POJAZDY WOJSKOWE

Prezentowany wKielcach pojazd Oncilla zosta wyposaony

wstanowisko sterowane rcznie zwntrza pojazdu, umoliwiajce rwnie zwalczanie celw powietrznych, na ktrym mona zamontowa 12,7 mm wkm. Pustynny kamufla pojazdu moe wskazywa na kierunki, gdzie przede wszystkim bdzie on promowany.

Mateusz J. Multarzyski ]
Przed Wojskiem Polskim, pomimo upywu niemal 10 lat od przejcia pierwszych KTO Rosomak, wci stoi konieczno generacyjnej wymiany wielu typw koowych wozw bojowych ipojazdw wsparcia oraz zabezpieczenia dziaa. Chocia wprzypadku niektrych pojazdw logistycznych alternatyw moe stanowi gboka modernizacja nadal perspektywicznych konstrukcji (np. Star 266), to wwielu przypadkach nie da si unikn zakupu nowych platform, tak dzieje si np. znastpcami BRDM-w-2 iUAZ oraz Honkerw.

PYWAJCE IDRApIENE SSAkI

Nikt oczywicie nie spodziewa si, poza zapowiedzianym przez Polski Holding Obronny demonstratorem PL-01 Concept w wersji Wozu Wsparcia Bezporedniego, prezentacji prototypw, czy koncepcji nowych pojazdw, ktrych projekty maj powsta w wyniku programw realizowanych w ramach IV konkursu Narodowego Centrum Bada i Rozwoju. PL-01 Concept by zapewne najczciej prezentowanym wmediach iszeroko komentowanym, szczeglnie wInternecie, wozem, ktrego gwnym zadaniem byo wywoanie odpowiedniego rozgosu i przycignicie zainteresowania do pawilonu PHO. Niejako wjego cieniu pozostay inne kieleckie nowoci, w tym demonstrator Lekkiego Opancerzonego Transportera Rozpoznania Bbr, zaprezentowany przez AMZ Kutno (szerzej NTW 9/2013), ktrego powstanie byo wspfinansowane ze rodkw NCBiR (wramach Iedycji konkursu Innotech). Pojazd ten powsta z myl o zaoferowaniu SZ RP nastpcy zupenie przestarzaego rozpoznawczego samochodu pancernego BRDM-2. Wpoowie sierpnia br. prototyp Bobra wyjecha zhali montaowej i przeszed pierwsze fabryczne prby trakcyjne. Zgodnie z podpisan umow, w padzierniku powinny rozpocz si badania pojazdu wWojskowym Instytucie Techniki Pancernej iSamochodowej, ktre powinny zakoczy si do 31 marca 2014 roku. Prezentowany w Kielcach prototyp nie mia uzbrojenia i wyposaenia, moe jednak otrzyma np. zdalnie sterowane stanowisko strzeleckie ispecjalistyczne systemy rozpoznawcze oraz rozbudo-

ielecki salon to przede wszystkim okazja do zaprezentowania osigni krajowego przemysu obronnego, trzy czwarte stoisk zajmuj tradycyjnie polskie firmy i instytucje. Wtym roku to wanie krajowe firmy zaprezentoway najwicej nowoci, take rnej kategorii pojazdy, cho nie zawsze byy to oryginalnie polskie konstrukcje. Zreszt jeli do wyposaenia SZ RP maj trafi wperspektywie kolejnych 10 lat nowoczesne konstrukcje, to musz one powsta w kooperacji zzagranicznymi producentami pojazdw lub wykorzystaniem wielu kluczowych zespow zimportu.

