Η Μηχανική Βιολογική Επεξεργασία και ο ρόλος της

στην Ολοκληρωμένη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων

Αντώνης Μαυρόπουλος
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων

0. Εισαγωγή

Το τελευταίο διάστημα, τα θέματα του σχεδιασμού της διαχείρισης των στερεών

αποβλήτων είναι ξανά στο προσκήνιο. Τρεις είναι οι αιτίες για αυτό:
 Η διαφαινόμενη αποτυχία και η σημαντική καθυστέρηση έργων που
χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής
 Το δραματικό αδιέξοδο που υπάρχει στην Αθήνα
 Η αλλαγή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τη διαχείριση των στερεών
αποβλήτων, με τη νέα οδηγία πλαίσιο που αναμένεται να ψηφιστεί ως το
φθινόπωρο του 2007.

Αναφορικά με την πρώτη αιτία, είναι σαφές ότι σε πολλές περιπτώσεις το πρόβλημα
είναι απλό ως προς τη σύλληψη, δύσκολο ως προς την επίλυση του. Σε πολλές
περιοχές αντί να σχεδιαστούν ολοκληρωμένα συστήματα διαχείρισης στερεών
αποβλήτων, σχεδιάστηκαν «ξερά» δημόσια έργα, τα οποία αντιμετωπίζουν πολύ
σημαντικά διαχειριστικά, τεχνικά και κοινωνικά προβλήματα.

Σε σχέση με το αδιέξοδο στην Αθήνα, όλοι πλέον μιλούν για την αναγκαιότητα
συνδυασμού της ανακύκλωσης με σύγχρονες τεχνολογίες επεξεργασίας που θα
διασφαλίζουν μικρό και αδρανοποιημένο υπόλειμμα. Η Αθήνα βρίσκεται σε
κατάσταση πολιορκίας από τα βουνά των στερεών αποβλήτων που σε λίγο δεν θα
έχουν χώρο απόθεσης. Η αντιμετώπιση του προβλήματος με διαδοχικές μικρές
επεκτάσεις του υπάρχοντος ΧΥΤΑ, είναι μια όλο και μικρότερης επίδρασης ασπιρίνη
σε έναν ασθενή που αντιμετωπίζει θανατηφόρο περιστατικό. Με πολύ οδυνηρό, αλλά
και έντονα συμβολικό τρόπο, το αδιέξοδο της Αθήνας υποδηλώνει την παταγώδη
αποτυχία αντιλήψεων που αντιμετώπισαν τη διαχείριση στερεών αποβλήτων ως
τεχνικό θέμα που απαιτεί κοινωνική συναίνεση και όχι ως βαθύ κοινωνικό πρόβλημα
που έχει και σημαντικές τεχνικές διαστάσεις.

Η αλλαγή της ευρωπαϊκής οδηγίας – πλαίσιο για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων,

αν και ελάχιστα έχει συζητηθεί στην Ελλάδα ακόμη, είναι σίγουρο ότι θα φέρει νέα
πολύ σημαντικά προβλήματα προς επίλυση, σε μια χώρα που ακόμα παλεύει να
κλείσει τις χωματερές της. Οι νέες απαιτήσεις σχεδιασμού της μείωσης -
επαναχρησιμοποίησης – ανακύκλωσης, οι κάθε άλλο παρά τυπικές αλλαγές στην
διατύπωση της ιεραρχίας διαχείρισης στερεών αποβλήτων, η καθιέρωση διαδικασιών
και κριτηρίων «τέλους κύκλου ζωής των αποβλήτων» και επαναφοράς τους στην
παραγωγική διαδικασία με «επίσημο» τρόπο, θα δημιουργήσουν κύματα
πανευρωπαϊκών αλλαγών, τα οποία είναι αμφίβολο αν θα αγγίξουν την Ελλάδα, στο
βαθμό που δε ληφθούν γενναίες πολιτικές αποφάσεις.

