Mahir Cayan Butun Yazilar

BTN YAZILAR
ER YAYINLARI
Mahir ayan Btn Yazlar
MAHR AYAN
1
http://www.kurtuluscephesi.com http://www.kurtuluscephesi.org http://www.kurtuluscephesi.net
BRNC BASKI
Eri Yaynlar, 2003. http://www.kurtuluscephesi.com http://www.kurtuluscephesi.org http://www.kurtuluscephesi.net
NDEKLER
9 10 13 13 14 20 21 28 32 32 34 37 42 46 48 52 59 59 66 70 71 74 74 81 87 93 97 99 100 102 108 113 114
REVZYONZMN KESKN KOKUSU (I) I II III IV V VI VII REVZYONZMN KESKN KOKUSU (II) I II III IV V VI SA SAPMA, DEVRMC PRATK VE TEOR Objektif artlar ve Sa Sapma Objektif artlar ve Milli Demokratik Devrim Teorisi Hortlayan II. Enternasyonal Oportnizmi ve Tekelci Dnemin Marksizmi Kyl Devrimi Olarak Milli Demokratik Devrim Sava Sa Sapma ve Devrimci Pratik Proletaryann ncl Meselesi Objektif-Subjektif likisi ttifaklar Politikas ve Sa Sapma. nl kili Grev Kemalizmin Sa-Solu ve Asker-Sivil Aydn Zmre Milli Cephe Politikas Kitle izgisi ve Sa Sapma Sonsz YEN OPORTNZMN NTEL ZERNE Marksist Metot zerine .idel-Guevara ve Kba Deneyi Karsndaki Tavrmz Maonun Leninizmin Hazinesine Katklar ve Yeni Oportnizm Milli Demokratik Devrim Teorisi
114 116 117 118 127 130 132 139 147 147 148 150 157 158 160 161 166 167 171 173 180 182 187 189 192 194 194 198 205 210 212 214 216 216 219 224
Milli Demokratik Devrim znde Bir Kyl Devrimidir Halk Sava Milli Demokratik Devrimin Zorunlu Bir Duradr deolojik nclk Esastr Milli Demokratik Devrim Stratejik Tezi, Proletaryann Hegemonyasn inde Tar Proleter Kltr Devrimi Objektif artlar Esas .aktrdr Hegemonyann Objektif artlarnn Varl Tartlamaz! Sosyalist Siyasi Bilin ve Proleter Devrimci Siyasi Mcadele AYDINLIK SOSYALST DERGYE AIK MEKTUP I II III IV Devrim Anlay alma Tarz rgt Anlay V YAYIN POLTKAMIZ DEVRMDE SINI.LARIN MEVZLENMES deolojik nderlik Esastr Kyllerin Devrimde Temel Gc Tekil Etmesi, Devrimci Savata Krlarn Temel Alan Olmasndan Dolaydr Askeri Yan, deolojik ve Politik Yandan Ayr Olarak Ele Alnamaz KESNTSZ DEVRM I nsz Devrimin Tanm Birinci Blm Tekel ncesi Marksizmde Devrim Teorisi I. Marx ve Engelsde Devrim Kavramlar II. Devrim Aamas, Evrim Aamas ve Buhranlar Teorisi III. Srekli Buhran ve Srekli Devrim Teorisi IV. Devrimci iddet ve Barcl Gei V. Millilik ve Enternasyonalizm VI. Proletarya Devrimi, Tek lkede mi, Btn Avrupada m? kinci Blm Emperyalist Dnem Marksizminin Devrim Teorisi I. Serbest Rekabeti Kapitalizmin Tekelci Kapitalizme Dnmesi II. Marksizmin Ortodoks Tahrifi ve Leninist Devrim Teorisi (I) III. Marksizmin Ortodoks Tahrifi ve Leninist Devrim Teorisi (II)
224 229 234 235 235 240 242 243 247 249 253 253 255 257 265 265 274 276 285 285 289 291 295 296 307 312
Leninist Kesintisiz Devrim Teorisi ve Menevizm IV. Boleviklerin ve Meneviklerin Parti Anlaylar V. 1905 Devrimi ve Leninin ngrd Demokratik Halk Devrimi Devrim ehirden Kra Doru Bir Rota Takip Edecektir Kurulacak Olan ktidar Temel Glerin ktidar Olacaktr; i ve Kyl Devrimci Diktatoryas VI. Evrim Aamas, Devrim Aamas Evrim Dnemi Devrim Aamas KESNTSZ DEVRM II-III Giri Birinci Blm n Aklamalar I. Marksizm-Leninizm Bir Eylem Klavuzudur II. Leninizmin Evrensel Tezleri III. Evrim-Devrim Aamalar ve alma Tarz kinci Blm Emperyalizmin III. Bunalm Dnemi ve Leninist izgi I. Emperyalizmin III. Bunalm Dnemi II. Oligarik Dikta III. Devrimci izgi ve Revizyonizm nc Blm Trkiyenin Tarihi-Sosyal-Ekonomik zellikleri I. Merkezi .eodal Osmanl Devleti II. Kemalizm III. 1923 Devrimi, 1923-42 ve 1942-50 Dnemleri IV. 1950-71 Dnemi V. 12 Mart ve Deien Snf likileri Drdnc Blm Stratejik Hedefimiz, Anti-Emperyalist ve Anti-Oligarik Devrimdir Beinci Blm 12 Mart Sonras Trkiye Solu
REVZYONZMN KESKN KOKUSU (I) *
Bilindii gibi Trkiye, yar-smrge ve yar-feodal bir lkedir. Byle bir lkede devrimci mcadele, bamszlk ve demokrasi iin yaplan mcadeledir. Yani emperyalizmin ve uzant ve mttefiklerinin temizlendii, milli bir demokrasiye sahip, tam bamsz Trkiyeyi kurma mcadelesidir, bugnk devrimci mcadele. Milli demokrasiye sahip, bamsz Trkiyeyi kurma mcadelesi yalnzca proleter devrimcilerin deil, btn Trkiyeli yurtseverlerin ortak bir mcadelesidir. Bu nedenlerden dolay bu yaz, proletarya devletinin kurulmas srecine ilikin sorunlar ierdiinden dolay, Trkiye iin sunulan bir neri deildir. Sosyal bilimlerden birazck haberi olan bir kii bunu aka grr. Bu yaz proletarya devletinin kurulmasna ynelik Marksist devrim teorisinde, dolaysyla Marksist bilimde ya* Bu yaz, ilk kez 12 Austos 1969 tarihinde Trk Solu dergisinin 91. saysnda yaynlanmtr.
plan tahrifat ortaya koymak iin yazlmtr. Ayrca u gerei de zellikle belirtmek gerekir; Herhangi bir dnce sistemine kii katlr veya katlmaz, bu sei tamamen ona ait ve onun zgrce yapaca bir zihni ilemdir. Ancak ister kabul edelim ister etmeyelim bilimsel namusluluk iinde kalmak istiyorsak, dnce sistemlerinin kanun ve tezlerini tahrif etmeden ortaya koymamz gerekir. Bilimsel namusluluk iin bu da yetmez, hangi dnya gr olursa olsun, o dncenin ustalarnn eserlerine yaplan tahriflere mdahale ederek subjektif olarak kabul etmesek bile, meseleyi objektif olarak ortaya koymamz ve yaplan tahrifat dzeltmemiz gerekir. Eer Kenan Somer, Marksizmin deil de, baka herhangi bir dnce sisteminin ana bir eserinde tahrifat yapm olsayd, biz ona da mdahalede bulunur ve bay Somerin yapm olduu eserin ruhuna aykr yorumu objektif olarak ortaya koyardk. (Bilimsel namusluluk bunu ngrd iin) -IBilimsel sosyalizmin ustalar devrimci sava, iktisadi, siyasi, ideolojik mcadele diye tanmlarlar. Sahip olduu devlet aygt, ideolojisi, kltr, sanat... vb. bilimsel sosyalizmin karsnda bozguna uram olan karanlk gler, zorla, savala gelimesini, g kazanmasn nleyemedikleri proleter sosyalizminin gelimesini bir sre de olsa engellemek iin, proleter sosyalist saflara szarak proleter sosyalist teoride tahrifler, sabotajlar yapmaya, devrimci saflarda kargaalk yaratmaya alrlar. Tarihin diyalektii yledir ki Marksizmin nazari zaferi, onun maruzlarn Marksizm klna girmeye mecbur eder.1 Bilimsel sosyalist teoride tahrifler yapma ve kafalar bulandrma eylemi mutlaka bilinle ve art niyetle yaplmaz. nsanln mutluluu, zgrl, vb. gibi yce amalarla yola kan kii, iki bin yln idealist tortularndan salt anlamyla arnamamasnn ve de devrimci teoriyi kavrayamamasnn sonucu proleter sosyalist teo1
Karl Marx, Hayat ve Eserleri II, Henri Lefebvre, sf. 145, Anadolu Yaynlar.
10
rinin lafzlarna klece balanlmas, snf i gdsnde devrim yapamam szde sosyalist, pratie katlmayan bir bireyci vb. bilimsel sosyalist teoride tahrifler yaparak, gerici snflarn hesabna pekala alabilir. Bu kiiye literatrde objektif olarak ajan denilir. Bilimsel sosyalizmin ustalar tehlikeyi balangtan itibaren grmler ve bilimsellik kisvesi altndaki bu gerici glerin devrimci saflardaki uzantlaryla, yaantlar boyunca mcadele etmilerdir. Bilimsel sosyalizmin geliimi bir yerde bu sapmalara kar verilen uzun mcadeleyle hzlanm ve g kazanmtr. Aka kar saflarda yer alanlardan ok daha tehlikelidirler, sosyalist saflardaki gericiler. Ksaca zetlersek, anti-sosyalist glerin, klk deitirip devrimci saflara szarak, bilimsel sosyalist teoride sabotajlar yapmasna literatrde oportnizm denir. Oportnizm bukalemun gibidir. Amac iin girmeyecei klk, yapmayaca ey yoktur. Oportnizm, eitli klklara brnerek sosyalist hareket iinde ortaya kar. Oportnizmin kln, o lkenin ekonomik ve sosyal bnyesi, gelime derecesi gelime derecesi ile kopmaz balar olan proletaryann politik bilin ve rgtlenme dzeyi, dolaysyla lkenin iinde bulunduu devrim aamasnn nitelii belirler. Ksaca denirse, dnyadaki ve lkedeki hakim ve tali elikilere gre oportnizm biimlenir, klk kyafetini ayarlar. Hangi devrim sreci iinde olursa olsun, hangi kla brnm olursa olsun oportnizmin deimez zellii ideolojik mcadeleden kamaktr. Oportnizmin panzehiri ideolojik mcadeledir. Oportnizm devrimci teorinin karsna hi bir zaman aka kamaz.2 Oportnizmin aka kamamasndan anlatlmak istenen udur; aka teorik tartmalardan kanmak, devrimci teoriyi kmseyerek yalnz pratie nem vermek, koullar ve olanaklar uygun ise bilimsel sosyalizmin renilmesine kar kmak ve parti iinde sosyalist eitimi nemsememek, lkenin koullarnn uygun olmadn syleyerek bilimsel sosyalist teoriye ters den kavramlar kullanmak ve aykr eyler sylemek ve kanmzca en nemlisi de, bilimsel sosyalizmin ustalarnn arkasna gizlenerek, bilim2
Geni bilgi iin bkz; Aren Oportnizminin Nitelii, Trk Solu, Say, 88. sf. 14-15-16.
11
sel sosyalizmin ana metinlerinde tahrifat yaparak, kendi oportnist tezlerini bilimsel sosyalizmin tezleri diye savunmaktr. En son sylediimiz oportnizm, yani bilimsel sosyalizm ustalarnn eserlerini tahrif ederek, bilimsel sosyalizm ustalarnn, yaadklar dnemin baz lkelerinin ayrk ve zel koullarnn oluturduu sosyal pratikten hareketle, o lkeler iin geerli olan istisnai tezlerini, evrensel geerlilie sahip tezler diye ileri srerek veyahut bunun tam tersi bir davranla uzlamaz kar elikileri devam ettii srece, evrensel geerlilie sahip ana tezlerin gemi dnemin tezleri olduunu ve iinde yaanlan dnem iin geerli olmadn syleyerek kafalarda karklk yaratp kendi tezlerini sinsice sergileyen oportnizm en ince, en dikkat edilmesi gereken ve de en tehlikeli olan oportnizm trdr. zellikle, bilimsel sosyalizmin ana eserlerinin ksa bir zaman dilimini kapsayan bir sre iinde evrilmesinden dolay sosyalist bilin dzeyinin pek yksek olmad, sosyalizm adna oportnizmi tezgahlayarak, sosyalist hareketi, ynlarn gznde geici de olsa bir kmaza sokmay ve karamsarlk yaratmay baarabilmi olan oportnist bir kliin ynetimindeki sosyalist (!) bir partiye sahip, snrl bir parlamentarizmin yrrlkte olduu yar-smrge bir lkede ok daha fazla nem kazanr, bu tip oportnizm. Bu nedenle Emek dergisinde Marksizmin ana eserlerini tanttn syleyen Kenan Somerin kitap tantmalar zerinde titizlikle ve dikkatle durmak gerekir. Somer, Marksizmin ana eserlerini deil de, kendi oportnist dncelerini Lenin ve Maonun eserleriyle kantlamaya (!) almaktadr. Bunu ilgin bir ikilem iinde yapmaktadr; Marksist diyalektik metodu tahrif ederek, bir yandan Marksist metodun dinamii olan somut durumlarn, somut tahlili ilkesini amacndan saptrarak, somut durumun somut tahlilinden bilimsel soyutlamaya geii, yani diyalektiin ana ilkelerinden biri olan zelden genele, genelden zele iki bilme yolu arasndaki i ba ihmal ederek, dier yandan somut durumlarn, somut tahlili ilkesini bir tarafa iterek Marxn tekel ncesi kapitalizmde ayrk ve ok zel koullar iin ileri srd, fakat tekelci kapitalist dnemde Leninizmin geersiz kabul ettii nerilerini, bugn geerliymiesine ileri srerek tekelci kapitalist dnemin Marksizmi olan Marksizm-Leninizmi yadsma gayretleri iinde grlmektedir, bay Somer.
12
Somer, zellikle, Marksizm-Leninizmin, ihtillle burjuva diktatoryasnn paralanp, proletarya diktatrlne dntrlmesine ilikin devrim teorisinin emperyalist adaki evrensel geerliliini oportnizmle kllemeye almaktadr. Biz bu yazmzda, yalnzca Leninizmin ana eserlerinden olan Devlet ve htillin tantlmas srasnda Leninist devrim teorisinin nasl tahrif edilmeye alldn gstermeye alacaz. - II Sosyalist devrimin bar yoldan gereklemesi meselesinde sap samana kartrarak, keskin bir revizyonizm kokusu duyanlar vardr. (Emek, Say: 5, sf. 6) Gerekten de bilimsel sosyalizmin kurulmasndan bugne kadar sosyalizme bar yoldan gei sorununda daima burunlar hassas olmutur, Marksistlerin. Ve dikkatler daima bir sapmann olup, olmadna ynelmitir. Emperyalist dnemde ise Marksistlerin burnuna keskin bir revizyonizm kokusu gelmitir, bu szden. Tekelci kapitalist dnemde bu szn neden keskin bir revizyonist kokuyu yaydnn detaylarna gemeden nce, bu szn ilk planda neyi hatrlattn belirtelim. Bu szler bize eski bir trknn szlerini, Bernstein, Plekhanov, Kautsky, Turati, Jaureslerin, ksaca 2. Enternasyonalin syledii o mehur trknn szlerini anmsatmaktadr. Ad oportnizm, sac-sosyalizmdir, bu trknn. Her ne kadar bay Somer bunu aka, yreklilikle sylemiyorsa da, tanttn iddia ettii yaptlarn arasnda sinsi sinsi mrldand, aznda eveleyip, geveledii trk ayn trkdr. Hem de bunu ustalarnn izinde yryerek, Bernsteinvari gftenin Marksa ait olduunu iddia ederek yapmaktadr. - III Barl yollardan sosyalizme gemek ne demektir? Ksaca aklayalm. Barl yollardan sosyalizme gemek, burjuva parlamentosu araclyla sosyalizme gemeyi mmkn grmektir. Ve barl
13
yollardan sosyalizme gemek proletarya diktatoryasn n grmez. Snflar aras parlamentarist yar ve bu yolla nihai olarak sosyalizme geilebileceini ngrr. amzda barl yollardan sosyalizme geilebileceini kabul eden btn parlamentocu sosyalist partiler, iktidara geldiklerinde proletarya diktatoryasn kurmayacaklarn aka ilan etmilerdir.3 - IV Byleleri iin tekelci kapitalist dnemde barl bir yoldan sosyalizme geme sorununda keskin bir revizyonizm kokusu duyanlar iin bu meselenin gemiinden ksaca sz etmek belki yararl olur. Aslnda bu mesele de Marxn adyla balar. Gerekten Marx, I. Enternasyonalin 1872 Lahey Kongresinden sonra, Amsterdamda dzenlenen bir mitingde konumu ve baz artlarda emekilerin amalarna bar arala da varabileceklerini sylemitir. Marx ayn dnceyi daha nce de ifade etmi, rnein The World adl bir Amerikan gazetesine verdii demete (3 Temmuz 1871) amaca bar ajitasyonla daha abuk ve daha emin ulamann mmkn olduu yerde silahl ayaklanmann byk bir budalalk olacan sylenmitir. Gene Marx, nl Amsterdam konumasndan daha sonra, 1878de Almanyada yrrle konan anti-sosyalist kanun dolaysyla, iktidar elde tutanlar tarafndan iddete bavurulmadka, tarihi gelimenin bar kalabileceini, ama eski dzenden kar olanlar iddete bavururlarsa, bar hareketin iddete dnebileceini sylyordu demekte Kenan Somer. (Emek, Say: 5, sayfa: 16) 4 Kenan Somerin yapt ile, 2. Enternasyonalin oportnist liderlerinin yaptklar arasnda, insan artacak derecede ilgin bir ayniyet vardr. Yarm asr aan bir zaman dilimi nce, Marksizmin sofrasna 2. Enternasyonalin oportnist liderlerinin srdkleri bu yemein zamann geirdii iin, ii gemi olduunu, dolaysyla yenilemeyeceini ve bu nedenle bu bayatlam yemee Marksizmin sof3 amzda bu yolu savunanlar proletarya diktatoryasn ngrmemektedirler. Oysa Marx, istisnai ve de ufak bir ihtimal olarak kabul ettii bu yntemin sonucunda mutlaka proletarya diktatoryasn ngrr. 4 Tire iindeki yazlar bize aittir.
14
rasnda yer olmadn Lenin o denli ak bir biimde belirtmitir ki, ayn bayatlam yemei (hem de Devlet ve htill yaptn tantrken) tekrar sofraya getirmek cesaretini gsteren Bay Somere ve bu korkun cesaretine hayran olmamak ve de amamak elde deil.5 Bize burada den i, oportnizmin bu nerilerini rten Marksizmin ustalarnn bu soruna ilikin szlerini aarak sergilemektir. nsel olarak, unu aka sylemek gerekir, Marksizme ilikin bir yazda hem de Devlet ve htillin tantlmasnda Marxn tamamen zel, istisnai koullar ve durumlar iin, bir ihtimal olarak ngrd ki Leninizm ile geerliliini o lkelerde de yitiren ve hi bir ana yaptnda uzunca bahsedilmeyen sosyalizme barl yollardan geilmesinden uzunca bahsedip de, Marx ve Engelsin genel kural olarak zora dayanan devrimi ngrdnden bir tek kelimeyle bile bahsetmemek, Marx ve Engelsi tahrif etmekten baka bir ey deildir. Marx, barl yollardan sosyalizme geii baz artlarda ve amaca bar ajitasyonlarla daha abuk ve daha emin ulalmasnn mmkn olduu yerlerde diyerek aka bu yntemin istisnai olduunu belirtmitir. Marx, barl yollardan sosyalizme geii Kara Avrupasndan tamamen farkl ve de ok deiik zelliklere sahip ngiltere ve Amerika iin, bir ihtimal olarak ngrmtr. Bir kere, bu tarihlerde her iki lkede de kapitalizm, dier Kara Avrupas lkelerinde olduu gibi serbest rekabeti dnemi iindeydi. kinci olarak, zellikle ngiltere, lkenin geleneksel siyasi zgrlnn bir sonucu olarak, Kara Avrupasna nazaran kltr dzeyi yksek ve nfusun iinde youn bir arl olan, sendikalarda iyi rgtlenmi bir proletarya snfyla, uzlama geleneine sahip kolayca satn alnabilecek bir kapitalist snfa sahiptir. Bu niteliklerinin yannda gsz, az gelimi bir brokrasi ve militariz5 Somerin cesaretini ok bytmemek gerekir aslnda. nk Somer bu yolu neren tek kii deildir. Bat kapitalist lkelerinde btn Marksizm kalpazanlar, bu biimde srekli yaynlar yapmaktadrlar. Ayrca dnyann bilinen bir geri kalm lkesinde biz dnyada denenmemi bir yolu ilk defa deniyoruz. Bu bizim Marksizme katkmzdr diyerek bu yolu savunan bir kalpazanlar grubunun rtkan barts da meseleyi bilenlerin kulaklarnda hala yanklar yapmaktadr.
15
me sahip olmas nedeniyle ngiltereye ayrcalk Marx tarafndan tannyordu. (Amerikannki de ngiltereye benzer). Nicelik ve nitelik olarak olduka gl bir proleter snfa ve gsz bir brokrasi ve militarizme sahip ngilterede devrime ihtillle deil, barl yollardan geilebilinirdi, Marxa gre. O srada, iilerin ngiliz kapitalistlerine bar yoldan boyun edirmelerinin mmkn olduu fikrini yaratan artlar bunlard6 diyen, Lenin, tekelci kapitalist dnemde, tekel ncesi kapitalist dnem iin doru olan bu grn, deerini yitirdiini syleyerek, bu dnemde koullarn deitiini ve bu lkelerde militarizmin ve brokrasinin Kara Avrupasnn lkelerinden artk farkl olmadn, bu nedenle dier lkelerde olduu gibi Amerika ve ngilterede de sosyalist devrimin temel artnn ancak iddet kullanarak, devlet makinasnn krlmas ve proletarya diktatrlnn kurulmas yoluyla sosyalizme geilebileceini ileri sryordu. (Devlet ve htill, 51, 52 ve 53, 84de detayl bir biimde aklamaktadr Lenin). Marxn ngiltere ile Amerika iin tand snrlama, daha dorusu istisna, bu lkelerde gelimi bir militarizm ile gelimi bir brokrasi olmad srece yerindeydi. Leninin grne gre, bu snrlama, ngiltere ile Amerikadaki militarizm ile brokrasi, Avrupa Ktasndaki br lkelerde olduundan daha ok deilse bile daha az olmayan bir gelimeye ulanca, tekelci kapitalizm artlarnda ortadan kalkyor. Bu yzden byk proletarya devrimi, istisnasz btn emperyalist devletlerde, sosyalizme ynelmi gelime iin kesinkes bir narttr.7 (Stalin, Sa Sol Sapmalar zerine, Partimizdeki sosyal demokratik sapmalar zerine iin sonsz, 3 Kasm 1926, sf.76) Gelelim 1878 Almanyasnda yrrle konulan anti-sosyalist kanun dolaysyla Marxn sylediklerine. Bir kere Marksistler herhangi bir dnemde herhangi bir durum iin nerilen taktikleri, yntemleri, o dnemin tarihi ve o lkenin koullar iinde yorumlarlar. Marx, bu szleri o dnemde Alman militarizminin ok gl olmas ve Gousehalklerin eski etkinliklerini nemli lde yitirmelerine karn, hala proletarya zerinde nfuz sahibi olmalarn ve bu anarist gruplarn, subjektif artlar
6 7
Toprak Meselesi, Ayni Vergiler zerine, sf. 150, Lenin, Sol Yaynlar. Dz yazlar bize aittir.
16
uygun deilken zamansz bir k yaparak bir bozguna sebep olabileceklerini dnerek sylemitir. Btn sosyalist rgtlerin, ii yn rgtlerinin, sosyalist basnn yasaklanmasn ngren bu kanun, 1890da yn ii hareketleri sonucunda, yani pasif olarak deil, aktif bir kar koyma ile kalkmtr. kinci olarak, Marxn iddete bavurulmadka iddete bavurulmamas sz, Marksizmin genel kuraldr. Marksizm iinde saldrganl ve iddeti tamaz. Ancak zora zorla kar karlk verir. Ve Marksistler yasall burjuvazi bozmadan bozmazlar. Marksn bu denli ak ve saptrlmayacak sz bile saptrlmtr. iddete bavurulmadka, tarihi geliimin barl kalabileceine ilikin szlerine, o dnemde de bugn bay Somerin yapt gibi drt elle sarlmtr, oportnistler. Oportnistlerin Marxn bu szn saptrmalarn iddetle eletirmitir, Engels. Ve Engelsin 19 Haziran 1871deki oportnizme dnk eletirilerini kapsayan Erfurt Program Taslann Eletirisinin Kautsky tarafndan nasl hasralt edildii ve Neue Zeitungta ancak on yl sonra yaynland sosyalistler tarafndan bilinen bir gerektir. Erfurt Program Taslann Eletirisinde Engels, Marxn Alman militarizminin gllnden dolay barl bir yntem nermesine ki asla pasifizmi nermemiti Marx ilikin szlerine, drt elle sarlarak kendi burjuva reformizmlerine alet etmeye alan Alman oportnistlerini en sert biimde yererek, ... Ama ne olursa olsun, olaylar ileriye doru zorlanmaldr. Bunun ne kadar gerekli olduunu, bugn sosyal demokrat basnn byk bir ksmnda yaylmaya (einreissende) balayan oportnizm apak gsterir. Partinin, sosyalistlere kar kanunun yenilenmesi korkusu iinde, ya da kanun yrrlkteyken mevsimsiz olarak yaylm baz fikirleri hatrlayarak, imdi btn taleplerini barl yoldan gerekletirmek iin Almanyada mevcut kanuni dzeni yeterli olarak kabul etmesi isteniyor... sular (Lenin, Devlet ve ihtill, s.90). Ve bundan sonra Lenin devam eder. Alman sosyal demokratlarn olaanst kanunun yenilenmesi korkusuyla hareket etmeleri Engelsin birinci plana koyduu ve tereddt etmeksizin oportnizm olarak sulad esasl bir olgudur. (Lenin, Devlet ve htill, sf. 91). Grld gibi mesele son derece ak; Marxn ok istisnai tarihi artlar iin ve ok zel niteliklere sahip tekel ncesi Amerika ve ngilteresi iin bir ihtimal olarak barl yollardan sosyalizme
17
geie ilikin syledii szler Leninizm tarafndan tekel ncesi doru, fakat tekelci kapitalist dnem iin doru ve geerli kabul edilmemektedir. Ve Marksist-Leninist teoriye kar, oportnistler drt elle bu szlere sarlarak demagojilerine Marxn bu szlerini klf yapmaya almlardr. Aslnda bu mesele Marx adyla balyor diyen Bay Someri, baza dm turnusol misali, sosyalizmin hocalarnn bu konudaki dncelerinin iine batrp kardktan sonra, konuya Stalinin szleriyle noktay koyalm: Marxn artl snrlamasna drt elle sarlan ve bu snrlamay proletarya diktatrlne kar ileri sren BTN LKELERN OPORTNSTLER, bu yzden Marksizmi deil, kendi oportnist meselelerini savunuyorlar.8 Marksist doktrinin ana ats olan snf mcadelesi Marxtan nce bilinen ve burjuva tarihi ve ekonomistlerinin kabul edip irdeledikleri bir dndr. Marxn yapt, bu snf mcadelesinin zorunlu olarak, o zamana kadar grlmemi derecede sert bir ihtillle burjuva devlet cihazn paralayarak, sosyalizme proletarya diktatoryasnn araclyla varacan ak seik koymasdr. Gerek Marx, gerek Engels, Leninin aklad gibi kendilerini devrimi gerekletirme metotlaryla, yani biim meseleleriyle birok yeni durumlarn ortaya kabileceini ve devrim sreci iinde sk sk deiebileceini dnerek baml klmamlardr. Ancak Marx ve Engelsin dncelerinin temelinde yatan gerek yine Leninin belirttii gibi iddete dayanan devrimdir. Ve bu genel ilkedir. Marx ve Engelsin iddete dayanan devrimin kanlmazl ile ilgili doktrini.. burjuva devletiyle ilgilidir. Burjuva devleti proleter devlete (proletarya diktatoryasna) yerini yok olma yoluyla deil, genel kural olarak, ancak ve ancak iddete dayanan bir devrimle brakabilir. Engelsin iddete dayanan devrime yapt vg, Marxn birok beyanlaryla tam bir uygunluk halindedir. (iddete dayanan devrimin kanlmazln yrek pekliiyle, aka ilan eden .elsefenin Sefaleti ve Komnist Manifestosunun vargsn hatrlay8 Sa-Sol Sapmalar (Partimizdeki sosyal demokratik sapmalar zerine in Sonsz.) 3 Kasm 1926, sy.76, Stalin, Sol Yaynlar, Ankara.
18
alm, otuz yl daha sonra, 1875de Marxn Gotha Programnn oportnist muhtevasn yerin dibine batrd (Gotha programnn eletirisini hatrlayalm). Bu vg hi de bir bountu sonucu, bir tumturakl sz, bir tartma hevesi deildir. Bu iddete dayanan devrim fikri ve bu fikrin ta kendisini sistemli olarak ynlara maletme zorunluu, Marx ve Engels doktrininin tmnn temelinde yatan bir eydir diyor Lenin, Devlet ve htillinde (sf. 31) Halk Bankas araclyla iilere karlksz kredi vermek suretiyle, snf mcadelelerinin, barl bir biimde hallolunabileceini ileri sren Proudhona Marxn verdii cevap kesindir. ... Ancak artk snflarn ve snf elimelerinin bulunmad bir dzendedir ki, sosyal evrimler, artk siyasi devrimler olmaktan kacaklardr. O zamana kadar toplumun her yerinden deitirilip, dzeltilmesinin arifesinde sosyal bilimin son sz u olacaktr, YA MCADELE, YA LM, YA KANLI SAVA, YA DA YOK OLMA.9 te Engelsin bu konudaki dncesi diyerek Lenin, Engelsten (Anti-Dhringten) alnt yapyor;10 ....akat zorun tarihte (ktlk kayna olmaktan) baka bir rol, devrimci bir rol de oynadn, zorun Marxn szleriyle bir yenisine gebe olan her eski toplumun ebesi; toplumsal hareketin talam mrn bitirmi politik biimleri alteden ve paralayan aleti olduuna dair Bay Dhringde bir tek kelime yoktur. O sadece iini ekerek ve ah ederek, smrme ekonomisinin yklmas iin zorun belki de lzumlu olabilmesi imkann itiraf etmektedir... Engels, grld gibi Marxn ihtill teorisinden bir tek kelime sz etmemesi nedeni ile ki Dhring iddeti de kabul etmektedir, barl yolun dnda Dhringi eletirmektedir. Ya Kenan Somer? Marxn devrim hakkndaki dncelerini bu denli ak ortaya koyan Devlet ve htilli iki- sayfa iinde tantrken, Marxn genel ilke olarak kabul ettii ihtille ilikin dncesinden bir tek kelime bile bahsetmeden Marxn istisnaya ilikin nerdii ve bir sylev ve gazeteciye verilen beyanatnn oluturduu bar yoldan gei hakkndaki szlerine ki tantlan
9 .elsefenin Sefaleti, Karl Marks, s.195, Sol Yaynlar. Georg Sandn nl sz Trkeye eviride ak yazlmamtr. Orijinal bu biimdedir. 10 Devlet ve htill, Lenin, sf. 30, Bilim ve Sosyalizm Yaynlar.
19
kitapta Lenin bunun emperyalist ada artlarn deimesi nedeni ile geersiz olduunu belirtir adeta vg yazarcasna sayfann bir stununu ayrmasna ne anlam vermek gerekir acaba! Barl bir dnm zerinde, herhangi bir neden yokken zellikle duranlarn sylediklerinden soyut, lafazanlktan teye gitmeyen devrimci laf ebelikleri ve Marksizmin ABCsi olan birka devrimci krnt ayklandnda ortada yalnzca sipsivri bir revizyonizmin kaldn tarih bugne kadar gstermitir Marksistlere... ... Revizyonizm iin Marxn kulland anlamda ihtill anlamnda devrim artk sadece bir rya, bir hayaldi. Tek politik ama olarak ne kalyordu? Oylarn %50sinden fazlasn salamak...11 te bunun iin Marksistlerin bu konuda burunlarnn hassas olmasn bay Emek yazarnn doal karlamas gerekirdi. Ve devrimin barl yoldan gereklemesinde keskin bir revizyonizm kokusu duymak sap samana kartrmak deil, sap ile saman kartrmamak; bilimsel sosyalizm ve revizyonizmi ayrmak demektir. -VMarksistler, proletarya devleti ancak devrimle kurulabilir derken, legalitenin olanaklarndan, burjuva parlamentarizminin olanaklarndan yararlanmay da ihmal etmezler. Marksistlerin en gerici parlamentolarda bile alabileceklerini Marksizmin ocukluk Hastal, Devrim Stratejisi adl eserinde Lenin aka belirtmitir. Ona gre parlamentarizm ama deil aratr. Bu nedenle parlamenter eylem; Marksistlerin snand bir snavdr. Ve ince bir izgidir. Leninin nl sz aktr: Parlamenter eylem baz kiilere Marksist geinen baz kiilere uaklk nvann, baz kiilere de srgn ve ar hapis cezalar kazandrr.12 Grlyor ki Marksist-Leninist teori, brokrasinin ve militarizmin son derece gl olduu kapitalizmin can ekime an11 Lenin, Hayat ve Eserleri, sf. 29, Henti Lefebvre, Anadolu Yaynlar, (tire iindekiler bize aittir). 12 Sosyalizm, s. 52, Lenin, Habora Yaynevi, (tire iindekiler bize aittir).
20
da, parlamentarizm iinde eylem gsterilirken bile parlamentarist yolla proletarya devletinin kurulmasnn imkansz olduunun bir an olsa bile unutulmamasn ngrr. eyler durmadan kendilerini birinci biimden ikincisine dntrmektedirler. Oysa elimeler iindeki mcadele iki biimde de bulunur. Bunun iin ztlarn birliinin arta bal, geici ve nispi olduunu, buna karlk ztlar arasndaki mcadelenin mutlak olduunu sylyoruz.13 Snfl toplumlarda sava ve bar gibi zt eyler belli artlarda zde halindedir. Ve artlarn deimesi halinde bu zde ztlar birbirine dnrler. Belli artlarn deimesi halinde tabii. Eer sen burjuva parlamentarizminin denge unsuru haline gelirsen, artlar da deimez, yzeydeki bar da devam eder, elbette. Revizyonizme evet, devrimci sosyalizme hayr!.. Bu, burjuva parlamentarizminde burjuvazinin ana iardr. Ancak u gerei tekrar tekrar hatrlamak gerekir, burjuva demokrasisine en saygl davrananlar yalnz ve yalnz Marksistlerdir. Dnya proletaryas, burjuva demokrasisi haklarn alabilmek iin kan revan iinde kalmtr ve bu haklarn da elinde tutabilmek iin, tabii ki btn gcyle savaacaktr.14 Sosyalistler burjuva yasalln, burjuvazinin bozmas zerine terkederler. Engelsin nce siz ate edin msy burjuvazi sz, Marksistlerin burjuva yasallna saygsnn ak belirtisidir. Bu nedenle devrimlerin objektif artlarn, devrimciler deil, bask, cebir ve iddet getirmek suretiyle burjuvazi hazrlar. Tekelci kapitalist dnemle birlikte balayan sosyalist devrimler anda, btn proletarya devrimlerine baktmzda bu gerei ok ak grrz. - VI Devlet ve htillin teorik zn, yazld ann siyasi
Teori ve Pratik, Mao Tse-Tung, s.67. Sol Yaynlar. .aizme Kar Birleik Cephe, Burjuva Demokrasisine Kar Tutum, s. 167, Dimitrov.
13 14
21
pratiinden ayr deerlendirmemek, rnein sosyalist devrimin ihtillden baka bir yolu olmadn dnmek yanl olur. Devlet ve htillin yazlndan 52 yl sonra bu kitab bir eit hareket plan olarak deerlendirmek, ancak kk-burjuva dar kafall ile aklanmas mmkn ve bizzat Marksist-Leninist anlaya, bilimsel dnceye temelden aykr bir sapklk olur. (...) (Ama kitap Ekim ihtillinden sonra yaynlanabildiine gre ihtill zerine dorudan doruya bir etkisi olmamtr). (Emek, Say: 5, s. 14-16) Yazmzn bandan beri aklamaya altmz gibi Emek yazarnn Leninizmi tahrif abalar bu szlerde iyice somutlamaktadr. Tahrifat basit bir polemikinin hokkabazl iinde yaplmaktadr. Doru bir sosyalist nermeden, revizyonist bir karmaya gidilmektedir. Devlet ve htillin teorik zn, yazld ann siyasi pratiinden ayr deerlendirmemek doru nermesinin arkasndan Sosyalist Devrimin ihtillden baka bir yolu olmadn dnmek yanl olur sapmal karmas ile gizlenen revizyonizm ortaya kmaktadr. Bilindii gibi Marksizm hareketin, hareket halindeki bir doktrinidir. Marx, Engels, Lenin ve Marksizmin dier ustalar, iinde bulunduklar toplumun sosyal pratiini gznnde bulundurarak, somut durumlarn somut tahlilini yapp, bilimsel genellemeye gitmilerdir. Marx, Engels, tekel ncesi kapitalizminin sosyal pratiinden hareketle somut tahlillerden soyutlamalara gitmilerdir. Onlar gelecekteki devrim srecinin deieceini bildikleri iin, hi bir zaman ana ilkelerin dnda, kesinkes yntemler nermemilerdir. Ancak genel kural nermilerdir. Bu genel kural, burjuva diktatoryasnn zorla paralanarak, proletarya diktatoryasna dntrlerek sosyalizme geitir. 20. yzylda ise serbest rekabeti kapitalizm yerini tekelci kapitalizme dolaysyla serbest rekabeti dnemin zellikleri ve artlar yerini tekelci dnemin zellikleri ve artlar, yerini tekelci dnemin art ve zelliklerine brakmtr. Kapitalizmin tekel ncesi dneminde yaayan Marx ve Engelsin, tekel sonras dneminin zelliklerini nceden grmeleri imkanszd. Bu nedenle Marx ve Engelsten tekelci dneme ilikin zel kanun ve yntemler ngr-
22
melerini beklemek yanl ve sama bir tutum olur. Bu nedenlerden dolay Marksizm, tekelci kapitalist dnemde Leninizm ile tamamlanmtr. Marxn ngiltere ve Amerika iin, bir ihtimal olarak ngrd istisnay, Leninizmin emperyalist ada geersiz saydn daha nce etrafl bir biimde belirtmitik. Ayrca Leninin devrim teorisinden de bahsettik ve emperyalist srecin devam boyunca, bu devrim teorisinin, Marksizme gre evrensel olduunu ve sosyalizme geiin bir eylem klavuzu olduunu detaya inerek sylemek gereksiz olur herhalde. Burjuva devlet biimleri son derece eitlidir. Ama nitelikleri ayndr. Btn bu devletler son tahlilde u ya da bu biimde, ama zorunlu olarak, bir burjuvazi diktatoryasdr. Elbette kapitalizmden sosyalizme gei de politik biimler bakmndan byk bir bolluk ve geni bir eitlilik gstermekten geri kalmaz in, Vietnam, Kba ve dier sosyalist lkelerin somut pratikleri. Ama hepsinin nitelii ayn kalacaktr; Proletarya diktatoryas (... ) gerekte bu dnem emperyalist dnemde sosyalizme gei zorunlu olarak, son tahlilde keskin biimlere brnm ve o zamana kadar grlmemi iddetle pasifist deil non pasifist, bir snf mcadelesinin damgasn tar.15 Bu nedenle serbest rekabeti dnemde, dnya mali guruplar tarafndan paylalmamken, kapitalizm bugnk gibi can ekime deil de grbzleme dnemindeyken, Marxn istisnai yerler iin nerdii barl yoldan sosyalizme gei, Leninin belirttii gibi Marksizm iin olanakszdr. Marxn ve Engelsin yaptlarn, yaptlarn dncelerinin tarihi geliim iindeki yeri ve derinlemesini gznnde tutmadan, Marx ve Engelsi iktibas etmek, Marksizme ihanettir ve btn oportnistlerin Marksizmi rtmek iin yaptklar ortak bir harekettir. Ve yine daha nce de belirttiimiz gibi sosyalist mcadelenin tarihinde aka grlmektedir ki btn oportnistler, Stalinin deyiiyle Marxn artl snrlamalarna drt elle sarlarak kendi oportnizmlerini savunmulardr. Bunun pek ok rnekleri bilinen gerekler15
Devlet ve htill, Lenin, s.47-48, Bilim ve Sosyalizm Yaynlar.
23
dir. rnein Trotsky... Emperyalizmin olmad ve kapitalizmin gelimesinin eit oranda olmamas kanunu bulunmamken, bulunmasna da imkan yokken, Marx ve zellikle Engelsin bir tek lkede deil, btn Kara Avrupasnda birden sosyalist devrimin baarya ulaacan neren tezine, kapitalist lkelerin gelimesinin eit oranda olmamas kanununun bulunmas ile birlikte tek lkede sosyalizmin zaferinin mmkn olmasn oluturan tekelci kapitalist dnemde, nasl ki drt elle sarlan Trotcky oportnizmin batana saplanmsa, ayn dnemde artk Leninizm tarafndan kabul edilmeyen barl yollardan sosyalizme gei istisnasna drt elle sarlanlar da grtlaklarna kadar oportnizm bataklna gmlmlerdir. Devlet ve htillin yazlndan 52 yl sonra bu kitab bir eit hareket plan olarak deerlendirmek szndeki hareket plan fazla soyut, tek bana ne anlama geldii somut olarak belli olmayan bir szck. Bu nedenle bu hareket plan szcn okuyucunun gznde somutlatrmak iin derinletirmek ve amak gerekiyor. inde yaanlan toplumun sreci iindeki elimelerden ana elimenin saptanarak, bu ana elimenin tayin ettii, o srecin niteliinin belirtilmesine, (devrimci aamann tayini) ve bu nitelie uygun devrimci iarlarn kompoze edilmesine Marksist literatrde strateji denir. Aslnda askeri bir kavram olan strateji fethetme sanatdr. Ana elimenin niteliini tayin ettii sre herhangi bir eyin geliim srecinde var olan farkl aamalar iinde eitli aamalar ihtiva eder. Ve her aamada farkl artlar iinde tar. .arkl artlar da doal olarak farkl zellikleri gerektirir. te taktik denilen esnekliin biimlendirilmesinin nemi burada ortaya kar. Taktik ana elimenin niteliini tayin ettii srecin, deiik aamalarnn deiik artlarna gre (srecin belli aamalarnda bazen tali eliki ana eliki ile stste gelebilir, bazen de ana elimenin baz ksmi unsurlar zmlenir), bu artlara uygun pozisyonlar izme, artlara uygun, tecrit edilmi hareketler yapma sanatdr. Marksist literatrde strateji ve taktik tanmlamalar byledir (yeri gelmiken belirtelim, Kenan Somerin taktik ve stratejiyi ne denli anladn (!), ki Taktik zerine yazd yazda demokratik devrim stratejileri demesinden bilmekteyiz). imdi burada taktik ve stratejiden bahsetmemizin nedeni bu hareket plan
24
szcnn ayan yere bastrarak, iinde kullanld cmlenin anlamn somutlatrmaktr. inde bulunulan devrimci aamann niteliinin ve iarlarnn saptanmas iine hareketin makro planlamas (strateji tespiti) denilebilirse, hareketin makro plannn ierdii ve hareketin dolambal virajlarna, ini ve klarna, dier bir deyile aamalarna gre izilen, yalnz o aamalar iin geerli olan planlara da hareketin mikro planlar diyebiliriz.16 imdi sormak gerekir; bu hareket planndan kastedilen nedir? Hareketin makro plan m (stratejik planlamas m) hareketin mikro planlamalar m (taktik planlamalar m) kastediliyor? Byle bir somuta indirgemede hareket plan szc, tek bana nitelik belirtici olmuyor. Ve lastikli bir kavram olarak ortada kalyor. Bu nedenle bu hareket plan szcn, iinde kullanlan cmle iinde yazarn daha nceki szleri ile organik balar kurarak yorumlamaktan baka are yoktur. Yazarn yazsnn bandan itibaren, nsel bir yarg ile, kapitalizmin tekelci dneminde proletarya devletinin barl yollardan kurulabilmesinin mmkn olabileceini ilikin dayanak arama abalar (ki bu abalarn Marksizm-Leninizmi tahrifata kadar ynelmesini umursamadan, tekrar tekrar abalara girimesi) aka grld iin, cmlenin yle kurulmas mmkndr; Leninin ihtill teorisini Devlet ve htill kitabnn yazlndan 52 yl sonra proletarya devrimi iin bir metod olarak deerlendirmek, ancak kk burjuva darkafall ile aklanmas mmkn ve bizzat Marksist-Leninist anlaya, bilimsel dnceye temelden aykr bir sapklk olur (eer yanl anlamsak, cmlenin ekli dzeltilir, biz de ona gre eletirimizi yneltiriz). Yazmzn bandan beri defalarca gerekli olduu iin belirttiimiz gibi, kapitalizmin 1. buhran dneminde Lenin, kapitalizmin tekelci dneme girmesiyle birlikte burjuva devlet brokrasisi ve militarizmin tekel ncesi dneme nazaran ok daha kuvvetlendiini belirterek, kapitalizmin bu yeni zellik ve artlarna uygun olarak, Marx ve Engelsi derinletirerek Leninist ihtill teorisini
16 Makro ve Mikro kavramlar Marksist literatrde mevcut olmayan kavramlardr. Bu nedenle kullanlmamas gerekir. Burada kullanmamzn nedeni, Somerin ifadesine netlik getirerek okuyucuya sorunu somut bir biimde sunabilmek iindir.
25
nermitir. 20. yzyln ikinci yarsnda ise, kapitalizmin III. buhran dnemine girdiini ve lmn biraz daha ileriye atabilmek iin I. buhran dnemine nazaran brokrasi ve militarizmine I. buhran dnemiyle kyaslanmayacak derecede, ok daha sk yaptn syleyen bu dnemin Marksist ustalar, Leninin ihtill teorisinin bu dnemde ok daha fazla nem kazandn ve evrensel geerlilie sahip olduunu aka belirtmekte ve bu evrensel geerlilii kabul etmeyen szde Marksistleri de Marksizm-Leninizme ihanet etmekle sulamaktadrlar.17 Ve bu tip dnce Kenan Somerin yorumunun tam tersi, yaadmz dnemin Marksist ustalarna gre, Marksist-Leninist dnceye temelden aykr bir sapklktr. Marksist Leninist devrim teorisi, son zmlemede halka kar savaa, bir halk savayla kar koyma teorisidir. 18 Devlet ve htill yapt, zetle, Leninin Marxn devlet anlayn derinletirerek oluturduu Marksizmin devlet teorisini ve yine Marxn snf mcadelesi ve proletarya diktatoryas dncesini derinletirerek, az sayda profesyonel ihtillcilerden olumu, elik gibi bir disipline sahip, manevra kabiliyeti yksek, devrimci teoriyi eylem klavuzu kabul etmi nc bir partinin ynetimiyle, zorla burjuva devlet cihazn paralayarak kurulan proletarya diktatoryas araclyla sosyalizme geii belirleyen ihtill teorisini kapsamaktadr. Bundan dolay bu eseri, yalnzca 1917nin taktiklerini kapsyor, imdi ise artlar deimitir diyerek bir kenara itmek, Marksizmin ustalarna gre Marksizin-Leninizmden istifa etmek demektir. Ve yine bu ustalara gre, Devlet ve htill eseri, Somerin gstermee alt gibi yalnz Rus devriminin rn deil, ayn zamanda amzn da niteliini tamaktadr. nk tekelci dnemde Marksizmi btnleyen Leninizmin ilkelerinin en nemlileri bu eserde yer almaktadr. Bu nedenle amzda Marksistler, Marksist teoriye gre Leninizmin evrensel gerekleri ile kendi lkelerinin somut pratikler17 Mao Tse-Tung ve Lin Piaonun eserlerinde mesele son derece ak ve tartma gtrmez bir biimde konmaktadr. 18 Yaasn Halk Savann Zaferi, Lin Piao, s.60, Bilim ve Sosyalizm Yaynlar.
26
ini birletirerek, stratejik ve taktik planlarn veya Somerin deyii ile hareket planlarn izerler. Yoksa aradan 52 yl gemitir o dnemde geerliydi, ama imdi geerliliini yitirmitir diyerek Leninizmin en nemli evrensel tezlerinin yer ald Devlet ve htill eserine saygszca dudak bkmezler. Byle bir dnce, Marksizm-Leninizmin ustalarna gre dar kafal kk-burjuva dnya grnn somut bir belirtisidir. te Marksizmin ustalarnn grleri ve de ite Kenan Somerin bilimsel (!) yorumu. Btn bu aklamalardan sonra Bay Somere bilimsel namuslulua ilikin birka sz sylemek gereini duymaktayz : Namuslu bir aydn kii bir doktrini kabul etmese bile, o doktrine ilikin bir eseri, diyelim ki grevi gerei tantrken, eserin yazarnn dncesine uygun olarak tantmak zorundadr. Siz Marksist dnceye inanmayabilir, Marksist dnya grn, dnya gr olarak kabul etmeyebilirsiniz Bay Somer. Anayasamza gre herkes dnce ve kanaat zgrlne sahiptir. Bu nedenle istediiniz dnya grn kabul etmek ve savunmakta zgrsnz. Ama bu size bir doktrini tahrif etmek hakkn vermez. Belli bir dnya grn savunmak ayr bir eydir, bu gre kart olan bir dnya grn tahrif etmek ayr bir eydir. Kii kendine ve bilime saygl ise kendi dnya grne kart grleri, bu grlerin yer ald eserleri tahrif ederek kendi dncelerini savunmak yoluna gitmez. Tam tersi bir davranla, kar olduu dnce sistemini ve bu sistemin yntemlerini nce o dnce sisteminin sahiplerinin tez ve yntemlerini sonra da kendi dncesinin tez ve yntemlerini ortaya koyarak red yoluna gider. Bu ynde insan artacak derecede hrsla ve bir o kadar da gz kapal abalar sarfediyorsunuz ki, bu abalarnz, kitap Ekim htillinden sonra yaynlanabildiine gre ihtill zerine dorudan doruya bir etkisi olmamtr gibi Marksizmden bihaber, orta zekal bir kiiye bile sama gelecek bir sz size syletebilmektedir. Kenan Somerin bu sz karsnda ne sylenebilir? Herhalde yaplacak en doru i bu perian manta yalnzca glp gemektir.
27
Yazar Lenin olan, Leninizmin Devlet ve htill teorilerini kapsayan, batan sona kadar Lenin tarafndan yrtlen Ekim htilli zerine, dorudan doruya bir etkisi olmamm (!) bu kitabn... Pes dorusu byle bir manta. Sama sapan bu sz zerinde daha fazla durmak, en azndan okuyucuya saygszlk olur. - VII Hareketin, hareket halindeki doktrinidir Marksizm. Engelsin deyiiyle, ezbere renilmesi ve mekanik olarak tekrarlanmas gereken bir dogma deil, bir geliim kuramdr. Ve Marksizmde mutlak, nihai bir gerek yoktur. Gerek izafi, hareket halindedir ve geicidir. Marksist bilgi edinme somut tahlili dnda herhangi bir tahlilin belirli tabiat zerine bilgi edinme olana yoktur. Marksizmin ustalar daima devrimci diyalektiin bu deimez ilkesini kullanmlardr. Marksizm de gelime halindedir. nk doa bilimlerinin bugnk bulgular ile snrldr bilgilerimiz. Bu nedenle bugn yeterli olan yarn yetersizdir. Marksizm kendini devaml aan ve yenileyen bir dnya grdr... Doktrinin derinlemesiyle ayn zamanda metodun yeni ortaya km ya da tahlili bir an iin bir kenara braklm realitelere uygulan iine alan bir gelime, prensiplerin revizyonundan ayr bir eydir...19 Sorunu, Marksist-Leninist eylemin ve kuruluun nverisi olan Leninin derinletirdii Marksist devlet teorisini ve ihtill teorisini o dnemin koullar iin geerlidir diyerek, hareket halindeki bir doktrinin hareket halindeki evrensel tezi olan Marksist devlet teorisini emperyalist ada geerli grmemek ve ihtill teorisini yine emperyalist dnemde eylem klavuzu olarak kabul etmemek revizyonizmden baka bir ey deildir, Marksizmin ustalarna gre. Revizyonizmin felsefi temeli de agnostizmden baka bir ey deildir. (Revizyonistler eklektik seimci bir yntemle sorunlar ele alp yorumlarlar. Ancak eklektizmlerinin temelinde agnostizm bilinemezcilik yatt aktr). Okuyucuya sorunu daha somut sunabilmek iin, buradaki
19
Karl Marx - Hayat ve Eserleri, Henri Lefebvre, s.144, Anadolu Yaynlar.
28
agnostizmi biraz aalm. Bilindii gibi, gerek her yerde somuttur. Bu nedenle Marksizmin tahlil metodu, daima somut durumlarn somut tahlilidir. Bunun dnda nesnel bilgi edinme yolu yoktur. Ama diyalektik yntem kullanyorum diye somut durumlarn, somut tahlilinde tahlile tabi tuttuun sorunu braktn m hap yuttun demektir. te o anda diyalektik yntem, mekanie, senin dnya grn de, bilinemezcilie dnr de sen hala Marksist diyalektikle sorunlara yaklatn zannedersin. Ksacas, somut durumlarn, somut tahlilini kullanmaya kalkan, diyalektikten habersiz, ats dar mekanik kafalarn decei kanlmaz yer, agnostizmdir. Oysa Marksist diyalektik somut durumlarn, somut tahlilinden objektif bilgi teorisine geer. Diyalektiin objektif bilgi teorisinden habersiz, szm ona bir Marksist, vahaya bakp da ln de yeil olduunu zanneden kiiden farkszdr. Btn, paralarnda nicelik farkllklar iinde yansd gibi paralar da btnde ayn biimde yansr. Yani zel ile genel, genel ile zel arasnda sk bir ba vardr. te bu ba, bu ikili bilme yolunu bire indirgemek, Marksist diyalektie elveda demektir. Geree bak ancak somutun tahlilinden bilimsel soyutlamaya geile olur. Bu soyutlama ile soyut fakat gereklie (somut) dayanan kavram ve ulamlar formle edilerek genel Marksist bir teze gidilebilir. (Marksist herhangi bir tezin evrensellii o tezin ilikin olduu srecin devamyla snrldr.) Ancak byle bir yntem ile gerein sonsuzca giriftlii iindeki somuta ak veya gizli yansm hareket ve kanunlarna varlabilir. Bu anlattklarmz bir rnekle iyice somutlatralm; Lenin, arlk Rusyasnn somut artlarn tahlil ederek demir gibi bir disipline sahip az sayda kiiden olumu bir nc partinin araclyla gerici iktidar paralayarak, proletarya diktatoryasnn kurulmasn olanakl grmtr. Ancak sorunu bu szn dar kalplar iinde brakrsak, masann drt ayann ikisini darda brakm oluruz. Tekelci kapitalist dnemin evrensel zellikleri ile, askeri feodal bir lke olan arlk Rusyasnn znel zellikleri, tamamen birbirinden ayr mdr? Deildir tabii. Bu durum genelin zelde nicelik farkllklar iinde yansmasndan baka bir ey deildir.
29
Emperyalizmin btn elikileri ngiltere, .ransa, Amerika, Almanya ve kapitalizmin az ok gelitii dier bat lkelerinde yansyordu, 20. yy. banda. Ancak bu elimeler gen prizmaya arparak krlp farkl renklere brnen gne nlar gibi, nicelik farkllklar iinde yansmaktadr, bu lkelerde. Tekelci kapitalizmin elikilerinin yansmas, ngilterede pembe gzkt halde, arlk Rusyasnda kzl gzkmektedir bu yllarda. .arkl renklere brnmesini tayin eden o lkenin tarihi geliimi, ekonomik ve kltr dzeyi, snflarn g ve bilin kompozisyonu, snflarn liderlerinin yeteneklerinin farkllklar ve de blgesel zellikleridir. Lenin, arlk Rusyasnn somut durumunun somut tahlilini yaparken, emperyalist dnemin tahlilini de, Rusyaya yansmasyla beraber yapmaktayd, 20. yy. balarnda. Zaten bolevikleri, meneviklerden ve ihtillci sosyalistlerden ayran ana kriter, Marksist diyalektii doru tahlil yntemi olarak kullanmalardr. htillci sosyalistler20 somut durumun, somut tahlilini yanl bir biimde yaparak Marksizmin evrensel tezlerini yadsma yoluna gitmilerdir. (Kenan Somerin yapt birinci hata ihtillci sosyalistlerin yaptndan pek farkl deildir.) arlk Rusyasnn durumuna, artlarna Marksist tezlerin uymadn syleyerek, Rusyada feodalizm ile kapitalizmin ayn anda keceini ileri srmlerdir. Menevikler ise, Marksizmin hareketin, hareket halindeki doktrini olduunu unutarak, Marksizmin lafzlarn mekanik bir biimde tekrarlayp durmulardr. rnein Marxn tekel ncesi kapitalizm iin ngrd barl yollardan sosyalizme (ki tekel ncesi iin bile bu yolun istisnai olduunu Marx zellikle belirtmitir) geie drt elle sarlan Bernstein ve dier revizyonistlerle ayn eyleri sylemilerdir. (Kenan Somerin ikinci hatas; mekanik bir biimde Marksist lafzlar tekrarlamas.) arlk Rusyasnn sosyalist bir devrime hazr olmadn nererek, burjuvaziye destek olunmasn savunmulardr. Marx, nicelik ve nitelik olarak gelimi gl bir sanayi lkesinde devrim olacan ngrmemi miydi? O halde arlk Rusyasnn da byle bir lke haline gelmesi gerekir,
20 Rusyadaki ihtillci sosyalistler, sosyalizmin ii snf ile olan kopmaz balarn kabul etmemi, bilimsel sosyalizmi reddetmiIerdir. htillci Sosyalist Parti poplist ve anarist bir rgt olup, Marksizmle hi bir ilikisi yoktur.
30
diyen menevikler 1917 arlk Rusyasnn koullarn sosyalist devrim iin uygun grmemilerdir. Ve bunun sonucu olarak ters yoldan hareketle ihtillci sosyalistlerin yannda yer alp, burjuvazi iktidarna destek olmulardr. Meneviklerin ve ihtillci sosyalistlerin, tamamen zt ama ve yollardan hareketle ayn yere gelmelerine amamak gerekir. Balangta sorunlar diyalektik yntemle ele alnp irdelenmezse veya diyalektik metod yanl kullanlrsa, bu yanl tahlile dayanan eylemler, ister sadan gelsin, ister soldan nihai olarak birbirleriyle akrlar. Bu nedenle ihtillci sosyalistlerle, menevikler ayr ayr makamlardan ayn arky sylemilerdir, btn devrim boyunca. MAHR AYAN
12 Austos 1969
31
REVZYONZMN KESKN KOKUSU (II) *
Leninin dncesini anlama abas gelitirilirse, sevin duyarm. Kenan Somer
-IGeen saydaki yazmzda, Leninin Devlet ve htill eserini Emek Dergisinde tantan Somerin, Marksistler iin tekelci kapitalist dnemde evrensel geerlilie sahip olan Leninist Devrim Teorisini nasl tahrif ettiini ve bu ilemi de nasl bir yntemle yaptn akladk. Bu yazmzda ise, Leninin iki devrim aras taktik ve iarlarnn ve de Mao Tse-Tungun Yeni Demokrasi eserinin ayn yntemle Somer tarafndan nasl tahrif edildiini ortaya koyacaz. Lenin, Devlet ve htilli hangi tarihi konjonktr iinde yazd? Gnn balca stratejik ve taktik meseleleri neydi? Kitabn nemi ancak bu ereve iinde doru olarak deerlendirilebilir. Kitapta genel bir geerlilik tayan dorularn yaratc bir biimde kavranabilme olanan, ancak byle bir deerlendirme salayabilir.
* Bu yaz, ilk kez 19 Austos 1969 tarihinde Trk Solu dergisinin 92. saysnda yaynlanmtr.
32
(Emek, Say: 5, s.14) diyen Kenan Somer, ubat ve Ekim devrimleri arasndaki srenin ksa bir tahlil ve yorumunu yapmaktadr. Kenan Somerin yukardaki szlerine bir itirazmz yoktur. nk sylenenler, genel planda btn sosyalistlerin kabul ettii gereklerdir. Bizim itirazmz, Kenan Somerin bu giri nerisine deil, bu neriden sonra yaplan iki devrim aras Leninist taktik ve iarlarn Somervari yorumlanmasnadr. Bay Somerin bu yorumu yle baarl ki (!), yle baarya ulayor ki, bu yorumu okuduktan sonra, Leninizmin ruhuna, amin demek zorunluluunu duyuyor insan. yle bir yorum ki, yorumun temelinde revizyonizm reklenmi srtyor. te bizim itirazmz, sol gsterip de, sa yumruunu havaya kaldran revizyonizmin tahrifatnadr. Bay Somerin Leninizmin iki devrim aras taktik ve iarlarna ilikin tahrifatna gemeden nce, unu belirtmek gerekiyor. Gerekten Devlet ve htill kitabndaki Devlet ve htill teorilerinin salkl olarak kavranabilmesi iin mutlaka 1917 iki devrim aras konjonktrnn aklanmas zorunludur. Zorunludur, ama tek bana yeterli deildir. Salkl olarak kavranmasnn sadece bir kouludur. Yalnzca bu dnemin yorumlanmas ile yetinirsek hi bir eyi aklamam oluruz, Leninin htill ve Devlet teorilerinin gerek yrngesine oturtulmasnda. Emekci yazar, iki devrim aras olaylarn betimledikten sonra, te Devlet ve htill, Razliv kysndaki kulbede, Austos-Eyll 1917de, bu ortam iinde yazld diyerek kanmzca tahrifatn daha tutarl yapabilmek amac ile okuyucuyu dar bir kalba, dar bir bak asna sokmaya almaktadr. Oysa, bilindii gibi bu eser yalnz 1917, 2. Demokratik devrimle sosyalist devrim arasndaki srenin bir rn deildir. Bu eseri Lenin, 1905 demokratik devriminde ve ondan sonraki yllarda, zellikle I. emperyalist savata Marksizme aka ihanet eden sosyal ovenler diye nitelendirdii oportnistlerin ihanetlerini, bu yllar boyunca gzlemleyerek, irdeleyerek, Marks ve Engelsin Devlet ve htille ilikin teorilerini tekrar tekrar okuyarak, nl mavi kapl defterine gerekli dokmantasyonlar toplayarak yazmtr. (zellikle 1916da Kautskynin, Marksist devlet anlayna ve proletarya diktatoryasna ilikin inkarlar, Leninin bu eseri yazmasna ilikin dncesinde ok etkili olmutur).
33
Ksaca zetlersek, bu eserdeki Marksist tezler, Leninizmin olutuu ksa saylmayacak bir devrenin sonucu, Marx ve Engelsin nerilerinin derinletirilmesinin ortaya kard tezlerdir. Ve kitabn birinci baskya nszndeki Bu kitap, 1917 Austos ve Eyllnde yazlmtr szn bu adan anlamak gerekir. Szn anlam aktr. Kerensky polisi taraflndan arand iin kam olduu Razliv kylarnda, o zamana kadarki toplam olduu dokmantasyonlarn derleyerek kaleme almtr, Lenin. Bu nedenle bu kitap, yalnzca iki devrim aras konjonktrne dayandrlrsa, yanl bir deerlendirme yaplm olur. Ki, bunu syleyen Bay Somer, garip bir amaza kendi kendisini sokarak, bu kitap 1917 Ekim dneminden sonra yaynland iin, devrim zerinde etkili olmamtr, demektedir. Geen saydaki yazmzda akladmz gibi bu szler, Leninin 1917 Ekim devrimine dorudan bir etkisi olmamtr anlamna gelir ki, bu nefis (!) deerlendirmeye bizim syleyecek bir szmz yoktur. Bay Somerin yorumuna gemeden nce, 1917den olduka gerilere giderek, Leninin, Leninizmin zn tekil eden rgtlenmeye ilikin grlerini ve bolevik rgtlenmesini, konumuzdan uzaklamadan ksaca anlatmakta yarar grmekteyiz. nk, Leninizmin Devrim Teorisi rgtlenme ilkesi belirtilmeden kolay kolay anlalamaz. 1917 iki devrim aras, Leninizmin taktik ve iarlar ve de Somerin tahrifat, kanmzca ancak byle bir n aklamayla berrakla kavuabilir. - II Lenin, tekelci kapitalist dnemin, tekel ncesi dneminden farkllklarn, deiik olan zelliklerini tehis ederek, bu dnemin elimelerinin zmlenmesi iin gerekli teori ve taktikleri, Marx ve Engels dnn derinletirerek formle etmitir. Leninin, tekelci kapitalist dnemin elikilerinin, sosyalizme dnn salayan zmlemesine ilikin nerdii teori, strateji ve taktikler, Marx mekanik yorumlayan ortodoks Marksizme kar kyasya verdii teorik mcadelesiyle birlikte siyasi pratii iinde gelimilerdir. Bu nedenle Leninizmi, Marksizmin evrensel tezleri olan Devlet ve htill teorilerini bu anlay iinde ele almak
34
gerekir. Marxn son analizde ekonomi siyasay belirler grn yanl yorumlayarak, Marksizmi evrimcilie indirgeyen, Marksist diyalektiin devrimci ruhunu, nane ruhu haline getiren literatrde Ekonomizm, Ortodoks Markslk, Kaderci Marksistler vb. adlaryla anlan oportnizme kar, Leninin verdii amansz mcadele, Leninizmin teori, strateji ve taktiklerinin tmnde yansr. Marksizmi, pasif bir kadercilie, evrimcilie dntren, Rusya gibi az gelimi kapitalizmin var olduu bir lkede proletarya devrimi olanakszdr, bu nedenle kapitalizmin gelimesini ve sosyalist devrim iin gerekli artlar yaratmasn beklemek zorunludur diyen objektivizme kar Leninizmin tavrn aklamadan, ne Marksist-Leninist srekli devrim teorisi, ne de Devlet ve htill teorileri aklanabilir. Leninist rgtlenme, objektivizme, trade-unioncu kendiliinden gelmecilie kar emperyalist dnem elikilerinin doru analizinin oluturduu bir tepkidir. zellikle, Bir Adm leri, ki Adm Geri, Ne Yapmal eserlerinde Leninist rgtlenme kesin bir ifadeyle Lenin tarafndan aklanmaktadr. Bilindii gibi amaca varmak iin takip edilmesi gereken yola gre rgtlenme emas izilir. Dier deyile rgtlenme, genel bir hareket plannn statik bir ifadesidir. Trade-unioncu=kendiliinden gelmeciliin, kk-burjuva reformizmine varacan, sosyal demokrasinin (Marksizm-Leninizmin) ncln kabul etmeyen bir hareketin kanlmaz olarak kk-burjuva hareketi olarak kalacan ve ii snfnn, spontane bilinciyle en fazla sendikaclk bilincine sahip olabileceini, bu nedenlerden dolay proletaryaya ancak dardan bilin verilebileceini sylemektedir Lenin. Proletaryaya dardan bilin ise, kendi kendini adam, meslei devrimcilik olan, az sayda partizandan oluan nc, teoriyi eylem klavuzu kabul etmi, demokratik merkeziyeti bir ihtill partisi tarafndan verilebilirdi. Ancak byle bir parti araclyla, siyasi bilince sahip olma imkann bulabilecek olan proletarya ordusu tekelci dnemin ok glenmi olan brokrasisi ve militarizmini alaa edebilirdi. Marx mekanik yorumlayan, dolaysyla tekelci kapitalist dnemin elikilerini yanl analiz eden ortodoks Marksizmin, tahlildeki yanllklar rgtlenmeye ilikin grlerinde de yansyordu, doal olarak.
35
Ortodoks Marksizmi yerel, adem-i merkeziyeti aadan yukar doru rgtlenmi, geni tutulmu, non-partizan, legalitesi ar basan ii rgtleri fikrini savunuyordu. Sonradan bu gr Sovyetleri meydana karacaktr. (zellikle Ortodoks Marksist, menevik rgtlenmesinin teorisyeni Axelrod bu rgtlenme emasn iddetle savunuyordu, Lenine kar). Oportnist Sosyal Demokrasinin rgtlenme prensipleri aadan yukarya doru rgtlenme usuln izler ve bu yzden mmkn olduu kadar (ar bir evkle) anarizm noktasna varan zerklii ve demokrasiyi ye tutar. Devrimci Sosyal Demokrasinin rgtlenme prensipleri ise, yukardan aaya doru rgtlenme usuln izler, bu yzden de paralarla ilikide merkezin gcnn ve haklarnn geniletilmesinden yanadr. (Bir Adm leri, ki Adm Geri, sy. 232-233, Lenin, Sol Yaynlar). Leninist rgtlenme, Leninist devrim teorisinin nasl anlalmas gerektiine aklk getirmektedir. Silah kullanmasn renmeye almayan, silah sahibi olmaya aba gstermeyen bask altnda bir snf kle muamelesi grmeyi hak etmi demektir21 demektedir, Lenin. Leninizm iin nemli olan tek ey Devrimin esenliidir. Yalnz devrimin esenlii en yce yasa veya sava yollardan sosyalizme gei Leninizmin sorunu deildir. Lenine gre, bir lkede proletarya ihtillinin objektif ve subjektif artlarn (lkenin iktisadi dzeyi ile proletaryann bilin ve rgtlenme dzeyi) ihtill iin uygun olmas gerekmektedir. I. Demokratik devrimde, hemen iktidarn ele geirilmesini ve proletarya diktatoryasnn kurulmasn nerenlere Leninin cevab aktr; Rusyann ulam olduu iktisadi gelime (objektif artlar) ve geni proletarya ynlarnn ulam olduklar bilin ve rgtlenme derecesi (objektif artlarla kopmaz balar olan subjektif artlar) ii snfnn u anda ve tam olarak kurtuluunu imkansz klmaktadr. (... ) ... ilerin kurtuluu, iilerin kendilerinin eseri olacaktr, ynlarn bilinci ve rgtlenmesi olmadan, ynlar hazrlamadan ve eitmeden, bir sosyalist devrim sz konusu olamaz. (ki Tak21
Devlet ve htill, sf. 158, Lenin, Bilim ve Sosyalizm Yaynlar.
36
tik, sy. 20-21, Lenin, Sol Yaynlar) Leninin rgtlenme, devrim gibi Leninizmin temellerini meydana getiren dnceleri, Ortodoks Marksizmi tarafndan hi anlalmyor ve Lenin Marksizmden sapm bir sapk, diktatrle zenen bir kk-burjuva devrimcisi, Blanquist gibi sulamalara hedef oluyordu. 1917 ubat Devriminden sonra, bolevik saflara geerek Leninizmi benimseyen Trotsky, (Trotskynin devrimci dnemi); Tabiatyla, AYAKLANMA N EN UYGUN ARTLAR KUVVET LKLERNDE BZM LEHMZE MAKSMUM DN OLDUU ZAMAN VAR OLUR. Burada, pek tabii, bilin alanna, yani politik st yap alanna giren kuvvet ilikilerinden sz ediyoruz, tm devrim devresi boyunca, aa yukar deimeden kalacan varsayabileceimiz ekonomik temellerden deil. Tek bir ekonomik temele ve toplum iinde bir tek snf ayrmna dayanan kuvvet ilikileri proleter kitlelerin hayallerini ykarak politik tecrbelerinin artmas, ara snf ve gruplarn devlet gcne itimatlarnn yklmas ve en sonunda devlet gcnn kendi kendine olan itimadn kaybetmesi orannda deiime urar. Devrim srasnda btn bu sreler, yldrm hzyla yer alr. TAKTK KULLANMA SANATI ARTLAR BRARAYA TOPLANDII ZAMAN BZM EN UYGUN ANI YAKALAYABLMEMZ DEMEKTR.22 diyerek, Leninizmde amacn ne olduunu, neyin hayati neme sahip olduunu tartma gtrmez bir biimde aklamaktadr. Byle bir n aklamadan sonra tekrar dnelim Bay Somerin iki devrim aras yorumuna. Ve Leninin nerdii taktik ve iarlar nasl ana ereinden saptrarak tahrif ettiini sergileyelim. - III 10 Nisan tezinden bir tanesi olan btn iktidar Sovyetlere tezini Bay Somer, yle yorumlamaktadr. (... ) Geici hkmetin halk tarafndan silahl bir ayaklanmayla devrilmesine bir ar tekil etmiyordu. nk geici hkmeti zorla devirmeye kalkmak, onunla mutabk bulunan ve onu destekleyen Sovyetlere kar da ayaklanma anlamna gelirdi. Oysa ki Lenine gre, ubat devri22
Ekim Dersleri, sf. 56, Troki, Ser Yaynlar, (byk harfter biz yazdk.)
37
minden sonra, btn iktidarn bar yoldan Sovyetlere gemesi iin, istisnai bir imkan belirmiti. ( .. ) Ama durum deiebilir ve parti iktidar silahla almak zorunluu karsnda da kalabilirdi. Btn bar imkanlardan yararlanmakta israr eden Lenin, burjuva diktatoryasn silahl ayaklanmayla ykma yolunu da gzden uzak tutmuyor... (Emek, Say: 5, sy. 15) Gerekten de btn iktidar Sovyetlere iar, geici hkmete kar silahl bir ayaklanmaya ary iermiyordu, 1917 Nisannda. Ancak bundan sonraki, Bay Somerin szlerine dikkat edelim. fade ak, Somere gre, bar yoldan gei iin istisnai bir imkan var olduu iin, Lenin sonuna kadar bar yoldan sosyalizme geite direnmi fakat en sonunda baka are kalmad iin zora bavurmutur. kinci blmdeki n aklamadan anlalaca gibi byle bir yorum, Leninizmin esprisine aykrdr. Dolaysyla byle bir aklama bizzat Leninin dncelerine ters dmektedir. Hatrlanaca gibi geen saydaki yazmzda, Kenan Somer Marksizmin ana eserlerini deil, kendi oportnist dncelerini, Marx ve Leninin eserleriyle sergilemeye almakladr diyerek Bay Someri, bilimsel namusa sahip olmamakla sulamtk. Aktr ki, Bay Somerin bu yorumu, sulamamzn ak ve kesin bir kantdr. Ayrca bu yorum, Lenini Dhringin dzeyine indirgemektedir. yle ya Dhring de sonuna kadar bar yolda srar etmenin gerektiini, ancak ok gerekli olduu zaman zora bavurulabileceini sylemiyor mu? Byle bir yorumdan sonra Leninin, kkburjuva ideologu Dhringden ne fark kalyor? Bilimsel objektiflie sahip bir kii, Somerin yapt gibi deil de, tantmaya alt bir eseri, bizzat o eserin sahibinin dncesi altnda yorumlamaya alr. 1917 iki devrim aras Leninin ngrd iar ve taktiklere aklk getirmek, dolaysyla ak olan, Somer tahrifatn okuyucunun gznde daha da somutlatrmak iin, bu dnemi ksaca zetleyelim. (Meseleyi ok ak bir biimde ortaya koymak iin, bu dnemin sadece konumuzla ok yakn ilikisi olan iar, taktik ve olaylarna deineceiz.) 3 Nisanda Petrograda gelen Lenine gre, sosyalist devrim iin Rusyann objektif artlar hazrd. .akat subjektif artlar hazr
38
deildi, nk ii, kyl ve askerlerin rgtlendikleri sovyetlerde, menevik ve ihtillci sosyalistler hakimdi. Ynlarn gznde sovyetlerin manevi otoritesi, Bolevik Partisinin manevi otoritesinden daha stnd. Bu nedenle emeki ynlarn karar organ olan sovyetlerin dnda giriilecek bir ayaklanmann sol maceradan baka bir ey olmayacan dnen Lenin iin sosyalist ihtill ancak sovyetlerin meruluu iinde sz konusuydu. Yani sosyalist devrim iin subjektif artlarn olgunlamas sovyetlerde ounluu salamak anlamna geliyordu. Lenin, bu iarla birlikte lml sosyalistlerin (menevik ve ihtillci sosyalistler) gerek renginin ynlar tarafndan grleceini, bylece sovyetlerde ounluun salanacan dnyordu. nk sovyetlerde ounlua sahip olan meneviklerin, teorileri gerei, bu iar kabul edip, ikili ynetime son vererek iktidar omuzlamalar imkanszd. nk menevik teorisine gre; iki tip devrim vardr, burjuvazinin yapaca burjuva devrimi, proletaryann yapaca sosyalist devrim; Rusyann iinde bulunduu artlar, proletarya devrimine uygun olmadna gre iktidar burjuvaziye ait olmaldr. (1905) I. Demokratik Devrime zorla giren ve durumu omuzlarna yklenmi bir arlk gibi kabullenen menevikler, I. Demokratik Devrimden sonra bu devrimin bozgunla sonulanmasn hep ii snfnn ok fazla ileriye gitmesine, kendi taleplerini zorla burjuvaziye kabul ettirmeye kalkarak, burjuvaziyi rktp, kardklarna balamlard. 1917 ubat Devriminden sonra tekrar ayn hatay ilememekte kararl olan menevikler elbette bu iar benimsemeyeceklerdi. Ve bu dncenin doal sonucu olarak menevikler, ihtillci sosyalistlerle birlikte Mays aynda, burjuva ynetimine, Geici Hkmete katldlar. Bu aylarda, bolevik iar ve taktikleri ise, subjektivizmi hazrlamak iin gnn artlarna gre eitli biimler alyordu. Slogan ve neriler hep menevik iileri, ihtillci sosyalistlerin peinden giden kylleri hedef alyordu. Ilml sosyalistlerin ihanetlerinin, emeki ynlar tarafndan anlalabilmesi iin bkmadan hergn eitli ajitasyonlar ve giriimler yaplmaktayd. Bolevikler tarafndan bu evrede, iki ana slogan ileniyordu; Btn iktidar sovyetlere, Kahrolsun on bakan (Kahrolsun geici hkmet deil, Kahrolsun on kadet iar ileniyordu. nk
39
burjuva hkmette sovyetlerde ounlua sahip olan lml sosyalistler de yer almakta.) Balangta olduka aznlkta olan Bolevikler, emeki ynlarn zlemini dile getiren bu sloganlar srekli olarak ilemeleriyle ve bu sloganlara uygun taktikler tatbik etmeleriyle giderek gelimeye ve glenmeye baladlar. Emeki kitleler lml sosyalistlerden umduklarn bulamaynca, yava yava Bolevik saflara gemeye balyorlar. Ancak, lkedeki gler dengesine bakan Lenine gre daha VURMA ZAMANI gelmemiti. Parti iinde bu geliime bakarak derhal harekete geilmesini neren sol boleviklere Lenin bir yandan itidal ve beklemeyi nerirken dier yandan da ...kafasnda u sorular tartmaktayd, ZAMAN GELM MDR? Kitlelerin ruh hali Sovyet st yapsn am mdr? Sovyetlerin meruluu ile gzlerimiz balanarak kitlelerin havasnn gerisinde kalmak ve onlardan kopmak tehlikesiyle kar karya myz?23 Bu haftalar boyunca Leninin kafasnda hep, acaba zaman geldi mi?, artlar olgunlat m? sorular yer alyordu. Ve Austos ay geldi. Devrimden bu yana be ay gemiti. Btn olumlu geliimlere, emeki ynlarn hergn kitleler halinde bolevik saflara katlmalarna ramen, Sovyetlerin st kademelerinde bir deiiklik olmamt. Burjuvazi saflarna gemi olan menevik ve ihtillci sosyalistler hala Sovyetlerdeki yukar kademeleri ellerinde tutuyorlard. Bu artlar deerlendiren ve ihtill iin subjektif artlarn olgunlatn dnen Lenin, Sovyetlerin meruluu ile gzlerimiz balanarak kitlelerin havasnn gerisinde kalyor ve onlardan kopuyoruz diyerek, hareket komutunu veriyordu. Kyllkle ittifak kuran proletaryann iktidara gemesi. Bu iar atarken de Lenin, Sovyetleri kesinkes karya itmiyordu; Sovyetler yeni ihtillde ortaya kabilirler ve kmaldrlar. .akat bugnk Sovyetler deil, bunlar burjuvaziyle uzlama organlardr. ktidar proletaryann kendisi ele almaldr ...24 Austosun 26snda, balangta Kerenskynin de desteini alm olan General Kornilov, Kerenskyyi de hedef alan bir kar23 24
Ekim Dersleri, sf. 40, Troki, Ser Yaynlan, (byk harfleri biz yazdk.) Lenin, Hayat ve Eserleri, Henri Lefebvre, Anadolu Yaynlar.
40
devrim teebbsnde bulundu. Kronstadt Bahriyelileri, ii ve kyllerin aktif kar koymalaryla bu kar-devrim teebbs bastrld. Kornilov olay srasndaki bolevik tavrn aklamakta zellikle yarar grmekteyiz. nk Kornilova kar bolevik taktii, kendisini Marksist zanneden kk-burjuva mezhepilerinin bir trl anlayamadklar taktik esnekliin nefis bir rneidir. Kornilova kar bolevikler, kendilerine en sert metotlar uygulayan ve Lenini Alman Casusu diyerek tutuklamaya alan Kerensky hkmetiyle bile gbirliine gitmilerdir. Kronstadt Bahriyelileri, hapiste bulunan Trokiyi ziyaret ederek Kornilovla birlikte, Kerenskynin de aresine bakmak gerekip gerekmediini sorduklarnda Troki, dmanlarn birer birer tepelemenin daha doru olacan sylemiti onlara. Ve Kornilov harekt bir dnm noktas oldu. Burjuvazi olmakszn iktidar devralmayacaklarn ok iyi bildii lml sosyalistlere Lenin, onlar artk sabrlar kalmayan Sovyetlerdeki emeki ynlarn gznden iyice drmek iin, Kornilovla ibirlii yapm olan Kadetlerin de yer ald burjuvazi iktidarn derhal terkederek, hkmeti tek balarna kurmalar teklifinde bulunuyordu. Ilml sosyalistlerin cevab, Leninin dnd gibi olumsuzdu. stein menevikler ve sosyal devrimciler tarafndan kabul edilmemesi, sz geen partileri, emeki snflarn gznde telafi edilmez ekilde kk drmtr.25 Ilml sosyalistlerin ihanetlerini somut olarak grebilen ynlar bolevik saflara getiler. Ve bylece bolevikler ilk defa olarak Sovyetlerde ounlua, hem de ezici bir ounlua sahip oluyorlard. Tekrar, Btn ktidar Sovyetlere iar ana iar oldu. Artk ihtill iin btn artlar hazrd. (Subjektivizm olmutu) Tarih, enternasyonal proletarya ve Rus ii snf nnde, btn gelecei, silahl ayaklanma kozuna balayarak tehlikeye atmaya hakkmz yok diyerek, kurucu mecliste mutlaka ounlua sahip olunacan dolaysyla bar bir yoldan sosyalizme geilebileceini savunan Kamaniev ve Zinovieve kar Leninin tarihi cevab; Kriz olgunlamtr... Rus devriminin, dnya proletarya devriminin gele25
Lenin, Hayat ve Eserleri Henri Lefebvre, sf. 124, Anadolu Yaynlar.
41
cei sz konusudur. Beklemek bir cinayettir... Gndemde AYAKLANMA yazldr. Her gecikme lm demektir. (Leninski Sbornik 239, 290, 293. CXXI)26 Ve bar yoldan geii savunan Kamaniev ve Zinovievin 2 oyuna karlk on oyla Bolevik Merkez Komitesi silahl ayaklanmayla iktidarn ele geirilmesi kararn alyordu... Bylece 1917 iki devrim aras bolevik iar ve taktikleri olaylarla birlikte ksaca zetlemi olduk. Tabii bolevik iar ve taktikleri zetlerken, bu arada Somer tahrifatn da iyice somuta indirgeyerek, sergilemi oluyoruz. .RANSIZCA konuma imkan oluturmak iin, ALMANCA hitap etmek zorunda olan Lenin almancasnn Bay Somer tarafndan nasl KUD!L yorumuna tabi tutulduunu akla kavuturduk herhalde. (Bilindii gibi Marksist literatrde, Almanca konumak, rgtlenme ve subjektivizmi hazrlama, .ranszca konuma ise hcuma gemek ve ayaklanma anlamnda kullanlr.) - IV Marks, Engels, Lenin ve nihayet Mao Tse-Tung... Somer tarafndan tahrif edilmeye allan Marx, Engels ve Leninden sonra Mao Tse-Tung da, Emekin 6. saysnda Devrim Teorisi ve Yeni Demokrasi adl Somerin tantma yazsnda ayn tahrifata maruz kalyordu. Ama kapitalizmin 3. bunalm dneminde yaayan Mao TseTungu tahrif etmek, tekel ncesi yaam olan Marx ve Engelsi tahrif etmekten ok daha zordur. nk Mao, Marx-Engels-Lenin dncesini, kapitalizmin 2. ve 3. bunalm devrelerinin genel elikileri ile, bu elikilerin inde yansmas olan inin zel elikilerini tahlil ederek lkesinin somut pratiinin zengin deneylerinden faydalanarak, derinletirmi ve Marksist Devrim teorisini Dnya ancak tfekle deiebilir sz ile formle etmitir. ktidar tfein ucundadr veya dnya ancak tfekle deiebilir gibi anlatmak istediinin dnda baka bir tarafa ekilmesi mmkn olmayan Marksist-Leninist devrim teorisinin bu basit ifade biimi bile, Somerin tahrifatna maruz kalmtr. Tahrifte
26
Stalin, Silah Sosyalist saac Deutscher, sf. 233.
42
gerekten cambaz olan Bay Somerin kalemi; son derece ak olduu iin tahrifi gayr mmkn ve Marksistlere gre evrensel nitelie sahip olan Maonun bu szn inin zel durumuna balamaktadr. inin zel artlar, ok zelmi de, Mao ondan byle sylyormu. .akat Mao, yalnz ine ilikindir demiyor ve dnyay zellikle, stne basa basa belirtiyor. Olsun, Bay Somer iin zor mu yani dnyann bana ufack bir in kelimesi ilave etmek. Ve bylece Bay Somerin teoriye katksyla (!) Maonun dnya ancak tfekle deitirilebilir sz, inde dnya ancak tfekle deitirilebilir durumuna dnyor. Maoya gre, in bamsz demokratik. bir devlet deil, feodal bask altnda yaayan yar-smrge ve yarfeodal bir lkeydi. D ilikilerinde milli bamszlktan yoksundu, emperyalist boyunduruu altnda bulunuyordu, bu yzden inde ne yararlanlmas mmkn bir parlamento, ne de iilere legal mcadele imkann veren bir kanun vard. indeki devrimci mcadelenin esas biimini ve esas rgtlenme ilkesini inin bu zellikleri belirliyordu (...) Bu nedenle Maonun sadece bu zellikler iin bir anlam tayan iktidar tfein ucundadr ya da dnya ancak tfekle deitirilebilir gibi szlerinde evrensel geerlilie sahip bir taktik ya da stratejinin unsurlarn grmek byk bir hata olur. Bu anlamda inde dnyann ancak tfekle deitirilmesinin mmkn olduu sylenebilirdi. (Kenan Somer, Devrim Teorisi ve Yeni Demokrasi, Emek, Say: 6) Mao Tse-Tungun Marksizme katksna gemeden unu ncelikle belirtelim. Somere gre inde legal mcadele imkann veren bir parlamento ve de kanun olmad iin, Mao byle bir yola, baka bir alternatif olmad iin bavurmutur. Bu nedenle iktidar tfein ucundadr sz evrensel bir nitelik tamamaktadr. Bu szlerin bir deiik yorumu u olmaktadr; eer inde legal mcadele imkan mevcut olsayd, rnein parlamento ve kanunlar olsayd iktidar bar bir yolun sonunda olabilirdi. Geen yazmzda ve bu yazmzn iki ve nc blmlerinde byle bir yorumun Marksist bilime aykr olduunu ortaya koyduumuz iin, burada tekrar bu akla kavumu sorun zerinde durmak gere-
43
ksiz olur. .akat bir baka biimde bu sz zerinde biraz durmak gerekiyor. Biraz dikkat edersek, Somerin bu sznn, Gney Amerikadaki devrimci mcadelelerin gizli bir inkarn ierdiini gryoruz. yle ya, yzelli yldr grnte de olsa bamszdr, Gney Amerika lkeleri. Onbe milyona yakn sendikalarda rgtlenmi yz milyon ksr ii vardr. Bu lkelerde ve bu lkelerin bir ksmnda devrimcilere legal mcadele etme imkann veren kanunlar ve parlamentolar vardr. (Var olan demokrasi, elbette .ilipin tipidir. Ancak Emekci yazarn inde de olsayd dedii demokrasiden kastettiinin bu tip bir demokrasi olduu sonucuna varyoruz. nk sanayi devriminden gememi, emperyalizmin kontrol alan iinde yer alan bir lkede ancak .ilipin tipi bir demokrasi mevcut olabilir). Hadi in neyse, ine silahl emperyalizm girmiti. Bu nedenle inliler mecburen silahlara sarldlar. .akat legal mcadele etme imkann veren parlamento ve kanunlara sahip Gney Amerikal Devrimciler neden silahl mcadele yolunu tercih ediyorlar? rnein, devrimcilere legal mcadele imkann tanyan parlamento ve kanunlara sahip ve de Marksist bir partinin eylem yapt Venezellada Douglas Bravonun zoru ne? Niye .alkonda silahl mcadeleyi srdryor? Pekala parlamenter yoldan sosyalizm mcadelesi yapabilirdi. Ve de birgn oylarn %51ini alp iktidar ele geirebilir, sonra da anti-emperyalist mcadeleyi srdrebilirdi, deil mi Bay Somer? Aptalca m lyor dersiniz .alkonda emperyalizmin uaklarnn kurunlarna hedef olan ii, kyl, renci gerillalar?.. Neyse... Maonun iktidar tfein ucundadr veya dnya ancak tfekle deitirilebilir szleri ve bunun doal sonucu olan Halk Savalar yalnz in iin mi geerlidir? Lin Piaonun cevab ak ve kesindir, Mao Tse-Tung arkadan halk sava teorisi, sadece in devriminin deil, ayn zamanda amzn da niteliini tamaktadr. Mao Tse-Tung, can ekien, bu nedenle sava sanayiine drt elle sarlan tekel kapitalizminin elimelerinin ve bu genel elimelerin ine yansmas olan inin zel elimelerinin diyalektik tahlilini yaparak, Leninizmin evrensel tezini, bu szlerle dile getirmi oluyordu, Lin Piaoya gre.
44
Maoya gre, Leninden bu yana kapitalizmin znde bir deiim olmamtr. Ve bugn, nicelik deiimlerine uram olan kapitalizm, III. Buhran dneminde can ekimektedir. Kapitalizm deien artlar karsnda (Leninden bu yana) bekasnn devam iin tek kar yol olan militarizmi, sava ekonomisini grmektedir. Emperyalistler aras elikiler yumuam ve uzlaabilir hale gelmitir bugn. Ve Amerikan emperyalizmi, kurtulu mcadelesi veren lkelere ve sosyalist bloa kar, dnya kapitalist blounun jandarmas roln stlenmitir. Bu nedenle, dnya tfekle deiebilir, militarizmine smsk yapm olan kapitalizm ancak iddetle alaa edilebilir Maoya gre. Emperyalizm, Maonun zellikle belirttii gibi, yalnzca kaba yoldan silahla bir lkeye girmez. Bugn emperyalizm ok daha akll yntemler kullanmaktadr; zellikle ibirlikileri ile lkeyi gerici bir parlamentarizmle ynetmekte, bylece ezilen halk kitlelerinden kendisini gizleyerek smr mekanizmasn rahatlkla srdrebilmektedir. Devrimciler iin emperyalizmin bir lkeyi, indeki gibi aka igal etmesi, gizli bir igalden ok daha avantajldr. te, Somerin tahrifatna dayanak aramak iin ileri srd Stalinin szlerini bu adan yorumlamak gerekir. Stalin; inde silahl devrim, silahl kar-devrimle savayor, in devriminin zelliklerinden ve avantajlarndan birisi de ite budur demektedir. in devriminin avantaj buradadr, nk, dman halk tarafndan somut olarak grlmekte ve anlalmaktadr. Bu nedenle halkn bilinlenmesi ve devrimci saflara katlmas o denli hzl olmaktadr. Oysa bugn, in, Vietnam devrimlerinden gereken dersi alm olan emperyalizm yaamas iin ezilen halk kitlelerinden kendisini gizlemesi gerektiini biliyor ve yzde yz karlar tehlikeye dmeden, artk aka hibir lkeye mdahalede bulunmuyor. ada Marksistlere gre, Marksist-Leninist ihtill teorisi, son derece ak bir biimde, Maonun iktidar tfein ucundadr veya dnya ancak tfekle deiebilir sznde ifade bulmaktadr. Maoya gre bu sz, yalnz emperyalizmin boyunduruu altndaki lkeler iin deil, btn burjuva diktatoryasnn var olduu lkeler iin de geerlidir ve genel bir kuraldr.
45
Baz kapitalist lkelerde, burjuvazinin temel karlarn tehlikeye sokmamak artyla komnist partilerinin kurulmalarna kanunla izin verilmitir. Bu snr at m hukuken var olamazlar. (Mao Tse-Tung, Teori ve Pratik, sayfa: 80, Sol Yaynlar) -VYazmzn bandan beri belirttiimiz gibi sava veya bar yol Marksizmin meselesi deildir. Sava veya bar ikilemi, Marksistlerin deil, revizyonistlerin meselesidir. Marksizmin ustalarna gre, ister parlamenter eylem iinde olsun, ister olmasn, Marksist bir partinin kudreti ancak belli bir noktaya kadar kar, ondan sonra partinin gc donmutur. Hatta partinin pasiflii nedeni ile ynlar partiden uzaklaabilir. Bu nedenle parlamenter eylem iinde bulunan bir Marksist parti, hi bir zaman oylarn ounluunu alamaz dersek, herhalde kehanette bulunmu olmayz. Marksistler bu gerei bildikleri iin yle bar gei, oylarn %51i vb. ile kafa yormazlar. Marksistler iin tek ey nemlidir; konjonktrn, yani belirli bir toplumda, tarihin belirli bir annda, snflar ve gler ilikisinin kendileri iin elverili olup olmamasdr. Marksist literatrde son derece nemli olan bu kavram zerinde, soruna tartmamza nihai dm ataca iin biraz durmak gerekiyor. Bay Somerin, Emek dergisinin beinci saysndaki Marksist lkeleri Nerede Bulacaz evirisinde, yaznn sahibi nl Marksist dnr Louis Althusser tarafndan Leninin bu kavramnn, Marksistler iin ne kadar nemli olduu belirtilmektedir. Althusser; Ve eer Marx ve Engelsten sonra meydana gelmi en byk teorik olaylarn izi bulunmak istenirse, bunlar Leninin teorik metinlerinden ok siyasi metinlerinde aramak gerekir. Leninin en derin ve en verimli teorik bulgular, hereyden nce, siyasi metinlerde yani onun siyasi pratiinin zetini tekil eden ey iinde sakldr. Sadece bir tek rnek vermi olmak iin, unu syleyelim; Leninin siyasi metinleri (durumun ve durumdaki deimelerin tahlilleri, alnan kararlar ve bunlarn sonularnn tahlilleri
46
vb.) gz kamatrc bir srarla, bize son derece nemli teorik bir kavram verir, aktel urak ya da konjonktr kavram. Leninin Marksist bir partinin eylemi iinde bu partinin mcadelesini ynelmek iin retmi bulunduu bu kavram (ya da ilke), sadece tarihi materyalizm iin deil (... ) diyalektik materyalizm iin de temel bir Marksist ilkedir... Bu ilkenin Leninin siyasi yaptlarndan kartlmas dnlmeksizin pratik durumda kald da maalesef bir baka gerektir. Teorik bir hazine urackta, el altnda, Leninin siyasi yaptlarnda gizliydi ama kimse kefedemedi bu hazineyi ve ksr kald demektedir. Althusser, grld gibi bu kavrann Marksizm-Leninizm iin bir hazine olduunu sylemektedir. Tabii, siz Bay Somer, bu evirinizden bir ey anlamadnz. Eer anlasaydnz yaptnz tahrifatn anlalacan dnerek, Leninin taktik ve iarlarn Lenini Dhringin dzeyine indirgeyen bir biimde yorumlamaktan kanrdnz. Bu konjonktr kavramnn ne anlama geldiini merak edip aratrsaydnz bar ve sava yol ikileminin Marksizme ait olmadn grrdnz. Ksaca zetlersek, politik konjonktr veya aktel urak kavram belli bir toplumda, tarihin belli bir annda o toplumdaki snflar ve gler arasndaki kuvvet dengesinin objektif durumu anlamna gelir. Bir rnekle bu kavram iyice somutlatralm. rnein, .ransann bugnk iktisadi gelime dzeyi (objektif artlar) bir proletarya devrimi iin olanakldr. Ancak Leninin ihtillci bunalm diye belirttii bir kriz olmadan, bu lkede proletarya devriminin olabilmesi olanakszdr. (Subjektif artlarn hazr olmas gerekir). Ve 1968 Maysna kadar, .ransada proletarya devrimi iin uygun bir ortam yoktu. .akat 1968 Maysnda, spontane olarak balayan ve anarist John Benditin gelitirdii renci hareketleri bir anda on milyon iiyi sokaa dkt; iiler fabrikalar igal ettiler, kzl bayraklar astlar v.b. te Aktel urak Leninin nl kavram. Bilindii gibi, ani bir kvlcm, sbjektif artlar oluturdu ve .ransa y devrimin eiine getirip brakt. .akat .ransz Marksist partisi, byle bir uran bir daha hi gelmemezcesine ksa zaman dilimi iinde gidiine seyirci kald; pasif kald. Partinin pasifliinin bir sonucu olarak, ayaklanan, fabrikala-
47
r igal eden ii kitlelerinin umutlar hayal krklna dnrken, De Gaulle iktidar da iinde bulunduu panikten kurtularak, ynlarn bu hayal krklndan yararlanarak duruma hakim oldu. te bu pasif tavr, Marksist ustalara gre, gerekte, eylem iin yeteneksizliin ve de korkakln maskesidir. Yine Marksist ustalara gre, devrimcilerle oportnistleri ayran temel kriter, nihai olarak devrim yapmaya, harekete gemeye cesaret edip etmemede dmlenmektedir. Lin Piao bunu aka belirtmektedir. Son zmlemede mesele devrim yapmaya cesaret edip etmeme meselesidir. Bu gerek devrimcileri ve Marksist-Leninistleri, sahtelerinden ayrt eden en amaz mihenk tadr. - VI Bu yazmz 5 blmden ibaretti. .akat bu arada Emek dergisinin 7. says kt. Bu saydaki Devrim Nasl Tanmlanmal yazsnda Bay Somer, gerek niteliini, kemkmlerinin tesinde, tartma gtrmez bir biimde ortaya koymaktadr. Batan beri eletirdiimiz Somer revizyonizmine, Somerin bu yazdaki szleri, en mkemmel ve tartma kabul etmez kantlardr. Somer, batan beri gizli gizli sergilemeye alt revizyonizmini, bu yazda gizlemeye lzum bile grmeden aka ilan etmektedir. Bunu okuyucuya yanstabilmek iin yazmza yeni bir blm (VI) ilave etmek gereini duyduk. Bay Somer; Sosyalist devrimin bar yoldan gerekletirilmesi dncesi ise siyasi devrimin sosyalizmin zorunlu bir art olduu, ama bu devrimin ihtillci olmayan, bar demokratik yoldan baar salamasnn mmkn bulunduu grne dayanr demektedir, Emek dergisinin 7. saysnda (dz yazlar bize aittir). Bay Somerin szlerine dikkat! ... Ama bu devrimin, ihtillci olmayan, bar demokratik yol dan Soruna dardan bakan bir kiinin bile aka grebilecei gibi, bu ifadede, sosyalist ihtillle, demokratiklik kavram ztlatrlm ve kar karya getirilmitir.
48
Byle bir ifadenin ise anlam aktr: a) Sosyalist ihtill, anti-demokratik bir yol olarak kabul edilmektedir. Ve ihtill alelade bir hkmet darbesi ile zdeletirilmektedir. Demokratik yol olarak da sosyalistlere parlamento ve oylarn %51i gsterilmektedir. b) Lenin, Stalin, Mao Tse-Tung, Ho Chi Minh, Giap, Lin Piao, .idel Castro, Che Guevera vb. gibi btn proletarya ihtillcileri antidemokratik yoldan ibana gelmi darbeciler gibi kabul edilmektedir. (ifadeye gre) Meseleye noktay koyabilmek iin, objektif bir tavrla, burada iki kart dncenin (Marksist-Leninist dnce ile revizyonist dncenin) sosyalist ihtille ilikin grlerini belirtmemiz gerekir. Marksist gr, sosyalist ihtilli gerek anlamda demokratik27 bir yol olarak kabul eder. Marksist-Leninist ihtill teorisinin teorisyeni Lenin, sosyalizme siyasi demokrasinin dnda baka bir yoldan varmann imkansz olduunu ve siyasi demokrasi dnda baka bir yoldan sosyalizme varlabileceini zannedenlerin anaristler olduunu belirterek, emeki halkn destei olmadan bir devrimin dnlemeyeceini aka sylemektedir. Ancak, halka inanan, halkn yaratc dehasnn canl pnarna dalan galip gelebilir diyen Lenine gre sosyalist ihtill yolu, demokratik bir yoldur. Ve Lenin, sosyalist ihtill yolunu, en demokratik ilikiler iinde, ynlarn bamsz iradelerinin tezahr olarak tanmlar. Revizyonist gr ise, sosyalist ihtill yolunu anti-demokratik bir yol olarak grr. Revizyonist dncede, Marksist gre gre temelde burjuva zorlaynn bir ifade biiminden baka bir ey olmayan hukuki biimler ve parlamento esastr. Revizyonistler demokratik yol olarak niteledikleri bu yoldan yeni burjuva hukuki biimleriyle, parlamentoculukla sosyalizme dnn savunurlar. Bar yol = parlamenter yol = demokratik yol; bar olmayan yol = ihtillci yol = anti-demokratik yol (l burjuva parlamentarizmi) diyen Bay Somerin ise hangi tarafn mensubu olduu aktr.
27 Snfl toplumun bir kavramu olan demokrasiyi burada, emekilerin iradelerinin serbest tezahr olarak kullanyoruz.
49
Ancak biz Bay Somerin revizyonizmini eletirirken, onun revizyonist oluunu deil de Leninin, Maonun eserlerini tahrif ederek, revizyonizmini bu eserlerle sergilemeye almasn eletiriyoruz. Revizyonistler hep bu tahrif yntemini kullanrlar. Bu yntemi ilgin bir biimde kullanrlar. Bir yandan Marksizmin ana metinlerini tahrif ederek, dier yandan da, revizyonizmi aka tescil edilmi nl revizyonistleri, revizyonist diye sulayarak, ayn revizyonist dnceyi savunurlar. Somer de bu klasik yntemi kullanmaktadr. Sosyalist devrimi (ihtilli) anti-demokratik yol olarak ilan eden szlerini, Bernstein revizyonizmine iddetle atp, sonra Kautskye dnp, onun da ikeden Bernstein en sert biimde eletirdiini, fakat nihai olarak ayn szleri sylediini, kapitalizmin sosyalizme bar entegrasyonunun oportnizm olduunu belirterek aslnda devrimci sosyalistlerle oportnistler arasndaki temel farkllk siyasi devrim karsndaki tutumlardr cmlesiyle bu blmn bitirdii yazsnda sylemektedir, Bay Somer. Bylece Kautskyi aklarken kendi taktiini de aklam oluyor, Bay Somer. Bilindii gibi Kautsky, anarizme ve revizyonizme kar ok sert eletiriler yneltmitir. .akat nihai olarak revizyonizmin akll bir savunmasndan baka bir ey yapmam ve gayet ustalkla devrimci Marksist teoriyi revizyonizmle kllemeye almtr. Kautskynin yntemi aktr; Marksizmin binasn temele kadar son derece tutarl bir biimde aklayan Kautsky anlatm, temelin analizine gelince birden deiir ve devrimci Marksist dil, yerini revizyonizmin ku diline brakr. Ve bina revizyonist temelin zerinde ykselir Kautsky ynteminde. (tabii btn bu szler Kautskynin oportnist dnemine ilikindir). Ve Kautskyden yarm asr sonra bir Kautsky mezi sahnede; Bernstein ve Kautsky Marksizme ihanet etmilerdir, sosyalizmin kapitalizmle bar entegrasyonu oportnizmdir, aslnda devrimci sosyalistlerle oportnistler arasndaki temel farkllk, siyasi devrim karsndaki tutumlardr doru nermeleri binay devrimci bir dille tasvir eder. Somer sosyalist ihtilli anti-demokratik bir yol ilan ederek, bu binay revizyonizmin temeli zerine oturtmaktadr.
