QIRX HDS

Qrx hdisin hmmiyyti

Bir sra hdislrd qrx hdisin yrnilmsi bard t`kid olunaraq, bu haqda
gzl v`dlr verilmidir. O cmldn aadak hdislri qeyd etmk olar:
1-Hzrt Mhmmd (slllahu lyhi v Allihi v sllm) buyurur:

Allah-taala mnim mmtimdn, z dini msllrind istifad etmk etdiklri

qrx hdisi zbrlyn xslri, Qiyamt gn fqih alim kimi gtirckdir.[1]
2- Hzrt Peymbr (slllahu lyhi v Allihi v sllm) buyurur:

Glck mslmanlara mndn qrx hdis sylynlr, alimlrdn hesab
olunub, hidlrin crgsind mhur olacaqdr.[2]
3- Hzrt Peymbr (slllahu lyhi v Allihi v sllm) buyurur:

Vfatndan sonra qrx hdisi qoyub gedn xs, Cnntd mnim dostum
olacaqlr.[3]
4- Hzrt Peymbr (slllahu lyhi v Allihi v sllm) buyurur:

Mnim mmtimdn hr ks davran(m)-dan qrx hdis hifz edrs, mn
Qiyamt gn onun fatisi olaram.[4]
5- Hzrt mam Sadiq () buyurmudur:

ilrimizdn hr ks qrx hdis hifz edrs, Allah-taala onu Qiyamt gn

dncli alim (halnda) gtirr v ona zab etmz.[5]
llam Mclisi znn Biharul-nvar kitabnda qrx hdisin hifz olunmas
bard hdisi nql etdikdn sonra bel yazr:
Bu (qrx hdisin hifz olunmas bard olan) hdisin zahirindn qrx hdisi hifz
etmkd, onlarn nql olunmasnda bir-birindn ayr olduunun rt olunmamas
baa dlr. Bel ki, qrx hkm amil olan yalnz birc hdisi hifz etmk d
bunun n kifaytdir. nki o hkmlrin hr biri zlynd bir hdis sayla
bilr.[6]
Hminin qeyd olunmu hdislrd qrx hdisin hifz olunmasndan shbt
almdr ki, hdisin hifz olunmasn halt v ya mrhld qeyd etmk
olar:
1- Qrx hdisin hifz edilmsi; y`ni onlarn zbrlnmsi;
2- Qrx hdisin hifz edilmsi; y`ni onlarn yazlb saxlanlmas;
3-Qrx hdisin hifz edilmsi; y`ni onlara ml etmkl o hdislrin
gstrilrini qoruyub saxlamaq v bu yolla onlar baqalarna atdrmaq.
Bildiyiniz kimi birinci v ikinci haltlr n insana savab yazlarsa da,
hdislrd verilmi byk v`dlrin sasn qrx hdis ml edib onlarn
gstrilrini hyata keirn xs aid olmas nzr arpr. Bu is bynilmi
v insann xeyrin olan bir mrhldn ibartdir.
Bu izahlardan sonra Hzrt Mhmmd (sllallahu lyhi v Alihi v sllm) v
onun hli-beyti (lyhimus-salam)-dan olan qrx hdisi diqqtiniz atdrrq:

Elmin fzilti
1- Hzrt mam li () buyurur:
Elm yeddi chtdn var-dvltdn (maldan) stndr:
1) Elm Peymbrlrin, mal is Fironlarn mirasdr.
2) Elmi baqasna vermkl azalmaz, mal is azalar.
3) Mal qorumaq lazmdr, elm is z sahibini qoruyur.

4) Elm kfn daxil olur, mal is (qbirdn ld) qalr.

