-1-

PHN TCH RI RO CA D N U T
Ni dung c bn ca chuyn Gii thch l do v sao phi phn tch nhy cm ri ro t kha cnh mt d n ring l. Thc hin phn tch nhy n gin v hiu r kt qu phn tch. Thu hiu vai tr ca phn tch ha vn EBIT v ha vn NPV nh l mt ch dn v ri ro d n. Tnh ton im ha vn v hiu rng s thay i trong nh ph, bin ph v gi bn tc ng nh th no n im ha vn. Tnh ton gi tr k vng v m t c ngha ca chng. Nhn thc gia tng quan xc nh hon ton, tng quan c lp v tng quan ph nh hon ton ca dng tin. Bit c vic m phng c thc hin nh th no. Ln s cy quyt nh v tnh ton kt qu ca cc kh nng xy ra. Hiu r nhng cch xc sut c tnh c ng dng vo trong thc t. Gii thch v mt vi cch qun tr ri ro d n. Ln danh sch vi cch chn la d n khi lin quan n dng tin c ri ro.

Cng ty ABC,Texas, l mt v d in hnh v nhng cng ty k thut cao c quy m nh, ngnh c xem l c tc tng trng cao trong thi gian gn y ca nn kinh t M. Vi quy m nh ca n cng vi tinh thn nng ng trong kinh doanh, nhng cng ty ny c th p ng th trng mt cch nhanh chng. Gim c ca ABC nhn thc r s quan trng ca s linh hot. Bn cnh , ng ta cng bit s quan trng ca vic gim gi thnh trong sn xut thng qua t ng ha. Nhng khng may, mt chi tiu vn vo thit b t ng trong sn xut c th i hi mt s vn ln v v th nhanh chng lm gim s linh hot trong tng lai. S bt lc trong vic p ng li nhng thay i t ngt ca th trng hoc cng ngh c th l nhng c hi b b l. Cc nh qun tr nh gi ri ro i vi cng ty sao cho n l s kt hp ca cc kh nng khc nhau v tm kim gii php t c mc tiu v hiu qu nhng gii hn s nhy cm i vi ri ro. H phi gii quyt mt chin lc lin quan n vic s dng thit b t ng ha.

-2-

Nhng nh qun tr ti ABC l in hnh trong vic nh gi v gii quyt ri ro, iu ny l mt kha cnh quan trng ca chng trnh hach nh ngn sch vn u t ca h. Mt tin trnh hon ho ca hoch nh ngn sch vn u t i hi rng ri ro phi c xem xt t kha cnh ca rt nhiu bn khc nhau: nh qun tr xut d n, nhng nhn vin tha hnh, c ng v nhng tc ng khc n cc hot ng ca cng ty. S nh gi ri ro thng xuyn bt u vi phn tch mt d n ring l, mt v d l tng ri ro ca u t trong mt n v tn ti c lp. C 5 l do bt u vi vic phn tch ri ro ca mt d n u t ring l: 1. Ngi xut mt d n u t trong mt cng ty ln thng thiu nhng thng tin ton din v cng ty v cc d n ca n v th rt cn thit o lng s ng gp trong u t n mc ri ro ca cng ty. 2. Ngi xut d n thng c nh gi trn hiu qu hot ng ca u t . Trong nhng trng hp nh vy, ngi xut cng quan tm n ri ro d n, khng lm gia tng ri ro ca c cng ty v cc c ng. 3. Phn tch ri ro mt d n u t ring l th c ch trong vic pht trin nhng gii php loi tr hoc gim thiu ri ro m khng lm gim i t sut sinh li tng ng. 4. Phn tch ri ro ca d n u t thng cung cp nhng nn tng cho vic hiu r s ng gp ca d n trong ri ro ca c cng ty, ri ro ca cc c ng. 5. Nhng quyt nh u t trong nhiu cng ty ln thng c xem xt 1 ln bi y ban ngn sch vn u t. Nhng thnh vin him khi c thi gian hoc c nn tng d nh gi mt cch ton din s tng tc vi tt c cc quyt nh u t ang c thc hin. Chng ny bt u vi mt ci nhn tng qut v cc phng php o lng ri ro ca mt d n u t: phn tch nhy, phn tch ha vn v nhng phng php da trn phn phi xc sut bao gm vic m phng v s cy quyt nh. Nhng cng c ny c s dng gip nh qun tr phc tho mt bc tranh r rng v ri ro m h ang xem xt. Mt lot cc cng c c gii thiu y v khng c mt cng c no c xem l c th thch hp trong mi trng hp. Phn tch nhy v phn tch ha vn th n gin, d s dng v d gii thch v kt qu nhng tnh n gin li khng th nh gi trong vic hiu r cc xc sut ca nhng kt qu rt a dng. Vic m phng v s cy cung cp mt ci nhn su sc v bn cht ca cc kh nng nhng n li qu kh (mt thi gian v chi ph) s dng. Mt cng trnh quy m rng v vic m phng c th thch hp cho vic nh gi ca xut mt knh th hai bng qua Trung M nhng chng ta c th ch s dng phn tch nhy n gin cho vic chn la mt ti sn c nh s dng cho vn phng. V th, mi cng c phn tch ri ro u c v tr thch hp.

-3-

Mt khi bn o lng ri ro ri, bn c th suy ngh v gii php kim sot ri ro, gim thiu hoc loi tr nhng ngun gc ca s khng chc chn. Cui cng, bn phi a ra quyt nh v kh nng sinh li k vng c iu chnh cc ri ro lin quan. Tip theo tho lun v cc phng php o lng ri ro, chng ta s xem xt cc phng php kim sot ri ro v quyt nh u t trong mi tng quan vi ri ro.

