You are on page 1of 223

1

2
3
pmzwfolodk‹
TO THE READER

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D ysufokOf;oGm;jcif;ta-umif;udk TpmtkyfY txl;tcef;wpf


cef;tjzpf az:jyxm;ygonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ ToDtdk&Donf/ bmomt,l0g'udk
qef‹usifonfhtawG;tac:rsm;tm;vkH;ESifh bk&m;rJh0g'wdk‹.tajccHoabmw&m;rsm; yg&Sd
aoma-umifh jzpfygonf? 'g0if0g'u zefqif;jcif;,kH-unfcsufudk jiif;y,fvdkufjcif;
jzifh tv†m[ft&Sifjrwf&Sdjcif;udkvnf; jiif;y,f&ma&mufaoma-umifh/ vGefcJhonfh ESpf
aygif; 140 ausmftwGif; vltajrmuftjrm;tm; olwdk‹.bmomt,l0g',kH-unfcsuf
rsm;udk pGef‹v$wfoGm;apcJhjcif; 'dG[oHo,jzpfapjcif;rsm; jyKcJhayonf? xdk‹a-umifh ‚if;
oDtdk&DtawG;tac:onf vdrfvnfvSnfhpm;jcif;omv#ifjzpfa-umif;udk vltrsm; &Sif;vif;
pGmod&Sdoabmaygufatmifwifjy&efrSm rvkyfrae&wm0ef jzpfayonf? pmzwfy&d\wf
tcsdKŒonf u|Efkyfwdk‹.pmtkyftcsdKŒudkom zwfrd-urnfjzpfaoma-umifh/ xdkoDtdk&Dt
a-umif;udk TpmtkyfwGifvnf; tcef;wpfcef;wGif tusOf;csKyfI az:jyoifhonf[k ,lq
ygonf?
pma&;ola&;om;cJhaom pmtkyftm;vkH;wGif/ bmoma&;,kH-unfr+ESifhywfoufI
uk&ftmefusrf;awmfjrwftm,ofawmfrsm;jzifh&Sif;jyI/ pmzwfoludk tv†m[ft&Sifjrwf.
rdef‹-um;oGefoifcsufrsm;udk avhvmrSwfom;um xdkoGefoifcsufrsm;twdkif; aexdkif&ef
zdwfac:xm;ayonf? tv†m[ft&Sifjrwf.tm,ofawmfrsm;ESifhywfoufaomta-umif;
&yfrsm;udk&Sif;jy&mY pmzwfol.pdwfwGif 'Gd[oHo,uif;&Sif;I aemufxyfar;cGef;rsm;
xkwf&efr&SdEdkifatmif &Sif;vif;wifjyxm;ayonf? pma&;ol. pdwf&if;apwemrSef t
&if;cHaom a&;enf;a&;[efESifh vG,ful&Sif;vif;aomtokH;tE+ef;rsm;onf pmzwfolvl
-uD;vli,ft&G,fwdkif;ESifh vlr+a&;tkyfpkwdkif;u vG,fulpGmem;vnfoabmaygufEdkif
ygonf? xda&mufI &Sif;vif;aompmom;rsm;a-umifh wpfxdkifwnf;wGif tjyD;zwf±+
Edkifygonf? bmomt,l0g'rsm;udk jyif;xefpGmjiif;y,folwdk‹yifv#if/ Tpmtkyfyg
rSefuefonfh &Sif;vif;csufESifh udk;um;csufrsm;udk jiif;qefI r&Edkif-uacs?
TpmtkyfESifhtwl pma&;ol.usefpmtkyftm;vkH;wdk‹udk wpfOD;csif;zwfjcif; odk‹r
[kwf tkyfpkvdkufaqG;aEG;jcif;jyKEdkifygonf? pma&;ol.pmtkyfrsm;rS tusKd;aus;Zl; &&Sd
vdkolwdk‹twGuf tkyfpkzGJ‹IaqG;aEG;&eftvGefoifhavsmfygonf? xdkodk‹jyKjcif;jzifh wpfOD;ESifh
wpfOD;.tjrifESifh tawG‹t-uHKrsm;udk ESD;aESmzvS,fEdkifvdrfhrnf?
xdk‹tjyif/ Tpmtkyfudk a&;om;jcif;onf tv†m[ft&Sifjrwf.ESpfoufjcif;udk
&,l&efudkom &nf&G,faoma-umifh/ zwf±+jcif;ESifhykHESdyfxkwfa0jcif;onf -uD;us,faom
tpPvmrfhtusdK;aqmifjcif;yifjzpfayonf? Tpma&;q&m.pmtkyfrsm;onf zwfaumif;
&kHru ,kH-unfxdkufaompmtkyfrsm;jzpfygonf? xdk‹a-umifh/ rSefuefaom bmomt,l
0g'twGuf tjcm;olrsm;udk qufoG,f&mY Tpmtkyfrsm;udk zwf±+&efwdkufwGef;jcif;onf
taumif;qkH;aom enf;vrf;jzpfygonf?
Tpma&;ol.pmtkyfrsm;wGif/ pma&;ol.yk*~vdutjrifrsm;/ 'Gd[oHo,jzpfzG,faom
udk;um;csufrsm;jzifh&Sif;vif;wifjyjcif;/ &dkaoav;pm;xdkufaomrGefjrwfonfht&mrsm;ESifh
,kH-unfcsufrsm;udk xdyg;onfhtokH;tE+ef;rsm;/ pmzwfol.pdwfudk ±+yfaxG;aprnfh a0zef
okH;oyfcsufrsm; uif;&Sif;ygonf?

4
uGefjrLepf0g'onf
jcHKcdkwdkufcdkuf&ef apmifhae.
COMMUNISM IN AMBUSH
20=&mpkESpfrS ab;qdk;-uD;onf &ufpufr+
topftwGuf jyifqifaeykHta-umif;
HOW THE SCOURGE OF THE 20TH CENTURY
IS PREPARING FOR FRESH SAVAGERY

[m&Gef,[f,m
2003ckESpf arv

HARUN YAHYA
MAY 2003

5
pma&;olta-umif;
ABOUT THE AUTHOR
Tpmtkyfudk [m&Gef,[f,m[laom uavmiftrnfjzifha&;om;
ol pma&;q&m-uD;onf/ wl&uDEdkifiH tefum&mjrKdŒY 1956ckESpf
wGif arG;zGm;cJhI/ tefum&mjrKdŒwGifyif txufwef; ausmif;ynm
oif,lcJhavonf? tpPwefblvfjrKdŒ&Sd rDrm&fqDeefwuUodkvfwGif
0dZ…mbmom&yfudk qufvufqnf;yl;um 0dZ…mbGJ‹ESifhr[m0dZ…mbGJ‹
udkqGwfcl;cJhavonf? xdk‹aemuf tpPwefblvfwuUodkvfrS '\ed
uaA'bmom&yfjzifh yg&*lbGJ‹udk qGwfcl;cJhavonf? 1980=ckESpf
rSpI EdkifiHa&;odyH`bmom&yf/ odyH`bmom&yfESifh ,kH-unfcsufqdkif&mta&;rsm;ESifhywf
oufonfhpmtkyfrsm;udk a&;om;xkwfa0cJhayonf? tDAdkvl;&Sif;ac:wpfpwpfp qifhuJ
ajymif;vJjzpfay:jcif;tawG;tac:0g'Drsm;.ta,mifaqmifvdrfvnfr+ESifh ‚if;wdk‹. t
cdkif trmtqdkjyKcsufrsm;onf usKd;a-umif;qDavsmfr+r&Sda-umif;tjyif/ 'g0if0g'ESifh wuG
urBmay:wGif aoG;acsmif;pD;apcJhonfh zufqpf0g'ESifh uGefjrLepf0g'wdk‹udk aemufuG,frS
aeI qufpyfay;aeolwdk‹ta-umif;udk pmtkyfaygif; rsm;pGma&;om;I az:xkwfcJhav
onf?
ol.uavmiftrnfonf tv†m[ft&Sifjrwfudk r,kH-unfr+wGif twdkuftcHvkyf
cJh&mY ausmf-um;aom wrefawmfESpfyg;jzpfonfh [m&Gef(tm&Gef)ESifh ,[f,m(a,m[ef)
wdk‹.trnfESpfckudk aygif;pyfxm;aomtrnfjzpfonf? Tpmtkyf.rsufESmzkH;rsm;wGif yg
onfh wrefawmfjrwf.wHqdyfonf pmtkyftwGif;&Sdta-umif;tcsufrsm;ESifh qufpyf
vsuf &Sdaeygonf? aemufqkH;usrf;awmfjrwfjzpfonfh uk&ftmefusrf;awmfjrwfESifh aemuf
qkH;wrefawmfjrwfjzpfonfh rdk[rR'f(qGv†v†m[ktvdkif;a[h0qv†rf)wdk‹udk udk,fpm;jyK
xm;jcif;jzpfonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwfESifh qGEMwf(wrefawmfjrwf.-o0g'usifhpOf)
rsm;.oGefoifcsuft&/ bk&m;rJh0g'wdk‹.tajccHa&aomufjrpf tcsuftvufrsm;udk
oufaoom"ursm;ESifhtwl acszsufI/ bmomt,l0g'rsm;udk wm;jrpfpGyfpGJaomtoH
rsm;udk wdwfqdwfoGm;apygonf? ynmhtvif;udk&&SdI yuwdjynfhpkHaumif;rGefaom
tusifhoduQmESifhudk,fusifhw&m;rsm;jzifhjynfhpkHonfh aemufqkH;wrefawmfjrwf. wHqdyf
awmfudk tokH;jyKI xdkbk&m;rJh0g'Dwdk‹. toHudk wdwfqdwfoGm;apjcif;jzpfygonf?
[m&Gef,[f,ma&;om;onfhpmayrsm;onf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwf.owif;
rSm-um;csufrsm;udk ydk‹oay;I/ pmzwfolwdk‹tm; ,kH-unfcsufESifhoufqdkifonfh tajccH
tcsuftvufrsm;udk pOf;pm;qifjcifokH;oyfjcif;jzifh tv†m[ft&Sifjrwfwnf&Sda-umif;ESifh
xdkt&Sifjrwfonf wpfyg;wnf;aomt±Sifjrwf jzpfawmfrla-umif;udk od&Sd-uI/ azguf
jyefaombk&m;rJhtawG;tac:rsm;. usKd;a-umif;cdkifvkHr+r&Sdonfh tajccHrsm;udk az:xkwf
jyo&efom t"duyef;wdkif jzpfayonf?
[m&Gef,[f,ma&;om;onfhpmtkyfrsm;udk tdEdN,EdkifiHrStar&duefEdkifiHtxd/
t*Fvef EdkifiHrStif'dkeD;&Sm;EdkifiHtxd/ ydkvefEdkifiHrSabmhpeD;,m;EdkifiHtxd/ pydefEdkifiHrS
b&mZD;vfEdkifiHtxd/ pojzifh urBmtESH‹tjym;rS pmzwfy&d\wfwdk‹ zwf±+-uygonf?
t*Fvdyf/ jyifopf/ *smref/ pydef/ tDwvD/ ay:wl*D/ tl&'l/ tm&AsD/ tvfab;eD;,ef;/
&k&Sm;/ qmbdk= c&dktuf/ ydkvef/ rav;/ tGD*k&f/ wl&uDESifh tif'dkeD;&Sm;bmompum;rsm;jzifh
jyefqdkxm; onfudkvnf; zwf±+Edkifygonf?

6
[m&Gef,[f,m.pmtkyfrsm;onf/ urBmwpf0Srf;vkH;&Sd pmzwfoly&d\wf.
-udKufESpfoufjcif;&Sdonfhtjyif/ tajrmuftjrm;aomyk*~dKvfwdk‹udk tpPvmrfomoemodk‹
jyefvnfa&muf&SdvmapI olwdk‹. tDrmef,kH-unfcsufudkvnf; ydkrdkcdkifrmap&mwGif ta&;
ygvSayonf? ol.pmom;rsm;onf Om%ftajrmftjrifESifhjynfhpkHI &Sif;vif;jywfom;
onfhtjyif/ em;vnfoabmaygufvG,faom a&;enf;a&;[efrsm;jzpfum/ zwf±+ol.
todw&m;udk vG,fulpGmyGifhvif;apygonf? TpmtkyfwGifa&;om;xm;aomtcsufrsm;
onf/ &kyf0g'tawG;tac:rsm;udk vsifjrefxda&mufpGmacsyxm;jcif;rsm;jzifh pDukH;xm;
aoma-umifh/ Tpmtkyfrsm;udk tav;teufxm;olwdk‹onfvnf; bk&m;rJh0g'ESifhtwl
tjcm;azgufjyefaomtawG;tac:rsm;udk qufvufaxmufcH-uawmhrnfr[kwfay? t
u,fI qufvufaxmufcHae-uao;aomfvnf;/ wrifoufoufayuyf aejcif;om jzpf
ayvdrfhrnf? tb,fha-umifhqdkaomf/ Tpmtkyfrsm;onf xdkuJhodk‹aom tawG;tac:
rsm;udk ‚if;wdk‹.tajccH&m tkwfjrpfrsm;rSpwifI vSefvdkufjcif;a-umifh jzpfygonf?
,ae‹vuf&SdtcsdefwGif tv†m[ft±Sifjrwfudk jiif;y,faomv+yf&Sm;r+rsm; tm;vkH;onf/
[m&Gef,[f,m.pmtkyfrsm;a-umifh tawG;tac:t& ppfa&;±+H;edrfhoGm;-uavjyD?
,if;&v'frsm;onf uk&ftmefusrf;awmfjrwf&Sd Om%ftvif;ESifh ,if;.&Sif;vif;
jywfom;r+rsm;a-umifhjzpfonfrSm ,kHrSm;oHo,r&SdEdkifawmhay? pma&;olonf tv†m[f
t&Sifjrwf. vrf;rSefudk trsm;vlom;rsm;&SmazGpl;prf;&mwGif taxmuftuljzpfap&ef
&dk;om;aom apwemt&if;cH&nf&G,fcsufxm;&Sdygonf? Tpmtkyfrsm;udk a&;om;xkwf
a0aomvkyfief;wGif rnfonfh&kyf0wˆKtjrwftpGef;udkr# ar#mfudk;jcif;tvsif;r&Sdyg?
Tpmtkyfrsm;udk tjcm;olrsm;zwf±+&ef tm;ay;ulnD&if;/ ‚if;wdk‹udk tv†m[f
t&Sifjrwf. opPm&Sdaomaus;u|efrsm;jzpfvmatmif olwdk‹.pdwfESvkH;om;rsm;udk zGifhay;
I tv†m[ft&Sifjrwf.vrf;pOfodk‹ ac:aqmifoGm;Edkifolwdk‹onf wefzdk;rjzwfEdkifavmuf
atmif -uD;us,faom tusKd;aqmifolrsm;yifjzpfayonf?
,QKtcsdefwGif vlrsm;.pdwfudk Za0Z0g±+yfaxG;apI/ olwdk‹.pdwfxJ&Sd 'Gd[
oHo,jzpfaejcif;rsm;udkxda&mufpGm &Sif;vif;apEdkifjcif;r&Sdonfhtjyif cdkifvkHaomouf
aoom"ursm; r&Sdonfh ±+yfaxG;aomtawG;tac:qDodk‹ OD;aqmifoGm;Edkifrnfhpmtkyf
rsm;udk jzef‹a0jcif;onf tv[\tcsdefjzKef;aejcif;omv#ifjzpfaeygvdrfhrnf? vltrsm;
tm; tDref,kH-unfr+aysmufuG,faejcif;rS u,fwifvdkonfhrGefjrwfaom&nf&G,fcsuf
xuf/ pma&;ol.pmaytpGrf;udkjy&efudkom t"duxm;onfhpmtkyfrsm;onf xda&mufr+
r&SdEdkifay? Ttcsufudk oHo,jzpfolwdkif;onf[m&Gef,[f,m.pmtkyfwGif tDref,kH
-unfr+uif;rJhjcif;udk csKd;ESdrfausmfv$m;I uk&ftmefusrf;awmfjrwf. oif-um;csufusifhpOf
wefzdk;rsm;udkom t"duxm;jzef‹jzL;onfudk-unfhI pdwf&Sif;oGm;Edkifygonf? TtusKd;
aqmifcsuf. atmifjrifr+onf pmzwfolwdk‹. cH,lcsuftay:wGif o&kyfouefay:vGif
vmrnfomjzpfygonf?
,ae‹urBmay:wGif &ufpuf-urf;-uKwfr+/ oabmxm;uGJvGJr+a-umifh&ifqdkifwdkuf
cdkufyËdyuQ jzpfae-ujcif;ESifhtwl vltrsm;-uKHawG‹ae-u&onfh tjcm;'kuQqif;&Jjcif;t
aygif;wdk‹onf/ tv†m[ft±Sifjrwfudk r,kH-unfjiif;y,fonfh tawG;tac:rsm;v$rf;rdk;r+
a-umifh jzpfonfudk ta&;-uD;qkH;tcsuftjzpf rSwfom;xm;&efvdktyfygonf? xdk
'kuQyifv,frS vGwfajrmufEdkif&efrSm tv†m[ft&Sifjrwf. tHhzG,frcef;aom zef;qif;
jcif;udk owdw&m;&&Sd-ujyD; xdkt&Sifjrwfu uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif oif-um;ydk‹cs
xm;aom usifh0wfw&m;a'oemawmfrsm;udk jzef‹csdjcif;jzifh rdpm>'d@dtawG;tac:bk&m;rJh
0g'udk qkH;cef;wdkif acszsufypf&efvdktyfayonf? vuf&SdurBmhtajctaeudk -unfhvdkuf
ygu/ t-urf;zufjcif;rsKd;pkHESifh azgufjyefr+yËdyuQtrsKd;rsKd;odk‹omv#if a&SŒ±+OD;wnfvsuf
7
&Sdaeojzifh/ tcsdefraESmif;rD tv†m[ft±Sifjrwf.a'oemawmfudk xda&mufpGmESifh
vsifjrefpGm ydk‹csjzef‹a0&ef vdktyfaea-umif; xif&Sm;aeayonf?
,if;-uKd;yrf;csufwGif/ [m&Gef,[f,ma&;om;aom pmtkyfrsm;onf a&SŒwef;rS
yg0ifvsuf&Sdayonf? tif&Smtv†m[f (tv†m[ft&Sifjrwftvdkawmf&Sdygu)/ ESpfq,fh
wpf&mpkESpf&Sd urBmolurBmom;rsm;onf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif uwdu0wf
jyKxm;onfhtwdkif; jidrf;csrf;r+/ w&m;r#wr+ESifh om,maysmf&$ifr+rsm;udk &&Sdatmif ay;
aqmif&mwGif Tpmtkyfrsm;rSwpfqifh &±Sdaom todw&m;rsm;u wpfpdwfwpfa'otjzpf
yg0ifEdkifygvdrfhrnf?

8
tv†m[ft&Sifjrwf. vrf;awmfwGif
&yfwnf&ef &nf&G,fcsufjzifh
u|Ekfyf. cspfvSpGmaom
ZeD;/ om;orD;rsm;/
nDtpfudkrsm;ESifhrdwfo*F[rsm;udk
ESpf&Snfvrsm; cGJcGmcJhjcif;*sD[m'fwGif
wpdwfwa'o jznfhwif;ygap[k &nfpl;vsuf
Tpmtkyfudk ukodkvfjzpf jrefrmbmomjyefqdkygonf?
uk&ftmefusrf;awmfjrwftm,wfawmfrsm;.t"dy`g,fudk &Sif;jy&mY
&efukefjrdKŒuk&ftmefusrf;jrefrmbmomjyeftoif;rS
xkwfa0aomjrefrmbmomjyefudk tokH;jyKygonf?
Tjrefrmbmomjyef pmtkyfudk
rnfolrqdk vGwfvyfpGmykHESdyfxkwfa0a&mif;csjzef‹jzL;cGifh ay;ygonf?
rdk[rR'ftvD (v[D)wef*Gef;
2009=ckESpf ZEM0g&Dv 26=&uf

9
bmomjyefol.trSm
Foreword from the Translator
u|Ekfyfonf bmoma&;udkif;±d+if;aom ESpfjcif;c&pf,mefomoem0if tdrfaxmifpkwGif arG;zGm;
-uD;jyif;vmcJholjzpfygonf? i,fpOfuwnf;upI we*FaEGae‹wdkif; uav;oli,frsm;tm; c&pfawmf
. a'oemawmfESifhorRmusrf;oifcef;pmrsm;udk/ u|Ekfyf.&GmrS twefa0;uGmaomjrKdŒ&Sd bk&m;&Sdcdk;
ausmif;wGif rSefrSefwufa&mufqnf;yl;cJhygonf? "rRq&mrsm;u okH;qlonf wpfqlwnf;jzpfa-umif;
oif-um;&mwGif rnfolur# u|Efkyfoabmaygufatmif &Sif;vif;jyEdkifjcif;r&SdcJh-uyg? tv,fwef;
ausmif;om;b0 15=ESpfom;t&G,fwGif rGwfpvifrf'dkif*sufESifh tpPvmrpf&DjAL;r*~Zif;rsm;tjyif
urBmhtvif;pmapmifudkzwf±+cGifh&&SdcJh&mrSpI/ tpPvmrfomoemonf zefqif;&SifESifhywfoufI t
&Sif;vif;qkH;oif-um;aom omoemtjzpf vufcHoabmaygufojzifh/ 1955=ckESpfOD;ydkif;wGif “awm0f
[D'f”ac: wpfyg;wnf;aomzefqif;&Sifudkomv#if udk;uG,fqnf;uyfaom tpPvmrfomoemudk
awG‹&SdvufcHI touf 16=ESpfwGif umvDrm&S[m'wf zwfcJhygonf?
xdkacwfumvwGif aemiftem*wfEdkifiHa&;avmuodk‹ ajcvSrf;-urnfh ausmif;om;rsm;onf
jyifqifa&;tjzpf txufwef;tqifhrSpI wuUodkvfausmif;om;b0txd ausmif;om;or*~v+yf&Sm;r+
rsm;wGif yg0if-uonf? EdkifiHa&;udkydkrdkIpdwf0ifpm;onfhausmif;om;rsm;onfvnf; txl;ojzifh EdkifiH
a&;odyH`/ '\eduaA'ESifh rEk\aA'bmom&yfrsm;udk a&G;cs,fqnf;yl;-uayonf? 'g0if.tDAdkvl;
&Sif;oDtdk&D/ trsdK;om;qdk&S,fvpf(zufqpf)0g'/ jyifopfpufr+awmfvSefa&;ta-umif;/ rm;ufP/ tif
*sJvf/ vDeif/ xa&mhpfuD/ pwmvifESifharmfpDwkH;wdk‹ta-umif;awGudkvnf; aema-u-uayonf? ,kwWd
aA'enf;jzifhusdK;a-umif;qifjcifI tajz&Smaom&kyf0g'[kt"dy`g,f&aom tEkyËdavmr&kyf0g' (dia-
lectic materialism) tawG;tac:udkvnf; xufatmufwGif;jyif ar$aESmufusufrSwfxm;-uay
onf? xdkacwfwGif tiftm;t-uD;qkH;awmwGif;awmfvSefa&;tzGJ‹jzpfonfh ArmjynfuGefjrLepfygwD
(Auy)odk‹0ifI awmcdkcJh-uaomausmif;om;rsm;onfvnf; xdkausmif;om;rsm;yifjzpfonf? jrefrm
rGwfpvifrfwdk‹ zGJ‹pnf;onfh yoDaumifpDtzGJ‹0ifwdk‹yifv#if AuyESifhqufoG,fI ajray:ajratmuf
EdkifiHa&;v+yf&Sm;-uayonf? aemifwGifarmfpDwkH;.,Ofaus;r+awmfvSefa&;umvtwGif; w&kwfEdkifiH
odk‹oGm;a&mufoifwef;wufcJholta0;a&muf A[dkaumfrDwD0ifwdk‹onf AuyXmecsKyfodk‹ jyefvnf
a&muf&Sdvmaomtcg/ wyfeDvli,fzGJ‹pnf;I tpGef;a&mufatmif vuf&JZuf&JowfjzwfcJh-uavonf?
rdrdwdk‹.tawG;tac:0g'ESifh tenf;i,fuGJvGJolwdk‹udk/ rdrd.arG;rdcifzcifyifjzpfap/ vnfvSD;I
xdkvnfacsmif;aoG;jzifh ajcaq;cJh-uonf? (tao;pdwfaumufE+wfcsufudk aemufqufwGJ(3)wGif
az:jyxm;ygonf)? xdkuGefjrLepftzGJ‹0ifwdk‹onfvnf; bmomomoem udk;uG,fqnf;uyfonfh rdb
rsm;rSarG;zGm;vmcJh-uolrsm;jzpf-uaomfvnf; tb,fha-umifhxdkr#avmufvlrqefatmif&uf puf-urf;
-uKwfcJh-uonfudk tHh-ojcif;-uD;pGmjzifh oabmraygufEdkifcJhyg? uGefjrLepf0g'onf bmom omoem
tm;vkH;udkqef‹usifonfh0g'jzpfI/ tv†m[ft&Sifjrwf.zefqif;jcif;udk jiif;y,faom0g'jzpfa-umif;
udk odxm;ojzifh tajccHtm;jzifh tpPvmrfomoemESifh qef‹usifa-umif;udkawmh odxm;ygonf?
[m&Gef,[f,ma&;om;aom “vl‹avmuodk‹ 'kuQqif;&Jaygif;pkH ,laqmifcJhaom'g0if0g'” pmtkyfESifh
“uGefjrLepf0g'onf jcHKcdkwdkuf&ef apmifhae.” [laompmtkyfudk zwf±+rdojzifh xdk&ufpufr+rsm;.
aemufuG,f&Sd tawG;tac:tiftm;pk-uD;ESifh ywfoufI &Sif;vif;pGm od&ygonf? Auywdk‹onfvnf;
Ak'<bmomudk vlxktm;vSnfhpm;&ef ta,mifjyta&jcKHxm;jcif;om jzpfa-umif; pOf;pm;rdygawmh
onf? “vl‹avmuodk‹ 'kuQqif;&Jaygif;pkH,laqmifcJhaom 'g0if0g'”udk vnf; jrefrmbmomjyefjyD;
jzpfojzifh www.harunyahya.com udkzGifhI tcrJhul;,lzwf±+Edkifygonf?
xdk‹a-umifh rsdK;cspfjrefrmrGwfpvifrfvli,frsm;onfvnf;/ rdrdwdk‹. rsdK;cspfpdwf"gwfxufoef
r+wpfckwnf;a-umifh rSm;,Gif;aomEdkifiHa&;0g'aemufodk‹ rvdkufrd-uap&efESifh xdkEdkifiHa&;0g'wdk‹.
0g'jzef‹r+ESifhwuG wu,fhtjzpfrSefrsm;udk od&Sd-uap&eftjyif tDrmefydkrdkcdkifjrJap&ef apwemaumif;
jzifh bmomjyefvdkufygonf? Tpmtkyfonf q&m-uD;[m&Gef,[f,m.pmtkyfrsm;udk jrefrmbmom
jzifhjyefqdkonfh yÌrajrmuf pmtkyfjzpfygonf? t*Fvdyfbmomjyefrlvtmabmfrsm;udk ay:vGifap&ef
twwfEdkifqkH;0guswdkif;udk bmomjyefxm;ygonf? tawG;tac:ydkif;qdkif&mjy\em&Sdygu t*Fvdyf
bmomjyefrl&if; Commun- ism In Ambush ESifhwdkuf-unfhygav?
rdk[rR'ftvD(v[D)wef*Gef;

10
rmwdum
Contents
ed'gef; 12
tcef; 1
uGefjrLepf0g' pwifay:aygufvmjcif; 14

tcef; 2
bdkvf&SDApfygwD. &dkif;pdkif;&ufpufr+ordkif; 30

tcef; 3
jiD;aiGŒzG,f uGefjrLepfavmu 84

tcef; 4
tm&SwdkufrS teDa&mift-urf;zufr+ 107

tcef; 5
bmoma&;udk uGefjrLepf0g'. &efvdkr+ 149

tcef; 6
uGefjrLepf0g'onf wdkufcdkuf&efacsmif;ajrmif;aeonf 168

aemufqufwGJ 1
&kyf0g'ukd y,fzsufvdkufonfh
ta&;-uD;aomtrSefw&m; 182

aemufqufwGJ 2
tDAdkvl;&Sif; vdrfvnfvSnfhjzm;r+ 194

aemufqufwGJ 3
Auy A[dkaumfrDwD0if &JabmfaX;.om; zdk;wl;u
ol.zcifudkpGJcsufwifykH 216

11
ed'gef;(Introduction)
jrLepf0g'onf/ 20&mpkESpfudk ted@m&kHtpGef;txif;rsm;jzifh npfnrf;ay
uGef usefapcJhonf? xdktpGef;txif;rsm;onf/ usL;ausmfjcif;ESifh &ufpuf
-urf;-uKwfjcif;/ aoG;acsmif;pD;jcif;ESifhrsuf&nftdkifxGef;apjcif;rsm;jzpf.?
&k&Sm;awmfvSefa&;rSpwifI ‚if;tawG;tac:a-umifh vl‹toufaygif;oef;
120=ausmf qkH;±+H;apcJhonf[k ordkif;yg&*lrsm;u cef‹rSef;-uayonf? xdkaoausysufpD;
toufqkH;±+H;olrsm;wGif/ ppfajrjyifwGifusqkH;ol ppfom;rsm;omr[kwfbJ olwdk‹.tpdk;&
rsm;u owfjzwfvdkufonfh t&yfom;rsm;yg0ifayonf? uGefjrLepfacgif;aqmifwdk‹u o
em;usifemr+uif;rJhpGm owfjzwf-uonfudk wurBmvkH;u awG‹jrifcJh-uonf? aoG;at;
at;ESifh&dkif;pdkif;onfh TtawG;tac:a-umifh a,musfm;rdef;r/ Z&mtdkESifhvlrr,fuav;
i,frsm;tygt0if vlOD;a&aygif; oef;aygif;wpf&mwdk‹ toufqkH;±+H;cJh-uavonf? uGef
jrLepftpdk;&wdk‹u/ jynfolwdk‹udk olwdk‹.aetdrfrsm;rSESifxkwfjcif;/ pepfwus zefwD;aom
iwfrGwfacgif;yg;r+/ tvkyfpcef;ESifhtusOf;axmifrsm;Y u|efjyKjcif;/ ponfhvkyf&yfrsm;
jzifh oef;aygif;rsm;pGmaomjynfolwdk‹. vl‹tajccHtcGifhta&;ESifh vGwfvyfr+udk qkH;±+H;ap
onf? oef;aygif;rsm;pGmaom jynfolwdk‹onf/ uGefjrLepfajymufusm;wyfzGJ‹rsm;ESifht-urf;
zuf tzGJ‹tpnf;rsm;. ajcmif;ajrmif;ypfcwfrnfhusnfqHtEW&m,fudk usD;vef‹pmpm;
a-umufvef‹ae-u&onf?
TtawG;tac:.Zpfjrpfu bmawGjzpfoenf;? uGefjrLepf0g' b,frSmarG;zGm;
vmcJhoenf;? Tr#&ufpuf-urf;-uKwfI aoG;qmonfhurBmhtjrifonf rnfodk‹urBmtESH‹
tjym;wGif axmufcHtm;ay;olrsm;&&SdI rnfodk‹tjrpfwG,f&mae&mrsm; &&SdcJhoenf;? t
b,fha-umifh tm%m&vmjyD;t-uD;tus,f&SifoefI ta&twGufoef;ESifhcsDaomvlxkudk
qGJac:EdkifcJhoenf;? qdkAD,ufjynfaxmifpkuGJjyJoGm;jcif;ESifhtwl tb,fha-umifh ed*kH;csKyf
oGm;cJhoenf;? odk‹r[kwf wu,fbJ ed*kH;csKyf&yfwef‹oGm;jyDavm? odk‹r[kwf urBmajray:
&Sd EdkifiHwdkif;udk jcdrf;ajcmufaeao;ovm;?
Tar;cGef;rsm;udk Tpmtkyfu tajzay;I/ TtawG;tac: urBm-uD;udk quf
vufjcdrf;ajcmufaeao;onf[laom ta&;-uD;qkH;tcsufudkod&Sd&ef u|Ekfyfwdk‹udk owday;
xm;ygonf? [kwfuJh/ tifrwef0rf;enf;a-uuGJzG,faumif;vSygonf? uGefjrLepf0g'
onf jcKHcdkwdkufcdkuf&ef acsmif;ajrmif;apmifhqdkif;aeygao;onf?
vl‹toufZD0defaygif; oef; 120=udk 0g;rsdKcJhonfhaoG;tdkif-uD;rSm rcef;ajcmuf
ao;yg? &Sdaeygao;onf? uGefjrLepf0g'u xdkaoG;tdkif-uD;.xdyf0udkzkH;xm;ygonf?
‚if;. rodrompdrfh0iful;pufwwfaomv+yf&Sm;r+rsm;udk tomt,modk0Sufxm;onf?
‚if;. ywf0ef;usifudk &kyfazsmufxm;I/ owdrxm;rdol tr+rJhtrSwfrJhaewwfoludk
zrf;&ef axmifajcmufaxmifxm;onf? ‚if;.jyifyo¾mefrsm;onfvnf; ajymif;vJae
vdrfhrnf? olokH;pGJaomtrnfrsm;onfvnf; uGJjym;aevdrfhrnf? odk‹aomfvnf; vGefcJhonfh
tcsdefumvwGif vl‹avmuudk em-unf;zG,fzsufpD;apcJhovdk xyfrHzsufqD;&ef acsmif;ae
ygonf? Tpmtkyf. t"du&nf&G,fcsufrSm/ qdkcJhonfhrodrompdrfh0iful;pufwwfaom
tqdyftawmufjcdrf;ajcmufr+rsufESmzkH;udk cGmcsjyD; vl‹avmu-uD;udk t-uD;tus,f'kuQ
ay;cJhbl;aomtawG;tac:. &kyfvkH;rSefudk uGif;uGif;uGufuGufjrifEdkifatmif az:xkwfjy
&efjzpfygonf?

12
13
uGefjrLepf0g' pwifay:aygufvmjcif;
How Communism Began

uGef jrLepf0g' pwifay:aygufarG;zGm;vmjcif;ESifhywfoufI em;vnf oabm


ayguf&eftwGuf/ 18=&mpkESpfESifh 19=&mpkESpftwGif; Oa&myordkif;udk
qef;ppf&efvdktyfayonf? c&pfouU&mZf 'kwd,&mpkESpfydkif; bk&if{uU
&mZfuGefpwifwdkifrSpwifI c&pf,mefomoemudk vufcHvmcJh-uavonf? c&pf,mef
omoemonf/ Oa&mywdkufwpf0Srf;vkH;wGif/ ynmtvif;yGifhjcif;tzGJ‹ (The Enlighten-
ment)acwfrwdkifrDtxd ausmf-um;jyef‹yGm;cJh.? xdk‹aemufydkif;wGifum; tEkynmonfESifh
tawG;tac:&Siftawmfrsm;rsm;u *&dESifh&dkref,Ofaus;r+wdk‹. bk&m;rJhrdpm>'d@dt,l0g'udk
vufcH,kH-unf-uonfESifhtr# bmomomoem.ynwfcsufrsm;udk ypfy,f-uavonf?
ynmtvif;yGifhjcif;tzGJ‹. EdkifiHa&;qdkif&m&vm'ftusdK;qufwpf&yfrSm jyifopfawmfvSef
a&; jzpfonf? xdkawmfvSefa&;onfacwfa[mif;tkyfcsKyfa&;tm%mudk ykefuefawmfvSef
jcif;omr[kwfbJ/ wpfcsdefwnf;wGif bmoma&;udkvnf; awmfvSefypfjcif; jzpfayonf?
jyifopfawmfvSefa&;. tajccHonf bk&m;w&m;r,kH-unfaom rdpm>'d@dtawG;
tac:&Sifrsm;jzpf-uonfh Adkvaw/ 'pf'g&GwfESifh rGefwuf-uLwdk‹. -oZmv$rf;rdk;r+atmuf
wGif ysdK;axmifcJhayonf? c&pfouU&mZf 1789=ckESpfrSpI ynmtvif;yGifhjcif;tzGJ‹. rd
pm>'d@dESifh bmomt,l0g'qef‹usifa&;[efrl&mrsm; xif&Sm;vmcJhonf? tjyif;txef0g'
jzef‹jyD;aemuf/ *sufudkbiftzGJ‹om;wdk‹u/ tajccdkifvsuf&Sdaom umaomvdwfc&pf,mef
omoemudk qef‹usifonfhawmfvSefa&;udk OD;aqmif-uawmhonf? omoemtopfudkyif
xlaxmifEdkif-uavonf? 1790=ckESpf Zlvdkifv 14=&ufae‹wGifusif;yaom jynfvkH;qdkif
&mtoif;rsm;.nDvmcHpm;aomufyGJwGif/ xdkawmfvSefa&;. omoemopfylaZmfyor+udk
awG‹&ayonf? aoG;acsmif;pD;onfhawmfvSefa&;acgif;aqmifwpfOD;jzpfol &dkbufPydkif,m
u tpD&ifcHpmwpfapmifwGif olwdk‹.bmomt,l0g'opf. pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;udk
az:jyxm;ayonf? xdkt,l0g'opfudk “tjrifhrm;qkH;ewfbk&m;udk udk;uG,fqnf;uyf
jcif;”[k ac:xm;onf? yg&DjrdKŒawmf-uD;&Sd aemfwma';rfbk&m;&Sdcdk;ausmif;udk “usdK;
a-umif;qifjcifjcif;bk&m;ausmif;”[ktrnfay;jyD; olwdk‹. bmomopfbk&m;ausmif;t
jzpf ajymif;vJvdkufavonf? c&pf,mefolawmfpif“pdef‹”wdk‹.&kyfykH&kyfxkrsm;udk jzKwf
zsufvdkuf-ujyD; “qifjcifjcif;.ewforD;” (Goddess of Reason) &kyfxkudk tpm;xdk;xm;
14
onf? jyifopfawmfvSefa&;umvtwGif; c&pf,mefb&if*sDbkef;-uD;ESifhoDv&Siftrsm;t
jym;towfcHcJh&onf? bkef;-uD;ausmif;rsm;ESifhc&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;udk vk,uf
zsufqD;ypf-u.?
wpfcsdefwnf;wGif &kyf0g'tawG;tac:jyefvnf&SifoefEdk;-uGvmjyD; Oa&mywdkuf
wcGifvkH;wGif pwifjyef‹ESH‹avonf? tcsdKŒaoma&S;a[mif;*&dtawG;tac:&Sifrsm;u Tt
awG;tac:udk wifjycJh-ubl;onf? olwdk‹.wifjycsuft&/ j'yfypPnf;omv#if y&rwfjzpf
I/ ouf&SdypPnf;[lor#=vlom;wdk‹.todw&m;tygt0if=wdk‹onf “j'yfypPnf;. v+yf
&Sm;r+”omv#ifjzpfonf[k qdk.? 18=&mpkESpftwGif; jyifopfawmfvSefa&;Y emrnf
xif&Sm;aom yk*~KdvfESpfOD;jzpfonfh 'Jepf 'pf'g&GwfESifh ol.a,mif;,if; ab&Gef 'D[dk;vf
bufwdk‹u TtawG;tac:udk vufcH,ljyD; vltrsm;tay:twif;t"rR&dkufoGif;-u
onf? 1770=ckESpfwGif ykHESdyfxkwfa0aom obm0.pepf trnf&SdpmtkyfwGif/ ab&Gef 'D
[dk;vfbufu “ody`Henf;us”pdwful;rSef;qcsuf[kac:onfhtqdkwpfckudk wifjy.? T
wifjycsufwGif/ j'yf0wˆKypPnf;ESifhpGrf;tifom wnf&Sdonf[k qdkxm;onf? wpf,loef
rdpm>'d@d 'D[dk;vfbufonf/ vlom;wdk‹ udk,fusifhw&m;&Sdjcif;udk qef‹usifI/ vlom;wdk‹
onf rdrd.aysmf&$ifr+udk&,loifhonf[k qdk.? xdkaysmif&$ifr+&&Sd&eftwGuf rdrdvkyfEdkifpGrf;
&Sdor# tm;vkH;vkyfaqmifoifhonf[k qdkonf?

uGefjrLepf0g'.Zpfjrpfonf “qifjcifjcif;.
ewforD;”jzifh o&kyfaz:xm;aom/ bmoma&;udk
&efvdkykefuefonfh/ jyifopfawmfvSefa&;rS tpjyK
cJh.? vuf0JwGifjyxm;onfh ykHuJhodk‹ aemufydkif;
wGif uGefjrLepfydkpwmrsm;wGif ,if;ewforD;ykHudk
awG‹&onf?

18=&mpkESpfwGiftcsdKŒaomtawG;tac:&Sif
wdk‹u vufcH-uI/ 19=&mpkESpfwGif jyif
opfEdkifiHe,ferdwfudk ausmfvGefI tjcm;O
a&myEdkifiHrsm;odk‹ xyfrHus,fjyeful;puf
vmcJhayonf? 20=&mpkESpftpOD;ydkif;wGif/
*smreD EdkifiHY ta&;ygonfh &kyf0g'DtawG;
tac:&SifESpfOD;ay:aygufvmonf?vl'f0duf
bGcsfemESifh umvfaAmh*fjzpf.? aAmh*fu
vlom;.qifjcifwkHw&m;ESifhpOf;pm;csifh
csdefjcif;udk om"ujyjcif;jzifh &Sif;jyonf?
“tonf;uonf;ajc&nfxkwfvkyfouJhodk‹
OD;aESmufonfvnf; pOf;pm;Om%fxkwf
vkyfonf”[kqdkonf? t"dy`g,fuif;rJhaom aAmh*f .E+dif;,SOfcsufudk ol.acwfrS &kyf0g'D
wdk‹yif vufrcH-uacs?
xdkodk‹aom t"dy`g,fuif;rJhonfh wifjycsufrsm;udk ay;vifhupm;/ bmoma&;udk
qef‹usifvdkonfhtiftm;pku &kyf0g'udk axG;ydkuf-ujyD; Oa&myvl‹tzGJ‹tpnf;odk‹ twif;
t"rR&dkufoGif;-uavonf? &kyf0g'onf qifjcifokH;oyfjcif;ESifhodyH`ynmwdk‹. tajccH
tkwfjrpfjzpfonf[k 0g'jzef‹-uonf? ,if;vdrfvnfvSnfhjzm;r+u ynmtvif;yGifhjcif;
toif;om;rsm;t-um;wGif vsifjrefpGmjyef‹ESH‹oGm;avonf? yxr jyifopfjynfrS *smreD
EdkifiHodk‹jyef‹oGm;I/ wajz;ajz;Oa&mywcGifvkH; ysH‹ESH‹oGm;avonf? Todk‹jyefESH‹oGm;jcif;
15
wGif z&D;arqGeftzGJ‹onf ta&;-uD;onfhr[mrdwfjzpfayonf? arqGefwdk‹onf 19=&mpk
ESpfwGif &kyf0g'udk olwdk‹.omoemtjzpf vufcH,kH-unf-uI/ ynmtvif;yGifhjcif;tzGJ‹
0iftajrmuftjrm;wdk‹onfvnf; z&D;arqGeftzJG‹0ifjzpfoGm;-uavonf? (z&DarqGeftzGJ‹
ESifhywfoufonfhpmtkyfudk TpmtkyfbmomjyefjyD;aemuf qufvufI jrefrmbmomjyef
ygrnf? =tif&Smtv†m[f? bmomjyefol)
Ta&S;a[mif;wpf,loef,kH-unfr+jyef‹yGm;oGm;onfESifhtr#/ odyH`ynmbmom&yf
tajrmuftjrm;wGifvnf;/ &kyf0g'ESifhudkufnDatmif qGJoGif;n‡d,l-uavonf?
1? obm0qdkif&modyH`ynmbmom&yfwGif t*FvdyfvlrsdK;odyH`ynm&Sif csm;vfpf
'g0ifu tokH;jyK.?
2? vlr+a&;odyH`bmom&yfwGif *smreftawG;tac:&Sif umvfrm;ufPESifh z&uf'&pf
tif*sJvfwdk‹u tokH;jyK-uonf?
'g0if. qDavsmfatmifjyKjyif,lonfhtawG;tac:udk tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D[k wGif
ac:I/ rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹ qDavsmfatmifjyKjyifokH;jcif;udk uGefjrLepf0g'[k ac:.?
rm;ufPESifh'g0if (Marx and Darwin)
'g0if.oDtdk&DwGif rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹.tawG;tac:rsm;yg0ifaejyD;om;jzpf
onf[k qdkEdkifygonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ uGefjrLepf0g'onfvnf; ordkif;ESifhvlr+
a&;bmom&yftwGuf “tDAdkvl;&Sif;”(tvdktavsmufwpfpwpfp ajymif;vJjcif;)udk t
vdkufoifhatmif jyKjyif,ljcif;omjzpfayonf? tvGefausmf-um;vlodrsm;aom 'g0if0g'D=
rm;ufP0g'DtawG;tac:&SifwpfOD;jzpfol tefwGef yifeDukwfu 20=&mpkESpftpOD;ydkif;wGif
ykHESdyfxkwfa0aom ol.pmtkyfwGif atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?
rm;ufP0g'ESifh'g0if0g'wdk‹. odyH`enf;t& ta&;-uD;aomtcsufrSm 0g'ESpfrsdK;pvkH;onf tDAdk
vl;&Sif;oDtdk&DudkvdkufemcH,ljcif; yg&Sdaeonfhtcsufyifjzpfayonf? wpfrsdK;rSm ouf&Sdatmf
*JepfavmuESifhywfoufI/ tjcm;wpfckrSm vl‹tzGJ‹tpnf;e,fy,fESifhywfoufayonf?===
xdk‹a-umifh/ 'g0ifESifhrm;ufPwdk‹.oGefoifcsufESpfrsdK;pvkH;onf/ wpfcku ouf&SdZD0avmu(-o
*Jepfavmu)ESifhywfoufI tjcm;wpfckrSm vl‹tzGJ‹tpnf;ESifhywfoufaeojzifh/ tDAdkvl;&Sif;
oDtdk&Dudk cdkifrmrSefuefaomodyH`ynmtqifhodk‹ jr‡ifhwifay;avonf? Todk‹jyKjcif;jzifh/
vltrsm;u tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk vlr+a&;odyH`ESifhZD0aA'qdkif&m wdk;wufzGH‹jzdK;r+twGuf tajc
1
cH cH,lcsuftjzpf vufcHap.?
'g0if0g'ESifhrm;ufP0g'wdk‹onf tcsufESpfcsufwGif tH0ifcGifusI tjynhft0vdkuf
zuftokH;jyKEdkifayonf?
1? 'g0if0g'u &Sd&Sdor#t&mcyfodrf;onf “v+yf&Sm;a&GŒvsm;aeaomj'yf0wˆK”
omyg0ifzGJ‹pnf;xm;onf[kwifjy.? bk&m;ocif(tv†m[ft&Sifjrwf)u j'yf0wˆKypPnf;
udk zefqif;xm;jcif;r[kwfonfhtjyif trdef‹ay;Edkifjcif;/ xdef;uGyfjcif;r&Sd/ ouf&Sdt&m
tm;vkH;onf rawmfwq-uKH-udKufjcif;jzifh ol‹tvdkvdkjzpfay:vmonf[k qdkonf? vl
om;onf wd&pm>ef.rsdK;uGJwpfrsdK;omjzpfI/ wd&pm>efrSqif;oufvmjcif;jzpfonf? xdk‹
a-umifh wd&pm>efruswus owW0gjzpf.? odk‹aomfvnf; TtqdkrSm;,Gif;a-umif; aemuf
ydkif;odyH`ynmawG‹&Sdcsufrsm;u oufaoxlxm;jyD;jzpfonf? 'g0if.oDtdk&Donf j'yf0wˆK
omv#if y&rwftjzpfwnf&Sdonf[k ,kH-unfonfhtjyif/ vl‹ordkif;wpfckvkH;udkvnf; &kyf
0g'jzifh &Sif;jyI&Edkifonf[k ,kH-unfaomrm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹.tjrifESifh o[Zmwjzpf
vsuf&Sdaeonf? (tao;pdwftcsuftvufrsm;udk Dawinism Refuted: How the Theory

16
of Evolution Breaks Down in the Light of Modern Science by Harun Yahya,
Goodword Books, 2002 ESifh The Evolution Deceit by Harun Yahya, Ta-Ha Publishers,
2002 wdk‹wGif-unfhyg?)
2? ouf&SdowW0grsm;wGif/ “yËdyuQ”jzpfjcif;onf wdk;wufzGH‹jzdK;r+twGuf v+HŒ
aqmfr+wGef;tm;jzpfonf[k wifjyonf? urBmajr-uD;.obm0o,HZmwypPnf;rsm;onf
ouf&SdowW0grsm;udk axmufyHh&efrvkHavmuf[k qdk.? xdk‹a-umifh ouf&SdypPnf;rsm;onf
tqufrjywf&kef;uefae-u&ojzifh tcsif;csif;wdkufcdkuf-u&.? xdkwdkufcdkufr+ESifh &kef;
uefv+yf&Sm;r+wdk‹u wpfpwpfajymif;vJr+jzpfpOf=tDAdkvl;&Sif;ay:aygufaponf[k wifjy
xm;onf? rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹ cH,laom ,kwWdaA'enf;us usdK;a-umif;qifjcifI trSef
w&m;udk&SmazGjcif;/ wpfenf;tEkyËdavmr('dkiftmvufwpf)enf;onfvnf; 'g0ifwifjy
xm;aomcH,lcsufESifh twlwljzpfonf? 'dkiftmvufwpftqdkt&/ p-um0VmurBmavmu
wGif wdk;wufzGH‹jzdK;r+jzpfay:ap&ef qef‹usifbuftkwfpkwdk‹t-um; yËdyuQr+jzpfay:aponfh
ikwfv#dK;aeaom v+H‹aqmfr+wGef;tm;onf wpfckwnf;aomtiftm;jzpf.? vl‹ordkif;wGif
wdk;wufr+&SdvmcJhjcif;onfvnf; TyËdyuQa-umifhjzpf.? vl‹avmu-uD;onfvnf; xdk
odk‹aomenf;jzifhomv#if wdk;wuf-uD;xGm;vmcJhonf[k tEkyËdavmr 'dkiftmvufwpf
tawG;tac:u qdkxm;onf?

trSefrSm/ um;vfrm;ufPu 'g0if. &kyf0g'twGufta&;ygaomaqmif&Gufcsufudk


yxrqkH;owdxm;rdI todtrSwfjyKoljzpfonf? 1859=ckESpfwGif ykHESdyfxkwfa0aom
'g0if. rsdK;pkrsm;jzpfay:vmjcif; pmtkyfudk zwf±+jyD;aemuf/ rm;ufPu ol.oDtdk&Dudk t
-uD;tus,ftaxmuftulay;aea-umif;udk awG‹&Sdavonf? 1896=ckESpf 'DZifbmv
19=&ufae‹pGJygtif*sJvfxHodk‹a&;aompmwpfapmifwGif/ 'g0if.pmtkyfwGif “u|Ekfyfwdk‹.
obm0ordkif;tjriftwGuf tajccHoabmw&m; yg&Sdaeonf”2[k a&;om;cJhonf?
1861=ckESpf ZEM0g&Dv 16=&ufae‹pGJyg vmaq;avxHodk‹a&;aompmwpfapmifwGif/ rm;
17
ufPu “'g0if.pmtkyfonf u|Ekfyfa&;om;aeaom vlwef;pm;v+yf&Sm;r+ordkif;twGuf t
a&;ygaom obm0odyH`tajccHudk ay;aqmifygonf?“3[k qdkxm;onf?
rm;ufP. 'g;pfuJyDwmvf pmtkyfwGif a&;
om;xm;aom 'g0if. -uD;us,faomtawG;t
ac:qdkif&maqmif&GufcsuftwGuf &nfn$ef;pum;
rsm;u olwdk‹ESpfOD;. wlnDaomtawG;tac:pdwf
"gwfudk jyqdkvsuf&Sdayonf? *smrefbmomjzifh
ykHESdyfxkwfa0aom txufygpmtkyfwGif “csm;vf
'g0ifxHodk‹= trSefwu,fcsD;-uL;vsuf&Sdol
um;vfrm;ufPxHrS”[k rm;ufPudk,fwdkif. vufa&;
jzifh &nfn$ef;pum;a&;om;I 'g0ifxHodk‹ ydk‹cJh.?

tif*sJvfuvnf; 'g0ifudk csD;-uL;onf?


“obm0onf 'dkiftmvufwpf. prf;oyfcsuf
jzpfonf? aemufqkH;wGif/ obm0onf 'dkiftm
vufwpftwdkif; jzpfysufI/ obm0vGeftiftm;
jzifh jzpfysufjcif;r&Sd[k ed*kH;csKyf&rnf?==TudpP
wGif 'g0ifudk tm;vkH;xuf OD;pGm todtrSwfjyK&
ayrnf?”4 tjcm;wpfae&mwGifvnf;/ “'g0ifu &k&Sm;vlrsdK; uGefjrLepfacgif;aqmifwpfOD;
ouf&Sdobm0. tDAdkvl;&Sif;ed,mrudk awG‹&Sdo jzpfol yavcgaemhu/ rm;ufP0g'onf “vl
vdk/ rm;ufPuvnf; vl‹ordkif;. tDAdkvl;&Sif;udk r+a&;odyH`wGiftokH;jyKxm;aom 'g0if0g'
awG‹&SdcJh.?5 jzpfonf”[k qdk.?

EdkifiHwumrm;ufP0g'pmayrsm;udk 'dkifcHOD;pD;jyKpkojzifh vDeif.csD;-uL;jcif;cH&ol


&k&Sm;uGefjrLepfacgif;aqmifwpfOD;jzpfonfh *sdK*sD AmvifwDEdkAdcsf yavcgaemhu rm;ufP0g'
onf “vlr+a&;odyH`wGiftokH;jyKxm;aom 'g0if0g'jzpfonf?”6[k cyfjywfjywf twdkcsHK;
xm;onf?
AufwDuifjrKdŒawmf-uD;rS ykyf&[ef;rif;-uD;orRmusrf;pmoifwuUodkvfrS ygarmuQ
rmvmcsD rmwifu rm;ufPESifh 'g0ifwdk‹t-um; qufpyfr+udk atmufygtwdkif; az:jyxm;
onf?
csm;vfpf'g0ifu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk ykHESdyfxkwfa0vdkufonfhtcsdefwGif/ rm;ufPu oDtdk&D
wpfcktjzpfxufydkI vufcHvdkufonf? bk&m;oQif.aumif;uifbkHr&Sd/ j'yf0wˆKypPnf;avm
uom&Sdonf [laomol.,kH-unfcsuftwGuf “odyH`enf;us”oufaocHtjzpf aumuf,l
vdkufonf? rm;ufPu a[*sJvf. y"ge0g'udkjiif;y,f&mwGif pdwfpEdk;paemifhrjzpfbJ uif;
&Sif;vdyfjymoef‹oGm;atmif 'g0ifuoufaoxlay;vdkufavonf? 'g0if.tDAdkvl;&Sif;onf
oDtdk&DtawG;tac:omjzpfaeao;onfudk arhxm;vdkuf.?==rm;ufPu/ 'g0if.tDAdkvl;&Sif;
tawG;tac:udk/ ol.acwf&Sd vlr+a&;twef;pm;ESifhywfoufonfhtawG;tac:wGif tokH;cs
vdkufonf?==='g0if.oDtdk&Dtwdkif; rm;uPfuvnf; j'yf0wˆKuJhodk‹ vlwef;pm;rsm;onf
qufvuf&Sifoefa&;ESifh -oZmv$rf;rdk;cs,fvS,fEdkifa&;twGuf tpOfojzifh&kef;uefwdkufcdkuf
7
-u&onf[k okH;oyf.?
rsufarSmufacwfrS tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹uvnf; 'g0if0g'ESifh rm;ufP0g'wdk‹t-um;
wGif cdkifrmaomqufpyfr+aESmif-udK;&Sdonf[k rSwfcsufcs-uonf? vuf&SdacwfrS tDAdkvl;
&Sif;oDtdk&Dudk axmufcHtm;ay;&mY tausmf-um;qkH;wpfOD;jzpfol ZD0aA'ynm&Sif a'guf
vyfpf zlwl,mrmu/ “rm;ufP.ordkif;ESifhvl‹tzGJ‹tpnf;qdkif&m &kyf0g'oDtdk&Dtygt0if

18
===(tDAdkvl;&Sif;),EW&m;ESifh&kyf0g'ZmwfckH. ysOfcsyfrsm;udk 'g0ifu tacsmoyfay;vdkuf
onf?”8[k ol.tDAdkvl;&Sif;qdkif&mZD0aA' Evolutionary Biology trnf&Sdpm tkyfpum;
csD;wGif a&;om;xm;ayonf? emrnfausmfausmufjzpf&kyfu|if;ynm&Sif pwDzif a*s
a*gvfuvnf;/ “'g0ifonf obm0udk&Sif;jy&mY udkufnDaom&kyf0g'tawG;tac: udk
tokH;csay;onf?9[k qdk.? vDeifESifhtwl &k&Sm;awmfvSefa&;ydokumwpfOD;jzpfol
vD,Gefxa&mhpuDu/ 'g0if.awG‹&Sdcsufudk “ouf&SdypPnf;-o*JepfavmuwpfckvkH;ESifh
ywfoufaom tEkyËdavmr='dkiftmvufwpfqdkif&m tjrifhrm;qkH;atmifjrifr+jzpfonf”
[k qdk.?10
Ttcsufwdk‹onf 'g0if0g'ESifhrm;ufP0g't-um;&Sd -uD;us,fcdkifrmaomqufpyf
r+EG,f-udK;udk jyqdkvsuf&Sdonf? 'g0if.-oZmv$rf;rdk;r+r&SdcJhygu rm;ufPoDtdk&Donf
vnf;ay:aygufvmcJhrnfr[kwfay? xdk‹tjyif 'g0if0g' rrSefuef w&m;r0ifygu rm;ufP
0g'onfvnf; w&m;r0if rrSefuef[k oabmayguf&ayrnf? xdkenf;wl 'g0if0g'udk
us,fus,fjyef‹jyef‹vufcHonfh vl‹tzGJ‹tpnf;wdkif;wGif rm;ufP0g'onfvnf; rvGJra&Smif
om -uD;xGm;vmayonf?
xdk‹a-umifh/ 'g0if0g'onf odyH`avmuwGifaomfvnf;aumif;/ vlr+a&;odyH`e,f
y,fwGifvnf;aumif;/ w&m;r0ifjcif;udk em;vnfoabmayguf&ef tvGefta&;-uD;ay
onf? Todk‹em;vnfoabmaygufjcif;onf/ ‚if;rSt&if;cHvmI wpfa-umhjyefvnfx-uG
vm&ef apmifhqkdif;aeonfhrm;ufP0g' jyefvnf&Sifoefvmjcif;r&Sdatmif umuG,fEdkifrnf
jzpfonf? ‚if;jyif vGefcJhonfh&mpkESpftwGif; vl‹avmu-uD; cHpm;cJh&onfhem-unf;
r+xyfrHrjzpfvm&efvnf; [ef‹wm;Edkifrnf jzpf.? ordkif;udku 'g0if0g'r&Sdv#if rm;ufP
0g'vnf;r&SdEdkifa-umif; jycJhavjyD?

bk&m;ocifudk jiif;y,f&mY 'g0ifonf uGefjrLepf0g'udk/ olwdk‹tqdkt& odyH`enf;usonf


qdkonfh tajccHudkay;.? xdk‹a-umifh bdkv&SDApfawmfvSefa&;. qdk;&Gm;&ufpufonfhacgif;
aqmifwpfOD;jzpfol xa&mhpuDu/ 'g0ifonf obm0odyH`avmutwGuf tEkyËdavmr=
'dkiftmvufwpf&kyf0g'wGif axmufcHtm;ay;oljzpfonf[k qdkonf?

19
'g0if0g'ysHŒESH‹r+ESifh uGefjrLepf0g'ESifht&if;&Sif0g'wdk‹t-um;
qufpyfr+
Dawinism's Spread and The Relationship Between
Communism and Capitalism

'g0if0g'. EdkifiHa&;-oZmv$rf;rdk;r+udk u|Ekfyfwdk‹avhvmonfhtcg/ ToDtdk&Donf


tawG;tac:wpfckwnf;ESifhqufpyfaejcif;r[kwfbJ uGJjym;jcm;em;oa,mif&Sdaom t
awG;tac:rsm;pGmESifh qufpyfaeonfudk owdxm;&rnf? uGefjrLepf0g'tjyif/ 'g0if0g'
wGiftajccHaomtawG;tac:rsm;onf e,fy,ftm;jzifhus,f0ef;I/ vlrsdK;a&;0g'/ e,fcsJŒ
0g'/ t&if;&Sif0g'ESifh zufqpf0g'/ uGefjrLepf0g'rsm;yg0ifayonf? TtawG;tac:0g'
rsm;onf wpfckESifhwpfck oD;jcm;r+&Sdonfhtjyif tcsdKŒrSm qef‹usifbufyifjzpf-uaomf
vnf;/ wpfyg;wnf;aomzefqif;&Sif bk&m;ocif(tv†m[ft&Sifjrwf)udk,kH-unfonfh
bmomt,l0g'wdk‹. w&m;a'oemESifh udk,fusifhw&m;oGefoifcsufrsm;udk qef‹usifykef
uefonfhtcsufwGif tm;vkH;wlnD-uonf?
‚if;tawG;tac:rsm;.OD;pD;acgif;aqmifwdk‹onf bmomt,l0g',kH-unfcsufESifh
wefzdk;rsm;udk t[ef‹twm;rsm;tjzpfjrif-uI bmoma&;udk wdkufcdkufzsufqD;ypf&ef
'g0if0g'udk vufeuftjzpftokH;jyK-uonf? &,fbG,faumif;onfhtcsufwpfcsufrSm
olwdk‹.tawG;tac:udk tiftm;aumif;aprnfhenf;vrf;&Sm&if; ‚if;enf;tm;vkH;wdk‹onf
tjydKiftawG;tac:rsm;udk ydkrdktm;aumif;apjcif;om jzpfaeayonf? Oyrm/ t&if;&Sifwdk‹
u/ vGwfvyfaomaps;(z&D;rm;uuf)wGif -urf;wrf;&ufpufaom “touf&Sifa&;
twGuf &kef;uefwdkufcdkufjcif;”udk w&m;0ifap&ef 'g0if.tjrifvdktyfonf[k qdkonf?
Todk‹jzifh olwdk‹qef‹usifvsuf&Sdaom uGefjrLepf0g'udk tm;ay;vsuf&Sdaeonf?
tefwGef yefeDukwf. rm;ufP0g'ESifh'g0if0g' [laompmtkyfwGif ‚if;0da&m"d
(wpfckESifhwpfck jcm;em;onfhtoGifaqmifaomfvnf; tESpfom&tm;jzifhwpfrsdK;wnf;jzpf
aejcif;)ESifhywfoufI xkwfaz:ajymjyxm;ayonf? blkZGm(Oa&mywdkufrS csrf;om-uG,f0
aom t&if;&Sif)wdk‹u 'g0if0g'udk tm;ay;axmufcHonfhta-umif;udk atmufygtwdkif;
az:jyxm;.?
rm;ufP0g'onf ypPnf;rJhvlwef;pm;v+yf&Sm;r+twGif; ta&;-uD;aomu¾wGif yg0ifa-umif;
tm;vkH;odxm;jyD;jzpfonf?==odk‹aomfvnf; 'g0if0g'onfvnf; rm;ufP0g'twdkif; awG‹-uKH
cJh&onfudk uGif;uGif;uGufuGufjrifEdkif&ef cufcJayvdrfhrnf? 'g0if0g'onf odyH`ynmavm
uwGif "rR'd@mefusus aqG;aEG;ppfaq;I vufcHonfh pdwful;,OftawG;tac:,lqcsuf
oDtdk&Dwpfck r[kwfay? 'g0if0g'ay:aygufvmvmcsif; pdwftm;xufoefpGm axmuf
cHtm;ay;ol &SdouJhodk‹/ tjyif;txefqef‹usif-uolrsm;vnf; &SdcJhonf? 'g0if0g'. tqdkyg
yg0ifr+u¾a-umifh uGefjrLepf0g'onfvnf; vsifjrefaomE+ef;jzifh ysHŒESH‹oGm;um pdwftm;
xufoefpGm axmufcHtm;ay;olESifh tmCmwxm;onfhqef‹usifolwdk‹vnf; ay:aygufvm
jcif;jzpfonf?
ya'o&mZfvlwef;pm;/ rif;pdk;&mZmtodkif;t0dkif;/ bkef;awmf-uD;rsm;.&ydkifcGifhrsm;ESifh ya'o
&mZft&Sifocifrsm;udk qef‹usifykefuef&mwGif/ 'g0if0g'onf blZGmwdk‹twGuf taumif;qkH;
vufeuf jzpfcJh.? blZGmwdk‹u olwdk‹a&SŒwGif umqD;tkyfpdk;aeaomtm%mudk jzKwfcsazsmuf
zsufypfvdkjcif; jzpfonf?==bmoma&;.tultnDjzifh bkef;awmf-uD;rsm;u -uD;rm;aomvl
xkudk -oZmoufa&mufEdkifojzifh blZGmwdk‹.awmif;qdkcsufrsm;udk qef‹usif&ef tqifoifh&Sd
ae-uonf?==bmomt,l0g'ESifh rd&dk;zvmxkH;pHrsm;udk qef‹usifwdkufzsuf&eftwGuf obm
0odyH`onf taumif;qkH;vufeufjzpfayonf? odyH`ynmESifh topfpufpufawG‹&Sdaz:xkwf
aom obm0ed,mrOya'orsm;udk a&SŒwef;rS wifjy-uayonf? Tvufeufrsm;jzifh blZGm
wdk‹u wdkufyGJ0ifcJh-uavonf?=='g0if0g'onfvnf; tcsdefaumif;wGif tHudkufay:xGufvm
20
cJhayonf? vlom;onf tqifhedrfhaom wd&pm>efrS arG;zGm;ajymif;vJqif;oufvmonf[laom
oDtdk&Du/ c&pf,mefomoem. tajccH,kH-unfcsufudk zsufqD;ypfavonf? Tta-umif;
&if;a-umifh blZGmwdk‹u 'g0if0g'ay:xGufvmvmcsif; pdwftm;xufoefpGmjzifh zufvJwuif;
axG;ydkuf,lvdkuf-ujcif;jzpfonf?==Todk‹aomtajctaewGif/ vlwef;pm;v+yf&Sm;r+ESifh ywf
oufI odyH`aqG;aEG;yGJrsm;udkvnf;t±l;trl; pdwftm;xufoefpGm usif;yI jiif;ckH-uonf?
xdk‹a-umifh odyH`pma&;q&mrsm;yif jzpf-uaomfvnf; 'g0ifESifhywfoufI tusdK;tjypfokH;oyf
onfh pmaya&;om;r+rsm; yvlysHaeatmif a&;om;acwfpm; cJh-uonf?11
'g0if0g'onf trSefwu,f Tenf;twdkif; ysHŒESH‹cJhayonf? Oa&mywdkufwGif pdk;
rdk;-uD;pdk;aeonfh tiftm;pkonfvnf; olwdk‹.wdkif;jynfrsm;wGif wnfaxmiftajcpdkuf
xm;onfh t&if;&SifpepfESifh wurBmvkH;wGif wnfaxmifxm;aome,fcsJŒpepfwdk‹udk w&m;
0ifap&eftwGuf 'g0if0g'udk &Sm;yg;vSonfhtcGifhta&;tjzpf jrif-uayonf? (tao;
pdwfudk/ [m&Gef,[f,m. vl‹avmuodk‹ab;'kuQtaygif;pkH ,laqmifcJhaom 'g0if0g'
wGif -unfhyg?) 'g0if0g'. odyH`ynmt&a&SŒaemufrnDnGwfjcif;/ pdwful;,Ofoufouf
jzpfaom,lqcsufrsm;ESifh t"dy`g,fuif;rJhaom tqdkjyKcsufrsm;udk rodusdK;u|efjyK-uay
onf? bmoma&;ESifh udk,fusifhw&m;udk qef‹usifrnfhvufeuftjzpf tokH;csvdkolwdk‹
onf/ 'g0if0g'udk tawG;tac:0g'a&;&mtwGufoufouf jzef‹jzL;-uavonf?
odk‹aomfvnf;/ 'g0if0g'udk jzef‹jzL;onfh t&if;&Sifvlwef;pm; blZGmwdk‹onf/
ToDtdk&DudktaxmuftuljyKonfhtwGufa-umifh olwdk‹.jydKifbufwdk‹udkvnf; tvdkvdk
taxmuftul ay;cJh-uayonf? tb,fha-umifhenf;´? 'g0if0g'udk jzef‹jzL;jcif;a-umifh
bmoma&;udk zsufqD;jcif;onf olwdk‹.t&if;&SifpepftwGuf tusdK;&Sdoavmuf/ rm;ufP
0g'twGufvnf; tusdK;oufa&mufayonf? bmoma&;onf tvGeftu|Hrjzpfatmif
csifhcsdefwwfjcif;/ oifhwifhavsmufywfatmif aexdkifqufqHjcif;/ nD&if;tpfudk armif&if;
ESrpdwf"gwfxm;&SdI cspfcif-uifemwwfapjcif;/ udk,fusdK;pGef‹wwfjcif;/ oem;-uifem
wwfjcif;/ ponfwdk‹udk oif-um;ay;.? Ttcsif;t&mrsm;udk y,fzsufvdkufonfESifh w
jydKifwnf;/ vl‹tzGJ‹tpnf;onfvnf; &ufpuf-urf;-uKwfonfh ppfwvif;-uD;jzpfoGm;
awmhonf? t&if;&Sifwdk‹onf “touf&Sifa&;twGuf wdkufcdkuf&kef;uef”-uoavmuf/
t&if;&SifESifh uGefjrLepfwdk‹t-um;wGifvnf; vlwef;pm;wdkufyGJ t-udwfte,fqifEGJ-u
awmhonf?
1871=ckESpfukefydkif;wGif/ Oa&mywdkufrS obm0odyH`ynm&Sifrsm; tjynfjynfqdkif
&muGef*&ufnDvmcHusif;y-uonf? xdkuGef*&ufwGif rdef‹cGef;ajymolrsm;teuf wpfOD;
jzpfol *smreDEdkifiHrSobm0avmuynm&Sifvnf;jzpf/ t"du&EdkifiHa&;orm;wpfOD;vnf;
jzpfol &l;a'ghzf AmcsdKu/ “'DoDtdk&Dudk owdxm;-uyg/ 'DoDtdk&Du usKyfwdk‹&JhtdrfeD;em;csif;
EdkifiHwpfEdkifiHrSm xdwfvef‹a-umufrufzG,faumif;atmif qdk;0g;onfhtjzpfudk zefwD;ay;
wJhoDtdk&DeJ‹ qufpyfaew,f?12 [k rdef‹cGef;wGif xnfhajymcJh.? olqdkvdkaomEdkifiHrSm jyif
opfEdkifiHjzpfI olqdkvdkonfh oDtdk&DrSm jyifopfuGefjrLepf0g' jzpfonf? jyifopfuGefjrLepf
ygwDu xdkESpfwGif yg&DuGefjrL;ef (yg&DjrdKŒawmfbkHtzGJ‹)udk wnfaxmifcJhonf? (xdkuGef
jrL;efonf jyifopfEdkifiHu jyifopfy&yf&Sefppfa-umifh tiftm;csdeJ‹oGm;csdefwGif uGefjrLepf
wdk‹u awmfvSefykefuefI jrdKŒawmfwpfckvkH;udk vaygif;rsm;pGmtkyfcsKyfcJh-uonf? bmom
a&;qdkif&mXmersm;ESifh omoemhacgif;aqmifrsm;udk wdkufcdkufowfjzwf-uonf?)
aemufqkH;wGif/ olwdk‹t-um;&Sd rwlnDjcm;em;r+rsm;&Sdaeaomfvnf;/ t&if;&SifESifh
uGefjrLepfESpfrsdK;pvkH;onf/ bmoma&;udk qef‹usifrnfh bkHtajccHudk awG‹&Sd-uonf? xdk
odk‹jzifh bmoma&;udk qef‹usif&eftwGuf 'g0if0g'udk 0dkif;0ef;tm;ay;axmufcH-u.?
xdk‹a-umifh/ vl‹tzGJ‹tpnf;wpf&yfonf/ awmfvSefa&;pwifjcif;rjyKrD OD;pGmt&if;&Sif jzpf&
rnf[k uGefjrLepfwdk‹u ,kH-unf-uayonf? TtawG;tac:t&/ t&if;&Sifudk,fusifhw
21
bmoma&;udk wdkufcdkuf&efrljcif;ESifhywfoufI uGefjrLepfESifh blZGmwdk‹onf wpfrsdK;wnf;jzpf-u
onf[k vDeifu a&;om;cJhayonf? uGefjrLepf0g'ESifh t&if;&Sif0g'wdk‹t-um;&Sd yËdyuQonf t
rSefpifppf “twGif;jy\em”omjzpfI/ ,if;&kyf0g'tawG;tac:ESpfrsdK;pvkH;. bkH&efolrSm bmom
a&;jzpfonf[k vDeifu &Sif;jyxm;ayonf?

&m;udk a,bk,stm;jzifhtrsm;uvufcHaom ('g0if0g' 0g'jzef‹r+onft"du&u¾wGif


yg0ifaeaom)vl‹tzGJ‹tpnf;onf uGefjrLepf0g'&Sifoefr+rjzpfrD bmoma&;,kH-unfr+udk
OD;pGm pGef‹ypf&rnf? “tvkyform;ygwD. bmoma&;tay:oabmxm;”[laomacgif;pOf
yg 1909=ckESpfwGif a&;om;onfh vDeif.aqmif;yg;wpfyk'fY/ bmoma&;udkqef‹usif
onfh t&if;&SifblZGmwdk‹. yg0ifr+u¾ESifhywfoufI uGefjrLepfacgif;aqmif-uD;u
atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?
===bmoma&;udk wdkufzsufjcif;onf awmfvSefa&;orm;blZGmwdk‹. ordkif;ay;wm0ef jzpf
.? taemufEdkifiHY/ ordkif;opfu¾zGifhcJhaom tv,facwf ya'o&mZfpepfudkykefuefonfh
awmfvSefa&;rsm;wGif Twm0efudk blZGm'Drdkua&pDu trsm;qkH;aqmif&GufcJhonf? jyifopfEdkif
iHESifh *smreDEdkifiHESpfEdkifiHpvkH;onf/ qdk&S,fvpf0g'tvsif ESpfaygif;rsm;pGmuwnf;upI/
blZGmwdk‹u bmoma&;udkppfcif;onfhtpOftvm&SdcJhayonf? &k&Sm;EdkifiHwGif/ u|Ekfyfwdk‹.
blZGm'Drdkua&pDawmfvSefa&;tajctaea-umifh/ TawmfvSefa&;wm0efonfvnf; tvkyfo
rm;vlwef;pm;.ykckef;ay:odk‹ tjynfht0 usa&mufvmjcif;jzpfonf?13

22
bmoma&;acgif;aqmifrsm;/ q&mawmfrsm;udk ao'%fay;&eftwGuf yg&DuGefjrLepf tm%m
om;rsm;.a&SŒwGif wef;pDxm;pOf?

t&if;&Sifwdk‹onf Oa&mywdkufrSmuJhodk‹ bmoma&;udk wdkufcdkufacsrkef;&efwm0ef


&Sdonf/ odk‹aomfvnf; &k&Sm;EdkifiHwGif t&if;&Sifvlwef;pm; r&Sdojzifh olESifhtwl ol.uGef
jrLepfygwDu Twm0efudk,l&rnf[k vDeifuqdkvdkjcif;jzpfonf? vDeifajymaompum;
rsm;u uGefjrLepfESifh t&if;&Sifwdk‹t-um; qef‹usifjcif;onf “twGif;a&;yËdyuQ”omjzpf
onf[k t"dy`g,foufa&mufayonf? trSefrSm Ttiftm;pkESpfckpvkH;. bkH&efolrSm bm
oma&;jzpf.?
uGefjrLepf0g'Dwdk‹onf/ vl‹tzGJ‹tpnf;rskm;udk qkwf,kwfoGm;ap&ef -udK;yrf;ae-u
a-umif; xif&Sm;ayonf? olwdk‹.bmomw&m;r&Sdaompepfudk vufcHap&ef vlwdk‹udk
trSef w&m;rSuif;uGmapI udk,fusifhw&m;ESifhvl‹usifh0wfwefzdk;rsm;udk tm;aysmhap&ef
-udK;yrf;-uonf? odk‹aomfvnf; Twdkufppfrsm;onf wpfckrSatmifjrifjcif;r&Sdacs? vGef
avjyD;aom acwfumvtqufqufwGif tajrmuftjrm;aomvlwdk‹u bmom,kH-unf
r+udk wdkufzsufcJh-uavjyD? tv†m[ft&Sifjrwf. wrefawmfrsm;udk emcHjcif;r&Sd/ t&Sif
jrwf.usrf;*efrsm;udk ausmcdkif;cJh-uavonf? t&Sifjrwf.omoemawmfudk qef‹
usifwdkufcdkuf taESmuft&Sufay;olwdk‹udk TurBmay:0,f jypf'%ftrsdK;rsdK;ay;cJh.?
tcsdKŒudkrlum; aemifwrvGefb0 aemufqkH;w&m;pD&ifrnfhae‹txd 'kuQqif;&Jjcif;
cHpm;&ef apmifhqdkif;aponf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf(40;4=6)wGif/ atmufygtwdkif;
rdef‹qdkxm;awmfrl.?
tv†m[ft&Sifjrwf. tm,oftrdef‹awmfrsm;ESifhpyfvsOf;I “umzd&f”aoGznf
jiif;y,faomolwdk‹onfomv#if tjiif;tckH jyKavh&Sd-uukef.? odk‹jzpfay&m
wdkif;jynfEdkifiHrsm;wGif ‚if;wdk‹.vSnfhywfoGm;vmv+yf&Sm;r+onf toifhtm; jzm;
a,mif;jcif; r&Sdap&? Tolwdk‹tvsif (eADwrefawmf)“El;[f”.trsdK;om;wdk‹
onfvnf;aumif;/ xdk“El;[f”.trsdK;om;wdk‹.aemufwGif (aygufzGm;cJhaom)
tkyfpkrsm;onfvnf;aumif;/ (&plvfwrefawmfrsm;tm;)r[kwfrrSefl[lI pGyfpGJjiif;
y,fcJh-uayonf? xdk‹jyif tkyfpkwdkif;onf rdrdwdk‹(xH yGifha&mufcJhaom)&plvfw
refawmftm; zrf;qD;&ef -uH&G,fcJh-uonfhjyif ‚if;wdk‹onf trSm;udk vufudkif
xm;I trSefudk wdrf;yg;aptHhaomiSm (&plvfwrefawmfrsm;ESifh) tjiif;tckH jyKcJh
23
-uavonf? odk‹jzpfay&m igt&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹tm; zrf;qD;uGyfrsufcJhay
onf? xdk‹aemuf igt&Sifjrwf. tjypf'%fonf rnfodk‹&SdcJhoenf;? pifppfaomf
um; Tenf;twdkif;yif “umzd&f”aoGznfjiif;y,folwdk‹ESifhywfoufI “{ueft
rSef ‚i;fwdk‹onf i&Jom;rsm; jzpf-uonf” [laomtoifhtm; zefqif;arG;jrLawmf
rlaomt&Sifjrwf (rdef‹-um;awmfrlaom) trdef‹awmfonf twnfjzpfcJhacsjyDw
um;?

zufqpf0g'ESifhuGefjrLepf0g'wdk‹
t&l;trl;,kH-unfonfh = 'g0if0g'qdkif&m yËdyuQ
THE COMMON DELIRIUM OF FACISM AND COMMUNISM:
DAWINIST CONFLICT

uGef 1
jrLepf0g'udk wnfaxmifcJhaomrm;ufP u/ ordkif;wGif wdk;wufzGH‹jzdK;r+ jzpfay:vm&ef
twGuf yËdyuQjzpfjcif;onf/ wpfckwnf;aomenf;vrf;jzpfonf[k qdk.? vl‹tzGJ‹
tpnf;ESifh pdwful;=tawG;tac:wdk‹onf ppfjzpfjcif;ESifhawmfvSefa&;qifE$Jjcif;jzifh
omv#if wdk;wufEdkifonf[k olu,kH-unfonf? wpfqifhwufI tppt&m&monf/ xdkodk‹wdkufcdkuf
&kef;uefjcif;r&Sdygu ajymif;vJjcif;r&SdbJ wnfjidrfaevdrfhrnf[k qdk.? um;vfrm;ufPonf/ “tiftm;
okH;jcif;onf topftqef;wnf;[laomudk,f0efaqmifudk arG;xkwfay;rnfhvufonf jzpfonf/”[k
ajymI oef;aygif;ajrmufjrm;pGmaom vlwdk‹udk ppfajrjyifodk‹ aoG;acsmif;pD;aeatmif owfjzwf-u&ef
zdwfac:cJhayonf?
rm;ufP. ‚if;tawG;tac:onf aemifESpfaygif;tenf;i,ftwGif; vltajrmuftjrm;.
axmufcHtm;ay;r+udk vufcH&&SdcJhayonf? urBmavmuwGif &ufpuf-urf;-uKwfqkH; owfjzwfr+udk
OD;aqmifcJhol uGefjrLepfacgif;aqmifvDeifu “zGH‹jzdK;wdk;wufr+onf qef‹usifolwdk‹t-um; wdkufcdkuf
2
&kef;uefjcif;jzpfonf” [k ,kH-unfcJhayonf? xdk‹tjyif ,if;&kef;uefjcif;onfvnf; aoG;acsmif;pD;
jcif; jzpfay:&rnf[k ,kH-unfonf?
uGefjrLepfacgif;aqmifrsm;uJhodk‹ zufqpf0g'Dacgif;aqmifwdk‹onfvnf; t-urf;zufjcif;/
awmfvSefykefuefjcif;ESihf ppfyGJcif;usif;jcif;onfomv#if wdk;wufr+twGuf wpfckwnf;aomenf;vrf;
jzpfonf[k ,kH-unf-uonf? [pfwvm. tawG;tac: ay:xGef;vma&;Y ta&;-uD;qkH; -oZm
oufa&mufol vlrsdK;cJGjcm;a&;ordkif;yg&*l [def;&dcsf AGef x&pfcsfuDu “wdkif;EdkifiHwdk‹onf jyif;xefpGm
3
jydKifqdkifjcif;r&Sdygu wdk;wufzGH‹jzdK;jcif; r&SdEdkif[k qdk.?” rdkqdkvDeDonfvnf;/ t-urf;zufjcif;onf
vl‹ordkif;.aphaqmfr+wGef;tm;jzpfI &kef;uefjcif;onf awmfvSefykefuefjcif;udk ay;aqmifonf[k ,kH
-unfaom aemufxyfzufqpfacgif;aqmifwOD;jzpfonf? ol‹twGuf/ “t*FvefEdkifiHu ppfcif;&ef
wGef‹qkwfaejcif;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt& jAdwdo#tifyg,maqG;ajrŒqkwf,kwfaejcif;udk jyqdkonfh
4
oufaocHjzpfonf?”
TtawG;tac:0g'wdk‹onf/ 'g0if. obm0&Sd touf&Sifa&;twGuf&kef;uefwdkufcdkuf&
jcif;tqdkwGif tajccHtm;jzifhaxmufcHtm;ay;r+ ,lxm;jcif;jzpfonf? rm;ufP.'dkiftmvufwpf tEk
yËdavmr&kyf0g'tawG;tac:ESifh zufqpf0g'.yËdyuQonf aphaqmfr+wGef;tm;jzpfonf[laom,kH
-unfcsufwdk‹onf/ 'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk vlr+a&;odyH`rsm;wGif tokH;jyKjcif;yif jzpfonf?
TtawG;tac:0g'wdk‹onf &vm'fESpfrsdK;udk arG;xkwfay;.? ‚if;&vm'fwdk‹rSm/ rjywfrpJ
aomyËdyuQ vdktyfonf[kqdkjcif;ESifh vl‹avmuudk ysufokOf;oGm;aprnfh rjywfrpJaomaoG;xGuf
oH,dkr+twGuf tqifhrsm;jzpfonf? T0g'tawG;tac:wdk‹udk vufcH,kH-unfolonf/ tjcm;olrsm;ESifh
tpOftjrJyËdyuQjzpfjcif;/ wdk;wuf-uD;xGm;zGH‹jzdK;r+trnfjzifh tjcm;oltay:&ufpuf-urf;-uKwfjcif;/
ponfwdk‹udk a&SmifvGJIr&Edkifacs? vlwdk‹. jidrf;csrf;om,mr+ESifhcsrf;omokcudk zsufqD;-u.? bk&m;

24
ociftv†m[ft&Sifjrwfu trdef‹ay;n$ef-um;xm;aom/ cspfjcif;arwWm/ &dkaoav;pm;r+/ udk,fusdK;pGe‹f
v$wfr+/ r#wpGmcGJa0r+ ponfwdk‹udkvnf; zsufqD;-u.? T0g'tawG;tac:wdk‹a-umifh/ vGefcJhonf&mpk
ESpfonf/ em-unf;zG,f'kuQqif;&Jaygif;pkH yifv,fa0aomumv jzpfcJhonf?
trSefrSm t-urf;zufjcif;ESifh owfjzwfjcif;onf rvdktyfacs? obm0tavsmuf ae&mw
umwGif qef‹usifaomydkpGef;ESpfzuf &SdpjrJjzpfonf? ae‹ESifhn/ tvif;ESifhtarSmif/ tE+wfESifhtaygif;/
yljcif;ESifhat;jcif;/ aumif;jcif;ESifhqdk;jcif;/ ponfjzifh jzpf.? odk‹aomfvnf; Tqef‹usifzuf tcsif;
t&mrsm;onf zefqif;xm;aomt&mrsm;jzpfI/ vSyjcif;udk wefqmqif&eftwGuf tav;xm;&if;
onf;cHjcif;/ cGifhv$wfwwfjcif;ESifhjidrf;csrf;jcif; ponfhudk,fusifhw&m;rsm;udk aqmifusOf;&ef jzpfay
onf?
xdktcsif;t&mrsm;onf tawG;tac:avmuESifhvnf; oufqdkifayonf? vlwpfOD;csif; tjrif
rwluGJjym;-ujcif;twGuf tcsif;csif;owfjzwf-u&ef ta-umif;r[kwfay? bk&m;ocif tv†m[ft&Sif
jrwfonf vlom;wdk‹tm; rdrd.&efoludkyif aumif;rGefpGmqufqH&efESifh vlwdk‹tm; aumif;rGef&nfrGef
aompum; yD,0gpmjzifh ajymqdkqufqH&ef rdef‹qdkoif-um;ayonf?
trSefpifppfaomfum; aumif;r+ESifh raumif;r+wdk‹rSm wl-uonfr[kwfay? (odk‹jzpfay&m)
toifonf (raumif;r+udk) aumif;r+jzifh ckcHwGef;vSefygav? odk‹jzpfv#if t-uifolESifh t
oif.t-um;Y &efjidK;&Sd.? xdkolonf rdwfaqGt&if;uJhodk‹jzpfvmayrnf? (pl&m 41;34)
uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif rdef‹qdkxm;onfhtwdkif;/ owdw&m;&SdI Om%faumif;olwdk‹onf/
tajctwifjiif;ckHr+tajctaewdkif;udk at;csrf;,kH-unfpGmESifh onf;cHjcif;jzifh ajz&Sif;-uayonf? T
-o0g'udk oabmraygufbJ/ 'dkiftmvufwpftEkyËdavmr&kyf0g'.vSnfhjzm;r+udk ,kH-unfolwdk‹onf
wpfOD;ESifhwpfOD; ESpfaygif;rsm;pGmwdkufcdkuf-ujcif;/ awm&dkif;wd&pm>efrsm;uJhodk‹ vkH;axG;owfjzwf-ujcif;
a-umifh aemufqkH;wGif wdkif;EdkifiHwpfEdkifiH.tiftm;ukefcef;oGm;avonf? TtrSefw&m;ESifhywfoufI
tv†m[ft&Sifjrwfu uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&m 8;46 wGif rdef‹qdkxm;awmfrl.?
xdkrSwyg; toifwdk‹onf tv†m[ft&Sifjrwf.trdef‹awmfrsm;udkvnf;aumif;/ xdkt&Sifjrwf
.&plvfwrefawmf.trdef‹rsm;udkvnf;aumif;/ vdkufem-uavukef? xdk‹jyiftoifwdk‹onf
tcsif;csif; tjiif;ryGm;-uukefvifh? odk‹tjiif;yGm;cJh-uv#if toifwdk‹onf pdwf"gwfusqkH;-u
ayrnf? toifwdk‹.tiftm;onfvnf; qkwf,kwfoGm;acsrnf? ‚if;jyif toifwdk‹onf onf;cH
-uavukef? {uefrvGJ tv†mt&Sifjrwfonf onf;cHolwdk‹ESifh twl&Sdawmfrlayownf;?
Ttm,ofawmft&/ vlwdk‹onf tv†m[ft&Sifjrwf.eADwrefawmfrsm;u oGefoifay;aom
tv†m[fhvrf;pOfrS a&SmifcGmaoGznfoGm;-uayonf? jidrf;csrf;om,maomurBmavmutjzpfwnf
aqmufrnfhtpm;/ urBmajr-uD;udk &ufpuf-urf;-uKwfjcif;aygif;pkHarG;xkwf&ma'otjzpfodk‹ ajymif;vJ
xm;-uayonf? xdk‹a-umifh olwdk‹wGif&Sdaom tm%mESifhpGrf;yum;rsm;udk qkH;&+H;vufv$wf-u&jyD;
ysufpD;jcif;tjzpfodk‹ a&mufcJh-uavonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif oGefoif-o0g'ay;xm;onfh
udk,fusifhw&m;rsm;jzpfonfh -uifemoem; arwWm*&k%mw&m;&Sdjcif;/ oufn‡mcGifhv$wfjcif;/ udk,fusdK;
pGef‹wwfjcif;/ onf;cHjcif;cEWDw&m;xm;&Sdjcif;/ w&m;r#wjcif;/ ponfwdk‹omv#if vlom;wdk‹ESifhtwl
wdkif;EdkifiHrsm;twGufyg tiftm;t&if;tjrpf trSefjzpfonfudk rarhoifhay? bmomt,l0g'qef‹usifa&;
rdkufrJr+rS aygufzGm;vmonfh tEkyËdavmr='dkiftmvufwpf&kyf0g'uJhodk‹aom t"dy`g,fuif;rJhonfh
tawG;tac:rsm;onf/ ysufpD;,dk,Gif;jcif;ESifhem-unf;zG,f'kuQqif;&Jjcif;udkom ay;aqmif.? TurBm
ajr-uD;ay:0,f vlom;wdk‹ u,fwifjcif;udkcH&I csrf;omokc&Sd&Sd vkHjcHKpGmjzifh aexdkifaygufzGm;Edkif&ef
wpfckwnf;aomenf;vrf;onf uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGifay;xm;aom tv†m[ft&Sifjrwf.trdef‹
awmfrsm;twdkif; aexdkif&efom jzpfayonf?

25
'g0if0g'. aoG;acsmifpD;apaom tEkyËdavmr
Dawinism's Bloody Dialectic
Ttxd urBmwpf0Srf;vkH;wGif uGefjrLepf0g'jyef‹yGm;cJhjcif;ta-umif; t-urf;zsif;
az:jycJh-ujyD? wdkif;jynfwdkif;vdkvdkwGif t&if;&Sifpepfodk‹r[kwf zufqpf0g'twGuf
tjcm;a&G;p&mtawG;tac:tjzpf jyef‹yGm;cJhayonf? uGefjrLepf0g'ESifhzufqpf0g'wdk‹onf
t&if;&Sif0g'ESifh wdkuf&dkufqef‹usifbufjzpfykHay:aomfvnf;/ 'g0if0g'onf ‚if;wdk‹tm;
vkH;. tajccH&mv+H‹aqmfr+jzpfaeonf? t&if;&Sif0g'ESifhzufqpf0g'wdk‹onf 'g0if0g'.
vufsmbufawmifyHjzpfI/ uGefjrLepf0g'onf vuf0Jbuf awmifyHjzpfayonf? wdkif;
jynfwdkif;wGif/ 'g0if0g'acwfpm;vmonfESifhwjydKifwnf;/ xdkawmifyHESpfckpvkH;u csuf
csif; ay:aygufvmpjrJjzpf.? xdk‹a-umifh/ zufqpf0g'ESifh t&if;&Sif0g'wdk‹udk axmufcH
tm;ay;olonf uGefjrLepf0g'udkvnf; tvdkvdkaxmufcHtm;ay;&m oufa&mufayonf?
'g0if0g'Dwdk‹. bk&m;rJh0g'tjrift&/ vuf0JESifhvufsmwdk‹onfwpfcktwGufwpf
ckaygufzGm;ay:xGef;vmonfhtjyif/ wpfckESifhwpfck ta-uG;tarG;jyK tiftm;jznfhwif;ay;
vsuf&Sd.? wpfbufonf tjcm;wpfbufESifh tpOfrjywfyËdyuQ&SdaejrJjzpfonf? 'g0if
0g'u Todk‹aom&ifqdkifaejcif;onf oifhawmfr+&SdI vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;twGuf vdktyf
csufyif jzpfonf[k qdkonf?
Ta,bk,st-urf;zsOf;az:jycsufudk-unfhjcif;jzifh/ 'g0if0g'onf EdkifiHa&;t
qifh 'dkiftmvufwpf(,kwWdaA'enf;us usdK;a-umif;qifjcifjcif;jzifh trSefw&m;udk &SmazG
jcif;=tEkyËdavmr)udk wDxGifaz:xkwfonf[k u|Ekfyfwdk‹ qdkEdkifayonf? *smrefvlrsdK;
ygarmuQ a[*sJvfu wifjyI/ aemufydkif;wGif rm;ufPESifh tif*sJvfwdk‹u vufcHtokH;jyK
aom 'dkiftmvufwpfrSm/ p-um0VmwpfckvkH;wGif zGH‹jzdK;wdk;wufr+rSefor#onf yËdyuQrS
jzpfay:vmjcif; jzpfonf[k qdk.? tajctaewdkif; odk‹r[kwf t-uHOm%ftawG;tac:
wdkif;onf “avhvmwifjycsuf”jzpfI ‚if;ESifh yËdyuQjzpfaom“qef‹usifbuftajctae
odk‹r[kwfwifjycsuf”vdkufvmpjrJjzpf.? aemufqkH;wGif pkaygif;nd‡E+dif;jcif;wGifqkH;jzwf
csuf cs&ayonf? tcsdeftwef-umaomtcg/ xdknd‡E+dif;qkH;jzwfcsufuyif avhvmwifjy
csuf jzpfvmjyefjyD;/ aemufxyfqef‹usifbuf wifjycsufwpfcku yËdyuQtjzpf
xyfrHay:aygufvmonf? 'dkiftmvufwpftawG;tac:t& yËdyuQonf Tenf;twdkif;
qkH;cef;wdkifjcif;r&SdbJ qufvufjzpfysufaevdrfhrnf?
'g0if0g'onf/ vl‹avmuudk bk&m;ociftv†m[ft&Sifjrwfzefqif;xm;onf [l
aomtcsufudkjiif;y,fI vlom;rsm;onf wd&pm>efwpfrsdK;jzpfonf [laomtawG;tac:
udk v+H‹aqmfjr‡ifhwifI 'dkiftmvufwpftawG;tac:twGuf ppfajrjyiftjzpf zefwD;xm;
ayonf? urBmhEdkifiHtajrmuftjrm;/ txl;ojzifhOa&mywdkufwGif/ vufsmorm;'g0if0g'D
wdk‹ -oZmanmif;pdk;rdk;-uonf? bmoma&;udkzsufqD;ypfjcif;/ wpfenf;tm;jzifh udk,fusifh
w&m;wefzdk;rsm;udk zsufqD;ypfjcif;jzifh/ *&k%mw&m;uif;rJhaomt&if;&Sifpepfudk az:
xkwfI ‚if;rSwpfqifh zufqpf0g'udk az:xkwfcJh-uayonf? Ttkyfpkudkqef‹usifI/
vuf0Jorm; uGefjrLepfwdk‹u pkaygif;pnf;vkH;um/ ESpfzufpvkH;onfvnf; tqkH;rowf
Edkifonfh yËdyuQtajctaeodk‹ ajcpkHypf0if-uayonf? T'g0if0g''dkiftmvufwpft
awG;tac:. nd‡E+dif;ajz&Sif;onfh&vm'frSm/ tpOfojzifh ae&mwum twlwlyifjzpfay
onf? ‚if;&vm'frSm ESdyfpufjcif;/ emusifjcif;/ aoG;acsmif;pD;jcif;/ ppfajrjyifjzpfjcif;/
rsuf&nftdkifxGef;jcif;/===ponfhted@m&kHrsm;omv#if jzpfayonf?
u|Ekfyfwdk‹. tjcm;pmtkyfrsm;wGif/ vufsmorm; 'g0if0g'D'dkiftmvufwpf tawG;
tac:orm;rsm;jzpfonfh zufqpf0g'Dwdk‹. &ufpufykHrsm;udk az:jyxm;ygonf? Tpm
26
tkyfwGifrlum; uGefjrLepfwdk‹. xdwfvef‹a-umufrufzG,faom &dkif;pdkif;r+ ESifh&ufpufr+
rsm;udk ppfaq;-uygrnf?

rdrdESifhqef‹usifonfhtawG;tac:rsm;udk “'dkiftmvufwpfyËdyuQ”
jzifh wdwfqdwfoGm; atmif vkyfvdkolwdk‹onf acwfwdkif;wGif t±+H;
ay;-u&pjrJ jzpf.
THOSE WHO WISH TO SILENCE OPPOSING IDEAS WITH A
"CONFLICT OF DIALECTIC" ARE DEFEATED IN EVERY AGE

'dkif tmvufwpf&kyf0g'onf/ 'g0ifoDtdk&DwGiftajccHI ordkif;onf qef‹usifbufjzpf


aomtawG;tac:rsm;t-um; oem;-uifemr+uif;rJhpGm wdkufcdkuf &kef;uef-u&onfht
jzpftysufrsm;omjzpfonf[k cH,lxm;.?20=&mpkESpftwGif; uGefjrLepf0g'Dwdk‹u zu
qpf0g'Dwdk‹ESifh xdyfwdkufawG‹-u&if; ESpfzufaomwdkif;oljynfom;wdk‹udk qef‹usifwdkufcdkuf-uap
jcif;jzifh urBm-uD;udk aoG;tdkiftjzpf zefwD;cJh-uonf? 0g'wpfckcsif;uvnf; rdrd.tawG;tac:
0g'uom tEdkif&&Sdvdrfhrnf[k ,kH-unf-uonf? odk‹aomfvnf;/ uGefjrLepf0g'Dwdk‹u atmifEdkifol
tjzpf ay: xGef;vmcJhjcif;r&Sdonfhtjyif/ 'dkiftmvufwpf &kyf0g'. tawG;tac:jzpfaom ordkif;
qdkif&m 'dkiftmvufwpf(tEkyËdavmr)onfvnf; ysufokOf;oGm;cJhayonf?
vl‹ordkif;wav#mufvkH;wGif/ wpfckESifhwpfck qef‹usifbufjzpfaom taumif;ESifhtqdk;
wdk‹onf/ tawG;tac:avmuwGifyif tpOftjrJ&SdvmcJhayonf? aumif;r+onf tpOftjrJ tEdkif&&Sd
.? tb,fha-umifhqdkaomf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif tv†m[ft&Sifjrwf ay;xm;awmfrlaom
trdef‹-o0g'rsm;onf jidrf;csrf;jcif;udk,laqmifvm&ef/ wpfOD;ESifhwpfOD;,kH-unfr+&Sd&Sd taqGcifyGef;
jzpfap&ef/ wpfOD;ESifhwpfOD;rkef;wD;I &efoljzpfaejcif;udk ysufys,foGm;&ef tuGufcspDpOfxm;aom
a-umifhjzpf.?
Oyrm/ tv†m[ft±Sifjrwfu eADwrefawmfrlpmtm; zg&dk;bk&ifvrf;rSefodk‹ a&mufvm
atmif w&m;a'oemjzifhzdwfac:&ef cdkif;apawmfrl.? eADrlpm(tvdkifa[hqvmrf)ESifh zg&dk;bk&if
wdk‹.&nf&G,fcsufrSm wpfrsdK;pDwpfjcm;pDjzpfaeayonf? odk‹aomfvnf; xdkqef‹usifbufESpfzuf
pvkH;udk rsufESmqkHnDawG‹apawmfrl.? tv†m[ft&Sifjrwfu eADwrefawmfrlpm(rdk;Zuf)ESifh ol.
nDawmf[m&Gef(tm&Gef)wdk‹tm;/ “toifwdk‹ESpfOD;onf zpf&fatmifefxHodk‹oGm;-uavukef? {uef
rvGJ ,if;zpf&fatmifefonf vGefpGmarmufrmvsuf&SdaeacsjyD? xdk‹aemuf toifwdk‹ESpfOD;onf ‚if;
tm; El;nHhodrfarG‹aompum;udk ajymqdk-uavukef? ,if;zd&fatmifefonf w&m;&aumif;&&Sday
vdrfhrnf? odk‹wnf;r[kwf‚if;onf(tv†m[ft&Sifjrwftm;)a-umuf±GHŒaumif; a-umuf±GHŒayvdrfh
rnf? (pl&mwGm[m 20;43=44)?
tv†m[ft&Sifjrwf.trdef‹awmftwdkif; eADwrefawmfrlpmESifh[m&Gefwdk‹u zg &dk;bk&ifxH
odk‹oGm;-ujyD; enf;rsdK;pkHjzifhodrfarG‹aompum;rsm;tokH;jyKI tv†m[ft&Sifjrwf. aumif;rGefajzmifh
rwfaomtrdef‹awmfrsm;udk &Sif;jyvrf;n$ef-uavonf? tqkH;wGif zg±dk;bk&ifonf trSefw&m;udk
rjrifEdkifbJ qufvufI zdESdyfcsKyfcs,faeayonf? aemufqkH; zg&dk;bk&ifonf a&epfaoqkH;oGm;I/
eADwrefawmfrlpmwdk‹rSm vGwfajrmufoGm;-uavonf? TOyrmonf vl‹ordkif;. tusOf;csKyf
yifjzpf.? wdkufcdkufjcif;ESifhaoG;xGufoH,dkr+jzifh rnfolurS atmifEdkifjcif;r&Sdacs? yËdyuQjzpfjcif;
ESifh t-urf;zufjcif;jzifh wufvmolwdk‹onfyif/ oufawmifhoufom jidrf;csrf;om,maomb0jzifh
tqkH;rowfEdkif-uacs? olwdk‹onf tcsdefor,wdkif;wGif &kyf0wˆKa&;&mESifhpdwf"gwfqdkif&m wGif
npfnL;EGrf;e,fIom touf&Sif-u&onf? tv†m[ft&Sifjrwfudk tDrmefouf0if ,kH -unfolwdk‹
rlum; tpOftjrJ vlwdk‹tm; jidrf;csrf;om,mr+ESifh ,kH-unfr+tjynfht0jzifh pOf;pm;a0zefokH;oyf&ef
wdkufwGef;Ed+;aqmftm;ay;vsuf&Sd-uonf?

27
txyfygykHwGif tD*spfvlrsdK; zg&dk;bk&ifu ol‹udkqef‹usifolwdk‹. OD;acgif;udk &dkufcGJaeykH o&kyfaz:xm;
onf? zg&dk;bk&ifonf ol.&ufpuf-urf;-uKwfr+ESifh zdESdyfcsKyfcs,fr+rsm;udk txl;wvnf *k%f,l.?
odk‹aomfvnf; olonf 0rf;enf;a-uuGJbG,fed*kH;csKyf&ayonf?

