ELEMENTI TEORIJE POLJA

Skalarnu f-ju u datu sa u(r) = u(x, y, z) denisanu u G R

3
, gde je r vek-
tor polozaja proizvoljne tacke M(x, y, z) (r = x

i + y

j + z

k) i r G, zovemo
skalarnim poljem denisanim nad skupom G.
Ekviskalarna povrs skalarnog polja u je ono geometrijsko mesto tacaka u
kojima f-ja u ima konstantnu vrednost, tj. jednacina u(x, y, z) = c, gde je c
konstanta predstavlja jednacinu ekviskalarne povrsi.
Neka je dato skalarno polje u : u(M) = u(x, y, z) i neka je l pravac odreden
ortom

l
0
, ciji je pocetak tacka M(x, y, z).
Neka l zaklapa sa koordinatnim osama ugolve , i odnosno

l
0
= (cos , cos , cos )
i neka tacka M
1
(x
1
, y
1
, z
1
) pripada datom pravcu l i datom skalarnom polju u.
Tada je

MM
1
=

l
0
, gde je = |

MM
1
| . Granicna vrednost (ako postoji)
lim

u(M
1
) u(M)

naziva se izvod skalarne f-je u u tacki M u pravcu

l
0
i obelezava se
du
dl
.
Pokazuje se da je
du
dl
=
u
x
cos +
u
y
cos +
u
z
cos =

l
0
(
u
x

i +
u
y

j +
u
z

k).
Vektor grad u =
u
x

i+
u
y

j +
u
z

k naziva se gradijent skalarnog polja u. Dakle

du
dl
= grad u

l
0
Osobine gradijenta su:
1. grad c = 0 (c - konstanta)
2. grad (c
1
u + c
2
v) = c
1
grad u + c
2
grad v
3. grad (uv) = vgrad u + ugrad v
4. grad
_
u
v
_
=
vgrad u ugrad v
v
2
5. grad f(u) = f

(u)grad u
6. grad F(u, v) =
F
u
grad u +
F
v
grad v

A(

B

C) =

B (

C

A)

C (

A

B)

A (

B

C) =

B (

C

A) =

C (

A

B)
1
1. Vektorska f-ja a: a(r) = a(x, y, z) denisanu u G R
3
, gde je r vektor
polozaja tacke M(x, y, z) i r G, zovemo vektorskim poljem denisanim nad
skupom G.
2. Vektorska linija vektorskog polja a je kriva kod koje je u svakoj tacki M
tangenta paralelna sa vektorom a(r). Vektorske linije odredjene su jednacinama
adr = 0 tj. ako je a(r) = P(x, y, z)

i +Q(x, y, z)

j +R(x, y, z)

k vektorske linije
odredene su diferencijalnim jednacinama
dx
P
=
dy
Q
=
dz
R
.
3. Operator -nabla (Hamiltonov operator). Operator je simbolicki
vektor
=

i

x
+

j

y
+

k

z
sa osobinama:
1. u =
u
x

i +
u
y

j +
u
z

k (u je skalarna f-ja) tj. u = grad u

2. c = 0 (c je konstanta)
3. (c
1
u + c
2
v) = c
1
u + c
2
v
4. (uv) = vu + uv
5. (
u
v
) =
vuuv
v
2
6. f(u) = f

(u)u
7. F(u, v) =
F
u
u +
F
v
v
8. =

2
x
2
+

2
y
2
+

2
z
2
9. = 0
10. (a) = 0
4. Divergencija: div a = a =
_

i

x
+

j

y
+

k

z
__
P

i + Q

j + R

k
_
=
P
x
+
Q
y
+
R
z
5. Rotor:
rot a = a =

i

j

k

z
P Q R

=
_
R
y

Q
z
_

i+
_
P
z

R
x
_

j+
_
Q
x

P
y
_

k
6. Laplasov operator: u = div (u) = div (grad u) =

2
u
x
2
+

2
u
y
2
+

2
u
z
2
tj. =
2
7. a je potencijalno vektorsko polje akko rot a = 0, div a = 0
a = grad u u je potencijal datog polja
a je solenoidno vektorsko polje akko div a = 0, rot a = 0
a je lamelarno vektorsko polje akko a rot a = 0,
a je Laplasovo vektorsko polje akko rot a = 0 ,div a = 0
3
Odrediti gradijent skalarnog polja odredjenog funkcijom
1. u = xy
grad u =
u
x

