jOODS Actueel

Nieuws, duiding & achtergrond uit binnen- & buitenland

Voorheen Belgisch Israëlitisch Weekblad
Nr. 10 - November 2007 - Kislev 5758

Historisch Congres FORUM, kinderen van de Shoa

Burgemeester Janssens
biedt excuses voor
jodenvervolging

Doorbreekt Vlaanderen
‘Het laatste taboe’?
e 4,60 • verschijnt maandelijks • Afgiftekantoor Antwerpen 1

EXCLUSIEF Afscheidsinterview met Ambassadeur Kinar

“Persvrijheid is eenzijdig in België”
jOODS Actueel
COLOFON
VOORWOORD
Joods Actueel brengt nieuws, Het Laatste Taboe ?
duiding en achtergrond uit binnen- Historicus Rudi Van Doorslaer, die het onderzoek leidde naar de rol van de Belgische
en buitenland. ambtenarij tijdens WOII vraagt zich af of het oorlogsverleden ‘het laatste taboe van
Vlaanderen’ is. Gebeurtenissen van de voorbije dagen tonen aan hoe actueel die vraag
Adres: wel is. Voor wie de hele actualiteit niet op de voet volgde, een korte samenvatting van de
Lange Leemstraat 174, 2018 gebeurtenissen.
Antwerpen, België.
Telefoon : +32 3 233 70 94 In Antwerpen biedt burgemeester Janssens, in naam van het stadsbestuur en het
Fax :+32 3 230 80 64 politiekorps, verontschuldigingen aan aan de joodse gemeenschap, voor de rol die deze
Email : instellingen gespeeld hebben in de jodenvervolging. De volgende dag verklaart N-VA
redactie@joodsactueel.be voorzitter Bart De Wever in de pers dat de excuses helemaal niet nodig waren, dat de
Internet: joodse gemeenschap de Holocaust misbruikt en dat het gedrag van Israël aan een duister
www.joodsactueel.be verleden doet denken. Het Forum der Joodse Organisaties en Joods Actueel reageren
BTW nummer: vrijwel meteen op deze uitspraken, gevolgd door zowat heel het politiek landschap;
BE 0885 218 733 Vlamingen, Walen, Socialisten, Liberalen en Christen-democraten. Allen halen ze scherp
Bankrekening Fortis uit naar de uitlatingen van De Wever.
001-5076830-23
De Wever vraagt en krijgt diezelfde dag nog een ontmoeting met leden van de joodse
Algemeen Directeur: gemeenschap. Tijdens dat gesprek en de daaropvolgende interviews op radio en televisie
Terry Davids laat De Wever weten dat zijn woorden fout werden geïnterpreteerd, dat de joodse
Hoofdredacteur: gemeenschap de nagedachtenis van de Holocaust zeker niet misbruikt, en dat hij niet
Michael Zevi Freilich
tegen de excuses van het stadsbestuur is. Wel dat die te laat kwamen omdat de schuldigen
Erevoorzitter:
er niet meer zijn. De volgende dag publiceert De Wever een open brief waarin hij zich
Louis Davids
verontschuldigt. Het blijft bij een vage tekst: Ik verontschuldig me voor het feit dat ik over de
hoofden van de betrokkenen heen een debat meende te moeten voeren dat het mijne niet is...
Administratie:
Ik betreur dat ik nog levende slachtoffers van de Holocaust en hun nabestaanden op dergelijke
Sigrid Smulders
wijze heb gestoord in hun verwerkingsproces. Het is echter betreurenswaardig dat de eerder
gemaakte verklaringen hun weg niet terugvonden in de brief van de Wever. Maar wat mij
Medewerkers:
vooral verontrust is dat een groot deel van de Vlamingen akkoord gaat met de stelling dat
Rabbijn Dr. R. Evers, Dr. Rudi Roth,
excuses overbodig zijn. Verschillende Internet polls, lezersbrieven, internetfora en reacties
Dr. Henri Jakubowicz, Max Schick,
van de man op de straat bevestigen dit.
Guido Joris, Frans van den Brande,
Aaron Malinksy, Hélène Maier,
Spijtig is dat velen de feiten niet (willen?) kennen. Want Antwerpen was wel degelijk
Jeremie Ryckner, Vivi Salamon,
een stad die gewillig meewerkte, 65% van de joodse bevolking werd gedeporteerd t.o.v.
Yves van de Steen, Roland Lipshits
‘slechts’ 35% in Brussel. Het was ook de enige stad in België waar ambtenaren de gele
en medewerkers in de VS, Canada,
ster uitdeelden, de politie bijstond met de razzia’s en erger, er zelf eentje op eigen houtje
Israël, Rusland en het VK.
uitvoerden. In Brussel, Gent, Charleroi en Luik weigerden de burgemeesters hieraan mee
te doen. Het Antwerps bestuur kon zich nochtans beroepen op de conventie van Den Haag
Foto’s:
Jonathan Rykner, Stefansky, GPO, (wat andere steden deden) om niet te moeten meeheulen. Zelfs de lokale Kommandantur
Belga, IDF, BauBau, H&Y. verklaarde te kunnen begrijpen indien lokale overheden wegens ‘morele redenen’ zouden
weigeren bevelen op te volgen.
Hoofd Publiciteit:
Terry Davids Aan de duizenden Vlamingen die zich afvragen waarom excuses, zoveel
Israël publiciteit: Ronen Taieb jaar na data nog nodig zijn, deze antwoorden. Ten eerste, voor de
overlevenden; zij die vanuit Antwerpen naar de concentratiekampen
Abonnement: werden vervoerd, hun familie zagen omkomen en het als bij wonder
België: 44 euro per jaar toch overleefden. Voor deze mensen kunnen excuses, van dezelfde
Europa: 60 euro per jaar stadsdiensten die hen dit leed berokkenden, uiterst veel betekenen.
Rest van de wereld: En ten tweede is er de les voor de toekomstige generaties. Want als
80 euro per jaar men het verleden niet aanvaardt, als men niet aanvaardt dat onze
ambtenaren gewillig meewerkten aan rassenhaat en volkerenmoord,
Een publicatie van Actualia bvba. welke les heeft men hier dan uit geleerd voor de toekomst? Geen
Verschijnt maandelijks behalve in enkele? Het is meer dan tijd dat ‘het laatste taboe van Vlaanderen’
Augustus. doorbroken wordt.

Verantwoordelijke Uitgever: Michael Freilich - Hoofdredacteur

Thérèse Davids
© Niets uit deze publicatie mag worden
overgenomen zonder schriftelijke toelating
van de redactie

jOODS Actueel 

inhoud
Voorwoord 3
BINNENLAND
Congres, Kinderen van de Shoa 
Fotoreportage Kinderen van de Shoa 
Tentoonstelling Transport XX
Binnenlandse berichten 
Culturele Agenda 
Familieberichten & Overpeinzingen 
Interview Ambassadeur Kinar 
Binnenlandse berichten 
Media Onder de Loep 
BUITENLAND
Nieuwsberichten Israël 
Column, Max Schick 
C U LT U U R
Sterven en Rouwen in het Jodendom 
Boekrecensie, Schokkend antisemitisme 
Lekker Koosjer, Feestelijke kaastaart 
Sportnieuws 
S T E U N J O O D S AC T U E E L !!
Abonneer u nu en krijg het magazine
elke maand in de bus
en bespaa r 1 0 %
op de w i n k elp r i js
Contacteer de redactie op 03 233 70 94??
of redactie@joodsactueel.be
 jOODS Actueel
BINNENLAND
CONGRES, Kinderen
Indrukwekkend. Dat is in één woord
hoe het historisch congres in Antwer-
pen, georganiseerd door het Forum
der Joodse Organisaties, kan worden
omschreven. Het evenement, dat
plaatsvond in het Antwerpse provin-
4-7
ciehuis, was tot in de puntjes geregeld.
De workshops waren van hoog niveau
8-9
en de sprekers behoorden allemaal tot
experts in hun vakgebied. Ook politiek
12 was er een groot draagvlak. Vlaams
minister-president Kris Peeters (CD&V)
14-17 opende het congres, burgemeester
Janssens (SP.a) was de centrale spreker
18 en minister van Binnenlandse Zaken
Patrick Dewael (Open-VLD) hield het
19 slotwoord.
20-24 Waarom nu? Dat was de vraag die voor-
al de media zich stelden. Het antwoord
26-29 is tweedelig. Aan één kant werd enkele
maanden geleden het rapport ‘Gewillig
30-32 België’ voorgesteld van het Studie- en
Documentatiecentrum Oorlog en He-
dendaagse Maatschappij. Uit dat rap-
port bleek dat er in Antwerpen opval-
lend meer joden gedeporteerd waren
dan elders en dat de politiediensten en
34-35 burgemeester actief meewerkten met
de bezetter. Maar ook, vandaag zijn
36-37 minder dan 10% van de mensen die de
oorlog meemaakten nog in leven. De
naam van het congres, ‘kinderen van
de Shoa’ duidt op het feit dat wij allen
‘kinderen zijn van de Shoa’. Natuurlijk
is het ook zo dat diegenen die de oor-
log meemaakten dat bijna allen deden
38-39 als kind.
40-41 Hoogtepunt van het congres was de
toespraak van burgemeester Patrick
41 Janssens. Die uitte in naam van het
schepencollege zijn spijtbetuigingen
42
??
“Het stadsbestuur en de politie hebben een
actieve rol gespeeld in de vervolging en
arrestatie van Antwerpse joden”.
over deze donkere periode. Vijfenzes-
tig jaar na de feiten weliswaar. Voor
sommigen onbegrijpelijk waarom het
zo lang duurde, voor anderen toch een
belangrijk signaal. De burgemeester
kon zelf niet aanwezig zijn en sprak
daarom zijn boodschap in op een vi-
deoband. Enkele dagen voordien was
hij echter wel aanwezig toen op de
Prins Albertlei in Antwerpen de ten-
toonstelling ‘geef ze een gezicht’ werd
voorgesteld (zie verder in dit num-
mer).
Het colloquium kreeg de nodige me-
dia belangstelling. Gelukkig, want toen
het SOMA rapport in mei gepubliceerd
werd, haalde dit nauwelijks het nieuws
in Vlaanderen. In het VRT-journaal
werd het als laatste item van de dag
geprogrammeerd terwijl VTM er zelfs
helemaal niet over berichtte. ‘Is dit het
laatste taboe in Vlaanderen’, vroeg vor-
ser Rudi Doorslaer zich luidkeels af?
Honderden deelnemers zakten af
naar het provinciehuis in Antwerpen,
ze kwamen van over heel het land. Er
waren ook veel aanwezigen uit Neder-
land en een handvol uit Frankrijk, En-
geland en Israël. De drijvende kracht
en initiatiefnemer van het project,
Pinkhas Kornfeld, bleef steeds op de
achtergrond maar verdient toch de
nodige vermelding. Maanden was
hij bezig met het vinden van een ge-
schikte locatie, het samenstellen van
de sprekerslijst en het organiseren van
dit indrukwekkend evenement. Samen
natuurlijk met zijn collega’s voorzitster
Kouky Frohman, Diane Keyser, Eli Rin-
ger en de rest van het team. Proficiat.
van de Shoah IN ANTWERPEN
Toespraak
burgemeester JanssenS
Dames en Heren,
Vooraf zou ik het Forum der Joodse Organisa-
ties willen feliciteren met de organisatie van
dit colloquium. Het is belangrijk dat we onze
geschiedenis blijven kennen, en dat we zelfs de
zwarte bladzijden uit het verleden niet zomaar
omslaan. Het Forum levert hiermee andermaal
een belangrijke bijdrage aan het behoud van
Toespraak burgemeester JanssenS
ons gezamenlijke Antwerpse geheugen. Ik ben
het forum daarvoor dankbaar en erkentelijk.
Bijna exact vijfenzestig jaar geleden schreef
Antwerpen een van de donkerste bladzijden uit
zijn geschiedenis. In drie razzia’s werden 1200
joodse mensen opgepakt en overgebracht naar
de Dossinkazerne in Mechelen, vanwaar het
transport naar het concentratiekamp werd ge-
organiseerd. (3.500 joden in totaal, 1.200 in een
razzia van de Antwerpse politie, nvdr.)
Ook van de Antwerpse joden overleefden
slechts enkelen de vernietigingskampen. Bij de
slachtoffers waren er veel vrouwen en kinderen.
We kunnen daar, zoveel later, niet voldoende
bij blijven stilstaan. Recent historisch onder-
zoek leert ons bovendien dat de houding van
de Antwerpse overheid en politie nogal grondig
anders was dan die van de Brusselse. Dat is één
van de belangrijkste conclusies uit de studie
‘Gewillig België’ van het Studie- en Documen-
tatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maat-
schappij.
We kunnen vandaag dan ook niet anders dan
erkennen dat het stadsbestuur en de politie in
die dramatische dagen van de zomer van 1942
een actieve rol hebben gespeeld in de vervol-
ging en arrestatie van de Antwerpse joden. De
mensen die nu verantwoordelijkheid dragen in
het stadsbestuur en de politie hebben op zich
niets te maken met de Tweede Wereldoorlog,
die al afgelopen was toen zij nog moesten ge-
boren worden. Toch zijn het de instellingen
waarvoor zij nu verantwoordelijkheid dragen,
die mee verantwoordelijk waren voor het lot
van vele joodse Antwerpenaars in de Tweede
Wereldoorlog. Daarvoor bied ik u, namens het
college, mijn excuses aan, als burgemeester van
deze stad en als verantwoordelijke voor het po-
litiekorps.
Ik wil er meteen aan toevoegen dat de toe-
stand vandaag heel anders is dan vijfenzestig
jaar geleden. Gelukkig. Nu zet ons politiekorps
zich elke dag en met overtuiging in om de
veiligheid te garanderen van de Antwerpse
joden, en niet in het minst van de joodse
kinderen. Ik wil onze politiemensen danken
en feliciteren voor het knappe werk dat zij
dagelijks leveren.
Tegelijk wil ik de joodse Antwerpenaars bedan-
ken voor de manier waarop zij ook vandaag
– zoals ook in de jaren voor de Tweede Wereld-
oorlog – een belangrijke bijdrage leveren aan
de vele facetten van het leven van en in onze
stad. Dat is niet altijd gemakkelijk in een intus-
sen nog diverser geworden stad. Verenigingen
als het joods Forum waken er op hun beurt
over dat de joodse gemeenschap van Antwer-
pen niet in het isolement terechtkomt, maar op
haar manier en met haar eigen inbreng deel-
neemt aan het samenleven.
Want vandaag geldt, precies zoals in de Tweede
Wereldoorlog, voor elke Antwerpenaar:
Onverschilligheid is geen optie.
Ik dank u,
Patrick Janssens
Burgemeester van Antwerpen
jOODS Actueel 
 BINNENLAND
Het provinciehuis in Antwerpen waar het congres plaatsvond.
Kinderen van de Shoah:
De pijn van het herdenken
D oo r on z e co r r espondent, Gu i do J o r i s
H
et zou mogelijk zijn de lezer alle toespraken van de congres-
onderdelen woordelijk te bezorgen. Want dit zou hoogst-
waarschijnlijk enkele volumes van dit magazine in beslag
nemen. Misschien een waardevolle tip voor het Forum der
Joodse organisaties om alle toespraken te bundelen?
Maar dan nog zou de lezer de indringende momenten, de kracht die
schuilging achter de betogen en de aangrijpende momenten ervan
moeten missen. Een kracht die ontleend werd aan zowel de deskun-
digheid van de sprekers als aan hun persoonlijk beleven. Dit artikel is
dan ook een poging om u daarvan deelgenoot te maken. De keuze
van de onderwerpen in dit artikel zijn allerminst ingegeven door een
waardeoordeel maar door louter praktische overwegingen, namelijk
de beschikbare paginaruimte.
De meest kernachtige verantwoording voor de zingeving van het
congres “Kinderen van de Shoah” was te vinden in de redevoering van
ere-senator Fred Erdman. Ik citeer hem woordelijk: “De Holocaust is
het grootste obstakel voor het herrijzend nazisme”, m.a.w. zolang je
de Holocaust geschiedkundig goed intact kan houden kunnen neo-
nazi’s niet echt voet aan de grond krijgen. “Vandaar dat herdenking”,
 jOODS Actueel
aldus F. Erdman, “geen vrijblijvende zaak is maar een verplichting. Ook
al is dat een uiterst pijnlijk herdenken, ook al is het een louterend her-
denken, het is vooral een verplichting”.
Dat herdenken pijn veroorzaakt door het openrijten van vele oude
wonden dat was wellicht één van de kenmerken die zich tijdens dit
congres het duidelijkste aftekende. Pijn omwille van het verdriet,
omwille van het gemis van ouders, broers en zussen, nonkels, tan-
tes, familieleden, vrienden en kennissen die slachtoffer werden van
het absolute kwaad van het nazisme. Zelfs de warmte van honder-
den aanwezigen, die gezamenlijk de slachtoffers van deze verschrik-
kingen herdachten en eer betoonden aan de moedige landgenoten
die wél hulp boden, was niet in staat om voldoende bescherming te
bieden tegen de pijn of het verdriet en het gemis die deze afgrijselijke
gebeurtenissen nu nog oproepen bij de kinderen en kleinkinderen
van de holocaustslachtoffers.
Kris Peeters, Vlaams minister president zei in zijn openingstoespraak al
dat een beschaving nooit of te nimmer definitief verworven is en dat
daarom deze herdenking ongemeen belangrijk is. Niemand kan de
historische waarheid omtrent de holocaust onder ogen zien en daar-
na nog één duimbreed toegeven aan welke neo-nazisme en/of anti-
semitisme, in welke hoedanigheid dan ook. Daarom dat uitgerekend
de historische waarheid van de holocaust aan voortdurende negatio-
nistische aanvallen onderhevig is. Erdman poneerde in zijn redevoe-
ring de stelling dat het neo-nazisme over een internationaal netwerk
beschikt dat om die reden alle krachten bundelt om de holocaust te
ontkennen of te minimaliseren. Hij verwees daarbij naar internetsites
maar ook naar de deelname aan de geschiedenisvervalsing tijdens
het Teheranbezoek van “een zootje zogenaamde orthodoxe joden”.
Hij had wel enig begrip voor de verwarring van sommigen omtrent
een vermeende bedreiging van de vrije meningsuiting. Maar de wet
gaat over negationisme niet over revisionisme en het is een strafwet
die nauwkeurig de grens van tolerantie aangeeft, nadat andere mid-
delen zijn uitgeput.
Later sprak ook minister van binnenlandse zaken Patrick Dewael over
begrippen als tolerantie, de kwetsbaarheid van de vrije meningsui-
ting en het bedreigen van de democratie door kwaadwillige ontken-
ning.
Minister van Staat Marc Eyskens, betreurde de verwaarlozing van het
vak geschiedenis in het Vlaamse Onderwijs. (De dag nadien kon je in
het Laatste Nieuws aan sommige beschamende lezersbrieven merken
hoe deze verontachtzaming van het geschiedenisonderricht resulteert in
de meest bizarre onwaarheden over de jodenvervolging tijdens de Twee-
de Wereldoorlog). Eyskens, een briljante spreker, maakte zijn publiek
deelachtig aan een persoonlijke feit: de ontboezeming hoe zijn vader
hem tijdens zijn laatste levensdagen op het hart drukte om vooral de
herinnering aan de jodenvervolging levendig te houden.
Ridder Natan Ramet gaf een verhelderend overzicht over de historiek
en de werking van het Joods Museum van Deportatie en Verzet te
Mechelen . Hij sprak ondermeer over het project “Geef ze een gezicht”.
Het project van conservator Ward Adrieans waarbij alle beschikbare
documenten en fotomaterialen van de joodse holocaustslachtoffers
gedigitaliseerd werden/worden. Het gehoor van Ramet werd aange-
grepen toen hij met een gedicht van Guido Gezelle op een erg per-
soonlijke manier het probleem van het verlies van familieleden onder
de aandacht van de congresgangers bracht:
Moederke
‘t En is van u hier nederwaard,
geschilderd of geschreven, mij,
moederken, geen beeltenis,
geen beeld van u gebleven.
Geen teekening, geen lichtdrukmaal,
geen beitelwerk van steene,
‘t en zij dat beeld in mij,
dat gij gelaten hebt, alleene.
o Moge ik, u onweerdig, nooit
die beeltenis bederven,
maar eerzaam laat ze leven in mij,
eerzaam in mij sterven.
Plots werd de betekenis van het project van het Mechelse museum
“Geef ze een gezicht” bijzonder duidelijk. De voordracht van Ridder
Ramet was een illustratie van de pijn maar ook van de loutering van
het herdenken waarover eerder sprake was. Zelf kan ik me niet her-
inneren dat iemand met zijn persoonlijke ervaring zo een diepe di-
mensie aan een gedicht wist te verlenen en dat het tegelijkertijd op
een dergelijke indringende manier een ganse groep toehoorders tot
stilzwijgend (her)denken dwong.
De zorgvuldige keuze van de sprekers en van de onderwerpen heb-
ben ongetwijfeld voor de aanwezigheid van Cathy Bercxk (CD&V) op
het spreekgestoelte gezorgd. Ze schetste hoe ze vanaf haar prilste
jeugd naar haar joodse stadsgenoten als overlevenden van de Shoah
keek, hoe er langzamerhand een steeds toenemende begrip voor
haar joodse stadsgenoten groeide en hoe ze van haar schoonvader
vernam dat joodse kinderen één na één verdwenen en hoe de man
nog steeds verschrikkelijk kwaad was omwille van zijn verdwenen
buurmeisje Rachel. Haar relaas over haar joodse buren was er één van
groeiend wederzijds respect aan de hand van herkenbare situaties.
Het verhalende en beschrijvende karakter van haar uiteenzetting was
in elk geval een andere manier om het “Geef ze een gezicht”-principe
te realiseren. Boeiend én grootmenselijk!
De “v.z.w. werkgroep 10 december 2008” zorgde voor de aanwezig-
heid van een tiental jongeren uit alle Vlaamse provincies die een
verslag over het congres schrijven in het kader van een journalistiek
project. De jeugdige verslaggevers bespreken hun artikel in hun res-
pectievelijke scholen. Het lovenswaardige initiatief heeft het karakter
van een wedstrijd waarbij de laureaat volgende maand zal bekend
gemaakt worden.
Het kan niet anders dan dat de zorgzame organisatie waarmee dit
congres in steigers gezet werd verantwoordelijk is voor de een ‘or-
ganische eenheid’ die bleek te bestaan tussen de verschillende on-
derdelen van de programmatie. Zo was er de projectie van een korte
maar oerkrachtige film over het Yad Vashem die erg goed aansloot bij
de uiteenzetting over het Joods Museum van Deportatie en Verzet.
(Ook filmtechnisch een pareltje!) Idem voor het beeldmateriaal over
het SOMA-rapport met verhelderende gesprekken met historici Rudi
Van Doorslaar en Frank Sebreghts met één bekende conclusie: de ge-
willigheid van de overheden om medewerking aan het naziregime te
verlenen, zelfs ongevraagd. En een minder bekende conclusie: het on-
vermogen van Vlaanderen om tot op heden dit taboe te doorbreken.
Dit laatste leiden de onderzoekers af uit de weigering van de Vlaamse
media om aan dit onderzoek voldoende aandacht te besteden. n
Vele leuke en lekkere verrassingen
voor Channuka
Bij aankoop van �75 twee ponshkes gratis
Jacob Jordaensstraat 64
Tel. 03/218 66 31
jOODS Actueel 
 FOTOREPOR TAGE