5) Mal hm m`min, hm d kafir n, elm is yalnz m`min n hasil olur.
6) Xalq dini ilrind alim mhtac olur, lakin (var-dvlt v) mal sahibin
mhtac olmur.
7) Elm z sahibinin Sirat krpsndn kemsin kmk edir, mal is mane
olur.[7]

Elm v ml
2-Hzrt Mhmmd (s) buyurur:
Mnim mmtimdn hr bir al v dnc sahibin drd ey zruridir.
Soruuldu: Ey Allahn elisi! Onlar ndir? Hzrt (s) buyurdu: Elmi eitmk,
onu hifz etmk, yaymaq v ona ml etmk.[8]

Tlb v alim

3- Hzrt mam Sadiq () buyurur:

Dnyasn sevn alimi grdkd, onu dininiz qar xmaqda ittiham edin (v
onun hqiqi din alimi olduuna inanmayn). nki, hr bir eyin sevgisi (yalnz)
onun trafnda frlanr... Allah-taala Davud Peymbr vhy etdi ki, (Ey Davud!)
mniml z aranda dnyaya aldanm alimi vasit qrar verm! nki, bellri
sni mnim mhbbtimdn ayr salarlar. Hqiqtn onlar, mni axtaran
bndlrim n yol ksnlrdir. Hqiqtn, onlar haqda etdiyim n az i (cza)
budur ki, mniml mnacat v raz-niyazn irinliyini rklrindn gtrrm.[9]

Al

4- Hzrt mam li () buyurur:

slamn yeddi qaydas vardr:
1) Sbr v dzmn sas olan al; 2) Abr-hyani qorumaq v doru danmaq;
3) Dzgn v diqqtl Qur`an oxumaq; 4) Allah yolunda dostluq (tvlla) v
dmnilik (tbrra) etmk; 5) Hzrt Mhmmd (s)-in hli-beytininin haqqhququ v onlarn vilaytini tanmaq; 6) Qardalarn haqqn tanmaq v onlar
himay etmk; 7) nsanlarla yax qonuluq.[10]

Tfkkr

5- Hzrt mam Rza () buyurur:

badt oxlu namaz qlb, oruc tutmaqda deyildir, ksin, n kamil ibadt Allahtalann ilrind tfkkr etmkdn ibartdir.[11]

badt

6- Hzrt mirl-m`minin mam li () buyurur:

Hqiqtn, xalqn bir dstsi Allaha (cnnt v savab) istyi il ibadt edirlr.
Bu, tacirlrin ibadtidir. Baqa bir qrup (chnnm v zab) qorxusundan ibadt
edirlr. Bu, qullarn ibadtidir. Digr bir dst is Allaha kr etmk n
ibadt edirlr. Bu, azad insanlarn ibadtidir.[12]

Namaz

7- Hzrt mam Baqir () buyurur:

(Qiyamt gn) bnddn hesab olunacaq ilk (ml) namazdr. gr namaz
qbul olunsa, baqa mllr d qbul olunar.[13]

Yaxla d`vt v pislikdn kindirmk

8- Hzrt mirl-m`minin mam li () buyurur:

mr be m`ruf v nhy z mnkri (yaxla d`vt v pislikdn kindirmyi)

trk etmyin. (ks tqdird,) Allah n pis adamlar siz ba edr v dua
etdikd dualarnz qbul olunmaz.[14]

xlas
zah:
rb lti kitablarnda xalis sz irkinlik v qatqlqlardan tmiz v saf
olmaq m`nasnda ilnmidir.[15]
9- Hzrt Peymbr (s) buyurur:
Hr ks qrx gn mddtind mllrini ixlasla yerin yetirs, Allah-tala
hikmti onun qlbindn dilin cari edr.[16]
Hminin, digr bir hdisd mam Baqir () buyurmudur:
Bnd qrx gn mddtind imann yalnz Allah n xalis edrs, Allah-tala
onu dnyaya qar meyilsiz (zahid) edr, dnyann drd v drmann ona
tantdrar v daha sonra hikmti onun qlbind mhkmldib, dilin gtirr.
[17]

Sbr
10- Hzrt mirl-m`minin mam li () buyurur:
Sbr nvdr: Msibt dzmk, (Allah) itatin dzmk v gnaha dzmk
(y`ni zn gnahdan saxlamaq).[18]

