www.dianysma.edu.

gr

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΑΓΑΝΑΣ

φυσική
Γ΄ Λυκείου
Θετική & Τεχνολογική Κατεύθυνση

Προτεινόµενα θέµατα

4Ο ΘΕΜΑ

www.dianysma.edu.gr
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

ΠΡΟΤΕΙΝΌΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

4ο ΘΕΜΑ

Θέµα 4ο

Σύστηµα σώµατος ελατηρίου

εκτελεί απλή αρµονική ταλάντωση
όπως φαίνεται στο διπλανό σχήµα.
Το ελατήριο έχει σταθερά Κ =100Ν/m
και το σώµα µάζα m1.Την χρονική στιγµή µηδέν
το σώµα m1 συγκρούεται ελαστικά και κεντρικά m1
µε σώµα µάζας m2 = 25kg το οποίο ρίχτηκε µε
ταχύτητα µέτρου υο = 20m/s από το έδαφος. Οι m1
+
φορές των ταχυτήτων φαίνονται στο σχήµα. Τη υ1
στιγµή της κρούσης το µέτρο της ταχύτητας του
σώµατος m1 είναι υ1 = 20m/s ενώ το σώµα m2 m2
υ2
έχει διανύσει από το έδαφος απόσταση h = 15m.
Αµέσως µετά την κρούση το σώµα m1 εκτελεί
απλή αρµονική ταλάντωση µε εξίσωση

υ1′ = 20συν (2t + ϕο ) ( S .I .)

Να υπολογίσετε:
Α. Τις ταχύτητες των σωµάτων m1 και m2 αµέσως µετά την κρούση.
(Μονάδες 8) (Απ. υ1′ = −10m / s , υ 2′ = +20m / s )
Β. Τις εξισώσεις της αποµάκρυνσης από την θέση ισορροπίας και της επιτάχυνσης σε
συνάρτηση µε τον χρόνο του σώµατος m1 αµέσως µετά την κρούση.
2π 2π
(Μονάδες 7)(Απ. x = 10ηµ (2t + ) ( S .I .) , a = −40ηµ (2t + ) ( S .I .) )
3 3
Γ. Τον ρυθµό µεταβολής της ορµής του σώµατος m1 αµέσως µετά την κρούση.
dP
(Μονάδες 5)(Απ. = −500 3 N )
dt
∆. Το έργο της συνισταµένης δύναµης της ταλάντωσης του σώµατος m1 από την θέση
ισορροπίας µέχρι να φθάσει στην µέγιστη του αποµάκρυνση για πρώτη φορά.
(Μονάδες 5)(Απ. W = −5000 J )
∆ίνεται: g = 10m/s2 και ότι κατά την διάρκεια της κρούσης οι εξωτερικές δυνάµεις
θεωρούνται αµελητέες. Να θεωρήσετε ότι τόσο πριν όσο και µετά την κρούση η
θετική φορά είναι προς τα κάτω.

2. Το πάνω άκρο κατακόρυφου ελατηρίου σταθεράς

Κ =100N/m είναι ακλόνητο και στο κάτω άκρο του
προσδένεται ένα σύστηµα σωµάτων µε µάζες Κ
m1 = 4kg και m2 = 2kg, οι οποίες συνδέονται µε νήµα και +
ισορροπούν όπως φαίνεται στο διπλανό σχήµα. Κάποια
στιγµή, όπου θεωρούµε t = 0, κόβουµε το νήµα. m1

m2
h
2
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

Α. Να δείξετε ότι το σώµα m1 θα εκτελέσει απλή αρµονική ταλάντωση και να βρείτε

την µέγιστη δύναµη που ασκείται από το ελατήριο πάνω του.
(Απ. ΣFmax = -20N )
Β. Να βρείτε την ενέργεια της ταλάντωσης του σώµατος m1.
(Απ. Ε = 2J )
Γ. Θεωρώντας ως θετική φορά της κίνησης του σώµατος αυτή που φαίνεται στο
σχήµα, να γράψετε την εξίσωση της αποµάκρυνσης του σώµατος από την θέση
ισορροπίας και να κάνετε την αντίστοιχη γραφική παράσταση.
 π
(Απ. x = 0, 2ηµ  5t +  (S.I .) ) x(m)
 2
+0,2

