Poza Toruń NR 51

29 sierpnia 2014
Numer 51
ISSN 2084-9117
Specjalny dodatek edukacja Czytaj na str. 27-32

WWW.POZATORUN.PL
Ludzkie losy
Uzaleniony od
totalnej ciemnoci
Przez ostatnie trzy lata ycia wci

balansowa na ostrzu noa
Reporta
Synowie i wnuk
Rusajki
Nad t rodzin wisi kltwa.
mier mczyznom nie pozwala
umrze spokojnie.
BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO
Jestemy te na facebook.com/pozatorun
Gmina Chema
Osada w Grodnie w kocu powstanie?

10
***
Chema
Pomost nad Jeziorem Chemyskim otwarty

13
***
Takie rarytasy
Motoryzacja to domena mczyzn? W adnym wypadku - umiecha

si Magdalena Borowska, kwiaciarka z Lubicza
8
Gmina ubianka
W Przecznie otworz sportowe
przedszkole
14
***
Gmina Zawie Wielka

Szykujemy si na mecz charytatywny
14
***
Gmina Obrowo
Unikat Osiek zaczyna gr w I
lidze futsalu
18
2 POZA TORU,
29 sierpnia 2014
Buffo przywozi Metro
stopka redakcyjna
Od momentu premiery musical wystawiono ju ponad 2 tysice razy.
Czy popularno spektaklu jest zasuona? We wrzeniu mona przekona si osobicie
Redakcja Poza Toru

Zotoria, ul. 8 marca 28
redakcja@pozatorun.pl
Wydawca
Goldendorf
Redaktor Naczelny
Radosaw Rzeszotek
goldendorf@goldendorf.pl
Sekretarz Redakcji
Tomasz Wicawski (GSM 535 405 385)
Kinga Baranowska (redaktor wydania)
Dzia reportau
Marcin Tokarz
Dzia informacyjny
ukasz Piecyk, Aleksandra Radzikowska,
Micha Ciechowski
Dzia foto
Adam Zakrzewski, ukasz Piecyk
E-wydanie:
ukasz Piecyk
Uliczni grajkowie, piewacy i

tancerze graj na podziemnych
peronach metra spektakl dla pasaerw. Jego twrc i animatorem jest Jan, dla ktrego tunele
s domem, a underground sposobem na ycie. Budzi to sensacj, a
modzi artyci otrzymuj prac w
komercyjnym teatrze.
Tak w skrcie mona opisa
musical Metro. Bdzie mona go
zobaczy ju 27 wrzenia w nowej
hali sportowo-widowiskowej przy
ul. Bema. Na to niezwyke wydarzenie do Torunia zapraszaj twrcy spektaklu - Janusz Jzefowicz,
Janusz Stokosa, a take Natasza
Urbaska.
Musical opowiada o marzeniach
modych artystw ulicznych, dla
ktrych kada wypiewana nuta
i kady wytaczony takt jest ich
spenieniem.
Aktorzy Teatru Buffo pasj oraz
entuzjazm przekazuj widzom poprzez piew i taniec. Wszystko to

sprawia, e granica midzy teatrem
a rzeczywistoci staje si pynna,
akcja spektaklu zdaje si wykracza daleko poza teatralne foyer, a
czas staje si wycznie funkcj wyobrani.
Dzieo to pozwolio zaistnie na
polskiej scenie wielu sawnym dzi
artystom, m.in. Edycie Grniak,
Katarzynie Groniec i Robertowi Janowskiemu.
W Toruniu musical Metro
rozpocznie si o godzinie 19 i potrwa z przerw 135 minut.
Bilety w cenie od 50 do 120 zotych dostpne s w Internecie oraz
sieci salonw EMPiK, sklepach Media Markt oraz w Toruniu w biurze
podry ARRIVA na Dworcu
PKS i w sklepie Pamitki przy Flisaku w Ratuszu Staromiejskim.
(MC)
Reklama
Aleksandra Grzegorzewska (GSM 512
202 240), Agnieszka Korzeniewska (534
206 683), Magorzata Kramarz (GSM
607 908 607), Karol Przybylski (GSM
665 169 292)
reklama@pozatorun.pl
Skad
Studio Poza Toru
Druk:
Agora SA. Pia
ISSN 2084-9117
Redakcja nie odpowiada za tre ogosze.
***
Na podstawie art.25 ust. 1 pkt 1b ustawy z
dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim
i prawach pokrewnych Agencja Public
Relations Goldendorf zastrzega, e
dalsze rozpowszechnianie materiaw
opublikowanych w Poza Toru jest
zabronione bez zgody wydawcy
3 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

REKLAMA
24
98
m
Gres Tanami
30 x 60 cm,
9 sztuk w opakowaniu
Cena za opakowanie 39,97 z. W opakowaniu 1,60 m2.
29
87
Klej KREISEL MULTI ELASTI

25 kg, do wewntrz i na zewntrz,
na tarasy/balkony/baseny,
do rnego rodzaju pytek
Toru, ul. Szosa Bydgoska 102A

REPORTA
Synowie i wnuk Rusajki

To musiaa by kltwa. Pierwszy z braci powiesi si z rozpaczy. Drugi wybra sznur, bo bardzo
ba si alkoholowych diabw. Jego syn te nie yje. Ciao matka wykrada, eby nie spocz w przekltej ziemi
Radosaw Rzeszotek
W Silnie nad Wis powiadaj,
e kto nosi na czole bruzd, ten
nie skona w swoim ku. Takiemu pisana mier gwatowna, na
przykad na wojnie albo na sznurze, pod wod, na poboczu drogi. Do domu Jadwigi Baranowskiej mier przywdrowaa z
Leningradu i wcale nie znaczya
swoich ofiar fad skry na czole.
W tej rodzinie cia rwno
wszystkich chopw. Do ostatniego, ktry skona niedaleko
domu swojej babki.
Jak nazywaa si naprawd i
kim rzeczywicie bya, nikt ju si
nie dowie. Jadwiga Baranowska w
Silnie w gminie Obrowo pojawia si tu po II wojnie wiatowej.
Przysza z radzieckim wojskiem.
Zamiast pj dalej, na Berlin,
wolaa zosta we wsi nad Wis w
czerwonym, murowanym domu.
Pono mia bardzo solidny dach
i rosy wok niego drzewa owocowe. Na ziemiach, z ktrych
pochodzia, takie sady byy tylko
przy biurach naczelnikw kochozw.
- Co z niej za Baranowska, to
przecie bya prawdziwa Rusajka,
a polskie nazwisko przyja, eby
sobie u nas uatwi wspominaa Stefania Balewska z Silna swoj
ssiadk. Po co si zarzekaa, e
jest Polk, jak zaciga gorzej jak
tamci ze Lwowa. Pewnie si baa,
e ludzie Rusajki tu nie bd powaa. Dlatego wci powtarzaa,
e ona do Polski przysza w mundurze jako wyzwolicielka.
Dzi w Silnie nikt ju nie pamita, jak Baranowska ubrana
bya pod koniec stycznia tysic
dziewiset czterdziestego pitego. Pami si zatara, grobw ludzi z tamtych czasw ju nie ma.
Na wsi mao kto oglda si za siebie.
- Mwia mi, e bya pielgniark, ale wiadomo po co pielgniarki szy za wojskiem Stefania Balewska umiechaa si szeroko.
No i ona do roboty taka szybka
nie bya. Jak czowiek w polu robi,
to przecie od razu wida byo, kto
grabie ma do rki, a kto do dupy.
rodzin. Niemcy uciekali, jak

si dao - pieszo, na wozach albo
wierzchem. Na niewiele to si zdao, bo podobno prawie wszyscy
zginli podczas przeprawy przez
Wis. Przyszo jednak nowe, bo
osiedlili si tu zupenie nowi ludzie.
Jadwiga Baranowska nie urodzia si w Polsce, ale szybko
wstpia do Polskiej Zjednoczonej
Partii Robotniczej. Na zebraniach
partyjnego kolektywu nieraz
przedstawiano j jako cr Miasta
Bohatera Leningradu. A ona zacigajc, opowiadaa dzieje boha-
za zamknitymi drzwiami, nie

jest tajemnic. W Silnie wszyscy
wic wiedzieli, e Baranowska
synw traktowaa nierwno. Starszy Mirek by jej oczkiem w gowie. Modszego Piotra codziennie
tuka pogrzebaczem. Zacz si
jka, odzywa si coraz rzadziej.
Gdy mia osiem lat, przed Boym
Narodzeniem uciek z domu. Dotar do granic znanego mu wiata do sosnowego zagajnika nad
Wis, ptorej godziny drogi od
domu. Przemarznity i posiniaczony.
- Ona go nie lubia, bo przypo-
wszystko co zarobi, od razu przepija.

Jakim cudem udao mu si
znale kobiet, nie wie nikt. Przecie Mirek ani pikny, ani mdry,
tym bardziej bogaty. Co jednak w
sobie mie musia, bo udao mu
si spodzi syna, Sebastiana. Na
swj wzr i podobiestwo. Chopak odziedziczy pewno siebie
po babce, a tg gow po ojcu.
Kiedy dors, zacz mu szybko
towarzyszy w debatach pod sklepem. Ojca rozpieraa duma, kiedy
syn wypi pierwsz szklank wdki bez skrzywienia, mimo e mia
Dom Jadwigi Baranowskiej dzi jest opuszczony. Ze wspomnie Leningradu zostay tylko okulary.
terskich ludzi radzieckich, ktrzy

goymi rkami obronili miasto
przed faszystowskim najedc.
Po zebraniach kolektyw przechodzi do mas, czyli pod sklep, na
wdk. Tam Jadwiga Baranowska
opowiadaa ju inne historie. O
zjadanych szczurach, a dzieciach,
ktre smakuj inaczej ni nawet
szynka dojrzaych kobiet i o tym,
e nie ma nic silniejszego od chci
przetrwania
Kolektyw sucha
Ucieczka przed Wigili
W powojennym Silnie ludzi

byo mao. Mieszkay tu w zasadzie tylko dwie polskie rodziny
Malanowskich i Popawskich.
Reszt domw wznieli Niemcy.
Gdy zbliali si onierze Armii
Czerwonej, wikszo z nich ucieka do resztek Rzeszy, pozostawiajc za sob domy, zagrody, obory,
maszyny rolnicze i sady.
- Pamitam z opowiada babci,
e czas wejcia Armii Czerwonej
zapamita kady, kto wtedy w Silnie mieszka mwi Pawe Malanowski, rodowity mieszkaniec Silna, w ktrego yach pynie krew
obu najwikszych miejscowych
- Cho w szkole pracowaa

jako wona, to zachowywaa si i
ubieraa jak dyrektorka wspomina Joanna Balewska, dawna
nauczycielka w nieistniejcej ju
szkole w Silnie. Nie by to czowiek bezkonfliktowy, co byo wida zwaszcza po jej modszym
synu, Piotrze - bardzo zdolnym i
inteligentnym uczniu, jednak jego
relacje z matk ukaday si wprost
tragiczne. W latach 70-tych szkoa nie miaa takich uprawnie jak
dzi i nawet kiedy widzielimy,
e dziecko w domu bito, niewiele
dao si zrobi.
Na wsi nawet to, co dzieje si
mina jej ma wspominaa Stefania Balewska. Nie tylko by do

niego podobny i mia jego postur, ale te agodno. To j zawsze
denerwowao, bo ona wolaa silnych chopw, takich ajdakw
Kiedy Piotr skoczy 22 lata,
na pami zna ju wszystkie
wspomnienia matki z oblonego Leningradu. Gow pen mia
okrutnych wojennych opowieci,
blizny po pogrzebaczu przestay
ju bole, a tsknota za wiatem
bez wyzwisk i przemocy nie dawaa mu spa.
- Powiesi si na starej sonie
niedaleko domu dodaje Joanna
Balewska. - Mao kto nie myla
wtedy, e powiesi powinien si
Mirek, bo by z niego le i pijak,
zwyky trute.
Mirek mierci brata przej si
bardziej ni matka. Przez kolejne lata swojej choporobotniczej
kariery zapija si czym popado,
wznoszc kolejne toasty za pami
o Piotrze.
- Poza piciem nie robi w zasadzie nic mwi mieszkacy
Silna. Od rana przesiadywa pod
sklepem, czasem najwyej zaapa jak dorywcz robot. Ale
FOT. UKASZ
PIECYK
jeszcze mleko pod nosem.

Przed mierci Jadwiga Baranowska prbowaa zaszczepi we
wnuku dobre wychowanie. Pogrzebacz w ruch poszed nieraz,
ale Sebastian nie da si zama jak
wuj. Ktrego razu odda babce z
nawizk. Wicej ju przed pogrzebaczem broni si nie musia.
Babka wkrtce zmara.
- Na jej pogrzebie nie byo zbyt
wielu ludzi, mao kto j lubi, cho
w kociele przesiadywaa caymi
dniami dodaje Joanna Balewska.
Nie wiem czemu, ale wanie
wtedy przypomniao mi si, jak
namawiaa moj mam, eby wyrzucia z domu syna swojej zmarej siostry, ktry wychowywa si
razem z nami.
Zosta tu do mierci
Mirek matk przey o ledwie
par lat. Spdza je na nocnych
walkach z alkoholowymi potworami. Ssiedzi wielokrotnie syszeli jego ryki i wrzaski, ktrymi
broni si przed delirycznymi zjawami. A wreszcie przypomnia
sobie, jak brat uwolni si od
matki. Znalaz swoj sosn. Tak
sam.
Po mierci ojca Sebastian
zmieni si, ale na gorsze. Zaczepia, wyzywa, obraa kogo tylko
mg, a do roboty mia dwie lewe
rce. Zamieszka w domu babki.
Podobno matka namawiaa go,
eby wyprowadzi si z tego przekltego miejsca, ale on powtarza,
e pjdzie w lady babki i zostanie
w Silnie do mierci.
- Chopaki na wsi rne maj
charakterki, ale nawet nasze wiejskie obuzy Sebastiana wolay
omija mwi mieszkacy Silna.
Nie dlatego, e taki niebezpieczny, po prostu nikt go nie lubi.
Mia w sobie co zego. Cokolwiek
mwi, cokolwiek robi, zawsze
chcia czyjej krzywdy albo sprawi komu przykro.
Kilka miesicy temu Sebastian
o mao nie postrada ycia, kiedy jeden z jego ssiadw straci
cierpliwo do powtarzajcych si
obelg i zoliwoci pod adresem
chorego czonka rodziny. Po tamtej bjce przez kilka tygodni chodzi z podbitymi oczami.
Pod koniec lipca wybra si
nad jezioro po wirowni, pooone kilkaset metrw od rodzinnego
domu. Chodzi tam czsto, artowa, e ma swj kawaek play.
I cho nad brzegiem stay znaki
zakazujce kpieli, Sebastian tam
nurkowa.
- Nie ma co ukrywa, popilimy tego dnia tgo mwi ssiad
Sebastiana. - Odpyn od brzegu
kilkadziesit metrw, kiedy chyba
zapa go skurcz. Zacz mnie woa, ebym mu pomg. W pierwszej chwili sdziem, e sobie robi
arty, ale po chwili ju wiedzielimy, e naprawd walczy o ycie.
Koledzy siedzcy na brzegu nie
zdyli z pomoc. Sebastian znikn pod wod. Petwonurkowie
szukali go przez trzy i p godziny.
Kiedy zwoki Sebastiana zostay wystawione w kostnicy, pojawia si tam jego matka. Wyja
plik pienidzy i zadaa, aby ciao
syna przewie do jej rodzinnego
Drawska.
- Nie pozwol, eby lea w tej
przekltej ziemi - powiedziaa,
zamykajc drzwi karawanu.

REKLAMA

REGION
Ciaa porozrzucane po rowach

Oby taka tragedia nigdy nie powtrzya si w przyszoci. Taki wydwik
miaa uroczysto odsonicia w Mierzynku w gminie Lubicz pomnika powiconego

pamici tysicy ydwek, ktre zginy w naszym regionie z rk hitlerowskiego oprawcy
rozmawiaem, s poraajce. Bl
i cierpienie ydwek byy nie
do opisania. Trudno zrozumie
w dzisiejszych realiach, jak do
tego mogo doj. Trzeba jednak
wycign z tego lekcj na przyszo, eby wiedzie, do czego
prowadz systemy totalitarne. Tu
nie ma regularnego cmentarza,
a okoliczna ziemia jest zbiorow
mogi.
Nie sposb jednoznacznie
wskaza, ile ofiar zbrodniczej
dziaalnoci hitlerowcw spoczywa w ziemi w gminie Lubicz. Nie
ma spisw osb, ktre tu trafiy,
ani mogi. Cz ydwek zakopywano ywcem. Do Mierzynka
mogo trafi ich nawet ponad tysic.
Tomasz Wicawski
O ich historii przez wiele lat
milczano. Wizione, godzone i
zapdzone do katorniczej pracy przy budowie roww majcych powstrzyma Armi Czerwon paday z wycieczenia jak
muchy. Dla Niemcw i Ukraicw - stranikw - nie byy
ludmi. Kolbami dobijali te,
ktre nie daway rady pracowa.
Okazja do odsonicia pamitkowego obelisku bya szczeglna. Dokadnie 70 lat temu - 24
sierpnia 1944 - kobiety zostay
wypdzone z pocigu, ktry stan w Lubiczu Dolnym. Pochodziy z Polski, Wgier, Litwy i
innych krajw Europy. Trafiy do
jednego z podobozw KL Stutthof. Kilka takich byo w tamtym
okresie zlokalizowanych na ziemi
dobrzyskiej i chemiskiej.
Na uroczystoci odsonicia
pamitkowego gazu nie mogo zabrakn przedstawicieli
pastw, z ktrych pochodziy ydwki, jak rwnie wielu wyzna
- katolicyzmu, judaizmu i prawosawia. Obecne byy rwnie
wadze wojewdztwa, miasta
Torunia, przedstawiciele Sejmu
i Senatu RP, Starostwa Powiatowego w Toruniu i samorzdowcy
z gminy, w ktrej pomnik stan.
Obelisk, ktry stan w Mierzynku, ma przypomina

o tragicznym losie ydwek w czasie II wojny wiatowej.
Byli te wiadkowie tamtych czasw, w ktrych uszach pobrzmiewaj nadal gosy dobijanych kobiet.
- To bardzo wana chwila dla
pamici indywidualnej i zbiorowej - mwi podczas uroczystoci Marek Olszewski, wjt gminy
Lubicz. - Historia naszego regionu splota si, w sposb zupenie
przez nie niezawiniony, z tragicznym losem kobiet pochodzenia
ydowskiego. Jestemy im winni
pami.
FOT. TOMASZ
WICAWSKI
Mogiy nikomu nieznanych

Pomnik ufundowaa gmina Lubicz i Kurkowe Bractwo
Strzeleckie Ziemi Dobrzyskiej.
Jednym z inicjatorw pomysu
by mieszkaniec naszego terenu,
pose na Sejm RP Jan Krzysztof
Ardanowski.
- Nigdy nie moemy zapomnie o tragedii, ktra wydarzya si w tym miejscu - mwi
parlamentarzysta podczas odsonicia pamitkowej tablicy.
- wiadectwa osb, z ktrymi
"Nard karmiony
stuleci cierpieniem"
- Modlimy si do jednego
Boga - mwi biskup ordynariusz
wocawski ks. Wiesaw Mering
24 sierpnia. - Dlatego wszyscy tu
jestemy i modlimy si za kobiety, ktre giny z rk innych ludzi.
Nienawi prowadzi do zagady,
wic trzeba dba o porozumienie
i zgod, bo one buduj.
Gocie uroczystoci wielokrotnie zwracali uwag na nauk,
ktra pyn ma do przyszych
pokole.
- Jeeli nie bdziemy mwili gono o tym, co zdarzyo si
kilkadziesit lat temu, oznaczao bdzie, e nie wycignlimy

z tego adnej lekcji - mwi Jan
Wyrowiski, wicemarszaek Senatu RP. - Nie moemy sobie na
to pozwoli.
Jan Ardanowski wraz z Pawem Sztam s autorami ksiki
"Z gbokoci woam do ciebie"
powiconej ydowskim winiarkom niemieckich obozw w
regionie toruskim. To nowa publikacja, ktra systematyzuje w
pewnej mierze wiedz o czasach,
ktre znikaj ze spoecznej wiadomoci. O zawartoci publikacji
autorzy mwili podczas spotkania z gomi wydarzenia w jednej
z restauracji w Krobi.
- Napisanie takiej ksiki
uwaam za swj moralny obowizek - mwi autor publikacji.
- Chciabym, eby przeczytao
j jak najwicej osb, bo przekaz
ustny prdzej czy pniej si zaciera. Dzikuj rwnie samorzdowcom z Lubicza, bez ktrych
powstanie tego miejsca pamici,
jak te w Mierzynku, nie byoby
moliwe.
Jak refren mona powtarza
sowa Antoniego Sonimskiego
"nie masz ju, nie masz w Polsce
ydowskich miasteczek". Pami
o nich nie powinna jednak zgin, bo jutro moe zawsze wrci
to, co dziao si wczoraj.
t.wieclawski@pozatorun.pl

REGION
Uzaleniony od totalnej ciemnoci

Przez ostatnie trzy lata ycia wci balansowa na ostrzu noa. Dziaa w myl
idei docierania w miejsca, przed ktrymi kady si cofa. Chcia zgin w jaskini pod wod.
Im gbiej, tym lepiej. W jego przekonaniu mogaby nawet nie znajdowa si na Ziemi...
Misja na Marsie
Marcin Tokarz
Artur Kozowski - typ czowieka
nie do zmierzenia t sam miar
co innych. Ze swoimi umiejtnociami by skazany na samotno. Tak te zgin - podczas
eksploracji irlandzkiej jaskini
Pollonora - w pojedynk. Laureat Kolosa, zdobywca najgbszej
czeluci Wysp Brytyjskich oraz
odkrywca najduszego znanego
systemu podziemnego Irlandii
Pnocnej. Uchodzi za wiatowej klasy nurka jaskiniowego.
Wydobycie jego ciaa stao si
kwesti honoru. Pienidze i czas
nie odgryway roli. 5 wrzenia
minie trzecia rocznica mierci
Polaka z Koczewic, ktra zbiegnie si z odsoniciem pomnika
hodujcego dorobkowi 34-latka
na rzecz ludzkoci.
W kuchni na krzele widz
sztruksow, msk marynark.
Naleaa do tragicznie zmarego
nurka. Siostry i matka przywiozy
j tu po pogrzebie z jego mieszkania w Irlandii. Wisi tak kadego dnia, przy oknie. Kilkadziesit
centymetrw od prestiowej statuetki Kolosa, ktr otrzyma w
2010 roku w kategorii Eksploracja jaski.
- Dziki niej czujemy, jakby
wci by z nami - mwi Jolanta
Conrad-Kozowska, matka dumna z syna do granic moliwoci.
- Pomagaj te liczne nagrania z
eskapad Artura. Syszymy na nich
jego specyficzny miech... Odkd
wyjecha do Irlandii, odda si
nurkowaniu bez reszty. Rzadko
bywa w domu. Moe dlatego tak
dobrze znosimy jego strat.
Gbiej, ciemniej, cianiej sowa odstraszajce wikszo
ludzi, na Artura Kozowskiego
dziaay jak magnez. Fascynowaa
go ciemno. To co w sobie kryje,
Artur Kozowski w swoim standardowym wyposaeniu mia osiem butli do nurkowania. Na wzku wiz
cztery, pod pach mia dwie, a kolejn par nis wynajty tragarz. Koledzy po fachu nazywali go szalecem.
gdzie ma swj kres. Mg szuka

tego setki godzin, caymi dniami
przesiadujc w mroku. Bez wzgldu na temperatur wody oraz
dzie w roku. Nurkowa nawet w
Boe Narodzenie. Siostra, Magorzata Ignasiak, wcale si temu nie
dziwi.
- Mia cisz i spokj, ktr
zakca jedynie muzyk z podwodnego odtwarzacza MP3 opowiada Magorzata. - Samotne
nurkowanie byo jedyn zasad,
jak ama, nie liczc praw fizyki
i chemii. Te si go nie imay. Kto
inny, skrciwszy przystanek dekompresyjny, zapada w piczk
azotow. On pozostawa niewzruszony. Po tym jak uton, z ironi
mwiymy: jeszcze si okae, e
nie znajd wody w jego pucach i
rzeczywicie jej nie byo.
Sprawa honoru
Artur Kozowski by czowiekiem nadzwyczajnym, ale cho
dokonywa eksploracji niemal
niemoliwych, wci pozostawa

miertelnikiem. Jego przyjaciel
Waldemar Furmaniak w pitek
przed mierci 34-latka z Koczewic pierwszy raz widzia go tak
mizernego.
- Skr mia dosownie jak
biaa koszula - opisuje polski
kamerzysta, w latach 2008-2011
aktywnie wsppracujcy z Arturem przy nagrywaniu filmw z
nurkowych projektw zmarego.
- Tego dnia pogodzilimy si po
ostrej sprzeczce. Z geniuszami o
nie wcale nietrudno. Odniosem
wraenie, e si egna. Facet,
ktrym interesowao si NASA,
dokonujcy pomiarw komnat o
wysokoci 30 metrw w zupenej
ciemnoci, praktycznie kadego
dnia balansujcy na granicy ycia i mierci. W poniedziaek we
wszystkich stacjach radiowych i
telewizyjnych trbili o utoniciu
nurka w jednej z jaski Niziny
Gort. Wiedziaem, e to ju finito, cho z drugiej strony trzeba
go byo jeszcze wyowi. Co cie-
FOT. ARCHIWUM
PRYWATNE
kawe, w naszych wsplnych rozmowach, Artur od czasu do czasu

zastanawia si, do jak gbokiej
dziury kiedy wpeznie, z ktrej
bd go pniej musieli wydoby.
Poszukiwanie ciaa 34-latka
trwao 5 dni. O pomoc w tym arcytrudnym zadaniu rzd irlandzki
poprosi Brytyjczykw. We wtorek 6 wrzenia 2011 roku do czeluci jaskini Pollonara zanurzyo si
trzech czoowych nurkw wiata
- Jason Mallison, Richard Stanton
i John Volanthen.
- Dla nich to bya kwestia honoru - wspomina Agata Ignasiak,
druga z sistr witej pamici
nurka. - Mwili, e gdyby to by
kto inny, nie ryzykowaliby ycia.
Poznali go miesic wczeniej w
Hiszpanii. W sobot w kocu wyowili zwoki spoczywajce 800
metrw w gb jaskini, 52 metry
pod wod. Brak przystankw dekompresyjnych zniszczy jego organy. Moliwe, e wydobyli brata
w kawakach...
Waldemar Furmaniak woli

pamita przyjaciela za ycia.
Ostatni jego obraz by przecie
magiczny. Pojednali si tu przed
wieczn rozk.
- Artura pokaza mi pierwszy
raz jeden z polskich grotoazw
mieszkajcy w Irlandii - filmowiec wraca mylami do tego dnia.
- Spyta, czy chc pozna gocia
nurkujcego w czarnych dziurach.
Potem okazao si, e z tymi dziurami wcale nie artowa. Woda w
jaskiniach, w ktrych nurkowa
Artur, jest popuczynami torfowymi, wic nie ma tam adnej
widocznoci, nawet jeli uywa
si potnych lamp. Wszystkie
eksploracje w jego wykonaniu odbyway si na rk. Podczas tej
ostatniej mia przecisn si przez
wsk szczelin, ktra wymagaa
zdjcia butli. Co konkretnie przyczynio si do jego mierci? Swoj
teori mam zamiar przedstawi w
penometraowym filmie na temat jego dokona.
Kady kto zna Koza, wiedzia, e by zdolny do czynw
niemal niemoliwych. Postpowa
mijajc si z bezpieczestwem, co
go w kocu zgubio. W 2012 roku
mia wzi udzia w ekspedycji dr
Billa Stone'a z NASA do najgbszej jaskini wiata. Artur przed
mierci, matce Jolancie, zwierzy
si jeszcze z jednego z planw.
- Pewnego dnia przyszed do
mnie i powiedzia, e za kilka lat
wemie udzia w misji NASA,
ktrej celem byoby odkrycie paliwa w jaskiniach Marsa - opowiada Jolanta Kozowska. - W
przypadku fiaska, miaaby to by
podr tylko w jedn stron. Artur nawet si nie waha.
m.tokarz@pozatorun.pl

REPORTA
Biaa woga prawdziwym rarytasem

Pasjonatw samochodw z dusz, jak nazywa si zabytkowe auta,
wrd mczyzn nie brakuje. Za zlotem motoryzacyjnych klasykw w gminie Lubicz

stoi jednak kobieta. Kwiaciarka z wdzikiem prezentuje nam swoj Syren 105L
Tomasz Wicawski
Florystyka jest pasj znacznie
bardziej pasujc do pa ni
motoryzacja. Magdalena Borowska zakochaa si jednak
rwnie mocno w swoim mu,
co w jego hobby. Nie przeszkadza jej to, e musi czasami konkurowa o powicony czas z
34-letni piaskow syrenk.
Marka posiadana przez mieszkacw Lubicza Grnego jest jedynym w peni polskim autem.
Wszystkie czci powstay nad
Wis. Monta te by dzieem rodzimych inynierw. Liczba przeklestw, ktrymi obrzucili popularne "skarpety" ich uytkownicy,
jest wiksza ni ilo sztuk, ktre
zjechay z tamy produkcyjnej. A
liczba to niebagatelna, bo opiewa
na sum ponad p miliona egzemplarzy. Dzi posiadanie syreny jest jednak powodem do dumy,
a nie ez.
- Zawsze chciaam mie kwiaciarni - wspomina Magdalena
Borowska, mieszkanka Lubicza
Grnego. - Udao mi si zrealizowa to marzenie, ale jednoczenie
bacznie przygldaam si pasji
ma - mionika zabytkowych
aut. Udao mu si w kocu "namierzy" upragnion syren i od
tego czasu wyruszylimy ni we
wspania podr do przeszoci.
Klimat przyciga
nastpnych
Najpierw przyszed jeden zlot
posiadaczy zabytkowych aut,
potem drugi i nastpne. Klimat
tak wcign kobiet, e wraz z
mem wyszukiwaa kolejnych
punktw na mapie, w ktrych
zbieraj si zapalecy motoryzacji.

