Professional Documents
Culture Documents
ႀကည့္မွန္တခ်ပ္ေအာက္က အလင္းစက္မ်ား
(၁)
၁၉၈၀-၁၉၉၀ ကာလေတြဆိုတာ ဘဲလားရူးစ္ႏိုင္ငံအတြက္ ယိမ္းထိုးလႈပ္ခါေနတဲ့ သကၠရာဇ္ေတြၿဖစ္တယ္။
သစ္ေတာအုပ္ေတြထဲမွာ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ၿမွဳပ္ႏွံထားတဲ့လူေသအေလာင္းေတြကို ရွာေဖြတူးေဖၚရခဲ့သလို၊
ကိုယ့္ကံႀကမၼာကို ကိုယ္ဖန္တီးႏို္င္ခြင့္ဆိုတ့အ
ဲ သံေတြကလည္း လူတိုင္းပါးစပ္ဖ်ားမွာ ေရပန္းစားေနတဲ့ စကားလံုးေတြၿဖစ္တယ္။
“မင့္စ္က္ ၿမိဳ႕အနီးက ရြာတရြာမွာ၊ လူေသအေၿမာက္အမ်ားၿမွဳပ္ႏွံထားတဲ့ သၿခိ ၤဳင္းေတြကို တူးေဖၚေတြ႔ရိွခဲ့တယ္။
၁၉၃၇-၄၁ အတြင္းက ရုရွားတပ္နီေတာ္ဟာ သူတို႔ရဲ႕ဘဲလားရူးစ္ၿပည္သူေတြကို မ်ိဳးၿဖဳတ္သတ္ၿဖတ္ခဲ့တယ္” တဲ့။
ခရူးေရွာ့ေၿပာခဲ့ဘူးတဲ့ “ ရွရွားစကားၿမန္ၿမန္ေၿပာႏိုင္ေလေလ ကြန္ၿမဴနစ္စံနစ္ၿမန္ၿမန္ေအာင္ပြဲခံေလ” ဆိုတဲ့ ဆိုဗီယက္အၿဖစ္
သြပ္သြင္းမႈေတြကို ၿပန္လည္စဥ္းစားခဲ့ႀကတယ္။ ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုႀကီးအတြင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးရႈပ္ေထြးမႈေတြက တစထက္တစ
ၿပင္းထန္လာေနသလို၊ စီးပြားေရးခြ်တ္ၿခံဳက်မႈေတြက တႏိုင္ငံၿပီးတႏိုင္ငံ ရုိုက္ခပ္ၿပိဳက်ေနၿပီ။
ဒီလိုၿဖစ္ပ်က္ေနတဲ့အေၿခအေနေအာက္မွာ ေတာေႀကာင္ေတြကလည္း အုပ္စုဖြဲ႔ေနတယ္။
စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ေအာက္က ႏိုင္ငံတခုမွာ လူကုန္ကူးတဲ့အလုပ္၊ မူးယစ္ေဆးဝါးေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားခဲ့တဲ့အလုပ္ကို အခြင့္ေကာင္းအၿဖစ္
အသံုးခ်ေနတဲ့ မာဖီးယားဂိုဏ္းေတြကလည္းေနရာအႏွံ႕၊ သိတ္မႀကာဘူး။ သူတို႔ရဲ႕လက္တံေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြကို
အိပ္ထဲထည့္ထားတဲ့အဆင့္ထိေရာက္လာႀကတယ္။ ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုႀကီး ၿပိဳကြဲသာြ းမဲ့ရက္မွာ အာဏာရလူတန္းစားသစ္ကို
ဘယ္လိုစဝင္ၿပီး ဘယ္လိုခ်ဳပ္ကိုင္ရမယ္ဆိုတာကို သိေနတယ္။ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ဘဝမွာ ကိုယ့္ကံႀကမၼာကို ကိုယ္ဘာသာ
ဖန္တီးႏိုင္ခြင့္ဆိုတာ တကယ္ရိွခ့ရ
ဲ ဲ႕လား။ အင္ပါယာတခုၿပီးတခု၊ စစ္ႀကီးတခုၿပီးတခု၊အားၿပိဳင္မႈအရိပ္ေတြတခုၿပီးတခု
က်ေရာက္ေနတဲ့ ဥေရာပမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔လုိ ႏိုင္ငံငယ္ေတြဆိုတာ စစ္တုဘုရင္ခံုေပၚက ပြန္း တေကာင္ထက္မပိုဘူး။
(၂)
(၃)