0,4π t(s)

-0,2

∆. Εάν το σώµα m2 απέχει από το έδαφος 80m, να βρείτε τον αριθµό των
ταλαντώσεων που θα εκτελέσει το σώµα m1 µέχρι το σώµα m2 να φτάσει στο έδαφος.
∆ίνεται: g =10m/s2.
(Ν = 10/π ταλαντ. )

3. ∆ύο σύγχρονες πηγές Π1 και Π2 ταλαντώνονται στην επιφάνεια ήρεµου νερού

δηµιουργώντας µηχανικά αρµονικά κύµατα µε συχνότητα f = 1Hz, τα οποία
διαδίδονται µε ταχύτητα υ = 2m/s. Σ’ ένα σηµείο Σ της επιφάνειας του υγρού που
απέχει από τις πηγές αποστάσεις r1 = 8m και r2 = 4m αντίστοιχα υπάρχει ένας φελλός
µάζας m = 20g. Η απόσταση µεταξύ των δύο ακραίων θέσεων ταλάντωσης του
φελλού µετά την συµβολή των κυµάτων είναι 8cm.
Α. Να γράψετε την εξίσωση της ταλάντωσης του φελλού µετά την συµβολή των
κυµάτων.
(Απ. y = 4ηµ 2π (t − 3) (t ≥ 4 s ) ( y σε cm, t σε s ) )
Β. Να βρείτε την ενέργεια ταλάντωσης του φελλού εξαιτίας του κύµατος της πηγής
Π2 και την ενέργεια ταλάντωσης του φελλού εξαιτίας της συµβολής των κυµάτων.
(Απ. Ε2 = 64 10-4J, E = 256 10-4J )
Γ. Να βρείτε την χρονική στιγµή µετά την συµβολή των κυµάτων κατά την οποία η
αποµάκρυνση του φελλού από την θέση ισορροπίας γίνεται για πρώτη φορά 2cm.
49
(Απ. t = s)
12
∆. Εάν οι πηγές Π1, Π2 έχουν µεταξύ τους απόσταση d = 8m, να βρείτε τον αριθµό
των σηµείων τα οποία βρίσκονται ανάµεσα στις δύο πηγές και πάνω στο ευθύγραµµο
τµήµα που τις ενώνει, και έχουν µέγιστο πλάτος ταλάντωσης.
∆ίνεται: π 2 = 10 .
(Απ. 7 σηµεία , Ν = -3,-2,-1, 0, +1,+2,+3 )

3
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

4. Σ’ ένα σηµείο Ρ στην επιφάνεια νερού φτάνουν ταυτόχρονα δύο εγκάρσια κύµατα
µε εξισώσεις
π
y1 = 0,1ηµ (2π t − π r1 + ) ( S .I .) και
2

y2 = 0,1ηµ(2π t −π r2 ) (S.I.)

όπου r1 = 10m και r2 = 8m οι αποστάσεις του Ρ από τις πηγές των κυµάτων.
Α. Να βρείτε την ταχύτητα διάδοσης των κυµάτων και την χρονική στιγµή όπου το
κάθε κύµα φτάνει στο σηµείο P.
(Απ. υ = 2m/s, t1 = 4,75s, t2 = 4s )
Β. Να γράψετε την εξίσωση της αποµάκρυνσης του σηµείου P από την θέση
ισορροπίας σε συνάρτηση µε τον χρόνο, µετά την συµβολή των κυµάτων.
35π
(Απ. y = −0,1 2ηµ (2π t − ) (t ≥ 4, 75s ), ( S .I .) )
4
Γ. Να βρείτε για ποιες τιµές της διαφοράς r1 – r2 τα σηµεία τις επιφάνειας του νερού
παραµένουν συνεχώς ακίνητα εξαιτίας της συµβολής των κυµάτων.
3
(Απ. r1 − r2 = 2 N + ( N = 0, ±1, ±2, ±3,...) )
2
∆. Να βρείτε την ταχύτητα του σηµείου P την χρονική στιγµή t = 4,5s.
∆ίνεται: π = 3,14.
(Απ. υ = -0,628 m/s )

