You are on page 1of 15

Europa duhet t jet krenare q t ket n gjirin e saj

kombin Shqiptar ( Dr. Aleksandre Lambert )


Valutazione attuale: / 4
Scarso Ottimo
Categoria: Historia
Pubblicato Sabato, 17 Settembre 2011 22:13
Scritto a !ola
Visite: 1123
"uro#a u$et t% &et% !renare '% t% !et% n% g&irin e sa& !ombin S$'i#tar ( )r*
+le!sanre ,ambert -
S$enim / Sitogra.ia / /iblogra.ia
S$i$ 0iio
Pagina 1 i 3
Shqiptaret jane nje popull me vlera historike dhe kulturore. Kete e kane
treguar me shembuj gjate gjithe perjudhes se sigurimit te mbijeteses se tre.

1e neruar le2ues #ara se te .illo&me tra&timin e !esa& 3es$t&e te rensis$me te
$istorise se S$'i#tare0e ne .illim te n&o$im se:
!.Kush sht Dr. Aleksandre Lambert "
45 es$te $istorian, '% !a si g&u$% amtare g&ermanis$ten $e %s$t% o!toruar n%
6elacione 7%r!omb%tare n% 8nstitutin 9ni0ersitar t% Stuime0e t% larta
7%r!omb%tare n% :&ene0% %s$t% )re&tor a!aemi! i ;Sc$ool o. 8nternational
1raining< n% :&ene0%* +i %s$t% autor i isa libra0e $e arti!u&0e n% .us$%n e
relacione0e n%r!omb%tare t% .ilozo.is% #oliti!e, t% #oliti!%s s% siguris% $e li$&e0e
ci0ile=us$tara!e* "s$t% e!s#ert i OS/" $e i !ontrollit emo!rati! t% re.orm%s s%
>orca0e t% armatosura*
+i !a $%n% !ontributin e 0et n% s$um% ta!ime n%r!omb%tare n% +meri!%, n%
"0ro#%, n% 4au!az, n% +zin% ?enrore $e n% 0e3anti n% "0ro#%n @uglinore si n%
Sllo0eni, 4roaci, Serbi, /osn&%, Aal t% Bi, e n% s$um% .orume n%r!omb%tare si at% t%
4ran Aontan%s, !u !a n&o$ur elegacionet e S$'i#%ris% t% 4oso0%s et&* +i e !a
0izituar S$'i#%rin% $e !a .illuar t% n&o$% 3%s$t&en s$'i#tare '% n% rini t% ti& me
!%r!imet e b%ra n% +r!i0in e ,i$&es s% 4ombe0e :&ene0%, !ur n&o$u mir% e$e
3%s$t&en 3ame*
#.$ilat jane kendveshtrimet historike te historianit te %amshem Dr. Aleksandre
Lambert& per Shqiptaret "
7ga inter0ista e ti& 0ere$et #a 0es$tersi se ai !a n&e o#ser0acion te 0e3ante $e n&e
s$!alle n&o$&e te #lote te $istories se S$'i#tare0e g&ate g&it$e #er&u$a0e $istori!e*
'.(enden)a e medjave nderkombetare dhe ndikimet e propogandes greko*serbe
per te %olur keq per Shqiptaret +
+i t$ote: CP%rball% tenenc%s s% #%rg&it$s$me t% s$t5#it $e meia0e t% t&era
n%r!omb%tare, #&es%ris$t t% ni!uara nga #ro#agana serbe dhe greke si $e nga
g&it$% ata '% i mb%s$tesin, u!e .olur !e' #%r s$'i#tar%t D $e u!e 'en% se bas$!%sia
n%r!omb%tare b%n #5et&en #%r t% ar$men e !%ti& #o#ulli n% "0ro#%n @uglinore, un%
meno& ( t$ote )r* +le!sanre ,ambert-,se %s$t% !o$a '% t% #ara'itet !5 #o#ull n% n&%
m%n5r% ob&e!ti0e, !onstru!ti0e, $e #se &o e$e t% re&te*
A% le&oni tE&u t$em '% n% .illim ( t$ote r-, se un% nu! meno& se s$'i#tar%t &an%
eng&%& $e #o#u& t% t&er% u!e #%r.s$ir% e$e Serb%t t% &en% t% till%* 9n% o tE&u .las #%r
.a!tin se me #%r$a#&en e !lis$e0e, !%t5re ie0e t% rreme s$um% $er% t% #%rs%ritura me
.5er&e !un%r s$'i#tar%0e, as!us$ nu! o mun tEu n%rro&% bin&en s$'i#tar%0e #%r
in&itetin e t5re t% s$'uar as e$e #%r ientitetin e t5re !omb%tar, #%r t% cilin ata !an%
t% re&t% t% &en% !renar
Ae .&al% t% t&era t% .lasis$ '%llimis$t !e' #%r i!% $e #a argumente tregon se !emi t%
b%&m% me n&% 0og%lsi s$#irt%rore '% mbulon me tur# at% '% s$#i., siomos !ur nu! ia
n&e$, #or e$e m% !e' !ur ia mo$on 0lerat n&% #o#ulli (F-
4*Shqiptaret e lashtesise (,liret) +
8lir%t, #araar$%s $e st%rg&5s$%r t% s$'i#tar%0e &an% reg&istruar nga $istoria n%
"0ro#%n @uglinore t% #a!t%n #o a' $er%t sa e$e gre!%t* +ta &an% uni!% n% "0ro#%,
se#se #rania e t5re n% !%t% zon% ng&itet t% #a!t%n eri n% #eriu$%n neoliti!e, si3 e
%s$mo&n% ar!eolog&ia, antro#olog&ia, $e 0az$im%sia !ulturore $e etnolinguisti!e*
:re!%t $e s$'i#tar%t !an% t% #%rbas$!%t .a!tin se !an% g&u$% inoeuro#iane '%
allo$en nga g&u$%t e t&era inoeuro#iane as$tu si!urse e$e armenis$t&a* Stuimet e
g&5sm%s s% 5t% t% s$e!ullit GG, #ro0o&n% se s$'i#&a %s$t% g&u$a m% e 0&et%r
inoeuro#iane* :&u$a s$'i#e nr5s$e nga gre'is$t&a $e armenis$t&a e sans!ritis$t&a
n% s$!rimin e sa& #%ror al.abetin latin, $e s$'i#to$et as$tu si!urse s$!ru$et* (F-
-.Aleksandri i madhe ishte ,lir ai e mesoj greqishten nga Aristoteli +
Po t% $5&m% n% $istorin% e las$t%sis% ne mun t% g&e&m% se +le!sanri i Aa$ i biri i
Olim#ias, e#irote D ilire, !is$te si g&u$% am%tare iliris$ten* :re'is$ten ati& ia m%soi
+ristoteli*
../irroja ishte ilir ai e mesoj greqishten ne moshen !# vje0are +
S$um% e #%r$a#ur %s$t% n% bot%n e sotme s$#re$&a H7&% .itore si e PirrosI* )$e !&o
s$#re$&e t% !u&ton .itoren e .ams$me '% Pirro&a #ati !ur muni roma!%t n% +s!ulum
n% 0itin 27J #%r#ara !ris$tit* Plutar!u e !a 0ler%suar Pirron si strategun m% t% ma$ t%
las$t%sis%* 4&o bete&% '% $umb%n roma!%t mbeti n% $istori e$e si bete&a '%
!ara!terizon .illimin e ng&it&es s% t5re, !urse #%r "#irot%t $e #%r Pirron !&o bete&% u
s$%nua si #i!a e e!aenc%s s% t5re*
/ota e !a !onsieruar Pirron si gre!, e$e #se ai e m%soi gre'is$ten n% mos$%n 12
0&e3are n% +le!sanri !u 0az$onte eu!at%n e ti& #rincore* "s$t% e 0%rtet% se roma!%t
i mun%n ilir%t #as lu.t%ras$ $e !r5engrit&es$ '% zg&at%n me s$e!u&* 4onsulli roma!
