Truyện ngắn Thế Lữ

TRUYÏÅN NGÙÆN THÏË LÛÄ 1
MUÅC LUÅC
ÀÏM TRÙNG ............................................................................................................................... 2
CAÁI ÀÊÌU LÊU ........................................................................................................................... 19
CÊU CHUYÏÅN TRÏN TAÂU THUYÃ ........................................................................................... 27
MÖÅT CHUYÏÅN NGOAÅI TÒNH .................................................................................................. 33
HAI LÊÌN CHÏËT ......................................................................................................................... 42
MÖÅT NGÛÚÂI HIÏËM COÁ ............................................................................................................ 49
ÖNG PHAÁN NGHIÏÅN ............................................................................................................... 64
VÒ TÒNH ..................................................................................................................................... 74
MAU TRÑ KHÖN ....................................................................................................................... 80
MÖÅT NGÛÚÂI SAY RÛÚÅU.......................................................................................................... 86
CHIM ÀEÂO ................................................................................................................................ 92
THOA (MÖÅT ÀÚÂI NGÛÚÂI) ........................................................................................................ 97

ÀÏM TRÙNG
Àûúâng quanh co úã giûäa hai bïn rûâng nuái phêìn nhiïìu laâ heåp
vaâ xêëu lùæm; chuáng töi phaãi cho ngûåa dêîn haâng möåt tiïën lïn.
ÚÃ Pa Khaá, chöî nghó sau cuâng túái àêy, tûâ 12 giúâ trûa àïën bêy
giúâ gêìn 6 giúâ chiïìu, maâ chó ài àûúåc chûâng ba mûúi cêy söë. Höìi êëy
vaâo trung tuêìn thaáng hai. Trúâi vïì tiïët xuên, nhûng gùåp àûúåc luác êëy
cuäng êëm aáp dïî chõu.
Chuáng töi dûâng ngûåa laåi trûúác möåt caái nhaâ lïìu röång lúán, laâm
trïn möåt khoaãng àêët san phùèng, lêën vaâo khu rûâng phña tay traái àöå
böën nùm saâo. Lïìu dûång theo löëi ta, maái lúåp tranh, ba phña vaách
bùçng phïn nûáa haäy coân xanh tûúi: cûãa cuäng bùçng phïn, nhûng àan
chûa xong, coân àùåt nùçm dûúái àêët. Chöî naây dûång lïn àïí cho nhûäng
ngûúâi ài xa nghó chên vaâ nhên thïí cho boån ngûúâi Thöí sùn bùæn úã
vuâng naây laâm núi taåm truá. Caái lïìu cao, röång hún nhaâ ta úã nhiïìu
lùæm, nhûng tröëng hún khöng coá bêìy biïån gò. úã mùåt àêët giûäa lïìu, chó
thêëy möåt àöëng cuãi göî rêëm, möåt tia khoái àûa lïn thong thaã, vúái nùm
ba chiïëc ghïë thêëp vûát boã chung quanh. AÁp theo caã chiïìu daâi bûác
vaách trong cuâng vaâ bûác vaách phña traái coân coá möåt thûá têìng cuäng àan
bùçng nûáa, röång ngoát möåt thûúác têy, cao lïn túái ngûåc, buöåc vaâo
nhûäng cöåt chöëng laâ mêëy khuác cêy nhoã múái àùén vïì. Thêëy coá hai
ngûúâi Thöí àang thoäng chên nùçm nguã úã trïn, töi àoaán àoá laâ möåt thûá
choäng hay möåt thûá giûúâng phïn múái ûáng chïë.
Gúãi ngûúâi buöåc ngûåa röìi, chuáng töi vaâo lïìu giúã baánh têy, cúm
nùæm, laåp xûúâng vaâ gioâ chaã ra ùn vúái nhau. Trong lïìu khöng coá àeân,
chuáng töi ngöìi quêy lêëy àöëng cuãi bêëy giúâ àaä thöíi chaáy to lïn cho
saáng. Nhûäng chuyïån Maán Thöí nuái rûâng têët nhiïn àûúåc dõp àem ra
noái. Ngûúâi thò khoe nhûäng caãnh laå, nhûäng àiïìu kyâ quaái ghï súå maâ
mònh àaä traãi qua; ngûúâi thò thuêåt nhûäng phen thêåp tûã nhêët sinh úã
chöën ma thiïng nûúác àöåc; nhûng àêåm àaâ nhêët laâ nhûäng chuyïån
trùng gioá àûúâng rûâng, nhûäng chuyïån haát àuám úã caác chúå phiïn. Möîi
ngûúâi àïìu coá möåt chuyïån "tòm hoa" trong laâng àïí nhùæc laåi.
Nhên àoá möåt ngûúâi baån kïí cho töi nghe nhûäng bûúác phiïu
lûu cuãa möåt ngûúâi àaân öng maâ thónh thoaãng töi àûúåc gùåp trong caái
thò giúâ àûáng uöëng baát nûúác úã möåt haâng quaán. Öng naây laâ ngûúâi
Kinh, nhûng neát mùåt vúái tiïëng noái thò y nhû ngûúâi Thöí; voác daáng
tröng àêîy àaâ lûåc lûúäng, bao giúâ cuäng mùåc möåt böå quêìn aáo bùçng vaãi
ka-ki. Öng ta rêët taáo túån; trong boån ài rûâng àïën caã ngûúâi Thöí cuäng
phuåc öng ta laâ ngûúâi thaåo vaâ xöng pha nhêët. Hoå goåi öng ta laâ öng
Ba-ài-ghïåt - nhûng caái sñnh ài ghïåt öng ta àaä boã, chó coân lûu laåi caái
tïn hiïåu thöi. Öng Ba chùèng úã lêu àûúåc möåt chöî bao giúâ; gùåp viïåc gò
úã àêu cuäng ài nhêån laâm ngay, thêëy caái gò cuäng buön: göî, vaãi voác,
thuöëc phiïån lêåu, xûúng huâm, nêëm hûúng, nhung hûúu, àuã moåi thûá.
Coá möåt àiïìu ai cuäng chuá yá nhêët maâ öng vêîn àem khoe vúái bêët kyâ
ngûúâi naâo muöën nghe chuyïån, laâ àïën àêu, úã àêu öng ta cuäng tòm
àûúåc möåt ngûúâi con gaái àïí kïët duyïn húâ vúái mònh. úã vúái nhau àûúåc
ñt ngaây röìi möåt höm, ngûúâi con gaái Thöí thêëy öng ta ài khöng bao giúâ
trúã vïì nûäa. Töi chûa ngöìi noái chuyïån vúái öng Ba-ài-ghïåt bao giúâ nïn
khöng biïët roä têm àõa cuãa ngûúâi àaân öng êëy. Nhûng töi xem ra thò
khöng mêëy ngûúâi ûa. Hoå baão rùçng öng ta baåo daån thò khöng ai hún,
nhûng maâ giaão quyïåt nham hiïím cuäng khöng ai bùçng nûäa.
Ùn uöëng xong, töi àïí caác baån ngöìi àoá, giaãi aáo khoaác lïn chiïëc
choäng bïn caånh möåt caái cûãa söí mùæt caáo röìi nhaãy lïn ngaã lûng. Töi
duöîi thùèng chên ra nùçm, vûún vai maâ thúã möåt húi thûåc daâi àuöíi hïët
nhûäng caái mïåt nhoåc nùång nïì tûâ trûúác. Khöng gò khoaái chaá bùçng
àûúåc nghó ngúi sau möåt cuöåc treâo non löåi suöëi àûúâng trûúâng.
Hai ngûúâi Thöí vêîn nguã say, tiïëng ngaáy rúân rúån. Caác baån ài
àûúâng thò baân nhau vaâo nguã trong laâng, nhên tiïån àïí tòm mêëy àoáa
hoa rûâng. Höm êëy coá cuöåc haát thi, vò gùåp ngaây laâng múã höåi.
Töi lùèng lùång nhùæm mùæt khöng traã lúâi ai hïët, vò töi khöng
muöën theo hoå vaâ àïí phñ mêët luác khoan khoaái dïî chõu bêëy giúâ. Têm
höìn töi thêëy bêng khuêng nhû nùçm úã trïn mêy, trñ tûúãng chêåp
chúân... röìi giêëc nguã dõu daâng dêìn túái.
Töi múã mùæt ra thò trùng xuyïn qua khung cûãa söí mùæt caáo àaä
àùåt trïn mònh töi nhûäng maãng saáng vuöng nhoã. Bêëy giúâ coá leä àaä
nûãa àïm, hai ngûúâi Thöí khöng coân nguã gêìn töi, maâ caác baån ngûúâi
Kinh cuäng ài caã.
Töi khöng muöën ngöìi dêåy, cûá àïí nguyïn giêìy maâ nùçm yïn
àoá, hai mùæt lim dim.
Nhûng töi khöng buöìn nguã thïm nûäa.
Trong mònh thêëy tónh taáo vui lùæm. Huyïët maåch lûu thöng
nhû húi gioá thöíi; töi tûúãng chûâng coá thûá thuöëc tiïn trong thên thïí,
khiïën cho ngûúâi töi böîng chöëc thaânh khinh khoaái nhû bay...
Töi lùæng tai nghe. Möåt daãi suöëi roác raách úã gêìn, tiïëng soáng
nhû thuãy tinh gieo vaâo trong thûá gioång ruâ rò röëi tùm cuãa nhûäng cön
truâng dûúái coã. Sau lïìu thò khu rûâng cêy yïn lùång nhû nguã kyä,
nhûng úã trong àûa nhûäng tiïëng bñ mêåt, khiïën cho mònh caãm thêëy
àûúåc caái sinh hoaåt cuãa noá trong luác àïm khuya. Möåt con hûúu àang
ngúá ngêín nhòn caái lïìu vùæng khöng. Nhûäng tiïëng rêët nheå cuãa con soác
chaåy trïn caânh; nhûäng tiïëng laá cûåa dûúái mònh möåt con vêåt àang
nùçm, möåt tiïëng vöî caánh nùång nïì cuãa con chim lúán. Tûâng trêån gioá
thöíi qua, möåt loaåt laá rúi daâo daåt, röìi têët caã laåi im lùång nhû ngoáng
àúåi, nhû nñn húi. Xa xa, roä thûåc xa, gioång thaác aâo aâo, àïí yá thò möîi
luác thêëy möåt gêìn thïm, röìi laåi xa dêìn, röìi laåi nhû biïën ài mêët. Coá
khi nghe nhû tiïëng muön nghòn ngûúâi öìn aâo àûa tûâ àêu àêu túái;
phaãng phêët trong trñ naäo töi hònh dung ra nhûäng caãnh chúå buáa xe
phaáo úã chöën thõ thaânh.
Töi cûá nùçm àoá nghe hoaâi. Nghe caâng lêu muön tiïëng caâng
höîn àöån. Sau cuâng thaânh möåt thûá gioång rò raâo múâ aám möîi khùæc möåt
nhaåt dêìn. Thêìn trñ laåi chõu möåt sûác thöi miïn ma tuáy àûa laåi àêu tûâ
chöën böìng lai. Vùng vùèng trïn khöng, chó coân nhûäng tiïëng nhaåc gêìn
röìi laåi xa, vúái nhûäng húi saáo rêët nhoã, rêët trong, vaâ cao tñt.
Böîng àêu, möåt cún gioá laånh thöíi qua laâm töi húi ruâng mònh.
Töi thúã daâi röìi múã heá mùæt; trïn löng mi nhûäng phêën buåi aánh saáng
àang nhaãy nhoát rêåp rúân. Töi laåi thêëy nhû khöng phaãi nùçm àoá möåt
mònh... Hònh nhû coá ai àûáng bïn töi. Maâ "ai" àoá hònh nhû laâ möåt
ngûúâi thiïëu nûä. Töi chùæc àoá chó laâ hònh aãnh cuãa sûå mú maâng thöi,
nïn cûá lùång yïn, böîng thêëy möåt baân tay, möåt baân tay beá nhoã dõu
daâng, ïm aái àïí lïn vai töi:
- Àïm trùng saáng àeåp nhû thïë naây maâ khöng ài nghe haát
möåt luác chúi, laåi nùçm àêy nguã!...
Cêu noái tiïëng Thöí, gioång deão dang trong treão nghe rêët hay.
Chûa nhòn cuäng chùæc ngûúâi àûáng àoá laâ àeåp lùæm. Tay ngûúâi thiïëu nûä
laåi lay töi lêìn nûäa.
Töi múã hùèn mùæt nhòn cö ta nhoeãn miïång cûúâi:
- Ài dêåy ài anh. Dêåy ài chúi möåt tyá!
Cö ta àûáng trûúác caái cûãa söí vaách liïëp vaâ ngoaãnh mùåt ra phña
rûâng. Ngûúâi vaâo traåc mûúâi chñn, hai mûúi, hai mùæt tinh anh, àeåp laå
thûúâng, àöi maá àêìy, mún múãn àaâo non, nhoã vaâ mûúát.
- Trúâi úi! Con gaái Thöí maâ coá ngûúâi nhan sùæc àïën thïë naây û?
Töi mú hay tónh?
Töi nghô buång thïë, röìi ngöìi dêåy, thò ra tónh chûá khöng phaãi
mú. Töi hoãi cö ta:
- Cö em úã àêu àïën?
- Töi úã trong laâng (Cö vûâa noái vûâa lêëy baân tay lau miïång).
- Laâng cö xa khöng?
- Khöng xa lùæm.
- Cö em coá ài vúái ai nûäa khöng?
- Khöng.
Töi böëi röëi quaá, vò cö ta böîng dûng coá veã theån. Töi ngêín
ngûúâi ra, khöng biïët hoãi thïm cêu gò. Töi nhòn cö ta möåt luác lêu, cö
ta ngêíng lïn nhòn töi röìi tröng ài chöî khaác.
Giaá töi àûâng nñn lùång, hoãi chuyïån nûäa ài múái phaãi. Nhûng
biïët hoãi gò? Nhûäng phuát àöëi diïån yïn lùång êëy sao maâ daâi vaâ khoá chõu
àïën thïë!
Töi ngûúång nghõu quaá chûâng. Xin thuá thûåc rùçng xûa nay töi
noái àuâa vúái caác chõ con gaái Thöí àaä nhiïìu, nhûng töi àïìu coi thûúâng,
khöng àïí yá gò àïën ai hïët. Cuäng nhiïìu cö khaáu lùæm, song khöng ai coá
thïí goåi laâ àeåp, àeåp trong treão vaâ say àùæm nhû cö naây.
Töi nghô maäi, maâ chùèng coá cêu naâo cho húåp luác caã; maäi sau
múái hoãi lïn àûúåc:
- Cö em úã àêu àïën?
Thò laåi laâ cêu mònh àaä hoãi röìi.

Cö con gaái nhòn töi húi ngaåc nhiïn, song cuäng àaáp:
- Töi úã trong laâng.
- Gêìn khöng?
- Khöng xa lùæm.
- Nhûng cö em ài àêu thïë?
Cö Thöí àaä hïët theån, tûúi cûúâi neát mùåt vaâ nhanh nheån traã lúâi:
- Töi ài chúi. Töi àïën àêy thêëy coá ngûåa buöåc úã ngoaâi kia, töi
vaâo, khöng coá ai, chó coá anh nguã... Töi vaâo ruã anh ài noái chuyïån
chúi.
Röìi cö cûúâi, maâ cûúâi quaá chûâng: tiïëng gioân vaâ àêìy àùån. Töi
cuäng cûúâi goáp nhûng nghô thêìm:
- Quaái laå, chaã nheä ngûúâi naây lùèng lú àïën nöîi ài tòm möåt
ngûúâi àaân öng nguã möåt mònh àïí noái chuyïån vúái, hay sao?
Töi nhòn ngûúâi thiïëu nûä möåt lêìn nûäa: Khöng! Cö ta chó coá veã
àeåp àeä, trong saåch vaâ rêët àaáng yïu quyá thöi. Àöi maây àûa cong lïn úã
dûúái caái traán bõt khùn chaâm, coá möåt veã kñn àaáo yá nhõ, töi ûa quaá. Töi
laåi hoãi cö:
- Thïë cö em vaâo àaä lêu chûa?
- Vaâo lêu röìi. Töi xem anh nguã maäi.
- Töi khöng nguã, maâ sao töi khöng biïët?
- Anh nguã àêëy maâ!
Cö vûâa thong thaã noái laåi vûâa cûúâi. Cö cûúâi sao xinh thïë! Con
ngûúâi nhan sùæc maâ coá duyïn thay!
- Naây cö em...
Cö beá nhòn töi. Nhûng töi khöng tiïån hoãi cêu êëy. Miïång cö
vêîn heá núã, àïí löå ra möåt neát trùæng nhoã cuãa àêìu haâng rùng trïn. Cö
laåi ûúän eåo dûåa caái thên mïìm maåi vaâo chên töi, laâm cho töi gúån caã
ngûúâi lïn vaâ khöng nghô àïën nhûäng caái vêín vú nhû trûúác nûäa. Töi
móm cûúâi vaâ liïìu àïí tay lïn vai cö ta. Ngûúâi con gaái noái luön:
- Anh nheá, anh ài chúi noái chuyïån vúái töi nheá. Töi... töi àïën
ruã anh ài chúi...
- Cö thñch ài chúi vúái töi aâ?

- Thñch. Maâ thïë naâo cuäng ài nheá?
- ÚÃ àêy noái chuyïån cuäng àûúåc chúá sao?
Noái röìi, töi liïìn xöëc naách bïë cö ngöìi lïn vúái töi, vaâ lêëy aáo phuã
khoaác cho têëm thên xinh beá êëy. Cö ta coá yá khöng bùçng loâng, boã aáo
cuãa töi xuöëng vaâ ngöìi nhñch ra möåt chuát. Cö mùåc möåt chiïëc aáo chaâm
múái, luác êëy tröng thêîm àen: aáo caâi möåt bïn naách, húã cöí, thên ngùæn,
tay röång, thùæt úã ngang lûng; chiïëc vaáy cöåc cuäng bùçng vaãi chaâm vaâ
cuäng múái. Caái àen töëi dûúái lïìu trong treão dõu daâng; chuáng töi hònh
nhû úã dûúái boáng rúåp cuãa möåt thûá "nùæng trùng". Cûãa trûúác lïìu khöng
àoáng, laåi thïm coá ba caái cûãa söí mùæt caáo úã vaách trong nïn chuáng töi
tröng àûúåc toã mùåt nhau vaâ caã nhûäng goái haânh lyá àïí úã möåt goác.
Luác êëy hai tay cö gaái thu laåi àïí chöìng lïn möåt àuâi. Chên cö
buöng thoäng vaâ húi àûa àêíy, neát mùåt cö coá veã buöìn bûåc laâm cho töi
lo ngaåi.
Töi lêëy tay nheå nêng lêëy cùçm ngûúâi thiïëu nûä röìi keáo laåi cho
tröng töi:
- Cö em khöng muöën ngöìi vúái töi sao?
Cö seä móm cûúâi:
- Sao khöng muöën? Khöng thò töi "laåi vúái anh" laâm gò?
- Thïë cö muöën noái chuyïån vúái töi lùæm sao?
Cö Thöí laåi cûúâi:
- ÛÂ, muöën!
Töi àaánh liïìu hoãi möåt cêu nûäa:
- Thïë cö em yïu töi chûá?
- Anh baão caái gò haã?
Töi gheá vaâo tai cö noái:
- Em... coá yïu töi khöng?
Cö vú vêín traã lúâi:
- Khöng biïët.
Röìi laåi vú vêín nhòn töi.
Bêëy giúâ, têëm loâng xuên phúi phúái cuãa tuöíi hai mûúi lùm bõ
khñch àöång maâ söi nöíi trong ngûúâi töi, khiïën cho töi quïn caã chuã
àõnh tûâ trûúác. Töi liïìn öm lêëy cö beá, öm bùçng caã möåt têëm loâng chûáa
chan yïu dêëu vaâ baão cö rùçng:
- Sao laåi "khöng biïët" húã em? Em àïën àêy vúái töi nhû möåt
ngûúâi trong giêëc mú maâng, töi coá biïët em laâ ai àêu; nhûng töi yïu
em ngay, maâ sao em cûá lûäng lúâ khöng àïí cho töi biïët buång em thïë?
Töi coân noái nhiïìu cêu rêët ngoåt ngaâo, nhiïìu lúâi rêët hay, maâ
caái vöën tiïëng Thöí cuãa töi coá thïí cho noái àûúåc.
Húi noáng trong ngûúâi cö thiïëu nûä nhû thêëm vaâo ngûúâi töi,
vaâo têån trong huyïët maåch; töi mún trúán cö êëy nhû möåt con chim beá
nhoã maâ ngûúâi ta nêng lïn àïí vaâo traái tim mònh...
Böîng nhiïn, cö àêíy kheä töi ra, ngöìi thùèng lïn, buöåc laåi caái
khùn chaâm; röìi tuåt àûáng xuöëng àêët. Töi nhòn cö ra yá hoãi duyïn cúá,
thò cö cau àöi maây laåi, baão töi:
- Töi khöng bùçng loâng thïë ! Töi laåi ruã anh ài àùçng naây vúái töi
kia maâ.
Töi cuäng àûáng xuöëng àêët, giûä lêëy hai vai cö, röìi nhòn vaâo caái
mùåt laånh luâng cuãa cö maâ noái:
- Trúâi úi! Em biïët khöng! Trong luác àïm khuya canh vùæng
em àïën àêy, em goåi töi, em laâm cho töi vui sûúáng vö cuâng; em laâ con
gaái, maâ em laåi xinh àeåp dûúâng naây! Thïë thò em baão töi khöng yïu
mïën em sao àûúåc?
Cö Thöí nhòn töi:
- Nhûng anh ài àùçng naây vúái töi àaä.
Tiïëng cö noái goån, nhêët quyïët; töi húi sinh nghi. Nhûng cö
móm cûúâi ngay; cö laåi keáo lêëy tay töi noái möåt caách nuäng nõu:
- Ài chúi möåt luác thò sao? Anh nheá, ài chúi vúái töi möåt luác
nheá, anh bùçng loâng ài!
- Maâ ài àêu bêy giúâ?
- Chúi bïn rûâng... trïn búâ thaác, xem nûúác chaãy. Àïm trùng
àeåp, àeåp quaá, khöng ài cuäng hoaâi...
Töi noái:
- Khöng súå höí aâ?

Cö ta cûúâi mêëy tiïëng kheä:
- Súå höí! Àêy khöng coá höí - hay coá cuäng ñt khi lùæm. Vaã laåi coá
trùng kia maâ. Anh nùçm àêy coân khöng súå thò ài chúi coá súå gò? Anh aâ,
anh ài vúái töi nheá!
Bïn rûâng töëi trïn thaác sêu, úã nhûäng núi phong caãnh àïm
khuya hoang daåi naây phaãi àêu laâ núi àïí khaách àa tònh àïën cuâng
nhau than thúã? Ngûúâi con gaái Thöí chùæc cuäng chaã ûa gò nhûäng chöën
êëy cho lùæm, thïë maâ cûá thiïët tha naâi töi ài cho àûúåc, hùèn cuäng coá
duyïn cúá gò àêy? Maâ duyïn cúá gò? Tröng caái mùåt nhan sùæc dõu hiïìn
thïë kia, töi khöng thïí cho cö ta laâ möåt ngûúâi coá loâng bñ hiïím àûúåc.
Töi ngêîm nghô möåt laát, röìi quyïët thûã "ài chúi" vúái cö êëy xem
sao.
Töi lêëy caái aáo phuã khoaác lïn vai, thùæt laåi caái thùæt lûng da úã
aáo ngoaâi röìi ài lêëy muä àöåi.
Cö êëy tröng theo töi tûâng caách cûã chó möåt: luác thêëy töi thu
goån laåi caái àöëng dêy thûâng to nùçm cuöån troân trong möåt goác lïìu, àïí
lêëy möåt caái gêåy úã dûúái thò cö Thöí liïìn chaåy laåi hoãi ngay:
- ÖÌ! Anh coá nhûäng dêy töët nhó! Àïí laâm gò thïë?
- Àïí qua cêìu.
- Sao laåi àïí qua cêìu?
- Cêìu nhoã úã ven nuái trïn naây chêåt chûúäng lùæm. Giaá khöng coá
cuöån dêy naây thò töi rúi xuöëng nuái mêëy lêìn röìi.
Cö Thöí cûúâi:
- Thïë maâ töi ài khöng viïåc gò àêëy!
Chuáng töi àaä ra túái cûãa; cö Thöí toan dùæt töi theo möåt löëi tùæt
ài vïì bïn rûâng. Böîng cö àûáng yïn, mùæt nhòn vaâo mùæt töi, röìi chaåy
vaâo trong lïìu, àïën bïn cuöån dêy chaäo. Töi hoãi:
- Cö laâm gò thïë?
- Anh aâ, àem caái naây ài!
Cö vûâa noái vûâa löi cuöån dêy ra. Töi hoãi laåi:
- Ài chúi kia maâ?
- Cûá àem ài, anh aå.

Tûác khùæc, töi khöng noái möåt lúâi naâo, ài vaâo boã gêåy vaâ muä aáo
ra, röìi toan treâo lïn caái "giûúâng" phïn nùçm, nhêët àõnh khöng ài àêu
nûäa. Cö ta liïìn chaåy laåi bïn töi nñu lêëy tay töi nùn nó:
- Anh ài vúái töi möåt tñ, ài vúái töi möåt tñ thöi maâ.
- Khöng! Ài laâm gò thò cö phaãi noái roä cho töi biïët àaä.
- Röìi anh biïët maâ!
- Noái ngay bêy giúâ kia!
Ngûúâi thiïëu nûä ra chiïìu thêët voång vö cuâng:
- Khöng... anh ài, anh ài vúái töi möåt tñ thöi, röìi anh thêëy caái
naây hay lùæm.
Cö ta vûâa noái vûâa cêìm caái muä vaâ dòu töi ra cûãa, cuöån dêy
chaäo àeo nùång möåt caánh tay.
Töi khöng coân hiïíu gò trong caái cûã chó laå luâng cuãa ngûúâi con
gaái nûäa. Miïång cûúâi cuãa cö ta cuäng khöng coân duyïn gò hïët; töi thêëy
bûåc mònh lùæm; nhûng töi cûá theo.
Ra àïën ngoaâi thò thêëy mùåt trùng àaä chïëch vïì têy. Àaám rûâng
êm u vúái daäy nuái trêåp truâng tùæm trong möåt bêìu aánh saáng roä raâng vaâ
laånh leäo. Tiïëng ve sang saãng kïu ran nhû àaä kïu tûâ mêëy thïë kyã;
boáng trùng theo àoá maâ rung trïn ngoån coã, buåi cêy.
Chuáng töi xuöëng möåt con àûúâng döëc nhoã ài vaâo naách rûâng.
Cö Thöí trûúác coân cûúâi noái àon àaã àïí töi vui loâng; àïën sau, thêëy töi
àaä nhêët àõnh ài theo, thò cö chó raão chên bûúác. Ngûúâi thiïëu nûä êëy
cuäng àuã nhan sùæc vaâ dõu daâng àïí töi quïn àûúåc caái lo ngaåi; vaâ caái
trûúâng húåp cuäng àuã ly kyâ àïí gúåi tñnh toâ moâ vaâ loâng maåo hiïím cuãa
töi.
Xuöëng hïët àûúâng döëc naây laåi treâo lïn möåt khu rûâng nhoã nûäa.
Chuáng töi ài qua möåt àaám cêy rêët rêåm chó laác àaác àûúåc ñt maãnh
saáng trùng. Röìi cêy cöëi möîi luác möåt thûa dêìn, löëi ài möîi luác möåt roä.
Töi ài rûâng àaä quen, vaâ chöî naây cuäng khöng khoá ài lùæm, nïn töi chó
àïí mùæt tröng nhûäng boáng laá ài lêìn lêìn trïn maá vaâ trïn vai ngûúâi
thiïëu nûä, vúái hai öëng chên trùng trùæng thoùn thoùæt úã trong àaám töëi
mêåp múâ. Coá möåt lêìn töi ài saát lûng cö ta, àïí tay lïn vai maâ giûä cö
laåi. Cö ngoaãnh àêìu cûúâi gûúång. Töi hoãi:
- Cö àõnh dêîn töi ài àêu?

- Ài àùçng naây, maâ!
- Laâm gò? Haã!?
Mùåt cö böîng ra veã thûúng khoá. Cö ta muöën cûúâi nhûng
khöng àûúåc, chó quay àêìu ài, röìi vûâa noái vûâa thúã daâi:
- Anh ài möåt luác nûäa röìi anh biïët. Anh, anh! Ài, ài!
Xuöëng möåt àûúâng döëc.
Röìi lïn möåt àûúâng döëc nûäa.
Chöî naây treâo rêët khoá nhoåc, laåi khöng coá löëi nhû trûúác, chó coá
ngûúâi thiïëu nûä ài quen nïn àaä lïn àûúåc xa. Töi phaãi baão cö êëy
quùng möåt àêìu dêy xuöëng cho töi vaâ lïn trûúác, buöåc àêìu kia vaâo
möåt göëc cêy àïí töi baám leo lïn cho dïî. Qua möåt lúáp cêy rêåm vaâ um
töëi thò àûúâng àaä döëc xuöëng; ài möåt laát nûäa thò àaä thêëy löëi roä vaâ dïî
ài. Töi nghe thêëy tiïëng aâo aâo úã àêu tûâ luác nêîy; bêy giúâ nghe caâng
gêìn thïm.
- Coá phaãi gêìn àêy coá möåt caái thaác khöng?
Töi hoãi ngûúâi thiïëu nûä thïë. Cö ta àaáp:
- Phaãi. Gêìn àïën núi röìi.
- Àïën núi? Thïë ra ài àïën àêëy aâ?
- Phaãi.
- Nhûng àïën laâm gò múái àûúåc chûá?
- Anh cûá ài röìi biïët maâ!
Töi nghô buång chûa bao giúâ gùåp caãnh ngöå naâo laå kyâ hún.
Thûåc vêåy. Maâ cho caã vïì sau naây cuäng thïë, trong suöët cuöåc àúâi phiïu
linh cuãa töi, töi khöng hïì gùåp àïm naâo nhû caái àïm höm êëy caã.
Töi tûå hoãi xem caái kïët cuaã cuöåc "ài chúi" naây röìi seä ra sao.
Nhûng khöng tòm àûúåc cêu traã lúâi, thò töi cûá ra chên bûúác.
Töi coá yá xem xeát nhûäng chöî vûâa ài qua, thò phêìn nhiïìu
àûúâng löëi giöëng nhau khöng thïí phên biïåt vaâ nhúá àûúåc roä. Phaãi laâ
ngûúâi úã lêu vaâ quen àêy lùæm múái thuöåc àûúåc nhûäng àûúâng tùæt naây.
Chuáng töi àang ài úã trong boáng nhûäng cêy laá chen nhau,
böîng àïën ngay möåt núi quang queã röång raäi toaân aánh trùng saáng. Töi
nhñp mùæt laåi vò húi choái, tröng ra thò nuái non nhêëp nhö, toã múâ trûúác
mùæt; khuön trùng troân veån, kï ngay trïn möåt àónh nuái, bònh tônh
nhû coá yá àúåi chúâ.
Tiïëng thaác nghe thêëy tûâ lêu, bêëy giúâ àang röån raä cuöìn cuöån
úã phña dûúái chên. Nhûng töi chûa tröng thêëy nûúác: nguöìn thaác sêu
lùæm, maâ chöî êëy thò cao. Möåt con àûúâng nhoã chaåy qua mùåt töi, dêîn
àïën möåt caái cêìu gheáp bùçng thên cêy nhû töi thûúâng gùåp. Cêìu naây
thay möåt chöî àêët suåt laâm lúã möåt quaäng àûúâng ven nuái àêët vaâ cùæt
àûát mêët löëi àïën Hoaâng Su Phò: Bêëy giúâ töi àaä nhêån ra rùçng cö con
gaái dêîn töi ài toaân neão tùæt vaâ haâ tiïån àûúåc túái ba phêìn tû àûúâng. Vò
tûâ chöî lïìu tranh àïën àêy, ài khoãi möåt quaäng àûúâng thêëp röìi lïn
nhûäng àûúâng leo lûng chûâng nuái, coân phaãi qua möåt khuác cêìu nûäa.
Chuáng töi tiïën lïn chûâng hai chuåc bûúác thò àïën bïn cêìu. Cêìu
heåp vaâ daâi, chó coá mûúi khuác cêy àêm ngang cùæm sêu vaâo nuái àïí
nêng àúä. Cö Thöí nheå nhaâng ài ra túái giûäa röìi ngoaãnh laåi àúåi töi ài
theo. Töi tröng xuöëng, thêëy dûúái sêu lùæm, vaâ raãi raác coá nhûäng taãng
àaá lúán; nûúác thaác chaãy nhû xiïët, êìm êìm tûâ möåt neão khuêët giûäa hai
chên nuái, voâng khuác rùæn xöng ra. Töi coân ngêåp ngûâng möåt höìi chûa
daám ài lïn vöåi. Sau àaánh baåo tiïën lïn àûúåc ba bûúác. Möåt khuác göî
cûåa mònh möåt caái laâm töi súãn caã gai öëc, àaä tûúãng caái cêìu gêîy nhûng
khöng viïåc gò.
Töi phaãi hïët deâ giûä múái laåi daám bûúác lïn, doâ ài nhû ngûúâi
"leo cêìu vöìng" vêåy. Dûúái chên, nûúác vêîn gêìm nhû chuyïín àaá, maâ
bïn traái thò caái nuái döëc nhû tûúâng xiïu, laåi úã quaá têìm tay khöng thïí
naâo võn àûúåc.
Doâ àûúåc nûãa cêìu röìi. Caâng thêëy ghï súå thïm. Liïåu chûâng
khöng thïí qua àûúåc khoãi cêìu maâ khöng ngaä, töi phaãi lêëy cuöån dêy
àõnh tòm quùng lïn möåt caái chaåc cêy naâo trïn lûng nuái, ruát chung
àöi laåi röìi vñu lêëy maâ sang.
Böîng ngûúâi con gaái Thöí giûä lêëy tay töi noái:
- Thöi! Khöng phaãi ài nûäa.
Töi vûâa ngêåt ngûúäng vûâa nhòn cö ta, lêëy laâm kinh dõ. Cö Thöí
àiïìm nhiïn nhùæc laåi:
- Thöi, khöng phaãi ài nûäa: Àïën núi röìi!
- Sao? Àïën núi?
- Phaãi.
- ÖÌ quaái laå! Quaái laå! Quaái laå! - töi nghô buång thïë - ngûúâi con
gaái naây thûåc kyâ quaái, noá àõnh trïu mònh àêy hay sao?
Töi nhòn mùåt ngûúâi con gaái àïí doâ xeát yá tûá, nhûng cö ta
khöng nhòn töi vaâ coá yá quay mùåt ài. Töi vûâa bûåc mònh vûâa lo ngaåi,
quaát kheä lïn möåt cêu:
- Laâm sao laåi thïë naây!
Cö ta khöng traã lúâi. AÁnh trùng chiïëu vaâo sùæc da ngûúâi con
gaái, luác êëy xanh bïåch nhû da ngûúâi chïët. Neát mùåt sùæt laåi nhû lo súå
hay tûác giêån, miïång mñm vaâo möåt caách àùåc biïåt, röìi böîng noái rêët
nhanh:
- ÚÃ dûúái cêìu naây coá möåt ngûúâi ngaä xuöëng chïët!
Töi coân chûa hiïíu, hoãi laåi, thò cö ta noái luön:
- Ngûúâi êëy laâ möåt ngûúâi àaân öng cuâng ài vúái töi, röìi lúä chên
rúi xuöëng àêy chïët.
- Cuâng "ài chúi" vúái cö aâ?
- ÛÂ.
- Thïë laâm sao, noái mau! Sao cö laåi goåi töi àïën?
Cö Thöí noái:
- Töi nhúâ anh àem noá lïn àêy cho töi.
- Nhúâ töi? Sao laåi nhúâ töi. Nhúâ töi maâ àûúåc aâ?
Cö ta àiïìm tônh khöng àaáp cêu hoãi cuãa töi, nhûng troã xuöëng
dûúái gêìm cêìu maâ baão:
- Kia kòa, noá ngaä xuöëng mùæc vaâo caânh cêy úã lûng chûâng nuái
kia kòa.
Töi chuá mùæt tröng, chó thêëy nûúác thaác chaãy xuöëng tûâng bûåc,
boåt suâi lïn trùæng nhû tuyïët úã chung quanh nhûäng taãng àaá cuöåi luâ
àen.
- Àêu naâo?
- ÚÃ caái cêy kia maâ. Kia kòa, chó coá möåt cêy thöi, maâ noá úã lûng
chûâng nuái.
Töi quyâ göëi, àêìu cuái vïì phña trong maâ tröng xuöëng thò quaã
thêëy ngang nuái àêm ra möåt cêy nhoã, rïî ùn chùåt vaâo, coá leä sêu lùæm,
nïn àêët lúã àïën têån chöî êëy maâ cêy vêîn vûäng nguyïn. Mònh cêy cong
cong úã chên röìi àêm vaát lïn trúâi, caânh laá xoâe ra gêìn che mêët möåt
nûãa mònh ngûúâi bõ naån. Luác êëy töi chó tröng thêëy coá möåt caái vai döëc
xuöëng mùæc vaâo göëc cêy.
- Caác ngûúâi ài xem haát höåi úã laâng xa hïët caã (ngûúâi con gaái
noái). Töi ài tòm chó thêëy coá anh, töi múái àõnh nhúâ anh lêëy noá lïn höå
töi.
- ÛÂ thïë laâm sao khöng noái thûåc ngay àïí cho töi... (töi nghô
àïën nhûäng cûã chó cuãa töi trong lïìu) àïí cho töi tûúãng cö àïën ruã töi ài
chúi thûåc?
Cö gaái móm cûúâi möåt caách nhaåt nheäo:
- Töi súå anh khöng àïën, töi phaãi noái thïë...
Thêëy töi coá daáng nöíi giêån, cö vöåi noái thïm:
- Maâ röìi töi cuäng vïì vúái anh kia maâ!
Töi vûâa lûúâm vûâa nhaåi:
- Hûâ ! Vïì - vúái - anh!
Cö Thöí laåi hïët lúâi noái vúái töi nhûäng cêu rêët ngoåt ngaâo vaâ
thiïët tha; mùåt thò nhúåt nhaåt, mùæt thò long lanh maâ miïång vêîn
gûúång cûúâi: gioång noái khaác ài, hònh nhû cö ta cöë neán sûå caãm àöång.
Töi khöng núä tûâ chöëi giuáp àúä cö ta. Nhûng töi khöng giêëu caái
bûåc mònh, vûâa tòm caách xuöëng àïën caái cêy vûâa gùæt.
Chöî sûúân nuái lúã, döëc nhû bûác vaách nghiïng, maâ trûâ caái cêy
giûä lêëy ngûúâi chïët caách chuáng töi khaá xa, thò chaã coân bêëu vñu vaâo
àêu àûúåc nûäa; ngûúâi bõ naån chùæc hùèn ngaä vïì phña trong, nïn múái
tònh cúâ mùæc vaâo göëc cêy àoá, chûá nïëu ngaä phña ngoaâi hay ngaä nhñch
ra chuát nûäa thò khöng coân mònh xaác naâo. Töi giúã cuöån dêy ra, nùçm
uáp mònh trïn cêìu röìi roâng dêy xuöëng ûúám thûã. Caái dêy daâi àûúåc
hún hai chuåc thûúác maâ thaã àïën chöî êëy cuäng khöng thûâa àûúåc bao.
Töi thûã tòm caách buöåc voâng, cêu lêëy ngûúâi chïët lïn, nhûng vûúáng
nhiïìu caânh nïn khöng laâm thïë àûúåc. Töi laåi phaãi keáo dêy lïn thùæt
hún möåt chuåc nuát àïí cho dïî baám. Trong khi êëy ngûúâi con gaái lùèng
lùång ngöìi bïn caånh töi maâ xem.
Nûúác thaác vêîn reáo aâo aâo, laâm tùng caái veã to taát cuãa chöën nuái
vûåc cao sêu úã dûúái boáng möåt vaânh trùng ngaân nùm lùång leä.
Töi nhòn cö Thöí thò cö ta nhòn laåi, töi cau maây mùæng:
- Buöåc ài chûá, ngöìi àêëy aâ?
- Buöåc gò?
- Thò thùæt nuát ài chûá!
Cö ta löi möåt phêìn dêy luáng tuáng thùæt àûúåc möåt nuát röìi hoãi:
- Anh laâm nhûäng nuát naây laâm gò thïë?
Töi khöng theâm àaáp. Röìi thêëy cö ta cûá dang tay keáo dêy maäi
chûa thùæt àûúåc voâng naâo thïm, töi tûác mònh giêåt vïì, khöng khiïën
nûäa.
Nuát thùæt xong töi buöåc rêët chùæc chùæn möåt àêìu dêy vaâo ba
thên göî vïì phña nuái; boã muä ra; baão cö Thöí giûä lêëy möëi buöåc chùæc
chùæn àïí töi leo xuöëng. Chên töi àaåp vaâo àêët nuái laâm cho caát buåi úã
àêëy theo gioá bay caã vaâo mùæt muäi töi. Töi vûâa buöng möåt tay àïí duåi
thò "sûåt" möåt tiïëng úã àêìu dêy. Töi laånh caã ngûúâi vöåi quaát:
- Caái gò thïë, caái gò thïë?
- Khöng hïì gò. Caái möëi àêy noá thùæt chùåt laåi àêëy maâ.
- Phaãi cêín thêån, nghe khöng! Phaãi nùçm xuöëng maâ giûä!
Cö Thöí trïn cêìu nùçm aáp ngûúâi xuöëng, hai tay nùæm lêëy phêìn
àêìu dêy.
Xuöëng àïën núi, töi beã mêëy caânh laá ài cho quang, vaâ àïí chên
lïn möåt caái chaåc duán thûã mêëy caái. Cêy naây laâ möåt giöëng öíi rûâng,
thên giaâ quaánh vaâ to. Luác àûáng trïn cêìu töi tûúãng laâ möåt thûá cêy
dai vaâ mïìm vò thêëy noá nhoã lùæm, nïn àõnh buöåc cuöån dêy vaâo ngûúâi,
öm lêëy caái xaác maâ baão cö Thöí keáo lïn. Nhû thïë thò khoá nhoåc vö
cuâng, chûa chùæc ngûúâi con gaái Thöí àaä keáo nöíi.
Nhûng bêëy giúâ töi laåi tñnh caách khaác. Ngûúâi chïët laâ möåt
ngûúâi àaân öng to lúán mùåc quêìn aáo têy vaâng; hai chên daång ra, aáp
vúái nuái vaâ àêm ngûúåc lïn trúâi, mònh uáp vaâo trong nïn töi khöng
thêëy mùåt. Hùæn bõ mùæc vai bïn phaãi vaâo ngay göëc cêy vaâ hònh nhû bõ
naát caã cöí vaâ coá leä gêîy xûúng dêìm vai; nhûng maáu chó àêîm ra ngoaâi
aáo coá möåt ñt. Möåt caánh tay nùæm laåi choåc vaâo nuái, coân tay kia bõ àeâ úã
dûúái mònh. Töi ngöìi quùæp lêëy möåt caânh to, troâng loång dêy vaâo hai
chên ngûúâi kia röìi lûåa cho laách xuöëng àïën têån thùæt lûng.
Mùåt trùng luác êëy múái loåt möåt phêìn xuöëng sau àónh nuái trûúác
mùåt. Töi tröng thêëy boáng cêy vúái boáng ngûúâi töi in lïn caái thêy chïët.
Nhûäng caânh laá theo gioá vaâ theo caách cûã àöång cuãa töi maâ lung lay
möåt caách bònh yïn.
Xem caách ùn mùåc cuãa ngûúâi chïët thò töi àoaán laâ möåt ngûúâi
Thöí "vùn minh" giêìu coá, hoùåc möåt ngûúâi Kinh buön baán úã àûúâng
rûâng.
Töi baám dêy tuåt xuöëng, àïí möåt chên lïn mònh ngûúâi chïët vaâ
ghò cho caái troâng úã lûng hùæn thùæt vaâo roä chùåt röìi àaåp chên kia vaâo
nuái, töi àu ngûúâi töi sang möåt bïn. Vai caái xaác liïìn rúâi ra cuâng vúái
möåt loaåi àêët vuån rúâi xuöëng: Ngûúâi chïët àaä nùçm ngang ra dûúái àêìu
dêy. Cöí hùæn treo vïì möåt bïn vaâ húi ngêåt ra àùçng sau; toác böån bïì vaâ
ûúát àêîm, da xaám nhû mêìu àaá maâi.
Töi laåi ngöìi lïn möåt caânh cêy nùæm lêëy vai hùæn dòu laåi xem
cho roä mùåt. Nhûng töi kïu lïn möåt tiïëng kinh dõ: öì laå naây!
Ngûúâi bõ naån naâo phaãi ai àêu? Chñnh laâ öng Ba-ài-ghïåt!
Phaãi, öng Ba-ài-ghïåt, caái ngûúâi maåo hiïím taáo túån chuáng töi
vêîn biïët tiïëng, maâ töi múái gùåp àûúåc hún nûãa thaáng, trong möåt laâng
úã gêìn Pa Khaá. Öng naây ài trûúác chuáng töi àaä lêu kia maâ, sao bêy
giúâ laåi vêîn úã àêy, röìi laåi chïët thaãm haåi thïë naây? Maâ sao ngûúâi con
gaái Thöí kia laåi...
Töi thoaáng nghô àïën möåt àiïìu laâm cho töi cùm tûác.
- AÂ thò ra (töi lêím bêím noái thïë) thò ra hoå trùng gioá vúái nhau
àaä lêu, höm nay ài chúi trïn cêìu naây röìi möåt ngûúâi rúi xuöëng chïët,
röìi noá tòm mònh àïën, noá duå mònh àïën àïí mònh gúä xaác tònh nhên noá
lïn!
Hai con mùæt öng Ba múã lim dim nhû nguã gaâ, nhû xem caái
tûác giêån trong loâng töi. Trïn caái mùåt àêìy nhûäng maáu, maáu àoång àen
thêîm laåi möåt bïn, hai möi dêìy trïn luán phuán möåt haâng rêu; miïång
thò nhùn möåt caái cûúâi kinh khiïëp.
Töi liïìn buöng tay ra baám dêy leo lïn cêìu. Ngûúâi con gaái hoãi,
nhûng töi lùång thinh. Lïn túái núi töi nhòn noá möåt caách rêët khinh bó.
Noá hoãi nûäa:
- Sao? Anh? Xong röìi chûá?

