MLCF, Youth Department Lai Ca Cawnnak

DAL KHATNAK

I. LAI NAMBAR RELNING

1. Pakhat, pahnih, pathum ….tbk.
2. Pakhatkhat, pahnihthum, palinga …. Tbt.
3. Khat, hnih, thum, li, nga …. tbk.
4. ~elifawn nambar chim tikah 21294 cu hnih khat hnih kua li ti a si.
5. 0 cu nawt tiah rel a si lai.
Tc. 21205 cu hnih khat hnih nawt nga ti a si.
0 nawt
1 pak
10 sawm
100 za
1,000 thong
10,000 sang
100,000 sing
1,000,000 nuai
10,000,000 nuaisawm
100,000,000 nuaiza
1,000,000,000 nuaithong
10,000,000,000 nuaisang
100,000,000,000 nuaising
1,000,000,000,000 nuainuai

II. Nithla `ialning

Laimi cu nithla kan chim tikah kum in kan thawk i thla in ni ah kan dong. Cucaah a tanglei bantuk
in `ial a si.
2008 Tho 1 (2008 October 1)
III. Lai thla
Lai nithla relnak cu a tanglei bantuk in a si.
Tho October
Sikpar November
Dipa December
Tangkhawng January
Nohawng February
Vaute March
Vaupi April

1
Biangreithlep May
Pur June
Chiapa July
Hniang August
Zing September
MLCF, Youth Department Lai Ca Cawnnak

IV. Holh `henning

Part of Speech Bia`hen
Sentence biatlang
Word biafang
Letter cafang
Phrase biafangrual
Clause biatlangtan
Noun min
Pronoun mincan
Verb tuah
Adverb tuahthuam
Adjective minfianh
Preposition minzul
Conjunction biapeh
Paragraph cacaang
Content chungum
Syllable awfang
Affix bialet
Prefix biahrambet
Suffix biaparbet
Paper cathluan
Particle biaparpeh
Abbreviation biachinh
Adiom biarau
Mood ninghmang
Exclamation mark! Lungsu
V. Ca `ialning phung
1. Fullstop (.) biaphih
2. Comma (,) biadinh
3. Semicolon (;) dehcheu
4. Colon (:) dehphir
5. Dash (---) rinsau
6. Hyphen (-) rintawi
7. Inverted comma (“ ”) biakiam
8. Apostophe (’) biacip
9. Question mark (?) biahal
10. Breaket ( ) kulh (kulhte)
11. Open bracket (
12. Close bracket )
13. Carly bracket { }
kulhte hun
kulhte khar
kulhlai
2
14. Round bracket [ ] kulhpi
15. Slash ( / ) taaltung
MLCF, Youth Department Lai Ca Cawnnak

16. Dot ( … ) deh

*** Hi a cunglei Laica cawnnak hna hi CACC Ca-Uk chung in lak mi a si.

VI. Cafang Komh

1. A
1.1 a: timi biafang  cu Mincan (pronoun) can ah a dir ahcun komh lo a si lai.
e.g 1. Amah cu kan pa a si.
e.g 2. Khi phanah khi a deu a si.
 
1.2 a: timi biafang cu amah lawngte a dir i mincan sullam a ngeih lo ahcun komh a si.
e.g 1. asinain , asiloah, azeipoah, a`uk`ak, abikin, apakhatnak, atu.
 
1.3 a: timi biafang cu Minfianh (adjective) he aa chan ahcun komh lo a si.
e.g 1. Hi phanah hi a deu a si.
e.g 2. Khi phanah khi a tak a si.
 
1.4 a: timi biafang cu Minfianh (adjective) he hman `i a si i Min (Noun) a can ahcun komh a si.
e.g 1. Phanah kha atak le a deu rak `hen hna.
 