Paul "mili nu! muni t% n%ns$tro&% ilirian%t e$e #asi ai rra.s$oi #%r to!% m% se 70
'5tete t% t5re $e %rgoi n% 6om% si s!lle0%r 1K0* 000 e#irot% D ilir% me n% !r5e
mbretin e t5re :enc* Si#as $istorianit roma! Suetona !r5engrit&a e ilir%0e n% 0itet L
$e J #as 4ris$tit is$te m% e tmerrs$m&a nga t% g&it$a lu.t%rat '% 6oma !a b%r% n%
bot%n e &as$tme #as lu.t%ra0e Puni!e*(F-
1.2igura politike ushtarake& klerike& arkitekt& studjues& ligjvenes e kompo3itor
me origjine ,lire qe bene emer ne perjudhen& 4omake& bi3antine& mesjetare dhe
me pas +
6oma nu! arriti tEi asimilo&% ilir%t* P%r!unrazi &an% me $&et%ra #eranor%t '% 8liria i
$a 6om%s, siomos !ur Peranoria roma!e .illoi t% b&er%* Aiis #eranor%0e m% t%
.ams$%m le t% #%rmenim Konstantinin e 5adh '% lini n% 4oso0%* ?e 4onstantini
i Aa$ ai '% u rres$tua 0enosm%ris$t n% an%n e 4is$%s 4ristiane me "i!tin e
Ailanos t% 0itit 313 i cili u garantoi t% !ris$ter%0e n&% toleranc% '% is$te e barabart%
me n&o$&en e !ristianizmit si .e e s$tetit* Sunimi i 4onstantinit t% 8 D r% s$!%l'eu me
n%rtimin e monumente0e !ristiane #re& t% cil%0e #o #%rmen 6atikanin*
"$e Peranori @ustiniani i 8 D r% is$te ilir* +i la si tras$%gimi t% la0is$me 0e#r%n e
ti& leg&islati0e 7Kodi i 8ustinianit9 '% !a mbetur e$e sot e !%sa& ite t$emeli i t%
re&t%s ci0ile moerne* P%r!t$5esi i par i :ibls n gjuhn latine !a 'en% iiliriani
S$%n Hieronim* 4om#ozitori e$e Himni !ristian H,auamus I me #%rorim e$e sot
e !%sa& ite %s$t% 0e#%r e !om#ozitorit ;iket Dardani, e$e ai ilirian nga 4oso0a*
(F-
<.,liret ne Europe qene te paret qe pranuan kristiani3imin +
)u$et t% #rano&m% se 88ir%t n% "0ro#% !an% 'en% n&% nga #o#u&t e #ar% '% u
!ristianizuan, !&o 0%rteto$et e$e nga /ibla* 4ur S$%n Pa0li( Pali=8mi 4A-, s$!oi n%
8liri #%r t% !ristianizuar ilir%t, ai g&eti n% )urr%s n&% !is$% !ristiane ( $e me s$ume se
K0 .amil&e !rist&aneDimi 4A-* (F-
=.Shqiptaret ne mesjete dhe me pas +
7% Aes&et% s$'i#tar%t i !an% $%n% u$%$e'%sa bot%s, u$%$e'%sa lai!% ose .etar% $e
#ersonalitete !ulturore '% i !alo&n% !u.i&t% e "0ro#%s* )isa Pa#% !an% 'en% s$'i#tar%
#%r s$embull, = Klementi i >, D t% m% i alluari #re& t5re* Por s$'i#tar%t !an% 'en% n%
!r5e t% .e0e me r%n%si bot%rore si n kre t %es ortodokse as$tu e$e t% asaj
muslimane*
7% $istori g&e&m% u$%$e'%s t% s$'uar s$'i#tar% n% s$um% 0ene t% "0ro#%s, ma&e
e$e #re& at5re '% nganon&%$er% !an% #%rca!tuar .atin e s$um% bete&a0e $istori!e
( n% 0itin 1K1K 'e 5erkur :ua me !alor%sin% e le$t% t% Venei!ut e #%rb%r% e g&it$%
nga s$'i#tar% '% #%rca!toi .itoren e bete&%s s% Aarin&anit, '% $istoria e em%roi bete&a e
g&igan%0e $e &o >ran3es!u i 8=r%, i >ranc%s 1J 0&e3 '% ato 5 ite bete&e m%soi se si
lu.to$et-*
S$'i#tar%t i !an% $%n% s$um% !r5eministra $e g&eneral% t% s$'uar Peranoris%
Otomane (0et%m %amilja ?prili i $a K !r5eministra Peranoris%-*
S$'i#tar%t i !an% $%n% s$um% $eron& t% #a0ar%sis% gre!e #re& t% cil%0e #o #%rmen
4unur&otis, Aarco /o3ari, 4anaris, 4olo!otroni, 4arais!a'is, /ubulina* ?% is$in n%
u$%$e'&e t% re0olucionit gre!, #re& t% cil%0e e$e isa !r5eministra t% s$tetit t% ri t%
#a0arur gre!*
6umania g&it$as$tu !a #asur n&% .amil&e #rincore me orig&in% s$'i#tare (+le!san%r
$e Vlaimir :&i!a si $e #rinces$a "leonora e n&o$ur me emrin )ora )istria-*
2ra0esko $rispi, s$o! i :aribalit, 4a0urit e Aacinit '% !a 'en% n&% !r5eminist%r i
ma$ 8talis%, is$te me orig&in% s$'i#tare* Pi!tor% si $arpa))i& Albani, et&, $umanisti
,eonic 1ome, #ro.esori i 4o#erni!ut, $e s$um% #ersonalitete s$'i#tare &an% neruar
nga $istoria e 8talis%*
5uhamet Aliu, re.ormatori i "g&i#tit Aoern, '% $istoria .ranceze e !a 'ua&tur ;
7a#oleon i ,in&es s% +.%rt < 'e s$'i#tari '% t$emeloi inastin% mbret%rore t% "g&i#tit
'% mbret%roi gati 1K0 0&et* +r!ite!ti i ;1a2$ma$allit; n% +gra t% 8nis% !r5e0e#ra e
ar!ite!tur%s islami!e, is$te 0e#%r e n&% s$'i#tari as$tu si!urse e$e 9>hamia :lu7 e
s$um% 2$ami t% r%n%sis$me t% Stambollit*
)$e m% n% .un Heroi 4omb%tar i s$'i#tar%0e :&erg& 4astrioti S!%nerbeu, n&%
s$embull gati uni0ersal i lu.t%tarit t% liris%, i neruar n% bot%n mbar% me #%rmenore
&o 0et%m n% 1iran%, Pris$tin% e S$!u#, #o g&it$as$tu n% 6om%, /ru!sel, :&ene0%,
)etroit, /uenos +ires* 1% t&era #%rmenore #%r S!%nerbeun &an% #ro&e!tuar t%
ngri$en n% ,on%r,Vars$a0%, Aelburn, Aanila, et&* (F-
!@./er shqiptaret a%ilia)ionet %etare nuk kane qene shume te rendsishme +
7ga ana t&et%r u$et t% &emi t% n%rg&eg&s$%m se a.iliacionet .etare $e !on.esionale t%
s$'i#tar%0e nu! !an% 'en% s$um% t% r%n%sis$me #%r ta, as e$e 'en%sore n%
#%rca!timin e ientitetin t% t5re !omb%tar* 7% .a!t :&erg& 4astrioti S!%n%rbeu, Hero i
t5re !omb%tar, is$te !atoli! !ur ai lu.tonte !un%r otoman%0e #%r 2K 0&et rr&es$t u!e
mbro&tur lirin% e S$'i#%ris% $e u!e #enguar us$trit% otomane t% mb%rrinin eri n%
Vati!an*
7u! %s$t% n&% g&% e rastit '% s$um% Pa#% at% e !an% neruar me emrin H 4am#ion i
4ristianizmit I* 4urse Volteri !a s$!ruar #%r t%: H Po t% !is$ze 'en% n kre t
