Big Brother: Intimja e preferuar e jotja

Nga Redi Shehu Pr t disatin vit radhazi, n ekranin shqiptar pozon me madhshtin e nj gjetjeje epokale, seriali i nj reality sho i quajtur Big Brother, nj mision pothuaj i mundur n realitetin kontrovers shqiptar plot shkaprderdhje e huti sociale. I shoqruar me debate dhe kundrshti n t gjith globin, ky reality sho, i cili ka marr tashm nj trajt universale mediatike, nj patent e vulosur nga marka biznesi mediatik si ajo e Endemol-it, sht transformuar n kriter hegjemonie audience pr ato televizione t cilat mtojn t jen m t mdhat. N origjinalitetin e vet, ky program nisi si nj eksperiment social i cili do t merrte prsipr t shfaqte at q ndodh n t vrtet, pra prcjelljen n audiencn e teleshikuesve t nj realiteti t zhveshur nga parafabrikimet dhe sajesat e montuara q programet e tjera televizive ndrtonin, duke sjell n formatin bruto t natyrshmen e individve. Por, si do eksperiment edhe ky eksperment social, kaloi n at q quhet faza e pashmangshme e deformimit dhe i ndrtuar mbi nj jet parazitare t tipit njerz n kolltuqe q shikojn njerz n kolltuqe, nuk bri gj tjetr vetm se promovoi thashethemnajn, lakuriqsin, konfliktin, intrign, tradhtin, n nj premis t fort pr tu shndrruar n standarte t jets publike, nj karneval psikotik dhe neurotik i cili shigjeton pa pushim strukturn e kulturs ton kombtare. Ktij formati televiziv i sht dashur t kaloj prmes nj prpjekjeje tinglluese pr t arritur aty ku sht sot, dhe kt e ka br duke u implikuar dhe prpjekur pr t demontuar konceptet e konsoliduara tashm mbi privacin dhe intimen e individit. Njeriu sht krijuar si qnie e cila aktualizon dy lloje realitetesh, realitetin e vet intim me veten e tij, e cila prkufizohet sot me at q quhet sfera private, dhe me realitetin kolektiv dhe marrdhniet me t, q Habermas e quajti sfera publike e shoqris. Mirpo sfera publike sht e ndrtuar si nj konsensus kufizimesh, apo thn ndryshe nje konsensus i ekzistencs s sferave private. Pr kt u ndrtua nj ekuilibr mes rendit publik, q sht konsensusi i sipr-prmendur i kufizimeve, dhe liris individuale e cila ndodhet n t vrtetn e vet. E gjitha, mund t prmblidhet n nj shoqri t ekuilibruar lirish, ku n fakt, duhet t marrsh leje pr t qen i lire, i lir jo vetm duke mos dmtuar t drejtn e t tjerve por mundsisht duke e mbrojtur at. Kshtu, sfera private e individit shtrihet si koncept mbi prkufizimin intimja e ndaluar e tjetrit dhe ky prkufizim prbn edhe kufirin apo vijn ndarse t atij konsensusi t madh kufizimesh q quhet sfer publike. Pra, ndalesa pr t hyr tek intimja e tjetrit prbn edhe rregullin e art t liris, shndetshmrin e vet ksaj lirie. N momentin q ndrhyhet dhe irret perdja e privacis

