DEMAT TA SE PODRAZUMIJEVA POD POJMOM DEMAT?

Hvala Allahu, azze ve delle, na svim blagodatima kojima nas je obasuo, a nema sumnje da je jedna od velikih blagodati i demat muslimana, odnosno zajednica muslimana kroz koju ovjek ostvaruje ono to ne bi mogao sam da ostvari. Neka je salavat i selam na Allahova Poslanika, sallallahu alejhive sellem, osnivaa prvog demata i zajednice muslimana koji su bili i ostali primjer kako i na koji nain se demat pravi i organizuje. U arapskom jeziku ova rije dolazi od glagola ''Demea'' to znai: skupiti, sabrati, sjediniti i slino. (Pogledati Mu'dem
Mekajisil-Luga, 1/479).

Kae Ibn Tejmijje, rahmetullahi alejhi: ''Demat znai jedinstvo, a suprotno njemu je razilaenje, premda je ova rije postala sinonim za skupinu ljudi koja se okupila (oko nekog zajednikog cilja).'' (Pogledati Medmuatul-Fetava 3/157). Rije demat direktno se vee za dobro poznatu reenicu i naziv najbolje zajednice muslimana, odnosno skupine koja ima i nosi naziv EHLI SUNNET VEL DEMAT. Puno je hadis koji obrauju tematiku damata muslimana, odnosno obaveznost pridravanja i stajanja uz demat muslimana, a od njih su: hadis koji prenosi Ibn Omer, radijjallahu anhuma, od svoga oca Omera Ibn Hattaba, radijjallahu anhu, da jedne prilike Omer odrao hutbu u mjestu pod imenu El-Dabije (jedno malo mjesto u Damasku) pa je kazao: Allahov Poslanik, sallallahu alejhi

ve sellem, je ustao meu nama ba ovako kao to sam ja ustao meu vama (tj. ustao je da odri Hutbu), pa je kazao: ''Ko bude elio srednji dio Denneta neka se dri demata jer ejtan je sa pojedincem, a od dvojice je podalje'' (Hadis biljei imam Tirmizi broj 2165 i ocijenio ga vjerodostojnim;
Ahmed, 1/239, Vjerodostojnim ga je ocijenio i Ahmed akir, rahmetullahi alejhi, u opaskama na Ahmedov Musned pod brojem 177 , kao i ejh Albani, rahmetullahi alejhi, u Sahihu Sunen Tirmizi pod brojem 2268).

Dok u nekim predajama hadisa o podijeli Ummeta na skupine (ar. Iftirak) stoji da je "Spaena skupina" (ar. Firkatu En-Nadiha) ustvari Demat. (Pogledati "Menhed Es-Selef fi
El-Akide" od ejha Abdurahmana Ibn Saliha El-Mahmuda, strana 20).

Od Ebu Hurejre, radijjallahu anhu, se prenosi da je kazao: Rekao je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: "Obavezni namaz do sljedeeg obaznog namaza je otkup za ono to se poini od grijeha izmeu njih, Duma do Dume, i mjesec do mjeseca (tj. Ramazan do Ramazana) je otkup za ono to se poini izmeu njih." Potom dalje pria Ebu Hurejra, radijjallahu anhu, a zatim je kazao: "Osim od tri stvari!" Kae Ebu Hurejre, radijjallahu anhu, pa sam znao da se je to ve dogodilo: "Osim irka Allahu, azze ve delle, prolivanja krvi (bezpravno) i ostavljanje Sunneta." Dalje kae: "to se tie proljevanja krvi to se ogleda u sljedeem, da ovjek dadne beju (prisegu) drugom ovjeku (emiru ili voi), a potom se razie s njim i bori se protiv njega maem. A kada je u pitanju ostavljanja Sunneta to znai ostavljanje i izlazak iz Demata." (Hadis
biljei imam Ahmed 2/229 i vjerodostojnim ga je ocjenio, kao i Hakim 1/119-120, i kazao je: Sahih po artovima imam Muslima, i ja ne poznajem da ima neku mahanu ar. Ille, a to je potvrdio i imam Zehebi).