/erandoris :i3antine, :&erg& 4astrioti S!enerbeu, 4onstantino#oli nu! o t%
!is$te r%n% n% uart e Otoman%0e I, '% n% at% !o$% #%r.a'%sonin Peranorin% m% t%
.u'is$me t% bot%s* "$e 7a#oleon /ona#arti e !a 0ler%suar S!%n%rbeun si nj nga
katr H:&eneral%tI m% t% m%$en& t% Historis%* " 0%rteta %s$t% se s$'i#tar%t #o ta
!is$in !onsieruar %en islame dhe 0do %e tjetr m% t% r%n%sis$me se ientitetin
!omb%tar nu! o ta !is$in b%r% S!%n%rbeun, Hero t% t5re !omb%tar* (***-
!!.Europa duhet te jete krenare per kombin tolerant Shqiptare +
9n% meno& ( t$ote )r*-,se "0ro#a u$et t% &et% !renare '% t% !et% n% g&irin e sa&
!ombin s$'i#tar, i cili u$et 0ler%suar si shum tolerant* P%r s$'i#tar%t 3.ar%o '% t%
&es$ m5sliman, ortoo!s, !atoli!, #or e$e ate, &e #o a' s$'i#tar $e #o a' i
res#e!tuar sa g&it$% t% t&er%t* "s$t% e 0%rtet% se g&at% #us$timit otoman s$um%
s$'i#tar% u !t$5en n msliman* Por e 0%rteta %s$t% se krengritjet m% t% s$umta
!unra Peranoris% Otomane &an% b%r% m% te#%r nga s$'i#tar%t se sa nga #o#u&t e t&er%
t% !ris$ter%* " 0%rteta %s$t% se shqiptart e konvertuar n %en islame& u solln
gjithmon si vlle3r me s$'i#tar%t ortoo!s% e !atoli!%, u!e ni$muar !%ta t%
.unit n% zg&i$&en e re&t% t% s$um% #robleme0e me aministrat%n tur!e*
P%r!unrazi, ndrrimi i %es #%r s$'i#tar%t !a 'en% n&% m&et #%r t% ruajtur
identitetin e t5re !omb%tar, $e ata e !an% rua&tur !%t% ientitet #%r n&% !o$% s$um% t%
g&at%* (F-
!#.Shqiptaert ne tersi i mbijetuan asimilimit +
S$um% !o$% #%r#ara ar$&es s% '5tet%rimit slla0 n% "0ro#%n Per%nimore $e s$um%
#%r#ara ar$&es s% serb%0e n% /all!an (ata er$%n n% s$e!ullin e V88 D t% #as !ris$tit-*
S$'i#tar%t !is$in n&% '5tet%rim t% t5re n% &uglin&e t% "0ro#%s $e e !an% rua&tur
!ultur%n e t5re g&at% s$e!u&0e e$e #se &ane no$ur miis 5 !ultura0e m% t%
r%n%sis$me t% "0ro#%s t% as&a !o$e, gre!e $e roma!e*
)$e !&o %s$t% n&% #ro0% '% .let n% t% mir% t% s$'i#tar%0e, #o t% !emi #aras5s$ se n% t%
n&%&t%n !o$% s$um% #o#u& t% t&er% t% "0ro#%s u romanizuan, u g&ermanizuan, $e u
slla0izuan* 1e s$'i#tar%t !5 .enomen asimilimi no$i 0et%m te #o#ullsia ortoo!se e
at5re !ra$ina0e !u.itare '% &etonin a.%r serb%0e $e gre!%0e* +ta nu! i '%nruan
#resionit .etar t% drejtuar nga kisha ortodokse q sht e njohur shum mir n
histori pr 0shtje asimilimi* +ta e $umb%n ientitetin e t5re !omb%tar #%r tEu b%r%
gre!%, serb% e malazez% 0et%m #%r t% rua&tur .en% ortoo!se*
S$'i#tar%t !atoli!% e !an% #atur m% t% le$t% ta rua&n% ientitetin e t5re s$'i#tar,
siguris$t nga mb%s$tet&a e .u'is$me e Vati!anit* S$'i#tar%t '% u !on0ertuan n%
m5sliman% e #at%n m% t% le$t% rua&t&en e ientitetit !omb%tar s$'i#tar se .e&a
muslimane is$te .e&a z5rtare e #us$tuesit* 7&% merit% e t5re %s$t% .a!ti se ata morn
vetm kulturn osmane& dhe nuk u asimiluan prej tre si3 mun t% !et% no$ur
me #o#u& t% t&er% n% Peranorin% otomane, t% cil%t $umb%n e$e g&u$%n*(F-
!'./se bota nuk e ka pranuar kete qterim dhe kontribut te shqiptareve qe i
kane dhene njer3imit "
)u$et t$%n% se n&% g&% e till% s$#&ego$et e$e nga i3olimi relativ jo pa qllim i
shqiptarve nga !omuniteti n%r!omb%tar, $e n% m%n5r% t% 0e3ant% nga ai e0ro#ian,
'% nga 4ongresi i /erlinit e !%te& (1M7M-* 7% t% 0%rtet% #as mun&es s% tur'0e n%
lu.t%n ruso D tur!e, s$t5#i n%r!omb%tar .illoi #un%n #%r t% in&oruar s$'i#tar%t u!e i
n%rruar emrin gais$ullit t% i!urs$%m t% 8liris% t% banuar '% nga !o$%t #ara$istori!e
$e eri n% it%t e sotme nga ilirian%t D s$'i#tar%t* +t% e #ag%zuan me emrin e ri '% !a
e$e sot, :ais$ulli i /all!anit, 0et%m u!e u nisur nga 0argu i male0e /all!an*(F-
!-./rse ju vrsuln shqiptarve "
P&esa m% e ma$e e i#lomacis% !onser0atore euro#iane !a #%rorur termin
#e2$orati. ;tur'; #%r tEi cil%suar si tur' t% g&it$a !omunitetet m5slimane n% /all!an,
e$e #se s$umica #re& t5re nu! &an% as#a! tur'* "0ro#a !a mb%s$tetur $e !a
zma$uar to!at e :re'is%, t% Serbis%, $e t% Aalit t% Bi, n% !urriz t% s$'i#tar%0e*
+sn&%ra nga .u'it% e m%$a ero#iane nu! e !a mb%s$tetur 3%s$t&en s$'i#tare !ur
s$'i#tar%t !ri&uan ,i$&en e Prizrenit #%r t% mbro&tur 3%s$t&en e t5re t% re&t% !un%r
0enime0e t% 4ongresit t% /erlinit* +ta u lan% n% balt% nga t% g&it$%* (F-
!..Shqiptaret pas Kongresit t :erlinit dhe Lidhjes s /ri3renit deri n
/avarsi +
4ri&imi i s$tetit s$'i#tar %s$t% relati0is$t i 0ons$%m* ?% nga al&a n% aren%n
n%r!omb%tare t% 3%s$t&es s$'i#tare n% sa& t% ,i$&es s% Prizrenit, s$'i#tar%t nu! !an%
#us$uar s% lu.tuari #%r autonomin% e t5re #oliti!e* Vet%m n% 0itin 1J12 g&at% lu.t%s s%
8 D r% ball!ani!e, s$'i#tar%t arrit%n t% s$#allin #a0ar%sin% e t5re* 7% 0itin 1J13
4on.erenca 7%r!omb%tare e +mbasaor%0e n% ,on%r e !a n&o$ur #a0ar%sin% e
S$'i#%ris% $e n% n&% .are m%n5re !u.i&t% e sa&*
Siguris$t u!e #aguar s$um% s$tren&t% !%t% #a0ar%si s$'i#tar%t me g&5sm%n e
territore0e t% #o#ulluara nga s$'i#tar% '% i#lomacia bot%rore ia $uroi serb%0e,
gre!%0e $e malazez%0e* )$e '% nga !&o !o$% bota .illoi t% #%ror% s$#re$&en