s tjetrit si individ, athere fillojn edhe implikimet e para me deformimin e hapsirs publike dhe liris si shprehje e ksaj hapsire. Mirpo, Big Brother vendosi ta shkatrronte kt konsensus kufizimesh t prbra nga shumatorja e sferave private dhe vendosi nj dit t bukur t mblidhte disa persona t dshpruar pr fam, t cilt duke u monitoruar 24 or do dit me dshirn e tyre, vendosn ta shpallnin vetveten pr her t par n histori si sfer publike. E kt sakrific nuk mund ta bnte asnj individ prve atyre t cilt ishin t gatshm ti nnshtroheshin terapis anormale t transferimit t vetes nga intimja e ndaluar e tjetrit tek intimja e preferuar e jotja. Pr t gjetur prototipe t tilla individsh, producentt e Big Brother organizojn nj proedur selektimi hipnotike, duke krkuar me lup n do oshk t shoqris, kandidatin i cili do t duhej minimalisht t ishte barts i koncepteve anormale sociale. Gazeta bitanike Daily Mail i sht qasur problemeve sociale q ka shkaktuar Big Brother ne Britani, n nj mnyr interesante. Ajo drgon nj gazetare te sajn n form investigative, fshehtas e pa deklaruar, q t marr pjes n proesin e przgjedhjes s kandidatve pr tu br pjestar t ktij reality sho n Britani. Qllimi ishte, ashtu si gazetarja britanike shprehej, t shikonim qartsisht se si njerz disfunksional zgjidheshin si cjapi te kasapi pr argtim t publikut. Pra, tipa gladiatorsh modern t cilt nuk luanin me forcn dhe teknikn luftarake, por me organizmin e luftimeve neurotike mes garuesve, me audienca n Colosseum-e elektronike t cilat do t duhej t poziciononin gishtin e madh sipr apo posht, n varsi t ekzekutimit mediatik t humbsit. Gazetarja britanike tregon se i sht dashur t hiqej si beqare, e papun, me neuroza dhe si e paaft t krijonte marrdhnie t shndetshme me nj burr, tip snobeje e paedukat. M tej ajo vazhdon na grumbulluan n grupe prej 10 kanditadsh t cilt merreshin n pyetje nga ekspert t Big Brother, t cilt na renditn bazuar nga shkalla e joshjes q ne rrezatonim, dhe une u rendita e fundit si m pak trheqse. Pastaj atyre, sipas gazetares, u ishte thn q t ulrinin dhe shanin fraza apo shprehje, pr kt arsye asaj i ishte dashur t paraqitej si nj grua nevrike. Gazetarja pohon se pr tu br pjes e Big Brother n Britani, kandidati/ja duhej t plotsonte nj formular n t cilin ishin rreshtuar pyetjet t cilat grisnin prfundimisht perden e privacis s kandidatit. Pyetjet ishin t tipit :Sa vjee keni humbur virgjrin tuaj? Cila ka qen eksperienca m e paharruar seksuale e juaja? Sa partner keni ndrruar ? A do t flije me dik pr para? A keni pozuar ndonjher nudo? Kshtu gazetares iu desh t prdorte nj kombinacion mes t vrtetash dhe gnjeshtrash pr ta plotsuar at. N fund, pasi firmosej formulari, shkruhej se kandidatja i jepte Big Brother t drejtat pr t prdorur t gjitha informacionet private pr qllimet e programit. Producentt e reality sho, mund ti prdornin kto informacione n ebsite, pr qllime promocionale etj. Pra, me pak fjal, donin t dinin sa i gatshm ishte kandidati pr t qn mjaftueshmrisht i mendur.

Kshtu, festa e menduris e cila merr trajt zakonore sa her q riprsritet, fton padyshim n stereotipe t cilat nga edicioni n edicion emancipohen drejt destinacionit prfundimtar, at t jerrjes s perdes s privacis dhe ftess publike q i bhet audiencs s hipnotizuar nga akrdisja e radhs, q t votoj pr t zgjedhur m t menurin e t mendurve. N kt kndvshtrim, ekzistenca e nj programi t till vihet seriozisht n diskutim, sepse kufiri i argtimit tashm ka kaluar masn e vet, dhe ashtu si filozoft e Shkolls s Frankfurtit thon, se koha q po jetojm sht koha kur arti kthehet n mall tregu dhe si i till i nnshtrohet proesit t mekanizimit, i cili sjell pastaj standartizim t praktikave kulturore. Rreziku i Big Brother qndron pikrisht n standartizimin e ksaj praktike kulturore n formn e disa reality-sho, t cilat prmes masivizimit rrezikojn t shndrrohen n deformim t kulturs ton kombtare