- Peanik - http://pescanik.

net -
Predizborne crtice I
Vesna Raki-Vodineli - 12/03/2014
U predizbornoj kakofoniji obeanja, slikanja, presecanja vrpci,
stranakog marketinga i ostalog folklora, gotovo nezapaeno su prole
brojke koje su koliko-toliko tvrde, premda istovremeno i zbunjujue,
dok samo one brojke koje predstavljaju procene uspeha/neuspeha
politikih stranaka privlae panju.
Broj biraa u Srbiji
Ovim pitanjem se u listu Danas od 4. marta 2014. ozbiljno pozabavio
Sreko Mihailovi u tekstu Koliko ima biraa. Ministarstvo pravde i
dravne uprave zakljuilo je (u noi izmeu 28. februara i 1. marta
2014) jedinstveni biraki spisak, prema kome e na izborima 16.
marta pravo glasa u Srbiji imati 6.767.324 biraa. Brojka zvui
egzaktno, ali je zauujua iz istih razloga iz kojih je bila i 2012.
godine. O tome zbog ega ima osnova da se sumnja u ovaj broj,
argumentovano pie Mihailovi u pomenutom lanku: Prema proceni
broja stanovnika od 01.01.2013. godine, u Srbiji ima 7.181.505
stanovnika (http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/PageView.aspx?
pKey=2). Prema prvim rezultatima popisa stanovnitva, domainstava
i stanova iz 2011. godine, Srbija ima 7.186.862 stanovnika
(http://webrzs.stat.gov.rs/WebSite/Public/). Razlika izmeu broja
biraa upisanih u biraki spisak na dan 28. februar 2014. i broja
stanovnika Srbije prema rezultatima popisa iz 2011. iznosi 419.538, a
to je 5,8% od procenjenog broja stanovnika Srbije na dan
01.01.2013. S druge strane, dalje objanjava Mihailovi, na osnovu
procene iz 2012. godine Republikog zavoda za statistiku, broj
stanovnika Srbije koji su mlai od 17 godina jeste 1.269.068, to ini
17,6% od ukupnog broja stanovnika, a to je, kako autor podvlai tri
puta vie nego prema raunici koja proizlazi iz birakog spiska. Ako se
od broja stanovnika Srbije, prema proceni zavoda za statistiku, tj. od
broja 7.181.505 oduzme broj lica mlaih od 17 godina (tada mlaih
od 17, a danas mlaih od 18 godina), tj. broj 1.269.068, dobija se
broj 5.912.437 lica sa birakim pravom. Prema tome, razlika izmeu
Page 1 of 5 Peanik Predizborne crtice I Print
3/12/2014 http://pescanik.net/2014/03/predizborne-crtice/print/
broja lica sa birakim pravom, koji je utvrdilo Ministarstvo pravde i
dravne uprave, a proglasila Republika izborna komisija (RIK), i
broja lica sa birakim pravom, prema navedenim statistikim
podacima, iznosi 853.887. Ta brojka je velika viak je oko 15%
ukupnog broja stanovnika Srbije i predstavlja ue gradsko jezgro
Beograda, kad bi ono bilo naseljeno samo stanovnicima koji imaju
birako pravo. Poreklo vika biraa nije objanjeno to nisu uinili ni
RIK, ni nadleno Ministarstvo, ni zavod za statistiku. Sreko Mihailovi
ga objanjava aljkavou i nebrigom vlasti, naroito one koja potie iz
SNS, a ta stranka je iznosila tvrdnje o izbornoj krai na izborima
2012, propustivi da snagom politike volje utie na utvrivanje
injeninog stanja.
Igra brojki nije nova i ne poinje sada. Podsetimo se te igre pre izbora
2012. godine. U jednom trenutku tadanji RIK je proglasio da u Srbiji
ima ukupno 7.026.579 biraa. U oktobru 2011. godine bio je izvren
popis stanovnitva i privremeni rezultati objavljeni su na sajtu
Republikog zavoda za statistiku. Prema tim rezultatima, ukupan broj
stanovnika u Srbiji iznosio je 7.120.666. Dakle, tadanja razlika
izmeu ukupnog broja stanovnika i broja lica sa birakim pravom,
iznosila je manje od 100.000, ime se sticao utisak da su gotovo svi
stanovnici u Srbiji ujedno i lica koja imaju birako pravo. Praenje ne
samo statistikih podataka iz 2011. godine, nego i ranijih, pokazuje
da je takav odnos ne-biraa i biraa stanovnika Srbije bio nemogu.