;S$'i#%ri e Aa$e;, u!e i #ara'itur !e' s$'i#tar%t $e u!e e!ura&uar 3o %s$ir%
t% t5re '% t% .ormo&n% n% m%n5r% t% lig&s$me s$tetin !omb s$'i#tar* @a '% $e
#are&t%sia $istori!e na& s$'i#tar%0e '% #%rgatiti n&% #%rmb5s&e t% 0%rtet% n% /all!an
u!e e cil%suar !%t% t% .unit ;e#o baruti<* (***-
17* Shqipria dhe shqiptart pas shpalljes s pavarsis kombtare& e deri ne
mbarim te lu%tes Lu%ts s /ar botrore +
7% 0itin 1J12 S$'i#%ria e #a0arur s$#allet s$tet asn&an%s* " 0%rteta %s$t% se '% nga
#a0ar%sia $e n% 0itet '% er$%n $e g&at% g&it$% s$e!ullit t% GG D t%, S$'i#%ria, s$teti
m% i 0og%l i "0ro#%s !a 0ua&tur agresione $e #us$time t% $ua&a m% s$um% se 3o
s$tet t&et%r e0ro#ian* P%r s$'i#tar% s$e!ulli i GG=t% .illoi me e!s#eitat us$tara!e
%nuese t% 1ur'is% '% s$!at%rruar 0enin #%r tEi n%ns$truar s$'i#tar%t !r5engrit%sa
!un%r #us$timit tur!, n% em%r t% 0enos&es s% renit #eranora!*
Pasta& g&at% Lu%ts s , A r :allkanike, t% g&it$a #al%t n%rlu.tuese t% !%ti& !on.li!ti,
Serbia, Aali i Bi,/ullgaria $e :re'ia, n% em%r t% lu.t%s !un%r 1ur'is% #us$tuan to!a
s$'i#tare $e lu.t%n e b%n% #o n% territore t% banuara nga s$'i#tar%, u!e $unuar n%
!%t% m%n5r% asn&%an%sin% e S$'i#%ris%* :&at% lu%ts s ,, At ballkanike (1J13- !ur
Serbia $e :re'ia u li$%n #%r t% lu.tuar !un%r /ullgaris%, s$tetet n%rlu.tuese
z$0illuan lu.time e$e n% to!a t% banuara nga s$'i#tar%*
"$e #ara s$#%rt$imit t% Lu%ts s , A r :otrore& :re'ia #us$toi S$'i#%rin% e
@ugut, !u b%ri n&% genoci t% 0%rtet% u!e &egur 400 .s$atra me #o#ullsi s$'i#tare D
m5slimane*7% s$embullin e genociit '% !is$in b%n% serb%t !un%r s$'itar%0e n% 0itin
1J12 e 1213* Serbia #us$toi #%rs%ri S$'i#%rin% e Veriut (1J1K- !ur serb%t is$in n%
lu.t% !un%r us$tris% austro D $ungareze* Aerrni me men S$'i#%rin% e Veriut '% u b%
#ra#% .us$% lu.te*
)$e si!ur !&o t% mos m&a.tonte, italian%t .illuan #us$timin e to!a0e t% S$'i#%ris%
@ug#er%nimore (1J1K-* "$e .rancez%t %rguan us$trit% e t5re #%r t% #us$tuar
S$'i#%rin% @uglinore n% 0itin 1J1K* @a se si "0ro#ian%t e !an% tra&tuar n&% s$tet
so0ran $e asn&an%s t% 0et% "0ro#%s*(F-
!<.$%ar ndodhi me Shqiprin dhe Shqiptart pas lu%ttes se /ar botrore "
Ae mbarimin e ,u.t%s s% 8 D r% bot%rore, .u'it% e m%$a n%rlu.tuese .ituese ose t%
munura u t%r$o'%n nga S$'i#%ria, #or us$tria italiane, a&o :re!e $e a&o Serbe,
mbet%n #%rs%ri n% territorin e s$tetit s$'i#tar asn&an%s* 7% 0itin 1J20, n% 4ongresin e
,us$n&%s #atriot%t s$'i#tar% zg&o$%n ?e0erin% e re me !r5e'5tet 1iran%n $e
ni$muan !r5engrit&en #o#ullore !omb%tare s$'i#tare e cila s5nonte t% 3lironte
!re&t%sis$t 0enin nga .orcat e $ua&a #us$tuese*
Po#ulli !r5engrit%s b%ri ; ,u.t%n e Vlor%s< u!e $e$ur n% et i0izionet italiane nga
S$'i#%ria* 7&% lu.t% e re&t% !&o, #or g&it$mon% is$te n&% lu.t% n% territorin e S$'i#%ris%
me t% g&it$a rret$anat s$!at%rrimtare* 4&o lu.t% e ngriti #restig&in !omb%tar t%
s$'i#tar%0e*
4%s$tu m% 17 $&etor 1J20, S$'i#%ria u #ranua si an%tare e ,i$&e0e s% 4ombe0e e
sa#o !ri&uar n% :&ene0%* )$e m% n% .un si :re!%t, $e Serb%t, u et5ruan t% largo$en
nga S$'i#%ria, !%t% $ere n%n #resionin e ,i$&es s% 4ombe0e*
Siguris$t #asi 1ra!tati i Pa'es s% Versa&%s e san!sionoi !%t% ra$% sa!atimin e
S$'i#%ris% u!e u l%n% &as$t% !u.i&0e s$tet%ror% m% se g&5sm%n e territore0e t%
banuara nga S$'i#tar%* 7&% gabim i r%n% !5 i i#lomacis% e0ro#iane, '% %mtoi
s$um% 0et%m s$'i#tar%t* Por m% n% .un e$e #ro0oi se #a zg&i$&en e 3%s$t&es
s$'i#tare nu! mun t% !et% #a'% e siguri n% /all!an* 4%t% e !a m% n% .un t% 'art%
i#lomacia e0ro#iane $e bot%rore*(F-
!=.Shqiperija ne perjudhen midis d lu%trave boterore +
S$'i#%ria b%$et #%rs%ri n&% 0en i lire $e i #a0arur, u!e &etuar t% 0etmen #eriu$%
#a'e&e, at% t% 0itit 1J21 D 1J3J #or &o #a #robleme #oliti!e, e!onomi!e, $e social D
!ulturore* Pas K s$e!u&s$ #us$timi otoman S$'i#%ria arrin t% s$#all% re#ubli!%n e sa&
$e mbret%rin% e sa& me n% !r5e Abretin Bogu i 8 D r%* (F-
#@.?endrimi i Shqiperise gjate pushtimit %ashist dhe gjate gjithe lu%tes se dte
botrore +
7% Prill t% 0itit 1J3J re t% zeza i a.ro$en #%rs%ri S$'i#%ris% !ur !5 s$tet '% nu! !a
sulmuar !urr% n&% 0en t&et%r, u sulmua $e u #us$tua nga 8talia .as$iste, #or &o #a i
b%r% n&% '%nres% t% armatosur asa& .u'ie t% ma$e* 9 er$ g&a! n% S$'i#%ri #%r
mbro&t&en e #a0ar%sis%, n% 0ig&il&en e s$#all&es s% ,u.t%s s% 88 = t% /ot%rore, #asi '% 5
s$tete me em%r t% mir% e0ro#ian iu or%zuan :&ermanis% naziste #a s$!re#ur asn&%
#us$!%*
7% s$tator t% 0itit 1J3J, !ur s$#%rt$eu lu.ta e 88 D /ot%rore, S$'i#%ria asn&an%se, #or e
#us$tuar s$%rbeu s%ris$ si .us$% lu.te !ur a&o nu! i !is$te e!laruar lu.t% asn&% s$teti
t&et%r* 7% 0itin 1J40 #as agresionit t% us$tris% .as$iste italiane !un%r :re'is%, $istoria
e es$i '% gre!%t '% mbro&t%n 0enin e t5re !un%r italian%0e z$0illuan lu.timet m% t%
s$umta n% to!%n e S$'i#%ris% s% @ugut*
7% 0itin 1J41 us$tria &ugoslla0e n% lu.t% #%r mbro&t&e !un%r agresionit .as$ist italian