အင္ပါယာေတြၿပိဳကြဲၿပီးရင္ ဘာေတြဆက္ၿဖစ္လာအံုးမလဲ ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္မႈတဝက္၊ စိုးရိမ္မႈတဝက္ ေရာေထြးေနတဲ့အရာေတြက
အခုမွစခဲ့တာမဟုတ္ဘူး။ ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာလက္ေအာက္မွာ က်ေရာက္ခဲ့တဲ့ ဆားဗီးယား၊ရိုေမးနီးရား ေတြရဲ႕လြတ္လပ္ေရးေတြကို
ဘယ္သူကူညီခဲ့သလဲ။ ၁၉၁၇ ကာလေလာက္တံုးက ေဂ်ာ္ဂ်ီယာ၊ ယူကရိန္းႏိုင္ငံေတြမွာ ဘာေတြၿဖစ္ခဲ့သလဲ။
ရုရွားအင္ပါယာၿပိဳကြဲအၿပီးေၿပာင္းလဲသာြ းတ့ဲ အေရွ႕ဥေရာပရဲ႕ေၿမပံုေတြ၊ နာဇီဂ်ာမဏီရဲ႕ေၿပာင္ေၿပာင္တင္းတင္းက်ဴးေက်ာ္မႈေတြ
------ေဘာ္လ္ရွီဗစ္ကန
ြ ္ၿမဴနစ္ေတြရဲ႕အခန္းက႑က ၂၀ ရာစု ဥေရာပႏိုင္ငံေရးကစားပြဲမွာ ဘယ္လိုအေရးပါခဲ့သလဲ။
တကယ္လို႔ ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုႀကီးၿပိဳကြဲသာြ းၿပီဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ရမဲ့လြတ္လပ္ေရးဆိုတာကေရာ၊ ေရရွည္တည္ၿမဲႏိုင္ပါ့မလား။
(၄)
ဘဲလားရူစ္းသမၼတ အလက္ဇန္းဒါး လူကာရွန္ကို ဆိုတ့ဲ ပုဂၢိဳလ္ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံၿခားေရးဝန္ႀကီးေဟာင္း ကြန္ဒိုလီဇာရြိဳက္စ္ က
“ ဥေရာပရဲ႕ေနာက္ဆံုးအာဏာရွင္” အၿဖစ္ အမည္ေပးေဝဖန္ခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စုက အလက္ဇန္းဒါး လူကာရွန္ကို ကို
ေဒါသထြက္စိတ္ဆိုးေနတာက သဘာဝက်ပါတယ္။ “လူကာရွန္ကို” ရဲ႕ ဘဲလားရူးစ္ႏိုင္ငံမွာ လီနင္ရဲ႕ရုပ္ထု၊ ေကဂ်ီဘီေထာက္လွမ္းေရး၊
အေမရိကန္ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြက အၿမစ္တယ
ြ ္ေနသလို၊ အေမရိကန္သမၼတ ဘီလ္ကလင္တန္က ကိုဆိုဗို ကို
ဗံုးႀကဲေတာ့မယ္ဆိုတာကို ႀကိဳတင္သတင္းရေနတဲ့ “လူကာရွန္ကို” ဟာ “ဆားဗီးယားေခါင္းေဆာင္ မီလိုဆီဗစ္ အေနနဲ႔
ဲြ ည္းထားတဲ့ ၿပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံတခု ဆီကိုလာေရာက္ပူးေပါင္းသင့္တယ္” လို႔
ရုရွားနဲ႔ ဘဲလားရူးစ္-ရုရွား ၿပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံေတြဖ႔စ
အႀကံေပးခဲ့တယ္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တံုးကလည္း ဆဒမ္ဟူစိန္ ကိုလည္း သူ႔ႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရးခိုလႈံခြင့္ယူဖို႔ကမ္းလွမ္းခဲ့တယ္။
တကယ္ေတာ့ လူကာရန္ကို ဆိုတ့ပ
ဲ ုဂၢိဳလ္ဟာ “ ဆလားဗစ္ စကားေၿပာသူေတြရဲ႕ၿပည္ေထာင္စုႏိုင္ငံတခုကိုတည္ေထာင္ခ်င္သူတဦး
ၿဖစ္တယ္။ရုရွားေတြရဲ႕ဦးေဆာင္မႈကို ႏွစ္ႀကိဳက္သေဘာက်သူၿဖစ္တယ္။ ပထဝီဝင္အေနအထားရ ဘဲလားရူးစ္ႏိုင္ငံဟာ
