Professional Documents
Culture Documents
BYK M YNTEM
VE DUYARLLK ANALIZI
Byk M Yntemi: Eer bir DP'de > veya = kstlar varsa, Simpleks yntemi
kullanlarak bir balang temel olurlu zm (bfs) oluturulamaz.
Bu durumda Byk M (Big M) yntemi veya ki Evreli (Two Phase) Simpleks
yntemi kullanlmaldr.
Byk M yntemi Simpleks Algoritmasnn bir trdr: Soruna yapay (artificial)
deikenler de eklenerek bir bfs bulunur. DP'nin ama fonksiyonu da sonuta
yapay deikenlerin katsaylar 0 olacak ekilde yeniden dzenlenir.
Eer DP bir minimizasyon problemi ise, her yapay deiken iin ama
fonksiyonuna bir Mai deikeni eklenir. Eer DP bir maksimizasyon problemi ise
her yapay deiken iin ama fonksiyonuna -Mai eklenir. Burada M ok byk bir
gerel sayy ifade etmektedir.
Yapay Deiken: Problemin iinde bir anlam ifade etmeyen fakat DPnin balang
zmnn oluturulmas iin kullanlan deikendir. veya = eklinde verilen
kstlar iinde kullanlrlar.
MNMZASYON PROBLEMLERNN ZM
I. DP Problemi standart formda yazlr
II. Tm > veya = kstlarn sol tarafna bir yapay deiken ai
eklenir. Ayn zamanda yapay deikenler iin iaret
snrlamas (ai > 0) da eklenir.
III. M ok byk bir say olsun. Eer DP enkkleme sorunu
ise, ama fonksiyonuna (her yapay deiken iin) Mai eklenir.
Eer DP enbykleme sorunu ise, ama fonksiyonuna (her
yapay deiken iin) -Mai eklenir.
IV. Her yapay deiken balang temel zmnde olaca iin
ama fonksiyonundan (0. satr) elenmelidir (katsaylar sfr
olacak ekilde dzenleme yaplmaldr). Daha sonra simpleks
algoritmasnn admlar kullanlarak zme gidilir.
Z min = 2 x1 + 3 x2
1
1
x1 + x2 4
2
4
x1 + 3 x2 20
x1 + x2 = 10
x1 , x2 0
X1
X2
s1
e2
a2
a3
s1
1/2
a2
-1
20
a3
10
zj
2M
4M
-M
30M
cj-zj
2-2M
3-4M
X1
X2
s1
e2
a2
a3
s1
1/2
a2
-1
20
a3
10
zj
2M
4M
-M
30M
cj-zj
2-2M
3-4M
2. Simpleks Tablo
X1
X2
s1
e2
a2
a3
s1
5/12
1/12
-1/12
7/3
X2
1/3
-1/3
1/3
20/3
a3
2/3
1/3
-1/3
10/3
zj
1+2M/3
-1+M/3 1-M/3
20+10M/3
cj-zj
1-2M/3
M/3-1
4M/3-1
2. Simpleks Tablo
X1
X2
s1
e2
a2
a3
s1
5/12
1/12
-1/12
7/3
X2
1/3
-1/3
1/3
20/3
a3
2/3
1/3
-1/3
10/3
zj
1+2M/3
-1+M/3 1-M/3
20+10M/3
cj-zj
1-2M/3
M/3-1
4M/3-1
X1
X2
s1
e2
a2
a3
s1
-1/8
1/8
-5/8
1/4
X2
-1/2
1/2
-1/2
X1
1/2
-1/2
3/2
zj
-1/2
1/2
3/2
25
cj-zj
1/2
M-1/2
M-3/2
Optimal zm
X1=5, X2=5, s1=1/4,
e2= a2=a3 = 0
Z= 25 TL.
