Nhoùm 4:

Gòp Luïc Muùi

Phuùn Cuùn lìn
Buøi Vaên Möôøi
Daïng 1: TÍNH TOAÙN VEÀ NGUYEÂN TÖÛ
●Phöông phaùp: nghi nhôù coâng thöùc
- Khoái löôïng tuyeät ñoái cuûa nguyeân töû: mnguyeân töû =M .u vôùi M laø
khoâùi löôïng töông ñoái cuûa nguyeân töû so vôùi u
- Khoái löôïng caùc haït trong nguyeân töû: u= 1,6605. 10-27 kg
me= 9,1 .10-31 kg = 0,0055u
mp= mn =1,66.10-27kg =u
- Tính khoái löôïng rieâng: D=m/V vôùi V=4/3 r3
●Ñieåm hoïc sinh hay maéc phaûi:
-Khoâng nhôù coâng thöùc
-Khoâng bieát lien heä giöõa caùc coâng thöùc vôùi nhau
-Chuyeån ñoåi nhaàm ñôn vò
●Baøi taäp maãu:
Ví duï 1: cho bieát 1u = 1,6605. 10-27kg, nguyeân töû khoái cuûa oxi
baèng 15,999. haõy tính khoái löôïng tuyeät ñoái cuûa oxi ra kg.
Giaûi:
Ta coù: mo= M . u= 15,999.1,6605,10-27 = 26,566.10-27 kg
Ví duï 2: trong 1,5kg ñoàng coù bao nhieâu gam e ? cho bieát 1 mol
nguyeân töû ñoàng coù khoái löôïng baèng 63,546 gam, moät nguyeân töû
ñoàng coù 29 electron.
Giaûi:
Trong 63,546 gam coù 6,02.1023 nguyeân töû ñoàng
Ma:ø cöù 1 nguyeân töû ñoàng coù 29 e
Vaäy: trong 63,546 gam ñoàng coù 29.6,02.1023 e
Suy ra: trong 1500gam ñoàng coù 4121.1023 e
Suy ra khoái löôïng e trong 1500 gam ñoàng laø:
4121.1023 .9,1.10-31=3,75.10-4 kg
●Baøi taäp aùp duïng:
Baøi 1: cho bieát khoái löôïng cuûa nguyeân töû C gaáp 11,905 laàn khoái
löôïng nguyeân töû H. haõy tính nguyeân töû khoái cuûa H ra u vaø gam.
Bieát raèng nguyeân töû khoái cuûa C baèng 12.
Baøi 2 : keát quaû phaân tích cho thaáy trong phaân töû hôi nöôùc coù
88,809% O vaø 11,191% H theo khoái löôïng. Bieát nguyeân töû khoái cuûa
O laø 15,999. haõy xaùc ñònh nguyeân töû khoái cuûa hidro.
Baøi 3 : nguyeân töû keõm coù baùn kính R=1,35.10 -10 m, coù khoái löôïng
nguyeân töû laø 65u.
a. Tính khoái löôïng rieâng cuûa keõm
b. Thöïc teá thì khoái löôïng nguyeân töû tap chung chuû yeáu ôû haït
nhaân vôùi r = 2.10-15 m.tính khoái luomg75 rieâng cuûa haït nhaân
nguyeân töû keõm.
Baøi 4: giöõa baùn kính haït nhaân (R) vaø soá khoái (A) cuûa nguyeân töû
coù moái lieân heä nhö sau: R = 1,5.10 -13 . A-1/3. haõy tính khoái löôïng
rieâng cuû haït nhaân nguyeân töû.
Baøi 5: haõy tính baùn kính cuûa nguyeân töû Canxi, bieát theå tích cuûa 1
mol Canxi baèng 25,87 cm3. bieát raèng trong tinh theå cuûa nguyeân töû
Canxi baèng 74% theå tích.
Daïng 2 : TOAÙN VEÀ CAÙC LOAÏI HAÏT
●Phöông phaùp: nghi nhôù coâng thöùc
- Kí hieäu nguyeân töû: vôùi A = p + n laø soá khoái
Z=p laø ñieän tích haït nhaân.
veà hình thöùc coù theå xem A=M
- Toång soá haït trong moät nguyeân töû laø: p +e +n .Neáu laø nguyeân töû
trung hoøa ñieän thì p = e ñoái vôùi Z≤83 thì p≤n≤1,52p
- Toång soá haït trong moät phaân töû AxBy laø: x.(2pA +nA) + y.(2pB+nB)
- Vieát caáu hình electron theo möùc naêng löôïng: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p
5s…
-n
M khi nguyeân töû nhaän ne
+n