PHN TCH NHY Cu hi u tin xut hin trong tho lun v ri ro ca u t thng l iu g c th xy ra? tip theo l Nhng bin s then cht l g? C hai cu hi trn u c tr li trong phn tch nhy. Phn tch nhy l php tnh hin gi hoc nhng thc o v sinh li cho nhiu gi tr ca mt hoc nhiu bin s b tc ng trong quyt nh u t. V d, gi s mt d n u t th b nh hng bi doanh s v gi tr thu hi. NPV s c tnh ton li tng ng vi s kt hp a dng trong bin i ca doanh s v gi tr thanh l. V d: Cng ty RC ang xem xt d n u t 5 triu USD vo mt nh my sn xut nhng sn phm b tng nh lt sn, nhng bc thang (lm sn) v trang tr ni tht sn vn. Nh my ny s to ra doanh thu t 2 triu USD n 5 triu USD. Chi ph c nh sau thu l 500.000 USD v chi ph bin i sau thu l 50% doanh thu. Dng tin sau thu c xc nh l: Dng tin sau thu = 50% x Doanh thu 500.000 Vng i d n d kin l 5 nm, v gi tr thu hi ca d n ph thuc vo gi t vo cui nm th 5. Nh my c xy dng ti KCN Tn Thun gn cng Si Gn. Ph thuc Cu Th Thim (ang quy hach) s c t u m gi tr thu hi c th t ti thiu l 1 triu USD n ti a l 3 triu USD. xem xt ri ro, nh qun tr phi tnh NPV cho s kt hp a dng gia doanh thu v gi tr thu hi, c minh ha trong bng sau: Bng 4.1 Phn tch nhy ca nh my RC NPV tng ng vi cc mc doanh thu v gi tr thu hi (n v tnh: 1.000 USD). 2.000 1.000 3.000 -2.484 -1.242 2.500 -1.536 -294 3.000 -588 654 3.500 359 1.601 4.000 1.307 2.549 4.500 2.255 3.497 5.000 3.202 4.444

V d, vi t sut sinh li i hi l 10%, doanh thu 3,5 triu USD v gi tr thu hi l 1 triu USD th NPV s l: NPV = 359.000 USD.

-4-

Nhng bin s quyt nh thng c nhn thy mt cch d dng vi phn tch nhy bng th. Hnh sau y s tng hp li cc kt qu ca bng trn. Hnh 4.1 Phn tch nhy cng ty RC

Phn tch nhy th n gin v d dng. Cc chng trnh Excel v Lotus c nhng chc nng c sn thc hin phn tch nhy ca 1 hoc 2 nhn t no vi s kt hp cng 1 lc. Nu chng ta s dng nhng chng trnh trn thc hin phn tch nhy th vic th hin kt qu bng th nh hnh trn c th thc hin vi vi c bm chut. Nh minh ha trong bng v hnh trn, phn tch nhy cung cp cho nh qun l mt bc tranh d hiu v cc kt qu c th xy ra. Cc bin s m n c xem l tc ng chnh yu n thnh cng hoc tht bi ca d n c xc nh cng nh mc cn thit ca cc bin s ny trong s thnh cng ca d n. Nh qun tr c th n lc xc nh mt cch khch quan nhng kt qu c th xy ra v s dng chng trong vic nh gi mt cch ch quan v xc sut xy ra kh nng . Mt cch thng xuyn hn, nh qun tr thng da trn nhng kt qu ny quyt nh rng ri ro c th chp nhn hay khng, m khng cn s dng nhng xc sut c th. Nh qun tr cng c th quyt nh thc hin nhng hnh ng gim thiu ri ro v d nh chn a im khc hoc thu thay cho mua t gim thiu s khng chc chn trong gi tr thu hi.

PHN TCH HA VN Phn tch nhy th hu dng trong vic xc nh bin s chnh yu, v doanh s th lun l mt trong nhng bin s chnh . Phn tch ha vn thu nhp hoc dng tin tp trung vo mi quan h gia doanh s v kh nng sinh li hoc dng tin. im ha vn NPV m rng kh nng phn tch dng tin v tp trung vo mi quan h gia doanh s, dng tin, t sut sinh li i hi v NPV. hiu v ha vn, chng ta cn nh rng trong dng phn tch ny, mi chi ph u c chia thnh bin ph hoc nh ph. Bin ph l ch ph m tng chi ph s thay i cng vi s lng sn phm hoc l mc bin ph trn mt sn phm khng thay i khi sn lng thay i. V d, mt bin ph ca hamburger chnh l tht b. Khi ca hng bn thm 1 hamburger vi gi 99 cent th ng thi h s gnh chu 1 chi ph tht b ht 10 cent. Khi s lng hamburger tiu th tng ln, chi ph tht b cng tng ln. Nhng chi ph ny l mt hng s nu xt theo kha cnh chi ph/1 n v sn phm. Nh trong v d trn, khi ca hng gia tng s lng Hamburger tiu th th c trong

-5-

10% gi bn chnh l chi ph dnh cho tht b v n khng i. V th, y chnh l bin ph. nh ph l nhng chi ph m tng chi ph khng i khi mc doanh s thay i nhng nh ph/n v sn phm s gim dn khi doah s tng ln trong mt phm vi no . Lng ca nh qun tr ca mt doanh nghip no l mt v d ca nh ph. Quay li v d trn, gi nh nh qun tr nhn c 40.000 USD nm k c cc khon thng. Ca hng trn c th tiu th t 0 n 500.000 hamburger mi nm di s iu hnh ca nh qun tr ny. Nh vy mc tiu th 160.000 hamburger th tng nh ph l 40.000 USD/nm hay l 25% trn gi bn ca mi hamburger. Nhng nu ca hng gia tng sn phm tiu th l 500.000 hamburger mi nm, tng nh ph vn khng thay i l 40.000 USD, by gi nh ph/1 n v sn phm ch cn l 8% gi bn ca mi hamburger. Khng phi trng hp rng nh ph trn mi n v sn phm l thp nht khi doanh nghip s dng ti sn mc ti a nng sut ca chng (trong v d ny l nng lc ca nh qun tr). chnh l mt trong nhng l do phn tch ha vn l phng php tt o lng ri ro ca mt d n ring l. Ph thuc vo vic bn k vng doanh s u v s bin ng trong doanh s phn tch ha vn c th xc nh c doanh s cn thit chuyn t thu nhp m sang thu nhp dng hay ni cch khc l im ha vn. im ha vn thu nhp hoc im ha vn dng tin l mc doanh s cn thit bt u to ra li nhun hoc dng tin bt u dng. im ha vn trong s lng sn phm tiu th (BEPq) l: BEPq = nh ph / (Gi bn Bin ph) im ha vn v doanh s (BEP$) l BEP$ = nh ph /(1- %bin ph/n v sn phm) Cng thc tnh ha vn thu nhp v ha vn dng tin l nh nhau, nhng nhng con s c a vo c th khc nhau. c bit, nh ph k ton c th khc nh ph tin mt. Khu hao c tnh l mt nh ph trong phn tch ha vn thu nhp nhng n khng phi l mt khon tin chi ra v v th khng c tnh trong phn tch ha vn dng tin. V d: Bin ph ca RC l 50% doanh thu v chi ph tin mt c nh l 500.000 USD. Gi ca mi sn phm l 40$ v th bin ph s l 20$. im ha vn v doanh thu ha vn trong phn tch ha vn dng tin s l: BEPq= 500.000/(40-20) = 25.000 sn phm. BEP$ = 500.000/(1-0,5) = 1.000.000 $.