Sqleyn

1.
2.
3.
4.
5.
6.

zah:
ziz Peymbrimizin (s) dn-dn mmtin taprd n mhm vsiyyti
Sqlyn olmudur. Sqlyn rb sz olub, iki ar ey m`nasn dayr.
Hzrt Peymbr (s) bu sz Qur`an v hli-beyt haqqnda iltmi v
onlar iki ar mant kimi mmtin taprmdr. Hzrt Peymbrin (s) bu
mzmunlu hdisi Sqlyn hdisi ad il mhur olmu v istr snn, istrs
d i mzhblrinin m`tbr hdis kitablarnda e`tibarl hdislr crgsind
nql olunmudur.
Qur`ani-Krim il hli-beyt (lyhimus-salam)-n ar (mant) adlanmasnda
nzriyyni qeyd etmk olar:
Birinci nzriyy:
Qur`an v hli-beytin () gstrilrin qulaq asb, onlara ml etmk tin
olduu n, onlar sqlyn-y`ni iki ar (mant) adlanmlar.
kinci nzriyy:
Qur`an v hli-beyt () Sqlyn deyilmsinin flsfsi, onlarn byk v uca
mqama layiq olmalar il baldr.
nc nzriyy:
Sqlyn sznn kk sql szndndir. Sql is sfr xan xsin
yk demkdir. Buna sasn, sadt v insaniyyt zirvsin atmaq istyn hr
bir xs, bu iki ar mantl birg olmal v onlarn gstrilrin uyun
hrkt etmlidir.
11-Cabir ibni bdullah l-nsari nql edir ki, hzrt Peymbr (s)
buyurmudur:
Ey camaat! Mn sizin aranzda el bir ey qoyub gedirm ki, onlara tabe olsaz,
he vaxt yolunuzu azmayacaqsnz: Allahn kitab v mnim hli-beytim.[19]

mant
12- Hzrt mam Sadiq () buyurur:

Tqval olun v siz mant taprm xsin mantini qoruyun. Htta mirlm`minin li()-n qatili bel mn bir mant verrs, onun mantini (olduu
kimi qoruyar v vaxtnda) zn qaytararam.[20]

Sirr saxlamaq
13- Hzrt mam Sadiq () buyurur:
Dostunu z sirrindn xbrdar etm. Lakin, dmninin xbrdar olduqda sn
ziyan yetir bilmycyi sirrini amann eybi yoxdur. nki, (bugnk) dostun
bir gn sn dmn ola bilr.[21]

Tvkkl
zah:
Tvkkl sznd sas mqsd, mslman xsin btn sahlrd z syindn
sonra Allaha arxalanmas v iin nticsin baxmayaraq, yalnz Allahn istyin
tabe olmasdr. Amma, qeyd etmk lazmdr ki, tvkkl etmk he d llri birbirinin stn qoyub, gzlmk m`nasn damr.
14- Hzrt mam Rza () buyurur:
man drd sasdan ibartdir: Allah-taalaya tvkkl etmk, onun qzasna
(mslht bildiyin) raz olmaq, Allah mrin tslim olmaq v (hyatda ilrini)
Allaha taprmaq.[22]

fft
zah:
fft sz hvt qvvsinin tam qlbsinin qarsn almaq m`nasnda olsa
da, Qur`ani-Krim v hdislrd bu szl, cinsi aznlqdan uzaq olmaq v qarn
prhizkarl nzrd tutulur.[23]
15- Hzrt mam Baqir () buyurur:
Qarn v vrt iffti (onlar haramdan saxlamaq) n stn ibadtdir.[24]

Tqva
zah:
Tqva, ilahi zab v qzb sbb olmasn dey, Allah-taalann gstrilrini
(vacib mllrini) hyata keirmk v onun qadaan (haram) etdiyi ilrdn
kinmkdn ibartdir.
16- Hzrt mam li () buyurur:
Hqiqtn, tqva sahiblrinin bir ne znmxsus lamtlri vardr: Dz
danmaq, manti qaytarmaq, hd vfa qlmaq, fxr v xsisliyin azl,
qohumlarla rabit yaratmaq, ziflr qar mehriban olmaq, qadnlarla az laq,
yaxlq hdiyysi, gzl xlaq, byk dzm v insan Allaha yaxnladran elm
tabeilik. Xo v gzl aqibtlr olsun onlara![25]