Töi cûúâi gùçn:
- Xong. Chõ cûá viïåc keáo tònh nhên chõ lïn!
Noá chó tröng töi möåt caái nhanh, khöng noái gò, chöëng tay ngöìi
lïn röìi mùæm möi keáo.
Nhûng caái xaác nùång lùæm, noá ngaä hùèn ngûúâi ra múái lïn àûúåc
möåt chuát, röìi laåi àïí tuåt xuöëng ngay. Töi thêëy noá laâm ngûáa mùæt liïìn
vuöët toác laåi bïn keáo àúä. Khöng àêìy nùm phuát caái xaác àaä lïn nùçm
trïn cêìu.
Töi toan cuöën xong caái dêy thûâng röìi múái hoãi xem ngûúâi con
gaái àõnh xûã trñ ra sao, thò böîng thêëy noá cûúâi nhaåt möåt tiïëng nghe
laånh àïën xûúng tuãy. Töi ngêíng lïn nhòn.
Bêëy giúâ cö thiïëu nûä dõu daâng úã trong lïìu khöng coân àoá nûäa.
Töi chó thêëy möåt ngûúâi con gaái kyâ dõ, àang nghiïën rùng maâ lêím bêím
úã trûúác mùåt töi. Noá vêîn xöëc naách ngûúâi chïët àïí ngöìi ruä dûúái chên,
tröng thùèng vaâo mùåt töi nhïëch meáp möåt caái, röìi noái:
- Anh tûúãng noá laâ tònh nhên töi haã? Khöng! Noá laâ keã thuâ cuãa
töi. Taåi sao? Noá giïët mêët anh Cêím cuãa töi. Anh Cêím laâ ngûúâi sùæp
lêëy töi, maâ noá giïët ài, röìi quùèng xuöëng àêy cho mêët xaác.
Noái àoaån noá chó tay xuöëng nhûäng tûâng nûúác trùæng xoáa úã
dûúái. Tiïëng thaác chaãy nhû dûä döåi thïm. Nhûng caái trûúâng húåp êëy
laâm töi quïn caã ghï rúån.
Ngûúâi con gaái laåi noái - phaãi nghe gioång noá noái múái thêëy àûúåc
caái caãm giaác cuãa töi luác bêëy giúâ.
- Noá nhiïìu tiïìn, noá muöën lêëy töi, noá àïën duå töi, töi bùçng loâng
ngay; nhûng töi bùçng loâng úã vúái noá àïí lûâa giïët noá. Töi ruã noá àïën àêy
chúi, noá khöng nghi ngúâ, töi liïìn cheám cho noá möåt nhaát. Anh tröng
àêy naây!
Töi tröng.
ÚÃ sau gaáy öng Ba quaã coá möåt nhaát dao böí thûåc sêu, nhûng
chöî êëy maáu àoång laåi thêm xò nïn luác naäy töi khöng àïí yá.
- Töi cheám noá (lúâi ngûúâi con gaái) àïí cho noá cuäng chïët úã dûúái
cêìu naây, àïí chöìng töi... (gioång noái ngaây möåt thïm àêìy, gêìn nhû
ngheån ngaâo) àïí cho chöìng töi tröng thêëy àûúåc haã daå... Nhûng maâ noá
khöng rúi xuöëng thaác, noá laåi vûúáng vaâo cêy. Töi muöën cho noá rúi
xuöëng àïën têån dûúái thaác kia, töi múái goåi anh àïën. Bêy giúâ anh àûáng
maâ xem.
Trûúác caái daáng àiïåu kia, caái gioång noái kia, töi khöng biïët traã
lúâi ra sao caã. Töi cuäng khöng biïët xûã trñ thïë naâo nûäa; töi àûáng ngêín
ra nhòn.
Tröng con mùæt loáng laánh cuãa ngûúâi con gaái, cuâng vúái caái mùåt
àanh theáp kia, töi tûúãng nhû thêëy caái khñ chêët rûâng nuái, caái têm
höìn Thöí Maán hiïån ra.
Töi vêîn ngêín ra nhòn.
Ngûúâi con gaái laåi cûúâi nhaåt maâ laáy laåi cêu luác naäy:
- Bêy giúâ anh àûáng maâ xem.
Noái xong, noá àûáng daång hai chên ra, caái meáp vaáy àùçng trûúác
cùng thùèng búãi hai öëng chên húi thö vaâ trùæng. Möåt tay noá xöëc öng
Ba àûáng dêåy, möåt tay nûäa nêng úã ngang lûng. Töi toan doâ bûúác àïën
gêìn thò àaä thêëy ngûúâi con gaái dûúán mònh vùng caái thêy chïët xuöëng.
Röìi, khöng biïët vò quaá àaâ hay cöë yá, caã ngûúâi con gaái cuäng vùng
theo...
Mùåt trùng kia àaä kñn àaáo êín mònh sau àónh nuái; hai caái thên
ngûúâi trïn cao rúi xuöëng möåt tiïëng gúám ghï trong nhûäng tiïëng thaác
àöí êìm êìm khöng bao giúâ ngúát.
Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Vaâng vaâ maáu, 1934.
CAÁI ÀÊÌU LÊU
Chiïìu höm àoá, töi ngöìi chúi vúái Ngö Àaâm trong phoâng saách
cuãa anh ta. Sau möåt höìi chuyïån phiïëm, baån töi lêëy ra möåt caái höåp
göî trùæng àem khoe töi:
- Töi múái mua àûúåc caái naây hay lùæm.
- Caái gò?
- Röìi anh seä biïët.
Nùæp höåp múã, anh lêëy ra möåt caái àêìu lêu lúán, nûúng nheå àùåt
lïn baân, röìi nhòn töi móm cûúâi. Töi hoãi:
- Anh mua vêåt naây laâm gò?
Àaâm khöng traã lúâi ngay, lim dim mùæt, gaåt taân thuöëc laá vaâ
thong thaã noái:
- Caái àêìu lêu laâ biïíu hiïån sûå chïët, laâ möåt vêåt maâ caác nhaâ
hiïìn triïët hoùåc tu haânh bïn Êu chêu thûúâng baây trûúác mùåt, bïn
nhûäng chöìng saách àêìy buåi baám àïí suy nghiïåm vïì nhûäng leä huyïìn bñ
cuãa "àúâi sau". Àöëi vúái möåt nhaâ thöng thaái thò àoá laâ möåt vêåt khaão cûáu
cuäng nhû viïn àaá laå, möåt chêët hoáa hoåc hay möåt öëng cêëy vi truâng. Töi
khöng phaãi laâ nhaâ hiïìn triïët, khöng phaãi laâ nhaâ tu haânh hay nhaâ
thöng thaái, nïn caái àêìu lêu àöëi vúái töi laâ möåt thûá baâi trñ ghï gúám,
möåt thûá àöì... "myä thuêåt" cuãa ngûúâi hiïëu kyâ nhû töi. Nhûng coá leä
trong nhûäng luác àoåc saách úã núi tônh mõch naây, trong nhûäng khi suy
xeát vïì nhûäng àiïìu bñ hiïím cuãa sûå chïët, cuãa àúâi ngûúâi, thûá àöì "baâi
trñ" kia seä laâ möåt vêåt kñch thñch cho trñ tûúãng tûúång cuãa töi... Biïët
àêu baån anh seä chùèng laâ möåt nhaâ tû tûúãng trêìm mùåc nhû nhaâ hiïìn
triïët, nhaâ tu haânh?
Cêu noái vùn hoa, nûãa nghiïm trang, nûãa àuâa cúåt cuãa Àaâm
khiïën töi húi ngaåc nhiïn, nhòn baån.
Böîng cûãa phoâng bêåt múã, möåt ngûúâi thiïëu niïn mùåc êu phuåc
bûúác vaâo, chûa kõp noái gò àaä tröng thêëy caái àêìu lêu, röìi àûáng àûåc ra
àoá. Àaâm hoãi:
- Kòa, anh Chung, sao höm nay tröng kyâ khöi thïë?
Luác êëy, Chung múái ngoaãnh laåi seä gêåt àêìu chaâo töi, röìi laåi
trên trên nhòn caái àêìu lêu trïn baân, maäi múái noái:
- ÖÌ anh Àaâm! Anh cuäng coá caái naây û?
- "Cuäng coá?" Thïë ra töi khöng thïí coá möåt caái àêìu lêu àûúåc
sao?
- ÖÌ, thïë anh khöng thêëy gò laå chûá? Anh khöng thêëy gò û?
Chung ngöìi xuöëng, àûa tay vuöët toác, mùåt haäy coân veã lo lùæng,
nhòn hïët töi àïën Àaâm röìi àïën caái àêìu lêu. Anh noái:
- Sao laåi coá sûå ngêîu nhiïn laå thûúâng àïën thïë? Töi àïën àêy
cuäng àõnh thuêåt cho anh nghe vïì caái àêìu lêu úã nhaâ töi... thò laåi gùåp
ngay chñnh vêåt naây... Chñnh caái àêìu lêu naây. Töi àaä tûúãng noá àang úã
nhaâ töi biïën laåi àêy, nïn töi múái sûãng söët àïën thïë. Àïí töi kïí àêìu
àuöi cêu chuyïån caác anh nghe.
Chung lêëy cheán nûúác uöëng caån möåt húi, loáng coáng chêm àiïëu
thuöëc laá röìi noái tiïëp:
"Trûúác kia töi vêîn úã trïn Haâng Böng nhû anh àaä biïët.
Nhûng caách àêy nûãa thaáng, anh Lõch laâ ngûúâi hoåc trûúâng Myä thuêåt
múái ra nùm nay, tòm àûúåc möåt caái nhaâ ngoái úã ngoaåi ö àïí laâm phoâng
veä. Nhaâ êëy möåt têìng chia laâm hai cùn röång. Lõch úã möåt cùn coân möåt
cùn goåi anh Thao hoåc nùm thûá hai trûúâng thuöëc vúái töi àïën úã cho
vui vaâ chõu àúä Lõch ñt tiïìn thuï nhaâ.
Chöî naây úã xa thaânh phöë, chung quanh toaân baäi coã, möåt mùåt
ngoaãnh ra phña àûúâng caái. úã chöî yïn tônh nhû thïë àïí hoåc haânh, laåi
reã tiïìn nhaâ, maâ coá hai ngûúâi baån cuâng nhaä nhùån tûã tïë caã thò coân gò
dïî chõu hún. Töi khöng bao giúâ phaân naân nïëu trûa höm kia anh
Thao khöng coá caái yá kiïën kyâ quùåc àem vïì nhaâ möåt caái àêìu lêu.
Àêìu lêu thò töi khöng laå gò. Höìi coân hoåc trûúâng Bûúãi, töi àaä
àûúåc tröng thêëy nhiïìu lêìn úã phoâng thñ nghiïåm. Nhûng caái maâ anh
Thao lêëy úã nhaâ thûúng vïì laåi laâ cuãa möåt tïn tuâ múái chïët, tröng coân
múái, trùæng hún caái naây nhiïìu, maâ xûúng chûa àûúåc khö lùæm. Thao
xem ra quyá hoáa caái vêåt quaái gúã êëy lùæm. Töi thò khöng. Töi thoaåt
tröng thêëy noá böîng ghï rúån caã ngûúâi... Coá leä vò töi thoaáng nghô àïën
caãnh hiu quaånh chung quanh nhaâ cuãa chuáng töi, hay coá leä töi vûâa
múái àoåc xong nhûäng truyïån linh höìn hiïín hiïån anh cho mûúån ngaây
trûúác... Caái àêìu lêu àùåt trïn baân hoåc anh Thao kï gêìn cûãa söí luác
naâo cuäng nhû chùm chuá nhòn töi bùçng hai con mùæt àen vaâ röîng, maâ
hai haâm rùng thò nhe ra möåt caách chïë giïîu àöåc àõa. Töi coá caái caãm
giaác khoá chõu hònh nhû "noá" biïët caã nhûäng àiïìu töi nghô thêìm. Töi
sinh aác caãm vúái "noá" vaâ chùæc hùèn "noá" cuäng khöng ûa gò töi. Caái vêåt
trú trú kia khöng ngúâ laåi laâm töi bùn khoùn àïën thïë. Töi lêëy àuã caác
nheä àïí tûå nhuã mònh cuäng khöng xong, maâ nöîi lo ngaåi cuãa töi möîi luác
möåt thïm nùång nïì nhû àeâ neán maäi loâng mònh.
Töëi höm êëy, thêëy bûát rûát trong ngûúâi, àïí Thao ngöìi hoåc möåt
mònh, töi ài nùçm trûúác. Anh Lõch úã phoâng bïn caånh vaâo noái mêëy cêu
chuyïån röìi laåi ra ngay. Töi nùçm àoá chûâng àïën hún möåt giúâ àöìng höì
múái nguã ài àûúåc. Nhûng caã trong giêëc nguã, töi vêîn bõ caái àêìu lêu kia
aám aãnh hoaâi. Töi nùçm mú toaân thêëy nhûäng àêìu lêu vúái xûúng
ngûúâi, hay nhûäng caái ghï súå hún thïë. Möåt lêìn töi höët hoaãng thûác
dêåy thò ngoån àeân cêy trïn baân hoåc anh Thao àaä tùæt, trong nhaâ töëi
àen nhû bûng lêëy mùæt, bïn ngoaâi cuäng vêåy, vò töi cöë tòm caái cûãa söí
chêën song sùæt cuäng khöng tröng thêëy àêu. Bïn caånh töi anh Thao
chûâng àaä nguã say, tiïëng thúã àïìu vaâ thong thaã. Thónh thoaãng möåt
tiïëng ngaáy úã buöìng anh Lõch laåi àûa sang. Moåi vêåt quanh nhaâ àïìu
im lòm. Khöng möåt tiïëng laá bay, khöng möåt húi gioá thoaãng. Töi
muöën quïn maâ khöng thïí quïn caái àêìu lêu kia àûúåc. Töi thêëy hònh
nhû noá coá tri giaác, noá "vêîn coân thûác" vaâ trong boáng töëi, àang nhùn
rùng traáo mùæt nhòn sûå kinh khiïëp cuãa töi.
Böîng nhiïn töi thêëy laånh taái ngûúâi ài. Tûâ phña baân giêëy anh
Thao, töi chúåt nghe thêëy nhûäng tiïëng ken keát nhû hai haâm rùng
nghiïën vaâo nhau. Tiïëng êëy nghe möîi luác möåt roä dêìn, maâ lêu àïën
gêìn möåt phuát. Trûúác töi coân muöën tin laâ tiïëng anh Thao nghiïën
rùng trong mú. Nhûng Thao nùçm bïn caånh töi, maâ tiïëng kia thò roä
raâng úã baân giêëy àûa laåi. Tiïëng nghiïën rùng vêîn khöng dûát, nghe ra
giêån dûä vaâ ghï gúám hún lïn... Töi vöåi nùæm lêëy caánh tay anh Thao,
hïët sûác lay. Thao thûác dêåy hoãi thò tiïëng nghiïën rùng laåi ngûâng bùåt.
Töi gheá tai Thao noái rêët nhoã:
- Naây Thao aå, töi vûâa thêëy möåt viïåc laå quaá!
- ÚÃ àêu?
- ÚÃ caái àêìu lêu.

- Coá leä naâo?
- Cûá àïí yïn maâ nghe.
Röìi chuáng töi khöng noái gò thïm, lùæng tai nghe ngoáng möåt
luác thò laåi thêëy nhû trûúác, tiïëng nghiïën rùng cûá trûúác nhoã, sau to
dêìn. Thao liïìn àûáng phùæt lïn, chaåy laåi baân àaánh diïm thùæp àeân: caái
àêìu lêu vêîn nguyïn chöî cuä, nhûng luác êëy ngoaãnh mùåt nhòn vïì phña
giûúâng töi nùçm.
Chuáng töi nhòn khùæp nhaâ möåt lûúåt. Khöng coá gò laå. Cûãa sang
phoâng anh Lõch vêîn àoáng kñn. Cuãa söí tuy khöng coá caánh, nhûng coá
chêën song sùæt, maâ caái baân giêëy cuãa Thao kï xa àoá nhûäng nùm saáu
bûúác, aáp vaâo bûác tûúâng àöëi diïån vúái giûúâng cuãa chuáng töi.
Thao baão töi rùçng nhûäng tiïëng vûâa röìi laâ tiïëng chuöåt gùåm,
nhûng chñnh anh cuäng biïët nhaâ chuáng töi khöng coá qua möåt con
chuöåt naâo. Vaâ caái tiïëng luác nêîy nghe to, nghe roä möåt caách khaác
thûúâng lùæm.
Thao thêëy töi lo ngaåi cuäng khöng bònh tônh àûúåc, nhûng anh
cöë tòm lúâi an uãi töi.
Chuáng töi àïí àeân rêët lêu chúâ xem, song khöng thêëy gò.
Nhûng khi tùæt àeân lïn giûúâng nùçm chûa àêìy nûãa giúâ, thò caái tiïëng
nghiïën rùng luác naäy laåi bùæt àêìu, maâ lêìn naây thïm dûä döåi.
Luác êëy, cêy àeân àïí ngay caånh giûúâng nguã. Töi chêåp ba que
diïm laâm möåt bêåt lïn thùæp. Tröng sang baân giêëy thò caái àêìu lêu
àang lùæc lû nhû thùçng phöîng nhûåa cuãa treã con chúi!
Ngö Àaâm böîng phò cûúâi lïn thò Chung coá yá khöng bùçng loâng.
"Quaã thïë, caái àêìu lêu cûá nhùn nhúã, lùæc lû àïën nûãa phuát. Maâ
chaã coá gò àaáng cûúâi hïët. Chñnh anh Thao laâ ngûúâi khöng súå gò caã, luác
êëy cuäng phaãi kinh ngaåc maâ nhòn töi.
Suöët àïm êëy, chuáng töi khöng nguã, cûá àïí àeân ngöìi rònh thò
laåi khöng thêëy xaãy ra viïåc gò nûäa.
Saáng höm sau (tûác laâ höm qua) chuáng töi noái chuyïån êëy cho
anh Lõch nghe thò anh cuäng khöng tin. Sau thêëy töi nhêët àõnh naâi
anh Thao àem caái àêìu lêu vûát ài, Lõch múái cho laâ chuyïån coá thûåc.
Nhûng anh noái:
- Àaä thïë thò àïí àïm nay töi cuäng rònh xem, röìi coá thïë naâo vûát
ài cuäng khöng muöån.
Thò àïm qua cuäng laåi giöëng àïm trûúác. Cûá tùæt àeân àûúåc möåt
luác laåi thêëy caái àêìu lêu nghiïën rùng ken keát maâ thùæp àeân lïn laåi
thöi.
Töi nhên àoåc caác saách anh cho mûúån vaâ gêìn àêy laåi àûúåc àoåc
möåt àoaån dêåt sûã vïì höìi àaåi caách mïånh Phaáp, thêëy kïí chuyïån nhûäng
thuã cêëp sau ba, böën giúâ vêîn coân söëng àûúåc, nïn töi caâng cho viïåc caái
àêìu lêu kia nghiïën rùng laâ möåt viïåc phi thûúâng. Bêy giúâ thò töi toâ
moâ hún laâ khiïëp súå. Töi baão Thao cûá àïí yïn caái àêìu àêëy vaâ àïën ruã
anh nguã úã nhaâ chuáng töi möåt töëi xem. Töi vêîn biïët anh hay àïí yá àïën
nhûäng thûá chuyïån kyâ dõ naây lùæm".
*
* *
Ngö Àaâm vui loâng nhêån lúâi. Töi cuäng ngoã yá muöën ài vúái anh
ta möåt thïí vaâ cuâng heån àïën töëi seä coá mùåt úã nhaâ anh Chung.
Luác Chung ra khoãi, Àaâm xoa tay móm cûúâi möåt mònh. Töi
hoãi yá anh vïì chuyïån vûâa röìi ra sao, thò Àaâm chó nhuán vai, noái:
- Töi súå khöng gùåp àûúåc caái ly kyâ nhû anh Chung noái, khöng
kheáo laåi chó laâ möåt cêu chuyïån buöìn cûúâi thöi. Nhûng dêîu sao, ta cûá
ài xem, khöng biïët àêu maâ noái trûúác àûúåc.
Bêíy giúâ rûúäi höm êëy chuáng töi àïën nhaâ thò caác anh Thao,
Chung vaâ Lõch àang ùn cúm úã phoâng veä cuãa Lõch. Àaâm àûáng xem
mêëy bûác veä than cuãa Lõch àûúåc chûâng nùm phuát thò caác anh ùn
xong. Chuáng töi sang caã phoâng bïn kia noái chuyïån.
Trûúác hïët, Àaâm ài laåi bïn baân cêìm caái àêìu lêu ngùæm nghña
maäi. Mùåt anh coá veã nghiïm trang nhû nhaâ thöng thaái àang khaão
cûáu, nhûng àöi mùæt tûúi cûúâi möåt caách hoám hónh. Böîng anh quay laåi
hoãi Lõch:
- Anh coá thêëy gò laå úã caái àêìu lêu naây khöng?
- Khöng.
- Giaá luác anh cêìm noá lïn xem, anh chuá yá chuát nûäa, thò thêëy
böën chiïëc rùng trong cuâng haâ gêìn möåt nûãa.
Lõch ngaåc nhiïn hoãi:
- Nhûng sao anh laåi biïët töi àaä cêìm lïn xem?
- Coá gò laâ laå. Anh cêìm lïn xem cêín thêån lùæm, nhûng luác chûåc
boã caái quai haâm dûúái ra àïí xem böå rùng thò trûúåt tay suyát àaánh rúi
xuöëng baân. Coá phaãi khöng?
- Phaãi. Nhûng sao anh biïët?
- Töi thûúâng àoåc saách cuãa Conan Doyle, nïn cuäng têåp àûúåc
möåt àöi chuát tó mó. Nhûäng vïët àen naây laâ búãi than veä úã ngoán tay anh
ra... Chó cêìn àïí yá möåt chuát cuäng thêëy àûúåc. Anh àang veä úã phoâng
ngoaâi chùæc chúåt nghô àïën caái àêìu lêu, nïn vaâo xem thûã chûá gò?
Röìi Àaâm ài khùæp gian nhaâ, cuái nhòn caác chên tûúâng möåt
caách cêín thêån nhû ngûúâi ài tòm möåt vêåt quyá àaánh rúi. Anh laåi nhúâ
Lõch cêìm àeân úã phoâng bïn sang, coân tûå anh cuäng cêìm cêy àeân bïn
caånh caái àêìu lêu, vaâ baão dêîn ài xem chung quanh nhaâ.
Bïn ngoaâi töëi nhû mûåc. Trïn trúâi mêy aám khöng coá möåt aánh
sao naâo. Ngoaâi möåt haâng doác raâo mau, xa xa thêëy möåt àaám saáng
chiïëu lïn: àoá laâ thaânh phöë Haâ Nöåi. Sau möåt cuöåc tòm xeát rêët kyä
caâng, nhûng rêët vö ñch, Àaâm àaåo maåo nhû möåt nhaâ trinh thaám,
bûúác vaâo trong nhaâ röìi xoa hai tay vaâo vúái nhau. Thöët nhiïn, nhû
sûåc nghô ra àiïìu gò, anh noái:
- Töi khúâ quaá, khöng àem caái àeân bêëm úã nhaâ töi laåi.
Thao noái:
- Hay àïí töi lïn phöë mûúån?
- Anh chùæc coá mûúån àûúåc khöng. Thöi àïí töi vïì nhaâ lêëy vêåy.
Phiïìn thûåc, nhûng thïë chùæc chùæn hún.
Luác Àaâm trúã laåi thò àaä gêìn mûúâi möåt giúâ: anh ài nûãa àûúâng
thò xe àaåp nöí baánh.
Chuáng töi àïí sùén diïm vúái àeân gêìn têìm tay. Caái àeân bêëm
Àaâm trao cho Chung, coân anh ta thò ngöìi úã möåt caái ghïë thêëp bïn
caånh cûãa sang phoâng anh Lõch. Trûúác khi tùæt àeân, Àaâm dùån chuáng
töi khöng ai àûúåc laâm gò, nïëu khöng coá lúâi anh êëy baão.
Àeân tùæt. Boáng töëi dêìy àùåc trong nhaâ. Töi àûa tay lïn têån
mùæt cuäng khöng tröng thêëy. Thao vúái Lõch nùçm saát vaách, coân Chung
vaâ töi thò ngöìi úã meáp giûúâng. Khöng ai noái qua möåt lúâi. Töi nghe húi
thúã cuãa Chung thò biïët anh ta höìi höåp lùæm.
Caái lo ngaåi dêìn dêìn aám àïën. Maâ sûå yïn lùång úã gian phoâng coá
nhiïìu ngûúâi naây laåi caâng coá veã khaác thûúâng. Chuáng töi cuâng hïët sûác
lùæng tai, tiïëng àöìng höì àeo úã tay anh Lõch nghe roä möìn möåt. Töi
àïëm tiïëng tñch tùæc àïí biïët thúâi giúâ, nhûng maäi cuäng sinh chaán, vaâ
trong loâng luác êëy thêëy nön nao möåt caách laå. Têm linh hònh nhû bõ
kñch thñch vaâ hònh nhû baáo cho töi biïët trûúác coá möåt àiïìu ghï gúám
sùæp xêíy ra...
Coá leä chuáng töi ngöìi àoá àaä ngoát möåt giúâ, coá leä lêu hún nûäa;
maâ tõnh khöng thêëy möåt tiïëng àöång naâo hïët. Hai anh Thao vaâ Lõch
chûâng nhû àaä nguã, töi àûa tay àõnh xem hoå coân thûác khöng thò böîng
Chung nùæm chùåt lêëy caánh tay töi, noái kheä quaá àïën nöîi töi phaãi àoaán
ra chûá khöng nghe roä:
"Im! Nghe!"
Töi chuá yá nghe thò quaã nhiïn thêëy coá tiïëng ken keát nghiïën
rùng thûåc. Luác êëy töi múái hiïíu caái khiïëp súå cuãa Chung. Luác êëy töi
múái thêëy roä raâng caái ghï rúån cuãa ngûúâi gùåp ma quaái. Tay Chung
vêîn nùæm chùåt lêëy caánh tay töi, nhûng húi run run. Coân töi thò cûá
muöën quaát to lïn, quaát rêët lúán àïí phaá tan caái yïn lùång ghï gúám luác
àoá.
Thêëy húi noáng úã sau gaáy, töi biïët hai anh Thao vaâ Lõch àaä
ngöìi dêåy. Töi traáo mùæt nhòn boáng töëi àen àùåc vaâ möîi luác tûúãng thêëy
hònh thuâ dõ thûúâng hiïån lïn.
Tiïëng nghiïën rùng caâng lêu caâng roä thïm. Thónh thoaãng
ngûâng laåi möåt giêy röìi laåi nghiïën nûäa. Àaâm ngöìi trïn chiïëc ghïë gêìn
àoá coá leä cuäng sinh naát àaãm: chuáng töi khöng tröng thêëy anh, maâ àúåi
maäi cuäng khöng thêëy anh baão sao.
Höët nhiïn, tûâ phña àêìu lêu, möåt tiïëng quaái gúã gaâo lïn trong
nhûäng tiïëng cûúâi nghe súãn toác gaáy. Moåi ngûúâi àïìu vuâng dêåy, töi
khöng àúåi anh Àaâm nûäa, vúá lêëy diïm àaánh, maâ Chung cuäng bêåt àeân
bêëm lïn.
Caái àêìu lêu lùæc lû nhû àiïn cuöìng, vaâ ngay caånh àêëy, möåt
vêåt àen ngoâm àang giêîy giuåa. Mùæt chuáng töi khi àaä àúä choái thò nhêån
ra àoá laâ möåt con meâo àen bõ giûä trong tay Àaâm.
Àaám luác êëy, tay thò giûä meâo trïn baân, nhûng ngûúâi thò úã
dûúái gêìm baân. Anh caã cûúâi laách chui ra, vûâa gùåp luác chuáng töi öì caã
laåi. Con meâo giûúng mùæt kinh haäi nhòn chuáng töi. Möåt con meâo to,
àen, maâ gêìy, löng moåc xúâ xaåc khöng àïìu vaâ khöng mûúåt.
"Àêëy (lúâi Àaâm noái) caái quaái dõ mêëy höm chó laâ úã con vêåt àoái
khöën naån naây maâ ra caã. Caác anh nïn nhúá rùçng caái àêìu lêu vö tri
giaác kia coân múái, múái luöåc xong, vêîn coân húi thõt... Tûâ luác anh
Chung múái kïí chuyïån, töi àaä ngúâ thïë... Àïën luác xem laåi caái àêìu lêu
vúái caái cûãa söí khöng coá caánh naây, thò töi àaä húi chùæc. Maâ bêy giúâ thò
àaä nùæm àûúåc, hò! Àaä nùæm àûúåc "àiïìu huyïìn bñ" úã trong tay".
Sûå lo súå cuãa chuáng töi bêëy giúâ laåi àöíi ra sûå kinh ngaåc. Vò coá
ngúâ àêu cêu chuyïån kyâ quaái êëy chó gêy nïn búãi möåt con meâo.
Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Bïn àûúâng Thiïn löi, 1936
CÊU CHUYÏÅN TRÏN TAÂU THUYÃ
Nhên noái àïën nhûäng sûå nhuäng nhiïîu trïn têìu thuãy, ngûúâi
àaân öng traåc nùm mûúi tuöíi, mùåc aáo böng àoaån, àeo kñnh trùæng
goång vaâng, tröng ra veã möåt öng kyá vïì hûu, nùçm huát thuöëc phiïån
trong phoâng haång ba cuãa chiïëc têìu chaåy Hoân Gai, coá kïí cho töi cêu
chuyïån nhû sau.
*
* *
Töi biïët möåt ngûúâi keã cùæp rêët gioãi, tïn laâ hai Nhiïu, ngûúâi
Ninh Bònh. Baác ta rêët thöng minh, thiïåp nhaä, laåi "quên tûã" nûäa.
Quên tûã trong phûúâng keã cùæp - cöë nhiïn. Khöng bao giúâ baác theâm
lêëy cuãa ngûúâi ngheâo. Ùn cùæp àöëi vúái baác khöng phaãi laâ möåt nghïì
kiïëm cúm, àoá chó laâ möåt caách giaãi trñ cuãa tay chúi, hay coá thïí noái laâ
möåt... "nghïå thuêåt". Búãi thïë viïåc lêëy cùæp caâng khoá, caâng nguy hiïím,
hai Nhiïu caâng thñch. Baác ta khi àaä "nhùçm" moán naâo, têët moán êëy
phaãi lùæm tiïìn, maâ àaä cöë yá lêëy têët khöng bao giúâ huåt.
Tûâ luác múái quen nhau do möåt sûå ngêîu nhiïn - quen nhau kïí
àaä coá trïn mûúâi nùm nay - hai Nhiïu khöng giêëu töi caái chñ hûúáng
thñch ùn cùæp êëy. Nùçm àöëi diïån bïn baân àeân, baác ta thûúâng àem
nhûäng "cöng cuöåc haânh àöång" cuãa mònh thuêåt laåi vúái töi. Nhiïìu
chuyïån ly kyâ vaâ lyá thuá lùæm, kïí khöng xiïët àûúåc. Nhûng töi chó chuá yá
àïën chuyïån naây, vò noá khaác thûúâng hún; hai Nhiïu thûúâng nhùæc laåi
luön vaâ goåi àoá laâ möåt caái khúâ àaáng tûác cûúâi, möåt sûå "thêët baåi" cuãa
mònh lêìn thûá nhêët.
Höìi êëy hai Nhiïu àang tröí taâi nghïå trong mêëy soâng baåc úã
Haãi Phoâng. Baác ta thñ nghiïåm ngoán khön kheáo trïn tuái ai laâ caái tuái
êëy seä phaãi röîng. Nhûng baác laåi coá tñnh maáu mï, àûúåc àöìng naâo cuãa
con baåc thò laåi nûúáng cho nhaâ caái hïët. Àang luác lêåp möåt mûu "chûa
xuêët baãn" àïí ùn to, böîng coá tin nhaâ ra baáo cho biïët rùçng vúå hai
Nhiïu öëm nùång.
Laâ ùn cùæp, nhûng cuäng laâ chöìng töët, hai Nhiïu phaãi àïën vay
taåm töi dùm àöìng àïí vïì thuöëc thang cho vúå. Röìi ngay chiïìu höm àoá
ài têìu thuãy xuöi Nam. Xuöëng àïën têìu, cöng viïåc thûá nhêët cuãa baác laâ
ài xem xeát moåi núi: baác ta mong gùåp àûúåc caái may coá thïí giuáp mònh
àûúåc ñt tiïìn nûäa. Nhûng haânh khaách tuy àöng maâ khöng ngûúâi naâo
coá "maáu mùåt". Phêìn nhiïìu laâ ngûúâi buön baán nhoã, tuái tiïìn khöng
xûáng àaáng vúái taâi hoa cuãa baác; hay nhûäng ngûúâi phu moã öëm dúã trúã
vïì. Hai Nhiïu thêëy hoå laåi cêín thêån àïì phoâng giûä gòn caác goái haânh lyá
hoùåc àöì àaåc vaâ thêëy möåt vaâi tïn ùn cùæp queân laãng vaãng trong àaám
êëy thò bôu möi ra daáng khinh bó. Baác thong thaã àïën ghïë ngöìi trïn
meáp chiïëu úã gêìn buöìng maáy, uïí oaãi mûúån caái àiïëu cêìy rñt möåt húi,
röìi ngaã lûng dûåa vaâo caái cöåt sùæt nguã gaâ nguã gêåt cho àïën khi trong
têìu lïn àeân.
Böîng nhûäng tiïëng öìn aâo gêìn àoá nöíi lïn. Anh chaâng múã àöåc
möåt mùæt ra coi röìi laåi nhùæm laåi. Nhûng tiïëng öìn aâo laåi thaânh tiïëng
quaát mùæng lêîn tiïëng van lún. Baác khoá chõu, phaãi múã caã hai mùæt ra
thò thêëy ngûúâi maåi baãn àang xóa xoái möåt ngûúâi nhaâ quï thiïëu tiïìn
taâu vaâ nhêët àõnh àuöíi ngûúâi ta xuöëng. Hai Nhiïu bûåc mònh quaá,
àûáng lïn can thiïåp, thò ngûúâi nhaâ quï kia laåy lêëy laåy àïí, vûâa nhùn
vûâa kïu:
- Bêím öng, con vïì Nam nhûng thiïëu mêët möåt haâo. Con noái
vúái chuá êëy cho chõu àïën khi lïn bïën, con vay con traã, maâ chuá êëy
khöng nghe.
Tïn Khaách thò cûá luön möìm:
- Caái laây ti têìu, khöng cöë tïìn thò ti laâm gò? Khöng! Caái laây
phaãi xuöëng têy, khöng coá löi thöi.
Ngûúâi nhaâ quï laåi hïët lúâi noái kheáo maâ tïn Khaách vêîn nhêët
mûåc khöng nghe, sau hai Nhiïu phaãi gùæt:
- Thò ngûúâi ta àïën bïën laâ coá tiïìn, viïåc gò maâ phaãi laâm dûä thïë.
Hay laâ giûä lêëy haânh lyá cuãa ngûúâi ta àïí ngûúâi ta chuöåc sau khöng
àûúåc û?
Tïn Khaách lûúâm:
- Caái nõ khöng coá piïët! Hùçng lyá noá coá caái naây thò lêëy laâm gò!
Ngûúâi nhaâ quï chó coá möåt caái löìng gaâ röîng, vúái trong àoá möåt
goái mo chûâng àûång cúm nùæm, vaâ hai caái nöìi àêët múái, miïång bûng
bùçng giêëy nhêåt trònh.
Hai Nhiïu àaä höëi hêån vò troát dêy vaâo viïåc naây, laåi cûá bõ
ngûúâi nhaâ quï bñu lêëy kïu naâi maäi.
- Öng laâm ún noái vúái chuá êëy höå. Con thïë naâo cuäng vay traã
chuá êëy, chûá bùæt con xuöëng bïën naây bêy giúâ, thò khöí cho con quaá. Con
laåy öng.
Coân ngûúâi Khaách thò cûá:
- Laåy öng! Laåy öng! Caái laây cöë tïìn ti têìu thò ti têìu maâ khöng
cöë thò tûâng ti... laåy öng caái gò cú lúá!
Röìi hùm húã toan tuám lêëy ngûåc ngûúâi àaân öng kia löi ài.
Sûå bêët bònh liïìn söi trong maáu hai Nhiïu. Baác ta chúåt thêëy
mònh laâ ngûúâi anh huâng keã caã, liïìn gaåt anh Khaách ra, ruát möåt túâ
giêëy baåc quùng vaâo mùåt noá, haách dõch noái:
- Baán möåt caái veá vïì Nam Àõnh, giûä lêëy möåt haâo cuãa ngûúâi
naây nûäa, röìi traã laåi tiïìn.
Tïn Khaách àûa veá xong vûâa lêím bêím quay ài thò hai Nhiïu
giûä vai keáo hùæn laåi:
- Tûâ nay phaãi nhaä nhùån vúái khaách ài têìu chuát nûäa, nghe
khöng?
Noái àoaån, baác ta vïì chöî cuä ngöìi, laâm böå khöng theâm àïí yá àïën
nhûäng cêu trêìm tröì khen ngúåi cuãa moåi ngûúâi gêìn àoá.
Ngûúâi nhaâ quï thò caám ún ài, caám ún laåi, àûa caái àiïëu cêìy
múâi Nhiïu huát vaâ xin miïëng trêìu cuãa möåt baâ ngöìi bïn caånh múâi
Nhiïu ùn. Laåi àem nöng nöîi laâm ùn vêët vaã kïí vúái Nhiïu àïí che sûå
höí theån thiïëu tiïìn têìu luác naäy. Luác hai Nhiïu thoaát àûúåc nhûäng lúâi
tûã tïë thaái quaá êëy thò ngûúâi nhaâ quï laåi àem caái löìng gaâ àïën bïn nhû
yá gûãi mònh coi höå, röìi ài ra àùçng laái têìu.
Hai Nhiïu ngöìi bêåt cûúâi möåt mònh, khöng ngúâ àêu ngûúâi maâ
ai cuäng chï cuäng gheát, nay laåi laâ ngûúâi àûúåc ngûúâi ta yïu troång àïën
thïë. Baác ta lêím bêím noái:
"Giaã thûã ngaâi coá cuãa nheát chêåt tuái chûá khöng coá mêëy caái nöìi
àêët kia, thò coá leä ngaâi phaãi chûãi àïën mêëy àúâi öng töí nhaâ töi chûá
chùèng khöng".
Röìi nhúá àïën nhûäng ngoán khön kheáo, gian giaão cuãa baác ta tûâ
trûúác àïën nay, baác ta thêëy viïåc vûâa röìi laâm cho traái tim keã cùæp cuãa
baác húi caãm àöång. Khöng phaãi laâ vò baác àaä laâm àûúåc möåt àiïìu thiïån
- thiïån vúái chùèng thiïån thò Nhiïu coá cêìn gò? - nhûng vò thêëy caái caãm
giaác àêìu tiïn àûúåc nhûäng ngûúâi hiïìn laânh kia tin baác möåt caách chên
thûåc. Hai Nhiïu nghô buång:
"Hoaâi cuãa! Giaá boån naây nhiïìu tiïìn thò chó àûa tay möåt caái
cuäng lêëy àûúåc nhû búän, khöng phaãi lûâa loåc, rònh moâ".
Àúåi maäi ngûúâi nhaâ quï khöng trúã laåi, hai Nhiïu ngoaãnh
nhòn böën phña thò thêëy ngûúâi êëy nùçm ngay caånh àoá, àaä nguã möåt giêëc
bònh yïn! Baác ta bôu möåi bêåt ra möåt tiïëng cûúâi kheä röìi cuäng deåp chöî
nguã nöët.
Saáng höm sau thûác dêåy, hai Nhiïu àaä quïn viïåc töëi höm
qua. Têìu túái Nam Àõnh, baác ta vûâa bûúác lïn bïën, thò ngûúâi nhaâ quï
tay xaách caái löìng gaâ röîng, àaä àûáng chúâ àoá vaâ múâi baác lïn xúi vúái hùæn
möåt cheán nûúác caám ún.
- Àïën àêy thò chuáng töi àaä coá nhiïìu ngûúâi quen, chuáng töi seä
traã laåi söë tiïìn öng cho giêåt höm qua vúái laåi xin öng àïí chuáng töi àïìn
àaáp laåi öng möåt chuát.
Hai Nhiïu noáng vïì Ninh Bònh ngay nhûng tûâ chöëi thïë naâo
ngûúâi nhaâ quï cuäng khöng nghe:
- Chaã mêëy khi gùåp ngûúâi tûã tïë nhû öng, nïëu öng khöng cho
töi àûúåc traã ún, thò töi ên hêån maäi... Naâo, múâi öng, xin öng àûâng tûâ
chöëi, phuå loâng töi.
Thêëy veã chên thûåc cuãa ngûúâi nhaâ quï vaâ biïët khöng khi naâo
hoå àïí cho mònh ài ngay, hai Nhiïu phaãi ûng theo vêåy.
Ngûúâi nhaâ quï mûâng rúä:
- Thïë thò quyá hoáa quaá! Chuáng töi chùèng daám phiïìn giûä öng
lêu...
- Naâo coá gò maâ baác phaãi baây veä ra...
- Khöng, nïëu khöng coá öng thò höm qua chuáng töi bõ raây raâ
lùæm.
Cêu lïî pheáp ài, cêu lïî pheáp hún àaáp laåi; cûá thïë àïën chûâng
nùm phuát, khi hai ngûúâi bûúác túái haâng cúm gêìn àoá thò cêu chuyïån
kïët luêån bùçng möåt cêu khöng lïî pheáp mêëy, nhûng nghe cuäng vui
tai:
- Baâ haâng àêu, baâ doån cho töi möåt mêm rûúåu thûåc tûúm têët
êëy nheá, maâ laâm mau lïn, öng quyá khaách cuãa töi vöåi.
Hai Nhiïu ngaåc nhiïn, buång baão daå:
"Coá leä naâo möåt ngûúâi ài têìu thiïëu tiïìn maâ laåi daám tiïu röång
raäi àïën thïë, hay laâ hoå laåi àõnh nhúâ kheáo mònh thïm möåt bûäa cúm
nûäa àêëy?".
Nhûng thêëy baâ haâng ra chiïìu quen thuöåc ngûúâi nhaâ quï,
nïn Nhiïu ta cuäng yïn buång. Uöëng xong möåt baát nûúác, ngûúâi nhaâ
quï böîng goåi baão möåt ngûúâi nhaâ quï khaác àûáng chúâ àoá, àûa cho hùæn
caái löìng àûång goái mo cau vúái hai caái nöìi àêët:
- Chuá Ba vïì laâng trûúác, àûa caái naây cho bu noá cêët ài, töi coân
bêån möåt chuát, xong vïì ngay.
Röìi quay laåi baão hai Nhiïu:
- Naâo bêy giúâ múâi öng vaâo haâng, xúi vúái töi chuát cúm röìi töi
laåi xin tiïîn öng lïn àûúâng khöng daám giûä.
Cúm rûúåu xong, thêëy ngûúâi nhaâ quï múã hêìu bao ra chi tiïìn
cúm, hai Nhiïu khöng hiïíu ra sao, toan hoãi nhûng súå bêët tiïån. Àïën
luác àûa chên ra ga, ngûúâi kia laåi nhêët àõnh naâi lêëy veá cho mònh. Hai
Nhiïu laåi caâng kinh ngaåc. Ngûúâi nhaâ quï thêëy vêåy móm cûúâi vaâ
thong thaã noái:
- Thûa öng, öng lêëy laâm laå cuäng phaãi. Nhûng viïåc thiïëu tiïìn
höm qua, chó laâ möåt meåo àêëy thöi. Têìu Chêën Dinh naây coá tiïëng laâ
lùæm keã cùæp. Chuáng töi coá tiïìn mang theo maâ khöng laâm thïë, thò giûä
sao àûúåc cuãa mònh?
- Vêng, nhûng töi thêëy öng chó mang coá hai, ba àöìng thò töåi
gò phaãi thïë?
- Nïëu hai, ba àöìng thò cêët àêu chùèng àûúåc. Àêy töi laåi döìn
möåt moán tiïìn lúán vïì àïí mua caái phoá lyá cho töi, lo cûúái vúå cho thùçng
chaáu, lo khao, lo voång...
- ÖÌ thïë ra...
- Vêng, töi vïì chuyïën naây àem nhûäng ngoát nùm trùm baåc,
maâ àïí keã cùæp biïët, thò töi coá khi cuäng khöng vïì àûúåc túái nhaâ.
- Nhûng... öng giùæt trong mònh thò...
- Chïët! Giùæt trong mònh nguy hiïím lùæm. Töi phaãi boã vaâo möåt
caái nöìi àêët trong caái löìng chuá noá àem vïì ban naäy àoá.
Röìi vûâa cûúâi, ngûúâi nhaâ quï vûâa tiïëp:
- Caái löìng gaâ vúái mêëy caái nöìi, maâ laåi cuãa möåt anh nhaâ quï
khöng coá lêëy möåt haâo àïí traã tiïìn têìu... öng tñnh coân keã cùæp naâo àïí yá
àïën nûäa. Nïëu töi khöng nghô àïën kïë êëy thò nguã yïn sao àûúåc... maâ
nïëu khöng laâm thïë thò sao töi àûúåc gùåp ngûúâi quyá hoáa nhû öng.
Xe lûãa vïì àïën ga, hai Nhiïu bûúác lïn toa ngöìi maâ vêîn coân
choaáng ngûúâi ài vò tiïëc cuãa. Baác ta tòm hïët tiïëng àöåc àõa àïí ruãa caái
trñ khön ngu ngöëc cuãa mònh vaâ tûå hûáa rùçng lêìn sau ài têìu, khöng
nïn coi thûúâng nhûäng caái löìng gaâ trong àûång coá hai caái nöìi àêët.
Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Bïn àûúâng thiïn löi, 1936.
MÖÅT CHUYÏÅN NGOAÅI TÒNH
Hai ngûúâi lêëy nhau àaä gêìn saáu nùm.

