PARKMANAGEMENT

Tien vragen en antwoorden over parkmanagement

een praktische handreiking
 Waarom deze brochure?
Op veel plaatsen in Nederland werken individuele ondernemers, ondernemersorganisa-
ties en gemeenten aan het opzetten van parkmanagement. Zij zien parkmanagement
als een bruikbaar instrument om op een zakelijke manier met elkaar aan kwaliteitszorg
van de bedrijfsomgeving te doen. Dit geldt voor zowel bestaande als nieuwe bedrijven-
terreinen en kantorenlocaties.

De Kamer van Koophandel Amsterdam deelt deze mening. Tegelijkertijd constateren

wij dat er veel onduidelijkheid rond het fenomeen parkmanagement bestaat. Ook is
er nog weinig ervaring mee opgedaan. Tegen die achtergrond hebben wij deze
brochure geschreven. Doel is een praktische handreiking te doen aan ondernemers
en bestuursleden van ondernemersverenigingen die met parkmanagement aan de
slag willen.

In deze brochure belichten wij aan de hand van tien vragen en antwoorden de belang-
rijkste aspecten van parkmanagement. Daarnaast hebben wij een aantal nuttige
publicaties en (internet)adressen voor u op een rij gezet.

Wij hopen dat u na het lezen van deze handreiking een beeld heeft van wat park-
management voor uw bedrijventerrein kan betekenen. U kunt natuurlijk altijd contact
opnemen met één van onze beleidsadviseurs of één van onze regionale partners om
verder van gedachten te wisselen over dit onderwerp. Achterin vindt u de adressen.

Amsterdam, april 2003

Colofon

Kamer van Koophandel Amsterdam

Postbus 2852
1000 CW Amsterdam
April 2003
Fotografie: Ko de Cruijf
Fotografie cover: Capital Photos

Meer informatie:
Afdeling Beleidsadvisering en Regiostimulering
Telefoonnummer: (020) 531 46 34 of (020) 531 46 36
E-mail: ba@amsterdam.kvk.nl
Dit rapport is ook te downloaden via: www.amsterdam.kvk.nl/beleid
Inhoud 1. Wat is de zin van parkmanagement?
Elke ondernemer wil dat zijn bedrijfspand er goed uitziet. Hetzelfde wil hij voor de
1. Wat is de zin van parkmanagement? 1 omgeving waarin zijn bedrijf is gevestigd. Het eerste heeft hij zelf in de hand, voor het
tweede heeft hij anderen nodig. En anderen hem. En dus is het logisch om samen, dat
2. Wat is parkmanagement eigenlijk? 2
wil zeggen gemeente, ondernemers en vastgoedeigenaren, aan de kwaliteit van het
3. Wanneer is parkmanagement zinvol? 3 bedrijventerrein te werken. Op dat moment is sprake van parkmanagement.

4. Zitten er ook nadelen aan voor het bedrijfsleven? 4

Alle betrokken partijen hebben belang bij het opzetten van parkmanagement. Goed
5. Hoe pak ik het aan? 5 opgezet parkmanagement zorgt er onder meer voor dat:
• het voor bedrijven en de daar werkzame mensen aantrekkelijk is om gevestigd/werk-
6. Welke organisatievormen zijn mogelijk? 7
zaam te zijn op dat bedrijventerrein;
7. Wie draait voor de kosten op? 8 • er voor de eigenaren een positieve invloed uitgaat op (het behoud van) de waarde
van hun onroerend goed;
8. Welke problemen kan ik verwachten? 9
• het vestigingsklimaat zich positief ontwikkelt, wat goed is voor de lokale economie
9. Welke (succes)voorbeelden zijn er? 10 en werkgelegenheid;
• het milieu verbetert (bijvoorbeeld door afval-, water- en vervoermanagement);
10. Waar kan ik terecht voor vragen en ondersteuning? 10
• het ruimtegebruik op het bedrijventerrein geoptimaliseerd wordt;
• er financiële voordelen voor de gevestigde bedrijven te halen zijn door het gezamen-
lijk uitvoeren van taken (en eventueel ook door collectieve inkoop).