-6-

m rng phn tch ny v tnh c im ha vn NPV, chng ta cn nh rng dng tin hng nm ca RC l: CF = 0,5 x Doanh thu 500.000 Vi t sut sinh li i hi l 10% v gi tr thu hi l mc t 1 triu USD n 3 triu USD. im ha vn trong kha cnh NPV c tnh nh sau: Trong trng hp gi tr thu hi 1.000.000 USD: NPV = CF x PVFA5,10% + 1.000 x PVF5,10% -5.000 = 0 Suy ra doanh thu bng 3.306.000 USD. Trong trng hp gi tr thu hi 3.000.000 USD: NPV = CF x PVFA5,10% + 3.000 x PVF5,10% -5.000 = 0 Suy ra doanh thu bng 2.655.000 USD. Ha vn dng tin cho chng ta bit rng mc doanh thu cn thit dng tin bt u t 0 USD, mt con s hu dng tin on kh nng ca chng ta c p ng nhng nhu cu tin mt trong tng lai. V d, n c th c li tc nhng nhng kh c n s dn n mt s tnh trng mt kim sot nu cng ty khng kim ra tin mt. Nhng nhn chung, phn tch im ha vn NPV l im phn tch thng c s dng cho mc tiu hoch nh ngn sch vn u t. N ni cho chng ta mc doanh s m d n bt u to ra gi tr cho doanh nghip. Nh qun tr thnh thong mun bit im ha vn gc thu nhp ca mt t sut sinh li phi ri ro. iu ny s ch cho chng ta mc doanh s m chng ta c th tt hn u t vo nhng chng khon phi ri ro nh k phiu chnh ph. mc t sut sinh li phi ri ro 6% sau thu, mc doanh s m n cung cp mt t sut sinh li phi ri ro vi gi tr thu hi l 3 triu USD l: NPV = CF x PVFA5,6% + 3.000 x PVF5,6% -5.000 = 0 Suy ra doanh thu bng 2.310.000 USD. Phn tch ha vn thng xuyn c th hin bng th. Bi v trc ngang trong th hnh 4.1 l doanh thu nn hnh 4.1l hnh th hin phn tch ha vn. Mt gii hn ca phn tch nhy, bao gm c phn tch ha vn l n thng cho thy mi quan h gia kh nng sinh li vi 1 hoc 2 bin s trong khi cc bin s khc l khng i. Mt bng tnh NPV cho mi mc khc nhau ca 6 nhn t c th i hi 1.000.000 ln nhp liu v s th hin bng th l iu khng th. V th, phn tch nhy th c th hu dng trong xc nh nhn t chnh yu v o lng s nhy cm i vi cc nhn t mt cch tch bit hoc gii hn mt con s kch bn nht nh. Nhng phng php da trn xc sut th thng kh v phc

-7-

tp nhng n cho php pht trin mt s thu hiu ton b v ri ro, c bit khi d n i mt vi nhiu ngun ca s khng chc chn.

NHNG PHNG PHP PHN TCH RI RO DA TRN XC SUT Trong bng 4.1, NPV ca d n u t c th t -2.484.000 USD n + 4.444.000 USD. Cu hi tip theo thng xut hin vi nh qun tr l xc sut ca mi tnh hung s bng bao nhiu? Cu hi ny c th c tr li bng cch tnh ton nhng tham s ca phn phi xc sut NPV nh l NPV k vng, lch chun - hoc n c th c tr li bng tnh xc sut ca tng tnh hung c th. Trc tin, chng ta s gii quyt phng php tnh NPV k vng v v lch chun da trn phn phi xc sut ca dng tin tng lai. Sau , chng ta s tm hiu m phng Monte Carlo, mt qu trnh cho php kt hp mt s lng ln cc thng tin trong phn phi xc sut ca dng tin. Cui cng, chng ta s xem cy quyt nh mt cng c tnh xc sut ca cc kt qu nht nh khi mt s qyt nh c th c hon li cho ti khi c nhng thng tin mi. Gi tr k vng Nu dng tin d kin mi nm trong tng lai bit, chng ta c th tnh c gi tr NPV k vng nh sau:
E (PV ) = E (CF0 ) + E(CFn ) E (CF1 ) E(CF2 ) + + ... + 2 (1 + k ) (1 + k ) (1 + k ) n

Vi E(CFt) l dng tin k vng thi im t k l t sut sinh li i hi. Cng thc ny th c gi tr khi dng tin c tng quan xc nh hon ton, tng quan 1 phn hay khng tng quan gia cc nm vi nhau. Tuy nhin, mt quy lut tng t th khng tha mn trong IRR. lch chun ca NPV ca mt chui cc dng tin ph thuc vo mi tng quan ca cc dng tin qua tng nm. Dng tin tng quan t k ny sang k khc nu phn phi xc sut ca dng tin ca mt k no th lin quan n dng tin thc s xy ra trong k trc . Chng ta bt u bng cch xem xt 2 thi cc, tng quan hon ton v khng tng quan v sau tp trung vo nhng gii php gii quyt nhng trng hp khc trong tng quan 1 phn. lch chun hin gi ca dng tin tng quan hon ton Dng tin tng quan xc nh hon ton t k ny sang k khc nu dng tin sau k th nht th hon ton xc nh bi dng tin ca k th nht. Ni cch khc, tt c nhng thay i v dng tin tng lai s b loi tr khi dng tin th nht xy ra. Nu

