Professional Documents
Culture Documents
owif;ynmbmom&yf
owif;pmynmt"dy`g,f zGif@qdkcsuf
owif;qdkonfrSmt&yfa'o toD;oD;wdk@rS vwfwavmjzpfysufcJhonfh tjzpfysufrsm;[k t"d
y`g,fzGifhqdk=uonf? t*Fvdyfbmomjzifh owif;ufdk e,l;pf[kac:a0:=uonf? owif;pmynm[kqdk&mwGif
owif;ESifhynmaygif;pyfxm;jcif; jzpfonf? owif;pm-jynfwGif;jynfy owif;rsm;udk aygif;pyfxm;jcif;
xm; jcif;jzpfonf? owif;rsm;udktrsm;tm;jzifh aehpOfyHkEdSyfxkwfa0aom pmapmif[k t"y`g,f&+yD;
ynm-cGJjcrf;odjrifEdkifaom tod^m%f (odk@r[kwf ) twwf[kt"dy`g,f&onf? xdk@a=umif@owif;pmy
owif;ESifh pme,fZif;vkyfief;
owif;ESifh pme,fZif;vkyfief;rSm 1972 ckESpf rwfv 16 &ufrSmpwifcJhaom
tkyfcsKyfa&;pepfopft& jyef=um;a&;0ef}uD;XmevufatmufwGif OD;pD;XmeESifhaumfydka&;&Sif;rsm;zGJ@
pnf;&mwGif owif;ESifhpme,fZif;aumfydka&;&Sif;[kpwifzGJ@pnfcJhygonf? 1989 ckESpf{+yDv (1) &ufaehwGif
owif;eSifh pme,fZif;aumfydka&;&Sif;udk owif;ESifhpme,fZif;vkyfief;[kajymif;vJac:a0:cJhonf?
vlxkqufqHa&;
vlxkqufqHa&;qdkwm cifAsm;wdk@vlxkudk vufcHapcsifwJhykHpHtwdkif;owif;awG 'grSr[kwf o
abmxm; ,Hk=unfr_awGudk [efyefenf;vrf; wckeJh wifjyajymqfdkwJh qufoG,fa&;vkyfief;&Siftkyfpku ol
wdk@&JhqufqHa&;vkyfief;awGudk ydkrdkaumif;rGefwJh &xm;0efaqmifr_ vkyif ef;twGufaiGa=u;ydk+yD;vdktyfvm
wJhta=umif;udk vlxkudkydk+yD;&Sif;jyay;zdk@ ajym=um;ygvdrfhr,f? 'grSr[kwfwjcm; pD;yGm;a&;vkyfief; tkyfpk
wpku tpm;taomuf topfwrsdK;yvkyfxm;+yD; tJh'gudk0,f,lcsifw,f qdkygpdk@? vlxkquffqHa&;0ef
xrf;awGu owif;pmeJh r*~Zif;udk tJh'Dpm;aomufukefypPnf;ta=umif; &Si;f vif;ajymqdk&ygvdrfhr,f? tJh'g
eJhyufouf+yD; owif;a&;om;zdk@ar#mfvifhcsufeJhav ? wu,fvdk@vlwa,muf[mta&mif;oGufpmtkyfw
tkyfa&;om;r,fqdk&if ol&Jhxkwfa0ol&Jh vlxkqufqHa&; 0efxrf;awGu pme,fZif;orm;axmufawGeJh
awG@qHkaqG;aEG;zdk@ tpDpOfwck vkyfygvdrfhr,f? tpdk;&ydkif;[mvnf; olwdk@taeeJ@Oya' topfawGeJh jyXmef;
yhvkyfzfdk@vdktyfwJhta=umif; vlxkudk &Sif;jyzdk@ vlxkqufqHa&;vkyfief;awGudk t"du toHk;yolawGxJrSm
tygt0ifjzpfygw,f? tJh'gawGtm;vHk;[m vlxkqufqHa&;vkyfief;awGyJjzpfygw,f?
vlxkqufqHa&;vkyfief;[mvGefcJhwJh ESpfaygif; av;q,fpGef;pGef;avmufrSm pcJhwJh vkyfief;topf
wckjzpfvmygw,f? tcktcsdefrSmawmh tar&duefjynfaxmifpkrSmtJh'D vkyfief;twGuf tvkyfvkyfudkif
aqmif&Gufaeolaygif; wodef;eD;yg;&SdaecJh +yD;jzpfygw,f?
owif;[lonf
Oyrm?
? &Gmw&GmwGif arayG;tudkufcH&aom &Gmom;tm; a&ref;jzifhukoI tqdwfajyoGm;onf
qdkaom owif;onf r=umrDao;u udpPjzpfygu owif;jzpfedkifaomfvnf; vGecf JhaomeSpfuudpPjzpfygu
tcsdef=umjrifhoGm;rnf jzpfI rSefrrSefpl;prf;&efvnf; rjzpfowif;wefbdk;vnf;r&Sdyg?
odk@&mwGifowif;wefbkd;&Sdr&SdoHk;oyf&mwGif wcgw&H owif;jzpfysufaom tcsdefrSmt"du r
[kwfyJ od&Sd&aomtcsdefESifh xkwfazmfaomtcsdefumveD;pyfr_udkvdkufI qHk;jzwf&onfvnf;&Sdonf?
Oyrm?