wane rodki cznoci, w zalenoci od wymaga kontrahenta. Przyszo kutnowskiego pojazdu nie jest jednak pewna, gdy wymagania, zwarte w ogoszonym przez Inspektorat Uzbrojenia na pocztku sierpnia br. zapytaniu oudzielenie informacji (RFI), zwizanym z analiz rynku, dotyczc moliwoci pozyskania dla Si Zbrojnych RP Lekkiego Opancerzonego transportera Rozpoznawczego (LOTR), rni si od zaoe przyjtych przy opracowywaniu Bobra. Oczywicie, istnieje moliwo jego dostosowania do nowych wymaga m.in. wzakresie poziomw ochrony zgodnych zSTANAG 4569 (balistyczna min. poziom 3, przeciwminowa min. 2a, przeciwodamkowa/IED min. 4), co jednak wizaoby si koniecznoci wprowadzenia powanych zmian konstrukcyjnych, aco za tym idzie dodatkowymi nakadami przekraczajcymi zapewne aktualny budet projektu. Nie oznacza to jednak, e AMZ Kutno nie odpowie na RFI IU, gdy nie ma wtpliwoci, e dysponuje wystarczajcym dowiadczeniem do zbudowania LOTR-a. ZKutna do Kielc przyjecha rwnie Hipopotam (NTW 7/2013), bdcy najwikszym koowym pojazdem opancerzonym na tegorocznym MSPO. Jak wida AMZ Kutno konsekwentnie poszerza swoje portfolio ito onowe kategorie wozw, wtym pywajcych, wktrych stosowane s nowe rozwizania konstrukcyjne jak np. samonony kadub (Bbr). W Kielcach nie zabrako rwnie ubra, ktry poza stoiskiem AMZ prezentowany by rwnie wpawilonie PHO wwersji nonika mobilnego stacji

2 6

1 0 / 2 0 1 3

POJAZDY WOJSKOWE
radiolokacyjnej Soa. Ciekawszy jednak by, ze wzgldu na wprowadzone modyfikacje w ukadzie zawieszenia, egzemplarz nieco schowany wgbi zewntrznej ekspozycji kutnowskiego producenta. Poza cikimi opancerzonymi pojazdami AMZ Kutno zaprezentowao rwnie Land Rovera Defender 90 w wersji Lekkiego Pojazdu Uderzeniowego (LPU), ktry zostanie opisany wdalszej czci artykuu. Z kolei na stoisku Wojskowych Zakadw Mechanicznych S.A. z Siemianowic lskich swoj premier mia pojazd Szakal 2, bdcy polsk wersj minoodpornego wozu Aravis firmy Nexter (NTW 9/2013). Gwn rnic pomidzy francuskim a polskim Aravisem jest zredukowana do 11 ton masa bojowa pojazdu. Moliwe byo to dziki wykorzystaniu krtszej kabiny-cytadeli, stworzonej zmyl oodmianie logistycznej izmniejszeniu poziomu ochrony systemu SAFEPRO do 2, za przeciwminowego do 3a wg STANAG 4569A/B. adowno wynosi ok. 2 ton, cho ze wzgldu na nono podwozia, podobnie jak poziomy ochrony, moe by zwikszona, co jednak wie si ze wzrostem masy caego pojazdu. mian specjalistycznych, ktre bd mogy zastpi zarwno obecnie eksploatowane pojazdy rnych klas, jak i dotd nieobecne w SZ RP, np.: wz rozpoznawczy artylerii, czy alternatywa dla nieopancerzonych wozw dowodzenia (np. ZWD-3). w ofercie Ukroboronservice, nie udao si dotd znale nabywcy na niego zarwno na Ukrainie, jak iza granic. Szans dla tej konstrukcji, niejako nowym otwarciem, moe by rozpoczcie jej licencyjnej produkcji wPolsce, szczeglnie e przedstawiciele firmy Mista informowali ofinalizowaniu zawarcia kontraktu na dostaw Oncilli dla nieujawnionego odbiorcy zagranicznego. Zgodnie zplanami stalowowolskiej spki, wtym roku ma zosta rozpoczta produkcja serii prbnej pojazdw, ktre maj zosta dostarczone odbiorcy przed kocem br. Firma dysponuje pen dokumentacj techniczn, dziki czemu bdzie moga realizowa cay cykl produkcyjny Oncilli poczwszy od spawania kaduba, do wykonania ktrego zostan wykorzystane blachy pancerne z miejscowej Huty Stali Jakociowych S.A. Planowana jest sukcesywna polonizacja iwesternizacja konstrukcji, co na pewno wpynie korzystnie na jej jako, trwao, atwo w obsudze i serwisowaniu przy jednoczesnym zachowaniu atrakcyjnej ceny. Oncilla to pojazd z samononym, pancernym

KoT TYGRYSI zE STALoWEJ WoLI

Jedn zsensacji tegorocznego salonu by na pewno pojazd Oncilla, zaprezentowany przez firm Mista Sp. z o.o. ze Stalowej Woli. Spka ta powstaa w 1991 roku i zajmuje si przede wszystkim produkcj rwniarek (od 1996 r.) ispawanych konstrukcji stalowych. Przy produkcji maszyn drogowych Mista wsppracuje z renomowanymi dostawcami takimi jak: Cummins, Deutz, Iveco, ZF Passau GmbH, NAF GmbH itp. W tym roku, za spraw nabytej od spki Lacenaire Limited Co. licencji, firma rozszerzya swoj ofert opojazd opancerzony Oncilla (gatunek drapienego ssaka zrodziny kotowatych, zamieszkujcy Ameryk rodkow iPoudniow). Cho nazwa licencjodawcy, jak isamego wozu brzmi do egzotycznie, to prezentowana wKielcach konstrukcja