-8-

dng tin tng quan xc nh hon ton qua cc nm, lch chun ca hin gi ca nhng dng tin ny l:
PV =
t =1 n

CFt (1 + k ) t

CFt l lch chun ca phn phi xc sut dng tin nm t

lch chun hin gi ca mt dng tin khng tng quan Nu dng tin l khng tng quan, dng tin ca mt nm bt k hon ton c lp vi dng tin ca nm trc . V d, vo cui nm th nht chng ta khng cn thit phi bit v dng tin thc s xy ra trong nm u tin iu chnh nhng c tnh ca chng ta v dng tin nm th hai. Nu chui cc dng tin khng tng quan nhau, cng thc tnh lch chun ca hin gi s l:
PV =

(1 + k )
t =1

( CFt ) 2
2t

V d: mc doanh s hng nm v dng tin c th xy ra ca d n u t nh my mi ca cng ty RC c cho trong bng 2.2 Bng 2.2 Mc doanh thu v dng tin hng nm ca RC n v: 1.000 USD. Doanh thu Dng tin Xc sut 2.000 500 5% 2.500 750 10% 3.000 1.000 20% 3.500 1.250 30% 4.000 1.500 20% 4.500 1.750 10% 5.000 2.000 5%

Dng tin k vng v lch chun ca dng tin hng nm c tnh nh sau:
E (CF) = CFj p j
j=1 n

Vi pj: xc sut xy ra dng tin th j. E(CF) = 1.250.000 USD.

CF =

[CF
j=1

E(CF)]2 p j

CF = 362.000 USD

Nu dng tin l hon ton tng quan qua tng nm, lch chun ca hin gi ca cc dng tin qua cc nm s l:
PV = CF x PVFA5,10% = 1.372.000 USD.

-9-

Mt khc, nu dng tin l khng tng quan, lch chun ca hin gi ca cc dng tin qua cc nm s l:
PV =

(1 + k )
t =1

( CFt ) 2
2t

= 619.000 USD

Gi s rng gi tr thu hi hoc l 1 triu USD hoc l 3 triu USD vi xc sut ln lt l 40% v 60%. Gi tr thu hi k vng v lch chun ca gi tr thu hi l: E(gi tr thu hi) = 40% x 1.000.000 + 60% x 3.000.000 = 2.200.000 USD
SV = 40%(1.000.000 2.200.000) 2 + 60%(3.000.000 2.200.000) 2 = 980.000 USD

SV: Salvage Value: gi tr thu hi. Hin gi ca gi tr thu hi k vng v lch chun ca hin gi gi tr thu hi l
E (PVSV ) =
pvsv =

2.200.000 = 1.366.000 USD (1 + 10%) 5

980.000 = 609.000 USD (1 + 10%) 5

Gi tr thu hi th khng tng quan vi dng tin hot ng hng nm do chng ta c th p dng quy tc thng k cn bn l phng sai ca tng cc bin c c lp nhau s bng tng cc phng sai ring l. Bi v u t thun ban u bit, chng ta c th tnh c hin gi thun k vng v lch chun ca hin gi thun da trn c hai gi nh l khng c tng quan trong chui thi gian v c tng quan hon ton qua cc nm E(NPV)= 1.250 x PVFA5,10% + 2.200 x PVF5,10% - 5.000 = 1.105.000 USD Tng quan hon ton qua cc nm
NPV = 1.372 2 + 609 2 = 1.501.000 USD

Khng tng quan qua cc nm

NPV = 619 2 + 609 2 = 868.000 USD

Tng quan hon ton v khng tng quan l hai thi cc m chng ta him gp trong thc t. Tng quan mt phn th ph bin hn, trong c mt vi s lin h gia dng tin nm ny v dng tin ca nm k tip. Nu doanh thu thp hn mc d kin trong sut nm th nht th d bo cho nm th hai phi c iu chnh li nhng nhng s liu v doanh thu thc s xy ra nm th nht s gip loi tr s khng chc chn v doanh thu trong tng lai.

-10-

Phn tch v 2 thi cc trn s hu dng trong trng hp tng quan mt phn. Nu chui cc dng tin l tng quan mt phn, lch chun ca NPV s nm u gia 2 thi cc ny, gia 868.000 USD v 1.501.000 USD. Vi v d ca cng ty RC, chng ta c th phn on rng lch chun c tnh s gn vi 868.000 USD nu chng ta tin rng mc tng quan l thp v gn vi 1.501.000 USD nu chng ta tin rng mc tng quan l cao. c rt nhiu tc gi ng gp nhng nghin cu v phng php k thut tnh lch chun ca NPV trong trng hp c bit lin quan n tng quan 1 phn. Mt khi NPV k vng v lch chun NPV c tnh ton, nh qun tr c th s dng nhng thng tin ny ra quyt nh, hoc l s dng phn on hoc l pht trin nhng nh hng chnh sch c th chp nhn s nh i gia kh nng sinh li v ri ro. Chng ta tho lun vic ra quyt nh sau khi gii thch s m phng v phn tch cy quyt nh, y l nhng cng c cp cao cho vic nghin cu phn phi xc sut ca kh nng sinh li. M PHNG Mt m hnh m phng l mt m hnh ca mt h thng m n c th thc hin mt cch hon chnh xem xt h thng trong thc t s phn ng nh th no vi nhng tnh hung khc nhau. Mt s m hnh l thc th, nh l m hnh vi t l thu nh ca thn tu thy m n c th nghim trong b cha tin on mt con tu thc s hot ng nh th no. Hu ht m hnh l c xy dng trn mt lot cc phng trnh ton hc. Ging nh nhng ngi vit vn trong c cuc i nhng cha bao gi tri nghim chng, rt nhiu ngi s dng nhng m hnh m phng cha bao gi thc s bit v chng. Nu bn bao gi ci t mt bn bo co ti chnh tm thi trn Excel v sau thay i doanh thu hoc vng quay khon phi thu xem rng dng tin v li nhun b tc ng nh th no, bn c th xy dng m hnh m phng v thc hin nhng gi nh m phng ca mnh trn m hnh . Mt v d n gin ca m hnh m phng l ca cng ty RC. Quyt nh u t c m t bi mt lot cc phng trnh nh sau: Chi u t = 5.000.000 USD Doanh thu = 3.000.000 USD T s bin ph = 0,5. Chi ph c nh = 50.000 USD. Gi tr thu hi = 3.000.000 USD Dng tin = Doanh thu (1- t s bin ph) Chi ph c nh

