Professional Documents
Culture Documents
ชยกฤต มาลําพอง
ภาควิชาภูมิศาสตร คณะสังคมศาสตร
มหาวิทยาลัยเชียงใหม
เมษายน 2547
คูมือการใชโปรแกรม ArcView GIS 3.3 ก
สารบัญ
สารบัญ ก
ARCVIEW คืออะไร 1
ARCVIEW ทําอะไรไดบาง 1
GIS คืออะไร 2
GIS ทํางานอยางไร 3
รูจักกับสวนติดตอกับผูใชของ ARCVIEW 4
ARCVIEW DOCUMENTS 5
ARCVIEW PROJECTS 5
แนะนําใหรูจัก VIEWS และ THEMES 6
การใชงาน THEMES เบื้องตน 7
รูจักกับตาราง (TABLES) 8
รูจักกับ CHARTS 9
รูจักกับ LAYOUTS 10
รูจักกับ SCRIPT 10
การใชระบบ HELP ของ ARCVIEW 11
การนําขอมูลเขาสูโปรแกรม ARCVIEW 13
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 23
การเปลี่ยนสัญลักษณที่ใชในการนําเสนอแผนที่ 23
วิธีจัดชวงชั้นขอมูล 26
การแกไขสวนประกอบตางๆ ของสัญลักษณ 28
การกําหนดการแสดงผล THEME ดวย THEME PROPERTIES 31
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย 37
การใชงานตารางขอมูลเชิงบรรยาย 37
การสืบคนขอมูล 40
การสืบคนขอมูล 41
การคํานวณคาสถิติจากตารางขอมูลเชิงบรรยาย 42
การสรางความสัมพันธระหวางตารางขอมูลเชิงบรรยาย 43
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 49
การสรางกราฟ 49
องคประกอบของกราฟ 50
การเปลี่ยนรูปแบบของกราฟ 51
การสรางและจัดการโครงรางแผนที่ 57
แนวคิดการออกแบบแผนที่เบื้องตน 57
การควบคุมมุมมองในการทํางานกับโครงรางแผนที่ 58
การสรางโครงรางแผนที่ 58
การสรางโครงรางแผนที่ 59
การกําหนดคุณสมบัติของหนาโครงรางแผนที่ 60
การสรางกรอบองคประกอบแผนที่ 62
การกําหนดคุณสมบัติของกรอบองคประกอบแผนที่ 63
การสรางกราฟฟกประกอบแผนที่ 67
การแกไขกราฟฟก 68
การสรางตนแบบโครงรางแผนที่ 72
การพิมพโครงรางแผนที่ 73
การแปลงโครงรางแผนที่เปนไฟลภาพ 73
ชยกฤต มาลําพอง
ทําความรูจักกับโปรแกรม ArcView เบื้องตน 1
ArcView คืออะไร
ArcView เปนโปรแกรมงานทางดานระบบสารสนเทศภูมิศาสตร (Geographic Information System:
GIS) ที่ใชงานงาย ลักษณะการใชงานเปนแบบ Graphic User Interface ซึ่งสะดวกตอการใชงาน ไมวาจะเปนการ
เรียกใชขอมูลภาพ ขอมูลตาราง การแสดงผลตาราง การแสดงผลกราฟ ตลอดจนสามารถสืบคนขอมูล วิเคราะหขอมูล
และนําเสนอขอมูลไดในรูปแบบแผนที่ที่สวยงาม
ArcView ทําอะไรไดบาง
ArcView เปนโปรแกรมที่สามารถทําแผนที่โดยมีอุปกรณสนับสนุนการวิเคราะหเชิงพื้นที่ (Spatial
Analysis) การใหคาอางอิงทางภูมิศาสตร (Addresses Geocoding) แลวแสดงผลบนแผนที่ การสรางและการแกไข
ขอมูลภูมิศาสตรและขอมูลตาราง การทําแผนที่เฉพาะเรื่อง (Thematic Mapping) การนําเสนอในรูปแผนที่ที่มีคุณภาพ
GIS คืออะไร
GIS คือ ระบบสารสนเทศที่ใชในการแสดงผลแผนที่ และมีเครื่องมือในการสรางแผนที่ การวิเคราะห การ
จัดการเกี่ยวกับแผนที่อยางเต็มรูปแบบ รวมถึงการหาความสัมพันธระหวางขอมูลหลายๆ ชุด นอกจากนี้ยังมีอุปกรณใน
การวาดแกไขเพิ่มเติมแผนที่ และแกขอมูลในตาราง เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงแกไขขอมูลก็จะมีผลตอแผนที่ที่ถูกทําขึ้นไว
ทันที
ชยกฤต มาลําพอง
ทําความรูจักกับโปรแกรม ArcView เบื้องตน 3
GIS ทํางานอยางไร
รูจักกับสวนติดตอกับผูใชของ ArcView
Application windows
Graphic user Menu bar
interface
(GUI) Button bar
Tool bar
Project
windows
Document
windows
Status bar
หนาตาง Application ของ ArcView ประกอบไปดวย Graphical User Interface (GUI) สําหรับทุก
หนาตางสามารถที่จะยาย เปลี่ยนขนาด ยอหนาตางและขยายใหเต็มจอได โดยมีองคประกอบตางๆ ดังรายละเอียดดังนี้
Project window หนึ่งหนาตาง Application ประกอบไปดวย หนึ่งหนาตาง Project
ซึ่งแสดงชื่อของเอกสารตางๆ เชนตารางหรือ database อื่นๆ
Document windows เปนสวนที่ใชแสดงผลขอมูลตางๆ ซึ่งขอมูลแตละประเภทกันจะ
ทํางานใน Document window ของตัวเอง
Graphical User Interface (GUI) ประกอบไปดวย เมนู (Menus) ปุม (buttons) และเครื่องมือ (tools)
เรียงลงมา 3 แถบดานบนสุดของ Application window สวนของ
Menu bar จะใหผูใชสามารถใชคําสั่งไดจาก pulldown เมนู สวน
Button bar ใชสําหรับออกคําสั่งตางๆ ที่มีอยางรวดเร็ว และ Tool
bar เปนเครื่องมือที่ตองการการนําเขาโดยใชเมาส กลาวคือเมื่อใช
เมาสคลิกบน Tool bar เพื่อออกคําสั่งแลวรูปรางของ cursor จะ
เปลี่ยนไปเพื่อใหเรานําเขาขอมูลหลังจากออกคําสั่งนั้นโดยใชเมาส
Status Bar เมื่อเลื่อนเมาสไปบนเมนู ปุมหรือเครื่องมือตางๆ แถบแสดงสถานะ
(status bar) จะแสดงใหเห็นวาปุมหรือคําสั่งตางๆ เหลานั้นใชทํา
อะไร นอกจากนี้ยังแสดงผลใหเห็นวาขณะนั้น cursor อยู ณ
ตําแหนงใดบนหนาจอ และสามารถบอกระยะที่จากจุดหนึ่งไปยังจุด
หนึ่งไดอีกดวย
ชยกฤต มาลําพอง
ทําความรูจักกับโปรแกรม ArcView เบื้องตน 5
ArcView documents
ArcView สนับสนุนการทํางานของขอมูลไดอยางหลากหลายประเภท และสามารถแสดงผลขอมูลตางๆ
ไดในแตละหนาตางของมันเอง ซึ่งเรียกวา Document window แตละเอกสาร (document) มีหนาตา (interface)
แตกตางกันออกไป ArcView document จะประกอบไปดวย
Views เปนหนาตางแสดงผลของขอมูลเชิงพื้นที่แยกเปน theme เชน
ขอมูลขอบเขตการ
ปกครอง เมือง ทางน้ํา ถนน โรงเรียน กรรมสิทธิ์ที่ดิน ธนาคาร
หรือ โรงแรม เปนตน
Table แสดงขอมูลที่ใชแสดงขอมูลเชิงบรรยายตางๆ ที่แสดงอยูใน view
เชน ชื่อเมือง ชื่อทางหลวง จํานวนประชากร ความสูงของพื้นที่เปน
หรือ จํานวนบัญชีที่ธนาคารมี เปนตน
Chart เปนการแสดงผลขอมูลตางๆ จากตารางในรูปแบบของกราฟ
Layouts ใชสําหรับการนําเอาขอมูลแตละชนิดมานําเสนอรวมกัน เชนขอมูล
ใน view ขอมูลจากตารางหรือขอมูลที่เปนกราฟ และสามารถที่จะ
สั่งพิมพเปนแผนที่ที่มีคุณภาพไดอยางสวยงาม
Scripts เปนหนาตางที่ใชในการเขียนโปรแกรมเพิ่มเติมดวยภาษา Avenue
ซึ่งเปนภาษาโปรแกรม (Programming language) ของ ArcView
เอง ซึ่งภาษา Avenue นี้สามารถสรางฟงกชันขึ้นใชเองหรือนําเอา
ฟงกชันเดิมที่มีอยูแลวมาประยุกตใชก็ได
ArcView projects
Views
Tables
Charts Project Windows
Layouts
Scripts
View GUI
View GUI
Theme ประกอบดวยขอมูลเชิงพื้นที่และขอมูลเชิงบรรยาย
Views สามารถประกอบดวย Themes มากกวา 1 Themes
แตละ Themes จะมีชื่อ Themes และสัญลักษณแสดงใน Table of Contents
ArcView จะนําเสนอขอมูลเชิงพื้นที่และขอมูลเชิงบรรยายในแตละชุดของขอมูลในลักษณะที่เรียกวา
Theme โดยที่การจัดการหรือการแสดงผลจะกระทําในสวนของ view ของโปรแกรม ArcView แตละ theme จะมีชื่อของ
theme และมีสัญลักษณที่ใชแสดงเปนตัวแทนของวัตถุเหลานั้น
ชยกฤต มาลําพอง
ทําความรูจักกับโปรแกรม ArcView เบื้องตน 7
รูจักกับตาราง (Tables)
ชยกฤต มาลําพอง
ทําความรูจักกับโปรแกรม ArcView เบื้องตน 9
รูจักกับ Charts
ใชแสดงขอมูลในรูปแบบ
กราฟ
สามารถแสดงกราฟ
เปรี ย บเที ย บข อ มู ล เชิ ง
บรรยาย
รูจักกับ Layouts
สามารถสรางแผนที่แบบ
ที่สามารถนําเสนอได
แสดง document (view,
tables, charts) และ
รูปภาพ (graphic) ได
สามารถแสดงขอมูลทาง
เครื่อ ง printer และ
plotter
รูจักกับ Script
Script document เปนเหมือนกับ text editor ทั่วไป จะใชเพื่อเขียน Avenue ซึ่ง Avenue script นี้เปน
การเขียนโปรแกรมเพื่อใหผูใชสามารถสั่งให ArcView ทํางานในระดับที่ยากขึ้นได หรือ สราง application ขึ้นเพิ่มเติมได
ชยกฤต มาลําพอง
ทําความรูจักกับโปรแกรม ArcView เบื้องตน 11
การนําขอมูลเขาสูโปรแกรม ArcView
ประเภทของขอมูลใน Theme
รูปแบบขอมูลใน theme เปนตัวแทนการนําเสนอวัตถุตางๆ บนพื้นโลก แตละรูปแบบขอมูล จะมีตําแหนง
ที่ตั้ง (Location) รูปรางลักษณะวัตถุที่จะนําเสนอ (point, line or polygon) และสัญลักษณที่จะชวยในการบงบอกวา
แตละรูปแบบขอมูลคืออะไร
จุด (points) นําเสนอวัตถุที่แสดงตําแหนงวัตถุที่มีขนาดเล็กจนไมสามารถที่จะบอกเปนพื้นที่ได
เชน เสาหลัก บอน้ํา สถานีรถไฟ และโรงเรียนเปนตน