Qur`an
17- Hzrt Mhmmd (s) buyurur:
Fitnlr qaranlq geclr tk sizi hat etdikd, Qur`ana z tutun. nki,
Qur`an fati qbul olunmu fati v szlri tsdiq olunmu xbr verndir.
Onu zn rhbr ednlri cnnt, ondan qabaa kenlri is chnnm
aparacaqdr.[26]

Nfsl mbariz
18- Hzrt mam Sadiq () buyurur:
Hzrt Peymbr (s) bir ordunu (dy n) yola sald (v onlar dydn)
qaytdqda, o hzrt (s) buyurdu: Kiik cihad yerin yetirn v hdlrind
byk cihadn qald insanlara eq olsun! Sorudular: Ey Allahn elisi! Byk

cihad ndir? Hzrt (s) buyurdu: (Byk cihad) nfsl mbariz aparmaqdr.
[27]

stifar
zah:
stifar rb sz olub, ilahi zab v czalardan uzaq olmaq n Allah-taaladan
fv v ba dilmy deyilir.
19- Hzrt mirl-m`minin mam li ()-n yannda bir nfr stfirullah
(Allahdan fv istyirm) - dedikd, o hzrt () buyudu: Anan matmind
otursun, he bilirsnmi istifar n demkdir? Hqiqtn, Allahdan fv istmk,
uca mqaml insanlarn drcsidir v onun alt rti vardr:
1. Kemi gnahlardan peman olmaq.
2. Kemi gnahlar bir daha tkrar etmmk n ciddi qrara glmk.
3. Allahla grn zaman (lndn sonra) boynunda he kimin haqq olmasn
dey, xalqn haqqn zn qaytarmaq.
4. Yerin yetirmdiyin vacib mllrin haqqn dmk n onlar yerin
yetirmk.
5. Haramdan ml glmi tlri qm-qss (v pemanlqla) ritmk v
(nticd) dri smklr yapdqdan sonra yenidn inkiaf etmk.
6. Bdn gnahlarn irinliyini dadzdrdn kimi, Allaha ibadt v itatin
tinliyini dadzdrmaq. V btn bunlardan sonra stfirullah deyib,
Allahdan fv isty bilrsn.[28]

Dua
20- Hzrt Fatim (salamullahi lyha) nql edir ki, hzrt Mhmmd (s)
buyurmudur:
Hqiqtn, Cm gnnd el bir saat (zaman) vardr ki, mslman xs o
saatda Allah-taladan bir xeyir istyrs, Allah onun istyini ta edr. Dedim:
Ey Allahn elisi, o, hans saatdr? Buyurdu: O, gnin yarsnn fqd
gizlndiyi vaxtdr.[29]

vlad
21-Hzrt mam Sadiq () nql edir ki, hzrt Mhmmd (s) buyurmudur:
Oulun ata boynunda haqq budur ki, (hl dnyaya glmzdn nc) ona
yax ana sesin, yax ad qoysun, qur`an yrtsin, onu pak etsin (xlaqn
safladrsn) v ona zglk yrtsin. Qzn ata boynunda haqq budur ki, ona
yax ana sesin, yax ad qoysun, ona Yusif sursini deyil, Nur sursini
yrtsin.v onu r evin krmkd tlssin.
Hzrt mam Sadiq () bu hdisi nql etdikdn sonra buyurdu: gr qznn
adni Fatim qoymusansa, ona sy verm, l`ntlm v vurma![30]

Qnat
22-Hzrt mam Sadiq () buyurur:
Var-dvlt mslsind zn sndn aa sviyyd olanlarla mqayis et,
zndn yuxar sviyyd olanlara baxma. nki, (yalnz) bu zaman snin n
ayrlm ruziy qane olarsan.[31][26]