i +
u
y

j +
u
z

j = y

i + x

j
2. u = x
2
+ y
2
grad u = 2x

i + 2y

j
3. u = xyz
grad u = yz

i + xz

j + xy

k
4. u = x + y + z
grad u =

i +

j +

k
5. u = x
3
+ 3xy + z
2
u tacki M(1, 2, 5)
grad u(M) = (3x
2
+ 3y)

i + 3x

j + 2z

k = 9

i + 3

j + 10

k
6. u = x
2
y
3
z
4
u tacki M(1, 1, 1)
grad u(M) = 2xy
3
z
4

i + 3x
2
y
2
z
4

j + 4x
2
y
3
z
3

k = 2

i + 3

j + 4

k
7. u = x
2
+ 2y
2
+ 3z
2
xy 4x + 2y 4z
2
u tacki M(0, 0, 1)
grad u(M) = (2x y 4)

i + (4y x + 2)

j + (6z 4)

k = 4

i + 2

j + 2

k =
2(2, 1, 1)
8. U kojim tackama prostora R
3
je gradijent skalarnog polja u(x, y, z) =
x
3
+ y
3
+ z
3
3xyz
a) normalan na z-osu,
b) paralelan z-osi,
c) jednak nuli?
grad u = (3x
2
3yz)

i + (3y
2
3xz)

j + (3z
2
3xy)

k
a) grad u

k = 0 3z
2
3xy = 0

k(0, 0, 1) z
2
= xy z =

xy
grad u(M) normalan je na z-osu u svim tackama M(x, y,

xy)
b) grad u

i = 0 grad u

j = 0
3y
2
3xz = 0 3x
2
3yz = 0
grad u(M) paralelan je z-osi u svim tackama M(0, 0, z)
c) x
2
yz = 0 y
2
xz = 0 z
2
xy = 0
grad u(M) jednak je nuli u svim tackama M(x, x, x)
9. Naci gradijent skalarnog polja u(x, y, z) = ln(x + y z) u tacki M
0
(1, 1, 0).
gradf(u) = f

(u)grad u
grad u(M) =
1
x + y z
grad(x + y z) =
1
x + y z
(

i +

k)
grad u(M
0
) =
1
2
(

i +

k)
4
10. Neka je a konstantan vektor i r vektor polozaja tacke M(x, y, z) (r =
x

i + y

j + z

k, |r| = r =
_
x
2
+ y
2
+ z
2
). Naci gradijent i ekviskalarne povrsi
skalarnog polja u = a r.
a = (a
1
, a
2
, a
3
), r = (x, y, z)
a r = a
1
x + a
2
y + a
3
z
grad(a r) = a
1

i + a
2

j + a
3

k = a
a r = c
a
1
x + a
2
y + a
3
z = c paralelne ravni, a vektor normale ravni je dati vektor a.
11. Naci grad r, grad r
2
i grad f(r) gde je f(r) diferncijabilna funkcija.
r = x

i + y

j + z

k, |r| = r =
_
x
2
+ y
2
+ z
2
grad r =
x

i
_
x
2
+ y
2
+ z
2
+
y

j
_
x
2
+ y
2
+ z
2
+
z

k
_
x
2
+ y
2
+ z
2
=
x

i + y

j + z

k
_
x
2
+ y
2
+ z
2
=
r
r
= r
0
jedinicni vektor
grad r
2
= 2r grad r = 2r
r
r
= 2r
grad f(r) = f