เสน (lines) นําเสนอวัตถุที่มีความยาวแตมีลักษณะแคบจนไมสามารถนําเสนอแบบพื้นที่ (area)
ได เชน ทางดวน ทางน้ํา ทางรถไฟ เปนตน
วงรอบปด (polygons) ใชแสดงวัตถุที่ใหญเกินกวาที่จะนําเสนอเปนเสนหรือเปนจุด เชน ที่ดินทํา
กิน พื้นที่ที่การสํามโนประชากร พื้นที่การตลาด ประเทศ และรัฐ เปนตน
การใหสัญลักษณของขอมูลใน Theme (Theme symbology) ซึ่งจะแยกออกเปนสัญลักษณของจุด
(points) สัญลักษณของเสน (lines) และสัญลักษณของวงรอบปด (polygon) ตามประเภทของขอมูลซึ่งจะตองมีรูปแบบที่
แตกตางกัน เชน
สัญลักษณแสดงจุด มักจะมีลักษณะที่บงบอกวาใชแทนวัตถุใดบนพื้นโลก เชน สัญลักษณแสดง
โรงเรียนจะมีธงแดงอยูขางบนดวย และสัญลักษณของสนามบินก็จะมีเครื่องบินเล็กๆ อยูดวย
สัญลักษณแสดงเสน จะมีทั้งเสนบางและเสนหนา เสนทึบ หรือเสนประ และอาจจะมีได
หลากหลายสี
สัญลักษณแสดงวงรอบปด หรือโพลีกอน จะประกอบไปดวยสี และลวดลายที่ใชเติมเขาไปใน
พื้นที่นั้นๆ บางสีอาจจะเปนสีที่ตามธรรมชาติของวัตถุที่ตองการนําเสนอ เชนทะเลกับทางน้ําให
แหลงขอมูลสําหรับ Theme
โปรแกรม ArcView สามารถที่จะนําขอมูลจากแหลงตางๆ มานําเสนอได โดยไมตองมีการแปลงรูปแบบ
ของขอมูลอยูหลายชนิด โดยมีรายละเอียดดังนี้
Shapefile เปนรูปแบบหนึ่งของ ArcView GIS สําหรับใชจัดเก็บตําแหนงและขอมูลเชิงบรรยาย
ของรูปแบบขอมูลตางๆ Shapefile สามารถที่จะสรางขึ้นในโปรแกรม ArcView จาก spatial data
ที่มีอยูแลว หรือจะสราง Shapefiles เปลาๆ ขึ้นมาก็ได แลวจึงเพิ่มรูปแบบขอมูลที่ตองการเขาไป
โดยการวาดขึ้นเอง รูปแบบขอมูลที่อยูใน Shapefiles สามารถแสดงผลไดอยางรวดเร็วและ
เปลี่ยนแปลงแกไขรูปรางและขอมูลเชิงบรรยายได
Coverage จากโปรแกรม Arc/Info เปนรูปแบบ Spatial data แบบหนึ่งซึ่งเปนที่นิยมอยาง
กวางขวางที่พบในการทําแผนที่ดิจิตอลในระบบ GIS ผูใชสามารถเพิ่ม coverage ของ Arc/Info
เขาไปไดเปน theme หนึ่งใน ArcView หากผูใชตองการที่จะเปลี่ยนแปลงแกไขขอมูลบน theme
ที่นําเขาจากโปรแกรม Arc/Info ผูใชตองทําการ convert ใหเปน Shapefile กอน
ผูใชสามารถเรียกดู Arc/Info Map LIBRARIAN หรือ ฐานขอมูล ArcStorm libraries ใน
ArcView ไดโดยการเพิ่มชั้นขอมูลของ library เปน theme ได
ดวย ArcView ‘s CAD reader extension ผูใชสามารถใชไฟลที่มาจากโปรแกรมประเภท
Computer Aided Design (CAD) มาเพิ่มเปน theme ในโปรแกรม ArcView โดยโปรแกรม
ArcView สามารถที่จะใชไฟลรูปแบบของ Microstation DGN (เฉพาะจาก Windows) และไฟลที่
สรางขึ้น จากโปรแกรม AutoCAD ในรูปแบบของ DWG (เฉพาะจาก Windows) และ DXF
ESRI’s Spatial Database Engine (SDE) เปนโปรแกรมที่แยกจาก ArcView สามารถทําให
เขาถึง รูปแบบขอมูล ตางๆ ที่จัดเก็บในตารางฐานขอมูลตางๆ ที่เกี่ยวของได ซึ่งผูใชสามารถที่
จะแสดงผลชั้นขอมูลของ SDE นี้เปนหนึ่ง theme
แหลงของขอมูลเชิงพื้นที่นอกเหนือจากที่กลาวมาแลว ผูใชสามารถที่จะสราง theme ใน ArcView ไดจาก
ภาพ หรือขอมูลในรูปแบบของตาราง ดังนี้
Image data ขอมูลภาพ (Image) เปนขอมูลที่มีลักษณะเปนจุดภาพ (Pixel) แต
ละจุดภาพจะมีคาเฉพาะตัวอยู ตัวอยางเชนภาพขอมูลดาวเทียม
ภาพถายทางอากาศ และขอมูลที่ทําการสแกน (scan) เขา หรือ
ขอมูลที่ทําการเปลี่ยน (Convert) จากขอมูลรูปแบบงานพิมพปกติ
มาเปนดิจิตอล (digital format) เปนตน ผูใชสามารถเพิ่มขอมูลภาพ
เปนหนึ่ง theme และแสดงผลใน ArcView ไดตามปกติ ภาพ
เหลานั้นโดยสวนใหญแลว จะใชเปนภาพฉากหลัง (Background)
สําหรับแสดงผลหรือตัดภาพขอมูลเชิงพื้นที่อื่น ๆ เชน ทางหลวง
ชยกฤต มาลําพอง
การนําขอมูลเขาสูโปรแกรม ArcView 15
New Project
สราง View ใหม
ชื่อ View ใหมจะปรากฏใน Project Windows
การสราง View
ผูใชสามารถสราง view ใหมในโปรเจคได ซึ่งโปรเจคดังกลาวอาจจะเปนโปรเจคใหมหรือเปนโปรเจคเดิม
ก็ได ในโปรเจคหนึ่งๆ สามารถมีไดหลาย view โปรเจคที่ถูกสรางขึ้นใหมจะไมมี view หรือ document ใดๆ (tables,
charts, layouts) อยูเลย ชื่อของโปรเจคใหมที่สรางขึ้นจะเปน untitled.apr ทุกครั้ง ซึ่งผูใชสามารถเปลี่ยนชื่อนี้ไดเมื่อทํา
การบันทึก (save) โดยการสราง view สามารถทําไดตามขั้นตอนดังนี้
เลือกไอคอน Views ในหนาตางโปรเจค
คลิกปุม New บนหนาตางโปรเจค เพื่อสราง view ใหม
ArcView จะสรางหนาตาง view ใหมให
เมื่อผูใชสราง view ใหมขึ้นมาในโปรเจค จะไมมี theme ใดๆ อยูเลย กลาวคือจะเปน view วางๆ และ
หลังจากที่ไดเพิ่ม view เขาไปแลวก็จะมีรายชื่อของ view ปรากฏอยูในหนาตางโปรเจค (project windows) โดยชื่อของ
view จะเปน viewX โดย X หมายถึงหมายเลขของ view เชน View1 เปนชื่อของ view แรกที่ถูกเพิ่มเขาไปในโปรเจค
แตอยางไรก็ตามผูใชสามารถที่จะเปลี่ยนชื่อของ view ไดใน View Properties dialog box
การนําเขา Theme
การเพิ่ม theme เขาไปใน view เพื่อแสดงผลขอมูลเชิงพื้นที่นั้น โปรแกรม ArcView จะทําการอางอิงถึง
ไฟลตางๆ ตามที่ระบุ เพื่อนํามาแสดงผล ไมไดเปนการคัดลอกไฟลมาไวในโปรเจคแตอยางใด ดังนั้นไฟลที่เปนขอมูล
จะตองคงอยูเสมอเมื่อเรียกใชโปรเจคที่จะมีการอางถึง
เลือก Add Theme button เลือกขอมูลที่ตองการ
ชยกฤต มาลําพอง
การนําขอมูลเขาสูโปรแกรม ArcView 17
ขอมูลที่ประกอบดวยรูปแบบขอมูลหลายประเภท
ขอมูลชนิดที่เปน Arc/Info coverage หรือโปรแกรมประเภท CAD สามารถมีรูปแบบขอมูลไดมากกวา
หนึ่งชนิด ในขณะที่โปรแกรม ArcView แตละ theme สามารถนําเสนอรูปแบบขอมูลไดเพียงหนึ่งชนิดเทานั้น เมื่อผูใช
เพิ่ม Theme ประเภท Arc/Info coverage หรือประเภท CAD เขาไปไปใน view ผูใชสามารถที่จะเลือกไดวาจะเลือก
แสดงรูปแบบขอมูลชนิดใด
เมื่อขอมูลที่ตองการจะเพิ่มเขาไปใน theme มีรูปแบบขอมูลมากกวาหนึ่งชนิด จะปรากฏใหเห็นไดใน
โฟลเดอรที่ปรากฏดานซายของ Add theme dialog box และเมื่อคลิกไปบนโฟลเดอรดังกลาวจะปรากฏชนิดของรูปแบบ
ขอมูลตางๆ ที่มีอยูในขอมูลนั้นๆ เมื่อไมตองการใหแสดงผลรูปแบบขอมูลยอยใหคลิกซ้ําในแตละโฟลเดอรอีกครั้งหนึ่ง
ชยกฤต มาลําพอง
การนําขอมูลเขาสูโปรแกรม ArcView 19
เพิ่มขอมูลในสวน Tables
ขอมูลคาพิกัด x,y
กําหนดคาในไดอะลอกบอก
ตารางขอมูลเชิงบรรยายของ Theme
ขอมูลบาง theme จะมาจากแหลงขอมูลเชิงพื้นที่ เชน Arc/Info coverage และ ArcView shapefiles และ
บาง theme มาจากแหลงขอมูลเชิงตารางที่มีตําแหนงทางภูมิศาสตร (event themes) มี theme ของตาราง
ประกอบดวยขอมูลคําอธิบายเกี่ยวกับรูปแบบขอมูลเหลานั้น theme ที่มาจากขอมูลภาพจะไมมีตารางมากับ theme นั้น
ทุกๆ รูปแบบขอมูล ใน theme จะมีเพียงหนึ่งเรคคอรด (record) ในตารางของ theme ซึ่งเรคคอรดดังกลาวจะอธิบายถึง
คุณลักษณะของรูปแบบขอมูลนั้น แตละฟลด (field) ในตารางของ theme ประกอบไปดวยคาของขอมูลเชิงบรรยาย เมื่อ
ผูใชไดเพิ่ม theme ที่แสดงขอมูลเชิงพื้นที่ (spatial data) หรือขอมูลเชิงตาราง (tabular data) เขาไปใน view แลว ผูใช
สามารถที่จะเขาถึงตารางของแตละ theme ไดโดยการคลิกที่ปุม Open Theme Table โปรแกรม ArcView จะจัดการ
เชื่อมโยงระหวาง รูปแบบขอมูล ใน theme นั้นๆ กับขอมูลเชิงบรรยายทันที โดยที่ผูใชไมจําเปนตองเรียกตารางของ
theme เหลานั้นขึ้นมากอนก็ได
ในแตละ theme ที่สรางขึ้นจากฐานขอมูลเชิงพื้นที่ หรือขอมูลเชิงตาราง ที่ประกอบดวยฟลดชื่อ Shape
ใชเก็บชนิด (point, line หรือ polygon) ของแตละ รูปแบบขอมูล ใน theme ฟลดเหลานี้จะมองเห็นตารางของ theme
จากทุกตารางที่มีอยูในโปรแกรม ArcView
เมื่อ theme ที่สรางขึ้นจากโปรแกรม Arc/Info coverage สวนที่ เปน feature กับ attribute จะมี
ความสัมพันธโดยใชสวนที่เรียกวา geometry fields ในตาราง ซึ่งฟลดนี้จะแสดงใหเห็นวารูปแบบขอมูลที่แสดงอยูเปน
ชนิดใด
ในทุก ๆ รูปแบบขอมูลที่ สรา งจากโปรแกรม Arc/Info จะมีตัวเลขสองชุด ที่จ ะประกาศไว ได แ ก
Coverage# และ Coverage-ID (PC Arc/Info) โดย Coverage หมายถึงชื่อ Coverage นั้นๆ ซึ่งฟลดดังกลาวนี้จะ
เรียกวา Identification fields
