Зууны мэдээ 2009.10.

09  

ÎÞÓÒÎËÃÎÉÍ ÃÝÐÝÝÍÈÉ ÑÓÐÃÀÌÆ

Îþóòîëãîéí ãýðýýíèé àëäàà îíîî,  ñóðãàìæèéí òàëààð òóñãàé õýëýëö¿¿ëýã õèéõèéã ÓÈÕ-ûí Ýäèéí
çàñãèéí áàéíãûí õîðîîíû äàðãà Ö.Áàÿðñàéõàíààñ ñîíãîã÷èéí õóâüä õ¿ñýæ áàéíà. Ýíý òàëààð çàðèì
ñàíàë  ÷ õýëüå.  
Òºñëèéí ÒÝǯ-ã çîõèõ õ¿ðýýíä ñàéòàð õýëýëöýæ áàòëààã¿é íºõöºëä ãýðýý áàéãóóëñàí íü òîì
àëäàà þì.  Ýíý íü çàñàæ áîëîìã¿é èõýýõýí ýðñäýë ó÷ðóóëñàí áàéæ áîëîõîîð áàéíà.
Àøèãò ìàëòìàëûí òóõàé õóóëèíä õºðºí㺠îðóóëàã÷ ãýðýýíèé òºñ뺺 òºðèéí çàõèðãààíû òºâ
áàéãóóëëàãàä èð¿¿ëýõäýý òåõíèê ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëýý õàâñàðãàõ, ò¿¿íèéã íü “Ãóðâàí ñàðûí
äîòîð  õÿíàõ áºãººä øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä çîõèõ áàéãóóëëàãà, ìýðãýæèëòíèé ñàíàë ä¿ãíýëòèéã
¿íäýñëýí äàõèí ãóðâàí ñàð õ¿ðòýëõ õóãàöààãààð íýìýëò òîäðóóëãà õèéñíèé ¿íäñýí äýýð ãýðýý
áàéãóóëíà.” /30.3/ ãýæýý.
Ãýòýë Çàñãèéí ãàçàð ÒÝǯ-ã õÿíàõã¿é, õÿíàñàí ä¿ãíýëòýý ÓÈÕ-ä òàíèöóóëñàíã¿é.
Òýð ÷ áàéòóãàé ìàíàé  ìýðãýæèëòí¿¿ä ãýðýýíèé òºñºë, ÒÝǯ-ãèéí àëäààíû òàëààð õýâëýë
ìýäýýëëëèéí õýðýãñëýýð ñàíàë ä¿ãíýëòýý áè÷ñýýð áàéòàë ÒÝǯ-ä íýìýëò òîäðóóëãà õèéñýíã¿é .
Àæëûí õýñãèéí  àõëàã÷ Ä.Çîðèãò ñàéä 2009 îíû äîëäóãààð ñàðûí 16-íä ÓÈÕ äýýð õýëýõäýý 
“ÒÝǯ ìàíàé àæëûí õýñýãò èðñýí. Áèä ñóäëàæ ¿çýýä ãóðâàí ñàðûí äîòîð ä¿ãíýëò ãàðãàíà.
¯íäýñëýëä çààâàë áàòàëãààæóóëæ ãýðýý õèéíý ãýñýí ç¿éë áàéõã¿é” ãýæýý. /Çóóíû ìýäýý,
2009.07.17/   
Ýíäýýñ õàðàõàä ìàíàé Çàñãèéí ãàçàð õóóëèà ñàéí îéëãîîã¿é íü õàðàãäàæ áàéíà. Õóóëèíä ýõëýýä
õÿíàõ, äàðàà íü  íýìýëò òîäðóóëãà õèéñíèé ¿íäñýí äýýð ãýðýý áàéãóóëíà  ãýæ áè÷ñýí áàéãàà þì.
Õºðºí㺠 îðóóëàã÷èä ÒÝǯ -ãýý  ãî¸ õàâòàñëàæ ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿äýä ãýðýýã äýìæèõ íü òîäîðõîé
áîëñîí ºäºð ¿ç¿¿ëñýí íýð ç¿¿ñýí ãýñýí.
