OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän

– Trang 1
II. SOÙNG CÔ VAØ SOÙNG AÂM
A. LYÙ THUYEÁT
6. SOÙNG CÔ VAØ SÖÏ TRUYEÀN SOÙNG CÔ
* Soùng cô
+ Soùng cô laø dao ñoäng cô lan truyeàn trong moâi
tröôøng vaät chaát.
+ Soùng ngang laø soùng trong ñoù caùc phaàn töû cuûa
moâi tröôøng dao ñoäng theo phöông vuoâng goùc vôùi
phöông truyeàn soùng.
Tröø tröôøng hôïp soùng maët nöôùc, soùng ngang chæ
truyeàn ñöôïc trong chaát raén.
+ Soùng doïc laø soùng trong ñoù caùc phaàn töû cuûa
moâi tröôøng dao ñoäng theo phöông truøng vôùi phöông
truyeàn soùng.
Soùng doïc truyeàn ñöôïc caû trong chaát khí, chaát
loûng vaø chaát raén.
Soùng cô khoâng truyeàn ñöôïc trong chaân khoâng.
+ Böôùc soùng λ : laø khoaûng caùch giöõa hai ñieåm
gaàn nhau nhaát treân phöông truyeàn soùng dao ñoäng
cuøng pha. Böôùc soùng cuõng laø quaõng ñöôøng soùng
v hôïp khi gaëp nhau thì coù nhöõng ñieåm, ôû ñoù chuùng
lan truyeàn trong moät chu kyø: λ = vT = f .
+ Khoaûng caùch giöõa hai ñieåm gaàn nhau nhaát treân
λ + Neáu taïi hai nguoàn S1 vaø S2 cuøng phaùt ra hai soùng
phöông truyeàn soùng maø dao ñoäng ngöôïc pha laø .
2 gioáng heät nhau: u1 = u2 = Acosω t vaø neáu boû qua
+ Naêng löôïng soùng: soùng truyeàn dao ñoäng cho caùc
phaàn töû cuûa moâi tröôøng, nghóa laø truyeàn cho
chuùng naêng löôïng. Quaù trình truyeàn soùng laø quaù
trình truyeàn naêng löôïng.
* Phöông trình soùng
Neáu phöông trình soùng taïi nguoàn O laø uO =
AOcos(ω t + ϕ ) thì phöông trình soùng taïi M treân phöông
truyeàn soùng laø:
OM
uM = AMcos (ω t + ϕ - 2π ).
λ ñöôøng ñi cuûa hai soùng tôùi ñoù baèng moät soá
Neáu boû qua maát maùt naêng löôïng trong quaù trình
truyeàn soùng thì bieân ñoä soùng taïi O vaø taïi M baèng
nhau (AO = AM = A).
Ñoä leäch pha cuûa hai dao ñoäng giöõa hai ñieåm caùch
nhau moät khoaûng d treân phöông truyeàn soùng laø:
2πd
∆ϕ = .
λ
* Tính tuaàn hoaøn cuûa soùng
Taïi moät ñieåm M xaùc ñònh trong moâi tröôøng: u M laø
moät haøm bieán thieân ñieàu hoøa theo thôøi gian t vôùi
chu kyø T.
Taïi moät thôøi ñieåm xaùc ñònh:uM laø moät haøm bieán
thieân ñieàu hoøa trong khoâng gian theo bieán x vôùi chu
kyø λ .
7. GIAO THOA SOÙNG
+ Hai nguoàn keát hôïp laø hai nguoàn dao ñoäng cuøng
phöông, cuøng chu kì (hay taàn soá) vaø coù hieäu soá pha
khoâng ñoåi theo thôøi gian. Hai nguoàn keát hôïp coù
cuøng pha laø hai nguoàn ñoàng boä.
+ Hai soùng do hai nguoàn keát hôïp phaùt ra laø hai
soùng keát hôïp.
+ Hieän töôïng giao thoa laø hieän töôïng hai soùng keát
luoân luoân taêng cöôøng laãn nhau; coù nhöõng ñieåm ôû
ñoù chuùng luoân luoân trieät tieâu nhau.
maát maùt naêng löôïng khi soùng truyeàn ñi thì thì soùng
taïi M (vôùi S1M = d1; S2M = d2) laø toång hôïp hai soùng
töø S1 vaø S2 truyeàn tôùi seõ coù phöông trình laø:
π (d 2 − d 1 ) π (d 2 + d1 )
uM = 2Acos cos(ω t - ).
λ λ
+ Cöïc ñaïi giao thoa naèm taïi caùc ñieåm coù hieäu
ñöôøng ñi cuûa hai soùng tôùi ñoù baèng moät soá
nguyeân laàn böôùc soùng: d2 – d1 = kλ ; (k ∈ Z)
+ Cöïc tieåu giao thoa naèm taïi caùc ñieåm coù hieäu
nguyeân leû nöõa böôùc soùng:
1
d2 – d1 = (k + )λ ; (k ∈ Z).
2
 OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän – Trang 2
+ Taïi ñieåm caùch ñeàu hai nguoàn seõ coù cöïc ñaïi neáu
soùng töø hai nguoàn phaùt ra cuøng pha nhau, coù cöïc
tieåu neáu soùng töø hai nguoàn phaùt ra ngöôïc pha
nhau.