Congres ‘Kinderen van de Shoa’

foto’s Laurent Boeki

Schepen van diversiteit, Minister-president Kris Peeters (CD&V) Kouky Frohman, voorzitster van het FORUM
Monica De Coninck (sp.a) tijdens de openingstoespraak der joodse organisaties

Drijvende kracht achter het project, Ridder Nathan Ramat, Gewezen schepen André Gantman (L) en voor-
Pinkhas Kornfeld voorzitter Holocaustmuseum Mechelen zitter van B’nai B’rith Antwerpen, dr René Trau

Aaron Malinksy, bekend van Trialoog, Fred Erdman, voormalig voorzitter Jongeren uit alle Vlaamse provinces zullen op
en Mia De Schampelaere van de SP school verslag uitbrengen.

 jOODS Actueel
Overlevende van de concentratiekampen, De verschillende workshops waren van zeer Simultaan vertalingen uit het Frans, Jiddisch
Hershl Fink hoog niveau en Engels waren voorhanden

Het is belangrijk dat de volgende generatie Er zijn steeds minder overlevenden uit deze
leert wat er gebeurd is Paul Ambach, Boogie Boy periode, daarom is dit congres ook zo belangrijk

Israëlische Ambassadeur Kinar (r) ontmoette

Getuigenissen van de hel in de kampen, Advocaat van het Forum, Rafy Werner (r) op het congres zijn voormalige studiekame-
lieten niemand onberoerd en journalist Eric Picard (l) raad, Robert Finaly

jOODS Actueel 
 BINNENLAND

In de Belgische Pers
Walter Pauli in De Morgen:
Het kan, een burgemeester die met een korte toespraak een histori-
sche boodschap brengt. Patrick Janssens deed het door zijn excuses
aan te bieden voor de fatale verantwoordelijkheid van de Antwerpse
politie en het gemeentebestuur bij de Jodenrazzia’s in de zomer van
1942. Ook al gebeurden die meer dan zestig jaar geleden, tot nu toe
hadden al Janssens’ voorgangers die kans verkeken, of ze nu Craey-
beckx heetten, Schroyens, Cools of Detiège.
Dat Patrick Janssens dat doet aan de vooravond van de nog immer
Antwerpse Boekenbeurs is een mooi signaal dat cultuur de politiek
kan verrijken. En een waardevolle les dat een politicus niet te beroerd
moet zijn om zijn conclusies te trekken uit gaaf wetenschappelijk
werk.
Lex Moolenaar in Gazet Van Antwerpen:
Een kritische blik op het verleden helpt om het heden en de toekomst
beter te sturen.
De terugblik op de jodenvervolging moet dus in het collectieve ge-
heugen gegrift blijven, om te vermijden dat dezelfde afschuwelijke
fouten worden herhaald.
Dat gevaar is reëel. Alsof de duivel ermee speelde, vond uitgerekend
dit weekend in de buurt van Aarschot een bijeenkomst plaats van de
beruchte racistische organisatie Blood and Honour. Kouky Frohmann,
de voorzitter van het Forum der Joodse Organisaties, verwees daar
na. Haar boodschap is uitermate belangrijk: de verschrikkingen van
de holocaust moeten ook diep doordringen in de geesten van gene-
raties die géén joodse buren hebben zien afvoeren naar de vernieti-
gingskampen.
werknemers hebben het niet overleefd en zijn ginder omgekomen van
honger en kwel. De naam van die Joodse en Duitse werknemer ben ik niet
te weten gekomen. Mijn vader vertelt dit dikwijls tegen mij met tranen in
de ogen en me op het hart drukkend dat we voor de ogen van God gelijk
zijn en dat we moeten vergeven.
Als mijn vader dit kan, vergeven, dan kan ik dat ook, en mijn kinderen
zullen ook kunnen vergeven en ik hoop dat iedereen dit kan of leert want
nogmaals, voor de ogen van God zijn we allemaal gelijk...
Bedankt om ook eens even naar dit verhaal te willen luisteren.
Luc Ziegler
n
Ik verneem in het nieuws dat De Wever zijn excuses gaat aanbieden aan
een joodse delegatie vandaag voor zijn reacties
Ik ben gechoqueerd en woedend, wij hoeven geen excuses - ik wil mijn
familie terug!
Victor Modrzewski
n
Het enige probleem met de excuses van Patrick Janssens, is dat ze 67 jaar
te laat komen. Maar beter laat dan nooit, ik ben blij dat hij de moed heeft
gehad ze aan te bieden. Geregeld moet ik zo eens vaststellen dat het toch
zo evident niet is als ik wel zou willen, om over de vele zwarte bladzijden
in onze geschiedenis te spreken, of te schrijven.
Van mij krijg je uiteraard ook excuses voor al het leed wat de Joodse ge-
meenschap doorheen de hele geschiedenis heeft te verduren gekregen,
en ook voor het feit dat ik zelf de historische context kwijt was, en een tijd
geleden te eenzijdig kritiek heb gegeven op de Israëlische regering.
Edith Legrand

In die context is het wrang dat het Forum van de stedelijke diensten
onlangs nog een brief ontving over een brochure aan alle allochtone
verenigingen. Beschouwen we de joodse Antwerpenaars nog altijd BABYKRAAM vzw
als leden van een allochtone gemeenschap? Dan geldt dat onge-
twijfeld ook voor alle andere Antwerpenaars die hier zijn geboren en Beis Reizel stelt voor:
getogen, maar zich onderscheiden omdat ze bijvoorbeeld een niet- “MOTHERS CONVENTION”
arische huidkleur hebben. Hoe lang zal het duren voordat al die men- 24 nov te 20.30 uur
sen niet langer worden beschouwd als vreemdelingen in hun eigen VOORDRACHT door Mevr. s. liCH-
stad? TeR (Yiddish)
25 nov te 10 uur en 14 uur
Lezersbrieven aan Joods Actueel WORKsHOPs (Engels)
in de Neshei Aguda zaal
Graag had ik naar aanleiding van de verontschuldigingen van burge-
isabellalei 93
meester Janssens aan de Joodse gemeenschap gebruik willen maken om
te vertellen wat mijn vader in 1940 heeft meegemaakt. Mijn grootouders
woonden toen in Berchem. AIRPORT SERVICE
Rosemary
COLLI EXPRESS
Grootvader had een fabriekje in zeep en parfumerie artikelen en mijn
BUSINESS TRAVEL
grootmoeder gaf pianoles aan Joodse leerlingen. Hij had de Duitse nati- Er zijn veel retouchewinkels
onaliteit en zij de Belgische. Enkele dagen voor de laffe inval van de Duit-
IN EUROPE
in Antwerpen maar slechts
sers klopte de Antwerpse politie de deur in van hun woning en sleurde één vakman-kleermaker
grootvader voor de ogen van mijn grootmoeder en mijn vader (toen
8 jaar oud) van de trappen naar beneden. Kleren of een valiesje met was-
“SAMY” Rosemary
gerief mocht niet want “vuile moffen sterven toch snel”. Hij is afgevoerd
Geerts Marcel Tel. (03) 235 42 24
naar de Begijnenstraat en als een misdadiger op een beestenwagen ge-
Moldovitalaan 25 GSM (0475) 98 78 36
zet richting concentratiekamp in het zuiden van Frankrijk en dit samen
9150 Kruibeke (0475) 98 78 39 Isabellalei 32
met een Joodse en een Duitse werknemer van zijn fabriekje. Na enkele
maanden is alleen mijn grootvader levend teruggekomen. Zijn twee
Fax: (03) 271 22 46 tel. 03 293 01 14

j
10 OODS Actueel
 BINNENLAND

Tentoonstelling ‘Transport XX’ nu in Antwerpen

In het kader van het congres, Kinderen van de Shoa, opende in Ant-
werpen de tentoonstelling ‘Transport XX’. Tot 12 november staan op de
Prins Alberlei (tegenover het Koning Albertpark) 1.200 portretten. De
lange rij toont gezichten uit een groep van 1.636 mannen, vrouwen en
kinderen. Het waren gevangenen die op het 20ste konvooi zaten. Ze
werden tijdens WOII gedeporteerd vanuit Mechelen naar Auschwitz.
Die trein werd tegengehouden in Boortmeerbeek en sommige ge-
vangenen konden ontsnappen. Dit is trouwens het enige transport
dat werd tegengehouden in Europa. Transport XX vervoert de jongste
van alle joodse gedeporteerden. Suzanne Kaminsky (nr.215) is slechts
enkele weken oud. Ze is geboren op 11 maart 1943.
Gewapend met één revolver, een stormlamp en rood papier ver-
plichten drie jonge studenten van het Atheneum te Ukkel (George
Livschitz, Robert Maistriau en Jean Franklemon) de trein te stoppen
op het traject Mechelen-Leuven tussen Boortmeerbeek en Haacht.
Dit is een uniek feit in de geschiedenis van de Holocaust. Nergens
in Europa is een bevrijdingsactie uitgevoerd op een jodentransport
tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bij de inhuldiging van de tentoon-
stelling in Antwerpen was één van de drie helden, Robert Maistriau,
in een rolstoel aanwezig. Burgemeester Janssens hield een korte toe-
spraak en prees de heldendaad van Maistriau.

Patrick Janssens hield een korte redevoering en prees

Robert Maistriau. Ook Rabbijn
Pollak van de Joodse gemeenschap was aanwezig.
De portretten staan in Antwerpen tot 12 november

j
12 OODS Actueel
 BINNENLAND
B’nai B’rith International Opent Kantoor Bij de EU
Van links naar rechts:
Armand Azoulai - Hoofd Vice President van B'nai B'rith Europa, Reinold Simon - President van B'nai B'rith Europa, Ran Curiel - Israelische Ambassadeur
bij de EU, Adam Mouchtar - Directeur van het nieuw kantoor, Isaac Herzog - Israelische Minister van Sociale Zaken, Moishe Smith - President van B'nai
B'rith International, Dan Mariaschin - Executive Director van BBI, Bruce Pascal en Eric Fusfield - CHRPP B'nai B'rith International
D
e joodse organisatie, B’nai B’rith International, opende deze
maand een nieuw kantoor bij de Europese Unie. Ze zal als NGO
bij de EU en haar instellingen vertegenwoordigd worden door
het nieuwe "B’nai B’rith Office of European Union Affairs". Ter gelegen-
heid van dit gebeuren werd een gala lunch in de Spinelli Building van
het Europees Parlement gehouden. Bij de plechtige opening van het
nieuw bureau waren ook algemeen secretaris Anny Gilbert-Schu-
mer van B'nai B'rith Antwerpen en haar echtgenoot aanwezig.
Voorzitter van B’nai B’rith International, Moishe Smith, en directeur
Dan Mariachin verwelkomden de talrijk aanwezige personaliteiten.
Daaronder waren Isaac Herzog Israëlische minister van Sociale Za-
ken, Joodse Diaspora en Strijd tegen het Antisemitisme, Israëlisch
ambassadeur bij de EU en de NAVO, Ran Curiel, de Amerikaanse am-
bassadeur bij de EU, Boyden Gray, EU parlementslid Alexander Graf
Lambsdorff, voorzitter van B'nai B'rith Europe Reinold Simon, Brus-
sels volksvertegenwoordigster Viviane Teitelbaum en de voorzitter
van het Joods Consistorie Baron Julien Klener.
Korte Berichten
- ‘Federaal Europa’, het orgaan van de Europese Eresenatoren, heeft
onze vorige “Overpeinzingen”, waarin het hatelijk artikel van Louis
Mariën tegen Israël verschenen in “Visie” werd aangeklaagd, volledig
overgenomen. Het tijdschrift heeft er geen commentaar bijgevoegd.
- In een artikel over de vreselijke gebeurtenissen voor, tijdens en na
de Spaanse burgeroorlog van 1936 tot 1939, schrijft een medewerker
van de “Gazet van Antwerpen” dat meer dan tienduizend katholie-
j
14 OODS Actueel
Moishe Smith verklaarde dat de opening van het kantoor in Brussel
alvast zal helpen meer aandacht te vestigen bij de EU over problemen
betreffende het joodse volk en de staat Israël. Dan Mariaschin ziet ook
het belang van het kantoor in de bestrijding van antisemitisme, xeno-
fobie en andere vormen van racisme in Europa. Isaac Herzog huldig-
de de strijd van B'nai B'rith voor meer begrip tussen de verschillende
godsdiensten.
Na de lunch had Moishe Smith voorzitter van BBI nog een kort on-
derhoud met leden van het bestuur van B'nai B'rith Antwerpen. Hij
verzekerde dat het "Office of European Union Affairs" veel steun zal
verlenen aan de verschillende loges in Europa, dit is zeker het geval
voor B'nai B'rith Antwerpen.
Leo Schumer
Vice-voorzitter "Court of Appeal, B'nai B'rith Europe".
nnn
ken het slachtoffer werden van de grootste geloofsvervolging uit de
Spaanse geschiedenis. De schrijver is blijkbaar de inquisitie vergeten
waarbij tienduizenden joden op de brandstapel het leven lieten.
- Ter herinnering, op 14 november houdt het actie platform Palestina
een bijeenkomst in Gent met Karel De Gucht. Joods Actueel roept al
haar lezers op hieraan deel te nemen en de nodige kritische vragen
te stellen na het debat. Uw ervaringen en foto’s kunt u ons per email
opsturen. 14/11 om 20 uur. De Vooruit, Sint-Pietersnieuwstraat
23, 9000 Gent.
Tentoonstelling ‘Sarah en haar broers’
In het Joods Museum van België loopt vanaf 12 oktober tot 24 februari de tentoonstelling ‘Sarah en haar broers’.
Het gaat over de geschiedenis van de Kalaski’s een familie van kun-
stenaars die over het onnoembare verhalen en die het benoemen,
waarbij ze het geheim trachten te benaderen (de ambivalentie van de
menselijke ziel, het noodlot van iemands bestemming) en met hun
verbeeldingskracht vorm geven aan de schreeuw en het zwijgen.
Het gaat over Chaïm Kaliski, de oudste, roepnaam Jim – de man van
de duizenden tekeningen van de herinnering van de shoah tussen
angst en fascinatie. René Kalisky – met z’n ‘y’ om zich van de twee
anderen te onderscheiden – die met zijn profetische en intimistische
toneelstukken, met als personages Hitler, Mussolini, Pasolini en de
familie van overlevenden, de theaterwereld op zijn kop zette. En ten-
slotte over Sarah Kaliski, de schilderes van de beulen, de slachtoffers
uit de Geschiedenis, de visionairs (Trotski en Freud) en van de Crimes
d’amour…

Over de geschiedenis van de 20ste eeuw met zijn genociden, met de

kwetsuren van onze individuele geschiedenis.