50
Nihayet Emek Dergisi baklay azndan kard. yle ya, Marksizmin ana eserlerini tahrif ederek, Marksizm iin hi bir eyi ifade etmeyen sava-bar yol ikilemine ilikin iki aydr yaplan neriyat neydi? Meer Emek fraksiyonunun bir maruzat varm. MAHR AYAN
19 Austos 1969
51
SA SAPMA, DEVRMC PRATK VE TEOR *
Acep, Trkiyede ii snf var myd? ada proletarya myd, deil miydi? gibilerden ince ince sinek kayd kl kesen aydn baylarmza dnce peklii ektirmesin. (...) Dorudan doruya ada proleterliinde kuku gtrmeyen ii snfmzn sosyal tarihi de, gene Trkiyede modern yerli zel sermaye tarihinden ok nce balar. Bunu en ufak aratrmalar bile gsterebilir... 28 H. Kvlcml
mez.
Devrimci Teori olmadan, Devrimci Hareketten sz edile-
Bu sz emperyalizmin boyunduruu altndaki, kk-burjuva yaant ve dncesinin son derece etkin olduu bizimki gibi bir lkede ok daha anlamldr. lk bakta da gibi gl gzken ve her eit oportnizmin stratejik planda bytt Yankee igali, lkenin sanatndan sporuna kadar btn sosyal yaantsnda kendisini hissettirmektedir. Yeralt kaynaklarndan d ticaretine, ekonomisinden politikasna kadar lkenin zerinde denetim
* Bu yaz, ilk kez Ocak 1970 tarihinde Aydnlk Sosyalist Derginin 15. saysnda yaynlanmtr. 28 Dr. Hikmet Kvlcml, Trkiyede Kapitalizm Cilt: 1, sf.18, 20. Tarihsel Maddecilik Yaynlar.
52
kurmu olan Yankee Emperyalizmi, bilindii gibi feodal mttefiki ile birlikte demokrasiciliimizin iktidar partisidir. Milli kurtuluu ve demokratik nitelikteki en kk kprdanmalarn bile ezilmee alld, milli kurtuluularn ana caddelerde, halkn gz nnde aka ldrld bir lkede, bu koullar altnda deil Marksist olmak, demokrasiden yana olmak bile yrek ve cesaret isteyen bir itir. Ne yardan, ne yerden diyerek, ne Marksistlikten vazgeen, ne de bunun gereklerini byle bir lkede yerine getirebilecek niteliklere sahip olan, korkak, tabansz, pasifist kk-burjuva entelektel bozuntularnn Marksist akmdaki bozguncu dncelerinin temelinde lkenin bugnk koullarnn zorluunu aramak gerekir. kinci olarak, Amerikan Emperyalizmi lke zerindeki hegemonyasn yalnzca ibirlikileri aracl ile deil, devrimci ve millici akmlar iine adamlarn sokarak, akmlar iinde frsat ve yoz klikler yaratp, bunlar bulunduklar rgtlerde hakim klmaa alarak srdrmektedir. Trkiyedeki Marksist hareket iindeki Aybar-Aren, Kkmer-Divitioglu oportnizmlerini deerlendirirken bu iki ana etkenin mutlaka dikkate alnmas gerekir. .ilipin tipi demokrasiyi gerek bir burjuva demokrasisi olarak kabul edip, yar igal altndaki bir lkede oy mekanizmas ile politik iktidarn emeki snflar tarafndan ele geirilebileceini savunan Aybar oportnizminin temelinde yatan yukardaki iki ana etkenden baka bir ey deildir.29 Ayn biimde yzde bilmem u kadar feodalizm vardr, ana retim biimi kapitalize ilikilerdir vs. diyerek Yankee Emperyalizmine kar kurulmas gereken Milli Cephenin, millici snflarn karya iten ve bu aamada sosyalist saflarda eylemsizlii oluturan Sosyalist Devrim iarn ortaya atan Aren veya Emek oportnizminin de bu yola sapmasnn balca nedeni, Aybar arptandan farkl deildir. Nihai olarak, Aybarn teorisinden farkl olmayan bu fraksiyonun btn grleri kendilerinin azyla u szlerde zetlenebilir. Emek Dergisinin syledii udur; sosyalist devrim, ii snfnn mttefikleri ile birlikte sosyalist toplum dzenini kurmak iin devletin snf niteliini deitirmesidir. Bugn sosyalist toplumu kur29 Aybar oportnizmi, bu etkenlerden sadece birisinin etkisi ile mi olumutur, yoksa her ikisi de birden mi etkili olmutur? Hangisi ana, hangisi tali etkendir? gibi sorular, objekf bir deerlendirmenin dndadr.
53
ma srecinde bir an olan sosyalist devrimi gerekletirmeden, Trkiyede anti-emperyalist ve anti-feodal bir mcadeleyi baar ile tamamlamak olanakszdr. Buna karlk anti-emperyalist mcadele kazanlmadan ve feodal kalntlar ayklanmadan sosyalist toplumu kurmaya balamak mmkn deildir. Bir baka deyile, sosyalist devrimin gereklemesinden sonra, sosyalist dzeni kurma sresinin ilk evresi, anti-emperyalist mcadele ve feodal kalntlarnn yok edilmesi olacaktr.30 Aybarn parlamentarizm teorisinin yaldzlanarak tekrar ortaya srlmesinden baka bir ey olmayan bu gre gre; Sosyalist Devrim olacak, ondan sonra lkeden emperyalizm atlacak ve feodalizm temizlenecektir (!) Emperyalizmin igali altndaki lkemizde sosyalist devrim, etin ve uzun bir halk savandan sonra deil de nce yaplacakm (!) Bundan anlalan, bu beylerin sosyalist devrimden kastettikleri .ilipin tipi demokraside oylarn %51ini alp iktidara gelmek, ondan sonra bir yandan anti-emperyalist mcadele Amerika ile ikili anlamalar fesh edilecek, bylece Amerika tasn taran toplayp gidecek dier yandan da anti-feodal mcadele birlikte yrtlecek ve de sosyalist toplum dzeni kurulacak (!) Ve Aybarn teorisine, Marksist teoriyi tahrif ederek zorlayarak klf arama abalar: sosyalist devrimin bar yoldan gereklemesi meselesinde sap samana kartrarak keskin bir revizyonizm kokusu duyanlar vardr, diyerek, Marksin serbest rekabeti kapitalizm dneminde brokrasi ve militarizmi son derece zayf olan ngiltere ve Amerika iin, o da bir ihtimal olarak syledii ve tekelci kapitalist dnemle birlikte Leninizmin kabul etmedii szlerini, lmemek iin alabildiine glendirdii brokrasi ve militarizmine drt elle sarlan can ekien kapitalizmin bu III. kriz dneminde, geerliymiesine ortaya srmeleri hep bu abalarn ak kantlardr. Bu iki gr de arpttran ana nedenler, aslnda bu grlerden nihai olarak farkl olmayan slamc Doucu Halk Cephesini savunan grn de temelinde yatmaktadr. Bu gr daha da ileri giderek 1961 Anayasas retim glerinin gelimesini engellemektedir. A.P. Trkiyede kapitalizmi gelitirmekte, dolaysyla ii snfn objektif olarak glendirmektedir. Dolaysyla A.P ikti30
Kuyuya Atilan Ta, Emek, Say: 5, sf. 4. ltalikler bize aittir.
54
darna ve bu anayasay deitirme teebbsne destek olunmas gerekir diyebilmektedir. Bu gre gre; Trkiye halknn ba dman Amerikan emperyalizmi-birliki burjuvazi-Mtegalibe ortakl deil, anti-emperyalist, milliyeti, asker-sivil aydn zmredir. Ve bu zmreye ne kadar iddetli tavr alrsa, Sosyalist geliim o denli glenir (!). Bu dnce ile Trkiyedeki geleneksel yneticiler diye adlandrdklar asker-sivil aydn zmreden yaknan, kendileri iin byk bir tehlike olduunu syleyen eski Amerikan bykelisi Hare ile AD yneticisi Macomberin dnceleri, emperyalizmin gr ile arasnda tam bir ayniyet olduu aktr.31 te yapk irkin karde: Al birini vur tekine! En iyi niyetlisi bile nihai tahlilde Amerikan emperyalizmine hizmetten baka bir ie yaramayan bu teorilerin hepsine birden Emperyalizme teslimiyeti oluturan oportnizm demek herhalde yanl olmaz. Birincisi iyi bir teorik klf bulamad, Marksizmin bilimine kfrederek ortaya, Trkiye Sosyalizmi diye uyduruk bir teori att. ncs hakknda bir ey sylemee gerek yok; nk, bu gizlenmeye bile gerek grmeden iini aka yrtmee almaktadr. kincisi, ambalajlamada daha usta ve kurnaz. Marksizmin lafzlar arkasna gizlenerek Bilimsel Sosyalizmden bihaber kafalar kartrabilmektedir. .akat yar-smrge bir lkede, Marksist akm iinde yalnzca emperyalizme teslimiyeti oluturan yukarda ksaca zetlediimiz tipte bir oportnizm yeermez. Byle bir lkede birinci oportnizme tepki olarak, dier anti-emperyalist snflarn lehinde bir oportnizm, Marksist evrelerde grbzleme imkanna her zaman sahiptir. Bilindii gibi, lkemizde Amerikan emperyalizmi ile elikisi olan sadece ii snf deildir; milli burjuvazinin, kk burjuvazinin de kar atmas aktr. Kk burjuvazinin en bilinli kesimini oluturan Kemalistlerin Amerikan emperyalizmine kar kyasya bir mcadele vermenin hazrl iinde bulunduu bilinen bir gerektir. Her snf kendi iktidar iin mcadele ede31 Hare ve Macomber Amerikan kongresi nnde Geleneksel Yneticilerden yaknmaktadr: Brokrasinin bir ksmnn, d yardmlara tm sempati ile bakt konusunda pheliyim... Trkiyede zel sektre daha ok rol verildiini grmenin sabrszl iindeyiz, seimle ibana gelen yeni iktidar da ayn eyden ikayetidir. (D. Avcolu, Yn, 14 Ekim 1977, s.8-9-10)
55
ceinden Kemalistlerin Anti-Amerikan Milli Cephenin kendi nderliklerinde kurulmasna almalar ve II. kurtulu savamz sevk ve idare etmek istemeleri ok doaldr. Bu nedenle Kemalistler Marksist saflarda kendi lehlerine bir eilim yaratmak isteyeceklerdir, elbette. Bugn saflarmzda byle bir sapma filizlenmitir. Bunu kolaylatran pek ok neden vardr: Bir kere, lkemiz kk burjuvalar lkesidir. Trkiye devrimler tarihi bir bakma kk burjuva devrimler tarihidir. Uzun bir gemii olan kk burjuva brokrasisinin byle bir lkede etkin olmamas olanakszdr. zellikle, kk burjuva brokrasisinin nclnde Kemalizmin bayraktarln yapt bir milli kurtulu sava vermemiz ve II. Emperyalist evren savann sonuna kadar Kemalist dncenin lkede tek hakim politik akm olarak tutulmaya dikkatle allmas, yzde yetmii okuma-yazma bilmeyen yar-feodal bir lkenin kamuoyunun genellikle kk burjuva aydnlarndan olumas olduka nemli etkenlerdir. kinci olarak, sosyalist saflara, aydn kesimden geite, Kemalizmin zorunlu saylabilecek bir durak olmas da ok nemli dier bir etkendir. nc olarak, milli ittifaklar hie sayarak, asker-sivil aydn zmreyi Trkiye proletarya hareketinin ba dman ilan eden sol sekter grnl, fakat nihai tahlilde emperyalizme teslimiyeti oluturan oportnizmin hem ideolojik planda iflas etmesi, hem de sosyal pratikte bozguna uram olmas, saflarmzda kk burjuva kuyruku grlere elbette kuvvet kazandrmtr. Drdnc olarak, devrimci Marksistlerle birlikte kk burjuvazinin azami programclar da emperyalizme teslimiyet oportnizmine kar Trkiyenin genel dorular sorununda, sk bir teorik mcadele vermilerdir.32 Bu da saflarmzda olduka etkili olmutur. Yakn zamana kadar, Kemalist izgi ile proleter devrimci izgi geni ynlarn nazarnda ak seik izilmi deildi. Beinci olarak ki, drdncsne ok baldr kk burjuva devrimci fraksiyonunun grevini teorik planda (hakim-tali) mkemmel yapmas, Trkiyeye ilikin aratrmalar yaparak, onlar kendi izgisi asndan olduka tutarl deerlendirmesi de nemli
32 Ynn Aybar-Aren, dris ve Divitiolu oportnizmine kar at mcadele, sosyalist saflarda hzl bir uyan salamtr. zellikle E.Tfeki ve Vahap Erdodunun yazlar...)
56
saylabilecek dier bir etkendir. Btn bunlara ilave olarak, kolay devrimcilii, frsatlk propagandasnn kolayca tuttuu krizli bir evrede olmamz, proleter devrimci olmann zorluunu, proleter devrimcileri olarak grevlerimizi gerei kadar tutarl bir biimde yerine getiremememizi v.s. de sayabiliriz. Bu nedenlerden dolay devrimci Marksist teoriye sk sk sarlmamz ve her eit sapmay aka ortaya koymamz gerekmektedir. Ayrca u sebepten Marksist teorinin altnda, eilim halinde olan sapmalar bile gn na karmann gerei vardr; hereyden nce proleter devrimci saflar henz oluum halindedir ve fizyonomisi daha salam bir biimde belirmemitir. kinci olarak proleter devrimci hareket, emperyalizme teslimiyeti empoze etmee alan Aren (Emek) oportnizmi ile daha hesaplamasn bitirmemitir. Bu nedenle saflarmzda belirecek her sapmay ortaya koymamz gerekir. Eer bunu yapmakta gevek davranrsak emperyalizme teslimiyet oportnizminin eline, teorik yetersizlikten dolay Sosyalist her zaman sosyalist devrim yapar diye dnen, fakat gerekte, yiit, drst ve yetenekli omuzdalarmzn kafalarn bir sre daha kartrabilecek olduka nemli bir silah vermi oluruz. Aktr ki, bu da, bu oportnizmin silinmesini bir sre iin bile olsa geciktirecektir. nc olarak, Marksist hareketin dndaki akmlar arasndaki kk burjuva devrimci hareketi, emperyalizme kar teorik planda kesin tavrn alarak (sevindirici bir olgu) Milli Kurtulu Cephesi arsnda bulunmaktadr. Ve bu hareket gn getike bymekte ve glenmektedir. Bu artlar altnda, ilk bakta nemsiz bir hata en kt sonular dourabilir. Bu nedenle, Trkiye devrimci Marksist hareketinin snrlarnn kesin bir biimde izilmesi gerekmektedir. Ve buna ilikin tartmalar bo ve zamansz bulmak iin, deil miyop, kr olmak gerekir. nk, Leninin arlk Rusyas iin dedii gibi Trkiye proleter hareketinin gelecei, uzun yllar boyunca u ya da bu nansn pekimesine bal olabilir. Biz bu yazmzda genellikle saflarmzda (Milli demokratik devrim stratejisini savunan sosyalistler arasnda) yeermee balayan sa sapma zerinde duracaz. Ancak zaman zaman yeri geldiinde halen, emperyalizme teslimiyet oportnizminin
57
en gl fraksiyonu olan Emek fraksiyonunun grlerini de ele alp eletireceiz. Saflarmzdaki sa sapma, son derece temkinli hareket ederek, Marksizmin genel dorular arkasna gizlenerek gelime imkanlar aramaktadr. Marksizmin genel dorular arkasna gizlenen sa sapma ak bir ekilde devrimci izgiyi inkar etmemekte, sadece Trkiyenin artlarn olduundan daha aa bir seviyede deerlendirerek, z gcmz olduundan daha zayf gstermeye almaktadr. Ve doaldr ki, temeldeki yanl analiz, temelin stnde ykselen binann btn katlarnn tasvirinde de yansyacaktr. Biz, nce temeldeki bu yanl deerlendirmeyi, sonra temeldeki bu yanl deerlendirmenin kitle izgisi, ittifaklar politikas ve de gnlk eylemlerde yansmasn teker teker tabii genel planda ortaya koyacaz. lk nce temelin yanl analizini ele alalm. Sa gr, Trkiye proletaryasnn bugnk durumunu yle deerlendirmektedir. Trkiye proletaryas milli demokratik devrime nclk edebilecek objektif ve subjektif artlara tam olarak sahip deildir. Proleter devrimcilerinin bugnk balca grevi, proletaryay bu artlara kavuturmak iin mcadeledir.33 Grld gibi, buradaki tam szc, elastiki ve her eit eletiriye kar bir paratonerdir. .akat ayn yaznn baka blmlerinde proletaryann objektif artlara sahip olmad aka sylenmektedir. Aslnda tam szcnn arada olup olmamasnn hibir anlam yoktur. yle ki, bu sz tekelci kapitalist dnemde sylenmektedir ve szn anlam da aktr. Proletaryann burjuva demokratik devrimde nderlii iin objektif artlar tam olarak olgunlamamtr, lkenin iktisadi gelime seviyesi, ii snfnn siyaset sahnesindeki roln ikincil klmakta, ancak bu ekonomik koullar tam olarak mevcut olduu zaman, proletaryann burjuva demokratik devrimde ncl sz konusu olabilir. Biz bu grn, sac niteliini iyice ortaya koymak, meseleyi, okuyucunun gznde somutlatrmak iin drt blmde, deiik alardan ele alacaz. Her blmde, sanki bir nceki blmde incelememiiz gibi, deiik bak alarndan inceleyerek bu sa, Takipilik dncesini sergileyeceiz.
ahin Alpay, Trkiyenin Dzeni zerine, s.464, Aydnlk, Say 12.
33
58
OBJEKT. ARTLAR VE SA SAPMA Trkiye ii snfnn milli demokratik devrimde ncl iin objektif artlar yoktur diyen ve bu objektif artlar da nce proletarya, bir snf olarak, yani igcnden baka satacak bir eyi olmayan bir proleter kitlesi olarak mevcut olmaldr. Esas olarak byk apta kapitalist retimin yapld sanayi alannda toplanmaldr... Kyllkle, zel mlkiyetle tm balar tam olarak kopmaldr34 eklinde tanmlayan bu gr: 1) Objektif artlar ve Milli Demokratik Devrim Teorisi. 2) Derinletirilen Ekonomizm ve Devrimci Teori. 3) Kyl Devrimi Olarak Milli Demokratik Devrim. 4) Sa Sapma ve Devrimci Pratik balklar altnda drt blmde eletireceiz. OBJEKT. ARTLAR VE MLL DEMOKRATK DEVRM TEORS Trkiyenin bugn erimi olduu ekonomik gelime seviyesi, Milli demokratik devrim iin proletarya nclne yeterli deildir gr, Milli Demokratik Devrim teorisiyle atan bir dncedir. Bunu aka ortaya koyabilmek iin, milli demokratik devrim teorisinin niteliini genel hatlar ile ortaya koymak gerekir. Milli Demokratik Devrim Teorisi, Marksist-Leninist kesintisiz devrim teorisidir. Kesintisiz devrim teorisinin temelinde, burjuva snfnn tarihi misyonunu yitirmi olduu bir evrede, o lkede, burjuva snfnn omuzlayamayaca burjuva devriminin, mttefikleri ile birlikte ii snf tarafndan yaplmas, sonra da ii snfnn bu srekli devrim anlay iinde Sosyalist devrime ynelmesi, dncesi yatar. Bu dncenin ilk belirtileri tekel ncesi dneminde, Marx ve Engels de grlmektedir. 1848 ihtilli ile birlikte proletarya tarih sahnesine bamsz bir g olarak kmt. Avrupa burjuvazisinin btn devrimci atlmn yitirdii bu dnemde, Almanyada halen (1856lar) burjuva devrimi olmamt. Alman burjuvazisinin bu devrimi yapabilecek g ve cesa34
ahin Alpay, Trkiyenin Dzeni zerine, s.464, Aydnlk, Say 12.
59
rete sahip olmadn gren Marx, kyllerle ittifak kuran proletaryann giriimi ile baarlacak olan burjuva devrimini, Almanyada proletarya devriminin balangc olarak grmekteydi. Almanyada demokratik burjuva devrimi tamamlanmad srece Marx, sosyalist proletaryann taktii konusunda btn dikkatini kyl snfnn demokratik enerjisinin geliimine yneltecektir.35 Almanyada aristokrasinin yklp burjuva demokratik devriminin baarlmasnn proletarya iin ne kadar nemli olduunu anlamayarak Bismark ile anlap, kyl hareketlerine srt eviren, yalnzca szm ona proletarya iin mcadele eden Lasalle Engels en sert biimde eletirerek ihanetle sulamaktadr: Temeli bakmndan tarmsal bir lkede ataerkil (smrye), kr proletaryasnn byk feodal asiller tarafndan sopayla smrlmesine bir imada dahi bulunmakszn, sanayi proletaryas adna sadece burjuvaziye saldrmak alaklktr.36 Lenin, tekelci kapitalist dnemde, Marxn bu srekli devrim anlayn, tekelci kapitalizmin evrensel elikileriyle arlk Rusyasnn somut artlarn birlikte tahlil ederek formle etti. Bu teori objektivizme ve Leninin yar anarist diye nitelendirdii Trokist dnceye kar, Leninin siyasi pratii iinde gelimi ve biimlenmitir. Bu teoriye Leninist veya Marksist-Leninist kesintisiz devrim ad verilmektedir. Her ne kadar, yukarda da belirttiimiz gibi, bu dncenin tohumlar ve ilk unsurlar Marx ve Engelsde grlmekteyse de, bu teori en mkemmel ifadesini Leninle birlikte emperyalist dnemde bulmutur. Lenine gre, Rusyada olduu gibi, burjuva demokratik devriminin o zamana kadar baarlamad lkelerde, proletaryann grevi, Meneviklerin syledii gibi, liberal burjuvaziye destek olunmas gibi ikinci dereceden bir grev deildir. nk bu dnemde emperyalist dnemde burjuvazi artk tarihi karmtr. Burjuvazi kendisinden beklenen grevi yapamayacak kadar zayf, clz ve korkaktr. Bu nedenle liderlik kyllerle ittifak kurmu olan proletaryanndr. Kyllerle ittifak kurmu olan bu ittifak iinde kentsel kk-burjuvazi de yer alabilir veya almayabilir proletaryann faal mdahalesiyle demokraLenin, Marksizmin Kayna, s. 48, Gn Yaynlar Grld gibi sadece sosyalist devrimi sunmakla sosyalist olunamyor, hatta bazen bu eylem kiiyi alaklk mertebesine oturtabiliyor.
35 36
60
tik burjuva devrimi tam bir zafere ulaabilir. Devrimle birlikte kurulacak olan i-Kyl iktidar iinde proletarya bu devrimi derinletirerek, proletarya devrimi iin dnm salama imkanlarna sahip olur.37 Ve nihayet, tekelci kapitalizmin birinci bunalm dneminde, Mao Tse-tung Leninist kesintisiz devrim teorisini, emperyalizmin boyunduruu altnda yar-smrge bir lke olan inin somut pratiine uygulayarak, Milli Demokratik Devrim Teorisini formle etmitir. Grld gibi, bu teori proletaryann ncln nermekte, proletaryann hegemonyasn esas almaktadr. Bu nedenle, proletaryann milli demokratik devrimde ncl iin objektif artlar tam olgunlamamtr, sznde, nclk kelimesinin hibir anlam yoktur. Ve fazladan kullanlmtr. nk milli demokratik devrim ancak proletaryann nclnde sz konusu olabilir. i snfnn nc role sahip olmas, hemen devrimi yapabilecek gte olmas demek deildir. i snf, mttefikleri ile birlikte dmana kar srekli bir mcadele iinde olacaktr. Bu srekli sava iinde, zaman zaman yenilecek, bozguna urayacaktr. .akat her bozgundan daha gl ve tecrbeler kazanm olarak kacaktr. Ve sonunda, mttefiklerinin banda, devrimin kesin zaferini salayacaktr. Demokratik devrimin zaferini temsil eden devrimci iktidarn bir dzen rgt deil, bir sava rgt olarak grmek gerekir. ster politik iktidar ele geirmi olsun, (tabii mttefikleriyle birlikte), ister geirmi olmasn, her dnemde ii snf youn bir savan iinde olacaktr. Demokratik devrimin zaferinden sonra ii snf,
37 Leninist Kesintisiz Devrim ile Trokist Srekli Devrim teorilerini zellikle birbirine kartrmamak gerekir. Leninist tahlil, somut durumlarn somut tahlilinden hareket ettii halde, Trokist tahlil, soyutun tahlilidir ve zaman ve mekan mefhumlarn dikkate almayan metafizik bir formldr. 1905 demokratik devrim dneminde Trokist forml zet olarak udur : Devrimcilerin nndeki aama, burjuva devrimci aamadr. Rus burjuvazisi tarihi kard iin, bu devrimin temel gc Rus proletaryasdr. Bu yzden her iki devrim (burjuva devrimi ve sosyalist devrim) giderek btnleecektir. Geici bir i Hkmeti kurulacak ve bylece burjuva devrimi proleter bir devrim olacaktr. Politik iktidar eline geirmi olan ii snf krlarda tarmn kollektivizasyonunu gerekletirecektir. Buna, o zamana kadar ii snfn destekleyen mlkiyet dkn kyller direnecektir. Ayrca Rus burjuvazisinden baka Avrupa burjuvazisi de, Rus ii snf iktidarna kar harakete geecektir. .akat, bat burjuva devletlerinin mdahaleleri nlenebilecek; nk Rusyadaki sosyalist devrim sratle batya srayacak, Avrupa proletaryasn harekete geirecektir. Bylece devrim, srekli devrim olacaktr.
61
sosyalizme geiin maddi ortamn yaratmak iin sava verecektir. Milli demokratik Devrim mcadelesi bir ka aylk bir hareket deil, yllarca srecek olan bir savatr. Demokratik devrim ile sosyalist devrim arasnda bir in Seddi yoktur. Stalinin deyiiyle, burjuva demokratik devrim ile sosyalist devrimi bir tek zincirin iki halkas olarak ve bir tek tablo olarak grmek gerekir. Ve az ok ii snfnn belli bir toplumsal gc temsil ettii btn lkelerde, burjuva demokratik devrim sosyalist devrime geitir. Ancak Kamerun, Bassertolun gibi gen Afrika lkelerinde sanayi yok saylabilecek bir seviyededir, dolaysyla belli bir toplumsal gc temsil eden ii snf da yoktur. Bu lkeler, emperyalizmin bl ve ynet yntemi ile esas ana paralarndan kopartlm lkelerdir. Gdk de olsa, var olan sanayi kurulularnn byk bir ounluu zamannda kopartldklar btnde kalmtr. Ve ilkel kabile ilikilerinin derin izlerini tayan bu lkelerde, proletaryann nclnde bir devrim dnmek biraz zordur. Burada, bugn smrge ve yar-smrge lkelerin sosyalizme geilerine ilikin, Marksist evrelerde yaplan bir tartmaya, ksa da olsa, deinmek yararl olacaktr. Bilindii gibi smrge ve yar-smrge lkelerin bamszlklarn kazanp, sosyalizme ynelmelerindeki yntem meselesinde Marksist evrelerde iki ayr gr vardr. Birinci grn temelinde, her eyi silahlar belirler teorisinin bir ifadesinden baka bir ey olmayan, nkleer silahlarn btn insanl tahrip edecek bir seviyeye ulatn, bu nedenle sosyalizmin zafere giden sava yolunun milyonlarca insann lmnden getiini ne sren karamsar bir dnce yatmaktadr. Bu gr bar iinde birarada yaamak, bar iinde kapitalizm ile sosyalizmin ideolojik mcadelesi tezlerinin smrge ve yar-smrge lkeler iin uygulanmas olan kapitalist olmayan yol teorisini formle etmektedir. Ksaca zetlersek, bu gre gre, belli bir toplumsal gc temsil eden ii snfna sahip olmayan Afrika ve Asyann smrge lkelerinde emperyalizme kar milli mcadele devrimci demokratlar denilen, kken itibariyle emeki snflardan gelme milliyeti aydn ve subaylarn ynetiminde yrtlebilir. Ancak bu gr kendi iinde pek homojen deildir. Bu gr savunanlarn bir ksmnn, bu devrimci demokratlarn nclnde anti-emperyalist ve anti-feodal mcadele verildikten son-
62
ra, sosyalizme bile gemenin mmkn olabileceini belirtmelerine karlk, dierleri kk-burjuva kkenli aydn ve subaylarn ncln, genel demokratik programn uygulanmasyla pre-kapitalist ilikilerin byk lde tasfiye edilecei ve lkede gl saylabilecek bir ii snfn dourabilecek seviyede bir sanayilemenin salanmasna kadarki sre ile snrlamaktadrlar. Ve kk-burjuva iktidarna alternatif olarak ortaya kan bu ii snfnn g kazanmasyla ancak sosyalizme dnmn mmkn olabileceini sylemektedirler. Bu birinci grn farkl nanslar, bu iki ana yorumun geici ve melez ara ekillenmeleri biimindedir.38 kinci gr ise, gerek emperyalizme kar mcadelede, gerekse de sosyalizme geite ii snfnn ideolojik, rgtsel ve politik ncln esas almaktadr. Milli Demokratik mcadeleyi, Marksist-Leninist kesintisiz devrim teorisinin bir blm olarak kabul etmektedir. Hemen belirtelim ki, ii snfnn ncl olmadan ne anti-emperyalist sava baarya ulaabilir, ne de sosyalizme gei mmkn olabilir. i snfnn ncl olmadan sosyalizme geii mmkn grmek bo bir hayaldir. .akat, sosyalizme geii mmkn grmemek artyla bu gr, ok zel artlar altnda olan, ii snf var saylmayacak kadar zayf ve clz olan Kamerun, Burundi, Bassertolun gibi Afrika lkelerinde, ii snf belli bir gce sahip olana kadar, tatbik imkanna sahip olabilir. Bu lkelerde sosyal yap, byk snf farkllamas gstermemektedir. Sosyal snf ve zmreler kesin olarak birbirinden ayrlmamtr. Bundan tr, bu tip lkelerde Marksist partiler gerek birer Marksist parti olmaktan ok, milli kurtulu akmlarn ve hareketlerini dile getiren, devrimci snf ve zmrelerin rgtleri biimindedirler. Ve kurulduklar gnden itibaren milletin btnnn zlemlerini ve karlarn temsil etmilerdir. rnein bir ngiliz smrgesi olan Bassertolunda, John Mottoheloann sekreterliini yapt Komnist Partisi bu niteliktedir, stratejik program kapitalist olmayan yoldur. Bu parti, ii snf olmad iin, lkenin btn anti-emperyalist ve demokratik glerine hitap etmektedir. lkede daha modern snflarn iskeleti
38 Bu konuda geni bilgi iin bkz.Btn lkelerin ileri Birleiniz Bilim ve Sosyalizm Yaynlar. Azgelimi lkeler ve Askeri Darbeler, Afrikadaki Milli Kurtulu ve Sosyalizm Hareketleri.
63
bile tam anlam ile olumamtr. Buna karlk, Tunus Komnist Partisinin stratejik program Milli Devrimci Yol deil, Milli Demokratik Devrim yoludur. nk Tunusta belli bir seviyede sanayi kuruluu ve dolaysyla belli bir sosyal gce sahip ii snf vardr. Bu tartmalara M. Bellinin (15 Aralk 1967, Trk Solu, Say: 5, Sf. 5deki yaz) gr de aklk getirmektedir. ... Sosyalizm, ii snfnn davasdr, onun toplumsal dzenidir. lkel kabile toplumunun derin izlerini tayan, sz edilebilecek sanayii bulunmayan ve dolaysyla ii snf da olmayan, ya da ii snf tarihi gelimeyi etkileyecek gce erimemi bulunan bamsz bir lkede, rnein Ganada, Somalide, elbette sosyalist kurulutan sz edilemezdi. te yandan bu lkeler iin kapitalist kalknma yolunu tutmak demek, yeniden, emperyalizme baml geri tarm lkesi durumuna dnmek demektir. Bu durumda, bu lkelerin yurtseverlerinin tutabilecekleri yegane doru iktisadi kalknma yolu, sosyalizme gtrecek olan kapitalist olmayan yol olabilirdi. Ama sanayii olan, ii snfnn toplumsal bir gc temsil ettii geri kalm lkelerde devrimci iar, elbette ki, sosyalist kurulu iar olabilir ve olmaldr. rnein kurtuluunda, sanayinin ikiyzbin istihdam gc olan Cezayirde kapitalist olmayan yoldan sz edilemezdi ve nitekim edilmedi, bu lkede sosyalist kurulu iar ileri srld. Bu bakmdan Cezayirden ileri olan Trkiye gibi bir lkede, kapitalist gelimede bir hayli yol katetmi olan Trkiye gibi bir lkede kapitalist olmayan yolun sz hi edilemez.39 lkemizde kapitalist olmayan yolu savunan, u anda kk burjuvazinin azami programn izmekte olan D. Avcolu fraksiyonunu grmekteyiz. Avcoluna gre Trkiye proletaryasnn emperyalizme kar mcadelede nc rol oynamasna objektif olarak imkan yoktur. Bu nedenle, II. Milli Kurtulu savamzda nclk, demokrat devrimcilere baka bir deyile asker-sivil zmreye aittir. lkemizin bugnk gelime aamasnda milliyeti devrimciler bir kez daha n planda rol almaya aday gzkmektedir demektedir, Avcolu.40
39 40
talikler bize aittir. talikler bize aittir. (D.Avcolu, bilindii gibi kitabnda, Milli burjuvazinin
64
Avcolunun gr: Bugn milliyeti devrimciler n planda rol oynamaya aday gzkmektedirler. nk, lkenin bugnk gelime aamas bunu gerektirmektedir. Sa Sapmann Avcolunun yorumuna ilikin, gr: Hi olmazsa bir sre iin yanl deildir. (ahin Alpay, Trkiyenin Dzeni zerine, sf. 464, Aydnlk Say 12) nk bugn proletaryann n planda rol oynamas iin objektif artlar olgunlamamtr. Grld gibi, asker-sivil aydn zmrenin ncl meselesinde Avcolu ile sa sapma hemfikir. Gerekeler de ayndr; lkenin iktisadi gelime seviyesi proletaryann deil de, asker-sivil aydn zmrenin nclne uygundur. Avcolunun kapitalist olmayan yolunu eletiren sa sapma, deiik bir tarzda tpatp ayn eyleri sylemektedir. Aktr ki, birinci tezin yani kapitalist olmayan yol tezinin, ikinci nans ile, sa gr arasnda hibir fark yoktur. Avcolunun gr ile arasndaki fark da, birinci tezin iki nans arasndaki fark kadardr. Bir nans ayrl da metoda ilikindir; Avcolu Marksist olmadn aka sylemesine ve de Marksist terminolojiyi ok kullanmamaya dikkat etmesine karlk, sa gr, Marksizme sahip karak Marksist terminolojiyi bol bol kullanmaktadr. Yazmzn banda bahsettiimiz kk burjuva devrimciliinin saflarmzdaki yanks ite budur. Ksaca zetlersek, sa gre gre, asker-sivil aydn zmrenin nclnde uygulanacak genel demokratik program, lkede belli bir sanayilemeyi salayacak, toprak ve tarm reformlar yaplacak, bylece ii snfnn ncl iin objektif artlar yaratlm olacaktr ve proleter devrimcilerinin bugnk grevleri bu kk burjuva iktidar iin almaktr. Bugn iin bu grn Trkiye ii snfna atfettii rol ikincildir, Trkiye ii snfnn siyaset sahnesindeki rol objektif artlara sahip olmadndan ikincil bir roldr. Oysa milli demokratik devrim teorisinde, ii snfnn
varolmadn ileri srmektedir. Aslnda Avcolu bunu ileri srmek zorundadr, nk savunduu kapitalist olmayan yol tezine gre, bu tezin geerli olduu lkelerde toplumsal gc temsil eden iki grup vardr, ve bu iki grup da kk burjuva aydn zmreden gelmektedir; bir kesimi brokratik burjuvazi ad altnda emperyalizm ile ibirlii yaparak kapitalist yolu savunmaktadr, dier kesimi ise demokratik devrimci gler olarak kapitalist olmayan yolun izlenmesini istemektedir. Milli burjuvazinin ekirdek halinde de olsa varl, bu gre ters dmektedir, nk lkede modern snflama olumamtr).
65
rol, art deil, nc bir roldr. Milli demokratik devrim mcadelesi sosyalizme geiin hazrl olduu gibi, bir bakma da ii snfnn iktidar mcadelesidir. Herhangi bir devrim ncesinde nc rol oynamaya aday olan snfn, bu rol oynayabilecek belli bir potansiyeli olmas gerekir. ncl iin ii snfnn objektif artlar olumamtr demek, ii snfnn bu ncle sahip olmasna maddeten imkan yoktur anlamna gelir ki, bu da tekelci kapitalist dnemde, ii snfna tekel ncesi burjuva devrimlerindeki gibi ikincil bir rol tanmak demektir. Aktr ki, byle bir dnce de, milli demokratik devrim dncesinin dnda sac bir dncedir.41 HORTLAYAN II. ENTERNASYONAL OPORTNZM VE TEKELC DNEMN MARKSZM Meseleyi daha da amak, daha da somutlatrmak iin II. Enternasyonalin objektivist dncesine, takipilik ideolojisine ve de tekelci dnem Marksizmine ksaca da olsa mutlaka deinmek gerekir. II. Enternasyonalin dncesi, Marx, Engels ile Lenin arasndaki uzun saylabilecek bir dnemin en etkin ideolojisidir. II. Enternasyonal dncesine objektivizm veya takipilik ideolojisi de diyebiliriz. Marksizmi z bakmndan ekonomik bir teori, sosyolojik ve tarihi bir veri olarak kabul eder. Objektivizm, Marksizmin devrimci ruhu olan diyalektii bir tarafa brakan bir dncedir. Bu dnce, Marksizmi bu bilimlerin tarih, sosyoloji ve ekonomi bir yerde dar saylabilecek erevesi iine hapseder. Snai gelime ile proletaryann eylem yetenei arasndaki sk balanty, mekanik bir biimde ele alr. Takipilik ideolojisinde, Marksizmin devrimci ruhu evrimcilie dnm ve Marksist felsefenin devrimci kiilii, mekanik dncenin karanlnda grnmez olmutur. (Tabii btn bunlar, szm ona, diyalektik metotla, Marksizm bilimi adna yaplmtr).
41 lkede devrimci snf ve zmrelerden herhangi biri, o evrede ii snfna nazaran daha faal ve aktif olsa bile, proleter devrimcilerin grevi, lkenin iktisadi gelime seviyesi msait deildir diyerek ii snfna ikincil bir rol atfedip, ii snfn bu snf veya zmrenin peine takmak deil, bu snf veya zmreyle birlikte ortak dmana kar savata bir yandan bu dosta omuz vermek, itelemek, dier yandan da ncl kazanmaya almaktr.
66
II. Enternasyonalin mekanik dncesinin en belirgin rneini, Kautskynin mehur retici gler teorisinde grmekteyiz. Bu teori, sadece elikinin zgl karakterine dikkat eder. elikinin evrensel karakteri ve bunun zglde yansmas, bu teorinin hesaba katmad bir sorundur. Ve proletarya devrimi iin objektif artlarn olgunlamas sorununda, bu teori sadece tek tek lkelerin iktisadi gelime seviyelerini tahlil ederek, tekelci kapitalizmin dnya lsnde had safhaya ulaan evrensel elikilerini ve bunlarn lkelerin i elikilerinde yansmalarn hesaba katmayarak, II. Enternasyonalin btn partilerini oportnizmin mezarna gmmtr. II. Enternasyonalin arlk Rusyasndaki uzants Rus Sosyal Demokrat i Partisinin Menevik Hizbidir. Bu hizip, bu teoriye sk sarlarak Rus proletaryasnn objektif artlar olgunlamamtr, bu nedenle Rus proletaryasnn, (arlk Rusyasnn politik konjonktrnde nc bir rol oynamasna maddeten imkan yoktur, Rusyada proleter bir ihtillci olanak yoktur mihveri etrafnda, Lenini kitlelerden kopuk, komplocu bir Blanquist, kk burjuva maceraperesti diye sulayarak, Marksizm adna, Leninist izgiyi en sert biimde eletirmitir . Oysa Lenine gre, retici gler ile retim ilikileri arasndaki dnya lsnde varlan elime had safhaya ulamtr, kapitalizm artk k dnemine girmitir. Tarih bize bu an iin bir grev vermektedir, grevlerin en devrimcisi.... Avrupa gericiliinin ve ayn zamanda Asya gericiliinin en kudretli kalesinin yklmas, Rus proletaryasn Enternasyonal devrimci proletaryann ncs haline getirmektir diyen Lenin, kapitalizmin en u noktaya ulam olan elimelerinin sosyalist dnm kanlmaz bir hale getirdiini ve arlk Rusyasnn dnya kapitalizminin btn elikilerini barnda tadn, bu nedenle dnya kapitalist sisteminin en zayf halkas olan arlk Rusyasnda bir proletarya ihtillinin mmkn olduunu grmekte ve rgtlenme v.s. gibi btn hazrlklar buna gre yapmaktadr bu yllarda. Emperyalist dnemle birlikte, tarihin lokomotifinin burjuvazi deil, proletarya olduu esprisi, Leninist kesintisiz devrim dncesinin zdr. Emperyalizm henz kyllkten kurtulamam, zayf ve gen ii snflarn, lkelerinin en devrimci snflar haline getirmitir. Lenin, artk proletarya devrimlerinin mihrak dou olmutur der-
67
ken, bu kesintisiz devrim anlay iinde proletarya devrimine geii kastediyordu. Smrge ve yar-smrge olan bu lkelerde proletarya devrimi, tek aamada deil, iki aamada, bu srekli devrim esprisi iinde olumaktadr. Ve bu lkelerde burjuva devrimi ile proletarya devrimi, bir tek zincirin iki halkas, bir tek tablo durumundadr. imdi gelelim sorunun en alc noktasna: Yar-smrge, smrge lkelerin proletaryalarnn, Marksist-Leninist srekli devrimi omuzlayabilecek objektif artlan var mdr? Dier bir deyile, Milli demokratik devrimde proletaryann nc bir rol oynamas iin lkenin iktisadi gelime seviyesi msaittir veya deildir ama objektif artlar tam olarak olgunlamamtr soru ve nerileri tekelci dnemin Marksizmi iin hibir anlam ifade etmemektedir. Bu tip tartmalar, tekelci dnemde, Stalinin deyiiyle, artk geride kalmtr. Stalin, meseleleri son derece ak bir ekilde koymaktadr: Eskiden proletarya devrimine hazrlk devresinin artlarnn tahlili, genellikle ayr olarak ele alnan, u veya bu lkenin ekonomik durumu bakmndan yaplyordu. imdi artk meselenin bu tarzda tetkiki yetersizdir. imdi meseleyi, btn lkelerin veya lkelerin ounluunun ekonomik durumu asndan, dnya ekonomik durumu bakmndan tetkik etmek gerekir, nk lkeler ve milli ekonomiler kendi kendilerine yeter birim olmaktan kmlar, dnya ekonomisi denilen bir zincirin halkalar haline gelmilerdir... Eskiden ayr ayr lkelerde veya daha dorusu gelimi u veya bu lkede, proletarya devrimi iin objektif artlarn varlndan veya yokluundan sz etmek adetti. imdi artk bu gr yetersizdir. imdi devrim iin objektif artlarn dnya ekonomik sisteminin tamamnda bir btn olarak mevcut olup olmadndan sz etmek gerekir.42 (Leninizmin lkeleri, sf. 30-3 1) Ve Stalin, emperyalist dnemde, tek tek lkelerde proletaryann devrim iin objektif artlara sahip olup olmadnn tetkikini, II. Enternasyonal dncesinin bir ifadesi olarak grmektedir. Bu sebeple ayr ayr olarak ele alnan u veya bu lkenin proletaryasnn genel nfusa nispeti hakknda istatistik hesaplarna, emperyalizmin ne olduunu anlamam olan ve vebadan korkar gibi devrimden korkan
42
talikler bize aittir.
68
II. Enternasyonal yorumcularnn verdikleri zel nem tamamen bytlmtr. (J. Stalin, Leninizmin lkeleri. s. 233). Ve emperyalist zincirinin yakn gelecekte nereden krlaca sorusuna Stalinin cevab udur: Yine zincirin en zayf bulunduu noktada. Zincirin, rnein, Hindistanda krlmas imkansz deildir. Niin? nk Hindistanda gen ve ateli bir proletarya vardr. Ve bu proletarya milli kurtulu hareketleri gibi itiraz kabul etmeyen bir mttefike sahiptir. nk bu lkelerde devrime kar duran dman, manevi her itibardan mahrum ve Hindistann btn ezilen ve smrlen kitlelerinin nefretini haketmi olan, herkesin tand yabanc emperyalizmdir.43 Gelelim saflarmzdaki sa eilime: Manifestodaki modern sanayi proletaryas iin gerekli eleri sralayarak, Trkiye proletaryas bu artlara sahip deildir. Bu nedenle Trkiye proletaryasnn, milli demokratik devrim mcadelesinde ncl iin Trkiyenin ulam olduu iktisadi gelime seviyesi yetersizdir. Bu dnemde, n planda rol, asker-sivil aydn zmre oynayacaktr, zaten bugn yurt apndaki esas mcadele ibirlikilerle bu zmre arasnda olmaktadr mihveri etrafnda, Kautskynin retici gler teorisine sk sk sarlan bu grn temelinde, grld gibi, II. Enternasyonalin takipilik ideolojisi yatmaktadr. Bu, nc, devrimci bir dnce deil, kuyruku, art ve evrimci bir dncedir. Byle bir gre milli demokratik devrim etiketi takmakla da proleter sosyalist olunamaz!...
43 Leninizmin lkeleri, sf. 32, Sol Yaynlar. Herhangi bir tereddde yer brakmamak iin unun aklanmas yararl olacaktr. Stalinin, emperyalist dnemde proletarya devrimleri iin proletaryann objektif artlar artk olgunlamtr szn Leninist devrim anlay iinde ele almak gerekir. yle ki, yar-smrge ve yar-feodal bir lkede proletarya hegemonyasnn objektif artlarnn varolmas demek, srekli devrim anlay iinde proletaryann, zincirin ilk halkasn omuzlayarak baarya ulatrp, ikinci halkaya, sosyalizme geebilmesi iin lkenin gelime seviyesi elverilidir demektir. Yoksa tek aamada proletarya devrimini yapmas demek deildir. Byle bir dnce anti-Leninist ve bir bakma Trotskist dncedir. kinci nemli husus da udur: Proletarya hegemonyasnn objektif artlarnn varolmas ile devrimin objektif art (devrimin temel kanunu) birbirine kartrlmamaldr. Leninin ihtillci kriz teorisine gre devrimin temel kanunu udur, Bir devrimin olabilmesi iin, smrlen ve ezilen kitlelerin eskiden olduu gibi yaamann imkanszlnn bilincine varmalar ve deime istemeleri yeterli deildir. Devrim olabilmesi iin smrenlerin eskiden olduu gibi yaayamamalarn ve hkmet edememeleri gerekir. Milli lde genel bunalm olmadan devrim imkanszdr. (Leninin Hayat ve Eserleri, sf 36, talikler bize aittir)
69
KYL DEVRM OLARAK MLL DEMOKRATK DEVRM SAVAI Btn akl ile sa nitelii ortaya kan bu dnceyi imdi de bir baka adan ele alalm: Objektif artlarn olumas iin ii snfnn kyllkle balar tam olarak kopmaldr dncesi yanltr ve milli demokratik devrimin kyl sava, kyl devrimi niteliine ters den bir sa grtr. Bir kere, smrge ve yar smrge lkelerde, ii snf ksa bir gemie sahiptir ve byk ounluunun kyllkle balar tazedir. Bu kt bir ey deil bilakis, milli demokratik devrim iin elzem olan ii-kyl ittifakn kolaylatran bir avantaj olabilir. kinci olarak milli demokratik devrim mcadelesi, ii snfnn nclnde yaplan bir kyl devrimidir. Kyl snf milli hareketin esas ordusunu tekil eder. Bu ordu olmadan gl bir milli hareket olamaz... Milliyet meselesi aslnda bir kyl meselesidir. (J. Stalinin, III. Enternasyonalin cra Komitesinin Yugoslavya Komisyonunda 30 Mart 1925 tarihinde syledii, Yugoslavyada milliyet meselesine dair nutku) szlerine atfta bulunarak bu demektir ki, in inklab aslnda kyllerin inklabdr... Japonyaya kar sava da bir kyl savadr... Yeni demokrasi siyaseti aslnda kylleri takviye siyaseti demektir diyor, Mao Tse-Tung.44 Lin Piao da, Yaasn Halk Savann Zaferi brornde milli demokratik devrimin kyl sava niteliini aka belirtmektedir. Ta birinci devrimci i sava dneminde Mao Tse-Tung arkada kyl sorununun in devriminde nemli bir yer tuttuunu, emperyalizme ve feodalizme kar gerekletirilecek burjuva demokratik devrimin aslnda bir kyl devrimi olduunu belirtmi ve in proletaryasnn burjuva demokratik devrimindeki temel grevinin kyl mcadelesine nderlik etmek olduunu iaret etmiti. (...) Kyller, emperyalistlere ve onlarn uaklarna kar demokratik devrimin ana gcn temsil ederler.45 inde Maonun deyiiyle, Proletarya saflarnda burjuva re44 45
Mao Tse-Tung, Yeni Demokrasi, sf. 44, Sosyal Yaynlar. Lin Piao, Yaasn Halk Savann Zaferi, sf. 26 ve 54, Bilim ve Sosyalizm Yaynlar.
70
formizminin yanks olan, en Tu-hsieu ve rekas, bu gerei anlayamayarak, Leninist kesintisiz devrimin dnda, burjuvaziye nclk tanyan bir burjuva demokratik devrim ngrmlerdir. Grld gibi i snfnn objektif artlarnn olgunlamas iin kyllkle balar tam olarak kopmaldr nerisi, milli demokratik devrim teorisinden habersiz olmann ta kendisidir. i snfnn ncl iin kyllkle balarnn tam olarak kopmasn beklemek, kuyrukuluk politikasnn savunucusu en Tu-hsieunun yannda, ayn bataklkta kula atmaktan baka bir ey deildir. SA SAPMA VE DEVRMC PRATK Son olarak bu gr bir de devrimci pratiin canl pnarna sokalm. Trkiye proletaryas, milli demokratik devrimde nclk iin objektif artlara sahip deildir veya ayn anlama gelen Trkiyenin bugnk ekonomik gelime seviyesi, ii snfnn milli demokratik devrim iin ncln imkansz klmaktadr, proletaryann bu objektif artlara sahip olabilmesi iin... kyllkle, zel mlkiyetle btn balar tam olarak kopmaldr szleri, dnya proletarya hareketinin devrimci pratiklerini inkar etmek demektir. Bilindii gibi inde milli demokratik devrim, proletaryann hegemonyas ile zafere ulamtr. Ve proletaryann ideolojik, rgtsel ve politik ncl ile sosyalizme geilmitir. Kuomintangn devrimci bir izgi izledii (Mao Tse-Tung, Li Ta oa, Lin Po u ve uyu-Payn merkez komitesine seildikleri), Rusya ile ittifak, Sosyalistlerle ibirlii, Kyllere iilere yardm ilkelerinin kabul edildii, in Komnist Partisinin milli demokratik devrim mcadelesinde son derece etkin olduu 1924-27 Devrimini sevk ve idare ettii bir dnemde, 1926 Martnda, Mao Tse-Tung in ii snf hakknda unlar sylemektedir: inde modern proletarya aa yukar iki milyon civarndadr. in, ekonomi bakmndan geri olduu iin modern proletarya says fazla deildir... inde imdilik pek az modern kapitalist tarm vardr. Tarm proletaryas denilen, yllk, aylk ya da gnlk olarak tutulan tarm rgatlarndan ibarettir.46 in Komnist Partisinin ncln46
Teori - Pratik, sf. 235-137, Mao Tse-Tung, Sol Yaynlar.
71
de Japonyaya kar gl bir milli birleik cephenin kurulduu, in Komnist Partisinin komutlarna ynlarn kulak verdii, kurtarlm blgelerde milli demokratik hkmet birimlerinin kurulduu bir evrede, Mao Tse-Tung, in proletaryasnn niteliini yle belirtmektedir: in proletaryas, geni lde, iflas etmi kyllerden meydana gelmi olduundan, kyllkle tabii balar vardr. Bu da proletarya ile kylln ittifakn kolaylatrr. Binaenaleyh, kylle kyasla kk hacmi, kapitalist lkelerin proletaryasna kyasla gen ya ve burjuvaziye kyasla dk kltr seviyesi gibi baz kanlmaz zaaflarna ramen, in proletaryas, in inklbnn temeli olabilmitir.47 Grld gibi, milli demokratik devrimin en st aamalarnda, milli birleik cephenin ncln yaparken bile, in proletaryas, bu sa grn nerdii biimde deildir. .idel Castronun kinci Havana Bildirisinde syledii u szler de soruna son derece aklk getirmektedir: Eer Amerika ktasnn geri kalm lkelerinde ii snfnn sayca nispeten az olduu doru ise, iinde yaad insanlk d artlar belli olduuna gre, devrimci ii ve aydnlar tarafndan ynetilip ulusal kurtulu mcadelesinde kesin bir rol oynayan sosyal bir snf var demektir. lkemizde egemen olan noktalar, sanayinin geri kalml ve tarmn feodal karakteridir.48 ki milyon civarnda imalat sanayiinde alan, drt milyona yakn proletaryann bulunduu ve nfusunun %70i kyllerden oluan, tarmda, feodal ilikilerin yannda kapitalist ilikilerin u verdii bir lkede (Trkiyede) proletaryann milli demokratik devrimde ncl iin objektif artlar yoktur; ve bu artlara sahip olabilmesi iin kyllkle, zel mlkiyetle balar tam olarak kopmaldr diyen grn devrimci olmadn, devrimci pratiin canl pnar aka gstermektedir. Devrimci pratik, proletaryann milli demokratik devrime ncl iin gerekli olan objektif artlar, nerilen bu biimi ile onaylamamaktadr. Devrimci pratiin dorulamad her teori bo ve kof bir doma, bir speklasyondur. .... Her teori zorunlu olarak, pratie dnmelidir ve bu iki sebepten byle olmaldr; birincisi teori kesin
47 48
Yeni Demokrasi, sf. 97, Mao Tse-Tung. Sol Yaynlar. Sosyalist Devrim, sf. 3 1, .idel Castro.
72
olarak pratik tarafndan yaratlmtr, dnyay seyreden heveskarca, bo bir merak iin deil, dnyay deitirmeye yardm etmek iin kurulup hazrlanmtr; ikincisi, mademki gerek, kesintisiz hareket ve deiikliktir, kendi kendine yeterli olmaya bakan her teori ksrlar, artk l bir domadan baka bir ey deildir; srarla durmadan pratie dnmezse bilgi sreci duraklar...49 Grld gibi objektif artlar meselesini drt ayr blmde, deiik alardan ele alarak inceledik. Meseleyi bu sa grn koyduu biimde koymak, teoride, Marksist nermeleri kof dogmalar haline getirmek ve Marksizmin diyalektiinden hi birey anlamamak demektir; pratikte ise, proleter devrimci hareketi kk burjuva devrimcilerine teslim etmektir. Byle bir tahlil, Trkiye ii snfn gcnden daha aa seviyede, dolaysyla anti-emperyalist saflar olduundan daha az kuvvetli, Amerikan emperyalizmi + ibirliki burjuvazi + feodal mtegalibe cephesini de olduundan daha az zayf deerlendirmek demektir. Dman kuvvetlerini, olduundan daha kuvvetli, devrimci kuvvetleri ise, olduundan daha zayf deerlendirmek, sa oportnizmin, PAS.ZMin deimez karakteridir. Aslnda btn bunlarn temelinde, kendine ve ii snfna gvenemeyen pasifist bir kk burjuva dncesi yatmaktadr. Bir lkede halk sava vermek, devrim yapmak, hereyden nce, kendine ve zgcne gvenmekle mmkn olur. Ancak kendi zgcmze gvenerek bu lm kalm mcadelesinin altndan alnmzn akyla kabiliriz. (Elbette bu, ittifaklardan yararlanmamak demek deildir. Mcadelemizin btn aamalarna mmkn olan en geni cepheyi kurmak politikas hakim olmaldr) Zafere giden yolda, kk burjuvazinin devrimci iktidar zorunlu bir durak olsa bile, proleter devrimcilerinin grevi, ii snfn, ihtimaller zerine kurulmu bir politikaya dayanarak, kk burjuvazinin peine takmak deil, tam tersine, onu bilinlendirerek, rgtleyerek btn halkn ncs durumuna getirmektir. Sen kendini hele bir iine ver, gerisi gelir.50
49 50
.elsefenin Temel lkeleri, sf. 194, George Politzer, Sol Yaynlar. Lenin, Napolyonun bu szn ii snfna gvenmeyen eyyamclar iin kullanmtr.
73
PROLETARYANIN NCL MESELES Trkiye proletaryasnn milli demokratik devrimde ncl iin objektif artlar vardr sznde kastedilen bu andaki fiili bir ncl deildir. lkemizde proletaryann milli demokratik devrimde ncl i objektif artlar mevcuttur demek, Trkiyenin erimi olduu iktisadi gelime seviyesi, milli demokratik devrim stratejisine uygundur; objektif gc bakmndan Trkiye proletaryas bu mcadeleyi omuzlayabilecek bir potansiyele sahiptir demektir. Trkiye proletaryasnn pratikte ncl (fiili ncl) iin proletaryann subjektif artlarnn (bilinlenme ve rgtlenme dzeyinin yksek olmas) olgunlam olmas gerekir; yani, bilimsel sosyalizm silah ile tehizatlanm nc bir proletarya mfrezesinin var olmas, proleter ynlarnn olduka byk bir ksmnn kendi partisinin komutlarna kulak vermesi ve ii kyl ittifaknn salanm ve bu ittifak zerinde btn anti-emperyalist snf ve zmreleri kapsayan bir Milli Cephenin kurulmu olmas veyahut bu yolda epeyce mesafe katedilmi olmas gerekir. Elbette, bu artlar yokken, hele de ehir ve ky proletaryasnn ve emekilerinin hala nemli bir ksmnn ba dmanlar olan emperyalizmin Trkiyedeki uzants A.P. iktidarnn ya da statkocu muhalefetin peinden gittii, ehir ve ky proletaryasnn geni evrelerinin z devrimi sosyalist devrimden habersiz olmas bir yana, lkesinin igal altnda olduunun bile farknda olmad bir evrede, proletaryann fiili nclnden bahsetmek, oportnizmin daniskasdr. Byle bir tutum, proleter devrimci harekete ihanet ve emperyalizme hizmetten baka bir ey deildir. OBJEKT. - SUBJEKT. LKS Sorunu, z ve ak bir ekilde ortaya koyabilmek iin objektif ve subjektif artlar zerinde biraz durmak gerekiyor. Objektif ve subjektif artlar, aralarndaki ilikiyi ortaya koymadan, birbirlerinden bak gibi ayrmak metafizik bir tutumdur. Objektif ve subjektif artlar birbirine kopmaz balarla baldrlar; objektif ve subjektif artlar karlkl etki durumunda bulunurlar ve her an onlarn karlkl nispi nemlerini en yakndan deerlendirmek gerekir.
74
Subjektif artlar, objektif artlarn zerinde ykselir, dier bir deyile, her lkenin ekonomik bnyesi, maddi varl, proletaryasnn rgtlenme ve bilinlenme dzeyini geni snrlar iinde tayin eder. Objektif artlar nihai olarak bir lkenin proletaryasnn o sre iindeki, tabir yerinde ise, aln yazsn izer. Proletaryas yok denecek kadar clz, smrge bir lkede nasl ki gl bir proleter devrimci akmdan sz edilemezse; proletaryas gelimi olan bir sanayi lkesinde de, gc az da olsa, Marksist bir akmn var olmamasndan bahsedilemez... Madde ilk veridir. Bilin ikinci veridir ve trevdir. Sanayii belli bir seviyede olan Trkiye gibi yarsmrge ve yar-feodal bir lkede, bugnn devrimci iar nasl Tam bamsz ve gerekten demokratik Trkiye iar ise, sekter ve gerici iar da Sosyalist Trkiye iardr. yle bir neri ileri srlebilir; madem ki Trkiyede proletaryann objektif artlar tam olarak mevcuttur, o zaman proletaryann kendi kendine bir snf deil de kendisi iin bir snf durumunda olmas gerekir. Bu, diyalektii anlamamak, retici gler ile retim ilikileri arasndaki ilikiyi mekanik olarak ele almaktr. Bu, Marksist materyalizmin birinci izgisi olan biim, muhtevadan sonra gelirden bihaber olmak demektir. (Burada bilincin ve bilginin gecikmesi sz konusudur). Tarihte bu tip dnceyi Objektivistlerde, II. Enternasyonalin oportnist yneticilerinde grmekteyiz; ekonomik seviyedeki gelime, retim glerinin gelime dzeyi, politik ve sosyal dnmleri kendiliinden, otomatik olarak salar eklinde zetlenebilecek bu dnce, Marksistleri pasif bir kaderciliin rehaveti ierisinde yllar boyu uyutmutur. Subjektif artlar, elbetteki objektif artlarn pasif bir yanss deildir, tam tersine aktif bir yanssdr. Pasif yanss biiminde dnmek mekanik materyalizme zgdr. (Ekonomist bir dncedir). Emperyalist dnemde drt milyona yakn proletaryann bulunduu Trkiyede proletaryann milli demokratik devrimde ncl iin objektif artlar olgunlamamtr diyen ve olgunlamas iin kyllkle balar tam olarak kopmaldr artn ileri sren gr, daha nce akladmz gibi ekonomist bir grtr, ekonomizmin, emperyalizmin III. bunalm devresinde derinletirilmesidir. Ayn ekilde Trkiye gibi bir lke iin proletaryann objektif artlar olgunlam olsayd, proletaryann z rgt var olurdu gr de yine ayn dncenin mahsuldr.
75
Objektif artlar, snrl da olsa, subjektif artlarda mutlaka yansr. Tersini dnmek metafizik bir dncedir. Bugn Trkiye proletaryasnn olgunlam olan objektif artlar, subjektif artlarnda yansmaktadr. Batmanda, Singerde, Demirdkmde, Erelideki ii hareketleri, ii aristokratlarnn btn uyutma ve engelleme abalarna ramen, Amerikal patronlara kar Bamsz Trkiye, Kahrolsun Amerika iarlaryla fabrikalarn igal eden Singer iilerinin hareketleri, sar sendika Metal-in btn engelleme abalarna ramen Kahrolsun Amerika diyerek ve ibirliki Vehbi Koa kar fabrikay igal ederek, igali krmaya alan ibirliki iktidarn toplum polisini ters geri pskrten demir dkm iilerinin hareketleri.. Btn bu hareketler, bir bakma, mesleki hak ve istemlerin tesinde mevcut rejime, Amerikan emperyalizmine kar tavr allar deil midir? Yani btn bu hareketler ekonomik mcadeleyi de ap siyasi bir mcadeleye dnme belirtileri deil midir! (Siyasi hale dnmeye ynelmesi demek, sosyalist mcadele olmas demek deildir. Sosyalist mcadele olmas iin mcadelenin tek tek patronlara kar mcadele olmaktan kmas gerekir). Aylardan beri sregelen ii snf hareketi, ii snfnn snrl da olsa, kendi kendine snfdan, kendisi iin snf durumuna gemekte olduunun belirtileridir. Btn bu hareketler ii snfnn potansiyel nclnn fiili bir ncle dnebileceinin ilk iaretleridir. Milli kurtulu savamzn bu aamasnda, proleter devrimcilerinin ynettii genlik hareketleri ve yoksul kyllerin toprak igalleri bir tarafa braklrsa, hangi snf ve zmre ii snfmz gibi ak olarak emperyalizme ve mttefiklerine kar kesin tavr alyor ve bu yolda eylem ortaya koyuyor? Btn bu hareketler ii snfmzn objektif koullarnn varlnn ve yansmasnn belirtileridir. i snfnn bu hareketleri zerinde o mahallerdeki ii sosyalistlerin elbette rolleri kmsenemez. Ama Ankara ve stanbulda yayn organlar etrafnda kmelenmi bizler, bu hareketlerin peine taklmak durumunda kalmaktayz. phesiz, proleter devrimci hareketimiz henz ii hareketlerini koordine edici ve ii snfn btn halkn milli demokratik devrim mcadelesinin lokomotifi durumuna getirecek seviyeye erimemitir. Proleter devrimci kadrolarn dank, eitli kmelenmeler iinde ve nihai olarak etkisiz olmasnda eitli etkenler rol oynamaktadr bu ayr bir yaz konusu olacak kadar
76
nemlidir Konumuz bu olmad iin bu etkenlere ok ksa birka rnek vermekle yetineceiz: Proleter devrimci bir partinin olmamas, kk-burjuva devrimci fraksiyonunun tali grevini mkemmel yapmas dolaysyla ksa zaman dilimi iin de olsa etkinliini saflarmzda srdrebilen sa sapma, ve kt teori yaplabildii gibi kt pratiin de yaplabilecei... Trkiye ii snf hegemonyasnn objektif artlar olgunlamamtr diyen sac grn Trkiyedeki konjonktr deerlendirii olduka ilgintir: Somut artlarn somut tahlilinden hareket eder ve idealizme sapmazsak, daha bir sre Trkiyedeki devrimci harekette asker-sivil aydn zmrenin nemli bir rol oynayacan grrz. Bugn de yurt apnda esas mcadele ibirlikilerle bu kuvvet arasnda cereyan etmektedir. Proleter devrimcileri ancak yeni yeni, o da esas olarak genlik hareketlerine dayanarak mcadelede yer almaktadr.51 Snfsal durumu gerei kk-burjuvazi emperyalizmin karsndadr. Kald ki, Trkiyedeki asker-sivil aydn zmre bu snfn en bilinli ve uyank kesimidir. Ve dnyann ilk milli kurtulu savann yneticisi olmu, laiklik ve milli kurtuluuluk diye tanmlayabileceimiz Kemalist dnce ve eylemin mirassdr. %60i okuma yazma bilmeyen, feodalizmin basks altndaki kk-burjuvalar lkesinde, elbette, daha bir sre devrimci harekette askersivil aydn zmre nemli bir rol oynayacaktr. Ama yurt apnda esas mcadele, ibirlikilerle Kemalistler arasnda cereyan etmekte demek deildir bu. Gerekten Kemalistlerin bugnk devrimci mcadeledeki yerleri azmsanamayacak kadar nemlidir. .akat emperyalizme ve mttefiklerine kar mcadelenin tek devrimci alternatifi deildir. Bugn emperyalizme kar ilk boy hedefi Kemalistler deil, proleter devrimcileridir.52 Trkiyede esas mcadele, ibirlikilerle Kemalistler arasnda oluyor sz, Trkiye proahin Alpay, Trkiyenin Dzeni zerine, Aydnlk, Say: 12, sf. 446. Trkiyedeki sosyalist hareketin etkinliine rnekler verelim: .K.nin Trkiye politik konjonktrndeki etkinlii, (TDG. bilimsel sosyalizmi renme yolunda gayret gsteren ve bu yolla devrimci pratie katlan sosyalist genliin rgtdr) igale varan kyl ve ii hareketlerinde, o blgedeki proleter devrimcilerin bu hareketleri rgtleme ve kanalize etmelerindeki etkinlikleri, devrimci yayn organlar olarak, Aydnlk, Trk Solunun, Trkiye politik hayatndaki etkinlikleri, (oportnizmin btn denetimine ve sosyalist bir nitelie sahip olmamasna ramen) TPin, iindeki proleter devrimci unsurlarn itelemeleri ile de olsa, Trkiye politikasndaki etkinlii. (Daha pek ok mek verebiliriz).
51 52
77
letaryasnn objektif artlar yoktur sznn doal bir sonucu ve devrimci sosyalist teoriden sapmann pratie yansmasnn ak bir belirtisidir. Evet, bugn proletarya z rgtne sahip deildir ama, Kemalistler de z rgtlerine sahip deillerdir. Proleter devrimciler ancak yeni yeni, o da esas olarak genlik hareketine dayanarak mcadelede yer almaktadrlar. (ahin Alpay, Trkiyenin Dzeni zerine Aydnlk, Say: 12, s. 466) sz iki nedenden dolay yanltr. Bir kere byle bir deerlendirme, Trkiye proleter hareketinin gemiini kmseme anlamn tar. Bunu syleyen arkada, tarihi bir ad tayan AYDINLIK dergisinin, yarm yzyl nce proleter devrimci hareketin organnn adn tayan bu derginin, yazar olduunu unutmaktadr. Trkiyedeki sosyalist hareketin yarm asrdan fazla bir gemii, bir tarihi vardr.53 Bu denli kkl bir gemie sahip olan Trkiye proleter hareketi iin, Trkiyenin siyasi platformunda yeni yeni, o da genlik hareketlerine dayanarak yer alyor demek, en yumuak deyile, doru bir deerlendirme deildir. Bugne kadar ki, proleter devrimci mcadelenin hi mi sosyalist birikimi olmad? Yar-feodal bir lkede, sosyalist olmad halde sosyalist bir kimlik ile Trkiye halknn karsna kan TPin, .ilipin demokrasicilii artlarna ve oportnist ynetime ramen, derme atma bir rgtlenme ve ksa bir seim almas ile 300 bine yakn oy almasnn balca nedeni, 1919 dan bugne kadar gelen Trkiye proleter devrimci hareketinin oluturduu birikimdir. Dier btn etkenler bu ana etkenin yannda nemsiz ve talidir.54 kinci olarak, haldeki proleter devrimci saflardaki rgtszlk ve danklk bizleri yanltmasn; gerekte, hareketimiz byk bir atlm yapmann eiindedir. Toplumun eitli kesimlerinde ve Trkiyenin eitli blgelerinde proleter devrimci hareket bir gibi bymekte, gelimektedir. Hareketimiz Trkiyenin en cra kelerine kadar uzanmaktadr. Hemen hemen her blgede bir
53 Milli kurtulu savamzdan bugne kadar ki sregelen proleter devrimci mcadele yle pek kolaylkla azmsanacak bir ey deildir; 20 Eyll 1919da Trkiye i ve ifti Sosyalist .rkasnn kurulmas, kurulmasndan 3 ay sonra 2000 ii delege ile ilk kongresini yapm olmas, ngiliz sansrne ramen Marksist bir yayn organ olan Aydnlkn kartlmas, 1946da Trkiye Sosyalist Emeki Kyl Partisinin kurulmas ve bu ara dnemde siyasi irticaya kar, demokrasi dmanlarna bile apka karttracak kadar gl bir mcadele verilmi olmas, 951 olgusu, Vatan Partisinin kurulmas yle bir kalemde karalanacak olgular deildir. 54 Elbette oy mekanizmas kesin bir l deildir. Ama, bir birikimin ifadesidir.
78
proleter devrimci grup veya kii vardr. inde bulunduumuz aama demir gibi bir disipline sahip bir proletarya rgtnn iinde bu hareketi merkeziletirmektir. Toplumlarn, sosyal olaylarn geliimi dz bir izgi izlemez, trentler izerek akar. Bugn bir trent atlamasnn iindeyiz. ok ksa bir zaman dilimi sonra bu sreci gemi olacaz. Bir gibi bymemize siyasi irtica engel olamaz. Hayatn gerekleri, safsatalara kar her zaman muzaffer olmutur, olacaktr da. Yazmzn bu blmn bitirmeden nce, teki sa oportnizmin, yani emperyalizme teslimiyeti oluturan Emek fraksiyonunun proletaryann objektif artlarn deerlendirmesi zerinde biraz duralm. Emeke gre, Trkiyede objektif artlar sosyalist devrim iin uygundur. Tarmda kapitalist retim ilikileri hakimdir. .eodal kalntlar %5 gibi nemsiz bir teferruattr. st yapda gzken feodal ideolojiler ise bir nceki retim tarznn tortulardr. Ve haldeki az gelimi kapitalist ilikiler tarafndan mass edilmitir. Bir an i feodal kalntlar %5 gibi nemsiz bir teferruat olarak kabul edelim; Marksist materyalizme gre bir dnce, bir ideoloji varln meydana getiren maddi artlar kaybolduu halde, bir zaman iin varln srdrr. Ama, bir nceki retim dzeninin rn olan ideoloji, objektif elikiler gelitii lde gerilemek zorundadr, artk gemie dn imkanszlar. Yeni gelimekte olan retim glerine uygun dnce, ideoloji eskinin yerini alr. lkemize bir bakalm; Atatrk dneminde sinmi, pusmu olan feodal ideolojiler, 1950 Demokrat Parti hareketi ile birlikte birdenbire bir gibi bym ve grbzlemitir. Bugn nurculuk hareketi o denli etkilidir ki, lkedeki politik iktidarn oluumuna, eli altndaki birka milyonluk oyu istedii yne kanalize ederek arln koyabilmekte, hatta zaman zaman mttefiki ibirliki burjuvaziyi bile rktmektedir. imdi bu beylere sormak gerekir; Marksist diyalektie gre, feodal retim dzeni byk lde tasfiye edilmi olsayd, bu feodal ideolojilerin giderek gerileyip, etkinliklerini yitirmeleri gerekmez miydi? Oysa 1950den bu yana geliim aktr. .eodal ideolojiler giderek semirmi, glenmi ve toplum yaantsnda etkinliini ok fazla arttrmtr. Uzaa gitmeye gerek yok, son seimlerde partilerin aday listelerine yle bir gz atmak kafi; aaln, eyhliin, airet reisliinin adaylkta ne denli nemli olduu aktr. Seim sonras, sadece mezhepilie dayanarak se-
79
menlerin karsna kan bir partinin azmsanmayacak sayda oy toplayabildiini hepimiz grdk. Grld gibi, derinliine bir aratrma yapmadan, yzeyde bir deerlendirme bile, feodal kalntlarn yle %5lik artklardan olmad aktr. Erdostun belirttii gibi, tarmda feodal ilikilerin yannda kapitalist ilikiler u vermektedir. Bu durumda kalkp da, tarmda feodal smr yzde u kadar, kapitalist smr u kadar diye hesaplar yapmak hataldr. Marksizmin dnda bir metotla meselelere yaklamaktr. 1905 Rusyasnda bugn Emek fraksiyonunun yapt tahlilleri yapan ihtillci sosyalistlere Leninin cevab aktr: Rusyada modern byk toprak iletmesi, derebeylik ve kapitalizmin karakterini barnda toplar. Kyllerin byk toprak aalarnn karsndaki bugnk mcadeleleri, objektif deer ve kapsam bakmndan, derebeylik kalntlarna kar mcadeledir. Ama btn tek tek durumlar ayrdktan sonra her durumu ayrca lp tartmak ve derebeyliin bitip, pr kapitalizmin balad noktay matematik bir kesinlikle bulmaya girimek, kendi ukalaln Marksistlere yklemekten baka bir ey olamaz. Bir bakkaldan satn alnan deer-emek payyla hrszlk payn ayramadk diye, deer-emek teorisini inkar m edelim baylar?...55 Ayrca, lkemizde feodal artklar %5 deil de %05 olsa bile, Marksist diyalektik analize gre, bugnn devrimci iar Sosyalist Trkiye olamaz. Tersini savunmak nihai tayin edici elime ile ba elimeyi birbirine kartrmaktr. Bir toplumun bnyesi karmakark elimeler btndr. Bu elimeler arasnda, retim gleri ile retim ilikileri arasndaki elime, nihai tayin edici olan temel elimedir. Ama o anda ba elime, bu elime olmayabilir. rnein yeniden paylam savanda, Alman igali altndaki gelimi kapitalist bir dzene sahip .ransada ba eliki, proletarya-burjuvazi elimesi deil, burjuvazinin ibirliki kesimi hari, btn .ransz halk ile Alman emperyalizmi arasndadr. Trkiyedeki temel elimenin proletarya burjuvazi elimesi olduunu varsayalm, bu koullara ramen, biz sosyalist devrim iarn ortaya atamayz. nk bugn iin tayin edici elime, proletarya ile burjuvazi arasndaki elime deil, Yankee emperyalizmi ile btn Trkiye halk arasndadr. Bu durumda, proletarya partisinin
55
Lenin, Kk-Burjuva Sosyalizmi ve Proletarya Sosyalizmi, Seme Yazlar, sf. 69.
80
grevi, proleter devrimcilerinin grevi, sosyalist devrim lklar atmak deil, btn ulusun en bilinli szcs olarak milli cephenin bana geip, Amerikan postallar altnda ezilen milli bamszlk bayran ykselterek milli devrimi yapmaktr. Bu ba elime zmlenmeden lkede ne sosyalist devrim yaplabilir ne de sosyalizm kurulabilir. gal altndaki bir lkede Marksistlerin ilk grevi, sosyalist deil milli devrimi yapmaktr. Sosyalist mcadele, anti-emperyalizmi de ieriyor diye, millici snflar karna alarak sosyalist devrim iaryla ortaya karsan, Amerikan emperyalizminin ekmeine ya srerek Trkiye ulusuna, Trkiye proletaryasna ve enternasyonal proletarya hareketine ihanetlerin en byn yapm olursun! Aktr ki, II. milli kurtulu savamz dz bir hat izlemeyecektir. inde ayrca evrelere ayrlm eitli aamalardan geerek baarya ulaacaktr. Bu sre iinde, eitli ittifaklardan yararlanacaz, tabii dman cephesi de. Bir yandan emperyalizme kar mmkn olan en geni milli cepheyi kurmaya, te yandan da proletaryaya politik bilin gtrmeye alacaz. Bunun iin millici snflara gideceiz, grev alanmz btn millici snflarn alandr. Proleter devrimcisi olarak, Amerikan emperyalizmi +ibirliki burjuvazi+ mtegalibe ittifakna kar btn alanlarda en kesin mcadeleyi vereceiz. Proletaryann kendiliinden eylemleri iine girerek, bu ekonomik mcadeleleri rgtleyerek siyasi mcadelelere dntrmeye alarak, geni bir siyasi gerekleri aklama kampanyasna girierek proletaryaya sosyalist bilin vermeye alacaz. Proletaryaya oportnizmin btn biimlerini gstererek, genlik hareketlerinin anlam ve niteliini, Kemalizmin tarihi gemii ve milli kurtuluu geleneini tekrar tekrar anlatarak, II. milli kurtulu savamzda ii ve kyl kitlelerinin en yakn dost ve mttefiki olduunu belirterek politik bilin gtreceiz. Ama btn bunlar yaparken proletarya hareketinin siyasi bamszln gz bebeimiz gibi koruyacaz! TT.AKLAR POLTKASI VE SA SAPMA NL KL GREV Emperyalizmin boyunduruu altnda bulunan yar-feodal bir lkede, proleter devrimcilerinin ikili bir mcadele biimi iinde
81
olmalar gerektii aktr; bir yandan emperyalizme kar mcadelede btn millici snf ve tabakalarn yannda yer almak, antiemperyalist cephenin kurulmas iin azami gayreti gstermek, te yandan da proletaryaya politik bilin vererek rgtlemek ve onu btn halkn ncs durumuna getirmektir. i snfnn btn halkn ncs durumuna getirmek iin nce kuvvet kazanalm sonra rgtlenmi bu g ile ittifaklara girelim diye dnmek, grevleri sraya koyduu iin, Marksizmin dnda, metafizik bir dncenin rndr. Bir yandan geni bir siyasi gerekleri aklama kampanyas yrterek ii snfna sosyalist bilin vereceiz, ii-kyl kitlelerini rgtleyeceiz, te yandan da dier btn millici snflara milli demokratik bilin vermee alarak, onlarn anti-emperyalist hareketlerine destek olarak, z rgtlerine kavumas iin mcadele edeceiz ve milli cephenin kurulmasna alacaz. Bu, diyalektik bir btndr. Bu ikili mcadele birbirinden ayrlamaz. nce birisi sonra dieri ele alnamaz, ikisi bir arada yrtlmelidir. Btn bunlar, her zaman tekrar edilen, bilimsel sosyalizmin genel dorulardr. Sorunu bu soyut ekli ile brakrsak, hibir eye aydnlk getiremeyiz ve pratikte bu soyut formlasyonun hi bir deeri yoktur bu hali ile braklrsa tabii. Mutlaka, sorunu soyut plandan somut plana indirmemiz ve somutun tahlilini yapmamz gerekir. Nasl ki, bir sreteki i ie gemi btn elikileri birbirine edeer kabul etmiyorsak, bir elikili btnde de (bu ikili grevde de) iki eliik yn eit olarak ele alamayz. Bu iki eliik grevi edeerde ele almak, proleter devrimcilerinin hi bir i yapmamas demektir. nk bu kart iki yn birbirini dengeledii iin, hareket yerini statie terkedecektir. u halde, dinamik bir durumdan bahsetmek istiyorsak mutlaka bu iki ynden birisinin dierine nazaran, az da olsa, ar basmas gerekir. Bu iki ynden btnn karakterini belirleyen ynne elikinin ar basan yn, tekine de elikinin ikincil yn denir. imdi gelelim meselenin en can alc yerine; Bir yandan proletaryaya sosyalist bilin gtrp onu rgtlemek, proletaryay z partisine kavuturmak, dier yandan da, millici snflarn antiemperyalist mcadelesine omuz vermek, onlar z rgtlerine kavuturmak iin almak eklinde konulan bu iki elikili grevden hangisi ana grev, hangisi tali grevdir? Milli demokratik
82
devrim mcadelemizin bu aamasnda proleter devrimcilerinin ana grevi nedir? Bugnk taktik hedeflerimizin izilmesi asndan bu son derece nemlidir. Bir elimenin ana ve tali ynlerinin incelenmesi, devrimci bir partinin siyasi, askeri, stratejik ve taktik direktiflerini tayinde nemli metotlardan birisini tekil eder. (Mao Tse-Tung) Bazen birisi, baz hallerde de tekisi tali veya ana grev olur, duruma gre deiir cevab eklektik ve ciddi olmayan bir cevaptr. Bu soruya cevap vermeden nce, iinde bulunduumuz evrenin niteliini ksaca izelim; bir kere, bu evrenin en belirgin nitelii ii snf da dahil olmak zere btn millici snflarn bilin seviyesinin dkldr. kinci olarak, btn millici snflar z rgtlerinden yoksundurlar. TPde proleter devrimciler, CHPinde de Kemalistler ancak bir hizip tekil edebilmektedirler. Mcadelemizin bu evresinde, bu koullar altnda proleter devrimcilerinin ana grevi (dikkat edilsin, btn veya tek grevi deil) ii ynlarnn dndaki, dier millici snflarn veya zmrelerin z rgtlerine sahip olmas iin almak, Kemalistlerin clz da olsa yrttkleri devrimci mcadelelerine destek olunmas deil, ii snfna btn siyasi gerekleri aklama kampanyas ile sosyalist bilin gtrmek, iilerin kendiliinden gelien hareketlerini rgtlemek ve proletaryay z partisine kavuturmaktr. Dier bir deyile, proleter devrimcileri olarak g ve olanaklarmzn nemli bir ksmn bu ana ynde, geri kalan ksmn da tali ynde istihdam edeceiz. Bu elikili ikili grevi bu kadar somuta indirgeyerek, karakterize etmemiz, bu ikili ynn karlkl ilikilerini ihmal edecek kadar ar basitletirmek deil, tam tersi, iki elikili grevin ayrc karakterini ayr ayr ele almamz, Marksist diyalektiin tahlil metodu olarak gerektirdii bir zorunluktur. Bir elimenin ana ve tali ynlerini incelemeseydik, yani elikinin bu iki artnn ayrc karakterlerini ayr ayr ele almasaydk, soyut bir inceleme iine skr kalr, bu elimenin artlarn somut olarak anlayamaz ve sonuta onu zmek iin doru metodu bulamazdk. (Mao TseTung). Marksist tahlil, somutun tahlilidir. Olaylar, meseleleri ve zm yollarn, taktik hedef ve iarlar belli bir mekan ve evre iinde ele almak zorundayz. Her aamann temel taktik problemlerine, ancak iinde bulunulan artlarn ciddi ve ayrntl tahlil ve aklamalar yaplarak zm getirilebilir. Milli demokratik devrim mcadelemizin bu evresinde pro-
83
leter devrimcileri olarak bizlerin ana grevi ii snfna sosyalist bilin gtrmek ve ii kitlelerini z rgtlerine kavuturmaktr. Gcmzn az olduu (buraya dikkat; kendi gcmzn az olduu, baz ittifaklarda temsil etmek iddiasnda olduumuz snfn deil!..) bu evrede, bu grevin neden ana grev olduu yle Marksist teorinin girift bir meselesi deildir. Marksizmden birazck nasibini alm bir kii bile, hemen anlayacaktr ki, bu evrede, ii snf arasnda yerimizi salamlatrmak asli sorunumuz olmaldr. Sosyalistler btn halkn milli demokratik mcadelesine nclk etmekle ykmldrler. .akat bu aamada, ii ve kyl hareketleri iinde yerimiz ve etkinliimiz dikkate alnrsa, neden ikinci greve ncelik tanmanz gerektii ortaya kar. Marksist diyalektiin byk ustas Lenin, tartma gtrmez bir aklkla sorunu formle etmektedir: lk dnemde, gerekten pek az gcmz vard ve o sra kendimizi yalnzca iiler arasndaki eyleme adamamz ve bu yoldan sapmalara kar kmamz pek tabii idi. O sra btn grevimiz ii snf iinde durumumuzu salamlatrmakt.56 Elbette bu ana grevimiz, milli demokratik devrim mcadelemizin btn aamalarnda hep ayn kalmayacaktr. i ve kyl kitleleri arasndaki yerimizi salamlatrdktan sonra, yani proleter devrimci bir rgt kurduktan ve ii kyl hareketlerini koordine edici bir duruma geldikten veya bu yolda epeyce yol aldktan, dier bir deyile bu evreyi getikten sonra, bugn tali olan grevimiz ana, ana olan grevimiz tali duruma dnecektir.57 Aktr ki, iileri rgtlemek ve bilinlendirmek sorunu ile Milli Cephenin kurulmasna alma eylemi, mcadelenin yaayan diyalektii ile birbirine baldr. Bu iki mcadele i ie gemitir ve onlar ayran arada bir in Seddi yoktur. .akat, milli birleik cephenin ynlendirici gc olan ii snfnn bilinlenme ve rgtlenme meselelerinde belli bir yol katedilmeden, gerek bir anti-emperyalist cephenin kurulmasnn mmkn olaca ciddi olarak dnlemez. Btn millici snflarn bilin seviyesinin dk olduu ve z rgtlerinden mahrum olduklar bu dnemde, Amerikan emLenin, Ne Yapmal? sf. 110, Sol Yaynlar Elbetteki iki eliik yn aamalara gre gok kat bir ekilde ayramayz. .akat her aamada genellikle bir tanesi ana, dieri tali durumunu, o aamann sonuna kadar srdrr. Yani Marksist diyalektik analize gre mcadelenin her aamasnda ikili grevlerden birinin dierine ar basmas gerekir.
56 57
84
peryalizmine kar mcadelenin hzlanabilmesinin ve Milli Cephenin kurulabilmesinin ilk adm, proletaryann siyasi partisinin kurulmasdr, bu nedenle abalarn bynn bu alanda gsterilmesi zorunludur. Bu yaplmadan, ii kitlelerini rgtlemeden, bilinlendirmede belli bir lde baar salamadan, milli cephe hakknda genel gevezeliklerin tesinde, hi bir ey yaplamaz. Meselenin br yan da udur; ii snfn rgtlemek ve bilinlendirme eyleminin daha fazla gelime gstermesi, byk lde emperyalizm ve mttefiklerine kar bir milli cephenin kurulmasna baldr. Sorunun somut tahlilini yaparak, bu evredeki ana grevlerimizi bylece belirttikten sonra gelelim sa sapmann bu konudaki grlerine; Birinci mesele milli cephe politikasdr58 Ve lkemizde emekilerin z partisinin kurulmas olana bugn yoktur. Bugnk biimsel demokrasi buna imkan vermemektedir.59 Sa grn, ikili grevde grevleri mekanik olarak sraya koymadn varsayalm. O zaman, aktr ki, ana grev olarak milli cephenin kurulmas iin allmas nerilmektedir. Ana grevimiz, objektif artlar olmayan bir snfa subjektif artlar kazandrmak olmaldr. Bunun ilk adm proletaryann z rgtn kurmaktr denseydi, elbette ok ters olurdu. Doaldr ki, lkenin ekonomik seviyesi ii snfnn objektif artlarnn olgunlamas iin yetersiz bir seviyede ise, ana grev dier millici snflara destek olmaktr.60 (Bu evrede ii snfnn rol aktif deil, pasiftir)
Erdogan Gbilmez, mer zerturgutun TDG. kurultayndaki konumalarndan. . zerturgut ile rportaj, Devrim, Say: 5. Aydnlkn 14. saysndaki (Bu yaz Aydnlkn 14. saysndan nce yazlmtr) Halil Berktayin Bilimsel Sosyalist Devrim Anlay yazs, . Alpayin Trkiyenin Dzeni zerine yazsndan sonra, san takipilik ideolojisinin dier bir yazl belgesidir. H. Berktay, iinde bulunduumuz evrede, proleter devrimcilerinin kk-burjuva radikalleri ile olan g birlii ilikisinin Dostluk-Destek-Eletiri ilikisi olduunu sylemektedir. Kendisi bunun kuyrukuluk olmadn sylemesine ramen bu politika sa kuyruku bir politikadr. Bu politika kk-burjuva radikalliinin saflarmzda yanksndan baka bir ey deildir. Milli demokratik devrim mcadelesi, iinde ayrca evrelere ayrlm eitli aamalardan geecektir. Herhangi bir evrede proleter devrimci akm, eitli nedenlerin etkisiyle kk-burjuva radikal akma nazaran daha az gl olabilir. .akat proleter devrimcilerin bu evredeki grevi, dostluk- destek- eletiri teranesiyle proleter devrimci hareketi, kk-burjuvazinin peine takmak, kk-burjuva devrimcilerine nclk iin ak bono vermek deildir. Milli demokratik devrim mcadelesinin her evresinde, proleter devrimci gbirlii politikas, hem mcadele, hem dostluk politikasdr; ortak dmana kar savata dostluk, Milli Cephenin ncl iin de mcadeledir.
58 59 60
85
Gerekte ise, burada bir yanstma yaplmaktadr. Kendi proleter devrimci hareketimizin clzl ii snfna yanstlmakta, bu snfn, u an iin, milli demokratik devrimi ynetecek subjektif artlarn yannda objektif artlarndan da yoksun olduu ilan edilerek, ii snfnn rgtlenmesi ekonomik n artlarn olgunlaaca daha ileri bir aamaya braklmakta, bu dneme kadar da nl ikili grevin u dnemde, ncelik kazanmas gerekeni ikinci plana itilmektedir. i snfnn ekonomik n artlarnn yerine getirilmesi savunularak, Milli devrimci yol, Kapitalist olmayan yol kendini Proleter Sosyalist ilan eden azlarda Milli demokratik devrim yolu olarak ekillenmekte ve saflarmzda ekonomizm bylece hortlatlm olmaktadr. lkemizde emekilerin z partisinin kurulmas olana bugn yoktur sz, bu sapmann baka bir kant ve ii snf nclnn objektif artlar henz olgunlamamtr deerlendirmesinin doal bir sonucudur. Bugnk biimsel demokrasi buna imkan vermemektedir, o halde, bu aamadaki mcadelemizin balca amac, (ii snfnn mcadelesi, pozitif deil, negatif bir mcadeledir) emeki kitlelerine bu imkan verecek olan demokratik ortamn kurulmas olmaktadr. Bu deerlendirme ise, Leninizme kart bir deerlendirme ve ekonomizmin bir rndr. Burjuva, burjuva devrimi yapar, proletarya, proletarya devrimi yapar, ii snfnn lkenin siyasal sahnesinde birincil bir role sahip olabilmesi iin burjuva demokrasisinin gelitirilmesi gerekir diyen ve sosyalist devrim ile burjuva devrimi arasnda uzun bir mesafe olacan dnen 1905 demokratik devriminin eiinde, Leninizmin iktidar mcadelesinin bo bir hayal olduunu syleyerek, acil politik amalar arasnda, parti kurma zgrlne zellikle arlk veren ekonomist dnce ile emekilerin z rgtnn kurulmas olana bugn yoktur, buna bugnk biimsel demokrasi imkan vermemektedir diyen gr arasnda temelli bir ayniyet olduu aktr. Oysa Leninist kesintisiz devrim teorisine, bu teorinin yar-smrge ve yar-feodal lkelere uygulanmas olan Milli Demokratik Devrim teorisine gre, burjuva demokratik devrim aamas ile sosyalist devrim arasndaki mesafe uzun deil, ksadr.
Dostluk-Destek-Eletiri politikas, Chen Tu Hsieunun hep dostluk, mcadele yok biimindeki sa oportnist politikasnn deiik ifade biiminden baka bir ey deildir.
86
Ve Leninizme gre, proletaryann z rgt mcadelenin her dneminde kurulur, demokratik haklar iin mcadele balbana bir ama deildir. lkenin ekonomik gelime seviyesi, milli demokratik devrim stratejisini ngrmektedir yani, proletaryann objektif artlar mevcuttur. Bu aamada proleter devrimcilerinin grevi ii ve kylleri bilinlendirmek, rgtlemek ve proletaryann z rgtn kurmak, tali grevi ise, dier millici snflarn z rgt iin ve de Milli Cephenin kurulmas iin almaktr, doru devrimci izgiye kar, san gr udur; lkenin ekonomik gelimesi proletaryay anti-emperyalist mcadelede ikincil klmada, u anda yurt apnda esas mcadele ibirlikilerle Kemalistler arasnda olmaktadr ve bu nerilen doal bir sonucu olarak ana grev milli cephe politikasdr. Proletarya hegemonyasnn objektif ve subjektif artlarnn mevcut olmad ve z rgtnn de bu aamada kurulmasna imkan olmadna gre, Milli Cepheden kastedilenin kk-burjuvazinin hegemonyasnda bir cephe olduu aktr. (ksaca zetlersek, sa gr unlar sylemektedir): Bu aamada devrimci hedef, Msrdaki, Suriyedeki gibi anti-emperyalist bir kk-burjuva iktidardr. Bu harekette Trkiye ii snfnn rol, art desteki bir roldr. Kemalistlere destek olmaktr. Bu kk-burjuva iktidar proletarya nclnn u anda var olmayan objektif artlarn oluturacak, (fabrikalar kuracak, lkede toprak reformu yapacak) lkede demokratik bir ortam yaratacak, bylece bu demokratik ortamda proletaryann z partisi kurulacaktr!. KEMALZMN SAI-SOLU VE ASKER-SVL AYDIN ZMRE Aybar, Aren oportnizminin, asker-sivil aydn zmreyi metafizik bir kategori olarak ele alm tutarl bir biimde, kyasya eletiren saflarmzdaki sa gr, Kemalizmi sa-sol diye metafizik bir ayrma tabi tutarak, ayn idealizmin iine yuvarlanmaktadr. Sa gr meseleyi yle anlatmaktadr: Kk-burjuvazinin en uyank kesimini meydana getiren asker-sivil aydn zmrenin Kemalist devrimci izginin bugnk ideologlar kk-burjuvazinin bocalayan niteliini yanstan bir ekilde, bir sol devrimci, bir de, sa gerici parlamentarist iki kanada ayrlmtr. Bugn bu ayrm
87
yapmadan, asker-sivil zmrenin bu iki ayr kanadn liderliinde blnm olduunu grmeden, Kemalist devrimci izginin bugn iinde bulunduu meseleleri doru tespit etmeye imkan yoktur. Bu konuda doru tespitlere varmak ise, kendimiz kadar mttefiklerimizin durumunu da bilmek zorunda olan proleter devrimcileri bakmndan byk nem tar... Aralarnda Blent Ecevitin bulunduu dier bir kadronun liderliinde olan sa kanat ise, Trkiyedeki parlamentarizmin gerici niteliini kavramamakta, bu demokrasicilik oyununu burjuva demokrasisi olarak kabul etmekte ve onun zerine kanat germektedir... Bu tutum kanlmaz olarak onlar emperyalizme ve ibirlikilerine kar tavizci, uzlatrc, teslimiyete dayanan bir politika izlemek zorunda brakmaktadr. Ama biz, hi olmazsa ana kesim itibariyle kk-burjuva devrimcilerinin uzun sre gerici parlamentarizme bel balayacaklarna inanmyoruz. (ahin Alpay, Trkiyenin Dzeni zerine, Aydnlk, Say: 12. Sf, 450-451) 61 Bu konuda tutarl bir tahlil yapabilmek iin, ilk nce Kemalizmin nitelii zerinde biraz durmamz gerekiyor. Kemalizm, emperyalizmin boyunduruu altndaki bir lkede dou halklarnn milli kurtulu bayraklarn ykselten, emperyalizmi yenerek milli kurtulu savalarn aan bir kk-burjuva milliyetiliidir. Trkiyedeki kk-burjuvazinin en radikal izgisi olan Kemalizmi karakterize eden yalnzca Milli Kurtuluuluk ve Laiklik eleridir. Eyann doas gerei Kemalizmin belirli bir iktisat politikas yoktur ve olmamtr. Kk-burjuvazinin emekle sermaye arasnda bocalayan genel nitelii, Kemalizmin iktisat politikasnda yansmaktadr. inde bulunulan evrenin koullarna gre yn deitiren, bazen zel teebbs yan, bazen de devleti yan ar basan bir iktisat politikas vardr Kemalizmin. Kemalizmi bugne kadar ayakta tutan, ona ruh veren milli bamszlk niteliidir. Kemalizmin anti-emperyalist nitelii bir tarafa braklrsa, ortada Kemalizm diye bir ey kalmaz. Bu nedenle ancak emperyalizmin karsndaki saflarda yer alanlar, Kemalizme sahip kabilirler. Emperyalizmle uzlaarak, anti-emperyalist hareketleri knayanlar, emperyalizmin iktidar arac olan .ilipin tipi demokrasiye kanat gerenler, sanda da olsa
61 talikler bize aittir. Grld gibi asker-sivil aydn zmre ile Kemalizm e anlamda kullanlmaktadr.
88
Kemalist saflarda yer almazlar. 1919da Amerikan mandas isteyenler ne kadar milli bamszlk ve Kemalistlerse, 1969da anti-amerikan hareketleri sabote etmeye alarak anti-emperyalist saflar datmak hevesinde olanlar, milli kurtuluulara gz dnm demokrasi dmanlar halka inanmayan yobaz aydnlar diye kara alarak Amerikaya taviz verme politikasnda ibirlikilerle yar halinde olanlar da o kadar Kemalisttirler. Ve bu Kemalistler ne kadar devrimci iseler, onlar Kemalist saflara sokan gr de bir o kadar devrimcidir!.. Kemalizmi bu ekilde sa-sol diye ayrmak, eitli hatalar ieren yanl bir tahlildir.62 Dikkat edilirse, sa gr asker-sivil aydn zmre ile Kemalizmi ayn eyler olarak kabul etmektedir. Bu tamamen samadr. Asker-sivil aydn zmre kk-burjuvazinin bir tabakasdr. Kemalizm ise, bu kesimin veya kk-burjuvazinin en radikal tutumu, politik grdr. Grld gibi burada ayn sradan olmayan gerekler ayn kategori iinde yer almaktadr. Birini teki diye almak, kullanlan terimlerin belirlenmesini isteyen diyalektik manta aykr, metafizik bir hatadr. Sa sapma, acaba neden sa-sol diye asker-sivil aydn zmreyi ayrmas gerekirken onun radikal politik gr olan Kemalizmi sa-sol diye ikiye ayrarak hataya dmektedir? Aslnda, kendisine Marksizmin bu temel ilkesini ineten bu tahlili sa sapma yapmak zorunda idi. Neden zorundayd aklamasna gemeden nce, bu olduka nemli mesele zerinde bir aklama yapalm; kavramlarn doru ve yerinde kullanlmas Marksizmde, Marksist felsefede hayati neme haizdir. Burada sz Louis Althussere brakalm: .elsefe halkn teori alanndaki snf mcadelesini temsil eder. Neden felsefe kelimelerle dvr? Snf mcadelesinin gerekleri kelimeler tarafndan temsil edilen, fikirler tarafndan temsil edilir. Bilimsel ve felsefi akl yrtmelerde kelimeler (kavramlar, kategoriler) bilginin aralardr. .akat siyasi, ideolojik ve felsefi mcadelede kelimeler ayn zamanda, silah, pat62 Kemalizmi sa- sol diye ikiye ayrp, bugn emperyalizmin dmen suyunda rota takip edenleri de Kemalizmin saflar iine sokmak, proleter devrimci taktik asndan da yanltr. Kemal Satra veya Blent Ecevite Kemalist dersek, Sleyman Demirel veya Metin Tokere ne diyeceiz? nk onlar da Kemalizme sahip kmaktadrlar. (D Basn, LE MONDE yeni hkmeti kapitalist metotlara ve batya ok balanan ve kemalist olduunu syleyen muhafazakar bir ekip diye tanmlad.)
89