Jeden zprototypw ubra-P, wktrym wprowadzono modyfikacje zawieszenia (pomalowane na to), obejmujce m.in. zastosowanie nowych wzmocnionych amortyzatorw
wukadzie czterech na most napdowy, wzmocnionych resorw na obu osiach i drkw stabilizacyjnych zprzodu iztyu, regulowanych drkw reakcyjnych zprzodu iztyu, wzmocnionych oson bbnw hamulcowych chronicych przed zanieczyszczeniem wntrza bbna. Po prawej: Szakal 2 zosta pomalowany wkamufla odpowiadajcy polskim warunkom terenowym iwyposaony wzdalnie sterowane stanowisko strzeleckie Protector M151 firmy Kongsberg.

Zmniejszenie masy Aravisa/Szakala 2 miao na celu spenienie konkretnych wymaga zawartych wzapytaniu oudzielenie informacji (RFI) dotyczcym pozyskania wielozadaniowego pojazdu dla Wojsk Specjalnych (kryptonim Pegaz), ktre zostao ogoszone przez IU MON jeszcze w2012 roku. Podobnie jak w przypadku Aravisa, rwnie na bazie Szakala 2 moliwe bdzie stworzenie od-

jest dobrze znana jest to opracowany przed siedmiu laty w Charkowskim Biurze Konstrukcyjnym Budowy Maszyn (ChBTM) im. Aleksandra Morozowa pojazd Dozor-B. Pomimo pozytywnych opinii ukraiskich wojskowych o Dozorze, ktry powsta zmyl o krajowym odbiorcy (pojazd wykorzystuje niektre zespoy BTR-80, a take GAZ-2975 Tigr i GAZ-3937 Wodnik), a nawet umieszczenia go

kadubem o dugoci 5450 mm (bez wycigarki), szerokoci 2450 mm iwysokoci 2300 mm (bez uzbrojenia), ajego masa cakowita to 8800 kg. Wrodku mona zamontowa do 9 foteli: dla 3-osobowej zaogi (kierowca, dowdca, operator uzbrojenia) plus 6-osobowego desantu. Zastosowano niezalene zawieszenie wszystkich k, na ktrych zamontowano opony Michelin

1 0 / 2 0 1 3

2 7

POJAZDY WOJSKOWE
XZL orozmiarze 335/80 R20 iwkadki typu runflat firmy Hutchinson. Rozstaw osi wynosi 3100 mm, rozstaw k 2000 mm, aminimalny przewit 400 mm. Ukad napdowy pojazdu skada si z silnika Deutz BF 4M 1013FC o mocy 140 kW/190,5 KM i maksymalnym momencie obrotowym 700 Nm, ktry poczony jest z 5-biegow automatyczn skrzyni Allison 1000 LCT. Stay napd na wszystkie koa przenoszony jest za porednictwem 2-biegowej skrzyni rozdzielczo-redukcyjnej. Dodatkowe przekadnie redukcyjne (tzw. zwolnice) zastosowano w piastach k. Centralny mechanizm rnicowy moe by blokowany wtrakcie jazdy wtrudnym terenie. Oncilla moe pokonywa brody o gbokoci do 1 metra, zbocza onachyleniu do 31 ipionowe przeszkody owysokoci 400 mm. Zasig pojazdu na utwardzonych drogach to 750 km, ajego prdko

AMPV moe by m.in. uzbrojony

wzdalnie sterowane stanowisko strzeleckie FLW 200 z12,7 mm wkm M2HB. Wyposaenie obejmuje m.in. centralny system pompowania k, elektryczn wycigark, sztywny hol oraz system filtrowentylacyjny.