-11-

NPV = Dng tin x PVFA5,10% + Gi tr thu hi x PVF5,10% - Chi u t M hnh ny c th l d dng khi s dng my tnh bi chng trnh Excel hay nhng chng trnh tnh ton khc. Vic th nghim m phng sau bao gm thay i nhng gi tr nhp liu (input) trong 5 phng trnh u tin xc nh s tc ng ca s kt hp a dng ca nhng bin s u vo ny n gi tr NPV. V d, gi s chng ta khng chc v mc doanh s, gi tr thu hi v t s bin ph. Chng ta c th xy dng mt bng ca NPV lm trong bng 4.1 vi nhng mc doanh thu v gi tr thu hi khng chc chn. My tnh ch n gin lm nhanh hn nhng php tnh chn ngt v di dng . Nu bn bt u hoi nghi rng ch c rt t khc bit gia phn tch nhy n gin v phn tch m phng th bn hon ton ng. S khc bit l mt trong nhng cch chnh yu so snh. Mt m hnh m phng, l mt tp hp ca rt nhiu chng trnh trong my tnh c th m t nhng tnh hung rt phc tp v c th s dng kim tra s tc ng t vic thay i rt nhiu bin s trong s kt hp vi nhau. Tuy vy, m hnh m phng Monte Carlo th hon ton khc im xc sut th kt hp mt cch trc tip trong m hnh m phng. M phng Monte Carlo M phng Monte Carlo l k thut m phng c s dng cho phn tch vn u t trong bn thp k gn y. K thut ny c tn nh vy v n s dng nhng gi tr c rt ra mt cch ngu nhin nhng vi xc sut ca vic c rt ra c kim sot xp x vi xc sut thc s ca vic xy ra. gii thch m phng Monte Carlo hot ng nh th no, chng ta xem xt quyt nh u t nh my RC c m t trong bng 4.3. Gi nh rng vic qun tr d n th c nhng ngun khng chc chn t doanh thu, gi tr thu hi, v t s bin ph. Cc gi tr c th c ca cc ch trn c cho trong bng 4.4 vi xc sut l nhng tham s cn thit. thc hin mt m phng Monte Carlo cho vn ny, chng ta c th t ra ba bnh xe roullette, mi ci cho mi bin s m chng ta khng chc chn. Chng oc minh ha trong hnh 4.2. V d, chng ta xem xt trong ch tiu t s bin ph. ca bnh xe ny i din cho mt t s bin ph l 0,4, hnh trn i din cho mt t s bin ph l 0,5 v cn li ca hnh trn ny i din cho t s bin ph 0,6 tng ng vi phn phi xc sut ca bin ph. Khi cc bnh xe ny quay, xc sut m bnh xe ngng li mt t s bin ph c th l ging nh l xc sut thc s ca t s ny xy ra. Mi bnh xe s c quay 1 ln cung cp gi tr doanh thu, gi tr thu hi v t s bin ph. Da trn ba gi tr ny, NPV c tnh ton. Ln lt 3 bnh xe ny c quay 1 ln na v mt NPV mi c tnh ton da trn nhng gi tr doanh thu mi,

-12-

gi tr thu hi v t s bin ph mi. Qu trnh ny c lp li ngnh nghn ln, vi mi ln ti din uc cp l php lp. Bng 4.4 Kt qu v xc sut ca RC Doanh thu Xc sut Gi tr thu hi Xc sut T s bin ph Xc sut 2.000 5% 1.000 40% 0,4 25%
Gi tr thu hi
5.000

2.500 10% 3.000 60% 0,5 50%

3.000 20%

3.500 30%

4.000 20%

4.500 10%

5.000 5%

0,6 25%
Doanh thu
2.000 2.500

1.000
3.000 4.500

3.000

3.500

T s bin ph
0,6 0,4

4.000

0,5

Sau mt s lng ln cc php lp, t l ca cc php lp s dn n kt qu mt NPV c th (hoc l mt dy cc gi tr NPV) xp x bng vi xc sut ca NPV (hoc dy NPV) xy ra. Mt nghn ln php lp ca m hnh trn c thc hin v kt qu c

-13-

tng kt trong bng 4.3. Nhng kt qu ny c th s dng trong mt s dng ra quyt nh ri ro t sut sinh li vi phn phi xc sut ca NPV t c trong vi cch khc. M phng Monte Carlo cho nh qun tr mt cch nhn chi tit v ri ro hn nhng phng php lin quan n xc sut trc y. Kt hp vi gi tr k vng v lch chun ca NPV, nh qun tr c ci nhn tng th v phn phi xc sut ca NPV v xc sut ca NPV m. Bc tranh th hin bng th v rt chi tit v ri ro c th gip nh qun tr ra quyt nh u t.
25%

20%

15%

10%

5%

0% < -1.600 1.600 - 800 800 - 0 0 - 800 800 -1.600 1600 2400 2.400 3.200 3.200 4.000 > 4.000

Mt cch t nhin, tht l chn ngt nu phi thc hin hng ngn php lp ca mt m hnh n gin v s l chn ngt hn na thc hin cc php lp ng k ca m hnh phc tp. iu ny c th thc hin bi my tnh. Mt chc nng to cc s ngu nhin s c s dng thay cho cc bnh xe roullette. Chc nng to s ngu nhin s cho nhng con s ngu nhin gia 0 v 1, vi tt c cc gi tr u nh nhau. V d, t s bin ph c th c n nh nh sau Gi tr T s bin ph Nh hn 0,25 0,4 0,25 n 0,75 0,5 Ln hn 0,75 0,6

Nhng con s ngu nhin mi c chn cho c doanh thu v gi tr thu hi sao cho c ba bin c ny c xem nh khng tng quan nhau.