#ati si .us$% lu.te territore t% banuara nga s$'i#tar%* 9s$trit% $itleriane #us$tuan gati
g&it$% /all!anin, $e !ur 8talia !a#itulloi $e iu or%zua aleat%0e ( 1J43 - at%$ere
:&ermania naziste z%0en%soi 8talin% .as$iste u!e #us$tuar us$tara!is$t S$'i#%rin%*
(F-
#!.5bi shqiptart kan rn t gjitha pasojat e kon%likteve ushtarake q kan
ndodhur n Evrope gjat shekulli >>*t +
,e t% ale n&% $istorian #%r t% !un%rs$tuar t% 0%rtet%n trag&i!e s$'i#tare u!e na
treguar n&% #o#ull a s$tet t&et%r n% "0ro#% '% t% !et% #%suar m% s$um% #us$time $e
m% s$um% lu.t%ra t% z$0illuara n% territorin e ti& se S$'i#tar%t asn&an%s e #%r m% te#%r
'% nga 3o !on.li!t t% !en% ale &o 0et%m #a asn&% #%r.itim, #or me $umb&et '% bota u
!a s$!a!tuar at5re*
)$e si #%r ironi t% $i$ur t% .atit, .at!e'%sia, #or e$e .atmir%sia e es$i '% s$'i#tar%t
t% ilnin me rezultate m% t% mira, #%r $ere t% #are n% $istorin% e t5re moerne, nga
lu.ta e .unit '% u z$0illua n% "0ro#% n% s$e!ullin e GG=t%, #o n% territorin e
s$'itar%0e, ,u.ta e <#%rbots$me; e 4oso0%s*
+&o #re!u #or e$e s$#%rbleu 0et%m s$'i#tar%t* + %s$t% e re&t% '% #as g&it$% !%t5re
lu.t%ra0e t% z$0illuara n% territoret s$'i#tare g&at% s$e!ullit 20=t%, s$e!ulli '% u
!ara!terizua me #%r#arimet m% t% m%$a n% $istorin% e n&er%zimit u!e s&ellur $e
#%rmir%simin $e ngrit&en e mir%'enies materiale e !ulturore t% t% g&it$% #o#u&0e t%
bot%s t% !et% a!oma n&er%z, t% cil%t '%llimis$t t% mos uan t% !u#to&n% se #se S$'i#%ria
mbeti s$teti m% i 0ar.%r i "0ro#%sN (F-
##.Shqiptaret kane bere lu%tra per pavarsim dhe 0lirim kombetare +
S$'i#tar%t !an% b%r% 0et%m lu.t%ra #%r 3lirim !omb%tar $e #%r mbro&t&en e #a0ar%sis%
s% t5re, siguris$t n% n&% mas% '% i #%rg&ig&et at5re si s$teti m% i 0og%l i "0ro#%s e$e
#se i #ro0uar $istori!is$t si m i vjetri* +ta 0et% !an% organizuar 0et%m lu%tra pr
0lirim $e &o lu.t%ra #%r t% #us$tuar 0ene t% t&era* 4%s$tu n% s$embullin e lu.t%s s%
Vlor%s ata organizuan lu.t%n e 3lirimit !omb%tar #a #asur asn&% ni$m% t% $ua&*
S$'i#tar%t b%n% ,u.t%n e t5re #%r mbro&t&en e integritetit to!%sor nga sulmi i 8talis%
.as$iste* )$e g&at% lu.t%s s% )5t% bot%rore e$e #se #ati n% S$'i#%ri n&e rezistenc%
#o#ullore nacionaliste !un%r #us$tuesit italian e g&erman, at&e u b% n&% lu.t% e
organizuar !un%r #us$tuesit #%r 3lirim !omb%tar nga zg&e$a nazi=.as$ite*
"s$t% e 0%rtet% '% !&o ,u.t% u organizua $e u re&tua nga !omunist%t, t% cil%t n%
.illim t% lu.t%s #%r.a'%sonin 0et%m isa 'inra 0et%* Po#ulli s$'i#tar i etur #%r liri, t%
rin&t% e siomos rinia stuentore, ma&e $e nga .amil&e t% #asura #se &o $e
nacionalista me em%r no'%n !omunist%t, #a e itur se isa #re& u$%$e'&es s% t5re
is$in t% re&tuar n% mnr t %sheht nga !omunist% &ugoslla0%*
4%ta t% .unit nu! is$in as#a! t% interesuar #%r bas$!imin e t% g&it$a .orca0e
!omb%tare n% lu.t%n #%r 3lirim* +ta b%n% t% %s$to&n% t% g&it$a #%r#&e!&et e #atriot%0e
s$'i#tar% #%r n&% emo!ratizim t% lu.t%s !omb%tare #%r 3lirim*
Po t% n&%&t%n g&% !omunist%t &ugoslla0% e !is$in b%r% n% 0enin e t5re* 4&o strateg&i e
$ua& e im#ortuar nga !omunist%t s$'i#tar%, n% !r5e t% t% cil%0e oli i!tatori i
ar$s$%m "n0er Ho2$a, #ati #aso&a .atale, s$um% t% !%'ia #%r !ombin s$'i#tar $e
#%r t% ar$men e S$'i#%ris%*
Historia #ro0oi se n% S$'i#%ri er$i n% .u'i reg&imi !omunist m% i eg%r '% "0ro#a !a
#are n% $istorin% e 0et* )u$et t% #rano&m% se s$'i#tar%t e kan organi3uar mir
lu.t%n e t5re #%r 3lirim, g&% '% u #ro0ua nga .a!ti se g&at% lu.t%s s% 5t% bot%rore !ur
lu.t%tar%t s$'i#tar% u !onsieruan shok lu%te nga lu.t%tar%t e aleanc%s us$tara!e
anglo D so0ieto D ameri!ane*
S$'i#tar%t !ri&uan brigaat e t5re #artizane, i0izionet e t5re $e !or#armatat e t5re,
t% #%rb%ra nga burra $e gra 0ullnetar%* +ta e 3liruan 0enin e t5re n%n sunimin
nazist pa ndihmn e drejtprdrejt t% us$tri0e aleate, britani!e, ruse ose ameri!ane*
Siguris$t 3lirimi u .a0orizua nga g&en&a us$tara!e e us$tri0e naziste '% t%r$i'es$in
nga /all!ani n% .un t% 0itit 1J44, n%n #resionin e t% g&it$a .ronte0e t% t&era t% lu.t%s
n% "0ro#%* (***-
#'.Shqiptaret pas 0lirimit dhe mbarimit te lu%tes se dte botrore +
7% mbarim t% lu.t%s s% 5t% bot%rore aleat%t e #er%nimit u !u&es%n s$um% pr t
mos lejuar q n Breqi t %itonin komunistt $e a&o t% mbete& n% !am#in
!omunist* :re'ia mbeti me Per%nimin* Por S$'i#%rin% aleat%t ia lan bllokut t
lindjes edhe pse e dinin mir se shqiptart si edhe grekt nuk bnin pjes n
popujt 7sllav9, $e 3E%s$t% m% e !e'&a ata e inin se n&% #&es% e mir% e #o#ullit
s$'i#tar nu! is$in me !omunist%t* +ta e n&i$nin mir% !%t% realitet*
)$e &a .ati i #o#ullit s$'i#tar !ur ai iu la bllo!ut t% lin&e #%r t% #ro0uar !%s$tu t%
g&it$a tmerret e sistemit !omunist* Si .illim i!tatura !omuniste e "n0er Ho2$%s bri
nj politik t jashtme shum t keqe, u!e u #ris$ur n% m%n5r% t% #rer% me aleat%t
#er%nimor% t% ,u.%s, anglez%t $e ameri!an%t* 7&% #ris$&e t&et%r aleance no$i !ur
n% 0itin 1J4M u pren marrdhnieve diplomatike me 8ugosllavin e (itos* Pasta& i