Oshkosh prezentowa wKielcach M-ATV wwersji Special Forces Vehicle gwnie zmyl opolskim DWS, ktre poszukuje wielozadaniowego pojazdu (program Pegaz). Germazowski AMRV G04 wpewnych zadaniach, realizowanych wstrefach wysokiego zagroenia atakami bombowymi/minowymi, moe zastpi pojazdy kategorii HMMWV,
zapewniajc zaodze wyszy poziom ochrony. Wz ma zamontowane zdalnie sterowane stanowisko strzeleckie ZSMU 1276A3 zZM Tarnw z12,7 mm wkm WKM-B.

maksymalna siga 105 km/h. Podstawowy pancerz zapewnia ochron balistyczn na poziomie 2 wg STANG 4569A, ktr mona zwikszy do poziomu 3 za pomoc dodatkowego opancerzenia. Wntrze kaduba/przedziau zaogi zostao wyoone wykadzin przeciwodamkow.

ZAGRANICzNE poJAzDY opANCERzoNE

Poza Arravisem/Szakalem 2 i Oncill swoj polsk premier mia, rozwijany przez konsorcjum, Krauss-Maffei Wegmann/Rheinmetall Defence (obecnie odpowiedzialny za ten projekt jest oddzia Rheinmetall MAN Military Vehicles GmbH RMMV) pojazd AMPV (Armoured Multi-Purpose Vehicle). Konstrukcja ta powstaje od 2008 roku we wsppracy zEngineering Center Steyr GmbH, ktry odpowiada za opracowanie i przebadanie podwozia oraz ukadu napdowego AMPV. W pojedzie tym zastosowano rwnie austriack jednostk napdow: 6-cylindrowy silnik Steyr Motors GmbH rodziny Monoblock M16 SCI omocy 200 kW/272 KM. Silnik poczony jest zautomatyczn skrzyni biegw ZF,

anapd przenoszony jest na wszystkie koa za porednictwem skrzyni rozdzielczo-redukcyjnej GHM Transmission. AMPV zosta stworzony gwnie zmyl oniemieckim programie GFF (Geschtzten Fhrungs und Funnktionsfahrzeuge), klasa II, ale jak na razie przegrywa konkurencj ze szwajcarskim Eaglem, ktrego kolejn parti 100 Eagle V wwersji opancerzonego wozu dowodzenia Bundeswehra zakupia wtym roku. AMPV to nowoczesna konstrukcja czca wsobie zalety samononego, opancerzonego nadwozia monocoque, niezalenego zawieszenia inapdu na wszystkie koa. Prezentowany wKielcach pojazd wwersji Typ 2a ma mas wasn 7300 kg, adowno 2600 kg idopuszczaln mas cakowit ok. 9900 kg. Jego wymiary to (odpowiednio): dugo 5365 mm, szeroko 2275 mm, wysoko 2190 mm. Pancerz pojazdu, wktrym wykorzystano zarwno stal pancern, jak i elementy ceramiczne, zapewnia ochron na poziomie 3/3b wg STANG 4569A/B.

W planach byy rwnie lejsze wersje: Typ 1 oDMC 7300 kg iodmiana patrolowa, przystosowana do transportu w adowni migowca CH53 o DMC 5300 kg, jednak bez konkretnego zainteresowania ze strony odbiorcw zapewne nie powstan, zwaywszy e AMPV w wersji bazowej Typ 2A nie znalaz do tej pory nabywcw. Drugi raz na kieleckim salonie by prezentowany Oshkosh M-ATV Special Forces Vehicle (NTW 9/2010, 11/2012), tym razem na wasnym stoisku firmy Oshkosh Defence. Wtym roku pojazd pokazano wjednobarwnym, zielonym malowaniu, bardziej odpowiednim np. dla europejskiego teatru dziaa. Oczywicie, rodzina M-ATV obejmuje kilka odmian pojazdu, w tym taktyczny ambulans/wz ewakuacji medycznej i ciarowk z krtk 2-drzwiow kabin i skrzyni adunkow, przystosowan rwnie do transportu kontenerw montowanych na pojazdach HMMWV. Wszystkie zasadnicze zespoy, w tym ukad napdowy z silnikiem Caterpillar C-7 omocy 272 kW/370 KM iautomatyczn skrzy-

2 8

1 0 / 2 0 1 3

POJAZDY WOJSKOWE

 a skrzyni adunkowej nadwozia wwersji AMRV G02 zamontowany zosta system transportu onierzy ROPS brytyjskiej firmy VSS (NTW 9/2013), ktra rwnie dostarcza N przeciwwybuchowe fotele dla kierowcy idowdcy, zainstalowane wpojazdach Germaza. Na stoisku ustawiony by take kadub AMRV wwersji G10, zzamontowanym zdalnie sterowanym stanowiskiem strzeleckim Hitrole Light firmy Oto Melara z12,7 mm wkm M2HB.

