Pasojat e personalizimit dhe komercializimit t mediave n proeset demokratike.

Fuqia e vrtet dhe reale e masmedias qndron n faktin se ato shprndajn pushtet dhe n t njjtn koh prcaktojn prioritetin e burimeve t ndryshme t shoqris. Baker, n punimin e tij Publiciteti dhe shtypi demokratik sht i mendimit q natyra e publicitetit pr shkak t lidhjeve t pashkputura me interesat, detyrimisht on drejt konflikteve t interesave n shtypin e shkruar t cilat kan pasojat e tyre n proeset demokratike.1

Si pasoj mediat jan m t prirura q t plotsojn krkesat e financueve t publicitet, financuesve t vet mediave si dhe grupimeve politike si prcaktues fondesh publicitare, se sa realisht t knaqin por edhe t jen n sintoni me interesat e lexuesve, dgjuesve dhe shikuesve. Pr kt arsye gjejm n shum vende ekzistencn e radiotelevizioneve publike t cilat mundohen t ruajn misionin q kan ndaj publikut pr t knaqur preferencat e konsumatorit, sepse media jo vetm q i knaq ato por edhe i formson ato.

Prania e shum mediave n formate t dryshme por edhe n numr t konsiderueshm ka ngritur vazhdimisht debatin nse sasia e madhe e mediave ndikon n uljen e cilsis s tyre. Prceptimi q media t l sapo konsumatort e saj bien n kontakt me t, sht fakti se diversiteti i mediave n prgjithsi qndron m s shumti tek forma e tyre, tek imazheria dhe koloriti dhe shum pak tek prmbajtja apo tek ideologjia. Ajo ka kriteri i s vrtets krkon, q e vrteta t zbulohet prmes investigimit, shumburimsis, sht nj parim q pak ose aspak aplikohet. N vend t ksaj ne hasim shpesh media t ndryshme q prmblidhen n pronsin e nj personi. Kjo sigurisht q nuk ndikon n konkurueshmrin si tipar themelor i rritjes cilsore, por m s shumti shrben pr prmbushjen e interesave ekonomike prmes proesit t personalizimit t lajmit dhe burimeve t tij.

Tendenca e masmediave s fundmi po merr nj ngjyrim i cili karakterizohet n form nga shkrirja n nj stuktur e natyrave t ndryshme mediatike si televizione, radio, gazeta, internet ndonjher edhe telefoni.

Baker Edward: Advertising and a Democratic Press. Shtypshkronja e Princeton University 1994 fq.29

Kompani mediatike q shkrihen jo vetm strukturalisht por edhe ekonomikisht n nj njsi administrimi nn nj pronar ku media t ndryshme ofrojn lajme nga i njjti burim. Prqndrim i oferts mediatike pr konsumator t nj rangu social t ngritur duke ln n plan t dyt shtresa sociale n nevoj. Influenca e financuesit t mediave mbi politikat mediatike Dallueshmria mes publicitetit, lajmit dhe zbavitjes po bhet gjithmon e m e paqart Debatet po shumfishohen duke u prqndruar m s shumti n prplasje personash dhe prplasja e ideve kalon n plan t dyt. Historit mediatike przgjidhen bazuar n kriterin e prfitueshmris s sa n baz t prioritetit.

Shpesh sht e vshtir q nj vendimarrje politike apo edhe nj aksion politik i nj lideri t caktuar t prceptohet sakt ashtu si duhet nga masa. Pr kt arsye e gjejm masmedian t rend drejt opinionit popullor duke i ofruar konsumatorve t tjer mediatik situatat politike me zrin e bashkqytetarit t tyre. Kjo sigurisht q tingllon m afr t t kutpuarit masiv, por implikimet me konceptin e t drejts demokratike fillojn n momentin kur media si pasoj e interesit trekndor t siprprmendur, personalizon opinionin popullor duke e ridimensionuar n formatin e vet preferencial.

Pr m tepr mediat e karakterit komercial nuk jan t prirura t gjurmojn t vrtetn n kuptimin e plot t fjals. Shpesh ndrtojn nj realitet mbi bazn e provave t njanshme dhe kur koha sjell fakte t reja n kundrshti me ato q media kishte raportuar, shpesh e gjejm realitetin e ri t pa pasqyruar n mnyr q media respektive t mos humb reputacionin e vet mediatik. Mediatikisht sht i pranishm fakti q shpejtohet t nxirret fajtori prpara se nje gjykat t ket dhn vendimin e vet, pr pasoj nj prceptim i gabuar pastaj mbi gjyqsorin, si hallk e rndsishme e sistemit demokratik, e ka pikrisht nisjen nga paragjykimi mediatik. Komercializimi i tejskajshm i shtypit t shkruar i cili sht i prirur drejt portretizimit t personazhit n faqe t par duke i dhn hapsir gjykimit emocional dhe instiktiv dhe kjo e gjitha n funksionit t shitjes. Skandali kthehet tashm kriteri i qarkullimit t mediave n shoqri dhe ngjarje, lajme t cilat duhet vrtet t shqetsonin konsumatorin mediatik, mbeten n suazat

e informimit kalimtar. Strukturat ekonomike brenda mediave kan tashm kontrollin mbi krijimtarin mediatike.

Ndrsa prsa i prket rolit t mediave n konflikte do t sillja n vmendje R. Kitzinger i cili shprehet se: Media n mnyr t paevitueshme luan nj rol ky n konflikt sepse zgjedhja e burimeve ndikon n prcaktimin e rrezikut. Politikant duhet t marrin nj qndrim pr fardo lloj problemi q media vendos n agjendn e saj. Vendimi i medias se kush do ta prcaktoj problematikn apo ns kjo problematik do t prmendet apo jo, nuk i nnshtrohet nj mnyre demokratike kontrolli.2 Formate t gatshme mediatike, gazetar me profesionalizm t ult, burime t lajmit jo autoritative jan prcaktuese pr degradimin misionit t lajmit. Nse nj histori nuk prputhet m t ashtuquajturin format apo agjend t paracaktuar mediatike ajo thjesht nuk publikohet edhe pse n t mund t qndroj e vrteta.

Kitzinger J, Reilly: The Rise and Fall of Risk Reporting: Media Coverage of Human Genetics Research, European Journal of Communication 12, viti 1997 fq.319-350