5 X2
4 X1
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
0
1
0
4
0
5
X2
1
0
0
5
0
0
S1
1
-1
4
1
-1
0
S2
-1/6
1/3
-2
1/2
-1/2
0
S3
0
0
1
0
0
4
2
8
28
Glge Fiyat
DP modelinin i. ksdnn glge fiyat (shadow price), sz
Glge Fiyat
rnek Zmax= 4X1 + 5X2
X1 + 2X2 10
(igc kst)
6X1 + 6X2 36
(hammadde kst)
8X1 + 4X2 40
(alan kst)
X1 , X2 0
Glge Fiyat
Balang Simpleks Tablo
0 S1
0 S2
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
1
6
8
0
4
5
X2
2
6
4
0
5
0
S1
1
0
0
0
0
0
S2
0
1
0
0
0
0
S3
0
0
1
0
0
10
36
40
0
Glge Fiyat
Optimal Simpleks Tablo
5 X2
4 X1
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
0
1
0
4
0
5
X2
1
0
0
5
0
0
S1
1
-1
4
1
-1
0
S2
-1/6
1/3
-2
1/2
-1/2
0
S3
0
0
1
0
0
4
2
8
28
Glge Fiyat
gc kstnda saat byklnde bir art olduunu
varsayalm:
Zmaks= 4X1 + 5X2
X1 + 2X2 10 + (igc kst)
6X1 + 6X2 36
(hammadde kst)
8X1 + 4X2 40
(alan kst)
X1 , X2 0
-Bu deerleri tabloda yerine koyup, zm yineleyebiliriz.
5 X2
4 X1
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
0
1
0
4
0
5
X2
1
0
0
5
0
0
S1
1
-1
4
1
-1
0
S2
-1/6
1/3
-2
1/2
-1/2
0
S3
0
0
1
0
0
6
0
16
30
5 X2
4 X1
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
0
1
0
4
0
5
X2
1
0
0
5
0
0
S1
1
-1
4
1
-1
0
S2
-1/6
1/3
-2
1/2
-1/2
0
S3
0
0
1
0
0
3
3
4
27
5 X2
4 X1
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
0
1
0
4
0
5
X2
1
0
0
5
0
0
S1
1
-1
4
1
-1
0
S2
-1/6
1/3
-2
1/2
-1/2
0
S3
0
0
1
0
0
5
1
12
29
0 S1
0 S2
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
1
6
8
0
4
5
X2
2
6
4
0
5
0
S1
1
0
0
0
0
0
S2
0
1
0
0
0
0
S3
0
0
1
0
0
10 +1
36 + 0
40 + 0
0
5 X2
4 X1
0 S3
Zj
Cj-Zj
4
X1
0
1
0
4
0
5
X2
1
0
0
5
0
0
S1
1
-1
4
1
-1
0
S2
-1/6
1/3
-2
1/2
-1/2
0
S3
0
0
1
0
0
4 +1
2 -1
8 + 4
28+
2 -1 0
X1 zmde kalacaktr.
8 +4 0
S3 zmde kalacaktr.
S
4
2
8
=
=
=
=
Yeni Deer
4+
2-
8+4
-4
2 -1 0
8 + 4 0
2
-2
4 +1
Bu durumda;
-Saati 0.7 TL maliyetle fazla mesai olana varsa bu kurum kabul
etmeli midir?
-Saati 1.5 TL maliyetle fazla mesai olana varsa bu kurum kabul
etmeli midir?
-Saati 2.5 TL maliyetle fazla mesai olana varsa bu kurum kabul
etmeli midir?
X1
X2
S1
S2
0 S1
-1/2
6 X1
1/4
Zj
3/2
24
Cj-Zj
-2
-3/2
4+ 2
X1
X2
S1
S2
0 S1
-1/2
6 X1
1/4
Zj
3/2
24
Cj-Zj
-2 + 2
-3/2
ndirgenmi Maliyet
Herhangi bir temel d deikenin indirgenmi
X1
X2
S1
S2
0 S1
12
0 S2
16
Zj
Cj-Zj
6+ 1
X1
X2
S1
S2
0 S1
-1/2
(6+ 1)X1
1/4
Zj
6+ 1
6+ 1
3/2+ 1/4
24+ 41
Cj-Zj
-2 - 1
-3/2- 1/4
Verilen zmn optimal kalmas iin Cj-Zj negatif veya sfr olarak kalmas
gerekir.