M khi nguyeân töû nhöôøng ne
●Ñieåm hoïc sinh hay maéc phaûi:
-trong coâng thöùc A=M,hoïc sinh hay cho raèng ñaây laø baûn chaát
-trong nhöõng ion thì hoïc sinh hay hieàu nhaàn laø p =e
-n
M khi nguyeân töû nhöôøng ne
+n
M khi nguyeân töû nhaän ne
-hay söû duïng nhaàm khaùi nieäm nguyeân töû vaø nguyeân toá
●Baøi taäp maãu:
Ví duï 1 : toång soá proton,electron,notron cuûa nguyeân toá X laø
21.haõy xaùc ñònh caáu taïo nguyeân töû, goïi teân vaø vieát kí hieäu
nguyeân toá X.
Giaûi:
Ta coù: p+n+e=21 <=> 2p+n=21
<=>n=21-2p (1)
Maø: p≤n≤1,52p (2)
Töø (1)(2) =>3p≤21≤3,52p.
Thay : p=5 loaïi
p=6 loaïi vì A=9+6=15,khoâng coù trong BHTTH
p=8 loaïi
p=7 nhaän vì A=7+7=14 laø Nito
vaäy p=n=e=7 vaø 714 N.
Ví duï 2: moät kim loaïi M coù soá khoái laø 54,toång soá haït p n e
trong ion M2+ laø 78.kí hieäu nguyeân töû M laø
A. 24Cr B. 25Mn C . 26Fe D. 27Co
Giaûi:
Theo giaû thieát : p +n = 54
2p +n =80
 trong nguyeân töû M: p=e=26
 n=28 .vaäy nguyeân töû M laø : 26Fe
●Baøi taäp aùp duïng:
Baøi 1 : Nguyeân töû cuûa moät nguyeân toá X coù toång soá haït cô baûn
laø 82, trong doù soá haït mang ñieän nhieàu hôn soá haït khoâng mang
ñieän laø 22.
a. xaùc ñònh soá hieäu nguyeân töû , soá khoái vaø kí hieäu nguyeân
toá.
b. B. vieát caáu hình cuûa nguyeân töû X vaø caùc ion taïo thaønh töø
nguyeân töû X.
Baøi 2 : Trong phaân töû M2X coù toång soá haït laø 140 haït, trong ñoù soá
haït mang ñieän nhieàu hôn soá haït khoâng mang ñieän laø 44 haït, soá
khoái cuûa nguyeân töû M lôùn hôn soá khoái cuûa nguyeân töû X laø 23.
toång soá haït trong nguyeân töû M nhieàu hôn toång soá haït trong nguyeân
töû X laø 34 haït. Vieát caáu hình electron cuûa M vaø X. vieát coâng thöùc
caáu taïo cuûa M2X.
Baøi 3 : hôïp chaát Y coù coâng thöùc laø MX 2 trong doù M chieám 46,67%
veà khoái löôïng. Trong haït nhaân M coù soá notron nhieàu hôn soá proton
laø 4 haït. Trong haït nhaân X soá notron baèng soá proton. Toång soá
proton trong MX2 laø 58
a. tìm soá khoái cuûa M vaø X
b. xaùc ñònh coâng thuc721 phaân töû cuûa MX2
Baøi 4 : coù hôïp chaát MX3 . cho bieát:
- toång soá haït trong phaân töû laø 196, trong ñoù soá haït mang ñieän
nhieàu hôn soá haït khong mang ñieän laø 60. Nguyeân töû khoái
cuûa X keùm hôn cuûa m laø 8
- toång 3 loaïi haït treân trong ion X- nhieàu hôn trong ion M3+ laø 16
haõy xaùc ñònh ñònh nguyeân toá M, X ?
Baøi 5: hôïp chaát M2X coù toång soá caùc haït trong phaân töû laø 116,
trong ñoù soá haït mang ñieän nhieàu hôn soá haït khong mang ñieän laø 36.
khoái löôïng nguyeân töû X nhieàu hôn khoái löôïng cuûa nguyeân töû M
laø 9. toång soá haït p e n trong ion X 2- nhieàu hôn trong M+ laø 17 haït.
Xaùc ñònh soá khoái cuûa X vaø M.
Daïng 3 : TÍNH TÆ KHOÁI, TÍNH PHAÀN
TRAÊM ÑOÀNG VÒ VAØ NGUYEÂN TÖÛ
KHOÁI TRUNG BÌNH
●Phöông phaùp: nghi nhôù coâng thöùc tính
- Nguyeân töû khoái trung bình A:

%A1 M1 + %A2 M2
A =
100

%A1 %A2 : phaàn traêm ñoàng vò

M1 M2 : khoái löôïng ñoàng vò
Caùc nguyeân toá trong baûng heä thoáng tuaàn hoaøn:
Z ≤ 83 thì p ≤ N ≤ 1,52 p
●Ñieåm hoïc sinh hay maéc phaûi:
-hoïc sinh queân khaùi nieäm ñoàng vi laø: nhöõng nguyeân töû coù cuøng
soá proton nhöng khaùc soá notron
- Hoïc sinh deã gaëp khoù khaên khi tìm soá loaïi phaân töû khaùc nhau
douc975 keát töø nhöõng nguyeân toá coù nhieàu ñoàng vò
●Baøi taäp maãu:
Ví duï 1 : trong töï nhieân Hidro coù hai ñoàng vò 1H 99,984%
vaø 2H 0,016% vaø Clo coù hai ñoàng vò 35Cl 75,77% vaø 37Cl 24,23%
a. tính nguyeân töû khoái trung bình cuûa moåi nguyeân toá
b. coù theà taïo neân ñöôïc bao nhieâu phaân töû HCl töø hai nguyeân
töû cuûa hai nguyeân toá ñoù.
c. Tính phaân töû khoái cuûa moåi loaïi hôïp chaát noùi treân
Giaûi :
a. nguyeân töû khoái trung bình cuûa Hidro laø:
%1H M1 + %2H M2
H =
100%
Vaäy:
1. 99,984 + 2.0,016
 H = =1,00016 (g/mol)

100

b. nguyeân töû khoái trung bình cuûa Hidro laø:

35.75,77 + 37.24,23
Cl = =35,4846 (g/mol)

100

c. coù 4 loaïi phaân töû HCl taïo ra töø caùc ñoàng vò treân laø:
1
H 35Cl 1
H 37Cl 2
H 35Cl 2
H 37Cl
Ví duï 2 :
Cho 4,12g dung dịch muối NaX tác dụng vừa đủ với dung dịch AgNO 3 thu
được 7,52g kết tủa
Tính nguyên tử khối X và gọi tên
Nguyên tử X có hai đồng vị biết đồng vị thứ hai có số nơtron nhiều hơn
đồng vị thứ nhất là 2 và phầm trăm của 2 đồng vị bằng nhau ,tính số khối
của mỗi đồng vị ?

Giải:
Ptpư: NaX + AgNO3  AgX + NaNO3
4,12 7,52
Theo pt: 23  X 108  X

4,12 7,52
nNaX = nAgX = 23  X = 108  X

X =80

Vaäy: X laø Br

b. goïi A laø soá khoái cuûa ñoàng vò thöù nhaát.

Vậy nguyên tử khối của X là 80 gọi A là số khối đồng vị thứ nhất vậy số
khối đồng vị thứ hai là A + 2. Vì phần trăm đồng vị thứ nhất bằng phần trăm
đồng vị thứ hai nên ta có
50 A  50( A  2)
A= =80
100
A=79

Vậy số khối của đồng vị thứ hai là 79 +2= 81

●Bài tập aùp duïng:

16 17 18 12 13
Bài 1: Oxi có 3 đông vị 8
O,
8
O,
8
O và cabon có hai đồng vị 6
C,
6
C .
Hãy viết công thức các loại phân tử ( Co 2) cacbonđioxit. Tính khối lượng
phân tử của chúng

Bài2: Cho nguyên tố A gồm hai đồng vị A1 và A2 trong đó đồng vị A1 có

tổng số hạt là 24 , và đồng vị A2 có tổng số hạt là 26 , cho biết phần trăm các
đồng vị trong A bằng nhau và các loại hạt trong A cũng bằng nhau xác định
nguyên tử khối trung bình của A

Bài 3: Một nguyên tố M có hai đồng vị X và Y có tỉ lệ nguyên tử tương ứng

là 45: 455. Tổng số hạt trong nguyên tử của X là 32, nhiều hơn tổng số hạt
trong nguyên tử Y là 2 nơtron. Xác định số khối X, Y và nguyên tử lượng
trung bình của nguyên tố M
A1 A2
Bài 4: Cho nguyên tố M có 3 đồng vị Z
M chiếm 4,7 % ,
Z
M chiếm 92,3
A3 A1 A2
%, và Z
M chiếm 3% số nơtron trong Z M nhiều hơn trong Z M là 1,
nguyên tử khối trung bình M là 28,107. Tổng số khối của 3 đồng vị là 87
hãy xác định: A1, A2, A3.