Elke ondernemer wil dat zijn bedrijfspand en de omgeving er goed uitzien Parkmanagement draagt bij aan kwaliteitsbehoud van bedrijventerreinen

1
2. Wat is parkmanagement eigenlijk?
Parkmanagement is het door ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente
gezamenlijk ondernemen van activiteiten om de kwaliteit en uitstraling van een
bedrijventerrein te behouden en/of te verbeteren. Het kan dan gaan om allerlei zaken:
van onderzoek tot beheer, van herontwikkeling tot herbestrating, van gezamenlijke
kinderopvang tot bewegwijzering. In alle gevallen zijn de activiteiten erop gericht om
meerwaarde te bieden aan de op het terrein gevestigde bedrijven.

Parkmanagement kan de volgende activiteiten omvatten:

• onderhoud van gebouwen, groen, infrastructuur en openbare ruimte;
• parkeerbeheer en bewegwijzering;
• gezamenlijk inkopen van energie, water en telefonie;
• promotie en acquisitie;
• gezamenlijk aanvragen van subsidies en vergunningen;
• onderhouden van contacten met en het stimuleren van samenwerking tussen
gebruikers, eigenaren en overheid;
• diverse diensten zoals terrein- en gebouwbeveiliging, afvalinzameling, schoon-
maak, kinderopvang, verhuur van sportaccommodaties en vergaderruimte.

Zonder goede organisatie wordt het terrein een rommeltje

Parkmanagementorganisatie
(pmo) als uitvoerder en
‘wegnemer van kopzorg’
Het is vaak nuttig om het parkmanage-
ment over te dragen aan een
gezamenlijk aangestelde parkmanager
of een parkmanagementorganisatie
(pmo). Deze organisatie wordt zo uit-
voerder-regisseur van (een deel van) de
gezamenlijke opgave. Dat wil zeggen
dat de pmo bepaalde beheersactivitei-
ten uit handen van de deelnemende
partijen neemt, activiteiten uitbesteedt,
zaken uitdenkt en op poten zet, coördi-
neert, bemiddelt bij conflicten, etc.
Hiermee vervult de pmo een uitermate
nuttige smeeroliefunctie.
Op veel plekken worden bedrijventerreinen gerevitaliseerd
3. Wanneer is parkmanagement zinvol?
Parkmanagement is altijd zinvol op een bedrijven- of kantorenterrein van enige
omvang. De kans van slagen is het grootst:
• bij de realisatie van een nieuw bedrijven- of kantorenterrein. Op dat moment kunnen
de gemeente en de ontwikkelaar tot een aanpak komen, waarbij parkmanagement
onderdeel wordt van de opzet van het terrein en van de gronduitgiftevoorwaarden;
• bij herstructurering van een bestaand terrein. Als ondernemers en gemeente samen
inzien dat de kwaliteit van het bedrijventerrein sterk is achteruitgegaan, ligt er een
kans - en een noodzaak - om met elkaar te investeren in de kwaliteit van het terrein
en om vervolgens ook die kwaliteit te behouden.
“De eerste initiatieven voor parkmanagement lopen hier goed. Behalve dat er wordt
gewerkt aan onderhoud en beveiliging, zie je dat door parkmanagement ondernemers
meer met elkaar in gesprek raken en veel regelmatiger contact met de gemeente
hebben dan voorheen.”
Dick Hulsebosch, secretaris Industrie Kring Haarlem.

