. n V m facile mutantur, alic~iai~tur, mis v c ~ i t u rvolu~tatiby,;voluptati frena, offen untur oniinum voluntates ac studia, habenas laxat ; vo u tatis illecebris delinitus, k n m s disporitiotts. De pristina voluntate levi ungiientis oblitus i B tantum agere vidztur, momento remittere, ctsscrpsur u98 inslunt de ne quis sensus sit qui commotionem suavem monfrw d qqn uutunt d'urnilir. Alicnatz pojucunditatis in corpore non persentisceret ; y l i voluntates.lente recuperantur, reconcicui voluptas suaviter non blandiretur ;qui tiiantur, Ipcilctncnl o= rccouvre ltr h n n m tillante quadam corporis d e e d i n e quasi p r j'ndces du&zc#lc qrtnnd on lrs a f i ~ d i ~ s Cf. . fusus non moveretur ; ad uem voliiptas cum Accommodo, Adjungo. suavitate non afiueret et 3laberetur ; qui voluptatibus non aflueret ;qui afiuenti copia V ~ L ~ P E adj. , et subst. n. .-l@&(e, voluptatum et illecebris omnis amrenitatis dosr agriablc, quif;ii:pluisir. SYN.bele&. noncolliquesceret. 3. VoluPtas multo8 parl>ile. PHRAS. V01up.t est, rele cst afralle. dldlt, l a volu#tJ a ptrdu bim des~cns.voVoiuptati est ; voiuptatein efficit, conciiiat ; luptas malorum esca, blandissima doinina, voluptate afficit, prfundt. Cf. voluptas. inimica virtutis, illecebra turpitudinis, mater Usus : Salvuin te venire, mihi volupe est. malorumomnium,multisexitiofuit.Voluptate, VdLUPT~RIUS, a, um, Dc plaisir tanquamdulci pars magna hominum &joiGvo(upturux. SYN.Effeminatus, volupperiit ;multi illeAivoluptate, dulcedinr, volup tati deditus, studens. PHRac. Votatibub, blandimentis voluptatum capti, irreluptarius est, lcsf un Aomr,crr(c pluititi, sopiti, in miserias incurrunt, infortunia Omnia ad voluptatem refea; voluptatem subeunt, calamitates adeunt, gmviter orenspe&t voluptate metitur; maldunt ; multi ducem se uentes voluptatem in litia et luxu ; luxu et voexit"m prrcipilsirunt. sus :verbvoluptatis lu tatibus totum dedit, tradit, dat ;alienato omnes qui Latine sciunt duas res subjiciunt : iiflibidinem animo est ; eusus in uenerem, Iatitiam in animo, et coinmotionem suavem et amoribus inipeditus esti est natus abceux q i savrnt jucunditatis in corpore, domini; o dat, inserb l d i n j m R M n t h i d C r 5 d 68 mot&pl&, vit; genio et abdomini indu&et ; se c,ipijoit PO"' tanle cf une d m agrJ*Ic ditatlbus mancipat ; horno est prRterquam ~ t m a f i o n f i u rle corpz. Voluptate dominante nemini commendatus ;animo suo morein virtus jaceat necesse est. Voluptas rationi gerit ;animo obsequitur quoquo libido. inimica impedit consilium, mentis perstringit Cf. Mollls. Usus:Epicurus l,oino voluptaoculos, nec habet ullum cuni virtute commerrius, cu.uste mores ho,nnic cium. Voluptas suaviter semibus blanditur, udon~auxplaisirssensur,ls, leJ ,nnurs sensus titillat et hilarat. Jucundam ac dulcem VIMIS ~laaient. Cf. Voluptas, Libido. voluptatum consuetudinem tristis admodum V ~ L U P T A S , Btis, f. P l u i h , joir, sdiset amarus consequitur eventus.Voluptatir exifacliou, 'ouissa~r~~(semtIle MI infrllccluellr), initium est doloris. volupr/l~uN.