+ Treân ñoaïn thaúng S1S2 noái hai nguoàn, khoaûng caùch
giöõa hai cöïc ñaïi hoaëc hai cöïc tieåu lieân tieáp (goïi laø
λ + AÂm coù taàn soá treân 20 000Hz goïi laø sieâu aâm.
khoaûng vaân i) laø: i = .
2 + Nhaïc aâm laø aâm coù taàn soá xaùc ñònh. Taïp aâm
8. SOÙNG DÖØNG
* Söï phaûn xaï soùng
Khi soùng truyeàn ñi neáu gaëp vaät caûn thì noù coù
theå bò phaûn xaï. Soùng phaûn xaï cuøng taàn soá vaø
cuøng böôùc soùng vôùi soùng tôùi.
+ Neáu ñaàu phaûn xaï coá ñònh thì soùng phaûn xaï
ngöôïc pha vôùi soùng tôùi.
+ Neáu vaät caûn töï do thì soùng phaûn xaï cuøng pha
vôùi soùng tôùi.
* Soùng döøng
+ Soùng tôùi vaø soùng phaûn xaï neáu truyeàn theo
cuøng moät phöông, thì coù theå giao thoa vôùi nhau, vaø
taïo ra moät heä soùng döøng.
+ Trong soùng döøng coù moät soá ñieåm luoân luoân
ñöùng yeân goïi laø nuùt, vaø moät soá ñieåm luoân luoân
dao ñoäng vôùi bieân ñoä cöïc ñaïi goïi laø buïng soùng.
Khoaûng caùch giöõa hai nuùt lieân tieáp hoaëc hai
buïng lieân tieáp baèng nöõa böôùc soùng.
+ Ñeå coù soùng döøng treân sôïi daây vôùi hai nuùt ôû
hai ñaàu (hai ñaàu coá ñònh) thì chieàu daøi cuûa sôïi daây
phaûi baèng moät soá nguyeân nöõa böôùc soùng.
+ Ñeå coù soùng döøng treân sôïi daây vôùi moät ñaàu laø
nuùt moät ñaàu laø buïng (moät ñaàu coá ñònh, moät ñaàu
töï do) thì chieàu daøi cuûa sôïi daây phaûi baèng moät soá
nguyeân leû moät phaàn tö böôùc soùng.
9. SOÙNG AÂM
* Ñaëc tröng vaät lí cuûa aâm
+ Soùng aâm laø nhöõng soùng cô truyeàn trong caùc
moâi tröôøng khí, loûng, raén.
+ Nguoàn aâm laø caùc vaät dao ñoäng phaùt ra aâm.
+ Taàn soá dao ñoäng cuûa nguoàn cuõng laø taàn soá
cuûa soùng aâm.
+ AÂm nghe ñöôïc (aâm thanh) coù taàn soá töø 16Hz
ñeán 20000Hz.
+ AÂm coù taàn soá döôùi 16Hz goïi haï aâm.
laø aâm khoâng coù moät taàn soá xaùc ñònh.
+ AÂm khoâng truyeàn ñöôïc trong chaân khoâng.
+ Trong moät moâi tröôøng, aâm truyeàn vôùi moät toác
ñoä xaùc ñònh. Vaän toác truyeàn aâm phuï thuoäc vaøo
tính ñaøn hoài, maät ñoä cuûa moâi tröôøng vaø nhieät
ñoä cuûa moâi tröôøng. Khi aâm truyeàn töø moâi tröôøng
naøy sang moâi tröôøng khaùc thì vaän toác truyeàn aâm
thay ñoåi, böôùc soùng cuûa soùng aâm thay ñoåi coøn
taàn soá cuûa aâm thì khoâng thay ñoåi.
+ AÂm haàu nhö khoâng truyeàn ñöôïc qua caùc chaát
xoáp nhö boâng, len, ... Nhöõng chaát ñoù ñöôïc goïi laø
chaát caùch aâm.
+ Cöôøng ñoä aâm I taïi moät ñieåm laø ñaïi löôïng ño
baèng naêng löôïng maø soùng aâm taûi qua moät ñôn vò
dieän tích ñaët taïi ñieåm ñoù, vuoâng goùc vôùi phöông
truyeàn soùng trong moät ñôn vò thôøi gian; ñôn vò W/m2:
W P
= ; vôùi nguoàn aâm coù coâng suaát P vaø
I =
S .t S
aâm phaùt ra moïi höôùng thì cöôøng ñoä aâm tai ñieåm
P
caùch nguoàn aâm moät khoaûng R laø: I = (4π R2
4πR 2
laø dieän tích maët caàu baùn kính R).
+ Ngöôõng nghe: laø cöôøng ñoä aâm nhoû nhaátmaø tai
ngöôøi coøn coù theå nghe roû. Ngöôõng nghe phuï thuoäc
vaøo taàn soá aâm. Aâm coù taàn soá 1000 Hz ñeán 5000
Hz, ngöôõng nghe khoaûng 10-12 W/m2.