Ngûúâi àaân baâ àaä thay àöíi nhiïìu vïì hònh dung cuäng nhû vïì
tñnh nïët.
Coá thïí goåi sûå thay àöíi êëy laâ möåt tiïën böå mau choáng vïì thúâi
Êu hoáa vùn minh.
Cö gaái nhuát nhaát, tûâ xûa chûa hïì bao giúâ ra khoãi caái tónh
nhoã laâ núi cö sinh trûúãng, quanh nùm êín naáu bïn mònh baâ meå goáa
cêìn kiïåm nuöi nhau trong boáng möåt ngöi haâng con con, àïën bêy giúâ
àaä nghiïîm nhiïn trúã thaânh möåt thiïëu phuå sùæc saão lõch thiïåp, möåt
"nûä lûu tên nhên vêåt" hoaân toaân.
Àoá laâ nhúâ úã khiïëu dïî hoáa cuãa ngûúâi àaân baâ, úã caái thöng minh
tinh yá maâ cö Lan sùén coá, nhêët laâ úã caái yá muöën nhiïåt thaânh gêy dûång
cuãa chöìng cö ta.
Toaán quaã laâ möåt ngûúâi chöìng chu àaáo. Àûáng àùæn, chñ thuá,
yïu àúâi theo möåt quan niïåm giaãn àún, coá tham voång nhûng coá mûåc
thûúác, anh chaâng naây àïí caã lyá tûúãng vaâo sûå tö àiïím cho haånh phuác
gia àònh. Toaán möì cöi súám, àûúåc möåt öng chuá hoå cêëp àúä, àûúåc hoåc ñt,
nhûng gioãi hoåc tùæt, vaâ àïën nùm hai mûúi ba tuöíi, thi àöî, coá viïåc laâm
chùæc chùæn, laâ lo ngay àïën chuyïån kiïëm möåt ngûúâi vúå xinh àeåp.
Toaán biïët Lan do möåt dõp vïì chúi Hûng Yïn vaâ àûúåc baâ con
maách möëi. Anh ta mïën phuåc cuöåc àúâi cêìn cuâ cuãa baâ meå cuäng nhû
yïu thûúng caái nhan sùæc hiïìn hêåu cuãa cö con. Àõa võ cuãa Toaán àûúåc
nhaâ gaái coi bùçng con mùæt rêët troång voång ngay tûâ cuöåc ûúám hoãi ban
àêìu, vaâ àïën khi "öng phaán toâa sûá" Haâ Nöåi treã tuöíi êëy vïì cûúái Lan,
thò têët caã moåi ngûúâi quen thuöåc cuãa hai hoå úã Hûng Yïn àïìu mûâng
cho Lan laâ gùåp bûúác may quaá chûâng töët àeåp.
Höm cûúái, sau khi àaä nhùæc laåi cho con gaái nghe hïët nhûäng
àiïìu khuyïn rùn quan troång, baâ meå baão riïng Toaán:
- Em noá vuång daåi lùæm. Cêåu nïn daåy döî cho noá biïët caách àöëi
àaäi vúái hoå haâng. Töi chó coá mònh noá, àûúåc phoá thaác noá trong tay cêåu,
cuäng lêëy laâm yïn têm. Noá khöng àûúåc nhû ngûúâi tónh thaânh, vúå cêåu
chùèng khaác gò meå vúå cêåu àêu, noá quï muâa lùæm.
Toaán cuäng biïët ngûúâi maâ anh ta choån laâm vúå khöng coá möåt
tyá gò laâ tên thúâi. Hoåc thûác àún sú, sûå giaáo duåc chó khuön trong nïìn
nïëp cöí, noái nùng thêåt thaâ vaâ cûã chó möåc maåc, Lan seä laâ möåt neát nêu
söìng laå mùæt àùåt vaâo giûäa nhûäng hònh sùæc àö thõ haâo hoa. Nhûng
Toaán khöng hïì lêëy laâm bêån loâng. Riïng veã àeåp yá nhõ cuãa Lan cuäng
àuã thay thïë cho nhûäng àûác tñnh khaác maâ Toaán seä hun àuác dêìn cho
vúå. Khuön mùåt Lan neát thanh vaâ dõu, àöi mùæt Lan lùæng chòm möåt
maâu tònh tûá kñn àaáo dûúái haâng mi cong vaâ daâi, cùåp möi Lan àùçm
thùæm ngêåm möåt thûá duyïn thêìm lùång àöi khi heá ra loáng laánh úã
miïång cûúâi rùng àen.
Toaán ngùæm vúå nhiïìu phuát sûäng súâ, vaâ khoan khoaái nhêån
thêëy möîi luác möåt hiïín nhiïn thïm rùçng mònh chiïëm àûúåc trong tay
möåt thûá ngoåc baáu chên chêët hiïëm coá.
Baån àöìng sûå cuãa Toaán àïìu khen Toaán laâ coá diïîm phuác. Möåt
öng phaán giaâ vui tñnh, möåt bûäa àang giúâ laâm viïåc thêëy Toaán giúã
xem laåi bûác aãnh àêìu tiïn anh chuåp chung vúái vúå, cuäng phaãi gêåt guâ:
- Vöët phùng maâ ùn mùåc tên thúâi vaâo thò àïën hoa khöi Haâ
thaânh cuäng khoá maâ bò kõp.
Toaán cuäng nghô thïë.
Anh tòm àûúåc möåt hònh aãnh maâ anh tûå thêëy hay: Lan cuãa
anh múái chó laâ cö gaái giuä luåa úã thön Trûä La, chûa laâ naâng Têy Thi úã
cung àònh nûúác Viïåt.
Röìi Toaán àïí têm "caãi hoáa" Lan.
Toaán mua caác saách quöëc ngûä vïì cho Lan àoåc; cùæt nghôa cho
Lan nhûäng trang tuêìn baáo tranh aãnh cuãa Phaáp noái vïì "àúâi söëng
múái" vïì thúâi trang. Anh reân têåp cho Lan ham chuöång nhûäng löëi cû
xûã ùn noái cuãa ngûúâi "tónh thaânh". Anh lûåa nhûäng lúâi khön kheáo àïí
Lan súám thêëy sûå quï muâa trong caách xûng hö cuãa Lan luác ban àêìu.
Lan dêìn dêìn quïn hùèn àûúåc tiïëng "nhaâ" maâ cö ta vêîn hay duâng, cho
àoá laâ tiïëng goåi chöìng êu yïëm nhêët. Àïën luác vúå chöìng goåi nhau laâ
"mònh" khi thên mêåt, röìi laåi goåi nhau bùçng tïn nûäa thò Lan àaä boã
hïët moåi vuång daåi vaâ kheáp neáp cuãa cö gaái quï. Toaán khöng ngaåi tiïëp
àoán àaäi àùçng caã nhûäng baån hûäu sang troång nhêët. Möåt àöi khi (luác
àoá àaä úã vúái nhau àûúåc hai nùm, Lan àaä caåo rùng vaâ chó ûa mùåc
quêìn tú trùæng) chöìng àaä thêëy haänh diïån ài chúi vúái vúå úã möåt vaâi
àûúâng phöë àöng ngûúâi. Lan mùåc trang phuåc múái caâng tön veã àeåp
cuãa thên hònh. Cö ta àaánh phêën rêët kheáo. Son phêën vúái quêìn aáo àöíi
múái àûúåc caã cûã chó vaâ tñnh nïët con ngûúâi. Lan ài àûáng leå laâng trïn
àöi giêìy goát cao, noái nùng hoaåt baát àuã moåi àiïìu vaâ toã ra lõch thiïåp
khöng thua keám möåt ai trong haâng phuå nûä coá chöìng àõa võ cao sang
hún Toaán. Caác baån múái quen gia àònh Toaán khöng ai coá thïí ngúâ
àûúåc rùçng vúå cuãa Toaán àaä laâ cö dêu e theån vúái böå yïëm söìi vaáy luåa
ngaây naâo. Àïën Toaán cuäng phaãi ngaåc nhiïn. Anh thûúâng baão vúå:
- Lan chùæc quïn mêët Lan trûúác kia röìi àêëy nhó?
Cö traã lúâi:
- Lan chaã quïn. Toaán quïn thò coá. Lan vêîn nhúá maäi hònh
aãnh Lan ngaây múái yïu Toaán vò àêëy laâ kyã niïåm sêu xa nhêët trong àúâi
cuãa Lan.
Toaán móm cûúâi. Cêu noái vùn hoa vaâ trún tru naây chñnh laâ
thûá vùn chûúng Lan vêîn say sûa àoåc.
Nhûäng cûã chó êu yïëm múái laå, nhûäng caách vuöët ve mï maãi
baåo liïåt, trûúác kia khiïën ngûúâi thiïëu phuå rêët àöîi sûúång suâng, bêy
giúâ laåi chó laâm rung àöång Lan trong chûâng mûåc vûâa phaãi...
Möåt buöíi ùém têëm thên laã lûúát vaâ thúm tho cuãa Lan, Toaán
nhòn vaâo àöi mùæt tûúi cûúâi cuãa vúå vaâ hònh nhû thoaáng nhêån thêëy
möåt veã laånh leäo thúâ ú, anh böîng goåi:
- Lan!
- Gò thïë Toaán?
- Lan úi!
Àöi maây Lan nêng cao lïn àúåi chúâ vaâ ngaåc nhiïn. Lúâi noái
cuãa Toaán coá möåt gioång tha thiïët khaác laå.
- Lan úi! Mònh yïu anh chûá?
Lan phuång phõu ra böå döîi vaâ lûäng lúâ uöën eáo trong tay chöìng.
Lan bao giúâ cuäng baão Toaán:
- Em chó biïët yïu mònh. Caã têm höìn em, caã thên thïí em laâ
cuãa mònh.
Lan biïët ngùn àoán caã sûå ngúâ vûåc cuãa Toaán:
- Loâng em trong saåch nhû nûúác suöëi. Em thêëy mònh cûá phaãi
gùång hoãi, em khöí lùæm! Ûúác gò úã àúâi naây chó àöåc troåi coá hai àûáa chuáng
ta...
Toaán öm chùåt lêëy Lan, nhûng anh thúã daâi, vaâ xoát xa nghô
àïën höìi yïu thûúng thûá nhêët.
Anh nhúá laåi nhûäng bûäa tiïåc, nhûäng buöíi chiïëu boáng, chiïu
àaäi àùåc biïåt; trong àoá nhan sùæc cuãa vúå anh löång lêîy trûúác nhûäng veã
nhòn töëi tùm vò ghen gheát vaâ nhûäng aánh mùæt loáng laánh vò ûúác ao...
Anh àiïím laåi nhûäng mùåt baån hûäu tûâ sú àïën thên, nhûäng
ngûúâi àaä àûúåc lúâi chïë giïîu chï bai cuãa Lan laâm cho anh húán húã. Möåt
khoáe mùæt, möåt miïång cûúâi móm, möåt baân tay mïìm maåi giú ra bùæt...
Nhûäng hònh aãnh àoá taãn maån úã bao nhiïu trûúâng húåp àaä qua, nay
hiïån laåi caã trong trñ ngûúâi chöìng vaâ roä rïåt lïn, coá möåt yá tûá bêy giúâ
múái nhêån thêëy.
Sûå ngúâ vûåc gieo trong loâng Toaán. Mêìm àöåc núã lïn rêët mau
nhû coá tay tònh ma vun tûúái. Toaán khöí súã ghï gúám vaâ êm thêìm.
Anh tûå nhuã rùçng Lan khöng lûâa döëi anh bao giúâ. Khöng!
Lan khöng coá lyá naâo hïët yïu anh! Vaã laåi chûáng cúá àêu? Nhûng Toaán
khöng thöi doâ xeát. Anh ön laåi tûâng cûã chó, tûâng lúâi noái cuãa Lan khi
anh úã ngoaâi vïì, khi Lan ài chúi möåt mònh vïì nhêët laâ sau khi Lan
vùæng nhaâ buöíi töëi. Anh traách anh vö lyá. Lan cuäng àaä phaãi bûåc tûác
vúái anh, vaâ coá phen phaãi khoác loác. Anh yïu Lan àùæm àuöëi hún trûúác,
dûä döåi hún trûúác. Nhûng anh caâng àau àúán hún. Caã trong lúâi phên
trêìn cuãa Lan anh cuäng thêëy coá yá khaác.
Möåt buöíi töëi thûá baãy, Toaán tòm ra àûúåc nguyïn do sûå ngúâ
vûåc cuãa mònh.
Töëi höm àoá, anh cuâng Lan vaâo nhaâ haâng Göàa phöë Traâng
Tiïìn. Luác trúã ra. Lan ài trûúác, anh coân úã laåi traã tiïìn röìi ra sau. Möåt
ngûúâi quen múái tröng thêëy Lan, tûúãng cö ài möåt mònh, vöåi vaä laåi
gêìn Lan vaâ toã ra möåt sûå mûâng rúä húi ngoa, nïëu chó laâ baån thûúâng
nhû moåi ngûúâi khaác. Thaái àöå êëy tuy ghòm giûä laåi ngay, nhûng Toaán
àaä bùæt chúåt àûúåc hiïåu tay chêån ngûâng, kñn àaáo cuãa Lan vaâ möåt veã
beän leän thoaáng qua cuãa ngûúâi baån.
Toaán bùæt tay ngûúâi baån kia vui veã nhû moåi lêìn. Anh coá àûúåc
nhûäng cêu chaâo múâi tûå nhiïn vaâ möåt caách biïíu löå vö têm rêët khön
ngoan khiïën chñnh anh cuäng phaãi lêëy laâm laå.
Toaán ngaåc nhiïn hún nûäa khi nhêån thêëy têm höìn mònh sao
maâ laåi bònh tônh àûúåc àïën thïë vaâ laåi nhû thïnh thang nheå böîng hùèn
ài.
Tûâ giaä ngûúâi baån röìi, anh ên cêìn hoãi yá kiïën Lan vïì nhûäng
thûá haâng vûâa mua hoùåc nhûäng chuyïån may sùæm khaác. Àöëi vúái Lan,
vúái àiïìu bñ êín cuãa Lan maâ anh vûâa chúåt biïët, anh coá möåt thaái àöå
nhaä nhùån kñn àaáo cuãa ngûúâi lõch sûå khi biïët chuyïån riïng cuãa ngûúâi
ngoaâi. Anh biïët caách laánh xa ài - laánh mùåt vúái nhûäng bûúác ruát lui
roán reán. Anh cuäng "khöng tröng thêëy" hai ba lêìn Lan nhòn tröåm
anh, anh ngaåc nhiïn rêët gioãi khi Lan àaã àöång túái caác baån hûäu àïí doâ
yá anh. Phaãi, Toaán cöë àoáng vai anh chöìng muâ tõt khöng biïët gò, maâ
àoáng möåt caách thûåc taâi tònh. Anh duång cöng phaá tan bùçng hïët àaám
mêy lo ngaåi ài cho Lan.
Vò anh coá möåt chuã yá.
Àïm höm êëy, Toaán nghe vúå nhùæc laåi nhûäng lúâi êu yïëm neát
mùåt löå ra àûúåc hïët veã caãm àöång sung sûúáng vaâ trong nhûäng yá chua
chaát, anh nhêån thêëy mûác àöå can àaãm lùång leä cuãa mònh. Anh àaáp laåi
sûå vuöët ve cuãa Lan cuäng bùçng nhûäng cûã chó nöìng naân vaâ khi hön
lïn miïång Lan trûúác khi vúå vaâo phoâng, Toaán nghô àïën caãnh tûúång
giöëng nhû luác naây, Lan ngaã nghiïng trong tay ngûúâi khaác.
Hún möåt tuêìn lïî khöng coá gò laå trong sûå chung àuång cuãa hai
vúå chöìng. Lan vêîn coá nhûäng cúá rêët chñnh àaáng àïí vùæng nhaâ, Toaán
hoãi chuyïån vaâ àöi khi laåi noái khöi haâi àïí Lan cûúâi nûäa. Nhûäng thûá
quaâ keåo baánh maâ Lan thñch, Toaán vêîn khöng quïn mua vïì, vaâ luác
àûa cho Lan, anh vêîn trïu choåc àïí vúå nhùæc laåi nhûäng cûã chó vaâ
nhûäng lúâi nuäng nõu. Lan yïn têm lùæm. Lan khöng lo giûä gòn nûäa.
Toaán biïët àaä àïën luác thi haânh caái mûu cuãa mònh.
Àoá laâ möåt caái mûu cöí àiïín.
- Lan aå, chiïìu thûá baãy anh phaãi ài Nam Àõnh.
Toaán vûâa noái vûâa thaãn nhiïn àûa bûác thû cuãa ngûúâi baån múâi
anh xuöëng Nam àïí baân möåt chuyïån cêìn.
- Chiïìu thûá baãy anh ài, saáng höm sau vïì ngay. Nhûng thïë
naâo anh cuäng mua nhiïìu quaâ cho Lan...
Luác êëy laâ chiïìu thûá saáu.
Toaán khöng nhòn caái mûâng rúä coá thïí trong mùæt Lan. Anh
baão thùçng Quyát ài giuåc quêìn aáo úã thúå giùåt, noái to mêëy yá nghô thêìm
vïì caái cöng viïåc dûúái Nam Àõnh vaâ dùån Lan sùæp va ly cho anh.
Chiïìu thûá baãy, khi xe lûãa chaåy vaâ nhòn tay Lan vêîy tiïîn
chaâo anh, Toaán tñnh laåi thúâi kyâ ên aái cuãa mònh vúái Lan: nùm nùm
vaâ hún baãy thaáng. Thûåc laâ ngùæn nguãi, vò caái yá àõnh anh sùæp thûåc
haânh seä kïët liïîu cuöåc nhên duyïn naây. Toaán àau àúán khöng nùång
bùçng tuãi húân. Cö gaái tónh nhoã kia àïìn àaáp têëm tònh quaãng àaåi vaâ
chên thûåc cuãa anh bùçng sûå lûâa döëi maâ anh vêîn chó lûúâng àûúåc úã bao
nhiïu àaân baâ khaác. Anh khöng thïí laâ ngûúâi coá àöå lûúång tha thûá.
Anh cuäng khöng àïí möåt àiïìu töåi löîi qua khoãi hònh phaåt. Toaán coá löëi
hònh phaåt àùåc biïåt - khöng phaãi àïí traã thuâ cho tònh aái: noá àaä chïët,
maâ àïí traã thuâ cho loâng tûå aái bõ troång thûúng.
Anh xuöëng ga Thûúâng Tñn ài ö tö haâng ngûúåc vïì Haâ Nöåi vaâ
nghó trong möåt khaách saån àïën taám giúâ töëi. Anh ùn cúm úã àoá röìi thuï
xe xñch lö vïì chöî úã cuãa anh: bïn möåt ngaã àûúâng vùæng veã ngoaåi ö, möåt
biïåt thûå nhoã nhùæn, tônh maåc vaâ àuã moåi tiïån nghi "àïí anh dûång töí
haånh phuác". Nhaâ anh chia laâm hai gian ngoaãnh mùåt ra àûúâng. Möåt
gian laâ phoâng nguã coá löëi ra àùçng sau. Toaán biïët sûå lúåi haåi cuãa nhûäng
àûúâng löëi àoá.
Xem àöìng höì múái hún taám giúâ rûúäi. Àûúâng töëi vaâ lùång leä nhû
giûäa àïm khuya. Anh xuöëng xe xaách va ly thong thaã bûúác vïì vaâ
thêëy aánh saáng àeân úã bïn phoâng cuãa Lan loåt qua caánh cûãa chúáp. Anh
àûáng laåi im lòm nhû caái boáng vaâ nhêån thêëy tiïëng Lan thoã theã tûâng
àoaån trong tiïëng thò thaâo àaân öng.
- Hoå khöng àúåi muöån hún.
Anh nghô thêìm thïë vaâ tûúãng tûúång àïën nhûäng rung àöång
cuãa vúå anh trong sûå öm êëp cuãa ngûúâi chiïëm quyïìn anh luác àoá. Toaán
rêët bònh tônh. Anh biïët loâng yïu àïën luác êëy thûåc àaä chïët hùèn. Sûå
cùm húân cuãa anh laâ möåt möëi thuâ gheát laånh. Nhû thïë ghï gúám hún.
Khöng möåt chuát vöåi vaâng. Toaán coân nhòn lïn möåt vaâi àiïím sao trïn
bêìu trúâi sêu töëi. Anh biïët rêët roä raâng nhûäng àiïìu anh dûå àõnh vaâ
anh seä laâm theo vúái möåt thûá tûå tinh tûúâng.
Toaán lùång leä cûúâi caã miïång àïí sûãa soaån gioång noái. Anh trúã
laåi phña àêìu àûúâng caách nhaâ àöå hún chuåc thûúác röìi bùæt chûúác tiïëng
möåt ngûúâi Saâi Goân thuï nhaâ úã gêìn àoá, anh hoãi thûåc to:
- UÃa laå naäy! Thêìy Hai úã mö dòa töëi vêåy?
Röìi àöíi gioång thûúâng, anh tûå àaáp:
- Öng Tû! Töi ài Nam Àõnh vïì àêy...
Cêu chuyïån cûá àiïåu êëy tiïëp theo. Möåt mònh anh àoáng hai vai
àïí diïîn möåt lúáp kõch ngùæn.
- Ài Nam chi vêåy? Ài höìi naâo?
- AÂ ài coá viïåc cêìn! Nhûng xong röìi. Töi àaä tûúãng àïën mai múái
vïì àûúåc.
- Höíng ài vúái cö Hai sao?
- Khöng, Lan úã nhaâ. Öng Tû ài àêu thïë? Vaâo töi chúi àaä röìi
ài.
- Töi ài daåo chuát cho khoãe... Töi dö bêy giúâ muöån röìi... Thêìy
dòa nghó thöi nghe.
Möåt tiïëng cûúâi vui veã, röìi:
- Xe, ài maåy!
Toaán luác àoá múái löåp cöåp bûúác vïì bêëm chuöng goåi.
Cêu chuyïån vûâa röìi anh cöë yá keáo daâi àïí cho ngûúâi trong biïët
anh vïì, coá àuã thò giúâ àïí "thu xïëp". Anh mong rùçng ngûúâi àaân öng
khöng quaá hêëp têëp àïën nöîi boã laåi möåt vaâi tang vêåt vaâ nhêët laâ àûâng
quïn cêìu cûáu túái löëi cöíng sau. Anh laåi hûäu yá goåi luön àïí "ngûúâi kia"
àûâng chaåy lïn àûúâng vöåi. Moåi viïåc xem chûâng nöëi tiïëp nhau àuáng
nhû anh tñnh trûúác. Luác thùçng nhoã vûâa ngaáp thêìm vûâa múã cûãa thò
anh hoãi rêët tûå nhiïn:
- Múå nguã röìi aâ?
- Vêng, múå con nguã röìi.
- Cêåu múã va ly boã quêìn aáo ra cho töi, àem nûúác uöëng lïn röìi
cho cêåu ài nguã.
Toaán vaâo phoâng Lan, móm cûúâi cuái xuöëng nhòn vúå. Lan
nhùæm mùæt, bùçn bùåt nguã trong àaám göëi nïåm rêët goån gheä. Cö nhñu
maây laåi, nheå nhaâng giêåt mònh khi tay chöìng àùåt lïn vai cö.
- Lan nguã súám nhó. Em töi ngoan quaá. Viïåc Nam Àõnh cuãa
anh xong röìi...
Lan hoãi trong tiïëng ngaáp:
- Mònh! Mònh vïì chuyïën taâu naâo thïë?
Anh êu yïëm àaáp laåi sûå mûâng rúä cuãa vúå vaâ miïång cûúâi khöng
löå möåt chuát gò laâ móa mai. Toaán caáo mïåt, buöìn nguã, hön vaâo traán vúå
röìi ra. Luác anh boã aáo ngoaâi. Toaán múái mñm bïn meáp thaânh möåt caái
cûúâi khoáe miïång.
Toaán say sûa hûúãng lêëy caái thuá aác nghiïåt vöî vïì mún trúán
Lan. Trong ba höm - khi caái lo súå vêîn chûa hïët höìi höåp trong têm
thêìn Lan - anh nghó úã nhaâ, luön luön ngöìi caånh ngûúâi thiïëu phuå maâ
anh hoãi han, anh döî daânh àïí nghe nhûäng lúâi giaã döëi ngoåt ngaâo vaâ àïí
xem nhûäng àiïåu böå thên yïu bêët àùæc dô. Toaán thûúâng nhòn rêët lêu
vaâo àöi mùæt vúå. Anh cûúâi àïí tröng thêëy sûå höët hoaãng trong àoá. Röìi
àiïn cuöìng, anh öm ghò lêëy têëm thên run rêíy, ngûãa àêìu vúå trïn
lûng ghïë vaâ dûä döåi gùæn möåt caái hön maãi miïët lïn miïång Lan. Neán
têët caã sûå ghï túãm trong loâng vaâ giûä gioång thêåt ön töìn, Toaán noái vúái
vúå nhûäng lúâi ca tuång quaá àaáng:
- Mònh úi! Lan cuãa anh, Lan quyá baáu cuãa loâng anh, anh coá
diïîm phuác khöng biïët ngêìn naâo...
"Lan cuãa anh úi! Vúå yïu dêëu, vúå trung thaânh cuãa Toaán...
"Anh tûå phuå vò coá ngûúâi vúå trong trùæng, trinh baåch, hiïìn àûác
nhû Lan cuãa anh..."
Nhûäng lúâi kiïíu caách àoá, sau cuâng, khiïën cho Lan sinh gúâm
súå. Lan khöng thïí àûâng àoaán thêëy möåt sûå gò khaác thûúâng...
Coá luác ngûúâi thiïëu phuå tûúãng chûâng chó laâ möåt xaác thõt àïí
àúåi chõu sûå vêìy voâ cuãa Toaán.
Lan luác naâo cuäng e deâ, luön luön lo nghô. Thaái àöå Toaán ngaây
möåt thïm kyâ quùåc.
Giûäa luác tû thïë thên cêån, Lan hoãi liïìu möåt cêu àïí doâ yá Toaán
thò ngûúâi àaân öng thöët nhiïn cûúâi gùçn möåt tiïëng, buöng Lan àoá, ài
ra. Möåt lêìn Toaán àaáp laåi nhûäng lúâi ïm aái cuãa Lan bùçng möåt cêu vu
vú:
- Anh múái khaám phaá àûúåc nhûäng àiïìu bñ hiïím nhêët cuãa loâng
möåt con ngûúâi! Thêåt àêëy Lan cuãa anh aå!
Lan khöng daám hiïíu roä hún cêu noái êëy. Lan chõu nhûäng
thöëng khöí àöåc àõa thaái quaá. Toaán khöng àïí cho Lan biïët chùæc chùæn
bïì naâo. Sûå ngúâ vûåc naây tai quaái nhû möåt aác bïånh.
Sau cuâng, sau hún möåt tuêìn lïî nhuåc nhaä, ï chïì maâ khöng
dûát khoaát ra sao, Lan taái ngûúâi ài khi thêëy Toaán yïn lùång bûúác vïì
tay cêìm möåt con dao sùn lûúäi nhoån sùæc vaâ saáng loaáng. Linh giaác cuãa
Lan maách baão, hay möåt tia lûãa laånh trong mùæt Toaán àaä khiïën Lan
thêëy sûå chùèng laânh? Lan nhòn tröåm Toaán luön vaâ lêëy hïët sûå can
àaãm àïí giûä cho gioång noái khoãi run, cö ta hoãi:
- Anh mua caái naây àêëy aâ?
Thò Toaán nhòn vúå möåt caách laå luâng. Anh im lùång nhïëch
miïång cûúâi vaâ thûåc khöng coá caãm giaác naâo ruâng rúån hún - möåt gioång
Saâi Goân tûâ miïång anh thöët ra, àaáp laåi:
- Phaãi àa! Qua mua àùång laâm kyã niïåm cho mònh àoá.
Nhûäng cêu sau, cuäng bùçng thûá tiïëng Saâi Goân maâ Lan àaä
nhêån biïët - vaâ àaä hiïíu – laâ nhûäng lúâi tûúng tûå nhû thïë - ngoåt ngaâo
vaâ ghï gúám; nhûng Lan khöng coân nghe àûúåc roä raâng.
Möåt thïë giúái àaä khuynh loaån trong têm thêìn Lan. Hai mùæt
àêìm àòa nûúác mùæt cö àúåi chúâ lûúäi dao kia cùæm ngêåp vaâo traái tim
mònh. Trong sûå kñch àöång bi àaát cuãa phuát nghiïm troång cuöëi cuâng,
cö àúåi hònh phaåt töåi löîi mònh bùçng caã têm höìn thaãm thiïët, àï mï, vaâ
ngaâ say trong möåt thûá cam têm khoaái laåc, thêìn bñ.
*
* *
Nhûng Toaán khöng àöång túái mònh vúå.

Toaán àïí yïn cho Lan söëng cuâng nhaâ vaâ - anh rùæp têm thïë - úã
ngoaâi cuöåc àúâi cuãa anh.
HAI LÊÌN CHÏËT
Töëi höm êëy, chuáng töi ài viïëng möåt ngûúâi baån úã phöë Haâng
Böåt múái tûâ trêìn. Luác ra vïì àïën giûäa phöë Sinh Tûâ thò trúâi àöí mûa,
chuáng töi keáo caã lïn nhaâ anh Tri. Tri baân moåi ngûúâi nïn nguã laåi nhaâ
mònh àïí mai ài àûa ma cho tiïån.
Anh em lêu khöng hoåp mùåt, chuyïån troâ àïën hún mûúâi hai
giúâ àïm.
Cêu chuyïån döìn caã vaâo sûå nghiïåp vaâ àûác tñnh Àaâm Vùn
Têm, ngûúâi thiïåt mïånh.
Têm laâ möåt thanh niïn àùåc biïåt thöng minh, coá khiïëu riïng
vïì khoa hoåc vaâ àöëi vúái baån laâ möåt ngûúâi khiïm töën vaâ chên thaânh.
Anh ta khöng lêëy vúå, cha meå mêët súám, bao nhiïu cuãa caãi cuãa öng
chuá ruöåt àïí laåi cho chi duâng vaâo cöng cuöåc khaão cûáu maâ chuáng töi
biïët laâ coá giaá trõ. Têm cuâng cöång taác vúái anh Àinh Vùn Maäo, möåt
ngûúâi baån hoåc cuâng hûúáng vúái anh ta. Sûå nghiïåp vïì khoa hoåc cuãa
Têm àang chûâng coá veã rûåc rúä, thò böîng khöng bïånh maâ chïët. Hoå
haâng khöng coá, nïn Maäo àûáng lïn lo viïåc tang ma.
Caái chïët àöåt ngöåt cuãa möåt ngûúâi baån coân treã gêy cho chuáng
töi möåt thûá caãm giaác phaãng phêët, lo súå, nhêët laâ vò àïm êëy laåi mûa
gioá suåt suâi. Tñnh vui àuâa cuãa anh Tñnh cuäng khöng laâm búát àûúåc
laånh leäo, nùång nïì trong gian phoâng saáng búãi möåt cêy àeân dêìu hoãa.
Tñnh noái:
- Chïët súám, caâng àûúåc nghó súám chûá sao?
- Anh thò anh chó thñch nghó thöi. Giaá coá chïët cuäng khöng
thiïåt cho ai. Coân anh Têm...
Tñnh gêåt àêìu:
- Phaãi. Quöëc dên thiïåt mêët möåt nhên taâi...
Röìi laåi tiïëp luön:

- Nhûng söëng khön chïët thiïng, hùèn ngaâi nhúá àïën boån ta, seä
vïì phuâ höå. Möåt ngûúâi baån mùæng:
- Chó noái nhaãm. Anh naây viïåc gò cuäng àem pha troâ...
- Kòa! Pha troâ àêu? Töi noái thûåc àêëy. Têm chaã nhiïåt thaânh
tin thuyïët "Linh höìn hiïín hiïån" laâ gò? Phaãi khöng anh Ngön?
Töi àaáp:
- Phaãi. Têm hay baân vïì vêën àïì êëy lùæm. Coá lêìn anh heån töi
rùçng khi naâo chïët seä vïì baáo hiïåu cho töi biïët. "Töi chïët, töi seä vïì gaäi
chên anh".
- Y nhû trong saách cuãa Camille Flammarion êëy nhó?
- Maâ khöng phaãi laâ cêu noái àuâa àêu!
Tñnh noái nûãa thûåc nûãa búän:
- Nïëu vêåy, coá leä anh Têm sùæp hiïån lïn giûäa chuáng ta...
Moåi ngûúâi cuâng cûúâi thaâo lïn möåt tiïëng nhaåt, röìi cuâng ngöìi
im. Bïn ngoaâi tiïëng ûúát aát rò raâo cuãa mûa gioá vêîn khöng ngúi. Tri
ngêîm nghô thïë naâo chúåt se seä noái:
- ÛÂ, thïë ngöå anh Têm hiïån höìn lïn bêy giúâ thò sao?
Nhûng cêu êëy khöng coá ai traã lúâi, rúi vaâo trong vûåc yïn lùång
mêët.
Böîng nhaâ dûúái coá nùm, saáu tiïëng goä cûãa, töi toan noái möåt
cêu, liïìn nñn laåi. Tiïëng goä cûãa ra daáng gêëp, vaâ cûá maånh thïm.
Àûác noái thêìm:
- Hay laâ anh... Têm vïì...
Töi:
- Coá leä naâo?
Nhûng chuáng töi àöìng lo súå. Tiïëng goä nhaâ dûúái ra chiïìu thuác
giuåc - Tiïëng cûãa múã röìi kheáp, röìi möåt laát thùçng nhoã ài lïn, vûâa ngaái
nguã, vûâa thûa vaâo:
- Thûa cêåu, cêåu Têm laåi chúi.
- Hûã? Cêåu Têm naâo?
- Thûa, cêåu Têm Haâng Böåt.