~ucunditas,fru&us jucunditatis, vbLTT1O~ f. Ach'on " lotitia, jucundus voluptatis sensus. EYITH. ler, & sr v a u t r r r h s . UsUs :Scelera tus non b t o r i a , contratiahonestati, non digna pi.avestigiis odorantes ingressus tuos, sed totis stantia hominis, malorum, exquisita, ilvolutationibus corporis et cubilibus persecuti lecebra turpitudinis, imitatnx b n i , inc,edibisUmUS. lis latitia, pene divina, inimica virtutis, insaVOLTO, as, avl, a t u m , are. a. R m l r r , tiabilis, magna et perpetua, mater malotum j a i r r wulcr. SYN.Revolvo, traCto. ADV. Liomnium, obscana, simplex, summa, sempibere, studiose. Usus : 1. Volutare libros. In terna, turpis. E t e r n a , confaderata, neccasaluto, in omni scelemm genere et libidinum, in r k , deli~ta,flexibiles,indign;e homine d d o , omni dedecore volutari, s e virrrtrrr rians l r r inajores, non necessaria, plurimae, meuimae.
1
/
VOT
738
--
VOX
bmu, d a le~ ~ ~ m2.e Procldo, , ~caldo id podes, w w~lrrmc*pic&deqqn. Volutaui ad
peder olicujus.
VOLYO, 18, VO~VI,v a ~ i l t u mm, , p. SYN. Verto, verso, in orbem toqueo. Usus : Facile soluteque volvere sentmtias, Ah,cloPpCr w prnric avcc unr tocution /a&. 1111qui voivuntur steiianim nirsus sempitemi, cette & % ? & e dvolutiimr de3 astns. Ccelum admimbili celeritate volvi videmus. VOMER, (Ida, m.Sor a% la chame.SY~. Ferrum in extremo aratro. UsUs : Vomere turnm perstringue, scindere. VOMICA, s , f. Abcs, apOsItnc. SYN.'UIau. Usus :Vomicam apenre. Vb~lTx0. bnis, f. Vomisscmcnt. VOMITOS, ~~~i~~ de vomir, voiir"snnrnt. usus z ~ ~ inhikre, sis~ tere vomitum. Vomitum invitare, f a c e ~ ,m.
1. Votum D E 0 debemua Voto tenemur.Voti n i sumus Vota reddenda sunt Supris, solvenda, persolvenda Corpus suum pe tua voti religlone DEO conwcrare; S U ~ T E O castitatem voto dedicarc. 2 . Optstum, vuru, ~01(wt, dnr. Voti compotem facere. Voti damnzmur, aoussommes ~S*YMII. (Votum #m sufragio, vote, v u k m esf.) V~VEO m , ~ 0 ~ vbtum, 1 , e-, a pwnuttm yqck fa'# un uau, s'mgagrr#ar un van. SYN. bota suscipio, fac~o, nuncupo. PHW. Vovere paupertatem, castltatem, obedlentlam, f vaudc$auvret/, d c c h Id d dob~issancr. Bona corporis ac foaune per voluntariam lnopiam D E 0 immolarc; p p e n a t i s votum nuncuparc ;artissimo reigionis sacramento ad abdicanda fortunac bona ~ se obstringcre. castitatis ~ Irrevocabili i ~ Voto Sese DE0 obstnngere, dicare; cor~oris ac animi pudorem,castimoniarn, integritatem
Gurges, chiuybdis. Epri.". lma, immena; V O Z VmI% Voir, m; a@. SYN. Sonus, verbum. EPITH. Acerba, inimicaboniq usUs: vos gemina voragines acut% gra"q cita, tarda* *a, mepulique n i ublicce vous Ctes fcc goufics ef lcs . a dio~"* *"<. mntra% inter* miss% fra% sciss% attenua* inflata Vox lmmensa vorago et g u q p vitioninl. Ha+t mollis muliebrist effeminatn, abso r m i m fratrem, quem gurgitem, uam voragia~rLnl% raUC%lnclina* nem? quid eum non sorbere, quiX non haunre dulcis, suavis, clara, grnndior, plenior, canon, cogitatione censetis ? Cf. Helluo. lenis. PHR1. (Vocem n o n a m p l l w hagen. Pui devore, dlv O ~ A X ,Bcl,,, bul,Vuu;.)jc n1tus$utl wix. Dolorvocem wmnt, vorace, g h t o n . SYN.Gurges, helluo, suppressit, inclusit ;vocem mittm, emittere cnidus postridieseingurgitat; edax goneq llullam jam potui ; vote dcfeci; vocem egee t iner&bi]is,natus abdomini suo,qui de conpmfem nullam potui i suppmrs vivio a u f e e debet, et potione se disvox est. a. Voce 8 u b m l n a Iocutud et, i tendit. "SUS: Q u r c~arybdis tan1 vorax, q