ขอมูลที่มาจากโปรแกรมวาดภาพประเภท CAD จะสัมพันธกับตารางที่เก็บคุณลักษณะตางๆ ของวัตถุ
เชน สีของวัตถุ ลายเสน ความหนาของเสน และอื่นๆ ซึ่ง ตารางของ theme สําหรับขอมูล CAD แตละ feature ก็จะมี
ขอมูลอธิบายคุณลักษณะเปนเรคคอรดไปเชนเดียวกัน
ชยกฤต มาลําพอง
การนําขอมูลเขาสูโปรแกรม ArcView 21
การจัดเก็บขอมูล Project
เมื่อผูใชทําการบันทึก (save) โปรเจค (project) ทุกๆ เอกสาร (documents) ในโปรเจค (views, tables,
charts, layouts และ scripts) จะถูกบันทึกเปนไฟล <project>.apr ซึ่งจะมีการปรับปรุงและจัดเก็บตามลักษณะที่
แสดงผลในขณะนั้นทุกประการ เชน หนาตางใดที่เปดอยูก็จะจัดเก็บอยูในลักษณะนั้น หรือสีที่เคยกําหนดไวเชนใดใน
view ก็จะยังคงเปนสีนั้น ดังนั้นเมื่อเปดไฟลนี้ขึ้นมาดูหรือเพื่อทํางานตออีกครั้งก็จะไดเห็นลักษณะเชนเดิมกอนทําการ
บันทึก นอกจากนี้ผูใชยังสามารถใช Save Project As เพื่อทําการบันทึกโปรเจคนั้นในที่ใหม หรือเปลี่ยนชื่อโปรเจคตาม
ตองการ
คาพิกัดทางภูมิศาสตร
ในการทํางานกับระบบสารสนเทศภูมิศาสตรนั้น ตําแหนงของขอมูลตางๆ ในแผนที่ จะตองถูกอางอิงถึง
ตําแหนงจริงของวัตถุที่อยูบนพื้นโลกเสมอ
ตําแหนงของวัตถุบนผิวโลกที่มีลักษณะเปนรูปสเฟยรอยดถูกวัดในรูปขององศา (degree) ละติจูด และ
ลองจิจูด หรือเรียกอีกอยางวาพิกัดภูมิศาสตร (geographic coordinate) ละติจูดมีคาเปน 0 องศาที่เสนอีเควเตอร
(equator) ไปถึง 90 องศาเหนือที่ขั้วโลก สวนลองจิจูด 0 องศาที่เสนเมอริเดียนหลัก (Prime Meridian) ไปจนถึง 180
องศาตะวันออก และ 180 องศาตะวันตก ณ เสนเวลาสากล (International Date) โดยมีสวนยอยขององศาเปนลิบดา
และฟลิบดา ตามลําดับ
สวนการอางอิงบนแผนที่นั้น ตําแหนงของวัตถุตางๆ จะถูกวัดในสองระนาบ ระบบระนาบแสดงพิกัดนี้จะ
แสดงระยะจากจุดเริ่มตน (origin) ไปยังอีกจุดหนึ่งไดจากสองแกน คือแกน X ในแนวแสดงทิศตะวันออก-ทิศตะวันตก
และในแนวตั้งคือแกน Y แสดงทิศเหนือ-ใต
เนื่องจากในความเปนจริงแลว พื้นผิวโลกมีลักษณะเปนรูปโคง แตการแสดงขอมูลบนแผนที่เปนแผนราบ
ในการแปลงตําแหนงจากผิวโคงไปเปนผิวราบจึงตองมีการใชสูตรคํานวณทางคณิตศาสตรที่เรียกวา Map projection
เพื่อรักษาคุณลักษณะเชิงพื้นที่ใหถูกตองตามความเปนจริงใหมากที่สุด
คุณลักษณะทางพื้นที่
การทํา Map projection เปนการแปลงตําแหนงของขอมูลบนผิวโคงของโลกไปเปนแผนที่ที่เปนแผนราบ
กระบวนการนี้จะทําใหพื้นที่เดิมที่เคยเปนสวนโคงเกิดการผิดเพี้ยนทั้งรูปราง พื้นที่ ระยะทาง และทิศทาง โปรเจคชั่นที่
แตกตางกันแตละชนิดจะเหมาะสมกับสวนตางๆ บนพื้นผิวโลกที่ตางกัน และโปรเจคชั่นแตละชนิดก็จะมีคุณสมบัติในการ
รักษาคุณลักษณะเชิงพื้นที่ตางกันดวย คุณลักษณะดังกลาวไดแก ระยะทาง (distance) พื้นที่ (area) รูปราง (shape)
และทิศทาง (direction)
เมื่อใดที่ตองการทํา Projection
โปรแกรม ArcView สามารถใหผูใชทํางานกับขอมูลไดโดยที่ไมตองทําโปรเจคชั่น แตอยางไรก็ตามผูใชก็
ควรที่จะใชโปรเจคชั่นเพื่อใหเกิดวามถูกตองในการทํางานเชิงพื้นที่
ถาผูใชตองการที่จะวัดคาอะไรก็ตามเพื่อชวยในการตัดสินใจที่สําคัญ ผูใชตองทําโปรเจคชั่นเพื่อลดความ
ผิดเพี้ยนของขอมูลที่ตองการวัด ยกตัวอยางเชน ถาตองการรักษาคาของพื้นที่ (Area) จะตองใชโปรเจคชั่น equal area
ถาตองการรักษารูปราง (shape) ใหใชโปรเจคชั่น conformal ถาตองการรักษาระยะใชโปรเจคชั่น equidistant และถา
ตองการรักษาทิศทางใหใชโปรเจคชั่น azimuthal เปนตน
ในกรณีที่ขอมูลเปนขอมูลที่ครอบคลุมพื้นที่ทั้งโลกการผิดเพี้ยนจะเห็นไดอยางชัดเจนและมีผลตอการ
ทํางานเชิงพื้นที่ ดังนั้นผูใชควรจะทราบคุณลักษณะของโปรเจคชั่นชนิดตางๆ ซึ่งถือเปนเรื่องสําคัญ โดยเฉพาะอยางยิ่ง
ตองดูวางานที่ทําตองการเปรียบเทียบอะไร เชนรูปราง พื้นที่ ระยะทางหรือทิศทางของขอมูลตางๆ ในแผนที่ แตถา
ขอมูลครอบคลุมพื้นที่เพียงสวนเล็กๆ คาความผิดเพี้ยนตางๆ ก็จะไมปรากฏชัดเจนและมีผลนอยมากตอแผนที่
Theme ที่มาจาก grid หรือ image ของ Arc/info สามารถที่จะจัดวางเขากับ theme ปกติที่ไมไดทํา
โปรเจคชั่นได เนื่องจากกริดและภาพดังกลาวจะไมมีผลการการทําโปรเจคชั่นแตอยางใด
การกําหนดระบบพิกัดทางภูมิศาสตรให View
การกําหนดระบบพิกัดทางภูมิศาสตรใหกับ view สามารถทําไดดังนี้
ทําให View ที่ตองการแอคทีฟ
เลือกเมนู View -> Properties…
คลิกปุม Projection บนไดอะลอกบอก View Properties
กําหนดคาตางๆ ตามตองการในไดอะลอกบอก Projection Properties
เลือกเมนู View -> Properties กําหนดคา Map Unit ตามตองการ
ชยกฤต มาลําพอง
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 23
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล
การเปลี่ยนสัญลักษณที่ใชในการนําเสนอแผนที่
การเลือกประเภทสัญลักษณ
ArcView มีรูปแบบของการใชสัญลักษณอยู 6 ประเภทใหเลือกไดแก
Single symbol เปนคาเดิม (default) ที่ตั้งไวของประเภทสัญลักษณ สัญลักษณ
ประเภทนี้จะแสดงผลใหทุกๆ ขอมูลใน theme มีสัญลักษณเดียวกัน
สัญลักษณประเภทนี้มีประโยชนในกรณีที่ตองการทราบวา theme
ตางๆ อยูสวนไหนของแผนที่มากกวาที่จะสนใจในรายละเอียดอื่นๆ
Unique value สัญลักษณประเภทนี้ใชสําหรับแสดงขอมูลเชิงบรรยายในสัญลักษณ
ดวย สามารถที่แสดงผลขอมูลตางๆ ดวยสัญลักษณตางกัน เปน
ชนิดของสัญลักษณที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการแสดงผลขอมูลที่
เปนชุด เชน ขอบเขตการปกครอง ขอบเขตการคา เปนตน
Graduated color สัญลักษณประเภทนี้เหมาะสําหรับแสดงผลของสีแบบชวงชั้น
เหมาะที่จะใชในการแสดงผลขอมูลที่เปนตัวเลข ชนิด progression
หรือ ของมูลที่เปนชวงชั้น (range) เชน อุณหภูมิ ขอมูลประชากร
หรือขอมูลการซื้อขายรายป
Graduated symbol สัญลักษณประเภทนี้ใชแสดงผลแตละขอมูลดวยสัญลักษณเดียว
โดยจัดขนาดเปนแบบชวงชั้นใหเพื่อแสดงขอมูลประเภท
progression สัญลักษณประเภทนี้มีประโยชนสําหรับขอมูลแสดง
ขนาดหรือจํานวน ซึ่งจะใชสัญลักษณประเภทนี้ไดกับขอมูลที่เปน
เสนและจุดเทานั้น
Dot density ผูใชสามารถแสดงขอมูลที่เปนวงรอบปดโดยใชจุด (dot) แสดง
ขอมูลเชิงบรรยาย วิธีนี้เหมาะที่จะแสดงผลประชากร การทํา
การเกษตร ปริมาณน้ํามันดิบที่กระจายอยูในพื้นที่ ยกตัวอยางเชน
แผนที่ที่ใช dot density แสดงความหนาแนนของประชากรวามี
ประชากรกระจายตัวอยูบริเวณใดบาง เชนติดทางน้ํา หรือใกลถนน
เปนตน
Chart symbol ผูใชสามารถแสดงผลขอมูลเชิงบรรยายไดอยางหลากหลายโดยใช
รูปแบบของกราฟวงกลมหรือกราฟแทง โดยที่แตละสวนของกราฟ
วงกลมหรือกราฟแทงนั้นจะสัมพันธกับขอมูลเชิงบรรยายที่ผูใชได
กําหนด และขนาดของกราฟแตละสวนของจะขึ้นอยูกับคาตัวเลข
บอกขนาดในขอมูลเชิงบรรยาย สัญลักษณประเภทนี้มีประโยชน
สําหรับการเปรียบเทียบขอมูล ยกตัวอยางเชน การเพิ่มของ
ประชากร หรือจํานวนประชากรของสัตวแตละชนิดที่พบในปาสงวน
เปนตน
ชยกฤต มาลําพอง
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 25
Single Symbol
Unique Value
Graduated Color
Dot Density
Chart Symbol
วิธีจัดชวงชั้นขอมูล
เมื่อใชสัญลักษณประเภท Graduated symbol หรือ Graduated color ผูใชสามารถที่จะแบงกลุมของ
ขอมูลเองได ขอมูลที่ตางกันจะนําไปสูการแบงกลุมขอมูลที่ตางกันดวย
จากคามาตรฐานเริ่มตนของโปรแกรม ArcView จะใชการแบงกลุมขอมูลชนิด Natural breaks ที่แบง
ขอมูลออกเปน 5 กลุม ผูใชสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงแกไขการจัดกลุมดังกลาวได ไมวาจะเปลี่ยนแปลงวิธีการจัดกลุม
หรือเปลี่ยนจํานวนกลุม โดยใชปุม Classify บน Legend Editor
การเปลี่ยนชวงชั้นของขอมูลโดยการใช Classification dialog box สามารถทําไดโดยการคลิกที่ปุม
Classify ผูใชสามารถเลือกวิธีการจัดกลุมไดตามตองการ ไดแก จํานวนกลุมที่ตองการจัดแบง และวิธีการปดเศษ
ทศนิยม กอนที่ผูใชจะเลือกวิธีการจัดกลุม ผูใชตองกําหนดวาจะใชขอมูลเชิงบรรยาย (attribute) ชุดไหนในการจัดกลุม