Od Ibn Abbasa, radijjallahu anhuma, se prenosi da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: ''Ko kod svoga voe (ar. Emira) vidi neto ime nije zadovoljan, neka se strpi, jer onaj ko se udalji od demata koliko jedan pedalj pa umre, umro je dahilijjetskom smru.'' (Hadis biljei
imam Buhari, broj 7053; i imam Muslim, broj 1848).

TA JE ISPRAVNO ZNAENJE (TUMAENJE) DEMATA?

Islamski uenjaci imaju podjeljno miljenje kada je u pitanju znaenje same rijei, kao i pojma Demat, neka od najznaajni miljena su:
1.

Demat je ustvari zajednica ashaba, radijjallahu anhum, odnosno demat su ashabi Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem. Oni su ti koji su uzdigli ovu vjeru, i oni su ti koji se nee nikada okupiti (sjediniti) na zabludi. (El-I'tisam 2/262, i Fethu El-Bari
13/37).

Ovaj stav, odnosno da se pod Dematom mislia na zajednicu i skupinu ashaba, radijjallahu anhum, prenosi se od Omeru Ibn Abdulaziza, rahmetullahi alejhi, a takoer se prenosi od njega da je kazao: "Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kao i njegovi namjesnici poslje njega su utrli (uspostavili) Sunnete, uzimanje i dranje za Sunnet je ustvari priznaja i potvrda Allahove knjige, a to ujedno biva upotpunjenje pokornosti spram Allaha, azze ve delle, to takoer biva snaga na putu Allahove vjere, ko bude radio shodno tome biva upuen, ko se potpomogne time biva pomognut, a onaj ko se tome

suprostavi on ustvari slijedi put koji nije put vjernika, i Allah ga prepusti da ini ta hoe a potom e ga baciti u Dehennem, a grozno li je ono boravite." (Predaju biljei Ibn
Abdul-Berr u djelu "Damiu bejan El-Ilm" 2/228, kao i Ebu Neim u djelu "Hilje" 6/364, a takoer i Lalikai u "erh I'tikad Ehli Sunne Vel Demat" pod brojem 134. No, meutim ovaj govor se pripisuje Maliku, a to biljei El-Hatib u djelu "erh ashabu-lHadis" na strani 7, kao i imam Zehebi u "Seijeru Alamu En-Nubela 8/88).

Rekao je Malik: "Mnogo mi se svia Omerova odlunost po ovom pitanju." (Pogledati El-I'tisam 2/263). Shodno ovom spomenutom stavu (govoru), znaenje pojam demat biva skladno znaenju hadisa odnosno jedne predaje hadisa o podjeli ovoga Ummeta na sedamdeset i tri skupine, kada je rekao Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: "Moj Ummet podijelit e se na sedamdeset i tri skupine, sve e u vatri osim jedne skupine, na to prisutni rekoe: A koja je to skupina o Allahov Poslanie? Na to Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, kaza: "To je ona skupina koja je na onome na emu sam ja i moji drugovi (ashabi)." (Hadis biljei
imam Tirmizi 2641, a dobrim ga je ocjenio Ibn El-Arebi u "Ahkamu El-Kuran" 3/432 i Iraki u "Tahridu El-Ihja'" 3/284, kao i Albani u "Sahihu Tirmizi").

Ashabi Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, imaju mnogo posebnosti, oni su ti koji su bili prisutni i gledali kako se sputa (objavljuje) Kur'an, oni su to direktno uli od Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, oni imaju vrijednost i znanje, tj. njima to pripada kao i potpunost slijeenja to nemaju oni koji su doli poslje njih.
2.

Drugi stav ili drugo znaeenje demata jeste da su to Ehlu Hadis (nosioci i uenjaci Hadisa), ili pak openito Ehlu ElIlm (uenjaci, ulema) odnosno imami Mudtehidim jer je

njih Allah uinio da budu dokaz (ar. Hude) svim stvorenjima, a sami ljudi se pvoode i slijede nih po pitanju vjere. (Pogledati Fethu El-Bari 13/37). Ovaj stav je ono na emu je bio imam Buhari, rahmetullahi alejhi, i rekao je: Poglavlje o onome to je dolo u ajetu "I tako smo od vas stvorili pravednu zajednicu da budete svjedoci protiv ostalih ljudi..." AlBeqara 134, kao i ono to je naredio Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, o obavezi dranja i pridravanja za demat, a oni su Ehlu El-Ilm. (Pogedati Sahih ElBuhari: Fethu El-Bari 13/316).