Ñàíãèéí ÿàìíû ìýðãýæèëòí¿¿ä   ýäèéí çàñãèéí çàðèì òîîöîîã õèéõ ãýæ îðîëäñîí áàéñàí. Òîîöîîíä àâñàí
ñóóðü ¿íý, ¿éëäâýðëýëèéí òîî õýìæýý íü õºðºí㺠îðóóëàã÷äûíõààñ çºð¿¿òýé áàéñàí.
Äàðààãèéí òºñëèéí ÒÝǯ-èéã  ¯íäýñíèé õºãæèë, øèíýòãýëèéí õîðîîí  äýýð òºâëºð¿¿ëýõ õýðýãòýé.
Ãýõäýý ýíý áàéãóóëëàãà äýýð ýðäýìòýä, øèíæýý÷äèéí 2-3 áàãèéã áýëòãýõ õýðýãòýé áàéãààã
àìüäðàë õàðóóëæ  áàéíà. Òóõàéëáàë, õîðîîíû äàðãà ×.Õàø÷óëóóí “68 õóâèéí òàòâàð àâàõ íü
áóðóó” /Ìîíãîëûí ìýäýý, 2009.08.12/ ãýæ õàäóóðñàí áàéñàí.
Ç¿é íü, ÿäàõäàà 68 õóâèéí òàòâàð õºðºí㺠îðóóëàëòûí äîòîîä àøãèéí íîðìä /IRR/ õýðõýí íºëººëæ áóéã
òîîöîæ, ãðàôèê äýýð õàðóóëæ ä¿ãíýëòýý íîòîëãîîæóóëàõ ¸ñòîé áàéâ.
ßäàõäàà Ðèî Òèíòîãèéí  ×èëè äýõ  çýñèéí óóðõàéãààñàà  òºëæ áóé òàòâàð íü 70 îð÷èì  õóâüòàé
áàéãààã, òýð ãýðýýíèé íºõöëèéã Ìîíãîëûíõòîé õàðüöóóëæ ä¿ãíýëò ãàðãàõ, Ìîíãîë÷óóä ºäºð á¿ð
Îðîñò  íåôòèéí 86 õóâèéí òàòâàðûã òºëæ áóéã ñàíóóëàõ, õºãæèíã¿é îëîí óëñàä, òóõàéëáàë  Êàíàäûí
çàðèì ìóæèä íåôòèéí êîìïàíèóäûí àøãèéí  80 ãàðóé  õóâèéã òºð íü àâ÷ áóé æèøýýã ãàðãàí òàâèõ, 68
õóâèéí òàòâàðûã õºðºí㺠îðóóëàã÷èä òºëäºã áàéñíàà áàðàã òýð õýìæýýãýýð àâäàã áîëæ  áóéã, 68
õóâèéí îðîíä ººð áîëîìæèéí õóâèëáàðóóä äýâø¿¿ëýõ ¸ñòîé áàéâ.     
Ýíý íü ìýò íü ¯ÕØÕ  ìýðãýæëèéí  òºâøèíä àæèëëàõ ÷àäâàðã¿é áàéãààã íîòîëæ áàéíà. ¯¿íýýñ áîëîîä
Çàñãèéí ãàçàð, ÓÈÕ, Åðºíõèéëºã÷ çºâ ìýäýýëýëã¿é áîëæ áóðóó øèéäâýð ãàðãàõàä õ¿ð÷ áàéíà.
Åðºíõèé ñàéä Ñ.Áàÿð 2009 îíû äîëäóãààð ñàðûí 9-íä  ÓÈÕ äýýð õýëñýí ¿ãýíäýý” 34 õóâèà
ýçýìøñýí ÷, ýñâýë á¿õ òàòâàðàà íîîãäóóëñàí ÷ Ìîíãîë Óëñàä îðæ èðýõ àøèã 55-77 õóâüä
õýëáýëçýíý” ãýæýý. /”Àðäûí ýðõ” ñîíèí, 2009.07.10/   
Åðºíõèé ñàéä ãóðâàí ñàðûí ºìíº õýëñýí “55-77 ”ãýäýã òîîãîî  ãýðýýíä ãàðûí ¿ñýã çóðàõ ¸ñëîë äýýð
“53” áîëãîæ áóóðóóëñàí áàéñàí.