28
29
bdkvf&SDApfygwD. &dkif;pdkif;&ufpufr+ordkif;
The History of Bolshevik Savagery

bdkvf&SDApfygwD. &dkif;pdkif;&ufpufr+ordkif;

ESpf q,f&mpkESpfonf vl‹ordkif;wGif ,Qifur-um;bl;aom urBmppf-uD;rsm;/ vl


rsdK;jzKwfowfjzwfr+rsm;/ tusOf;pcef;rsm;/ El;uvD,m;ESifh"gwkaA'vufeuf
rsm;udkxkwfvkyfjcif;/ bkH;-uJjcif;/ ajymufusm;wdkufyGJrsm;/ t-urf;zufr+rsm;ESifh jynfhae
onfh t-uD;us,fqkH;aomaoG;acsmif;pD;onfh acwfumvjzpfayonf? T &ufpuf-urf;
-uKwfr+rsm;a-umifh vl‹toufaygif; oef;aygif;&mcsDI qkH;&+H;cJhonf?
tb,fha-umifh vGefcJhonfh&mpkESpfonf xdkr#txd aoG;acsmif;pD;aomumv jzpfcJh
oenf;? yxrqkH;tcsufrSm/ wdk;wufonfhwufEdkvdk*sDenf;ynmrsm;u ,Qifuxuf ydkrdk
tiftm;-uD;rm;I tkyfpkvdkufaoa-uysufpD;apEdkifaomppfvufeufud&d,mrsm;udk xkwf
vkyfEdkifatmif zGH‹jzdK;apjcif; jzpfonf? odk‹aomfvnf;/ 'kwd,ta&;-uD;qkH;tcsufrSm/ ‚if;
ppfvufeufrsm;udk urf;ukefatmif &uf&ufpufpuf tokH;jyKaponfh tawG;tac:rsm;
a-umifh jzpfonf? 20=&mpkESpfonf 19=&mpkESpfwGif tajccHtkwfjrpfcsI ysdK;cif;-uJcJh
aom “tpfZif;rf=0g'a&;”trsdK;rsdK;wdk‹. &ufpuf-urf;-uKwf cg;oufonfh tqdyfoD;ESH
rsm;udk &dwfodrf;onfhESpf[k qdk&ayrnf?
,if; “tpfZif;rf=0g'a&;”rsm;teuf uGefjrLepf0g'onftus,fjyef‹qkH;0g'jzpfI
t&ufpuf-urf;-uKwfqkH;ESifh aoG;acsmif;pD;jcif;trsm;qkH;jzpfay:apaom0g'jzpfonf?
vGefcJhonfh ESpfwpf&mtwGif; uGefjrLepftpdk;&ESifh uGefjrLepftzGJ‹tpnf;rsm;uowfjzwfI
aoa-uysufpD;apcJhaomvlOD;a&rSm t-urf;tm;jzifh oef;aygif; 120=cef‹&SdcJh.? 0g'a&;
&mwpfckwnf;a-umifh xdkolwdk‹onf/ rdrdwdk‹.aetdrfrsm;rSESifxkwfcH&jcif;/ tvkyfpcef;
ESifh tusOf;pcef;rsm;wGif aoqkH;jcif;/ qdkifab;&D;,m;jrufcif;vGifjyifrsm;wGif aoa-u
ukefatmif ESifxkwfcH&jcif;/ a-umufrufzG,ftaumif;qkH;tusOf;pcef;rsm;wGif ESdyfpufcH
&jcif;/ uGefjrLepfOD;aESmufaq; ynmay;olt-urf;zuform;wdk‹.vufcsufjzifh owf
jzwfcH-u&jcif;/ vnfrsdKudkn‡pfowfcH&jcif;/ vnfvSD;owfcH&jcif;/ wrifwumtpma&
pmiwfrGwfacgif;yg;apjcif;jzifh iwfrGwfIaoapjcif;/ ponfjzifhtoufqkH;±+H;cJh-uonf?
TtvHeD&dkif;pdkif;t-urf;zufr+onf 1917=ckESpfwGif &k&Sm;EdkifiHYay:aygufaom
bdkvf&SDApfawmfvSefa&;rS pwifcJh.? topfpufpufwnfaxmifcgp qdkAD,ufjynfaxmif
pkwpf0Srf;ysHŒESH‹oGm;I/ xdkrSwpfqifh ta&SŒOa&myEdkifiHrsm;/ w&kwfEdkifiH/ udk;&D;,m;EdkifiH/ AD
,uferfEdkifiH/ uarBm'D;,mEdkifiH/ vmwiftar&duEdkifiHtcsdKŒ/ -uLbm;EdkifiHESifh tmz&du
wdkufEdkifiHtajrmuftjrm;wdk‹odk‹ ysHŒESH‹oGm;cJhonf?

30
vDeif. aoG;acsmif;pD;onfhawmfvSefa&;
Lenin's Bloody Revolution
um;vfrm;ufPu rnfonfhEdkifiHa&;ygwDudkr# OD;pD;OD;aqmifrvkyfcJhacs? olonf vl‹
ordkif;udk 'dkiftmvufwpf(tEkyËdavmr)&kyf0g'pnf;rsOf;twGif;wGif jyGwfodyfoGwfoGif;
xm;ol oDtdk&Daz:xkwfoltawG;tac:&SifwpfOD;jzpfonf? T±+axmifht&/ olonf t
wdwfudkt"dy`g,fzGifhqdkI tem*wfudk cef‹rSef;cJhayonf? xdkcef‹rSef;csufwGif t-uD;us,f
qkH;rSm wurBmvkH;wGif awmfvSefa&;jzpfay:vmvdrfhrnf [laomtcsufjzpfonf? tvkyf
orm;rsm;u t&if;&Sifpepfudk zsufodrf;ypfjyD;aemuf vlwef;pm;rJh vl‹tzGJ‹tpnf; ay:
xGef;vmvdrfhrnf[k uwdjyKcJhonf?
1883=ckESpfwGif um;vfrm;uPfuG,fvGefjyD;aemuf 10ESpfwdkifwdkif rnfonfhawmf
vSefa&;rS ray:aygufcJhacs? Oa&mywdkuf&Sd t&if;&Sifpepfwdkif;jynfrsm;wGif tvkyform;
rsm;. aexdkifa&;ESifhtvkyfcGiftajctae ydkrdkaumif;rGefvmonf? blZGmt&if;&Sifrsm;ESifh
tvkyform;rsm;t-um; wif;rmr+onfvnf; tvdkufoifh avsmhyg;oGm;ayonf? awmf
vSefa&; ray:aygufvmcJhacs? ay:aygufrnfh tvm;tvmvnf;r&Sday?
1900=ckESpfOD;ydkif;wGif &k&Sm;EdkifiHY ta&;-uD;onfh aemufxyftrnfwpfck ay:
aygufvmonf? &k&Sm;EdkifiHwGif rm;ufP0g'Dwdk‹ wnfaxmifxm;cJhaom qdk&S,f'Drdku&uf
wpfygwDY Avm'DrD&f tDvdcsf vDeiftrnf&SdolwpfOD;onf xif&Sm;vmayonf? vDeifu
rm;ufP0g'udk tjrifopfjzifh t"dy`g,fzGifhqdkonf? ol.tjrift&/ awmfvSefa&;onf ae
&mwumjydKifwljzpfay:vmEdkifjcif;r&Sd[k qdk.? tb,fha-umifhqdkaomf Oa&mywdkuf t
vkyform;vlwef;pm;onf blZGmwdk‹. jidrfaq;wdkufau|;jcif;a-umifh arhajrmae-uonf?
tjcm;EdkifiHrsm;Yvnf; tvkyform;tiftm;pkrSm ajymyavmufaom OD;a&r&Sd [kqdkonf?
Tjy\emudk vDeifu t-urf;zufvufeufokH;enf;jzifh ajz&Sif;&ef tqdkjyKonf?
tvkyform;(rm;ufP0g'pmayrsm;wGif ypPnf;rJhvlwef;pm;)wdk‹u awmfvSefa&;udk pwif-u
rnfr[kwfbJ/ ppfoifwef;wufjyD; ppfynmu|rf;usifolwdk‹u tvkyform;vlwef;pm;.
udk,fpm; awmfvSefa&;qifEGJay;vdrfhrnf[k vDeifu cef‹rSef;a[mudef;xkwf.? vufeuf
tokH;jyKI 0g'jzef‹jcif;jzifh “uGefjrLepfygwD”u EdkifiHa&;&mawmfvSefa&; aqmifusOf;ay;
vdrfhrnf[k qdkonf? ola[mudef;xkwfonfhtwdkif;/ tm%m&&csif; vDeif.tac:
“ypPnf;rJhvlwef;pm; tm%m&Sifpepf”udk wnfaxmifavonf? ‚if;pepfonf/ qef‹usif
olwdk‹udk z,f&Sm;okwfoifypfI yk*~vduydkifypPnf;rsm;udk zsufqD;ypfum vl‹tzGJ‹tpnf;
onf uGefjrLepfvrf;pOftwdkif; wdk;wufzGH‹jzdK;r+ &&Sdayrnf?
vDeif.oDtdk&Dt&/ uGefjrLepf0g'onf vufeufudkift-urf;zuform;wpfpk.
tawG;tac:jzpfoGm;awmhonf? ol.aemufydkif; uGefjrLepfygwD(odk‹r[kwf aoG;acsmif;
pD;jcif;udkom vdkvdkvm;vm;tm&kHpdkufaom awmfvSefa&;tvkyform;ygwD)aygif; &mESifh
csDI wurBmvkH;jyef‹oGm;avonf?
uGefjrLepfygwDu ‚if;.awmfvSefa&;wGif rnfonfhenf;rsm;udk tokH;jyK&ef &nf
&G,fcJhoenf;? vDeifu Tar;cGef;udk pmaya&;om;jcif;jzifhvnf;aumif;/ vufawG‹t
aumiftxnfjyjcif;jzifhvnf;aumif;/ tajzay;cJhayonf? uGefjrLepfygwDonf twwf
EdkifqkH; aoG;trsm;qkH;xGufonfhenf;udk tokH;jyKayrnf? 1906=ckESpf/ bdkv&SDApfawmf
vSefa&;rwdkifrDtvsif wpfq,fhwpfESpfwGif ypPnf;rJh r*~Zif;wGif atmufygtwdkif; a&;
om;cJh.?

31
rm;ufPuG,fvGefjyD;aemuf vDeifu rm;ufP.tawG;tac:udk t"dy`g,fzGifhqdkI rm;ufPucsefxm;cJh
aom raojcmra&&monfhtcsufrsm;udk -udK;pm;jznfhpGufcJh.? xdkodk‹jyKpOftwGif;/ vDeifu vuf
eufokH;t-urf;zufI uGefjrLepftm%mwnfaqmufEdkifrnfh ykHaoenf;udk az:xkwfcJhayonf? t
ay:ykHonf 1897=ckESpfwGif vDeif(tv,f)ESifh tjcm;uGefjrLepft-urf;orm;rsm;ESifhtwl pdef‹yDwm
(pf)bm;*fwGif &dkufxm;aomykHjzpfonf? vufsmykHrSm rm;ufP. 'g;pfuJyDwmvfpmtkyfudk &k&Sm;bm
ompum;jzifh jyefqdkxm;aompmtkyfjzpfonf?

32
33
u|Efkyfwdk‹pdwf0ifpm;aomjzpf&yfrSm vufeufudkifwdkufyGJ0ifv+yf&Sm;jcif;jzpfonf? wpfOD;csif;
a&m tkyfpki,ftvdkufa&mjzifh vkyfaqmif-u&rnf? tcsKdŒu awmfvSefa&;tzGJ‹tpnf;awGrSm
yg0if-ujyD; tcsdKŒ(&k&Sm;EdkifiH.tcsKdŒaoma'orsm;rS trsm;pkwdk‹)rSm rnfonfhtzGJ‹tpnf;wGif
rS yg0ifjcif;r&Sd? vufeufudkifwdkufcdkuf&kef;uefjcif;wGif/ &nf&G,fcsufESpfck yg0ifonf? ‚if;
&nf&G,fcsufrsm;udk jywfjywfom;om;cGJjcm;Edkif&rnf? yxr&nf&G,fcsufrSm/ Tvufeuf
udkifv+yf&Sm;r+onf tkyfcsKyfa&;acgif;aqmifrsm;ESifh ppfwyfESifh&JtzGJ‹wGiftr+xrf;vsuf&Sdaom
‚if;wdk‹.wynfhrsm;/ yk*~dKvfwpfOD;csif;udk owfjzwf&efjzpfonf? 'kwd,&nf&G,fcsufrSm/ tpdk;
&ESifh yk*~vduydkif aiGa-u;rsm;udk &HykHaiGtwGuf wdkufcdkuf odrf;,l&efjzpfonf? odrf;,l&&Sd
aomaiGa-u;rsm;rS wpfydkif;udk ygwD&HykHaiGtjzpfcGJa0ay;I/ tjcm;wpfydkif;udk vufeufudkif
x-uGykefuef&ef vufeufpkaqmif;&eftwGuf cGJa0ay;&rnf? aemufqkH;wpfydkif;udk Tvkyf
ief;wGif wdkuf&dkufyg0ifolwdk‹. aea&;xdkifa&;pm;aomufa&;twGuf jzpfonf? -uD;rm;onfh
(Oyrm aumauqyfwGif &lb,fvf 200000ausmfESifh armfpudkjrdKŒ-uD;wGif &lb,f 875000)
tvkH;t&if;odrf;,l&&SdaiGrsm;wGif yxrqkH; awmfvSefa&;ygwDrsm;odk‹cGJa0ay;I/ ao;zGJaom
odrf;,l&&SdaiGrsm;udk “oGm;a&mufodrf;,lol”wdk‹udk trsm;pk odk‹r[kwf tm;vkH;ay;tyfvdkuf
14
onf?
1900=ckESpfOD;ydkif;wGif/ &k&Sm;'Drdku&ufwpfygwDY tawG;tac:uJGvGJr+jzpfay:cJh
onf? vDeifOD;aqmifaomtkyfpku vufeufudkift-urf;zufawmfvSefa&;udk axmufcHI/
useftkyfpkonf rm;ufP0g'udk &k&Sm;EdkifiHodk‹ ydkI'Drdkua&pDqefaomenf;jzifh ,laqmifoGwf
oGif;vdkayonf? vDeif.aemufvdkufom;rsm;u/ vlenf;pkjzpfaomfvnf;/ enf;rsdK;pkHokH;I
trsm;pkjzpfvmatmif zdtm;ay;pkaqmif;-uonf? xdk‹a-umifh aemifygwD0ifvlrsm;pk.
axmufcHr+&&Sdaomtcg olwdk‹.tkyfpkudk &k&Sm;bmompum;t& “trsm;pk”[kt"dy`g,f&
aomtrnf bdkvf&SDApf[k ac:wGifavonf? tjcm;tkyfpkudkrl “vlenf;pk”[k t"dy`g,f&
aom rif&SDApf[k ac:wGifavonf?
bdkvf&SDApfwdk‹onf vDeifvrf;cif;ay;onfhtwdkif; pnf;&kH;a&;qif;I vkyf-uHowf
jzwfjcif;/ tpdk;&b¾maiGrsm;udkwdkufcdkufodrf;ydkufjcif;/ tm%mydkifwdk‹.vkyfief;Xmersm;
udk "g;jywdkufjcif; ponfwdk‹udk pwifaqmif&Guf-uavonf? jynfESif'%fcH&ojzifh ESpf
aygif;rsm;pGm aysmufae-u&mrS/ 1917=ckESpfwGif bdkvf&SDApfwdk‹u &k&Sm;awmfvSefa&;udk p
wif-uavonf? trSefrSm/ xdkESpfwGif oD;jcm;pDjzpfonfhawmfvSefa&;ESpfckjzpfay:cJhonf?
yxrwpfckrSm/ azaz:0g&DvwGifjzpfI/ Zmbk&if'kwd,edudkvyfpfudk eef;csum ol.tdrf
axmifpkwpfckvkH;ESifhtwl tusOf;cs-ujyD; 'Drdkua&pDtpdk;&wnfaxmif-uonf? odk‹aomf
vnf; bdkvf&SDApfwdk‹u 'Drdkua&pDudk rvdkvm;-uacs? olwdk‹u ypPnf;rJhtm%m±Sifpepfudk
wnfaxmif&efom pdwftm;oef-uavonf?
1917=ckESpf/ atmufwdkbmvwGif olwdk‹apmifhar#mfcJh-uaomawmfvSefa&;udk t
aumiftxnfaz:-uonf? vDeifESifhol.yxrvufaxmuf xa&mhpuDwdk‹OD;pD;aom uGef
jrLepfvufeufudkift-urf;zuform;wdk‹u jrKdŒawmfa[mif; yD-wdK*&ufESifh armhpudkjrdK‹udk
odrf;ydkufvdkuf-uonf? TjrdK‹awmf-uD;ESpfckwGif jzpfcJhaomwdkufyGJwdk‹u urBmhyxrOD;qkH;
aom uGefjrLepftpdk;&udk wnfaxmifay;cJhonf?
atmufwdkbmawmfvSefa&;.aemufydkif;wGif/ &k&Sm;EdkifiHonf okH;ESpfwdkifwdkif Zm
bk&if.AdkvfcsKyfwdk‹pnf;&kH;OD;pD;aomwyfjzLESifh xa&mhpuDOD;pD;aom wyfeDwdk‹wdkufcdkuf
onfh jynfwGif;ppfudk tvl;tvJcH&avonf? 1918=ckESpf ZlvdkifvwGif Zmbk&if'kwd,ed
udkvyfpfESifh ol.om;orD;okH;yg;tygt0if tdrfaxmifpkwpfckvkH;udk uGyfrsuf&ef vDeif
u bdkvf&SDApfwdk‹tm; trdef‹ay;cJhonf? xdkjynfwGif;ppftwGif;/ bdkvf&SDApfwdk‹onf tqdk;
&Gm;qkH;aom&mZ0wfr+/ owfjzwfr+rsm;udk usL;vGef-uI olwdk‹tm;qef‹usifolwdk‹udk enf;
rsdK;pkHjzifh ESdyfpuf&ef 0efrav; rwGef‹qkwfcJh-uacs?

34
tay:ykH? 1918ckESpfwGif vDeifudk bdkvf&SDApft-urf;zuform;wpfpkESifhtwl awG‹&ykH?
vlxkutpOfa-umufvef‹ajcmufjcm;ae&eftwGuf vDeifu uGefjrLepft-urf;zuform;rsm;
xHodk‹ oH-udK;pmjzifh tqufrjywftrdef‹ay;cJhavonf?

awmfvSefa&;udk qef‹usifonfh &k&Sm;vl‹tzGJ‹tpnf;tm;vkH;udk wyfeDESifh vDeifzGJ‹


pnf;aom csufumac:ppfykvdyftzGJ‹u/ t-urf;zufjcdrf;ajcmuf-uonf? ygarmuQwpfpk
u 0dkif;0ef;a&;om;jyKpkI [m;AwfwuUodkvfrS ykHESdyfxkwfa0aom uGefjrLepf0g'.
pmtkyfrJ (The Black Book of Communism)trnf&SdpmtkyfwGif uGefjrLepfwdk‹. wurBm
vkH;twdkif;twmESifh tvGef‹tvGef&ufpuf,kwfrmaomvkyf&yfrsm;ta-umif;a&;om;&m
Y bdkvf&SDApfwdk‹. a-umufrufxdef‹vef‹zG,fvkyf&yfrsm;udkvnf; atmufygtwdkif; xnfh
oGif;az:jyxm;ayonf?
bdkvf&SDApfwdk‹onf/ olwdk‹udk odk‹r[kwfawmfvSefa&;ESifhtm%mudk qef‹usifolESifhoabmrwl
olwdk‹tm;/ Oya't&a&m um,uHajrmuft&yg azsmufzsufypf&ef qkH;jzwfcsufcsxm;-u
onf? olwdk‹.vkyfenf;vkyf[efrSm/ EdkifiHa&;tjrift& olwdk‹ESifhqef‹usifonfhtkyfpkrsm;ESifht
wl txufwef;v$mya'o&mZfrsdK;EG,frsm;/ tv,ftvwfvlwef;pm;rsm;/ ynm&Sifrsm;/
aq;q&m0eftif*sifeD,mponfhtoufarG;0rf;ausmif;u|rf;usifolrsm;/ ppfom;ykvdyft&m&Sd
rsm;ESifh bmoma&;q&mbkef;-uD;rsm;udk z,f&Sm;ypf-uonf? wpfcsdKŒtydkif;wGif bdkvf&SDApfwdk‹
u rsdK;jzKwfowfjzwfjcif; vkyfaqmif-uonf? 1920=ckESpfwGifpwifonfh “aumqufvlrsdK;
&Sif;vif;a&;”tpDtpOfonf u|Ekfyfwdk‹ajymonfhvlrsdK;jzKwfowfjzwfjcif;twGuf taumif;
qkH;Oyrm jzpf.? ae&ma'owpfckwGif twnfwustajcpdkufaexdkifaom aumhqufvlrsdK;pk
wpfckvkH;udk ukefcef;vkeD; owfjzwfypf-uonf? a,musfm;rsm;udk ypfowfvdkuf-uonf?
rdef;r/ uav;oli,fESifh Z&mtdkwdk‹udkrl jynfESif'%fay;-u.? &Gmrsm;udkrD;wif±d+Œypfjcif; odk‹r
[kwf aumhqufvlrsdK;r[kwfolwdk‹udk ay;aeonf? vDeifu aumhqufvlrsdK;rsm;udk 1795=ck
ESpfY acwfopfuGefjrLepf0g'udk yxrOD;qkH;wDxGifol *&ufcsKpfbmbkpfu “vlOD;a& av#mh
15
aygha&;”[kac:aom jyifopfawmfvSefa&;acwftpDtpOfrS Aif'Dwdk‹ESifhEd+if;,SOfavonf?
bdkvf&SDApfwdk‹ 0ifa&mufonfhjrdKŒwdkif;wGif olwdk‹.tawG;tac:udk vufrcHolrsm;
udk owfjzwfypf-uonf? vlxku olwdk‹tm; a-umuf&GHŒap&ef tvGef&dkif;pdkif;,kwfrm

35
aomt-urf;zufr+rsm;udk -uL;vGef-uonf? uGefjrLepf0g'.pmtkyfrJwGif c&D;rD,m;Y
-uL;vGefaom&ufpufr+rsm;udk az:jyxm;ayonf?
bdkvf&SDApfwdk‹onf/ c&D;rD,m;jrdKŒ-uD;ESifhtwl qDAwfpfwdkydkvf/ a,mvfwm/ tvl&SmESifh qDrfzg
&dkydkvf ponfhjrdKŒrsm;wGif tvm;wlt-urf;zufr+rsm;udk -uL;vGef-uayonf? 1918=ckESpf
{jyDvESifh arvtwGif; olwdk‹udk awmfvSefykefuefaeaom aumhqufjrdKŒ-uD;wGifvnf; tvm;
wl&ufpuf-urf;-uKwfonfht-urf;zufr+rsm;udk -uL;vGef-uayonf? tifrwefwdusvSaom
'ifeDuifaumfrD&Sif. rSwfwrf;wGif “vlaotavmif;rsm;onf/ vufrsm;jzwfxm;jcif;/
t&dk;rsm;-udK;aejcif;/ OD;acgif;rsm;udk qkwfjzJxm;jcif;/ ar;&dk;rsm;-udK;aejcif;ESifh vdifwefqm
16
rsm;vSD;jzwfxm;jcif;/ ponfwdk‹jzifh jynfheufaeayonf?
qdk&S,fvpf0g'D&k&Sm;vlrsdK;ordkif;yg&*ljzpfol tufpfyD rJvf*laemhAf. &k&Sm;EdkifiHrS
teDa&mif&ufpuft-urf;zufr+rsm;(The Red Terror in Russia) [laompmtkyfwGif/ rsuf
jrifoufaorsm;udk ajzmufzsuf&Sif;vif;a&;wdkufyGJa-umifh qDAwfpfwdkydkvfjrdKŒudk “-udK;qGJ
csjrdKŒ”tjzpf ajymif;vJypf-uonf[k a&;om;xm;onf?
emcDarmhAfpuDrSpI vrf;wGifzrf;qD;&&SdcJhonfh t&m&Sdrsm;/ ppfom;rsm;ESifh t&yfom;rsm;.t
avmif;rsm;udk vrf;ab;wpfav#muf wGJavmif;qGJxm;onfudk awG‹&onf? jrdKŒwpfckvkH;onf
aoaeaomjrdKŒjzpfaeonf? touf&Sifusefaeolwdk‹onfvnf; jrif;aZmif;xyfcdk;ESifh ajr
atmufcef;rsm;wGif ykef;atmif;ae-uonf? eH&HawG/ qdkifa&SŒawGESifh a-u;eef;wdkifrsm;wGif
“aopPmazgufwdk‹udk owfypf” [laomydkpwmrsm;jzifh jynfheufvsuf&Sdonf? olwdk‹u vlawG
17
udk taysmfwef; owfjzwfae-uonf?
bdkvf&SDApfwdk‹onf/ olwdk‹owfjzwfvdkaomvlrsm;udk trsdK;tpm;cGJxm;-uonf? O
yrm/ (qdk&S,fvpf0g'udk bdkvf&SDApfwdk‹ em;vnfoabmaygufjcif;wGif jcm;em;onfh “rif
&SDApf”ac:)blZGmwdk‹onf tpdk;&opf. t"du&efol jzpfonf? vlOD;a&trsm;qkH;yg0ifaom
“ulvyf”udk txl;wvnfxm;I okwfoif&Sif;vif;-uonf? &k&Sm;bmompum;wGif ul
vyfonf -uG,f0csrf;omaom ajrydkif&Sifwdk‹udk ac:aomtrnfjzpfonf? awmfvSefa&;um
vtwGif; ulvyfwdk‹tay:odk‹ oem;-uifemr+uif;rJhonfht-urf;zufr+rsm;jzifh uHqdk;rdk;
arSmifusa&mufaponfh &maygif;rsm;pGmaomtrdef‹pmrsm;udk vDeifudk,fwdkif xkwfjyefcJhay
onf? Oyrm/ yifZmqdkAD,ufrS A[dktvkyftr+aqmifaumfrDwDodk‹ay;ydk‹aoma-u;eef;
pmwpfapmifwGif/
“&Jabmfwdk‹/ oifwdk‹.ig;c&dkifwGif jzpfay:onfh ulvyfx-uGr+udk oem;-uifemjcif;uif;rJhpGm
ESdrfeif; ypf&r,f? awmfvSefa&;wpfckvkH;&JhtusdK;twGuf ,if;aqmif&Gufcsufvdktyfw,f?
ulvyfwdk‹eJ‹ aemufqkH;jydKifqdkifwdkufcdkufjcif; ,QKtcsdefuae pwifaejyD? 'DvlawGeJ‹ oifwdk‹
erlemjy-uyg? -udK;qGJcsowfyg? (u|Ekfyfqdkvdk&if;u/ trsm;vlxkjrifatmif vlxka&SŒrSm -udK;
qGJowf-uyg?) tenf;qkH;wpfc&dkifrSm -uG,f0csrf;omwJhacG;rom; aoG;pkwfaumif ulvyf
100 pD owfyg? olwdk‹&JhemrnfawGudk pm&if;jyKpk
jyD;a-umfjimtjzpf a0iSyg? olwdk‹&Jh qef pyg;tm;
vkH;odrf;,lyg? ywf0ef;usifrdkifaygif;rsm;pGmuvl
awG awG‹atmif/ oabmayguf-uatmif/ wkefv+yf
ajcmufjcm;atmif u|Ekfyftrdef‹ay;wJhtwdkif;vkyf-u
18
yg? oifwdk‹.==vDeif?
vDeifonf Todk‹aomtrdef‹pm t
ajrmuftjrm;xkwfjyefcJhonf? bdkvf&SDApft
-urf;zuform;wdk‹uvnf; ol.trdef‹udk
0rf;yef;wom vdkufemaqmif&Guf-uonf?
tcsdKŒu olwdk‹pdwful;&onfh &ufpufenf;
rsm;udk xyfrHuGef‹-uao;onf? tvGefausmf
36
-um;aompma&;q&m rufZifrfa*:uDu ‚if;enf;tcsdKŒudk oufaocHIa&;om;cJhayonf?
wrfabmhAfwdkif;wGif uGefjrLepfrsm;u vlawGudk vuf0g;uyfwdkifwGif vufwpfzufESifh ajc
wpfzufudk oHrd+&dkufI ajrjyifrS wpfrDwmcef‹tjrifhwGifudk&dk;um;,m;um;pifwifxm;onf
udk vlxktm; 0dkif;-unfhaponf? tusOf;om;.0rf;ydkufudkcGJI tlodrftpydkif;udk opfyif/
ikwfwdkif odk‹r[kwf a-u;eef;wdkifYcsnfxm;jyD; xdktusOf;om;udk &dkufESufIxGufajy;cdkif;av
&m tlodrfonfvnf; 0rf;wGif;tacGrS woDwwef;-uD; ajyxGufvmonfudk vlxktm; -unfh
cdkif;.? tpdk;&t&m&Sdrsm;udk zrf;qD;I udk,fvkH;wD;c|wfjyD; ykckef;rSom;a&udk pvG,fodkif;-udK;
19
uJhodk‹ cGmxm;onfudkvnf; jyo-uonf?===

37
38
uGefjrLepf0g'udk vufrcHol rvdkufemolwdk‹udk azsmufzsufypf&mY bdkvf&SDApfwdk‹
u wm0ef,l-uonf? vlaygif;odef;ESifhcsDI ckH&kH;wifppfaq;jcif;r&SdbJ owfjzwfypf-u
onf? uGefjrLepfqef‹usifoltajrmuftjrm;wdk‹tm; “ulvyf”[kac:aomEdkifiHa&;tusOf;
pcef;odk‹ ydk‹-uonf? xdkpcef;rsm;Y tifrwef-urf;wrf;aomtvkyfrsm;udk vkyf-u&ojzifh
qif;&J'kuQ-uD;pGmjzifh aoqkH;-u&onf? trsm;tm;jzifh xdkpcef;rStouf&SifI jyefvmcJh
jcif; r&Sd-uacs? 1918=ckESpfrSpI 1922=ckESpftxd uGefjrLepftpdk;&udk qef‹usifonfh
&Gmom;rsm;ESifh tvkyform;aygif; odef;aygif;rsm;pGmudk owfjzwfcJh-uonf?
[m;AwfwuUodkvfrS ordkif;yg&*l &pfcsm'fydkufpfu ol. trsm;rodaomvDeifac:
pmtkyftwGuf qdkAD,uf&k&Sm;.v#KdŒ0SufarmfuGef;pm&Gufpmwrf;rsm;udk &SmazGokawoe
jyKcJhonf? vDeifu vltajrmuftjrm;udk ESdyfpufowfjzwfonfhtrdef‹pmaygif;ra&rwGuf
Edkifavmufatmif xkwfjyefcJhonf[k az:xkwfcJhayonf? aemufqkH;wGif ol.pmtkyfwGif
atmufygtwdkif; csifhwGufxm;ayonf?
,QKtcsdeftxd&&Sdaom oufaotaxmuftxm;rsm;t&/ vDeifonf pHerlemxm;xdkufol
wpfOD;r[kwfbJ wpfpkHwpfckaomjy\emtrSefbJjzpfjzpf pdwful;,OfbJjzpfjzpf/ ,if;jy\
emrsm;udk ajz&Sif;onfhtaumif;qkH;enf;vrf;rSm xdkjy\emudkpwifzefwD;oludk owfjypfjcif;
jzpfonf[k ,kH-unfol/ tpkvdkuftjyKHvdkufowfjzwfol vlowform;jzpfonf [laomtqdk
udk jiif;qef&ef cufcJayonf? olonf/ 20=&mpkESpftwGif; toufZD0defoef;aygif;&mcsDI
qkH;±+H;aponfhEdkifiHa&;ESifh vlr+a&;qdkif&mrsdK;jzKwfowfjzwfr+tavhtxudk pwifcJholjzpf
20
onf?
ygAfavmhAf.acG;rsm;ESifh vlom;tDAdkvl;&Sif;twGuf vDeif.pDrHudef;
Pavlov's Dogs and Lenin's Plans for Human Evolution
vDeif.t-urf;zufr+ESifhaemufxyfvdkufygvmaomuGefjrLepf&ufpufr+wdk‹.
aemufuG,f&Sd ta-umif;&if;rsm;udk oabmayguf&ef ta&;-uD;ayonf? pwmvif/ armf
ESifhyGefyGwftp±SdonfhuGefjrLepfacgif;aqmifwdk‹onf tb,fha-umifhtodw&m;uif;rJhouhJ
odk‹ xdef;rEdkifodrf;r&aom vlowform;rsm; jzpfcJh-uonfudk u|Ekfyfwdk‹qef;ppf-uygrnf?
t"dua-umif;&if;rSm/ olwdk‹cH,lvufudkifxm;aom &kyf0g'ESifh vlom;rsm;tay:t
jrifa-umifhjzpfayonf? u|Ekfyfwdk‹ tpOD;ydkif;wGif az:jycJhonfhtwdkif;/ uGefjrLepf0g'onf
tajccHtm;jzifh &kyf0g'tawG;tac:udk ordkif;wGiftokH;jyKxm;I/ &kyf0g'udk obm0avm
uudkavhvm&mY vufeuftjzpftokH;jyKonfh'g0if.oDtdk&DESifh o[Zmwoifhonf
[laomtawG;tac: jzpfonf? uwfoD;uwfowfu-udua-umifEdkifaom TtawG;t
ac:. t"dutcsufrsm;udk atmufygtwdkif; az:jyEdkifayonf?
1? vlom;onf/ j'yf0wˆKjzihfzGJ‹pnf;xm;aomt&momjzpfI/ 0dnmOfyg0ifaejcif;
r&Sd?
2? vlom;onf/ tjrifhqkH;zGH‹jzdK;jyDjzpfaom wd&pm>efrsdK;pdwfwpfrsdK;jzpfonf? vl
om;ESifh wd&pm>eft-um;wGif t"du&uGmjcm;r+r&Sdacs? vlom;onf tjcm;wd&pm>efrsm;
t-um;&Sd wpfckwnf;aomuGmjcm;aer+rSm/ ol.ywf0ef;usifu ol‹tm;,Ofyg;apjcif;
om jzpfayonf?
3? obm0ESifh vl‹tzGJ‹tpnf;wGif rajymif;rvGJEdkifonfhwpfckwnf;aomOya'o
rSm yËdyuQjzpf.? udk,fusdK;wGif &kef;uefwdkufcdkufjydKifqdkifjcif;wnf;[laom yËdyuQjzpf
jcif; ay:aygufvmonf? aemufqkH;wGif obm0tavsmufaomfvnf;aumif;/ vdktyfcsuf

39
a-umifhaomfvnf;aumif;/ wpfzufzufu±+H;edrfhjcif;/ 'kuQcH&jcif;ESifh aoa-uysufpD;jcif;
jzifh ed*kH;csKyf&onf?
4? xdk‹a-umifh/ uGefjrLepftjrift&/ zGH‹jzdK;wdk;wufr+wpfckcktwGuf/ Oyrm=“awmf
vSefa&;”atmifjrif&eftwGuf vlaygif;ajrmufjrm;pGm 'kuQcH&jcif;/ EdSyfpufcH&jcif;/ ao
a-uysufpD;-u&jcif; ponfwdk‹jzpfay:vm.? wpfcgwpf&H xdkodk‹jzpf&efyif vdktyf.?
5? uGefjrLepf0g'ESifhtwl &kyf0g'tawG;tac:udkvufcHaom tjcm;EdkifiHa&;t
awG;tac:tm;vkH;wdk‹onf/ T(txufwGifqdkcJhjyD;aom)cH,lcsufrsm;udk w&m;0ifjzpfap
&eftwGuf vl‹tzGJ‹tpnf;. bk&m;oQif(tv†m[ft&Sifjrwf)Y ,kH-unfr+udk wdkufzsuf-u
ayonf? trSefrSm &kyf0g'.&nf&G,fcsufrSm vl‹tzGJ‹tpnf;. tv†m[ft&Sifjrwftm;
ouf0if,kH-unfjcif;udk yaysmufapI bmomw&m;ESifhudk,fusifhw&m;wefzdk;rsm;udk ypf
y,fap&efjzpfonf? ‚if;aemuf trsm;vlom;wdk‹udk rdrdudk,fudk0dnmOfuif;rJhaomwd&pm>ef
jzpfonf[k xifjrif,kH-unfoGm;ap&ef jzpfonf? Tenf;jzifh TEdkifiHa&;tawG;tac:&Sif
ESifh axmufcHtm;ay;olwdk‹onf/ trsm;vlxkudk xdef;csKyfEdkifjyD; olwdk‹.-oZmtm%m
wnfaqmufI olwdk‹usL;vGefvdkonfh udk,fusifhw&m;uif;rJhaom &ufpuf-urf;-uKwfr+
rsm;twGuf w&m;0ifonfhtajccHrl0g'tkwfjrpfudk csrSwfwnfaqmufEdkifrnf[k ,kH-unf
-u.?
uGefjrLepf0g'onf vlom;udk Todk‹aomtjrifjzifh -unfhonfhaemufydkif;/ olwdk‹
vkyfvdkonfhvkyfief;ydkif;rsm;u qufvufI vdkufygvmayonf? vlwdk‹udk “wd&pm>efpdwf
"gwf”oGwfoGif;I/ awm&dkif;wd&pm>efrsm;udk qufqHouJhodk‹“&dkufESuf”jcif;/ emusifap
jcif;jzifh a-umuf&GHŒatmifvkyfjcif;/ tu,fI vdktyfygu olwdk‹. vnfacsmif;udk "g;jzifh
vSD;jzwfjcif;rsm; jyKvkyf-uayonf?
vDeifonf/ vlom;rsm;udk wd&pm>eftjzpf
jrifonfh &kyf0g'='g0if0g'DtawG;tac: tjrifudk
cH,la-umif; xif&Sm;ayonf? avhusifhay;xm;
onfhtwdkif; wkH‹jyefvkyfaqmifaponfhaq;udk wd&
pm>efrsm;tm; tyfjzifhxkd;jcif; wdkufa-uG;jcif;jyK
onfhprf;oyfcsufjzifhemrnfausmf-um;aom &k&Sm;
vlrsdK;odyH`yg&*l tdkifAif yuf-wdKApf ygAfavmhAfESifh
v#KdŒ0SufawG‹qkHjyD;aemuf &k&Sm;vl‹tzGJ‹tpnf;wGif
‚if;aq;enf;udk tokH;cs&ef-udK;pm;cJhonf? pma&;
q&m tdkvef'dk zD*suf a&;om;aom trsdK;om;wpf
ck.a-uuGJzG,ftjzpf=&k&Sm;awmfvSefa&;ordkif; [l
aompmtkyfwGif vDeifu &k&Sm;vlrsdK;wdk‹tm; wd&
avhusifhay;xm;onfhtwdkif; wkH‹ pm>efrsm;udkavhusifhay;onfh enf;twdkif; “avh
jyefvkyfaqmifaponfhaq;udk t usifhoifwef;”ay;&efqEN&Sda-umif;ESifh xdkuJhodk‹
okH;jyKI wd&pm>efrsm;udk avhusifh aom&nf&G,fcsufqEN. t&if;tjrpfonf 'g0if
ay;&mwGif emrnfausmf-um;aom 0g'wGif rnfodk‹tajccHonfudk az:jyxm;ayonf?
tdkifAif ygAfavmhAf

tausmfaZ,stajymt& vDeifonf ZD0urRaA' ynm&Sif tdkifyDygAfavmhAf."gwfcGJcef;odk‹


v#dKŒ0SufpGm oGm;a&mufI avhusifhay;xm;onfhtwdkif; wkH‹jyefvkyfaqmifaponfh aq;enf;udk
tokH;jyKI &k&Sm;vlrsdK;rsm;tm; bdkvf&SDApfwdk‹u vdkovdkoifwef;ay;avhusifhjyD; cdkif;Edkif&ef
twGuf ppfaq;ar;jref;cJh.? “usKyfu &k&Sm;vlrsdK;wdk‹ uGefjrLepfykHpHudk vdkufemusifhokH; wkH‹

40
jyefapcsifw,f?”==[k vDeifu &Sif;jy.? ygAfavmhAfu xdwfvef‹w-um; tHhtm;oifhoGm;
avonf? ol‹taeESifh acG;rsm;udk avhusifh&mwGif tokH;jyKonfhaq;udk vlom;rsm;wGif tokH;

jyK&ef&nf&G,fa-umif; csufcsif;odvdkufonf? “&k&Sm;vlrsdK;tm;vkH;udk wpfykHpHxnf;jzpfatmif


vkyfr,fvdk‹ qdkvdkygovm;? olwdk‹tm;vkH;udk wpfykHpHxnf;usifh-uHjyKrlapr,fvdk‹ ajymwm
vm;?”[k ygAfavmhAfu vDeifudkar;&m/ “tJ'Dtwdkif;ygbJ?”[k vDeifujyefajzonf? vlom;
[mjyKjyifvdk‹&w,f? vlom;udk usKyfwdk‹u jzpfapcsifovdkjzpfatmif vkyfEdkifw,f?” ===uGef

41
jrLepfpepf&Jh tpGef; qkH;&nf&G,fcsufu vlom;&Jhobm0udk ajymif;vJypfzdk‹jzpfonf? xdkacwf
wGif tcsif;csif;wdkufcdkufae-uaom tjcm;tm%m&Siftpdk;&rsm;uvnf; T&nf&G,fcsufykHpH
twdkif; &Sd-uonf? 1920=ckESpfwGif pwifcJhonfh *smrmefemZDwdk‹. a&SŒajy;v+yf&Sm;r+jzpfaom
vlrsdK;oef‹pifa&;pepfonf vlom;ESifhywfoufonfh cH,lcsufajymif;vJoGm;a-umif; u|Ekfyf
wdk‹rsufjrifudk,fawG‹ jzpfcJhayonf? ==trsm;vlxkudk todOm%fyGifhvif;apjcif;jzifh ykHpHopf
vlom;rsm;udk ysdK;axmifxkwfvkyfa&;onf 19=&mpkESpfrS &k&Sm;vlrsdK;ynm&Sifwdk‹. u,fwif
&Sifhwm0eftjzpf ,lqxm;aomoabmxm;rS bdkvf&SDApfwdk‹ay:xGufvmcJhayonf? rm;ufP0g'
tawG;tac:onfvnf;/ vlom;.obm0onf ordkif;zGH‹jzdK;r+rS ay:xGef;vmjcif;jzpfaom
a-umifh/ awmfvSefa&;jzifh ajymif;vJay;Edkifonf[k oGefoifxm;ayonf? vDeifi,f&G,fpOf
tcsdefu &k&Sm;vlrsdK;ynm&Sifwdk‹twGuf bmomomoemESifhwef;wltqifh xm;jcif;cH&aom
odyH`enf;usonfh 'g0ifESifh [yfpfavwdk‹.&kyf0g'tjrifuvnf; olwdk‹touf &Sifaeaom
TurBmavmuudk owfrSwfay;cJhonf? xdk‹a-umifh/ bdkvf&SDApfwdk‹u olwdk‹. awmfvSefa&;
onf odyH`ynm.tultnDjzifh ykHpHtopfjzpfaomvlom;rsm;udk zefwD;Edkifvdrfhrnf[k okH;oyf
aumufcsufcsapjcif; jzpfayonf?===
===ygAfavmhAfonf awmfvSefa&;udk ajAmifwdkufIa0zefoljzpfI/ EdkifiHjcm;odk‹armif;xkwfypf
rnf[k r-umc%jcdrf;ajcmufcH&aomfvnf;/ bdkvf&SDApfwdk‹u ol.azgufonf jzpfaeonf?
ESpfESpfcef‹ oludk,fwdkifjcHwGif [if;oD;[if;&Guf rkHvmOeDpdkufysdK;pm;aomufae&mrS/ ygAfavmh
u &m&Sifaumif;aumif;ESifh armfpudkjrdKŒ-uD;twGif; us,f0ef;aomwdkufcef;wdk‹jzifh qkcsjcif;
cH&avonf?===vDeifu ygAfavmhAf.aqmif&Gufcsufonf awmfvSefa&;twGuf t-uD;t
us,f tusdK;jyKonf[k csD;-uL;ajymqdkayonf? blcg&ifu ‚if;aqmif&Gufcsufudk &kyf0g'.
21
oHvufeufwdkufrS vufeufwpfck[k trnfay;avonf?
uGefjrLepftawG;tac:. oabmw&m;a&;&mynm&SifwpfOD;jzpfonfhtjyif/ vD
eifjyD;v#if'kwd,ta&;-uD;qkH;yk*~dKvfjzpfol xa&mhpuDuvnf; 'g0if0g'wGiftajccHaom
vDeif.“vlom;obm0udk jyKjyifajymif;vJa&;”tjrifudk oabmwlcJhayonf? xa&mh
puDu atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?
vlom;[lonftb,fenf;? vlom;[lonf jyD;jynfhpkHI tpOfojzifho[Zmwoifhaoma0ae
,sr[kwfay? olonf tvGeftrif;uoduatmifhtcsdK;rusao;aom owW0gjzpfaeao;
onf? vlom;onf/ wd&pm>efwpfrsdK;jzpfI pDrHudef;tpDtpOfusus wpfjydKifwnf;ajymif;
vJay:aygufvmcJhjcif;r[kwfaoma-umifh/ rnDrnGwftjrD;tarmufrwnfhjcif;rsdK;pkHudk pk
aqmif;vmcJhayonf? ta&;-uD;onfhtcsufu rnfodk‹ynmoif-um;ay;Ixdef;a-umif;&rnf/
rnfodk‹vl‹udk,fum,ESifhpdwf"gwfwnfaqmufr+jyD;jynfhpkHatmiftjyif wdk;wufaumif;rGefvm
atmif rGef;rH&rnf/ qdkonfhtcsufutvGef-uD;rm;aomjy\emjzpfayonf? ,if;jy\emudk
qdk&S,fvpf0g'tajccHjzifhomv#if oabmaygufEdkifayonf? u|Ekfyfwdk‹onf q[m&moJuEWm
&udkjzwfI rD;&xm;vrf;aqmufvkyfEdkif-u.? tDzDvfar#mfpif-uD;udkvnf; aqmufvkyfEdkif-u
.? e,l;a,mufjrdKŒESifhvnf; wdkuf&dkufpum;ajymEdkif-u.? odk‹aomfvnf;/ vlom;udk ydkrdk
aumif;rGefatmif rjyKjyifEdkif-uyg? wu,fwef;awmh vkyfEdkifygonf? ykHpHopfrlopfvlom;
xkwfvkyfbdk‹u==uGefjrLepf0g'.aemiftem*wfwm0efjzpfonf?==vlom;onf rdrdudk,fudk
ukefpdrf;wpfcktjzpf -unfhjrif&rnf? tn‡mwmqkH;taeeJ‹ rjyD;pD;ao;onfhwpf0ufwpf
jywfxkwfvkyfxm;aom xkwfukeftjzpf-unfhjyD;/ “cspfvSpGmaom[dkrdkaqyD,Ha&==igawmh
22
rif;udk jyKjyifa&;vkyfawmhr,f?”[k ajym&ygrnf?
vDeifESifhxa&mhpuDwdk‹ESifhtwl/ tjcm;bdkvf&SDApfwdk‹uvnf; vlom;udk wd&pm>eft
rsdK;tpm;wpfrsdK;tjzpfomjrif-uI/ j'yfypPnf;rsm;pk&kH;aygif;pnf;aejcif;om jzpfonf[k
,kH-unf-uayonf? olwdk‹u vl‹b0oufwef;.wefzdk;vkH;0r&Sd[kjrif-uojzifh/ awmf
vSefa&;twGuf vlOD;a&aygif;oef;aygif;rsm;pGm.toufudk paw;EdkifcJh-uayonf? &pf
csm'fydkufpf. “vltrsm;rodaomvDeif”(The Unknown Lenin) pmtkyft& “vDeift
wGuf vlom;avmuwpfckvkH;onf txifao;p&mcsnf;jzpf.? pm&Gufpmwrf;rsm;u
vDeiftwGuf vlom;wpfOD;csif;onf bmwefzdk;rS r&Sdacs? tvkyform;vlwef;pm;udkrl
42
oHxnftvkyform;wpfa,mufu oHowWK&dkif;udkjrifouJhodk‹om jrifayonf?” [laom
a*:uD.tqdkudk twnfjyKaxmufcHvsuf&Sdayonf?23
wrifwumiwfrGwfacgif;yg;apaom vDeif.ay:vDpD
Lenin's Policy of Deliberate Starvation
20=&mpkESpftwGif;rS uGefjrLepftpdk;&tm;vkH;vdkvdk jynfolvlxktm; iwfrGwf
acgif;yg;apcJh-uonf? vDeif.acwfwGif iwfrGwfacgif;yg;jcif;a-umifh vlOD;a& ig;oef;
aoqkH;cJhavonf? 1932=ESpfrS 1933=ckESpftxd/ pwmvif.acwfwGif ‚if;enf;twdkif;
iwfrGwfacgif;yg;r+xyfrHjzpfay:.? Twpf-udrfwGifrl ydkrdkus,fjyef‹jyD; vlOD;a& ajcmuf
oef; aoqkH;cJhonf? a&SŒwGifvmrnfhpmrsufESmrsm;wGif armfpDwkH;.w&kyfeDESifh yGefyGwf.
uarBm'D,m; EdkifiHwdk‹wGif vlOD;a&oef;aygif;ajrmufjrm;pGm iwfrGwfjcif;jy\ema-umifh
aoqkH;cJh-uonfudk zwf±+&ygrnf?
,ae‹tcsdefwGif/ plygrm;uufrsm;/ rkef‹zdkrsm;/ tqmoGwfudwfrkef‹qdkifrsm;/ pm;
aomufqdkifrsm; ponfwdk‹u u|Ekfyfwdk‹udk ywfvnf0dkif;vsuf&Sdonf? tiwfjy\emqdk
onfrSm tjcm;urBmrS -um;bl;em;0jy\emwpfcktjzpfom xif-uayonf? tiwfjy\
emqdkonfudk u|Ekfyfwdk‹-um;&aomtcg c%wjzKwfxrif;iwfonfhtjzpfudkomawG;xif
avh&Sd-u.? odk‹aomfvnf; &k&Sm;EdkifiH/ w&kwfeDEdkifiHESifh uarBm'D,m;EdkifiHwdk‹wGif jzpfcJh
onfhtiwfjy\emrSm tcsdeftm;jzifh vaygif;rsm;pGm-umjrifhI/ tcsdKŒa'orsm;wGif ESpfcsD
I-umjrifhcJhayonf? awmifolv,form; &Gmol&Gmom;wdk‹rSm olwdk‹udk,fwdkif pdkufysdK;I&&Sd
Edkifaom qefpyg;tcsdKŒuvGJI useftpm;tpmtm;vkH;udk vk,uf,loGm;jcif;cH-u&onf?
pm;aomufp&mtjcm;tpm[lI vkH;0r&Sdawmhacs? jynfolvlxkawmifolv,form;rsm;u
a&mif;cs-uonfh oD;ESHopfoD;0vHrsm;udk pm;okH;-u&onf? a&mif;cs&efarG;jrLxm;aom
wd&pm>efrsm;tm;vkH;udkvnf;owfjzwfpm;okH;vdkuf-u&.? xdktpm;tpmrsm;ukefcef;oGm;
onfESifhwjydKifwnf; jrufrsm; opf&Gufrsm;ESifh opfacgufrsm;udk csufjyKwfpm;aom-u&
jyefonf? oDwif;tygwfaygif;rsm;pGm tpmiwfjywfI qmavmifrGwfodwfaomtcg
olwdk‹. udk,fcE<monfvnf; ydefcsKH;csdeJ‹oGm;-uawmhonf? tcsdKŒu acG;avacG;vGifhrsm;/
a-umifrsm;-uGufrsm;udk zrf;owfpm;I/ tcsdKŒuvnf; &Edkifonfh ydk;aumifrsdK;pkHudk zrf;,l
pm;aomuf-uavonf? aemufqkH;awmh vlawGvnf; wpfa,mufjyD;wpfa,muf touf
xGufaoqkH;-uavonf? vlaotavmif;rsm;udk jr‡yfESHrnfholvnf; r&Sdawmhacs? tpm
iwfrGwfacgif;yg;jcif;. tqdk;qkH;tpGef;a&mufcsdefwGif yxrydkif;wGif vlaotavmif;
rsm;udk pm;aomuf-uonfh tajctaea&mufavonf? aemufydkif;wGifrl awG‹&mvludk
wdkufcdkufowfjzwfjcif;/ uav;oli,frsm;udk zrf;,loGm;jcif;jyKI tirf;r&pm;aomuf
-uavonf? uGefjrLepftawG;tac:t& vlwdk‹udk wd&pm>efppfppftjzpfajymif;vJay;vdkuf
onf? vlxkrSm vlom;rsm;r[kwf-uawmhovdk/ xdktajctaeudk wrifwumzefwD;ol
wdk‹onfvnf; vlom;r[kwf-uawmhay?
Tum; uGefjrLepftpdk;&. yef;wdkifyifjzpfayonf? r,HkEdkifavmufaomtjzpft
ysuf jzpfaomfvnf; 20=&mpkESpftwGif; vDeifacgif;aqmifaombdkvf&SDApfvufxufwGif
&k&Sm;EdkifiHY trSefwu,fjzpfcJhonf?
1918=ckESpfwGif/ bdkvf&SDApfwdk‹tm%m&jyD;r-umrDtwGif;/ vDeifu yk*~vdu y
pPnf;ydkifqdkifr+udk zsufodrf;ypfvdkufonf? ol.qkH;jzwfcsufwGif ta&;-uD;qkH;tcsufrSm/
awmifolv,form;rsm;ydkifqdkifaomajr,mudk odrf;jcif;jzpfonf? bdkvf&SDApfygwD0ift
-urf;zuform;rsm;/ csufumykvdyfolv#Kdrsm;ESifh wyfeD&Jabmfrsm;u/ &k&Sm;wEdkifiHvkH;&Sd
v,f,majrrsm;odk‹wyfjzef‹I vufeufjzifhjcdrf;ajcmufum/ awmifolv,form;rsm; cuf
43
cJpGm aexdkiftouf&Sifaeaomtajctae-um;xJrS &Sdor#tpm;tpmESifh oD;ESHxkwfvkyfEdkif
onfh t&mtm;vkH;udk odrf;,lvdkuf-uavonf? awmifolv,form;rsm;tm; bdkvf&SDApf
wdk‹udk ay;tyf&rnfhoD;ESHcGJwrf;udkwm csay;avonf? ,if;cGJwrf;udkwmudk jznfhEdkif&ef

awmifolv,form;wdk‹u &dwfodrf;I&or#aomoD;ESHrsm;udk tyfvdkuf&onf? jiif;qef


ol&Gmom;rsm;udk t-urf;qkH;enf;jzifh toHwdwfoGm;atmif vkyf-uonf?
tcsdKŒ&Gmom;rsm;u oD;ESHtm;vkH;tyfvdkuf&rnfudk ESarsmojzifh tcsdKŒt0ufudk
odk0Sufxm;-uonf? xdkodk‹aomvkyf&yfonf awmfvSefa&;udk qef‹usifaomvkyf&yfjzpf
onf[k pGyfpGJum r,kH-unfEdkifavmufaom &dkif;pdkif;&ufpufaomenf;jzifh '%fcwf-u

44
onf? 1922=ckESpf azaz:0g&Dv 14=&ufae‹wGif tkH;rfa'oodk‹ oGm;a&mufppfaq;cJhaom
t&m±SdwpfOD;awG‹cJhaomtjzpfudk atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
,cktcsdefwGif acsmqGJwyf. &mxl;udkrSDcdkI jyKusifhaomvkyf&yfrsm;onf/ bGif;bGif;ajym&
v#if/ r,kH-unfEdkifavmufaomtqifhodk‹ a&mufaeygjyD? zrf;xm;aomawmifolv,form;
rsm;udk/ -udKwifpDpOfxm;onfhtwdkif;/ tyltaEG;ray;xm;aom -uD;rm;onfhpyg;usDwGif csKyf
aESmifxm;-u.? xdk‹aemuf olwdk‹udk -udrf'%fay;jyD; ao'%fay;rnf[k jcdrf;ajcmuf-u
onf? owfrSwfxm;onfh udkwmudk tjynfhray;Edkifolwdk‹udk -udK;csnfjyD; t0wfwkH;vkH;c|wfI
&Gmv,facgifwGifajy;cdkif;onf? xdk‹aemuf tyltaEG;ray;xm;aom av,mOfodkavSmifaom
tdrfrsm;wGif csnfaESmifxm;-uonf? rdef;rtawmfrsm;rsm;udk owdvpfarharsmoGm;onftxd
24
&dkufESufI ESif;awmxJwGif wl;xm;aomusif;Y udk,fvkH;wD;c|wfjyD;ypfxnfh-uonf?==
&Gmom;rsm;rS csrSwfxm;aomudkwmrjznfhEdkifonfhpm&if;udk awG‹aomtcg vDeif
u a'goacsmif;acsmif;xGufavonf? 1920=ckESpfwGif/ tcsdKŒa'orS oD;ESHudkwm(cGJwrf;)
csjcif;udkqef‹usifonfh&Gmrsm;udk tvGefjyif;xefpGm '%fcwfonfhtrdef‹xkwf.? xdk&Gm
rsm;rS oD;ESHtm;vkH;udk odrf;,lonfhtjyif rsdK;aphrsm;udkygodrf;,lvdkufavonf? aemifESpf
wGif xyfrHpdkufysdK;pm;aomuf&ef rjzpfEdkifawmhacs? rvGJraoG iwfjywfIaoaus-uay
rnf? 1921=ckESpfrS 1922=ckESpftxd xdkodk‹aom jypf'%fcwfjcif;udk &k&Sm;vlrsdK; 29=
oef;u cH-u&I OD;a&aygif; 5=oef;rSm iwfrGwfjcif;'%fa-umifh aoqkH;cJh-uavonf?
taemufEdkifiHrsm;odk‹ xdkiwfrGwfjcif;jy\emowif; a&mufoGm;aomtcg/ vlxk
.twd'kuQrsm;udk oufomap&ef ulnDu,fq,fa&;vkyfief;pwif-uonf? atmifjrif
vkeD;eD;jzpfaomfvnf; bdkvf&SDApfwdk‹u ,if;owif;udk jiif;qdkI aemufxyfowif;rjyef‹
&ef owif;Xmersm;udk ydwfyif-uawmhonf? &pfcsm'fydkufa&;om;aom &k&Sm;EdkifiHawmf
vSefa&;ordkiftusOf;csKyf [laompmtkyfwGif atmufygtwdkif;a&;om;xm;ayonf?
1921=ckESpf aEGOD;ydkif;wGif/ tpm;tpmiwfrGwfacgif;yg;aomt&yfa'orSvlrsm;onf jrufyif
rsm;/ opfacgufrsm;ESifh -uGufrsm;udk pm;okH;-uonf?==vlom;udkvnf; pm;okH;-ua-umif;
cdkifvkHaom owif;&&Sd.? 'kuQonf oef;aygif;rsm;pGmwdk‹onf/ olwdk‹.&Gmrsm;udk ypfxm;
cJhjyD; tpm;tpm&Sdonf[kowif;&&Sdaomt&yfodk‹ oGm;&efar#mfvifhcsufjzifh teD;qkH;rD;&xm;
blwm&kHodk‹ -udK;pm;I ta&mufoGm;-uonf? 1921=ckESpf Zlvdkifvtxd armfpudktpdk;&u
iwfrGwfjcif;jy\em'kuQqif;&Jjcif;jzpfay:r+udk jiif;qefxm;aoma-umifh/ &Gmom;rsm;udk rD;&
xm;jzifh c&D;oGm;cGifhrjyKay? xdk‹a-umifh blwm&kHrsm;onfvnf; vlawGESifh jynfhusyfvsuf&Sd
.? xdktcsdefwGif blwm&kHY 'kuQcHcJh&ol.tajymt&/ “vlawGu rvmrnfhrD;&xm;udk apmifh
ar#mfae-uonf? odk‹aomfvnf; olwdk‹xHodk‹ aorif;um; rvGJraoGa&muf&SdvmcJhonf?” c&D;
oGm;olwdk‹onf &Gmwpf&GmjyD;wpf&Gm jzwfoef;vmcJhaomfvnf; ouf&Sd[lI wpfpkHwpf&mudkr#
rawG‹-uacs? &Gmol&Gmom;rsm;onf toufaoqkH;oGm;onfvnf;&SdI raoao;olwdk‹rSm
vnf; a&GŒvsm;Edkifrnfhtm;tifr&Sdawmhojzifh arSmuf&ufvJae-u.? vrf;wav#mufwGifrl
25
um; vlaotavmif;rsm;jzifh jynfheufvsuf&Sd.?==
Tay:vDpDwGif rnfonfh&nf&G,fcsufrsm; yg&Sdaeygoenf;? vDeifonf yk*~vdu
ydkifqdkifr+udk zsufodrf;um &Gmol&Gmom;wdk‹. xkwfukefrsm;udk odrf;ydkufI bdkvf&SDApftpdk;
&. pD;yGm;a&;udk awmifhwif;atmifvkyfvdk.? odk‹aomfvnf; ol.aoG;csif;om;csif;jzpf
onfh &k&Sm;vlrsdK;rsm;udk tiwfjy\emESifh -uHKapjcif;wGif tjcm;&nf&G,fcsufwpfckvnf;
&Sdaeao;onf? tpmiwfjywfjcif;onf/ vlwdk‹udk t-uD;tus,f pdwf"gwfus pdwftm;
ajymhaponfudk olaumif;aumif;odxm;.? vlxk.bk&m;ocifudk ,kH-unfonfhpdwf
tm; wdkufzsufypf&ef iwfrGwfjcif;jy\emudkvufeuftjzpftokH;jyKvdkjcif;jzpfonf? xdk
rSwqifh bmoma&;tiftm;pkudk wdkufzsuf&ef v+HŒaqmf&eft-uHjzpfavonf? uGefjrLepf
0g'. pmtkyfrJwGif vDeif.pdwftajctaeudk az:jyxm;ayonf?

45
46
Avm'DrD&f tDvpfcsf tkvf,maemhAf trnf&Sdvli,fa&SŒaewpfOD;onf iwfrGwfacgif;yg;jcif;
jy\em t-uD;us,fqkH;usa&mufaoma'oqdkif&mjrdKŒawmfjzpfonfh qrm&mjrdKŒwGif arG;zGm;I
xdkjrdKŒwGifyif tajcpdkufaexdkifoljzpfonf? a'ocHynmwwfrsm;teuf olonfqmavmif
rGwfodwfolwdk‹twGuf u,fq,fa&;vkyfief;wGifyg0if&ef wpfOD;wnf;aomjiif;qefol jzpf
onfhjyif trsm;a&SŒwGif vlod&Sif-um;qef‹usifoljzpf.? “Avm'DrD&f tDvpfcsf tkvf,m
aemhAfu/ tiwfjy\emrS aumif;aomtcsuftajrmuftjrm; &&Sdvmvdrfhrnf[k ajymxGuf
0ef‹oljzpfonf? blZGmrsm;xHrS pD;yGm;a&;vufajymif;vGJ,l-urnfh pufr+vufr+ypPnf;rJh
vlwef;pm; ay:xGufvma&;twGuf txl;tusdK;&Sdonf?==tiwfjy\emonf/ a&S;usaejyD
jzpfaom awmifolv,form;pD;yGm;a&;udk zsufqD;ypfI/ aemufxyftqifhwpfqifhodk‹ ydkrdk
vsifjrefpGm wufvSrf;Edkifatmif az;ray;vdrfhrnf? aemufqkH;wGif t&if;&Sifpepfudk tpm;
xdk;rnfh qdk&S,fvpfpepfodk‹ OD;aqmifoGm;vdrfhrnf? tiwfjy\emonf/ Zmbk&ifudk,kH-unf
udk;pm;jcif;udk wdkufzsufypfrnfomr[kwf/ bk&m;ociftm; ,kH-unfjcif;udkvnf; zsufodrf;
ay;vdrfhrnf[k trsm;a&SŒwGif &J&J0ifh0ifhajymqdkcJha-umif;/ ol.oli,fcsif;rsm;u
jyefajymjyygonf?”
aemif ESpfaygif; 30 -umjyD;aemuf/ xdk“vli,fa&SŒae”u bdkvf&SDApftpdk;&acgif;aqmifwpfOD;
jzpfvmonftcsdefwGif/ ol.tawG;tac:onfvnf; rajymif;vJao;ay? tiwfjy\em
onf “&efoludk evHrxlEdkifavmufatmif ESufay;vdkufEdkifcJhonf?” xdkodk‹vnf; jyif;jyif;
xefxef ESufay;oifhayonf? xdk&efolonfum;/ a&S;&dk;c&pf,meftoif;awmf (Christian
26
Orthodox Church)yif jzpfayonf?

47
ay:vpfjAL&kdtzGJ‹0ifrsm;xH vDeifay;ydk‹cJhaom 1922=ckESpf rwfv 19=&ufae‹pGJyg
pmwGif/ vlxkESifhbmoma&;t-um;&SdaESmif-udK;udk jzwfawmufypf&ef tiwfjy\emudk
vufeufwpfcktjzpftokH;jyK&efvdkvm;a-umif; jyqdkvsuf&Sd.? bmoma&;qdkif&mXme
rsm;udk wdkufcdkufzsufqD;&efpDrHudef;twGuf vlxkxHrSwefjyefrnfh&efudk tiwfjy\em
jzifh xkHxdkif;oGm;apjcif;jzpfonf?
trSefrSm vuf&Sdtajctaeonf/ olwdk‹udkxuf usKyfwdk‹udk ydkjyD;tomay;aeonf? olwdk‹
(usKyfwdk‹.&efolrsm;)udk evHrxlEdkifavmufatmif ESufay;jyD; aemifvmrnfhESpfaygif;rsm;pGm
twGuf A[dktm%mudk csKyfudkifEdkif&ef 99=&mcdkifE+ef;eD;yg; aocsmaeygonf? olwdk‹tcsif;
csif;owfpm;ae-uonfhtjyif oef;ESifhcsDIaoae-uonfh iwfjywfae-uaomvlawG.tul
tnDjzifh usKyfwdk‹usef&Sdaeao;onfh&ufpufEdkifonfhtiftm;tm;vkH;udktokH;jyKI c&pf,mef
omoemydkifypPnf;rsm;udk odrf;ydkufvdkuf-u&ef Ttcsdefonf aemufxyf&Smr&aom wpf-udrf
wnf;aomtcGifhta&;jzpfonf?==tajctaetm;vkH;u Ttcsdefonf u|Ekfyfwdk‹twGuf
aemufxyf&SmI apmifhqdkif;Ir&Edkifaomtcsdefjzpfa-umif; oufaocHaeygonf? tb,fh
a-umifhqdkaomf vlawGudk iwfjywfatmifvkyfvdkufjcif;jzifh olwdk‹.ar#mfvifhcsufrsm; ukefqkH;
-ujyD;jzpfaoma-umifh/ u|Ekfyfwdk‹udk tav;ay;-uvdrfhrnf? odk‹r[kwfvnf; tenf;qkH;
27
rESpfjrdKŒonfht-unfhjzifhom -unfhEdkif-uvdrfhrnf?

48
49
50
vDeif.&ufpufenf;onf uGefjrL
epfwdk‹. yxrqkH;aom &dkif;pdkif;,kwfywf
r+jzpf.? ol‹aemufvmaom uGefjrLepftm
%m&Sif pwmvifESifh armfwdk‹u xdka-umuf
rufzG,fvkyf&yfrsm;udk xyfrHIwdk;yGm;ap
cJhonf?
vDeif. aemufqkH;ae‹rsm;uvnf;/
trsm; oHa0*&atmif azgufonfcsxdkuf
onfhtjzpftysufwpfck jzpfayonf?
1922=ckESpf arvwGif yxrOD;pGm avoif
wkef;jzwfI/ 1922=ckESpf 'DZifbmv 16
&ufae‹wGif aemufxyfwcg cH&jyefonf?
udk,fwpfydkif;aooGm;I ukwifay:rSmom
vJavsmif;ae&onfhtajctaea&mufav
onf? 1923=ckESpf rwfvwGif ol.a&m*g
ydkqdk;vmojzifh aemufqkH; pum;rajymEdkif
awmhacs? t-uD;tus,facgif;udkufojzifh
1923=ckESpf wpfESpfvkH;wGif bD;wyfukvm;
xdkifay:Yom tcsdefukefavawmhonf? ol
aocgeD; aemufqkH;vydkif;rsm;wGif/ t&l;
wpfydkif;jzpfaeonfh ol‹rsufESmudk jrifol
wdkif; xdwfvef‹w-um; jzpfukef-u.?
OD;aESmufwGif; aoG;,dkI 1924=ckESpf ZEM
0g&Dv 21=&ufae‹wGif aoqkH;oGm;av
onf?
bdkv&SDApfwdk‹onf/ ol.tavmif;udk,fcE<mydkif;udk &kyfvkH;oGif;xm;I/ OD;aESmuf
udkvnf; tifrweftzdk;wefonf[kqdkjyD; aq;&nfpdrfxm;-uonf? ol.udk,fcE<mudk
armhpudkjrdKŒ-uD;&Sd ,ifjyifeD-uD;wGif *&dbk&m;ausmif;ykHpHtaqmif aqmufvkyfI jyoxm;
onf? vltajrmuftjrm;vnf; oGm;a&muf-unfh±+-uayonf? wef;pDaeonfhvlwdk‹u
vnf; tavmif;aumifudk a-umuf&GHŒxdwfvef‹pGm -unfh±+-uayonf?
olwdk‹. a-umuf±HGŒxdwfvef‹jcif;onf/ aemifvmrnfhESpfrsm;wGif qxufwHydk;
wdk;vmcJhawmhonf? vDeif.OD;aqmifr+udkqufcHaom *sdK;Zufpwmvifonf/ ydkrdk&ufpuf
-urf;-uKwfI vlowfjcif;Y ydkrdkaysmfarG‹-unfEl;oljzpf.? tcsdeftenf;i,ftwGif; acwf
opfordkif;wGif/ t-uD;us,fqkH;aom “a-umufrufzG,f-urf;-uKwfonfhtm%mpuf”udk
wnfaxmifvdkufavonf?

51
52
pwmvif rnfodk‹uGefjrLepfjzpfcJhoenf;
How Did Stalin Become Communist?
tdkiftdkqdzf Apfpm&DtdkEdkApf Zl*g&SfADvDonf a*smf*sD,me,f bDvDpDjrdKŒteD;&Sd *dk&DjrdK‹
i,frS qif;&JEGrf;yg;aomtdrfaxmifpkwGif 1879=ckESpfY arG;zGm;cJh.? &k&Sm;bmom
pum;t& “oHr%da,musfm;”[kt"dy`g,f&aom pwmvif[lonfhtrnfudk 1913=ckESpf
rSpwifI tokH;jyKcJhavonf?
ol.rdcifonf/ bmoma&;udkif;&+dif;aomtrsdK;orD;wpfOD;jzpf.? olr.om;udk
bmoma&;bkef;awmf-uD;jzpfap&ef olr.tiftm;&Sdor#tokH;jyKI jyKpkysdK;axmifcJhay
onf? xdk‹a-umifh *dk&DjrdKŒl&Sd c&pf,mefpmoifausmif;wGif ausmif;xm;cJh.? ig;ESpft-um
wGif xdkausmif;rSatmifcJhI/ bDvDpDjrdKŒ&Sd c&pf,mefomoemusrf;pmoifausmif;wGif 0if
a&mufqnf;yl;um a*smf*sD,efatmfodka'ghc&pf,meftoif;awmfwGif bkef;-uD;&mxl;jzifh
tr+pwifxrf;aqmifavonf?
TumvtwGif;/ pwmvifonf pmtkyftcsdKŒudkzwf±+I ol.urBmhtjrifonf
vnf; ajymif;vJvmcJhavonf? Ttcsdeftxd/ olonf bmoma&;udkif;±+dif;onfhrdcifudk
opPm&Sdaeao;aomfvnf;/ 'g0if.rsdK;pkwdk‹pwifjzpfay:jcif;pmtkyfudk zwf±+jyD;onfhaemuf
bk&m;rJh0g'DwpfOD;jzpfvmcJhavonf?
atmufpzdk‹'fwuUodkvf ordkif;yg&*lwpfOD;jzpfonfh tvufpf 'D a*smif;u ol.
pwmvifESifhqdkAD,ufjynfaxmifpkudk ykHpHoGif;jcif; [laompmtkyfwGif/ pwmvif. i,f
&G,fpOfb0ykHpHoGif;&mwGif 'g0if.yg0ifr+u¾ta-umif;a&;om;xm;ayonf? a*smif;.
tqdkt&/ pwmvifonf/ “bmomw&m;wGif,kH-unfr+ysufjym;oGm;aom usrf;pmoif
ausmifom;jzpfI/ xdkodk‹,kH-unfr+ysufjym;oGm;&mY 'g0ifonf t"duwm0ef&Sdonf[k
pwmvifu ,lq.?”28 pwmvifu aemifr-umrDtwGif; uGefjrLepf0g'udkvnf; xyfrH
arG;pm;vdkufavonf? pwmvifu tvmyovmypum;0dkif;wdkif;vdkvdkwGif Ttcsufudk
txl;jyKI xkwfaz:ajymqdkavh&Sdonf[k a*smif;uqdkonf?

53
t*FvdyfvlrsdK;ordkif;yg&*l tvefbl;avmufu ola&;om;aom [pfwvmESifhp
wmvif=b0wlrsm; [laompmtkyfwGif/ xdkyk*~dKvfESpfOD;udk Ed+if;,SOfxm;&mY/ pwmvif
onf i,f&G,fpOftwGif; &k&Sm;bmomjyefxm;aom um;vfrm;uPfESifh-o*wfpfawaumfrf
awwdk‹.pmtkyfrsm;udk zwf±+I ol‹tay:tvGeftrif; -oZmv$rf;rdk;cJhonf[k qdkxm;ay
onf?29
trSefrSm/ TvSnfhjzm;r+onf pwmvif
wpfOD;wnf;cHcJh&onfr[kwfacs? olESifhwpf
acwfwnf; &k&Sm;ausmif;om;trsm;pkESifh t
jcm;vli,ftajrmuftjrm;wdk‹vnf; yg0ifcJh
.? 'g0if/ [yfpavESifh vmrufwdk‹.odyH`
0wf&kHjcKHxm;aom wifjycsufa-umifh &k&Sm;vl
rsdK;vli,ftajrmuftjrm; bmomrJhjzpfukef
-uonf? vlrsdK;wpfrsdK;.a-uuGJzG,ftjzpf=
&k&Sm;awmfvSefa&;ordkif; [laompmtkyfwGif
ordkif;yg&*l tdkvef'dk zdkif*sJpfu “odyH`ynm
qefatmifjyKjyifaz:jyxm;onfh 'g0ifESifh[yf
pavwdk‹. &kyf0g'onf/===vDeifi,f&G,f
pOftcsdefY &k&Sm;vlrsdK;ynmwwfvlwef;pm;
wdk‹twGuf bmomt,l0g'wpfcktqifhtxd
&SdcJh.?”30 [k a&;om;xm;ayonf? zdkif*sJpf
u tDAdkvl;&Sif;0g'jzef‹r+a-umifh aemifwGif
bdkv±SDApftzGJ‹0ifjzpfoGm;aomvli,ftvkyf
orm;wpfOD;jzpfol/ qDrif umewfcsDaumhAf
bmomomoemudk rnfodk‹ypfy,foGm;onfhta-umif; az:jyxm;ayonf?
vli,ftvkyform;wpfa,mufu vlom;udk bk&m;oQifzef;qif;xm;jcif;r[kwfa-umif; bl;
wpfbl;wGif ajr-uD;tjynfhxnfhI aEG;axG;atmifxm;v#if r-umrD&uftwGif; ydk;r$m;rsm;
jzpfay:vmonfudk oufaoom"utjzpf ol‹tm;jycJhonf? TuJhodk‹aom 'g0ifrwdkifrDt
csdefu atmufwef;usonfhodyH`ynmrsm;udk xdktcsdefuvuf0Jorm;wdk‹. vufurf;pmapmif
rsm;wGif a0a0qmqm awG‹&.? umewfcsDaumhAfuJhodk‹aom vli,ftvkyform;rsm;udk
tvGeftrif;-oZmv$rf;rdk;qGJaqmifEdkifayonf?===“,cktcsdefwGif u|Ekfyf.tajctjrpfr&Sd
aom tpGJtvrf;rSv$wfajrmufjyD;aemuf/ a&SŒodk‹t&Sdeft[kefjyif;pGmjzifh csDwufvsuf&Sdyg
onf? bk&if*sDbkef;awmf-uD;xHwGif tjypfzGifhqdk0efcHjcif; rvkyfawmhyg? bk&m;&Sdcdk;ausmif;odk‹
vnf; roGm;yg/ wm;jrpfxm;onfhtpm;tpmrsm;udkvnf; pwifpm;aomufaeygjyD?”[k a&;
31
om;xm; ayonf?
tv†m[ft&Sifjrwfu touf&Sdjcif;udk zrf;qif;xm;jcif;r[kwfa-umif;ESifh t
oufonf rawmfwqjzpfay:vmjcif;jzpfonf[laomtqdkudk taxmuftuljyKaprnfh
txufwGifn$ef;cJhonfhOyrmrsdK;onf rSefuefjcif;r±dS twkta,mifomv#ifjzpfayonf?
wDaumifydk;aumifrsm;onf tv,facwfwGif ,kH-unfcJh-uonfhtwdkif; bmrSr&Sd&mrS ol‹
tvdkvdkrawmfwqjzpfay:vmjcif;r[kwfay? ajr-uD;wGif;Y Ocsxm;aomydk;aumifwD
aumifwdk‹. Orsm;rSaygufxGufvmjcif;jzpfayonf? odk‹aomfvnf; xdkacwfu odyH`avm
uonf/ oufrJhypPnf;rsm;rS ouf&SdypPnf;jzpfay:vmEdkifjcif;r&Sda-umif;udk rod&Sdao;o
jzifh/ xdkuJhodk‹aom'¾m&Drsm;u a&v$rf;rdk;ouJhodk‹ jyef‹vmEdkifaoma-umifh/ ynmrpkH
rvsifaom&k&Sm;vli,frsm;udk bk&m;w&m;rJht,l0g'wGif epfrGef;oGm;apcJh.?

54
&k&Sm;EdkifiHwGif 19=&mpkESpftwGif; -uD;xGm;rsm;jym;vmcJhaombk&m;w&m;rJh0g'Dwdk‹
onf/ 20=&mpkESpfwGif opPm&SduGefjrLepfrsm;jzpfvmcJh-uavonf? ‚if;wdk‹teuf pwm
vifvnf; wpfOD;tygt0ifjzpf.? pwmvifonf 1898=ckESpfwGif uGefjrLepftzGJ‹odk‹0if
cJhjyD;/ 1901=ckESpfrSpI b&'fZdkvm(&kef;uefjcif;)ac:v#dKŒ0SufuGefjrLepfpmapmifwGif
aqmif;yg;rsm; pwifa&;cJhavonf? 1917=ckESpfwGif olonfvDeifOD;aqmifaomuGefjrL
epfv+yf&Sm;r+wGif udk,fwdkif&ma&mufyg0ifaqmif&Gufaom uGefjrLepft-urf;zuform;
wpfOD; jzpfvmcJhavonf? 1917=ckESpf atmufwdkbmawmfvSefa&;aemufydkif;wGif/ ol
onf uGefjrLepfygwDwGif tjrifhqkH;tqifhjzpfaom ydkvpfjAL&dktzGJ‹0ifjzpfvmcJhavonf?
1923=ckESpfwGif vDeifemzsm;rusef;jzpfonfESifhwjydKifwnf; pwmvif.tm%mpuf
onfvnf; ydkrdk -uD;xGm;vmavonf? aemufqk;H wGif vDeifuG,fvGefoGm;csdefwGif olonf
tjrifhqkH;tm%mudk vufcH&&SdI tm%m&Sifjzpfvmavonf? pwmvifonf 1924=
ckESpfrS 1929=ckESpftwGif; ol.twdkuftcHrsm;udk vkyf-uHowfjzwfjcif;/ ao'%fay;
jcif;/ jynfESif'%fay;jcif;ESifh jynfyodk‹xGufajy;oGm;apjcif;rsm;jzifh &Sif;vif;okwfoif
ypfavonf? atmufwkdbmawmfvSefa&;.ydokum xa&mhpuDonfyifv#if pwmvif.
a'gorkefwdkif;rSrvGwfEdkifbJ qdkAD,ufjynfaxmifpkrS ESifxkwfjcif;cH&avonf?
ol.tm%mwnfjrJonfESifhwjydKifwnf;/ ol.oHr%dvufoD;qkyfonf jynfol
jynfom;vl‹tzGJ‹tpnf;odk‹ vSnfhvmawmh.? vDeifu pdkufysdK;ajr,mtm;vkH;udk jynfol
ydkifodrf;&ef -udK;pm;cJhaomfvnf;/ 1921=1922=ckESpfiwfrGwfjcif;jy\em-uD;a-umifh ‚if;
tpDtpOfudk a&$Œqdkif;xm;cJh&onf? pwmvifonf TtpDtpOfudk tqkH;owfvdkojzifh/
“pkaygif;pDrHudef;”[laomtrnfjzifh pwifavonf? t"du&nf&G,fcsufrSm awmifol
v,form; &Gmom;wdk‹. ypPnf;tm;vkH;udk odrf;&efjzpfonf? olwdk‹.xkwfukefrsm;udk
odrf;,lI jynfyodk‹xkwfa&mif;&efjzpfonf? &&SdonfhaiGudk qdkAD,ufpufr+vufr+wGif
&if;ESD;jr‡KyfESHI ppfwyftiftm;-uD;xGm;a&;twGuf tokH;jyK&efjzpfonf?
pwmvifonf ol.pDrHudef;udk zrf;qD;EdSyfpufjcif;/ owfjzwfjcif;ESifh iwfrGwf
acgif;yg;jcif;jy\emzefwD;jcif;jzifh taumiftxnfaz:.? olu qefpyg;(*sKH)wefcdsef
aygif; odef;oef;csDI EdkifiHjcm;odk‹wifydk‹a&mif;cspOf &k&Sm;vlxk 6oef;wdk‹onf iwfrGwfI
aoqkH;cJh-uonf? vlom;avmuonf wd&pm>efrsdK;pkwpfckomjzpfojzifh/ emusifr+jzifh

55
jyKjyifqkH;r&rnf [laom&kyf0g'='g0if0g'tawG;tac:udk pwmvifu wzefxyfrHI
vufawG‹ taumiftxnfaz:um ordkif;rSwfwrf;wifxm;cJhavonf?
pkaygif;pepf. &ufpufr+rsm;
The Savagery of Collectivization
pwmvif.Tay:vDpDonf 1929=ck
ESpfwGifpwif.? ol.pDrHudef;t& yk*~vdu
ydkif tm;vkH;udk y,fzsufypf&efjzpfonf? &Gm
om;wdkif;onf EdkifiHawmftpdk;&udk ol.
xkwfvkyfr+rS owfrSwfxm;aom udkwmcGJ
wrf;twdkif; qufo&.? olwdk‹.xkwf
ukefrsm;udk a&mif;cscGifhydwfyifvdkufonf?
owfrSwfxm;aom udkwmcGJwrf;rSmjrifhvGef;
ojzifh trsm;tm;jzifh olwdk‹&Sdor# ay;tyf
vdkuf&-u.? 1920=ckESpfwGif vDeifpwif
cJhaom &ufpufr+onf wpfa-umhxyfrH
a&mufvmawmhonf?

pkaygif;pDrHudef;udk taumiftxnf
az:&eftwGuf pwmvifonf t&ufpufqkH; pwmvifonf aemufydkif;wGif vDeifESifhyl;yl;
uyfuyf aygif;oif;I ygwDtwGif; ol.wuf
enf;rsm;udk tokH;jyK.? jiif;qefolwdk‹udk vrf;twGuf -udK;yrf;cJh.? vDeifuG,fvGefjyD;
owfjzwfvdkuf.? qdkufab;&D,m;e,fodk‹ aemuf/ pwmvifonf ol.jydKifbufrsm;udk
(ESpf&Snfowfjzwfjcif;tjzpf)vnf; ydk‹vdkuf tEdkif,lI qdkAD,ufjynfaxmifpk. wpfOD;
onf? odk‹r[kwf tpmiwfatmif ypfxm;jcif; wnf;tkyfpdk;onfh tm;%m&SifjzpfvmcJhonf?
jzifh wajz;ajz;csif;aooGm;aponf? uGefjrL
epfpepf. pkaygif;pDrHudef;udk qef‹usifol
rsm;ESifh ulvyfac: -uG,f0csrf;omonfh ajr
ydkif&Sifwdk‹udk wdkif;jynfwpfckvkH;tESH‹tjym; vdkufvH&SmazGI zrf;qD;owfjzwfvdkufonf?
Tay:vDESifhywfoufI uGefjrLepfpepf.pmtkyfrJ wGif atmufygtwdkif; a&;xm;.?
pkaygif;pepfudk qef‹usifonfhulvyfwdk‹tm; zrf;qD;ypfowfvdkuf-uonf? tcsKdŒudkrl olwdk‹.
ZeD;om;orD;rsm;ESifhtwl jynfESif'%fay;vdkufonf? ulvyftm;vkH;udk wdkuf&dkufazsmufzsuf
vdkufjcif;rvkyfaomfvnf;/ tvGefa0;uGmaomajrmufydkif;t&yfa'oESifh qdkufab;&D,m;e,f
rsm;odk‹ tvkyf-urf;jypf'%fay;jcif;ESifh ydk‹xm;vdkufjcif;jzifh/ touf&Sifusef&pf&eftcGifht
vrf; tifrwefenf;yg;vSayonf? wpfOD;wavomtouf &SifcJhavonf? vlaygif;aomif;
aygif;rsm;pGm ,if;a'orsm;Y toufqkH;&+H;cJh-u.? aoqkH;oGm;olwdk‹.pm&if;twdtusudk
rnfolurS rodEdkifay? 1932=33=ckESpfrsm;wGif twif;t-uyfcdkif;apaom pkaygif;pDrHudef;
udk vlxkuqef‹usifojzifh ,lu&def;jynfe,fY jzpfay:aom vaygif;rsm;pGm-umanmif;onfh
32
iwfrGwfjcif;jywf\emwGif vlOD;a&aygif; 6oef; xufrenf; aoqkH;cJh-uavonf?

56
&ufpufr+taygif;wGif ulvyfwdk‹
tay:Y t-urf;-uKwfqkH;enf;rsm;jzifh us
a&mufcJhayonf? 1933=ckESpf{jyDvwGif p
wmvifxHodk‹ pma&;q&m rDac; ±d+vdkacghzf
a&;om;ay;ydk‹aompmwpfapmifwGif atmuf
ygtwdkif;az:jyxm;ayonf?
qdkAD,ufjynfaxmifpkwGifyg0ifaom
emydkavmhAfpuD cdkvfcdk‹ZfwGif/ yavmhuiftrnf
&Sd c&dkifaumfrDwDtm%mydkifwpfOD;onf zrf;vm 1929ckESpfwGif ,lu&def;e,fY pkaygif;pepf
cJhaom vlrsm;udk av,mOf&kHwpfckY eD&Jaeatmif ta-umif;0g'jzef‹jcif;udk em;qifae-upOf?
tylay;xm;aomrD;zdkwGifrD;vkHapjyD;/ rDjidrf;vdkuf pkaygif;pepfudk pdkufysdK;a&;oD;ESHxGufwdk;yGm;r+
33
um udk,fvkH;wD;ydwfxm;cJh.? ykHpHjzifh wifjy-uaomfvnf;/ vufawG‹wGifrl
pwmvifuvnf;/ vDeifuJhodk‹yif t-uD;tus,fiwfrGwfjcif; jzpfay:apcJh.?
“ulvyf”[kac:aom pdwful;,Of&efoludk
wDxGifonf? olwdk‹azsmufzsufvdkolwdkif;udk Ttrnfwyfay;vdkuf-uonf? uGefjrLepf
wdk‹twGuf/ olwdk‹rvdkvm;olwdk‹udk TtrnfwyfI cGJjcm;um‚if;wdk‹udk zrf;qD;okwfoif
ypf&ef jrdKŒwdkif;odk‹trdef‹xkwfvdkufonf? Tta-umif;ESifhywfoufI uGefjrLepf0g'.
pmtkyfrJ wGif atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
tcsdKŒaomc&dkifrsm;wGif/ ulvyf&Sif;vif;a&;wGif 80 rS 90=&mcdkifE+ef;onf aq&ufnmufac:
tv,ftvwf0ifaiG&Sdonfh awmifolv,form;rsm; jzpf-uonf? a'ocHwyfwdk‹onf csrSwf
xm;aomcGJwrf;jynfhatmif ydk‹aqmif-u&onf? tu,fI jzpfEdkifygu ydkrdkydk‹&ef wdkufwGef;
xm;.? 1925=ckESpfESifh 1926=ckESpfrsm;wGif/ rdrdwdk‹. oD;ESHxGufukefrsm;udk a&mif;xkwfol/
oD;ESH&dwfodrf;&eftvkyform;&SdolESifh a&aEG;wnfonfh &k&Sm;c&m;tdk;ESpfvkH;&Sdol ponfhawmif
olv,form;wdk‹udk zrf;qD;I jynfESif'%fay;vdkuf-uonf? 1929=ckESpf puf wifbmvwGif
rdrdydkif0ufwpfaumifudk“owfpm;onfhtwGuf” qdk&S,fvpfpD;yGm;a&;pepfumuG,fxdrf;odrf;
onfhtaejzifh jynfESif'%fay;vdkufonf? awmifolv,form;wdk‹ olwdk‹&SdonfhypPnf;rsm;udk
a&mif;csojzifh “pD;yGm;a&;vkyfonf”[kpGyfpGJjyD; owfvdkuf-uonf? awmifol v,form;
wpfa,mufrSm ol.OD;av;wpfa,mufonf Zmbk&if.tpdk;&tzGJ‹wGif t&m&SdwpfOD;jzpfaom
a-umihf jynfESif'%fay;cH&onf? aemufwpfa,mufudkrl “bk&m;&Sdcdk;ausmif;odk‹ r-umc%
oGm;aoma-umifh “ulvyf”wpfa,mufjzpfonf[k pGyfpGJcH&onf? pkaygif;pepfudk qef‹usif
olwdkif;tm; ulvyfjzpfonf[k pGyfpGJvdkuf-uonf? tcsdef-umjrifhvmonfESifhtr# ulvyf
&Sif;vif;a&;onfvnf; ±+yfaxG;vmawmhonf? aq&ufnmuf wpfa,mufonfvnf; ol
udk,fwdkifulvyf&Sif;vif;a&;wyfzGJ‹wGif yg0iftr+xrf;aevsufESifh jrdKŒ.tjcm;wpf bufwGif
34
wm0efxrf;aqmifaeaom wyfzGJ‹u zrf;qD;onfudk cH&avonf?
ulvyfrsm;[k pGyfpGJjcif;cH&onfhtrnfpm&if;wGif/ bmoma&;0efxrf;rsm;ESifh c&pf
,mefbkef;awmf-uD;rsm; xdyfqkH;u yg0ifonf? 1930=ckESpfwGif bkef;awmf-uD;aygif;
13,000 wdk‹onf/ ulvyf&Sif;vif;a&;wGif ygoGm;avonf? &GmESifhjrKdŒrsm;wGif pkaygif;
pepfudk pwifonfESifhwjydKifwnf; c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;udk ydwfypfI bmom
a&;acgif;aqmifrsm;udk &Sif;vif;ypf-uonf?35
pkaygif;pepfrS &vm'fESpfckrSm iwfrGwfjcif;jy\emESifh jynfESif'%fay;jcif;jzpf.?

57
pwmvif,laqmifvmcJhaom iwfrGwfacgif;yg;jcif;jy\em
Famine Brought About by Stalin
ol.tvsifvDeifuJhodk‹/ pwmvifonfvnf; pkaygif;pepfudk vl‹tzGJ‹tpnf;tm;
jcdrf;ajcmufonfh vufeuftjzpf tokH;jyK&ef -uHpnfcJhonf? wdkif;jynftwGif; oltvdk&Sd
onfha'orS qefpyg;rsm;udkodrf;,ljcif;jzifh xdka'owGif iwfrGwfjcif;jy\em jzpfay:ap
onf? ,lu&def;jynfe,fu uGefjrLepf0g'udk qef‹usifaoma-umifh pkaygif;pepf. ypf
rSwfjzpfcJhonf? ordkif;wGif vluzefwD;aomiwfrGwfacgif;yg;jcif;uyfqdk;udk ,lu&def;
jynfe,fu t-uD;us,fqkH;tvl;tvJcH&I/ iwfjywfjcif;a-umifh vlOD;a& av;oef;ausmf
aoqkH;cJhavonf?
rnfodk‹rnfykHjzpfvmcJhonfrSm xif&Sm;vS.? 1931=ckESpfwGif pkaygif;a&;ay:vDpD
t& ,lu&def;jynfe,frS *sKHaphwefcsdefaygif; 7oef; 7odef; cGJwrf;csawmif;qdkcJh.? pk
aygif;a&;wyfzGJ‹rS *sKHwefcsdefaygif; 18oef; odrf;qnf;cJhavonf? eudkuwnf;u awmif
olv,form;&Gmom;wdk‹ iwfjywfvkeD;eD; rEdkifreif;jzpfaeonfhcGJwrf;a-umifh ,lu&def;
e,fom;wdk‹u pwmvif.wyfrsm;udk qef‹usif-uavonf? xdk‹a-umifh pwmvifu
ydkrdka'goacsmif;acsmif;xGufI oem;-uifemjcif; ydkrdkuif;oGm;avawmhonf? 1932=ckESpf
ZlvdkifvwGif eudkcsrSwfaom udkwmcGJwrf;tay:wGif aemufxyfwefcsdef 7 oef; 7odef;
xyfrHcsI A[dktpdk;&udk qufo&ef awmif;qdkvdkufavonf? vlaygif; oef;aygif;rsm;
pGmudk iwfrGwfI aoaponf? Tay:vDpDESifhywfoufI b&kdif;,ef rG,fem[ef .
&k&Sm;EdkifiH=vGefcJhonfhESpfwpf&mordkif;wGif atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
uGefjrLepfv+yf&Sm;r+acsmqGJ*dk%f;rsm;onf/ q,fayavmuf&Snfvsm;aomoHr%dacsmif;rsm;udk
udkifaqmifI ,lu&def;jynfe,fodk‹ pkjyKHa&mufvm-uavonf? tdrfwGif;tdrfjyif/ -uyfcdk;rsm;/
wJukwfrsm;/ pyg;usDrsm;/ 0ufjcH/ aumuf&dk;ykH ponfwdk‹tm;vkH;udk ESH‹aeatmif &SmazG-uonf
[k t&SmcH&aom&Gmom;wpfOD;u ajymjy.? v,fuGif;wGif ,m,Dar#mfpifrsm;aqmufvkyfI
ajcmif;ajrmif;ypfcwfrnfh&efudk apmifh-uyf-unfh±+-uonf? xdkar#mfpifwGif uif;apmifholwdk‹
onf ESpfvkH;jyL;aoewfrsm; udkifaqmif-uonf? qmavmifrGwfodyfvGef;olwdk‹rSm ajymif;zl;ESH
rsm;udk uyfa-u;jzifh jzwf,lpm;-uonf? zrf;rdolrsm;teuf tcsdKŒrSm Oya't& 7=8 ESpf
58
axmifusI/ tcsdKŒrSmrl ypfowfcH-u&onf? cg&faumhAfw&m;&kH;wpfckwGif wpfvtwGif;
tr+aygif; wpfaxmifhig;&mppfaq;axmifcs.? rdef;rwpfa,mufudk rdrdpdkufxm;aom
ajymif;zl; tzl; 100 ckwf,lonfhtr+a-umifh axmif 10ESpfcsvdkuf.? aemufESpfygwfwGif
ol.vifa,mufsm;rSm tiwfab;a-umifhaoqkH;oGm;&Smonf? -uufESifh0ufrsm;udkrl 1932=ck

59
ESpf aqmif;OD;ydkif;wGif owfpm;ukefjyD? ‚if;aemuf acG;ESifha-umifrsm;udk qufvufIowfpm;
onf? AmqmvD *a&mhpfrmefu ‘zrf;zdk‹awmfawmfcufw,f’[ka&;onf? ‘wd&pm>efawGu vl
awGudka-umufjyD; &dkif;ukef-uw,f? vlawGu olwdk‹udkjyKwfpm;-uw,f?=’ =1932=ckESpf
ukefwGif wefcsdefaygif; 4 oef; 7 odef;om qufoEdkifcJhonf? cGJwrf;opfxyfrHa-ujimonf?
rdk;av0ot&m&Sdrsm;u oD;ESHrsm;ysufpD;atmif rdk;av0orSm;,Gif;pGmcef‹rSef;onfhtwGuf t
zrf;cH&-uonf? wd&pm>efq&m0efrsm;udk/ arG;jrLa&;ysufvdkysufpD;vkyfonfhtwGuf ypfowf
vdkuf-uonf? oD;ESHpdkufysdK;a&;orm;rsm;udk ulvyfjzpfonf[kpGyfpGJI qdkufab;&D,m;odk‹ydk‹
vdkuf-uonf?==1933=ckESpf rwfvwGif ESif;t&nfaysmfonfhtcsdefupI jynfolvlxk-uD;
wpfckvkH; iwfjywf-uavonf? vlwdk‹u -uGufrsm;/ yk&Gufqdwfrsm;ESifh wDaumifrsm;udkyif
zrf;,lpm;aomuf-uonf? &moDtvdkufyGifhonfhyef;rsm;ESifh zuf,m;yifrsm;udkjyKwfI pm;
aomuf-u.? e,l;a,mufnae*sme,frS owif;axmufwpfOD; uDAfjrdKŒESifh rdkif20 a0;aom
&Gmwpf&Gmodk‹ oGm;a&mufcJh&m ‘wJwpfvkH;wGif trnfray;wwfaom pGyfjyKwftdk; rD;ay:wnf
xm;onfudk awG‹cJh&onf’[k a&;.? ‘tdk;xJwGif t&dk;rsm;/ ta&jym;rsm;yg0ifI bGwfbdeyf
tpu tdk;xdyfqkH;wGif ay:aeonf’===
vlawGu olwdk‹.&Gmrsm;udk ypfxm;cJh-uonf? rD;&xm;vrf;ab;rsm;wGif rD;&xm;jywif;
aygufrsm;rS tpmt-uGif;tusefrsm;ypfcsay;rnfudk apmifhar#mf-uonf? ppfwyfrsm;a&$Œajymif;
onfht&yfbufodk‹ vdkuf-uonf? jrdKŒtwGif; av;bufwGm;-uonf? uDAfjrKdŒwGif eHeufwdkif;
vufwGef;vSnf;rsm;jzifh ,QifnwGifaooGm;aomtavmif;rsm;udk vdkufaumuf-u.? uav;
rsm;. ydefcsKH;I &SnfarsmaeaomrsufESmrsm;onfvnf; iSufESifhyif wlawmhonf?