Amazing Silver
925 sterling zilveren geschenken
Bar Mitzva en Huwelijkslijsten
Geschenkbonnen
Over de waanzin van de mens, de passie van kunstenaars die het
geweld tarten om het te transporteren in woord en beeld, van een
schoonheid die even wreed en teder is als het leven zelf.

Commissaris: Jacques Sojcher

Scenograaf: Christian Israel

VAKKUNDIGE HERSTELLINGEN EN POLIEREN Informatie:

SOUVENIRS VOOR SIMCHAS Joods Museum van België – Miniemenstraat 21 – 1000 Brussel
Tentoonstelling van 12 oktober 2007 tot 24 februari 2008
Open: zo: 10.00-19.00 - Ma-do: 14.00-20.00 02/512 19 63 – www.joodsmuseum.be – edu@mjb-jmb.be
Vrij: tot 1 uur voor shabbes - Eveneens op afspraak
HADAD BROS Open van 10 tot 17 uur. Gesloten op zaterdag
Exclusive SilverWare Toegang: 5€ (3€ korting)
Prachtige Italiaanse collectie Geleide bezoeken voor groepen, maximum 15 personen, 60€
Alain Wirtheimer (zondag 70€)
Isabellalei 73 • Tel: 03 239 94 18 – 0475 52 07 10 - Animaties voor scholen

2018 Antwerpen - De tentoonstelling De sjoel in Molenbeek wordt verlengd

- Geleide bezoeken aan de Hoofdsynagoge van Brussel n

HOTEL EDELWEISS te St Moritz

• Een droom van een skivakantie in het Glatt kosher hotel
aan de voet van de Alpen, in de Engadin vallei
onder toezicht van Rabbijn Rabinowitz (Lugano)
• Warm en hartelijk onthaal volgens de traditie van
de familie Bermann.
• 350 km lange sneeuwspistes,
• 60 moderne zetelliften, ijsschaatsen enz..
• Speciale condities voor verblijven van 7 dagen
• Speciale condities voor families
Voor reserveringen: 2 B Travel Ltd. (Debbie)
Tel. +972-54-436 0231
Tel. +41-81-636-5555 • Fax. +41-81-836-5556
Email: reservations@edelweiss-stmoritz.com
www.edelweiss-stmoritz.com

jOODS Actueel 15
 BINNENLAND

Jaarlijkse Holocaust Joodse Film in Tertio

Herdenking Gent
In 1998 werd op initiatief van de plaatselijke joodse gemeenschap, in
samenwerking met de Stad Gent het monument “Michaël Lustig” op-
gericht om de 87 Joodse slachtoffers van de shoah uit de stad Gent te
herdenken. In 1943 werden Rabbijn Michaël Lustig, zijn vrouw Regina
en zijn 2 kinderen, David en Charlotte naar Auschwitz gedeporteerd,
waar ze door de nazi’s vermoord werden. Elk jaar, begin november,
wordt aan dat monument door de Joodse Gemeenschap en het Gent-
se stadsbestuur de “Kristalnacht” herdacht, dit jaar gebeurde dit op
zondag 4 november.
De Oostenrijkse film 'Die Fälscher' heeft de Grote Prijs voor Beste Film
gewonnen op het 34ste Filmfestival van Gent. De film was een van
de drie openingsfilms van het filmfestival. 'Die Fälscher', van regisseur
Stefan Ruzowitzky, gaat over geldvervalsers die door nazi's worden
ingezet om de economie van de geallieerden te ondermijnen.
Dit was de aanleiding voor Sylvain De Bleeckere om een in het week-
blad “Tertio”een bijdrage te wijden aan de verhoudingen “Jodendom
en film”. Hij wijst op een studiedag in Roeselare en een nieuw the-
manummer van het tijdschrift “CineMagie” dat aantoont hoe beide
elkaar blijven vinden.
De Bleeckere schrijft dat de joodse argwaan voor beelden niet slaan
op esthetische bezwaren. In een joodse optiek getuigen beelden niet
van slechte smaak. De enige reden waarom beelden niet thuishoren
in de joodse cultuur is metafysisch en vooral theologisch van aard.

Hij wijst er op dat wie even terugkeert naar de ontwikkeling van het
filmmedium, al gauw terecht kom in Hollywood. “De geschiedenis
leert dat het gouden filmlabel Hollywood zijn bestaan te danken
heeft aan enkele van de 25 miljoen joodse, meestal Oost-Europese
immigranten die in de loop van de negentiende eeuw in de Verenig-
de Staten een nieuw thuisland vonden.”
Hij wijst er nog op dat de Walt Disney Company na de dood van de
stichter, een rasechte Amerikaan Walt Disney, succesrijk werd uitge-
bouwd door de jood Michael Eisner. Die huurde joodse producers
in als Jeffrey Katzenberg, Michael Ovitz en Joe Roth die nog aan het
hoofd van 20th Century Fox staan. n

Marc Verschooris, professor geschiedenis aan de Hogeschool Gent

benadrukte in zijn toespraak het belang van symbolen, en onder-
streepte het belang van “herdenkingsopvoeding”, een belangrijke
taak voor het onderwijs. De Gentse burgemeester Daniël Termont
wees erop dat aandacht voor het verleden een noodzaak is om herha-
ling ervan te voorkomen. Herinneren is de toekomst herdenken: een
wereld waarin ieder mens, zonder enig onderscheid, vrij is en gelijk
in waardigheid en rechten. De sobere plechtigheid eindigde met het
Joods gebed voor de doden, de Kaddish.  Dit jaar werd aan de voor-
malige synagoge en mikve, waar rabbijn Lustig met zijn gezin ook
woonde (aan de nabij gelegen Coupure) eveneens een gedenkplaat
onthuld: een concrete vorm van herdenkingseducatie, ten behoeve
van de voorbijganger, toerist of inwoner. (LS). n

Rechtzetting, Susskind CCOJB

In een artikel over het CCOJB berichtten we vorige maand dat het
beheer van fondsen zoals o.a. het restitutiefonds, deel uitmaken
van de argumentatie in de rel rond het voorzitterschap. Deze in-
formatie, overgenomen uit een Franstalige website, blijkt niet te
kloppen.
Er zijn tevens geen aanwijzingen van misbruik, waarvoor deze
rechtzetting indien kon worden (mis)begrepen dat fondsen niet
correct werden aangewend. Wel is bekend dat de andere kandi-
daat, Rubinfeld, een voorstander is om meer van het geld aan de
overlevenden te geven en minder aan verschillende organisaties.
De redactie

j
16 OODS Actueel
 BINNENLAND

CULTURELE AGENDA
NOVEMBER
Zaterdag 10 november vanaf 20.30 uur in zaal Agoedah Israël, Isabel- Zondag 18 november
lalei 93. Thee Wiznits. Van 11 tot 18 uur
Bazar Belz
Zaterdag 10 november te 20 uur in het Romi Goldmuntz Centrum. In de school Benoth Jerusalem
Jaarlijkse quizavond van Tikvatenoe Van Immerseelstraat 33

Zondag 11 november om 14.45 uur in het Romi Goldmuntz Centrum.

Clown Argo Live, show voor kinderen van 3 tot 12 jaar, georganiseerd
door het Damescomité van de Shomre Hadas.
Zondag 18 november tussen 11 uur en 18 uur in School Benoth Jerusa-
lem. Bazaar Belz.
Dinsdag 20 november om 20 uur in de Terliststraat 33. Symposium,
thema: Diabetes, georganiseerd door het Damescomité van de Shomre
Hadas.
Zaterdag 24 november om 20.30 uur in het Wereldculturen-
centrum Zuiderpershuis, Waalsekaai 16. David Krakauer & Klezmer
Madness!
Zaterdag 24 november om 20.30 uur in zaal Agoedah Israël, Isabel-
lalei 93. Melavede Malka, ten bate van de Babykraam. Gastspreker:
mevrouw Sheffy Lichter.
Van vrijdag 9 november tot zaterdag 15 december
Theatervoorstelling:
“Terug op de plaats die ik nooit heb verlaten”
naar het gelijknamige boek van Tobias Shiff
in het Raamtheater op het Zuid
De Vrièrestraat 36 - 2000 Antwerpen
Reservaties: 03 233 91 48
Het Forum der Joodse organisaties verspreidde
net bij het ter perse gaan van dit magazine een
reactie over het excuus van Bart De Wever.
Het was niet meer mogelijk die in ons magazine
op te nemen, de tekst kunt u echter wel
terugvinden op onze website www.joodsactueel.be

Zondag 25 november om 14 uur in het Romi Goldmuntz Cen- Volgende uitgave van Joods Actueel : donderdag 6 december
trum. Jaarlijks Bridgetornooi “Challenge André Lemaitre” van de
Wizo.

Zondag 25 november om 20.30 uur in het Wereldculturen-

�

�
centrum Zuiderpershuis, Waalsekaai 16. Zahava Seewald en Alicia
Svigals.

Zondag 25 november van 10 uur tot 16 uur in zaal Agoedah Israël, Isa- Dhr. en Mevr L. Davids
bellalei 93. Workshops gegeven door Sheffy Lichter. ten bate van de
Babykraam.
Terry en Gerald Freilich-Davids
Zondag 25 november  om 19.30 uur, 2 lezingen in B’nai B’rith
Schoschi and Hanko Bollag
Antwerpen. Professor  Herman Van Goethem met een  lezing
“Gewillig België“, over de verantwoordelijkheid van de regering hebben het genoegen
bij de Jodenvervolgingen in 1940 /1944
Dror Vanunu, spokesman van Gush Katif, Israël :  “Het leven na Gush
U uit te nodigen op de huwelijksplechtigheid
Katif “. van hun kleinkinderen en kinderen

DECEMBER
Zaterdag 8 december om 20 uur in het Romi Goldmuntz Centrum.
Sara en Ezra
Chanukkah party. Georganiseerd door het Damescomité van de
Shomre Hadas. op woensdag 5 december 2007 te 14.45 uur
in de Horta, Art Nouveau Zaal
Februari- 2008 Hopland 2, 2000 Antwerpen
Zondag 24 februari om 20 uur in het Romi Goldmuntz Centrum.
Gala-avond georganiseerd door Keren Hayesod.
Receptie tot 16.30 uur
MAART-2008
Zondag 2 maart vanaf 11 uur in zaal Bais Rachel, Lamorinièrestraat
26. Poerimland van Bais Rachel.
�
j
18 OODS Actueel
familieberichten
Indien U een mededeling wil laten verschijnen in deze gratis rubriek ,
gelieve de redactie te contacteren.
GE B O OR T E N
Dochter bij de heer en mevrouw KAPELLNER-COHEN
Zoon bij de heer en mevrouw ZIMMER-PETERFREUND
Dochter bij de heer en mevrouw DAMEN-FRIEDMAN
Dochter bij de heer en mevrouw WERNER-AJNCHORD
Zoon bij de heer en mevrouw BENEDIKT-GOTTESFELD
Dochter bij de heer en mevrouw TABAK-WEISS
Dochter bij de heer en mevrouw KONIG-THALER
Zoon bij de heer en mevrouw STROLI-GROSS
BA R MI TS VA
10/11: Steve, zoon van de heer en mevrouw KIERSZENBAUM, Jan Van
Rijswijcklaan 234
17/11: Arie, zoon van de heer en mevrouw DLUGACH, Pelikaanstraat 42
1/12: Kenny, zoon van de heer en mevrouw HERSCOVICI, Oosterveldlaan 165
8/12: Abraham, zoon van de heer en mevrouw FIZHADZE, Elisabethlaan 46
V E R LOVIN G E N
Suri LIEBLICH (Londen) en Jossi LIPSCHITS, Isabellalei 41
Sara DEMBITZER (Toronto) en Binjomin GOLDSTEIN, Lange Leemstraat 263
Sara DENDEROWITZ (Jeruzalem) en Elijohu NUSSBAUM, Belgiëlei 115
Nechama GOLBERG, Mercatorstraat 124 en Pinchas OLLECH, Van
Beethovenstraat 16
Aviva MULLER, Sterstraat 26 en Yakov KLEIN (Brazilië)
Blimi HANDLER, Quinten Matsijslei 32, en Arie RECHNITZER (Manchester)
Sara OLLECH, Zurenborgstraat 26 en Moshe WOSNER, (Londen)
Shira WIDAWSKI, Korte Leemstraat 21 en Boruch STERN, (Londen)
H UWE LI J K E N
Maandag 12/11: Freida SCHREIBER, Van Diepenbeeckstraat 1 en Mordechai
EHRENTREU, Isabellalei 93
Dinsdag 13/11: Yael SCHEINFELD (Londen) en Chaim BERKOWICZ, Q. Matsijslei
16
Woensdag 14/11: Malki WAJNSZTOK, Lange Leemstraat 70 en Aaron ZUCKER
(Londen)
Zondag 18/11: Natascha PETERFREUND, Charlottalei 6 en Youri WERNER,
Consciencestraat 57
Woensdag 5/1 2: Sara FREILICH, Lange Leemstraat 174 en Ezra BOLLAG (Zürich)
ove r pe i n z i n g en
D O O R LO U I S D AV I D S
Misleidend
“Visie”, dat zich nog steeds voorstelt als een
uitgave van de koepel van Christelijke Werk-
nemersorganisatie, is een propagandakrant
geworden voor de Palestijnen. Wie daaraan
mocht twijfelen raad ik aan het nummer van
5 oktober even in te kijken. Men zal niet ver
moeten zoeken. In plaats van op de eerste
bladzijde de belangen van de werknemers te
verdedigen, heeft men de quasi ganse eerste
pagina ter beschikking gesteld van Peter Heir-
man, die daarvan dankbaar gebruik (lees mis-
bruik) maakt om een eruptie van haat neer
te pennen tegen de Joodse staat. Hetgeen hij
schrijft is niet meer dan een samenraapsel van
ongebreidelde fantasie, platvloerse laster en
spitsvondige leugens. Voor de terreuraansla-
gen van Hamas sluit de schrijvelaar zijn ogen.
Indien men hem mag geloven - wie doet dat?
- is de enige bekommernis van Israël de Pa-
lestijnen te pesten. De veiligheidsmuur werd
niet opgericht om de burgers van Israël te be-
schermen, maar om de Palestijnen het leven
zuur te maken. Dat hij met al zijn perverse
en virulente misbaksels wordt bijgetreden
door organisaties als Oxfam, zal wel geen
verbazing wekken. Hetgeen wel verbazing
wekt is dat de directie van de Koepel van de
Christelijke Werknemersorganisaties haar
tijdschrift laat misbruiken om Israël te bezoe-
delen. Wanneer zullen ze een halt toeroepen
en een einde stellen aan het misbruiken van
hun tijdschrift? Hoelang zullen ze dulden dat
Israëlhaters een verkeerde VISIE geven over
de realiteit?
L.

S T ER F G E VA L L EN
Mevrouw Kraindel SCHLISSEL-YELINEK, 84 jaar, Groenenhoekstraat 23 (Berchem)
De heer Manes RUTMAN, 96 jaar, Rubenslei 10
De heer Shloime KREMERMAN, 86 jaar, Rembrandtstraat 29
Mevrouw Monica KRAUTSTENGEL, 61 jaar, Terliststraat 31
Mevrouw Monica SMIETANA-LIPSCHITZ, 85 jaar, Grétrystraat 19
Mevrouw Malka BAR-BAUMAN, 92 jaar, Antton Van Dijckstraat 36
Mevrouw Malka MILLER-WACHSBERG, 91 jaar, Grote Hondstraat 29
Mevrouw Mindel ZYMLER-MIROCHNIN, 87 jaar, Pastoor de Conicklaan 64, Wilrijk

jOODS Actueel 19
 BINNENLAND

EXCLUSIEF Afscheidsgesprek
met Ambassadeur
Jehudi Kinar

“Persvrijheid is zeer éénzijdig in België”

j
20 OODS Actueel
Midden deze maand beëindigt ambassadeur Jehudi Kinar zijn di-
plomatieke carrière in dienst van de joodse staat. Bijna veertig jaar
lang vervulde hij verschillende diplomatieke missies voor het mi-
nisterie van Buitenlandse Zaken in Jeruzalem. In een rijk gevulde
carrière was hij actief in Nederland, Duitsland, Noord Amerika en
uiteindelijk België. In 1993 werd Kinar consul-generaal in San Fran-
cisco om in 1995 diezelfde functie te bekleden in Toronto, Canada.
Begin 2003 werd hij benoemd tot Israëlische ambassadeur in België
en het Groothertogdom Luxemburg.