- Zafascynowaa mnie atmosfera, ktra panuje na takich
imprezach - mwi florystka. Przekrj wiekowy jest ogromny.
S tam i ludzie bardzo modzi i
rwnie leciwi co auta bdce w
ich posiadaniu. Wytwarzaj jednak atmosfer olbrzymiej
yczliwoci i sympatii.
Wymiana dowiadcze
jest nieustanna. Kady
chce kademu pomc,
bo wie, ile znaczy dla
niego
zabytkowe
auto.
Na mechanice
hobbystka
motoryzacji si nie
zna. Przyglda si pracy
ma, ale
w niej nie
uczestniczy.
Z o-
stawiam to jemu, podobnie jak

kierowanie pojazdem - mieje
si wacicielka kwiaciarni. - W
naszym aucie czuj si jednak doskonale i lubi nim podrowa.
Czasami jedziemy nawet ponad
100 km/h, ale wtedy ciko si rozm a -
wia. Taki urok tego modelu.

Z ziemi polskiej
do szwedzkiej
M przyjeda autem prosto
z garau. Syrena ma wasny, oddzielny dom. Nie moe sta pod
goym niebem.
- Pali nieduo, bo 8 do 10
litrw na 100 kilometrw mwi Ryszard Borowski.
- To przyzwoity wynik.
Wszystko zaley od wagi
stopy kierowcy. Ja staram
si nie szale, bo to nie
auto wycigowe. Szukam
wielu elementw
wyposaenia z
wielk dokadnoci, eby nasze auto prezentowao si dumnie.
ona zdradza
nam marzenie
ma, ktry
chciaby wraz
z syren i
wybrank
serca popyn
promem
do Szwecji. Tam
odbywaj si
d u e
"Syreniady".
O tym,
e jest to
wizja jak
najbardziej
realna,
mona
przekona
si
w
kadej
chwili rozmowy z Magdalen

Borowsk. Kilka miesicy temu
wpada na pomys, e w Lubiczu
sama zorganizuje zlot zabytkowych aut.
- To by peen spontan - mwi
pasjonatka motoryzacji. - Przekonaam jednak do idei wjta gminy
Lubicz i si udao. Efekt przers
moje najmielsze oczekiwania.
Pasaer z mioci
Do gminy Lubicz przyjechao
ponad czterdzieci zabytkw motoryzacji. W ogromne zdumienie zebranych wprowadzia biaa
woga, bo najczciej mwi si o
czarnym modelu tego, rosyjskiego
auta. Na placu przy szkole pojawiy si take zastawy, citroen znany
z filmw z Luisem de Funesem i
prawdziwy cadillac.
- Waciciel tego ostatniego
auta chwali si, jak czsto musi
tankowa - mieje si Magdalena
Borowska. - Jego model pali ponad 30 litrw na 100 kilometrw.
Na wakacje najoszczdniej si
nim nie jedzie.
Sukces pomysu rozochoci
mieszkank Lubicza Grnego,
ktra ju szykuje si do organizacji kolejnych zlotw w nastpnych
latach. Liczy, e zabytkowych aut
przyjedzie jeszcze wicej. Za kierownic syrenki siada do zdjcia.
Na fotelu kierowcy czuje si dobrze. Gdy trzeba otworzy mask,
woa jednak ma.
- Kade z nas wie, w czym jest
dobre - mwi z rozbrajajc szczeroci kobieta. - Lubi by woona tym autem, a umiem ukada
kwiaty. Ale motoryzacj kocham.
Noga skacze w rytmie disco
WYWIAD
Z Dawidem Ogrodnikiem, jednym z najbardziej obiecujcych

aktorw modego pokolenia, rozmawiamy o muzyce, procesie przygotowania
do roli i zdjciach do filmu Discopolo, powstajcego, m.in. na terenie Bydgoszczy
O czym jest Discopolo?
To historia przyjaci z niewielkiej miejscowoci, ktrzy podajc za marzeniami o lepszym
yciu, zakadaj zesp. Wcielam
si w niej w Tomka - chopaka lubicego piewa. Wraz z pianist
Rudym, t posta gra Piotrek Gowacki, nagrywaj pierwszy utwr.
Id za ciosem i szukaj swojego
miejsca w show-biznesie. Z pocztku jest do trudno, szczegw nie bd zdradza, ale w kocu
los doprowadza ich do miejsca, w
ktrym si dzi znajdujemy, czyli
na konkurs Eurowizji (sceny krcone w Operze Nova przyp. red).
Scenariusz czy elementy komedii, romansu, filmu drogi oraz zawiera duo muzyki. Do kogo skierowana jest ta produkcja?
Chciabym, eby w tym filmie
kady znalaz co dla siebie. Kiedy
kultura disco polo wchodzia na
polski rynek w latach dziewidziesitych, staa si symbolem
zmian, nadziei, szansy na co nowego. Sia jej oddziaywania bya
tak mocna, e cho moe nie kady od razu powie, e si z t kultur utosamia, to na pewno dla
wikszoci Polakw nie pozostaje
ona obojtna.
Jaki jest Twj stosunek do disco
polo?
Kiedy sigam pamici do momentw, w ktrych ta muzyka mi
towarzyszya, to byy to zawsze
pozytywne zdarzenia. Myl, e
utwory s dla mnie wane. Nie

potrafi jednego wymieni, kady
z nich ma co, co mnie interesuje.
W trakcie pracy na planie miae okazj pozna, m.in. Tomasza
Niecika i Radosawa Liszewskiego
- wspczesne gwiazdy disco polo.
Jak wspominasz te spotkania?
Byy bardzo ciekawe i inspirujce. To bardzo otwarci ludzie,
ktrzy takie mam wraenie
s szczerzy i kochaj, to co robi.
aden z nich nie stawia siebie w
jakim wietle gwiazdora, nie byo
podejcia jestem ekspertem w
tym temacie, wic mnie suchajcie. To byy normalne, koleeskie
spotkania.
kademu z nas takie utwory, jak:

O tobie kochana, Jeste szalona
czy nawet bardziej wspczesne
jak Ona taczy dla mnie, kojarz si z jakimi sympatycznymi
momentami i noga sama zaczyna podrygiwa pod stoem. W tej
muzyce chodzi chyba wanie o te
wspomnienia, ktre przywouje.
Jeste znany z tego, e powicasz
si swoim rolom, starasz si zrobi
wszystko, by jak najbardziej wczu
si w posta. Jak wyglday Twoje
przygotowania do Discopolo?
Za kadym razem jest tak, e
nowa historia wymaga innych
dowiadcze i jakiej wewntrznej przemiany. Pomagao mi to,
e w ramach przygotowa do filmu moglimy sobie pojedzi po

koncertach. Poznalimy tak zespoy Weekend, Boys, ekip Polo
TV, mielimy okazj zobaczy,
jak wyglda ich ycie. Wiele nam
dao te, e wykonywane w filmie
piosenki moglimy nagra samemu od pocztku do koca. Dziki
temu tosamo z tymi utworami
staa si blisza, a ich zrozumienie
stao si lepsze.
Ktre z piosenek najbardziej przypady Ci do gustu? Niekoniecznie
te umieszczone w filmie...
Najbardziej lubi utwory Zenka Martyniuka. Jest on moim mistrzem disco polo i wszystkie jego
Do tej pory wystpowae raczej w

trudnych filmach. Czy Discopolo jest dla Ciebie odskoczni
od powanej tematyki? Sygnaem,
e chcesz sprbowa czego innego?
Nie mylaem tak o tym. Traktuj to raczej w kategoriach nowego dowiadczenia. Chciaem
spotka si z aktorami, grajcymi
inaczej ni ja i zobaczy, jak si
bd czu w nowej roli. Czy si
tym zmcz, czy jest to wanie
taki nieodkryty jeszcze przeze
mnie ld, na ktrym si dobrze
odnajd. Ta rola wymaga zupenie innego grania, ni robiem to
do tej pory. Przez pierwsze 3-4 dni
na planie szukalimy z reyserem i
ca ekip najlepszych rozwiza.
Okazao si, e przy tej produkcji
spontaniczny gest czy co szalonego sprawdza si znacznie lepiej,

ni co co jest przemylane, z gry
ustalone. To dla mnie zupenie
nowy grunt i ciesz si, e mog
tego sprbowa. Wierz, e to
dowiadczenie zaprocentuje przy
pniejszych produkcjach.
Ju kilka razy grae muzykw,
m.in. w Jeste Bogiem i Idzie.
Czy wyksztacenie muzyczne pomaga Ci w aktorstwie?
Na pewno mi pomaga, ale na
lekcjach piewu podczas przygotowa do Discopolo okazao
si, e wielu rzeczy nie pamitam
i nie do koca sysz tak, jak mi
si do tej pory wydawao, e sysz (miech). Musiaem stoczy
walk o to, by piewa czysto i w
rytmie. Nie sdziem, e pomimo
wyksztacenia muzycznego w studiu mog wychodzi takie dziwne
rzeczy. Ono nie wybacza bdw,
wszystkie wida czarno na biaym.
Kiedy powiedziae, e chciaby
sprbowa swych si w muzyce.
Miae okazj wykona ku temu
jakie kroki? Moe zmienie zdanie?
No wanie nie wykonaem, nie
udao mi si adnego swojego projektu muzycznego zrobi. Zawsze
pojawia si co w tym momencie
waniejszego, propozycja gry w
filmie lub teatrze. Ale nie mwi
nie. Moe jeszcze kiedy przyjdzie na to czas? Zobaczymy.

GMINA CHEMA
Nowy sojusznik w walce o Grodno

Po roku od naszego artykuu o utworzeniu pradziejowej osady nad Jeziorem Grodzieskim
sprawa wci jest w martwym punkcie. Czy teraz wida wiateko nadziei?
ukasz Piecyk
Gmina prowadzi zaawansowane rozmowy z Lasami Pastwowymi w sprawie przejcia gruntw pod budow
historycznej osady w Grodnie. Unikalne tereny uda si
odzyska i zagospodarowa,
jeli przedstawiciele Lasw
zgodz si na zamian za
inn ziemi na terenie gminy.
Mao kto wie, e nad Jeziorem Grodzieskim w gminie
Chema znajduje si szczeglny zabytek kultury uyckiej. Na pwyspie przy zachodnim brzegu tego akwenu
pod koniec lat 70. dwch badaczy natkno si na pozostaoci osiedla obronnego z epoki elaza. Najstarsze elementy
datuje si na ponad 2700 lat.
Pierwsze wykopaliska rozpoczy si tam wier wieku
temu, tworzc baz naukow i
dydaktyczn dla Uniwersytetu
Mikoaja Kopernika. Mylnie
jednak miejsce nazywane jest
drugim Biskupinem.
- Zabudowa w Grodnie okalaa wewntrz palisad, a na
rodku by pusty plac obron-
W krajach zachodniej Europy takie miejsca s

rekonstruowane. W Grodnie pradziejowej osady nikt na razie jednak nie zobaczy
ny tumaczy Jacek Gackowski, doktor w Instytucie Archeologii UMK, wsptwrca

koncepcji parku kulturowego
na terenie gminy Chema.
- Cztery metry poniej obecnego poziomu wody zachowane s elementy konstrukcji. Pojawialimy si tam te z
koami naukowymi, grupami
rekonstrukcyjnymi, organizujc pokazy. Stworzylimy cay
program dla parku, aby nie
FOT. INSTYTUT
ARCHEOLOGII
UMK
byo syndromu stadionu narodowego, czyli wybudowa i na

tym nie zarabia.
Proponowany projekt osady
pradziejowej zakada budow
piciu domostw z obiektami
gospodarczymi,
umocnie
obronnych, bramy wjazdowej
i przeprawy mostowej. Grunty
nale jednak do Lasw Pastwowych.
- To byby wietny partner, ktry mgby pomc w
budowie, np. przekaza pro-
mocyjnie troch drewna na

rekonstrukcj budynkw
przyznaje Jacek Czarnecki,
wjt gminy Chema. Grodno jest wpisane do rejestru
zabytkw, wic tak naprawd
Lasy Pastwowe nie mog tam
prowadzi adnej dziaalnoci,
a my nie musimy by wacicielami tych gruntw. Proponowalimy take zamian na
tereny, ktre mona by zalesi.
Nadlenictwo Golub-Dobrzy spraw widzi jednak
inaczej.
- Popieramy zamiar utworzenia tej inwestycji przez
gmin mwi nam przed
rokiem Mieczysaw Kolaski,
nadleniczy. Barier w tej
kwestii stanowi fakt, i grunty
zaproponowane do zamiany
nie speniaj kryteriw w myl
obowizujcych
przepisw.
Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego pobliskiej wsi Kiebasin teren ten przeznaczony
jest pod skadowisko odpadw. Trudno wic uzasadni
potrzeby
przeprowadzenia
zamiany nieruchomoci ze
wskazaniem celw gospodarki
lenej.
Z naszych informacji wyni-
ka jednak, e obecne rozmowy

id w dobrym kierunku i s
prowadzone na poziomie centralnym.
Nowym partnerem gminy
w walce o stworzenie orodka
w Grodnie jest natomiast Polski Zwizek owiecki, ktry na
pobliskich terenach ma swoj
baz hodowlan.
- W ramach wsplnego
projektu z gmin chcielibymy
stworzy przy okazji budowy
osady w Grodnie cieki edukacyjne tumaczy Bartomiej
Popczyk z PZ. Moglibymy
dziki temu poczy edukacj
historyczn, przyrodnicz i
ekologiczn, a w pobliu historycznego orodka powstaby
kompleks owiecko-szkoleniowo-konferencyjny.
O rekonstrukcji pradziejowej osady mwi take wszystkie projekty zwizane z turystycznym rozwojem Zalesia.
Take tutaj zaczyna si historyczno-przyrodnicza cieka
prowadzca do Mirakowa. Na
dwukilometrowej trasie zlokalizowano 11 przystankw. Ten
przy Jeziorze Grodzieskim
prowadzi praktycznie donikd.
Paac uratowany? Podzikowa za plony

Po naszym artykule wyjania si
sytuacja obiektu w Nawrze
Miesic po naszej publikacji
Urzd Marszakowski zmienia zdanie odnonie paacu w
Nawrze. Tym razem wszystko
idzie zgodnie z planem. Czy
to oznacza, e obiekt w kocu
ma realne szanse na powrt
do czasw wietnoci?
Przypomnijmy. Na amach
naszego pisma skonfrontowalimy stanowiska Urzdu
Marszakowskiego i potomkw Sczanieckich dotyczce
przejcia paacu przez zarzd
wojewdztwa. Przyjlimy je z
duym zaskoczeniem, bo byy
zupenie rne.
- Spadkobiercy zobowizali
si do przygotowania projektu porozumienia dotyczcego
przekazania nieruchomoci
na ten cel samorzdowi wojewdztwa mwi Marek
Smoczyk, sekretarz wojewdztwa kujawsko-pomorskiego.
Czekamy na ten dokument,
poniewa nie wpywa od kilku
miesicy. Wystosowalimy pismo, w ktrym prosimy o jego
jak najszybsze przygotowanie.
Zaskoczenia sowami sekretarza nie kry Wojciech Gorczycy, reprezentant rodu.
- Pan Smoczyk zobowiza si do przesania projektu
porozumienia i rozwizania
sprawy najpniej wit Wielkiej Nocy wyjania radca
prawny. Niemniej od tamtego spotkania nie tylko si nikt
nie skontaktowa. Co wicej
nigdy nie otrzymaem jakiegokolwiek pisma z Urzdu, ani w

trakcie postpowania sdowego, ani po przekazaniu przeze
mnie informacji o odzyskaniu
Nawry. Pan Smoczyk nie kontaktowa si rwnie ze mn i
nie odbiera ode mnie telefonw. Gdyby takie stanowisko
przedstawi mi Urzd porozumienie byoby zawarte, gdy
stanowisko rodziny jest bez
zmian.
Ze spraw wrcilimy ponownie do marszaka, uzyskujc tym razem pozytywne
informacje o rozwoju sprawy.
- Kwestie formalne zwizane
z przejciem i zagospodarowaniem zespou paacowo-parkowego w Nawrze i negocjacje
z przedstawicielem prawnym
rodziny przebiegaj zgodnie z
zaoeniami poinformowaa
nas Beata Krzemiska, rzecznik prasowy Urzdu Marszakowskiego. Na terenie
obiektu znajdzie si Muzeum
Historii Ziemiastwa na terenach Pomorza Nadwilaskiego i Kujawach, gdzie zebrane
bd relacje, wspomnienia i
pamitki zwizane z ziemiastwem. Ma to by rwnie
miejsce edukacji dla rolnikw,
bo z takiej dziaalnoci syna
rodzina Sczanieckich.
Wersj t potwierdzi Wojciech Gorczyca. Poinformujemy o rozowju sprawy.
(P)
Gmina Chema zaprasza na samorzdowe doynki
Po Zajczkowie w tym roku

gospodarzem doynek bdzie
Browina. wito plonw zaplanowano na ostatni niedziel sierpnia.
Impreza odbdzie si na terenie przylegym do tutejszej
wietlicy wiejskiej. Niedawno
miejsce to zostao uporzdkowane i zagospodarowane. Wybrano take starostw doynek.
Zostali nimi Zofia Basiewicz i
Marek Brudniak. Z kolei funkcje wicestarostw peni bd
Justyna Kalisz i Mieczysaw
Dawiec. Tradycyjnie wito
plonw rozpocznie si od uroczystej mszy witej o godzinie
13.00. Soectwa przybd na ni
z chlebami, wiecami i ozdobami doynkowymi.
- Najpikniejsze wiece i
ozdoby doynkowe zostan

nagrodzone w gminnym konkursie, a chleb doynkowy z
tegorocznych zbiorw jak co
roku rozczstowany zostanie
wrd mieszkacw i przybyych goci dodaje Katarzyna
Orowska. O godzinie 15.00
rozpocznie si natomiast festyn
doynkowy. Gwiazd wita
Plonw w Browinie bd znane nam wszystkim uki, ktry
w specjalnym koncercie pojawi si na scenie o godz. 16.00.
Nie zabraknie take Polskich
Kwiatw i Niezapominajek.
O opraw muzyczn ceremonii doynkowej zadba rwnie
Powiatowa i Miejska Orkiestra
Dta z Chemy.
Ciekaw atrakcj bdzie na
pewno lekcja tradycji Od mle-
ka do masa, w trakcie ktrej

bdzie mona odwiedzi wystaw eksponatw wykorzystywanych do obrbki mleka,
przygotowan na ten dzie
przez Regionaln Izb Historii
i Tradycji z ysomic. Podczas
wsplnej potacwki doynkowej bawi bdzie wszystkich
zesp KLIP.
Po raz pierwszy podczas
doynek przeprowadzony zostanie I Turniej dojenia krowy
w gminie Chema zapowiada Katarzyna Orowska. - Inne
atrakcje przewidziane dla witujcych w Browinie w najblisz niedziel to rwnie konkursy dla publicznoci, ogrdki
zabaw dla dzieci, stoiska z rkodzieem i produktami lokalnymi.
www.pozatorun.pl
Weekend w gminie Chema obfitowa w wiele wydarze. W sobot 23 sierpnia w Pluskowsach

rozgerano II memoria im. M. Grubeckiego w siatkwk towarzysk. Dzie pniej na boisku
sportowym w Kuczwaach odby si Turniej Soectw. Pierwsze miejsce zdobya druyna z Liznowa. Zaraz za ni na podium uplasoway si ekipy z Kiebasina i Bielczyn. Obszerne fotogalerie z
tych wydarze na naszej stornie internetowej www.pozatorun.pl. Fot. Adam Zakrzewski

REGION
Wszyscy jestemy ze wsi

W pewnym momencie swojego ycia Magda poczua si jak w labiryncie.
Zupenie nie zdawaa sobie wtedy sprawy, e takowy bdzie kiedy najwiksz atrakcj
jej gospodarstwa agroturystycznego
- Gdybym tego nie zrobi, Dusia musiaaby odda dwa konie

na okres zimy do fundacji, bo nie
miaa miejsca na siano dla zwierzt - wspomina partner yciowy
i wsp-farmer gospodyni. - Wie
zawsze bya mi bliska. Jestem zdania, e wszyscy z niej pochodzimy,
bez wzgldu na status i miejsce
zamieszkania. Obejdziemy si bez
auta, luksusowych ubra, ale nie
bez jedzenia, ktre rodzi si przecie na wsi.
Marcin Tokarz
Przybytek Magdy Szwechowicz
rzuca si w oczy ju z samej ulicy.
Wyrnia si z tumu typowych
wiejskich domostw, ale wraenie
to nabiera waciwego znaczenia
dopiero po przekroczeniu bramy
jej dziaki i progu jej serca. To
wanie ono i gofry z makiem,
ktrymi farmerka raczy swych
goci, przycigaj ca rzesze ludzi pragncych odizolowa si
od gonej przestrzeni miejskiej.
Farma I HA HA w Przecznie powstaa z cegie i desek tylko z pozoru. Gwnym budulcem jest tu
wsparcie przyjaci, mio do
natury i pragnienie lepszego ycia.
Tu czas wolniej pynie. Na zegarek nikt nie patrzy, jedynie raczy
si cisz, zmcon od czasu do
czasu reniem kuca, czy chrumkaniem winki, albo beczeniem owcy
lub kozy. Jedna z nich, mimo 15-lat
ycia, w Dniu Matki, moga znw
nakarmi mode - rzadki cud w
przyrodzie. Ola chce na kucyka,
ale gorczka dnia siga 35 stopni.
Dziewczynce uda si to pewnie we
wrzeniu na urodzinach jej siostry.
- Planujemy zorganizowa naszej Basi urodziny w tym piknym
miejscu - umiecha si Fortunata,
ktra z rodzin regularnie odwiedza Farm I HA HA. - M uwielbia kuchni pani Magdy. Jej nalewk z czarnego bzu zreszt te.
Trzy gofry na raz

Jedyny w regionie labirynt Farmy I HA HA
stworzony zosta w polu kukurydzy.
Dzieciaki maj gdzie si wyszale.

Mona odpocz na hamaku, pobuszowa w labiryncie z kukurydzy. W zeszym roku by w ksztacie okrgw, tym razem cieki
ukadaj si w konia z wozem. W
rodku mona znale nieatwe
zagadki. Przejcie caego zajo
nam godzin!
Zgubili drog do wyjcia
Dobry labirynt to taki, w ktrym nieatwo znale drog do
wyjcia. Zdarzyo si to kiedy w
Przecznie jednej parze. Zniknli na kilka godzin... Gdy wrcili, znw ujrzeli kolorowe konary
drzew, pokryte farb i przypinkami. Zobaczyli zagrod z kucami i
budynek z izb gocinn wypenion zabawkami dla dzieci, lalka-
FOT. UKASZ
PIECYK
mi z drewna, obrazami, ozdobami

i przedmiotami, ktre kiedy zalegay u kogo na strychu, a dzi ciesz goci farmy.
- Prawd mwic, na pocztku,
Arka Noego wygldaa bardziej
klarownie ni te budynki, ale pooylimy wszystkie rce na pokad i wsplnie nadalimy temu
miejscu niepowtarzalny charakter
- opowiada Ewa Wilewska, jedna z
pomysodawczy Farmy I HA HA
i wieloletnia przyjacika Magdy. Wszystko, co pan widzi, to przedmioty zdobyczne, dary wrczane
Magdzie przez kolejne zaprzyjanione z tym miejscem osoby.
Cz jednak powstaa z rk
Stanisawa Lamenta, rzebiarza,
artysty. Mieszkance Przeczna pomg zbi szop i tak zosta. I na
farmie i w jej sercu.
ycie nie zawsze pisze scenariusze, z ktrymi potrafimy poradzi sobie sami. Magda, jako
spoecznik, wolontariuszka PAH
i Fundacji "wiato" oraz osoba,
ktrej dom i serce stoj otworem,
zjednaa sobie rzesze przyjaci.
Poznaa ich w biedzie i do dzi nie
moe wyj z podziwu, jak na wielu ludziach moe polega.
- Na pierwsze moje urodziny
tutaj, trzy lata temu, zaprosiam
moe 25 osb, przyszo z 80, kady z swoim jedzeniem, widami,
motkami, farbami - wspomina
Magda Szwechowicz, ktra wtedy
tona we zach wzruszenia. - Sdziam, e przy takiej chmarze
ludzi nie uda si nam zebra do
pracy i po prostu zrobimy mi
imprez. Tymczasem jedna koleanka zaja si animowaniem
dzieci, koledzy chwycili za opaty i przerzucali gruz. Kto inny
pieli grzdki, malowa drzewa w
"tcz" i od tego dnia wszyscy razem wsptworzymy Farm I HA

HA. Mao tego, grono osb, ktre
"wsikaj" w to miejsce, stale si
poszerza.
Do gospodarstwa w Przecznie,
bliscy Magdzie ludzie, potrafi
przyjecha tylko po to, eby zaj si rolinami, posia kolejne,
czy posprzta u koni. W zamian
otrzymuj ciepy umiech "szefowej", spokj ducha i gofry z makiem - niewtpliwy rarytas tego
miejsca.
- Laura, a trzy na raz wzia?
- mieje si gospodyni, widzc zajadajc si dziewczynk.
Sowo "dziecistwo" ma z Farm I HA HA wiele wsplnego.
Dzieci, ktre zwykle wizi skomputeryzowany wiat, maj tu okazj do obcowania ze zwierztami
i caodziennych hulanek po polu,
ce, czy stodole. Z drugiej za
strony, przybyli tu ze swymi pociechami rodzice odkrywaj w sobie
zapomniane ju pokady dziecicej energii i uczu. W ksidze
goci spora cz wpisw zawiera
fraz - "tu jest jak u babci na wsi".
Co niektrzy ulegaj urokowi farmy i tworz potem pikne sowa.
- Ducha tego miejsca zaznaem
w sobie - pisze w swym licie do
Magdy Marek, jeden z jej goci. Cay te uleciaem w gr, a niebiosa rzuciy mnie w odlege dziecistwo. I jak o tym miejscu nie
myle z mioci?
Cudu made in Japan nie bdzie

O niespenionych obietnicach, zatrudnieniu w strefie w Ostaszewie,
polskiej naiwnoci i autostradzie straconych szans, z Jackiem urawskim, przewodniczcym

zarzdu regionu torusko-wocawskiego NSZZ Solidarno, rozmawia Tomasz Wicawski
Pamitamy szumne zapowiedzi
wadz wojewdztwa i politykw
odnonie Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Ostaszewie. Azjaci
do Polski przyjechali, otworzyli
dziaalno, skorzystali z ulg i w
wikszoci wyjechali.
Zaoeniem, ktre leao u
podstaw powstania strefy, byo
obnienie wysokiego bezrobocia
w gminach wok Torunia. Japoczycy dostali moliwo wybudowania fabryk i zatrudnienia
pracownikw. Przez pi lat korzystali z ulg przyznanych przez
nasze pastwo. Nigdy nie spenili
jednak swoich obietnic w zakresie
poziomu zatrudnienia i pac, o
ktrych bya mowa na pocztku.
Najczciej pracownicy dostawali
kwoty oscylujce w granicach najniszej krajowej.
Przywieli jednak technik.
To kolejny mit. W fabrykach
zlokalizowanych w strefie nigdy
niczego nie produkowano. Byy
one wielk montowni. Czci
przywoono i skadano na naszym terenie. Na granicy rentownoci firmy oscyloway od
pocztku. Duo paciy za komponenty sprztu, wic musiay
obcina koszty. Oczywiste jest,
czyim odbyo si to kosztem.
Ktra japoska firma realnie
jeszcze tam funkcjonuje?
Pozosta Sharp. Jego przed-
stawiciele zapewniaj, e nadal

bd tutaj dziaali. Mamy jednak
swoje rda i wiemy, e jest to
nieprawda. W mediach zagranicznych, zajmujcych si biznesem, pojawia si informacja,
e firma ta sprzedaa ju swoje
zakady pod Toruniem tajlandzkiemu lub tajwaskiemu koncernowi z podobnej brany. Organizacja zakadowa poprosia w
Sharpie o wyjanienia w tej sprawie, ale uzyskaa wymijajce odpowiedzi. Prosilimy o spotkanie
z Japoczykami, ale jest ono nam
utrudniane. Polska menader o
nazwisku Senator od zawsze bya
nieprzychylna zwizkom i teraz
podejrzewam, e jest podobnie.
Waciciele zakadu mog nawet
nie wiedzie o probie "Solidarnoci".
Luk po firmach zagranicznych

zdoay ju zapeni polskie?
Zatrudnienie absolutnie si nie
wyrwnao. Najwiksz torusk firm, ktra rozpocza tam
dziaalno jest Apator, ale nie
przyja ona do pracy ogromnej
iloci osb. Urzd Marszakowski
zachca kolejnych inwestorw,
ktrzy mieliby zagospodarowa t
przestrze. Powoli si to odbywa.
Zaprosilimy na spotkanie prezes PSSE Teres Kamisk, eby
omwi przyszo pracownikw.
Jak wyglda to liczbowo? Ile osb
pracowao w najlepszym okresie
w PSSE?
Okoo 4,5 tysica. Teraz ta
warto przekracza zaledwie tysic pracownikw.
A jaki jest pana zdaniem jej potencja?