2 3
4. Zitten er ook nadelen aan voor het bedrijfsleven? 5. Hoe pak ik het aan?
In het begin kost het van de grond tillen van Er bestaat geen simpele overall-aanpak. In het algemeen moeten de volgende stappen
parkmanagement veel tijd en energie voor de worden genomen:
ondernemer. Dit geldt in het bijzonder voor
degene die namens de ondernemers een
fase onderdelen/activiteiten wie
‘trekkende rol’ vervult. Er moet veel worden
uitgezocht en uitgedacht, partijen moeten bij 1. initiatief • bewustwording en inventarisatie • gemeente en
elkaar gebracht worden, er moet draagvlak behoeften en verwachtingen ondernemersorganisatie (oo) samen
• analyse van problematiek en opstellen • bureau in opdracht van/begeleid
worden gezocht en er moet met elkaar wor-
plan van aanpak door gemeente en oo
den vergaderd. Als iedereen het vervolgens
eens is, moet een en ander in een (onderne- 2. uitwerking in • doelen, activiteiten, uitgangspunten • gemeente en oo, evt. ondersteund
mings)plan, contracten, (financiële) masterplan (waaronder vereiste kwaliteit) door extern bureau
organisatie en dergelijke worden vastgelegd. Een goede beveiliging is er niet in één dag • financiën, organisatie • extern bureau, evt.
parkmanagementorganisatie (pmo)
in opdracht van/begeleid door
Tijdsbeslag gemeente en oo
Ervaringen leren dat tussen het eerste initiatief en het daadwerkelijk van start gaan met • ruimtelijke/stedenbouwkundige • idem
parkmanagement al snel 3 tot 6 maanden zit. De trekkers moeten er in deze periode reke- aspecten
ning mee houden dat ze hiermee zo’n anderhalve dag in de week kwijt zijn. De op het • bemensing en behuizing • idem
• vastlegging in contracten • idem
terrein gevestigde ondernemers zijn gemiddeld een dagdeel (middag/avond) in de maand
bezig om bijgepraat te worden, mee te denken en hun wensen en ideeën in te brengen.
3. beheer • (optimalisatie van) beheer en exploitatie • parkmanagementorganisatie

Ook een nadeel kan zijn dat één of meerdere ondernemers een deel van hun eigen
vrijheid en speelruimte moeten opgeven. Bij parkmanagement worden collectieve
afspraken gemaakt. De meerwaarde daarvan kan alleen worden bereikt als iedereen
meedoet. Voor een individuele partij kan dit wel eens ongunstig uitpakken. In die geval-
len moet met elkaar worden gekeken naar mogelijkheden om dat individuele nadeel te
beperken en moet besproken worden of er wellicht compensatie op zijn plaats is.
Niet zozeer een nadeel, maar wel iets om rekening mee te houden is dat parkmanagement
in de beginfase geld kost. Deze investering zal zich later moeten terugbetalen in de vorm
van een hogere omgevingskwaliteit tegen een lagere inspanning en tegen lagere kosten.
“Bij parkmanagement is de beginfase cruciaal. Onze ervaring leert dat je, vooral bij
bestaande bedrijventerreinen, moet beginnen met iets waaraan gemeenschappelijk
behoefte is. Vaak is dat beveiliging. Door dit als bedrijven gezamenlijk op te pakken,
via bijvoorbeeld de lokale bedrijvenvereniging, is direct voordeel te behalen, waarmee
ook snel het benodigde commitment voor parkmanagement kan worden verkregen.”
Maaike Kamps, beleidsadviseur Ondernemersvereniging Regio Amsterdam (ORAM).
4. evaluatie • beoordeling werkwijze/resultaten pmo • ‘aandeelhoudersvergadering’
• bijsturing • idem
“Als alle mooie plannen in de initiatieffase blijven steken, moet je je afvragen of het
probleem wel groot genoeg is.”
Stef Pessels, parkmanager Sloterdijk in Amsterdam.
Ondernemers en gemeentelijke projectleiders die ervaring hebben met het van de
grond tillen van parkmanagement geven de volgende tips:
• begin klein en simpel met iets concreets (beveiliging bijvoorbeeld);
• overorganiseer niet;
• inventariseer de behoeften en verwachtingen en stel indien nodig verwachtingen bij;
• accepteer tegenslag, het zal niet allemaal van een leien dakje gaan;
• realiseer een adequate parkmanagementorganisatie (pmo) die over de juiste
middelen beschikt;
• zorg er ook tijdens de rit voor dat de meerwaarde duidelijk is, dat de kosten en
baten in verhouding zijn en dat de pmo ‘in beeld blijft’;