er$i ra$a #ris$&es me Aos!%n n% 0itin 1JL1* )$e m% ne .un me 4in%n !omuniste
n% 0itin 1J7M*
Siguris$t i!tatori "n0er Ho2$a asg&%soi $e z$u!u .izi!is$t #&es%n m% t% ma$e t%
s$o!%0e t% a.%rt t% lu.t%s u!e 0az$uar eri n% .un t% &et%s s% ti& lu.t%n e !lasa0e t%
us$truar !un%r n&% #o#ulli t% t%r%* +i nu! !%r!oi t% b%nte aleanca strateg&i!e, #or
#re.eroi t% n%rto&% 700 000 bun!ere n% t% g&it$% 0enin* "n0er Ho2$a nu! #ranoi
asn&% ni$m% t% #er%nimit ;!a#italist<, ma&e as e$e ni$m%n e 4r5'it t% 4u'
n%r!omb%tar t% estinuar #%r t% %mtuarit nga t%rmetet $e .at!e'%si t% t&era
nat5rore*
4&o !a no$ur n% t% n&%&t%n !o$% '% re&t @ugoslla0is% s$!onin miliara ollar% me
0ler%n e asa& !o$e #re& t% cila0e 0et%m n&% #&es% s$um% e 0og%l ca!to$e& #%r s$'i#tar%t
e 4oso0%s* ?e0eria @ugoslla0e n% 0en '% tEu &e#te s$'i#tar%0e t% 4oso0%s mun%si
#une $e 0ene n% aministrat% e !ultur%, a&o #ara#%l'ente tEi #un%sonte &as$t% s$tetit
si emigrant%* Po tE&u &a#im si s$embull B0icr%n mun tE&u t$emi se n% B0ic%r !an%
emigruar m% s$ume s$'i#tar% nga is$ @ugoslla0ia se n% asn&e 0en t&et%r t% bot%s #o t%
merret n% #%r&etim me #o#ullsin% $e territorin '% !a !5 s$tet relati0is$t i 0og%l i
"0ro#%s* 1ito&a me an% t% emigracionit b%ri n&% s#astrim etni! t% s$'i#tar%0e t%
4oso0%s nga @ugoslla0ia* (F-
#C.Shqiperija pas lu%tes se %tohte +
Pas lu.t%s s% .to$t% "0ro#a 5 $er% nu! !a 'en% n% g&en&e t% nalo&% genociet $e
Hs#astrimet etni!eI n% 4ontinentin e 0et* Po t% mos !is$in n%r$5r% m% n% .un
S$tetet e /as$!uara #%r t% naluar masa!rat n% /osn&e $e n% 4oso0%, asg&% nu! o ta
!is$te naluar reg&imin e Ailos$e0i3it t% 3onte eri n% .un genociin e ti& t% b%r%
!un%r #o#ullsi0e m5slimane n% /all!an*(F-
#-.Europa ka veshtirsi ne integrimin %etare +
)u$et #ranuar se "0ro#a !a isa 0%s$tir%si n% #un%n pr t integruar n mnr t
drejt !omunitetet e 0eta m5slimane* :&it$as$tu mun t% su#ozo&m% se #o t% !is$in
'en% t% !ris$ter% M mi&% burrat $e &emt% '% u masa!ruan n% Srebrenic%, Alai3i $e
4ara2$i3i nu! o tEi !is$in s$#%tuar #rocese0e t% t5re #%r n&% !o$% !a' t% g&at%* (F-
#..Shqiptaret pas permbsjes se regimit komunist+
Ae 0e!&en e i!tatorit s$'i#tar "n0er Ho2$a, n% 0itin 1JMK, S$'i#%ria mun t% 'u$e&
e!onomi!is$t e 0e!ur nga #oliti!a izolacioniste '% b%ri reg&imi* Aeg&it$at% S$'i#%ria
$e s$'i#tar%t, n% 0itin 1JJ2, #as #%rmb5s&es s% reg&imit !omunist n% S$'i#%ri, .illuan
t% $5&n% m% n% .un n% rrug%n e #luralizmit emo!rati! '% #o b%n emo!ratizimin e
0enit n% m%n5r% t% ngaals$me, n&% s#eci.i!% !&o s$'i#tare*
)u$et t$%n% #%r S$'i#%rin% $e s$'i#tar%t se me g&it$% munges%n e ma$e t% m&ete0e
ajo ka ndihmuar me t vrtet pr ruajtjen e paqes dhe t stabili3imit n
:allkan* A&a.ton t% !u&tos$ !o$%n !ur Ailos$e0i3i n% mua&t Aars $e Prill 1JJJ,
ur$%roi .orcat us$tara!e $e #araus$tara!e serbe tEi sulen 4oso0%s #%r t% #%rz%n% t%
g&it$% s$'i#tar%t nga 4oso0a* P%r #a! &a0% J00* 000 re.ug&at% s$'i#tar% u et5ruan t%
ilnin nga !u.i&t% e 4oso0%s, #%r n% S$'i#%ri, Aa'eoni,Aal i Bi, $e !uo n% bot%,
!u ata u #rit%n ngro$t%sis$t nga .amil&et s$'i#tare siguris$t $e nga s$teti s$'i#tar
!uo '% 0a&t%n*
Ai!#rit&a traicionale s$'i#tare b%ri '% genocii '% s$!a!toi n&% !atastro.% $umanitare
'% nu! is$te #ar% !urr% n% "uro#%, '% nga ,u.ta e 88 D t% /ot%rore, u zg&i$ nga
s$'i#tar%t t% cil%t i $o'%n t% g&it$a s$'et%simet "0ro#%s* ,e t% !u&to&m% se 3.ar%
no$i n% 6uana isa 0&et #ara genociit t% 4oso0%s !u u masa!ruan brena 100
it%0e, J00*000 ruanez%*
,e tEu n&i$et si merit% e re.ug&at%0e s$'i#tar% t% 4oso0%s 0i!tima t% genociit serb t%
Ailos$e0i3it kthimi i menjhershm n vendin e tre t% s$!at%rruar !u nu! i #riste
g&% t&et%r 0e3 s$t%#i0e t% rra.s$uara $e .amil&ar% t% masa!ruar '% u$e& t% 0arroses$in
$e ri0arroses$in* ,e t% s$%rbe&% !5 g&est i mire i !t$imit n% 0atrat e 0eta si s$%mbull
#%r #o#u&t e t&er% t% bot%s* 45 qe patrioti3mi i shqiptarve q vrtetoi m s miri se
shqiptart nuk jan iksa, si3 e !is$in b%r% za!on meiat tEi 'uanin s$'i#tar%t n%
"0ro#%* (F-
#..Disa merita qe i kane nderuar shqipatet ne shekuj +
a.;uk bene kurre lu%te )ivile dhe %etare +
7&% s$embull i mire #%r !%t% !omb %s$t% .a!ti se g&at% $istoris% s% t5re s$'i#tar%t nu!
!an% b%r% kurr nj lu%t )ivile miis t5re, por as edhe lu%t %etare, !ur i$et mire
se $istoria e s$um% #o#u&0e t% t&er% t% "0ro#%s %s$t% e mbus$ur me lu.t%ra .etare $e
ci0ile* (F-
b.;uk kane sulmuar asnje komb dhe nuk kane bere masakra +
S$'i#tar%t nuk kan sulmuar asnj komb t&et%r $e nuk kan marr pjes n
masakra* "s$t% e n&o$ur se s$'i#tar%t e !an% #%r tur# t% 0rasin n&% armi! '%
or%zo$et*
).Strehuan ushtaret italjane pas kapitullimit +
"$e g&at% lu.t%s s% )5t% /ot%rore, #as !a#itullimit t% 8talis% .as$iste (1J43- s$'i#tar%t
me trait%n e t5re t% mi!%#rit&es strehuan ushtrin italiane& e$e #se n&% us$tri
.as$iste i!ur #us$tuese !is$te 0rar%, &egur e s$!retuar 0enin* +ta e #ris$%n
realizimin e #lanit nazist g&erman pr internimin n Bjermani t% us$tris% italiane*