1.5 ah: timi biafang cu Min (Noun) le Tuah (verb) he aa chan ahcun komh a si lai.
e.g 1. Hakha khuaah ka tlung lai. (N)
 
1.6 ah: timi biafang cu Minzul (Preposition) le Tuah`huam (adverb) paoh he komh a si.
e.g 1. Cabuai cungah va chia.
e.g 2. Ka kal lioah a ra.
e.g 3. Ka ih laiah a ra.
 
1.7 ah: timi biafang cu Tuah (verb) can i hman a si tik ah a mah tein dirter a si.
e.g 1. Namte nih a ka ah.
 
1.8 ahcun: timi biafang cu Biapehnak (conjunction) can i hman a si tikah komh ding a si.
e.g 1. Na kal ahcun ka kal ve lai.
e.g 2. Na ei ahcun ka ei ve lai.
 
1.9 ahcun: timi biafang cu Minzul (preposition) can ah hman a si tikah komh lo a si.
e.g 1. Ka ihnak ah cun lut hlah.
>> Cu bantukcun ah hin, ah khin, ah khan tehna cu komh lo ding a si.
 
1.10 ahohmanh: timi biafang cu sullam pakhat lawng a ngeih caah komh a si.
e.g 1. Ahohmanh an ra rih lo.
 
1.11 an: timi biafang cu sullam pakhat lawng a ngeih caah komh lo a si.
e.g 1. Ka angki an tha.
e.g 2. Arti cu an thaw.
3
 
1.12 an: timi biafang cu Minzul (pronoun) he komh i plural a can tikah komh a si.
MLCF, Youth Department Lai Ca Cawnnak

e.g 1. Anmah cu mitha an si.

e.g 2. Annih cu an kal cang.
 
1.13 an: timi biafang cu Min (noun) can i hman a si ahcun komh a si.
e.g 1. Ankan va tlunh ta rih lai.
>> Cu bantukcun anhnah , anhringso, anhring tehna zong komh a si.
 
1.14 awk: timi biafang cu Tuah`huam (adverb) le Tuah (verb) dirhmun a ngeih lioah cun komh lo a si.
e.g 1. A tuah awk ka hngal lo.
e.g 2. A tial awk a fiang lo
e.g 3. Hri in aa awk. (v)
 
1.15 awk: timi biafang cu biafang dang he aa fonh i Min (noun0 a canter ahcun komh a si.
e.g 1. rawl-awk
 
1.16 awk: timi biafang cu ah, in, cun,… ti bantuk pawl he cun komh a si.
e.g 1. awkah, awkin, awkcun
 
1.17 azeihmanh: timi biafang cu sullam pakhat telawng a ngeih caah komh a si.
e.g 1. Azeihmanh ka duhmi a um lo.
e.g 2. Azeihmanh chim awk ka ngei lo.
 
2. B
2.1 ba: timi biafang cu Minfianh (adjective) a si caah komh lo a si.
e.g 1. Ka tha a ba ngaingai.
>> Asinain thaba ti tial ah cun komh a si.
 
2.2 bak: timi biafang cu a dang biafang he komh tikah Min (noun) a can ah cun komh a si.
e.g 1. Lam a nal tuk i lamhbak ka khuar.
 
2.3 bak: timi biafang cu Min (adjective), Tuah (verb)  le Tuah`huam (adverb) can i hman a si paoh ah komh lo a si.
e.g 1. Amah cu a ka a bak. (adj)
    Hreitlung in thing ka bak. (verb)
    Kan i pai i a ka tei bak. (adv)
 
2.4 bal: timi biafang cu Tuah`huam (adverb) a si caah komh lo a si.
e.g 1. Amah cu kan sinah a ra bal lo.
 
2.5 bang: timi biafang cu biafang dang he komh tikah Min (noun) a canter ahcun komh a si.
e.g 1. Rawl kan eibang kha uico hei pe.
 
2.6 bang: timi biafang cu Tuah`haum (adverb) can i hman a si tikah komh lo a si.
e.g 1. Na chuncaw ka ei bang kha.
 