60
61
62
odk‹aomfvnf;/ uGefjrLepfv+yf&Sm;r+acsmqGJ*dk%f;om;rsm;onf/ qefpyg;rsm;udk qufvufIom
&SmazGae-u.? tmvl;wl;aeonfhrdcifrsm;udkawG‹v#if ypfowfvdkuf-uonf? rsufESmazg
a,mifaejcif;onf iwfjywfr+.vuQ%mjzpfonf? xdkodk‹azga,mifaejcif;r&Sdolrsm;udk ol
wdk‹0Sufxm;onfhtpmrsm;udk jy&ef &dkufESuf-uonf? ‘u|Ekfyfwdk‹onf ordkif;.vdktyfcsufudk
az:xkwfae-uonf’[k vJAf udkydkvJAfu a&;om;xm;.?‘u|Ekfyfwdk‹onf u|Ekfyfwdk‹.awmf
vSefa&;wm0efudk xrf;aqmifae-ujcif;jzpfonf? u|Ekfyfwdk‹onf u|Ekfyfwdk‹. trdtzqdk&S,f
vpfajrtwGuf qefpyg;pkaqmif;ae-ujcif;jzpfonf?== rdef;rESifhuav;rsm;. ylazgif;ae
aom0rf;ydkufrsm;/ aoG;r&Sdojzifhtjyma&mifoef;aeonfhrsufESm/ [mvm[if;vif;touf
uif;aeonfhrsufvkH;rsm;udk awG‹jrifae-uonf? pkwfjywfaeonfh odk;om;a&jcKHxm;aomvl
aotavmif;rsm;/ aps;aygIjyJaejyDjzpfaombGwfzdeyfrsm;pGyfxm;onfh vlaotavmif;rsm;
udk jcHv,fwJawG/ ESif;awmawGESifh cg&faumhAfwHwm;ay:awGrSm/ ae&mwum awG‹&.==?’
==taemufEdkifiHrsm;odk‹ tiwfjy\emowif;a&mufvmonf?==AD,ifembda&Smhbkef;awmf
-uD;.OD;aqmifr+atmufwGif tjynfjynfqdkif&m u,fq,fa&;aumfrDwDzGJ‹pnf;vdkufonf? odk‹
aomfvnf; qdkAD,uftpdk;&u rnfonfhtiwfjy\emrS rjzpf[k jiif;qdkvdkufaoma-umifh
36
bmrSrvkyfEdkif?
T±+cif;rsm;u rDac;vf ±+dvdkacghAfudk pwmvifqDodk‹ Tr#&ufpuf-urf;-uKwf
onfhvkyf&yfrsm;udk csufcsif;&yfwef‹&ef awmif;qdkonfhpm a&;ap.? odk‹aomfvnf; pwm
vifu wrifwumzefwD;aom jzpf&yfrsm;om jzpfaeonf?
1933=ckESpf {jyDvwGif pma&;q&m rDac;vf ±+dvdkacghAf ulbefjrdKŒteD;jzwfoGm;&m/ pkaygif;
v,f,mtvkyform;rsm;udk a'ocHt&m&Sdrsm;uESdyfpufI olwdk‹.oD;ESHtm;vkH;udk tyf&ef
twif;cdkif;apaeonfudk awG‹ojzifh pwmvifxHodk‹ pmESpfapmifa&;om;ay;ydk‹cJhavonf? xdk
pmrsm;wGif twGif;a&;r+;csKyfrS tpm;tpmtjrefqkH;ydk‹&efawmif;qdk.?===
arv 6 &ufae‹pGJjzifh a&;aomjyefpmwGif pwmvifonf [efaqmifIyif oem;-uifemr+udk r
jyocJhacs?==1933=ckESpfwGif vlaygif;oef;ESifhcsDI iwfjywfIaoa-uae-upOf/ qdkAD,uft
pdk;&u qefpyg; tav;csdef[jEdNwf 18oef;udk “pufr+vufr+ul;ajymif;a&;twGuf” EdkifiHjcm;
37
odk‹ wifydk‹a&mif;cscJhavonf?
tiwfjy\ema-umifh a,mufsm;rdef;r/ uav;oli,frsm;/ Z&mtdkrsm; OD;a&
ajcmufoef;ausmf aoqkH;cJh.? qdkAD,ufEdkifiHu tpma&pmxkwfvkyfr+ravmufiaom
a-umifhr[kwf? uGefjrLepfygwDu vlvkyfaomtiwfjy\emudk wrifwumzefwD;jcif;
a-umifhjzpfonf? wpfenf;tm;jzifh vlxktajrmuftjrm;udk owfjzwfjcif;jzpf.?
pwmvifu taemufEdkifiHrsm; xdkjzpf&yfudk odoGm;rnfudk tifrwefpdk;&drfcJhavonf?
tb,fha-umifhqdkaomf/ ol&nf&G,fcsuf-uD;pGmjzifh ,lu&def;jynfe,fudk qkH;r'%fcwfjcif;
tm;aysmhoGm;rnfudk pdk;&drfaoma-umifh jzpfonf? ordkif;yg&*l 'gem 'vf&ifrfyvfu/
atmufygtwdkif; a0zefxm;ayonf?
qdkAD,ufjynfaxmifpkonf tiwfjy\emay:aygufcJhonf[k w&m;0if b,faomtcgr# 0ef
cHjcif; rjyKcJhacs? tar&duefESifht*Fvdyfwdk‹ qdkAD,ufjynfaxmifpkESifhywfoufI ,lu&def;jynfe,f
wGif ay:aygufcJhaomtiwfjy\emta-umif; wpfcgwpf&H xnfhajymavh&Sd-uaomfvnf; twdtus
tao;pdwfaz:jyjcif;rjyK-uay? odk‹aomfvnf; qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif jzpfysufcJhaom tiwf
jy\emESifhywfoufI tjcm;EdkifiHrsm;wGif tao;pdwfrSwfwrf;wifxm;onfudk awG‹&Sd&ayonf?
tb,fha-umifh Todk‹uGmjcm;oenf;? tajzrSm 1932=34=ckeSpf tiwfjy\emonf/ aemifqufI
38
jzpfyGm;aomtiwfjy\emESifhrwlbJ vlvkyfonfhtiwfjy\emjzpfaoma-umifhwnf;?
pkaygif;pepfa-umifh/ ,lu&def;jynfe,frS awmifolv,form;wdk‹trsm;qkH; xdcdkuf
epfemqkH;±+H;cJh-u.? toufaygif; 4 oef;aoa-ucJhonf? umZufpwefwGif vlwpfoef;
pkaygif;pepfa-umifh iwfjywfcJh-uonf? aumhauqyfajrmufydkif;ESifh ajreufa'oydkif;wGif

63
toufaygif; wpfoef;aoa-ucJh.? pwmvif. wpfckwnf;aomtrdef‹jzifh vlaygif;
ajcmufoef; aoa-uysufpD;cJhavonf?39
jynfESif'%fcH&olrsm;ESifh tvkyfpcef;rsm;
Exiles and Work Camps
pwmvifu uGefjrLepfpepfudk qef‹usifol oef;aygif;rsm;pGmtm; “jynfESif'%f”
ay;jcif;jzifh owfjzwfcJh.? qdkAD,ufjynfaxmifpktpdk;&onf/ c&DrD,Hwl&uDvlrsdK;rsm;
tygt0if vlenf;pktajrmuftjrm;udk a&G;xkwfI/ nOfhtcsdefwGif olwdk‹.tdrfrS armif;
xkwfum uDvdkrDwmaxmifESifhcsDIa0;vHaomt&yfrsm;odk‹ tvdkvkdaoa-uysufpD;ukef
atmifydk‹vdkuf-uonf? c&D;vrf;-um;wGif OD;a&aygif;odef;ESifhcsDI aoa-u-uukef.?
qdkufab;&D,m;taemufbuf em&ifrfwGifwm0ef,l&aom ygwDaumfrDwD0ifwpf
OD;u &k&Sm;EdkifiH. jynfESif'%f[lonf “tpkvdkufowfjzwfjcif;omjzpfonf”[k atmuf
ygtwdkif; ol.udk,fydkifrSwfwrf;wGifa&;om;xm;.?
1933=ckESpf {jyDv29 ESihf 30 &ufae‹rsm;wGif “acwfrrDa[mif;EGrf;aomypPnf;”rsm;udk
armhpudkESifhvDeif*&ufwdk‹rS o,f,lvmonfh rD;&xm;wGJuGefAG,frsm; u|Ekfyfwdk‹xHodk‹a&muf
&Sdvmonf? awmif;rfblwmodk‹a&mufv#ifa&mufcsif; wGJrsm;udka&qdyfodk‹ydk‹I wHcg;rsm;udk
zGifhvdkufonf? arv 18 &ufae‹ESifh 26 &uf ae‹rsm;wGif emZD&dkjrpfESifh atmhbfjrpfqkH txuf
&Sd emZD&dkt&yfodk‹ydkvdkufonf? yxr uGefAG,fwGif vlaygif; 5070 ygvmI 'kwd,wGif 1044
a,mufygvmonf? pkpkaygif; 6114=a,muf &Sdonf? ydk‹aqmifa&;tajctaeonf qdk;&Gm;vS
.? ygvmonfhtpmtenf;i,frSm pm;Ir&acs? c&D;onfrsm;udk av0ifaygufr&Sdo
avmufaomae&mwGif jyGwfodyfxnfhxm;onf?==ae‹pOfvlaygif; 35 a,mufrS 40 E+ef;txd
aoqkH;-uonf? emZD&dku|ef;wGif olwdk‹tm; apmifhaeaomtajctaeESifhEd+if;,SOfv#if Ttajc
taeonf ZdrfcHonfhtajctae[kyif qdk&ygrnf? (xdkae&mrSwpfqifh emZD&dkjrpftxuf
topfcsJŒcJhaome,fajrodk‹ tcsdKŒudk cGJIydk‹&rnfjzpfonf?) emZD&dku|ef;onf vlaetdrfajc
uif;rJhaomt&yfjzpfonf? 'g;aygufwl;aygufjym;ponfhud&d,mvufeuf wpfckrSr&Sdacs?
qefpyg; tpm;tpm[lIAvmewˆd? trdk;tumr&Sdonfhae&mwGif ypfxm;vdkuf-uonf?
tat;'%fudkumuG,f&ef rD;arG;Edkifjcif;yifr&Sd-uacs? yxrae‹wGif vlaotavmif;aygif;
295=udk jr‡KyfESHvdkuf&onf? xdku|ef;odk‹ vlrsm;a&muf&SdvmjyD;aemuf 4=5&uf-umrS *sKHr+ef‹
tenf;i,fa&muf&Sdvmonf? wpfOD;v#if aygifcsdeftenf;i,fpDa0r#ay;&.? olwdk‹udk a0iS
ay;onfh&m&Sifudk vufcH&&SdonfESifhwjydKifwnf; qmavmifvGef;ojzifh rdrdwdk‹wGifygaom
OD;xkyf abmif;bD *sufuufrsm;wGif *sKHr+ef‹udk a&jzifhe,fI pm;-uonf? tcsdKŒrSm
a&ESifhre,fEdkifawmhbJ *sKHr+ef‹udkyg;pyfxJodk‹oGyfxnfhvdkufjyD; a&aomufcsvdkuf&m vnf
acsmif;wGifwpfI qdk‹aooGm;olvnf; &Sd.? xdkjynfESif'%fay;cH&olwdk‹u Tu|ef;wGif
vma&mufydk‹xm;onfhae‹rSpI wpfcsdefvkH;&&SdaomtpmrSm Tr#omjzpf.? tcsdKŒuvnf;
ygvmaomtpmrsm;jzifh udwfrkef‹zkwf&efe,fxm;onfh *sKHudkpm;-uonf? zkwf&efrD;r&Sd/
tjcm;a&mp&mvnf;bmr#r&Sd? r-umrDtwGif;rSmawmh tcsif;csif;owfpm;ojzifh vlom;
40
pm;pepfay:vmawmh.?
pwif;zdk‹'fwuUodkvfrS okawoeynm&Sif a&mbwfaumifuGuf. a-uuGJzG,f
aumufoif;&dwfodrf;jcif; [laompmtkyfwGif pwmvifacwfrS jynfESif'%fay;cH&olrsm;
ta-umif; atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?
1940=ckeSpfwGif wpfzefjzpfay:onfh vlenf;pkrsm;udk tpkvdkuftjyKHvdkufjynfESif'%fay;ol
rsm;udk o,fydk‹pOfvrf;c&D;-um;Y 15 rS20 &mcdkifE+ef;txd/ trsm;tm;jzifhuav;oli,frsm;/
aoqkH;ukef-u.? jynfESif'%fay;cH&olrsm;wGif usef;rma&;tajctaetrsdK;rsdK;yg0ifonf?
tcsdKŒrdef;rrsm;onf udk,f0efaqmifrsm;jzpf-uonf? aumhquftrsdK;orD;wpfOD;u rD;&xm;

64
65
ay:uav;arG;av&m uav;rSm oefoefrmrmyuwdtwdkif; jzpfaomfvnf;/ r-umrDtwGif;
aoqkH;oGm;.? tapmifhppfom; ESpfa,mufu xdkuav;tavmif;udk rD;&xm;ckwfarmif;ae
pOf wHcg;rSatmufodk‹ ypfcsvdkufonf? jynfESif'%fay;cH&oltajrmuftjrm;onfvnf; ol
wdk‹.b0aemufqkH;c&D;odk‹ wdkuf&dkufydk‹aqmifjcif; cH-u&onf? tcsdKŒvnf; vrf;-um;rS jrdKŒ
i,frsm;wGif aeusefcJh-uonf?==tm&fcsef*JvfwGif bk&m;&Sdcdk;ausmif;tm;vkH; ydwfxm;onf?
bk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;udk tusOf;om;rsm;twGuf vrf;c&D;-um; wnf;cdk&mae&mtjzpf ajymif;
vJxm;onf? tdyf,mqifhrsm;udk txyfxyfaqmufxm;onf? zrf;qD;vmcJhaom awmifol
v,form;rsm;onf udk,fvufaq;a-umEdkifjcif;r&Sd/ temrsm;tESH‹tjym; aygufvsuf&Sdonf?
jrdKŒwGif;wGif vSnfhvnfawmif;&rf;-uonf? tultnDawmif;-uonf? odk‹aomfvnf;
jynfESif'%fay;cH&onfh tusOf;om;rsm;udk a'ocHrsm;rS rnfonfhtultnDr# ray;&ef jyif;
xefpGm wm;jrpfxm;.? aooGm;onfhtavmif;udkyif aumuf,ljr‡KyfESHcGifh r&Sday? a'ocHvl
wdk‹onfvnf; olwdk‹udk,fwdkifu tvGeftrif; a-umuf&GHŒxdwfvef‹ae-u&onf? Adkvkwf'gjrdKŒ
-uD;wGifvnf; bk&m;&Sdcdk;ausmif; av;q,fhckepfausmif;odrf;,ljyD; jynfESif '%fay;cH&ol
41
rsm;ESifh jynfhESufvsuf&Sd.?

jynfESif'%fay;cH&olwdk‹udk tpkvdkuftjyKHvdkufowfjzwfonfh aemufxyfenf;


wpfenf;rSm/ tvkyfpcef;rsm;jzpfonf? 1928=rS 1953=ckESpf(pwmvifaoqkH;onfhESpf)
txd/ cef‹rSef;ajctm;jzifh qdkAD,uftkyfcsKyfa&;tawG;tac:ESifhrwlol oef;aygif; 30=udk
zrf;qD;I aexdkiftouf&SifIrjzpfEdkifonfh qdkufab;&D,me,frsm;wGif owfrSwfwnf

66
aqmufxm;aom*lvyfac:tvkyfpcef;rsm;odk‹ ydk‹vdkuf.? Tpcef;rsm;wGif okH;ykHESpfykH
xufrenf;=tenf;qkH; oef;aygif; 20=aoqkH;cJh-uonf? tpm;tpm iwfjywfr+a-umifh
aovkeD;yg;jzpfaeonfhtusOf;om;rsm;onf wpfae‹v#if 14 em&DrS 16 em&Dtxd tvkyf
vkyf-u&.? tusOf;om;tjrm;tjym;wdk‹udk tapmifhppfom;wdk‹u cdkifvkHaomta-umif;jy

pwmvif,kH-unfaom &kyf0g'tawG;tac:u ol‹tm;Tr#&ufpuf-urf;-uKwfoltjzpf ajymif;vJ


vdkuf.? tjyHK;rygaomrm;ufP."gwfykHudk odef;aygif;rsm;pGmudk owfjzwfypf&ef ao'%ftrdef‹pm
vufrSwfxdk;aompwmvif.&kH;wGif csdwfqGJxm;.?

67
csufr&SdbJ owfvdkuf-uonf? tcsdKŒtusOf;om;rsm;udk wrifwum tpmtiwfxm;I
aoaponf? aexdkifonfhtajctaeqdk;&Gm;r+ESifh tpmt[m&rvkHavmufr+a-umifhvnf;
useftusOf;om;tajrmuftjrm;aoqkH;ukef-uonf? tusOf;om;tajrmuftjrm;wdk‹udk
yg;v$maomt0wfjzifhom tvkyfvkyfapojzifh/ qdkifab;&D,me,f. tat;'%fudk rcH
EdkifI awmifhwif;cJIaooGm;-uavonf? tusOf;om;wdk‹vufacsmif;ajcacsmif;rsm; yx
rqkH; cJIa-uGusoGm;onf? aemufawmh em;&GufESmacgif;rsm;“a-uGus”oGm;avonf?
Tenf;jzifh vlaygif;odef;aygif;rsm;pGmaoa-uysufpD;ukef-uonf? emrnfausmf &k&Sm;vl
rsdK;pma&;q&m tvufZENm qdkvfZifepfqifu ol. 1918=1956 *lvyfolu|ef; [laom
pmtkyfwGif ‚if;a-umufrufzG,f&mtjzpftysufESifhywfoufaom aemufxyfoufao
om"ursm;udk a&;om;az:jyxm;ayonf?
ta&SŒEdkifiHrsm;tkyfpkrS teDa&mifxdwfvef‹a-umuf&GHŒzG,frsm;
Red Terror in the Eastern Block
1953=ckESpfwGif pwmvifuG,fvGefoGm;onf? vDeifpwifaz:xkwfcJhaom xdwf
vef‹a-umuf&GHŒzG,fvkyf&yfrsm;udk pwmvifu xyfrHcJsŒxGifcJhojzifh/ vlaygif; oef;csDI
aoqkH;-u&um/ ajrmufjrm;pGmaom vlenf;pkwdk‹u ESdyfpufcH&onfh'kuQi&Judk -uKHawG‹cJh
-u&.? vDeif=pwmvifacwfrS uGefjrLepf&dkif;pdkif;&ufpufr+rsm;udk uGefjrLepf0g'.
teufa&mif pmtkyfwGif tus,fw0ifh az:jyxm;ayonf?
1918 rS 1922=ckESpftwGif; tusOf;om;aygif; odef;aygif;rsm;pGmESifh olwdk‹udk
awmfvSefykefuefaom tvkyform;ESifhawmifolv,form; odef;aygif;rsm;pGmwdk‹
tm; w&m;pD&ifjcif;r&SdbJ owfjzwfypfjcif;?
1922=ckESpfwGif jzpfyGm;apaom iwfrGwfacgif;yg;jcif;jy\emzefwD;jcif;a-umifh
toufaygif; 5=oef; aoqkH;oGm;jcif;?
1920=ckESpfwGif 'GefaumhqufvlrsdK;wdk‹udk jynfESif'%fay;I taysmuf&Sif;ypf
jcif;?
1918 rS 1930=ckESpftxd tusOf;pcef;wGif odef;aygif;rsm;pGmudk owfjzwfjcif;?
1937=38=ckESpfwGifjzpfyGm;aom tm%mvkyGJwGif vlaygif; 690000 owfjcif;?
1930=1932=ckESpftwGif; ulvyf(ESifhulvyf[k pGyfpGJcH&ol)aygif; 2=oef;udk
jynfESif'%fay;jcif;?
1932=33=ckESpfrsm;wGif aocsmpepfusus pDpOfcJhaom tiwfab;rsm;a-umifh
,lu&def;jynfe,fom; 4 oef;ESifhtwl tjcm;vlrsdK;rsm; 2 oef; aoa-uysufpD;
apjcif;?
1939=ckESpfrS 1941=ckESpftxdESifh aemufxyf 1944=45=ckESpfrsm;wGif/ ydkvfvl
rsdK;rsm;/ ,lu&def;vlrsdK;rsm;/ abmhvlrsdK;rsm;/ rdkv'dkAefvlrsdK;rsm;ESifh abqm&mbD
,HvlrsdK;rsm; odef;aygif;rsm;pGmudk jynfESif'%fay;jcif;?
1941=ckESpfwGif Adkv*g*smrefvlrsdK;rsm;udk jynfESif'%fay;jcif;?
1943=ckESpfwGif c&DrD,HwmwmvlrsdK;rsm;udk tpktjyKHvdkuf jynfESif'%fay;jcif;?
1944=ckESpfwGif cscsifvlrsdK;rsm;udk tpktjyKHvdkuf jynfESif'%fay;jcif;/
1944=ckESpfwGif tif*Gwfcsf vlrsdK;rsm;udk tpktjyKHvdkuf jynfESif'%fay;jcif;?42

68
pwmvifaoqkH;jyD;aemuf qdkAD,uftpdk;&onf/ tuef‹towftm;jzifh aysmh
ajymif;oGm;cJhonf? odk‹aomfvnf;/ a-umuf&GHŒxdwfvef‹r+jzifh wnfaqmufvmcJhaom tkyf
csKyfr+u vl‹tzGJ‹tpnf;udk v$rf;rdk;qJ jzpfonf? aemufvmrnfh tydkif;wGif/ qdkAD,ufjynf
axmifpkESifh tjcm;uGefjrLepfvl‹tzGJ‹tpnf;rsm;wGif a-umuf&GHŒjcif; rnfodk‹v$rf;rdk;I rnf
odk‹pnf;&kH;-uonfudk ppfaq;-uygrnf?
qdkAD,ufwdk‹onf olwdk‹.ajcmufvSef‹jcdrf;ajcmufr+udk olwdk‹.vlxktay:Yom
uef‹owfxm;jcif;r[kwfacs? 'kwd,urBmppfjzpfyGm;jcif;u qdkAD,ufjynfaxmifpk. -o
Zmtm%monf ta&SŒOa&mywdkif;jynfrsm;odk‹ a&muf&Sdvmapawmhonf? urBmppfjyD;onf
ESifh rsm;pGmaomwdkif;jynfwdk‹u qdkAD,uf-oZmatmuf a&mufoGm;avonf? EdkifiHa&;vkyf
-uHr+ESifh v+yf&Sm;r+enf;rsdK;pkHtokH;jyKI ESpfrsm;r-umrDtwGif; wdkif;jynftajrmuftjrm;wdk‹
u armhpudk. tm%mpufatmuf a&mufoGm;avonf? ydkvefEdkifiH/ [efa*&DEdkifiH/ csuf
udkpvdkaA;eD,m;EdkifiH/ &dkareD,m;EdkifiH/ blva*;&D,m;EdkifiH/ tvfab;eD,m;EdkifiHESifh t
a&SŒ*smreDEdkifiHwdk‹u pwmvif.aoG;pGef;aomvufoD;qkyfwGif;odk‹ usa&mufoGm;-u.?
teDa&mif&dkif;pdkif;&ufpufr+jzifh TEdkifiHrsm;wGif i&JbkHor#aom'kuQqif;&Jjcif;
b0odk‹a&mufoGm;aponf? tpdk;&udk qef‹usifolwdk‹udk zrf;qD;ESdyfpufum owfjzwf-u
onf? r-umrDtwGif; xdwfvefa-umuf&GHŒjcif;onf ,if;EdkifiHwdk‹. vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;
wGif v$rf;rdk;oGm;avonf? 1990=ckESpf/ blva*;&D,m;uGefjrLepftpdk;&jyKwfoGm;jyD;
aemuf/ trsdK;orD;wpfOD;u/ 1944=ckESpfwGif olrtay:usa&mufcJhaom tjzpftysufudk
blva*;&D,m;&kyf&SifrSwfwrf;&dkuf&mwGif zGifhqdkcJh.?
usr.zcifudkzrf;oGm;jyD;aemufwpfae‹wGif/ tjcm;ykvdyf&Jwpfa,muf a&mufvmjyD;/ xdkae‹
5=em&DtcsdefwGif &JXmemtrSwf 10 odk‹ oGm;a&muf&ef rSm-um;oGm;w,f? usr.rdcifrSm
vSyI oabmaumif;aomtrsdK;orD;wpfOD;jzpfygw,f? t0wftpm;vJjyD;xGufoGm;w,f?
usrESifhtwl armifESrokH;a,mufu tdrfwGifapmifhaecJh-uygw,f? taru eHeufwpfem&DcGJ
tcsdefrSm jyefvmygw,ff? rsufESmjzLzwfjzLa,mfjzpfI t0wfawGvnf; pkwfjywfayawaeyg
w,f? ol0ifvmvmcsif; rD;zdkodk‹oGm;um t0wftm;vkH;c|wfIrD;±d+Œvdkufygw,f? jyD;aemufa&
csdK;jyD;rS usrwdk‹udkayG‹ygw,f? aemufae‹rSm ol‹udk,folowfaozdk‹-udK;pm;w,f? aemuf
xyfokH;cgaoa-umif;-uHcJhygw,f? aemufqkH;tacgufrSm tqdyfaomufaozdk‹ -udK;pm;yg
w,f? olckxd touf&Sifaeygao;w,f? usrbJ ol‹udkjyKpkygw,f? pdwfrESH‹awmhbl;? olwdk‹
43
wawG ol‹udk bmvkyfcJhw,f qdkwmudk b,faomtcgrS rodEdkifcJhygbl;&Sif?
tusOf;orm;rsm;onf tvGefyiftwd'kuQa&muf-uonf? uGefjrLepf0g'. pm
tkyfrJ wGif edudkvf ±d+qufpul. &dkar;eD,m;tpdk;&u jyKusifhcJhaom vkyfaqmifcsufrsm;
udk atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
&dkareD,m;onf tm&SuGefjrLepfwdk‹tokH;jyKonfh OD;aESmufaq;jcif;enf;udk Oa&mywdkufEdkifiH
rsm;wGiftokH;jyKonfh yxrOD;qkH;EdkifiHjzpfEdkifonf? trSefrSm tm&SEdkifiHrsm;wGif Tenf;rsm;
udk tus,fw0ifh tokH;rjyKrD &dkar;eD,m;EdkifiHwGif yxrOD;pGm jyD;jynfhpkHatmif prf;oyfjyif
qifcJhjcif; jzpfonf? ‚if;wDxGif-uHqr+.,kwfywfqdk;oGrf;onfhyef;wdkifrSm/ tusOf;om;
tcsif;csif;ESdyfpuf-uatmif zefwD;ay;jcif;jzpfonf? Tprf;oyfcsufonf 1949=ckESpf 'DZif
bmvwGifpwifI okH;ESpf-umrS tqkH;oyfcJhavonf?==TtzGJ‹.yef;wdkifrSm EdkifiHa&;t
usOf;om;rsm;tm; udk,fum,ESifhpdwf"gwft& ESdyfpufI uGefjrLepf0g',kH-unfcsufrsm;udk
44
oGwfoGif;ay;jcif;jzpfonf?
tusOf;om;wdk‹. bmoma&;,kH-unfcsufrsm;udk zsufqD;ypfI aemufqkH;wGif
bk&m;ocifudk jiif;y,foGm;vdrfhrnf[k ar#mfvifhxm;-uonf?

69
qDul&Dwdwfac: &dkareD,m;v#dKŒ0Sufykvdyfu/ ar;jref;ppfaq;aepOftwGif; a&S;a[mif;ESdyfpuf
enf;tm;vkH;udk tokH;jyK-uonf? &dkufESufjcif;/ ajczaESmifhudk ydwfuefjcif;/ ajymif;jyefcsnfI
wGJavmif;qGJxm;jcif;/ ponfjzpf.? odk‹aomfvnf; blcsm&ufpfjrdKŒrS uDvdkrDwm 110 a0;uGm

70
aom yDwufpwDt&yfwGif 1930=ckESpfrsm;wGif aqmufvkyfonfh tusOf;axmifwGif xdkESdyf
pufenf; rsdK;xufajrmufrsm;pGm ydkrdk&ufpufaomenf;rsm;udk tokH;jyK-uonf? tawG;tac:
&Sif A&f*sdvf tD&efum.tajymt&/ “yDwufpwDwGif pdwful;aygufEdkifor# ,kwfywfqdk;
oGrf;qkH;aom ESdyfpufenf;rsm;udk tokH;jyK-uonf? tusOf;om;. wpfudk,fvkH;udk pD;u&uf
jzifh rD;±+dŒxm;onf? olwdk‹.wifyg;rsm;rS pwifykwfyGvmavonf? olwdk‹vJavsmif;aomtcg

71
olwdk‹.om;a&cGHrsm;onf tem-uD;a&m*gjzpfouJhodk‹ uGmusvmonf? tcsdKŒtm; rpifudk
ZGef;jzifhcyfIpm;aponf? tu,fI rpm;bJpGef‹ypfonfudk awG‹v#if/ olwdk‹.tHzwfudk pm;
cdkif;onf?
==A&f*sdvf tD&efum. tqdkt&/ jyefvnfynmay;enf; tqifhav;qifh&Sdonf? yxrtqifh
udk “jyifyrsufESmzkH;cGmcsjcif;”[kac:onf? tusOf;om;udk yxrpGyfpGJpOfu zkH;zdxm;onfh
tcsufrsm;udk az:xkwf0efcHcdkif;jcif;jzifh ol.opPm&Sdjcif;udk oufaojyaponf? txl;ojzifh
jyify&Sd rdwfaqGtquftoG,frsm;udk az:xkwfjcif;jzpfonf? 'kwd,tqifhrSm/ “twGif;pdwf
"gwfrsufESmzkH;cGmjcif;”[kac:onf? ‚if;rSm/ tusOf;pcef;wGifa&mufpOf pcef;twGif;Y ol‹
udkulnDay;olwdk‹udk az:xkwfcdkif;onf? wwd,tqifhrSm/ “vlxka&SŒ pdwf"gwfrsufESm
zkH;cGmjcif;”[k ac:onf? w&m;cHjzpfoltxGwftjrwfwefzdk;xm;onfht&mtm;vkH;/ rdwfaqG
o*F[/ tdrfaxmifpk ZeD;odk‹r[kwf cspfolwdk‹udk qJqdk-udrfqJypfy,fvdkuf&onf? tu,fI
bmomt,l0g'udk ,kH-unfoljzpfv#if bk&m;ocifudkvnf; -udrfqJ&onf? pwkwˆtqifhrSm/
72
uGefjrLepf0g'udk ,kH-unfaomtusOf;om;tzGJ‹ (Organization of Prisoners with
Communist Beliefs- 0PCB)odk‹0ifI/ olwdk‹. t&if;ESD;qkH;rdwfaqGoli,fcsif;wdk‹udk ESdyf
pufjcif;jzifh olwdk‹udk,fwdkif vlowform; tm%mom;awGjzpfoGm;&ef jzpfonf?

qdkAD,ufjynfaxmifpkonf/ 0ifa&mufodrf;ydkufaomta&SŒOa&myEdkifiHrsm;odk‹ uGefjrLepf0g'udk &uf


puf-urf;-uKwfpGmt-urf;zufjcif;jzifh,laqmifcJhonf? armhpudkESifhqef‹usifonfh rnfonfhv+yf&Sm;
r+udkrqdk aoG;acsmif;pD;aom*vJhpm;acsjcif;jzifhom ESdrfeif;.? 1968=ckESpf aEGOD;ydkif;wGif csufudk
qvdkaA;uD,m;wGifay:aygufaom vGwfvyfa&;v+yf&Sm;r+aemufydkif; wyfeDwdk‹ 0ifa&mufodrf;ydkuf
vdkufonf? (txufyg)ykHwGif 1968=ckESpf -o*kwfvwGif 0ifa&mufodrf;ydkufpOf qdkAD,ufwifh
um;rsm;udk awG‹&pOf?

==(OPCD)onf EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;udk jyefvnfynmay;jcif;ESifh uGefjrLepf0g'wpf


,loef ,kH-unfcsufpmtkyfrsm;ESifhtwl pdwf"gwfa&mudk,fcE<myg ESdyfpuf&onfhvkyfief;jzpf
&m (t-uD;tuJwpfa,mufjzpfol) ,l*sifwmumElu bmoma&;0efxrf;wdk‹ukd twif;t-uyf
,kH-unfcsuf±+wfcsaponfh tvGefqdk;,kwfaomenf;udk wDxGif.? bmoma&;orm;tusOf;
om;rsm;udk ao;a&ESifhrpifa&maESmxm;aoma&ykH;wGif rdrdwdk‹.acgif;udk t-udrf-udrftcgcg
45
ESpfaepOf tapmifhu ESpfjcif;r*FvmESifhqdkifonfh "rRaw;oDcsif;udk qdkay;onf?
Oa&myta±SŒydkif;EdkifiHwdkif;onf pdwful;aygufovdkt&l;xonfh a-umufrufzG,f
aomuGefjrLepf0g'. vufatmufcHtjzpfoGwfoGif;jcif;cH&I/ bmoma&;udkvnf; jyif;
jyif; xefxefrkef;wD;atmif zefwD;ay;avonf? 'g0if0g'D=&kyf0g'DtawG;tac:onf vl
om;rsm;udk wd&pm>efwpfrsdK;tjzpfowfrSwfxm;onfhenf;wl/ ,if;“wd&pm>ef”wdk‹tm;
,Ofyg;ap&ef tpOfwpdkuf-urf;wrf;cufxefaomESdyfpufr+ESifh a-umuf&GHŒr+vdktyfonf[k
,kH-unfxm;onf? xdk‹a-umifh/ uGefjrLepftusOf;axmifrsm;wGif a-umufrufzG,fpdk;rdk;r+
udk ,laqmifvm-ujcif;jzpfayonf?
xdk‹a-umifh/ 'g0if0g'onf tEW&m,fr&Sd[kqdkol/ odk‹r[kwf 'g0ifoDtdk&DrSyGm;vm
aomoDtdk&Drsm;onfvnf; tEW&m,fr&Sd[k xifjrif-uolwdk‹onf/ Tpmtkyfudk aoao
csmcsmzwf±+&ef vdktyfygonf? 'g0if0g'D=uGefjrLepftawG;tac:wdk‹. aemufqkH;&nf
&G,fcsufonf/ vlwdk‹udk tcsif;csif;&efwdkufay;jcif;/ udk,fusifhw&m;ESifhjrifhjrwfaom
pdwfxm;rsm;udk ypfy,fI “wd&pm>eftkyf”wpftkyfuJhodk‹jzpfoGm;apjcif;jzifh/ vG,fulpGm
xdef;ausmif;,Ofyg;apum vG,fulpGmtkyfcsKyfEdkif&ef jzpfonf? rnfonfhtawG;tac:
73
tjzpf &kyfzsufxm;apumrl/ olwdk‹.&nf&G,fcsufonfum; ajymif;vJjcif;r&Sdonfudk
ordkif;u oufaocHcJhavjyD?
-uL;bm;EdkifiHrStarSmifacwf
Darkness in Cuba
ppfat;umvtwGif;/ qdkAD,ufjynfaxmifpku zD'Jvfumpf-wdK. -uL;bm;EdkifiH
uGefjrLepftpdk;&udk axmufyHhcJh.? umpf-wdK. ajymufusm;v+yf&Sm;r+udk tm*sifwDem
ajymufusm;wyfacgif;aqmif tmeufpfwdk “csD”*GDAm&m. ulnDr+jzifh 1959=ckESpfwGif
tm%modrf;cJh.? umpf-wdKonf ol.tpdk;&udk qdkAD,ufjynfaxmifpk.EdkifiHa&;ppfa&;
ESpfrsdK;pvkH;ulnDaxmufyHhr+jzifh umuG,fxm;EdkifcJhonf? qdkAD,ufjynfaxmifpk tpdwf
pdwftr$mr$m uGJoGm;onfhtcsdefwGifyif umpf-wdKu qufvuftouf&SifEdkfifao;onf?

-uL;bm;EdkifiHESifh a,bk,stm;jzifh vufwiftar&duwdkufrS uGefjrLepfv+yf&Sm;r+


rsm;udk -unfEl;zG,f&mtjzpftysufrsm;tjzpf jrifavh&Sd-uonf? txl;ojzifh csD*GDAm;&m;
.ajymufusm;wyfv+yf&Sm;r+rsm;udk “ol&Jaumif;wpfOD;.Zmwfvrf;”tjzpf wifjyavh&Sd
-uonf? vli,ftajrmuftjrm;u csD.uGefjrLepf0g'twGuf -udK;yrf;r+ydkpwmrsm;udk
74
csdwfqGJxm;I vufwiftar&duuGefjrLepfoDcsif;rsm;udk 0dkif;qdk-uonf? tay:,Htm;
jzifh -uL;bm;awmfvSefa&;onf jynfolvlxktm; -uL;bm;tm%m&Sif bmwpfpwm. zd
ESdyfcsKyfcs,f&ufpufr+rsm;rS u,fwifonfh “vGwfajrmufa&;wdkufyGJ”tjzpf jrif-uonf?
odk‹aomfvnf;/ pifppftm;jzifh ‚if;twdkif;tm;vkH;rSefonf[k rqdkEdkifay? uGefjrL
epf0g'. pmtkyfrJwGif -uL;bm;uGefjrLepfEdkifiH. tvkyfpcef;ESifhtusOf;pcef;rsm;t
a-umif; az:jyxm;ayonf?
tvkyfcGiftajctaerSm -urf;wrf;cufcJr+ tpGef;a&mufayonf? tusOf;om;rsm;onf udk,f
vkH;wD;vkeD;eD; twGif;cHabmif;bDomomavmufom 0wfqif-u&onf? “vl±+yfvlrdkufrsm;”
udk '%fcwfonfhtaejzifh jrufrsm;udkoGm;ESifhudkufjzwfcdkif;onf? odk‹r[kwf qD;oGm;aom
wGif;rsm;wGif wpf-udrfv#if em&Daygif;rsm;pGm xdkifcdkif;xm;onf?
tusOf;axmifwGif; &ufpuf-urf;-uKwfr+onf omrmef&mZ0wfr+tusOf;om;rsm;ESifh EdkifiHa&;
tusOf;om;rsm;tm;vkH; wpfrsdK;wpfpm;wnf; cHpm;-u&onf? &ufpuf-urf;-uKwfr+rSm
Departmento Tecnico Investigaciones (DTI-'DwDtdkif) ppfaq;a&;enf;ynmXmerSppf
aq;ar;jref;csdefrS pwifonf? 'DwDtdkifwdk‹onf/ tusOf;om;rsm;udk oD;oef‹wpfa,mufxnf;
avSmifI ppfaq;avh&Sdonf? rdef;rwpfOD;rSm ydk;r$m;rsm;udk a-umufwwf&m/ ydk;[yfrsm; jynfh
-uyfaeaomtcef;wGif wpfa,mufxnf; avSmifxm;.? 'DwDtdkifwdk‹onf um,uHajrmuf
vnf; ESdyfpuf-uonf? tusOf;om;rsm;udk cJtav;rsm;tjynfhxnfhxm;aombGwfbdeyfudk
pD;apI avSum;wufcdkif;onf? avSum;xdyfa&mufonfESifh avSum;atmufxpfqkH;a&muf
atmif uefcsvdkuf-ujyefonf? pdwfydkif;qdkif&mESdyfpufr+udkvnf;/ aq;vkyfom;wpfpkjzifh
aqmif&Guf-u.? tusOf;om;udk tdyfridkufatmif qdk'D,rfyifwmaomvfaq;wdkufxm;-u
onf? rwfZdk&maq;&kHwGif aq;ydkif;qdkif&m-uD;-uyfr+rygbJ/ '%fcwfonfhtaejzifh tpOfo
jzifh v#yfppf"gwfjzifhusifatmif wdk‹avh&Sdonf? tapmifhrsm;u acG;qdk;rsm;udkvnf;tokH;jyK-u
onf? ao'%fay;jcif;twkvnf; vkyf-uonf? pnf;urf;csdK;azgufolrsm;udk qkH;ronfht
usOf;cef;rsm;wGif a&ESifhv#yfppf"gwftm;ray;xm;acs? tcsdKŒtusOf;om;rsm;udk vkH;0tvkH
ydwfxm;jcif;vnf; vkyf-uonf?==
==aqGrsdK;rsm;vma&mufvnfywfjcif;onfvnf;/ tusOf;om;rsm;udk oduQmcs&ef tcGifht
vrf;wpfrsdK; jzpfoGm;onf? vmumbmemtusOf;pcef;rStusOf;om;rsm;udk olwdk‹.tdrf
axmifaqGrsdK;rsm;a&SŒwGif udk,fvkH;wD;t0wfrygAvmusif;I awG‹qkHaponf? rdef;rtusOf;
orrsm;udk olwdk‹.vifa,mufsm;a&SŒwGif rzG,fr&m udkifwG,f&SmazGjy-uonf?
-uL;bm;tusOf;axmifrsm;wGif trsdK;orD;tusOf;orrsm;twGuf tapmifhwdk‹. n‡if;yef;
jcif;jzifh umrqENom,mr+,ljcif;ESifh -uKH&ayonf? 1959=ckESpfrSpI trsdK;orD;aygif;
1100 xufrenf; EdkifiHa&;tusOf;om;tjzpf axmifus-uonf? 1963=ckESpfwGif olwdk‹udk
*Ggema*stusOf;axmifY csxm;-uonf? olwdk‹udk &dkufESufjcif;ESifh ESdyfpufuvljyKjcif;trsdK;
rsdK;vkyfonfudk rsufjrifoufaorsm;u xGufqdk-uonf? Oyrm/ a&rcsdK;rD tusOf;orwdk‹
46
udk tapmifhrsm;a&SŒY wpfudk,fvkH;c|wfjycdkif;I &dkufESuf-uonf?
1959=ckESpf awmfvSefa&;aemufydkif;wGif/ vlaygif; wpfaomif;ausmfudk ao'%f
ay; owfjzwfcJhonf? OD;a&aygif;okH;aomif;xufrenf;aomvlrsm;udk txufaz:jyygt
ajctaersdK;jzifh tusOf;csxm;cJh-uonf? tjcm;uGefjrLepftpdk;& pdk;rdk;tkyfcsKyfaomEdkifiH
rsm;rSmuJhodk‹yif em-unf;zG,f ESdyfpufjcif;ESifh a-umuf&GHŒxdwfvef‹zG,frsm;udk zefwD;-u
.? wpfcsdefwnf;wGifqdkAD,ufwdk‹xHrSvufcH&&Sdaom -uD;rm;onfhaiGa-u;tultnD
axmufyHhr+tvkH;t&if;-um;wGif -uL;bm;vlxkonfvnf; wajz;ajz;qif;&JEGrf;yg;vm
-uonf?

75
tzf*geDpwefwGif qdkAD,ufwdk‹.owfjzwfr+
Soviet Massacres in Afghanistan
rm;ufP0g'D=vDeif0g'Dbdkv&SDApfwdk‹. tawG;tac:ESifh ‚if;.&dkif;pdkif;&ufpufr+
rSwfwrf;udk tjynfhtpkH ppfaq;Edkif&eftwGuf/ qdkAD,ufjynfaxmifpku 0ifa&mufodrf;
ydkufaom EdkifiHrsm;udkvnf; -unfh&ayrnf? tzf*geDpwefonf t&ufpuf-urf;-uKwfqkH;
cHpm;&aom EdkifiHwpfEdkifiHjzpfonf?

1979=ckESpfwGif/ wyfeD-uD;onf tzf*geDpwefEdkifiHudk 0ifa&mufodrf;ydkufI/ rdef;ruav;ra&G;udk


rsdK;jzKwfowfjzwfjcif; jyK-u.? txufygykHonf 1984=ckESpfwGif armhpudkjrdKŒwGifusif;yaom/
olwdk‹tqdk atmifyGJ ppfa&;jyjcif;jzpfonf?

1978=ckESpfwGif/ uGefjrLepfppfAdkvfcsKyfrsm;ESifh t&yfom;uGefjrLepftcsdKŒwdk‹yl;


aygif;I tzf*geDpwefY tm%modrf;vdkuf-ujyD;/ uGefjrLepftpdk;&u qufvufI tkyf
csKyfoGm;rnfjzpfa-umif; a-ujimvdkufavonf? bmoma&;udk qef‹usifonfhppfudkvnf;
t-urf;wrf;qkH; cif;-uonf? Tay:vDpDESifhywfoufI uGefjrLepfpepf. pmtkyfrJ wGif
atmuf ygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
r-umrDtwGif;/ tpdk;&u bmoma&;qef‹usifonfhu&l;qdwfppfyGJudk cif;-uavonf? trsm;
vlxka&SŒwGif uk&ftmefudk rD;±d+Œ-uonf? tDrmrfESifhbmoma&;acgif;aqmifwdk‹udk zrf;qD;I
uGyfrsuf-uonf? 1979=ckESpf ZEM0g&Dv 6&ufae‹ nOfhtcsdefwGif rdk*s'f'D'DrsdK;EG,frS
&SDtmacgif;aqmifaygif; 130=a,mufudk owfjzwfvdkufonf? bmoma&;0wfjyKjcif; tm;
47
vkH;udk wm;jrpfvdkuf.?==
tzf*gefuGefjrLepfwdk‹.vpmudk qdkAD,ufjynfaxmifpkrS ay;I/ olwdk‹.vlrsdK;rsm;
udk armhpudkrS “t-uHay;t&m&Sd”wdk‹.n$ef-um;csuftwdkif; tkyfpkvdkufowfjzwfjcif; jyK
-uonf? olwdk‹tm%m&&SdjyD;aemufr-umrDtwGif; t-uD;tus,fxdwfvef‹r+ oufa&muf
aponf? tzf*geDpwefqdkif&m u|rf;usifolyg&*l rdkufu,f bm&Du xdkodk‹aomtjzpf
tysufwpfckudk xkwfaz:xm;ayonf?

76
1979=ckESpf rwfvwGif=au&mvm&GmrS vltm;vkH;wpfa,mufrusef uav;vl-uD;pkpkaygif;
1700=wdk‹udk/ jrdKŒv,facgif,ifjyifwGifpk&kH;xm;I pufaoewfjzifh teD;uyfypfowfvdkuf-u
onf? aojyD;olrsm;ESifh aovkeD;olrsm;tm;vkH;udk usif;okH;usif;wGif pkjyKHypfcsI bdk'dkZmESifh
ajrzdk‹vdkuf-u.? usif;teD;wGif -unfhaeonfh rdef;rtcsdKŒu/ twGif;rS raoao;olwdk‹
xGufvmEdkifatmif -udK;pm;aejcif;a-umifh zdk‹xm;aomajr-uD;onf twef-umonftxd v+yf
&Sm;aeonfudk awG‹cJh-uonf? odk‹aomfvnf; r-umrDtwGif; jidrfoufoGm;onf? rdef;rawG
48
tm;vkH;vnf; ygupPwefodk‹ xGufajy;oGm;-u.?
wpfcsdefwnf;wGif/ umblvfjrdKŒawmf-uD;Yvnf; a-umufrufzG,f xdwfvef‹
ajcmufjcm;aeavjyD? jrdKŒawmf-uD;.ta&SŒzufjrdKŒjyif&Sd ydkvf=at=us&fuDaxmif-uD;onf
vnf; pkaygif;tusOf;pcef;jzpfoGm;avawmhonf? TtusOf;axmifwGif jzpfysufykHrsm;
udk uGefjrLepfpepf. pmtkyfrJ Y atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?
tusOf;axmif.n$ef-um;a&;rSL;jzpfol qm,'ftAf'lvmu tusOf;om;rsm;udk “rif;wdkŒ[m
trd+ufykHwpfykHjzpfoGm;zdk‹ 'Dae&mudka&mufvm-uwmjzpfw,f?”[k &Sif;jy.? EdSyfpufjcif;onf
vkyf&dk;vkyfpOftvkyfwpfckomjzpfonf? tqdk;qkH;rSm tusOf;om;rsm;udk t&Sifvwfvwf tdrf
omwGif;rsm;wGif jr‡Kyfvdkufjcif;jzpfonf? nwdkif;tusOf;om;&maygif;rsm;pGmudk owfjzwf-u
onf? vlaotavmif;ESifh aovkeD;yg;vlrsm;udk pkjyKHI usif;xJodk‹ypfxnfhjyD; bdk'dkZmESifh ajr
zdk‹vdkuf-uonf? pwmvif.jypf'%fay;enf;twdkif;/ tcsdKŒaomolwdk‹.vkyf&yfjypfr+a-umifh
vlrsdK;pkwpfckvkH;udk '%fcwf-u.? 1979=ckESpf -o*kwfv 15=&ufae‹wGif [mZm&mvlrsdK;
pktcsdKŒudk awmfvSefa&;udkaxmufcHonf[k rouFmojzifh vlaygif; 300 udkzrf;qD;vdkuf
onf? “vl 150=udk t&Sifvwfvwf bdk'dkZmESifh ajrzdk‹owfvdkuf-u.? usefvlrsm;udkrl
"gwfqDavmif;I t&SifvwfvwfrD;±d+Œowfvdkuf-uonf?” 1979=ckESpf pufwifbmvwGif
tusOf;axmiftm%mydkifwdk‹u vlOD;a&aygif; 12000=udk owfjzwf&Sif;vif;ypfjyDjzpfa-umif;
0efcH-uonf? ydkvf=at=us&fuDtusOf;axmifn$ef-um;a&;rSL;u em;axmifolwdk‹udk Todk‹
&Sif;jy.? “usKyfwdk‹u tzf*efvlOD;a& 1=oef;udkbJ touf&Sifvsufxm;r,f? qdk
49
&S,fvpfpepfudk wnfaxmifzdk‹ usKyfwdk‹tJoavmufbJvdkw,f?”
Tvkyf&yfrsm;tm;vkH;udk armhpudkrS n$ef-um;jcif;jzpfonf? trSefrSm/ tzf*gefeDp
wefEdkifiH. jynfwGif;±+yfaxG;r+tm;vkH;udk qdkAD,ufwdk‹u -udKwifpDrHudef;csjyD;jzpfonf?
tzf*gefuGefjrLepfwdk‹udk tm%modrf;&efOD;pGmqGay;I/ ‚if;udkta-umif;jyK,r,f&SmjyD;
olwdk‹tqdkt& “'Drdkua&pD”tpdk;&udk taxmuftulay;onf[k ta-umif;jyum tzf
*gefeDpwefEdkifiHudk usL;ausmfwdkufcdkufodrf;,lcJhavonf? EdkifiHa&;ordkif;yg&*ltrsm;pkwdk‹
u armhpudk. ,if;pDrHudef;aemufuG,f&Sdta-umif;&if;rSm tpPvmrfomoemudk uGefjrL
epf0g'twGuf tEW&m,f&Sdonf[k ,lqxm;jcif;jzpfonf[k vufcH-uonf?
1979=ckESpf 'DZifbmv 27&ufae‹wGif qdkAD,ufwyfeD-uD;onf tzf*gefuGefjrL
epftpdk;&u rGwfpvifrf“twdkuftcH”rsm;udkwdkufcdkuf&mY ulnDaxmufyHh&ef[kt
a-umif;jyI/ tzf*gefpwefEdkifiHudk 0ifa&mufodrf;ydkufcJhonf? Todk‹jzifh tzf*gefvlrsdK;
rsm;tay:Y ydkrdk-uD;av;aom&ufpuf-urf;-uKwfr+ usa&mufavawmhonf? wyfeD-uD;
onf tzf*gefEdkifiHwGif q,fESpftajcpdkufcJh.? xdkumvtwGif;/ twdkuftcHtkyfpkrsm;
u wefjyefawmfvSefjcif;udk oem;-uifemjcif;uif;rJhaom &ufpuf-urf;-uKwfqkH;enf;
rsm;jzifh zsufqD;-uavonf? tzf*gefeDtwdkuftcHtzGJ‹0ifwpfOD;u T&ufpufenf;rsm;
udk az:jycJh.?
qdkAD,ufwdk‹onf tdrfwdkif;udk 0ifa&mufwdkufcdkufI/ vk,ufjcif;ESifh trsdK;orD;wdk‹udk rk'def;
usifhjcif;rsm; jyK-uonf? olwdk‹.&dkif;pdkif;r+onf ADZxufydkrdkvGefuJ.? -udKwifpDrHudef;csI
vkyfaqmifonf[k ,kH-unfEdkifayonf? xdkodk‹jyKusifhjcif;jzifh u|Efkyfwdk‹. vl‹tzGJ‹tpnf;.t
50
ajccHrludk zsufqD;ypfjcif;jzpfonfudk aumif;pGm odxm;-uonf?

77
tzf*gefrGwfpvifrfrsm;tay:wGif qdkAD,ufwyfeDu tajccHtusqkH;aomenf;udk
tokH;jyKayonf? rdkif;AkH;rsm;udk uav;upm;p&mtoGif jyKvkyfxm;ojzifh uav;i,f wdk‹
aumuf,lupm;&if; aoa-uysufpD;-uatmif vkyf-uonf? twdkuftcHtkyfpkwdk‹udk zrf;
qD;I &ufpufqkH;enf;rsm;jzifh n‡if;yef;ESdyfpuf-uonf? t&yfom;rsm;udk AkH;-uJ&efvnf;
0efrav;-uacs? q,fESpf-umaom qdkAD,ufwyfpGJjcif;u odef;aygif;rsm;pGmaom touf
aoa-uysufpD;onfhtjyif odef;aygif;rsm;pGmaom 'kuQdwrsm;udk csefxm;cJh.? xdk‹a-umifh
tzf*gefvli,ftrsm;tm;jzifh vufjywfajcjywfawG jzpfukef-uonf? urBmay:wGif tzf
*gefEdkifiHonf ajcwkvufwk trsm;qkH;xkwfvkyfonfhEdkifiH jzpfvmayonf? odk‹aomf
vnf;/ qdkAD,ufwyf qkwfcGmoGm;onfhtcsdefwGif/ tm%muGufvyf usef&pfcJhI jynf
wGif;ppfqufvufjzpfyGm;avonf? twdkcsKH;Iajym&rnfqdkv#if/ 1970=ckESpfwGif
qdkAD,ufu pwifzefwD;rD;±d+ŒcJhonfh &kdif;pdkif;&ufpufr+rsm;onf/ tzf*geDpwefEdkifiHudk
&mpkESpf=xuf0ufausmf avmifu|rf;em-unf;ap.?
txufuqdkcJhonfhtwdkif;/ uGefjrLepf&k&Sm;EdkifiHonf tpPvmrfomoemjyef‹yGm;
jcif;udk tEW&m,fwpfcktjzpfjrifI/ ,if;jyef‹yGm;r+udkumuG,fonfhtaejzifh &ufpuf-urf;
-uKwfjcif;udk oufa&mufapcJh.? tzf*gefeDvlrsdK;wdk‹udk qGvmwf0wfjyKjcif;Y wm;jrpfcJh
-uonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwftkyfa&aygif;rsm;pGmudk rD±d+ŒypfI tpPvmrfomoemhwm
0efudkaqmif&GufusifhokH;olwdk‹udk owfjzwfypf-uonf? odk‹aomfvnf;/ usL;ausmfolwdk‹u
ta&;-uD;onfhtcsufwpfcsufudk xnfhwGufjcif;rjyKcJh-uacs? ,kH-unfr+r&Sdolwdk‹onf
ouf0if,kH-unfolrktfrifefwdk‹ESifh tv†m[ft&Sifjrwft-um;&Sd cdkifjrJaomqufpyfr+udk o
abmraygufEdkif-uay? usrf;awmfjrwfpmtkyfrsm;udk zsufqD;ypfjcif;jzifh ,kH-unfr+aysmuf
uG,foGm;vdrfhrnf[k xif-uonf? odk‹aomfvnf; ,kH-unfr+onf tonf;ESvkH;wGif&Sd.?
tDrmef,kH-unfr+ cdkifjrJolwdk‹onf/ olwdk‹cHpm;ae-u&aom 'kuQokctm;vkH;wdk‹onf tv†m
[ft&SifjrwfxHawmfrSvmaom prf;oyfr+jzpfonfudk od-u.? xdk‹a-umifh olwdk‹onf/ xdk
'kuQrsm;udk onf;cH-u.?
uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&mtvfbuU&m 2;155=157wGif/
xdk‹jyifw0 rc|wf{uef igt&Sifjrwfonf toifwdk‹udk wpfpkHwpfckaom a-umuf
&GHŒpdk;&drfapjcif;jzifhaomfvnf;aumif;/ iwfrGwfapjcif;tm;jzifhaomfvnf;aumif;/ OpPm
ypPnf;rsm; qkH;yg;apjcif;jzifhaomfvnf;aumif;/ toufaoa-uysufpD;apjcif;jzifhaomf
vnf;aumif;/ aumufyJoD;ESHysufjym;apjcif;jzifhaomfvnf;aumif;/ om;orD;rsm;aoqkH;
apjcif;jzifhaomfvnf;aumif;/ prf;oyfawmfrlvwHWŒ? odk‹&mwGif cEWDw&m;jzifh onf;cHolt
aygif;tm; 0rf;ajrmufzG,f&m aumif;jcif;r*Fvmowif;udk toifonf ajym-um;ygav?
xdkolwdk‹onf rdrdwdk‹tay:Y ab;Oy'ftEW&m,fwpkHw&mqdkufa&mufvmaomtcg
{ueftrSef tu|Ekfyfwdk‹onf tv†m[f t&Sifjrwf. tbdk‹t&momjzpfI rkcs{uef xdkt
&Sifjrwf. txHawmfodk‹om jyefvnf oGm;-u&rnfholrsm; jzpf-uygonf[k qdkavh&Sd-u
ukef.?
Tolwdk‹tay:Yomv#if ,if;olwdk‹tm; arG;jrLawmfrlxaomtv†m[ft&Sifjrwf
txHawmfrS aumif;csD;r*Fvmrsm;ESifh arwWm*&k%mawmf oufa&mufayrnf? ‚if;jyifxdk
olwdk‹omv#if ajzmifhrwfrSefuefaomw&m;udk&&Sdolrsm; jzpf-uukefownf;?
Tuk&ftmeftm,wfawmfrsm;wGif rdef‹qdkxm;onfhtwdkif;/ rktfrifefwdk‹onf T
urBmavmuwGif trsdK;rsdK;prf;oyfcH-u&.? odk‹aomfvnf; rnfonfhtcuftcJwGifrqdk
olwdk‹onf tv†m[ft&SifxHawmfodk‹rsufESmvSnfhI tultnDawmif;-uayonf? xdk‹
a-umifh rnfonfhrGwfpvifrfurS olawG‹-uHK&onfhtcuftcJrsm;twGuf pdwfysufvuf
78
av#mhjcif;/ ar#mfvifhcsufukefcrf;jcif;r&Sdacs? olonf tv†m[ft&Sifjrwfu uk&ftmef
usrf;awmfjrwfwGif uwday;xm;onfhtwdkif; aemifwrvGefb0wGif 0rf;ajrmuf0rf;om
jcif;taygif; ty,fv#Hvdrfhrnfudk odxm;ojzifh 0rf;ajrmuf0rf;omvsufom&Sdayonf?

uGefjrLepf&dkif;pdkif;&ufpufr+.aemufuG,frS tawG;tac:=
vlom;rsm;udk wd&pm>eftjzpf owfrSwfjcif;
The Philosophy behind Communist Savagery:
The Bestialization of Humam Beings

&kyf0g'tawG;tac:&Sifrsm;jzpf-uaom rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹ wifjyaom 20=&mpk


ESpfrS uGefjrLepfvdrfvnfr+onf/ aoG;qmavmifjcif;wGif 0tDjcif;r&SdEdkifonfh vlowf
puf,EW&m;-uD; jzpfayonf? uGefjrLepfpepfonf -uD;us,faom &mZ0wfr+rsm;udk -uL;
vGefxm;.? vlom;wdk‹tm; vlr+a&;zdESdyfr+/ a-umuf&GŒHxdwfvef‹jcif;/ jynfESif'%fay;
jcif;/ ESdyfpufjcif;/ tvkyftusOf;pcef;rsm;/ iwfrGwfacgif;yg;r+ESifh owfjzwfr+rsm;udkom
ay;aqmif.? odk‹aomfvnf;/ T,kwfrm&dkif;pdkif;r+'%fudk aemiftem*wfwGif aemufxyf
rcHpm;-u&atmif/ ‚if;.t&if;tjrpfta-umif;tcsufudk a0zefokH;oyf&ygrnf? vDeif
ESifh pwmvifuJhodk‹aom tm%m&Sifwdk‹. &ufpufrdkufrJr+ESifh yk*~vdujyif;jyaomqENrsm;
omjzpfoavm´ odk‹r[kwf 'g0if0g'wGiftajccHonfh uGefjrLepftawG;tac:udk vuf
awG‹tokH;csusifhokH;jcif; jzpfoavm´
'kwd,tcsufonfomv#if tajzrSefjzpfonfudk awG‹&ygrnf? ,kwfywf&dkif;pdkif;
r+&Sdonfum; trSefjzpf.? vlom;onf/ wd&pm>eftrsdK;pm;wpfrsdK;omjzpfonf[laom
uGefjrLepftawG;tac:.&vm'fonf Todk‹omjzpfrnfrSm obm0yifjzpf.? rm;ufPu
vnf; uGefjrLepf0g'onf 'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DwGif tajccHonf[k rarmryef; t
xyfxyftcgcg n$efjyxm;onf? 'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf/ vlom;onf zGH‹jzdK;jyD;
jzpfaom wd&pm>efjzpfI/ vlom;tcsif;csif; jydKifqdkifjcif;/ yËdyuQjzpfjcif;/ zdESdyfcsKyfcs,f
jcif;/ &dkif;pdkif;-urf;wrf;jcif;/ tiftm;udktokH;jyKI t-urf;zufjcif; ponfwdk‹onf o
bm0t*Fg&yfomjzpfojzifh w&m;0ifonf[k wifjyxm;.? tu,fI TtawG;tac:udk
vufcH,kH-unfolwpfOD;wpfa,mufonf vkHavmufaomtm%mESifh vkyfEdkifcGifh jynfhpkHyg
u/ olawG;Edkifor#aom &ufpuf-urf;-uKwfr+rsm;udk usifh-uHvkyfaqmifvdrfhrnfom jzpf
onf? TtcsufESifhywfoufI uGefjrLepf0g'. pmtkyfrJ wGif Todk‹qdkxm;.?
vlwdk‹udk owfjzwfjcif;udpPESifhywfoufI tawmftwefavhvm&ef vdktyfayonf? vlom;
tcsif;csif; owfjzwfvdkpdwf&Sdolrsm;onf Ed+if;,SOfcsuft& tifrwefenf;yg;ayonf? xdk‹
a-umifh TudpPtwGuf enf;vrf;wpfckckudk &Sm&efvdktyfayonf? txda&mufqkH;enf;
vrf;rSm paw;cH&ol. vlom;tqifhudkjiif;y,fI vlr[kwfaomom;aumiftjzpfodk‹a&muf
atmif vkyfjcif;jzpfonf? atvdef; ba&mhqwfu “t&dkif;tpdkif;wdk‹.ylaZmfyor+wGif a&G;
cs,fjcif;"avhESifh vlrsdK;&Sif;vif;a&;,EW&m;wdk‹onf/ tjcm;ol/ &efoltppftrSef odk‹r[kwf
pdwful;&efolwpfOD;OD;udk wd&pm>eftjzpfrsdK;a&mufatmif zdpD;ESdyfpufr+ESifh rsm;pGmqufpyf
vsuf&Sdayonf?”[k rSwfcsufcsxm;.? Oa&mywdkufom;rsm;. &SDAm&DESifhumeDAmvfyGJawmf
rsm;onf tjcm;oludk wd&pm>eftqifhtxdowfrSwfaponfh a&S;&dk;xkH;"avhjzpfI/ 18=&mpk
ESpfwGif EdkifiHa&;&kyfajymifrsm;tjzpf jyefvnfay:aygufvmcJhonf? TylaZmfyGJ tcef;tem;
wGif zkH;uG,fxm;aomyËdyuQtm;vkH;udktpm;xdk;xkwfaz:-uonf? 1930=ckESpf armhpudkjrdKŒ
wGif tpm;xdk;az:xkwfjcif;rsdK;r[kwfawmhay? wd&pm>eftjzpfowfrSwfol &efoljydKifbufrsm;
udk om;aumiftjzpf OD;acgif;wGif aoewfjzifhrypfowfrD vdkufvHzrf;qD;-uonf? pwmvif
u Ta&S;&dk;"avhudk pepfwusrGef;rHI tus,fw0ifh tokH;jyKvdkufav&m/ aemifwGif uarBm
79
'D,m;EdkifiH/ w&kwfEdkifiHESifh tjcm;a'otajrmuftjrm;wGif tarGqufcH-uavonf? trSef
rSm pwmvifu Tenf;vrf;rsm;udk wDxGifcJhol r[kwfay? vDeifudkom tjypfwifxdkufyg
onf? oltm%m&jyD;aemuf/ ol.&efolrsm;udk “tEW&m,fydk;aumifrsm;”/ “avS;aumifrsm;/”
51
“uif;jrD;aumufrsm;/”“aoG;pkwfaumifrsm;”ponfjzifh ac:a0:orkwfavh&Sd.?
rm;ufP/ tif*sJvfESifh vDeifwdk‹u uGefjrLepf&dkif;pdkif;&ufpufr+onf 'g0if. vlom;
udk wd&pm>eftjzpfowfrSwfaom tjrifudk vufawG‹tokH;csjcif;omjzpfonf[k t-udrft
cgrsm;pGm tav;teufxm;I ajymcJhavjyD?

80
uGefjrLepfordkif;u|rf;usifol jyifopfEdkifiH/ trsKd;om;odyH`okawoepifwmrS ok
awoen$ef-um;a&;rSL; pwD zdef; aumfwG,f.tqdkt&/

wyfeD-uD;.tusOf;om;rsm;udk wd&pm>efrsm;udkuJhodk‹ oHavSmiftdrfwGif xnfhxm;-uonf?

uGefjrLepf0g'wGif/ vlr+a&;§EdkifiHa&;qdkif&m vlrsdK;oef‹pifa&;tpDtpOf&Sdonf? vlr+a&;'g0if


0g'wpfrsdK;jzpfonf? 'dkrDepf udkvwfpfu “vlr+a&;rsdK;pkqdkif&m tDAdkvl;&Sif;ynm. t&Sif
ocifjzpfol vDeifonf/ rnfol‹udk ordkif;.tr+dufykef;xJodk‹xnfhI ±+wfcsjcif;jzifh azsmuf
zsufypf&rnf[laom tcsufudk vDeifuqkH;jzwf.?”[k qdk.? (EdkifiHa&;ESifh ordkif;a&;&mt
awG;tac:tjyif rm;ufP=vDeif 0g'wdk‹wGiftajccHI) blZGmwdk‹onf vlom;avmu. tqifh
wpfqifhudk ausmfv$m;cJh-ujyDjzpfojzifh/ twef;pm;wpfcktjzpfaomfvnf;aumif;/ xdktwef;
tpm;wGif trSefwu,fyg0ifolESifh yg0ifonf[k xif&ol wpfOD;csif;udkaomfvnf;aumif;/
azsmufzsufypfjcif;udk odyH`enf;usaomtajccHjcif;jzpfonf[k qkH;jzwfcsufcsjcif;onf qkH;
52
jzwfcsufcscsdefrSpI w&m;0ifonf [k&Sif;jy.?
ol.a0zefcsufaemufqkH;ydkif;wGif/
rm;ufP=vDeif0g'. tajctjrpfudk rm;ufP.a&;om;csufrsm;wGif vkH;0&SmawG‹Edkifrnfr[kwf?
odk‹aomfvnf; 'g0if0g'rS udkif;EG,fvmaomykHpHudk vlr+a&;udpPrsm;twGuftokH;jyKI trSm;
rsm;ay:aygufvmovdk/ vlrsdK;a&;udpPrsm;wGif xyfrHtokH;csonfhtcg/ xdkuJhodk‹aom ysufpD;
53
jcif; ay:aygufvmayonf?
pifppftm;jzifh qufpyfr+&Sdayonf? uGefjrLepf0g'onf 'g0if0g'wGiftaotcsm
tajccHayonf? 'g0if0g'rS udkif;EG,fvmaomykHpHr[kwfyg? 'g0if0g'wGif tajccHonf
[k twdtusajymEdkifygonf? vlom;rsm;onf wd&pm>efrsdK;pkwpfckjzpfonf/ obm0t
avsmufESifhrvGJra&SmifomaomyËdyuQjzpfjcif;a-umifh ordkif;zGH‹jzdK;wdk;wufvmjcif;jzpf
onf/ rnfol‹tay:wGifrS wm0efr&Sd/ [laomtawG;tac:wdk‹onf csm;vfpf 'g0if.
tawG;tac:rsm;jzpfonf? 'g0ifu oDtdk&Dtjzpf wifjycJh.? uGefjrLepfwdk‹u vufawG‹
81
usifhokH;onf? 20=&mpkESpftwGif; uGefjrLepfwdk‹jyKusifhcJhaomaoG;xGufoH,dkr+tm;vkH;
onf/ “odyH`ynm”udkta&jcHKxm;onfh t"dy`g,fuif;rJhaomtEkyËdavmr('dkiftmvuf
wpf) &kyf0g'udk az:xkwfjyjcif;jzpfI/ trSefpifppfrSm tokH;cs'g0if0g'omv#if jzpfonf?

82
83
jiD;aiG‹zG,f uGefjrLepfavmu
The Dull World of Communism

jrLepftawG;tac:onf ododomom-uD; a&S;&dk;qefI rmausmwif;usyf


uGef um ta&miftqif;uif;rJhaomvl‹tzGJ‹tpnf;udk az:xkwfayonf? Tt
csufudk oabmayguf&ef uGefjrLepfwdk‹ olwdk‹. jynfolrsm;tay:xm;&Sd
aom oabmxm;udk jyefvnfokH;oyf&kHjzifh vkHavmufayonf? txufu
qdkcJhonfhtwdkif;/ uGefjrLepf0g' tajccHaom &kyf0g'onf/ vlom;udk j'yfypPnf;rsm;pk
aygif;yg0ifaeaom ouf&SdypPnf;wpfrsdK;tjzpfom jrifonf? vlom;wGif 0dnmOf&Sdjcif;udk
jiif;y,fxm;.? &kyf0g'.tqdkt& vlom;wdk‹. todOm%fESifhtodw&m;onf “j'yf
0wˆKypPnf;a&GŒvsm;r+”rSjzpfay:vmjcif;omjzpfonf? xdk‹a-umifh &kyf0g'Dwdk‹twGuf vlom;
wdk‹onf wdk;wufqkH;aom puf,EW&m;rsm;om jzpfayonf? vlwdk‹.pOf;pm;Om%fESifh
cHpm;csufrsm;tm;vkH;onf/ xdkpuf,EW&m;twGif;&Sd "gwfypPnf;rsm;tcsif;csif; "gwfjyK
jcif;rS jzpfay:vmjcif;jzpfonf[kqdk.?
wpfenf;tm;jzifh/ u|Ekfyfwdk‹.udk,fcE<mtwGif;Y wnfaqmufyg0ifaeaom qJvf
ESifhtwrft%kjrLwdk‹onf todw&m;/ pOf;pm;qifjcifEdkifpGrf;/ awG‹jrif-um;emEdkifpGrf;/ vS
yjcif;udk ESpfoufwwfjcif;/ qdk;&Gm;r+ESifh-uHKawG‹aomtcg 0rf;enf;wwfjcif; &Sd-uonf
[k &kyf0g'Dwdk‹u ,kH-unf-u.? Tyk*~Kdvfwdk‹udk t%kjrLtwrfwpfvkH;onf pOf;pm;qif
jcifEdkifpGrf;&Sdygovm;[k ar;v#if/ r&Sd[kajz-uvdrfhrnf? odk‹aomfvnf; t%kjrLtwrf
tcsdKΠvma&mufpkaygif;I OD;aESmufjzpfvmonfhtcg pOf;pm;qifjcifEdkifpGrf;&Sdvmonf[k
,lq-uonf?
xdk‹xufru/ rm;ufP0g'tawG;tac:wGif vlom;wdk‹.,Ofaus;r+ESifh todw&m;
tm;vkH;wdk‹onf &kyf0wˆKypPnf;wGifom tajccHonf[k qdkonf? uGefjrLepf0g'tawG;t
ac:t&/ u|Ekfyfwdk‹.ywfvnf&Sd&kyfavmutjyif vGwfvyfaomtodw&m;r&Sdacs? vlom;
wdk‹. todw&m;onf &kyfavmutwGif;Yom tjynfhtpkHjzpfay:cHpm;vmjcif; jzpfonf
[k ,kH-unf-u.? rm;ufPu/ “vlom;wdk‹.todw&m;u vl‹om;wdk‹wnf&Sdaejcif;udk
owfrSwf ay;jcif;r[kwf/ olwdk‹. vlr+a&;tqifhwnf&Sdjcif;u olwdk‹.todw&m;udk
owfrSwfay;onf?54[k qdk.? ausmf-um;aom rm;ufP0g'tawG;tac:&SifwpfOD;jzpfol
vG'f0duf jzLtmbuf u/ t"dy`g,fuif;rJhaom &kyf0g'avm*spfudk twdkcsKH;xm;. =
“vlwpfOD;onf olpm;aomtpmjzpf.”[lowwf?

84
vDeif/ tif*sJvfESifhrm;ufPwdk‹. at;pufaomrsufESmwdk‹onf uGefjrLepftpdk;&wdkif;.
ta&;ygaom Xmersm;wGif qif,ifxm;-uonf?

olwdk‹.rSef;qqkyfudkifxm;aom&kyf0g'tpGJtvrf;a-umifh/ rm;ufP0g'Dwdk‹onf vl‹


tzGJ‹tpnf;udk &kyf0wˆKtaetxm;jzifhom -unfh-uayonf? olwdk‹onf &kyf0g'cH,lcsuf
jzpfaom“vlwef;pm;”udpPudk trsm;qkH;t"duxm; tm&kHpdkuf-uonf? vlwef;pm;qdkonf
rSm vl‹tzGJ‹tpnf;&Sd pD;yGm;a&;tqifhtrsdK;rsdK;ESifhoufqdkifonf? rm;ufP0g'Dwdk‹twGuf ‚if;
onfomv#if wpfckwnf;aomta&;-uD;qkH; ta&;jzpfonf? Oyrm/ rm;ufP0g'Dwdk‹u
tvkyform;tm;vkH;udk “ypPnf;rJhvlwef;pm;”[kac:aom wpfckwnf;aomvlwef;pm;wGif
pkykHxm;vdkufonf? t&if;&Sifwdk‹onf “blZGm”vlwef;pm;wGif yg0if-uonf? tvkyfo
rm;tm;vkH;onf roifhjrwfaomtajctaewGifaexdkif-u&aoma-umifh olwdk‹tm;vkH;
“ypPnf;rJhvlwef;pm;”todw&m;om&Sd-u&rnf? xdkenf;wl/ t&if;&Siftm;vkH;wdk‹onf
vnf;/ OpPm"ewpfckwnf;udk 0dkif;0ef;ydkifqdkif-uojzifh “blZGm”vlwef;pm;todw&m;om
&Sd-urnf? rm;ufP0g'Dwdk‹onf/ tvkyform;wpfa,muf odk‹r[kwf puf&kHydkif&Sifwpfa,muf
onf/ vGwfvyfaom-uHtifvuQ%mt*Fg&yf odk‹r[kwfurBmhtjrifrS vkH;0jcm;em;aom t
odw&m;&SdEdkifonf [laomtcsufudk vufrcHacs?55
Ttjrif.&vm'frSm/ vlwdk‹udk oD;jcm;&kyf0wˆKtrsdK;tpm;rsm;tjzpfcGJjcm;I csifh
wGuf wefzdk;jzwfxm;jcif;om rvGJraoGjzpf.? rm;uPf0g'Dwdk‹u vlwdk‹udk blZGmrsm;/ t
ao;pm;blZGmrsm;/ ypPnf;rJhrsm;/ e,fcsJŒorm;rsm;ESifh uGefy&m'dkrsm;= pojzifh cGJjcm;owf
rSwfxm;jcif;onf vkH;0&kyf0g'tajccHjcif;jzpfonf? tu,fI puf&kHtvkyform;wpf
a,mufonf ol.vufjzifh tvkyfvkyfv#if/ ol.touf&Sifwnf&Sda&;udk olvkyfaom
tvkyfjzifh owfrSwfxm;onf? tu,fI &Gmom;wpfa,mufonf v,fawm,mawm
wGif &Gmom;wpfa,muf. todw&m;omv#if &Sdvdrfhrnf?
TtjrifrsdK;a-umifh/ rm;ufP0g'Dwdk‹u ordkif;jzpfpOfwav#mufvkH;. tqkH;tjzwf
ay;aomt&monf “ukefxkwfvkyfr+enf;vrf;”omv#ifjzpfonf[k tcdkiftrmajym-u

85
onf? rm;ufP. tifrwefausmf-um;aom 'g;pfuJyDwvf wGif ordkif;udk ukefxkwfvkyfr+
enf;vrf;jzifh -udK;pm;&Sif;jyxm;ayonf? rm;ufPtaeESifh “ordkif;OD;vl‹tzGJ‹tpnf;”onf
awmvdkufpkaqmif;aexdkifpm;aomuf-uaom vlwpfpkomv#if jzpfonf? pdkufysdK;a&; ay:
aygufvmonfESifh “ajru|ef”ac:vl‹tzGJ‹tpnf;wpfrsdK; ay:aygufvmavonf? aemif
wGif xkwfukefenf;vrf;ESifhtrsdK;tpm;topftopfajymif;vJvmonfESifhtr# “ya'o
&mZfvl‹tzGJ‹tpnf;” qufIjzpfay:vmonf? puf,EW&m;rsm;udk wDxGifvdkufonfESifh
pufr+vufr+[kac:aom ukefxkwfvkyfr+topf xyfrHjzpfay:vmonf? ,if;ESifhtwl
“t&if;&Sifvl‹tzGJ‹tpnf;”ay:aygufvmavonf? rm;ufP.tqdkt&/ bmoma&;/ EdkifiH
ESifhEdkifiHtpdk;&/ Oya'/ tdrfaxmifESifhudk,fusifhw&m;wdk‹onf ukefxkwfvkyfr+ rwlnDuGm
jcm;r+rsm;rS ay:aygufvmjcif;jzpfonf?
rm;ufP0g'.usOf;ajrmif;aomordkif;tjrif rrSefuefa-umif; cdkifrmonfhtawG‹t
-uHKrsm;udkrajym-uawmhbJ tomxm;vdkufygawmhrnf? tawG;tac:&Sif tajrmuftjrm;
wdk‹u &Sif;jyxm;-uonfrSmvnf; rsm;jym;vSygjyD? xdk‹a-umifh/ Tae&mwGif xdkodk‹aom
rrSefa-umif;tcsufrsm;udk xyfrHoufaoxlaep&mrvdktyfawmhyg? &kyf0g'Dwdk‹wDxGif
zefwD;xm;aom a&S;&dk;qefjcif;/ jiD;aiG‹zG,frmausmwif;usyfjcif;/ ta&miftqif;uif;rJh
jcif;rsm;jzifhjynfheufaeaomvl‹tzGJ‹tpnf;jzpfa-umif;udkomt"duxm;tm&kHpdkufygrnf?
rm;ufP0g',kH-unfcsufESifh rwlnDonfhtcsufrSm/ vlom;wdk‹.0dnmOfonf &kyf
0wˆKypPnf;rS ay:xGufvmjcif;r[kwfay? trSefrSm/ u|Ekfyfwdk‹u j'yf0wˆKypPnf;[kac:onfh
t&mudk 0dnmOfu jrifjcif;/ -um;jcif;ESifh xdawG‹cHpm;jcif; jzpfonf? xdk‹a-umifh 0dnmOfu
awG‹jrifcHpm;&onfh 0wˆKypPnf;rsm;.oabmw&m;jzifh 0dnmOf(&l[f)udk az:jyI rjzpfEdkif
acs? tv†m[ft&Sifjrwfonf0dnmOfudk Om%fynmxufjrufr+/ pdwful;,Ofr+/ cHpm;r+ESifh
vdktifqEN&Sdr+ ponfhoGifjyifvuQ%mESifh ,drf;,dkifr+trsdK;rsdK;&Sdatmif zefqif;xm;onf?
vlom;onf rnfonfhtajctaewGifbJ&Sdaeonfjzpfap/ xdk,drf;,dkifr+ESifhoGifjyifvuQ
%mrsm;onf yaysmufajymif;vJjcif;r&Sdacs? ‚if;wdk‹udk xkwfaz:jyor+omv#if uGmjcm;ay
onf?
tv†m[ft&Sifjrwfonf yxrOD;qkH;aomvlom;udkzefqif;cJhpOfu ,ae‹&Sdvlom;
rsm;wGif&Sdonfht&nftcsif;rsm;ESifhu|rf;usifr+rsm;udkyg wygwnf;jynfhpkHatmif zefqif;
cJhavonf? xdk‹a-umifh u|Ekfyfwdk‹.todw&m;tqifhonf u|Efkyfwdk‹aexdkifaygufzGm;onfh
ae&mESifhtcsdefay:rlwnfI jcm;em;jcif;r&Sday? vl‹ordkif;rS yxrOD;qkH;vlom;.pdwWm
"dywdac:pdwfpGrf;tm;ESifh qEN/ pdwfwGif;cHpm;r+rsm;/ pdwful;pdwfoef;rsm;ESifh pdwftm&kHwdk‹
onf ,ae‹urBmay:wGiftouf&Sifaeonfh vlom;wdkif;ESifh twlwlyif jzpfayonf? jcm;
em;csufrSm/ ‚if;wdk‹udk az:jyxkwfaz:&mY oltokH;jyKaomenf;edo#rsm;omv#if jcm;em;
rnfjzpf.? vlyk*~KdvfwpfOD;csif;. todw&m;rsm;onf/ ol.pdwful;pdwfoef; Om%fpGrf;
Om%fprsm;udk rnfodk‹tokH;jyKonf/ rnfonfhOm%fpGrf;tqifhtxdol‹udkay;xm;onf/ ol
.todw&m;u rnfr#txdawmifhwonf/ [lonfhtcsufrsm;tay:rlwnfI jcm;em;-u
ayonf? Ttcsufudk odaomrGwfpvifrfwdk‹udk/ ae&ma'o/ ywf0ef;usif odk‹r[kwf
tawG;tac:rsm;. uef‹owfxm;jcif;r&Sdacs? tv†m[ft&Sifjrwfu uk&ftmefusrf;awmf
jrwfwGif rdef‹qdkxm;onfhtwdkif;/ olwdk‹wGifjzpfvmor#udpPt00udk pOf;pm;qifjcifwkH w
&m;jzifh ‚if;.odrfarG‹El;nHheufeJr+udkpOf;pm;a0zefum ‚if;.tvSudk xdk;xGif;-unfhjrif
wwf-uonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&mtvfbuU&m 2;164wGif/ Todk‹rdef‹qdkxm;
awmfrl.?
rdk;aumif;uifrsm;ESifh yx0Dajrjyifudk zefqif;awmfrljcif;Yvnf;aumif;/ ae‹ESifh
nY ajymif;vJoGm;vmjcif;Yvnf;aumif;/ vlom;wdk‹tm; tusdK;jzpfxGef;apaom0wˆK
86
ypPnf;rsm;udk wifaqmifI yifv,fork'N&mrsm;wGif pkHqefoGm;vmaeaom a&,mOfrsm;Y
vnf;aumif;/ ajraoajra[mif; ajroa&mif;udk jyefvnf&SifapjyD; (ajr-oZmjzpfapI
opfyif0g;yiftrsdK;rsdK;aygufa&mufap&ef tvdk‹iSg) rdk;aumif;uifrS tv†m[ft&Sifjrwf
&GmoGef;apawmfrlaomrdk;a&Yvnf;aumif;/ xdkajrjyifYaygufyGm;jyef‹ESH‹apawmfrlaom wd&
pm>eftrsdK;rsdK;Yvnf;aumif;/ rdk;ESifhajr-um;0,f(tv†m[ft&Sifjrwf.trdef‹awmfudk) emcH
vsuf&Sdaom rdk;wdrf rsm;Yvnf;aumif;/ edorROm%ft&if;cHI pOf;pm;qifjcif odjrifem;
vnf-uukefaom vlrsm;tbdk‹ rkcs{uef oufaovuQ%mrsm; &Sdayownf;?
xdk‹a-umifh/ tv†m[ft&Sifjrwfudk ouf0if,kH-unfolwdk‹onf ydkrdkI us,fjyef‹pGm
awG;wwf jrifwwf.? tpOftjrJ vGwfvyfpGmawG;awm.? tzufzufaomtEkynmY
jyifvsmwifharmr+qdkif&mtvS&ocHpm;r+udk tqkH;r&Sd tuef‹towfr&Sd ±+jrifwwf-u.?
TtrSefw&m;udk awG;awmEdkifpGrf;r&Sdonfh rm;ufPESifh ol.aemufvdkufwdk‹onf/
vl‹todw&m;udk tifrwefusOf;ajrmif;I olwdk‹u -uHzefykHpHoGif;xm;onfh “vlwef;pm;=
todw&m;”wGif jyGwfodyfxnfhvdkuf-uonf? olwdk‹-oZmanmif;Edkifolwdkif;udk Tpdwf
ul;,Ofa0g[m&twGif;Yom touf&Sifaexdkifaponf? rm;ufP0g'-uD;pdk;tjrpfwG,frd
onfh EdkifiHwdkif;wGif vlaygif;oef;aygif;rsm;pGmudk ESajrmwojcif;/ oem;-uifemjcif;/
aemifw&jcif;vkH;0r&SdbJ owfjzwfvdkuf-uovdk/ vlom;wdk‹. tEkynm&oaz:xkwf
jcif;/ jyifvsmwifharmr+qdkif&mtvS&ocHpm;r+ESifh vlom;wdk‹. tjcm;pdwf"gwfpdwful;
pdwfoef;rsm;udk [ef‹wm;&yfwef‹aponf?
toufrygaom “uGefjrLepftEkynm”
The Lifelessness Of "Communist Art"
1917=ckESpf bdkvf&SDApfawmfvSefa&;jzifh &k&Sm;EdkifiHwGif urBmhyxrOD;qkH;aom
rm;ufP0g'tpdk;&udk wnfaxmifcJhonf? yxr vDeif/ xdk‹aemufpwmvif.oHr%dvuf
oD;qkyfatmufwGif/ uGefjrLepftawG;tac:u wEdkifiHvkH;udk jyefvnfpDpOfykHpHoGif;cJh.?
‚if;.-oZmwdurudk ta&;-uD;aom,Ofaus;r+qdkif&mtEkynm/ tvS&ocHpm;r+ESifh
ydokumvuf&mrsm;wGif awG‹&Sd&.?
awmfvSefa&;jyD;jyD;csif;/ “ypPnf;rJhvlwef;pm;tEkynm”xGufay:vmonf? Iskus -
stvo Kommunu ac: “bkHpepftEkynm” r*~Zif;wGif uGefjrLepftEkynmonfwdk‹u
ypPnf;rJhvlwef;pm;,Ofaus;r+udk tusdK;aqmifonfh tEkynmvuf&mrsm;az:xkwfrnf[k
a-unmavonf? tvm;wlpdwful;t-uHtpnfudk Proletkult (ypPnf;rJh,Ofaus;r+)pm
apmifwGifxkwfaz:xm;onf?
olwdk‹u “ypPnf;rJhtEkynm”.t"dy`g,fudkvnf; pwifaqG;aEG;-uonf? 1920=
ckESpf ESpfOD;ydkif;rSpI/ Avm'DrD&f ,JAf*&mzdkAdcsf wwfvifESifh tvufqef rDac;vdkAdcsf &dk'f
csifudk tp&Sdonfhausmf-um;aom&k&Sm;tEkynmonfwdk‹u tEkynmonfwpfOD;.pdwful;
tawG;tac:onf ypPnf;rJhvlwef;pm;.jy\emrsm;udk vufawG‹ ajz&Sif;ay;onfh enf;
ynmonfwpfa,mufjzpf&rnf[k umuG,fajymqdk-uonf? vDeifu TtawG;tac:udk
axmufcHtm;ay;I/ tEkynme,fy,ftajrmuftjrm;udk ypPnf;rJhvlwef;pm;tjrift& t
usdK;r&Sd[k,lqojzifh csKyfcs,fydwfyifcJhavonf? Oyrm/ wwfvifESifh&dk'fcsifudkwdk‹u tEk
ynmqefonfhaz:jycsufrsm;onf tvkyform;wpfa,muf. ae‹pOfb0twGuf tokH;r
0ifaoma-umifh/ yef;csDykHqGJjcif;onf w&m;r0ifaomtEkynmwpfrsdK;jzpfonf[k owf
rSwf-uonf?

87
1921=ckESpfwGif/ “tjyKoabm”[kac:onfh TtEkynmoabmw&m;topf
onf/ qdkAD,uf&k&Sm;. w&m;0if tEkynmay:vDpDjzpfvmcJhavonf? wwfvifonf/
Todk‹aomtawG;tac:.a&SŒwef;wGif&yfwnfI/ tokH;rusonfhyef;csDykHrsm;udk a&;qGJ
rnfhtpm;/ tdrfESifhy&dabm*uJhodk‹ “tokH;us”aom'DZdkif;ykHrsm;udk a&;qGJ&efvdktyfonf[k
tawG;aygufavonf? ypPnf;rJhvlwef;pm;.b0udk tvkyfta-uG;jyKonfhtaejzifh/ ol
wdk‹twGuf tcsdef-um-umtvkyfvkyfaepOf 0wfqifEdkifrnfh tjrifhqkH;aEG;axG;r+udkay;I
tvkyfvkyf&mwGif v+yf&Sm;r+tqifajyqkH;ay;Edkifum ayghyg;qkH;jzpfjyD; ‚if;.ukefpdrf;aps;
E+ef;tenf;qkH;jzpfrnfh t0wfykHpH'DZdkif;udk a&;qGJay;.? olu/ tyl&Sdeftjrifhrm;qkH;ay;I
avmifpmtenf;qkH;tokH;jyKonfh rD;zdkwpfrsdK;'DZdkif;ykHpHudkvnf; a&;qGJay;cJhonf?
tEkynmonfyef;csDq&mtm;vkH;u wwfvifuJhodk‹“tif*sifeD,m”rjzpfcJh-uay?
odk‹aomfvnf; “ypPnf;rJhvlwef;pm;tEkynm”tawG;tac:udk vufcH-ujyD;/ olwdk‹.t
pGrf;tptm;vkH;udktokH;jyKI uGefjrLepftawG;tac:udk tvkyfta-uG;jyKcJh-u&Smonf? xdk
acwfu qdkAD,ufyef;csDq&mtm;vkH;eD;yg;wdk‹onf tvkyform;uvyfESifh “qdkAD,uf
awG”[kac:aom tkyfpki,frsm;twGuf ydkpwmrsm;/ qdkif;bkwfrsm;/ a-uG;a-umfa&;pmwrf;
rSykHrsm;udk a&;qGJay;cJh-uonf? tm;vkH;uvnf; vufarmif;-uGufom;azgif;azgif;-uG-uG
ESifh tifwdkuftm;wdkuftvkyf-udK;yrf;aeaom wludkifonfhtvkyform;ykHESifh wHZifudkif
xm;aom&Gmom;ykH/ a'gowacsmif;acsmif;xGufaeaomypPnf;rJhvlwef;pm;wdk‹u rwfwyf
&yfae&mY olwdk‹udk csnfaESmifxm;aom oH-udK;rsm;udkqGJjzwfypfaeykH/ vDeif.acgif;
aqmifr+ESifhatmifvHwHcGefatmufwGif -uGm;-uGm;0ifh0ifhcsDwufae-uonfh ppfom;wdk‹.
ykH/==ponfwdk‹udkom wnDwnmwajy;nD 0dkif;qGJ-u.?

88
Todk‹aom tEkynmoabmw&m;opfwGif/ “jyifvsmwifharm tvS&ooabm”
rsm; uif;rJhvsuf&Sd.? ‚if;udk tEW&m,f&SdaomblZGmtpGJtvrf;jzpfonf[kyif ,lq-u
.? vSyjcif;oabmwGif pHerlemjzpfaomyef;csDykHrsm;/ &kyfvkH;rsm;/ ydkpwmrsm;/ taqmif
wGif;qif,ifr+rsm;ESifh ydokumvuf&m'DZdkif;rsm;udk zsufqD;jzKwfypf-uonf? jAdwmedum
pG,fpkHusrf;wGif TudpPESifhywfoufI/ “vSyjcif;oabmudkqef‹usifa&;”onf uGefjrL
epftEkynmavmuudk -uD;pdk;oGm;ojzifh/ vdktyfonfxufydkaomcufxefjcif;/ jiD;aiG‹
zG,fxkHxdkif;jcif;ESifh acsmarmajyjypfjcif;r&Sd-urf;wrf;onfh oGifjyifrsm;tjzpfodk‹ ul;
ajymif;oGm;ayonf[k qdkxm;onf?
pwmvif.acwfwGif/ tEkynmESifhywfoufonfh Todk‹aomoabmaygufjcif;
onf ydkrdkIa&S;&dk;qefonfh “qdk&S,fvpf,xmblwtjrif”(Socialist Realism)ac:aom
ay:vDpDudkw&m;0ifyif csrSwfavonf? Tay:vDpD.oabmw&m;rSm tEkynmonf/
qdkAD,ufawmfvSefa&; (uGefjrLepftawG;tac:)rS ypPnf;rJhvlwef;pm;.ae‹pOfb0t
wGuf xm;&SdaomtajccHrl. “,xmblwusjcif;”udk ay:vGifatmifwifjyjcif;jzpfonf
[k qdk.? qdk&S,fvpf ,xmblway:vDpDt& 0wˆKZmwfvrf;rsm;wGif uGefjrLepfvl-urf;
rsm;udk/ qkH;jzwf&Jolrsm;/ owWdajymifolrsm;ESifh udk,fusdK;pGef‹olrsm;tjzpf o&kyfaz:oifh
onf? olwdk‹.-udK;yrf;csufrsm;udk twk,lxdkufonfhykHpHay:vGif&rnf? Zmwfvrf;tqkH;
ydkif;wGif &yfol&Gmom;rsm;ESifh tvkyform;rsm;onf awmfvSefa&;a-umifh rnfodk‹aysmf&$if
ae-uonf [laomtcsufrsm; yg0if&rnf?

1927=ckESpfwGif &k&Sm;vlrsdK;yef;csDq&m tvufqENm; &kd'fcsifudk a&;qGJaom


“yuf-wKd*&ufumuG,fa&;” trnf&Sd yef;csDum;

89
qdk&S,fvpf,xmblwusaomtEkynmonfwdk‹onf/ awmfvSefa&;u vlxkxH
aysmf&$ifr+ay;aqmifjcif;r&SdbJ/ tpmiwfjywfjcif;/ zdESyfcsKyfcs,fjcif;ESifh aoa-uysufpD;
jcif;udkomay;aqmifonfh trSefw&m;ESifh wdkuf&dkuf qef‹usifbufjzpfaomo&kyfaqmif
jcif;twGuf pdwfrodk;roef‹rjzpf-uacs? trSefrSm/ qdk&S,fvpf,xmblwonf ,xmbl
wrusay? pdwful;,OfZmwfvrf;omv#if jzpf.? jAdwmedum pG,fpkHusrf;.tqdkt&/
“qdk&S,fvpf,xmblwonf/ trsm;vlxk. todw&m;udk ykHpHoGif;Edkif&eftwGuf ol&J
aumif;wpfOD;OD;ESifhtjzpftysufwpfckckudk pHerlemtjzpfxm;I ajr‡mufyifh0g'jzef‹ay;
onfh pdwful;,OfZmwfvrf;xGifjcif;odk‹ wpfa-umhjyefvSnfhoGm;jcif;ESifh wlayonf?”[k
a&;om;xm;ayonf?
qdk&S,fvpf,xmblwudk 1932=ckESpf aoG;ajrtrsm;qkH;usonfh pwmviftpdk;&
acwfwGifaz:xkwfowfrSwfxm;cJhjcif;jzpf&m/ 1980=ckESpfrsm;txd qdkAD,ufjynfaxmifpk
.w&m;0ifEdkifiHawmftEkynmqdkif&may:vDpD jzpfcJhonf? xdkumvwav#mufvkH;twGif;
uGefjrLepf0g'. pdwf-unfvifzG,fuif;rJhI at;wdat;pufEdkifum rajymif;rvJxkHxdkif;
r+wdk‹onf qdkAD,uftEkynmavmuudk v$rf;rdk;xm;ayonf? tjynfjynfqdkif&mtodt
rSwfjyKjcif;cH&&eftwGuf/ qdkAD,uftpdk;&u tEkynmonfrsm;udk tEkynmvuf&mopf
rsm; wDxGifxkwfvkyf&efta&;-uD;a-umif; v+H‹aqmftm;ay;jyefonf? odk‹aomfvnf;/ qdk
&S,fvpf,xmblw w&m;ao0g'.udkifwG,fenf;a-umifh tEkynmvuf&mrsm;onf
usOf;ajrmif;I pdwf-unfvifzG,fuif;rJhum &kyfqdk;yef;qdk;vGef;aomykHpHwGifom zdESdyfcsKyf
cs,fxm;jcif;cH&cJhonf? 1949=ckESpfrSpwifI qdk&S,fvpf,xmblwonfvnf; uGefjrL
epftpdk;& tm%m&oGm;jyDjzpfaom w&kwfEdkifiHodk‹ ul;pufoGm;avawmhonf? tvm;wl
xdkif;r+dif; -urf;wrf;onfhtEkynmoabmu w&kwfEdkifiHudk pdk;rdk;oGm;avonf?

uGefjrLepf0g'vufatmufwGif/ tEkynmonf ‚if;.jyifvsmwifharmaomtvSoabmawG aysmufuG,f


ukefjyD;/ 0g'jzef‹ puf&kyfykHpHxkwfvkyfr+tjzpfodk‹ ajymif;vJoGm;.? Tyef;csDykHwdk‹onfacwfopfvlrsm;udk
o&kyfaqmifxm;onf? -urf;wrf;cufxefI/ cGeftm;ESifhjynfhpkHum r+Hr+dkif;onfhtvkyform; odk‹r[kwf t
xufucsay;onfhpepfudkomvdkufemwwfonfh awmifolv,form;ykHrsm;omjzpfonf?

90
1920=ckESpfrsm;u qdkAD,uf0g'jzef‹ydkpwmrsm;=“ypPnf;rJhvlwef;pm;. ynwfawmfq,fyg;”ESifh
“tjynfjynfqdkif&m e,fcsJŒwdk‹.rkom;?”

awmfvSefa&;rwdkifrDumvwGif/ &k&Sm;vl‹tzGJ‹tpnf;u tifrwefaumif;rGefvSy


onfhtEkynmvuf&mrsm;ESifh -uD;us,fcef;em;onfhydokumvuf&mrsm;udk xkwfvkyfcJh
onf? pdef‹yDwmpbufrS urBmausmf[mrDwufjywdkufwGif xif&Sm;-uD;us,fonfh tEky
nmvuf&mrsm;udk pkaqmif;xm;ayonf? trsm;tm;jzifh Oa&mywdkuf tEkynmonfwdk‹
.vuf&mrsm;jzpfonf? odk‹aomfvnf; uGefjrLepf0g'u 1917=ckESpfwGif &k&Sm;tEkynm
udk &yfwef‹ypfonfhtjyif/ ,if;wdk;wufzGH‹jzdK;r+rsm;udkyif aemufodk‹qkwfcGmoGm;apcJh.?
&kyf0g'tawG;tac:rS pdwf-unfvifzG,fuif;rJhaom uGefjrLepftEkynmu uGef
jrLepfavmu. urBmhtjrifudk owfrSwfay;.? &kyf0g'tawG;tac:onf/ vlom;udk
j'yf0wˆKrsm;pkaygif;pkpnf;aeaomt&mtjzpf jyifytay:&Hudkom-unhfjrifojzifh/ t&m
cyfodrf;udk &kyf0wˆKtjzpfodk‹om av#mhcsvdkufayonf? &kyf0g'tawG;tac:udk tEkynmY
tokH;csjcif;onf/ tjcm;aomvkyfief;ydkif;wGifuJhodk‹ t±+H;-uD;jzifhom-uKH&ayonf?
tEkynmtppfrSm/ vlom;rsm;onf tv†m[ft&Sifjrwfu ay;oem;awmfrlaom
jyifvsmwifharm vSyjcif;oabmwGif -unfEl;I cspfjcif;arwWmESifhtjcm;cHpm;csufpdwf
v+yf&Sm;r+rsm;udk xkwfaz:Edkif-ujcif; jzpfayonf? tEkynmvuf&mrsm;udk xkwfvkyfEdkif
&eftwGuf/ vlom;.0dnmOfonf arG;&mygtwGif;oabmudk twwfEdkifqkH;vGwfvyfpGm
xkwfaz:jyoEdkifcGifh &Sd&ygrnf? qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif pwiftkwfjrpfcswnfaqmufcJh
aom =aemifwGif w&kwftpdk;&/ Oa&myta&SŒydkif;EdkifiHrsm;tkyfpk/ tif'dkcsdKif;em;ESifh -uL;
bm;EdkifiHwdk‹wGif ykHwlul;cscJhonfh= uGefjrLepftm%m&Sifpepfonf/ TvGwfvyfIouf
awmifhoufom&Sdonfhywf0ef;usiftajctaeudk tjyD;ydkifacszsufypf-uonf? olwdk‹.

91
jynfolrsm;udk tpOfwpdkufzdESdyfcsKyfcs,fjcif;jzifh tEkynmudk uGyfrsufowfjzwfvdkuf-u
onf?

olwdk‹udk bmoma&;rSjzwfawmufuif;uGmapojzifh/ uGefjrLepf0g'onf tEkynm


udk aemufxyfwpfrsdK; xdk;ESufvdkufjyefonf? tEkynmudk yxrOD;pGmjzpfay:Edk;-uGvmap
jcif;onf bmoma&;rS&&Sdaom pdwf"gwfa&;&m-unfEl;r+jzpfonf? ordkif;wGif tausmf
-um;qkH;aom tEkynmonfwdk‹u wDxGifcJhaomyef;yk&kyfvkH;rsm;ESifh ydokumvuf&mrsm;
onf/ olwdk‹.bmoma&;,kH-unfr+rS&&Sdaom pdwf"gwfa&;&mEdk;-uGr+tiftm;jzifh bmom
a&;tmabmfrsm;wGiftajccHaom vuf&mrsm;yif jzpfayonf? olwdk‹onf/ vlom;rsm;udk

92
93
qdkAD,ufjynfaxmifpku uruxjyKIusif;ycJhaom wwd,t-udrfajrmuf tjynfjynfqdkif&m
uGefjrLepfnDvmcH. 0g'jzef‹ydkpwmwpfckjzpfonf? at;pufr+efrd+if;aomuGefjrLepfavmuudk t
vHudkifxm;onfh vl-urf;-uD;.rsufESmwGif xif[yfvsuf&Sd.?

aojcif;jzifhaysmufysufoGm;rnfh wd&pm>efrsdK;pkwpfcktjzpfrjrif-ubJ/ tv†m[ft&Sifjrwf


u 0dnmOfoGif;ay;xm;aom ouf&Sda0ae,stjzpf jrif-uonf? olwdk‹u vl‹avmuudk
cspfcifI txl;wvnftr$rf;wifcsD;-uL;um olwdk‹.tEkynmvuf&mrsm;wGif tv†m[f
t&Sifjrwf.zefqif;jcif;tEkynmudk xif[yfaponf? bmom,kH-unfr+r&Sdonfh vl‹tzGJ‹
tpnf;wGifrlum;/ vlwdk‹onf Todk‹aompdwftm;xufoefr+ESifh-unfEl;r+ qkH;±+H;oGm;-u
I/ pdwf"gwf0dnmOfa&;t& tokH;0ift&ma&mufjcif;uif;rJhr+rsm;jzifh ywfvnf0dkif;xm;
jcif; cHae-uonf? TtawG‹t-uHKrsdK;udk uGefjrLepftpdk;&wdkif;wGif awG‹&Sd&ayonf? bm
omt,l0g'r&Sdjcif;ESifh vlom;onf wd&pm>efrsdK;pkwpfckomjzpfonf [laomtawG;t
ac:wdk‹a-umifh vl‹b0vl‹toufonf wefzdk;r&SdawmhbJ/ vlwpfOD;csif;. wnf&Sdjcif;onf
ol.udk,fcE<maoqkH;oGm;csdefwGifukefqkH;oGm;ayonf? xdkodk‹aomvl‹ tzGJ‹tpnf;wGif
tqdk;jrif0g'/ -unfEl;r+uif;rJhjcif;ESifht"dy`g,fuif;rJhjcif;wdk‹ v$rf;rdk;vmawmhonf?
armfpDwkH;. w&kwfeDEdkifiHonf/ uGefjrLepf0g'. a&S;&dk;qefjcif;ESifh oabmxm;
usOf;ajrmif;jcif;wdk‹u aemufxyfxif&Sm;aomO'g[&k%frsm;tjzpf jyqdkcJhayonf? (T
ta-umif;udk a&SŒvmrnfhtcef;rsm;wGif qufvufqef;ppf-uygrnf)? ,Ofaus;r+awmf
vSefa&;umvtwGif; vlwdkif;onf t0wfwpfrsdK;wnf;0wfqif&.? tdrfwGif;tvSarG;
aomwd&pm>efrsm;udk wm;jrpfcJhonf?

94
t"dy`g,fuif;rJhaom “uGefjrLepf odyH`ynm”
The Nonsense of "Communist Science"
odyH`ynmonfvnf; uGefjrLepf.jyif;xefaomvufoD;xkaxmif;jcif;cH&onfh t
ydkif;wpfydkif;jzpfonf? pwmviftpdk;&u “ypPnf;rJhvlwef;pm;tEkynm”ESifhtwl “ypPnf;
rJhvlwef;pm;odyH`ynm”udkvnf; wifjycJh.? ToDtdk&Dt&/ blZGmodyH`ynmESifh ypPnf;rJhvl
wef;pm;odyH`ynm[lI ESpfrsdK;&Sdonf [l.? jcm;em;aomodyH`ynmESpfrsdK;u jcm;em;aom
&vm'frsm;udk &aponf? Ttcsufudk emZDygwD.*smreDEdkifiHu *sL;vlrsdK;odyH`ynm&Sif
tdkifpwdkif;. awG‹&Sdcsufudk ypfy,fonfhtjzpfESifh E+dif;,SOf&ygrnf?
ypPnf;rJhvlwef;pm;odyH`ynmonf &Sd&if;pGJodyH`ynmudk &kyf0g'tawG;tac:ESifh
udkufnDatmif ta&;ay:jyKjyifajymif;vJxm;jcif; jzpfonf? pwmvif.qdkAD,uftm
%m&Sifpepftpdk;&twGuf trSwfw&jzpfapaom “vdkifqifudk tjzpftysuf”onf xif
&Sm;aomoufaoom"uwpfck jzpfayonf?
x&dkzif 'ifeDqdkApf vdkifqifudkonf qdkAD,ufjynfaxmifpkrS pdkufysdK;a&;ausmif;
rsm;wGif ynmoif-um;atmifjrifcJholjzpfonf? 1940=ckESpfrsm;wGif pwmvif.pdwf0if
pm;r+udk vufcH&&SdI qdkAD,ufpdkufysdK;a&;ESifhZD0aA'ay:vDpDtm%mudk wpfOD;wnf;ydkif
pdk;rdk;vmcJhavonf? ta&;-uD;qkH;rSm/ vdkifqifudku -op-wD,HvlrsdK; &kuQaA'ynm&Sif c
&pf,mefbkef;awmf-uD; *&D*dk rif;'Jvf. 19=&mpkESpftwGif; awG‹&SdcJhI 20=&mpkESpfwGif
aemufxyfvufawG‹prf;oyfcsufrsm;jzifh oufaojycJhaom rsdK;ADZaA'udk ypfy,fjcif; jzpf
onf? vdkifqifudku rif;'Jvf.ed,mrrsm;udk “blZGmodyH`ynm”jzpfonf[kqdkum y,fcs
ypfI/ 18=&mpkESpfrS jyifopfZD0aAynm&Sif vmruf. “avhusifh,ljcif;jzifh&&Sdaomt
&nftcsif;udk ADZtarGcHjcif;”pmwrf;udk axmufcHcJhonf?
vdkifqifudk. tawG;tac:onf rnfonfhodyH`ynmqdkif&m oufaojycsufay:
wGifrS tajccHjcif;r[kwfacs? 1930=ckESpfrsm;wGif qdkAD,ufjynfaxmifpku -uD;us,f
onfh pdkufysdK;a&;jy\emESifh -uHKawG‹&jcif;a-umifh/ vdkifqifudktm; pdwf0ifpm;cJhjcif;jzpf
onf? ol.oDtdk&Dudk tokH;jyKjcif;jzifh ZD0aA'ynm&Sifwdk‹,kH-unf-uonfhenf;xuf qef
ESifh*sKHpyg;xGufE+ef;ydkrdkaumif;rGefvmvdrfhrnf[k uwday;cJhonf? Oyrm/ tu,fI oifh
awmfonfhtajctaeay;IpdkufysdK;ygu *sKHpyg;onf &dkif;pyg;aphtjzpfodk‹tvdkvdkajymif;
vJ xGufvmvdrfhrnf[k tcdkiftrmtqdkjyK.? ol‹tqdktwdkif; atmifjrif&ef jyifqif.?
(TtqdkrSm tu,fI acG;rsm; awmeufxJwGifusufpm;ygu ajracG;uav;tjrKHvdkuf
arG;xkwfay;vdrfhrnf [kqdkonfESifhtvm;wl.? ,if;tqdkonf odyH`ynmESifh vkH;vkH;-uD;
qef‹usifaeonf? xdkuJhodk‹aomtjzpftysufudk b,faomtcgurS rawG‹bl;cJh-uacs?)
1940=ckESpfwGif/ pwmvifu vdkifqifudktm; qdkAD,ufqdk&S,fvpfjynfaxmifpkorw
EdkifiH. odyH`ynmtu,f'rDrS rsdK;ADZaA'Xmet-uD;tuJtjzpfcef‹tyfvdkufavonf? T
wuUodkvfonf qdkAD,ufjynfaxmifpk. t-uD;us,fqkH;aom wuUodkvfjzpfayonf?
vdkifqifudkuvnf; T&mxl;udk ESpfq,fhig;ESpfwdkif ,lxm;cJh.?
1948=ckESpfwGif or&dk;usrsdK;ADZaA' oif-um;ydk‹csjcif;udk wm;jrpfvdkufonf?
vdkifqifudk. tDAdkvl;&Sif;0g'Dpmwrf;udk 0dkif;y,fI rif;'Jvf. rsdK;ADZoDtdk&Dudk axmufcH
aom rsdK;ADZynm&Sifwdk‹udk v#KdŒ0Sufzrf;qD;jyD; uGyfrsufypfvdkufonf?
xdktcsdeftawmtwGif;/ vdkifqifudk. pdkufysdK;a&;ay:vDpDu oD;ESHxGufE+ef;usqkH;
jcif; tus,fw0ifh jzpfay:aponf? Oyrm/ tu,fI rsdK;aphrsm;udk at;pufaeaom a&cJ
a&wGif tcsdeftwef-umatmif pdrfxm;jyD;aemuf xkwf,lIpdkufygu at;jraom&moDudk

95
cHEdkifvdrfhrnf[k tcdkiftrmtqdkjyKonf? ol.,lqcsufudkprf;oyf&ef wefcsdefrsm;pGm
aom rsdL;aphrsm;udk a&cJa&wGifpdrfI qdkufab;&D,m;jrufcif;jyifwGif -uJapcJhonf? rsdK;
aphrsm;rSm tan‡mufrxGufvmay? tvm;
wl prf;oyfcsufrsm;tm;vkH;onfvnf;
atmifjrifr+r&SdcJhacs? odk‹aomfvnf; T
qkH;&+H;r+rsm;ESifhywfoufI 1960=ckESpft
xd az:xkwfjcif;r&SdbJ 0Sufxm;cJh-uav
onf? aemufqkH; 1964=ckESpfwGifusrS
vdkifqifudk.oDtdk&DrSm;,Gif;a-umif; 0ef
cH-uavonf? rif;'Jvf.rsdK;ADZawG‹&Sd
csufudk tus,fw0ifhoif-um;&ef pDrH
udef;csI tokH;cs-u&ayonf? &k&Sm;
EdkifiHonf tar&duefpdkufysdK;a&;rS rsdK;
pyfjcif;ESifh aemufacs;ajraqG;tokH;jyK
I pdkufysdK;ajrrsm;udk jyefvnfjyKjyifonf h
enf;odk‹ ul;ajymif;&avonf? olwdk‹.
t"dy`g,fr&Sdaompmwrf;u &k&Sm;EdkifiH
pdkufysdK;a&;udk t-uD;tus,fysufpD;apcJh
aomfvnf;/ vdkifqifudkESifhtaygif;ygwdk‹
onf olwdk‹.pdwful;rsm;udk rypfy,f-u vd kifqifudku tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtwGuf rsdK;ADZ
aA'udkjiif;y,fxm;ojzifh/ qdkAD,ufpdkufysdK;a&;
ao;acs? qdkAD,ufodyH`ynmavmuwGif onf ESpfaygif;rsm;pGm acwfaemufus usef&pfcJh
olwdk‹.&mxl;tqifhrsm;udk xdef;xm;EdkifcJh avonf?
-uao;onf?

vdkifqifudkvufsmbufvlu qdkAD,ufu|rf;usifolrsm;tm;
“ypPnf;rJhvlwef;pm;odyH`ynm”ta-umif; &Sif;jyaeykH?