Ωστόσο στην Ελλάδα η κατάσταση της διαχείρισης στερεών αποβλήτων έχει πάψει
προ πολλού να είναι μονόχρωμη και ενιαία. Με τη σταδιακή ωρίμανση σημαντικών

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 1

φορέων διαχείρισης και την κατασκευή σύγχρονων έργων, έχουν διαμορφωθεί
πυρήνες και κινητήριες δυνάμεις που συστηματικά αναζητούν τα επόμενα βήματα
προς τη διαμόρφωση βιώσιμων συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης. Οι
δυνάμεις αυτές ωθούν συνολικά προς τα εμπρός τη διαχείριση των στερεών
αποβλήτων στην Ελλάδα, ανοίγουν νέα ζητήματα, διαμορφώνουν πρότυπα και συχνά
υποκαθιστούν τους επίσημους μηχανισμού διαμόρφωσης πολιτικής, ιδιαίτερα δε στην
αφομοίωση – υλοποίηση των νέων δεδομένων ης ευρωπαϊκής πολιτικής.

Δεν είναι βέβαια τυχαίο, ότι ακριβώς αυτοί οι πυρήνες εκσυγχρονισμού, έχουν στο
κέντρο της προσοχής τους τις τεχνολογίες επεξεργασίας στερεών αποβλήτων και το
πρόβλημα της επιλογής της κατάλληλης μεθόδου. Η ίδια η εξέλιξη των συστημάτων
διαχείρισης αναγκάζει τους πάντες να τοποθετηθούν γύρω από αυτό το θέμα. Άλλοι
αναζητώντας πραγματικές λύσεις σε πραγματικά προβλήματα, άλλοι ψάχνοντας
προσχήματα για να αποφύγουν τους ΧΥΤΑ και άλλοι περιμένοντας «μαγικά» που θα
εξαφανίσουν τα σκουπίδια.

1. Τεχνολογίες επεξεργασίας στερεών αποβλήτων

Στη συνέχεια θα αναφερθούν ορισμένα βασικά στοιχεία που συνθέτουν μια οπτική
γωνία για τα θέματα της επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων. Είναι σαφές ότι
πρόκειται για έναν τρόπο θεώρησης και όχι για συνταγή επίλυσης προβλημάτων.
Άλλωστε, αν υπήρχε τέτοια συνταγή θα είχε ήδη ανακαλυφθεί κατά πάσα
πιθανότητα.

Το θέμα της επιλογής της κατάλληλης μεθόδου επεξεργασίας στερεών αποβλήτων δεν
επιδέχεται λύση με βάση τις συνήθεις βελτιστοποιήσεις, που βασίζονται κυρίως στα
κόστη μεταφοράς και αγνοούν την περιβαλλοντική οικονομία και τις επιδράσεις της
αγοράς. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολλά και διαφορετικών δυνατοτήτων
εργαλεία όπως η Ανάλυση Κύκλου Ζωής, η Ανάλυση Ροών Υλικών, η Στρατηγική
Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, τα μοντέλα περιβαλλοντικής οικονομίας,
σειρά πολυκριτηριακών αναλύσεων κ.α. Ωστόσο κανένα από αυτά τα εργαλεία δεν
μπορεί να θεωρηθεί ότι καλύπτει επαρκώς το πρόβλημα, αν και αρκετά από αυτά
φωτίζουν με ιδιαίτερο τρόπο πολλές πλευρές. Η επιλογή τεχνολογίας επεξεργασίας,
στα πλαίσια του σχεδιασμού ενός ολοκληρωμένου συστήματος επεξεργασίας, είναι
ένα σύνθετο και εξαιρετικά περίπλοκο πρόβλημα, στο οποίο η οικονομία, η κοινωνία
και η επιστήμη αλληλεπιδρούν σε βάθος, διαμορφούμενες από την πολιτική αλλά και
διαμορφώνοντας την.

Κάποιες απόπειρες «νέου εθνικού σχεδιασμού» που έρχονται στο φως της
δημοσιότητας τελευταία, αποδεικνύουν ότι πρέπει να γίνει πολύ δουλειά ακόμα για
να εξαλειφθεί η παλιά σοβιετικού τύπου αντίληψη αντιμετώπισης προβλημάτων
κοινωνικο – οικονομικής δυναμικής με μοντέλα βελτιστοποίησης κόστους
μεταφοράς. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο υφιστάμενος εθνικός σχεδιασμός είναι
επαρκής, ωστόσο η αναθεώρησή του πρέπει να γίνει σε τελείως διαφορετική
κατεύθυνση, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη της τεχνολογίας, τις νέες απαιτήσεις
της ΕΕ αλλά και τα συμπεράσματα από τις επιτυχίες και αποτυχίες μας.