2.7 bik: timi biafang cu zei bantuk biafang he hmanh komh lo a si.
e.g 1. A fim bik, a `hawng bik.
  Cu bantukcun cem, chin, ial, khun, nawn, tuk tehna zong zei bantuk biafang he hmanh komh lo a si.
4
 
2.8 bing: timi biafang cu Min (noun) a si ahcun komh lo a si.
MLCF, Youth Department Lai Ca Cawnnak

e.g 1. Bing zuk cu a `ha lo.

 
2.9 bing: timi biafang cu biafang dang he aa komh i Min (noun) a canter ahcun komh a si.
e.g 1. Kan lo ah tibing a um.
 
2.10 bing: timi biafang cu biafang dang he aa komh i Minfianh (adjective) a can ahcun komh lo a si.
e.g 1. Inn bing, Lo bing, Amah bing.
 
2.11 bu: timi biafang cu Min (noun) paoh he komh a si.
e.g 1. Khrihfabu, Mibu, Vabu
 
2.12 bu: timi biafang cu Tuah (verb) paoh he komh lo a si.
e.g 1. ~ah buin a kal.
e.g 2. Ei buin a tuah.
 
2.13 bu: timi biafang cu Min (noun) can i hman a si paoh ah komh lo a si.
e.g 1. Khrihfabu bu dang an tuah.
>> Vabu bu khat ka hmuh.

3. C
3.1 chan: timi biafang cu Tuah (verb) paoh he komh a si.
e.g 1. chimchan, chuahchan, hnawhchan, tuahchan.
 
3.2 chan: timi biafang cu amah tein a dir i sullam a ngeih ahcun komh lo a si.
e.g 1. ahlan chan, atu chan, ahnu chan, hmailei chan.
 
3.3 chia: timi biafang cu a dang biafang he komh tik i Min (noun) a si ahcun komh a si.
e.g 1. rangchia, thlichia, michia
 
3.4 chih: timi biafang cu Tuah (verb) he aa chan ahcun komh  a si.
e.g 1. ruahchih, lamhchih, hnamhchih.
 
3.5 chin: timi biafang cu zei bantuk biafang he hmanh komh lo a si.
e.g 1. dawt chin, sang chin.
 
3.6 chin: timi biafang cu biafang dang he komh tikah Min (noun) i a canter ahcun komh lo a si.
e.g 1. Luchin
>> Cu bantukin chinchiah zong komh a si.
 
3.7 chinchin: timi biafang cu sullam pakhat lawngte a ngeih caah komh a si.
e.g 1. Kan dawt chinchin lai.
 
3.8 chom: timi biafang cu biafang dang he aa komh i Min (noun) a canter ahcun komh a si.
e.g
 
3.9
1. eichom, barchom, serchom, tuahchom.

chom: timi biafang cu Minfianh (adjective) le Tuah (verb) can i hman a si ahcun komh lo a si.
5
e.g 1. Thing ka khan i a chom deuh. (adj)
e.g 2. Ka kal chom ko lai. (adv)
MLCF, Youth Department Lai Ca Cawnnak

 
3.10 cia: timi biafang cu a dang biafang he komh tikah Min (noun) i a canter ahcun komh a si.
e.g 1. tleicia
 
3.11 cia: timi biafang cu Tuahthuam (adverb) can i hman a si tikah komh lo a si.
e.g 1. Cakuat tial cia in chia tuah.
 
3.12 colh: timi biafang cu zei bantuk biafang he hmanh komh lo a si.
e.g 1. Kal colh, chim colh, lak colh
 
3.13 cun: timi biafang cu Biapehnak (conjunction) can i hman a si ahcun komh lo a si.
e.g 1. Cun ka bia ka peh `han lai. (conj)
 
3.14 cur: timi biafang cu amah lawngin a dir khawh lo caan ah komh a si.
e.g 1. buaicur, tuaicur, curmar
 
3.15 cur: timi biafang cu amah lawng a dir i sullam a ngeih ahcun komh lo a si.
e.g 1. Ka mit a cur.

*** Zarhkhat voikhat in kan rak pehchap than lengmang lai.