layc veya uyuturucu madde ve zehirdir. Bazen snf mcadelesi bir kelimenin dier bir kelimeye kar mcadelesinde zetlenebilir. Baz kelimeler kendi aralarnda bir dman gibi dv yaparlar. Baka kelimeler vardr ki, anlam karklna yol aarlar, hayati fakat sonuca balanmam bir muharebenin kaderi gibi. (... ) En soyut, en zor ve en uzun teorik eserlerine kadar felsefe kelimelerle dvr. Yalan kelimelere kar, anlam karklna yol aan kelimelere kar, doru kelimelerden yana nanslarla dvr. Kelimeler zerindeki bu sava, siyasi mcadelenin bir parasdr.63 Althusserin zerinde tekrar tekrar durarak belirttii gibi, oportnizme kar ideolojik sava kelimelerle yrtlmektedir. Oportnizmin ve revizyonizmin her eidinin ortak noktalarndan birisi de, anlam karkl yaratarak, birbirleriyle e anlaml olmayan kelimeleri e anlaml kullanarak ayn kategoriye sokmaktr. Bu nemsiz ve masum hatann (!) mihveri etrafnda en korkun ihanetlere ideolojik klf aranmaktadr. rnein, Jules Moach, Bugnk rejimde iki snf, ii snf ile kapitalizm kar karyadr gibi ilk bakta ok nemsiz gibi gzken bir kategori tahrifinden hareket ederek ii snfna en byk ihanetlerden birini yapmtr; ii snfnn z karlarn burjuvazinin yasall tahtasnda kurban etmitir. (Bilindii gibi kapitalizm bir dzendir. i snfnn hasm da kapitalizm deil, burjuvazidir). Grld gibi, asker-sivil aydn zmre ile Kemalizm kavramlarnda olduu gibi burada da, ayr kategorilerin gerekleri ayn kategoriye sokulmaktadr. Ayn eyi ayn dozda olmamak zere saflarmzdaki sa sapma da yapmaktadr. yle ki, Bu grn iddias Trkiyede proletarya nclnn objektif artlar yetersizdir ki bu szn doal sonucu, bu evrede proletaryann rol aktif deil, pasiftir anti-emperyalist savan bu evresinde aktif rol, kk-burjuvazinin en bilinli kesimi olan Kemalistlere aittir. Buna kant olarak da, Bugn yurt apnda esas mcadele Kemalistlerle ibirlikiler arasnda olmaktadr. imdi lkemize bakalm; sa sapmann deyiiyle Kemalist kadrolarn byk ounluu Ecevitin etrafnda toplanmtr. Eer Ecevit, nn ve C.H.P, Kemalizm kapsam iine sokulmazsa Kemalist kadrolarn ounluu bu kesimde olduu iin Kemalistler bir anda byk bir deer yitimine urayacaklardr. Ve yurt apn63
talikler bize aittir. Devrim Silah Olarak .elesefe Aydnlk, Say: 6, sf. 482-483.
90
da esas mcadele ibirlikilerle Kemalistler arasnda oluyor kant da bir anda kof bir dayanak durumuna decektir. Yurt apnda esas mcadele Kemalistlerle ibirlikiler arasnda oluyor iddiasnn mesnet kazanabilmesi iin mutlaka, .ilipin tipi demokrasiye kanat gerenlerin, emperyalizmle uzlaanlarn Kemalist saflara transfer edilmesi gerekir. birliki A.P. iktidar karsnda ikinci byk parti Kemalist C.H.P. yer alm oluyor ki, bu dev transferle birlikte saflarn glendiren Kemalistler, yurt apndaki esas mcadelede ibirlikilerin en nemli devrimci alternatifi durumuna geliyorlar! (Doaldr ki, C.H.P.nin gc yalnzca oyla llmez. Ordu da dahil Trkiyenin eitli kurumlar zerinde C.H.P. olduka etkindir). Ayrca bugn gerici parlamentarizme kanat gerenler, seimlerden sonra yanldklarn grerek, bu yolla dzen deiikliinin imkansz olduunu grerek, Kemalizmin sandan soluna geeceklerdir (!) 64 Sa sapma, her eit sapmann grnte sk skya yapt, somut durumlarn somut tahlili vs. sslemeleri altnda Kemalizmi ufack (!) bir tahrif ilemine tabii tutarak, kavram karkl yaratp sa grn merulatrmaya almaktadr. Jules Moachin yapt minicik kavram hatas ile bizim sa grn, ilk bakta teferruata ilikinmi gibi gzken kavram hatas arasnda hibir fark yoktur. Nasl ki, Moach, bu kavram tahrifini zorunlu yaptysa, bugn sa gr de, sapmasna salam bir dayanak bulmak iin bu tahrifi yapmak zorunda idi ve yapt. Dier bir deyile, Kemalizmin sa-sol diye ayrlmas, bu art, pasifist teorinin zorunlu bir ilemidir... Sa grn, Kemalizmi sa-sol diye ayrarak sorunu formle edii, unu da iermektedir: Burada iki ey ayn anda yaplm olmaktadr. Bir yandan yurt apnda esas mcadele Kemalistlerle ibirlikiler arasnda olmaktadr. Proletaryann devrimde nclnn objektif artlar yoktur denilerek bu evrede, Kemalistlere nclk iin ak bono verilerek Kemalizm abartlmakta, yceltilmekte, dier yandan emperyalizmle uzlaanlar da Kemalizm kapsam iine sokularak Kemalizm azmsanmakta, aalanmaktadr. Yani, ayn anda Kemalizmin devrimci potansiyeli hem byltlyor,
64 Sa sapmann CHP hakkndaki deerlendirmesinin temelinde bu dnce yatyor zannederim.
91
hem de kltlyor. Bu Kemalizmin hem bytlmesi, hem de kltlmesi eklinde iki ynl hata meselelere proleter devrimci bir gzle bakmamaktan olutuu gibi, ayn zamanda da ii snfnn kmsenmesinden meydana gelmektedir. Her eit oportnizm, en son tahlilde, ii snf ve mttefiklerinin yanl deerlendirilmesine dayanr. lkemizin bugnk srecinde ba elimenin Amerikan emperyalizmi ile bir avu hainin dndaki btn Trkiye halk arasnda olduu aktr. Bu nedenle toplumumuzdaki eitli snf ve zmrelerin arasndaki i elimelerin gelime sreleri de bu d etkenin, yani ba elimenin byk lde etkisi altndadr. Bu snf veya zmrelerin hem birbirlerine kar olan elimelerini, hem de kendi ilerinde var olan elimeleri karakterize eden bu ba elimedir. Snf ve zmreleri incelerken metafiziin bataklna yuvarlanmamak iin zellikle una dikkat edilmelidir. Bir snf veya zmre veya bunlarn aktif olarak iinde yerald rgt iindeki elimeler hesaba alnmadan bir btn olarak ele alnamaz. Bir snf, zmre veya rgt iindeki elimelerin zdelii grmemezlikten gelinerek eliik ynlerden sadece birisine gre, bu eliik ynn belli bir dnemde ana veya tali olduu dikkate alnmadan btne kar bir tavr alnamaz. Bu nedenle asker-sivil aydn zmreyi de tahlil ederken, byk lde lkedeki ba elimeye gre ekillenen i elimeleriyle birlikte ele almamz gerekmektedir. Kk-burjuvalar lkesi olan Trkiyede devrimci bir gelenee sahip olan bu zmre, iinde bulunduumuz evrede de eitli kurum ve rgtlerde yer alarak lkenin politik hayatnda aktif bir rol oynamaktadr. Ve bugn, bu zmre anti-emperyalist unsurlarla birlikte emperyalizmle uzlaan unsurlar da iinde barndrmaktadr. D etkenlerin byk etkisiyle, eliik ynlerden bir aamada ana olann dier bir aamada tali yne dnt bu zmre, bugne kadar, ilericilik ile tutuculuk arasnda bocalayp durmutur. rnein, bu zmrenin faal olarak yer ald C.H.P.de, 1924de, hakim olan anti-emperyalist yn, II. yeniden paylam savann sonunda lkenin kaplarnn emperyalizme almasnn sonucu tali yne dnmtr. Bu eliik ynlerden yalnzca birisini ele alarak her dnemde bu zmreyi salt Kemalist, salt devrimci ve halk veya teslimiyet oportnizminin yapt gibi, salt kar devrimci halk dman ilan etmek idealizmin ta kendisidir. Nitelii gerei, anti-
92
emperyalist saflarda er veya ge yerini alacak olan kk-burjuvazinin bu en bilinli zmresinin II. milli kurtulu savandaki yeri ok nemlidir. .akat bu zmrenin en devrimci izgisi olan Kemalist izgi ile, bu zmre kartrlmamaldr. Bugn ii snfnn bilin seviyesi ne kadar dkse, bu zmrenin bilin seviyesi de o kadar dktr. Emperyalizmin ihra metas olan anti-komnizm artlanmasnn byk lde etkisi altnda olan bu zmrenin nemli bir kesimi emperyalizm olgusundan habersizdir. Ve Gardrop Atatrkl ile Kemalizmi birbirine kartrmakta, Kemalist kkleriyle balarn kaybetmi olan C.H.P.nin dmen suyunda rota takip etmektedirler. unu zellikle belirtelim ki, bugn emperyalizmle uzlamasna, sermaye evreleri ve tara mtegalibesiyle Orta Sol paravanas altnda flrt etmesine ramen C.H.P., AP ile ayn paralelde grlmez. Temelde kk-burjuva reformist unsurlara dayanan bu partide, bugn iin tali durumda da olsa, anti-emperyalist ve halk unsurlar yer almaktadr. .akat iinde anti-emperyalist unsurlar da var diye de emperyalizmle uzlaan bu partiyi, akl almaz bir tutumla Kemalist ilan edemeyiz. MLL CEPHE POLTKASI Milli Demokratik Cephe, btn millici snflarn z rgtleriyle katldklar bir cephedir, Proletarya hareketinin glenmesi bir yerde milli cephenin gl kurulmasna baldr, Milli cephenin kuvvetli kurulmas da, devrimci proletarya hareketinin gcne baldr. vb. Mehur ikili grevde olduu gibi burada da sylenilenler Marksizmin genel dorulardr. Nasl ki, ikili grevi soyut haliyle brakmann pratikte hibir deeri yoksa, milli cephe politikasn da bu soyutlama iine hapsederek yine hi bir soruna zm getirmemi oluruz. Marksizmin evrensel gereklerini inkar edenler hari, sapmalar soyut formlasyonlarda belli olamaz. Her eit sapma Marksizm-Leninizmin evrensel gereklerini soyut formller halinde bol bol kullanr. Ancak mesele soyuttan somuta indirgendiinde i deimi, Marksist soyutlamalar artk yerini revizyonizmin somutlatrmalarna terketmitir. Bu nedenle kimin doru kimin eri yolda
93
olduunu ortaya kartmann tek yolu Leninizmin evrensel ilkeleri nda somutun tartlmasdr. Ve en somut olunmas gereken meselelerin banda da Milli Cephe Politikas gelir. Bu alanda soyut formlasyonlar hibir anlam ifade etmez. Milli cephe politikasnda her eit emaclktan, soyutlamalardan, dogmatiklikten, hazr kalplardan uzak olmalyz. rnein, Milli Cephenin en mkemmel ekliyle sadece her snfn z rgtlerinin katlmasyla kurulabileceini dnmek yanltr. Bu milli demokratik devrimin baarya ulamas yolunda kk-burjuva devrimci iktidarnn kurulmasnn kanlmaz bir aama olduunu dnmek kadar yanl bir dncedir. (Ayn biimde kk-burjuva devrimci iktidarnn zararl olacan dnmek de hataldr). Milli Cephe politikasna ilikin tahlillerimizin nemli bir ksmn; nl kili Grev, Kemalizmin Sa-Solu ve Asker-Sivil Aydn Zmre blmlerinde yaptmz iin, bu blmde nemli grdmz birka nokta zerinde durmakla yetineceiz. nce kyllk sorunu zerinde duralm. Nitelii gerei milli demokratik devrim bir kyl devrimidir. Bu nedenle devrim sreci iinde kyl meselesi ok nemlidir. yle ki, rnein Mao TseTung, in toplumundaki snflar tahlil ederken, nfusun byk ounluunu tekil eden orta ve fakir kyly kk-burjuvazinin bir blm olarak deil de balbana bir kategori olarak ele almaktadr. (Kyllk ve kyllk dndaki kk-burjuvazi diye ayrm yapmaktadr.) Milli Cephenin kurulmasnn ilk ittifak olan ii-kyl ittifak ayn zamanda ii snfnn bu cepheye nclnn balca kouludur. Milli cephe iki ittifak zerinde ykselir; emeki snflar ittifak ile milli burjuvazi ve emeki olmayan halk ile emekiler aras ittifak ve ii snfnn nclnn salanabilmesi, milli demokratik devrimin baarya ulamas meselesi, proletaryann z rgtnn, kylleri etrafnda toplayarak sevk ve idare edip etmemesine baldr. Bu nedenle, milli demokratik cepheye, kylln z rgtyle katlmas pek yle avantajl bir durum deildir. rnein, cephenin en mkemmel ekline sahip olduu evrede bile, inde kyllerin z rgtleri olmamtr. Emeki ittifak salanmadan milli cephenin gerek anlamda kurulabileceini dnmek bo bir hayaldir. Bu dnemde, ikili grevimizden ii snfn rgtlemek ve z partisine kavuturmak
94
meselesinin neden ana grev olduu aktr; proletaryay z partisine kavuturmak, Milli Cephenin kurulmasnn en byk admdr. Dier nemli bir mesele, milli cephe politikasnn kat, deimez bir biimde ele alnmas tehlikesidir. Her evrede, proleter devrimci iarlar, bu mcadelenin btn potansiyel mttefiklerini kazanmaya ynelik olmaldr. .akat o evrede kar-devrim saflarna gemi olan potansiyel mttefiklerin dmanca tavrlarna kar mutlaka kesin bir tavr alnmaldr. Elbetteki, bu devrimcilikle kardevrimcilik arasnda bocalayan kk-burjuva rgtlerinin, ibirlikilerle ayn sepete konulmas demek deildir. Herhangi bir evrede, eer mevcut rgtler kk-burjuvazinin milli karlarn tam temsil etmiyorsa, gbirlii politikasnn bir amac da, kk-burjuvaziyi tutarl bir biimde temsil etmeyen bu rgtlerdeki, millici kadrolarn hakim duruma gelmesine almaktr. Eer bu mmkn deilse, bu tip rgtlerle kk-burjuvaziyi elikiye sokmak ve onu bu rgtlerden koparmaktr. Milli Cephe politikasnn kat, deimez olmadnn en gzel rneklerini inin devrimci pratiinde grmekteyiz. 1927de Kuomintangn milli burjuvazi ve emeki olmayan halkn nemli kesimlerini peinden srkleyerek kar-devrim saflarna gemesi zerine, 1928de in proletarya partisinin ana iar i-Kyl Cumhuriyeti olmutur. Bu evrede, temel mttefik olan kyller ve ehir emekileri ayn zamanda potansiyel mttefikler ve tek devrimci parti, in Marksist Partisidir. Bu dnemde milli ve demokratik grevleri zorunlu olarak in Marksist Partisi omuzlamtr. 1935deki Japon igali, indeki snflar aras ilikiler tablosunu deitirmitir. Bu deiik durumla birlikte, in milli burjuvazisi ve emeki olmayan halk kesimleri tekrar Milli Cepheye ynelmitir. Ve bunun zerine in Marksist Partisi de i-Kyl Cumhuriyeti olan ana iarn Halk Cumhuriyetine dntrmtr. O evrede Mao yle diyor: imdiki durum, sloganmz deitirmemizi gerektirmektedir. Bunun sebebi Japon istilasnn indeki snf ilikilerini deitirmesidir ve imdi yalnz kk-burjuvazinin deil hatta milli burjuvazinin bile anti-Japon mcadeleye katlmas mmkndr. (Emperyalizmle Mcadele, sf. 117, Sol Yaynlar) Bir baka nemli sorun da udur; Amerikan emperyalizmi, smrsn sadece ibirlikileri aracl ile deil, ayn zamanda
95
devrimci ve millici snf ve zmrelerin arasna szarak, adamlarn sokarak veya bu rgtlerdeki frsat ve yoz klikleri tutarak, bulunduklar rgtlerde hakim klmaya alarak srdrmektedir. Bu nedenlerle potansiyel mttefiklerimizin rgtlerini deerlendirirken dikkatli olmak zorundayz. Bugn Amerikan emperyalizmine ve onun iktidar arac olan .ilipin tipi demokrasiye kar taknlan tavr, kk-burjuvazinin (onun bir kesimi olan asker-sivil aydn zmrenin) gerici blmleri ile devrimci blmleri arasndaki seti belirtir. birlikilerle ayn saflarda yer alan gerici kampn ynetici kliklerine kar savamamz ne kadar youn olursa devrimci sosyal demokratlarla g birlii o kadar etkili olur. Ve sol cephe iinde kk-burjuvazinin eitli unsurlarnn daha abuk yer almas iin biz sosyalistlerin Milli Cephe hareketinde, emperyalizmle ibirlii yapanlar bir yana, reformist kk-burjuva unsurlarn peinden gittii, fakat emperyalizmle flrt durumunda olan rgtlere kar kararl savamamz gerekmektedir. Bir eyler yapabilmenin rpnts iinde bocalayan gayri memnun kk-burjuva unsurlarn kendi rgtlerine gsterdikleri ve oklarmz tarafndan yanl anlalan sadakat ve byk isimlere krkrne ballklarn bilerek, bu rgtlerin yoz ve frsat kliklerini, cesaretle ve sabrl bir mcadele ile tehir etmeliyiz. Kkburjuvazinin gerici liderlerinin telkin ve tavsiye yolu ile ikna edilerek Kemalist devrimci izgiye geleceklerini dnmek byk saflktr. Tersi bir dnce, yani, kk-burjuva taban onlarn gerek yzlerini bilmedii iin, ynetici kliklerine sava aarsak btn bu taban karmza alrz diye dnmek, biz iarlarmz atarz gelen gelir dncesi kadar yanltr. Milli kurtulu savamz ve Milli Cephenin kurulmas ak ve gizli dmanlara kar sert bir mcadele olmadan baarya ulaamaz. Kk-burjuva unsurlarn bir anda kitleler halinde devrimci saflara gelmesi olanakszdr elbette. Bugn, gerici kanad bir yana, kk-burjuvazinin en bilinli kesimi olan Kemalistlerin bile, hemen kararl bir anti-emperyalist sava durumuna geecekleri hibir ara aama olmakszn, dorudan doruya her eit anti-emperyalist eyleme destek olacaklar hayal edilmemelidir. Hatta z rgtleriyle kesin mcadele iine girdikleri evrede bile bir mddet bizlerle beraber ayn cephe iinde yer almamaya dikkat edebilirler. Ayn cephede ortak dmana kar omuz omuza olmak, yle
96
zannedildii gibi szl-yazl eletiriler veya dostluk temennileri ile deil, (sadece deil) hele dalkavukluk ve srt svazlamalaryla hi deil, olduka g ve karmak bir mcadele sreci iinde sabrl bir mcadeleyle ilkelerden taviz vermeyen sosyaliste bir tutumla, yiite ve merte emperyalizme kar dverek, saygnlklarn kazanmakla mmkndr. Ancak bu yolla emperyalizmin ideolojik ihra metas olan anti-komnizm artlanmasndan onlarn kurtulmas sratle mmkn olabilir. Ancak ve ancak sapna kadar sosyalist olanlar, emperyalizme kar mcadelede hem kendi saflarnda hem de btn antiemperyalist snf, zmre ve rgtler arasnda birletirici ve ynlendirici olabilirler... Bu blm bitirirken ksa bir hatrlatma yapalm. Milli bamszlk ve gerek demokrasi iin Amerikan emperyalizmine kar en sert bir ekilde mcadele verirken, bunu Kemalist devrimciler olarak deil, proleter devrimciler olarak yapmaktayz. Halkmzn kurtuluunu bir kk-burjuva yurtseveri olarak deil, proleter devrimcileri olarak savunuyoruz. Bu nedenle, II. milli kurtulu savamzda, esnek bir milli cephe politikas izlerken, emperyalizme ve mttefiklerine kar millici gler ile birlikte hareket ederken, ii snfn ve sosyalizmin gereklemesinin tarihi zorunluluunu bir nebze bile aklmzdan karmamamz gerekir. KTLE ZGS VE SA SAPMA Yaznn uzunluunu ve konunun da nemini dikkate alarak; bu blm ayr bir yaz konusu olarak ele alp irdeleyeceiz. Burada birka noktaya deinmekle yetineceiz. Kitle izgisi, Marksist hareketin bel kemiidir. Marksist hareketi her eit kk-burjuva hareketinden ayran bir seddir, kitle izgisi. Marksist devrim teorisinin ana ilkesinden biri ve belki de en nemlisi, devrimin kitlelere dayandrlmasdr. Kitle izgisi, mcadelenin herhangi bir aamasnn herhangi bir evresinde, o evrenin artlar altnda, karlar devrimde olan ynlara dardan verilecek olan bilincin biim ve zelliklerini, taktik ve iarlarnn niteliklerini tayin eder. Kitle izgisi, Marksist olduunu syleyen her fraksiyonun ideolojik grne gre (Marksist veya oportnist ideolojiye gre)
97
deiik yollar izer. rnein, ekonomizmin izdii kitle izgisi ile Leninizmin izdii kitle izgisi apayrdr. Ekonomizmin kitle izgisi, kuyruku bir kitle izgisidir. Ve Leninist kitle izgisi onun iin bir sol sapma, sol maceraclktr Ve bu dnceye gre de Lenin ve bolevikler, Blanquistler, Anaristler ve maceraclardr. Ayn ekilde inde, kuyruku en Tu Hiseuye gre, Mao Tse-Tung ve arkadalar, kitle izgisinin dna dm olan sekterlerdir, nk o evrede proletaryaya deil, in milli burjuvazisine nclk tannmas gerekmektedir. Ve Gney Amerikadaki oportnist komnist partilerine gre de, .idel, Guevara ve arkadalar, maceraperestler ve Kbadaki Marksist devrimci hareketi baltalayan hainlerdir (!). Trkiyede ise, II. Enternasyonalin takipilik ideolojisini derinletirmekte olan sa sapmaya gre, proleter devrimci izgi sol oportnizmin ve maceracln yoludur. Aktr ki, kendi grlerini ve izgilerini kabul etmeyen, onlarn pasifizmine ayak uydurmayan kii, her eit sa sapmaya gre sol macerac ve sekterdir.65 Ve genlik kesimindeki proleter devrimcileri deerlendirmede, teslimiyet oportnizminin dilinde Gauchiste szc, sa sapmann aznda kk-burjuva maceraclar olarak ekillenmektedir. Leninin belirttii gibi, ister sadan gelsin, ister soldan, temelin yanl analizine dayanan btn grler, nihai olarak akr. 1903-1905 Rusyasnda, Sosyal Demokratik i Partisinde, iiler henz yer almamtr, parti sadece aydnlara dayanmaktadr diyerek arla kar mcadelede liberal burjuvazinin o evrede nc bir rol oynamasn savunarak, aksini ileri sren Leninist izgiyi maceraclkla sulayan Axelrodun kitle izgisi ne kadar devrimci idiyse, 1970 Trkiyesinde, proletarya nclnn objektif artlar demokratik devrim iin olgunlamamtr, iinde bulunduumuz aama, henz sosyalist aydn kadrolarn meydana gelmesi aamasdr diyerek emperyalizme ve feodalizme kar mcadelenin bu evresinde kk-burjuvazinin n planda rol oynamasn savunan sa grn kitle izgisi de o kadar devrimcidir.
65 Milli Demokratik Devrimi stratejik planda savunan sa sapma ile, nihai tahlilde emperyalizme teslimiyeti savunan teki sa oportnizmi birbirine kartrmamak ve ayn kefeye koymamak gerekir. nk bir taraf en azndan milli bamszlk iin mcadeleyi savunmaktadr.
98
Ve Lenin, ne kadar maceraperestse, sa grn maceraclkla sulad militanlar da o kadar maceracdrlar!.. SONSZ Saflarmzda bir sa sapmann ortaya kmas kt bir eydir elbette. Ama bu, kanlmaz ve varl da objektif bir gerek olduuna gre, bu sapmann aka belirtilmesi, ortaya kartlmas sosyalist mcadelenin esenlii asndan zorunludur. Devrimci proleter hareketin snrlar kesin izilir ve hareketimiz gl bir raya oturur, saflarmz elikleir. Bylelikle kt bir ey, gl bir oluumu salar. Saflarmzdaki sa sapma, Marksizmin lafzlar arkasna gizlenerek laf ebeliini ve gevezeliini bir sre daha srdrecektir. Ne var ki, Trkiye 1960larn deil, 1970lerin Trkiyesidir ve gerekle sahteliin, oportnizmle devimci teorinin aka seilebildii bir lkedir. Biz biliyoruz ki, oportnizm eitli biimlerde devrimci proletarya hareketini saptrmaya, arptmaya alacaktr. .akat bu saptrma gayretleri bounadr. lkemizin devrimci pratii ve 19. yy. sonlarndan bugne kadar devam edegelen devrimci Marksizm ile revizyonizm ve oportnizm arasndaki ideolojik mcadelelerin tarihi ve vargs, devrimci Marksist izgi ve yol hakknda bizlerin en salkl klavuzudur. Mcadelemizin her dneminde, tekelci dnem Marksizmin yce bayra, lkemizin somut pratii nnde dalgalanacaktr. MAHR AYAN
Ocak 1970
99
YEN OPORTNZMN NTEL ZERNE *
Bilindii gibi, Aydnlk Sosyalist Derginin 12. saysnda kan Trkiyenin Dzeni zerine adl yazda sergilenen grn biz sa oportnist bir gr olduunu belirterek, genel olarak bu yazda atfta bulunarak milli demokratik hareket etiketi altnda u veren bu sa oportnizmi Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsyla Aydnlk Sosyalist Derginin 15. saysnda eletirmitik. Bu yazmz Proleter Devrimci Aydnlkn 16. saysnda Aydnlkta Dnya ve Trkiye 17. saysnda da ahin Alpay imzal i Snf ve Milli Demokratik Devrim yazlarnda yeni oportnizmin eletirisine hedef oldu. (Her ne kadar Proleter Devrimci Aydnlkn yazar admz vermiyorsa da yazsn, bizim yazmzn eletirisi zerine kurmu olduunu en dikkatsiz okuyucu bile anlamtr. ) Meseleleri bilen bir okuyucunun hemen anlayaca gibi,
* Bu yaz, ilk kez Haziran 1970 tarihinde Aydnlk Sosyalist Derginin 20. saysnda yaynlanmtr.
100
bu yazlar aslnda eletiri konusu bile olamayacak kadar elikiler, kavram karklklar ve rastgele yaplan aktarmalarla doludur. Hatta byle bir yazy eletiri konusu olarak almann gereksiz zaman harcamas olduu bile ileri srlebilir. .akat biz bu yazlarn, iyiniyetli, yrekli fakat ideolojik aydnla sahip olmadklarndan dolay hasbelkader yeni oportnizmin saflarnda yer alan birka arkadan kafalarn daha da bulandracan dnerek gerekten skc olan bu ii omuzladk. Bizi buna zorlayan dier bir etken de, bilimsel sosyalizmin ustalarnn her eit sapmaya kar cehaletin rn olanlar bile ciddiye alarak bunlarla mcadele etmeleri ve bizim bu devrimci tutumdan ders almamzdr. Yankee emperyalizminin igali altndaki lkemizde proletaryann devrimci mcadelesi emperyalizme ve onun uzants olan oportnizmin her trne kar verilecek sert mcadelelerle glenecektir. Proleter Devrimci Aydnlkta kan bu iki yazy esas olarak alp, genel olarak yeni oportnizmin bir daha eletirisini yaparken ele alacamz sorunlar esasa ilikin olacaktr.66 nceki yazmzda olduu gibi, kriminolojinin sahasna giren hatalar dikkate alp ikinci dereceden hatalara deinmeyeceiz. Yoksa btn bir Aydnlk, bu eletirilere ayrmak gerekir. Eletirimize girmeden nce, oportnizmin genel zellikleri zerinde ksaca duralm. Oportnizm bukalemun gibidir. eitli klklara brnerek sosyalist hareket iinde ortaya kar. Oportnizmin klk kyafetini o lkenin ekonomik ve sosyal bnyesi, ii snfnn politik bilin ve rgtlenme seviyesi, ksaca lkenin iinde bulunduu devrimci aamann nitelii belirler. Ancak her eit oportnizm proletaryann devrimci potansiyeline inanmamaya dayanr. Genellikle sa oportnizmin temelinde korkaklk, azimsizlik, ve proletaryann devrimci zaferine inanmamak yatar. Bu yanlarn rtmek iin o, en keskin gzkmek zorundadr. Aslnda ise Marksizmin lafzlarna, Stalinin deyiiyle klece bal kalarak pasifizmini sergiler. Bir baka deyile pasifizm ayn zamanda dogmatiktir de. Vebadan korkar gibi devrimden korkan kinci Enternasyonal oportnizmi bunun en somut rneidir. Bunlar Marksizmde neyin ke66 Proleter Devrimci Aydnlkn 16. saysndaki Aydnlkta Dnya ve Trkiye, 17. saysndaki i Snf ve Milli Demokratik Devrim yazsnn ksa bir zetidir. Bu nedenle biz, eletirirken ayn yazarn kaleminden kt belli olan bu iki yazdan sadece . Alpay imzal yazya atfta bulunacaz.
101
sin olduunu yani Marksizmin belkemii olan diyalektii hi ama hi anlam deillerdir. Ve hepsinin de ortak yan Kautskylerden ve Plehanovlara kadar, korkaklklarn en ssl ve devrimci lafzlarla maskeleyerek Marksist nermeleri ii bo dogmalar haline getirmekte gsterdikleri bilgilik ve lafazanlklardr. Oportnizmde ilke istikrar diye birey yoktur. Dne kadar savunduu ilkelerin nitelii kitlelerin gznde akla kavuunca, o bu ilkeleri en ar sulamalarla karalar. Onun iin tek ey nemlidir: Hereye ramen proletaryann devrimci hareketini nasl pasifize edebilirim?. Bu eyleminde Marksist ilkeler sadece basit birer aralardr. lkemizdeki yeni oportnizmin szclerinin yaz ve szleri bunun en somut rnekleridir. Biz bu yazda bunlar sergileyerek bu fraksiyonun nasl bir lkeli Birlik olduunu ortaya koyacaz. MARKSST METOD ZERNE Her eit oportnist tahlil, Marksist metodu bir tarafa brakr. Aklayalm: Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsnda smrge ve yar-smrge lkelerin bamszlklarna kavuarak sosyalizme geilerine ilikin Marksist evrelerdeki bir tartmann varlndan sz ederek bu grleri ok ksa bir ekilde zetlemitik. Trkiyenin iktisadi gelime seviyesi ii snfnn siyaset sahnesindeki roln ikincil klmaktadr diyerek ii snf belli bir gce eriinceye kadar kk burjuva devrimci iktidarn savunan yeni oportnizmin aslnda milli demokratik devrim teorisini deil de, kapitalist olmayan yol revizyonist tezinin birinci grn savunduunu belirterek ii snfnn ncl olmadan sosyalizme geii mmkn grmek bo bir hayaldir, fakat sosyalizme geii mmkn grmemek artyla bu gr (yeni oportnizmin gr) ok zel artlar altnda olan, ii snf var saylmayacak kadar zayf ve clz olan Kamerun, Brundi, Bassutolan gibi Afrika lkelerinde ii snf belli bir gce sahip olana kadar tatbik imkanna sahip olabilir67
67 15. sayda nemli bask hatalar oldu. (rnein Trkiyeyi Vietnam haline getireceiz, getirmeyeceiz; J. Moch, J. Moach ve Sosyalist siyasi mcadele, Sosyalist mcadele eklinde kmtr). Bu arada Bassutolan da Bassertulon biiminde dizilmitir. Bassutolan (Losetho), Afrikann gneyinde bakenti Maseru olan bir milyon nfuslu bir ngiliz smrgesidir. Dizgi hatasndan hareket ederek, dnyada bizim bildiimiz byle bir lke yoktur demek entellektel zppelikten baka birey deildir. deolojik tartmay
102
dedik. Bu szlerimizden bu lkeler iin bizim kapitalist olmayan yolu savunduumuz sonucunu karmak akllln gsteren yeni oportnizmin bir szcs, hem Milli Demokratik Devrimi tek devrimci izgi olarak kabul ettiimizi hem de kapitalist olmayan yolu savunduumuzu iddia ederek bunun gln olduunu sylyor. (Bkz. ahin Alpay, i Snf ve Milli Demokratik Devrim, PDA, Say: 7, s. 366) Marksist metottan habersiz olduu anlalan, milli demokratik hareket ad altnda kapitalist olmayan yol revizyonist tezini savunan bu yazarn bu eletirisi gerekten bir hayli elendiricidir. Bizim italikle yazm olduumuz olabilir ibaresinin anlam aktr. Burada, yeni oportnizmin milli demokratik hareket tezinin, Trkiye gibi drt milyona yakn iisi bulunan bir lkede deil de olsa olsa, ii snf yok saylabilecek kabile ilikilerinin derin izlerini tayan baz Afrika lkelerinde ileri srlebilecei daha dorusu tartlabilecei kastedilmitir. Bundan, bu lkelerde kapitalist olmayan yolun geerli olduu sonucu kartlabilir mi? Kesinlikle hayr. Biz btn smrge ve yar-smrge lkeler iin tek devrimci izginin Milli Demokratik Devrim izgisi olduunu defalarca belirttik ve o yazmzda da bu izginin dndaki yolun, yani kapitalist olmayan yolu savunan grn temelinde tarihi materyalizme aykr bir dnce olan her eyi silahlar belirler teorisinin yattn syleyerek, revizyonist bir izgi olduunu aka belirttik. Baz Afrika lkeleri iin bu milli demokratik hareket tezinin tartlabileceini sylerken ulus bilincinin fazla gelimedii, kabile hayatnn derin izlerini tayan, ii snf yok saylabilecek baz lkelerde, deil Marksist bir partinin, birka aydnn dnda gerek bir Marksist fraksiyonun bile olmad gereini dikkate aldk.68
bu seviyeye indirgemek Bizantizmin ta kendisidir. Yazmzda B.A.C.ni de eski adyla anmtk. Dorusu, yukardaki szleri syleyen kiinin dnyada Msr diye bir lke de yoktur dememesine pek ok ardk. (!) 68 Biz, yeni oportnizmin iddia ettii gibi, lkelerin iktisadi gelime seviyelerine gre strateji tespit edilmesi gerektiini savunmadk. Smrge, yar-smrge ve feodal kalntlarn varolduu btn lkeler iin biz tek geerli devrimci yol olarak Milli Demokratik Devrim stratejisini nerdik ve neriyoruz. Biz sadece, iktisadi gelime seviyelerinin lkelerin Marksist hareketleri zerindeki olumlu ve olumsuz etkilerine dikkat ekerek, iktisadi gelime seviyesi ok dk blgelerdeki Marksist hareket iinde kk burjuva radikallerine bel balama eilimlerinin yksek olduu gereini gstermek istedik. Bu, bilimsel olarak objektif bir gerei tesbitten baka bir ey deildir. i snf yok saylabilecek Afrika lkelerindeki sosyalist hareketi incelediimizde bu objektif gerei aka grmekteyiz.
103
Dnya apnda takip edilecek yol hakknda revizyonist nitelikte olan bir tezin, baz zel ve istisnai artlar altnda olan lkelerde olabilir artl snrlamasyla tartma konusu olabilecei, Marksist tahlil metodunun yani somut durumlarn somut tahlilinin gerektirdii bir zorunluluktur. Marksizmin byk ustalarnn tahlillerinde bu artl snrlamay, bu olabilirlii grmekteyiz. rnein Marx, Engels, Leninin tahlillerinde... Barl yoldan bir sosyal devrim olabileceini savunan Laselle ve Proudhonu en sert biimde eletirerek, sosyal devrimin
i snf rgt bulunan Afrika lkelerinin bile ounluunda, kk burjuva radikallerine geici veya devaml nclk tanyan kapitalist olmayan yol tezinin bu rgtlerin stratejik izgileri olduu aktr. Afrikada Milli Demokratik Devrim stratejik tezini savunan ok az ii snf partisi vardr. (Bkz. Nkrumah, Yeni Smrgecilik, Afrika lkelerindeki Siyasi Partiler). Ve Trk Solunun 5. saysndaki M. Bellinin grnn de, bu objektif gerein doru tespiti olduunu grdmz iin yazmza aldk. M. Belli, o yazsnda bellirttii gibi, Gana, Somali gibi lkelerde (ki bu lkelerde sosyalist parti yoktur. Bunun nedeni, ii snfnn yok saylabilecek bir seviyede olmas olabilir) bagmszlktan sonra lkenin yurtseverlerinin (kk-burjuva radikalleri kastedilmektedir) emperyalizmin kucana tekrar dmemek iin takip edecekleri tek yol kapitalist olmayan bir kalknma olabilirdi. Ve bu yolla glenen ii snfnn yapaca br sra devrimlerle sosyalizme geilebilir ve lke tam olarak kurtulabilirdi. Yoksa emperyalizmin tekrar boyunduruu altna girmek kanlmazd. (M. Belli: Sosyalizm ii snfnn davasdr diyerek aka kk-burjuvazinin nclnde sosyalizme geilemeyecegini sylemektedir). Gana, Somali gibi lkelerin bamszlklarna kavumalarndan sonra, genel demokratik program iinde sosyalist kurulu ileri srlmemesine karlk, belli bir seviyede sanayisi, ii snf ve de sosyalist partisi olan Cezayirde Milli ekonomi iinde sosyalist kurulu nerisi PAGS-ORP (Sosyalist nc Partisi) tarafndan, 5 maddelik bildiriminde ileri srlmtr. Yoksa Bin Bella veya Bumedyen Sosyalist (!) rejimleri kastedilmi deildir. Sosyalist nc Partisi, 1968de Bumedyen rejiminin kymna maruz kalan, sosyalist ii, kyl ve aydnlar barnda toplayan bir partidir. Bu parti, Cezayir iin, 1968de gericilie ve emperyalizme kar geni bir Milli Cephe kurulmasn neren ve de halen Cezayirin nndeki devrimci admn Milli Demokratik Devrim olduunu syleyen bir partidir. (Sosyalist kurulu nerisi, sadece Sosyalist nc Partisi tarafndan deil, eski CKPnin yeleri tarafndan da ileri srlmtr). Sosyalist nc Partisi, Sosyalist bir partidir, dedik. Aslnda, Sosyalist nc Partisinin nitelii nemli deildir. nk bizim buradaki amacmz aktr : i snf yok saylabilecek, iktisadi gelime seviyesi ok geri olan Gana ve Somali gibi lkelerde sosyalist kurulutan asla bahsedilememekte, buna karlk Cezayir gibi belli bir iktisadi gelime seviyesi olan lkelerde, ii snfnn partisi genellikle vardr ve de bu lkelerde sosyalist kurulutan bahsedilebilmektedir. Yeni oportnizm bu konuyu en iren bir ekilde tahrif ederek, Trkiyede Milli Demokratik Devrimin zorunlu bir adm olduunu ilk syleyenlerden olan M. Bellinin, Trkiyede sosyalist devrimi savunduunu iddia etmek komikliine dmektedir. Oportnizmin amac iin her ne pahasna olursa olsun, her eyi kolayca tahrife yeltenebileceinin en somut rneidir, bu. Yeni oportnizmin iddiasnn aksine, sosyalist kurulu, Milli Demokratik Devrim ekonomisinde mutlaka olacaktr. Ve bu ekonomiye de damgasn vuracaktr!
104
tek yolunun iddet olduunu belirterek barl yolun reformistlere ait olduunu syleyen Marx ve Engels, ok zel artlara sahip ngiltere ve Amerikada devrimin bir ihtimal olarak barl bir yol izleyebileceini sylyorlard. Tekelci kapitalist dnemde artk Marx ve Engelsin bu artl snrlamasnn da geerli olmadn syleyerek, barl yoldan sosyalizme geilebileceini neren kinci Enternasyonal partilerini hainlikle sulayan Lenin, 1917 Maysnda Rusyada ok zel ve istisnai artlarn ortaya ktn bu nedenle sosyalizme barl bir yoldan geilebileceini sylemektedir.69 Proleter Devrimci Aydnlkn yazarnn mantna gre, barl yoldan geii ihanet olarak nitelendiren Marx, Engels ve Lenin artl snrlama iinde mmkndr dedikleri iin kendi kendileriyle elikiye dmlerdir! Gerekten komik duruma denler, bizim artl snrlama iinde kendilerinin ileri srdkleri tezin tartlabileceini sylememize kar kanlardr. Hele devrimde (Milli Demokratik Devrim kastediliyor -M..) kk burjuvazi nc olsun, proletarya nc olsun smrge lkelerinin nndeki hedef mili demokrasidir, sosyalizm deil. (Bkz. . Alpay, Aydnlk, Say: 12, s. 471) diyerek Milli Demokratik Devrimin kk-burjuvazinin de nclnde olabileceini mmkn gren, sonra da nclk pazarlk konusu deildir diyen M. Belliyi sa oportnizmle sulamaya kalkan byle ne dedii belli olmayan eyyamc bir yazarn eletirisi hi ama hi ciddiye alnmaz!70 Sa Sapma Devrimci Pratik ve Teori yazsnda, feodal ka69 Bu, emperyalizmin III. can ekime dneminde, barl bir yoldan sosyalizme geilebileceini savunan, ayrca 1917de Leninin devrimin subiektif artlarn hazrlamaya ynelik parolalarn, Lenin banl yoldan geite sonuna kadar srar etti, ancak bu yol kapannca ihtille bavurdu eklinde yorumlayan K.Somerin dncelerine katlmak demek deildir. 70 Ayn yazar, M. Bellinin Sen sensin, ben de benim. Sen Trkiye toplumunda bir devrimci gc temsil ediyorsun, ben de bir baka gc, sen bensiz edemezsin, ben de sensiz, gel Milli Demokratik Devrimde omuz omuza yryelim sznn kk-burjuva ynlarna nder olarak kk-burjuva radikallerini gsterdiini iddia ederek eletirmektedir. (Bkz. PDA Say: 17, s. 391). Oysa ayn eyyamc yazar bakn kendisi ne demektedir: Asker, sivil aydn zmrenin yani kk-burjuvazinin politik izgisi olan sol Kemalizmin dmanlar ve hedefleri esas olarak ayndr (Proleter Devrimcilerle). Ve bu iki kuvvet arasnda bu iki izgi ve temsil ettikleri snflar arasnda Devrimci gbirlii kurulmadka milli demokratik hedeflerin gerekletirilmesine imkan yoktur. (Bkz. . Alpay, Aydnlk Say: 12, s. 462, talikler bize ait-M..). te budur, oportnizmin eletirmek iin eletirirken kendisini de karalamas! Bu oportnist bayn grevi kafalar kantrmaktan baka bir ey deildir.
105
lntlarn %5 olduunu iddia ederek, buradan Trkiyedeki ba elikinin proletarya ile burjuvazi arasnda olduu sonucuna varan Emek oportnizminin, vard bu sonucun yanl olduunu belirterek, retim ilikisi olarak feodalizmin %5 deil de %05 olmas halinde bile bizim gibi emperyalizmin igali altndaki bir lkede ilk hedefin zorunlu olarak Milli Demokratik Devrim olduunu syledik. Ve ba elimenin de, retim ilikilerinden kartlamayacana ilikin olarak da, 1941-44 emperyalist kapitalist .ransasnda ba elikinin (nihai tayin edici temel eliki deil) proletarya-burjuvazi arasnda deil de, istilac Alman emperyalizmi ve gerici Vichy burjuvazisi ile burjuvazinin millici fraksiyonu dahil btn .ransz ulusu arasnda olduu rneini gsterdik. (Bkz. Aydnlk Sosyalist Dergi, Say: 15, s. 208) Proleter Devrimci Aydnlkn bu tahrifat yazar, Aristo mant ile bizim 1944 emperyalist .ransasnda Milli Demokratik Devrim yapldn iddia ettiimiz sonucunu kartm (!). te karavana atmak buna denir! Dnyann ilk burjuva demokratik devrimlerinden bir tanesinin yapld .ransada, demokratik devrimin tekrar yapldn hi kimse ileri srmemitir ve srmez. Hele belli bir seviyesi olmas gereken ideolojik bir polemikte de, kar taraf bunu syledi diye bir iddiada da bulunulmaz. Ancak bunda bizim iin alacak bir taraf yoktur. Sen yaznn bandan beri Milli Demokratik Devrimin smrge, yar-smrge ve feodal kalntlarn olduu lkelerin nlerindeki zorunlu devrimci adm olduunu istediin kadar syle, bu yazar bu tahrifi mutlaka yapacaktr! nk tahrifat ve yalan bu eyyamc yazarnn politik aletleridir. Bu tahrifi yaptktan sonra bakn ayn yazar ne diyor, gal altnda olsun olmasn .ransa gibi kapitalist emperyalist bir lkede devrimci iar sosyalist devrimdir. (Bkz. ahin Alpay, PDA, Say: 17, s. 366) Bu gr ile, anti-emperyalizmi de kapsyor diyerek, sosyalist devrim iarnn sosyalistlerin dndaki millici glere de hitap ettiini iddia eden Aren-Boran oportnizminin gr arasnda temelde hibir fark yoktur.71 Oysa evre ve devrimci iar her zaman retim ilikilerine gre tespit edilemez. Kapitalist bir lkede ba
71 Marksist bir partinin gndeminde anti-kapitalist macadele olmas ayr eydir. O evrede devrimci iarn sosyalist iktidar olmas ayr eydir.
106
eliki proletarya ile burjuvazi arasndadr. Ama bir d mdahale bu elimeyi geici olarak ikinci plana iter ve o anda ba elime de bu d mdahaleye, istilaya gre biimlenir. Ve bu yeni elimeye gre, proletaryann partisi, taktiklerini ve devrimci iarn ayarlar. II. yeniden paylam sava kapitalist .ransasndaki, proletarya-burjuvazi ba elikisi, Alman istilas zerine geici olarak tali plana geiyor ve Alman emperyalizmi + Vichy gerici burjuvazisi ile Alman emperyalizmine kar olan burjuvazinin milli fraksiyonu dahil btn .ransz ulusu arasndaki eliki bir sre iin ba eliki oluyor. Bu evrede .ransz Marksistlerinin ba grevi bu elikiyi zmlemektir. .arkl nitelikteki elimelerin farkl metotlarla zmlenmesi Marksist diyalektiin gerektirdii bir zorunluluktur. galci dman ile ulus arasndaki eliki de sosyalist devrim yolu ile deil, milli devrimci sava yolu ile zmlenir. Bu nedenle bu evrede .KPnin gndeminde Sosyalist .ransa deil, Bamsz .ransa vardr. nk Sosyalist .ransann yolu, Bamsz .ransadan gemektedir. Ve .KP, Bamsz .ransa devrimci iar etrafnda btn .ransz yurtseverlerini toplayarak geni bir milli cephe kurup bu elikiyi zmlemitir. Baz solcular .ransz Komnist Partisini bu oportnist yazar gibi, artlar ne olursa olsun devrimci iar Sosyalist ktidardr, diyerek eletirmilerdir.72 Burada sz, .ransz Komnist Partisi yelerine brakalm: ... Baz kiiler 1944de KP nin ynettii .ransz proletaryasnn iktidar alacak gte olduuna ve bunu yapmamakla otobs kardna itenlikle inanrlar. lk bakta ekici bir deerlendirme ama yanl... lk nce mukavemetin amac ve karakteri hakknda bir yanlma var. Mukavemetin hedefi proletarya devrimi deil, lkenin igal altndan kurtulmas ve faizmin yok edilmesiydi. Byle bir ama her eit .ransz vatandan bir araya toplad. Mukavemet byk bir milli davran oldu. Onun hakim izgisi budur. .ransz komnistlerinin deeri, durumu btn iinde anlamalar oldu; onun iin Hitlere ve su ortaklarna kar mcadelede geni bir Milli Cephe kurmaya altlar ve mukavemet hareketinin halkmzn derin ynlarndan kopmu bir tarikat halinde dejenere olmasna izin vermediler. Gitgide daha ok tecrit edilmi hale gelen dmana kar 1944 milli ayaklan72 Anarist-Sendikalistler: Ulustan sana ne, senin grevin devrim yapmaktr diyerek .KPni 1941-44deki tavrndan dolay eletirmilerdir.
107
mas byle mmkn klnd. Eer o srada ii snf devrim yapmaya sosyalizmi kurmaya kalksayd ne olurdu? (...) i snfnn lkenin kurtuluu iin kararl ama devrimci bir hareketi desteklemeye hi de hazrlkl olmayan her snftan .ransz vatanda ile balarn kopardklarn greceklerdi. Ve Hitlerciler, su ortaklar, gerici Viici burjuvazisi bayram ederdi buna.73 Ve Almanlarn kovulmasndan sonra .ransz Komnist Partisinin de iinde yerald bir milli iktidar i bana gelmitir. Grld gibi, ats dar mekanik kafalarn iddialarnn tersine, kapitalist-emperyalist bir lkede devrimci iar her zaman sosyalist iktidar deildir! Marksizm son derece derinlii olan, son derece karmak bir doktrindir. Marksizmde btn meseleleri, bir ka tipik zm yolu ile zen hazr reeteler arayanlar, acnas dar kafal ok bilmilerdir! Bir ka tipik formlasyonun dar snrlar iinde ukalalk taslayan mekanik kafal entelektel bozuntular iin bakn Mao ne diyor: Dnyann en gln insanlar, kulaktan dolma baz ham bilgilerle kendisini allameyi cihan sanan ok bilmilerdir. Bu, bu insanlarn boylarnn lsn pek iyi bilmediklerini gsterir. Bilgi meselesi bilimsel bir meseledir, bu meselede ne samimiyetsizlie, ne de bbrlenmeye yer vardr. Asl gerekli olan, tersine itenlik ve alak gnlllktr.74 .DEL-GUEVARA VE KBA DENEY KARISINDAK TAVRIMIZ Yeni oportnizm Kba devrimi deneyi karsnda akn rdek gibidir. Kimilerine gre Kba sosyalist bir lke deildir. Kbada devrim olmamtr. Bazlarna gre de, evet Kbada devrim olmutur ama bu dar deneyci bir anlayn tesadfi sonucudur. (Bkz. H. Berktay, Proleter Devrimci Aydnlk, Say: 16, s. 327) Ve bunlara gre eer Amerikan emperyalizmi uyank davranm olsayd bu devrim olmazd! Gerek Kba hakim snflarnn ve gerekse Amerikan emperyalizminin uykuda olmasndan gelen koullarda Kba tecrbesi baarya ulamtr. (H. Berktay, P. Devrimci Aydnlk, 16. Say, s. 326) Yani bunlara gre Kba devrimi
73 74
George Politzer, .elsefenin Temel lkeleri, s. 52, 53. talikler bize aittir. Mao e-tung, Teor Pratik, s. 14.
108
mucizevi bir olgudur. te, sergilenen bilimsel sosyalist dnce (!) daha dorusu katledilen Marksizmin diyalektii! Metafiziki, devrimleri tesadf ve mucizelerle aklar. Onun iin rnein, .ransz burjuva devrimi bir tesadftr. .ransz devrimi metafiziki tarafndan XVI. Louisin zayf ve yumuak bir insan olmasyla aklanr. Gl bir insan olsayd devrim olmazd der. Hatta ona gre Varennes de XVI. Louis yemeini ksa kesseydi, yakalanmaz ve tarihin ak deiirdi.75 Oysa bilimsel sosyalist anlayta mucize ve tesadf aklamalarna yer yoktur. Mucize ve tesadf Leninin deyiiyle ne tabiatta ne de tarihte vardr. te biimle z birbirine kartran, z yerine biimde kesinkes ilkeler arayarak dnya devrimci hareketinin trafik polisliini yapmaya kalkanlarn teoride sonu, metafiziin bataklnda kula atmaktr! Bilimsel sosyalist dnya gr, Kba devrimini Amerikan emperyalizminin ve Kba hakim snflarnn bir anlk gafleti ile aklamaz. Kba tecrbesinin baarya ulamas dnya kapitalizminin bugnk durumu ile ilgilidir. Lenin, Kba gibi smrge bir lkenin bir sra i devrimlerle sosyalizme gemesinin ilk etab olan anti-emperyalist sava kazanabilmesi iin u artn var olmasn nermektedir: Ezilen bu uluslarn ahalisinin nemli bir ksmnn abalarnn koordinasyonu... veya uluslararas durumun zellikle uygun olmas (rnein emperyalistlerin mdahalesinin zayf dmesi, aralarndaki bir sava ve kendi elimeleri vs. sebebiyle felce uramas) veya byk devletlerden birinin proletaryasnn ayn anda burjuvaziye kar koymas gereklidir.76 Bugnk emperyalizmin III. genel bunalm dneminin ayrt edici zellii btn bu etkenlerin bir araya gelmi olmasdr. Dnyann 1/3i sosyalisttir. Ezilen uluslar her geen gn emperyalizme ldrc yumruklar indirmektedir. Dnya srekli altst olular iindedir. Artk dnya kapitalizmi son nefesini vermektedir. Kba devrimi ne dar deneyci bir anlayn tesadfi bir sonucudur ne de mucizevi bir olaydr. Kba devrimi can ekien emperyalizmin zorunlu bir sonucudur! Kba devrimini Amerikan emperyalizminin nleyebilmesiGeorge Politzer, .elsefenin Balang lkeleri, s. 179. (A. Propos de la Brochure de Junius, C. 1, s. 336) Arzumanyan, Dnya Kapitalizminin Bugnk Bunalm. s. 2.
75 76
109
ni mmkn grerek Amerikan emperyalizmi uyank davransayd, bu devrim olmazd diye aklamak revizyonizmin ta kendisidir.77 Bu, emperyalizmin hereye kadir olduunu sylemek, dolaysyla stratejik planda onu (emperyalizmi) gzde byterek dnya halklarnn, zellikle Latin Amerika halklarnn devrimci mcadelelerinin zaferine inanmamaktr! te pasifizm ve pasifizmin ideolojisi budur! Tesadfler ve mucizeler ve de sol oportnistler MarksizmLeninizm hazinesini derinletirmezler. Oysa Kba tecrbesi ve onun nderleri Marksizm-Leninizm hazinesini derinletirmi ve zenginletirmilerdir! Sen halk savandan yana msn yoksa gerilla savandan m diyerek sama sapan bir ikilem ortaya atan yeni oportnizme gre, Kbada halk sava hibir zaman olmamtr. Oysa gerilla sava halk savann ilk iki aamasnn temel mcadele eklidir. Biz kahraman Kba halk bir halk sava vererek Milli Demokratik Devrimi yapp sosyalizme gemitir diyoruz. Ve Kba deneyi .idel Castro ve Che Guevara hakknda grlerimiz aktr: imdi Ekim htillinin deneyine ilaveten, inde, Dou Avrupa Sosyalist lkelerindeki, Kore, Vietnam ve Kbadaki devrimci deneyler mevcuttur. Bu lkelerin muzaffer devrimcileri Marksizm-Leninizm ve Ekim htillini zenginletirmi ve gelitirmitir. inden Kbaya kadar btn bu devrimler istisnasz silahl mcadele ile ve silahl emperyalist saldrsna ve mdahalesine kar savamakla kazanlmtr. Kba halknn silahl ayaklanmas 1953 ylnda balamtr. Amerikan emperyalizmi ve Kbadaki kuklas Batistann ynetimini devirmeden nce iki yldan fazla bir devrimci halk sava vermitir. (China in Revolution, History, Documents and Analysis, edited by Verasimons, s. 404-5, 31 Mart 1964 de yaynlanan SBKP Merkez Komitesinin ak mektubu zerine in KPnin yorumu) Evet Kba Devrimi Marksizm-Leninizm hazinesine byk bir katkdr. Ve Kba devriminin muzaffer proleter devrimcileri olan .idel Castro, Che Guevara ve arkadalarndan bizim gibi yar-smrge lke Marksistlerinin renecei pek ok ey vardr. nk biz Marksizmi entelektel gevezelik ve dnya devrimci hareketinin
77 Kar devrimcilerin dikkatini ekmek iin bu tip yorumlar Ticaret Odalarnn bastrd anti-komnist brorlerin yazarlar yapmaktadr.
110
trafik polisliini yapmak iin okuyup renmiyoruz. Biz dnyay deitirmek iin, dnyann Trkiyesinde devrim yapmak iin Marksizmi reniyoruz! Kba sosyalist devriminin muzaffer proleter devrimcilerine Kk-burjuva devrimcileri, sol oportnistler demek ihanetin, oportnizmin ta kendisidir. Ve bu gr saflarmzda yaygnlatrmaya alanlarn kiiliklerinden btn Trkiyeli proleter devrimcileri phe etmelidir. Proleter Devrimci Aydnlkn eyyamc yazar bizim Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsnda .idel Castroya atfta bulunmamz eletirmektedir. (Bkz. . Alpay, P.D. Aydnlk, 17. Say, s. 366) Biz daima Marksizm-Leninizm hazinesine katks olan muzaffer proleter devrimcilerine atfta bulunduk ve her zaman da bulunacaz78) Yeni oportnizmle aramzdaki kck (!) fark da burada ya! Onlar Amerikann szde devrimcileri Campus Maoistlerine, biz ise Marksizm-Leninizm hazinesini gelitiren muzaffer devrimcilere atfta bulunuyoruz! Latin Amerikadaki proleter devrimci izgi hakknda son derece nemli bir sorunu da bu blm bitirmeden aklayalm. u iki hususun zellikle kartrlmamas gerekir: Btn Latin Amerika lkelerinin sanayinin geri kalml ve tarmn feodal karakteri ortak zellikleri olduunu belirterek, anti-emperyalist mcadelede, halkn ok byk ounluunu, ii snfnn, kyllerin, aydnlarn, kk-burjuvazinin ve ulusal burjuvazideki en ilerici tabakalarn karlar ynnde bir kurtulu program zerinde birletirmemiz gerekmektedir. (kinci Havana Deklarasyonundan) diyerek btn Latin Amerika lkelerinin nlerindeki devrimci admn Milli Demokratik Devrim olduunu syleyen .idel Castro ve arkadalar ile Milli Demokratik Devrim stratejisinin geerliliini retim ilikisi olarak feodalizmin varlna balayarak, Latin Amerika lkelerinde tarmda az gelimi kapitalizm hakimdir ve de milli burjuvazi yoktur diyerek bu lkeleri iin sosyalist
78 Yeni oportnizmin bir szcs, bizim .. Castroya atfta bulunmamz eletirmektedir. Diyelim ki, ..Castro Sol oportnist(!). Bir Sol oportnistden aktarma yapmak eletiri konusu olacak fahi bir hata mdr? Hayr. Lenin Ne Yapmal?da, Marx ve Engelsin hainlikle suladklar anti-Marksist Lassalea atfta bulunmaktadr. Bu baymzn mantna gre Marxn ihanetle sulad Lassallea atfta bulunduu iin Leninde ayn oportnist izgiyi, Lassalle ile paylam olmaktadr.
111
devrim stratejisini neren A..G. .rank, A. Shah, vs.. gibi yazar izer takmn ayrmak gerekir, bir. .idel Castronun, Che Guevarann grleriyle zellikle Debrayn dogmatik nerilerini kesinlikle kartrmamak gerekir;iki. Silahl halk savann, emperyalizmin boyunduruundan kurtulmann tek yolu olduu gereine kar karak, bar bir yoldan da devrimin zafere ulaabileceini mmkn gren W. J. Pomeroy bile bu gerei aka itiraf etmektedir. Bakn ne diyor Pomeroy: Debrayn olduka dogmatik formllendirmelerinin, ou kez kendi adlarna konutuunu sand Kbal nderlerin beyanlarndan ayrdedilmesi gerekir. Hele Debrayn, Devrimde Devrim kitab KKP nin resmi grdr. Bu kitap Kbada 2,5 milyon baslp datlmtr demek gerei ahlakszca tahriften baka bir ey deildir. nk bu kitap KKPnin grlerini dile getiren Simon Torres ve Jullo Arende tarafndan, Debray ve Kba Tecrbesi balkl yaz ile Monthly Reviewin 1968 Haziran saysnda ok sert bir ekilde eletirilmitir. Bu eletirinin ana izgileri unlardr; 1. Debrayn askeri liderliin temel unsur olmas gerekir nerisi yanltr. Tam tersine siyasi alma esastr. Ve askeri yan, politik liderlie tabi klnmaldr. 2. Debrayn burjuva ehir-proleter kr, Liana-Sierra eklinde yapt ayrmn bir snf atmas olarak ortaya koymas, Leninist bir analiz deildir. Yaznn Kim Kimi Yaratt balkl kesiminde, Debrayn Kbada foco, partiyi yaratt iddiasnn yanl olduu belirtilerek, devrim iin partinin art olduu ileri srlmektedir. Simon Torres ve Julio Arende, Leninin Ne Yapmal kitabna atflar yaparak, Debrayn ekonomist bir gre sahip olduu sonucuna varmaktadrlar. Ancak btn lkelerin pasifistleri, bu farkllklar grmezlikten gelerek Debrayn dogmatik formlasyonlar ile Latin Amerika daki proleter devrimci izgiyi zde tutmaya almaktadrlar. rnein, Progressive Labour adl Amerikal szm ona Maocu bir parti btn bu farkl ideolojileri Debrayizm bal altnda toplayarak .. Castro, Che Guevara ve arkadalarn sol oportnizmle (!) sulamaktadr.79 Ve lkemizde de, Campus Maoizminin ubesi olan yeni oportnizmin szcleri, tpk Amerikal ideologlar gibi, bu farkl ideolojileri (yani A.G. .rank, Debray oportnist izgileri ile
112
Kbal muzaffer proleter devrimcilerinin Leninist izgisini) kartrarak, Debrayn kitabna atfta bulunarak, ..Castro-Che Guevaray eletirmeye kalkmaktadrlar. Yeni oportnizmin szcleri krlardan ehirlerin fethedilmesini neren Latin Amerikal muzaffer proleter devrimcilerini Debrayn dogmatik formlasyonlar ile mahkum edip, onlarn Leninist izginin dnda olduklarn syleyerek, byk proleter devrimcisi Mao Tse-Tungu da Amerikanca yorumlayarak korkaklklarna ve ihanetlerine ideolojik klf bulacaklarn zannetmektedirler! Emperyalizmin lm saatlerinin yaklat bu III. genel kriz dneminde, Marksist-Leninist hareket, yeni oportnizmin iddia ettii gibi, Castro-Guevara izgisine kar verilecek olan mcadele ile deil, modern revizyonizmin ehirlere ncelik tanyarak, krlara ikinci dereceden nem veren, kyllerin giderek Kyl halklarn devrimci potansiyelini kmseyen sol, ii snfnn dnda sosyalizme geii mmkn grerek bar iinde bir arada yaamay savunan sa izgilerine kar, neo-trokist, neo-blankist... ksaca her eit sa ve sol sapmalara kar verilecek mcadeleler ile glenecek ve emperyalizmi kertecektir. Castro-Guevara ve btn Latin Amerikal proleter devrimcilerini sol oportnist ilan eden azlar btn lkelerin pasifistleridir! MAONUN LENNZMN HAZNESNE KATKILARI VE YEN OPORTNZM Mao Tse-Tungun Marksizm-Leninizm hazinesine katklar sorunu bugn Marksist evrelerde tartlan son derece nemli bir sorundur. Mao Tse-Tungun Leninizm hazinesine kattklarn ana hatlar ile balca iki balkta toplayabiliriz: 1. Milli Demokratik Devrim Teorisi, 2. Proleter Kltr Devrimi. Maonun bu iki katksnn zlerini ve temel unsurlarn Leninde de grmekteyiz. .akat Marksizm-Leninizmin bu son derece nemli iki ilkesi, en mkemmel ekillerini Maonun siyasi pratii iinde almlardr. Bu nedenle Leninizmin bu iki nemli
79 Progressive Laborda Debrayizmin eletirisi uzun uzun hikaye edilmektedir. Hatta John Kily imzal yazda Che Guevara yalanclkla bile sulanmaktadr.
113
ilkesini aklarken, in somut pratiinden hareket ederek, Maonun siyasi pratii iinde ele almak zorundayz MLL DEMOKRATK DEVRM TEORS Geen yazmzda Milli Demokratik Devrim teorisinin, Marksist-Leninist kesintisiz devrim teorisinin smrge ve yar-smrge lkelere uygulanmas olduunu belirtmitik. Bir daha belirtelim ki, Mao Tse-Tung, emperyalizmin I. ve II. genel bunalm devrelerinde nicelik olarak zayf ve kyllkle tabi balar olan bir ii snfna sahip, yar-smrge ve yar-feodal inde, Leninist kesintisiz devrim teorisini bu somut pratie uygulayarak derinletirmi ve zenginletirmitir. Bylece Mao, btn smrge ve yar-smrge lkelerin devrimcilerine emperyalist boyunduruun krlarak sosyalizme geiin yolunu gstermitir. Mao Tse-Tungun bu katks ile birlikte (ii snfnn hegemonyasnda temel gc kyl kitlelerinin tekil ettii devrim ordusunun krlardan ehirleri fethetmek teorisi) Leninist kesintisiz devrim teorisi hayatn yeni realiteleri karsnda daha gelimi ve zenginlemitir. Mao ile birlikte yar-smrge ve smrge lkelerin sosyalizme geilerinde zorunlu bir durak olan Halk Savalar r almtr. Alan bu yoldan bir Vietnam, bir Kba emperyalizmin boyunduruunu krarak snfsz topluma doru emin admlarla yrmektedirler. Mao Tse-Tungun yeni demokratik devrim teorisinin balca unsurlar unlardr: 1. Milli Demokratik Devrim, znde bir kyl devrimidir. 2. Milli Demokratik Devrimde Halk Sava zorunlu bir duraktr. 3. deolojik nclk esastr. 4. Milli Demokratik Devrim teorisi proletaryann hegemonyasn iinde tar. MLL DEMOKRATK DEVRM ZNDE BR KYL DEVRMDR Demokratik devrim program kyllerin objektif taleplerine cevap veren en radikal programdr. Leninin dedii gibi onun zledii btn tarmsal reformlar ancak tam olarak zafere ulam
114
olan bir devrim gerekletirebilir, onun ryalarn gerek yapar... Hepsi o kadar deil. Kyller sadece en kkl toprak reformu iin deil genel ve daimi karlar bakmndan da devrime baldr. (ki Taktik, s. 104) zellikle kyllerin nfusun byk ounluunu tekil ettii yar-feodal bir lkede Milli Demokratik Devrim znde bir kyl devrimidir. Bu sebepten dolay, btn halkn harekete geirilmesi, kyl ynlarnn harekete geirilmesi ile ayn eydir. (Giap: Halk Sava Halk Ordusu) Aslnda kyl devrimi olan bu devrim, proletaryann dnda baka bir snfn veya zmrenin nderliinde zafere eriebilir mi? Hayr, eriemez. nk burjuvazinin devrimci barutunu tkettii proleter devrimleri anda, temelde burjuva demokratik nitelik tasa da herhangi bir devrimi sonuna kadar gtrebilecek tek devrimci snf proletaryadr. Milli Demokratik Devrimin aslnda bir kyl devrimi olmas gereini gerek Mao Tse-Tung, Lin Piao ve gerekse Giap zellikle belirtmektedir.80 nk Milli Demokratik Devrimin znde bir kyl devrimi olmas gerei stratejik, politik ve taktik izgimizi tayin eden son derece nemli bir unsurdur. (leriki sayfalarda tekrar zerinde duracaz) Milli Demokratik Devrimin znde kyl devrimi olmasnn doal sonucu, snf mevzilenmesinde kyller, devrimin temel gcn tekil ederler. Emperyalist dnemde tarihin lokomotifi olan proletarya devrimin nderidir. 1905-17 Rus Demokratik Devrimlerinde devrimin temel ve nder gc proletarya idi. (Kyller vastasz yedek) Neden Rusyada, demokratik devrimlerin temel gc proletarya oluyor da, in ve Vietnam demokratik devrimlerinin temel gc proletarya deil de kyller olmaktadr? Bu sorunun cevab, somut durumlarn somut tahlilinde dmlenmektedir. nk, Rusyada devrim ordusunun temel gc genellikle byk ehirlerde yayordu. in, Vietnam gibi lkelerle kyaslanmayacak seviyede (nicelik ve nitelik bakmndan) bir Rus sanayi proletaryas vard. Bu nedenle devrim, ehirlerden krlarn fethedilmesi eklinde bir rota takip etti. Oysa yar-smrge ve smrge lkelerde, 1) i snfnn nicelik ve nitelik olarak gelimi kapitalist lkelere kyasla
80 Bkz. Mao Tse-Tung; proletarya nderlii... kyl devrimini hzlandrmtr... 1927den sonra Komnist Partisi yeniden Tarmsal Devrim savan cesaretle yrtt ve devrimci ordu ve sler kurdu. (Teori ve Pratik, s. 47, italikler bize aittir). Ayrca, Bkz. Yeni Demokrasi, s. 44 ve Giapn Halk Sava Halk Ordusu ile Lin Piaonun Yaasn Halk Savann Zaferi.
115
zayf olmas; 2) ehirlerde emperyalizmin denetiminin ok kuvvetli olmas gibi, balca iki ana nedenden dolay Milli Demokratik Devrimin izleyecei rota, krlardan ehirlerin fethedilmesi rotasdr. HALK SAVAI MLL DEMOKRATK DEVRMN ZORUNLU BR DURAIDIR Emperyalizme kar mcadele bir uluslama mcadelesidir. Ve milliyet meselesi de aslnda bir kyl meselesidir. (Stalin) Bu nedenle saldrgan emperyalizme kar verilen halk sava da bir kyl savadr. Halk savann bir kyl sava olmas gerei krlardaki mcadeleyi n plana kartmaktadr. Yani Milli Demokratik Devrim mcadelesinin arlk noktas krlardr. Ayrca bu milli kurtulu savann baarya erimesinde askeri bir zorunluluktur da. (nk Emperyalistler lkelere (smrge ve yar-smrge lkelere -M. .) kar saldrlarda bulunurlarken ounlukla byk ehirleri ve ana haberleme hatlarn ele geirerek ie balarlar. .akat geni krlk blgeleri tamamen kontrolleri altna almak onlarn gc dndadr. Devrimcilerin serbeste manevra yapabilmesini salayacak geni alanlar, ancak ve ancak krlk blgelerdir. Devrimcilerin kesin zafere doru ilerleyebilecekleri devrimci sler, ancak ve ancak krlk blgelerde kurulur.81 Emperyalizmin denetiminin son derece zayf olduu krlarda halk sava balca drt aamadan geer: a) Gerilla sava; elde olan koruma aamas, b) Gerilla sleri kurma; elde olan koruma aamas, c) Dzenli orduya gei; denge aamas, d) Dzenli ordu sava; kar saldrya gei aamas (sonu alma). Halk sava teorisi ksaca budur. Grld gibi halk savanda ehirlerin rol ikincildir. Elbette bu ehirlerde mcadele yrtlmemesi dernek deildir. i genel grevleri, renci ve kitle hareketleri, vs. phesiz milli bamszlk savann baarya erimesinde olduka nemli etkenlerdir. Bir kyl sava olan halk savanda hegemonya proleter devrimcilerinde de olabilir, kkburjuva devrimcilerinde de. Yani halk savanda nderlik, pazarlk
81
Lin Piao: Yaasn Halk Savann Zaferi, s. 54.
116
konusu deildir. Bu gler dengesine, taraflarn rgtlenme derecesine, vs.ye baldr. Kim kitleler ile daha iyi organik balar kurarsa, kim milli kurtulu savanda kahramanca ve tutarl dverek kitlelere kendini kabul ettirirse halk savanda nder o olur. Ancak ii snfnn, daha dorusu ii snfnn nc mfrezesinin hegemonyasnda kazanlmam olan halk savalarnn baarlar snrldr. Zaferden sonra kurulacak olan kk-burjuva iktidar Milli Demokratik Devrim programn sonuna kadar uygulayamaz. rnein, Cezayir. Lin Piao halk savann nderlii konusunda unlar sylemektedir: Bu halk savalarna nclk edecek snflar deiebildii gibi, yn hareketlerinin ve zafer derecesinin genilii ve derinlii de deiik olabilir. (Yaasn Halk Savann Zaferi, s. 60) unu hemen belirtelim ki, Latin-Amerikadaki Milli Demokratik Devrimi szde savunan i Partilerinin tmn oportnizmin batana iten, bu devrimde halk savann zorunlu bir durak olmas geeini bir tarafa iterek, iileri temel g kabul edip, ehirleri esas almalardr. DEOLOJK NCLK ESASTIR Milli Demokratik Devrim mcadelesinde ehirlerin ikincil bir neme sahip olmas dolaysyla devrimin temel gcnn iiler deil kyller olmas gereinin doal sonucu, Milli Demokratik Devrimde ii snfnn nderliinin, bir ideolojik nclk olmasdr. i snfnn ideolojik nderlii, ounluunu yoksul kyllerin tekil ettii ii snfnn z rgtnn kyl devriminin komutan olmasdr. Bu tip lkelerde, ii snfnn zayf ve kyllkle balar olmasnn yannda, devrimci mcadelenin odak noktasnn krlar olmas, sosyalist partide nicel ounluun yoksul kyllerden meydana gelmesi sonucunu dourmaktadr. inde devrimci mcadelenin en st amalarnda bile proletaryann z rgtnde yoksul kyllerin oran %65in altna dmemitir. (Keza parti ynetim kademelerinde de) Modern revizyonistler ve de kimileri tarafndan bu, Leninci rgt ilkesinin inenmesi eklinde yorumlanmakta ve eletirilmektedir. Stalin, Leninizmin lkelerinde proletaryann z rgt ii snfnn iinden kar ve ii snfnn en iyi unsurla-
117
rn barnda toplar demektedir. Ve Leninin deyiiyle bu rgtte iilerin ynetim kademeleri de dahil ounlukta olmalar gerekmektedir. 1905 devrimi srasnda Lenin yle diyor: ... imdi parti rgtlerinde, Sosyal Demokrasiye bal her aydna karlk birka yz Sosyal Demokrat ii bulunmas arzu edilir.82 indeki proletaryann z rgtnn bu terkibi, gerekten Leninist rgt ilkesinin ihlli midir? Kesinlikle hayr. Bu, bu lkelerin somut artlarnn, yani hayatn dourduu bir zorunluluktur. Bu Leninist parti anlaynn, Leninizmin dorultusunda gelitirilmesidir. Tabii, diyalektiin en elemanter iki unsuru olan zaman ve mekan mefhumlar dikkate alnmazsa, bundan Leninist parti ilkesinin saptrlmas sonucuna varlr. MLL DEMOKRATK DEVRM STRATEJK TEZ, PROLETARYANIN HEGEMONYASINI NDE TAIR83 Leninist kesintisiz devrim teorisinin yar-smrge ve yarfeodal lkelere uygulanmas olan Milli Demokratik Devrim stratejisinde proletaryann nderliinin objektif artlar tartlmaz bir ekilde mevcuttur. Mao Tse-Tungun Yeni Demokratik Devrim teorisi ana hatlar ile budur. Yeni Demokratik Devrim teorisinde, devrimin temel gcn iilerin deil de kyllerin tekil etmesi, krlarn halk
Tony Cliff, Rosa Luxemburg, s. 58. Hemen belirtelimi ki bizim cici maoistlerimzin iddia ettii gibi Milli Demokratik Devrirm-Milli Demokratik Hareket ayrm, Mao Tse-Tunga ait deildir! Mao, sadece unu sylemektedir; i snf nder olmazsa devrim yenilgiye urar. Maoya gre, devrimin kalc zafere ulamasnn tek garantisi ii snfnn nderliidir. Maoda, kk-burjuvazinin nderliinde zafere ulam bir halk savan milli demokratik hareket, proletaryann nderliinde zafere ulam bir halk savann Milli Demokratik Devrim diye bir ayrm yoktur. rnein, KPnin 1964de SBKP Merkez Komitesinin ak mektubuna verdii cevapta aynen yle deniliyor: Devrimci silahl mcadele sadece proleter devrimleri iin birinci dereceden nem tamaz, ayrca ezilen uluslarn Milli Demokratik Devrimleri iin de birinci derecede nem tar. Cezayir Milli Kurtulu Sava bu adan gzel bir mek vermitir. (Proleter Devrimi ve Kruev Revizyonizmi). Bu ayrm, bizim Campus Maoistlerinin, Marksizme biimsel katksdr! Bunlarn kimileri Mili Demokratik HareketDevrim ayrm yaparken bazlar da Milli Demokratik Devrimle, Devrimci Milli Hareketin ayn kavramlar olduunu iddia etmektedir. rnein, Lenin bu stratejiye (Milli Demokratik Devrim stratejisine) Devrimci Milli hareket demektedir. (Gn Zileli, Aydnlk, Say: 8, s. 149. talikler bize ait) Bu, bunlarn nasl bir lkeli Birlik olduunun sadece ufak bir rneidir!
82 83
118
savann oda olmas ve ii snfnn nclnn, ideolojik nclk olmas gerekleri birbirlerine kopmaz balarla baldrlar. Ve herbiri, bir dierinin zorunlu sonucudur. Yukarda zetlediimiz bu drt ana unsur son derece nemlidir. nk bu drt ana unsur modern revizyonizm ile Marksist-Leninist izgi arasndaki in Seddini belirlemektedir. Aklayalm: Dnya proleter hareketinin zaferini, ehirlerdeki mi, yoksa krlardaki mcadele mi tayin edecektir? Dier bir deyile, krlar m esastr, yoksa ehirler mi? Mao Tse-Tunga gre amzn ba elikisi, ezilen uluslar ile emperyalizm arasndadr. Bu nedenle krlar esastr. Mao Tse-Tung ve Lin Piaonun gelitirdikleri halk sava teorisine gre zafere krlardan ehirlerin kuatlmas yoluyla varlacaktr. Yeryznn tmn ele alrsak, eer Kuzey Amerika ile Bat Avrupaya dnyanin ehirleri denebilirse, Asya, Afrika ve LatinAmerikada dnyann krlk blgelerini tekil ederler... ada dnya devrimi bir bakma ehirlerin krlk blgelerden kuatlmas grntsn vermektedir.84 Sonucu dnyann krlk blgelerinde yrtlen, ezilen uluslarn devrimci mcadeleleri tayin edecektir. Dnyann ehirlerindeki mcadele, sonucu tayin bakmndan ikinci dereceden nemlidir. nk bat, snm bir ihtill ocadr. Emperyalist bloun jandarmaln stlenmi olan Yankee emperyalizmi ve mttefiklerine kar kyl halklarn, bu devrimci savalarnda dnya sosyalist blou ve kapitalist lkelerin ii snflar, omuzdalardr. Modern revizyonizme gre ise, krlardaki mcadeleler emperyalizme gerekten ldrc yumruklar indirmektedir. .akat asl belirleyici alan dnyann krlar deil ehirleridir. Yani sosyalist blok ile bat kapitalist lkelerin ii snflardr. Tayin edici elime sosyalizm ile kapitalizmin gleri arasndadr. Uluslararas ii snf hareketi dnya sosyalist sistemi ile kapitalist lkelerin ii snflar tarafndan temsil edilmektedir. Sosyalist lkelerin ekonomik kalknma ritimlerinin yksek olmas sonucu, sosyalizm ekonomik bakmdan stnln kapitalist lkelere kabul ettirecektir ve bu ekonomik ve sosyal stnlk bat ii snf zerinde etkili olacak ve onlar harekete geirecektir. Bu ekonomik ve sosyal stnlk ve de gdlen bar politika emperyalizmin demagojik anti-ko84
Lin Piao, Yaasn Halk Savann Zaferi, s. 54-55.
119
mnizm propagandasn tesirsiz hale getirecektir. Btn bunlarn sonucu Avrupa ii snf btn halkn desteini alarak parlamenter yoldan iktidara gelecektir. Budur, ksaca zetlenirse modern revizyonizmin dnya devrimi stratejisi. Grld gibi, modern revizyonist izgi ehirlerden krlarn fethedilmesini nermektedir. Yani bu izgi (aralarndaki nans ayrlklar ne olursa olsun) dnyann krlk blgelerindeki mcadeleleri dolaysyla kyl halklarn devrimci mcadelelerini kmsemektedir. Hatta o derece ileri gidilmektedir ki, Batl olmayan lkelerdeki proleter devrimlerinin ikinci dereceden devrimler olduu bile ileri srlebilmektedir. nk bu devrimler sanayi proletaryasna dayandrlamamtr.85 in Komnist Partisi iinde iilerin aznlkta olmalar, bu gr tarafndan Leninist parti anlaynn ihlali olarak grlmektedir. in Komnist Partisinin terkibi; Partililerin %65i kyl, %15i ehirli teknisyen , %10u aydn, %10u ordulu.) 86 Smrge lkelerdeki proletarya devrimlerini bile ikinci dereceden devrimler kabul eden modern revizyonist izgi iin doal olarak, smrge ve yar-smrge lkelerde milli kurtulu savalarnn sosyalist partilerin veya kk-burjuva rgtlerinin nderliinde olmas pek nemli deildir. nemli olan emperyalizme tamamen angaje olmayan, grnte tarafsz bir d politika gden bir milli iktidarn i bana gelmesidir. Elbette bu grn eitli meselelerde birbirinden farkl nerileri ve tezleri olan nanslar vardr. .akat btn bu nanslar en son tahlilde ehirlerin krlara stnl biiminde zetlenebilir. Smrge ve yar-smrge lkelerde bu gr benimsemi btn szmona Marksist partilerin tmnde devrimci mcade85 Bu gr, en iyi ekilde Otto Kuusinen tarafndan ifade edilmitir. Bkz. Kuusinenin in Diktatrlnn Karakteri, .rance Nouvelle, Say:: 974, s. 18-19. yle demektedir Kuusinen; unu idrak etrmek gerekir ki, hakikatte in ii snf, iktidarn icrasnda Marksizm-Leninizm kendisine ayrd yere sahip deil (...) Sosyalist devrimde kyllerin rolne haddinden fazla deer verilmesi ve Marksistier iin sonuna kadar ihtillci olarak kalan sosyal snf olarak kabul edilen ii snfna gereken deerin verilmemesi, inde ok yaygn olan kk-burjuva dnelerin ak nitelikleridir. in Komnist Partisi yneticileri iktidarn alnmasna takaddm eden devrede bile parti iindeki proleter unsurlara gerekli nemi vermiyorlar ve ehirlerdeki proletarya iinde az aliyorlard. Daha sonra yine in yneticileri Changhai gibi.,nemli bir ii merkezinde Kuomintangn Komnist Partisinden daha fazla nfuzu olduundan yaknyor ve bundan da iileri mesul tutuyorlard. 86 Mao Diyor Ki (Edgar Snow ile Mao arasndaki konuma), Sosyalist, Say: 4, s. 4.
120
lenin arlk merkezi ehirlerdir. Onlar iin anti-emperyalist ve antifeodal devrimin yaplmasnda, ehirler esas olduu iin temel g proletaryadr. Latin-Amerikadaki bu tip ii partilerinin, lkenin sanayilemesini, dolaysyla ii snfnn kuvvet kazanmasn amalayan reform taleplerinin, sosyal demokrat partilerle parlamenter g birliklerine gitmelerinin temelinde bu gerek yatar. Programlarnda barl ve silahl btn mcadele yntemlerinin yerine gre kullanlaca yazmasna ramen ehirler temel alndndan (ehirlerde genel ayaklanma temel alnyor) yani devrimin temel gc ii snf kabul edildiinden, ii snfnn devrim yapabilmesi iin objektif ve sbjektif artlar bir trl olgunlaamyor! (ehirler esas alnnca emperyalizm kmeden bu artlar da hibir zaman olgunlaamaz) Ve silahl mcadele ilkesi bylece programla birlikte rafta tozlanyor. Temel Devrimci askeri rota yanl olduu iin, yani sonucu belirleyen mcadele olarak ehirlerdeki ii snfnn hareketi kabul edildii iin, emperyalizmin ehirlerdeki sk kontrolnn doal sonucu olarak, bu Marksist partilerin gznde emperyalizm stratejik planda byyor. Bu da, bu partilerin .ilipin tipi demokrasiciliin parlamenter pasifizminin ta gbeine yuvarlanmalar sonucunu douruyor. ehirleri esas alan bu gr askeri harekatn politik liderlie bal olmas gerekir Leninist ilkesini de yanl anlamaktadr. Bunlara gre, parti ehirlerdeki ii snfnn genellikle legal hareket ve eylemlerine arlk verecek, yan olarak da krlardaki gerilla mcadelesini de ehirden ynetecek! (Yneticilerin ounluu da ehirlerde oturacak) Oysa Mao Tse-Tungun belirttii gibi ii snfnn partisi halk savana nder olmak istiyorsa, mcadelenin ta iinde olmas gerekir. (in Halk Savanda Komnist Partisi yelerinin % 90ndan fazlas Kzl Ordudan gelmektedir) Gemi kydan talimatla idare edilemez!87 Grld gibi, btn bu Marksist partileri oportnizmin
87 Cezayirdeki halk savann kk-burjuva radikallerinin nderliinde baarya erimesinin balca nedeni Cezayir Komnist Partisinin bu yanl stratejik anlayndan olmutur. Guevara ve Castronun nerileri de oportnist anlaya yneliktir. Yoksa Debrayn dogmatik formlas-yonlar ile Latin-Amerikal proleter devrimcilerini karalamak isteyen yeni oportnizmin iddia ettii gibi Castro ve Guevara askeri liderlie ncelik verilmesini savunmuyorlar. Bakn bu konuda .. Castro ne diyor: Gerilla siyasal bir rgt tarafndan rgtlenir.Gerilla mcadelesi hakkndaki doru bir anlayla badamayacana inandmz ey, gerillalarn ehirlerden ynetilmesi fikridir. (Olas Kongresi sylevi)
121
bataklna iten en nemli neden, bu partilerin kyllerin devrimci potansiyelini kmsemeleridir. Bir dier deyile, emperyalizmin III. kriz dneminde, smrge ve yar-smrge lkelerde demokratik devrimin zafere giden yolunun kyl ordusunun emperyalizme kar yrtt bir kyl savandan getiini grmemeleridir. Her eit oportnizmin en son tahlilde kyllerin devrimci potansiyelinin kmsenmesine dayandn sosyalizmin tarihi bize gstermektedir. Tekel ncesi dnemde ii snfnn dndaki btn snflar gerici kabul eden Lassalle oportnizminin temelinde bu yatar. Tekelci kapitalist dnemde ise, Leninizme kar olan btn sa ve sol sapmalarn temelinde yine ayn gerei grmekteyiz. Ve inin devrimci mcadelesinde, Maonun mcadele ettii btn sa ve sol sapmalar da temelde kyllerin devrimci potansiyelinin kmsenmesine dayanmaktadr. Asya Tipi retim Tarzna sk sk sarlarak inde feodalizm yoktur, bu nedenle anti-feodal mcadele gereksizdir diyerek anti-kapitalist mcadeleyi neren Trokistler, ehirlerdeki sovyetik bir ayaklanmay esas aldklar iin, Japon igalinin inde kapitalizmi gelitireceini syleyerek teslimiyetilii savunmulardr. Li-Lisan ise, anti-emperyalist ve antifeodal bir devrimin gerekliliini belirtmesine ramen zafere gtrecek mcadelenin mihrak olarak ehirleri grd iin aralksz ii grev ve saldrlar ile sonuca gidilebileceini savunuyordu. (LiLisan, 1927den 1935e kadar KPnin en etkin yneticilerinden birisidir.) Ayn gr, en Tu Hsieu da sa oportnizmin kucana itmitir. en Tu Hsieu, Sovyetik bir ayaklanma iin, in ii snfnn gcn yeterli grmedii iin, inin belli bir gelime seviyesine kadar, anti-Japon mcadelenin nderliini Kuomintanga brakmtr.88 Grld gibi, grnmleri birbirinden tamamen farkl olan bu oportnizmin temelinde kylln devrimci potansiyelini azmsama ve ii snfnn ideolojik nclnn anlalmamas yatmaktadr. Maonun yeni demokratik devrim teorisi bir bakma bu oportnizme kar verilen mcadele iinde biimlenmitir. Sonu olarak, Mao Tse-Tung, Leninizmin u iki temel ilkesinden:
88 en Tu Hsieu, devrimin temel gc olarak ii snfn kabul ettii iin, KPnin himayesinde bir kyl partisinin kurulmasn ngrmtr.
122
1. Emperyalist dnemde, gelime derecesi ne olursa olsun btn smrge ve yar-smrge lkelerde demokratik devrimin objektif artlar vardr. 2. Emperyalist dnemde btn devrimlerin lokomotifi proletaryadr. Burjuva demokratik devrimini de kalc zafere ulatracak tek snf proletaryadr. hareket ederek, bu iki ilkeyi: 3. ktisadi gelime seviyesi ok dk, dolaysyla proletaryas zayf ve clz olan yar-smrge ve yar-feodal inin pratiine uygulayarak Yeni Demokratik Devrim teorisini formle etmitir. Maonun Yeni Demokratik Devrim Teorisinin ana niteliklerini zetledikten sonra, gelelim bizim Campus Maoistlerine! Ve modern revizyonizmin Trkiye ubesi olan Milli Demokratik Hareket etiketli yeni oportnizmin gerek yzn sergileyelim. Yeni oportnizmin bir szcs, Milli Demokratik Devrim anlaylarn son derece ak bir ekilde ortaya koymaktadr: Temel gc ii snf olmayan bir hareket Milli Demokratik Devrimi tamamlayamaz... Proletaryann Milli Demokratik Devrim hareketinin temel gc ve ncs olma potansiyelini tadnn son delilidir. (Dou Perinek, Trk Solu, Say: 91, s:12-13) (siyahlar bize aittir) Bu anlaya gre, Milli Demokratik Devrimin temel gc, kyller deil de ii snfdr. Ve bu gr kendi iinde tutarl olarak Milli Demokratik Devrimin znde bir kyl devrimi olmasna kar kmaktadr.89 Yeni oportnizmin bir dier szcs ise nder g-temel g ayrmnn ne anlama geldiini anlamayarak i snfnn hegemonyasnn objektif artlar yoktur diyerek devrimde ii snfnn bu artlara sahip olmas iin Trkiyenin sanayilemesini nermektedir. (Bkz. ahin Alpay, Trkiyenin Dzeni zerine, Aydnlk, Say: 12) Deyilerdeki farkllklara ramen oportnizmin szclerinin birletikleri nokta; Milli Demokratik Devrimin znde bir kyl devrimi olmas gereini ve bu devrimde ehirlerin krlardan fethedilmesi olan halk savann zorunlu bir durak olduunu inkar etmeleridir. i snfnn ncl iin lkenin sanayilemesini ngren bu gr, krlar ve kylleri deil de, ehirleri ve proletaryay temel almaktadr. Milli Demokratik Devrim teorisini byle anlayan bu grn ideolojik ncl de anlamasna imkan yoktur elbet89 1970 Ocak ayndaki Siyasal Bilgiler .akltesindeki deolojik Ayrlklar zerine yaplan ak oturumda . Alpay ve D. Perinekin konumalar.
123
te! deolojik nclk udur; i snfnn ok zayf olduu yar-smrge ve yar-feodal bir lkede proletaryann z rgtnde yoksul kyllerin ounlukta olmas ve bu rgtn ii snf adna Milli Demokratik Devrimde hegemonya kurmasdr. Elbette kyllerin devrimci potansiyelini kmseyerek ehirleri esas alan yeni oportnizm, bundan, yani ii snfnn ideolojik nclnden, kk burjuva aydnlarn nclnn savunulduu sonucunu kartacaktr. Ve pasifizmin veciz fakat znde ahmaka ifadesinden baka birey olmayan ii snfnn ideolojik ncl m, yoksa ideolojik, politik, rgtsel nderlii mi? (Bkz., . Alpay, i Snf ve Milli Demokratik Devrim, Proleter Devrimci Aydnlk, Say:17) biiminde sahte bir ikilem ortaya atlacaktr. Hemen belirtelim ki, pasifizmini iinde kilitleyen bu ikilem, ilk defa 1970in Trkiyesinde yeni oportnizm tarafndan ortaya atlm deildir. Bu ikilemin tarihi temeli II. Enternasyonal oportnizmine dayanr. Bu ikilemi ilk defa Menevikler, Leninist rgtlenmeye kar i snfnn gerek ncl m, yoksa bir avu Jakobenin ncl m? eklinde 1902 Rusyasnda ortaya atmlardr. Grld gibi pasifizmin bu klasik nerisi, bugn de yeni oportnizm tarafndan ileri srlmektedir. Milli Demokratik Devrim ordusunda ii snfn temel g olarak kabul ederek ehirleri esas alan yeni oportnizm, kendi iinde tutarl olarak ii snfnn z rgtnde iilerin nicelik olarak da ounlukta olmasnn art olduunu sylemektedir; i snfnn ideolojisini benimsemi sosyalist ii partileri yeleri iinde ii snfnn gl bir ounlukta olmasna ve proletarya saflarndan yetimi bilinli devrimcilerin partide hakim unsuru meydana getirmesine dikkat eder. (Dou Perinek, Aydnlk, Say: 3, s. 225) Ve bu grn doal sonucu, bu evrede ii snf zayf ve clz olduu iin (nclnn objektif artlar olgunlamad iin) bu artlara sahip bir parti kurulamaz! Bu gerei ak bir ekilde yeni oportnizmin szclerinin szl ve yazl demelerinde grmekteyiz: lkemizde emekilerin z partisinin kurulmasnn olana bugn yoktur. (mer zerturgutun Devrim Gazetesine verdii beyanat) ...ve o bamsz ve demokratik Trkiyede proletaryann, z rgt bir gne gibi doacaktr! (Dou Perinek, TP ankaya lesi konumasndan, Aydnlk Sosyalist Dergi, Say: 16, s. 242) Diyelim ki, yeni oportnizmin szclerinden . zertur-
124
gutun demeci Devrim gazetesinde yanl yazld (!); ve yine varsayalm ki, Dou Perinekin konuma esnasnda dili srt (!). .akat ayn gr, proleter devrimcisi (!) olarak bu dnemde yani, yeni oportnizmin deyiiyle, bu milli demokratik hareket dneminde, ii ve kyl kitlelerine rgt olarak, bakn neyi empoze etmektedir: Bizim partimiz MLL KURTULU cephesidir. Bizim partimizin komutan Mustafa Kemaldir. Bizim partimizin yeleri Amerikan smrcleriyle ortaklk etmeyen btn bir MLLETdir. (Dou Perinek, i-Kyl Gazetesi, Say: 7, s. 4) Hemen anlalaca gibi, bu milli cephe partisi, Kemalist Doan Avcolunun halkn iinden gelen ve halkn nabzn elinde tutan, iinde milli cepheyi tekil eden Devrim Partisidir. (Bkz. D. Avcolu, Trkiyenin Dzeni, s. 523) te kendisiyle kk burjuva radikalleri arasnda hibir fark grmeyen, Hep dostluk, mcadele yok diyen sa oportnizm! Bizim partimiz ne milli cephe partisidir, ne de bizim partimizin komutanl kk burjuva radikallerine aittir. Biz sosyalistlerin partisi, Marksist bir partidir ve partimizin de eylem klavuzu kemalizm deil, bilimsel sosyalizmdir! Ve bu parti, milli cephenin ve halk ordusunun komutan olduu an ii snfnn hegemonyas fiilen gereklemi olacaktr. i snfnn ideolojik-politik-rgtsel ve askeri (nedense Maonun bu deyiinden yeni oportnizm pek holanmyor (!) hegemonyas ite budur! ehirleri temel alan bu oportnist gr, Libya gibi lkelerdeki milliyeti subaylarn ilerici cunta hareketlerini Halk Sava olarak grmektedir. (Bkz. ahin Alpay, Proleter Devrimci Aydnlk, Say: 17, s. 368) Biz, Aren-Boran oportnizmi gibi milliyeti, ilerici askerlerin hareketlerini faist hareketler olarak nitelendirmeyiz. Ama biz, akl almaz bir tutumla en son tahlilde egemen snflarn miilitarize gc olan mekanizmay kullanarak yaplan hareketleri de Halk Sava olarak ilan etmeyiz. Bu hareketlere Halk Sava demek, Maonun ve Lin Piaonun gelitirdii halk sava teorisine kesinlikle aykrdr. Halk Sava, kyl ordusu ile krlardan ehirlerin fethi savadr. Yeni oportnizmin szclerinin sen halk savan m, yoksa gerilla savan m savunuyorsun? garip ikileminin nitelii de bylece aydnlanm olmaktadr. Meer bizim anladmz Halk Sava ile yeni oportnizmin anlad Halk Sava ayr kavramlarm! Onlara gre ilerici askeri darbeler de halk savaym!
125
te zet olarak yeni oportnizmin Milli Demokratik Devrim anlay budur. Maonun Yeni Demokratik Devrim Teorisine gre: 1 Milli Demokratik Devrim znde kyl devrimidir. 2 Devrim ordusunun temel gc kyllerdir. 3 Belirleyici alan krlardr. 4 Halk Sava, kyl ordusunun krlardan ehirleri fethetme savadr. 5 i snfnn nclnn objektif artlar Milli Demokratik Devrimde blnmez bir btn olarak mevcuttur. 6 Yar-smrge ve yar-feodal lkelerde, proletaryann z rgtnde iilerin ounlukta olmas art ve gerekli deildir. Hatta genellikle yoksul kyller ounluktadr. 1 Milli Demokratik Devrim znde kyl devrimi deildir. 2 Devrimin temel gc kyller deil iilerdir. 3 Belirleyici alan krlar deil ehirlerdir. 4 Halk Sava ile cunta hareketleri ayn eylerdir. 5 Hayr, ii snfnn nderliini tayin eden retici glerin gelime seviyesidir. 6 Proletaryann z rgtnde iiler mutlak bir ounlua sahip olmaldr. te Marksizm-Leninizm ve Mao Tse-Tung izgisi ve de kapitalist olmayan yolu milli demokratik hareket etiketi altnda savunan bizim szde Maoistlerimiz (!). Grld gibi yeni oportnizmin Maoculuu sadece lafzdadr, gerekte ise Maoculukla bu oportnizmin hi bir ilgisi yoktur. Eer bir Maoculuk varsa, o da, kyllerin devrimci potansiyelinin doru deerlendirilmesinde yatmaktadr. Oysa bu oportnizm temelde, kyllerin devrimci potansiyelini kmseyen sa oportnist Chen Tu Hsieunun izgisinin derinletirilmesinden baka bir ey deildir! te Marksizm-Leninizm ve Mao Tse-Tung dncesi ve de yeni oportnizmin Campus Maoist izgisi! Latin-Amerikadaki Milli Demokratik Devrim stratejik tezini savunan sa oportnist, pasifist ve de hain olan Marksist partiler ne kadar Maoist iseler, yeni oportnist fraksiyon da bir o kadar Maoisttir! Byle pasifist bir fraksiyonun Maonun dncelerini rozet yapmaya kalkmas kadar, byk proleter devrimci Mao Tse-Tunga ve onun Leninizm
Yeni oportnizmin Milli Demokratik Devrim Teorisine gre:
126
dorultusundaki dncelerine daha byk hakaret olamaz herhalde! Ancak bu revizyonizmin ok klsik bir yntemidir. Revizyonizm grnte daima proleter devrimci izgiye sahip kar. Ve revizyonistlikleri tescil edilmi btn revizyonistleri ve onlarn izgilerini grnte en sert biimde eletirir. .akat temelde ayn revizyonist izgiyi daha akllca, devrimci lafzlarla srdrr. rnein, Kautsky. Bernstein revizyonizmine kar en sert eletirileri ynelten Kautsky, temelde revizyonizmin akll bir savunmasndan baka bir ey yapmamtr. Bu nedenle yeni oportnizmin, modern revizyonizmi ve kapitalist olmayan yolu grnte eletirmesi ve revizyonist ilan etmesi grevi gereidir! PROLETER KLTR DEVRM Kapitalizmin mi, yoksa sosyalizmin mi kazanacan btn bir tarihsel a alacak, uzun ve dolambal bir mcadelenin sonucu tayin edecektir. Maonun bu nemli nerisini Marksda, zellikle Leninde grmekteyiz. Marks, Gotha Programnn Eletirisinde kapitalizmden snfsz topluma geiin ancak proletarya diktatoryas altnda mmkn olacan sylemektedir. Lenin ise, bu zorunluluu ak bir ekilde belirtmektedir: Kapitalizmden komnizme gei tm bir tarihsel a temsil eder. Bu a sona erene kadar smrenler restorasyon umudunu ister istemez beslerler ve bu umut restorasyon giriimlerine dnr (...) (Tek bir lkede bile olsa) devrilmesi yznden direnci on misli artan ve gc sadece enternasyonal sermayenin gcne deil, ayn zamanda alkanlk gcne, kk retim gcne de dayanan burjuvazi. nk maalesef kk retim dnyada hala pek yaygndr ve kk retim gn be gn, saat be saat kendiliinden ve kitlevi bir lde durmadan kendisini oluturur. (Lin Piaonun KPnin IX. Kongresindeki raporundan) Marksn ve zellikle Leninin bu nerilerinden hareket eden Mao Tse-Tung, sosyalist devrimi yapm bir lkede; 1) Emperyalizmin dnyada var olduu srece, 2) znde kyl mlkiyeti saylabilecek kk retimin hayatiyetini srdrd kolektif mlkiyet olduu srece (Sosyalist toplumda sosyalist mlkiyet bilindii gibi, kolektif ve kamu mlkiyetleri biimindedir.),
127
3) Snfl toplumlarn bin yllk kalnt ve alkanlklarnn etkisi ile, sosyalist devrimden sonra kapitalizmin restore edilmesinin her zaman mmkn olduunu belirterek, proletarya diktatoryas altnda da snf mcadelesinin devam edeceini, bu nedenle ideolojik ve kltrel alanda, st-yapda siyasi bir devrimin zorunlu olduunu syleyerek Proleter Kltr Devrimi iarn ortaya atmtr. Liu Shaochi nin Kapitalizmin mi, sosyalizmin mi kazanaca sorunu artk zmlenmitir. Sosyalist ekonomi gelitike, retici gler gelitike artk geriye dn mmkn olamaz anlamndaki revizyonist tezine karlk, sosyalist bir toplumda ideolojik ve kltrel alandaki, st-yapdaki siyasi devrimin nihai zaferine kadar kimin kazanacann nceden kestirilemeyeceine ilikin Sosyalizm mi, yoksa kapitalizm mi kazanacak belli deildir nl tezini formle etmitir. (Bu tez sadece Liu Shaochi yi deil, ayn zamanda Sovyetlerde snf mcadelesinin artk sona erdiini, bu nedenle SBKP nin, sadece proletaryann deil, btn halkn partisi haline geldiini syleyen Kruev revizyonizmini de eletirmektedir.) Maonun Marksizm-Leninizm hazinesine ikinci byk katks da budur. Bilindii gibi, burjuva devrimlerinde burjuvazi kendi ideolojisini devrimi yapar yapmaz egemen klmtr. Muzaffer burjuvazi, burjuva mlkiyet hakkn, insan haklar beyannamesine kaydetti, burjuva parlamenter meclisler kurdu, kendi ahlakn stn kld, yeni bir retim yaratt ve bununla orta a felsefesini kovdu. Balangta feodal ideolojiler bir sre direndiler ve hemen etkilerini yitirmediler. .akat objektif elikiler gelitike, yeni retici gler gelitike etkinliklerini yitirdiler ve artk gemie dn giderek imkanszlat. Sosyalist bir toplumda retici gler ile retim ilikileri arasnda objektif bir eliki yoktur. retimin sosyal nitelii ile sosyalist mlkiyet tam bir uygunluk halindedir. retici glerin gelimesine engel tekil etmezler, tam tersine gelitirirler. Sosyalist bir toplumda retici glerin gelimesini engelleyen objektif bir eliki olmad halde kapitalizm neden restore edilebiliyor da, rnein kapitalist toplumda feodalizm neden restore edilmiyor? Aklayalm: 1) Bir kere kapitalizm (sanayi kapitalizmi) ve sosyalizm sanayi devriminden sonra ortaya km olup, ileri teknolojinin r-
128