Το ζήτημα της διαχείρισης των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων αποτελεί σημείο –

κλειδί για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα. Οι αλλαγές που
απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της κοινοτικής οδηγίας 99/31/ΕΚ

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 2

προϋποθέτουν μία σταδιακή στροφή της διαχείρισης αποβλήτων προς καινούρια
κατεύθυνση. Η κατεύθυνση αυτή σηματοδοτείται από ολοκληρωμένες λύσεις στη
διαχείριση αποβλήτων, σημαντική βελτίωση της περιβαλλοντικής προστασίας και της
ποιότητας ζωής, αύξηση του κόστους διαχείρισης και σταδιακή προσέγγιση σε μία
πιο βιώσιμη διαχείριση στερεών αποβλήτων.

Οι νέες απαιτήσεις οδηγούν σε πολύ υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης και ανάκτησης

υλικών και σε γενικευμένη επεξεργασία των απορριμμάτων πριν την ταφή.

Για τους παραπάνω λόγους, η επιτυχής υλοποίηση των στόχων και κατευθύνσεων της
κοινοτικής οδηγίας 99/31/ΕΚ προαπαιτεί σημαντικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα
διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Οι αλλαγές αυτές αφορούν τόσο στη φιλοσοφία
προσέγγισης της διαχείρισης αποβλήτων, όσο και στις τεχνικές προσεγγίσεις που
αναπτύσσονται.

Σε ότι αφορά στη φιλοσοφία προσέγγισης, το ουσιαστικό στοιχείο είναι η

ενσωμάτωση της ιεραρχίας διαχείρισης στερεών αποβλήτων ως οργανικού
συστατικού σε όλες τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και σχεδιασμού.

Σε ότι αφορά στις τεχνικές προσεγγίσεις, το πλέον κρίσιμο θέμα είναι η στροφή από
την προετοιμασία έργων στην προετοιμασία ολοκληρωμένων συστημάτων
διαχείρισης στερεών αποβλήτων.

Οι εθνικοί στόχοι για την εκτροπή των βιοαποδομήσιμων από την ταφή, σε
υλοποίηση του άρθρου 4 της ΚΥΑ Η.Π. 29407/3508, σε εναρμόνιση με τις απαιτήσεις
της κοινοτικής οδηγίας 99/31, έχουν ως εξής:

 Το έτος 2010, τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα που θα εκτρέπονται από τους

ΧΥΤΑ δεν θα είναι λιγότερα από 1.100.000 τόνους.
 Το έτος 2013, τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα που θα εκτρέπονται από τους
ΧΥΤΑ δεν θα είναι λιγότερα από 1.900.000 τόνους.
 Το έτος 2020, τα βιοαποδομήσιμα απόβλητα που θα εκτρέπονται από τους
ΧΥΤΑ δεν θα είναι λιγότερα από 2.700.000 τόνους.

Πέραν όμως από τις απαιτήσεις της νομοθεσίας, το θέμα της επεξεργασίας μπαίνει
επί τάπητος, σε πολλές περιοχές της χώρας και για άλλους λόγους, όπως:

 Το αδιέξοδο της ολοένα αυξανόμενης και πιο σύνθετης παραγωγής των

αποβλήτων

 Η αναγνώριση των δυσκολιών και του βάθους χρόνου που απαιτείται για τη
μείωση, την αναγνώριση και την επαναχρησιμοποίηση

 Τα αδιέξοδα της υγειονομικής ταφής: παρότι αναγκαίο μέρος κάθε

συστήματος διαχείρισης (τα περί τέλους των χώρων ταφής μόνο ως ένδειξη
άγνοιας μπορούν να εκληφθούν), η υγειονομική ταφή απαιτεί συστηματική
κατανάλωση εδαφικών πόρων, μακρόχρονη λειτουργία και παρακολούθηση
του χώρου και μετά το πέρας της απόθεσης αλλά και επιφέρει
περιβαλλοντικές επιπτώσεις οι οποίες απαιτούν σημαντικό κόστος για την
αποκατάστασή τους.