5. Σώµα µάζας m1 = 2kg ισορροπεί σε λείο οριζόντιο επίπεδο. Το σώµα είναι δεµένο
µε νήµα το οποίο διέρχεται από τροχαλία µάζας Μ = 4kg και ακτίνας R = 0,5m.
Στο άλλο άκρο του νήµατος βρίσκεται σώµα µάζας m2 = 1kg το οποίο κρατάµε
ακίνητο σε απόσταση h = 5m από το έδαφος, όπως φαίνεται στο σχήµα. Την χρονική
στιγµή t = 0 αφήνουµε το σώµα m2 ελεύθερο και το σύστηµα αρχίζει να κινείται
µέχρι την χρονική στιγµή t = 2s όπου το νήµα σπάει.

M
m1

m2

Να βρείτε:
Α. Την επιτάχυνση των m1 και m2 καθώς και τις τάσεις Τ1 και Τ2 που ασκεί το νήµα
στα σώµατα.
(Απ. α = 2m/s2, T1 = 4N, T2 = 8N )
Β. Το διάστηµα που έχει διανύσει το σώµα m2, καθώς και των αριθµό περιστροφών
της τροχαλίας µέχρι την στιγµή που σπάει το νήµα.
(Απ. x = 4m, Ν = 4/π περιστρ. )

4
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

Γ. Τον ρυθµό µεταβολής της στροφορµής της τροχαλίας πριν σπάσει το νήµα καθώς
και την στροφορµή της αµέσως µετά το σπάσιµο του νήµατος.
∆L
(Απ. = 2 Nm , L = 4kgm2/s )
∆t
∆. Το ανώτερο ύψος στο οποίο θα φτάσει το σώµα m2 µετά την κρούση του µε το
έδαφος, εάν αυτή θεωρηθεί ελαστική.
∆ίνονται: g = 10m/s2, για την τροχαλία Ιcm = ½ MR2
και ότι η κίνηση στο αυλάκι γίνεται χωρίς τριβές, δεν ασκείται καµία άλλη δύναµη
πάνω στην τροχαλία εκτός από αυτές του νήµατος και ότι δεν υπάρχουν αντιστάσεις
από τον αέρα.
(Απ. h΄΄ = 1,8m )

6. Μια οµογενής ράβδος µήκους L και µάζας M = 4kg στηρίζεται σε έναν τοίχο στο
σηµείο Α µε την βοήθεια µια άρθρωσης. ∆ένουµε την ράβδο µε σχοινί στο σηµείο Γ
στο οποίο είναι κρεµασµένο µε νήµα σώµα µάζας m1 = 1kg. Το όλο σύστηµα
ισορροπεί όπως φαίνεται στο σχήµα και το σχοινί σχηµατίζει γωνία µε την ράβδο θ =
30ο.
Ο

A
θ Γ

m1

m2

Α. Να βρείτε την δύναµη που ασκείται στην ράβδο από την άρθρωση(µέτρο και
φορά).
2 3
(Απ. FA = 10 31N , εϕϕ = )
9
Β. Κάποια στιγµή το νήµα που συγκρατεί την µάζα m1 σπάει και η µάζα m1 κατά την
πτώση της και µετά από διάστηµα h = 0,8m συγκρούεται πλαστικά µε άλλη µάζα
m2 = 3kg η οποία ισορροπεί δεµένη στο πάνω άκρο κατακόρυφου ελατηρίου
σταθεράς Κ = 100Ν/m που έχει το άλλο άκρο στερεωµένο στο έδαφος, όπως φαίνεται
στο σχήµα.
Β1. Να βρείτε τις ταχύτητες, της m1 λίγο πριν την κρούση και του συσσωµατώµατος
αµέσως µετά την κρούση
(Απ. υ1 = 4m/s, V = 1m/s )
Β2. Να βρείτε το πλάτος και την νέα θέση ισορροπίας της ταλάντωσης
(Απ. A = 0,1 5m )
Β3. Σε πόσο χρόνο µετά την κρούση το συσσωµάτωµα θα ξαναπεράσει από την
αρχική θέση όπου ισορροπούσε η µάζα m2 και µε φορά προς τα κάτω για πρώτη
φορά; ∆ίνεται: g = 10m/s2.
(Απ. t = 0,4πs )