O
p de ambassade in Brussel had Michael Freilich, hoofd-
redacteur van Joods Actueel, een laatste gesprek met
Jehudi Kinar, voor zijn terugreis. Het werd een terugblik
op de voorbije vier jaar waarin geen blad voor de mond
werd genomen; zowel verwezenlijkingen als ergernis-
sen passeerden de revue.

Ambassadeur Kinar over de Joodse Gemeenschap

Toen ik naar België kwam was een van mijn doelstellingen een brug te
slaan tussen de Nederlandstalige en Franssprekende joodse gemeen-
schappen van dit land. De joden vormen hier al zo’n kleine groep, om
gehoord te worden moet men de krachten bundelen en als één stem
spreken.

‘Het was een hopeloze zaak’, werd me verteld. ‘Begin er beter niet aan
want je geraakt toch nergens’, zei een ander. Ik had echter positieve
ervaringen met een gelijkaardig scenario in Toronto waar de diverse
joodse gemeenschappen eveneens verdeeld waren. Achteraf beke-
ken hadden de pessimisten echter gelijk. Ik ben niet geslaagd in mijn
opzet en geef dat ook toe. Maar mij hiervoor schamen, dat doe ik ze-
ker niet, ik heb mijn best gedaan. Het zijn net de vertegenwoordigers
van de gemeenschappen die de hand in eigen boezem moeten ste-
ken.

Over de Pers
Op 18 januari van dit jaar trok een felle storm door ons land. In Brussel
viel daarbij één van de vier bronzen standbeelden van de Congresko-
lom van zijn sokkel. Het standbeeld weegt nochtans anderhalve ton.
De vier bronzen standbeelden staan symbool voor de vier fundamen-
tele vrijheden: de vrijheid van eredienst, de vrijheid van vereniging,
de vrijheid van onderwijs en de persvrijheid.
Toen ik op het nieuws hoorde dat net dit laatste standbeeld van zijn
sokkel viel kon ik maar moeilijk een glimlach maskeren. Want aan be-
paalde media is echte persvrijheid blijkbaar niet besteed in dit land!
De nationale pers is al te vaak eenzijdig en vreselijk anti-Israël. Wat de
media zich hier veroorloven gebeurt nergens anders. Ik werkte o.a.
in Duitsland, Canada, de Verenigde Staten en Nederland en in geen
enkel land bijvoorbeeld, zal een reactie gebaseerd op feiten van een
ambassadeur doodleuk genegeerd worden. Zo’n ‘chutzpah’ (arrogan-
tie) is gewoon ongehoord.
Auteur Philip Roth verwoordde het in zijn boek ‘Operation shylock’
als volgt: ”Er zijn mensen die antisemitisme gebruiken om ‘in’ te zijn op
feestjes, sociale evenementen en business lunches. Dan zijn er ook de
volbloeds antisemieten, de echte carrière-haters, die misschien ooit als
gematigde antisemieten zijn begonnen maar hier zo door verteerd dat
het bij hen een progressief ondermijnende ziekte is geworden”. En net
hieraan lijden heel wat journalisten in België. In sommige gevallen
zonder het zelf te weten. Simpelweg kan je stellen dat wat men zich
hier veroorlooft te zeggen en te schrijven tegen Israël/de joden, men
nooit tegen een andere groep zou doen.

jOODS Actueel 21
 BINNENLAND
Antisemitisme
Om een onderscheid te maken tussen legitieme kritiek op Israël en an-
tisemitisme voeg ik me bij de zogenaamde 3D-test van de bekende
Israëlische politicus Natan Sharansky (zie kader, Natan Sharansky’s
3D test).
Ook het gebruik van het woordje ‘jood’ is een ware Belgische plaag
waaraan bijna alle kranten zich schuldig maken. De religie van katho-
lieken, protestanten of moslims wordt er nooit bijgezet. Het gaat hier
zowel om fouten in buitenlandse verslaggeving (joodse soldaten open-
den het vuur... ) en binnenlandse gerechtsverslaggeving (de joodse man
werd door de rechter veroordeeld...). Ik toon U hierbij tal van kranten-
knipsels met voorbeelden. Erger nog is de vermenging van de termen
Israëli en Israëliet. Verscheidene klachten hiertegen van het Forum der
Joodse Organisaties hebben echter weinig effect gehad. Lezersbrieven
sturen naar de kranten halen nog minder uit...
Le Soir
Al jaren bekend om haar anti-Israël standpunten en anti-Israëlische
editoriale koers is de Franstalige krant Le Soir. Ronduit schandalig was
de manier waarop die publicatie omging met schrijver Dror Ben Yemi-
ni, journalist bij de grote Israëlsiche krant Maariv.
Op uitnodiging van de ambassade kwam hij enkele maanden geleden
naar België om een ander geluid te laten horen over het Midden-Oos-
ten. Ben Yemini had een uitstekend gesprek met Le Soir waarin hij het
Israëlisch standpunt verduidelijkte en volgens de interviewer opende
dit gesprek zijn ogen. Groot was onze verbazing toen later het inter-
view niet bleek te verschijnen. Verscheidene telefoontjes en mails van
de ambassade naar de krant hielpen niet. Het gesprek met Dror Ben
Yemini kwam duidelijk niet overeen met de editoriale lijn van de krant
en belandde daardoor in de prullenmand. Zo ziet men maar hoe de
publieke opinie een totaal eenzijdig beeld krijgt voorgeschoteld door
de pers. Het standbeeld dat in Brussel van z’n sokkel viel deed dat geen
moment te vroeg.
Deze houding van Le Soir hoeft ons echter niet te verbazen. Ik zou bij-
na medelijden krijgen met hun correspondent in Israël, Maurice Sarfati
hier beter bekend als Serge Dumont, die in de afgelopen vijf jaar al-
leen maar in Israël ‘te lijden’ heeft gehad. Ik zou ironisch willen zeggen
hoezeer ik met zijn lijden begaan ben. Het eerste positieve artikel over
Israël van zijn hand moet nog gepubliceerd worden.
Ook het magazine Le Vif/L’Express getuigt van een ongeziene ar-
rogantie, ja zelfs onbeschoftheid. Toen ik reageerde op een door de
hoofdredacteur geschreven misleidend artikel werd slechts een klein
deel van mijn reactie gepubliceerd met daarachter een lang commen-
taar van de hoofdredacteur, zoiets doet men niet! “Gelukkig” voor Le
Vif/L’Express was er wel een positieve reactie van een lid van de UPJB
(Union des Progressistes Juifs de Belgique, nvdr.), die per e-mail sympathi-
santen verzocht de hoofdredacteur te steunen daar hij door zijn artikel
in moeilijkheden verkeerde...
Vrije tribune
Een andere bron van ergernis is de vrije tribune die kranten en tijd-
schriften verlenen aan rabiate Israël-haters zoals Lucas Catherine, Ludo
de Brabander, Brigitte Herremans en meer. Het zijn steeds dezelfde
weerkerende stemmen die hun gif mogen spuien terwijl tegen andere
stemmen bijna een absoluut verbod heerst.
Het is echter niet alles kommer en kwel. De voorbije jaren legden we
ook enkele goede contacten met een aantal Vlaamse kranten. We heb-
ben thans een luisterend oor gevonden en als we met klachten komen
is het makkelijker een respons te laten publiceren. Spijtig genoeg is dat
niet het geval met de Franstalige uitgevers. Daar staan we bijna geen
stap verder dan vier jaar geleden.
j
22 OODS Actueel
Wat de joodse pers betreft in Vlaanderen kan ik kort zijn. Joods Actueel
is een prachtige uitgave die verder bouwt op het elan van zijn voorgan-
ger, het Belgisch Israëlitisch Weekblad. De redactie mag terecht fier zijn
op het werk dat ze verricht. Een pluim verdient ook Savasorda, het team
media-watchers van Joods Actueel, met hun maandelijkse column ‘Me-
dia Onder de Loep’. Men kan misschien het gevoel hebben tegen de
storm te roeien, maar hun werk is toch uiterst dapper en broodnodig.
Audiovisuele Media
Problemen zijn er niet uitsluitend bij de geschreven pers, de audio-
visuele media zijn niet veel beter. Ik ben nu bijna vijf jaar op post en
zelden werd de ambassade gecontacteerd om een reactie door de
nieuwsredactie van VTM, VRT of de RTBF. Wij hebben wel vele malen
onze medewerking aangeboden. Dit is opnieuw een perfect gemiste
kans omdat je niet elke dag een ambassadeur vindt die de lokale taal
machtig is.
Politiek
8 januari 2003 was de datum waarop ik mijn ambassadeursfunctie in
België opnam. Het was een politiek woelige periode, er liep een klacht
bij het Brusselse gerecht tegen premier Sharon, gebaseerd op de wet
van universele bevoegdheid. Eén maand later werd ik naar Israël terug-
geroepen door toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Netanya-
hoe. Pas eind April keerde ik terug naar België nadat het parlement de
wet had aangepast.
Aanvankelijk waren de politici uitermate traag met een reactie. Het was
pas na een gelijkaardige klacht tegen oud-president Bush, generaal
Norman Schwartzkopf en minister Colin Powell dat de regering in actie
schoot. De VS liet verstaan dat het NAVO hoofdkwartier naar Oost-Eu-
ropa zou kunnen verhuizen en dat de haven van Rotterdam prioriteit
zou krijgen op Antwerpen. Het duurde niet lang of de genocidewet
was aangepast. Ik vraag me trouwens nog steeds af hoe dit verhaal zou
zijn afgelopen indien er geen klacht was geweest tegen Amerikaanse
regerings- en legerleiders.
PS
Op politiek vlak kan men stellen dat vooral de socialisten Israël de groot-
ste problemen bezorgen, met op kop de Franstalige PS. Voorbeelden
hiervan zijn legio. Zo heeft Vlaanderen bilaterale economische en cul-
turele akkoorden met Israël terwijl de PS deze verdragen voor Wallonië
en Brussel maar niet willen ratificeren. Toen ik Elio Di Rupo, (voorzitter
“Een bron van ergernis is de vrije tribune die kranten en tijdschriften
steeds verlenen aan rabiate Israël-haters.”
van de SP, nvdr.) hierover aansprak kreeg ik doodleuk te horen dat er
“nu verkiezingen zijn” en hij daarom niets kan ondernemen...
Na de ontvoering van Gilad Shalit door Hamas, verspreidde Di Rupo
een communiqué waarin beweerd werd dat Israël de kidnapping van
de joodse soldaat Gilad Shalit als voorwendsel gebruikt had om oorlog
tegen Libanon te voeren!
De reactie van de Ambassade op dit communiqué (waarin gewezen
werd dat de dagelijkse raketaanvallen vanuit Gaza tegen de bewoners
van Sderoth nooit door de PS waren veroordeeld) werd door Di Rupo
op de “Université d’Eté” (zomervergadering) van de PS benut voor een
verklaring dat hij dezelfde koers tegenover Israël zou blijven varen,
‘ondanks een arrogante brief van de Israëlische ambassadeur’. ‘Malgré
une lettre désobligeante’ waren zijn letterlijke woorden... Maar geen
woord over aan het feit dat hij, noch zijn partij, blijkbaar tegen de
waarheid kunnen.
Dat brieven van ambassadeurs niet respons waardig zijn is totaal
ongehoord maar blijkbaar een PS trademark. Laurette Onkelinx, (ook
van de SP, nvdr.) beloofde me enkele weken later dat ze Elio Di Rupo
hierover zou aanspreken. Ze kon niet geloven dat de brief niet werd
beantwoord en opperde dat er ergens iets was misgelopen met de
communicatie. Groots was mijn verbazing toen ik na enkele weken
nog steeds geen antwoord had gekregen van Di Rupo. Dan maar een
brief gestuurd naar Laurette Onkelinx en u raadt wat hier het gevolg
van was... ook hier wacht ik nog steeds op een antwoord , te gek voor
woorden.
Een ander frappant verhaal is die met senator en burgemeester van
Sint-Jans-Molenbeek Philippe Moureaux (PS). Elk jaar vraagt hij hulp
aan de Israëlische ambassade voor het verkrijgen van een vrijgeleide
voor Palestijnse kinderen uit Bethlehem en Ramallah, opdat die enkele
dagen vakantie doorbrengen in België. Vorig jaar vroegen we Moureaux
waarom hij niet een gemeenschappelijke uitstap organiseert voor
deze kinderen met kinderen uit Sderoth. U raadt het al, ook hier geen
antwoord. Dit jaar kregen we opnieuw de vraag van Moureaux die wij
beantwoordden met dezelfde brief, opnieuw zonder succes. Moureaux
geeft blijkbaar niet om (joodse) kinderen in oorlogsgebied.
De problemen blijven zich voordoen met de PS. Mijn brief aan Elio Di
Rupo betreffende zijn partijgenote, europarlementslid Veronique De
Keyser - die ooit verklaarde dat ze de Israëlische ambassadeur “wel
kon wurgen” (ze bedoelde hiermee de Israëlische Ambassadeur bij de
Europese Unie, Oded Eran) - bleef eveneens onbeantwoord.
Toch wil ik afsluiten met positief nieuws. Onder het premierschap
van Guy Verhofstadt verliepen de betrekkingen met Israël de laatste
paar jaar steeds beter. Verhofstadt was ook de eerste premier die
Kris Peeters, Vlaams minister-president en Jehudi Kinar,
onlangs op het congres over de Holocaust in Antwerpen.
Ambassadeur Kinar prees het werk van Joods Actueel en de rubriek ‘Media
Onder de Loep’.
publieke verontschuldigingen aanbood voor de hulp van Belgische
ambtenaren aan de nazi’s tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ik was er
bij in Yad Vashem toen de premier dit verklaarde in zijn speech. Hij was
zichtbaar geëmotioneerd door de rondleiding en nam me in de gang
aan de kant en zei, “hier moet ik mijn kinderen naartoe brengen”.
Thuis
Het is thans tijd om van een verdiend pensioen te genieten. Spijtig
toch dat de wetgeving bepaalt wanneer ambtenaren op pensioen
moeten, en niet de ambtenaren zelf. Want persoonlijk had ik deze job
nog enkele jaartjes langer uitgevoerd. Wat ik zal doen eens terug in
Israël? Dat weet ik nog niet. Voor ik daadwerkelijk terug thuis ben wens
ik daar nog geen plannen over te maken. In de politiek stappen of in
het parlement gaan zetelen is helemaal niet aan mij besteed. In al mijn
jaren in dienst van de staat heb ik tevens nooit laten uitschijnen bij
welke politieke partij mijn affiniteit hoort. En zo wil ik dat ook houden.
Hoe het voelt om terug te gaan? Israël is hét wereldcentrum van het
jodendom, zelf ben ik in Nederland geboren en heb op jonge leeftijd
Aliyah gedaan. Israël is waar ik me steeds thuis heb gevoeld. Terugkeren
naar Israël is terug thuiskomen.
Natan Sharansky’s 3D-Test
Wanneer kritiek antisemitisme wordt
Iedereen heeft het recht Israël te bekritiseren, echter het ‘nieuwe
antisemitisme’ steekt meer en meer de kop op. Hoe weten we
wanneer het om legitieme kritiek gaat of iets ergers? Sharansky
gebruikt hiervoor de 3D-test.
De eerste D staat voor demonisatie. Wanneer de joodse staat ge-
demoniseerd wordt, wanneer acties buiten alle proporties worden
opgeblazen, Israëli’s met nazi’s worden vergeleken en Palestijnse
steden met Auschwitz, dan gaat het om antisemitisme en niet om
legitieme kritiek.
De tweede D staat voor dubbele standaard. Wanneer kritiek selec-
tief wordt aangewend op Israël in de VN bijvoorbeeld voor schen-
ding van mensenrechten terwijl schendingen van regimes zoals
China, Iran, Cuba, en Syrië worden genegeerd. Wanneer de Israëli-
sche Rode Davidster (Magen David Adom) als enige ambulanceor-
ganisatie ter wereld, toekenning tot het internationale Rode Kruis
wordt ontkent – dan gaat het om antisemitisme.
De derde D staat voor de-legitimatie. Wanneer de fundamentele
rechten van Israël om te bestaan worden ontkend – als enige volk
ter wereld – ook dan gaat het om antisemitisme.
jOODS Actueel 23
 BINNENLAND

Curriculim Vitae Jehudi Kinar

Ambassadeur Kinar is geboren in 1941. Gehuwd met Ruthi en va-
der van twee kinderen.
Loopbaan:
1973-1976 Verantwoordelijk voor de Afdeling Jeugdaangelegen-
heden, Departement van Internationale Samenwerking, Ministerie
van Buitenlandse Zaken.
1976-1981 Raad voor Politieke Zaken, Ambassade van Israël, Den
Haag, Nederland.
1993-1995 Consul-Generaal, Consulaat van Israël, San Francisco
en"North West Pacific", Verenigde Staten.
1995-2000 Consul-Generaal, Consulaat van Israël, Toronto en
"Western Canada", Canada.
2000-2002 Ministerie van Buitenlandse Zaken, Jeruzalem. Geatta-
cheerd als politieke raadgever van Buitenlandse Zaken bij de bur-
gemeester van Jeruzalem, Ehud Olmert.
2002 Benoemd tot Buitengewoon en Gevolmachtigd Ambassa-
deur voor België en het Groothertogdom Luxemburg.