Gdy wchodzili Japoczycy
mwiono o 9 tysicach. Trudno
to jednak oszacowa. Musimy si
na co zdecydowa. Albo dajemy
ulgi polskim firmom, ktre mog
tam dziaa i wspomagamy w ten
sposb zatrudnienie pracownikw, albo rezygnujemy zupenie
z takiej formy wsparcia, eby nie
generowa niesprawiedliwoci.
Od pocztku bowiem ten system nie by pro rwnociowy, o
czym wielokrotnie mwilimy.
Zredukowalimy na jaki czas
bezrobocie, ale nie za pienidze
zagranicznych koncernw, ale budetowe. Pracownicy nie stali si
konkurencyjni na rynku pracy i
zasilili znw grono bezrobotnych
albo z Polski wyjechali.
Widz pastwo plan rozwoju tego
obszaru?
Pierwotne zaoenie byo lepsze lub gorsze, ale jakie byo.
Realia gospodarcze w porwnaniu do poowy lat 90-tych znacznie si zmieniy. Specjalne Strefy
Ekonomiczne nie maj obecnie
wikszego sensu i znaczenia, bo
na samym pocztku generuj
problem nierwnoci traktowania
poszczeglnych przedsibiorstw.
Pracodawcy z regionu wielokrotnie narzekali na to w rozmowach
ze mn. Plusem jest dobre poo-
enie strefy i blisko autostrady.

Nadal nie ma jednak poczenia z
wzem Turzno, ktre jest strategicznie wane.
Szans gospodarcz autostrady
potrafimy wykorzysta w naszym
wojewdztwie?
To duy problem. Trzeba kilku lat, eby co si zmienio. Nie
wykorzystalimy jeszcze na pewno tej szansy, ale wcale nie mam
w sobie przekonania, e umiemy
to zrobi. Mam nadziej, e bd
u nas powstaway kolejne firmy.
W tej chwili nie jest to jednak na
skal tak znaczc, eby poprawi
kwesti zatrudnienia. Moliwe, e
za szybko mamy takie oczekiwania, bo dopiero ukoczylimy ten
odcinek, a infrastruktura przy autostradzie kuleje nadal.
Zgodzi si pan z tak diagnoz, e zachysnlimy si troch
pomysem cignicia do Polski
kapitau zagranicznego, ktry by
konkurencyjny dla rodzimym
firm. Inwestorzy z innych pastw
skorzystali z naszych podatkw, a
pniej wyjechali. Dopiero wtedy
obudzilimy si w rzeczywistoci,
w ktrej wiele polskich firm jest
na krawdzi bankructwa.
W peni. Teraz te koncerny
wybieraj si dalej na wschd,
eby korzysta z duego bezrobocia i biedy.

MIASTO CHEMA
Zmierzyli si w Turnieju Infinity

Rzeczywisto na dwa dni zamienili w wiat science fiction. Wrd wielu makiet, setek figur i
niesamowitych emocji toczya si bezkrwawa potyczka
Micha Ciechowski
W Chemy w dniach 16-17
sierpnia odby si II Oglnopolski Turniej Gier Bitewnych. Zawodnicy przyjechali
z kadego zaktka Polski, by
stan przed wielk makiet,
na ktrej znajdoway si modele budynkw i oddziay
walczcych figur. Mimo e
gry bitewne s w Polsce jeszcze mao znan dziedzin
rozrywki, w turnieju wzio
udzia a 25 uczestnikw.
- Tego rodzaju rozgrywki porwna mona do gier
planszowo-komputerowych opowiada Krzysztof Jaboski,
organizator turnieju, z Chemyskiego Orodka Kultury.
- Uywa si w nich, m.in. modeli reprezentujcych jednostki wojskowe, postaci science
fiction lub onierzy garnizonowych. Kady z zawodnikw
podejmuje walk wedug
wczeniej zaplanowanego wasnego scenariusza.
To pasja czca w sobie
modelarstwo i gry planszowe.
Pikne modele i figurki su
jako oddziay wojsk, postacie,
pojazdy lub wane cele, a sama
potyczka toczy si na rcznie
Na turniej Infinity przyjechali gracze z caej Polski.
tworzonych makietach, przedstawiajcych pewien obszar

zmaga. Fabularne to turnieju osadzone zostao w dalekiej
przyszoci chemyskie
starcia rozgryway si w okolicach koca XXII wieku.
- Zabawa odbywajca si
przy makietach o wymiarach
48x48 cali ma wasne zasady.
Okrelaj one, co gracze mog
robi i w jaki sposb rozpatruj rezultaty swoich bitew najczciej suy ku temu mechanika rzutw 20-ciennymi
komi - relacjonuje organizator turnieju. - Los jednak
FOT. WISAWA
POGODZISKA
sprzyja tym, ktrzy wykazuj

si myl taktyczn i zrozumieniem tego, jak dziaa gra
oraz sam przeciwnik.
Zmagania bitewne wi
si ze wietn rozrywk, poznawaniem nowych osb, rozwijaniem swojej wiedzy oraz
wiczeniem umysu. Podczas
samej rozgrywki trzeba doskonale opanowa technik
blefu, zmyki i zaskakiwania
przeciwnika swoimi dziaaniami. Moe wzi w niej udzia
dwch zawodnikw, jak rwnie caa grupa.
- Infinity to gra skirmi-
showa, oznaczajca potyczk,

autorstwa hiszpaskiej firmy
Corvus Belli - dodaje Krzysztof Jaboski. - Oznacza to,
e zawodnicy uywaj maej
iloci modeli, a zasady s bardziej szczegowe i skupione
na kadym z osobna, nie za
na caych oddziaach. Stosuj
w swoich armiach od 8 do 16
wasnorcznie wykonanych figur.
Turnieje odbywaj si na
gsto zastawionym makietami stole. Infinity jest wic gr
bardzo taktyczn, gdzie kada
decyzja ma duy wpyw na jej
rozegranie i rozpoznanie przeciwnika.
- Rywalizacja odbywa si
na rcznie robionych makietach, najczciej wykonanych
z plastiku, butelek lub innych
tworzyw sztucznych. Podobnie
jest z figurami, ktre rwnie
zbudowane s przez samych
zawodnikw.
Ci przyjechali na turniej z
caej Polski: z Warszawy, odzi, Trjmiasta, Bydgoszczy,
Torunia i Chemy. cznie w
rozgrywkach wzio udzia 25
uczestnikw. Pierwsze miejsce
zaj przedstawiciel Warszawy
- Piotr Danielewski. Jak mwi
organizator, walka toczya si o
kade miejsce, gdy startowali
gracze zarwno pocztkujcy,

jak i osigajcy sukcesy na arenie midzynarodowej.
- Infinity postawia sobie za
cel bycia dostpn dla kadego. Dlatego na rynku dostpne
s wszelkiego rodzaju pomoce w postaci ksiek i filmw
instruktaowych. Std w naszym turnieju kilku wieych
zawodnikw. Myl, e jeeli
kto zrozumie jej zasady, bdzie w stanie zmierzy si w
pierwszej bitwie.
W Chemyskim Orodku
Kultury w sekcji gier fabularnych i bitewnych mona sprbowa swoich umiejtnoci
wanie w takich turniejach.
Jak zapowiada organizator
II Oglnopolskiego Turnieju
Gier Bitewnych, po wakacjach
bdzie moliwo wzicia
udziau w prowadzonej przez
orodek lidze.
- Nasz turniej jest uznawany
za jeden z lepszych na wiecie - podsumowuje Krzysztof
Jaboski. - Majc takie moliwoci i wielkie chci, bardzo
liczymy na nowych zawodnikw, ktrzy po wakacjach
docz do naszej sekcji. By
moe ju w przyszym roku
wystartuj w trzeciej edycji
turnieju. Ten rwnie odbdzie si w Chemy.
Odbierz Kart Duej Rodziny

Upowania do zakupu znikowych biletw wstpu do instytucji kulturalnych, rekreacyjnych i
sportowych. Przysuguje rodzinom z przynajmniej trjk dzieci, niezalenie od dochodu
Kart Duej Rodziny posiada moe kady jej czonek.
Rodzice mog z niej korzysta
doywotnio, dzieci za do 18
roku ycia lub do czasu ukoczenia nauki - maksymalnie
do osignicia 25 lat. Osoby
niepenosprawne otrzymuj
j na czas wydania orzeczenia
o niepenosprawnoci.
Gwarantowane przywileje
obowizuj na terenie caego
kraju. Mog je oferowa nie
tylko instytucje publiczne, ale
take przedsibiorcy prywatni,
ktrzy przystpili do programu

i posuguj si znakiem Tu
honorujemy Kart Duej Rodziny.
- Korzyci przysugujce w
jej ramach nale si wszystkim
czonkom rodziny, w ktrej jest
przynajmniej troje maoletnich
dzieci mwi Hanna Maciejewska, kierowniczka MOPS-u
w Chemy. - Rodzina jednak
musi spenia wymagania podane w regulaminie. Dotyczy
to take tych zastpczych oraz
rodzinnych domw dziecka.
Wane jest take to, e przyznanie Karty Duej Rodziny

nie jest uzalenione od dochodu gospodarstwa starajcego
si o taki dokument.
Wydawany jest on bezpatnie po rozpatrzeniu wniosku
przez odpowiednie organy.
Miejsca, ktre go honoruj,
oznaczone s specjalnym znakiem informujcym wanie
o takich przywilejach. By skorzysta ze zniki w punkcie zakupu biletu, nie musimy robi
tego ca rodzin, gdy obo-
wizuje on rwnie przy zakupie dokonanym nawet przez

jedn osob.
- Karta Duej Rodziny posiada jeden oglnopolski wzr
- dodaje kierowniczka MOPS-u w Chemy. - Jej wymiary
zblione s do karty kredytowej lub dowodu osobistego.
Jest jednak spersonalizowana.
Oznacza to, e widnieje na niej
imi i nazwisko oraz PESEL
jej posiadacza. Dodatkowo
umieszczono na niej numer,
skrt KDR zapisany alfabe-
tem Braillea oraz elementy

zabezpieczajce j przed podrobieniem.
Osoby
zainteresowane
otrzymaniem Karty Duej Rodziny, zamieszkujce Chem
oraz okolic, zobowizane s
zoy wniosek w Miejskim
Orodku Pomocy Spoecznej przy ul. gen. J. Hallera 19.
Formularze wnioskw mona
otrzyma w MOPS-ie w pokoju nr 6.
(MC)

MIASTO CHEMA
Chemanie doczekali si pomostu

Symbolicznym przeciciem wstgi wadze Chemy wraz z przedstawicielami regionu
otworzyy nowy pomost na Jeziorze Chemyskim. Inwestycja poczya Bulwar 1000-lecia z ulic Plaow na
przeciwlegym brzegu
Otwarcie nowego pomosty w Chemy przycigno tumy turystw i mieszkacw miasta
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
Micha Ciechowski
Uroczyste otwarcie nowej
przeprawy przez jezioro
zwieczyo prawie 3-letnie
inwestycje na Bulwarze
1000-lecia. Pomost o cznej
dugoci 360 metrw umocowany zosta 70 centymetrw
nad wod. Obiekt wyposaono rwnie w trzy kadki,
ktre umoliwiaj cumowanie sprztu wodnego, a dwa
ukowate mosty pozwalaj
kajakom i dkom przepyn na otwarty akwen.
- Jeszcze kilka miesicy
temu, aby dosta si na drug

stron, naleao obej brzegiem duy fragment jeziora relacjonuje Jerzy Czerwiski,
burmistrz Chemy. - Ze starych opowiada mieszkacw
miasta moglimy usysze, e
ta inwestycja planowana bya
ju dawno. Niemcy podczas
II wojny wiatowej prbowali
zbudowa kadk, dziki ktrej szybciej dostaliby si do
Chemy. Na szczcie plan si
nie powid. Nam udao si
w kocu poczy dwa brzegi
jeziora. Mam nadziej, e pomost przycignie do nas wielu
turystw.
Prawie trzy miliony

Nowy obiekt kosztowa
miasto 2 miliony 800 tysicy
zotych, z czego 1 milion 800
dofinansowaa Unia Europejska z projektu Regionalnego
Programu Operacyjnego wojewdztwa kujawsko-pomorskiego. Warto caego projektu wraz z bulwarem to ponad
10 milionw zotych.
- Inwestycje w miecie sprawiy, e Chema staa si jednym z pikniejszych miejsc w
regionie - mwi Dariusz Meller, wicestarosta toruski. - Nie
znaczy to jednak, e mona ju
zaprzesta je upiksza. Dziki

tej najnowszej mieszkacy i
turyci bd mogli podziwia
z drugiego brzegu niesamowit panoram miasta.
Do uytku
Jak podkreli podczas uroczystego otwarcia wjt gminy
Chema, Jacek Czarnecki, na
akwenie powstao 15 nowych
pomostw pozwalajcych w
peni wykorzysta jego walory.
Pomost w Chemy nie tylko
realnie poczy dwa brzegi,
ale symbolicznie zbliy do siebie mieszkacw.
- Celem stworzenia takiej

inwestycji byo uatrakcyjnienie naszego miasta - podsumowuje burmistrz Chemy. Nadszed dzie, w ktrym ten
pomost moemy przekaza do
uytku.
Sami mieszkacy rwnie
nie kryj zadowolenia z powodu zakoczenia inwestycji.
- Nasze miasto zasuguje na
to, eby pokaza je z jak najlepszej strony - usyszelimy
podczas otwarcia. - Na pewno
trzeba przyzna, e ze strony
wadz miasta to ruch we waciwym kierunku.

GMINA UBIANKA
Umiech na zdrowych twarzach

W gminie ubianka powstaje nowe przedszkole.
W Przecznie startuje placwka o profilu sportowym
prowadzk do gminy ubianka mwi Anna Sulecka, mieszkanka

Torunia. - To pikna okolica, bardzo blisko miasta, w ktrym pracujemy z mem. Szkoda, e taka
placwka nie powstaa wczeniej.
Moe szybciej bymy si zdecydowali na zmian adresu wiedzc, e
Jasia do przedszkola nie musielibymy wozi do Torunia. Ale nic
straconego, w kocu syn powinien mie rodzestwo.
Tomasz Wicawski
"Sportowy Mi" rozpocznie swoj dziaalno od 1 wrzenia. Sygnowany jest nazwiskiem mistrzyni
karate
Anny
Kulczyskiej. Projekt udao si
zrealizowa dziki rodkom z
Unii Europejskiej.
60 maluchw zamieszkujcych
gmin ubianka otrzyma opiek
przedszkoln wraz z zajciami
dodatkowymi. Bdzie to moliwe
za spraw pozyskanego dofinansowania z Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego w ramach unijnego
projektu 9.1.1. Zmniejszenie nierwnoci w stopniu upowszechniania edukacji przedszkolnej.
Od 2012 roku nad pozyskaniem
dotacji dla gminy pracowa jej pomysodawca, beneficjent projektu
KUMADE Anna Kulczyska.
Dziki przychylnoci samorzdu,
partnerem projektu jest gmina
ubianka.
- Zajcia dla dzieci w wieku
od 2 do 4 lat bd odbyway si
w wietlicy wiejskiej w Przecznie
- mwi Anna Kulczyska, zaoycielka "Sportowego Misia", utytuowana zawodniczka i trener
karate. - Piciolatki bd chodziy
do "zerwki" w Szkole Podstawowej w Pigy. Za rok wszystkie
dzieci bd ju uczszczay do
nowo wybudowanego przedszkola w ubiance.
Stop otyoci
Rodzice bd mogli przywozi
swoje pociechy do placwki ju
o 6.00. Pracujce w przedszkolu
Znani sportowcy pomog
Przedszkole Sportowy Mi rozszerzy ofert edukacyjn w gminie ubianka.
osoby bd zajmoway si nimi a

do godziny 17.
- Od wielu lat z moim klubem
karate organizujemy "Przedszkoliad" i widzimy, jak wana jest
edukacja dzieci i rodzicw od najwczeniejszych lat - mwi Anna
Kulczyska. Pomys przedszkola
sportowego zrodzi si z potrzeby dbania o zdrowie i sprawno
fizyczn najmodszych. Mody
czowiek rwie si do aktywnoci,
wic nic nie stoi na przeszkodzie,
eby nauczy go robi to prawidowo.
Pomysodawczyni
przedsiwzicia podkrela, e takie
dziaanie jest szczeglnie wane obecnie, bo otyo fizyczna
i nadmierne przebywanie dzieci
przed komputerem s czsto norm... z norm.
- Poza aktywnoci ruchow
i nauce wielu dyscyplin, dzieci
bd rwnie uczestniczyy w zajciach plastycznych, cyrkowych,
logopedycznych, z gimnastyki
korekcyjnej i jzykw obcych wskazuje zaoycielka przedszkola. - W kocu nie chodzi o to, aby
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
dzieci byy od razu sportowcami.

Profil placwki ma zwrci uwag
rodzicw na profilaktyk zdrowia
poprzez ruch i utrwalanie prawidowych nawykw ywieniowych. W projekcie zaplanowana
jest rwnie edukacja opiekunw
dzieci w tej sferze ycia, co pozwoli na wykorzystanie jej w yciu codziennym.
Na wspprac z rodzicami
kadra przedszkola chce pooy
duy nacisk.
- Mj synek wanie idzie do
pierwszej klasy, a planujemy prze-
Nad maluchami piecz sprawowa bd dowiadczeni pedagodzy, logopedzi i instruktorzy sportu. W cigu caego roku
szkolnego planowane s atrakcje
eventowe z udziaem znanych
sportowcw uprawiajcych rne
dyscypliny, ale take z aktorami,
artystami i ludmi wielkich pasji.

- Dotychczasowa kariera Anny Kulczyskiej gwarantuje
fachowo i profesjonalizm pracy
- mwi Jerzy Zajkaa, wjt gminy
ubianka. - Nazwisko mistrzyni
karate do czego zobowizuje. Zawsze wspieramy inicjatywy, ktre
pomagaj poprawia infrastruktur owiatow w naszej gminie.

Zapisy do przedszkola
"Sportowy Mi" jeszcze trwaj,
wic wszystkich chtnych zapraszamy do zapoznania si ze
szczegami oferty placwki. Informacje udzielane s pod numerem telefonu 609 626 160, a take
mona je uzyska na stronie www.
sportowymis.pl oraz piszc na adres e-mail sportowymis@wp.pl.
Poczenie nowoczesnoci i tradycji

Doynki w gminie ubianka odbd si 6 wrzenia.
W tym roku obrodzio, wic jest za co dzikowa naturze
Tomasz Wicawski
Co dla ciaa i co dla ducha.
wito plonw czy w sobie
wiele elementw wiejskiej kultury. Nie moe zabrakn tradycyjnych elementw religijnych,
jak
rwnie
rozrywkowych, ktre pozwalaj
odpocz po miesicach cikiej pracy.
Kade soectwo przygotowuje
ju w pocie czoa wiece doynkowe. Nikt nie chce, eby ich by
mniej okazay ni ssiadw zza
miedzy. witowanie rozpocznie
si w Gminnym Parku Kultury
o godzinie 15.00. Pierwszym akcentem bdzie msza polowa.
- Cz oficjalna uroczystoci jest okazj do podsumowa
okresu niw - mwi Jerzy Zajkaa, wjt gminy ubianka. Staramy
si co roku wyrni osoby, ktre
dziaaj aktywnie na rzecz lokalnej spoecznoci. Rolnicy nie s
grup spoeczn dbajc jedynie
o wasny interes. Ich solidarno
jest znana. Gospodarz gospodarzowi zawsze pomoe w trudnej
sytuacji. Nie moemy tego nie
zauwaa.
Prace przy niwach dobiegaj koca. Za plony trzeba podzikowa.
Obrodzio, ale nie

w portfelach
Tegoroczne zbiory s na bardzo wysokim poziomie. Kady
kij ma jednak dwa koce. Wicej podw roli, to nisza cena w
skupie. Lepsza jest jednak klska
urodzaju ni nieurodzaj. Podzikowa wic trzeba opatrznoci w
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
naleyty sposb, chocia wielu

liczyo na wysze zyski.
- Doynki s najwaniejsz
imprez w kalendarzu wiejskich
imprez - mwi Marek, rolnik z
Pigy. - Wszyscy spotykamy si
na nich, eby podzikowa za to,
co na naszych polach wyroso. To
doskonaa okazja, eby porozmawia i wymieni si dowiadczeniami, chocia na wsi ludzie na
co dzie i tak znacznie czciej

spotykaj si ze sob ni w miecie. Wypi jednak z ssiadem
podczas wita plonw, to co innego ni przy sobocie.
Stoisk z lokalnymi wyrobami
podczas gminnych doynek nie
zabraknie. Kady bdzie mg
skosztowa potraw, ktre przygotuj panie z k gospody wiejskich z terenu gminy. Na scenie
zaprezentuje si zesp ludowy
ubianioki.
- Wanym punktem programu
bdzie rwnie wystawa nowoczesnego sprztu rolniczego, ktr zaplanowalimy na ssiadujcym z parkiem boisku - mwi
Bartosz Lewandowski, asystent
wjta gminy ubianka. - Kady
chtny moe si do nas zgosi i
zaprezentowa zdobycze techniki
bdce w jego posiadaniu.
Kady znajdzie co dla siebie
Dzieci rwnie znajd w ofercie doynkowej co dla siebie. Nie
zabraknie dmuchacw, waty
cukrowej i innych smakoykw.
Prowadzcy zabaw zaprosz
take mieszkacw do udziau w
wielu konkursach. Od godziny
18.00 rozpocznie si zabawa pod

goym niebem. Do taca goci
zaprosz Jacek i Katarzyna Urbanowscy z Pigy.
- Nie mog si doczeka tej
czci doynek - mwi Maria,
mieszkanka Bierzgowa. - W
tamtym roku przetaczylimy z
mem p nocy. Ze sceny polec zapewne znane melodie, wic
bdzie rwnie okazja, eby popiewa. A e nard muzykalny,
to wszyscy wiedz.
Nie ma innej imprezy wiejskiej, ktra byaby tak cile zwizana z tradycj.
- To etniczne wito sowiaskie - mwi historyk z UMK.
- Obchodzone byo na naszych
ziemiach jeszcze w czasach
przedchrzecijaskich. Wtedy ludzie bawili si w dniu rwnonocy
jesiennej, przypadajcym na 23
wrzenia.
Od tamtego czasu nieco si
zmienio i wito plonw na
wsiach obchodzone jest w jedn
z niedzieli wrzenia po zakoczeniu niw.

GMINA YSOMICE
Szelest banknotw z przeszoci

Rekonstrukcji punktu kasowego bankw ludowych z przeomu
XIX i XX wieku nie ma nigdzie indziej w Polsce. Dugowieczne eksponaty

przenosz nas w ysomickiej izbie do czasw, w ktrych bankierzy posugiwali si liczydami
Tomasz Wicawski
W czerwcu przecito wstg do
pomieszczenia, ktre wzbogacio
ofert Regionalnej Izby Historii i
Tradycji w ysomicach. Adam
Kozowski zbiera eksponaty
bankowe od wielu lat. Cz jednak sporo kosztuje, wic z pomoc musia przyj... bank. W pokoju jest nawet dziaajcy
zabytkowy telefon, z ktrego
mona poczy si z interesantami.
Bankowo na wsiach ma wieloletni tradycj. Wspczenie
wyglda zupenie inaczej ni 120
lat temu, kiedy w 1896 roku otwierano Bank Ludowy w Siemoniu.
Zreszt kopi oryginalnego aktu
zaoycielskiego tej placwki odnajdziemy w ysomickim muzeum.
- Wszystkie eksponaty nawizuj do tradycji bankw ludowych,
a nie komercyjnych - mwi Adam
Kozowski, kustosz muzeum, inicjator otwarcia punktu kasowego.
- Na Kaszubach takie placwki
powstaway 20 lat wczeniej ni na
ziemi chemiskiej.
Wrd zbiorw izby tradycji o
tej tematyce znajdziemy take akt
zaoycielski Kasy Stefczyka, ktra
powstaa w 1926 roku w Gostkowie. S take publikacje ksikowe o tematyce bankowej z okresu
dwudziestolecia midzywojenne-
Adam Kozowski kocha histori lokaln. Tym razem zaj si jej bankowym wymiarem.
FOT. TOMASZ
WICAWSKI
go. Nawet piec przenosi nas do

innej epoki. Dzieo firmy Herzfeld
i Viktorius S.A. z Grudzidza ma
ok. 100 lat.
Zim gocie nie zmarzn
- Palono w nim wglem i ogrzewano pomieszczenia biurowe czy
bankowe - wyjania Adam Kozowski. - Co ciekawe, piec nadal
dziaa i mona go uywa. Polowaem na niego duszy okres, ale
nie kosztuje niestety 100 zotych.
Gdyby nie pomoc Banku Spdzielczego w Toruniu, trudno
byoby myle o realizacji tego
przedsiwzicia. Dobra wola kilku
osb pozwolia jednak je zrealizowa.
Liczyda, maszyny biurowe,

stare pienidze, a take wiszce
na wieszaku ubrania cofaj nas w
czasie o ponad 100 lat. Gocie odwiedzajcy Regionaln Izb Historii i Tradycji uczestnicz w ywych
lekcjach historii.
Plansze mwice o historii pienidza s nie lada gratk
dla maych i dla duych. ciany
zdobi rwnie wycinki z gazet,
ktre ukazuj, w jaki sposb reklamowali usugi bankowe nasi
pradziadkowie.
- Ciesz si, e udao si pastwu zgromadzi te wszystkie
rzeczy i zrekonstruowa wystrj
placwki bankowej sprzed ponad
100 lat - mwi na uroczystym
otwarciu punktu kasowego Wal-
demar Zieliski, prezes zarzdu

Banku Spdzielczego w Toruniu.
- Mamy tu, na wycignicie rki,
same oryginalne eksponaty, a ich
zebranie nie byo rzecz atw.
Pienidze z innych
zaktkw wiata
W trakcie uroczystoci prezes
przekaza rwnie na wasno
muzeum w gminie ysomice maszyn do liczenia o nazwie "Feniks".
- To miejsce pokazuje, jak bogate s tradycje bankowoci ludowej - wskazuje Adam Kozowski.
- Po kredyty przychodzili do tych
punktw nie tylko Polacy, ale take Niemcy. Warunki byy po pro-
Ko czuje nerwy w lejcach