+ Ngöôõng ñau: laø cöôøng ñoä aâm cöïc ñaïimaø tai
ngöôøi coøn coù theå nghe ñöôïc nhöng coù caûm giaùc
ñau nhöùc. Ñoái vôùi moïi taàn soá aâm ngöôõng ñau öùng
vôùi cöôøng ñoä aâm 10 W/m2.
 OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän – Trang 3
+ Mieàn nghe ñöôïc: laø mieàn naèm giöõa ngöôõng nghe v
Lieân heä giöõa v, T, f vaø λ : λ = vT = f
vaø ngöôõng ñau.
I Taïi nguoàn phaùt O phöông trình soùng laø uO = acos(ω t
+ Ñaïi löôïng L = lg vôùi I0 laø chuaãn cöôøng ñoä aâm
I0 + ϕ ) thì phöông trình soùng taïi M treân phöông truyeàn
(aâm raát nhoû vöøa ñuû nghe, thöôøng laáy chuaån soùng laø:
cöôøng ñoä aâm I0 = 10-12W/m2 vôùi aâm coù taàn soá OM x
uM = acos(ω t + ϕ - 2π ) = acos(ω t + ϕ - 2π ).
1000Hz) goïi laø möùc cöôøng ñoä aâm cuûa aâm coù λ λ
cöôøng ñoä I. Ñoä leäch pha cuûa hai dao ñoäng giöõa hai ñieåm caùch
Ñôn vò cuûa möùc cöôøng ñoä aâm ben (B). Trong thöïc nhau moät khoaûng d treân phöông truyeàn soùng laø:
teá ngöôøi ta thöôøng duøng öôùc soá cuûa ben laø 2πd
∆ϕ = .
ñeâxiben (dB): 1dB = 0,1B. λ
+ Khi moät nhaïc cuï phaùt ra moät aâm coù taàn soá f 0 thì Neáu taïi hai nguoàn S1 vaø S2 cuøng phaùt ra hai soùng
bao giôø nhaïc cuï ñoù cuõng ñoàng thôøi phaùt ra moät gioáng heät nhau: u1 = u2 = Acosω t vaø boû qua maát
loaït aâm coù taàn soá 2f0, 3f0, ... coù cöôøng ñoä khaùc maùt naêng löôïng khi soùng truyeàn ñi thì thì soùng taïi M
nhau. AÂm coù taàn soá f0 goïi laø aâm cô baûn hay hoïa (vôùi S1M = d1; S2M = d2) laø toång hôïp hai soùng töø S1
aâm thöù nhaát, caùc aâm coù taàn soá 2f0, 3f0, … goïi laø vaø S2 truyeàn tôùi seõ coù phöông trình laø:
caùc hoïa aâm thöù 2, thöù 3, … Bieân ñoä cuûa caùc hoïa π (d 2 − d 1 ) π (d 2 + d1 )
aâm lôùn, nhoû khoâng nhö nhau, tuøy thuoäc vaøo chính uM = 2Acos cos(ω t - ).
λ λ
nhaïc cuï ñoù. Taäp hôïp caùc hoïa aâm taïo thaønh phoå Taïi M coù cöïc ñaïi khi d2 - d1 = kλ ; cöïc tieåu khi d2 - d1 =
cuûa nhaïc aâm. λ
Toång hôïp ñoà thò dao ñoäng cuûa taát caû caùc hoïa (2k + 1) .
2
aâm trong moät nhaïc aâm ta ñöôïc ñoà thò dao ñoäng Soá cöïc ñaïi (gôïn soùng) giöõa hai nguoàn S1 vaø S2 laø:
cuûa nhaïc aâm ñoù.
2 S1 S 2
+ Veà phöông dieän vaät lí, aâm ñöôïc ñaëc tröng baèng .
taàn soá, cöôøng ñoä (hoaëc möùc cöôøng ñoä aâm) vaø λ
ñoà thò dao ñoäng cuûa aâm. Treân ñoaïn thaúng S1S2 noái hai nguoàn, khoaûng caùch
* Ñaëc tröng sinh lí cuûa soùng aâm: Ñoä cao, ñoä to, giöõa hai cöïc ñaïi hoaëc hai cöïc tieåu lieân tieáp (goïi laø
aâm saéc. λ
khoaûng vaân i) laø: i = .
+ Ñoä cao: laø moät ñaëc tröng sinh lí phuï thuoäc vaøo 2
taàn soá aâm, khoâng phuï thuoäc vaøo naêng löôïng aâm. Tröôøng hôïp soùng phaùt ra töø hai nguoàn leäch pha
+ Ñoä to: laø moät ñaëc tröng sinh lí phuï thuoäc vaøo nhau ∆ ϕ = ϕ 2 - ϕ 1 thì soá cöïc ñaïi vaø cöïc tieåu treân
taàn soá aâm f vaø möùc cöôøng ñoä aâm L. ñoaïn thaúng noái hai nguoàn tính theo coâng thöùc:
+ AÂm saéc: laø ñaëc tröng cuûa aâm giuùp ta phaân bieät SS ∆ϕ S S ∆ϕ
Soá cöïc ñaïi: − 1 2 + <k< 1 2 + ; vôùi k ∈ Z.