1981-1983 Adjunct-Directeur, Departement voor Informatie, Mi- Universitaire Opleiding:

nisterie van Buitenlandse Zaken.
1983-1988 Ministerraad voor Cultuur, Pers en Informatie, Ambas-
sade van Israël, Bonn, Duitsland.
1988-1990 Directeur-Generaal van het Kabinet van de Plaatsver-
vangend Directeur-General van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken.
1990-1993 Directeur van het Departement voor Betrekkingen met
de Joodse Gemeenschappen in de Wereld.
1961-1964 B.A. van de Tolkenschool, Universiteit van Genève
1962-1965 B.A. in Politieke Wetenschappen, Universiteit van Ge-
nève
1966-1968 M.A. in Afrikaanse Studies, Afrikaans Instituut, Genève
Talen:
Hebreeuws, Nederlands, Engels, Frans, Duits, Jiddisch
nnn

j
24 OODS Actueel
 BINNENLAND

Hedendaagse Klezmer
op Internationaal Joods Muziekfestival
David Krakauer en zijn Klezmer Madness! ensemble

Al meer dan een decennium lang is het laatste weekend van novem- Zondag 25 nov. 2007 – 17u
ber de vaste stek van het Internationaal Joods Muziekfestival.  Zahava Seewald & Zohara
Zangeres Zahava Seewald en haar ensemble Zohara brengen een
Zaterdag 24 nov. 2007 – 20u30 verrassende mix van traditionele en hedendaagse Joodse muziek,
David Krakauer en Klezmer Madness! gebaseerd op Hebreeuwse poëzie. Het ensemble maakt gebruik
Het Muziekfestival verwelkomt de uitzonderlijke klarinetvirtuoos van elektro-akoestische klanken, klassieke en moderne instrumen-
David Krakauer en zijn Klezmer Madness! ensemble. Hun muziek is ten. Improvisatie speelt een belangrijke rol in hun composities. Zo-
geworteld in de traditionele klezmer, maar verkent de nieuwste muzi- hara verkent ook muziekgenres uit de Balkan, de Arabische wereld
kale grenzen. Levende legende David Krakauer slaat bruggen tussen en Spanje.
klezmer, jazz, rock, funk, hiphop en wereldmuziek. Laat u verrassen
door één van de meest vernieuwende ensembles van deze tijd!
Line-up: Alicia Svigals
David Krakauer - klarinet Alicia Svigals wordt beschouwd als één van de grootste klezmer-vi-
Sheryl Bailey - gitaar    olisten ter wereld. Ze speelde zeer lang bij de Klezmatics, één van de
Allen Watsky - slaggitaar bekendste en meest vernieuwende klezmer-ensembles. Ze is de op-
SoCalled - sampler richter van het vrouwenensemble Mikveh. Svigals verkent ook andere
Fredric Liebert - bass muziekstijlen en speelde o.m. met rockartiesten.
Michael Sarin - drums

Praktische informatie verkrijgbaar bij:

Wereldculturencentrum ZUIDERPERSHUIS • Waalse Kaai 14, 2000 Antwerpen
Tel. 03/248 01 00 – reservatie@zuiderpershuis.be • http://www.zuiderpershuis.be

Instituut voor Joodse Studies stelt voor

EMMANUEL LÉVINAS : EEN JOODS DENKER IN HET GRENSGEBIED VAN DE FILOSOFIE
Wo r k shop o. l . v. E l i S chonfeld ( T he H eb r e w U n i ve r s i ty of J e r usalem )

H
et seminarie zal zich buigen over een fundamentele
vraag, namelijk die van de verhouding tussen filosofie
en Judaïsme. Deze vraagstelling zal betrekking hebben
op de limieten en de legitimiteit van wat men vandaag
overeengekomen is om “joodse filosofie” te noemen, dat wil zeggen,
op de mogelijkheid om een denken dat van de “andere oever” komt
te vertalen in de filosofische taal.
Het denken van Emmanuel Lévinas biedt een uitstekend kader om dit
onderzoek scherp te stellen.
Als joods denker heeft hij doorheen al zijn geschriften de verhouding
tussen filosofie (van Griekse oorsprong) en openbaring (van joodse
oorsprong) bevraagd. Bij momenten komt hij er zelfs toe om zijn hele
oeuvre te beschrijven als een poging om het bijbelse spreken
te vertalen in de filosofische logos. Deze onderneming doet vragen
rijzen. De vraag naar de vertaalbaarheid zal discreet onze studie be-
geleiden: van de vers naar de logos, van het bijbelse spreken naar het
Griekse woord.
Info: Universiteit Antwerpen,
Rodestraat 14 (R.Annex), 2000 Antwerpen
Data: 14,15,20 en 22 november.
Meer informatie en tijdstippen bel 03 275 52 43

j
26 OODS Actueel
LEZERSBRIEVEN
De redactie behoudt zich het recht brieven in te korten en aan te passen om de leesbaarheid te verhogen. Anonieme brieven worden niet
gepubliceerd. Desgewenst kunt u de redactie vragen uw naam niet te publiceren. De redactie is niet persoonlijk verantwoordelijk voor de
inhoud van lezersbrieven.
Recht tot antwoord,
Gie van den Berghe
Geachte heer,
 
Het strekt u en het blad waarvan u hoofdredacteur
bent niet tot eer dat u het scheldproza van Yves
Van de Steen aan mijn adres heeft gepubliceerd.
Dit smadelijk en leugenachtig stuk, zonder enig
argument ten gronde, herinnert aan het gemene
scheldproza dat Joden maar al te vaak te beurt is gevallen en helaas nog
steeds te beurt valt. Wat jammer dus dat Joods Actueel zich hieraan be-
zondigt.
Al verdienen smadelijke aantijgingen geen andere reactie dan minachting
(en juridische maatregelen), uit respect voor uw lezers, uit respect voor ‘de’
Joodse gemeenschap wil ik toch even mogelijk maken ook de andere klok
te beluisteren. Ik hoop dat u er als hoofdredacteur dezelfde houding op
nahoudt en dat u dit recht van antwoord integraal publiceert.
De hatelijke, domme of demagogische brief van Yves VdS, heb ik weer-
legd op mijn website, zie: http://www.serendib.be/gievandenberghe/
artikels/heleleugens.htm
Op de andere, te gekke aantijgingen van Yves VdS hoeft niet ingegaan te
worden, behalve misschien wat mijn status als historicus betreft. Neen,
ik heb geen diploma van geschiedkundige, maar ik heb wel enkele ge-
renommeerde geschiedkundige prijzen ontvangen (onder meer een vijf-
jaarlijkse prijs voor geschiedenis van de Koninklijke Academie van België),
vijf historische boeken geschreven naast tal van historische artikels in
gerenommeerde wetenschappelijke, historische en culturele tijdschriften.
Desondanks ben ik, sinds het verschijnen van mijn ‘De uitbuiting van de
Holocaust’ (waarin ik eerst de holocaustontkenners weerleg en dan wijs
op de politieke exploitatie van de jodenuitroeiing door bepaalde politici),
persona non grata in Joodse middens. Alleen daar, door die uitsluiting en
door smadelijke publicaties als die van Yves VdS, is mijn reputatie, mijns
ondanks, tanende.
  Met achting,
  Gie van den Berghe
Antwoord van
Yves van de Steen
Wat een scheldproza! Ook GvdB leest Joods Ac-
tueel. Dat verdient alle lof!
Maar Gie schopt voortdurend driftig om zich
heen. Hij hoeft zich dan ook niet de pleuris te
schrikken wanneer hij een koekje van eigen deeg
krijgt. Zonder verpinken stelt hij bv. dat “de Shoa
alomtegenwoordig is en sacrosanct, de holo-
Lezers schrijven naar
redactie@joodsactueel.be
caust ontkennen is strafbaar, god ontkennen niet.” Hij vervolgt met de be-
denking: “Het museum van 30 miljoen( hij bedoelt het Holocaustmuseum
te Mechelen) is een schot in het duister…”.
Een Holocaustmuseum?
Wat heeft Vlaanderen met de jodenmoord te maken? De uit België gede-
porteerde Joden werden niet, als Belg, Vlaming, of Waal weggevoerd maar
als Jood(…)” (sic!).
Het verdacht maken van de Joden gaat, ad nauseam verder. Luister maar:
“De Holocaust is voor velen een geloofspunt, (het) is gedogmatiseerd, kriti-
sche interpretatie is taboe…”
In zijn schotschrift ‘De Uitbuiting van de Holocaust’ noteert GvdB “De uni-
citeitsclaim, zoals de Amerikaans- Joodse politicoloog Norman Finkelstein
stelt, is intellectueel terrorisme, een smakeloze variant op het thema van
het uitverkoren volk(…), hoog tijd om dit verleden te vergeten”. Bij dit gif
hoort tegengif. Meer hoeft achter mijn bedenking  niet gezocht te worden.
Dit vilain gedoe moet ophouden.  Ik houd vol en teken,
 Yves Van de Steen
Nota van de redactie: Dit debat kan nog veel verder gevoerd worden
met reacties en wederantwoorden. Daarom houdt de redactie het
hierbij en ziet deze discussie (voor wat replieken in dit magazine be-
treft) als gesloten.
 
nnn
Recht tot antwoord,
DAVID SUSSKIND
Waarde heer Hoofdredacteur,
In een niet ondertekend artikel, verschenen
op pagina 7 van Nr.9 (oktober 2007) van uw
tijdschrift onder de titel Imbroglio Compleet
Bij Brusselse CCOJB, werd ik herhaaldelijk bij
naam genoemd.
Mijn bedoeling hier is zeker niet met U te polemiseren voor wat het
feuilleton rond de verkiezingen bij het CCOJB betreft, maar enkel en
alleen bondig een aantasting van de waarheid en van mijn weer af te
weren.
In het eindparagraaf van het artikel, dat met de woorden “Het echte doel
van Susskind is onduidelijk” begint, leest men, na twee absurde en totaal
uit de lucht gegrepen hypotheses tot verklaring van de inleiding van en
rechtzaak in kort geding tegen het CCOJB door drie stichtende leden van
het CCOJB en ikzelf, volgende zin: “Of wil hij (ik, David Susskind) moge-
lijke pottenkijkers vermijden in het beheer van bepaalde fondsen zoals
het restitutiefonds in Brussel?”
jOODS Actueel 27
 BINNENLAND
1. Mijn “echte doel” is heel eenvoudig en werd in de ondertitel van het
door U aangehaald artikel van Le Soir uitstekend samengevat: “La
vérité doit être dite” (men moet de waarheid zeggen). De Raad van
beheer van het CCOJB heeft inderdaad onlangs “beslist” dat de heren
Pioro, Bloeh, De Lathouwer en Susskind geen Stichtende leden van de
vereniging(en) waren. Dit doet de historische feiten en het geheugen
geweld aan en dient officieel en formeel rechtgezet te worden.
2. De hierboven aangehaalde laatste zin van het artikel insinueert duide-
lijk, (uiteraard) zonder enig feitelijk element, dat ik maar iets zou willen
verbergen m.b.t. “het beheer van bepaalde fondsen zoals de restitutie-
fonds in Brussel”. Voor deze op niets rustende aanval tegen mijn per-
soonlijke integriteit en eerlijkheid eis ik openbare verontschuldigingen
van Joods Actueel en de hoofdredacteur, tenzij hij bewijzen heeft, en
bekend maakt van wat ik zou vrezen dat “mogelijke pottenkijkers” zou-
den ontdekken i.v.m. bovenvermeld beheer.
 David Susskind
(Een rechtzetting van de redactie hieromtrent
verscheen eerder in dit nummer.)
Herdenking Mala Zimetbaum
D oo r D r . Ren é T r au
V oo r z i tte r B ’ na i B ’ r i th A nt w e r pen ,
“ Lo g e M ala Z i metbaum ”
Op zondag 21 oktober 2007 vond de jaarlijkse “Mala Zimetbaum”  her-
denkingsplechtigheid plaats in de lokalen van de Yavne school en in
aanwezigheid van talrijke prominenten o.a. schepen M. De Coninck en
Ph. Heylen, Baron J. Klener, Voorzitter van het Israëlitisch Consistorie
van België, Mw K. Frohmann Voorzitster van het Forum van Joodse Or-
ganisaties in Vlaanderen (waaraan ook B’nai B’rith  actief deelneemt),
Ere kolonel De Groot (Koninklijk Verbond der Oorlogskruisen) Me-
vrouw Mertens (Vriendenkring Gross-Rosen), Mgr P. Van de Berghe
(bisschop van Antwerpen) en talrijke leden en sympathisanten van
B’nai B’rith Antwerpen.
De avond werd geopend met het aansteken van kaarsen door leden van
de jeugdbewegingen B’né Akivah en Hanoar Hazioni  om te tonen dat
de fakkel wel degelijk wordt doorgegeven aan de jongere generatie.
Vervolgens situeerde Dr. René Trau, voorzitter B’nai B’rith Antwerpen,
de betekenis van deze herdenking. “We brengen niet enkel een hulde
aan onze heldin Mala Zimetbaum, die, tot in Auschwitz toe de weer-
stand tegen het nazisme voerde, maar ook het verder zetten van haar
strijd tot op heden. Uiteraard het heeft meer dan 60 jaar geduurd om,
uiteindelijk, de restitutie van de gestolen joodse eigendommen te ver-
krijgen en even lang om officiële erkenning te krijgen van de Belgische
Een blik in de zaal
j
28 OODS Actueel
Mijnheer de Hoofdredacteur,
Driemaal per jaar stuur ik 100 euro naar het Joods Nationaal Fonds (KKL)
in Brussel. Ik ben geen lid van de joodse gemeenschap, maar ik doe dit
uit sympathie voor Israël. Hetgeen mij echter stoort is dat ik steeds een
dankbrief krijg in het Frans. Ik heb naar het J.N.F. hierover gebeld maar
ze verstaan daar blijkbaar geen enkel woord Nederlands. Nu vraag ik u, is
dit verantwoord? Indien er op taalkundig gebied geen verandering komt,
overweeg ik ernstig om mijn bijdragen ergens anders te sturen.
Ik vraag u beleefd deze brief in Joods Actueel af te drukken, waarvoor
mijn dank.
 Hoogachtend
 (naam en adres bekend bij de redactie)
Eerste Minister Guy Verhofstadt en van de Antwerpse Burgemeester
Patrick Janssens, dit gebaseerd op historische en wetenschappelijke
studies. Desondanks is antisemitisme spijtig genoeg in ons land nog
steeds aanwezig ,vooral in bepaalde media en bij bepaalde NGO’s 
(boycot van Joodse goederen enz…)Daarom moet B’nai B’rith Antwer-
pen  onvermoeibaar blijven vechten voor de rechten van de mens, te-
gen antisemitisme, racisme, discriminatie en geweld in”..
De avond werd opgefleurd door auteur, componist, zanger en gitarist
Paul Van Suetendael die met emotie, muzikaliteit en gevoeligheid het
publiek meesleepte met eigen composities en traditionele joodse mu-
ziekstukken.
Nadien heeft Erwin Joos, Conservator van het Van Mieghem Museum,
de enorme bijdrage van  deze Antwerpse, maar intussen ook wereld-
bekende kunstenaar geschetst. Niet alleen door de kwaliteit van zijn
schilderskunst, vergelijkbaar met ‘de Groten’ van zijn tijd, maar vooral
door de keuze van zijn onderwerpen heeft hij ook zijn plaats verwor-
ven in het collectief geheugen van bijna 1.500.000 joodse migranten.
Gewone mensen, havenarbeiders en vooral de migranten die toen
(1880-1920) met miljoenen Antwerpenaren op weg naar de nieuwe
wereld waren zijn favoriete modellen.
Vervolgens heeft Schepen Philip Heylen een buitengewoon inspire-
rende voordracht gehouden met als thema diversiteit en tolerantie.
Deze wordt in een volgend nummer van JA gepubliceerd.
Maria Mertens, dochter van een politieagent, lid van de witte brigade,
heeft iedereen diep ontroerd met het voorlezen van het gedicht “ Fol-
terkampen”, geschreven door Clementine de Groot, tante van Paul de
Groot stichter van de weerstandgroep “Rita” in Aalst, en al actief tegen
de Duitse bezetting tijdens W.O.I. Dit om ons eraan te herinneren dat er
tijdens de bezetting wel een keuze bestond: verzet of collaboratie. Ve-
len hebben de goede kant gekozen, dit mogen wij nooit vergeten. Ve-
len van ons en van onze ouders hebben er hun leven aan te danken.
Ook een ontroerend moment was de getuigenis van Moshe Fink één
van de laatste overlevenden van de concentratiekampen. Aan de hand
van zijn diep emotioneel verhaal kon iedereen op een bijna tastbare
manier de hel van deze duistere jaren aanvoelen.
De avond werd besloten door een herdenkingsgebed voor Mala Zimet-
baum, het partizanenlied en de Belgische en Israëlische volksliederen.
Men kan zeggen dat, eens te meer, deze herdenkingsplechtigheid haar
rol vervulde. Recente politieke gebeurtenissen in ons land hebben im-
mers bewezen dat bepaalde politici en hun achterban nog steeds de
lessen van het verleden niet geleerd hebben.
Daarom mogen wij nooit vergeten.
nnn
Medewerker Joods Actueel,
pleiter voor verdraagzaamheid,
gehuldigd
Frans Van den Brande moet wel bijzonder verrast zijn geweest toen hij
op 28 oktober de feestzaal Hoffy’s aan de Lange Kievitstraat betrad. Hij
werd er verwelkomd door een daverend applaus van de opgeveerde
Frans Van den Brande
aanwezigen, zowel joden
als niet-joden. Frans wist
niet dat zijn familie buiten
zijn weten in dit diner had
georganiseerd ter gelegen-
heid van zijn zeventigste
verjaardag. Dat ze daarvoor
een koosjer restaurant had-
den gekozen strekt hen tot
eer en bewijst hun gevoel
van verdraagzaamheid.
Frans Van den Brande is
al jaren medewerker van
het BIW, thans Joods Ac-
tueel. Hij zet zich ook met
volle overtuiging in voor
de joods-christelijke vriend-
schap en een beter begrip
van het jodendom.
Deken Frank Theré schetste
uitvoerig de levensloop van
Van den Brande: “Jij hebt ook mijn interesse gewekt voor het Jodendom
en voor Israël. Tijdens de reis naar Israël die we in 1998 samen hebben
gemaakt heb je ons dat prachtige land en zijn mensen getoond. Je hebt
voor ons niet alleen de Bijbel teug tot leven geroepen, maar ons ook ge-
confronteerd met het moderne Israël en zijn problemen. Daar is het me
ook pas ten volle bewust geworden dat de wortels van ons christelijk ge-
loof in het Jodendom te vinden zijn.”
Beste Frans,
Jouw onverdroten inzet voor goede Joods-Christelijke betrekkingen
maakt reeds lang een groot deel van je leven uit. Goed voorbereide rei-
zen naar Israël met grote belangstelling voor land en bevolking en met
aandacht voor de gemeenschappelijke roots. De stadswandelingen door
de joodse wijk van Antwerpen met bezoek aan de synagogen en kennis-
making met de koosjere keuken. De reizen naar Speyer en Worms op het
spoor van ‘Das Judendtum im Mittelalter’. De reizen naar de Elzas waar
ook een aantal historische synagogen werden bezocht en waar naar spo-
ren werden gezocht van een rijk joods leven waren in die zin bijzonder dat
zowel Katholieken, Protestanten als Joden deze reis hebben ondernomen
in dezelfde bus.
Frans, jij was ook de drijvende kracht achter de klassering van de syna-
goge van Heide-Kalmthout die hopelijk spoedig in oude glans zal kunnen
worden hersteld en ik heb zo het gevoel dat jij een beetje het cement bent
dat onze verschillende religies samenbrengt en houdt.
Joods Actueel sluit zich aan bij de vele gelukwensen en wensen
Frans nog vele jaren van geluk en voorspoed.
nnn
jOODS Actueel 29
 BINNENLAND