96
a,bk,stm;jzifh/ acwfopftDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dorm;wdk‹onf/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D
wGif rsufpdrSdwfwG,fuyf,kH-unfjcif;a-umifh -uD;us,fonfhysufpD;jcif;udk ay;aqmif
onfh vdkifqifudkudpPESifhywfoufI zGifh[ajymqdkjcif;rjyK-uay? vdkifqifudk. tawG;t
ac:ta-umif;ajymv#if vmruf0g'wpf,loefykHpHjzpfonf[k pGyfpGJI pum;jzwfypfavh&Sd
-uonf? odk‹aomfvnf; vdkifqifudkESifhtaygif;ygwdk‹onf vmruf0g'Drsm;omr[kwf-u
acs? olwdk‹onf 'g0ifoDtdk&D0g'Drsm;jzpfonfhtjyif/ vmrufESifh'g0ifwdk‹ESpfOD;pvkH;onf
wpfOD;ESifhwpfOD;tjyeftvSefjznfhpGufr+ay;-uonfh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtawG;tac:&Sifrsm;
jzpf-uonf[k ,kH-unf-uayonf?
vmruf. “avhusifhI&&Sdaomt&nftcsif;udk tarGcHjcif;”oDtdk&Dudk tajct
jrpfr&Sd[k ypfy,fvdkufaomtcsdefwGif/ 'g0if.oDtdk&Donfvnf; tajccHr&Sdawmha-umif;
udk olwdk‹owd&-uayonf? xdk‹a-umifh olwdk‹u vmruf.oDtdk&Dudk rsufpdrSdwfI
qufvuf axmufcHcJh-uonf?
rm;ufP0g'D='g0if0g'DtawG;tac:±Sif a&mbwf tJrf ,ef;u ola&;aomaqmif;
yg;wpfyk'fwGif atmufygtwdkif; a0zefxm;onf?

TykHwGif/ vdkifqifudk. t"dy`g,fuif;rJhaomoDtdk&Dudk &k&Sm;awmifolv,form;rsm;tm; twif;t


usyfvdkufemusifhokH;ap&ef tao;pdwf&Sif;jyaeonf? &vm'frSm -uD;rm;aomqkH;±+H;r+om jzpf.?

97
u|Ekfyfwdk‹.vuf&Sdacwfodk‹a&mufvmcgeD;tcsdefwGif/ vl‹tzGJ‹tpnf;ESifhobm0wdk‹onf tDAdk
vl;&Sif;oDtdk&DESifh uGefjrLepf0g'ESpfrsdK;pvkH;udk vdkufemonf[laom vdkqifudktawG;tac:
udk ,kH-unfjcif;a-umifh t-uD;us,fqkH;aom ysufpD;,dk,Gif;r+ESifh -uKHcJh-u&.? obm0ed,m
ronf 'dkiftmvufwpf(,kwWdaA'enf;us qifjcifokH;oyfjcif;jzifhtrSefw&m;udk&SmazGjcif;=
tEkyËdavmr)usonf[k qdk.? Ttwdkif;r,kH-unfonfh ZD0aA'ynm&Sifonf tvkyfjzKwf
cH&.? &Hzef&Hcg ol.vGwfvyfr+vnf; qkH;±+H;-u&.? wpfcsdKŒvnf; toufygqkH;±H+;-u&.?
vdkifqifudktawG;tac:onf/ tDAdkvl;&Sif;0g'jzpfI urBm-uD;.useftydkif;wGif pdwf0ifpm;
zG,faom rsdK;ADZaA'qdkif&mzGH‹jzdK;r+udk vspfvsL±+xm;jcif;jzpfonf? 'g0if0g' trnfjzifhom
56
aqmif&GufcJh-ujcif;jzpfonf?===
vdkifqifudk.acwfwGif qdkAD,uftkyfcsKyfa&;tm%mydkifwdk‹u rsdK;ADZaA'udk qef‹
usif-ujcif;onf &kyf0g'Dwdk‹. t,loefjcif;udk jyonfhOyrmwpfckjzpfayonf? xdkenf;
wl/ vdkifqifudkESifh ol‹udkaxmufcHaomtaygif;ygwdk‹u rsdK;ADZaA'ed,mrrsm;udk vufcH
&efjiif;y,fcJh-uouJhodk‹/ ,ae‹vuf&Sdacwf &kyf0g'Dtajrmuftjrm;wdk‹onfvnf; ouf&Sd
t&mtm;vkH;wGif wdusonfhykHpH“'DZdkif;”(0g=&nf&G,fcsuftjynfh&Sdaomzefqif;jcif;)&Sd
a-umif; odyH`ynmuawG‹&Sdaz:xkwfxm;onfudk olwdk‹. tawG;tac:bufvdkufr+a-umifh
rsufpdrSdwfxm;-uonf? Ttcsufudk qef‹usifEdkifonfhoDtdk&Dwpfckck&&Sd&ef a':vm oef;
aygif;rsm;pGmtukefcHjzKef;wD;I ESpfaygif;rsm;pGm tyifyef;cH-uaomfvnf; olwdk‹. okaw
oersm;rSm tcsnf;ESD; aiGukefvlyef;om jzpfaeayonf?
uGefjrLepf0g'. vlr+a&;wGif xdcdkufr+
Communist Ideology's Effect on Social Life
20=&mpkESpfwGif/ uGefjrLepfwpf,loefwdk‹.-oZmonf olwdk‹pdk;rdk;aomwdkif;jynf
rsm;. vlr+a&;tydkif;wGif tE+wfoabmxdcdkufcdkufr+&SdcJhonf? ,if;EdkifiHwdk‹rS jynfol
jynfom;rsm;udk oem;-uifemjcif;pdwf"gwfuif;rJhI i&JbkHwGifa&mufaeouJhodk‹aom

uGefjrLepftpdk;&onf a-umufvef‹&onfhtpdk;&jzpfonf? vlxkudk rma-umcufxefaomrsufESm


xm;jzifh txufrS-unfhaeonfh ,leDazgif;0wft&m&Sdwdk‹u tpOfjcdrf;ajcmufaeayonf?

98
qif;&Jjcif;b0odk‹ twif;tusyfydk‹aqmifcJh-u.? tv†m[ft&Sifjrwfwnf&Sdjcif;udk jiif;
y,fap.? vlwdk‹udk bmoma&;rSuif;uGmapjyD; bmoma&;todw&m;pdwf"gwfrsm;ESifh
udk,fusifhw&m;rsm;udk twif;tusyf azsmufzsuf-u.? vl‹tzGJ‹tpnf;udk vlom;rsm;
onf j'yf0wˆKypPnf;wdk‹ompka0;aygif;pnf;xm;onfhtwkH;twpfjzpfI xdktwkH;twpf
-uD;onf aoqkH;oGm;onfESifh aysmufysufoGm;rnf[laom tjrifudk twif;&dkufoGif;
onfh vl‹ordkif;wGif vlrqefqkH;usifhpOfxkH;"avhudk wnfaqmufcJh-uayonf? qdkAD
,ufjynfaxmifpk/ Oa&mywdkufta&S‹ydkif;tkyfpkESifh w&kwfeDEdkifiHrsm;wGif u|Ekfyfwdk‹awG‹
jrifcJh-uonfh tjzpftysufrsm;t&/ uGefjrLepf0g'onf/ olwdk‹.jynfoljynfom;rsm;udk
wd&pm>eftkyfwpftkyftjzpfomjrifonfh vl‹tzGJ‹tpnf;ykHpHudk wnfaxmif&ef-udK;yrf;-u
onf[k qdkEdkifygonf? ‚if;rSm/ 'g0if.oDtdk&DrS &nf&G,fcsuftwdkif;yif jzpfonf?
• 'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DESifh tif*sJvf. “obm0qdkif&mtEkyËdavmr ('dkif
tmvufwpf)”wdk‹onf/ vlom;rsm;udk wdk;wufzGH‹jzdK;jyD;aom wd&pm>efwpfrsdK;
jzpfonf[k ,lqxm;onf? xdk‹a-umifh vl‹tzGJ‹tpnf;onf wd&pm>ef tkyf-uD;
wpftkyfomjzpfonf[laom,lqcsufudk tqifhwdkif;wGif az:jy-uonf?
uGefjrLepftpdk;&wdk‹onf/ pdwfr-unfrvifjzifh pdwf"gwfjyif;jyjcif;vJr&Sd/
toufvnf;rygouJhodk‹aom wd&pm>efvnf;ru puf&kyfvnf;rus xdkESpfrsdK;
-um;&Sdvlom;rsdK;udk ysdK;axmif-uonf?
• uGefjrLepfpHepfonf vlyk*~dKvfwpfOD;csif;udk wefbdk;rxm;ay? tkyf-uD;wGif OD;
a&tm;jzifh rsm;jym;onfhtwGuf wpfOD;wpfavudk qkH;±+H;vdkuf&jcif;onf t
a&;r-uD;acs? rpGrf;roefol tvkyfrvkyfEdkifol'kuQdwwdk‹udk tkyf-uD;rSz,f
xkwfypfI iwfjywfaooGm;atmif ypfxm;-uonf? rusef;rmola&m*gonf
wdk‹udk tEW&m,fay;Edkifoltjzpf owfrSwf-uonf? cGifhv$wfjcif;/ oem;-uif
u&k%mw&m;xm;&Sdjcif;/ opPm&Sdjcif; ponfwdk‹onf uGefjrLepfavmuwGif
r&Sdaoma-umifh/ vlwdkif;onf tdkrif;jcif;ESifhaoqkH;jcif;udk a-umuf&GHŒ-u
onf? Z&mtdkrsm;onf rnfonfhjyKpkr+udkrS rcHpm;-u&acs? “ao&eftwGuf
ocsõKif;odk‹OD;wnfoGm;aeonfh qifwpfaumif”udkrnfolurS av;pm;jcif;
rjyK-uawmh ouJhodk‹jzpf.?
• wd&pm>eftkyfwGifuJhodk‹ vl‹tzGJ‹tpnf;onf wpfrsdK;wpfpm;wnf;aom vlom
v#if yg0ifzGJ‹pnf;.? t0wf/ armfawmfum;ESifh tdrfrsm;onf wpfykHpHwnf;
jzpfonf? vl‹tzGJ‹tpnf;wpfckvkH;onf/ jiD;aiG‹zG,f&kd;tDaeatmif xyfwvJvJ
jzpfjcif;/ jyifvsmwifharmr+tvS&o oabmuif;rJhjcif;rsm; pdk;rdk;vsuf&Sd.?
tm;upm;orm;rsm;/ tEkynmonfrsm;/ ynm&Sifrsm;ESifh tvkyform;rsm;tm;
vkH;wdk‹onf b0ykHpHwpfrsdK;wnf;jzifh aexdkiftouf&Sif-uonf? tdrfrsm;onf
vnf;/ arG;jrLa&;wd&pm>efwdk‹twGuf aqmufvkyfxm;aomwif;ukwfrsm;ESifh
wl.? t0wftxnfrsm;udkvnf; taemufEdkifiHrsm;rStdrftvSarG;onfhwd&
pm>efrsm;udk tat;'%fumuG,f&efcsKyfay;aomt0wfuJhodk‹ wpfykHpHwpfa&mif
wnf;csKyf0wf-u&onf?
• Tpepfonf &kyf0g'wGif vkH;0tajccHxm;aom “tvkyfESifhukefxkwfvkyf
jcif;”pepfjzpfonf? ta&;-uD;qkH;rSm jynfolvlxkyk*~dKvfwpfOD;csif;. t&nf
tcsif;r[kwfbJ/ oluvl‹tzGJ‹tpnf;twGuf aqmif&Gufay;Edkifjcif;om t"du
jzpf.? pHjyyk*~dKvfrSm/ tvkyf-udK;pm;onfhtvkyform; odk‹r[kwf oD;ESHxGuf
trsm;qkH;pdkufysdK;xkwfvkyfay;Edkifonfh awmifolv,form; jzpf.? vlom;
99
wdk‹. udk,fusifhw&m;wefzdk;/ &nf&G,fcsufrsm;ESifh pdwf"gwftajctaersm;udk
*&kpdkufjcif; r&Sdacs?

qdkAD,ufjynfaxmifpkY/ vlxkqENjyjcif;udk ESdrfeif;&mwGiftokH;jyKonfh 'ZifrfpuDtxl;wyfzGJ‹?

• vl‹b0onf touf&Sifaea&;twGuf vkH;yef;v+yf&Sm;ae&jcif;jzpfonf[k jrifxm;


onfhtwdkif;/ TtawG;tac:rsdK;onf tm;enf;csdeJ‹olwdk‹udk z,f&Sm;ypf&mY jy\
emr±Sdacs? xdk‹xufru Todk‹jyKvkyfjcif;onf vdktyfcsufjzpfonf[k ,lqayonf?
wd&pm>efrsm;t-um;wGif/ touf&Sifaea&;twGuf wdkufcdkufvkH;yef;-u&ovdk/ vl
wdkif;onf ol‹twGufyxrjzpf&rnf[k pOf;pm;-u.? xdk‹a-umifh wdk;wufr+r&Sdacs?
vlwdk‹onf -uifemoem;jcif;u&k%mw&m;uif;rJhjcif;a-umifh/ vl‹tzGJ‹tpnf;onf
jidrf;csrf;jcif;ESifh om,m0aysmr+ r&&SdEdkifacs? -uifemjcif;u&k%mw&m;uif;rJhjcif;
tay:wGif tem*wftwGuf pdk;&drfa-umifhusjcif;u xyfrHjznfhpGufvdkufjcif;a-umifh/
ar#mfvifhcsufuif;rJhjcif;ESifh tqdk;bufudkomjrifjcif;pdk;rdk;vmayonf?
• “wd&pm>eftkyfpdwf"gwf”a-umifh/ tedrfhqkH;rStjrifhqkH;tqifh&Sdvltm;vkH;wdk‹onf/ t
pOfojzifh a-umuf&GHŒxdwfvef‹ae-uojzifh/ udpPwdkif;udk a-umufvef‹w-um; jyef
vnfwkH‹jyef-uonf? ukwftusô&Snf0wfxm;ol tdrfa&SŒwGifvm&yfv#if 'l;wkefatmif
a-umufae-uonf? tpdk;&tm%mydkift&m&Sdrsm;u qifhac:rnfudk a-umufvef‹ae-u
onf? odk‹aomfvnf; olwdk‹u bmudka-umufaeonf/ bmha-umifha-umufaeonf

100
[laomta-umif;&if;rSm xif&Sm;jcif;r&Sdacs? b,folurSvnf; twdtus owfrSwf
az:jyEdkifjcif; r&Sdacs?

bmvifwHwdkif;-uD;udk rjzdKzsufypfrD awG‹&ykH? oHql;-udK;rsm;/ rdkif;bkH;rsm;ESifh wifhum;rsm;u


uGefjrLepf tm%m&Sifpepf.vuQ%mudk az:jyvsuf&Sd.?

• tv†m[ft&Sifjrwfudk a-umuf&GHŒ&rnfhae&mwGif/ tjcm;a-umuf&GHŒ&rnfh “Xme”trsm;


tjym;&Sd.? Oyrm/ qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif/ (,Qif csufumESifh tifauAD'DuJhodk‹
aom v#dKŒ0SufwyfzGJ‹jzpfonfh) au*sDbDu vl‹tzGJ‹tpnf;wpfckvkH;udk aovkcref;
xdwfvef‹a-umuf&GH‹aeatmif -udK;pm;oGwfoGif;arG;jrLay;onf? vloef;aygif;rsm;pGm
udk &kH;wifppfaq;jcif;r&Sd/ rdrdudk,fudk umuG,fxkacscGifhr&SdbJ aorif;pcef;odk‹ydk‹
vdkuf-uonf? TtzGJ‹tpnf;wdk‹u pD&ifcsufcscJhonfhtjzpftysufrsm;u -um;&ol
jrif&olwdk‹ESifh jynfolvlxkwpfckvkH;.pdwfudk pdk;rdk;ajcmufjcm;apayonf? TtzGJ‹t
pnf;wdk‹onf/ awm&dkif;tavhtxay:tajccHI pepfwusa&G;cs,fokwfoif &Sif;vif;
-uonf?
• bk&m;ociftm; a-umuf&GŒHtm;udk;jcif;udk pepfwus zsufqD;ypfvdkufojzifh/ yk*~Kdvf
wpfOD;csif;wdk‹onf xkdpepfudka-umuf&if; olwdk‹.twGif;pdwfoabmxm;todw&m;
tm;vkH;udkESdyfuGyf odk0Sufxm;vdkuf-u.? xdk‹a-umifh pepfu teH‹cHEdkifjcif; odk‹r[kwf
jypf'%fcyfEdkifjcif;r&Sdygu cdk;0Sufjcif;/ vmbfay;vmbf,ljcpm;jcif;/ tvGJokH;pm;
101
vkyfjcif; pojzifh -uHLor#aomOya'qef‹usifa&;vkyf&yfrsm;udk a&Smif&Sm;jcif;r&Sd-u
awmhacs?
• usD;vef‹pmpm;a-umuf&GHŒxdwfvef‹ae&jcif;/ a-umufpdwfr$efaejcif;wdk‹jzifh jynfheuf
aeaomywf0ef;usifwGifaexdkif&ojzifh vlwdk‹onf pdwfaomuzdpD;ae-uayonf? ae‹
a&mnOfhyg tcsdefwdkif;wGif tdyfraysmfEdkif-uacs? tppt&m&monf olwdk‹twGuf
a-umuf&GHŒzG,f&mcsnf;jzpfaeayonf? olwdk‹. udk,fcE<monf vsifjrefpGmtiftm;csd
eJ‹oGm;-u.? pdwfzdpD;r+ rsm;vGeftm;-uD;ojzifh rdef;ra,mufsm;wdk‹onf EGrf;e,ftm;
aysmhoGm;-ujyD; t&G,faumif;aewkef;yif aoqkH;oGm;-uonf? ar#mfvifhcsuf uif;rJh
jcif;a-umifh/ olwdk‹.b0wGif aumif;aomt&mrsm;udk okH;pGJpHpm;I om,maysmf&$if
pGm aexdkiftouf&SifEdkifjcif;r&SdonfhtwGuf/ olwdk‹.b0'kuQyifv,fudk arhajymuf
Edkif&ef t&ufaopmrl;,pfjcif;jzifh acwWarhaysmufap-uonf?
• toufaoqkH;jyD;aemuf olwdk‹.b0onf ysufpD;ysufokOf;oGm;vdrfhrnf[k ,kH-unf
-uojzifh/ olwdk‹.b0touf&Sifa&;twGuf ZGJebJ-uD;pGmjzifh usm;ukwfusm;cJ wG,f
wm-uayonf? olwdk‹touf&Sifa&;twGuf &kef;uef-u&mwGif vlwdkif;udk jydKifbuf
tjzpfom jrif-u.? olwdk‹tenf;i,fr#avmuftvdkrusonfh trlt&mudkvnf;
a'goacsmif;acsmif;xGuf-u.? qdk&S,fvpfpepf. 0g'a&;&mtajccHa&aomufjrpf
jzpfonfh “tjyeftvSefulnDa&;”ESifh “axmufyHha&;”onf 0g'jzef‹r+a-uG;a-umfoHom
jzpfonfudk vufawG‹udk,fawG‹cHpm;-uayonf? trSefrSm uGefjrLepfavmurS vl
wdkif;onf tjcm;olwdk‹udk oHo,jzifhom-unfhjrif-uaoma-umifh/ rdrdwdk‹udk,fudk t
xD;usefb0tjzpfodk‹ydk‹aqmifxm;I -udwfrSdwfcHpm;ae-uayonf?
• yk*~dKvfwpfOD;csif;onf tv†m[ft&Sifjrwftm; ouf0if,kH-unfjcif;r&Sdaoma-umifh/
rdrdudk,fudk tjcm;rnfolwpfOD;wpfa,mufudkrS t"dy`g,f&SdonfhaESmif-udK;qufpyfr+
ESifh ,kH-unfpdwfcsr+ r&Sday? 'g0if0g'DuGefjrLepf0g'Dwdk‹onf yk*~vduta&;udk azsmuf
zsufypf&onf? wpfOD;ESifhwpfOD; &efvdk-uonf? wpfOD;OD;u rnfonfhtcsdefwGifrqdk
ol&Sdor#tm;vkH;udk odrf;,loGm;Edkifayonf? uGefjrLepfwdkif;jynfwGif rdrdudk,fom
v#if olpdwftcs&qkH;yk*~dKvfjzpfonf? odk‹aomfvnf;/ oludk,fwdkifuvnf; tm;enf;
oljzpfa-umif; oluodxm;ojzifh/ ol‹udk,fudkvnf; r,kH-unfEdkifawmhay? olonf
ar#mfvifhcsufuif;r+udk tjyif;txefcHpm;ae&ayonf? xdk‹a-umifh/ ol‹b0udkol tpOf
ra-ureyfjzpfaeaomfvnf; rnfodk‹rS ajymif;vJEdkifpGrf;r&Sdacs?
• uGefjrLepfvl‹tzGJ‹tpnf;wGif/ vlwdk‹.pdwfudk ydwfyifxm;jcif;jzifh jynfheufaeojzifh/
ausmif;wGifjzpfap tdrfwGifjzpfap azsmfajzr+Xmersm;wGifjzpfap olwdk‹.b0 ae&m
wum t&m&mwdkif;wGif csdKŒ,Gif;csufrsm;&Sdaeayonf? olwdk‹udk oif-um;n$ef-um;
xm;onfhtwdkif;omv#if vkyfaqmifEdkif-uayonf? xdk‹a-umifh jy\emtopftqef;
wpfckckESifh &ifqdkifaomtcgwGif ajz±Sif;Edkifonfh yifudkOm%ftpGrf;tpr&Sd-uacs? t
u,fI ,if;jy\emudk &ifqdkifajz&Sif;yguvnf; jyif;xef-urf;wrf;pGmomv#if wkef‹
jyefwwf-u.?
• pOf;pm;qifjcifwkHw&m;r&Sdonfh vlwdk‹onf/ pepfwus pDpOfEdkifpGrf;aom pdwf"gwfr&Sd
-uojzifh o,HZmwrsm;udk aumif;usdK;oufa&mufwdk;wufatmif tokH;rcswwf-u
ay? o,HZmwypPnf;rsm;udk vdkifqifudkudpPrSmuJhodk‹ pdwful;,OfavmuwGif okH;jzKef;
ypf-uavonf?
• uGefjrLepf0g'onf vl‹tzGJ‹tpnf;. tajccH,lepfjzpfaom tdrfaxmifpkudk zsufpD;ypf
onf? xdrf;jrm;jcif;wGif ‚if;.eufeJaomoabmt"dy`g,frygay? umrqufqH
jcif;ESifh om;arG;jcif;jzifh vkyftm;xkwfvkyfr+om jzpfayonf? xdrf;jrm;jcif;onf
102
udk,fusifhw&m;twGuf r[kwfacs? t"du&nf&G,fcsufrSm rsdK;okOf;jcif;rjzpfatmif
xdef;xm;jcif;om jzpfayonf? tdrfaxmifpkrsm;onf/ olwdk‹.om;orD;rsm;udk apmifh
a&SmufjyKpkysdK;axmifjcif;rvkyf-u&ay? tpdk;&/ wpfenf;tm;jzifh tpdk;&ucef‹tyfxm;
olrsm;u wm0ef,l&onf? uav;wpfa,mufudk vlom;tkyf-uD;twGuf OD;a&wdk;
vmjcif;omjzpfI/ olyg0ifaeaomvlom;tkyfudk umuG,f&eftwGufom oifwef;ay;
-uonf? rdcifu ol.tdrfaxmifpkudk wG,fwmjcif;r&SdbJ rkef;wD;jcif;a-umifh/ ol.
cufxefr+udk om;orD;rsm;odk‹wpfqifh v$Jay;vdkuf.? tdrfaxmifpkcspfcifr+uif;rJh
onfhb0wGif -uD;jyif;vmaomuav;rsm;onf tqdk;jrifolESifharmufrmolrsm; jzpf
vm-uonf? tdrfaxmifpktwGif;&Sdonfh cspfjcif;arwWmESifh av;pm;r+tpm; &efvdkr+
u zkH;v$rf;aeonf? xdkuav;onf rnfol‹udkrS ,kH-unfpdwfcsjcif;r&Sdacs?
• xdrf;jrm;r*FvmjyKjcif;t,ltqr&Sdaomvl‹tzGJ‹tpnf;wGif/ razgufjyef opPm&Sdjcif;/
tysKdvlysdKppfjcif;udk wefzdk;xm;jcif; ponfwdk‹r&Sday? ‚if;tpm; umrqufqHrdwf
vdkufjcif;pdwf"gwfESifh jynfhwefqmvkyfief;rsm;om ysHŒESH‹vsuf&Sd.?
• ykvdyf&JwyfzGJ‹udk vufudkifwkwfvkyfI zdESdyfcsKyfcs,fonfh uGefjrLepfvl‹tzGJ‹
tpnf;wGif/ tv†m[ft±Sifjrwfudk a-umuf&GHŒjcif;todw&m;r&SdEdkifacs? xdk‹a-umifh/
&mZ0wfr+wdk;yGm;vm.? cdk;0Sufvk,ufjcif;onf ae&mwumwGif tv#Hy,frsm;jym;
.? puf&kHtvkyf&kH/ v,f,mjcHESifhor0g,rrsm;wGif pkaygif;cdk;0Sufjcif;u tpOftjrJ
jzpfonfh obm0tavhtxwpfckomjzpfayonf?
• uGefjrLepftawG;tac:u wpfrsdK;wpfzkHtwnfwusqdkxm;aomfvnf;/ uGefjrLepfvl‹
tzGJ‹tpnf;wGif/ vlrsdK;cGJjcm;a&;onf tvGefysHŒESH‹ayonf? qdkAD,ufjynfaxmifpkwGif
&k&Sm;vlrsdK;r[kwfolwdk‹udk/ txl;ojzifhrGwfpvifrfwdk‹udk/ rkef;wD;qef‹usif-u.?
'g0ifoDtdk&Dudk wdk;wdk;wdwfwdwf vufcHxm;aom &k&Sm;vlrsdK;wdk‹onf rGwfpvifrfvl
enf;pkrsm;ESifh tjcm;vlenf;pkrsm;udk “jynfhpkHjynfh0pGmajymif;vJr+tqifh ra&mufao;
olrsm;”[k,lqI jynfESif'%fay;jcif;jzifh tpkvdkuftjyKHvdkufowfjzwfvdkuf-u.?
uGefjrLepf0g'tawG;tac:wGif “vlowfr+”onf tDAdkvl;&Sif;jzpfpOfwGif obm0t
avsmuf yg0ifaom “obm0'dkiftmvufwpf”(tEkyËdavmrobm0)tjzpftysuf[k
,lqxm;.?
• uGefjrLepf0g'onf/ vlom;rsm;udk ukefxkwfvkyfr+pGrf;aqmifEdkifonfh wd&pm>efwpfrsdK;
tjzpfom jrif.? ‚if;tawG;tac:u aus;vufawm&Gmaevlxkudk txl;wvnf
rkef;wD;pufqkyf&GH&Smjcif; jzpfap.? rm;ufPu aus;vufawm&Gmom;rsm;onf nHhjzif;
aom “tmvl;tdwfrsm;”[k trnfay;xm;onf? txufwGif u|Ekfyfwdk‹awG‹cJh-uonfh
twdkif; vDeifESifh pwmvifwdk‹u oef;ESifhcsDaom awmol&Gmom;rsm;udk wrifwum
tiwfxm;I owfjzwfcJh-u.? olwdk‹.tjrifwGif awmol&Gmom;rsm;onf qefpyg;
ESifh 0g*Grf;xkwfvkyfay;onfh wd&pm>eftkyfom jzpf.? (pkaygif;pepftrnfjzifh) ol
wdk‹&Sdor#qefpyg; pm;ukefaomufukefypPnf;tm;vkH;/ ysm;&nfESifhysm;tkHrsm;rusef
odrf;,lvdkufjcif;onf usdK;a-umif;qDavsmfI w&m;0ifonf[k jrif-uonf?
Ta,bk,sokH;oyfcsufrsm;onf bmomt,l0g'omoemr&Sdaomvl‹tzGJ‹tpnf;
rStjzpfrsm;udk csKHikHIt-urf;jzif;az:jyjcif;jzpfygonf? bk&m;oQiftv†m[ft&Sifjrwftm;
,kH-unfr+r&SdonfhEdkifiHrsm;wGif Todk‹aomb0aexdkifr+onf rvGJra&SmifomysHŒESH‹rnfom
jzpf.? tv†m[ft&Sifjrwfu 0dnmOfoGif;Izefqif;xm;aomwefbdk;&Sdonfh ouf&Sda0ae

103
'g0if0g'=uGefjrLepf0g'wnfaxmifr+onf
&k&Sm;vlrsdK;wdk‹tm; qufvufzdESdyf.
'g 0if0g'=uGefjrLepftpdk;&onf/ vlom;rsm;udk wd&pm>efwpfrsdK;tjzpfowfrSwfaoma-umifh/
jynfoljynfom;rsm;udk av;pm;jcif;r&Sdonfhtjyif ,kH-unfjcif;vnf; r&Sday? xdk‹a-umifh/ xdef;uGyf
&eftwGuf/ a-umuf&GHŒxdwfvef‹jcif;/ zdESdyfcsKyfcs,fjcif;/ vkyf-uHowfjzwfonfhtEW&m,fESifht-urf;
zufr+rsm;jzifh jcdrf;ajcmufjcif;/ ponfwdk‹udk zefwD;-u.? tpdk;&onf/ vlwdkif;udk trSm;usL;vGef
xm;oltjzpfESifh opPmazgufrnfholtjzpf r,kHrouFmaomtjrifjzifhom -unfh.? xdkodk‹aom
EdkifiHwGif vlwpfa,mufudk '%fcwf&ef/ &ufpufpGm&dkufESuf&ef odk‹r[kwf owfypf&eftwGuf
xdkolu &mZ0wfr+wpfckckudk trSefwu,fusL;vGefae&efyif rvdktyfay/ xdkol‹udk rouFm&kHjzifh
vkHavmufayonf?
tvGefausmf-um;aom ordkif;yg&*lZaAwef
wdk'dka&mhAfu Todk‹aomtawG;tac:udk
vufudkifusifhokH;onfh EdkifiHtpdk;&wdk‹u
olwdk‹. jynfoludk rnfodk‹jyKusifhonfh t
a-umif;udk az:jyxm;ayonf?==
&efol[kowfrSwfjcif;onf t-urf;zuf
r+twGuf taumif;qkH;ta-umif;jy um
uG,fenf;jzpf.? wpfygwDtm%m&Sifp
epfEdkifiHawmftpdk;&wdk‹ oufqdk;&Snfaea&;twGuf &efoltjrJ&Sdae&efvdktyfonf? tu,fI r&Sd
bJaysmufoGm;ygu/ zefwD;,l-uonf? &efol[k az:xkwfcH&olonf oem;-uifemjcif;uif;rJh
pGmESdyfpufjcif;cH&awmhonf?==&efoljzpfjcif;onf azsmufzsufIr&Edkifaom tarGcHtpGef;xif
jcif;jzpfonf?==uGefjrLepf0g'onfvnf; xl;rjcm;em; wpfykHpHwnf;yifjzpf.? zdESdyfcsKyfcs,f
r+onf vdktyfcsufjzpf.? (odk‹r[kwf ta&;tcif;umvwGifrl okwfoif&Sif;vif;ypf.?) blZGm
udkvnf; vlwef;pm;wpfckvkH;udk okwfoif&Sif;vif;-uonf? vlwef;pm;wGif yg0ifjcif;uyif
vkHavmufaomta-umif;jycsufjzpfayonf? tjcm;rnfonfhjypfr+udkrS usL;vGef&ef rvdktyf
awmhay?1
vDeif. Tpum;rsm;onf uGefjrLepftpdk;&u jynfoltay:xm;aomoabmxm;udk oabmayguf
aprnfh ta&;-uD;aompum;rsm; jzpfayonf?
trSefrSm/ EdkifiHawmftpdk;&onf vlwef;pm;wpfrsdK;u aemufxyfvlwef;pm;wpfrsdK;udk ESdyfuGyfzd
ESdyfonfh ,EW&m;wpfrsdK;omv#if jzpfonf? tm%m&Sifpepfonf tiftm;udkwdkuf&dkuftajccH
onfh pnf;pepfjzpfI rnfonfhOya'urS ‚if;tay:uef‹owfr+r&Sday? ypPnf;rJhvlwef;pm;.
awmfvSefa&;tm%m&Sifpepfonf ypPnf;rJhvlwef;pm;u blZGmwdk‹tay:wGif t-urf;zufjcif;jzifh
atmifjrifcJhonfh tkyfcsKyfr+jzpfI qufvufxdrf;odrf;xm;rnfhtkyfcsKyfr+pepf jzpfonfhtjyif
2
rnfonfhOya'urS uef‹owfxm;jcif;r&Sdonfh tkyfcsKyfr+pepfjzpfonf?
vDeifajymonfhtwdkif;/ 'g0if0g'D=qdkAD,ufuGefjrLepftpdk;&onf ‚if;.jynfolwdk‹udk ,kH-unfr+ r
&Sdonfhtjyif wefbdk;r&Sdonfh wd&pm>efrsm;tjzpf owfrSwfxm;cJh.? xdk‹a-umifh/ oef;aygif;ajrmuf
jrm;pGmaom jynfolwdk‹tm; ESdyfpufn‡if;yef;owfjzwfonfhtjyif iwfjywf&if;aoa-u-uatmifvkyf
I/ wdkif;jynfudk ESpfaygif;rsm;pGm-umjrifhatmif a-umufrufzG,faom tarSmifwGif;odk‹ ydk‹cJh-uay
onf? ,ae‹vuf&Sd&k&Sm;jynfolwdk‹onfvnf; xdka0'emudk rcsdwifuJcHpm;ae-uao;onf? tb,fh
a-umifhqdkaomf &k&Sm;tpdk;&tkyfcsKyfa&;,EW&m;&Sd tcsKdŒaomt&m&Sdwdk‹onf uGefjrLepfpdwfaepdwf
xm;raysmuf-uao;ojzifh/ vludk wd&pm>eftjzpfaomfvnf;aumif;/ wefbdk;r&SdonfhypPnf;tjzpf
aomfvnf;aumif;/ owfrSwfae-uao;aoma-umifh jzpf.?

104
&k&Sm;EdkifiHwGif 2000=ckESpfwGif jzpfysufcJhonfhtjzpftysufwpfcku TtcsufESkifhywfoufaocHcsuf
wpfckjzpfI/ qdkAD,ufacwfrS tarGcHcJhaom 'g0if0g'D=uGefjrLepf pdwfaeoabmxm;. arSmifrdkuf
aomtydkif;udk az:jyvsuf&Sdayonf? &k&Sm;a&ikwfoabFm a&epfaepOf/ armhpudkrS tcsdef-umjrifhpGm
u,fq,fa&;tpDtpOfrvkyfcJh-uay? “trsdK;om;vkHjcHKa&;”ta-umif;jycsufjzifh u,fq,fa&;tul
tnD tvsiftjrefay;Edkifonfh taemufEdkifiHrsm;odk‹ 'kuQa&mufjyD; &ufaygif;rsm;pGm-umjyD;rS tod
ay;a-unmcJh.? &k&Sm;tpdk;&onf odvsufESifh
olwdk‹.oabFmom;rsm;udk aoukefonftxd
ypfxm;cJh.?
owif; Tta-umif;udk wefjyefajymqdkonfh&k&Sm;vl
rsdK;rdcifwpfOD;udk vkHjcHKa&;wyfzGJ‹rS pdwfjidrfaq;
xdk;ay;vdkufavonf? Ttjzpftysufu &k&Sm;
tpdk;&tm%mydkifwdk‹wGif pwmvif0g'oabm
xm; pdk;rdk;aea-umif; az:jyvsuf&Sdayonf?

,stjzpf av;pm;jcif;r&Sd-uay? rdrdwdk‹onf toufaoqkH;onfESifh ysufpD;oGm;-urnfh


zGH‹jzdK;jyD;aomwd&pm>efrsm;tjzpf ,lqxm;-uojzifh/ vl‹tzGJ‹tpnf;onf om,m0ajym
jcif;okc/ jidrf;csrf;jcif;okc/ vkHjcHKjcif;okc/ ulnD,dkif;yif;-ujcif;ESifh nD&if;tpfudkarmif
&if;ESrpdwf"gwf&Sdjcif; ponfwdk‹udk awG‹-uHKcHpm;&jcif; r&Sdacs? rnfolur# tjcm;rnfol‹
oufomacsmifcsda&;/ usef;rma&; odk‹r[kwf om,m0ajyma&;okctwGuf pOf;pm;ay;jcif;
r&Sdacs? xdk‹xufru xdkodk‹aombmomt,l0g'uif;rJhonfhvl‹tzGJ‹tpnf;wGif/ trsm;
udk,fpm; ormorwfaqmif&Gufay;rnfholudk &SmawG‹Edkif&ef rjzpfEdkifay? vlwdkif;onf rdrd
udk,fusdK;udkom-unfhI rdrdwwfEdkifor# tjrwfxkwf&efom -udK;pm;ayonf?
uk&ftmefusrf;awmfjrwfu oGefoifaomudk,fusifhw&m;udk vdkufemusifhokH;onfh
vl‹tzGJ‹tpnf;wGifrl/ vlwdkif;udk tv†m[ft&Sifjrwf. aus;u|efrsm;tjzpftodtrSwfjyK
um tcsif;csif;wefbdk;xm;-uayonf? rdrdvkyfvdkufaomaumif;usdK;twGuf jyefvnf
ay;qyfjcif;udk rnfolurSar#mfvifhjcif;rjyK-uay? olwdk‹onf rdrdwdk‹.aumif;r+ukodkvf
vkyfaqmifcsufrsm;udk qufvufIomvkyfaqmif-ujyD;/ tv†m[ft&Sifjrwf.oabmwl
ESpfoufawmfrljcif;udk &,l&efom -udK;yrf;-uonf? aemifwrvGefb0wGif aumif;rGef
aomb0&&Sd&ef ar#mfvifh-uonf? olwdk‹onf/ “trSefpifppf rnfolrqdk tv†m[ft&Sif
jrwf. ESpfoufr+udk &,ljcif;iSm/ xdkuJhodk‹(ay;urf;pGef‹-uJr+udk‚if;/ aumif;r+udk‚if;/ vl
cyif;wdk‹ pyf-um;0,f/ aphpyfjcif;udk‚if;/) jyKrltHh/ odk‹jzpfv#if r-umrD igt&Sifjrwfonf
xdkoltm; -uD;us,fvSpGmaomtusKd;udk csD;jr‡ifhay;oem;awmfrltHh?”[k uk&ftmefusrf;
awmfjrwf pl&mtefeDqm 4;114 wGif rdef‹qdkxm;onfudk pdwfcs,kH-unf-uayonf? olwdk‹
onf tjcm;olrsm;xHrS tusdK;tjrwf&,ljcif;twGufar#mfudk;I xdkodk‹aumif;r+jyKjcif;r
[kwfbJ/ tv†m[fxHawmfrS &&SdrnfhqkvmbftwGufom jyK-ujcif; jzpfonf?
uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&mtvf'[f&f 76;8=10wGif/ pHerlemxm;xdkufonfh
pdwfxm;udk,fusifhw&m;&Sdjcif;udk tv†m[ft&Sifjrwfu rdef‹qdkxm;awmfrl.?

105
xdkrSwyg; xdkolwdk‹onf tpm;tpmudk ckHrifpkHruf-uvsufESifhyif xdkt&Sifjrwf
tm; cspf-unfjrwfEdk;aoma-umifh olqif;&Jwdk‹tm;vnf;aumif;/ brJhuav;oli,fwdk‹
tm;vnf;aumif;/ okH‹yef;wdk‹tm;vnf;aumif;/ au|;arG;-uukef.?
u|Ekfyfwdk‹onf toifwdk‹tm; tv†m[ft&Sifjrwftm; &nfpl;Iomv#ifau|;arG;-u
.? u|Efkyfwdk‹onf toifwdk‹xHrS rnfonfhtusdK;aus;Zl;udkr#vnf;aumif;/ rnfonfh
aus;Zl;wifjcif;udkvnf;aumif;/ &nfpl;-uonfr[kwfay?
{uefrvGJ u|Ekfyfwdk‹tm; zefqif;arG;jrLawmfrlaomt&SifjrwftxHawmfrS -urf;
-uKwfcufxefpGmaomae‹udk a-umuf&GHŒpdk;&drf-uukef.? ([kajymjy-uukef.?)
pdwftpGJtvrf;onf vl‹tzGJ‹tpnf;wpfck.tEkynmESifh odyH`ynmwdk;wufzGH‹jzdK;
a&;wGif t"dut[ef‹twm;jzpfayonf? tu,fI EdkifiHwpfEdkifiHonf usOf;ajrmif;
aom pOf;pm;qifjcifjcif;enf;vrf;wpfckcktwGif;owfrSwfcsKyfcs,fxm;jcif;cH&ygu/ ‚if;
.tEkynmESifhodyH`ynmonf &yfwef‹oGm;vdrfhrnf? tEkynmESifhodyH`ynmwdk;wufzGH‹jzdK;
ap&eftwGuf/ vlwdk‹wGif oabmxm;-uD;jcif;ESifh urBmudkus,fus,fjyef‹jyef‹-unfhjrifEdkif
jcif; &Sd&rnf?
tcsdKŒu/ tEkynmESifhodyH`ynmwGif t[ef‹twm;jzpfaponfh a&S;&dk;qefpdwftpGJ
tvrf;onf bmoma&;twGuf tusdK;&Sdonf[k &Sif;jy-uayonf? odk‹aomfvnf;/ uk&f
tmefusrf;awmfjrwfu oGefoifay;aomppfrSefonfhbmomt,l0g'onf/ a&S;&dk;(rd&dk;
zvm)tpGJtvrf;udk qef‹usifI vGwfvyfqkH;tjrifESifhtawG;tac:udk ay;aqmif.?
tv†m[ft&Sifjrwfudka-umuf&GHŒjcif;jzifh tjcm;a-umuf&GHŒpdk;&drfa-umifhusr+rSefor#tm;vkH;
rS vGwfajrmufap.? uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif wdkufwGef;Ed+;aqmfxm;csufrsm;udk
eufeJpGm awG;awmqifjcifolwdk‹onf/ olwdk‹.Om%ftpGrf;udktokH;jyKum p-um0VmESifh
obm0rStawG‹t-uKHrsm;udk awG;qqef;ppfjcif;jzifh/ tEkynm/ odyH`ynmESifhpOf;pm;Om%f
wdk‹wGif tjrifhrm;qkH;tqifhtxd zGH‹jzdK;apEdkifayonf?
xdk‹xufru/ bmoma&;onf tv†m[ft&Sifjrwfudk 0wfjyKjcif;ESifhywfoufI o
abmaygufapjcif;jzifh/ vlwdk‹udk pdwfcsrf;omr+ay;aqmif.? pdwftm;xufoefjcif;ESifh t
Ekynmvuf&mrsm;udk az:xkwf&efpdwful;aygufvdkvm;jcif;jzpfay:aponf? xdkrSwpfqifh
tawG;tac:rsm;ESifhpdwful;pdwfoef;ay:xGef;vmaponf? xdk‹a-umifh/ tpPvmrfhEdkifiHawmf
yxrqkH;&mpkESpfonf/ trSefwu,f-uD;us,faomacwfwpfacwfjzpfcJhayonf?
odk‹aomfvnf;/ uGefjrLepf0g'onf/ wif;usyfaomEdkifiHa&;ESifhvlr+a&;pepfudk
wnfaqmufI/ vlwdk‹. bk&m;oQif(tv†m[ft&Sifjrwf)wGif ouf0if,kH-unfr+udk zsuf
qD;ypfojzifh/ t"dy`g,f&Sd&Sdtouf&Sifonfh om,maysmf&$ifaomolwdk‹.b0udkyg zsufqD;
ypfavonf? rm;ufP0g'.zdESdyfuef‹owfcsKyfcs,fjcif;u tEkynm/ odyH`ynmESifh qef;
ppfvdkonfhpdwf"gwfpdwful;rsm;udk acsrkef;zsufqD;ypfcJh.?
tm&Swdkufta&SŒjzm;wGif uGefjrLepf0g'.vuf&mrsm;udk ydkrdkxif&Sm;onfhykHpHrsm;
jzifh u|Efkyfwdk‹udk jyxm;cJh.?

106
107
O a&mywdkufwGif arG;zGm;cJhaomuGefjrLepf0g'. yxrOD;qkH;aom awmfvSefa&;
onf &k&Sm;EdkifiH.ta&SŒpGef;qkH;a'owGifjzpfay:cJhonf? 20=&mpkESpf yxrydkif;
wGif ta&SŒbufodk‹qufvufa&GŒvsm;oGm;cJh&m urBmay:wGif vlOD;a&trsm;qkH;
jzpfaom w&kwfEdkifiHonfvnf; 1949=ckESpfwGif armfpDwkH;acgif;aqmifonfhajymufusm;
wyfvufxJodk‹ usa&mufoGm;cJh.? aemufq,fESpfwdkifatmif armf.wyfrsm;onf w&kwf
EdkifiHudk urBmay:wGif 'kwd,t-uD;qkH;uGefjrLepfawmfvSefa&;tjzpfodk‹ajymif;vJypf&ef t
pdk;&wyfrsm;udk wEdkifiHvkH;tESH‹tjym;vdkufvHwdkufcdkufavonf? T'kwd,awmfvSefa&;
onf/ bdkvf&SDApfawmfvSefa&;ykHpHtwdkif;=&mZ0wfom;rsm;uJhodk‹t&rf;uma&mwdkufcdkuf
jcif;/ tpkvdkuftjyKHvkdufowfjzwfjcif;/ ESdyfpufn‡if;yef;jcif;/ iwfjywfapjcif;/ qif;&JrGJ
awapjcif;/ oduQmcsjcif; ponfhvkyf&yfrsm;jzifh tpOfa-umuf&GHŒxdwfvef‹ae&I pdwfqif;
&Jn‡dK;i,fae&um oD;jcm;bmodbmom&yfwnfae&onfhvl‹tzGJ‹tpnf;udk zefwD;xm;
onf?
vDeif.aemufydkif; armfonf uGefjrLepfoDtdk&DwGif 'kwd,t-udrftjzpf ta&;-uD;
onfh ajymif;vJr+jyKvkyfI rm;ufP0g'udk ta&;-uD;onfhtcsufokH;csufudk jyKjyifcJh.?
1? rm;ufPESifhuGefjrLepfoabmw&m;a&;yg&*lwdk‹u “tvkyform;”ypPnf;rJhvl
wef;pm;tawG;tac:udk tifrwefta&;w,l csrSwfcJh-uayonf? odk‹aomfvnf; armfu
awmifolv,form;vlwef;pm;onf awmfvSefa&;.ppfrSefonfha&SŒaqmifrsm;jzpfonf[k
,kH-unfojzifh/ “awmifolv,form;qdk&S,fvpfpepf”tawG;tac:udk wifjycJh.?
2? vDeif.tawG;tac:twdkif; uGefjrLepfygwDudk jrdKŒ-uD;rsm;wGiftajccHI awmf
vSefa&;udk jyifqifonfhenf;udkrokH;bJ/ “ajymufusm;ppfqifa&;”ESifh aus;&Gmawmif
wef;a'orsm;wGif tajccHaomuGefjrLepfygwDudk wnfaxmif.?
3? rm;ufP0g'.tajccHjzpfonfh vDeiftokH;jyKcJhaom EdkifiHwumodk‹a&SŒ±+onfh
v+yf&Sm;r+tpm;/ armfu trsdK;om;a&;udkOD;pm;ay;I “trsdK;om;qdk&S,fvpf0g'”tawG;t
ac:udk wnfxGifcJhonf?
TuJhodk‹aom uGJjym;jcm;em;onfhcsnf;uyfenf;okH;rsdK;.aemufuG,f&Sd ta-umif;
&if;rSm oludk,fwdkifa&mufaeonfhtajctaersm;udk armfuawG‹&Sdjcif;yifjzpfayonf? w
&kwfEdkifiHwGif/ wEdkifiHvkH;enf;yg; a±S;&dk;rd&dk;zvmqHonfh awmifolv,form;rsm;omjzpf
aeaoma-umifh/ armfu “trsdK;om;awmifolv,form;qdk&S,fvpf0g'”udk rwnfaxmif
bJ tjcm;a&G;p&mr±Sdjzpfaeonf? armfu rvGJomra&Smifom awmifolv,form;rsm;udk

108
OD;pm;ay;um/ awmifolv,form;rsm;udkpnf;&kH;I “awm&yfajymufusm;ppf”ykHpHudk
tokH;cscJhavonf?
Ttcsufu armf0g'onf vDeif0g'ESifhjcm;em;a-umif;udk jyqdkonfomru/ t
b,hfa-umifh ydkrdkI&dkif;pdkif;&ufpuf-urf;-uKwfI wif;usyfaomtawG;tac:jzpfonf [l
aomtcsufudkyg &Sif;jyayonf? armf0g'ay:xGufvmjcif;onf/ eudkuwnf;u oem;
-uifemjcif;uif;rJhI aoG;qmaomuGefjrLepf0g'wGif/ ydkrdkIt,loefjcif;/ qifjcifwkH
w&m;uif;rJhonfhtrsdK;om;a&;ESifh ,Ofaus;r+udk&efvdkjcif; ponfwdk‹udk xyfrHjznfhpGuf
vdkufayonf? armf.uGefjrLepf0g'onf tqdk;&Gm;qkH;pepfjzpfI/ tqdk;wumhtqdk;qkH;
[kyif ac:Edkifayonf?

w&kwfuGefjrLepf0g'onf/ pwmvif.axmufyHr+jzifh -uD;xGm;wdk;wufvmcJhI tm%m&vmcJh.?


odk‹aomfvnf; w&kwfeD. &ufpuf-urf;-uKwfr+onf pwmvifxufqdk;oGrf;ayonf?

armf.uGefjrLepf0g'onf w&kwfEdkifiHwGifom -oZmanmif;cJhonfr[kwf/ aemif


wGif (crmeDvufxuf) uarBm'D,m;/ ajrmufudk;&D;,m;ESifh tvfab;eD,mEdkifiHrsm;odk‹yif
ysHŒESH‹cJhavonf? armfpDwkH;tawG;tac:onf pwmvif.axmufyHhulnDr+jzifh tm%m-uD;
xGm;cJhI/ pwmvif.acwfwGif qdkAD,uf=w&kwfqufqHa&;onfvnf; tifrweftqif
ajycJhayonf? odk‹aomfvnf; 1960=ckESpfwGif TqufqHa&;ysufjym;oGm;um ESpfEdkifiH
onf &efoljzpfvmcJh.? w&kwf=qdkAD,uf,SOfjydKifr+onfvnf; urBmhuGefjrLepfavmu
udk ESpfydkif;cGJypfavonf? w&kwf.r[mrdwfuGefjrLepfEdkifiHESifh qdkAD,ufjynfaxmifpk.
r[mrdwfuGefjrLepfEkdifiH[lI ESpfydkif; uGJoGm;onf?
armftawG;tac:u w&kwfEdkifiHESifhtwl w&kwfEdkifiHaemufodk‹vdkufaomwdkif;jynf
rsm;odk‹ ay;aqmifcJhaomtajctaewdk‹onf/ vDeifESifhpwmvifwdk‹u &k&Sm;EdkifiHodk‹ ,l

109
aqmifcJhoavmuf arSmifrdkufIaoG;acsmif;pD;cJhayonf? odk‹aomfvnf; armfpDwkH;tawG;t
ac:u “tqdk;wumhtqdk;qkH;”tpdk;&rsm;udk zefwD;ay;cJhayonf?
a&SŒvmrnfhpmrsufESmrsm;wGif/ tm&Swdkufudk v$rf;jcHKcJhaom teDa&mif&dkif;pdkif;&uf
pufr+rsm;udk qef;ppf-uygrnf?
w&kwfjynfodk‹ 'g0ifa&mufvmjcif;
Darwin's Visit to China
uGefjrLepf0g'onf trSefpifppf Oa&mywdkufom;rsm;.tawG;tac:jzpfonf? O
a&mywdkufom;tawG;tac:&Sifwdk‹u pwif wifjyxm;I yxrOD;qkH;Oa&mywdkufom; Edkif
iHa&;Ekd;-um;vH+Œaqmfa&;orm;rsm;u vufawG‹usifhokH;cJh-uonf? Oa&mywdkufwGif tjrpf
wG,fcJhaom bmomt,l0g'udk&efvdkqef‹usifonfh&kyf0g' jzpfonf? TtawG;tac:u/
tppt&m&mwGif Oa&mywdkufESifh jcm;em;aom/ woD;wjcm;&yfwnfaeonfh w&kwfEdkifiH
odk‹ a&mufvmjcif;rSm xl;jcm;vSayonf? odk‹aomfvnf;/ w&kwfEdkifiH. r-umao;rDu
ordkif;udk-unfhygu/ ykHpHwpfrsdK;wnf;xGufvmayonf? w&kwfEdkifiHodk‹ uGefjrLepf0g'
a&mufvmjcif;onf/ 'g0if0g'u w&kwfEdkifiHwGif bk&m;rJhrdpm>'d@d0g' tjrpfwG,fvm
apaoma-umifh jzpfayonf?
18=&mpkESpfukefydkif;rwdkifrD/ w&kwfjynfonf rdrdwdk‹ta-umif;udkompdwf0ifpm;I
taemufEdkifiH,Ofaus;r+rS uif;uGmaecJhonf? 19=&mpkESpftwGif; t*FvdyfvlrsdK;ukef
onfrsm;a&mufvmcJhjcif;jzifh/ w&kwfEdkifiHudk ajymif;vJr+tajrmuftjrm;jzpfay:ap.? ol
wdk‹ESifhtwl Tukefonfwdk‹u w&kwfjynfwGif ,Qifurodbl;r-um;bl;aombdef;[kac:
onfhypPnf;wpfrsdK;udk ,laqmifvmcJh-uonf? bdef;pm;okH;jcif;onf w&kwfvl‹tzGJ‹tpnf;
wGif ul;pufwwfaoma&m*guyfqdkufouJhodk‹ jyef‹yGm;oGm;cJh&m/ ,if;ta-umif;a-umifh
t*Fvdyf=w&kwfppfyGJ ESpf-udrfwdkifwdkif jzpfcJhonf? a[mifaumifESifhtwl tjcm;ta&;-uD;
onfh w&kwfjrdKŒ-uD;rsm;vnf; t*Fvdyf.-oZmatmufodk‹ usa&mufoGm;avonf?
Todk‹jzifh/ w&kwfjynfodk‹ t*Fvdyfe,fcsJŒpepf0ifa&mufvmcJh&m 'g0ifoDtdk&Du
vnf; e,fcsJŒpepfudkodyH`enf;usus axmufcHaomtawG;tac:tjzpf ygvmcJhavonf?
19=&mESpfwGif Oa&mywdkufwGif ysHŒESH‹acwfpm;aeaom&kyf0g'ESifh'g0iftawG;tac:onf
w&kwfynm&Sdtodkif;t0dkif;wGif vsifjrefpGmysHŒESH‹oGm;avonf? tDAdkvl;&Sif;pG,fpkHusrf;wGif
&pfcsm'frdvfemu atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?
19=&mpkESpftwGif;/ taemufEdkifiHom;wdk‹u w&kwfjynfudk jynfyESifhtquftoG,fjywfaeI
a&S;a[mif;&dk;&m"avhnGHawmwGif epfaeaom tdyfaysmfaeonfhe*g;-uD;tjzpf owfrSwf-uay
onf? w&kwfynm&Sdtodkif;t0dkif;onf 'g0if.tDAdkvl;&Sif;tawG;tac:udk wdk;wufr+ESifh
ajymif;vJr+twGuf wGef;tm;jzpfEdkifonf[k pdwftm;xufoefpGm zrf;qkyfvdkuf-uonfudk
tenf;i,faomOa&mywdkufom;wdk‹uom owdxm;rdcJh-uayonf? w&kwfpma&;q&m [l&SD
(touf&SifaeaomtawG;tac:rsm;/ 1931).tqdkt&/ aomrwf [yfpav. tDAdkvl;&Sif;
ESifhvlŒusifh0wfw&m;pmtkyfudk 1898=ckESpfwGif ykHESdyfxkwfa0csdefY/ w&kwfynm&Sifwdk‹u
csufcsif;vufcH-obmay;-uavonf? -uG,f0csrf;omolwdk‹u aps;oufomaom w&kwfbm
omjyefudk &dkufxkwfjzef‹a0&ef aiGa-u;axmufyHh-uojzifh/ vlxk-um;wGif us,fus,fjyef‹jyef‹
57
ysHŒESH‹oGm;aponf?
atmfwdkrefacwftqkH;avmufwGif ,ef;wmuf(Young Turks)wdk‹udk taemufEdkifiH
&kyf0g'u nd‡KŒ,lzrf;pm;cJhouJhodk‹aom tawG;tac:a&;&mpmayrsm;udk a&;om;onfh
&kyf0g'ESifh'g0iftawG;tac:udk vufcHolwdk‹.pmayrsm; w&kwfEdkifiHwGifvnf; ay:
aygufvmayonf? aemufqkH;&vm'frSm/ ESpfaygif;axmifcsDI wnfwHhcJhaomw&kwfEdkifiH

110
awmf{u&mZfbk&iftkyfcsKyfa&;pepfonf 1911=ckESpfwGif zsufodrf;cH&I w&kwforw
EdkifiHawmftpdk;&udk tpm;xdk;vdkufayonf? xdkorwEdkifiHawmfudk wnfaxmifolwdk‹onf/
taemufEdkifiHudkqef‹usifonfh tajymESifhay:vDpDrsm;udk rnfr#yifajymqdkcsrSwf-uayaomf
vnf;/ taemufEdkifiHrsm;.e,fcsJŒpepfudk w&m;0ifaponfh vlrsdK;pGJESifhvlr+a&;'g0if0g'
udkomv#if ul;,lusifhokH;-uayonf? orwEdkifiHopf (The New Republic) [laom
tar&duefr*~Zif;wpfapmif. t,f'Dwm *sufaumhbf [Dvfbef;u atmufygtwdkif;
a&;om;cJhayonf?
xdkacwfumvwGif/ taemufEdkifiHwdk‹.tawG;tac:ESifhwDxGifr+rsm;jzifh wefjyeftokH;jyKrnfh
t-uHonf txGwftxdyfodk‹a&mufaeatmif acwfpm;cJhavonf? yDuif;jrdKŒ-uD;wGif 1919=ck
ESpf arv 4=&ufae‹wGif jzpfay:onfh qENjyyGJwGif/ acwfopfajymif;vJa&;ESifh nDnGwfa&;udk
awmif;qdkcJh-uonf? ynmwwftodkif;t0dkif;wGif odyH`ynmESifh 'Drdkua&pDacwfpm;vsuf&Sd
.?==(w&kwfordkif;ESifhtawG;tac:rsm;qdkif&m ygarmuQ) wla0rifu “trSefrSm odyH`ynm
aomfvnf;aumif;/ 'Drdkua&pDaomfvnf;aumif;/ wpfckrSr[kwfacs? odyH`ynmqefjcif;ESifh
omrefvlxk.tusKd;udk &nfar#mfonf[kqdkaom0g'rsm;omv#if aemufuG,fwGif ykef;v#dKae
ayonf[k 1996=ckESpf aqmif;&moDxkwfa';'gvyfpfpmapmifwGif az:jyxm;ayonf?
==arv 4=&ufae‹aemufydkif;umvwGif/ t"duusonfhqifjcifwkHw&m;ESifh a*sudkbiftzGJ‹
(jyifopf awmfvSefa&;az:xkwfaomtzGJ‹)uJhodk‹ pkaygif;pepfwdk‹u w&kwfynmwwfavmu.
tawG;tac:tajccHydkif;udk jyefvnfjyifqifajymif;vJypfcJh.?” v#KdŒ0Suf*sme,fudk wnf;jzwf
ol./ 'g0ifESifhpyifqmwdk‹. pmayrsm;udk wpf0ufwpfjywfav#mhayghxm;aompmayrsm;u/
vsefuDcsKuJhodk‹aom jyKjyifajymif;vJa&;orm;wdk‹tay:wGif -oZmanmif;aecJhayonf? olwdk‹
58
u jydKifqdkifjcif;ppfonf wdk;wufzGH‹jzdK;a&;. aomhcsufjzpfonf[k ,kH-unf-uavonf?
txufwGif udk;um;cJhonfh vlrsdK;a&;orm;tawG;tac:&Sif pyifqmonf/ 'g0if
ESifh wacwfwnf;jzpfI 'g0if.oDtdk&Dudk vlr+a&;odyH`wGif tokH;csoljzpfonf? -urf;
wrf;&ufpufr+ESifh rw&m;r+tawG;tac:rsm;tjyif/ Oa&mywdkufom;rsm;utqifhydkjrifh
jcif;ESifh EdkifiHtoD;oD;&SdvlrsdK;toD;oD;wdk‹ESifh tqufrjywfyËdyuQjzpfae&ef vdktyf
a-umif;/ vl‹tzGJ‹tpnf;wGif tm;enf;csdeJ‹olwdk‹ESifh qif;&JEGrf;yg;olwdk‹ yg0ifzGJ‹pnf;ae
jcif; r&Sdoifha-umif;udk tqdkjyKwifjyol jzpfonf?

'g0if/ [yfpavESifh a*:vwef wdk‹onf/ w&kwfynm&SiftcsKdŒudk zufqpf0g'ESifhuGefjrLepf0g' odk‹


aoG;aqmifoGwfoGif;cJhol tDAdkvl;&Sif;0g'DokH;OD;jzpfonf?

111
'g0ifESifhpyifqmwdk‹ -oZmanmif;aom w&kwfynm&Sifrsm;teuf/ ,ifzl ESifh wif
0ifcsKdifwdk‹ESpfOD;.tawG;tac:onf acwfopfw&kwfEdkifiH.tajccHrlwGif -oZmtrsm;qkH;
oufa&mufayonf? tar&duefvlrsdK;ordkif;yg&*l bif*srif±S0gwfZfu/ w&kwfuGefjrLepf
0g'ESifh armf.wufvrf; [laompmtkyfwGif ,ifzlESifh ol.'g0iftawG;tac:udk ay:vGif
xif&Sm;pGm az:jyxm;ayonf? ±S0gwfZf.tqdkt&/ ,ifzlonf pyifqmESifhtjcm;t
aemufEdkifiHom;wdk‹.a&;om;csufrsm;udk zwf±+jyD; taemufEdkifiHtawG;tac:oDtdk&Drsm;
onf vl‹tzGJ‹tpnf;udk ajymif;vJay;EdkifI csrf;om-uG,f0jcif;ESifh tm%mtiftm;-uD;
xGm;apEdkifaom aq;tn$ef;tjzpfjrifavonf?59 'g0if.oDtdk&Drsm;onf/ trSefw&m;
udk az:jyxm;jcif;omr[kwfbJ/ vkyfaqmifcsufenf;vrf;ESifhwefbdk;rsm;twGuf tn$ef;
jzpfonf60[k ,kH-unf-ua-umif; xkwfaz:xm;ayonf?
wif0ifcsKdif (Ting Wen-chiang)onf
vnf; ta&;-uD;onfh w&kwfvlrsdK;tawG;tac:
&SifwpfOD;jzpfI uGefjrLepfacgif;aqmifvnf;jzpf
.? ol.tjrifrsm;onfvnf; 'g0iftawG;tac:
wGif tajccHcJhayonf? “wif”onf w&kwfjynfY
1910=ckESpfrsm;ESifh 1920=ckESpfrsm;wGif jzpfay:
onfh “,Ofaus;r+opf”v+yf&Sm;r+. ta&;-uD;qkH;
aomudk,fpm;vS,fjzpfonf? Tv+yf&Sm;r+.ta&;
-uD;qkH;t*Fg&yfrSm w&kwfvlrsdK;wdk‹. bmomt,l
0g'jzpfonfh uGefzl;&SyftawG;tac:udk qef‹usifI/
&kyf0g'tjrifudk tpm;xdk;&ef enf;vrf;&Smjcif;yif
jzpfonf? (,Ofaus;r+opfv+yf&Sm;r+onf armf.
uGefjrLepf0g'ESifh ‚if;.&efbuf csefau&Sdwf.
zufqpf0g' ESpfrsdK;pvkH;. tajccH&ma&aomuf
jrpfjzpfjcif;u &,fp&maumif;aomtcsufwpf
csuf jzpfaeayonf)?
'g0if0g' (wpfenf;tm;jzifh 'g0ift
awG;tac:)onf w&kwfjynf.uGefjrL
epf0g'ESifh zufqpf0g'wdk‹udk arG;pm;cJh wif0ifcsKdif=odyH`ynmESifhw&kwfEdkifiH.
.? zufqpfacgif;aqmif csefau&Sdwf ,Ofaus;r+opf [laompmtkyfwGif/ tar&duefvl
udk 'g0iftawG;tac:u -oZmanmif; rsdK; csm;avmh zg;wfu ,Ofaus;r+opfv+yf&Sm;r+.
cJhayonf? t-uD;tuJjzpfol wif0ifcsKdifudk tawmftwef
tao;pdwfatmif avhvmqef;ppfxm;ayonf?
csm;avmhzgwf.tqdkt&/ 0ifcsdKifonf tDAdkvl;&Sif;tawG;tac:&Sifrsm;jzpf-u
onfh 'g0if/ [yfpavESifh pyifqmwdk‹.pmayrsm;udk w&kwfbmomodk‹jyefqdkjcif;omjyKcJh
.? xdk‹a-umifh/ zg;wfu wif0ifcsdKifudk “w&kwfjynf. [yfpav”61[kac:xm;onf?
('g0if.t-uD;us,fqkH;axmufcHtm;ay;ol [yfpavudk ol.acwfvlrsm;u ol‹udk “'g
0if.tdrfapmifhacG;”[k ac:-u.?)
wif0ifcsdKifonf ZD0aA'ESifh blrdaA'bmomudk paumhwvefjynfe,f/ *vwfp
udkwuUodkvfwGif qnf;zl;cJh.? 1911=ckESpfwGif w&kwfjynfodk‹jyefvmcJhI/ topfpuf
puf wnfaxmifxm;aomw&kwforwEdkifiHawmfwGif &kyf0g'ESifh 'g0iftawG;tac:udk
jzef‹jzL;&ef tifwdkuftm;wdkuf-udK;yef;cJhonf? 'g0if.nD0rf;uGJ z&ef;ppf a*:vfwef.
vlrsdK;oef‹pifa&;(,l*sDepf)oDtdk&D62 udkyif jzef‹jzL;.?

112
(vlrsdK;oef‹pifa&;oDtdk&Donf/ vlrsdK;wpfrsdK;twGif; usef;rmoefpGrf;r+r&Sdolrsm;ESifh'kuQdw
rsm;udk &Sif;vif;ypfjcif;jzifh/ usef;rmoef;pGrf;aomvlom;rsm;omv#if “rdwfvdkuf”-uum
wurmBvkH;wGif usef;rmoefpGrf;onfhvlom;rsm;om wdk;yGm;zGH‹jzdK;vmrnf[k wifjyxm;ay
onf? ToDtdk&Dudk emZD*smreDEdkifiHwGif tus,fw0if‹vufawG‹usifhokH;cJh.?)
[m;AwfwuUodkvfrS ordkif;ygarmuQjzpfjyD; ,Ofaus;r+opfv+yf&Sm;r+ESifhywfouf
I ta&;ygaoma0zefolwpfOD;u/ atmufygtwdkif; qdkxm;onf?
,Ofaus;r+opfv+yf&Sm;r+.a-uG;a-umfoHrsm;onf ,Qifu 'g0ifuaxmufcHcJhaoma-uG;a-umf
oHawGcsnf;jzpf.? ,QKvnf; ,Qifutwdkif; xyfrHaxmufcHtm;ay;.? 'g0ifonf ,Ofaus;
r+opfv+yf&Sm;r+udk umuG,fapmifha&Smufr+ay;aeonfholawmfpif jzpfoGm;awmhonf?==ol.
oDtdk&Du “ypPKy`efu twdwfxufomvGefxl;uJI/ tem*wfonf ypPKy`efxuf omvGef
xl;uJonf” [laomtqdk rSefuefa-umif;udk “oufaocH”aeonf[k ,Ofaus;r+opf
v+yf&Sm;r+acgif;aqmifwdk‹u rav#mhwrf; tcdkiftrmajymqdkae-uao;onf? T,kH-unfcsuf
onf/ pGefcsifydkuk (ypPKy`efudk av;pm;I twdwfudk txufao;&ef) bk&m;rJh0g'.aemuf
uG,f&Sd pD&ifcsuftrdef‹ jzpfayonf? uGefjrLepfwdk‹. aemufydkif;pD&ifxkH;rSm a[mifcsifydkuk
63
(ypPKy`efudktr$ef;wifI twdwfudk txifao;yg) jzpf.?
w&kwfjynfwGif 'g0iftawG;tac:jyef‹yGm;oGm;onfESifhtr#/ 20=&mpkESpfOD;ydkif;
wGif ,if;tawG;tac:udkaxmufcHtm;ay;onfh Tw&kwftawG;tac:&Sifrsm;u/ yxr
tqifhtjzpf zufqpf0g'odk‹,dkifaom w&kwftrsdK;om;ulrifwefygwDudk arG;xkwfvdkuf
jyD; aemufwzef w&kwfuGefjrLepf0g'udk arG;xkwfcJhjyefonf? uae'gEdkifiHom;tawG;
tac:ynm&Sif rdkufu,f &l;pfu New Scientist (ody`Hynm&Sifopf)pmapmifwGif atmuf
ygtwdkif; a&;om;cJhonf?
TtawG;tac:rsm;u (w&kwfjynfwGif)csufcsif;tjrpfwG,fcJhavonf? tb,fha-umifhqdk
aomf/ w&kwfjynfwGif taemufEdkifiHrsm;wGif&SdouJhodk‹ tDAdkvl;&Sif;tawG;tac:udk qef‹usif
rnfhyif&if;tawG;tac:ESifh bmoma&;twm;tqD;r&Sday? trSefrSm 'g0ifudku w&kwfqef
onf[kyif qdkEdkifayonf?==awm0ftawG;tac:ESifh uGefzl;&SyfopftawG;tac:wdk‹u vlom;
udk 0wˆKypPnf;tjzpf r-umc%ykHEd+if;xm;jcif; &Sdonf? u|Ekfyfwdk‹ wpf-udrfaomtcgu wd&
pm>efjzpfcJhbl;onf[laomtawG;tac:onfvnf; -uD;us,fonfhxdwfvef‹zG,f&mta-umif;r
[kwfacs?==,ae‹vuf&Sd w&m;0iftawG;tac:onf rm;ufP=vDeif0g'jzpfI/ vlom;onf
wd&pm>efwpfrsdK;jzpfonf[laom tawG;tac:wpfrsdK;wnf;om jzpfayonf? odk‹aomfvnf;
'g0iftawG;tac:udk avmuDa&;oD;oef‹&kyf0g'enf;vrf;jzifh &Sif;vif;jcif;(qdkvdk&if;rSm/
us,fjyef‹aom vlr+a&;tawG;tac:)r&Sdygu/ tajccHajronfvnf; armf.awmfvSefa&;rsdK;
64
aphudk usJEdkifjcif;ESifh toD;tyGifhwdk‹udk &dwfodrf;Edkifjcif; &Sdaprnfr[kwfay?
“w&kwfjynfu csm;vfpf'g0ifudk awG‹jyD”
"China find Charles Darwin"
20=&mpkESpftwGif;Y/ w&kwfjynftay: 'g0if.tawG;tac:-oZmv$rf;rdk;jcif;
onf/ tifrwef-uD;us,ftm;aumif;vSojzifh/ tvGefausmf-um;onfh [m;AwfwuUodkvf
ordkif;yg&*l *sdrf;pf&DAfylqDu/ w&kwfjynfESifh csm;vfpf'g0if[laompmtkyfudk Tta-umif;
wpfckwnf;ESifhywfoufI oD;jcm;pmtkyfa&;om;cJhayonf? TpmtkyfwGif t*FvefEdkifiH
wGifykHESdyfxkwfa0aom 'g0if. rsdK;pkrsm;pwifjzpfay:vmjcif; pmtkyfudk 36=ESpft-um
1895=ckESpfwGif bmomjyefxkwfa0vdkuf&m/ w&kwfynm&Sdwdk‹t-um;wGif tifrwefwdk
awmif;onfhtcsdeftwGif; vsifjrefpGmysHŒESH‹oGm;cJhI/ vlr+a&;ESifhEdkifiHa&;t& -uD;us,faom
tusdK;qufoufa&mufr+ &SdcJhavonf? ol.pmtkyfpum;csD;wGif/ ylqDu atmufyg
twdkif; a&;om;xm;.?

113
“tm;enf;olonf tiftm;-uD;ola&SŒwGif ikH‹&.” = 1895=ckESpfaemufydkif;wGkif vlwdkif;od
onfh pyifqm. “t-uHŒcdkifqkH;olu qufI touf&Sif.” [laoma-uG;ausmfoHudk *syef
pum;=w&kwfpum;bmomjyefu/ ,l&SifvD,mydkif (omvGefoltEdkif/ nHholt±+H;)[k jyef-u
onf?==Tpum;wdk‹u aqmif;yg;aygif;axmifcsDI a&om;apjyD;/ w&kwfpmapmifr*~Zif;
owif;pm t,f'Drsm;.pdwful;pdwfoef;rsm;udk ESpftwef-umonftxd pdk;rdk;xm;cJhI/
65
vkyf&yfaqmif&Gufcsufwdkif;udk Toabmw&m;jzifh okH;oyfjiif;ckHcJh-uonf?

w&kwfjynfESifh csm;vfpf'g0if
[laompmtkyfwGif/ [m;Awf
wuUodkvfordkif;yg&*l *sdrf;pf
&DAf ylqDu/ 'g0iftawG;tac:
onf w&kwfjynfudk t-uD;t
us,f-oZmanmif;I uGefjrLepf
ESifh zufqpftawG;tac:ESpfrsdK;
pvkH;. tajccHrlrsm;udk jyifqif
ay;cJh.=[k a&;om;xm;.?

‚if;pmtkyfwGif/ ylqDu20=&mpkESpfyxrydkif;Y w&kwfjynfwGifacwfpm;aeonfh


tawG;tac:rsm;udkqef;ppfI armf0g' rnfuJhodk‹tajccHtkwfjrpfcsvmcJhonfudk u|Ekfyfwdk‹
tm; ajymjyxm;ayonf? olqef;ppfonfhyk*~dKvfrsm;teuf xdkacwfYemrnfausmf-um;I
'g0if.tawG;tac:ESifh &kyf0g'tawG;tac:wdk‹. nd‡KŒ"gwfrd+if;rdcJhaompma&;q&m vsef
csDacsmifvnf; wpfOD;tygt0ifjzpfonf?
ol(vsefcsDacsmif)u pdwful;,OftawG;tjrify"ge0g'ESifh &kyf0g'tawG;tac:rsm;ta-umif;
udk 1902=ckESpf atmufwdkbmv 16=&ufxkwfavmufapmapmuwnf;uyif qifrifpkef‹
aygifac: w&kwfbmom*sme,fwpfapmifwGif xkwfaz:a&;om;cJhavjyD? tjcm;ae&mrsm;wGif
vnf; az:jycJhbl;ayrnf[k xif&ayonf? tb,fha-umifhqdkaomf xdkpmapmifwGif tao;
pdwft"dy`g,frsm;udk &Sif;jyxm;jcif;r&SdbJ &kyf0g'onf ydkrdkaumif;rGefI 'g0ifa-umifh pdwful;
,OftawG;tjrify"ge0g'(idealism)udk ausmfvGefv$rf;rdk;oGm;aejyDjzpfa-umif; az:jyxm;ay
onf? “vGefcJhonfh ESpfq,fhav;ESpfrSpI urBm-uD;onf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Da-umifh u|Ekfyfwdk‹
ar#mfaecJhonfh -uD;us,fcef;em;r+ &&SdaejyD? &kyf0g'ay:xGef; jrifhwufvmonfESifhtr#/ tawG;
66
tjrify"ge0g'onfvnf; acsmifuyfoGm;avjyD?

w&kwfjynfESifh'g0if pmtkyfwGif/ tjiif;yGm;IrqkH;Edkifonfh w&kwfjynf.awmf


vSefa&;jzpfpOfESifh armf0g'udk tm%m&vmatmif rnfr#-uD;us,fatmif -oZmanmif;cJh
onfhta-umif; a&;om;xm;ayonf?
'g0ifu w&kwftawG;tac:jyefvnfacwfpm;vmjcif;udk aphaqmfEdk;-uGay;cJh.? txl;ojzifh
trsm;u tjrwfwEdk;xm;onfh &dk;&mtawG;tac:tcsKdŒudk wkjydKifjcif;ESifh -oZmwdur&Sdonfh
a&S;&dk;xkH;wrf;pOfvmrd&kd;zvm tm;vkH;udk ±+wfcsypfjcif;wGif trsm;qkH;aphaqmfr+ay;cJhonf?
==odk‹aomfvnf; tcsdefumvtm;jzifh wdkawmif;vSayonf? armfpDwkH;tawG;tac: [kac:

114
onfh &dk;&dk;pif;pif;xkH;pHopfudk vdkufem&eftwif;t-uyfcsrSwfjcif;u wdkawmif;onfhumv
twGif; jzwfawmufypfavonf?
xdk“twif;t-uyf csrSwfjcif;”uvnf;/ 'g0iftawG;tac:wGif trsm;qkH;rSDcdkcJh&ayonf? 'g
0ifu t-urf;zufaomajymif;vJjcif;ESifhawmfvSefa&;udk w&m;0ifapjcif;a-umifhjzpfonf?
Tum; w&kwfjynftwGuf 'g0if.ta&;ygqkH;ESifhtav;eufqkH;aomay;aqmifcsufyif jzpf
ayonf? rnfodk‹bJjzpfjzpf/ w&kwfjynfonf awmfvSefykefuefr+jzpfay:&ef vdktyfonf[k,kH
-unfolwdk‹twGuf/ w&m;0ifonf[kta-umif;jyEdkifonfhoDtdk&Dwpfckckudk t&l;trl;taot
vJ vdktyfaeayonf? tb,fha-umifhqdkaomf/ rdk;ustrdef‹r&SdbJ ESpfaygif;okH;axmif-umjrifh
onftxd pdk;rdk;cJhaombk&if{u&mZfpepfudk awmfvSefykefuefjcif;onf t-uD;av;qkH;aom i
&Jtjypf'%fESpfckteuf wpfckjzpfaeayonf? (tjcm;wpfckrSm om;orD;wdk‹. rdbwdk‹udk
udk;uG,fr+ysuf uGufjcif; jzpfonf?) TuJhodk‹aom tiftm;-uD;onfhi&Jjypf'%ftodw&m;udk
pdrfac:&ef armfpDwkH;/ 0lcsD[GD/ qGef,ufqifESifh vsefcsDacsmifwdk‹u 'g0iftawG;tac:a-u
nmcsufjzifh awmfvSefykefuefjcif;onf w&m;0ifonf[laom,kH-unfcsuf&Sdvm&ef tifwdkuf
tm;wdkuf yifyef;-uD;pGm wdkufzsuf-u&jcif; jzpfonf? aemufqkH;wGif armfpDwkH;u rm;ufP0g'
=vDeif0g' ESpfrsdK;pvkH;udk apmifzef,lvD “awmfvSefykefuefjcif;onf w&m;0ifonf?”
[laom0guswpfckwnf;wGif pkaygif;xm;Edkifonf[k a-unmcJhayonf?==Ttqdkonf/
ykefuefjcif;onf obm0ed,mrjzpfonf[k qdkvdk.? ,if;oifcef;pmudk armfpDwkH;tm; rm;ufP
uaomfvnf;aumif;/ qGef,ufqifuaomfvnf;aumif;/ vsefcsDacsmifuaomfvnf;aumif;
oifay;jcif;r[kwfay? rSm;onfjzpfap rSefonfjzpfap/ 'g0ifxHrSwdkuf&dkuf &,ljcif;jzpfonf?
'g0if.oDtdk&Du awmfvSefa&;udk w&m;0ifapjyD; aemufwpfqifh vsefcsDacsmif/ [l&SDESifharmf
pDwkH;(tjyif tjcm;tajrmuftjrm;)wdk‹. ,Ofaus;r+awmfvSefa&;udkyg xyfrHw&m;0ifapcJh
onf? xdk‹tjyif/ qGef,ufqif/ csefudkif&SdwfESifh armfpDwkH;wdk‹. EdkifiHa&;awmfvSefa&;udkvnf;
w&m;0ifaponf?==
rm;ufP0g'Dwdk‹u/ u|Efkyftxif/ Tqef;ppfcsufudk -udKufESpfouf-urnfr[kwfay? qdk&S,f'g
0if0g'Dwdk‹a-umifh olwdk‹atmifjrifr+&&SdcJh-ujcif;r[kwf[k ajym-uayvdrfhrnf?==uGefjrLepf
awmfvSefa&;tqkH;ydkif;wGif ajrydkif&Sifrsm;.zdESdyfr+/ t&if;&Sifwdk‹. acgif;ykHjzwfr+ESifh e,fcsJŒ
(tenf;qkH; *syef)wdk‹. usL;ausmfr+wdk‹u rD;arG;ay; vdkufaom“vlxktiftm;”yg0ifcJhonf
um; rSef.? odk‹aomfvnf; tjcm;tiftm;pkrsm;uvnf; az:xkwfEdkifayonf? (trsdK;om;0g
'Dwdk‹vnf; az:xkwfEdkifonf?)
rm;ufP0g'Dwdk‹u xdkodk‹az:xkwfEdkifonfhrm;ufP0g'Dwdk‹ tqifoifh&SdaecJhjyDjzpfaoma-umifh az:
xkwfcJhjcif; jzpfonf? odk‹aomfvnf; xdkrm;ufP0g'Dwdk‹u ynm&Sifrsm;jzpf-u.?==rm;ufP0g'
u ynm&Sifrsm;udk rm;ufP0g'Drsm;tjzpf ajymif;vJay;cJh.==xdkynm&Sifwdk‹onf 'g0if0g'Djzpf
ae-ujyD;olrsm;om jzpf-uonf? tu,fIom rm;ufP0g'Dynm&Sifwdk‹u “a&SŒa&;udk
ajrmfjrifEdkifol”rsm;jzpfI/ vlxkudk Edk;-uGapcJholrsm;jzpfygu/ w&kwfjynf. apmapmydkif; vlr+
a&;(qdk&S,f)'g0if0g'Drsm;jzpfonfh ,ifzl/ vsefcsDacsmif/ qGef,ufqif/ vD&SDpif/ 0lcsD[GD wdk‹
onf rm;ufP0g'Dwdk‹udk Ed+;qGay;cJhonfh xdk“a&SŒa&;udk ajrmfjrifEdkifol”rsm; jzpf-u.?==
ar;cGef;wpfck usefaeao;onf? “w&kwfjynfudk rm;ufP0g'ESifh armfpDwkH;tawG;tac:rsm;wGif
tH0if*Gifusjzpfatmif 'g0ifu w&kwfjynftwGuf bmvkyfay;oenf;?” Tar;cGef;udk rar;
67
bJ aeIr&ay?
ol.qef;ppfcsufonf 'g0iftawG;tac:u w&kwfuGefjrLepf0g'. tajccHjzpf
a-umif;udk &Sif;vif;pGm jyxm;ayonf? w&kwfjynfonf ESpfaygif;axmifESifhcsDI woD;w
jcm;tqufjywfaecJhonfh tifyg,m-uD;jzpfonf? q,fESpftwGif; w&kwfeDwdkif;jynft
jzpf ajymif;vJoGm;.? Tajymif;vJr+.aemufuG,f&Sd tawG;tac:onf 'g0if0g' ('g0if
tawG;tac:)yif jzpfayonf?
odk‹aomf/ 'g0iftawG;tac:u armfpDwkH;tawG;tac:twGuf w&kwfjynfudk rnf
odk‹ jyifqifay;cJhoenf;?

115
armfpDwkH; uGefjrLepfrnfodk‹jzpfvmcJhoenf;?
How Did Mao Become a Communist?
Ttcsdeftxd/ u|Ekfyfwdk‹u w&kwfjynfudk armfpDwkH;tawG;tac:odk‹ajymif;vJay;
cJhykHudk qef;ppfcJh-ujyD? odk‹aomfvnf;/ armfudk,fwdkif. udk,fa&;udk,fwmta-umif;
udkvnf; qef;ppfoifhygonf?
armfpDwkH;onf 1893=ckESpfwGif w&kwfjynfawmifydkif; aus;&GmwpfckY arG;zGm;cJh
.? i,fpOfawmifaus;b0uwnf;u olonf yDuif;jrdKŒ-uD;odk‹oGm;a&mufI tajccsae
xdkifvdkcJhonf? toufwpfq,fhig;ESpft&G,fwGif jrdKŒawmf-uD;&Sd ,Ofaus;r+opfv+yf&Sm;r+
rSxkwfa0aom vli,fopf pmapmifudk ESpfoufpGmzwfcJhonf? xdkr*~Zif;wGif ,ifzlESifh
wif0ifcsdKifponfh'g0if0g'jzef‹csda&;orm;rsm;.aqmif;yg;rsm;jzifh jynfheufvsuf&Sdonf?
1918=ckESpfwGif armfu oltjrJa&mufbl;jrifbl;vdkcJhonfh jrdKŒawmf-uD;odk‹ a&muf
cJh.? yDuif;wuUodkvfrSq&mwpfa,mufjzpfaom ,efcsefpDESifh rdwfaqGjzpfoGm;jyD;/
xdkq&mu tvm;tvm±Sdonfhvli,farmfpDwkH;udk wuUodkvfpm-unfhwdkufwGif tvkyf
oGif;ay;vdkufonf? armfu tvkyfpwifcsdefwGif pmtkyfuufoavmufrsm;pDpOfjcif;/
pmtkyfzkHokwfjcif;ESifh tcef;oef‹&Sif;a&;vkyfjcif;ponfhtvkyfrsm;udk vkyf&onf? pm-unfh
wdkuf n$ef-um;a&;rSL; vD'gapmifESifh xyfrHcifrifvmjyefonf? vD'gapmif. vli,fopf
wGif a&;om;aomaqmif;yg;rsm;udk armfuzwfcJhbl;I -udKufESpfoufcJhavonf? vD'g
apmifonf uGefjrLepftawG;ac:&Sdoljzpf.? xdk‹a-umifh aemifwGif ,if;wuUodkvfpm-unfh
wdkufudk cef;reD[k wGifac:.? w&kwfuGefjrLepf oDtdk&DtawG;tac:&Sifwdk‹u xdkpm-unfh
wdkufwGif r-umc%awG‹qkHaqG;aEG;cJh-uonf? Tae&mwGif armfu rm;ufP/ tif*sJvfESifh
vDeifwdk‹.trnfudk yxrOD;qkH; -um;cJh&.?
odk‹aomfvnf;/ vli,farmfpDwkH;udk uGefjrLepf0g' vufcH,kH-unfatmifvkyfolrSm
yDuif;jrdKŒrSr[kwfacs? yDuif;pm-unfhwdkufwGif vtenf;i,fvkyfjyD;aemuf &Sef[dkif;jrdKŒ
odk‹oGm;onf? &Sef[dkif;wGif vD'gapmif.rdwfaqG *EW0ifpmayynm&Sif csif'lplESifh odu|rf;
jyefonf? csif'lplonf 'g0iftawG;tac:ESifhywfoufI txl;wvnfjyK avhvmol
jzpfonf?68 TuGefjrLepfacgif;aqmif. txl;jcm;qkH;t*Fg&yfwpfckrSm 'g0if tawG;
tac:wGif tvGefwuf-uGol wpfOD;jzpf.? ol‹udk w&kwfjynf.ta&;-uD;qkH;aom 'g0if
tawG;tac:oGwfoGif;ol[k owfrSwfEdkifayonf? armf.ta&;-uD;qkH;q&m[kvnf;
qdkEdkifayonf?69
armf [laompmtkyfwGif/ a[mifaumifwuUodkvfrS ordkif;yg&*l uvJ [dkvif;pf
0gofu armftm; csif'lpl. 'g0iftawG;tac:tjrifrsm; t-uD;tus,f-oZmoufa&muf
cJhI/ 1970=ckESpfrsm;wGif oli,f&G,fpOfu avhvmcJhaom 'g0ifta-umif;udk jyefvnf
owd&vGrf;qGwfwrf;ocJhayonf/70 [ka&;om;xm;.?
csif'lplu xdktcsdefrS w&kwfacgif;aqmifjzpfaom qGef,ufqif.-oZmanmif;ae
aomarmftm; 'g0iftawG;tac:.odyH`ynmtjrifrsm;udk EdkifiHa&;tqifhtxd oif-um;
ay;cJhonf? acwfopfw&kwfjynfESifh udkrifwef(w&kwftrsdK;om;ygwD)udk wnfaxmifol
qGef,ufqifonfvnf; 'g0if0g'DwpfOD;jzpfonfrSm pdwf0ifpm;zG,fjzpfayonf? orw
EdkifiHopf [laomr*~Zif;wGifygonfh tar&duefvlrsdK;okawoeynm&Sif *sufaumha[vf
b&ef. aqmif;yg;wpfyk'fY atmufygtwdkif; a&;om;xm;onf?

116
w&kwfuGefjrLepf0g'jzef‹ydkpwmwpfck

-uD;us,faom w&kwfawmfvSefa&;orm; trsdK;om;0g'DqGef,ufqifu armfpDwkH;udk jywf


jywfom;om;-oZmanmif;cJh.? taemufEdkifiHtiftm;udk atmifEdkif&eftwGuf/ w&kwfvlrsdK;
wdk‹u trsdK;om;0g'udk vufcH,kH-unf&rnf[k qGef,ufqifu tcdkiftrmcH,lxm;I/ 'g0if
.tawG;tac: ('g0if0g')udk a[majymcJhayonf? “obm0tiftm;.aqmif&Gufr+onf
aES;auG;aomfvnf;/ -uD;us,fonfhvlrsdK;rsm;udk zsufqD;ypfEdkifonf/”[k a[m-um;.?
1920=ckESpfapmapmydkif;wGif/ vli,farmfpDwkH;onf [leefe,fY uGefjrLepfpnf;&kH;a&;vkyfae
pOf/ udkrifwef (KMT)Y ygwD. em,ujzpfol qGef,ufqifudk axmufcHcJhonf? qGef,uf
qifu ol.trsdK;om;ygwDESifh uGefjrLepfygwDwdk‹t-um; r[mrdwfzGJ‹cJhonf? 1926=ckESpf
71
wGif armfpDwkH;udk (KMT) 0g'jzef‹a&;r+;tjzpf acwWcef‹cJhao;onf?
'g0ifESifhrm;ufPwdk‹.tawG;tac:rsm;jzifh OD;aESmufaq;vdkufjyDjzpfaom armfonf/
1920=ckESpfrSpI wuf-uGjyif;jyaomuGefjrLepfwpfOD; jzpfoGm;avonf? olawG;ac:ouJh
odk‹pdwfnDoabmwlonfh &Jabmfwpfq,fhwpfa,mufESifhtwl/ 1921=ckESpfwGif &Sef[dkif;
jrdKŒY uGefjrLepfygwDudk zGJ‹pnf;wnfaxmifcJhavonf? aemufydkif;wGif tzGJ‹tpnf;tif
tm;trsdK;rsdK;ESifh r[mrdwfzGJ‹jcif;/ &kef;&if;qefcwfyGJrsm;zefwD;jcif;/ ajymufusm;ppfqif
a&;wdkufcdkufjcif;ESifh 0g'jzef‹jcif;rsm; vkyfaqmifavonf? armfpDwkH;.acgif;aqmifr+
atmufwGif uGefjrLepfygwDonf trsdK;om;ygwDESifh yl;wGJaqmif&Gufr+rsm;vkyfaqmifcJh
aomfvnf;/ 1920=ckESpf'kwd,ESpf0ufrSpwifI wpfbufESifhwpfbuf jyif;xefonfh&ef
bufrsm; jzpfvmcJhavonf? armfpDwkH;u ol.wyfom;rsm;udk w&kwfjynfawmifydkif;rS
usefpDjynfe,fodk‹ a&$Œajymif;vdkufjyD;/ A[dktm%mydkifrsm;.jyify “vGwfajrmufaom
e,fajr”udk wnfaxmifavonf?
ESpfbuf-um;wdkufcdkufr+rsm;onf ESpfaygif;twef-umcJhavonf? 'kwd,urBmppf
aemufydkif;wGif uGefjrLepfwdk‹. “vGwfajrmufaome,fajr”onfvnf; w&kwfjynfudk
ywfvnf0dkif;xm;onftxd -uD;xGm;us,fjyef‹vmavonf? 1949=ckESpfwGif armfESifh ol
.uGefjrLepfwyfwdk‹onf yDuif;jrdKŒ-uD;odk‹ 0ifa&mufodrf;ydkufjyD;/ “w&kwfjynfol‹orw
117
'g0if.tawG;tac:rsm;udk zwf±+jyD;aemuf armfonf jyif;xefwuf-uGaom uGefjrLepf jzpfoGm;.?
olu 'g0if.tawG;tac:udk qGef,ufqifxHrS tarGcHcJhonf?

EdkifiH”tjzpf a-unmcJhavonf? Todk‹jzifh/ urBm-uD;u 1917=ckESpf bdkv&SDApfawmf


vSefa&;.aemufydkif;/ 'kwd,uGefjrLepfawmfvSefa&;udk rsufjrifoufaocH-uavjyD? T
'kwd,awmfvSefa&;onfvnf; yxrawmfvSefa&;enf;wl aoG;acsmif;pD;cJhayonf?

118
a&SŒodk‹r[majcvSrf;ESifh r[miwfrGwfjcif;jy\em
The "Great Leap Forward" and the Great Famine
1949=ckESpfrwdkifrD/ armfpDwkH;onf aus;&Gma'oESifhawmifwef;a'orsm;wGift
ajcpdkufpnf;&kH;I jrdKŒ-uD;rsm;udktkyfcsKyfaeaom A[dktpdk;&udk tcsdefumv-umjrifhaom
ajymufusm;ppfjzifh wdkufcdkufcJhonf? xdkodk‹jyKEdkif&eftwGuf aus;&Gma'ovlxktm; vGwf
vyfr+ESifh vkyfudkifpm;aomufrnfh ajr,mrsm;udk a0iSay;rnf[k uwday;I oifhjrwf
atmif aygif;oif;qufqHcJh.? uGefjrLepftpdk;& tm%m&vmaomtcg/ olwdk‹wawG
tifrwef-uD;yGm;csrf;om-uG,f0-uI aysmf&$ifaomb0udk &&Sd-urnf[kvnf; uwday;
.? awmifolv,form;rsm;onfvnf; ol‹udk,kH-unf-uI olESifhol.ajymufusm;wyf
udk axmufcHaxmufyHhcJh-uonf?
odk‹aomfvnf;/ armftm%m&vmonfhtcg/ tppt&m&majymif;vJoGm;awmhonf?
awmfvSefa&;jyD;qkH;jyD;yxrESpfrsm;wGif olu w&kwfjynfwpfckvkH;udk odrf;ydkufvdkI ae
&ma'owdkif;wGif uGefjrLepftkyfcsKyfa&;tm%mudk csxm;vdkonf? wpfcsdefwnf;wGif/ vl
aygif; axmifaygif;rsm;pGmudk “vlwef;pm;&efol”[kowfrSwfjyD; vlxka&SŒwGif -udK;pif
wif owfjzwfavonf? 1950=ckESpftv,fydkif;avmufwGif armfpDwkH;u pwmvif. pk
aygif;pepfrsdK;uJhodk‹aompepfudk ykHpHcsI 1958=ckESpfwGif vufawG‹taumiftxnfaz:
avonf? ‚if;pepfudk “a&SŒodk‹r[majcvSrf;”[kac:I/ ,if;pDrHudef;atmifjrifcsufrSm
w&kwfvlxkudk ESdyfpufjcif;ESifh -uD;us,fonfh iwfrGwfjcif;ab;udk ay;tyfjcif;om jzpfcJh
avonf?
xdkr[majcvSrf;-uD;udk w&kwfjynf. pdkufysdK;a&;ESifh pufr+vufr+ukefxkwfvkyf
a&;udk ESpfqwdk;aprnf [laoma-uG;ausmfcsufjzifh pwifcJhonf? tvkyfcsdefrsm;udk wdk;cJh
onf? pufypPnf;rsm;onfvnf; r&yfrem; vnf&.? xdkodk‹r&yfrem; vnfywf&aom
pufrsm;onf tcsdeftenf;i,ftwGif; ysufoGm;avonf?
pdkufysdK;a&;ydkif;wGifvnf; u|rf;usifr+r&Sdonfh pDrHudef;qGJjcif;wdk‹a-umifh -uD;us,f
onfhysufpD;jcif;rsm;ESifh -uHK&jyefonf? “yk*~vduydkifqdkifr+udk zsufodrf;jcif;jzifh xkwfukef
wdk;yGm;apvdrfhrnf” [laomtawG;tac:a-umifh/ awmifolv,form;rsm;tm;vkH;udk ol
wdk‹ydkifqdkifxm;aom v,fajrrsm;udk twif;t-uyf or0g,rbkHpepfodk‹ ay;tyfaponf?
pwmvif. &k&Sm;EdkifiHwGif v,fajrrsm;udk odrf;,ljcif;pepfu w&kwfEdkifiHwGif xyfrH
ay:aygufawmhonf? t&ifuxufydkonfhtcsufwpfcsufrSm armfpDwkH;u tcsdKŒa'owGif
awmifolv,form;wdk‹ pkaygif;pepfudk vdkvdkvm;vm;vufcHjcif;r&SdonfhtwGuf wdk;I
'%fcwfjcif; jzpfonf? olwdk‹'%fcwfcH&ykHrSm iwfrGwfItoufaooGm;apjcif;jzpfonf?
tcsdeftenf;i,ftwGif;/ r[majcvSrf;-uD;u -uD;us,fonfhiwfrGwfjcif;jy\
emtjzpf jyef‹oGm;avawmhonf? pwmvifu ,lu&def;e,fwGif iwfrGwfjcif;jy\em
zefwD;cJhovdk TiwfrGwfjcif;jy\emonfvnf; vlvkyfaomiwfrGwfjcif;ab;qdk; jzpf
ayonf? uGefjrLepf0g'.pmtkyfrJwGif r[majcvSrf;ESifhywfoufI atmufygtwdkif;
a&;om;xm;ayonf?
iwfrGwfjcif;ab;qdk;onf tpuwnf;u EdkifiHa&;toGifaqmifjcif;rSm armf0g'tpGef;a&muf
acgif;aqmifwdk‹tkyfcsKyfaome,fajrwGif aoa-uE+ef;ydkrdkjrifhrm;jcif;udk -unfhjcif;jzifh ay:
vGifayonf? xdke,frsm;onf qefpyg;wifydk‹a&mif;csonfhe,fajrrsm;jzpf-uonf?==a[eef
e,fwGif armfpDwkH;udk,fwdkifua&m ygwDpnf;&kH;v+HŒaqmfa&;orm;rsm;uyg tcuftcJtm;
vkH;onf awmifolv,form;rsm;u qefpyg;rsm;udk odk0Sufxm;-uaoma-umifh ay:aygufcJh
onf[k ,kH-unf-uavonf? (vlOD;a& 10=oef;&Sd)pif,efc&dkifwGif wwdkif;jynfvkH;wGif

119
bkHpepfOD;qkH;wnfaqmufaomc&dkif jzpfonf? Tc&dkifrStwGif;a&;rSL;.tqdkt& “jy\em
u qefpyg;rvkHavmuf &Sm;yg;Ifr[kwfyg? qefpyg;vkHvkHavmufavmuf&Sdygonf? odk‹aomf
vnf;/ vlOD;a& 90=&mcdkifE+ef;wdk‹onf tawG;tac:ydkif; tcuftcJ&Sdae-uonf?”[kqdk.?

w&kwfeD0g'jzef‹ydkpwmwpfck?=uGefjrLepftawG;tac:udk rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹upwifcJhI/
vDeifESifhpwmvifwdk‹uqufcHusifhokH;cJhonf? aemufqkH;wGif armfuv$J,lvdkufonf? rm;ufP
ESifhtif*Jsvfwdk‹u vDeif/ pwmvifESifharmfwdk‹tm; ay;tyfvdkufonfht&monf uGefjrLepf0g'.
“owfjzwfr+aoG;tdkif-uD;”om jzpf.? vDeifESifhpwmvifESpfOD;aygif;I vlaygif;oef;aygif; 50
udk owfjzwfcJhI/ armfpDwkH;u oef;aygif; 60udk owfjzwfcJhonf?

1959=ckESpf aqmif;OD;ydkif;&moDwGif vlwef;pm;wdkufyGJudk acwWarhxm;vdkuf-ujyD; awmifol


v,form;rsm;udk ppftiftm;tokH;jyKI *syefusL;ausmfa&;udk wdkufcdkufonfh ajymufusm;
wdkufcdkufenf;jzifh wdkufcdkufcJh-uonf? awmifolv,form; tenf;qkH;wpfaomif;ausmf zrf;
csKyfjcif; cHcJh-u&onf? ‚if;wdk‹teuf tajrmuftjrm;onf tusOf;axmiftwGif; iwfjywfI
aoqkH;cJh-uonf? usefaeao;aomyk*~vduydkif tdk;cGufyef;uefrsm;tm;vkH;udk zsufqD;ypf&ef
trdef‹usvmonf? bkHpepfrS tpm;tpmwpfppDcdk;0SufcJhonfhtpmrsm;udk tdrfrSmcsufjyKwfpm;
aomufEdkifjcif;r&Sdatmif umuG,fjcif;jzpfonf? aqmif;wGif;a&mufvmaomfvnf; rD;ar$;
jcif;rjyK&efyif wm;jrpfxm;onf? axmifaygif;rsm;pGmaomtusOf;orm;rsm;udk -udKwifpDrHr+
&Sd&Sd ESdyfpuf-uonf? uav;oli,frsm;udk owfI tdk;-uD;wGifxnfhjyKwfjyD; ajr-oZmtjzpf
tokH;jyK-uonf? wpfcsdefwnf;wGif wpfEdkifiHvkH;wGif/ “a[eefe,frS vkyf&yfrsm;udk vdkufem
usifhokH;”-u&ef/ 0g'jzef‹v+H‹aqmf-uonf? [ef[GDe,fwGif/ &Sdor#vl 99=&mcdkifE+ef;aoa-u
ukefv#ifyif tvHeDudk w0ifh0ifhwvGifhvGifh xlxm;OD;rnf[k w&m;0iftwdtvif; a-unm
xm;ayonf? au'gwdk‹onfvnf; &or#vlwdk‹udk t&Sifvwfvwfjr‡KyfESHjcif;/ eD&Jaeatmif rD;
72
zkwfxm;aomoHacsmif;rsm;jzifh ESdyfpufjcif;rsm; jyK-u.?

wdkif;jynf.pdkufysdK;a&;pepfudk zsufqD;vdkufonfh armf.


“a&SŒodk‹r[majcvSrf;”pDrHudef;onf todw&m;uif;rJh
rdkufrJ&ufpufaom pDrHudef;jzpf.? vlaygif;oef;aygif;
30 iwfjywfI aoa-uukef.? w&kwfjynfawmifydkif;eH
eufowif;pOf. yDuif;jAL&dkt-uD;tuJjzpfol *sufpyg
bufumu iwfjywfaeaomwap>rsm;=armf.vsdKŒ0Suft
iwfjy\empmtkyfwGif xdkiwfrGwfjcif;ab;qdk;. tao;
pdwfta-umif;&yfrsm;udk az:jyxm;.?