Jest jedynym wonic zaprzgw parokonnych w powiecie,
ale liczy, e wkrtce si to zmieni. Jak sam mwi, na t niszow
dyscyplin przyszed ostatnio bum. Pki co, zaliczajc wzloty i upadki,
dumnie reprezentuje gmin na zawodach poza regionem
Marcin Tokarz
W tym nietypowym sporcie jedzieckim zacz bra udzia
wraz synem, ktry peni rol luzaka. Wasnymi rkoma skonstruowa bryczk dostosowan
do zrnicowanego terenu, pokonywania ciasnych zakrtw i
gwatownego
hamowania.
Mieszkaniec Gostkowa zadebiutowa w Kujawsko-Mazursko-Mazowieckiej Lidze Zaprzgowej w 2010 roku, osigajc liczne
sukcesy. Kolejne sezony przyniosy komplikacje, ktre zmusiy go do uczestnictwa w odmiennej, niszej klasie zawodw.
Satysfakcja z wygranych startw
nie bya ju taka sama. Kierujc
si ambicj, postanowi zacz
od zera z zupenie now par
koni.
Meron i Mecenas to mode,
jeszcze nieokrzesane zwierzta.
Jak dotd zaliczyy dopiero trzy
nie do koca udane starty w zawodach. Jednak ich pan nie traci
wiary.
- Myl, e do przyszego sezonu uda mi si je opanowa - wry
Krzysztof Dzikowski, waciciel
Gospodarstwa Agroturystycznego w Gostkowie. - Na t chwil
potrafi da z siebie wszystko, ale
na treningach. Na zawodach, na
FOT.
NADESANE
ktrych panuje zgiek, pojawia

si stres, trac gow, a ja razem
z nimi. Wtedy jeszcze bardziej
si pesz, bo czuj moje nerwy w
lejcach, ale jedynie kwesti czasu
jest, jak dojrzej do godnej rywalizacji. Na razie ciesz si z kadego dobrze wykonanego manewru.
W zalenoci od rangi wystpw zespoy skadajce si z
wonicy, luzaka i koni maj przed
sob rne konkurencje. Na amatorskich czeka je, tzw. maraton,
czyli wykonanie po dwa przejazdy i nawroty na parkurze utrudnione przez liczne przeszkody i
trudn nawierzchni. Zdarza si,
e bryczka rozwija prdko rz-
du 50 km/h, a po chwili nastpuje

gwatowny zakrt lub hamowanie. Zawody profesjonalne, jak
np. Mistrzostwa Polski, wzbogacone s o kegle i czworobok.
Pierwsza konkurencja polega
na przejedzie pomidzy dwoma tyczkami stojcymi niewiele
szerzej ni rozstaw k bryczki.
Wtedy luzak, zazwyczaj odpowiedzialny za balansowanie pojazdu,
pozostaje w bezruchu. Druga za
dotyczy wykonywania manewrw
cofania czy prezencji chodu koni.
Ostatnie zadanie wymaga od
zwierzt szczeglnego skupienia i
spokoju - czego brak Meronowi i
Mecenasowi.
- Podczas tego zadania mogem liczy na haflingery, dwa

poprzednie konie, ktre niestety okazay si za niskie o 2 cm i
zostay zdeklasowane do kucw,
mimo e z nimi prawie zawsze
walczylimy o podium - ali si
Krzysztof Dzikowski, startujcy
z Dariuszem Zajcem, luzakiem
z zespou. - W niszej klasie wygrywalimy ju gadko. Byo za
atwo, wic oddalimy je w dobre
rce i zaczlimy szkoli kolejne
modsze.
Dyscyplina powoenia zaprzgami parokonnymi uchodzi za
jedn z bardziej wyjtkowych i
szykownych wrd sportw jedzieckich. Uczestnicy nosz eleganckie stroje, a zasady fair play
maj tu fundamentalne znaczenie.
- Obserwuj sportow scen
zaprzgow ju od czterech dziesicioleci i mog powiedzie, e
w Polsce mamy do czynienia z
rozwojem tego typu rywalizacji
szczeglnie w modzieowej kategorii wiekowej - zapewnia Marek
Zaleski, sdzia oglnopolskich
zawodw powoenia zaprzgami pojedynczymi, parokonnymi
i "czwrkami". - Podczas takich
startw nigdy nie brakuje emocji.
Jak w kadym sporcie zdarzaj si
wypadki, spektakularne sytuacje,
zawodnicy walcz z czasem, a niekiedy rwnie ze swoimi komi.
stu dobre.
Mona si umiechn, gdy
zobaczy si na cianie tabliczk
"nie plu na podog", ale wisiay
one naprawd w takich miejscach,
bo ludzie mieli zwyczaj plucia
pod piec. Co ciekawe, mona te
znale w tym miejscu bardziej
wspczesne rarytasy. Kustosz wystawy, dziki swoim podrom i
znajomociom, jest w posiadaniu
unikalnych banknotw z Iraku i
Afganistanu z podobiznami Saddam Husajna i Osamy bin Ladena.
- Mona je potraktowa z przymrueniem oka, bo przecie historia nie jest i nie musi by nudna - mieje si Adam Kozowski.
- Amerykanie wydali dwie serie
banknotw ze "zbrodniarzami", z
ktrymi walczyli i ktrych to poszukiwali. To jednak eksponat dla
goci z wikszym dystansem do
otaczajcej rzeczywistoci.
Pozyskiwanie kolejnych przedmiotw nie jest proste. Pomagaj
aukcje internetowe, ale na prawdziw perek mona natrafi czsto na pchlich targach lub jarmarkach ludowych. Zbieranie ich jest
dugotrwae i mudne, wic to zajcie dla prawdziwych pasjonatw.
- Niewiele wiemy o otaczajcej
nas rzeczywistoci, jeeli nie znamy naszej przeszoci - konkluduje
kustosz wystawy.
Doynki w
rytmie disco
wito Plonw w
gminie ysomice
odbdzie si
14 wrzenia
W tym roku mieszkacy bd

bawili si na terenie Zespou
Paacowo-Parkowego w ysomicach. Koncert zespou disco
polo "Milano" to gwna atrakcja imprezy.
Niedzielna biesiada rozpocznie si o godzinie 12.45. Po powitaniu goci przez wadze gminy odprawiona zostanie polowa
msza wita. W trakcie uroczystej czci doynek planowane s
przekazanie chleba przez starostw, symboliczne podzielenie si
nim, przemwienia goci i wyrnienia dla rolnikw-seniorw.
Pniej przyjdzie czas na rozstrzygnicie doynkowych konkursw m.in. na najlepsz nalewk i witacz doynowy. Na scenie
pojawi si modzie szkolna, ktrej wystpy urozmaic program
zabawy.
- O godzinie 16.00 bdzie
punkt kulminacyjny doynek mwi Agnieszka Jankierska-Wojda z Urzdu Gminy ysomice. Wystpi znany wszystkim zesp
disco-polo - Milano.
Po wystpie gwiazdy ogoszone zostan wyniki kolejnych konkursw, a do biesiady doynkowej
mieszkacw zaprosi zesp "Sex
Bomba". Niebo rozwietli si o
godzinie 20.00 dziki wystrzelonym fajerwerkom, ktre zakocz
oficjaln cz imprezy.
(WT)

GMINA ZAWIE WIELKA
Zagrajmy razem dla dzieci

To nie bdzie zwyky turniej, nie tylko z powodu szczytnej idei.
W skadzie kadej druyny znajdzie si jedna reprezentantka
Aleksandra Radzikowska
Wzorem ubiegych lat inicjatorzy turnieju chc kontynuowa
akcj Gramy Razem, ktra jest
wietn okazj do sportowej rywalizacji i integracji lokalnego
rodowiska. W tym roku rodki
zgromadzone podczas rozgrywek bd przeznaczone na zakup szkolnych podrcznikw
dla najmodszych mieszkacw
gminy, ktrzy objci s indywidualnym tokiem nauczania.
Jeszcze rok temu organizatorzy turnieju wyraali szczer nadziej, e wejdzie on na stae do
gminnego kalendarza imprez.
Dzi maj ju pewno, e tak
jest. Tegoroczna edycja zostanie
rozegrana zgodnie z tradycj na
boiskach przy Zespole Szk w
Tak w ubiegym roku zawodnicy walczyli o zwycistwo

w turnieju Gramy Razem.
Zejwsi Wielkiej.
- Wci mona zgasza swoje
druyny - mwi Andrzej Walczyski, inicjator akcji. - Czeka na
nie Piotr Grodzki z Urzdu Gmi-
Rolnicy zostan
docenieni
Coroczne doynki to jedna
z niewielu okazji nagrodzenia

gospodarzy za trud, ktry
wkadaj w swoj prac kadego dnia
W gminie Zawie Wielka ju od
dawna mona dostrzec pierwsze
oznaki zbliajcego si wita.
Konkurs na witacze doynkowe
zosta przez mieszkacw wsi
potraktowany powanie, dlatego rywalizacja jest w tym roku
niezwykle wyrwnana. Po raz
kolejny wykonawcy zaskoczyli
kreatywnoci i duym poczuciem humoru.
Doynki 30 sierpnia rozpocznie msza wita, ktra odbdzie
si w kociele pw. w. Stanisawa
Kostki w Zejwsi Wielkiej o godzinie 14:00. Po jej zakoczeniu
barwny korowd przejdzie ulic
Handlow sprzed Urzdu Gminy
do amfiteatru w Zejwsi Maej,
gdzie odbdzie si druga cz
imprezy - festyn.
- Przygotowalimy wiele atrakcji dla uczestnikw tego szczeglnego wita - mwi wjt gminy,
Jan Surdyka. - Zapraszam wszyst-
kich chtnych do zabawy, bymy

mogli wsplnie podzikowa za
zebrane w tym roku plony.
Najwaniejszy punkt imprezy
to wystp zespou Trubadurzy,
ktry gociom gminnych doynek zaprezentuje si o godzinie
17:15. Formacja znana jest z takich hitw, jak: Znamy si tylko
z widzenia, Przyjed mamo na
przysig czy Kasia. Poza tym
odbdzie si te jubileuszowy
koncert Gminnej Orkiestry Dtej,
bd wystpy solistw i zespow
piewaczych, zabawy, konkursy,
ogoszenie wynikw rywalizacji o miano najadniejszych witaczy i wiecw doynkowych
oraz mnstwo atrakcji dla dzieci
i pyszny poczstunek. Zabawa taneczna rozpocznie si o godzinie
21:00 i skoczy si a dwie godziny po pnocy.
(AR)
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
ny Zawie Wielka, ktry wspiera

finansowo nasz akcj. Chcemy
pokaza, e grajc razem mona
realizowa szczytne cele. Idea ducha sportu od zawsze jest niero-
zerwalnie zczona z ide pomagania innym. Udaje si to robi

na wiele sposobw - take grajc
w pik. Nasz turniej nie jest jedynie zjednoczeniem lokalnego
rodowiska administracyjnego i
spoecznego.
Tradycyjnie ju swoje druyny do rozgrywek zgaszaj, m.in.
Urzd Gminy Zawie Wielka,
rodzice, nauczyciele i uczniowie.
W tym roku po zielonej murawie
bd biega take przedstawiciele
Poza Toru. Ch gry wyraziy
te druyny Starostwa Powiatowego w Toruniu i ekipa przedstawicieli Sejmiku Wojewdztwa
Kujawsko-Pomorskiego.
Rywalizacja bdzie si toczy
systemem pucharowym z podziaem na dwie grupy. Losowanie
nastpi 13 wrzenia przed rozpoczciem imprezy, ktrej pocztek
ustalono na godzin 10:00. Ciekawostk jest fakt, e w wyjciowej

szstce naley wystawi przynajmniej jedn kobiet. W przypadku niesprzyjajcej pogody
turniej zostanie przeniesiony do
hal sportowych w Zespole Szk
w Zejwsi Wielkiej oraz w Zespole
Szk w Grsku.
W ubiegym roku najlepsza
okazaa si druyna nauczycieli.
Czy potwierdz swoj sportow
klas? Do udziau w zawodach
i dopingowania zapraszaj: wjt
gminy Zawie Wielka Jan Surdyka, radny powiatowy i inicjator
imprezy - Andrzej Walczyski
oraz Robert Swiontek Brzezinski,
dyrektor Zespou Szk w Zejwsi
Wielkiej.
a.radzikowska@pozatorun.pl
Najpikniejsze zagrody
ju wybrane
Znamy ju zwycizcw gminnego etapu
konkursu Pikna zagroda. Rywalizacja bya zacita
Do tegorocznej edycji organizowanej przez: Starostwo Powiatowe w Toruniu, urzdy

gmin powiatu toruskiego oraz
Powiatowy Zesp Doradztwa
Rolniczego w Chemy, zgosio
si jedenacie osb. Zadbany i
oryginalny ogrd to coraz czciej wizytwka polskich gospodarstw
Tylko dwie kandydatury ubiegay si o laur w kategorii dziaki
siedliskowej, a dziewi rywalizowao o tytu najlepszej w gminie
dziaki ogrodniczej.
- Zaoeniem konkursu jest
podniesienie estetyki polskiej wsi
- mwi Paulina Zakierska, podinspektor ds. promocji i pozyskiwania rodkw zewntrznych
Urzdu Gminy Zawie Wielka. - Komisja przekonaa si, jak
bardzo obszary wiejskie zmieniy
si na przestrzeni ostatnich lat.
Wszystkie ogrody zgoszone do
konkursu w tym roku wzbudziy
zachwyt jury i s wiadectwem
pasji oraz ogromu pracy, ktr w
utrzymanie wkadaj ich posiadacze.
Kada z zagrd w inny sposb prezentuje pikno zielonych

przestrzeni. Praca w ogrodzie czy
przydomowej dziace nie jest dla
wacicieli tylko przykrym obowizkiem, lecz take form realizacji wasnych marze i aktywnego wypoczynku. Skutkuje to nie
tylko zadban i zagospodarowan
przestrzeni, ale take przemylanymi projektami - ciekami
rolinnymi czy skalniakami i ich
perfekcyjn realizacj. Niemal
kady z ogrodw zgoszonych
do konkursu okaza si ciekaw
kompozycj przestrzenn z umiejtnie dobran tonacj kolorw i
gatunkw rolin. Komisja gminna
musiaa jednak wybra najlepsze
z nich.
- Po burzliwych dyskusjach
i wnikliwej analizie zrobionych
zdj komisja zadecydowaa o zakwalifikowaniu do kolejnego etapu dziaki siedliskowej Mirosawy
i Andrzeja Supczewskich z Grska - dodaje Paulina Zakierska.
- W kategorii ogrdka przydomowego zwyciyli Ewa i Krzysztof Dusza z Gutowa. Wszystkim
uczestnikom dzikujemy za mie

przyjcie i zaprezentowanie swoich ogrodw. Zwycizcom gratulujemy, a pozostaym uczestnikom yczymy powodzenia w
przyszorocznej edycji.
Osoby, ktre zgosiy swj
udzia w konkursie to:
1. Mirosawa Supczewska,
Grsk
2. Renata Pietras, Gutowo
3. Angelika Ostrowska, Rzczkowo
4. Ewa i Krzysztof Dusza, Gutowo
5. Danuta Kruewska, Rzczkowo
6. Urszula Lewandowska,
Grsk
7. Regina Satawa, Grsk
8. Anna Harabia, Grsk
9. Anna Gurzyska, Czarne
Boto
10. Edyta i Wojciech Stefascy,
Czarne Boto
11. Boena i Micha Przepierscy, Czarne Boto
(AR)

REKLAMA

GMINA OBROWO
Medalow form wykuwaj u nas

Klub A&W Team Obrowo by wsporganizatorem
zgrupowania kadry Polski kadetw w kickboxingu
zawodnicy mogli rwnie zaczerpn troch z kultury naszego regionu. W planie obozu byy
bowiem wycieczki do instytucji
kulturalnych w naszym regionie
m.in. w Muzeum Etnograficznym w Toruniu.
Tomasz Wicawski
Modzi adepci sztuk walki trenowali od 20 do 24 sierpnia w
naszym regionie. Ich baz by
Zesp Szk CKU w Gronowie.
Reprezentanci klubu z powiatu
toruskiego s w gronie zawodnikw, ktrzy reprezentowali
bd nasz kraj na mistrzostwach wiata w Rimini we
Woszech.
- Staralimy si zapewni
naszym gociom jak najlepsze
warunki przygotowa - mwi
Andrzej Maciusiewicz, trener
i zaoyciel klubu A&W Team
Obrowo. - Kadra wiczy przed
najwaniejsz imprez sezonu,
ktra odbdzie si w dniach 6-14
wrzenia. Miejmy nadziej, e
w starciu ze wiatow czowk
nasi reprezentanci poka pazur
do walki i wrc do kraju z tarcz, a nie na tarczy.
Zdaniem przedstawicieli kadry szkoleniowej naszej reprezentacji, szanse na to s.
- W zawodnikach drzemie
duy potencja - mwi Rafa Mazurowski, trener kadry kadetw.
- W sztabie jestemy zgodni, e
poziom wyszkolenia modych
zawodnikw jest wysoki, a przygotowania id w dobrym kierunku. Sparingi potwierdzaj nasze
przypuszczenia.
Zgrupowanie byo moliwe do
przeprowadzenia dziki uprzejmoci dyrektora Zespou Szk
Inwestycja daje efekty
Klub A&W Team Obrowo ma coraz lepsz mark w polskim kickboxingu.
CKU w Gronowie - Zbigniewa

Piotrowskiego. Kadrowicze i ich
trenerzy podkrelali rwnie zaangaowanie innych osb.
- Zgrupowanie miao na celu
sprawdzenie formy zawodnikw
i wytypowanie reprezentantw
Polski - mwi Agnieszka Turchan, trenerka kadry. - Dziki
cikiej pracy Agnieszki i Piotra Dbrowskich zgrupowanie
przebiegao sprawnie. Wysoko
oceniam zaplecze sportowe i logistyczne.
Od nas te jad
Wrd najlepszych zawodnikw, ktrzy otrzymali nominacje
do reprezentacji Polski, jest Kacper Dbrowski, zawodnik druyny z Obrowa.
Oprcz kadetw do mistrzostw wiata przygotowywali si rwnie juniorzy z Klubu
A&W Team Obrowo. Brali oni
udzia w zgrupowaniach kadry
narodowej w Orodkach Przy-
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
gotowa Olimpijskich w Spale

oraz Cetniewie. Do reprezentacji
Polski juniorw zostali powoani
Karolina Mychlewicz, Szymon
Wrblewski oraz Jakub Dbrowski.
- Miejmy nadziej, e cika praca zaowocuje wysokimi
miejscami podczas imprezy docelowej - mwi Piotr Dbrowski,
ojciec dwch reprezentantw
kraju, wsporganizator obozu w
powiecie toruskim.
Poza treningami w Gronowie
- Cieszymy si, e nasz klub

odgrywa istotn rol na polskiej
mapie kickboxingu - mwi Andrzej Wieczyski, wjt gminy
Obrowo. - Gocilimy w naszej
gminie zawodnikw podczas turniejw rangi mistrzowskiej. Sami
te doczekalimy si reprezentantw, ktrzy bd rozsawiali nasz
graj za granic. Jestem pewien, e
z Woch wrc z medalami. Jako
samorzd nadal bdziemy wspierali klub rodkami finansowymi.
To inwestycja w modzie, czyli
najlepsza z moliwych.
Trenerzy klubu A&W Team
rwnie s dobrej myli.
- Zgrupowania pokazuj, e
nasi reprezentanci nie maj si
czego wstydzi - mwi Andrzej
Maciusiewicz. - Zdobywali ju
zreszt medale na imprezach
zagranicznych, wic teraz trzeba
tylko potwierdzi dobr dyspozycj. Sporty walki s doskona
szko charakteru. Medale nie s
najwaniejsze, bo rwnie istotna
jest umiejtno przyjmowania
poraek z pokor.
Debiutancki sezon Unikatu

I liga futsalu zagoci w powiecie toruskim. Druyna z Osieka ju
we wrzeniu zagra pierwszy mecz w drugiej klasie rozgrywkowej w Polsce
Tomasz Wicawski
Halowa odmiana piki nonej
jest coraz popularniejsza w naszym regionie. Powstaj ligi
gminne, w ktrych rozpoczynaj wiejskie zespoy. Ambicje i zaangaowanie kilkunastu osb
mog jednak sprawi, e realna
jest rywalizacja z zespoami z
duych miast.
Rywalami Unikatu Osiek w
pierwszym sezonie w profesjonalnej lidze piki halowej bd m.in.
zespoy z Warszawy, odzi, Gdaska, Biaegostoku czy Gniezna.
Start w rozgrywkach wie si ze
sporymi nakadami. Nie byby
moliwy bez zaangaowania firmy Unikat Water oraz wsparcia
Urzdu Gminy Obrowo.
- Licencj na start w I Lidze
Pnocnej otrzymalimy 16 lipca mwi Marcin Budzisz, prezes klubu z Osieka i waciciel firmy Unikat. - Od tamtej pory prowadzimy
intensywne dziaania nad skompletowaniem jak najsilniejszego
skadu. Zesp nie gra ze sob
wiele, bo w obecnym skadzie
osobowym wystpuje dopiero
od jesieni ubiegego roku. Prawdziwym przetarciem bya dla nas
"Liga Orlika z Poza Toru". Teraz
chcemy sprbowa swoich si w
Zawodnicy z powiatu toruskiego bd rozgrywali swoje

mecze na hali w Grbocinie.
rozgrywkach oglnopolskich.
Inauguracyjny mecz w I lidze
zesp z gminy Obrowo rozegra
21 wrzenia z AZS KU Uniwersytetu W-wy. Mecz rozegrany
zostanie na hali Zespou Szk w
Grbocinie, bo ona spenia warunki stawiane przez PZPN. Do
koca sezonu zawodnicy z Osieka bd grali jako gospodarze na
tym obiekcie.
- Nie moemy poda jeszcze
penego skadu, w ktrym bdziemy grali we wrzeniu - wskazuje
Marcin Budzisz. - Negocjacje
z kilkoma zawodnikami nadal
FOT. MACIEJ
PAGAA
trwaj. Pki co doczyli do nas

Bartek Elwartowski i Wojciech
Zieliski z FC Toru oraz Mateusz Koczalski, ktry reprezentowa barwy Red Devils Chojnice.
W przeszoci w toruskim klubie gra rwnie inny z naszych
zawodnikw - Damian Matusiak.
Czarny ko?
To najbardziej dowiadczeni
zawodnicy, ktrzy musz jednak
si ze sob zgra. Trzon zespou
stanowi pikarze nieznani szerzej
w kraju. Do tej pory rywalizowa-
li oni w rozgrywkach gminnych i

"Lidze Orlika z Poza Toru", zmaganiach majcych zasig powiatowy.
W dotychczas rozgrywanych
sparingach zesp nie wypad imponujco, ale wszyscy wiedz, e
czas jest sprzymierzecem druyny z Osieka.
- Wiadomo, e nie bdziemy
faworytem ligi - mwi Damian
Matusiak, zawodnik Unikatu
Osiek. - Ten sezon przeznaczony
bdzie na ogranie si. Bdziemy
walczyli, eby postawi jak najtrudniejsze warunki wszystkim
rywalom. Trudno jednak mwi
o konkretnych celach i miejscach,
o ktre powinnimy walczy.
Wszystko zweryfikuje boisko. To,
e wielu pikarzy z naszego skadu
jest nieznanych szerszej publicznoci, to nawet lepiej. Bdziemy
mieli w rkach element zaskoczenia.
Twardo stpaj po ziemi
Zawodnicy, sztab szkoleniowy i wadze klubu podkrelaj,
e start w I lidze bdzie sporym
wyzwaniem logistycznym i sportowym.
- Dooymy wszelkich stara,
eby mu sprosta - deklaruje Marcin Budzisz. - Na boisko w obu
zespoach wychodzi rwna ilo

zawodnikw. Musimy nabra dowiadczenia, a na pewno bdziemy gronym rywalem dla naszych
konkurentw.
Zadowolenia nie kryje rwnie
jeden z najbardziej znanych dziaaczy futsalu w naszym regionie.
- Ciesz si, e zesp z naszego regionu bdzie gra na tym
poziomie rozgrywkowym - mwi
Jarosaw Gryckiewicz, czonek
Komisji Futsalu i Piki Plaowej
PZPN. - Wiele osb gra w kujawsko-pomorskim na rnych
salach, a rozgrywki miejskie w
Toruniu ciesz si ogromn popularnoci. Trzeba wykorzysta
zainteresowanie dyscyplin i
przeku je na sukces poszczeglnych zespow.
"Poza Toru" postanowi obj
patronatem medialnym wystpy
zespou Unikat Osiek w I Lidze
Pnocnej Futsalu. Na naszej stronie internetowej www.pozatorun.
pl moecie spodziewa si relacji
ze spotka druyny z powiatu
toruskiego i galerii zdj. Przypominamy, e pierwszy mecz
odbdzie si ju 21 wrzenia.
Wszystkich serdecznie zapraszamy do Grbocina.
numer 12(73)/2014
ISSN 1734-2066
WIADOMOCI
RELACJE
KOMENTARZE
www.powiattorunski.pl
INWESTYCJE
Powiat w rozbudowie
Biecy rok w powiecie toruskim upywa pod znakiem bardzo duej liczby inwestycji. Wystarczy poda, e na wszystkie zadania inwestycyjne
ju zrealizowane, bd wchodzce w faz realizacji powiat wyda a 24,3 mln z! Jednak zaledwie co trzecia zotwka z tej kwoty bdzie pochodzia
z powiatowego budetu, gdy 65% inwestycji bdzie sfinansowanych ze rde zewntrznych, ktre powiat toruski skutecznie wykorzystuje.
Wysoko rodkw na inwestycje wynika po pierwsze, z rozpoczcia prac przy trzeciej, najduszej drodze rowerowej Toru-Chema
z odgazieniem do Kamionek Maych, po drugie za z maksymalnego wykorzystania rodkw unijnych z koczcej si aktualnie perspektywy
finansowej, z rezerw ministerialnych oraz rodkw rzdowych. Dziki temu kade z zada realizowanych przez powiat zyskuje now, wysz
jako ku zadowoleniu mieszkacw powiatu, korzystajcych z powiatowych obiektw i usug
Szkoa Muzyczna w Chemy. W wyremontowanym i zaadaptowanym budynku dawnej Villi Novej swoj now siedzib
ma Szkoa Muzyczna. Koszt remontu czci dydaktycznej wynis blisko 800 tys. z
Sala koncertowa Szkoy Muzycznej w Chemy. Koczy si

przebudowa pozostaej czci Villi Novej powstaje tu sala
koncertowa na 200 osb, z ktrej poza uczniami szkoy, bd
mogli korzysta mionicy muzyki z Chemy i okolic. Koszt remontu to 1,3 mln z
Boiska w Zespole Szk w Chemy. Szkoa wzbogacia si

o dwa boiska wielofunkcyjne o nawierzchni poliuretanowej.
Jedno z nich suy mionikom piki nonej i koszykwki, na drugim mona zagra w pik rczn czy tenisa. Koszt wybudowania obu boisk wynis 750 tys. z
Plac Apelowy w Zespole Szk w Chemy. Za 95 tys. z stary,

zniszczony asfalt wymieniono na utwardzenie z kostki granitowej
Wizualizacja budynku Komisariatu w Dobrzejewicach. Starostwo

Powiatowe w Toruniu wsparo kwot 20 tys. z remont Komisariatu
w Chemy. Kolejnych 100 tys. z z powiatowej kasy przeznaczono
na rozpoczcie inwestycji przygotowanie dokumentacji technicznej Komisariatu w Dobrzejewicach. Budowa rusza w roku 2015
Aula w Zespole Szk CKU w Gronowie. Do kompleksu szkolnych budynkw dobudowano wielofunkcyjn aul, ktra posuy nie tylko do celw dydaktycznych bd w niej organizowane take imprezy kulturalne. Za wybudowanie obiektu powiat
toruski zapaci cznie ponad 1,7 mln z
Warsztaty w ZS, CKU w Gronowie. Termomodernizacja oraz

zainstalowanie ogrzewania promiennikowego wraz z kolektorami sonecznymi za blisko 800 tys z. pozwoliy obniy koszty
ogrzewania budynku. Po adaptacji i wyposaeniu pomieszcze
powstan tu sale wykadowe, pracownie eksploatacji pojazdw rolniczych i pracownie kontroli maszyn rolniczych. Prace te
zaczn si jeszcze w tym roku i pochon 820 tys. z
DPS Dobrzejewice. Gwn inwestycj termomodernizacyjn

bdzie wymiana caego systemu ogrzewania i przygotowania
ciepej wody uytkowej, na system oparty o gbinow pomp
ciepa. Taki system ogrzewania od 3 lat sprawdza si w DPS
w Pigy, przynoszc wymierne efekty w postaci zmniejszenia
kosztw ogrzewania Domu. Koszt wykonania takiego systemu
wynosi blisko 1,6 mln z
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Chemy. Gwne

prace modernizacyjne rozpoczto kilka lat temu. Dzi najbardziej widoczna jest nowa elewacja oraz nowe, drewniane okna.
By dostosowa budynek dla osb niepenosprawnych przy wejciu od strony ogrodu zamontowano wind. Zaplanowano rwnie adaptacj pomieszcze kondygnacji oraz wydzielenie sal
wystawienniczych wraz z izb muzealn
(KM)
2 Powiat Toruski,
sierpie 2014
INWESTYCJE
Po nowym asfalcie
Powiat toruski aktywnie dziaa na rzecz poprawy bezpieczestwa uytkownikw ruchu drogowego. Przebudowy i remonty powiatowych
drg maj na celu nie tylko popraw komfortu podrowania ale rwnie poszerzenie i popraw parametrw nonoci nawierzchni, co
ma kluczowe znaczenie w komunikacji i transporcie towarw. Dodatkowymi elementami poprawiajcymi bezpieczestwo na drogach, s
budowane przez powiat we wsppracy z gminami chodniki i cigi pieszo-rowerowe. Wsplne finansowanie zada pozwala atwiej siga po
rodki zewntrzne umoliwiajc tym samym szerszy zakres prac
Na zdjciu po lewej: rozbirka mostu drogowego w Zajczkowie. Wraz z robotami mostowymi wykonawcy przeprowadz prace
zwizane z modernizacj drg dojazdowych
Na zdjciu po prawej: prace przy ukadaniu przepustu na cieku wodnym w Zarolu Cienkim
Termin oddania obydwu obiektw do uytku przewidziano na pocztek listopada 2014 r., a czna warto zada wyniesie 1,8 mln z
Roboty ziemne przy budowie drogi rowerowej Toru-Chema

z odgazieniem do Kamionek Maych. Najwikszy postp prac
zauwaalny jest na odcinkach Papowo Osieki-ysomice, Zakrzewko-Tylice oraz Morczyny-Kamionki Due, gdzie pooono ju nawierzchni bitumiczn. Warto cakowita zadania wyniesie a
16,8 mln z. Termin ukoczenia prac wyznaczono na 15.06.2015 r.
Prace modernizacyjne na 10,5 km odcinku cigu komunikacyjnego Kamionki Mae-Kamionki Due-Turzno za prawie 3,4 mln z
zakocz si 31.10.2014 r. Rozpoczyna si take remont drogi
powiatowej Rozgarty-Grsk na dugoci ponad 2 km za prawie
500 tys. z, ktry nie tylko poprawi komfort jazdy, ale rwnie
rozwie problem powstawania zastoisk wodnych po opadach
Do koca padziernika, przy wsparciu finansowym gmin, na terenie powiatu toruskiego zostanie wybudowanych 11,3 km nowych
cigw pieszo-rowerowych za kwot 1,5 mln z. Chodniki i cigi pieszo rowerowe, w zalenoci od lokalizacji, zostan zrealizowane
w dwch technologiach: z kostki brukowej lub masy mineralno-bitumicznej. W przewaajcej czci, zadania te realizowane s
w miejscach szczeglnie niebezpiecznych, o duym nateniu ruchu
Na zdjciu po lewej: budowa chodnika na drodze 2019C Chema-Brchnowo-Piga
Na zdjciu po prawej: budowa chodnika w ubiance, na trasie ubianka-Zamek Bierzgowski-Czarne Boto
Trwajce roboty przy wykonaniu odnw drg powiatowych pochon prawie 1 mln 250 tys z. Dziki nieskomplikowanym pracom nawierzchniowym, na odcinkach o cznej
dugoci ponad 8,5 km, poprawi si przede wszystkim komfort podrowania dla mieszkacw jak i pozostaych uytkownikw ruchu. Zadania zostan przeprowadzone
m.in. w gminie: Czernikowo, Obrowo, ubianka, ysomice, Lubicz, Chema oraz w miecie Chema. W przypadku zadania realizowanego na drodze nr 2018C BiskupiceBrchnowo dofinansowanie gminy ubianka signie 25%, natomiast prace na drodze nr 2028C Zakrzewko-Tylice zostan wsparte rodkami gminy ysomice w wysokoci
(SK)
50% zadania
AKTUALNOCI
wito naszych policjantw