ni biegw Allison 3500 SP oraz niezalene zawieszenie TAK-4 s takie same we wszystkich wersjach M-ATV. Na tegorocznym MSPO, w ramach wystawy narodowej, swj potencja prezentowa turecki przemys obronny. Turcja jest od 1952 r. czonkiem NATO i dysponuje drug co do liczebnoci (750 000 onierzy) armi w Sojuszu. Jedn z najwikszych grup przemysowych w Turcji jest prywatny holding Ko, do ktrego od 1976 roku naley rwnie firma Otokar Otobs Karoseri Sanayi A.S. (zaoona w 1963 r. i bdca pocztkowo producentem licencyjnych autokarw Magirus Deutz). Firma ta jest rwnie producentem szerokiej gamy pojazdw wojskowych i wozw bojowych, w tym rwnie opancerzonych oraz naley do konsorcjum odpowiedzialnego za opracowanie

iprodukcj tureckiego czogu podstawowego Altay (NTW 12/2012). Wtym roku na stoisku Otokara mona byo zobaczy pywajcy transporter Arma 6x6 i najbardziej znany pojazd tej firmy Cobr (NTW 6/2010), ktra bya rwnie prezentowana podczas zeszorocznego MSPO. Szkoda, e turecki producent nie zdecydowa si na prezentacj pojazdu nowej generacji Cobry II, ktra jest wiksza inie bazuje na podzespoach Humvee.

WRoCAWSkIE MRAP-Y
Wtym roku na MSPO powrci wrocawski Germaz ze swoim wielozadaniowym pojazdem opancerzonym AMRV (Armoured Multi-Role Vehicle) (NTW 10/2010). Tym razem pokazano go w trzech odsonach: AMRV G02, AMRV G04 iAMRV G10, zktrych

dwie pierwsze miay swoj premier w tym roku. Pierwsza iostatnia zwymienionych wersji prezentowane byy w postaci samego kaduba, a tylko AMRV G04 osadzony by na podwoziu Unimoga U5000, ktre jest nonikiem dla caej rodziny. AMRV G02 to odmiana logistyczna z krtk, dwudrzwiow kabin i skrzyni adunkow, ktrej adowno wynosi 2500 kg. Moe by ona rwnie wykorzystana jako baza rnego typu zabudw specjalistycznych np. kontenerowych. Co ciekawe, przestrze adunkowa jest chroniona przez integralny deflektor wksztacie litery V, ktry stanowi jeden element wraz doln czci kabiny zaogi. AMRV G04 to wersja ciarowo-osobowa z 4-drzwiow kabin-kapsu i krtk, nieopancerzon skrzyni adunkow. adowno pojazdu wynosi 1500 kg, ajego zaog stanowi 4 onierzy.

 efender wwersji LPU wyposaony jest wtrzy stanowiska strzeleckie/ogniowe, wtym obrotnic na ktrej moe by zamontowane uzbrojenie gwne wpostaci D

12,7 mm wkm lub 40 mm automatycznego granatnika. Tylne stanowisko, ze wzgldu na 3-osobow zaog, naley traktowa jako dodatkowe/zapasowe, uywane np. wsytuacji awarii broni zamontowanej na obrotnicy. Oryginalne fotele Land Rovera zostay zamontowane do przestrzennej klatki rurowej, ktra stanowi element nony dla wszystkich dodatkowych akcesoriw. Prawy fotel jest umocowany wyej, co uatwia strzelanie zumieszczonego przed nim, zprawej strony, karabinu maszynowego. Pod fotelami wygospodarowano przestrze na wyposaenie osobiste zaogi.

