 Mahirap at masakit igalaw ng mga
Putulin sa maliliit na piraso
Iwas Dengue
Ang Dengue ay isang
malubhang sakit na nakukuha sa
kagat ng lamok na Aedes aegypti. Ang
taong naimpeksyon nito ay
nagkakaroon ng mataas na lagnat na
tumatagal ng dalawa hanggang pitong
araw na kapag hindi naagapan ay
maaring ikamatay. Mga bata ang
kadalasang biktima ng Dengue.
Ang sanhi ng sakit na dengue
ay mula sa kagat ng lamok na
tinatawag na Aedes Aegypti
Ito ay mga lamok na
kadalasang naninirahan sa mga
madidilim na lugar malapit sa bahay.
Ito'y nangangagat lamang tuwing
umaga. Pagkat mababa na ang
kanilang lipad tuwing hapon. Iyon din
ang dahilan kung bakit sa taas lng ng
parte ng katawan sila nangangagat.
Nangingitlog ang lamok na ito sa mga
lugar na kung saan may tubig na hindi
dumadaloy, nakaimbak lang at mga
naipon sa lalagyan tulad ng mga
plorera o flower vase, lata, dram,
timba, lumang gulong, at iba pa.
Ang mga sintomas sa dengue:
Pagkatapos makakagat ng
lamok, ang incubation period ng
pagkakaroon ng dengue ay
nasasabing 3 hanggang 5 araw bago
lumbas ang sintomas ng mga dengue:
 Nagsisimula ito sa chills o 5.
panginginig ng katawan
 Masakit ang ulo
“sumilim” ay ang discharge ng mga 6.
kalamnan, kasu-kasuan at likod na magsisilang na babae. ang dalawang putting kandila
parte ng mata sa loob ng isang oras (Esperma no.5)
 Mataas na temperature na
umaabot sa 40 degrees Celsius (104
degrees Fahrenheit).
Akapulko 7. Sa isang palayok, ibuhos ang
ginamit na mantika kasama
 Lagnat na tumatagal ng dalawa ang pinagpuputol na kandila
Ang Akapulko ay kadalasang
hanggang pitong araw at haluin hanggang
 Mabagal ang pagtibok ng puso at ginagamit sa Pilipinas bilang herbal matunaw.
mababa ang blood pressure medicine ointment para sa mga 8. Pagkatapos, ibuhos ang
 Panghihina katikati. Ang dahon ng Akapulko ay hinalo sa malinis na
 Pagkakaroon ng maliliit at pulang mayroong chrysophanic acid na lalagyanan, palamigin at
pantal sa balat na tinatawag na ginagamit pamatay ng fungal
petechiae takpan.
infection. 9. Ipahid ang nagawang
 Balinguyngoy kasabay ng pagbaba
ng lagnat Akapulko herbal ointment ng
 Maitim na dumi dalawang beses sa isang
 Nahihilo at nasusuka araw sa apektadong bahagi
ng katawan.
*Mabuting magpatingin agad sa
doctor pag nakaramdam ng alin mang
sintomas dito. Para maiwasan ang
paglalala nito.
Paraan ng paggawa ng Akapulko
Paano nakakahawa ang Dengue
Fever? herbal medine ointment:
Ang mga tao ay nagkakaroon 1. Linisin ng mabuti ang
ng dengue fever mula sa kagat ng sariwang dahon ng Akapulko
“infected” o naapektuhan na Aedes at hiwain ng maliliit na
Aegypti na lamok. Ang lamok ay piraso.
nagiging “infected” kapag
2. Maglagay ng isang basong
nakakakagat sila sa mga infected na
mantika o coconut oil sa
tao. Ngunit hindi ito nakakahawa at
hindi napapasa ng tao sa kapwa. isang basong hiniwa na
Nakakahawa lang ito kapag kinagat ng dahon sa palayok.
lamok ang taong may dengue at 3. Prituhin hanggang maging
kumagat ulit sa taong wala pang sakit. malutong.
4. Pagkatapos nito, tanggalin sa
Paano natutuklasan at nalulunasan
ang Dengue Fever? apoy.
Alisin ang mga dahon.
Ang doctor ay nagsasagawa
ng “blood test” sa taong

Para sa matanda - 1 baso 3 beses
maghapon
Ang bulaklak ng lagundi ay maaring
gamitin para sa pagtatae at lagnat.
Pakuluan ang mga bulaklak ng tulad
sa mga dahon.
Gayundin ang preparasyon sa ugat ng
lagundi na kadalasang ginagamit sa
dyspepsia, paglabas ng bulate, pigsa,
hilab o kabag ng tiyan, at rayuma.