(r)grad r =
f

(r)
r
r = f

(r)r
0
12. Ako su a i

b konstantni vektori naci
a) grad |a r|
2
,
b) grad
a r
r
3
,
c) grad
a r

b r
.
a)|ar|
2
= (ar)(ar) = [r(ar)] a =
_
(rr)a(ra)r

a = r
2
a
2
(ar)
2
grad |a r|
2
= grad (r
2
a
2
(a r)
2
) = grad (r
2
a
2
) grad (a r)
2
=
a
2
grad r
2
2(a r)grad (a r) = 2a
2
r grad r 2(a r) a = 2a
2
r 2(a r) a =
2
_
(a a)r (a r)a

= 2
_
a (r a)

b) grad
a r
r
3
=
r
3
grad(a r) (a r)grad r
3
r
6
=
r
3
a (a r)3r
2 r
r
r
6
=
a
r
3

3r(a r)
r
5
c)grad
a r

b r
=
(

b r)grad(a r) (a r)grad(

b r)
(

b r)
2
=
(

b r)a (a r)

b
(

b r)
2
=
r (a

b)
(

b r)
2
13. Dato je skalarno polje u(x, y, z) = x
3
y xy
3
+ 2z. Naci izvod skalarnog
polja u u tacki M
0
(1, 1, 1) u pravcu

M
0
A, gde je A(3, 1, 2).
l :

M
0
A = 2

i 2

k |

l| =

4 + 4 + 1 = 3

l
0
=
2
3

i
2
3

j
1
3

k
grad u = (3x
2
y y
3
)

i + (x
3
3xy
2
)

j + 2

k
grad u(M
0
) = 2

i 2

j + 2

k
5
du
dl
(M
0
) = (2

i 2

j + 2

k)
1
3
(2

i 2

k) =
1
3
(4 + 4 2) = 2
14. Naci izvod funkcije f(x, y, z) = x
2
+yz u pravcu vektora e = (cos , cos , cos )
u tacki M(0, 0, 1).
df
de
= grad fe =
f
x
cos +
f
y
cos +
f
z
cos = 2xcos + z cos + y cos
df(M)
de
= cos
15. Naci izvod funkcije f(x, y, z) = x+x
2
y+y
2
z u pravcu vektora e =

i+3

j +3

k
u tacki M(1, 1, 1).
df
de
= grad fe =
_
(1 + 2xy)

i + (x
2
+ 2yz)

j + y
2

k
_
i + 3

j + 3

19
= (1 + 2xy)
1

19
+ (x
2
+ 2yz)
3

19
+ y
2
3

19
df(M)
de
=
3

19
+
9

19
+
3

19
=
15

19
16. Naci izvod skalarnog polja u(x, y, z) =
x
2
a
2
+
y
2
b
2
+
z
2
c
2
u tacki M(x, y, z)
u pravcu vektora r (r je vektor polozaja tacke M). Kad je taj izvod jednak
|grad u|?
du
dr
= grad u r
0
=
_
2x
a
2

i +
2y
b
2

j +
2z
c
2

k
__
x

i + y +

j + z

k
_
x
2
+ y
2
+ z
2
_
= 2
x
2
a
2
+
y
2
b
2
+
z
2
c
2
_
x
2
+ y
2
+ z
2
=
2u
r
Ako je
du
dr
= |grad u|
grad ur
0
= |grad u|
|grad u| cos