1 0 / 2 0 1 3

2 9

POJAZDY WOJSKOWE
tercoolerem ibezporednim wtryskiem paliwa (common rail) o poj. skokowej 2198 cm3, ktry osiga moc maksymaln 90 kW/122 KM imaksymalny moment obrotowy 360 Nm. Stay napd wszystkich k przenoszony jest za porednictwem 6-biegowej manualnej skrzyni i 2-biegowej skrzyni rozdzielczo-redukcyjnej. Centralny mechanizm rnicowy ma standardow blokad. Dodatkowo pojazd zosta wyposaony wsamoblokujce si mechanizmy rnicowe Torsena w przednim i tylnym mocie, ukad hamulcowy (tarczowe hamulce wszystkich k) zABS iETC oraz koa zoponami Goodyear Wrangler MT/R orozmiarze 235/85 R16. W ramach modyfikacji realizowanych przez AMZ Kutno zamontowana zostaa m.in. instalacja elektryczna 12V/24V, gwny wycznik owietlenia, zmodyfikowany panel rodkowy tablicy rozdzielczej, klatka rurowa zastpujca grn cz nadwozia, uchwyty na dodatkowe wyposaenie, montae do uzbrojenia itp. Drugim Defenderem w Kielcach by przedstawiciel militarnej, zgodnej ze standardem British Army (dawniej wersja Wolf ), rodziny tych pojazdw Long Range Patrol Vehicle Tactical (LRPV (T)), zbudowany na bazie Defendera 110. Pojazd ten prezentowaa firma Bees-Pol Sp. zo.o. razem z brytyjsk firm Hobson Industries Ltd. (zaoon w1987 roku), ktra jest autoryzowanym dostawc czci zamiennych iusug logistycznych oraz wsparcia eksploatacji dla instytucjonalnych i wojskowych uytkownikw Land Roverw. Hobson Industries, poza produkcj isprzeda czci zamiennych, generalnymi remontami/modernizacjami: pojazdw, silnikw (3.5 V8, 300 Tdi, 2,5D, 2,5P), skrzy biegw (LT85, R380 i LT77), skrzy rozdzielczych (LT230) oraz innych podzespow, zajmuje si rwnie wspprodukcj militarnych odmian Defenderw. Samochody przeznaczone dla wojskowych odbiorcw s wstpnie militaryzowane na linii produkcyjnej wzakadach Land

Prezentowany wKielcach Defender LRPV (T) to pojazd ponad 20-letni, ktry po generalnym remoncie odpowiada
fabrycznie nowemu samochodowi. Zosta on wyposaony m.in. wpautomatyczny system pompowania k (STIS), wskad ktrego wchodz specjalne zawory, przewody oraz kompresor; zestaw opancerzenia (klasa B6) chronicy przedni psfer (180), koa zwkadkami typu runflat firmy Runflat International.

Pierwszy prototyp pojazdu, czyli wersja G10, ktry mia swoj premier na MSPO w 2010 roku, zosta przebudowany zgodnie zwymaganiami potencjalnego odbiorcy. Zmiany polegay na dodaniu drugiej pary bocznych drzwi i zastpienia pojedynczych tylnych par drzwi, co zwizane byo zinn konfiguracj wntrza wozu, fotele dla desantu wliczbie szeciu sztuk zostay ustawione porodku, wpaszczynie wzdunej pojazdu, plecami do siebie. Kolejne dwa fotele zamocowane s przodem do kierunku jazdy, a dostp do nich moliwy jest przez drug par bocznych drzwi. Wsumie AMRV G10 mieci do 10 onierzy (2+2+6). Niezalenie od odmiany, podstawowy pancerz AMRV, wykonany ze stali pancernej Armox 500T firmy SSAB ogruboci 10 mm, zapewnia ochron balistyczn na poziomie 2 wg STANG 4569A. Zwikszenie ochrony do poziomu 3 lub 4 jest moliwe poprzez zastosowanie dodatkowego opancerzenia kompozytowego. Odporno na eksplozje min odpowiada poziomowi 4a/4b wg STANAG 4569B.

lem marki Land Rover firm JLR Polska Sp. z o.o. Celem byo stworzenie pojazdu speniajcego, ogoszone w zeszym roku, wymagania dla Lekkiego Pojazdu Uderzeniowego (LSV), przeznaczonego dla pukw rozpoznawczych Wojsk Ldowych (NTW 7/2012). Jednym z gwnych kryteriw bya masa wasna pojazdu ograniczona do 1700 kg, co miao umoliwi transport na zawiesiu pod migowcem. Wcelu osignicia tak niskiego limitu masy, signito po najkrtszego Defendera 90 orozstawie osi wynoszcym 92,9 cala (2360 mm). Cho masa wasna bazowego pojazdu (wersja cywilna) wynosi tylko 1770 kg (DMC to 2505 kg), to konieczne byo zmodyfikowanie nadwozia (usunito jego grn poow wraz zdrzwiami iprzedni szyb), aby pomimo instalacji dodatkowego wyposaenia iuzbrojenia uzyska mas wasn na wymaganym poziomie. Defender 90 napdzany jest 4-cylindrowym, turbodoadowanym silnikiem wysokoprnym z in-