22 lipca 2014 r., na Rynku Staromiejskim w Toruniu, funkcjonariusze Komendy Miejskiej Policji w Toruniu uroczycie obchodzili
wito Policji, w tym roku poczone z obchodami 95. rocznicy powoania w dniu 24 lipca 1919 r. polskiej Policji Pastwowej
Uroczyst msz wit w intencji policjantw i ich rodzin w Bazylice Katedralnej w. Jana Chrzciciela i w. Jana Ewangelisty w Toruniu poprzedzi przemarsz
funkcjonariuszy z Rynku Nowomiejskiego. Po mszy odby si uroczysty Apel na
Rynku Staromiejskim w Toruniu.
W uroczystociach uczestniczyli Wiceminister Spraw Wewntrznych Grzegorz
Karpiski, Komendant Wojewdzki Policji w Bydgoszczy insp. Krzysztof Zgobicki
i wadze samorzdowe - Marszaek Piotr
Cabecki, Prezydent Micha Zaleski, Starosta Mirosaw Graczyk oraz burmistrz i wjtowie podtoruskich gmin.
Po zoeniu przez dowdc uroczystoci meldunku oraz podniesieniu flagi pastwowej nastpio wrczenie odznacze
i nominacji na wysze stopnie subowe.
102 funkcjonariuszy odebrao akty mianowania na wysze stopnie policyjne, natomiast awanse na wysze stopnie subowe
otrzymao 210 policjantw z liczcego prawie 600 funkcjonariuszy garnizonu toruwww.powiattorunski.pl
skiego. Srebrny Medal Za Zasugi dla Policji

z rk Wiceministra Spraw Wewntrznych
Grzegorza Karpiskiego otrzyma Starosta
Toruski Mirosaw Graczyk.
Z kolei Starosta Toruski uhonorowa
nagrod rzeczow wyrniajcych si policjantw pracujcych na rzecz powiatu
toruskiego: podkom. Szymona Bartni-
W uroczystej oprawie wita Policji funkcjonariusze, ktrzy wyrnili si w czasie suby

na terenie powiatu toruskiego, otrzymali nagrody z rk Starosty Mirosawa Graczyka
ka, podkom. Krzysztofa Dankowskiego,

asp. Grzegorza Lewandowskiego oraz
sier. sztab. Dariusza Basiewicza. Nagrody
przyznali policjantom rwnie Burmistrz
Miasta Chemy oraz wjtowie.
Majc na uwadze dobro i bezpieczestwo mieszkacw, Starostwo Powiatowe
w Toruniu cile wsppracuje z Komend
Miejsk Policji w Toruniu. Dowodem na to
jest nietypowe spotkanie jakie miao miejsce w Starostwie 1 sierpnia 2014 r. Starosta Mirosaw Graczyk, goci maestwo
z Torunia, ktre pomogo uj nietrzewego kierowc. Para, podejrzewajc, e
mczyzna kierujcy samochodem marki
opel moe by pijany, skontaktowaa si
z policj i relacjonowaa dyurnemu lokalizacj auta, za ktrym pojechali. Kierowca
zatrzyma si przed jedn z posesji w Grabowcu i zosta ujty przez patrol jeszcze
w pojedzie. Badanie wykazao prawie
4 promile alkoholu w jego organizmie.
Mieszkaniec gminy Lubicz zosta zatrzymany w policyjnym areszcie do chwili
wytrzewienia. Dopiero nastpnego dnia

wieczorem moliwe byo postawienie mu
zarzutu kierowania pojazdem w stanie nietrzewoci, a prokurator naoy na niego
dozr policyjny i zakaz opuszczania kraju.
Starosta gratulowa bohaterskiej parze nienagannej postawy i wraliwoci.
Wioletta Dbrowska
rzecznik KMP w Toruniu
Starosta podzikowa maonkom za czujno

i szybk reakcj oraz yczy sukcesw w yciu
osobistym i zawodowym. W celu uhonorowania ich godnej naladowania postawy ufundowa nagrod rzeczow
3 Powiat Toruski,
sierpie 2014
POWIAT W UNII
Aktywni Bez Ogranicze nowy projekt realizowany przez powiat toruski

Dziki dofinansowaniu Ministra Pracy i Polityki Spoecznej Powiat Toruski poprawi integracj spoeczn osb
z zaburzeniami psychicznymi. Projekt pn. Aktywni Bez Ogranicze przygotowany przez Dom Pomocy Spoecznej
w Pigy w odpowiedzi na konkurs ogoszony przez Ministra Pracy i Polityki Spoecznej uzyska pozytywn ocen
merytoryczn
17 lipca 2014 r. powiat toruski zawar
z Ministrem Pracy i Polityki Spoecznej
umow o wsparcie realizacji zadania publicznego w ramach Programu Ministra
Pracy i Polityki Spoecznej Oparcie spoeczne dla osb z zaburzeniami psychicznymi edycja 2014. Zadanie realizowane
jest w Domu Pomocy Spoecznej dla osb
przewlekle psychicznie chorych w Pigy,
w okresie od czerwca do padziernika
2014 r. Koordynatorem zadania jest powiat toruski.
Warto zadania to 60 tys. z, z czego 48
tys. z stanowi dotacja Ministerstwa Pracy i
Polityki Spoecznej, a pozostae 12 tys. z to
rodki wasne powiatu toruskiego. W ramach projektu zaplanowano m.in. zajcia
relaksacyjno-integracyjne, psychoterapi i
muzykoterapi. Przewidziano take aktywn integracj, w ramach ktrej planowane
s liczne wycieczki turystyczne, wyjazdy do
miejsc kultu religijnego (Szymbark, Grudzidz, Liche) oraz orodkw nauki i kultury (Piwnice, Toru, Bydgoszcz). Adresatami
zadania s nie tylko mieszkacy Domu Pomocy Spoecznej w Pigy, ale take dzieci i
modzie ze szk podstawowych, seniorzy
z gminy ubianka oraz uczestnicy rodowiskowego Domu Samopomocy w Chemy.
A efekty? Mieszkacy DPS jeszcze dzi
yj wspomnieniami dwch wycieczek,
ktre ju si odbyy. W poniedziakowy poranek 28.07.2014 r., pod hasem Wsplnie
z ssiadami, uczestnicy projektu udali si
na wycieczk do Sanktuarium Maryjnego
w Licheniu. 15-osobowa grupa seniorw
z gminy ubianka oraz mieszkacy Domu
Pomocy Spoecznej wsplnie spdzili czas
na zwiedzaniu kocioa w. Doroty, w ktrym prawie ptora wieku znajdowa si
cudowny obraz Matki Boskiej Licheskiej.
Wspili si na 25-metrowe wzniesienie
Golgota zwiedzajc liczne groty i kaplice,
zaczerpnli wod z powiconego rdeka oraz w skupieniu i modlitwie uczestniczyli w mszy witej w bazylice. Celem
kolejnego wyjazdu (14.08.2014 r.), na ktry zgodnie z myl przewodni Tacy sami
Wsplny wyjazd pozwoli nawiza nowe znajomoci i przyjanie, a jego uczestnicy ju w autokarze planowali dalsze wyjazdy i spotkania w niedalekiej przyszoci.
DZIA ROLNY
Okresowa emerytura
rolnicza
Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia
Spoecznego informuje o moliwoci ubiegania
si o przyznanie
okresowej eme-
rytury rolniczej.
Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia
11 maja 2012 r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz
niektrych innych ustaw (Dz. U.
z 2012 r. poz. 637) osobie, ktrej
upyn okres, na jaki zostaa przyznana jej przez Agencj Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa renta
strukturalna, a ktra nie osigna
jeszcze wieku emerytalnego, przysuguje okresowa emerytura rolnicza do
dnia osignicia tego wieku. Okresowa emerytura rolnicza ma wysoko
emerytury podstawowej, bez wzgldu na okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

W zwizku z tym osoby zainteresowane, ktre utraciy prawo do renty
strukturalnej, a ktre nie osigny
wieku emerytalnego, mog zwrci
si do Oddziau Regionalnego lub
Placwki Terenowej Kasy, waciwych
ze wzgldu na miejsce zamieszkania,
z wnioskiem o przyznanie prawa do
okresowej emerytury rolniczej. Do
wniosku powinna by doczona kopia decyzji ARiMR przyznajcej rent
strukturaln.
Blisze informacje na temat okresowej emerytury rolniczej znajduj si na stronie internetowej
www.krus.gov.pl w zakadce zadania
wiadczenia.
OR KRUS w Bydgoszczy
Wielk atrakcj byo zobaczenie najwikszego koncertujcego fortepianu wiata, najduszej deski wiata, stou noblisty przy ktrym siedzia Lech Wasa, a wejcie do domu do gry nogami
zakrcio wszystkim w gowach.
zaproszono uczestnikw rodowiskowego

Domu Samopomocy w Chemy, by skansen w Szymbarku. W tym szczeglnym
miejscu turyci zapoznali si z histori,
jzykiem i kultur Kaszub oraz zwiedzili
z przewodnikiem replik dworku kaszubskiego, dom trapera kaszubskiego przywieziony z Kanady, dom powstaca polskiego
z Adampola w Turcji i drewniany kociek
pod wezwaniem w. Rafaa Kalinowskiego.
W zadumie uczestnicy wycieczki zwiedzili
take bunkier Gryfu Pomorskiego z czasw
okupacji, z dwikow symulacj ataku
bombowego. Wsplny wyjazd podopiecznych DPS w Pigy i modszych wiekiem
uczestnikw DS w Chemy udowodni,
e bez wzgldu na wiek i niepenosprawno wsplne przeycia wyzwalaj uczucie
radoci, zadowolenia, empatii i chci dalszych spotka cel wycieczki osignity.
Poza penymi atrakcji wycieczkami
dziki rodkom pozyskanym z budetu
pastwa, DPS w Pigy zosta wyposaony
w nowe tablice informacyjne, stojaki reklamowe, cyfrowy aparat fotograficzny,

drobny sprzt sportowy, pawilon ogrodowy, stoliki i krzesa skadane, a take pyty
z muzyk relaksacyjn, gry dydaktyczne
i inny sprzt, niezbdny do realizacji zada przewidzianych w projekcie. Mamy
nadziej, e wszystkie one poprawi
aktywizacj i integracj spoeczn podopiecznych Domu z mieszkacami Pigy,
gminy ubianka i powiatu w rnym wieku
i o rnym stopniu niepenosprawnoci.
Projekt Aktywni bez ogranicze jest
odpowiedzi na wyraane przez mieszkacw DPS osoby zagroone wykluczeniem spoecznym ze wzgldu na dugotrwa chorob oraz niepenosprawno
potrzeby integracji spoecznej, udziau
w zajciach relaksacyjnych, psychoterapeutycznych, psychoruchowych. Dzi, na
pmetku realizacji zadania, jest ju pewne, e dotychczasowe dziaania to krok w
dobrym kierunku.
(MG)
POWIAT W UNII
Wyprawka dla EU-geniusza

Cho wakacje jeszcze w peni, nasz EU-geniusz ma pene
rce roboty, by od wrzenia ruszyy zajcia dodatkowe dla
uczniw
EU-geniusz i szkoa tajemnic to projekt realizowany przez Starostwo Powiatowe w Toruniu w partnerstwie z 8 gminami powiatu. Jest wspfinansowany ze
rodkw unijnych. Jego warto to ponad
3 mln z, ktre przyczyni si do realizacji
gwnego celu, jakim jest poprawa wynikw egzaminw gimnazjalnych i maturalnych w powiatowych szkoach.
Jeszcze przed wakacjami zostaa rozpoczta procedura przetargowa na wyonienie nauczycieli, ktrzy poprowadz zajcia
w projekcie. W roku szkolnym 2014/2015
do zrealizowania jest ponad 25 tysicy godzin zaj w 19 szkoach biorcych udzia
w EU-geniuszu. W odpowiedzi na przetarg,
skadajcy si z 510 czci, bo tylu potrzeba nauczycieli do przeprowadzenia zaj,
o wartoci ponad 1,5 mln z wpyny a
2654 oferty.
Kocwk wakacji EU-geniusz przeznaczy na zakup szkolnej wyprawki. Za prawie
200 tysicy z, szkoy zostan wyposaone

w materiay dydaktyczne niezbdne do
efektywnego prowadzenia zaj. Obok
sprztu multimedialnego, laptopw, aparatw fotograficznych, oprogramowania
do tablic interaktywnych, czy podrcznikw zakupiono take instrumenty muzyczne, gry planszowe, elementy scenografii
teatralnej, mikroskopy, lunety i wiele innych.
Uczniowie liceum swoj wakacyjn lab
powicili na zdobywanie pierwszego dowiadczenia zawodowego. W lipcu i sierpniu 46 uczniw odbyo sta zawodowy
u pracodawcw. Miejsca staowania byy
rne od salonw kosmetycznych przez
biura ochrony, sekretariaty firm po place
budowy. Ich wybr nie by przypadkowy,
gdy uczniowie przed staami skorzystali
z usug doradcw zawodowych, ktrzy dla
kadego opracowali indywidualny scenariusz edukacyjno-zawodowy.
(DR)
4 Powiat Toruski,
siepie 2014
SPORT
Beatlesowskie rytmy w Osieku nad Wis

16 sierpnia 2014 r. ju po raz szsty spotkali si fani wielkiej czwrki z Liverpoolu oraz biegw i marszw Nordic Walking
Do sportowej rywalizacji stano tym
razem 220 zawodnikw, w tym zwikszajca si z roku na rok liczba startujcych z gminy Obrowo. Najmodszym
uczestnikiem by 3,5-letni Ada abicki,
najstarszym 66-letni Gabriel Skowroski.
Podobnie jak w ubiegym roku,
miejscem startu Camus Cross for the
Beatles oraz mety by rodowiskowy
Dom Samopomocy pooony nad malowniczym jeziorem w Osieku nad Wis. 8,2 km trasa wioda przez Dzikowo
do Smogorzewca na ulic The Beatles
i z powrotem.
W biegu wrd panw najszybciej dotar do mety Kamil Nartowski, a za nim

Andrzej Jaranowski oraz Sawomir Szumski. W kategorii kobiet na najwyszym
stopniu podium stana Sylwia Nawrocka, na drugim miejscu uplasowaa si
Danuta Herczyska, a na trzecim Magdalena Musiaowska. Zwycizc wrd maszerujcych zosta Ryszard Dbkowski,
drugie miejsca zaj Wodzimierz Krych,
a trzecie Mariusz Wasilewski. Spord
pa najszybciej wmaszerowaa na met
Ewa Brzezina, a za ni Danuta Kozowska i Barbara Furman. Bardzo ciekawa
okazaa si rywalizacja par maeskich:
Od lewej: Kazimierz Musiaowki - pomysodawca i organizator Camus Cross for the Beatles, Joanna Polak i Krzysztof Bejnar - uczestnicy imprezy, Mirosaw Graczyk - Starosta Toruski i Mirosaw
Nawrotek - czonek Zarzdu Powiatu
w biegu najlepsi okazali si Sylwia i Mariusz Nawroccy, na drugim miejscu przybiegli Lidia i Sawomir Szumscy, a na
trzecim Anna i Rafa Labuda. W marszu
z kijami nordic walkim najlepiej poradzili
sobie Ewa i Jzef Brzezina, wyprzedzajc
Katarzyn i Mariusza Wasilewskich oraz
Ewelin i Wojciecha Leo.
Po pokonaniu trasy na uczestnikw
czekaa kiebaska z grilla i rozgrzewajce
piosenki zespou The Beatles w wykonaniu otwockiej grupy The Rookles. Kady
z uczestnikw otrzyma koszulk, medal
oraz ksik Kazimierza Musiaowskiego, pomysodawcy nadania jednej z ulic
w Smogorzewcu nazwy The Beatles oraz

organizatora biegw.
Wydarzenie wspomogo m.in. Starostwo Powiatowe w Toruniu. Wielk pomoc jak zwykle suyli mieszkacy okolicznych wsi: Osieka nad Wis, Dzikowa
i Smogorzewca oraz czonkowie Ochotniczej Stray Poarnej z Osieka nad Wis.
Wszyscy uczestnicy piewajc wsplnie na zakoczenie imprezy piosenk
Hej Jude postanowili spotka si znowu za rok.
Kazimierz Musiaowski
Pogoda dopisaa i start zgromadzi kilkuset biegaczy i amatorw Nordic Walking
SPORT
III Chemyski Festiwal Modelarski

W dniach 19-20 lipca 2014 r., w ramach XXXIV Dni Chemy odby si III Chemyski Festiwal Modelarski. Wzio
w nim udzia 133 zawodnikw reprezentujcych 21 klubw oraz startujcych indywidualnie modelarzy z Polski i Litwy.
Zaproszeni gocie i turyci mogli podziwia a 437 rnych modeli!
Ju po raz trzeci chemyscy pasjonaci budowy modeli redukcyjnych
z Klubu Modelarskiego COMBAT zorganizowali, podczas obchodw Dni
Chemy, festiwal modelarski. Impreza, majca na celu popularyzacj modelarstwa redukcyjnego oraz wymian dowiadcze, rozwija si niezwykle
dynamicznie i z roku na rok bierze
w niej udzia coraz wicej modelarzy.
W pierwszej edycji, w 2012 roku, zaprezentowano 167 modeli, w ubiegym

roku ju 302. W tym roku wystawiono
a 437 modeli! Do Chemy przyjechali
modelarze z: Kajpedy i Gargdai na Litwie, Koszalina, Szczecina, Pucka, Gdyni, Elblga. Olsztyna, Nowego Tomyla,
Poznania, Grudzidza, Bydgoszczy, Torunia, wiecia, Trzemeszna, Inowrocawia,
Wocawka, Kruszwicy, Barcina, Warszawy, Olenicy i Bigoraju.
W 2013 roku w festiwalu wzio udzia 81 modelarzy. W tym roku swoje prace zaprezentowao
133 modelarzy nie tylko Polski, gdy na festiwalu zagociy te dwa kluby modelarskie z Litwy.
Dziki temu impreza z oglnopolskiej przerodzia si w midzynarodow!
Wicestarosta Toruski Dariusz Meller

uhonorowa pucharami najlepszy samolot, pojazd i okrt w polskich barwach,
oraz z okazji 70 rocznicy wybuchu
Powstania Warszawskiego statuetk
najlepszy model zwizany z tematem
powstania.
Podczas III Chemyskiego Festiwalu
Modelarskiego odbyy si take pokazy modeli samochodw wycigowych
zdalnie sterowanych przygotowanych
przez Subaru Poland Team z Torunia oraz
przejadki po Chemy zabytkowym samochodem terenowym Gaz 69 pastwa
Cymerskich z Torunia.
Gwnymi organizatorami Festiwalu
byli: Urzd Miasta Chemy, Szkoa Podstawowa nr 3 w Chemy i Klub Modelarski COMBAT z Chemy.
Marek Wantowski
POWIAT TORUSKI
Bezpatny Miesicznik Samorzdowy
Starostwo Powiatowe w Toruniu
ul. Towarowa 4-6
87-100 Toru
tel. 56 662 88 88, fax 56 662 88 89
e-mail: starostwo@powiattorunski.pl
Redakcja w skadzie:
dr Malwina Rouba - redaktor naczelny
Marzena Masowska, Agnieszka Niwiska - redakcja numeru
Magorzata Gowacka (MG), Krzysztof Melkowski (KM),
Sebastian Kannenberg (SK), Dorota Rygielska (DR)
Kontakt:
tel. 56 662 88 52
rzecznik@powiattorunski.pl
Skad: Starostwo Powiatowe w Toruniu
Druk: Drukarnia Agora SA. w Pile, ul. Krzywa 35

GMINA CZERNIKOWO
Mae projekty szans wito plonw

Pokosiem jesiennego naboru okazay
si a cztery wnioski, ktre w znaczcy sposb

wpyn na jako ycia mieszkacw.
Realizacja takich inwestycji to
okazja do wzmacniania aktywnoci spoecznoci lokalnej, a
ministerialne dotacje - na remonty obiektw wychowania fizycznego. Kilkakrotnie okazyway si one duymi sukcesami i
skutkoway popraw wyposaenia wietlic, budow placu zabaw czy wiaty grillowej przy stawach rybnych w Czernikowie.
W tym roku Stowarzyszenie
Lokalna Grupa Dziaania Gmin
Dobrzyskich Region Poudnie
zakwalifikowaa cztery wnioski.
Stanowi one obecnie przedmiot
formalnej weryfikacji ze strony
Urzdu Marszakowskiego.
- Pierwszy z nich zakada budow parku siowego na wieym
powietrzu w czernikowskim Parku 700-lecia - mwi Przemysaw
Pujer z Urzdu Gminy Czernikowo. - W ramach przedsiwzicia
zamontowane zostan urzdzenia, z ktrych zwykle przychodzi
nam odpatnie korzysta w siowniach i salonach fitness: biegacze, orbitreki, podcig ng czy
drabinka. Koszt tej inwestycji to
blisko 40 tys. zotych przy 25 tys.
wnioskowego dofinansowania.
Drugi projekt dotyczy modernizacji boiska przy ulicy Kwiatowej w Czernikowie z montaem
maej infrastruktury zabawowej.
Istniejce boisko
bdzie czciowo
ogrodzone oraz wyposaone w nowe
zestawy do gry w
siatkwk oraz koszykwk.
Obok
niego zamontowane zostan bujaki na sprynach
oraz jednowieowy
zestaw
zabawowy. Rwnie plac
znajdujcy si przy
Przedszkolu
Publicznym ma zyska nowe wyposaenie. Koszt tej inwestycji
wyniesie ok. 25 tys. zotych przy
blisko 16,5 tys. dofinansowania.
Pozwoli to na zamontowanie,
m.in. karuzeli krzyowej, bujakw sprynowych, hutawki
wagowej, hutawki wahadowej i
drewnianej awki. Czwarte przedsiwzicie, oszacowane na blisko
45 tys. zotych, posuy ma zakupowi zestawu nagonieniowo-scenicznego.
- Postpowanie na sprzt nagonieniowy zostao ju rozstrzygnite i kupiono go w czerwcu - dodaje Przemysaw Pujer.
- Jest najwyszej klasy. Wan
kwesti, ktra dotyczy dofinansowa, stanowi pomoc na doposaenie oddziaw przedszkolnych.
Urzd Gminy Czernikowo zoy wniosek o wsparcie projektu
Modernizacja oddziaw przed-
szkolnych przy szkoach podstawowych w gminie Czernikowo.

Przeszed on pozytywn ocen
formaln oraz merytoryczn.
Plan zakada organizacj placw zabaw, doposaenie kuchni oraz wyposaenie oddziaw
przedszkolnych mieszczcych si
przy szkoach podstawowych w
meble, zabawki i pomoce dydaktyczne, zestawy wypoczynkowe
dla dzieci, sprzt ICT, sprzt audiowizualny, tablice interaktywne
oraz kserokopiarki.
Celem projektu jest poprawa
warunkw funkcjonowania istniejcych oddziaw przedszkolnych w szkoach podstawowych
oraz przygotowanie ich do wiadczenia wysokiej jakoci usug na
rzecz dzieci w okrelonym wieku,
w tym zwaszcza nieobjtych dotychczas wychowaniem przedszkolnym. Cakowity koszt zada
objtych dofinansowaniem wynosi blisko 543 tys. zotych.
Po zakoczonych pracach
w polu rolnicy podzikuj za zbiory.

Wiece wykonane z owocw ziemi,
polnych kwiatw i kosw zb zanios
do kocioa w niedziel 31 sierpnia
Doynki gminne to okazja nie
tylko do wsplnego uczczenia koca niw, ale take do
zabawy. Atrakcj dla wszystkich mieszkacw bdzie lot
balonem na uwizi. Nie zabraknie te dobrej muzyki, w
takt ktrej uczestnicy wita
poegnaj czas cikiej, letniej pracy.
Uroczysto rozpocznie si
w najblisz niedziel o 11:30
przemarszem korowodu spod
Urzdu Gminy Czernikowo.
P godziny pniej w kociele
parafialnym odprawiona zostanie msza wita. Po jej zakoczeniu pochd doynkowy uda
si na boisko szkolne. Tam odbdzie si oficjalne rozpoczcie
imprezy i jej gwna cz.
- Zapraszam wszystkich, nie
tylko mieszkacw gminy, ale
take miejscowoci ociennych,
by wsplnie z nami witowali
zakoczenie niw - mwi wjt
gminy Czernikowo, Zdzisaw
Gawroski. - Jak co roku przygotowalimy specjalnie na t
okazj wiele atrakcji. W naszej
ofercie kady znajdzie co interesujcego dla siebie.
Podczas drugiej czci swoje
talenty uczestnikom doynek

zaprezentuj gminne zespoy
artystyczne. Koncert da orkiestra dta, przed publicznoci
wystpi take uczniowie Zespou Szk w Czernikowie i
miejscowej szkoy podstawowej. Pieni wykona Klub Seniora Rado, a przed programem dla dzieci wystpi Koo
Gospody Wiejskich.
Nie zabraknie te tradycyjnego programu wita, czyli
konkursu soeckiego. Najmodsi mieszkacy gminy mile spdz czas, korzystajc z atrakcji
wesoego miasteczka - zjedalni i karuzeli. Rozstawione
zostan take ogrdki piwne i
gastronomiczne, a w planie imprezy przewidziano degustacj
wafli familijnych.
O godzinie 16:00 rozpocznie si zabawa doynkowa,
ktra trwa bdzie a do pnocy. Koncerty dadz zespoy
AFTER PARTY, CamaSutra,
PETRUS oraz ZA-NO-ZA.
Oprcz tego organizatorzy
przygotowali szereg innych
atrakcji, ktre pozwol gociom mio spdzi czas.
(AR)

GMINA LUBICZ
Lubickie lato pod znakiem muzyki

Takich tumw na koncercie plenerowym w gminie Lubicz
dawno nie widziano. Brathanki zapieway dla kilkutysicznej widowni
Brathanki s zespoem przyjmowanym entuzjastycznie w caej Polsce. W Lubiczu suchao ich kilka tysicy osb.
Tomasz Wicawski
cisk pod scen by niesamowity. Pogoda pod koniec sierpnia jest ju kapryna, ale
wszystkim byo gorco. Mieszkacy wraz z idolami znanymi
z telewizji zapiewali najwiksze przeboje zespou m.in.
"Czerwone korale" czy "Gdzie
ten, ktry powie mi". Wyjcie
na scen gwiazdy wieczoru poprzedzio wiele interesujcych
wystpw.
Festyn "Lubieckie lato" odby si przy szkole w Lubiczu
Grnym. Jako pierwsze na scenie zaprezentoway si zespoy
szkolne i chry seniora.
- Staramy si urozmaica
ofert imprez plenerowym, bo
mieszkacy s coraz bardziej
wymagajcy - mwi Marek Olszewski, wjt gminy Lubicz. - Ta
impreza czya w sobie kultur,

sport, a take integracj.
W turnieju piki nonej zwyciyli zawodnicy z Krobi, a
Grbocin okaza si najlepszy w
II turnieju soectw. Wystp folkowej kapeli okaza si jednak
prawdziwym "strzaem w dziesitk".
- Z perspektywy czasu mona powiedzie, e podjlimy
bardzo dobr decyzj - mwi
Hanna Anzel, przewodniczca
Rady Gminy Lubicz. - Wielu
mieszkacw od dawna mwio, e przydaby si koncert
prawdziwej gwiazdy w naszej
gminie. W tym roku udao si
go zorganizowa.
Grna pka estrady
Gocie suchajcy piosenek
zespou z poudnia Polski zdawali si potwierdza te sowa.
- Wystp najwyszej klasy recenzowa Jacek z Lubicza Grnego. - Mam w domu wszystkie
pyty tego zespou. Bardziej cieszybym si chyba tylko z wystpu Maryli Rodowicz. Ale grzechem byoby narzeka.
Sezon imprez w gminach jest
bardzo dugi. Rozpoczyna si
pod koniec maja, a koczy jesieni.
- Integracja lokalnej spoecznoci jest w dzisiejszych czasach
niezwykle wana - wskazuje gospodarz gminy. - Ludzie rzadziej
spotykaj si ze sob w domach,
wic samorzd musi sta si
animatorem ycia kulturalnego.
Staramy si wywizywa z tej
roli, jak najlepiej potrafimy.
Co poprzedzio wystp Brathanek w sobot 23 sierpnia?
Poza wspomnianymi zawodami
sportowymi, a take wystpami dzieci i modziey szkolnej,
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
byy take elementy miejscowej kultury ludowej np. wystp

kapeli "Toruniacy". Niezwykle
efektowny wizualnie pokaz da
zesp pieni i taca "Pomorze".
Duym zainteresowaniem cieszy si rwnie pokaz sztucznych ogni, ktre rozwietliy lubickie niebo na koniec letniego
festynu.
Dzieje si wszdzie
- Co roku uczestniczymy w
tej imprezie, ale takiej oprawy
jeszcze nie widzielimy - mwi
pastwo Zieliscy z Grbocina.
- Lubicz nie ma si czego wstydzi w porwnaniu do Torunia.
Oferta kulturalna w regionie jest
coraz szersza, wic ludzie selekcjonuj wydarzenia, w ktrych
bior udzia. eby zapewni
tak frekwencj, jak w ubieg
sobot w Lubiczu, trzeba zor-
ganizowa zabaw na wysokim

poziomie.
To nie jedyna impreza, ktra
odbywaa si w ostatnim czasie
na terenie gminy Lubicz.
- Cay czas trwaj ogniska
w ramach akcji "Zapro ssiada" - mwi Marek Olszewski.
- S to wydarzenia na znacznie
mniejsz skal, ale nie mniej
wane dla lokalnej spoecznoci.
Mieszkacy wszystkich miejscowoci maj okazj spotka
si w miej atmosferze i porozmawia o wielu sprawach.
Obszern relacj fotograficzn z tego wydarzenia mona odnale na stronie internetowej
www.pozatorun.pl.
Rekordy na nowym tartanie?