? vGefcJhaomESpfaygif;rsm;pGmu wnfaqmufcJhaoma&S;a[mif;r@}uD;wr@udk blrdab' ynm
&Sifrsm; wl;azmfawG@&Sdaomtcg tqdkygr@}uD;wnfaqmufcJhonfrSm ESpfaygif;rsm;pGm=umjrifhcJhaomfvnf;
,if;r@&Sda=umif;udkwl;azmfawG@&SdrS od&ojzifh awG@&Sd&aomtcsdefudkom owif;twGuftcsdefeD;pyfr_&Sdr*&Sd
pOf;pm;&jyefonf? wl;azmfawG@&SdaomtcsdefESifh teD;pyfqHk;tcsdfefudkazmfxkwfedkifv#if ydkIwefbdk;&Sdygonf?
vGefcJhaomESpfu wl;azmfawG@&o
Sd nfqkdygu rod&ao;aomowif;jzpfI wefbdk;&Sdaomfvnf; wl;azmf
awG@&Sd+yFD;csdef csufcsif;xkwfazmfedkfifu ydkIwefbdk;&Sdaom owif;[kqdk&rnf?
a'otm;jzifhpyfqufr_ eD;pyfr_&Sdr&Sd
(2) a'otm;jzifh qufpyfr_eD;pyfr_&Sdr&dS qdk&mY ta=umif;csif;&mjzpfysufaom a'oonfrdrdwdkif;jynfESifh
rnfr# qufpyfonf /eD;uyfonfudkpOf;pm;&rnf?
Oyrm?
? Aefaumufr@awmf0efvkyf}uHcH&aomowif; onf vlodenf;aom tmz&duwdkufedkifiH
i,fwck. r@awmf0efvkyf}uHcH&aom owif;xuf jrefrmvlxk pdwf0ifpm;r_&Sdrnf? a'ot&a0;vifhu
pm; qufpyfr_&Sdonfhtcgvnf;&Sdonf?
Oyrm?
? awmif0ef&kd;pGe;f wGif aoqHk;oGm;onffqdkaom owif;rSm jzpfysufonfha'oESifha0;aomf
vnf; yk*~dKvftm;jzifhqufpyfr_&Sdojzifh owif;wefbdk;&Sdjyefonf?
jzpfysuf&ma'oonf owif;axmuftwGuf ta&;}uD;aomowif;jzpfvifhupm; owif;pm
zwfy&dowftwGufta&;r}uD;aom owif;rjzpfaomtcgrsdK;vnf;&Sdonf?
Oyrm?
? e,fowif;axmufwa,muftwGuf rdrd&Gmol}uD;om;&Sify tcrf;tem;onf rdrd&Gmt
wGuf ta&;}uFD;onfhudpPjzpfaumif;jzpfrnfjzpfaomfvnf; owif;pmzwfy&dowftwGufowif;rjzpfyg?
tu,fI &Gmol}uFd;u w&GmvHk;&Sdvli,ftm;vHk;tm; &Sifyay;aomtcrf;tem; jzpfygu pdwf0ifpm;zG,f
owif;jzpfedkifonf?
vltrsm;eSifhoufqdkifr_&Sd r&Sd
(3) vltrsm;eSifhoufqdkifr_&Sdr&Sdqdk&mY jzpfysufonfhudpP&yfonf yk*~dKvfwOD;wa,muf odk@r[kwf t
enf;tus Of;ESifhomoufqdkifygu pmzwfy&dowftwGufowif;rjzpfyg?
Oyrm?
// avrkefwdkif;a=umifh rdrdt&yf&SdtdrfwvHk;ysufaomowif;xuf ausmif;om; ig;&m&Sdaom
owif;uydkIta&;}uD;ygonf?
Oyrm//
// wpfckrSm pdkufysdK;a&;b%frefae*smwa,muf ol.aiGwaomif;
usaysmufoGm;onfxufv,ftrawmfa=u;ay;&ef aiGwaomif;usaysmufoGm;aomowif;u trsm;
ESifhoufqdkifIydkI ta&;}uD;aomowif;jzpfonf?
jzpfysufyHkxl;jcm;r_ &Sdr&Sd
(4) jzpfysufyHk xl;jcm;r_&Sdr&Sdqdk&mY tjzpftysufudpPwGif yg0ifaeaom yk*~dKvf? Jzpfysufonfha'otcsdef /
jzpfysufyHk bma=umifhjzpfysuf&on ftp&Sdaomtcsuftvufrsm; xnfhoGif;pOf;pm;&rnf?
Oyrm//
// ,mOfwdkufr_wckjzpfygu omrefum;ESpfpD;wdkufrdI }uD;us,faomxdcdkufr_r&Sdyguowif;r
jzpfyg? tu,fI ,mOfarmif;olonf ,mOfxdef;&Jt&m&Sdjzpfygu ( okd@ ) 0ef}uD;tp&Sdaomyk*~dKvfjzpfygu
tcsuftvufwGifyg0ifaom yk*~dKvf. xl;jcm;csufa=umifhowif;jzpfygonf? tqkdyg,mOfwdkufr_onf
,Ofxdef;&Jpcef;teD;Y (odk@) jzwfoef;oGm;vmjcif;ry&[k wm;qD;aomae&mjzpfygu jzpfysufaomae&m
tom;a&zsufr_ (Oya'jyXmef;csuf)
jypfr_qkdif&m Oya'yk'fr 494 wGif azmfjyxm;aomtom;a&zsufr_qdkonfh jypfr_ta=umif;udk
&Sif;vif;wifjyjcif; / jypfr_qdkif&mOya'yk'fr (500) wGifjyXmef;xm;aomjypf'%f rsm;udk &Sif;vif;wifjy
jcif;wdk@udkyvkyf&rnf? tom;a&zsufr_wGifjyXmef;xm;aom uif;vGwfcsuf (10) csufwcsufjcif; tvdkuf
&Sif;vif;wifjyrnfjzpfygonf?