โดยที่ โปรแกรม ArcView ไมจํากัดจํานวนกลุม (class) ที่ตองการจัด
วิธีการกําหนดจุดแบงของคาตางๆ เพื่อสรางกลุมของขอมูลขึ้นมาในโปรแกรม ArcView มีวิธีการอยู
หลายแบบ ไดแก
ชยกฤต มาลําพอง
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 27
การจัดการชั้นขอมูล
ArcView จะยอมใหมีการเปลี่ยนแปลงแกไขการจัดกลุมขอมูล โดยการจัดการในสวนของ Legend Editor
Dialog Box โดยสามารถเพิ่มหรือลดจํานวนกลุมขอมูลไดตามตองการ และยังสามารถจัดลําดับของกลุมใหม
ตัวอยางเชน เมื่อตองการยายกลุมที่ไมมีขอมูลซึ่งอยูดานลางสุดของทุกกลุมมาไวขางบนสุดเปนตน
นอกจากนั้นผูใชสามารถที่จะทําการกําหนดคาชวงของกลุมขึ้นเองได ดวยการแกไข คาที่ตองการใหจัด
กลุม (Values) และผูใชสามารถเปลี่ยนคําอธิบายสัญลักษณที่จะปรากฏใน Table of Contents เพียงคลิกไปบน value
หรือ label ที่ตองการจะเปลี่ยนแปลงแกไขใน legend editor หลังจากลบหรือพิมพขอมูลเพิ่มเติมเรียบรอยแลวกด
<Enter> เมื่อเปลี่ยนแปลงจนเปนที่พอใจแลวใหคลิกบนปุม Apply เพื่อ redraw คาหรือลาเบลใหมใน View
แกไขคาของขอมูล
เพิ่มชั้นขอมูล แกไขคําอธิบายของขอมูล
ลดชั้นขอมูล
การแกไขสวนประกอบตางๆ ของสัญลักษณ
ผูใชสามารถเปลี่ยนแปลงแกไขสัญลักษณตางๆ เพื่อเปลี่ยนแปลงการแสดงผลของแผนที่ไดดังนี้
Ramp Colors
Undo change
ชยกฤต มาลําพอง
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 29
Fill Palette Pen Palette Marker Palette Font Palette Color Palette Palette Manager
ชยกฤต มาลําพอง
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 31
การเลือกขอมูลที่ตองการแสดงผล
ชยกฤต มาลําพอง
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 33
การกําหนดคาการแสดงผลตามมาตราสวน
Scale denominator
threshold = 10,000,000
การกําหนดคําอธิบายใหกับขอมูลใน Theme
ผูใชสามารถเพิ่มตัวอักษรที่เปนคําอธิบายตางๆ เขาไปใน View ได เพื่อใชอธิบายขอมูลตางๆ ที่อยูใน
Theme ซึ่งตัวหนังสือเหลานั้นอาจไดมาโดยการพิมพขึ้นเองใน View หรือใชขอมูลที่มาจากตารางอธิบาย Theme นั้นๆ
หรือจะเปน Theme ของตัวหนังสือที่เกิดจากโปรแกรม Arc/Info หรือโปรแกรม AutoCAD ก็ได
ตัวหนังสือแตละตัวถือวาเปนวัตถุหนึ่งชิ้น (Graphic Elements) ซึ่งสามารถที่จะกําหนดตําแหนงที่จะให
ตัวอักษรอยูหรือจะเปลี่ยนแปลงขนาดโดยขึ้นอยูกับ View ได ตัวหนังสือเหลานี้สามารถที่จะยึดติดกับ Theme นั้นๆ ได
หมายความวาเมื่อสั่งให Theme นั้นแสดงผล ตัวหนังสือก็จะปรากฏดวย ซึ่งกระบวนการดังกลาวสามารถทําไดโดยเลือก
ที่ Attach Graphics จากเมนู Graphic
ชยกฤต มาลําพอง
การจัดการแสดงผลชั้นขอมูล 35
หาตําแหนงในการวาตัวอักษรที่เหมาะสม
จัดการ Overlap and Duplicate ของตัวอักษร
จัดวางคําอธิบายเฉพาะ View ที่กําลังทํางานอยู
Hotlink Icon
สรางฟลดและกําหนดคาในฟลดเพื่อระบุ Hotlink
กําหนดรูปแบบการทํา Hotlink ใน Theme Properties
ใชปุมคําสัง่ Hotlink เพื่อทํางานใน View
ชยกฤต มาลําพอง
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย 37
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย
การใชงานตารางขอมูลเชิงบรรยาย
ตารางขอมูลเชิงบรรยายในโปรแกรม ArcView เปนการแสดงรายละเอียดตางๆ ของขอมูลเชิงพื้นที่ใน
รูปแบบของตาราง ซึ่งตารางที่ใชแสดงขอมูลดังกลาวอาจจะมาจากแหลงที่มาตางกัน หรืออาจจะเกิดขึ้นจากโปรแกรม
ArcView เองก็ได ซึ่งผูใชสามารถที่จะทําการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตารางเหลานั้นไดโดยการใชเครื่องมือของโปรแกรม
ArcView เอง ตารางสองตารางสามารถที่จะนํามาตอเชื่อม (joined) หรือทําการเชื่อมโยง (link) เขาดวยกันไดโดยที่ผูใช
สามารถเรียกดูรายละเอียดขอมูลที่เพิ่มเติมจากการเชื่อมตอเหลานั้นไดจากการแสดงผลของแผนที่
ที่มาของขอมูลในตารางของโปรแกรม ArcView อาจจะเปนขอมูลจากโปรแกรม dBASE หรือตาราง info
ของโปรแกรม Arc/Info หรืออาจจะเปนไฟลตัวอักษรธรรมดา หรือขอมูลที่เรียกใชจากฐานขอมูล SQL ซึ่งผูใชสามารถที่
จะเอาขอมูลจากแหลงตางๆ และหลายรูปแบบเพื่อสรางเปนตารางขอมูลเชิงบรรยายในโปรแกรม ArcView
การสรางตารางขอมูลเชิงบรรยายจากขอมูลที่มีอยู
รูปแบบขอมูลที่โปแกรม ArcView สนับสนุนและสามารถนํามาใชไดทันทีไดแก ขอมูลจากโปรแกรม
dBASEIII, dBASEIV, INFO หรือไฟลตัวอักษรที่คั่นขอมูลที่ตองการใหปรากฏในแตละฟลดดวยเครื่องหมายคอมมา (,)
หรือแทบ (tab) ซึ่งการเพิ่มตารางเหลานี้เขาไปสามารถทําไดดังนี้
คลิกไอคอน Tables จากหนาตางโปรเจค จากนั้นจึงคลิกปุม Add หรือเลือกคําสั่งจากเมนู
Project -> Add Table
เลือกขอมูลจาก Add Table Dialog Box
การสรางตารางขอมูลเชิงบรรยาย
โปรแกรม ArcView สามารถสรางตารางขอมู ลเชิงบรรยายใหมขึ้นมาเพื่อใชงาน โดยการสรา ง
ตารางขอมูลเชิงบรรยายขึ้นมาใหมนั้นจะผูใชตองเริ่มตั้งแตการสรางไฟลขอมูล การเพิ่มฟลดเพื่อใชในการจัดเก็บขอมูล
และการเพิ่มเรคอรดขอมูล รวมถึงการจัดการขอมูลในตารางขอมูลเชิงบรรยายใหม โดยมีรายละเอียดดังจะไดกลาว
ตอไปนี้
การสรางไฟลตารางขอมูลเชิงบรรยาย
สามารถทําไดดังนี้
คลิกไอคอน Table ในหนาตางโปรเจค
คลิกปุม New
เลือกโฟลเดอรที่ตองการใชจัดเก็บไฟลใหมที่เกิดขึ้น แลวกําหนดชื่อของตารางขอมูลเชิงบรรยาย
ที่จะเกิดขึ้นใหม
คลิกปุม OK
สรางตารางขอมูลเชิงบรรยายใหม
กําหนดโฟลเดอรในการจัดเก็บ
ชยกฤต มาลําพอง
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย 39
การเพิ่มฟลดใหกับตารางขอมูลเชิงบรรยาย
หลังจากที่ผูใชสรางตารางใหมขึ้นมาแลว จะตองสรางฟลดใหกับตารางขอมูลเชิงบรรยายเพื่อใชสําหรับ
จัดเก็บขอมูล โดยมีขั้นตอนดังนี้
เลือกตารางขอมูลเชิงบรรยายที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Edit -> Add Field…
กําหนดคาตามตองการ
โดยการกําหนดคาผูใชตองกําหนดรายละเอียดของฟลดที่ตองการสราง ดังนี้
Name เปนการกําหนดชื่อของฟลด
Type เปนการกําหนดคาที่ตองการใหฟลดนั้นๆ จัดเก็บ โดยจะแยกเปน
Number เปนการระบุใหฟลดนั้นๆ เก็บคาที่เปนตัวเลข
String เปนการระบุใหฟลดนั้นๆ เก็บคาที่เปนตัวอักษร
Boolean เปนการระบุใหฟลดนั้นๆ เก็บคาที่เปนตรรกะ ซึ่งสามารถมีได 2 คา
คือ จริง (True) หรือเท็จ (False) เทานั้น
Date เปนการระบุใหฟลดนั้นๆ เก็บคาที่เปนวันที่
Width เปนการกําหนดความกวางของฟลดที่จะสามารถเก็บคาได
การลบฟลดออกจากตารางขอมูลเชิงบรรยาย
เมื่อผูใชไมตองการที่จะใชฟลดใดๆ สามารถที่จะลบฟลดที่ไมตองการทิ้งไปได โดยมีขั้นตอนดันี้
เลือกฟลดที่ตองการ โดยการคลิกเลือกหัวฟลดในตารางขอมูลเชิงบรรยาย
เลือกคําสั่งจากเมนู Edit -> Delete Field
กอนที่จะทําการใดๆ กับตารางอันดับแรกตองทําใหตารางนั้นสามารถแกไข
ไดกอนโดยเลือกคําสั่งจากเมนู Edit -> Start editing เมื่อตัวอักษรใน
ตารางเปนตัวเอียงก็หมายความวาตารางดังกลาวสามารถที่จะทําการ
เปลี่ยนแปลงแกไขได
การเพิ่มขอมูลใหกับตารางขอมูลเชิงบรรยาย
หลังจากที่เพิ่มฟลดใหกับตารางขอมูลเชิงบรรยาย ผูใชสามารถที่จะเพิ่มเรคคอรด (record) ขอมูลเขาไป
ในตารางไดจากเมนู Edit -> Add Records โดยที่คาเริ่มตนในแตละเรคคอรดจะเปน 0 กรณีที่ถูกกําหนดใหเปนตัวเลข
หรือวันที่ และจะถูกเริ่มตนเปนเรคคอรดเปลาในกรณีที่ถูกกําหนดใหเปนตัวอักษรหรือคาถูกผิด
การลบขอมูลออกจากตารางขอมูลเชิงบรรยาย
ผูใชสามารถที่จะลบเรคคอรดที่ไมตองการทิ้ง โดยคลิกปุมเครื่องมือ Select จากนั้นคลิกเลือกเรคคอรดที่
ตองการลบ แลวเลือกคําสั่งจากเมนู Edit -> Delete Records ทุกเรคคอรดที่เลือกไวจะถูกลบทิ้ง
การแกไขขอมูลในตารางขอมูลเชิงบรรยาย
ในกรณีที่ตองการเปลี่ยนแปลงแกไขขอมูลในตารางขอมูลเชิงบรรยายใหใชปุมเครื่องมือ Edit จากนั้นคลิก
ไปบนเซลลที่ตองการแลวพิมพคาใหมลงไป
การแกไขขอมูลในตารางขอมูลเชิงบรรยายโดยการคํานวณ
ในบางกรณีแทนที่จะเพิ่มคาตางๆ เขาไปในแตละเรคคอรดโดยการพิมพคาเขาไป ผูใชสามารถที่จะทํา