Infrastruktura sportowa w szkoach w gminie Lubicz
rozwija si w oka mgnieniu. Dzieci nie poznaj we wrzeniu swoich boisk

Tomasz Wicawski
Skoczyy si czasy, e w szkoach nauczyciele wychowania fizycznego preferowali zawody
"na macie" - "macie pik i gracie". eby zachci dzieci do
sportu i aktywnoci fizycznej
trzeba zbudowa kompleksy z
prawdziwego zdarzenia.
O budowie sali gimnastycznej
w Zotorii pisalimy w poprzednich numerach "Poza Toru". Nie
jest to jednak jedyna miejscowo
w gminie Lubicz, w ktrej rozbudowywane jest zaplecze rnych
dyscyplin sportu.
Dobiega koca budowa kompleksu kulturalno-sportowego w
Lubiczu Dolnym. Budowlacy
musz si spieszy - tu bowiem
nastpi gminna inauguracja roku
szkolnego 2014/2015. Gotowa jest
ju tartanowa bienia, boiska do
koszykw i siatkwki. Wzniesiony zosta rwnie budynek zaplecza sanitarnego i szatniowego.
Tylko czeka na spektakle
Przy szkole powstaje te obiekt
kulturalny. Pracownicy firmy wy-
konujcej projekt kocz wanie

budow zadaszonej sceny. Trwa
ukadanie kostki przed ni, do
ktrej za moment zostan przymocowane awki dla 120 widzw.
- Czekamy teraz na dostaw
sztucznej nawierzchni trawiastej
na boisko do piki nonej mwi
Ryszard Ochmaski, szef firmy wykonujcej obiekt. - Dziki
Bogu pogoda nam sprzyjaa, dlatego wykonamy roboty dwa tygodnie przed terminem. 1 wrzenia
obiekt bdzie gotowy.
Swojego zadowolenia nie kryj
take wadze placwki.
- Bardzo nas cieszy ta inwestycja, bo nasza, stosunkowo niewielka, szkoa ma teraz boiska z
prawdziwego zdarzenia, za scena
i widownia pozwoli nam jeszcze
wzbogaci palet zaj pozalekcyjnych dla naszych uczniw
wskazuje Danuta Ferens, dyrektor
Szkoy Podstawowej nr 1 w Lubiczu Dolnym.
Obiekt bdzie suy jednak
nie tylko szkole.
- Oczywicie przyniesie on
korzyci dla caej spoecznoci lubickiej umiecha si Marek Olszewski, wjt gminy Lubicz. Bdziemy tu organizowali imprezy
soeckie i gminne.
Robotnicy ukadaj tartan w Lubiczu Dolnym.
Ma on szczeglne znaczenie,
bo przy szkole dziaa od wielu lat
z powiedzeniem kko teatralne.
- Scena to dla niego pikny
prezent dodaje Teresa Klawiska, emerytowana nauczycielka,
obecnie radna z Lubicza Dolnego.
Inwestycja zostaa dofinansowana z unijnego Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata
2007-2013. 75% poniesionych wydatkw zostanie zrefundowanych
z Brukseli.
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
Ssiedzi nie gorsi

Warto rwnie wspomnie, e
ruszya dugo wyczekiwana budowa boiska sportowego z prawdziwego zdarzenia w Mycu Pierwszym.
- Bardzo mnie to cieszy, bo
staraem si o ten obiekt adnych
par lat - mwi Jan Kodawski,
dyrektor Szkoy Podstawowej w
Mycu Pierwszym. - Z poczt-
kiem nowego roku szkolnego odchodz na emerytur. Zostawiam

nowej pani dyrektor niez sched.
Boisko w Mycu take otrzyma sztuczn nawierzchni trawiast. Jego budowa zostaa w 33%
dofinansowana ze rodkw Ministerstwa Sportu i Turystyki.
- Jestem zadowolony z efektywnoci moich podwadnych,
ktrzy z ramienia urzdu zoyli
wnioski o dofinansowanie unijne i krajowe - swojej radoci nie
kryje Marek Olszewski. - W ten
sposb mona byo w tym roku
wykona wicej robt.
Rodzice uczniw z Lubicza i
Myca w peni popieraj polityk inwestycyjn samorzdu.
- Nie ma lepszej inwestycji, ni
w dzieci - mwi Maria, mieszkanka Lubicza Dolnego. - Mam trzy
crki, z czego dwie odchowane.
W moich czasach uczylimy si
w szkoach sabo wyposaonych
i czsto zaniedbanych. Dobrze,
e wiat naszych pociech jest bardziej kolorowy i urozmaicony.

GMINA LUBICZ
Pozwl nam zrobi

dla siebie wicej
To samo miejsce, ale nowa jako. Ju 1 wrzenia salon fryzjersko-kosmetyczny

wit zaproponuje swoim klientom usugi dopasowane do ich indywidualnych potrzeb
Maciej Pagaa
Magia wdziku jest w kadym

z nas, trzeba tylko w subtelny
sposb j odczarowa. Jako
jedno z niewielu miejsc w regionie, salon "wit" oferuje
elastyczny zakres usug. Na
specjalnie yczenie klient
moe zamwi nie tylko produkty do pielgnacji wosw,
ale rwnie twarzy i ciaa.
Zmiany dotycz nie tylko listy oferowanych usug i zabiegw. Od 1 wrzenia osobami,
ktre odwiedz salon, zajmie
si inny skad profesjonalistw.
Chcesz poczu si wyjtkowo i
mie pewno, e dostaniesz
wanie to, czego oczekujesz?
To miejsce dla Ciebie.
- Mona powiedzie, e
gabinet otwieramy na nowo mwi Kinga Baranowska, menader salonu. - Do zabiegw
nasi specjalici bd uywa
kosmetykw renomowanych
firm, m.in. Artego, Joanna, Pro
Salon czy Cosmetic Zone. W
ofercie mamy te kart staego
klienta. Dziki niej nasz go
co dziesity zabieg uzyska gratis. Planujemy take wprowadzenie specjalnych pakietw

sezonowych.
Salon bdzie otwarty od
poniedziaku do pitku w godzinach 9:00 - 19:00. W sobot
usugi wiadczone bd od godziny 10:00 do 14:00. Gabinet
w szczeglny sposb zadba
take o seniorw powyej 60.
roku ycia. W poniedziaki kady z nich otrzyma 25%
rabatu na wszystkie zabiegi.

W gwnej ofercie gabinetu
znajduje si, m.in. strzyenie,
farbowanie artego, trwaa headlines, manicure hybrydowy,
sonofereza i mikrodermabrazja.
- Nowoci jest take specjalna usuga, dziki ktrej
przypomnimy naszym klientom przy pomocy wiadomoci SMS lub e-mail o dacie i
godzinie wizyty - mwi Kinga
Baranowska. - Tej platformy

bdziemy uywac rwnie do
informowania ich o nowociach i promocjach. Zakres
usug bdzie dostosowywany
do oczekiwa klientw i ich
propozycji. Jestemy otwarci na nowe pomysy i niecodzienne rozwizania.
Szczeglny nacisk zostanie
pooony na komunikacj pomidzy klientami a pracownikami salonu.
- Zachcamy do wysyania
nam swoich uwag za pomoc
mediw spoecznociowych.
- mwi Kinga Baranowska.
- Na stronie www.facebook.
com/salonurodyswit bdziemy pisa o nowociach z ycia
salonu i kolejnych pakietach
promocyjnych. Zaley nam na
tym, by kady nasz go czu
si wyjtkowo. Dobry gabinet
dba nie tylko o wygld swojego
klienta, ale take jego samopoczucie.
Jak dotrze na ulic 8 marca
28 w Zotorii? Jadc z Torunia
w kierunku Lubicza przez Zotori, naley dotrze do centrum. Za aptek trzeba skrci w prawo i przejecha 150
metrw. Niezmotoryzowanym
polecamy skorzystanie z linii
autobusowej nr 23, rozpoczynajcej kurs na Placu w. Katarzyny w Toruniu. Przejazd
drug stref wymaga dokupienia dodatkowego biletu.
Wymagaj dla siebie czego wicej. Pozwl zadba o
to profesjonalistom z salonu
"wit".

GMINA WIELKA NIESZAWKA I ALEKSANDRW KUJAWSKI
Spacer ladami historii i kultury

W gminie Wielka Nieszawka znajduj si ciekawe pod wzgldem
historycznym zasoby dziedzictwa kulturowego. Fakty dotyczce zamku krzyackiego,

obozw jenieckich i innych zabytkw znaj nieliczni
Jako jedna z niewielu w kraju ta
gmina posiada wsie o zachowanym ukadzie urbanistycznym.
Wyjtkowo podyktowana zostaa wydarzeniami historycznymi, ktrych lady moemy
poznawa na jej terenie do dzi.
Wanym punktem na dziejowej
mapie jest pochodzcy z 1935
roku pierwszy wpis do rejestru
zabytkw nieruchomych ruin
zamku krzyackiego w Maej
Nieszawce. Cmentarz mennonicki w Wielkiej Nieszawce trafi na t list dopiero w 1987
roku. Bya kaplica menonitw z
Maej Nieszawki, a obecnie koci rzymskokatolicki, znalaza si w rejestrze w roku 1994.
To najcenniejsze zabytki gminy,
ktre pozwalaj jej mieszkacom pozna histori ich maej
ojczyzny.
Dzieje minionych stuleci
mona poznawa nie tylko w postaci ruin zabytkw. W gminie s
take obiekty zwizane z histori
cywilizacji oraz rozwojem techniki. Naley do nich wymurowany w 1910 roku budynek przystanku kolejowego w Brzozie. W
Cierpicach napotkamy zesp
murowanych budynkw dworca
linii kolejowej na trasie Toru-
Historia gminy Wielka Nieszawka zawiera materia

na wielk ksig.
-Bydgoszcz z 1861 roku oraz sze

stranic drogowych.
- Pod wzgldem dziedzictwa
kulturowego jestemy interesujcy nie tylko dla goci okazjonalnie odwiedzajcych nasze tereny,
ale rwnie dla jej mieszkacw
- mwi wjt gminy Wielka Nieszawka, Kazimierz Kaczmarek.
- Opowieci o tym, jak ksztatoway si losy poszczeglnych
wsi, to cenna lekcja historii dla
wszystkich.
Do dzi mona napotka w
Wielkiej Nieszawce pozostaoci
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
murowanego budynku mleczarni z koca XIX wieku, a mynw

wodnych z tego samego okresu w
Cierpicach i Dybowie.
Blisza nam jest historia II
wojny wiatowej, ktrej przebieg
take odcisn swoje pitno w
dziejach gminy. Jeszcze przed
jej wybuchem wadze III Rzeszy
opracoway program, wykorzystujcy jecw wojennych do
zmaksymalizowania
zasobw
siy roboczej. Nazici nie przestrzegali zasad zapisanych w konwencji genewskiej, dokonujc
Dwaj Cesarze
zawadnli miastem
Przez trzy dni w Aleksandrowie Kujawskim
rozbrzmiewaa muzyka. Odby si tam VIII Aleksandrowski

Midzynarodowy Festiwal Dwch Cesarzy
Za nami kolejna edycja aleksandrowskiego festiwalu.
Micha Ciechowski
Festiwal zwieczy sobotni koncert Vivaldi Extravaganza.
Utwory mistrzw sprowadziy
do miasta nie tylko okolicznych
mieszkacw, ale take wielu turystw. Publiczno podzikowaa artystom burz oklaskw.
Na trzy dni miasto zamienio
si w kujawsk stolic muzyki.
Na samym pocztku dwi-
FOT.
URZD
kiem fletni Pana publiczno zaczarowa Helmut Hauskeller oraz

pena wraliwoci i osobistych
dowiadcze poezja Doroty Staliskiej w jej wasnej interpretacji.
Artystom przy fortepianie towarzyszy Piotr Niewiedzia.
- Koncert rozpocz utwr
Ave Maria, po ktrym artyci
zabrali nas w podr poprzez
tace renesansowe a do muzyki
ludowej z rnych stron wiata mwi Aneta Thiede, naczelniczka Wydziau Promocji i Rozwoju
w Aleksandrowie Kujawskim.
- Przerywnikiem do utworw
muzycznych bya poezja Doroty Staliskiej. Aktorka nie tylko
zaprezentowaa swoje ulubione
wiersze, ale take nawizaa doskonay kontakt z publicznoci,
opowiadajc o swoich inspiracjach.
Drugi dzie festiwalu upyn
w rytmach tanga w wykonaniu
kontrabasisty Grzegorza Frankowskiego, bandoneonisty Piotra
Kopietza oraz pianisty Jacka Bylicy.
Zwieczeniem muzycznego
wita bya twrczo Antonio Vivaldiego. W roli gwiazd wieczoru
wystpili: wybitny tenor Andrzej
Stec oraz klawesynista Christoph
Ostendorf i wiolonczelistka Dorota Hajzer. Towarzyszy im zesp instrumentalny.
Festiwal zorganizowany zosta
dziki Gminie Miejskiej Aleksandrw Kujawski oraz Fundacji
Lubuska Camerata, a finansowo
wsparo go wojewdztwo kujawsko-pomorskiego
wielu zbrodni. Takie wydarzenia

miay te miejsce na terenie gminy.
Na pierwsz siedzib
wadz obozu Niemcy wybrali
Fort XVII, ktra potem przeniesiona zostaa do dwupitrowej
kamienicy naprzeciwko Fortu
XIII. Budynek ten ju do koca
wojny by biurem komendantury
Stalagu XX A. Obecnie oglda
go mona przy ulicy Oklnej. W
1941 roku rozpoczto budow
obozu dla jecw radzieckich. W
lesie midzy Glinkami a Cierpicami mona napotka masowy
grb zamordowanych tam 14 219
winiw.
- Na terenie gminy odnale
mona te lady historii pochodzce sprzed 8 tys. lat p.n.e.
- mwi wjt gminy Wielka Nieszawka, Kazimierz Kaczmarek.
- We wsi Brzoza znajduje si
kompleks stanowisk archeologicznych, znane s take wczesnoredniowieczne lady grodzisk sowiaskich, pozostaoci
po grodzie w Nieszawie i ruiny
zamku krzyackiego. Warto to
zobaczy.
Zapisy w kartach historii
wskazuj na to, e w 1269 roku
Polacy zniszczyli zamek w Maej Nieszawce. W pierwszej poowie XIV wieku odbudowano
go ju jako murowan twierdz,
ktr krl Wadysaw Jagieo

odzyska w 1422 roku i dwa lata
pniej zmusi Krzyakw do jej
zburzenia. Jeszcze w 1422 roku
krl rozpocz budow nowego
zamku a przy nim osady miejskiej Nieszawa, ktra w 1425
roku uzyskaa prawa miejskie, a
nadanie jej przez krla Kazimierza Jagielloczyka, tzw. Statutw
Nieszawskich, wywoao wrd
mieszczan toruskich poczucie
zagroenia i doprowadzio do
zburzenia miasta. Dawni mieszkacy Nieszawy przenieli si w
d Wisy i tam ponownie osiedli. Po tym wydarzeniu pozostay dwie wsie: Maa Nieszawka i
Wielka Nieszawka.
W roku 1594 Wielka Nieszawka zostaa wydzierawiona osadnikom holenderskim zwanym
olendrami. Byli to mennonici,
wyznawcy odamu protestantyzmu. W latach 20. XX wieku, przewanie ju zniemczeni,
opucili tereny dzisiejszej gminy
Wielka Nieszawka. Pozosta po
nich zbudowany w 1897 roku koci, ktry od 1945 r. jest wityni rzymskokatolick. Te wydarzenia wi si bezporednio z
powstaniem Olderskiego Parku
Etnograficznego.
a.radzikowska@pozatorun.pl
Retro podr
w Aleksandrowie
Na jeden dzie mieszkacy
Aleksandrowa Kujawskiego mogli

przenie si do pocztkw XVIII wieku
i wyruszy w podr zabytkowym
pocigiem retro
Specjalny pocig turystyczny prowadzony zabytkowym parowozem z
wolsztyskiej parowozowni
przyjecha na stacj kolejow w Aleksandrowie Kujawskim. Mieszkacy miasta
przez cay dzie mogli wic
podziwia zabytkowe wagony retro.
- Wszyscy zainteresowani
pocigiem retro mieli moliwo wygrania biletw na
przejazd pocigiem w specjalnym konkursie ogoszonym na stronie miasta
- informuje Anita Thiede,
Naczelnik Wydziau Promocji i Rozwoju w Aleksandrowie Kujawskim. - A w nim
trzeba byo odpowiedzie na
przynajmniej trzy z zamieszczonych pyta. Pomimo tego,
e konkurs trwa bardzo
krtko, mieszkacy licznie
wzili w nim udzia, udzielajc poprawnych odpowiedzi.
Przejazd pocigu okaza
si nie lada atrakcj zarw-
no dla tych modszych, jak i

starszych mieszkacw miasta. Podr maszyn retro
bya jednym z punktw tegorocznej edycji Aleksandrowskiego Midzynarodowego
Festiwalu "Dwch Cesarzy".
- Pasaerw pocigu,
ktrzy przyjechali do Aleksandrowa Kujawskiego z
Torunia na peronie powita
Burmistrz dr Andrzej Ciela,
ktry opowiedzia histori
miasta oraz samego dworca dodaje Thiede.
Na podrnych wysiadajcych na aleksandrowskiej
stacji czekay wieo wydane
foldery promocyjne miasta.
Organizatorem przejazdu pocigu specjalnego by
Instytut Rozwoju i Promocji
Kolei. Wydarzenie odbyo si
w ramach promocji Markowego Produktu Turystycznego
(MC)
DODATEK
EDUKACJA
Korepetycje inwestycj w nauk?

Korepetycje przestay by ju ratunkiem tylko dla sabych uczniw. Coraz czciej
opacaj je rodzice zdolnych dzieci, aby mie pewno, e egzamin dojrzaoci stanie si formalnoci.
Koszt takich dodatkowych zaj waha si od 20 do nawet 100 z za godzin
Micha Ciechowski
Stawki s bardzo zrnicowane. Zale od wyksztacenia
korepetytora i miejscowoci,
w ktrej pobieramy ponadobowizkow nauk. Dla nauczyciela to dodatkowa pensja, dla ucznia szansa na
zdanie egzaminw. W imi
nauki za dodatkowe nauczanie zabieraj si take studenci. Na rynku zauway mona
te firmy specjalizujce si w
korepetycjach.
Rodzice Mateusza, ucznia
szkoy redniej, w zeszym roku
szkolnym opacali mu korepetycje dwa razy w tygodniu.
Chodzi na zajcia do emerytowanego nauczyciela matematyki.
- Na dodatkowe zajcia Mateusz uczszcza ju od gimnazjum - mwi ojciec chopca.
- Dziki temu z atwoci daje
sobie rad w czasie lekcji, czasami nawet wyprzedza program.
Podobnie jest z angielskim.
Uczy si go dodatkowo, poniewa chce zda matur z najlepszymi ocenami, by dosta si

potem na wymarzon uczelni.
Z danych CBOS-u i platform
internetowych
poredniczcych w szukaniu korepetytorw
wynika, e z dodatkowych zaj korzysta ju prawie poowa
uczniw. Coraz wiksza ilo
ogosze, w ktrych oferuje si
korepetycje, wiadczy, e popyt na nie ronie. W ten sposb zarabiaj rwnie studenci.
Sprawdzilimy, jak wyglda to
w Toruniu.
- Za godzin dodatkowych
lekcji udzielanych przez studenta matematyki czy filologii
polskiej rodzice zapac od 30
do 70 zotych - mwi Radek,
student ogaszajcy si na por-
talu oferujcym korepetycje. Jeeli chodzi o nauk jzykw,

to stawki s niestety wiksze.
W szkole jzykowej lub u dobrego nauczyciela za 45 minut
zapacimy od 40 do 90 zotych.
Wszystko uzalenione jest take od jzyka, ktrego chcemy
si uczy. Z tymi popularnymi,
takimi jak: angielski, niemiecki
czy francuski nie ma problemu.
Cena ronie, gdy chcemy posa
dziecko na zajcia z jzyka woskiego czy nawet szwedzkiego.
Rodzice si boj, e szkoa
nie jest w stanie dobrze przygotowa ich dzieci do matury i
studiw.
- Z prob o dodatkowe lekcje zgaszaj si nie tylko modzi ludzie, z zapaem uczcy si
jzykw i w ten sposb inwestujcy w swoj przyszo - dodaje mody korepetytor. - Wrd
chtnych do nauki jest wielu
dorosych. Chc przypomnie
sobie jzyk, ktrego uczyli si w
szkole. Sdz, e jeszcze im si
moe przyda jego znajomo.
W poszukiwaniu oszczdnoci moemy zapisa dziecko
na korepetycje grupowe. Lekcje

prowadzone w kilkuosobowej
grupie znacznie obni koszty zapacimy rednio 15 zotych za
godzin. O wiele wicej kosztuj zajcia indywidualne w domu
ucznia, zwaszcza w gorcym
okresie, czyli od stycznia, kiedy
do egzaminu dojrzaoci pozostao kilkanacie tygodni.
Na jednym z portali oferujcych korepetycje znale
mona okoo 43 tys. ogosze i
35 tys. zarejestrowanych korepetytorw. Szacuje si, e rynek
patnych zaj wyrwnawczych
wart jest ju kilka miliardw
zotych.
Wraz z pocztkiem roku
szkolnego w gimnazjach i liceach istnieje moliwo zapisania si na darmowe kursy
doszkalajce lub skorzystania
z dodatkowej godziny, ktr
w swoim czasie pracy ma kady nauczyciel. W ten sposb
mona nadrobi zalegoci w
matematyce czy fizyce - jednoczenie nie ponoszc adnych
dodatkowych kosztw.
DODATEK
EDUKACJA
Nowoci dla kadego

Bydgoska Szkoa Wysza proponuje ma w swojej ofercie
wiele kierunkw studiw, zarwno licencjackich, magisterskich jak i inynierskich.
W rekrutacji na rok akademicki 2014/2015 najnowszymi propozycjami dla kandydatw chccych podwyszy
kwalifikacje zawodowe oraz
uzupeni wyksztacenie s
studia magisterskie na kierunkach Bezpieczestwo Narodowe, Dietetyka, Logistyka
oraz Fizjoterapia, ktre s
studiami dwuletnimi. Uczelnia nie ogranicza moliwoci
rozpoczcia nauki, dlatego
przyjmowani s kandydaci
po dowolnym kierunku studiw pierwszego stopnia.
Jednoczenie prowadzona
jest rekrutacja na studia pierwszego stopnia na kierunkach:
administracja, bezpieczestwo
narodowe, budownictwo, dietetyka, filologia, fizjoterapia,
kosmetologia, logistyka, pedagogika, zarzdzanie i inynieria produkcji, zdrowie publiczne,
Zadaniem uczelni jest
ksztacenie licencjatw, inynierw oraz magistrw odnajdujcych si na rynku pracy,
potraficych podejmowa trafne rozstrzygnicia praktyczne,
w oparciu o zdobyt w czasie

studiw wiedz teoretyczn.
Rwnie wane jest przygotowanie praktyczne do rozpoczcia pracy zawodowej, oparte o uniwersalne umiejtnoci
zdobyte w czasie realizacji zaj praktycznych warsztatowych, projektowych lub laboratoryjnych.
Absolwenci
Bydgoskiej
Szkoy Wyszej to osoby wyksztacone
wszechstronnie,
potrafice rozwizywa wieloaspektowe i zoone problemy
zwizane z wdraaniem myli
technologicznej, kreatywne,
ukierunkowane na swj rozwj, zdolne do zdobycia pracy
zawodowej po zakoczeniu
ksztacenia. Celem nadrzdnym dziaania uczelni jest
przygotowanie studenta do
procesu samodzielnego doskonalenia i uzupeniania nabytej
wiedzy i umiejtnoci w warunkach postpujcych zmian
naukowo technicznych oraz
gospodarczo - ekonomicznych.Tata vit voltus et; nesed
nos cae pernit; nit? que iur.
Etis. Nemus, potidiorus,
DODATEK
EDUKACJA
Maoletni wadcy jzyka

wiat nie koczy si na ysomicach, Toruniu, a nawet Polsce. Stoi otworem, czeka tylko,
by czerpa z niego garciami. Wiedz o tym podopieczni przedszkola i szkoy jzykowej Pod Klonowym Listkiem
Marcin Tokarz
Zoila Dembek na pocztku w
Polsce czua si obco. Wrd
biao-czerwonych znaa tylko
ma Denisa i jego rodzicw. Kanadyjskimi korzeniami wyrniaa si na tle mieszkacw ysomic.
Nagle,
eureka!
Egzotyczne pochodzenie postanowia obrci na swoj korzy. Razem z partnerem stworzya przedszkole i szko
jzykow Pod Klonowym Listkiem. Bariera kulturowa przestaa istnie, a placwka szybko
staa si jednym z jaskrawszych
punktw na mapie wsi. Dzieci po
zajciach, bez wzgldu na swj
adres, maj dug drog do
domu, gdy mylami s wci
gdzie na drugim kocu wiata...
Mimo i mamy lato, nie wieje
tu nud. Nie tak dawno do szkoy
jzykowej przyjechaa mieszkanka
Albanii - Anida Ago- w ramach
flagowego projektu placwki warsztatw One World.
- To inicjatywa, ktra tak naprawd obrazuje ide przywiecajc nam przy zakadaniu placwki
- tumaczy Denis Dembek, dyrektor metodyczny szkoy jzykowej.
- Trwajce par tygodni warsztaty
polegaj na goszczeniu mieszka-
ca jakiego odlegego kraju o zupenie odmiennej kulturze. Dzieci

maj wtedy okazj do wysuchania
opowieci o tamtejszych zwyczajach, ludziach, geografii czy religii
danego pastwa. Rok temu bya u
nas Hinduska, a dwa lata wczeniej
Chinka. Zapraszajc ich, poszerzamy horyzonty modziey.
Tego typu projekt, w myl
gwnego zadania obu placwek,
rwnie rozwija u dzieci umiejtno posugiwania si jzykiem
obcym. W murach Pod Klonowym Listkiem wada si zwykle
angielskim i francuskim. Przedszkolaki spdzaj codzienne 2 go-
dziny na szlifowaniu swoich filologicznych zdolnoci pod okiem

native speakera - lektora o obcych
korzeniach.
- Nauka jzyka od najmodszych lat pozwala maluchom
przeama zjawisko bariery jzykowej - wyjania Zoila Dembek,
dyrektorka przedszkola Pod Klonowym Listkiem. - Wyznajemy
zasad, e dzieci modsze najlepiej
przyswajaj wiedz poprzez zabaw. Starsze z kolei potrzebuj
nauki opartej na komunikowaniu
si. Z tego wzgldu oprcz tradycyjnych metod nauczania, za pomoc podrcznikw oraz wicze,
wykorzystujemy materiay dydaktyczne, takie jak prezentacje multimedialne czy piosenki.