tom;a&zsufap&ef&nf&G,fcsuf
vlwOD;wa,muftom;a&zsufap&ef &nf&G,fcsufr&Sdapumrl a=umfjimaompGwfpGJcsufonf
xkdvlwOD;wa,mufm. tom;a&udkxdcdkufrnfudkodv#if od&efta=umif;&Sdv#if tom;a&zsufr_a&muf
a=umif; ? ( OD;atmifaz ESifh tpdk;& / 1938 &efukef 404 )
tom;a&xdcdkufepfemr_
pGwfpGJcsufudktrsm;jynfolu ,Hk=unf&efrvdkyg ? pGwfpGJcsufonf,Hk=unf&efta=umif;&Sdapumrl
xdkpGwfpGJcsufonftom;a&udkxdcdkufapv#if tom;a&zsufr_jzpfygonf? tom;a&xdcdkufrnfukdodv#uf
xdcdkufepfemap&eft}uHESifhyv#if trSefwu,fxdcdkufepfemr_&Sdapumrl jypfr_ajrmufa=umif;? (r'*spfESifh
tpdk;&bm;rm;avmwdkif; twGJ (4) pm (48) )
owif;pmrl0g'
(1) owif;rsm;udk rSefrSefuefuefa&;om;azmfjy&ef
(2) owif;xkwfjyef&mwGif owif;tqifhtwef;tvdkuf pdppfxm;&Sd&ef?
(3) vlyk*~Kdvftvdkuf ykwfcwfa&;om;jcif;ry&ef?
(4) tzGJ@tpnf;tvdkuf ykwfcwfa&;om;jcif;ry&ef?
(5) wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfr_ yduGJatmifa&;om;jcif;ry&ef?
(6) vufeufudkiftzGJ@tpnf;rsm;udk nDnGefr_ysufjym;atmifa&;om;jcif;ry&ef?
(7) wyfrawmfeSifhjynfol txiftjrifrSm;jyD; oHo,pdwfrsm; jzpfay:vmatmifa&;om;jcif;ry
&ef?
(8) wdkif;jynfyduGJysufpD;aponfh ta&;tom;rsm;yvkyf&ef?
edkifiHawmfjidrf0wfydjym;r_wnfaqmufa&;tzGJ@ OuUX AdkvfcsKyfr_}uD;oef;a&$. owif;rsm;vdkufem&ef
vrf;n$efcsuf (11) csuf
(1) trsdK;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;&&Sd&ef?
(2) wyfrawmfeSifhjynfol edkifiHa&;ygwDrsm; pkaygif;vdkufemylaygif;aqmif&Guf=u&ef?
(3) jynfaxmifpkwnfwHhcdkifjrJa&;/ vlrsdK;a&;tmCmwr&Sda&;/ &if;ESD;cspfcifpmG nDnGwfa&;
aqmif&Guf&ef?
(4) ESpfvtwGif Time Frame ay;xm;aom a=ujimcsufxw
k jf yef&eftrsdK;om;jyef vnfpnf;
vHk;nDnGwfa&;udk OD;wnfI owif;pmrsm;Y acgif;}uD;aqmifyg;rsm; a&;om;&ef?
(5) tjyeftvSef wpfOD;ESifhwpfOD; rjzpf&avatmif yk*~dKvfa&; (i,fusdK;i,fem) azmfjya&;om;
jcif;rsm; &yfwef@u&yf=u&ef/ wyfrawmfESifhjynfol&if;ESD;atmif a&;om;=u*&ef?
(6) yk'<bmom ,Ofaus;r_xGef;um;atmif vkyfaqmif=u&ef/ bmoma&;eSifh,Ofaus;r_udk
rD;armif;xdk;jy+yD; acgif;}uD;aqmif;yg;rsm;a&;om;&ef/ trsdK;om;pnfvHk;nDnGwfr_&&Sdap&ef?
(7) zGH@zd;a&;vkyfief;rsm;udk OD;pm;ay;Ia&;om;=u&ef?
(8) rdrdwdk@jrefrmekdifiHwGif b,fvdkvkyfaeonfudk jynfy{nfo
h nfrsm;vmcsiaf tmifa&;om;ay;
=u&ef?
(9) e,fpyfa'o wdkif;&if;om;zG@Hzd;a&;vkyfief;rsm;udk rD;armif;xdk;jyI a&;om;ay;=u&ef?
(10) aomif;usef;oludpP/ aomiff;usef;olrsm;eSifh ESpf&Snfumv=umjrifhpGm&Sdaejcif;udkaxmufjyI
aomif;usef;olrsm; vufeufudkiv
f rf;pOf pGef@vGwf&eftwGuf?
(11) taemufESifh edkifiHwumrsm; rD'D,m a&;om;xkwfv$ifhazmfjy&ef/ rdrdwdk@edkifiHwGifa&;om;=u
ovdk wjcm;edkifiHrsm; owif;pmrsm;wGifvnf; acgif;}uD;aqmif;yg;rsm;a&;om;}u&ef/ (4) ESpft
- v_yf&Sm;r_yg0if&ygrnf?
- pum;vHk;rxyfap&yg?
- pum;vHk;wdkrsm; (vlodenf;aom toHk;tE_ef;rsm;udk a&Smif=uOf&ygrnf?)
- acgif;pma=umif;av; odk@r[kwf ig;a=umif;txd tqifhqifh qufa&;Edkifaomvnf; xl;jcm;t
a=umif;t&mr&SdbJ wpfa=umif;ESifhwpfa=umif; pmrquf&yg?
- pum;tusOf;&kH; yvkyfwyf&ygrnf? (Oyrm;tm;jzifh arG;/ a& 0ef}uD;Xme/ jyef/quf OD;pD;)
- xdk@jyif udk;um;csufcdkifvHkjcif;/ tEkynmqefaom wifpm;csuf/ pum;vH;k / y&d,m,fa00kpf oHK;Edkif
I pum;vHk;tavsmhtwif;Edkifeif;pGm/ pum;yHkqdk&dk;&nfn$ef;oHk;pGJ&rnf? um&iftiftm;,lao acgif;rsdK;
wyfjcif;udk *&kyavhvmxm;&rnf?
owif;"mwfyHkudkwnf;jzwfjcif;
- ,ae@owif;rD'D,macwfwGif owif;pmyg&kyfyHkv$m/ "mwfyHkwdk@onf t"du=ueftiffvuQ%m wpf
&yfjzpfygonf?