(grad u, r
0
) = |grad u|
cos

(grad u, r
0
) = 1

(grad u, r
0
) = 0
Vektori grad u i r
0
treba da su istog pravca i smera.
x
a
2
x

x
2
+y
2
+z
2
=
y
b
2
y

x
2
+y
2
+z
2
=
z
c
2
z

x
2
+y
2
+z
2
1
a
2
=
1
b
2
=
1
c
2
a = b = c
17. Naci izvod skalarnog polja u(x, y, z) =
1
r
u pravcu vektora

l
0
= (cos , cos , cos ).
Kada je taj izvod jednak 0?
6
du
dl
= grad u

l
0
grad u = grad
1
r
=
_
1
r
_

grad r =
1
r
2
r
r
=
r
r
3
du
dl
=
r
r
3

l
0
=
r

l
0
r
3
=
rl
0
cos

(r,

l
0
)
r
3
=
cos

(r,

l
0
)
r
2
du
dl
= 0 cos

(r,

l
0
) = 0

(r,

l
0
) =

2
18. Dato je skalarno polje u. U kom pravcu l
a) izvod ima najvecu vrednost,
b) izvod je jednak nuli,
c) izvod ima najmanju vrednost?
du
dl
= grad u

l
0
= |grad u| cos

(grad u,

l
0
)
a)cos

(grad u,

l
0
) = 1 tj. vektori grad u i

l
0
treba da su kolinearni i istog smera.
Znaci, maximum je u pravcu i smeru gradijenta.
b)
du
dl
= 0

(grad u,

l
0
) =

2
. Izvod je jednak nuli u svakom pravcu koji je
normalan na gradijent.
c) cos

(grad u,

l
0
) = 1. Izvod ce imati najmanju vrednost u pravcu koji je
kolinearan sa gradijentom, a suprotnog je smera.
19. Naci vektorske linije vektorskog polja
a) a = x

i y

j z

k
b) a =

j + y

k
a)
dx
x
=
dy
y
=
dz
z
ln z = ln
c
1
x
ln z = ln c
2
y
Vektorske linije datog polja odredjene su presekom povrsi zx = c
1
i z = c
2
y.
b) dx = 0
dy
1
=
dz
y
x = c
1
y
2
= 2z + c
2
20. Odrediti vektorske linije vektorskog polja a =
r
r
3
.
a =
x
_
(x
2
+ y
2
+ z
2
)
3

i +
y
_
(x
2
+ y
2
+ z
2
)
3

j +
z
_
(x
2
+ y
2
+ z
2
)
3

k
(x
2
+ y
2
+ z
2
)
3
2
x
dx =
(x
2
+ y
2
+ z
2
)
3
2
y
dy =
(x
2
+ y
2
+ z
2
)
3
2
z
dz
z = c
1
x z = c
2
y
x
c
2
=
y
c
1
=
z
c
1
c
2
7
21. Naci divergenciju i rotor vektorskog polja a = (x
2
+ yz)

i + (y
2
+ zx)y +
(z
2
+ xy)

k.
diva =
(x
2
+ yz)
x

i +
(y
2
+ xz)
y

j +
(z
2
+ xy)
z

k = 2x+2y +2z = 2(x+y +z)

rota =
_

i

j

k

z
x
2
+ yz y
2
zx z
2
+ xy
_

_
= (x x)

i + (y y)

j + (z z)

k = 0
22. Naci rot a, ako je a = xy

i xz

j + yz

k.
rota =
_

i

j

k

z
xy xz yz
_

_
= (z + x)

i (z + x)

k = (x + y)(

k)
diva = y + y = 2y
23. Pokazati da je
a) div(c
1
a + c
2

b) = c
1
diva + c
2
div

b (c
1
i c
2
su konstantni vektori)
b)div(ua) = udiva +a grad u (u je skalarna funkcija)
c) div(uc) = cgrad u (c je konstantan vektor)
d) div grad u = u
e) div rota = 0
f) div(a

b) =

brota arot

b
g) rot(c
1
a + c
2

b) = c
1
rota + c
2
rot

b
h) rot(ua) = urota a grad u
i) rot grad u = 0
j) rot rota = grad diva a
k) rot(a a) = adiv

bdiva + (

b )a (a )