Paliligo
          Ilagay ang maraming dahon sa
isang kaserolang tubig at pakuluan,
ihalo ito sa tubig na gagamitin sa
paliligo, maaari ding gamitin ang
dahon bilang panghilod.
          Panlunas para sa sakit ng ulo,
pigain o durugin ang dahon at ihalo sa
langis ng niyog, ipahid sa noo at
sentido.
Luya
Ang luyang dilaw ay
ginagamit bilang panglunas sa sipon,
ubo, lagnat at pananakit ng
lalamunan. Nakakatulong din ito sa
pagtunaw at absorpsyon ng pagkain
at pagginhawa sa pagsusuka. Ang
luyang dilaw ay may sangkap na anti-
fungal, antiseptic, anti-viral at anti-
inflammatory.
Ang luya ay karaniwang
ginagamit sa pag gawa ng salabat
Benepisyo at Paghahanda:
1. Mainam itong gamot sa malat o
pamamaos. Ilaga lang ito at inumin
bilang tsaa o salabat.
2. Mainam din ang salabat na
panlunas sa kabag o lamig sa tiyan.
3. Ang dinikdik na luya na hinalo sa
langis ng niyog o olive oil ay maaaring
gawing pamahid para mabawasan
ang mga ugat sa paa at binti.
4. Magdikdik ng luya at ang katas nito
ay ilagay sa isang kutsara, samahan
ng katas ng isang buong kalamansi at
saka inumin. Mainam ito para mawala
ang nicotine na naiipon sa baga ng
mga mahilig magsigarilyo. Gawin ito 2
beses sa loob ng isang buwan.
5. Para naman sa mga babaeng
malapit nang magsilang, ipinapayo
ang regular na pag-inom ng salabat
para hindi mahirapan sa
panganganak. Mas mainam kung
iinumin ang salabat na parang tubig,
dalawang linggo bago ang takdang
pagluluwal ng sanggol para mawala
ang tinatawag na “sumilim.” Ang
pinaghihinalaan na may dengue. Ito mapigilan ang pagdami ng mga
ay isang uri ng test na kukuhanan ng lamok.
dugo ang tao. Malalaman dito kung
sya ay positibo o hindi sa dengue
fever. 2.) Palitan ang tubig sa mga plorera
linggo-linggo. T ng
Komplikasyon ng Dengue Fever:
3.) Linisin ang mga dram at timba
Kapag hindi nagamot agad upang matanggal ang mga itlog ng
and Dengue fever, maaaring mauwi lamok na nakakapit sa mga ito.
ito sa DENGUE HEMORRHAGIC FEVER.
Ito ay isa tinatawag na malalang klase 4.) Linisin parati ang alulod ng bahay
ng sakit at maaaring ikamatay ng at mga halamanan upang hindi
pasyente. maimbak ang tubig ulan na maaring
pangitlugan ng mga lamok.
Ipagbigay-alam agad sa
malapit na barangay health center o 5.)Butasin ang mga lumang gulong
ospital kapag nakaramdam ng mga upang hindi maipon ang tubig dito.
sumusunod na sintomas:
6.) Itabi o itapon ng wasto ang mga
1.) Mataas na lagnat
lumang lata, bote.
2.) Masakit ang ulo
3.) Namamaga ang lalamunan
7.) Gumamit ng mga damit na may
4.) Pagsakit ng tiyan
mahabang manggas tuwing umaga
5.) Pagsusuka na may kasamang dugo
upang maiwasan na makagat ng
6.) Nahihirapan sa paghinga at inuubo
lamok.
7.) Pagdumi na may kasamang dugo
8.) Mabilis magdugo ang sugat, ilong
8.) Gumamit ng pamatay sa insekto
at gilagid
upang indi pumasok sa bahay ang
lamok at mamatay ito.
Paraan upang makaiwas sa Dengue
Fever:
9.) Uminom ng bitamina C, kumain ng
gulay at prutas para magkaroon ng
Sa kasulukuyan, sinasaliksik
malakas na resistensya na panlaban
pa lamang ang bakuna sa Dengue.
sa sakit.
Ang pagkontrol sa lamok na sanhi ng
Dengue ang pangunahing paraan
10.) Bumisita at magpakonsulta agad
upang maiwasan ang sakit na ito.
sa doctor pag nakaramdam ng mga
sintomas ng dengue.