- owif;pmpmrsufESmzG@J pnf;&mwGif owif;"mwfyHkwdk@. tcef;onf t"duusvSonf?
EdkifiHwumowif;pmusifh0wf pnf;urf;rsm;qdkif&m azmfjycsufrsm;
tydk'f (1)?
jynfolwdk@xHarSmuf&Sdonfhowif;rsm;/ tcsufrsm;/ wdusrSefuefa&;udktmrcH&ef o
wif;pmESifhtjcm;aom vlxkqufoG,fa&;vkyfom;rsm;u tpGrf;ukefaqmif&Guf&rnf? wdk@onf o
wif;tcsuftvuftm;vHk;udk tpGr;fukefppfaq;&rnf? yHkyefap&ef wrifry&/ xdk@tjyif vdk&if;tcsuft
vufudkvnf; wrifzHk;zdrazsmufzsuf&?
tydk'f (2)?
wrifoufouf om;ykyfavvGifh ajymqdka&;omr_/ olwpfyg;ta=umif;raumif;ajymqdk
a&;om;r_/ toa&ysufapaom ta&;tom;/ tajctjrpfr&Sdonfh pGwfpGJazmfjycsufrsm;ESifh olwyg;.t
awG;tac: pum;vHk;rsm;udk cdk;csjcif;rsm;onf Tvkyfief;.}uD;av;aomjypfr_rsm;jzpfonf? wOD;w
a,mufudk xdcdkufapvSsuf rwdrusjzpfaeonfudk awG@&SdonfESifwpf+ydKifeuf rqdkif;rwGjyifqifcsufwnfh
ay;&rnf? aumv[vrsm;ESifh twnfycsufr&ao;aomowif;udk pdppf&rnf?
tydk'f (3)?
vlwOD;csifpD.f *k%foduQmudk av;pm;&rnf? tjcm;olrsm;. udk,fydkifobm0ESifh ywf
oufI a0zefa&;om;r_udk trsm;jynfoltusdK;pD;yGm;twGuf r[kwfvkyf,l xkwfa0jzef@csDjcif; ryvkyf&/
*k%foduQm odk@r[kwf pm&dwWudk xdyg;a0zefazmfjyygu acsyedkifonfhtcGifhta&;ay;&rnf?
tydk'f (4)?
edkifiHjcm;wdkif;jynfwckESifh ywfoufonfh tjzpftysufrsm;udk azmfjy&mwGif a0zefolrsm;
taeESifh xdkedkifiHta=umif;udk avhvmod&Sdqnf;yl;xm;&ef wm0ef&Sdonf? odk@rSom ,if;tay:wGif wdwd
ususESifh w&m;rSSswpGm a0zefazmfjyEdkifrnfjzpfonf?
vpfb&,f0g'
liberalism bmoma&;/ edkifiHa&;cH,lcsufeSifhywfoufI wpfOD;csif;wdk@. vGwfvyfcGifh&Sd&rnf[l
aom t,ltqjzpfonf? Oya'pdk;rdk;r_vufcHonf? udk,fydkifjyVmef;cGifh rJay;cGifh vdkvm;onf? tpdk;&u
yk*~vdu vGwfvyfcGifhESifh pD;yGm;a&; vkyfief;rsm; 0ifpGwfjcif;udk qef@usifonf?
owif;pmusifh0wfudk xde;fodrf;aomOya'rsm;
toa&
jynfolwdkif;toa&&Sd.? *k%f[kvnf;ac:.? Emrnfaumif;jzpf.? ,if;udkolwyg;u zsufqD;
apmfum;jcif; ryEdkifatmif Oya'u tumtuG,fay;onf? rdrdudk,fudk rdrd*k%f&Sdonf[k ,lqaom
xifjrifcsufonf rjynfhpHk? trsm;uxifjrif,lqaom*k%fudkqdkvdkonf?
tjypfxajrmufaomt*Fg&yfrsm;
rrSefaomtcsufudk raumif;aom apwemjzifh trsm;odatmif a=ujimjcif;onf to&zsuf
jcif;jzpfonf? 0pDuHtoa&zsufedkifonf? um,uHjzifhvnf; toa&zsufedkifonf? pm/ &kyfyHK/ "mwfyHk/
rsufjrifxif&Sm; trSwftom;[lonfwdk@jzifh trsm;odatmifa=ujimedkifonf? olwpfyg;epfemap&eft=uH
jzifh/ epfemrnfvdrfrnfudkodvsufESifh epfemzG,fta=umif;&SdvsufESifh ajymqdka&;om;jzef@csDjcif;onf jypfr_
usL;vGefjcif;yif jzpfonf? epfemonf[laomtcsufudk oufaoxlp&mrvdk?
toa&zsufaompum;udk tqifhqifhowifv$ifhjcif;onf a=ujimjcif;jzpfonf? ESpfOD;jcif; od
atmif ajymqdka&;om;jcif;um; a=ujimjcif;r[kwf? odk@aomf ESpfOD;csif;pum;udkwyg;olodatmifjyKv#if
a=unm&ma&mufonf? owif;pmorm;wdk@twGufa=unmjcif;rSm tqifhqifhjzpfonf? owif;axmuf
ua&;onfudk t,f'DwmucGifhjyKojzifh yHkESdyfoluyHkESdyf+yD;aemuf xkwfa0olujzef@csDv#if tm;vHk;w&m;cH
xJYtusHL;0ifonf? toa&zsufaompmrludk ay;ydk@olyifv#if w&m;cHjzpfEdkifonf?