5
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

7. Ένα βλήµα που κινείται µε ταχύτητα υβ και έχει µάζα mβ = 0,1kg, συγκρούεται
κεντρικά και ανελαστικά µε σώµα µάζας m1 = 2kg το οποίο ισορροπεί δεµένο σε
νήµα µήκους l = 1,6m όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήµα. Μετά την κρούση το
σώµα m1 σταµατά στιγµιαία, στο σηµείο όπου το νήµα σχηµατίζει γωνία θ = 60ο µε
την κατακόρυφο. Το βλήµα αφού διαπεράσει το σώµα m1 σφηνώνεται σε σώµα m2 το
οποίο ισορροπεί σε λείο οριζόντιο επίπεδο. Το σώµα m2 έχει µάζα 1,9kg και είναι
δεµένο σε ελατήριο σταθεράς K το οποίο έχει το άλλο άκρο του στερεωµένο σε
ακλόνητο σηµείο. Το συσσωµάτωµα µετά την κρούση εκτελεί απλή αρµονική
ταλάντωση της οποίας η απόσταση των δύο ακραίων θέσεων είναι 4m και από την
στιγµή της κρούσης του βλήµατος µε την µάζα m2 και µέχρι το συσσωµάτωµα να
σταµατήσει για πρώτη φορά κάνει χρόνο t = 0,5s.

υβ
mβ m2
m1

Να βρείτε:
Α. Την σταθερά του ελατηρίου και την ενέργεια της ταλάντωσης
(Απ. Κ = 20N/m, Ε = 40J )
Β. Την ταχύτητα του συσσωµατώµατος µετά την κρούση
(Απ. V = 6,28m/s )
Γ. Την ταχύτητα του συσσωµατώµατος την χρονική στιγµή t= 0,25s
(Απ. V = 3,14 3m / s )
∆. Την ταχύτητα του βλήµατος πριν την κρούση του µε το σώµα m1.
∆ίνεται: g = 10m/s2 , π = 3,14, π = 10
2

(Απ. υβ = 205,6 m/s )

8. Στο διπλανό σχήµα βλέπουµε µια

τροχαλία η οποία αποτελείται από
δύο κολληµένους οµόκεντρους K R I
m1 m r
2
δίσκους οι οποίοι µπορούν να
κινούνται γύρω από άξονα ο οποίος
διέρχεται από το κοινό κέντρο τους
ως ένα σώµα. Η ολική ροπή m3
αδράνειας της τροχαλίας είναι Ι =
0,16kgm2 και η µάζα της M=3kg.
Στον εσωτερικό δίσκο ακτίνας r =
0,1m είναι τυλιγµένο αβαρές νήµα το οποίο συνδέεται µ’ ένα σώµα µάζας m2 = 2kg
το οποίο βρίσκεται πάνω στο οριζόντιο επίπεδο και είναι κολληµένο µε σώµα µάζας
m1 = 1kg το οποίο δένεται στο ένα άκρο οριζοντίου ελατηρίου σταθεράς
Κ = 100Ν/m, το άλλο άκρο του οποίου είναι στερεωµένο σε ακλόνητο σηµείο
( Βλέπε σχήµα). Η αρχική επιµήκυνση του ελατηρίου είναι x1 = 0,4m. Στον
εξωτερικό δίσκο ακτίνας R = 0,2m είναι τυλιγµένο ένα δεύτερο νήµα το οποίο
συνδέεται κατακόρυφα µε σώµα µάζας m3 = 2kg. Αρχικά το όλο σύστηµα ισορροπεί
όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήµα.
Α. Να βρεθεί η δύναµη που ασκείται από τον άξονα στην τροχαλία.
5
(Απ. FA = 10 41N , εϕθ = )
4