Evlnmk

23- Hzrt Mhmmd (s) buyurur:

Cavanlq yalarnda evlnn gncin eytan fryad edrk bel deyr: Vay
olsun! (Bu gnc) dininin d ikisini mndn qorudu! Bnd, qalan d birind
is tqval olmaldr.[32]

Salavat
24-Hzrt Peymbr (s) buyurur:
Mn v mnim hli-beytim salavat gndrmk nifaq (ikizlly) aradan
gtrr.[33]

Qohumlarla rabit
25-Hzrt mam Baqir () buyurur:
Sileyi-rhim (qohum v yaxnlarla rabitd olmaq), mllri safladrr, mallar
oxaldr, blan qaytarr, (Qiyamt gnnn) hesabn asanladrr v cli
t`xir salr.[34]

Sdq
26-Hzrt Peymbr (s) buyurur:
Sdq verin, nki onun on xsusiyyti (mnfti) vardr ki, bei dnyada,
bei is axirtddir. Dnyada olan mnftlri bunlardr: Mal v bdnlrinizin
pakl, xstlrinizin drman, qlblrin sevinci v ruzinin bolluu. Axirtd olan
(mnftlri) is bunlardr: Qiyamtd klg, hesabn asanl, trzinin savab
gznn arl, Sirat (krpsnn) icazsi, v n uca mqam.[35]

M`mini sevindirmk
27-Hzrt mam Sadiq () buyurur:
Allah-tala yannda n sevimli mllrdn biri d m`mini sevindirmk, (bu
sevindirmyin yollar is) onu doyurmaq, ya tinliyini df etmk v yaxud da
borcunu dmkdir.[36]

Valideyn yaxlq
28-Hzrt mam Sadiq () buyurur:
Hr ks Allah-taalann ondan lm tinliklrini asanladrmasn istyirs,
qohum v yaxnlar il rabitd olub, valideynin ehtiram (v yaxlq) etsin.
Bel olduqda, Allah-taala lmn tinliklrini onun n azaldar v dnyada
he vaxt onu yoxsul etmz.[37]

Oruc
29-Hzrt mam Baqir () buyurur:
Ramazan ay daxil olarkn, gndzlri oruc tutan, geclri zikr edrk namaz
qlan, dili v vrtini qoruyan, gzn (haram baxlardan) yuman v
qulaqalarn (haram danqlardan) qoruyan xs, anadan olduu gn kimi
gnahsz olar (btn gnahlar balanar).[38]

Skut
30-Hzrt mam li () buyurur:
Allah-taala bir bndnin xeyrini istdikd, ona az danmaq, az yemk v az
yatma ilham edr.[39]

Gnah
zah:
eyx Abbas l-Qummi znn Sfintul-bihar kitabnda, Hzrt mam
Sadiqdn () nql olunmu hdis sasn, aadak mllri byk (kbir)
gnahlar ad il qeyd etmidir:
1-Allah-taalaya rik qomaq. 2-Allah-talann mhtrm etdiyi xsi qtl
yetirmk. 3-Valideyn hrmtsizlik. 4-Cbhdn qamaq. 5-Zlm olaraq yetim
maln yemk. 6-Ribaxorluq (slmilik). 7-fftli qadn zinakarlqda mtthim