u e vail hu. Vote iifn% tot res tam cito absorbere otuisset? Y a-t-27 uassa jPmvote frnclocutus c k v b d g dhrOrantcr cf! HOUuO* Com- suppressa et depresw v a que id n u m dixit; -assor. pauca locutus est. 3. C h d m i m a voce dlxlt, V6ROs a 4 avl. atum. a-. a. Dhoril#arla d Arautc woix. Magna voce, maxima, n u u r g ~ a v i ~ n t ~ c n g i o u Usus f i r . :Alia anic l ~ s s i m a vote; vote map et pemutp; d i o vorant, alia mandunt. Nos hic ,mima vocis contentione, ut omnes exaudiVnrrone voramus litteras, uous nous ~ V Y O Ent, ~ dixit; ille majus exclamans uc vox in c+ avcc #a.snnon d i'4rkdc. ronam twbamque cffundemtur, dixit; htonuit vox ejus, recreata jam ac corrobora+ sic ut ad omnes perferretur. Usus : Vox una doqucntiam maxime sustinet e t commendat. Cursus vocis per o m n a sonor. Vocem ex coelicem nemo potuit. Intendere, contendere VOTUM, 1, n. Vau, promrssc. SYN. Voti vocem. In profundenda voce omne Corpus inv n s i o qua obligamur DEO. EPITH.Nefatenditur. Vocem ad sonum mirrabilem flecnum. PHRAS. 1. Voto w obligavlt, il z'oblitere, submittere, fm'm drz iryPIa2 voix gw #ar vaw. votum fecit, susce it, nuncupa~UftUfab~~. Thcatrum totum vocibus percrepat gmtulantium. Missa calesti voce recreavit ;voti M religioneobstrinxit,&vinlrit; voti sponsione se obligavit ;votum vovit. USUS: tus. Una consentiensque omnium vox ent.
geminz.
VUL
-.
739
-- -- -- -
---
-.. --
VUL
Una vox-pari consensu emissa Una omnium
viter homlnem vulneravlt, il bfcssa gnZvooe iaudatur, H o c te vox non percutit? vrmeMcCI Aomtnr. Plagam niortiferam homini vULG~R1s, e, gen. ~~i~~~~~~~~
infligo, vulneribiis conficio. PHRAS.r. Gra-
imposuit ;vulnus intulit impegit luculentum ; graviter vulnere aecit hominem. piagis sauciavit ;Corpus hominis plaga imposita cruen)( graviter caput gladio percussit ;injeAa csuens. USUS : In cornmuni vita et vulgae tavit; vrlinfliAa securi hominem protribit 2. Graconsuetudine maxime *dis. vulgans t., vitervulneratus est, il/ufgriJve#lrntblrss. pervagata ac pene obsoleta. vulgaris opiSica, puyione percussur ; telo ictus; multis popinioncornmunr, gdrriralr' 'Omvulnerlbus concisus ;in adversunl os telo saumunlr. ciatus ;zger vulneribus ; vexatus vuliieribus ; VULGARITER, C o ~ ~ ~ ~ n r n ~ di n fl rl n d t , trajeflus teio,lancea transfixus; eriossus VUI~ k coml1f*flr, h vukairr, ~4anllkSYN. neribus ;vulnere tardatus, retarlatus; onustus Popuhriter, usitate. PHXAS. Vulgariter 10vulneribus ; vulnere afiiiC\us ;vulneribus exqul,#arlrr &&m t n a n i h cotr?Num,Jan3 di$sanguis iegruni vix corpus trahit. USUS:Servi finrlion. Plebeio sermone, verbisquotidianis, multi vulnerantur. Cf Sauclus, Vulnu& mininie ambitiose, cum v u l p loqui. Usus: YULNUS, 6r,s, n. Olessvrr, pluir, conp. Non vulyariter?ut pro homine pernecessario SYN.Plaga, EPITH. Consulale, gravjssimuni, suiire. vehemens et mortiferuni,voluntarium, domes1. VULGO, ~ l n ~ r a l e ~ ~ t c n f , e > r gSYN. r ' n ~ ~ ~ l ticum, . periculosuni, recen& PHKAS. I . Non Passim, ~ o ~ u l a r i t e plerumque, r, magna ex m a g n u m v u l n u s fult, la blrssure nefut te' magnain~ ma,oreii1,inaximani Partenl. jasgruz*r. Ferruni haud alte in corpus descen%Us< : 1. Non sunt ista vulgo disputanda. dit ; summa duntaxat cutis perstrifia est. 2. APerte