Kursanci rozwijaj swoje zdolnoci jzykowe rwnie poprzez
tworzenie prac plastycznych. Dla
osb starszych istotnym elementem jest poznawanie kultury krajw anglojzycznych. Zagraniczni
lektorzy kad duy nacisk na komunikacj werbaln, prowadzc
rozmowy na tematy z rnych
dziedzin ycia, czym zachcaj do
spontanicznych wypowiedzi.
Wiedza wymaga regularnego
utrwalania. Std powtarzajce si
stale kilkuminutowe testy sprawdzajce wiadomoci nabyte na
wczeniejszych zajciach, czyli
tzw. quizy. W przypadku pojawienia si wtpliwoci modzi kursanci mog liczy na zdaln pomoc
za porednictwem platformy e-learnigowej Moodle, aczkolwiek
maa liczebno grup zajciowych
pozwala lektorom na pochylenie
si nad kadym dzieckiem. Skutek
- zadowolenie rodzicw i nabyte
solidne umiejtnoci, dziki ktrym dzieci dostaj si do klas jzykowych w szkoach podstawowych
i gimnazjach.
- Po kilku dniach spdzonych
w przedszkolu moja Marysia wci
miaa si i ochot wypiewywa
nam piosenki w jzyku angielskim
nauczone w danym dniu - opowiada Emilia Gajur, mama piciolatki,

ktra skoczya wanie edukacj
w przedszkolu Pod Klonowym
Listkiem. - Crka otworzya si na
wiat. Podczas ostatniego wyjazdu
zaczepiaa po angielsku napotkane
dzieci, a gdy pytam j po polsku,
jak si czuje, odpowiada: Thanks,
Im fine. Zastanawiamy si nawet,
czy nie zapisa Marysi na kolejny
etap edukacji, tym razem do Szkoy Jzykowej Dembkw.
Przechodzc w roku szkolnym
w pobliu, mona usysze piew
i muzyk dobiegajc z otwartych
okien. To zajcia z rytmiki lub
prba chrku, ktry swj repertuar prezentuje na mszach witych w ysomickiej kaplicy nalecej do parafii pod wezwaniem
w. Mikoaja. Na koncie maj ju
debiutanck pyt, ale na tym nie
poprzestaj.
- Przygotowujemy wanie kolejny krek z koldami, ktry wydamy w grudniu, kiedy roztoczy
si wok witeczna aura - mwi
Denis Dembek. - Nagrania s dla
dzieciakw wielk frajd i nie
chodzi ju nawet o to, czy kade
z nich ma talent. W ten sposb
znw otwieraj si na wiat, a ta
myl przywieca nam od samego
pocztku.
DODATEK
EDUKACJA
FAMA ksztaci specjalistw

Pomorskie Towarzystwo Edukacyjne FAMA otrzymao unijne
dofinansowanie na cztery kierunki szk policealnych. Dziki niemu 120 osb

dostanie wsparcie zwizane z uczestnictwem w formach ksztacenia ustawicznego
Maciej Pagaa
Atutem projektu jest rzeczywista bezpatna nauka - bez jakichkolwiek ukrytych opat i
innych kosztw zwizanych z
decyzj o podjciu ksztacenia.
Kady uczestnik kursu zostanie
fachowo i skutecznie przygotowany do wykonywania wybranego zawodu oraz pastwowego egzaminu, ktry potwierdzi
uzyskanie kwalifikacji. Ponadto
ma zapewnione podrczniki,
materiay dydaktyczne oraz posiki, a osoby w trudnej sytuacji
materialnej mog ubiega si o
zwrot kosztw dojazdu na zajcia.
Dziki takim projektom wiele
osb nie tylko speni swoje marzenia, ale rwnie ze spokojem
bdzie mogo spojrze w przyszo. Wzrost znaczenia szkolnictwa zawodowego to jeden z

priorytetowych celw strategii
na poziomie unijnym i regionalnym na lata 2014-2020. Ich
realizacji ma sprzyja wspieranie
inicjatyw i dofinansowanie projektw wpywajcych na zwikszenie udziau osb dorosych
w rnych formach ksztacenia
ustawicznego. Dotyczy to przede
wszystkim pracownikw podanych przez pracodawcw,
odpowiadajcych wymogom europejskiej i lokalnej gospodarki
oraz dopasowanych do tendencji
demograficznych.
Ostatni z wymienionych
czynnikw cile wie si z procesem starzenia spoeczestwa,
wydueniem okresu aktywnoci zawodowej, spoecznej oraz
wiksz wiadomoci na temat
profilaktyki ochrony zdrowia.
Konsekwencj tego jest wzrost
popytu na usugi opiekucze i
zdrowotne.
- Wpywa on na rozwj sektorw gospodarki ukierunkowanej
na zwikszenie jakoci i dostpnoci wiadcze medycznych,
uzdrowiskowych i zorientowanych na osoby starsze - mwi
Barbara Dbkowska z PTE
FAMA. - Rozwj wymienionych
bran bdzie moliwy wycznie
przy udziale wysoko wykwalifikowanej i odpowiednio licznej
grupie specjalistw. Jestemy tego
wiadomi, dlatego przy wsparciu
rodkw unijnych chcemy zadba o wanie takie osoby.
PTE FAMA to dwudziestoletnia tradycja w ksztaceniu kadr na
potrzeby regionalnej gospodarki.
Dziki unijnym rodkom z Europejskiego Funduszu Spoecznego
kompleksowe wsparcie zwizane

z uczestnictwem w szkolnych
formach ksztacenia ustawicznego otrzyma 120 dorosych osb
zamieszkaych lub pracujcych
na terenie wojewdztwa kujawsko-pomorskiego. Nauk mona
podj na kierunkach: asystentka
stomatologiczna, opiekun medyczny, technik masaysta i technik usug kosmetycznych.
- Posiadamy uprawnienia do
ksztacenia w zawodach medycznych potwierdzone przez
Ministerstwo Zdrowia i profesjonalnie wyposaone pracownie speniajce wymogi stawiane
przez przepisy regulujce ksztacenie zawodowe - dodaje Barbara Dbkowska. - To odpowiednia
baza do tego, by w profesjonalny
sposb ksztaci specjalistw.
Najwaniejsze jest jednak, e
mamy te dowiadczon i kompetentn kadr. Nasi suchacze
odbywaj praktyki zawodowe u
potencjalnych pracodawcw, a
70% absolwentw pracuje w zawodach wyuczonych w naszych
szkoach policealnych.
Projekt jest okazj do tego, by
sta si pracownikiem atrakcyjnym na rynku, ktry doskonale
zna nie tylko teori, ale i praktyk. To szansa na start w lepsze
ycie i nie trzeba za ni paci.
***
Szczegowe informacje dotyczce zasad naboru i uczestnictwa w projekcie s dostpne na
stronie http://efs.fama.edu.pl/, w
biurze projektu w Toruniu (tel.
535 306 902) oraz w oddziaach
PTE FAMA w Grudzidzu (tel.
535 306 911) i Inowrocawiu (tel.
535 306 901).
DODATEK
EDUKACJA
Od kaamarza do tablicy interaktywnej

O planach na nowy rok szkolny, nadzorze w owiacie i wiadomoci uczniw
z Ann ukaszewsk, kujawsko-pomorskim kuratorem owiaty, rozmawia Tomasz Wicawski
Nasza gazeta trafia na tereny wiejskie. Co powinno si zmieni w

naszej edukacji, eby wyrwnywanie szans midzy wsi a miastem postpowao jeszcze szybciej?
Szkoy z maych miejscowoci
dobrze wypadaj podczas egzaminw zewntrznych. rednia
zbliona jest do redniej krajowej.
To cieszy. Co mona udoskonali? Przede wszystkim poszerzy
ofert pozalekcyjn dla uczniw
i lepiej wykorzystywa infrastruktur sportow. Na pewno
sprzyja to bdzie rozwijaniu
zainteresowa dzieci i modziey. W miecie jest o to atwiej.
Innym wanym aspektem jest
uatrakcyjnianie zaj lekcyjnych.
Urzd Marszakowski wyposay
wszystkie szkoy podstawowe w
tablice interaktywne, a wic trzeba je odpowiednio wykorzysta w
pracy z uczniami. Lada moment
bdzie trafia taki sprzt do klas
4-6, bo do tej pory obejmowa
klasy 1-3.
Co jeszcze?
Bardzo wana jest wsppraca
z rodzicami. Rodzice i opiekunowie nie mog tylko odpowiada na zaproszenie szkoy, ale
take powinni inicjowa dziaania w szkole/placwce, by rzeczywistym wspdecydentem w
edukacji. Kolejny rok bdziemy

pracowa rwnie nad rozwojem
samorzdnoci
uczniowskiej,
eby nie by to tylko pusty slogan.
Niezwykle wanym zadaniem
dla szk jest podniesienie jakoci ksztacenia. Niektre szkoy
otrzymay od nas polecenia opracowania programu poprawy efektywnoci, z racji braku poprawy
tej sytuacji w ostatnich latach.
Obecny system edukacji wymusza na dzieciach i rodzicach
szybkie podejmowanie decyzji
odnonie kierunku ksztacenia.
Kocz gimnazjum trzeba ju
mie w gowie plan na przyszo.
Czy samowiadomo w tej materii ronie?
Zwiksza si, chocia nie mog
powiedzie, e jest na poziomie
zadawalajcym. Jest to obszar,
ktry musimy doskonali. Naley wspomc ucznia, eby w
gimnazjum umia wskaza - co
dalej. Bardzo wane s zajcia z
doradztwa zawodowego, ktre
zwikszaj wiedz modziey o
dostpnych kierunkach rozwoju.
Koniecznoci staje si przygotowanie modziey do wiadomoci
ewentualnej zmiany zawodu by
odpowiedzie na potrzeby rynku
pracy. Musimy nauczy uczniw
uczy si przez cae ycie. Wsparcie potrzebne jest take nauczy-
cielom w jaki sposb mona tego

dokona. Uwaam, e w tej kwestii powinno by w szkoach o
wiele lepiej.
Co roku dochodzi do kolejnych

zmian w systemie owiaty. Mocno utrudnia to pastwu, jako organowi nadzorujcemu, prac?
Nadzr pedagogiczny si
zmieni i reforma systemu owiaty wci trwa. Nie mog powiedzie, e zostalimy tym zasko-
czeni i utrudnia nam to prac.

Od roku szkolnego 2008/2009 s
nowe formy nadzoru, w tym system ewaluacyjny. Musielimy si
przeszkoli i wdroy do nowych
zada, ale radzimy sobie bardzo
dobrze. Ewaluacja jest sprawdzon form, znacznie bardziej
demokratyczn, bo wszystkie zainteresowane strony mog zabra
gos w sprawie placwki, z ktr
s zwizane. Ewaluacja to zaproszenie do zmian i refleksji. Kada
zmiana rodzi konieczno przyjrzenia si i doksztacenia, ale jest
to wpisane w nasze ycie i zawd.
Trzeba pamita jak wane s
zmiany z punktu widzenia rozwoju i polepszenia jakoci edukacji.
cesywnie pojawi si na kolejnych

szczeblach nauczania. W nowym
roku szkolnym bdzie to nasz
Elementarz, ktry otrzymaj
uczniowie klas I szk podstawowych. Skupimy si rwnie na
szkolnictwie zawodowym, wynikach kuratoryjnego nadzoru czy
egzaminie maturalnym. Nadal
zdawalno matematyki jest problemem, zarwno w skali wojewdztwa, jak rwnie kraju. Wana jest take profilaktyka agresji i
przemocy w szkoach. Posiadamy
dane z nadzoru pedagogicznego i
wyniki Najwyszej Izby Kontroli,
ktra w tym zakresie wskazuje w
skali kraju wiele nieprawidowoci.
Jestemy u progu nowego roku

szkolnego. Uczestniczy pani w
bardzo wielu spotkaniach, take
w ministerstwie edukacji. Co nowego czeka dzieci i rodzicw od
wrzenia?
Przede wszystkim bdzie inna
formua egzaminw zewntrznych sprawdzianu i jego podziau na czci. Modyfikacji ulegnie
take egzamin maturalny. Nikogo
jednak nie powinno to zaskoczy,
bo opinia publiczna bya o tym
informowana od dawna. Jeeli
kogo co zdziwi, to myl, e tylko pozytywnie. Do szk wchodzi
bezpatny podrcznik, ktry suk-
Czsto przywoujemy w tym roku

rocznic 25 lat wolnoci. Czym
staa si w tym czasie polska szkoa?
Zmienilimy si w myl hasa
gos naley do ciebie. Zawsze
powtarzam to modym ludziom.
Obecnie liczy si gos modziey,
rodzicw i nauczycieli. Szkoa posiada du autonomi. Zachcam
dzieci do aktywnoci na tym polu,
bo maj znacznie wiksze prawa
ni kiedy. Polska szkoa zmienia
si bardzo. Przesza drog od kaamarza do tablicy interaktywnej.
To mwi wszystko.
DODATEK
EDUKACJA
Pasjonaci taca, czcie si!

6 wrzenia odbdzie si kolejny casting do grup turniejowych
szkoy taca Jagielski Dance Project. W tym roku swoich si sprbowa mog
dzieci ju od 6 roku ycia. Wysyanie zgosze trwa
Maciej Pagaa
Podczas castingu istnieje szansa doczenia do grup stworzonych w poprzednim roku, jak i
debiutantw. Podzielone s
one na wskie zakresy wiekowe, by praca na zajciach dawaa efekty. Na wszystkich poziomach
szkoa
taca
przygotowuje formacje w stylach jazz oraz hip-hop. W zeszym roku powstay 4 formacje, obecnie szkoa chce jeszcze
bardziej wzmocni swoj reprezentacj. Nie naley si
obawia. Casting to nie przesuchanie, jak w popularnych
telewizyjnych
programach,
lecz lekcja z przyszym trenerem. Umiech z pewnoci pomoe kademu miakowi
zmierzy si z tym zadaniem.
Przez cay sezon modzi tancerze przygotowuj choreografi
turniejow. wicz na regularnych zajciach, w ferie zimowe
podczas stacjonarnego zgrupowania i na obozie wakacyjnym.
Wszystkie grupy utworzone w
zeszym roku wziy ju udzia
w kilku zawodach. Z powodzeniem stany w rywalizacji z
duo bardziej dowiadczonymi
ekipami. W sezonie debiutowali
w formacjach i indywidualnych
kategoriach, m.in. na turniejach
w Bydgoszczy, Malborku, odzi, Olsztynie, Inowrocawiu i
Biaych Botach. W tym sezonie
przewidzianych zostao jeszcze
wicej startw. Okazuje si, e
nie trzeba spdzi wielu lat na
parkiecie, by mie okazj na
konkursowy debiut. Wystarczy
chcie!
Dla kogo?
- Do grup turniejowych chc
uczszcza najbardziej ambitni
tancerze, ktrzy pragn rozwija
swoje umiejtnoci i czuj pasj
do taca - mwi Jakub Stanowski ze szkoy taca Jagielski Dan-
ce Project. - Wane, eby zajcia

byy przyjemnym obowizkiem,
bo kady czonek jest odpowiedzialny nie tylko za siebie, ale za
prac i wystp caej grupy. Dla
modych mionikw taca nie
jest to problem, bo na zajciach,
a tym bardziej na turniejach zawsze daj z siebie wszystko.
W castingu na kadym poziomie mog wzi udzia osoby
z dowiadczeniem w danym stylu. Chtni, ktrzy potrafi mniej,
mog dosta si do grup debiutanckich. Do sekcji dziecicych
szkoa zaprasza rwnie trenujcych sporty, np. akrobatyk,
gimnastyk, sztuki walki czy
ywiarstwo. Swoich si sprbowa mog rwnie adepci taca
towarzyskiego. Nie ma koniecznoci przygotowania wasnych
choreografii, prezentowanych
solo przed jury. Uczestnicy wezm udzia w pokazowej lekcji
taca z trenerami grup.
Po odebraniu numeru startowego kada osoba na castingu
bdzie miaa zrobione pamitkowe zdjcie niczym w telewizyjnym show. W kocu razem
z trenerem uczestnicy wejd do
sali tanecznej, a tam odbdzie
si lekcja. Po krtkiej rozgrzewce dostosowanej do intensywnoci zaj instruktor przygotuje krtk choreografi. Modzi
tancerze, nawet ci bez duego
dowiadczenia, z pewnoci poradz sobie z tym zadaniem.
Ocenie poddane zostanie poczucie rytmu, pami ruchowa i
predyspozycje fizyczne. Nikt nie
oczekuje od modych ludzi tego,
eby byli idealni. Ich zadaniem
jest czerpanie radoci z wicze
i rzetelny trening. Efekty z pewnoci przyjd z czasem. Jak
przygotowa si do castingu?
- Dobrego tancerza charakteryzuje przebojowo, ale jednoczenie pokora - mwi Jakub
Stanowski. - Nie wymagamy
specjalnego
przygotowania.
Najwaniejsze bdzie pokonanie tremy, a podczas lekcji kon-
centracja.
Oferta szkoy
Uczestnictwo w grupach
turniejowych obejmuje profesjonalny trening, minimum 10
godzin zaj w miesicu, czyli
dwa treningi tygodniowo. Przed
pokazami i konkursami zaplanowano dodatkowe prby.
Do debiutantw doczy
moe kady, kto posiada poczucie rytmu, ma dobr koordynacj ruchow, warunki fizyczne
umoliwiajce trening wyczynowy i przede wszystkim - chce
czerpa rado z taca! Szkoa
zaprasza kadego, kto lubi rywalizacj i nie boi si wystpi
przed publicznoci.
- Celem treningw jest
przede wszystkim rozwj dzieciakw - dodaje Jakub Stanowski. - Casting jest przeznaczony
dla wytrwaych, chccych osiga sukcesy podobnie jak czonkowie naszego klubu. Oni maj
na koncie medale rwnie w
prestiowych zawodach.
Od wrzenia przygotowywane bd zupenie nowe choreografie. Zostan one zaprezentowane przez wszystkie formacje
na Przegldzie Tanecznym Jagielski Dance Project oraz na
zawodach i innych pokazach.
W niedziel 7 wrzenia dzie po castingu - odbdzie
si Dzie otwarty w Jagielski
Dance Project. Dzieci ju od
trzeciego roku ycia, modzie
i doroli bd mogli wybra zajcia dla siebie. Wszystkie informacje na temat castingu i Dnia
otwartego mona znale na
stronie internetowej www.dancepro.pl. Treningi w szkole odbywaj si od poniedziaku do
soboty, wic udzia w nich moe
wzi kady.
DODATEK
BUDOWLANY
MECENAS DODATKU
Towarzysze na wiele lat

Wsplnie z Castoram radzimy, jak stworzy iglasty ogrd
Maciej Pagaa
Sierpie i wrzesie to ostatnie miesice na to, aby w naszym ogrodzie posadzi iglaki. Te pikne krzewy bd
nam towarzyszyy w kadej
porze roku przez wiele kolejnych sezonw. Jak si zabra
za ich sadzenie, aby osign
waciwy efekt?
W cigu roku przypadaj
dwie okresy, kiedy naley posadzi iglaki wczesna wiosna
lub pne lato.
- Teraz mamy ostatni dzwonek, aby zaj si tujami czy
wierkami tumaczy ukasz
Szkodowski z toruskiej Castoramy. W zalenoci od
pogody czas mamy do koca
padziernika, ale im szybciej
si za to zabierzemy, tym wiksza szansa, e rolina si przyjmie.
A to zaley take od kilku
innych czynnikw. Wane jest
nawet to, w jakiej formie kupimy iglaka. Przykadowo te
z rozbudowanym systemem
korzeniowym przyjm si nam
niemal ze 100-procentow
pewnoci. Wicej pielgnacji

potrzebuj natomiast te z wycitymi korzeniami transportowane w balotach. Konieczne jest, aby zasadzi je bardzo
szybko przed pierwszymi
mrozami.
- Nie bez znaczenia jest take podoe dodaje ukasz
Szkodowski. Naley zwrci uwag na jego fizykochemiczne waciwoci. Wane s
przepuszczalno, yzno czy

kwasowo gleby. Ta ostatnia
waciwo jest bardzo wana,
bo wikszo iglakw potrzebuje kwane lub lekko kwanej
podoa. Pojedyncze wyjtki
jak np. cis pospolity moe rosn na zwapniowanej obojtnej glebie lub takiej o odczynie
obojtnym. Poza tym iglaki nie
maj duych wymaga. Tak
jest w przypadku sosny. O lep-
szym, prchnicznym podou

naley pamita, gdy bierzemy
pod uwag modrzewie lub cyprysy. Pamitajmy, e inwestycja w gleb, to inwestycja w nasz rolin. Wpywa ona take
na odporno na szkodniki czy
przyjmowanie skadnikw pokarmowych.
Nie wszystkie podoa s
jednak stworzone do iglakw.
Wtedy z pomoc przychodz
nam wyspecjalizowane nawozy zakwaszajce gleb. Warto
jednak pamita, aby stosowa
je w sezonie wegetacyjnym,
czyli wiosn i latem.
Najciszym okresem dla
rolin jest zawsze zima. Iglaki
s jednak bardzo odporne na
mrz, co nie znaczy, e mrozy
nie wpywaj na ich kondycj.
Po zimie moe bowiem zbrzowie lub uschn. To jednak
nie jedyny problem, ktry moemy napotka w trakcie pielgnacji iglakw. Aby waciwie
przetrway ujemne temperatury, naley je podlewa jak najduej i odniea gazie z zalegajcego niegu. Jeli mamy
w ogrodzie donicowego iglaka,
to warto oboy donic styro-
pianem styropianem, a sam

rolin okry agrowknin.
Wczesn wiosn moemy
boryka si z problemem wyjaowienia gleby, braku magnezu
(budulec zielonego barwnika)
czy fytoftoroz, czyli pospolit
chorob iglakw. Jeli zauwaymy jej objawy na jednym
krzewie, warto zaaplikowa
preparat grzybobjczy kadej
z naszych rolin.
- Po okresie mrozw , wczesn wiosn warto take stosowa nawozy wysokoazotowe,
ktre zmagaj wzrost rolin
podpowiada ukasz Szkodowski. Po sezonie wegetacyjnym naley uywa nawozw
jesiennych, ktre wzmacniaj
iglaki poprzez drewnienie.
Warto take pomyle o wysypaniu kory na gleb. Ogranicza ona transpiracj wody tak
potrzebnej w trakcie zimy.
Drzewa i krzewy iglaste to
jedne z najchtniej kupowanych rolin. Posiadaj multum kolorw i bardzo dobrze
nadaj si do formowania.
Powysze rady pomog w zachowaniu ich w jak najlepszej
kondycji.

MECENAS DODATKU
DODATEK
BUDOWLANY
Ciepo ucieka nam przez portfel

Okres od wrzenia do marca jest uciliwy dla osb mieszkajcych
w domach wolnostojcych. Samodzielne ogrzewanie staje si duym problemem,

zwaszcza finansowym. Szukamy wic najtaszych rozwiza
Micha Ciechowski
Dom to miejsce, do ktrego lubimy wraca. Powinien by wic
nie tylko przytulny, ale i ciepy.
Ogrzewanie stanowi podstaw
komfortu. Dla jednych liczy si
niezawodno oraz wygoda obsugi systemu grzewczego. Inni
za stawiaj na pierwszym miejscu finanse. Jak zatem tanio poradzi sobie z ogrzewaniem budynku?
- Tradycyjnym i znanym od lat
skutecznym sposobem na szybkie
ogrzanie pomieszcze jest piec
wglowy - mwi Andrzej Siezieniewski, pracownik sklepu oferujcego piece i koty. - Wgiel
brunatny wci stanowi jedno z
taszych rozwiza.
Obecnie moemy zakupi piece wglowe z automatycznymi
podajnikami. Zamiast cigego
dokadania do urzdzenia grzejcego, same dozuj odpowiedni
ilo wgla. Jednak to urzdzenie
nie jest wcale takie tanie.
Waciciele domw czsto nie
zgadzaj si z opini pochlebiajc wglowi i szukaj innych,
korzystniejszych sposobw na
ogrzewanie. Std w wielu mieszkaniach i budynkach wolnostojcych zakada si piece gazowe.

S one jednym z najlepszych pomysw pod wzgldem stosunku
ceny do jakoci i pracochonnoci.
- Urzdzenie gazowe podczone do instalacji centralnego
ogrzewania wcza si automatycznie - tumaczy Siezieniewski.
- Nastpuje to wtedy, gdy temperatura spada poniej tej zaprogramowanej przez nas. Uytkownik
musi si teraz tylko martwi o

terminowe opacenie rachunku
za gaz.
Wybierajc inn moliwo
- ogrzewanie olejem opaowym
- domownik musi zdawa sobie
spraw z tego, e kotownie i piece olejowe nie s ekologiczne. Nie
jest to popularny sposb otrzymywania ciepa.
- Korzystajc z oleju opaowego, waciciel budynku musi
sam ledzi ceny paliwa i wybiera midzy producentami oraz
dostawcami - komentuje sprzedawca. - Przy takim rozwizaniu

naley pamita o wynikajcych
zagroeniach z racji skadowania
opau oraz o pracach kominiarskich, ktre powinny by wykonywane systematycznie.
Jeeli decydujemy si na ogrzewanie pomieszcze za pomoc
kominka, musimy pamita, e
to rozwizanie pomocnicze. Czasem jednak wykorzystuje si je do
ocieplenia bardzo maych domw
jednorodzinnych.
- Najczciej w kominku spalamy drewno - mwi Mateusz Kostrzewa, mieszkaniec Bydgoszczy.
- Koszt ogrzewania wynosi mnie
okoo 12 groszy za 1 kWh. Proste wkady z paszczem wodnym
mona kupi ju za niecae 2 tysice z, 700-800 zotych wyniesie
nas monta i wykoczenie.
Ekologia ponad wszystko
Ciekawym rozwizaniem dla
osb, ktre ceni sobie rozwizania ekologiczne, s kolektory
soneczne. Energia cieplna pozyskiwana jest dziki promieniom
sonecznym. Podobnie jak kominek to dodatkowy typ ogrzewania, ktry wykorzystywany jest
gwnie latem. Panele soneczne
Bungalow na poziomie
idealnie nadaj si do darmowego

podgrzania wody oraz zmniejszenia kosztw eksploatacyjnych
budynku.
- Wanym aspektem przy zdecydowaniu si na ogrzewanie za
pomoc kolektorw sonecznych
jest ich cena - mwi Andrzej Siezieniewski. - Musimy pamita,
e koszty zakupu i montau baterii zwrc si nam dopiero po
kilku latach. Wtedy odczujemy,
ile zaoszczdzilimy. Ma to swoje
zalety, ale take wady.
Mog nimi by chociaby
krtkie, jesienne oraz zimowe
dni, podczas ktrych kolektory
nie maj odpowiedniej iloci promieni sonecznych. Energia pozyskiwana za pomoc baterii bdzie
niewielka i pozwoli na zaspokojenie czsto mniej ni 30% cakowitego zapotrzebowania.
Szukajc oszczdnoci w
ogrzewaniu domu, naley pamita o wszystkich aspektach
finansowych. Wane jest jednak
to, abymy dugich, zimnych wieczorw nie spdzali pod kocem
zawiedzeni drogimi urzdzeniami, ktre nie speniaj naszych
gorcych oczekiwa.
Powoli odchodzi si od budowy domw pitrowych. Zaczynamy myle

o wznoszonych na miar, na teraz. Coraz czciej wybieramy wic te parterowe
Micha Ciechowski
Nazwa dom parterowy pochodzi
z francuskiego par terre, co
oznacza stojcy bliej ziemi.
Dziki takiej wanie konstrukcji, moemy skorzysta z wygody poruszania si po pomieszczeniach, ktre znajduj si na
jednym poziomie. Bungalow
jest domem nie tylko funkcjonalnym, ale take do tanim w
montau.
- Dla wielu osb decydujcych si na budow lub kupno
tego typu domu due znaczenie

ma fakt, e nie posiada on schodw - mwi Andrzej Laskowski,
budowlaniec. Ze wzgldu na ich
brak daje szans na samodzielne
poruszanie si chociaby osobom
niepenosprawnym. Jest to take
bezpieczne miejsce dla rodzin z
maymi dziemi.
Budowa tak zwanego bungalowu ma swoje zalety. Dobre rozplanowanie wszystkich procesw
budowlanych pozwoli na szybk
realizacj projektu oraz da spore
oszczdnoci.
Wybr projektu ma decydujcy wpyw na finalny koszt budo-
wy kadego budynku. Zminimalizujemy go, jeeli wybierzemy

konstrukcj o prostym ksztacie
cian i dachu. Im mniej skomplikowanych szczegw - tym
mniej zapacimy. Najtasze bd
proste i estetyczne bryy w ksztacie prostokta lub kwadratu. Podczas projektowania budynku warto zastanowi si, czy uwzgldni
w nim piwnic.
- Ostatnimi czasy odchodzi
si od posiadania piwnic - dodaje Laskowski. - Zastpuj nam
je altany czy inne pomieszczenia
gospodarcze lub po prostu gara.
W ten sposb moemy zaoszcz-
dzi. Warto jednak przeznaczy

pienidze na dobre materiay budowlane.
Pierwszym etapem prac, ktry
pochonie cz naszych pienidzy, bdzie zrobienie wykopw i
wylanie fundamentw. Koszt wykopania 1 m3 moe zaczyna si
od 30 zotych.
- Kolejn inwestycj s ciany
none oraz dziaowe - kontynuuje
budowlaniec. - Ich koszt moe
przekroczy 25 tysicy zotych.
Jednak solidnie wykonane pozwol na spokojne i bezpieczne
przebywanie w nowym domu.
Wykonanie komina dymowego i
wentylacyjnego oraz dwch stropw zwieczy pierwszy etap prac
budowlanych. Kosztowa nas to
bdzie minimum 140 tysicy zotych.
Wykonanie dachu moe wynie nawet 40 tysicy. Zwizane jest to z budow drewnianej
wiby dachowej, ktra pochonie
nawet poow tych wydatkw. Pokrycie dachowe to suma rzdu 15
tysicy zotych.
- Zamontowanie okien i drzwi
doprowadzi nasz budynek do stanu surowego zamknitego - mwi
Jerzy Sobiech z firmy montujcej okna. - Obecnie modne s te
poaciowe oraz szklane cianki,
pozwalaj one cieszy si niesamowitym widokiem od samej
podogi do sufitu, odpowiednie
do salonw lub kuchni z widokiem na ogrd.
W zalenoci od rodzaju i
wielkoci okien cena wraz z mon-
taem w caym domu moe dochodzi nawet do kilkunastu tysicy zotych.