-14-

Mt s m hnh k hach ti chnh thng mi hin nay nh Interactive Financial Planning System, c nhng m un xy dng sn nhm thc hin m phng Monte Carlo. S dng nhng phn mm ny v c bn da trn 2 bc: Th nht, mt m hnh c xy dng da trn mt lot cc phng trnh nh chng ta lm trong bng 4.3. Th hai, thng tin v bn cht ca phn phi xc sut c cung cp cho mi bin u vo v nhng mc khng chc chn. Sau khi nhn c thng tin ny, chng trnh s thc hin m phng Monte Carlo mt cch t ng. Mu hnh phn phi xc sut Trong v d trn, chng ta gi nh rng nhng bin s ch c th nhn mt con s hu hn gi tr, nh doanh thu ch c th l 2 triu USD hoc 2,5 triu USD m khng th l 2,3 triu USD. iu ny c th lm n gin trong minh ha nhng khng thc s cn thit. Hu nh bt k hnh dng phn phi xc sut no u thch hp. Chc nng to s ngu nhin th c sn cho rt nhiu mu hnh phn phi xc sut v bt k phn phi no cng c th xp x bng mt tp hp ca cc gi tr ri rc vi xc sut cho trc. Gii quyt vi tnh tng quan Trong v d trn, chng ta gi nh rng khng c tnh tng quan gia cc bin s m chng ta khng chc chn v chng. Nu 2 bin tng quan hon ton, mt s c xem l bin ngu nhin v bin kia s c xem l mt hm s ca bin ngu nhin. Mt cch gii quyt mi tng quan mt phn l nh r mt mi quan h vi h s ngu nhin. V d, gi s rng doanh thu s tng quan 1 phn qua cc nm. Mi quan h ny c th c ch ra bng 1 cng thc n gin nh: Doanh thut = a + b x Doanh thut-1 Vi a v b l nhng bin ngu nhin vi mt phn phi xc sut v bnh xe roullette c thit lp cho mi bin. Mt m hnh hi quy n gin c th c s dng c tnh a v b bng nghin cu mu hnh ca s tng trng doanh thu v doanh thu trong qu kh. Phn tch hi quy s cung cp cc tham s c lp a v b m n c th c s dng trong nhng thng tin ang trin khai v phn phi xc sut ca nhng bin s ny. Bt li ca vic m phng Phn tch m phng khc phc c nhng gii hn ca rt nhiu phng php phn tch ri ro m chng ta tho lun trong chng ny nhng phn tch m phng cng c nhng im bt li. D liu cho m hnh m phng c th tn nhiu chi ph xy dng bi v c tnh phn phi xc sut phi c khai thc vi mt s bin s sau m hnh mi c xy dng, lp trnh v kim li. iu ny c th tiu tn nhiu chi ph v nhn lc, cht xm v n c th tr hon vic ra quyt nh.

-15-

Nhng ngi ph bnh cn ch ra rng m phng Monte Carlo khng tch ra ri ro h thng m n l mi quan tm chnh yu ca cc nh u t. iu ny l ng i vi m phng Monte Carlo cng nh cc k thut phn tch khc m chng ta tho lun trong chng ny nhng nh tho lun trong chng 11, rt nhiu ngi ra quyt nh th c s quan tm mang tnh cht c nhn i vi ri ro. V th, h mun xem xt ri ro tng th cng nh ri ro i vi cc nh u t a dng ha. Thc cht, m phng Monte Carlo c th s dng to ra nhng d liu u vo ca nhng phng php khc. Cui cng, m phng Monte Carlo cng chia s vi nhng phng php khc v s thiu ca quy lut ra quyt nh ti chnh doanh nghip. Nh qun tr s dng nhng phn on ca ring h trong quyt nh l liu s kt hp gia li ch v ri ro c tng hp qua m phng Minte Carlo l c hp dn hay khng. CY QUYT NH Cy quyt nh th c bit hu dng trong trng hp gii quyt vi nhng quyt nh theo dy, ging nh d n Boeing 7J7, m trong d n 100 triu USD c chi ra pht trin mt cch s b cho mt loi ng c my bay tit kim nhin liu trc khi mt quyt nh a 3 t USD vo quy trnh sn xut. Mt quyt nh dy c th lin quan n mt c hi m rng hoc t b mt nh my ph thuc vo doanh thu nm th nht. V d: RC c th thc hin m rng phn tch cy quyt nh. Nh li rng dng tin ca RC l 0,5 x doanh thu -500.000. Gi tr thu hi vo cui vng i d n 5 nm c th l 1 triu USD hoc 3 triu USD. Chng ta m rng vn ny bng cch thm vo cc gi nh sau: 1. Doanh thu c th l 2 triu USD hoc 4 triu USD mt nm tng ng vi xc sut ln lt l 0,3 v 0,7 2. Bt k doanh thu xy ra trong nm th nht nh th no s xy ra trong nhng nm sau nh vy. 3. Nh my c th bn vi gi 3,5 triu USD vo cui nm th nht. 4. C xc sut 0,4 cho gi tr thu hi l 1 triu USD vo cui nm th 5 v xc sut xut cho gi tr thu hi 3 triu USD l 0,6 cho thi im . Vn nh qun tr ang i mt c tm lc bng 4.4. Mt s sp xp vi hnh vung vi nhng ng chia nhnh ra l mt giao im a ra quyt nh, vi mi ng i din cho mt kh nng; hnh vung A i din cho im quyt nh nguyn thy: xy dng hay khng xy dng? Mi vng trn vi ng phn nhnh ra l mt giao im ca kt qu, vi quyt nh m thc hin t nhng giao im, mi nhnh i din cho mt kt qu t c. n giao im B ch xy ra khi nh my c xy v nhng ng chia nhnh ti im ny i din cho nhng nhng doanh s