စိတ္ကူးယဥ္လို႔မရဘူး လို႔ သေဘာေပါက္ေနတဲ့ သူဟာ ၊ ရုရွားႏိုင္ငံဆီက မွီခုိေနရတဲ့ ေလာင္စာစြမ္းအင္ေတြကို အၿမဲထည့္တြက္
စဥ္းစားေလ့ရိွတယ္။ လူကန္ရွန္ကို လက္ထက္မွာ ဘဲလားရူးစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ၊ ပညာသင္ႀကားမႈ နဲ႔ လူေနမႈအဆင့္အတန္းေတြ
အားလံုးနီးပါးထြန္းကားခဲ့တယ္။ အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံေတြထဲမွာ လူမႈဖြံ႕ၿဖိဳးမားအၿမင့္မား အညႊန္းၿပကိန္းက႑န္းကို တည္ေထာင္ႏိုင္ခဲ့သူ
အၿဖစ္ လူသိမ်ားတယ္။ ဒါေပမဲ့ တဘက္မွာေတာ့ အာဏာကိုလက္မလႊတ္ခ်င္တာေတြ၊ ေရြးေကာက္ပြဲမဲလိမ္တာေတြ၊
လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကလည္း အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးသမားေတြႀကားမွာ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ႀကားေနရတဲ့အရာေတြ
ၿဖစ္တယ္။ ဒီတပတ္လတ
ြ ္လပ္တ့အ
ဲ ာရွအသံရဲ႕အဂၤ ါေန႔ညပိုင္းအစီအစဥ္မွာ “အလက္ဇန္းဒါး လူကာရွန္ကို” ေအာက္မွာ
လြတ္ေၿမာက္ခ်င္သူေတြရဲ႕ဖန္တီးမႈေတြအေႀကာင္းေဆြးေႏြးထားပါတယ္။
ဆုိဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုၿပိဳကြမ
ဲ ႈကို လက္မခံႏိုင္သူ၊ ဆလားဗစ္ စကားေၿပာသူေတြရ႕ဲ ႏိုင္ငံကိုထူေထာင္ခ်င္သူ၊ “လူကာရွန္ကို”
ေသာတရွင္မ်ားခင္ဗ်ား
ရုရွားႏိုင္ငံမွ ဥေရာပသမဂၢႏိုင္ငံေတြဆီတင္ပို႔ေရာင္းခ်တဲ့ေရနံပိုက္လိုင္းေတြဟာဘဲလားရူးစ္ႏို္င္ငံဆီကေနၿဖတ္ၿပီးလာတာေႀကာင့္
လူကာရွန္ကိုရဲ႕ၿပဳမူပံုေတြဟာအေနာက္အုပ္စုအတြက္ စိုးရိမ္စရာတခုလိုၿဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အေနာက္အုပ္စုနဲ႔ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့
ၿပႆနာေတြကိုက်ားကုပ္က်ားခဲရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ “လူကာရွန္ကို” ကလည္း သူ႔ရဲ႕အာဏာကိုေရရွည္တည္ၿမဲဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။
၂၀၀၁ ခုႏွစ္ သမၼတေရြးေကာက္ပက
ဲြ ို ဒုတိယအႀကိမ္အႏိုင္ရလိုက္တယ္။ သံုးႏွစ္အႀကာမွာ လူထုဆႏၵေခၚယူက်င္းပခဲ့ၿပီး
သမၼတသက္တမ္းကိုအကန္႔အသတ္မရိွေရြးခ်ယ္ႏိုင္တ့ဲ ဖြဲ႔စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေၿခခံဥပေဒကိပ
ု င္ဆင္ေရးဆြဲလိုက္ၿပန္ပါတယ္။
ေသာတရွင္တို႔ရဲ႕လြတ္ေၿမာက္ခ်င္တ့စ
ဲ ိတ္ဓါတ္ေတြလည္း အေမွာင္ထုနဲ႔အက်ဥ္းစခန္းေတြကိုရဲရဲတင္းတင္း ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ႀကပါေစ။
ရည္ညႊန္း
Grigory Ioffe ရဲ႕ Understanding the Belarus: How Western Foreign Policy miss the mark နဲ႔