a0zefydkifcGifh
a0zefa&;Y a0zef&rnfhta=umif;&if;udkoma0zef&rnf? yk*~dKvfwOD;.pD;yGm;a&;udka0zefpOf xdk
yk*~dKvf.pm&dwWudk rqdkifbJqGJrwnfh&? cdk;r_jzifhw&m;pGJ;jcif;cH&oludk w&m;ol}uD;u cdk;onf[kpD&ifqHk;
jzwfjcif;ryrD owif;axmufu olcdk;yg[ka0zefydkifcGifhr&Sd? ,cifuajymcJhaom Sub- Judic oabmudk
jyef=unfhyg? w&m;&kH;u tr_udkppfaq;aeqJ owif;axmufu}udK;wifI xifjrifcsufay;jcif;onf
tEW&,f&Sdonf? &mZ0wfr_wGif w&m;cHonf vufiif;pGJcsufwifxm;aom tcsuftjyif ,cifujypfr_&SdcJh
zl;onfudkyifvSsifoufaocHr0if[k jyVmef;xm;onfjzpf&m ,if;tcsufudk a0zefa&;Y txl;owdy&rnf
oabm&kd;jzifhw&m;rsSwpGm a0zefjcif;qdkonfrSm vlomrmefwdk@ owdor`ZmOfjzifh *&k"rRyjcif;udkqdkvdk
onf?
a&;om;ajymqdkcGifh
owif;pmq&m. a&;om;ajymqdkcGifhonf t&yfolt&yfom;wdk@xufrydk? r_cif;rsm;/ tpdk;&.
Aqmif&Gufcsufrsm;/ jynfol@vGwfawmf. aqG;aEG;csufrsm; ponfwdk@udka0zefydkifcGifh&Sd.f? pD&iftkyfcsKyfa&;
vkyfenf;vkyfxHk;t& trsm;jynfolwdk@tusdK;iSm xkwfazmf&ifroifh[k ynwfxm;aomt&mY jc$if;csuf&Sd
onf? trsm;jynfoltusdK;ESifh rywfoufaomyk*~vdutwGif;a&;wdk@Y a0zefydkifcGifhr&Sd? xdk@a=umifh aphpyf
a=umif;vrf;jcif;/ xdrf;jrm;jcifudpPwdk@wGif owd@k om;Y om;}uD;r,m;}uD;&Sda=umif;udk owifaxmufu
xkwfazmfa0zef&ef tcGifhta&;r&Sd?
xkacsedkifaomtcsufrsm;
a&;om;ajymqdk a=ujimaomtcsufonf rSefuefa=umif;/ oabm&kd;jzifhrsSwpGma&;om;a=umif;/
a&;ydkifcGifh&Sda=umif;[lI w&m;cHuta=umif;jyI xkacsedkifonf? rSefonf[kqdkaomfvnf; rSefaomt
csufudk tajccHI tremy emrnfysufatmif a0zefvSsiftjypfjzpfonf? om;orD;ESifrdb/ vifESifhr,m;
EdkifiHa&;owif;axmuft&nftcsif;
owif;pmwdkufrsm;wGif r_cif;owif;/ w&m;&kH;owif;/ tm;upm;owif;/ &kyf&Sifowif;/ t
axGaxGowif;rsm; vdkufvHaxmufvSrf;a&;om;&onfh owif;axmuftrsdK;rsdK;&Sdonf? taxGaxG
owif;[lonfrSm w&m&Hk;owif;/ r_cif;owif;/ tm;upm;owif;uJhodk@ oD;jcm;trnfay;xm;onfh
owif;rSeforSsudk axmufvSrf;a&;om;&onf? ,if;owif;axmufrsm;wGif wm0eft}uD;qHk;owif;
axmufrSm EdkifiHa&;owif;axmufjzpfonf? owif;axmuftawG@tuH&ifusufolrsm;/ txl;ojzifh 0g
&ifhowifaxmuf}uD;rsm;ESifh owif;axmufcsKyfwdk@u EdkifiHa&;owif;vdkuf=uonf? t,f'DwmcsKyfrStp
t,f'Dwmrsm;onfvnf; EdkifiHa&;owif;xl;rsm;&SdvSsif udk,fwdkifvdkufvHaxmufvSrf;a&;om;avh&Sd=u
onf?
ppfrSefaom ygwDpHk'Drdkua&pD EdkifiHawmfopfwnfaqmufvsuf&Sdaeonfh jrefrmedkifiHwGif edkifiHa&;
owif;axmufrsm; ydkrdkEdk;=um;wuf=uGv_yf&Sm;vm=uawmhrnf jzpfonf? EdkifiHa&;owif;wGif jynfwGif;
a&mjynfyEdkifiHa&; owif;orm;rsm;yg tusKH0ifonf? EdkifiHa&;owif;axmufrsm;taejzifh jrefrmhEdkifiH
a&;twdwfordkif;ESifh ,ae@ypPuQtaetxm;udk cHikHod&Sdxm;&rnf? EdkifiH&;0g'/ pepfrsm;udk ESH@pyfatmif
avhvmxm;&rnf? EkdifiHwum edkifiHa&;tajctaeESifh jrefrmhEdkifiHa&; tajctaewdk@udk qufpyfoabm
aygufEdkif&rnf? aomif;useful tzGJ@tpnf;trsdK;rdsK;ta=umif;udkyg avhvm;xm;&rnf?
xdk@a=umifh EdkifiHa&;owif;axmuf.t&nftcsif;rsm;udk atmufygtwdkif;rSwfom;xm;oifh
onf?
(1) jrefrmhedkifiHa&;ordkifudk avhvmxm;&rnf?
(2) ,ae@rsufarSmufumv jrefrmhEdkifiHa&;tajctaeudk ausnufoabmaygufxm;&rnf?