Wybudowanie parterowego
domu wyniesie okoo 200-250 tysicy zotych. Wydatki zwizane z
pracami budowlanymi mog by
stosunkowo nisze lub wysze wszystko zaley od materiaw
oraz produktw uytych podczas
budowy.
Cena tak zwanych parterwek na popularnych portalach
internetowych waha si od 300
tysicy do nawet kilku milionw.
Wszystko uzalenione jest oczywicie od lokalizacji oraz aktualnego stanu technicznego.
- W wojewdztwie kujawsko-pomorskim warto bungaloww na rynku wtrnym rozpoczyna si od 299 tysicy zotych
- mwi Andrzej Laskowski. - Zauway mona procesy zamiany
mieszka czy domw w miecie,
na domy parterowe znajdujce si
na wsi. W ogoszeniach czsto pojawia si informacja, w ktrej zaznaczone jest, e zamiana dotyczy
wanie bungalowu.
Koszty zwizane z budow
domu parterowego s porwnywalne z tymi za zakup obiektu
mieszkalnego na rynku wtrnym.
Jednak plany, ktre moemy zrealizowa dziki rozpoczciu budowy od tzw. zera, dadz szans
na spenienie marze o piknej i
wynionej parterwce.

MECENAS DODATKU
DODATEK
BUDOWLANY
Zamek kluczem do bezpieczestwa

Pobrzkuj i zajmuj duo miejsca i s ich dziesitki rodzajw -
mowa o kluczach, ktre powoli zostaj wypierane przez nowoczesne urzdzenia otwierajce drzwi
Micha Ciechowski
Dom powinien by oaz spokoju. Jak sprawi, abymy czuli, e
nic nam w nim nie grozi? Po
pierwsze zamknite drzwi wymagaj one odpowiednich, solidnych i godnych zaufania zamkw. Tych za na rynku jest cae
mnstwo i nie mwimy tu o
standardowych i metalowych
rozwizaniach.
By uchroni nasze mieszkanie
przed wamywaczem, stosujemy rnego rodzaju metody, od
montau drzwi antywamaniowych, po monitoring wizyjny. Nic
jednak nie zastpi standardowego zabezpieczenia, czyli zamka
do drzwi. Do kadego za pasuje
inny klucz, a sytuacje, w ktrych
te nagle znikaj, zdarzaj si bardzo czsto.
Naukowcy i przedsibiorcy
wymylili ju nowoczesne rodzaje, ktre otworz si za porednictwem wszelkiego rodzaju technologii. Czy zwyky, metalowy klucz
odejdzie wkrtce do lamusa?
- Tradycyjne klucze jak na razie s najlepszym rozwizaniem,
jeeli chodzi o bezpieczne zamknicie domu czy mieszkania -
mwi Jan Grzekowiak, lusarz. W nowszych domach mieszkacy

montuj rne zamki, nie zawsze
pochodzce z polskiej produkcji. Gdy te zawiod, pojawia si
problem, jak wej do wasnego
mieszkania.
Klucz w komrce i palcu
Technologia idzie do przodu.
Jeszcze kilka lat temu na rynku
pojawiy si zamki czytajce
linie papilarne zakodowane w
systemie. Rozwizanie to nie spo-
tkao si jednak z duym entuzjazmem. Nastpi powrt do tradycyjnych urzdze. Producenci

zaczli si przeciga w ulepszaniu swoich produktw. Powstay
cztery rodzaje zabezpiecze: zamki wpuszczane, wierzchnie, wielopunktowe oraz szyfrowe.
- Ciekawe rozwizanie to zamek elektroniczny z czytnikiem
kart i brelokami zblieniowymi - dodaje lusarz. - Wystarczy
zbliy kart lub brelok, eby
zamek si odkodowa. Kod PIN
zabezpieczony jest na okoo 10
000 kombinacji. Rzadko jednak

spotykane s takie rozwizania w
warunkach domowych.
Innym, rwnie nowoczesnym
rozwizaniem to zamek cyfrowy,
czyli klamka z kodem. Tutaj wykorzystano nowatorskie rozwizanie klawiatury - podwietlonej
dopiero po dotkniciu jej przez
uytkownika.
Bezpieczestwo zapewni nam
take zamek listwowy, ktry jest
rodzajem zabezpieczenia wielopunktowego. Zaoy go moe
jedynie specjalista. Zatrzanicie
drzwi powoduje ich ryglowanie.
Najczciej w kilku punktach.
System taki gwarantuje przede
wszystkim docinicie ich do
ramy, co zapobiega odksztaceniom i jednoczenie poprawia
szczelno.
- Amerykascy uczeni testuj
nowy sposb zamykania - mianowicie klucze zastpuje im smartfon - dodaje Grzekowiak. - Nie
jestem jednak zwolennikiem a
tak rozwinitej technologii. Jak
moemy mie pewno, e bdzie
to skuteczne?
Ile to kosztuje w praktyce?
Najprostsze zamki, ktre pozwol nam zabezpieczy miesz-
kanie przed wamywaczem za

pomoc kodu, mog kosztowa
nas okoo 150-200 zotych. Ceny
w zalenoci od rodzaju i systemu
zabezpiecze rosn nawet powyej tysica zotych.
- Koszty, ktre ponosz waciciele przy zakupie zamkw
elektronicznych, s wspmierne
z ponoszonymi przez lusarzy
- podsumowuje lusarz. - Dotyczy to chwili, w ktrej trzeba si
dosta do ich domu, kiedy jednak urzdzenie si nie sprawdzi.
Im wiksze zabezpieczenia i wymysy, tym mniejsze prawdopodobiestwo na dostanie si do
mieszkania bez uszkodzenia zamka. Z tym jednak problem bdzie
mia take zodziej.
Klucze, ktre na co dzie nosimy w torebkach i plecakach, s
gwarancj bezpieczestwa naszego domu. Producenci standardowych rozwiza wprowadzaj na
rynek ulepszone modele, mog
one by porwnywalne z zamkami szyfrowymi. Te jednak w
przekonaniu wielbicieli technologii pozwalaj wacicielom na
komfort niezabierania ze sob
kluczy. Trzeba jednak dokadanie zapamita cyferki to wana
przepustka do wasnego lokum. Z
pamici czasami bywa krucho
DODATEK
BUDOWLANY
MECENAS DODATKU
Dom taszy ni mieszkanie

Najwysza pora zbudowa wasny azyl lub kupi gotowy,
ale dobrze przemylany. Podpowiadamy, gdzie warto skierowa swoj uwag, podejmujc decyzj
Marcin Tokarz
ycie droeje, a zarobki czsto pozostaj w miejscu.

Chciaoby si, by marzenie
mieszkania we wasnym
domu jednorodzinnym w
kocu si zicio. Gdyby nie
wysokie koszty budowy,
utrzymania oraz konieczno
dokonywania cigych napraw we wasnym zakresie...
Jednak nowe czasy przynosz
nowe moliwoci.
Kady z nas chciaby mieszka we wasnym domku, w
cichej spokojnej okolicy, a zarazem niedaleko od miasta, do
ktrego mona dotrze w cigu kilkunastu minut. Odpowiedzi na takie potrzeby jest
nowe osiedle Dolina Drwcy
w Krobi. Za stosunkowo niewygrowan cen 285 tys. z
kupimy dom o powierzchni
96 m2 z ogrdkiem i miejscem
postojowym dla dwch samochodw.
Osiedle pooone w malowniczej okolicy, w pobliu lasw
i jeziora, zarazem wietnie
skomunikowane z Toruniem
wystarczy 15 minut, by dotrze
do centrum. Niezmotoryzowani mog skorzysta z autobusu miejskiego linii nr 35,
ktrego przystanek znajduje
si zaledwie 100 m od miejsca
zamieszkania.
Spogldajc na dom, wyranie wida, e zosta on zaprojektowany z pomysem.
Przestrze zorganizowano tak,
by zaspokoi potrzeby kadej
rodziny. Przestronne i funkcjonalne wntrza z atwoci
mona zaadaptowa na potrzeby kilku osb.
Zakup sam w sobie jest ju
niemaym stresem i wydatkiem, dlatego eby zapewni
mieszkacom spokojny sen
inwestor nie oszczdza na
materiaach i wykonawstwie.
Uycie atestowanych artykuw budowlanych renomowanych producentw krajowych
i zagranicznych oraz dbao
o jako wykonania gwarantuj wieloletni trwao. W
perspektywie wielu lat nikomu
nie przybdzie siwych wosw
i zmarszczek od trosk zwizanych z nieszczelnym dachem i
awaryjn instalacj. Pozostaje
tylko mieszka i cieszy si nowym, wasnym domem.
Dodatkowo nie trzeba co
miesic przeznacza znacznej czci budetu na czynsz.
rodki te mona spoytkowa
na rozrywk, pamitajc jedynie o opatach za biece zuycie mediw.
Tu rwnie osiedle Dolina Drwcy moe zaskoczy
swoich mieszkacw nowatorskimi rozwizaniami, ktre
ogranicz koszty eksploatacji.

Energooszczdne konstrukcje zapewni nisze rachunki
za ogrzewanie. Stanie si to
moliwe dziki zastosowaniu
pieca kondensacyjnego charakteryzujcego si nawet o
20% mniejszym spalaniem ni
standardowy oraz ogrzewania
podogowego we wszystkich
pomieszczeniach.
Wana jest take odpowiednia izolacja elewacji, dachu i
posadzek oraz profesjonalny
monta okien. Na zewntrznych murach poza grubym
podkadem styropianowym liczy si take sposb jego ukadania i czenia ssiadujcych
ze sob pyt za pomoc pianki uszczelniajcej. Nie tworz
si wtedy mostki termiczne,
a wiatr nie hula pod warstw
rzekomego ocieplenia. Istotna
rwnie bdzie izolacja dachu
za pomoc pianki poliuretanowej droszego zamiennika tradycyjnej, taniej weny,
ktra szczelnie wypenia kad
przestrze i cakowicie zapobiega przedostawaniu si zimnego powietrza i podmuchw
wiatru do wntrza domu. Ponadto, w przeciwiestwie do
weny, nie zmniejsza po czasie
swojej objtoci, a take pozostaje obojtna na kontakt z
wod, czyli nie wymaga wymiany.
Z kolei okna dachowe zapewni dobr szczelno, jeli
s montowane ze specjalnym
konierzem. Aby w peni korzysta z ciepa dostarczanego
do domu, izolacja ze styropianu wzmocniona dodatkowo
ekranem termicznym znalaza
si take w posadzkach. Ma to
zapobiega przenikaniu zimna
z ziemi do wntrza budynku.
Budowniczowie
osiedla
Dolina Drwcy ju teraz d
do spenienia standardw
unijnych, ktre zakadaj, e
od 2020 roku kady nowo powstajcy budynek bdzie musia uzyska certyfikat energooszczdnoci. Koszt budowy
takiego domu na wasn rk
moe okaza si barier nie do
ominicia dla wielu polskich
rodzin.
Nie ma co zwleka z realizacj marze. Ich spenieniem
s stosunkowo tanie w zakupie, biorc pod uwag uyte
przy ich budowie materiay i
jako wykonania prac, trwae w uytkowaniu, niedrogie
w utrzymaniu i pooone w
atrakcyjnej lokalizacji domy.
To idealne rozwizanie dla
osb pragncych posiada
wasne cztery kty. Warto ju
teraz pomyle o zmianach,
by mc latem wypoczywa we
wasnym ogrdku, a zimowe
wieczory spdza przy kominku.

WIE
Lepszej ,,Ksiycwki''
w regionie nie znajdziesz
Partnerstwo dla Ziemi Kujawskiej z Aleksandrowa
Kujawskiego dba o innowacyjny rozwj obszarw
wiejskich. Od 3 lat jest
organizatorem targw kulinarnych w okolicach Torunia. Gospodynie dziaajce w stowarzyszeniu
mog pochwali si regionalnymi smaczkami kulinarnymi. Najlepszym wyrobem jest ,,Ksiycwka
z Kujaw.
Powstanie nalewki ma
swj pocztek i tradycj
wytwarzania w Nieszawie
i jej okolicach. Tamtejsi
mieszkacy przekazywali
j sobie z pokolenia na pokolenie. Od kilkudziesiciu
lat Ksiycwka jest produkowana na tym terenie
na wasne potrzeby. Orygi-
Przepis na ,,Ksiycwk
Przepis na urek Kujawski
1 kilogram gruszek bergamotek

5 litrw przegotowanej wody
2 kilogramy cukru
3 l wody
1/2 zakwasu urku
ziemniaki
30 dag biaej kiebasy
20 dag boczku
cebulka
mietana
sl i pieprz do smaku
Tylko trzy skadniki potrzebne s do produkcji tak wspaniaego trunku. Do beczki

wrzucamy w peni dojrzae
gruszki starej odmiany bergamotki.
Odpowiednie obchodzenie
si z owocami jest niezwykle
istotne i wpywa na smak, ktry uzyskamy. Nie powinno si
strzsa owocw z drzewa, poniewa poobijane wydzielaj
cukier w trakcie mycia. Wycinamy szypuki z uwagi na du
zawarto garbnika, on z kolei
dodaje gorzkiego smaku. Tak
przygotowane i rozdrobnione
owoce zasypuje si cukrem,
zalewa wod, a beczk przykrywa. Z czasem powstaje zacier. Po 30 dniach fermentacji
w beczce umieszcza si mie-
dzian chodnic i gotuje zawarto. Wydestylowany pyn

osiga wwczas 90% zawartoci alkoholu.
Ksiycwka jest klarownym, bezbarwnym napojem,
z aromatem wieych gruszek
bergamotek. Alkohol mona
bezporednio spoywa lub
rozciecza z wod.
Do jednych z lepszych zup
na Kujawach naley ur Kujawski. To specja podawany
rwnie przez Partnerstwo
dla Ziemi Kujawskiej w Aleksandrowie Kujawskim. Wielu
mieszkacw posiadao kiedy
specjalny gliniany garnek zwany ubrownikiem w nim
kisi si zakwas.
Na pocztku musimy otrzyma zakwas - gwny skadnik zupy. Do jego przyrzdzenia potrzebujemy 10 dag
mki ytniej oraz 500 ml
przegotowanej, ciepej wody.
W kamiennym naczyniu naley wymiesza mk
z wod. Pozostawiamy to w
ciepym miejscu. Gdy ur si
ukisi, ma kwasowy smak i
przyjemny zapach. Wwczas
moemy przej do gwnej

czynnoci, czyli przyrzdzania zupy. Ziemniaki ugotowa
w osolonej wodzie . Gdy s
pmikkie, woy kiebas.
Wszystko gotowa na maym
ogniu. Wla urek, doda pokrojony w kostk i podsmaony boczek oraz pokrojon
i podsmaon cebulk. Zup
zabieli mietan i przyprawi
do smaku.
naln nazw produkt zyska

dziki porze, w ktrej si
go wytwarzao domowymi
sposobami tylko pod oson nocy.
Gwny skadniki lokalnego trunku to gruszka
bergamotka. Poza Serbi,
gdzie do dzi istnieje jej
kult, owoc ten nie cieszy
si dobr opini. Od lat kojarzono go z czarn magi.
Dojrzay ma sodki misz
odpowiedzialny za charakterystyczny i wyrafinowany
smak alkoholu.
Na zdjciu Patrycja Butlewska, ze Stowarzyszenia
Partnerstwo dla Ziemii
Kujawskiej prezentuje butelk Ksiycwki.
Zdjcia:
Adam Zakrzewski
Rakiet si gra, nie rzuca
SPORT
Lubicki Tennis Club ma w swoich szeregach kandydata na nastpc Janowicza.

9-latek nie schodzi z podiw oglnopolskich turniejw. Wygrywa z faworytami, zawodnikami
czciej trenujcymi i lepiej przygotowanymi fizycznie. W czym tkwi jego sekret?
Marcin Tokarz
Rodzice Wiktora Klewicza nie
musz czyta wiadomoci, eby
wiedzie, co dzieje si w sportowym wiecie. Wszystko dokadnie zrelacjonuje im syn, cho po
piciu minutach ogldania meczu Federera rzuca pilota i
chwyta rakiet. W przypadku
tenisa - woli go uprawia, ni
by po stronie widza. To owocuje nieprzerwan jak dotd pass
zwycistw w prestiowych zawodach. Mimo stale podnoszonej
poprzeczki, mieszkaniec okolic
Golubia-Dobrzynia, siga po
kolejne laury. Jego sukces uzaleniony jest jednak nie tylko od
talentu, ale i wyboru cieki yciowej, ktry ma jeszcze przed
sob.
Na rozmow Wiktor chcia
przyj w garniturze, ale ostatecznie poczeka z tym na pierwsz
gal rozdania nagrd dla sportowca roku... Na razie to tylko
marzenia, jednak 9-letni chopiec
posiada niekwestionowany dar,
ktry potwierdza si na kadych
kolejnych zawodach. Odpowiednio pielgnowany moe zosta
przekuty w sukces. Wszak wychowanek Lubicz Tennis Clubu
nosi jego barwy dopiero 3 lata,
a ju, chcc pokaza wszystkie
swoje odznaczenia, musi taszczy
cay ich wr. W rodku znajduj
si trzy najcenniejsze puchary za pierwsze miejsca w Turnieju
Masters w Poznaniu i Grand Prix
Wiktor Klewicz nie wraca z turniejw bez pucharw i medali.

Taktyk ogrywa czciej trenujcych i silniejszych zawodnikw.
Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego w Bydgoszczy oraz za drug lokat w Tosmak Cup take ze

stolicy Wielkopolski.
- On niewtpliwie ma talent do
gry w tenisa, nie mona odmwi
mu wyjtkowoci, ale wci jest
kilka kwestii, nad ktrymi musimy pracowa - mwi Micha
Wojtowicz, trener 9-latka. - Ten
chopak, w przeciwiestwie do rwienikw, swoje mecze rozgrywa
taktycznie. Ewidentnie myli na
boisku, jak zdoby punkty, jednoczenie unikajc biegania z wywieszonym jzykiem. Tak Wiktor
nadrabia braki kondycyjne, ale
prdzej czy pniej to przestanie
wystarcza, dlatego razem z jego
rodzicami mylimy nad zwik-
szeniem czstotliwoci treningw

oraz wzbogaceniem ich o intensywniejsze wiczenia siowe.
5 minut bez rakiety
Obecnie chopiec trenuje 3 godziny w tygodniu, co wcale nie
przeszkadza mu w wygrywaniu z
rywalami spdzajcymi na korcie
czterokrotnie wicej czasu. Jeszcze do niedawna Justyna i Piotr
Klewicz traktowali gr syna jako
poyteczn i zdrow alternatyw
dla przesiadywania przed komputerem. Nie hamowali rozwoju syna, chyba e wiza si ze
stuczeniem kolejnej lampy w
domu
- Ile razy byo tak, e Wiktor
Torunianka zawalczy
o tytu najpikniejszej
Pokonaa 150 konkurentek i ju za dwa
dni stanie na wybiegu podczas finau konkursu

Schwarzkopf The Look Of The Year 2014
Micha Ciechowski
Maria Grott do finau dostaa si dziki udziaowi w castingu odbywajcym si w

marcu w centrum handlowym Toru Plaza. Zajmujc
pierwsze miejsce, zostaa reprezentantk naszego wojewdztwa na oglnopolskim
finale
plebiscytu
firmy
Schwarzkopf.
The Look Of The Year to
najstarszy i najbardziej prestiowy konkurs dla modelek.
Jego pierwsza edycja odbya
si w 1983 r. Celem przewodnim jest wyselekcjonowanie
i wypromowanie nowych
twarzy w wiecie modelingu.
Laureatka otrzymuje kontrakt
z renomowan agencj modelek.
- Maria bdzie reprezento-
waa nasze wojewdztwo ju

w najbliszy pitek na wieczornej gali transmitowanej
przez Telewizj Polsk - mwi
Agnieszka Grott, mama finalistki. - Chciaabym zachci wszystkich do wsparcia
jej swoimi gosami poprzez
wysyanie SMS-w w trakcie
trwania programu.
Ten prestiowy konkurs co
roku wzbudza zainteresowanie widzw i znawcw wiata
mody na caym wiecie. W
pitkowym finale modelki wystpi w kreacjach zaprojektowanych, m.in. przez firm Paprocki & Brzozowski czy duet
Bohoboco. Nie zabraknie te
wielu ciekawych atrakcji oraz
niespodzianek.
Podczas finaowego pokazu
wybrana zostanie reprezentantka Polski w wiatowym
konkursie The Look Of The
Year. O ten zaszczyt powalczy

pitnacie finalistek.
Konkurs rozbudowany zosta take o wydarzenia towarzyszce. W tym roku dziewczyny wziy udzia w pokazie
modych projektantw Premiere Runway, wystawie prac
modych artystw i studentw
uczelni artystycznych oraz fotografii modowej.
Fina transmitowany na antenie TVP 2 rozpocznie si o
godzinie 21.45. Prowadzi go
bd Tomasz Kammel i Maciej
Musia. Podczas uroczystoci
wystpi gwiazdy specjalne Grzegorz Hyy, MROZU oraz
zesp Pectus.
Zapraszamy do gosowania na Mari Grott, ktra ma
szans na uzyskanie tytuu
The Look Of The Year 2014!
Trzymamy kciuki!
FOT. ADAM
ZAKRZEWSKI
ogldajc z nami Wimbledon,

usiedzia gra 5 minut i ju bieg
po rakiet, eby gra w korytarzu
o cian? - pyta retorycznie mama
chopca. - Na szczcie m stworzy mu na podwrku boisko do
codziennych treningw, cho z
drugiej strony wanie nasta moment, w ktrym nasz may tenisista z niego wyrasta.
Rywali wykacza slice'em
Mody sportowiec rozwija
swoje umiejtnoci w oparciu o
program Tenis 10 wprowadzony
przez Polski Zwizek Tenisowy.
To zestopniowany tok ksztacenia modych sportowcw do 10
lat, podzielony na trzy gwne
etapy. Kady wie si z pojedynkami na coraz wikszym korcie,

poczwszy od meczy na jego
powce. W tej chwili zawodnik
Lubicz Tennis Clubu jest wieo
po dwch pierwszych w swoim
yciu turniejach rozgrywanych na
3/4 standardowej powierzchni. W
Ciechocinku zaj drugie miejsce
na 12 uczestnikw. W Gdyni stan ju na najwyszym stopniu
podium. Biorc pod uwag zwycistwa z faworytami zawodw,
rodzice zaczynaj coraz powaniej myle o sportowej przyszoci syna.
Trener chopca zwraca jednak uwag, e spora cz graczy,
przejawiajca talent w dziecistwie, w wieku modzieczym
rezygnuje ze sportu i obiera zupenie inn drog. Trudno zatem prorokowa, czy w Lubiczu
ksztaci si 9-letni Federer, cho
od pocztku inspiruje si gr wanie tego zawodnika.
- Wydaje mi si, e mamy podobny styl, poza tym mama zawsze wymienia go, jako wzr do
naladowania pod wzgldem zachowania na korcie - mwi may
tenisista, ktry swoich rywali
najbardziej lubi zaskakiwa zagraniem przeciwnog i slice'em.
- Jest opanowany nawet, gdy przegrywa. Nigdy nie rzuca rakiet.
Mnie zdarzyo si to dwa razy, ale
wziem si w gar.
Modzie zagraa
w nog
W sportowym stylu
podsumowano wakacje
na boisku pikarskim
przy ul. Kotaja w Lubiczu Grnym
Siedem druyn po siedmioro zawodnikw - w takim
skadzie stawili si na boisku
modzi pikarze. Wszystko
po to, aby zdrow, sportow
rywalizacj zakoczy mijajce letni wypoczynek.
- Zorganizowanie rozgrywek piki nonej byo ukonem w stron dzieci, by miay co z wakacji - mwi Piotr
Sadowski,
pomysodawca
turnieju. W sobot 23 sierpnia zagrao 49 zawodnikw,
w tym dwie dziewczyny - na
pozycji rozgrywajcych.
Do zabawy zaproszono
sportowcw z rocznikw
2001-2005. Druyny byy
wic zrnicowane ze wzgldu na wiek- skaday si ze
sportowcw w wieku 9 - 13
lat. Kady z zespow przyj.
Kada z nich przyja swoj
wasn, oryginaln nazw.
W zdrowej rywalizacji wyoniono zwycizcw oraz

przyznano statuetki dla najlepszego pikarza - Mateusza
Kapkiewicza oraz bramkarza
- Oskara Streicha.
- Zwycisk druyn okazaa si Tempa Team - dodaje organizator. - Drugie
miejsce zajli FC po marchewce, trzecie za Lubickie
Ory. Laureaci otrzymali puchary, a wszystkie dzieci pamitkowe upominki oraz sodycze. Sukcesem wszystkich
druyn, ktre wziy udzia
w turnieju bya zacita, lecz
zdrowa rywalizacja.
Turniej pikarski cieszy
si duym zainteresowaniem;
o ile pozwol na to warunki, Piotr Sadowski ju zapowiada organizacj turnieju
gwiazdkowego.
(MC)

Poza Toruń NR 51

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Poza Toruń NR 51

Uploaded by

Copyright:

29 sierpnia 2014

Specjalny dodatek edukacja Czytaj na str. 27-32

Przez ostatnie trzy lata ycia wci

BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO

Osada w Grodnie w kocu powstanie?

Pomost nad Jeziorem Chemyskim otwarty

Motoryzacja to domena mczyzn? W adnym wypadku - umiecha

Gmina Zawie Wielka

Buffo przywozi Metro

Od momentu premiery musical wystawiono ju ponad 2 tysice razy.

Czy popularno spektaklu jest zasuona? We wrzeniu mona przekona si osobicie

Redakcja Poza Toru

Uliczni grajkowie, piewacy i

entuzjazm przekazuj widzom poprzez piew i taniec. Wszystko to

3 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

Klej KREISEL MULTI ELASTI

Toru, ul. Szosa Bydgoska 102A

4 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

Synowie i wnuk Rusajki

rodzin. Niemcy uciekali, jak

za zamknitymi drzwiami, nie

wszystko co zarobi, od razu przepija.

terskich ludzi radzieckich, ktrzy

Ucieczka przed Wigili

W powojennym Silnie ludzi

- Cho w szkole pracowaa

mina jej ma wspominaa Stefania Balewska. Nie tylko by do

jeszcze mleko pod nosem.

5 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

6 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

Ciaa porozrzucane po rowach

miaa uroczysto odsonicia w Mierzynku w gminie Lubicz pomnika powiconego

Obelisk, ktry stan w Mierzynku, ma przypomina

Mogiy nikomu nieznanych

kilkadziesit lat temu, oznaczao bdzie, e nie wycignlimy

7 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

Uzaleniony od totalnej ciemnoci

gdzie ma swj kres. Mg szuka

niemoliwych, wci pozostawa

kawe, w naszych wsplnych rozmowach, Artur od czasu do czasu

Waldemar Furmaniak woli

8 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

Biaa woga prawdziwym rarytasem

wrd mczyzn nie brakuje. Za zlotem motoryzacyjnych klasykw w gminie Lubicz

zbieraj si zapalecy motoryzacji.

stawiam to jemu, podobnie jak

wia. Taki urok tego modelu.

chwili rozmowy z Magdalen

9 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

Noga skacze w rytmie disco

Z Dawidem Ogrodnikiem, jednym z najbardziej obiecujcych

utwory s dla mnie wane. Nie

kademu z nas takie utwory, jak:

e w ramach przygotowa do filmu moglimy sobie pojedzi po

Do tej pory wystpowae raczej w

spontaniczny gest czy co szalonego sprawdza si znacznie lepiej,

10 POZA TORU, 29 sierpnia 2014

Nowy sojusznik w walce o Grodno

W krajach zachodniej Europy takie miejsca s

ny tumaczy Jacek Gackowski, doktor w Instytucie Archeologii UMK, wsptwrca

byo syndromu stadionu narodowego, czyli wybudowa i na

mocyjnie troch drewna na

ka jednak, e obecne rozmowy

Paac uratowany? Podzikowa za plony

nigdy nie otrzymaem jakiegokolwiek pisma z Urzdu, ani w

Gmina Chema zaprasza na samorzdowe doynki