palam, ouvMlncnf, publiqueFessum vulnere ferrum haud alte penetravit ; m t , $Qrfout, fout Iiru. Vulgo h z - fiunt, non intactuiii quideiii ferro corpus, attamen Vulgo h e c loqueb.intur. Cf. Communiter. leviter tantuni saucium erat. 2. Ex vulnerlb u s obllt, i rnouruf de Srs blrssurin. Moni2. VULGO, a#, avl, a t u m , a m , a Rdfeto vulnere iAus cecidit ; multis vulneribus @urn<lrr dans Ir +6lic, communi urr, piibler. acceptis, ac dehilitato coryore et contruciSYN.PervuIgo1 divulgo. ADV. &de, passim. dato se abjecit eniiiiinatus ;vulneribur cunfecPHRAS.Nescio quomodo liber 1s vulgatu8 slt, jr nr s a h conirnrnt cr livrr a /td #u- 1 tus est ; multis vulneribus confossus concidit ; corpus multis viilneribus confeftus rocubuit; b u . Quomodo exciderit nescio, qua via in lutelo secundum ternpora graviter i8us in vulccm prdierit, e-aet, tam rtudiose comnus abiit. 3. V l x sanabitur hoo vulnua, pccssus; quomodo exierit atque in vulgus ceffr/~airauraduniul d ~tgun'r.Vixrecreaemanarit nescio. 2. Vulgata res est, fa ckosr bitur infliAa plaga ; vulnus eum in omneni rst connur. Ad ultimas terras pewagata, jacvitam inutilem faciet ; allignri quidein et cutata sermonibus, sermonibus dissipata, trita rari herbis vulnus poterit, vix tamen percuraatquecelebratamaest.Usus:Vulgaremorbos, bitur. Usus : 1. Vulnus alicui inferre, impincommunipurr, rogager Irsrna~adics.Nonne gere. Grave vulnus accipere. Vulnera adverso voce vestrp vu&tum est ? Yulgati contattu inhomines morbi. Cf. Enero, do, D l v u ~ g o . corpore excepta. Vulneribus confici. Vulnera divellere et retraaare. Vulneribus defessus, VULGUS, i, n. Lc co,,imundrs ho,,,mrs, la conreius,cdlde blrssirns. 2. TRANSL. Blcshfoulr, Ir fibIic Ir vulg<I(.rC. syN. altante; douleur, ~fliction. Alterius T~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ln famzegravevulnusiinponere,inurere,infligem. vulgus dividere tribuere pecuniam. In vulFortuna grivissimo vulnere percuti, /r<. gus gratum aui ignotun, esse. In vulgus id frap@'#arlafort*nrS'n c o # ' fr" m". Anexire et emanare non volo. Valet ea res lurimum in vuigus, crtte c h o 0 ~ braucouj dr "qu s~ublia VULPBCOLA, 18, f. Pelit rrnard. SYN. f i u d r s v r le jkuplr, l a p o ~~lace. In vulgus Vul es pnz USUS: Fraus quasi vuipeculr, commenda" Populus ac v u ~ imperitorum. s vi, gonis videtur. Expertus uam vanum et evi aura mobile wlgus s i r Tstius nequitia in ore vul i est vervu~p,., is, f. ~~~~~d Usus :jungerc u t a Sapientisjudicium a judicio vuTyi diacrevulpes, affdlrrdrs renards, c,-d.d, ttnftr fqch,. pat, frju?emr*t du s@grdf@rd celui la d'impossibft. Vulpes piluni mutat, non mores, mnlfitudr. Cf. Pleba. rcnardchangr dcpoil, mais notr d e caracf2rc. VULNERATIO, bnir, f. Blrssurr. SYN. Tam facile, uam vulpes pirumcomest,c.-d-d.. imwsiblr. Sauciatio. VULTORXUS. 11, m. Vantour, oisean k VULNERO, ali, avi, a t u m , are, a. IJlrs#roir.Usus :Vulturius ejusprovinci~quaestor, s~~,/aire mal d. SYN.Saucio; p?acam, vulnus gurstrrrr vantour, spohatnlr D so pro7tinct. impono, piagam facio, plagam injicio, vulnus
iniral, wrgaiirr, ordinbr, cornwlun. tfuotidianus, contritus, communis, pula"q de populo, de multis.
(BRov.)
VUL
740
ZO N
VULTOOSUS, a , um, p a i faif des grim a ~ sombrr, ~ , svre. SYN.Tristis, severus.