120
armfu “awmifolv,form;qdk&S,fvpf0g'”[laoma-uG;a-umfoHjzifh pwifcJh
onf? tm%mr&rDtcsdefwkH;u w&kwfawmifolv,form;rsm;udk v,f,majr/ tpm;t
pmESifh umuG,fr+ay;rnf[k uwday;cJhonf? odk‹aomfvnf; oltm%m&vmaomtcg xdk
awmifolv,form;rsm;udk TacwfopfurBmhordkif;wGif wpfcgrSr-uKHbl;aom 'kuQqif;
&Jjcif;ESifh ESdyfpufjcif;rsm;udkom ay;aqmifavonf?
Tpnf;&kH;v+HŒaqmfr+onf awmifolv,form;rsm;tm; ppfa-unmwdkufcdkufozG,fjzpfay
onf?==tcsKdŒaus;&Gmrsm;wGif vlOD;a& 50µausmf iwfjywfaoa-uukef.? tcsKdŒaus;&Gm
rsm;wGifrl rdrdwkd‹.&mxl;udk tvGJokH;pm;vkyfol au'gwdk‹om touf&Sifusef&pfcJhonf? a[
eefe,fwGif vlom;pm;onfhtjzpfyif a&mufcJh.? (tr+aygif; 63=ck w&m;0ifrSwfwrf;wif
xm;EdkifcJh.?) uav;oli,frsm;udk tcsKdŒae&mrsm;wGif bkHpepfaumfrDwDqkH;jzwfcsuft&
73
csufjyKwfpm;-uonf?
wpfEdkifiHvkH;twdkif;twmESifh aopm&if;rSm r,kH-unfEdkifavmufatmif jrifhrm;ayonf?
wpfEdkifiHvkH;wGif 1957=ckESpfY 11 &mcdkifE+ef;rS 1959=ckESpfESifh 1961=ckESpfrsm;wGif 15
&mcdkifE+ef;txd wufoGm;I/ 1960=ckESpfwGifrl tjrifhqkH;tjzpf 20=&mcdkifE+ef; iwfrGwfI ao
a-u-uavonf? 1957=ckESpfwGif cav;arG;E+ef; 33=&mcdkifE+ef;&SdcJh&m/ 1961=ckESpfwGif
18=&mcdkifE+ef;txd usqif;oGm;cJhonf? cav;arG;zGm;E+ef;avsmhenf;oGm;onfhOD;a&cef‹rSef;ajc
33=oef;udk rxnfhwGufbJ/ iwfrGwfjcif;ESifhqufpyfIaoqkH;oGm;aomOD;a&rSm 1959=ckESpf
wGif oef;aygi;f 20 ESifh 1961=ckESpfwGif 43=oef;ausmf&SdcJhonf?==Tpm&if;t& w&kwf
EdkifiHordkif;wGifyifru/ urBmhordkif;rSmvnf; iwfrGwfacgif;yg;jcif;uyfab;a-umifh aoqkH;
74
onfhOD;a&trsm;qkH; tqdk;qkH;jzpfonf?

r[majcvSrf;ESpfrsm;wGif/
armf.&dkif;pdkif;&ufpufr+
udk qef‹usifoltajrmuf
tjrm;tm; ao'%fay;
cJh-u.? towfcH&ol t
rsm;tm;jzifh OD;acgif;aemuf
aphwGif aoewfjzifhypfowf
cHcJh-u&onf?

r[majcvSrf;umvtwGif;/ tm%mydkifrsm;u zrf;qD;&ef vdkufaeojzifh tef[GD


e,frSaus;&Gmwpf&Gmae ol.rdom;pkxH xGufajy;ykef;atmif;onfh wpfq,fh&SpfESpft&G,f
&Sd wyfeDwyfom;wpfOD;u/ armf.&ufpuf-urf;-uKwfykHudk atmufygtwdkif; az:jycJh.?
u|efawmfwdk‹ &Gmtem;rSjzwfav#mufoGm;cJh-uygw,f? ajrjzifhvkyfxm;aom tdrf0if;x&H-um;
awGrSm pdrf;vef;aeonfhjrufrsm;jcKHrsm;jzifh jynfheufaeonfrSm tem;rS v,fuGif;jyifESifh uGm
jcm;r+udk ydkrdkxifay:apayw,f? TjrifuGif;rsm;u usD;ESifhzkwfzkwfjzpfaeaom &Gm.&+cif; udk
wpfrsdK;wpfzkH wdk;ay;vsuf&Sdw,f? jcKHykwf-um;uae-unfhvdkufI jrif&onfhjrifuGif;wpf
ckuvnf; u|efawmf-um;bl;wJhtjzpftysufudk rsuf0g;xifxif awG‹vdkuf&jcif; jzpfygw,f?
xrif;0dkif;[kac:&rnfh xrif;rygbJ rdrdwdk‹. &ifaoG;om;i,frsm;udk tjcm;tdrfaxmifpk.
&ifaoG;rsm;ESifh vJvS,fI udkufpm;0g;pm;aeonfh ±+cif;jzpfygw,f? xdktdrfaxmifpkwdk‹.
rsufESmwGif tjcm;tdrfaxmifpk.uav;udk 0g;pm;ae&if; pdwfrcsrf;omonfh rsufESmxm;
rsm;onfvnf; txif;om;ay:vGifaeygw,f? teD;tem;jrufcif;wGif vdyfysmuav;awGudk
121
uGefjrLepfygwD&Jabmfwpfa,muf r[majcvSrf;pDrHudef;ESpfrsm;twGif; 0g'jzef‹w&m;a[maeykH?

vdkufvHzrf;ae-uwJh uav;oli,fwdk‹onfvnf;/ olwdk‹.rdbrsm;u owfpm;vdkufjyD;


aemuf jyefvnf0ifpm;aewJh uav;rsm;[kyif xif&ygawmhw,f? u|efawmf uav;ol
i,frsm;twGuf tifrwef0rf;enf;ylaqG;rdygw,f? odk‹aomfvnf; olwdk‹.rdbrsm;twGuf
0rf;enf;jcif;ESifh rwlyg? tjcm;olwdk‹. rsuf&nfaygufaygufusaeonfh-um;u tJ'Dvl
om;rsm;udk rsdKcsEdkifatmif olwdk‹udk bmawGursm; vkyfvdkufygoenf;? xdktom;rsm;udk ol
wdk‹b0rSm jrD;prf;-unfh&vdrfhrnf[k b,faomtcgrS pOf;pm;rd-urnfr[kwfyg? tdyfruf
qdk;xJrSmyif rufbl;-urnfr[kwfyg? wpfcsdefwnf;rSm tJ'Dvl[m rnfr#,kwfrmonfh vl
owform;jzpfonfudk u|efawmfcsufcsif;oabmaygufvdkufygw,f? “olESifhwlonfh vlom;
wpfOD;wpfa,mufudkrS ESpfaygif; &mpkaygif;rsm;pGmtwGif; awG‹cJh-urnfr[kwfyg? w&kwf
jynfuvnf; ESpfaygif;axmifaygif;rsm;pGmtwGif; rawG‹cJhbl;-uyg?” ol[m armfpDwkH;ygbJ?
armfpDwkH;ESifhol.opPmawmfcHwdk‹u/ olwdk‹.w&m;rJhonfhEdkifiHa&;pepfudktokH;jyKjyD;/ rdbrsm;
udk olwdk‹.qmavmufrGwfodyfr+udk ESpfodrfhap&ef olwdk‹.&ifaoG;om;rsm;udktjcm;olwdk‹.
om;orD;tom;awGESifhvJvS,fEdkifavmufatmif &l;oGyfoGm;apw,f? armfpDwkH;[m 'Drdkua&
pDpepfudk owfjzwfvdkufwJh ol.&mZ0wfjypfr+udk aq;a-umypf&eftwGuf/ a&SŒodk‹r[m
ajcvSrf;pDrHudef;udk csrSwfvdkufjyD;/ axmifaygif;ajrmufjrm;pGmaomawmifolv,form;rsm;
udk olwdk‹.i,fpOfawmifaus;rS twlwuG-uD;jyif;vmcJh-uwJh oli,fcsif;a&mif;&if;wdk‹udk
aygufwl;aygufjym;rsm;jzifh &dkufowftrJzsufpm;okH;ypfEdkifavmufatmif iwfrGwfqmavmif
&l;oGyfoGm;aponf? olwdk‹wawG[m vlowform;tppfr[kwf-uyg? vlowform;tppfrSm
75
armfpDwkH;ESifh ol.taygif;ygwkd‹om jzpf-uygw,f?

122
armf.iwfrGwfjcif;ab;wGif “tDAdkvl;&Sif;odyH`ynm”.
-oZmoufa&mufr+
The Influence of "Evolutionist Science” in Mao's famine
1958 rS 1961=ckESpftxd/ armf. r[majcvSef;ay:vDpDa-umifh/ urBmhordkif;.
t-uD;us,fqkH;ESifh vl‹toufaygif;trsm;qkH;aoa-uysufpD;onfh iwfrGwfacgif;yg;r+
ab;'kuQjzpfay:cJhayonf? cef‹rSefajctm;jzifh vloef;aygif; 40=cef‹ aoa-uukef.? (T
ta&twGufrSm xdktcsdefuwdkif;jynftajrmuftjrm;. wpfwdkif;jynfvkH;&SdvlOD;a&xuf
rsm;jym;ayonf?)
Tab;'kuQjzpfay:onfh ta-umif;&if;u bmawGjzpfoenf;? txufu qdkcJh
onfhtwdkif;/ armf.wyfeDwdk‹u awmifolv,form;rsm;udk pkaygif;a&;pDrHudef;wGif t
wif;t"rR0ifapjyD; tdrfaxmifpkaygif; 100 rS 300 txdyg0ifonfh bkHpepfudk wnf
axmifojzifh oD;ESHxGufE+ef;t-uD;tus,fusqif;oGm;aoma-umifh jzpfonf? tcsdKŒa'o
rsm;Y armf0g'Dwdk‹u awmifolv,form;rsm;udk wrifwumtiwfxm;I '%fcwf-u
onf?
Tab;'kuQuyfqdkufjcif;wGif aemufxyfta&;-uD;onfhtcsufwpfcsufrSm/ armf
u w&kwfpdkufysdK;a&;twGuf 1930=ckrS 1940=ckESpftxd &k&Sm;EdkifiHwGiftokH;cscJhaom
“vdkifqifudkykHpH”udk -udK;pm;ul;csjcif;jzpfonf? awmifolv,form;rsm;tay: Tprf;
oyfcsufrsm;udk twif;vdkufemaqmif&GufapcJh&m/ -uD;rm;onfh oD;ESHxGufE+ef; usqif;
qkH;±+H;jcif; jzpfcJhavonf?
x&dkzif 'ifeDqdkApf vdkifqifudk ta-umif;udk u|Efkyfwdk‹txufwGif qef;ppfcJh-u
avjyD? pwmvifacwfrS todw&m;uif;rJhonfh “ypPnf;rJhvlwef;pm;odyH`ynm”a-umifh
qdkAD,ufZD0aA'qdkif&mudpPt00udk tDAdkvl;&Sif;0g'wGifpdwfjyif;jyt,loefonfh vdkif
qifudktm; tyfESHxm;cJhonf? vdkifqifudku rsdK;ADZodyH`bmom&yfudk y,fcsI/ 'g0if
oDtdk&Dudk a&SŒwef;rS&yfwnfaxmufcHI “avhusifh,ljcif;jzifh &&Sdvmaomt&nftcsif;udk
ADZtjzpftarGqufcHjcif;”wGif ,kH-unfol vmruf.oDtdk&Dudk usifhokH;cJhonf? vdkifqif
udk. pdwful;,Ofudk qdkAD,ufpdkufysdK;a&;avmuY tokH;cscJhonfhtajzrSm -uD;rm;
aomysufpD;jcif;om jzpf.?
odk‹aomfvnf;/ armfu pwmvifacwfrS TysufpD;qkH;±+H;r+ESifhywfoufI ravhvm
cJhacs? olESifhol‹udkaxmufcHolwdk‹onf/ i,fpOfuwnf;u 'g0ifoDtdk&Dudk wpfoa0rwdrf;
,kH-unfvdkufem&ef oif,lusufrSwfcJh-u&ojzifh/ “ypPnf;rJhodyH`ynm”udk qufvufI
,kH-uae-uqJjzpfonf? xdk‹a-umifh/ rSefuefonfhodyH`ynmudk tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tqdk
ESifh udkufnDatmif vdk&mqGJItokH;cs-u.? r[majcvSrf;pDrHudef;wGif vdkifqifudkykHpHudk
twk,lI w&kwfawmifolv,form;rsm;udk “tDAdkvl;&Sif;0g'ESifhudkufnDonfhodyH`ynm”
rl0g'twdkif; vdkufemusifhokH;&ef twif;cdkif;apcJh-u.?
w&kwfjynfawmifydkif;eHeufcif;owif;pOf (South China Morning Post). yD
uif;jAL&dkt-uD;tuJjzpfol *sufpyg bufumu iwfrGwfaeaomwap>rsm;=armf.vsdKŒ
0SufiwfrGwfjcif;ab;pmtkyfwGif vdkifqifudk.pdkufysdK;a&;enf;rsm;udk a&SŒodk‹r[majcvSrf;
pDrHudef;wGif tokH;csykHta-umif; tao;pdwf a&;om;xm;onf? TvkyfaqmifcsufwGif
wpfae&mpDY jzpfay:onfh ab;'kuQrsm;udk cGJjcm;Ijyxm;.?
pdwfpdwfpdkufysKd;enf;? vdkifqifudku rsdK;aphrsm;onf ‚if;wdk‹aygufa&mufonfhae&ma'
oudkvdkufI ajymif;vJEdkifonf[k ,lqojzifh/ rsKd;aphrsm;udk pdwfpdwfusJpdkufjcif;jzifh ‚if;
123
r[majcvSrf;0g'jzef‹ydkpwmwpfck
wGif/ OuUX-uD;armfudk atmifjrif
aompdkufcif;wpfckY pdkufysdK;a&;
wGif xl;c|efol yg&rD&Siftjzpf
o&kyfaqmifxm;.? odk‹aomfvnf;
armfu vdkifqifudk.enf;rsm;udk
tokH;csjcif;a-umifh pdkufysKd;a&;qdkif
&m ab;'kuQ-uD;udkom &±SdcJh.?

wdk‹t-um;wGif “qdk&S,fvpfnDnGwfa&;”ay:aygufvmvdrfhrnf[k a-unm.? armfu T


pdwful;,Ofudk vufawG‹usifhokH;avonf? ‚if;rwdkifrD ,Qifu w&kwfjynfawmifydkif;wGif
ajrwpf{uv#if (pyg;)rsdK;aph 1˜5oef; -uJcJh-uonf? 1958=ckESpfwGif ajrwpf{uv#if
6=oef;rS 7=oef;txd-uJcdkif;onf? 1959=ckESpfwGif pyg;rsdK;aphta&twGuf 12=oef;rS
aemufxyf 15=oef;txd-uJcdkif;onf? aemufqkH;awmh pyg;rsdK;aphtajrmuftjrm; tv
[\jzpfukefI pyg;xGufE+ef;vnf; rwefwq avsmhenf;oGm;avonf?
eufeufxGefjcif;? vdkifqifudk. vufaxmufwpfOD;jzpfol awAifwD armfvaq;Afu
ajrudk eufeufxGef,ufwl;qGjcif;jzifh tjrpfrsm;ydkrdkaumif;rGefpGm wG,fEdkifvdrfhrnf[kqdk
onf? w&kwfuGefjrLepfwdk‹u Tenf;udk vufawG‹tokH;cs-uonf? r[majcvSrf;pDrH
udef;ESpfrsm;twGif;/ awmifolv,form;rsm;tm; olwdk‹.v,f,mrsm;udk 3=4aytxd
eufatmif aygufcdkif;xGef,ufcdkif;onf? xdk‹a-umifh oef;aygif;rsm;pGmaomawmifolv,f
orm;wdk‹u v,f,majrudkxGef,uf&mY vESifhcsDI tcsdefukef-u&onf? oD;ESHxGufvnf;
rwefwqusqif;oGm;ojzifh iwfrGwfacgif;yg;jcif;ab; uyfqdkufavawmhonf?
pmuav;zrf;jcif;? armfpDwkH;u pdkufysdK;a&;oD;ESHrsm;udk zsufqD;onfhwd&pm>efrsdK;pkHudk
zrf;qD;okwfoifonfhvkyfief;udk pwifaqmif&Gufavonf? ‚if;wd&pm>efrsm;teuf pyg;
cif;wGif tkyfvdkufpm;aomufavh&Sdaom pmuav;rsm;udk zrf;qD;okwfoifjcif;vkyfief;
onf t"duvkyfief;jzpfonf? pmuav;rsm;udk txl;jyKI avhvmwDxGifxm;aom
enf;ynmudktokH;jyKI wEdkifiHvkH;wGif pmuav;rsm;udkvdkufvHzrf;qD;owfjzwfcJhonf?
xdk‹a-umifh xdkpmuav;rsm;zrf;,lpm;aomufavh&Sdaomydk;aumifrsm;u xdef;rEdkifodrf;r&
wdk;yGm;vmcJhojzifh pmuav;rsm;v,f,moD;ESHudk zsufqD;onfxuf tqrwef ysufpD;cJh
avonf?
ajr-oZmrokH;aom pdkufysdK;a&;? vdkifqifudk.t-uHjyKaxmufcHcsufudk vdkufemI/ w
&kwfuGefjrLepfwdk‹u/ "gwfufajr-oZmtokH;jyKjcif;udk &yfwef‹vdkufonf? (rsKd;aphrsm;onf
124
ajr-oZmuif;rJhaomtcg/ "gwfajr-oZmxnfhay;jcif;r&Sdaomfvnf; eudkoD;ESHxGufE+ef;
twdkif;&Sd&ef ywf0ef;usiftajctaeopfESifh vdkufzufoifhavsmfatmif ‚if;twGif;Y
‘tvdkvdkjyKjyifajymif;vJr+(tDAdkvl;&Sif;)’ jzpfay:vmvdrfhrnf[k ,lq-uonf?) Tprf;
oyfcsufonfvnf; pdkufysdK;a&;oD;ESHxGufqdkif&m -uD;us,faomaemufxyfqkH;±+H;r+wpfck
jzpf.?
vdkifqifudk. tDAdkvl;&Sif;pdwful;,OfpdkufysdK;enf;udk tokH;csojzifh ordkif;wGif t
-uD;us,fqkH;aom iwfrGwfacgif;yg;jcif; uyfqdkufcJhayonf? oef;aygif;rsm;pGmaom vl‹
toufaoa-uqkH;±+H;cJhaomfvnf;/ xdkab;'kuQESifhywfoufI rnfolurS a0zef0ef‹ol r&Sd
cJhacs? umuG,fa&;0ef-uD; AdkvfcsKyfydkif a'[GDwpfOD;omv#if xdkiwfrGwfjcif;ab;'kuQESifh
ywfoufI armfpDwkH;xHodk‹ pmwpfapmif a&;cJhbl;onf? aemifwGif ol‹udk “vufsm0g'D”t
jzpfpGyfpGJjyD; azsmufzsufypfvdkufavonf? xdkiwfrGwfacgif;yg;jcif;umvtwGif;/ tpdk;&
Xmeqdkif&mw&m;0iftpD&ifcHpmrsm;wGif/ pdkufysKd;a&;oD;ESHxGufE+ef; tifrwefaumif;rGef
onf[k vdrfvnfxm;-uonf? urBmudkt,kHoGif;&eftwGuf w&kwfjynfu qefpyg;t
ajrmuftjrm; wifydk‹a&mif;cscJh.? wpfcsdefwnf;wGif wdkif;jynf.tcsKdŒa'orsm;wGif iwf
rGwfI aoa-uukef-upOf/ aemiftcsdefxyfrHwifydk‹a&mif;cs&eftwGuf qefpyg;ESifh *sKHrsm;
udk *dka'gifrsm;wGif avSmifxm;-uonf?76
aemifwGif/ ‚if;pdkufysKd;a&;ay:vDpDudk uGefjrLepfuarBm'D,m;EdkifiHESifh ajrmufudk;&D
,m;EdkifiHrsm;wGifvnf; qufvuftokH;cscJh-uonf? tajzum;/ oD;ESHxGufE+ef;t-uD;t
us,fusqif;jcif;/ iwfrGwfacgif;yg;jcif;ESifh tpkvdkuftjyKHvdkuf aoa-uysufpD;ukefjcif;
om jzpfayonf? rodbJ odk‹r[kwftodOm%fr&Sd-ubJ/ uGefjrLepfwdk‹u vdkifqifudkESifh
pwmvif. “pdkufysdK;a&;wGif -uD;us,fonfhajcvSrf;”ay:vDpDudk rsufpdrSdwfI vdkufem
usifhokH;jcif;onf &kyf0g'tawG;tac:wGiftajccHaom tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du awmif;qdk
aeaoma-umifh jzpfayonf?
armf. 'g0iftawG;tac:t& &ufpufr+rsm;
Mao's Dawinist Tyranny
armfpDwkH;u w&kwfEdkifiHodk‹ ,laqmifvmcJhaom 'kuQqif;&Jjcif;aygif;pkHwdk‹onf
tDAdkvl&Sif;oDtdk&DESifh trsm;qkH;qufpyfvsuf&Sd.? u|Ekfyfwdk‹awG‹cJhjyD;onfhtwdkif;/ vdkif
qifudk. “tDAdkvl;&Sif;odyH`ynm”erlemudk tokH;csojzifh 1958=61 ckESpfrsm;twGif; -uD;
us,fonfh iwfrGwfjcif;ab;ESifh -uKHawG‹cJh-u&onf? wpfcsdefwnf;wGif w&kwfjynfudk
armfpDwkH;ESifh uGefjrLepftpdk;&. tkyfcsKyfr+onf r,kH-unfEdkifavmufatmif &ufpuf-urf;
-uKwfI oem;usifemjcif;w&m; uif;rJh.? vlawGudk tiwfxm;I vlom;pm;onfh zkwf
o&Jrsm;jzpfoGm;atmif twif;t"rRwrifwumvkyfvdkufEdkifonfh a-umufrufzG,faom
ay:vDpD.aemufuG,fwGif rnfuJhodk‹,kwfrmaom tawG;tac: &Sdaeygoenf;?
uGefjrLepfwdk‹. vl‹obm0udk-unfhonfhtjrifwpfckvkH;ESifh qufpyfaeonfrSm ,kH
rSm;oHo,jzpfp&mta-umif;r&Sday? ,Qifu/ vlom;rsm;udk wd&pm>eftjzpfowfrSwfonfh
tawG;tac:onf qdkAD,ufjynfaxmifpkrS &ufpuf-urf;-uKwfr+. tajccHjzpfcJhovdk/ w
&kwfEdkifiHwGifvnf; tvm;wljzpfa-umif; u|Efkyfwdk‹odcJh-uayjyD? 'g0iftawG;tac:t&
armfuvnf;/ ol‹udkqef‹usifolwdkudk “wd&pm>ef”tjzpf jrif.? xdk‹a-umifh/ armf.aemuf
vdkufwdk‹onf wd&pm>eftkyfpktjzpfowfrSwfaom vlwdk‹. rcsdwifuJemusnf;r+rsm;t
wGuf pdwfxdcdkufjcif; r&Sd-uacs? odk‹wdk‹twGuf obm0w&m;. jzpf&dk;jzpfpOfwpfcktjzpf
owfrSwf-uayonf? armfpDwkH;. r[majcvSrf;pDrHudef;a-umifh oD;ESHxGufE+ef;rnfr#us

125
qif;oGm;cJha-umif; az:xkwfjyD;aemuf/ uGefjrLepfpepf.pmtkyfrJ u TudpPESifhywfouf
aomtjrifudk atmufygtwdkif;a&;om;xm;ayonf?
armfpDwkH;onf/ ol.ywfvnfwGifzGJ‹pnf;xm;aomyk*~dKvfrsm;ESifhuGmjcm;vsuf w&kwfvlrsdK;
acgif;aqmifrsm;.&dk;&m"avhykHzrf;xm;aomfvnf;/ Tae&mwGif ol‹taeESifh av;vHxkHxdkif;
Ia&S;qefonf[kxifaom awmifolv,form;rsm;twGuf pOf;pm;ay;jcif;r&Sda-umif;jyae
77
ayonf?
*sdrf;pfylpDu armfpDwkH;. 'g0iftawG;tac:udk/ “armfpDwkH;.tawG;tac:onf
a&SŒaemufrnDrnGwfvSnfhxm;I uGJvGJcsuftajrmuftjrm;udk a&maESmxm;onfh -oZm
tiftm;ESifhjynfhpkHaom 'g0iftawG;tac:jzpfonf?”78[k qdkxm;onf? tjcm;wpfae&m
wGifvnf; atmufygtwdkif; a&;om;xm;onf?
armfpDwkH;onf/ a'goxGufaeonfhtcsdefwGif(1964=ckESpftxd) “raumif;qdk;0g;awGtm;vkH;
udk tjyKwf&Sif;ypfrnf”[k -udrfqdk-udrf;0g;avh&Sdonf? xkH;pHtwdkif;ykH-uD;csJŒIwpfydkif;/ vlr+
a&;'g0iftawG;tac:“avmu”t&wpfydkif;/ ol.&efolrsm;udk vlr[kwfatmif orkwfavh
&Sd.? olonf/ tjcm;rif;rJh0g'Dtrsm;tm;jzifhuJhodk‹ wefjyefazgufjyefa&;orm;rsm;udk tDAdk
vl;&Sif;aemufa-umif;jyefolrsm;jzpfI okwfoif&Sif;vif;ypf&rnf[k jrifonf? jynfol‹&efol
79
wdk‹onf vlom;r[kwfojzifh olwdk‹udk vlom;tjzpfqufqH&efrxdkufwef[k jrif.?
vlom;rsm;udk wd&pm>eftjzpfjrifolonf/ ‚if;wdk‹udk prf;oyfr+rsm;vkyf&ef pdwfxifh
jcif;/ pdwfpaemifhpeif;jzpfjcif; r&Sdacs? r[majcvSrf;acwfwGif/ iwfrGwfaeolwdk‹udk -uif
emw&m;uif;rJhpGm t[m&opfprf;oyfr+rsm; vkyf-uonf?
iwfrGwfjcif;ab;ukefqkH;jyD; wpfESpft-um 1960=ckESpfwGif/==touf&Sifusefaeao;olwdk‹
u jrif;acs;rsm;wGif tpmrausbJusefaeao;onfhpyg;aph*sKhaphrsm;udk vdkufvH&SmazG-uI/
EGm;acs; u|Jacs;ykHtwGif;&Sd ydk;aumifrsm;udkvnf; pm;okH;&efvdkufvH&SmazG-uonftxd tajc
taeqdk;&Gm;cJh.? pcef;&Sdvlrsm;udk prf;oyfcHyl;aumifrsm;tjzpf tokH;jyK-uonf? pcef;wpfck
wGif nufaeatmif-udwfxm;aompuULrsm;udk tpmacsjcif;ESifhywfoufIavhvm&ef aygif
rkef‹ESifha&mI au|;-uonf? tjcm;wpfae&mwGifrl &$HŒnGHawmrS ar#mhESifhavS;rsm;yg0ifonfh
a&udk xrif;&nfESifha&mI wdkufau|;-uonf? yxrpcef;rSvlrsm;aoukef-ujyD;/ 'kwd,pcef;
80
rS vlwdk‹uvnf; 0rf;av#mum tm;aysmhI aemufqkH;aoa-uukef-u.?
“r[majcvSrf;”onf/ trSefpifppftm;jzifh obm0.a&G;cs,fr+ESifhywfoufaom
prf;oyfcsufwpfrsdK;jzpfonf? armfpDwkH;u tiftm;csdeJ‹olrsm;udk azsmufzsufypf&efESifh
uGefjrLepf0g'udk qef‹usifolwdk‹udk okwfoif&Sif;vif;ypf&ef w&kwfvlrsdK;rsm;udk tcufcJ
qkH;aomtajctae zefwD;ay;jcif; jzpfonf? wpfbufwGif/ awmifolv,form;rsm;tm;
olESifhuGefjrLepfygwDudkom rSDcdktm;udk;ae-u&atmif iwfrGwfapjcif;jzifh OD;aESmufaq;
jcif; jzpfonf? Tvkyfaqmifcsuf.tajccHrSm 'g0iftawG;tac:('g0if0g') jzpfonf?
wpfcsdefwnf;wGif r[majcvSrf;pDrHudef;pwifcsdefwGif/ “ynma&;qdkif&majcvSrf;”pDrH
udef;udkvnf; pwifaz:xkwfavonf? 'dkiftmvufwpf(tEkyËdavmr)&kyf0g'ESifh 'g0if
tawG;tac:wdk‹onf Tynma&;pDrHudef;.t"dutydkif;wGif yg0ifcJh.? “w&kwf qdk
&S,fvpf0g'. rl0g'tajccHtkwfjrpfonf/ 'g0ifESifhol.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Djzpfonf?81
[laom T(r[majcvSrf;)umvtwGif; armfpDwkH;ay;cJhaomrdef‹cGef;rsm;u ol.&ufpuf
-urf;-uKwfr+ rl0g'udk az:jyxm;ayonf?
r[majcvSrf;-uD;.aemufydkif; 1962=ckESpf ZEM0g&Dv 30&ufae‹wGif ay;onfhrdef‹
cGef;Y w&kwfuGefjrLepfygwDESifh'g0if wlnDr+&Sda-umif;udk ygwD0ifrsm;tm; &Sif;jycJhay
onf?

126
ordkif;rSm obm0odyH`ynm&Sifrsm;jzpfwJh aumfyg;eduyfpf/ *gvDvDtdkESifh 'g0ifwdk‹udk t
csdefumv tvGef-umanmif;onfwdkifatmif trsm;pku todtrSwfrjyKcJh-ubJ/ olwdk‹udk
rSm;,Gif;w,fvdk‹bJ ,lqcJh-uw,f? olwdk‹acwfrSm olwdk‹[m vlenf;pkawGjzpfcJh-uw,f?
usKyfwdk‹&JhygwDudk 1921=ckESpfrSm vlOD;a&aygif;'gZiftenf;i,feJ‹ pwifzGJ‹pnf;cJh-uw,f? odk‹
aomfvnf;/ 'Dvlenf;pkuav;u trSefw&m;udk udk,fpm;jyKcJh-ujyD;/ w&kwfEdkifiH&Jh uH-urRm
82
udkvnf; udk,fpm;jyK-uw,f?
armfu ol‹ygwD.vkyfaqmif-udK;yrf;csufrsm;udk 'g0if.wDxGif-uHqcsufESifh Ed+if;
,SOfI/ 'g0iftm; av;pm;jcif;ESifh csD;-uL;a-umif; xkwfaz:ajymqdkayonf? 'g0if.
oDtdk&Drsm;udk tpwGif tenf;i,faomvlwdk‹om vufcHcJh-uovdk/ yxrydkif;wGif uGefjrL
epfygwD.tawG;tac:udk vltenf;i,favmufom vufcHcJh-uonf[k qdkonf? xdkuJh
odk‹vufrcH-ujcif;u xkdolwdk‹. rSefuefaomtawG;tac:rsm;udk xdcdkufjcif; r&SdcJhacs?
odk‹aomfvnf;/ 'g0if.tawG;tac:rsm;onf pdwful;,OfoufoufomjzpfcJho
vdk/ armfpDwkH;.tawG;tac:onfvnf; pdwful;,Ofjcif;omjzpfayonf?
r[majcvSrf;umvtwGif; vlOD;a&aygif; oef;aygif; 30 rS 45 txd iwfrGwf
jcif;ab;a-umifh aoa-uysufpD;ukef-uonf? pDrHudef;udk rvdkufemqef‹usifol awmif
olv,form;tajrmuftjrm;wdk‹onfvnf; ESdyfpufjcif;a-umifh toufaoqkH;cJh-uonf?
uGefjrLepf0g'udk rvdkvm;onfht&dyfta,miftenf;i,fr#avmufjyolwdk‹udk “vlwef;
pm;&efolrsm;”[kpGyfpGJI zrf;qD;csKyfaESmifESdyfpuf-uonf? w&kwftusOf;om;rsm;udk
wd&pm>efuJhodk‹xm;I aemufqkH;wGif owfjzwfvdkuf-uonf?
TtusOf;axmifrsm;wGif/ w&kwfuGefjrLepf0g'. &dkif;pdkif;&ufpufr+udk txl;
ojzifh xif&Sm;aponf?
armf. tusOf;axmifrsm;
Mao's Prisons
armf.w&kwfEdkifiHonf a-umufrufzG,faomvl‹tzGJ‹tpnf; vkH;vkH;vsm;vsm;jzpf
cJh.? vlaygif;oef;aygif;rsm;pGmwdk‹udk &mZ0wfr+ESifhywfoufaom cdkifvkHonfhoufaot
axmuftxm;r&Sdaomfvnf;/ uGefjrLepfudkqef‹usifolrsm;tjzpf zrf;qD;csKyfaESmifcJh-u
onf? ‚if;aemuf jrdKŒ-uD;rsm;&Sd trsm;jrifuGif; uGif;jyifus,f-uD;rsm;wGif -uD;us,fonfh
tcef;tem;jzifh uGyfrsuf-uonf? cef‹rSef;acstm;jzifh vlOD;a& 6 oef;rS 10oef;txd/
armf. n$ef-um;csuft& rw&m;owfjzwfcJhonf? vlaygif; oef;20=cef‹onf “wefjyef
awmfvSefa&;orm;”[kpGyfpGJcH&jyD; EdkifiHawmf.&efoltjzpf olwdk‹.oufwef;trsm;qkH;
tydkif;udk tusOf;axmifY aecJh-u&.? odk‹aomfvnf;/ TtusOf;axmifrsm;wGif ae&
jcif;onf toufaoqkH;oGm;onfxuf qdk;onf[k uGefjrLepf0g'.pmtkyfrJ uqdkxm;
onf?
(tusOf;axmif;wdkif;wGif)pwk&ef;rDwm 100 &SdonfhtusOf;cef;aygif; 300 txd&SdI/ &Sef
[dkif;A[dktusOf;axmifwGif 18000 txd&Sdonf? iwfrGwfjcif;/ tvGeftu|Htvkyfvkyf&jcif;/
vlrqefonfhpnf;urf;rsm;ESifh udk,fcEWmudk (Oyrm/ tusOf;om;rsm;udk/ txl;ojzifhwef;pD
vrf;av#mufaepOf olwdk‹.OD;acgif;rsm;idkufpdkufrae&atmif &dkifz,faoewf'ifjzifh &dkuf
jcif;)pojzifh r&yfrem;ESdyfpuf-uonf? avmif*dkifwGif 1949=rS 1978=txd y#rf;r#aoqkH;
E+ef;onf ESpfpOf 5=&mcdkifE+ef;xufrenf; wdk;.? *GrfpDe,fwGif ajcmufvtwGif; 50=&mcdkif
E+ef; aoqkH;onf? &SefpDe,frS owWKwGif;wpfwGif;wGif wpf&ufv#if vlaygif; 300 ausmf
aoqkH;.? wpfrsdK;ESifhwpfrsdK;uGJjym;I ,kwfrmqkH;aomESdyfpufenf;rsm;onf ae&mwum
wdkif;wGif usifhokH;-uonf? Oyrm vufaumuf0wfwGif odk‹r[kwf vufrwGifwkwfaESmifI
wGJavmif;qGJxm;jcif; ponfwdk‹ jyK-uonf? w&kwfbkef;-uD;wpfyg;uvnf; tcsdefem&Daygif;

127
120 r&yfrem; ppfaq;ar;jref;ojzifh ppfaq;aepOftoufxGufoGm;.? Tvkyfief;udk
t&dkif;pdkif;qkH; t-urf;wrf;qkH;vlrsm;udk olwdk‹vkyfor# tjypfr,lwef;tyfESHxm;-uonf?
tusOf;pcef;wpfck. pcef;rSL;onf trsdK;orD;tusOf;om;rsm;udk rk'def;usifhonfhtjyif
wpfESpfv#if vlaygif; 1320 owfypfonf[l.? (vufeufudkifppfom;tajrmuftjrm;yg0if
aom)tusOf;om;rsm;udk OD;csKd;Edkifjcif;r&Sdao;aomtcsdefjzpfonfhtavsmuf/ axmifwGif;ykef
uefx-uGjcif; r-umc%jzpfavh&Sd.? xdkumvrsm;wGif tusOf;om;rsm;udk t&rf;uma&m
tpkvdkuftjyKHvdkuf owfjzwfcJh-uonf? ,efcsefa&eHwGif;Y tvkyf-urf;tusOf;om; 20000
teuf axmifaygif;rsm;pGmudk owfvdkuf-uonf? 1949=ckESpfwGif awmwGif;tusOf;pcef;
wpfckrS tusOf;om; 5000 teuf 1000 onf axmifazgufxGufajy;-u&m/ zrf;rdoltm;vkH;
83
udk t&Sifvwfvwf ajrjr‡Kyfvdkuf-u.?
,Qifu &Sef[dkif;tusOf;axmifwGif axmifuscJhbl;aom EsefcsKdifu w&kwftusOf;
axmifrsm;rS udk,fvufxda&muft-urf;zufr+rsm;ukd Todk‹xkwfaz:ajymjy.?
txl;pDrHxm;aom vufxdwfudk tusOf;om;.vufaumuf0wfwGif wif;-uyfpGmcwfjcif;
onf armfpDwkH;.w&kwftusOf;axmifpepfwGif tokH;jyKonfhor&dk;us vkyfenf;vkyf[efwpf
ck jzpfonf? wcgw&H ajcusif;0wfwGif oHcsdef;-uKd;rsm;udk xyfI cwfay;onf? tjcm;tcsdef
rsm;wGif/ tusOf;om;udk vufxdwfajcxdwfcwfjyD; jywif;aygufwGif csnfaESmifxm;-u
onf? tusOf;om;rSm xrif;pm;&ef/ a&aomuf&efESifh tdrfomodk‹ tayghtav;oGm;&efvnf;
rv+yf&Sm;Edkifacs? t"durSm vlwpfa,mufudk pdwf"gwfusqif;I OD;usdK;oGm;atmif vkyfjcif;
jzpfonf?==jynfol‹tpdk;&u ESdyfpufjcif;rsKd;pkHudk w&m;0if y,fzsufwm;jrpfvdkufjyD;jzpfo
jzifh/ tm%mydkifrsm;u xdkvkyf&yfrsm;udk “'%fcwfjcif;” odk‹r[kwf “,kH-unfvufcHap
84
atmif zsm;a,mif;jcif;”[k ac:onf?
T&dkif;pdkif;-urf;-uKwfr+onf/ tpdk;&udk qef‹usifolrsm;tm; a-umufpdwfoGif;ay;
&efjzpfI/ tqkH;wGif vl‹tzGJ‹tpnf;wpfckvkH;wGif tpdk;&tm; a-umuf&GHŒaeonfhpdwf quf
vufoGyfoGif;jcif;jzpfonf? aemufxyfyef;wdkifwpfckrSm/ ajcmufvSef‹jcif;ESifh ESdyfpufjcif;
jzifh vlwdk‹.*k%foduQmudk csKd;ESdrfypfjyD;/ “wd&pm>efuJhodk‹”pdwfxm;edrfhusoGm;&ef jzpf
onf? Tenf;rsm;jzifh/ armfpDwkH;u w&kwfEdkifiHwpfckvkH;&Sd jynfoltm;vkH;wdk‹udk/ olu
xdef;uGyfEdkifonfh wd&pm>eftkyftjzpf ajymif;vJvdkjcif;jzpfayonf?
armfpDwkH;.wpfygwDtm%m&Sifpepfudk jyefvnftoufoGif;ay;onfh ta&;-uD;
onfhtvSnfhtajymif;rSm w&kwfjynf. “,Ofaus;r+awmfvSefa&;”jzpf.?
,Ofaus;r+awmfvSefa&;=w&kwfjynf.rdkufrJaombkHpepf
The Cultural Revolution: China's Communal Folly
r[majcvSrf;pDrHudef;-uD;.ysufpD;jcif;ab;'kuQaemufydkif;wGif/ armfpDwkH;u ol
onf “ae‹pOfEdkifiHa&;udpP. txufwGif&Sdonf”[k a-unm.? olonf EdkifiHawmftpdk;
&. vkyfief;aqmifwmrsm;rS &yfem;I “ydkrdk-uD;us,fta&;-uD;onfhudpPrsm;”twGuf tm
&kHpdkuf&ef qkH;jzwfvdkufavonf? armf.wdwfqdwfr+u 1966=ckESpfwGif qkH;cef;wdkif
awmhonf? w&kwfawmfvSefa&;onf “-uD;us,fonfhyJhudkif”jzpfol armfudk,fwdkifu
jynfolwdk‹.pdwfwGif;Y vkHavmufjynfhpkHatmif oGyfoGif;ay;Edkifjcif;r&Sdao;ojzifh/ atmif
jrifr+yef;wdkifodk‹ ra&mufao;[k a-unmavonf? EdkifiHawmftpdk;&.tjrifhqkH;tqifh
wGif wm0efxrf;aqmifaeoltcsdKŒwdk‹yif uGefjrLepf0g'udk oabmrayguf-u ao;[k qdk
.? xdk‹a-umifh/ ,if;tajctaeudkjyKjyif&ef ,Ofaus;r+awmfvSefa&; vdktyfonf[k a-u
nmavonf?
,Ofaus;r+awmfvSefa&;. wkefv+yfajcmufjcm;zG,frsm;u w&kwfEdkifiHwpfckvkH;ESifh
w&kwfvl‹tzGJ‹tpnf;udk zsufqD;vdkuf&efom jzpfcJhavonf? armf.t-uHay;csufu

128
ynmrJhonfhatmufydkif;tqifh uGefjrLepfygwD0ifvli,frsm;udk tvGeftrif; -oZmouf
a&mufI oabmawG‹apcJhonf? xdkolwdk‹onf wyfeD(Red Guard)&Jabmfrsm; jzpfvm-uI
wEdkifiHvkH; ae&mwumwGif pwifzsufqD;-uavonf? “ta&SŒonf eD&J.”[laom ppf
csDoDcsif;udk qdkI/ vrf;rvrf;i,fwdkif;wGif csDwuf-uum/ olwdk‹. usL;ausmfapmfum;r+
p&dkufudk jyo-uavonf? uGefjrLepfqef‹usifa&;orm;[k xifolwdkif;udk zrf;qD;-u
onf? axmifaomif;rsm;pGmaom &mxl;&mcH-uD;jrifhonfh jAL&dku&uft&m&Sdrsm;/ wuU
odkvfygarmuQrsm;/ odyH`ynm&Sifrsm;ESifh ynm&Sifrsm;udk zrf;qD;csKyfaESmifI/ jyif;xef&uf
puf-urf;-uKwfpGmESdyfpuft&SufcGJjyD;aemuf owfjzwfypf-uonf?
armf.t&if;ESD;qkH;oli,fcsif;jzpfonfhtjyif/ w&kwfjynfol‹orwEdkifiH. orw
a[mif; vsLa&SmcsDudkyif armf.trdef‹jzifh zrf;qD;I/ vltrsm;a&SŒwGif &dkufESufESdyfpufjyD;
tusOf;axmifwGif aq;ukojcif;r&SdbJ csKyfaESmifxm;-uonf? aemufqkH;wGif tem'%f
&m'%fcsufrsm;udk rcHEdkifbJ 'kuQqif;&Jjcif;-uD;pGmjzifh aoqkH;oGm;avonf? wdefa&Smif
ydefonfvnf; armf.ta[mif;qkH;&JabmfwpfOD;jzpfI/ armfpDwkH;.aemufwGif w&kwfEdkifiH
udk tkyfcsKyfrnfholwpfOD; jzpfonf? ol.om; ylazgifonf/ yDuif;wuUodkvfrS Om%f
xufjrufqkH; &lyaA'ausmif;om;wpfOD;jzpfonf? ol‹udkvnf; wyfeD&Jabmfwdk‹u ppfaq;
ar;jref;-uonf? xdkodk‹ppfaq;pOftwGif; "rRwmESifhqef‹usifonfhumrqufqHjcif;udk
vnf; cHcJh&onf? aemufqkH;wGif owdvpfarhajrmoGm;onftxd &dkufESufjyD;aemuft
cef;jywif;aygufrS ypfcscH&ojzifh ausm&dk;usdK;oGm;um wpfoufvkH;em;yif;I wGef;vSnf;
ay:wGifom qufvuftouf&SifcJh&avonf?85

,Ofaus;r+awmfvSefa&;onf/ uGefjrLepf0g'
udkqef‹usifonfhtawG;tac:wdkif; vlwdkif;
udk azsmufzsufypf&ef xdef;rEdkifodrf;r&
aoG;&l;aoG;wef; a-umufrufzG,faumif;
atmif pDrHa&;qGJxm;aom pDrHudef;jzpfonf?
vufsmbuf&Sd 0g'jzef‹ydkpwmonf TaoG;
acsmif;pD;jcif;udk cif;usif;jyvsuf&Sd.? uGef
jrLepfqef‹usifa&;orm;rsm;udk uGefjrLepf
wyfeDwdk‹. vufoD;jzifh acsrkef;ypfykH jzpf.?

rsufjrifoufaowpfOD;u wuUodkvfygarmuQwpfOD;tm; ,Ofaus;r+awmfvSefa&;


twGif; ESdyfpufcJhykHudk atmufygtwdkif; xkwfaz:ajymjy.?

129
130
131
usaemftwGif;bufudk ajy;0ifoGm;w,f? twGif;bufcyfvSrf;vSrf;u av;xyfwdkuf pmoif
cef;a&SŒ tm;upm;uGif;rSm wef;pDxm;wJhq&m/ q&mrawGudk usaemfoGm;awG‹ygw,f? tm;
vkH; 40=50 a,mufavmuf&Sdr,f? “teufa&mif*dk%f;”jzpfoGm;atmif/ olwdk‹tm;vkH;&Jh
OD;acgif;eJ‹ rsufESmawGrSm rSifeufawG avmif;ay;xm;-uw,f? olwdk‹&Jhvnfyif;awGrSmawmh/
“wefjyefynm&Sif tm%mydkif/ ponfjzifh”/ “vlwef;pm;&efol/ ponfjzifh”/ “t&if;&Sif;vrf;

132
ay:av#mufol/ ponfjzifh”/ owif;pmawGxJrSm awG‹or#pmwrf;awGudk qGJay;xm;-uw,f?
q&m/ q&mrawGudk ao'%fusvdk‹ owf&ufapmifhae-uwJh&mZ0wfaumifawGykHpH pmwrf;
wpfckpDrSm teDa&mif-uufajccwf a&;xm;w,f? olwdk‹tm;vkH;udk Om%fxdkif;wJhausmif;om;
awGudk aqmif;ay;wJh uawmhykHOD;xkyfc|efawGaqmif;ay;xm;w,f? OD;xkyfawGrSmvnf; t
vm;wlpmwrf;awG a&;xm;w,f? npfywfaewJhwHjrufpnf;/ bdeyfeJ‹oifykef;zsufawGudk
ausmrSmydk;cdkif;xm;w,f? ausmufcJawGudk a&ykH;rSmxnfhjyD; vnfyif;rSmqGJay;xm;w,f?
ausmif;tkyfq&m-uD;udk usaemfawG‹vdkufw,f? ausmufcJu av;vGef;vdk‹ vnfyif;u0dkif,m
-uKd;u vnf*kwftom;xJv#0ifaewmeJ‹ emvGef;vdk‹',drf;',dkif av#mufaewmudk awG‹&yg
w,f? olwdk‹tm;vkH; bdeyfrpD;-u&bl;? armif;ysufwdk‹ 'eftdk;pkwfwdk‹udkwD;jyD; “usKyf[m t
eufa&mif*dk%f;jzpfw,f/ pojzifh”atmfae-u&w,f? aemufqkH; olwdk‹tm;vkH; 'l;axmufcs
jyD;/ tar$;wdkif±d+Œ/ jyD;awmh armfpDwkH;udk “tjypfv$wfay;zdk‹”awmif;cH-u&w,f?
usaemfvJ jrifuGif;a-umifh tHhtm;oifhoGm;jyD; rsufESmjzLzwfjzLa,mfjzpfoGm;w,fvdk‹ xif&yg
w,f? wcsKdŒrdef;uav;awGu rl;arhowdvpfrwwf jzpfoGm;-uw,f?
tJ'Daemufawmh/ 0dkif;&dkufwmwdk‹ trsKd;rsKd;ESdyfpuf-uawmhw,f? t&ifu 'DvdkjrifuGif; b,f
awmhrS rjrifbl;cJhbl;? ydk;r$m;rsm;eJ‹nOfhtcsdefpGef‹onfhtnpfta-u;rsm;udk pm;cdkif;jcif;/ v#yf
ppfjzifh wdk‹jcif;/ rSefuGJykvif;uGJrsm;tay: 'l;axmufcdkif;jcif;/ vufarmif;ESifhajcaxmufudk
86
csnfI av,mOfysHuJhodk‹wGJavmif;csnfxm;jcif;/ pwJhESdyfpufenf;awGygygw,f?
,Ofaus;r+awmfvSefa&;rSm/ ,Qif vDeifESifhpwmvifwdk‹aqmif&GufcJhbl;onfh “vl
om;udk wd&pm>eftjzpfajymif;jcif;”=wpfenf;tm;jzifh wd&pm>efpdwf"gwfoGif;jcif;udkvnf;
taumiftxnfaz:cJh.? “jynfolwdk‹. wd&pm>efrsm;”[k orkwfcH&aom twdkuftcH
qef‹usifolwdk‹udk trsm;vlxka&SŒwGif wd&pm>efuJhodk‹ o&kyfaqmifcdkif;-uonf?
zrf;qD;xm;aomtcsKdŒygarmuQwdk‹udk aemufjyef-uKd;wkwfjyD;/ jrufcif;ay: 'l;axmufxdkif
cdkif;I wd&pm>efrsm;uJhodk‹ jrufudkol
wdk‹.oGm;jzifh ukef;udkufjzwfjcif; qGJ
E+wfjcif; vkyfcdkif;-uonf? 1967=ck
ESpf -o*kwfvwGif/ yDuif;owif;
XmerS/ armfvrf;pOfudk qef‹usifol
wdk‹onf “vrf;ray:wGif ajy;v$m;
aeaom -uGufrsm;jzpfojzifh tm;vkH;
udk owfypf&rnf[k a-unmvdkuf
.?87

,Ofaus;r+awmfvSefa&;onf/ w&kwfeDEdkifiHwGif EdkifiHa&;t&owfjzwfr+onf ae‹pOf


vlxktkyfvdkuf yg0ifonfh ordkif;wGif tjzpftysuf jzpf.? tajrmuftjrm;onf “armf.
rjzpfbl;rjrifpbl;aom rdkufrJr+ jzpf vrf;pOf”udk rvdkufemaomypfr+[k ta-umif;jyjyD;
onf? wyfeDwdk‹onf/ vlaygif;axmif vrf;rrsm;tay:wGifyif owfjzwf-uonf?
aomif;rsm;pGmudk qkawmif;jcif;/ bk
&m;0wfjyKjcif;a-umifh/ aw;*DwoDcsif;em;axmifjcif;a-umifh/ tdrfwGifarG;xm;aomwd&
pm>efudk au|;arG;aoma-umifh/ owfjzwf-uonf? vlawGudk olwdk‹awG;rdor#aom &uf
pufenf;awGudk tokH;jyKatmif tdyfarG‹csvdkufouJhodk‹ jzpfonf? vlrsm;udk rw&m;owf
jzwfaeonfudk twdkif;om;-unfhjrifae&if; atmf[pf-obmay;-uonf? uGefjrLepf0g'
.pmtkyfrJwGif atmufygtwdkif; az:jyxm;ayonf?

133
aemufxyf tjypfrJhw&kwfvlrsdK;
wpfOD;udk owfjzwfae-upOf?

“wefjyefawmfvSefa&;orm;rsm;”udk vlxka&SŒwGif ckH&kH;wifppfaq;rnfhae&modk‹ vlawGtm;


vkH;udk qifhac:pk&kH;xm;onf? xdkodk‹aomtusOf;orm;wdk‹onfvnf; tpOfojzifh ao'%f
ay;jcif;udkom cH-u&.? xdkvlowfyGJwGif vlwdkif;yg0ifqifEGJ-uonf? w&m;cHudk owfI t
ydkif;ydkif; jzwf&efwm0ef,lxm;aom wyfeD&Jabmfwdk‹udk “owfvdkuf/ owfvdkuf”[k 0dkif;atmf
-obmay;-uonf? wcgw&H xdkvlom;tydkif;tprsm;udk csufjyKwfI pm;okH;-uonf? odk‹r
[kwf xdkvlowfyGJudk vma&muf-unfhae-u&aom aoolw&m;cH.tdrfoltdrfom;rsm;udk t
wif; au|;arG;-uonf? y&d\wftm;vkH;udk pm;aomufyGJodk‹zdwfac:I/ ,Qifuajrydkif&SifjzpfcJh
aom aool.toJESvkH;rsm;udk rD;uifI a0r#pm;okH;-uonf? tcef;em;rSL;uvnf; vwf
vwfqwfqwfowfxm;onfh OD;acgif;rsm;udk wHusifv#dKI pDwef;xm;onfhtem;wGif rdef‹
cGef;ajym.? TuJhodk‹aom uvJhpm;acsonfhvlom;pm;jcif;onf/ ta&SŒtm&Se,fajrrsm;wGif
a&S;ya0oeDumvrsm;Y pJGrufpGmusifhokH;cJh-uonfhtavhtusifhwpfckjzpfjyD;/ &kwfw&ufus
a&mufvmaomuyfqdk;-uD;yrm jyefvnfay:aygufvmavh&Sd.? yGefyGwftpdk;&acwfwGifvnf;
88
omrmefvkyf&dk;vkyfpOfwpfcktjzpf usifhokH;cJh-uonf?
wyfeD&Jabmfwdk‹twGuf pmtkyfeDuav;onf armf.pum;rsm;yg&Sdaom wpfck
wnf;aom vrf;n$efjzpfonf? vlwdkif;u Tpmtkyfudk tvGwfusufrSwfxm;onf? t
vGwfr&olwdk‹udk “vlwef;pm;&efol”[k ±+wfcsI wcgw&H0dkif;&dkufjyD; xdkae&mwGifcsuf
csif; ao'%fay;vdkuf-uonf? w&m;0ifor&dk;ustvkyftudkifudkyif “uGefjrLepfqef‹
usifa&;”[k pGyfpGJI '%fcwf-uonf?
rdrdwdk‹udk,fudk tvGef‹tvGefta&;ygolrsm;tjzpf,lq-uonfh wyfeD&Jabmfwdk‹onf/ “awmf
vSefa&;pGrf;tifjzKef;wD;r+”udk wm;jrpfjcif;onf/ aumif;rGefaomt-uHOm%fjzpfonf[k ,lq
ojzifh/ a-umif/ iSufESifhyef;rsm;udk wm;jrpfvdkuf-uonf?==&Sef[dkif;uJhodk‹aomjrdKŒ-uD;rsm;
wGif/ tkyfpkvdkufav#mufoGm;-ujyD;/ qHyif&SnfolESifh aumf&nfjzifhqHyifjyKjyifxm;olwdk‹udk
zrf;qD;I uwkH;&dyfvdkuf-uonf? -uyfvGef;onfhabmif;bDrsm;udk qkwfjzJvdkuf-uonf?
a'gufjrifhbdeyfa'gufudk jzwfvdkuf-uonf? xdyfc|efbdeyfxdyfrsm;udk "g;ESifhcGJzGifhvdkuf-u
onf? qdkifemrnfrsm;udk csufcsif;ajymif;cdkif;-uonf? vrf;jzwfav#mufoGm;olwdk‹udk olwdk‹
oabmusonfh(pmtkyfeDrS) armf.pum;rsm;udk &Gwfqdkcdkif;-uonf? vltrsm;u tdrfjyif
89
xGuf&efyif r0ef‹r&J-uawmhacs?

134
,Ofaus;r+awmfvSefa&;onf/ &l;oGyfr+tqifh jrifhrm;vGef;tm;-uD;av&m aemuf
qkH;wGif wdkif;jynfudk jyefvnfwnfaxmif&ef ppfwyfrS0ifpGufxdef;odrf;&onfh tajct
aea&mufoGm;cJhonf? 1970=ckESpfrsm;wav#mufvkH;wGif w&kwfjynfonf ,Ofaus;r+
awmfvSefa&;. '%f&m'%fcsufrsm;udk ukpm;jyKjyifaecJh&ayonf? armfonfvnf;/
1976=ckESpfwGif toufaoqkH;I todw&m;Om%fynmuif;rJhonfhtawG;tac:.
ESdyfpufjcif;ESifh owfjzwfjcif;a-umifhtoufaoqkH;ukef-ujyDjzpfaomvlaygif; oef;aygif;
60=wdk‹qDodk‹ yl;aygif;oGm;avawmhonf?
odrf;ydkufxm;aomwdkif;jynfrsm;wGif w&kwfjynf.&ufpufr+
China's Savagery in Occupied Countries
armfpDwkH;tawG;tac:ab;qdk;-uD;onf w&kwfjynfolwdk‹uom cH&onfr[kwf?
w&kwfjynfuodrf;ydkufxm;aom wdkif;jynfrsm;ESifhvlxkwdk‹onfvnf;/ uGefjrLepfwdk‹.
&ufpuf-urf;-uKwfr+udk cHpm;-u&onf? ‚if;wdk‹teuf w&kwfjynftaemufbuf&Sd tGD*k&f
udk,fydkiftkyfcsKyfa&;e,f/ wpfenf;tm;jzifh ta&S‹wmupPwefwGif aexdkif-uaom tGD*k&f
wl&uDvlrsdK;rsm; jzpfonf? Twl&uDvlrsdK;wdk‹onf/ rGwfpvifrfvlenf;pkjzpf-uaom
a-umifh/ 1949=ckESpfwGif armfpDwkH;tm%m&onfhtcsdefrSpI yDuif;tkyfcsKyfa&;tm%mydkif
wdk‹u pepfwusvlrsdK;jzKwfpDrHudef;twGuf ypfrSwftjzpf a&G;cs,fcJh-uonf?
tGD*k&fvlrsdK;wdk‹udk olwdk‹.omoemhwm0efrsm; xrf;aqmifcGifhray;cJh-uacs? pm
oifausmif;rsm;ESifh qGvmwf0wfjyK&mae&mrsm;udk ydwfypf-uonf? ae&ma'otajrmuf
tjrm;wGif/ bmoma&;acgif;aqmifrsm;udk zrf;qD;owfjzwf-uonf? umuG,fr+tpDtpOf
vkH;0r&SdbJ tGD*k&fudk,fydkiftkyfcsKyfa&;e,fwGif w&kwftpdk;&u EsL;uvD,m;prf;oyfcsuf
46=-udrfvkyfcJhonf? xdka-umifh tGD*k&fvlrsdK;wdk‹wGif uifqma&m*g jzpfyGm;E+ef; rwefwq
wdk;yGm;vsuf&Sd.? uav;tajrmuftjrm;onfvnf; t*FgrpkHrvif rpGrf;roefarG;zGm;
jcif;/ taoarG;zGm;jcif; jzpfay:.?

135
tDG*k&fwl&uDvlrsdK; rGwfpvifwdk‹udkowfjzwf&eftwGuf/ w&kwfwdk‹u enf;rsdK;pkH
tokH;jyK-uonf? 1949 rS 1952=ckESpftwGif;/ tGD*k&fvlrsdK;OD;a& 2,800,000 aoqkH;
cJhonf? ‚if;rSaemufxyf 1957=ckESpftxdtwGif; 3,509,000/ 1958 rS 1960=ckESpf
twGif; tGD*k&f 13,300,000 a,mufudk owfjzwfcJhonf? ta&SŒwmupPwefwGif/ wpftdrf
axmifv#if uav;wpfa,mufxufydkI rarG;&[k wm;jrpfxm;.? TOya't& uav;
wpfa,muf arG;jyD;oltrsdK;orD;rnfolrqdk. udk,f0efudk zsufcsvdkuf&onf?
TtpDtpOfrsm;udk armfpDwkH;.vufxufwGifpwifcJhI/ ,ckwdkif qufvuf
aqmif&GufaeqJjzpfonf? twif;tusyfajymif;a&$Œapjcif;/ tdrfaxmifom;arG;pDrHudef;ESifh
owfjzwfjcif; ponfwdk‹a-umifh tGD*k&fwdk‹onf olwdk‹.e,fajra'owGif vlenf;pk jzpf
oGm;-uonf? 1949=ckESpfrS pwifvmonfh vlrsdK;0g;rsKdonfhay:vDpDa-umifh/ tGD*k&fudk,f
ydkiftkyfcsKyfa&;e,frS vlOD;a& 75µ&Sdonfh rGwfpvifrftGD*k&fwdk‹onf 35µom usefcJh
onf? ,ae‹tcsdefwGif/ ta&SŒwmupPwefY vlOD;a& 25=oef;aom rGwfpvifrftGD*k&f
vlrsdK;wdk‹onf/ w&kwfuGefjrLepftpdk;&. zdESdyfcsKyfcs,fr+atmufwGif aexdkifvsuf&Sd-u
onf? xdke,ftwGif; a'owpfckrS axmifaygif;rsm;pGmaom rGwfpvifrfEdkifiHa&;tusOf;
om;rsm;. owif;tpteyif r-um;rod&awmhay?

tjynfjynfqdkif&mtzGJ‹rsm;u ta&SŒwmupPwefwGif oufa&mufonfh&ufpufr+ta-umif;udk t


ao;pdwftpD&ifcHxm;onf? tGD*k&frGwfpvifrfrsm;udk w&kwftpdk;&u ESdyfpufjcif;ESifh owfjzwf
jcif;jzifh rsdK;jzKwfypf&ef jzpfonf[k tjynfjynfqdkif&mvGwfjidrf;csrf;omcGifhaumfrD&Sifu tpD&if
cH.? wrifwuma&;qGJaomtpDtpOfjzifh tGD*k&fwdk‹.ae&ma'orsm;Y EsL;uvD,m;vufeuf
prf;oyfaoma-umifh/ uav;oli,ftajrmuftjrm;onf udk,fcEWmrpGrf;roef 'kuQdwtjzpf arG;
zGm;vm-uonf?

uGefjrLepftpdk;&. &ufpuf-urf;-uKwfr+atmufodk‹ usa&mufoGm;onfhaemuf


xyfwdkif;jynfwpfjynfrSm/ w&kwfjynfwGif uGefjrLepftpdk;&wnfaxmifjyD;aemuf wpfESpf
t-umrSm 0ifa&mufodrf;ydkufvdkufonfh wdAufEdkifiHjzpfonf? t&m&mudk vdkufavsmwwf
onfh wdAufvlrsdK;wdk‹.p&kduft& wdAufvlxk.oabmwlvufcHr+jzifh w&kwfjynf.
vufatmuf&Sd udk,fydkiftkyfcsKyfa&;e,fjzpfoGm;cJhonf? odk‹aomfvnf; wdAufvlrsdK;rsm;t
ay: zdESdyfcsKyfcs,fr+rSm wpfae‹wpfjcm; wdk;vsufom &Sdavonf? w&kwftpdk;&u wdAuf
vlrsdK;wdk‹. xkwfukefudk tvGefedrfhaomaps;E+ef;jzifh twif;tusyf0,f,lonf? jynfe,f
&Sdta&;-uD;aomXmet-uD;tuJ&mxl;rsm;wGif a&$Œajymif;vmaom w&kwfvlrsdK;rsm;udkom
136
'g0iftawG;tac:udkcH,lonfh uGefjrLepftpdk;&onf/ rdrd.jynfolrsm;ESifh aoG;om;wdk‹
udkzdESdyfcsKyfcs,f.? olwdk‹udk tiwfxm;I qif;&JEGrf;yg;aomb0odk‹ ac:aqmifoGm;um owfjzwf
ypf.? vkyf&yftm;vkH;onf olwdk‹.tusdK;twGufom jzpfonf? acwfopfwGif TtawG;tac:
jzifh tkyfcsKyfonfherlemwdkif;jynfjzpf-uaom &k&Sm;ESifhw&kwfjynfwdk‹onf/ jynfolwdk‹. pm;0wfae
a&;oufomacsmifcsdr+ESifh -uD;yGm;wdk;wufr+udk *&krpdkufbJ/ olwdk‹. tm%mwnfjrJa&;ESifhtm%m
-uD;xGm;a&;udkom *&kpdkuf.?
2000=ckESpfukefydkif;avmufwGif/ arG;cgpuav;udk ol.rdcifxHrSvk,ljyD;/ tdrfaxmifpk
om;rsm;.a±SŒwGif vnfyif;n‡pfowfvdkuf-uonf? w&kwfodrf;ydkufxm;aom ta&SŒwmupPwef
e,fajrwGif/ rGwfpvifrfwdk‹tay:Y xdkodk‹aomvlrqefonfhusL;ausmf &ufpufr+rsm; jyKusifhvsuf
&Sd.? Tvkyf&yf.yif&if;onf/ vlom;rsm;udk av;pm;ae&efrvdktyfaom wd&pm>efrsm;om
jzpfonf/ b0oufwef;onf &kef;uefjyKdifqdkifjcif;omjzpfonf [laom'g0if.oDtdk&Du oif-um;
ay;xm;jcif; jzpfonf? Ta-umufrufzG,f&mrsm;udk z,f&Sm;azsmufzsufypfI/ vlom;avmu-uD;
wpfckvkH; jidrf;csrf;om,m pGm aexdkif&Sifoef-u&eftwGuf/ 'g0iftawG;tac:udk zsufqD;ypf&
rnf?

cef‹xm;onf? tifrwefaysmhajymif;onfh qef‹usifr+rsm;udk aoG;xGufoH,dkjzpfonfh &uf


puf-urf;-uKwfr+rsm;jzifhom wkef‹jyefonf? wdAufvlrsdK;rsm;udk awmfvSefa&;qifE$J&ef
pdwf"gwfoGif;ay;aeonfh'vdkifvmrmu ol.wdAufvlrsdK;rsm;tay: w&kwfuGefjrLepf
tpdk;&u rnfodk‹&ufpuf-urf;-uKwfpGm ESdyfuGyfaeykHudk az:xkwfajymjy.?
wdAufvlrsdK;wdk‹udk aoewfjzifh ypfowf&kHomruay? olwdk‹udk &dkufowfonf? um;pifwifI
owfonf? t&SifvwfvwfrD;±+dŒowfonf? vnfyif;n‡pfowfonf? -uKd;qGJIowfonf? t

137
&Sifvwfvwfajrjr‡Kwfowfonf? a&G;xkwfI oD;jcm;avSmifxm;jyD; aemufqkH; acgif;jzwf
90
owfvdkuf-uonf?
uarBm'D,m;=crmeDuGefjrLepfwdk‹&l;oGyfjcif;. txGwftxdyf
Cambodia-the Pinnacle of Red Insanity
uGefjrLepf0g'onf/ eudkuwnf;u oem;-uifemr+uif;rJhjcif;/ &efvdkjcif;/ &uf
puf-urf;-uKwfjcif;/ aoG;qmjcif;ponfwdk‹jzifhjynfhaom tawG;tac:jzpfae&mu tqdk;
qkH; tpGef;a&mufonfh &ufpufr+rsm;udk armfpDwkH;tawG;tac:u az:xkwfvdkufayonf?
armfpDwkH;tawG;tac:.urBmhta&SŒzsm;EdkifiHrsm;rS“&dk;&m"avh”t&jzpfaom&ufpuf-urf;
-uKwfr+u uGefjrLepf0g'ESifh tb,fha-umifhyl;aygif;oGm;cJh&onfudk ydkrdk&Sif;vif;pGm o
abmayguf&eftwGuf/ aemufxyfurBmhta&SŒzsm;EdkifiHwpfEdkifiHjzpfaom crmeD. uarBm
'D,m;tpdk;&udk Oyrmtjzpf-unfh&ygrnf? crmeDonf w&kwftaxmuftulESifh armfpDwkH;
tawG;tac:.enf;rsm;udk vdkufemusifhokH;&if; tm%m&vmcJhjcif;jzpfonf?
uarBm'D,m;EdkifiHonf tdEdN,ESifhw&kwfjynf-um;&Sd tif'dkcsdKif;em;a'orS qif;&J
EGrf;yg;aomEdkifiHi,fwpfEdkifiHjzpfonf? &mpkESpfaygif;rsm;pGm jynfoltrsm;pkwdk‹onf pdkuf
ysKd;a&;vkyfief;jzifh ac|ac|wmwmaexdkifaygufzGm;vmcJh-uonf? wEdkifiHvkH;pyg;udk
t"dupdkufysdK;a&;xkwfukeftjzpf pdkufysKd;-uonf? 1975=ckESpfrS 1979=ckESpftwGif;/ T
v,fuGif;jyifwdk‹onf/ “owfjzwfa&;uGif;jyifrsm;” jzpfcJhonf? vlOD;a& 9=oef;&Sdaom
jynfolwdk‹teuf 3oef;owfjzwfcHcJh-u&onf? tcsKd‹rSm OD;acgif;wGifaoewfjzifh ypfowf
cH&I/ tcsKdŒrSm OD;acgif;cGHudk ykqdefjzifh &dkufcGJI owfcH-u&jyD;/ tcsdKŒrSm aoonftxd
tiwfxm;cH-u&onf? tcsdKŒrSmvnf; yvyfpwpftdwfjzifh OD;acgif;udkpGyfay;xm;ojzifh
toufr±SLEdkifbJ aoqkH;oGm;-uonf?
tjcm;Ed+if;,SOf&rnfh&ufpuf-urf;-uKwfjcif;
r&Sdawmhonfh Tjypfr+rsm;udk usL;vGefolwdk‹onf
crmeDac: armfpDwkH;tawG;tac:0g'DuarBm'D,m;
uGefjrLepfygwD0ifrsm; jzpf-uonf? crmeDuGefjrLepf
ygwDudk yGefyGwftrnf&Sd armftawG;tac:orm;wpf
OD;u wnfaxmifcJh.? crmeDwdk‹onf ESpfaygif;rsm;
pGm awmwGif;wGifykef;atmif;I wpf&uf&ufwGif tm
%m&vm&ef ar#mfvifhcsufjzifh pnf;&kH;a&;qif;I aecJh
-uonf? aemufqkH; 1975=ckESpfwGif/ olwdk‹.tdyfruf
onfvnf; taumiftxnfay:vmcJhawmhonf? tm
%m&Sif pwmvif.qdkAD,ufjynfaxmifpkESifh/ armf. crmeDacgif;aqmif yGefyGwfonf
w&kwfjynfxufydkrdkqdk;oGrf;aom=uGefjrLepf&l;oGrf;r+ uarBm'D,m;jynfol 3oef;udk owf
. txGwftxdyfjzpfonfhtpdk;&udk wnfaxmif-u.? jzwfcJh.?

wdkif;jynf.tusdK;twGuf/ uGefjrLepfwdk‹. t"duwm0efrSm pyg;v,fawmv,f


jyifwGif twwfEdkifqkH;trsm;qkH; tvkyfvkyf-u&rnf[k ygwDrS qkH;jzwfcsufcsvdkufonf?
uarBm'D,m;EdkifiHwpfcGifvkH;rS jynfolwdk‹udk xdkv,fuGif;wGif twif;tusyf tvkyfvkyf
cdkif;onf? jrdKŒwGif;aevl axmifaygif;aomif;aygif;rsm;pGm=EdkifiHhacgif;aqmifrsm;/ jAL&dku
&uf &kH;xdkift&m&Sd-uD;rsm;/ q&m§q&mrrsm;/ ynm&Sifrsm;udk bkHv,fajrpdkufysdK;a&;pcef;
wGif tvGefw&m-urf;wrf;cufcJaomaexdkifr+tajctaejzifh tvkyfvkyf-u&ef armif;ydk‹
vdkuf-uonf? tvkyfa&Smifjcif;/ qkawmif;jcif;/ cGifhjyKcsufr&bJ tenf;i,faomtpm

138
yifjzpfap pm;aomufjcif; ponfwdk‹udk “EdkifiHawmftpdk;&udk ykefuefjcif;”jypfr+usL;vGef
onf[k pGyfpGJ-uonf? Tjypfr+rsm;a-umifh rdepfwdkif;wGif vlawGtowfcH-u&onf?
crmeDwdk‹u olwdk‹.ygwDudk tefum[k trnfwyfI oef;aygif;ajrmufjrm;pGm
aom armyef;-uD;pGmtvkyfvkyfae-uonfhvlxkudk tefumu “olwdk‹udk tpOfwpdkuf
rjywfrpJapmifh-unfhaeonf”[k xifjrifcHpm;aeatmif vkyfxm;onf? crmeDwdk‹. &uf
puf-urf;-uKwfjcif;rS xGufajy;vGwfajrmufcJholwpfOD;u “'Drdkua&wpf” uarBm'D,m;
[korkwf-uonfh uarBm'D,m;wdkif;jynfwGif aexdkifcJh-uolrsm;ta-umif;udk atmuf
ygtwdkif; az:jyayonf?
'Drdku&ufwpfurfylcsmEdkifiHrSm tusOf;axmifr&Sd/ w&m;&kH;r&Sd/ wuUodkvfr&Sd/ ausmif;r&Sd/
aiGr&Sd/ vkyftm;c&onfhtvkyftudkifr&Sd/ pmtkyfr&Sd/ tm;upm;r&Sd/ em;aecsdefr&Sd/==ESpfq,fh
av;em&DtwGif; udk,fydkiftm;vyfcsdef[lI r&Sday? ae‹pOfb0udk atmufygtwdkif; cGJwef;cs
xm;w,f?=tvkyf-urf;twGuf wpfq,fhESpfem&D/ pm;aomuf&eftwGuf ESpfem&D/ em;aejcif;
ESifhynmay;twGuf okH;em&D/ tdyfcsdeftwGuf ckepfem&D [lI cGJjcrf;xm;w,f? u|Ekfyfwdk‹
tm;vkH; tifrwef-uD;rm;us,f0ef;wJhpcef;rSm ae&w,f? w&m;r#wr+qdkwm r&Sdbl;? tefum
u u|Ekfyfwdk‹&Jhb0 tcsdefor,wdkif;udk xdef;csKyfaew,f?==crmeDwdk‹u olwdk‹&Jh a&SŒaemuf r
nDnGwfr+rsm;udk Ed+if;,Ofcsufrsm;ay;avh&Sdw,f? vlawGudk u|JEGm;rsm;eJ‹Ed+if;,SOfavh&Sdw,f?
“'DEGm;odk;-uD; x,fudkqGJaewmudk -unfhyg? ol‹udk pm;cdkif;wJhtcgrSm pm;w,f? v,fuGif;
jyifrSm v$wfvdkuf&if awG‹wmtm;vkH;udk pm;w,f? ol‹udkjrufpdrf;r&SdwJhwjcm;uGif;rSm v$wf
xm;&ifvJ rausreyfeJ‹nnf;nLwmrsKd;r&SdbJ qufjyD;&Smpm;w,f? ol[m vGwfvyfr+r&Sdbl;?
ol‹udk tjrJapmifh-unfhaeol &Sdw,f? ol‹udk x,fqGJcdkif;&if qGJw,f? ol‹r,m;eJ‹om;orD;awG
91
ta-umif; b,fawmhrS rpOf;pm;bl;?===”
crmeDwdk‹u/ uGefjrLepf0g'.tajccHrljzpfonfh “vlom;rsm;udk wd&pm>eftjzpfo
abmxm;jcif;”udk vufawG‹tokH;csaea-umif; xif&Sm;ayonf? txufudk;um;csuf
t&/ vlawGudk v,fuGif;jyifwGifx,fqGJaeonfhEGm;odk;rsm;tjzpfodk‹ twif;wGef;ydk‹cJh-u
.? wpfcsdefwnf;wGif/ bmoma&;ESifh udk,fusifhw&m;cH,lcsufrsm;udk azsmufzsufypf&m
wGif txl;tav;xm;-uayonf? uGefjrLepf0g'.pmtkyfrJwGif/ crmeDwdk‹u tdrfaxmif
twGif;&Sdonfh cspfjcif;arwWmudk zsufqD;ypf&ef tpDtpOfcsI aqmif&Guf-ua-umif; az:jy
xm;ayonf?
crmeDtpdk;&onf yk*~dKvfwpfOD;csif; tefumudkom rDScdktm;udk;ae&atmif/ wpfygwDtm%m
&Sifpepfudk tEW&m,fay;Edkifonf[k xif&aom tdrfaxmifpk=rdom;pktcsif;csif;qufEG,fr+udk
jzwfawmufzsufqD;ypf&ef &or#enf;rsKd;pkHudk tokH;jyK-uonf? tvkyform;tkyfpkwdk‹onf
olwdk‹ pkaygif;aexdkifaomtdrfrsm;&Sd-uonf? trsm;tm;jzifh &GmteD;&Sd wef;vsm;rsm; odk‹r
[kwf wef;pDtdyfpufonfh jzmodk‹r[kwf-uKd;ykcufrsm; jzpfonf? Tpcef;pnf;&dk;tjyifodk‹
xGufcGifh&&ef tifrwefcufcJ.? vifr,m;rsm;onf we*FaEGtygwfaygif;rsm;pGm cGJcGmIae
-u&onf? uav;rsm;udk rdbESifh aqGrsKd;rsm;xHrS cGJ,loGm;onf? q,fausmfouf rD;aumif
aygufrsm;onf ajcmufvausmf olwdk‹.rdbrsm;ESifhrawG‹&-uay? rdcifrsm;udk olwdk‹. u
av;rsm;ESifh tcsdefenf;Edkifor#enf;enf; aexdkif&ef wdkufwGef;-uonf? pmwdkufpepfonf
vnf; vkH;0&yfwef‹oGm;ojzifh/ wcgw&H rdrdwdk‹. aqGrsKd;wpfOD;OD;aoqkH;a-umif;owif;udk
vaygif;rsm;pGmvGefjyD;rS od&-uonf? txufrSaeI pHerlemjyonfhtaejzifh acgif;aqmif
92
rsm;onfvnf; olwdk‹. ZeD;odk‹r[kwfcifyGef;onfwdk‹ESifh vaygif;rsm;pGm cGJcGmae-uonf?

139
crmeDonf aoG;acsmif;pD;aom jynfwGif;ppf.aemufydkif;wGif tm%m&vmcJhonf? TykHonf
zEkrfyifjrKdŒawmf-uD;udk crmeDwdk‹0ifpD;I aoG;acsmif;pD;csdefwGif &dkufxm;aomykH jzpfonf? Tum;
a-umufrufzG,faom &ufpuf-urf;-uKwfr+. a&SŒajy;erdwfyif jzpf.?

TtpDtpOfrsm;onf um;vfrm;ufPESifh z&uf'&pftif*sJvfwdk‹. tdrfaxmifpk.


rlvblwta-umif;&Sif;jycsufudk vufawG‹taumiftxnfaz:jcif;om jzpfayonf?
rm;uPfESifhtif*sJvfwdk‹u ('g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dtwdkif;) vlom;rsm;onf arsmufwd&
pm>efrSwpfqifhpDajymif;vJwdk;wufqif;oufvmojzifh/ bmomt,l0g',kH-unfcsuf/
udk,fusifhw&m;ESifh tdrfaxmifpk rvdktyf[k ,kH-unf-uonf? xdk‹a-umifh vlom;rsm;udk
wd&pm>efrsm;tjzpf jrif-uonf? ‚if;wdk‹onf pD;yGm;a&;qufqHr+rS ay:aygufvmaom “t
xufv$mrSjy@mef;csuf”rsm;jzpfonf[k qdkonf? uGefjrLepfvl‹tzGJ‹tpnf;u TcH,lcsuf
rsm;udkzsufqD;ypf&ef *wdu0wfcH,l-uonf? xdk‹a-umifh crmeDwdk‹.pDrHudef;onf rm;ufP
ESifhtif*sJvfwdk‹wifjyonfh t"dy`g,fuif;rJhonfh tqdkomv#ifjzpfayonf?
crmeDwdk‹u bmoma&;ESifhtdrfaxmifpkudk zsufqD;I/ vlrsm;udk wd&pm>efuJhodk‹usifh
-uH-uatmifvkyfjyD; “v,fxGefonfh EGm;odk;rsm;”uJhodk‹jzpf-u&ef vkyf-uonf? wcsdefu
vDeif/ pwmvifESifharmfwdk‹ vkyfcJhonfhenf;twdkif;/ vlawGudk wrifwum iwfrGwfatmif
vkyfjyD; olwdk‹. rmefrme*k%foduQmESifh pdwf"gwfwdk‹udk csKd;ESdrf-ujyefonf? aemifwGif
iwfrGwfaeaomvlxkudk tefumu au|;arG;aomtcg vlawGu crmeDudkomv#if bk&m;
tjzpf udk;uG,f-urnfjzpfonf?

140
141
crmeDwdk‹ tm%m&jyD;onfESifh
wjyKdifwnf;/ zEkrfyifjrKdŒawmf
-uD;rS vltm;vkH;udk jrKdŒwGif;rS
xGufcGmoGm;&ef twif;tusyf
armif;xkwf.?

v,fuGif;jyifwGif tvkyfvkyf
&ef vlawGudk armif;xkwfvdkuf
-u.?

&uftenf;i,ftwGif; jrKdŒawmf
-uD;onf wap>ajcmufonfh jrKdŒ
jzpfoGm;awmhonf?

uarBm'D,m;jynfoltajrmuftjrm;udk aowGif;odk‹ydk‹cJhonfhiwfrGwfjcif;ab;qdk;-uD;udk crmeD


tpdk;&u olwdk‹tusKd;twGuf wrifwumzefwD;jcif;jzpfonf? tpmiwfaeolwdk‹onf/ olwdk‹
udk,fcE<mtwGif;Y tpmodkavSmifr+enf;avav xGufajy;EdkifrnfhtcGifhtvrf;enf;av jzpf
rnf? tu,fI vlawGu tpm;tpmwGif oJoJrJrJpGJvrf;-uygu/ udk,fydkiftawG;tac:/ t
jiif;yGm;Edkifrnfhtiftm;/ umr,m*pdwf ponfwdk‹ aysmufuG,foGm;rnf jzpfonf? tpm;t
pmudk tokH;jyKonfhtpDtpOfwGif vlawGudk a&$Œajymif;cdkif;&mY vG,ful.? bkHpepfpm;
aomufcef;tpDtpOfudk vufcH-urnf? rdbESifhom;oDR;rsm;tygt0if wpfOD;ESifhwpfOD;-um;
qufqHwG,fwmr+vnf; tm;enf;oGm;vdrfhrnf? vltm;vkH;onf olwdk‹udktpm;tpmau|;arG;
93
aomvufudk rnfr#yif&ufpuf-urf;-uKwfaomvufyifjzpfap erf;±+wf-urnfom jzpf.?
rsufjrifoufao uarBm'D,m;vlrsKd;wpfOD;u atmufygtwdkif; zGifhajym.?
TiwfrGwfacgif;yg;r+udk wrifwumvkyfwmjzpfw,f? vltajrmuftjrm; iwfjywfvdk‹ ao
94
ae-uvsufeJ‹ pdkufysKd;EdkifwJhv,fajr ig;ykHwpfykHudkom pdkufysKd;cdkif;w,f?
crmeD(crm&l*sf)acgif;aqmifwdk‹u/ “usKyfwdk‹EdkifiHrSm aumif;rGefwJh awmfvSefa&;
orm; vlwpfoef;om vdktyfw,f? tJ'gxufydkbdk‹rvdkbl;? rdwfaqG q,fa,mufudk
owfypfwmxuf &efolwpfa,mufudk touf&Sifxm;wmu ydkaumif;w,f?”95 [k
ajymavh&Sd-uonf?
“cspfjcif;arwWmESifh tEkokckr'\eac:jyifvsmwifharmtvS&ooabmaqmif
aom ,Ofaus;r+”wdk‹udk &efrljcif;ESifhywfoufI armf.,Ofaus;r+awmfvSefa&;wGif
142
az:xkwfcJhI/ crmeDwdk‹.&l;oGyfr+wGif txGwftxdyfa&mufoGm;onf? rnfolrqdk/ qHyif
zD;ol/ tvStenf;i,fjyifol/ rsufrSefwyfolwdk‹udk “jynfol‹&efol”[k owfrSwf.?
crmeDtusOf;pcef;rSL;wpfOD;.rdef‹cGef;rS aumufE+wfcsufudk az:jyygonf?
-uD;jrifhjrwfwJh tefum&JhtkyfcsKyfr+atmufrSm&SdwJh 'Drdkua&pDurfylcsmEdkifiHrSm/ usKyfwdk‹[m a&SŒ
tem*wftwGufom awG;&r,f? twdwfudk pOf;pm;bdk‹ rvdkbl;? vlopfjzpfwJhtoifwdk‹[m
awmfvSefa&;rwdkifrDtcsdefuta-umif;udk arhypf&r,f? udknuf(t&uf)udk arhypf&r,f?
vSywJhzuf&Sifqefqeft0wfeJ‹qHyifykHpHawGudk arhypf&r,f?===
t&if;&Sifwdk‹&Jh wufEdkvdk*sDenf;ynmawGudk usKyfwdkŒrvdktyfbl;? tJ'gawGwpfckrSrvdkbl;?
pepfopfatmufrSm usKyfwdk‹&Jhuav;awGudk ausmif;ydk‹bdk‹rvdkbl;? usKyfwdk‹&Jhausmif;[m v,f
awmv,fjyifjzpfw,f? atmifvufrSwfawGay;bdk‹ pmar;yGJawG ppfaebdk‹rvdkbl;? v,fxGef
v,fpdkuf ajrmif;wl;wwf&if tJ'g[m atmifvufrSwfjzpfw,f?
usKyfwdk‹rSm q&m0efvJrvdkawmhbl;? olwdk‹udk tokH;csrJhae&mr&Sdawmhbl;? wpfa,muf
a,mufu tlawGudk cGJpdyfbdk‹vdk&if usKyfudk,fwdkif cGJxkwfay;r,f? vG,fygw,f? ausmif;
wufjyD; oifaep&mrvdkbl;?
t&if;&Sifwdk‹&Jh toufarG;0rf;ausmif;ynm usKyfwdk‹rvdkbl;? q&m0efwdk‹ tif*sifeD,mwdk‹udk
rvdkbl;? usKyfwdk‹udk [kd[mvkyfyg 'D[mvkyfygvdk‹vufnd‡K;xdk;rJh ygarmuQawGudkvJ rvdkbl;?
olwdk‹wawGtm;vkH;[m azgufjyefwJhvlawGbJjzpfw,f? usKyfwdk‹u v,fawmrS tvkyf-uKd;
pm;vkyfwJhvlawGudkbJ vdkcsifw,f?
'gayrJh/ &Jabmfwdk‹=jiif;qefvdkwJhvlawGeJ‹ taESmuft&Sufay;csifwJhvlawG &Sdaew,f? tvkyf
udk vdkvdkvm;vm; rvkyfcsif-uwJhtjyif/ udk,fusKd;pGef‹vdkwJhpdwfr&Sdwmudk az:jyae-uw,f?
tJ'DvlawG[m awmfvSefa&;pdwf"gwf tjynfht0r&Sd-ubl;? tJ'DvlawG[m &efolawGjzpf
w,f? jyD;awmh &Jhabmfwdk‹=tJ'DvlrsdK;wpfcsKdŒ 'Dpcef; usKyfwdk‹-um;rSm&Sdaew,f?
'DvlawG[m/ t&if;&SifawG;ac:enf;udk pGJvrf;ae-uao;w,f? t&if;&Sif;zuf&SifawGudk pGJ
vrf;ae-uw,f? usKyfwdk‹-um;rSm rsufrSefwyfwJhvlawGvJ &Sdaeao;w,f? olwdk‹bmha-umifh
rsufrSefwyf-uovJ? usKyfudk rjrifbl;vm;´ usKyfu rif;udkyg;&dkufzdk‹v+yfvdkufwmeJ‹ a&Smif
zdk‹vkyfw,f? tJ'gqdk&if rif;uaumif;aumif;jrif&wmbJaygh? wu,fawmh vlawGu rsuf
rSefwyfwm[m t&if;&Sifpepf zuf&Sifqefcsif-uvdk‹bJjzpfw,f? olwdk‹u bmrStokH;ruswJh
twGufrsufrSefwyf-uwmjzpfw,f? usKyfwdk‹u tJ'DvdkvlrsKd;udk rvdkawmhbl;? olwdk‹udk,fol
wdk‹ acsmw,f vSw,fvdk‹xifwJhvlawG[m iysif;awGjzpfw,f? olwdk‹olrsm;&JhaoG;pkwfaewJh
ar#mhawG uyfyg;aumifawG jzpf-uw,f?96
armf0g'Dpdwfa0'em&Sifwdk‹u w&kwfeD.axmufyHhr+jzifh uarBm'D,m;EdkifiHudk odrf;
ydkufvdkuf-ujyD;aemuf/ tjypfrJhvlaygif; okH;oef;udk owfjzwfypf-uonf? yxrwGif xdk
ao'%fay;cH&olwdk‹udk aoewfjzifh ypfowf-uonf? odk‹aomfvnf;/ aemufydkif;wGif
“usnfqHukefonf/ usnfqHjzKef;jcif;jzpfonf/”[k qkH;jzwfI/ ydkrdkI &ufpufaomenf;
rsm;udk tokH;jyK-uonf? “usnfqHac|wmjcif;”tjyif/ crmeDwdk‹u olwdk‹.&ufpuf-urf;
-uKwfaoG;qmonfh tmomudk ajyapaoma-umifh Tenf;udk ydkI ESpfouf-uavonf?
towfcH&olrsm;. 53µudk oH'kwf/ ykqdef&dk;ESifh aygufwl;aygufjym;&dk;rsm;jzifh OD;acgif;
udk &dkufcGJowfcJh-uonf? 6µrSm -uKd;qGJcsI owfjcif; odk‹r[kwf yvyfpwpftdwf
OD;acgif;udkpGyfI owfjcif;/ 5µrSm vnfyif;udk 'g;ESifhvSD;Iowfjcif;/ ponfwdk‹vkyf-u
onf?97
1979=ckESpfwGif AD,uferfwyfu uarBm'D,m;EdkifiHudk 0ifa&mufodrf;ydkufvdkuf
ojzifh crmeD(crm&l*sf)tpdk;& qkH;cef;wdkifoGm;avonf? ,Qiftpdk;&.&ufpuf-urf;-uKwf
r+rsm;udk jyo&eftwGuf AD,uferfwdk‹u “vlowfuGif;jyifrsm;”[kac:onfh pyg;v,f
uGif;rsm;udkwl;I tavmif;rsm;udk az:,lum zEkrfyifjrKdŒawmf-uD;&Sd jywdkufwpfckwGif
jyoxm;onf?
143
csm;vfpf'g0if.pmtkyfwGif “odyH`enf;us”tajccHudk awG‹&Sdonfh uGefjrLepf0g'
onf/ rm;ufPESifhtif*sJvfwdk‹.t"dy`g,fr&Sdaom pmwrf;rsm;wGif ykHpHoGif;um/ vDeifESifh
pwmvifwdk‹. &ufpuf-urf;-uKwfr+rsm;jzifh urBmhtiftm;-uD;EdkifiHwpfEdkifiH jzpfvmcJh
onf? xdk‹aemuf/ armf.&l;oGyfr+atmufwGif txGwftxdyfodk‹ a&muf&SdcJhjyD;/ uarBm'D
,m;EdkifiHY vufawG‹usifhokH;onfh &dkif;pdkif;r+wdk‹jzifh ol.rsufESmtppftrSefudk zGifhjyvdkuf
avonf?

ajrmufudk;&D,m;ESifh AD,uferf
North Korea and Vietnam
tm&SwdkufwGif/ uGefjrLepf&ufpufr+onf w&kwfEdkifiHESifh uarBm'D,m;EdkifiH ESpfEdkif
iHtxdom uef‹owfcJhonfr[kwf? ajrmufudk;&D,m;tpdk;&onfvnf; ‚if;.jynfolrsm;
tay:wGif -uifemw&m;uif;rJhpGm 'kuQay;.? uifrftifqGef. tm%m&Sifpepfvuf
xufwGif toufaygif; 1 oef; 5odef; owfjzwfcHcJh&.? odef;aygif;rsm;pGmaom jynfol
wdk‹onfvnf; ajrmufudk;&D,m;. -urf;wrf;a-umufrufzG,faom tusOf;axmifrsm;
wGif n‡if;yef;ESdyfpufcH&-uonf? uGefjrLepf0g'.pmtkyfrJu tusOf;om;rsm;tm; wd&
pm>efrsm;udkuJhodk‹ jyKrl-ua-umif; az:jyxm;.? tusOf;axmifwGif trsdK;orD;tusOf;ol
2000 tygt0if tusOf;om; 6000 wdk‹onf/ n‡yfzdeyfrsm;/ ypPwdkESifhajcmufvkH;jyL;tdwf
rsm;/ vufqGJtdwfrsm;/ cg;ywfrsm;/ peufwHrsm;ESifh yef;twkrsm;udk xkwfvkyf&mY/ eHeuf
5;30em&DrS nOfhoef;aumiftxd tvkyfvkyf-u&onf? udk,f0efaqmifaom tusOf;oludk
twif; uav;zsufcscdkif;onf? tusOf;axmifwGif arG;vmaomuav;udk toufr±SLEdkif
atmif ESmacgif;yg;pyfydwfIvnf;aumif;/ vnfvSD;Ivnf;aumif; owfypf-uonf?98
qdk;vfjrKdŒodk‹xGufajy;vmcJhaom pcef;apmifhwpfOD;u/ ajrmufudk;&D,m;EdkifiH t
usOf;pcef;rsm;wGif jzpfysufvsuf&Sdaom ESdyfpufjcif;ESifh owfjzwfr+rsm;udk atmufygt
wdkif; az:xkwfcJhayonf?
rnfolu tm%mom; wm0ef,l&oenf;? pcef;&Sd vkHjcKHa&;t&m&Sdwdk‹. a&G;cs,fydkifcGifhrSm rl
wnfygonf? olwdk‹.vufudk ayusHjcif;r&Sdapvdkygu/ aoewfjzifh ypfowf-uygonf? odk‹
r[kwf/ emusifr+udk -um-umcHpm;apvdkv#ifvnf;/ ajz;ajz;csif; owf-uygonf? vlawGudk
&dkufowfjcif;/ ausmufcJjzifh aygufowfjcif;/ odk‹r[kwf aygufwl;aygufjym;rsm;jzifh &dkuf
owfjcif; ponfwdk‹ vkyf-uygonf? wcgw&Hvnf; owfjzwfr+u upm;p&mwpfrsdK;tjzpf
ajymif;vJoGm;ygonf? uGif;jyifrSm tusOf;orm;udk aoewfvufwnfhprf;-uygonf? wcg
w&H tusOf;orm;rsm;udk aoonftxd wdkufcdkufcdkif;-ujyD; olwdk‹. vufjzifh ±+H;oludk qGJ
qkwfcdkif;-uonf?==usaemhrsufpdjzifhjrifcJhygonf? rdef;rrsm;u at;at;csrf;csrf;ESifhao&
jcif; tvGefenf;yg;ygonf? EdkŒtkHrsm;udk 'g;jzifhvSD;jzwfjcif;/ vdift*Fgudk aygufwl;&dk;jzifh
xdk;xnfhjcif;/ vnf*kwfudk wljzifh&dkufcsKd;jcif;==pojzifh vkyf-uonfudk awG‹cJhygonf?
tusOf;pcef;wGif aojcif;onf &dk;aejyDjzpfaom ae‹pOftjzpftysuf jzpfygonf? EdkifiHa&;t
usOf;om;rsm;onf/ olwdk‹toufqufvuf&SifcGifh&a&;twGuf/ ajymif;aphtenf;i,f odk‹r
[kwf 0ufqDtenf;i,f&&ef bmrqdkvkyf&ygonf? odk‹aomfvnf;/ Tpcef;wGif ae‹wdkif;vdk
vdk iwfrGwfIjzpfap/ rawmfwqjzpfap/ owfjzwfjcif;a-umifhjzpfap vl 4=5 a,muf tjrJ
99
ao&ygonf?
ajrmufudk;&D,m;tpdk;&. aemufxyft*Fg&yfwpfckrSm/ vlrsKd;oef‹pifa&;oDtdk&D udk
usifhokH;jcif;jzpfonf? ‚if;oDtdk&Donfvnf; 'g0if0g'rS udkif;xGufvmaom oDtdk&Dwpf
ckjzpfonf? txufwGif u|Ekfyfwdk‹ avhvmcJh-ujyD;jzpfonfhtwdkif;/ vlrsdK;oef‹pifa&;oDtdk
&Dudk 'g0if. 0rf;uGJnD z&ef;ppf a*:vfwefu wifjyjyD; 20=&mpkESpftpOD;ydkif;wGif odyH`

144
enf;usaom tqdktjzpf vufcHusifhokH;cJh-uonf? vlrsdK;oef‹pifa&;. &nf&G,fcsufrSm/
usef;rma&;csKdŒwJhol/ 'kuQdw/ odk‹r[kwf vlrsdK;wpfrsdK;wdk‹udk om;a-umjzwfjcif;jzifh usef;
rmoefpGrf;olwdk‹udkom qufvufom;arG;apjcif; jzpfonf? aemufqkH;wGif Todk‹vkyf
aqmifjcif;onf/ ydkrdkusef;rmoefpGrf;aom vlrsdK;ay:xGef;vm&ef pdwful;aygufjcif; jzpf
onf? urBmay:wGif/ TtpDtpOfudk tpdk;&.w&m;0ifay:vDpDtjzpf yxrOD;qkH;usifhokH;
aomEdkifiHrSm emZDygwDtkyfcsKyfaom *smreDEdkifiHjzpfonf? yxrydkif;wGif/ [pfwvmu
0rf;wGif;yga&m*g&Sdolrsm;ESifh 'kuQdwrsm;udk pkpnf;I “om;a-umjzwfXme”odk‹ydk‹cJhI
aemufydkif;wGif olwdk‹tm;vkH;udk owfvdkufavonf?
ajrmufudk;&D,m;tpdk;&u/ “tDAdkvl;&Sif;udk t&Sdef&apjcif;” [laomta-umif;jy
csufjzifh T&ufpuf-urf;-uKwfr+udk usifhokH;ayonf? “uGefjrLepf0g'.pmtkyfrJ”wGif
‚if;vlrsdK;oef‹pifa&; udk;&D;,m;pwdkif pDrHudef;ykHpHESifhywfoufI atmufygtwdkif; a&;
om;xm;ayonf?
udk;&D,m;EdkifiHwGif/ rpGrf;roefol 'kuQdwwdk‹onf vlr+a&;t& ypfy,fjcif;udk t-uD;tus,f
cH-u&onf? rpGrf;roefol 'kuQdwrsm;udk ajymif,efjrdKŒwGif aexdkif&efcGifhrjyKacs? r-umao;
rDtcsdeftxd/ aqGrsKd;om;csif;rsm; oGm;a&mufvnfywfawG‹qkHEdkif&eftvdk‹iSg/ jrdKŒjyifreD;ra0;
Y oD;jcm;uef‹owfxm;aomae&mwGif xm;xm;onf? ,ae‹tcsdefwGif olwdk‹udk tvGefa0;
uGmaom w&kwfjynfe,fjcm;teD; awmawmifa'o odk‹r[kwf yifv,f0gtwGif;&Sd u|ef;rsm;
odk‹ ydk‹vdkuf-u.? xdka'orsm;teuf ESpfae&mudk twdtusod&Sd&ayonf? udk;&D,m;EdkifiH.
ajrmufbuf w&kwfjynfe,fjcm;teD;&Sd bdk*|eft&yfESifh tGD*sKdt&yfwdk‹ jzpfonf? Tay:vDpD
onf ajymif,efjrKdŒrS erfydk/ auaqmifESifh acsmif*sifjrKdŒrsm;odk‹ r-umao;rDupI ul;pufoGm;
avjyD?

uGefjrLepftpdk;&tkyfcsKyfa&;vufatmuf&Sd ajrmufAD,uferfEdkifiH = 1968?

TuJhodk‹jyKrljcif;onf/ omrefvlrsm;ESifh rwloltm;vkH;ESifhvnf; oufqdkifayonf? Oyrm/


vlykrsm;udk ,QKtcsdefwGif zrf;qD;jyD; pcef;rsm;odk‹ydk‹vdkufonfhtjyif/ olwdk‹udk uav;arG;jcif;
wm;jrpfxm;ayonf? uifrftDqGefu “vlyktrsdK;awG aysmufuG,foGm;&r,f”[k trdef‹cscJhay
100
onf?
145
AD,uferfEdkifiHonfvnf; tm&SwdkufrS aoG;xGuf
oH,dkrsm;aom uGefjrLepftm%m&SifpepfEdkifiHwpfEdkifiH jzpf
.? ajrmufAD,uferfonf tcsdefumvtvGef-um&Snf
aomppfudk yxrydkif;wGif jyifopfESifhwdkufcJh&jyD; aemuf
ydkif;wGif tar&duefwdk‹ESifh wdkufcJh&onf? 1975=ckESpfwGif
awmifAD,uferfudk odrf;ydkufjyD; uGefjrLepfjynfaxmifpk
AD,uferfEdkifiHudk wnfaxmifcJhayonf? [dkcsDrif;onf AD
,uferfEdkifiHudk wnfaxmifoljzpfI/ ol.aemufvdkuf
om;wdk‹onf/ olwdk‹.jynfolwdk‹udk jyif;jyif;xefxef ESdyf
pufn‡if;yef;&ef vufraES;-uacs? 1975 ESifh 1977=ckESpf
t-um;wGif/ AD,uferftpdk;&udk qef‹usifaom AD,uferf
pma&;q&mwpfOD;u wdkif;jynf.tajctaeESifhywfouf
ajrmufAD,uferftm%m&Sif I az:jyxm;aompmwpfapmif a&;cJh.?
[dkcsDrif;

tusOf;axmifwGif;tajctaersm;onf/ rpOf;pm;bl;onfhtajctaewGif &Sdygonf? tpdk;&.


w&m;0iftusOf;axmifjzpfonfh csD[GgtusOf;axmifwGif tusOf;om; 8000 udkcsKyfaESmif
xm;&m/ ‚if;.tajctaerSm qdk;&Gm;vGef; ojzifh wurBmvkH;u ±+wfcsxm;ayonf? ,ae‹
tcsdefwGif ‚if;tusOf;axmifwGif tusOf;om;aygif; 40000 udk csKyfaESmifxm;vsuf&Sdonf?
tusOf;om;rsm;rSm tpmiwfrGwfIvnf;aumif;/ rdrdwdk‹.vufjzifhaomfvnf;aumif; ao
a-uukefae-uonf?===
AD,uferfwGif tusOf;axmifESpfrsdK;ESpfpm; &Sdonf? w&m;0ifaxmifrsm;ESifh tusOf;pcef;
rsm;jzpfonf? 'kwd,trsdK;tpm;rsm;rSm tvGefa0;uGmaom awmeufxJwGif&Sd-uI tusOf;
om;rsm;onf &moufyef tvkyf-urf;ESifhaxmif'%fusolrsm;jzpfonf? &kH;wifppfaq;jcif;
101
r&Sd/ xdk‹a-umifh rdrdudk,fudk w&m;0ifumuG,fxkacsEdkifcGifh r&Sdacs?
1975=ckESpfwGif AD,uferfu avmEdkifiHudk 0ifa&mufusL;ausmfodrf;ydkufjyD; uGef
jrLepftpdk;& wnfaxmifvdkufjcif;a-umifh/ tvm;wl &ufpuf-urf;-uKwfr+rsm;udk usL;
vGef-uayonf? youfavmuGefjrLepfwdk‹u/ tif'dkcsKdif;em;EdkifiHrsm;tv,fwGif&Sdonfh
qif;&JEGrf;yg;aomEdkifiHwGif tm%m-uD;xGm;vmonfESifhtr#/ olwdk‹udk qef‹usifolrsm;
tm; ESdyfuGyfojzifh/ aomif;ESifhcsDaom'kuQonfwdk‹onf wdkif;jynfrS xGufajy;-u&onf?
armf0g'tEW&m,f qufvuf&Sdaeonf
The Maoist Danger Continues
ordkif;wav#mufvkH;wGif tm&Sta±SŒzsm;wdkif;jynfrsm;onf/ jyif;xefaom vuf
eufudkif wdkufyGJtpOfqifEGJjcif;/ aoG;a-uG;acs-ujcif;ESifh &dkif;pdkif;&ufpufonfh uvJh
pm;acsjcif; ponfwdk‹ESifh jynfheufvsuf&SdcJh-uonf? t-urf;zufjcif;onf w&m;0ifonfh
jyif vdktyfcsufyifjzpfonf[l oif-um;ay;aom uGefjrLepf0g'a&mufvmonfESifhwjydKif
wnf;/ vdkufvmonfh &vm'frSm -uD;us,fonfh ysufpD;qkH;±+H;jcif;om jzpfawmhonf? uGef
jrLepf0g'u pyg;pdkufonfhv,fuGif;jyifrsm;udk vlowfuGif;jyifrsm;tjzpf ajymif;vJypf
.? uGefjrLepf0g'onf qifjcifwkHw&m;uif;rJhum todOm%fuif;I rdkufrJjcif;ESifh
&kyfqkd;jcif;udk tav;ay;&eftwGuf ,Ofaus;r+udkypfy,fvdkufaom tawG;tac:jzpfay
onf?
tzGJ‹tpnf;tajrmuftjrm;ESifh tawG;tac:tajrmuftjrm;wdk‹u xdkr#&ufpuf
-urf;-uKwf&dkif;pdkif;onfhtawG;tac:udk vufcHusifhokH;I wurBmvkH;odk‹ jzef‹jzL;cJh-u
146
onfrSm pdwf0ifpm;zG,fjzpfaeayonf? ,ae‹tcsdefwGif/ armfvrf;pOft-urf;zuftzGJ‹
tpnf;rsm;ESifh tawG;tac:tkyfpkwdk‹u EdkifiHtawmfrsm;rsm;awGrSm v+yf&Sm;ae-uonf?
armftawG;tac:orm;wdk‹u qdkAD,ufjynfaxmifpk uGJoGm;jcif;onf/ “uGefjrLepf0g'udk
t"dy`g,faz:&mY rSm;,Gif;jcif;”udk az:jyjcif;jzpfI/ armf0g'=armftawG;tac:u rSefuef
a-umif; oufaoxljcif;jzpfonf[k a-uG;a-umfae-uonf? armf.&ufpuf-urf;-uKwfr+/
rw&m;owfjzwfr+usL;vGefjcif;/ iwfrGwfacgif;yg;jcif;udk zefwD;jcif;ESifh &dkif;pdkif;,kwf
ywfaom usifh-uHvkyfaqmifr+tm;vkH;udk arhxm;vdkufjyD;/ Ttodw&m;uif;rJhaom t
awG;tac:udk urBmha&SŒa&;. wpfckwnf;aoma&G;p&mjzpfonf[k qdkae-uonf? armf0g
'Dwdk‹u TacwfrrDawmhaom oDtdk&Dudk “wwd,urBm0g'”[kac:I rzGH‹jzdK;ao;aom
EdkifiHrsm;udk arSmifrdkufaomuGefjrLepf0g'odk‹ vdrfvnfvSnfhzsm;ac:aqmifoGm;&ef -udK;yrf;
ae-uonf?
Tarmf0g'Dwdk‹onf/ oef;aygif;ajrmufjrm;pGmaomvlwdk‹udk olwdk‹.trnfudkom
ta-umif;jyKI ESdyfpufowfjzwfcJhonfudk rwif;wdrf-uao;a-umif; xif&Sm;ayonf?
olwdk‹u aemufxyfaoG;xGufoH,kdr+udk vdkvm;ae-uonf? aoG;qmjcif;tmomrajy-u
ao;ay?
Tpmtkyf. aemufqkH;tcef;ydkif;wGif/ ae&mwum armf0g'. yg;eyfnifhoufpGm
pdrfh0ifjyef‹yGm;aejcif;udk ydkrdkus,fus,fjyef‹jyef‹ tao;pdwfavhvm-uygrnf?