etmk. 8-Zinakarlq. 9-Lvat (kiilrin hmcinsbazl). 10-Ourluq. 11-Qeyrizruri hallarda murdar, qan, donuz ti v rit qaydas il ksilmmi heyvan
tini yemk. 12-ki v trzi vasitsi il frldaqlq v s... yollardan ld etdiyi
haram mal yemk. 13-Qumar. 14-Zlm hadti. 15-Allahn mehribanlna
namidlik. 16-Allah-taalanin mkrindn (zabndan) zn amanda bilmk
(arxayinliq). 17-Allah-taalanin rhmtindn myus olmaq. 18-Mzlumlara kmk
etmmk. 19-Zalmlara meyilli olmaq. 20-Yalan and. 21-He bir tinlik olmadan
baqasnn hquqlarn qaytarmamaq. 22-Tkbbrlk. 23-Yalan danimaq.
24-srafkarlq. 25-Xyant. 26-Hcci yngl saymaq. 27-Allah-taalann dostlar
(m`sumlar v onlarn caniinlri) il mharib etmk. 28- nsan Allahn
zikrindn ayran bihud v pu ilr grmk. 29-Kiik gnahlar tkrar etmk.
[40][35]
31-Nql olunmu hdis sasn bir nfr hzrt mam Hseynin () hzuruna
glrk rz etdi: Mn gnahkar bir adamam v zm gnahdan saxlaya
bilmirm. Mn bir nsiht edin. Hzrt mam Hseyn () buyurdu:
Be ey ml etdikdn sonra istdiyin qdr gnah et:
1. Allah-taalann ruzisindn yem v sonra istdiyin qdr gnah et:
2. Allah-taalann vilaytindn (mmlktindn) xaric ol v istdiyin qdr gnah
et.
3. Allah-taalann sni gr bilmycyi bir yer tap v istdiyin qdr gnah et.
4. lm mlyi ruhunu almaq n gldikd onu zndn qovma bacar v
sonra istdiyin qdr gnah et.
5. (Qiyamt gn) mlk (Allahn m`muru) sni chnnm oduna daxil etmk
istdikd daxil olma v istdiyin qdr gnah et.[41]

Bhtan
32-Hzrt mam li ()-dan Haqla batil arasnda n qdr fasil vardir- dey
soruulduqda, buyurdu: Drd barmaq (fasil vardr). Bellikl, gznl
grdyn haqq, qulaqlarnla eitdiklrinin oxu is batil v yalandr.[42]

Qeybt
zah:
Qeybt sznd mqsd budur ki, insan hanssa bir mslmann ardnca,
onda olan v eidcyi tqdird narahat olacai bir sra eyib v atmazlqlar
baqas v ya baqalar n dil gtirsin. Bu, danmaq, yazmaq, iar etmk
v s. yollarla hyata ke bilr.
33-Hzrt Peymbr (s) buyurur:
(Qiyamt gn) bndnin kitab (nameyi-mli) ona verildikd deyr: Ya
Rbb! (Bs etdiyim savab mllr hardadr? Onlar mnim nameyi-mlimd
yoxdur. Allah-tala buyurar: (O mllr) xalqn qeybtini etdiyin gr
pozulub, mhv edilmidir.[43]

Riyakarlq
zah:
Riyakarlq bir xsin, xalqn gznd yax tannmas v byk mqama atmas
n, znn saleh mllrini, gzl xsusiyytlrini v ya qidsini baqalarna
gstrmsi v byan etmsidir.
34-Hzrt mam Sadiq () buyurur:
Allahdan qorxun v riyakarlqdan kinin, nki, riyakarlq Allaha rik
qomaqdr. Hqiqtn, riyakar xs Qiyamt gn drd adla arlacaqdr:
Kar, azn, vfasz v zinakar! mlin aradan getmi v crin batil olmudur.
Bu gn snin he bir bhrn (savab v crin) yoxdur. z mllrini kimlr n
etmisns, crini d onlardan ist.[44]

hd vfa etmk
35-Hzrt Peymbr (s) buyurur:
nsanlarla rftarnda onlara zlm etmyn, dandqda onlar aldatmayan v
v`d verdikd yalan xmayan xsin iman kamillmi, mrvvti zahir
olmu, qardal vacib v qeybti haram olmudur.[45]

Mbahis v kim
36-Hzrt Mhmmd (s) buyurur:
Hr ks xsusiyytl Allahla grrs, istdiyi qapdan cnnt daxil olar:
xlaq gzl olan, gizli v akarda Allahdan qorxan v haqq onunla olsa bel
kimni trk edn.[46]