ñöôïc caùc aâm phaùt ra töø caùc nguoàn khaùc nhau. λ 2π λ 2π
AÂm saéc lieân quan ñeán ñoà thò dao ñoäng aâm. SS 1 ∆ϕ SS 1 ∆ϕ
Soá cöïc tieåu: : − 1 2 − + <k< 1 2 − + ; vôùi
AÂm saéc phuï thuoäc vaøo taàn soá vaø bieân ñoä cuûa λ 2 2π λ 2 2π
caùc hoaï aâm. k ∈ Z.

B. CAÙC COÂNG THÖÙC.

 OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän – Trang 4
Khoaûng caùch giöõa 2 nuùt hoaëc 2 buïng lieàn keà cuûa Vieát phöông trình dao ñoäng taïi ñieåm M caùch O moät
λ ñoaïn baèng 4m. Nhaän xeùt veà dao ñoäng taïi M so vôùi
soùng döøng laø .
2 dao ñoäng taïi O.
Khoaûng caùch giöõa nuùt vaø buïng lieàn keà cuûa soùng 2. Moät soùng ngang truyeàn treân sôïi daây raát daøi coù
λ phöông trình soùng laø: u = 6cos(4π t – 0,02π x). Trong
döøng laø .
4 ñoù u vaø x ñöôïc tính baèng cm vaø t tính baèng giaây.
Hai ñieåm ñoái xöùng nhau qua buïng soùng luoân dao Haõy xaùc ñònh : Bieân ñoä, taàn soá, böôùc soùng vaø
ñoäng cuøng pha, hai ñieåm ñoái xöùng nhau qua nuùt vaän toác truyeàn soùng.
soùng luoân dao ñoäng ngöôïc pha. 3. Moät sôïi daây ñaøn hoài, maûnh, raát daøi, coù ñaàu O
Ñieàu kieän ñeå coù soùng döøng treân sôïi daây coù dao ñoäng vôùi taàn soá f thay ñoåi ñöôïc trong khoaûng
chieàu daøi l: töø 40Hz ñeán 53Hz, theo phöông vuoâng goùc vôùi sôïi
λ daây. Soùng taïo thaønh lan truyeàn treân daây vôùi vaän
Hai ñaàu laø hai nuùt: l = k .
2 toác v = 5m/s.
λ a) Cho f = 40Hz. Tính chu kyø vaø böôùc soùng cuûa
Moät ñaàu laø nuùt, moät ñaàu laø buïng: l = (2k + 1) .
4 soùng treân daây.
I b) Tính taàn soá f ñeå ñieåm M caùch O moät khoaûng
Möùc cöôøng ñoä aâm: L = lg baèng 20cm luoân luoân dao ñoäng cuøng pha vôùi O.
I0
Cöôøng ñoä aâm chuaån : I0 = 10-12W/m2. 4. Treân maët moät chaát loûng coù moät soùng cô,
ngöôøi ta quan saùt ñöôïc khoaûng caùch giöõa 15 ñænh
Cöôøng ñoä aâm taïi ñieåm caùch nguoàn aâm (coù coâng soùng lieân tieáp laø 3,5 m vaø thôøi gian soùng truyeàn
P ñöôïc khoaûng caùch ñoù laø 7 s. Xaùc ñònh böôùc soùng,
suaát P) moät khoaûng R laø : I = . chu kì vaø taàn soá cuûa coùng ñoù
4πR 2
Taàn soá soùng aâm do daây ñaøn phaùt ra (hai ñaàu coá 5. Moät soùng coù taàn soá 500Hz vaø toác ñoä lan
v truyeàn 350m/s. Hoûi hai ñieåm gaàn nhaát treân phöông
ñònh): f = k ; k = 1, aâm phaùt ra laø aâm cô baûn, k = truyeàn soùng phaûi caùch nhau moät khoaûng bao nhieâu
2l
2, 3, 4, …, aâm phaùt ra laø caùc hoïa aâm. π
ñeå giöõa chuùng coù ñoä leäch pha ?
Taàn soá soùng aâm do oáng saùo phaùt ra (moät ñaàu 4
bòt kín, moät ñaàu ñeå hôû): 6. Một sóng âm truyền trong thép với tốc độ 5000 m/s. Biết độ lệch pha
v của sóng âm đó ở hai điểm gần nhau nhất cách nhau 2m trên cùng một
f = (2k + 1) ; k = 0, aâm phaùt ra laø aâm cô baûn, k = π
4l phương truyền sóng là . Tính bước sóng và tần số của sóng âm đó.
1, 2, 3, …, aâm phaùt ra laø caùc hoïa aâm. 2
7. Một nguồn phát sóng cơ dao động theo phương trình
C. BAØI TAÄP TÖÏ LUAÄN  π
u = 4 cos  4π t −  ( cm) . Biết dao động tại hai điểm gần nhau nhất trên
1. Moät soùng cô hoïc ñöôïc truyeàn töø O theo phöông y  4
vôùi vaän toác v = 40cm/s. Naêng löôïng soùng cô baûo π
toaøn khi truyeàn ñi. Dao ñoäng taïi ñieåm O coù daïng : x cùng một phương truyền sóng cách nhau 0,5 m có độ lệch pha là . Xác
3
π
= 4cos t (cm). Xaùc ñònh chu kì T vaø böôùc soùng λ ? định chu kì, tần số và tốc độ truyền của sóng đó.