Takoer, ovo je stav imama Ahmeda, rahmetullahi alejhi, i on je rekao o dematu: "Ako demat nisu Ehlu Hadis (uenjaci Hadisa) onda ja ne znam ko je to (ko je demat)!?" (Pogledati erefu Ashabu-l-Hadis strana 25). Ovo je stav i miljenje koje je zastupao imam Tirmizi, i kazao je: "Tumaenje demata kod uenjaka i uleme je: Oni su uenjaci (ulema) Fikha i Hadisa." (Pogledati Sunen Tirmizi
4/465).

Isiti stav zastupali su i Ibn Mubarek, Ibn Medini i Ahmed Ibn Sinan, rahmetullahi alejhi, i on je kazao: "Demat predstavljaju uenjaci (Ehlu EL-Ilm) i nosioci Hadisa (Ehlu El-Asar)." (Pogledati erefu Ashabu-l-Hadis, strana 26-27). Shodno ovom stavu, demat predstavljaju Ehlu Sunne, tj. imami Mudtehidi ovoga Ummeta, te iz ove skupine tj. Demata izlaze i ne mogu se ubrajati novotari kao i obine mase tj. sljedbenici imama Mudtehida (ar. Mukalidun), jer je osnova da oni slijede svoje uene imame Mudtehide.

3. Demat predstavlja Es-Sevadu El-E'zam (tj. skupina ljudi ili njihova veina), a potvrda ovoga nalazimo u jednoj od predaja u kojoj stoji da e se ovaj Ummet podijeliti na sedamdeset i tri skupine, a takoer u ovoj predaji stoji da je "Spaena skupina" (ar. Firkatu En-Nadiha) ustvari EsSevadu El-E'zam. (Biljei imam Taberani u djelu "Mu'dem El-Kebir 8/321328, kao i Lalikai u "erh I'tikad Ehli Sunne Vel Dmat" 151-152).

Rekao je Ibn Kesir u djelu "En-Nihaje": "Drite se EsSevadu El-E'zam" (Biljei Ibn Made 3950 merfu'an no sened ove predaje je
Daif (slab), takoer ova predaje se biljei Mevkufan od Ebi Umame u Musnedu imama Ahmeda 4/278.)

Drite se Es-Sevadu El-E'zam tj. skupine ljudi ili njihove veine koji su se okupili i saglasni su na pokornost jednom vladaru (ar. Sultanu) i dranje ispravnog menheda (pravca). (Biljei Ibn Kesir u djelu "En-Nihaje" 6/419). Rekao je Abdullah Ibn Mesud, radijjalahu anhu, na jednoj od svoji hutbi: "O ljudi, obaveza vam je da se pokoravate i drite demata, jer je to put koji vodi ka svojem cilju odnosno, to je put koji vodi ka Allahovu uetu za koje vam je naredio da se drite, i ono to mrzite (prezuirete) u dematu znajte da je bolje od onoga to volite u sektatvu (frakcijama, ili razjedinjenju). (Biljei predaju
Lalikai pod brojem 158-159, kao i imam Ahmed u Musnedu 4/383).

Rekao je Ebu Galib, rahmetullahi alejhi: "Doista su EsSevadu El-E'zam oni koji su se spasili od sektatva i dijeljenja, i ono na emu oni budu od stvari vjere to je haq (istina), a onaj ko se razie s njima ili suprostavi se njima taj umire smru dahlijeta, sve jedno da li se raziao s njima u neemu od erijata ili pak oko imama i