Bài 5: Trong tự nhiên lưu huỳnh tồn tại dưới dạng 4 đồng vị
32 33 34 36
S (95,4%), S (0,74%), S ( 4,2%), S (0,02%)
16 16 16 16

a. Tính nguyên tử khối trung bình của lưu huỳnh

32
b. Có bao nhiêu phần trăm về khối lượng của 12
S chứa trong Axit sunfuric
H2SO4.
34
c. Có bao nhiêu phần trăm về khối lượng của 16
S trong Axit sunfuro
H2SO3.
Dạng 4:VIEÁT CAÁU HÌNH ELECTRON
NGUYEÂN TÖÛ, LIEÂN QUAN GIÖÛA CAÁU
HÌNH ELECTRON VAØ TÍNH CHAÁT
NGUYEÂN
●Phương pháp :
- Xác định số e nguyên tử
-Các e được phân bố theo thứ tự tăng dần các mức năng lượng AO, theo các
nguyên lý và quy tắc phân bố electron trong nguyên tử .
-Viết cấu hình electron theo thứ tự các phân lớp trong một lớp và theo thứ tự
của các e.
●Điểm học sinh hay thắc mắc:
Từ nguyên tố 21 trở đi học sinh hay nhầm lẫn giữa các cấu hình e và mức
năng lượng .
Học sinh hay sai khi viết cấu hình e của các nguyên tố của cấu hình e ở mức
bảo hòa và bán bảo hòa .Ngoài ra còn trường hợp cấu hình electron của các
cation và anion.
●Bài tập mẩu :
Ví duï 1 : Viết cấu hình electron của các ion Cu2+, N3-, Fe3+,Cl- ,
Al3+. Biết số thứ tự của các nguyên tố lần lượt là Cu(Z=21), N(Z=29),
Fe(Z=26), Cl(Z=17), Al(Z=13).
Giải:
2+ : 2 2 6 2 6 9
Cu 1s 2s 2p 3s 3 p 3d
N3- : 1s2 2s2 2p6
Fe3+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3 p6 3d5
Cl- : 1s2 2s2 2p6 3s2 3 p6
Al3+: 1s2 2s2 2p6
Ví duï 2:Cho nguyên tử M khi mất đi một electron ta được cation M +
có cấu hình electron ở lớp ngoài cùng là 3p6 .
a. Viết cấu hình electron và sự phân bố electron theo Obitan của nguyên tử
M
b. Cho biết số electron độc thân cuanguyên tử M
Giải

Vì cation M+ được tạo thành do nguyên tử M mất một electron ở lớp vỏ

ngoài cùng do đó nguyên tử M có một electron so với số electron 3p 6 của
M+
a. Vậy cấu hình e và sự phân bố e vào AO :
1s2 2s2 2p6 3s2 3 p6 4s1

1s2 2s2 2p6 3s2 3 p6 4s1

b. Nguyên tử M có một electron độc thân
●Bài tập áp dụng :
Bài 1: viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố có số hiệu sau:Sc
(Z=21) ,Ti(Z=22) ,V(Z=23) ,Cr(Z=24) ,Mn(Z=25) , Co(Z=27), Ni(Z=28) ,
Cu(Z=29).
Bài 2: hãy viết cấu hình electron :Fe, Fe 2+, fe3+,S, S2-,Rb và Rb+ biết:(  ZFe
= 26, ZS =16, ZRb = 37)
31 27 65 20
Bài 3: cho các ký hiệu của các nguyên tố sau : 15
P,
13
Al ,
30
Zn ,
10
Ne

a. Tính số p, số n, số e của mỗi nguyên tử

b. Viết cấu hình electron cua từng nguyên tử
c. Biểu diễn sự phân bố của các electron vao các obitan của mỗi nguyên tử
d. Nguyên tử nào là kim loại, phi kim , khí hiếm vì sao?
Bài 4 : cho cấu hình electron ngoài cùng của các nguyên tử sau X:4p5; Y:3p1
; Z:2p6
a. Viết cấu hình electron đầy đủ của các nguyên tử trên
b. Nguyên tử nào là kim loại, phi kim, khí hiếm
c. Xác định số electron độc thân của các nguyên tử

Bài 5: tổng số hạt trong nguyên tử của nguyên tố X là180 biết số hạt mang
điện gấp 1,432 lần số hạt không mang điện
a. Viết cấu hình electron của X
b. Cho biết tên nguyên tố? là kim loại hay phi kim?