Prema konanim rezultatima prethodnog popisa, objavljenim 2002.
godine, 22,37% bila su lica mlaa od 19 godina, dakle, moglo se uzeti
da je oko 20% stanovnika (jedna petina), bilo maloletno, tj. bez prava
glasa. Kada se uporede rezultati nekoliko ranijih popisa stanovnika u
Srbiji, moe se zakljuiti da se broj maloletnika u odnosu na broj
ukupne populacije u Srbiji kree izmeu 15% i 20% i da je on manje-
vie stabilan u tom obimu. Kada se tada utvreni broj biraa primeni
na ukupan broj stanovnika u Srbiji, po popisu iz 2011. koji,
ponavljam, iznosi oko 7.120.000, od toga treba oduzeti najmanje
15%, to ini negde oko 1.100.000 lica. Na izborima 2012, ako se ovi
pokazatelji uzmu u obzir, realan broj lica sa birakim pravom iznosio
je 6.020.000. Posle prvobitno objavljenog broja od 7. 026.500 lica sa
birakim pravom RIK posle samo nekoliko dana, bez uverljivog
objanjenja, objavljuje da je broj lica sa birakim pravom
6.770.013. Bez u meuvremenu vrenog popisa, na parlamentarnim
izborima 2008. godine (odrani 11. maja), broj biraa bio oko
6.850.000. Tu su tada bili uraunata i lica sa birakim pravom na
teritoriji Kosova. Danas, izriito, bez lica sa birakim pravom na
Kosovu, RIK 1. marta 2014. objavljuje da Srbija ima 6.767.324
Page 2 of 5 Peanik Predizborne crtice I Print
3/12/2014 http://pescanik.net/2014/03/predizborne-crtice/print/
biraa. Posle popisa iz 2011. godine graani Srbije bili su obasipani
zabrinjavajuim podatkom da se ukupan broj stanovnika u Srbiji, u
odnosu na raniji popis, smanjio za oko 370.000, dakle, za veliinu
gradova Nia i aka zajedno. Kako je mogue da se broj stanovnika
smanjuje, da maloletna populacija, po popisu iz 2011, ini vie od
17% celokupne populacije, a da broj lica sa birakim pravom,
istovremeno raste ili se (od 2012. do 2014) zadrava manje vie na
istoj brojci oko 6.700.000?
Ova igra brojeva pre podsea na neka od Nuievih objanjenja iz
Autobiografije, nego na iole organizovanu dravu: Grad Velbud
gde se ta bitka desila, danas se zove ustendil. Kako je od rei
Velbud postala ustendil, to istorija ne ume da objasni, ali je
gramatika kadra i to objasniti. Dakle, budui da elementarni raun i
statistika ne mogu objasniti broj biraa u Srbiji, politika je i to kadra
objasniti. Ali, ne objanjava.
Uzroke je odista teko objasniti, izuzev ako se brojem mrtvih dua
ne kalkulie zarad izborne manipulacije, to je samo lepo ime za
izbornu krau. No, prekomeran (nemogu) broj biraa ima jednu
posledicu koja je objanjiva, a na prvi pogled ne ide u prilog politikoj
klasi: prekomeran broj biraa smanjuje procenat biraa koji su izili
na izbore, a time i snagu politikog legitimiteta koju izabrani dobijaju.
No, o politikom legitimitetu, politika klasa Srbije nikad nije brinula
zato bi to inila danas.
Valja, ipak podsetiti na izjave tadanjih opozicionara, a dananjih
vlastodraca. Tomislav Nikoli je optuio vlast da je u biraki spisak
dopisala 500.000 umrlih, a onda zaokruila njihove glasove (Blic
online, 10. maj 2012). Nikoli je takoe naveo i da je OEBS izjavio da
izvodi iz birakog spiska sa Kosova ne odgovaraju centralnom
birakom spisku, koji postoji u Ministarstvu za dravnu upravu i
lokalnu samoupravu (Novosti online, 10. maj 2012). O navodnoj
izbornoj krai koja nikad nije dokazana: Tomislav Nikoli je
novinarima pokazao oko 3.000 glasakih listia, koji su, kako tvrdi,
baeni u kontejner posle izbora i rekao da su oni zamenjeni novim
listiima na kojima su zaokrueni predstavnici aktuelnih vlasti. Nikoli
nije eleo da precizira gde su listii naeni, ali je rekao da je njihovo
mesto trebalo da bude u RIK-u a ne u njegovim rukama. Ovo je
originalna vrea i originalni biraki listii. Ko ima birake listie kojima
je ove zamenio, upitao je Nikoli, dodajui da ako se to desilo na
jednom birakom mestu, moglo je na svakom drugom. Lider SNS
misli da oni koji su zamenili listie nisu ni gledali ko je na njima
Page 3 of 5 Peanik Predizborne crtice I Print
3/12/2014 http://pescanik.net/2014/03/predizborne-crtice/print/
zaokruen ve su samo zamenili listie onima koje su unapred
spremili. Tvrdi da je od tih 3.000 baenih izbornih listia, 2.800
glasova dato predstavnicima opozicionih stranaka, dok je za
predstavnike aktuelnih vlasti bilo 70 glasova. Lani listii su, prema
njegovim informacijama, tampani u Poljskoj, a preko maarske
granice stigli su u Srbiju i podeljeni su lanovima birakih odbora iz
vladajue koalicije kako bi ih oni zamenili (Novosti online, 10. maj
2012). Posle ove tvrdnje, elnici SNS izneli su drukije tvrdnje da
pronaeni glasaki listii potiu iz nekih mesta u Vojvodini.