6
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

Β. Κάποια στιγµή ( t = 0) το σώµα m2 αποκολλάται από το σώµα m1. Εάν

θεωρήσουµε ότι η φορά του σώµατος m1 αµέσως µετά την χρονική στιγµή t = 0 είναι
αρνητική, να γράψετε για την ταλάντωση του m1, την εξίσωση της αποµάκρυνσης
του από την θέση ισορροπίας σε συνάρτηση µε τον χρόνο.
π
(Απ. x = 0, 4ηµ (10t + ), ( S .I .) )
2
Γ. Να βρείτε την γωνιακή επιτάχυνση της τροχαλίας καθώς και τις επιταχύνσεις που
αποκτούν οι µάζες m2 και m3.
200 20 40
(Απ. aγων . = rad / s 2 , a2 = m / s 2 , a3 = m / s2 )
13 13 13
∆. Να βρείτε την στροφορµή της τροχαλίας την χρονική στιγµή όπου το σώµα m1 έχει
µεταβεί στην θέση ισορροπίας της ταλάντωσης του για πρώτη φορά.
∆ίνεται g = 10m/s2 και π = 3,14.
Να θεωρήσετε ότι όλες οι κινήσεις γίνονται χωρίς τριβές και τα νήµατα είναι πάντα
τεντωµένα.
(Απ. L= 0,386 kgm2/s )

9. Ένα σώµα µε µάζα m = 1kg είναι αναρτηµένο από το ένα άκρο νήµατος µήκους
l = 3,6 m , το άλλο άκρο του οποίου είναι στερεωµένο σε ακίνητο σηµείο.
Μετακινούµε το σώµα προς τα αριστερά κατά γωνία θ = 60ο και το αφήνουµε
ελεύθερο. Όταν το σώµα m περνά από την κατακόρυφο συγκρούεται κεντρικά και
ελαστικά µε ακίνητο σώµα µάζας m1 = 2kg το οποίο ισορροπεί σε λείο οριζόντιο
επίπεδο(βλέπε σχήµα). Το σώµα m1 µετά την κρούση αποκτά ταχύτητα υ1 και στην
πορεία του πάνω στο οριζόντιο επίπεδο, συναντά άλλο σώµα µάζας m2 = 4kg µε το
οποίο συγκρούεται κεντρικά και ελαστικά. Το m2 είναι δεµένο στο ένα άκρο
οριζόντιου ελατηρίου σταθεράς Κ = 100Ν/m το άλλο άκρο του οποίου είναι
στερεωµένο σε ακλόνητο σηµείο και εκτελεί απλή αρµονική ταλάντωση πάνω στο
λείο οριζόντιο επίπεδο, µε την ταχύτητα του µεταβάλλεται µε ρυθµό που έχει τιµή 15
Ν/kg όταν αυτό βρίσκεται στις ακραίες θέσεις της ταλάντωσης του.
Την στιγµή της κρούσης µε το σώµα m1, το m2 διέρχεται από την θέση ισορροπίας
του έχοντας την ίδια φορά µε αυτή του m1.
Να βρείτε:

ο
60

l
m
m2 K
m1

Α. Την ταχύτητα υ1 του σώµατος m1 αµέσως µετά την κρούση.