(3) EdkifiHwum EdkifiHa&;tajctaersm;udkvnf; rsufjcnfrjywfavhvmedkif&rnf?
(4) EdkifiHa&;0g'/ pepf/ oabmw&m;/ t,ltqrsm;udk jynfwGif;jynfyESH@pyfatmif avhvmxm;&rnf?
(5) EdkifiHa&;ygwD tzGJ@tpnf;rsm;ESihf ,if;wd@k .acgif;aqmifrsm;ta=umif;odxm;&rnf? ,if;ygwDtzGJ@t
pnf;. aemufcHordkif;/ &nf&G,fcsuf/ OD;wnfcsuf/ 0g'vrf;pOf vufcHusifhoHk;aom oabmw&m;/ cH,l
xm;aompepf/ ygwD.tiftm; ponfrsm;odxm;&rnf? ygwDacgifaqmifrsm;. aemufcHordkif;/ rsuf
arSmuftaetxm;ESifht&nftaoG; ponfrsm;udkemvnfae&rnf?
(6) xif&Sm;aom EdkifiH}uD;rsm;rS ygwD}uD;rsm;.trnf/ taetxm;/ 0g'vrf;pOfponfrsm;odxm;&rnf?
Oyrm tar&duefjynfaxmifpk. t"duygwD}uD;ESpfckjzpfaom 'Drdku&ufwpfygwDESifh &DywfbvDuif/ +Ad
wdefEdkifiHrS uGefqmaA;wpfygwDESifh avbmygwDwdk@.trnf/ taetxm;/ OD;wnfcsuf/ pepf0g'vrf;pOf
wdk@udk odxm;tyfygonf?
(7) ukvor*~tzGJ@}uD; ay:ayguv
f myHkordkif;ESifhtzGJ@}uD;. &nf&G,fcsuf/ yVdnmOfpmwrf;/ vkyfief;pOf/ zGJ@
pnf;yHkeSifh ,ae@taetxm;rsm;udk od&rnf?
EdkifiHa&;owif;&EdkifaomtajccHrsm;
(1) v$wfawmftpnf;ta0;rsm;?
(2) ygwDtzGJ@tpnf;rsm;. tpnf;ta0;rsm;/ nDvmcHrsm;?
(3) EdkifiHawmfrS xkwfjyefa=ujimcsufrsm; Oya'rsm;/ bwf*sufOya'rsm; trdef@a=umfjimpmrsm;/trdefhrsm;?
(4) EdkifiHacgif;aqmif/ tpdk;&tzGJ@ t}uD;tuJrsm;. rdef@cGef;rsm;?
(5) ygwDtzGJ@tpnf; (odk@r[kwf) ygwDacgif;aqmif/ EdkifiHa&;acgif;aqmifrsm;. Xkwfjyefcsufrsm;?
(6) owif;pm&Sif;vif;yGJ;rsm;
(7) tzGJ@tpnf;rsm;rS xkwfa0onfhpmapmif pmwrf;rsm;/ rSwfwrf;rsm;?
(8) a[majymyGJ/ aqG;aEG;yGJrsm;?
(9) awG@qHkar;jref;csufrsm;?
(10) ae@xl;ae@jrwfrsm;usif;yonfh tcrf;tem;rsm;?
edkifiHa&;owif;a&;om;jcif;
(1)owif;wyk'f.jynfhpHkr_t*Fg&yfrsm;jzpfonfhbmh(6)vHk;/(who)b,fol(when)b,ftcsdef(where)b,f
rSm (what)bmudk (How)b,fvdk (why)bmha=umifh wdk@udkjynfhpHkatmifa&;yg?
(2) 0guswdkygap / ta&;&Sif;ygap?
(3) o'Ng / owfyHk / toHk;tE_ef;rSefygap?
(4)owif;ajcqif;pmydk'f(Lead
Paragraph)udk*&kpdkufa&;yg/xdkpmydk'fzwfrdv#if
owif;udkqufvuf
zwf&_pwf&Sdatmif qGJaqmifedkifygap?
(5) owif;jzpfyGm;&mae&m yk*~dKvfponfwdk@udk pmzwfolem;vnf&ef vkdtyfu jznfhpGuf&Sif;vif;a&;om;
yg? Oyrm?
? edifk if jH cm;owif;rsm;pGmY bmpDvdkemtdkvHypf tm;upm;owif;azmfjy&mY bmpDvdkem
b,frSmvJ? b,fedkifiHuvJ ? bmvJqdkonfha=u;eef;owif;rsm;Yryg? bmomjyefwJholuvnf;jznfhpGuf
ra&;ay;ojzifh pydefedkifiHrSr@awmfrSef; omrefowif;pmzwfolrodedkfif? aiGa=u;rStp a':vm / aygif / p
wmvifwdk@udk azmfjyv#ifjrefrmaiGwefbdk;udk zvS,fazmfjyyg? bDvD,H x&DvD,H paom udef;*%ef;ta&
twGufac:ta0:rsm;udk &Sif;vif;csufjznfhpGufa&;om;yg? bDvD,Hqdkv#ifoef;aygif;waxmif x&DvFD,Hqdk
v#ifoef;aygif;wodef; pojzifh&Sif;jyyg?
(6) owif;.aemufcHtcsuftvufudk&SmazGudk;um;azmfjy+yD; pmzwfolulnDFyg?
(7)&kd;&kd;owif;/aemufqufowif;/ (Folow-up) a&S;ajy;owif;(Advance Story)&ufqufo
wif;(RunningStory)&_axmifhpHkrSazmfjyaomowif;(Composite
Story)aemufcHordkif;
&yfjzifh azmfjyaomowif;(Background Story)aqmif;yg;[efowif;(Feature Story)tzGJ@tEGJ@
&o ygatmifa&;aomowif;(Repartage)owif;jzpf&yfudkav;eufpGmavhvmaxmufvSrf;a&;om;aom
twGif;vd_ufowif; (Depth Reportingh) rl0g'tajcya&;om;aomowif;(Policy Story) p
onfhowif;yHkpHtrsdK;rsdK;rS oifh&m}udKuf&mudk toHk;yIa&;yg?