Tkbbr
37-Hzrt Mhmmd (s) buyurur:
Qiyamt gn sizlrdn mn daha yaxn v daha sevimliniz, daha gzl
xlaql v daha ox tvazkar olannz, daha uzanz is daha tkbbrl
olaninizdir.[47]

Yalan
38-Hzrt mam li () buyurur:
He bir bnd zarafat v ya ciddi yalan trk etmyinc imann dadn
dadmaz.[48]

Bax
39-Hzrt Mhmmd (s) buyurur:
Qiyamt gn gzdn baqa btn gzlr alayacaqdr: 1-Allah
qorxusundan alayan gz; 2-Allahn haram etdiklrindn yumulan gz; 3-Allah
yolunda yuxusuzluq kn gz.[49]

Tvb
40-Hzrt mam li () buyurur:
Tvbnin drd sas vardr: 1-Qlbn pemanlq;. 2-Dil il istifar; 3-Bdn
zvlri il (saleh) mllr etmk; 4-Bir daha gnaha qaytmamaq n (ciddi)
qrara glmk.[50]

dbiyyat
1-Qur`ani-krim.
2-Biharul-nvar, llam Mhmmd Baqir l-Mclisi.
3-Vsailu-i ila thsili msaili-ri, eyx Mhmmd ibn l-Hsn l-Hurr-lAmili.
4-Qurbul-isnad, eyx bul-Abbas bdullah l-Himyri.
5-Qurrul-hikm v durrul-Klim, bdul-Vahid l-Amdi.
6-l-elmu vl-hikmtu fil-kitabi vs-sunn, Mhmmd Reyhri.
7-l-mali vil-mcalis, eyx Sduq.
8-qrbul-mvarid fi fushil-rbiyyti v-varid, Sid -ertuni.
9-hlul-beyt fil-kitabi vs-sunn, Mhmmd Reyhri.
10-rb v fars szlrinin lti, Azrbaycan Elmlr Akademiyas Nsimi Adna
Dililik nstitutu.
11-Ynabiul-mvddt, eyx Sleyman l-Blxi l-Qnduzi l-Hnfi.

12-Knzul-ummal fi sunnil-qali vl-f`al, lauddin l-muttqi ibni Hisamud-din

l-Hindi (vfat: 975 h. q.).
13-Lisanul-rb, bni Mnzur.
14-l-m`cmul-mufhrs lilfazil-Qur`anil-krim, Mhmmd Fuad bdul-Baqi.
15-Mufrdatu lfazil-Qur`an, l-Rafib l-sfhani.
16-l-misbahul-munir, hmd ibni Mhmmd l-Fyyumi.
17-l-mavaizul-ddiyy, eyx Mirz li Mekini l-rdbili.
18-Mustdrkul-vsail v mustnbitul-msail, Hac Mirz Hseyn n-Nuri tTbrsi.
19-Munytul-murid fi adabil-mufidi vl-mustfid, hid Zeynuddin li ibni
hmd l-Amili (911-965 h. q.).
20-Mizanul-hikmt, Mhmmd Reyhri.
21-Nhcl-hyat, Mhmd Dti v baqalar.
22-Nhcul-bla, (toplayan: Mrhum seyyid Rzi).
23-Sfintul-bihar v mdintul-hukmi vl-asar, eyx Abbas l-Qummi.
24-Tuhful-uqul n alir-rsul, Hseyn ibni `b l-Hrani.
25-Usuli-kafi, Mhmmd ibni Y`qub l-Koleyni.
26-l-fruul-kafi, Mhmmd ibni Y`qub l-Koleyni.
27-Xsaisu miril-m`minin liyyibni bi Talib (), bu bdir-Rhman, hmd
ibni ueyb l-Nsai.
28-l-xisal, eyx Sduq.
29-l-camius-shih (Sunni Termezi), Mhmmd ibni sa ibni Sur (209-297 h.
q.).
30-Camiul-hadis, C`fr ibni hmd l-Qummi (bnur-Razi), -4-c h. q. srinin
alimlrindn).