147
148
bmoma&;udk uGefjrLepf0g'. &efvdkr+
Communism's Hostility to Religion

&ftmefusrf;awmfjrwfwGif/ ordkif;wav#mufvkH;wGif/ tv†m[ft&SifjrwfESifh bm


uk omw&m;udk jiif;y,fI &ufpuf-urf;-uKwfaom acgif;aqmifrsm; ay:aygufcJh
onf[k az:jyxm;ayonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&m 28 tm,ofawmf 41
wGif/ tv†m[ft&Sifjrwfu ‚if;wdk‹udk “i&Jodk‹ zdwfac:-uukefaom a&SŒaqmifa&SŒ&yf
rsm;”[k rSnfhac:xm;ayonf? eADwrefawmfrlpm(tvdkifa[hqvmrf)ESifhywfoufI uk&f
tmefusrf;awmfjrwf tm,ofawmf tawmfrsm;rsm;wGif az:jy&if;/ zg&dk;bk&ifta-umif;
udkvnf; az:jyxm;awmfrl.? eADwrefawmftDA&m[ifrf(tvdkifa[hqvmrf)udk qef‹usif
aomzg&dk;bk&ifuJhodk‹ vlawG.,kH-unfcsufwpfckwnf;a-umifh owfjzwfcJhonfh &ufpuf
-urf;-uKwfaomtkyfcsKyfrif;vkyfolwdk‹.ta-umif;az:jy&mwGif Orifvdk%facgif;odk‹oGm;
a&mufcdkatmif;-u&onfhvkvifwdk‹.ta-umif;udkvnf; az:jyxm;onf? TuJhodk‹aom
,kwf&if;-urf;wrf;onfhZmwfaumifrsm;udk vl‹ordkif;.acwfwdkif;wGif awG‹&Sd&.? ‚if;
bmomrJhacgif;aqmifwdk‹onf/ vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;tay:Y &ufpuf-urf;-uKwf-uum/
owdrrlrdolwdk‹tm; TurBmwGifa&m aemifwrvGefb0wGifyg ysufpD;jcif;odk‹ ac:aqmif
oGm;-uayonf?
vGefcJhonfh&mpkESpftwGif;rS tpGef;a&muftcuftcJ/ qif;&J'kuQaygif;pkH/ &ufpuf
-urf;-uKwfjcif;rsm;udk ay;aqmifonfhtawG;tac:rsm;udk wpfausmhjyefIvSnfh-unfhyg
u/ oem;-uifemjcif;uif;rJhaom bmomrJhacgif;aqmifrsm;udk a&SŒwef;Y awG‹&ayonf?
uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;onfh zg&dk;bk&ifESifh tvm;wlaom bk&m;w&m;rJh
aoG;qmonfh 20=&mpkESpfrSacgif;aqmifwdk‹onf/ Avm'DrD&f vDeif/ *sKd;Zuf pwmvif/
armfpDwkH;wdk‹ESifhtwl/ olwdk‹. tawG;tac:zcifrsm;jzpf-uaom um;vfrm;uPfESifh z&uf
'&pf tif*sJvfwdk‹ jzpf-uonf? csm;vfpf 'g0if onfvnf; bmomt,l0g' uif;rJhjcif;Y
ol.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Djzifh wpfenf;wpfzkH acgif;aqmifr+ ay;cJhavonf?
uGefjrLepf0g'. bmoma&;qef‹usifjcif;udk jiif;ckHaep&mrvdktyfawmhyg? uGef
jrLepf0g'udk tm;ay;axmufcHolwdk‹. pmayrsm;udk-unhfv#if ajAmifyifyGifhyGifhvif;vif;
az:jy xm;onfudk awG‹&ygvdrfhrnf? rm;ufPudk,fwdkifu/ bmomt,l0g'udk “vlawG.
bdef;” jzpfonf[k ac:xm;jyD;/ tkyfcsKyfolvlwef;pm;wdk‹u qif;&Jom;vlxkudk rl;,pfxkH

149
xdkif;apatmif wDxGifxm;jcif;jzpfonf/ xdk‹a-umifh uGefjrLepf0g' wdk;wuf-uD;xGm;Edkif&ef
tvdk‹iSm bmoma&;udk zsufqD;ypf&rnf[k twdtvif; a-unmcJhayonf?
tif*sJvfu vlom;onf arsmufwd&pm>efrS qif;oufvmojzifh/ bmoma&;onf
vljzpfvmonfh wpfqifhpDtvdkvdkajymif;vJwdk;wufvmonfhjzpfpOf=tDAdkvl;&Sif;jzpfpOf.
tqifhwpfqifhom jzpfonf[k qdkonf?
bmoma&;udk zsufqD;&eftwGuf rnfonfhay:vDpDrsdK;udk tokH;cs-uoenf;?
vDeifu yxrOD;qkH; jynfhpkHaomtajzudk ay;cJh.?==1900=ckESpfwGif/ &k&Sm;EdkifiH qdk&S,f
'Drdku&ufwpftvkyform;ygwD (aemifwGifuGefjrLepfygwDjzpfvmonf). acgif;aqmif
tjzpf/ “tvkyform;ygwD. bmoma&;tay:oabmxm;”[laomaqmifyg;wpfyk'fudk
y&dkav wm&D r*~Zif;wGif a&;om;cJh.? xdkaqmif;yg;wGif/
qdk&S,f'Drdkua&pDonf/ ‚if;.urBmhtjriftm;vkH;udk odyH`enf;usqdk&S,fvpf0g' =wpfenf;
tm;jzifh rm;ufP0g'wGif tajccHonf? rm;uPf0g'. tawG;tac:tajccHonf/ rm;ufPESifh
tif*sJvfwdk‹u xyfcgwvJvJ a-unmcJhonfhtwdkif;/ tEkyËdavmr&kyf0g'jzpfI/ jyifopfrS
wpfq,fh&Spf&mpkESpf&kyf0g'ESifh *smreDEdkifiHom; jzL;bufxHrS (wpfq,fhudk;&mpkESpfOD;ydkif;)
&kyf0g'wdk‹.ordkif;0ifxkH;"avhrsm;udk v$Jajymif;,lcJhjcif;jzpfonf? ‚if;onf vkH;0O\kHbk&m;
rJh0g'jzpfI bmomt,l0g'tm;vkH;udk qef‹usifonf? rm;ufPu rl-urf;udkzwfay;cJhaom
tif*sJvf.tifwD'l&if;udk jyefvnfowd&zdk‹ vdkygonf? 'l&if;onf/ &kyf0g'ESifhudkufnDr+r&Sd
onfhjyif/ bmoma&;twGuf [muGufrsm;ay;xm;aoma-umifh/ ‚if;tif*sJvf.pmwrf;onf
&kyf0g'DESifh bk&m;rJh'l&if; wdk‹twGuf tajccHrl vrf;n$eftjzpf ay;xm;jcif;jzpfonf? vl'f0duf
jzLbufESifhywfoufonfh tif*sJvf.aqmif;yg;udk jyefvnfowd&oifhygonf? vl'f0duf
jzLbufonf/ bmoma&;udk wdkufcdkuf&mwGif ‚if;udkzsufqD;ypf&eftwGufr[kwfbJ/ jyifqif
rGef;rH&efomjzpfcJhjyD;/ “ydkrdkjrifhjrwfaom”bmomt,l0g'topf wDxGifjcif;om jzpfcJhojzifh/
ol‹tm; tif*sJvfu xdkaqmif;yg;wGif jypfwifa0zefcJhjcif; jzpfonf? “bmoma&;onf
bdef;jzpfonf”= rm;ufP. Ttqdkonf/ bmoma&;tay: rm;ufP0g'.tjrifwpfckvkH;.
102
tkwfjrpfjzpfonf?
1905=ckESpfwGif/ EdkZfAm,mZif r*~Zif;wGif
“qdk&S,fvpf0g'ESifhbmoma&;” [krnfaom
aqmif;yg;wpfyk'f a&;om;cJh.? xdkaqmif;yg;wGif/
bmoma&;onf vGifhpifazsmufzsufypf&rnfh jrLcdk;
jzpfonf[k a&;xm;onf? uGefjrLepfwdk‹onf
bmoma&;udk qef‹usifonfh 0g'jzef‹jcif;rsm;udk
vkyfaqmif&rnf[kvnf; a&;xm;.?
u|Ekfyfwdk‹.tpDtpOfonf/ odyH`enf;usaom &kyf
0g'urBmhtjrifwGif vkH;0O\kHtajccHxm;onf?==u|Efkyf
wdk‹. 0g'jzef‹vkyfief;wdk‹wGif bk&m;rJh0g'qdkif&m 0g'jzef‹
jcif; yg0if&efvdktyfonf? aumif;rGefoifhavsmfonfh odyH`
pmapmifrsm;udk/ ykHESdyfxkwfa0jzef‹jzL;&rnf? ,ae‹tcsdef
txd tm%m&Sifya'o&mZftpdk;&u ‚if;vkyfief;udk wm;
vDeif.tqdkt&/ uGefjrLepfwdk‹ jrpfxm;onf? Tvkyfief;onf/ u|Ekfyfwdk‹.ygwDvkyfief;
onf/ bmoma&;udk jyif;jyif;xef &yfrsm;wGif vkyfief;&yfwpfcktjzpf yg0ifae&rnf? ,QKt
xef qef‹usifcJhaom jzLbuf.pm csdefwGif u|Ekfyfwdk‹onf/ tif*sJvfu wpfcgwkH;u *sefref
rsm;udk bmomjyefI xkwfa0-u&ef qdk&S,fvpf0g'DawGudkay;cJhonfht-uHOm%ftwdkif; aqmif
vdktyf.? &Guf&efyif vdktyfayvdrfhrnf? xdkt-uHOm%frSm wpfq,fh
&Spf &mpkESpfrsm;u bk&m;rJh0g'D jyifopfOm%ftvif;yGifh
jcif; toif;. pmayrsm;udk bmomjyefjyD; tus,fw0ifhjzef‹jzL;&efjzpfonf?103

150
rm;ufP0g'Dwdk‹taejzifh/ bmoma&;udk wdkufzsuf&mwGif “odyH`pmayrsm;”udk ykHESdyf
xkwfa0I/ 18=&mpkESpfu Om%ftvif;yGifhjcif;toif;. pmayrsm;udk jzef‹jzL;&rnf [l
aomvDeif.pum;udk rSwfom;oifhayonf? “odyH`pmayrsm;”qdkonfrSm/ odyH`t&nfjcKH
xm;I &kyf0g'udk twif;oGyfoGif;aomoDtdk&Drsm;(Oyrm 'g0if0g')udk qdkvdkayonf?
“jyifopf Om%ftvif;yGifholrsm;”qdkonfrSm/ rm;ufP.tvsif t-um-uD;apmI bmom
a&;udk qef‹usifonfh &kyf0g'=0g'jzef‹pmayrsm;udk a&;om;cJh-uonfh 'pf'g&GwfESifh 'D[dk;
vfbufwdk‹ yg0if.?
uGefjrLepfwdk‹onf/ vDeifoifay;cJhaom Tenf;rsm;udk ,ae‹xdtokH;jyKae-u
ao;onf? tu,fI/ u|Ekfyfwdk‹ wurBmvkH;&Sd pmayykHESdyfxkwfa0onfh vkyfief;rsm;/
odyH`pmapmifrsm;ESifh owif;avmutcsKd‹wdk‹udk qef;ppf-unfhygu/ rm;ufP0g'Dwdk‹u 'g0if
tawG;tac:ESifh Om%ftvif;yGifholrsm;tawG;tac:udk axmufcHtm;ay;onfhpmayxkwf
a0r+. aemufuG,fwGif &Sdae-uonfudk &Sif;vif;pGm awG‹jrifEdkifayonf?
uGefjrLepf0g'. odk0Sufxm;aom bmoma&;qef‹usif&efvdkr+
Communism's Hidden Hostility to Religion
rm;ufP0g'Dwdk‹onf/ tm%mr&&SdrDtcsdefwGif/ olwdk‹.awG;ac:,lqcsufrsm;u bm
oma&;udk yGifhyGifhvif;vif;usL;ausmfapmfum;onfh qef‹usifa&;twdtus r&Sd-uacs? t
csdKŒuGefjrLepfwdk‹u bmoma&;udk av;pm;ykHESifh bmoma&;udk udkif;±d+if;oa,mif jyKrljyo
-u.? tb,fha-umifh TuJhodk‹aom av#mhayghr+rsm;udk usifhokH;-uoenf;?
Tar;cGef;.tajzudk vDeif.pmayrsm;wGif awG‹&SdEdkifayonf? “tvkyform;yg
wD. bmoma&;tay:oabmxm;” [laompmtkyfwGif/ rm;ufPESifhtif*sJvfuJhodk‹ u|rf;
usifr+wdk‹. vufawG‹usifhokH;r+rsm;udk t"dy`g,faz:jcif;jzifh pwifrnfqdkygu/ bmoma&;
udk b,faomtcgrS yGifhyGifhvif;vif; ppfa-unmjcif;rjyK&ay/ [ka&;om;xm;.? ,if;
onf/ rvdktyfaom “EdkifiHa&;ppf avmif;upm;jcif;”jzpfonf?104 tjcm;&kyf0g'Dwdk‹
(Oyrm wpfygwDtm%m&Sifrsm;/ odk‹r[kwf “bk&m;rJh0g'DblZGmrsm;”)u bmoma&;udk
rvdkvm;a-umif;ESifh bmoma&;qef‹usifonfhv+H‹aqmfa&;tpDtpOfrsm; vkyf-uonf?
vDeifu olwdk‹.vkyf&yfrsm;onf/ &dk;vGef; EkHxdkif;vGef;onf[k jrifonf? rm;ufP0g'Dwdk‹udk
“av#mhaygh jcif;jzpfonf”[k pGyfpGJjcif;ESifh “a&S‹aemufrnDnGwf”[laom pGyfpGJcsufrsm;udk
jiif;y,f vdkufonf? “rm;ufP0g'Dwdk‹. bmoma&;tay:usifh-uHr+wdk‹onf/ vkH;0a&SŒ
aemufnDnGwfI rm;ufPESifh tif*sJvfwdk‹u aphaphpyfpyfawG;awmqifjcifxm;aom vkyf
enf;vkyf[ef jzpfonf”[k vDeifuxyfrHajymqdk.?105
vDeifu 1917=ckESpf uGefjrLepfwdk‹tm%m&vmonftxd Todk‹aomav#mhayghr+
udk usifhokH;cJhayonf? tm%m&jyD;aemufydkif;wGif/ ‚if;av#mhayghr+rsm;onfvnf; aysmuf
uG,foGm;ukefjyD; bmoma&;ESifh bmoma&;yk*~dKvfrsm;udk qdkAD,ufe,fajrwpf0Srf;vkH;
wGif ESdyfuGyfzdESdyfavawmhonf? onfhtv#ifwGif/ vDeifu uGefjrLepfwdk‹onf olwdk‹udk,f
udk bk&m;w&m;rJholrsm;tjzpf 0efcHjcif;rjyK&bJ bmomw&m;udk ,kH-unfolwdk‹udkyif
atmufajcppfonfrsm;tqifhwGif vufcHxm;cGifh ay;cJhayonf? odk‹aomfvnf;/ oltm
%m&onfESifhwjydKifwnf;/ tvGefuGmjcm;aomvrf;udk vdkufavonf? 0rf;enf;a-uuGJ
r+&dwfodrf;jcif;pmtkyfwGif ordkif;yg&*l a&mbwf uGefuGufu/ bdkvf&SDApfwdk‹. t"duus
aombmoma&;ay:vDpDtcsKdŒudk az:jyxm;.?

151
1918=ckESpf zGJ‹pnf;ykHtajccHOya' yk'fr (65)t&/ c&pf,mefbkef;awmf-uD;rsm;ESifh w&m;a[m
q&mrsm;udk/ “blZGmwdk‹.aus;u|efrsm;”tjzpfowfrSwfI/ rJay;ydkifcGifhESifh cHpm;cGifhtm;vkH;
&kwfodrf;vdkufavonf? xdk‹a-umifh/ &m&SifulyGefr&&SdbJ tedrfhqkH;vlwef;pm;tjzpfowfrSwf
jcif;cH&onf? olwdk‹.om;orD;rsm;udk rlvwef;rSvGefI qufvufynmoif,lcGifh ray;awmh
acs? 1918=ckESpf ZEM0g&Dv 28=&ufae‹xkwfjyefonfh trdef‹t&/ ‘oD;jcm;bmoma&;oif
wef;rsm;udk ausmif;jyifYoif-um;cGifh’ ay;xm;aomfvnf;/ ausmif;wGif bmoma&;oifcef;
pmoif-um;cGifh ydwfyifvdkufonf? 1921=ckESpf ZGefv 13=&ufae‹xkwfjyefonfh aemufxyf

152
trdef‹t&/ 18=ESpfatmuf vli,ftm;vkH;udk tpkt&kH;vdkuf rnfonfhae&mYrqdk bmoma&;
oif-um;cGifh ydwfyifvdkufjyefonf?==
==1929=ckESpf {jyDv 8=&ufae‹wGif xkwfjyefonfh Oya'wGif bmoma&;toif;tzGJ‹rsm; t
csif;csif;axmufyHhonfh &HykHaiGtzGJ‹rsm;udk ydwfyifvdkufonf? oD;jcm;qkawmif;0wfjyKjcif;/ odk‹
r[kwf uav;i,frsm;/ vli,frsm;ESifhrdef;rrsm;udk bmoma&;pk&kH;oif-um;jcif;/ bmoma&;
pnf;a0;jcif; odk‹r[kwf c&D;xGufjcif;twGuf tkyfpkzGJ‹jcif;/ toif;tzGJ‹odk‹r[kwftzGJ‹cGJrsm;
wnfaxmifjcif;/ pmzwfcef;pm-unfhwdkufzGifhjcif;/ emwm&SnfevHxaq;ukcef;ESifhaq;ay;
Xmersm;wnfaxmifzGifhvSpfjcif;/ ponfwdk‹udk ydwfyifvdkufonf? tpdk;&t&m&Sdrsm;.tqdk
t&/ c&pf,meftoif;awmfwpfckvkH;.v+yf&Sm;r+vkyfief;&yfrsm;udk bmoma&;tusKd;aqmif
jcif;tjzpf av#mhcsowfrSwfvdkufjcif;jzpfonf?
1929=ckESpf arv 22=&ufae‹wGif zGJ‹pnf;ykHtajccHOya'udk jyifqifonf? ‘bmoma&;vGwf
vyfr+ESifh bmoma&;qef‹usifonfh0g'jzef‹r+’[laompmydk'fudk ‘vGwfvyfaombmoma&;0wf
jyKr+ESifh bmoma&;qef‹usifonfh0g'jzef‹r+’[k zwf&rnf? wpfcsdefwnf;wGif ynma&;rif;-uD;
&kH;rS ausmif;rsm;wGifoif-um;ay;aom bmoma&;r[kwfaomoifcef;pmrsm;tpm; bmom
a&;qef‹usifr+oifcef;pmrsm;udk tpm;xdk;&ef trdef‹xkwfjyefvdkuf.?==
==pkaygif;bkHpepfonf/ ‘a'ocHc&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;udk ydwfvdkufjcif;vnf; yg0if
.?’ bmoma&;&kyfykH/ &kyfxkESifhoauFwrsm;udk odrf;,ljyD; tjcm;0wfjyKjcif;ESifhoufqdkifaom
ypPnf;rsm;ESifhtwl rD;±d+Œypf-uonf? taemufwdkif;aumfrDwDrS ay;ydk‹vmaom 1930=ckESpf
azaz:0g&Dv 20&ufae‹pGJygpmwGif/ t&ufrl;onfhppfom;rsm;ESifh udkrdkqdkvf(uGefjrLepfvli,f
tzGJ‹0if)wdk‹u/ rnfonfhvlxkjyifqifa&;rsdK;r#yifrvkyfbJ/ &Gmc&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;udk
ydwfvdkufjyD;/ bmoma&;qdkif&m&kyfykH &kyfxkESifh oauFwrsm;udk &dkufcsKd;jcif;/ awmifolv,f
orm;rsm;udk jcdrf;ajcmufjcif;rsm; jyK-ua-umif; az:jyxm;.?
ydwfvdkufjcif;wGif/ bmomt,l0g'tm;vkH;yg0if.?==
==bk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;udk ydwfvdkufonf[kqdk&mY/ bmoma&;vkyfief;rsm;udk jyifywGif
aqmif&Guf 0wfjyKcGifhay;jcif;r[kwfay? cg&facghzfwGif t"dubk&m;&Sdcdk;ausmif; udk;ausmif;
udk ydwfvdkufjyD;aemuf ‘tdrfrsm;wGif bk&m;&Sdcdk;pnf;a0;rsm;/ qkawmif;pnf;a0;rsm; jyKvkyf
jcif;udk wm;jrpfI/ wduspGm vdkufvHppfaq;ta&;,l-uonf?’
vDeif*&m'frS umZefbk&m;&Sdcdk;ausmif;-uD;udk bmoma&;qef‹usifr+a&;jywdkuftjzpf ajymif;
vJvdkuf.?==uDAfjrdKŒrS pdef‹qdkzD,mbk&m;&Sdcdk;ausmif;-uD;ESifh tjcm;qkawmif;bk&m;&Sdcdk;
ausmif;rsm;udk jywdkufrsm; odk‹r[kwf bmoma&;qef‹usifa&;Xmersm;tjzpf ajymif;vJvdkuf-u
onf? pdef‹tef'&Dudkrl &kyf&Sif&kHtjzpf ajymif;vdkuf.? aemufxyfbk&m;&Sdcdk;ausmif; wpf
ausmif;udk a&'D,dktoHv$ifhXmetjzpfodk‹vnf;aumif;/ tjcm;wpfckudk pufypPnf;odkavSmif
cef;tjzpfvnf;aumif; ajymif;vJvdkuf-uonf? ydkvfwmAmwGif bk&m;&Sdcdk;ausmif;ESpfausmif;
udk pyg;usDtjzpfodk‹vnf;aumif;/ tjcm;wpfckudk pufypPnf;jyifqifonfh a0gha&Smhtjzpf
vnf;aumif;/ ajymif;vJvdkuf-uonf?==
==Taqmif&Gufcsufrsm;onf bmomt,l0g'tm;vkH;ESifhvnf; oufqdkifayonf? qdkAD
,ufjynfaxmifpk. Oa&mywdkuftydkif;rsm;wGif/ c&pf,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;ESifh *sL;bmom
bk&m;&Sdcdk;ausmif; qDema*gh[laompum;vkH;rsm;udk tpdk;&tkyfcsKyfa&;ydkif;wGif tokH;jyKaom
pum;vkH;rsm;jzpfI/ tjcm;a'orsm;wGif tpPvmrfomoemudkvnf; xdkenf;wl wdkufcdkuf
zsufqD;-uonf?==
==pkaygif;bkHpepfwGif c&pf,mefbmoma&;w&m;a[mq&mrsm;udk &Gmpm;aomufa&;bkHpepf
rS xkwfy,fxm;jyD; ulvyfpfrsm;[k pGyfpGJ&+wfcs-uonf? trsm;pkudk jynfESif'%f ay;vdkuf-u
106
onf?
bdkvf&SDApfawmfvSefa&;jyD;qkH;onfhaemufydkif;wGif/ vDeif. “bmoma&;ESifhywf
oufaom av#mhayghpGmajymqdkudkifwG,fjcif;rsm;”onf tpGef;a&muft,loefonfh -urf;
-uKwfr+tjzpfodk‹ ajymif;vJoGm;avonf? txufwGif u|Ekfyfwdk‹odcJhawG‹cJhjyD;onfhtwdkif;/

153
1920=21ckESpftwGif; jzpfyGm;cJhaom iwfrGwfacgif;yg;jcif;ab;a-umifh vl‹toufaygif;
oef;aygif;rsm;pGm aoqkH;ukefjcif;udk/ vDeifu vlawG.bk&m;ocifwGif,kH-unfjcif;
aysmhusoGm;aponf[k ,kH-unf.?
bk&m;ociftv†m[ft&SifjrwfESifh bmomw&m;udk qef‹usifykefuefvdkonfh pdwf
"gwf&Sdaom vDeifonf/ OD;aESmufysufoGm;jyD; t-uD;tus,femusifjcif;'kuQudk cHpm;
cJh&avonf? tv†m[ft&Sifjrwfonf vDeiftm; vlxktay:&ufpuf-urf;-uKwfcJhjcif;t
wGuf uk&ftmefusrf;awmfjrwf (58;5=6)wGif rdef‹qdkxm;onfhtwdkif;/ TurBmay:wGif
a-umufrufzG,faomjypf'%fcwfjcif;ay;qyfcJhovdk/ aemifwrvGefb0 aemufqkH;ae‹
wGifvnf;/ ol&ufpufcJhonfhjypfr+rsm;twGuf -uD;av;onfhjypf'%fudk xyfrHcH&OD;rnf?
{uefpifppf tv†m[ft&Sifjrwftm;vnf;aumif;/ xdkt&Sifjrwf.&plvfwref
awmfjrwftm;vnf;aumif;/ u¾u(qef‹usifjcif;) jyKvkyf-uaomolwdk‹um; rdrdwdk‹t
vsif &SdcJh-uaoma&S;ola[mif;wdk‹ *k%f&nfao;odrfapjcif; cHcJh-u&onfhenf;wl *k%f&nf
ao;odrfapjcif;udk cH-u&ayrnf? trSefpifppfaomfum; igt&Sifjrwfonf xif&Sm;vSpGm
aom oufaovuQ%mawmfrsm;udk csay;awmfrlcJhjyD;jzpf.? ‚if;jyif “umzd&f”aoGznf
jiif;y,faomolwdk‹Y *k%f&nfysufjym;apaom jypf'%fonf &Sdayrnf?
t-uifae‹wGif tv†m[ft&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹tm;vkH;udk &SifjyefxapawmfrljyD;
aemuf ‚if;wdk‹usifhrlcJhor#wdk‹udk ‚if;wdk‹tm; odapawmfrlayrnf? tv†m[ft&Sifjrwfonf
xdktusifhtrludk a&wGufrSwfom;I xm;&Sdawmfrl.? odk‹&mwGif ‚if;wdk‹rSmrlum; ,if;t
usifhtrludk arhaysmuf-uukef.? trSefaomfum; tv†m[ft&Sifjrwfonf t&mcyfodrf;
wdk‹tay:0,f rsufjrifoufaojzpfawmfrl.?
pwmviftm%m&vmonfhtcg/ ol‹tvsifvlavmuf bmoma&;udk qef‹usifjyef
onf? ouf0if,kH-unfol oef;aygif;rsm;pGmudk owfjzwfjcif;/ vltrsm;0wfjyKonfhae&m
Xmersm;ESifh bmoma&;taqmufttkHrsm;udk zsufqD;jcif;ESifh rqkH;Edkifaombk&m;rJh0g'jzef‹
jcif; ponfjzifh ol.&ufpuf-urf;-uKwfr+udk az:jycJhonf? pwmvif. bmoma&;udk
wdkufcdkufonfh ta&;-uD;qkH;vufeufrSm 'g0if.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D jzpfonf?
u|Ekfyfwdk‹rSm&Sdonfh c&pf,mefusrf;pmoifausmif;om;rsm;.bk&m;oQifu urBmajr-uD;udk
ajcmuf&uftwGif;zefqif;xm;cJhonf [laomtpGJudkc|wfypfzdk‹ u|Ekfyfwdk‹u olwdk‹ESifhtajct
wifjiif;ckH&mrSm oufaoom"ursm;jzifh&Sif;jyEdkif&ef/ urBmajr-uD; pwifjzpf ay:vmjcif;qdkif
&m blrdaA'udk od&Sdxm;zdk‹vdktyfonf? 'g0if.oGefoifcsufrsm;udkvnf; aemausae&ef vdk
107
tyfonf? [k pwmvifu a&;om;cJh.?
zefqif;jcif;udk,kH-unfonfhodyH`ynm&SifwpfOD;jzpfI ausmufjzpf&kyf-uGif;ynm&yf
udk wDaxmifcJhol ulAD,mtm;/ wpfygwDpepf odk‹r[kwf qdk&S,fvpfpepf´ [laompmtkyf
wGif pwmvifu 'g0ifudkudk;um;I/ jiif;y,ftHwkcJhonf? “rm;ufP0g'onf 'g0ifwGif
tajccHxm;I a0zefokH;oyfjcif;rjyKawmhbJ vufcHxm;onf? qdkvdk&if;rSm/ rm;ufP0g'Dwdk‹
onf ulAD,m. &kwfw&ufjzpfay:jcif;tqdkudk jiif;y,f-uonf?108[k a&;om;xm;
onf?
armf0g'. bmoma&;udk&efvdkr+
Maoism's Hostility to Religion
vDeifESifhpwmvifwdk‹. w&kwfEdkifiHtwGufudk,fpm;vS,farmfpDwkH;onf/ bmom
a&;qef‹usifonfhay:vDpDudk ysKd;axmifI vufawG‹usifhokH;cJh.? ol.oabmw&m;udk
xkwfaz:ajymqdk&mY/ bmoma&;udk tjyif;txefrvdkvm;a-umif; xif&Sm;ayonf?

154
wu,fwef;awmh/ bmoma&;[m tqdyfjzpfw,f? ol‹rSm csKdŒ,Gif;csufESpfck&Sdw,f? vlrsdK;udk
txifao;w,f?==(jyD;awmh)wdkif;jynf&Jhwdk;wufzGH‹jzdK;a&;udk aemufqkwfapw,f? wdAufeJ‹
109
rGef*dkvD,m;ESpfckpvkH;u tJ'Dtqdyfrdae-uw,f?
armftm%m&onfhtcsdefwGif/ bmoma&;ESifh bmoma&;udk vdkufemusifhokH;olwdk‹
udk ppfcif;onfhtpDtpOfcsavonf? odk‹aomfvnf; vDeifuJhodk‹ “v#dKŒ0Suf”tpDtpOfjzpf
onf? uGefjrLepfygwDu “udk,fwdkifv+yf&Sm;r+okH;rsdK;”[kac:onfhay:vDpDudk pwifav
onf? ‚if;ay:vDpDrSm/ “udk,fydkifaxmufyHhr+/ udk,fydkifpDrHr+/ ESifh udk,fydkifpnf;&kH;r+” [lI
jzpfonf? Tay:vDpDudk tay:&Ha-um-unfhv#if/ bmoma&;vGwfvyfr+ay;jcif;wGif
tajccHoa,mif&Sd.? odk‹aomfvnf; trSefwu,fvufawG‹rSm/ bmoma&;udk tjyD;tydkif
zsufqD;ypf&ef pDrHudef;qGJjcif;jzpfonf? uGefzl&SyfESifh Ak'<bmomXmersm;/ AvDESifhc&pf
,mefbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;onf tpdk;&xdef;csKyfaom pDrHcef‹cGJa&;tzGJ‹vufatmufodk‹
a&mufoGm;avonf? r-umrDumvtwGif;/ Tbmoma&;taqmufttkHrsm;onf ‘armf
0g'jzef‹a&;Xmersm;’jzpfukef-uavonf? [m&D0ltrnf&Sdw&kwfc&pf,mefwpfOD;u 2000
=ckESpf rwfv 16&ufae‹wGif/ tar&dueftjynfjynfqdkif&m bmoma&;vGwfvyfcGifhaumf
rD&Sifa&SŒwGif atmufygtwdkif; tpD&ifcHcJh.?
armfpDwkH;u rnfonfhw&kwfjynfoludkr# uGefjrLepfygwDtjyif tjcm;rnfonfhjyify-oZmcH
jcif;udk cGifhrjyKEdkifojzifh/ armf.tpdk;&vufatmufcHtzGJ‹wdk‹onf bmoma&;v+yf&Sm;r+ray;
acs? armftkyfcsKyfcJhonfh ESpfaygif;okH;q,ftwGif;wpfav#mufvkH;/ “udk,fydkifv+yf&Sm;r+okH;
rsdK;” tzGJ‹tpnf;wdk‹onf uGefjrLepfygwDESifh vufwGJI bmoma&;udkazsmufzsufypf&efESifh
uGefjrLepfygwDtawG;tac:udk jr‡ifhwifoGwfoGif;&ef aqmif&Guf-uonf? armf0g'onf w
&kwfEdkifiHwGif wpfckwnf;aom cGifhjyKcsuf&Sdonfh omoemjzpfjyD; armf. “pmtkyfeD”uav;
110
u ‚if;bmomw&m;. tajccHusrf; jzpfonf?
ta&SŒwmupPwefrS tGD*k&frGwfpvifrfwdk‹ESifh wdAufAk'Nbmom0ifwdk‹onf&ufpuf
pGmtrsm;qkH;owfjzwfcH&-u.? w&kwfuGefjrLepfwdk‹onf/ tDG*k&frGwfpvifrfESifhwdAufAk'N
bmom0ifwdk‹tm; olwdk‹. vlOD;a&udk av#mhcsI bmomt,l0g'udkygzsufqD;ypfjcif;jzifh
olwdk‹udk ESdyfuGyfxdef;csKyf&ef -udK;pm;-uonf? tm&Swdkuf&Sd tjcm;uGefjrLepftpdk;&wdk‹
onfvnf;/ armf. bmoma&;ty: &efrl-urf;wrf;r+twdkif; vdkufemusifhokH;-uonf?
uarBm'D,m;EdkifiHwGif crmeDwdk‹u olwdk‹.jynfolrsm;udk vlrsdK;jzKwfowfjzwf&mwGif
csmrfvlrsdK;rGwfpvifrfwdk‹udk txl;ypfrSwfxm;I &ufpuf-urf;-uKwf-uonf? uGefjrLepf
0g'.pmtkyfrJwGif csmrfvlrsdK;wdk‹tay: jyKusifhaom&ufpufr+rsm;udk az:jyxm;ayonf?
1973=ckESpfwGif/ vGwfajrmufaoma'orsm;Y AvDrsm;udk zsufqD;ypfI 0wfjyKjcif;udk wm;
jrpf-uonf? 1975=ckESpfaemufydkif;wGif xdkjyKrlr+rsm;u ydkrdkI us,fjyef‹vmcJhonf? uk&ftmef
usrf;awmfjrwfrsm;udk pkaqmif;I rD;±d+Œypf-uonf? AvDrsm;udk tjcm;taqmufttkHtjzpf
ajymif;vJjcif; odk‹r[kwfrD;±d+Œypfjcif; jyK-uonf? ZGefvwGif rGwfpvifrfvl-uD;vlaumif;
ynm&Sif wpfq,fhokH;OD;wdk‹udk owfjzwfvdkuf-uonf? tcsKdŒrSm EdkifiHa&;oifwef;wufrnfh
tpm; AvDodk‹oGm;I0wfjyKaoma-umifh owfcHcJh&onf? usefvlwdk‹rSm vufxyfr*Fvmtcef;
tem;udk bmoma&;t& usif;ycGifh awmif;qdkjcif;a-umifh owfvdkuf-uonf?==ydkrdk
jyif;xefonfhtcsufrSm/ ruUmjrdKŒawmfodk‹ [*sfjyKcJhol [m*sD 1000ausmfudk owfjzwfvdkuf-u
&m/ ,QKtcsdefwGif 30a,mufom usef&Sdjcif;jzpfonf? tjcm;uarBm'D,m;vlrsdK;rsm;ESifhrwlbJ
csmrfvlrsdK;wdk‹u r-umc%jyefvSefawmfvSef-uonf? trsm;pkrSm xdkx-uGr+aemufydkif;
jyefvnfvufwkH‹jyef&mY tpkvdkufowfjzwfcH&jcif;jzpfonf? 1978=ck ESpfv,fydkif;rSpI
crmeDwdk‹u csmrfvlrsKd;rsm;udk ydkrdkpepfwus rdef;rrsm;ESifh uav;oli,frsm;udkyg owfjzwf
azsmufzsuf-uonf?==tm;vkH;jcHKI (wGufcsuf-unfh&mwGif) towfcHcJh&onfh csmrfvlrsm;
111
onf 50&mcdkifE+ef; &SdcJh.?

155
tvfab;eD,m;wGif/ aemufxyfuGefjrLepftpdk;&wpfckjzpfaom tifAm [kwfpf[m
. tm%m&Sifpepfonfvnf;/ armfpDwkH;tawG;tac:.bmoma&;udkqef‹usif&efrljcif;
udk az:jy.? tvfab;eD,m;onf 'kwd,urBmppf.aemufydkif;wGif qdkAD,ufjynfaxmif
pk. t&HEdkifiHwpfEdkifiHtjzpf ay:xGufvmcJh.? 1960=ckESpf qdkAD,ufESifh w&kwfEdkifiHyËd
yuQwGif tvfab;eD,m;u w&kwfEdkifiHbufygcJh&mrStpjyKI/ Oa&mywdkufwGif w&kwf
jynfrS armf0g'.udk,fpm;vS,f jzpfvmcJhonf? tifAm[kwfpf[mu bmoma&;0wfjyK&m
ae&mXmetm;vkH;(AvDrsm;ESifh ajrmufydkif;&Sd umaomvdwfbk&m;&Sdcdk;ausmif;rsm;)udk ydwf
ypfI vlrsm;tm; rdrdwdk‹.tdrfrSmyif 0wfjyKcGifhray;cJhay? rnfonfhbmomt,l0g'udkr

w&kwf0g'jzef‹ydkpwmwpfckwGif/
tvfab;eD,m;tm%m&Sif tifAm
[kwfpf[mudk armfESifhtwlawG‹&ykH?

qdk ,kH-unfjcif;onf &mZ0wfr+usL;vGefjcif;jzpfonf[k a-unmxm;ojzifh/ xdkwm;jrpf


csufudk rvdkufemolwdk‹tm; enf;rsdK;pkHjzifhESdyfpuf-uavonf? tifAm[kwfpf[monf/ T
enf;jzifh &Sd&Sdor#aombmomt,l0g'wdk‹udk azsmufzsufypfEdkifrnf[k,kH-unfojzifh/
urBmay:wGif bk&m;rJh0g'EdkifiHppfppf wnfaxmifEdkifjyD[k a-unm.?

uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;aom uGefjrLepfpepfESifh


bmomw&m;uif;rJhaompepfrsm;
Communism and the Irreligious Systems
Revealed in The Qur'an
uGefjrLepfpepf. t*Fg&yft&if;tjrpfonf ‚if;.bmoma&;qef‹usifjcif; t
awG;tac:jzpfonf? ‚if;.&ufpuf-urf;-uKwfr+ESifh&dkif;pdkif;xkHr+dif;jcif;onfvnf; bm
oma&;udk t&l;trl;&efvdkjcif;a-umifhyifjzpf.?
bmoma&;onf/ vl‹b0&Sifoefa&;. tydkif;wpfydkif;jzpfI/ tv†m[ft&Sifjrwfu
vlom;rsm;udk zefqif;xm;ojzifh vlom;udk -unfh&+arG;jrLaeonf[k pOf;pm;qifjcifjcif;
jzpfonf? bmoma&;wGiftajccHI wnfaxmifxm;aompepfomv#if jidrf;csrf;om,m
jcif;udk ay;aqmifEdkifI/ bmoma&;udk jiif;y,fonfhpepfrsm;onf rvGJraoG emusifr+/
xdwfvef‹ajcmufjcm;r+ESifh rvkHjcKHr+udkom ay;aqmifayonf? tm;vkH;xuf/ Tpepfrsm;
onf bmomw&m;.oif-um;csufjzpfaomw&m;vrf;rSefudk qef‹usifawmfvSef-uojzifh/
vlxkudk ‚if;w&m;vrf;rSefESifhqef‹usifpGm aexdkif&Sifoef-u&ef twif;t"rRcdkif;ap-u
aoma-umifh ydkIyiftEW&m,f-uD;rm;ayonf? vl‹ordkif;wGif uGefjrLepf0g'onf xdkodk‹
aompepftwGuf txif&Sm;qkH;aom OyrmykHpHwpfckjzpfayonf?
pdwf0ifpm;zG,fta-umif;wpfckrSm/ uGefjrLepf0g'onf tv†m[ft&Sifjrwfu uk&f
tmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;aombk&m;w&m;rJhpepfrsm;ESifh ta&;-uD;onfhtcsuf
rsm;Y wlnDaejcif;yif jzpf.? uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;aom zg&dk;bk&if.

156
pepfESifh u|Ekfyfwdk‹.acwfrS tjcm;pepfrsm;onf tifrwefqifwlaea-umif;udk awG‹&Sd&ay
onf?
-uD;rm;aomtaqmufttkHudk rufarmjcif;
The Passion for Big Buildings
bmomw&m;uif;rJhaom tkyfcsKyfa&;rsm;. wlnD-uaomt*Fg&yfwpfckrSm/ -unfh
jrifolwdk‹ &ifoyf±+armatmif -uD;us,fcef;em;jcif;udk &Sm-uHjcif;jzpf.? olwdk‹.armuf
rmjcif;ESifholwpfyg;udk t&SufcGJapmfum;vdkjcif;udk enf;trsdK;rsdK;jzifh az:jy-uayonf?
Oyrmwpfcktaejzifh/ tv†m[ft&Sifjrwfu uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif/ eADw
refawmfrlpm(tvdkifa[hqvmrf).vufxuf tD*spfjynfudktkyfcsKyfaom zg&dk;bk&ift
a-umif; rdef‹qdkaz:jyxm;ayonf? zg&dk;bk&ifonf ol.armufrmr+a-umifh tv†m[ft&Sif
jrwfESifh eADwrefawmfrlpm(tvdkif==)udk r,kHr-unfjiif;y,fI ol.jynfolwdk‹udk zdESdyf
csKyfcs,fn‡if;yef;.? zg&dk;bk&if. armufrmr+udk Oyrmwpfcktjzpfjzifh “tvGefjrifhrm;
aomar#mfpif”wnfaqmuf&ef trdef‹ay;a-umif; az:jyxm;awmfrl.? uk&ftmefusrf;
awmfjrwf (28;38) wGif zg&dk;bk&ifu ol.t&if;ESD;qkH;yk*~dKvf tyg;awmfjrJ[mrefudkay;
onfh trdef‹ta-umif; az:jyxm;ayonf?
xdk‹jyif zpf&fatmifefu ajymqdkav.? tdk=rSL;rwfwdk‹/ u|Ekfyfonf rdrdtjyif
toifwdk‹Y tjcm;udk;uG,f&m&Sdonf[lIroday? odk‹jzpfay&m tdk=‘[mref’/ toifonf
u|Ekfyf.tzdk‹ ±$HŒajrudk rD;jzifhzkwfjyD;v#if u|Ekfyftzdk‹ jrifhrm;aomtaqmufttkHwpfckudk
jyKvkyfavmh? odk‹rSomv#if u|Ekfyfonf rlpm.udk;uG,f&mt&Siftm; -unfh±+Edkifayrnf?
odk‹&mwGif{uefrvGJ u|Ekfyfonf xdkrlpmtm; rkom0g'Djzpfonf[lI xifrSwfayonf?
“jrifhrm;aomar#mfpif”udk rufarmvdkvm;jcif;onf zg&dk;(zpf&fatmifef)bk&if.rmefrme
udk az:jyjcif;jzpfI/ uGefjrLepftm%m&Sifpepf. “-uD;rm;aomtaqmufttkH”udk ruf
armjcif;Y wpfausmhxyfrHxif[yfaeayonf? qdkAD,ufjynfaxmifpkrSpwifI/ uGefjrLepf
EdkifiHtm;vkH;wdk‹wGif tpdk;&.tiftm;ESifh awmifhwif;r+udk jyoonfh oauFwwpfcktae
jzifh vdktyfonfxuf tajrmuftjrm;ydkrdk-uD;rm;aomtaqmufttkHwdk‹udk aqmufvkyf-u
ayonf? &dkareD;,mtm%m&Sif edudkav &SLqufpful. blcsm&ufjrdKŒawmfwGif aqmuf
vkyfxm;aomeef;awmfonf urBmay:wGif t-uD;qkH;taqmufttkHtjzpf ESpfaygif;rsm;pGm
ausmf-um;cJhonf? xdkeef;awmf-uD;rSm at;wdat;pufEdkifvSaom taqmufttkH-uD;om
jzpf.? odk‹aomfvnf; uGefjrLepftawG;tac:. “b0ifjrifhjcif;tpGJ”udk az:jyjcif;tjzpf
-uD;rm;jcif;udkom t"duxm;jcif;jzpfayonf?

157
uGefjrLepf0g'. -uD;rm;aomtaqmufttkHrsm;udk rufarmonfhOyrmwpfckjzpfonf? armfpudkjrKdŒ
awmf-uD;&Sd 0ef-uD;rsm;aumifpD&kH;taqmufttkHjzpfonf?

twif;tusyf ajymif;a&$Œapjcif;
Forced Migration
uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif/ tv†m[ft&Sifjrwfu/ vlwdk‹tm; olwdk‹.arG;&yf
ajrrSarmif;xkwfjcif;tygt0if/ olwdk‹.tdrf,mrsm;udkzsufqD;jcif; tjypfusL;vGefolwdk‹
. ta-umif;udkvnf; az:jyxm;ayonf? Oyrm/ tv†m[ft&Sifjrwfudk jiif;y,folwdk‹u
olwdk‹xHodk‹ ydk‹aqmifay;aomeADwrefawmfrsm;tm;/ “u|Ekfyfwdk‹. jrdKŒ&Gm e,fajrtwGif;rS
rkcsESifxkwf-uayrnf? odk‹wnf;r[kwf toifwdk‹onf u|Ekfyfwdk‹.omoemxJodk‹ rkcs
jyef0if-u&vdrfhrnff?==” (uk&ftmef 14;13)[kjcdrf;ajcmuf-u.? uk&ftmefusrf;awmf
jrwf tm,ofawmf 22;40 wGif “t-uifolonf u|Ekfyftm; zefqif;arG;jrLawmfrlaom
t&Sifum; tv†m[ft&Sifjrwfyif jzpfawmfrlonf[k ajymqdk-ujcif;rSwpfyg; (rnfonfht
a-umif;r#r&SdbJ) rw&m;ojzifh rdrdwdk‹aetdrfrsm;rS ESifxkwfjcif;udk cHcJh-u&&Smav
onf?”[k az:jyxm;onfhtwdkif;/ uGefjrLepfwdk‹onf txl;ojzifh rGwfpvifrfwdk‹udk a&G;
cs,fI armif;xkwf-uonf?
uGefjrLepftpdk;&wdk‹onf urBmay:wGif rdrdwdk‹.jynfolrsm;udk twif;tusyf
armif;xkwfajymif;a&$Œcdkif;&mY trsm;qkH;jyKusifholrsm;jzpf-uonf? ‚if;jynfolrsm;wGif
rGwfpvifrfwdk‹udk tjcm;olrsm;xufydkI OD;wnf-uayonf? pwmvif.acwfwGif/ yxr
c&DrD,efwl&uDvlrsdK;rsm;udk olwdk‹.e,fajrrS twif;armif;xkwfI/ aemufydkif;wGif
tjcm;rGwfpvifrfwdk‹udkvnf; ae‹csif;ncsif; armif;xkwfonf? trsm;tm;jzifhudk tpma&
158
pmr&Sd/ 'kuQrsdK;pkHjynfheufaeonfh Avmusif;usif;jzpfonfh a0;vHaom&k&Sm;e,fjcm;a'o
odk‹ ydk‹vdkuf-uonf? tjypfr&SdaomrGwfpvifrfuav;vl-uD; rdef;rrusef odef;aygif;rsm;
pGmwdk‹onf c&D;vrf;wGif aoa-u-uukef.? touf&Sifusefolwdk‹onfvnf; aemufqkH;
a&mufonfhe,fajrwGif/ iwfrGwfjcif;/ a&m*grsdK;pkHcHpm;&jcif;ESifh tvGeftrif;{jraom
&moDOwk'%fa-umifh toufqkH;±+H;ukef-uavonf?
,kH-unfr+qdkif&mvGwfvyfr+udk zsufqD;jcif;
The Destruction of Freedom of Belief
uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;onfhtwdkif;/ zg&dk;bk&if.tkyfcsKyfa&;.
t*Fg&yfwpfckrSm ,kH-unfr+qdkif&mvGwfvyfr+udk w&m;r0if[k owfrSwfjcif;jzpfonf?
xdkpepfonf vlwdk‹u rnfodk‹aom,kH-unfr+udk vufcHusifhokH;&rnf[k owfrSwfjcif; jzpf
onf? zg&dk;u eADwrefawmfrlpmudk ,kH-unf-uonfh ol.yOPvufarSmfq&mrsm;udk ar;
aomar;cGef;rsm;u Ttcsufudk xif&Sm;apayonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf 7;123wGif
“==igonf toifwdk‹tm;cGifhrjyKrDyif toifwdk‹onf xdk(rlpm)tm; ouf0if,kH-unfcJh-u
acsjyDavm?==”[k az:jyxm;.? zg&dk;bk&ifu ol.jynfolrsm;udk olwdk‹vdktyfonfh ,kH
-unfr+w&m;udk oifay;xm;jyD;jzpfojzifh/ oloifay;onfht&mrsm;uvGJI tjcm;bmudkr#
xyfrH&SmazGpl;prf;ae&efrvdka-umif;udk trdef‹ay;cJh.? ‚if;ESifhywfoufIvnf; uk&ftmef
usrf;awmfjrwf tm,wfawmf 40;29 wGif/ “zpf&fatmifefu/ igonf rdrdxifjrif,lq
csufudkom toifwdk‹tm; t-uHay;jcif;jzpfonf? xdkrSwpfyg; igonf toifwdk‹tm; oifh
avsmfrSefuefaom enf;vrf;rSwpfyg; wjcm;rnfonfudkrS n$efjyonfr[kwf
[kajymqdkcJhayonf”[k az:jyxm;ayonf?
zg&dk;bk&if. acwfopfudk,fpm;vS,frsm;onf/ qdkAD,ufjynfaxmifpkESifh 20=&m
pkESpftwGif; wpfygwDpepfudk wnfaxmif&ef-udK;yrf;cJh-uaom uGefjrLepftpdk;&tm;vkH;
wdk‹jzpf-uayonf? wpfygwDpepftpdk;&vufatmuf&Sd EdkifiHwdkif;wGif vl‹tzGJ‹tpnf;wpfck
vkH;udk EdkifiHawmftpdk;&u ykHpHcsay;onf? jynfolvlxkudk um,uHtm;jzifh tpdk;&u zd
ESdyfcsKyfcs,fI/ raemuH(pdwf"gwf)tm;jzifh 0g'jzef‹r+rsm;u v$rf;rdk;csKyfcs,fxm;.? uk&f
tmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;aom zg&dk;bk&if. tm%m&Sifpepfudk 20=&mpkESpfrsm;
wGif vDeif/ pwmvifESifh armfpDwkH;tp&Sdonfh tm%m&Sifwdk‹u tarGqufcH-uonf?
tvfab;eD,m;EdkifiH tm%m&Sif tifAm[kwfpf[mu ol.jynfolrsm;udk bmomt,l0g'
,kH-unfusifhokH;r+/ 0wfjyKr+ rjyK&ef wm;jrpfxm;onf? bmoma&;t&0wfjyK&mXmetm;
vkH;udk ydwfvdkufjyD;/ “urBmay:wGif yxrOD;qkH;aombk&m;rJhEdkifiHawmf”udk wnfaxmif
vdkufjyDjzpfa-umif; a-unm.?
acgif;aqmifrsm;udk udk;uG,fjcif;
The Idolization of Leaders
uk&ftmefusrf;awmfjrwf (28;38)wGif/ tv†m[ft&Sifjrwfu u|Ekfyfwdk‹tm; zg&dk;
bk&ifonf rdrdudk,fudk trsm;jynfolwdk‹ bk&m;tjzpfudk;uG,f-uatmif/ bk&m;[kxifjrif
atmif ajymqdkcJha-umif; az:jyxm;awmfrl.? zg&dk;ajymaompum;rsm;wGif xif&Sm;vsuf
&Sdonf? “xdk‹jyif zpf&fatmifefu ajymqdkav.? tdk=rSL;rwfwdk‹/ u|Ekfyfonf rdrdtjyif
toifwdk‹Y tjcm;udk;uG,f&m&Sdonf[lIroday?” tD*spfordkif;wGifvnf; zg&dk;bk&ifrsm;
u rdrdudk,fudk “TurBmrS bk&m;rsm;”jzpfonf[k ajymqdkcJh-ua-umif; awG‹&Sd&ayonf?
uGefjrLepftpdk;&wdk‹onfvnf; xdkodk‹aom pdwf"gwf&Sd-uayonf? vDeif/ pwm
vif/ armfESifh ajrmufudk;&D,m;rS uifrftifqGefwdk‹onfvnf; olwdk‹.jynfolrsm;u olwdk‹
159
udk bk&m;tjzpfjrifap&ef OD;aESmufaq;-uonf? T“yk*~dKvfpGJ udk;uG,fqnf;uyfr+”onf
“acgif;aqmifrsm;udk udk;uG,fjcif;”ay:vDpDudk az:jyjcif;wpfrsdK; jzpfayonf?
&kyfqif;wkudk;uG,fjcif;odk‹,drf;,dkifjcif;udk &k&Sm;EdkifiH uGefjrLepfawmfvSefa&;
acgif;aqmif vDeif.acwfwGif pwifcJhonf? vDeifcsefxm;cJhaom pmayrsm;wGif “bm
omt,l0g'a&mif0gvuQ%m”rsm; yg&Sdaeonfudk owdxm;Edkifayonf? odk‹aomfvnf;
xdkbmomt,l0g'rSm &kyfqif;xkudk;uG,faom t,l0g'rsdK;jzpfonf? vDeifu uGefjrLepf
ygwDudk bmomt,l0g'r[kwfaom *dk%f;tjzpfpnf;&kH;cJh.? olaoqkH;csdefwGif/ ygwD0if
wdk‹u tifrwef-uD;us,fonfh tcef;tem;usif;yjyD; c&pf,mefbk&m;0wfjyK&mY &Gwfzwf
onfhpmom;rsdK;avoHrsdK;jzifh vDeif.tavmif;wGif “&JabmfvDeif/ toif.trdef‹rsm;udk
u|Ekfyfwdk‹aqmif&Gufygrnf?”112[k 0dkif;qdk-uonf? vDeif.tavmif;udk a&S;tD*spfjynf
zg±dk;bk&ifrsm;.tavmif;rsm;udkuJhodk‹ &kyfvkH;oGif;I tifrwef-uD;us,faom taqmuf
ttkHocsõKif;*lwGif odrf;qnf;xm;-uonf?
pwmvifESifharmfwdk‹u vDeif.ykHpHtwdkif;vdkufvkyf-uonf? olwdk‹.wdkif;jynf&Sd
jynfolvlxk. “acgif;aqmif-uD;=bk&m;”tjzpf o&kyfay:vGifatmif jrdKŒ-uD;wdkif;vdkvdk
rSm -uD;rm;onfh olwdk‹.ausmuf&kyfudk aqmufvkyfjyoxm;-uonf? armfu pmtkyf
eDuav; wpftkyfa&;jyD;/ w&kwfjynfolwdkif;u T“usrf;jrwf”udkzwf&efwm0ef&SdI/ ‚if;
wGifygaom ynwfcsufrsm;udk ol.ae‹pOfb0wGif vdkufemusifhokH;&.? w&kwfvlrsdK;
tajrmuftjrm;wdk‹onf ,ae‹txd wdkif;jynf. ae&mwumwdkif;wGif aqmufvkyfxm;
aom “-uD;us,faomb0yJhudkif-uD;” odk‹r[kwf “-uD;us,faom acgif;aqmif-uD;”.
ausmuf&kyfodk‹ armf.arG;ae‹wdkif;wGif oGm;a&mufqkawmif;*g&0jyK-u.? tajrmuft
jrm;aomolwdk‹vnf; tpkvdkuf rdrdudk,fudk owfao-u.?
ajrmufudk;&D,m;wGif/ uifrftifqGefudkvnf; tm%m&vmcsdefrSpI ol‹tm;yk*~dKvf
pGJudk;uG,fr+ jyK-uonf? jynfolwdk‹udk trSm;r&SdbJ rSefuefonfhvrf;pOftwdkif; a&SŒ
aqmifoGm;Edkifonfh “jynfolwdk‹. aerif;-uD;”[k ac:-u.? ajrmufAD,uferfuGefjrLepf
tm%m&Sif [dkcsDrif;onfvnf; xdkenf;twdkif;yif jzpfayonf?

uGefjrLepf0g'jzef‹ydkpwmrsm;onf/ armfudk w&kwfjynfolrsm;tay: xGef;vif;ay;aeonfh aerif;-uD;


yrm/ vlwdkif;udk om,maysmf&$ifonfhb0odk‹ vrf;jyac:aqmifoGm;Edkifonfh “jrifhjrwfaomyk*~dKvf”
tjzpf o&kyfaqmifxm;I yk*~dKvfpGJudk;uG,fr+ jyK-u.?

160
ajrmufudk;&D,m;tm%m&Sif uifrftifqGef. ausmuf&kyfa&SŒwGif trsm;vlxku OD;cs&Sdcdk;-ujcif;onf/
uGefjrLepf0g'onf vuf&Sdacwfopf&kyfxkudk;uG,fjcif;jzpfa-umif;udk az:jyvsuf &Sd.?

161
uGefjrLepf0g' = rsufarSmufacwfrS yk*~dKvfpGJudk;uG,fjcif;t,l0g'jzpf.?
vlwdk‹u vDeifESifharmfwdk‹. tavmif;&kyfuvyfudk wef;pD-unfh±+-ujcif;onf/ uGefjrLepf0g'u
acgif;aqmifrsm;udk uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;aom a&S;tD*spfjynf zg&dk;bk&ifwdk‹
udkuJhodk‹ yk*~dKvfpGJ&kyfxkudk;uG,fr+jzpfatmif vkyfaqmifaea-umif; az:jyvsuf&Sd.? zg&dk;bk&ifuJhodk‹
&dkif;pdkif;&ufpufr+udk ESpfoufpGmjyKusifhcJh-uonfh vDeifESifhpwmvifwdk‹udk zg&dk;bk&ifrsm;udkuJhodk‹
rrfrD&kyfvkH;oGif;xm;-uonf? vDeif.OD;aESmufudk “rnfr#-uD;us,fjrifhjrwfaomOm%ftpGrf;”&Sd
onfudk prf;oyfppfaq;&eftwGuf txl;umuG,fjyKpkodrf;qnf;xm;-u.?

uGefjrLepf0g'onf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;aom zg&dk;bk&iftkyfcsKyfa&;uJhodk‹


vlenf;pkutm%mcsKyfudkifxm;aompepf jzpfonf? uGefjrLepfygwDacgif;aqmifwdk‹onfvlxktm;
tay:pD;rS -unfhI/ olwdk‹vdkcsifovdk OD;aqmif-uonf?

162
vlenf;pktodkif;t0dkif;tm%mwnfaqmufykH
Oligarchic Structure
vlenf;pktodkif;t0dkif;tm%m&Sifwnfaqmufr+onf “vlenf;pktkyfcsKyfa&;”
jzpfI/ EdkifiHa&;tm%monf tuef‹towf&Sdonfhtenf;i,faomvlwpfpk.vufxJ
wGifom &Sdayonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwft& -unfhygu bk&m;w&m;rJhpepfwdk‹onf
tajccHtm;jzifh vlenf;pktodkif;t0dkif;tm%m&Sifpepfjzpfonf? “wdkif;jynfacgif;aqmif
rsm;”odk‹r[kwf “a&SŒaqmifa&SŒ&yfrsm;”onf tkyfcsKyfa&;tm%mudk olwdk‹.vufxJwGif
qkyfudkifxm;I/ olwdk‹.tawG;tac:twdkif; tkyfcsKyf-uayonf? uk&ftmefusrf;awmf
jrwf tm,wfawmfrsm;udk -unfhjcif;jzifh/ zg&dk;bk&if.tkyfcsKyfa&;tzGJ‹wGif t-uHay;t&m
&Sdrsm;/ yOPvufarSmfq&mrsm;ESifh ppfom;rsm;omyg0ifaom vlenf;pktodkif;t0dkif;tm%m
&Sifpepfjzpfonfudk awG‹&onf? jynfolwdk‹udk zg&dk;.tkyfcsKyfa&;,EW&m;wGifom avSmif
xm;Edkif&ef yOPvufarSmfq&mwdk‹u jynfolwdk‹. awG;ac:r+rsm;udk xdrf;ausmif;xm;onf?
ppfom;rsm;u twif;t"rR&ufpuf-urf;-uKwfpGm-uD;-uyfxdef;csKyfxm;-uonf?
uGefjrLepftpdk;&wdk‹onf/ uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif az:jyxm;aom bk&m;rJhvl
en;fpktm%m&Sifpepf. acwfopftqifhwlt&nftaoG;wltkyfcsKyfr+ jzpf-uonf? uGef
jrLepfwdk‹u “jynfol‹tm%m”udk ay;tyfrnf[k tpjyK-uaomfvnf;/ olwdk‹tm%m&vm
aomwdkif;jynfwdkif;wGif/ tenf;i,faomvlenf;pktodkif;t0dkif;u csKyfudkifpdk;rdk; aom
tm%mudkom wnfaqmuf-uayonf? wdkif;jynf. EdkifiHa&;tm%mtm;vkH;udk “ypPnf;
rJhvlwef;pm;ygwD” odk‹r[kwf “tvkyform;ygwD”ponfhtrnfrsm;udkaqmifaomygwD
odk‹ ay;tyfvdkuf-uaomfvnf;/ xdkygwDrsm;onf tvkyform;rsm;ESifhaomfvnf;aumif;/
ypPnf;rJhqif;&Jom;rsm;ESifhaomfvnf;aumif;/ rnfokd‹r#ywfoufjcif;r&Sdacs? uGefjrLepf
ygwDA[dkaumfrDwDESifh ay:vpfjAL&dkac:qkH;jzwfcsufcsonfh,EW&m;onf/ ‚if;.taxGaxG
twGif;a&;rSL;u xdyfqkH;wGifaeI tm%mudkqkyfudkifxm;um/ tm%mudk -uifemw&m;
uif;rJhpGm tokH;jyKayonf? uGefjrLepftpdk;&rsm;wGif/ “'Drdkua&pD”qdkonfrSm/ a&G;
aumufyGJESifh ygwDuGef*&uftp&Sdonfh jy&kyfomv#if jzpfayonf?
pdkufysKd;oD;ESHrsm;ESifh arG;jrLa&;udk zsufqD;jcif;?
The "Destruction of Crops and Breeding Stock"
uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif bk&m;w&m;rJhonfhtkyfcsKyfa&;ESifhywfoufI az:jy
&mY/ u|Efkyfwdk‹tm; tvGefta&;-uD;onfh tcsufwpfcsufudk owdxm;tm&kHpdkuf-u&ef
tv†m[ft&Sifjrwfu jyqdkxm;awmfrl.?
uk&ftmefusrf;awmfjrwf (2;205=206)wGif/
xdkolonf jyefoGm;aomtcg ajrjyif0,f ysufpD;a-umif;rsm;udk jyKrl&efvnf;
aumif;/ v,f,mudkif;u|ef;rsm;ESifh (u|JEGm;)wd&pm>efrsm;udk zsufqD;&efvnf;aumif;/
-udK;yrf;tm;xkwfavonf? trSefpifppf tv†m[ft&Sifjrwfonf (,if;uJhodk‹)zsufqD;
jcif;udk pdk;pOf;r# ESpfoufawmfrrlay?
xdkrSwyg;wkH rnfonfhtcgrqdk xdkoludk toifonf tv†m[ft&Sifjrwftm;
a-umuf&GH‹ygav[k ajymqdkonf&Sdaomf xdkol‹tm; ol.*k%frmeonf raumif;r+'kp&dkuf
bufodk‹ qGJaqmifoGm;avonf? odk‹jzpf&m xdkoltbdk‹ “*s[EMrf”i&Jonf vkHavmuf.?
trSefaomfum; (*s[EMrfi&Jonf) tvGefqdk;&Gm;vSaomae&mXme jzpfayonf?

163
“ajrjyif0,f ysufpD;&mysufpD;a-umif;rsm;udk jyKrl&efvnf;aumif;/ v,f,mudkif;
u|ef;rsm;ESifh (u|JEGm;)wd&pm>efrsm;udk zsufqD;&efvnf;aumif;/ -udK;yrf;tm;xkwfav
onf?” [laomtydk'fudk owdrl&efvdktyf.? Ttm,ofawmfonf/ qdkAD,ufjynf
axmifpk/ w&kwfeDESifh uarBm'D,m;EdkifiHrsm;wGif usifhokH;onfh pkaygif;(bkHpepf)udk twd
tus az:jyxm;jcif;jzpfayonf? vDeif/ pwmvif/ armfESifh yGefyGwfwdk‹u olwdk‹.EdkifiH
wGif ±+yfaxG;jcif;ESifh a-umuf&GHŒxdwfvef‹jcif;udk zefwD;cJh-uayonf? tDAdkvl;&Sif;0g'D
vdkifqifudk. t"dy`g,fr&SdaompdkufysdK;arG;jrLa&;udk usifhokH;apjcif;jzifh/ pdkufysdK;a&;oD;ESH
tm;vkH;udk zsufqD;ypf-uI rsdK;qufwpfacwfvkH;udkyif jyKef;ukefvkenf;txd touf
aygif;ajrmufjrm;pGmudk owfjzwfcJh-uonf? Ttm,ofawmfwGifyif xdkodk‹jypfr+usL;vGef
-uolwdk‹onf/ armufrmaom bmomw&m;uif;rJholwdk‹jzpf-ua-umif;udk qufvufaz:
jyxm;ayonf? Taz:jycsufrsm;onf rdrdudk,fudk bk&m;ozG,f xifrSwf,lq-uaom
uGefjrLepftm%m &Sifrsm;ESifh tHudkufjzpfaeayonf?

urBm-uD;onf rjywfrpJwdk;wufzGH‹jzdK;vsuf&Sdonf/ vGefcJhonfha&S;a[mif;vl‹tzGJ‹


tpnf;wdk‹onf u|Ekfyfwdk‹. acwfopfxufwdk;wufzGH‹jzdK;r+avsmhenf;onf[k uGefjrLepf
wdk‹u ,kH-unf-uonf? xdk‹a-umifh/ vGefcJhonfh ESpfaygif;axmifcsDcJhaomtwdwfumv
wGif yGifhcJhonfheADwrefawmfwdk‹ ,laqmifvmcJhaom usrf;*efrsm;udk txiftjrifao;-u
onf? odk‹aomfvnf;/ vGefcJhonfh ESpfaygif; wpfaxmifhav;&mausmfu usa&mufcJhonfh
uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGifrlum;/ olwdk‹.tawG;tac:ESifh yifudkpdwfaepdwfxm;wdk‹
onf/ pOf;pm;qifjcifOm%fuif;rJhjcif;/ vdrfvnfvSnfhjzm;jcif;ESifh pm&dwWysufjym;,kwfrm
jcif;jzpfonf[k az:jyxm;ayonf? uGefjrLepfacgif;aqmifwdk‹u olwdk‹udk,fudkolwdk‹ rnf
r#yifwdk;wufzGH‹jzKd;onfhordkif;tqifhodk‹ a&mufae-uonf[k ajym-uayaomfvnf;/ eAD
wrefawmfrlpm.acwfrS zg&dk;bk&ifESifh t&m&mwGif wlnDae-uayonf?
trSefrSm ordkif;u vlom;wdk‹. Om%fxufjrufjcif;wdk;wufzGH‹jzKd;r+ odk‹r[kwf
pdwf"gwfjyKjyifajymif;vJjcif;ponfwdk‹udk jyqdkjcif; r&Sdacs? vGefcJhonfh ESpfaygif;axmif
aygif;rsm;pGmu vlawGvnf; ,ae‹rsufarSmufacwfrSvlrsm;. t*Fg&yfrsm;twdkif;om &Sd
cJh-uonf? ,Ofaus;r+ESifh enf;ynmydkif;wGif/ wdk;wufr+&SdcJhovdk aemufqkwfjcif;vnf;
&Sdayonf? Oyrm/ eADwrefawmplvdkifrmef(aqmvrGef).acwfrS enf;ynmrsm;ESifh tD
*spfvlrsdK;wdk‹ yD&rpfaqmufvkyfcJhonfhenf;ynmrsm;udk ,ae‹acwfwGif rod&SdEdkifao;acs?
,ae‹usef&Sdaeao;aom tEkynmtydkif;tprsm;u tcsKd‹,Ofaus;r+acwfrsm;onf tifr
wefwdk;wufaom ,Ofaus;r+ESifhenf;ynmrsm;udk pkaqmif;tokH;jyKcJh-ua-umif; od&Sd&
aomfvnf;/ xdkwdk;wufr+rsm;onf tpOftjrJ wpforwfwnf; r&SdcJhacs?
u|Ekfyfwdk‹txufu qdkcJhonfhtwdkif;/ tv†m[ft&Sifjrwfonf vlom;wdk‹udk ykHyef;
o¾mef&kyftrsdK;rsKd;tjyif/ pdwfaepdwfxm;pOf;pm;qifjcifjcif;trsdK;rsdK;ESifhtwl zefqif;
xm;awmfrl.? ‚if;wdk‹wGif ordkif;onf tv†m[ft&Sifjrwf owfrSwfxm;awmfrlonfh
pnf;rsOf;pnf;urf;twdkif; zGH‹jzdK;vmcJhayonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf (33;62)wGif
tv†m[ft&SifjrwfcsrSwfxm;awmfrlaom obm0ESifhvlr+a&;pnf;rsOf;pnf;urf;rsm;onf
ajymif;vJjcif;r&Sda-umif; rdef‹awmfrlxm;.? “Tonf a&S;txufausmfumvY vGefav
cJhaomolwdk‹ESifhywfoufI tv†m[ft&Sifjrwf. Oya'pnf;urf;yif? pifppf toifonf
tv†m[ft&Sifjrwf. Oya'pnf;urf;Y rnfonfhajymif;vJr+udkr#yif tv#if;awG‹&Sdvdrfh
rnfr[kwfaywum;?”[k az:jyxm;.?
uGefjrLepf0g'uJhodk‹aom &ufpuf-urf;-uKwf&dkif;pdkif;onfh tawG;tac:udk vufcH
&ef uwdu0wfjyKjcif;onf/ rawG;Edkif rawG;bl;aom 'kuQyifv,fjyifodk‹ a&mufap.?

164
'g0if. ravsmfuefaomtawG;tac:udkvufcH,kH-unfI bk&m;rJh0g'udka&G;,lolwdk‹
onf/ olwdk‹.qkH;cef;wdkifjcif;udk jyifqifjcif;om jzpfayonf? TtcsufESifhywfoufI
uk&ftmefusrf;awmfjrwf (30;41)wGif atmufygt"dy`g,ftwdkif; az:jyxm;ayonf?
vlwdk‹.vufrsm;u qnf;yl;cJh-uaom(raumif;r+'kp&dkufwdk‹)a-umifh ukef;ajrY
vnf;aumif;/ ork'N&myifv,fYvnf;aumif;/ ysufpD;r+(ab;Oyg'frsm;)onf jzpfay:I
aeacsjyD? aemufqkH;wGif xdkt&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹usifhrlcJh-uaom jypfr+tcsKdŒ.t&om
udk ‚if;wdk‹tm; jrnf;prf;apawmfrlrnf jzpfayonf? odk‹rSomv#if ‚if;wdk‹onf (rdrdwdk‹.
jypfr+rsm;rS) jyefvSnfh-uayrnf?
1970=ckESpfpmayynm±SifEkdbJvfqk&ol/ uGefjrLepf0g'udk Ed+ufEd+ufc|wfc|wf tm;
remwef;a0zefol tvufZENm tdkif qdkvfZifepfqifu Trdk;usOya'pnf;urf;. vlr+
a&;qdkif&m obm0ESifhywfoufI ol.pmayrsm;wGif xnfhoGif;a&;om;xm;ayonf?
1983=ckESpf vef'efjrdKŒYay;aom rdef‹cGef;wGif/ ol.trsdK;om;rsm;tay: tb,fha-umifh
xdkr#&ufpuf-urf;-uKwfr+rsm; usa&mufcJhonfhta-umif;udk &Sif;jycJhavonf?
vGefcJhwJhESpfig;q,favmufwkH;u/ usaemfi,fao;wJhtcsdefrSm/ &k&Sm;EdkifiHrSm -uD;us,fwJh
ysufpD;,dk,Gif;jcif;jzpfwmeJ‹ywfoufjyD; vl-uD;ol-uD;awGu “vlawG[m bk&m;ocifudk
arhvdkuf-uw,f/ 'gha-umifh 'DvdkjzpfvmwmbJ?”vdk‹ nD;nL-uwmudk owd&rdygw,f?
tJ'DtcsdefupjyD;/ ESpfaygif; 50=eD;yg;avmuf usaemfwdk‹&Jh awmfvSefa&;ordkif;udk avhvmcJhyg
w,f? tJ'DudpPeJ‹ywfoufjyD; pmtkyfaygif;&mcsDjyD;zwfcJhygw,f? wpfOD;csif;&JhxGufqdk0efcH
csufaygif;awGudkvJ &mcsDjyD;pkaqmif;xm;cJhygw,f? tJ'D uaomif;ueif;ajAmif;qefr+awGudk
&Sif;xm;&mrSm pmtkyfaygif; &SpfwGJtxdjyKpkcJhygjyD? vl‹toufaygif; oef;aygif; 60=avmuf
udk0g;jrdKcJhwJh tzsufawmfvSefa&;-uD;&Jhta-umif;&if;udk 'Duae‹twdkcsKH;EdkifqkH; twdusqkH;
ajymr,fqdk&if “vlawG[m bk&m;ocifudk arhvdkuf-uw,f/ 'gha-umifh 'Dvdkjzpfvmwm
113
bJ?”vdk‹ usaemfxyfajym&rSmygbJcifAsm?
uGefjrLepf0g'jzpfay:vmjcif;onf vlwdk‹u tv†m[ft&Sifjrwfudk arhavsmhxm;
aoma-umifh jzpf.? bk&m;rJhvl‹tzGJ‹tpnf;onf rnfr#txd oem;-uifemjcif;w&m;uif;
rJhI rnfr#txd&ufpuf-urf;-uKwf &dkif;pdkif;,kwfrmEdkifa-umif;/ 'g0if0g'uJhodk‹aom &kyf
0g'tawG;tac:rsm;u rnfodk‹aomvl‹tzGJ‹tpnf;udk arG;xkwfay;rnf ponfwdk‹udk rsuf
0g;xifxif jyoaomoufaocHO'g[&k%fyif jzpfayonf? uGefjrLepf0g'u ay;aqmifcJh
aom'kuQqif;&Jjcif;wdk‹udk -unfhjcif;jzifh/ bmomt,l0g'udk,fusifhw&m;&Sdaom vl‹tzGJ‹
tpnf;ESifh r&Sdaomvl‹tzGJ‹tpnf;wdk‹ t-uD;tus,fjcm;em;a-umif;udk awG‹jrif&ayonf?
TtcsufrSwpfqifh bmomt,l0g'udk,fusifhw&m;ay:wGiftajccHaomb0omv#if
vlom;udk u,fwifEdkifa-umif; u|Ekfyfwdk‹oabmaygufEdkifayonf?
vlwdk‹u tv†m[ft&Sifjrwfudkjiif;y,fxm;jyD;/ bmomt,l0g'uoif-um;ydk‹cs
ay;aom udk,fusifhw&m;rsm;rSa0;uGmonfhtawG;tac:rsm;wGif w0Jvnfvnf&Sdaeao;
ygu/ uGefjrLepf0g'ESifhtwl tjcm;azgufjyefaomtawG;tac:rsm;u ae&m,lEdkifayvdrfh
rnf? txufyguk&ftmeftm,ofawmfwGif jyoxm;aom “vlwdk‹.vufrsm;u qnf;yl;
cJh-uaom(raumif;r+'kp&dkufwdk‹)a-umifh ukef;ajrESifhork'N&myifv,fjyifY ysufpD;r+ab;O
yg'frsm;”rjzpfapvdkygu/ vlwdk‹onf ‚if;azgufjyefaomtawG;tac:rsm;udk a0;a0;a&Smif
I tjcm;olrsm;udkvnf; a&SmifuGif;atmif qGJaqmifac:xkwf&ef vdktyfayonf? Tt
csufwGif atmifjrifEdkif&eftwGuf/ vlwdk‹onf 'g0if.tawG;tac:u odyH`ynmwGift
ajccHonf[k rSm;,Gif;pGmvufcHcJh-uaoma-umifh vlom;avmuudk 'kuQaygif;rsdK;pkHouf
a&mufapcJhjcif;udk od&SdjyD;/ 'g0if.oDtdk&Donf w&m;r0ifrSm;,Gif;a-umif; odyH`ynmu
oufaoxlxm;onfhtcsufrsm;udk od&Sdoabmayguf&ef vkdtyfygonf?

165
T21&mpkESpftwGif;/ Om%fynmxufjrufI todw&m;&Sdol xdk;xGif;Om%ft
ajrmftjrif&Sdolwdk‹. ta&;-uD;aomwm0efrSm/ “&kyf0g'ESifh obm0tajcjyK0g'”udk qef‹
usifonfh ynmOm%f&nftpGrf;wdkufyGJ qifEGJ&ef vdktyfayonf?

166
167
t ar&duefEdkifiHrS 'g0if.oDtdk&DESifhywfoufIajymv#if uG,fvGefol pwD
zifa*sa*gvf.trnfudk csufcsif;owdpjrJjzpf.? olonf [m;Awf
wuUodkvf ZD0aA'ESifh ausmufjzpf&kyf-uGif;ynm (edcgwuaA')ygarmuQ
tjzpf ESpfaygif;rsm;pGm tr+xrf;aqmifcJh&m/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DudkaxmufcHaom pmtkyf
tajrmuftjrm;a&;om;cJhI/ Tacgif;pOfESifhywfoufI owif;avmuom;trsm;ESifh
vnf; tcgtacgufaygif;rsm;pGm ajymqdkajz-um;cJhbl;avonf? tDAdkvl;&Sif;ESifhywfouf
I tajctwifajymqdkwdkif; odk‹r[kwftjiif;yGm;wdkif; urBmausmf wdkif;rfr*~Zif;ESifh e,l;pf
0dufr*~Zif;wdk‹u a*gvfudk tpOftjrJudk;um;avh&Sd-u.? ol.pmtkyfrsm;onfvnf;
pmtkyfqdkifrsm;rS pmtkyfpifrsm;ESifh obm0ordkif;jywdkufrsm;wGif tpOftjrJxifxif&Sm;
&Sm; &Sdwwfayonf?
a*gvfu 'g0if.csKdŒ,Gif;csufrsm;udk tjrJ-udK;pm;IvdkufvHzkH;zdjyD; ausmufjzpf&kyf
-uGif;rSwfwrf;rsm;rS jiif;y,fonfhtcsuftvufrsm;udk jyifqifavh&Sd.? trSefrSm/ xdkodk‹
vdkufvkyf&mY ratmifjrifcJh&Smay? xdk‹a-umifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk tpOftjrJa0zefavh&Sd
onfh bmuavrS ygarmuQ zD;vpf*|efqefu ol‹udk “'g0iftawG;tac:. *dkbmacsŒAf”
[k ac:avh&Sdonf? a*gvfuvnf; ol.-udK;yrf;csufrsm; ratmifjrifa-umif;udk tcg
aygif;rsm;pGm 0efcHcJhayonf?114 (tao;pdwfudk Darwinism Refuted:How the Theory of
Evolution Breaks Down in the Light of Modern Science, by Harun Yahya, Goodword
Books, 2002)wGif bwf±+Edkifygonf?
pwDzif a*s a*gvfonf rm;uPf0g'ESifh 'g0iftawG;tac:udk tifrwefwG,fwmcJh
&m/ vla&SŒola&SŒyGifhyGifhvif;vif;yif 0efcHxm;ayonf? ol‹twGuf rm;ufP0g'ESifh 'g0if
0g'wdk‹onf '*Fg;wpfjym;. acgif;yef;ESpfrsufESmESifhwlonf[k qdkonf? 'g0ifu “tEk
yËdavmrobm0”udk &Sif;jyI/ rm;ufPonf “tEkyËdavmrordkif;”udk &Sif;jyonf[k
qdk.? a*gvf. rm;ufP0g'wGif Tr#wG,fwmaejcif;onf/ ol. tEkyËdavmr&kyf 0g'
wGif ouf0if,kH-unfr+a-umifh jzpfonf? olonf 'g0ifudk tjyif;txefumuG,fajymqdk
cJhayonf? tb,hfa-umifhqdkaomf 'g0ifonf obm0udk &Sif;jy&mY ol.&kyf0g't
awG;tac:udk rSefuefpGm tokH;csjcif;a-umifh jzpfonf[k qdk.?115
1992=ckESpfwGif rm;ufP0g'D='g0if0g'Dtjzpf ausmf-um;aomTyk*~dKvfonf &k&Sm;
EdkifiHodk‹ oGm;a&mufcJh.? olc&D;rxGufrDwpfESpftvsifwGif ta±SŒOa&myEdkifiHwdk‹ uGJjyJukef
-ujyD; qdkAD,ufjynfaxmifpkonfvnf; ysufoGm;I uGefjrLepfygwDvnf; r&Sdawmhay?

168
wurBmvkH;u uGefjrLepf0g'usqkH;oGm;jyD[k vufcH,kH-unf-uaomfvnf; a*gvfu
wpfrsdK;t"dy`g,faz:cJhonf? owif;axmufrsm;tm;/ “[kwfw,f/ &yf&Sef(&k&Sm;vlrsdK;)wdk‹

pwDzif a*s a*gvfonf tvGefjyif;jyaom


rm;ufP0g'DjzpfI 'g0if0g'udk ,kH-unfvuf
cHonfh tar&duefEdkifiHrS ausmf-um;xif&Sm;
aom odyH`ynm&SifwpfOD;jzpf.? qdkAD,uf
qdk&S,fvpfjynfaxmifpk ysufpD;uGJjyJoGm;
onfhtcg/ rm;ufP0g'onf ydkIom tiftm;
-uD;xGm;vmonf[k a-unm.?

u rm;ufQ0g' pD;yGm;a&;pepfudk emrnfysufatmifvkyfvdkufwmawmhtrSefbJ/ 'gayrJh


aemufxyfydkrdk-uD;us,fwJh jywfawmif;jywfawmif;-um;jzwfajymif;vJr+twGuf w&m;0if
wkH;ygbJ”116[k rm;uPfrSefuefa-umif;udk oufaoxlvdkufjcif;jzpfa-umif; &Sif;jycJhav
onf?
a*gvf.tqdkt& rm;ufP0g'onf touf&Sifaeygao;onf?
uGefjrLepfpepfvnf; &Sifaeao;onf
Communism is Alive as Well
pwDzif a*s a*gvf. 'g0if0g'wGif opPmcH ESpfjr‡Kyfxm;or#onf xl;jcm;vSaom
udpPr[kwfay? 20=&mpkESpfrS tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk vufcHcJh-uaom ausmf-um;xif&Sm;
onfhodyH`yynm&Sifrsm;teuf/ tajrmuftjrm;wdk‹onf rm;uPf0g'Drsm; jzpf-uonf? vGefcJh
onfh&mpkESpfxuf0ufavmufwkH;u/ tvufZENm; tdkyg&ifESifh a*sbDtufpf a[mfvf 'def;
uJhodk‹aom tausmfa';,yk*~dKvfwdk‹onfvnf; opPm&Sdrm;ufP0g'Drsm;jzpf-uI tDAdkvl;&Sif;
oDtdk&DESifhywfoufonfh prf;oyfcsuftajrmuftjrm; jyKcJholrsm; jzpf-uayonf? t
aemufEdkifiHom; tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;jzpf-uonfh *|ef arem'f prpfESifh &pfcsm'f vD0ef
wefwdk‹onfvnf;/ rm;ufP0g'udk tjyif;txefaxmufcHumuG,fae-uqJaom ynm&Sif
rsm;jzpf-uayonf?
Tyk*~dKvfawGt&/ 'g0if0g'ESifh rm;ufP0g'wdk‹onf t"dy`g,fwpfrsdK;wnf; jzpf.?
oDtdk&D(0g')wpfckcsif;onf/ wpfckwnf;aomtawG;tac:=tEkyËdavmr&kyf0g'wGif t
ajccH-uayonf? rm;ufPu ordkif;wGif tokH;csI/ 'g0ifu obm0jzpfpOfwGif tokH;cscJh
onf? Tyk*~dKvfwdk‹.tqdkt&/ wurBmvkH;trsm;,lqae-uonfh=uGefjrLepf0g'ESifh
Oa&myta±SŒtkyfpkonf usqkH;oGm;jyD[laom,kH-unfcsufonf/ rSm;.? “rm;ufP0g'udk
rSm;,Gif;pGm t"dy`g,faz:xkwfjcif;”om usqkH;jcif;jzpfonf? tEkyËdavmr&kyf0g' &Sdae
or#umvywfvkH; rm;ufP0g'Dwdk‹. EdkifiHa&;em;vnfoabmaygufr+onfvnf; quf
vuf wnfwHhaeOD;rnfjzpfonf [kqdk-uonf?
169
TtawG;tac:udk rm;ufP0g'wGif ,kH-unfae-uao;onfh vlyk*~dKvftrsm;ESifh
tzGJ‹tpnf;tajrmuftjrm;wdk‹onfvnf; vufcH-uonf? qdkAD,ufjynfaxmifpkESifh t
a&SŒOa&mytkyfpkwdk‹ &Sdaeao;onfhtcsdefwGif/ ‚if;wdk‹ESifhwpfacwfwnf;rS TuGefjrLepf
wdk‹u uGefjrLepftpdk;&rsm;ESifh rm;ufPtawG;tac:t-um;wGif cGJjcm;xm;cJh-uayonf?
xdkacwfwGif&SdaeonfhuGefjrLepftpdk;&wdk‹onf “ppfrSefaom”odk‹r[kwf“&Sifoefvsuf&Sd
aom” qdk&S,fvpf[k rSnfhac:cJh-uonf? odk‹aomfvnf; qdk&S,fvpftawG;tac:onf
,if;tpdk;&wdk‹wGif jyD;jynfhpkHjcif; r&Sdao;ojzifh/ xdkuGefjrLepftpdk;&awG jydKysufoGm;v#if
vnf; rm;ufPtawG;tac:qdk&S,fvpf0g'onf qufvufI wnf&SdaeOD;rnfjzpfonf[k
tcdkiftrm ajymqdkcJh-uayonf?
rm;ufP.tqdkt&/ vl‹tzGJ‹tpnf;onf/ oD;oef‹tDAdkvl;&Sif; (wpfpwpfp tvdkvdk
wdk;wufajymif;vJjcif;)&Sd&rnf? yxr t&if;&Sif0g'rS qdk&S,fvpf0g'odk‹ajymif;vJoGm;jyD;
aemufqkH; uGefjrLepf0g'odk‹ ajymif;vJoGm;&rnfjzpfonf? Ttqdkonf ,ae‹txdvnf;
rSefuefaeao;onf[k tcdkiftrm ajymae-uonf? &k&Sm;EdkifiHESifhtwl tjcm; 20=&mpkESpf
rS uGefjrLepftpdk;&wdk‹onf/ awmifolv,form;pdkufysKd;a&;vl‹tzGJ‹tpnf;rS jAKef;'dkif;qdk
ovdk qdk&S,fvpf0g'odk‹ ajymif;vJcJh-uonf? -um;wGif t&if;&Sifpepftqifh vGwfaecJh
onf? xdk‹a-umifh/ rm;ufP0g't&/ Ttpdk;&awG ratmifjrifjcif; jzpf.? ,ae‹tcsdef wGif
TEdkifiHrsm;onf/ rm;ufPuajymcJhaom“t&if;&Sifpepftqifh”udk vufcHusifhokH;ae-ujyD?
qdk&S,fvpfpepfwpfausmhjyefa&mufvmonfhtcsdefwGif/ ydkrdktiftm;awmifhwif;jyD; ydkrdkI
-uef‹-uef‹cHEdkifvdrfhrnf [kzGifhqdk-uonf?
rm;ufP0g'udk ,kH-unfae-uao;onfhvltajrmuftjrm;wdk‹onf/ Tt"dy`g,fzGifh
qdkcsufudk vufcHae-uonf? xdkodk‹vufcH,kH-unfae-uolrsm;xJwGif/ pwDzif a*s
a*gvfuJhodk‹aom a±SŒwef;odyH`ynm&Sifrsm;/ Oa&myuGefjrLepfygwD0ifrsm;/ rm;ufP0g'Dynm
&Sifrsm;/ owif;pmq&mrsm;ESifh uGefjrLepft-urf;zuftzGJ‹tpnf;rsm; yg0if-uayonf?
xdk‹a-umifh/ qdkAD,ufjynfaxmifpkESifh ta&SŒOa&my

'g0if0g'('g0iftawG;tac:)touf&Sifaeor#/ tEkyËd
avmr&kyf0g'ESifh uGefjrLepf0g'onfvnf; touf&Sifae
OD;rnf? tar&duefEdkifiHrS rm;ufP0g'D='g0if0g'DodyH`ynm
&Sifwdk‹onf Ttcsufudk oufaoxlaeayonf? vuf0J
bufykHonf yDwmqif;*g;. 'g0iftawG;tac:wpfck
usefaeao;onf [laompmtkyfjzpfonf?

tkyfpk jydKysufoGm;ojzifh uGefjrLepf0g'onf ordkif;wGif ausmfvGefjr‡KyfESHcJhjyD;jyD/ urBmajr


ay:wGif tEW&m,fray;EdkifawmhjyD[k xifrSwfjcif;onf rSm;.? uGefjrLepf0g'onf tEk
yËdavmr&kyf0g'. EdkifiHa&;ykHpHaz:xkwfjcif;jzpfI/ ,if;oDtdk&D usefaeor#umv
ywfvkH; uGefjrLepf0g'onfvnf; usefaeOD;rnfjzpfonf? tawG;tac:wpfckonf vl‹
tzGJ‹tpnf;wpfckwGif tm;aumif;ygu oifhawmfaomywf0ef;usiftajctae&SdonfESifh
wjydKifwnf;/ xdktawG;tac:onf EdkifiHa&;-oZmtjzpf v$rf;rdk;oGm;vdrfhrnf? tEkyËd
170
avmr&kyf0g' tm;aumif;vmjyD; us,fjyef‹oGm;onfESifhwjydKifwnf; ‚if;.EdkifiHa&;t
oGifjzpfaom uGefjrLepf0g'onfvnf; -oZmv$rf;rdk;Edkifaom tiftm;jzpfoGm;Edkifayonf?
,ae‹urBmajray:wGif 'Drdkua&pDESifh vGwfvyfaompD;yGm;a&;pepfwdk‹udk a,bk,s
tm;jzifh tvGefw&m,kH-unfpdwfcs-uayonf? odk‹aomfvnf;/ tjynfjynfqdkif&mvGwf
vyfaompD;yGm;a&;pepfwGif jy\emjzpfay:vmygu vlwdk‹.pdwf"gwfajymif;vJoGm;Edkif
onfh tvm;tvm&Sdayonf? ,Qifuvnf; Todk‹jzpfcJhbl;avjyD? 1929=ckESpf wurBm
vkH; pD;yGm;a&;uyfqdkufcJh&m/ Oa&mywdkufwcGif uGefjrLepf0g'ESifhzufqpf0g'wdk‹ vsifjref
pGm ay:jyLvmjzpf trsm;-udKufa&yef;pm;vmcJhonf? uGefjrLepfwdk‹u xdkpD;yGm;a&;uyf
qdkufjcif;udk t&if;&Sifpepf “jydKysufjcif;”[k t"dy`g,faz:cJh-ujyD;/ ‚if;tcsufjzifh vlt
rsm;udk ydkrdkvG,fulpGm -oZmv$rf;rdk;pnf;&kH;EdkifcJh-uonf?
,QKtcsdefwGif/ uGefjrLepfwdk‹ tiftm;tawmftwef aumif;ae-uonf? txl;o
jzifh Oa&mywdkufwGifjzpfonf? jyifopfEdkifiHESifh tDwvDEdkifiHwdk‹wGif a&G;aumufyGJrsm;Y
tiftm;aumif;ae-uonf? olwdk‹ tcsKd;tpm;tawmftwefjrifhrm;aoma&G;aumufyGJrJudk
&&Sd-uonf? ta&S‹Oa&mytkyfpkEdkifiHrsm;wGifvnf; uGefjrLepfa[mif;wdk‹OD;aqmifaom
uGefjrLepfygwDrsm;u vkHavmufaoma&G;aumufyGJrJudk &&Sdae-uonf? tjynfjynfqdkif
&mjy\em-uD;-uD;=txl;ojzifhpD;yGm;a&;uyf=wpfckcku Tqdk&S,fvpfygwDwdk‹udk tif
tm;awmifhwif;vmapEdkifjyD;/ aemufwpfqifhwufI uGefjrLepftpdk;&wnfaxmifEdkif-u
vdrfhrnf?
&k&Sm;EdkifiH=wpfvSrf;wuf/ ESpfvSrf;qkwf
Russia: One Forward, Two Back
uGefjrLepf0g'ESifh zufqpf0g'wdk‹t-um;wGif tifrwefyg;v$maomrsOf;a-umif;
omv#if uef‹xm;ydkif;jcm;xm;.? T0g'ESpfrsdK;pvkH;onf EdkifiHa&;,yfawmifwpfck.
rsufESmESpfzufjzpfonf? tawG;tac:wpfrsdK;pD. vlr+a&;ESifhudk,fusifhw&m;wnf
aqmufr+ESifh acgif;aqmifr+ykHpHwdk‹onf qifwl-uonf? vlr+a&;odyH`bmom&yfwGif ESpfrsKd;
pvkH;udk “wpfygwDtm%m&SifpepftawG;tac:rsm;”tqifhwGif xnfhxm;onf? wpfyg
wDtm%m&SifpepfykHpHwGif tpdk;&u vl‹tzGJ‹tpnf;udk 0g'jzef‹jcif;/ ajcmufvSef‹jcif;ESifh
zdESdyfcsKyfcs,fjcif; ponfwdk‹jzifh xdef;ausmif;xm;I/ qef‹usifbufom;rsm;udk -uifemw
&m;uif;rJhqkH;enf;rsm;jzifh okwfoif&Sif;vif;ypfonf?
1991=ckESpfaemufydkif;wGif/ &k&Sm;EdkifiHtpdk;&ESifh EdkifiHa&;ykHpHwdk‹onf rsm;pGmajymif;
vJoGm;jcif; r&Sdacs? uGefjrLepf0g'rS rmzD,m*dk%f;wdk‹pdk;rdk;xm;jcif;udktajccHaom zuf
qpf0g'wpfrsdK;odk‹ vufv$Jay;vdkufjcif;om jzpfonf? tajccHajymif;vJr+rSm pD;yGm;a&;ESifh
vlr+a&;wnfaqmufr+wGif &Sdonf? vltawmfrsm;rsm; tcsdeftenf;i,ftwGif; tvGef
trif;-uG,f0csrf;om-uI/ trsm;tm;jzifh. vlaer+tqifhusqif;oGm;onf? -uG,f0csrf;
omolwdk‹ESifh qif;&Jom;wdk‹t-um;wGif -uD;us,faomuGm[r+ jzpfay:vmojzifh 19=&m
pkESpfrsm;wGif t*FvefEdkifiH-uKHawG‹cJhaom “&ufpufonfht&if;&Sif”wnfaqmufr+ESifh -uHK
awG‹ae&onf? aysmhnHhaomEdkifiHawmftpdk;&tm%mESifhtwl vlqdk;*kd%f;rsm; ay:aygufvm
I/ “ya'o&mZf”pepfykHpHrsdK;wnfaqmufr+ jzpfay:vmayonf?
Tjzpfay:vmaomwnfaqmufr+ESpfrsKd;pvkH;=“&ufpufaomt&if;&Sifpepf”ESifh
“ya'o&mZfpepf”=wdk‹onf/ rm;ufP0g't& awmfvSefa&;twGuf vdktyfaomtajctae
rsm;jzpfaejcif;uvnf; pdwf0ifpm;zG,fjzpfayonf? rm;ufP0g'tjrifjzifh-unhfygu/ &k&Sm;
EdkifiH. vuf&Sdwnfaqmufr+onf “uGefjrLepft-udK”wnfaqmufr+jzpfaeonf? rJqEN

171
trsm;qkH;&I/ tpdk;&tkyfcsKyfa&;wGif -oZmoufa&mufaeaomuGefjrLepfwdk‹u EdkifiHw
um(pD;yGm;a&;)uyfqdkufjcif;u 'Drdkua&pDESifh vGwfvyfaompD;yGm;a&;pepfudk udkifv+yf
cgcsvdkufonfhtajctaeudk uGefjrLepfwdk‹uvufawG‹tokH;csEdkifvdrfhrnf[k wGufxm;-u
.? &k&Sm;EdkifiHonf uGefjrLepftpdk;&vufxJodk‹ wzef tvG,fwulv$Jajymif;oGm;Edkifay
onf?
TwGif uGefjrLepf0g'. wdwfwcdk;vSnfhjzm;wwfonfh t-uHudk owdxm;Edkifay
onf? ordkif;umvtwGif; olwdk‹vkyfcJhor#a-umifhjzpfay:vmcJhaom[muGuf (t&if;&Sif
pepfrS uGefjrLepfpepfodk‹ul;ajymif;jcif;)udk jyefvnfzefwD;ae-uonf? xdk‹a-umifh olwdk‹
. jynfolwdk‹udk rmzD,m*dk%f;rsm;. vufxJodk‹tyfvdkufjyD;/ vmrnfhvlwef;pm;t&if;
&Sifpepftajctaeudk jyifqifae-uonf? jynfolwdk‹udk olwdk‹wnfaqmufzefwD;cJhaomp
epfjzifh xdk;ESufeif;ajcvdkufjyD;aemuf/ uGefjrLepfpepfomv#if a&G;p&majz&Sif;enf;
jzpfonf[k ,kH-unf-uatmif -udK;pm;vkyfaqmifae-uayonf?
aemufwpfcsufrSm/ uGefjrLepf0g'onf v#dKŒ0SufpGm &Sdaeao;onf? &k&Sm;tpdk;&
tm%mydkifrsm;tm;vkH;wdk‹onf ,QifuGefjrLepfrsm;jzpf-uI/ rm;ufP. tEkyËdavmr&kyf0g'
oifwef;rsm;jzifh ynmqnf;yl;-uD;jyif;vmcJh-uolrsm;jzpf-uonfhtjyif/ uGefjrLepfEdkifiH
awmfwnfaqmufEdkifrnfhpdwful;,Oftdrfrufudk vufrvGwf-uao;ay? uGefjrLepf0g'
onf/ t&if;&SifpepfacwfrSwpfqifhwufI zGH‹jzdK;vmjcif; jzpf&rnf[k ,kH-unf-uonf?
t&if;&Sifpepf jzpfay:aepOfwGif apmifh-unfhaejcif;onfvnf; “uGefjrLepf”jzpfjcif;.
wm0efwpf&yfjzpfonf? Ttcsdefor,wGif/ olwdk‹u ppfrSefaomuGefjrLepfrsm;jzpf-u
aoma-umifh t&if;&Sif0g'udk axmufcHtokH;cs-ujcif;jzpfonf[k ,kH-unf-uayonf?

&k&Sm;EdkifiH. t&if;&SifpepfykHpHopfudkqef‹usifonfh &k&Sm;jynfolqENjyolwdk‹u uGefjrLepfpepfodk‹


jyefvSnfh&efa-uG;a-umfoHrsm;jzifh atmf[pfawmif;qdkae-uykH?