Sultana kojem su oni pokorni sve ovo navedeno samtra se suprostavljanju i bjeanju od istine." (Pogledati El-I'tisam 2/260). Rekao je Ebu Mensud El-Ensari, radijjallahu anhu, kada je izaao i krenuo putem Kadisije, nakon to su mu kazali njegovi drugovi: Naredi nam neto (oporui nam), jer su ljudi zapali u Fitnu (smutnju i nered) i ne znamo da li emo te vidjeti poslje ovog dana. Pa je kazao Ebu Mesud: "Bojte se Allaha i strpite se sve dok se dobroinitelj (dobar ovjek) ne odmori od njih, ili dok se lo ovjek (pokvarenjak) ne odmori od vas, i obaveza vam je da se drite demata jer Allah nee okupiti Ummet na dalaletu (zabludi)." (Biljei predaju Lalikai pod brojem 162-163). Rekao je imam atibi, shodno ovom stavu (ar. Kavlu) pod dematom se smatra i u pojam demata ulazi imami Mudethidi kao i ulema (uenjaci) ovog Ummeta, takoer nosioci erijata i oni koji rade po njemu (ar. Ehlu eria). Dok svi ostali koji su mimo njih od njihovi sljedbenika se takoer ubrajaju u ovaj pojam jer ih oni slijede u stvarima vjere, tj. slijede svoje uene ljude. Svi oni koji izau (odvoje se) od njihova demata ta to su oni koji su se njima suprostavili (razili se od njih) i oni su ejtanova skupina. U ovu ejtansku skupinu se ubrajaju svi novotari (ar. Ehlu Bid'a) jer se oni suprotstavljaju onima prije od Ummeta, i oni se nikako ne smatraju niti ulaze u skupinu Es-Sevadu El-E'zam." (Pogledati EL-I'tisam 2/261). Rekao je El-Adurijj, rahmetullahi alejhi: "Kome Alllah, azze ve delle, eli dobro otvori mu vrata dove (dove mu budu primljene), i takva osoba se okrene ka Allahu, svome zatitniku i boji se za svoju vjeru, uva svoj jezik,

spozna vrijeme u kojem ivi, dri se jasni (nedvosmislenih) dokaza na kojima je odabrana veina tj. Es-Sevadu ElE'zam." (Pogledati E-eria strana 44).
4.

Pod dematom se podrazumijeva zajednica muslimana kada se okupe oko jedne stvari od stvari erijata, sve jedno da li ta stvar bila iz domena prpisa (ar. Ahkam) ili ubjeenja (ar. Akide). Rekao je El-Kermani, rahmetullahi alejhi: "Obaveza na muslimanu (ar. Mukelefu) je da se dri i slijedi propise demata, a demat predstavljaju imami mudtehidi koji su sloni ono neke vjerske stvaru u odreenom vremenu (razdoblju). (Pogledati djelo "erh El-Kermani ala El-Buhari" 25/75). Dakle, ovaj stav rije demat tumai Idmaom (konsenzusom) islamski uenjaka, te stoga ovaj stav je blizak drugom stavu kojeg smo prethodno naveli.

5. Demat je pojam koji oznaava zajednicu muslimana koji su se okupili oko jednog voe (ar. Emir), i ovo je stav imama Taberija, rahmetullahi alejhi, a on je takoer spomenuo sve prethodne stavove, te je potm kazao: "Ispravan stav po pitanju onoga to je dolo u hadisu o pridravanju demata jeste pokornost onih koji su se okupili oko jednog emira (voe), i svaki onaj koji prekri svoju beju (dato obeanje na pokornost) on je izaao iz demata." (Pogledati Fethu El-Bari 13/37). Zbog toga je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, naredio da se drimo demata (zajednice muslimana), a zabranio je izlazak i suprostavljanje dematu, kao to je zabranio da se suprostavlja neko onome na emu se je

okupio Ummet od pokonosti izabranom voi i ne izlazak (borba) protiv njega tj. emira muslimana." (Pogledati I'tisam
2/264-265).

Ovo su najznaajniji stavovi po pitanju znaenja i poimanja demata, a saetak svih ovih stavova vraa se na dva osnovna stava: a) Demat predstavlja zajednica ljudi koji su se okupili oko jednog erijatski izabranog voe, i obaveza je da se ljudi dre i slijede ovaj demat, odnosno izabranog vou kojem su dali prisegu na pokornost, a strogo je zabranjeno (Haram) izalazk iz demata i izlazak na odabranog vou (ar. Emira).
b)