n olan dzenlerdir. Makina ann toplumsal dzenleridir. Bu anlamda retici gler gelitike, ekonomiye teknoloji egemen olduka feodal kalntlar ve ideolojiler giderek geriler ve yerini yeni dzenin kapitalist dzenin ideolojisine brakr. Artk geriye dn imkanszdr. 2) Asl nemli olan neden her iki devrimin niteliklerine ilikindir. Sosyalist topluma kadarki btn dzenlerde snf mcadelesi bir smrc snfn yerine baka bir smrc snfn gelmesiyle sonulanmtr. Temelde, retim aralarndaki zel mlkiyet deimemi, sadece biim ve el deitirmitir. kinci olarak, sosyalist devrime kadarki btn devrimlerin iktidarn ele geirilmesi tek sorunu olmutur. rnein, burjuva ekonomisi feodalizmin barnda gelimi ve grbzlemitir. Burjuva ekonomik dzeni az ok olgunlanca devrim olmutur. Bu nedenle burjuva devriminin ana grevi iktidar ele alp, onu mevcut burjuva ekonomisiyle birletirmek olmutur. Oysa sosyalist devrimde iktidar ele geirmek sadece balangtr. Byk apta retimi gerekletirmek, sosyalist ekonomiyi yaratmak o gne kadarki snfl toplumlarn yabanclatrlmasna maruz kalm insann tabiatn deitirmek gibi grevleri vardr. Bu nedenle sosyalist devrim sadece mlkiyet biimini deitirmek, sadece sosyalist ekonomiyi yaratmakla sona ermez. Proletaryann snf olarak ortadan kalkmasna kadar st yapda siyasi bir devrim olarak devam etmek zorundadr. Bu ihmal edilir veya nemsenmezse yani ideolojik ve kltrel mcadele, retici glerin gelitirilmesi ile beraber yrtlmezse kapitalizmin restore edildii grlr. Grld gibi, sosyalizm ncesi toplumsal dzenler iin doru bir Marksist diyalektik analiz olan retici gler gelitike eski ideolojinin yerini, yeniye brakaca ve artk geriye dnn mmkn olmayaca tezi, sosyalist topluma temil ettirildiinde, sosyalist toplum ve dzen ile sosyalizm ncesi devrim ve dzenler arasndaki nitelik farkndan dolay revizyonist bir tez olmaktadr! Yeni oportnizmin szclerinden birisi Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsndan bir nceki retim dzeninin rn olan ideoloji objektif elikiler gelitii lde gerilemek zorundadr, artk gemie dn imkanszlar szn alarak, eletirmektedir: Bu satrlardaki modern revizyonizmin keskin kokusu zerine sayfalar dolusu yaz yazmak mmkndr. Geriye dnn
129
mmkn olmad tezini bilimsel sosyalizm mahkum eder. retici gler gelitike eski ideolojinin yerini kendiliinden yeniye brakaca tezi Kruev revizyonistlerinin, Liu ao inin kar-devrimci izgisinin ta kendisidir. (. Alpay, PDA, Say: 17, s. 375, italikler bize aittir) Bu, kz altnda buza ararken kzn altnda kalan bir kk burjuva oportnistinin cehaletidir! Leninin belirttii gibi bu kk burjuva entelektel bozuntular kadar bilgi ve ukala ve de bir o kadar da cahillerini yeryznde bulmak imkanszdr. Bu oportnist baymzn grne gre ; 1) Ya sosyalist toplumda, retici gler ile retim ilikileri arasnda objektif bir eliki vardr (bu objektif eliki sosyalist toplumda deil de bu oportnist baymzn kafasnda vardr!); 2) Ya da geriye dn mmkndr tezi sadece sosyalist dzen iin deil de, sosyalizm ncesi toplumlar iin de geerlidir. Yani bu baymzn kafasnda tarihi materyalizmi katleden bir Mao Tse-Tung vardr (!) OBJEKT. ARTLAR ESAS .AKTRDR Objektif artlarn anlam ve nemi: Biz, Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsnda Trkiye proletaryasnn devrimde hegemonyasnn objektif artlar yoktur nerisi zerine drt ayr blmde, olduka detayl bir ekilde durduk. (Mesele son derece nemli olduu iin) Yeni oportnizmin iddiasnn aksine bu sorun son derece nemlidir. Sorun u ya da bu, ikinci dereceden bir taktik sorunu deil, proleter devrimci hareketimizin gc, potansiyeline ilikindir. Ve ideolojik ve politik eylem izgimizin tayininde esas faktrdr. Milli Cephe politikamzn biimini ve taktik iarlarmzn niteliklerini tayin edecek balca etkendir. Devrimci hareketimizin ana izgisini tayin eden bu son derece nemli sorunun tartlmasnn bir aydn gevezelii olduunu iddia etmek ciddiye alnacak bir ey deildir. Hele, bizim gibi Milli Demokratik Devrim aamasnda olan lkelerin Marksistleri iin ikinci dereceden nemli olan, sosyalist devrimi gerekletirmi lkelerin sorunlarn tartma platformuna getirerek cehaletin verdii cesaretle revizyonizm kokusu aramaya kalkan kk-burjuva entelektel bozuntularnn bunu syle-
130
meleri son derece komik ve glntr! Bu kk-burjuva oportnistlerinin ze ilikin bu tartmay, rtbas etmek istemeleri son derece doaldr. nk ncln objektif artlarnn varl veya yokluu, bugn iin proleter devrimciliinin en salam lsdr. Marksist lafzlar altnda kendini gizlemeye kalkan bu oportnist baylarn, bu tartma bazdr. Nasl ki, turnusolun gerek rengi bazn iine sokulunca ortaya karsa, bunlarn pembe renkleri de objektif artlar tartmasnda hemencecik ortaya kmaktadr. Bu baylar ne kadar kvrtrlarsa kvrtsnlar, objektif artlar tartmasnda yakay hemencecik ele vermektedirler! Bir daha Trkiye proletaryasnn devrimde hegemonyasnn objektif artlar yoktur sznn anlamn ortaya koyalm. Anlam aktr; Trkiyenin bugnk iktisadi gelime seviyesi proletaryann milli bamszlk mcadelesinde nc olmasna imkan vermemektedir. Bu dnemde proletarya iktidar mcadelesi yapamaz. Dolaysyla kk-burjuvazinin yedek gcdr, yani iinde bulunduumuz dnem Milli Demokratik Devrim aamas deil, kk-burjuvazinin emperyalizme kar yrtt iktidar mcadelesi dnemi, Milli demokratik hareket dnemidir. Bu dnemde radikal kk-burjuvazi nderdir, bu nedenle bizim grevimiz onlara destek olmaktr, Milli Cephe politikamz bu aamada dostluk-destek-eletiri politikasdr, proletaryann z rgt bu aamada kurulamaz, bizim partimiz Milli Cephedir incileri hep bu Trkiye proletaryasnn devrimde hegemonyasnn objektif artlar yoktur, ana mihverinden kmaktadr. Bunun politik ve pratik izgimize ve de taktik iarlara yansmasn eski .K. bakan Yusuf Kpeli arkada son derece ak bir ekilde ortaya koymaktadr: ... .K.nin, ehir kk-burjuvazisi ile girdii ortak eylemlerin ounda bu kliin mensuplar (yeni oportnizm kastediliyor - M. .) brakn sloganlar onlar atsn, siz pelerinden yryn... vs. gibi tlerde bulunmulardr... Mustafa Kemal yrynde, Amerikaya dokunmadan sadece siyasi iktidara kar soyut bir takm sloganlar ortaya atan Kadri Kaplan desteklemiler ve militanlara imdilik byle yapsak bir zarar olmaz, aama aama gider ileride Amerikaya kar da slogan atarz diyerek tte bulunmaya kalkmlardr. Yargtay yrynde kk-burjuva temsilcilerinin peinden sessizce yrmemizi tlemilerdir. (leri,
131
s. 11, talikler bize aittir - M. .) Grld gibi, bu sorunun ortaya koyulu ekli, saflarmzdaki kk-burjuva reformizminin yanks olan yeni oportnizm ile proleter devrimci izgi arasndaki in Seddini izmektedir. Elbette bu denli nemli bir sorun zerinde uzun uzun durulmas gerekir. Nitekim de duruldu. Proleter devrimcisi odur ki, bir sr Marksist-Leninist lafzlarla sslenmi olan laf salatalar arasndan proleter devrimci izgiyi gerekten sapttracak, arpttrabilecek nitelikte temel oportnist neriyi bulur ve onu rterek, tehir eder. te budur devrimci tutum! HEGEMONYANIN OBJEKT. ARTLARININ VARLII TARTIILAMAZ! Emperyalist dnemde, proletaryann hegemonyasnn objektif artlar tartlamaz. Leninizm, bu tartmay, Kautskynin retici gler teorisi ile birlikte tarihin p tenekesine atmtr. Geri kalm lkeler iin devrimci yol olarak Kapitalist olmayan yolu neren modern revizyonizm bile hi olmazsa grnte Leninizmin bu temel ilkesine kar kmamaktadr. nk bu temel ilkeye kar kmak daha iin banda kendini revizyonist ilan etmektir. Oysa revizyonizmin yntemleri ok daha ince ve akllcadr (onlar, smrge lkelerdeki proleter devrimlerini, sanayi proletaryasna dayanmad gerekesiyle ikinci dereceden devrimler olarak ilan ettiklerinden, onlar iin milli demokrasi devletinin, kk-burjuva radikalleri veya proleter devrimcilerinin nderliinde kurulmu olmas pek nemli deildir) Bizdeki yeni oportnizm, o kadar ince ve kvrak olmad iin Leninizmin II. Enternasyonal mzesine kaldrd Kautskynin retici gler teorisini, bu evrede ii snfnn iktidar mcadelesi yapmas imkanszdr. nk retici glerin gelime seviyesi yetersizdir diyerek tezgahlamaya kalkmtr. Bylece nitelii daha balangta ortaya km oldu. Bilindii gibi, can ekien kapitalizm, lkenin ekonomik ve sosyal otonomisini krarak milli zel ekonomileri, dnya ekonomisi denilen bir zincirin halkalar haline dntrmtr. Bu nedenle, artk, kapitalist lkelerin proletarya devrimlerinin, yar-smrge ve smrge lkelerin demokratik devrimlerinde proletarya hegemonyasnn, objektif artlarnn varl tartlmaz bir ilkedir. Kauts-
132
kynin retici gler teorisinde ifade bulan tek tek lkelerin retici glerinin seviyesinin tetkiki artk geride kalmtr. Artk retici glerin seviyesi ne olursa olsun her lkede proletaryann devrimde hegemonyasnn objektif artlar vardr. Biz, Leninizmin bu temel ilkesinin altnda Trkiye proletaryasnn devrimde hegemonyasnn objektif artlar olgundur dedik ve diyoruz. Stalin, Leninizmin Meselelerinde, smrge ve yar-smrge lkelerde proletarya hegemonyasnn objektif olarak tartlamayacan, hibir mugalataya yer brakmayacak bir ekilde aka ortaya koymaktadr: Milli mesele, proletarya devrimi genel meselesinin bir blmdr... Smrgelerin ve baml lkelerin alabildiine smrlebildii ve ezilebildii a tamamlanmtr. Smrgelerde ve baml lkelerde kurtulu devrimleri a, bu lkelerin proletaryasnn uyan a ve onun devrimci hegemonyas a gelmitir.90 Niteliinin devrimci kitleler tarafndan ok abuk farkedildiini gren yeni oportnizm, kavram karkl yaratarak zevahiri kurtarmaya almaktadr. Aklayalm. Yeni oportnizmin bir szcs devrimin objektif artlar ile proletaryann hegemonyasnn objektif artlarnn farkl kavramlar olduunu iddia ederek, devrimci kriz ile devrimin objektif artlarnn ayn kavramlar olduunu sylemektedir. (Bkz. ahin Alpay, PDA, Say: 17, s. 377) Devrimin objektif artlar ile proletaryann hegemonyasnn objektif artlar ayr kavramlar deil, ayn gerein ayn anlamda kullanlan deyileridir. Emperyalist dnemde tarihin ileri gtrc lokomotifi proletarya olduu iin, nitelii ne olursa olsun bu dnemdeki btn devrimleri ancak ve ancak o zafere gtrebilir. Bu nedenle devrimin (Milli Demokratik Devrimin) objektif artlar ile proletaryann hegemonyasnn objektif artlar ayn eyler deildir. Bunlar anlamlar deiik ayr kavramlardr demek, emperyalist dnemde herhangi bir devrimi proletaryann dnda bir baka snf gerekletirebilir, demektir ki bu da Leninizme aykrdr! Devrimin objektif artlar ile devrimci durum (devrimci kriz) anlamlar farkl olan kavramlardr. Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsnda akladmz gibi devrimci kriz, bir kvlcmdr; devrimci mcadelede, Leninin deyiiyle, ksa bir andr. Proletaryann varolan nc90
G. Politzer, .elsefenin Temel lkeleri, s. 430.
133
lnn objektif artlarnn yannda subjektif artlar olgunlam olsa bile devrimci bir kriz yoksa devrim olamaz. Yani bu, bir devrimin olabilmesinin n artdr. (Biz, Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsnda proletaryann hegemonyasnn objektif artlar ile karmamas iin buna devrimin objektif art dedik ve ne anlamda kullandmz da bir parantez aarak belirttik) Devrimci kriz kavram Leninin belirttii gibi sadece proletarya devrimleri veya XX. yzyldaki devrimler iin deil tarihteki btn devrimler iin (rnein .ransz devrimi iin de) geerlidir. Ve devrimci kriz, lkenin iktisadi gelime seviyesine birinci dereceden bal deildir. Ayrca her devrimci kriz de bir devrime yol amaz. Ayn zamanda subjektif artlarn olgunlam olmas gerekir. Ksaca zetlersek, dnyann herhangi bir lkesinde devrimin olabilmesi iin : 1) lkenin iktisadi gelime seviyesinin yeterli olmas gerekir. (Devrimin objektif artlarnn olgunlam olmas gerekir) 2) Proletaryann bilinlenme ve rgtlenme seviyesinin yeterli olmas gerekir. 3) Ayrca bir de lke apnda genel bir krizin olmas gerekir. Bilindii gibi birinci art emperyalist dnemde her lkede mevcuttur. Bu nedenle bir lkede ii snfnn iktidara gelip gelmeyeceini tayin eden ikinci ve nc faktrlerdir. Bu iki unsurun varolduu aamaya Devrim Aamas denir. H. Kvlcml bu aamaya Devrim Kona demektedir. Kvlcml: ... sosyal geliim iki konakta olur. 1) Evrim aamas 2) Devrim aamas. Snfl bir toplumda evrim aamas uzun srer. Bir sosyal snf iktidar; verili retim ilikileri erevesinde, uzlamazlklar uzlatrp biriktirir. Biriktirim son haddine geldi mi, retim ilikilerinin erevesi atlar. Olduka ksa sren DEVRM AAMASI balar. Bu altstlkler srasnda KTDAR; bir sosyal snf elinden baka bir sosyal snf eline geer. Asl SOSYAL DEVRM politik devrimle tamamlanm olur diyerek iinde bulunduumuz aamann Evrim Kona olduunu sylemektedir. Gerekten de proletaryann z rgtnn olmad, devrimci ii ve kyl militan kadrolarn ortaya kmad bir evre, evrim konadr. inde bulunduumuz dnemin ayrdedici zellii budur. Proleter devrimcilerinin bu aamadaki dili Almancadr; devrimci bir durum olsa bile Almanca hitabet dei-
134
meyecektir. Ancak proletaryann z rgt kurulup, kitleleri bilinlendirmede belli bir mesafe katedildikten sonra, herhangi bir devrimci kriz dneminde proleter devrimcilerim dili .ranszca olabilir. (Bilindii gibi, Marksist literatrde, Almanca ricat, rgtlenme ve bilinlendirme, .ranszca ise taarruz anlamlarnda kullanlr) Elbette hereyin devaml altst olduu bir dnyada btn bu aamalar mekanik bir ekilde sralayamayz. .akat kesin olarak u sylenebilir; herhalkarda, belli bir subjektif birikim olumadan ne .ranszca konuulabilir, ne de devrim konanda olunabilir!91 Yeni oportnizmin bu eyyamc szcs, oportnist nerisini amzdaki btn oportnistlerin bavurduu klasik yola bavurarak, yani Leninden atfta bulunarak kantlamaya almaktadr. Leninin ki Taktikteki (s. 20-21) Rusyann ulam olduu iktisadi gelime seviyesi ve geni proletarya ynlarnn ulam olduu bilin ve rgtlenme derecesi...i snfnn u anda ve tam olarak kurtuluunu imkansz klmaktadr szleri ile proletaryann devrimde nclnn objektif ve subjektif artlar tam olarak olgunlamamtr anti-Leninist tezini dorulamaya almaktadr. (Bkz. . Alpay, PDA, Say: 17, s. 373) Bilindii gibi, Lenin Rusyann iktisadi gelime seviyesi devrim iin yetersizdir derken demokratik devrimi deil de sosyalist devrimi kastetmektedir. Tekelci kapitalist dnemde Devrimin objektif artlar btn dnyada mevcuttur Leninist ilkesindeki objektif artlar mevcuttur szc, 1905 Rusyas gibi burjuva devrimini yapmam lkelerde sosyalist devrim iin deil demokratik devrim iin geerlidir. Ve Lenin bu sz, burjuva demokratik aamada derhal bir ii hkmeti kurulmasn neren Parvus ve Trotskye kar sylemektedir.
91 Marksist evrelerde Leninin Devrimci Durum teorisi, bugn yar-smrge lkelerde tartma konusudur. Bazlar bunun halk sava vermek zorunda olan lkeler iin deil de kapitalist lkeler iin geerli olduunu iddia etmektedir. rnein CKP Genel Sekreteri Beir Hac Ali. Diyor ki, B. H. Ali, Durumu doru deerlendirememizin hemen akla gelen sebeplerinden biri de... devrimci bir durumun gelimesi konusunda yaptmz deerlendirmelerin yzeyde kaldr. Komnist Partisinin inand, Kasm 1954de artlarn bir ulusal kurtulu sava vermemiz iin elverili bir olgunlua erimemi olmasyd. nk Leninin koyduu artlar henz gereklememiti. Ne var ki, Leninin koyduu bu artlarn kapitalist lkelerle ilgili olduunu ve askeri eylemlerle genel ayaklanmann farkn unutuyorduk. (Cezayir Kurtulu Mcadelesinden Alnacak Baz Dersler. Gerilla Sava ve Marksizm, s. 320)
135
Grld gibi, Proleter Devrimci Aydnlkn yazar her eit oportnizmin bavurduu malum yntemle, yani mekan ve zaman mefhumlarn dikkate almayarak yapt aktarmalarla zevahiri kurtarmaya almaktadr. Ne tuhaf ve de ne komik ki, bu rastgele, oportnizmin malum yntemi ile yaplan aktarmalar arasnda, Trkiye proletaryasnn devrimde nclnn objektif artlarnn olgunlamas iin retici glerin gelimesi gerekir diyen yazarn yazsnda, kendi menevik tezini rten Pekin Reviewdan yaplan u aktarma da yer almaktadr : ii snfnn iktidara gelip gelemeyeceini tayin eden retici glerin erimi olduu dzey deildir. Bunu tayin eden, objektif olarak, devrimci bir durumun mevcut olup olmad ve subjektif olarak, geni devrimci ynlar siyasi iktidara ynelen cesur bir mcadelede yneten bilimsel sosyalizmle tehiz edilmi devrimci bir partinin mevcut olup olmaddr. (Bkz. PDA, Say: 18, s. 381, italikler bize ait-M..) Grld gibi yeni oportnizmin iddiasnn aksine bizim de belirttiimiz gibi, ii snfnn devrimde hegemonyasn tayin eden o lkenin iktisadi gelime seviyesi deildir. nk hegemonyasnn objektif artlar, emperyalist dnemde, btn lkelerde mevcuttur. Tayin eden faktrler, ii ve yoksul kyl kitlelerinin bilinlenme ve rgtlenme dereceleri ile bir krizin mevcut olup olmamasdr. te oportnizm bu ekilde kendi kendini rten aktarmalar ile anlam ve kavram karklklar yaratarak kvrtabileceini zanneder. Sadece kendisi zanneder tabii! Ayn yazar bakn daha neler diyor: Biz herhangi bir yerde proletaryann nderliinin objektif art (artlar kastediliyor-M..) olarak kapitalizmin ileri bir gelime dzeyine ulam olmas, proletaryann ounluu meydana getirmesi gibi artlar ileri srmedik. Leninizmin lkelerinden ithamlarna dayanak bulmaya alanlar gerekten pek gln duruma dyorlar.(. Alpay, PDA, Say: 17, s. 379) lahi Proleter Devrimci Aydnlkn yazar, Kautsky bile mezardan ksa dnyann bu dneminde Trkiye gibi yar-smrge bir lke iin bunlar sylemez. (Kautsky ve menevikler bunu emperyalizmin 1. bunalm devresinde sosyalist devrim ve sosyalizmin o lkede baarya ulamasna ilikin sylyorlard) Bunlarn aynn emperyalizmin III. genel bunalm devresinde Trkiye gibi yar-s-
136
mrge ve yar-feodal bir lkede sylemek politik intihar demektir. En geri zekallar bile bu tezi bu ekli ile ileri srmezler! Evet, sizler bunlar sylemiyorsunuz. Sizler sadece ve sadece Trkiyenin ekonomik gelime derecesi, Milli Demokratik Devrimde proletaryann hegemonyas iin yeterli deildir., Bu dnemde retici glerin bugnk seviyesinin elverisizliinden dolay nc kk-burjuva radikalleridir diyorsunuz. Kautskynin retici gler teorisinin aynn nermiyorsunuz. Sadece bu teoriyi yar-smrge ve yar-feodal bir lkenin somut pratiine uyguluyorsunuz. Hepsi bu kadarck! te bizim geen yazmzdaki kastettiimiz hortlatlan II. Enternasyonal oportnizmi budur. Menevizm budur!92 Bu menevizmi bu yazarn yazsnn her blmnde grmek mmkndr. Birka elendirici rnek verelim. Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsn eletirerek bakn ne diyor: Yaznn bir yerinde ok ksaca, ii snfnn devrimde nderliinin subjektif artlarnn mevcut olmadn bu bakmdan ii snfnn bugn devrimin nderi (fiili olmas gerekir - M. .) olduunu savunmann oportnizm olduu belirtildikten sonra btn yaz boyunca potansiyel nclkten, objektif artlarn ne kadar olgun olduundan dem vurulmaktadr. (. Alpay, PDA, Say: 17, s. 374, talikler bize ait) Grld gibi, ii snfnn devrimde nderliinin objektif artlar olgundur sznden bu bay, Trkiyede retici glerin seviyesi ok yksektir, Trkiye sanayiinde byk apta retim egemendir; iilerin kyllkle ve zel mlkiyetle balar byk lde kopmutur, vs.yi anlamaktadr. Menevizm bu yazarn o kadar iliklerine ilemitir ki, i snfnn zayf ve clz olmasn ve de iilerin kyllkle balarnn mevcudiyeti meselesini (sanki bu eletiriliyormu da) ilk defa biz yazmadk, M. Belli ii snfnn durumunu bizim gsterdiimizden ok daha kt gstermitir. diyerek kendisine yneltilen eletirinin ne olduunu bir trl anlayamamaktadr.93 Bu menevik kafa unu hi ama hi anlam dei92 Menevikler, yeni oportnizmin sylediinin aksine tpk (Yeni oportnizmin nerdii gibi) iileri bilinlendirme ve rgtlendirme mcadelesinin her dnemde yaplmas gerektiini sylemilerdir. Yani, bu mcadeleyi menevikler ertelememilerdir. Onlar sadece Rusyada 1900-17 yllar arasnda Rus proletaryasnn iktidar mcadelesini yapamayacan sylemilerdir.(Yeni oportnizm de Trkiyede bu dnem iin bunu nermektedir. 93 Bkz., Proleter Devrimci Aydnlk, Say: 17, s. 376-377.
137
ldi: Bir lkede ii snfnn zayf ve clz olmas, iilerin byk ounluunun kyllkle balar olmas ayr eydir, ii snfnn devrimde hegemonyasnn objektif artlarnn mevcut olmas ayr eydir! Gelelim iin en komik ksmna. Proleter Devrimci Aydnlkn bu yazar diyor ki; objektif artlarn subjektif artlardan nce geldii dorudur. Bu adan, bilinlenmeyi ve rgtlenmeyi geciktiren objektif artlarn gemii izahta nem tad ama bugn artk ncln objektif artlarnn mevcut olduu ileri srlebilir. (. Alpay, PDA, Say: 17, s. 373, siyahlar bize aittir. -M. .) Oysa ayn yazar Aydnlkn 12. saysnda bakn ne diyor. Proletaryann ncl, kiilerin subjektif niyet ve isteklerine bal olan bir ey deildir. Kendi niyet ve isteklerini somut artlarn, gereklerin yerine koyan kii idealisttir, devrimci deildir. Devrimci somut artlarn somut tahlilinden hareket eder... Trkiyede proletarya bugn devrime nclk edebilecek objektif ve subjektif arklara tam olarak sahip deildir. Devrimde nclk kazanabilmesi iin proletaryann sahip olmas gereken objektif artlar unlardr: nce, proletarya bir snf olarak, yani igcnden baka satacak hibir eyi olmayan bir proleterler kitlesi olarak mevcut olmaldr. Esas olarak byk apta kapitalist retimin yapld sanayi alannda toplanmaldr. Ancak bylelikle rgtlenmek ve disiplin altna girmek iin zorunlu olan artlar kazanabilecektir. Kyllkle, zel mlkiyetle btn balan tam olarak kopmaldr. Oysa Trkiye proletaryas, bugn, ounlukla yar-proleter niteliktedir. (Trkiyenin Dzeni zerine, Aydnlk, Say: 12, s. 464) Bizim Trkiyede proletaryann devrimde hegemonyasnn objektif artlar olgundur szmzdeki Objektif artlarn olgunluunu, retici glerin gelime seviyesinin ok yksek olmas eklinde anlayan bu menevik yazar, Aydnlkn 12. saysndaki nerilerinden vazgeerek bu durum gemie ait olabilir diyerek, ncln objektif artlarnn imdi ileri srlebileceini sylemektedir. Yani bu konuda, bu menevik baymza gre uzlalabilir! Bu menevik yazara gre Trkiye 4-5 ay iinde harikalar yaratmtr; Amerikan emperyalizmi + ibirliki burjuva + feodal mtegalibe iktidarnn ynetimindeki Trkiye bu ok ksa sre iinde dnyada grlmemi dev bir adm atmtr, byk lde, kk apta retim yerini byk apta retime brakmtr ve ii snfnn kyllkle balar geni lde kopmutur ve artk imdi proletarya devrimde
138
nclk edebilecek objektif artlara sahip olmutur (!). te budur oportnizmin birbiri ile elien tezler arasndan ylan gibi kvrlarak sadan en sola sratle kaymas! Trkiyenin iktisadi gelime seviyesi sosyalist devrim iin olgundur. diyen Emek oportnizmi bile Trkiyeyi bu ekilde deerlendirmiyor. Bu deerlendirme Emek oportnizminin abartmal ve yanl deerlendirmesinin bile ok tesinde abartlm yanl bir deerlendirmedir. (Aslnda be ay iinde olan bu deiikliin temelinde Emek oportnizminin retim ilikileri zerine byk uzman (!) K. Boratavn son 5 ay iinde yeni oportnizmin ideologu durumuna gelmesi yatmaktadr!) Biz; Trkiye proletaryas, kapitalist lkelerin ii snflarna nazaran zayf ve clzdr, ii snfmzn kyllkle balar mevcuttur, diyoruz. Ve ii snfnn gcn olduundan daha fazla gstermeye alan btn oportnist grlere de karyz! 1) Kavram karkl yaratan 2) Lenini tahrif etmeye kalkan 3) Birbirini rten tezler ortaya atarak ve tahrif montajlar yaparak durumu kurtarmaya alan 4) Birbiri ile taban tabana zt olan her iki gr iin de eklektik bir anlayla mmkndr diyen bu baymzn ve bunun gibilerinin tabiat hakknda bakn Lenin ne diyor: Bir oportnist, tabiat gerei, her zaman ak ve kararl bir tutum taknmaktan kanacaktr, her zaman orta yolu arayacaktr, birbirini hari tutan iki karlkl gr noktas arasnda her zaman bir ylan gibi kvranacak ve her iki grle de birlik olmaya alacak, kk deiikliklerle, phelerle, masum ve saygl tavsiyelerle olan gr farklarn azaltacaktr. (Bir Adn leri ki Adm Geri, s. 241-242) SOSYALST SYAS BLN VE PROLETER DEVRMC SYAS MCADELE te kitlelerini bilinlendirmek ve rgtlemek proleter devrimcilerin en nemli grevlerindendir. Hangi evrede olursak olalm, kendi kendine en fazla sendikal bilince sahip olabilecek olan ii snfnn bu kendiliinden bilincini sosyalist siyasi bilin seviyesine ykseltmek ana grevimizdir. i snfna sosyalist siyasi bilin gtrmek iin proleter devrimcilerinin eylem alan sadece
139
ii snf deil, btn millici snflarn alandr. i snfnn ekonomik mcadeleleri iine girerek bu ekonomik hak ve istem mcadelesinin erevesi etrafnda ii kitlelerini rgtleyerek ve bu ekonomik mcadeleleri siyasi parolalarla cihazlandrmaya alarak, btn millici snflara hitap eden geni bir siyasi gerekleri aklama kampanyasna girierek ii snfmzn bugnk kendiliinden bilincini, sosyalist siyasi bilin seviyesine ykseltmeliyiz. i snfna bu aamadaki dost ve dmanlarn gstererek, kendisinin tam kurtuluunun sosyalist devrimle mmkn olacan ancak sosyalist devrime giden yolun Milli Demokrasi olduunu belirterek sosyalist siyasi bilin gtreceiz.94 Budur ii snfna sosyalist siyasi bilin gtrmek! Kimileri bu aamada, ii snfna sosyalist siyasi bilin teki milli snflara da milli bilin (azami snf bilinci) gtrlmesini ngren Leninist ilkeye, sosyalist siyasi bilin gtrmeyi Sosyalist Trkiye diye barmak zannettikleri iin kar akmaktadrlar. Bakn yeni oportnizmin iki szcs bu konuda ne diyor: ... i snfna sosyalist bilin gtrrken, dier Milli snflara milli bilin gtrmek gerekir... kategorik anlay bizi, ii snf bamszlk iin mcadele etmez, fabrikalarda Sosyalist Trkiye, renciler arasnda Bamsz Trkiye diye baralm gibi Aren oportnizminden kalan fikirlere gtrmektedir. Anti-emperyalist mcadele en ok ii snfnn davasdr. Anti-emperyalist hareketlerin gelimesi, milli iarlarn ortaya atlmas en ok ii snfnn bilinlenmesine yarar. Bu bakmdan ii snfna ayr bilin, dier millici snflara ayr bilin gtrlmez. (Gn Zileli, Oral allar, Milli Cephe Temel Politikamzdr, Trk Solu, Say: 119, s. 12) Ne yazk ki beyler, biz ii snfna (yoksul kyller de dahil) ayr bilin yani sosyalist siyasi bilin, teki milli snflara (sosyalist siyasi bilin deil) ayr bilin gtreceiz! Bilimsel sosyalizm hangi
94 Lenin, 1905de sadece ehir proletaryasna deil kr proletaryasna ve yoksul kyllere bile sosyalist devrimin zorunluluunun anlatlmasn nermektedir. ... RSDP, proletaryann snf partisi ky proletaryasnn bamsz snf olarak rgtlelenmesi yolunda, yorulmadan aba gsterir, bir an bile unutmadan ki, tarm proletaryas onun karlar ile ky burjuvazisinin karlar arasnda eliki bulunduunu aklamak, ve ancak kyllerin ve ehirlerin proletaryasnn burjuva toplumunun btnne kar ortak mcadelesinin yoksul kyllerin btn kitlesini yoksulluktan ve smrden gerekten kurtarabilecek biricik devrim olan Sosyalist Devrimin zaferini salayabileceini anlatmak onun grevidir. (i Kyl ttifak, s. 13, italikler bize ait - M. .)
140
aamada olarsak olalm ii snfna kademeli bilin deil, sosyalist siyasi bilin gtrmemizi emrediyor. Bu nedenle biz sosyalistler ii snfna asl hedefin ne olduunu ve bu hedefe gitmede Milli Demokratik Devrimin zorunlu bir durak olduunu syleyerek, bizim partimizin sosyalist bir parti olmas gerektiini belirterek sosyalist siyasi bilin gtryoruz. Bu aamada milli burjuvazi ve kk-burjuvazi (zellikle asker-sivil aydn zmre) ile proletarya arasnda hibir fark grmeyerek her ikisine de ayn bilinci gtrmeyi savunan sizler ise, hem ii snfna hem de milli ve kk-burjuvaziye Bizim Partimiz Milli Cephe diyerek ayn rgt hedef gstermektesiniz!95 te aramzdaki kck ayrlk, yani gerek sosyalist ile kk-burjuva oportnisti arasndaki kck (!) fark da, burada dmlenmektedir. te milli demokratik hareket aamasnn anlam budur; devrimci proletaryay kk-burjuva radikallerinin yedek gc haline getirmek isteyen menevizm ite budur! Hemen grlecei gibi, bu sa oportnist anlay ii snfna sosyalist siyasi bilin gtrmeyi Sosyalist Trkiye diye barmak eklinde anlamaktadr. Bu aamada Sosyalist Trkiye iar atmak ii snfna sosyalist siyasi bilin gtrmek demek deildir. Tam tersine, ii snfnn dostunu ve dmann kartrmak, hedef saptrmaktr. Ksacas, yanl bilin gtrme anlay ile eski oportnizmin bilin gtrme anlay arasnda temelde hibir fark yoktur. Her iki oportnist fraksiyon da, Sosyalist Trkiye iar atlnca sosyalist bilin, Bamsz Trkiye diye barlnca da Milli Bilin (??!) gtreceini zannetmektedir! i snfnn iktisadi ve demokratik hak ve taleplerini hedef alan mcadelesi elbette proleter devrimci bir siyasi mcadele deildir.96 Proleter devrimci siyasi mcadele olmas iin mcadelenin tek tek patronlara kar mcadele olmaktan kmas gerekir. (Bu ise sosyalist bir partinin sevk ve idaresinde, sosyalist siyasi bilince
95 Hem Milli Cephenin ilk adm olan ii snfnn z rgt bu dnemde kurulamaz, diyeceksiniz, hem de bu aamada birinci mcadelemiz Milli Cepheyi kurmaktr diyeceksiniz. Olmaz yle ey, proletaryann z rgtn kurmadan Milli Cephe kurulmaz! 96 Sosyalist siyasi bilince sahip ii snfnn mcadelesine sadece siyasi mcadele demek, ak bir deyi deildir. nk sosyalist siyasi bilince sahip olmayan iilerin fabrika igallerinin de nitelii iktisadi deil siyasidir. Lenin sosyalist siyasi bilince sahip iilerin mcadelesine sosyal demokrat siyasi mcadele demektedir. Biz proleter devrimci siyasi mcadele kavramn bu anlamda kullanmaktayz.
141
sahip ii militan kadrolarn ynlendirdii ii kitlelerinin mcadelesi ile mmkn olur) i snfnn proleter devrimci siyasi mcadelesi, hangi aamada olunursa olunsun sosyalizm iindir. Ancak bu mcadele Milli Demokratik Devrim aamasnda anti-emperyalist ve anti-feodal niteliktedir. i snfnn iktisadi hak ve talepleri mcadelesi demokratik bir mcadele olduu iin objektif deer ve kapsam bakmndan anti-emperyalist ve anti-feodal bir niteliktedir. .akat zde anti-emperyalist ve anti-feodal olan bu mcadele ibirliki veya milli burjuvaziye kar olsun tek tek patronlara kar sendikal bilinle srdrld iin, Amerikan emperyalizmi ve ibirlikilerine kar kendi iktidarn kurmak amacn gden sosyalist siyasi bilince sahip iilerin proleter devrimci siyasi mcadelesi deildir. zetlersek, ii snfnn bugnk iktisadi ve demokratik mcadelesi, zdeki anti-emperyalist ve anti-feodal niteliine ve de zaman zaman fabrika igallerine, Amerikan emperyalizmi + ibirliki burjuvazi + feodal mtegalibe iktidarnn toplum polisi ile fiili atmalara yani siyasi nitelie dnmesine ramen proleter devrimci bir siyasi mcadele deildir. i snfnn proleter devrimci siyasi mcadelesi ii snfnn nc mfrezesi ile yrtlr. Sosyalist siyasi bilince sahip iilerin mcadelesinin nihai hedefi ii snf iktidardr. Bu amacn zorunlu bir dura olan Tam Bamsz ve Gerekten Demokratik Trkiye iin mcadele ediyor olmalar, sosyalist siyasi bilincine sahip iilerin nihai hedeflerini unutmalar veya bir tarafa brakmalar demek deildir. Genel olarak btn sosyalistler ve zel olarak da onlar, Leninin deyiiyle, Demokratik devrimi gzde bytp, gnllerde yceltmeden hem demokratik devrim iin hem de sosyalist devrim iin mcadele ederler! Biz, Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsnda ii snfnn son alt yedi ay iindeki en nemli hareketlerinden rnekler vererek (dokuz aylk Ereli grevini, Demir Dkm ve Singer igallerini sememizin nedeni, ibirliki veya Amerikal patronlara kar olmalarndan dolay deildir. i hareketleri iinde kapsam ve kamu oyuna yansmas bakmndan en nemlileri olmalarndan dolaydr. Btn ii hareketlerini yazmzda gazete haberleri gibi sralayacak deildik herhalde) Amerikan emperyalizmine tavr allar olduunu syleyerek, aylardan beri sregelen ii hare-
142
ketlerini, ii snfmzn snrl da olsa kendi kendine snftan, kendisi iin snf durumuna kayma belirtileri olduunu syleyerek, ii snfnn bu hareketleri zerinde, o blgelerdeki ii sosyalistlerin rollerinin kmsenemeyeceini yazmtk. (Bkz., Aydnlk Sosyalist Dergi, Say: 15, s. 205) Bizim bu szlerimizi Proleter Devrimci Aydnlkn yazar, ngilizlerin satr aras okuma dedikleri tahrifat aktarmalar ile ana tezden bir cmleyi soyutlayarak, cannn istedii ekilde yorumlam! in en elendirici yan, bu baymzn, ii snfnn bugnk mcadelesinin niteliini o yazda ak ak yazmamza ramen, ii snfnn bugnk mcadelesinin proleter devrimci siyasi bir mcadele olduunu sylediimizi iddia etmesidir! Biz, o yazda, ii snfnn bugnk ekonomik mcadelesi zaman zaman fabrika igalleri ile siyasi nitelie dntn belirterek bu hareketlerin znde Amerikan emperyalizmine kar mcadeleler olduunu yazmtk. Ayrca, gerek altm yllk Trkiye sosyalist hareketinin birikiminin gerekse de danklna ramen proleter devrimci hareketimizin etkisinin sonucu, iiler arasnda sosyalist siyasi bilince sahip arkadalarn var olduunu ve bu arkadalarn ii snfnn iktisadi ve demokratik mcadelelerinde Kahrolsun Amerika, Bamsz Trkiye, vs. gibi siyasi iarlarn ortaya atlmasnda etkin olduklarn belirtmitik. Gerekten de iilerin bu ekonomik hak ve talepleri mcadelesinde baz siyasi iarlar, kimilerinin zannettii gibi rasgele veya yanllkla ortaya atlm deildir. rnein, Metal-in btn uyutma abalarna ramen, dokuz ay sren Ereli grevinde Kahrolsun Amerika, Bamsz Trkiye gibi siyasi iarlar ortaya atlmsa, bu, Erelideki sosyalist siyasi bilince sahip ii arkadalarn tutarl ve yrekli almalarnn sonucunda atlmtr.97 Bu arkadalarn bilin seviyesi, Ankara ve stanbulda yayn organlar etrafnda ahkam kesmeye alan oportnist bozgunculardan ok daha yksektir. Bu, yeni oportnizmin iddiasnn aksine, proleter devrimci izginin sadece genlik hareketleri tarafndan temsil edilmediinin en somut rneidir. Yeni oportnizm bu geree srtn dnerek, beyaz ve siyah renkler arasnda eitli tonlar olduunu unutarak, sosyalist hareketin sadece
97 Bu arkadalarn bir ksm, bu 9 aylk grevdeki almalarndan dolay kkrtc diye iten atlmlardr. Siz hi, sosyalist bilince sahip ii grdnz m? diyen aydn bayla Ereliye bir urayvermesini salk veririz!
143
devrimci genlik tarafndan temsil edildiini syleyerek; bu dnemde kk-burjuvazinin nc olduu sonucuna varmaktadr. Elbette bugn, ii snfmzn geni kitleleri, sendikal bilince bile tam anlamyla sahip deillerdir. Ama hemen hatrlatalm ki, bilimsel sosyalist anlay siyah ile beyaz da eitli gri tonlarn var olduunu syler. O nedenle dnme belirtileri, kendi kendine snftan, kendisi iin snf durumuna kaymaktadr szlerinin ne anlama geldii sosyalistler iin hibir mugalataya yer brakmayacak kadar aktr! (Tabii sosyalistler iin!) Sa Sapma, Devrimci Pratik ve Teori yazsnda, ii snfmzn geni kitlelerinin kendi kendine snf olduunu belirttikten sonra, bu aamada Proleter devrimcilerin ynettii ii hareketleri ve yoksul kyllerin toprak igalleri bir tarafa braklrsa hangi snf ve zmre ii snfmz gibi ak olarak emperyalizme ve mttefiklerine kesin tavr alyor ve eylem ortaya koyuyor? szmzden hareket eden bu yazarmz, ii snfnn proleter devrimci siyasi mcadelesiyle iktisadi mcadelesini birbirine kartrdmz(!) ileri srmek akllln gstermektedir! Oysa ii snfnn, bugnk bilin seviyesini o yaznn banda belirttiimiz iin, burada kastedilenin ii snfnn proleter devrimci siyasi mcadelesi olmad aktr. Objektif deer ve kapsam bakmndan anti-emperyalist ve anti-feodal olan iilerin iktisadi ve demokratik mcadelelerinin, zaman zaman fabrika igallerine ve ibirliki iktidarn toplum polisi ile atmalara dnmesi Amerikan emperyalizmine ve onun iktidarna kar bir tavr al deil midir? Yoksul kyl ve Devrimci Genliin dnda bu ekilde ibirliki iktidarn faist kuvvetleri ile atmaya varacak eylemler ortaya koyan baka hangi snf veya zmre vardr? Bu soru, o yazmzda bugn yurt apnda esas mcadele ibirlikilerle-Kemalistler arasnda olmaktadr. Proleter devrimcileri yeni yeni, o da genlik hareketlerine dayanarak siyasi platformda yer almaktadr diyerek bu aamada kk-burjuva radikallerinin nc olduunu syleyen bu oportnist yazara yneltilmiti. Bu eyyamc baymz da, bu soruya cevap verecei yerde ikinci dereceden sorunlar zerinde polemik yaparak kvrtmay tercih etmitir! O yazmzda zellikle belirttiimiz meseleyi burada da belirtelim. Yurt apnda esas mcadele Kemalistler ile ibirlikiler arasnda deil, proleter devrimcilerle Amerikan emperyalizmi
144
arasnda olmaktadr. (kinci Milli Kurtulu Savamzda, ibirlikileri tek kar-devrimci alternatif olarak gsterip, Amerikan emperyalizmini soyutlamak yanltr. Ama CHPyi Sa Kemalist ilan eden bu yazar burada emperyalizmi kastl olarak soyutlamaktadr!) Emperyalizmin ilk boy hedefi Kemalist kadrolarn ounun peinden gittii Ecevit ve CHP deil, proleter devrimcilerdir. kinci Milli Kurtulu Savamzn bu evresinde hapislerde yatanlar, ehit denler, Sal-sollu Kemalistler deil, Proleter Devrimcilerdir. Ama bu bay kendine gre hakldr; nk bunlara gre, hapislere tklanlar, ehit edilenler proleter devrimcileri deillerdir ki, onlar anarist, maceraperest, bir avu sol haytadr. Hakiki proleter devrimciler ne ehit olur, ne de hapishanelere der, onlar cici Maoist fraksiyon olarak bu kitleyi bilinlendirme aamasnn devrimci yolunun dergicilik olduunu bilirler ve bu yolla ii ve kyl kitlelerini uyandrmaya alrlar! yle ya, bu beylere gre, bu dnemde, ne proletaryann nclnn ne de rgtn kurmann objektif artlar vardr. Bu evre sadece dergicilik ve proletaryaya milli bilin gtrme dnemidir! Ne garip, ne komik ve ne ackldr ki, bizim objektif kapsam bakmndan ii snfnn bugnk mcadelesinin znde anti-emperyalist ve anti-feodal nitelie sahip olduunu sylememizi menevizm olarak nitelendirmeye kalkan bu oportnist yazarn bakn kendisi neler diyor; Bugn Trkiye ii snfnn mcadelesi anti-emperyalist ve anti-feodal mcadeledir. (ahin Alpay, Aydnlk, Say: 12, s. 409) Onbeinci sayya kadar Aydnlk Sosyalist Derginin Aydnlkta Dnya ve Trkiye balkl yazlarnn kendilerinin politik izgisini tayin ettiini syleyen yeni oportnizm bakn daha neler diyor; Singer iilerinin; Honho Kommerin arabasnn ODTl renciler tarafndan yaklmasnn hemen ardndan anti-Amerikan nitelikte bir eyleme girmeleri, ikinci Milli Kurtulu Savamza g katmtr. Trkiye ii snf artk ekonomik mcadeleden siyasi mcadeleye kaymaya balamtr. (Okuyucu dikkat; biz sadece ynelme belirtileri demitik. M. .) te eletirmek iin, tahrifat yaparak eletirmeye kalkmann sonu. Pandora Kutusunu amann sonu! Bu baymzn dn ak dediine bugn kara demesi bizim iin son derece doaldr. Bu nedenle biz, kendisini kitlelerin nnde zeletiri yapmaya davet etmiyoruz. zeletiri mekanizmas sadece hata yapan proleter devrimcilerine aittir! lke istikrar, entelektel ahlk ve kendi iinde
145
grlerinde ilke birliine sahip olmayan bu ilkeli birlik ebekesinin grleri, btn birbirleri ile elien tezleri, temelde u tek kelime ile zetlenebilir: KORKAKLIK! Bunlarn ideolojisi korkakln ve pasifizmin ideolojisidir. Btn birbiriyle elien teorik zrvalarn altnda yatan bu gerei bakn yeni oportnizmin bir szcs ok gzel zetlemektedir; Genler, gbirlii bozguncularna olduu gibi, genliin eylemine anarizmi ve terrcl sokmak isteyenlerle de mcadele ediyorlar. Genlik eylemini; 27 Mays Anayasasnn meruiyet snrlar dna tarmak isteyen kk-burjuva anaristleri karsnda, genler uyank devrimciler (!!??) olarak hareket ediyorlar. Polisten gelen bombal tertiplere, suikast tekliflerine yz vermiyorlar. (Dou Perinek: Aydnlk, Say: 7, s. 21, italikler bize ait - M..) Bu, Behice Borann icazetli sosyalizminin bir deiik ifade tarzdr. Bu anlaya gre, 27 Mays Anayasasnn meruiyet snrlar dndaki hareketler, 1) ya terrist, anarist hareketlerdir, 2) ya da polis provokasyonlardr. Ankarada Tuslogu ve Amerikan Haberler Merkezini, stanbulda Pan Amerikan basp, tahrip edenler acaba anaristler miydi, yoksa ajanlar myd? Ne dersiniz, meruiyet snrlar iinde sosyalistilik oynamaya kalkan kk-burjuva entelektel bozuntular? MAHR AYAN
Haziran 1970
146
AYDINLIK SOSYALST DERGYE AIK MEKTUP*
Aydnlk Sosyalist Dergiden ayrlmamz zerine sylentilerin ve speklasyonlarn younlat u gnlerde bu yazl aklamay zorunlu grmekteyiz. Bu ksa yazda aynlmamzn nedenlerini ve gr farkllklarmz ok ksa bir ekilde zetleyecegiz. Trkiyedeki devrimci hareketin eitli meselelerine (genel olarak devrimin yolu, Trkiyenin snfsal iliki ve elikilerini, solun tarihinin deerlendirilii ve Trkiyeye zg yol vs.) ilikin grlerimizi etrafl bir ekilde ortaya koyacaz. I Hakim snflarn snrl demokratik haklar rafa kaldrma ha* Bu yaz, Erturul Krk, Yusuf Kpeli, Mnir Aktolga ve Mahir ayan imzas ile 1971 Ocak aynda KURTULU YAYINLARI'ndan bror olarak yaynlanmtr.
147
zrlklar iinde olduklar, proleter devrimci hareketi ezmek iin oyunlarn tezgahland u gnlerde, ilk bakta saflarmzdaki bu blnme ho bir ey deildir. Ve hareketimize sempati duyan, ama gerek duruma yabanc olan pek ok arkadata bu ayrlmann derin bir znt ve endie yarataca aktr. Gerekten de ayrlmalarn, blnmelerin ho olduunu iddia edecek deiliz. Ne var ki, btn gayretlerimize ramen, birlik amac ile birlik-eletiri-birlik mekanizmasn kullanarak, Aydnlk Sosyalist Dergideki sac ideolojiyi bertaraf edemedik, Aydnlk Sosyalist Dergideki sac ideolojiyi tartma ile bertaraf etmenin ortam olmadna ve de iki ideolojinin ortasnn bulunamayacana gre, ayrlk zorunlu olmutur. nk, gerek anlamda birlik, bilimsel sosyalizmin temeli zerinde kurulabilir. Birlik, u veya bu kiinin etrafnda kmelenme deildir. Hareketin birlii, leninizmin ilkeleri zerindeki birliktir. Ve bu uzlamaz durumdan dolay Aydnlk Sosyalist Dergiyi braktk.98 Unutmayalm ki, bugn iin kt olan, yarn iin iyi birey olabilir. Ve bugn, devrimci ilkeler zerinde kurmaya baladmz birlik, ann znt ve endielerini memnuniyete evirecek kadar gldr. II Devrim yolu engebeli, dolambal ve dikenli bir yoldur. Devrimci hareketin meseleleri, karmak ve zm g meselelerdir. Bu artlar altnda sosyal snf pusulasnn ayarndaki bozukluklardan dolay, bir devrimci harekette, hareketin ilkelerini deiik yorumlayan, ufak gr ayrlklarnn varl, sa ve sol kanatlarn varl kanlmaz bir olgudur. Bu kanlmaz olguda nemli olan, birlik isteiyle yola kmak ve karlkl sayg evresi iinde bu gr ayrllarnn temeline inerek, bilimsel sosyalizmin devrimci ilkeleri zerinde var olan bu farkllklar gidererek, birlii salamaktr. Devrimci tutum budur. Yani gr ayrlklar karsndaki de98 Aydnlk Sosyalist Dergiyi brakmayabilirdik. teki ideoloji ve ekibin ayrlmasn nerebilirdik. Ama Aydnlk Sosyalist Dergi bayazarlarndan dolay bugne kadar ikinci ideolojinin temsil edildii bir organ olmutur. Kanmzca, Aydnlk Sosyalist Dergi de, Trk Solu gibi dnemini kapatm bir yayn organdr. Bu nedenlerle Aydnlk Sosyalist Dergiyi teki ekibe braktk.
148
vrimci tutum, baz arkadalarn yapt gibi, bu ayrllar rtbas etmek deil stne stne gitmektir. Biz daima ikinci yolu tercih ettik. Sahte birlik lklarna kar koyarak, varolan ideolojik farkllklarn stne stne gittik. Bunu ayrlk bir tutumla deil, birletirici bir tutumla birlik-eletiribirlik ilkesine bal kalarak yaptk. Batan beri bizim Mihri Belli arkadala gr ayrlklarmz vard. .akat biz, Mihri Belli arkadan, gemiini, tecrbesini dikkate alarak, onun bir proleter devrimciye yaramayacak tavr ve davranlarna, kiisel davranlarna kar geni bir tolerans havas iinde, hareketin birliini savunduk. Bunu yaparken hibir zaman idare-i maslahatlk iine girmedik. Doru bildiimiz ilkelerden hibir zaman taviz vermedik. Grlerimizi her zaman, her yerde aka ortaya koyduk; yazdk ve de syledik. nk birliki tutum ilkelerde uzlamak demek deildir. Bizim bu tutumumuz karsnda Mihri Belli ve bugn etrafnda olan arkadalar ne yaptlar? M. Belli arkada, kendi grleri ile bizimkiler arasnda temelde nemli bir fark olmadn syleyerek, milliyetilik, revizyonizm, rgt meselesi vs. gibi konulardaki grlerini dzeltme yoluna gittiini ima ediyordu. Bylece saflarmzdaki sa grler arkadaa yrtlen eletiri mekanizmas ile bertaraf ediliyordu. Ne var ki olaylar umutlarmz boa kartan bir ynde geliti. Ve 29-30 Ekim tarihindeki toplant, M. Belli arkadan bu tutumunda samimi olmadn ortaya koydu. Mihri Belli arkada, bu toplantda tam bir ayrlk ve blc tutumla, terkettiini ima ettii eski sa grlerini tekrar ileri srerek; bu grlerle eliki iinde olan grlerin tamamen yanl grler olduunu syleyerek, ilkelerimiz demek, ben demektir; arkamdan gelen gelir, gelmeyen gelmez diyerek birlik-eletiri-birlik ilkesini inedi. Yaplan hatalar, krkrne stne gidilerek dzeltilmez. Hele de stn rterek, yanl grler yokedilemez. Her eletiriyi kendisine kar bir kinin ifadesi sayan insanlardaki eletiriye tahammlszlk kk gr ayrlklarnn altnda, koskoca bir ideolojik ayrlk uurumunun yattn belirler. Bu yanllarn ve sa grlerin dzeltilmesine ilikin yaplan ciddi bir ihtar ise, bu kiilerin zerinde, artk hereyi paralamann zaman geldi, duygusunu uyandrr. Ve mesele 29-30 Ekim gnlerindeki toplantda olduu gibi
149
umulmadk bir anda patlak verir. Bu toplantda Aydnlk Sosyalist Dergideki sa kanat, grlerini Aydnlk Sosyalist Derginin grleri olarak, kendi kendine gelin gvey olarak ilan ediyordu. Bu durumda hareket blnmesin diye, proletaryann devrimci ilkelerinin inenmesine, leninizmin bayrann oportnizm batana sokulmasna gz yumacak mydk? Hayr, bin kere hayr! Biz mutlaka, bar ve birlik arac deiliz, gr ayrlklarn asla saklamamaya ve btn plakl ile ortaya koymaya mecburuz. Biz mutlaka ayrlk ve nifak da deiliz. Saptrmalar yola getirmek dorultmak iin kullandmz btn imkanlar tkenirse, dnyann en uzlamazlaryz. Bizim iin ayrlk ne zaman parola olur? Kargaalk, gerek teorik, gerek pratik ilerleyie engel olmaya balad zaman. (Lenin, Sol Komnizm, talikler bize ait). Artk, Mihri Bellinin sac grlerinden dolay harekete tam bir kargaa hakim olmutur. Bu kargaa, hareketin hem teorik, hem de pratik ilerleyiine engel olmaya balamtr. Artk ayrlk parolamzdr. Ve proletaryann devrimci ilkelerini her eyden stn tutan, devrimci erefi ve namusu olan her devrimcinin yapaca gibi Mihri Belli ve onun temsil ettii akmla btn organik balarmz kestik! III Bizimlde dne kadar ilkelerde hem fikir olan baz arkadalar bu sac grlerin yannda yer aldlar. Devrim yolu engebelidir, dolambaldr, sarptr. Bazlar derler, gerilerde kalrlar. Daha dne kadar beraber omuz omuza yrdmz baz arkadalarla artk beraber deiliz. Onlar iin daha fazla duramayz. nk onlar tercihlerini geriye doru yaptlar. Onlar batakl tercih ettiler. Ve maalesef, namlularn bize evirdiler. Bu mcadele snflar mcadelesidir. Burada el titremesine, tereddde ve kararszla yer yoktur. Snflar mcadelesinde proletarya yoldalnn dnda, feodal ve ataerkil ilikilere yer yoktur.
150
Ve iin ac taraf bu arkadalar, daha dne kadar beraber olduklar arkadalar olan bizlere atp tutacaklar, kzacaklar, veryansn edeceklerdir. Ve bunu yaparken itenlikle hareket ettiklerini syleyeceklerdir. Nitekim, bugn de bu arkadalar hareketin esenliini dndkleri iin o saflarda yeraldklarn, aslnda gr ayrlklarnn, ayrlmay gerektirecek kadar nemli olmadn, varolan farkllklarn kk gr ayrlklar olduunu bizlerin bir kak suda frtna kopartan sekterler olduumuzu iinde bulunduumuz dnemde, MTin, CIAnin ve oportnizmin btn fraksiyonlarnn M. Belliye saldrdklar bu dnemde, M. Belliyi eletirmenin yanl olduunu, bizim dn ayr eyler bugn ise ayr eyler sylediimizi, bugn deitiimizi syleyerek bizleri sulamaktadrlar. Bu arkadalarn subjektif niyetleri ne kadar iyi, ne kadar devrimci olursa olsun, bunlar demagoji ve safsatadan baka eyler deildir. Bu demagoji ve safsatalarn baz arkadalarmzn kafalarn kartracan dnerek, bunlar teker teker cevaplandralm. Bir kere, Mihri Belli arkadan temsil ettii gr ile aramzdaki farklln kk gr ayrl olmadn bilenlerdensiniz. Sizler deil miydiniz, AYDINLIK Sosyalist Derginin bu kadar eletirilere hedef olmasnn, dolaysyla saflarmzda varolan kesif dankln sebeplerinin, Mihri Belli arkadan bulank ve yanl grlerini ihtiva eden yazlar olduunu defalarca syleyen? Saflarmzda hem teorik, hem de pratik ilerlemeye engel olan sac ideoloji ile devrimci ideoloji arasndaki farkllk kk gr ayrl mdr? Bu arkadalara hatrlatalm ki, oportnizmi ayakta tutmann bir yolu da onun nemini kltmektir, kk gr ayrlklar diyerek meseleyi savuturmaktr! Bir an iin Mihri Belli arkadala aramzdaki ideolojik farkllklarn kk gr ayrlklar olduunu varsayalm. Bu durumda bile, Mihri Belli arkadan 29-30 Ekim toplantsndaki bireyci tavrndan ve sac grlerinde srarndan sonra, bu arkadalarn hala gr ayrlklar nemsizdir diyerek, meseleyi geitirmeleri devrimci olmayan bir tavrdr. Unutmayalm ki, bir hareket iinde varolan nans ayrlklarnda, kk gr ayrlklarnda uzlaabilir elikiler, birlik-eletiri-
151
birlik ilkesinin altnda zmlenemezse, yanl grlerin sahipleri grlerinde srar ederlerse, bu elikiler, uzlamaz ztlklara dnr. Kk ihtilaflarn bu biime dnmeleri, o nanslarn temelinde uzlamaz ideolojik ayrlklarn yattn gsterir. Bu konuda diyor ki, Lenin; her kk ayrlk, eer onda ISRAR edilirse, eer hep n planda tutulursa, eer herkes ayrln kklerini ve dallarn aratrmaya koyulursa, byk bir ayrlk haline gelebilir. Her kk farkllk, kararl hatal grlere doru bir hareket noktas olursa, bu hatal grler yeni ve ek farkllklar tarafndan, Partiyi (saflarmz) paralan noktasna getiren anarist hareketlerle birletirilirse, ite o zaman o kk farkllklar, korkun bir nem kazanr. (Lenin, Bir Adim leri, ki Adm Geri, s. 66) Grldg gibi, mesele ak ve basittir. stedikleri kadar bu arkadalar, kk gr ayrlklar etrafnda frtna koparlyor, nemli gr ayrlklar yok diyerek, Mihri Belli arkadala ayn saflarda yer almalarn hareketin esenlii iin bir taktik esneklik (!) olarak nitelendirsinler, yanl ve sac grlerin yaylmasna zemin hazrladklar iin, bu tutumlarnn devrimci bir tutum olmadn hi bir gereke ile gizleyemeyeceklerdir. Hele bu gerekelerinin safsata ve demagoji olduu o kadar ortadaki!.. Gelelim CIA, MT, TP ve PDA oportnizmleri ile ayn makamlarda trk syleme demagojisine... Bu arkadalara gre bizim eletirilerimiz snrl olmaldr. zellikle Mihri Belli arkada iinde bulunduumuz dnemde hedef almak yanltr. nk, bugn, CIA da, MT de, Bizim Radyo da, PDA da, TP de Mihri Belli arkadaa saldrmaktadr. Bu ortamda, Mihri Belli arkada eletirmek onlarla ayn makamda trk sylemek; emperyalizmin ve oportnizmin oyu-nuna gelmektir. Bu iddia temelsiz bir iddia olduu gibi, ayn zamanda korkun bir demagojidir. Bir kere, bu arkadalara sormak isteriz; u gnlerde M. Bellinin sac grlerini eletiren bir dizi kitaplar kartan, en eski sosyalizmin temsilcisi Hikmet Kvlcml arkada yetmiinden sonra pusulasn m ard acaba, CIAnn oyununa gelmekte? kinci olarak, neden Mihri Belli arkada, emperyalizmin ve oportnizmin oklarna bu kadar ok hedef olmaktadr? Neden bir baka arkada, mesela Mihri Belli arkadatan ok daha g artlar altnda, genellikle eski tfeklerin pek ate almad 1951-1960
152
dnemi de dahil olmak zere, her dnemde ylmaz bir mcadele vermi olan Trkiyenin snfsal iliki ve elikilerine ilikin bizlere k tutacak, deerli teorik almalar yapm olan Hikmet Kvlcml arkada Mihri Belli gibi srekli ve youn olarak CIAnn ve MTin brorlerine, PDA ve TP oportnizmlerinin saldrlanna hedef olmamaktadr? Bu arkadalar bunu hi dndler mi? Acaba, CIA, MT veya opor-tnizmin her trls baka proleter devrimci arkadalar daha az m tehlikeli gryorlar? Deil elbette. Mihri Belli arkadan bu kadar ok hcuma hedef olmas iki ana nedene dayanmaktadr. Mihri Belli arkadan bu hcumlara hedef olmasnn en nemli nedeni, bu arkadan hareketimizin szcs olarak bugne kadar grlmesinden ileri gelmektedir. Burada hedef alnan Mihri Belli arkadan u veya bu olaanst nitelii deildir; hedef alnan 30 ksur ehit vermi, Trkiyedeki ii ve kyl hareketlerini ynlendirme gayretleri iinde olan, DevGen araclyla saysz anti-emperyalist genlik hareketlerinin ban ekmi olan proleter devrimci hareketimizdir. Bu durumda Mihri Belli deil de, Ahmet veya Mehmet olsayd phesiz ayn hcumlara Mihri Belli kadar o da hedef olacakt. kinci olarak, Mihri Belli arkada, sosyal pratikte en doru olan, em-peryalizme ve yerli mttefiklerine kar en kararl ve uzlamaz bir mcadele vermeye alan, genellikle gen proleter devrimci kadrolarn ban ektii harekete, btn sac grlerine, eklemeci, zikzakl izgisine ramen szclk yapmak iddiasnda ve durumundadr. Oportnizmin bu kadar eletirilerine hedef olmasnda Mihri Belli arkadan birbiriyle elien tutarsz grlere sahip olmasn da dikkate almak gerekir. Oportnizm kar tarafn dorularn bile eri gsterir. Hele de erileri bu kadar ok birarada grnce, ne yapmaz ki? imdi btn arkadalara soruyoruz; byle bir kurmay olan bir hareket ileriye doru hamleler yapabilir mi? Elemanlar ne kadar tutarl olursa olsun efi bu kadar tutarsz olan bir orkestra baarl olabilir mi? Byle kritik bir pozisyonda gzken kiinin doru ve tutarl bir izgisinin olmas gerekmez mi? Bu artlar altnda CIA, MT ve oportnizm Mihri Belli arkadaa saldryor diye hareketi, Mihri Belli arkadan yanl ve sac ideolo-
153
jisinin ynlendirmesine brakmak m dorudur? Yoksa bu ideolojiyi eletirerek bertaraf etmek mi dorudur? Dman tarafndan kuatlm, drt bir yandan hcuma urayan bir ordunun yanl bir rota izleyen genel kurmay izlemesi mi dorudur, yoksa rotann dzeltilmesi iin sonuna kadar direnmesi mi dorudur? Bizce doru olan ikinci klardr. nk bilimsel sosyalizm bize bunu retmektedir. Gelelim bizim grlerimizi deitirdiimiz meselesine... Mihri Bellinin sac grleri ile yaptklar uzlamalara meru bir gereke aramak amacyla bu arkadalar dn bizim ayr eyler sylediimizi, bugn ise ayr eyler sylediimizi iddia etmektedirler. Bu da, teki iddialar gibi bo ve mesnetsiz bir iddiadr, dolaysyla kt bir demagojidir. Bizim yazdklarmz ve toplantlardaki konumalarmz aktr, ortadadr. Mihri Belli arkadan syledikleri ve yazdklar aktr; ortadadr. Maalesef deien sizlersiniz arkadalar! Aka grlyor ki, Mihri Bellinin rotasn szde baz eletirilerle kabul ettiniz ve birdenbire tutum deitirdiniz! Gelelim sekterlik, kapal kapclk ve blclk sulamalarna... nce sormak isteriz bize sekter bir politika iinde olduumuzu syleyen arkadalara; Mihri Belli arkadan grlerinin hem yanl olduunu kabul edip, hem de pratikte bu ideolojinin saflarmzdan tasfiye edilmesine kar kmak m doru politikadr? Yanll artk iyice ortaya km olan, Mihri Bellinin sac grlerinin hem yanlln kabul edip, hem de Aydnlk Sosyalist Derginin grleri olarak ileri srmek hareketimizin militanlarn aldatmak olmuyor mu? uras apak gerektir ki, biz bu arkadalarn dedii yolda gitseydik, M. Belli arkadan yanl grleri saflarmzda pekiecek ve teorik yeterlilie sahip olmayan pek ok militan arkadamz bu grlerin etkisi altnda kalarak rotalarn aracaklard. Bu durum ise, proleter devrimci hareketimizin yara almas, zayf ve clz kalmas, oportnizmin grbzlemesi sonucunu dourmayacak myd?
154
Sac bir ideolojiye kar pasif ve hayrhah bir tavr almak, bu ideolojiyi savunanlarla beraber olmak demek deil midir? Bu, devrimci bayra yarya indirmek deil midir? Bu, ii snfnn davasna yan izmek deil midir? Oportnist grlere kar devrimci tavr, uzlamac tavr deil, uzlamaz tavrdr. Oportnist grlere sekter davranmayanlar, kendi emeki halkna sekter davrananlardr. Gerekler gstermitir ki, Leninizm bayra yarya indirildii zaman devrimci hareket zayflar, dmanlar g kazanr. Devrimci ideolojinin bayra ykseklerde tutulduka devrim ykselir, dmanlara ar darbeler indirilir. Biz sac ideoloji ile uzlamyor ve devrimci ideolojik bayra ykseklerde tutmaya alyoruz. Bu doru tutumdur. Biz bu doru tutumda sonuna kadar direniyoruz ve direneceiz. nk, saflarmzn ancak bu tutumla elikleeceine, hareketin ancak bu kararl tavrla ilerilere doru hamleler yapacana kesinlikle inanyoruz. Bu tutuma nasl sekter bir tavr denilebilir. Mihri Belliye kar olmak devrimci hareketin tarihine kar olmaktr demagojisine gelince... Baz arkadalar M. Bellinin tarihi temsil ettiini, bu yzden M. Belli arkadan sac grlerine kar olmay devrimci hareketin gemii, tarihi ile balar koparmak anlamnda yorumlayarak, M. Bellinin grlerine kendilerinin de kar olduunu fakat gemile balar koparmamak iin bu grlere katlandklarn, dolaysyla Mihri Belliye angaje olduklarn sylemektedirler. Bu temelsiz, sama sapan ve devrimci olmayan bir tutumdur. Bu ilikiler sosyalist ilikiler deildir. Bunlar devrimci olmayan anormal ilikilerdir; feodal ilikilerdir. Elbette marksistler aras ilikileri feodal bir ailenin ilikileri eklinde anlayanlar iin, devrimci hareketin tarihi mirasn bu feodal ailenin nesillerine intikal etmesi eklinde anlayanlar iin, bugn M. Belli arkadan sac grleri ve temsil ettii akmla ilikilerimizi kesmemiz, tarihle balarmz koparmak anlamna gelebilir. Ama sosyalistler aras ilikiler bu mudur? Hayr, bu olamaz. Trkiyedeki Marksist hareket erefli bir mcadele tarihine sahiptir. CHP ve DP ynetimlerinin karanlk yllarnda, siyasi irticann en azgn olduu yllarda, Trkiyeli proleter devrimciler yiite ve merte mcadeleler vermilerdir. Trkiye proleter devrimci ha-
155
reket iinde siyasi irticaya kar baemez bir mcadele iinde olan arkadalarmz, daima biz gen proleter devrimciler iin rnek olmular ve byk deer tamlardr. Ama bu gemiteki mcadelelerin hatalarn eletirmeyeceimiz anlamna gel-mez. Bugn ve yarn iin doru olan politika, dnn eletirisinden kar. Biz, Trkiyedeki Marksist hareketin tarihine sonuna kadar sayglyz. Ve onun bir devam olarak kendimizi grmekteyiz. Biz sadece ben tarihim, bana kar olan tarihe kardr grne kar kyoruz. Ve bu grn sahibi ile balarmz kopartyoruz; tarihle deil! Biz eskileriz, biz biliriz safsatadan baka birey deildir. Neyi bilirsiniz? Biz eer gerekten devrimci isek, gerei biliriz. Sosyalistler aras ilikiler, askeri kla ilikileri deildir. Her geen yl kdemin arttn zanneden ve bakalarndan itaat bekleyen kiinin kafas sosyalist deil, olsa olsa dar asker kafasdr. Sosyalist harekette, elbette gemite mcadeleleri olanlara sayg beslenir ve onlara ncelik tannr. Sosyalist harekette elbetteki bir hiyerari vardr. Ama, nasl hiyerari? Doru ideolojinin temeli zerinde hiyerari. Doru grlerin szcln yaptn srece kitle seni tanr; yanl grlerinde srar edersen artk hiyerari filan ortada kalmaz! Ayrca, bir kii kalkyor ben devrimci hareketin tarihiyim diye ortaya kyor, bu dnyann hangi lkesinde grlmtr? Bu, lkemizdeki devrimci hareketin tarihinin zayf ve clz olduunu sylemek olmuyor mu? Bu, lkemizdeki devrimci hareketin tarihini kmsemek olmuyor mu? Gemiin mirass, gemiteki kararl ve uzlamaz mcadelelerin mirass olmak isteyen kimse, bugn doru devrimci izgide proletaryann devrimi bayran ykseklerde tutmak zorundadr. Bu bayra her kim ykseklerde tutmuyorsa, her kim devrimci hareketin oportnizm oklarna hedef olmasna sebebiyet vererek, hareketi zayf ve clz dryorsa, o kii, mazideki durumu ne olursa olsun, gemiin temsilcisiyim diye ortaya kamaz. Bugn, kim leninizmin yce bayran, hem teoride, hem sosyal pratikte emperyalizmin ve oportnizmin saldrlarn gsleyerek ykseklerde tutuyorsa, Trkiyedeki Marksist hareketin ta-
156
rihi zincirinin haldeki halkas olur; devam olur! zetlersek; bizler, kk gr ayrlklar etrafnda bir kar suda frtnalar koparmakla sulanyoruz; niin? Marksizm-Leninizmin perspektifi yerine M. Belli arkadan perspektifini kabul etmediimiz iin! Bizler, emperyalizm ve oportnizm ile ayn makamda trk sylemekle sulanyoruz; niin? Hareketimizin ileriye gidiini engelleyen sac ideolojiye kar uzlamaz bir tavr iinde olduumuz iin! Bizler, tarihle balar koparmakla sulanyoruz; niin? Marksizm-Leninizm bayrann yarya indirilmesine gz yummadmz iin, geriye deil, ileriye baktmz iin! Bizler, sekterlik, kapal kapclk ve blclkle sulanyoruz; niin? Sac ideolojiye kar sekter davrandmz, onunla uzlamadmz iin, ahbap avular birliine dahil olmamakta srar ettiimiz iin! Varsn btn oklar stmze yasn. Biz, doru grdmz bu yolda sonuna kadar yryeceiz. Bu yolda eitli sulamalara, haksz ktlemelere, iftiralara, kfrlere hatta, provokasyonlara hedef olacaz. Dnyann herhangi bir lkesinde oportnizm tarafndan bu eit sulamalara hedef olmam, bir Marksist-Leninist hareket gsterilebilir mi? Ve yine gsterilebilir mi ki, bu eit sulamalarla oportnizmin bir Marksist-Leninist hareketin stesinden geldii? Hayr, hayr arkadalar, dnyann her yerinde, her zaman Marksist hareket oportnizmin sulamalarna, iftiralarna, hatta provokasyonlarna ramen, emperyalizmin ve hakim snflarn insanlk d btn cebir ve basklarna ramen, giderek glenmi, eliklemi ve zafer kazanmtr! Tavrmz proleter devrimci tavrdr. nk, proletaryann devrimci ilkelerine azimle bal kalmak, bu ilkeleri ineyen her eit sa ve sol gr ve hareketle uzlamaz bir mcadele iinde olmak kendisine proleter devrimcisiyim diyen btn devrimcilerin en kutsal grevleridir! IV Gelelim, Mihri Belli arkadala olan ideolojik ayrlmza. Mihri Belli arkadala aramzdaki eitli meselelere ilikin ideolojik farkl-
157
lklar balca ana balk altnda toplayabiliriz: 1 - Devrim anlay, 2 - alma tarz, 3 - rgt anlay, Milliyetilik, revizyonizm vs. gibi dier konulardaki gr ayrlklar, bu ana meseledeki gr ayrlklarnn eitli meselelerde yansmasndan baka birey deildir. DEVRM ANLAYII Devrim tarihi gstermektedir ki, devrimci Marksizm ile oportnizm ve ada reformizm arasndaki gr ayrlklar en son zmlemede, kendi zgcne gvenerek devrim iin yola kmaya cesaret edip etme-me meselesine dayanmaktadr. Devrim teorisi, alma tarz, rgt konularndaki btn ilke ayrlklarnn temelinde bu gerek yatmaktadr. Bugn smrge ve yar-smrge lkelerin solu ierisinde ideolojik mcadele, en son tahlilde, devrimin krlardan ehirlerin kuatlmas eklinde, kyl ordusunun ii snf kurmaylnda, uzun, dolambal bir halk savayla zafere eriebileceini savunanlarla, ehirlerde dmann izdii snrlar iinde legalite uruna mcadele ederek kendi zgcnn dndaki glere, bel balayanlar arasnda cereyan etmektedir. Leninizmin dnyann yar-smrge ve smrge lkeler iin ngrd devrim teorisi; ii snfnn nderliinde kyl ordusunun halk savayla krlardan ehirleri kuatmas teorisidir. Biz, hibir smrge ve yar-smrge lkenin, ktann veya blgenin leninizmin bu evrensel ilkesini geersiz klabilecek kendine zg artlar tadn kabul etmiyoruz. Mahalli, tarihi, gelenek, grenek veya retici glerin gelime seviyesi, sadece leninizmin evrensel devrim teorisinin taktiklerine yn verecek unsurlardr. Bu farkllklar, her lkenin devrim stratejisinin kendine zg ara aamalarnn niteliklerini biimlendirirler. te smrge ve yar-smrge lkelerin, solundaki ideolojik ayrln temeli budur. Kastrist, Maoist, Guevarist vs. ayrmlar ise, zde hibir ey ifade etmeyen, gerek durumu yanstmayan, sahte ve suni ayrmlardr. iarlar ne olursa olsun, Kastrist veya Maocu rozetini yakasna ilitirmi bir hareket veya parti pekala
158
sol gevezeliklerle icazetli bir mcadele iinde olabilir. Dnyada ve lkemizde bunun rnekleri vardr.99 Biz, devrimin, ii-kyl ittifak temeli zerinde emperyalist boyunduruun en zayf olduu krlardan ehirlerin fethi rotasn izleyen bir halk sava ile zafere erieceini sylyoruz. Bu devrim anlaynda kyllk temel gtr, proletarya nder gtr.100 Proletaryann nderlii ideolojik nclktr. Mihri Belli arkada ise, ii snfnn nderliini reddederek, kyll deil de, ii snfn temel g kabul ederek, ii snfnn fiili nclnn geerli olduunu savunmaktadr. Aktr ki, snflarn gdm ve nderliin nitelii, tayin edici mcadele alan olarak, ehirleri veya krlar temel alma dncesinden gelmektedir. i snfn temel g kabul ederek, ideolojik nderlii reddeden gr, lafta ne derse desin, ehirleri temel almaktadr. Ve bu anlaya gre de, devrim ehirlerden krlara doru bir rota izleyecektir. Bu anlay temelden sakattr. Emperyalizmin igali altndaki bir lkede devrimin, kyl ordusunun uzun ve dolambal bir sava olmadan olacan dnmek bo bir hayaldir. Bilimsel sosyalizm ve dnya devrimci pratii, bu dncenin bir hayal olduunu sylemektedir. Emperyalist boyunduruk, bu ekilde krlamaz. Emperyalist zinciri en zayf halkasndan paralamak gerekir. 101
99 Amerikadaki Campus Maoistleri ve lkemizdeki PDAclar bu gerein somut rnekleridir. lkemizdeki icazetli sosyalizmin bu fraksiyonunun durumu gerekten ibret vericidir. [PDAclarn lkenin gelime seviyesini, mahalli zelliklerini, corafi konumunu, emperyalizmin III. bunalm dneminin ayrt edici zelliklerini ... dikkate almadan in Halk savann iar ve taktik formllerini zaman ve mekan mefhumunu nemsemeden aktararak, nasl bir hedef ve rota ardklar aktr. Bunlar Trkiyeye zg Yol yazmzda ortaya koyacaz. Bu ksa yaznn amac, bu deildir.) Bunlar bir yandan kaloriferli salonlarda, Campuslarda halk sava lklar atarken, te yandan hakim snflara gz krparak devrimci hareketi 27 Mays Anayasasnn snrlarnn dna tarmak isteyen anaristlerin (!) olduunu sylemektedirler. 100 Kimilerinin zannettii gibi, proletaryann nder g olmas devrimin itici gleri arasnda olmamas demek deildir. iler ve kyller devrimin itici gleridir. 101 Devrim, krlardan ehirlerin fethi eklinde bir rota izleyecektir. Bu leninizmin smrge ve yan-smrge lkeler iin ngrd evrensel bir tezdir. Trkiyede yar-smrge bir lke olduu iin, Trkiyede devrim, bu genel evrensel izgiyi izleyecektir. Yani son duruma krlarda cereyan edecektir. .akat, emperyalizmin 3. bunalm dneminin zelliklerinden ve de Trkiyedeki retici glerin gelime seviyesinden dolay Trkiye devrimi, Vietnam, in, Kba devrimlerinden farkl ara aamalarndan geerek zafere eriecektir. ehir ve kr ilikileri ve halk savann aamalar kendine zg olacaktr. Birinci dnemde ehirler temel krlar yardmc, ikinci dnemde krlar temel, ehirler yardmc.
159
ada reformizm devrimlerin temel gc olarak, ii snfn grd ve krlardan ehirlerin fethi teorisini kyl eteciler vs. eklinde kk-burjuva hareketi olarak knad iin, Mihri Belli arkadan bu gryle aramzdaki eliki, ada reformizm ile Leninizm, klsik sol partilerle, Leninist partiler arasndaki ideolojik ayrlktan baka birey deildir. Mihri Belli arkadan devrim anlay, niyeti ne kadar devrimci olursa olsun, en son tahlilde sosyal reformist bir temele dayanmaktadr. ALIMA TARZI Devrim teorisiyle, devrime giden yolda yaplacak almalarn biimi arasnda tam bir uygunluk vardr. Devrim yolu olarak, uzun, yorucu ve dolambal bir halk savan deil de, ehirleri esas kabul ederek, buradan ii snfnn iktidara el koy-mas temel alnrsa, emperyalizmin 3. bunalm dneminde, emperyalizmin ve yerli hakim snflarn ehirlerde kurduklar sk denetim zorunlu olarak, devrimin subjektif glerinin dnda, baka glere bel balamak eilimini dourur. Baka bir deyile, bu devrim anlay iinde, kiinin sub-jektif niyeti ne kadar devrimci olursa olsun, devrimin subjektif glerinin (rgtl zgcnn) dndaki glere gvenmek hatta, bu glerin atlmn ksa dnemde temel almak n plana kar. Mihri Belli arkadan hem pratik almalar, hem de teorik grleri aktr. Mihri Belli arkadan ynetimindeki Trk Solunun bilindii gibi btn eyleme proletaryasz bir cephe kurma almalarndan baka birey deildi. Dev-G hikayeleri, yine pratikte herkesin bildii bir baka rnektir. Mihri Bellinin bu konudaki teorik grleri aktr; Mihri Belli arkada, bugne kadar ki tahlillerinde daha ok zgcne deil de sandaki glere yer vermitir. Teorik yazlarn toplad Yazlar adl kitabnda aka grlebilecei gibi, kk-burjuva, hatta ksa dnemde onlara ncelik tanyan bir sa gr hakimdir. Bu gr, ada reformizmin milli devrimci yol diye tanmlad
Birleik Devrimci Sava (Btn bunlar Trkiyeye zg Yol yazmzda etraflca koyacaz.)
160
reformist bir grtr. Bu reformist strateji ile, elbette devrimci bir ruhla kendi zgcn rgtlendirerek harekete geilemez. te, Mihri Belli arkadan alma tarzn ok ksa zetlersek budur. 29-30 Ekim toplantsnda, Trk Solunun bir yneticisi; bizim btn amacmz eski tfek denilen kiilere meruiyet kazandrmakt diyerek Trk Solunun btn almasn ok gzel aklamtr. Yani, Mihri Bellinin ynetimindeki Trk Solunun balca amac, Mihri Belli ve birka eski tfee legalite kazandrmakm! Ve hala bugn bu legalite uruna mcadele devam etmektedir! Sosyalistilik yasa yaparak, devrimci milliyeti adn kendine takp, kimliini gizleyerek, legaliteyi temel ama alan bir alma tarz ile proleter devrimci alma tarz arasnda hi ama hi benzerlik yoktur. RGT ANLAYII Kiinin devrim teorisi ve alma tarzndaki btn yanllklarn rgt anlaynda yansmas son derece doaldr. Sava alan yanl seilmi-se, sakat bir alma tarz, alma tarz olarak alnmsa, bu almalar ynlendirecek, eitli sektr ve blgelerdeki almalar arasndaki ahenk ve egdm salayacak olan organizasyonun, doru ve tutarl olmas beklenemez elbette. Rotas yanl olan bir ordunun, rotay izen genel kurmaynn tutarl olmasna imkan var m? ehirleri temel alan, dmann izdii snrlar iinde legalite uruna gsleme manevralar yapan kiinin parti anlay da devrimci olmayan bir rgt anlaydr. Bu sac devrim teorisini ve alma tarzn kabul etmi bir kiiden sava bir rgt anlay beklenebilir mi? Bu yzden M. Belli arkadan sac devrimci teorisi ve alma tarz proletarya partisi anlayn arptmaktadr. Bu grn parti anlay, deyileri ne kadar keskin olursa olsun, sava rgt deil, dzen rgtdr. Leninist rgtlenmeye karlk, oportnizm her yerde ve her zaman iki eyi nermitir. 1- Demokratizm: En demokratik ekilde aadan yukarya rgtlenme, 2- Partinin kurulmasnn ilk etabnda, emekilerin mutlak
161
bir ounlukta olmas. rgt konusundaki oportnizm ve menevizm, ite bu iki ana noktada ortaya kar; ite bu iki ana nokta yeni kurulan veya kurulma aamasnda olan bir partinin dzen rgt m, yoksa sava rgt m olacan belirler. Hibir rgt, sava rgt olarak domaz. Ancak atlan ilk admn nitelii rgtn, sava rgtnn tohumlarn tayp tamayacan belli eder. Halk arasnda yerlemi bir sz vardr: Adam olacak ocuk bokundan bellidir. Daha ilk etapta rgt aadan yukar, en demokratik ekilde kuracaz ve iiler, kyller ilk dnemde sayca ar basacaklardr diyen Mihri Belli ve etrafndaki kiilerin kuraca partinin devrimci bir parti, emperyalizme kar bir sava rgt olmayaca gn gibi aktr. Leninizmin parti hakkndaki grleri aktr; Leninizm, aadan yukar demokratik biimde rgtlenmeyi mahkum etmektedir. Leninizm, Mihri Belli arkadan rgt grn 65 yl nce oportnizm diye mahkum etmitir. Mihri Belli arkada gibi aadan yukar en demokratik biimde rgtlenmeyi savunan menevik Martovlara, Akselrodlara kar byk usta Lenin diyor ki; Oportnist sosyal-demokrasinin rgtlenme prensipleri aadan yukarya doru rgtlenme usuln izler. Ve bu yzden mmkn olduu kadar, (ar bir evkle) anarizm noktasna varan zerklii ve demokrasiyi ye tutar. Devrimci sosyal demokrasinin rgtlenme prensipleri ise, yukardan aa doru rgtlenme usuln izler... (Bir Adim leri ki Adm Geri, s. 232-233) Elbette, bu ekilde kurulacak olan bir rgt proleter devrimcileri tarafndan dzen rgt damgasn yer. Ve gerekten de byle kurulan bir rgtn sava rgt olma ans hi ama hi yoktur. kinci olarak, oportnizm parti konusunda leninizmin ikinci etapta arad art ilk etapta arar. Yani ilk dnemde, kurulu dneminde, tpk Mihri Bellinin syledii gibi, iilerin ve kyllerin yani emekilerin ounlukta olmasnn art olduunu ileri srer. (Bu neri, aadan yukarya rgtlenme nerisinin doal bir sonucudur.) Oysa, Leninizme gre, partinin ilk etabnda emeki kkenden gelen-gelmeyen ayrm yaplmaz. lk dnemde bu ayrm yapmak oportnizmin ta kendisidir. lk etapta, ii veya aydn kesi-
162
minden gelmek nemli deildir, nemli olan ii snf ile kendisini zdeletirmi, yalnz bo gecelerini deil, btn mrn devrime adam asgari bir Marksist formasyondan gemi ve belli alanda uzmanlama yolunda olan profesyonel devrimcilerin rgtn temelini oluturmasdr. nemli olan, profesyonel devrimcilerin ynetimde olup olmamasdr. Ve ilk dnemde dar tutulmu, sayca az, ama demir gibi bir disipline sahip elik ekirdek nemlidir. Ve bu ekirdek iinde snfsal kkenin yle veya byle olmas ilk dnemde nemli deildir. Ancak, bu elik ekirdek eitli aamalardan geerek, ikinci etaba geer. Emeki kitlelerin mcadelelerini ynlendirmeye, onu kucaklamaya balad bu ikinci etapta emeki kkenden gelenlerin ar basmasna dikkat edilir. lk dnemde, aydn-ii ayrmn yapmann oportnizm olduunu syleyen Lenin, ikinci dnemde, parti ynetim kademelerinde iilerin mutlak bir ounlua sahip olmalar gerektiini sylemektedir. Oportnizm, daima ilk dnemde, aydn-ii ayrm yapar, aydn dmanl yaratr ve grnte iilerin yannda yer alr. Oysa bu sahte bir tavrdr. Oportnizmin yannda olduu, savunduu iiler ve onlarn ounlukta olmas deil, rgtn batan dzen rgt olarak domasdr. Oportnizmin rgt konusundaki bu evrensel ve deimez karakteridir. lk dnemde emekilerin yannda olmakla ie balayan oportnizm, ikinci ve nc dnemlerde sava rgt iinde barndrlmas imkansz olan, kkburjuva aydnlarn szcln yapar duruma gelir. Aslnda o, ilk dnemde de proletaryann deil, hakim snflara kar sa- vamay gze alamayan pasifist kk-burjuva aydnlarnn zlemlerini, yani dzen rgtn dile getirmektedir. Bunu, szde devrimci bir grnm altnda, zde ise dzen rgtn savunarak yapar. kinci ve nc etapta ise, devrimci maskesini atp, btn plaklyla ortaya karak bu eylemi srdrr. Emperyalizmin III. genel bunalm dneminde, menevizmin bu rgt anlayn ileri sren ada reformizmdir. Bu rgt anlay ada reformizmin devrim ve alma tarz anlaylar ile tam bir uygunluk iindedir. te grld gibi, Mihri Belli arkadan rgt gr de sac devrim teorisi ve sac alma tarznn doal sonucu, sac bir grtr. Bu grlerin sahiplerinin kuraca rgt, stratejisi
163
milli demokratik devrim olan yeni bir TPden baka birey olamaz.102 Biz, her eit anti-leninist rgtlenmeye karyz. Biz dzen rgtnden deil, sava rgtnden yanayz. Sava rgt olabilecek bir parti Leninizmin ilkelerinin temeli zerinde, leninist rgtlenmeye uygun bir ekilde kurulur. te Mihri Belli arkadala olan ideolojik ayrlklarmz bu temel zerinde ykselmektedir. Grld gibi, perspektiflerimiz tamamen fark-ldr. Bu perspektif fark, eitli konularda yansmaktadr. Son zamanlarda aktel olan milliyetilik, milli mesele ve revizyonizm tartmalarndaki Mihri Belli arkadan sa grlerinin, sa perspektiflerinin bu meselelere yansmasndan baka bir ey deildir. Ksaca, son zamanlarda aktel olan bu meselelere deinelim. Mihri Belli arkadaa gre, bugn dnya ii snf hareketi iinde sosyal reformist bir izgi olarak revizyonizm, modern revizyonizm yoktur. Revizyonizm, Bernstein ile ortaya km ve onun lm ile birlikte yok olmu bir akmdr. Hele dnyann baz sosyalist lkelerinde revizyonizmin etkin ve ynetici olduunu sylemek samalktr. nk revizyonizmin tanm aktr; revizyonizm Marksizmin resmen inkardr. Bu gr temelden yanltr. Bir kere, revizyonizm Marksizmin res-men inkar deildir. Tam tersine revizyonizm, Marksizmin baz tezlerinin gayr resmi inkardr. Kelime anlam dzeltme, kontrol etme olan revizyonizm, Marksizmin lafzlarna sahip karak, znn, belkemiinin inkardr. Mihri Belli arkadan revizyonizmi bu ekilde tanmlayarak, bugn revizyo-nizmin mevcut olmadn sylemesi tamamen devrim, alma tarz ve rgt konusundaki sosyal reformist grlerinden dolaydr. Mihri Bellinin rgt anlay, devrim teorisi ve alma tarz bugn dnya ii snf hareketi iin yok varsayd revizyonist akmn temsilcilerinin grlerinden baka birey deildir. Mihri Belli, bu grleri devrimci sayd iin, bu
102 Kald ki, Mihri Belli arkadan rgt anlayna, menevizm demek bile fazladr. yle ki, Mihri Belli bugne kadar, kk-burjuva radikallerine irin gzkmek amacyla demokrasi uruna mcadele rgt uruna mcadeledir. rgt demokrasi mcadelesiyle bir sre iinde kurulur diyerek, sosyalist parti meselesini bugne kadar yokua srm bir kiidir.
164
grlerin sahiplerini de revizyonist saymamaktadr ve bu anlayn dnya ii snf hareketi iinde revizyonizm diye bir sosyal reformist akmn var olduunu kabul etmemesi, son derece doaldr. Milliyetilik meselesine gelince... Mihri Belli arkadaa gre, devrimci milliyetilikle proleter enternasyonalizmi elimez. Ve devrimci milliyeti olduunu syleyen Mihri Belli arkadaa gre sosyalistler koyu milliyetilerdir. nk, milliyetiliin az enternasyonalizmden kiiyi uzaklatrr. Mihri Belli, sosyalistlerin milliyeti deil, yurtsever olduklarn, nasyonalizm ile enternasyonalizmin birbirine tamamen zt iki kavram olduu-nu bilmiyor mu? Biliyor elbette. .akat Mihri Bellinin kk-burjuva radikalizmine bel balayan tutumu, proleter devrimcilikten tavize hatta, literatre proleter milliyetilii katksyla tahrife kadar uzanmaktadr. Btn bunlarn temelinde milliyeti devrimci kk-burjuva radi-kallerine proleter devrimcilerin kendilerinden pek farkl olmadklarn, te-melde devrimci milliyeti olduklarn ima ederek, irin gzkme yatmaktadr. Mihri Bellinin ayn irin gzkme gayretlerini milli meselede de grmekteyiz. Mihri Belliye gre, Trkiyedeki milli meselenin her zaman ve her art altnda tek bir zm yolu vardr; Krt emeki halknn karlaryla badaan tek forml vardr; o da, meseleyi artlar ne olursa olsun, misak-i milli snrlar iinde ele almak gerekir. Oysa bu gr, temelden yanl ve anti-sosyalist bir grtr. Bilindii gibi, devrimci proletarya milli meseleyi uluslarn kendi kaderini tayin hakknn altnda ele alr. Biz, uluslarn kendi kaderini tayin hakknn altnda diyoruz ki: Her art altnda, her zaman meseleyi misak- milli snrlar iinde ele almak gerekir veya Krt emeki halknn karlaryla badaan tek zm yolu ayrlma hakknn kullanlmasdr diyen grler yanltr. Bu grlerin sahipleri, her iki tarafn burjuva ve kk-burjuva milliyeti unsurlardr. Oysa, devrimci proletarya, meseleyi diyalektik bir tarzda ele alr. Yani, uluslarn kendi kaderini tayin etme hakknn ngrd ayrlma, zerklik, federasyon vs. zm yollarnn hangi artlar altnda ve ne zaman geerli olabileceini aka ortaya koyar. (Biz bu meseleyi ayr bir yazda etrafl bir ekilde ortaya koyacaz. Bu ksa ak mektubun amac bu olmad iin bu meseleye burada girmiyoruz.)
165
Mihri Bellinin proleter enternasyonalini zedeleyen bu milliyeti grlerinin temelinde yukarda da belirttiimiz gibi, devrim anlay ve alma tarzndaki reformist grlerinden dolay milliyeti devrimcilere yani kk-burjuva devrimcilerine bel balama ve taviz verme eilimleri yatmaktadr. V te Mihri Belli arkadala olan gr ayrlklarmz ok ksa bir ekilde, zet olarak ortaya koyduk. Grlebilecei gibi, bu saflarmzdaki herhangi ikinci dereceden bir meselede varolan ufak gr ayrlklar karsnda alnacak bir tavr meselesi deil, Leninizm ile sosyal reformizm arasndaki bir tercih meselesidir. Bu, sradan yanl grlerin eletirilerek dzeltilmesi meselesi deildir. Hareketi temelden saptracak nitelikteki sac grlerin tasfiye edilmesi meselesidir. Taknlacak tavr, devrimcilikle, oportnizm arasndaki tavrdr. Her kim ki, hem Mihri Bellinin grlerinin yanl grler olduunu syler ve hem de u veya bu gerekeyle o saflarda kalrsa, bilsin ki, kald yer bataklktr, oportnizmin batakldr. Ve kendisinin subjektif niyeti ne olursa olsun, ne kadar halisane duygularla dolu olursa olsun, tavr oportnizmin en sinsi, en ikiyzl, en iren tavrdr. Biz proletaryann devrimci ilkelerinin pazarlk konusu olmasna sonuna kadar kar kacaz. Byle pazarlklara bugne kadar yanamadk ve bugn de yanamayacaz! Unutmayalm, proleter devrimci, devrimci hareketin esenlii iin, sadece taktiklerde veya ikinci dereceden teorik meselelerde geici uzla-malara gidebilir; devrim lehine eilip bklebilir. Ama, proletaryann devrimci ilkelerinde o, asla pazarla yanamaz. Ve bu ilkeleri pazara karan-lara kar da devrimci tavr, proletaryann en uzlamaz, en sekter tavrdr. Bizi sekterlikle sulayan arkadalara bu yanl ve uzlamac tutum-larn bir yana brakmalarn, Mihri Belli arkadan ise, zeletiri yaparak, doru izgiye gelmesini, bu arkadalarn her eit pragmatizmi bir yana brakarak, bilimsel sosyalizmin ilkelerine gvenmelerini, zaman henz gemeden akllarn balarna toplamalarn, dosta ve arkadaa salk veririz. KURTULU
Ocak 1971
166
YAYIN POLTKAMIZ
27 Mays hareketi ile birlikte, reformist burjuvazi ile finans oligarisi arasnda kurulan nispi denge Trkiyede snrl da olsa bir demokratik ortam yaratt. Bu snrl demokratik haklarn erevesi iinde sol, belli llerde legalite kazanarak, alp geliti. Bu snrl demokratik ortam bir yandan solun gelimesini salarken, te yandan da solun iersinde revizyonizmin ve kk-burjuva sosyalizminin gelimesine ve kk salmasna maddi bir temel tekil etti. te TP pasifizmi bu zemin zerinde, yaylma imkan buldu. TP pasifizmi karsnda, Mihri Belli revizyonizminin solda devrimci bir alternatif olarak g kazanmasnn en nemli nedeni, yine bu ortamdr. 1966lardan sonra, Trkiyedeki snflar mcadelesinin iddetlenmesine paralel olarak, bilimsel sosyalizmin temel klsiklerinin sratle Trkeye evrilmesi, soldaki sisleri datmaya balad.
167
Bilimsel sosyalizmin temel eserlerinin Trkeye evrilmesi, sosyalist teoriyi lkemizdeki bir avu solun entelektelinin zihni idman olmaktan karmtr. Bylece lkemizde sosyalist teori mcadelenin gerek militanlarnn savana eylem klavuzu olarak maddi bir g haline gelmitir. Bu durum, ve zellikle son ylda hzlanan ve keskinleen snf mcadelesi ile birlikte proleter devrimciliin cesaret, atlganlk ve coku isteyen bir meslek haline gelmesi, soldaki pasifistlerin, revizyonistlerin ve devrim hokkabazlarnn niteliini hzla ortaya koymaya balad. Snflar savann giderek keskinlemesi, lkemizdeki ekonomik, politik ve sosyal krizi iyice iddetlendirdi. yle ki, bugn toplumun btn kesimleri, eskisi gibi yaamamak istemeleri bir yana, patlamaya hazr volkan gibi, bir kvlcm beklemektedirler. Toplumun btn kesimlerini sarsmaya balayan bu devrimci kasrga, gen militanlara devrim arenasnda sadece kendilerinin kaldn gsterdi. Bu esen kasrga, devrimci kavgann eitli kesimlerinde fedakrca dven gen militanlarn benliinde, bilincinde ve kalbinde derin deiiklikler yapt; her eit feodal ve ataerkil ilikileri paralad. Hayat, devrimci pratiin iindeki ii, kyl, renci militanlar bir araya getirdi. Bylece, Leninizm temelleri zerinde, devrimci yoldaln oluturduu, kelimenin geni anlam ile proleter devrimci bir rgt dodu. Bu rgt, Trkiyedeki kar-devrim cephesinin btn bask, iddet ve cebrini gsleyerek krsal alanlardan fabrikalara, niversitelere kadar, btn kesimlerdeki devrimci mcadeleyi ynlendirme gayretleri iinde olanlarn rgtdr. te KURTULU gazetesi, bu rgtn, ideolojik ve politik yayn organdr. Bu hareket, revizyonizmin uzun yllar etkin olduu bir ortamda yeermi, gelimi ve glenmitir. O yzden iler ne kadar sk tutulursa tutulsun balangta, u veya bu lde, bu ortamn izlerini iinde tayacaktr. Tersini dnmek idealizmdir. Bu kalntlar, sava iinde, savala savala atlacaktr. Bugn, lkemizde, revizyonizmin etkinliini eitli alanlarda grmek mmkndr. Mesela, sosyalist aydnlar iin ayr seksen sayfalk bir aylk dergi, orta seviyede olanlar iin haftalk onalt sayfalk bir dergi, ii ve kyl kitleleri iin de bir kitle gazetesi karma, revizyonist bir yayn politikasnn ifadesinden baka birey
168
deildir. Emperyalizmin igali altnda olan, dolaysyla halk savann zorunlu bir durak olduu lkelerde sosyalistlerin temel mcadele metotlar, politiklemi askeri sava metodudur. Bu metodu, temel metod olarak alanlarn devrimci yayn politikas bu olamaz. Bu yayn politikas, halk savana yan izen, dergicilik ve gazetecilii temel alan revizyonistlerin politikasdr. Bu yayn politikasnn temeli, dergi etrafnda rgtlenme dncesine dayanr. Byk ehirlerde yaynlanan bir dergi etrafnda rgtlenme ve bunun araclyla parti rgtlenmesine geme, revizyonist bir rgtlenme anlaydr. Krlardan ehirlere doru bir rota takip edecek olan halk savann zorunlu durak olduu lkelerde devrimcilerin rgtlenmesi bu ekilde olamaz! Ayrca bu yayn politikas, eitli bakmlardan yanltr. Bir kere, kitleler, kitle organ, vs. ile bilinlenmezler. Kitleler, sava iinde, pratik iinde ncnn yakaca kvlcmla bilinlenirler, rgtlenirler. Devrimci yayn politikasnda byle uydurma bir kitle organ anlay yoktur. kinci olarak, entelektele ayr dergi, iiye kylye ayr dergi, devrimci bir anlayn rn deildir. Bu olsa olsa, emeki kitlelerine yukardan bakan aydn dncesinin rn olabilir. Mesela, iilere hitap eden Iskrada sosyalizmin en karmak meseleleri rahatlkla tartma konusu yaplmtr. Gemite KURTULU olarak biz de ayn hatay iledik. Bu konuda kendimizi eletiririz. Bundan byle, KURTULU gazetesi, bizim ideolojik ve politik grmz kitlelere iletecektir. KURTULUun bu nitelie kavumasyla birlikte (yani bundan byle Dev-Genin yayn organ olan) LER ideolojik ve politik organ olarak ayrca kmayacaktr. nk Dev-Gen hareketimizden bamsz ayr bir rgt deildir. Dev-Gen, hareketimizin kitlevi genlik rgtdr. Dolaysyla, hareketimizin ideolojik ve politik organ KURTULU gazetesi, Dev-Genin de grlerini dile getirmektedir. Bir eylem rgt olan Dev-Gen bundan byle tabanyla organik balantsn (yazl olarak) Merkez Yrtme Kurulunun kard leri bltenleriyle yrtecektir. Biz, emperyalizme kar aktif mcadeleyi savunuyoruz. Politiklemi askeri sava metodunu, temel mcadele biimi olarak kabul eden bizler, bu sava asgari brokrasi ile yrteceiz.
169
Asla krtasiyeciliin bataklna yuvarlanmayacaz. Tek bir ideolojik ve politik organla kitlelere grlerimizi ileteceiz. Ayrca kitlelerin ekonomik ve demokratik mcadelelerine, blgesel meselelere ilikin olarak, onlara bilgi gtren, somut meselelerine k tutan KURTULU zel saylar kartlacaktr. Devrimci pratie k tutan uzun aratrmalar ve teorik, ideolojik polemikler ve eviriler KURTULU Yaynevinin karaca brorlerle yrtlecektir. KURTULU
15 Mart 1971
170
DEVRMDE SINI.LARIN MEVZLENMES
Ekonomik ve politik buhran hzla derinleiyor. Hakim snflar kendi aralarnda eitli fraksiyonlara blnm, dzeni kendi resmi kanunlaryla koruyamaz duruma gelmilerdir. Bu yzden, devrimciler zerinde, kar-devrim cephesinin bask, iddet ve cebri grlmedik bir derecede artmtr. Temsili demokrasi hzla rafa kaldrlmaktadr. Artk sosyalist politikann devrimci cesaretle srdrlebilecei bir lke haline gelmitir Trkiye. Gittike genileyen ve toplumun her kesimini imdiden sarsmaya balayan bu kriz, solda, btn revizyonist gruplarn, devrim kalpazanlarnn niteliklerini ortaya koymaya balad. Btn revizyonist klikler, deiik tonlarla aka, pasifizmin ve teslimiyetiliin borusunu ttrmeye baladlar. Pasifizmin bu ileri borazanclar, kar-devrim cephesine kar aktif mcadeleyi savunan, balangta sadece kendi rgtl gcmzle bu krizi derinletirmeyi amalayan bizlere saldrmada tek bir cephe tekil ettiler. Ve namlularn grevleri gerei bize evirdiler. Son iki- aydr hareketimiz bu oportnist cephenin utanmazca tahriflerine,