4 5

• maak goede afspraken over de verdeling tussen wat collectief is en wat de verant-
woordelijkheid van individuele bedrijven of de gemeente is;
• creëer breed draagvlak bij ondernemers en binnen de gemeentelijke organisatie;
• zorg voor een stevige vertrouwensbasis;
• maak een heldere verdeling van taken en verantwoordelijkheden;
• wees klantgericht, heb oog voor belangen.
6. Welke organisatievormen zijn mogelijk?
De organisatievormen waarin parkmanagement wordt gegoten, zijn zeer verschillend.
De uiteindelijke keuze voor activiteiten, organisatie, juridische structuur en dergelijke
hangt af van de situatie. Wat is de problematiek, over wat voor terrein en welke typen
ondernemingen gaat het, welke ambities en wensen hebben de betrokkenen?
Voorbeelden van juridische vormen van parkmanagement

“Ik ben wel twintig keer bij hem binnengelopen, ‘m op zijn gemoed ingepraat, een
vorm situatie kenmerken
schuldgevoel bezorgd en uiteindelijk toen ie ontzettend genoeg van mij had, heb ik ‘m
tijdens een kop koffie over de streep getrokken.” vereniging • sterke betrokkenheid individuele • leden bepalen en betalen,
Herman Gerrits, oud-bestuurslid Bedrijvengemeenschap Heemskerk, over het bedrijven noodzakelijk lidmaatschap en afname van
betrekken van een collega-ondernemer bij de revitalisering van de Houtwegen. basispakket via contracten verplicht

coöperatieve • zelf beheertaken oppakken, deelname • meer bedrijfsmatige opzet, leden

vereniging alle bedrijven staat niet op voorhand bepalen en betalen, lidmaatschap
vast niet verplicht, ook niet-leden kunnen
diensten afnemen

stichting • vooral uitbesteding van beheertaken, • bestuur bepaalt beleid,

sterke betrokkenheid bedrijven niet per samenstelling bestuur statutair
se nodig geregeld, geen winstoogmerk,
verplichte bijdrage en afname
diensten via contracten geregeld

besloten • vooral beheer openbare ruimte, sterke • commercieel van opzet, eventuele
vennootschap betrokkenheid bedrijven niet per se verplichte bijdrage en afname van
nodig diensten via contracten geregeld