S$'i#tar%t .ill mbas lu.t%s s% 88 D t% bot%rore i riatdhesuan t% g&it$% us$tar%t italian%*
P%r t% 0ler%suar .isni!%rin% $e 0ler%n e !eti& '%nrimi te#%r $umanitar na& us$tris%
$e #o#ulli italian n% at% e#o!% $istori!e, m&a.ton t% !u&to&m% se mi&%ra us$tara!%
italian% #as !a#itullimi t% 8talis% (1J43- u masa!ruan nga nazist%t n% is$ullin gre! t%
?e.alonis%* (F-
d.Shqipetaret shpetuan te gjalle hebrejte +
4a n% bot% 'ar'e t% interesuara, siomos hebrenjt e bots '% s$#re$in mir%n&o$&en e
t5re na& #o#ullit s$'i#tar '% s$#%toi nga 0e!&a e sigurt t% gjith hebrenjt g&at%
#us$timit nazi=.as$ist* )u$et tEu n&o$im s$'i#tar%0e se ata n% t% g&it$a rret$anat,
siomos g&at% #us$timit nazi D .as$ist arrit%n t% mbronin $ebren&t% e t5re nga
#us$tuesi, #or e$e t% g&it$% $ebren&t% '% er$%n nga "0ro#a #%r tEu stre$uar n%
S$'i#%ri, !u t% g&it$% s$#%tuan g&all%, #a asn&% #%r&as$tim*
)$e #%r t% 'en% t% re&t% u$et tEu n&o$im s$'i#tar%0e se g&at% #us$timit nazist e$e
isa .un!sionar% t% aministrates s$'i#tare u s$#%tuan &et%n 'inra $ebren&%0e* @a n&%
nga 0enet shum t rralla t% "0ro#%s, ma&e i vetmi, '% !a mbro&tur me t% 0%rtet%
$ebren&t% nga internimi $e asg&%simi n% !am#et e #%r'%nrimit nazist* (F-
#1.Disa shembuj herioi3mi te shqipaterve te njohura nderkombetarisht +
7% t% 0%rtet% s$'i#tar%t e &ug#er%nimit t% S$'i#%ris%, #asar$%s t% e#o!%s
S!%nerbe&ane, n% 0itin 1K71 u ngrit%n !un%r sunimit osman t% n2itur e$e nga
Venei!u* Por !5 i .unit #as .itores s% bete&%s etare t% ,e#antos n%ns$!roi #a'en me
1ur'in% e i la n% .atin e t5re s$'i#tar%t !r5engrit%s*
Abro&t%sit e !%s$t&ell%s s% So#ot D /ors$it n% &ug t% S$'i#%ris%, #%r t% mos r%n% t%
g&all% n% or% t% 1ur'%0e i 0un% z&arrin e#o0e t% barutit u!e u $e$ur n% er% me K00
us$tar% tur' (Contarini .*30-* +ta b%n% n&% 0e#%r $eroi!e #%r t% cil%n e$e 0et% "0ro#a
u$et t% &et% !renare* 4&o sa!ri.ic% sublime %s$t% b%re nga s$'i#tar%t n% n&% !o$% !ur
>ranca $e #o#u& t% t&er% t% bot%s #o z$5tes$in n% n&% ci!%l t% ne0erits$%m masa!ras$
<.etare; miis '5tetar%0e t% 0et*
:ati n% t% n&%&t%n !o$% !an% no$ur ;Aasa!rat e 7at%s s% S$%n /artolomeut; n%
Paris* Vlen t% #ermenet se k vet%lijim i lu%ttarve shqiptar t :orshit #%r t%
rua&tur lirin% e t5re nu! !a 'en% n&% rast i 0et%m n% $istorin% e !%ti&* 7% t% 0%rtet% n%
0itin 1M2L n% Aisolong t% 4orintit s$o!%t e lu.t%s t% s$'i#tarit Aar!o /o3ari, n&% nga
!rer%t !r5esor% t% lu.t%s s% #a0ar%sis% gre!e i 0un% z&arrin e#o0e t% barutit u!e u
$e$ur n% er%, &o #a marr% me 0e$te s$um% armi' tur' (Petit 6obert 2-* (F-
7% 0itin 1ML2 Dso Kuka, #ersonaz$ $istori! i b%r% i #a0e!s$%m nga #oeti !omb%tar
s$'i#tar at :&erg& >is$ta, i 0uri z&arrin e#o0e t% barutit u!e u $e$ur n% er% #%r t%
mbro&tur to!at s$'i#tare se sa tEi or%zo$e& i g&all% armi!ut (P%r s'arim #o s$to& se 5
tos!%t '% #%rmen n%#%r !olo!iumet s$!encore se u .li&uan me Oso 4u!%n, is$in nga
/ors$i-*
)$e #%r t% mos n%r#rer% list%n e $eron&0e s$'i#tar% n% t% g&it$a e#o!at $istori!e un%
#o #%rmen $eroin s$'i#tar t% !o$%s son% Adem 8ashari, i cili n% 0ig&il&en e lu.t%s s%
4oso0%s bas$!% me 22 an%tar%t e .amil&es s% 0et lu.toi $e u 0et% .li&ua #%r t% mos
le&uar '% .orcat e #olicis% $e us$tris% serbe t% !alonin #ragun e s$t%#is% s% ti&*
7ga !%to !at%r g&este $eroi!e t% b%ra g&at% s$e!u&0e mun t% !u#to&m% se #atriotizmi
%s$t% n&% 0irtut i s$'i#tar%0e t% t% g&it$a tre0a0e t% /all!anit, $e !uo n% bot%* @o m%
!ot :aribali, $ero i bas$!imit t% 8talis% !a t$%n%: <S$'i#tar%t &an% $eron& t% alluar n%
t% g&it$a lu.t%rat #%r liri;* )$e ,amartini, #oeti $e #oliti!ani i ma$ .rancez !a
s$!ruar: ;)i$et se Homeri g&eti n% S$'i#%ri +!ilin, :re'ia +l!esarin e Aa$, 1ur'ia
S!enerbeun, $eron& nga e n&%&ta rac% e nga i n&%&ti g&a!*; (F-
#<.Shqiptarve nuk ju jane shperbler te mirat qe ju kane bere te tjereve +
4%s$tu, #%r ironi t% .atit, g&5sm% s$e!ulli m% 0on% nga s$#%timi i us$tris% italiane nga
s$'i#tar%t n% !o$%n e lu.t%s, 'e0eria italiane $arroi g&estin .isni! t% t5re* 7% .a!t
?e0eria italiane n% 0itin 1JJ1, i #riti s$um% !e' 1K 000 re.ug&at%t e e!soit s$'i#tar
u!e i mb5llur #%r isa it% n% staiumin e /arit n% at% 0a#% gus$ti, u!e u $e$ur
us$'imet $e u&in me $eli!o#ter nga 'ielli* 45 '%nrim nu! i #%rg&ig&e& s&ell&es #lot
mir%!u#tim t% #o#ullit 8talian #o n% at% !o$%, i cili me iniciati0%n e 0et u $a#i 5ert
re.ug&at%0e s$'i#tar% .at!e', e$e #se !o$a #ro0oi se non&%ri #re& t5re nu! e meritoi
at% tra&tim t% mir%*
" 0%rteta %s$t% se s$'i#tar%t #as g&5sm% s$e!ulli ilnin #%r $er% t% #ar% nga 0en i
t5re, !u nu! !is$in asn&% t% re&t% emigrimi* P%r .at t% !e' n&% t&et%r #lag% iu $a#
#o#ullit s$'i#tar nga n&% #&es% e t% rin&0e '% nu! !is$in asg&% #%r t% $umbur u!e l%n%
0enin e t5re, #%r0e3 #ranga0e t% i!tatur%s !omuniste* ?e #i!%ris$t !5 !onting&ent
re.ug&at%s$ '% u prit me krah t hapura dhe u manipulua nga ma%ia, u!e u
#%r.s$ir% n% tra.i! roge $e #rostitucioni, g&%ra !%to '% ata nu! i !is$in n&o$ur as#a!