macr <Irrnr fe S@.
Usus: Cave ne quid ineptum sit aut vultuosum (in oratione); qrrc riCn M jure ou M .p.-
VULTOS, a, m. Viso e, pkysiouo~uit. S m . Os, facies. EPITH. ~eflissimuq hilaris, gravis, modatus, nefarius, consceleratus, perturbatus,plenus furoris, sapiens, severior, tristior, superbissimus ; fiAi, simulati. PHRAS. 1. Vultu trlstlora est e t severo, i o rru visagr u n &u t n j f e d sh,re. Obscurior, ruspenrus et inctrtus ejus vultus cst ; vultus 1 ejui indignitate nrum acrior est , dcsperatio in ejur vultu aut ira atrox eminet ;ore coofuza certaa rturbationis notas aut ingens ina; in facie vultuque nescio lum triste incst et aspcrum ; frontem frontem adducit ;vultum demittit ; oris habitus ir est, ut perturbati animi imaginem \.ultus et indico oculi refeme videantur. 2. Vultus ab a n l m o dlswntf t, il o ifn viso z m u f n r r , les sentitnet~ts son time ui ru qultua fallit, mentitur, decipit ; in fraudem in~p$lit inducit ; falsa \~ultusimagine, fi& specie dissimulatur animus ; falsa ista vultus syecier intuentibus imponit, illudit ; mimi sensum vultus tegit. Sensus animi cum vultu ininime congmit 3. Ex vultu tienosoo quam alleno a m e slt anlmo, rer.ontrois d son air combirn ii me dfcsfe. oculis ac fronte conjicio, conjeRuram facio ; vultus qui hdex est et imago animi, qui scrino quidanl tacitw mentir est, de illo predicat quo erga ine sit animo. Vultus, oculi loquuiltur ac clam a t simulationem de ejus in me animo, vult u ipre signiticationem dat. Aniini infensi notas in fronte lego ;vultus ipse sensum mimi indicat. USUS : I m a p animi vultus est, indica oculi. Vultus est tacitus quidam inentis rernio, cuiimi janua.Num ejus vultum subi n sudes l Num ejus vultuin ferre potes ? Fingen quidemet simulare \.ulturn possumus. In tuis oculis, tu0 ore, tuo vultu acquiesco, vos y w , v o t r ~ f i ~ w rtouf e , 7~otrr a i r PIIC #&l. Cf. Fonna.
p r a g
centrar::
XYSTUS, 1, in. Xysk, colontcaAc &mve).fe, ga&nk s m t d de # r o ~ ~ n a d c & , # u os conversofion, efc. SYN. Porticus. USW: Cum innmbulanm in xysto.
dx
ZRL&+PIA, a,f.]&o~igl 8 ~ 2 SS#. . 0bt*tio. usus: Offensio nostrn, qua M. gi, ex re~otypia guam ab injuria nata "t. obtrectatio, quvn rntelligi re~otypia~volq srt ex e . quod alter potiatur quod ille ipse concupierit. cf.x m u l a t l a zbDIXCUS. ip m. Lr SyN. Sis i g n o ~ m Usus . :VP q w gnifer est signifero in orbe, qui C * e -f dicitur. ZON A, m, f. Ceinf#rc; une &S s m s Urre.rfres q u i mfoutrnf le rodiapw.
soRew-