-16-

c kh nng xy ra. Nhng con s trong ngoc l xc sut bn cnh nhng giao im c cho, v th c xc sut l 0,3 cho mc doanh thu 2 triu USD mi nm v mt xc sut 0,7 cho mc doanh thu 4 triu USD mi nm. Hnh vung C l im quyt nh cui nm th nht nu doanh thu l 2 triu USD. Nh qun tr s la chn gia nhn 3,5 triu USD gi tr thu hi hoc tip tc cho 4 nm tip theo na v chp nhn mt gi tr thu hi khng chc chn. Hnh vung D l im quyt nh nu doanh thu l 4 triu USD. Kh nng la chn ti im D l 3,5 triu USD gi tr thu hi hoc tip tc cho 4 nm tip theo na v chp nhn mt gi tr thu hi khng chc chn.
Doanh thu Gi tr thu hi Hy b NPV -1.364 Xc sut 0.3

C 2.000 (0.3) B Xy dng A Khng xy dng 4.000 (0.7) D F Hy b E

1.000 (0,4)

-2.484

3.000 (0,6)

-1.242 -454

x x 0.28

1.000 (0,4)

1.307

3.000 (0,6) Hy b

2.549 0

0.42 1

Vn cy quyt nh th c gii quyt bng cch tp trung vo ct bn phi v chn la quyt nh ti u mi im quyt nh.Ti im quyt nh C, cng ty i mt vi s chn la 3,5 triu USD ca s t b v doanh thu 2 triu USD cho 4 nm sp n vi mt gi tr hy b khng chc chn trong 5 nm. Gi tr k vng NPV cho vic tip tc s l: E(NPVtip tc) = 40% x (-2.484.000) +60% x (-1.242.000) = - 1.730.000 USD Nu doanh thu to ra 2 triu USD, nh qun tr s t b nh my vo cui nm th nht, mt du X s c t ngay ct xc sut cho kt qu to ra t vic tip tc cho thy rng ng tip tc s khng th xy ra.

-17-

Phn tch s c thc hin vi cch tng t cho doanh thu 4 triu USD. iu cho thy r rng khon u t s khng b t b trong trng hp ny v ny NPV vi bt c gi tr thu hi vo cui nm th nm th cao hn NPV ca trng hp t b d n. Quyt nh c thc hin vo cui nm th nht, chng ta ch c 3 kt qu NPV c kh nng cho khon u t. V th, gi tr k vng NPV s l E(NPV) = 30%(-1.364.000) + 28%(1.307.000) + 42%(2.549.000) = 1.207.000 USD Quyt nh khng xy dng s dn ti mt NPV chc chn l 0. lch chun, h s ca s bin thin, c th c tnh t phn phi xc sut, v mt th tng t hnh 4.3 c th c xy dng. IRR c th c tnh cho mi con ng th xy ra v phn phi xc sut ca IRR c th c phn tch theo cng mt cch. Phn tch cy quyt nh, tng t nh cc phng php phn tch ri ro khc, khng ni cho nh qun tr bit s la chn no nn thc hin. Tuy nhin, cng c ny thc s cho nh qun tr mt bc tranh r rng hn cc h qu c th ca nhng quyt nh m nh qun tr ang i mt. H c th s dng nhng thng tin ny xem xt gii php kim sot ri ro hoc quyt nh rng nhng li ch tim nng c tng xng vi ri ro hay khng. minh ha phn tch cy quyt nh, chng ta gim con s ca mc doanh s c th xy ra xung cn 2 so vi 7 trong phn tch m phng. iu ny ch v lm n gin cho vic trnh by. Chng ta c th s dng 7 mc doanh thu khc nhau bng cch to ra 7 ng phn nhnh thay cho 2 phn kt qu im B. Chng trnh my tnh c th c ch trong nhng phn tch cy quyt nh rng hn v phc tp hn. Cy quyt nh c th kt hp vi m phng Monte Carlo. Chng ta c th thc hin vic nghin cu m phng ti im n C v D cho gip nh qun tr quyt nh rng nhng g h s lm ti nhng im ny. Mt khi quy lut quyt nh cui cng nhng im c xc nh mt m phng Monte Carlo c th c chy cho ton b d n u t c ngh, kt hp cht ch vi nhng quy tc quyt nh c thit lp ti mi giao im sau quyt nh u t khi u. Hnh 4.5 cho thy kt qu t chng trnh m phng ca RC vi phn phi chun c cho bng 4.3. Kt qu trong hnh ny khc vi kt qu ca hnh 4.3 m trong M phng Monte Carlo kt hp vi phn tch cy quyt nh cho chng ta mt cch nhn chi tit v ri ro v xc sut hn bt c cng c ring l no. By gi nh qun tr c th xem xt gii php gim thiu ri ro v t c quyt nh rng kh nng sinh li k vng c xng ng vi ri ro hay khng.

-18-

Hnh 4.5 Kt hp gia m phng Monte Carlo v cy quyt nh

25%

20%

15%

10%

5%

0% < -1.600 1.600 - 800 800 - 0 0 - 800 800 -1.600 1600 2400 2.400 3.200 3.200 4.000 > 4.000

Nh qun tr quyt nh s t b khon u t c 3,5 triu USD vo cui nm th nht nu: 1. Doanh thu l 2 triu USD. 2. Doanh thu l 2,5 triu USD v t s bin ph l 0,5 hoc 0,6 3. Doanh thu l 3 triu USD v t s bin ph l 0,6 Li sut chit khu v phn tch ri ro Chng ta thng tranh lun rng li sut chit khu thch hp tnh phn phi xc sut ca NPV l li sut phi ri ro sau thu. L do cho ch im ny s c tng kt trong mt v d n gin sau. Khon u t trong v d ny th b tc ng bi mc doanh thu. NPV cho mi mc doanh thu c chit khu vi t sut sinh li i hi ln lt l 6%, 9% v 12% nh sau: Kt qu NPV mc 6% NPV mc 9% NPV mc 12% Doanh thu thp 1.000 -500 -1.500 Doanh thu trung bnh 2.000 500 -500 Doanh thu cao 3.000 1.500 500

