Οµαλή, αλλά και οµαλά µεταβαλλόµενη κίνηση

Η διπλή τροχαλία του σχήµατος, µάζας M=2Kg έχει ακτίνα R=0,1m.

Στο ελεύθερο άκρο του νήµατος που είναι τυλιγµένο στον µεγάλο
δίσκο της τροχαλίας, κρέµεται σώµα Σ µάζας m=1Kg. Στο άκρο του F
νήµατος που είναι τυλιγµένο στον µικρό δίσκο, ακτίνας r=R/2,
εφαρµόζεται δύναµη F σταθερού µέτρου και το σώµα Σ ανέρχεται µε
σταθερή ταχύτητα 10m/s. Οι δύο δίσκοι είναι συγκολληµένοι µεταξύ
τους. Τα νήµατα δεν ολισθαίνουν στα αυλάκια των δίσκων της Σ
τροχαλίας.

α) Υπολογίστε το µέτρο της δύναµης F και της δύναµης που ασκείται από τον άξονα
περιστροφής

β) Την στιγµή (tο=0) καταργούµε την δύναµη F. Να βρείτε τις εξισώσεις που παρέχουν
την γωνιακή ταχύτητα και την ταχύτητα του σώµατος Σ σε συνάρτηση µε τον χρόνο.

γ)Πόσες στροφές έχει κάνει η τροχαλία µέχρι να µηδενιστεί στιγµιαία η γωνιακή της
ταχύτητα; Πόσο έχει ανυψωθεί το σώµα Σ;

Απάντηση:

α. Η ταχύτητα του Σ είναι σταθερή γιατί και η τροχαλία στρέφεται µε σταθερή γωνιακή
ταχύτητα.

Σταθερή µεταφορική ταχύτητα για το Σ σηµαίνει:

ΣF = 0 ⇔ mg = T = 10N
+ F
T1
T
Με την ίδια λογική, σταθερή γωνιακή ταχύτητα για την τροχαλία T +
σηµαίνει:

Στ = 0 ⇔ Fr = TR ⇔ F = 20N mg

Η δύναµη από τον άξονα περιστροφής

εξισορροπεί την οριζόντια δύναµη Τ1=F=20Ν Fαξ
και στον κατακόρυφο άξονα το άθροισµα Τ+Μg
= 30Ν της τάσης του νήµατος και του βάρους
της τροχαλίας. F

Fαξ = 20 2 + 30 2 = 10 13Ν
T+Mg
µε κλίση θ ως προς τον άξονα χ΄χ
30
εφθ = = 1.5
20

β. Αφού τα νήµατα δεν ολισθαίνουν στα αυλάκια των δίσκων της τροχαλίας, η ταχύτητα του
Σ ισούται µε την γραµµική ταχύτητα των σηµείων της περιφέρειας του µεγάλου δίσκου.
Ισχύει εποµένως οι σχέσεις:
υ Σ = ωR και α Σ = α γων R
Εφαρµόζοντας τον Θεµελιώδη νόµο για την µεταφορική κίνηση του Σ προκύπτει η εξίσωση:

T − mg = mα Σ (1)

Από τον Θεµελιώδη νόµο για την στροφική κίνηση της τροχαλίας προκύπτει η εξίσωση:

1 α 1
− TR = Iα γων ⇔ −TR = MR 2 ⇔ T = − Mα (2)
2 R 2
Οι εξισώσεις 1 και 2 δίνουν την µεταφορική επιτάχυνση του Σ: α = -5 m 2 και από την
s
σχέση της µε την γωνιακή επιτάχυνση βρίσκουµε ότι α = α γων R ⇔= α γων = -50 rad 2
s
Το σώµα Σ εκτελεί οµαλά επιβραδυνόµενη µεταφορική κίνηση µε αρχική ταχύτητα υ0 =
10,m/s και η τροχαλία εκτελεί οµαλά επιβραδυνόµενη στροφική κίνηση µε αρχική γωνιακή
ταχύτητα ω0=υ0/R = 100rad/s

Οι ζητούµενες εξισώσεις είναι:

ω = ω 0 + α γων t = 100 - 50t
υ = υ0 + αt = 10 − 5t

γ. Η τροχαλία ακινητοποιείται στιγµιαία την χρονική στιγµή:

ω = 100 - 50t ⎫
⎬ ⇔ t = 2s
ω=0 ⎭

Την χρονική αυτή στιγµή η γωνία στροφής της τροχαλίας υπολογίζεται:

1 ⎫
θ = 100t - 50t 2 ⎪
2 ⎬ ⇔ θ = 100rad
t=2 ⎪⎭

Σε κάθε στροφή αντιστοιχεί γωνία 2π rad και αναλογικά σε Ν περιστροφές η αντίστοιχη

γωνία είναι θ = 2πΝ , άρα

θ 100 50
N= = = = 15,92 στροφές
2π 2π 3,14

Η ανύψωση του Σ στο ίδιο χρονικό διάστηµα υπολογίζεται µε ανάλογο τρόπο

1 ⎫
h = 10t - 5t 2 ⎪
2 ⎬ ⇔ h = 10m
t=2 ⎪⎭