การคํานวณคาที่ตองการเขาไปในหลายเรคคอรดพรอมๆ กันได โดยใช Fields Calculator โดยมีขั้นตอนดังนี้
คลิกบนฟลดที่ตองการจะคํานวณเพื่อใหแอคทีฟ
เลือกที่ปุม Calculate เพื่อ หรือเรียกใชคําสั่งจากเมนู Field -> Calculate…
สรางเงื่อนไขในการคํานวณคาตางๆ ใหฟลดใน Field Calculator Dialog Box ตามตองการ
Calculate Icon
ชยกฤต มาลําพอง
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย 41
การสืบคนขอมูล
ในโปรแกรม ArcView ผูใชสามารถที่เลือกขอมูลในแตละเรคคอรดของตารางขอมูลเชิงบรรยายได โดย
การกําหนดหรือเปลี่ยนแปลงเงื่อนไขของการเลือกขอมูลจากปุมเครื่องมือ Query Builder ซึ่งจะทําใหผูใชเลือกคนเอา
เฉพาะขอมูลที่สนใจได
การกําหนดเงื่อนไขที่ตองการสามารถที่จะใชเงื่อนไขเพียงเงื่อนไขเดียวหรือหลายๆ เงื่อนไขรวมกันไดใน
ฟลดหนึ่งๆ นอกจากนั้นยังสามารถที่จะรวมเอาเงื่อนไขโดยการกําหนดจากหลายฟลดหรือจากกลุมขอมูลหลายๆ กลุม
ได ยกตัวอยางเชน ถาสนใจที่จะดูขอมูลของลูกคาที่มีกิจการมูลคามากกวา 150,000 บาท และมีรายไดมากกวา 60,000
บาทตอเดือนก็สามารถกําหนดเงื่อนไขไดดังนี้
Prop_value > 200000 or income > 600000 and income < 100000
ไมเทากับ
Prop_value > 200000 or (income > 600000 and income < 100000)
การแกไข/ปรับปรุงการสืบคนขอมูล
ผูใชสามารถเลือกขอมูลตามเงื่อนไขขึ้นมาใหมโดยใช Query Builder Dialog Box กําหนดเงื่อนไขใหม
หรือกําหนดเงื่อนไขเพิ่มเติม จากนั้นใชปุมคําสั่งบน Query Builder Dialog Box เพื่อดําเนินการดังนี้
ปุม New Set ใชสําหรับกําหนดเงื่อนไขการเลือกขอมูลใหม
ปุม Add to Set ใชสําหรับเพิ่มขอมูลเรคคอรดใหมใหกับชุดขอมูลที่ถูกเลือกไว
ปุม Select From Set ใชสําหรับเลือกขอมูลจากชุดขอมูลที่ถูกเลือกไวโดยใช
นอกจากนั้นยังมีปุมคําสั่งที่เกี่ยวกับการเลือกอีก 3 ปุม ไดแก
ปุม Select All ใชในกรณีที่ตองการเลือกขอมูลทั้งหมด
ปุม Select None ใชสําหรับกรณีที่ตองการยกเลิกการเลือกที่มีอยูทั้งหมด
ปุม Switch Selection ใชในกรณีที่ตองการสลับการเลือก
เลือกขอมูลใหม
เพิม่ การเลือกจากที่เลือกไวเดิม
เลือกขอมูลจากที่ถูกเลือกไวเดิม
การคํานวณคาสถิติจากตารางขอมูลเชิงบรรยาย
โปรแกรม ArcView สามารถคํานวณและแสดงผลคาทางสถิติของฟลดในตารางขอมูลเชิงบรรยาย ถา
มีเรคคอรดในตารางขอมูลเชิงบรรยายถูกเลือกไว ArcView จะแสดงผลคาทางสถิติที่คํานวณเฉพาะเรคคอรดที่ถูกเลือก
แตถาไมมีเรคคอรดใดถูกเลือกไว ArcView จะแสดงผลการคํานวณจากทุกเรคคอรดในฟลดที่เลือกไว โดยคาทางสถิติที่
ArcView สามารถคํานวณได ไดแก
Sum Maximum
Count Range
Mean Variance
Minimum Standard Deviation
ชยกฤต มาลําพอง
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย 43
Summarize
เลือกฟลดที่ตองการจัดกลุมการคํานวณ
กําหนดรูปแบบการคํานวณตองการ
ไดตารางแสดงผล
การคํานวณคาสถิติจากตารางขอมูลเชิงบรรยายสามารถทําไดตามขั้นตอนดังนี้
เลือกฟลดที่ตองการจัดกลุมการคํานวณในตาราง โดยการคลิกที่ชื่อฟลดในตารางขอมูลเชิง
บรรยาย
คลิกปุมคําสั่ง Summarize หรือเลือกใชคําสั่งจากเมนู Field -> Summarize
กําหนดคาใน Summary Table Definition Dialog Box โดยกําหนดโฟลเดอรและไฟลที่ตองการ
เก็บผลลัพธจากการคํานวณ จากนั้นเลือกฟลดที่ตองการนํามาคํานวณ และเลือกฟงกชั่นที่
ตองการคํานวณ จากนั้นคลิกที่ปุม Add คาที่กําหนดจะปรากฏเปนฟลดหนึ่งที่แสดงผลลัพธใน
ไฟลผลลัพธ ถาตองการฟลดผลลัพธเพิ่มใหกําหนดฟลดที่ตองการคํานวณ เลือกฟงกชั่นการ
คํานวณ และคลิกปุม Add ไดตามตองการ
ในกรณีที่ตองการลบฟลดผลลัพธที่กําหนดไว ใหเลือกฟลดที่ตองการ จากนั้นใชปุม Delete เพื่อ
ลบฟลดผลลัพธออกไปจากรายการการคํานวณ
เมื่อผูใชทําการคํานวณสรุปผลตาราง ArcView จะสรางไฟลในรูปแบบของโปรแกรม dBASE ซึ่งเปนไฟล
ผลลัพธที่เกิดจากการคํานวณขึ้นมา ซึ่งตารางดังกลาวสามารถที่จะทําการเชื่อมโยงเขากับตารางในแตละ theme เพื่อที่
ผูใชจะไดสามารถสืบคนขอมูลเพื่อแสดงผลคาตางๆ จากตารางสรุปผลการคํานวณได
การสรางความสัมพันธระหวางตารางขอมูลเชิงบรรยาย
ในบางครั้งเมื่อตองการเขาถึงขอมูลจากหลายตารางพรอมๆ กัน ตัวอยางเชน ขอมูลการเปนเจาของที่อยู
อาศั ย อาจจะต อ งการข อ มูล ภาษี ข องแต ล ะครั ว เรื อ น หรือ ข อ มูล อื่ น ๆ ที่ สัม พั น ธ กั น ดว ยจากตารางอื่ น ๆ โปรแกรม
ArcView สามารถที่จะสรางความสัมพันธกันระหวางตารางขอมูลเชิงบรรยายสองตารางไดเพื่อที่จะไดเรียกดูขอมูล
เพิ่มเติมที่เกี่ยวของกับขอมูลเชิงพื้นที่ตางๆ ใน theme นั้นๆ ได เมื่อเกิดตารางที่ไดสรางใหเกิดการสัมพันธกันแลว ผูใช
สามารถใชที่จะเอาขอมูลเหลานั้นมาสรางเปนกราฟ วิเคราะหหรือแสดงผลขอมูลที่ตองการได
Many-to-one เปน
One-to-many เปน
ชยกฤต มาลําพอง
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย 45
การเชื่อมความสัมพันธระหวางตารางขอมูลเชิงบรรยายจะตองใชฟลดที่มีขอมูลที่ตรงกันจากตารางที่
ตางกันเปนตัวตอเชื่อม โดยฟลดที่ใชในการเชื่อมความสัมพันธดังกลาวจะมีอยู 2 ชนิด คือ
Primary Key จะเปนฟลดในตารางขอมูลเชิงบรรยายที่จะตองมีคาที่จัดเก็บอยูใน
ฟลดไมซ้ํากัน ซึ่งจะใชเปนตัวชี้คาของขอมูลในเรคคอรดใน
ตารางขอมูล
Foreign Key จะเปนฟลดที่เก็บคาในอีกตารางขอมูลที่มีขอมูลตรงกันกับ Primary
Key แตขอมูลในฟลด Foreign Key จะสามารถมีขอมูลที่ซ้ํากันได
Primary Key Foreign Key
Destination table
Common field
Source table
เลือกฟลดที่ใชในการเชื่อมตอ
ทําใหตารางเปาหมายแอคทีพ Join
เลือกปุม Join
Result table
การยกเลิกการเชื่อมตอ
เมื่อตองการยกเลิกการเชื่อมตอตารางขอมูลเชิงบรรยายที่ทําไว สามารถทําไดดังนี้
คลิกเลือกตารางที่ไดทําการเชื่อมตอไว
เลือกคําสั่งจากเมนู Table -> Remove all Joins
ชยกฤต มาลําพอง
ตารางขอมูลเชิงบรรยาย 47
Destination table
Source table
Common field
เลือกฟลดที่ใชในการเชื่อมโยง
ทําใหตารางเปาหมายแอคทีพ
เลือกเมนู Table -> Link
การยกเลิกการเชื่อมโยง
เมื่อตองการยกเลิกการเชื่อมโยงตารางขอมูลเชิงบรรยายที่ทําไว สามารถทําไดดังนี้
คลิกเลือกตารางที่ไดทําการเชื่อมโยงไว
เลือกคําสั่งจากเมนู Table -> Remove all Links
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ
กราฟเปนเครื่องมือที่ใชสําหรับแสดงขอมูลโดยสรุปของตารางขอมูลเชิงบรรยาย ซึ่งจะทําใหการนําเสนอ
ขอมูลสามารถทําไดอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น กราฟในโปรแกรม ArcView มีลักษณะเปนกราฟแบบไดนามิก
(Dynamic) นั้นคือ กราฟที่สรางขึ้นจะมีความสัมพันธกับขอมูลในตารางขอมูลเชิงบรรยายที่ใชในการสรางกราฟ ถา
ขอมูลในตารางขอมูลเชิงบรรยายมีการเปลี่ยนแปลงกราฟก็จะเปลี่ยนแปลงตามดวย
การสรางกราฟ
การสรางกราฟสามารถสรางไดจากทุกตารางขอมูลเชิงบรรยาย โดยมีขั้นตอนการสรางกราฟดังนี้
เปดตารางขอมูลเชิงบรรยายที่ตองการสรางกราฟ หรือเลือกตารางขอมูลเชิงบรรยายที่ตองการ
สรางกราฟใหแอคทีฟ
คลิกปุมคําสั่ง Create Chart หรือเลือกคําสั่งจากเมนู Table -> Chart
กําหนดคาใน Chart Properties Dialog Box โดยมีรายละเอียดดังนี้
Name เปนสวนที่ใชกําหนดชื่อของกราฟที่จะสราง
Table เปนสวนที่แสดงชื่อตารางขอมูลเชิงบรรยายที่กําลังนํามาสรางกราฟ
Field เปนการระบุกลุมของขอมูลที่ตองการนํามาสรางกราฟ โดยการ
เลือกฟลดที่ตองการ ซึ่งอาจจะเพียงฟลดเดียวหรือหลายฟลด
จากนั้นคลิกที่ปุม Add เพื่อใหกลุมของขอมูลที่เลือกปรากฏอยูใน
ชอง Groups
ในกรณีที่ตองการลบกลุมขอมูลที่กําหนดออกจากการสรางกราฟ
สามารถทําไดโดยการเลือกฟลดที่ตองการจากชอง Group จากนั้น
คลิกที่ปุม Delete
Label series using เปนสวนที่ใชกําหนดฟลดที่ตองการแสดงผลในกรอบสัญลักษณของ
กราฟ ถาใชคาเดิมที่ตั้งไวจะเปน None จะเปนการแสดงหมายเลข
ประจําแตละเรคคอรดในกรอบสัญลักษณ
ในกรณีที่มีขอมูลที่ถูกเลือกไว กราฟที่ไดจะแสดงผลเฉพาะขอมูลที่ถูกเลือก
แตถาไมมีขอมูลใดถูกเลือกไว กราฟที่ไดจะแสดงผลของทุกขอมูลในตาราง