b
a) div(c
1
a + c
2

b) = (c
1
a + c
2

b) = c
1
a + c
2

b = c
1
diva + c
2
div

b
b) div(ua) =
(uP)
x
+
(uQ)
y
+
(uR)
z
= P
u
x
+u
P
x
+Q
u
y
+u
Q
y
+R
u
z
+
u
R
z
= udiva +agrad u
div(ua) = (ua) = (u)a + u(a) = agrad u + udiva
c) div(uc) = udivc +cgrad u = cgrad u
d) div grad u = (u) = ( )u =
2
u = u
e) a = P

i + Q

j + R

k
rota =
_

i

j

k

z
P Q R
_

_
=
_
R
y

Q
z
_

i +
_
P
z

R
x
_

j +
_
Q
x

P
y
_

k
8
div rota =

2
R
yx


2
Q
zx
+

2
P
zy


2
R
xy
+

2
Q
xz


2
P
yz
= 0
f) div(a

b) = (a

b) =
a
(a

b) +

b
(a

b) =
a
(a

b)

b
(

b a) =

b(
a
a) a(

b) =

b rota a rot

b
g) rot(c
1
a+c
2

b) = (c
1
a+c
2

b) = (c
1
a)+(c
2

b) = c
1
(a)+c
2
(

b) =
c
1
rota + c
2
rot

b
h) a = P

i + Q

j + R

k
rot(ua) =
_

i

j

k

z
uP uQ uR
_

_
=
_
(uR)
y

(uQ)
z
_

i +
_
(uP)
z

(uR)
x
_

j +
_
(uQ)
x

(uP)
y
_

k
rot(ua) = u
__
R
y

Q
z
_

i +
_
P
z

R
x
_

j +
_
Q
x

P
y
_

k
_
+
_
R
u
y

Q
u
z
_

i +
_
P
u
z
R
u
x
_

j +
_
Q
u
x
P
u
y
_

k = urota + grad u a
i) rot grad u = (u) = ()u = 0
j) rot rota = (a) = (a) ()a = grad diva a
k) rot(a

b) =
a
(a

b)+

b
(a

b) = (

b
a
)a(
a
a)

b+(

b
)a(

b
a)

b =
a div

b diva + (

b )a (a )

b
24. Naci divr, rotr, rot(
r
r
).
r = x

i + y

j + z

k
divr = 3 rota =
_

i

j

k

z
x y z
_

_
= 0
rot
r
r
=
1
r
rotr r grad
1
r
=
1
r
0 r
1
r
2
r
r
= 0
25. Naci div(f(r)c) gde je c konstantan vektor, a f(r) diferencijabilna funkcija.
div(f(r)c) = f(r) divc +cgrad f(r) = f(r) 0 +cf

(r)
r
r
=
f

(r)
r
(c r).
26. Dato je vektorsko polje a = f(r)r, gde je f(r) diferencijabilna funkcija.
a) Pokazati da je dato polje potencijalno za svaki izbor funkcije f(r).
b) Odrediti funkciju f(r) tako da je diva = 3.
a) rot(f(r)r) = f(r)rotr r grad f(r) = f(r) 0 r f

(r)
r
r
= 0
b) diva = div(f(r)r) = f(r) divr +rgrad f(r) = 3f(r) + rf

(r) = 3
9
f

(r) +
3f(r)
r
=
3
r
v

= 3r
2
u

v + uv

+
3uv
r
=
3
r
v = r
3
+ c
u

=
3u
r
f(r) = 1 +
c
r
3
ln u = ln r
3
u = r
3
27. Ako su

b i c konstantni vektori naci div(c (r

b)).
c (r

b) = (

b c) r (c r)

b
div(c(r

b)) = div((

bc) r (c r)

b) = (

bc)divr +r grad(

bc) (c r)div

b grad(c r) = 3(

b c)

b c = 2(

b c)
26. Pokazati da je rot
_
c (r

b)

b c, gde su

b i c konstantini vektori.
rot(c (r

b)) = (r

b)rotc c grad(r

b) = c

b =

b c.
28. Odrediti konstante a, b, c tako da vektorsko polje v = (x+2y +az)

i +(bx
3y z)

j + (4x + cy + 2z)

k bude potencijalno. Naci potencijal dobijenog polja.