[1] -Uyunu xbarir-Rza (), 31-ci bab, sh-37, hdis /99
[2] -Knzul-ummal,10/225, hdis /29191
[3] -Knzul-ummal, 10/226, hdis /29192
[4] -l-xisal, sh-542, hdis /16 (bvabul-rbin).
[5] -Biharul-nvar, 2/153, hdis,/1
[6] -Biharul-nvar, 2/156 7-ci hdisin izah.
[7] -Munytul-murid, sh-29
[8] -Tuhful-uqul n Alir-rsul, sh-56, hdis/169
[9] -Usuli-kafi, 1/58, hdis /4 v Mnytul-murid, sh-46.
[10] -Tuhful-uqul, sh-192
[11] -Usuli-kafi, 3/92, hdis/4, Vsailu-i, 6 /153, hdis/20263
[12]-Nhcul-bla, sh 6/17
[13]-Mizanul-hikmt, 2/1630, hdis/10570
[14]-Sfintul-bihar,8/388
[15] -Mufrdatu lfzail-Qur`an, sh-292, Misbahul-munir, 1/217 v s...
[16]-Sfintul-bihar, 2/668, hminin bu hdis azacq frql Mizanul-hikm, 1/759, hdis /4805 v
l-elmu vl-hikmt, sh-146, hdis /536-da nql olunmudur.
[17]-Usuli-kafi, 3/27, hdis/6
[18] -Tuhful-uqul, sh-203, hdis/32
[19] -l-camius-Shih (Sunni Termezi), 5 /662, hdis /3786, Ynabiul-mvddt, 4-c bab, 1/37
v s...
[20]-l-mali (eyx Sduq), sh-204, hdis/5
[21] -Biharul-nvar, 72/71, hdis /12
[22] -Qurbul-isnad, sh-354, hdis/1210
[23] -Usuli-kafi, kitabul-imani vl-kfr, babul-ifft, 3/125
[24] -Usuli-kafi, 3/125, hdis /2
[25] -l-Xisal, sh-483, hdis /56
[26] -Usuli-kafi, 4/398-399, hdis/2
[27] -Frui-kafi, 5-ci cild, kitabul-cihad, babu vucuhil-cihad, hdis/3, Sfintul-bihar, 1/711, Mizanulhikmt, 1/413,

hdis /2742
[28] -Nhcul-bla, sh-187, 417-ci hikmt, Sfintul-bihar, 1/477
[29] -Nhcl-hyat, sh/164-165, hdis /82
[30] -Frui-kafi, 6/48-49, hdi s/6
[31] -Mizanul hikmt, 3/2637, hdis/17154
[32] -Mustdrkul-vsail, 14/149, hdis /16331
[33] - Usuli-kafi, 4,250, hdis/8
[34] -Usuli-kafi, 3/221, hdis/4.
[35] -l-mvaizul-ddiyy, 10-cu bab, sh-365
[36] -Usuli-kafi, 3/276, hdis/16
[37] -Sfintul-bihar, 8/588
[38]-Camiul-hadis, sh-222
[39] -Qurrul-hkm, sh-211, hdis/4084
[40] -Sfintul-bihar, 7/407
[41] -Biharul-nvar, 75/126, hdis/7
[42] -Biharul-nvar, 72/196, hdis/10, l-xisal, sh-236, hdis/78
[43] -Mizanul-hikmt, 3/2330-2331, hdis/15498
[44] -l-mali (eyx Sduq), sh-466, hdis/22
[45] -Sfintul-bihar, 6/177
[46] -Usuli-kafi, 3/409-410, hdis/2
[47] -Qurbul-isnad, sh-46, hdis/148, Vsailu-i, 6/301, hdis/20797
[48] -Mizanul-hikmt, 3/2675, hdis/17414, Usuli-kafi, 4/37, hdis/11, Tuhful-uqul, sh-217,
hdis/103
[49] -l-mvaizul -ddiyy, 3-c bab, sh-153
[50] -Mizanul-hikmt, 1/342, hdis/2160