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 3

1.1 Μονόδρομος η επεξεργασία αλλά και η ανακύκλωση

Με βάση τα προηγούμενα, η κατασκευή και λειτουργία μονάδων επεξεργασίας είναι

μονόδρομος για την επίτευξη των στόχων, εντός του χρονικού πλαισίου που
προσδιορίζεται από τη σχετική νομοθεσία, ιδιαίτερα δε από την οδηγία 99/31.
Ωστόσο, οι μονάδες επεξεργασίας από μόνες τους δεν μπορούν να συνεισφέρουν
στην αλλαγή των κοινωνικών συμπεριφορών που είναι αναγκαία για την επίτευξη των
κυρίως στόχων της μείωσης και της επαναχρησιμοποίησης / ανακύκλωσης. Για την
επίτευξη των στόχων, είναι απαραίτητη η δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων
διαχείρισης σε Περιφερειακό επίπεδο και η εκτροπή των βιοαποδομήσιμων
αποβλήτων από την υγειονομική ταφή πρέπει να επιτευχθεί με συνδυασμό
συστημάτων διαλογής στην πηγή και μονάδων επεξεργασίας.

Είναι κρίσιμο να αναγνωρίσουμε και τα όρια της επεξεργασίας. Από την στιγμή που
παράγονται απόβλητα, οι διαθέσιμες τεχνολογίες το μόνο που μπορούν να κάνουν
είναι να μετασχηματίσουν την υπάρχουσα ρύπανση από την μία μορφή στην άλλη.
Επομένως, καμία τεχνολογία επεξεργασίας δεν μπορεί να θεωρείται πανάκεια, αλλά
και καμία δεν μπορεί εξ’ ορισμού να αποκλείεται. Δύο συμπεράσματα προκύπτουν
από αυτό:

 Η επεξεργασία των στερεών αποβλήτων πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια

δραστική «end of pipe» λύση, η οποία όμως ελάχιστα επηρεάζει τις ρίζες του
προβλήματος, δηλαδή το καταναλωτικό μοντέλο και τις παραγωγικές δομές
που ωθούν συστηματικά σε διαρκή αύξηση της παραγωγής αποβλήτων.

 Ο δύσκολος δρόμος της συγκριτικής σε βάθος αξιολόγησης, του συνδυασμού

περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών στοιχείων αλλά και της
διαρκούς διερεύνησης των νέων τεχνολογικών εξελίξεων, είναι αναπόφευκτος
για να επιλεγεί τεχνολογία διαχείρισης.

1.2 Μονόδρομος η αύξηση του κόστους ταφής

Ένα καθοριστικό στοιχείο είναι ότι το πραγματικό κόστος της ταφής συχνά
εμφανίζεται πολύ μικρότερο από ότι είναι. Αυτό που σήμερα θεωρείται ως κόστος
ταφής δεν λαμβάνει υπόψη του τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την ταφή, την
μείωση της αξίας της γης που ο ΧΥΤΑ συνεπάγεται, αλλά ούτε και τις απαιτήσεις
πλήρους κοστολόγησης των παρεχόμενων υπηρεσιών που προσφέρονται. Το πιο
χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι σε κανέναν ΧΥΤΑ στην Ελλάδα δεν
κοστολογείται (επομένως δεν μεταφέρεται και στους χρήστες του ΧΥΤΑ) το κόστος
των έργων αποκατάστασης με το σκεπτικό ότι αυτά τα χρήματα θα προέλθουν από
κοινοτικά ή κρατικά κονδύλια και επομένως δεν αφορούν τους χρήστες. Η πρακτική
αυτή έχει σαν αποτέλεσμα να εμφανίζονται πολύ χαμηλά τέλη χρήσης των ΧΥΤΑ,
που δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο την σύγκριση του κόστους ταφής με τα κόστη
επεξεργασίας.

Η εικόνα αυτή είναι όμως πλασματική, διότι όπως έχει αποδειχθεί το πραγματικό
κόστος της υγειονομικής ταφής είναι τουλάχιστον 3 φορές μεγαλύτερο από αυτό που
σήμερα χρεώνεται στους χρήστες, αγγίζοντας σε πολλές περιοχές της χώρας τα 50-60
ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι διαφορές κοστολογίου μεταξύ ταφής και επεξεργασίας
είναι σημαντικά μικρότερες από τις αρχικά εκτιμώμενες, παραμένοντας βέβαια

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 4

σημαντικές. Αυτές οι διαφορές αποτελούν σημαντικό εμπόδιο στην ωρίμανση νέων
τεχνολογικών λύσεων.