Chuáng töi kinh ngaåc nhòn nhau. Tri cau maây gùæt:
- Maây noái laáo! Coân cêåu Têm naâo úã Haâng Böåt nûäa? Sao maây
khöng hoãi xem ai?
- Bêím, chñnh cêåu Têm... Cêåu àang ài lïn.
Chuáng töi nhû gùåp luöìng gioá laånh, nhòn ra thêëy anh Têm
thûåc.
Têm àûáng úã khung cûãa, àêìu toác bú phúâ, mùåt maây ngú ngaác,
mònh mùåc böå quêìn aáo trùæng daâi laâ böå mùåc cho anh ta luác àùåt nùçm
trong aáo quan. Hún möåt phuát, chuáng töi khöng ai noái gò, ngöìi àûåc ra
nhû bõ thöi miïn. Sau, möåt ngûúâi baån ài àaåo lêëy tiïëng doäng daåc hoãi:
- Nhên danh tònh bùçng hûäu thiïng liïng cuãa chuáng ta, töi
xin hoãi vong höìn Àaâm Vùn Têm coá oan ûác àiïìu gò khöng?
Têm, hay linh höìn hiïín hiïån cuãa Têm khöng àaáp, cûá trên
trên nhòn chuáng töi möåt luác lêu. Tiïëng doäng daåc laåi hoãi lïn lêìn thûá
hai:
- Nhên danh tònh bùçng hûäu thiïng liïng... töi xin hoãi vong
höìn...
Thò Têm böîng àûa tay gaåt ài, dõu neát mùåt laåi röìi thong thaã
noái:
- Töi khöng phaãi laâ vong höìn... vò töi chûa chïët.
Chuáng töi vêîn khöng hiïíu. Têm laåi noái:
- Phaãi. Töi coân söëng thûåc, coá xûúng, coá thõt, coá maáu chaåy
trong maåch... chûá khöng phaãi laâ möåt vêåt hû vö...
Röìi Têm yïn lùång tiïën lïn, nhòn moåi ngûúâi möåt caách xoi moái,
doâ xeát, röìi laåi keáo möåt chiïëc ghïë ngöìi. Chuáng töi bêët giaác ngöìi giaän
caã ra, thò Têm buöìn rêìu, móm cûúâi, noái:
- Khöng. Töi khöng chïët àêu, töi chûa chïët. Töi muöën... töi
hoãi caác anh: Töi coá thïí tin úã sûå kñn àaáo cuãa caác anh àûúåc khöng? Töi
coá thïí tin úã tònh bùçng hûäu thiïng liïng cuãa chuáng ta maâ anh Àaâo
vûâa noái, àûúåc khöng?
Chuáng töi traã lúâi:
- Àûúåc. Nïëu anh coá oan uöíng àiïìu gò...
- Töi àaä baão töi coân söëng maâ! Söëng nhû caác anh, thûåc thïí.
- ÛÂ, chuáng töi muöën tin rùçng thïë, song anh Têm àaä chïët
thûåc, àaä coá giêëy chûáng nhêån chön, chuáng töi cuäng àaä àïën viïëng...
- Nhûng töi chûa chïët. Töi úã trong sùng dêåy àêy.
Yïn lùång möåt phuát. Sau töi hoãi:
- Thïë coân anh Maäo ngöìi coi bïn sùng? Anh êëy àêu?
Têm boáp traán thúã daâi. Böîng anh ngûâng phùæt lïn, hai mùæt
loáng laánh, àöåt ngöåt noái:
- Maäo chïët röìi. Phaãi, chïët röìi. Maâ chñnh töi, töi, caác anh nghe
chûa? Töi giïët noá àêëy...
- Sao luác chêåp töëi chuáng töi coân thêëy anh Maäo khoác, chuáng
töi laåi nhêån roä mùåt anh trong sùng?
- Nhûng töi vûâa giïët Maäo xong, giïët vò bêët bònh, vò àiïn daåi...
Caác anh haäy ngöìi yïn, töi kïí àêìu àuöi cho nghe. Töi thûåc laâ möåt
ngûúâi khöí súã hïët sûác!
Röìi Têm öm mùåt se seä khoác trûúác nùm böå mùåt kinh dõ cuãa
chuáng töi. Möåt luác lêu, anh ta múái laåi noái:
- Töi khöng ngúâ àêu laåi thêëy nhûäng àiïìu cay àöåc, móa mai
àïën nhû thïë... Töi tûúãng phaát àiïn lïn mêët,- khöng ngúâ àêu loâng
ngûúâi maâ laåi àïën thïë. Caác anh thûã xeát maâ coi.
- Caác anh vêîn biïët Maäo vúái töi laâ hai ngûúâi baån thên hún
ruöåt thõt, vò töi thûúng anh êëy ngheâo vaâ chùm chó, laåi muöën cuâng
theo àuöíi möåt cöng cuöåc vúái töi. Chuáng töi thïì suöët àúâi khöng lêëy
vúå, àïí àem hïët têm trñ hy sinh cho khoa hoåc. Trong hai nùm trúâi
Maäo caâng ngaây caâng toã ra möåt ngûúâi coá chñ vaâ hïët loâng vúái baån, nïn
töi caâng ngaây caâng yïu thïm. Töi muöën cho Maäo vûäng tin úã loâng
thaânh thûåc cuãa töi, nïn viïët möåt túâ "chuác thû" àïí gia taâi cuãa töi vúái
sûå nghiïåp cuãa töi laåi cho Maäo. Àoá laâ möåt àiïìu gaân dúã, nhûng trong
luác nöìng naân hùng haái êëy thò töi coá tröng thêëy xa àêu? Töi coá yá toã
cho Maäo biïët rùçng cuãa töi cuäng nhû cuãa anh ta, maâ nïëu bêët haånh töi
chïët trûúác, thò böín phêån anh ta laâ phaãi ài cho túái muåc àñch bûúác
àûúâng maâ töi boã dúã. Tûâ luác töi kyá túâ giêëy kia àïën nay àaä àûúåc hai
nùm röìi, khöng coá àiïìu gò hïët. Maäo vêîn yïu töi, vêîn hïët loâng laâm
viïåc vúái töi nhû trûúác. Maâ nïëu ruãi töi chïët súám thò chùæc Maäo laâ
ngûúâi thûúng töi hún caã. Coá ngúâ àêu ngûúâi baån thên thiïët êëy laåi laâ
möåt giöëng saâi lang!
Nùm nùm vïì trûúác, nguyïn töi vêîn mang möåt chûáng bïånh
thêìn kinh, thûúâng khi àang yïn böîng ngaä lùn ra bêët tónh. Nhûng tûâ
khi öng chuá töi mêët, bïånh êëy nhû khoãi àûát, töi khöng àïí yá àïën nûäa -
röìi quïn bùéng ài. Bïånh àoá túái nay laåi phaát khúãi lïn xem chûâng nùång
hún trûúác nhiïìu lùæm. Mêëy ngaây trûúác töi thêëy nhûäng triïåu chûáng
thûá nhêët vaâ bùæt àêìu lo. Song töi vò bêån viïët möåt baâi khaão biïån rêët
daâi cho möåt taåp chñ chûä Phaáp, nïn khöng kõp noái chuyïån vúái Maäo.
Ba giúâ saáng höm qua, luác buöng buát ài nguã, böîng töëi sêìm mùåt laåi,
ngaä guåc xuöëng röìi tûâ àoá lõm ài...
Luác múã mùæt ra thò thêëy mònh bõ eáp hai bïn trong möåt xoá töëi
vaâ khoá thúã, töi àõnh têm vûâa nghô vûâa súâ soaång maäi múái biïët laâ
mònh nùçm trong sùng. Nhûng tröng lïn thêëy múâ múâ coá aánh lûãa soi
vaâo hai bïn nùæp sùng vaâ lùæng tai coân nghe thêëy quaã lùæc àöìng höì tñch
tùæc àûa chuöng àiïím. Töi àoaán rùçng töi ngêët ài àaä lêu lùæm - vò buång
thêëy àoái dûä - coá leä moåi ngûúâi tûúãng chïët thûåc vaâ àaä cho mònh vaâo
sùng sùæp sûãa àem chön. Töi nêng nùæp sùng thò thêëy coân múã, beân yïn
lùång ngöìi lïn. Luác êëy múái biïët laâ hún mûúâi hai giúâ àïm. Maäo àang
xem möåt túâ giêëy böîng quay ngoùæt kïu lïn möåt tiïëng kheä. Töi cûúâi àïí
cho hùæn khoãi súå vaâ noái: "Töi khöng chïët àêu... Söëng àêy maâ!"
Maäo vêîn trûâng mùæt nhòn töi. Thêëy töi cûúâi noái tûå nhiïn vaâ
chúâ anh ta nêng hùèn nùæp sùng àúä töi dêåy, thò nhû àaä húi àõnh thêìn,
hùæn nhòn túâ giêëy maâ töi nhêån ra laâ túâ "di chuác" röìi laåi nhòn töi. Böîng
nhiïn hùæn raão bûúác laåi bïn chiïëc quan taâi, mùæt long lanh möåt caách
laå thûúâng, röìi nhanh tay êën maånh töi xuöëng àêåy nùæp sùng laåi.
Trûúác töi coân ngúâ hùæn hoaãng höët vò súå haäi quaá, sau böîng
nghô ra möåt àiïìu rêët ghï gúám: Maäo muöën giïët töi.
Phaãi röìi... túâ "chuác thû" maâ hùæn laâm böå khöng noái àïën bao
giúâ... caái gia taâi quan troång cuãa töi... maâ àöëi vúái moåi ngûúâi thò töi àaä
chïët. Phaãi. Töi chïët laâ hùæn àûúåc hûúãng, maâ töi àaä khöng chïët thûåc
thò hùæn giuáp töi chïët nhên thïí, ai biïët àêëy laâ àêu?
Trong coá möåt giêy àöìng höì maâ töi cuäng thoaáng thêëy àûúåc caái
kïë hiïím àöåc cuãa baån vúái caái tònh thïë nguy hiïím bêëy giúâ. Töi cùm
giêån khöng biïët ngêìn naâo, àêëm naát tay lïn caái nùæp sùng, nhûng caái
nùæp bêåt heá àûúåc lïn laåi bõ êën xuöëng. Chên töi khöng bõ buöåc troái
nhû thoái thûúâng trong luác khêm liïåm, nhûng khöng thïí cûã àöång
àûúåc dïî. Bïn ngoaâi, töi nghe thêëy tiïëng chên vöåi vaâng chaåy xa dêìn.
Töi àoaán chùæc hùæn ài tòm caái gò àïí àeâ lïn mùåt sùng cho nùång thïm.
Nhên cú höåi töi theát lïn möåt tiïëng rêët dûä, àaåp möåt caái hïët sûác
maånh, nùæp sùng bêåt ra möåt chöî, töi ngöìi dêåy thò hùæn àaä tiïën àïën, caái
öëng tiïm thuöëc àöåc cêìm úã möåt tay. Töi vuâng àûáng lïn, vûâa súå vûâa
giêån. Hùæn bûúác túái, töi liïìn nñu lêëy toác, nghiïën rùng êën àêìu hùæn
xuöëng röìi nhaãy xöí laåi àeâ lïn mònh hùæn: caái öëng tiïm rúi xuöëng, vúä
tan ra. Hùæn bõ töi cûúäi lïn ngûåc, hai caánh tay bõ dêåp dûúái àêìu göëi
töi, vaâ cöí bõ hai baân tay töi thùæt vaâo àïën hai mûúi phuát. Töi caâng
nhòn caái mùåt thuá vêåt cuãa noá, caái böå mùåt maâ múái höm trûúác àêy, töi
coân yïu quyá, thò cún giêån cûá böëc lïn maäi, töi boáp ghò lêëy cöí noá maâ
vêîn khöng roä laâ mònh laâm gò. Luác noá àaä tùæt thúã röìi, töi múái buöng
tay ra. Bêëy giúâ àuáng mûúâi hai rûúäi.
Töi khöng súå haäi, khöng höëi hêån, khöng vöåi vaâng, vò khöng
cho sûå giïët thùçng khöën naån êëy laâ möåt töåi aác. Töi xöëc noá lïn, boã vaâo
sùng àêåy nùæp laåi tûã tïë, thu xïëp ñt tiïìn baåc, giêëy maá, àõnh gieo thaânh
möåt möëi bñ mêåt, röìi ài.
Nhûng töi nghô laåi ngay, nïn thuï xe àïën goåi anh Tri kïí cho
anh nghe àïí cuâng vúái anh khu xûã viïåc naây... Luác töi vaâo bûúác lïn
àêy, tröng thêëy caác anh, töi thuá thûåc rùçng húi coá yá nghi ngúâ caác
anh... àöìng loâng vúái Maäo. Búãi vò... caác anh xeát höå, töi bõ möåt keã têm
giao àöåc nhêët xûã vúái töi möåt caách ghï gúám nhû thïë... laâm cho töi
tûúãng phaát àiïn lïn mêët, töi tûúãng rùçng úã àúâi naây thïë caã... hoå thêëy
lúåi laâ hoå quïn caã tònh nghôa... Caác anh tha thûá sûå nghi ngúâ êëy cho
töi.
Têm noái àoaån thúã daâi möåt tiïëng rêët cay àùæng, guåc àêìu xuöëng
suåt suâi. Chuáng töi ngöìi lùång nhòn nhau...
Àïm höm êëy, chuáng töi khöng nguã, sau baân nïn àïí anh Têm
úã yïn möåt chöî, dûåa theo caái yá kiïën maâ Têm àaä nghô túái, xoay viïåc aán
maång kia thaânh möåt thiïn bñ mêåt àïí khöng ai doâ àûúåc manh möëi ra
sao.
Chuáng töi laâm nhû ngûúâi ngaåc nhiïn trûúác nhêët vïì chuyïån
naây, ài trònh caác nhaâ chuyïn traách àïën khaám xeát chöî úã cuãa Têm vaâ
thaãn nhiïn, traã lúâi rêët kheáo nhûäng cêu hoãi maâ chuáng töi àaä àoaán
biïët tûâ trûúác.
Böîng nhiïn, ngay saáng höm êëy, àang khi tra vêën kyä lûúäng
thò anh Têm laåi luâ luâ hiïån ra, noái rùçng mònh ài vú vêín suöët àïm, röìi
àem kïí hïët àêìu àuöi viïåc xêíy ra àïm trûúác.
"Töi àaä giïët ngûúâi, caác öng dêîn ngay töi vaâo nguåc".
Àoá laâ cêu noái sau cuâng cuãa anh ta.
Cuöåc thêím vêën, chuáng töi cöë chaåy cho mau choáng vaâ rêët
cöng minh, nïn möåt thaáng sau, luác ra toâa, Àaâm Vùn Têm àûúåc
trùæng aán. Chuáng töi cuäng khöng àûúåc vui mûâng lùæm, vò Têm vêîn
giûä veã nhêîn nhuåc, rêìu rô nhû höm múái bûúác chên vaâo àïì lao.
Anh caám ún cöng sùn soác cuãa chuáng töi, röìi tûå giam mònh
trong gian nhaâ phöë Haâng Böåt, nhêët àõnh khöng tiïëp ai caã: söëng úã
àêëy möåt caách yïn lùång, kñn àaáo, baão laâ möåt caách thêìm vuång cuäng
àûúåc, nhû muöën cho ngûúâi ta quïn mònh ài.
Möåt höm, ngûúâi àêìy túá giaâ cuãa Têm àïën nhaâ anh Tri noái
rùçng chuã mònh àaä hai höm nay úã tõt trong phoâng. Chuáng töi àïën,
phaá cûãa vaâo xem thò thêëy anh ta guåc àêìu lïn baân trïn möåt túâ chuác
thû àïí cuãa caãi cho caác viïån tïë bêìn, ngûúâi laånh ngùæt vaâ cûáng àúâ.
Lêìn naây thò anh Têm chïët thêåt.
MÖÅT NGÛÚÂI HIÏËM COÁ
Anh ta laâ möåt ngûúâi hoåc troâ rêët lûúâi, nhûng rêët thöng minh.
Ngöìi trong lúáp, möåt phêìn tû trñ nghô àïí vaâo lúâi giaãng cuãa thêìy coân
ba phêìn tû thò mú tûúãng. Giúâ têåp àoåc, moåi ngûúâi cùæm cuái vaâo saách
vúã thò anh cùæm cuái xem tiïíu thuyïët. Nhûng àûúåc caái ûáng àöëi thò
khöng ai bùçng. Nghe möåt cêu thêìy giaáo chúåt hoãi, liïëc mùæt qua vaâo
trang saách trïn baân, thïë laâ àuã cho anh ta hiïíu nïn traã lúâi thïë naâo
cho àuáng. Baâi nhaâ trûúâng khöng àúâi naâo chõu hoåc. Nïëu thêìy goåi lïn
àêìu tiïn thò anh ta khöng noái àûúåc cêu naâo hïët, nhûng nïëu àaä coá ba
böën anh lïn baãng trûúác thò anh ta vûâa nghe vûâa hoåc vöåi möåt lûúåt laâ
àoåc baâi cuäng khaá xuöi.
Hoåc hïët nùm thûá hai ban Thaânh chung, anh böîng nhiïn boã
trûúâng.
Ra àúâi cuäng kheáo xoay xúã nhû luác coân ài hoåc. Anh ta laâm
àûúåc àuã caác viïåc: daåy tû, laâm thúå chuåp aãnh, veä kiïíu nhaâ, thêìu
khoaán... Cûá mêëy höm trûúác chûa hiïíu biïët cöng viïåc àûúåc mêëy tyá,
mêëy höm sau àaä ra ngûúâi thaânh thaåo trong nghïì.
Nhûng anh chùèng theo àuöíi àûúåc viïåc gò lêu. Lêìn àêìu, gùåp
nhau úã Haâ Nöåi (höìi êëy töi cuäng múái úã ban Trung hoåc ra) töi hoãi anh
thò anh vui veã àaáp:
- Töi êëy aâ? Töi giuáp viïåc cho möåt traång sû.
Caách ba böën thaáng nûäa töi thêëy anh vöåi vaä ài úã àêìu phöë
Haâng Ngang laåi. Anh àaåo maåo noái vúái töi:
- Bêy giúâ thò töi buön to. Töi àang tñnh múã möåt àaåi lyá àöåc
quyïìn baán xaâ phoâng cho khùæp Àöng Dûúng... Coá leä buön thïm caác
haâng tú luåa gêëm voác.
Lêìn khaác töi thêëy anh mua tûâng àïåm giêëy àaánh maáy vaâ cùæp
dûúái naách nhûäng saách vïì kïë toaán, vïì nhaâ bùng, vúái möåt vaâi cuöën
daåy thïë giúái ngûä.
- Thïë naâo anh Saáng? - Saáng laâ tïn anh ta – Cûãa haâng coá
chaåy khöng?
- Cûãa haâng naâo?
- Àaåi lyá àöåc quyïìn xaâ phoâng êëy maâ!
- AÂ! Chaåy lùæm chûá. Nhûng töi nhûúâng laåi cho mêëy ngûúâi baån
röìi. Thaáng trûúác caác anh êëy àïën Haâ Nöåi chùèng coá viïåc gò laâm hïët.
Röìi möîi luác thay möåt nghïì khaác, ngûúâi con trai êëy ngûúåc
xuöi úã Haâ Nöåi trong caãnh öìn aâo naáo àöång, luác naâo cuäng nhanh nheån,
thaáo vaát, luác naâo cuäng tûúi cûúâi. Anh ta coi viïåc söëng úã àúâi nhû
ngûúâi àaánh tam cuác mua vui, thua vaán naây, baây vaán khaác.
Töi khöng àïën chúi nhaâ Saáng bao giúâ, vò anh ta rêët hay àöíi
chöî úã. Gùåp nhau chó trong nhûäng luác tònh cúâ úã giûäa phöë, cuâng àûáng
laåi bùæt tay, noái àöi ba cêu chuyïån, röìi möîi ngûúâi laåi ài möåt ngaã àúâi
riïng.
Töi coân gùåp Saáng böën nùm bêån nûäa, khi thò ngöìi trïn xe tay
cêët muä goåi vúái töi hoãi thùm sûác khoãe, khi thò àïën caånh vöî vai töi
trong möåt raåp chiïëu boáng, khi thò chùæp tay sau lûng miïång huyát coâi,
ài lûäng thûäng trïn búâ Höì Gûúm. Veã mùåt saáng suãa, treã trung cuãa
anh luác naâo cuäng húán húã. Töi nghô buång: Anh chaâng naây thûåc laâ
ngûúâi sung sûúáng, thêëy cuöåc àúâi caái gò cuäng àaáng yïu.
Lêìn sau cuâng gùåp anh nùm êëy, töi thêëy anh ùn mùåc rêët
sang, bûúác trïn chiïëc xe húi löång lêîy xuöëng cuâng möåt thiïëu nûä diïîm
lïå, nhan sùæc cao quyá vaâ thöng minh. Anh chaåy laåi bïn töi, vöìn vaä
nhû tòm thêëy möåt ngûúâi thên xa caách lêu ngaây, röìi giúái thiïåu:
- Anh Lï Vùn, laâm baáo, cö Kiïìu Trang, möåt ngûúâi baån gaái
cuãa töi.
Töi nhòn Saáng toã yá ngúåi khen anh, vaâ àûa mùæt hoãi xem
"ngûúâi baån gaái" kiïìu diïîm êëy laâ ngûúâi thïë naâo. Saáng múâi cö kia vaâo
haâng Göàa trûúác röìi ài caånh töi theo sau. Anh se seä noái:
- Anh aå, töi vûâa viïët xong möåt cuöën vùn.
- ÖÌ! Laåi laâm vùn sô nûäa.
Anh gêåt:
- Kõch sô. Töi vûâa soaån àûúåc möåt vúã kõch àïí tùång riïng cö
Kiïìu Trang. Cö laâ möåt nhaâ nghïå sô diïîn kõch coá àaåi taâi... Töi àûúåc
quen biïët cö cuäng do möåt buöíi diïîn kõch maâ cö àoáng vai chñnh...
Anh bùæt tay töi, xin löîi, röìi àïën bïn ngûúâi thiïëu nûä, nhaä
nhùån, sùn soác àûa ài xem caác àöì trang sûác trong cùn haâng.
Höìi êëy anh ta àang laâm phaái viïn ài rao haâng cho möåt haäng
xe húi.
*
* *
Tûâ àoá, bùéng ài àïën hún ba nùm, töi khöng tröng thêëy Saáng
àêu caã.
Töi thò vêîn ài theo cuöåc àúâi cêìm buát bònh thûúâng cuãa töi.
Coân Saáng coá leä vêîn söëng möåt caách kyâ khöi trong cuöåc àúâi bêët àõnh
cuãa anh, möåt cuöåc àúâi uyïín chuyïín àêìy rêîy nhûäng sûå múái laå.
Töi cho anh ta laâ möåt ngûúâi laäng maån hiïëm coá, khöng chõu úã
lêu trong möåt àõa võ naâo; maâ têm tñnh vúái taâi nùng thò thñch húåp
àûúåc vúái àuã caác hoaân caãnh, caác cöng viïåc cuãa àúâi. Saáng cuäng tûå biïët
mònh nhû thïë. Anh thûúâng noái: "Têm vúái trñ töi nhû nûúác, àöí vaâo
bònh naâo cuäng rêët dïî, maâ lêëy theo hònh naâo cuäng àûúåc".
Böîng möåt höm, trong möåt hiïåu cao lêu nhoã phöë Haâng Buöìm,
töi chuá yá nhòn möåt ngûúâi thiïëu niïn quêìn aáo löi thöi, muä chuåp
xuöëng gêìn mùæt. Chaâng ta àang cùæm cuái àoåc möåt têåp baáo àïí bïn
caånh mêëy baát àöì ùn nguöåi dêìn. Luác ngûúâi êëy cêìm àuäa ngêíng àêìu
lïn, töi nhêån ra thò chñnh anh Saáng. Nhûng khöng laâ anh Saáng
chûäng chaåc, xinh trai töi gùåp höìi trûúác nûäa. Nûúác da anh ngùm
ngùm àen, veã mùåt nhû rêìu heáo ài; trong àöi mùæt vêîn lanh leå thöng
minh, töi thêëy phaãng phêët coá möåt veã êu sêìu.
Töi laåi gêìn vöî vai thò anh tûúi cûúâi ngay, àûáng lïn goåi hêìu
saáng lêëy thïm thûác ùn vaâ hoãi töi:
- Anh maånh chûá?
- Maånh. Coân anh?
- ÖÌ! Töi thò bao giúâ cuäng vêåy, khoãe maånh laå thûúâng maâ "mêìn
cöng chuyïån" cuäng nhiïìu laå thûúâng. Àúâi vui lùæm anh nhó!
Gioång noái maånh baåo, cêu noái nhanh maâ vui cuâng vúái nhûäng
tiïëng cûúâi gioân, thûåc thaâ, vaâ àöi mùæt linh àöång êëy laåi khiïën töi húi
ngaåc nhiïn cho caái veã buöìn rêìu töi thêëy trïn mùåt anh mêëy phuát
trûúác.
Töi hoãi Saáng:
- Lêu nay anh úã àêu maâ töi khöng gùåp?
- ÚÃ nhiïìu núi lùæm: Saâi Goân, Myä Tho, Phnömpïnh, Tourane,
röìi Huïë, röìi Thanh, röìi bêy giúâ laåi Haâ Nöåi.
Anh cho töi biïët rùçng trong khoaãng ba nùm trúâi nay anh coá
vêët vaã hún trûúác, nhûng anh cuäng giêìu coá hún. Laâm giêìu àïí maâ
sung sûúáng, àïí maâ yïu àúâi. Anh biïët àûúåc rêët nhiïìu ngûúâi maâ nhêët
laâ biïët thïm àûúåc nhiïìu nghïì múái:
- Anh aå, töi muöën söëng gêëp böën nùm ngûúâi khaác, nghôa laâ
muöën trong ngoát ba mûúi nùm cuãa töi, töi thêëy, töi nghe vúái töi laâm
bùçng ngûúâi söëng taám chñn mûúi nùm... Töi hoåc úã nhaâ trûúâng ñt laâ vò
töi muöën ra àúâi súám. úã trûúâng töi coân hoåc riïng cho biïët röång thïm
nhiïìu... Bêy giúâ töi theo àuöíi möîi viïåc möåt höìi ngùn ngùæn, nhûng
viïåc naâo töi laâm cuäng chu àaáo, cuäng hoaân toaân nhû ngûúâi àaä söëng
trong nghïì lêu nùm. Töi laâm xe húi úã Phnömpïnh, laâm thû kyá luåc
sûå úã Saâi Goân, laâm kïë toaán ngên haâng, röìi coá luác laâm caã bêìu haát nûäa.
Luác naâo cuäng hïët loâng, luác naâo cuäng hùm húã. Nïëu coá möåt ngaây kia
töi hïët muöën hoaåt àöång laâ töi khöí lùæm. Khöng hoaåt àöång nûäa laâ
chïët, thaâ quyïn sinh ài coân hún!
Anh noái nhûäng cêu àoá möåt caách tûå nhiïn vaâ miïång vêîn tûúi
cûúâi. Nhûng töi àoaán nhû trong àoá coá möåt vaâi àiïìu lo êu u êín.
Töi chúåt hoãi:
- Thïë nay anh àõnh laâm gò úã àêy?
Saáng vûâa cho thòa laâm tan àûúâng trong cöëc caâ phï, vûâa yïn
lùång móm cûúâi:
- Töi bêy giúâ êëy aâ? Töi àõnh múã úã Haâ Nöåi möåt phoâng xem
tûúáng söë.
Röìi khöng àïí yá àïën sûå kinh ngaåc cuãa töi, anh noái luön,
khöng ngûâng:
- Töi noái thêåt àoá. Töi xem tûúáng gioãi lùæm. ñt ra cuäng àeâ beåp
àûúåc tuåi thêìy Têìu úã àêy. Vò töi coá saách, coá phûúng phaáp hùèn hoi.
Àêy, túâ baáo töi múái àùng mêëy cêu rao haâng, töi àoåc anh nghe thûã:
"Giaáo sû Huyânh Ba, söë... Àûúâng Thaânh, Haâ Nöåi
Thêìy tûúáng söë àaåi taâi múái xuêët hiïån
Biïët viïåc trùm nùm vïì trûúác
Vaâ nùm trùm nùm vïì sau
Àoaán àõnh theo phûúng phaáp khoa hoåc töëi tên.
Ngûúâi hoaâi nghi àïën àêu cuäng phaãi tin phuåc.
Tiïëp khaách tûâ 10 giúâ àïën 12 giúâ vaâ tûâ 16 giúâ àïën 20 giúâ".
- Giaáo sû Huyânh Ba, khöng phaãi laâ möåt tïn vu vú. Chó trong
voâng möåt thaáng laâ caã Haâ Nöåi seä biïët tiïëng giaáo sû Huyânh Ba, maâ
cöng cuöåc cuãa töi seä coá kïët quaã rêët vûäng.
Luác tûâ giaä Saáng ra vïì, töi vêîn coân lêëy laâm laå cho con ngûúâi
taáo baåo êëy. Viïåc àúâi àöëi vúái töi laâ möåt viïåc khoá khùn, phaãi thêån
troång tûâng ly tûâng tyá, thò àöëi vúái anh ta laåi nhû möåt troâ chúi. Anh
coi viïåc gò cuäng thûúâng, cuäng dïî, maâ duáng tay vaâo viïåc gò cuäng tin laâ
thaânh cöng.
Nùm giúâ chiïìu sau höm gùåp anh úã Haâng Buöìm, töi tòm àïën
Àûúâng Thaânh, mùæt àaä tröng ngay thêëy têëm biïín lúán trïn coá tïn
"Giaáo sû Huyânh Ba, thêìy tûúáng söë àaåi taâi" keã bùçng chûä àoã. Töi bûúác
vaâo, möåt phoâng khaách röång vaâ lõch sûå, àöì àaåc nhû múái sùæm, thò úã
àêëy àaä coá möåt ngûúâi thiïëu phuå ùn mùåc xa hoa ngöìi àúåi. Bïn kia baân,
möåt ngûúâi àaân öng àang giúã àoåc mêëy túâ taåp chñ.
Bïn trong, sau bûác bònh phong, nhûäng tiïëng noái chuyïån àûa
ra, àïìu àïìu vaâ nhoã. Möåt laát, möåt ngûúâi vêån êu phuåc, daáng bïå vïå
bûúác ra, ài trûúác möåt öng traåc hún böën mûúi tuöíi, àeo kñnh trùæng,
tay cêìm buát, veã nghiïm trang nhû möåt nhaâ tu haânh. Ngûúâi naây cuái
chaâo mêëy ngûúâi khaách àang chúâ vaâ àûa ngûúâi bïå vïå ra túái cûãa. Töi
àaä toan àûáng dêåy hoãi thò ngûúâi àeo kñnh trùæng cûúâi vaâ lú lúá noái bùçng
gioång Saâi Goân:
- Múâi öng Lï Vùn ngöìi chúi àoá, töi coi cho baâ khaách àêy röìi
xin tiïëp öng sau. Múâi baâ vö.
Töi khöng biïët ngûúâi thêìy tûúáng kia bao giúâ, cuäng khöng noái
trûúác cho Saáng biïët laâ töi seä àïën thùm, thïë maâ sao öng ta biïët tïn
hoå töi vaâ nhêån ngay àûúåc mùåt. Sau àoá chûâng hai mûúi phuát, töi coân
àang tòm hiïíu viïåc vûâa röìi, thò ngûúâi àaân baâ ài ra, veã mùåt húán húã.
Öng thêìy tûúáng lïî pheáp tiïîn khaách ra àïën cûãa, àoáng laåi cêín thêån röìi
nhòn töi trên trên:
- Anh boã höå töi neát mùåt ngêy ngö kia ài möåt tñ, röìi vaâo àêy
noái chuyïån möåt luác chúi.
Cêu noái bùçng gioång Bùæc, maâ chñnh laâ gioång anh Saáng. Töi
chûa kõp àaáp thò "öng thêìy tûúáng" àaä keáo töi vaâo trong, boã böå rêu
hoa rêm vaâ muåc kónh ra röìi cûúâi:
- Böën thaáng àoáng kõch vúái hai thaáng laâm bêìu haát cuäng quaá
àuã cho töi àöíi àûúåc caã gioång noái cho lêîn daáng ngûúâi. Lêìn naây töi
cuäng àoáng kõch, Lï Vùn aå, nhûng àoáng möåt têën kõch quan troång...
Töi cêìn phaãi quaãng caáo cho phoâng xem tûúáng naây... búãi vò töi muöën
gùåp rêët nhiïìu ngûúâi úã àêy, nhêët laâ möåt ngûúâi töi àïí têm tòm kiïëm
maäi.
Töi hoãi:
- Tòm möåt ngûúâi? Ai thïë?
Trong mùæt Saáng thoaáng qua möåt veã buöìn, nhûng anh vöåi
cûúâi, nhòn töi möåt caách tinh ranh vaâ àïí möåt ngoán tay lïn miïång:
- Bñ mêåt nhaâ nghïì... Vaã chuyïån húi daâi möåt chuát, töi seä kïí
anh nghe sau.
*
* *
Khaách àïën phoâng giaáo sû Huyânh Ba ngaây möåt àöng. Khöng