2
 OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän – Trang 5
8. Treân moät sôïi daây ñaøn hoài coù chieàu daøi 240cm
vôùi hai ñaàu coá ñònh coù moät soùng döøng vôùi taàn
soá f = 50Hz, ngöôøi ta ñeám ñöôïc coù 6 buïng soùng.
Tính vaän toác truyeàn soùng treân daây. Neáu vaän toác
truyeàn soùng v = 40m/s vaø treân daây coù soùng döøng
vôùi 12 buïng soùng. Tính chu kyø soùng.
9. Trong moät oáng thaúng daøi 2 m coù hai ñaàu hôû coù
hieän töôïng soùng döøng xaûy ra vôùi moät aâm coù taàn
soá f. Bieát trong oáng coù hai nuùt soùng vaø toác ñoä
truyeàn aâm laø 330 m/s. Xaùc ñònh böôùc soùng, chu kì
vaø taàn soá cuûa soùng.
10. Trong thí nghieäm giao thoa soùng ngöôøi ta taïo ra
treân maët nöôùc 2 nguoàn soùng A, B dao ñoäng vôùi
phöông trình uA = uB = 5cos10π t (cm). Vaän toác soùng
laø 20cm/s. Coi bieân ñoä soùng khoâng ñoåi. Vieát
phöông trình dao ñoäng taïi ñieåm M caùch A, B laàn löôït
7,2cm vaø 8,2cm.
11. Trong hieän töôïng giao thoa soùng treân maët nöôùc
vôùi hai nguoàn cuøng taàn soá 50 Hz. Bieát khoaûng
caùch giöõa hai ñieåm dao ñoäng cöïc ñaïi gaàn nhau
nhaát treân ñöôøng noái hai nguoàn laø 5cm. Tính böôùc
soùng, chu kì vaø toác ñoä truyeàn soùng treân maët
nöôùc.
12. Ở bề mặt một chất lỏng có hai nguồn phát sóng kết hợp S1 và S2 cách
nhau 20cm. Hai nguồn này dao động theo phương thẳng đứng có phương
trình lần lượt là u1 = 5cos40π t (mm) và u2 = 5cos(40π t + π ) (mm). Tốc
độ truyền sóng trên mặt chất lỏng là 80 cm/s. Tìm số điểm dao động với
biên độ cực đại trên đoạn thẳng S1S2.
13. Loa cuûa moät maùy thu thanh coù coâng suaát P =
2W.
a) Tính möùc cöôøng ñoä aâm do loa taïo ra taïi moät
ñieåm caùch maùy 4m
b) Ñeå taïi ñieåm aáy möùc cöôøng ñoä aâm chæ coøn
70dB, phaûi giaûm nhoû coâng suaát cuûa loa bao nhieâu
laàn ?
14. Möùc cöôøng ñoä aâm do nguoàn S gaây ra taïi ñieåm
M laø L ; cho nguoàn S tieán laïi gaàn M moät khoaûng D
thì möùc cöôøng ñoä aâm taêng theâm ñöôïc 7dB.
a) Tính khoaûng caùch töø S ñeán M bieát D = 62m.
b) Bieát möùc cöôøng ñoä aâm taïi M laø 73dB. Tính
coâng suaát cuûa nguoàn.
15. Một sóng âm truyền trong không khí. Mức cường độ âm tại điểm M và
tại điểm N lần lượt là 40 dB và 80 dB. Biết cường độ âm tại M là 0,05
W/m2. Tính cường độ âm tại điểm N.
D. CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM.
1. Khi noùi veà soùng cô hoïc phaùt bieåu naøo sau ñaây
laø sai?
A. Soùng cô laø söï lan truyeàn dao ñoäng cô trong moâi
tröôøng vaät chaát.
B. Soùng cô hoïc truyeàn ñöôïc trong taát caû caùc moâi
tröôøng raén, loûng, khí vaø chaân khoâng.
C. Soùng aâm truyeàn trong khoâng khí laø soùng doïc.
D. Soùng cô hoïc lan truyeàn treân maët nöôùc laø soùng
ngang.
2. AÂm saéc laø ñaëc tính sinh lí cuûa aâm
A. chæ phuï thuoäc vaøo bieân ñoä. B. chæ phuï thuoäc
vaøo cöôøng ñoä aâm.
C. chæ phuï thuoäc vaøo taàn soá. D. phuï thuoäc
vaøo taàn soá vaø bieân ñoä.
3. Moät soùng aâm coù taàn soá 200Hz lan truyeàn trong
moâi tröôøng nöôùc vôùi vaän toác 1500m/s. Böôùc soùng
cuûa soùng naøy trong moâi tröôøng nöôùc laø
A. 75,0m. B. 7,5m. C. 3,0m. D. 30,5m.
4. Khi aâm thanh truyeàn töø khoâng khí vaøo nöôùc thì
A. Böôùc soùng thay ñoåi nhöng taàn soá khoâng ñoåi.
B. Böôùc soùng vaø taàn soá ñeàu thay ñoåi.
C. Böôùc soùng vaø taàn soá khoâng ñoåi.
D. Böôùc soùng khoâng ñoåi nhöng taàn soá thay ñoåi.
5. Moät soùng aâm coù taàn soá xaùc ñònh truyeàn trong
khoâng khí vaø trong nöôùc vôùi vaän toác laàn löôït laø
330m/s vaø 1452m/s. Khi soùng aâm truyeàn töø nöôùc ra
khoâng khí thì böôùc soùng cuûa noù seõ
A. giaûm 4,4 laàn. B. giaûm 4 laàn. C. taêng 4,4
laàn. D. taêng 4 laàn.