172
tEkyËdavmr&kyf0g'udk vufcH,kH-unfxm;aomolwdk‹onf/ aemufqkH;wGif
olwdk‹.yef;wdkifodk‹a&muf&ef/ uGefjrLepftjzpf udk,fa,mifajzmufjcif;ESifh aemufwpfcg
zufqpf0g'Dtjzpfajymif;vJxifjyjcif;onf vG,fulvSayonf? tb,fha-umifhqdkaomf/
zufqpf0g'ESifh uGefjrLepf0g'wdk‹. yef;wdkifonf=jynfolwdk‹udkzdESdyfcsKyfcs,f&ef=wpfck
wnf;aom yef;wdkifjzpfaoma-umifhwnf;? TtawG;tac:ESpfrsdK;.-um;wGif ydkif;jcm;
xm;aomrsOf;a-umif;onf tvGefw&mrxifr&Sm; arS;rSdefvSayonf? wpfckwnf;aom
jcm;em;csufrSm/ uGefjrLepf0g'onf/ rdrdwdk‹.zdESdyfcsKyfcs,fjcif;ESifh &ufpuf-urf;-uKwf
jcif;rsm;udk zkH;zd&ef “vlom;qefjcif;”a-uG;a-umfoHrsm;jzifh wdk;wdk;wdwfwdwf v#dKŒ0SufpGm
zdESdyfcsKyfcs,fjcif; jzpfonf?
Tv#dKŒ0Sufr+uef‹vef‹um.aemufuG,fwGif/ &k&Sm;EdkifiHY &dk;&muGefjrLepfwnf
aqmufr+tjzpf uGefjrLepf0g'tm%mwnfjrJvsuf&Sdaeao;onf? qdkAD,ufqdk&S,fvpf
jynfaxmifpkorwEdkifiHawmftpdk;&. ppfwyfrsm;onfvnf; wl&uDvlrsdK;wdk‹.jynfe,f
rsm;udk xdef;csKyfxm;jrJjzpfonf? olwdk‹.t&if;&SifpepfatmufwGifyif/ opPm&SduGefjrL
epf0g'Dwdk‹u jynfolvlxkudk qufvufIzdESdyfcsKyfcs,fae-uao;onf? olwdk‹. bmom
a&;qef‹usifr+ESifh udk,fusifhw&m;uif;rJhapaomtqdkjyKwdkufwGef;csufrsm;jzifh vl‹tzGJ‹t
pnf;udk ukd,fusifhw&m;wefzdk;ESifh tv†m[ft&Sifjrwfudkypfy,fjiif;y,f&efvnf;-udK;yrf;
ae-uao;onf? 'DhaemufrSmawmh/ olwdk‹twGuf uGefjrLepf0g'udk jyefvnfvufrcHEdkif
p&mta-umif; r&Sdawmhay?
pwmvifESifhvDeifwdk‹.ykHygaom ydkpwmrsm;udkudkifaqmifI csDwufqENjy-u
onfh&k&Sm;jynfoluGefjrLepfwdk‹. tiftm;udk txifao;jcif; av#mhwGufjcif; jyKIr&ay?
vDeif. wpfvSrf;wuf ESpfvSrf;qkwf [laompmtkyfwGif/ aemufqkH;yef;wdkifa&muf&eft
wGuf/ c%wjzKwfaemufqkwfjcif;&Sd&rnf[k vDeifu a&;om;xm;ayonf? Tonfu
yif 1991=ckESpfwGif qdkAD,ufqdk&S,fvpfjynfaxmifpkorwEdkifiHawmf jydKysufoGm;jcif;t
ay: uGefjrLepfwdk‹. oabmxm;jzpfonf?
wpfvSrf;wuf/ ESpfvSrf;qkwf===vlyk*~dKvfwdkif;.b0wGif Todk‹jzpfavh&Sd.? EdkifiHrsm;.o
rdkif;ESifh ygwD.zGH‹jzdK;wdk;wufr+wGifvnf; xdkenf;twdkif;jzpf.? ypPnf;rJhvlwef;pm;tzGJ‹ESifh ygwD
pnf;rsOf;pnf;urf;. awmfvSefaom'Drdkua&pDatmifyGJcH&rnfhtcsufudk tenf;i,fv#yfwpfjyufr#
117
oHo, &Sdjcif;onf/ t-uD;us,fqkH;aom owWdenf;ol&Jabma-umifjcif;&mZ0wfjypfr+ jzpfonf?
[k vDeifu a&;om;xm;.?
armf &Sdaeao;onf
Mao Lives!
Oa&myta±SŒydkif;ESifh &k&Sm;EdkifiHY/ 1990=ckESpfrsm;wGif jydKysufoGm;aom uGefjrLepf
pepf jyefvnftouf&Sifvmp&m ta-umif;&Sd.? odk‹aomfvnf; aemufxyfuGefjrLepf0g'
wpfrsdK; rjydKysufcJhyJ/ t&if;&SifpepfykHpHzrf;I ae‹pOftiftm;-uD;xGm;vmaeayonf? T
uGefjrLepf0g'trsdK;tpm;onf tqdk;qkH;ESifht-urf;wrf;qkH;jzpfonf? ‚if;rSm armf0g'
jzpf.?
1991=ckESpfwGif/ qdkAD,uf&k&Sm;EdkifiHjydKysufoGm;pOfu vDeifESifh pwmvifwdk‹.
ausmuf&kyfrsm;udk csdK;vdkufz,fvdkuf-uonf? &k&Sm;EdkifiHu uGefjrLepf0g'udk ypfy,fvdkuf
onf[k xif&onf? odk‹aomfvnf; w&kwfjynfwGif xdkodk‹rjzpfcJhay? 1976=ckESpf armf
aoqkH;jyD;aemuf ,QKxduGefjrLepfygwD tkyfpdk;vsuf&Sdonf? w&kwfEdkifiHonf t&if;&Sif
pepfpD;yGm;a&;pnf;rsOf;pnf;urf;udk vufcHusifhokH;aomfvnf;/ EdkifiHa&;pepfrSm ,ae‹xd
uGefjrLepf0g'udk qufvufxdef;odrf;xm;ayonf? w&kwfjynfolwdk‹.toufaygif;
173
oef;aygif;rsm;pGmudk owfjzwfcJhonfh armfpDwkH;onf/ w&kwfjynftwGuf jrifhjrwfaom
yk*~dKvftjzpf udk;uG,fae-uao;onfrSm tHh-ozG,f jzpfaeayonf?

vGefcJhonfhESpftenf;i,favmufu uGefjrLepf0g' jydKysufoGm;jyD[kxifjyD; ,ae‹tEW&m,fr&Sd


awmh[k xif-uolwdk‹onf rSm;.? tEkyËdavmr&kyf0g't& uGefjrLepfonf enf;y&d,m,ft& aemuf
qkwfjcif;om jzpfonf? vDeif. wpfvSrf;wuf=ESpfvSrf;qkwf trnf&Sdpmtkyft&/ uGefjrLepfwdk‹onf/
olwdk‹. yef;wdkifodk‹a&muf&ef wpfcgwpf&H aemufqkwfoGm;ouJhodk‹ aemufodk‹ajcvSrf;tenf;i,f
qkwf&rnf[k a&;om;xm;.? w&kwfuav;oli,frsm;udk “tEkyËdavmrvrf;av#mufenf;”=aemuf
odk‹ajcESpfvSrf;qkwf/ a&SŒodk‹okH;vSrf;wuf=vrf;av#mufenf;udk avhusifhoif-um;ay;-uonf?
TtcsufESifhywfoufI cdkifrmaomOyrmwpfckrSm/ uGefjrLepfwdk‹. tdrfaxmifpkqdkif&m t
awG;tac: jzpf.? tEkyËdavmr&kyf0g'udkwDaxmifcJhol um;vfrm;uPfu/ uGefjrLepfavmuodk‹a&muf
&ef/ tdrfaxmifrdom;pkpepfudk zsufodrf;ypf&rnf? uGefjrLepfa-unmpmwrf;wGif/ rm;ufPESifh tif*sJvf
wdk‹u/ “uGefjrLepfwdk‹. TatmufajcrSpI a'golykefxp&mwifjycsufyifjzpfaomfvnf;/ tdrfaxmifpk
1
udk zsufodrf;ypf&rnf?” [k a&;om;xm;-u.? olwdk‹u tb,fha-umifh tdrfaxmifrdom;pkudk zsuf
odrf;ypf&rnfhta-umif; Todk‹qufvufI &Sif;jy-uonf? “blZGmtdrfaxmifpk”onf t&if;tESD;ESifh
yk*~vdutusdK;tjrwfwGif rSDcdkaeonf? ‚if;(tusdK;tjrwf)wdk‹udk(uGefjrLepfawmfvSefa&;aemufydkif;
wGif) zsufodrf;ypfjyD;aemufwGif/ tdrfaxmifpkonfvnf; tvdkvdkaysmufuG,foGm;rnfjzpfonf? tdrf
axmifpkonf ol.jznfhwif;bufaysmufuG,fv#if tvdkvdkaysmufoGm;rnf jzpfonf[kqdk.?
tdrfaxmifpk.tp/ yk*~vduydkifypPnf;ESifhEdkifiHawmftpdk;& [laompmtkyfwGif z&uf'&pftif
*sJvfu vl‹ordkif;yxrydkif;wGif tdrfaxmifpkr&Sdaomfvnf; acgif;ykHjzwf&eftwGuf vlvkyfwDxGifr+
a-umifh aemifrSjzpfay:vmcJhonf[k a&;om;xm;onf? tif*sJvf. TtawG;tac:t&/ uGefjrLepf
awmfvSefa&;jyD;qkH;csdefwGif/ tdrfaxmifpkESifhtwl yk*~vduydkifypPnf;ESifh EdkifiHawmftpdk;&yg aysmufoGm;
vdrfhrnf?
Tyef;wdkifa&muf&eftwGuf uGefjrLepfwdk‹u tEkyËdavmr&kyf0g'. oif-um;csufrsm;udk
vdkufem-uayonf? tdrfaxmifpkpepfudk zsufodrf;ypf&ef/ tiftm;aumif;onfh tpdk;&vdktyf.? odk‹
aomfvnf; EdkifiHawmftpdk;& tiftm;awmifhwif;&eftwGuf/ tdrfaxmifpku tvsifyxrtiftm;
awmifhwif;&rnf? TwGif uGefjrLepfEdkifiHawmfonf tiftm;awmifhwif;vmvdrfhrnf? xdk‹aemuf
2
wpfqifhrSm tdrfaxmifpkudk zsufodrf;ypfayvdrfhrnf? &k&Sm;EdkifiHwGif uGefjrLepfwdk‹u jynfolwdk‹udk
uGefjrLepfpepfysufokOf;oGm;[efjyvdkufonfhaemuf/ tdrfaxmifpktwGif;qufEG,fr+ tiftm;awmifh
wif;vmavonf? Tenf;y&d,m,fudk vDeifu wpfvSrf;wuf ESpfvSrf;qkwf [laom ol.pmtkyf
wGif az:jyxm;jyD;jzpfonf? uGefjrLepf0g'onf ykwfoifndKvdk ta&miftqif;ajymif;oGm;jyD; oifh
awmfonfhtajccHtwGuf jyifqif&if; apmifhqdkif;aeonf?
xdk‹a-umifh/ uGefjrLepf0g'. tajccHtawG;tac:jzpfaom tEkyËdavmr&kyf0g'ESifhtwl/ ‚if;
. “odyH`enf;usonf”[laom 'g0if0g'tawG;tac:udk tawG;tac:ydkif;qdkif&mjyif;xefonfhwdkufyGJ
qifEGJ&ef vdktyfaeonf? odk‹r[kwfygu/ jcHKcdkwdkufcdkuf&ef apmifhqdkif;aeaomuGefjrLepf0g'onf/ &uf
puf-urf;-uKwfonfh aoG;acsmif;pD;aoma&SŒodk‹ajcvSrf;rsm; vSrf;vmvdrfhOD;rnf?

174
1994=ckESpf ZEM0g&Dv 10&ufae‹xkwf wdkif;rf r*~Zif;wGif/ armfpDwkH;udk axmufcH
aom “armf=&l;&l;”v+yf&Sm;r+qENjyyGJta-umif;udk “armf=&Sifaeao;onf”[laomaqmif;
yg;wpfyk'fjzifh wifjycJh.?
omrefw&kwfvlrsdK;rsm;twGuf armfonf rEk\D[ausmuf&kyfuJhodk‹jzpfaeao;onf? rsufESm
wpf&mavmuf&Sdonfh ewf&kyfuJhodk‹ ol.pum;vkH;rsm;onf rdk;ususrf;*efjzpfjyD; udpPwdkif;t
wGuf udk;um;okH;pGJ-uayonf?==wwdkif;jynfvkH;wGif armf.-o0g'oGif;xm;aomwdyfacG
rsm;/ &ifxdk;wHqdyfrsm;/ pmtkyfrsm;/ armf.ykHygaom pD;u&ufrD;jcpfrsm;/ ,dk,dkupm;p&mrsm;
utp awG‹onfhae&mwdkif;wGif 0,f,lpkaqmif;-uonf? trSwfw&ypPnf;tm;vkH;u tayg
pm;awGr[kwfay? 'DZifbmv 26=&ufae‹ armf.arG;ae‹trSwfw&xkwfaom vufywfem&D
tvkH;aygif; 5000 onf a&$ESifhpdefuGyfxm;cs,fxm;I aps;uvnf; rsufckH;yifhavmufatmif
r*Fvm&Sdonfh &Spf*%ef;tjzpf ,Gef;aiG 8888 wyfxm;onf? xdkaps;rSm tar&duefa':vm
1530 avmuf&Sdojzifh w&kwftvkyform;wpfa,muf.vpmjzifhwGufygu tqaygif; 30
&Sd.?==-uD;jrifhjrwfaom OuUX-uD;armf.arG;Zmwdjzpfaom w&kwfjynfawmifydkif; [leefjynf
e,f a&Smif[efjrdKŒwGif/ wpfae‹wpfjcm;wdk;yGm;vsuf&Sdaom bk&m;zl;rsm;jzifh jynfheufae.?
1992=ckESpfwpfESpfwnf;wGif bk&m;zl;olaygif; wpfoef;oGm;a&mufcJh-uonf? xdkjrdKŒuvnf;
r-umao;rDu 10=rDwmjrifhaom ol.cspfvSpGmaom om;awmfarmif.a-u;&kyfudk aqmuf
118
vkyfxm;-u.?
1997=ckESpfxkwf e,l;&Dywfyvd*f [laom tar&duefr*~Zif;wpfapmifwGif
“armfonf tvsifuxuf”[laomaqmif;yg;wpfyk'fygcJh&m xdkaqmif;yg;wGif w&kwf
jynfY armfudk “udk;uG,f”ae-uykHudk az:jyxm;ayonf?
armfpDwkH;onf w&kwfEdkifiHa&;avmuwpfckvkH;udk A[dkjyKpdk;rdk;vsuf&Sdaomyk*~dKvfjzpfaeao;
onf? ol.-oZmt&Sdeft0gpdk;rdk;r+&Sdaeao;onf? ol‹udk vlwdkif;vdkvdk -unfndKae-uao;
onf? cef‹nm;wnfjidrfvsuf&Sd.? w&kwfEdkifiH ae&mwumwGif xifxif&Sm;&Sm;awG‹ae&
onf? 1994=ckESpfwGif 40&mcdkifE+ef;aom w&kwfvlrsdK;wdk‹onf/ armfudk tESpfoufqkH;acgif;
aqmiftjzpf rJay;-uonf? wdefa&Smifydefudk 10&mcdkifE+ef;cef‹om ay;-uonf? “,ae‹tcsdef
wGif/ w&kwfvli,fwdk‹u armf.trSm;rsm;udk abG,ljcif; r&SdvSay?”[k ,Qifu w&kwfvlr+
a&;odyH`tu,f'rDtzGJ‹0ifwpfOD;jzpfol ,ef*smuDu at&Sm0duf tygwfpOfr*~Zif;udk ajymjy
.? “olwdk‹u ol‹udk -uD;us,faomacgif;aqmif-uD;[k ,lq-uonf? olwdk‹u wdefa&Smifydef
.trSm;rsm;udkom od-uonf? zlusifESifh uGrfwkHjynfe,frsm;wGif jrdKŒjyifaus;&Gmtem;w
av#muf armftwGuf -uD;rm;aombk&m;ausmif;rsm;udk aqmufvkyfxm;-uonf? *l&$DuGef
jynfe,frS &SefZD.ajrmufbufwGif aemufxyfbk&m;ausmif;wpfck aqmufae-uonf? xdkbk
&m;ausmif;rsm;odk‹ uGefjrLepfygwDt&m&Sdrsm; r-umc%oGm;a&mufbk&m;zl;-uonf? armfu
emzsm;rusef;jzpfjcif;udk aysmufuif;atmifvkyfEdkif&kHru/ oD;ESHxGufaumif;atmifvnf; vkyf
ay;Edkifonf[k ,kH-unfonfh awmifolv,form;rsm;uvnf; tkyfvdkufcsDI armfbk&m;
ausmif;odk‹ oGm;a&muf *g&0jyKqkawmif;-u.? 1993=ckESpf armfpDwkH;. ESpfwpf&mjynfharG;
ae‹wGif/ pDc|efe,f&Sd puf&kHwpfckrS tvkyform;tajrmuftjrm;wdk‹ rdrdudk,fudk owfao-u
onf? wrvGefb0wGif armfESifhoGm;a&mufaexdkifEdkifvdrfhrnf[k ,kH-unf-u.? yDuif;jrdKŒESifh
&Sef[dkif;jrdKŒwdk‹rS wufpDtiSg;um;armif;olwdk‹u aemuf-unfhrSefjzifh armf.rsufESmudk tjrJ
jrifae&atmif armf.ykHudk csdwfqGJxm;-uonf? yef;csDq&mtEkynmonfwdk‹uvnf; armf.
&kyfykHum;csyf-uD;rsm;udk a&;qGJ&mY vufpGrf;jy-uonf? wseftefrifuGif;jyifudkvnf; tvGef
-uD;rm;onfh armf.&kyfykHum;csyf-uD;u rdk;vsuf&Sdaeonf? ta&;-uD;qkH;rSm ygwDwGifjzpfap/
wuUodkvfrsm;wGifjzpfap/ acwftpm;qkH;tawG;tac:rSm 'Drdkua&pDr[kwfbJ armftawG;t
ac:opf jzpf.? armfu wpfacgufjyefvSnfhvmjcif;r[kwf? olb,fawmhrS w&kwfjynfuae
aysmufuG,froGm;cJhacs? *smreDESifh &k&Sm;EdkifiHrsm;uJhodk‹/ w&kwfjynfu olwdk‹.twdwfudk t
wdkuftcHvkyf&ef r-udKpm;-uay? armfudk±+wfcsazsmufzsufypf&ef rnfonfhtcgrS rvkyfcJh-u
acs? 1950=ckESpfrsm;rS a&SŒodk‹r[majcvSrf;pDrHudef;wGif w&kwfjynfolaygif; oef;aygif;
30=45 txd toufaoa-uqkH;±+H;cJhonftxd armfuzefwD;cJhaom iwfrGwfjcif;ab;ESifhywf
oufIvnf;aumif;/ armf.,Ofaus;r+awmfvSefa&;a-umifhaemufxyfoef;aygif;ajrmufrsm;

175
pGm owfjzwfcH&onfhta-umif;udkvnf;aumif;/ ausmif;olausmif;om;uav;oli,frsm;udk
vlom;pm;onfhb0a&mufatmif EdkifiHawmftpdk;&rS todtrSwfjyK cGifhjyKcJhonfh vkyfaqmif
csufrsm;udkvnf;aumif;/ az:xkwfqef‹usif&ef -udK;-um;-udK;yrf;r+rsm;udk uGefjrLepfygwDu
xdxda&mufa&muf ydwfyifESdyfuGyfvdkufonf? TudpPrsm;ESifhywfoufI trSefw&m;udk az:

xkwf&ef-udK;yrf;csufrsm;udk eif;acsvdkuf-uonf? Oyrm/ &Sef[dkif;wuUodkvf*sme,ftoif;u


1993=ckESpfwGif armfzefwD;cJhaomiwfrGwfjcif;ab;wGif vlaygif;oef; 40 aoa-uqkH;±+H;cJh
onf[k tenf;i,faz:jyvdkufonfudkyif/ xdktygwfxkwfr*~Zif;udk csufcsif; tm;vkH;jyef
vnf &kwfodrf;vdkufapcJhonf?
w&kwfjynf.EdkifiHa&;qdkif&mowif;tcsuftvufrsm;onf/ vGefcJhonfh ESpfig;q,ftvsif
u EdkifiHa&; jzpfonf? trsdK;om;a&;ESifh uGefjrLepf0g'udk a&mjyGef;xm;onfhtawG;tac:jzpf
I/ armfu wnfaxmifonfhzcif-uD;tjzpf wifjyxm;aomykHjyifwGif tajccHwnfaqmufxm;
119
onfh tawG;tac: jzpf.?
Todk‹qdkv#if/ armf.aemufydkif;rS t&if;&Sif0g'udk rnfodk‹ac:rnfenf;? w&kwf
jynfwGif armf0g'rS cGJcGgaejcif;jzpfoavm? odk‹r[kwf armf0g'. pD;yGm;a&;tydkif;udk tif
tm;jznfhaejcif; jzpfygovm;? ‚if;aqmif;yg;uyif qufvufa&;om;xm;.?
,Ofaus;r+awmfvSefa&;udk&+wfcsI/ armf.ZeD;ESifh tjcm;av;OD;*dk%f;0ifwdk‹udk oduQmcscJhaomf
vnf;/ armfudk,kH-unfudk;uG,fr+onf qufvufIusef&Sdae.? ,QKtcsdefwGif/ armfudk trGef
tjrwfxm; -unfndKudkif;±+dif;r+onf tcdkuftwef‹tm;jzifh av#mhenf;oGm;aomfvnf;/ uGefjrL
epfygwD. tawG;tac:ydkif;wGif armftawG;tac:u v$rf;rdk;xm;qJ jzpfonf? armf0g'wGif
wif;usyfaomtajccHoabmw&m;0g'D(zef&SDydkif)ESifh 1950=ckESpfydkif;rS tcsdefumvaumif;udk
vGrf;qGwfonfh twdwfudkjyefvnf owd&a&;0g'D([GrfnGrfydkif)[lI tkyfpkESpfpk uGJvmonf?
armf0g'DygwDu ,kH-unfr+udk toufquf xm;Edkifaomfvnf;/ ,Ofaus;r+awmfvSefa&;.
&ufpuf&dkif;pdkif;r+u tdrfaxmifpkrsm;twGif;&Sd cHpm;csufrsm;u vwfqwfvGef;aeao;ojzifh/
twdtvif;yGifhyGifhvif;vif; ajr‡mufyifhjcif;rjyK&J-uao;ay? armf.trsdK;om;uGefjrLepf
tawG;tac: wpf-udrfxyfrHyGifhvef;vm&eftwGuf/ w&kwfEdkifiH.-uD;us,fr+udk vufv$wf
vdkuf&avmufatmif tEW&m,fay;Edkifonf[k ,lqEdkifrnfh jyifyjcdrf;ajcmufr+tEW&m,f
wpfckck vdktyfayonf? taemufEdkifiHwdk‹. ysufpD;qkH;&+H;r+twGufzgax;&efw&kwfEdkifiHudk

176
om;aumiftjzpftokH;jyK jcdrf;ajcmufrnfhtEW&m,frsdK;jzpfonf? 1989=ckESpf ZGefv 4&uf ae‹
wGif qENjyonfhausmif;om;xkudk w&kwfppfwyfu owfjzwf&Sif;vif;ypfpOfu Todk‹aom
tjzpftysufwpf-udrfjzpfcJhbl;.? wseftefrifta&;tcif;.aemufydkif;wGif/ w&kwfjynf.
tawG;tac:ydkif;onf &+wfaxG;r+ESifh jyKdysufvkqJtajctaea&mufoGm;cJh&m/ ygwDu vlwef;
pm;v+yf&Sm;r+udk jyefvnftoufoGif;&avonf?==*sef(aZrif)u/ w&kwfEdkifiHonf pD;yGm;
a&;jyKjyifajymif;vJr+udk qufvufvkyfaqmifrnf? odk‹aomfvnf; 'Drdkua&pD0g' jzpfay:vm
vdrfhrnf[k rnfolur# ,kH-unfjcif; xifa,mifxifrSm;jzpfjcif; rjyKoifha-umif; ajymqdk.?
usefaZrif.xdef;uGyfr+atmufwGif/ ygwDu aus;&Gma'orsm;wGif “tawG;tac: jyefvnf
jyKjyifa&;”vkyfief;udkjr‡ifhwifI/ armf. ynma&;enf;vrf;rsm;twdkif; oif-um;enf;rsm;
vkyfaqmifcJhonf? armftawG;tac:(armf0g')udk jyefvnftoufoGif;&ef-udK;yrf;&mY ygwDrS
0g&ifhyk*~dKvf 'dkifvDuGeftem;wGif0dkif;ae-uaomvli,fynm&Sifwdk‹.tiftm;rsm;a-umifh jzpf
ajrmufEdkifcJh.? Twif;usyfaomtajccHrm;ufP0g'Dwdk‹u 0ef-uD;Xme. jynfol‹ae‹pOfESifh
trSefw&m;&Smjcif; tp&Sdonfh 0g'jzef‹*sme,ftrsm;tjym;udk csKyfudkifxm;-uonf?==1995
=ckESpfESifh 1996=ckESpfrsm;wGif/ vlwef;pm;wdkufyGJESifh armf0g'odk‹ jyefvSnfhvm-u&ef aqmf-o
120
awmif;qdkaom “pum;vkH;wpfaomif;pmwrf;”udk xkwfjyefcJh-uonf?
w&kwfEdkifiHudk armf0g'pdk;rdk;aeqJjzpfa-umif;rSm xif&Sm;vSayonf? armf.acwfrS
tdkrif;ae-ujyDjzpfaom uGefjrLepfygwDtkyfcsKyfa&;t&m&Sdrsm;rS vufv$JtarGcHvdkufjcif;
om r[kwfay? rm;ufP0g'wGif rsufpdrSdwf wG,fuyfae-uonfh i,f&G,faomacwfopf
rsdK;qufu tarGqufcHjcif; jzpfonf? awmifolv,form;rsm;ESifh ynmrJhaomtrsm;
jynfolwdk‹u armfudk jrifhjrwfaom ewfa'0gtjzpf jrif-uonf? ynm&Siftrsm;pkuvnf;
rm;ufP0g'=vDeif0g'=armf0g'tawG;tac:udk owd&Sd&Sd axmufcHtm;ay;jzef‹jzL;-uonf?
w&kwft&if;&Sifpepfonf armf0g'.ykef;v#dK;uG,fv#dK;jzifh tiftm;jznfhwif;aejcif;jzpf
.?
w&kwfEdkifiHonf urBmay:wGif vlOD;a&trsm;qkH;aomEdkifiHjzpfI/ ‚if;.pD;yGm;
a&;onfvnf; wdk;yGm;vsuf&Sdonf? ‚if;.vufeufxkwfvkyfa&;onf/ 21=&mpkESpfwGif
tar&duefEdkifiHESifhjydKifqdkifEdkifonfh tiftm;-uD;EdkifiH(plygyg0g)jzpfvmvdrfhrnf[k trsm;
u ,lqae-uonf? wpfae‹wpfjcm;tiftm;-uD;xGm;aeaom w&kwfEdkifiHonfvnf;/
armf0g'EdkifiHjzpfonfhtjyif/ vlOD;a&oef;aygif; 1200 t-um;wGif “armfpDwkH;&l;&l;”aeol
wdk‹jzifh jynfheufaeaomEdkifiHvnf;jzpf.? uGefjrLepf0g'onf aoaysmufoGm;jcif;r[kwf/
ykef;atmif;aejcif;omjzpfonfudk jyaeygonf? tqdk;qkH;rSm/ TuGefjrLepf0g'onf armf
pDwkH;tawG;tac:uGefjrLepf0g'jzpf.? urBmay:wGif &ufpufqkH;/ &dkif;pdkif;qkH;/ t-urf;
wrf;qkH;uGefjrLepfrl0g'jzpf.?
wurBmvkH;&Sd armf0g'v+yf&Sm;r+
Universal Moist Movement
armfpDwkH;onf w&kwfEdkifiHwGifom &Sifoefaeao;onfr[kwf/ EdkifiHwumwGif
vnf; &Sifoefaeao;onf? qdkAD,ufjynfaxmifpkjydKuGJoGm;jyD;aemuf/ EdkifiHwum
uGefjrLepf0g'. qGJtm;A[dkonfvnf; armf0g'odk‹ ajymif;oGm;awmhonf? ajrmufAD,uf
erfESifh ajrmufudk;&D,m;EdkifiHwdk‹wGif armftawG;tac:uGefjrLepf0g'twdkif; tm%mwnf
jrJaeao;onf? wurBmvkH; ae&mwum&Sd t-urf;zuftzGJ‹tpnf;wdk‹onfvnf;/ armf0g'
udkvufcHvdkuf-ujyD; armfykHpHajymufusm;ppfqifa&;jzifh aoG;xGufoH,dkr+rsm;udk usL;vGef
ae-uonfudkvnf; awG‹jrifae&ayonf? wurBmvkH;&Sd EdkifiHwumarmf0g'tzGJ‹wdk‹
onfvnf; pkpnf;-ujyD;/ “EdkifiHwumarmf0g'v+yf&Sm;r+”tzGJ‹udk zGJ‹pnf;vdkuf-uonf? O
a&myuGefjrLepftpnf;t&kH;wdk‹onfvnf; axmufcHtm;ay;r+ t-uD;tus,f wdk;yGm;vsuf
&Sdayonf?
177
ajrmufqdkufy&yfpfwl&uDorwEdkifiH. tpdk;&tifwmeufpmrsufESmwGif/ EdkifiHw
umarmf0g'v+yf&Sm;r+ESifhywfoufI atmufygpDppfcsuf ay:vmonf?
EdkifiHwumt-urf;zufjcif;okawoeA[dkXmerS pm&if;tif;t&/ rsm;r-umrDESpfrsm;twGif;
rm;ufP0g'=vDeif0g'=armf0g' t-urf;zuftzGJ‹tpnf;rsm; xifxif&Sm;&Sm;rsm;jym;vmonf
udk awG‹&.? EdkifiHwumt-urf;zufjcif;axmufvSrf;a&;rS tpD&ifcHcsufwGif/ armf0g'onf
tajymESifhtvkyfygwGJzufonfh v+yf&Sm;r+rsm;udk jyif;jyif;xefxefvkyfae-ua-umif; a&;om;
xm;.? a&SŒwef;rSyg0ifaom jyif;xefonfhtaemufEdkifiHqef‹usifa&;ESifh 'Drdkua&pDqef‹
usifa&;awG;ac:r+&Sdaom armf0g'Dwdk‹rSm/ oD&dvuFmEdkifiHrS “wrDvfwdkif;*g;”tzGJ‹/ yD&l;EdkifiHrS
“&+dif;eif;ywf”tzGJ‹ESifh uarBm'D;,m;EdkifiHrS crmeD(crm&l*sf)tzGJ‹wdk‹jzpfI/ tjcm;emrnfrsm;udk
vnf; pwif-um;ae&ayjyD? &nfrSef;csufrSm/ armfpDwkH;.oGefoifcsufrsm;udk aoG;acsmif;pD;
jcif;enf;jzifh 'Drdkua&pD0g'pGJudkifaomtpdk;&rsm;ae&mwGif/ rm;ufP0g'D=vDeif0g'D=armf0g'D t
pdk;&udk vufeufudkifwdkufcdkufjcif;jzifh tpm;xdk;&efjzpfonf? olwdk‹.tjcm;t"du&nf&G,f
csufwpfckrSm armf0g'udk wurBmvkH;odk‹ jzef‹jzL;&ef jzpfayonf?
ta&SŒESifhtaemufrS armf0g'Dt-urf;zuftzGJ‹tpnf;wdk‹onf 1996=ckESpfwGif tar&duefEdkifiH
ESifh tdEdN,EdkifiHwdk‹wGif ESpf-udrfwdkifwdkif awG‹qkHaqG;aEG;cJh-ujyD; vkyfief;rsm;udk yl;aygif;
aqmif&Guf-urnfh ay:vDpDudk oabmwlqkH;jzwfcJh-uonf? tar&duefEdkifiHwGif awG‹qkHonfh
tpnf;ta0;rS atmufygqkH;jzwfrsm;udk csrSwfcJh-uonf?==
ygvDref'Drdkua&pDpepftokH;jyKaeaomwdkif;jynfrsm;wGif tpdk;&wdk‹udk jzKwfcsypf&ef?
&nfrSef;csufatmifjrif&eftwGuf/ ppfom;rsm;/ ykvdyf&Jt&m&Sdrsm;ESifh tpdk;&tm%mydkifrsm;udk
om owfjzwfjcif;r[kwfbJ/ tzGJ‹om;r[kwfonfh uav;vl-uD;Z&mtdkrsm;ESifhrdef;rrsm;udkyg
ra&G;bJ owfjzwfypf&ef?
A[dkjyK&mXmeESifh wpfygwDtkyfcsKyfa&;pepfudk wnfaxmif&ef? vl‹tcGifhta&;rsm;udk *&kpdkuf
&efrvdk?
rm;ufP=vDeif=armf tawG;tac:udk tajccHaom awmfvSefa&; wnfaxmif&ef?
Ttpnf;ta0;rsm;wGif csrSwfcJhaom aemufxyfta&;-uD;onfh qkH;jzwfcsufrSm/ “urBmh
awmfvSefa&;”twGuf tajccHtkwfjrpfrsm;csay;rnfh “armftawG;tac:0g'jzef‹A[dkXme”
wpfckzGifh&efjzpfonf? T Maoist International Movement (MIM) onf uae'gEdkifiHwGif
&kH;pdkufI v+yf&Sm;&efjzpfonf? “EdkifiHwum armf0g'D”wdk‹ a&;qGJaom abmiftwGif;Y/ ypfrSwf
EdkifiHrsm;wGif vlxktm; v+HŒaqmfqGay;rnfh 0g'jzef‹pmaypmapmifrsm;udk &dkufESdyfI jzef‹jzL;Edkif
121
&ef xdkEdkifiHrsm;odk‹ ydk‹ay;&ef?=
Ttcsufrsm;udk/ oufaoom"ursm;ESifhtwl/ awG‹&Sdxm;ojzifh armf0g'onf
EdkifiHwumtqifhodk‹ wufvSrf;v+yf&Sm;aea-umif; xif&Sm;aeayonf? EdkifiHwumuGefjrL
epftkyfpkonf/ w&kwfeD. aoG;acsmif;pD;onfh tm%m&Sifpepfodk‹ wpfausmhjyefvSnfh&ef
urBmudk t-uD;tus,f jcdrf;ajcmufaeayonf?
bmoma&;onf/ uGefjrLepf0g'twGuf -uD;rm;onfhtaESmuft&Sufjzpfaeonf?
bmoma&;udkif;&+dif;onfhvl‹tzGJ‹tpnf;uomv#if/ uGefjrLepf0g'. &ef&Smjcif;ESifh vSnfh
jzm;jcif;wdk‹rS rdrdudk,fudk umuG,fEdkifrnf jzpf.? -oZmwdur-uD;rm;I -uef‹cdkifaom t
*Fg&yfESifhjynfhpkHonfh acgif;aqmifwdk‹u 21=&mpkESpfwGif &kyf0g'udkwefjyefwdkufcdkufEdkifay
vdrfhrnf?

178
ed*kH;csKyf
Conclusion
uGefjrLepf0g'onf/ u|Ekfyfwdk‹t-um;wGif touf&Sifaeygao;onf? uGefjrLepf
odk‹r[kwf qdk&S,fvpfygwDwdk‹onf/ Oa&myta&SŒydkif;EdkifiHrsm;wGif/ odk‹r[kwf taemufO
a&my EdkifiHrsm;wGif tm%m&&Sdvm&ef rcufcJvSay? (1933=ckESpfwGif emZDygwDu a&G;
aumufyGJwGif tjywftowftEdkif&&SdI tm%m&cJhovdk) oifhawmfaomvlr+a&;qdkif&m
tajctaeay;onfESifhwjyKdifwnf;/ cdkifjrJonfhuGefjrLepftpdk;&wnfaqmuf-uayvdrfh
rnf? &k&Sm;EdkifiHonf uGefjrLepf0g'rS zufqpf0g'odk‹zGH‹jzdK;vmcJhjyD; ,QKaemufqkH;wGif
&ufpufonfh t&if;&Sifpepfodk‹xyfrHajymif;vJwdk;wufvmonfhtawG‹t-uHK&SdavjyD? odk‹
aomfvnf;/ xdktawG;tac:wdk‹udk ydkif;jcm;xm;aome,fy,fonf xifxif&Sm;&Sm;jywf
om;r+r&Sdojzifh/ &k&Sm;EdkifiHonf vlr+a&;qdkif&m v+yf&Sm;ajymif;vJr+a-umifh/ uGefjrLepf0g'
odk‹jyefvnf ajymif;vJoGm;Edkifayonf? w&kwfEkdifiHwGif armf0g'u wpfckwnf;aomrSef
uefr+[k cH,lae-uI/ -uL;bm;EdkifiH/ ajrmufudk;&D,m;EdkifiHESifh AD,uferfEdkifiHwdk‹wGif
uGefjrLepf-oZmtiftm;oefaeao;onf?
,ae‹vuf&SduGefjrLepf0g'rSm/ vDeif.n$ef-um;csuftwdkif;/ wpfvSrf;wufESpf
vSrf;qkwfenf;y&d,m,fudk tokH;csaeonf? EdkifiHwumwGif trnftrsdK;rsdK;wyfI urBm
udktEW&m,fray;awmhonfhykHjzifh v+yf&Sm;ae-uonf? odk‹aomfvnf;/ tEkyËdavmr &kyf
0g'.“yËdyuQ”jy\emudkjiif;ckHjcif; aqG;aEG;jcif;jzifh/ uGefjrLepf0g'onf aoG;acsmif;
pD;jcif;twGuf r&yfrem;pD;ae yef;xGufaeaom a&jyGefa&yef;ESifh wlayonf? rnfonfht
rnfjzifh udk,fa,mifjyaomfvnf;/ tEkyËdavmryËdyuQudk ordkif;.vGJa&SmifIr&aom
Oya'owpfckjzpfonf[k cH,l-uayonf? trSefrSm xdkyËdyuQonf vl‹avmutwGuf
rnfonfhaumif;usdK;r# ay;aqmifjcif;rjyKonfhtjyif/ &ufpuf-urf;-uKwfr+ESifh 'kuQqif;
&Jjcif;udkom ay;aqmifayonf?
‚if;.tEW&m,frS umuG,fEdkifa&;twGuf taumif;qkH;enf;rSm/ xkdtEW&m,fudk
jzpfay:xkwfvkyfay;onfh uGefjrLepfnGHawm-uD;udk cef;ajcmufoGm;atmif aqmif&Gufjcif;
jzpf.? jcifaumif(uGefjrLepfwdk‹udkaxmufcHtm;ay;ol)rsm;tm; wpfaumifcsif; vdkufvH
&Sif;vif;aejcif;jzifh tusdK;r&Sday? xdknGHawmudk cef;atmifrvkyfEdkifrcsif;/ jcifaumifrsm;
onf wpfae‹wpfjcm; vsifjrefaomE+ef;jzifh ydkrdkrsm;jym;wdk;yGm;vsufom &Sdaernf jzpf.?
Tae&mwGifOyrmaqmifxm;onfh “nGHawm-uD;”udk cef;ajcmufoGm;atmif rnf
odk‹vkyfrnfenf;? rm;ufP0g'/ rm;ufP=vDeif0g'/ armf0g'ESifh tjcm;rnfonfhuGefjrLepf0g'
yifjzpfap/ tqkH;wGif zufqpf0g'tygt0if tm;vkH;udk'dkifcHI axmufcHtm;ay;onfh oD
tdk&DtawG;tac:rSm 'g0if. tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Djzpfonf? txufwGif u|Ekfyfwdk‹awG‹cJh
onfhtwdkif;/ rm;ufPu ToDtdk&Dudk “ordkif;rSvlwef;pm;&kef;uefr+. obm0odyH`
ynmtajccH”[k ac:xm;onf? tif*Jsvfu 'g0ifudk tEkyËdavmr&kyf0g'tjrift&
rm;ufPESifh wef;wltqifhwGif &Sdonf[k qdk.? vDeifESifhxa&mhpfuDtay:wGif 'g0ifu-o
Zmv$rf;rdk;cJhjyD;/ c&pf,mefbkef;-uD;jzpfzdk‹-uKd;pm;aeonfh vli,fpwmvifonf/ 'g0if.
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DudkbwfrdjyD;aemuf bk&m;rJh0g'D jzpfoGm;cJhonf? armf0g'. ynm&nf
ydkif;qdkif&mtajccHrsm;onf 'g0if.oDtdk&DwGif tjrpfwG,fvsuf&Sdonf?
1968=ckESpfwGif urBmudkudkifv+yfvdkufonfh rm;ufP0g'Dausmif;om;rsm;onf/
'g0if.“touf&Sifa&;twGuf &kef;uefjcif;”122wGif ckdifjrJpGmcH,l,kH-unfxm;I 'g0if
0g'udk pdwfvdkufrmefyga[m-um;jzef‹jzL;aeol [m;bwfrm;-uL;pf. v+HŒaqmfr+a-umifh
jzpf onf?122 'g0ifudk vrf;n$efvrf;jytjzpfvufcHxm;onfh qdk&S,fvpf0g'Dwdk‹. trnf
179
pm&if;rSm tvGef&Snfvsm;vSayonf? ‚if;pm&if;wGif jyefvnfokH;oyfa&;rm;ufP0g'D
um;vfaumhpuDESifh t*Fvdyfvuf0Jorm;rsm;.t&if;tjrpfjzpfonfh azbD,Htoif;udk
wnfaxmifol tuf'Gg'f bmef;wdkif;wdk‹vnf; yg0ifayonf?123
'g0if0g'r&Sdv#if/ uGefjrLepf0g'vnf; r&SdEdkifacs? xdk‹a-umifh/ 20=&mpkESpfrsm;t
wGif;/ vl‹toufaygif; oef;aygif; 100 ausmfudk owfjzwfqkH;&+H;apcJhI/ ,QKtcsdefwGif
v#dKŒ0SufpGmjyefvnfpnf;&kH;aeonfh uGefjrLepf0g'a&m*gudk ukpm;&ef wpfckwnf;aom
enf;vrf;rSm/ 'g0if. odyH`enf;usonf[laom oDtdk&DESifhtawG;tac:udk wdkufzsufjiif;
y,fypfjcif; jzpfonf? 'g0if.oDtdk&Donf odyH`ynmt& vkH;0jydKysufoGm;avjyD? ouf&Sd
ypPnf;rsm;onf tDAdkvl;&Sif;enf;(wpfpwpfptvdkvdkajymif;vJvmjcif;)r[kwfrlyJ/ bk&m;
ocif(tv†m[ft&Sifjrwf)u jyD;jynfhpkHatmif zefqif;xm;onfhtcsufudk trsm;jyefvnf
vufcHvm-uatmif jzef‹jzL;&ayrnf? xdktcg/ rm;ufP/ vDeif odk‹r[kwf armf/ odk‹r[kwf
olwdk‹.&kyfykHrsm;udk acgif;&if;eH&Hrsm;wGif uyfxm;ol aoG;xGufoH,dkr+udkom vdkvm;-u
olwdk‹ usef&SdaeEdkifawmhrnfr[kwfay?
vdrfvnfvSnfhjzm;onfh'g0if0g'udk zsufodrf;jcif;jzifh/ aoG;tdkif&Sif uGefjrLepf0g'
udk zsufqD;ypfvdrfhrnf? vlwdk‹onfvnf;/ u|Ekfyfwdk‹.zefqif;&Sif tv†m[ft&SifjrwfxH
awmfodk‹ jyefvSnfhvm-uvdrfhrnf? xdkt&Sifjrwfu oGefoifydk‹csxm;aom udk,fusifhw
&m;twdkif; aexdkif-uvdrfhrnf? xdk‹aemuf/ ukeftmefusrf;awmfjrwf tm,ofawmf 2;208
wGif jyqdkxm;ouJhodk‹/ vlwdk‹onf vkHjcKHjcif;ESifh jidrf;csrf;om,mjcif;jzifh jynfhpkHaeay
awmhrnf?
tdk=,kH-unfjcif;o'Ngw&m;&Sd-uukefaomrktfrifeftaygif;wdk‹/ toifwdk‹onf tpP
vmrfomoemtwGif;odk‹ vkH;vkH;vsm;vsm;0if-uukefavmh? ‚if;jyif ±+difwGmef.aemufodk‹
z0g;ajcxyfrvdkuf-uukefvifh/ xdk±+difwGmefonf rkcsoifwdk‹tbdk‹ xif&Sm;aom&efolyif
jzpfayonf?

180
toifa&SŒwGif qufIzwf±+rnfhtcef;wGif/
b0.ta&;-uD;onfhv#dKŒ0Sufcsufudk az:xkwfxm;.?
‚if;udk aojcmpGmtm&kHpdkufI zwf±+ygav?
tb,fha-umifhqdkaomf/
az: jyxm;aomta-umif;&yfrsm;onf/
pmzwfol. jyifyurBmudk -unfhjrifjcif;Y
ajymif;vJr+ &SdEdkifjcif;a-umifhjzpfygonf?
Ttcef;wGif az: jyxm;aomta-umif;t&mrsm;onf/
±+axmifhtjrifwpfrsdK;/ csOf;uyfenf;wpfenf;/
odk‹r[kwf tawG;tac:wpfckom r[kwfyg?
tv†m[ft&Sifjrwfudk
ouf0if,kH-unfolESifh r,kH-unfolwdk‹tm;vkH;/
vufcH-u&rnfhtcsufrsm;jzpfI/
odyH`ynmu
oufaojyxm;jyD;aomtcsufrsm;
jzpfayonf?

181
&kyf0g'udk y,fzsufvdkufonfh
ta&;-uD;aom trSefw&m;
The Important Reality that
Invalidates Materialism
20=&mpkESpfwav#mufvkH;wGif jzpfay:cHpm;cJh-u&onfh uGefjrLepftdyfrufqdk;-uD;
rS jyif;jyaoma0'em.t&if;tjrpfonf 'g0iftawG;tac:. &kyf0g'wGif,kH-unfjcif;
jzpfonf? uGefjrLepfwdk‹onf/ &kyf0g'udk rsufpdrSdwfvufcH,kH-unf-uojzifh/ tppt&m&m
onf j'yf0wˆKypPnf;rsm;om pkaygif;yg0ifaejcif;jzpfonf[k ,kH-unf-ujyD;/ vlom;wdk‹
onf 0dnmOf&Sdonf[laomt,ltqudk jiif;y,fvdkuf-uonf? xdkenf;wl/ olwdk‹u
'g0if. oDtdk&Dudk vufcH,kH-unfonfESifhtr#/ vlom;wdk‹onf “zGH‹jzdK;jyD;aom wd&pm>ef
rsm;” xufrydkawmhay?
Ttcef;ESifhtwl a&SŒvmrnfhtcef;rsm;wGif tb,fha-umifh TtawG;tac:onf
rSm;,Gif;a-umif;udk &Sif;jyoGm;ygrnf? yxrOD;qkH;/ tppt&m&monf j'yf0wˆKypPnf;om
pkaygif;yg0ifaeonf[laom &kyf0g'. wpf&m;aovufcHxm;aom,kH-unfcsufonf w
&m;r0ifrrSefuefa-umif;jyqdky,fzufvdkufjcif;ESifhywfoufI OD;pGmaqG;aEG;-uygrnf?
'kwd,tcef;wGif 'g0if.oDtdk&Dw&m;r0ifrrSefuefa-umif; odyH`±+a'gifhjzifh -unfh-uI/
vlom;rsm;onf urBmajr-uD;ay:wGif wd&pm>efESifhwpfjcm;pD vlom;rsm;tjzpfom touf
&Sif-ua-umif;/ bk&m;oQiftv†m[ft&Sifjrwfu ay;oem;awmfrlaom todw&m;ESifh
0dnmOf&Sda-umif; jyqdkcsufrsm;udk aqG;aEG;az:jyygrnf?
j'yf0wˆKudk y&rwftjzpfvufcH,kH-unfI/ useft&mrsm;tm;vkH;udk jiif;y,fxm;
onfh tawG;tac:pepfudk yxrOD;pGm tusOf;tm;jzifh avhvm-unfh-uygpdk‹? bk&m;ocif
tv†m[ft&Sifjrwfudkjiif;y,fonfh &kyf0g'wdk‹. TcsdKŒ,Gif;csuf&SdaeaomusdK;a-umif;
qifjcifjcif;a-umifh/ t&mcyfodrf;wdk‹onf tv†m[ft&Sifjrwf.tvdkawmfa-umifhomv#if
wnf&Sdaejcif;udk cH,lEdkifpGrf;r&Sd-uay? TcsdKŒ,Gif;csufrS &kyf0g'Dwdk‹.tawG;tac:
pwifcJhayonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf(23;37)wGif &kyf0g'Dwdk‹ rdrdwdk‹ta-umif; az:
xkwfjcif;ESifhywfoufI Todk‹rdef‹qdkxm;awmfrl.? “touf&Sifjcif;[lonf u|Ekfyf
wdk‹.avmuDb0Y touf&Sifjcif;rSwyg; tjcm;r&SdjyD? u|Efkyfwdk‹(teuftcsdKŒ)onf
aoqkH;-uavonf? xdkenf;wlpGm u|Ekfyfwdk‹(teuftcsdKŒ)onf touf&Sifvsuf&Sdae-u
ayonf? odk‹&mwGif u|Ekfyfwdk‹onf &Sifjyefx-urnfholrsm; tv#if;r[kwfjyD?” aemufxyf
a&SŒqufI uk&ftmefusrf;awmfjrwftydk'f (30;37)wGif/ tv†m[ft&SifjrwfESifh wrvGef
b0udk jiif;y,folwdk‹twGuf ydkrdk-uD;us,faomtrSm;udk usL;vGef-ua-umif; Todk‹rdef‹
awmfrl.? “‚if;wdk‹onf avmuDb0. tay:,HykHyef;udkom od&Sd-uukef.? odk‹&mwGif
aemifwrvGefb0udkrlum; ‚if;wdk‹onf (vkH;0)rod-uolrsm;omv#if jzpf-uukefo
wnf;?”

182
tb,fha-umifh &kyf0g'u TrSm;,Gif;csufodk‹ usa&mufoGm;I csKdŒ,Gif;onfhcH,l
csuf xGufay:vmygoenf;? ta-umif;wpfcku olwdk‹. b0wpfckvkH;wGif tvGefta&;
-uD;onfh rSefuefcsufwpfckudk owdr&-ujcif;jzpfonf? xdk‹tjyif ‚if;rSefuefcsufudk rod
-uonfhtjyif/ b0wpfckvkH;onf &kyfavmuwGifom uef‹oef‹xm;onf[k ,kH-unf-u
onf? xdk‹a-umifh/ olwdk‹.b0ESifh urBmavmut-um;&Sd qufpyfr+onf jyif;jyaom&nf
rSef;csufESifh vdktifqENrsm;om pdk;rdk;vsuf&Sdaeayonf? a&SŒwGifvmrnfh pmrsufESmrsm;
wGif bk&m;rJh0g'Dwdk‹ rod-uonfh Tta&;-uD;onfhrSefuefcsufudk az:xkwf-uygrnf?
j'yf0wˆK. Zmwdtppf
The Real Face of Matter
&kyf0g'tawG;tac:. t&if;tjrpfudk y,fzsufvdkufonfh trSefw&m;rsm;udk az:
jyygrnf? Todk‹az:jy&mwGif/ tawG;tac:tm;jzifhr[kwfbJ vufawG‹usonfh enf;ynm
t&/ vlwdkif;vufrcHIr&onfhtrSefw&m;az:xkwfjcif;jzpfonfhjyif/ odyH`ynmbmom&yf
tajrmuftjrm;u oufaojyaxmufcHjyD;vnf; jzpfygonf? bufvdkufjcif;r&SdbJ/ &dk;
om;rSefuefpGm owd&Sd&SdcsOf;uyfavhvmygu vG,fulpGm oabmaygufEdkifygonf? T
rSefuefjcif;udk twdkcsKH;I/ “u|Ekfyfwdk‹.ywf0ef;usifwGif &Sd&Sdor#aom&kyf0wˆKypPnf;tm;
vkH;wdk‹onf pdwful;jzifhcH,lxm;jcif;omv#if jzpfayonf? j'yf[laomcH,lcsufrSm tdyf
rufESifhwl.? u|Ekfyfwdk‹.pdwfxJY ykH&dyftjzpfom cH,lcHpm;&jcif;jzpfI/ u|Efkyfwdk‹u ‚if;
udk wdkuf&dkufqufqHEdkifjcif;r&Sdacs?”[k ajym&ygrnf?
“j'yfypPnf;.aemufuG,f&SdtrSefw&m;”udk ,Qifu rodcJh-uay? r-umao;rDurS
od&Sdvm-u&ayonf? vl‹ordkif;wav#mufvkH;wGif/ tv†m[ft&Sifjrwfapv$wfcJhaom
eADwrefawmfrsm;ESifh pdwful;tajrmftjrif&SdI trSefw&m;udkodjrifolyk*~Kdvfwdk‹u T
trSefw&m;udk az:xkwfcJh-ubl;ayonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwftm,ofawmftrsm;
tjym;wGifvnf; t&dyftjrGufr#az:jyxm;I/ tcsdKŒaomtjcm;tm,ofawmfrsm;. t"d
y`g,frsm;udk zGifhqdkonfhaomhcsufrsm;yif jzpfayonf? Tta-umif;ESifhywfoufI xdkyk
*~dKvfwdk‹. az:xkwfcsuftydkif;tptcsdKŒrSmvnf; ,ae‹xd u|Ekfyfwdk‹.vufodk‹a&muf
vmusef&Sdaeao;onf? tv†m[ft&Sifjrwfu ydk‹csay;cJhaom rSefuefonfhw&m;a'oem
awmfrsm;rS Asm'dwfawmfrsm;udk trsdK;rsdK;jyifqifajymif;vJcJh-uaomfvnf;/ TtcsufESifh
ywfoufIrl/ qef;us,fv#dKŒ0SufonfhudpPtjzpf qufvufxdrf;odrf;xm;cJh-uonf?
TtrSefw&m;ESifhywfoufI Zdk&dktufpx&D,efbmom/ Ak'<bmom/ wmtdk
(awm0f)bmom/ *sL;bmomESifh c&pf,mefbmomusrf;*efrsm;wGifvnf; awG‹Edkifygonf?
a&S;a[mif; *&dvlrsdK;tawG;ac:&Sifrsm;jzpfaom ydkifom*kd&yfpfESifh yvmwdk(txl;ojzifh
ol. ausmuf*ljzifhwifpm;jcif;wGif) tDvd,mwpft,l0g'*dk%f;ESifh tjcm;tawG;tac:
±Siftrsm;tjym;wdk‹u udk,fhenf;udk,f[efjzifh -udK;pm;Itao;pdwf&Sif;jy-uayonf?
aemifacwfydkif;wGif/ tawG;tac:trsdK;rsdK;ESifh t"dy`g,faz:jcif;trsdK;rsdK;.-oZmouf
a&mufr+twGif; tcsKdŒtawG;tac:&Sifwdk‹u tvsifuxufydkrdkeufeJpGmawG;ac:jcif;jzifh
trSefw&m;udk &&Sd-uayonf?
j'yf0wˆKypPnf;onf t-uGif;rJhy&rwfjzpfonf[k wifjyolwdk‹u/ TtrSefw&m;
udk -udK;pm;IydwfyifzkH;zdxm;-uayonf? tdkif&mvefjynfom;"rRq&mtawG;tac:&Sifjzpf
ol a*smh*sf bmumavu TudpPESifhywfoufI 18=&mpkESpfwGifwpfcg xkwfaz:aqG;aEG;
cJhbl;onf? ol.wifjycsufaemufydkif;wGif tawG;tac:ydkif;qdkif&majymif;vJr+&SdvmcJh
onf?

183
&kyf0g'Dwdk‹onf/ (txl;ojzifh Ttodkif;t0dkif;.ajyma&;qdkcGifh&Sdol bmx&ef&yf
pvfonf) bmumavudk tawG;tac:ydkif;t& jiif;y,fEdkifjcif;r&Sdojzifh ol‹udk twif;
ajymjcif; apmfum;armfum;ajymjcif; jyKvkyf-uonf? bmx&ef&yfpvfonf &kyf0g'todkif;
t0dkif;udk trsm;qkH;udk,fpm;jyKEdkifjyD; &kyf0g'tjrifESifhywfoufI tjyif;xefqkH;umuG,f
ajymqdkoljzpfaomfvnf;/ TtrSefw&m;udkrl ypfy,fxm;Ir&EdkifcJhacs? tawG;tac:qdkif
&mjy\em [laomol.pmtkyfwGif “bmumavu &kyf0wˆKypPnf;(j'yf)&Sdjcif;udkjiif;qdk
vdkufEdkifonfhtcsuftvufrsm;ESifhtwl/ tu,fI u|Ekfyfwdk‹.jyifyY vGwfvyfpGmwnf
&Sdaeonfht&mrsm;&Sdaeygu/ u|Efkyfwdk‹wGif&Sdaeaom tm&kHjzifh cHpm;vufcHEdkifjcif;r&Sdonfh
t&mom jzpfrnf[k ajymifavSmifIr&Edkifatmif cdkifcdkifrmrmaz:jyEdkifjcif;udkawmh *k%f
jyK&ayrnf?”124[k a&;om;0efcHxm;ayonf?
&yfpvfu TudpPESifhywfoufI trsm;qkH; qef‹usifIta&;qdkavh&Sdaomfvnf;/
tajccHtm;jzifh ,if;tcsuf.trSefw&m;udkrl jiif;y,fEdkifjcif;r&SdbJ vufcH&ykHudk yGihf
yGifhvif;vif;yif a&;om;az:jyxm;ayonf?
trSefpifppf/ &yfpvf.±+axmifhtjrifomr[kwfbJ/ &kyf0g'tawG;tac:wpfckvkH;
jydKysufoGm;jcif;yif jzpfayonf? u|Ekfyfwdk‹ 21=&mpkESpfodk‹ ajcvSrf;0ifa&mufvmonfESifh
tr#/ &lyaA'/ uGrfwrf&lyaA'/ euQwWaA'/ pdwfynm/ cE<maA'ESifh tjcm;odyH`bmom&yf
tajrmuftjrm;wdk‹ tbufbufrSzGH‹jzdK;wdk;wufvmay&m/ urBmudk a&S;a[mif;&kyf0g't
jrifjzifh-unfjhcif;udk tm;ay;axmufcHae-uolwdk‹tm; tifrwefuoduatmufjzpfapay
onf? ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk rsdK;ADZynmt& avhvmI &&Sdvmonfhtcsuftvuf
wdk‹u tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk ysufokOf;jydKysufoGm;aponf? tvif;ynmESifhpdwfynmbm
om&yfrsm;u u|Ekfyfwdk‹. tHhzG,faumif;onfhodjrifjcif;pepfta-umif;udk ulnDajz&Sif;
ay;.? wdk;wufonfheuQwWaA'a-umifh=p-um0VmESifh j'yf0wˆKypPnf;wdk‹ pwifjzpfay:
jcif;&Sda-umif;wifjyonfh=bpfbdkif;oDtdk&Dudk trsm;uvufcHcJh-uonf? t%kjrLESifh t
%kjrLatmufao;i,faomj'yf(y&rm%kjrL)ta-umif;okawoejyKcsufrsm;u a&S;a[mif;
&lyaA'udk ajymif;jyefvSefypfjyD;/ tcsdef[lonf Ed+if;,SOfcsuft&omjzpfa-umif;wifjy
onfh=&DavwDADwDoDtdk&Dudk oufaoxlaxmufcHvdkuf.?
ra&rwGufEdkifatmif rsm;jym;aomodyH`ynmawG‹&Sdcsufrsm;u xm0&bk&m;ocif
tv†m[ft&Sifjrwf&Sda-umif;ESifh xdkt&Sifjrwf.wefcdk;tm%kabmfu p-um0Vmwpf0Srf;
vkH;udk v$rf;rdk;vGrf;jcKHxm;jcif;udk twnfjyKxm;jyD;jzpfojzifh olwdk‹.qENudkom buf
vdkufI wpf,loefawG;ac:-uonfh&kyf0g'Dwdk‹ tm;udk;tm;xm;jyKEdkifrnfhtcsuf wpfcsuf
avmufudkyif csefrxm;-uawmhay? olwdk‹. tm;ukeftifcrf; vufyef;usjcif;onf ,
ae‹txdqufvuf&Sdaeygonf? &kyfjrifoH-um;tpDtpOfrsm;/ ausmif;rsm;ESifh a[majymyGJ
rsm;wGif/ u|Ekfyfwdk‹onf jyifyavmuESifh wdkuf&dkufawG‹qkHEdkifpGrf;r&SdI u|Efkyfwdk‹.
OD;aESmufrSwpfqifh od&Sd&aomcHpm;csufomjzpfjcif;trSefw&m;udk rodcsif[efaqmifae
jyD; vltrsm;udk xdktrSefw&m;raz:jybJ xdktrSefw&m;rsdK;vkH;0r&Sdovdkxdrfcsefxm;vsuf
&Sdae-uaomtawG;tac:&Sifrsm;udk awG‹&Sd-uayonf? odk‹aomfvnf;/ trSefw&m;udk rod
usKd;u|efjyKxm;jcif;jzifh tajz&rnfr[kwfay? TtrSefw&m;udk 'DhxufydkrdkeufeJpGm avh
vm-unhf-uygpdk‹?

184
u|Efkyfwdk‹.jyifywGif&Sdonf[k cHpm;&aomt&monf
trSefpifppfu|Ekfyfwdk‹.twGif;Y&Sd.
What We Perceive As Outside Is Actually Inside Ourselves
jyifyurBmavmuwGif&Sdonf[k xif&aomt&m0wˆKwpfckrSvmonfh tvif;
a&mif/ toH/ teH‹t&omESifhxdawG‹cHpm;&aom taetxm;wdk‹.Ed+;qGr+rsm;udk tm&kHa-um
rSwpfqifh OD;aESmuf&Sdoufqdkif&mtm&kHvufcHrnfhtcef;odk‹ o,f,loGm;.? xdkEd+;qGr+rsm;
tm;vkH;wGif v#yfppftcsufjyv+dif;(electric signals)rsm; yg0ifonf? jrifjcif;jzpfay:csdef
wGif jyifyurBmrSvmaomtvif;wef;(zdkwGef)onf rsufvkH;taemufzuf&Sd &ufwDem
um;csyfay:odk‹usa&mufI v#yfppftcsufjyvd+if;rsm;tjzpfodk‹ ajymif;vJoGm;.? Tv#yf
ppftcsufjyv+dif;rsm;onf tm&kHa-umrsm;rSwpfqifh OD;aESmuf.aemufydkif;wGif&Sd puQK
tm&kHtcef;odk‹a&mufoGm;onf? ukApifwDrDwmtenf;i,fom&SdaomTtcef;Y vif;
xif;I okH;zufwefa&mifpkHurBmavmuwpfckvkH;udk awG‹jrifapayonf?
tvm;wljzpfpOftwdkif; tjcm;tm&kHcHpm;r+rsm; jzpfay:ayonf? t&omudk v#m
.rsufESmjyif&Sd qJvfrsm;Y v#yfppftcsufjyv+dif;tjzpf ajymif;vJvdkufonf? t&m0wˆKrS
vmaomteH‹onfvnf; ESmacgif;wGif;&Sdtar#;yg;Y t&nfaysmfoGm;aomteH‹armfvD-uL
rsm;udk v#yfppftcsufjyvd+if;tjzpfajymif;vJjyD; OD;aESmuf&SdteH‹qdkif&mtcef;odk‹ ydk‹vdkuf
.? ta&jym;atmufwGif&Sdaomtxl;pDrHxm;onfh xdawG‹r+tm&kHzrf;qJvfrsm;u xdawG‹r+
(Oyrm/ rmausmjcif;odk‹r[kwf El;nHhr+rsm;)udk v#yfppftcsufjyv+dif;rsm;tjzpfajymif;vJjyD;
OD;aESmuf&Sd xdawG‹r+qdkif&mtcef;odk‹ o,fydk‹vdkuf.? xdktcsufjyv+dif;rsm;udk OD;aESmuf&Sd
oufqdkif&mtcef;wGif vufcH cHpm;&ayonf?
Ttcsufudk xyfrH&Sif;jyygrnf? oifonf aumfzDcGufwpfcGufudk udkifxm;onf
qdkygpdk‹? oif.vufrS vufz0g;om;a&atmufwGif cGuf.rmausmr+ESifhtyl&Sdefonf
v#yfppftcsufjyv+dif;tjzpfajymif;vJoGm;um tm&kHa-umrSwpfqifh OD;aESmufodk‹ydk‹vdkuf
onf? wpfcsdefwnf;wGif/ aumfzD.ar$;aom&eH‹ESifh&ot&omtjyif tndKa&miftqif; p
onfwdk‹udk v#yfppftcsufjyv+dif;rsm;tjzpfajymif;vJjyD; OD;aESmufodk‹ ydk‹vdkufonf? aumfzD
cGuf pm;yGJwGifxdaomtoHudkvnf; em;rSwpfqifh v#yfppftcsufjyv+dif;rsm; OD;aESmufodk‹
a&mufoGm;rnf? xdkv#yfppftcsufjyvd+if;rsm;udk vufcHonfh oufqdkif&mtm&kHcef;rsm;u
cHpm;r+rsm;udk t"dy`g,faz:vdkuf.? xdkodk‹t"dy`g,faz:&mYvnf; wpfrsdK;ESifhwpfrsdK; o[
Zmwoifhoifh ajyajyjypfjypft"dy`g,faz:-uonf? xdkcHpm;csuftm;vkH;pkaygif;I toifh
tm&kHY ar$;-udKifylaEG;aomaumfzDwpfcGufudk t&om&Sd&Sdaomufcsvdkufonf[k od&Sd&.?
tcef;wGif;Y xdkifaeI ol.rdom;pkESifhtwl &kyfjrifoH-um;tpDtpOfudk -unfhae
ol rnfolrqdk/ oludk,fwdkifrodaomfvnf;/ tifrweftHhzG,faumif;aom tjzpfwGif &Sdae
ayonf? tcef;.ywfvnf eH&Honf trSefpifppf xdkol.OD;aESmufwGif;Y &Sdae.?
xdkodk‹jzpfojzifh/ toifonf tcef;wGif;Y &Sdaeoavm? odk‹r[kwftcef;onf
oif.twGif;Y &Sdaeoavm?
vltrsm;tm;jzifh TtrSefw&m;udk rod-u owdrxm;-uacs? rdrdwdk‹onf tcef;
wGif;Yrdom;pkESifhtwlxdkifaeI &kyfjrifoH-um;udk-unfhum pum;pjrDajymaeonf[kom
xif-u.? TtjzpfrSefudk odjrifolonfvnf;/ TtHhzG,ftjzpfudk rodem;rvnfovdk
[efaqmif-u.? TtrSefw&m;udk a-umuf&GHŒae-uaoma-umifhjzpfonf? odk‹aomfvnf;/
olwdk‹rod[efaqmifaeonfh Ttjzpfonf jiif;qefIr&aomtjzpf jzpfaeayonf? odyH`
ynmuvnf; twnfjyKxm;aomtcsufjzpfonf? tcef;eH&Hav;bufESifh ‚if;wGifcsdwf

185
ol.tdrfaxmifrdom;pkESifhxdkifaeI &kyfjrifoH-um;-unfhaeolonf/ trSefpifppf tHhzG,ftjzpft
ysufwGif&Sdae.? olawG‹jrifae&aomykH&dyftm;vkH;onf ol.OD;aESmufwGif;Yom&Sdaejcif;jzpfonf?
xdkolonf tcef;wGif;Y&Sdaeoavm/ odk‹r[kwf tcef;wpfckvkH;onf ol.OD;aESmufwGif;Y &Sdae
oavm?

qJGxm;aomyef;csDum;rsm;/ aumfaZmESifhy&dabm*rsm;/ rsufESm-uufay:&Sd rD;vkH;rsm; tp


&Sdojzifhwdk‹rS rsufpdodk‹a&mufvmaomEd+;qGr+wdk‹onf &ufwDemum;csyf&SdqJvfrsm;u v#yf
ppftcsufjyvd+if;rsm;tjzpfajymif;vJay;jyD; v#yfppfpD;a-umif;tjzpfjzifh OD;aESmuf&Sd puQK
tm&kHtcef;odk‹a&mufoGm;.? xdkolonf ol.OD;aESmuftaemufydkif;&Sd puQKtm&kHcef;wGif
tvGefao;i,fonfhae&mtpufuav;wGif t"dy`g,faz:ay;aomykH&dyfjzifh ol.tdrfwGif;
Y xdkifaeonf[k cHpm;&avonf?
ol.b0wpfckvkH;wGif Tae&mtpufuav;rSxGufoGm;Edkifjcif;r&Sdacs? ol.OD;
acgif;wGif;Yjzpfay:aomykH&dyfESifh ol.OD;aESmufwGif;Y t"dy`g,faz:ay;aomykH&dyfuvGJI
tjcm;ykHwpfckwpfavudkr# awG‹jrifEdkifcGifh r&Sdacs? ol.OD;aESmufwGif; aomwm&kHtcef;odk‹
ydk‹vdkufonfh v#yfppftcsufjyv+dif;rsm;uvGJI tjcm;toHudk r-um;&acs? vlwpfa,muf
onf ol.b0wpfckvkH;wGif t&dk;cGH0ef;&Humxm;aom ao;i,fonfhtcef;uav;wGif
om aeae&ayonf?
rsufpdrygbJ jrifEdkif-unfhEdkifolonf rnfoljzpfoenf;?
Who Needs No Eyes To See?

u|Ekfyfwdk‹.ywf0ef;usif&Sdt&mtm;vkH;udk jrifEdkifjcif;onf v#yfppftcsufjyv+dif;


rsm;udk OD;aESmufwGif ykH&dyftjzpf t"dy`g,faz:xm;jcif;jzpfonf? ydkrdkI &Sif;vif;pGmoabm
ayguf&eftwGuf/ naepmpm;yGJwGif wnfcif;xm;aom opfoD;rsm;jzifh jynfhaeonfh yef;
uefudk -unfhaeonf[k pOf;pm;yg? xdkyef;uefrStvif;wef;rsm; oif.rsufpdodk‹ a&muf
vmaomtcg/ vkyfief;aqmifwmaqmif&Gufr+tajrmuftjrm;ay:aygufvmayonf? v#yf
ppftcsufjyv+dif;rsm;tjzpfajymif;vJjyD;aom tvif;wef;rsm;udk tm&kHa-umrsm;rSwpfqifh

186
vlwpfa,mufonf/ ol.wpfoufwmvkH;wGif Tae&muav;rS xGufcGmoGm;I r&Edkifay?
ol.OD;aESmufxJY cHpm;&onfh xdkv#yfppftcsufjyv+dif;rsm;uvGJI rnfonfhykH&dyfudkr# rawG‹
jrif&acs? vlwpfa,muf. b0wpfckvkH;onf Ttcef;i,fuav;wGifom jzpfay:aeay
onf?

pm;yGJrS u|REfkyfwdk‹.rsufpdxJodk‹a&mufvmaomtvif;wef;rsm;udk v#yfppftcsufjyv+dif;tjzpf


ajymif;vJoGm;jyD; puQKtm&kHcef;odk‹ ydk‹vdkuf.? trSefrSm OD;aESmufwGif;Y ykH&dyfay:&efum;csyf r&Sd
acs? pm;yGJrSv#yfppftcsufjyv+dif; a&mufvmcsdefwGif puQKtm&kHcef;wGif ykH&dyfray:ay? pm;yGJay:
wGif&Sdaom opfoD;0vHrsm;udk u|Ekfyfwdk‹awG‹jrif&onfhtcsdefor,wGif trSefpifppftm;jzifh OD;
aESmufwGif;Y ydef;ydwfatmif arSmifrdkufaeaomae&mwGif v#yfppftcsufv+dif;rsm;udk t"dy`g,faz:
,ljyD; awG‹jrif-ujcif; jzpf.?

187
OD;aESmuf&SdpuQKtm&kHtcef;odk‹ a&mufoGm;avonf? xdktcg u|Efkyfwdk‹u “a&mifpkHopfoD;
0vH”rsm;udk awG‹jrifonf[k od&.? Tta-umif;t&mtao;pdwfudk ZD0aA'ESifh ZD0
urRaA'(physiology) pmtkyfwdkif;wGif zwf±+Edkifygonf? odk‹aomfvnf; tHh-ozG,ft
aumif;qkH;tcsufwpfcsufrSm/ xdkpuQKtm&kHtcef;onf ydef;ydwfatmif arSmifrdkufaejcif;
yif jzpf.? trSefrSm OD;aESmufwGif;Y ykH&dyfay:&efum;csyfvnf;r&Sdacs? pm;yGJrSv#yfppf
tcsufjyv+dif; a&mufvmcsdefwGif puQKtm&kHcef;wGif ykH&dyfray:ay? pm;yGJay:wGif&Sdaom
opfoD;0vHrsm;udk u|Ekfyfwdk‹awG‹jrif&onfhtcsdefor,wGif trSefpifppftm;jzifh arSmif
rdkufaeaomae&mwGif v#yfppftcsufv+dif;rsm;udk t"dy`g,faz:,ljyD; jrif-ujcif;jzpfay
onf?
Tae&mwGif tcsufwpfcsufESifh yufyif;qkH&ygonf?
u|Ekfyfwdk‹u puQKtm&kHcef;[kac:onfhae&monf/ tqD/ y&dkwif;ESifh tm&kHa-um
rsm; pkaygif;xm;aomt&momv#if jzpfayonf? a&muf&Sdvmaom v#yfppftcsufjyv+dif;
rsm;udk vufcHt"dy`g,faz:Edkifonfh yifudktpGrf;owWdr&Sday? odk‹jzpfygu/ arSmifrdkufae
onfh OD;aESmufwGif rsufpdrvdktyfbJ v#yfppftcsufjyv+dif;rsm;udk -unfholonf rnfol
jzpfygoenf;?
Ttcsufyifv#if/ udpPt00t&mcyfodrf;udk tajccHj'yf0wˆKypPnf;jzifh &Sif;jy&ef
-udK;pm;onfh &kyf0g'u b,faomtcgrS oabmraygufEdkifonfht&m jzpfayonf?
&kyf0g'Dwdk‹tm; tarSmifwGif;odk‹ ac:aqmifoGm;onfhtcsufonfvnf;/ vltrsm;tm;jzifh
oabmraygufEdkifonfhtcsuf jzpfaeayonf? arSmifrdkufaeaom u|Ekfyfwdk‹.OD;aESmufxJ
wGif/ rsufpdrvdktyfbJ taumif;qkH;&kyfjrifoH-um;rSefum;csyfay:wGif jyxm;onfh ykHxuf
ydkrdkjywfom;-unfvifI rlvypPnf;ESifhcGJjcm;Ir&Edkifavmufatmifwlonfh okH;bufwef
pm;yGJykHudk awG‹jrifEdkifonfh a0ae,swpfrsdK; &Sdaeygonf?
xdka0ae,sonf puQKtm&kHjzifh -unfvifjywfom;aomykH&dyfudk awG‹jrifEdkifay
onf? ,if;t&nftcsif;onf tv†m[ft&Sifjrwf. “r+wfoGif;xm;aom0dnmOf”.t
usdK;&vm'frsm;twGif;rS wpfckjzpfacsonf? xdk‹twl ,if;t&nftcsif;onf vlom;ESifh
wd&pm>eftygt0if tjcm;aomouf&SdoufrJhrsm;.uGJjym;jcm;em;apaomta-umif;t&m
rsm;pGmtwGif;rS ta-umif;wpfckvnf;jzpfonf?
uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&mtvf[*s&f(15;28=30)wGif/ vlom;udk zefqif;csdef
Y “0dnmOf”udk xnfhoGif;ay;vdkufa-umif; atmufygt"dy`g,ftwdkif; rdef‹qdkxm;awmf
rl.?
‚if;jyif tcgwpfyg;Y toifhtm;zefqif;arG;jrLawmfrlaomt&Sifjrwfonf “r
vmatum”aumif;uifwrefwdk‹tm; (Todk‹)rdef‹jum;awmfrlcJhavonf? {ueftrSef ig
t&Sifjrwfonf vlom;udk ykHoGif;jyD;jzpfaom toHjrnfaom&GHŒykyfajcmufjzifh zefqif;awmf
rlrnf jzpfayonf?
wpfzef igt&Sifjrwfonf (vlom;.) xdkajr&kyfudk pepfwusjyD;pD;atmifjyKvkyf
(zefqif;)awmfrlI ,if;(ajr&kyfwGif;)Y rdrdtxHawmfrS toufZD0defudk r+wfoGif;
awmfrlvdkufaomtcg toifwdk‹onf xdkvlom;.a&SŒarSmufwGif ysyf0yfOD;cs-u
avukef?
odk‹jzpfay&m “rvmtdu[f”aumif;uifwreftaygif;wdk‹onf tm;vkH;yif toD;
oD; p*sf'[fysyf0yf OD;cscJh-uavonf?

188
rlvykHpHESifh uGJjym;r+r&Sdjcif;
xdk0dnmOfu vufcH&&Sdaom tcsuftvufwdk‹onf eudkrlvESifhuGJjym;jcm;em;r+r&Sd
jcif;yifjzpfayonf? rlvj'yf0wˆKypPnf;ESifh wdkuf&dkufywfoufjcif;r&SdbJ OD;aESmufodk‹
a&mufvmaom v#yfppftcsufjyvd+if;rsm;rS a&mifpkHykHpHtrsdK;rsdK;ESifh aysmhaysmif;jcif; rm
ausmjcif; ponfwdkudk eudkrlvtwdkif; awG‹jrifod&Sdjcif;yif tvGefxl;qef;tHh-ozG,f
aumif;onfhtcsufjzpfonf?
Oyrm/ {jr-unfvifaomyifv,fjyifwGif a&ul;aeolonf trSeftm;jzifh tHzG,f
rcef;tjzpfwGif a&muf&Sdaeayonf? xdkolonf a&xJwGif ul;cwfaeonf[k xifae
onf? odk‹aomfvnf; olonfrnfonfhtcgrS ol.arSmifrdkufaeaomOD;aESmufrS xGufvm
jcif; r&Sday? a&xJodk‹pwif0ifa&mufonfhtcsdefor,rSpwifI/ ol.udk,fcE<mta&
jym;ay:wGif vma&mufxdawG‹onfhv+H‹aqmfr+rsm;udk qJvfrsm;u v#yfppftcsufjyv+dif;rsm;
tjzpfajymif;vJvdkufjyD; tm&kHa-umrsm;rSwpfqifh OD;aESmufodk‹ydk‹vdkufonf? 0dnmOfonf
a&xJwGif ul;cwfrnfhajcvufrsm;ESifh a&pdkjcif;r&Sdaomfvnf;/ ol‹udk {jraoma& xdawG‹
aeonf/ ol‹tm; a&ay:odk‹aygavmay:aponf[k xl;qef;pGmcHpm;ae&onf?
odk‹aomfvnf; xdkolonf yifv,fa&.ta&miftqif;/ tylcsdef/ a&v+dif;rsm;.t
oH ponfwdk‹ESifh wdkuf&dkufxdawG‹-uHKawGŒjcif;r&Sdacs? ‚if;wdk‹tm;vkH;onf ol.OD;aESmuf
wGif vufcH cHpm;aejcif;om jzpfayonf? vlwpfa,mufonf/ ol. udk,fcE<mESifhyif
qufpyfr+r&Sday? odk‹aomfvnf; udk,fcE<mwGif;&Sd OD;aESmufodk‹a&mufvmonfh v#yfppf
tcsufjyvd+if;rsm;udk t"dy`g,faz:aejcif;om jzpfayonf? TtHhzG,ftrSefw&m;udk
ausmif;okH;pmtkyfrsm;wGif a&;om;xm;I ausmif;ESifhwuUodkvftwef;rsm;wGif oif-um;
ae-uaomfvnf;/ vltrsm;tm;jzifh owdxm;rdjcif;r&Sd-uay? owdrlrdolwdk‹onfvnf;
trsm;tm;jzifh em;vnfoabmaygufjcif; r&Sd-uacs?
&kyf0g'Dwdk‹u trSefw&m;udk oabmayguf&ef a-umuf&GHŒ-uonf
xl;qef;I pdwfv+yf&Sm;zG,faumif;aom od&Sdjcif;jzifh/ TurBmay:&Sd &kyf0wˆK
rsm;jzpfonfh=tdrf/ ydkifqdkifxm;onfhypPnf;rsm;/ ZeD;cifyGef;om;orD;rsm;/ rdbESifh rdwfo*F
[taygif;taz:rsm;=ponfwdk‹onf oif.arSmifrdkufvsuf&SdaomOD;aESmufwGif ykH&dyfrsm;
tjzpf vufcHod&Sdxm;jcif;om jzpfayonf? toifonf/ oif.OD;aESmufwGif;odk‹ v#yfppf
tcsufjyv+dif;rsm;tjzpfa&mufvmaomykH&dyfrsm;udkom odjrifae&onf/ jyify&Sdt&mrsm;
ypPnf;rsm;udk wdkuf&dkufrjrif&rxdawG‹& jyifyodk‹rxGufvmcJh&bJ xdkusOf;ajrmif;vSaom
tcef;uav;wGifom aeae&onf[k/ rnfonfhtcgrsm; awG;awmrdjcif;&Sdygovm;?
0dnmOf&Sdjcif;udk jiif;qdkI/ j'yf0wˆKonfomv#if vkH;0O\kHy&rwfjzpfonf[k ,kH
-unfol &kyf0g'Dwdk‹u Txif&Sm;ay:vGifaom trSefw&m;udk vufcHygu/ olwdk‹.b0udk
wnfaqmufxm;aomtajccHrl0g'ESifhyef;wdkifrsm;udk ab;z,fpGef‹ypfvdkuf&rnf? TtHh
zG,fudpPa-umifh a'goacsmif;acsmif;xGufvmojzifh/ rwwfomonfhtqkH;wGif xif&Sm;
aejyD;om;trSefw&m;udk r±+yf±+yfatmif rqDravsmfonfhwifjycsufrsm;jzifh wdkufzsuf&ef
-udK;yrf;-uavonf? tcsKdŒ&kyf0g'Dwdk‹u j'yf0wˆKypPnf;onf cHpm;r+omr[kwfa-umif; rd
rdudk,fudk t&kHoGif;&eftwGuf/ pm;yGJudkvufoD;jzifhxkaxmif;jcif;/ tkwfeH&Hudkajcaxmuf
jzifh uefausmufjcif; jyK-uonf? tcsdKŒ&kyf0g'Dwdk‹u/ wpfOD;wpfa,mufudk bwfpfum;
wdkufjcif;onf/ "rR'd@mefusus “rSefuefonf”[k wifjy-uonf? olwdk‹u bwfpfum;
wdkufrdjcif;rSaqmifhtm;a-umifh emusifjcif;onf OD;aESmufwGif;tm&kHcHpm;r+omjzpfI
um;wdkufcH&olonf bwfpfum;ESifhwdkuf&dkufxdawG‹r+r&Sd[laomtcsufrSa&SmifxGufvdk-u

189
onf? aemufwpfcsufrSm bwfpfum;.aqmifh tm;udk arSmifrdkufvsuf&SdaomOD;aESmuf
wGif/ vlom;.0dnmOfu cHpm;jcif;jzpfonf?

TurBmay:&Sd toifod&Sdxm;aom&kyfypPnf;rsm;tm;vkH;=oif.tdrf/ oifydkifypPnf;rsm;/ oif.ZeD;cif


yGef;om;orD;rsm;/ oif.rdbrsm;ESifhtaygif;taz:rsm;=wdk‹onf/ oif.OD;acgif;wGif;arSmufrdkufae
aomtcef;&Sd OD;aESmufxJwGif ykH&dyfrsm;tjzpfom cHpm;&jcif;jzpfa-umif; wpf-udrfwpfcgavmufrsm;
awG;-unfhbl;ygovm;?

&kyf0g'Dwdk‹onf ordkif;.axmifacsmufwGif;Y rdae-uavjyD


Materialists Have Fallen into The Trap in History
&kyf0g'onf vl‹ordkif;wpfav#mufvkH;wGif &SdcJhavonf? rdrdudk,fESifh rdrdwdk‹.t
awG;tac:wGif,kH-unfpdwfcsvsuf&SdcJh-u&if;/ ‚if;wdk‹. zefqif;&Sifudk jiif;y,fykefuefcJh
-uavonf? j'yfypPnf;onf tpr&SdtqkH;vnf;r&Sdojzifh ,if;udkzefqif;olvnf;r&SdEdkif
[k vufcH,kH-unfxm;-uonf? olwdk‹.armufrmr+uyif olwdk‹udkzefqif;ysKd;axmif
awmfrlaomtv†m[ft&Sifjrwfudk jiif;y,fI j'yfypPnf;“trSefwu,f”&Sdonf[k j'yf0wˆK
ypPnf;wGifomv#ifouf0if,kH-unfudk;pm;-u.? armufrmaompdwf"gwfjzifh zefqif;&Sif
tm; jiif;y,fonfholwdk‹.,kH-unfcsufudk y,fzsufEdkifavmufonfh &Sif;vif;wifjycsuf
rsm; rnfonfhtcgr# ay:vmEdkifrnfr[kwf[k tcdkiftrm,kH-unfcJh-uavonf? csufcsif;
vufiif;yif olwdk‹.b0tajccHxm;aomtcsufudk zsufqD;ypfvdkufojzifh aemufxyf
aqG;aEG;wifjyae&efta-umif; r&Sdawmhacs? olwdk‹rsufpdrSdwfI pdwfcsvufcs,kH-unfxm;
aom &kyfavmudk &kwfodrf;vdkufonfudk awG‹jrif-u&ayaomfvnf; rnfodk‹r#rwwfEdkif-u
acs? vlom;onf j'yfypPnf;tppftrSefudk wdkuf&dkufjrifEdkifjcif;r&Sd/ toHrsm;udk wdkuf&dkuf
-um;Edkifjcif;r&Sd/ teH‹tppftrSefrsm;udk wdkuf&dkuf±SLEdkifjcif;r&Sd jzpfaev#if/ u|Ekfyfwdk‹u
&kyf0g'udk rnfodk‹xyfrH ajymqdkaqG;aEG;aep&m usefaeygao;oenf;?
tv†m[ft&Sifjrwf.*k%fawmf yifudkt&nftcsif;rsm;teuf/ t&Sifjrwftm;r,kH
-unfolwdk‹udk v#KdŒ0Suf-uHpnfjcif;jzpfayonf? uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&m tvftef
zgvf 8;30 wGif“‚if;wdk‹onf v#KdŒ0Suf-uHpnfvsuf&Sd-u.? tv†m[ft&Sifjrwf onf

190
vnf; v#KdŒ0Suf-uHpnf.? pifppfwrlum; tv†m[ft&Sifjrwfonf taumif;qkH;-uHpnf
Edkifawmfrlaomt&Sifjrwfyifjzpfawmfrlownf;?”[k az:jyxm;ayonf?
j'yf0wˆKypPnf;trSefwu,fwnf&Sdonf[k &kyf0g'Dwdk‹,kH-unfatmif tv†m[ft
&Sifjrwfu zefwD;xm;um oG,f0dkufIrawG‹rjrif&aombufrSaeI ‚if;wdk‹tm;t&SufuGJ
aponf? &kyf0g'Dwdk‹onf olwdk‹ydkifqdkifaomOpPm"ersm;/ &mxl;&mcHrsm;/ toif;tyif;
todkif;t0dkif;rsm;/ wurBmvkH;ESifhtwl t&mcyfodrf;onf trSefwu,f&Sdaomt&mrsm;
tjzpf ,kH-unf-uojzifh/ olwdk‹.armufrm-uGm;0gr+rsm;jzifh tv†m[ft&Sifjrwfudkykefuef
-uonf?

u|Efkyfwdk‹ESifhqufpyfaeonfhurBmavmuonf j'yf0wˆKypPnf;rsm;om yg0ifzGJ‹pnf;aeonfr[kwfbJ/


tm&kHcHpm;r+vnf; yg0ifvsuf&Sdonf? Ttcsufu &kyf0g'tawG;tac:udk tajccHupjyD;xdk;ESufacs
zsufvdkufojzifh/ &kyf0g'Dwdk‹rSm aerxdxdkifromjzpf-uum Ttcsufudk rpOf;pm;&J-uawmhonfht
jyif/ olwdk‹.&Jabmf&Jbufrsm;udkvnf; rpOf;pm;&ef ydwfyif-uonf? ‚if;wdk‹teuf t-uD;tuJrSm
vDeifjzpfonf? vGefcJhonfh ESpfwpf&mavmufu ola&;
om;aom Materialism and Empirio-Criticism
[lonfhpmtkyfwGif/ &kyf0g'Dwdk‹onf TtcsufESifh
ywfoufI rpOf;pm;oifha-umif;/ odk‹r[kwfygu
bmoma&;wGif rdae-uvdrfhrnf[k a&;xm;onf?
toifonf "rR'd@mefusaom trSefw&m;udk
jiif;y,fvdkufonfESifhwpfjydKifwnf;/ ,kH-unf
r+wGifomrlwnfjcif;udk wdkufcdkufonfhvuf
eufqkH;±+H;oGm;avjyD? toifonf oHo,&Sd
jcif; (0g)todtjrif[lor#onf cHpm;r+ay:
wGif tajccHonf[k ,kH-unfaomtawG;tjrif
(tZÆwWdu0g')odk‹ vGJacsmfoGm;avjyD? iSufu
av;crsm vufonf;wpfacsmif;wnf;jzifh trd
zrf;cH&&SmjyD? u|Efkyfwdk‹. rmcspf0g'Dwdk‹ (acwf
opf,xmblw0g'udk awG;ac:wDxGifol -op
-wD;,m;vlrsdK;tawG;tac:&Sif rmcsf.aemuf
vdkufom;rsm;)u tawG;tjrify"ge0g'(0dOm%0g')wGif rdoGm;-uw,f? olwdk‹u “pdwftm&kH
wGif cHpm;&jcif;”udk jyifyurBm.ykHwlr[kwfbJ oD;jcm;“t&dyfvuQ%mtiftm;pk”jzpfonf[k
,kHoGm;-uw,f? b,folŒpdwftm&kHrSr[kwfbl;/ b,folŒpdwfrSr[kwfbl;/ b,folŒ0dnmOfrSr[kwf
bl;/ b,folŒpdwftiftm;rSvJr[kwfbl;?1

Tpmydk'fu/ &kyf0g'Dwdk‹taejzifh “j'yfypPnf;.obm0tppftrSef”ESifhywfoufI/ bmrSrajymra0


zefEdkifawmhojzifh/ rpOf;pm;bJ tomab;z,fxm;vdkuf&efom wwfEdkif-uawmha-umif; jyqdkvsuf
&Sd.? &kyf0g'pdwful;,Ofonf vlwdk‹. rdrdudk,fudk vSnfhpm;jcif;rS qif;oufvmjcif;omjzpfa-umif;
xif&Sm;aeayonf?
1. (V.I. Lenin, Materialism and Empirio-criticism, Progress Publications, Moscow, 1970, pp. 334-336)

olwdk‹.armufrm-uGm;0gr+rsm;jzifh tv†m[ft&Sifjrwfudkykefuefjcif;Y j'yf0wˆK


ypPnf;wGif ,kH-unfr+uxyfrHIjznfhwif;vdkuf-uonf? xdkodk‹jyKusifh&mwGif olwdk‹onf
j'yf0wˆKypPnf;udkomv#if wif;jynfhusyfjynfh tm;udk;tm;xm;jyK-uav&m tv†m[ft&Sif
191
jrwfonf ‚if;wdk‹tm; 0dkif;0ef;vsuf&Sdaejcif;udk em;vnfoabmaygufjcif;r&Sd-uacs?
‚if;wdk‹.acgif;rmr+uyif r,kH-unfolwdk‹.b0udk OD;aqmifvsuf&Sda-umif; uk&ftmef
usrf;awmfjrwf pl&mtvfwl&f 52;42 wGifrdef‹qdkxm;ayonf? odk‹wnf;r[kwf ‚if;wdk‹
onf wpfpkHwpf&mraumif;-uHpnf&ef &nf&G,f-uavoavm? odk‹jzpfv#if ‘umzd&f’
aoGznfjiif;y,f-uukefaomolwdk‹onfyifv#if raumif;aom t-uHtpnfY rdae-uukef
.? Twpf-udrfonfordkif;wGif olwdk‹twGuft-uD;us,fqkH;aom usqkH;r+yif jzpfayvdrfh
rnf? olwdk‹.armufrmr+-uD;rm;vmonfESifhtr# tv†m[ft&Sifjrwfudkqef‹usifwdkufcdkuf
&mwGif -uD;us,fqdk;&Gm;r+rsm;wDxGifaqmifusif;vm-uavatmif vSnfhjzm;cH&&if;jyif;
xefaom±+H;edrfhjcif;ESifh -uKHawG‹-u&ayonf?
aemufxyf pl&mtefEl;&f(24;39) wGif “odk‹&mwGif umzd&f r,kHr-unfaoGznfjiif;
y,faomolwdk‹onf ‚if;wdk‹.jyKusifhr+wdk‹rSmrlum; oJaomifjyifY&Sdaom wHv#yfyrm
jzpfay&m a&rGwfodyfaomolwdk‹onf xdkvif;v#yfudkyif a&[lIxifrSwfavonf?
aemufqkH;wGif‚if;onf xdkwHv#yfteD;odk‹a&mufvwfaomf wpfpkHwpf&mr#rawG‹&acs?”
[k az:jyxm;.? &kyf0g'onfvnf; Ttm,ofawmfwGifjyqdkxm;ouJhodk‹ xdkykefuefol
rsm;twGuf (wHvSyf)“wHv#yf”omv#ifjzpfacsawmhonf? olwdk‹tm;udk;tm;xm;jyKaom
&kyf0g'onfvnf; wHvSyfuJhodk‹ pdwful;,OfxJYom usef&pfaeawmhonf? tv†m[ft
&Sifjrwfonf xdkolwdk‹udk wHvSyfuJhodk‹aom t&dyfta,mifrsm;jzifhvSnfhpm;cJhacsjyD?
*k%foa&&SdemrnfausmfygarmuQrsm;/ euQwWaA'ynm&Sifrsm;/ ZD0aA'ynm&Sif
rsm;/ &lyaA'ynm&Sifrsm;ESifhtjcm;tjcm;aomemrnf-uD;rsm;u olwdk‹.&mxl;XmeEW&awG
udkyif rtm;emawmhbJ aoG;aqmifvSnfhjzm;jcif;cH&if; r&Sufra-umuf j'yf0wˆKypPnf;udk
bk&m;tjzpfudk;uG,fqnf;uyf-uonf? ykH&dyfrsm;udk pkaygif;I y&rwftjzpfowfrSwfum
,if;wdk‹tay:tajccHjyD; tawG;tac:trsdK;rsdK; oDtdk&DtrsdK;rsdK;csrSwf-uonf? xdkoDtdk&D
rsm;udk t-uD;tus,fjiif;ckHaqG;aEG;-ujyefonf? rdrdudk,fudk ynmOm%f tifrwefjrifhrm;
onf[kxifrSwfjyD; bk&m;oQif(tv†m[ft&Sifjrwf)ESifhywfoufI ynm&SifaqG;aEG;jiif;ckH
jcif;jyK-uonf? tv†m[ft&Sifjrwfu xdkolwdk‹ESifhywfoufI uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl
&mtmavhtDrf&mef (3;54)wGif “,if;olwdk‹onfvnf; vdrRmyg;eyfpGm -uHpnfcJh-u.?
tv†m[ft&Sifjrwfonfvnf; y&d,m,fa00kpfjzifhyif -uHaqmifawmfrlcJhavonf? trSef
aomfum; tv†m[ft&Sifjrwfonf y&d,m,fa00kpfjzifh -uHaqmifolrsm;xuf taumif;
qkH;-uHaqmifawmfrlEdkifaom t&Sifjrwfyif jzpfawmfrlayownf;?”[k rdef‹qdkxm;awmfrl
.?
tcsdKŒaomy&d,m,f-uHpnfr+rsm;rS vGwfajrmufEdkifygvdrfhrnf? odk‹aomfvnf; t
v†m[ft&Sifjrwfu umzd&frsm;ESifhywfoufI -uHpnfaomy&d,m,fa00kpfudkrl a&Smifwdrf;
Edkifrnfr[kwfay? tv†m[ft&SifjrwfrSvGJI olwdk‹urnfol.ulnDapmifrr+udkr# &SmawG‹
Edkif-urnfr[kwfay? uk&ftmefusrf;awmfjrwf pl&mtefeDqmtf (4;173)wGif/ “‚if;jyif
xdkolwdk‹onf rdrdwdk‹tbdk‹ tv†m[ft&SifjrwfrSwyg; tjcm;rnfolwOD;wa,mufudkr#
taqGcifyGef;tjzpfESifh‚if;/ ulnDapmifrrnfholtjzpf‚if;/ awG‹&Sd-u &rnfr[kwfacs?” [k
rdef‹awmfrlxm;.?
&kyf0g'Dwdk‹u/ Ttcsufonf olwdk‹udk tv†m[ft&SifjrwfYom v$wfxm;vdkufjyD
jzpfa-umif;owd&vmonfhtcgwGif olwdk‹.,kH-unfcsuftwGuf tqdk;qkH;tajctaejzpf
aea-umif;udk od&Sd-uavonf? xdk‹a-umifh tv†m[ft&Sifjrwfonf olwdk‹udka&m t&mcyf
odrf;udkyg 0ef;&Hv$rf;jcHKaea-umif; oabmaygufvm-uawmhonf?

192
uk&ftmefusrf;awmfjrwfwGif tv†m[ft&Sifjrwfu u|Efkyfwdk‹vlom;rsm;tm;vkH;
onf/ t&Sifjrwfa&SŒawmfarSmufwGif rnfol.ulnDapmifrr+udkr#r&SdbJ txnf;wnf;b0
wGif &Sdae-ua-umif; owday;xm;awmfrl.?
(tdk=eADwrefawmf) toifonf igt&Sifjrwftm;vnf;aumif;/ t-uifoltm;
vnf;aumif;/ v$wfxm;ygav? igt&Sifjrwfonf ‚if;tm;wpfOD;wnf; zefqif;
awmfrl.? (pl&mtvfrk'wfpd&f 74;11)
Tta-umif;ESifhywfoufI tjcm;uk&ftmeftm,ofawmftajrmuftjrm;wGif
vnf;/ xyfrHaz:jyxm;awmfrlonf?
‚if;jyif toifwdk‹onf igt&SifjrwftxHawmfodk‹ yxrrlvu igt&Sifjrwf t
oifwdk‹tm; zefqif;awmfrlonfhtwdkif;yif wa,mufpD/ wa,mufpD vm-uavjyD? ‚if;
jyif toifwdk‹onf igt&Sifjrwfu toifwdk‹tm; csD;jr‡ifhay;oem;awmf rlcJhonfh (OpPm
ypPnf;)rsm;udkvnf; rdrdwdk‹aemufwGif pGef‹xm;cJh-uavjyD? (pl&m tvfrmath'[f 6;94)
pifppf ‚i;fwdk‹teuf toD;oD;wdk‹onf xdkt&SifjrwftxHawmfodk‹ ud,mrwf
&Sifjyefxrnfhae‹wGif wpfOD;csif; vma&muf&rnfholrsm;omv#if jzpf-uukefownf;?
(pl&mr&f,mrf 19;95)
aemufwpfenf;t"dy`g,faumufaomf/ Tuk&ftmeftm,ofawmfrsm;u j'yf0wˆK
udk olwdk‹.bk&m;tjzpfudk;uG,f,kH-unfolwdk‹onf tv†m[ft&SifjrwfxHawmfrS vmcJh-u
ojzifh t&SifjrwfxHawmfodk‹omv#if jyefoGm;-u&rnfom jzpfonf? olwdk‹onf rdrdwdk‹t
vdk&Sdonfjzpfap r&SdonfbJjzpfap tv†m[ft&SifjrwfxHawmfodk‹ tyfESif;-u&rnfom jzpf
ayonf? ,QKtcsdefwGif=olwdk‹uoabmraygufvdk-uao;aomfvnf;=rdrdjyKusifhcJhor#udk
ajz-um;&ef olwdk‹udk qifhac:rnfh au,mrwf(aemufqkH;w&m;pD&ifrnfh)ae‹udk apmifhqdkif;
ae-uonf?

193
tDAdkvl;&Sif; vdrfvnfvSnfhjzm;r+
Tp-um0Vm&Sd tao;pdwft&mcyfodrf;wdk‹onf omvGef-uD;us,fjrifhjrwfawmfrl
aomzefqif;&Sifudk n$efjyvsuf&Sdonf? qef‹usifbuftjzpf/ p-um0Vmonf zefqif;jcif;
jzpfonf[laomtcsufudk jiif;y,fonfh &kyf0g'onf odyH`enf;rusaom rSm;,Gif;r+wpfck
jzpfonf?
&kyf0g'onf w&m;r0ifysufjy,foGm;onfESifhwjydKifwnf;/ ‚if;ay:wGiftajccH
aom tawG;tac:tm;vkH;wdk‹onfvnf; tajccHrlr&SdbJ ysufjy,foGm;ayonf? xdktawG;
tac:rsm;teuf 'g0if0g'onf OD;qkH;xdyfqkH;wGif yg0ifayonf? touf[lonf oufrJh
j'yf0wˆKypPnf;rS tvdkvdkrawmfwqjzpfay:vmonf[laom ToDtdk&Donf/ tv†m[ft
&Sifjrwfu p-um0VmwpfckvkH;udk zefqif;onf[k todtrSwfjyKonfESifhtwl ysufjy,f
oGm;onf? euQwW&lyaA'ynm&Sif tar&duefvlrsdK; [wf*fa&mhpfu TudpPudk atmufyg
twdkif; &Sif;jyxm;.?
18=&mpkESpftwGif; ay:aygufvmcJhonfh bk&m;rJh0g'/ 'g0if0g' ESifh tjcm;tvm;wl “tpf
Zif;=0g'”tm;vkH;wdk‹onf/ p-um0VmonftqkH;r&Sd[laom rSm;,Gif;aomxifjrif,lqcsuf
tay:wGif wnfaqmufcJh-ujcif; jzpfonf? touf&Sifjcif;tygt0if olrwlxl;jcm;aom
vuQ%mt&nftcsif;&Sdjcif;ESifh p-um0VmwpfckvkH;.jyifytjyif/ p-um0Vmr&SdrDtcsdefu
tjzpfrsm;/ jzpfapjcif; jzpfapol ponfhta-umif;w&m;rsm;u u|Efkyfwdk‹. rsufarSmufwGif
125
bGif;bGif;-uD; az:jyaeayonf?
p-um0VmwpfckvkH;udk tvGefao;i,faomtao;pdwftxd ykHpHcsIzefqif;ol
onf tv†m[ft&Sifjrwfyifjzpfonf? xdk‹a-umifh tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tqdkjzpfonfh ouf
&Sdt&mrsm;onf rawmfwq-uHK-udufI ol‹tvdkvdkjzpfay:vmonf[laomtqdkrSm rSef
uefzG,f&mta-umif; r&Sdacs?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk avhvm-unfhaomtcg/ acwfopfodyH`ynmawG‹&Sdcsufrsm;
u rrSefuefa-umif; vlod&Sif-um; pGwfpGJ±+wfcsvdkufonfrSm tH-ozG,f&mr&Sday? ouf&Sd
ypPnf;wdk‹. wnfaqmufr+ykHpHu tifrwef±+yfaxG;I ododomomxif&Sm;vsuf&Sdonf?
oufrJhypPnf;rsm;wGif tifrweftxdrcHatmif tao;pdwfjcif;udk twrftEkjrLwdk‹.
wnfaqmufr+wGif [efEdkifjcif;tajctaersm;udk avhvmjcif;jzifh od&SdEdkifayonf? xdk
twrfrsm; tcsif;csif;aygif;pyfI ±+wfaxG;vSaom y&dkwif;rsm;/ tifZdkif;rfrsm;ESifh qJvf
rsm;udk xkwfvkyf jcif;udpPonf tHhrcef;avmufatmif qef;us,fvSayonf?
TtHhrcef;aomqef;us,fvSonfh ouf&SdypPnf;wdk‹.ykHpHrsm;onf 'g0if.oDtdk&D
wpfenf;tm;jzifh 'g0if0g'udk 20=&mpkESpfukefydkif;wGif w&m;r0ifa-umif; y,fzsufvdkuf
avonf?
Tta-umif;ESifhywfoufI u|Ekfyfwdk‹. tjcm;avhvma&;rsm;wGif tawmftwef
tao;pdwfI az:jycJhayjyD? odk‹aomfvnf; ‚if;oDtdk&D. rSm;,Gif;r+rsm;udk em;vnfoabm
ayguf&ef tvGefta&;-uD;aoma-umifh/ Tae&mwGifvnf; twdkcsKH;I xyfrHaz:jyoifh
onf[k ,lqygonf?
194
odyH`ynmt& 'g0if0g' jydKysufjcif;
The Scientific Collapse of Darwinism
TtawG;tac:onf a&S;a[mif; *&d
vlrsdK;rsm;txd a&S;usaom tawG;tac:jzpf
aomfvnf;/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf 19=&mpk
ESpfa&mufrS tus,fw0if‹ ysHESH‹cJhayonf? od
yH`ynmavmuwGif -uD;xGm;jyef‹oGm;jcif;. t
a&;-uD;qkH;ta-umif;&if;rSm 1859=ckESpfwGif
ykHESdyfxkwfa0aom csm;vfpf 'g0if. rsdK;pkrsm;
pwifay:aygufvmykH [laompmtkyfa-umifh
jzpfonf? xdkpmtkyfwGif/ 'g0ifursdK;rwlaom
ouf&SdrsdK;pkrsdK;EG,frsm;udk bk&m;oQiftv†m[f
t&Sifjrwfu zefqif;xm;jcif;tcsufudk jiif;
y,fxm;onf? 'g0if.tqdkt&/ ouf&Sdt&m
tm;vkH;wdk‹onf pwifaygufzGm;cJhonfh wpfck
wnf;aomouf&SdypPnf;rS wpfppDtenf;i,f
pD ajymif;vJvmcJhjcif;jzifh ajrmufjrm;pGmaom
rsdK;pkrsdK;EG,frsm; jyef‹yGm;vmcJhonf[k qdkonf? csm;vfpf 'g0if
'g0if.oDtdk&Donf/ cdkifrmaomodyH`
ynmawG‹&Sdcsufrsm;tay:wGif tajccHjcif; r[kwfacs? oludk,fwdkifuvnf; “,lqcsuf”
wpfckom jzpfa-umif; 0efcHxm;onf? ol. pmtkyfrS “oDtdk&D.tcuftcJrsm;” [laom
tcef;wGif tus,fw0ifh&Snfvsm;pGmjzifh ta&;-uD;onfhtcsuftajrmuftjrm;udk ajzEdkif
jcif;r&Sdao;a-umif; 0efcHxm;onf?
'g0ifu ol.oDtdk&DrSefuefa&;twGuf &ifqdkifae&aom“oDtdk&D. tcuftcJ
rsm;”udk odyH`ynm ydkrdkwdk;wufvmaomtcsdefwGif topftopfaomawG‹&Sdcsufrsm;u
ajz&Sif;ay;Edkifvdrfhrnf[k ar#mfvifhcJh.? odk‹aomfvnf;/ 'g0if.ar#mfvifhcsufESifhqef‹usif
I/ odyH`ynmwdk;wufr+wdkif;u tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tajccHwifjycsufwpfckpDonf tajc
tjrpfr&Sda-umif;udkom az:xkwfvsuf&Sdojzifh xdktcuftcJrsm;udk ydkrdkus,fjyef‹aponf?
'g0if0g' (tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D). odyH`ynmavmuwGif ±+H;edrfhoGm;jcif;udk acgif;
pOf okH;ckcGJI avhvmEdkifayonf?
1? ToDtdk&Donf/ urBmay:wGif touf odk‹r[kwf ouf&SdypPnf; yxrqkH;
rnfodk‹ay:aygufvmcJhonfudk r±Sif;jyEdkifacs?
2? ToDtdk&Duwifjyaom “tDAdkvl;&Sif;,EW&m;rsm;”onf/ tDAdkvl;&Sif;jzpfpOfY
rnfodk‹aomoufa&mufr+r# r±Sdacs?
3? ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf;rsm;onf ToDtdk&D.ar#mfvifhcsufrsm;ESifh vkH;0
qef‹usifvsuf &Sdaeayonf?