(Απ. υ1 = 4m/s )
Β. Το πλάτος της ταλάντωσης που εκτελεί το σώµα m2, πριν την κρούση του µε το
m1 .
(Απ. Α = 0,6m )
Γ. Τις ταχύτητες των σωµάτων m1 και m2 αµέσως µετά την κρούση

7
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

8 11
(Απ. υ1′ = m / s, υ2′ = m / s )
3 3
∆. Την ενέργεια ταλάντωσης του σώµατος m2 µετά την κρούση
∆ίνεται: g = 10m/s2
(Απ. Ε΄ = 24,88J )

10. Ένα σύστηµα Α αποτελείται από δύο ελατήρια µε σταθερές Κ1 = 10Ν/m και Κ2 =
90Ν/m ανάµεσα στα οποία είναι δεµένο ένα σώµα µάζας m1 = 1kg. Τα άκρα των δύο
ελατηρίων που δεν είναι δεµένα µε το σώµα είναι ακλόνητα στερεωµένα και το όλο
σύστηµα ισορροπεί πάνω σε λείο οριζόντιο επίπεδο, όπως φαίνεται στο παρακάτω
σχήµα. Εκτρέπουµε το σώµα m1 προς τα αριστερά κατά απόσταση Α και την χρονική
στιγµή t = 0 το αφήνουµε ελεύθερο. Η µάζα εκτελεί απλή αρµονική ταλάντωση κατά
την οποία όταν διέρχεται από την θέση ισορροπίας έχει ταχύτητα µέτρου υ = 10m/s.

m2

h
Κ1 Κ2
m1

Α. Να δείξετε ότι η σταθερά επαναφοράς της ταλάντωσης του σώµατος m1 δίνεται

από την σχέση Κ = Κ1 + Κ2 και να βρείτε την περίοδο της ταλάντωσης του σώµατος.
(Απ. Τ = π/5 )
Β. Από ποιο ύψος h ( κατακόρυφα πάνω από τη θέση ισορροπίας) πρέπει να
αφήσουµε ένα δεύτερο σώµα m2 = 3kg, ταυτόχρονα µε το m1, ώστε να συγκρουστούν
στη θέση ισορροπίας.
(Απ. h = 0,125m )
Γ. Εάν η κρούση είναι πλαστική να βρείτε τα πλάτη ταλάντωσης της µάζας m1 πριν
την κρούση και του συσσωµατώµατος των m1 και m2 µετά την κρούση.
∆ίνεται: π = 3,14, π2 = 10 και g = 10m/s2
(Απ. Α = 1m, Α΄ = 0,5m )

11. Ένα σώµα µε µάζα Μ = 9kg ισορροπεί δεµένο σ’ ένα άκρο κατακόρυφου
ελατηρίου σταθεράς Κ. Το άλλο άκρο του ελατηρίου είναι δεµένο στο δάπεδο σε
ακλόνητο σηµείο. Από ύψος h = 1,5m αφήνουµε να πέσει ένα δεύτερο σώµα µάζας m
= 1kg, το οποίο συγκρούεται πλαστικά και κεντρικά µε το σώµα Μ.
Α. Να βρείτε την ταχύτητα του συσσωµατώµατος µετά την κρούση.
(Απ. V = 0,1 30m / s )
Β. Να δείξετε ότι το συσσωµάτωµα θα εκτελέσει απλή αρµονική ταλάντωση και να
βρείτε την σταθερά επαναφοράς, εάν γνωρίζουµε ότι το συσσωµάτωµα θα
ξαναπεράσει από την θέση της κρούσης µε την ίδια φορά σε χρόνο t = 2s.
(Απ. Κ = 100Ν/m )
Γ. Να βρείτε το πλάτος της ταλάντωσης.
(Απ. Α = 0,2m )

8
Ι.ΜΠΑΓΑΝΑΣ www.dianysma.edu.gr
4ο ΘΕΜΑ www.learner.gr

∆. Να γράψετε την εξίσωση της αποµάκρυνσης του σώµατος από την θέση
ισορροπίας σε συνάρτηση µε τον χρόνο και να κάνετε την αντίστοιχη γραφική
παράσταση. Να θεωρήσετε θετική φορά προς τα κάτω και ότι την χρονική στιγµή t =
0 το σώµα βρίσκεται στον αρνητικό ηµιάξονα ( x < 0 ).
∆ίνεται: g = 10m/s2, π = 3,14, π2 = 10
3π
(Απ. x = 0, 2ηµ (π t + ), ( S .I .) x(m)
2 +0,2

2,5
0,5 t(s)
-0,1

-0,2