-19-

mc li sut chit khu 6%, khng c kh nng lm cho quyt nh u t khng thnh cng. Gi nh mi kt qu c kh nng bng nhau, xc sut ca tht bi l 1/3 i vi li sut chit khu 9% v l 2/3 vi mc li sut chit khu 12%. V th, vic o lng ri ro b nh hng bi li sut chit khu m bn thn n thng xuyn b tc ng bi ri ro. Chng ta khng nh rng gii php duy nht o lng ri ro ca u t l s dng li sut phi ri ro sau thu chit khu trong phn tch ri ro. Nh qun tr cn c th c c hiu bit su rng v phn tch ri ro thng qua thc hin mt li sut chit khu cao hn, c bit l chi ph s dng vn ca cng ty. Chng ta s tranh lun trong chng tip theo l chi ph s dng vn ca mt d n trc tin l phn t sut sinh li cn thit n b cho nh u t v s dng tin ca h v cho s chp nhn ri ro h thng, m n c tnh nh l mt t l nh ca ri ro d n. Nu nh qun tr mun bit kh nng m t sut sinh li t chi tiu vn liu c cao n b cho nh u t vi ri ro gnh chu, mt phn phi xc sut ca NPV s dng chi ph s dng vn thch hp s tr li cu hi trn. Nu mc tiu l xc nh xc sut m t sut sinh li thp hn t sut sinh li phi ri ro c th to ra v sau l phn phi xc sut ca NPV vi li sut chit khu phi ri ro sau thu s tr li cu hi trn. Cc cu hi khc s dn n nhng li sut chit khu khc nhau. Pht trin c tnh xc sut cho phn tch ri ro. Cc phng php phn tch ri ro u n gin bt u t thng tin v xc sut cho nhng bin s u vo v thc hin nhm tm phn phi xc sut ca cc kt qu u ra. Tm kim thng tin v xc sut ca cc kt qu u vo l mt phn rt quan trong ca cng vic ny.C 3 gii php chnh pht trin nhng c tnh xc sut ny l d liu lch s, th nghim v phn on. D liu lch s Nu bn mun bit s bin ng ca gi chng khon, bn c th tnh phng sai t s liu lch s. Nu bn mun c tnh xc sut ca tnh trng suy thoi ca mt nm bt c trong tng lai bn nn xem xt phn trm ca nhng nm xy ra suy thoi trong qu kh. Khi bn thc hin mt phn tch hi quy v mi quan h qu kh ca nhng bin s, bn nhn c thng tin v phn phi xc sut ca mi h s hi quy. Phn phi xc sut ny c th c s dng trong m phng Monte Carlo. c tnh mt phn phi xc sut t nhng quan st lch s th iu cn thit l phn phi xc sut phi duy tr tnh n nh cho mt s k cn thit v s gi s n nh trong tng lai. Nhng i hi ny thc s gii hn hng tip cn theo s liu lch s. Tuy nhin, lch s vn thng xuyn hu ch trong c tnh xc sut.

-20-

Th nghim Th nghim th trng v iu kin sn xut th nghim l nhng loi thng gp ca th nghim v n dn n thng tin v xc sut. Nu nhng th nghim th trng ca P&G v x phng git ca n 6 thnh ph, kt qu ca n c th c s dng c tnh phn phi xc sut ca doanh thu cho c th trng chung. P&G c th thay i hnh thc ng gi hoc knh phn phi c tnh phn phi xc sut ca cc bin ny. Cng ty khng ch kt thc vi gi tr k vng v thng tin v ri ro v n cn kt thc vi thng tin v vic bn cht ca cc bin tc ng nh th no n cc doanh thu ca c th trng . Phn on Nhng ngi c kin thc thng cht vn vi nhng g lin quan n c tnh. Hng tip cn ny l c bit thng dng cho k thut tin on tng lai. V d, mt ngi am tng c th tnh mt s nm d kin mt na dn s c TV phn gii cao. Mt phn phi xc sut c th c c tnh da trn nhng thng tin ny. l lnh vc nghin cu c phm vi rng vi ch c tnh xc sut v phng php ny chc chn c s dng trong nhng lnh vc nht nh. S la chn phng php phn tch ri ro Mi phng php phn tch ri ro c nhng u nhuc im ring c tng hp trong bng 3.5. khng c mt thc o no ng cho mi trng hp. Cng vic ca cc chuyn gia l la chn thc o ng cho tng trng hp, l mt phn tch nhy n gin v nhanh chng cho mt d n vi quy m va phi hay ri ro qua hng tip cn cy quyt nh phn tch th trng quc t mi c xc nh bi nhng c hi bc vo v m rng sau . PHN TCH U NHC IM CA TNG PHNG PHP Phn tch ha vn Phn tch nhy u im: D tnh ton v gii thch. Khng i hi c tnh xc sut. Tp trung vo 1 hoc 2 bin. Nhc im: Khng c xc sut ca kt qu cui cng. Gii hn trong s tng tc ca cc bin Kh khn i vi cc chui quyt nh.

-21-

Phn tch kch bn u im: D gii thch. Khng i hi v phn phi xc sut. Cho php xem xt a bin v s tng tc C th gip trong chui quyt nh Nhc im: Khng c xc sut ca kt qu cui cng. Gii hn trong s tng tc ca cc bin Kh khn i vi cc chui quyt nh. M phng Monte Carlo u im: Cung cp kt qu trong iu kin xc sut. Xem xt nhng ngun ri ro khc nhau. C th m hnh cc chui quyt nh Nhc im: i hi nhiu chi ph v thi gian Phi c xc sut ca cc bin u vo Kh nng gii hn trong vic gii quyt s tng tc gia cc bin Ph thuc vo m hnh m phng m n khng d hiu i vi vic ra quyt nh ca nh qun tr. Cy quyt nh u im: Cung cp kt qu trong iu kin xc sut. Khng ch gip , n tp trung vo vic ra quyt nh theo chui Nhc im: i hi c tnh xc sut C th i hi nhiu thi gian v chi ph ph thuc vo quy m v mc linh hat ca tng trng hp.