171
arlatanca yalanlarna; rezilce iftiralarna ve haince provokasyonlarna maruz kald. Bizi bu rezillik ne zyor, ne de kzdryor! Hi bir eyden ikayeti deiliz. Oportnizmin herhangi bir klii bize mltefit davransayd, biz o zaman zgn olurduk. nk bu, bizim hareketimizde mutlaka eri bir yann, oportnist bir yann varolmas demektir. lkemizde kriz derinletike btn oportnist fraksiyonlarn pasifizmleri de kitlelerin gznde iyice gn na kmaktadr. Artk devrimci militanlar u ya da bu ekilde aldatmaya imkan yoktur. Artk devrimciliin ls gemiteki kahramanlk menkbeleri deil, devrimci pratiktir. Sava aktr, savaanlar da aktr ve ortadadr. Ve savamaya azimli olanlar, aktif mcadeleye hazr olanlar ve bizzat savaanlar devrim meydannda kalmtr. Hayat revizyonistleri hzla tecrit etmektedir. Bu yzden revizyonistlerin btn ithamlarna teker teker cevap vermeye ve uzun ideolojik polemiklere girmeye artk gerek yoktur. Biz, lkemizdeki devrimci harekete ilikin btn grlerimizi uzun bir brorle ortaya koymaya karar verdik. (Bu brorn ilk ksm birka gne kadar kacaktr). Bu brorde kendi grlerimizi ortaya koyarken doal olarak, lkemizdeki oportnist fraksiyonlarn grlerinin eletirisini de yaptk. Bu brorn btnn kmas biraz zaman alacandan ve de baz arkadalarn acele cevap verilmesindeki srarlarndan dolay, biz bu cephenin teorik103 eletirilerine, ksa bir ekilde
103 Bu eletirilerde ele alacaklarmz sadece teorik ithamlar olacaktr. Yalana, riyaya, tahrife dayananlar ise eletiri konusu bile olamaz. Mesela Mihrici Aydnlka gre, biz, Proletarya partisi ehirde deil krda kurulur diyormuuz. Ve buna kaynak olarak da Mahir ayan arkadamzn Aydnlkn 20. saysnda yazm olduu Yeni Oportnizmin Nitelii zerine balkl yaz gsterilmektedir. Byle bir ey o yazda yoktur. Bu, iren bir tahrifattan baka bir ey deildir .akat bu derginin bu akl almaz tahrifi, bizi fazla artmad. Bizi asl artan, eletiri konusu olan yazyla, yedi-sekiz ay nce tamamen hemfikir olan baz arkadalarn bugn szde o yazy eletiren Mihri Bellinin, riyaya, yalana dayanan yazsn kabullenerek Aydnlk imzasyla yaynlamalardr. Bu da devrim hareketine gerekten yararl olabilecek nitelikte olan bu arkadalarn artk iyice oportnizmin batana girdiklerini gstermektedir. Bu durumdan, bu arkadalarmz adna biz sadece znt duyuyoruz. nk Aydnlk imzasyla o yazy yazan kii, tahrifilikte ve yalanclkta kariyer yapm bir kiidir. Leninin Jauresin yazlarn tahrif eden, kendine gre dzelten bir kiinin bizim yazmz da kendince dzeltmesi (!) son derece doaldr. Buna oportnizmin daha bir ok arlatanln ilave etmek mmkndr. Oportnizm kocaman bir yalan, riya ve tahrif makinasdr. Bu makinann mamullerinin hepsini ciddiye alarak uramaya, ne zaman vardr, ne de gerek!
172
KURTULUta cevap vermeye karar verdik. Bu yazda Devrimde Snflarn Mevzilenmesi ve de Halk Savana ilikin oportnist iddialar ele alnmtr. Devrimde snflarn mevzilenmesi konusu, bu revizyonist ve oportnist stratejilerin turnusoludur. Nasl ki bazlarn ve asitlerin gerek renklerini devrimde snflarn mevzilenmesi ve nderliin niteliinin belirtilmesi meselesi ortaya koyar. Devrime snf kuvvetlerinin katlma esprisi, yani snf kuvvetlerinin dzenlenmesi, devrimde nderliin niteliinin ve kitlelerin eyleme sokulu biiminin belirtilmesi, yerine gre silahl ve bar btn mcadele metotlarnn kullanlacan syleyen, hatta Halk Sava Temeldir diyen btn oportnistlerin, pasifistlerin ve uzlamaclarn niteliini ortaya koyan temel kriterdir. Devrimin eitli meselelerine ilikin gr ayrlklarnn temelinde bu mesele yatar. Bu mesele, dnyadaki btn smrge ve yar-smrge lkelerin solu ierisindeki ideolojik ayrlklarn temel meselesidir. DEOLOJK NDERLK ESASTIR Bizim gibi halk savann zorunlu bir durak olduu lkelerin devrimci mcadelesinde kyller temel gtr, proletarya nder gtr ve proletaryann nclnn nitelii ideolojiktir. Bu Demokratik Halk Devriminde snflarn mevzilenmesini ok ak ortaya koyan Marksist bir formlasyondur. Bilindii gibi, Marksist snf tahlillerinde varlan sonular daima bu ekilde ksa formllerle ifade edilir. Marks, Engels, Lenin, Stalin, Mao... gibi btn ustalar daima somutun tahlilinden elde ettikleri sonular soyut olarak formle etmilerdir. Bu formlasyonlar, bilimsel soyutlamalar olduu iin kelime yorumuna tabi tutulamazlar. nk bu formlasyonlar nitelik belirleyicileridir. Bir baka deyile, Marksist formller, belli bir tahlilin birka kelime ile soyutlanmalardr. Ve bu birka kelimelik soyutlama, btn bir stratejik gr ifade eder. Mesela, proletarya temel gtr, kyllk yedek gtr formlnn ifade ettii, devrimde snflarn mevzilenmesi ve gdm, devrimci alma tarz ve rgt anlay bakadr; proletarya nder gtr, kyller temel gtr formlnn ifade ettii bakadr. Her iki forml, devrimde takip edilecek olan apayr iki yolun teorik ifadesidir. Bu bakmdan Marksizmde bu eit formlasyonlar dar kal-
173
plar iinde kelime kelime yorumlanamaz. Ancak en geri zekallar ve Marksizmin Msinden habersiz kiiler yahut da kendi oportnizmlerini kelime oyunlaryla rtmeye alan politika hokkabazlar, madrabazlar, Marksist formlasyonlar dar kalplar iinde (kelime kelime) yorumlarlar. Bu ksa aklamay yaptktan sonra gelelim eitli oportnist fraksiyonlarn bize ynelttikleri eitli ithamlara. Aydnlk Sosyalist Dergiye gre; proletarya nder gtr, kyller temel gtr, proletaryann nderliinin nitelii ideolojiktir eklindeki bizim devrimde snflarn mevzilenmesine ilikin grmz yanltr, Leninist stratejiye aykrdr. Meseleyi bu ekilde formle etmek, proletaryasz proletaryann ideolojisini nc kabul eden kyllerle devrim yapmak demektir. deolojik ncl savunmak, Narodnik Poplizmini savunmaktr. Dorusu proletarya ve yoksul kyllk temel gtr. Proletaryann ncl ideolojik deil, fiilidir... (Etrafl bilgi iin baknz, rgt in Grev Bana, ASD, s. 27). Bizim devrimde snflarn mevzilenmesine ilikin formlasyonumuzu bu ekilde yorumlayan, bu yaznn yazarnn, yukarda belirttiimiz kategorilerden hangisine gireceini okuyucu hemen dnecektir. Bu Marksist formlasyonu, bu ekilde akl almaz tarzda, kelime kelime tefsir eden yazar, acaba Marksizmden habersiz, doktora tezi olarak bu konuyu semi olan toy bir niversite asistan mdr, yoksa kafasndan tek akm geen bir geri zekal mdr? Ne biri ne de teki. Bu yazy yazan kii, meselenin bu ekilde yorumlanamayacan ok iyi bilen, tilki gibi kurnaz, sosyalizmin bir eski tfeidir. O yazdan bu sonucun kartlamayacan ok iyi bilmesine ramen, o bu ii yapmtr. .oyas artk iyice ortaya kan, revizyonizmini ve kuyruku izgisini saklayamayacak kadar deifre olan bu revizyonist, birka taraftar bulabilirim midiyle denize denin ylana sarlmas gibi bu aptalca tahrife drt elle sarlmtr. nce, milli burjuvazinin solundaki gler devrimde nc olabilir, ii snfnn ncln mutlak bir gerek olarak grmek yanltr, ,ii snf olmadan da devrim olabilir diyen bu kii, hakl eletirilere hedef olunca, zeletirisini yapaca yerde biz milli burjuvazinin solundaki gler nc olabilir derken iilerin ve yok-
174
sul kyllerin ncln kastetmitik diye kvrtarak, proletarya ile birlikte yoksul kyllerin de ncln savunur gzkmeye balamtr. Hayatn cilvesine bakn ki bugn bu kii, bizi Narodnik Poplizmi ile sulamaktadr! Daha dne kadar .ilipin demokrasiciliinde proletarya partisi kurulamaz diyen yine bu kii bugn, sosyalist parti her art altnda kurulur diyen bizleri utanmadan proletarya partisine kar olmakla sulamaktadr. Ve bugn, proletarya hem temel gtr hem de nder gtr diyen bu kii (tabi koltuk altndakiler de) derginin, Aydnlk imzal bir baka yazsnda, proletaryann partisinin mevcut olmad bu dnemde, .aizmi Yenecek Gteyiz diyerek egemen snflarn militarize gcnn araclyla kurulmas mmkn olan reformist burjuvazinin iktidarnn Milli Demokratik Devrim programn uygulamasndan dem vurmaktadr! Bu kiinin temsil ettii akm, ne syledii belli olmayan (aslnda belli olan) gnlk olaylara gre politika tespiti yapan kkburjuva pragmatizminin bataklnda kula atan, zavall bir politik akm haline gelmitir. Bu akmn bizi, proletarya adna proletaryasz devrim istemekle, (hele sosyalizm yoksul kyllerin de ideolojisidir diyenlerin) Narodnik Poplizmini savunmakla sulamas, son derece gayri ciddi ve komiktir! Ama biz her eye ramen bu teorik eletiriye cevap verelim. Mao Tse-Tungun yazlarna dikkatle baklnca grlecektir ki, baz yazlarda proletarya nder gtr, kyller temel gtr, bazlarnda ise proletarya, kyller ve ehir kk-burjuvazisi temel glerdir, itici glerdir denilmektedir. Mao Tse-Tungun halefi Lin Piaoya gre kyller devrimin temel gcdr. Acaba, Lin Piao ve birinci ifadesinde Mao, proletarya ve ehir kk-burjuvazisini ihmal mi ediyor? Ayn duruma, birinci ve ikinci Rus Demokratik Halk Devrimini formle eden Stalin ve Leninin yazlarnda da rastlamaktayz. Lenin, ki Taktikin sadece 58. sayfasnda, (Trke 2. bask) devrimin temel gleri arasnda iileri, kylleri ve ehir kkburjuvazisini saymaktadr. Ve btn kitap boyunca sadece temel g olarak proletaryadan bahsetmektedir. Keza Stalin yazlarnda, demokratik halk devriminde temel g olarak yalnz proletaryadan sz etmektedir.
175
Acaba Lenin, ki Taktikde kyll ve ehir kk-burjuvasn devrimin temel gleri arasnda yanllkla m sayd? Bu bir kalem srmesi midir? Stalinin devrimin temel gc olarak yalnz proletaryadan sz etmesi, Leninin o ifadesine ters dmyor mu? te, bilimsel sosyalizmin formlasyonlarn Aydnlk Sosyalist Derginin yapt gibi kelime yorumuna tabi tutma, kiiyi byle sama sapan, iinden klmaz sonulara gtrr. Oysa, ne Lin Piao ile Mao ve Maonun kendi yazlar arasnda ne de Stalin ile Lenin ve Leninin kendi yazlar arasnda bu eliki ve tutarszlk vardr. Tersine, tam bir ayniyet ve uygunluk vardr. Bilindii gibi, Maonun ve Leninin birbirinden farkl olan bu formlasyonlar, demokratik halk devriminde snflarn mevzilenmesine ilikindir. Her iki forml de, demokratik halk devriminde deiik snflar tertibini ngrmektedir. Bu farkllk, somut durumlarn farkl olmasndan dolaydr. Lenin ve Stalinin formlasyonu, emperyalizmin igali altnda olmayan, halk savann zorunlu bir durak olmad bir lkedeki demokratik halk devrimini esas almaktadr. Mao ve Lin Piaonun formlasyonu ise, emperyalizmin igali altnda olan, devrim iin halk savann zorunlu olduu bir lkenin demokratik halk devrimini esas almaktadr. Demokratik halk devrimi, ad stnde btn halkn devrimidir. Bu aamada halk ise, proletarya, kyller ve ehir kkburjuvazisidir. Halk devriminin temel glerini bu snflar tekil ederler. Lenin ve Stalinin formlasyonunda, temel g olarak sadece proletaryadan sz edilmesinin nedeni, devrimde snf katlmas olarak, kitle gc olarak proletaryann en aktif ve en enerjik rol almasndan dolaydr. Lenin ve Staline gre, arlk, byk ehirlerdeki halkn ayaklanmas sonucu devrilecektir. ehirlerdeki genel ayaklanmann sonucu iktidar ele geirilecek ve devrim, yukardan aaya, ehirlerden krlara gtrlecektir. Byk ehirlerde ise temel devrimci g proletaryadr. Ve ehirlerden krlara doru bir rota izleyecek olan byle bir devrimin ordusunda da, (Kzl Orduda) kurmaynda da (proletarya partisinde de) proleterlerin salt ounlukta olmalar zorunludur. Byle bir durumda, proletarya partisi, sadece ideolojik ve politik bakmdan deil fiziki bakmdan da proletaryann nc mfrezesidir. Proletar-
176
ya bu devrimin hem temel gcdr, hem de nder gcdr. Bir baka deyile, bu devrimde temel sava alan ehirler olduu iin, devrimin temel kitle gc de proletarya olmaktadr. Ama emperyalizmin igali altnda olan dolaysyla devrim iin kurtulu savann (Halk Savann) zorunlu bir durak olduu lkelerin Demokratik Halk Devriminde snflarn mevzilenmesi bu ekilde deildir. lke igal altndadr. (Ak veya gizli). Ve ynetim byk ehirlerdeki brokrasisi ve militarizmine dayanarak ayakta duran, igalci dmann da iinde yer ald bir gerici ittifakn elindedir. Byle lkelerde devrim yaplabilmesi iin, hereyden nce, bir kurtulu savann (halk savann)verilmesi arttr. te bu yzden, yani halk savann zorunlu bir durak olmasndan dolay, bu lkelerin Demokratik Halk Devriminde snf mevzilenmesi deiiktir. Emperyalizme arkasn dayam olan kar-devrim cephesi, proletaryann youn bulunduu, byk ehirlere ve kilit blgelere glerinin byn ym ve ok sk bir denetim kurmutur. Bu hain ynetimin yumuak karn krlardr. Dnyadaki btn kurtulu savalarnn (halk savalarnn) pratii, bize unu sylemektedir; zafere krlardan ehirlere doru bir rota izleyen, eitli ara aamalardan geen halkn rgtl sava ile varlabilir. Temel alan olan krlardaki halk kitlesi ise kyllerdir.104 Bu yzden halk savann zorunlu bir durak olduu Demokratik Halk Devrimlerinde snf katlmas olarak temel rol iiler deil kyller oynayacaktr. Yani devrimin temel kitle gc iiler deil kyllerdir. Meselenin bu ekilde ortaya konulmas, ehirlerdeki mcadelenin kmsenmesi anlamnda yorumlanmamaldr. Tam tersine, ehirlerdeki mcadele, dmann ok gl olduu bir alanda srdrlecei iin ok daha zor artlar altnda yrtlecektir. Tedhi
104 Bilindii gibi, biz ilk dnemde, ksa bir sre iin, taktik bir mesele olarak ehirleri temel aldk. Bunu PDA kalpazanlar revizyonizm diye nitelediler: Devrimci mcadele saks iei deildir ki, onu ilk nce ehirlerde bytp daha sonra krlara gtresin (PDA, say 29, s. 3). Neden ksa bir sre iin ilk planda ehirlerdeki sava temel aldmz burada uzun uzun anlatacak deiliz. Birka aya kadar, 2. ve 3. ksmlar kacak olan KESNTSZ DEVRM brornde bu mesele etrafl bir ekilde konmu olacaktr. Birka ay sonra anlalacaktr devrimci sava, kavanozda yetimi Campus maocu kalpazanlarnn sand gibi saksda m gelitirilecektir, yoksa devrimci pratikte yaklan kvlcmla emeki halkn bilincinde, ruhunda, kalbinde mi gelitirilecektir.
177
hareketinden, demokratik kitle hareketlerine kadar her eit mcadele metodu, ehirlerdeki devrimci savan gndeminde yer alacaktr. Bu alandaki savata proletarya, en enerjik ve aktif rol oynayacaktr. .akat temel sava alan krlar olduu iin iilerin snf katlmas olarak devrimde rol, kyllere nazaran nispidir. Proletaryann partisi eer emperyalizme kar yrtlecek olan bu kurtulu savann nderi olmak istiyorsa, bizzat temel sava meydannda btn gcyle yer almak zorundadr. Mesela Cezayir Kurtulu Savanda proletarya partisi ehirleri temel ald iin nderlii ele geirememitir. Temel mcadele alannn krlar olduu Kurtulu Savanda, vurucu gcn (Halk Ordusunun) kyllerden olumas son derece doaldr. Ve bu ordunun kurmay olan rgtte ise, [proletaryann siyasi kitle partisinde nicelik olarak proleterler deil de, kyllerin ar basmas kanlmaz bir durumdur. Bundan dolay bu tip lkelerin proleter siyasi kitle partisi, ehirlerin temel alnd, sovyetik ayaklanmayla devrimin zafere ulaaca lkelerin proletarya partilerindeki gibi, ayn zamanda proletaryann fiziki nc mfrezesi deildir. Bu lkelerdeki proleter siyasi kitle partileri, ideolojik ve politik kurululardr. Bu lkelerdeki halk savan, proleter siyasi kitle partisi, (sava rgt) proletaryann ideolojik ve politik bir kuruluu olarak ynlendirirse, devrim zafere eriebilir. te bizim kastettiimiz ideolojik nclk budur. deolojik nclk, proletarya partisinde fakir kyllerin sayca ar basmas ve bu partinin proletaryann nc mfrezesi olarak, halk savan ynlendirmesidir. Emperyalizmi yenerek, devrim yapm olan dnyadaki btn smrge ve yar-smrge lkelerin pratii, proletaryann devrimde nclnn ideolojik nclk olduunu ortaya koymaktadr. Btn halk savana yan izen, kendi z gcnn dnda, baka glere bel balayan oportnist fraksiyonlar, daima devrim iini yokua srmek ve sol bir grnm altnda sa kuyruku politikalarn gizlemek iin sovyetik devrimdeki snflar kombinezonuna uygun olarak, proletaryann fiili nderliini savunurlar. Bunlar genellikle militanlarn nazarnda prestijlerinin deceini dnerek halk savana aka kar kmazlar. Devrimde halk savann zorunlu bir durak olmasndan doan snf mevzilenmesine szm ona proletarya adna kar karak proletaryasz devrimci mcadele ngrlyor, bu narodnik
178
poplizmidir, vs. gibi sol eletirilerle zevahiri kurtarmaya alyorlar. .iili nclk esas alnd zaman, emperyalizmin igalinin varlndan ve kar-devrim cephesinin ehirlerdeki sk denetiminden dolay, devrim yapmak iin proletaryann objektif ve subjektif artlar bir trl olgunlaamaz. Emperyalizmin igali altnda olan bir lkede, kurtulu sava (halk sava) verilmeden devrim olamayacandan kurtulu savana yan izenler devrime de yan izerler. Bylece bu kurnaz menevik solculuu ile devrim, emperyalizmin bir sistem olarak toptan kne kadar, mahere kadar ertelenmi olur. O zamana kadar (belirsiz bir zamana kadar) bu revizyonist fraksiyonlar, reformist burjuvazinin koltuu altnda, keskin solcu ninnilerle emeki kitleleri uyutmaya alrlar. Grld gibi Mihrici Aydnlkn bu menevik solculuu zorunlu olarak revizyonizm ve snflararas ibirliini oluturmaktadr. Bu durum sadece Mihrici Aydnlka zg deildir. i snfnn ideolojik ncl m, yoksa, ideolojik, politik, rgtsel ncl m diye sama sapan sahte bir ikilemle, ideolojik ncle kar kan Maocu kalpazanlar da, fiili ncl savunan TP de, Kvlcmlc Sosyalist Gazete de ayn menevik solculuun deiik ekillerini) savunmaktadrlar. Grld gibi, revizyonist Mihrici Aydnlk, grnte PDA kalpazanlarna yneltilmi, aslnda ise btn revizyonistleri hedef alan (Aydnlkn 20. saysnda kan) Yeni Oportnizmin Nitelii zerine adl yazy, yedi aylk bir yutkunmadan sonra, reddederek zeletiri yapyor. Ve PDA kalpazanlarnn cevap veremedikleri ve dergilerinin kylarna, kelerine yerletirdikleri o szde zeletiriyle, grnte kabul ettikleri ithamlara105 revizyonizm adna kendisi cevap vermeye alyor. Eksik olmasn ASD bu son teebbs ile bizim iimizi iyice kolaylatrd. Bylece Aydnlk Sosyalist Derginin yaz ailesi, dergilerindeki revizyonizme kar olan yazlarn dergilerinin politikasna
105 PDA kalpazanlar bu yazdan sonra, batan kar ktklarn zeletiri yaparak kabullendiler. Ama bunlar, ayn pasifist izgiyi srdrmekten vazgemediler. u anda ilk bakta doru eyler syledii zannedilen bu fraksiyon temelde halk sava teorisini tahrif ederek, revizyonizmin pasifist izgisini keskin Maocu pozlarla srdrmektedir. Bu yzden bu grup, pasifizmin en namussuz, en igren ve en sahtekar bir fraksiyonudur.
179
aykr olduunu syleyip zeletiri yaparak, revizyonizmini kendi kendine aka ilan ediyor. Biz de, ASD yaz ailesini, revizyonizm yolundaki bu ak ve cesur tavrlarndan dolay kutlarz. Yolunuz ak olsun beyler! Neyse ki ellerimizi sizden kurtardk, hamdolsun! Aynlar ayn yerde, ayrlar ayr yerde kmelenirler! te siyaml ikiz kardeler ASD ve PDA ayn bataklkta kula atyor! KYLLERN DEVRMDE TEMEL GC TEKL ETMES, DEVRMC SAVATA KIRLARIN TEMEL ALAN OLMASINDAN DOLAYIDIR Demokratik devrimde snflarn mevzilenmesine ilikin bir baka oportnist tahrifat, PDA pasifizminin yaptdr. Bu sahtekar Maoculara gre, kyllerin devrimde temel g olmasnn nedeni, devrimde halk savann zorunlu bir durak olmasndan dolay deil de, geni kyl ynlarnn feodal ve yar-feodal ilikiler iinde olmasndan dolaydr! Bir devrimin temel gcn, o lkenin toplumsal yaps tayin eder.... yurdumuzda devrimin temel gc kyllktr. Bu ayn zamanda devrimimizin demokratik devrim olmas demektir. (...) Geni kyl ynlarnn esas itibariyle yarfeodal ilikiler iinde olmas, kylln devrimimizde temel gc meydana getirmesi demektir. (PDA, say 26, s. 3, 108, ayrca bkz. say 29, s. 3). Grld gibi, PDA kalpazanlar, bizim gibi emperyalizmin igalinde olan lkelerin demokratik halk devriminde kyllerin temel g olmasn, devrimin snfsal karakterine balyorlar. Bu mantki ve kitaba uygun bir grtr. Ama tpk, Meneviklerin burjuva devrimini deerlendirmelerindeki gibi mantki ve kitaba uygun bir grtr. PDA kalpazanlarnn mant, devrimin snfsal nitelii ile snflarn fiili yolu arasnda ayniyet arayan menevik mantdr. Bu kalpazan manta gre, geni kyl ynlarnn feodal ilikiler iinde olduu arlk Rusyasndaki demokratik halk devriminde temel gc proletarya deil de, kyllerin tekil etmesi gerekmektedir. Ve meseleyi proletarya temel gtr, kyllk yedek gtr eklinde formle eden Lenin ve Stalin hata etmilerdir (!). Lenin ve Stalinin bu formlasyonu yanltr(!). te PDA kalpazanlarnn temel g tahlilinin mantkilii
180
budur. Bata, ii snf hem temel gtr, hem de nc gtr diyen bu kalpazanlar, eletirilerimiz zerine, dergi sayfalarnda bu hatalarn dzelttiler. .akat bu formle ediin revizyonist izgisini pratikte srdrdler, hala da srdrmektedirler. Meselenin zn anlamadklar iin (devrim iin savamaya niyetleri olmadndan) bir hatay dzelteyim derken bir baka yerden gedik veriyorlar. Kyllerin demokratik halk devriminde temel g olmasnn nedeni bu ekilde ortaya konamaz. Kyllerin temel g olarak formle edilmesi sadece devrimin anti-feodal niteliinden dolay deildir. Meseleyi bu ekilde ortaya koymak, dnyay menevizmin dz mant ile yorumlamak demektir. Bugn, Trkiye gibi emperyalizmin igali altndaki btn yar-smrge lkelerde, emeki halkn sefaleti, hayat artlarnn zorluu ve smrlmesi korkun bir seviyededir. Halkn hibir kesimi halinden memnun deildir ve her an patlamaya hazr bir volkan gibidir. Devrim iin objektif artlar hazrdr. .akat lke igal altnda olduu iin, devrim iin emperyalizme kar halk sava vermek zorunludur. Bu zalim ynetimin yumuak karn krlardr. Bu gerici ve hain ynetim zincirinin zayf halkas krlardr. Zafere, temel ve yardmc alanlarda, krlarda ve ehirlerde verilecek olan uzun ve eitli ara evrelerden geen bir halk sava ile ulalabilir. Halk sava bir avu ncnn sava deil emeki halkn savadr. Halk savanda temel mcadele alan krlar olduu iin, kyller de savan temel gcdr. Marx, Engels, Lenin ve Stalin demokratik halk devrimine, tarm devrimi de demektedirler. nk bu devrim, geni kyl ynlarn feodal boyunduruktan kurtaracak ve derebeylik ynetimine son verecektir. Marksist ustalardan sadece Mao bu devrime (tarm devrimi kavramndan ayr olarak) kyl devrimi demektedir. Maonun bu devrimi bu ekilde adlandrmasnn nedeni, devrimin sadece tarm devrimi olmasndan dolay deildir; ana nedeni, temel mcadele alannn krlar olmasndan dolay devrimin temel kitle gcn kyllerin tekil etmesidir. zetlersek, bu devrimde kyllerin temel gc tekil etmesinin ana nedeni, devrimin tarm devrimi olmas deil de, krlarn temel sava alan olmasdr. Bir baka deyile, emperyalizmin igali altndaki lkelerin demokratik devrimlerinde halk savann zorunlu bir durak olmasndan dolay kyller temel gtr!
181
ASKER YAN, DEOLOJK VE POLTK YANDAN AYRI OLARAK ELE ALINAMAZ Sava, politikann silahla srdrlmesidir. Her deiik askeri strateji ve taktik, deiik ideoloji ve politikann bir ifadesidir. Mesela, emperyalizmin igali altndaki lkelerde devrimin zaferi iin krlardan ehirlere doru bir askeri stratejiyi neren grn ideolojik ve politik izgisi ayrdr, ehirlerden krlara doru bir stratejiyi neren grn ideolojik ve politik izgisi ayrdr. Birincinin ideolojik ve politik izgisi proleter devrimci bir izgidir. kincisinin ki ise oportnist bir izgidir. Askeri yan hibir zaman ideolojik ve politik yandan ayrlamaz. Btn oportnistler bu ayrlmaz iki yan daima birbirinden ayrrlar. Bunun en somut rnei lkemizdeki eitli oportnist fraksiyonlarn tahlilleridir. PDA kalpazanlarna gre, kar-devrim cephesinin en zayf olduu alan krlardr. Temel sava alan krlar olduu iin, temel g kyllerdir, demek, devrimde snflarn mevzilenmesi tahlili, askeri bir zorunluluk gibi bir taktik meseleye baland iin yanltr (Bkz. PDA, say: 29, s. 3). Ayn temel gr, baka ifadelerle Mihrici Aydnlk da savunmaktadr. Mihrici Aydnlka gre, krlarn veya ehirlerin temel alnmas tamamen bir askeri meseledir. Askeri bir mesele olduu iin, bunun devrimde sosyal snflarn mevzilenmesi gibi ideolojik ve politik bir konuda rol yoktur (Bkz. ASD, say: 27, s. 209). Ve bu koroya Yeter Be yazs ile Kvlcml Sosyalist Gazete de katlmaktadr (Bkz. Sosyalist Gazete, say 9-16). Grld gibi, ilk bakta birbirinden tamamen ayr olan, birbirinin can dman gibi gzken, bu fraksiyon, bu temel meselede birlemektedir. Bu mesele de, u ya da bu sradan bir mesele deil, devrim teorisinin temel meselesidir. Bu fraksiyona gre, meselenin askeri yan ile ideolojik ve politik yan ayrdr. Leninist devrim teorisi ve bu teoride snflarn konumu, ideolojik ve politik bir meseledir; bunu askeri bir meseleye balamak yanltr. deolojik ve politik mesele ile askeri mesele ayrdr. te Trkiyedeki oportnizmin ayr ehresi106 (tabii TPli hainler herkese malumdur). Bu grler, zde gerilla savana
182
kar olan, programlarnda ise btn mcadele metotlarna yerine gre bavurulur, hatta krlar temeldir, ama nce ehirlerde proletaryay rgtleyelim... diye yazan Latin Amerikann herhangi bir lkesinde, drt tane birden parti rgtlenmesi iinde olan, revizyonist ve oportnist fraksiyonlarn grlerinin aynsdr. Bu grler sakat ve anti-Marksist grlerdir. Meseleyi bu ekilde koymak, halk savandan hibir ey anlamamaktr. Halk sava politiklemi bir askeri savatr. Yani sosyalistlerin halk savandaki temel mcadele metotlar askeri sava metodudur. Bu sava klasik sava metoduyla deil, politiklemi askeri sava metoduyla yrtlr. Bu savata, btn demokratik ve ekonomik amal hareketler, kitle gsterileri, vs. bu politiklemi askeri mcadeleye tabidir. alma tarznda, devrimcileri revizyonist ve oportnistlerden ayran temel kriter budur. Emperyalizmin igalinin varl bizzat kar tarafn zora bavurmas demektir. Kar taraf zora bavurduu iin, devrimci temel politika, askeri mcadeleyi esas alr.107 Snflarn eyleme sokuluu ve mcadele alanlarnn seilii bu politikann altnda olur. Emperyalizmin igali altndaki lkelerdeki btn revizyonist ve oportnist fraksiyonlara gre silahl sava teknik bir meseledir; taktik bir meseledir. Esas olan ynlarn bilinlendirilmesi ve silahl sava iin sosyal ve psikolojik artlarn hazrlanmas ve yaratlmasdr. Oysa silahl mcadelenin objektif artlar, emperyalizmin igalinden dolay her dnemde vardr. Silahl mcadele iin objektif artlarn var olduu durumlarda, ynlar bilinlendirme ve rgtlendirme ile silahl sava bu ekilde ayrmak her eit oportnizmin ve pasifizmin evrensel karakteridir. Mesela, 1905 ayaklanmas arifesinde Rusyadaki Legal Marksizmin szcs olan Struve diyor ki: Silahl ayaklanma sonuta bir teknik meseleden baka bir ey deildir. Ynlarn bilin106 Bunlar arasnda Hikmet Kvlcmlnn zel bir yeri vardr. Kvlcml 20 yla yakn hapislerde yatm, siyasi irticaya kar her dnemde doru veya yanl mcadele vermi bir kiidir. .akat nerdii izgi sa bir izgidir, Leninist bir izgi deildir. Buna ramen Trkiye Solunda Doktor Kvlcmlnn bir yeri vardr. Gemiine sayglyz. Nasl antiLeninist Rosa Luxemburgun devrim tarihinde bir yeri varsa. 107 Ancak, bu, Debrayn politik liderlik askeri liderlie tabidir gr deildir. Bize gre tam tersine politik liderlik esastr. Politik liderlik ise Marksist-Leninist partidir. Halk savan u ya da bu rgt deil, bu parti ynetirse devrim zafere ulaabilir.
183
lendirilmesi ve psikolojik artlarn hazrlanmas en nemli ve acil olandr. (Lenin, ki Taktik, s. 81). te lkemizdeki bu oportnist fraksiyonun temel gr bu formle ediin u veya bu eklinden baka birey deildir. Bir baka deyile Struve mantnn, u veya bu biimde derinletirilmesidir. Emperyalizme en ldrc darbeler, dnyann krlk blgelerinde vurulmaktadr. Emperyalist zincirin en zayf halkalar dnyann krlardr. Bu yzden dnyann ba elikisi kyl halklar ile emperyalizm arasndadr eklindeki ada ba elikinin Leninist tespiti yanltr. nk bu tespit askeri zorunluluk gibi bir taktik meseleye dayandrlmaktadr. te bu fraksiyonun meseleye yukardan bakan, ok bilmi tahlillerinin vard sonu budur! Genellikle bizim gibi lkelerde pasifist gruplar biz halk savana karyz diye ortaya kmazlar (TPli hainler hari). Grnte herkes halk savan savunur. Maksat birdir, ama rivayetler muhteliftir. Bu rivayetlerin biraz zerinde durulunca grlr ki maksat da bir deildir. Pasifizmin esas niyeti teslimiyetiliktir; savamamaktr. Onlarn savunduu, Marksist terminoloji ile allanp pullanm, yaldzlanm bir teslimiyetilikten baka birey deildir. Bunu kimisi proletarya temel gtr, kimisi Proletarya ve yoksul kyller temel gtr, bazs da kyller temel gtr diyerek yapar. Bu yzden Castrist, Guevarist veya Marksist ayrmlar temelde hibir eyi ifade etmeyen suni ayrmlardr. Bunun en iyi ve en somut rneini lkemizde grmekteyiz. Halk savan azndan hi drmeyen ve revizyonizme kar korkun (!) bir kampanya am olan Maocu kalpazanlarmz, revizyonizmle itham ettikleri teki gruplarla temelde ayn tahlili yapmaktadrlar. Pratikte hedef artmaktan baka bir i yapmayan bu kalpazanlarn anlayna gre halk sava, kyllerin savadr. Savaacak olan fukara kyllerdir. Onlarn grevi ise, savamak deil, kyller arasnda Mao Tse-Tung dncesini yaymaktr. [Gerilla savanda kk burjuva aydn kadrolarn grevi nedir? Onlarn grevi krlk alanlara giderek, kyl kitleleri arasnda Mao Zedung dncesini yaymaktr. (PDA, say 25, s. 40)] Bunlarn silahlann, ayaklann... gibi rtkanlklarnn nedeni, bu ifadeden sonra iyice anlalyor. Nasl olsa, silahlanacak
184
ve savaacak olan kendileri deildir, savaacak olan fukara kyllerdir! nk halk sava fukara kylnn savadr, kk-burjuva aydnnn deil! Bu kk-burjuva aydnlarnn grevi kyllere sosyalizmi ulatrmaktr. Ve bir kk-burjuva aydn kadrosu olarak PDA kadrosu da Anadoluya yolladklar PDA dergisi ve i-Kyl gazetesiyle bu grevlerini (sosyalizmi yayma grevlerini) laykyla yapyorlar (!). Ve silahl sava dnemi balad zaman artk bunlarn grevi de bitecektir. Artk kyller, kendi savalarn kendileri srdreceklerdir. Bunu dnen bu Campus Maoistleri, bu yzden dilden dergi karmaya balyorlar. nk burada sava balaynca, Trkiyede grevleri kalmayacana gre yurt dnda eylem srdrmenin imdiden hazrln yapmak gerek! te PDA oportnizminin nitelii budur. Kk-burjuva kkenli olmak ayrdr, kk-burjuva aydn olmak ayrdr. Mesela, Che Guevara, .idel Castro kk-burjuva kkenlidirler, ama kk-burjuva aydn deillerdir. Onlar, sapna kadar proleter devrimcisidirler! Profesyonel devrimci, ister ky kk-burjuvazisinden gelsin, isterse de ehir kk-burjuvazisinden, o proletaryann devrimcisidir. Eer o, gerekten profesyonel devrimci olmusa, geldii snfla btn balarn koparmtr. O, artk ne kyldr, ne aydndr; o, bir proleter devrimcisidir. Grevi sadece bilin gtrmek deil, bizzat fiili olarak savamaktr. O, lene kadar savaacaktr ve savaa savaa proletaryann partisinde proleterleecektir. Btn ideolojik ayrlklarn temeli PDA oportnistlerinin dedii gibi, devrim isteyip istememeye deil, (nk sosyalist geinen herkesin subjektif niyeti genellikle devrimin olmas dorultusundadr) devrim yapmak iin yola kmaya, savamaya cesaret edip edememeye dayanr. te bu yzden, devrim iin savamayana sosyalist denemez. KURTULU
Say: 1, 15 Mart 1971
185
KESNTSZ DEVRM I MAHR AYAN
NSZ
lkemizin Solunda tam bir teorik kemeke hkm srmektedir. yle ki, ayn revizyonist tezleri temel alan ve bunlar deiik ambalajlamalarla piyasaya sren, kendi zgcnn dnda baka glere bel balayan eitli oportnist fraksiyonlar, en sert bir ekilde birbirlerini oportnizmle, pasifizmle, ihanetle, vs. ile sulamaktadrlar. Kendi aralarnda taktik ayrlk bile saylmayacak ufak deerlendirme veya deyi farkllklar etrafnda frtna koparmaktadrlar. Szde yaplan ideolojik polemiklerde, utanmazca yaplan tahriflerin, kk-burjuva rtkanlklarnn, biz eskiyiz biliriz ukalalklarnn tozu duman iinde tam bir krd yllardr sregelmektedir. lkemizde gl bir proletarya hareketinin olmamasnn sonucu, solda ideolojik seviye yksek deildir. Bu yzden, byle bir ortamda neyin doru olduu, neyin eri olduu ayrdedilemez olmu; her ey birbirinin iine girmitir. Ve Marksist-Leninist devrim teorisinin znn kaybolduu bu ortamda, oportnizmin eitli biimlerinin orjinal devrim teorileri, Marks, Engels, Lenin, Stalin, Mao Tse-Tung, Ho Chi Minh... adna; onlarn yazlarna atflar yaplarak tezgahlanmaktadr. yle ki, oportnizmin bir tr Leninin
189
yazlarn kaynak alarak, dier taraf hainlikle sularken, teki taraf da, Mao ve Lin Piaonun yazlarn kaynak alarak kendisini sulayan revizyonizmle sulamaktadr. Marksizm son derece derinlii olan, son derece karmak bir doktrindir. Marksizm srekli olarak, hayatn yeni gerekleri karsnda derinleip, zenginleen, kendi kendini aan bir doktrindir. Marksizmde esas olan lafzlar deil, muhtevadr. Marksizmde deimeyen tek ey, Leninin deyiiyle onun yaayan ruhu olan diyalektik metottur. Diyalektiin en elemanter iki unsuru olan, zaman ve mekan kavramlar dikkate alnmazsa, Marks ve Engelse gre Leninin, Lenin ve Staline gre Mao Tse-Tung un ve Maoya gre de emperyalizmin nc bunalm dneminin muzaffer proleter devrimcilerinin revizyonistliklerinden bahsetmek mmkndr. Oportnizm her yerde her zaman Bilimsel Sosyalizmi tahrifte iki metoda bavurur: Ya zaman ve mekan kavramlarn dikkate almadan, Marksizm usta-larnn baka tarihi artlar iin ileri srdkleri ve yaanlan dnemde eski-mi olan tezlere drt elle sarlr ve bu tezleri kendi sapmasna dayanak yapmaya alr. Veya Marksizm-Leninizmin her art altnda geerli tezlerini zaman ve mekan deimitir, o yzden geerli deildir diyerek Marksizmi revize eder. Dnyann her lkesinde olduu gibi, lkemizde de oportnizmin her tr, her iki metoda bavurarak Marksizm-Leninizmi tahrif ederek, devrimci militanlarn kafalarn kartrmaya almaktadr. Biz bu bror kaleme alrken zellikle bu gerei dikkate aldk. Devrim anlaymz, buna bal olarak rgt ve alma tarz anlaymz, Marksist devrim teorisinin, zaman iinde derinleip zenginlemesinin nasl bir rota izlediini belirterek ortaya koymaya altk. Aslnda Bilimsel Sosyalizmin tahlillerinde genellikle soyuttan somuta deil de, somutun tahlillerinden soyuta doru gidiler. .akat lkemizin solu zel bir durum arzetmektedir. Yukarda belirttiimiz gibi, solda var olan teorik kemekein iinde doktrinin z gzden kaybolmutur. Bu yzden, soyuttan balayarak, meseleyi en bandan ele alp zaman iinde nasl derinletiini ortaya koyarak somuta inmeye karar verdik. Bylece bir kere, bu krd iinde z kaybolan Marks-
190
ist devrim teorisini ortaya koymu olacaz, ikinci olarak da oportnizmin her trnn szde ideolojik polemikleri ile militan arkadalarmzn kafalarn kartrmasna geni lde engel olmu olacaz. (Oportnizmin tahriflerini tam olarak engellemeye elbette imkan yoktur. Ne var ki, meseleyi tam bir aklkla ortaya koymak mmkndr ve bu da oportnizmin tahrifatn geni lde etkisiz klar). te bu nedenlerle tahlillerimizde soyuttan somuta doru bir metot izledik. Meseleyi ksmda inceledik. Birinci ksm, Marks, Engels ve Le-nin dnemlerinin Marksist devrim teorisini ihtiva etmektedir. kinci ksm, ki Taktikde formle edilmi olan Leninist Kesintisiz Devrim Teorisinin bizzat Lenin tarafndan derinletirilmesi; bu teorinin smrge ve yar-smrge lkelerin pratiklerine uygulanmas; Stalinin ynetimindeki Kominternin ve Maonun, Leninin bu nerisini ayr ayr yorumlamalar: Kapitalist olmayan yol tezinin z ve Milli Demokratik Devrim Teorisi blmlerini ihtiva etmektedir. nc ksm ise, emperyalizmin ayrdedici zellikleri, Leninist nerinin yeni artlar karsnda zenginleip derinlemesi ve yar-smrge lkelerin devrim stratejisi, Kba devriminin devrimci ve revizyonist yorumlar, Trkiye Devriminin Yolu blmlerini kapsamaktadr. Ayrca her blmde, konuyla ilintili olan meselelerde lkemizdeki oportnizmin her trl eletirisi yer almaktadr. KURTULU
191
DEVRMN TANIMI
Marksist devrim teorisi hem determinist hem de (iradecidir) volantiristir. Bu ikili yn diyalektik bir btn oluturmaktadr. Devrimin olabilmesi iin maddi bir temelin varl arttr. retici gler devrim iin gerekli olan (belli bir) seviyede olursa devrim olabilir. Bu anlamda Marksist devrim teorisi, deterministtir. .akat sadece devrimin zaferi iin retici glerin belli bir seviyede olmas, objektif artlarn olgun olmas yetmez. Devrimin zaferi iin ihtillci inisiyatif de gereklidir. Bu anlamda da Marksist devrim teorisi volantiristir. Proletaryann ynetimi ele geirebilmesi iin, retim ilikileri ile retici glerin arasndaki elikinin antagonizma kazanmas, son haddine ulamas gerekmektedir.* Proletarya, daha dorusu nc mfrezesi bu ztl zmlemek iin devrimci snflar kendi tarafna ekerek, ileriye frlar, kar tarafn bask ve cebrini devrimci iddet ile bertaraf edip, eski devlet mekanizmasn paralayarak, kendi politik hegemonyasn** kurarak, kendi iktidarna uygun alt
* Devrim kavram, burada proletarya devrimi veya proletaryann hegemonyasnda demokratik devrim anlamnda kullanlmaktadr. ** Sosyalist devrimde proletarya diktatoryasn; demokratik devrimde ise halk diktatoryasn kurar.
192
yap dzenlemelerine geerek, snfsz topluma kadar devrimi srekli klar. Devrim politik iktidarn ele geirilmesidir; veya devrim bir retim tarzndan bir ileri retim tarzna geitir eklinde kar karya getirilmeye allan bu iki tanm, kendi balarna hem doru, hem de eksiktir; ve eksik olduklar iin de yanltr. Marksist devrim teorisinde byle kar karya getirilen bir ikilem yoktur. ktidar meselesi her devrimin ana meselesidir; ama btn deildir. Proletarya ve mttefiklerinin iktidara el koymasdr eklindeki devrim tanm tek bana eksiktir ve dolaysyla her eksik tanm gibi yanltr. Tarihte proletaryann iktidar ele geirdii halde sosyal dnm salayamad, Paris Komn gibi pek ok devrimci giriimi olmutur. Bu tanma gre btn bu hareketleri devrim saymak gerekecektir. Ayn ekilde ikinci kavram da eksik olduu iin nitelik belirleyici deildir. Bu tanma gre yukardan devrimle Almanyay feodalizmden kapitalizme ykselten Bismarc ynetimini devrimci saymak gerekecektir. Marksist devrim anlay, srekli ve kesintisiz bir ihtill srecini ngrmektedir. Devrim, halkn devrimci giriimiyle aadan yukar mevcut devlet cihaznn paralanarak, politik iktidarn ele geirilmesi ve bu iktidar araclyla yukardan aaya daha ileri bir retim dzeninin rgtlenmesidir. i snfnn tarih sahnesine bamsz bir g olarak kmasndan itibaren, sosyalist harekette sapmalar daima devrim teorisinin bu ikili niteliinden birisini abartmak veya ihmal etmek eklinde ortaya kmtr.
193
BRNC BLM TEKEL NCES MARKSZMDE DEVRM TEORS
I. MARX VE ENGELSDE DEVRM KAVRAMLARI Marks ve Engelsde, politik devrim, sosyal devrim ve srekli devrim olmak zere , tip devrim kavramn grmekteyiz. (Srekli devrimi III. blmde inceleyeceiz.) Marks ve Engelse gre politik devrim, politik iktidarn o tarihsel sre iinde daha ilerici bir ynetime, mevcut gerici iktidarn alaa edilerek gemesidir. Bir hareketin politik devrim olabilmesi iin halk* kitlelerinin, en azndan nemli bir kesiminin iktidara ynelik mcadelesinin olmas arttr. Ancak kitlelerin ayaklanmas sonucu iktidarn devrimci ellere gemesi halinde politik devrimden sz edilebilir.** kinci olarak, Marks ve Engelse gre, bir hareketin politik devrim saylabilmesi iin, bu hareketin sonu* Halk siyasi bir kavramdr. inde bulunulan devrimci aamaya gre bir araya gelen, karlar mevcut hakim snflara kar olan snflarn kompozisyonudur. ** Marks ve Engelse gre, eer bir politik devrim, sosyal dnm salarsa, o, ayn zamanda sosyal bir devrimdir. Salamazsa politik devrim olarak kalr. Manifestin 1888 tarihli ngilizce Baskya nszdeki komnist ii tanm yledir: i snfnn politik devrimlerin yetersizliine inanm ve toptan bir sosyal deimenin zorunluluunu ilan etmi olan her bir kesimi kendisine komnist diyordu. (Manifesto, s. 24)
194
cunda oluan ynetimin ilerici ve demokrat olmas arttr. Marksn bu tanm tekel ncesi dnemin burjuva toplumuna ilikindir. Marks ve Engelsteki ilericiliin ls olduka ilgintir. Bir hareketin ilericiliinin ls olarak diyor ki Marks: Kamu kredisi ile zel kredi, bir devrimin iddetini lmeye yarayan ekonomik termometreleridir. Onlarn dt oranda devrimin ykc ve yaratc gc ykselir.1 * Kamu kredisi ve zel kredilere sadece ve sadece tek bir ynetim ldrc darbeyi indirebilir; o da proletarya ynetimidir. Bu bakmdan, burjuva toplumu zemini zerinde ykc iddeti ve yaratc gc en yksek olan politik devrim, proletarya devrimidir. Bu devrim ayn zamanda sosyal dnm de salar (sosyal devrim). nk bu devrim, burjuva kredisini ve borsay ortadan kaldracaktr. Bu ise, burjuva retim ve rejiminin ortadan kalkmasdr; yeni bir sosyal ve ekonomik dzene gemektir. 18 ubat Devrimi, politik bir devrimdir. Mali aristokrasiyi hedef alan devrim, kamu kredisine ve zel krediye ldrc darbeyi indirememi, fakat snrlandrmtr. ubat burjuva rejimine son vermemi, sadece onun gerici bir fraksiyonunun ynetimine son vermitir; demokratik hak ve zgrlklerin erevesini geniletmi ve derinletirmitir. ubat devrimi, burjuva rejimine son vermedii iin bir sosyal devrim deildi; ama, kitlelerin ayaklanmas sonucu, mali aristokrasinin en gerici ynetimi alaa edildii ve yerine ifadesini sosyal cumhuriyette bulan, daha ilerici bir ynetim i bana geldii iin, bir politik devrimdir. Marksn sosyal devrim tanm ise, (gerek devrim demektir buna) bir retim tarzndan daha ileri bir retim tarzna geii temel almaktadr.
Bu konuda diyor ki Marks:
Gelimelerinin belirli bir aamasnda, toplumun maddi retici gleri, o zamana kadar iinde hareket ettikleri mevcut retim ilikileri ile ya da bunlarn hukuki ifa-
* Bu l amzdaki yar-smrge, smrge lkelerdeki, szde ilerici, antiemperyalist, zde ise emperyalizmin bir iktidar deiikliinden baka birey olmayan bir ynetim yenilenmesi ile, gerekten ilerici, milliyeti, bir kk-burjuva devrimci iktidarn ayrdetmekte de geerlidir. 1 Marks, .ransada Snf Mcadeleleri, s. 53
195
desinde baka bir ey olmayan mlkiyet ilikileriyle elikiye derler. Bu ilikiler, retici glerin gelimesinin sonucu olan ekiller olmaktan kp, bu gelimenin nnde engeller niteliine brnrler. O zaman toplumsal devrim a balar. iktisadi temeldeki deime, kocaman st yapy, byk ya da az bir hzla devirir. Bu altst olularn incelenmesinde daima, iktisadi retim artlarnn maddi altst oluuyla ki, bu bilimsel bakmdan kesin olarak tespit edilebilir hukuki, siyasi, dini, artistik ya da felsefi biimleri, ksaca insanlarn bu atmann bilincine vardklar ve onu sonuna kadar gtrdkleri ideolojik ekilleri ayrt etmek gerekir... erebildii btn retici gler gelimeden bir sosyal ekillenme asla yok olmaz; yeni ve daha yksek retim ilikileri, bu ilikilerin maddi varlk artlar eski toplumun barnda iek amadan asla gelip yerlerini almazlar.2 Hemen grlecei gibi, Marks ve Engelsin devrim teorilerinde ar basan yn, ekonomik ve sosyal determinizmdir. Volantirizmin rol, maddi koullarn belirleyici erevesi iindedir. Bu anlaya gre, politik devrim, sosyal devrimin tamamlaycsdr. Politik devrim, maddi artlarn belirleyici erevesi iinde ihtillci insiyatifin rndr. (Proletarya Devrimi deyince, politik ve sosyal devrim kastedilir.) Unsurlarna ayrrsak: 1-) Politik devrim, sosyal devrimin zorunlu bir aamasdr. Politik devrim ihtillci atlmn eseridir. Devrim, kitleleri peinden srkleyen, bilinli ve ne yapacan bilen bir organizasyonun iidir. zellikle sosyalist dnme yol aacak olan politik devrim iin bu byledir. Demir gibi bir disipline sahip, bir aznlk rgt kitleleri bilinlendirerek, kitlelerin bilin, ve eylem dzeyini ykselterek, yerinde ve zamannda ihtillci insiyatifi kullanarak politik devrimi yapar ve sosyalist dnm salar. Devrim bilinli kitlelerin eyleminin sonucunda olur ve kitlelere dayanr. .akat dar tutulmu meslei devrimcilik olan ihtillciler rgtnn ihtillci atlm burada hayati neme haizdir. (Pasifistler, ihtillci inisiyatifin roln daima azmsarlar.)
2
Marks, Ekonomi Politiin Eletirisine Katk, s. 23-24
196
2-) Politik devrimin sosyal dnm salayabilmesi iin (tekel ncesi dnem iin syleniyor. Yaadmz ada ise devrimin olabilmesi iin), yani sosyal bir devrim olabilmesi iin, bir yandan tarihsel koullarn, ekonomik ve sosyal yapnn yeterli olmas, te yandan da halk kitlelerinin bilin ve rgtlenme seviyesinin yksek olmas gerekir. Sosyal devrimde belirleyici rol sadece ihtillci insiyatif oynamaz. Tarihi kahramanlar deil, kahramanlar tarih yaratr. Devrimler tarihi, iktidar ele geirmesine ramen, objektif artlarn yetersizliinden dolay (her eit kahramanlna ramen) ihtillci insiyatifin hsranla sonulanmas ile doludur. Mnzer hareketinden, eyh Bedrettin ve Paris Komnne kadar tarih, o yaanlan devrin maddi temelleri ile uygunluk iinde olmayan ihtillci insiyatifin malubiyetlerine sahne olmutur. Belli bir dnemdeki ihtillci atlm, ne kadar gl olursa olsun, o tarihi dnem bu atlmn zafere erimesini imkansz klyorsa, maddi yaama artlar, bu atlmn baarya erimesi iin belli bir olgunlua erimemise, bozgun mukadder bir sonutur. htillci insiyatif ile tarihi ve sosyal determinizm arasndaki diyalektik birlii, Mnzerin hareketini tahlil ederken, Engels ok usta bir ekilde gzler nne sermektedir: Ar (o tarihi dneme uygun dmeyen anlamnda kullanlmaktadr) bir parti efinin bana gelebilecek en byk bela, hareketin, bu hareket tarafndan temsil edilen snf hakimiyetini daha ele alacak ve bu snfn hakimiyetinin gerektirdii tedbirleri uygulayacak kadar olgunlamad bir devrede iktidar ele almak zorunda kalmasdr. Bu efin elinden gelen ey, iradesine bal deildir. Bu olsa olsa eitli snflar arasndaki ztln ulat merhaleye ve snflar arasndaki atmann gelime derecesine, snf ztlklarnn gelime derecesini her an tayin eden maddi geim artlarnn ve istihsal mnasebetleri ile mbadele mnasebetlerinin gelime derecesine baldr... Bylelikle, o halledilmesi mmkn olmayan bir muamma karsnda bulunmaktadr. Elinden gelen ey, gemiteki btn eylemine, kendi prensiplerine ve kendi partisinin gnlk menfaatlerine zttr. Yapaca ey ise gereklemesi mmkn olmayan bir
197
eydir.3 Devrim teorisinde, ihtillci insiyatif ile ekonomik ve sosyal determinizm arasndaki iliki ve elikiyi, Marks, u ekilde ortaya koymaktadr: Kiiler kendi tarihlerini, kendileri yaparlar; fakat keyiflerine gre, kendileri tarafndan seilmi koullarda deil de, gemiin dorudan doruya verdii ve miras brakt koullarda olur bu.4 Ve Marks, ihtilllerin bir avu kkrtcnn eseri olduunu iddia eden gericilere kar ihtilllerin nedenini u ekilde aklamaktadr: htillleri kt niyetli kkrtclarn iradesinin rn gibi gsteren batl inancn artk zaman gemitir. Bir ihtill sarsntsnn ortaya kt her yerde, bu sarsntnn eskimi messeseler tarafndan tatmin edilemeyen sosyal ihtiyalardan doduunu artk herkes bilmektedir.5 Mesele aktr. htillci insiyatifin rolnde baarya ulaabilmesi iin devrimin maddi bir tabana oturmas arttr. Bir baka deyile, alt yapnn, o ihtillci atlmn zafere erimesi belli bir dzeye ulamas gerekmektedir. Devrimler iin maddi bir temel lazmdr. Nazariye kendi ihtiyalarnn gereklemesini temsil etmedike bir halk arasnda gerekleemez. Dncenin gereklemeye doru ynelmesi yetmez, gerekleme dnceye doru ynelmelidir. (Marks) II. DEVRM AAMASI, EVRM AAMASI VE BUHRANLAR TEORS Byk tarihi gelimeler sz konusu olunca diye yazyor Marks Engelse, yirmi yl bir tek gn bile saylmaz ama sonradan
Engels, Almanyada Kyl Sava, sf. 127 Marks, Louis Bonapartenin Darbesi, sf. 21 1851de Marksn Kolonya Yarg Kurulu yeleri nndeki Sylevnden, aktaran Henri Lefebvre, Marksn Sosyolojisi, sf. 189
3 4 5
198
yirmi koca yl iinde toplayan gnler de gelebilir.6 Marks ve Engels, proletaryann devrimci mcadelesini evrim ve devrim aamas olmak zere iki aamada formle ederler. Her iki aamada da proletaryann devrimci taktikleri deiiktir. Devrim aamas ksa bir dnemdir. Bu aama, verili sosyal dzenin alt st olmas aamasdr. Bu ksa aamada proletaryann ve onun ncsnn taktii hcumdur; gndemde tek bir madde yazldr: AYAKLANMA! Bu dnemde proletaryann taktii verili devlet mekanizmasn paralayarak, proletaryann devrimci iktidarn kurmaktr. Marks ve Engels bu taktie, .ranszlarn ihtillci atlm ve geleneklerinden esinlenerek .ranszca konuma adn koymulardr. Marks ve Engelse gre ayaklanma bir sanattr. Gnmzde ayaklanma gerekten sava trnden bir sanattr ve ihmal edildii zaman, ihmal eden partinin mahvna sebep olacak kurallara baldr... nce oyununuzun sonularyla karlamaya tamamen hazr olmadka ayaklanma ile oynamaynz... kinci olarak ayaklanma bir kere balad m, en byk azimle ve hcum plannda yrr. Savunucu bir eylem her silahl ayaklanmann lmdr... Devrimci politikann bu gne kadar bilinen en byk stad Dantonun dedii gibi: Atlganlk, atlganlk ve yine atlganlk.7 * Grld gibi, artlar olgunlamadan, asla ihtillle oynanmamaldr. Ama ihtill rn bir kere ald m durmakszn hcuma gemek, hergn ne kadar kk olursa olsun zaferler kazanarak mtereddit unsurlar kendi tarafna ekmek ve de dmeni gafil avlamak iin saldrmak arttr. Proletaryann devrim dnemindeki taktii budur. Bu ksa sren devrim aamasna kadar proletaryann nc mfrezesinin grevi nedir, oturup beklemek mi? Deil elbette, devrim aamasna nazaran olduka uzun sren bu aamada proletarya partisinin grevlerine ilikin, Marks ve Engelsin grlerini Lenin, u ekilde nakletmektedir:
* Aktaran, Pomeroy, Gerilla Sava ve Marksizm, s. 52 6 Lenin, Proletaryann Snf Mcadelesi Taktii, Marksizmin Kayna, sf. 44 7 .riedrich Engels, Germany, Re-volution and Counter-Revolution, International Publishers 1932, s. 100
199
Proletarya taktii evrimin her aamasnda, her annda, insanln tarihindeki objektif bakmdan kanlmaz olan u diyalektii hesaba katmak zorundadr: Bir yandan siyasi durgunluk dnemlerinden, yani bar iinde gelimeden yararlanp nc snfnn bilincini, gcn ve dvkenliini artrmak zere, kaplumbaa admlaryla ilerlemek; te yandan da btn bu almay nc snfn son hedefine ynelterek dzenlemek suretiyle ii snfn, yirmi koca yl iinde toplayan, byk ilerde byk iler baarmaya yeterli hale getirmek.8 Bu uzun dnemin devrimci mcadelesi ieride oportnizme kar amansz ideolojik mcadele vermek, nc snfn bilincini ve gcn ykseltmek, eitmek, darda ise proletaryann sendikal mcadelesinden halk kitlelerinin ekonomik ve demokratik mcadelesine kadar kitlelerin gnlk mcadelesini rgtlemekten, mevcut gerici ynetime kar, demokratik ordunun en solunda yer alarak, siyasi muhalefeti ynlendirmeye kadar her eit eylem biimini kapsar. Marks ve Engels proletaryann bu aamadaki devrimci diline, Alman proletaryasnn ideolojik-teorik seviyesinin yksekliinden ve halk kitlelerini kendi saflarna ekmekteki maharetinden dolay Almanca konuma demilerdir. Grld gibi, proletaryann taktikleri, somut artlara ve durumlara gre biimlenmektedir. artlar deiince taktikler de deimektedir. Proleter devrimcisi, her iki dili de yerinde ve zamannda kullanan kiidir. Marksn Ludwig .eurbachtan esinlenerek syledii gibi, devrimci: .ransz kalbine ve Alman kafasna sahip olan savadr. Proletarya partisi ise, en kk reformist hareketten devrimci tedhiilie kadar her eit eylem biimini, yerinde ve zamannda gndem meselesi yapan, diyalektik ve tarihi materyalizmin temeli zerinde kurulmu olan sava bir rgttr. Devrim hareketinde ortaya kan btn sa ve sol sapmalarn temelinde, bu iki aamann devrimci taktiklerini birbirine kartrmak; ya evrim aamasnda .ranszca konumaya kalkmak ya da devrim aamasnda hala Almanca hitapta srar etmek veyahut her iki aamada da o aamalarn dilini bozuk konumak yatmaktadr. (Bir baka deyile, btn sapmalarn nedenini, devrim teoris8
Lenin, Proletaryann Snf Mcadelesi Taktii, Marksizmin Kayna, s.44
200
indeki ikili ynn, herhangi bir yann ihmal etmek veya abartmak eklinde zetlemek mmkndr). Marks ve Engels, hayatlar boyunca her iki sapma ile en sert ekilde mcadele etmilerdir. Bilimsel Sosyalizm bir bakma, bir yandan objektif artlar olgunlamadan .ranszca konumaya alan, kitlelerden kopuk, komplocu, iktidara el koyma manevralar yapan Blanquistlere, Bakuninciler ve de Marks ve Engelsin devrim simyagerleri diye adlandrdklar Alman Kaba Komnistlerine, te yandan Proudhoncu ve Lassalleci reformistler ile, proletaryann siyasi mcadelesini, kapitalizmin isteklerine uygun bir alana sokmaya alan ngiliz ve Alman kk-burjuva reformistlerine kar, Marks ve Engelsin hayatlar boyunca devrimci pratiin iinde vermi olduklar teorik-ideolojik mcadelelerle ekillenmitir. Evrim ve devrim aamalarn belirleyen etkenler nelerdir? Devrim konaklar tesadflere mi baldr? Deildir elbette. Devrimlerin bir yasas vardr. Marks ve Engels devrim aamasn devrimci buhrana balamaktadrlar. (Proletaryann bilin ve rgt seviyesinin de devrim iin yeterli olmas arttr). Devrimci bunalm kavram uzun sre Marks ve Engelsde ak ve net bir kavram niteliine sahip olamamtr. Devrimci bunalm kavramnn bu bulank durumundan dolay, Marks ve Engels 1848 ihtilllerinde yanlmlardr. Bilimsel Sosyalizmde devrimci buhran program, ekonomik buhran, sosyal buhran, siyasi buhran, ve srekli buhran gibi eitli unsurlar ihtiva etmektedir. Yukarda da belirttiimiz gibi, Bilimsel Sosyalizmde bu buhranlar teorisi, Kapitale kadar olduka bulanktr. Marks ve Engels, Manifestoda Dnem dnem ortaya kmalaryla burjuva toplumunun varln her an daha byk tehlikeye dren ticari buhranlar anmak yeter (s. 54) demektedirler. Bu ekonomik buhranlar, her defasnda tehlikesi daha da artan, burjuva ekonomisinin hayatnn sonuna kadar devam edecek olan kalp krizleridir. Bu buhranlar ayni zamanda sosyal buhranlar da yaratrlar. .akat bir devrimin olabilmesi iin bu iki buhrann varl yetmez; devrimin objektif artlarnn olgun olabilmesi iin, ekonomik buhrann yannda, sosyal bunalmn derinlemesi* ve burjuva ynetimini alaa etmeyi salayacak politik buhrann varolmas arttr. (Byle bir po-
201
litik buhrann olmas da, sosyal bunalmn derinlemesi ve ekonomik bunalmn varlna baldr). Eer bu bunalm bu ekilde son haddine ulamazsa, devrim olamaz. (Devrim iin, devrimin objektif artlarnn olgunlamas arttr.) Marks ve Engelsin, 1848 ihtillleri srasnda, kullandklar devrimci bunalm kavram, ekonomik ve derinlemeyen sosyal bunalm iermektedir. Marks ve Engels, 1848 ihtillleri patlak verdii zaman, beklenen ann geldiini zannetmilerdi. Ve patlak veren buhran, kapitalizmin srekli ve son buhran olarak dnmlerdir. Bu gnlerde Marks ve Engels, gerileme ve duraklama olmakszn politik iktidar ele geirip sosyal dnmn yaplabileceini ummaktadrlar. Bu konuda diyor ki Engels: ... bizim iin o zaman geerli artlar altnda byk mcadelenin nihayet baladna ve tek bir uzun ve kark devrim dneminde (srekli devrim kastedilmektedir) sonulandrlmas gerekeceine ve fakat en nihayet ancak proletaryann nihai zaferiyle biteceine hi bir phe olamazd.9 Ve yine Engels 1848-50 yllan arasnda bu ekilde kendileri gibi dnenlerin yanldklarn ak yreklilikle sylemektedir: Tarih bizi ve bizim gibi dnenlerin hepsini haksz kard. Avrupa ktasnda ekonomik gelime durumunun, o zaman kapitalist retimin ortadan kalkmasna imkan verecek ekilde olgunlamaktan ok uzak olduunu gsterdi (...) Ve o zaman burada anlattmz dnemden yirmi yl sonra bile, bir ii snf iktidarnn ne kadar imkansz olduu, bir kere daha ispatland.10 1850 yllarnda objektif artlarn yetersizliinden dolay, bir proletarya devriminin olmasn beklemenin yanl olduunu Marks da sylemektedir: Burjuva artlarnn izin verdii kadar bir bollukta, burjuva toplumunun retici glerinin gelitii byle bir ge* Sosyal Bunalmn Derinlemesi: Toplumda emekilerin fakirlemesinin son haddine varmasdr. Yani burjuva toplumunda snflar kutuplamasnn derinlemesidir. retim ilikilerinin, retici glerin gelimesine iyice kstek olmasdr. 9 Marks, .ransada Snf Mcadelelerine nsz, s. 12 10 age, s. 16-18, Ayrca baknz, Manifestoin 1888 tarihli ngilizce Basksna nsz
202
nel refah mmkn olduuna gre gerek bir devrimden bahsedilemez. Byle bir devrim ancak bu iki faktrn, yani mevcut retici glerle burjuva retim biimlerinin birbirleriyle atma haline girdikleri zaman sz konusu olabilir... Yeni bir devrim ancak yeni bir krizin ardndan gelecektir ve birisinin gelmesi ne kadar kesin ise tekinin gelmesi de o kadar kesindir.11 Marks, 1848-50 dnemi arasnda objektif artlarn yetersizliinden dolay proletaryann her devrimci atlmnn giderek clzlatn ve sndn sylemektedir: Hareketin her hamle kazanr gibi oluunda, ndeki yerini yeniden almaya urat (proletarya), fakat her defasnda biraz daha zayflad ve her defasnda elde ettii sonu daha clz oldu.12 Btn bu ifadelerden sonra, devrimci bunalm kavram, Manifest tekinden daha fazla aklk kazanmaktadr. Marksn dedii gibi, retimin sosyal nitelii ile retim aralarnn zel mlkiyeti arasndaki eliki antagonizma kazanmadan, kapitalizm retici gleri gelitirme imkanlarna sahipken, kapitalizmin devrevi ekonomik krizleri bir devrime yol aamazlar. Aktr ki, retim dzeni diyalektik bir btndr. Her diyalektik btn gibi, bu da, birlii, beraberlii ve de ayrlmay, ztl ihtiva eder. Bir yandan belli bir tarihi anda mevcut retim ilikilerinin, retici glere uygun dmesi, onlar kamlamas, gelitirmesi, te yandan baka bir tarihi anda ayn retici glere ters dmesi, gelimesini frenlemesi; ite bir retim dzeninin diyalektii budur. retici glerle retim ilikileri arasndaki temel elimeden bir dizi atma doar. Bu atmalar; retim ile tketim arasnda ekonomik, snflar arasnda, proletarya ve emekilerle burjuvazi ve burjuvazinin eitli fraksiyonlar arasnda sosyal ve proletarya ile burjuvazi arasnda, burjuva devlet ve dzenini ykma veyahut muhafaza etme mcadelesi eklinde siyasal niteliktedir. Devrim an, bu temel elikilerin son hadde varmas dolaysyla buhrann, tek bir buhran halinde kaynap, derinlemesi yani devrimci buhrann var olmas halidir. Ayaklanma ancak byle
11 12
Marks, .ransada Snf Mcadeleleri, s. 159 Marks, Louis Bonapartein Darbesi, s. 28
203
bir durumun varl halinde sz konusu olabilir. Marks, .ransadaki (1848-50 aras) snf mcadelesinin genileyebilmesi ve Avrupa devrimine (dnya devrimi anlamnda) varlabilmesi iin, btn Avrupa uluslarn kar karya getirecek bir dnya savann mevcudiyetini art komaktadr. Birinci Dnya Savann, dnyann ilk byk proleter devrimine yol amas gereine bakarak, Marksin bu dncesinin, gerekten de byk bir kehanet, ama bilimsel bir kehanet olmadn sylemek imkanszdr. (Tabii Marksin kehanetinin nce devrimin ngilterede olaca ve proleter devriminin btn Avrupadaki lkelere yaylacana ilikin ksmnn gereklemedii bilinen bir gerektir. .akat, burada nemli olan kapitalist lkeleraras bir dnya savann proleter devrimine yol aacann kahince gzlenmesidir). Diyor ki bu konuda Marks: .ransz toplumunun iindeki snflar mcadelesi, btn uluslarn kar karya geldii bir dnya sava halinde geniler. Dnya lsnde bir zlme, dnya pazarna hakim olan ulusun, yani ngilterenin bana bir dnya sava, dolaysyla proletaryann gemesi sonucunda yaklamak mmkndr. Orada bitiminde deil, rgtlenmesinin balangcnda bulunan devrim, ksa soluklu deildir. Bu gnk kuak, Musann llere gtrd yahudilere benziyor. .ethetmek zorunda olduu sadece yeni bir dnya deildir, yeni dnya ile boy lebilecek olan insanlara yer amak iin kendini feda etmesi gerekmektedir.13 Engels, ilk proletarya devrimi gereine ilikin Marksn bu kehanetini, Marksn bunlar sylemesinden otuz ksur yl sonra, ilk proleter devriminden otuz ksur yl nce, 15 Aralk 1887de, daha da mkemmelletirerek, kendilerinden sonraki proleter devrimcilerine, devrim zamann haber vermektedir. (Engelsin bu uyarsna sadece Rusyada, Lenin ve Bolevikler uymulardr). Diyor ki bu konuda Engels: ... Prusya-.ransa iin bir dnya sava dnda artk baka bir sava mmkn deildir, ve bu sava bugne kadar hayal edilmemi bir lde ve iddette olacaktr.
13
Marks, .ransada Snf Mcadeleleri, s. 132
204
Sekiz-on milyon asker birbirini kracak ve bylece btn Avrupay ekirge srlerinin bile beceremeyecei ekilde soyup soana evirene kadar, hrsla yiyip yutacaklardr. Otuz yl savalarnn ykm 3-4 yla sacak ve btn ktaya yaylacak; alk, veba, ordularda ve halk kitlelerinde son haddine ulam strap ve tehlikenin yaratt bir knt; ticaret, sanayi, bankaclkta kurduumuz suni mekanizmann genel iflasla sonulanmasnn dourduu umutsuz karklk; eski devletler ile bunlarn geleneksel devlet felsefesinin k ylesine bir hal alacak ki, dzinelerle ta kaldrmlarda yuvarlanacak ve mcadeleden kimin galip kacan kestirmek imkanszl; yalnz tek bir sonu kesinlikle belli: genel bir bitkinlik ve ii snfnn nihai zaferi iin artlarn hazrlanmas. Son hadde ulam karlkl silahlanma yar sistemi nihayet meyvalarn vermeye balad zaman durum budur... Sava, belki de bizi geici olarak geriye itebilir, kazandmz birok mevzileri bizden kopartp alabilir. .akat tekrar kontrol altna alamayacanz gleri bir defa ba bo braktnz m her ey kendi bildii gibi hareket edebilir: Dramn sonunda siz mahvolursunuz ve proletaryann zaferi ya kazanlm olur ya da herhalde (doch) kanlmaz hale gelir.14 III. SREKL BUHRAN VE SREKL DEVRM TEORS 1848den 1850 sonbaharna kadarki sre iinde Marks ve Engelsin devrim perspektifleri srekli devrimdir. Bu stratejik gr o dnemi yanl deerlendirmenin bir sonucudur. Marks ve Engels, 1847deki iki byk krize (1847 dnya ticaret ve sanayi krizi ile tarm krizine) bakarak, kapitalizmin artk son saatlerinin geldiini, byk mcadelenin nihayet baladn, sosyalist devrimler
14
Lenin, Sosyalizm ve Sava, s. 172-173
205
ann aldn zannetmilerdi. Yani, Marks ve Engels 1847de patlayan dnya lsndeki kapitalizmin ekonomik buhrannn, sistemin srekli ve son buhran sanmlardr. te, bu srekli devrim teorisi, srekli bunalm teorisinin bir rndr. 1847-50 dneminde, Marks ve Engels, .ransada ve de Avrupada proletarya devriminin yakn bir zaman iinde olacan dnerek, Almanyadaki gecikmi burjuva demokratik devrimine, proletaryann nderlik etmesini savunuyorlard. Bu dnemde Marks ve Engels, teorik ve pratik almalarnn ounu Almanya zerinde younlatrmlard: Komnistler dikkatlerini en ok Almanya stne eviriyorlar, nk bu lke, Avrupa uygarlnn daha ileri artlarnda, XVII. yzylda ngilterede, XVIII. yzylda .ransada olandan ok daha gelimi bir proletarya ile yaplmak durumundaki bir burjuva devriminin eiindedir ve nk Almanyadaki burjuva devrimi, onun hemen ardndan gelecek bir proletarya devriminin ilk adm olacaktr.15 Grld gibi, Marks ve Engelsin Almanya iin ngrd devrim srekli devrimdir. Ve bu srekli devrim, aamasz deil aamal devrim teorisidir. Buras son derece nemlidir. Leninin emperyalist dnemde hayata uygulad bu teoriyi, Trotkist srekli devrim teorisinden ayran temel zellik budur. 1849un Almanyas iin srekli devrimi sadece Marks ve Engels ngrmyordu. Gosttschalk ve taraftarlar da srekli devrimi ngryorlard: ama onlarn srekli devrimi aamasz veya tek aamal bir devrimdir.* (Kyllerin devrimci potansiyelini kmseme, proletaryann ittifaklarn reddetme; bu teorinin z budur) ve Marksn aamal devrim nerisine [nce burjuva devrimi, sonra proleter devrimi] iddetle atyorlard: Neden kanmz dkecekmiiz? Sizin bildirdiiniz gibi, vaiz bey, (Marks kastediliyor) orta a cehenneminden kurtulacaz diye... kapitalizm tarafna mi komalydk. Derhal proletaryann devrimci iktidarn kurarak srekli devrim yoluyla komnizme gemeyi ileriye sren Gottschalk ve taraf* Trotkinin Marksa dayandrmaya alt srekli devrim teorisinin z, Kaba Komnistlerden Gottschalk ve Weitlinglere aittir. Yani Trotkist srekli devrim teorisi, Marksist bir teori deildir. 15 Marks, Engels, Manifesto, s. 91
206
tarlarna kar, Marks ve Engels, Almanyadaki gelen devrimin grevinin derebeylik kalntlarn silip sprmek, burjuva demokrasisini derinletirmek olduunu, onlarn syledii gibi bir tarihi grevin stnden atlayarak gemenin imkansz olduunu sylyorlard. Marks ve Engelsin ngrd aamal devrim teorisinin temelinde, Almanyadaki gecikmi burjuva devrimini, liberal burjuvaziyi karya alarak bizzat proletaryann, kk-burjuva demokratlarla ittifak kurarak yapmas ve proletaryann hi durmadan, devrimi srekli klarak sosyalizme germesi dncesi yatmaktadr. Bu teoriye gre: Liberal burjuvazi karya alnmaldr, nk liberal burjuvazi korkak ve zayftr, .ransada olanlardan sonra rkmtr, feodallerle anlaarak devrime ihanet etmitir. Bu yzden Almanyadaki burjuva devrimi, ancak liberal burjuvazi karya alnarak, yani ona ramen gerekleebilir. Bununla beraber bu devrim, sosyalist bir devrim olmayacakt, cumhuriyeti ve sosyal bir devrim olacakt. .eodal ve mahalli aristokrasi devrilecek, herkese oy hakk tannacak, kyller serf durumundan kurtarlacak, zgr vatanda durumuna getirilecek, ve de burjuva demokrasisi derinletirilecekti. .akat zel mlkiyet, kapitalist smr ve snflararas atma devam edecekti. Ancak zel mlkiyetin yannda kamu mlkiyeti de, proletaryann ynetime katlmas lsnde yer alacakt. Yani proletarya ekonominin ve retimin dzenlenmesinde sz sahibi olacakt. Devletin snfsal nitelii ise karma olacakt. ktidar, iilerin, kyllerin ve radikal kk-burjuvazinin ortak iktidar olacakt. Bylece sosyalist demokrasiye doru yeni bir hamlenin artlar yaratlm olacakt. Ancak unutmamak gerekir ki, demokratik kk-burjuvazi krlarda feodal mlkiyetin tasfiyesinden sonra, onun yerine, kk kapitalist retimi (ve mlkiyeti) yayarak, kendi hakimiyetini salamak isteyecekti. Yani devrimi mmkn olduu kadar abuk durdurmaya alacakt. Proletarya ona bu frsat vermemelidir. Derhal bamsz bir parti olarak rgtlenip, devrimi srekli klmaldr. Kk-burjuva demokratlar... devrimi bir an nce sona erdirmek isterken, az ok varlkl btn snflar iktidardan uzaklatrlmadka, proletarya devlet iktidarn ele geirmedike, sadece bir lkede deil dnyann belli bal btn lkelerinde proleter rgtleri, bu lkeler
207
proleterleri arasnda rekabeti durduracak lde gelimedike ve retici gler, hi deilse tayin edici nitelikte gler, proleterlerin eline toplanmadka, grevimiz devrimi srekli klmaktr.16 Sonradan emperyalist dnemin Marksizminin devrim teorisi olacak olan Marks ve Engelsin srekli devrim teorisi ite budur. Dikkat edilecek olursa, Marks ve Engelsin srekli devrim teorisi, drt ana unsuru ihtiva etmektedir: 1) Srekli devrim teorisi, srekli buhranlar teorisinin sonucudur. (Srekli buhran, kesiksiz buhran deildir. Bu, kapitalizmin ldrc buhrann zaman zaman kesilmesi fakat yok olmamas demektir. Bir baka deyile, kapitalizmin lm deine girmesi, zaman zaman komadan kmas, dzelmesi ama dekten kalkamamasdr.) 2) Srekli devrim teorisi, Avrupa devriminin yakn olmas dncesine dayanr. 3) Srekli devrim teorisi, o zamana kadar burjuvazinin ordusu saylan kyllerin, proletaryann ordusunu tekil etmesi dncesine dayanr. Bu teori geni kyl ynlarnn burjuvazi tarafndan deil, proletarya tarafndan feodalizme kar kanalize edilmesini ngrr. Bir baka deyile, srekli devrim teorisi, kyllerin devrimci potansiyelinin Marksist analizidir. 4) Marks ve Engelsin srekli devrim teorisi, Almanyada gecikmi burjuva devrimine proletaryann nderlik etmesini ve bu proletaryann, Avrupa proletaryasnn zellikle .ransz proletaryasnn yardmyla, durmakszn, sosyalist devrime ynelmesi dncesine dayanr. zetlersek bu teorinin z, kyl kitlelerinin devrimci potansiyelinin doru deerlendirilmesine, proletaryann nderliinde devrim dorultusunda kanalize edilmesine dayanmaktadr. Gottschalk ve etrafndaki Kaba Komnistlerin srekli devriminde ise, kyl kitlelerinin devrimci potansiyelini kmseme, ekonomik ve sosyal determinizmin belirleyiciliini nemsememe (bunlar bir tarihi dnemin atlanabileceini savunuyorlard) temeldir. (Sol sapma). Trotkinin srekli devrim teorisinin de temelinde
16 Marks ve Engelsin Merkez Komitesi Kanalyla, Komnist Ligasna Hitabndan, aktaran Stalin, Leninizmin lkeleri, s. 38
208
bu dnce yatmaktadr. leriki blmlerde greceimiz gibi, ihtillci inisiyatiften yoksun olan btn sa oportnistler ve pasifistler de, daima grnte proletaryaya sk sk sarlarak, kyl kitlelerinin devrimci potansiyelini azmsayarak, pasifizmlerine ideolojik klf bulmaya almlardr. Grld gibi, btn sa ve sol sapma, proletaryaya tek bana kaldramayaca kadar yk yklemede ve kyllerin devrimciliini kmsemede birlemektedirler. Sa ve sol sapmalarn ortak yan budur. (1905 Rus Demokratik Devrim dneminde, en solda gzken Trotki nin menevik ze sahip olmasnn temelinde bu yatar). Banda da belirttiimiz gibi, Marks ve Engels, sonradan bu teoriyi terketmilerdir. (1850lerden sonra) nk bu teori, kapitalizmin srekli bunalm teorisine dayanmaktadr. Oysa 1850ler, kapitalizmin retici gleri gelitirdii, kamlad, burjuva anlamnda toplumun refah iinde olduu yllardr. (Bilindii gibi, kapitalizm srekli buhrana, emperyalist dnemde girmitir). Ve Marks ve Engelsin kapitalizmin srekli ve son buhran zannettikleri, 1847 ekonomik buhran, ne srekli buhrand ne de kapitalizmin son buhranyd. Marks ve Engels, 1850 sonbaharnda yanlglarn anladlar. (Baknz kinci Blm). Ve bu bunalmn devrevi bir bunalm olduunu sylediler. Daha kapitalizm srekli ve kesintisiz bunalmlar dnemine girmemiti. Bundan sonraki yllarda Marks kapitalizmin buhranlar meselesi zerine eildi. Ve kapitalizmin devrevi buhranlarn ve sistemin genel buhrann Kapitalde etrafl bir ekilde inceledi. Marks kapitalizmin bu devrevi buhranlarnn znn krn normal orann altna dmesine dayandn, bu devrevi bunalmlarn ar retimin fazlalklarn emerek ekonomiyi temelde dzenlediini, yapy tedavi ettiini ve de her devrevi buhrandan sonra bir nispi refah dneminin baladn ak bir ekilde Ekonomi Politiin Eletirisinde ortaya koydu. (Bkz. Kapital, cilt. 5, s. 694-95). Bu analizlerin sonucu Marks kapitalizmin o adaki gelime durumundan dolay srekli bir buhrann (o dnem iin) sz konusu olamayacan anlayarak, bu srekli devrim teorisini terketti. Ve bu teori uzun yllar terkedilmi ve unutulmu bir teori olarak bir kenarda kald. Ta ki, kapitalizm gerecekten srekli (genel) buhran-
209
lar dnemine yani emperyalist aamaya girene kadar. Bu sre iinde Marksist devrim teorisinde daima ekonomik ve sosyal determinizm (determinist yn) ar bast. Lenin 20. yzyln banda, kapitalizmin ekonomik ve politik alanda eit oranda gelimeme kanununu bu kanunun ilk ipular Marksin ekonomi politii eletirirken yapt soyutlamalarda vardr bularak, onun en yksek aamas olan emperyalizm teorisini formle ederek, kapitalizmin srekli ve son buhranlar ann baladn, Marks ve Engelsin bekledikleri byk mcadele annn artk geldiini syleyerek, Rus proletaryasnn devrim teorisinin, srekli veya kesintisiz devrim teorisi olduunu ilan etti. kinci Enternasyonalin szcleri ve partileri, zellikle bu kuruluun Rusya kolu olan menevikler, Marks ve Engelsin srekli devrim meselesinde yanldklarna ilikin szlerini, mekanik yorumladlar. Marks ve Engelsin, o tarihi artlar altnda, tekel ncesi dnemde kapitalizmin srekli buhranlarnn mmkn olamayacan, dolaysyla da srekli devrim teorisinin geerli saylamayacana ilikin deerlendirmelerini, emperyalist dnemin artlarnda kapitalizmin srekli bunalmlar dnemine girdii gereini hesaba katmayarak, bir dogma eklinde, her art altnda geerliymicesine ele aldlar. (Bu ele allar sa oportnizmin ve pasifizmin deimez karakteridir). Bunlar, somut durumlarn somut tahlilini bir yana brakarak, Marks ve Engelsin baka tarihi artlarda baka lkeler iin ngrdkleri tezlerine devrimin kapitalizmin en gelimi lkede balayaca ve barl geiin de mmkn olabileceine ilikin drt elle sarldlar. Oysa kapitalizm, Marks ve Engelsin dneminin kapitalizmi deildi. Kapitalizm, srekli buhranlar ana, proleter devrimleri ana girmiti. Marks ve Engelsin tekel ncesi dnemde hatal olarak niteledikleri srekli devrim teorisi, kapitalizmin srekli buhranlar dneminde, Marksizmin devrim teorisi oluyordu. IV. DEVRMC DDET VE BARICIL GE
210
Marks ve Engels, Leninin deyiiyle sosyalizme gei meseleleri ile yani biim meseleleri ile kendilerini baml klmamlardr. Sadece genel kural ngrmlerdir. Bu kurala gre, proletaryann burjuva diktatoryasn alaa edebilmesi iin devrimci iddete, zora bavurmas zorunludur. Zor, Marksin deyiiyle, bir yenisine gebe olan her eski toplumun ebesidir. Sosyal devrimin bir tek yolu vardr, Marksa gre: ... Ancak, artk snflarn ve snf elimelerinin bulunmad bir dzendedir ki sosyal evrimler, artk siyasi devrimler olmaktan kacaklardr. O zamana kadar toplumun her yerinden deitirilip, dzeltilmesinin arifesinde sosyal bilimin son sz u olacaktr: Ya mcadele ya lm, ya kanl sava ya da yok olma.17 .akat Marks ve Engels hayatn ok ynll karsnda dogmatizme dmemek iin artl, snrlama iinde, yani amaca bar ajitasyonlarla daha abuk ve daha emin ulalmas mmkn olduu yerlerde, barl geiten de bahsetmilerdir. Marks ve Engels barl yollardan sosyalizme geii Kara Avrupa sndan tamamen farkl ve de ok deiik zelliklere sahip ngiltere ve Amerika iin bir ihtimal olarak ngrmlerdir. Marks ve Engelse gre bu lkeler barl geii mmkn klabilecek zelliklere sahiptirler. Bir kere, kapitalizm Kta Avrupasna kyasla bu lkelerde daha grbzd. Proletarya bu lkelerde ngilterede nfusun ounluunu tekil ediyordu ve sendikalarda ok iyi rgtlenmiti; ve de Kara Avrupas proletaryasna nazaran kltr dzeyi daha yksekti. Kapitalist snf, Kara Avrupasndaki benzerlerine kyasla karlarn ok daha iyi anlamt ve uzlama geleneine sahipti. Btn bu zelliklerinin yannda bu lkelerde burjuva devleti yani brokrasi ve militarizm, Kara Avrupasna kyasla daha zayf ve clzd. Bu nedenlerden dolay, bu zelliklere sahip olan ngiltere ve Amerikada proletarya burjuva parlamentosu kanalyla yani oy mekanizmas araclyla, kapitalistleri satn alma yoluyla iktidara gelebilirdi. New York Tribunene, 1851 Nisannda yazd bir makalesinde yle diyor bu konuda Marks: ngiliz ii snf iin genel oy kullanma hakk ve siyasi iktidar ayn eyi ifade eder. Proletarya nfusun oun17
Marks, .elsefenin Sefaleti, s. 195
211
luunu tekil etmektedir. ngilterede genel oy hakknn kazanlmas, Kta Avrupasnda sosyalist diye adlandrlan herhangi bir vastadan ok daha fazla bir ilerleme, yani sosyalizme doru bir ilerleme tekil edecek; genel oy... hakknn kazanlmasnn kanlmaz sonucu ii snfnn politik hegemonyas olacaktr. V. MLLLK VE ENTERNASYONALZM Bu meseleye girmeden nce millilik ve enternasyonalizm hakknda Marks ve Engelsin grleri zerinde ksaca duralm. Marks ve Engels, somut durumlarn somut tahlilini yaparken, proletarya devrimine kapitalist lkelerin btn asndan bakmlardr. Marks ve Engels, proletarya ve dnya emekilerinin kurtuluunu, her eyden nce Avrupada ve Amerikada proleter enternasyonalizminin I. Enternasyonalin iktidara gelmesine balamlardr. Onlar dar milli snrlar iinde, millet erevesinde devrim mcadelesinin hapsedilmesine daima kar kmlardr. Onlara gre, proletaryann devrimci mcadelesinin amac, burjuvazinin izdii snrlar amak ve uluslarn enternasyonalizmini gerekletirmektir; proleterlerin vatan yoktur, onlarn vatan enternasyonaldir.* Proleterler, btn lkelerde bir tek ve ayn menfaa* Bu, Marksn vatanseverlie kar olduu anlamnda yorumlanmamaldr. Marks ve Engelse gre proletarya, vatan tehlikeye dt her zaman ve her yerde en nde dvmtr. Ve de dvmelidir. O adan sonuna kadar milli olan tek snf proletaryadr. ilerin vatan yoktur diyen Marks, bir ii hkmeti olan Paris Komn hakkinda unlan sylyor: Komn, bylece .ransz toplumunun btn shhatli unsurlarnn gerek temsilcisi ve dolaysyla .ransann gerekten milli hkmeti oluyordu. Ayn zamanda bir emeki hkmetin ve emein kurtuluunun cesur savas olarak szn tam anlamyla enternasyonal bir mahiyete sahipti. (.ransada Sava, s. 86, italikler bize ait). Bu arada Prusya ordularnn istilasi karsnda vatan ve millet bayran ykselten, vatan kahramanca koruyan .ransz burjuvazisi deil, proletaryasyd. Parisin mtecaviz Prusyaya kar zaferi, .ransz emekisinin, .ransz kapitalistleriyle devletin parazitlerine kar zaferi olacakt. Milli grevler ile snf menfaatleri arasndaki bu ihtilafta, milli savunma hkmeti (burjuva hkmeti) bir milli ihanet hkmetine dnmekte bir an bile tereddt etmedi. (age, s. 46, italikler bize ait)
212
tin; bir tek ve ayn dmann, bir tek ve ayn savan karsndadrlar; proleterlerin ou daha imdiden tabi olarak milli pein hkmlerden syrlmlardr; onlarn btn hareketleri, temel bakmndan insancl ve milliyet kartdr. Milliyeti yalnz proleterler ortadan kaldrabilirler. (Marks) .akat bu, her lkede proletaryann o snrlar erevesi iinde kendi burjuvazisi ile savaarak, milli iktidarn kurmamas anlamnda yorumlanmamaldr. Tam tersine, her lkenin ii snf, snf olarak her eyden nce kendi lkesinde iktidar ele alabilecek ekilde tekilatlanmal, ksa ve uzun vadeli taktiklerini, mcadele zemini olarak kabul ettii lkenin ekonomik, sosyal ve siyasi artlarna, yani sosyal yapnn tutarl analizine, hal ve artlarn doru deerlendirilmesine dayandrmaldr. Bu adan proletaryann snf mcadelesi, ierii bakmndan deil, sadece formu bakmndan millidir. Lassallecilerin etkisi altnda kaleme alnm olan Gotha Programndaki i snf, btn uygar lkelerin iilerinin ortak abas olan gayretinin zorunlu sonucunun, halklarn uluslararas kardelii olacan bilerek kurtuluu iin ilk nce bugnk ulusal devlet erevesi iinde alr metnini meseleyi dar ulusal adan ald iin eletiren Marks bu konuda unlar sylemektedir: Komnist Manifestonun ve daha nceki sosyalizmin tmnn tersine, Lassalle ii hareketini en dar ulusal adan kavramtr. Program tasarsnda Lassallein bu yolu izlenmektedir ve bu, Enternasyonalin eyleminden sonra yaplmaktadr! Besbelli ki, ii snf, mcadele edebilmek iin snf olarak kendi lkesinde rgtlenmelidir ve her lke ayr ayr bu snf mcadelesinin sahnesidir. te ii snfnn mcadelesi bu anlamda ulusal nitelik tar, muhtevas bakmndan deil, ama Komnist Manifestonun da dedii gibi ekil bakmndan ulusal.18 te Marks ve Engels enternasyonalizm ve millilik ilikisini bu ekilde ele almaktadr.
Marks-Engels, Gotha ve Erfurt Programlarnn Eletirisi, s. 36
18
213
VI. PROLETARYA DEVRM, TEK LKEDE M, BTN AVRUPADA Ml? Kapitalizmin dengesiz gelimesinin henz tam anlamyla tespit edilmesine imkan olmayan tekel ncesi dnemde, Marks ve Engels, tek bir lkede devrimin zaferinin kesinlemesinin imkansz olduunu, bir dnya apnda krizin hemen ertesinde, btn kapitalist lkelerin proletaryasnn birlikte kurtuluunun sz konusu edilebileceini sylemilerdir. Marks dar ulusal snrlar iinde bir proleter devriminin tamamlanmasnn imkansz olduuna rnek olarak, 1849 Haziranndaki .ransz proletaryasnn bozgununu gstermektedir: iler... .ransann ulusal snrlar iinde bir proleter devrimi tamamlayabileceklerini dnyorlard. .akat .ransa nn retim artlar, d ticaretiyle, dnya piyasasndaki durumuyla ve bu piyasann kanunlaryla belirlenmitir. .ransa, bunlar, btn Avrupay iine alacak ve dnya piyasasnn despotu ngiltere zerinde tepkisi olan bir devrimci mcadele olmakszn nasl paralayacakt?19 (italikler bize ait) Marks, grld gibi bu yllarda, dnya devriminin Avrupa devriminin balang noktas olarak ngiltereyi grmektedir. Marksa gre, .ransadaki mevcut siyasi krizin bir zme ulamas ve proletaryann ynetime geebilmesi iin, btn dnyay sarsan bir krizin olmas ve bu kriz dneminde, ngilterede bir proleter devriminin patlak vermesi arttr: .....ransz toplumunun iindeki snflar mcadelesi, btn uluslarn kar karya geldii bir dnya sava halinde geniler. Dnya lsnde bir zme ancak dnya pazarna hakim olan ulusun, yani ngilterenin bana,
19 20
Marks, .ransada Snf Mcadeleleri, s. 48 Marks, .ransada Snf Mcadeleleri. s. 132
214
bir dnya sava dolaysyla, proletaryann gemesi sonucunda yaklamak mmkndr.20 1847-50 yllan arasnda Kta Avrupasnda srekli devrimin olacan zanneden, sonra bunda yanldklarn syleyen Marks ve Engelsin devrim teorilerinde, grld gibi 1850de ihtillci inisiyatif deil de, ekonomik ve sosyal determinizm ar basmaktadr. Onlara gre Avrupa devrimi retici glerin gelime seviyesi en yksek objektif artlar en olgun lke olan ngiltereden balayacakt. 1850 ylnda ngilterede yerleen Marks ve Engels uzun bir sre ngiltereye bu gzle baktlar. (Dnya devriminin balang noktas olarak grdler). .akat 1850lerden sonra, hzla ngiliz ii hareketi kk-burjuva reformizmine, trade-unioncu batakla yneldi; ve yava yava ii ile iveren arasnda ortalama bir zmre, ii aristokrasisi domaya balad. Bu aristokrasinin snf mcadelesini, kapitalizmin isteklerine uygun bir yne kanalize etmeyi iyi kt baardn gren Marks ve Engels, ngiltereden mitlerini keserek, tekrar btn dikkatlerini Kta Avrupasna evirdiler. Paris Komn hareketinde .ransz iisinin hunharca ezilmesinden sonra, Marks ve Engels, btn mitlerini Almanyadaki mcadeleye baladlar. Ve Almanyadaki proletaryann muhtemel bir zaferini, dnya devriminin balangc olarak grdler. zetlersek, Avrupa devrimini bir btn olarak gren Marks ve Engelse gre ilk muzaffer proletarya devrimi retici glerin gelime seviyesinin az ok yksek olduu bir Avrupa lkesinde olacakt. Yani Marks ve Engelsin devrim teorilerinde ekonomik ve sosyal determinizm ar basmaktadr. htillci inisiyatifin rol daha talidir. .akat devrim mihraknn batdan ngiltereden yava yava douya doru kaymasna paralel olarak ihtillci inisiyatifin nispi nemi de artmaktadr. (Ancak daima belirleyici yn, ekonomik ve sosyal determinist yndr).
215
KNC BLM EMPERYALST DNEM MARKSZMNN DEVRM TEORS
I. SERBEST REKABET KAPTALZMN TEKELC KAPTALZME DNMES .ransa ve Prusya savandan ve onu takiben Paris Komn hareketinden, 20. yzyln balarna kadar, kapitalizm nispeten bar bir geliim iine girdi. Bu dneme, bar dnemi de diyebiliriz. Bu evre, kapitalizmin retici gleri gelitirdii, kamlad ve burjuva anlamda refah salad, tek kelime ile kapitalizmin grbzletii bir evredir. .akat, her gelien, glenen ey gibi kapitalizm de bu sre iinde, kendi zayfln, rkln de gelitirdi ve glendirdi. Bir baka deyile, kapitalizm bir yandan ykselirken te yandan hzla kokumaya, asalaklamaya, tekellemeye yneliyordu. Bu dnem, bireysel kapitalizmin hzla ortadan kalkt, tekellerin, kartellerin ve trstlerin ekonomiye hakim olduu, serbest rekabeti kapitalin hakimiyetinin, finans kapital tahakkmne dnt bir dnemdir. Lenin, serbest rekabeti kapitalizmin finans kapitalizmine dnme srecini e ayrmaktadr: (Lenin bu sreci 1860dan balatyor).
216
... tekellerin tarihindeki belli bal evreler yle beliriyor: 1) Serbest rekabetteki geliimin en yksek noktaya eritii 1860-1880 yllar: Bu dnemde tekeller henz glkle farkedilebilen birer ekirdek halindedirler; 2) 1873 krizini izleyen ve kartellerin byk gelime dnemi olan yllar; ancak bunlar yine de birer istisna halindedirler; kararl ve salam bir durumlar yoktur henz. Geici bir nitelik gsterirler; 3) 19. yzyln sonundaki ykseli ve 1900-1903 krizi dnemi; bu dnemde karteller btnyle ekonomik hayatn temellerinden biri haline geliyor, kapitalizm emperyalizme dnmtr...21 1857-60 dnya ekonomik krizinden sonra kapitalizm tam bir refah (boom) dnemine girdi. Bilim ve teknikteki o zamana kadar grlmemi bulu ve gelimeler, kapitalizmi hzl bir gelime ve ykselme srecine soktu. Bilim ve tekniin en son bulularn sanayiye uygulayarak onu hzla gelitiren kapitalizm, byk apta retimi dev tesislerle gelitirdi ve yaygnlatrd. retim hzla merkezileip younlat. Giderek bankalar, o gne kadarki arac grevlerini bir yana iterek, bizzat ekonomiye yatrm yapan dev tekellere dnmeye balad. Kartellerin, trstlerin ekonomik hayata hakim olmaya balamasnn, zellikle bankalarn sanayiye el atmasnn sonucu, kk ve orta teebbsler hzla ortadan silinmeye balad. Holding sistemi araclyla byk tekeller ekonominin tek hakimi haline geldiler. Ve bylece kapitalizm, yeni bir aa, finans kapital ana girdi. retimin younlamas, bundan tekellerin douu, sanayi ile bankalarn kaynamas, i ie girmesi: te mali sermayenin oluum tarihi ve bu kavramn (finans kapital kavramnn) z.22 Ve bu gelimenin doal sonucu, serbest rekabeti dnemde belirgin olmayan kapitalizmin dengesiz ve kesikli geliiminin, btn plakl ile ortaya kmas, iyice belirginlemesidir. Teebbslerin, endstri dallarnn ve farkl lkelerin eitsiz ve kesintili gelimeler iinde olmas kapitalist rejimde kanlmaz
21 22
Lenin, Emperyalizm, Kapitalizmin En Yksek Aamas, s. 29 Lenin, Emperyalizm, Kapitalizmin En Yksek Aamas, s. 60
217
bir olaydr.23 Bu eitsiz geliim tekellerle birlikte ekonomide muazzam bir sermaye fazlas yaratt. Kapitalizm, endstriye uygun ekilde tarm gelitiremedii ve de kra gre retim daima bir tketim eksiklii halk kitlelerinin al ve yoksulluunun hzla artmasndan dolay yaratt iin, bu fazlalk zorunlu olarak, smrge lkelere kanalize edildi. Emtia ihracna dayanan eski tip smrgecilik politikas, yerini sermaye ihracna dayanan emperyalist smrgecilie brakt. Dnya bir avu tekeller tarafndan paylald. Sermaye ihra eden lkeler, dnyay, kelimenin mecaz anlamyla, aralarnda blmlerdir. Ama mali sermaye krenin dorudan doruya bllmesine yol ayor.24 Ve dnyann btn lkeleri dnya mali sermaye ilemleri zincirinin halkalarn meydana getiriyorlar. Btn bunlar olurken, teknikteki ve bilimdeki o zamana kadar grlmemi olan yenilikler ve bulular* kapitalist lkeler arasndaki dzey farklarn kapatmaya uygun ortam hazrlyordu. Bu ortam iinde daha geri bir kapitalist lke, sramal gelime ile ileri bir lkeye yetiiyor ve blnm olan dnyann yeni gler dengesine gre daha adil bllmesini istiyordu. Bunun, kapitalistleraras yeniden paylam savalarna yol amas kanlmazd. Emperyalist, aamada kapitalizmin dengesiz ve kesikli gelimesi, tekelleraras anlamazlklar derinletirip iddetlendiriyordu. Bunun doal sonucu, emperyalist cephede yarklar almas, ve bu alan gediklerde sosyalizmin zaferinin mmkn olmasdr. Emperyalizmin neden can ekien kapitalizm olduu, sosyalizme geit tekil ettii kolayca anlalabilir; kapitalizmden doup gelien tekel, artk kapitalizmin lmdr. Ve onun sosyalizme geiinin balangcdr.(Lenin) Ve artk tarihsel bir dnem geride kalyordu. Tarih yeni bir sayfasn eviriyordu. Bu yeni sayfann bal proleter devrimleri adr. Bar dnemi artk geride kalyordu. Artk proleter devrimcilerinin dnyay yorumlamaktan deitirmeye geecekleri, her