Ýíý áîë àæëûí õýñýã, Ñàíãèéí ÿàì, ¯ÕØÕ-íû õèéæ áóé òîîöîîíóóä áàéæ òààðíà. “Àøèã” õóâààõ
ãýæ ÿðèõûí  îðîíä  “¿ð àøèã”, “¿ð ºãººæ” “ºãººæ” ãýõ ìýò õóâààæ áîëäîãã¿é, ÿðèõ øààðäëàãàã¿é
îéëãîëòûã Åðºíõèé ñàéäààð õýë¿¿ëæ áóé íü òýäíèé ìýäëýã õàíãàëòã¿é áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.
Ñ.Áàÿðöîãò ñàéä ÷ “Îðëîãûí òàòâàð òàëààñàà 47 õóâèéí, àøãààñ 34  õóâèéã, íèéò ä¿íãýýðýý 74
õóâèéí /äýýðõ 2 íèéëýýä  81 áàéìààð-Í.Ä/ òàòâàðòàé áàéíà”  ãýæ /”ªã뺺íèé ñîíèí”, 2009.08.24/
õóäëàà õººðºãäñºí òîî õýëñýí.      
55-77, 74-81 ãýõ ìýò òîì òîîíóóäûã ñàéä íàð ìààíü àìàëëàà. Ýíý áîë ÒÝǯ-ãýý Çàñãèéí ãàçàð
õÿíàæ ÷àäààã¿éí íîòîëãîî. “68”-èéã çºâøººðºõã¿é áàéãàà õ¿ì¿¿ñ “74-81” á¿¿ð çºâøººðºõã¿é.  ÓÈÕ-
ûã õóóðñàí  çàëü ìýõ áàéæ áîëíî.     
Õºðºí㺠îðóóëàã÷èä çàðäàë, çýýë, äàâóó ýðõòýé õóâüöàà, áîíä íýðýýð àøãàà ýðñ áàãàñãàíà, íîãäîë
àøèã õóâààõã¿é áàéõ ýðõ ýäýëíý. Áîäèò àøãèéí 70 îð÷èì  õóâèéã òýä àâíà äàà. Ýíý áîë àíõíû
àøãàà  õóâààõ ¿åä àÿíäàà íîòëîãäîíî. ÒÝǯ-ýý ñàéí õýëýëöýýã¿éí  õîð óðøèã þì äàà.
Óã íü õºðºíãèéí 34 õóâèéã ãàðãàæ áóé  ìîíãîëûí  òàëûíõàà ñàíàëûã  ÒÝǯ-ä òóñãàõ ¸ñòîé.
Öààøèëáàë õàìòàð÷ ÒÝǯ-ãýý õèéõ ¸ñòîé þì.  Ýíý áîë õóâüöààò êîìïàíèä áàéäàã åðäèéí õýì
õýìæýý. Ãîë ñóðãàìæ áîë ñòðàòåãèéí îðäûí ÒÝǯ-ã õÿíàõäàà ¿íäýñíèé øèíæýý÷äèéí 2-3 áàãèéí
ä¿ãíýëò ñàíàëûã Çàñãèéí ãàçàð ÷, ÓÈÕ-ûí áàéíãûí õîðîîä ÷  õýëýëöäýã áîëú¸. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí
ãýðýýã  íóñãàé õ¿¿õä¿¿ä áèø, ýðäýìòýä øèíæýý÷èä îðîëöñîí ¿íäýñíèé áàã õèéäýã áîëú¸. Õóóëèíäàà 
ººð÷ëºëò îðóóëúÿ, ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿ä ýý.