àêìy nûãa thaáng, maâ möåt phêìn Haâ Nöåi trñ thûác àïìu biïët tiïëng nhaâ
tûúáng söë àaåi taâi.
Saáng coi sûå thaânh cöng àoá laâ möåt leä rêët thûúâng. Anh baão töi:
- Töi nöíi tiïëng cuäng laâ sûå têët nhiïn, coá chi laâ laå lùæm. úã àúâi chó
kheáo khu xûã möåt chuát laâ viïåc gò cuäng xong. Töi biïët xem tûúáng thêåt
thaâ, chûá khöng theâm khoaác laác lûâa döëi ai, nhûng töi cêìn quaãng caáo
cho ngûúâi ta phuåc töi ngay lêåp tûác.
Töi hoãi anh hoåc tûúáng söë úã àêu, vaâ vò àêu anh laåi naãy ra caái
yá kiïën laâm thêìy tûúáng thò anh cûúâi:
- Khoa tûúáng söë thò saách Têy, saách Têìu thiïëu gò? Töi chó cêìn
àoåc dùm quyïín, cêìn thûåc haânh trong luác chuyïån troâ vúái chuá yá so
saánh, àoaán xem têm lyá tûâng ngûúâi... thïë laâ àuã. Tûâ höm múã phoâng
àïën nay, töi thêëy nghïå thuêåt múái cuãa töi têën túái nhiïìu lùæm, hònh
nhû àaä kinh nghiïåm lêu röìi. Töi biïët roä thïm àûúåc nhiïìu tònh traång
loâng ngûúâi - töi khöng nhûäng chó dêîn cho àûúâng söë mïånh cho ngûúâi
ta töi laåi biïët yïn uãi nhûäng nöîi buöìn khöí cuãa ngûúâi ta nûäa.
Coân nhû anh muöën biïët vò àêu töi laâm thêìy tûúáng... thò
trûúác hïët, töi laâ ngûúâi thñch biïët nhiïìu nghïì. Nhûng xin thuá thûåc àoá
khöng phaãi laâ leä chñnh. Töi múã phoâng naây chó vò möåt chuyïån riïng
cuãa töi - möåt chuyïån tònh, anh aå.
Saáng yïn lùång möåt laát, àöi mùæt lú àaäng nhòn ài möåt phña, tay
goä àiïëu thuöëc laá xuöëng bao diïm... Anh laåi tröng töi, vûâa móm cûúâi
vûâa thúã daâi:
- Phaãi. Cuäng vò möåt chuyïån tònh, vò möåt ngûúâi àaân baâ maâ töi
laåi àïën thaânh phöë naây, xïëp àùåt ra caãnh tûúång anh thêëy höm múái
àïën chúi àêy, laâm nöíi tiïëng cho möåt caái tïn laå luâng. Töi muöën gùåp
mùåt ngûúâi êëy maâ ngûúâi êëy khöng nhêån ra töi... töi muöën laâm thêìy
tûúáng Huyânh Ba àïí hoãi xem ngûúâi àaân baâ êëy àöëi vúái Lûúng Vùn
Saáng coân coá chuát tònh nghôa gò khöng, nïëu khöng coân thò Huyânh Ba
khuyïn cö àûâng nïn tïå baåc nhû thïë. Vò töi biïët cö hay tin khoa
tûúáng söë, vaâ biïët thïë naâo cö cuäng seä tòm àïën àêy. Töi seä kiïëm caách
nöëi laåi caái tònh tha thiïët cuãa Saáng vúái cö... úâ àoá laâ möåt caái mûu. Coá
leä laâ caái mûu chùèng cao thûúång gò, nhûng noá seä giuáp töi lêëy laåi àûúåc
ngûúâi töi yïu, noá seä àem laåi cho töi caái haånh phuác àaä mêët.
- Anh coân nhúá cö Kiïìu Trang khöng? Ngûúâi thiïëu nûä anh
gùåp ài vúái töi vaâo haâng Göàa ba nùm vïì trûúác êëy maâ! Ngûúâi yïu cuãa
töi àoá. Trúâi úi, töi yïu cö ta khöng biïët ngêìn naâo. Cö ta laâ ngûúâi laäng
maån, laâ möåt ngûúâi cuöåc àúâi cuäng söi nöíi nhû àúâi töi, möåt haång gaái
giang höì thöng minh. Cö àaä tïå baåc, aác nghiïåt vúái töi nhiïìu, nhûng
töi khöng thïí gheát cö àûúåc. Àïí töi kïí thiïn tònh sûã cuãa töi cho anh
nghe".
Thiïn tònh sûã êëy, Saáng thuêåt laåi vúái töi möåt caách roä raâng,
miïång vêîn tûúi cûúâi, mùæt vêîn linh àöång, nhû ngûúâi kïí möåt chuyïån
vui, nhûng caái gioång noái ön töìn, thên mêåt cuãa anh nghe vêîn coá
nhûäng veã buöìn thaãm.
Saáng àûúåc biïët Kiïìu Trang trong möåt buöíi diïîn kõch. Nhan
sùæc cuãa cö laâm cho Saáng vú vêín, luác naâo cuäng thêëy hònh aãnh cö hiïån
àïën trong têm trñ. Saáng tûå baão mònh rùçng: "Thöi ta yïu cö mêët röìi!".
Thïë röìi möåt buöíi töëi kia, Saáng viïët xong möåt vúã kõch maâ vai chñnh
rêët thñch húåp vúái taâi cö vaâ vûâa yá cö. Saáng giûä vúã kõch tùång riïng
Kiïìu Trang, viïët hai bûác thû cho Kiïìu Trang, nhêån àûúåc ba bûác thû
cö traã lúâi: hai ngûúâi quen nhau tûâ àoá. Röìi tûâ àoá thên nhau, röìi yïu
nhau, röìi lêëy. Cuöåc tònh duyïn se kïët möåt caách tûå do, khöng theo
khuön pheáp.
Chiïëm àûúåc hoân ngoåc vö giaá laâ traái tim kia àûúåc ngoát hai
nùm, thò Kiïìu Trang khöng cho Saáng laâ ngûúâi àaáng yïu nûäa. Coân
Saáng thò vêîn khöng thêëy ngûúâi àaân baâ naâo àaáng quyá hún, nhan sùæc
hún Kiïìu Trang.
Höìi êëy úã Saâi Goân laâ núi Saáng quyïët chñ laâm giaâu cho ngûúâi
yïu sung sûúáng, anh ta möåt luác laâm hai ba viïåc, tiïìn cuãa thu vïì gêëp
böën nùm ngûúâi cuâng nghïì. Kiïìu Trang muöën àûa vúã kõch cuãa anh
àùng lïn túâ baáo Phuå nûä kia, nhûng anh xin cö àïì tïn soaån giaã laâ
Kiïìu Trang, vò chñnh anh coá yá laâm vùn syä àêu. Vúã kõch nïëu khöng
cöët àïí laâm quen vúái cö thò khöng àúâi naâo Saáng soaån.
Kiïìu Trang vò thïë maâ àûúåc nhiïìu ngûúâi coi laâ möåt bêåc nûä
kõch sô, nhiïìu ngûúâi khen ngúåi vaâ nhên àoá thûúâng gùåp möåt öng àiïìn
chuã giaâu lúán, sùæp cho ra möåt túâ baáo Phuå nûä hùçng tuêìn. Caái danh
voång laâm cho loâng Kiïìu Trang say sûa vaâ thúâ ú vúái Saáng. Röìi trong
luác anh ta ngûúåc xuöi, khi Cao Miïn, khi Luåc Tónh, thò Kiïìu Trang
kïët baån vúái boån ngûúâi theo cö o bïë têng böëc àïí laâm cö quïn dêìn
ngûúâi àaä hïët loâng chên thûåc yïu cö.
Luác Saáng biïët ra, thò àaä muöån. Anh ta hoaãng höët tòm caách cöë
giûä tònh nhên laåi, nhûng loâng Kiïìu Trang àöëi vúái anh khöng coân
chuát caãm tònh naâo. Saáng toan viïët baáo, laâm vùn thú àïí trúã nïn möåt
nhaâ vùn coá tiïëng nhû nhûäng ngûúâi coá taâi cö vêîn mïën phuåc, thò Kiïìu
Trang laåi yïu möåt ngûúâi keáp haát trûá danh. Lêåp tûác boã nghïì vùn sô,
Saáng cuäng theo möåt gaánh haát caãi lûúng àïí têåp nghïì. Anh ta hïët sûác
nhaãy nhoát pha troâ trïn sên khêëu, chiïìu yá hïët thaãy moåi ngûúâi vaâ khöí
cöng reân luyïån múái mua àûúåc möåt chuát hoan nghïnh cuãa cöng
chuáng. Laâm keáp phuå àoáng nhûäng vai thûúâng trong ñt lêu röìi lïn keáp
chñnh, röìi sau cuâng vûâa soaån vúã vûâa laâm bêìu möåt gaánh haát lúán úã Saâi
Goân. Chuã têm cuãa anh laâ laâm thïë naâo cho Kiïìu Trang laåi phaãi chuá yá
àïën anh.
Saáng muöën cho cö biïët rùçng anh khöng nhûäng coá thïí laâm
nïn giêìu coá, anh laåi coân coá taâi, coá chñ, vaâ gêy cho mònh caái danh
voång rûåc rúä chùèng keám gò caác ngûúâi tònh àõch cuãa mònh. "Nhûng
Kiïìu Trang cuäng nhû con chim xanh kia quaá ham mï nhûäng aánh
saáng xa laå àêu àêu, khöng bao giúâ tûúãng àïën luác trúã vïì caãnh cuä".
Saáng noái tiïëp:
- Bêy giúâ Trang hiïån àang úã Haâ Nöåi, àang maãi miïët trong
cuöåc vui thuá múái, coá leä cuäng khöng coá giêy phuát naâo nhúá rùçng úã àúâi
naây, coân coá anh Lûúng Vùn Saáng laâ ngûúâi khöng bao giúâ quïn
Trang... Töi àaä tòm caách nhùæc cho cö nhúá àïën töi nhû anh àaä biïët,
nhûng khöng ñch gò - hay laâ chûa ñch gò. Vêåy töi coân nhiïìu caách khaác
maâ caách laâm thêìy tûúáng naây laâ möåt, töi àaä dûå bõ sùén saâng caác cêu
noái àïí àaánh vaâo loâng tin söë mïånh cuãa Kiïìu Trang, röìi töi seä lûåa lúâi
àïí laâm cö caãm àöång. Chùæc cö àaä chaán cuöåc àúâi phiïu laäng, coá leä cö
cuäng muöën tòm núi yïn êëm àïí hûúãng laåi thuá bònh tônh ïm aái cuãa
möåt gia àònh... Töi seä hiïën cö caái gia àònh nhoã maâ ïm aái kia... Töi seä
àoán cö vaâo, vaâ cö seä chùèng coá löîi gò, töi seä laâm cho cö quïn hïët mêëy
nùm qua, seä laâm cho cö sung sûúáng gêëp trùm lêìn thuúã trûúác...
Ngaây mai Kiïìu Trang seä túái àêy do möåt ngûúâi baån gaái maách.
Giaáo sû Huyânh Ba àûúåc caác baån phuå nûä hoan nghïnh lùæm. öì! Töi seä
khöng biïíu löå sûå caãm àöång, töi seä àoáng vai kõch möåt caách hïët sûác tûå
nhiïn... Maâ Kiïìu Trang seä tin lúâi giaáo sû, seä khöng nhêån ra töi, vaâ
seä laåi thûúng Lûúng Vùn Saáng nhû trûúác. Coá phaãi khöng? Viïåc gò töi
cuäng laâm àûúåc caã, huöëng chi viïåc naây? Mai, töi seä thi haânh möåt kïë
trong nhûäng kïë cuâng, nhûng töi quyïët laâ àùæc thùæng.
Luác tiïîn töi ra cûãa, Saáng noái àuâa möåt cêu:
- Töi quaã laâ möåt thêìy tûúáng coá kyâ taâi. Ngûúâi khaác chó biïët
àoaán viïåc thúâi thïë vïì trûúác vaâ vïì sau. Töi thò töi xïëp àùåt söë mïånh
cuãa töi vaâ cuãa ngûúâi khaác.
Anh bùæt tay töi rêët maånh. Trong cûã chó êëy töi thêëy caã loâng tûå
tin vaâ chñ quaã quyïët cuãa ngûúâi con trai khaác thûúâng kia.
*
* *
Caách àoá böën höm, möåt buöíi saáng chuã nhêåt, anh àïën chúi nhaâ
töi thò töi coân àang nguã. Anh goåi töi dêåy röìi mùæng khöi haâi:
- Anh nïn söëng lêu lêu möåt chuát, chûá cûá quyïn sinh bùçng
caách nguã muöån thïë thò thûåc laâ töìi. Mùåc quêìn aáo mau lïn röìi ài chúi
vúái töi ài. Buöíi saáng àeåp khiïëp thïë naây maâ nguã hay úã nhaâ thò laâ möåt
töåi aác.
Anh múã cûãa söí huyát coâi nhaåi luä chim hoát trïn cêy trong luác
töi rûãa mùåt chaãi àêìu, röìi quay laåi ngùæm mònh trong gûúng vaâ sûãa höå
töi caái ca vaát. Mùåt anh hònh nhû suát ài nhûng anh khoaát tay baão:
- Cêìn quaái gò. Àïm qua khöng nguã tyá naâo nhûng töi dûå àõnh
àûúåc nhiïìu viïåc hay lùæm. Töi xem baáo thêëy laäo Voaâng On vúä núå maâ
töi cûúâi àïën chïët. Laäo laâm viïåc xoaâng khöng biïët àïën chûâng naâo maâ
kïí. Töi coá cuãa nhû laäo thò hai nùm laâ nöíi cú nghiïåp to.
Anh laåi cho töi biïët rùçng haäng xe húi úã Nam Vang anh
nhûúâng viïåc tröng coi cho möåt ngûúâi quen bêy giúâ têën túái lùæm.
- Töi maâ vaâo Nam chuyïën naây thò coân nhiïìu viïåc coá lúåi nûäa.
Ra ngoaâi àûúâng, töi hoãi Saáng:
- Cö Kiïìu Trang àaä gùåp anh röìi chûá?
Saáng liïëc nhòn töi, nhaáy möåt mùæt, vûâa cûúâi vûâa lùæc àêìu:
- Cö Kiïìu Trang khöng gùåp töi bao giúâ; chó gùåp giaáo sû
Huyânh Ba thöi.
- ÛÂ. Röìi thïë naâo?
- Thïë naâo? Cö Kiïìu Trang vêîn treã, vêîn àeåp nhû xûa, maâ cö
noái chuyïån coá duyïn quaá. Huyânh Ba cuäng vêåy, nïn cö phuåc Huyânh
Ba vö cuâng.
Trïn neát mùåt, trong àöi mùæt cuãa Saáng, töi nhû thêëy veã khaác
laå thoaáng qua, nhûng luác êëy thò khöng chuá yá àïën lùæm.
Böîng anh troã boån treã con àang nö nghõch trïn búâ heâ:
- Bêy giúâ thò mònh khöng nghõch nhû chuáng noá nûäa nhó.
Mònh khön hún chuáng noá: Mònh nghõch möåt caách buöìn cûúâi hún.
Röìi anh cuái xuöëng àoán bùæt quaã boáng luä treã àaá àïën gêìn. Àùåt
boáng xuöëng, anh nhùçm boáng rêët lêu, lêëy àaâ chên rêët maånh, nhûng
cöë yá àaá huåt àïí cho luä treã phaá lïn cûúâi.
Nhên thïí, anh noái chuyïån vúái töi vïì tñnh vui höìn nhiïn cuãa
tuöíi thú ngêy, nhùæc àïën nhûäng luác coân beá daåi, àïën luác ài hoåc hay
àaánh nhau vúái anh em baån; luác bõ thêìy giaáo phaåt, röìi bònh phêím caác
thêìy giaáo vaâ caác baån chung cuãa chuáng töi:
- Öng Biïn thêìy cuáng, chùèng biïët bêy giúâ coân ngêm thú bùçng
caái gioång khaân khaân nûäa khöng?... Öng Lûúng pha troâ sao maâ nhaåt
thïë... Öng Àaâm höm noå töi gùåp úã phöë Haâng Buán àang lau kñnh, ài loâ
doâ nhû con coâ hûúng. Anh coân nhúá höìi öng múái àïën daåy chuáng ta
khöng? Töi hay chïë öng ta nhêët.
Luác nhùæc àïën baån thò anh ta nöíi giêån vúái möåt vaâi anh caã àúâi
chó gñ muäi vaâo quyïín saách, toaán phaáp vaâ khoa hoåc thò gioãi ghï gioãi
gúám, maâ tröng mùåt ngö nghï nhû chuáa têìu nghe keân. Anh àaåo maåo
nhùæc laåi cêu noái cuãa möåt giaáo sû anh phuåc riïng: "Möåt ngûúâi hoåc troâ
töët laâ möåt anh àêìn àöån".
Ài túái bïn búâ Höì Gûúm, anh giûä caánh tay töi baão nhòn möåt
ngûúâi vûâa ài qua:
- Kòa, anh tröng höå töi caái anh chaâng cêìm ba toong vung tñt
lïn kòa. Anh ta coá veã bùçng loâng lùæm nhó!
Gùåp mêëy cö con gaái, anh àúåi hoå ài khoãi röìi ngaã muä chaâo, noái
khe kheä möåt cêu tiïëng Têy àïí hoå khöng nghe thêëy: "Vous ïtes bien
nobles, mes demoiselles".
Röìi möåt laát:
- Nhûng cö ài möåt mònh àùçng xa kia thò khaá lùæm. Xin kñnh
chaâo quyá nûúng.
Chuáng töi cûá thïë ài lang thang tûâ Haâng Tröëng àïën nhaâ bûu
àiïån, reä ra búâ söng, ài löån vïì Traâng Tiïìn röìi qua Haâng Khay, Saáng
luön luön cêët muä chaâo vaâ bònh phêím cûã chó, daáng àiïåu tûâng ngûúâi:
- Baâ kia giaá beáo chuát nûäa thò cûãa Göàa phaãi xêy röång thïm.
Cêåu cöng tûã kia caái muäi húi àoã. Trúâi! Cö kia ài sao maâ deão thïë.
Coân töi thò cuäng lêy caái vui veã cuãa anh. Luác àoá töi chùæc rùçng
Saáng trong loâng hùèn coá àiïìu khoan khoaái, sung sûúáng. Öi! Quaã thûåc
khöng coá caái gò sêu kñn bùçng loâng ngûúâi.
Àïën mûúâi möåt giúâ, Saáng keáo töi vaâo haâng baánh bùæt ùn thûåc
no. Anh vûâa nhai vûâa noái, luön möìm nhùæc ài nhùæc laåi cêu:
- Àúâi vui àeåp quaá!
Sùæp chia tay, thò möåt ngûúâi baån chuáng töi vûâa qua nhaâ, ra
goåi töi:
- Vùn, Vùn, vaâo àêy chúi!
Chuáng töi vaâo thò baån ruã àaánh töí töm. Thêëy Saáng ngêìn ngûâ
töi hoãi:
- Anh biïët chúi töí töm chûá?
- Sao khöng biïët.
- Àaánh chúi mêëy höåi.
Saáng nghô möåt laát, "chêåc!" möåt tiïëng, röìi tûúi cûúâi àaáp:
- ÛÂ thò àaánh, nhûng goáp nhoã thöi!
Trong cuöåc, Saáng laâ ngûúâi hay noái nhêët, maâ uâ àûúåc vaán naâo
to thò anh cûúâi vúä caã nhaâ. Möåt lêìn, anh ngöìi thûâ ngûúâi ra, àöi mùæt
mú möång. Töi nhòn anh hoãi:
- Anh nghô gò thïë?
- Phiïìn quaá, töi àaánh húá möåt nûúác khöng thò chúâ àaä lêu.
*
* *
Chiïìu höm àoá, ùn cúm úã nhaâ ngûúâi baån töi, luác ra vïì, Saáng
dùån nhoã töi:
- Töi àïí laåi phoâng xem tûúáng cho mêëy ngûúâi baån röìi, hoå
muöën laâm gò thò laâm; hay cûá giûä caái nghïì xem tûúáng cuäng àûúåc.
- ÖÌ, thïë coân anh?
- Töi, töi khöng cêìn àïën nghïì êëy nûäa, dïî thûúâng anh tûúãng
töi laâm giaáo sû Huyânh Ba suöët àúâi û? Töi hiïån thuï nhaâ riïng, nhaâ
töi úã Haâng Àêåu, söë 25 bis, saáng mai anh àïën chúi, töi muöën cho anh
biïët möåt tin naây hay lùæm.
Töi y heån, saáng höm sau, trûúác khi àïën nhaâ baáo, töi gheá qua
thùm anh. Bûúác vaâo nhaâ thò ngûúâi àêìy túá noái anh coân nguã vaâ àûa
cho töi möåt caái phong bò. Töi khöng àúâi naâo quïn sûå kinh ngaåc cuãa
töi khi àoåc bûác thû trong àoá.
Haâ nöåi, 4 giúâ saáng ngaây chuã nhêåt
18 Mars 1935
(Thò ra bûác thû anh viïët tûâ saáng höm qua, trûúác khi àïën löi
töi dêåy)
Anh Lï Vùn.
Töi khöng laâ Huyânh Ba nûäa àêu, cuäng khöng laâ Lûúng Vùn
Saáng nûäa, vò khi anh àoåc bûác thû naây thò töi nguã yïn röìi - nguã möåt
giêëc ngaân nùm, theo löëi vùn saáo ngûúâi ta vêîn ûa viïët. Chó khaác möåt
àiïìu laâ nguã thò vêîn thúã, coá ngûúâi vûâa thúã vûâa ngaáy, nhûng töi thò
khöng.
Anh ngaåc nhiïn laâm quaái gò? Cêu pha troâ cuãa töi ñt ra cuäng
coá yá võ hún nhûäng cêu nhaåt cuãa thêìy giaáo Lûúng vaâ möåt ñt nhaâ khöi
haâi khaác. Vêåy thò, nhû töi àaä noái, töi ài nguã möåt giêëc ngaân nùm. Caái
àoá cuäng chùèng khoá gò (cuäng chùèng khoá hún bao nhiïu cöng cuöåc
nghïì nghiïåp töi laâm trong àúâi töi): chó cêìn nhaá gêëp mûúâi liïìu thuöëc
nguã lïn laâ xong chuyïån.
Taåi sao töi laåi laâm thïë? Thò cûá noái phùng ngay taåi sao töi laåi
tûå tûã. Taåi rùçng laâ... töi muöën thïë chûá sao! Maâ töi muöën thïë laâ vò töi
khöng coân têm trñ àêu thñch laâm viïåc nûäa. Àoá laâ möåt leä. Coân leä nûäa
cuäng quan troång lùæm: laâ tûâ nay Kiïìu Trang nhêët àõnh khöng yïu
töi. Ngûúâi thiïëu nûä kiïìu lïå kia àöíi tònh nhên cuäng nhû töi àöíi nghïì.
Töi chó tiïëc rùçng taâi trñ töi yïu thñch àûúåc nhiïìu nghïì nhûng loâng töi
chó yïu àûúåc möåt ngûúâi, àûúåc möåt lêìn thöi! Quaái thûåc!
Töi yïu Kiïìu Trang thïë naâo töi àaä noái cho anh biïët àêëy.
Trang tïå vúái töi nhûng töi khöng tïå àûúåc vúái Trang; töi àaä yïu
Trang thò Trang phaãi laâ cuãa töi, nïëu khöng thò töi tûúãng sûå söëng
khöng coân coá nghôa gò nûäa.
Töi àaä phêën àêëu, àaä hoaåt àöång suöët möåt àúâi töi röìi, töi laâm
bao nhiïu viïåc, theo bao nhiïu nghïì, laâ cöët àïí sung sûúáng hún lïn.
Möîi phen thay àöíi tûác laâ möåt phen töi "laâm laåi cuöåc àúâi" cuãa töi. Lêìn
naâo àöíi múái cuöåc àúâi cuãa töi cuäng hay cuäng àeåp thïm möåt àöi phêìn,
vò töi àaä àõnh laâm viïåc gò, laâ viïåc êëy phaãi àûúåc. Thïë maâ coá möåt
"àiïìu"... möåt "sûå" - khöng phaãi - möåt "caái" khöng thïí naâo "laâm laåi"
theo yá muöën: êëy laâ loâng em Trang yïu quyá cuãa töi.
Töi biïët thïë tûâ höm töi gùåp Trang úã nhaâ giaáo sû Huyânh Ba
kia, chñnh em Trang thuá thûåc vúái Huyânh Ba nhû thïë. Töi toan lêëy leä
nhiïåm maâu khoa lyá söë àïí lûâa loåc loâng Trang, nhûng tröng àöi mùæt
cuãa Trang thò töi thêëy roä veã laånh luâng khi töi àaã àöång túái Lûúng
Vùn Saáng.
Ngay trûúác khi thûåc haânh caái mûu tûúáng söë, töi àaä baão töi
rùçng: "Haånh phuác cuãa ta úã Trang. Vêåy nïëu Trang khöng muöën trúã
laåi vúái ta, thò thöi! Thïë laâ hïët haånh phuác. Vêåy ta khöng cêìn laâm gò
nûäa cuäng àûúåc. Ta quyïn sinh ài cho khoãi buöìn lêu".
Trang àïën cho töi coi tûúáng, luön thïí àïën giaán tiïëp haå caái
lïånh baão töi ài nguã ài laâ xong nïëu töi khöng yïu ngûúâi khaác àûúåc.
Maâ yïu ngûúâi khaác thò khöng thïí àûúåc, vò töi khöng thêëy loâng töi
muöën thïë. Thïë coá buöìn cûúâi khöng?
Àïm vûâa röìi, töi nùçm ngêm haát rêët lêu, röìi ön laåi nhûäng
cöng viïåc cuãa töi, röìi ön laåi luác gùåp Trang, yïu Trang, giêån Trang;
cuöåc àúâi aái ên cuãa töi sao maâ àùçm thùæm àïën thïë... Töi khöng muöën
nguã àïm nay vò àïm mai töi seä nguã luön thïí, sûåc nhúá àïën anh laâ
ngûúâi töi àaä ngoã chuát têm sûå, töi liïìn viïët mêëy haâng naây.
Töi tröng ra cûãa söí, mùåt trúâi àaä dêìn loá àùçng àöng... Ngaây
höm nay hùèn laâ tûúi àeåp, töi muöën vui cho troån cho àïën luác chïët,
nïn töi àõnh viïët thû naây xong seä ài chúi... Coá leä töi seä laåi ruã anh ài
cho coá baån.
Chaâo anh lêìn sau cuâng,
Lûúng Vùn Saáng
T.B.- Nïëu tiïån, anh seä thaãn nhiïn laâm nhû chûa àoåc thû
naây, múã cûãa phoâng vaâo àaánh thûác töi (vò töi khöng khoáa cûãa), vaâ goåi
khöng thêëy töi dêåy, seä baão cho ngûúâi ta biïët. Anh liïåu laâm cho ngûúâi
ta tin rùçng töi chïët vò uöëng thuöëc nguã quaá àöå, chûá khöng phaãi vò
quyïn sinh. Töi khöng muöën cho K.T. biïët rùçng Lûúng Vùn Saáng tûå
tûã vò cö. Nhûng nïëu anh khöng gioãi àoáng kõch thò cûá baão laâ töi tûå tûã
cuäng àûúåc, duy coá àiïìu töi khöng àûúåc haâi loâng".
ÖNG PHAÁN NGHIÏÅN
Öng ta laâ ngûúâi Nam Kyâ, nhûng tûâ khi vïì hûu trñ vêîn khöng
rúâi boã caái nhaâ laá mua àûúåc úã trïn con àûúâng ài vïì huyïån Vuä Tiïn.
Nhaâ naây àûáng trú troåi trïn möåt vûúân mña khöng ai tröng
nom vaâ ngoaãnh mùåt ra möåt caái àêìm con chêåt nñch nhûäng beâo Nhêåt
Baãn. Khöng thên thuöåc ai, cuäng khöng tûúãng gò àïën sûå vïì quï
hûúng, öng ta söëng úã àoá thêìm kñn möåt mònh, ngaây hai bûäa àaä coá
thùçng beá con úã hiïåu cao lêu Khaách phöë Àïå Nhõ àûa cúm nûúác àïën.
Öng ta khöng ra ngoaâi mêëy khi: caã cöng viïåc chó quanh quêín bïn
caái baân àeân. Maâ khi bûúác chên ra khoãi nhaâ laâ ngûúâi khùæp tónh Thaái
Bònh xò xaâo, chó troã. Tïn öng ta laâ Àûúåc, Trêìn Vùn Àûúåc, nhûng hoå
quen goåi laâ laäo phaán nghiïån hay laâ laäo phaán Saâi Goân.
Töi úã xa, àïën chúi nhaâ möåt ngûúâi baån úã àêìu tónh Thaái àûúåc ñt
lêu, àaä chuá yá àïën con ngûúâi kyâ khöi êëy, vò tñnh töi hay toâ moâ, vöën
thñch nhûäng chuyïån laå, nhûäng nhên vêåt khaác thûúâng. Cho nïn möîi
khi thêëy ngûúâi àaân öng gaây goâ, àöåi muä trùæng bûãn, mùåc aáo böng àuåp
vaâ quêìn chaáo loâng kia lïåt sïåt àöi giaây cuä ài qua cûãa nhaâ baån töi, laâ
töi chaåy ra nhòn cho àïën luác öng ta ài khuêët. Baån töi vêîn noái àuâa
rùçng: "Anh hùèn coá duyïn vò vúái öng phaán nghiïån".
Töi chùèng biïët sûå chuá yá àoá coá phaãi vò thanh khñ tûúng húåp gò
chùng? Nhûng riïng töi thò töi khöng gheát ngûúâi àaân öng kia nhû
phêìn nhiïìu ngûúâi tónh Thaái. Hoå àöìng loâng cho öng ta laâ möåt haång
ngûúâi keo bêín, àöåc aác, coá tiïìn cuãa chön giêëu - laâ möåt con caáo giaâ bo
bo giûä lêëy hang. Caái nhaâ laá vùæng veã kia khöng ai biïët trong coá
nhûäng caái bñ mêåt gò, vò caã nhûäng baån àöìng sûå cuä cuãa öng ta cuäng
khöng ai ûa bûúác chên túái àoá.
Tñnh toâ moâ cuãa töi möîi lêìn tröng thêëy öng phaán Saâi Goân laåi
bõ khiïu khñch. Töi tòm hïët caách laâm quen vúái öng ta. Hai ba lêìn töi
vö cúá àoán àûúâng chaâo, nhûng öng ta chó gûúâm mùæt nhòn töi tûâ àêìu
àïën chên, röìi laåi bûúác ài, khöng noái qua nûãa tiïëng. Töi biïët öng ta
khöng phaãi laâ ngûúâi dïî bùæt chuyïån, nhûng töi vêîn kiïn têm chúâ möåt
dõp töët naâo àoá. Dõp töët êëy hiïån àïën möåt buöíi chiïìu àêìu thaáng mûúâi.
Öng ta lïn phöë lônh hûu böíng vïì, tay cêín thêån cêìm möåt vaâi
goái haâng múái mua sùæm. Luác sùæp reä sang àûúâng Vuä Tiïn thò möåt luä
treã con àua nhau vûâa àuöíi theo öng ta vûâa chïë giïîu. Öng ta ngoùæt
quay laåi thò möåt àûáa chaåy khöng kõp cuöëng chên ngaä xuöëng àûúâng,
mùåt cùæt khöng coân höåt maáu. Ngûúâi lúán liïìn àöí ra sinh sûå. Hoå nhêët
àõnh giûä öng ta laåi. Töi phaãi chaåy àïën phên giaãi maäi, hoå múái chõu
buöng öng ta ra.
Öng phaán nghiïån chó lùæc àêìu phaân naân, röìi khöng caãm ún
töi lêëy möåt lúâi, öng ta chûåc quay goát. Nhûng töi àaä nùæm àûúåc cú höåi,
ài theo öng ta möåt quaäng, noái mêëy cêu lïî pheáp vu vú, öng phaán laåi
nhòn töi möåt caách ngúâ vûåc nhû moåi khi, ngêîm nghô möåt höìi lêu röìi
cêët tiïëng nheâ nheå vaâ reâ reâ cuãa möåt ngûúâi Nam Kyâ nghiïån nùång maâ
baão töi rùçng:
"Töi laâ möåt ngûúâi úã biïåc tõch, möåt ngûúâi ai cuäng ganh gheát cúá
chi thêìy coân chuá yá túái töi?"
Thïë röìi öng ta raão bûúác tiïën lïn, toã yá khöng muöën töi àaáp laåi.
Tuy vêåy, tûâ höm àoá trúã ài, öng ta khöng e súå tiïëng chaâo cuãa
töi nhû trûúác vaâ nhòn töi bùçng àöi mùæt dõu daâng hún. Töi khöng boã
möåt dõp naâo gùåp mùåt maâ khöng hoãi öng ta möåt vaâi cêu. Trûúác öng ta
coân lùång thinh, sau móm cûúâi, röìi sau cuâng àûáng laåi hoãi:
- "Thêìy maâng diïåc" úã Thaái Bònh?
- Thûa cuå khöng. Töi àïën chúi àêy.
- Túái chúi maâ úã lêu dûä vêåy, caâ?
- Vêng, vò töi úã dûúäng bïånh nhên thïí.
Möåt lêìn khaác, öng hoãi töi úã àêu vaâ laâm ùn gò. Töi thûa:
- Thûa cuå, töi laâm nghïì viïët baáo úã Haâ Nöåi.
Öng ta giûúng àöi mùæt tûúi cûúâi nhòn töi möåt luác röìi nhòn ài
chöî khaác, veã lú àaäng nhû ngûúâi nghô chuyïån àêu àêu. Röìi öng chêåm
raäi nûãa nhû baão töi, nûãa nhû noái möåt mònh:
- Viïët baáo aâ? Vêåy thêìy hùèn biïët úã àúâi naây lùæm chuyïån "tûác
cûúâi" lùæm haã?
Àöëi vúái ngûúâi laå luâng nhû thïë, àûúåc noái mêëy cêu chuyïån
khöng àêu, cuäng coá thïí goåi laâ quen thên röìi. Töi xem ra öng phaán
Saâi Goân cuäng toã ra yá mïën töi nhû möåt ngûúâi baån nhaä nhùån tûã tïë. Coá
khi tröng thêëy töi, öng ta laåi chaâo hoãi trûúác, coá lêìn laåi nhêån lúâi vaâo
chúi trong nhaâ ngûúâi baån töi. Thûåc laâ möåt sûå laå cho tónh Thaái Bònh.
Nhûng vïì phêìn öng ta, thò xa vúái àiïìu töi mong, öng khöng
hïì múâi töi vaâo chúi nhaâ öng bao giúâ hïët. Töi cho àoá laâ möåt sûå vö yá
cuãa möåt ngûúâi kyâ cöí ñt thiïåp àúâi, nïn möåt höm töi lêëy cúá àïën thùm
öng ta àïí xem xeát nhûäng àiïìu töi muöën biïët.
Luác töi gêìn bûúác chên àïën caái àêìm nhoã trûúác cûãa nhaâ öng
phaán Saâi Goân, thò thêëy öng ta àûúng àöí baä cheâ úã chaái hiïn. Töi bùæc
loa tay goåi:
- Cuå phaán úi! Töi vaâo thùm cuå àêy!
Öng ta ngûãng àêìu lïn tröng, nhêån àûúåc töi, khöng noái nùng
gò, tûác khùæc ài vaâo trong nhaâ àoáng kñn cûãa laåi. Töi ngaåc nhiïn quaá,
reão qua búâ àêìm àïën bïn caånh cûãa, goä goåi lêìn nûäa thò coá tiïëng öng
phaán thûa ra:
- Coá chuyïån chi thêìy àïí túái khi khaác, giúâ töi khöng thïí tiïëp
thêìy àùång.
Trong nhaâ töëi om, qua khe cûãa töi thêëy leo leát coá ngoån lûãa
àeân.
Hún nûãa thaáng sau töi múái laåi gùåp öng phaán nghiïån ra phöë.
Höm êëy öng ta àûúng traã tiïìn cúm thaáng cho ngûúâi chuã hiïåu cao lêu
phöë Àïå Nhõ, vaâ hoãi giaá mua mêëy soåt than têìu. Thêëy töi cuâng ài vúái
möåt ngûúâi baån gaái múái úã Haâ Nöåi xuöëng chúi, öng ta khöng noái gò
qua, cuäng khöng àaáp laåi caái gêåt àêìu cuãa töi, laâm nhû ngûúâi khöng
quen biïët töi lêìn naâo caã.
Töi àïí cö baån ài trûúác laåi gêìn hoãi nhoã öng ta:
- Lêu nay cuå maånh gioãi chûá?
- Khöng maånh gioãi lùæm. Thêìy ñt bûäa nay khöng úã Thaái Bònh
sao maâ töi qua nhaâ hai lêìn khöng thêëy?
- Thûa cuå, töi ài chúi Ninh Bònh.
- Ài vúái cö kia, phaãi khöng. Ngûúâi chi maâ lõch sûå vêåy?
- Möåt ngûúâi baån gaái úã Haâ Nöåi vïì chúi thùm töi.
Öng ta yïn lùång möåt laát röìi baão töi:

- Bao giúâ thêìy coá thúâi giúâ, vö chúi nhaâ töi chuát nheá! Töi coá
chuyïån naây ngöå lùæm àa!
Têët nhiïn laâ töi khöng tûâ chöëi.
Ngay chiïìu höm êëy, sau khi tiïîn ngûúâi baån gaái sang Nam
Àõnh trúã vïì, töi vöåi vaä àïën nhaâ öng phaán Saâi Goân. Trúâi phún phúát
mûa buåi nhû göåi thïm caái u töëi xuöëng caãnh ngaây àöng. Caái nhaâ laá úã
bïn àûúâng Vuä Tiïn caâng thïm coá veã hiu quaånh...
Túái núi thêëy cûãa àoáng kñn. Töi àêåp cûãa goåi thò bïn trong coá
tiïëng giêån dûä hoãi ra:
- Ai.
- Thûa cuå, töi.
- Töi laâ ai? Goåi chi maâ dûä vêåy?
- Kòa cuå phaán, töi àêy maâ! Ngûúâi quen cuå àêy maâ!
Öng ta nhêån àûúåc tiïëng töi röìi maâ hònh nhû chûa khoãi caâu
nhaâu. Töi nghe thêëy bïn trong lõch kõch nhû doån deåp baân àeân, mêëy
tiïëng phò phoâ thúã maånh, röìi möåt luác, thêëy möåt con mùæt ngheá sau
khe cûãa nhòn ra:
- Cuå àang bêån, phaãi khöng? Töi àïën caãn trúã cuå hùèn?
- Khöng hïì chi. Töi àang dúã huát.
- Nïëu vêåy xin àïí lêìn khaác töi àïën thùm cuå vêåy?
- Khöng, (öng ta vûâa noái vûâa múã cûãa) thêìy cûá dö chúi.
Mùæt töi luác êëy chûa quen töëi, maâ trong nhaâ cûãa söí vêîn kñn
bûng. aánh saáng nhaåt nheäo úã bïn ngoaâi, aánh saáng yïëu àuöëi úã ngoån
àeân dêìu laåc vúái caái hoãa loâ than úã gêìn, chó cho töi thêëy lúâ múâ mêëy böå
ghïë ngûåa thêëp kï úã giûäa nhaâ, vúái sau àoá laâ möåt thûá tuã cheâ ngùæn vaâ
cao, hai cûãa kñnh lêëp loaáng.
Cêu thûá nhêët öng baão töi trong luác öng ài àoáng cûãa vaâo àaä
khiïën töi lêëy laâm laå.
"ÚÃ nhaâ töi, nhêët laâ luác töi huát, thêìy coá thêëy chi laå cuäng àûâng
súå àa thêìy!"
Töi ngöìi gheá xuöëng böå ghïë ngûåa, àûa mùæt nhòn chung quanh
nhaâ: möåt caái giûúâng cêìu, dûúái chiïëc maân àaä lêu khöng giùåt, kï möåt
bïn. Gian bïn kia trú troåi möåt caái baân thúâ, trïn àïí àuã caác thûá: chai,
loå, tûúång sûá nhoã, saách chûä nho, vaâ nhiïìu thûá vùåt vaänh. Sau baân, êín
trong boáng múâ töëi, phaãng phêët hònh nhûäng chêåu saânh nhúán, nhûäng
thaåp vaâ möåt hai caái chum con.
Öng phaán ngöìi xöím lïn böå ngûåa, cho thïm than vaâo hoãa loâ
vaâ àùåt möåt siïu nûúác lïn trïn, múã chuåp àeân cùæt búát bêëc ài, thaáo têíu
ra röìi vûâa naåo, vûâa thong thaã noái:
- Höìi súám mai töi gùåp thêìy ài vúái möåt cö naâo, töi bùæt töåi
nghiïåp giuâm cho thêìy quaá.
- Thûa cuå sao vêåy?
- Vò thêìy laâ ngûâi töi coá buång mïën lùæm. Töi noái thiïåt, ngûâi àúâi
xêëu hïët, töi thêëy ñt ai tûã tïë, ñt thêëy ai khöng coá buång gheát àöë kyå,
nhûng töi thêëy coá thêìy.
Luác êëy töi ngaåc nhiïn hún laâ vui thñch búãi nhûäng tiïëng ngúåi
khen àoá. Vò mïën töi, vò cho töi tûã tïë maâ öng ta thûúng haåi khi tröng
thêëy töi ài vúái möåt ngûúâi baån rêët dõu daâng, thò thûåc laâ möåt àiïìu
ngûúåc àúâi, töi khöng thïí naâo hiïíu àûúåc. Töi hoãi:
- Thûa cuå, cuå coá quen biïët ngûúâi ài vúái töi khöng?
Àêy, töi xin thuêåt laåi àuáng nhû lúâi öng ta àaáp:
"Khöng, nhûng töi biïët ngûâi àoá laâ àúân baâ. Thïë laâ àuã. Àúân baâ
khöng phaãi laâ ngûâi cho mònh tin àêu, thêìy. Hoå dõu daâng, êu yïëm,
mún trúán mònh... Nhûng àïí coi: hoå laâ con meâo giêëu moáng, hún thïë,
hoå laâ möåt giöëng nham hiïím maâ biïët suy nghô. Àúân baâ thiïåt àaáng súå
lùæm àoá, thêìy!"
Töi nghe nhûäng lúâi noái thûåc thaâ möåt caách àöåt ngöåt êëy maâ
nhúá túái cêu chuyïån muâa xuên cuãa möåt nhaâ danh sô Phaáp. Trong àoá
kïí chuyïån möåt öng àûáng tuöíi khuyïn can möåt chaâng thiïëu niïn
àûâng sa ngaä vaâo voâng aái tònh. Töi àang tòm cêu traã lúâi thò öng phaán
Saâi Goân àaä noái tiïëp:
- Thiïåt vêåy, thêìy nïn tin úã töi - àúân baâ laâ giöëng àaáng ghï
súå... Töi söëng möåt mònh úã àêy, boã cûãa boã nhaâ, boã quï quaán cuäng vò
àúân baâ àoá. Töi àaä khöí, àaä cûåc nhuåc nhiïìu phen vò chuáng noá. Töi
khöng muöën trúã laåi maâ thêëy nhûäng caãnh àaä tröng thêëy nöîi àau khöí
cuãa töi.
Röìi öng ta cho töi biïët rùçng höìi niïn thiïëu, öng ta àaä yïu, maâ
yïu möåt caách nöìng naân àùæm àuöëi. Khöng coá sûå khoá khùn naâo, khöng
coá àiïìu nguy hiïím naâo öng ta khöng vûúåt qua àïí àûúåc gêìn guåi ngûúâi
yïu: maâ khi àaä chiïëm àûúåc loâng ai röìi thò khöng coá sûå vêët vaã naâo
öng ta khöng chõu mang àïí ngûúâi yïu àûúåc sung sûúáng, "sung
sûúáng nhû baâ hoaâng hêåu". Thïë maâ ngûúâi öng yïu laåi ài yïu ngûúâi
khaác. Loâng ngûúâi yïëu àuöëi: öng röång loâng tha thûá cho, nhûng ngûúâi
thiïëu phuå êëy khöng hïì ùn nùn, tòm nhiïìu caách lûâa döëi, lûúâng gaåt
öng, öng tha thûá cho bao nhiïu lêìn laâ bêëy nhiïu lêìn öng àau khöí.
- Thïë röìi töi sinh ra cùm tûác, thuâ gheát ngûúâi töi thûúng:
khöng nhûäng thïë, töi coân gheát lêy, thuâ lêy caã giöëng hoå nûäa. Töi
tröng thêëy ngûâi àúân baâ laâ töi thêëy möåt vêåt àöåc aác giêëu lûúäi gûúm úã
hai con mùæt, giêëu bêîy caåm úã trong loâng. Thêìy öi! Cho nïn töi thêëy
thêìy ài vúái hoå - thêìy laâ möåt ngûâi tûã tïë hún ai hïët thêíy, laâ ngûâi maâ
töi coi nhû hònh aãnh cuãa töi ngaây trûúác - nïn töi buöìn giuâm. Thêìy
nghe töi, thêìy phaãi coi chûâng, nhûäng tay ngaâ ngoåc cuãa hoå boáp traái
tim mònh khöng biïët chuân, àa! Mònh coá àau khöí, mònh coá thêët tònh
maâ chïët hoå cuäng tröëi kïå.
Luác êëy öng ta àaä àaánh saái xong, àang ngaã mònh nûúáng àiïëu
thuöëc múái. Töi thêëy caái phuát yïn lùång luác àoá khoá chõu lùæm, àang
muöën noái möåt cêu gò nhûng chûa tòm àûúåc, thò öng phaán laåi noái
luön:
- Àúâi töi bêy giúâ khöng coân mong gò nûäa röìi... caái sanh thuá
àöåc nhûát cuãa töi bêy giúâ chó coá thuöëc phiïån, chó coá aã phuâ dung, laâ
möåt võ tiïn aác nghiïåt nhûng trung thaânh: mònh khöng ruöìng boã thò
thöi, chúá chùèng àúâi naâo cöí ruöìng boã mònh. Cêu vñ cuãa töi nghe ngöå
quaá haã! Caái aái tònh cuãa töi chó laâ huát aá phiïån - coá vêåy àoá thöi. Coân
àúân baâ! Trúâi úi! Àúân baâ laâ möåt vêåt chi vêåy?... Möåt bûäa töëi qua Nam
Àõnh, töi tröng thêëy möåt bûác tranh veä treo úã cûãa möåt nhaâ haát boáng;
töi thêëy, töi khöng bao giúâ quïn. Tranh àoá veä möåt con àúân baâ luác
àïm töëi ngöìi àïí tay lïn àêìu möåt anh àúân öng... maâ caái boáng àen cuãa
hai àûáa chiïëu lïn tûúâng laåi laâ boáng con höí caái dòu àêìu möåt ngûúâi
xuöëng dûúái möåt chûn trûúác cuãa noá. Töi thêëy caái nguå yá àuáng quaá,
cûúâi êìm lïn. Tûâ àoá töi àûúåc möåt hònh aãnh àïí vñ giöëng àúân baâ, haåp
vúái yá töi... röìi töi laåi kiïëm àùång möåt hònh aãnh hay hún, àuáng hún êëy
laâ giöëng rùæn!
Àiïëu thuöëc vûâa chñn, laâm tùæt mêët mêëy tiïëng cûúâi gùçn. Öng
nêng xe phiïån múâi töi:
- Thêìy huát àiïëu thuöëc cho khoãe.
- Xin vö pheáp cuå.
Öng khöng naâi, thoát maá vaâo keáo möåt húi, röìi lûâ àûâ mùæt maâ
thúã.
Luác êëy töi nhû àang giao tiïëp vúái möåt nhên vêåt kyâ quùåc
trong möåt caãnh tûúång huyïìn aão... Töi nghô àïën nhûäng lúâi khe khùæt
quaá àaáng cuãa ngûúâi àaân öng kia maâ thêëy ghï rúån caã ngûúâi. Nhûäng
lúâi noái cùm húân êëy coá möåt maänh lûåc rêët quaái laå... Töi têët nhiïn
khöng biïíu àöìng tònh, nhûng töi cuäng khöng tòm àûúåc nheä gò àïí baâi
baác.
Öng ta tiïm luön mêëy àiïëu nûäa huát, àïí mùåc töi suy nghô vêín
vú. Töi lú àaäng nhòn ngoån àeân lûãa nhoån àêm thùèng lïn, nhòn nhûäng
tiïm moác vaâ caác àöì duâng trïn baân àeân, nhòn khoái trùæng tûâ tûâ lan ra
trong bêìu khöng khñ thúm nöìng vaâ êëm aáp, röìi laåi nhòn böå mùåt gêìy
guöåc xanh xaám mú maâng trong laân khoái böå mùåt in àêìy nhûäng veã
chua chaát móa mai...
Böîng nhiïn töi taái ngûúâi ài, hai haâm rùng cùæn chùåt lêëy nhau
àïí giûä möåt tiïëng kïu, vò töi vûâa thêëy möåt vêåt ghï gúám: möåt con rùæn
caåp nong lúán, mònh lêëp laánh nhû chiïëc khùn quaâng bùçng luåa boáng,
àang yïn lùång nùçm vùæt qua cöí öng. Con rùæn hònh nhû khöng àïí yá gò
àïën töi... chó ngoác àêìu lïn gêìn mùåt öng ta maâ chúân vúân nhûäng laân
khoái thuöëc phiïån chûa tan hïët. Öng phaán nghiïån thò lim dim mùæt
nùçm àoá, neát mùåt thaãn nhiïn laå thûúâng. Töi baám lêëy meáp ghïë ngûåa
cho khoãi run, muöën chaåy nhûng chên rñu laåi... Quay ra cûãa thò cûãa
àoáng kñn. Töi hïët sûác tônh trñ se seä goåi:
- Cuå phaán!
Ngoaãnh laåi, con rùæn khöng coân àoá nûäa, biïën ài nhû hònh aãnh
möåt giêëc mú.
Tröëng ngûåc töi àêåp thònh thònh, töi lêím bêím möåt cêu hoãi maâ
khöng biïët öng phaán coá nghe thêëy khöng, chó thêëy öng ta múã mùæt
ngöìi thùèng dêåy cûúâi mêëy tiïëng nghe rúån toác gaáy, röìi baão töi:
- Töi àaä biïíu thêìy àûâng súå tûâ luác múái bûúác vö àêy kia maâ...
- Nhûng vûâa röìi töi tröng thêëy möåt con rùæn noá quêën cöí cuå!
- Phaãi, con rùæn cuãa töi àoá... Con rùæn cuãa töi nuöi.
- Noá àêu röìi?
- Àêy neâ! (öng ta vûâa noái vûâa troã cho töi thêëy möåt cuöån troân
nguä sùæc úã trong boáng caái göëi xïëp) Vûâa röìi nghe thêìy goåi, noái chui
nùçm xuöëng àoá... Thêìy tröng ngöå lùæm phaãi khöng?
- Nhûng, trúâi úi! Sao cuå laåi nuöi caái quaái vêåt êëy thïë?
- Noá laâ rùæn chûá khöng phaãi laâ quaái vêåt. Vò thêìy coi: noá coá núä
haåi töi bao giúâ àêu? Noá quêën quyát bïn mònh töi àaä coá trïn ba, böën
nùm nay röìi... Caái quaái vêåt maâ ngûúâi ta khöng ngúâ, maâ ngûúâi ta tin
yïu, êëy laâ àúân baâ, êëy laâ giöëng töi gheát vaâ töi súå nhûát àoá.
Töi khöng thêëy lúâi naâo àöåc àõa hún thïë nûäa, nïn vêîn khöng
biïët traã lúâi ra sao. Öng phaán hònh nhû khöng theâm àïí yá àïën töi, chó
vûâa cûúâi noái tiïëp:
- Phaãi. Töi gheát tuåi àúân baâ lùæm, nïn múái nêíy ra caái yá kiïën
nuöi rùæn laâm bêìu baån, trong luác söëng möåt mònh naây. Töi laâm thïë
àùång an uãi loâng töi, àùång ngaåo àúâi chúi, àùång cho chuáng biïët rùçng
töi úã vúái rùæn coân sung sûúáng hún úã vúái chuáng.
Töi mua àùång con rùæn tûâ böën nùm vïì trûúác trong höìi töi qua
Nam Àõnh coá viïåc - maâ chñnh laâ höìi töi naãy ra yá kiïën so saánh rùæn
àöåc vúái àaân baâ... Töi àem noá vïì röìi ngaây ngaây àùåt caái löìng àûång noá úã
bïn baân huát, noái chuyïån vúái noá, than thúã vúái noá, nhû tònh tûå vúái
ngûúâi thûúng. Töi huát àiïëu naâo laåi haâ khoái vaâo löìng àùång cho noá
nuöët ài. Cûá vêåy trong hún möåt thaáng trúâi, lêìn lêìn con rùæn thaânh
quen khoái thuöëc, thaânh "nghiïìn". Töi múái thaã ra cho noá ài, nhûng
chó ñt lêu noá laåi trúã laåi quanh quêín bïn baân huát. Röìi cûá vêåy cho túái
giúâ, con rùæn khöng bao giúâ muöën rúâi boã töi ra. Túái bûäa huát laâ noá laåi
boâ gêìn töi... Möîi ngaây töi möåt cûng noá hún lïn vaâ àïí cho àûúåc tûå do
"mún trúán" töi nhû thêìy vûâa thêëy àoá.
- Bûäa trûúác thêìy túái chúi thò töi vûâa múái bùæt àêìu nùçm huát.
Maâ luác con rùæn cuãa töi chûa àuã nghiïìn thò khöng àûúåc hiïìn laânh vúái
ngûúâi ngoaâi... Töi súå thêìy àöåt nhiïn tröng thêëy noá, lúä coá vö yá àöång
túái noá chùng, nïn múái khöng tiïëp thêìy àùång. Bêy giúâ thò töi bùæt sao,
noá phaãi theo vêåy: noá laânh hún con chiïn.
Vûâa noái, öng ta vûâa vuöët lïn nhûäng khuác cuöån troân cuãa con
rùæn möåt caách nheå nhaâng, yïu dêëu nhû ngûúâi vuöët ve möåt con maän,
miïång seä huyát mêëy tiïëng coâi. Con rùæn liïìn ngoác àêìu lïn, vûún mònh
boâ quêën lêëy caánh tay öng ta. Öng ta ruä möåt caái, noá laåi nùçm cuöån
troân dûúái chiïëu.
Öng phaán quay laåi baão töi:
- Àaä trïn ba, böën nùm trúâi röìi, töi vêîn söëng vúái noá nhû söëng
vúái möåt "ngûâi bêìu baån" trung thaânh, nïn àúâi töi cuäng khöng quaånh
hiu lùæm. Maâ möîi khi tuãi phêån hay cùm tûác vò nghô túái chuyïån xûa,
töi laåi goåi noá ra bïn baân àeân maâ than thúã vúái noá... Nhûäng luác àoá töi
thêëy sung sûúáng trong têm lùæm, vò nghô rùçng con rùæn cuãa töi coân tûã
tïë hún àúân baâ lêån.
Luác töi caáo tûâ öng phaán nghiïån ài ra, thò bïn ngoaâi trúâi sêím
töëi, mûa lêëm têëm göåi möåt caách dõu daâng vaâo àöi maá noáng bûâng cuãa
töi... Töi thêëy loâng nheå nhaâng, trñ vêîn tónh taáo suy nghô àûúåc nhû
thûúâng - vò töi thuá thûåc, cêu chuyïån cuãa öng phaán kyâ quaái vûâa röìi
laâm cho töi tûúãng àïën loaån oác mêët. Töi tòm caách hiïíu lêëy àöi chuát
têm traång cuãa ngûúâi àaân öng êëy, nhûng cuäng khöng thïí naâo hiïíu
àûúåc: phaãi laâ ngûúâi khöí lùæm - khöí quaá- phaãi traãi qua nhiïìu àiïìu
àùæng cay chua xoát vò àaân baâ lùæm múái coá nhûäng tû tûúãng "quaá khñch"
nhû thïë àûúåc.
Böën nùm höm sau, töi laåi vaâo chúi nhaâ öng phaán Saâi Goân.
Öng ta hoãi töi:
- Böå thêìy cho töi laâ ngûâi kyâ cuåc lùæm haã? Maâ kyâ cuåc thiïåt, chúá
chi? Nhûng coá àiïìu töi khöng haåi túái ai. Ngûâi ta gheát töi, töi gheát
laåi. Thïë laâ cöng bònh. Miïîn khöng ai quêëy rêìy töi laâ töët.
Töi tröng thêëy con rùæn vùæt qua cöí öng ta cuäng àaä quen mùæt
vaâ mêëy lêìn sau töi àïën àaä daám theo lúâi öng ta vuöët lïn mònh noá maâ
khöng viïåc gò. Öng phaán cûúâi khöng thêåt vaâ khaân khaân baão töi:
- Thêìy viïët baáo àaä thêëy coá ngûúâi úã vúái rùæn bao giúâ chûa?...
... Cuöëi nùm êëy, töi tûâ giaä Thaái Bònh, coá àïën chaâo öng phaán
Saâi Goân thò thêëy öng ta vûâa vuöët ve con rùæn caåp nong vûâa phaân naân
rùçng ñt bûäa nay öng huát thuöëc laâ huát cho con rùæn chûá khöng thêëy
thuá nûäa. Höìi àoá, öng ta bùæt àêìu bõ yïëu. Töi nghô buång: ngûúâi nghiïån
chï thuöëc hùèn khöng phaãi laâ möåt triïåu chûáng hay.
Àêìu thaáng giïng nùm sau, giûäa höm töi laåi àïën Thaái Bònh
chúi thò àûúåc tin öng phaán Saâi Goân vûâa múái chïët luác saáng.
Ngûúâi baån cuãa töi baão töi:

- Öng phaán nghiïån vêîn öëm tûâ höìi trong nùm. Bïånh xem
chûâng caâng ngaây caâng nùång thïm, trûúác coân ùn uöëng qua loa,
nhûng sau boã cúm hùèn. Mêëy höm nay, bûäa naâo thùçng beá hiïåu cao
lêu àem cúm nûúác àïën cho öng ta, cuäng thêëy àoáng cûãa kñn; öng
phaán nùçm dñ trong nhaâ, ngûâng tiïëng rïn àïí gùæt àuöíi noá xaách cúm
vïì. Nhûng tûâ höm qua thò cöë nghe ngoáng cuäng khöng thêëy gò nûäa.
Saáng höm nay ngûúâi ta túái àêåp cûãa thònh thònh cuäng khöng thêëy
àöång àêåy.
Töi böîng coá möåt thûá caãm giaác kyâ dõ: töi nghô ngay àïën con
rùæn caåp nong.
Tûác khùæc töi cuâng ngûúâi baån ài trònh caãnh saát röìi phaá cûãa
vaâo xem, thò quaã nhiïn öng phaán nùçm chïët coáng bïn caái baân àeân
tùæt, maâ con rùæn thò quêën chùåt lêëy cöí öng, àêìu noá àang cöë ruác vaâo
muäi öng ta, nhû muöën tòm caái húi thuöëc phiïån trong êëy.
Chuáng töi hïët sûác cêín thêån tòm caách bùæt noá, nhûng cêín thêån
vö ñch, vò con rùæn àoái thuöëc, khöng nhanh nheån àûúåc nûäa. Nïn
chuáng töi bùæt àûúåc noá rêët dïî daâng.
VÒ TÒNH
Anh Trêìn Vùn quaã khöng phaãi laâ ngûúâi àeåp trai. Àöåc giaã
haäy tûúãng möåt ngûúâi traåc hai mûúi nhùm, nûúác da àen, muäi to, nhö
àaåi ra ngoaâi, caái traán cuäng nhö tröng nhû caái bûúáu, àöi löng maây rêët
rêåm, laâm cho cùåp mùæt cêån thõ cuãa anh ta coá möåt veã dûä túån àïën kyâ
khöi. Anh ta ùn mùåc quêìn aáo têy nhûng ngûúâi luân maâ caã ngang,
daáng ài laáu taáu tröng rêët ngöå nghônh. Caã ngûúâi anh ta caái gò tröng
cuäng buöìn cûúâi.
Töi yïu baån töi àïën àêu cuäng phaãi nhêån rùçng baån töi tröng
xêëu quaá!
Vùn cuäng tûå biïët thïë. Coá khi anh laåi tûå chïë giïîu mònh àïí
laâm cho baån hûäu vui cûúâi. Nhûng anh ta laâ möåt ngûúâi tñnh nïët thêåt
thaâ, dïî tin ngûúâi vaâ coá möåt têëm loâng tûã tïë hún ai hïët thêíy.
Töi laåi phaãi noái cho àöåc giaã hay rùçng con ngûúâi giaãn dõ thûåc
thaâ kia laåi laâ ngûúâi àa tònh nûäa. Chùèng biïët àoá coá phaãi laâ àiïìu "mai
móa cuãa söë mïånh" khöng? Chó biïët baån töi biïët yïu, maâ yïu say, yïu
àùæm, yïu thiïët, yïu tha; tònh yïu trong huyïët maåch ngûúâi con trai
naây söi nöíi nhû soáng bïí. Nhûng trong bao nhiïu thiïëu nûä maâ anh ca
tuång nhan sùæc, anh ta khöng àûúåc lêëy möåt cö naâo àïí yá àïën mònh.
Caái àoá cuäng khöng lêëy gò laâm laå.
ÊËy vêåy maâ anh Vùn cuäng coá möåt chuyïån tònh, hay möåt
chuyïån maâ anh sùén loâng goåi laâ chuyïån tònh thò àuáng hún. Cêu
chuyïån thûåc chùèng hay gò cho anh ta, nhûng baån töi khöng muöën
quïn, maâ möîi khi nhùæc túái, laåi ra yá caãm àöång nhû ngûúâi êu yïëm
vuöët ve möåt àiïìu kyá vaäng ïm aái.
Àêìu àuöi cêu chuyïån nhû thïë naây:
Thaáng chaåp nùm êëy, anh Vùn lïn Yïn Baái, thùm möåt ngûúâi
baâ con. Luác trúã vïì anh gùåp möåt ngûúâi thiïëu nûä, ùn mùåc giaãn dõ,
ngûúâi rêët àeåp, vaâ rêët coá duyïn, cuâng ài vúái anh ta möåt chuyïën xe
hoãa.
Ngûúâi êëy ngöìi ngay ghïë trûúác mùåt Vùn, khiïën cho anh chaâng
múã möåt quyïín saách ra nhûng khöng àoåc àûúåc cêu naâo hïët. Vùn laâ
ngûúâi nhaä nhùån lïî pheáp, nïn khöng daám nhòn lêu, súå ngûúâi thiïëu
nûä ngûúång. Anh ta thónh thoaãng múái seä kñn àaáo tröng lïn, àïí cho
mùæt àûúåc hûúãng caái nhan sùæc kia trong giêy laát thöi. Caái loâng yïu
möå cuãa baån töi thò thûåc nöìng naân, song chó daám biïíu löå ra àïën thïë
laâ hïët. Vaã anh ta biïët rùçng mong hún cuäng chùèng àûúåc naâo. Ngûúâi
thiïëu nûä thò trùæng treão thïë kia, yïu kiïìu thïë kia, trïn khuön mùåt
thanh tuá êëy khöng chöî naâo àaáng chï, coân mònh thò... öi chao! Baån
töi cheáp miïång thúã daâi möåt caách rêët chua chaát.
Röìi anh ta nghô buång:
"Giaá mònh àûúåc laâ ngûúâi quen vúái con ngûúâi nhan sùæc nhû
thïë cuäng àuã lùæm röìi".
Anh ta beân cöë tònh àúåi dõp laâm quen. Thò may sao caái dõp êëy
hiïån ngay àïën sau khi ngûúâi thiïëu nûä ra cûãa toa àïí nhöí quïët trêìu.
Xe hoãa vïì ngaây gêìn Tïët, nïn rêët àöng; luác cö kia úã cûãa toa
trúã vaâo thò àaä bõ hai baác nhaâ quï chiïëm mêët chöî. Ngûúâi thiïëu nûä
thêëy hoå ra chiïìu khöng nïí gò ai hïët nïn khöng noái gò, chó cau maây
võn tay lïn meáp cûãa söí gêìn àêëy àûáng nhòn ra caãnh tûúång bïn ngoaâi.
Vùn ngöìi bïn naây tûác höå cö kia, liïìn mùæng cho mêëy baác àaân
öng vö lïî mêëy cêu ra phïët lùæm. Àoaån anh ta àûáng dêåy, àïën bïn
ngûúâi thiïëu nûä, luáng tuáng möåt chuát röìi múâi cö ngöìi xuöëng chöî mònh.
Ngûúâi thiïëu nûä khöng tûâ chöëi. Cö ta veán aáo ngöìi xuöëng, laåi caám ún
anh Vùn bùçng möåt nuå cûúâi. Thïë laâ àuã cho baån töi bay ngay lïn têån
chñn têìng mêy.
Anh Vùn àûáng bïn ngûúâi thiïëu nûä, khöng giêëu àûúåc sûå vui
mûâng. Anh ta lêëy daáng böå rêët tònh tûá, laâm nhû mònh chùèng luân möåt
tyá naâo hïët, vaâ quïn bùéng ài rùçng mònh hiïån laâm chuã nhên möåt caái
"muäi sû tûã", àöi mùæt cêån thõ vúái caái traán göì. Nhûng dêîu cho baån töi
coá nhúá àïën caái xêëu àaáng giêån cuãa mònh cuäng khöng hïì gò mêëy,- anh
ta cuäng vêîn sung sûúáng àûúåc, búãi vò ngûúâi thiïëu nûä hònh nhû khöng
troång bïì ngoaâi lùæm, vaâ hònh nhû chó caãm riïng vò têëm loâng quyá baáu
cuãa anh Vùn töi.
Coi löëi ùn mùåc nhaä nhùån cuãa cö ta, Vùn àoaán laâ ngûúâi nïìn
nïëp úã tónh nhoã. Thïë thò cö àaä khöng coá caái thoái àoãng àaãnh khinh
ngûúâi nhû boån tiïíu thû Haâ Nöåi, hoå chó ûa chuöång nhûäng cöng tûã töët
maä bïì ngoaâi. Anh ta laåi thêëy cö kia ài coá möåt mònh nïn múái lêëy thûá
gioång bao dung vaâ rêët nhaä nhùån maâ hoãi:
- Thûa cö, cö ài àêu?
- Thûa öng, em xuöëng Haâ Nöåi.
- Thûa cö, cö xuöëng chúi hay coá viïåc?
- Thûa öng, em xuöëng hoãi núå möåt ngûúâi chõu tiïìn haâng.
Röìi cö ta hoãi laåi Vùn:
- Öng cuäng vïì Haâ Nöåi û?
- Thûa cö vêng.
Thïë röìi cêu chuyïån cuãa hai ngûúâi cûá thên thiïët hún, àùçm
thùæm hún lïn, maâ con mùæt àùæm àuöëi cuãa ngûúâi thiïëu nûä thïm loáng
laánh, thïm tònh tûá...
Anh Vùn thò chûa thêëy bao giúâ mònh coá duyïn àïën thïë.
Anh ta cûúâi bùçng miïång cûúâi xinh àeåp nhêët, hùæng gioång luön
àïí àúä caãm àöång, vaâ cûá chúáp hoaâi àöi mùæt cêån thõ àïí cho mònh biïët
chùæc rùçng àêy laâ sûå thûåc, chûá khöng phaãi trong giêëc mú. Ngûúâi baån
töët cuãa töi thûåc khöng ngúâ rùçng laåi àûúåc hûúãng nhûäng giêy phuát ïm
àïìm quaá àaáng êëy.
Maâ caái haånh phuác möîi luác möåt tùng lïn! Möåt lêìn têìu àöî,
haânh khaách lïn ñt, xuöëng nhiïìu. Ngûúâi thiïëu nûä laåi ngöìi nhñch ra
möåt bïn, àïí cho Vùn ta àûúåc ngöìi caånh. Laåi möåt lêìn khaác, ngûúâi
thiïëu nûä àaánh rúi chiïëc khùn tay luåa, anh Vùn nhùåt lïn höå, luác traã,
àûúåc chaåm àïën baân tay ngaâ ngoåc cuãa myä nhên. Röìi laåi àûúåc myä
nhên múâi ùn trêìu. Vùn rùng trùæng, diïån têy, nhûng cuäng nhêån lêëy
möåt caách rêët lõch sûå.
Anh ta cûá hïët loâng caãm taå sûå tònh cúâ àaä laâm cho anh gùåp
àûúåc ngûúâi thiïëu nûä, vaâ trong trñ àaä thêëy trûúác nhûäng chuyïån tònh
duyïn ïm aái sau naây. Coá möåt ngûúâi nhan sùæc àïí maâ yïu, àïí maâ nhúá
thûúng, àïí maâ mong àúåi àïën caái ngaây töët àeåp kia laâ ngaây àûúåc saánh
vai ngûúâi ngoåc! öì, coân gò sung sûúáng cho àúâi ngûúâi hún! Anh Vùn
thûúâng ngoã riïng vúái töi rùçng: "Töi xêëu thïë naây, chó mong lêëy àûúåc
möåt ngûúâi coá duyïn thöi, thïë cuäng àuã maän nguyïån". Thïë maâ ngûúâi
thiïëu nûä kia àaä coá duyïn laåi àeåp, laåi sùæc saão, laåi lïî pheáp, laåi con nhaâ
nïìn nïëp, àuã moåi àiïìu hay! Maâ laåi coân toã ra loâng quyïën luyïën anh
Vùn nûäa kia! Cho nïn möåt lúâi noái cuãa cö ta, möåt cûã chó cuãa cö ta,
cuâng nhûäng yá tûá úã àêìu maây cuöëi mùæt cö ta, àaä khiïën cho traái tim
baån töi nhiïìu lêìn àêåp maånh lïn dûä döåi.
Ngöìi bïn möåt ngûúâi àeåp nhû thïë thò àûúâng daâi àïën àêu cuäng
laâ ngùæn. Chaã mêëy chöëc, xe lûãa àaä túái Gia Lêm.
Röìi qua cêìu.
Röìi qua ga Àêìu Cêìu.
Moåi ngûúâi àïìu thu xïëp àïí xuöëng. Ngûúâi thiïëu nûä buöåc laåi
khùn vuöng ra àùçng sau gaáy röìi àïën àûáng bïn möåt caái va ly laâ haânh
lyá cuãa cö ta. Anh Vùn laåi bïn hoãi:
- Cö coá ai ra àoán têìu khöng?
- Thûa öng, khöng aå!
Vùn mûâng thêìm seä àûúåc dõp xaách höå va ly. Anh ta laåi noái:
- Tûâ Haâng Da túái Cûãa Nam cuäng gêìn, vêåy trûúác khi ngûúåc
Yïn Baái, cö gheá qua vaâo chúi nhaâ töi.
- Xin vêng.
Ngûúâi thiïëu nûä luác êëy àûa àêìu ra ngoaâi cûãa söí tröng vïì phña
ga.
Têìu dêìn dêìn chaåy chêåm laåi. Vùn àang tòm cêu gò noái nûäa
böîng nhiïn cö ta quay laåi, taái mùåt ài. Vùn ên cêìn hoãi thò cö ta gûúång
cûúâi àaáp:
- Em ài têìu khöng quen, nïn vûâa àûáng dêåy àaä choáng mùåt.
- Thïë maâ töi tûúãng cö phaãi caãm... Nhûng cö ngöìi xuöëng,
khöng mïåt thïm.
Ngûúâi thiïëu nûä ngöìi xuöëng, móm cûúâi nhòn Vùn bùçng àöi
mùæt mïåt nhoåc, dõu daâng vaâ... êu yïëm. Vùn sûúáng quaá, àoã caã maá, àoã
caã muäi, lêìn hïët tuái ba àúâ xuy àïën tuái aáo trong àõnh tòm möåt vêåt maâ
khöng thêëy, röìi phaân naân:
- Buöìn quaá! Töi boã quïn loå dêìu úã nhaâ öng baån röìi. Khöng thò
cö lêëy möåt chuát xoa cuäng àúä.
- Nhûng khöng hïì gò caã! Em cuäng chó choaáng vaáng möåt chuát
thöi.
- Tuy thïë cö cuäng nïn ngöìi yïn àêëy àïí töi mang haânh lyá
xuöëng trûúác àûa cho mêëy ngûúâi nhaâ àûáng àúåi úã ga röìi töi lïn àoán cö
sau.
Ngûúâi thiïëu nûä toã yá mûâng rúä vaâ caám ún Vùn, nhûng cuäng
noái:
- Nhû thïë phiïìn öng quaá.
- Khöng. Naâo, cö coá nhûäng gò?
- Em chó coá caái va ly àoá thöi. Nhûng phiïìn öng quaá!
- Khöng coá gò maâ phiïìn. Töi ài khöng cuäng thïë.
Luác êëy têìu vûâa àöî.
Caái va ly nùång lùæm maâ Vùn ta laâm ra böå rêët khoãe, coi nhû
rêët nheå, röìi hùng haái xaách bûúác xuöëng sên ga. Bêëy giúâ thò anh ta
cao lúán lûåc lûúäng lùæm.
Ngûúâi thiïëu nûä àûáng tröng theo Vùn, tay boáp thaái dûúng.
Anh ta thêëy moãi caánh tay maâ chûa daám nghó vöåi. Ài àïën gêìn löëi ra
haång ba, anh ta múái daám àùåt va ly xuöëng. Àúåi möåt luác maâ àaám
ngûúâi chen chuác trûúác mùåt vêîn khöng chõu tiïën lïn, Vùn noáng ruöåt
hoãi möåt ngûúâi ài caånh mònh:
- Sao laåi àûáng caã laåi thïë naây?
Ngûúâi êëy traã lúâi:
- Hoå khaám haânh lyá.
Vùn quay laåi nhòn thò ngûúâi thiïëu nûä chùæc àaä ngöìi xuöëng,
tröng qua cûãa söí xe hoãa khöng thêëy nûäa... Vùn súå cö ta àúåi lêu quaá
liïìn cöë sûác laách lïn trûúác thò bõ mêëy ngûúâi àöåi àoan caãn laåi, bùæt àûa
va ly cho hoå xem.
Möåt ngûúâi lñnh àoan baão Vùn:
- Chuáng töi vûâa nghe tin baáo coá ngûúâi àem thuöëc phiïån lêåu
àïën Haâ Nöåi nïn phaãi khaám haânh khaách.
Vùn móm cûúâi, àaáp:
- AÂ, tûúãng gò!
Vûâa noái dûát lúâi thò caái va ly ngûúâi thiïëu nûä gûãi, múã tung ra,
trong thêëy àêìy nhûäng höåp bùçng àöìng, gùæn kñn vaâ to bùçng quyïín
saách dêìy cöåp.
Möåt ngûúâi àöåi àoan cûúâi gùçn, noái tiïëng Phaáp:
- Lêìn naây thò anh khöng thoaát àûúåc tay töi!
Vùn chûa hiïíu ra sao thò àaä bõ ngûúâi ta àiïåu vïì súã Thûúng
chñnh.
Tuy rùçng baån töi hïët sûác phên trêìn rùçng mònh laâ con nhaâ
lûúng thiïån, khöng bao giúâ laâm àiïìu traái pheáp, nhûng khöng ai tin.
Caái va ly thuöëc phiïån lêåu àoá laâ caái cúá buöåc töåi rêët huâng höìn. Anh ta
khai rùçng anh ta quaá tin ngûúâi, rùçng ngûúâi ta lúåi duång mònh; song
nhêët àõnh khöng chõu noái rùçng àoá laâ möåt ngûúâi con gaái.
Nhúâ nhiïìu ngûúâi coá thïë lûåc che chúã nïn Vùn múái àûúåc taåi
ngoaåi hêåu cûáu, sau khi bõ giam àïën gêìn nûãa thaáng - tûâ hùm ba
thaáng chaåp túái möìng mûúâi thaáng giïng. Àïën luác ra toâa, anh ta
maånh thêìy caäi, nïn chó phaãi phaåt coá hai thaáng tuâ aán treo vúái böìi
thûúâng cho súã Thûúng chñnh ba nghòn baåc.
Luác kïí chuyïån naây cho töi nghe xong, baån töi thaãn nhiïn kïët
luêån:
"Tuy vêåy, töi cuäng àûúåc ngöìi noái chuyïån vúái ngûúâi nhan sùæc
êëy... hún hai tiïëng àöìng höì".
MAU TRÑ KHÖN
Laåi chuyïån anh Têåp.

Maâ noái chuyïån anh Têåp tûác laâ noái chuyïån ö tö.
Búãi vò caái ö tö rêët xêëu cuãa ngûúâi rêët töët kia laâ möåt vêåt anh ta
duâng àïí ài àûúâng, nhûng cuäng laâ möåt kho chuyïån vui nûäa.
Nïëu àöåc giaã keám trñ nhúá thò töi laåi xin mö taã noá ra àêy trong
ba cêu ngùæn:
1. Noá laâ chiïëc xe cuä vaâ húi beåp.
2. Chaåy thò chiïëm giaãi quaán quên vïì sûå chêåm.
3. Doåc àûúâng, chïët ài söëng laåi luön.
Nhûng khöng hïì gò, baån töi khöng quan têm àïën nhûäng neát
xêëu naây lùæm. Àöëi vúái chiïëc xe reã tiïìn êëy, anh ta coá àöi mùæt cuãa möåt
ngûúâi si tònh. Nghôa laâ àöi mùæt cuãa möåt ngûúâi khöng bao giúâ chõu
nhêån rùçng caái muäi cuãa tònh nhên húi to möåt chuát.
Anh ta vêîn baão:
- Phaãi, coá leä noá xoaâng, noá cuä, nhûng noá cuäng laâ xe ö tö.
Chaã coân ai caäi vaä laåi àûúåc vúái cêu noái chñ lyá êëy. Vaâ chaã coân ai
khöng cöng nhêån vúái Têåp rùçng: ngöìi trïn chiïëc xe ö tö khöí, nhûng
cuäng laâ ngöìi ö tö.
Cho nïn möåt buöíi chiïìu kia, höìi êëy anh múái chûäa vaâ sún laåi
voã ngoaâi chiïëc xe, anh trõnh troång àïën baão töi:
- Lï Ta úi, töi múái thay böå caánh cho xe, muöën múâi anh ài
khao vúái töi möåt bûäa.
"Ài khao" nghôa laâ ài diïån ö tö vúái anh.
Töi tuy hoaãng súå nhûng cuäng phaãi nhêån lúâi, vò töi vöën nïí
baån.
Ra túái xe, töi múái biïët rùçng muöën cho cuöåc khao long troång
hún, anh múâi caã tònh nhên cuãa anh ài nûäa.
*
* *
Xe luác àêìu vêîn chaåy (noái laâ vêîn ài múái àuáng) theo caái bûúác
thong thaã cuãa noá.
Qua nhaâ thûúng Phuã Doaän, qua Cûãa Nam, reä ra ga, röìi ngoát
nûãa giúâ sau, chuáng töi àaä úã trïn àûúâng Cöëng Voång.
Luác êëy, xe múái bùæt àêìu giúã queã(vò baån töi muöën khoe taâi cêìm
laái cuãa mònh), ài xiïu ài veåo nhû möåt baác quaá cheán. Coân töi vúái
ngûúâi tònh nhên cuãa baån thò luön luön ngaã vïì phña trûúác, ngaã vïì
bïn traái, ngaã vïì bïn phaãi, yá nhû àïí àaáp lïî nhûäng cêy cöëi, ruöång
nûúng úã hai bïn àûúâng. Luác naâo chaåy ngùn ngùæn hún thò chuáng töi
cûá nhaãy chöìm chöìm úã chöî ngöìi, nhû ngûúâi cho ngûåa ài nûúác kiïåu.
Qua nhaâ thûúng Cöëng Voång, àûúâng tuy thùèng, nhûng nhiïìu
xe boâ ài laåi vaâ gùåp nhûäng chiïëc xe ö tö haâng noá laâm cho Têåp luáng
tuáng nhû ngûúâi bñ nûúác cúâ.
Chuáng töi thêëy vêåy, giuåc anh quay xe vïì, nhûng anh nhêët
àõnh khöng nghe:
- Caãnh àeåp nhû thïë naây maâ vïì thò thûåc laâ vö lyá.
Nhûng caái lyá cuãa anh khöng phaãi vò ûa caãnh àeåp, maâ chñnh
laâ vò caái taâi cêìm laái cuãa anh noá chûãa cho anh quay àûúåc xe úã quaäng
àûúâng khoá khùn naây. Vaã laåi, Têåp laâ ngûúâi giaâu loâng tûå aái xûa nay,
anh khöng muöën thuá thûåc sûå keám coãi cuãa anh súám àïën thïë.
Xe löìng lïn chaåy möåt caách oanh liïåt àïën nöîi suyát nûäa àûa caã
ba ngûúâi xuöëng ruöång; röìi laåi tûâ tûâ tiïën lïn. Anh keáo "vi teát" êën
chên "ga", nhûng xe vêîn cûá thong thaã bûúác. Töi àang thûúng haåi
baån vêët vaã, thò àùçng sau tiïëng coâi cuãa möåt chiïëc xe rêët sang reáo êìm
lïn.
Têåp ngoá laåi möåt caách khinh nhúân, röìi cûá giûäa àûúâng cho xe
ài, khöng chõu traánh sang bïn caånh. Anh noái to àïí aát tiïëng maáy
chaåy:
- Àaä khoãe giuåc thò ta om cho möåt luác xem sao.

Töi quay laåi nhòn, röìi baão baån:
- Xe ngûúâi Phaáp, anh Têåp aå.
Têåp haách dõch:
- Ngûúâi Phaáp hay ngûúâi gò cuäng àúåi àêëy àaä.
Trong luác êëy thò tay vùån, chên àaåp, xe vêîn chaåy chêåm maâ
vêîn khöng traánh àûúåc sang möåt bïn.
Ngûúâi Phaáp úã sau chuáng töi luác àoá coá veã tûác giêån vö cuâng,
noái lïn nhûäng tiïëng nghe khöng àûúåc vui tai, nhûng hònh nhû Têåp
khöng theâm nghe thêëy. Anh vêîn thaãn nhiïn, yïn lùång, röìi thêëy
nhûäng lúâi cuãa ngûúâi Phaáp húi quaá àaáng, anh cuäng quay laåi quaát:
- Khi àùçng trûúác coá nhûäng xe boâ noá ài tûâng luä thïë kia thò
traánh laâm sao!
Ngûúâi Phaáp quaát laåi liïìn:
- Khöng traánh àûúåc aâ? Thïë thò vïì hoåc cêìm laái ài ñt lêu nûäa
àaä!
Têåp giêån taái meát mùåt:
- Naây anh àûâng coá xûúåc! Anh àûâng coá laáo!
- AÂ, mi muöën ta daåy cho mi laâm söëp phú phaãi khöng? Àöì oùæt
con!
Têåp hïët sûác quaát thêåt to:
- Caái möìm cuãa mi im ngay!
Röìi, khöng biïët laâm thïë naâo, anh khiïën caái xe bùng lïn
nhanh möåt caách bêët ngúâ. Nhûng chó àûúåc àöå hún möåt trùm thûúác,
röìi àûáng laåi.
Cêu dûä döåi Têåp neám ra luác naäy, ngûúâi Phaáp úã xe sau chûâng
àaä nghe thêëy. Caái mùåt hêìm hêìm cuãa y tiïën gêìn àïën baão cho chuáng
töi biïët seä coá sûå kõch liïåt xaãy ra.
Têåp hùèn cuäng biïët vêåy.
Anh ta, mùåt vêîn taái meát, thong thaã àûáng lïn, thong thaã bûúác
xuöëng, thò caái xe ngûúâi Phaáp cuäng vûâa túái núi.
Thûåc laâ caái phuát höìi höåp vö cuâng!
Töi hoãi Têåp:

- Nguy, hùæn thïë naâo cuäng sinh sûå, maâ sinh sûå thò...
- Sinh sûå thò...
Anh ta noái thïë röìi tiïën àïën trûúác mùåt ngûúâi Phaáp, vûâa chûäng
chaåc hoãi:
- La boxe, monsieur! (Thûa öng, ta àêëu voä naâo)
Cêu noái coá sûác laâm cho ngûúâi kia ngaåc nhiïn nhòn Têåp tûâ
àêìu àïën chên:
- Thïë naâo? Anh àõnh noái gò?
- Töi noái rùçng ta àaánh nhau möåt trêån.
Röìi khöng àïí ngûúâi kia àaáp laåi, Têåp tiïëp luön:
- Vò xe töi laâm vûúáng xe öng, öng chûãi töi, töi chûãi öng. Ta
phaãi chûäa laåi àiïìu àoá.
Dûát lúâi, anh Têåp cúãi aáo ngoaâi neám cho töi giûä vaâ àïí löå caái
thên hònh leáp keåp úã trong lêìn aáo sú mi. Luác quay laåi thêëy ngûúâi kia
àûáng im, anh lêëy thûá gioång vùn hoa vaâ doäng daåc nhû möåt nhaâ quyá
phaái thaách àêëu gûúm maâ baão ngûúâi Phaáp:
- Thûa öng, töi xin àoán tiïëp.
Thò ngûúâi Phaáp (möåt thiïëu taá lûåc lûúäng treã trai) gêåt àêìu möåt
caái:
- Nïëu vêåy àûúåc. Naâo ta ra àêy.
Töi àaä tûúãng rùçng Têåp coá ngoán voä gò anh múái hoåc àûúåc vaâ
giêëu töi, nïn múái coá caái veã phi thûúâng nhû thïë. Khöng ngúâ anh vûâa
quú tay möåt caái àaä bõ möåt quaã töëng bùæn anh ra ba thûúác, löím ngöím
boâ trïn mùåt àûúâng. Sêën laåi, nhêån möåt quaã nûäa vaâo àêìu, traánh àûúåc
möåt quaã thûá hai, traã laåi àûúåc möåt quaã buáng ruöìi, röìi laåi bõ möåt töëng
nûäa vaâo ngûåc.
- Xin öng cho töi ba phuát nghó.
Ngûúâi Phaáp ûng thuêån. Têåp thúã, caâi laåi cuác aáo, vuöët toác ngöìi
xuöëng búâ coã. Möåt laát anh àûáng dêåy, vûâa chûåc àêëm ngûúâi Phaáp thò
möåt quaá töëng trúâi giaáng laâm anh quay ài ba voâng.
Hiïåp thûá hai naây cuäng nhû hiïåp àêìu, baån töi "nhêån" rêët
nhiïìu, maâ "cho" rêët ñt.
Töi àûáng ngoaâi cuäng thêëy töëi caã mùæt. Muöën cûáu baån nhûng
luêåt tranh àêëu bùæt mònh chó àûúåc laâ khaách quan. Chûa biïët söë
mïånh Têåp ra sao thò böîng anh ta giûä maá nhêíy luâi ra ngoaâi noái to:
- Haäy gûúåm.
Ngûúâi Phaáp cuäng ngûâng laåi thò Têåp höín hïín noái:
- Thûa öng, hai bïn khöng àûúåc ngang sûác. Vêåy töi xin chõu
thua.
Röìi cuäng chûäng chaåc nhû khi anh tiïën lïn luác àêìu, baån töi vïì
xe lêëy aáo mùåc.
Xem ra thò Têåp khöng bõ thûúng mêëy chuát. Anh àïí cho caái
xe ngûúâi Phaáp ài (ngûúâi naây luác êëy àaä haã giêån), múái quay laåi baão
chuáng töi:
- Bêy giúâ thò ta quay vïì.
*
* *
Viïåc löi thöi êëy Têåp laâm nhû ngûúâi quïn ngay. Mêëy höm sau
töi gùåp anh, anh cuäng khöng muöën nhùæc túái. Nhûng töi khöng chõu
àûúåc, hoãi ài hoãi laåi maäi, anh múái traã lúâi:
- Anh khöng hiïíu gò caã?
- Maâ sao hiïíu àûúåc! Taåi sao xe noá muöën lïn, anh laåi khöng
traánh?
Têåp cûúâi xoâa:
- Naâo coá traánh àûúåc cho cam. Luác êëy xe boâ ài chùåt àûúâng, maâ
tay laái töi coá vûäng lùæm àêu. Caái xe laåi nhû khöng chõu theo yá töi. Töi
àaä tûúãng àïën truyïån Lûu Bõ vúái con ngûåa Àñch Lû vaâ àaä thêìm baão
noá rùçng: "Àñch Lû, Àñch Lû, thiïn haå noái khöng sai, mi thûåc laâ àöì
phaãn chuã".
- ÛÂ, àaä thïë, sao anh coân trïu tûác ngûúâi Phaáp laâm gò?
- Taåi noá boáp coâi nhùæng lïn... Mònh thò khöng biïët traánh löëi
naâo. Chûãi nhau chúi röìi muöën àaánh nhau thò àaánh.
Töi noái:
- Àaánh nhau thò lúåi gò cho anh, thïë maâ anh coân daám thaách
giaâ! Töi tûúãng anh biïët voä.
- Khöng thaách noá, noá cuäng giaä mònh trûúác. Anh khöng nhúá
luác êëy noá hêìm hêìm àuöíi theo xe töi àêëy û? Vêåy, töi laâm thïë chó laâ àïí
lêëy cúá àêëu voä àïí khoãi thiïåt cho mònh. Cuäng laâ àaánh nhau nhûng
muöën cho noá àaánh ñt hay nhiïìu laâ tuây úã mònh caã. Vaã laåi (chöî naây
Têåp vûâa noái vûâa nhaáy mùæt) nhû thïë thò khöng phaãi chaåy tröën nhû
möåt keã heân nhaát, mêët tiïëng vúái tònh nhên!
1939 Ruát tûâ Tuyïín têåp Thïë Lûä,

Nxb Vùn hoåc, 1983.
MÖÅT NGÛÚÂI SAY RÛÚÅU
Öng lyá Thêåp rñu lûúäi laåi noái:

- Uöëng múái coá thïë... maâ... cuäng say... Say quaá... Töi thûåc...
Hûâm!
Öng ta nhoeãn miïång cûúâi möåt caách ngêy ngö, ngêët nga ngêët
ngûúãng bûúác trong àûúâng laâng, thaânh thûåc nhêån thêëy rùçng mònh àaä
quaá say, nhûng cuäng thaânh thûåc tûå dung thûá cho mònh caái löîi nhoã
êëy.
Ngûúâi öng ta àûa vïì àùçng trûúác. Hai chên khöng ùn yá, möîi
bûúác chûåc àêm cheáo vïì möåt àûúâng. Cûá thïë tiïën lïn, öng ta lêëy laâm
laå rùçng mònh chõu khoá ài cuäng àaä khaá lêu, maâ sao vêîn chûa ra khoãi
thön Thûúång.
- ÛÂ say... Mònh say thûåc... mêët röìi!
Öng ta chùèng biïët àaä uöëng bao nhiïu cheán, cuäng chùèng roä
trong bûäa khao nhaâ khaán Võnh, öng ta àaä noái nhûäng gò. Chó phaãng
phêët nhúá rùçng coá möåt lêìn caäi lyá vúái phoá töíng Àaán, mònh noái möåt cêu
khñ húá, phoá Àaán noá vùån laåi laâm cho moåi ngûúâi cûúâi êìm lïn.
Öng ta laåi thêëy caã caái höí theån cuãa mònh trong bûäa cöî vaâ tûác
phoá Àaán lùæm:
- Hûâ! Noá laåi... laåi daám xoã caã mònh!
Loaång choaång àûúåc mûúi bûúác, öng ta cûúâi gùçn:
- Ngûä êëy thò laâm... vûúng tûúáng coác gò... maâ... laâm böå! Öng
cho thò...
Nhûng lyá Thêåp chó noái coá thïë, vò thûåc ra öng ta cuäng chùèng
nghô àûúåc gò thïm. Nhûäng chuyïån khöng hay maâ öng ta mong cho
phoá Àaán gùåp phaãi chó lúâ múâ trong caái trñ höîn àöån. Tuy vêåy, thïë cuäng
àuã cho öng ta àúä tûác röìi.
Möîi lêìn bûúác laåc, chûåc xiïu ngûúâi, àêm chuái vaâo búâ tre, lyá
Thêåp laåi nhoeãn miïång cûúâi, laâm nhû àoá laâ möåt troâ ngöå nghônh lùæm.
Röìi chöëc chöëc öng ta laåi cûúâi; hai meáp àang keáo nhaách lïn
hai phña tai böîng dûng kheáp ngay vaâo, mùåt coá veã bêìn thêìn möåt luác
lêu lêu, àïí röìi laåi nhoeãn cûúâi nhû thïë nûäa.
*
* *
Ài ra khoãi con àûúâng rúåp, lyá Thêåp dûâng laåi bïn caái quaán boã
khöng úã cuöëi xoám Thûúång, nheo mùæt nhòn ra quaäng àöìng àêët khö
truåi luáa, chaåy tùæp àïën chên trúâi. Öng ta thêëy buöìn tiïíu tiïån, liïìn
keåp chùåt caái ö trùæng vaâo naách, röìi quay mùåt vaâo möåt buåi tre.
Möåt tiïëng phò maånh úã sau lûng thöët nhiïn laâm öng ta giêåt
mònh. Ngoaãnh laåi tröng, thò laâ möåt con trêu buöåc úã göëc möåt cêy nhoã.
Lyá Thêåp beän leän vò àaä hoaãng súå, trên trên nhòn maäi vaâo con
trêu, noá cuäng trên trên nhòn laåi mònh. Öng ta laãm nhaãm chûãi con
vêåt mêëy cêu, thêëy noá lùång yïn möåt caách khoá chõu, röìi laåi phò lïn möåt
tiïëng nûäa.
- AÂ aâ, maây laåi phò öng! Naây phò.
Tiïån ö, öng ta àaánh möåt caái maånh vaâo muäi con trêu, röìi
thuêån tay àaánh maäi. Con vêåt nùång nïì khöng traánh xa àûúåc, caái dêy
ngùæn buöåc noá cùng thùèng maäi ra.
Lyá Thêåp àùæc chñ cûúâi thêåt to, cûá muäi con trêu àaánh lïn hoaâi,
àaánh cho sûúáng tay, àaánh vò thêëy con trêu khöng laâm gò àûúåc mònh,
àaánh cuäng cho haã caái loâng hung baåo cuãa nhûäng ngûúâi say.
Böîng öng ta ngûâng tay laåi. Con trêu vûâa lùæc sûâng maånh,
muäi phò thúã lïn möåt tiïëng khaác thûúâng. Hai mùæt ûúát cuãa noá nhòn
öng tröng biïng biïëc xanh röìi laåi àoã lûâ lûâ, nhû hai miïëng tiïët.
Lyá Thêåp àaä hiïíu con trêu coá nhûäng yá àõnh gò röìi. Nhûng cêåy
coá caái dêy thûâng giûä noá laåi, nïn öng ta cuäng khöng quaá vöåi vaâng.
Öng ta traánh sang möåt núi, bûúác xuöëng möåt löëi ruöång khö, mñm
miïång laåi möåt caách chaán naãn, giûúng caái ö trùæng lïn vaâ trûúác khi boã
ài, coân ngoaãnh laåi mùæng lêëy oai mêëy tiïëng. Giaá thaânh thûåc hún möåt
chuát, öng ta seä thêëy tiïëng mùæng cuãa mònh húi run run.
Lyá Thêåp nghô thêìm:
- Noá laâm quaái gò àûúåc mònh.
Vaâ noái to caái cêu nghô thêìm êëy lïn, àïí tûå an uãi:
- ÛÂ ! Noá laâm quaái gò àûúåc öng!
Nhûng öng ta vêîn quay laåi nhòn luön vaâ möîi luác möåt thïm lo
ngaåi.
*
* *
Nhûäng tiïëng moáng úã sau lûng, nïån àïìu xuöëng àêët laâm cho
Lyá Thêåp laånh taái ngûúâi ài.
- Thöi àñch röìi!
Caái àiïìu maâ öng ta súå nay àaä dêîn àïën.
Chó ngoaãnh laåi nhòn vöåi möåt caái, öng ta cuäng thêëy quaá roä caái
àiïìu nguy kõch: con trêu àaä dûát àûát muäi, àïí àuöíi mònh.
Öng Lyá nhû ngûúâi ngaái nguã vûâa nhuáng mùåt vaâo thau nûúác.
Öng tónh laåi, cuåp ö xuöëng, röìi cùæm àêìu chaåy cuöëng lïn.
Tiïëng chên cuãa con trêu gêìn laåi mau choáng laå thûúâng, maâ
chên cuãa öng thò chûa bao giúâ thêëy chaåy keám bùçng luác êëy.
Öng khöng daám nhòn laåi, vò cho rùçng laâm thïë seä mêët rêët
nhiïìu thò giúâ.
*
* *
Qua hai mêîu ruöång röìi.

Baân chên dêîm lïn nhûäng nêëm raå khö cuäng khöng thêëy
àau... Sûå kinh hoaãng kõch liïåt rêm ran khùæp ngûúâi vaâ trong tiïëng
gioá vuát bïn tai, öng chó nghe thêëy tiïëng phò thúã cuãa con vêåt... Öng ta
chó tûúãng thêëy veã hung túån cuãa con trêu, vúái àöi mùæt àoã lûâ, vúái cùåp
sûâng cong rêët tiïån lúåi cho viïåc baáo thuâ cuãa noá.
Lyá Thêåp mong rùçng àoá chó laâ möåt giêëc möång, röìi laåi mong
rùçng mònh tûúãng lêìm: khöng coá con trêu naâo àuöíi theo öng ta.
Nhûng haåi thay! Nhûäng tiïëng chên úã sau lûng mònh chaã coân coá thïí
laâ tiïëng gò khaác.
Öng ta biïët rùçng chêåm möåt bûúác laâ chïët. Nhûng ngûúâi àaä
nhoåc quaá, húi thúã trong ngûåc nhû khöng kõp coá thúâi giúâ döìn ra...
Thûã cöë tñnh xem coân kïë naâo khaác nûäa khöng? Nhûng caái yá nghô êëy
hònh nhû cuäng laâm cho öng chaåy thïm chêåm.
Lyá Thêåp thêëy mònh khöí súã khöng biïët chûâng naâo. Con trêu
vêîn tiïën lïn möåt caách àïìu hoâa àöåc aác.
*
* *
Möì höi trïn traán chaãy xuöëng nhiïìu quaá.