Create Chart
กําหนดตารางที่ตองการนําขอมูลมาสรางกราฟ
คลิกปุมคําสั่ง Create Chart หรือเมนู Table -> Chart
กําหนดคาใน Chart Properties Dialog Box
องคประกอบของกราฟ
กราฟที่ไดจากการสรางโดยโปรแกรม ArcView จะมีองคประกอบตางๆ ดังนี้
Title
Data
markers
Y-axis Legend
X-axis Group
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 51
Title เปนสวนแสดงหัวเรื่องของกราฟที่สรางขึ้น
Data markers เปนสวนที่แสดงขอมูล ซึ่งสามารถแสดงไดในรูปแบบแทง วงกลม
เสน หรือจุด ตามที่กําหนด โดยขอมูลจะนํามาจากตารางขอมูลเชิง
บรรยายที่นํามาสรางกราฟ
Y-axis แสดงคาแกน Y
X-axis แสดงคาแกน X
Group แสดงกลุมของขอมูลตามฟลดที่กําหนดใหเปนกลุมของขอมูลจาก
กระบวนการสรางกราฟ
Legend แสดงสัญลักษณการจําแนกขอมูลของแตละขอมูลในกลุมขอมูล
องคประกอบตางๆ ของกราฟ สามารถที่จะเปลี่ยนแปลงแกไขไดตามความตองการ ซึ่งจะไดกลาวถึง
ตอไป
การเปลี่ยนรูปแบบของกราฟ
การเปลี่ยนประเภทของกราฟ
โปรแกรม ArcView มีประเภทของกราฟเตรียมไวใหใชงาน 6 แบบ ซึ่งกราฟแตละแบบจะมีวัตถุประสงค
ในการนําเสนอที่แตกตางกันดังนี้
Line and area charts กราฟเสน (Line chart) เหมาะสําหรับการนําเสนอขอมูลที่ตองการ
แสดงใหเห็นความตอเนื่องของขอมูลในแตละชวงเวลา อยางไรก็
ตามกราฟเสนจะแสดงใหเห็นถึงอัตราการเปลี่ยนแปลงมากกวาที่จะ
แสดงใหเห็นถึงผลรวมของการเปลี่ยนแปลง ซึ่งในกรณีที่ตองการ
แสดงใหเห็นถึงผลรวมของการเปลี่ยนแปลงจะสามารถใชกราฟ
พื้นที่ (Area chart) มาใชแทน เนื่องจากกราฟพื้นที่จะใหภาพของ
ขอมูลเชิงปริมาณไดดีกวา
Bar and column charts กราฟแทงแนวนอน (Bar chart) และกราฟแทงแนวตั้ง (Column
chart) เหมาะสําหรับการนําเสนอขอมูลที่ตองการการเปรียบเทียบ
ขอมูลระหวางชวงเวลาที่ไมมีความตอเนื่อง ในขณะที่กราฟแทง
แนวนอนนิยมใชเพื่อแสดงขอมูลที่เกี่ยวของกับระยะเวลาหรือตาราง
การดําเนินงาน
Pie charts กราฟวงกลม (Pie chart) มักจะใชในการนําเสนอขอมูลที่มี
ความสัมพันธกัน หรือนําเสนอขอมูลที่ตองการเปรียบเทียบขอมูล
ใหเห็นในลักษณะของรอยละเมื่อเปรียบเทียบกับขอมูลทั้งหมด
XY scatter charts กราฟแสดงการกระจาย (XY scatter chart) จะใชแสดงแนวโนม
หรือรูปแบบของขอมูล เพื่อดูความสัมพันธกันของขอมูล หรือแสดง
การกระจายของขอมูล
การเปลี่ยนประเภทของกราฟสามารถทําไดตามขั้นตอนดังนี้
เลือกหนาตางกราฟที่ตองการเปลี่ยนแปลงประเภทของกราฟ
คลิกเลือกปุมคําสั่งประเภทของกราฟที่ตองการจะเปลี่ยน หรือเลือกคําสั่งจากเมนู Gallery ->
ประเภทของกราฟที่ตองการ
เลือกรูปแบบของกราฟจาก Chart Gallery ตามตองการ คลิกปุม OK
Area chart Bar chart Column chart Line chart Pie chart XY scatter chart
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 53
การเปลี่ยนองคประกอบตางๆ ของกราฟ
องคประกอบตางๆ ของกราฟ สามารถที่จะเปลี่ยนแปลงไดตามความตองการเพื่อใหกราฟที่นําเสนอมี
ความสมบูรณมากขึ้น โดยการเปลี่ยนแปลงดังกลาวสามารถสั่งใหแสดงหรือซอนองคประกอบตางๆ หรือจะเปนการ
เปลี่ยนคุณสมบัติขององคประกอบนั้นๆ ของกราฟ โดยมีรายละเอียดดังนี้
การซอนหรือแสดงองคประกอบของกราฟ
การซอนหรือแสดงองคประกอบตางๆ ของกราฟสามารถทําไดดังนี้
เลือกหนาตางกราฟที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Chart -> เลือกคําสั่งสําหรับหารซอนหรือแสดงองคประกอบตามตองการ
การเปลี่ยนหัวเรื่องของกราฟ
การเปลี่ยนหัวเรื่องของกราฟสามารถเปลี่ยนไดทั้งในสวนของคําบรรยายที่จะบรรยายกราฟ รวมถึงการ
จัดตําแหนงการวางตัวอักษร โดยสามารถทําไดดังนี้
เลือกหนาตางกราฟที่ตองการ
เลือกปุมคําสั่ง Chart Element Properties
คลิกบริเวณหัวเรื่องของกราฟในหนาตางกราฟที่ตองการ
กําหนดคาใน Chart Title Properties Dialog Box
กําหนดหัวเรื่องของกราฟ
Chart Element Properties
คลิกเลือกบริเวณที่ตําแหนงที่
ตองการวางหัวเรื่อง
การเปลี่ยนสัญลักษณของกราฟ
การเปลี่ ย นแปลงสั ญ ลั ก ษณ ข องกราฟ สามารถเปลี่ ย นคํ า อธิ บ ายสั ญ ลั ก ษณ แ ละตํ า แหน ง การวาง
สัญลักษณได ดังนี้
เลือกหนาตางกราฟที่ตองการ
เลือกปุมคําสั่ง Chart Element Properties
คลิกบริเวณสัญลักษณของกราฟในหนาตางกราฟที่ตองการ
กําหนดคาใน Chart Legend Properties Dialog Box
กําหนดคําอธิบายสัญลักษณ
คลิกเลือกบริเวณที่ตําแหนงที่
ตองการวางสัญลักษณ
การเปลี่ยนคาแกนของกราฟ
การเปลี่ยนคาแกนของกราฟจะแตกตางกันไปในแตละแกน ซึ่งจะขึ้นอยูกับรูปแบบของกราฟที่แสดงอยู
อยางไรก็ตามโดยหลักๆ จะสามารถเปลี่ยนรูปแบบตําแหนงการแสดงผลและคําอธิบาตางๆ รวมถึงการกําหนดคาการ
แสดงตัวเลขในแกนได โดยมีรายละเอียดดังนี้
เลือกหนาตางกราฟที่ตองการ
เลือกปุมคําสั่ง Chart Element Properties
คลิกบริเวณแกนของกราฟในหนาตางกราฟที่ตองการ
กําหนดคาใน Chart Axis Properties Dialog Box
กําหนดคําอธิบายกลุมขอมูล
กําหนดการแสดง กําหนดตําแหนงแกน
รายละเอียดแกน
กําหนดคําอธิบายแกน
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 55
การเปลี่ยนสีของสวนแสดงขอมูล
สวนการแสดงขอมูลของกราฟในเบื้องตนโปรแกรม ArcView จะกําหนดสีใหโดยอัตโนมัติซึ่งจะสอดคลอง
ระหวางสวนแสดงขอมูลและสัญลักษณของกราฟ อยางไรก็ตามสีตางๆ ในสวนการแสดงขอมูลสามารถเปลี่ยนแปลงได
ตามความตองการ ซึ่งสีที่ถูกเปลี่ยนไปจากสวนแสดงขอมูลนั้น โปรแกรม ArcView จะปรับเปลี่ยนสีที่แสดงในสัญลักษณ
ของกราฟใหทันที่ โดยมีขั้นตอนดังนี้
เลือกหนาตางกราฟที่ตองการ
เลือกปุมคําสั่ง Chart Color
เลือกรูปแบบการระบายและสีที่ตองการจากหนาตางสัญลักษณที่ปรากฏขึ้น
คลิกเลือกสวนแสดงขอมูลที่ตองการเปลี่ยนแปลง
Chart Color
การสรางและจัดการโครงรางแผนที่
แนวคิดการออกแบบแผนที่เบื้องตน
กอนที่จะสรางโครงรางแผนที่ของแผนที่ใดแผนที่หนึ่งขึ้นมานั้น จะตองพิจารณาถึงวัตถุประสงคในการ
นําเสนอแผนที่ และเปาหมายเพื่อที่จะใหแผนที่สื่อถึงขอมูลที่ตองการนําเสนอ ซึ่งจะมีปจจัยตางๆ ที่จะสงผลตอการ
ออกแบบโครงรางแผนที่ที่แตกตางกัน ไดแก
วัตถุประสงคในการนําเสนอแผนที่ เพื่อกําหนดขอมูลที่แผนที่ตองการมุงเนนในการนําเสนอ บางแผนที่
ใชเพื่อการอางอิง เชน แผนที่แสดงพืชพรรณ บางแผนที่มี
จุดมุงหมายที่จะแสดงแนวโนมการเปลี่ยนแปลง เชน แผนที่แสดง
การเปลี่ยนแปลงการใชที่ดิน หรือบางแผนที่ตองการใชเสนอ
ผลสรุปจากการวิเคราะห เชน ตําแหนงที่เหมาะสมในการฝงกลบ
ขยะอันตราย เปนตน
กลุมผูใชเปาหมาย ผูจัดทําแผนที่ควรที่จะรูวาผูใชแผนที่เปาหมายมีระดับความรูมาก
เพียงใด มีพื้นฐานในการตีความแผนที่ระดับไหน เพื่อใหการ
ออกแบบแผนที่สามารถทําไดตรงกับระดับของผูใชงาน เชน การ
ออกแบบแผนที่สําหรับการสํารวจภาคสนามก็ควรจะแตกตางกับ
แผนที่ที่ใชในการนําเสนองาน
องคประกอบของแผนที่ ซึ่งจะเปนสวนที่ใหรายละเอียดเกี่ยวกับแผนที่ที่นําเสนอ โดยตอง
พิจารณาถึงจุดประสงคของการผลิตแผนที่และผูใชแผนที่ เพื่อที่จะ
ไดเลือกองคประกอบตางๆ นําไปวางบนโครงรางแผนที่ไดถูกตอง
การวางองคประกอบของแผนที่นั้น ผูจัดทําแผนที่สามารถจัดวางได
ตามความเหมาะสม ขึ้นอยูกับความสวยงาม องคประกอบบนโครง
รางแผนที่โดยหลักมีดังนี้
เนื้อหาแผนที่ คือสวนของแผนที่ที่ประกอบไปดวยขอมูลตางๆ ที่ตองการนําเสนอ
ซึ่งในโปรแกรม ArcView จะเปนสวนที่แสดงอยูใน View ทั้งหมด
สัญลักษณ เปนสวนที่ใชแสดงคําอธิบายของเครื่องหมายตางๆ ที่ปรากฏอยูบน
แผนที่
การควบคุมมุมมองในการทํางานกับโครงรางแผนที่
ขณะทํางานกับสวนของโครงรางแผนที่ ผูใชสามารถควบคุมมุมมองในการทํางานไดโดยการการขยาย
หรือยอสวนการแสดงผลได โดยที่โปรแกรม ArcView เตรียมเครื่องมือไวสําหรับการทํางานดังกลาวทั้งในสวนของคําสั่ง
จากเมนู Layout และปุมคําสั่ง ไดแก
Zoom to Page เปนการสั่งใหแสดงผลทั้งหมดของหนาโครงรางแผนที่ที่ทํางานอยู
ใหอยูในขนาดของหนาตางขณะนั้น
Zoom Actual Size เปนการแสดงผลโครงรางแผนที่ขนาดเทาจริงที่จะไดจากการพิมพ
ออกทางเครื่องพิมพ