rotv = 0
rot v =
_

i

j

k

x
x + 2y + az bx 3y z 4x + cy + 2z
_

_
= (c + 1)

i + (a 4)

j +
(b 2)

k = 0 c = 1, a = 4, b = 2
F(x, y, z) =? grad F = v
F
x
= x + 2y + 4z
F
y
= 2x 3y z
F
z
= 4x y + 2z
F(x, y, z) =
x
2
2
+ 2yx + 4zx + f
1
(y, z)
F
y
= 2x +
f
1
(y, z)
y
= 2x 3y z
F
z
= 4x +
f
1
(y, z)
z
= 4x y + 2z
f
1
(y, z)
y
= 3y z
f
1
(y, z)
z
= y + 2z
f
1
(y, z) =
3y
2
2
zy + f(z)
f
1
(y, z)
z
= y +
f(z)
z
= y + 2z
f(z)
z
= 2z
f(z) = z
2
+ c
F(x, y, z) =
x
2
2

3y
2
2
+ z
2
+ 2xy + 4xz zy + c
29. Pokazati da je polje a = 2x(y
2
+ z
2
)

i + 2y(x
2
+ z
2
)

j + 2z(x
2
+ y
2
)

k poten-
cijalno i naci njegov potencijal.
10
rota =
_

i

j

k

x
2x(y
2
+ z
2
) 2y(x
2
+ z
2
) 2z(x
2
+ y
2
)
_

_
= (4zy 4zy)

i + (4xz
4zx)

j + (4xy 4xy)

k = 0
F(x, y, z) =? grad F = a
F
x
= 2x(y
2
+ z
2
)
F
y
= 2y(x
2
+ z
2
)
F
z
= 2z(x
2
+ y
2
)
F(x, y, z) = x
2
(y
2
+ z
2
) + f
1
(y, z)
F
y
= 2yx
2
+
f
1
(y, z)
y
= 2y(x
2
+z
2
)
F
z
= 2zx
2
+
f
1
(y, z)
z
= 2z(x
2
+y
2
)
f
1
(y, z)
y
= 2yz
2
f
1
(y, z)
z
= 2zy
2
f
1
(y, z) = y
2
z
2
+ f(z)
f
1
(y, z)
z
= 2zy
2
+
f(z)
z
= 2zy
2
f(z)
z
= 0 f(z) = c
F(x, y, z) = x
2
y
2
+ x
2
z
2
+ y
2
z
2
+ c
30. Pokazati da je vektorsko polje a = y
3

i + z
3

j + x
3

k solenoidno i naci njegov

vektorski potencijal.
diva = 0

b =? a = rot

b
R
y

Q
z
= y
3
P
z

R
x
= z
3
Q
x

P
y
= x
3
rot(grad f) = 0 rot

b = rot

b + rot(grad f) = rot(

b + grad f) pa se moze
uzeti da je R = 0, jer se moze izabrat funkcija f tako da je
f
z
= R
Q
z
= y
3
P
z
= z
3
Q
x

P
y
= x
3
Q = y
3
z + (x, y) P =
z
4
4
+ (x, y)
(x, y)
x

(x, y)
y
= x
3
napr. (x, y) =
x
4
4
(x, y) = 0

b =
z
4
4

i +
_
x
4
4
y
3
z
_

j
31. Pokazati da je vektorsko polje a = (4z
2
x
2
6y
2
zx)

i + (2x
2
y 8z
3
xy)

j +
(3y
2
z
2
2x
2
z)

k solenoidno i naci njegov vektorski potencijal.