Είναι σαφές ότι αν δεν υπάρξει μια γενναία πολιτική παρέμβαση, τα σημερινά
αδιανόητα χαμηλά τέλη λειτουργίας των ΧΥΤΑ:

 Δημιουργούν σημαντικά λειτουργικά προβλήματα και οδηγούν σε απαξίωση

δεκάδες έργα

 Οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στη μετάθεση σημαντικών

περιβαλλοντικών προβλημάτων στην επόμενη γενιά

 Αποτελούν διαρκή παρανομία που εκθέτει τη χώρα και τους Φορείς

Διαχείρισης

 Μπαίνουν εμπόδιο στην προετοιμασία συστημάτων επεξεργασίας και

ανακύκλωσης

1.3 Μονόδρομος η κλιμάκωση

Η ελληνική εμπειρία δείχνει ότι ο σχεδιασμός των μονάδων επεξεργασίας χωρίς

συγκεκριμένα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία για τα απόβλητα, επομένως χωρίς την
υλοποίηση ενός σχετικά ακριβού αλλά απολύτως απαραίτητου προγράμματος
μετρήσεων και αναλύσεων αποβλήτων, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους αστοχίας. Την
αστοχία αυτή θα την χρεωθούν οι εξυπηρετούμενοι πολίτες και θα την πληρώσουν
πολύ περισσότερο από ότι αξίζει ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης αποτύπωσης των
ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων των αποβλήτων.

Ο σχεδιασμός πρέπει να περιέχει αλλά δεν πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά σε

μονάδες επεξεργασίας. Πρέπει να προβλέπει μεταβατικές περιόδους, μέχρι την
κατασκευή και λειτουργία της μονάδας επεξεργασίας, να ξεχωρίζει με σαφήνεια την
ανάγκη άμεσης κατασκευής των απαραίτητων ΧΥΤΑ και την μετεξέλιξή τους σε
ΧΥΤΥ και να προβλέπει την χρονική κλιμάκωση των κοστολογίων και της ανάπτυξης
του φορέα διαχείρισης. Κανένα σύστημα διαχείρισης στερεών αποβλήτων δεν
οικοδομείται με άλματα, διότι η έννοια της βιωσιμότητας προϋποθέτει σταδιακή
προσαρμογή στα τοπία αναγκών - δυνατοτήτων.

Οι δυνατότητες διάθεσης των προϊόντων επεξεργασίας είναι καθοριστικό στοιχείο και

για την επιλογή της μεθόδου επεξεργασίας, που πρέπει να συνυπολογίζεται στην
τελική επιλογή, ήδη από την φάση του σχεδιασμού. Οι πρόσφατες εξελίξεις της
ευρωπαϊκής νομοθεσίας υποδηλώνουν ότι το στοιχείο αυτό θα έχει αυξανόμενο βάρος
στη λήψη των αποφάσεων, καθώς σταδιακά θα υιοθετούνται πρότυπα και
προδιαγραφές αποχαρακτηρισμού των αποβλήτων.

1.4 Να μπει τέλος στην παρανομία των ΧΥΤΑ

Με την πρόσφατη νομοθεσία είναι απολύτως σαφές ότι κανένας χώρος ταφής δεν
νομιμοποιείται να λειτουργεί χωρίς προεπεξεργασία των εισερχόμενων αποβλήτων.
Υπενθυμίζεται ότι:

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 5

  Το σύνολο των ΧΥΤΑ που θα λειτουργήσουν από το 2003 και έπειτα, δεν
θα δέχεται μη επεξεργασμένα απόβλητα, υπό την έννοια της επεξεργασίας
που δίνεται στο άρθρο 2 της ΚΥΑ Η.Π. 29407/3508.

 Οι υφιστάμενοι ΧΥΤΑ οφείλουν να θέσουν σε λειτουργία συστήματα

επεξεργασίας των αποβλήτων, υπό την έννοια της επεξεργασίας που
δίνεται στο άρθρο 2 της ΚΥΑ Η.Π. 29407/3508, το αργότερο μέχρι το
τέλος του 2004.

Δυστυχώς, έχουμε φτάσει στο 2006 και σχεδόν όλοι οι εν λειτουργία ΧΥΤΑ στην
Ελλάδα, με εξαιρέσεις λιγότερες από τα δάκτυλα του ενός χεριού, είναι παράνομοι.
Προφανώς, κατά το γράμμα αλλά και το πνεύμα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για τη
διαχείριση των αποβλήτων, η ανακύκλωση χαρτιού με διαλογή στην πηγή από μόνη
της δεν μπορεί να θεωρηθεί προεπεξεργασία ούτε και να καλύψει τις απαιτήσεις
διαχείρισης των βιοαποδομήσιμων εφόσον δεν επηρεάζει καθόλου το
βιοαποδομήσιμο κλάσμα που περιλαμβάνεται στα εισερχόμενα απόβλητα, επομένως
δεν είναι δυνατό να χρησιμοποιείται προσχηματικά για την κάλυψη των ειδικών
όρων.