Lexicon Latinum - Wagner - Bookmarks

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Lexicon Latinum - Wagner - Bookmarks

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1'. FIIANC. WAGNER, SOCIE'I'ATIS J ESU,

Unfbersae #i)raseologtae Corpus Congestum,

. . . . . . . . ADV . . . . anom. . . . .cid. . . . cc . . . .

&n. dat dat d a . d n. . EPITH. . f. . .

g. . . gen . . imp . . indecl. . ind. . . m, . . m.hm.

A er a filio emptus ; condudus a Censonbus.

A. De. SVN.Ab, abs, de ex, per. USUS:

1. Ab reeta viapererrorem defleeto. 2. TRANSL.

.Yoipu. dr. Ssrx. Yecedo, discedo, aheo.

ABSCEDO,Is, cessi, cessum, ere, n.

<~r.~rlrur firfaif sows tous Irs r a m t s .

a- M w c h VrrJ, ~ awocb fpn. ~ ~ q ~ l q ~SYN. ~ h Adeo, s rvenia. . appro-

se rttetlrc une coumtarie strr

n. .Yaccraihu. SYN. Cresco. )( Decrewo. Usus : Flumen veheinenter accrevit. Ex ea

ACIPENSER, aria, m. Esfrtrgron. EPITH.

E%: A~?~u~he~?or,c:?$~s, c n ,g " :n ; menti, considerata, crudelis et imprtitna, non

m Sr*. d a m t i o jucunda. husica, nympho-

On Ui ~ r sa #Iainfc aRionem exrludem,

talle*. ACTOR, orla. m. Acteur, ilrnr

~,"Ubi S:; ~~~&~~-

ADREPO, i q repsl, ere. n.

---- . - -.. ..- -- -.- -.----

AFFECTUS, a, u m , part v. afcio. Qui

*&. SVN. Jurgium, lis, contentio, concertatio,

ALTERCATIO, a n i q f. .llttrcation, di.,-

maw, SYN.Deambulo, inambulo, obambulo,

AMBOLO, as, avi, a t u m , are, n. Sepro-

rn<sou s#acicuse. Theatrum magnitudine

ANGUINUS, a, um, Bc se@:ttt. USUS:

-rspCrances rcposent n r r I>ciscul. Agroto,

dc vic, dinc. Intclligentiam animalem

APP partem animum regrotum applicare, s e lai>s2r

A P P ~ N O , la, pasul, posltum, bm, a.

co, aan sen&~nentJC

Approbavem omnes vlrl wntentiam, terrf

a r i q a t u q aum, ari, d. Sr au s o h . USs :Alexander Diogeni

j t u t a , non p m u L UsUs : I. Prope, prlr de.

d e r . Assiduitate et consuetudine quotidinna

PrMirr & a * ks mrgWms; #rdiw, anaonarr. SYN. Auguriumago,auspiciumago,divino,

ADV. ~ideliter, pulcherime, d e , ven.

auspicor elicio ex mentibus divinis res

( quo sunt contents, et addutz magis. Cf.

~ ~ ~ ~ ~~ bendi cupidine laudis calere. Cf. Calor.

USUS : 1. C a q m voce, chntcr. Canere fidi-

Bf z naufert, r ~~ k ~ nisi qui

CHLXMYDATUS, a , um, VC/u d n w cManrydr. Usvs : Sylla Imperntor chlnmydatus.

e H d i t w entour, Ir lag &. Multi populi u m prlodem circumcolunt.

CIRCUMC~LO.1%colul, oultum, ere, CIRCUMCURSO, as, avi, atum, am.

CITHARCEDUS, 1, m. Qui J a n f r err jmanf I* l a c17hcvr. SYN.Qui cithara canit ;

$m nru acuU tu so^. Suscipo

m l l r kmdes m'obrldaril rf m'acca&#f , l &Ytr~~ii;>m. Perturbatia colptatlonibur ab inrti-

COXMEREO, es, u l , I t u m , are, a.

Arrarrgrr, is#osscr (&S r k ~ r u x ) . &UN.

" " ' S " ' ~ f i ~ m ~ ~ ~ ~ $y% ~ib"i

COM COMPENDIUM, ii, n. Guinjroduitpnr

E4#argnc,#m/Sr, avar8fuga; abrviafion. SYN.

SYN. Supplementum. USVS : Inania qwedam

sw, -&+m. carmen,. poema, librun,

e concertavit. Sapius cum hoste contiipos flixit,quamquisquam cum inimico concertavit.

disce to. USUS : Hercules ccim Apolline de

d f d m f q c h . W r f f * , sr~kargfld'uma$'dirc. CONDIGNE, Irune r,ranim totd d f d f B m . SYN.Digne. -

~ ~~",$~Js~f.h~~~ea$~ srra oleo ad ineundum animorum certamen

~,"Ubi S:; ~&-

, " , " ~ ~ Tuid ~UQ".