Öng ta nhùæm mùæt laåi àïí cho nûúác mùæt giaân ra, röìi thu hïët
sûác hñt möåt húi cûåc daâi, öng ta nghiïën rùng laåi chaåy rûúán lïn, khöng
ngúâ rùçng luác àoá coân chaåy àûúåc nhanh àïën thïë. Nhûng àûúåc chûâng
dùm trùm bûúác thêëy kiïåt sûác vaâ hy voång rùçng cuäng àaä boã con trêu
àûúåc möåt quaäng khaá xa, lyá Thêåp liïìn dûâng chên trïn möåt búâ ruöång
vaâ quay laåi. Öng ta heát lïn möåt tiïëng yïëu àuöëi: con trêu chó caách
mònh chûâng nùm con saâo.
Maâ noá thò khöng hïì nghó chên. Àiïåu böå thaãn nhiïn, noá tiïën
laåi trûúác mùåt möåt caách quaã quyïët bûúáng bónh kiïíu suác vêåt.
Lyá Thêåp khöng thïí naâo nhuác nhñch àûúåc, chó chûåc ngöìi
xuöëng àoá àïí chïët, nïëu khöng gùåp àûúåc sûå may mùæn phi thûúâng naâo.
Con trêu àaä qua caái búâ ruöång bïn kia, Lyá Thêåp chó coân àuã
sûác cuöëi cuâng àïí liïång caái ö trùæng vaâo giûäa hai sûâng cuãa noá. Con vêåt
àûáng sûäng laåi nhû möåt caái maáy chúåt haäm. Röìi hònh nhû quïn ngûúâi
àaân öng àêëy, noá cuái àêìu xuöëng huác, nhay, giaây, xeáo kyâ cho àïën luác
caái ö raách túi ra. Öng Lyá ngöìi úã búâ ruöång bïn naây, mùåt xaám nhû tro,
hai mùæt laåc tinh thêìn traáo trûng nhòn cöng viïåc cuãa con trêu, ngúá
ngêín nhû ngûúâi mêët trñ.
Luác con trêu ngûãng lïn, trïn sûâng coân vûúáng caái goång ö naát,
lyá Thêåp múái nghô ra. Caái thöng minh nhoåc mïåt vaâ chêåm chaåp cuãa
öng ta hònh nhû àïën luác êëy múái sûåc tónh.
Öng ta àûáng phùæt lïn nhû bõ àiïån giûåt, röìi laåi cùæm àêìu chaåy.
Con trêu nhòn ngûúâi àaân öng, ngaåc nhiïn möåt luác, röìi àuöíi theo liïìn.
Vaâ cûá thïë, trïn mùåt ruöång man maác vaâ vùæng veã laå thûúâng,
ngûúâi àaân öng thò thu hïët taân lûåc àïí traánh xa möåt caái chïët gúám ghï,
coân con vêåt thò cûá àïìu bûúác tiïën theo. Caái thên hònh khoãe maånh cuãa
noá luác êëy nhû chûáa chêët möåt thûá sûác maånh laånh luâng taân baåo.
*
* *
Lyá Thêåp khöng coân möåt tñ gò laâ say nûäa. Öng ta nghô àïën caái
tònh thïë nguy khöën cuãa mònh möåt caách roä rïåt, vaâ chaåy lïn cuäng
hùng haái thïm.
Nhûng chaåy qua àûúåc nùm, saáu thûãa ruöång, lyá Thêåp laåi
tûúãng khöng coân húi sûác naâo, trong loâng cay cûåc vaâ oaán giêån hïët
thaãy moåi ngûúâi. Caánh àöìng àêët dûúái aánh nùæng chiïìu sao maâ yïn
tônh àïën thïë, vùæng lùång àïën thïë? Nhûäng ngûúâi úã laâng xoám xa hònh
nhû heån nhau àúåi chñnh luác naây àïí úã nhaâ hïët, hay coá ai biïët mònh bõ
naån cuäng khöng theâm ra cûáu mònh.
Con trêu vêîn àuöíi mònh cuäng gan goác khaác thûúâng.
Khoám tre xanh úã laâng öng ta cuäng nhû cöë yá xa thïm maäi ra;
gioá ruöång thöíi vaâo ngûúâi hònh nhû maånh thïm lïn; têët caã moåi sûå
àïìu nhû nhêët àõnh laâm cho öng ta khöí. Bûúác chên dêìn dêìn thêëy
naãn vaâ nïëu cûá thïë maäi thò chó laát nûäa con trêu huác túái sau lûng.
Sau cuâng, khi tröng thêëy roä möåt cêy àa con gêìn Haå thön, lyá
Thêåp múái gùæng hïët caái àaãm lûåc tuyïåt voång bùng mònh lïn, biïët trûúác
rùçng chûa àïën caái cêy maâ àaä àûát húi, thò thöi, thïë laâ hïët. Lyá Thêåp
àuöëi sûác quaá, hai chên vêîn chaåy, nhûng hònh nhû bõ caái àaâ ngûúâi
àûa lïn thöi, thêìn trñ taán loaån vaâ hön mï gêìn nhû luác sùæp ngêët
ngûúâi ài vò uöëng quaá cheán.
Àïën luác hai tay àaä vöì àûúåc cêy àa nhoã gêìn Haå thön, öng ta
múái daám hy voång rùçng mònh coân coá thïí thoaát àûúåc naån. Öng ta aáp
ngûåc vaâo da cêy maâ thúã möåt laát, röìi bñu àïën naát tay vaâo àêìu mêëu,
thu hïët gên sûác treâo lïn.
Lyá Thêåp cûúäi àûúåc lïn caái chaåc lúán dûúái cuâng röìi, caánh tay
vaâ bùæp chên liïìn öm thùæt lêëy thên cêy àa, röìi chuái mùåt lïn voã cêy
khoác nûác lïn mêëy tiïëng. Dûúái göëc cêy, con trêu àaä túái, caái muäi raách
toaác choä lïn gêìn túái chên ngûúâi àaân öng.
*
* *
Chiïìu töëi höm êëy, ngûúâi nhaâ khaán Võnh úã thön Thûúång àöí ài
tòm trêu, túái núi thêëy noá lùèng lùång àûáng àúåi dûúái göëc cêy àa. Hoå
phaãi troâng thûâng vaâo cöí con vêåt löi vïì, röìi lïn cêy cûáu öng lyá Thêåp
xuöëng.
Öng ta luác êëy ngêët ài khöng biïët gò nûäa, nhûng chên tay vêîn
baám rêët chùåt lêëy thên cêy, hoå khoá nhoåc lùæm múái gúä àûúåc ra vaâ goåi
maäi múái tónh.
Lyá Thêåp öëm mêët hai thaáng trúâi vêîn chûa hoaân höìn.
CHIM ÀEÂO
ÚÃ àêy mêy nuái, cêy rûâng

Nûúác non thanh saåch, caách chûâng phöìn hoa
Chim àeâo nhùæn, gioá àeâo ca
Du höìn mú möåt giêëc mú khön cuâng...
Mêëy vêìn thú
Thû cuãa Khöi Giang gûãi cho baån úã Haâ Nöåi

"Baãn Caâng ngaây 16 thaáng tû nùm 1936
Bùçng úi!
Höìi naây anh bêån phaãi khöng? Anh moãi mïåt chaán naãn nûäa?
Töi tónh lùæm kia àêëy. Àoåc vùn anh vaâ xem cöng viïåc anh ñt lêu nay,
tuy vêîn thêëy veã hoaåt àöång hùng haái cuãa tuöíi treã nhûng töi cuäng
àoaán thêëy nhûäng giêy phuát uïí oaãi noá laâm cho anh thêëy nhûäng cöng
viïåc hay nhêët cuäng khöng coá nghôa lyá gò. Töi àoaán hùèn khöng sai, vò
caái khöí êëy thûúâng laâ caái khöí chung cuãa boån viïët vùn chuáng ta, töi àaä
hiïíu roä vaâ töi cuäng hiïíu roä anh nûäa.
Vêåy anh haäy nghe töi baão: gaác cöng viïåc àêëy, xïëp quêìn aáo
vaâo va li, nhûäng quêìn aáo àuã thay àöíi trong mêëy höm, röìi tröën ài!
Taåm xa caái Haâ Nöåi gioá buåi chêåt heåp cuãa anh dùm baãy ngaây ài!... Töi
xin maách anh möåt chöî non nûúác rêët ïm dõu, rêët ên aái, rêët nïn thú...
vaâ dûúái àêy laâ àûúâng löëi dêîn àïën caái xûá thêìn tiïn êëy.
Anh lêëy veá chuyïën xe lûãa súám ài Àöìng Moã; túái ga anh xuöëng,
vaâo phöë chúå hoãi thùm löëi vïì Baãn Caâng. Ngûúâi ta seä chó cho anh möåt
daäy nuái cao chùæn ngang, nhûng anh àûâng ngaåi. Anh phaãi treâo lïn
treâo xuöëng ba cêy söë àûúâng nuái: àöëi vúái anh khoá nhoåc thûåc, nhûng
àaä coá nhûäng caãnh laå mùæt àuã laâm anh vui loâng. Bïn mònh anh laâ möåt
caái vûåc lúán toaân möåt maâu um tuâm rêm maát cuãa caã möåt rûâng cêy.
Nhûäng tiïëng aâo aâo khöng thöi, ran lïn hònh nhû tûâ trong nhûäng
vûâng laá im lùång... Àoá laâ tiïëng thaác nûúác chaãy khuêët dûúái khe nuái.
Nhûng anh àûâng mêët thò giúâ tòm. Anh cûá ài vaâ thïë naâo cuäng àïën
bïn möåt khu cêy laá moåc thûa, chó cuái nhòn cuäng thêëy caã möåt khuác
nguöìn nûúác trùæng phau huâng höí bùng ra giûäa nhûäng taãng àaá lúán.
Nïëu doåc àûúâng cûá phaãi àûáng laåi maâ ngùæm thò khöng biïët àïën bao
giúâ anh múái thöi lûu luyïën vaâ chûa biïët àïën khi naâo múái túái núi...
Möåt àöi bûúám, möåt àoáa hoa rûâng, nhûäng tia nùæng vaâng tûúi loåt qua
vûâng cêy xanh giaâ, têët caã moåi vêåt úã àêy àïìu kyâ thuá hïët!
Anh cuäng seä gùåp nhûäng ngûúâi Thöí qua laåi àêy. Hoå seä yïn
lùång giûúng mùæt ngaåc nhiïn tröng anh, coá veã tûå hoãi: "Caái nhaâ öng
mùåc quêìn aáo têy naây úã àêu laåi àïën àêy. Maâ sao laåi nhòn chuáng ta
cêín thêån thïë kia?" Vò chùæc thïë naâo anh cuäng seä giûúng mùæt nhòn hoå.
Anh nïn móm cûúâi hay gêåt àêìu àaáp lïî nïëu hoå chaâo mònh; sûå nhaä
nhùån àoá rêët laâm vui loâng nhûäng têm höìn chêët phaác êëy. Àïën möåt chöî
àûúâng nuái múã röång trïn möåt àêìu döëc laâ anh àaä ài àûúåc ngoát nûãa
àûúâng. Chöî naây cêy laá um tuâm hún, cao rêåm hún vaâ löëi ài cuâng àúä
khoá nhoåc hún trûúác. Anh choån möåt moãm àaá maâ ngöìi nghó. Coá khaát
thò àïën bïn möåt vuäng lúán úã dûúái möåt höëc nuái; nûúác úã àêëy trong suöët
nhû ngoåc. Anh nùçm sêëp xuöëng coã, nhuáng möi têån nûúác maâ uöëng vaâ
seä thêëy caã sûå maát meã khoan khoaái göåi vaâo trong toaân thên...
Böën con ngûåa buöåc trûúác giêåu möåt chiïëc nhaâ tranh gêìn àoá,
anh thuï lêëy möåt; lùèng lùång maâ lïn yïn röìi cûá thùèng àûúâng maâ tiïën
ài. Tûâ àêy trúã vaâo khöng coân döëc nûäa. Ài àûúåc hai cêy söë, anh ra
khoãi nuái àaá vaâ boáng rêm xanh cuãa cêy rûâng. Gêìn thung luäng röìi.
Hai bïn laâ nhûäng caánh àöìng ngö chaåy xa tùæp. Àöìi àêët truâng àiïåp vaâ
phùèng nhùén úã phña trûúác, maâu xanh dõu hay vaâng non, nöíi trïn
chên trúâi höìng biïëc, vò luác àoá seä vaâo khoaãng böën giúâ chiïìu. Vên
Bùçng úi! Truát boã sûå lo êu ài! Truát boã caã têëm linh höìn phûác taåp cuãa
ngûúâi vùn minh nûäa!... Anh àaä túái möåt xûá ïm àïìm giaãn dõ, caãnh àeåp
coá möåt veã thanh bònh thuêìn tuáy khaác thûúâng. Anh seä àûúåc hûúãng
caái ngaåc nhiïn sung sûúáng cuãa möåt ngûúâi àang söëng trong àúâi vêåt
löån böîng tûå dûng bûúác túái möåt núi non nûúác yïn lùång, cöí kñnh nhû úã
àúâi thaái laåc ngaây xûa... Trong khöng khñ thanh khiïët, nhûng tiïëng
haát deão dang seä vùèng àûa lïn nheå nhaâng nhû tia khoái thoaáng bay vaâ
nhiïåm maâu nhû lúâi cêy coã. Anh seä dûâng ngûåa laåi, seä bêng khuêng
àïí cho bao nhiïu caãm tûúãng, bao caãm giaác àêåm àaâ múái meã göåi lïn
têm höìn... Vaâ anh seä thêëy mònh úã bïn möåt khu vûúân quaã chñn, boáng
cêy chen sñt dûúái nhûäng àiïím lûa thûa nùæng roåi nhû thïu hoa...
Khöng, anh khöng mú àêu!... Nhûäng àiïìu anh seä tröng thêëy kia laâ
sûå thûåc àêëy!...
Hai ngûúâi con gaái êín hiïån trong laá seä tiïën àïën trûúác mùåt anh
vaâ seä hoãi anh möåt cêu maâ anh khöng hiïíu nghôa. Hoå khöng àúåi àaáp
vaâ seä àûa tay chó cho anh vïì phña laâng nhû àöåt nhiïn hiïån ra dûúái
thung luäng: möåt núi thön daä nhoã nhùæn, maái tranh laác àaác lêîn trong
nhûäng vuâng mai truác xanh giaâ. Nhûäng têëm thaãm vaâng non ïm mùæt
kia laâ nhûäng ruöång maå, caái nguöìn baåc lûúån túái tûâ phña rûâng thêëp
kia laâ doâng suöëi, vaâ daãi luåa höìng thùæm vùæt úã chên àöìi trûúác mùåt laâ
con àûúâng àêët ài Baãn Linh...
Anh seä xuöëng con àûúâng àoá, reä vïì phña tay traái, qua möåt luäy
mai lúán röìi reä vïì phña tay phaãi àïí lïn caái àöìi êín úã phña sau. Trïn
àöìi, möåt lúáp nhaâ tranh cao röång dûång theo kiïíu múái, àûáng àoãm
daáng trong mêìu sûúng höìng tña cuãa buöíi chiïìu vaâng. Chung quanh
nhaâ, bûác raâo truác ngùæn vêy böën bïn nhûng coá tñnh caách trang hoaâng
hún laâ àïí phoâng giûä. Voâm cêy thêëy nhö sau noác laâ hai cêy taáo, vaâ
nhûäng göëc àaâo uöën eáo trûúác cûãa laâ thûá àaâo muöån, coân nuå cho àïën
cuöëi xuên.
Anh cûá àêíy cöíng maâ vaâo vò cöíng khöng bao giúâ khoáa, cuäng
àûâng lêëy laâm laå khi khöng thêëy möåt tiïëng ngûúâi naâo quanh mònh. úã
àêy, moåi vêåt àïìu cêín troång im húi àïí chiïm ngûúäng bao tiïëng rò raâo
thêìn thiïng cuãa caãnh trñ... Anh lùèng lùång bûúác lïn thïìm, seä reán
bûúác trïn nhûäng caánh hoa nhung gioá hùæt trûúác hiïn, vaâ nheå nhaâng
reä caái reâm truác ngaâ buöng trûúác cûãa. Àoaån truác reâm àuång nhau seä
kïu lïn tûâng tiïëng gioân giaä xinh xùæn trong giûäa tônh mõch, vaâ seä coân
reo àöång nhû thïë cho àïën luác anh àaä bûúác hùèn vaâo trong nhaâ.
Anh nïn àûáng yïn, anh nïn tônh têm maâ ngùæm khùæp moåi
núi, sûå thaãn nhiïn kia laâ baãn tñnh cuãa nhaâ naây, nhûng laâ sûå thaãn
nhiïn thên yïu vaâ àêìm êëm.
Tûâ hai cûãa söí lúán cùng the, aánh saáng höìng xanh àûa vaâo
nhû möåt laân êm nhaåc yïn lùång. Nhaâ röång nhûng baâi trñ àún giaãn:
möåt caái baân möåc, hai ngùn saách aáp tûúâng, möåt chiïëc choäng mêy ken
vaâ möåt chiïëc giûúâng truác vaâng lúâ múâ sau bûác maân phún phúát xaám.
Hai caái ghïë dûåa bùçng tre kï bïn cûãa söí àïí ngöìi àoåc saách vûâa àïí
ngùæm caãnh bïn ngoaâi. Trïn möåt chiïëc khaác ngoaâi hiïn sau, anh seä
thêëy möåt ngûúâi mùåc aáo chaâm, àang thanh thaãn nhòn xa hoùåc àang
chùm chuá suy nghô.
Ngûúâi àoá luác êëy múái bûúác vaâo nhaâ, nhòn anh móm cûúâi vaâ
anh seä kinh ngaåc nhêån ra chñnh laâ Khöi Giang, baån anh, nhûng möåt
Khöi Giang tûúi tùæn, sung sûúáng vaâ khoãe maånh hún xûa, - nghôa laâ
hún caái höìi gêìn àêy coân cuâng anh laâm baáo úã Haâ Nöåi.
Phaãi, töi àêy Vên Bùçng aå, töi trong böå y phuåc sún daä noá húåp
vúái tñnh tònh töi hún... Búãi vò anh vêîn biïët, dêìu úã àêu, dêìu laâm viïåc
gò, bao giúâ töi cuäng giûä trong huyïët maåch cuãa töi caã caái khñ chêët möåc
maåc cöí sú cuãa núi rûâng nuái.
Töi seä kïí cho anh nghe hïët têm sûå töi sau khi àaä àûa anh ài
xem hïët caác caãnh laå, caãnh àeåp, caãnh huâng vô hay mú maâng úã chung
quanh nhaâ töi... Töi coá thïí tûå phuå laâ ngûúâi giêìu coá maâ sung sûúáng ñt
ai bùçng, vò töi tûå cho mònh laâ ngûúâi biïët yïn hûúãng caái gia taâi quyá
baáu cuãa veã àeåp trong giúâi àêët. Vïì àúâi söëng vêåt chêët, töi thaânh ngûúâi
giaãn dõ nïn bao giúâ cuäng sung tuác. Möåt lúáp nhaâ saáng, möåt tuã saách,
möåt söë tiïìn nhoã, möåt khu àêët tröìng hoa quaã, vaâi ba con ngûåa töët;
thïë laâ àuã cho töi khöng thiïët nhúá gò caãnh kiïu sa àaä quyïën ruä àûúåc
töi bêëy lêu nay. Töi àõnh úã àêy suöët àúâi àïí ca ngúåi, àïí thûúãng thûác,
vaâ àïí ghi cheáp lêëy têm höìn cuãa non nûúác úã trong têm höìn töi. Vaâ
cuäng àïí yïu àúâi trong sûå yïu thûúng chên thêåt nûäa.
ÖÌ! Tònh aái úã thûúång du! Thûåc khöng coân baâi vùn naâo coá
nhûäng lúâi àeåp àeä trong treão hún àûúåc! Töi hiïån söëng quêën quyát vúái
möåt ngûúâi thiïëu nûä úã miïìn naây, möåt con chim ngaân chó biïët coá maâu
trúâi xanh riïng úã àêy, chó ca haát vúái aánh saáng úã àêy vaâ trong têm
höìn chêët phaác kia chûä aái ên múái veä lïn nhûäng neát àï mï vaâ bao
nhiïu yá nhõ... Töi nghô laåi nhûäng ngaây coân lùn loác trong àaám buåi muâ
úã thaânh phöë Haâ Nöåi, töi tûúãng àïën nhûäng lúâi söi nöíi, nhûäng caánh
tay khùng khñt vaâ nhûäng cêu ûúác heån: bao nhiïu say àùæm trong
nhûäng cuöåc tònh duyïn choáng taân... Sao maâ chaán chûúâng, sao maâ
hûäng húâ, giaã döëi thïë ! Töi thêëy tònh caãm ngûúâi ta àïìu laâ vùn chûúng
kiïíu caách hïët. Têët caã nhûäng veã àeåp cuãa lúâi noái, cuãa cêu tònh tûå, cuãa
daáng àiïåu mï maãi êëy, thûåc khöng bùçng möåt tiïëng thúã daâi cuãa cö
naâng luác ngêy lùång nhòn töi. Töi hònh nhû àûúåc thaã têm höìn vaâo
trong maâu nûúác ngoåc höì laâ hai con mùæt vö cuâng êëy.
Töi gùåp naâng möåt buöíi saáng trùng àêìu haå vûâa röìi. Luác êëy töi
thêín thú trïn búâ suöëi, ài ngûúåc vïì phña àöìi nhaâ. Naâng àûáng tùæm úã
möåt khuác suöëi luác naâo töi khöng hay, nïn khi töi vûâa sûåc bûúác túái
bïn thò caã naâng, caã töi àïìu kinh ngaåc. Töi chûa thêëy veã àeåp naâo laå
luâng hún thïë. Thên hònh naâng vûâa àêìm dûúái nûúác, aánh trùng roát
xuöëng coân long lanh ûúát àoång nûúác úã vai... Naâng luâi vöåi vaâo sau möåt
khoám cêy vaâ bùæt àêìu cûúâi, tiïëng cûúâi theån thuâng nhûng cuäng tinh
nghõch.
Töi coân gùåp naâng mêëy lêìn nûäa, khi thò úã trïn àöìi haái laá, khi
thò úã bïn cöëi gaåo, khi úã trïn caác àûúâng laâng. Chuáng töi quen nhau
röìi thên nhau. Caái aánh saáng yïu àûúng trong loâng töi, naâng thêëy roä
úã àöi mùæt cuãa töi vaâ bùçng loâng àïí töi àoán naâng vïì nhaâ töi nhû möåt
àûáa treã ngoan ngoaän. Töi mùåc quêìn aáo Thöí tûâ àêëy vaâ khöng bao giúâ
noái tiïëng Kinh vúái naâng.
Anh lïn àêy seä thêëy caã caái dõu daâng cuãa con chim xanh êëy,
anh seä àûúåc biïët möåt têëm loâng àún giaãn cao quyá, nhûng khöng bao
giúâ thêëy úã dûúái Haâ Nöåi naây. Naâng hiïíu töi bùçng thûá baãn nùng saáng
suöët cuãa tònh yïu vaâ töi cuäng àem sûå thaânh thûåc thú ngêy ra yïu
naâng nhû möåt võ tiïn tûã. Ngoaâi nhûäng luác àoåc saách vaâ viïët vùn, laâ
viïåc bao giúâ töi cuäng ham mï, töi àïí caã thò giúâ khaác àïí êu yïëm naâng.
Anh seä thêëy caãnh tûúång dñ doãm cuãa hai àûáa treã con nö àuâa úã mêëy
ngoån àöìi gêìn nhaâ, seä àûúåc ngùæm chuáng töi kïì vai nhau, töi vêën toác
cho naâng röìi laåi gúä ra àïí nghe naâng haát nhûäng khuác haát möng
mïnh nhûäng tònh ngoåt ngaâo hay thûúng nhúá.
Bêy giúâ laâ böën giúâ chiïìu. Naâng tröng boáng hiïn àaä biïët àïën
giúâ vaâo ruã töi ài chúi nhû moåi bêån. Töi ngöìi úã baân giêëy viïët nöët cho
anh bûác thû daâi naây àïí àûa vïì nhaâ baáo cuãa anh möåt chuát phong võ
gioá ngaân vaâ àïí ruã anh lïn àêy maâ nghó ngúi mûúi höm. Naâng thêëy
töi chùm chuá, nïn roán reán ngöìi trïn chiïëc ghïë gêìn àêëy, kñnh cêín àaåo
maåo nhû trûúác möåt viïåc töëi nghiïm troång. Töi àïí mùåc naâng ngöìi
yïn, laâm nhû khöng àïí yá gò àïën naâng, nhûng töi àoaán biïët naâng
àang àùm àùæm nhòn töi, coá leä naâng móm cûúâi vúái töi nûäa"
Khöi Giang
Ngûúâi cheáp laåi: Thïë Lûä
Ruát tûâ têåp truyïån ngùæn Gioá trùng ngaân, 1941.
THOA (MÖÅT ÀÚÂI NGÛÚÂI)
Thoa àûúåc chûâng böën tuöíi thò caã nhaâ khöng coân hy voång gò
nûäa. Buöìn khöí cuäng khöng àïën nöîi cay àöåc lùæm, vò hoå àaä sùén saâng
chõu àûång tûâ lêu.
Tuy trûúác àoá cha meå Thoa vêîn tûå nhuã: "Con beá chêåm noái
cuäng nïn", nhûng trong tiïëng thúã daâi àaä roä raâng löå yá chaán naãn. Hoå
lêëy nhûäng treã chêåm miïång nhêët trong chöî quen biïët àïí laâm chûâng;
àúåi thïm taám chñn thaáng nûäa cho giaâ thúâi haån; röìi thûã laåi lêìn sau
choát theo caách àaä nhùæc ài nhùæc laåi nhiïìu lêìn: nghe goåi thò Thoa chaåy
àïën, baão laâm gò Thoa laâm àuáng thïë nhûng khi hoãi, thò Thoa chó bêëm
be êëm ûá khöng thaânh möåt lúâi naâo. Sau cuâng, öng böë noái lïn trûúác
nhêët caái cêu moåi ngûúâi chó daám nghô thêìm:
- Con Thoa noá cêm thûåc röìi!
Öng noái thïm:
- Noá cêm maâ khöng phaãi vò àiïëc!
Öng nhúá laåi trêån öëm cuãa Thoa hai nùm trûúác vaâ nhòn laåi
chöìng saách thuöëc öng àaánh dêëu nhûäng trang öng tra cûáu vïì caác
chûáng kinh phong noá laâm cêëm khêíu ngûúâi bïånh úã bêët cûá tuöíi naâo.
Bao nhiïu phûúng chûäa chaåy cuãa öng cuäng nhû bao nhiïu phen cêìu
cuáng cuãa baâ tuá àïí cûáu àûáa con gaái cuöëi cuâng, àïìu vö hiïåu caã.
- Noá cêm thûåc röìi!
Hoå haâng àïìu nñn thinh, ai giûä riïng nêëy nhûäng lúâi coá thïí
baân ra baân vaâo. Cha meå Thoa cuäng ñt khi thúã than. Ngûúâi ta àaä cam
têm nhêån lêëy caái tai hoåa.
Trong gia àònh trûúác kia sung tuác cuãa öng tuá Àaåt, Thoa tûâ
àoá khön lúán möåt caách thêìm lùång vaâ nhuán nhûúâng. Cuâng vúái hai chõ
vaâ möåt anh, Thoa vêîn àûúåc chùm nom song ngûúâi ta coi Thoa nhû
möåt cêy caãnh thûâa: tiïån thïí thò tûúái boán, nhûng yá sùn soác vêîn laâ
phêìn nhûäng cêy khaác cuâng luöëng.
Anh vaâ chõ Thoa chuá yá àïën Thoa chó vò sùén coá keã àïí trïu
gheåo; nhûng chaán röìi cuäng àïí Thoa yïn. Khöng daám tranh giaânh,
laåi hay bõ bùæt naåt, Thoa chó thuã thó möåt mònh vúái nhûäng vêåt nhoã
moån laâm àöì chúi: caái nuát thuãy tinh, nhûäng súåi dêy gai, loå dêìu quêët
thêìn vûát ài, hai caái quai êëm chuyïn vúä. Nhûäng thûá êëy, cuâng vúái
nhûäng maãnh saânh hoa, hoân soãi nhùén, cuäng àuã cho Thoa giaãi trñ
àûúåc haâng ngaây. Thoa àïën möåt goác hiïn, xïëp haâng caã ra trûúác mùåt,
cêìm tûâng caái maâ xem, miïång mñm, mùæt àen laáy vui thñch röìi vöåi
vaâng thu caã laåi, laãng ài chöî khaác khi coá boáng ngûúâi. Thoa súå nhêët
giúâ anh chõ ài hoåc vïì. Luác êëy thò nhûäng baão vêåt cuãa Thoa àaä giêëu
kñn trong höåp sùæt têy, vaâ Thoa ngöìi traáo mùæt nhòn ra, lo lùæng, nhûng
quaã quyïët.
Baâ meå laâ ngûúâi toã loâng thûúng haåi Thoa hún caã thò khöng
mêëy khi úã nhaâ, maãi miïët cöng viïåc buön baán. Öng tuá caã ngaây bïn aán
thû cêìm saách nho giú lïn dûúái têìm mùæt kñnh vaâ nhû ngûúång nguâng
möîi khi nhêån thêëy coá Thoa úã gêìn. Coá leä öng coi Thoa nhû kïët quaã
möåt àiïìu thêët àûác naâo xa xöi. Duâ sao Thoa cuäng khöng bao giúâ àûúåc
böë ngoá ngaâng túái nûäa.
Öng tuá khöng hay noái, laänh àaåm vúái moåi sûå, vaâ moåi ngûúâi.
Tûâ höìi tiïìn cuãa trong nhaâ keám suát vaâ baâ tuá phaãi ngûúåc xuöi vêët vaã,
öng boã mêët tñnh haâo phoáng giao du ngaây trûúác, àïí hïët têm trñ moãi
mïåt vaâo têåp saách nho vaâ böå êëm cheâ têìu. Con caái cuâng vúái ngûúâi nhaâ
phaãi lùång leä xung quanh öng; öng khöng àïí yá àïën ai nhûng riïng
àöëi vúái Thoa, Thoa caãm thêëy coá möåt sûå kiïng kyå laå luâng, mêåp múâ vaâ
dai dùèng. Baâ tuá vïì nhaâ àûúåc möåt àöi ngaây ñt oãi naâo thò sûå vui êëm
múái döìn vöåi caã xuöëng nhaâ ngang röìi laåi têët taã theo baâ ài mêët ngay.
Thoa laåi luâi vaâo söëng trong caái phêån im lòm, cuöåc àúâi nhû lêín cuâng
boáng töëi.
Àûáa beá nhêån hiïíu nöîi thiïåt thoâi tûâ khi khöëi oác ngêy thú bùæt
àêìu coá nhûäng àiïìu nghô ngúåi, nhûng sûå thuêån quen vúái söë phêån àaä
giuäa moân nhûäng yá tuãi húân. Thoa giûä àõa võ con caái trong nhaâ möåt
caách kñn àaáo, möåt caách ruåt reâ, khöng biïët àoâi hoãi àaä àaânh, nhûng
cuäng khöng toã ra chiïìu mong ûúác; ngûúâi ta cho gò thò àûúåc nêëy. Bûäa
cúm Thoa khöng bao giúâ àúåi cho ai phaãi tòm goåi. Tùæm rûãa, ngûúâi ta
giuáp Thoa cho àïën khi Thoa biïët tûå muác nûúác vaâ duâng khùn lêëy. Caái
lûúåc laâ möåt vêåt chêu baáu kyâ aão maâ Thoa khöng hiïíu sao anh chõ
mònh laåi coi thûúâng. Thoa súám biïët moåi àiïìu giûä gòn sùn soác àïën
mònh, nhû laâ àïí khoãi bêån cho ngûúâi khaác. Chung àuång vúái Thoa
trong khi ùn vaâ trong luác nguã maâ hai chõ Thoa vúái anh Thoa nhû
quïn hùèn coá Thoa. Àoá laâ do sûå caách biïåt laånh leäo cuãa ngûúâi trong
nhaâ naây, vaâ cuäng do thaái àöå àûáa beá thiïåt phêån. Thoa giöëng in nhû
sûå im lùång: vêîn coá àêëy maâ ngûúâi ta ñt khi nhêån ra.
Caái boáng nhoã beá vaâ luãi thuãi kia chó quanh quêín trong khu
vûúân cêy bao boåc lúáp nhaâ cuä úã ngoaåi ö Baåch Mai. Thoa khöng bao
giúâ bûúác ra khoãi cöíng, coá yá traánh sûå toâ moâ cuãa ngûúâi ngoaâi vaâ caã
ngûúâi haâng xoám. Hoå haâng tûâ lêu àaä thûa qua laåi. Khi nghô túái caái
hoåa hiïån àïën nhaâ öng tuá, hoå chó nhúá àûáa beá uá úá caái miïång ngoan
ngoaän, hai traái àaâo àen vaâ àöi mùæt saáng - àûáa nhoã khaáu khónh maâ
hoå tûâng biïët saáu, baãy nùm àaä qua.
Möåt lêìn, meå Thoa cuâng vïì nhaâ vúái möåt baâ cö lêëy chöìng tónh
khaác. Baâ vûâa vaâo àïën cûãa àaä cêët tiïëng hoãi, gioång àêìm êëm vaâ ngoåt
ngaâo:
- Àêu! Naâo chaáu uát ñt cuãa cö àêu? Con cêm àêu, ra àêy vúái
cö!
Baâ lïn nhaâ chaâo öng tuá röìi xuöëng nhaâ ngang ngöìi àúåi. Meå
Thoa giuåc goåi hai ba lûúåt múái thêëy "con cêm" úã chaái hiïn chêåm chaåp
bûúác ra, tay buöng xuöi ngûúâi, mùæt àen nhòn thùèng trên trên. Gêìn
túái baâ cö, Thoa chúåt àûáng laåi.
- Töåi nghiïåp! Chaáu töi thïë kia maâ khöng noái àûúåc. Thoa laåi
àêy vúái cö naâo!
Nhûäng lúâi ên cêìn höìn hêåu vuöët ve Thoa cuâng vúái möåt baân
tay ïm dõu. Thoa àïí yïn cho ngûúâi ta vöî vïì.
Lêìn êëy laâ lêìn àêìu, Thoa nghe thêëy ngûúâi ta ön töìn maâ goåi
tïn roä raâng caái têåt cuãa mònh ra. Nhûäng tiïëng "con cêm" noái bùçng
gioång ñt nhên tûâ hún cuäng àaä lêu khöng phêåt loâng Thoa. Huöëng chi
trong lúâi chên thêåt cuãa ngûúâi àaân baâ naây laåi coân nhûäng tiïëng khen
maâ cuäng lêìn àêìu Thoa àûúåc nghe thêëy. Thoa vêîn biïët mònh goån
gaâng xinh àeåp, Thoa hiïíu tûå bêy giúâ mònh nhan sùæc hún hai chõ,
hún caã chõ lúán sùæp àûúåc ài lêëy chöìng. Nhûng lúâi baâ Àöì vêîn laâ möåt
àiïìu chûáng nhêån khiïën Thoa tin chùæc giaá trõ mònh vaâ lêëy laâm húãi
daå.
Nùm Thoa lïn mûúâi hai, öng tuá thònh lònh öëm nùång röìi chïët.
Trong höìi bêån röån thûúng khoác êëy, Thoa thaãn nhiïn ngöìi xem, riïng
hai mùæt saáng àen linh àöång trûúác möåt caãnh múái laå. Röìi theo hai chõ
mùåc tang, theo ngûúâi thên thuöåc àûa ma, bùæt chûúác lïî nhûäng baân
cùæm hûúng thùæp nïën. Thoa vêîn kheáp neáp maâ tham dûå vaâo cöng viïåc
quan troång àoá trong gia àònh. Cöng viïåc xong, Thoa seä laåi trúã vïì vúái
núi cêm lùång cuãa Thoa. Caái chïët cuãa ngûúâi cha àïí nhûäng dêëu u aám
naâo trong têm höìn kia? Coá thïí Thoa chó thêëy möåt sûå gò dòu dùåt, nheå
nhaâng trong quaånh hiu, coá leä Thoa chó thêëy vùæng úã chöî thûúâng ngaây
caái öng giaâ nghiïm nghõ buöìn rêìu, luác naâo cuäng ngöìi caånh khay traâ
vaâ mùæt àeo kñnh àïí xem saách.
Nhûäng kyã niïåm soát laåi trong têm tûúãng Thoa höìi naây laâ sûå
huyïn naáo cuãa möåt nhaâ àaám, nhûäng tiïëng kïí lïí ai oaán höîn àöån vúái
tiïëng keân tröëng naäo nuâng aánh oãi lêìn lêìn phai múâ, nhûäng ngûúâi mùåc
toaân trùæng loaáng thoaáng qua laåi vúái böå mùåt suåt suâi dûúái muä mêën,
nhûäng con mùæt àoã hoe vaâ thoác maách xoi moái nhòn têån mùåt vaâ tûâng
böå daång cuãa Thoa... Chõ Trêm lêëy chöìng vaâo àuáng dõp naây, nhûng
àaám cûúái chaåy tang êëy lêîn löån vaâo àaám hiïëu. Thoa chó nhúá coá ngûúâi
anh rïí maâ Thoa àaä àûúåc tröng thêëy mêëy lêìn trûúác, bêy giúâ khaác laå
trong böå tang phuåc vaâ thaáo vaát möåt caách nghiïm trang.
Nhûäng hònh aãnh kyá ûác kia diïîn hoaåt haâng giúâ àùm àùæm im
chòm cuãa Thoa, cho àïën ngaây baâ tuá khöng buön baán àûúâng xa nûäa.
Baâ trang traãi xong cöng núå, doån möåt ngöi haâng nhoã trao cho cö
Xuyïën, vaâ nghó hùèn úã nhaâ. Luác êëy baâ tuá múái nhòn thêëy roä ngûúâi con
gaái töåi nghiïåp cuãa baâ vaâ luác êëy Thoa múái àûúåc hûúãng sûå àêìm êëm.
Thoa vêîn tinh yá súám, loâng thûúng yïu àuã cho hai ngûúâi tòm àûúåc
caách hiïíu nhau. Baâ tuá baão ban Thoa tûâng àiïìu, dêîn duå Thoa tûâng
nheä, thïm kheáo cho caái tay thïu thuâa nêëu nûúáng àaä sùén taâi. Baâ ûáa
nûúác mùæt thêìm nhêån thêëy con gaái mònh coá àuã caã nïët na, àuã thöng
minh vaâ caâng khöng thua keám ai vïì nhan sùæc. Àöi mùæt Thoa quêën
quyát meå göìm têët caã moåi tònh caãm rung àöång úã àúâi. Thoa àöíi khaác
hùèn trûúác. Àöi möi yá nhõ cuãa naâng húi mêëp maáy àaä linh hoaåt cuâng
vúái veã nhòn chñ thiïët cuãa naâng àuã laâ nhûäng lúâi, nhûäng cêu maâ bao
giúâ baâ meå cuäng nghe thêëy hïët. Baâ tuá thûúâng vuöët toác Thoa maâ noái
khöng xiïët yá:
- Con chêu con baáu cuãa meå àêy!
Caái cöë têåt cuãa Thoa pha nhûäng võ chua chaát vaâo nöîi sung
sûúáng cuãa ngûúâi meå khi baâ nghô xa àïën hêåu vêån cuãa Thoa. Thoa thò
khöng nghô ngúåi gò, tûúi töët thoãa thuï nhû cêy hoa gùåp muâa nùæng
êëm.
Nhûng haånh phuác cuãa Thoa khöng bïìn.
Baâ tuá úã nhaâ chûa àûúåc bao lêu cuäng laåi thuå bïånh röìi mêët.
Thoa khoác ngheån àïën ngêët ài, tónh dêåy ruá lïn, nhûäng tiïëng dûát
ruöåt. Thoa gieo mònh öm choaâng lêëy quan taâi meå khi haå huyïåt vaâ
trïn àûúâng vïì, ngûúâi ta phaãi ghò tay maâ xöëc naách möåt ngûúâi con gaái
ruä rûúåi, hai mùæt àiïn cuöìng.
Thoa öëm liïåt giûúâng nùm thaáng, ngêín ngú mêët hún möåt
nùm, hoaân toaân bònh phuåc àïí thêëy gia àònh teã ngùæt vúái ba chõ em
möì cöi. Àau thûúng khöng khiïën cho hoå thûúng yïu nhau vaâ Laåc,
ngûúâi con trai, vûâa höîn xûúåc vûâa lïu löíng. Nhûäng tiïëng tùm ngûúâi
ta nñn giûä tûâ trûúác àûúåc luác uâa chaåy tung ra. Ngûúâi ta noái àïën quaã
baáo tûâ nhûäng töåi núå àêu àêu. Thoa coân nhoã maâ khön ngoan hún, lêëy
thïë laâm khöí súã nhêët, thûúâng chaåy àïën guåc àêìu vaâo chên baân thúâ meå
haâng giúâ. Sûå ngheâo tuáng hiïån àïën mau choáng laå. Lúáp nhaâ, trûúác coân
àem cêìm núå, röìi sau baán hùèn. Ngûúâi anh rïí, chöìng Trêm, khöng kõp
can thiïåp àïí ngùn àoán nhûäng mûu mö lûâa gaåt cuãa möåt ngûúâi hoå xa.
Röìi Xuyïën theo tònh nhên, baån cuãa em trai cö. Laåc cuäng phiïu baåt
chùèng biïët túái àêu, mang theo söë coân laåi úã moán tiïìn baán nhaâ maâ hùæn
àoâi giûä. Thoa trúã nïn caái gaánh nùång cho gia àònh ngûúâi chõ caã,
thanh baåch vaâ àaä coá hai con.
Thoa nhû hiïíu ngay tûâ luác àêìu sûå gûúång gaåo cuãa Trêm.
Nhûäng lúâi tûã tïë quaá phaãi leä Trêm noái khi àem Thoa vïì nuöi chó laâ
àïí àiïím tö cho möåt cûã chó khöng thïí àûâng àûúåc. Cho nïn Thoa cöë
xïëp doån lêëy möåt àúâi söëng kñn àaáo nhêët trong caãnh ùn nhúâ chõ. Thoa
tòm caách thu heåp àõa võ cuãa mònh laåi, êín naáu trong möåt sûå ngûâng
lùång hïët mûåc, àïí àúä vûúáng bêån moåi ngûúâi. Thoa lûåa loåc dêìn daâ cho
sûå söëng cuãa Thoa nheå nhaâng ùn khúáp vúái cuöåc àúâi múái.
Thoa khêu vaá àúä àêìn chõ, sùæm sûãa cho caác chaáu maâ Thoa rêët
sùén saâng quyá mïën, nhûng chuáng cûá súâ súå khöng hay àïën gêìn. Röìi
Thoa àûúåc ngûúâi ta àûa àïën cho ngaây möåt thïm nhiïìu nhûäng kiïíu
aáo àïí àan, nhûäng mùåt göëi àïí thïu vúái nhûäng cöng viïåc may cùæt nhoã.
Suöët ngaây, ngaây noå sang ngaây kia, Thoa ngöìi úã möåt goác nhaâ, cuái àêìu
xuöëng kim chó, vaâ cuäng nhû xûa úã vúái cha meå, Thoa khiïën àûúåc
ngûúâi ta khöng nhùæc nhúã àïën sûå coá mùåt cuãa mònh.
Thaáng nùm qua ài, cuâng vúái cuöåc àúâi hoaåt àöång bïn ngoaâi,
ngûúâi thiïëu nûä cùåm cuåi vêîn ngöìi maäi möåt núi êm u vaâ àiïím vaâo
nhûäng ngaây lùång lúâ cuãa naâng möåt àöi tiïëng thúã daâi rêët nheå, rêët dõu.
Dûúái khuön mùåt hoâa àöëi kia, àeåp möåt veã thanh tao trêìm tñch, ai biïët
àûúåc coá nhûäng nöîi niïìm, nhûäng nguyïån ûúác gò?
Thoa mûúâi baãy tuöíi röìi. Àöi mùæt àen laáy khi nhòn ra dûúái caái
vûâng traán trùæng mõn, àaä laâm cho nhûäng ngûúâi vö têm nhêët cuäng
phaãi sûäng súâ.
*
* *
Caái Tïët thûá hai sau nùm hïët tang meå, chõ Trêm thïm vaâo söë
tiïìn Thoa kiïëm àûúåc dêìn trong viïåc khêu àan, àaä mua cho Thoa
möåt chiïëc khùn nhung vaâ möåt cùåp aáo xuyïën. Moán quaâ êëy laâ möåt thûá
haão têm chúåt naãy sinh ra, nhûng cuäng khiïën ngûúâi cho coá thïm möåt
chuát quyá mïën chên thaânh àöëi vúái ngûúâi nhêån. Coân Thoa thò sung
sûúáng roä raâng. Höm àûa haâng vïì, chûa may thaânh aáo, Thoa àaä ûúám
ài ûúám laåi maäi, miïång rûng rûng phaác möåt neát cûúâi, àöi mùæt loaáng
ûúát. Sûå vui veã cuãa naâng hiïín löå vò biïët bao ngaây lùång kheáp àaä thêëm
vaâo loâng Trêm möåt thûá caãm àöång rêët ngoåt ngaâo.
Tïët nùm êëy ngûúâi ta múái búát quïn Thoa. Möåt chuát àiïím
trang cuäng tön hùèn nhan sùæc naâng lïn. Vaâ cûã chó tûã tïë cuãa chõ Trêm
nhû àûa túái cho naâng möåt sûå vöî vïì cuâng vúái nhûäng yá sung sûúáng.
Ngûúâi thiïëu nûä súám trêìm ngêm kia nhû treã hùèn laåi. Miïång Thoa,
mùæt Thoa, vaâ caã thên thïí cuãa Thoa laâ sûå húán húã tûúi àeåp cuãa tuöíi
thanh tên. Trêm khen:
- Cö aã kheáo laâm àoãm tïå!
Trêm móm cûúâi àïí giûä möåt cêu khöng tiïån noái àuâa vïì viïåc
chöìng con Thoa. Dûúái mùæt ngùæm nghña cuãa chõ, Thoa laâm veã nuäng
nõu oäng eåo thïm. Naâng ài ra ài vaâo, lêëy trêìu múâi Trêm, vêîy Trêm
laåi sûãa khùn cho naâng. Naâng chuám chñm miïång vaâ nghiïng àêìu liïëc
Trêm. ÖÌ! Giaá Trêm hiïíu àûúåc sûå biïët ún cuãa naâng trong àöi mùæt
chan chûáa!
Lêìn thûá nhêët naâng àûúåc Trêm àûa ài lïî chuâa, àïën nhaâ möåt
vaâi ngûúâi hoå gêìn. Võ êëm ngaát cuãa ngaây vui cuâng vúái nhûäng caãnh sùæc
linh àöång, coân lêu maäi seä laâm cêu chuyïån hûáng thuá àïí naâng ruã ró
vúái riïng naâng. Thoa àûúåc thêëy àúâi söëng àaânh phêån cuãa Thoa khöng
phaãi chó coá möåt maâu töëi laånh nhû xûa nûäa. Tûâ caái Tïët àaáng yïu àoá,
möåt cöåt tûúi höìng nhû àaä àaánh dêëu cho bûúác àúâi vïì sau.
Thoa dêìn dêìn àûúåc dûå vaâo viïåc nhaâ cuãa chõ möåt caách gêìn guåi
hún. Mêëy chaáu Thoa khöng coân xa traánh naâng, ngoaâi nhûäng luác
khêu vaá, àan may, Thoa thûúâng giuáp chõ cöng viïåc bïëp nûúác. Trêm
khöng hay gùçn hùæt xa xöi nhû trûúác nûäa vaâ caái böín phêån phaãi nuöi
em, Trêm cuäng àaä thêëy nheå nhaâng hún. Röìi xaãy àûáa con nhoã cuãa
Trêm bõ trêån öëm nguy kõch, Thoa chùm nom hún caã böë meå noá. Àûáa
beá khoãi, tònh ruöåt thõt cuãa hai chõ em nhû àêåm àaâ thïm. Trêm thêëy
naâng sùn soác beá Tuyïn vaâ thêëy àûáa treã quêën quyát Thoa, àaä nhiïìu
lêìn baão: "Thöi àêëy, con cuãa dò àêëy, töi cho dò".
Thoa nhïëch miïång cûúâi, veã mùåt lûäng lúâ möåt yá tûå phuå traân
trïì hoan hó. Chöî ngöìi cuãa Thoa trong goác gia àònh êëy khöng coân cö
tõch lùæm nûäa. Thoa cuäng khöng phaãi àïí têm deâ dùåt vaâ lo ngaåi nhû
trûúác. Coá àûúåc möåt chuát yïn vui bùçng phùèng cuäng laâ coá haånh phuác
lúán röìi. Nïëu àöi khi phaãi luác Trêm bûåc mònh thò tiïëng da diïët cuãa
Trêm chó àïí traách hai àûáa em vïì luên thûúâng khöng biïët söëng chïët
úã àêu. Nghe chõ nhùæc àïën Laåc vaâ Xuyïën, Thoa nhùæm miïång laåi nhòn
ài, toã ra yá gheát Laåc vaâ Xuyïën lùæm: àiïìu àoá rêët àûúåc loâng Trêm.
Viïåc buön baán cuãa ngûúâi anh rïí Thoa gùåp àûúåc nhiïìu dõp
may: hoâa khñ cuãa gia àònh nhúâ sûå sung tuác maâ khöng suát keám. Thoa
coá àûa cho chõ nhûäng söë tiïìn nhoã moån laâ cöng may cùæt ngûúâi ta traã
naâng, thò Trêm tûâ chöëi vúái möåt yá rêët keã caã, thêëy loâng mònh röång raäi,
coá àöå lûúång àöëi vúái möåt cö em söë phêån hêím hiu. Trêm laåi àûúåc thûá
tònh caãm ngêåm nguâi àïën vuöët ve loâng nhû möîi lêìn aái ngaåi cho em:
Khöng! Trêm khöng thïí naâo khöng mïën thûúng noá àûúåc.
Caái àõa võ beá boãng cuãa Thoa thïë laâ àaä vûäng chùæc. Ngaây
thaáng gùæn boá chùåt thïm.
Nhiïìu sûå xaãy ra bïn ngoaâi, Thoa àaä chuá yá àïën: Thoa lùæng
nghe kïí laåi nhûäng caãnh àúâi vui, buöìn, ly, húåp, trong luác naâng trêìm
mùåc àûa muäi kim hay lûúån nhaát keáo dûúái tay. Thónh thoaãng, ngûúâi
chõ sùén loâng hún, laåi baân baåc vúái Thoa vïì viïåc sùæm sûãa cho chöìng
con hay caã vïì caách buön baán. Thoa phêìn nhiïìu chó chõu chuyïån,
hoùåc nùm thò mûúâi hoåa ngoã möåt vaâi yá kiïën thiïët thûåc, bùçng nhûäng
cûã chó giaãn lûúåc vêîn laâ caách biïíu àaåt cuãa naâng. Thoa rêët kheáo ra
hiïåu, vaã nhûäng àiïìu cêìn phö diïîn cuäng khöng coá gò laå thûúâng, àïën
caã chaáu nhoã cuãa Thoa cuäng hiïíu àûúåc ngay. Hoùåc giaã naâng cöë yá giêëu
giûä lêëy, trong cêm lùång cuãa naâng, nhûäng àiïìu khöng tiïån noái, khöng
cêìn noái?
*
* *
Böën, nùm nùm Thoa múái coá thïm àûúåc böå aáo múái nûäa vaâ möåt
àöi hoa tai. Nûä trang vêîn laâ caái haånh phuác àùçm thùæm nhêët trong sûå
söëng cuãa naâng. Thoa xïëp rêët kyä lûúäng trong caái hoâm riïng cuãa mònh
cuâng vúái nhûäng thûá chùèng ai biïët laâ gò nhûng xem chûâng Thoa quyá
troång, giûä gòn rêët cêín mêåt. Khi röîi raäi vaâ yïn vùæng, Thoa laåi luái huái
xïëp laåi nhûäng cuãa baáu trong hoâm. Sûå vui thñch treã thú vêîn giöëng
nhû ngaây naâo Thoa ngöìi baây nhûäng nuát chai, nhûäng maãnh êëm àïí
ngùæm nghña. Vêåy maâ naâng àaä trïn hai chuåc tuöíi. Thúâi gian khöng
laâm keám caái maâu xuên xanh trïn khuön mùåt hiïìn dõu. Nhûng sûå
lùång leä cuãa Thoa vúái nhûäng cûã àöång quaá chûâng thong thaã àaä phaác
sùén nhûäng veã àuáng mûåc cuãa ngaây giaâ.
Qua möåt Tïët naây, Thoa laåi kiïn têm àúåi àïën Tïët sau: chó coá
trong dõp êëy Thoa àûúåc nhiïìu xuác àöång ïm aái nhêët. Naâng trang
àiïím quaá chûâng cêín thêån, ngùæm mònh trong gûúng khöng coá luác
ngúát, sûãa ài sûãa laåi vaânh khùn khöng bao giúâ vûâa yá, hay keáo keáo
vuöët vuöët maäi maäi cùåp aáo cho thûåc soáng taâ. Naâng töën bao nhiïu
cöng phu àïí lêëy hïët mûåc goån gaâng. Nhûng sûå goån gaâng úã ngûúâi
thiïëu nûä naây laâ möåt veã àeåp laånh leäo, Tïët nùm nay cuäng giöëng Tïët
nùm trûúác, möîi nùm möåt khö khan.
Con gaái Trêm höìi êëy àaä laâ möåt hoåc sinh lúán, múái meã, baåo
daån vaâ tûúi cûúâi. Thoa àûúåc chaáu àûa ài chúi nhûäng caãnh àïìn chuâa
xa laå nhêët tûâ xûa túái nay, trong àoá khaách ài lïî ngaây xuên khöng
phaãi chó laâ nhûäng ngûúâi thaânh tñn. Thoa tröng thêëy nhûäng thanh
niïn húán húã, gùåp nhûäng àöi trai gaái gêìn nhau maâ khöng hïì ngûúång
nghõu; àöi khi naâng laåi bêët chúåt thêëy nhûäng con mùæt kñn àaáo àaánh
giaá nhan sùæc cuãa mònh. Möåt chuát höìi höåp coá leä àaä laâm àöi maá kia
höìng thïm vaâ nhûäng Tïët nùm ngoaái nùm xûa àûa trúã laåi nhûäng
tònh caãm phúi phúái cuä.
Thoa coá nghô àïën ngaây mai cuãa Thoa khöng? Tònh duyïn úã
àúâi gúåi nhûäng tû tûúãng gò trong loâng ngûúâi xêëu söë? Vaâ nhûäng ngaây
daâi nöëi tiïëp nhau ài, Thoa ngöìi trong cêm lùång, tiïëng thúã daâi cuãa
Thoa dõu nheå, coá coân mang nhûäng ûúác mong tha thiïët naâo nûäa
chùng?
*
* *
Muâa reát nùm Thoa hai mûúi chñn, Thoa àem caái aáo caánh
böng múái may ra mùåc. Khi qua chiïëc gûúng lúán, Thoa àûáng laåi nhòn
maäi caái boáng mònh. Naâng chêåm chaåp àûa hai tay aáp maá, thúâ ú vuöët
xuöi xuöëng röìi ngú ngaác nhòn laåi chung quanh. Trúã vïì chöî ngöìi,
àûúâng kim cuãa naâng lú àaäng hún thûúâng. Naâng cùåm cuåi suöët mêëy
ngaây vaâ nhiïìu luác buöng tay xuöëng möåt veã chaán moãi.
Chõ Trêm thò hïët ngaây hïët thaáng bêån vïì viïåc cêìm caái hoå.
Thùçng Tuyïn vêîn laâ àûáa chaáu uát (Trêm àeã hai bêån nûäa àïìu khöng
àêåu) nhûng Tuyïn àaä ài hoåc vaâ thöi quêën quyát naâng. Gêìn naâng
nhêët bêy giúâ chó coá Lan, cö chaáu lúán nhêët. Nhûäng ngaây nghó, Lan
hay úã bïn dò, hoåc cùæt, hoåc thïu röìi laåi baão cho dò nhûäng muäi àan löëi
múái, Lan laåi hay àem chuyïån baâ giaáo, chuyïån baån gaái trong trûúâng
vïì thuêåt laåi vúái Thoa. Caã nhûäng chuyïån riïng vaâ nhûäng viïåc têm
tònh nûäa. Ngaây ngaây, Thoa coi chûâng giúâ tan hoåc cuãa Lan vaâ bûúác
chên Lan trúã vïì; hai dò chaáu laåi to nhoã vúái nhau; Thoa móm nuå cûúâi
múâ phai vaâ Lan khuác khñch phö caã miïång rùng trùæng muöët.
Àaä coá lêìn Lan nhñ nhaãnh baão naâng:
- Dò aå, dò àûâng giêån chaáu nheá, con Phûúng noá baão chaáu rùçng
dò àeåp lùæm cú. Noá muöën laâm möëi cho dò àêëy!
Naâng lûúâm chaáu, lêëy caái thûúác ào laåi, vaâ ûúám maãnh vaãi aáo
len lïn ngûåc, tay khe kheä run. Nhûng naâng biïët laâ cêu noái àuâa,
khöng giêån chaáu vaâ cuäng khöng coá veã tuãi theån. Naâng thêëy Lan vui
thaái quaá, vui veã möåt yá khaác thûúâng. Naâng àûa mùæt hoãi Lan thò chúåt
nhêån thêëy chaáu mú maâng xa xöi. Lan laãng chuyïån bùçng nhûäng cêu
àuâa gheåo Thoa. Naâng laåi nguyát chaáu vaâ àïí cho nhûäng chuyïån möëi
laái vu vú kia giúän cúåt.
Sau àaám cûúái cuãa möåt ngûúâi trong hoå, chõ Trêm möåt töëi kia
ngöìi laåi baân vúái naâng vïì viïåc nhên duyïn cuãa Lan. Coá ngûúâi baån
buön muöën hoãi Lan cho con trai, hoåc trûúâng thuöëc, Thoa lûåa chiïìu
baây toã yá kiïën mònh vaâ "noái" àïën nhûäng aáo cö dêu maâ Thoa tröng
thêëy úã möåt vaâi àaám cûúái gêìn xoám. Àïm êëy Thoa àïí àeân túái khuya,
múã hoâm xïëp laåi nhûäng cùåp aáo àeåp vaâ ngùæm möåt vaâi thûá nûä trang
cuãa mònh.
Tïët nùm êëy, Lan ñt ài lïî vúái naâng, nhûng Thoa àûúåc cö
Phûúng vaâ mêëy baån trai cuãa Phûúng chaâo mònh möåt caách mïën möå
quaá àaáng. úã giûäa nhûäng ngûúâi thanh niïn lanh leån vaâ boån thiïëu nûä
gioân giaä löång lêîy kia, Thoa laâ möåt bêåc nûä lûu cuä kyä trong veã àeåp
nhu mò, sûå ngûúång ngêåp cuãa Thoa laâm khö khan thïm daáng ngûúâi
goån gheä.
Lan vïì nhaâ àoâi dò thuêåt laåi chuyïån maâ Lan àaä nghe Phûúng
kïí tûâ trûúác. Lan reo lïn cûúâi khi nhêån ra àûúåc nhûäng ngûúâi maâ
Thoa mö taã vaâ bònh phêím bùçng löëi noái riïng cuãa naâng. Lan laåi noái
àuâa ài, àïí traánh nhûäng cêu Thoa hoãi vïì chaâng sinh viïn. Thoa móm
cûúâi luön nhû múái nghô ra nhiïìu yá ngöå nghônh.
Cho àïën ngaây Lan thöi hoåc, àïí sùæp vïì nhaâ chöìng, Lan vêîn
nhùæc laåi cêu noái Thoa nghe àaä quen nhûng khöng thêëy nhaâm vaâ
cuäng khöng àúâi naâo tin.
Khöng ngúâ, àoá laâ sûå thûåc.
Möåt höm Lan úã ngoaâi haâng chaåy vaâo gheá tai baão naâng:
- Àêëy, chaáu coá noái döëi dò àêu, chaã tin röìi chöëc nûäa dò hoãi àeã
chaáu khùæc biïët.
ÚÃ nhaâ ngoaâi, chõ Trêm àûúng tiïëp chuyïån möåt ngûúâi khaách
àaân öng. Luác Trêm àûa khaách lïn gaác noái chuyïån vúái chöìng, naâng
thêëy möåt ngûúâi mùåc têy, chûâng ba nhùm, böën mûúi tuöíi, thong thaã
ài vaâo qua meáp sên trïn röìi dïình daânh vûâa treâo lïn bêåc thang gaác
vûâa ngoaãnh nhòn xuöëng. Lan maáy:
- Chuá hoå Phûúng àêëy, dò aå.