Zoom to Selected เปนการขยายใหองคประกอบที่เลือกไวมีขนาดเทากับขนาดของ
หนาตางโครงรางแผนที่
Zoom In เปนการขยายโดยยึดจากจุดกึ่งกลางของหนาตางโครงรางแผนที่ขึ้น
2 เทา
Zoom Out เปนการยอโดยยึดจากจุดกึ่งกลางของหนาตางโครงรางแผนที่ลง 2
เทา
Zoom to Page Zoom to Actual Size Zoom to Selected Zoom In Zoom Out
คําสั่งในเมนูควบคุมมุมมองการทํางาน
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 59
การสรางโครงรางแผนที่
กระบวนการในการสรางโครงรางแผนที่ เริ่มจากการกําหนดขนาดและการวางแนวของหนากระดาษของ
โครงรางแผนที่ (Layout Page) จากนั้นจึงจัดวางองคประกอบตางๆ ลงในโครงรางแผนที่ตามตองการ เพิ่มเติม
ตัวหนังสือหรือรูปภาพเพื่อตกแตงใหแผนที่ดูสวยงามขึ้น เชน หัวแผนที่ สัญลักษณประจําหนวยงาน เสนกรอบแผนที่
หรือรูปรางที่ตองการแสดงบริเวณที่สําคัญของแผนที่ ยกตัวอยางเชน อาจมีแผนที่เล็กๆ อีกกรอบหนึ่งเพื่อที่จะแสดง
ตําแหนงอางอิงของพื้นที่ที่นําเสนอในแผนที่ จากนั้นจึงเปนสวนของการนําเสนอซึ่งอาจจะนําเสนอโดยพิมพแผนที่ออก
ทางเครื่องพิมพ หรือแปลงใหเปนไฟลรูปภาพเพื่อนําเสนอผานทางหนาจอคอมพิวเตอร และที่สุดอาจจะบันทึกโครงราง
แผนที่ที่ทําไวเปนตนแบบสําหรับใชในการสรางแผนที่ในโอกาสตอไปได
การสรางโครงรางแผนที่โดยใชตนแบบ
โปรแกรม ArcView จัดเตรียมตนแบบโครงรางแผนที่ไวสําหรับการสรางโครงรางแผนที่ ทําใหการสราง
โครงรางแผนที่สามารถทําไดอยางงายๆ และรวดเร็ว โดยสามารถทําไดตามขั้นตอนดังนี้
เลือกหนาตางแผนที่ที่ตองการสรางโครงรางแผนที่
เลือกคําสั่งจากเมนู View -> Layout…
เลือกรูปแบบแผนที่ที่ตองการจากหนาตาง Template Manager
คลิกปุม OK
การสรางโครงรางแผนที่โดยการกําหนดเอง
การสรางโครงรางแผนที่โดยใชตนแบบเปนการสรางโครงรางแผนที่อยางงายและรวดเร็ว โครงรางแผนที่
ที่ไดสามารถปรับเปลี่ยนแกไของคประกอบตางๆ ไดตามความตองการ อยางไรก็ตามการสรางโครงรางแผนที่สามารถ
เริ่มตนการสรางจากหนากระดาษเปลาๆ โดยการจัดองคประกอบตางๆ ของแผนที่สามารถกําหนดรูปแบบไดตามความ
ตองการมากกวาการใชตนแบบ ซึ่งสามารถทําไดดังนี้
ที่หนาตางโปรเจค คลิกเลือกไอคอน Layout
คลิกปุมคําสั่ง New ที่หนาตางโปรเจค
โปรแกรม ArcView จะสรางหนาตางวางขึ้นมาใหเพื่อรอการกําหนดคาตางๆ และการใสองคประกอบของ
แผนที่ตอไป
การกําหนดคุณสมบัติของหนาโครงรางแผนที่
หนาโครงรางแผนที่เปนสวนที่มีขนาดเทากระดาษจริงกับขนาดที่จะทําการพิมพออกทางเครื่องพิมพ ซึ่ง
หนาโครงรางแผนที่ที่สรางขึ้นสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงแกไขคุณสมบัติตางๆ ไดดังนี้
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 61
การกําหนดคุณสมบัติทั่วไป
เลือกหนาตางหนาโครงรางแผนที่ที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Layout -> Properties…
กําหนดคาในหนาตาง Layout Properties
โดยมีรายละเอียดดังนี้
Name เปนการตั้งชื่อใหกับโครงรางแผนที่
Grid Spacing หนาโครงรางแผนที่จะมีจุดกริดเปนเครื่องหมายคอยแสดงตําแหนง
บนหนาโครงรางแผนที่ เพื่ออํานวยความสะดวกในการจัดวาง
องคประกอบตางๆ ซึ่งสามารถกําหนดระยะของกริดที่แสดงไดตาม
ตองการ
Horizontal เปนการกําหนดระยะกริดตามแนวนอน
Vertical เปนการกําหนดระยะกริดตามแนวตั้ง
Snap to Grid เปนการกําหนดใหการวางตําแหนงของวัตถุตางๆ สามารถวางลง
ตรงจุดกริดไดพอดีเมื่อมีการเปลี่ยนตําแหนงหรือจัดวางวัตถุ
เหลานั้นเพื่องายตอการจัดใหตรงกัน
การกําหนดขนาดและกรอบการทํางาน
เลือกหนาตางหนาโครงรางแผนที่ที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Layout -> Page Setup…
กําหนดคาในหนาตาง Page Setup
โดยมีรายะละเอียดดังนี้
Page Size เปนสวนที่ใชในการกําหนดขนาดของกระดาษที่จะใชในการทําโครง
รางแผนที่ สามารถเลือกไดจากขนาดกระดาษมาตรฐานซึ่งจะ
สัมพันธกับเครื่องพิมพที่ติดตั้งอยูกับระบบ หรือกําหนดไดเองใน
กรณีที่ไมมีขนาดกระดาษมาตรฐานตามตองการ
Units กําหนดหนวยการวัดที่ตองการในการกําหนดขนาดกระดาษ
Width กําหนดความกวางของกระดาษ
Height กําหนดความสูงของกระดาษ
Orientation ระบุรูปแบบการวางแนวของหนากระดาษสามารถที่จะสั่งใหอยูใน
แนวนอน (Landscape) หรือในแนวตั้ง (Portrait)
Margins เปนการกําหนดขอบเขตการพิมพบนกระดาษ ในกรณีที่ตองการให
ขอบเขตการพิมพขึ้นอยูกับคาที่ตั้งไวโดยเครื่องพิมพใหเลือก Use
printer border
Output Resolution เปนการกําหนดความละเอียดของงานเมื่อสั่งใหพิมพของทาง
เครื่องพิมพ
การสรางกรอบองคประกอบแผนที่
กรอบ (Frames) เป น วั ต ถุ ที่ ใ ช แ สดงผลองค ป ระกอบต า งๆ ภายในโครงรา งแผนที่ ประกอบไปด ว ย
องคประกอบประกอบที่แสดงขอมูลตางๆ ไดแก กรอบแผนที่ (View Frame) กรอบสัญลักษณ (Legend frame) กรอบ
มาตราสวน (Scale Frame) กรอบทิศ (North arrow Frame) กรอบกราฟ (Chart Frame) กรอบตารางขอมูลเชิง
บรรยาย (Table Frame) และกรอบรูปภาพ (Picture Frame)
View Frame
Legend Frame
Chart Frame
Table Frame
Picture Frame
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 63
การสรางกรอบองคประกอบแผนที่ทุกชนิดมีขั้นตอนทั่วไปเหมือนกัน ดังนี้
เลือกปุมคําสั่งสรางองคประกอบแผนที่ที่ตองการ
สรางกรอบสี่เหลี่ยมบริเวณที่ตองการวางองคประกอบแผนที่ในโครงรางแผนที่ที่ตองการ
กําหนดคุณสมบัติขององคประกอบแผนที่ในหนาตางการกําหนดคุณสมบัติ
Start
End
การแกไขคุณสมบัติขององคประกอบแผนที่ตางๆ ที่สรางไวสามารถทําไดดังนี้
คลิกเลือกปุมคําสั่ง Pointer
ดับเบิ้ลคลิกบริเวณกรอบองคประกอบแผนที่ที่ตองการ
เปลี่ยนแปลงคาในหนาตางกําหนดคุณสมบัติตามตองการ
การกําหนดคุณสมบัติของกรอบองคประกอบแผนที่
คุณสมบัติของกรอบองคประกอบแผนที่จะแตกตางกันไปตามประเภทของกรอบองคประกอบแผนที่แบบ
ตางๆ ผูใชสามารถกําหนดคุณสมบัติเพื่อควบคุมการสรางโครงรางแผนที่ใหเปนไปตามความตองการ
การกําหนดคุณสมบัติกรอบแผนที่
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 65
การกําหนดคุณสมบัติกรอบสัญลักษณ
กรอบสัญลักษณจะเปนสวนที่ใหรายละเอียดคําอธิบายสัญลักษณกับผูอานแผนที่ การแสดงผลสัญลักษณ
จะแสดงเฉพาะชั้นขอมูลที่ถูกสั่งใหแสดงผลในหนาตางแผนที่เทานั้น ซึ่งการแสดงผลในกรอบสัญลักษณนั้นจะอางอิงมา
จากสวนแสดงสัญลักษณในหนาตางแผนที่ โดยมีรายละเอียดการกําหนดคุณสมบัติของกรอบสัญลักษณดังนี้
View Frame เปนการเลือกกรอบแผนที่ที่ตองการใชอางอิงในการสรางกรอบ
สัญลักษณ
การกําหนดคุณสมบัติกรอบมาตราสวน
กรอบมาตราสวนใชสําหรับแสดงมาตราสวนของแผนที่ที่แสดงอยูในกรอบแผนที่บนโครงรางแผนที่นั้นๆ
การสรางกรอบมาตราสวนจะเปนการเชื่อมโยงเขากับกรอบแผนที่ นั้นคือเมื่อกรอบแผนที่มีมาตราสวนเทาใด มาตราสวน
ที่สรางขึ้นก็จะมีมาตราสวนเทานั้น โดยมีรายละเอียดคุณสมบัติตางๆ ดังนี้
View Frame กําหนดการเชื่อมโยงกับกรอบแผนที่ที่ตองการ
Preserve Interval เปนการเลือกใหกรอบมาตราสวนมีการเปลี่ยนแปลงมาตราสวน
ตามการแสดงผลของกรอบแผนที่ในกรณีที่เลือกไว แตถาไมได
เลือกมาตราสวนจะไมมีการเปลี่ยนแปลงถึงแมวามาตราสวนใน
กรอบแผนที่จะถูกเปลี่ยนแปลงไปแลวก็ตาม
Style เปนการเลือกรูปแบบของมาตราสวนที่ตองการแสดง
Units เลือกหนวยการวัดที่ตองการแสดงผล
Interval กําหนดระยะที่ตองการในหนึ่งชองของการแสดงผล
Intervals กําหนดจํานวนชองที่ตองการแสดง
Left Divisions กําหนดจํานวนชองยอยที่ตองการแสดงผล
การกําหนดคุณสมบัติกรอบทิศ
กรอบทิศเปนสวนที่ใชแสดงสัญลักษณบอกทิศของแผนที่ ซึ่งสามารถเลือกรูปแบบสัญลักษณไดตาม
ตองการ โดยปกติแผนที่สวนใหญมักจะแสดงทิศเหนือไวดานบนของแผนที่ แตในกรณีที่แผนที่ที่นําเสนอมีทิศทางของ
ทิศเหนือเบี่ยงเบนออกไปก็สามารถกําหนดการหมุนของสัญลักษณไดตามตองการ
การกําหนดคุณสมบัติกรอบกราฟ
กรอบกราฟใชสําหรับแสดงขอมูลกราฟที่สรางขึ้นในโครงงานที่กําลังดําเนินงานอยู กราฟที่จะนํามาแสดง
ในโครงรางแผนที่จะตองเปดใหแสดงผลอยูในโครงงานเสมอ