Media Onder de Loep

D oo r S AVA S O R D A

RTBF – Baken van licht

of ivoren toren?
O De multiculturele maatschappij of de
m een onderwerp goed te doorgronden is het soms wel eens
nodig om er afstand van te nemen. De New Yorkse journalist
Bruce Bawer, die enkele jaren op diverse plaatsen in Europa
woonde, houdt ons een spiegel voor in zijn uiterst leesbaar werk
‘Terwijl Europa sliep’ (While Europe slept, Amsterdam, Meulenhoff,
2006). Hij ziet heel weinig diversiteit in het medialandschap in
West- Europa, hoewel er veel over gesproken wordt en er heel wat
belastinggeld besteed wordt om dit veilig te stellen. De media zien het
niet in de eerste plaats als hun taak om de mensen in te lichten over
wat er gaande is, ze willen opvoeden niet inlichten (en er is nochtans
een groot verschil). Klopt die visie op het nieuwsaanbod van de RTBF,
de nationale zender van onze Franstalige landgenoten? En wat is de
teneur van die ‘missie’? Savasorda trok het na.
scheiding van kerk en staat?
Opvoeden in diversiteit, een nobele doelstelling. De simpelste manier
om met de verschillende culturen kennis te maken is via hun feesten en
die kunnen nog mooie beelden leveren ook, leuk meegenomen voor
televisie. Toch worden de Joodse feestdagen bij de RTBF stiefmoederlijk
behandeld - net zoals bij de VRT trouwens (zie Joods Actueel Nr. 5 en
6). Op een vraag, twee keer gesteld, aan de ombudsvrouw Françoise
De Thier, waarom het Joodse Nieuwjaar zelfs geen korte vermelding
waard was tijdens het journaal, kregen we volgend antwoord: “Onze
redacteurs moeten soms een drastische keuze maken over de inhoud.
Men kan op een objectieve wijze vaststellen dat de ramadan door zijn

j
30 OODS Actueel
duur (40 dagen) en zijn “spectaculair” karakter meer vermeld wordt
dan het Joods Nieuwjaar in alle media (in elk geval in onze landen
die niet rechtstreeks een joodse traditie hebben)”. Of de RTBF daar
nu mee bedoelt dat onze landen wel rechtstreeks een moslim traditie
hebben was niet duidelijk..Voor wat West-Europa betreft lijkt dit toch
na de overwinning van Karel Martel bij de slag van Poitiers in 732
beëindigd te zijn? Wij dachten dat Europa vooral doordrongen was
van de “judeo-christelijke” traditie?
De reactie van de ombudsvrouw werd gestaafd door artikel 20 van
het huishoudelijk reglement van 19/01/1998: “een evenwichtige
vertegenwoordiging op antenne van de verscheidene tendenzen
en opiniestromingen is het fundament van de objectiviteit. Dit
evenwicht moet niet noodzakelijk binnen elke uitzending gebeuren
maar mag wel over een bepaalde tijdspanne van verschillende
uitzendingen plaats vinden.”Dit terwijl het beheerscontract wel
ondertussen in 2006 werd aangepast waarin artikel 5, § 3 het
streefdoel van de zender omschrijft als “(het ontwikkelen van) een
objectieve, eerlijke, onafhankelijke, strenge, pluralistische, volledige,
analytische en interpellerende informatie”. Het ontgaat ons volledig
hoe het vermelden van het feit dat het begin van de ramadan dit jaar
samenviel met Rosh Hashana, wat om 7 uur ‘s morgens op de RTBF
radio aan de vroege luisteraars gemeld werd, kan geïnterpreteerd
worden als een bijdrage tot een “pluralistische, volledige, analytische
en interpellerende informatie”. Een daaropvolgende belangrijke dag
in de joodse kalender, Jom Kippoer, werd helemaal niet vermeld: het
was die dag dan ook de internationale dag van Alzheimer, vandaar.
Het viel ook samen met de (Belgische) nationale dag van de doofheid
en werd dan ook niet gehoord op de Reyerslaan...
Het thema van de diversiteit en de multiculturele samenleving
is heel zeker één van de items die de media en de overheid willen
verspreiden. Op zich is daar niets verkeerd mee. Maar we stellen wel
vast dat daardoor vooral de Islam belicht wordt. Voor het overige
wordt weinig of geen aandacht besteed aan de factor godsdienst. Zo
merken we dat een aantal partijen (meestal ter linker zijde) prominent
aanwezig zijn bij het “breken” van de vasten tijdens de ramadan, maar
het vertikken op een joodse of christelijke feestdag aanwezig te zijn of
mee te vieren. En wanneer men dan in botsing komt met een andere
mantra van onze maatschappij, het secularisme, dan geraakt men er
af en toe niet meer uit. De vinnige discussies rond het verstrekken
van “halal” maaltijden in het Antwerpse stedelijk onderwijs, de
hoofddoekkwestie, e.d. bewijzen dit.
De visie op het Midden-Oosten conflict
Ook wat het Midden-Oosten conflict betreft hield de RTBF er de
laatste twee maanden opnieuw een eigenzinnige interpretatie op
na van haar plicht tot “objectieve, eerlijke, onafhankelijke, strenge,
pluralistische, volledige, analytische en interpellerende informatie”.
Een voorbeeld ter illustratie (15/09/07): een invasie van het Israëlisch
leger in Gaza bedoeld als een vergeldingactie voor de voortdurende
raketaanvallen op Sderot en andere plaatsen. Maar geen woord bij
de RTBF over de raketten op Sderot, terwijl die zelfs in de Arabische
pers, o.a. Kuwait Times, uitgebreid aan bod kwamen. De VRT van haar
kant wees toen wel op de herhaalde raketaanvallen, onder druk van
een klacht die toen hangende was bij de VRM (de Vlaamse regulator
voor de media)?
Een ander voorbeeld: op 11 september 2007 bij dageraad werden
negenenzestig jonge Israëlische soldaten in opleiding gewond door
een Palestijnse raket, afgevuurd op een tent in de basis van Zikim
tussen Ashkelon en de Gazastrook. Resultaat: één gewonde in kritieke
toestand en twee zwaargewonden. De teletekst van de RTBF kondigde
dat voorval aan onder de titel: “Sancties voor Gaza?” Gealarmeerd
door deze tendentieuze titel (die niets te maken had met de feitelijke
inhoud van de boodschap) reageerde het Savasordateam. Na heel
wat e-mails her en der vond het team dat het bericht gebaseerd was
op een mededeling van AFP (Agence France Presse) van 11/09/2007
om 11u08. Vanzelfsprekend moeten de teletekstberichten kort zijn.
Daarom worden de berichten van de nieuwsagentschappen dan
ook ingekort. Maar natuurlijk moet de kern van de boodschap erin
behouden worden.
Het voorbeeld van de “historische” Savasorda voor ogen (de
Spaanse geleerde), begon het team te rekenen en analyseerde het
oorspronkelijke AFP bericht en wat de RTBF ervan maakte.
De tekst van AFP bevat 626 woorden. Het RTBF kortte dit in naar
82. In het AFP bericht werden 394 woorden (of 63%) besteed aan
de aanval op de Israëlische soldaten. Daarbij werd verwezen naar
de goedkeuring van Hamas voor de aanval. De RTBF herleidde de
informatie over de aanval tot één zinnetje van 23 woorden (= 28%
van het totale bericht). Daarnaast besteedde AFP 56 woorden aan de
mogelijke represailles (9%). De RTBF breidde dit uit tot 59 woorden
(=72%) over 2 paragrafen.
Schematisch voorgesteld:
woorden onderwerp woorden % van totaal
AFP bericht 626 De raketaanval zelf 394 63%
De mogelijke represailles 56 9%
Andere 176 28%
teletekst
RTBF 82 De raketaanval zelf 23 28%
De mogelijke represailles 59 72%
Toen de RTBF daar op attent werd gemaakt kregen we als enig
antwoord: “we zien niet in hoe uw berekening enige garantie zou
kunnen bieden voor het respect van de deontologie”.
Hier raken we de kern van een ander thema, dat volgens mediakenner
Bruce Bawer ook constant aanwezig is in de West-Europese pers: de
beschuldigende vinger aan het adres van de Verenigde Staten en
Israël. Deze twee landen worden dan ook steeds naar voor geschoven
als een bedreiging voor de wereldvrede. Natuurlijk is het de taak
jOODS Actueel 31
 BINNENLAND
van de pers om overheden kritisch te benaderen, om schending
van de mensenrechten en corruptie aan te klagen. Maar het is wel
verontrustend dat men niet dezelfde kritische benadering heeft
tegenover andere instanties. De terughoudendheid in de pers ten
aanzien van de aantijgingen tegen Kofi Annan, het stilzwijgen rond
de totale afwezigheid van elementaire mensenrechten in Gaza en
in andere dictaturen uit die regio spreekt boekdelen. De VN en de
Arabische wereld staan in het algemeen verspreide wereldbeeld nu
eenmaal niet aan de kant van de “booswichten”.
j
32 OODS Actueel
We zien momenteel dat de media (en de politieke verantwoordelijken)
vandaag alles in het werk stellen om (terecht) te vermijden dat het
Turks-Koerdisch conflict zich naar hier verplaatst.
Wij kunnen alleen maar vaststellen dat dit voor wat betreft het
importeren van het Israëlisch-Palestijns conflict blijkbaar geen
probleem is. Een aantal politieke partijen zoals Groen!, de sp.a, de
cdh en vooral de PS stonden steeds op de voorgrond en lieten zonder
schroom de gemoederen oplaaien door de NGO’s (ons goed bekend).
Beide nationale zenders VRT en RTBF zorgden
bereidwillig voor het verspreiden van de
boodschap. De Reyerslaan, een baken van
licht of toch een ivoren toren?
“Gewillig België”, zoals steeds?
Savasorda
Savasorda is het pseudoniem van een kleine
groep medewerkers van Joods Actueel die
de media onder de loep nemen. Savasorda (
“Hoofd van de wacht”) was een joods-spaanse
geleerde, leefde in Barcelona en was DE persoon
die voor het eerst de volledige oplossingen van
de tweede-graadsvergelijkingen naar Europa
bracht. Hij vervolledigde daardoor de werken
van de griek Diophantes en vooral van de
Oezbeek al-Chwarizmi die de negatieve wortels,
reeds bekend door de Hindoes, zelf niet ontdekt
had. n
 ISRAËL

Olmert
bij wereldleiders
De Israëlische premier Ehud Olmert rondde deze maand bezoeken af
bij enkele wereldleiders. Na een onderhoud van negentig minuten met
president Nicolas Sarkozy in Parijs, zei Olmert dat Frankrijk en Israël
een identiek standpunt hebben over de manier waarop ze het Iraans
nucleaire programma zullen benaderen. «Ik had geen standpunt over de
Iraanse kwestie kunnen horen dat meer zou kunnen overeenstemmen
met mijn verwachtingen». De Israëlische premier ontmoette ook de
Franse premier François Fillon.
In Londen ontmoette Olmert daarna de Turkse premier Erdogan. Ze
bespraken er de militaire banden tussen Ankara en Jeruzalem.Vervolgens
ging het richting Moskou. Daar overlegde Olmert met president Putin.
Hij vroeg Rusland om geen nucleaire steun te bieden aan Iran.

Prostaatkanker
Bij zijn terugkomst in Israël verklaarde de premier zelf tijdens een speciaal
hiervoor opgeroepen bijeenkomst dat bij hem de eerste tekenen van
prostaatkanker werden ontdekt. Het gaat om een microscopisch kleine
tumor. De ziekte is in zijn geval niet levensbedreigend en hij blijft dus
aan als premier.
Olmert zal zich in de komende maanden laten opereren. De nu 62-jarige
Olmert trad in maart 2006 aan als premier. Hij volgde de ernstig zieke
Israëlische premier Ariel Sharon op. Hij was toen vice-premier en minister
van handel. Net als Sharon ging hij van de Likoed naar de Kadima partij.
Olmert heeft geleerd het Israëlisch publiek correct in te lichten over zijn
gezondheid, iets wat zijn voorgangers nooit deden. Enkele dagen voor de
fatale hersenbloeding van Ariel Sharon verzekerden zijn woordvoerders
nog dat er met de man niets aan de hand was.

De bekendmaking van het nieuws heeft Olmert ook geen windeieren

gelegd. In de peilingen steeg zijn populariteit weer voor het eerst tot
hetzelfde punt als voor de Libanon-oorlog. Door die oorlog zag de
premier zijn populariteit fel zakken.

Israëli wint
Muziekwedstrijd van Genève
De Israëlische klarinettiste Shirley Brill werd zaterdag eerste
gerangschikt op het Internationale Muziekconcours van Genève,
de muziekwedstrijd die afgelopen week in deze Zwitserse stad
plaatsvond.
De vijfentwintigjarige Brill verscheen met griep op het podium
maar wist toch de jury te verbazen en deze prestigieuze
onderscheiding in de wacht te slepen. In de finale vertolkte ze het
klarinetconcerto van Mozart. Onder de 133 klarinettisten uit 35
landen waren er nog zeven andere Israëlische deelnemers.
Naast een geldprijs won Brill ook een opnamecontract met
het Geneva Orchestra, inbegrepen een opname van een solo-
uitvoering.
Brill sprak zaterdag van een spannende  wedstrijd en zei dat ze
het gevoel had dat haar laureaattitel een bijzondere muzikale
erkenning inhoudt, zowel voor vrouwen als voor Israël.

j
34 OODS Actueel
 Herdenking voor Rabin
De nationale leiders verzamelden op de
begraafplaats Mount Herzl om de 12de 
verjaardag (joodse kalender) van de
moordaanslag op de voormalige premier
Yithzak Rabin te gedenken. Scouts hielden een
herdenkingsplechtigheid
op het Rabinplein.
Op de foto brandende herdenkingskaarsen in
de buurt van het herdenkingsmonument.

Amerikaanse Surfkampioen Ariel Sharon Park

in Israël voorgesteld in Tel Aviv
De Israëlische kust mag dan niet over dezelfde grote golven beschikken
als Hawaï en Australië, maar dat weerhield achtvoudig surfkampioen
Kelly Slater er niet van om te komen surfen in Tel Aviv.  Bedoeling was
het promoten van vrede tussen Israëli’s en Palestijnen.
Slater, een Amerikaan van Syrische afkomst, bezocht Israël gedurende
drie dagen om de activiteiten van de sportgroeperingen ‘Surfing for
Peace’ en ‘One Voice’ bij te wonen. Slater kwam naar Israël op verzoek
van Dorian Paskowitz, een 86-jarig lid van Surfing for Peace en dit om
bekendheid te geven aan de inspanningen van de sportvereniging
om met sportactiviteiten de vrede tussen Israëli’s en Palestijnen te
promoten.
“Mijn vader vroeg hem of hij klaar was om niet alleen een grote surfer
maar ook nog een groot mens te zijn”, aldus zoon David Paskowitz.

De Israëlische premier Ehud OImert en president Shimon Peres

woonden de voorstelling bij van het nieuwe Ariel Sharon Park in Tel
Aviv, nu bekend als het park Ayalon.

Het park zal het voorbeeld zijn van een milieuherstel project, een
symbool van vernieuwing en verandering in de maatschappij. Het
werd namelijk aangelegd op een voormalige vuilnisbelt. Als het
eenmaal klaar is zal het meteen ook het grootste stadspark ter wereld
zijn met bomen, wandelpaden, riviertjes en een onvergelijkbaar
uitzicht.