n% 0enin e t5re*(F-
#=.E ardhmja e Shqiptareve +
9n% !am besim te! e ar$m&a e s$'i#tar%0e t% /all!anit* "s$t% n&% nga #o#u&t m% t%
rin& t% "0ro#%s, me n&% mos$% mesatare #re& 27 0&e3* S$'i#tar%t !an% mun%si t%
m%$a n% 0enin e t5re #%r z$0illimin e bu&'%sis%, s$.r5t%zimin racional t% #5&e0e,
rrit&en e blegtoris%, #es$!imin* 7% territoret e t5re !a rezer0a !romi, ba!ri, bo!siti,
'5m5ri, rezer0a $iro D energ&ie et&* 7% S$'i#%ri mun t% z$0illo$et s$um% mir%
turizmi n% zonat malore, #or e$e n% 440 !ilometra breget gati t% 0irg&%r t% etit
+riati! $e t% etit @on, eri i!u n% 'en%r t% "0ro#%s, n% 41 gra% t% g&er%sis%
0eriore* (F-
'@.;drshimet qe jane bere ne Shqiperi +
aArritjet
)$e s$'i#tar%t nu! !an% mbetur n% 0en* Pas !riza0e '% ata #%suan 0i$et re se brezi i
ri i %s$t% .utur nertimit t% 0enit u!e nr5s$uar .a'en e .s$atra0e $e '5tete0e
!r5esore me goina t% n&% te!nolog&ie '% nu! nr5s$on s$um% nga a&o e 0ene0e t%
t&era e0ro#iane* 1% $ua&t i 3mo&n% $otelet, restorantet $e baret #se &o $e s$%rbimin e
s$'i#tar%0e t% cil%t nu! '%nro&n% m% #os$t% nga 3.ar% ata g&e&n% n% 0enet e t&era,
'o.s$in me traita s$e!ullore n% turiz%m*
b.(e metat
Siguris$t n% S$'i#%ri 0i$en re e$e raste n%rtimes$ t% egra, .r5t i munges%s a#o
zbatimit t% lig&s$m%ris%* Por $e !&o !a s$#&egimin e 0et* "!onomia nu! mun t%
#res%, u$et t% s$!o&% #%r#ara* 9 ta!on leg&islator%0e t% n2&errin lig&et $e t% !%r!o&n%
'% ato t% zbato$en* "migracioni i ri i s$'i#tar%0e, #as s$%mb&es s% reg&ime0e
!omuniste n% /all!an, %s$t% n&% u!uri !re&t e re me s#eci.i!%n e 0et n% !%t% eta#% t%
$istoris% s% t5re, le ta 'ua&m% !%t% eta#%n e emo!ratizimit a t% tranzicioit re&t
sistemit e!onomi! !a#italist me globalizim ose &o*(***-
'!./atrioti3mi dhe dashuria per atdhun nga emigrantet +
+&o '% %s$t% s#eci.i!e $e masi0e te emigrant%t e rin& s$'i#tar% %s$t% #atriotizmi,
as$uria e ma$e #er 0enin e t5re, $e 3uit%ris$t !renaria e t5re ata0i!e* )$e nu! e
!an% #asur t% le$t% ta rua&n% $e ta mani.esto&n% at% !renari s$'i#tare, !ur meiat e t%
g&it$a 0ene0e !an% #ara'itur si s$'i#tar%, g&it$mon% te #ubli!u i t5re, 0et%m ata
mi&%ra t% rin&% s$'i#tar% t% s$#%rar% n%#%r "0ro#% '% merren me 0e#rimtari t%
&as$t%lig&s$me*
Stuiuesit !an% n2&err% se emigrant%t s$'i#tar% m% s$um% se emigrant% t% #o#u&0e t%
t&er% &en% b%r% n&% %aktor me pesh &o 0et%m #%r #%rmir%simin e &et%s, #or e$e t%
!ultur%s e siomos t% e!onomis% s% at$eut '% ata lan% #as n% !o$%n e e!soe0e
bibli!eF Sot u$et t$e!suar se brena n&% 0iti ata %rgo&n% n% at$e 0et%m n%#%rm&et
insitucione0e ban!are n&% miliar euro* )$e !&o %s$t% #are me &ers% '% i %rgo$et
at$eut #%r ni$m%* Aerreni me men se sa mun t% in0esto&n% emigrant%t !ur s$teti
s$'i#tar t% siguro&% in0estimetN (F-
'#.,ntergrimi i emigranteve Shqiptare ne Europe +
Sot s$umica e s$'i#tar%0e &an% integruar mir% n% #&es%n m% t% ma$e t% 0ene0e !u
&an% sistemuar* +ta !ontribuo&n% #%r begatin% e!onomi!e $e !ulturore t% 0enit
mi!#rit%s* +ta !an% $5r% me su!ses n% biznes #or e$e n% uni0ersitete, !u mun t%
g&es$ #ro.esora t% rin& s$'i#tar%, si e$e #oet% e s$!rimtar%, ma&e e$e n&% !aniat
#%r 3mim ;7obel<, s$!rimtari 8smail 4aare, i le2uar nga n&% #ubli! i g&er%*
S$'i#tar%t mun tEi g&es$ artista n% o#era, n% !inematogra.i, s#ortista t% uartro!itur
n% staiume $e ringe bo!si, et&* +ta n&e!in s$embullin e #atriot%0e t% t5re n% s$um%
.us$a t% &et%s, si 7%n% 1ereza (3mim 7obel i Pa'es D 1J7L - '% e !a n&er% 0eten e sa&
!renare #%r orig&in%n e sa& s$'i#tare* Cmimi t&et%r 7obel #%r m&e!%si (1JJM- )o!tor
>eri Aurat e !a n&er% 0eten !renar #%r orig&in%n s$'i#tare, as$tu si e$e s$e.i i
ma$ i or!estr%s bot%ris$t i n&o$ur, Herbert >on 4ara&an e #%rme%te orig&in%n e ti&
s$'i#tare*
9n% meno& ( t$ote )r-,se emigrant%t s$'i#tar% u!e 0az$uar t% ecin n% rrug%n e
mbar% '% !u&to& se !an% nisur o t% .ormo&n% n&% it% lobet e t5re n% bot%, ne
s$embullin e emigracione0e t% #o#u&0e t% t&er%* )u!e n&o$ur mentalitetin s$'i#tar u
&u&to& at5re t% 0e#roi&n% n% s$embullin e S!enerbeut, i cili arriti tEi bas$!o&% g&it$%
#rinc%rit s$'i#tar% n% ,i$&en e ,ez$%s !un%r #us$tuesit otoman 0et%m u!e u
#ara'itur te ata si i #ari mis t% barabart%0e (#rimus inter #ares-* 4o$a #ro0oi se
#ar%sia i mbeti S!%nerbeut* (F-
''.$%are duhet te bejne shqiptaret "
Aeno&( t$ote )r-, se s$'i#tar%t #%r t% !aluar 0%s$tir%sit% e sotme u$et t% lu.to&n%
!orru#sionin s$tet%ror, n&% .enomen s$o'%ror !5 '% lul%zon e$e n% 0enet e t&era t%
,in&es* +ta u$et t% bazo$en n% m&etet e lig&s$me u!e !%r!uar n&% #arlament n%
a!ti0itet $e #oliti!an% '% res#e!to&n% cil%sin% e lig&e0e $e '% &an% t% n%rg&eg&s$%m
#%r #%rg&eg&%sin% '% #o#ulli u !a besuar* S$'i#tar%t #%r ta marrur 0eten u$et t
krkojn %or)n dhe %rm3imin te $istoria e !aluar e +t$eut t% t5re*
7% t% 0%rtet% n% ta!imet e #ara n%r!omb%tare t% ;Aemories s% nar%; '% u z$0illuan
n% Paris m% 2L e 27 tetor t% 200L, me elegat% nga 24 0ene t% bot%s, #%r t% n%rtuar
li$&e t% .orta #%r 0lerat e #%rbas$!%ta, s$umica e elegat%0e e!laruan se rinia e
bots !%to 7 0&et%t e .unit i %s$t% re&tuar #atriotizmit* Si#as me&e !5 !onstatim i
re&t% $e i bazuar u$et t% !i$et #aras5s$ e$e nga s$'i#tar%t* +ta mun t% g&e&n% n%
$istorin% e t5re s$um% s$embu& #atriotizmi t% n&o$ura n%r!omb%taris$t* (***-
'C. Egjidhja e drejte per ta paqesuar :allkanin +
Aeno& se 0irusi '% !a s$!a!tuar s%mun&en '% u b% n&% e#iemi '% !a bre&tur $e !a
0%n% n% rrezi! emo!racit% e re&a n% z$0illim e si#%r n% 0enet e @uglin&es s%
"0ro#%s, !5 0irus mun t% asg&%so$et n% /all!an #o 'e se !a n&% 0ullnet t% mir% te
'e0eritar%t e at5re 0ene0e, si #%r t% kontrolluar na)ionali3min e egr as$tu e$e
!orru#sionin s$tet%ror* 4&o mun t% b%$et 0et%m #o 'e se i &e#et n&% #a0ar%si e 0%rtet%
#o#u&0e $e !ombe0e si e$e n&% autonomi e #ae0itues$me minoritete0e !omb%tare,
!uo 'o.s$in n% /all!an* (***-
'-.;je urim per shqiptaret +
"s$t% n&% !%na'%si #%r mua ( t$&ote )r- tEu uro& n%#%rm&et &us$ t% g&it$% S$'i#tar%0e t%
/all!anit si $e S$'i#tar%0e !uo '% no$en n% bot%, .est%n &ubilare t% JK 0&etorit t%
S$#alles s% Pa0%r%sis% n% Vlor%*( 8nter0ista !a 'ene e 0itit 2007 imi 4A - 7&%
#%rs$%net&e u %rgo& e$e elegacione0e s$'i#tare t% S$'i#%ris%, 4oso0%s '% !am
n&o$ur n% ta!ime n% O4/ :&ene0%, n% >orume n%r!omb%tare si ai i 4ran Aontan%s e
n% !olo!iume e sim#oziume t% t&era, !u %s$t% tra&tuar 3%s$t&a S$'i#tare, t% cil%n un% e
!am mbro&tur me bin&e s$!encore, #or e$e o ta mbro& C*O
Pers$tati #er #ubli!im ne sit Kol 5arku

You might also like