195
Ttcef;wGif Tacgif;pOfokH;ckjzifh ta&;-uD;onfhtcsufrsm;udk tusOf;csKyfI
qef;ppfygrnf?

ausmfv$m;Ir&Edkifaom yxrqkH;twm;tqD;
= touf.tprlvblw
The First Insurmountable Step: The Origin of Life
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du/ ouf&SdowW0gwdk‹onf vGefcJhonfh ESpfoef;aygif;okH;aomif;
&SpfaxmifausmfcJhaomtcsdefumvY/ jzpfay:cJhaom ouf&SdqJvfwpfckrS qif;oufvmcJh
onf[k wifjyxm;ayonf? xdkwpfckwnf;aomouf&SdqJvfrS oef;ESifhcsDaomouf&Sd
owW0grsm; rnfuJhodk‹jzpfay:vmcJhonf/ tu,fI xdkodk‹jzpfcJhygu tb,fha-umifh
ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;Y ,if;wdk‹wpfqifhpDjzpfvmcJhonfhoJvGefprsm;udk rawG‹&Sd&onf/
ponfhta-umif;rsm;udk tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du &Sif;jyEdkifjcif;r&Sdacs? xdk‹a-umifh tDAdkvl;&Sif;
jzpfpOf. yxrtqifhjzpfonfh “yxrOD;qkH;ouf&SdqJvf”onf rnfodk‹jzpfay:vmcJh
oenf; [laomar;cGef;udk OD;pGmar;&ygrnf?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du/ zefqif;jcif;udkjiif;y,fxm;I/ rnfonfhobm0vGeftif
tm;. 0ifa&mufpGufzufjcif;udkr# vufrcHaoma-umifh/ xdk“yxrOD;qkH;qJvf”onf/ -udK
wifpDrHxm;aom ykHpHESifh pDrHudef;r&SdbJ obm0ed,mrw&m;t& rawmfwq-uHK-udKufI
jzpfay:vmcJhonf[k qdk.? ToDtdk&Dt& oufrJhj'yfypPnf;rsm;u xdkouf&Sd qJvfudk -uHK
-udKufwdkufqdkifr+jzifh jzpfay:vmonf[k qdkonf? TtqdkrSm vuf&Sd od&Sdxm;jyD;jzpfaom
ZD0aA'ed,mrrsm;tm;vkH;ESifh qef‹usifbufjzpfaeayonf?
“toufonf toufrSomqif;oufvm.”
"Life Comes from Life"
'g0ifu ol.pmtkyfwGif touf.rlvblwta-umif;udk a&;om;az:jyxm;jcif;
r&Sdacs? ol.acwfwGif &SdcJhaom a&S;usaeao;onfhodyH`ynmt& 'g0ifuvnf; touf
&Sdjcif;onf tvGef&Sif;vif;&dk;pif;aomudpPtjzpf oabmaygufcJhayonf? tv,facwf
rsm;rSpI ,kH-unfcJh-uaom “tvdktavsmufjzpfay:jcif;”oDtdk&Dt&/ oufrJhypPnf;rsm; pk
aygif;jcif;jzifh ouf&SdypPnf;rsm;rawmfwqtvdktavsmufjzpfay:vmEdkifonf[k ,kH-unf
-uayonf? xdkacwfwGif tpm;tpmt-uGif;tusefrsm;rS ydk;r$m;rsm;tvdkvdkjzpfay:vmI/
-uGufrsm;onfvnf; qefpyg;*sKHrsm;rS jzpfay:aygufzGm;vmonf[k vlwdkif;u,kH-unfcJh
-uonf? xdk,kH-unfcsufudk oufaoxl&ef pdwf0ifpm;zG,faumif;aom prf;oyfcsuf
rsm;vnf; vkyf-u.? *sKHaphtenf;i,fudk t0wfprsm;wGifjzef‹usJxm;jcif;jzifh r-umrDt
wGif; ‚if;wdk‹aygif;pyfjcif;jzifh -uGufuav;rsm;ay:aygufvmonf[k xif-uonf?
xdkenf;wl/ tom;prsm;rS avmufaumifrsm;jzpfay:vmonfudk-unfhI/ touf[l
onf oufrJhypPnf;rsm;rS tvdkvdkay:aygufvmonf[laom,kH-unfcsufudkaxmufcHonfh
oufaoom"ujzpfonf[k ,lq-uonf? aemifaomtcgwGif xdkavmufaumifrsm;
onf tom;prsm;.rsufESmjyifrS tvdkvdkjzpfay:vmjcif;r[kwfa-umif; u|Efkyfwdk‹.rsuf
pdjzifh rjrifEdkifaom ,ifaumifrsm;Ocsxm;cJhaomOrsm;rSavmufaumifrsm;aygufzGm;vm
jcif;jzpfa-umif; od&Sdvm-uavonf?

196
'g0ifu rsdK;pkrsm;pwifjzpfay:vmjcif; pmtkyfudk a&;om;onfhtcsdefwGif/ buf
wD;&D;,m;ydk;rsm;onf tZD00wˆKypPnf;rsm;rS jzpfay:vmEdkifonf[k odyH`avmuwpfckvkH;
u vufcH,kH-unf-uayonf?

'g0if.pmtkyfudk ykHESdyfxkwfa0jyD;aemuf ig;


ESpft-umwGif emrnfausmf-um;onfh ZD0aA'
yg&*l vl;0dpf ygpcsmu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.
t"dutajccHjzpfaom ‚if;,kH-unfcsufudk
tjyD;ydkifzsufqD;vdkufavonf? ol.ESpfaygif;
rsm;pGm okawoejyKcJhjcif;rS tajzudk aemufqkH;
pkaygif;vdkufjcif;jzifh “oufrJhypPnf;rsm;rSt
oufjzpfay:vmEdkifonf[laomtqdkjyKcsufudk
ordkif;wGiftjyD;tydkif jr‡KyfESHypfvdkufavjyD?”[k
a-ujimcJhavonf? ygpusmu 1864=ckESpfY
qdk;bGef;wuUodkvfwGifa[majymcJhaom ol.
rdef‹cGef;wGif “ol.&dk;pif;vSaom vufawG‹prf; ol.vufawG‹prf;oyfcsufrsm;jzifh/ vl;0dpfyg
oyfcsufa-umifh/ toufonf ol‹tvdktavsmuf pusmonf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. tajccHtkwf
jzpf ay:vmEdkifonf [laomtawG;tac: aemuf jrpfjzpfaom “ouf rJhypPnf;rsm;u toufudk
xyfevHxlEdkifawmhrnfr[kwf”126 [k atmifjrif zef w D ; jzpf a y:apEd k i f o nf ” [l a omtqd k u d k
pGm a-unmcJhonf? y,f zsufypfonf?

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,folwdk‹u ygpusm.awG‹&Sdcsufrsm;udk ESpfaygif;t


wef-umtxd qef‹usifcJh-uonf? odk‹aomfvnf;/ odyH`ynmqufvufwdk;wufr+rsm;u
ouf&SdqJvf. eufeJ±+yfaxG;aom wnfaqmufr+rsm;udkaz:xkwfojzifh touf[lonf
ol‹tvdkvdk jzpfay:vmEdkifjcif;tqdkonf rjzpfEdkifa-umif;ydkrdk xif&Sm;vmayonf?
20=&mpkESpftwGif;rS tusdK;r&Sdaom-udK;yrf;r+rsm;
Inconclusive Efforts in the Twentieth Century
20=&mpkESpftwGif; tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DrS touf&Sifjcif;.rlvblwta-umif;udk
OD;qkH;udkifwG,folonf &k&Sm;vlrsdK;emrnfausmfZD0aA'yg&*l tvufZENm; tdkyg&if jzpfay
onf? 1930=ckESpfrsm;wGif ouf&SdqJvfonf tvdktavsmufjzpfay:vma-umif; oufao
xlEdkif&ef tdkyg&ifu -udK;yrf;cJhayonf? xdk-udK;yrf;r+rsm;onf tv[\jzpfcJhojzifh
tdkyg&ifonfvnf; aemufqkH;wGif atmufygtwdkif; 0efcH&avonf? “ouf&SdqJvf.
tprlvblwta-umif;onf/ &SmazGaz:xkwfIr&ao;aomtcsuftjzpf usefaeao;onf
rSm uHqdk;onf[k qdk&ayrnf? trSefrSm ,if;tcsufonf tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtwGuf
arSmifrdkufqkH; tcsufyifjzpfayonf?”127
ygarmuQtdkyg&if.ajc&maemufudkvdkufI touf&Sdjcif;. rlvblwta-umif;
udk ajz±Sif;Edkif&ef tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;u qufvufI -udK;yrf;-uavonf? vlodtrsm;
qkH; tar&duefvlrsdK; "gwkaAyg&*ljzpfol pwifavrDv†mu "gwfaiG‹rsm;udk pkaygif;jcif;
jzifh "gwfcGJcef;vufawG‹prf;oyfcsufjyKvkyfcJhonf? pwifavrDv†m.tqdkt& urBmOD;
avxktajctaewGif&SdEdkifonfh ola&mpyfxm;aom"gwfaiG‹rsm;udk pGrf;tm;ay;jcif;jzifh
y&dkwif;wnfaqmufr+wGif yg0ifonfh ZD0tajccHjzpfaom"gwfaygif;armfvD-uLrsm;(trdkif
Edktufqpfrsm;)tcsdKŒudk xkwfvkyfEdkifonf[k tqdkjyKwifjyavonf?

197
xdkprf;oyfcsufudk xdkacwfumvwGif tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. ta&;-uD;aomtqifh
wpfcktjzpf -obmay;cJh-uayonf? xdkodk‹a-unmjyD;aemufydkif; r-umrDtwGif;/ odyH`
ynm&Siftajrmuftjrm;wdk‹u rDv†mwifjyaom"gwfa&mtajctaeonf urBmOD;avxk
wGif trSefwu,f&SdcJhaomtajctaeESifh rudkufnDa-umif; axmufjyjcif;jzifh ,if;wifjy
csufudk y,fzsufvdkuf-uavonf?128
ESpfaygif;twef-umonftxd rDv†mu wdwfwqdwfaecJh&mrS aemufqkH;wGif ol
."gwfcGJcef;prf;oyfcsufwGiftokH;jyKcJhaom "gwfaiG‹"gwfa&monf urBmOD;avxkwGif
trSefwu,f&SdEdkifcJhaomavxkESifh rudkufnDEdkifojzifh/ ol.prf;oyfcsufonfvnf; rSef
uefjcif;r&Sda-umif; 0efcH&ayonf?129
tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u 20=&mpkESpftwGif; tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DESifh udkufnDaom t
ouf.rlvblwESifhywfoufonfh -udK;yrf;csufrsm;tm;vkH;rSmvnf; t±+H;ESifhom ed*kH;csKyf
ukef-uavonf? qef;'D,m*dk&Sd pu&dbfwuUodkvfrS blrd"gwkaA'yg&*l *sufz&Dbm'g
onfvnf;/ ,if;trSefw&m;udk vufcHa-umif;/ 1998=ckESpfwGifxkwfa0aom Earth
r*~Zif;wGif aqmif;yg;wpfyk'fY atmufygtwdkif;a&;om;cJhayonf?
,ae‹ u|Efkyfwdk‹onf 20&mpkESpfudk ausmfvGefaeygjyD? 20&mpkESpft0ifpwGif -uHKcJhaom t-uD;
us,fqkH;jy\emudk ,ae‹vnf; ajz&Sif;Ir&-uao;yg? ,if;jy\emrSm = urBmajr-uD;
130
rnfuJhodk‹pwifcJhoenf; [laomar;cGef;yifjzpfayonf?
touf&Sifjcif;. eufeJ±+yfaxG;aomwnfaqmufr+
The Complex Structure of Life
touf.rlvblwESifhywfoufI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DtcuftcJESif-uHKawG‹ acsmif
ydwfrdae&onfht"dutcsufrSm/ tvG,fqkH;t&dk;qkH;wnfaqmufr+&Sdonf[k xif&aom
ouf&Sdt&myifv#if tvGefw&meufeJ±+yfaxG;onfh wnfaqmufr+rsm;&Sdaeaoma-umifh
jzpfayonf? ouf&SdqJvfwpfckonf vlom;wkd‹. wufEdkvdk*sDtwwfynmrsm;rS xkwf
vkyfaom pufu&d,mrsm;xuf ydkrdkIcufcJeufeJayonf? urBmay:&Sdtwdk;wufqkH;
acwftrSDqkH;"gwfcGJcef;wGif tZD0ypPnf;rsm;udk,laqmifvmI ouf&SdqJvfwpfckudk xkwf
vkyf-urnfqdkv#ifyif rjzpfEdkifacs?
ouf&SdqJvfwpfck jzpfay:vmEdkifrnfhvdktyfonfhtajctaeonf/ ol‹tvdkvdk-uHK
-udKufIjzpfay:vmEdkifonf[k &Sif;jyEdkifjcif;xuf ydkrdkeufeJaeayonf? ysrf;r#tm;jzifh
trdkifEdktufppf 500 yg±Sdonfh y&dkwif;wpfck ol‹tvdkvdkjzpfay:vmEdkif&eftcGifhtvrf;
onf tykHaygif; 10950 ykH. 1 ykHom±Sdayonf? ocsFmbmomt& tcGifhtvrf;aygif;
1050 ykH. 1 ykHom&Sdjcif;udk okntcGifhtvrf; odk‹r[kwf rjzpfEdkif[k owfrSwf-uay
onf?
ouf&SdqJvf. EsL;uvd,ufwGifyg&Sdonfh rsdK;ADZqdkif&mtcsuftvufrsm;yg&Sd
aom 'Dtifat(DNA)armfvD-uLonf/ r,kH-unfavmufaom tcsuftvufpkaqmif;&m
b%fwdkuf-uD;jzpfayonf? tu,fI vlom;. 'DtifatrsdK;ADZv#dKŒ0Suf tcsuftvuf
rsm;udk pm&Gufay:wGifa&;csygu pmrsufESmaygif; 500 ygonfh pmtkyfapmifa&aygif;
900 ±Sdonfh pm-unhfwdkufwpfck &±Sdrnfjzpfayonf?
aemufxyfpdwf0ifpm;zG,ftcsufwpfcsufudk xyfrHjznfhpGuf&ygrnf? 'Dtifat
onf/ txl;pDrHxm;aom y&dkwif;(tifZdkif;rf)rsm;.tultnDjzifhomv#if ykHwlul; yGm;
rsm;Edkifayonf? odk‹aomfvnf; xdktifZdkif;rfrsm;udk xkwfvkyfEdkifrnfh tcsuftvufrsm;
onfvnf;/ 'DtifatwGif yg&Sdaeayonf? xdkt&mESpfckpvkH;onf tcsif;csif;rSDcdkae&o
198
jzifh olwdk‹ESpfrsdK;pvkH;onf wjydKifwnf; ay:ayguf&rnfjzpfayonf? Ttcsufuyif
touf[lonf ol‹tvdkvdkjzpfay:vmEdkifonf [laomZmwfvrf;twGuf vrf;ydwfoGm;
avonf? TtrSefw&m;ESifhywfoufI pef;'D,m*dkwuUodkvfrS tDAdkvl;&Sif;0g'D ygarmuQ
vufpav tdk*sJvfu 1994=ckESpf atmufwdkbmvxkwf Scientific American (tar&d
uef odyH`ynm) r*~Zif;wGif atmufygtwdkif; 0efcHxm;ayonf?

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk ysufjy,fapaomtcsufrsm;teuf/ touf.tifrwef±+yfaxG;aomwnf


aqmufr+jzpfonf? qJvf.tv,fA[dkEsL;uvd,ufwGif&Sdonfh 'DtifatarmfvD-uLonf xdk±+yf
axG;r+twGuf Oyrmwpfckjzpfonf? 'Dtifatonf armfvD-uLav;rsdK;. uGJjym;aomtpDtpOfrsm;
udk rSwfom;xm;onfh tcsuftvufpkaqmif;xm;&m b%fwdkuf-uD;jzpfonf? Ttcsuftvuf
pkaqmif;xdef;odrf;xm;aomb%fwdkuf-uD;wGif ouf&Sdt&mwpfck. &kyfqif;t*Fgqdkif&m tcsuft
vuftm;vkH; yg0if.? vlom;wpfa,muf.'Dtifattcsuftvufrsm;udk pmvkH;jzifh a&;csvdkuf
ygu twGJaygif; 900=yg0ifonfh usrf;-uD;wpfapmifudk &&Sdvdrfhrnf? Todk‹aom tHhzG,ftcsuft
vufrsm;uyif touf&Sifjcif;onf rawmfwq-uHKI jzpfay:vmonf[laomtcsufudk acsrkef;ypf
ayonf?

wnfaqmufr+eufeJ±+yfaxG;vGef;aom y&dkwif;ESifhEsL;uvD,uftufppfESpfrsdK;pvkH;onf/ w
ae&mwnf; wpfcsdefwnf;wGif jzpfay:Edkifrnfhtcsufonf tvGefw&mroifhawmfaom tcsuf
jzpfayonf? wpfcsdefwnf;wGifvnf; xdkt&mESpfckwdk‹onf wpfckr&Sdv#if aemufwpfckvnf;
r&SdEdkifacs? xdk‹a-umifh/ yxrqkH;tcsuftaeESifh/ touf[lonf "gwkaA'enf;t& ay:ayguf
131
vmEdkifjcif;r&Sd[k ed*Hk;csKyf&rnfom jzpfayonf?
touf[lonf obm0tavsmuf ol‹tvdkvdkay:aygufvmEdkifjcif;r&Sdygu/ t
ouf[lonf obm0vGeftjzpfjzifh “zefqif;xm;jcif;”jzpfa-umif;udk vufcH&rnfom
jzpfayonf? TtrSefw&m;u/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D. tajccH&nf&G,fcsufonf zefqif;
jcif;udk jiif;y,f&efomjzpfa-umif;jyqdkI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D w&m;r0ifa-umif; y,fzsuf
vdkufayonf?
tDAdkvl;&Sif;.pdwful;,Of,EW&m;rsm;
Imaginary Mechanisms of Evolution
'g0if.oDtdk&D w&m;r0ifa-umif;az:jyy,fzsufvdkufonfh 'kwd,tcsufrSm ,if;
oDtdk&D. “tDAdkvl;&Sif;.,EW&m;rsm;”[k ac:aomcH,lcsufESpfckwdk‹onf/ trSefpif

199
ppftm;jzifh tDAdkvl;&Sif;(wpfpwpfptvdktavsmufqifhuJajymif;vJjcif;)tiftm; uif;rJh
jcif;yif jzpfayonf?
'g0ifu ol.tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk wifjy&mwGif “obm0tavsmufa&G;cs,f
jcif;”Yomv#if qufpyfxm;ayonf? xdka&G;cs,fr+,EW&m;onf rnfr#ta&;-uD;onfudk
ol.pmtkyfrS The Origin of Species, By Means of Natural Selection...[laomacgif;
pOfwGif awG‹&SdEdkifayonf?
touf&Sifa&;twGuf &kef;uef-u&mwGif obm0tajctaersm;ESifh vdkufzuf
oifhavsmfatmifaeEdkifonfh tiftm;-uD;olomv#if qufvufItouf&SifEdkifonf[k qdk
.? Oyrm/ orif'&,ftkyfwpfckudk om;&Jwd&pm>efrsm;u vdkufvHzrf;pm;ojzifh xGufajy;
-u&.? tajy;oefaomtaumifomv#if toufcsrf;om&m&I qufvuft ouf&Sif
Edkifayonf? xdk‹a-umifh xdkorif'&,ftkyfwGif tajy;toefqkH;taumifrsm;om usef&pf
I qufvuftouf&Sif-uayrnf? odk‹aomfvnf; xdkorif'&,faumifrsm;onf rnfodk‹r#
wpfpwpfpajymif;vJvmjcif;r&SdEdkifacs? tjcm;wd&pm>eftrsdK;/ Oyrm jrif;tjzpf/ ajymif;vJ
oGm;jcif;r&SdEdkifacs?
xdk‹a-umifh/ obm0tavsmufa&G;cs,fr+[kac:aom ,EW&m;onf tDAdkvl;&Sif;
ajymif;vJr+tiftm;r&Sdacs? 'g0ifudk,fwdkifu Ttcsufudk odxm;jyD;jzpfojzifh/ ol. rsdK;
pkrsm;pwifjzpfay:jcif; [laompmtkyfwGif atmufygtwdkif; a&;om;xm;ayonf?
obm0tavsmufa&G;cs,fr+onf/ oifhawmfaom uGJjym;r+tcGifhtvrf;jzpfay:vmjcif;r&Sdr
132
csif; rnfodk‹r# yg0ifaqmif&GufEdkifjcif; r&Sdacs?
vmruf.-oZmanmif;jcif;
Lamarck's Impact
xdk“oifhawmfonfh uGJjym;r+”rnfodk‹jzpfay:vmygoenf;? Tar;cGef;ESifhywf
oufI/ 'g0ifonf ol.acwf&Sd a&S;usaeao;aomodyH`ynmtjrifjzifh vmruf.tqdk
wGif -udK;pm;tajccHcJhavonf? 'g0if.tvsif ay:aygufcJhaomjyifopfvlrsdK; ZD0aA'
ynm±Sif vmrufu/ ouf&SdowW0grsm;onf olwkd‹touf&SifaepOftwGif; &±Sdxm;aom
&kyfydkif;qdkif&majymif;vJr+rsm;udk aemifvmaemufom;rsdK;qufrsm;odk‹ vufqifhurf;qufcH
r+jzpfapI/ aemufrsdK;qufrsm;wGif topftopfaom rsdK;pkrsm;xyfrHay:aygufvmayonf
[kqdkonf? Oyrm/ vmruf.tjrifwGif/ orifrsm;onf jrifhrm;aomtyifrsm;rS t&Guf
rsm;udkpm;aomuf&ef-udK;pm;-ujcif;a-umifh/ rsdK;qufwpfqufjyD;wpfquf vnfyif;&Snf
oxuf&SnfvmjyD; opfukvm;tkyftjzpf ajymif;vJvmcJhonf?
'g0ifuvnf;/ xdkykHpHtwdkif; rsdK;pkrsm;pwifay:aygufvmjcif; pmtkyfwGif/ 0uf0H
tcsdKŒonf a&xJodk‹qif;I tpm±Sm&if; tcsdef-umjrifhvmonfESifhtr# aemufqkH;wGif a0
vig;-uD;tjzpfodk‹ ajymif;vJoGm;onf[k Oyrmay; a&;om;xm;ayonf?133
odk‹aomfvnf;/ 20=&mpkESpfwGif rif;'Jvfaz:xkwfxm;onfh rsdK;ADZaA'ynmwdk;
wufvmonfESifhtwl usifh,lI&&SdaomOmOfvuQ%mrsm;onf aemifrsdK;qufrsm;odk‹rsdK;AD
Ztm;jzifh ul;pufoGm;jcif;r&Sd [laomawG‹&Sdcsufjzifh ,if;pdwful;,Of tqdkudk y,fzsuf
ypfavonf? Todk‹jzifh/ obm0tavsmufa&G;cs,fr+,EW&m;onfvnf; wpf-udrfwnf;
jzifh Zmwfodrf;cef;odk‹a&mufoGm;avawmhonf?

200
'g0if0g'opfESifh jrLaw;&Sif;(oaE<ajymif;vJr+)rsm;
Neo-Dawinism and Mutations
Todk‹tusyf&dkufaeonfhtajctaeudk ajz&Sif;&eftwGuf/ 'g0if0g'Dwdk‹onf
1930=ckESpfukefydkif;wGif “acwfopftwkvkyfoDtdk&D” odk‹r[kwf “acwfopf orBm&enf;
oDtdk&D” odk‹r[kwf trsm;tac: 'g0if0g'opfudk wDxGif-ujyefonf? obm0tavsmuf
a&G;cs,fr+tjyif/ 'g0if0g'opfwGif “oifhavsmfonfhuGJjym;r+tajctae”ac: oaE<ajymif;
vJr+udkxyfI jznfhpGuf-uonf? jrLaw;&Sif;ac:oaE<ajymif;vJr+qdkonfrSm owW0grsm;.
rsdK;ADZY a&mifjcnfv$wfjcif;ponfh jyify-oZmwpfrsdK;rsdK;a-umifhjzpfap/ rsdK;ADZyGm;rsm;jcif;
Y rSm;,Gif;jcif;a-umifhjzpfap/ uGJjym;jcif;rsm;jzpfvmojzifh rdcifESifhrwlaomowW0g
topfwpfrsdK; arG;zGm;ay:aygufvmEdkifonf[k qdkvdkonf?
,ae‹tcsdeftxd tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk w&m;0ifatmif eDtdk'g0if0g'('g0if0g'
opf)trnfjzifh umuG,fae-uao;onf? ToDtdk&Dt& tcsdefumvESpfaygif;rsm;pGm
twGif; rsdK;ADZtwGif; oaE<ajymif;vJr+jzpfay:vmojzifh/ em;/ rsufpd/ tqkyf/ awmifyH
ponfwdk‹ ajymif;vJjcif;a-umifh urBmay:wGif owW0gtrsdK;aygif;oef;ESifhcsDI ay:ayguf
vmjcif;jzpfonf[k qdk-uonf? odk‹aomfvnf; ,if;oDtdk&Donf acwfopfodyH`ynm
tcsuftvufrsm;a-umifh vufeufcst±+H;ay;vdkuf&.? jrLaw;&Sif;oaE<ajymif;vJr+
onf ouf±SdowW0gay:aygufapjcif;r&Sdonfhtjyif/ tpOftjrJ ysufpD;jcif;udkom ay;
aqmifayonf?
ta-umif;&if;rSm tvGef&Sif;aeonf? 'Dtifatonf tifrwefeufeJ±+yfaxG;aom
wnfaqmufr+&Sd.? TarmfvD-uLtwGif; tenf;i,fr#ajymif;vJjcif;onf ysufpD;jcif;
om ay;aqmifayonf? tar&duefvlrsdK; rsdK;ADZyg&*ljzpfol bD*sD &ef*gemoefu atmuf
ygtwdkif; &Sif;jyxm;ayonf?
jrLaw;&Sif;onf ao;i,fI-udK;-um;omjzpfay:aomfvnf; ysufpD;jcif;udkom ay;aqmif.?
jzpfavhjzpfx enf;yg;aomfvnf; jzpfay:wdkif; aumif;usdK;ray;acs? ,if;vuQ%mrsm;t&
jrLaw;&Sif;onf tDAdkvl;&Sif;(wpfpwpfptvdktavsmufajymif;vJwdk;wufjcif;)zGH‹jzdK;r+odk‹ OD;
wnfay;jcif;r&SdEdkifacs? xl;uJr+&Sdonfh ZD0zGJ‹pnf;r+wGif -udK;-um;ajymif;vJr+onf t&mr
a&mufv#ifvnf;&Sdrnf/ odk‹r[kwf tEW&m,fv#ifvnf;ay;vdrfhrnf? vufywfem&DwpfvkH;
twGif; rar#mfvifhaom -udK;-um;ajymif;vJr+onf xdkvufywfem&Dudk ydkrdkaumif;rGefapjcif;
r&Sdacs? ysufpD;apjcif;omjzpfvdrfhrnf? ajrivsifv+yfjcif;onf jrdKŒwpfjrdKŒudk ydkrdkaumif;rGef
134
vSyatmif aqmif-uOf;ay;jcif;r&Sdacs? ysufpD;,dk,Gif;jcif;omv#if jzpfay:ap.?
trSefpifppf/ rsdK;ADZodyH`ynmwGif/ tokH;0iftusdK;&Sdaom jrLaw;&Sif;jzpf&yfudk r
awG‹bl; r-uHKbl;ao;acs? awG‹&Sdor# jrLaw;&Sif;tm;vkH;onf tEW&m,fay;jcif;udkom
awG‹ae&ayonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du “tDAdkvl;&Sif;,EW&m;”tjzpf wifjyaom jrLaw;
&Sif;onf/ trSefpifppf rpGrf;roef'kuQdwowW0grsm;udkom arG;zGm;ay:aygufap.? (vl
om;wGif trsm;qkH;awG‹&Sd&aom jrLaw;±Sif;oaE<ajymif;vJr+onf uifqma&m*gjzpfay
onf?) xdk‹a-umifh ysufpD;,dk,Gif;jcif;udkom ay;aqmifaom,EW&m;onf “tDAdkvl;&Sif;
,EW&m;”rjzpfEdkifacs? obm0.a&G;cs,fr+onf ol‹zgomolbmr#rwwfEdkif[k 'g0ifu
vufcHxm;ayonf? xdk‹a-umifh Ttcsufuyif obm0wGif “tDAdkvl;&Sif;,EW&m;”r&Sd
a-umif;udk jyvsuf&Sdonf? tDAdkvl;&Sif;,EW&m;r±SdonfESifhwjydKifwnf;/ tDAdkvl;&Sif; =
wpfpwpfptvdktavsmufqifhuJajymif;vJcJhonfqdkaom pdwful;,Ofumvydkif;onf
vnf; ±Sdrnfr[kwfacs?

201
ESpfq,f&mpkESpfOD;ydkif;rSpwifI/ tDAdkvl;&Sif;0g'DZD0aA'ynm&Sifwdk‹onf/ oaE<ajymif;vJr+(jrLaw;
&Sif;)twGuf O'g[&k%ftjzpfjyoEdkif&ef oaE<ajymif;vJonfh,ifaumifudk wDxGif-uonf? odk‹
aomfvnf; olwdk‹.-udK;yrf;r+tm;vkH;onf 'kuQdwowW0grsm;udkom aygufzGm;apcJhonf? txufyg
ykHwGif vuf0JbufykHrSm omref,ifaumifwpfaumif. OD;acgif;jzpfI/ vufsmbufykHrS oaE<ajymif;
vJapatmif aygufapaom,ifaumif.OD;acgif;jzpfonf? oaE<ajymif;vJapjcif;a-umifh OD;acgif;
wGif ajcaxmufESpfacsmif;aygufvmonf?

ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf; = -um;umvykHpHrsm;r&Sd
The Fossil Record: No Sign of Intermediate Forms
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DZmwfvrf; vkH;0r&SdcJha-umif;udk ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf;
wGif -um;umvykHpHrsm;udk rawG‹&jcif;onf t&Sif;qkH;oufaocH jzpfayonf?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ ouf&SdowW0grsm;onf wpfrsdK;rSaemufwpfrsdK;tpOft
quf ay:aygufvmcJhonf[k qdkonf? ,Qifu&SdaejyD;aom owW0gonf tcsdefumv-um
jrifhvmaomtcg aemufwpfrsdK;tjzpfodk‹ wajz;ajz;csif; ajymif;vJvmcJhonf[k qdk.?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dt&/ xdkodk‹wpfqifhpDajymif;vJcJhonfhtcsdefumvonf ESpfaygif;oef;
aygif;rsm;pGm -umjrifhcJhayonf?
tu,fI Ttqdktwdkif; jzpfcJhygu/ tqdkygajymif;vJcJhonfhumvtwGif; ra&
rwGufEdkifavmufatmif rsm;jym;aom “-um;umv rsdK;pkrsm;”&SdcJhrnfomjzpf.?
Oyrm/ twdwfumvwGif/ ig;onf ig;.vuQ%mrsm;usef&Sdaeao;pOf wGm;oGm;
owW0g.vuQ%mrsm;vnf;&Sdvm&rnfjzpfojzifh/ ig;wpfydkif; zGwfwpfydkif;owW0gvnf;
&Sdrnfom jzpfonf? xdkwGm;oGm;owW0gonfvnf; ol.-ueftifvuQ%mrsm;&SdaepOft
wGif; iSuftjzpfajymif;vJaepOf iSuf.-ueftifvuQ%mrsm;vnf; &Sdvm&rnfjzpf.? xdk‹
a-umifh zGwfwliSufwlowW0gvnf; ay:aygufcJh&rnfjzpfonf? xdkuJhodk‹ajymif;vJaeonfh
owW0grsm;onfvnf;/ odyH`ynmt&qdkygu/ 'kuQdwowW0grsm;omv#if jzpf-uayrnf?
tDAdkvl;&Sif;0g'Drsm;u xdkuJhodk‹aom olwdk‹tac:“-um;umvykHpH” owW0grsm; &SdcJhonf[k
,kH-unf-uayonf?
tu,fI TuJhodk‹aom owW0grsm;omv#if trSefwu,f&SdcJhygu/ ta&twGuf
tm;jzifh oef;aygif;ajrmufjrm;pGm&Sdrnfjzpfonf? xdk‹a-umifh/ tvGefxl;qef;aomowW0g
202
wdk‹. ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udkvnf; rSwfwrf;wifxm;&rnfrSm ta&;-uD;qkH;tcsuf
jzpfonf? rsdK;pkrsm; pwifay:aygufvmykH pmtkyfwGif 'g0ifu atmufygtwdkif; a&;om;
xm;ayonf?

tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du/ ouf&SdypPnf;rsdK;pkrsdK;EG,fwdk‹onfwpfrsdK;pD.aemufydkif; aemufwpfrsdK;u


wpfqifhjyD;wpfqifhjzpfay:vmonf[kqdkonf? odk‹aomfvnf;/ ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf;rsm;u
TtqdkjyKcsufudk rSm;,Gif;a-umif; jyqdkxm;.? Oyrm/ vGefcJhonfh ESpfoef;aygif; 550 u uif;
b&D,HacwfwGif rsdK;okOf;oGm;jyDjzpfaom owW0gtajrmuftrsm; csufcsif;ay:aygufcJhonf? t
xufygykHwGif ykHpHtjzpfa&;qGJjyxm;aom ouf&SdowW0grsm;onf tvGef±+yfaxG;aom wnfaqmuf
r+&Sd-uonf? odyH`ynmpmayrsm;wGif “uif;b&D,H aygufuGJr+ (odk‹) jzpfay:r+”onf t&Sif;qkH;
oufaocH jzpfayonf?

203
tu,fI u|Efkyf.oDtdk&DrSefuefygu/ teD;pyfqkH;rsdK;pkrsm;t-um;. -um;rsdK;uGJrsm; trSef
wu,f &SdcJhrnfjzpfayonf?==xdk‹a-umifh/ vGefavjyD;aomumvrsm;wGif ay:aygufcJhaom
135
owW0grsm;.oufaocHtaxmuftxm;rSm ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;yif jzpfayonf?
'g0if.ar#mfvifhcsuf ysufokOf;oGm;jcif;
Darwin's Hopes Shattered
19=&mpkESpfrSpI ,ae‹txd ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk urBmhae&mwumwGif t
ywfwukwf &SmazGpkaqmif;vmcJh-uaomfvnf;/ ,ae‹wdkif rnfonfh-um;ykHpHowW0g.
ausmufjzpf&kyf-uGif;wpfckwpfavr#yif rawG‹&Sdao;acs? ausmufjzpf&kyf-uGif; &SmazGa&;
okawoevkyfief;tm;vkH;. awG‹&Sdcsufrsm;t&/ tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹ ar#mfvifhonfh -um;
ykHpHrawG‹&onfhjyif/ owW0grsm;onf &kwfw&uf t*Fg&yftjynfhtpkHjzifhom ay:ayguf
vmcJh-ua-umif; az:xkwfxm;ayonf?
emrnfausmf-um;aom jAdwdo#vlrsdK; ausmufjzpf&kyf-uGif;yg&*ljzpfol Derek W.
Ager u/ oludk,fwdkif tDAdkvl;&Sif;0g'Djzpfaomfvnf; atmufygtwdkif; 0efcHxm;ayonf?
ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk ppfaq;-unfhaomtcg/ ‚if;wdk‹. rsdK;EG,ftqifhwGifjzpfap/ odk‹r
[kwf rsdK;pdwfrsm;tqifhwGifjzpfap/ wpfpwpfpajymif;vJvmcJh-ujcif;r&SdbJ/ wpfrsdK;qdwf
okOf;aysmufuG,foGm;jyD; aemufwpfrsdK;&kwfw&ufay:aygufvmcJhjcif;udkom/ xyfcgwvJvJ
136
awG‹&Sd&ayonf?
qdkvdk&if;rSm/ ouf&SdowW0gwdk‹. rsdK;pkrsdK;pdwfrsm;onf/ -um;owW0grsdK;r&SdbJ
wpfrsdK;csif;onft*FgtjynfhtpkHjzifh &kwfw&ufay:aygufvmjcif;jzpfayonf? ,if;onf
um; 'g0if.tjrifESifh wduspGmqef‹usifbufjzpfaeayonf? xdk‹xufru/ Ttcsuf
onf ouf&SdowW0grsm;udk zefqif;xm;jcif;jzpfa-umif; tcdkifvkHqkH;oufaoom"u
jzpfayonf? owW0gwpfrsdK;onf qif;oufvmcJhaom,QiftqifhowW0grsdK;r&SdbJ csdKŒ
,Gif;csufuif;rJhI &kwfw&ufay:aygufvmcJhonf [laomtcsufonf xdkowW0gudk zef
qif;xm;jcif;jzpfa-umif; jyqdkvsuf&Sdayonf? TtrSefw&m;udk tDAdkvl;&Sif;0g'D
ZD0aA'ynm&Sif a'gufuvyf zlwl,mrmuvnf; vufcHayonf?
ouf&SdowW0grsm;. tprlvblwudpPESifhywfoufI zefqif;jcif;ESifhtDAdkvl;&Sif;tqdkESpfrsdK;
t-um; aemufxyf&Sif;vif;csufay;p&m r&Sdawmhyg? ouf&SdypPnf;rsm;onf urBmay:wGif
t*FgvuQ%mtm;vkH; tjynfhtpkHjzifh ay:aygufvmcJhjcif; [kwfr[kwfudkom -unfh&rnf? xdk
uJhodk‹ r[kwfygu/ ,Qif&SdjyD;om;owW0gbdk;ab;wpfrsdK;rsdK;rS wpfpwpfpajymif;vJvmjcif;jzifh
qif;oufvmcJhjcif;jzpf&ayrnf? tu,fI ‚if;wdk‹onf t*FgvuQ%mtm;vkH;tjynfhtpkHjzifh
&kwfw&ufay:aygufvmygu/ ‚if;wdk‹udk t&m&mudkpGrf;aqmifEdkifaom teEWwefcdk;awmf&Sif/
137
Om%fynmESifhjynfhpkHawmfrlaomt&Sifu zefqif;xm;jcif;om jzpf&rnf?
ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;onf urBmay:wGif t*FgvuQ%mrsm;tjynfhtpkHjzifhom
ay:aygufvmcJh-ua-umif; xkwfaz:xm;ayonf? wpfenf;tm;jzifhqdk&aomf/ “owW0grsdK;
pkwdk‹ jzpfay:vmjcif;”onf/ 'g0ifxifouJhodk‹ tDAdkvl;&Sif;enf;jzifh jzpfay:vmcJhjcif;r
[kwfbJ zefqif;jcif;jzifh ay:aygufvmcJhayonf?

204
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.a&SŒwef;ppfrsufESmwGif/ ausmufjzpf&kyf-uGif;rSwfwrf;onf -uD;us,faom
twm;tqD;jzpfaeayonf? ouf&SdowW0grsm;onf/ wpfrsdK;pDonf -um;umvykHpHrsm;r&Sdonfh
tjyif tDAdkvl;&Sif;ajymif;vJr+jzifh ay:aygufvmjcif;r[kwfbJ/ jynfhpkHaomykHpHrsm;jzifh csufcsif;ay:
aygufvm-ua-umif; ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;u jyovsuf&Sdayonf? Ttcsufonf/ ouf&Sd rsdK;
pkrsdK;EG,frsm;tm; oD;jcm;pDzefqif;xm;jcif;jzpfa-umif; oufaoom"u jzpf.?

vlom;rsm;.tDAdkvl;&Sif;ykHjyif
The Tale of Human Evolution
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,folrsm;u r-umc% wifjyavh&SdaomtcsufrSm vl
om;rsm;. tprlvblwta-umif;yifjzpfayonf? 'g0if0g'Drsm;u acwfopfvlom;rsm;
onf/ arsmuf0HuJhodk‹aom owW0gtrsdK;rsdK;rS qif;oufvmcJh-uonf[k wifjy-uay
onf? vGefcJhonfh ESpfaygif; 4=5oef;cef‹twGif; ‚if;arsmuf0Hbdk;ab;rsm;ESifh acwfopf
vlom;rsm;t-um;&Sd owW0grsm; toufxif&Sm;aexdkifcJh-uonf[k qdk-uonf? Tpdwf
ul;,OfZmwfvrf;wGif/ tajccHtm;jzifh tqifhav;qifhcGJxm;-u.?
‚if;wdk‹rSm/
1? -op-wmvdkydoduyfpf
2? [dkrdk[mbDvpf
3? [dkrdktD&ufwyfpf
4? [dkrdk aqyD,H ponfwdk‹jzpfayonf?

205
tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u “-op-wmvdkydoduyfpf” odk‹r[kwf “tmz&duawmifydkif;
arsmuf0H”[k trnfay;xm;aomarsmuf0HESifhwlonfhowW0gonf vlom;wdk‹. yxrqkH;
bdk;bGm;jzpfonf[k qdkonf? trSefrSm/ xdkowW0grsm;onf rsdK;okOf;cJhjyDjzpfaom rsdK;uGJ
tajrmuftjrm;&SdcJhonfh arsmuf0Hppfppfrsm;omjzpfayonf? urBmay:wGif tausmf-um;
qkH; cEWmaA'ynm&Sifrsm;jzpf-uaom jAdwdo#vlrsdK; avmh'fqdkv†D ZlumrefESifh tar&duef
vlrsdK; ygarmuQ csm;vfpf atmufpfem'fwdk‹u -op-wmvdkydoduyfpfausmufjzpf&kyf-uGif;
rsm;ESifhywfoufI ESpfaygif;rsm;pGmjyKcJhaomokawoet&/ ‚if;owW0grsm;onf rsdK;okOf;
cJhjyD;jzpfaom arsmuf0Hppfppfrsm;omjzpfI vlom;rsm;ESifh rnfonfht&mr# eD;pyfjcif;r&Sd
a-umif; az:xkwfxm;ayonf?138
tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u aemufxyftqifhudk vlom;rsm;. wpfppDajymif;vJjcif; tD
Adkvl;&Sif;tqifhtjzpf “[dkrdk”tqifhrsm;tjzpf cGJjcm;xm;ayonf? olwdk‹.tqdkjyKcsuf
t& “[dkrdk”tqifhonf -op-wmvdkydoduyfpf tqifhxuf ydkrdkzGH‹jzdK;aom owW0grsm;jzpf
onf[k qdkonf? tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u Tausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;jzifh pdwful;,OftDAdk
vl;&Sif;tpDtpOfudk qJG-uayonf? trSefrSm ‚if;tqifhrsm;t-um; qufpyfr+udk oufao
xljyxm;jcif;r&Sdojzifh pdwful;,OftpDtpOfomv#ifjzpfayonf? 20=&mpkESpftwGif;
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk umuG,fajymqdkolrsm;teuf ta&;-uD;qkH;yk*~dKvfjzpfonfh tmef;pf
ar,mu TtcsufESifhywfoufI/ ol. One Long Argument [laompmtkyfwGif/ txl;
ojzifh ordkif;.ya[Vdjzpfaom toufodk‹r[kwf [dkrdkaqyD,H.tprlvblwonf tif
rwefcufcJaomta-umif;t&mjzpfojzifh/ aemufqkH;auseyfavmufonfh &Sif;vif;csuf
rsm;udkyif ay;Edkifrnfr[kwfay?139 [k a&;om;xm;onf?
-op-wmvdkydoduyfpf>[dkrdk[mbdvpf>[dkrdktD&ufwyfpf>[dkrdkapyD,H
ponfhtpDtpOfwGif tvsifwpfrsdK;onf aemufvmonfhwpfrsdK;aygufzGm;vmcJhonfh bdk;
ab;trsdK; jzpfonf[k tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u qdkonf? odk‹aomfvnf; ausmufjzpf&kyf-uGif;
okawoet& aemufqkH;awG‹&SdcsufrSm -op-wmvdkydoduyfpf/ [dkrdk[mbDvpfESifh [dkrdktD
&ufwyfpfwdk‹onf wpfacwfwnf;wpfcsdefwnf;wGif urBmhtydkif;wpfae&mpDY touf&Sif
xif&Sm;cJh-uaomouf&SdowW0grsm; jzpfa-umif;od&Sd&ayonf?140
xdk‹xufru/ [dkrdktD&ufwyfpfowW0grsm;onf vGefcJhonfhr-umao;rDacwfopf
umvtxd toufxif&Sm;aexdkifcJh-ua-umif; awG‹&Sd&ayonf? [dkrdkapyD,HeD,H'gwm
vif;ppfESifh [dkrdkapyD,H(acwfopfvlom;)rsm;onfvnf; wpfjydKifwnf;wacwfwnf;wGif
toufxif&Sm; aexdkif-ua-umif; xyfrHawG‹&Sd&ayonf?141
trSefpifppf/ Ttcsufrsm;uyif ,if;owW0gtqifhrsm;onf wpfrsdK;onf
aemufwpfrsdK;rS aygufzGm;ajymif;vJvmcJhjcif;r[kwfa-umif;udk oufaoxlvsuf&Sdaeay
onf? [m;AwfwuUodkvfrS ausmufjzpf&kyf-uGif;aA' ygarmuQ pwDzif a*sa*gvfu/ ol
udk,fwdkif tDAdkvl;&Sif;0g'Djzpfaeaomfvnf;/ 'g0if.oDtdk&D t-uyf&dkufaejcif;ESifhywf
oufI atmufygtwdkif; &Sif;jyxm;ayonf?
[dkrdkrsdK;EG,fpkrsm;jzpfonfh A. africanus, robust australopithecines ESifh H. habilis wdk‹ wpf
csdefwpfumvwnf;rSm jydKifwltoufxif&Sm;ay:aygufcJhonfqdkv#if/ wpfrsdK;pDu aemufwpf
rsdK;rS qif;oufvma-umif; xif&Sm;pGmaz:jyEdkifjcif;r&Sdygu/ u|Ekfyfwdk‹xyfrHwufvSrf;rnfh
avSum;rSm rnfodk‹jzpfoGm;awmhrnfenf;? xdk‹xufru/ xdkokH;rsdK;pvkH;teuf wpfckr#yif
urBmay:wGif touf&SifaepOftwGif; tDAdkvl;&Sif;vuQ%m jyoonfhtvm;tvmr&Sdjcif;u
142
ydkqdk;aeygonf?
twdkcsKH;Iajym&rnfqdkv#if/ rD'D,mowif;avmuESifh ausmif;okH;pmtkyfrsm;wGif
a&;qGJaz:jyxm;onfh pdwful;,Of “arsmuf0Hwpf0uf vlwpf0uf”ykHrsm;onf/ wpfenf;
206
tm;jzifh vlom;wdk‹.tDAdkvl;&Sif; wpfpwpfptvdktavsufajymif;vJqif;oufvmcJhonfh
jzpfpOfpdwful;,OfZmwfvrf;udk oufqdk;&Snfaeatmif 0g'jzef‹aeonfhenf;rsm;onf/ odyH`
ynmtajccHr&Sdaom '¾m&DZmwfvrf;rsm;omv#if jzpfayonf?
q vlom;qdkif&m tDAdkvl;&Sif;(wpf
pwpfpajymif;vJjcif;jzpfpOf)udk
axmufcHonfh ausmufjzpf&kyf
-uGif;[lI wpfckwpfavr#yif
r&Sdacs? ausmufjzpf&kyf-uGif;
rSwfwrf;rsm;u ,if;ESifhzDvm
qef‹usifI/ vlom;ESifh arsmuf
0Ht-um;wGif ausmfv$m;Edkifjcif;
r&Sdonfht[ef‹twm;om jzpf
aeayonf? trSefw&m;ESifh &if
qdkif&onfhtcgrlum;/ tDAdkvl;
&Sif;0g'Dwdk‹onf ykHa&;qGJjcif;
ESifh ykHpHaz:jcif;wdk‹wGif t"du
tm;udk;-uayonf? vlom;OD;
acgif;cGHay:wGif/ ta&cGH rsuf
ESmzkH;vdkufwyfay;jcif;jzifh vl
wpf0ufarsmuf0Hwpf0uf owW
0grsufESmrsm;udk az:xkwfI
vkyf-uHZmwfvrf;rsm; az:xkwf
-uonf?
jAdwdefEdkifiHrS trsm;qkH;av;pm;jcif;cH&onfh odyH`ynm&SifwpfOD;jzpfaom avmh'f
qdkv†DZlumrefonf/ TudpPESifhywfoufI ESpfaygif;rsm;pGm avhvmcJhonfhjyif/ -op-wm
vdkydoduyfpfausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk 15=ESpfwdkifokawoe jyKcJh&mrS/ tDAdkvl;&Sif;0g'D
jzpfaomfvnf;/ aemufqkH;wGif arsmufuJhodk‹aomowW0grsm;rS vlom;t-um;qufEG,f
aygufzGm;r+rawG‹&Sd&a-umif; ed*kH;csKyftjzpf wifjycJhayonf?
Zlumrefu pdwf0ifpm;zG,faumif;aom“odyH`ynmqdkif&me,fy,f”tpDtpOfwpfck
udkvnf; a&;qGJcJhayonf? odyH`enf;usaombmom&yfrsm;[k ol‹taejzifh vufcHonfh
bmom&yfrsm;ESifh odyH`enf;rusaombmom&yfrsm;udk tpDtpOftvdkuf e,fy,fowf
rSwfxm;onf? cdkifvkHonfhtaxmuftxm;rsm;udk tajccHaom "gwkaA'ESifh &lyaA'bm
om&yfrsm;udk yxrwef;xdyfqkH;wGifxm;I/ ‚if;aemufwGif ZD0aA'qdkif&mbmom&yfrsm;
ESifh vlr+a&;bmom&yfrsm; ponfjzifh tpDtpOfqGJxm;onf? xdk“e,fy,f”owfrSwf
onfhtpDtpOfaemufqkH;ydkif;wGif/ odyH`enf;rusaombmom&yfrsm;udk qufvufaz:jy
xm;onf? Zlumreftaejzifh odyH`enf;rusaombmom&yfrsm;rSm tm&kHig;yg;jyifyod&Sdr+
rsm;jzpfonfh w,fvDyoDac:Zmef0ifjcif;/ q@rtm&kH ponfwdk‹jzpfI aemufqkH;wGif
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D jzpfonf? xdk“odyH`ynmqdkif&me,fy,f”.aemufqkH;wGif/ Zlumrefu
atmufygtwdkif; jznfhpGufa&;om;xm;onf?
TtpDtpOfwGif/ "rR'd@mefusaomtrSefw&m;rsm;.aemufydkif;wGif ZD0aA'bmom&yf[kqdk
aombmom&yfrsm;jzpfonfh tm&kHig;yg;jyifytodrsm; odk‹r[kwf ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;udk
t"dy`g,faz:jcif;rsm;/ ponfwdk‹wGif/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk opPmcHxm;oltwGuf bmrqdkjzpf
Edkifayonf? tDAdkvl;&Sif;oDtdk&DwGif pdwfxufoefolwpfOD;twGuf wpfckESifhwpfck qef‹usif
143
bufjzpfaeaom t&mrsm;tm;vkH;udkyif wpfjydKifwnf;wGif ,kH-unfEdkifayonf?

207
xdk‹a-umifh/ vlom;rsm;qdkif&mtDAdkvl;&Sif; (vlom;rsm;wpfpwpfpajymif;vJjzpfay:
vmjcif;)Zmwfvrf;wGif/ olwdk‹awG‹&Sdaom ausmufjzpf&kyf-uGif;tcsdKŒay:tajccHxm;onfh
oDtdk&Dudk rsufpdrSdwf,kH-unfoltcsdKŒ. okH;oyfa0zefcsufrsm;om jzpfayonf?
rsufpdESifh em;wGif&Sdonfh enf;ynm
Technology In The Eye and The Ear
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Du tajzray;Edkifao;aomt&mESpfckrSm/ rsufpdESifhem; wGifyg&Sd
onfh txl;aumif;rGefonfh tm&kHcHpm;r+t&nftaoG;yifjzpfayonf?
rsufpdESifhywfoufI raqG;aEG;rD/ u|Ekfyfwdk‹ “rnfodk‹jrif&onf”udk tusOf;tm;
jzifh az:jyvdkygonf? t&m0wˆKwpfckrSvmaom a&mifjcnfwef;rsm;onf &ufwDemac:
rsufpd.aemufydkif;wGif&Sdonfh um;csyfay:wGifusa&mufjyD; ajymif;jyefykH&dyfay:aponf?
Tae&mwGif qJvfrsm;u v#yfppftcsufjyvd+if;rsm;tjzpfajymif;vJay;jyD; OD;aESmuf.
jrifjcif;tydkif;odk‹ xdkvd+if;rsm;udk ydk‹ay;vdkufonf? OD;aESmuf. xdktydkif;wGif rsufpda&SŒ
wGif&Sdonfht&m0wˆKrsm;.ykH&dyftjzpf tpDtpOftwdkif; t"dy`g,faz:ay;avonf? T
vufawG‹usonfh tajccHtay: qufvufI tenf;i,fxyfpOf;pm;-unfh-uygpdk‹?
OD;aESmufonf tvif;a&mifrS umuG,fxm;onf? qdkvdk&if;rSm/ OD;aESmufwnf&Sd
&mae&mY tvif;a&mifra&mufEdkifojzifh/ arSmifrdkufvsuf&Sd.? tjrifqdkif&mtydkif;onf
tvif;a&mif ra&mufEdkifaom arSmifrdkufvsuf&Sdonfhae&mjzpfayonf? toif-uHKbl; od
bl;onfh tarSmifrsm;xuf ydkrdkIarSmifrdkufaomae&mvnf;jzpfayvdrfhrnf? odk‹aomf
vnf;/ toifonf xdkydef;ydwfatmifarSmifaeaomae&mY vif;xif;vsuf&Sdaom urBmudk
awG‹jrifae&ayonf?
rsufpdjzifhjrif&onfh ykH&dyfonf tvGeftrif;xif&Sm;jywfom;av&m/ 20=&mpkESpf&Sd
enf;ynmwufEdkvdk*sDuyif xdkr#jywfom;aomykH&dyfudk &±SdatmifrjyKvkyfEdkifao;acs?
toifzwfaeaompmtkyfudk ajr‡mufIaocsmpGm-unfhyg? oifhywf0ef;usifudkvnf; wzef
vSnfhI-unfhyg? toifonf xdkuJhodk‹xif&Sm;jywfom;aomykHrsm;udk rnfonfhae&mwGif
awG‹jrifbl;ygoenf;? wdk;wufzGH‹jzdK;qkH;puf&kHrS xkwfvkyfonfh &kyfjrifoH-um;puf.
zefum;csyfwGifyif xdkr#xif&Sm;jywfom;aomykHudk rjyoEdkifao;acs? rsufpdjzifh awG‹jrif
&onfh ykH&dyfrsm;onfvnf; okH;zufwefykH&dyfrsm;jzpfI/ tifrwefjywfom;aom a&mifpkHykH
&dyfrsm;vnf; jzpfayonf? ESpfaygif; 100=ausmftwGif; OD;a&axmifESifhcsDaomtif*sifeD
,mwdk‹u rsufpdjzifhjrif&onfhykH&dyftwdkif; az:ay;Edkifonfh pufu&d,mudk -udK;pm;wDxGif
-uaomfvnf; ratmifjrif-uao;acs? TudpPESifhywfoufI -uD;rm;aompuf&kHrsm;
aqmufvkyfI pDrHudef;trsdK;rsdK;csrSwfum okawoetrdsK;rsdK;jyK-uayonf? oif. &kyf
jrifoH-um;pufudk wzefvSnfh-unfhygOD;? xdk‹aemuf toifudkifwG,fxm;aom pmtkyfudk
vnf; xyfrHI-unfhyg? xif&Sm;jywfom;r+Y t-uD;tus,fuGmjcm;aeonfudk awG‹jrif&
ygrnf? xdk‹xufru/ &kyfjrifoH-um;um;csyfwGif tvsm;teHomyg0ifonfh ESpfzufwefykH
&dyfudkom jrif&I/ toifhrsufpdjzifhjrif&aomykH&dyfrsm;rSm tvsm;teHteuf(odk‹r[kwf
tjrifh)okH;rsdK;vkH;yg0ifonfh okH;zufwefykH&dyfjzpfayonf?
wurBmvkH;&Sd tif*sifeD,maygif; axmifaomif;ruwdk‹onf ESpfaygif;rsm;pGmt
wGif; rsufpdjzifh jrif&onfhykH&dyftwdkif; jywfom;&Sif;vif;aomykH&dyfaz:Edkifonfh &kyfjrifoH
-um;pufudk xkwfvkyfEdkif&ef -udK;yrf;cJh-uayonf? okH;zufwefykH&dyfudk az:Edkifaomfvnf;
txl;pDrHxm;onfh rsufrSefwyfI-unfhrSomv#ifjrifEdkifI awG‹jrif&onfh ykH&dyfonfvnf;
ykH&dyftwkjzpfayonf? aemufcHykH&dyfonfvnf; -unfvifjywfom;jcif;r&SdbJ r+ef0g;ae

208
onf? rsufpdjzifh awG‹jrif&onfh ykH&dyftwdkif; b,faomtcgrS xkwfaz:Edkifjcif;r&Sd-uacs?
uifr&mESifh &kyfjrifoH-um;pufESpfrsdK;vkH;wGif ykH&dyf.t&nftaoG;rsm; avsmhenf;vsuf
om&Sdaeayonf?
tDAdkvl;&Sif;0g'Dwdk‹u xdkuJhodk‹-unfvifxif&Sm;jywfom;aomykH&dyfudk az:xkwfEdkif
onfh,EW&m;onf rawmfwq-uHK-udKufI tvdktavsmufjzpfay:vmcJhonf[k tqdkjyK-u
onf? aumif;jyD/ toif. &kyfjrifoH-um;pufonf/ j'yfypPnf;tufwrft%kjrLrsm;tvdk
vdk vma&mufpk&kH;jyD; tvdktavsmufrawmfwqjzpfvmonf[k ajymygu toifrnfodk‹
xifrnfenf;? axmifaomif;ruaom vlwdk‹u xkwfvkyfEdkifjcif;r&Sdonfht&mudk tuf
wrfrsm; tvdktavsmufvma&mufpk&kH;I ol‹tvdkvdk jzpfay:vmygrnfavm?
rsufpdjzifh awG‹jrifjcif;avmuf-unfvifjywfom;aomykH&dyfudk xkwfaz:ay;EdkifpGrf;
r&Sdonfh/ rsufpdavmufacwfrrSDao;onfh pufrsm;onfyif tvdktavsmufjzpfay:vmEdkif
jcif;r&Sdygu/ -unfvifjywfom;qkH;ykH&dyfudk xkwfaz:ay;Edkifonfh rsufpdonfvnf; ol‹t
vdktavsmuf -uHK-udKufIjzpfay:vmcJhjcif; rjzpfEdkifay? em;onfvnf; xdkenf;ESifESif jzpf
ayonf? em;.jyifyydkif;onf toHudkzrf;,lI toHvd+if;rsm;udk em;.tv,fydkif;odk‹ydk‹
vdkufonf? xdktv,fydkif;wGif toHudk csJŒxGifI v#yfppfvd+if;rsm;tjzpfajymif;vJay;um
OD;aESmufodk‹ ydk‹ay;vdkufonf? rsufpduJhodk‹/ toHonfvnf; OD;aESmufwGif;&Sd -um;jcif;t
ydkif;wGif toHudk cGJjcm;ay;jzifh -um;&onf?
em;ESifhywfoufIvnf;/ rsufpduJhodk‹aom tajctaetwdkif;yifjzpfayonf? jrif
jcif;tydkif;udk tvif;rS umuG,fxm;ouJhodk‹/ OD;aESmufwGif;&Sd -um;jcif;tydkif;onf
vnf; toHra&mufEdkifatmif umuG,fxm;ojzifh wdwfqdwfaeayonf? odk‹aomfvnf;
-unfvifjywfom;qkH;aomtoHudk OD;aESmuf. aomwm&kH=-um;jcif;tydkif;wGif -um;&
ayonf? toHra&mufEdkifatmif umuG,fxm;aomOD;aESmufwGif;Y/ toifonf om,m
emaysmfbG,faumif;aom aw;oDcsif;oHrsm;ESifh qlnHoHrsm;udk jywfom;pGm-um;ae&ay
onf? tu,fI toHwdkif;wmonfhu&d,mjzifh xdktcsdefor,wGif OD;aESmufwGif;&Sd-um;
jcif;tydkif;udk wdkif;wm-unfhygu toH[lIvkH;0r±SdbJ vkH;0wdwfqdwfaeonfudk -uHK&
vdrfhrnf?
yHk&dyfESifhywfoufI-udK;yrf;-uovdk/ toH.eudk,ft&nftaoG;twdkif;&&SdEdkif&ef
ESpfaygif;rsm;pGm-udK;yrf;vmcJh-uavjyD? xdkodk‹-udK;yrf;-uI &&SdcJh-uaom toHqdkif&mu&d
,mrsm;rSm toHzrf;pufrsm;/ [dkifzdkifpepfrsm;/ toHcGJjcm;pufrsm; ponfjzifh puftrsdK;
rsdK;wDxGifxm;-uayonf? xdk-udK;yrf;r+rsm;wGif tif*sifeD,maygif;axmifaomif;ruwdk‹
yg0if-uaomfvnf;/ em;jzifh-um;&aomtoHuJhodk‹ &Sif;vif;jywfom;-unfvifaomtoH
udk r&&SdEdkif rxkwfvkyfEdkif-uao;acs?
toHqdkif&mtaumif;qkH;pepf[kowfrSwf-uonfh t-uD;qkH;wl&d,mqdkif&mu&d
,mxkwfvkyfa&;puf&kHrsm;rS xkwfvkyfonfh [dkifzdkifpepftoHzrf;pufrsm;yif eudktoHt
csdKŒtydkif;rsm; rygvmbJ aysmufaeonfudk awG‹&ayonf? rvdktyfonfhtaESmifht,Suf
oHrsm;vnf; wusDusDjrnfI tydkygvmao;onf? odk‹aomfvnf; vlom;wdk‹.udk,fcE<m
wGif;&Sd toHzrf;enf;ynmonf taumif;qkH;t-unfvifqkH;toHudk &&Sdapayonf? vl
om;wdk‹.em;rS toHydktaESmihft,SufoHrsm; r-um;&ay? vlom;udk pwifzefqif;
uwnf;u xdktwdkif; &SdvmcJhjcif;yif jzpfayonf?
,QKtcsdeftxd vlom;wdk‹.puQKtm&kHESifh aomwm&kHwdk‹rS vufcH&&Sdaom jrifawG‹&
onfhykH&dyfESifh-um;&onfhtoHrsm;avmuf -unfvifjywfom;jcif;tqifhudk rSDEdkifonfh
u&d,m pufypPnf;rxkwfvkyfEdkif-uao;acs?
209
puQKtm&kHESifh aomwm&kHwdk‹ESifhywfoufI txufwGifaqG;aEG;cJh-uonfxufru
aom tcsuftvufrsm;onfvnf; aemufuG,fwGiftajrmuftjrm; &Sdaeygao;onf?
OD;aESmufwGif jrifjcif;ESifh-um;jcif;onf
rnfolESifh oufqdkifygoenf;?
To Whom Does the Consciousness that
Sees and Hears Within the Brain Belong?
OD;aESmufwGif rnfolu vSyonfhurBm-uD;udk apmifh-unfhaeygoenf;? rnfolu
om,memaysmfbG,faumif;aom aw;*Dwrsm;ESifh iSufuav;rsm;.wDwDwmwm toH
rsm;udk em;qifaeygoenf;? rnfolu teH‹t&omrsm;udkcHpm;aeygoenf;?
vlom;wdk‹. rsufpd/ em;ESifhESmacgif;rsm;rSvmaomEd+;qGr+onf OD;aESmufodk‹
v#yfppf="gwktm&kHa-umE+d;qGr+tjzpf a&muf&SdoGm;ayonf? ZD0aA'/ ZD0"gwkaA'ESifh ZD0
urRaA'pmtkyfrsm;wGif rnfodk‹jrif&onf/ rnfodk‹-um;&onf/ rnfodk‹teH‹t&omcHpm;&
onf ponfhta-umif;&yfrsm;udk tao;pdwfzwf±+Edkifygonf? odk‹aomfvnf;/ xdkpmtkyf
rsm;wGif ta&;-uD;qkH;tcsufjzpfonfh = xdkv#yfppf"gwktm&kHa-umE+d;qGr+jzpfonfh tm&kHcH
pm;r+rsm;udk rnfoluvufcHI t"dy`g,faz:cHpm;aeoenf; [laomtcsufudkum; zwf&+
&rnfr[kwfyg? OD;aESmufwGif xdktm&kHa-umE+d;qGr+rsm;udk vufcHt"dy`g,faz:ay;aeonfh
todw&m;oD;jcm;&Sdaeayonf? xdktodw&m;onf/ tm&kHa-um/ OD;aESmuf&SdtqDv$mESifh
tm&kHqJvf(EsL&Gef)rsm;ESifhoufqdkifjcif;r&SdonfrSm xif&Sm;aeayonf? xdk‹a-umifh/ tpp
t&m&monf j'yf0wˆKypPnf;rsm;jzifhom zGJ‹pnf;yg0ifaeonf[k ,kH-unfol 'g0if0g'Dwdk‹
u TudpPESifhywfoufI tajzray;Edkif-uacs?
Ttodw&m;onf tv†m[ft&Sifjrwfzefqif;xm;aom 0dnmOfyifjzpfayonf?
0dnmOfonf ykH&dyfudk-unfhjrif&eftwGuf rsufpdrvdktyfovdk/ toH-um;&eftwGuf em;
vnf;rvdktyfacs? xdk‹xufru 0dnmOfonf pOf;pm;qifjcif&eftwGuf OD;aESmufvnf; r
vdktyfacs?
T&Sif;vif;jywfom;jynfhpkHvkHavmufI odyH`enf;usaomtcsufudk zwf±+rdol
onf/ ydef;ydwfatmifarSmifrdkufaeaom ukApifwDrDwmtenf;i,fr#om&Sdonfh ae&m
ao;ao;av;wGif p-um0VmwpfckvkH;udk ta&miftqif;ESifhjynfhpkHI vif;0if;awmufy
aeaom okH;bufwefykH&dyftjzpf jzpfn‡pfjyoxm;Edkifaom tv†m[ft±SifjrwfESifhywfouf
I pOf;pm;qifjcif/ a-umuf&GHŒ&dkaoI xdkt&SifjrwfxHawmfyg;Y cdkvkHoifhayonf?
&kyf0g'D. ,kH-unfcsuf
A Materialist Faith
,QKtcsdeftxd u|Ekfyfwdk‹avhvmcJhor#t&/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf odyH`ynmt
csuftvufrsm;ESifh wjcm;pDjzpfaeonfrSm &Sif;aeygonf? touf&Sifjcif;.tprlv
blwESifhywfoufI tDAdkvl;&Sif;oDtdk&D.tqdkjyKcsufonf odyH`ynmESifh qef‹usifbufjzpf
aeayonf? ‚if;uwifjyonfh tDAdkvl;&Sif;,EW&m;rsm;onf tDAdkvl;&Sif;twGuf tokH;
r0ifjzpfaeonf? ausmufjzpf&kyf-uGif;rsm;Yvnf; ‚if;twGufvdktyfonfh-um;ykHpHowW0g
rsm; r&Sdacs? Todk‹jzpfaeojzifh/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk odyH`ynmESifh qef‹usifonfhtawG;
tac:tjzpf pGef‹ypfvdkuf&efomvdktyfayonf? trSefrSm/ ordkif;wGif tDAdkvl;&Sif;ykHpHuJhodk‹
aom urBmESifhywfoufonfh tawG;tac:tajrmuftjrm;udk cdkifvkHr+r&Sdojzifh odyH`ynm
avmurS y,fxkwfvdkufavjyD?

210
odk‹aomfvnf;/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudkrl odyH`ynmavmuY twif;ayuyfI csef
xm;vsuf&Sdayonf? tcsdKŒu tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk a0zefolrsm;udkyif “odyH`ynmudk
wdkufcdkufqef‹usifonf”[k pGyfpGJ&efrl-uao;onf? tb,fha-umifhenf;?===
TuJhodk‹jzpf&jcif;.ta-umif;&if;rSm/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf tcsdKŒaomyk*~dKvfwdk‹
twGuf r&Sdrjzpfaom w&m;ao,kH-unfcsufjzpfaeayonf? Ttodkif;t0dkif;onf &kyf0g
'tawG;tac:wGif acgif;rmrmwG,fuyfae-uI 'g0if.oDtdk&Donf olwdk‹.&kyf0g',kH
-unfcsuft& obm0udk &Sif;jyEdkifonfh wpfckwnf;aomtawG;tac:vnf; jzpfaejyef
onf?
wcgw&Holwdk‹u yGifhyGifhvif;vif;yif 0efcH-uayonf? [m;AwfwuUodkvfrS
ausmf-um;aom rsdK;ADZaA'ygarmuQvnf;jzpf/ wcsdefwnf;wGifa&SŒwef;rStDAdkvl;&Sif;0g'D
vnf;jzpfol &pfcswfvD0efwifu olonf“yxrtaejzifh &kyf0g'DjzpfI/ 'kwd,tae
jzihf odyH`ynm±Sifjzpfonf”[k atmufygtwdkif; 0efcHxm;ayonf?
odyH`ynmxkH;wrf;"avhrsm;ESifh enf;vrf;rsm;u tHhzG,fxl;uJaomurBmta-umif; &kyfydkif;qdkif
&m&Sif;vif;csufrsm;udk twif;vufcHapjcif;r[kwfrlbJ/ u|Efkyfwdk‹. &Sd&if;pGJ,kH-unfcsufrsm;
u &kyf0g'udk&Sif;jyEdkifonfh tawG;tac:enf;ynmrsm;udk&SmazG&ef twif;t-uyfjyKaejcif;
jzpfonf? xdkodk‹&SmazG&mwGif/ rdrdwdk‹tvdkvdkodEdkifaom todw&m;ESifhyif qef‹usifae
jcif;ESifh rnfr#yif pdwful;,Ofqefaeaomfvnf; ta&;r-uD;yg? &kyf0g'uomv#if vkH;0
O\kHrSefuefonf[k cH,lxm;ygonf? “zefqif;&Sifbk&m;ocif &Sdonf[laom tawG;
144
tac:onf u|Efkyfwdk‹. wHcg;0odk‹ a&mufrvm&ef”om ta&;-uD;qkH; jzpfygonf?
Tpum;vkH;rsm;u/ 'g0if0g'onf &kyf0g'tawG;tac:wGif wG,fuyfae&eft
wGuf w&m;ao0g'wpfckjzpfa-umif; xif&Sm;apygonf? Tw&m;ao0g'wGif j'yf0wˆK
ypPnf;rSvGJI tjcm;rnfonfht&mr# wnf&Sdjcif;r&Sd [kqdkonf? xdk‹a-umifh/ todw&m;
uif;rJhonfh oufrJhypPnf;jzpfaom j'yf0wˆKypPnf;onf toufudkzefwD;Edkifonf[k ,kH
-unfjcif;jzpf.? urBmay:&Sd oef;ESifhcsDaom ouf&SdtrsdK;tpm;rsm;/ Oyrm iSufrsm;/ ig;
rsm;/ opfukvm;tkyfrsm;/ usm;rsm;/ ydk;r$m;rsm;/ opfyifrsm;/ yef;rmvfrsm;/ a0vig;
rsm;ESifh vlom;rsm;onf/ rdk;ESifhv#yfpD;vufjcif;ponfhoufrJhpGrf;tifrsm;a-umifh jzpfay:
vmonf[k ,kH-unfjcif;jzpfonf? T,kH-unfcsufonfum;/ vl‹todOm%ftygt0if
odyH`ynmwdk‹ESifhyg trSefyifqef‹usifbufjzpfaeayonf? odk‹aomfvnf;/ “zef;qif;&Sif
&Sdonf[laomtawG;tac:u wHcg;0odk‹a&mufrvmap&ef”twGuf T,kH-unfcsufudk
umuG,faxG;ydkufvsuf&Sd-uonf?
&kyf0g'udk -udKwifbufvdkufjcif;r&SdbJ touftm;vkH;.tprlvblwudk -unfh
jrifokH;oyfolonf/ ouf&SdypPnf;tm;vkH;udk teEWwefcdk;awmf&Sif/ tvkH;pkHudkod&Sdawmfrl
onfh oAŠnKwOm%fawmf&Sif/ todw&m;ESifhjynfhpkHawmfrlaomzefqif;&Sif. vkyfaqmif
csufjzpfa-umif;udk od&Sdrnfjzpfayonf? xdkzefqif;&Sifonf p-um0VmwpfckvkH;udk Avm
ewˆdtvsif;r&Sd&mrS ykHpHcsI jyD;jynfhpkHqkH;tjzpfodk‹ zefqif;xm;I ouf&SdowW0gtm;vkH;
udkvnf; zefqif;xm;aom tv†m[ft&Sifjrwfyif jzpfawmfrl.?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf
urBmay:wGif tjyif;xefqkH;aom ya,m*jyKpm;r+jzpf.
The Theory of Evolution: The Most Potent Spell in the World
bufvdkufjcif;r&Sdonfhtjyif/ tawG;tac:wpfrsdK;rsdK;.-oZmanmif;jcif;r&Sdol/
rdrd. udk,fydkifOm%ftajrmftjrifjzifh awG;awmqifjcifokH;oyfoltwGuf/ odyH`ynmA[k
okwuif;rJhI ,Ofaus;r+r&Sdonfh vl‹todkif;t0dkif;vl‹tzGJ‹tpnf;rsm;udkom t,kHoGif;
211
Edkifaom tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk &Sif;&Sif;vif;vif;oabmaygufonfomru ,kH-unf&ef
vnf; rjzpfEdkifa-umif; &Sif;jy&ef vdktyfygonf?
txufu &Sif;jycJhonfhtwdkif;/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Dudk ,kH-unfolwdk‹onf/ tdk;-uD;
wpfvkH;xJodk‹ tEkjrLtufwrftcsdKŒESifh armfvD-uLtcsdKŒudkxnfhI a&maESmvdkufojzifh/
awG; awmqifjcifOm%f&Sdonfh ygarmuQrsm;/ wuUodkvfausmif;om;rsm;/ tdkifpwdkif; ESifh
*vDvDtdkuJhodk‹aom odyH`ynm±Sif-uD;rsm;/ z&ifhqDaex&mESifh vlqD,mEdk ygAga&mhwWD
uJhodk‹aomtqdkawmftEkynmonfrsm;/ orif'&,faumifrsm;/ vdarRmfoD;rsm;/ ESif;qD
yef;rsm; tvdkvdkay:xGufvmonf[k ,kH-unf-uonf? ,if;uJhodk‹aom t"dy`g,fuif;rJh
onfhtawG;tac:udk vufcH,kH-unfoltajrmuftjrm;wdk‹onfvnf;/ odyH`ynm±Sifrsm;/
ygarmuQrsm;jzpfaejyefonf? xdk‹a-umifh/ ToDtdk&DtawG;tac:onf “ordkif;wGif tjyif;
xefqkH;aomya,m*jyKpm;r+-uD;”[kqdkv#if rSm;rnfr[kwfyg? urBmhordkif;wav#muf
wGif vlwdk‹. awG;awmqifjcifEdkifjcif;tpGrf;r&Sdatmif nd‡KŒxm;Edkifjcif;/ Om%ftajrmf
tjrif&Sd&Sd pOf;pm;qifjcifvdkpdwfudk ypfy,fxm;apjcif;/ rsufpdudkydwfxm;ouJhodk‹ trSef
w&m;udk rjrifEdkifatmifjyKpm;xm;Edkifjcif;ESifhjynfhpkHonfhtawG;tac: b,faomtcgurS
r±SdcJhbl;acs? tD*spfjynfom;rsm; aerif;bk&m;“&m”udk udk;uG,fqnf;uyfjcif;/ tmz&du
ESifh ajrmuftar&duwdkufwdkif;&if;om;tcsdKΠudk,fpm;jyK&kyfrsm; xkvkyfxm;aomwdkifudk
udk;uG,fqnf;uyfjcif;/ qbmu|ef;om;rsm; aerif;udkudk;uG,fqnf;uyfjcif;/ wref
awmftdA&m[ifrf(tmA&m[rf).vufxufwGif &kyfxkrsm;udk xkvkyfIudk;uG,f-ujcif;/
odk‹r[kwf wrefawmfrlpm(arm&S,f).vufxufwGif a&$jzifhoGef;avmif;xm;aom EGm;odk;
&kyfxkuav;udk udk;uG,fqnf;uyf-ujcif;/ ponfwdk‹xuf r,kH-unfEdkifavmufatmif
ydkrdkqdk;&Gm;ayonf?
TuJhodk‹ awG;awmqifjcifEdkifpGrf;uif;rJhjcif;ESifh ywfoufI uk&ftmefusrf;awmf
jrwfwGif tv†m[ft&Sifjrwfu jyqdkxm;awmfrl.? tm,ofawmftajrmuftjrm;wGif/
tcsdKŒvlwdk‹. pdwfESvkH;om;rsm;tm; trSefw&m;rsm;udkjrifEdkifpGrf;r&Sdatmif ydwfxm;awmf
rlonf[k xdkt&Sifjrwfu jyqdkxm;awmfrl.? ‚if;tm,ofawmfrsm;teuf tcsKdŒudk az:
jytyfygonf?
tv†m[ft&Sifjrwfonf xdkolwdk‹. pdwfESvkH;rsm;ESifh aomwm&kHtay:Y wHqdyf
cwfESdyf awmfrlvdkufjyD/ xdk‹jyif xdkolwdk‹. puQKtm±kHrsm;tay:Yvnf; tumt
uG,f&Sdaeavonf? xdk‹aemuf xdkolwdk‹tbdk‹ -uD;av;aom tjypf'%fonfvnf;
toifh&SdacsjyD? (pl&mtvfbuU&m[f 2;6=7)
==xdkolwdk‹Y pdwfESvkH;rsm;um;&Sd.? odk‹aomf ,if;pdwfESvkH;rsm;jzifh xdkolwdk‹
onf (pOf;pm;qifjcif em;vnfjcif; r±Sd-uacs?) xdkolwdk‹Y puQKtm&kHrsm;um;
&Sd.? odk‹aomf xdkolwdk‹onf rjrif-uacs? xdkolwdk‹Y aomwm&kHrsm;&Sd.? odk‹
aomf xdkolwdk‹onf ,if;aomwm&kHrsm;jzifhr-um;-uacs? xdkolrsm;onf wd&dpm>ef
rsm;ESifhwl-uonfomru wd&dpm>efxufyif vGefpGmrdkufrJvrf;vGJolrsm;jzpf-u.?
pifppfxdkolrsm;onf (rdrdwdk‹. wm0ef 0wW&m;rsm;udk) arhavsmholrsm;om jzpf-u
ukefownf;? (pl&mtvfttf&mzf 7;179)
tu,fI igt&Sifjrwfonf ‚if;wdk‹tay:0,f rdk;aumif;uifY wHcg;ayguf
wpfckckudk zGifhay;awmfrlcJhygv#if xdk‹aemuf ‚if;wdk‹onf ae‹a-umifawmifyif
xdkwHcg;aygufrS qif;wufoGm; vmcJh-uaomfvnf;/

212
‚if;wdk‹u u|Ekfyf.rsufpdrsm;onf (vSnfhpm;)ydwfyifxm;jcif;udk cHcJh-u&ayonf?
xdlr#ru u|Efkyfwdk‹onf pkef;jyKpm;jcif;udk cHcJh-u&aom vlpkyifjzpf-uayonf[k
ajymqdk-u rnfrSm trSefyif? (pl&mtvf[*s&f 15;14=15)
TjyKpm;r+onf tawmfus,fjyef‹aomvl‹tzGJ‹tpnf;udk ESpfaygif; 150 avmuf
-umjrifhonfwdkifatmif trSefw&m;rSa±SmifuGif;aeapcJhonfrSm pum;vkH;rsm;jzifh az:jy
Edkifjcif; r&Sdavmufatmif tHhzG,faumif;ayonf? rjzpfEdkifonfh Zmwfvrf;rsm;udk vl
wpfa,muf odk‹r[kwf tcsdKŒu,kH-unf-ujcif;ESifh qifjcifwkHw&m;r&Sd-ujcif; &SdEdkifay
onf? odk‹aomfvnf; csKdŒ,Gif;csufuif;rJhI pnf;urf;wuspDrHcef‹cGJxm;aom Tp-um0
VmwpfckvkH;ESifhtwl touf&Sifjcif;twGuf txl;oifhavsmfavsmufywfatmifwduspGm
pDpOfxm;aomurBmajr-uD;udk oufrJhypPnf;tEkjrLtufwrfrsm; tvdkvdkvma&mufpkpnf;
aygif;pyfI jzpfay:vmonf[k vltkyfvdkuf,kH-unf-ujcif;rSm/ “ya,m*arSmftwwf
yOPvufynm“ vSnfhpm;jyKpm;jcif;jzpfonf[komv#if &Sif;jyEdkifawmhonf?
trSefrSm bmomrJhtawG;tac:udk axmufcHusifhokH;oltcsdKŒonf ya,m*arSmf
twwfyOPvufynmjzifh tjcm;vltrsm;tay: -oZmanmif;atmifvkyf-ua-umif; uk&f
tmefusrf;awmfjrwfwGif wrefawmfrlpm(arm&S,f)ESifhzg&dk;bk&ifta-umif;jzifh jyqdkxm;
ayonf? wrefawmfrlpmu zg&dk;bk&ifudk w&m;vrf;rSefa[m-um;aomtcg/ zg±dk;
bk&ifu ol.ya,m*arSmftwwfyOPvufq&mrsm;ESifh awG‹qkHjydKifqdkifcdkif;avonf? w
refawmfrlpmu xdkarSmfq&mrsm;ESifh awG‹qkHaomtcg olwdk‹.ya,m*yOPvuf twwf
ynmudk OD;pGmjyoaponf? xdktjzpftysufESifh ywfoufaom uk&ftmefusrf; awmfjrwf
tm,ofawmfwGif atmufygtwdkif; qdkxm;ayonf?
xdkwrefawmf(rlpm)u/ toifwdk‹onfyifv#if ypfcsavukef[k ajym-um;av.?
xdk‹aemuf ‚if;(yOPvufq&m)wdk‹onf (rdrdwdk‹. vSifuefrsm;ESifh -udK;rsm;udk)
ypfcs-uI vlwdk‹. rsufpdrsm;udk vSnfhpm;-uavonf? ‚if;jyif xdkolwdk‹tm;
a-umufvef‹apcJh-uavonf? pifppfaomfum; ‚if;wdk‹onf -uD;us,faom
pkef;ya,m*arSmftwwfudk aqmif,lcJh-uavownf;? (pl&mtvfttf&mzf
7;116)
zg&dk;bk&if. ya,m*yOPvufq&mwdk‹onf wrefawmfrlpmESifh ol‹tm;,kH-unf
aom aemufvdkufom;wdk‹rSty/ usefvltm;vkH;wdk‹udk rsufpdvSnfhpm;EdkifcJh-uonf? odk‹
aomfvnf; uk&ftmefusrf;awmfjrwftqdkt& wrefawmfrlpm.rSefuefr+w&m;awmfu
xdkya,m*jyKpm;jcif;arSmftwwfudk acszsuf0g;rsdKvdkufEdkifcJhavonf? uk&ftmefusrf;
awmfjrwfwGif atmufygtwdkif; rdef‹qdkxm;.?
xdktcg igt&Sifjrwfonf (eADwrefawmf)rlpmxH toifonf rdrdvSifuefawmif
a0S;udk ypfcsavmh [lItrdef‹awmfxkwfjyefawmfrlcJhavonf? odk‹jzpf&m eADwref
awmf(rlpm)onf rdrdvSifuefawmifa0S;udk ypfcsav&m xdkvSifuefawmifa0S;onf
&kwfw&uf(ajrGe*g;-uD;jzpfvmjyD;) xdkrsufvSnfhq&mrsm;vSnfhpm;-uonfh t&m
rsm;udk rsKdavawmhonf?
odk‹jzpfay&m trSefonfxif±Sm;cJhjyD/ ‚if;jyif xdk(yOPvufq&m)wdk‹ jyKvkyfxm;
aom tr+udpPwdk‹onf tcsnf;ESD;ysufpD;oGm;acsjyD? (pl&mtvfttf&mzf 7;117
=118)
txufu az:jycJhonfhtwdkif;/ vlwdk‹onf rdrdwdk‹tm; ya,m*jyKpm;jcif;cH&onf
udk owd&onfESifhwjydKifwnf;/ olwdk‹awG‹jrifcJh-uonfht&mrsm;onfvnf; wHvSyfom
v#ifjzpfa-umif;udk od&Sd-uayonf? zg±dk;bk&if.yOPvufq&mrsm;tm; t,kHt-unf
213
uif;rJhukef-uavjyD? ,ae‹acwfwGifvnf;/ olwdk‹tm; jyKpm;xm;aomya,m*.-oZm
a-umifh/ odyH`ynmt&nfjcHKI t"dy`g,fuif;rJhaomtqdkrsm; oDtdk&Drsm;udk ,kH,kH-unf
-unfjzifh umuG,fae-uolrsm;onf/ trSefw&m;xif&Sm;ay:xGufvmjyD;/ ‚if;wdk‹tm;jyK
pm;xm;aomya,m*rsm; ysufys,foGm;aomtcg/ t&SufwuGJjzpf-uOD;rnfrSm trSefyif?
urBmausmf jAdwdo#EdkifiHom; tawG;tac:&Sifpma&;q&m rvfuGrf r*sf*sm&pfu atmufyg
twdkif; a&;om;xm;ayonf?
tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf/ txl;ojzifh ‚if;udktokH;jyKonfhtwdkif;twmrsm;onf/ aemiftem
*wf urBmhordkif;wGif t-uD;us,fqkH;aom [m;uGuf[mojzpfvdrfhrnf[k u|Efkyfudk,fwdkif
wpfxpfcs,kH-unfygonf? xkdr#avmuf,kwWdrwefI 'dG[oHo, jzpfzG,faumif;aom ,lq
csufudk tkH;tkH;-uGuf-uGufvufcHcJh-uonfudk aemifvmaemufom;rsm;u vufzsm;cg-u
102
ygvdrfhrnf?
xdktem*wfonfvnf; ra0;vSawmhyg? vlwdk‹onf “rawmfwq-uHKIjzpfjcif;”
onf udk;uG,f&mbk&m;r[kwfa-umif;/ tDAdkvl;&Sif;oDtdk&Donf/ urBmay:wGif a-umuf
p&m taumif;qkH; tqdk;qkH;aom yOPvufya,m*jyKpm;jcif;yif jzpfa-umif;udk jyefvnf
owd&-uawmhrnf? xdkjyKpm;r+onf wurBmvkH;&Sd vlwdk‹.ykckH;ay:rS tjrefqkH;jyKwfus
vmaeygjyD? xdkya,m*. ykHyef;o¾meftrSefudk awG‹&Sd-ujyD;onfhyk*~dKvftajrmuftjrm;
wdk‹onfvnf;/ rdrdwdk‹udk,fwdkifu tb,fha-umifh ,kH-unfcJh-uonfudk wtHhw-ojzpfae
-uavjyD?

214
tdk=t&Sif/ udk,fawmft&SifjrwfonfcsKdŒwJhjcif;taygif;wdk‹rS
oef‹&Sif;pif-u,fawmfrlaomt&Sif jzpfawmfrlygonf?
udk,fawmft&Sif oif-um;ay;oem;awmfrlaom
ynm&yfrsm;rSty
u|efawmfrsKd;wdk‹tbdk‹rSm tjcm;todw&m;[lI
tvsif;r&Sdyg?
{uefrkcs udk,fawmft&Sifonfomv#if t&mcyfodrf;wdk‹udk
t-uGif;rJh
od&Sdawmfrlaomt&Sif/ usKd;a-umif;qifjcifwkHw&m;ESifh
jynfhpkHawmfrlaom t&Sifjrwf jzpfawmfrlygownf;?
(pl&m tvfbuU&m 2;32)

215
bmomjyefol. jznfhpGufcsuf
aemufqufwGJ 3
Auy A[dkaumfrDwD0if &JabmfaX;.om; zdk;wl;u
ol.zcifudkpGJcsufwifykH
(oQifoef;xGef;. aemufqkH;ae‹rsm; yxrwGJ pmrsufESm 511=523/ jyKpkolrsm; &Jabmfjr/
&Jabmfbcuf/ &Jabmfrif;'if/ &JabmfapmvS/ Adkvfwif&Sdef/ jr&mpmay/ 1=arv=1969 rS
aumufE+wfcsuf? OD;pdefonf &JabmfaX; jzpfI/ OD;ydefonf &Jabmfbwifac: *dk&S,f jzpfygonf?)
zdk;wl;onf zcifjzpfaom &JabmfaX;tm; udk,fwdkifpGJcsufwif&rnfjzpfI tvGefyif0rf;ajrmuf
0rf;omjzpfae.? *k%f,lIae.? wuf-uGaomtrlt&mjzifh pGJcsufwif&rnfhae&modk‹oGufvufaom
ajcvSrf;rsm;jzifh vSrf;IxGufvmavonf?
&JabmfaX;onf &Da0aomrsufvkH;tpkHjzifh tvGefcspfjrwfEdk;vSaomom;i,ftm; rsufawmif
rcwf-unfhI aeavonf?
zdk;wl;onf &JabmfaX;ESifha':&if&ifwdk‹. 'kwd,ajrmufom;jzpf.? 1950=ckESpfwGif txuf
Armjynf “rokH;vkH;a'o”Y arG;zGm;cJh.? zdk;wl;onf zcifjzpfaom &JabmfaX;tm; tvGefyifcspfcif
avonf?
1956=ckESpfaemufydkif;wGif awmwGif;ArmuGefjrLepfygwDY t-uyftwnf;rsm;rSm tvGef-uD;
rm;vmI zdk;wl;tm; yckuULc&dkifa&p-udKjrdKŒwGifaexdkifaom a':&if&if.zcifxHodk‹ ydk‹vdkuf.? a&p-udK
jrdKΠtpdk;&txufwefausmif;wGifyif ausmif;wufI aecJhavonf?
1956=ckESpf {jyDv 'kwd,ywfwGifjzpf.? &JabmfaX;onf ZeD;a':&if&ifESifh om;-uD;zdk;jyL;/
om;i,fzdk;wl;wdk‹tm; ArmjynfuGefjrLepfygwDtwGif;wGif avhusifharG;jrL&eftwGuf txl;tpDtpOf
jzifh ac:,lvdkufjcif;jzpf.? wenf;tm;jzifh “uGefjrLepf rdom;pk” udk wnfaqmuf&ef jzpfavonf?
txl;ojzifh &JabmfaX;onf om;-uD;zdk;jyL;ESifh om;i,fzdk;wl;wdk‹udk “uGefjrLepf rsdK;quf” vl
i,frsm;tjzpf arG;jrL&efyifjzpfavonf?
xdk‹a-umifhyif &JabmfaX;onf om;-uD;zdk;jyL;ESifh om;i,fzdk;wl;wdk‹tm; tppt&m&mwGif avh
usifharG;jrLynmay;&eftwGuf &Jabmfatmif-uD;/ &JabmfxGef;&SdefESifh AdkvfxGef;jidrf;wdk‹tm; vkH;0yif
tyfESHI xm;cJhavonf?
Todk‹jzifh zdk;wl;onf ArmjynfuGefjrLepfygwD. rsdK;qufvli,fwOD;jzpfvmawmhonf?
“tckae0if;&Jh olv#dK*dk%f;udk pGJcsufwifr,f? *dk%f;csKyfjzpfwJh OD;pdefudk pGJcsufwif&if;
*dk%f;wckvkH;udk ykHazmfEdkifw,fvdk‹ ,kH-unfw,f?
OD;pdef[m taumufuspfqkH;*dk%f;cGJa&;orm;jzpfw,f?
OD;pdef?
cifAsm;udk om;tztjzpfeJ‹pum;rajymbl;? cifAsm;[m ygwDudkzsufqD;wJh ae0if; udk,fpm;
vS,fjzpfw,f? usKyfuawmfvSefa&;orm;jzpfw,f? tck cifAsm;udk pJGcsufwifrSm[m ao
'%fay;zdk‹pGJcsufwifrSmjzpfw,f? cifAsm;wdk‹[m ygwDudk aoa-umif;-uHwJhae0if;&Jh yÌrH*dk%f;
om;awGjzpfvdk‹ ao'%fay;zdk‹pGJcsufwifrSmjzpfw,f?
ygwDxJrSm OD;pdef[m ygwDudktwGif;uzsufqD;zdk‹ awmfvSefa&;udk twGif;uzsufqD;zdk‹ *dk%f;pk
yD; vkyfaqmifaeoljzpfw,f? 'D*dk%f;udk xufxufjrufjruf u|rf;u|rf;usifusif acgif;
aqmifpDrHol[m OD;pdefjzpfw,f?
'gawGvkyfEdkifzdk‹ taetxm;ol‹rSm&Sdw,f? ygwD&JhEdkifiHa&;OD;aqmiftzGJ‹0if ygwDA[dkaumfrwD
twGif;a&;rSL;qdkwJh tcGifhtm%mudk usifusifvnfvnftokH;csjyD; aumufuspfpGmeJ‹ &Jabmf
awGudk rd+if;oGif;xm;w,f? 'DvdkeJ‹u|rf;u|rf;usifusifeJ‹ ydyd&d&d*dk%f;cGJaew,f? OD;ydefuawmh
twkH;vdkuftwpfvdkufvkyfvdk‹ olvkyfor#[m Al;ay:ovdkay:aew,f?
216
tpwkef;uawmh OD;pdef[m bmaumifvJqdkwmudk usaemfrodcJhbl;? rmhufpfvDeif0g'ta&jcHK/
64=ta&udk jcHKxm;awmhrod&bl;?
tckjyefvnfjyifqifa&;orm; jzpfw,fqdkwmudk odvmawmh usaemfjyefpOf;pm;-unfhw,f?
cifAsm;wdk‹(16)ESpf vkyfcJhwmudk rajymbl;? usaemfjrifvmwJhtcsdefupajymr,f?
cifAsm;[m EdkifiHa&;OD;aqmiftzGJ‹0if A[dkaumfrwDtwGif;a&;rSL;qdkwJh tcGifhtm%mudkokH;jyD;
bcuf&Jh&kH;tkyftcGifhtm%mudkokH;jyD; rmhufpfvDeif0g'/ armfpDwkef;tawG;tac:udk qef‹usifzdk‹
cifAsm;wdk‹vdkcsifwJh &kyf0wˆK tcsuftvufawG pkaqmif;w,f? 'Denf;awGokH;jyD; cifAsm;wdk‹
jyifqifa&;orm;awG tcsif;csif;aumufuspfwJh -uH&G,fcsufawGeJ‹ avhvmr+awG vkyf-u
w,f?
pdef=ydef*dk%f; vlay:vlaZmfvkyfenf;eJ‹ cifAsm;vlpkw,f?
EdkifiHa&;t& ygwDenf;t& qufqHr+jzpfatmif ygwDuusKyfudkavhusifhay;w,f? cifAsm;u
om;tzqufqHa&;eJ‹ tpm;xdk;cJhw,f? "e&Sifrdom;pkqufqHa&;rsdK;jzpfatmif cifAsm;vkyfcJh
w,f? 'g[musKyfudk bcufvdk ygwDqef‹usifa&;orm;wa,mufjzpfatmif &nf&G,fvkyf
aqmifwmyJjzpfw,f? cifAsm;usKyfudk zsufqD;wmjzpfw,f?
&Jabmfwif[efudkvJ "e&Sifpnf;&kH;a&;vkyf[efawGeJ‹ cifAsm;pnf;&kH;w,f? &JabmfausmfxGef;/
&JabmfcspfndK/ &Jabmfrif;EG,fwdk‹udkvJ 'Denf;awGokH;jyD; pdef/ ydef*kd%f; -uD;xGm;a&;twGuf
pnf;&kH;cJhw,f?
(rSwfcsuf? ?&Jabmfwif[efrSm atmifodef;Edkifjzpfonf? &JabmfausmfxGef;rSm
armifpdk;0if;jzpfonf? &JabmfcspfndKrSm &Jabmfatmifol (rEWav;w
uUodkvf jrif;jcHZmwd) jzpfonf? &Jabmfrif;EG,frS armifouf
(A=u=o rsm;tzGJ‹csKyf OuUX)jzpfygonf? armifoufrSm 1966=
ckESpf/ Zlvdkifv 14=&ufae‹wGif tqkwfa&m*gjzifh uG,fvGefoGm;yg
onf? pma&;ol)
cifAsm;&Jh v+yf&Sm;r+ykHray:atmif awmfvSefwJhEdkifiHa&;OD;aqmiftzGJ‹0ifawGeJ‹ cifAsm;o¾mef
t& qufqHa&;aumif;rGefatmifvkyfcJhw,f r[kwfvm;?
cifAsm;[m ygwDzsufodrf;a&;orm;/ awmfvSefa&;zsufqD;a&;orm;jzpfw,fqdkwmudk vJyifp
cef;rSm xifxif&Sm;&Sm;jrifvm&w,f? tJ'DrSmawmh cifAsm;Zmwdudk zkH;uG,fvdk‹r&awmhbl;?
*dk%f;*%vkyf[efawGudk cifAsm;ydkajymifajymifajrmufajrmuf vkyfvmw,f?
cifAsm;[m rmhufpfvDeif0g' acgif;aqmifawGudk &efolvdkoabmxm;vmw,f/ ausmcdkif;vm
w,f?
cifAsm;t"duqufqHolawG[m acgif;rmjyefvnfjyifqifa&;orm;awGjzpfvmw,f? tJ'DrSm
OD;ydefeJ‹cifAsm; qufqHa&;[m txl;jcm;qkH;jzpfw,f?
55=qkH;jzwfcsufwdkufyGJ jyif;xefvmwJhtcg cifAsm;[m OD;ydefeJ‹ydkjyD; yvl;yvJqufqHvm
w,f? t&ifuOD;ydefcg;emvdk‹ cifAsm;b,fESpfcgoGm;ar;bl;ovJ/ wdkufyGJjyif;xefvmrS OD;ydef
cg;emwmudkta-umif;jyKjyD; cifAsm;c%c%oGm;w,f? EdkifiHa&;OD;aqmiftzGJ‹ tpnf;ta0;
xJrSm b,fvdkwdkufzdk‹qdkwmudk cifAsm;wdk‹ csdwfqufvkyf-uw,f r[kwfvm;?
yk*~dKvft& OD;ydefudkcifAsm; t&qGJxm;w,fr[kwfvm;?
'DtcsdefrSm usKyf&Sif;vmygjyD/ cifAsm;[m usKyfxifcJhovdk 64=65=66=67 zufu &yfwnf
wJhvlwa,mufr[kwfbl;? cifAsm;[m jyefvnfjyifqifa&;orm;jzpfw,f? &JabmfausmfxGef;
ygwD0if odrf;oGif;a&;vkyfjyD;wJhtcsdefrSm 'Dtcsuf[maygufuJGvmw,f?
64=65=66=67 zufu &yfwnf&if 55=udkwdkuf&if b,folyJjzpfjzpf cifAsm;vrf;cGJcJhw,f?
&efolvdkoabmxm;w,fqdkwm Al;ay:ovdkay:cJhjyD;jyD?

217
jyefvnfjyifqifa&;udk jywfjywfom;om;wdkufwJhvli,fawGeJ‹ cifAsm;vrf;cGJw,f? 'gwifr
ubl;? cifAsm;om;jzpfwJh usKyfudkawmif rmhufpfvDeif0g' armfpDwkef;tawG;tac:zufu
&yfwnfvdk‹ cifAsm;pum;rajymEdkifjzpfw,f?
&Jabmfjrifhxl;/ &Jabmfwif[ef/ &JabmfausmfxGef;wdk‹udkvJ cifAsm;qufqHzdk‹ wef‹oGm;w,f?
acgif;rmwJhrsdK;wl jyefvnfjyifqifa&;orm;csif;awmh qufqHa&; ydkrsm;vmw,f? 'g[m cif
Asm;&yfwnfr+ bmvJqdkwm Al;ay:ovdk ay:vmwmyJ r[kwfvm;?
cifAsm;[m 55=udkxd&if qwfqwfxdrcHbl;/ bcufudkxd&ifqwfqwfxdrcHbl;? &Jabmf
odef;xGef;u 55=udkwdkufw,f? 55=udkpGJudkifxm;wJh bcufudkwdkufw,f? 'DtwGuf vli,f
awGu axmufcHwmudk t-uD;tus,f cifAsm;qef‹usifw,f?
cifAsm;[m bcufudk tjrJwrf;umuG,fay;w,f?
&JabmfcifausmfeJ‹ usKyfu bcufr[kwfwmvkyfaewmawG ygwDqef‹usifa&;0g'jzef‹aewm
awGudk cifAsm;udk wifjyw,f? ygwDxJrSm udk,fhtawG;tac: t,ltqudk wifjycGifh&Sdw,f?
ol‹udkwdkufr,fqdk&if tcsdefay;&r,fqdkjyD; tJ'DwkH;u cifAsm; jyefajymcJhw,f? 'g[m bcuf
eJ‹ jyefvnfjyifqifa&;udk tumuG,fay;wmr[kwf&if bmvJ? 'g[mvdrfnmaumufuspfwJh
enf;eJ‹ umuG,fwmr[kwfbl;vm;? usKyfwdk‹ygwDxJrSm jyefvnfjyifqifa&;tawG;tac: t
,ll0g'udk xdef;odrf;xm;cGifh wifjycGifh0g'jzef‹cGifhr&Sdbl;? r&Sd&bl;? usKyfwdk‹ygwD[m uGefjrL
epfygwDjzpfw,f? ygwDzsufr,fholudk ygwDzsufEdkifzdk‹ tcsdefray;Edkifbl;?
'ga-umifh cifAsm;[m acgif;rmwJhjyefvnfjyifqifa&;orm;xdyfoD;wa,mufjzpfw,f?
t-uD;qkH;*dk%f;cGJa&;orm;vnf;jzpfw,f? 'g[mcifAsm;&Jh t-uD;qkH;jypfr+yJ? ygwDudk jzdKcGJzdk‹t
wGuf ae0if;rvkyfEdkifwJhtvkyfawGudk cifAsm;vkyfaew,f? ygwDudk twGif;uae0ifjyD; jzdKcGJ
aew,f? cifAsm;[m ae0if;&Jhvuf&kH; ygwDopPmazmufjzpfw,f?
cifAsm;ajymbl;w,f?
55=tay:/ vli,fv+yf&Sm;r+tay: cifAsm;&Jhoabmxm;udk usKyfwdk‹uar;w,f/ tJ'Dwkef;u
cifAsm;u “rif;wdk‹ighudk vli,fawGa&SŒrSma&m/ pcef;om;xka&SŒrSma&m a0zefEdkifw,f/ twGif;
a&;rSL;tjzpfu jzKwfcsifjzKwfypfEdkifw,f/ rauseyfao;&if owfEdkifw,f”vdk‹ajymw,f/ 'g
ayrJh rSm;,Gif;wJhcifAsm;&Jh &yfwnfr+udkawmh jyifr,fvdk‹rajymcJhygvm;?
'g[m rif;wdk‹ajymcsifovdkajym/ vkyfcsifovdkvkyf/ igawmhigh&yfwnfr+eJ‹yJvdk‹ qdkcsifwmyJr
[kwfvm;”
'gha-umifh csKyfvdkufr,fqdk&if =
OD;pdef[m ae0if;&JhygwDjzdKcJGa&;ay:vpDudk ygwDxJvmjyD; a&SŒwef;uae u|rf;u|rf;usifusif
taumiftxnfazmfoljzpfw,f? ae0if;&Jhtm;udk;&wJhvuf&kH;jzpfw,f?
ygwDzsufodrf;a&;/ awmfvSefa&;qef‹usifa&;/ xdyfoD;jyefvnfjyifqifa&;0g'orm;jzpfw,f?
jyefvnfjyifqifa&;0g'jzpfwJh 55=udk toufay;umuG,fr,fqdkwJh acgif;rmjyefjyifa&;xdyf
oD;jzpfw,f?
OD;pdef/ OD;ydef
cifAsm;wdk‹udk zrf;rdxm;wm[m ae0if;&Jhudk,fpm;vS,fudk zrf;rdxm;wmjzpfw,f/ cifAsm;eJ‹
ywfoufjyD; usKyftzdk‹ okH‹yef;ay:vpDr&Sdbl;?
cifAsm;wdk‹udk owfypf&r,f?
OD;pdef cifAsm;udk tazvdkoabmrxm;bl;vdk‹ ajymjyD;jyD/ &efolvdkoabmxm;w,f? cifAsm;udk
usKyfudk,fwdkif vnfvSD;r,f?

218
obmywdtzGJ‹0ifcifAsm;?
olwdk‹[m ae0if;pdwf-udKuf ArmjynfuGefjrLepfygwDxJvmjyD; ygwDeJ‹jynfoludk -udK;pifwifzdk‹
t-uH,kwfeJ‹ vkyfaqmifae-uolawGjzpfygw,f? olwdk‹[m ygwDxJrSmyJ&Sd&Sd ygwDyrSmyJ&Sd&Sd
olwdk‹&nf&G,fcsuf[m ygwDeJ‹awmfvSefa&;udk zsufqD;zdk‹yJ jzpfw,f? 'gudkbcufeJ‹omvSwdk‹
ujycJhygjyD/ 'gha-umifh ao'%fay;zdk‹ awmif;qdkygw,f?
Todk‹jzifh zdk;wl;onf rdrd.zcifjzpfaom &JabmfaX;.rsufESmudk vufnd‡K;aigufaigufxdk;I
“cifAsm;udk usKyfudk,fwdkif vnfvSD;r,f”[k aemufqkH;wGif a'gESifhrmefESifhatmf[pfI pGJcsuf
wifoGm;avonf?
(5) &JabmaX;ESifh &Jabmfbwifwdk‹. aemufqkH;ae‹?
1967=ckESpf/ ZGefv(18)&ufae‹/ ae‹v,f(12)em&DwGifjzpfonf?
om,m0wDc&dkif/ ewWvif;jrdKŒ/ awmfnKda'o/ qifaoacsmifzsm;wGif ,m,Dpcef;csxm;aom
ArmjynfuGefjrLepfygwD A[dkXmecsKyfpcef;wGif qJoH/ -udrf;armif;oH/ &dkufESufoHrsm;jzifh
qlnHaeavonf? ====
====xdktcsdefwGif &JabmfaX;.om;i,f zdk;wl;onf tvGefa'goxGufaeaomtrlt&mjzifh
&kwfw&uf ajy;xGufvmjyD; &JabmfaX;. em;&if;udkvufoD;jzifh wtm;xdk;vdkuf.? xdk‹jyif
&JabmfaX;. rsufESmjyifudkvnf; vuf0g;jzifh wtm;v$JI&dkufvdkuf.? &JabmfaX;. ESm
acgif;rS aoG;wdk‹onf wvdrfhvdrfh,dkpD;Iusaeawmhonf?
zdk;wl;onf xdkr#jzifh tm;r&ao;I &JabmfaX;. OD;acgiftm; 0g;&if;wkwfjzifh wtm;ukefv$J
I &dkufvdkufjyef.? &JabmfaX;onf rdrd. om;i,fzdk;wl;. vufcsufjzifh ajr-uD;ay:odk‹ xdk;
vJusoGm;awmh.?===

219
220
221
222
2009=ckESpf ZEM0g&Dv 26=&ufae‹wGif Tpmtkyf jrefrmbmomjyefjcif; jyD;qkH;.?
rdk[rR'ftvD (v[D)wef*Gef;

223

You might also like