Charts เลือกชื่อกราฟที่ตองการแสดงในโครงรางแผนที่
การกําหนดคุณสมบัติกรอบตารางขอมูลเชิงบรรยาย
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 67
การกําหนดคุณสมบัติกรอบรูปภาพ
กรอบรู ป ภาพใช สํ า หรั บ แสดงรู ป ภาพ ซึ่ ง อาจจะเป น ภาพประกอบแผนที่ หรื อ ตราสั ญ ลั ก ษณ ต า งๆ
รูปภาพที่จะนํามาใชกับกรอบรูปภาพจะเปนไฟลรูปภาพที่ตองมีการจัดเตรียมไว ซึ่งโปรแกรม ArcView สามารถรองรับ
รูปแบบไฟลรูปภาพไดดังนี้
Band Interleaved by Line (*.bil) Band Interleaved by Pixel (*.bip)
Band Sequential (*.bsq) CompuServe GIF (*.gif)
Encapsulated PostScript (*.eps) ERDAS GIS (*.gis)
ERDAS LAN (*.lan) IMPELL Bitmap (*.rlc)
MacPaint (*.mcp) Nexpert Object Image (*.nbi)
Postscript (*.ps) Sun Raster (*.rs)
TIFF Bitmap (*.tif) Windows Bitmap (*.bmp)
X-Bitmap (*.xbm) Windows Metafile (*.wmf)
การสรางกราฟฟกประกอบแผนที่
โปรแกรม ArcView เตรียมเครื่องมือสําหรับสรางกราฟฟกประกอบแผนที่ไวใหใชงาน ซึ่งในบางกรณีการ
สรางแผนที่จําเปนตองมีการสรางกราฟฟกประกอบเพื่อใหแผนที่มีความสมบูรณมากยิ่งขึ้น ไดแก การวาดกรอบแผนที่
การเพิ่มชื่อแผนที่รวมถึงตัวอักษรเพื่ออธิบายรายละเอียดอางอิงตางๆ และการวดภาพประกอบอื่นๆ ที่จําเปน
เครื่องมือสําหรับสรางกราฟฟกที่โปรแกรม ArcView เตรียมไวใหใชงานแยกออกเปน 2 กลุมใหญๆ
ไดแก
กลุมเครื่องมือวาดภาพ (Draw tool) ใชสําหรับวาดจุด เสน สี่เหลี่ยม วงกลม และวงรอบ
ปดอื่นๆ
กลุมเครื่องมือสรางตัวอักษร (Text tool) ใชสําหรับสรางตัวอักษรขอความ
การใชกลุมเครื่องมือวาดภาพ
การสรางกราฟฟกโดยใชกลุมเครื่องมือวาดภาพสามารถทําไดดังนี้
เลือกเครื่องมือวาดภาพที่ตองการ
เลื่อนเคอรเซอรไปบริเวณที่ตองการสรางกราฟฟก คลิกและลากเมาสตามตองการ เครื่องมือบาง
ตัวจะตองดับเบิ้ลคลิกเพื่อสิ้นสุดการวาด
เลือกคําสั่งจากเมนู Window -> Show Symbol Window เพื่อกําหนดลักษณะของเสน และการ
ระบายสีตามตองการ
ขณะที่ใชเครื่องมือวาดภาพ ที่แถบสถานะจะแสดงขนาดของภาพที่กําลังวาด โดยใชหนวยการวัดตาม
ที่ตั้งไวในสวนของการกําหนดขนาดและกรอบการทํางาน
การใชกลุมเครื่องมือสรางตัวอักษร
การสรางตัวอักษรขอความเพื่ออธิบายรายละเอียดตา งๆ ของแผนที่ โดยการใชก ลุ มเครื่ องมือสรา ง
ตัวอักษรสามารถทําไดดังนี้
เลือกเครื่องมือสรางตัวอักษรที่ตองการ
สําหรับ Text, Banner Text, Drop-Shadow Text ใหคลิกเมาสบริเวณที่ตองการสรางขอความ
สําหรับ Callout Text, Bullet Leader Text ใหคลิกเมาสเพื่อกําหนดจุดที่ตองการชี้และลากเมาส
ไปปลอยบริเวณที่ตองการสรางขอความ
สําหรับ Spline Text ใหคลิกเมาสบริเวณที่ตองการสรางขอความ และคลิกเมาสเพื่อกําหนดเสน
ที่ตองการวางขอความสิ้นสุดดวยการดับเบิ้ลคลิก
พิมพขอความและกําหนดคาตามตองการในหนาตาง Text Properties
เลือกคําสั่งจากเมนู Window -> Show Symbol Window เพื่อกําหนดรูปแบบอักษรตามตองการ
การแกไขกราฟฟก
กราฟฟกที่สรางขึ้นแลว ไมวาจะเปนการวาดภาพหรือการสรางขอความ สามารถเปลี่ยนแปลงแกไขได
เชน การเปลี่ยนรู ปราง การเปลี่ยนขนาด การเปลี่ยนตําแหนง การจัดตําแหนง การจัดกลุ ม และการจัดลํา ดับการ
แสดงผล
การเปลี่ยนรูปรางของกราฟฟก
การเปลี่ยนรูปรางของภาพกราฟฟกที่สรางขึ้นสามารถทําไดดังนี้
เลือกปุมคําสั่ง Pointer
เลือกกราฟฟกที่ตองการ
เลือกปุมคําสั่ง Vertex Edit
เลื่อนเคอรเซอรไปบริเวณเสนเพื่อเพิ่มหรือเลื่อนไปยังจุดตางๆ บนเสนเพื่อเคลื่อนยายจุดตางๆ
ตามตองการ
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 69
Vertex Edit
Move Vertex
การเปลี่ยนขนาดกราฟฟก
การเปลี่ยนขนาดของกราฟฟกสามารถทําใหขนาดของกราฟฟกใหญขึ้นหรือเล็ก หรือกําหนดขนากใหม
ตามความตองการดังนี้
เลือกปุมคําสั่ง Pointer
เลือกกราฟฟกที่ตองการ
เลื่อนเคอรเซอรไปยังบริเวณจุดสีดําที่ลอมรอยกราฟฟกที่ถูกเลือก
คลิกและลากเมาสเพื่อเปลี่ยนแปลงขนาดตามตองการ หรือ
เลือกคําสั่งจากเมนู Graphics -> Size and Position และกําหนดคาในหนาตาง Graphic Size
and Position ตามตองการ
การเปลี่ยนตําแหนงกราฟฟก
กราฟฟกที่ถูกสรางขึ้นสามารถที่จะยายตําแหนงการวางได ดังนี้
เลือกปุมคําสั่ง Pointer
เลือกกราฟฟกที่ตองการ
เลื่อนเคอรเซอรไปยังบริเวณที่ถูกเลือก
คลิกและลากเมาสเพื่อยายตําแหนงตามตองการ หรือ
เลือกคําสั่งจากเมนู Graphics -> Size and Position และกําหนดคาในหนาตาง Graphic Size
and Position ตามตองการ
การจัดตําแหนงของกราฟฟก
ในกรณี ที่ตอ งการจัดตํา แหนงของกราฟฟกหลายๆ ชิ้น ใหตรงกัน หรือตอ งการจัดการเวน ระยะของ
กราฟฟกใหมีความพอดี สามารถทําไดโดย
เลือกปุมคําสั่ง Pointer
เลือกกลุมของกราฟฟกที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Graphics -> Align
กําหนดคาการจัดวางและระยะหางในหนาตาง Align ตามตองการ
กําหนดระยะหางการจัดวาง
กําหนดการจัดวาง
Selected Align
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 71
การจัดกลุมกราฟฟก
การจัดกลุมกราฟฟกเปนการทําใหกราฟฟกหลายๆ ชิ้นรวมกันเปนชิ้นเดียว เพื่อความสะดวกในการ
จัดการ เชน การยายตําแหนง โดยสามารถทําไดดังนี้
เลือกปุมคําสั่ง Pointer
เลือกกลุมของกราฟฟกที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Graphics -> Group
การยกเลิกการจัดกลุมสามารถทําไดโดย
เลือกปุมคําสั่ง Pointer
เลือกกราฟฟกที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Graphics -> Ungroup
Selected Group
การจัดลําดับการวาดกราฟฟก
ในกรณีที่ตองมีการสรางภาพหรือเครื่องหมายพิเศษประกอบแผนที่มีความจําเปนตองใชเครื่องมือการ
สรางกราฟฟกหลายๆ ชนิดประกอบกัน ภาพกราฟฟกที่สรางจะมีลําดับการแสดงผลกอนหลัง โดยที่กราฟฟกที่ถูกสราง
ขึ้นกอนจะมีลําดับกอนกราฟฟกที่สรางขึ้นทีหลัง ซึ่งจะทําใหกราฟฟกที่มีลําดับนอยกวาถูกวาดซอนอยูดานหลังกราฟฟก
ที่มีลําดับมากกวา
อยางไรก็ตามลําดับของกราฟฟกดังกลาวสามารถควบคุมหรือเปลี่ยนลําดับของกราฟฟกตางๆ ได ดังนี้
คลิกปุมคําสั่ง Pointer
เลือกกราฟฟกที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู Graphics -> Bring to Front ในกรณืที่ตองการเปลี่ยนลําดับของกราฟฟกให
อยูดานหนา หรือเลือกคําสั่ง Graphics -> Send to Back ในกรณืที่ตองการเปลี่ยนลําดับของ
กราฟฟกใหอยูดานหลัง
การสรางตนแบบโครงรางแผนที่
จากที่ไดกลาวตอนตนแลววาโปรแกรม ArcView จัดเตรียมตนแบบในการสรางโครงรางแผนที่ไวใชงาน
ในเบื้องตน อยางไรก็ตามในกรณีที่การจัดทําโครงรางแผนที่มีความจําเปนตองใชโครงรางแผนที่ที่มีความเฉพาะตัว และ
รูปแบบดังกลาวจะตองใชงานเพื่อสรางโครงรางแผนที่หลายๆ อันก็สามารถทําการสรางตนแบบโครงรางแผนที่ขึ้นมาได
เพื่อนําไปเปนตนแบบในการทําโครงรางแผนที่ในโอกาสตอไปได โดยมีขั้นตอนดังนี้
สรางโครงรางแผนที่พรอมจัดองคประกอบแผนที่ตางๆ ใหสมบูรณ
เลือกเมนูคําสั่ง Layout -> Store As Template
กําหนดชื่อของตนแบบและเลือกรูปแบบไอคอนที่ตองการในหนาตาง Template Properties
คลิกปุม OK
โปรแกรม ArcView จะทําการจัดเก็บโครงรางแผนที่ที่เลือกใหเปนตนแบบเพื่อใชงานตอไป ซึ่งการ
เลือกใชตนแบบที่สรางไวเพื่อสรางโครงสรางแผนที่นั้นสามารถทําไดตามขั้นตอนการสรางโครงรางแผนที่จากตนแบบ
ชยกฤต มาลําพอง
การนําเสนอขอมูลดวยกราฟ 73
การพิมพโครงรางแผนที่
หลังจากที่สรางโครงรางแผนที่เปนที่เรียบรอยแลวและตองการพิมพโครงรางแผนที่ออกทางเครื่องพิมพ
เพื่อนําเสนอ สามารถทําไดดังนี้
เลือกโครงรางแผนที่ที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู File -> Print
กําหนดคาในหนาตาง Print
คลิกปุม OK
การแปลงโครงรางแผนทีเ่ ปนไฟลภาพ
ในกรณีที่ตองการแปลงโครงรางแผนที่ใหเปนไฟลภาพเพื่อนําไปใชงานกับโปรแกรมอื่นๆ สามารถทําได
ดังนี้
เลือกโครงรางแผนที่ที่ตองการ
เลือกคําสั่งจากเมนู File -> Export
กําหนดคาในหนาตาง Export
คลิกปุม OK
ชยกฤต มาลําพอง