Bron: Ministerie van EZ

Kinderopvang kan onderdeel zijn van parkmanagement

6 7
7. Wie draait voor de kosten op? 8. Welke problemen kan ik verwachten?
De kosten van parkmanagement moeten worden verdeeld, als het even kan naar rato Het opzetten van parkmanagement is geen eenvoudige klus die even tussendoor kan
van het profijt dat partijen ervan hebben. De gemeente blijft verantwoordelijk voor worden gedaan. Er moet een vertrouwensrelatie worden gebouwd tussen de betrokke-
haar publieke taak, te weten het ‘reguliere’ onderhoud van de infrastructuur en de nen, oplossingen worden gezocht voor belangentegenstellingen, middelen worden
openbare ruimte. Ook moet de gemeente een deel van de parkmanagementkosten gevonden en ondernemers of bestuurders moeten overtuigd worden om maar een
dragen. Parkmanagement is echter een coproductie, waarvan het bedrijfsleven ook de paar van de te nemen hobbels te noemen.
vruchten plukt. En dus is het logisch dat de ondernemers een deel van de kosten voor
hun rekening nemen. “De overheid heeft vaak een ander doel dan de bedrijven met herstructurering,
zoals ruimte-intensivering. Maar wil je het laten werken, dan moet het vanuit de
Naast de reguliere beheers- en onderhoudskosten zijn er Verdeling taken en ondernemer komen. Je moet zeker niet proberen er iets door te drukken.”
drie groepen van kosten voor het bedrijfsleven, waarvan (budgettaire) Paul van Dam, voormalig vice-voorzitter van ondernemersvereniging Belangen-
de hoogte afhangt van de individuele behoeften van het verantwoordelijkheden vereniging Industriegebied Achtersluispolder over de herstructureringsplannen van de
gekozen parkmanagementmodel: helder houden Achtersluispolder in Zaanstad.
• kosten van extra behoeften:
kosten van extra behoeften en eisen bovenop de basis- In het structureel overdragen Veel voorkomende hobbels zijn: De parkmanager is geen
kwaliteit van de voorzieningen en het beheer. De kosten van overheidstaken en - • gebrek aan organiserend vermogen aan onder- belangenbehartiger, maar
hiervan worden verrekend via een periodieke contributie; budgetten aan de pmo schuilt nemerszijde en/of aan overheidszijde; regisseur en uitvoerder
• kosten van facultatieve diensten: het grote gevaar dat publieke • onvoldoende expertise bij gemeente en onder-
zoals bijvoorbeeld kinderopvang, gebouwbeveiliging en taken op een gegeven nemers voor de complexe materie; Ondernemers hebben zich in veel
dergelijke. Deze kosten worden aan de afnemer van de moment als private taken • eigenaren en gebruikers zijn vaak niet dezelfde gevallen per bedrijventerrein georgani-
diensten in rekening gebracht; worden beschouwd en ‘weg en hebben andere belangen; seerd. Hierdoor kan de neiging
• organisatiekosten: worden bezuinigd’. • ‘free riders’ (ondernemers die wel profiteren, ontstaan het uitvoerende parkmanage-
dit zijn de niet aan specifieke diensten toe te rekenen Een tijdelijke/periodieke maar niet willen meebetalen); ment bij de ondernemersvereniging
kosten die de pmo moet maken om haar taken te kun- overdracht van budget en/of • onbekendheid met mogelijke aanvullende finan- onder te brengen. Er zit een gevaar in
nen vervullen, zoals personeelskosten, kantoorhuur, taken is dan beter. ciële bronnen; deze oplossing. De kerntaak van de
briefpapier, postzegels en dergelijke. • gebrek aan financieel commitment bij ondernemers; parkmanager is geen belangenbeharti-
• een gemeente die parkmanagement ziet als ging, maar de kwaliteitszorg van het
Subsidies soms mogelijk bezuiniging op het beheersbudget; bedrijventerrein. Tegelijkertijd is de
De rijks- en provinciale overheid vinden zaken als duurzame bedrijventerreinen, • lage prioriteit bij lokale bestuurders. kerntaak van een ondernemersvereni-
zuinig energiegebruik, intensief ruimtegebruik en vestigingskwaliteit belangrijk. ging juist wel belangenbehartiging.
Daarom stellen ze subsidies beschikbaar om investeringen te stimuleren die bijdragen “Het is zaak zeker ook de vastgoedeigenaren aan te En dit kan met elkaar botsen. Om de
aan doelstellingen op deze terreinen. Soms gaat dat via een ‘tender’ (inschrijving, spreken, omdat zij evenzeer profiteren van de verhoudingen zuiver te houden,
waarbij degenen die het best aan de criteria voldoen de subsidie krijgen), soms via parkmanagementinspanningen.” moeten ondernemersvereniging en
een ‘reguliere’ procedure. De procedures zijn vaak tijdrovend, ingewikkeld en de KvK-beleidsadviseur Janita Tiesinga over een gemeente zelf hun belangen blijven
criteria veelal streng. Welke mogelijkheden kansrijk zijn, zal per geval moeten wor- herstructureringsproject in Uithoorn. behartigen. De pmo kan tegenstrijdig-
den bekeken. Het is dan zinvol de hulp in te roepen van een bureau of instantie die heden in belangen signaleren en
thuis is op subsidiegebied. Het is belangrijk de verdeling van taken en rollen trachten daar een oplossing voor te
helder te houden. Zo moeten belangenbehartiging vinden, maar kiest geen partij.
en parkmanagement niet door elkaar gaan lopen.