Het park zal zijn aantrekkingskracht ontlenen aan de geplande milieu

educatiecentra en vanzelfsprekend ook door het proces waarbij een
voormalige vuilnisbelt terug tot een levende en gezonde natuurplek
werd gecreëerd. Het park moet aantonen dat milieuschade kan
worden omge-toverd tot een park van nationale trots en bovendien
het groen beleid van de Israëlische regering in de verf zetten.

jOODS Actueel 35
 ISRAËL
Palestina, een goed
georganiseerde mythe
ISRAEL, EEN ANDER GELUID… (deel II)
A
lle middelen lijken geheiligd om het Joodse volk zijn
meer dan 3000 jaar oude recht op zijn vaderland Israël te
betwisten. Naast bijna alle Moslim-landen, doen ook vele
niet Moslim-landen (vooral Europese...) aan deze macabere
dans mee.
Alle wapens worden op die manier aangewend om bij de publieke
opinie een algemene verwerping van Israël te bekomen, wat volgens
de leugenachtige promotors van deze campagne een Palestijnse staat
in Gaza-Judea-Samaria zou moeten bewerkstelligen. Maar dit slechts
als eerste zet... Want na deze eerste etappe bestaat reeds het plan om
meerdere intifada’s te organiseren in delen van Israël met een sterke
Arabische bevolkingsdichtheid, (zoals Galilea in het noorden en de
Negev in het zuiden). Zo zou, na eerst het concept van een Israëlische
staat geweigerd te hebben, op den duur alle Joodse aanwezigheid in
zijn vaderland uitgeroeid worden.
De manier
Geen enkele gelegenheid wordt overgeslagen om de Joodse
aanwezigheid in Israël als onuitstaanbaar voor te stellen: de Joodse
soldaten, jongeren die verplicht drie jaar legerdienst moeten
vervullen om verdediging en veiligheid te bewerkstelligen, worden
voorgesteld als brutale, onmenselijke en moordlustige huurlingen.
j
36 OODS Actueel
D oo r M ax S ch i c k
Joodse idealisten, die vaak een comfortabele situatie in de Diaspora
(ballingschap) hebben verlaten, om op het land van hun voorvaderen
een stukje grond te bewerken, worden bestempeld als kolonisten
die grond afpakken van de ‘oorspronkelijke bewoners’ van het land.
De Arabieren daarentegen, zijn zogezegd een onderdrukt volk en
tweederangsburgers in hun door Joden geterroriseerd land. Er wordt
natuurlijk met geen woord gerept over de zogenaamde Palestijnse
“politie”, die eigenlijk een militaire horde van maar liefst 100.000
man telt, dit in flagrante overtreding met de Oslo-akkoorden, die
deze ‘bende’ tot 9.000 leden had gelimiteerd. Noch minder wordt er
gewag gemaakt van de dagelijkse “transporten” van wapens via de
luchthaven van Gaza of speciaal gegraven tunnels van Egypte naar
Gaza.
Maar dit alles stelt weinig voor naast de kern van de oorlog die
tegen Israël gevoerd wordt over het Joodse recht op zijn land: ten
eerste wordt beweerd als zouden de hedendaagse joden geen
afstammelingen zijn van de oorspronkelijke joodse bevolking van
Israël en ten tweede het uit de grond stampen van een Palestijnse
geschiedenis, waarmee de Arabieren ineens de rechtmatige
afstammelingen zouden zijn van de oorspronkelijke bewoners van
Kanaän (het bijbelse Israël), die zich na de Mohamedaanse invallen tot
de Islam bekeerd zouden hebben. Veel Europese boeken beschrijven
deze leugens uitvoerig. Elke waardige historicus weet nochtans dat
de bewoners van Kanaän afstammelingen zijn van Cham (Kanaän was
zijn vierde zoon), en dus zwart en niet semitisch zoals de Arabieren
waren...veel beeldhouwwerken getuigen trouwens van het negroïde
en Abyssinische type van deze bevolkingsgroep. Dit geldt trouwens
voor alle ‘zeven volkeren’ die ten westen van de Jordaan leefden.
Aangaande de bewoners in het kustgebied (Pheniciërs en Filistijnen
– niet te verwarren met Palestijnen – er is geen enkel verband
tussen beiden !) deze lijken helemaal geen actuele afstammelingen
te hebben. De Filistijnen waren reeds voor de tijd van de Romeinse
invallen verdwenen, (hetgeen de Romeinen niet weerhouden heeft
om het land Palestina te noemen, dit om het Joodse moraal nog
verder te ondermijnen na jaren van onmenselijke onderdrukking).
Een klassiek scenario
Het ergste facet van de in het begin genoemde ‘vervalsingonderne-
ming’ is echter de poging om elk spoor van Joodse aanwezigheid op
de Tempelberg te vernietigen (zie mijn vorig artikel in Joods Actueel
Nr 8, Historisch negationisme op de Tempelberg). Medeplichtig aan
dit negationisme is Frankrijk, dat sinds meer dan 10 jaar Palestijnse
‘archeologen’ (lees vandalen...) opleidt onder leiding van een
Dominicaan van de “Ecole Française de Jérusalem”. Eigenlijk hadden
deze “archeologen” beter les genomen bij bedrijven gespecialiseerd
in afbraak en betonneringen, daar hun werk er vooral uit bestaat
overblijfselen van de eerste en tweede Tempel dicht te metselen.
Nieuw plan voor Brug Tempelberg
H
et stadsbestuur van Jeruzalem heeft een nieuw plan voor
de aanleg van een smalle brug naar de Morenpoort, die
toegang geeft tot de Tempelberg, goedgekeurd. Het
ministerie van Binnenlandse Zaken in Israël moet nog
instemmen met het plan.
Dat meldt het Reformatorisch Dagblad onder aanhaling van The
Jerusalem Post. Het voorstel, dat uitgaat van de aanleg van een
95 meter lange brug vanaf het plein bij de Klaagmuur naar de
hoger gelegen Morenpoort, komt enkele maanden nadat er in
Jeruzalem opschudding was ontstaan over werkzaamheden voor
een nieuwe loopbrug naar de poort. De Israëlische autoriteiten
hadden het plan om een nieuwe, brede toegang naar het
Tempelplein aan te leggen omdat de oude toegang door een
aardbeving schade had opgelopen en op instorten stond. De
nieuwe opgang moest een tijdelijke toegangsbrug vervangen.
Omdat het gebied rond de Tempelberg van grote archeologische
waarde is, beschuldigden moslims de Israëlische regering ervan
schade te willen toebrengen aan het gebied en aan de op de
Tempelberg gelegen islamitische heiligdommen, waaronder de
Al-Aqsa moskee. Het kwam zelfs tot relletjes bij de bouwplaats. De
regering besloot webcams te plaatsen zodat iedereen kon zien dat de
werkzaamheden niet bedoeld waren om schade toe te brengen aan
archeologische opgravingen of aan de islamitische heiligdommen
op de Tempelberg. Uiteindelijk besloot het stadsbestuur,
onder grote druk, toch om de werkzaamheden stil te leggen.
Het nieuwe plan voorziet in een veel kleinere brug dan oorspronkelijk
was gepland. De hoogte van de brug zal variëren van 60 tot 100
Terzelfder tijd worden anonieme stukken voorgesteld als hun
historisch erfgoed. Op die manier wordt een volk gecreëerd, dat voor
1967 nooit bestaan heeft, en dat door brutale en gemene kolonisten
van zijn vaderland geweerd wordt. Voor de Fransen is dit een
deculpabilisatie van de ex-kolonisten in Algerije door het kunstmatig
opzetten van een psychodrama, waar de nieuwe acteurs de rol van de
oude overnemen. En ditmaal staat Frankrijk aan de goede kant... Maar
Frankrijk zit weer eens fout, want de Joden zijn geen kolonisten. Ze
zijn de rechtmatige eigenaars van dit land, dat aan hun voorvaderen
heeft toebehoord, en waar ze naar terugkomen na 2000 jaar
ballingschap en onderdrukking. De antieke graven in Israël bevatten
de resten van joden en de Hebreeuwse teksten op de grafzerken (en
niet in het Arabisch!) zijn hier het beste bewijs van. Frankrijk heeft
sinds tientallen jaren altijd de kant van de Arabieren gekozen, pétrole
oblige! Zo heeft France 2, één van de twee Franse staatszenders, een
nieuwe mythe geschapen. Die van het Palestijns jongetje Mohamed
Jamal Al-Dura, dat zogezegd door Israëlische soldaten doorzeefd werd
naast zijn vader, terwijl ze achter een stenen blok dekking zochten.
Een filmfragment gedraaid door een Palestijnse cameraman van
Antenne 2, en met behulp van de Franse journalist Charles Enderlin
tot leven gebracht. Dit evenement is ongeveer 1000 keer de aardbol
rondgegaan, en was het startsignaal van de tweede Intifada, die aan
duizenden het leven heeft gekost. Een meesterwerk van mediatieke
manipulatie, die het Arabisch en Europees antisemitisme tot een
niveau gebracht heeft, erger dan in de dertiger jaren... n
centimeter. Opgravingen in het gebied zullen door de aanleg ervan
geen schade oplopen. Als de nieuwe opgang klaar is, kan een
tijdelijke toegang, die gedeeltelijk gebouwd is op het zogenaamde
vrouwengedeelte bij de Klaagmuur, worden afgebroken.
De Tempelberg in de Oude Stad van Jeruzalem werd in 1967 tijdens
de Zesdaagse Oorlog door Israël veroverd op Jordanië. Op de
heuvel hebben de Eerste en de Tweede Joodse tempel gestaan. De
Tempelberg is daarmee voor Joden de meest heilige plaats ter wereld.
Het enige overblijfsel van de Tweede Tempel is de zogenaamde
Klaagmuur, officieel de Westelijke Muur. Na de verovering in 1967
kregen Joden voor het eerst in bijna 2000 jaar weer zeggenschap
over deze plaats. Het beheer over de Tempelberg zelf, met daarop
de Rotskoepel en de Al-Aqsa moskee, werd door Israël enkele dagen
na de verovering op Jordanië overgedragen aan moslimleiders.
Israël is wel verantwoordelijk voor de veiligheid op de Tempelberg.
De moslims beheren in principe alle toegangen tot het Tempelplein,
behalve de Morenpoort. Bij ongeregeldheden stuurt Israël via deze poort
de politie of het leger deTempelberg op om de orde te herstellen.Vandaar
dat een goede toegang tot deze poort voor Israël van groot belang is.
In Israël is het verplicht om op historisch belangrijke plaatsen eerst
archeologisch onderzoek te verrichten voordat er gebouwd mag
worden. Veel moslims trachten te ontkennen dat op de heuvel aan
de oostkant van Jeruzalem ooit een Joods heiligdom heeft gestaan
en proberen daar zoveel mogelijke bewijzen van te vernietigen.
 (Bron: Reformatorisch Dagblad)
jOODS Actueel 37
 CULTUUR
STERVEN EN ROUWEN IN HET JODENDOM
D oo r : Rabb i jn m r . d r s . R . E ve r s
Wat is de betekenis van het Joodse rouwritueel? We leven in een tijd, waarin
veel riten en symbolen werden afgeschaft. Het mag ons niet verwonderen,
dat de prijs voor het afschaffen van rituelen een cultuur oplevert met allerlei
kinderlijke manieren om de dood te ontkennen, opgejaagd door onopgeloste
schuld, opge­kropte woede en halfafgemaakte relaties. Daarom is het goed
– hoe triest het ook klinkt – ons eens te verdiepen in de achtergronden van
de Joodse manier van rouwverwerking.
Levensvragen
Het Jodendom geeft geen antwoorden in concrete zin op vragen als `Waarom
juist nu?’ en `Waarom juist hij?’ De Talmoed zegt hierover: ‘Leven, kinderen
en financiën hangen niet van goede daden af, maar van geluk. Rabba en
Rav Chisda waren beiden vrome geleerden. Wanneer de één om regen bad,
dan kwam er regen en wanneer de ander om regen bad, dan kwam die ook.
Toch leefde Rav Chisda tweeënnegentig jaar, terwijl Rabba slechts veertig
jaar leefde. Bij Rav Chisda werden zestig brui­loften gevierd, terwijl bij Rabba
zestig begrafenissen plaatsvon­den. Bij Rav Chisda waren de honden zo
verwend, dat ze zelfs fijn brood niet lustten terwijl ze bij Rabba zelfs voor de
mensen niet genoeg gerstebrood hadden’. Het Jodendom geeft echter wél
antwoord op de vraag hoe men moet omgaan met de dood. Hierbij kent het
Jodendom een aantal riten en gebruiken.
Gefaseerd
Formeel bestaan er vijf rouwfasen: 1) aninoet: van het moment van sterven
tot de begrafenis, 2) aweloet: van het moment van de begrafenis tot zeven
dagen na de begrafenis, 3) niwoel: vanaf de achtste dag na de begrafenis
tot en met de dertigste dag na de begrafenis. Bij de dood van één van de
ouders geldt een afwijkende termijn: totdat het verwaarloosde uiterlijk
afstotend wordt, of anders drie maanden. 4) treurjaar: tot één jaar na het
stervensmoment. 5) jaartijd: dag van bezinning, elk jaar op de sterfdag. Op
bijzondere dagen worden de overledenen vermeld in een speciaal Jizkor-
gebed in de Synagoge.
Versterkingsmaaltijd (se’oedat hawra’a)
Na de terugkeer van de begraafplaats wacht de rouwenden een
`versterkingsmaaltijd’, die verzorgd wordt door de gemeenschap. Deze kan
geserveerd worden op de begraafplaats of thuis aan het begin van de sjiwwe,
de rouwweek. Het is een symbool van solidariteit van de gemeenschap:
anderen staan klaar om te helpen. Ook brengt deze maaltijd het thema van
het leven weer onder de aandacht. Eten dwingt te erkennen dat het leven
doorgaat, ook al meent de rouwende dat zijn leven ten einde is met het
verlies van de geliefde. Het is dus zowel een resocialiserende ervaring als een
`aflerende ervaring’. Ook voor de omstanders heeft het een functie: het geeft
hen het gevoel iets te kunnen doen voor de getroffen familie. Treuren is meer
dan alleen een individuele aangelegenheid. Broodnodige ondersteuning
vormt een band. Er bestaat een grotere kans op wederzijdse ondersteuning
als de ondersteuners later zelf hulp nodig hebben.
De tweede rouwfase: aveloet
Na de begrafenis begint het eigenlijke verwerkingsproces van de rouw.
Rabbiner Hirsch (19e eeuw, Duitsland) zegt, dat men nu `alleen nog maar’
de gevol­gen van het geleden verlies voelt: `Het verdriet is in deze fase
minder lichamelijk van aard. De overledene is niet meer aan­wezig. De pijn
is meer emotioneel van aard en kan nu psycholo­gisch verwerkt worden’. Dit
komt ook tot uitdrukking in het stamwoord `aweel’ van deze tweede fase,
dat `maar’ betekent. Het is geestelijke overpeinzing: men accepteert het
overlijden als een besluit van G’d, maar toch…
Een andere reden voor het feit, dat deze maaltijd door anderen verzorgd
wordt en niet van de getroffen familie mag zijn, is, dat men zich in een
toestand van depersonalisatie – ontmenselijking - bevindt, waarin men
geen relatie tot zichzelf heeft, zodat men zichzelf verwaarloost. Ook het
menu moet eraan herinneren, dat de rouwende een non-persoon is. Men
geeft linzen of eieren: ‘net zoals de linzen rollen, zo ook rolt de rouw van de
ene persoon naar de ander; en net zoals de linzen geen mond hebben (dwz.
zonder gekliefde opening) zo ook is de treurende sprakeloos’.
j
38 OODS Actueel
Standaardisatie van riten
In de rouwfase na de begrafenis gelden bijzonder veel gedragsvoorschriften.
De rouwvoorschriften zijn religieuze geboden. Maar omdat `de wegen van
de Tora prettig zijn en al haar paden vredig’ mogen wij er zeker van zijn,
dat alle ge- en verboden ook positieve psychologische en sociologische
neveneffecten hebben. `De Tora is een levensboom voor hen, die eraan
vasthouden en gelukkig zijn zij, die erop steunen’. Deze standaardisatie
biedt treurenden een leidraad. De poging om de persoonlijke ge­voelens en
bekende rituele elementen, die nachtwaken, rouwdien­sten en begrafenissen
omgeven, te verbinden, is onderdeel van het genezingsproces voor
rouwenden gedurende acuut verdriet.
Rituelen zijn primaire katalysatoren van rouw, omdat ze expressie van
gevoelens toestaan, hetgeen als bijzonder belangrijk gezien wordt voor
het voltooien van de rouw. Daardoor is het mogelijk, dat rituelen ook een
limiet stellen aan het treuren. De rouwende krijgt steeds meer persoonlijke,
sociale en religieuze verplichtingen opgelegd, totdat, tegen het eind van het
rouwjaar, hij weer volledig geïntegreerd zal zijn in de gemeenschap en zijn
verlies geaccepteerd heeft.
De factor tijd
Het belang van deze periode van aweloet kan niet genoeg benadrukt
worden. De zeven dagen van aweloet (meestal sjiwwe genoemd, het
Hebreeuwse equivalent van zeven), zijn volledig gewijd aan het rouwen; in
feite is geen enkele andere bezigheid toegestaan. Alle activiteiten moeten
gestaakt worden. Op die manier zal men in staat zijn elke minuut ten volle
te benutten. Daarom lukt het om het rouwproces in één jaar af te ronden,
hoewel bevindingen in seculiere kring een veel langere tijd aangeven.
Jaartijdlicht
Gedurende de sjiwwe wordt een jaartijdlicht ontstoken, dat de ziel van de
overledene symboliseert. Mystici wijzen erop, dat de ziel van de overledene,
die gedurende de sjiwwe nog contact heeft met de aarde, genot heeft van
dit ziele-licht. In feite moet de jaartijdlamp worden aangestoken op de
plaats van het overlijden. Vond het overlijden in het ziekenhuis plaats, dan
steekt men het jaartijdlicht aan in het woonhuis van de overledene. Is ook
dat onmogelijk dan wordt het jaartijdlicht ontstoken in het huis waar sjiwwe
gezeten wordt. Bij voorkeur brandt het jaartijdlicht op olijfolie. Een kaars is
ook geoorloofd. Dit jaartijdlicht moet de hele sjiwwe, ook op Sjabbat, blijven