(8) 0guswdk&Sif;a&;om;enf;udkoHk;yg? pmydk'fwydk'fudk r&SnfvGef;ygapESifh? pmydk'f&Snf}uD;rsm;udk0gus&Snf}uD;
rsm;ESifh pmzwfol.pdwfukd rnpfnL;ygapESifh? cufqpft"dy`g,fxkwfay;&avmufatmif cufcJaoma0g
[m&rsm; bef;pum;rsm;tm;a&Smifyg?
Oya'ESifhowif;vGwfvyfr_ ( Law & Freedom of Information)
Oya'eJ@ vGwfvyfr_=um;rSm b,fvdkqufpyfr_awG&Sdw,fqdkwmudk txufrSmwifjycJhygw,f? 'D
wifjycJhwJhtcsuftay: tajccHjyD;/ Oya'eJ@vlxkqufoG,fa&;udk csOf;uyf wifjyoGm;vdkygw,f?
a,bk,stm;jzifhaumufcsufqGJ&&if owif;vGwfvyfcGifh[m 'Drdkua&pD&Jh ta&;ygwJhtepfom&
jzpfovdk/ 'Drdku&ufwpf vl@tzGJ@tpnf;twGif;rSmbJ &Sifoef}uD;xGm;edkifygw,f? 'Drdkua&pDedkifiHawGrSm
owif;vGwfvyfcGifheJ@ygwfoufwJhjyVmef;csufawGudk zGJ@pnf;ykHtajccHOya'rSm xnfhoGif;jyVmef;xm;=uwm
udkawG@&ygw,f? 'DvdkjyVmef;wJhtcgrSm oufqdkif&mvl@tzGJ@tpnf;&Jh vufcHr_pHawG tay:rlwnf+yD; 'Drdku
a&pDedkifiHjcif;wlayrJh jyVmef;csufrSm uGJ;jym;jcm;em;r_awG &SdwmudkawG@&ygw,f? Oyrm- tar&duefedkifiHeJ@
tdEdN,edkifiHwdk@&Jh zGJ@pnf;yHktajccHOya'ESpfckudk ,SOf=unfh&iftar&duefEdkifiH&Jh zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya' yxrjyifqifcsuf (10)ck[The First Ten
Amendments (The Bil of Rigt
h )] &Jh yxrOD;qHk; jyifqifcsufrSm owif;vGwfvyfcGifhudk
jyVmef;ay;xm;ygw,f? tJ'DjyVmef;csufrSm vGwfvyfpGmajymqdkcGifh/ vGwfvyfpGmyHkESdyfcGifhwdk@udk avsmhenf;
apwJh Oya'udk uGef*&ufrS rjyVmef;&vdk@ qdkxm;ygw,f? vGwfvyfpGm ajymqdkcGifh/ vGwfvyfpGm yHkESdyfxkwf
a0cGifhawGudk tjynfht0ay;xm;wJh oabmjzpfygw,f?
tdEdN,edkifiH&Jh zGJ@pnf;yHktajccHOya' yxrjyifqifcsuf tydk'f (19)tydk'fcGJ; (1-a)rSm edkifiHom;
tm;vHk;[m vGwfvyfpGmajymqdkcGifh/ vGwfvyfpGmxkwfazmfcGifh&Sd&r,f? vdk@jyVmef;xm;ygw,f? tdEdN,Oy
a'rSm (freedom of press) udkoDoefhjyVmef;ay;rxm;ygbl;? 'gayrJh tdEdN,vGwfawmfcsKyfu
tydk'f(19)tydk'fcGJ(1-a)rSmjyXmef;xm;wJh vGwfvyfpGmxkwfazmfajymqdkcGifh[m owif;pmrsm;&JhtcGifhta&;
eJ@ygwfoufwJhowif;&,lcGifh xdcku
d fwmudkvnf; xnfhoGif;pOf;pm;ygw,f? vuf&SdjrefrmjynfrSm&SdaewJh
Oya'[m 'Dtajctaeudk ajyvnfatmif zefwD;edkifpGrf;r&Sdygbl;?
'kwd,tcsuftaeeJ@ yk'fr (292)rSm npfnrf;r_[m bmvJqdkwmudk &Sif;vif;xm;jcif;r&Sdygbl;?