* Planckn Quantum Teorisi, Einsteinn zafiyet Teorisi modern atom fiziinin temel talarn oluturdu. Ayrca, endstride seri retim (.ordun otomobil seri retimi), elektrikli ve iten yanmal motorlarn kullanlnn genilemesi, vs. 23 Lenin, Emperyalizm, Kapitalizmin En Yksek Aamas, s. 77 24 Lenin, Emperyalizm, Kapitalizmin En Yksek Aamas, s. 83
218
eyin alt st olaca, kapitalizmin srekli ve genel bunalmlarn yaamaya balayaca dnem balyordu. Marks ve Engelsin 1840-50 dneminde geldiini zannettikleri beklenen an artk gelmiti. II. MARKSZMN ORTODOKS TAHR. VE LENNST DEVRM TEORS (I) Rekabetin tekele dnt bu dnem sonundaki enternasyonal rgt, kinci Enternasyonaldir. Kapitalizmin burjuva anlamda refah salad, bu bar dneminde, Avrupadaki kinci Enternasyonal partileri, parlamenter yollardan byk baarlar saladlar. zellikle Almanyadaki ii partisi dev seim zaferleri kazand. (Pek ok seim blgesinde oylarn %50sinden fazlasn ald.) Bu dnem, btn bar dnemlerinde olduu gibi solda pasifist ve sa eilimlerin palazland bir dnemdir. Kazanlan parlamenter zaferler, kinci Enternasyonalin btn partilerinin ban dndrd. Bu dnemin hep byle devam edeceini zannederek hi sava dneminin hazrlklar ile uramadlar. kinci Enternasyonalin pasifizmini Stalin u ekilde zetlemektedir: Bu devre, kapitalizmin nispeten sakin bir gelime devri, emperyalizmin felaketli elikilerinin henz aka belirmeye vakit bulamad; iilerin ve sendikalarn ekonomik grevlerinin az ok normal bir ekilde gelitii; seim mcadelesinin ve parlamento gruplarnn ba dndrc baarlar salad, legal mcadele ekillerinin vgleri ile gklere ykseltildii ve legalite yoluyla kapitalizmin yenileceine inanld bir eit sava ncesi devre idi. Bir kelime ile bu devir, kinci Enternasyonal partilerinin kendilerini besiye ekip semizlendikleri ve devrimi, kitlelerin devrimci eitimini ciddi surette dnmek istemedikleri bir devir idi.25
25
Stalin, Leninizmin lkeleri, s. 17
219
Hayatnn son yllarnda, bu kt gidii gren Engels, kinci Enternasyonal reformizmi konusunda Wilhelm Liebknecht ve Kautskyi uyarmaya alt. Engels, 1891de Erfurt Programnn Eletirisinde bu barl geie ilikin pasifist ve parlamenter hayalleri sert bir dille eletirdi. Ama Engelsin btn eletirisi ve uyarlar sonusuz kald: kinci Enternasyonal partileri parlamentarizmin batana iyice saplandlar. te 1900 yllarnda, proleter devrimler ann banda, Avrupa solunun durumu byle idi. II. Enternasyonalin partileri, kapitalizmin barl bir gelime gsterdii ykselme dneminde elde edilen seim zaferlerinin sarholuu iinde, kapitalizmin bu yeni dnemini hi ama hi anlamadlar. Geici bir devre olan bu bar dneminin devam edeceini zannettiler. Bu partiler, somut durumlarn somut tahlilini bir yana brakarak, Marksizmin bir eylem klavuzu olduunu ve tarih iinde zenginleip derinletiini unutarak Marks ve Engelsin tekel ncesi dnem iin ngrdklerini bir dogma olarak aldlar. Hatta Marks ve Engelsin istisna artlar iin sylediklerini bile genelletirdiler; tam bir dogmatizmin iine dtler. Marks ve Engelsin tekel ncesi dneme ilikin nerilerinin ortodoks ynden muhafaza edilmesi, yani dondurulmas, onlarn objektif durumlarna uygun dyordu. Ve bu dogmatizm, ayn zamanda onlarn ihanet ve korkaklklarna bir ideolojik klf oluyordu. Marks ve Engelsin kapitalizmin retici gleri henz gelitirdii, onlara ters dmedii ykselme dnemine ilikin, evrim dnemine ilikin, ngrm olduklar devrim teorisini, alma tarzn ve taktiklerini, kapitalizmin genel bunalmlar dnemine, sosyalist devrimler dnemine uygulamaya alyorlard. Marks ve Engels, tek lkede, dar milli snrlar iinde bir proletarya devriminin olamayacan sylememiler miydi? Devrim, Marks ve Engelsin nerilerine gre, gelimi kapitalist lkelerde, zamanda olarak, dnya devrimi eklinde patlak vermeyecek miydi? lk proletarya devrimi, retici glerin en gelimi, objektif artlarn en olgun, demokrasinin ve proletaryann kltr dzeyinin en yksek olduu lkede balamayacak myd? O yzden retici glerin gelime seviyesi dk olan bir lkede yaplacak olan her ihtillci teebbs, tpk 1849 Haziran yenilgisi gibi, tpk Paris Kom-
220
n yenilgisi gibi, bozgunla sonulanmaya mahkumdu. Bu bakmdan retici glerin olgunlamasn beklemek artt. Ayrca bu partiler Marks ve Engelsin baka tarihi artlar iin ileri srdklerini bu ekilde dogmatikletirmeleri bir yana, istisnai durumlar iin ngrdklerini de genelletiriyorlard. Marksn nfusun ounluunu proletaryann tekil ettii ngilterede proleter devriminin barl yollardan zafere erimesinin mmkn olduuna ilikin artl snrlamasn genelletirerek, proletaryann devrim yapabilmesi iin nfusun ounluunu tekil etmesinin art olduunu ileri sryorlard. Onlara gre proletarya nfusun ounluunu tekil edecek ve oylarn ounluunu alarak iktidara gelecekti. II. Enternasyonin partileri ite, proleter devrimleri anda Marks ve Engelsi byle yorumluyorlard. II. Enternasyonal pasifistleri, Marksizmi bu ekilde dogmatikletirirlerken, Marksizmi eylem klavuzu olarak kabul eden Lenin, somut durumlarn somut tahlillerini yaparak, kapitalizmin emperyalizme dnmesi srecini yakndan izliyordu. (Lenin, Emperyalizm: Kapitalizmin En Yksek Aamas kitabn 1916da yazmtr; fakat Leninin 1900lerden itibaren yapm olduu btn tahliller, emperyalist dnemin elikilerinin dorudan analizine dayanmaktadr.) Lenine gre, dnem Marks ve Engelsin dnemi deildi; kapitalizm yeni bir safhaya girmiti. Kapitalizm Marks ve Engelsin 1947-50 dnemi arasnda girdiini zannettikleri srekli ve genel bunalmlar dnemine, can ekime srecine artk girmitir. Ve Lenin tekelci dnemde iyice belirginleen kapitalizmin dengesiz ve kesikli geliimini doru gzleyerek, bundan tek lkede sosyalizmin zaferinin mmkn olduu sunucunu kard: ... kapitalizmin gelimesi, farkl lkelerde hi de muntazam olmayan bir ekilde yrmektedir. Meta retimi sisteminde baka trl de olamaz. Bundan da reddedilemez bir ekilde u kyor ki, sosyalizm btn lkelerde ayn anda zafere ulaamaz. nce bir ya da birka lkede zafere ulaacak, tekiler ise bir sre burjuva ya da burjuva ncesi dnemde kalacaklardr.26 Lenin, ekonomik ve politik gelimenin eit oranda olma26
Lenin, Proletarya Devriminin Sava Program, Sosyalizm ve Sava, s. 61
221
mas kapitalizmin kesin kanunudur. Bundan sosyalizmin, nce kapitalist lkelerin pek aznda, hatta bir tanesinde mmkn olduu sonucu kar diyor. Marks ve Engelsin devrim btn lkelerde birden patlak verecektir eklindeki nerisinin emperyalist dnemde eskidiini belirtmektedir. Lenine gre, Marks ve Engelsin bu eskimi nerisini, dogmalatrarak tekrarlayan II. Enternasyonal parti ve szcleri, burjuvaziye hizmetten baka birey yapmamaktadrlar: Kendilerini ok akll sayanlarn ve stelik sosyalist geinenlerin, devrim btn lkelerde birden patlak vermedike iktidarn mcadele ile ele geirilemeyeceini iddia edenlerin her trlsn biliyoruz. Bu adamlar, bu gevezeliklerle devrime srt evirdiklerini ve burjuvazinin yanna getiklerini sezmiyorlar. alan snflarn uluslararas oranda devrim yapmalarn beklemek, hereyin bekleyi iinde donakalmas demek olur. Bu samalktr.27 Leninizme gre, proletarya devrimine o lkenin i gelimesinin bir meselesi olarak bakp, retici glerin gelimesinin yeterli olup olmadnn tetkiki artk geride kalmtr. Emperyalist dnemde, herhangi bir lkede devrim artlar, retici glerin gelime seviyesine bal deildir. nk emperyalist ekonomik otariyi ykarak, milli zel ekonomileri, dnya ekonomisi denilen bir zincirin halkalar haline getirmitir. Ve sistemin btn asndan, btn lkelerde devrimin objektif artlar mevcuttur. Bu yzden ilk proletarya devrimini kapitalizmin en gelimi olduu, demokrasinin ve kltr seviyesinin en yksek olduu lkede olacan beklemek yanltr. Marks ve Engelsin tekel ncesi dnem iin doru olan bu nerisi, emperyalist dnemde, artk eskimitir. Ve Leninizme gre, ilk proletarya devrimi, kapitalizmin ve demokrasinin en gelimi olduu u veya bu lkede deil, emperyalist zincirin en zayf olduu lkede yaplacaktr: Emperyalist zincirin en zayf olduu yerde sermayenin cephesi yarlacaktr; nk proletarya devrimi, dnya emperyalist zincirinin krlmasnn sonucudur ve devrime balayan lkenin sermayenin cephesini yaran lkenin, kapitalist anlamda daha gelimi lkelere oranla
27
Bkz. 4. Bask, Cilt: 27, s. 336, Leninden aktaran Stalin: Sa ve Sol Sapmalar, s. 220
222
daha az gelimi olmas, bununla beraber kapitalizmin erevesi iinde bulunmas pekala mmkndr.28 II. Enternasyonal partilerinin ileri srdkleri barl gei teorisi de, Lenine gre yanltr. Kapitalizm can ekime dnemine girdii iin, brokrasi ve militarizmini iyice glendirmitir. Sosyal devrimin emperyalist dnemde tek yolu vardr, o da iddet yoluyla brokratik ve askeri makineyi paralamaktr. Marks ve Engelsin tekel ncesi dnemin ngiltere ve Amerikas iin ngrd barl gei tezi, tekelci dnemde eskimitir, geersizdir. Diyor ki bu konuda Lenin: Bugn,... Marxn bu snrlamas geerli deildir. Amerika gibi ngiltere de, Anglo-Sakson zgrlnn (militarizm ve brokratizm yokluu) dnyadaki bu en byk ve en son temsilcileri de, her eyi kendilerine baml klan ve hereyi kendi arl altnda askeri ve brokratik kurumlarn, kan ve irkef dolu Avrupai batakl iine boylu boyunca battlar. imdi Amerikada olduu gibi, ngilterede de, btn gerek halk devrimlerinin ilk art (...) hazr devlet makinasn krmak, paralamaktr.29 Leninist devrim teorisinde, ii snfnn zayf olduu, nfusun byk ounluunu kyllerin tekil ettii bir lkede, emperyalist zinciri paralamak mmkndr. Burada kyllerin devrimci potansiyelinin, proletaryann ve partisinin ynetiminde harekete geirilmesi temel alnmaktadr. ... Bilindii gibi, Lenin, proleterlerin kylle kar olan mnasebetinde Marx kuramn tamamlam ve gelitirmiti.30 Leninin devrim teorisinde, ihtillci inisiyatifin rol (emperyalist dnemin zelliklerinden dolay) Marks ve Engelsinkilerine kyasla ok daha arlkldr. Emperyalist dnemde, devrimlerin maddi temelleri hazr olduu iin, meseleyi zmek ihtillci inisiyatifin uygun zamandaki atlmna kalmaktadr. Bilimsel sosyalizmin devrim teorisinde kyllerin rol arttka, devrim mihrak Douya kaydka volantirist yn n plana
28 29 30
124
Stalin, Leninizmin lkeleri, s. 32 Lenin, Devlet ve htill, s. 52 G. Dimitrov, Partinin Gelimesinde Balca Devreler, Halk Cumhuriyetine Doru, s.
223
kmaktadr. II. Enternasyonal partilerinin devrim yapmaya niyetleri olmad iin, kyllerin ihtillci potansiyellerini kanalize etmek, kylleri proletaryann saflarna kazanmak diye bir meseleleri yoktu. Onlar, devrimi kyllerin ounluunun proleterleecei, proletaryann nfusun ounluunu tekil edecei bilinmeyen bir zamana ertelemilerdi. II. Enternasyonalin ortodoks dncesine gre, kylleri tm olarak burjuvazinin ordusu iinde dnmek gerekir. Bu dnceye gre, kyller btnyle ancak bir gda rnleri salaycsdrlar ve karlar proletarya ile zttr. Bu ekilde toplumu birbirine zt iki renge boyamak II. Enternasyonal oportnizminin, klsik ortodoks anlayndan baka birey deildir. II. Enternasyonal pasifistleri, yukarda ksaca zetlediimiz btn oportnist tezlerini, Marx ve Engelse dayandryorlard. Onlar Marksizmde neyin kesin olduunu hi ama hi anlam deillerdi. Onlar Stalinin deyile, Marksizmin zn somut durumlarn somut tahlilini bir yana brakarak, Marksizmi donduruyorlard. Emperyalist dnemin ilk yllarnda sadece Lenin ve Bolevikler Marksizmin zyle lafzlarn birbirinden ayrarak, Marksizmin zn muhafaza ederek, hayatn yeni gerekleri karsnda derinletirip, zenginletiriyorlard. 1900lerde diyordu ki Lenin: Marksn teorisini tamamlanm, deimez bir btn olarak grmyoruz. Aksine olarak dnyoruz ki, bu teori sadece bilimin ke talarn yerletirmitir; eer sosyalistler hayatn kendilerini amasn istemiyorlarsa bu bilimi her ynden derinletirmelidirler. Dncemize gre Rus sosyalistleri iin Marksn teorisini bamszca iyice ilemek zel olarak zorunludur. III. MARKSZMN ORTODOKS TAHR. VE LENNST DEVRM TEORS (II) LENNST KESNTSZ DEVRM TEORS VE MENEVZM 20. yzyln banda, kapitalizmin emperyalizme dnt-
224
n gzleyen Lenine gre, Marksn 1847-50 dnemi arasnda geldiini zannettikleri an, byk mcadele an artk gelmiti. Artk burjuvazi ile proletarya arasndaki sava btn Avrupada gndemdedir. Ve Lenin, Marks ve Engelsin 1850 Almanyas iin ngrdkleri srekli devrim teorisini, Rus proletaryasnn devrim teorisi olarak ilan ediyordu. 1840-50 dnemi arasnda, Marx ve Engels, bu devrim teorisinde gerekten yanlmlard. nk onlar, 1847 dnya ticaret bunalm ile kapitalizmin genel ve srekli buhranlar dnemine girdiini zannetmilerdi. Oysa kapitalizm o ada ykselme dnemindeydi. Dolaysyla Avrupada bir proleter devrimi olmas imkanszd. Bu nedenle, Almanyadaki demokratik devrimin ban proletarya ekse bile, Avrupada zamanda patlak veren proletarya devrimleri olmad iin, proletarya, devrimi srekli klamazd. Almanyada proletaryann burjuva demokratik aamadan durmakszn sosyalist devrim aamasna geebilmesi iin, Avrupann eitli lkelerinde iktidar ele geirmi olan muzaffer proletaryann yardm artt. Oysa, u anda (emperyalist dnemde) kapitalizm srekli bunalmlar dnemine girmitir. Avrupa proletaryasnn iktidara gelmesi iin objektif artlar sistemin btn asndan olgunlamtr. Bu yzden Marx ve Engelsin 1856lardan sonra vazgetikleri bu devrim teorisi, kapitalizmin srekli ve genel bunalmlar dneminde, Rusya gibi, gecikmi burjuva demokratik devrimin eiinde olan bir lkenin proletaryasnn tek ve doru devrim teorisidir. Yani, Lenine gre Marx ve Engelsin bir Avrupa devrimi bekledikleri yllarn (1840-50 yllar) Almanyasnn durumu naslsa, 20. yzyln banda, arlk Rusyasnn durumu da yleydi. Bu benzerlie ilikin diyor ki Stalin: Rusyann ve Leninin bana gelen, 1840-50 arasnda Almanyann ve Marx ve Engelsin bana gelmitir.31 Yine Stalin Manifestodaki Almanyada olacak olan burjuva demokratik devrim, proletarya devriminin balangc olacaktr szne dikkati ekerek unlar sylemektedir: 20. yzyl balar Rusyas iin ayn eyleri sylemek gerekir; ancak Rusya, 1840-50 Almanyasna oranla gelimenin daha yksek bir noktasnda idi. Rusya, bu
31
Stalin, eninizmin lkeleri, s. 15
225
devrimi, ileri bir Avrupa erevesi iinde ve (ngiltere ve .ransa yle dursun) Almanyadakinden de daha gelimi bir proletarya ile yapmak zorundayd; ve herey bu devrimin, proletarya devriminin mayas ve balangc olacan gsteriyordu. Daha 1902de, henz Rus devriminin hazrlk gnlerinde, Leninin Ne Yapmal? adl eserinde gelecei nceden gren u szleri yazmas tesadf deildi. Tarih, bizi (yani Rus Marksistlerini, J. Stalin) herhangi bir lkenin proletaryasnn karlat hemen yerine getirilmesi gereken grevler iinde en devrimcisi olan acil bir grevle kar karya getirmitir. Bu grevin yerine getirilmesi, sadece Avrupa irticann deil Asya irticann da en gl kalesinin yklmas, Rus proletaryasn, uluslararas devrimci proletaryann ncs durumuna getirir. (c: IV, s. 382)32 Rus proletaryasnn, uluslararas devrimci proletaryann ncs durumuna gelmesinin nedeni, arlk Rusyasnn had safhaya ulam olan btn ztlklar barnda toplamas, bir baka deyile emperyalist zincirin en zayf halkas olmasdr. te bunun iin Rusyann emperyalizmin elikilerinin kesin sonucunu erecek olan atma konusu olmas gerekiyordu; bu, sadece bu elikilerin Rusyada zellikle rezilce, zellikle tahamml edilmez ekilde belirmesinden tr deildir; sadece Rusyann, Batnn mali sermayesini, Dounun smrgelerine balayan bat emperyalizminin balca desteini tekil etmesinden tr de deildi; fakat bunlarla birlikte, emperyalizmin elikilerini, devrimci yoldan zmlemeye sahip gerek kuvvetin yalnz Rusyada bulunmasndan tryd. Dolaysyla, Rusyada devrimin bir proleter devrimi olmas zorunlu idi* ve bu devrimin gelimesinin daha ilk gnnden zorunlu olarak uluslararas bir karakter almas ve sonu olarak emperyalizmi ta temelinden sarsmas gerekiyordu.33
* Burjuva demokratik devrimin sosyalist devrime dntrlmesi, tek bir sre iinde iki devrimin yaplmas kastediliyor. 32 Stalin, Leninizmin lkeleri, s. 15-16
226
Bu deerlendiriin doal sonucu, Rus proletaryas birbirinden farkl iki sava tek bir sre iinde yrtecekti: Burjuvazi ile proletarya arasndaki sava, btn Avrupada gndemdedir. Bu sava oktan Rusyaya da ulat. ada Rusyada, devrime muhtevasn veren, sava halinde iki g deildir, fakat heterojen ve farkl iki sosyal savatr. Birinci sava, bugnk otokratik dzenin barnda verilmelidir ve klelie dayanr; teki ise gzlerimiz nnde doan, gelecein burjuva demokratik dzeninin iinde yer alan savatr. Biri zgrlk iin (burjuva toplumunun zgrl iin), demokrasi iin, yani halkn mutlak egemenlii iin btn halkn verdii savatr; teki, toplumun sosyalist rgtlenmesi iin proletaryann burjuvaziye kar giritii snf mcadelesidir. u halde, karakterleriyle, amalaryla ve kavgada kesin bir tavr taknmaya yetenekli sosyal glerin bileimi bakmndan tamamen farkl iki sava ayn zamanda yrtmek gibi zor ve ar basan bir grev sosyalistlere dyor.34 * 1905 Rus burjuva devrimi arifesinde bolevik devrim perspektifi ite buydu.**
* Grld gibi, Leninist kesintisiz devrimin z, emperyalist dnemde, burjuva demokratik devrimini tamamlamam bir lkenin sosyalistlerinin, karakterleriyle, hedefleriyle ve ittifaklaryla tamamen birbirinden farkl iki devrimin savan tek bir sre iinde vermesine dayanmaktadr. Bir baka deyile, emperyalist dnemde, btn bu lkelerde bu devrimi zafere gtrecek tek g proletaryadr. Yani demokratik devrimin nderi sadece proletarya olabilir. Ve de emperyalist dnemde burjuva demokratik devrimi yapan bir lke artlar ne olursa olsun, sosyalizme gider. Bu devrimin z budur. Bu tez Leninden bu yana ileriki blmlerde gstereceimiz gibi derinleip zenginlemitir. Emperyalist dnemde, dnya konjonktrndeki durum ne olursa olsun, demokratik devrimini yapm bir lkenin nnde bir yol kava deil, bir tek sosyalizme giden yolun olduuna, Trkiyede bilimsel sosyalizm adna kar kanlar vardr. Meevizmin bir baka ifadesi olan bu grn temsilcilerinden birisi ve bu gr en iyi formle eden kii, Mihri Bellidir. Mihri Belliye gre, meseleyi bu ekilde (Leninin koyduu ekilde) koymak kaderciliktir. Ve demokratik devrimin tek bir ncs olduunu ve bu ncnn de proletarya olduunu sylemek iddiaclktr. Meseleyi pazarlk konusu yapmaktr; devrimde burjuvazi nc olamak, ama pekala kk-burjuvazi nc olabilir. (Bkz. Trkiyede KarDevrim, Trk Solu, Say: 64, s. 21. Aydnlk, Say: 9, s. 270, vs.) ** Yaznn amacn dikkate alarak, srekli devrim teorisinin sosyalist toplumdan snfsz topluma kadar devam eden, kltr ihtilli srecini tahlilimizin dnda tutuyoruz. 33 Stalin, Leninizmin lkeleri, s. 14 34 Lenin, Sosyalizm ve Kyller, i-Kyl ttifak, s. 15
227
liriz:
Bu perspektifin ayrdedici zelliklerini u ekilde zetleyebi-
1) Leninist kesintisiz devrim teorisi, kapitalizmin can ekime dneminin devrim teorisidir. Bu teori, sadece kapitalizmin genel bunalmnn balangcndaki arlk Rusyas iin deil, btn emperyalist kapitalist gelime srecine girememi, dolaysyla smrge ve yar-smrge olan lkeler iin de geerlidir. 2) Leninist srekli devrim teorisi, Marxn srekli devrim teorisinden daha da ileride kyllerin devrimci potansiyelinin devrim dorultusunda kanalize edilmesine dayanr. Bu teoriye gre, kyl ordusuna, emperyalist dnemde proletarya kumanda edebilir. Ve devrimi kesintisiz klmak isteyen proletaryann grevi bu orduya kumanda etmektir. 3) arlk Rusyas gibi bir lkede burjuva demokratik devriminin sosyalist devrime dntrlebilmesi iin, iktidara gemi olan Avrupa proletaryasnn yardm arttr. II. Enternasyonalin Rusya kolu olan Rus Sosyal Demokrat i Partisinin menevik hizbinin devrim perspektifi, II. Enternasyonalin resmi devrim anlaynn doal bir sonucu olarak, Bolevik perspektifin tam tersiydi. II. Enternasyonalin ortodoks anlayna gre, ilk proletarya devrimi, kapitalizmin ve demokrasinin en gelimi olduu, proletaryann nfusun ounluunu tekil ettii bir lkede patlak verecekti. Ve bu lkede patlak veren devrim, teki lkelere srayacakt. Bylece dnya devrimi zamanda olacakt. Bu dnceden hareket eden menevizme gre 1900lerde bir dnya proleter devriminin patlak vermesinin objektif artlar olgun olmad iin ve de henz, proletaryann iktidar ele geirdikten sonra gerekli olan ynetici kadrolar tam olumadndan, Rusyadaki demokratik devrime proletaryann nderlik etmesi dnlemezdi. Bu artlar olgunlancaya kadarki sre iinde Rus liberal burjuvazisi burjuva devrimini yapmal, proletarya da ona destek olmaldr. Beklenen an gelene kadar, bat tipi bir demokratik ortamda Rus proletaryas, parlamenter mcadele metoduyla g toplard (glenirdi). Boleviklerin srekli devrim teorisi sama ve anarist bir teoridir. Bu teori Marx ve Engelsin 1840-50 dnemi arasndaki yanlglarndan hareket etmektedir. Daha sonralar, Marx ve Engels,
228
bu konuda yanldklarn syleyerek, bu teoriyi terketmemiler miydi? Ve Marx 1859da yaynlad Ekonomi Politiin Eletirisine Katknn nsznde yapm olduu devrim tanm ile bu teoriyi mahkum etmiyor muydu? Proletarya ancak tek bir devrimle uraabilir; o da kendi z devrimi olan sosyalist devrimdir. Bunun iin burjuvazinin kendi devrimini yapm olmas, kapitalist retimi gelitirmi olmas arttr. retici gler olgunlamadan, proletarya nfusun ounluunu oluturmadan, burjuva toplum ve dzeni Rusyaya yerlemeden, proletaryann iktidar diye bir ey sz konusu olamaz. Menevizmin Rus proletaryas iin ngrd devrim teorisi de budur. Her iki teori, bir sonraki blmde zerinde duracamz gibi, bolevik ve menevik parti anlay ve alma tarznn temeli olmutur. Dnyay ayr yorumlayanlarn, deitirme aralarnn da ayrlaca aktr! IV. BOLEVKLERN VE MENEVKLERN PART ANLAYILARI Leninist srekli devrim teorisi, proletaryas zayf olan bir lke, ihtillci inisiyatifin, eitli imkanlar bu imkanlarn en nemlisi kyllerin devrimci potansiyelidir devrim iin kullanmasna dayanr. Belli bir tarihi aamann snfsal karakteri ile, bu aamadaki snflarn rol arasndaki farkllk, bu teorinin temelidir. Bu farkllk, Leninist derim teorisindeki volantirist yann ar basmasnn doal sonucudur. Marx ve Engelsin devrim teorilerinde o zamann somut artlarndan dolay ekonomik ve sosyal determinist yn, volantirist yne nazaran daha ar basar. Leninist teoride ise, politikann, ekonomiye oranla belirleyicilii ar basmaktadr. Yani ihtillci inisiyatif temelidir. (Temel olmas tek bana belirlemesi demek deildir).
229
Politika ekonominin younlam ifadesidir. Politikann ekonomiye nazaran nceliini kabul etmemek olmaz. Aksini dnmek, Marksizmin ABCsini unutmak demektir.35 Leninist devrim teorisindeki ihtillci inisiyatife, politikaya ncelikle arlk vermek dncesi Leninist parti anlayn da biimlendirmektedir. Lenine gre, proletaryann, iiler rgt ve devrimciler rgt olmak zere iki tip rgt vardr. ilerin rgt ilk olarak, mesleki bir rgt olmaldr, mmkn olduu kadar gizlilikten uzak, ak olmaldr. Buna karlk devrimciler rgt, hereyden nce ve balca meslei devrimci eylem olan adamlar kucaklamal...36 Bu anlaya gre proletarya partisi, tamamen profesyonel devrimcilerden olumaldr. Parti, profesyonel devrimcilerin oluturduu bir sava rgtdr. Bu profesyonel devrimciler, toplumdaki mevcut dzen ile btn balarn koparm, sadece bo gecelerini deil, btn mrlerini devrime adam ve asgari Marksist formasyondan gemi, belli konularda uzmanlamaya ynelmi kiilerdir. Ve balangta bu profesyonel devrimcilerden olumu olan partide snfsal kken ayrm yaplamaz: Byle bir rgtn zellii karsnda, iiler aydnlar arasnda ve hele ayr ayn meslekler arasnda, her trl fark silinmelidir. Besbelli ki bu rgt, pek geni tutulmamal ve mmkn olduu kadar gizli olmaldr.37 Grld gibi, balangta parti ile snf arasndaki ilikiler daha ok objektiftir; yani ideolojiktir. Partinin nclnn temeli ideolojiktir. Balangta nemli olan Leninin deyiiyle, parti yelerinin ii veya renci olmas deil de profesyonel devrimcilerden olumasdr. Profesyonel devrimcilerin tekil ettii sava rgtnn objektif olarak proletaryann devrimci iradesini temsil etmesi esastr. Ve proletaryaya bilin bu rgt araclyla dtan iletilecektir. nk bu rgt, sosyalist hareketi temsil etmektedir. Devrimci Sosyal Demokrasi, proletarya rgtyle [mesleki rgt kastedili35 36 37
Lenin, cilt 42, s. 278, .ranszca bask Lenin, Ne Yapmal, s. 340 Lenin, Ne Yapmal, s. 140
230
yor] ayrlmaz surette balantl Jakobenleri temsil eder. (Lenin) Bu rgt yar-askeri nitelikte olan bir rgttr. Yani, demokratik merkeziyetilik ilkesinde demokratik yan deil de, merkeziyeti yan ar basmaktadr. (Bu, burjuva demokrasisi olmayan btn lkeler iin geerlidir). Devrimci Sosyal Demokrasinin rgtlenmedeki ilkeleri demokrasiye kar hiyerarik yap, veya dier deyile, otonomiye kar merkeziyetiliktir. Bunlar eyyamclarn savunduklarnn tam tersi ilkelerdir. Sonuncularn savunduklar ilke tabandan yukar trmanmak istedii iin, en uzaktaki otonomiye ve demokrasiye varncaya kadar var... .akat Devrimci Sosyal Demokrasi iktidar mcadelesini yukardan balatt iin, blmlerin karsnda merkez tekilat haklarn ve tam iktidarnn geniletilmesini savunur.38 Leninin Bize bir sava rgt verin, Rusyay altst edelim dedii parti rgtnn nitelii ve ilevi budur. .akat bu ekilde sava rgtnn ilkelerine gre kurulmu olan bir partinin, sava rgt olabilmesi iin, geni proleter kitlelerini mcadele iinde kucaklamas arttr. lk etapta, iilerin ounlukta olmas gerekmiyordu. nemli olan snfsal kken durumu ne olursa olsun,.rgtn profesyonel devrimcilerden olumasdr. .akat ikinci etapta, iilerin mutlak bir ounluu tekil etmesi arttr.* 1902de partinin dar tutulmu bir aznlk rgt olmas gerektiini syleyen Lenin, 1905de parti rgt iinde yzbinlerce iinin yer almas gerektiini sylemektedir. nc Kongrede, Parti Komitelerinde her iki aydna karlk sekiz ii bulunas gerektii arzusunu ifade etmitim. Artk bunun da modas geti. imdi, Parti rgtlerinde, Sosyal Demokrasiye bal her aydna karlk, birka yz Sosyal Demokrat ii bulunmas arzu edilir.39
38 Lenin, Bir Adm leri, Adm Geri * Bu ilke, halk sava vermek zorunda olan lkeler iin geerli deildir. Bir baka deyile, bu ikinci etapta rgtte iilerin mutlak bir ounlukta olmas bu lkeler iin geerli deildir. Eer halk sava verilecekse krlk blgelerdeki geni yoksul kylleri kucaklamaldr. Partili emekiler arasnda kyller iilerden nicelik olarak daha ar basar bu lkelerde. Bu, Leninist parti anlaynn zaman iinde derinlemesinin, devrim teorisindeki volantirist ynn daha ar basmasnn tabii bir sonucudur.
231
Parti, proletaryann siyasi kitle partisi haline dnt zaman, partinin sava rgt olmasndan bahsedilebilir. Ve bu sava rgtnn yeleri ikili karaktere sahiptir: Lenin, Partinin yapsnn ve kuruluunun iki ksmda meydana gelmesi gerektiini ileri sryordu: a) nde gelen parti iilerinden esas olarak profesyonel ihtillci, yani parti almas dnda hibir ile uramayan ve gerekli teorik bilgiye, tecrbeye, rgtsel pratie ve arlk polisiyle dvme ve ellerinden kurtulma ustalna sahip olan iilerinden meydana gelen sk bir dzenli kadro; b) Yzbinlere emekinin sevgi ve desteini kazanan geni bir mahalli parti rgtleri a ve ok sayda parti yesi.40 te Bolevik parti anlay budur. Proletarya devrimi ile burjuva devrimi arasna bir in Seddi sokan, proletaryann devrimci atlmn kapitalizmin ve demokrasinin Rusyada geliecei, proletaryann nfusun belli bir ounluunu tekil edecei bir zaman ertelemi olan menevik devrim teorisi, parti konusunda da olduu gibi yansyordu. Meneviklere gre, Rus ii snf henz zayf ve clzd. Gizli kurulan RSDP ise, proletarya ile organik balar kurmu deildi. Sadece, ilkelerde iileri temsil eden aydnlardan olumaktayd. Bu yzden bu parti henz gerek proletarya partisi saylamazd. (Grl gibi menevik anlay, rgtlenmenin ilk aamasnda iilerin ounlukta olmasn art komaktadr). Burjuva devrimi Rusyada belli bir burjuva yasalln getirecekti. iler bu burjuva zgrlnden yararlanarak bir araya gelebilirlerdi. Biraraya gelen iiler kendi sendikalarn, rgtlerini ve partilerini oluturacaklard. Devrimci aydnlarn grevi sadece bu oluuma yardmc olmaktr. Profesyonel ihtillcilerin partisi diye bir kavram, ounluun devrimi olan sosyalist devrimi savunan Marksistlere ait olamazd. Bu kavram, aznlk devriminin devrimcileri olan Jakobenlere, kk-burjuva devrimcilerine aitti. Bu, komplocu Blanquistlerin partisi olabilirdi ama, devrimi kitlelere dayandrmak zorunda olan ounluun devrimini yapmak isteyen39 40
Aktaran: Clif, Rosa Luxemburg, s. 58 SBKP Tarihi, s. 353
232
lerin olamazd. Hele proleter kkenli olmayanlarn profesyonel devrimci ad altnda proletaryay temsil etme ve onlara bilin gtrme iddialar tamamen Marksist olmayan dncenin mahsuldr.* Mihri Belliye gre, ilk etapta proletaryay bilinlendirecek ve rgtlendirecek olan, profesyonel devrimciler deildir. (Btn bunlar iin bkz, Mihri Belli, Milli Demokratik Devrim, s. 49-50-5152). Mihri Belli bir sosyalist aydn (!) olarak, bu anlaya hayatnn dsturu olarak sonuna kadar sadk kalmtr. Bu yzden hayat boyunca proletaryann bilinlendirilmesi ve rgtlendirilmesi meselesi ile hi ama hi uramamtr; nk onun ekonomist anlayna gre, proletarya kendi kendine bilinlendirilecektir. Proleter kkenli olmayan sosyalistlerin grevi, ona dtan bilin gtrmek deildir. O zaman, bu anlaya gre, Mihri Belli gibi proleter kkenli olmayan sosyalistlere (!) den grev, proletaryann dndaki devrimci snflar, mesela, kk-burjuvaziyi bilinlendirmek ve rgtlendirmektir. Ve Mihri Belli de btn politik hayat boyunca bu grevi baaryla yerine getirmeye canla bala alm bir sosyalisttir. Bu konudaki almalar iin, Yazlar adl kitabna bakmak kafidir. Proletaryann ynetimi, en demokratik ynetimdir. Onun partisi de en demokratik bir partidir ve en demokratik ekilde aadan yukar kurulur. 1905 burjuva devriminin oluturaca zgrlk ortamnda, sadece iiler deil, halk kitleleri de geni tutulmu, non-partizan sovyetler iinde rgtlenmelidirler. Bu kendi kendini yneten belediyelerin ve ii rgtlerinin temsilcileri kurucu meclise gei olan Milli Kongreyi oluturacaklar. Bylece gerek anlamda bir
* Bilincin iten iletilmesi meselesi ile in seddi teorisi ayn ideolojik btnn paralardr. Burjuva devrimi ile sosyalist devrim arasna in seddi sokanlar her zaman ve her yerde, deiik laflarla bilincin dtan iletilmesine kar karlar. Bu sadece 1900lerin arlk Rusyasndaki eko-nomistlere ve de sonradan bu gr kabul etmi olan menevik hizbine zg deildir. Menevizm, emperyalist an her dneminde ve her lkede u ya da bu klkta solda daima yaama imkan bulmu olan oportnist bir akmdr. rnein Trkiyede in Seddi teoris-yenlerinden Mihri Belli de bilincin dtan iletilmesine kar kmaktadr. Mihri Belliye gre bilincin dtan iletileceini sylemek yanltr. Hem Lenin, Kautskyden aktard bu dnceden bir kere o da ok ksa olarak bahsetmi, bir daha hi bahsetmemitir (yani Lenin, sonradan bu dnceden vazgemitir!). Bu gre gre, Lenin bilincin dtan iletilmesini deil, iten iletilmesini savunmutur (!).
233
burjuva parlamenter ortam Rusyaya yerleecek, yerel, kendi kendini yneten belediyeler seimlerine katlan proletarya, halk yanna ekecekti. Ve bu yzden parti btn iilere ve sosyalist aydnlara ak olmaldr, geni tutulmaldr. te menevik rgt anlay da budur. Grld gibi bu iki farkl rgt anlay, farkl iki devrim anlaynn sonucundan baka birey deildir. V. 1905 DEVRM VE LENNN NGRD DEMOKRATK HALK DEVRM Leninin ngrd demokratik devrimi karakterize eden unsurlar unlardr: 1) Emperyalist dnemde, tarihi ileriye gtren lokomotif, proletaryadr. Bu yzden Rus liberal burjuvazisi, artk tarihi karmtr. Burjuva devriminin nderi, sonuna kadar tek devrimci snf olan proletaryadr. Proletarya durumu gerei, en ilerici ve biricik tutarl devrimci snf olduundan, Rusyada, genel demokratik devrimci harekette ba rol oynamaldr.41 2) Demokratik halk devriminin temel gleri iiler, kyller ve ehir kk-burjuvazisidir. ... arlk zerinde kesin zaferi gerekletirebilecek olan biricik g halktr, yani eer temel byk gleri ele almyorsak, ehir ve ky kk-burjuvazisini bu temel gler arasnda datyorsak (nk kk-burjuvazi de halktir) proleterler ve kyllerdir.42 3) Devimci temel g birlii ii-kyl ittifakdr. Bu ii-kyl ittifak konusunda biraz duralm. Lenin, arlk Rusya sndaki krlk blgeyi tahlil ederek, devrimci politikay u ekilde tespit etmektedir: Gerekte, yakn ve uzak amalar ile, kamzda
41 42
RSDPnin III. Kongre Karar, Lenin, ki Taktik, s. 80 Lenin, ki Taktik, 2. bask, s. 58
234
ayr sosyal snf vardr; byk toprak sahipleri, varlkl kyller ve ksmen orta kyller ve nihayet proletarya. Byle bir durumda, proletaryann grevinin iki yn tamas zorunludur... Ky burjuvazisi ile her trl klelik zihniyetine kar, tarm feodallerine kar; kent proletaryas ile birlikte ky burjuvazisine ve tm teki burjuva unsurlara kar; ite ky proletaryasnn ve onun Sosyal Demokrat ideologunun izleyecei siyasi izgi!.43 Ve Lenin, yoksul kyl ve tarm proletaryasna sosyalist devrimle kurtulacaklarn belirterek, onlarn rgtnn proletarya partisi olduunu sylemektedir: ... RSDP, proletaryann snf partisi, ky proletaryasnn bamsz snf olarak rgtlenmesi yolunda, yorulmadan aba gsterir, bir an bile unutmadan ki, tarm proletaryasna onun karlar ile ky burjuvazisinin karlar arasndaki eliki bulunduunu aklamak ve ancak kyllerin ve ehirlerin proletaryasnn burjuva toplumunun btnne kar ortak mcadelesinin, yoksul kyllerin btn kitlesine yoksulluktan ve smrden geekten kurtarabilecek biricik devrim olan sosyalist devrimin zaferini salayabileceini anlatmak onun grevidir.44 Leninin bu tahlillerinden sonra Rus Demokratik Halk Devrimindeki ii-kyl ittifak meselesi iyice aydnla kavumaktadr. i-kyl ittifak, parti iinde ve parti dnda olmak zere ikilidir. Parti iinde ehir ve ky proletaryas ile yar-proleter unsurlar ve yoksul kyl ittifak sz konusudur. Orta ve varlkl kyller ile ittifak ise, parti dnda ve ayr snf tabanlar zerinde olacaktr. Bir baka deyile bu ittifak her iki tarafn snf partileri arasnda olacaktr. Devrim ii ve kyl partisinin g birlii sonucu olacaktr. .akat bu ittifakta egemen durumda olan proletaryadr. Bu ittifak ynlendirecek, devrimde hegemonya kuracak olan parti, proletaryann snf partisidir. Bu konuya ilikin olarak diyor ki Lenin: RSDPnin III. Kongresinde formle edilen bizim taktik iarmz ise, demokratik devrimci ve cumhuriyeti
43 44
Lenin, Proletarya ve Kyller, i-Kyl ttifak, s. 10 Lenin, Proletarya ve Kyller, i-Kyl ttifak, s. 13
235
burjuvazinin iarlar ile uygunluk durumundadr. Bu burjuvazi ve kk-burjuvazi, henz Rusyada, byk bir halk parti tekil etmemektedir. Ama bu partinin unsurlarnn varlndan phe etmek iin lkede u anda olup bitenlerden hibir ey anlamamak gerekir. Bizim niyetimiz (byk Rus devriminin baarl olduu bir durumda) sadece Sosyal Demokrat Parti tarafndan rgtlendirilmi proletaryay deil, ama bizim yanmzda yrmesi pekala mmkn olan kk-burjuvaziyi de ynetmektir.45 DEVRM EHRDEN KIRA DORU BR ROTA TAKP EDECEKTR arlk despotizmi, byk ehirlerdeki silahl proletaryann ayaklanmas sonucu devrilecektir. Ve devrim yukardan aaya doru ehirden kra doru rgtlenecektir. Lenin yle demektedir: Bu hareket u anda daha imdiden bir silahl ayaklanma zorunluluuna vardna gre: Proletarya, bu ayaklanmada kanlmaz olarak en enerjik rol oynayacana ve proletaryann katlmasnn Rusyada Devrimin kaderini tayin edeceine gre; Proletaryay silahlandrmak iin ve ayn zamanda silahl ayaklanmann ve bu ayaklanmann dorudan doruya nderliinin planlarnn hazrlanmas iin en enerjik tedbirlerin alnmas ve bu maksatla gerektiinde zel parti militanlar gruplarnn tekili.46 Lenine gre, bu ayaklanmada proletarya ba rol oynayacaktr ve devrim, geni lde ii milis kuvvetlerinin ve ii ordusunun [Kzl Ordunun] ayaklanmas sonucu zafere erecektir. .akat ii snfnn zaferi salayabilmesi iin kyllerin destei arttr. KURULACAK OLAN KTDAR TEMEL GLERN KTDARI OLACAKTIR;
45 46
Lenin, ki Taktik, 2. bask, s. 46 Lenin, ki Taktik, s. 80-81
236
VE KYL DEVRMC DKTATORYASI Devrimin arla kar kesin zaferi; proletarya ile kyllerin devrimci diktatrldr.47 Burada olduka nemli olan bir konu zerinde ksaca duralm: ki Taktiki dikkatli okuyan bir okuyucu grecektir ki, Lenin, kylleri ve ehir kk-burjuvazisini temel gler arasnda bir kere saymaktadr. Ve bunun dnda devaml olarak devrimde temel g olarak sadece proletaryadan bahsetmektedir. Ayrca, Leninizmin lkelerinde, Stalin, demokratik devrim amasnda temel g olarak sadece proletaryay saymakta, kyllkten ise yedek g diye bahsetmektedir. Acaba Lenin, o paragrafta kylleri ve ehir kk-burjuvazisini temel gler arasnda yanllkla m sayd? Yoksa bu bir kalem srmesi midir? Deil elbette. Leninin o paragraftaki formlasyonu ile kendisinin ve Stalinin yapm olduklar teki formlasyonlar arasnda bir uyumazlk veya eliki yoktur, tam bir uygunluk ve ayniyet vardr. Mesele udur; ky ve ehir kk-burjuvazisinin de temel glerinin iinde olduu demokratik halk devrimi, ehirlerde halkn silahl ayaklanmasyla zafere eriecektir. Bu ayaklanmada proletarya snf katlmas olarak en enerjik ve aktif rol oynayacaktr. Proletarya halk kitlelerini kendi safna ekerek, silahl ayaklanmas sonucu iktidar ele geirecek ve ii-kyl devrimci diktatoryas bylece kurulmu olacaktr. Grld gibi bu devrimin temel kitle kuvveti ii snfdr. Kyllerin devrimdeki rol, snf katlmas olarak ikinci derecedendir; nispidir. Proletarya temel gtr, kyllk yedek gtr eklindeki Leninin ve Stalinin formlasyonu devrimin arlk merkezinin ehirler olmas ve bunun sonucu olarak devrimin temel kitle gcnn proletarya olmasndan dolaydr. Ayn durum, Maonun, Yeni Demokratik Devriminde snflarn mevzilenmesine ilikin formlasyonunda vardr. Maonun Yeni Demokratik Devrim formlasyonunda bazen temel g kyller47
Lenin, ki Taktik, s. 58
237
dir, bazen de iiler, kyller ve ehir kk-burjuvazisidir denmektedir. Bu ilk bakta elikili gibi gzken formlasyon, tpk Leninin formlasyonu gibi elikili deildir. Mao, kyller temel gtr derken, elbette ehirli kk-burjuvazinin, zellikle de proletaryann devrimde roln kmsememektedir. Bu ekilde formle etmesinin nedeni devrimin, halk sava izlenerek krlardan ehirlere doru bir rota izlemesindendir; yani devrimin odak noktasnn farkllndan dolaydr. Krlardaki halk kitlesi kyller olduu iin, devrimin temel kitle gc kyller olmaktadr. Devrimin temel kitle kuvveti kyller olduu iin de, proletarya nder gtr, kyller temel gtr formlasyonu yaplmaktadr. Rus Demokratik Halk Devrimi ile, emperyalizmin igali altndaki smrge ve yar-smrge lkeler arasndaki temel fark budur. Bu fakllk son derece nemlidir. Her iki formlasyonun ngrd devrim anlay, rgt anlay ve alma tarz temelden farkldr. Ve bu farkllk u veya bu ikinci derecede bir farkllk deil, ideolojik-politik ve eylem izgimizi tayin eden esas faktrdr. (lerki blmlerde bu konu zerinde etrafl bir ekilde duracaz) Kesintisiz devrimin, ki Taktikteki formlasyonu, emperyalizmin igali altndaki Trkiye iin de ngrlmektedir. Doktor Hikmet Kvlcml aka, ki Taktikteki formlasyonu, Trkiyenin snfsal orijinalitesine uygulamaya almaktadr. Bu sonuca Dr. Hikmet Kvlcmlnn,kitaplarndaki tahlillere bakarak varmaktayz. yle ki; Dr. Hikmet Kvlcml kitaplarnda: 1) i Partisinde iilerin mutlak ounlukta olmas art koulmaktadr. Ayrca proletaryann snf partisinin dnda bir kyl partisinin varlna veya varolmas gerektiine iaret edilmektedir. Bu konularda diyor ki Dr. Kvlcml: Halk Partisi henz bir Kyl Partisi olmaktan ok uzaktr. (Halk Savann Planlar, s. 19) Ancak kimi ehirlere ve kasabalara dek ve tek tk kylere dek benekleri atm bulunan TP tekilatnn ve TP yedeindeki rgtlerin iine pek ok ii yurttalar da girip ounluu ve gdm bilfiil ele almadka, i Partisi henz bir PROLETARYA PARTS olmaktan uzak
238
kaldn grmezlikten gelmemelidir. (Keza, s. 19, italikler bize aittir) rgtte ii snf yelerini sayca ar bastrmak. [lazmdr] (Oportnizm Nedir?, s. 11, altn biz izdik) 2) Devimci mcadelenin temel alan olarak ehirleri semesi bunun doal sonular olarak, snf mevzilenmesinin de temel g olarak proletaryay almas ve onun ideolojik deil, fiili nderliini savunmas. (Yani snf katlmas olarak proleterlerin devrimci temel kitle kuvveti olmas). (Bkz. Halk Savann Planlar, s. 188189) Oysa Marksist-Leninist kesintisiz devrim teorisi, ki Taktikteki formlasyonundan gnmze kadar hayatn eitli deiiklikleri karsnda deimi, yeni deneylerden zenginleip derinlemitir. inde bulunduumuz dnem, kapitalizmin bunalmnn balang dnemi deildir. Trkiye de arlk Rusyas gibi dnyann 5-6 byk smrgeci lkesinden bir tanesi deil, tam tersi ne emperyalizmin igali altnda bir yar-smrgedir. Marksist-Leninist srekli devrim teorisini, ki Taktikteki formasyonla snrlandrp dondurarak, onu her dnem iin geerli evrensel bir model olarak alp, lkenin snfsal orjinalitesine uygulamaya kalkmak, bundan sonraki blmlerde etrafl bir ekilde gstereceimiz gibi kiiyi bir sa-sapma iine sokar. Leninin ki Taktik formlasyonundaki modele yakn ele al Mihri Bellide de grmekteyiz. (Mesela, CHPyi kyl partisi ve de Eceviti kyl lideri olarak ilan etmesi, ehirleri temel almas, vs.) .akat Mihri Belliyi belli bir yere oturtmak gerekten gtr. nk onun belli bir izgisi; kendi iinde tutarl bir rotas yoktur. Bazen, ii snfnn ncln mutlak bir gerek olarak ele almak dogmatizmdir derken, bazen de ii snfnn ncln, fiili bir nclk olarak ele almaktadr. Yine baz yazlarnda .ilipin demokrasicilii artlar altnda proletaryann partisi kurulamaz derken, bir baka yazsnda ayn eyleri syleyenleri rahatlkla sa oportnizmle sulayabilmektedir. Bir yazsnda MDD aamasnda ii snfnn ideolojik nerliinin esas olduunu syleyen bir devrimcinin yazsn tahrif ederek; akl almaz bir hokkabazlkla buradan ii snf olmadan devrim yaplmak istendii sonucunu kartrken, te yandan ii snf olmadan da kk-burjuvazinin nderliinde devrimin olabileceini rahatlkla syleyebilmektedir!..
239
Bunlara saysz rnekler katmak mmkndr. Ksacas, Mihri Bellinin ne dedii belli deildir. Belli olan tek ey belirsizliidir. Aslnda Mihri Belli, kendinden baka hi kimseye ve hibir eye (Bilimsel Sosyalizm ve onun kurucular da dahil) inanmayan, kerameti kendinde bulan bir sosyalisttir. O kk hesaplarn peinde tam bir reel-politikerdir. (Burjuva anlamda gereki politikacdr). Ve her reel-politiker gibi, avareliin zirvesinde, serseri mayn gibi dolamaktadr! VI. EVRM AAMASI, DEVRM AAMASI Marx ve Engelsteki evrim aamas, devrim aamas ve ihtillin objektif artlar meselesi, Leninin tahlillerinde iyice aklk kazanmaktadr. Bunda phesiz, Leninin yaad dnemin, proleter devrimleri a olmasnn ve Leninin iki devrim tecrbesi geirmesinin byk rol vardr. Lenine gre, emperyalist dnemde, btn lkelerde kesintisiz devrim anlay iinde proletarya devrimlerinin objektif artlar vardr. retici glerin dnya apnda ulam olduu seviye devrim yapmak iin olgundur. Hazr olarak var olmayan devrimin subjektif artlardr. Leninizmin temellerini bir bakma devimin subjektif artlarnn hazrlanmas tekil eder.* Bu gerein kavranmasnn meselenin z olduunu ileriki blmlerde greceiz. Lenin, Marx ve Engelsin evrim ve devrim aamalar ayrmnda, somut durumlarn fakllndan dolay deiiklikler yapt. Marx ve Engelse gre, dnya apnda devrimin objektif artlar olgun olduu zaman, sosyalistlerin dili .ranszca olmaldr. Bilindii gibi emperyalist a, dnya apnda devrimlerin
* Devrimin subjektif faktrn hazrlamann Leninizmin temeli olmasna ilikin Dimitrov unlar sylemektedir: Partimiz Bolevik Partisinin ve lmez Leninin nderlii altnda, Enternasyonalin kurulmasna katld. Yeni bir program beyannamesi kabul etti ve proleter devrimini, belirsiz gelecee ait bir gaye olarak deil, objektif artlar olgunlam bulunan, halledilmesi devrimin subjektif faktrne, yani bizzat Partinin devrimi tekilatlandrmak ve idare etmek hazrlna ve kabiliyetine bal olan bir grev olarak kavrad. (Partinin Gelimesinde Balca Devreler, Halk Cumhuriyetine Doru, s. 129)
240
objektif artlarnn olgun olduu adr. Dz manta gre, Marx ve Engelsin nerilerinin doal sonucu bu dnemde sosyalistlerin grevi srekli .ranszca konumaktr, durmadan, ylmadan, devaml taarruz etmektir! (Trotskist dnce bir bakma buna dayanr). Ama diyalektik mantk iin durum byle deildir. Dnya devrimi asla zamanda olmayacaktr. nce bir veya birka lkede olacaktr. Bu yzden her lkenin proletaryas, kendi snrlar iinde aamal bir mcadele vermelidir. nk her lkenin proletaryasnn kurtuluu, lke proletaryasnn eseri olacaktr. Devrimler ne ithal edilebilir, ne de ihra edilebilir. Bir lkede devrimin objektif artlarnn olabilmesi iin, kapitalizmin dnya apndaki genel bunalmndan baka, o lkenin kendi milli bunalmn da yaamas gerekmektedir. Leninist ayrma gre, devrim aamasnda olunabilmesi iin a) proletaryann bilin ve rgtlenme seviyesinin devrim iin yeterli olmas gerekir. (Devrimin subjektif artlarnn uygun olmas gerekir). b) Ezeni de, ezileni de etkileyen bir milli bunalmn olmas arttr.* Bu milli bunalm, kapitalizmin genel bunalmnn elikilerinin o lkeye en keskin bir ekilde yansmasndan baka birey deildir. Devrim aamas, ksa bir andr. Evrim aamas uzun bir sretir.
* Lenin, milli bunalm (devrimci krizi) u ekilde tahlil etmektedir: Marksistler iin, devrime elverili bir durum olmakszn bir devrim imkanszdr, stelik her devrimci durum da bir devrime yol amaz.Genel anlamda bir devrim durumunun belirtileri nelerdir? u ana belirleyiciyi sralarsak bizce yanlm olmayz: 1. Hakim snflar iin bir deiiklik yapmakszn hakimiyellerini srdrmek imkansz hale geldii zaman, stteki snflar arasnda u ya da bu ekilde bir buhran olduu zaman; hakim snfn politikasndaki bu buhran, ezilen snflarn honutsuzluk ve kzgnlklarnn ortaya dklmesini salayacak bir gedik at zaman, bir devrimin olmas iin ou zaman alttaki snflarn eski biimde yaamak istememeleri yeterli deildir, stteki snflarn da eski biimde yaayamaz hale gelmeleri gerekir. 2. Ezilen snflarn skntlar ve ihtiyalar dayanlmaz hale geldii zaman, 3. Yukardaki sebeplerin sonucu olarak barta soyulmalarna hi seslerini ikartmadan katlanan ama, ortaln kart zamanlarda hem buhranm yaratt artlarla ve hem de bizzat iistteki snflarn bamsz tarihi bir eyleme srklemeleriyle kitlelerin faaliyetinde olduka byk art olduu zaman. Sadece tek tek gruplarn ve partilerin deil, mnferit snflarn iradesinden de bamsz olan bu objektif deimeler olmakszn, genel kural olarak, bir devrim imkanszdr.Bu objektif deiikliklerin hepsine birden, devrim durumu denilmektedir. (V. . Lenin: Sosyalizm ve Sava, s. 118-119)
241
EVRM DNEM Evrim dneminin devrimci hitap dili, Almancadr. Almanca konuma dneminde ihtillci atlma yer yoktur. Bu dnemin devrimci alma tarz proletaryay bilinlendirmek, rgtlendirmek, proletarya ile ncsnn balarn sklatrmak, emeki halk kitlelerini proletaryann saflarna kazanarak devrim iin eitmektir. Eer proletarya partisi kurulmu ise, devimci alma o partiyi proleter siyasi kitle partisi haline getirmek; eitli mesleki rgtler araclyla kitlelerle organik balarn sklatrmak, proletaryann ve emeki halkn snf bilincini ykseltmek, demokratik muhalefetin en solunda yryerek, hakim snflar youn politik propaganda ile tehir etmektir. Eer, proletarya partisi henz kurulmam ise, ana grev proletaryann nc mfrezesini oluturmaktr. Proletaryann snf partisinin olmad bir evrede, devrimci durumun olmas halinde bile proleter devrimci dil .ranszca olamaz! Bu dnemin proleter devrimci alma tarzn Lenin, u ekilde zetlemektedir: Propaganda ve bilinlendirme, bilinlendirme ve propaganda o srada objektif artlar tarafndan gerekten en n plana itilmiti. Btn lkeye hitap eden haftalk olarak yaynlanmas ideal gibi gzken bir siyasi gazetenin yaynlanmas iin alma, o zaman devrim hazrl almasnn temel ta olarak grnyordu (ve Ne Yapmal meseleyi byle koyuyordu). (Silahl aksiyon yerine) ynlarn bilinlendirilmesi iar, (yresel ayaklanmalar yerine) ayaklanmann sosyal ve psikolojik artlarnn hazrlanmas iar, o srada devrimci-sosyal demokrasinin biricik doru iarlaryd.48 1905-1907 yenilgisinden sonraki ricat taktiini ise Stalin u ekilde anlatmaktadr: 1907-1912 devresinde Parti ricat taktiine gemek zorunda kald; nk devrimci eylem yavalamt, devrim cezri vard ve taktik zorunlu olarak bu olguyu dikkate almalyd. Sonu olarak mcadele ekilleri ve rgt
48
Lenin, ki Taktik, s. 79, ikinci bask
242
ekilleri gene deiti. Dumay boykot yerine Dumaya katlma; aleni parlamento d eylem yerine Dumada mdahaleler ve alma, genel siyasi grevler yerine zel ekonomik grevler ya da basbaya hareketsizlik.49 Grld gibi, evrim dnemlerinde parlamentoyu boykot etme, genel siyasi grevlere gitme, silahl eylemin her trne bavurma metotlar devrimci deildir. Bu dnemde bu metotlara bavurma sol oportnizmden baka birey deildir. Devrimci alma metotlar, bata proletarya olmak zere emeki kitleleri bilinlendirme, propaganda, zel ekonomik grevler ve demokratik muhalefettir. DEVRM AAMASI Devrim aamasnda proletarya partisinin alma tarz ve iarlar tamamen deiir. 1905 Devrim aamasnda Lenin, evrim amasnn iar ve taktiklerine ilikin unlar sylemektedir: ... imdi olaylar bu iarlar am bulunuyor, nk hareket ilerleme kaydetmitir; bu iarlar artk eskidir, kullanlm ve hizmetini tamamlam eyadr.50 Bu yirmi yl, bir gne sdran bu ksa dnemi ok iyi deerlendirmek gerekir: htill, saatinin alelade, allagelen saatlerden farkl olduunu, tarihin hazrlanmas saatlerinden farkl olduunu ve ihtill saatlerinde ynlarn ruh haletinin iin iin kaynamasnn, inancn eylem olarak ifadesini bulduunu iyi anlamak gerekir. Bugnler, ynlarn koro halinde ihtill trklerini syledii nadir gnlerdir. Dnem, artk ihtillci atlmn dnemidir. Bu dnemde kitleler tek bir dilden anlamaktadrlar: O da .ranszcadr. Ve bu dili konumak da bal bana bir sanattr... .ransz yrei veya Rus devrimci atlmnn rol burada nem kazanmaktadr. Bu atlmdan yoksun evrim dnemlerinin nice baarl devrimci, nice ulema devrimcisi bu dnemde acizliin, korkakln ve ihanetin bataklnda kula atar. Bu ksa dnem de ayrca kendi iinde gei devresi, taktik
49 50
Stalin, Leninizmin lkeleri, s. 83 Lenin, ki Taktik, 2. bask, s. 79
243
taarruz devresi ve stratejik taarruz devresi olmak zere e ayrlr. a) Gei devresi .ranszcas: Evrim dneminin hemen bitiminde balar. Devrim dalgasnn yava yava ykseldii ve kitleleri sarsmaya balad ve kitlelerin inancnn kitlesel eylemlere dnt evrenin .ranszca konuma taktiidir. 1905 Devrim dneminde, .ranszca hitabn bu aksan yle idi; mahalli siyasi grevler, nmayiler, genel siyasi grev ve Dumay boykottur. Bu dnemin Bolevik taktiini Stalin u ekilde aklamaktadr: Nmayiler ve tezahratlarla ncye sokak eylemlerini retmek ve ayn zamanda cephe gerisinde sovyetler ve cephede asker komiteleri vastasyla ihtiyatlar ncye balamak.51 b) Taktik Taarruz devresi Bu ksa devre, ncnn ehir eylemlerini rendii dolaysyla halk kitlelerine nderlik etmeyi becerebildii ve halk kitlelerine ayaklanmann doru taktiklerini rettii devredir. Bu evre, halkan devrimci potansiyelinin iyice ykseldii, devrim dalgasnn en st seviyeye yaklat, ncnn son hcum ncesi taktik taarruzlarnn younlat evredir. Bu devrede balca ama, dman saflarnda ylgnlk ve panik yaratmak, kar-devrim cephesini datmak ve yarklar amaktr. 1905 Devriminin taktik taarruz devresinin devrimci taktikleri, barikat savalar (sokak savalar) ve ehir gerillasdr. ehir gerillas, ehir proletaryasndan olumaktadr. ehir gerillasnn eitli grevlerinden bir tanesi olarak halk kitlelerine ayaklanma taktiklerini retmesi konusunda Lenin, Moskova Ayaklanmasndan Alnacak Dersler yazsnda yle demektedir: Aralktan beri btn Rusyada sregelen gerilla sava ve korkun iddet hareketleri elbette bir ayaklanmann
51 Stalin, Leninizmin lkeleri, s. 85. Bu aktarlan ksm, 1917 Devrim dneminin gei devresi .ranszca konuma taktiidir.
244
doru taktiini renmede kitlelere yardm edecektir. c) Stratejik Taarruz Devresi, Nizami Orduya Gei ve Ayaklanma: 1905in 10 Hazirannda Lenin diyor ki: Parlamalar-gsteriler-sokak arpmalar, devrimci ordu birlikleri: te halk ayaklanmasnn geliimindeki aamalar bunlardr. Artk son aamaya ulatk. ktisadi ve politik buhran iyice derinlemi ve en st seviyeye kmtr. Artk beklemek, Leninin deyiiyle, cinayettir. Ve ayaklanma gndemin artk birinci maddesi olmutur. Stratejik taarruz nizami ordu ile, dzenli ordu ile yaplr. Son hcum iin nce dank olan btn gler bir araya toplanr, Kzl Ordu yaratlr. (Kzl Ordu da proleter ordusudur). Barikat savalar ve ehir gerilla taktii artk yerini Kzl Ordunun ayaklanma taktiine brakmtr. Ekim ayaklanmasnn taktiini Lenin u ekilde izmektedir: ... ayaklanmay Marksiste, yani bir sanat gibi anlamak iin ayn zamanda, bir saniye kaybetmeksizin, ihtill mfrezelerinin genel kurmayn rgtlemeli, glerimizi taksim etmeli, gvenilir alaylar en nemli noktalara gndermeli, Aleksandra tiyatrosunu kuatmal, Pier Paul kalesini igal etmeli, genel kurmay heyetini ve hkmeti tutuklamal, askeri rencilere ve vahi tmene kar, dmann ehrin hayati merkezlerine girmesine izin vermektense lmeye hazr mfrezeleri gndermeliyiz; silahl iileri seferber etmeli, onlar en son ve amansz mcadeleye armal, ayn zamanda telefon ve telgraf igal etmeli, bizim ihtill genel kurmaymz telefon merkezine yerletirmeli ve onu telefonla btn fabrikalara, btn alaylara, btn silahl mcadele merkezlerine, vb. balamalyz.52 te sovyetik ayaklanma bu ekilde bir sre izler. Elbette hayat hibir zaman u veya bu emalandrmaya harfiyen uygun akmaz. Her soyutlama ve emalandrma gerein bir ksmn ihmal
51
Lenin, Marksizm ve htill, Nisan Tezleri ve Ekim Dersleri, s:167-168
245
eder, bir ksmn ise, ister istemez abartr. .akat teorik tahlil, hayatn giriftliini ve ok yanlln kolay anlalr hale getirerek, eylem klavuzluu grevini yerine getirir. Bu yzden bu emalandrmamzdaki dnemleri mekanik bir ekilde birbirinden ayr ekilde deil de, bir srecin, birbiri iine girmi i halkalar olarak grmek gerekir.
246
KESNTSZ DEVRM II-III MAHR AYAN
Kesintisiz Devrim II-III, THKP-Cnin ideolojik, politik ve stratejik grlerini sistemli ve bir btn olarak ortaya koyan ilk teorik metindir. Metin, Mahir ayan tarafndan 1972 ylnn Ocak-ubat aylarnda illegalite koullarnda kaleme alnmtr. 1972-74 yllar arasnda elle oaltlm ve ilk kez 1974 ylnda teksir olarak yaynlanmtr. Daha sonraki yllarda saysz defalar oaltlm ve baslmtr.
GR
Bilindii gibi Trkiye Solunda uzun yllar revizyonizm, pratie k tutmayan entellektel tahlilleri, kuyruku alma tarz ve iren ilikileri ile etkin ve ynlendirici unsur olmutur. 1961 Anayasasnn oluturduu snrl demokratik haklar, bu akma hibir tarihsel dnemde olmayan maddi bir ortam yaratmtr. Devrimci hareket, devrimci-milliyeti bir rotann peine taklarak, onun himayesinde entellektel planda yllar nce sosyalizmin ustalar tarafndan yazlm, izilmi ve her biri, belli bir devrimci pratiin rn olan siyasi tahliller, yerli teorisyenler tarafndan adaptasyonlarla, teori yeniden kefedildi (!). Yllar lkedeki devrimci mcadeleye ilikin nereden ve nasl balanmaldr? sorusuna aklk getirecek somuta ilikin hibir ey yazlmadan geti. Kitap ve bror karma (ticaretle kark) bal bana bir eylem haline geldi. Yetien gen devrimci kuaklar da bu ortamda, bu ortamn ilikileri iinde sosyalist gdalarn aldlar.
249
lkede belki hibir smrge lkede olmayan ok enteresan bir durum ortaya kt. Korkun bir seviyede (!) (aslnda yllar nce ustalarca yaplm olan) teorik polemikler, ideolojik speklasyonlar solu krp geirirken, pratik ise -be niversitelinin, kk-burjuva anlamda yapt genlik eylemleri olarak kalyordu. Revizyonist anlayla, Amerikalar yeniden kefediliyor, aa-be yukar, belli bir seviyede olan herkesin kabaca doru olarak deerlendirebilecei, lkenin tarihsel artlarnn iine lider teorisyen kadrolar balklama dalyorlar. Kademe kademe nce, Osmanl mparatorluunda Asya tipi retim tarz m yoksa feodal retim tarz m egemendi, arkasndan da 1960larn Trkiyesinde feodalizm mi yoksa, kapitalist ilikiler mi egemendir, yoksa var olan retim ilikileri kapitalize ilikiler midir? tartmalar solu kaplyordu. .eodalizm egemendir, kapitalizm egemendir tefrikalarnn yaynland dergiler etrafnda fraksiyonlar sava en iddeti ile yllar boyu srd. Revizyonizm, oportnizm sulamalar ortal krp geirdi. Her kan dergi, birer ciddi hareketin temsilcisi iddias iinde sosyalist blok iindeki u veya bu devlete kar politik tavrlarndan, Osman Gaziden itibaren retim ilikilerinin gelime srecine ilikin grlerini, ilk saylarnda 80-100 (hzn alamayan daha da fazla) sayfalk brorlerle ortaya koyuyorlard. (Aslnda hepsinin deerlendirmesi de, terminoloji ve nans farklar hari, z bakmndan aa be yukar aynyd.) Genellikle soldaki samimi unsurlar da, bu havaya gre artlanmlard. Srekli olarak herkes, hergn dergilerde ve her yeni ayrlkta yeni bir Amerikann kefini bekliyordu. Oysa, dnyann hibir lkesinde devrim hareketi, nce teorik planda binlerce sayfalk yazlar yazp, sonra da pratie gememiti. Ulemalarn yazlar arasnda artk samimi unsurlar ne yapacaklarn armlard.1 te biz bu hava iinde, biraz da bu havann etkisinde kalarak doru izgiyi, ayaklarmz bu bataklkta olduu iin ar ar yryerek bulduk. Ayn yavalkla da pratie getik. (Teoriyi devrim yapmak iin okuduk, rendik. Ancak bu ulema olduk anlamnda yorumlanmamaldr. Biz sosyalizmin rencileriyiz. Ve bu
1 Bu hava iinde oligarinin 12 Mart darbesi gelmi ve ortamn btn yalanc pehlivanlarn, keskin donkiotlarn darmadank etmitir.
250
rencilik hayatmz boyunca devam edecektir.) Bu gerei de Kurtuluun birinci saysnda u ekilde ortaya koymutuk: Bu hareket, revizyonizmin uzun yllar etkinliini srdrd bir ortamda filizlenip gelimitir. Dolaysyla revizyonizmin (pasifizmin) kalntlarn da iinde belli bir sre tayacaktr. Bu kalntlar sava iinde, savaa savaa atlacaktr. (Metin elimizde olmad iin kelime kelime aynen deil de, hatrlayabildiimiz ekilde yazdk).* Yine o sayda bundan byle yazlacak olan teorik yazlarn ksa, z ve ak yazlar olacan ve teorik deerlendirmelerin masa banda deil de, pratikten kan zengin deney ve tecrbelerin, Marksizm-Leninizm klavuzluunda yorulacan belirtmitik. u anda, daha nce genel hatlar belirtilmi olan partimizin ideolojik-politik-rgtsel-stratejik ilkelerini ortaya koyarken hareket noktamz bu devrimci tespit noktas olacaktr. Bu ilkelerimizi, bir sr genel dorularla, Marksizmin lafzlar arasnda yzlerce sayfalk metinlerle ortaya koymak, takdir edilecei gibi pekala mmkndr. Ve pekala mmkndr szde pratie k tutacak, bir sr masa ba ahkamlar kesmek. Ama hayr! Partimizin bnyesinde bu tip entellektel tahlillere yer yoktur. Dilimiz, terminolojimiz ve tahlillerimiz genel olarak dnya devrimci pratiinin, zel olarak da pratiimizin rn olmaldr. Genel izgimize ilikin sorunlarmz en ak, z ve direkt pratiimize k tutacak ekilde ele almalyz. Partimiz, diyalektik ve tarihi materyalizmin ilkeleri zerine kurulmu Leninist bir partidir. Partimiz Marksizm-Leninizm klavuzluu altnda, emperyalizmin III. bunalm dneminin eliki ve ilikileri ile, bu eliki ve ilikilerin Trkiyeye yansmasnn (lkemizin tarihi, sosyal, politik, ekonomik, psikolojik niteliklerinin) devrimci tespitinden hareketle Politiklemi Askeri Sava Stratejisini, devrim stratejisi olarak
* Esas metin tam olarak yledir: Bu hareket revizyonizmin uzun yllar etkin olduu bir ortamda yeermi, gelimi ve glenmitir. O yzden iler ne kadar sk tutulursa tutulsun, balangta u veya bu lde bu ortamn izlerini tayacaktr. Tersini dnmek idealizmdir. Bu kalntlar sava iinde, savala savala atlacaktr.
251
saptamtr. Bu stratejik izgi, kr ve ehiri, silahl propaganda ve teki politik kitlevi mcadele biimlerini diyalektik bir btn olarak ele alan izgidir. Bilindii gibi, gerilla sava kavram, kavram olarak tek bana nitelik belirleyici deildir. Merkezi otoriteye kar mahalli mtegallibe de, dzenli birlikleri yenilmi bir ordu da dmanna kar gerilla sava yrtebilir. Gerilla savann devrimci politik amalarla, siyasi gerekleri aklama kampanyasnn bir arac olarak yrtlmesine, yani politik kitle mcadelesi olarak ele alnmasna Politiklemi Askeri Sava Stratejisi denir. Politiklemi askeri sava stratejik izgisinin teorik kaynaklar, hareket izgisi, somut durumlarn somut tahlilindedir. Yani genel olarak emperyalizmin III. bunalm dneminin ayrtedici niteliklerinde, zel olarak bu eliki ve zelliklerin Trkiye artlarna yansmasnda yatmaktadr. Devrim stratejisini bu ekilde saptayan bir rgtn rgtsel ilkesi de, bu Leninist izginin rgtsel ilkesi olan, politik ve askeri liderliin birlii ilkesidir. Bu teorik temelleri ksa ve z olarak aklamadan nce, Marksist-Leninist teoriye ilikin baz n aklamalarn, meselenin somutlamas asndan faydal olaca kansndayz.
252
N AIKLAMALARI
BRNCBLM
I. MARKSZM-LENNZM BR EYLEM KILAVUZUDUR Marksizm son derece derinlii olan, son derece karmak bir doktrindir. Marksizm srekli olarak, hayatn yeni gerekleri karsnda derinleip, zenginleen, kendi kendini aan bir doktrindir. Marksizmde esas olan lafzlar deil, muhtevadr. Marksizmde deimeyen tek ey Leninin deyiiyle, onun yaayan ruhu olan diyalektik metodtur. Diyalektiin en elemanter iki unsuru olan, zaman ve mekan kavramlar dikkate alnmazsa, Marx ve Engelse gre Leninin, Lenin ve Staline gre Mao Tse Tungun ve Maoya gre de emperyalizmin III. bunalm dneminin muzaffer proleter devrimcilerinin revizyonistliklerinden bahsetmek mmkndr. Oportnizm, her yerde ve her zaman bilimsel sosyalizmi tahrifte iki metoda bavurur. Ya zaman ve mekan kavramlarn dikkate almadan, Marksizmin ustalarnn baka tarihi artlar iin ileri sr-
253
dkleri ve yaanlan dnemde eskimi olan tezlere drt elle sarlr ve bu tezleri kendi sapmasna dayanak yapmaya alr. Veya Marksizm-Leninizmin her art altnda geerli tezlerini zaman ve mekan deimitir, o yzden geerli deildir diyerek, Marksizmi revize eder. (Bkz. Kesintisiz Devrim-I) Revizyonizm ve oportnizm teoriyi bir dogma ve nas olarak ele alr. Sadece devrim anlay, snflar kombinezonu ve rgt meselelerinde deil, alma metodlarnda da revizyonizmin soruna yaklamas byledir. Gemi dnemde ustalar tarafndan ngrlen mcadele metodlarnn varl, oportnistlere gre teorinin revizyonudur. Mesela, 1905-07 Ayaklanma dneminde, devrim dalgasnn d evresinde, gerillla savana bavuran Bolevikler, Kadetler (burjuva partisi) ve Menevikler tarafndan anarizmle, narodnizmle ve blanquizmle sulanmlardr. Menevikler bu mcadele biiminin Marks ve Engelsin yaptlarnda olmadn ileri srmlerdir. Keza Mao, ehir proletaryasnn anahtar rol oynamad (ayaklanma ile deil, halk sava ile zafere eriecek olan) in Devriminde, gerilla savan temel alarak Sovyet Devrimi modelinden farkl bir izgi izlemitir. Mao, bu yzden pasifistler tarafndan Leninist olmamakla, narodnik olmakla, Leninizmi revizyona tabi tutmakla sulanmtr. Gereke, Maonun devrim yolu ve mcadele biimlerine ilikin ngrdklerinin Lenin ve Stalinin kitaplarnda mevcut olmaydr. III. bunalm dneminde pasifistlerin itirazlar gene ayndr. Deien tarihsel durumu dikkate almayan oportnistler iin teoriyi diyalektik olarak ele alp, pratie uygulayan Marksist-Leninistlerin izgisi ve pratik iinde gelitirilen aktif mcadele metodlar, Lenin, Stalin ve Maonun kitaplarnda olmadndan anti-leninisttir, sol sapmann ve anarizmin izgisidir. Her tarihsel dnemde, sa oportnizm teoriyi ortodoks ynden dondurarak, Marksizmin yaayan ruhu somut durumlarn somut tahlilini bir yana atarak, onun zne deil de lafzlarna drt elle sarlr.
254
II. LENNZMN EVRENSEL TEZLER
Konuyu geniletip, laf kalabalana yol amadan siyasi pratie ilikin evrensel ilkeleri u ekilde belirtebiliriz: zetle bu ilkeler, devrim, parti ve devlet teorilerinde yatmaktadr. Srasyla zetleyelim: Devlet aygt, brokrasi ve militarizmi ile bir btn olarak egemen snflarn bir bask rgtdr. Devrim, halkn devrimci giriimiyle aadan yukar mevcut devlet cihaznn paralanarak politik iktidarn ele geirilmesi ve bu iktidar araclyla yukardan aaya daha ileri bir retim dzeninin rgtlenmesidir. Bunun iin: 1) Milli krizin varl 2) ncnn varl 3) Kitlelerin bilinli ve rgtl olarak savaa katlmas arttr. Emperyalist dnemde tek lkede devrim olabilir. Bu dnemde burjuvazi devrimci niteliini kaybetmitir. Kendi devrimini yapamaz. Bu yzden geri-braktrlm lkelerde proletarya tek bir sre iinde ikili devrimci grevle kar karyadr. (Kesintisiz Devrim esprisi.) Proletaryann siyasi partisi olmadan proletarya devrimi olamaz. Proletaryann partisi ideolojik, ekonomik-demokratik ve politik olmak zere cephede birden savaan, diyalektik ve tarihi materyalizmin temeli zerine kurulmu olan proletaryann nc mfrezesidir. Devrim srekli ve kesintisizdir. Sadece iktidarn ele geirilip, altyapnn dzenlenmesi ile bitmez, styapda da snfl toplumlara zg elikiler ortadan kalkana kadar devam eder. (Kltr htilli)
255
Leninizmin bu evrensel tezlerinin herhangi birisinin eskimi olduunu, dolaysyla geersizliini iddia edenler, bu iddialar ister soldan (Debray), isterse de sadan (klsik revizyonizm) gelsin antileninizmdir; revizyonizmdir.
256
III. EVRM-DEVRM AAMALARI VE ALIMA TARZI
Marx, Engels ve Lenin devrimci mcadeleyi iki evrede mtala ederler: Evrim dnemi, devrim dnemi. Marx ve Engels proletaryann devrimci mcadelesini evrim ve devrim aamalar olmak zere iki aamada formle ederler. Her iki aamada da proletaryann devrimci taktii deiiktir. Devrim aamas ksa bir dnemdir. Bu aama verili sosyal dzenin alt st olmas aamasdr. Bu ksa aamada proletaryann ve ncsnn taktii hcumdur; gndemde tek bir madde yazldr: AYAKLANMA. Bu dnemde proletaryann taktii verili devlet mekanizmasn paralayarak, proletaryann devrimci iktidarn kurmaktr. Marx ve Engels bu taktie .ranszlarn ihtillci atlm ve geleneklerinden esinlenerek .ranszca konuma adn koymulardr (...) Proletaryann devrim dnemindeki taktii budur. (Bkz. Kesintisiz Devrim-I) Evrim aamas ise uzun bir dnemdir. Bu dnemde proletaryann partisinin grevi proletarya ve mttefiklerini bilinlendirme, rgtlendirme ve devrim aamasnn sosyal ve psikolojik artlarn yaratmaktr. Marx ve Engels bu evrim dneminin devrimci alma tarzn u ekilde ortaya koymaktadrlar: Bu uzun dnemin devrimci mcadelesi, ieride oportnizme kar amansz ideolojik mcadele vermek, darda ise, proletaryann sendikal mcadelesinden, halk kitlelerinin ekonomik ve demokratik mcadelesine kadar kitlelerin gnlk mcadelesini rgtlemekten, mevcut gerici ynetime kar, demokratik muhalefetin en solunda yer alarak, siyasi muhalefeti ynlendirmeye kadar her eit eylem biimini kapsar (silahsz). Marx ve Engels, proletaryann bu aamadaki devrimci diline, Alman proletaryasnn ideolojik-teorik seviyesinin ykse-
257
kliinden ve halk kitlelerini kendi saflarna ekmekteki maharetinden dolay, Almanca konuma demilerdir. (Bkz. Kesintisiz Devrim-I) Marx ve Engelsdeki evrim aamas, devrim aamas ve ihtillin objektif artlar meselesi, Leninin tahlillerinde iyice aklk kazanmaktadr. Bunda phesiz Leninin yaad dnemin, proleter devrimleri a olmasnn ve Leninin iki devrim tecrbesi geirmesinin byk rol vardr. Lenine gre emperyalist dnemde, btn lkelerde kesintisiz devrim anlay iinde proletarya devriminin objektif artlar vardr. retici glerin dnya apnda ulam olduu seviye devrim yapmak iin olgundur. Hazr olarak var olmayan devrimin subjektif artlardr. Leninizmin temellerini devrimin subjektif artlarnn hazrlanmas tekil eder... Lenin, Marx ve Engelsin evrim ve devrim aamalar ayrmnda somut durumlarn farkllndan dolay deiiklikler yapt. Marks ve Engelse gre, dnya apnda devrimin objektif artlarnn olgun olduu zaman, sosyalistlerin dili .ranszca olmaldr. Bilindii gibi emperyalist a dnya apnda devrimlerin objektif artlarnn olgun olduu adr. Dz manta gre, Marx ve Engelsin nerilerinin doal sonucu bu dnemde sosyalistlerin grevi srekli .ranszca konumaktr. Durmadan, ylmadan devaml taarruz etmektir. Ama diyalektik mantk iin durum byle deildir. Dnya devrimi asla zamanda olmayacaktr. nce bir veya birka lkede olacaktr. Bu yzden her lkenin kurtuluu, bizzat o lkenin proletaryasnn kendi eseri olacaktr. Devrimler ne ithal edilebilir, ne de ihra edilebilir. Bir lkede devrimin objektif artlarnn olabilmesi iin, kapitalizmin dnya apndaki genel bunalmndan baka, o lkenin kendi milli bunalmn da yaamas gerekmektedir. Leninizmin ayrmna gre devrim aamasnda olunabilinmesi iin: a) Proletaryann bilin ve rgtlenme seviyesinin devrim iin yeterli olmas gerekir. (Devrimin subjektif artlarnn olgun olmas arttr.) b) Ezeni de,
258
ezileni de etkileyen bir milli bunalmn olmas arttr.(...) Devrim aamas ksa bir andr. Evrim aamas ise uzun bir sretir... (Bkz. Kesintisiz Devrim I) Evrim aamasna ilikin bolevik alma tarz Lenine gre yledir: Evrim dneminin devrimci hitap dili Almancadr. Almanca konuma dneminde ihtillci atlma yer yoktur. Bu dnemin devrimci alma tarz proletaryay bilinlendirmek, rgtlendirmek, proletarya ile ncsnn balarn sklatrmak, proletaryann ve emeki halkn snf bilincini ykseltmek, demokratik muhalefetin en solunda yryerek, hakim snflar youn politik propaganda ile tehir etmektir. Eer proletaryann partisi henz kurulmam ise ana grev, proletaryann nc mfrezesini oluturmaktr. Proletaryann snf partisinin olmad bir evrede, devrimci durumun olmas halinde bile devrimci dil .ranszca olamaz. Bu dnemin proleter devrimci alma tarzn Lenin, u ekilde zetlemektedir: Propaganda ve bilinlendirme, bilinlendirme ve propaganda o srada objektif artlar tarafndan gerekten n plana itilmiti. Btn lkeye hitap eden haftalk olarak yaynlanmas ideal gibi gzken bir siyasi gazetenin yaynlanmas iin alma, o zaman devrim hazrl almasnn temel ta olarak grnyordu. (Ve Ne Yapmal meseleyi byle koyuyordu.) (Silahl Aksiyon yerine) ynlarn bilinlendirilmesi iar, (yresel ayaklanmalar yerine) ayaklanmann sosyal ve psikolojik artlarnn hazrlanmas iar, o srada devrimci-sosyal demokrasinin biricik doru iarlaryd. (ki Taktik, s. 78). (Bkz. Kesintisiz Devrim I) Evrim aamasn ve alma tarzn bu ekilde ortaya koyan Lenin, 1905 Devrim aamasnda unlar sylemektedir: ... imdi olaylar bu iarlar am bulunuyor, nk hareket ilerleme kaydetmitir, bunlar artk eskidir, kullanlmtr, hizmetini tamamlam eyadr (yani evrim aamasna ilikindir). (ki Taktik, s. 78) Ksa olan devrim aamasnda da bolevik taktik ve iarlar, derhal ayaklanma deildir.
259
Bu ksa dnem de ayrca kendi iinde gei devresi, taktik taarruz devresi ve stratejik taarruz devresi olmak zere e ayrlr. a) Gei devresi .ranszcas: Evrim dneminin hemen bitiminde balar. Devrim dalgasnn yava yava ykseldii ve kitleleri sarsmaya balad ve kitlelerin inancnn kitlesel eylemlere dnt evrenin .ranszca konuma taktiidir. 1905 Devrim dneminde, .ranszca hitabn bu aksan yle idi; mahalli siyasi grevler, nmayiler, genel siyasi grev ve Dumay boykottur. (...) b) Taktik Taarruz Devresi: Bu ksa devre, ncnn ehir eylemlerini rendii dolaysyla halk kitlelerine nderlik etmeyi becerebildii ve halk kitlelerine ayaklanmann doru taktiklerini rettii devredir. Bu devre, halkn devrimci potansiyelinin iyice ykseldii, devrim dalgasnn en st seviyeye yaklat, ncnn son hcum ncesi taktik taarruzlarnn younlat evredir. Bu devrede balca ama, dman saflarnda, ylgnlk ve panik yaratmak, kar-devrim cephesini datmak ve yarklar amaktr. 1905 Devriminin taktik taarruz devresinin devrimci taktikleri; barikat savalar (sokak savalar) ve ehir gerillasdr. ehir gerillas, ehir proletaryasndan olumaktadr. ehir gerillasnn eitli grevlerinden bir tanesi olarak, halk kitlelerine ayaklanma konusunda Lenin, Moskova Ayaklanmasndan Alnacak Dersler yazsnda yle demektedir. Aralktan beri Rusyada sregelen gerilla sava ve korkun iddet hareketleri elbette bir ayaklanmann doru taktiini retmekte kitlelere yardm edecektir. c) Stratejik Taarruz Devresi, Nizami Orduya Gei ve Ayaklanma: 1905in 10 Hazirannda Lenin diyor ki: Parlamalar-gsteriler-sokak arpmalar, devrimci ordu birlikleri ite halk ayaklanmasnn geliimindeki aamalar bunlardr. Artk son aamaya ulatk. ktisadi ve politik buhran iyice derinlemi ve en st
260
seviyeye kmtr. Artk beklemek Leninin deyiiyle cinayettir. Ve ayaklanma gndemin birinci maddesi olmutur. Stratejik taarruz nizami ordu ile, dzenli ordu ile yaplr. Son hcum iin, nce dank olan btn gler biraraya toplanr; Kzl Ordu yaratlr (Kzl Ordu proleter ordusudur). Barikat savalar ve ehir gerilla taktikleri artk yerini Kzl Ordunun ayaklanma taktiine brakmtr. (Bkz, Kesintisiz Devrim I) te Lenin dnyann alt smrgeci lkesinden birisi olan Rusyada proletaryann devrimci srecini ve taktiklerini byle koyuyordu. Stalin, Leninizmin lkelerinde, 1905 Devrim aamasnn taktiklerine devrimin med aamas taktikleri demektedir. Ve 1905 Devriminin yenilgiye uramasndan sonra, tekrar bir uzun evrim dnemine girildiini devrim cezrinin baladn sylemektedir. Hemen grlebilecei gibi, Marx, Engels ve Leninde devrim ve evrim aamalar ve taktikleri kesin izgilerle ayrdr. Marx ve Engelsin tahlil ettikleri bu sre burjuva toplumuna ilikin, Lenininki ise dnyann en byk alt smrgeci lkesinden birisi olan, teki Avrupa lkelerine kyasla nisbeten zayf fakat i dinamii ile gelien bir kapitalizmin olduu arlk Rusyasna ilikindir. Yine aka grlebilecei gibi her iki aamada da, devrimci almalar, iar ve taktikler farkldr. Evrim aamasnda ngrlen taktik iar ve metodlar, Almancadan kaynaklanmaktadr. Ve silahl aksiyon evrim aamasnn temel mcadele metodu asla deildir. Devrim aamasnda ise, devrim dalgasnn ykselmesine paralel olarak silahl aksiyon temel olmaktadr. Marksizm-Leninizmde politik mcadele biimleri eitlidir. Literatrde bu biimler a) Silahl aksiyon, b) Silahl aksiyonun dndaki mcadele biimleri diye iki balkta mtala edilirler. Devrimci srecin evrim ve devrim diye kesin izgilerle ayrld lkelerdeki Marksist-Leninist partiler daima bu iki mcadele biiminin birisini bu iki evreye gre temel tekini ise ona tabi (tali) olarak seerler. (inde bulunduumuz evrede bu kesin izgili ayrm emperyalistkapitalist lkeler iin geerlidir). Devrim iin uzun ve dolambal halk savann zorunlu bir
261
durak olduu, emperyalist hegemonya altndaki geri-braktrlm lkelerin somut pratikleri, devrimci srecin bu evreleri arasndaki ilikide deiiklik yapmtr. yle ki, emperyalist hegemonya altndaki lkelerde, (ister II. bunalm dneminin emperyalist hegemonyasnn dsal bir olgu olduu feodal, yar-feodal lkelerde olsun, isterse de III. bunalm dneminde emperyalist hegemonyann isel bir olgu olduu emperyalist-kapitalist retim ilikilerinin egemen olduu geri-braktrlm lkelerde olsun) evrim ve devrim aamalar, (arlk Rusyasnda olduu gibi zayf da olsa) isel dinamikle kapitalizmin gelitii lkelerdeki gibi kesin izgilerle ayrlamaz. Bu tip lkelerde devrim aamas ksa bir aama deil, olduka uzun bir aamadr. Evrim aamasnn nerede bittiini, devrim aamasnn ise nerede baladn tespit etmek fiilen imkanszdr. Her iki aama i ie girmitir. Bu lkelerdeki emperyalist hegemonya bamsz bir milli burjuvazinin gelimesine engel olduundan lke kapitalist bir lke olsa bile, var olan kapitalizm kendi i dinamii ile geliemediinden arpktr, emperyalizme gre biimlenmitir. Emperyalist hegemonya toplumun kendi i dinamii ile gelimesine engel olduu iin lke alt yap ilikilerinden st yapsna kadar, milli bir kriz iindedir. Bu milli kriz, tam anlam ile olgun deildir. Ancak u veya bu lde vardr. Var olan bu krizin derinletirilip olgunlatrlmas, tamamen o lke devrimcilerine baldr. zetle sylersek, emperyalist hegemonya altndaki btn geri-braktrlm lkelerde milli kriz, tam anlam ile olgunlam olmasa bile mevcuttur. Bu ise devrim durumunun srekli olarak var olmas, evrim ve devrim aamalarnn i ie girmesi, bir baka deyile silahl eylemin objektif artlarnn mevcudiyeti demektir. Emperyalist hegemonya altnda bir lke olan Trkiyede silahl kurtulu savan srdren partimiz evrim ve devrim aamalar deerlendirmesini bu gerein altnda u ekilde ortaya koymutur: lkemizdeki pasifistler evrim aamasnda olduumuzu, bu yzden de iinde bulunduumuz evrede silahl savan objektif artlarnn mevcut olmadn iddia etmektedirler. Bu iddialar temelden sakat ve
262
yanltr. Bu ekildeki tahlillerin tek amac teslimiyetilie ideolojik klf giydirmektir. Emperyalizmin igali altndaki lkelerde evrim ve devrim aamalar bu ekilde bak gibi birbirinden ayrlamazlar. Bu aamalar birbirinin iine girmitir. Ayrca emperyalizmin igali kar tarafn bizzat zora, iddete, silaha bavurmas demektir. Bu ise, silahl savan objektif artlarnn mevcudiyeti demektir. u anda iktidar mcadelesi yapan partimiz iktidar alabilecek gte ve aamada deildir. Ancak dzenli ordular aamasnda, btn yurt apnda ynetimi ele geirmekten sz etmek mmkndr. Ve biz, bugn bu aamay yaadmz asla iddia etmiyoruz. Biz sadece halkmzn ihtillci savann bu aamaya gelebilmesi iin, gerilla savann art olduunu iddia ediyor ve bu amala da dyoruz. (Bkz. THKP Devrim Stratejisi, I Nolu Parti Bildirisi) Bu devrimci deerlendirmeye kar k, sadece lkemizin pasifistlerine zg deildir. Emperyalist hegemonya altnda olan btn geri-braktrlm lkelerin solundaki pasifistlerin iddetle kar ktklar bir deerlendirmedir bu. Meselenin z de budur. Gerilla savana kar olan (lafta evet deyip de, pratikte kar olanlar da dahil) btn geri-braktrlm lkelerin pasifistleri Leninin klsik tanmna drt elle sarlrlar. Meselenin, zaman ve mekan mefhumlarnn nda bu devrimci konu tarz, onlara gre maceraclktr, anarizmdir, fokoculuktur, vs. Gereke, lkede Leninin klsik tanmna uygun bir milli kriz mevcut deildir. Bu konuda bir rnek verelim. Cezayirde kk-burjuva devrimcileri, .ransz emperyalizmine kar, silaha sarlp halk savan srdrrlerken, Cezayir Komnist Partisi ise, Leninin klsik tanmna drt elle sarlp, lkede silahl kurtulu savann objektif artlarnn olmadn, evrim aamasn yaadklarn syleyerek, evrim dneminin mcadele biimlerini temel alyordu. Bilindii gibi Cezayir Halk Sava, Cezayir Komnist Partisinin deil, kk-burjuva radikallerinin nderliinde zafere eriti. Savatan sonra, Cezayir Komnist Partisinin sekreteri Beir Hac Alinin yapt zeletiri ilginti. Diyor ki, bu konuda Beir Hac Ali:
263
mas!
Durumu doru deerlendiremememizin hemen akla gelen sebeplerinden biri de... Devrimci bir durumun gelimesi konusunda yaptmz deerlendirmelerin yzeyde kaldr. Komnist Partisinin inand, Kasm 1954te artlarn bir ulusal kurtulu sava vermemiz iin elverili bir olgunlua erimemi olmasyd. nk Leninin koyduu artlarn kapitalist lkelerle ilgili olduunu ve askeri eylemlerle genel ayaklanmann farkn unutuyorduk. (Bkz, Pomeroy, Gerilla Sava ve Marksizm, s. 320) . te, i iten getikten sonra pasifizmin trajik gnah kar-
264
EMPERYALZMN III. BUNALIM DNEM VE LENNST ZG
KNCBLM
I. EMPERYALZMN III. BUNALIM DNEM Amerikan emperyalizmi, II. yeniden paylam savandan en az ypranm ve en ok krlar salam emperyalist lke olarak kt. Gemi dnemlerle kyaslanmayacak seviyede yapt sermaye ihra ve transferleri ile teki emperyalist-kapitalist lke ekonomilerini hegemonyas altna ald. Halk savalarna ve de sosyalist bloka kar, emperyalist blokun jandarmaln stlendi. Dnya kapitalist blokunun, bu dnemde, Amerikan mparatorluuna dntn sylemek herhalde yanl olmayacaktr. (Kapitalist dnya retiminin 2/5ini USA yapmaktadr.) Emperyalizmin III. bunalm dnemi denilen bu dnemde, emperyalist iliki ve elikiler biim olarak iki temel cephede deiiklie uramtr. 1) Emperyalistleraras rekabetin (uzlamaz elikilerin) emperyalistleraras yeniden paylam savana yol amas imkan ortadan kalkmtr. 2) Emperyalist igalin biimi deimitir. (Bugn dnya-
265
da tam smrge tipi lke hemen hemen kalmam gibidir. Ak igal yerini gizli igale brakmtr.) II. yeniden paylam savandan sonra dnya, burjuva aratrmaclarnn II. sanayi devrimi, Marksist aratrmaclarn ise, bilim ve teknik devrim a dedikleri bir aa girmitir. nsanln atom enerjisini kullanmasna, evrenin fethine, kimyann gelimesine, retimin otomatikletirilmesi ve bilimle tekniin dier muazzam baarlarna bal olan bir bilimsel ve teknik devrim ana girdiinden bugn kimsenin phesi yoktur. Dnya sosyalist blokunun dev gelimesinin yannda, emperyalizm zellikle Yankee emperyalizmi, bilimsel teknik ve keifleri kullanarak, retimi belli llerde artrarak, nkleer vurucu kuvvetleri ile dnya sosyalist bloku da bu glere sahiptir dnyay yok edecek bir seviyeye gelmitir.2 (Bu bilimsel ve teknik devrim burjuva iktisatlarnn dz mantna gre, kapitalizmin bunalmna ila olmutur. Oysa durum tam tersinedir. Bilimsel ve teknik devrim kapitalist rejimin zndeki mevcut elikileri grlmedik seviyeye kartarak, kapitalist ilikiler erevesini atrdatmaktadr. retimin artan younlamas, sermayenin temerkz, zel tekellerle devlet tekellerinin i ie girmesi, anormal bir talep yetersizlii korkun bir kaos yaratmtr.) Bir yandan sermayenin korkun bir seviyede younlamas ve temerkz etmesi, teki taraftan dnyann 1/3nn kapitalist smrnn dna kmas, kapitalizm iin metropoln dnda pazarlarn korkun derecede daralmas sonucunu dourmutur. te kapitalizmin bunalmn had safhaya karan, onun kudurmu ve azgn bir g haline gelmesinin nedeni budur. Bu emperyalistleraras elikileri korkun seviyede keskinletirip, derinletirmitir. Kapitalist ekonominin gelime ritmi, kapitalist pazarn durumu ile belirlenmitir.
2 Uluslararas revizyonizm buradan hareket ederek emperyalizmin znn deitiini, bu yzden de Leninizmin evrensel tezlerinden birisi olan iddete dayanan devrim tezinin geersiz olduunu iddia etmektedir. Oysa deien z deil, biimdir. Emperyalizm bir sis-tem olarak kene kadar da Leninizmin evrensel tezleri geerliliini muhafaza edecektir.
266
Nkleer vurucu glerin dnya apnda erimi olduu seviye ve de esas tayin edici olarak da, dev dnya sosyalist blokunun varl, emperyalistleraras had safhaya ulam olan uzlamaz elikilerin ekonomik plandan, askeri plana sramasna engel olmaktadr. Bir yandan elikiler keskinleip derinleirken, te yandan da entegrasyona gidilmektedir. Emperyalistleraras uzlamaz elikilerin had safhaya kmas, ancak bu elikileri yeniden paylam sava ile geici olarak zmleyememeleri ve zorunlu olarak entegrasyona gitmeleri kapitalizmin krizinin en ldrc aamay yaamas demektir. Bugn Yankee emperyalizmi tam bir kriz iindedir. Oysa II. yeniden paylam savan takip eden yllarda, Avrupal ve Japon dostlarn, tam bir ekonomik kontrol altna alm olan Yankee emperyalizmi, uzun bir sre ekonomisinin istikrarn devam ettirebilmi ve uzun sre kendi ekonomik ve politik taleplerini onlara dikte ettirmitir. Kapitalist dnyada dolar deimez birim olarak kalmtr. Ancak kapitalizmin dengesiz gelime kanunu bu sre iinde ilemi ve Avrupa ve de Japon emperyalizmi Amerikan hegemonyasn tehdit eder duruma gelmitir. Amerikan ekonomisi ileyen kapitalizmin kanunlaryla son on yldr tam bir kriz iine girmi ve son yllarda bu krizi had safhaya gelmitir. Amerikan ekonomisindeki kriz o derece artmtr ki, Yankeeler efsanevi dolarnn dokunulmazln istemeye istemeye iki yl geciktirerek bozmulardr. Amerika dolarn 1969da devale etmesi gerekirken, iki yl dostlarn zorlam fakat baz tavizlerin dnda olumlu sonu alamam ve 1971de devale etmitir. Eer, III. bunalm dneminin belirttiimiz zellii olmasayd, Yankeeler dostlarnn tavizleri ile yetinmeyip, pazar sorununu halletmek iin, ii silahla zmlemek yolunu tercih ederlerdi. (Bylece bir tala iki ku vurmu olurlard. nk ayn zamanda sava, kapitalizmin talep yetersizlii hastalnn bir ilacdr.) Ancak dnya sosyalist blounun varl ve de tekniin ulam olduu dev gelime seviyesi bu tip politikann ayn zamanda kendi sonu demek olduunu da hatrlatmaktadr. (Metropollerde ve smrgelerdeki emeki snflar arasnda sosyalizmin bu dnemde kazand olaanst prestijin de dikkate alnmas gerekir. Bu faktr de son derece nemlidir.)
267
Bu dnemde emperyalizmin i ve d pazarlarnn son derece daralmas, buna karlk sorunun yeniden paylam sava ile zmlenememesi karsnda, genel olarak emperyalizm, zel olarak da Yankee emperyalizmi ite ve dta iki metoda bavurmutur. te ekonomisini askeriletirmi, dta ise, eski smrgecilik metoduna ilaveten yeni-smrgecilie balamtr. Bilindii gibi i pazar emekilerin ferdi tketimini artrmakla mmkndr. Ancak alan nfusun gerek gelirlerinde esasl ykselmelerle i pazar genileyebilir. .akat bu kapitalizmin tabiatna aykrdr. Artan krlar peinde komak tekellerin z tabiatdr. Sermayenin younlap, temerkz, kapitalist toplumda ii ve emeki snflarn gerek gelirlerinin azalmas sonucunu dourmaktadr. 1952den itibaren, Amerikan proletaryasnn gerek geliri, srekli olarak dmtr. pazarn daralmas karsnda, talep yetersizliine Yankeelerin bulduu forml, ekonominin daha fazla askeriletirilmesi formldr.3 (Bu formln de kapitalizmi kurtaramayacan hayat bugn ortaya koymutur). Sermayenin olaanst younlamas ve temerkz, tekelci kapitalizmi, gerek anlam ile tekelci devlet kapitalizmine dntrmtr.4 Bu da tekellerin gcyle, devletin gcnn i ie girmesi, tek bir mekanizma haline dnmesi demektir. (Tekelci devlet kapitalizmi aamasn bilindii gibi Lenin, sosyalizme geiin