Ang DOH ay naglabas ng mga
alituntunin upang maiwasan ang
Dengue:
1.) Takpan ang mga dram at timba
kapag hindi ginagamit upang

Bawang
Ang Bawang o (allium
sativum) ay isa sa mga pinakakilalang
halamang-gamot sa Pilipinas. Dahil sa
antibacterial compound ng bawang
na may katawagang Allicin, maraming
buhay ang nasagip sa impeksyon na
dala ng sugat. Kinilala ang bawang
bilang nature's antibiotic dahil sa mga
naitalang pag-aaral kung saan
ipinakita ang abilidad ng bawang sa
pagpapababa ng kolesterol sa dugo.
Matapos ang puspusang pag-
aaral at pananaliksik, pinagtibay ng
Paghahanda at Paraan ng Paggamot
Departamento ng Kalusugan ang
pagtataguyod sa bawang bilang isa sa
sampung nangungunang halaman na
pinagkukunan ng gamot na
nakagagaling at inirerekomenda ang
paggamit nito bilang alternatibong
halamang-gamot.
Ang Nagagawa Ng Bawang
 Mahusay para sa puso
 Tumutulong sa pagpapababa
ng bad cholesterol levels
{LDL)
 Tumutulong sa pagpapababa
ng presyon ng dugo
 Lunas para sa
arteriosclerosis
 Maaaring makatulong sa
paggamot ng ilang uri ng
kanser
 Katulong ng immune system
upang malabanan ang
impeksyon
 May kemikal na pangontra sa
oksidasyon
 Gamot para sa sipon at ubo
 Pinapahupa ang pamamaga
ng lalamunan at sakit ng
ngipin
 Tumutulong sa paggamot ng
tuberculosis
 May sustansyang kontra sa
pamumuo ng dugo
 Gamot para sa Tinea Flava,
barber's itch at athlete's foot
 Gamot para sa rayuma at
pamamaga ng kasu-kasuan
 Para sa Tinea Flava, barber's
itch at athlete's foot,
magbayo ng kinakailangang
dami ng btil ng sariwang
bawang. Ipahid sa
apektadong bahagi ng balat,
dalawang beses isang araw
 Para sa di-gaanong pagtaas
ng presyon ng dugo, igisa
ang mga butil ng bawang,
itago sa bote at isara nang
mahigpit. Kumain ng
dalawang piraso sa almusal,
tanghalian at hapunan
 Para sa pamamaga ng kasu-
kasuan at rayuma, magbayo
ng kinakailnagang butil,
painitan nang bahagya.
Gawing panapal sa gabi kung
saan may masakit na bahagi
 Para sa sakit ng ngipin,
magbayo ng isang maliit na
butil ng sariwang bawang.
Isingit sa butas ng masakit na
ngipin. Kapag masakit pa,
palitan ang isinigit na
bawang tuwing ikalawang
oras.
 Upang mapatay ang
mikrobyo, dikdikin ang
bawang, pigain ang katas
nito at ilagay sa sugat.
Maaari ding lagyan ng benda
pagkatapos
Lagundi
Ang Lagundi ay isang
palumpong (shrub) na may limang
dahon at tumataas ng may 5 metro.
Ito ay isa sa karaniwang halamang-
gamot sa Pilipinas na may
siyentipikong pangalan na (Vitex
negundo). Pinatunayan ng Kagawaran
ng Kalusugan na isa itong mabisang
halamang-gamot na kadalasang
ginagamit na panglunas sa sipon,
lagnat, pamamaga ng pharynx at hika.
Sa kasalukuyan, ang lagundi
ay ipinagbibili sa mga botika sa
paraan ng tableta, kapsula at
mayroon na ring cough syrup na para
sa mga bata. Ito ay aprubado ng
Bureau of Food and Drugs.
Mga Benepisyo
 Nakakapagbigay ginhawa sa
hika at pananakit ng
lalamunan
 Nakakapagbigay ginhawa sa
rayuma, dyspepsia o
pananakit ng tiyan dulot ng
hindi pagkatunaw ng kinain,
indihestyon, pigsa at
pagtatae
 Panglunas sa ubo, sipon,
lagnat, trangkaso at iba pang
sakit sa baga
 Nakakapagbigay ginhawa sa
sintomas ng Bulutong Tubig
 Nakakapuksa ng bulate at
pigsa sa katawan
Paghahanda:
Inumin
1. Hugasan ang dahon at
hiwain ng maliliit.
2. Magpakulo ng kalahating
tasa ng dinikdik na tuyong
dahon ng lagundi sa
dalawang tasa ng tubig
Pakuluan sa mahinang apoy
sa loob ng 15 minuto sa
kaserola o palayok na walang
takip
3. Palamigin at salaain.
Para sa sanggol - 1 kutsarita, 3 beses
maghapon
Para sa 7-12 taon - 1/2 baso 3 beses
maghapon