Fabryka Samochodw Honker na swoim stoisku prezentowaa dwa pojazdy, wtym Honkera pick-up wyposaonego
wgsienice iopancerzenie kabiny na poziomie 2 wg STANG 4569 (dostarczone m.in. przez firm Scanfiber Composites A/S) imodel soft-top znowym silnikiem Andorii omocy 110 kW/150 KM. Wobu pojazdach zastosowano rwnie diodowe owietlenia (take reflektory ze wiatami mijania/drogowymi) firmy Truck-Lite Europe Ltd. Wci otwarte pozostaje jednak pytanie czy te zmiany wystarcz, aby wojsko nadal chciao zamawia Honkery?

DEFENDER zAmIAST HoNkERA ?

Oczywicie na tegorocznym MSPO nie mogo zabrakn reprezentacji potencjalnych kandydatw co prawda nielicznych na nastpc Honkera, ktrych to poszukiwanie rozpoczo si od ogoszenia wczerwcu przez IU MON zamiaru przeprowadzenia dialogu technicznego (NTW 8/2013). Wikszo zainteresowanych producentw, zwiadomych wzgldw, nie chciao si ujawnia przed odbyciem spotka zprzedstawicielami IU, ktre planowano gwnie na wrzesie. Std wKielcach mona byo jedynie zobaczy, poza samym Honkerem, ktrego producent Fabryka Samochodw Honker Sp. zo.o. rwnie zgosi si do dialogu, tylko Land Rovery Defendery wdwch rnych konfiguracjach. Jedn z nich, wspomniany wczeniej Defender 90 wwersji Lekkiego Pojazdu Uderzeniowego, zaprezentowaa firma AMZ Kutno. Jest to efekt wsppracy polskiej firmy z polskim przedstawicie-

3 0

1 0 / 2 0 1 3

POJAZDY WOJSKOWE
Rovera, apotem trafiaj do Hobsona, ktry montuje na nich wzmocnione podzespoy tzw. heavy duty (wzmocnione mosty, zawieszenie, ukad hamulcowy itp.) i wyposaenie specjalne (klatka, montae do uzbrojenia, uchwyty na sprzt cznoci itp.). Lista modyfikacji jest bardzo duga iobejmuje tak istotne elementy jak rama podwozia, wktrej wzmacniane s m.in. punkty mocowania zawieszenia. Zabiegi te pozwalaj na zwikszenie DMC pojazdu do 3800 lub 4000 kg, zjednoczesnym zachowaniem trwaoci caej konstrukcji na niezmienionym poziomie, a nawet wyszym ni w cywilnych wersji Defendera. Cao modyfikacji wprowadzanych wmilitarnych Defenderach jest sum dowiadcze wyniesionych zeksploatacji kolejnych generacji Land Roverw wSiach Zbrojnych Wielkiej Brytanii. Firma Hobson jest rwnie odpowiedzialna za militaryzacj jednostek napdowych poprzez przystosowanie ich do zasilania jednolitym paliwem pola walki. W jej ofercie znajduj si rwnie zestawy opancerzenia dla Defendera, zapewniajce ochron na poziomie B6.

Cho Wirus jest stosunkowo

BoJoWY WIRUS IRAToWNICzA BUkoVINA

Na tegorocznym MSPO mona byo obejrze jeszcze jeden pojazd powstay w wyniku ogoszenia w2012 r. wymaga dla LPU Concept LPU-1 Wirus (NTW 10/2012). Na ubiegorocznym MSPO firma Concept Sp. zo.o. zBielska Biaej zaprezentowaa prototyp LPU-1, ktrego konstrukcja zostaa oparta na sprawdzonych podzespoach Toyot Hilux i Land Cruiser. Przy projektowaniu pojazdu udzia brali byli onierze WP, rwnie operatorzy si specjalnych, ktrzy dysponowali dowiadczeniem bojowym wyniesionym zmisji wIraku iAfganistanie. W tym roku LPU-1 Wirus by prezentowany w pawilonie PHO, z racji kontynuowania prac nad pojazdem w ramach konsorcjum, ktrego celem jest opracowanie i wykonanie lekkiego, 2-osiowego, terenowego pojazdu szturmowego dla wojsk specjalnych i ldowych Lekkiego Pojazdu Uderzeniowego LCU Wirus. Wjego skad weszy nastpujce firmy: PHO Sp. zo.o., Concept Sp. zo.o. (pojazd), ZM Tarnw S.A. (uzbrojenie), Maskpol S.A. (osony balistyczne) iCenrex Sp. zo.o. Na MSPO zaprezentowano Wirusa wpenej bojowej kompletacji, zzamontowanym uzbrojeniem, rodkami cznoci i dodatkowym wyposaeniem oraz uzbrojeniem w postaci m.in. pojemnikw na zapasow amunicj, 60 mm modzierza LM-60D, czy uchwytw na bro osobist zaogi. Inn ciekaw konstrukcj, rwnie powsta w bielskim Concepcie, jest lekki pojazd amfibijny do celw ratowniczych Bukovina. Jest on efektem realizacji projektu badawczo-rozwojowego Mobilny system dowodzenia, obserwacji, rozpoznania i cznoci, finansowanego przez NCBiR w ramach XI konkursu na realizacj projektw rozwojowych w obszarze bezpieczestwo wewntrzne pastwa.