3 Amerikan sava mekanizmas garip ekilde ve ar lde bymtr. Ekim 1961de Amerikan Nation dergisi, .red Cookun Jaggemsut: Savaa Ynelen Devlet adl incelemesini bir zel sayda yaynlad. Snai-asker karmas, yani meslekten yetimi askerler grubu ile sava malzemesi sayesinde zenginleen kapitalistler, Amerikan politikasn gittike daha fazla tayin etmektedir. Akan milyarlar, Pentagona btn lkeye yaylan ekonomik bir kudret vermektedir. Silahl kuvvetlerin aktifi, United States Steel, American Telephone and Telegraph, Metropolibin Life Insurance, General Motors ve Standart Oil of New Jersey irketlerinin toplam aktifinden kat byktr. Savunma bakanlndan cret ve maa alanlarn says, bu byk irketlerde alan toplam ii ve memur saysndan kat daha fazladr. Cookun belirttiine gre, 1960-61deki askeri btenin, aa yukar 21 milyar dolar sava malzemesi ve askeri donatm satn alm iin sarfedilmitir. Bu sipariler ve giriimler, Amerikan ekonomisini askeri programa sk skya baml klmaktadr. 1960-61de durum byleydi. Son on yl iinde ise, ekonominin askeriletirilmesi korkun bir seviyeye gelmitir. 4 Bu aamada, bankalar gibi para oyunlaryla ilgili rgtler mali oligariye yetmemektedir. Bu konuda emekli sandklar, karlk sandklar, sigorta irketleri gibi rgtler glerini artrmaktadrlar.
268
maddi artlarnn en olgunlat aama olarak nitelemektedir. Yani kapitalizmin uzlamaz elikileri en had safhadadr.) Ekonomisini olaanst derecede militarize etmi olan Yankee emperyalizmi, bu durumun doal sonucu olarak, dnya apnda saldrganln, kudurganln korkun bir seviyede artrm, Pentagon bir yandan CIAnn komplolar ile smrge ve yar-smrge lkelerde temsili demokrasileri bile rafa kaldrtarak, militarist rejimlerin kurulmasn salarken, te yandan, milli kurtulu savalarnn yrtld lkeleri cehenneme evirmek iin btn glerini seferber etmitir. Emperyalizmin stratejik planda kerken, taktik planda gcn ve saldrsn artrmas esprisi budur. Bilimsel ve teknik devrim anda, uluslararas kapitalizm pazar darlndan dolay, korkun seviyeye gelmi olan krizini geici olarak gidermek amacyla, dta, eski smrme metodlarnda deiiklikler yapmtr dedik. (Bu, eski metodlarn terkettii anlamnda yorumlanmamaldr. Bugn, her iki biim birlikte ilemektedir. Ancak arlk yeni biimlerindedir.) Bizim pratiimizi birinci dereceden ilgilendiren bu konu zerinde etraflca duralm. I. ve II. genel bunalm dnemlerinde uluslararas kapitalizmin pazarlar, III. bunalm dneminde olduu gibi iyice daralm deildi. Daha nce belirttiimiz gibi, teknoloji ve de sermayenin younlap, temerkz bu seviyede deildi. Bu yzden uluslararas kapitalizm, smrge lkelere emtia ihrac ve nakit sermaye ihra ve transferi ile pazar sorununu halledebiliyordu. Onun iin dnya bu kadar klm (pazarlar daralm) ve de talep eksiklii bugnk korkun seviyeye gelmi deildi. Bu bakmdan emperyalizmin smrge lkelerde pazar geniletmesi diye bir sorunu yoktu. Mevcut yap korunarak tabi belli llerde feodalizm zltlp, komprador-burjuvazi yaratlmt feodalizmle ittifaka giren emperyalizm smrsn rahatlkla srdrebiliyordu. .eodalizme kar, feodal sopa ile smrlen halkn, zellikle hemen hemen serf statsnde olan kyllerin elikiler ok keskin spontane patlamalarn ve isyanlarn rgtleyen proleter devrimcilerin mcadelesini, komprador-burjuvazi-feodal mtegallibe ynetimi zayf merkezi otorite engelleyemez duruma geldii zaman ki ou zaman pratikte byle oldu emperyalist igal ak
269
eklini alyordu. Zaten bu lkelerde, emperyalist devletler, ticari ilerini gven altnda tutmak, teki emperyalist lkelerin kendi pazarlarna el atmalarn engellemek iin, stratejik yerlerde, zellikle limanlarda ve ana haberleme merkezlerinde askerlerini bulundurarak fiili kontrol elinde tutmaktayd. (Zaten lkenin stratejik merkezlerinde emperyalizmin fiili durumu mevcuttu.) III. bunalm dneminde ise, emperyalistleraras ilikilerde deiiklikler olmutur. kinci olarak, metropollerde sermayenin had safhaya varan younlamas ve temerkznn oluturduu, talep yetersizlii ve de zellikle II. yeniden paylam savandan sonralarn kaplayan anti-emperyalist ve millici akmlar, zorunlu olarak emperyalizmin smr metodunda deiiklikler yapmtr. Bu deiiklikler emperyalizmin irkin yznn saklanmas ve de smrge lkelerde pazar geniletilmesini amalayan yeni-smrgecilik metodlardr. Yeni-smrgeci metodlarn temelinde, emperyalist tekellerin a gzl smr politikasna cevap verecek ekilde, smrge lkelerde meta pazarnn geniletilmesi, yukardan aaya kapitalizmin bu lkelerde hakim retim biimi olmas, merkezi gl otoritenin egemen olmas sonucunu dourmutur. Yukardan aaya demokratik devrim belli llerde gerekletirilmi; st yapda feodal ilikiler genellikle muhafaza edilirken (emein feodal smrs srdrlp, feodal ideolojiler muhafaza edilirken) alt yapda kapitalizm egemen unsur haline gelmitir (pazar iin retim). Bu da, bu lkelerde, hafif ve orta sanayinin kurulmas ve de yerli tekelci burjuvazinin (emperyalizmin en gzde mttefiki olarak) olumas ve gelimesi demektir. Ancak gelien yerli-tekelci burjuvazi, i dinamikle deil, emperyalizmle batan btnlemi olarak gelimitir. Bylece I. ve II. genel bunalm dnemlerinde bu lkeler iin dsal bir olgu olan emperyalizm bu dnemde ayn zamanda isel bir olgu haline gelmitir.5 (Gizli igal esprisi) Emperyalizmin, yukarda bahsettiimiz sonucu douran yenismrgecilik metodunu ok ksa zetleyelim.
5 Bu deiiklii dikkate almayan szde sosyalist tahlillere gre, Trkiye teki smrge lkeler gibi deildir. Hatta bazlarna gre, igal nispidir. Kimileri bu yanl deerlendirmeden sosyalist devrim stratejileri kartrken, bir kesimi de sovyetik modele uygun devrim tablolar izmektedirler.
270
Yankee emperyalizmi, zellikle 1946dan sonra, yeni-smrgecilik metodunu gelitirdi. Ve bu yeni-smrgecilik politikasn, Truman, Marshall doktrinleri ve askeri paktlarla, ikili anlamalarla tezgahlad. Bu politikann esas, daha az masrafla, daha geni pazar imkan salayan, daha sistemli ve ulusal savalara yol amayacak, daha st seviyeye km emperyalizmin problemlerini daha fazla tatmin etmeye dayanmaktadr. En temel metodu, sermaye ihra ve transferinin terkibindeki deiikliktir. Sermayenin 5-6 eleman arasnda yeni bir oran yaratlmtr. yle ki, sava ncesi nakit sermaye ihrac, sermayenin isim, patent hakk, yedek para, teknik bilgi, teknik eleman, vs. gibi dier elemanlarna kyasla ok daha fazla yer tutarken, sava sonras dnemde zellikle 1960dan sonra bu ileyi tersine dnm, nakit sermaye ihracnn dndaki sermayenin yukarda zetlediimiz elemanlar arlk kazanmtr. Bugn geri-braktrlm lkelerde, yabanc nakit sermaye orannn yerli nakit sermayeye oranla ok az olduu fakat mutlak da baml birok sanayi kuruluu mevcuttur. (rnein oto sanayi) Birka yzde yz da baml temel sanayi tesisi kurulmakta ve bunlara baml olmaya mahkum hafif ve orta sanayi belli llerde gelitirilmektedir.6 (Bu sanayi kurulularnn temelinde ise,
6 III. bunalm dneminde, emperyalizmin smr metodunda yapt deiiklii, yani yeni-smrgeciliini, bu dnemin muzaffer proleter devrimcilerinden Che Guevara, 1961de Verde Olive dergisinde yaynlanan Kba: Bir stisna m, Yoksa Emperyalizme Kar Savan ncs m? makalesinde u ekilde belirtmektedir: ... hl ayakta duran eski feodal yaplar ykmak ve milli burjuvazinin en ileri unsurlar ile ittifak kurmak onlarn da (emperyalistlerin de) iine gelmektedir. Baz mali reformlar yapmaya, toprak mlkiyeti rejiminde baz deiiklikler meydana getirmeye, tercihen teknii ve hammaddeleri ABDden ithal edilen tketim mallarna dayanan mutedil sanayilemeye bir itirazlar bulunmamaktadr. En mkemmel forml, milli burjuvazinin yabanc karlarla ibirlii yapmasdr; bylece birlikte o lkede yeni sanayiler kurarlar, bunlar iin gmrk indirimleri elde ederek bu sayede rakip emperyalist lkeleri tamamen bertaraf ederler ve ayrca bu suretle elde ettikleri krlarn gevek kambiyo ynetmeliklerinin himayesinde lkeden darya kmasn salarlar. Bu ok yeni ve daha akllca smr sistemi sayesinde, (milliyeti) lkenin bizzat kendisi, muazzam krlara imkan veren imtiyazl gmrk tarifeleri karmak suretiyle ABDnin karlarn korumay zerine alr. (Tabi Amerikallar bu krlar gerisin geriye lkelerine gtrrler.) Maln fiyat da bylece ortada rekabet diye birey kalmaynca tekeller tarafndan tayin edilir. Btn bunlar lerleme in ttifak Projesinde yansr. Bu ittifak, emperyalizmin lkedeki devrim artlarnn gelimesini durdurmak iin, krlarn kk bir ksmn milli smrc snflar arasnda datmak teebbsnden baka birey
271
yabanc sermayenin nakit sermaye dnda kalan elemanlar yatmaktadr.) Ksaca zetlediimiz bu yeni-smrgecilik metodu, bir yandan emperyalizmin lkeye iyice yerlemesi (yani emperyalizmin sadece dsal bir olgu deil ayn zamanda isel bir olgu haline gelmesi) sonucunu doururken, te yandan geri-braktrlm lkelerde, gemi dnemlere kyasla, izafi olarak feodalizmin etkin olduu, eski smrgecilik dnemine kyasla belli llerde pazarn genilemesine paralel olarak toplumsal retim ve nispi refah artrmtr. Bunun sonucu olarak, geri-braktrlm lke iindeki elikiler grnte yumuam (feodal dneme kyasla) halk kitlelerinin dzene kar tepkisi ile oligari arasnda suni bir denge kurulmutur. Emperyalist igal gizlendii iin emperyalizm ayn zamanda isel bir olgu haline geldii iin halk kitlelerinin milliyeti tepkileri, gavura alerjisi ntralize olmutur. Merkezi devlet aygt, gemi dneme kyasla ok glenmi ve ittifak projeleri, ikili anlamalar, askeri pakt ilikileri ile oligarik devlet cihaz, devrimci i sava dikkate alnarak militarize edilmitir. (Emperyalist yardmlarn 3/4 askeri yardmlardan olumaktadr). lke iinde pazarn genilemesine paralel olarak ehirleme, haberleme ve ulam ok gelimi ve lkeyi a gibi sarmtr. Eski dnemlerdeki halkn zerindeki zayf feodal denetim emperyalizmin fiili durumu btn lke apnda deil ticari merkezlerde ve ana haberleme yerlerindeydi yerini, ok daha gl oligarik devlet otoritesine brakmtr. Oligarik devletin ordusu, polisi ve de her eit pasifikasyon ve propaganda aralar lkenin her kesinde egemenliini kurmutur. Btn bunlara, I. ve II. genel bunalm dnemlerindekilerle kyaslanmayacak ekilde, bu lkelerde emperyalizmin ve oligarinin
deildir. Ama, bu snflar en ok smrlen snflara kar emperyalizmin salam mttefikleri haline getirmektir. Baka bir syleyile, ittifak, i elikileri mmkn mertebe ortadan kaldrmaya almaktr. Bunlar syledikten sonra Che, iinde bulunduumuz dnemde, emperyalistleraras elikilerin savala zmlenmesinin olanaksz olduunu belirterek, bizim gibi lkeler iin kader tayin edici siyasi ve ekonomik bunalm olarak, emperyalizm ve yerli mttefiklerinin (Che yerli yerine milli kavramn kullanmaktadr) bu dnemdeki korkun krizlerinin gerekli objektif art oluturduunu sylemektedir; Bugn iin, tayin edici unsur, emperyalizm ve milli burjuvazi cephesindeki kaynamadr.
272
propaganda aralarn korkun seviyeye getirmesini, pasifikasyon yntemlerini gelitirmesini ve gemi dnemlerde milli kurtulu savalarndan edindii tecrbeleri ilave etmek gerekir. Artk geri-braktrlm lkelerdeki oligarik devlet aygt, mevcut retim ilikilerini buna lkedeki kapitalizm i dinamikle gelimedii iin, emperyalist retim ilikileri demek yanl olmayacaktr uzun bir sre koruyabilecek seviyeye gelmi, bu lkelerdeki halk kitlelerinin zellikle geni emeki ynlarnn tepkileri pasifize edilerek, bu tepkiler ile oligari arasnda suni bir denge kurulmutur. (Bu durum, pasifizmin, revizyonizmin bu lkelerdeki maddi dayanan tekil etmektedir.)
273
II. OLGARK DKTA
Sanayi devriminden gemi olan emperyalist-kapitalist lkelerdeki ynetim de, geri-braktrlm lkelerdeki ynetim de oligarik ynetimdir. Ancak emperyalist-kapitalist lkelerdeki kapitalizm gerici bir tarzda deil (yukardan aaya deil), devrimci anlam ile, i dinamii ile gelimi ve yerlemitir. Dolaysyla, sadece alt yapda deil, st yapda da burjuva demokratik ilikiler egemen olmu, feodal ilikiler bertaraf edilmitir. .akat tekelci dnemde, kapitalizm serbest rekabet, milliyetilik ve demokratik ynetim ilkelerini bir yana iterek, yerlerine tekel, kozmopolitizm ve oligarik diktay ikame etmitir. Ancak gemi dnemlerde proletarya ve emeki kitleler, uzun sren kanl mcadeleler ile demokratik hak ve zgrlklerine sahip olmulardr. Emeki snflar gerek nitelik olarak, gerekse de nicelik olarak gldrler. Onun iin bu lkelerdeki oligari, klsik burjuva demokrasisini ve zgrlklerini belli llerde snrlayabilmekte fakat asla zne dokunamamaktadr. Bu lkelerdeki oligarinin nitelii finans oligarisidir. Bizim gibi lkelerdeki oligarik dikta ise, sadece finans kapitalin damgasn tamamaktadr. nk lkedeki kapitalizm, kendi i dinamii ile deil, yukardan aaya gelitirilmitir. Dolaysyla yerli tekelci burjuvazi, daha batan, ekirdek halindeyken emperyalizmle btnleerek gelimitir. (Emperyalizm isel bir olgu durumuna geldii iin bu oligari iindedir). Ancak bu gelien tekelci-burjuvazi tek bana emperyalizmle ittifakn srdrerek emperyalist retim ilikilerini muhafaza edecek gte deildir. Dolaysyla, yabanc ve yerli tekellere zorunlu olarak bal olan toprak burjuvazisi ve feodal kalntlarla ynetimi paylamaktadr. Oligarik ynetim iinde, ibirliki-tekelci burjuvazi, emperyalizmin temel dayana olmasna ramen, emperyalist retim ilikilerini muhafaza eden tek yerli snf deildir. Bizim gibi lkelerdeki oligarik ynetim, rahatlkla ii ve emeki kitlelerin demokratik hak ve zgrlklerinin olmad tam
274
bir dikta ynetimi ile lkeyi ynetebilmektedirler. Buna smrge tipi faizm de diyebiliriz. Bu ynetim, ya klsik burjuva demokrasisi ile uzaktan yakndan ilikisi olmayan temsili demokrasi ile icra edilir (gizli faizm) ya da sandksal demokrasiye itibar edilmeden aka icra edilir. Ancak ak icras srekli deildir. Genellikle, ipin ucunu kard zaman bavurduu bir yntemdir.
275
III. DEVRMC ZG VE REVZYONZM
Ksaca, III. genel bunalm dneminin karakteristiini, emperyalizmin teki genel bunalm dnemlerinden farklln belirttik. Bu dnemde, solda revizyonizm ve oportnizm iki ekilde ortaya kmtr. Birincisi, bu dnemin karakteristik niteliklerine bakarak, Leninizmin, emperyalizm bir sistem olarak kene kadar devam edecek olan evrensel tezlerinin geerliliini yitirdiini iddia ederek, barl, pasifist devrim teorileri ortaya atmaktadrlar. Oysa emperyalizmin z deimemitir. Deien emperyalistler aras iliki ve istismar biimidir. Bu bakmdan, emperyalist dnemin Marksizmi olan Leninizmin evrensel tezleri, emperyalizm bir sistem olarak kene kadar geerlidir. kinci tip sosyal reformist izgi, emperyalizmin deien iliki ve istismar biimini dikkate almayarak, teoriyi bir eylem klavuzu olarak deil de, tam bir dogma olarak almaktadr. Onlara gre, silahl propaganda biimi temel mcadele olamaz. Leninizmde byle bir propaganda biimi yoktur. Silahl propaganda rgtleyici deildir. Bu ekilde ele al, her eye silahn ucundan bakmaktr vs... Bu konu zerinde biraz duralm. Bilindii gibi, Marx ve Engels, 19. yzyln ikinci yarsnda, proletarya-burjuvazi mcadelesinin bir ileri aamaya geebilmesi ve de dnyada ilk proleter devriminin olabilmesinin, kapitalistler aras bir evren savayla mmkn olabileceini sylemilerdi. (Bkz. Kesintisiz Devrim-I). Emperyalist dnemde, bu dahiyane gzlemi, Lenin ve Bolevikler dikkate alarak, dnyann ilk proleter devrimini yapmlardr. Lenin daha 1900lerde (Emperyalizm kitabn yazmadan ok nce) kapitalizmin sramal ve dengesiz gelime kanununun zorunlu olarak bir emperyalistler aras sava douracan ve bunun da, kapitalizmin en zayf halkas olan Rusyada devrime yol aacan sylemiti. Leninin ngrd devrim biiminin temelinde, emperyalistler aras ztlklarn kesin olarak askeri plana yansyaca
276
gr yatar. (Bkz. Kesintisiz Devrim-I ve Leninizmin lkeleri). Bilindii gibi, I. emperyalistler aras evren savanda, bu altst olu aamasnda, dnya proletarya hareketi byk bir srama yapm ve dnyann 1/6s sosyalist olmutur. II. emperyalist evren savann oluturduu alt-st olu aamasnda ise, dnyann 1/3 sosyalist olmu ve sosyalizm dnya apnda byk bir prestije sahip olmutur. II. Evren savandan sonra, kapitalizm yeni bir bunalm dnemine girmitir. Bu dnemde, emperyalistler aras ztln savaa yol amas imkanszdr. (Daha nce belirttiimiz nedenlerden dolay). Kba devrimi, alma tarzyla, takip ettii rota itibariyle bu tarihsel dnemin zelliklerinin bir sonucudur. Bir baka deyile, Marksizm-Leninizmin, bu tarihsel dnemin pratiine uygulanmasnn bir sonucudur. (Kba proleter devrimi hari btn devrimler, iki evren savann alt-st olular iinde olmutur). Silahl propagandann temel mcadele biimi olmas ve de halkn devrimci nclerinin sava, Marksizm-Leninizmin evrensel tezlerinin bu somut tarihsel durumun pratiine uygulanmas sonucu ortaya km olan, btn emperyalist hegemonya altnda olan lkelerin proleter devrimcilerinin bolevik izgisidir. te, silahl propaganday temel alan ve nc sava ile emeki kitleleri devrim saflarna ekerek, devrimci mcadelenin bir halk sava ile zafere ulaacan tespit eden partimiz bu tesbiti, Marksizm-Leninizmin klavuzluu altnda iinde yaanlan tarihsel durumun iliki ve elikilerinin ve bu elikilerin lkemize yansmasnn nda yapmtr. Gerek lkemizdeki, gerekse de, dnyadaki pasifistler, silahl propaganday temel arpma biimi alarak nc savan srdren devrimci rgtlerin mcadelesine, bu bir avu adamn, hakim snflarla dellosudur. Bu anarizmin, narodnizmin izgisidir, Leninde byle bir arpma biimi yoktur. Sorunu bu ekilde ele al, her eye silahn ucundan bakmaktr... vs... demektedirler. Aslnda teslimiyetilie ideolojik klftan baka bir ey olmayan bu iddialarn ciddiye alnacak bir taraf yoktur. u kadarn syleyelim ki, bu dnemde bir devrim olmutur. Ve bu devrimi yapanlar, ie silahl propaganday temel arpma biimi olarak alp, nc sava ile balamlardr. Bu tarihsel durumun bu Leninist alma
277
biimini temel alan devrimci hareketler, bugn dnyann krlk blgelerinde halklarn kurtulu destann yazmaktadrlar. Pasifistler ise, gerek dnyada, gerekse de lkemizde emperyalizmin ve oligarinin soldaki uzants bir avu grup olarak, emperyalizme kar kanla atele kurtulu destanlar yazanlara kar, sz dellosu yapmaktadrlar. Bu tip arpma biiminin Leninde olmadn syleyen bu pasifistlere en iyi cevab Lenin vermektedir. Sz Lenine brakalm: Marksizm arpma biimleri sorunlarnn salt tarihsel bir incelenmesini gerektirir. Bu sorunu, somut tarihsel durumdan ayr olarak ele almak, diyalektik maddeciliin esaslarnn yeterince kavranmadn gsterir. ktisadi evrimin deiik aamalarnda, siyasal-ulusal-kltrel canl koullardaki deimelere bal olarak deiik mcadele biimleri ortaya kar, bunlar balca arpma biimleri olurlar; bunlarla ilgili olarak ikinci derecede, tamamlayc mcadele biimleri de deiir. (Lenin) Evet, yaanlan somut tarihsel durumda (emperyalizmin III. bunalm dneminde) ve de iktisadi evrimin (emperyalizmin) deiik aamalarnda siyasal, ulusal-kltrel canl koullardaki deimeleri dikkate almadan Marx, Engels, Lenin, Stalin, Maonun yaptlarndan, pratikten kopuk, mekanik olarak alma tarzlar tespit edenler, iyi birer marksolog olabilirler, ama asla proleter devrimcisi olamazlar. Oportnizmin her tr ile devrimci izgi arasndaki temel farkllk, temel mcadele biiminin seiliinde ortaya kar. Bilindii gibi hakim snflara kar yrtlen proleter devrimci mcadele ok ynldr. Bu ok ynllk literatrde iki ana balk altnda toplanr: a) Barl mcadele metodlar (uzlac demek deildir) b) Silahl aksiyon metodlar. Emperyalizmin igali altnda olan lkelerde emperyalizm ve oligariye kar mcadele nasl yrtlecektir? Oligari ile halkn memnuniyetsizlii ve tepkileri arasndaki suni denge hangi mcadele biimi temel alnarak bozulacaktr? Halk devrim saflarna ekmek iin hangi mcadele metodunu temel olarak seeceiz? Geni
278
bir siyasi gerekleri aklama kampanyasnn temel arac hangi mcadele biimi olacaktr? te, devrimci izgi ile oportnist izgiyi, devrimci teoriyi, ortodoks ideolojik-politik szebeliinden ayrt eden temel l buradadr. Devrimci mcadeleyi, yaadmz dnemde, evrim ve devrim aamalar diye kesin izgilerle ayran, uluslararas revizyonizmin, pasifizmin bu soruya cevab udur: (Aralarndaki ayrlklar ne olursa olsun, ehirleri temel alandan, krlar temel alana kadar.) Kitlelerin iine girerek, kitlelerin acil gereksinmeleri etrafnda, kitleleri rgtleyip, eyleme sokma ve kitlelere siyasi bilin gtrp rgtleme, yani emeki kitlelerin ekonomik ve demokratik hak ve istemleri etrafnda kitleleri rgtleyip, siyasi hedefe ynlendirme. Demokratik hak ve zgrlklerin kullanlamad rafa kaldrld daha doru bir deyile oligari tarafndan kullanlmasna izin verilmedii, ordusu, polisi ve dier gleri ile emeki kitlelere tam bir tenkil politikasnn izlendii btn geri-braktrlm lkelerde, bu tip klsik kitle almas ile ekonomik ve demokratik mcadeleyi, politik mcadeleye dntrmek isteyen rgtler, dmann askeri stnl ve basks karsnda, gszle decekler, giderek de iyice saa kayacaklardr. Bu yol oligarik diktatrlk ile halktan gelen bask arasnda kurulmu olan suni dengeyi bozacak yerde onu devam ettirecektir. (Che) Evet, devam ettirecektir. Elbette bu yoldan gidildiinde de grnte baz ilerlemeler olacaktr. Ancak bu yolun savunucular, giderek balangta sava niteliklere sahip olsalar bile, bu niteliklerini kaybedecek, yozlaacak ve giderek brokratlaacaklardr. Yitirilen devrimci z ve de pasifize edilmi be-on emeki; ite bu
7 Bu izginin kitleleri bilinlendirme politikas: Merkezi periyodik bir yayn organ (siyasi gerekleri aklama kampanyasnn bir arac olarak) Brorler Nakil grevini yapan merkezi organn datm ebekesinde, mahaller birim alnarak rgtn brokratik kademelerini kurmak Ve de szde askeri hareketlerin (silahl propaganda deil) asgari rgtlenmesi. Btn bunlara revizyonistler stratejik rgtlenme derler. nce bu szde stratejik
279
grn yolu basitletirilince budur.7 Bu gr, ehir proletaryasnn anahtar rol oynad ayaklanma ile sonuca gidilen Sovyet devriminde olduu gibi evrim aamasn uzun, devrim aamasn ise ksa bir aama olarak gren grtr. Bu mcadele biimini temel alan rgtler giderek, devrimci milliyetilerin koltuu altna girecek ve onlarn ynetiminin lkede demokratik hak ve zgrlkleri salayacan ve bu ortamda da, ekonomik ve demokratik mcadelelerin etrafnda kitleleri rgtleyip bilinlendireceklerini dneceklerdir. Mesela, lkemizdeki (x) grubu, siyasi gerekleri aklayan bir yayn organ etrafnda toplanp fabrika, vs. yerlerde slenmeye alarak, ekonomik ve demokratik kitle hareketlerinin iine girerek, buradan hareketle kitleleri devrim saflarna ekmeye alrlarken, yani bu tip mcadele biimini temel alrlarken, te yandan rgtlenmelerine para salamak amac ile bir-iki soygun yapmlar ve bir-iki sabotaj ve suikast teebbsnde bulunmulardr. (Ancak yaplan bu silahl eylemler, silahl propaganda deildir.)
rgtlenme iin allr. Ancak oligarinin ar bask ve tenkil politikasnn ar artlar altnda: Merkezi periyodik yayn organ ve brorler karmak; Klsik szde kitle almas ile devrimin taze kuvvetlerini oluturmak. Henz oluum halinde olan ve asla da stratejik rgtlenme aamasnda olmayan rgtn yneticilerinin ve nde gelen yelerinin almalarn, dergi ve brorler karmaya ve de datmaya teksif eder. Kar-devrimin bask artlar altnda rgt bir trl silaha sarlacak seviyeye gelemez. Zaman geer. Asgari rgtlenme iin artlar bir trl hazr olmaz. Giderek rgt tam bir brokratizmin batana saplanr. yelerdeki sava ruh (eer varsa) yiter; elemanlar merkezi organn kmasn bekleyen gazete bayilerine dnerler. Datlmas g, okuyucusu fazla olmayan gazete bayileri halinde ii-kyl blge komiteleri iki- szde ynetici pasifistin gevezelik, entellektel tartma ve de rapor alan-rapor veren bir brokratik mekanizmas haline dner. Ar gizlilik ile lakalk beraber gider. llegalitenin arklar pasifizm adna dner. Arada bir hazrlop para gasb ii olursa, merkez birka kiiyi tayin ederek bu iin yaplmasn organize eder. Bylece rgtn ok ynl almay baar ile yrtt kansna varlr. Haftalar, aylar stratejik rgtlenmeyi ve de askeri eylemler iin asgari rgtlenmeyi tamamlama hikayesi ile, byk iler planlanyor havas iinde, gevezelik, yaz-izi ileri ile geer. te silahl mcadeleye szde evet diyen pasifizmin alma tarz pratikte budur.Yapt btn i, ideolojik mcadele paravanas altnda, emperyalizm ve oligariye kar, halkn devrimci savan srdren devrimcileri eletirmek, onlara kara almaya almak, silahl propagandann salad sempatiyi, kafalar bulandrarak datmaya almaktr. Oportnizmin emperyalizmin soldaki uzants olmas esprisi budur.
280
Ve bu alma tarz iinde olan (x) grubu btn mitlerini devrimci-milliyeti bir cuntaya balamt. nk bu cunta, 27 Mays Anayasasn fiilen iler hale getirecek, 141-142yi kaldracak ve temel olarak aldklar mcadele biimine uygun bir ortam yaratacakt. Devrimci gr: Oligari ile halkn dzene kar memnuniyetsizlik ve genellikle bilinsiz tepkileri arasnda kurulmu olan suni dengeyi bozmann, kitleleri devrim saflarna ekmenin temel mcadele metodu silahl propagandadr. Emeki kitlelerin ekonomik ve demokratik mcadelelerinin, oligarik diktatrlk isterse temsili grnm iinde olsun tarafndan terrle bastrld merkezi otoritenin ordusu, polisi, vs. ile devgibi gl olarak halk kitlelerine gzkt, gizli igalin var olduu bu lkelerde, kitlelerle temas kurmann, onlar geni bir siyasi gerekleri aklama kampanyas ile devrim saflarna kazanmann temel mcadele metodu silahl propagandadr. Silahl propaganda, askeri deil politik mcadeledir. .erdi deil, kitlevi mcadele biimidir. Yani silahl propaganda, pasifistlerin iddia ettii gibi kesin olarak terrizm deildir. Bireysel terrizmden ama ve biim olarak farkldr. Silahl propaganda, belli bir devrimci stratejiden hareketle, emeki kitlelere elle tutulur, gzle grlr maddi ve somut eylemlerden hareketle, soyuta gider. Maddi olaylar etrafnda siyasi gerekleri aklayarak, kitleleri bilinlendirir, onlara politik hedef gsterir. Silahl propaganda, halkn dzene kar olan memnuniyetsizliini ajite eder, onlar emperyalist beyin ykamann giderek etkisinden kurtarr. nce kitleleri sarsar, giderek de, bilinlendirir. Merkezi otoritenin grld gibi gl olmadn, onun kuvvetinin hereyden nce yaygara, gzda ve demagojiye dayandn gsterir. Silahl propaganda, hereyden nce, gnlk maiet derdi, vs. iinde kaybolan, emperyalist yaynla artlanm, dzenin u veya bu partisine umudunu balam kitlelerin dikkatini devrim hareketine eker, uyuturulmu, pasifize edilmi kitlelerde kprdanma yaratr.
281
lk dnemde, youn sac propagandann (oportnist yayn da dahil) etkisi ile kitlelerdeki aknlk ve tereddt, giderek devrim hareketine kar sempatiye, eylemler karsnda, yzndeki adalet maskesini bir kenara atarak bask ve terrn halkn zerinde grlmedik derecede artran oligarinin irkin yzn grerek ona kar anti-patiye dnr. Silahl propaganday temel alan rgt, giderek ezilenlerin tek umut kayna olur. Bir yandan isizliin ve pahalln giderek artmas halkn memnuniyetsizliini had safhaya ulatrrken, silahl propagandann karsnda bask ve terrn iyice artran, halkn giderek btn demokratik haklarn rafa kaldran oligari, bata aydnlar olmak zere btn halkn nazarnda, deer yitimine urar. Gerilla savan baar ile yrten parti, nce soldaki eitli oportnist fraksiyonlarn etkisi altnda kalm olan halkn uyank kesimlerini etrafnda toplayacak, soldaki parazitleri giderek temizleyecektir. Pasifistlerin kafalarn kartrd unsurlar ii, kyl, renci giderek, silahl propagandann etrafnda toplanacaktr. Yani silahl propaganda nce solu toplayacaktr. Balangta eitli eilimlerin etkisi altnda olan samimi unsurlar tek bir strateji etrafnda toplanacaklardr. Silahl propaganda, kr ve ehir gerilla sava ile psikolojik ve ypratma savan ierir. Temel mcadele biiminin bu ekilde ele alnmas, elbetteki teki mcadele biimlerinin ihmal edilmesi demek deildir. Silahl propaganday temel alan rgt, teki mcadele biimlerini de gc orannda ele alr. Ancak teki mcadele biimleri talidir. Silahl propaganda, temel mcadele biimidir. Bu ekonomik ve demokratik kitle hareketlerine seyirci kalnmas demek deildir. rgt, gc orannda, ekonomik ve demokratik hak ve istemler etrafnda kitleleri rgtlemeye alr. Oligariye kar her eit tepkiyi ynlendirmeyle urar. Ancak balangta asla her yere komaz, gcn aan silahla gven altna alnamayan kitle hareketlerinin iine girmez. Gcyle orantl olarak silahl propagandann dndaki, bilinlendirme, siyasi eitim, propaganda ve rgtlendirme ileri ile urar. Klsik politik kitle mcadelesi ile silahl propaganda birbirini izler ve birbirinin iinde, birbirine bamldrlar, her biri dierini karlkl etkiler.
282
Silahl propagandann dndaki teki politik, ekonomik, demokratik mcadele biimleri silahl propagandaya tabidir ve silahl propagandaya gre biimlenirler. (Tali mcadele biimleri temel mcadele biimine gre ekillenir. Yani silahl propaganda metodlarna gre ekillenir). te silahl propaganday temel, teki politik, ekonomik ve demokratik mcadele biimlerini, bu temel mcadele biimine tabi olarak ele alan devrimci stratejiye, Politiklemi Askeri Sava Stratejisi denir. (Bu stratejinin rgt de, ideolojik mcadeleyi bir polemik arac olarak ele almaz. deolojik mcadeleyi, kendi kadrolarnn siyasi eitimi olarak ele alr). te III. bunalm dneminde, emperyalizmin igali altnda olan lkelerin solundaki devrimci ve revizyonist izgilerin grleri zetle budur. Ksaca zetlersek: Bu lkelerde proleter devrimci ad altnda iki tip sapma grlmektedir. 1) Revizyonist, Klsik Ortodoks izgi:(Karakteristikleri) Askeri yan ile politik yan birbirine zt eylermi gibi grp, askeri yann kmsenmesi. ehir proletaryasnn siyasi ilevini, proletaryann anahtar rol oynad sovyetik modelin altnda grerek, ar abartma. Silahl propagandann prestij kazanmas zerine solda prestij kaybna maruz kalan bu rgtler, sonradan gerilla yapan bir ube de amlardr. Tabi bu gerilla hikaye olmutur. Milli bir krizin lkede olmasna ramen barl mcadele metodlarnn temel alnmasnn ve de evrim ve devrim aamalarnn kesin izgilerle ayrlmasnn, nc Savann reddinin oluturduu kendiliindencilik. 2) Bu gre tepki olarak doan, Kba Devriminin yanl yorumlanmasnn sonucu ortaya kan militan sol izgi; .okocu Gr: ehir-kr ilikilerini, silahl propaganda ve teki mcadele biimlerini diyalektik bir btn olarak grmeyen, tek ve btn olarak krlar ve silahl propaganday alan, ehirlerin ve teki mcadele biimlerinin tali roln nemsemeyen bir grtr. Bu grn temelinde, geri-braktrlm lkelerdeki milli krizin en olgun bir ekilde deerlendirilmesi, ncnn mcadelesi ile kyllerin derhal silaha sarlarak, savan ksa zamanda Halk Savana
283
dnecei dncesi yatmaktadr. Dolaysyla bu izgi de sol bir kendiliindenciliktir.Ancak bu grn savunucular, hayatn gerekleri karsnda bu yorumlarnn gereki olmadn anlayarak, hzla bu gr terketmilerdir. Dnyada bugn hemen hemen fokocu anlay iinde olan silahl propaganda rgtleri yok gibidir.
284
TRKYENN TARH-SOSYAL-EKONOMK ZELLKLER VE PRATMZE LKN SORUNLAR
NC BLM
I. MERKEZ .EODAL OSMANLI DEVLET Osmanl devletini iki aamada ele almak gerekir: a) Askeri Merkezi .eodal Osmanl mparatorluu. b) Komprador-.eodal Osmanl Devleti. Osmanl toplumu, klsik feodal bir bnyeye sahip olmamasna ramen feodal bir devletti. Tam deyimiyle zellikle 15. yzyldan sonra toplumsal yap; askeri merkezi-feodal bir yapyd. Topraa bal reaya retiyor; art-rn, ikincil dereceden feodaller araclyla merkezi otorite tarafndan ele geiriliyordu. Stratejik ticaretin yollarnn Osmanl feodalizminin elinde olmas ve d talan, i talann i smrnn keskin olmamasn salyordu. Bu durum ve mevcut feodal yapnn klsik tipte olmamas i elikileri belli llerde yumuatyordu. (Yani retici glerle feodal retim ilikileri arasndaki eliki ksa bir dnemde had safhaya gelecek kadar keskin olmad). Kapitalizm yava yava u vermeye balarken, elikiler keskinleme srecine girerken Avrupa
285
kapitalizminin d mdahalesi ile bu engellenmi, yerli kapitalizm geliememitir.8 Avrupa kapitalizminin bir smr sahas haline geliinde bu zayf oto-dinamizm phesiz nemli rol oynamtr. Osmanl toplumunun Avrupa kapitalizminin bir ak pazar haline gelmesi 18. yzyln sonlarna doru olmutur. (1838 Balta Liman Anlamas ile bu durum resmilemitir.) Bu yllar ayn zamanda merkezi otoritenin zayflayp feodal mahalli birimlerin gcn artrd yllardr. Osmanl toplumu, 18. yzyldan itibaren hzl bir smrgeleme srecine girmi, devlet hzla kompradorlam, reym halinde yerli kapitalizm Avrupa kapitalizminin rekabetine dayanamayarak kavrulmu, ekonomi, feodal-komprador bir yapya sahip olmutur. Bu feodal-komprador ekonomik yapnn nemli zelliklerinden birisi de, uluslamay yrtecek, feodal veya yar-feodal
8 18. yzylda,Osmanl toplumunda toplumun i dinamiine ilikin engelleyici faktrlerin bulunmamasna ramen feodal retim biimine kyasla daha ileri bir retim biimi olan kapitalizmin oluumu kendisini gstermi. a) Tarm, zanaat ve ticaret birbirinden ayrlm, belli bir ticari ve tefeci sermaye birikimi meydana gelmi; b) Verimli yatrmlara ynelik zihniyet gelimi ve c) Serbest i gc domu; d)Belli bir sermaye birikimini elinde tutan ve verimli yatrmlara ynelen yerli burjuvazi ekirdeklemitir. Denilebilir ki, Osmanl toplumunun oto-dinamizmi gl olmamasna ramen kapitalizmin bamsz gelimesi, sanayi devriminin yaplabilmesi iin elveriliydi.Kapitalist dzene geilememesinin ve Avrupa kapitalizminin smr sahas olmasnn nedenlerini u ekilde zetleyebiliriz: a)Dnya ticaretinin mihrak durumunda olan Anadolunun yeni deniz yollarnn bulunmas ile bu zelliini yitirmesi, deniz ticaretinin nem kazanmas; b) Avrupann Asya, Afrika, Amerika ve Hindistann insan gc ve doal kaynaklarn yamalayarak elde ettikleri byk sermaye birikimi; c) Avrupada vurucu gc byk, ateli silahlarla donatlan profesyonel ordularn kurulmas vs. Btn bunlar Bat-Avrupa lkelerinin toplumsal yaplarnda ileriye doru atlmn, modern kapitalizmin oluumunun srama tahtas olurken, Osmanl toplumunun kapitalist dzene gemesine d engel tekil etmilerdir. (Daha geni bilgi iin Bkz. Savunma) 9 Modern bir sosyal snf olmayan kk-burjuvazi ak igal artlar hari emeki halk kitlelerini uyandrp, onlar yzyllarn feodal uyuukluundan kurtaracak gl bir devrimci hareket yaratma kabiliyetinden yoksundur. Bu bakmdan Osmanl milliyeti asker-sivil aydnlarn bulank milli ve devrimci hedeflere ynelik hareketleri daima zayf ve clz olmu, halk kitleleri zerinde nemli bir etkiye sahip olamam, genellikle kitleler bu hareketlerin seyircisi olmulardr.
286
toplum karakterinden, gelenek ve trelerinden doan sosyal, psikolojik ve de kltrel oluumun etkisi altnda uyuyan halk kitlelerini harekete getirecek, ilerici ve demokratik dnceyi yaygnlatracak gte devrimci burjuvazinin olmaydr. Bu grev zorunlu olarak kk-burjuvazinin omuzlarna yklenmitir.9 Bir baka deyile, Osmanl feodalizminin klsik bir bnyeye sahip olmaynn oluturduu zayf oto-dinamizm askeri feodal devletin kat merkeziyetiliinin oluturduu imtiyazl geni brokrasinin adeta bir snf gibi hareket kabiliyetini dourmasdr. Merkezi feodal devletin, 18. yzylda ite yava yava merkezi etkinliini kaybederek, mahalli mtegallibenin iktidar gcn artrmas ve d mdahale ile merkezi feodal devletin dayanamayarak ittifaka girip, kompradorlamas, bu imtiyazl kapkulu zmresi iinde iki akm ortaya karmtr. Kapkulunun Avrupa kapitalizminden paylar alan, imtiyazl st tabakas, sultan ailesi ile birlikte hzla kompradorlamlardr. Galata bankerleri, kompradorlam saray ve kapkulunun (feodal komprador devlet) st kesimi, bat smrsnden olduka nemli paylar alan imtiyazl gerici ittifak oluturuyordu. Bat Avrupa kapitalizminin talan ile hzla eski imtiyazlarn kaybeden, eski anl ve imtiyazl dnemlerinin zlemini eken kapkulunun bu tayfas devletin bu yeni srecinden memnun olmadlar. (Bunda mahalli mtegallibenin gcn artrmas da etkilidir). Eski imtiyazl gnlerin zlemi ile feodal-komprador akma kar nce Osmanllk, sonra da Avrupada gelien, milliyetilik akmnn etkisi ile Trklk bayra altnda tavr aldlar. Ancak bu zmre karakteri gerei hedefleri daima bulank, eylemleri de direkt sonuca gidecek eylemler deildir. Avrupa kapitalizmi bu zmre iinde kendine ajanlar bularak, temelde kendi istismarn daha da genileten sahte devrimci hedeflere Turanclk, vs. gibi ou kere rahatlkla kanalize edebilmitir. Hatta zaman zaman feodalitenin tepkilerine kar, bu zmreyi bir tehdit arac olarak bile kullanabilmitir. Sonu olarak: 1) Avrupann corafi ve teknik keiflerinden istifade edip kapitalizme gemesi aamasnda, Osmanl devleti zayf oto-dinamizminden dolay ge kalmtr. Dolaysyla smrgeleme srecine girmitir.
287
2) Osmanl feodalizminin niteliinden dolay (klsik anlamda feodal-serf ilikisinin ak ve kesin olmamas ve de i smrnn yumuak ve gizli olmas) isyanclk emekilerde bir gelenek haline gelmemitir. Merkezi feodal devlet d talan temel alp, i smry nispeten gizli ve yumuak yrttnden dolay, Anadolu halkna bir yce baba, bir hami gibi gzkebilmitir. 3) Merkezi feodal otoritenin ok gl olmas (mahalli mtegallibe ok zayf) devlet otoritesinin yenilmezlii ve kar konulmazldncesini kitlelerde fikri sabitlik derecesinde yerletirmitir. zetle sylersek, feodal devletin kompradorlama ncesi dnemine kadarki sre iinde devlet halkn babas ve kerim devlet olarak kitlelere grnmtr. Komprador-feodal devlet dneminde ise devletin kitlelere grnts, ceberrutlam, ancak kar-konulmazl, yklmazl dncesi devam etmitir. Ancak I. Milli Kurtulu Sava dneminde, aka igalci dmann saflarnda yer alan komprador-feodal devlete kar Kuvay- Milliyenin baarl eylemleri ceberrut, yklmaz, kar-konmaz, gcn tanrdan alan Osmanl devletinin bu grnmn ykp atmtr. 4) ve d dinamiin etkisi ile feodalizmin rahminden doan devrimci bir burjuvazi geliememitir. Onun grevini zorunlu olarak kk-burjuva aydnlar omuzlamlardr.
288
II. KEMALZM
Kemalizm, emperyalizmin igali altndaki bir lkenin devrimci-milliyetilerinin bir milli kurtulu bayradr. Kemalizmin z, emperyalizme kar tavr altr. Kemalizmi bir burjuva ideolojisi, veya btn kk-burjuvazinin veyahut asker-sivil btn aydn zmrenin ideolojisi saymak kesin olarak yanltr. Kemalizm, kk-burjuvazinin en sol, en radikal kesiminin milliyetilik tabannda anti-emperyalist bir tavr aldr. Bu yzden, Kemalizm soldur; milli kurtuluuluktur. Kemalizm, devrimci-milliyetilerin, emperyalizme kar aldklar radikal politik tutumdur.10
10 Bu sorunun bu ekilde tespit edilmesi, 72nin Trkiyesinde gerilla savan srdren Partimizin (iinde bulunduumuz devrimci nc sava aamasnda) ittifaklar politikas asndan son derece nemlidir. Kk-burjuva aydn evrelerde asgari mterek iinde olacamz kimlerdir? Bu sorunun cevab, Kemalizmin doru tanmlanmasnda yatmaktadr. Ayrca bu tanmlama kitle izgisinin tesbiti asndan da nemlidir. yle ki, Kemalizmi bir ideoloji, asker-sivil aydn zmrenin bir ideolojisi olarak ele alrsak takip edilecek kitle izgisi ayr olur; Kemalizmi asker-sivil aydn zmrenin sol kanadnn, emperyalizme kar, milliyetilik tabannda takndklar, milli kurtuluu politik tutum olarak ele alrsak ayr olur. amzda sosyalizmin dnya apnda sahip olduu prestijden ve SSCBnin radikal devrimci-milliyeti hareketlerin ba destei olmasndan dolay, bugn devrimci-milliyetiler de kendilerini sosyalist olarak lanse etmektedirler. Bu nedenle lkemizdeki pek ok Kemalist bugn kendine sosyalist demektedir. Bilindii gibi, geri-braktrlm lkelerdeki kk-burjuvazinin nitelii, kapitalist-emperyalist lkelerdekinden farkldr. Bu snfn emperyalizme ve yerli hakim snflara kar tavr homojen deildir. Tavr bakmndan bu snf grupta mtala etmek gerekir. Bu gruplardan birisi, gerici ittifakn iinde yer alr, biri de kontrol kulesine karak sonucu bekler. nc grup ise, radikal-ulusal snflarn hareketine katlr; milliyetilik tabannda anti-emperyalist bir tavr alr. te Kemalizm, kk-burjuvazinin en sol, en aydn kanadnn milli kurtuluu politik tutumudur. Bizim nc Savandaki, kk-burjuva aydn evrelerde asgari mterek iinde olabileceimiz, hem dostluk, hem mcadele ilkesini uygulayacamz, mttefik sayacamz kesim, bu Kemalist kanattr. Evrimci dnceye sahip btn kk-burjuva aydnlarn, Kemalist sayarak, onlarn bugn eylemlerimiz karsnda takndklar olumsuz tavrlara bakarak, eyvah demokratik evrelerden koptuk, sola saptk demek, Kemalizm esprisini hi anlamamak demektir. Bugn, zel olarak asker-sivil aydn zmrenin, genel olarak kk-burjuvazinin sa kanad, kesin olarak oligarinin saflarndadr. Orta kanad ise, 12 Mart ncesinde, kontrol kulesinden, bir radikal iktidar deiiklii gzlediinden kendisini sol tarafa doru frlatmt. imdi ise, aktrmadan iyice saa yaklamtr. Sol
289
lkede, kendi solunda, emperyalizme kar hibir devrimci, ulusal-radikal snf hareketi olmad, dnyada, bugnk gibi milli kurtulu savalarnn destekisi bir dnya sosyalist blokunun olmad bir evrede, emperyalizme kar, dnyada ilk muzaffer olmu bir halk savan veren radikal-milliyetiler, bu bakmdan, lkemizin kkeni Osmanl alt brokrasisinin ilericiliine dayanan bir orjinalitesidir. Kemalistler iin lkemizdeki, asker-sivil aydn zmrenin jakobenleri diyebiliriz.
kanat ise, tabiat gerei (darbeci-devrimci gelenei gerei) asker-sivil aydn zmrenin sa kanad ile ittifak kurup iktidara gelecei hlyalar iinde iken, 12 Mart darbesi kafasna balyoz gibi inmi, 12 Mart ncesi mttefiki olan asker-sivil aydn zmrenin evrimci kanadnn, kendisini yapayalnz brakarak oligarinin koluna girip, Mart sonras balayna kmas,oligarinin balyozu kadar etkili olmutur. Ve bugn bu demoralize hava iinde geri ekilip toparlanmaya almaktadr. nc Sava aamasnda olan THKP-Cnin kk-burjuva aydn evrelerdeki mttefiki, ancak Kemalistler olabilir. Onlarla olan ilikilerimizde sa kanadn oligarinin kesin mttefiki olduunu, her zaman devrimci saflara, tarihi bir hareket annda ihanet edebileceini, nedenleri ile birlikte anlatmalyz. Ortak cephe bu kanadn, darbeciliin kar yol olmadn anlayp, sa kanad artk dostu olarak grmedii zaman mmkn olacaktr.
290
III. 1923 DEVRM, 1923-42 VE 1942-50 DNEMLER
1923 Devrimi, nder snfn karakterini yanstan bir milli devrimdir. Emperyalist igal krlm, komprador-burjuvazi tasfiye edilmi, yabanc sermayeye tannan baz imtiyazlara ramen genellikle emperyalist istismar bertaraf edilmi, feodalizmin ideolojik ve politik gc krlmtr. Bu, muhtevas burjuva olan bir devrimdir. (Stalin ve Mao, 1919-23 Anadolu harektna devrim demektedirler. Keza Mao, 1923 Anadolu Devriminden muhteva bakmndan pek farkl olmayan Cezayir Devrimi iin de, milli demokratik devrim kavramn kullanmaktadr). Ancak, nder snfn karakterinden dolay, bu devrim srekli klnamam, duraklamalara ve hatta geriye dnlere maruz kalm, sonunda da lke yeniden smrgeleme srecine girmitir. I. Milli Kurtulu Savann ve de 1923 Anadolu Devriminin nderinin byk-burjuvazi olduunu sylemek gereklere aykrdr.11 nk emperyalist dnemde burjuvazi, btn dnyada devrimci, milliyeti ve demokrat niteliini kaybetmitir. Onun ideolojisi artk milliyetilik deil, kozmopolitizmdir. O, vatan, millet bayran geminin bordosundan aaya atmtr. Bu bayra, emperyalist dnemde enternasyonalizm ve yurtseverlik tabannda proleter devrimcileri, milliyetilik tabannda ise kk-burjuva radikal unsurlar ykseltmektedir. 1923te kurulan, milli, laik Trkiye Cumhuriyetinde ynetim, hiyerarik tabann st kademesinde kemalistler olmak zere, kk-burjuvazinin ve de burjuvazinin btn fraksiyonlarnn ortak ynetimidir. .eodal mtegallibe sindirilmi, ancak politik ve ideolojik gc krlmasna ramen, ekonomik gc bertaraf edilememitir.
11 Devrimin sosyal muhtevasndan devrimin nc snfn kartma diyalektik materyalizme aykrdr.
291
Ksaca zetlersek, feodal-komprador devlet mekanizmas paralanm yerine, tek parti ynetimi altnda kk-burjuvazinin diktatrl egemen klnmtr. Lenin, kk-burjuvazinin hiyerarinin en stnde yer ald ynetimin niteliklerini u ekilde belirtmektedir: ... otorite ve devlet gcnn bu snfn ekonomik, sosyal ve politik hiyerarinin banda kalmasnn hizmete konulmas ve emperyalizmle ittifak halinde bulunan feodalite ile sermaye diktatrl yerine kk-burjuva diktatrlnn kurulmas, bunun iin de baskc devlet mekanizmasnn bu snfn kar ve ideolojisinin hizmetine konulmas. te 1923 Trkiye Cumhuriyeti ynetiminin ideolojik ve politik nitelii budur. Ekonomik plandaki ynetimi ise zetle udur: zel mlkiyet ve kr temel alan (baka trl olmas eyann tabiatna aykrdr) kendi snfsal ve de ekonomik rgtlenmesini genileten, giderek de milli burjuvazi snfn yetitirmeye ynelik, kk retime dayanan, znde bo bir milli ekonomi yaratlmtr. Bu tip ekonomiye ilikin, Lenin yle demektedir: ... ehir ekonomisinin hafif endstri temeli zerinde kurulmas, daha dorusu krsal blgelerde ve ehirlerde bir tketim ekonomisinin kurulmas (bu ne retilirse tketilir ilkesine dayanan ve birinci derecede kk-burjuva tketim ihtiyalarnn hizmetinde olan bir ekonomidir; kk-burjuva, proletaryann ve yoksul kyllerin gcnden elde ettii art-deerin byk bir ksmn elinde tuttuu iin nisbeten byk bir satn alma gcne sahiptir). 1923 yllarnda ynetimin st kademesinde bulunan Kemalistler, balangta emperyalizmle ekonomik plandaki ilikilerde ekimserdirler. Bir yandan emperyalizmin uzants komprador-burjuvazi tasfiye olunurken, yabanc tekellere ilikin pek ok stratejik iletmeler satn alma yolu ile milliletirilir ve de bor almada son derece dikkatli davranlrken, te yandan yine de kapitalist dnya iinde yer alnarak, yabanc sermayeye baz imtiyazlar tannmaktadr. deolojik ve politik alanda gc iyice krlan feodalizmin ekonomik gcne, fazla dokunulamamaktadr. Yani, kk-burjuva
292
ynetimi, snfsal karakterinden dolay, emperyalizm ve feodalizmle olan btn kprleri atamamaktadr. ... Kk-burjuvazinin rgtlenmesinin geniletilmesi, bununla birlikte feodalite ile olan snfsal ve siyasal ilikilerini koruyacak bir kprnn kurulmas. (Lenin) stikll-i tam Trkiye yolunun her alanda tam bamsz olmaktan getiinin bilincinde olan bu ynetimin lideri G. Mustafa Kemal, milli ekonomi konusunda ok hassas davranmtr. Gmrk himayeleri, milliletirme, yerli mal kullanma mecburiyetleri, vs.lerde milli bir kapitalist snf oluturma gayretleri iinde olan Cumhuriyet ynetimi, bu amala milli kapitalizmin gelimesi iin devletin btn imkanlarn kullanmtr. Ancak gittike gelien politik ve ekonomik plandaki kk-burjuvazinin rgtlenmesi, giderek ticaret burjuvazisi ile ibirlii iinde olan ve devletin imkanlarn bu alanlarda kullanan bir brokrat burjuvazisi oluturmutur. Mesel, milli zel yatrmlar desteklemek ve kredi vermek amac ile kurulan Bankasnn kurucular, milli kurtulu savana katlm, Cumhuriyet dneminin politikaclar ile tccar ve eraftr. (Bkz. Savunma) Bankasnn bir nevi politikaclar bankas olarak kurulmu olmas, Cumhuriyet dnemi iin bir aforizm salgnnn balangc olmutur. (.. R. Atay, Bkz. Doan Avcolu, Trkiyenin Dzeni) Giderek Cumhuriyet yneticilerinin bir kesiminin brokrat-burjuvazi haline dnmeleri, ticaret-burjuvazisi ve erafla birlikte ekonomik yatrmlar yapmalar, balangta, ekonomide zel kartelleme ve trstlemeye, yabanc sermaye yardmlarna ve ibirliine kar olan devlet zerinde politik gcn yava yava artrmay dourmutur. Yava yava, bu konuda, meclisten imtiyazl kanunlar kartlm, yabanc sermaye ile ibirlii gelimi, ekonomide reformist-burjuvazi ile brokrat-burjuvazi ibirlii sonucu tekellemeye doru gidilmeye balanmtr. Aslnda sanayiyi ellerinde tutan Bankas grubunun byk yatrmlara burnunu sokup, tekel elde etmesi, bunun yannda perde arkasnda bir irket kurup o fabrika mamllerini ithal edip, yksek tuttuu fabrika fiyatlar ile piyasaya srmesi reformist-burjuvazinin Bankas iindeki bir kanadnn sivrilmesine ve tekellemesine
293
giderek yol amtr. Trkiyede tekelci-burjuvazinin u vermeye balamasnda en etkin grup, Bankas grubu olmutur. (Bkz. Savunma) 12 zetle sylersek: Bu dnemi evrede zetleyebiliriz: 1) 1923-32 Dnemi: lkenin bamsz, ekonomisinin ise bir milli tketim ekonomisi olduu evre. Brokrat-burjuvazisinin dou evresi. Bu evre, ynetimde Kemalistlerin en arlkta olduu evredir. 2) 1932-42 Dnemi: Bu evrede, brokrat-burjuvazinin, ticaret burjuvazisi ve de yabanc tekellerle birleip yava yava tekelci-burjuvaziye doru dnmeye balad evredir. 1932 Dnya krizinin oluturduu ekonomik sarsntdan bu zmre geni lde istifade etmi ve palazlanmaya balamtr. (Bkz, 1932 Milli Korunma Kanunu, Savunma). 3) 1942-50 Dnemi: Sava yllarnda zellikle Saraolu dneminde, Saraolu ynetiminin fiyatlar serbest brakmas, lkede drt nal bir enflasyon yaratm, Marshall, Truman yardmlar paravanas altnda, Amerikan emperyalizmi lkeye iyice girmi ve yabanc sermayeye geni imtiyazlar salanmtr. (lkenin smrgeleme srecinin balamas).
12 Bu gelimeye paralel olarak, emperyalizm de brokraside yandalar bulmaya balamtr. rnein, Bu arada i karl komisyonlar alm yrm,
294
IV. 1950-71 DNEM
Bu yllar lkeye Amerikan emperyalizminin ekonomisinden politikasna, kltrnden sanatna kadar damgasn vurduu ve bizzat oligari iinde yer ald yllardr. (Emperyalizmin isel bir olgu haline gelmesi) . Bu yllarda emperyalist retim ilikileri lkenin en cra kesine kadar egemen olmutur. Ksaca dersek, kk-burjuva milli ekonomisi, emperyalist istismara cevap verecek ekilde deiiklie uram, emperyalist retim ilikilerinin egemen olduu oligarinin gayri milli ekonomisine dnmtr. Kk-burjuva diktatrl yerini oligarik diktaya terketmi, kk burjuvazinin milli ideolojisi ve politikas, oligarinin gayri milli ideolojisi ve politikasna yerini brakmtr. Emperyalist tekellerle batan btnlemi olarak doan yerli tekelci-burjuvazinin gerek anlamda geliip yaygnlamas bu devrede olmutur. zellikle 1960dan sonra, emperyalist retim ilikilerinin derinlemesine yaylmasna paralel olarak, yerli tekelciburjuvazi de oligari iinde emperyalizmin temel dayana olmutur. Ancak, bu dnemde hereye ramen, oligari ile kkburjuvazi arasnda bir nispi denge lkede sregelmitir. Yani oligari devlete bu dnemde tam anlam ile hakim deildir. Bu yzden belli llerde zellikle brokrasi ve ordu iindeki devrimci-milliyetiler etkinliklerini bu dnemde devam ettirebilmilerdir. .akat zellikle 1963den sonra, yerli ve yabanc sermayenin lkemizde giderek merkezileip, younlamas ve meta retiminin ta kylere kadar girmesi ile oligari kademe kademe gcn artrm ve nihayet 1971de kk-burjuvazinin sa ve orta kanadn da kendi saflarna ekerek, ordu ve brokrasi iindeki Kemalistlerin gcne byk bir darbe indirmitir.
295
V. 12 MART VE DEEN SINI.LAR LKS
12 Mart darbesi ile birlikte, lkedeki snflar kombinezonunda tam bir deiiklik olmutur. lkedeki devrimci-milliyetilerle oligari arasndaki nispi denge bozulmu, devletin btn kurumlarna oligari tam anlam ile hakim olmutur. Kkenini Osmanl devletinden ve yirmibe yllk Cumhuriyet dnemi kk-burjuva ynetiminden alan Trk ordusunun kk-burjuva devrimci gelenei artk son bulmu, ordu dorudan emperyalizmin ve oligarinin smrgeci politikasnn aleti olmutur. (Bu, Trk Ordusunda devrimci-milliyetilerin hi kalmad anlamnda yorumlanmamaldr. Sosyal olaylarn sonucu birden ortaya kmaz. Ordu ve brokrasi iinde devrimci-milliyetiler bir sre daha barnacaklardr. Ancak artk eski glerini kaybetmilerdir. Ve giderek de hzla tasfiye olacaklardr). lkemizde 12 Mart askeri darbesinin olmas bir tesadf deildir. Bu genel olarak, emperyalizmin III. bunalm dneminin, zel olarak Amerikan ekonomisinin 1967den beri iine girdii korkun krizin, Yankee igali altndaki lkemize yansmasnn bir sonucudur. lkemizdeki rejimin militarize olmas ve de saldrganln artrmas, Amerikan emperyalizminin ekonomisini askeriletirmesini olaanst artrp, ierde ve darda terrn artrmasnn Kk Amerikaya yansmasdr. Amerikan emperyalizminin krizinin had safhaya ulamas, lkemizdeki tekellerin a gzl smrsnn artmas emperyalist retim ilikilerinin iyice kklemesini oluturdu. Bu ise, lkemizdeki sosyal, iktisadi ve siyasi krizi iyice derinletirdi. Paramz devale edildi. .iyatlar grlmedik bir seviyeye ykseldi. Emeki halkn yoksulluu, sefaleti had safhaya ulat. Amerika, Trkiyedeki Sleyman Demirel hkmetine iki tavsiyede bulundu. lkede kendi smrsn artracak bir dizi rasyonalizasyon tedbirleri (dolaysyla ibirliki-tekelci burjuvazi lehine) almasn (Bkz. OECD Raporlar) ve orduyu ynetime kata-
296
rak hzla gelien demokratik mcadeleyi bastrmasn tavsiye etti. Sleyman Demirel ynetiminin bir aya tekelleememi vurguncu Anadolu burjuvazisine ve feodal kalntlara dayandndan bu tedbirleri gerei gibi yerine getiremedi. Tekeller iin huzuru salayamad. Bunun zerine alaa edildi. Ve askeri diktatrlk kuruldu. Bylece bir yandan a gzl tekellerin istismarn daha da artracak, teki egemen snf ve zmrelerin aleyhine smry disipline edecek bir dizi reformlar yaplm olurken, te yandan ordu ve brokrasi iindeki devrimci-milliyetiler geni lde temizlenmi ve halkmzn korkun seviyede artan sefaletinin oluturduu tepkiler terrle engellenmi, tekellerin agzl smrleri iin huzur salanm olacakt. 12 Mart askeri darbesinin sonularn ve aamalarn srasyla yle zetleyebiliriz: 1) lkemizdeki askeri diktatrlk, Amerikan emperyalizminin lkemizdeki igalinin ald son biimdir. Bu, temsili demokrasinin rafa kaldrlmas, dzen partilerinin rolnn asgariye indirilmesi demektir. Artk Trk Ordusu, oligarinin halkmza kar yrtt bask politikasnn ak ve dorudan bir aleti olmutur.13 .akat Trk ordusunun alt kademe subaylarnn niteliini belirleyen milliyetiliktir. ounluu da askeri liselerden gelen, kk-burjuva emeki kkenli kiilerdir. On yldr emperyalizm sistemli alarak, ordunun kk-burjuva devrimci geleneini geni lde deitirmi, 12 Martla birlikte geni tasfiyelere gitmitir. Latin Amerikadaki gibi i savaa uygun bir biimlenii olmayan geni Trk ordusunda, daha bir sre devrimci gelenein izleri grlebilir. Ancak sratle oligari, tasfiyeler ve yeniden dzenlemelerle orduyu i sava ordusu haline getirerek dorudan vurucu gc haline getirmektedir. 2) Oligari 12 Mart darbesini lkemizdeki kk-burjuvazinin gcn dikkate alarak, onlara ters dmeyecek, Atatrk, milliyeti, ilerici, reformcu sloganlarla yapm, I. Erim Hkmeti de reformist bir hkmet olarak grnmeye zel olarak dikkat etmitir.
13
Bu, devrimci-milliyetilerin gcnn krlmas, nispi dengenin sona ermesi demektir.
297
Bu, asker-sivil aydn zmrenin radikal kanadnn sa kanat ile olan ittifakn bozmak, onu tecrit edip, bu sloganlarla en azndan ntralize edip, brokrasi ve ordu iindeki, tarafsz ve sa kanad kendi saflarna ekmek iin uyguladklar bir yntemdir. Oligari, lkedeki nispi dengeden dolay, bu yntemi uygulamaya mecburdu. nk Trk Ordusu, lkenin tarihsel gelimesinin sonucu olarak, Latin Amerika ordular gibi oligarinin henz vurucu gc olmu ve o ekilde rgtlenmi deildi. Bu mekanizmay, kendi politikasnn dorudan arac olarak kullanabilmesi iin, bu trl sloganlarla iini yrtmesi zorunluydu. Ayrca Amerikan emperyalizmi smrsn daha da geniletebilmek (tabi ibirliki-tekelci burjuvazi lehine de) yani smry disipline edebilmek iin, brokrasi ve ordu iindeki kk-burjuva aydnlarnn desteine de muhtat. yle ki, bu smry disipline etme eylemi, oligarinin iindeki eski etkinliklerini kaybetmi olsalar bile, hala belli bir g olan, zellikle mecliste nemli bir ounluu oluturan teki gerici snf ve zmreleri ticaret ve tarm burjuvazisi ile feodal kalntlar son derece rahatsz etmektedir. Bu yzden balangta bu sar reformlar byk bir tepkiyle karladlar. Bu gerei emperyalizmin ve ibirliki-tekelci burjuvazinin teorisinin yapld Milliyet gazetesi u ekilde zetlemektedir. ... byk burjuvazinin nc ekirdeini tekil eden grup zel sektrn baz kesimlerine gre daha ileri grlere de sahiptir. stekler ncelikle geleneksel ticaret ve tarm sermayelerini (kapitalizm ncesi ortamdaki glerini sarsacak biimde etkileyeceinden) fazlasyla rahatsz etmektedir. Oysa, var olan koullarn getirdii kapitalist retim biimi Trkiyede daha rasyonel tedbirlerin alnmasn zorunlu klmaktadr. OECD, 1970in daha ilk gnlerinde, Trkiye iin bu ynde bir dizi rasyonelleme tedbirleri tavsiye etmiti. (Ali Gevgilili, Trk Kapitalizmi ve Yeni stekleri) Bu kapitalizm ncesi snf ve zmrelerin smry disipline etmeye ynelik reformlara kar tepkilerini, emperyalizmin ve yerli tekelci-burjuvazinin saf iktidar olan I. Erim Hkmeti, ilerici, Atatrk, reformist grnm altnda, kk-burjuva aydn evrelerin desteini alarak, bu evreleri bu zmreler zerinde bask
298
unsuru olarak kullanp, krmaya almtr. Ve ilk dnemde, en radikal kk-burjuva kanadnn bile bu konuda desteini almay da baarmtr. 3) Ancak, silahl propaganda, I. Erim Hkmetinin gerek yzn ve emellerini, oligarinin en gerici, en azgn ve terrist ynetimi olduunu aa karmtr. Bylece, Amerikan emperyalizminin ve ibirliki yerli burjuvazinin oyununu alt st ederek, maskesini alaa etmi, kademeli plann bozmutur. lerici, reformist, Atatrk grnm altndaki ak faizmin erken doum yapmasn salayarak, kk-burjuva aydn evreler de dahil olmak zere kamuoyunun gzlerini at. Bugn, aa yukar btn kk-burjuva devrimci aydnlar I. Erim Hkmetinin niteliini aka anlam bulunmaktadrlar. 4) Kk-burjuva aydn kamuoyunun desteini kaybeden emperyalizm-ibirliki (tekelci) burjuvazi ikilisi, bu sefer zorunlu olarak, smry disipline etmeye ynelik bir dizi rasyonelletirme tedbirlerinden (sar reformlarndan) tavizler vererek, tekrar bu tedbirlerinden zarar grecek olan teki gerici snf ve zmrelerle ortak mterekler etrafnda anlamlardr. Bugn oligari iinde tam bir bayram havas hkm srmektedir. II. Erim Hkmeti de, bu anlamann ve gericiler aras barn hkmetidir. te 12 Mart ile birlikte lkemizde snflar kombinezonunda meydana gelen deiiklikler bunlardr. Btn bunlarn anlam, kaba deyile, lkemizin Latin-Amerika lkelerinden farksz bir lke haline gelmesidir. Artk 1961-70 dneminin snrl demokratik ortam tarihe karm, nispi denge bozulmutur. Emperyalist igalin ve istismarn Trk Ordusu araclyla srdrld, ekonomik ve demokratik amal her eit kprdanmann terrle susturulduu, legal btn yollarn tkand, devrimci politikann silahla susturulduu bir lke haline gelmitir Trkiye. Bundan byle, btn legal yollarn tkanmasndan, emeki kitlelere kar tenkil politikasnn en gaddarca srdrlmesinden dolay, kitlelerle diyalog kurmann ve onlar devrim saflarna ekmenin temel mcadele biimi silahl propagandadr. lkemizin Latin Amerika lkelerinden ve de teki geri-braktrlm lkelerden kendine zg temel farkllklar ise unlardr:
299
(Bu temel faktrlerin yannda daha pek ok tali faktr saylabilir). 1) lkemizin jeo-politik durumu: Askeri ve taktik bir sorun olduu iin u kadarn syleyelim. Devrimciler iin lkemizin jeo-politik durumu olduka nemli bir avantajdr. Dezavantaj ise, anti-komnizm propagandasnn tarihi moskof dmanlna dayandrlmasdr. 2) Tarihi ve sosyal gelimenin oluturduu zellik: Osmanl feodal bnyenin ayrtedici zelliklerinden (kat merkeziyetilii, gl devlet aygt ve zayf oto-dinamizmi) dolay, Anadolu insannn kafasnda devlet mefhumu kar konulmaz, yklmaz bir kavram olarak yerlemitir. Keza lkede 1950ye kadar ynetimi elinde tutan kk-burjuvazi diktatrlnn, geni brokratik mekanizmas ve tek parti anlaynn kk-burjuva yukardan aaya tahakkm, devlet otoritesinin kar-konulmaz, yenilmez ve yklmaz bir g olduuna ilikin yzyllarn yerlemi dncesini perinlemitir. Ayrca merkezi devlet otoritesinin basks altnda ezilmi, bunalm Anadolu insan, kaderci bir dncenin rijid kalplar iinde, byle gelmi, byle gider dncesi ile politik pasiflik iindedir. (Emperyalizmin III. bunalm dneminde, geri-braktrlm lkelerde oligari ile halk kitlelerinin dzene kar tepkileri arasnda kurulmu olan suni denge, lkemizin tarihi, sosyal zelliklerinden dolay, ok daha fazladr). Yllardr aldatlm, kazklanm olduundan lafa, sze, vs.ye artk inanmaz olmutur. Bu nedenle kendine sylenenlerin bizzat syleyenler tarafndan eyleme dkldn grmeden inanmaz. II. yeniden paylam savandan, zellikle 1960dan sonra (Amerikan gizli igalinin oluturduu) ekonomik, sosyal ve politik kriz lkedeki snflar aras kutuplamay ve emeki kitlelerin memnuniyetsizliini had safhaya karmtr. Bugn Anadolunun pek ok yerinde halkn uyank kesimleri, dzenin btn partilerinden umutlarn kesmiler ve bu sefaletten kurtulmann tek yolunun isyan etmek olduunun bilincine varmlardr. Halkmzn uyank kesimleri, Amerikan gavuru ile ibirlii iinde olan aalarn, patronlarn, parababalarnn nasl ken-
300
dilerini iliklerine kadar smrdklerinin farkndadrlar. Kitlelerde zenginlik dmanl had safhadadr. Onlarn anlayamad tek ey, yenilmez bir g olarak gzlerinde byttkleri oligarik devlet cihaznn kof ve rkldr. (Oligari, kitlelerin bilincinde fikri sabitlik derecesinde, devlete kar konulmaz dncesini iyice perinlemek iin, srekli olarak yaygara, gzda, kuvvet gsterisi ve demagoji ile zellikle bu konuyu ilemektedir). Bu yzden be-alt tane devrimci askeri eylem, (propagandas yaplmamasna ramen) kitlelerde derin bir aknlk ve sempati yaratmtr. Latin Amerika lkeleri de dahil olmak zere hibir geri-braktrlm lkede, henz mayalanma aamasnda olan bir gerilla mcadelesi, kitlelerin zerinde bu kadar etkili ve prestijli olmamtr. Bunun nedenleri aktr. Bir kere, hibir geri-braktrlm lke insannda devlete kar konulmaz, nk yenilmez yanl dncesi Anadolu insannn kafasnda ekillendii biimde ekillenmemitir. kinci olarak, meclisten, dzen partilerinden ve politikaclarndan nefret, nutuk ve lafta kalan propagandaya kar alerji, lkemizin emeki kitlelerinde, hemen hemen teki geri-braktrlm lkelerdeki kitlelerdekinden kyaslanmayacak seviyededir. nc olarak, halkmzn uyank kesimleri pasifist, kuyruku alma tarz iinde olan solculardan bkm ve onlardan hibir hayr gelmeyeceini de anlamlardr. Yllardr bu kesim gerekten devrim meselesini ciddiye alan, umutlarn balayabilecei bir sava rgtn zlemini duymaktadr (THKP-Cnin bugnk prestijinin kayna da budur). te bu nedenlerden dolay, devrimci propagandann etkili olabilmesi, kitlelerin devrim saflarna ekilebilmesi iin silahl propaganda, Latin Amerika lkeleri de dahil olmak zere btn geri-braktrlm lkelerden ok daha fazla lkemiz iin art ve elzemdir. Kitlelerin dzene kar memnuniyetsizlik ve kprdanmalarnn eyleme dnmesi iin, nce inandrc olmalyz. Sylediklerimizi bizzat eylemimizle onlara gstermeliyiz. Devrimciler hereyden nce bir yandan kitlelere, hakim snflarn bask rgtnn, yzyllardr kafalarnda ekillendii gibi olmadn, aslnda rk ve kof olduunu, onun btn gcnn yaygara, gzda ve de-
301
magojiden ibaret olduunu askeri eylemleri ile gstermelidirler. te yandan, kitleleri devrimci propagandaya ak hale getirebilmek ve bu yolla devrimci bilinci onlara gtrp onlar devrim saflarna ekmek iin, askeri eylemlerin zerine oturmu propaganday ilemelidirler. Tekrar niteliinde de olsa sylediklerimizi ksaca zetleyelim: lkemizin ekonomik, sosyal ve tarihi geliiminin sonucu olarak, bir baka deyile, gemi dnemlerde devletin niteliinden dolay, halkmzn tepkileri ile devlet arasnda bir suni denge hep sregelmitir. Emperyalizmin, III. bunalm dneminde istismar metodunda yapt deiiklik de byle bir suni dengeyi kurmay amalamaktadr. Bu bakmdan Amerikan emperyalizmi lkemizde ok iyi bir zemin bulmutur. Bu bakmdan Latin Amerika lkeleri dahil olmak zere btn geri-braktrlm lkelerdekinden ok daha gl olan suni dengeyi bozmann temel mcadele metodu barl mcadele biimleri deil, silahl propagandadr. Pasifist ve revizyonist mcadele biimleri bu suni dengeyi devam ettirmekten baka hibir ey yapamaz. Ve btn batan beri sraladmz nedenlerden dolay, ubat-Mays ehir gerilla eylemleri sonucu, halkmzn uyank kesimlerinde dzene kar duyulan memnuniyetsizlikler devrimci sempatiye dnmtr.14 Her yeni, nce tepki ile karlanr. Giderek yer eder ve benimsenir. Oligarinin yurt apnda yrtt kar propaganda nceleri belli llerde etkili olmusa da, u anda artk eski etkinliini yitirmitir. Halkmzn dzene kar nefreti o seviyededir ki, oligariye kar yrtlen 5-6 askeri hareket bir anda devrimciler lehine azmsanmayacak bir prestij yaratmtr. Silahl devrim cephesine kar somut bir ynelmenin olduu ve mcadelenin tam bir nitelik sramas yapaca evrede, silahl propaganda, henz reym halinde iken darbe yedi. u anda bizlerin grevi, dzen deiikliinin u veya bu biimde gerekliliine inanan kitlelere byle bir deiikliin mmkn olabileceinin gvencini yaratmaktr. rgtsz olan ve idealist dncenin perspektifinden, oligarik devlet gcn dev gibi gl
14
Sadece THKP-Cnin deil, THKOnun silahl eylemleri de bu konuda etkili olmutur.
302
ve yenilmez olarak gren kitlelere, merkezi otoritenin aslnda grnd kadar gl olmadn, kof olduunu, btn gcnn yaygara ve gzda olduunu bizzat devrimci pratik iinde gstermek suretiyle bu gvenceyi yaratabiliriz. Evet, kitlelere, oligariye kar savaan silahl devrim cephesinin gl olduunu gstermemiz, bir bakma kuvvet gsterisi yaparak, dman ypratmamz, moralman kertmemiz gerekmektedir. Bunun tek yolu ncnn bir dizi askeri zaferleridir. Salanan potansiyelin kaybolmamasnn, giderek genilemesinin tek yolu budur. Devrimci merkezi yayn organ ancak, bir dizi askeri eylemlerden sonra sz konusu olabilir. (Bu, bu sre iinde devrimci yaynn tatil edilecei anlamnda yorumlanmamaldr. Bu sre iinde kitlelere elbette askeri eylemlerin zerine oturmu, devrimci yayn yaplacaktr. Ancak bu aamada bu periyodik olmayacaktr. Ayrca siyasi kadrolarn eitilmesini amalayan pratiimize k tutan brorler de kartlacaktr). Gerek neir yolu ile, gerekse de propagandistler araclyla yaplan ajitasyon ve propaganda var olan bir eyin zerine oturmak zorundadr. Bugn, birka tane szde devrimci yayn organ kmaktadr. Zaman zaman eitli solcu fraksiyonlarn, kitleleri silaha sarlmaya davet eden bildirileri datlmaktadr. Etkileri nedir? Etkileri hitir. nk soyutun propagandasdr. Kitleler, kendilerini bir dizi keskin laflarla, ayaklanmaya, silaha sarlmaya aran bizzat savan iinde grmek ister. zellikle Trkiye halk, soyut propagandaya, -ceiz, -caza hi ama hi itibar etmez. Kitleler 1961den beri bu tip dergilere, bildirilere alktrlar. Lafla peynir gemisi yrmez. Kitle, ncsn bizzat savan iinde grmek ister. Grecek ki, senin itenliine inansn. Bu da yetmez. Senin nemli bir g olduuna inanacak ki sana meyletsin, sempatisi gvene, gveni de giderek destee dnsn. lkemizde pasifistler zellikle unu sylemektedirler. Yaplan eylemler kitlelerde sempati yaratyor, ama hepsi o kadar... Dorudur. Kitleler bizlere kar sempati duymalarna ramen, henz aktif olarak desteklemiyorlar ve mcadelenin iine girmiyorlar. Bu son derece doaldr. Ne bekleniyordu yani? 56 askeri eylem sonucu, kitlelerin ayaklanp, lkede devrim yapmas m? Bu pasifistlerin devrimci mcadeleyi, ksa bir sre olarak
303
grmelerinin ve sosyal oluumdan habersizliinin bir kantdr. Biz bugne kadar unu syledik ve hala da sylyoruz; devrim yolu engebelidir, dolambaldr, sarptr; onyllarn mcadelesidir. Bugn henz savan bandayz. Ve henz mayalanma aamasnda kitlelerin bu sempatisi bile silahl devrim cephesi iin byk bir kazantr. nk destein yolu, sempati ve gvenden geer. Kitle nce silahl devrim cephesine sempati duyacaktr. Ama gznde bytt merkezi devlet otoritesinden dolay, silahl devrim cephesinin ezilecei dncesi ile eylemleri tereddt ve byk merakla izleyecektir. Gerilla savann baar ile yrtlmesi zerine grecektir ki, silahl devrim cephesi nemli bir gtr; yklmaz ve yok olmaz. O zaman sempatisi gvene dnecektir. Bu ikinci evredir. Gvene dnmesi ounluun desteinin kazanlmas demek deildir. Ancak gerilla sava devaml ve istikrarl klndktan sonra, gven yava yava destee dnecektir. Herey bizim kararl, inanl ve tutarl savalmza baldr. Hibir zaman ylmamalyz. Darbeler ve bozgunlar ylgnlk deil, tam tersine devrimci inan ve fkemizi bilemelidir. Daha tutarl ve daha az hatal savamamz salamaldr. 3) lkemizin ekonomik bnyesinin ve de kk-burjuvazinin politik ve ekonomik rgtlenmesinin oluturduu zellik: lkemizde kk-burjuvazinin ekonomik ve politik rgtlenmesi, teki emperyalist igal altnda olan geri-braktrlm lkelerden daha gldr. Bu bakmdan lkemizdeki oligari bugne kadar zorunlu olarak, bu zmreye ok fazla ters dmeden ilerini yrtmtr. Hatta 12 Marttan sonra, azgnln ve terrn artrmasna ramen, yine de bir Pakistan, Yunanistan veya Brezilyadaki gerici ynetimler gibi aka hukukilii ve demokratl reddetmemekte, grnte baz ufak tefek tavizler vermektedir. kinci olarak, lkemiz, teki emperyalist igal altndaki geribraktrlm lkelerin ouna gre, yzde yz da baml da olsa, daha gl orta ve hafif sanayiye sahip bir lkedir. kinci temel zellikte, belirttiimiz tarihi-sosyal-politik ve psikolojik etkenlerin yannda, bu iki etken de kitlelerin spontane patlamalarn pasifize etmede temel rol oynamaktadr. Bu da solda, revizyonistlerin ve pasifistlerin barl ve uzlac szde mcadelelerine bir gereke olmaktadr. Pasifistler, uzlac
304
ve teslimiyeti tutumlarn, lkemiz, uzak-dou veya Latin Amerika lkeleri gibi deildir; oralardaki kitlelerde bir isyanc gelenek vardr. Oysa lkemizde durum bakadr, byle bir gelenek yoktur. Bu yzden, nce kitleleri silahl aksiyonun dndaki mcadele biimleri ile bilinlendirip, rgtleyelim, yani silahl mcadele iin asgari (!) rgtlenmeyi salayalm, ondan sonra silahl mcadeleye balarz diyerek hakl ve mazur gstermeye almaktadrlar.15 Bu da, belli llerde, nemli saylmasa bile solda bulanklk yaratmaktadr. Bu revizyonist ve pasifist yorum, formel manta gre ok mantki (!) olduu iin, meselelere henz diyalektik materyalizmin altnda bakamayanlarn kafalarn bulandrmaktadr. Bizim gibi lkelerin ekonomik ve sosyal durumunun revizyonizmin ve pasifizmin statik rgtlenmesi (kurumculuk) iin maddi bir temel tekil ettiini Guevara u ekilde izah etmektedir: Youn bir ehirlemenin ve gerek bir sanayileme deilse bile az ok gelimi bir hafif ve orta sanayinin bulunduu lkelerde gerilla gruplar tekil etmek daha zordur. ehirlerin ideolojik etkisi, barl usullerle rgtlenmi kitle savalar umudunu yaratarak gerilla savalarn frenler. Bu da bir eit rgtlk ya da kurumculuk (revizyonist rgtlenme) yaratr ki, az ok normal saylabilecek olan dnemlerde, halkn geim artlarnn baka durumlara nazaran pek o kadar etin olmamas ile nitelenebilir. 4) 1919-23 Harektnn oluturduu zellik: Emperyalist ak igali yaam ve emperyalizme kar muzaffer olmu, bir anti-emperyalist kurtulu sava vermi olan Trkiye halknda, anti-emperyalist duygular, yabancya kar alerji, Latin Amerika lkelerinden ok daha fazladr. Bu duygular devrimciler iin ok nemli bir potansiyeldir. Gizli igal esprisini iyi ileyebilen bir silahl propaganday temel alan rgt, bu duygu ve alerjinin oluturduu potansiyeli, snfsal
15 Pasifistlerin, emperyalizmin igali altnda olan lkemizde meseleyi bu ekilde koymalarnn Trkesi, nce revizyonist alma yaparak, kitleyi ve kendimizi rgtleyelim, ondan sonra da devrimci mcadeleye balarz demektir. Oysa barl mcadele metodlar temel alnarak yaplan rgtlenme asla savama aamasna geemez. Yunanistan rnei aktr.
305
bir temel zerine oturtabilir. (Eer bu potansiyel iyi ilenemezse, oligari bunu anti-komnizm demagojik silahnn bir arac olarak devrimcilere kar kullanabilir. Nitekim bugn bu konuyu oligari zellikle ilemeye almaktadr. Ayrca oligari, lkemizdeki Trk ve Krt halklarn birbirine drmek iin de bu konuyu istismar arac olarak kullanmaktadr). te devrimci pratiimize k tutan lkemizin, emperyalist gizli igal altnda olan teki geri-braktrlm lkelerle olan ortak temel zellikleri ile, onlardan farkl, kendine zg temel zellikleri zetle bunlardr.
306
STRATEJK HEDE.MZ: ANT-EMPERYALST VE ANT-OLGARK DEVRMDR
DRDNCBLM
Bugne kadar Trkiye solunda, strateji hep yanl anlalm, stratejik hedef ve stratejinin plan ile bizatihi stratejinin kendisi srekli olarak kartrlmtr. Stratejik hedef, bilindii gibi, retici glerle retim ilikileri arasndaki temel elikinin, ideolojik, politik, sosyal ve ekonomik zm platformudur. lkemizdeki tekelci kapitalizm kendi i dinamii ile gelimediinden ve de yerli tekelci burjuvazi, batan emperyalizmle btnlemi olarak doduundan, stratejik hedefimiz anti-emperyalist ve anti-oligarik devrimdir. (Anti-emperyalist ve anti-oligarik devrim kavram, kavram olarak MDDden pek farkl deildir. Ancak daha geni bir muhtevay ve nitelii belirtmektedir. Emperyalizmin III. bunalm dneminin emperyalist igal biimini belirtmesi asndan bu kavram daha tutarldr. Milli Demokratik Devrim kavram, genellikle, empeyalizmin eski istismar metodlarnn
307
temel olduu dnemi karakterize etmektedir). II. Yeniden paylam savandan nce, emperyalist istismar metodu sonucu, geri-braktrlm lkelerde, emperyalizmin mttefiki yerli egemen snf feodalizmdi. (Komprador-burjuvazi emperyalizmin uzantsndan baka birey deildir). kinci blmde etrafl ekilde belirttiimiz gibi, emperyalist kontrol ve fiili durum, genellikle ky blgelerinde, limanlarda, stratejik yerlerde ve ana haberleme merkezlerindeydi. Merkezi otorite ok zayft. lkenin ve nfusun 3/4, kendi aralarnda da elikileri olan zayf feodal mahalli devletiklerin kontrol altndayd. ehirleme, ulam, haberleme, kapitalizm egemen olmadndan zayft. lke iin emperyalizm dsal bir olgu, toplumsal sre de feodal bir sreti. Bu yzden lkedeki ba eliki lkenin ve nfusun drtte n kontrol altnda tutan zayf feodal birimler ile yar-serf durumunda olan kyller arasndayd. (Demokratik mcadele) Kyllerin spontane mcadele ve patlamalarn rgtleyip, onlara proleter devrimci bilinci gtrerek, proletarya partisinin ynetiminde kurulan kyl ordusu ile zayf mahalli feodal otoritelerin glerini krarak s blgeleri kurmaya balayp, lkeyi yava yava denetim altna almaya baladklar evrede, emperyalizm, kendi smrsn korumak iin, lkeyi btn olarak igal ediyordu. O zaman, lkenin ba elikisi emperyalizm ve bir avu hainin dnda btn ulus arasnda olmaktayd. (Milli Mcadele) sava dneminde sava, genellikle snfsal iarlarla ve snfsal planda yrrken, devrimci milli sava evresinde sava, ulusal planda ve ulusal iarlarla yrmektedir. Emperyalizmin III. bunalm dneminde ise, bizim gibi lkelerde, toplumsal sre feodal sre deildir. Emperyalizm de, sadece dsal bir olgu deildir. Emperyalist retim ilikilerinin lkenin ta en cra kelerine kadar uzanmas, emperyalizmi ayn zamanda isel bir olgu haline getirmitir. Zayf-feodal mahalli otoritecikler yerini, bizzat emperyalizmin de iinde yer ald gl oligarik devlet otoritesine brakmtr. yle ki, emperyalizm bu lkelerde, CIA, .BI, vs. rgtleri ile, istedii zaman kendi karlar dorultusunda oligarinin eitli fraksiyonlar arasnda iktidar deiikliklerinden, oligarinin halkmza kar yrtt tenkil politikasna yn vermeye kadar her eit mdahaleler ve dzenlemelerde bulunabilmektedir. Bu bakmdan, bu nkleer vurucu g anda, emperyalist kontrol, bu lkeler iin sadece ekono-
308
mik deil, politik, ideolojik ve askeri niteliktedir. Mesela NATO Askeri rgt iinde olan Trkiyede, Amerikan emperyalizmi oligarik dikta ynetimini ynlendirmeden, lkedeki ekonomiye kadar tam bir hegemonya kurmutur. (Gizli igal esprisi) Bu bakmdan lkemizdeki yerli hakim snflarla, Amerikan emperyalizmini kaln izgilerle ayrmak fiilen imkanszdr. lkemizdeki ba eliki oligari ile halkmz arasndadr.16 Oligari iinde bizzat emperyalizm yer ald iin devrimci sava sadece snfsal planda yrmeyecektir. Sava, snfsal ve ulusal planda yryecektir. phesiz oligarik devlet cihaznn militarize gc yetersiz kalp, Amerikan ordularnn aka sava iinde yer almasna kadar, snfsal yan ar basacaktr. lkemizdeki revizyonist ve pasifistler, emperyalizmin II. yeniden paylam savandan sonra istismar metodlarnda yapt deiiklii yani ekonomik, politik, ideolojik ve askeri gizli igal esprisini gzden kararak, emperyalizmin eski smr metodunun arlkl olduu dnemlerdeki geri-braktrlm lkelerin devrimcilerinin yapt gibi, emperyalizmi dsal bir olgu kabul edip, onunla hakim snflar kaln izgilerle ayrmaktadrlar. ster ba elikiyi feodalizm ile kyller arasnda tespit eden oportnistler olsun, ister yerli tekelci burjuvazi ile emeki kitleler arasnda tespit eden oportnistler olsun, bu tespitleri ile Amerikan emperyalizminin ekmeine ya srmektedirler. Amerikal igalcilerin bizzat kendileri btn glerini kullanarak, her eit ince metodlar kullanarak igallerini gizlemeye almaktadrlar. Bu kesin ayrml tespit, Amerikal emperyalistlerin bu yndeki gayretlerini soldan takviye etmekten baka birey deildir. Stratejik hedefin tespiti ile sorun halledilmez. Stratejik hedef, devrimin balca darbesinin dorultusunu tespit etmek iidir. Yani stratejik plann sadece bir kesimidir. Bu nedenle sorun sadece stratejik hedefin doru tespiti ile bitmez; temel, nc ve ihtiyatlar da doru tespit etmek gerekir. Devrimimiz, Halk Sava ile zafere eriecektir. Ancak daha nce belirttiimiz gibi, iinde yaadmz tarihsel durum ve lkemizin zelliklerinden dolay, Halk Sava nc Sava aamasndan geecektir.
16
Bunun pratikteki grnm, halkn devrimci ncleri ile oligari arasndadr.
309
Politiklemi Askeri Sava Stratejisinin nda devrimci rota yle bir izgi izleyecektir: 1. aama: ehir gerillasn yaratma 2. aama: ehir gerillasn gelitirme, Kr gerillasn yaratma ve kuvvet gsterisi. Bu iki aamada, savan, psikolojik ypratma yn ar basacaktr. 3. aama: ehir gerillasn yaygnlatrma, Kr gerillasn gelitirme 4. aama ise, Kr gerillasn yaygnlatrma aamalardr. Neden ehir gerillas ile gerilla savana baland? Savaa, ehir gerillas ile balamamzn sebebi ikilidir. A) Objektif nedenler: a) Sava bir rgtn varln kitlelere duyurmann ehirlerde daha olanakl olmas. nk, propaganda ve kamuoyunda tannma olanaklar asndan balangta ehir, kra nazaran daha avantajlyd. b) Kk-burjuva anlamda da olsa, Dev-Genin byk ehirlerde yrtt devrimci iddet hareketleri ve de, kitle eylemleri, daha sert ve st dzeyde silahl eylemlerin yadrganmayaca uygun bir ortam yaratmt. B) Subjektif Neden: Silahl propagandaya hazrlk dneminde ileri gevek olarak ele almamzdan, hem de, silaha sarlmakta ge kalmamzdan dolay, kr gerillas iin gerekli tehizat, tecrbe, mhimmat gibi maddi ve manevi n koullardan yoksunduk. te bu objektif ve subjektif artlardan dolay partimiz, gerilla savana ehir gerillas ile balamtr. Bundan byle partimiz daha nce tespit edilen bu rotay izleyecektir. (Uzun bir faaliyetsizlik dneminden sonra) Politiklemi Askeri Sava Stratejisine gre, devrimin nder ve temel gleri ve ihtiyatlarn u ekilde sralayabiliriz: nder G: Proletaryadr. nder g sorununda, Partimiz Halk Sava ile devrimin zafere erieceini tespit ettiinden proletaryann ideolojik nderliini temel almtr. (Temel blgenin krlar olmas esprisi) nc Sava aamasnda Partimizde emeki kkenden gelen, gelmeyen ayrm
310
yoktur. nemli olan savalarn profesyonel devrimciler olmasdr. Sava geniledike ynetim kademeleri de dahil, emekilerin ar basmasna zel olarak dikkat edilir. Temel Gler: Kyllerdir. (.eodal kalntlar ve tarm burjuvazisi hari btn kyl unsurlardr) Srasyla: Ky proletaryas Ky yar-proletaryas Yoksul kyller Orta kyller ehir proletaryas da elbette devrimin temel kitle kuvvetleri iindedir. Ancak devrimde onun belirleyicilii, devrimin ykselme aamasndadr. Ve son sz o syleyecektir. Kk sava ekirdeklerin balattklar mcadeleye (nc sava) giderek srekli bir ekilde yeni yeni gler katlr, kitle hareketleri boy gstermeye balar, eski dzen yava yava ypranr, ker; ite tam bu sradadr ki ii snf ve ehirli ynlar savan kaderini tayin ederler. (Che Guevara) Vastasz htiyatlar: Kemalist aydn evre Dnya sosyalist bloku Smrge lkelerdeki, zellikle Ortadoudaki milli kurtulu hareketleri. Vastal htiyatlar: Kk-burjuvazinin sa kanad. Demokrat bat lkeleri ve kamuoyu. Oligarinin kendi iindeki elikileri. Gerek vastasz, gerekse de vastal ihtiyatlardaki dizi sras, artlara gre deiir.
311
12 MART SONRASI TRKYE SOLU
BENC BLM
Giri blmnde belirttiimiz gibi sosyalist cephede lkenin objektif ve tarihi artlarnn bir sonucu olarak revizyonizm ve pasifizm etkin ve ynlendirici unsur olmutur. Trkiyede kk-burjuvazinin ekonomik ve politik rgtlenmesinin gl ve yaygn olmas ve lkemizin 1946lara kadar kk-burjuvazi diktatrl altnda bir lke olmasndan ve de kk-burjuvazinin 12 Marta kadar brokrasi ve ordu iinde belli lde etkinliinden dolay, kk-burjuva devrimcilii lkemizde yaygn bir alana sahip olmutur. Yirminci yzyln nc eyreinde sosyalizmin dnya apndaki prestijinden dolay, radikal kk-burjuvazi geri-braktrlm lkelerde sosyalizm ad altnda politik arenada yer almaktadr. lkemizdeki kk-burjuva radikalizminin gll ve devlet zerindeki etkinlii sosyalist cephede u veya bu biimde ve grnm altnda pasifizm ve de kk-burjuva radikalizmine bel balama umudunu yaratmtr. Bu ortamda lkemizdeki sosyalist hareket bamsz olamam, srekli olarak kk-burjuva radikalizmi ile i ie olmu
312
ve de kk-burjuvazinin legalite emsiyesi altnda gelimeye almtr. te bu ortamda 12 Mart askeri darbesi olmu ve 1923den beri sregelen nispi denge (nce devrim cephesi lehine, 1946dan sonra aleyhine olan) bozulmu, lkedeki oligari, kk-burjuvazinin politik gcn krarak devletin btn kurumlarna egemen olmu ve bask ve iddet politikas ile solu datmtr. 12 Mart ncesinde yedi-sekiz fraksiyon halinde olan sol, bugn balca iki kampa ayrlmtr: Silahl devrim cephesi Oligarinin soldaki uzants pasifist cephe Silahl propagandaya, gerillaya kar olmann hainlik sayld hemen hemen herkesin sava, silahl eyleme geme szlerini azndan drmedii 12 Mart ncesi ortam ile 12 Mart sonras ortam iki ayr dnya gibidir. En iyi devrimcilii en keskin gzkmek eklinde anlayan, silahl propaganday azlarndan drmeyen, silahl propaganday savunmayan herkesi hainlikle sulayan pek ok legal dnemin keskin gerilla uzmanlar silaha sarlmaktan baka hibir yolun kalmad 12 Mart sonrasnda ise, 12 Mart ncesinde devrim meselesini iyi dnmediklerini, aslnda silahl propagandann rgtleyici olmadn, yanl olduunu, daha nce meseleleri iyi bilmediklerini, 12 Marttan sonra teoriyi rendiklerini syleyerek, daha nce pasifizm diye kfrettikleri uluslararas revizyonizmin izgisine drt elle sarlmlardr. Bu son derece doaldr. nk her darbe, sa ve pasifist eilimleri ortaya kartr. (1905 yenilgisi menevik izgiye geici olarak g kazandrmtr). 12 Marttan sonra Trkiye solunda birbirine zt iki geliim olmutur. Birincisi, genellikle rencilerin dnda halkn eitli kesimlerinden gelen pek ok yeni ve tutarl eleman silahl propagandann etrafnda toplanrken, legal dnemin baz keskin cazip hretleri de, gemite yanl dndklerini syleyerek, pasifizmin cephesine gnll yazlmlardr. Soldaki bu oluum, Partimizi de etkilemi ve Partimizin iinden ufak bir grup, Partimizin ideolojik, teorik ve stratejik grleri ile eylemlerini narodnizmin, anarizmin teorisi ve pratii diyerek, pasifist cephenin Parti iindeki uzantlar olmulardr. Bu sac unsurlara gre;
313
THKP-Cnin ideolojik-stratejik temellerini aklayan I Nolu Parti ve Cephe bildirileri ve de Kurtulutaki Devrimde Snflarn Mevzilenmesi yazlar, anarizmin, fokoculuun ve narodnizmin teorileridir. ubat-Mays gerilla hareketleri, yani Partimizi kitlelere tantan silahl devrimci eylemler, bu narodnik ideolojinin pratikleridir. Temellerinde sol oportnist ideoloji yatmaktadr. THKPnin halkn devrimci ncleri sava, bir avu adamn oligari ile olan dellosudur. Politiklemi Askeri Sava Stratejisi fokocu bir stratejidir. Silahl propaganda yanltr, rgtleyici deildir, asla temel alnamaz. inde bulunduumuz dnemde, devrimci grev, merkezi yayn organ etrafnda rgtlenip, iilerin ekonomik ve demokratik mcadelelerini ynlendirmektir. te Partimizdeki sa izginin z olarak ileri srd eletiriler bunlardr. Bu eletiriler Kvlcml ve afak pasifist gruplarnn Partimize ynelttii eletirilerin tamamen aynsdr. (Bu pasifist grlerin eletirileri Partimizin grlerini aklayan bu yazdr). Partimizin ideolojik-pratik ilkelerine aykr bir rota izleyen bu grupuk Parti Genel Komitesi yelerinin oy ounluu ile Partiden ihra edilmilerdir. tirazlar ayrca teker teker eletirmeyi, gereksiz aba olarak gryoruz. Parti Genel Komitesinin karar, Partimizin izgisinin, Marksizm-Leninizmin dnyann ve lkemizin somut artlarna uygulanmasnn oluturduu proleter devrimci izgidir. Ve eylemleri de, bu leninist ideolojik ve politik tespitin pratie yansmasdr. Oligarinin terr, iddeti ne kadar artarsa artsn, Partimiz gerilla savana devam edecektir. Partimizin yolu, ihtillin yoludur. htillin yolu, Partimizin yoludur. Sava, Mays darbesinden sonra kald yerden devam edecektir. rgt, rgt yapan, onu kitlelere tantan, programlar veya yaldzl laflar deil, devrimci eylemdir. YAASIN HALKIMIZIN SLAHLI KURTULU SAVAI! YAASIN THKP-C! KURTULUA KADAR SAVA!
314