diva = 8z
2
x 6y
2
z + 2x
2
8z
2
x + 6y
2
z 2x
2
= 0
11
Q
z
= 6y
2
zx 4z
2
x
2
P
z
= 2x
2
y 8z
2
xy
Q
x

P
y
= 3y
2
z
2
2x
2
z
Q = 3y
2
z
2
x
4
3
z
3
x
2
+ (x, y) P = 2x
2
yz
8
3
z
3
xy + (x, y)
Q
x

P
y
= 3y
2
z
2

8
3
z
3
x+
(x, y)
x
2x
2
z +
8
3
z
3
x
(x, y)
y
= 3y
2
z
2
2x
2
z
(x, y)
x

(x, y)
y
= 0
napr. (x, y) = 0 i (x, y) = 0

b =
_
2x
2
yz
8
3
z
3
xy
_

i +
_
3y
2
z
2
x
4
3
z
3
x
2
_

j
32. Dato je vektorsko polje a =
f(r)
r
r
a) Odrediti vrstu polja.
b) Odrediti funkciju f(x) tako da polje bude Laplasovo.
c) Za dobijeno Laplasovo polje odrediti skalarni potencijal.
a) rota =
f(r)
r
rotr r grad
f(r)
r
=
f(r)
r
0 r
_
f(r)
r
_

r
r
= 0
diva =
f(r)
r
divr +rgrad
f(r)
r
=
3f(r)
r
+r
f

(r)r f(r)
r
2
r
r
=
2f(r)
r
+ f

(r)
Polje je potencijalno u opstem slucaju. Nije solenoidno, pa ni Laplasovo.
b)
2f(r)
r
+ f

(r) = 0 c)a = grad F

df(r)
f(r)
= 2
dr
r
c
r
3
=
_
F(r)
_
r
r
ln f(r) = ln
c
r
2
F

(r) =
c
r
2
f(r) =
c
r
2
F(r) =
c
r
+ c
1
33. Naci a ako je a = 3z(x
2
+ y
2
)

i 2y(x
2
+ z
2
)

j + 4x(y
2
+ z
2
)

k.
a =
_
3z(x
2
+ y
2
)

i +
_
2y(x
2
+ z
2
)

j +
_
4x(y
2
+ z
2
)

_
3z(x
2
+ y
2
)

2
_
3z(x
2
+ y
2
)

x
2
+

2
_
3z(x
2
+ y
2
)

y
2
+

2
_
3z(x
2
+ y
2
)

z
2
=
(6xz)
x
+
(6yz)
y
+
(3(x
2
+ y
2
))
z
= 6z + 6z = 12z

_
2y(x
2
+z
2
)

2
_
2y(x
2
+ z
2
)

x
2
+

2
_
2y(x
2
+ z
2
)

y
2
+

2
_
2y(x
2
+ z
2
)

z
2
=
(4xz)
x
+
(2(x
2
+ z
2
))
y
+
(4yz)
z
= 4y 4y = 8y

_
4x(y
2
+ z
2
)

2
_
4x(y
2
+ z
2
)

x
2
+

2
_
4x(y
2
+ z
2
)

y
2
+

2
_
4x(y
2
+ z
2
)

z
2
=
(4(y
2
+ z
2
))
x
+
(8xy)
y
+
(8xz)
z
= 8x + 8x = 16x
12
a = 12z

i 8y

j + 16x

k
34. Pokazati da je polje a = (1 + yz)

i + (xz x
2
)

j (1 + xy)

k lamelarno i
solenoidno.
a rota = 0
rota =
_

i

j

k

x
1 + yz xz x
2
1 xy
_

_
= (xx)

i +(y+y)

j +(z 2xz)

k =
2x

i + 2y

j 2x

k
a rota = 2x(1+yz) +2y(xz x
2
) +2x(1+xy) = 2x2xyz +2xyz 2x
2
y +
2x + 2x
2
y = 0
diva = 0
13