-2 -1
-2
-3/2 - 1/4
-6
[4 c1 ]
Optimal Tablo
0 S1
6 X1
Zj
Cj-Zj
6
X1
0
1
6
0
2= -1, (C2=3)
3
X2
4
1
6
-3
0
S1
1
0
0
0
0
S2
-1/2
1/4
3/2
-3/2
4
4
24
Optimal Tablo
0 S1
6 X1
Zj
Cj-Zj
6
X1
0
1
6
0
2=1, (C2=5)
5
X2
4
1
6
-1
0
S1
1
0
0
0
0
S2
-1/2
1/4
3/2
-3/2
4
4
24
Optimal Tablo
0 S1
5 X1
Zj
Cj-Zj
5
X1
0
1
5
0
1= -1, (C1=5)
4
X2
4
1
5
-1
0
S1
1
0
0
0
0
S2
-1/2
1/4
5/4
-5/4
4
4
20
0 S1
9 X1
Zj
Cj-Zj
9
X1
0
1
9
0
4
X2
4
1
9
-5
0
S1
1
0
0
0
0
S2
-1/2
1/4
9/4
-9/4
4
4
36
Optimal Tablo:
4 X3
14 X1
0 E1
0 S4
Zj
Cj-Zj
14
X1
0
1
0
0
14
0
10
X2
0
9
1
4
8
X3 X4
1
3/2
0 -1/2
0
3/2
0
0
4
-1
0
9
0
E1
0
0
1
0
0
0
M
A1
0
0
-1
0
0
M
M
0
A2
S3
-1
1/2
2
-1/2
-1
1/2
-1
-1
24
-5
M-24 5
0
S4
0
0
0
1
0
0
75
10
35
5
440
4 X3
14 X1
0 E1
0 S4
Zj
Cj-Zj
14
X1
0
1
0
0
14
0
10
X2
1/2
1/2
1/2
0
9
1
4
8
X3 X4
1 3/2
0 -1/2
0 3/2
0
0
4
-1
0
9
0
E1
0
0
1
0
0
0
M
A1
0
0
-1
0
0
M
M
0
0
A2
S3 S4
-1
1/2 0
2
-1/2 0
-1
1/2 0
-1
-1
1
24
-5
0
M-24 5
0
75
10
36
5
440
4 X3
14 X1
0 E1
0 S4
Zj
Cj-Zj
14
X1
0
1
0
0
14
0
10
X2
1/2
1/2
1/2
0
9
1
X3
1
0
0
0
4
0
X4
3/2
-1/2
3/2
0
-1
9
E1
0
0
1
0
0
0
A1
0
0
-1
0
0
M
A2
S3
-1
1/2
2
-1/2
-1
1/2
-1
-1
24
-5
M-24
5
0
S4
0
0
0
1
0
0
76
8
36
6
416
4 X3
14 X1
0 E1
0 S4
Zj
Cj-Zj
14
X1
0
1
0
0
14
0
10
X2
1/2
1/2
1/2
0
9
1
4
X3
1
0
0
0
4
0
8
X4
3/2
-1/2
3/2
0
-1
9
0
E1
0
0
1
0
0
0
M
A1
0
0
-1
0
0
M
M
0
A2
S3
-1
1/2
2
-1/2
-1
1/2
-1
-1
24
-5
M-24 5
0
S4
0 74
0 10
0 34
1
6
0 445
0
4 X3
14 X1
0 E1
0 S4
Zj
Cj-Zj
14
X1
0
1
0
0
14
0
10
X2
1/2
1/2
1/2
0
9
1
X3 X4
1
3/2
0 -1/2
0
3/2
0
0
4
-1
0
9
E1
0
0
1
0
0
0
A1
0
0
-1
0
0
M
A2
S3
-1
1/2
2
-1/2
-1
1/2
-1
-1
24
-5
M-24 5
0
S4
0
0
0
1
0
0
75
10
35
4
440