Ακόμα χειρότερα, οι δεκάδες ΧΥΤΑ που πρόκειται να ολοκληρωθούν εντός της

επόμενης διετίας θα είναι και αυτοί παράνομοι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, παρά το
γεγονός ότι η υλοποίηση έργων εκτροπής των βιοαποδομήσιμων συνδέεται άμεσα και
με τους ειδικούς όρους που έχει θέσει το Ταμείο Συνοχής για τις αποπληρωμές των
έργων.

Η χώρα απειλείται με νέο τσουνάμι προστίμων αν δεν αντιμετωπίσει άμεσα αυτό το

πρόβλημα.

2. Ο ρόλος της ΜΒΕ στην ολοκληρωμένη διαχείριση στερεών

αποβλήτων

Ο ρόλος της Μηχανικής – Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΕ) στην ολοκληρωμένη

διαχείριση στερεών αποβλήτων είναι κάτι παραπάνω από κομβικός. Τα σχόλια που
ακολουθούν στη συνέχεια δεν έχουν στόχο να εξαντλήσουν το θέμα, ούτε καν να
φωτίσουν όλες τις πτυχές του. Στόχος τους είναι να προσδιορίσουν μερικά σημεία -
κλειδιά σχετικά με το ρόλο της ΜΒΕ στην ολοκληρωμένη διαχείριση. Είναι
απαραίτητο να υιοθετηθεί η οπτική γωνία της αειφορικής ταφής για να γίνει
κατανοητός αυτός ο ρόλος.

2.1 Αειφορική ταφή

Γνωρίζουμε καλά ότι ακόμα και στην καλύτερη των περιπτώσεων, η διάρκεια ζωής
των φραγμών ενός ΧΥΤΑ οριακά ξεπερνάει τα 20 έτη ή αγγίζει τα 30 έτη.
Γνωρίζουμε όμως πολύ καλά ότι η διάρκεια της αποδόμησης των στερεών αποβλήτων
εντός του χώρου ταφής αγγίζει ή και ξεπερνάει τα 100 έτη. Γνωρίζουμε ακόμη
καλύτερα, ότι ο χώρος ταφής θα έχει έσοδα μόνο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας
του και ότι πρέπει να παρακολουθείται για 30 έτη μετά την παύση λειτουργίας του.

Από το σημείο αυτό και μετά, προκύπτουν ορισμένα ερωτήματα τα οποία πρέπει να
απαντηθούν. Για διευκόλυνση, ας υποθέσουμε ότι ένας ΧΥΤΑ λειτουργεί

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 6

ικανοποιητικά για 10 έτη και για 30 ακόμα έτη παρακολουθείται, στα πλαίσια της
μεταφροντίδας.

Ερώτημα πρώτο: Στο πέρας των 40 ετών θα έχει ολοκληρωθεί η παραγωγή

στραγγισμάτων και βιοαερίου; Το πιθανότερο είναι πως όχι, επομένως θα υπάρχει μια
κάποια ανάγκη περαιτέρω διαχείρισης αυτών, χωρίς όμως ο διαχειριστής να είναι
υποχρεωμένος από τη νομοθεσία να την κάνει!

Ερώτημα δεύτερο: Μετά από 40 έτη, τίνος θα είναι η ευθύνη της διαχείρισης αυτού
του προβλήματος, που μπορεί να είναι και πολύ σημαντικό ανάλογα και με τη
χωροθέτηση του ΧΥΤΑ; Προφανώς όχι της γενιάς μας αλά της επόμενης ή και της
μεθεπόμενης, οι οποίες κληρονομούν το πρόβλημα.

Ερώτημα τρίτο: ο εξοπλισμός και τα υλικά του ΧΥΤ, μετά από 40 έτη έχουν κάποια
χρησιμότητα για τη διαχείριση στραγγισμάτων και βιοαερίου; Από ελάχιστη έως
αμελητέα είναι η απάντηση, επομένως, η επόμενη και η μεθεπόμενη γενιά
φορτώνονται εκτός από το περιβαλλοντικό και το οικονομικό βάρος του θέματος.