branden (op Sjabbat mag men het echter niet aansteken).
Ruimte voor gevoelsuiting
Vrijgesteld van de beslommeringen van het dagelijks leven, bevindt de
rouwende zich in een niemandsland tussen twee levensfasen in: de relatie
met de dode en die met de levenden. De hala­cha (joodse wet) eist van de
rouwenden dingen te doen, waar onder normale omstandigheden geen tijd
of aandacht voor bestaat. De rouwvoorschriften en de gemeenschappelijke
zorg loodsen de treurenden door dit niemandsland heen. In iedere interactie
tussen de nabe­staanden en het bezoek wordt het verhaal opnieuw
geformuleerd, telkens met nieuwe nuances. De halacha verwacht na verloop
van tijd steeds actiever (religieus) gedrag in de richting van een nieuwe
identiteit, namelijk die zonder de betreurde. De voorschriften bevatten
allerlei onuitge­sproken implicaties, die verandering in gevoel en emotie
teweegbrengen. Door gesprekken met vrienden en kennissen reageren de
rouwenden steeds weer op de oorspronkelijke, traumatische gebeurtenis.
Herinneringen, verhalen en foto’s roepen telkens weer emotionele reacties
op, die hierdoor langzaamaan verwerkt worden. Deze interacties tussen
de overledene, de nabestaanden en de omgeving van familie, vrienden en
kennissen vormen de bedding van de verwerking.
Halachische setting
Al deze factoren vinden wij terug in de rouwsetting, die de halacha creëert:
de rouwende is zeven dagen vrijgesteld van de dagelijkse beslommeringen;
hij mag zelfs niets anders doen dan treuren. Vrienden en kennissen nemen
de dagelijkse taken over. Hij wordt omringd door de gemeenschap, die zich
in zijn aanwezig­heid dient te onderwerpen aan zijn gemoedstoestand. Hij
bepaalt de sfeer. De bezoekers komen binnen, gaan zitten en wachten tot
de rouwende hen aanspreekt. De gemeenschap krijgt een soort invoelende
therapeutenrol toegewezen. Opmerkingen van het bezoek die een ondertoon
van een standje hebben, zijn uit den boze. Door de aanwezigheid van het
bezoek, dat alleen maar komt om te helpen in de rouwverwerking, wordt
de rouwende aangemoe­digd tot een zo groot mogelijk mate van catharsis
(emotionele ontlading). In praktijk betekent dit, dat de familie steeds weer
vertelt over de overledene. De omstanders horen dit aan en vertellen ook
hun ervaringen met de dode. Uit een onderzoek bleek, dat de conversaties
met vrienden en familie het verdriet inderdaad hielpen verlichten. Zo krijgt
de familie zelf tevens een vollediger beeld van hun dode; het feit dat de
overledene ook voor anderen veel betekend heeft, is een grote steun in het
rouwen. De gemeenschap is verder een helpende factor, voor zover ze de
familie over de vaak voorkomende schuldgevoelens heen helpt. Door deze
steun is van schuldgevoel nauwelijks sprake.
Aspiraties stopgezet
Werk is verboden omdat werk het leven ondersteunt en een manifestatie is
van de persoon en zijn relatie met anderen. Men mag de Tora niet bestuderen,
daar dit de `Leer van het Leven’ genoemd wordt, dat de mens verbindt met G’d
en een uiting is van de hoogste menselijke aspiratie, perfectie en heiligheid.
Een rouwende zit op de grond als een teken van zijn depressie en vernauwde
persoonlijkheid. Het bed wordt omgekeerd, dat wil zeggen de rouwende
slaapt niet op de normale manier; volgens verschillende bronnen stond de
zonde van Adam, waardoor de dood in de wereld is gekomen, in verband
met de seksuele daad. Een verdere depersonalisatie vindt plaats. Het hoofd
en gezicht worden gedeeltelijk bedekt: in feite zegt de treurende hiermee
‘Ik ben een vreemde in het land der levenden’. Men mag geen vredesoffers
brengen; Rabbi Sjimon zegt: `Het vredesoffer mag alleen gebracht worden,
als de mens volledig is, niet als men rouwt’.
Identificatie
In feite eisen de voorschriften, dat de rouwenden zich gedragen alsof zij
zelf ook - een beetje - dood zijn. Hun huidige manier van leven geeft hun
onvolledigheid weer. Hun relatie met de medemens is geschokt, zij kunnen en
mogen niet met anderen meeleven, zelfs niet in de treur van iemand anders.
Zij mogen niet groeten met het woord Sjalom - vrede en volledigheid, want
Sjalom is een symbool van gemeenschappelijkheid en broederschap. Het is
ook één van de namen van het Opperwezen, die zij niet mogen vermelden,
want ook hun relatie met G’d is ge­schokt. Kort samengevat is de dood van
een beminde één van die aspecten van het leven, die de mens gelijk stelt
aan het dier.
Verschil tussen aninoet en aweloet
Voor de begrafenis heet de rouw aninoet. Na de lewaje (begrafenis) heet het
rouwen aweloet. Rav Soloveitchik beschrijft het verschil tussen de eerste
en tweede fase als volgt: in de eerste fase, aninoet, toont de halacha veel
tolerantie met de treurige stemming en staat toe, dat men meegaat met
het gevoel van duistere wanhoop. Deze fase wordt gekenmerkt door een
haast fysieke pijn, in die zin, dat het allemaal nog te reëel is om door de geest
beheerst te worden. De tweede fase, aweloet, is geestelijker van aard en kan
door de psyche beheerst worden. De halacha gaat er vanuit, dat de mens
zijn emoties kan vormen en veranderen in een relatief korte tijd. Hij hoeft
niet te wachten tot de ene bui over is en een andere zich langzaam aandient.
De emotionele structuur van de sjiwwe staat tegenstrijdige gevoelens toe.
De rouwenden wacht nu een heroïsche taak: zij moeten de brokstukken
van hun geschokte persoonlijkheid bijeenrapen en de verloren glorie,
waardigheid en uniciteit proberen terug te vinden. De mens mag zich niet
laten verwarren door de duisternis van de dood. De sjiwwe biedt de mens de
gelegenheid grootheid te tonen door het opbouwen van een inniger relatie
tot G’d en een diepere band met de medemens.
Rabbijn Evers studeerde fiscaal recht en klinische psychologie in Amsterdam. In
1989 ontving hij rabbinale bevoegdheid van tien verschillende vooraanstaande
autoriteiten, waaronder rabbijn Moshe Halberstam van de Edah HaChareidis.
Hij is thans rabbijn van de Joodse gemeente van Rotterdam, en ook actief bij
de joodse gemeenten van Amstedam en het NIK (de overkoepelende organisatie
van Joodse Gemeenten in Nederland).
jOODS Actueel 39
 CULTUUR
Persspiegel De Morgen
schokkend boek
over het antisemitisme
In Angst onderzoekt de Amerikaanse historicus Jan T. Gross waar-
om de Joden in Polen net na de Tweede Wereldoorlog nog verder
werden vervolgd. Hoe kon dit na Auschwitz gebeuren?
DOOR JOSEPH PEARCE
Op 1 juli 1946 liftte een achtjarig jongetje uit het
Poolse Kielce naar een dorp in de buurt om er
vriendjes op te zoeken. Toen hij die avond niet
thuiskwam, gaven zijn ouders hem als vermist
op bij de politie. Twee dagen later was de jon-
gen weer thuis. De vader begaf zich de volgende
ochtend opnieuw naar het politiebureau waar
hij de dienstdoende agent meedeelde dat zijn
zoon door Joden was ontvoerd en in een kelder
opgesloten, maar gelukkig had kunnen ontsnap-
pen. Prompt werd een aantal politiemensen naar
het huis gestuurd. Tegen voorbijgangers werd
gezegd dat ze op weg waren om Joden te ar-
resteren en “andere Poolse kinderen die in het
gebouw werden vastgehouden te bevrijden”.
Een menigte verzamelde zich op het plein voor het huis. Het was het be-
gin van de grootste naoor-logse pogrom in Polen. Aan het eind van die
vierde juli waren in.de stad meer dan veertig Joden afgeslacht. Uit ramen
gegooid, doodgeschoten, met ijzeren staven bewerkt, uit treinen gehaald
en doodgeknuppeld. De vervoerscoördinatorvan een station liet zelfs een
trein langer staan zodat de moordenaars tijd genoeg hadden om in ieder
rijtuig jacht op Joden te maken. Iedereen deed mee aan de slachtpartij,
politiemensen, militairen, arbeiders van een metaalgieterij, padvinders,
buren. Daders en omstanders waren vrolijk gestemd. Gerechtigheid was
geschied. Ze hadden zich ontdaan van zowel communistenvrienden als
vampiers, want het was bekend dat Joden christenkinderen ritueel dood-
den en hun bloed gebruikten om er matzes mee te maken. Kielce was de
culminatie van een golf van anti-Joods geweld die tussen 1944 en 1946
aan vijftienhonderd Joden het leven kostte, vooral overlevenden van de
Shoah.
Moreel verbijsterend
Hoe kon dit na Auschwitz gebeuren? Waarom vond dit plaats in een land
dat op een onvoorstelbaar grote schaal onder de Duitse bezetter had ge-
leden? Jan T. Gross onderzoekt oorzaken en gevolgen met uiterste nauw-
keurigheid. Het is de Amerikaanse historicus niet om sensatie te doen, ook
al “wil (hij) dat de lezer bij het omslaan van de bladzijden zich af en toe
onbehaaglijk voelt”. Evenmin wil hij een catalogus van verwijten opstel-
len. Nee, Gross wil alleen de waarheid achterhalen en lering trekken. Hij
delft procesverslagen op, trekt getuigenverklaringen na en zoekt in partij-
documenten en kerkelijke archieven naar sporen van de gebeurtenissen.
Waarom geloofde zogoed als iedereen in de mythe van de rituele moor-
den en de mythe van de Jood als communist? Wat is de verklaring voor
het morele failliet van Polen na de oorlog? En waarom denkt vandaag nog
veertig procent van de Polen dat de Joden in hun Judenreine land nog al-
tijd aan de touwtjes trekken? Angst is een belangwekkend boek. Het laat
niet zozeer zien hoe een etnische zuivering wordt voltrokken, maar vooral
hoe de politieke macht en de religieuze autoriteiten - van priester tot
j
40 OODS Actueel
primaat van Polen
- hun eigenbelang
laten primeren bo-
ven hun opdracht
als hoeders van
menselijkheid en
gerechtigheid. Het is deze triomf van schijnheiligheid, opportunisme en
regelrechte leugenachtigheid die de lezer om de haverklap naar adem zal
doen snakken.
Gross waarschuwt ervoor om de schuld voor het moorddadige antisemi-
tisme in de schoenen van alle Polen te schuiven. Hij erkent het oorlogslij-
den van de Poolse natie, gaat in op het (eenzame) protest van de bisschop
van Czestochowa tegen het anti-Joodse geweld en laat zich lovend uit
over de Poolse intelligentsia, die zo was geschokt dat ze Kielce “onver-
klaarbaar en moreel verbijsterend” noemde. Bovendien, aldus Gross, is
het bij de Polen nooit opgekomen om hun Joden uit te roeien, op dat
vlak bestond er een hemelsbreed verschil met het antisemitisme van de
nazi’s. Desondanks waren de Polen na de oorlog opgetogen dat het Jood-
se probleem uit de weg was geruimd. Zo merkte op een congres van de
Boerenpartij op 19 augustus 1945 een spreker op dat “Hitler bedankt zou
móeten worden voor het vernietigen van de Joden”. Er volgde applaus en
een tumultueuze ovatie.
“Hoewel de verontwaardiging van Gross
als een rode draad door zijn boek loopt,
slaagt hij erin om zich niet door zijn
emoties op sleeptouw te laten nemen”
Aanvankelijk dacht Gross dat het naoorlogse antisemitisme het vooroor-
logse voortzette. Uit zijn onderzoek blijkt echter dat die redenering niet
klopt. De Jood als rituele moordenaar en de Jood als communistische pa-
rasiet waren niet meer dan een excuus om het eigen misdadige gedrag
te verdoezelen. “Joden waren met andere woordden zo beangstigend en
gevaarlijk, niet om wat ze de Polen hadden aangedaan of wat ze hen kon-
den aandoen, maar om wat Polen de Joden hadden aangedaan.” Joden
maakten geen matzes met christelijk kinderbloed, ook al geloofde zelfs
kardinaal Stefan Wyszynski (later gekozen tot primaat van het millenni-
um) in die kwakkel. En Joden waren veel meer geneigd om voor het com-
munisme op de loop te gaan dan het te omarmen. Van het kwart miljoen
Joden dat de kampen en het onderduiken had overleefd, was de helft al
tegen 1947 geëmigreerd, vooral uit angst voor het grootschalige geweld.
Over lijken
Wat hadden de Polen de Joden dan tijdens de oorlog aangedaan? Ten
eerste hadden miljoenen Polen geprofiteerd van de vernietiging van de
Joden. Ze betrokken hun huizen en appartementen, confisqueerden hun
bezittingen en eisten geld en kostbaarheden in ruil voor protectie. Ten
tweede hadden Polen op eigen initiatief vijftienduizend Joden vermoord,
vooral in dorpen in het noord-oosten van het land. Ten derde hadden ze,
meer dan in welk ander Europees land, de Endlösung van nabij gezien
en meegemaakt. Toen er Joden na de oorlog terugkeerden, waren ze
unerwünscht. Ze herinnerden de plaatselijke be-
volking eraan dat ze bloed aan haar handen had,
dat ze had gestolen en geplunderd of dat ze geen
vinger had uitgestoken om hen te redden. Gross
stipt terecht aan dat Polen die Joden tijdens de
oorlog hadden verstopt, banger waren voor hun
buren dan voor de Duitsers. Ook na de oorlog
durfden ze hun hulp aan Joden niet bekend te
maken. Hun buren zouden weleens wraak op hen
kunnen nemen omdat ze niet zoals iedereen uit
de Joden munt hadden geslagen.
The New York Times Book Review noemt Angst
een “verdrietig, schokkend en woedend makend
boek”. Dat is geen overdrijving. De hemeltergen-
de onrechtvaardigheid druipt van iedere bladzij-
de. Natuurlijk mag het niemand verbazen dat een
politieke partij over lijken gaat om haar doel te
bereiken. En aangezien de Poolse communisten
de steun van de bevolking niet wilden verspelen
door openlijk hun antisemitisme aan te vallen,
lag het voor de hand dat ze als vermoord zwe-
gen toen de ware omvang van het anti-Joodse
geweld duidelijk was geworden. Maar waarom
had de katholieke kerk geen scrupules? “Ik vrees
dat de Poolse geestelijkheid door en door antise-
mitisch is”, telegrafeerde de Britse ambassadeur
KOKEN
Lekker KoOSJer
D oo r v i v i S alamon
Feestelijke Kaastaart
met Witte Chocolade
Ingrediënten:
Voor de bodem:
200 g boterkoekjes van de beste kwaliteit    225 g witte chocolade
30 g gemalen amandelen
2 eetlepels suiker
1/8 theelepel amandelaroma                   frambozenconfituur
8 eetlepels gesmolten boter
Voor de vulling:
170 g gesmolten witte chocolade
(au bain marie of ca. 2 minuten op 600 Watt in de
microgolf)
900 g roomkaas (cream cheese, bvb phila-delphia
of kosjere variant ervan)
5 eieren
160 g suiker
3 eetlepels bloem
1 theelepel vanillearoma
in Polen, Victor Cavendish-Bentinck, naar Lon-
den. Ook paus Pius XII reageerde niet. Jacques
Maritain, toenertijd Frans ambassadeur bij de
Heilige Stoel, had de paus tijdens een audiëntie
nochtans om een afkeuring van de moorden in
Kielce gevraagd. Maritain schreef erover in zijn
dagboek. “Bezoek aan Montini (monseigneur
Montini - de latere paus Paulus VI was een oude
vriend). Ik spreek met (de paus) over Joden en
antisemitisme. De Heilige Vader heeft hen zelfs
nooit genoemd. Het katholieke geweten is ver-
giftigd, er moet iets gedaan worden. Artikel in de
Osservatore Romano van gisteren over het ‘voor-
wendsel Kielce’ waarin de pogrom van Kielce als
niet-racistisch wordt bestempeld!!”
Hoewel de verontwaardiging van Cross als een
rode draad door zijn boek loopt, slaagt hij erin
om zich niet door zijn emoties op sleeptouw te
laten nemen.
Angst is niet zozeer een verontrustend document
omdat het (alweer) aantoont hoe primitief een
mens kan zijn, maar omdat het op een messcher-
pe manier het mechanisme van zelfbedrog en
zelfvergoelijking blootlegt. Een bikkelhard maar
onmisbaar boek. n
Voor het glazuur: de eieren aan toe
7 eetlepels slagroom Roer er de overige ingrediënten voor de vulling
grondig door, de gesmolten chocolade op het
  laatst.                               
Voor de versiering (desgewenst): Schep het beslag op de taartbodem in de vorm
en bak de kaastaart ca. 50 minuten in het midden
75 g geroosterde, geschaafde amandelen van de oven op 170°.
Bereiding: Laat de taart ‘s nachts afkoelen in de koelkast of
Vet een springvorm van 24 cm goed in en bekleed vries hem in alvorens te glazuren.
de bodem met bakpapier.  
Hak de koekjes fijn met de mesinzet van de Smelt voor het glazuur de witte chocolade en
keukenmachine. slagroom samen in de microgolf of au bain
Meng er de amandelen, suiker, amandelaroma en marie, meng goed en spatel onmiddellijk over de
gesmolten boter door.    bovenkant van de afgekoelde taart.
Verdeel dit mengsel over de bodem van de  
springvorm en druk met een lepel goed aan. Voor feestelijke gelegenheden bestrijk de rand
Bak dit 10 minuten op 170°. van de taart nog met frambozenconfituur en druk
Klop ondertussen de roomkaas en suiker met de tenslotte de geschaafde amandelen tegen de
mixer licht en schuimig en voeg er een voor een rand aan. 
jOODS Actueel 41