Demat je ono na emu je Ehlu Sunnet koji slijede a ne uvode stvari u vjeru, i to je ispravni mezheb (pravac) koji biva Vadib da se slijedi i radi po njemu, a ovo je i tumaenje pojma demata da su to ashabi, radijjallahu anhum, kao i tumaenje da demat predstavljaju uenjaci Ummeta i nosioci Hadisa (ar. Ehlu El-Im i Ehlu Hadis), ili tumaenje da je demat konsenzus (ar. Idma') islamski uenjaka Ummeta tj. imama Mudtehida ovog Ummeta, ili pak tumaenje demata rjeima da je to Es-Sevadu ElE'zam te sva ova tumaenja se vraaju ustvari na jedno znaenje a ono je: Ono na emu je bio Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, i njegovi ashabi (drugovi) to je obavezno da se slijedi i za tim povodim, pa makar ti koji se dre toga bili malobrojni, zato je rekao Abdullah Ibn Mes'ud, radijjallahu anhu: "Demat je ono to je u skladu sa pokornou Allahu, azze ve delle, pa makar bio i sam!" (Predaju biljei imam Lailkai u djelu "erh Es-Sunne" 160).

Takoer, od njega se prenosi da je kazao: "Demat je ono to je u skladu sa istinom pa makr bio i sam!" (Pogledati
djelo "Hvadisu Vel-Bid'a" od Ibn ame na strani 22).

Rekao je Ebu ame: "Kada je dola naredba o slijeenju i dranju za demat, to ustvari znai dranje za istinu i njeno slijeenje , pa makar bili malobrojni oni koji se dre istine, dok su oni koji im se suprotstavljaju mnogobrojni, jer je istina ono na emu su bili Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, i njegovi drugovi, radijjallahu amnum, bez da se gleda na mnotvo onih poslje njih koji im se suprotstavljaju." (Pogledati djelo "Hvadisu Vel-Bid'a" od Ibn ame na strani
22).

Rekao je ejhu-l-Islam Ibn Tejmijje, rahmetullahi alejhi: "Od znakova puta Ehli Sunneta Vel Demata jeste slijeenje predaja (ar. Asar) Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, sve jedno da li one bive spoljanje ili unutranje (vidljive ili ne), kao i slijeenje onih prvi generacija od Muhadira i Ensarija, kao i slijeenje oporuke Allahova Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, kada je kazao: "Nareujem vam bogobojaznost i da budete posluni i pokorni, pa ak i crnom robu. Uistinu, onaj koji bude ivio poslije mene vidjet e mnoga razilaenja. Zato, drite se mog Sunneta i Sunneta pravednih i upuenih halifa poslije mene. vrsto ga se drite i nikako ga ne naputajte. uvajte se novotarija. Svaka novina jeste novotarija, a svaka novotarija je zabluda." (Hadis biljee imami Buhari i Muslim). Takoer, znajte da je najbolji govor (najistinitiji) Allahova knjiga, a najbolja uputa, uputa Muhammeda, sallallahu alejhi ve sellem, te ova skupina Allahov govor dri iznad

svih drugi dokaza, a uputu Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, stavljaju ispred svake druge upute te zbog ovoga su i dobili naziv, dakle zovu ih: Ehlu Kitab Ve-Sunne , a takoer nazvani su i Ehli Sunne Vel-Demat, jer je demat ustvari Idtima (okupljanje) i ono to je spurotno tome je sektatvo iili frkacionisanje (dijeljenje). Nai emo ponekada da su neki uenjaci tumaili demat da je to ustvari neka odreena jedinka ili osoba (uenjak) na kojoj su se ocrtavali tragovi slijeenja istine i pokornosti. Tako je jedne prilike upitan Abdullah Ibn Mubarek, rahmetullahi alejhi, o dematu, pa je kazao: "Demat je Ebu Bekr i Omer." Pa mu bi reeno: Al oni su preselili! Pa je kazao: "Demat je ta i ta osoba!" Pa mu opet bi reeno: Taj i taj ovjek je umro! Na to ree Ibn Mubarek: "Demat je Ebu Hamza Es-Sukeri! (on je bio iv za njegova ivota a bio je poznat po vrsto dranju Kur'ana i Sunneta)." (Pogledati Sunen Tirmizi 4/467). Dakle, ovim je Ibn Mubarek, rahmetullahi alejhi, elio da protumai znaenje demata, da su to oni ljudi pri kojima su se nale osobine potpunog slijeenja Allahove knjige Kur'ana, i Sunneta Allahova Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem. (Pogledati djelo "Menhed Es-Selef fi El-Akide" od uvaenog ejha
Abdurahmana Ibn Saliha El-Mahmuda, hafizehullahu).