Budui da najmonija stranka u Srbiji SNS, koju je 2012. godine vodio
Nikoli, a danas je vodi Vui, nije ba nita uinila da istrai tih
navodno dopisanih 500.000 mrtvih biraa, a takoe nita da istrai
navodnu izbornu krau, umesno je pitanje da li ministar pravde
(visoki funkcioner SNS) i RIK, predvoena lanom SNS, utvrujui
nemogu broj biraa, otvaraju vrata istim onim manipulacijama koje
je raniji predsednik iste SNS nedokazano prebacivao drugima.
Broj biraa u Beogradu
Ministarstvo pravde i dravne uprave zakljuilo je jedinstveni biraki
spisak, prema kome e na izborima 16. marta pravo glasa u Beogradu
imati 1.597.503 biraa. Prema podacima Republikog zavoda za
statistiku, na osnovu popisa iz 2011. godine (popis2011.stat.rs,
tabela: population by age and sex by settlements), broj stanovnika
Beograda iznosio je 1.659.440. Isti podaci kazuju da je broj
stanovnika Beograda koji su tada bili mlai od 19 godina, iznosio
317.228, dok je, prema tome, ostatak bio 1.342.292 stanovnika.
Dakle, moglo bi se tvrditi da je 2011, u Beogradu ivelo oko
1.400.000 lica sa birakim pravom. Danas takvih ima oko 190.000
vie. Na izborima 2012, u Beogradu je bilo 1.576.812 stanovnika sa
birakim pravom. Danas ih, dakle, ima 20.687 vie nego pre nepune
dve godine, s tim to je i 2012. godine taj broj bio prekomeran, tj. za
oko 170.000 vii, kad se uzme u obzir odnos izmeu statistikih
podataka o ukupnom broju stanovnika i lica mlaih od 18. godina.
Objanjenje? Verovatno isto kao i za broj biraa na teritoriji Srbije.
Procene broja biraa koji e izii na izbore
Na parlamentarne izbore 2012. godine, prema konanim rezultatima
RIK, izilo je 57,94% biraa. Ispitivanja koja se ovih dana i nedelja
vre u Srbiji, obraaju manje panje na izlaznost nego na procene
Page 4 of 5 Peanik Predizborne crtice I Print
3/12/2014 http://pescanik.net/2014/03/predizborne-crtice/print/
uspeha/neuspeha politikih stranaka. S obzirom na razliitu
metodologiju prikupljanja podataka o procentu graana koji su odluili
da iziu na izbore, ovde e biti prikazani samo podaci o onima koji su
u anketama izjavili da sigurno izlaze na izbore.
Istraivanje B92 i Nina medija, objavljeno 10. marta 2014, izvreno
telefonskom anketom na 1.203 ispitanika, s tim da je Nina medija
svakoga dana telefonom zvala novih 300 ispitanika, ime je
obezbeen podatak o tome koje tendencije postoje meu glasaima
pred izbore, pokazalo je da e na izbore 16. marta sigurno izii 56,6%
biraa; 7. marta, isti izvor je objavio procenu izlaznosti od 56,1%; 21.
februara isti izvor je objavio procenu izlaznosti od 58,9%.
Prema istraivanju Ipsosa izvrenom u decembru 2013, pre
raspisivanja izbora, na izbore bi izilo 57% biraa
(http://www.pressonline.rs/info/politika/298120/).
Ovi (oskudni) podaci ukazuju da je dostian procenat na prethodnim
izborima. Ne treba, meutim, zaboraviti na obavezu zvaninih organa,
pre svih RIK, da, kad objave rezultate, njih ne iskazuju samo u
procentima, nego i u apsolutnim brojevima. Radi osnovne orijentacije
da bi izlaznost bila 50%, potrebno je da na biralita izie 3.282.662
biraa.
S obzirom na to da se izlaznost, kao i rezultati politikih stranaka
predviaju u procentima, ima mesta verovanju da bi bitno poviena
izlaznost, koja bi premaila 65% zvaninog broja biraa, a kretala se
izmeu 55% i 60% stvarnog broja biraa (na osnovu podataka popisa
2011), promenila projektovane rezultate uspeha/neuspeha.
Peanik.net, 12.03.2014.
Copyright 2011 Peanik. All rights reserved.
Page 5 of 5 Peanik Predizborne crtice I Print
3/12/2014 http://pescanik.net/2014/03/predizborne-crtice/print/