w&m;&kH;awGu t"dy`g,fzGifh&rSmjzpfygw,f? udk,f&Hkt0wfavsSmus+yD; uydku&dkjzpfaewJhvufwzufjywf
tcspfewforD;ADeyf yef;yk&kyfudktvSw&m; wcktjzpf&_jrifol&Sdovdk rzG,fr&myef;yk&kyftjzpfowfrSwf
olvnf;&Sdygvdrfhr,f? qdkvdkwmu npfnrf;r_qdkwJh t"dy`g,f[m rsm;pGmus,f0efoGm;atmifvnf; zGifhqdk
vdk@&wJhtaetxm;w&m;&kH;rSm&Sdygw,f? 'Dvdkt"dy`g,ftus,fzGifhqdkedkifr_[m pme,fZif;orm;twGuf
npfnrf;r_qdkwJhtaetxm;ra&mufatmif rnfhonfhowif;udk rnfhonfhtwdkif;twmtxday;zdk@ Oya'
cGifhyw,f/ cGifhrybl;qdkwmudk csdefpedkifpGrf;uif;oGm;apygw,f? 'Dnpfnrf;r_qdkwm bmvJqdkwJhtcsufeJ@
ygwfoufvdk@ t*FvefEdkifiHu tr_wckudkwifjyvdkygw,f? tr_u (D.H Lawrencew)&Jh (Lady
Chatters Lover)0wWK xkwfa0wJholudk w&m;pGJqdkwJhtr_jzpfygw,f? tr_pGJqdkwmu (1956)ckESpf
jzpfygw,f? tJ'Dtr_rSmxkwfa0olu (1956 ckESpfnpfnrf;pmayrsm; yHkESdyfxkwfa0jcif;Oya' (Obscene
Publication Act of 1956) &Jh ckcHr_qdkif&m jyXmef;csufa=umifh w&m;pGJqdkr_uae w&m;aovGwf
tEdkif&cJhygw,f? tJ'DOya'rSm npfnrf;pmtkyf xkwfa0r_eJ@ygwfoufvdk@ ckcHEdkifwJhtcsufudkjyXmef;xm;
ygw,f? tJ'guawmh npfnrf;pmtkyfxkwfa0r_eJ@ w&m;pGJqdkcH&ol[m ol@&Jhvkyfaqmifr_[m ody`Hynm
qdkif&mwefbdk;/ 'grSr[kwf pmayqdkif&mwefbdk;&Sdw,fqdkwmudk uGsrf;usifol&Jh oufaocHcsuf(Expert
Evidence) jzifhaxmufcH wifjyxkacsedkifwJh tcsufjzpfygw,f?
'Dtydkif;eJ@pyfvsOf;vdk@csKyf+yD;ajym&v#if npfnrf;vdk@jypfyg,f&r,fqdkwmudk wzufrSmvufcH&rSm
jzpfovdk / npfnrf;w,fvdk@a,bk,sajymayrJh todynmrsm;jzpfxGef;bdk@twGuf vdktyfwJhowif;tcsuf
tvufrsm; &,lcGif@udkvnf; wzufrSmxnf@oGif;pOf;pm;oif@ygw,f? txufrSmaqG;aEG;wifjycJhwmawG
[musif@0wfoduQmydkif;qdkif&m e,fyg,frSm Oya'eJhwowif;vGwfvyfr_@wdk@ xdwfwdkuf&ifqdkifawG@ae&wJh
tajctaeudk tajz&Smedkifbdk@twGuf wpHkw&mtwdkif;wmtxd taxmuftuklyr,fvdk@xifygw,f?
(2) trsm;jynfoltwGif;at;csrf;wnf+idrfa&;wqdkif&m (Public Order)
trsm;jynfoltwGif; at;csrf;wnf+idrfa&;qdkwJh tcsuf[m vnf;tvGefus,fjyef@ygw,f? 'ga=umifht
rsm;jynfoltwGif; at;csrf;wnf+idrfbdk@qdkwJhtcsufudk ta=umif;jy+yD; / tkyfcsKyfolawGu owif;vGwf
vyfcGifhudk csKyfcs,fuef@owfcGifh&Sdwm udkawG@&ygw,f? wzufrSmvnf;trsm;jynfoltwGif; at;csrf;wnf
+idrfbdkhwqdkwm vl@tzGJ@pnf;twGuf trSefwu,fvdktyfwJhtcsufwcsufjzpfygw,f? 'ga=umifhowif;
vGwfvyfcGifhukd pOf;pm;wJhtcgrSm wifjycJhwJhtajctae ESpf&yfvHk;tay: tajcypOf;pm;bdk@vdkygw,f?
yxrtcsuftaeeJ@ trsm;jynfoltwGif; at;csrf;wnf+idrfbdk@ twGufowif;vGwfvyfcGifhudk
uef@owfzdk@vdktyfr_@&SdwJhaetxm;udk aqG;aEG;wifjyvkdygw,f? 'Drdku&ufwpfvl@tzGJ@pnf;wckrSm apmifh
pnf;oD;cHr_@(Tolerance) qdkwJhtcsuf[m ta&;}uD;+yFd; tajccHuswJhtcsufwckjzpfygw,f? 'Drdkua&pD
qdkwm[medkifiHom;awG=um;rSm bmoma&;/ vlr_a&;/ bmompum;/ tom;ta&mifpwJh rwljcm;rem;r_
rsm;/ t,ltqt&/ tjrifoabmt& rwlnDr_@rsm;&Sdw,fqdkwm udktodtrSwfyygw,f? 'gxufydkt
a&;}uD;wJhtcsufuawmh 'Djcm;em;wJhrwlnD wJhtcsufawGudkusif@oHk;wmudk vufcHoabmwlwmjzpfyg
w,f? 'DrwluJGjym;jcm;em;r_@tm;vHk;udktodtrSwfyjcif;eJh vufcHoabmwljcif;udkumuG,fay;edkifbdkh
twGuf vlxktwGif;apmuif@pnf;oD;cHr_[m tifrwefta&;}uD;wJhtcsufjzpfvmygw,f? apmifhpnf;oD;
cHr_@r&Sdv#if 'Drdkua&pD[mtvkyfrvkyfedkifawmhygbl;?
txufrSmwifjycJhwJh apmifhpnf;odD;cHr_@qdkwJhtcsufeJh vGwfvyfpGmxkwfazmfcGifh/ vGwfvyfpGmajym
qdkcGifh/ vGwfvyfpGmyHkESdyfxkwfa0cGifhwdk@[m tajccHtm;jzifh udkjyoem&Sdygw,f? apmifhpnf;oD;cHr_@tcsufudk
rsufuG,fy+yD; vlxkqufoG,fa&;,EW,m;udk vGwfvyfr_ay;vdkufv#if owif;rD'D,mawG&J@ a0zefcsuft
,ltq pwmawGa=umif@ rwluGJjym;wJhtkyfpkawGtwGif;rSm ydyuQawGjzpfvmEdkifygw,f? vltzGJ@tpnf;