6. Moät soùng aâm truyeàn trong khoâng khí, trong soá
caùc ñaïi löôïng: bieân ñoä soùng, taàn soá soùng, vaän
 OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän – Trang 6
toác truyeàn soùng vaø böôùc soùng; ñaïi löôïng khoâng A. xuaát phaùt töø hai nguoàn dao ñoäng cuøng bieân
phuï thuoäc vaøo caùc ñaïi löôïng coøn laïi laø ñoä.
A. taàn soá soùng. B. bieân ñoä soùng. C. vaän toác B. xuaát phaùt töø hai nguoàn truyeàn ngöôïc chieàu
truyeàn. D. böôùc soùng. nhau.
7. Nguoàn phaùt soùng ñöôïc bieåu dieãn: u = C. xuaát phaùt töø hai nguoàn baát kì.
3cos20π t(cm). Vaän toác truyeàn soùng laø 4m/s. Phöông D. xuaát phaùt töø hai nguoàn soùng keát hôïp cuøng
trình dao ñoäng cuûa moät phaàn töû vaät chaát trong phöông.
moâi tröôøng truyeàn soùng caùch nguoàn 20cm laø 13. Moät daây ñaøn coù chieàu daøi L, hai ñaàu coá ñònh.
π π Soùng döøng treân daây coù böôùc soùng daøi nhaát laø
A. u = 3cos(20π t - )(cm). B. u = 3cos(20π t + A. 0,5L. B. 0,25L. C. L. D. 2L.
2 2
)(cm). 14. Khi coù soùng döøng treân moät sôïi daây ñaøn hoài,
C. u = 3cos(20π t - π )(cm). D. u = khoaûng caùch giöõa hai nuùt soùng lieân tieáp baèng
3cos(20π t)(cm). A. moät phaàn tö böôùc soùng. B. hai laàn böôùc
8. Moät sôïi daây ñaøn hoài 80cm, ñaàu B giöõ coá ñònh, soùng.
ñaàu A dao ñoäng ñieàu hoaø vôùi taàn soá 50Hz. Treân C. moät nöõa böôùc soùng. D. moät böôùc soùng.
daây coù moät soùng döøng vôùi 4 buïng soùng, coi A vaø 15. Khi coù soùng döøng treân moät sôïi daây ñaøn hoài
B laø nuùt soùng. Vaän toác truyeàn soùng treân daây laø thì khoaûng caùch giöõa nuùt soùng vaø buïng soùng lieân
A. 10m/s. B. 5m/s. C. 20m/s. D. 40m/s. tieáp baèng
9. Moät nguoàn phaùt soùng dao ñoäng theo phöông trình A. hai laàn böôùc soùng. B. moät nöûa böôùc
u = acos20π t (cm) vôùi t tính baèng giaây. Trong khoaûng soùng.
thôøi gian 2s, soùng naøy truyeàn ñi ñöôïc quaõng ñöôøng C. moät phaàn tö böôùc soùng. D. moät böôùc
baèng bao nhieâu laàn böôùc soùng ? soùng.
A. 10. B. 20. C. 30. D. 40. 16. Moät soùng truyeàn treân maët nöôùc coù böôùc
10. Moät soùng lan truyeàn vôùi vaän toác 200m/s coù soùng 0,4m. Hai ñieåm gaàn nhau nhaát treân moät
böôùc soùng 4m. Taàn soá vaø chu kì cuûa soùng laø π
phöông truyeàn soùng, dao ñoäng leäch pha nhau goùc
A. f = 50Hz ; T = 0,02s. B. f = 0,05Hz ; T = 2
200s. , caùch nhau
C. f = 800Hz ; T = 1,25s. D. f = 5Hz ; T = 0,2s. A. 0,10m.B. 0,20. C. 0,15m. D. 0,40m.
11. Moät soùng coù taàn soá 500Hz, coù toác ñoä lan π
17. Nguoàn soùng coù phöông trình u = 2cos(2π t + )
truyeàn 350m/s. Hai ñieåm gaàn nhau nhaát treân phöông 4
truyeàn soùng phaûi caùch nhau gaàn nhaát moät (cm). Bieát soùng lan truyeàn vôùi böôùc soùng 0,4m. Coi
khoaûng laø bao nhieâu ñeå giöõa chuùng coù ñoä leäch bieân ñoä soùng khoâng ñoåi. Phöông trình dao ñoäng
π cuûa soùng taïi ñieåm naèm treân phöông truyeàn soùng,
pha baèng rad ? caùch nguoàn soùng 10cm laø
3
A. 0,117m. B. 0,476m. C. 0,233m. D. 4,285m. π π
A. u = 2cos(2π t + ) (cm). B. u = 2cos(2π t - )
12. Hieän töôïng giao thoa soùng xaûy ra khi coù söï gaëp 2 4
nhau cuûa hai soùng (cm).
 OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän – Trang 7
3π
C. u = 2cos(2π t - ) (cm). D. u = 2cos(2π t +
4 4
(cm).
18. Taïi hai ñieåm A vaø B treân maët nöôùc naèm ngang
coù hai nguoàn soùng keát hôïp dao ñoäng ñoàng pha theo
phöông thaúng ñöùng. Xeùt ñieåm M treân maët nöôùc,
caùch ñeàu hai ñieåm A vaø B. Bieân ñoä dao ñoäng do hai
nguoàn naøy gaây ra taïi M ñeàu laø a. Bieân ñoä dao
ñoäng toång hôïp taïi M laø
A. 0,5a. B. a. C. 0. D. 2a.
19. Khi coù soùng döøng treân moät ñoaïn daây ñaøn hoài
vôùi hai ñieåm A, B treân daây laø caùc nuùt soùng thì
chieàu daøi AB seõ
A. baèng moät phaàn tö böôùc soùng.
B. baèng moät böôùc soùng.
C. baèng moät soá nguyeân leû cuûa phaàn tö böôùc
soùng.
D. baèng soá nguyeân laàn nöõa böôùc soùng.
20. Vôùi moät soùng aâm, khi cöôøng ñoä aâm taêng gaáp
100 laàn giaù trò cöôøng ñoä aâm ban ñaàu thì möùc
cöôøng ñoä aâm taêng theâm
A. 100dB.B. 20dB. C. 30dB. D. 40dB.
21. Moät soùng cô truyeàn trong moâi tröôøng vôùi toác
ñoä 120m/s. ÔÛ cuøng moät thôøi ñieåm, hai ñieåm gaàn
nhau nhaát treân moät phöông truyeàn soùng dao ñoäng
ngöôïc pha caùch nhau 1,2m. Taàn soá cuûa soùng laø
A. 220Hz.B. 150Hz. C. 100Hz. D. 50Hz.
22. Treân moät sôïi daây ñaøn hoài daøi 2,0m, hai ñaàu
coá ñònh coù soùng döøng vôùi 2 buïng soùng. Böôùc
soùng treân daây laø
A. 2,0m. B. 0,5m. C. 1,0m. D. 4,0m.
23. Trong moät moâi tröôøng soùng coù taàn soá 50Hz lan
truyeàn vôùi vaän toác 160m/s. Hai ñieåm gaàn nhau
nhaát treân cuøng phöông truyeàn soùng dao ñoäng leäch
π soùng naøy laø
pha nhau caùch nhau
4 A. 4 Hz.
A. 1,6cm. B. 0,4m. C. 3,2m. D. 0,8m.
24. Taïi ñieåm S treân maët nöôùc yeân tónh coù nguoàn
dao ñoäng ñieàu hoøa theo phöông thaúng ñöùng vôùi
3π taàn soá 50Hz. Khi ñoù treân maët nöôùc hình thaønh heä
)
soùng troøn ñoàng taâm. Taïi hai ñieåm M, N caùch nhau
9cm treân ñöôøng ñi qua S luoân dao ñoäng cuøng pha
vôùi nhau. Bieát raèng vaän toác truyeàn soùng naèm
trong khoaûng töø 70cm/s ñeán 80cm/s. Vaän toác truyeàn
soùng treân maët nöôùc laø
A. 75cm/s. B. 80cm/s. C. 70cm/s. D. 72cm/s.
25. Nguoàn aâm S phaùt ra moät aâm coù coâng suaát P
khoâng ñoåi, truyeàn ñaüng höôùng veà moïi phöông. Taïi
ñieåm A caùch S moät ñoaïn RA = 1m, möùc cöôøng ñoä
aâm laø 70dB. Giaû söû moâi tröôøng khoâng haáp thuï
aâm. Möùc cöôøng ñoä aâm taïi ñieåm B caùch nguoàn
moät ñoaïn 10m laø
A. 30dB. B. 40dB. C. 50dB. D. 60dB.
26. Taïi moät ñieåm, ñaïi löôïng ño baèng naêng löôïng
maø soùng aâm truyeàn qua moät ñôn vò dieän tích ñaët
taïi ñieåm ñoù, vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn soùng
trong moät ñôn vò thôøi gian laø
A. ñoä to cuûa aâm. B. cöôøng ñoä aâm.
C. ñoä cao cuûa aâm. D. Möùc cöôøng ñoä aâm.
27. Khi noùi veà soùng cô phaùt bieåu naøo sau ñaây sai?
A. Taïi moãi ñieâm cuûa moâi tröôøng coù soùng truyeàn
qua, bieân ñoï cuûa soùng laø bieân ñoä dao ñoäng
cuûaphaàn töû moâi tröôøng.
B. Soùng trong ñoù caùc phaàn töû cuûa moâi tröôøng
dao ñoäng theo phöông vuoâng goùc vôùi phöông truyeàn
soùng goïi laø soùng ngang.
C. Böôùc soùng laø khoaûng caùch giöõa hai ñieåm gaàn
nhau nhaát treân cuøng moät phöông truyeàn soùng maø
hai dao ñoäng taïi hai ñieåm ñoù ngöôïc pha nhau.