Röìi Lan khuác khñch chaåy coi haâng. Thoa böëi röëi, nhûng nhêët
àõnh vêîn khöng chõu tin. Naâng cöë àiïìm nhiïn ngöìi àan cho hïët möåt
àûúâng nûäa, thaáo ra àan laåi mêëy mùæt löîi, röìi sau cuâng àùåt len xuöëng
thuáng, giêån Lan sao khöng trúã laåi. Chõ Trêm úã trïn gaác dêîn ngûúâi
khaách xuöëng. Thoa laåi thêëy mònh bõ ngûúâi êëy chùm chuá nhòn. Naâng
nghe tröëng ngûåc àêåp maånh, cau maây cho àïën luác khöng coân boáng
ngûúâi trong sên. Lêu lùæm, Lan vêîn khöng vaâo: hònh nhû coá tiïëng
Lan cûúâi sau mêëy cêu mùæng cuãa meå.
Khöng, khöng coá gò hïët. Chó laâ cêu chuyïån àuâa thöi. Lan deâ
dùåt mêëy höm liïìn. Thoa cuäng toã veã thúâ ú vaâ chó maãi miïët vúái thuáng
khêu. Möåt tuêìn lïî qua naâng vúái Lan khöng nhùæc àïën ngûúâi àaân öng.
Àöåt nhiïn möåt höm giûäa luác naâng thûã aáo cho Lan thò ngûúâi êëy laåi
àïën.
Lêìn naây Trêm àûa öng ta vaâo tiïëp chuyïån ngay úã nhaâ trong
laâ núi Thoa ngöìi laâm viïåc. Naâng thaãn nhiïn nhûng giûä Lan laåi
khöng cho boã vöåi aáo múái thûã. Öng khaách àaä àûáng tuöíi, àêìu toác mûúåt
vaâ thûa, veã mùåt hiïìn hêåu, khöng linh hoaåt lùæm, daáng ngûúâi vûäng
chaäi, noái nùng vaâ àiïåu böå khoan thai. Thoa cho rùçng öng ta laâ ngûúâi
tûã tïë - nhûng caái àoá coá quan hïå gò àïën mònh? Öng ta nhòn phña
Thoa, Thoa khöng caãm àöång àêu. Thoa thêëy chñnh öng ta nhû
ngûúång ngêåp thò coá. Vaã laåi ngûúâi ta àïën àêy cuäng nhû bao nhiïu
khaách khûáa vêîn àïën... Lan noá sùæp lêëy chöìng nïn chó kheáo úäm úâ àêëy
thöi.
Chiïìu höm êëy Thoa thêëy chõ Trêm àïën nhêín nha hoãi Thoa
vïì nhûäng àöì trang sûác cho Lan, röìi lûåa lúâi baão naâng:
- Naây em aå, öng phaán Têën, caái öng àïën nhaâ luác saáng êëy maâ,
öng êëy hiïìn laânh tûã tïë lùæm kia àêëy, tûâ höm noå àïën höm nay cêìu
khêín maäi anh chõ àïí xin em...
Naâng hiïíu röìi, hiïíu ngay tûâ lúâi àêìu tiïn cuãa Trêm kia, vaâ
khöng nghe thêëy chõ noái thïm gò nûäa. Têët caã nöîi vui mûâng deâ giûä,
nöîi sung sûúáng lo ngaåi, trong giêy phuát êëy thaânh hònh roä rïåt, vaâ
tûúi àeåp vaâ àön hêåu àïën quêën quyát naâng. Thoa khöng coá möåt yá gò
giêëu giïëm. Naâng cûúâi bùçng caã àöi mùæt rêët linh àöång cuãa naâng,
miïång heá ra möåt chuát chúâ àúåi röìi ngêåm laåi, röìi naâng àûa mùæt yá nhõ
nhòn caái chöî luác trûúác ngûúâi àaân öng àaä ngöìi. Naâng thêëy möåt haånh
phuác múái, raång rúä nhêët, maâ coá leä naâng khöng bao giúâ daám vûúng
qua möåt chuát tú tûúãng àïën nay khöng phaãi laâ sûå khöng thïí coá àûúåc
cho àúâi naâng. Thoa ûáa nûúác mùæt maâ mùåt vêîn tûúi. Lêìn àêìu tiïn
naâng töåi nghiïåp cho thên vaâ hûúãng möåt võ tuãi cûåc thêëm àêåm.
Thoa biïët thïm rùçng öng phaán Têën coân meå giaâ vaâ goáa vúå
súám.
Öng úã vêåy àïí nuöi con nhoã (Thoa seä laâ meå àûáa con vúái hïët
têëm loâng êëp uã cuãa naâng). Öng phaán vûâa chñ thuá vûâa laâ ngûúâi quaãng
àaåi, tònh caãnh cuãa Thoa öng biïët roä vaâ seä daânh cho Thoa möåt àõa võ
chûäng chaåc cuäng nhû àúåi úã Thoa möåt ngûúâi dêu thaão, möåt ngûúâi vúå
hiïìn. Viïåc hön nhên naây seä lùång leä thñch húåp vúái cuöåc àúâi hai ngûúâi.
Àõnh hïët tang chuá ruöåt öng ta, öng phaán seä xin cûúái.
Öng phaán Têën thónh thoaãng laåi àïën chúi, rêët lïî pheáp vúái
naâng, vaâ lúâi noái àiïìm àaåm cuãa öng sao maâ coá duyïn thïë! Thoa thêëy
öng coá nhiïìu àiïìu àaáng quyá mïën, coá möåt veã trang troång quên tûã ñt
ngûúâi àaân öng saánh bùçng.
Thoa sùæm sûãa cho Lan vaâ nghô àïën luác chñnh mònh vïì nhaâ
chöìng naâng seä àem bao nhiïu têm trñ vaâ khön kheáo ra àïí gêy möåt
caãnh gia àònh rêët ïm àeåp. Naâng seä döëc sûác phuång dûúäng ngûúâi meå
giaâ, àïí cho Têën khöng nhûäng àûúåc yïn têm maâ coân vui buång, coân
haänh diïån vò coá ngûúâi vúå kheáo chiïìu chuöång meå chöìng.
Nhûäng cêu trïu choåc Thoa tûâ àêëy khöng ai cêìn giûä gòn nûäa.
Trûúác kia, duâ laâ lúâi noái cuãa Lan cuäng vêîn coá nhiïìu deâ dùåt àïí khoãi
chaåm yá Thoa. Bêy giúâ, nhiïìu khi Trêm àaä daám nhùæc àïën caái têåt cêm
cuãa Thoa, khen móa möåt caãnh hoâa thuêån gia àònh ñt "àiïìu tiïëng".
Thoa cuäng vêîn sung sûúáng. Caâng coá lúâi chïë giïîu, Thoa caâng àûúåc
caãm àöång möåt tònh tûá dõu daâng.
Ngaây Lan vïì nhaâ chöìng, Thoa khöng tûâ chöëi laâm möåt ngûúâi
trong hoå nhaâ gaái àûa dêu. Naâng mûâng chaáu möåt chiïëc nhêîn vaâng,
cöng sûác cuãa bao nhiïu ngaây thaáng tùçn tiïån. Naâng àûúåc chaáu biïëu
laåi hai höåp phêën. Lan daåy naâng veä möi thoa maá vaâ eáp maäi naâng múái
chõu tö àiïím ngay trong dõp àoá; yá naâng àõnh daânh viïåc son phêën cho
ngaây khaác, quan troång.
Vùæng Lan, Thoa àaä thûâa caách àïí khuêy buöìn. Nöîi loâng chúâ
àúåi nheå nhaâng, nhûäng caãm tûúãng quyá mïën sau nhûäng lêìn Têën àïën
chúi; nhûäng luác trñ nghô naâng tòm àoaán cûã chó ngûúâi àaân öng trong
cöng viïåc haâng ngaây; bùçng êëy yá niïåm àïën laâm cho nhûäng giúâ cö
quaånh cuãa naâng àûúåc êëm cuáng.
Gêìn àïën thaáng àaä àõnh, thònh lònh baâ cö Thoa úã Haãi Dûúng
chïët. Thoa kiïn têm trûúác, nghô àïën caái khoaãng thò giúâ phaãi àúåi chúâ
thïm.
Chûa àoaån tang cö, Thoa laåi àûúåc tin baâ thên sinh öng phaán
Têën öëm nùång. Chõ Trêm ài thùm vïì noái bïånh tònh baâ cuå trêìm troång
lùæm, nhûng cuäng tòm lúâi yïn uãi Thoa, àïí nuöi caái hy voång cho chñnh
mònh Trêm. Chõ Thoa cuäng hïët loâng mong cho nhên duyïn cö em
khöng àïën nöîi trùæc trúã.
Têët caã sûå quan têm cuãa Thoa cuäng nhû cuãa mêëy ngûúâi trong
cuöåc, àïìu döìn vïì núi giûúâng bïånh cuãa baâ giaâ. Thoa hoãi chõ vïì àûúâng
thuöëc thang, nhúâ chõ kïu cêìu giuáp mònh, vaâ möåt lêìn chùèng biïët
nghe ai maách, Thoa gûãi böën chuåc baåc nhúâ ngûúâi ài mua quïë töët àïí
biïëu meå Têën.
Chûa kõp biïëu, baâ cuå àaä tùæt nghó. Anh rïí Thoa àaä baân àïën
viïåc cûúái chaåy tang, nhûng öng phaán Têën coân chêìn chûâ: öng noái laâ
khöng coân buång daå naâo àïí tñnh chuyïån cûúái luác naây, vò öng quaã thûåc
laâ möåt ngûúâi con chñ hiïëu. Chõ Trêm phiïìn muöån ra mùåt. Thoa thò
khöng thiïët nghe thiïët nghô gò hïët. Öng phaán Têën nghe biïët chuyïån
Thoa mua quïë, lêëy laâm caãm àöång vò caái yá thaão cuãa naâng lùæm. Öng
thûa àïën hún trûúác, nhûng möîi lêìn coá laåi nhûäng lúâi öng gùæn boá,
Thoa cuäng àûúåc vûäng loâng thïm.
Têm höìn Thoa àaä quen vúái sûå thua thiïåt tûâ trûúác röìi. Caái
tang múái kia, cuäng laâ caái tang cuãa chñnh Thoa; naâng laåi sûãa soaån
tñnh tònh àïí chõu lêëy; nöîi tröng mong vaâ tin cêín vêîn àûúåc nuöi giûä
möåt bïn. Thoa deâ chûâng trûúác möåt àöi caái tang nûäa trong hoå gêìn hoå
xa, àïí lúä ra viïåc xaãy àïën thûåc thò naâng coá sùén sûác dûúái gaáng nùång.
Naâng cuäng dûå tûúãng caã àïën luác naâng hay öng phaán Têën àau öëm,
hoùåc quaá ra nûäa, ngûúâi àaân öng seä gùåp tai naån gò thaãm khöëc hún.
Àiïìu naâng khöng ngúâ nhêët laåi xaãy àïën.
Öng phaán Têën phaãi àöíi ài Saâi Goân. Àêu thïë nhó? Nhûng sûå
caách biïåt hùèn xa lùæc vaâ nguy hiïím lùæm theo veã lo ngaåi cuãa Trêm.
Lúâi öng phaán luác àïën chaâo, àön hêåu vaâ thûåc thaâ. Öng noái mêëy cêu
vúái naâng, tiïëng ngûúång nghõu vaâ húi run run khiïën caã têm höìn
naâng ngan ngaát aão naäo.
Höm öng lïn àûúâng, vúå chöìng Lan vaâ cö Phûúng àïën ruã
naâng ra ga tiïîn, nhûng Thoa khe kheä lùæc àêìu, tuy mùåt naâng löå hïët
caã yá muöën. Thoa ngöìi úã nhaâ, tûúãng àïën àoaân taâu hoãa chaåy biïën vïì
möåt phûúng muâ mõt. Naâng ngheån maäi úã cöí, nuöët khan boåt, vaâ thêëy
nûúác mùæt nhoã noáng trïn baân tay.
Bûác thû thûá nhêët cuãa Têën gûãi vïì möåt thaáng sau coá nhûäng lúâi
thùm hoãi riïng, xoa dõu àau thûúng cuãa loâng naâng. Naâng mûúån lêëy
túâ giêëy quyá hoáa kia àïí nhòn nhûäng chûä maâ naâng khöng biïët àoåc.
Thoa cêët thû xuöëng möåt goác thuáng vaâ chúâ luác vùæng veã, vêîy goåi àûáa
chaáu nhoã àïën àoåc laåi cho naâng nghe. Tin tûác cuãa ngûúâi àaân öng vïì
àïìu àûúåc hún möåt nùm, do nhûäng bûác thû lúâi leä àún sú trung hêåu.
Röìi coá leä vò cöng viïåc bêån - Têën noái phaãi coi nhiïìu viïåc quan troång
lùæm -thû gûãi vïì thûa dêìn. Sau cuâng, chó gêìn Tïët, anh rïí Thoa múái
nhêån àûúåc möåt têëm danh thiïëp chuác mûâng caã nhaâ.
Chúâ àúåi hïët nùm noå qua nùm kia àïí thêëy nhûäng lúâi lïî pheáp
húâ hûäng, Thoa vêîn khöng toã möåt thaái àöå naâo khaác laå, sûå im lùång
cuãa naâng hoâa nhûäng thaáng ngaây bònh tõch vaâ ngûúâi àaân baâ êëy heáo
hùæt chêåm chaåp trong möåt àúâi lu múâ.
Tin tûác cuãa Têën bùéng hùèn röìi.
Caái tang cay nghiïåt àaä hïët haån tûâ lêu.
Trêm àaä trúã nïn baâ, vaâ bêån lo vïì viïåc cûúái vúå cho con trai.
Anh rïí Thoa, giaâu coá vaâ moãi mïåt, suöët ngaây úã trïn gaác nghó ngúi
bïn caånh baân àeân. Nhên duyïn trùæc trúã cuãa Thoa ngûúâi ta quïn
cuäng àaä lêu; àúâi húán húã bònh yïn dïî daâng cúãi boã nhûäng kyã niïåm
vûúáng bêån.
Chó loâng Thoa coân nhúá.
Àöi mùæt tröng xa cuãa naâng vêîn coân aánh mong ûúác.
Naâng bao giúâ cuäng tuên theo vaâ chõu lêëy caác nöîi àúâi khùæt
khe, nhûng hònh nhû vêîn chúâ àúåi möåt sûå may mùæn vu vú naâo.
Nhûng bûúác ài thong thaã ngaây möåt nùång nïì thïm, mùæt tröng
löî kim àaä khöng àuã roä. Thoa àaä ngaây möåt yïëu, vaâ caái miïång ngêåm
laåi àaä phaãng phêët hai neát hùçn úã khoáe möi.
Ngaây Tïët, trang àiïím vêîn laâ möåt viïåc ïm aái nhêët cho Thoa.
Veã àeåp àaä húi cuä kyä trïn thên hònh vaâ trong daáng àiïåu naâng. Thoa
ài lïî möåt mònh, àïën chúi vúái vúå chöìng Lan, cho con Lan nhûäng aáo
muä àan àïí daânh höìi trong nùm. Röìi vïì nhaâ, Thoa ngöìi bïn cúi trêìu,
chuám chñm nghe chuyïån boån chaáu àïën vêy quanh maâ xem chuáng tñu
tñt nhêån tiïìn naâng mûâng tuöíi. Mêëy nùm gêìn àêy, nùm naâo cuäng chó
thïë. Hïët Tïët naâng laåi goån gaâng xïëp vaâo hoâm nhûäng böå aáo bao giúâ
cuäng coân múái, khoáa kñn laåi vúái möåt veã trên troång trong cûã chó, röìi laåi
trúã laåi chöî cöng viïåc àún àiïåu cuãa naâng.
*
* *
Thaáng hai nùm êëy, Thoa àaä böën mûúi möët. Möåt ngûúâi baån úã
xa vïì chúi vúái vúå chöìng Trêm. Mùæt Thoa tûúi saáng lïn khi nghe noái
ngûúâi êëy úã Saâi Goân ra. Naâng nheå tay àùåt kim chó xuöëng, nhòn öng ta
vúái möåt caãm tònh khöng che àêåy. Khöng biïët chuyïån cuãa Thoa, vaâ
cuäng khöng hiïíu nhûäng dêëu hiïåu riïng Trêm àõnh caãn laåi, ngûúâi êëy
tònh cúâ noái àïën Têën, cho vúå chöìng Trêm biïët roä caái àiïìu hai ngûúâi
àaä ngúâ tûâ lêu. Têën lêëy àûúåc möåt ngûúâi vúå rêët giaâu úã Chúå Lúán, àaä
thöi ài laâm àïí ra buön baán àûúåc mêëy nùm nay röìi. Chõ cuãa Thoa
nhòn laåi phña em thò thêëy naâng húi cuái àêìu, khuön mùåt bònh tônh
nhûng nûúác da xanh möåt maâu àaáng súå. Trêm vöåi àïí chöìng ngöìi vúái
khaách, laåi gêìn hoãi Thoa. Naâng thaãn nhiïn ngêíng nhòn chõ, cûúâi möåt
nuå cûúâi laånh leäo vaâ àûa tay troã cuöën chó àïí Trêm lêëy laåi giuâm. Àïm
êëy Trêm thûác dêåy thêëy em coân lõch kõch xïëp doån maäi bïn àeân. Trêm
khöng hiïíu lo ngaåi möåt sûå gò mêåp múâ, khöng daám nguã laåi nûäa. Saáng
höm sau, naâng thêëy em höëc haác, ngöìi ruä trïn goác phaãn, thuáng khêu
vaâ nhûäng vaãi súåi úã àoá chó àïí laâm vò. Moåi ngûúâi tröng thêëy Thoa giaâ
toåp hùèn ài.
Mûúâi mêëy nùm vûâa qua trong khöng àêìy nûãa thaáng.
Sûå thêët voång ghï gúám cuãa naâng khiïën caã nhaâ kinh ngaåc:
Thïë ra Thoa vêîn mong àúåi Têën thûåc sao? Thaái àöå laänh àaåm cuãa Têën
àaä cho moåi ngûúâi biïët sûå cöë nhiïn, trûâ coá riïng naâng. Hay ngûúâi ta
coá thïí giûä möåt aão tûúãng àïën bûåc àoá?
Dêîu sao, Thoa cuäng àaä àïën luác biïët sûå thûåc. Têët caã sûác lûåc
tinh thêìn cuãa naâng suåp àöí ngay möåt luác, cuâng vúái chuát nhan sùæc coân
giûä àûúåc úã thên hònh naâng. Trong têëm aáo böng àen daâi, Thoa xo ro
vaâ ngú ngaác, khöng thiïët gò àïën cöng viïåc, haâng giúâ ngöìi nhòn sûäng
quaäng khöng.
Trêm thûúng em coá leä chûa bao giúâ bùçng höìi êëy. Naâng sùn
soác coi chûâng tûâng ly chuát, vaâ khi thêëy Thoa khöng gûúång dêåy àûúåc
nûäa, Trêm lao sûác ài lo thuöëc thang cho em. Thoa khöng àïí naâi eáp
bao giúâ, ngoan ngoaän àoán lêëy sûå sùn soác cuãa chõ. Naâng móm nhûäng
nuå cûúâi uã ruä möîi khi Trêm thùm hoãi, àöi mùæt caám ún. Naâng cöë uöëng
caån nhûäng cheán thuöëc Trêm àûa túái, cöë nuöët nhûäng baát chaáo Trêm
döî naâng ùn. Luác naâo Thoa cuäng dõu daâng, cuäng vêng theo, cho àïën
khi naâng khöng coân àuã sûác àïí laâm vui loâng chõ nûäa.
Cöng chaåy chûäa àaä thaânh vö hiïåu lûåc. Trêm khoác vaâ gaån hoãi,
nhûng Thoa khöng toã möåt yá muöën tröëi trùng gò.
Naâng phaãi nùçm têët caã taám ngaây, bïånh kõch chó coá nûãa ngaây
vaâ nûãa àïm, luác hêëp höëi cuäng rêët mau choáng.
Trong caái rûúng àöì maâ ngaây söëng Thoa giûä gòn rêët cêín mêåt
khöng cho ai àûúåc àöång vaâo, Trêm thêëy dûúái àaám quêìn aáo têët caã
vöën liïëng cuãa caãi cuãa em: taám chuåc baåc goái trong vuöng nhiïîu àiïìu,
nhûäng àöì chúi treã con cuãa Thoa höìi xûa goái trong caái khùn tay thïu
àêìu tiïn: caái lûúåc gêîy cuãa Laåc, caái àöån toác cuãa Xuyïën; caái ruöåt tûúång
àuäi cuãa baâ meå: möåt höåp con àûång nhûäng mêíu mûåc, thaáp buát, caái
kñnh trùæng cuãa öng tuá vûát boã cuâng vúái möåt quyïín saách chûä nho
moãng gêåp àöi. Kyã vêåt cuãa caác ngûúâi thên maâ coá leä naâng vêîn yïu vêîn
nhúá suöët àúâi trong sûå lùång leä cuãa naâng.
Riïng trong möåt tuái lúán bùçng gêëm may theo kiïíu phong bò,
mêëy thûá haâng luåa naâng àõnh mùåc khi lêëy chöìng, möåt caái lûúåc ngaâ
Trêm mua cho naâng, mêëy bûác thû cuãa Têën gûãi cho vúå chöìng Trêm
vaâ mêëy têëm danh thiïëp. Trêm böîng chuá yá àïën möåt túâ giêëy gêëp nhoã,
maâu mûåc khaác, trïn coá nhiïìu cêu dêåp xoáa trong nhûäng haâng chûä
sau naây:
"Cêåu múå töi gûãi lúâi hoãi thùm öng àûúåc bònh yïn. Tûâ ngaây
öng vaâo Saâi Goân, cêåu múå töi vêîn thûúâng nhùæc öng luön. Dò töi cuäng
baão töi gûãi lúâi hoãi thùm öng vaâ anh beá. Dò töi gûãi vaâo laâm quaâ cho
anh beá hai taá muâi xoa luåa, möåt caái nhêîn mùåt ngoåc vaâ möåt àöi aáo
len".
Thò ra túâ nhaáp möåt bûác thû. Neát chûä cuãa Tuyïn. Thû àïì
ngaây 12 thaáng tû nùm 1920; taám nùm röìi. Biïët bao nhiïu àùæn ào,
bao nhiïu cöng phu, bao nhiïu khuác mùæc phi thûúâng phaãi vûúåt qua
trûúác khi naâng gûãi àûúåc bûác thû êëy.
Nhaâ xuêët baãn Àúâi nay Haâ Nöåi, 1943.

Truyện ngắn Thế Lữ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Truyện ngắn Thế Lữ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRUYÏÅN NGÙÆN THÏË LÛÄ 1

ÀÏM TRÙNG ............................................................................................................................... 2

CAÁI ÀÊÌU LÊU ........................................................................................................................... 19

CÊU CHUYÏÅN TRÏN TAÂU THUYÃ ........................................................................................... 27

MÖÅT CHUYÏÅN NGOAÅI TÒNH .................................................................................................. 33

HAI LÊÌN CHÏËT ......................................................................................................................... 42

MÖÅT NGÛÚÂI HIÏËM COÁ ............................................................................................................ 49

ÖNG PHAÁN NGHIÏÅN ............................................................................................................... 64

MAU TRÑ KHÖN ....................................................................................................................... 80

MÖÅT NGÛÚÂI SAY RÛÚÅU.......................................................................................................... 86

CHIM ÀEÂO ................................................................................................................................ 92

THOA (MÖÅT ÀÚÂI NGÛÚÂI) ........................................................................................................ 97

Thò laåi laâ cêu mònh àaä hoãi röìi.

- Cö thñch ài chúi vúái töi aâ?

- Khöng súå höí aâ?

- Cûá àem ài, anh aå.

- Cö àõnh dêîn töi ài àêu?

- Sao? Anh? Xong röìi chûá?

CAÁI ÀÊÌU LÊU

- ÚÃ caái àêìu lêu.

CÊU CHUYÏÅN TRÏN TAÂU THUYÃ

MÖÅT CHUYÏÅN NGOAÅI TÒNH

Hai ngûúâi lêëy nhau àaä gêìn saáu nùm.

Nhûng Toaán khöng àöång túái mònh vúå.

HAI LÊÌN CHÏËT

Röìi laåi tiïëp luön:

- Thûa, cêåu Têm Haâng Böåt.

MÖÅT NGÛÚÂI HIÏËM COÁ

Khaách àïën phoâng giaáo sû Huyânh Ba ngaây möåt àöng. Khöng

ÖNG PHAÁN NGHIÏÅN

Öng ta yïn lùång möåt laát röìi baão töi:

Ngûúâi baån cuãa töi baão töi:

MAU TRÑ KHÖN

Laåi chuyïån anh Têåp.

- Àaä khoãe giuåc thò ta om cho möåt luác xem sao.

Töi hoãi Têåp:

1939 Ruát tûâ Tuyïín têåp Thïë Lûä,

MÖÅT NGÛÚÂI SAY RÛÚÅU

Öng lyá Thêåp rñu lûúäi laåi noái:

Qua hai mêîu ruöång röìi.

Möì höi trïn traán chaãy xuöëng nhiïìu quaá.

ÚÃ àêy mêy nuái, cêy rûâng

Mêëy vêìn thú

Thû cuãa Khöi Giang gûãi cho baån úã Haâ Nöåi

THOA (MÖÅT ÀÚÂI NGÛÚÂI)

- Chuá hoå Phûúng àêëy, dò aå.

You might also like