8 9
9. Welke (succes)voorbeelden zijn er?
Parkmanagement staat in Nederland nog in de kinderschoenen, zodat we nog niet Enkele internetsites
kunnen vaststellen of het écht succesvol is. Daarvoor is nog enige tijd nodig. Op diverse www.bedrijventerreinen.ez.nl
plekken in ons land wordt wel gewerkt aan het opzetten van parkmanagement of is het www.duurzamebedrijventerreinen.nl
recent in werking gezet. De vooruitzichten en ervaringen zijn tot nog toe vaak positief, www.businessparkmanagement.com
zij het dat soms behoorlijke hobbels genomen moeten worden.
In de hele Amsterdamse regio wordt parkmanagement ingezet als middel om met Organisaties
elkaar tot goed kwaliteitsbeheer van nieuwe en bestaande bedrijventerreinen te VNO-NCW west
komen: van de Trompet in Heemskerk tot de Weeren in Zwanenburg, van Teleport in Tel. (070) 413 58 58, www.vno-ncwwest.nl
Amsterdam tot Beukenhorst in Hoofddorp en van de Waarderpolder in Haarlem tot de
Westzanerpolder in Zaanstad. MKB-Randstad Noord
De beleidsadviseurs van de Kamer van Koophandel en hun collega’s van VNO-NCW Tel. (020) 448 67 20, www.mkb.nl
west en MKB-Randstad Noord kunnen u van de laatste stand van zaken op de verschil-
lende terreinen op de hoogte brengen. ORAM, Ondernemersvereniging Regio Amsterdam
Op de website van de ORAM vindt u informatie over het opzetten van parkmanagement.
Tel. (020) 622 21 11, www.oram.nl

10. Waar kan ik terecht voor vragen en ondersteuning?
Er is een scala aan nieuwsbrieven, internetsites, handleidingen, nota’s en dergelijke
die direct over parkmanagement gaan of over zaken die parkmanagement raken, zoals
duurzame bedrijventerreinen en herstructurering van bedrijventerreinen. Dit scala is
zo groot dat slechts een kleine greep daaruit is gedaan.
Publicaties
De handreiking Parkmanagement; kwaliteit wint terrein van het Ministerie van
Economische Zaken bevat tips, achtergronden, een stappenplan en een aantal
voorbeelden. Het is te verkrijgen via:
• telefoon: 0800-6463951
• e-mail: ezinfo@postbus51.nl
• internetsite: www.ez.nl (onder ‘publicaties’)
Het Ministerie van EZ geeft ook een elektronische nieuwsbrief uit en verstrekt
informatie over cursussen en congressen.
Zie hiervoor: www.bedrijventerreinen.ez.nl.
Een meer wetenschappelijk getinte publicatie over herstructurering is Veroudering van
bedrijventerreinen; een structuur voor herstructurering van het Centraal Planbureau.
Te verkrijgen via www.cpb.nl/nl/pub
Kamer van Koophandel Amsterdam
Tel. (020) 531 46 34 of (020) 531 46 36, www.amsterdam.kvk.nl
Provincie Noord-Holland
Tel. (023) 514 30 00, www.noord-holland.nl
Gemeenten
Bij de afdeling Economische Zaken van uw gemeente kunt terecht met allerlei vragen
over parkmanagement.
Stichting Nederlands Register van Parkmanagers (NRP)
Personen die te boek willen staan als parkmanager kunnen zich in het register van de
Stichting Nederlands Register van Parkmanagers (NRP) laten inschrijven. Gemeenten,
ondernemersorganisaties en anderen kunnen het register benutten om te toetsen of
ze een kwalitatief goede parkmanager aanstellen.
Tel. (010) 275 79 78, e-mail: rotterdam@sels.nl.
Overige organisaties
Senter en Novem zijn organisaties die voor de rijksoverheid een aantal relevante
subsidieregelingen uitvoeren.
• Novem Utrecht, tel. (030) 239 34 93, www.novem.nl
• Senter Den Haag, tel. (070) 361 03 10, www.senter.nl

10 11