Mahir Cayan Butun Yazilar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mahir Cayan Butun Yazilar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BTN YAZILAR

Mahir ayan Btn Yazlar

http://www.kurtuluscephesi.com http://www.kurtuluscephesi.org http://www.kurtuluscephesi.net

Eri Yaynlar, 2003. http://www.kurtuluscephesi.com http://www.kurtuluscephesi.org http://www.kurtuluscephesi.net

9 10 13 13 14 20 21 28 32 32 34 37 42 46 48 52 59 59 66 70 71 74 74 81 87 93 97 99 100 102 108 113 114

REVZYONZMN KESKN KOKUSU (I) *

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Devlet ve htill, Lenin, s.47-48, Bilim ve Sosyalizm Yaynlar.

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Karl Marx - Hayat ve Eserleri, Henri Lefebvre, s.144, Anadolu Yaynlar.

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

REVZYONZMN KESKN KOKUSU (II) *

Leninin dncesini anlama abas gelitirilirse, sevin duyarm. Kenan Somer

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Devlet ve htill, sf. 158, Lenin, Bilim ve Sosyalizm Yaynlar.

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Lenin, Hayat ve Eserleri Henri Lefebvre, sf. 124, Anadolu Yaynlar.

Mahir ayan Btn Yazlar

Stalin, Silah Sosyalist saac Deutscher, sf. 233.

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

SA SAPMA, DEVRMC PRATK VE TEOR *

Devrimci Teori olmadan, Devrimci Hareketten sz edile-

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Kuyuya Atilan Ta, Emek, Say: 5, sf. 4. ltalikler bize aittir.

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar

Mahir ayan Btn Yazlar