D. Soùng trong ñoù caùc phaàn töû cuûa moâi tröôøng
dao ñoäng theo phöông truøng vôùi phöông truyeàn soùng
goïi laø soùng doïc.
28. Moät soùng coù chu kyø 0,125 s thì taàn soá cuûa
B. 10 Hz. C. 8 Hz. D. 16 Hz.
29. Treân moät sôïi daây ñaøn hoài daøi 1m, hai ñaàu coá
ñònh, coù soùng döøng vôùi hai buïng soùng. Böôùc soùng
cuûa soùng truyeàn treân daây laø
 OÂn taäp Lyù 12 – Bieân soaïn : Döông Vaên Ñoång – Tröôøng THPT Buøi Thò Xuaân – Bình Thuaän – Trang 8
A. 0,25 m. B. 2m. C. 0,5 m. D. 1 A. 1000 Hz B. 2500 Hz. C. 5000 Hz. D. 1250 Hz.
m. 37. Một nguồn phát sóng cơ dao động theo phương trình
30. Treân maët moät chaát loûng coù moät soùng cô,  π
ngöôøi ta quan saùt ñöôïc khoaûng caùch giöõa 15 ñænh u = 4 cos  4π t −  ( cm) . Biết dao động tại hai điểm gần nhau nhất trên
 4
soùng lieân tieáp laø 3,5m vaø thôøi gian soùng truyeàn π
ñöôïc khoaûng caùch ñoù laø 7 s. Taàn soá cuûa soùng cùng một phương truyền sóng cách nhau 0,5 m có độ lệch pha là . Tốc
naøy laø 3
A.0,25 Hz. B. 0,5 Hz. C. 1 Hz. D. 2 Hz. độ truyền của sóng đó là
31. Moät soùng ngang truyeàn theo chieàu döông cuûa A. 1,0 m/s B. 2,0 m/s. C. 1,5 m/s. D. 6,0 m/s.
truïc Ox, coù phöông trình soùng laø u = 6cos(4π t – 38. Một sóng truyền theo trục Ox với phương trình u = acos(4π t –
0,02π x) (u và x tính bằng cm, t tính bằng giây). Tốc độ truyền của sóng
0,02π x); trong ñoù u vaø x tính baèng cm, t tính baèng s.
này là
Soùng naøy coù böôùc soùng laø
A. 100 cm/s. B. 150 cm/s. C. 200 cm/s. D. 50 cm/s.
A. 200 cm. B. 159 cm. C. 100 cm. D. 50 cm.
39. Một sóng cơ có chu kì 2 s truyền với tốc độ 1 m/s. Khoảng cách giữa
32. Trên một sợi dây đàn hồi dài 1,8m, hai đầu cố định, đang có sóng
hai điểm gần nhau nhất trên một phương truyền mà tại đó các phần tử môi
dừng với 6 bụng sóng. Biết sóng truyền trên dây có tần số 100 Hz. Tốc độ
trường dao động ngược pha nhau là
truyền sóng trên dây là
A. 0,5m. B. 1,0m. C. 2,0 m. D. 2,5 m.
A. 60 m/s. B. 10 m/s. C. 20 m/s. D. 600 m/s.
40. Ở mặt nước có hai nguồn sóng dao động theo phương vuông góc với
33. Ở bề mặt một chất lỏng có hai nguồn phát sóng kết hợp S1 và S2 cách
nhau 20cm. Hai nguồn này dao động theo phương thẳng đứng có phương mặt nước, có cùng phương trình u = Acosω t. Trong miền gặp nhau của
hai sóng, những điểm mà ở đó các phần tử nước dao động với biên độ cực
trình lần lượt là u1 = 5cos40π t (mm) và u2 = 5cos(40π t + π ) (mm). Tốc
đại sẽ có hiệu đường đi của sóng từ hai nguồn đến đó bằng
độ truyền sóng trên mặt chất lỏng là 80 cm/s. Số điểm dao động với biên
A. một số lẻ lần nửa bước sóng. B. một số nguyên lần bước sóng.
độ cực đại trên đoạn thẳng S1S2 là
C. một số nguyên lần nửa bước sóng. D. một số lẻ lần bước sóng.
A. 11. B. 9. C. 10. D. 8.
34. Một sóng âm truyền trong không khí. Mức cường độ âm tại điểm M và
tại điểm N lần lượt là 40 dB và 80 dB. Cường độ âm tại N lớn hơn cường
độ âm tại M
A. 1000 lần. B. 40 lần. C. 2 lần. D. 10000 lần.
35. Bước sóng là khoảng cách giữa hai điểm
A. trên cùng một phương truyền sóng mà dao động tại hai điểm đó
ngược pha.
B. gần nhau nhất trên cùng một phương truyền sóng mà dao động tại hai
điểm đó cùng pha.
C. gần nhau nhất mà dao động tại hai điểm đó cùng pha.
D. trên cùng một phương truyền sóng mà dao động tại hai điểm đó cùng
pha.
36. Một sóng âm truyền trong thép với tốc độ 5000 m/s. Nếu độ lệch pha
của sóng âm đó ở hai điểm gần nhau nhất cách nhau 1m trên cùng một
π
phương truyền sóng là thì tần số của sóng bằng
2