niewielkim pojazdem (d. 4000 mm) to, dziki jego duej adownoci wynoszcej 1040 kg, udao si na nim upakowa spor ilo uzbrojenia, amunicji idodatkowego wyposaenia. Obrotnic okcie obrotu 230 zastpiono pen obrotnic. Pozwala to na prowadzenie ognia zgwnego uzbrojenia we wszystkich kierunkach (360).

Zaog Bukoviny stanowi dwch

straakw-ratownikw, ktrzy zajmuj miejsca wkabinie. Pojazd moe transportowa ludzi lub adunki omasie 1000 kg (wtrakcie pywania warto ta moe by zwikszona). Wyposaenie Bukoviny jest bogate (m.in. radar, sonar, uraw hydrauliczny oudwigu 200 kg, przedni ityln wycigark elektryczn oucigu 5500 kg, kamer IR itp.).

W Bukovinie, podobnie jak w Wirusie, wykorzystane zostay podzespoy samochodw terenowych Toyota, wtym silnik wysokoprny 3.0 D-4D (1KD-FTV) o mocy 126 kW/171 KM i 5-biegowa skrzynia automatyczna. Wszystkie koa posiadaj niezalene zawieszenie, a ich napd w trybie 2WD/4WD realizowany jest przez 2-biegowy reduktor (elektropneumatycznie zaczany napd przedniej osi). Silnik iskrzynie zostay zamontowane centralnie, a napd wodny (water-jet lub pump-jet) ztyu. Konstrukcja pojazdu skada si zdwch czci: podwoziowej inadwoziowej, obu wykonanych jako aluminiowe, samonone konstrukcje. W podwoziu zastosowano rwnie wzmacniajce ramy szcztkowe. Wskad konsorcjum realizujcego projekt Bukoviny, poza firm Concept Sp. zo.o., weszy rwnie: Akademia Morska z Gdyni, Sprint S.A. z Olsztyna, AMZ Kutno iPrzemysowy Instytut Motoryzacji. Pomimo kryzysu i konkurencji ze strony londyskich targw DSEi, na tegorocznym MSPO mona byo zobaczy kilka ciekawych pojazdw, gwnie prezentowanych przez krajowych producen-

tw, ktrzy przede wszystkim koncentruj si na naszym rynku. Do polskich odbiorcw skierowane s zreszt rne projekty rozwojowe finansowane przez NCBiR, ktrych rezultatem byy niektre zprezentowanych pojazdw. Wrd nieobecnych naley z pewnoci wymieni licznych potencjalnych oferentw nastpcw UAZ-w-469 i Honkerw, ktrzy zapewne woleli na razie nie odkrywa kart ipozna najpierw dokadnie wymagania ipotrzeby SZ RP. Wszyscy doskonale sobie zdaj spraw zfaktu, e od ogoszenia RFI, czy chci przeprowadzenia dialogu technicznego, do prezentacji ostatecznych wymaga iotwarcia przetargu upynie jeszcze sporo wody wWile. Na razie priorytetami s migowce isystemy obrony przeciwlotniczej/przeciwrakietowej, a nastpcy Honkera, czy Stara 266 musz poczeka na swoj kolej. Cho oczywicie prace iwtych obszarach ruszyy, a w przyszym roku naley oczekiwa ich efektw np. wpostaci sformuowania ostatecznych wymaga dla nastpcy Honkerw iUAZ-w. Fotografie wartykule: Mateusz Multarzyski, Andrzej Kiski.

3 2

1 0 / 2 0 1 3