Συμπερασματικά, ακόμα και αν ένας ΧΥΤ λειτουργεί και παρακολουθείται

ικανοποιητικά, το πιθανότερο είναι ότι το περιβαλλοντικό και οικονομικό πρόβλημα
της διαχείρισης των εκπομπών του θα κληροδοτηθεί από τη γενιά μας στις επόμενες.
Μια τέτοια κατάσταση δεν μπορεί να είναι αποδεκτή, για αυτό ακριβώς επιβάλλεται
μια άλλη οπτική γωνία, γνωστή ως «αειφορική ταφή» (sustainable landfill).

Η οπτική γωνία της αειφορικής ταφής έχει ως εξής:

 Το περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος διαχείρισης ενός ΧΥΤΑ πρέπει να

καλύπτεται από τους χρήστες του και δεν πρέπει να μεταβιβάζεται στις
επόμενες γενιές.

 Οι βασικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (που προκύπτουν από τα

στραγγίσματα και το βιοαέριο) του ΧΥΤΑ πρέπει να μπορέσουν να
ολοκληρωθούν εντός της διάρκειας ζωής των υλικών από τα οποία είναι
κατασκευασμένος.

 Με το πέρας της χρονικής διάρκειας της μεταφροντίδας (δηλαδή μετά από 40-
45 έτη) η απόθεση θα πρέπει να είναι σε τέτοια κατάσταση που να συνιστά
αμελητέο κίνδυνο για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία.

Εκ των πραγμάτων, η οπτική γωνία της αειφορικής ταφής σημαίνει ότι η

αντιμετώπιση της λειτουργίας ενός ΧΥΤΑ ως συστηματικής χωματουργικής εργασίας
που απαιτεί διαχείριση εκπομπών είναι εσφαλμένη. Για να υπάρξει αειφορική
διαχείριση του ΧΥΤΑ, το βάρος δίνεται στις διεργασίες που συντελούνται εντός αυτού
και το συστηματικό έλεγχο με στόχο την ολοκλήρωση τους μέχρι το τέλος της περιόδου
μεταφροντίδας.

Για να γίνει κάτι τέτοιο, η προεπεξεργασία των στερεών αποβλήτων είναι

απαραίτητη. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται οι τρόποι με τους οποίους διάφορες
τεχνικές προεπεξεργασίας αλλά και πρακτικές των ΧΥΤΑ επιδρούν στην ποιότητα
των εισερχόμενων αποβλήτων και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του ΧΥΤ, οι οποίες

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 7

συσχετίζονται άμεσα με το οργανικό του φορτίο. Οι σταυροί (+) δείχνουν αύξηση της
παραμέτρου και οι παύλες (-) δείχνουν μείωση, ενώ τα σκιασμένα κελιά δείχνουν ότι
δεν υπάρχει συσχέτιση ή γενικός κανόνας.

Πίνακας 1: Επίδραση των τεχνικών επεξεργασίας στα στερεά απόβλητα

Διάρκεια Όγκος Οργανικό Οργανικό φορτίο Οργανικό Ποιότητα
αποδόμησης ΧΥΤΑ φορτίο στραγγισμάτων φορτίο απόθεσης
εισόδου βιοαερίου μετά από
40 έτη
ΜΒΕ - - - + + Μάλλον
αποδεκτή
ΘΕ --- --- --- --- --- Μάλλον
Αποδεκτή
Τεμαχισμός -- - + + Μη
αποδεκτή
Δεματοποίηση + - -- -- Μη
αποδεκτή
Επανακυκλοφορία + +
Αναερόβιος ΧΥΤΑ - + ++ Μη
αποδεκτή

Ένα σημαντικό συμπέρασμα από αυτό τον πίνακα είναι ότι μια αποδεκτή ποιότητα
απόθεσης, υπό την έννοια του αμελητέου ρίσκου για το περιβάλλον, στο πέρας της
μεταφροντίδας είναι εφικτή μόνο με τη χρήση Μηχανικής – Βιολογικής ή/ και
Θερμικής Επεξεργασίας. Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις η κατάσταση της
απόθεσης δεν μπορεί να θεωρηθεί αποδεκτή και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να
έχει αμελητέο περιβαλλοντικό ρίσκο.

2.2 ΜΒΕ και στρατηγικές επιλογές

Η επιλογή της Μηχανικής – Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΕ) ως μέρος ενός

ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης μπορεί να ανταποκρίνεται σε διαφορετικές
επιλογές και προτεραιότητες. Μια απλή καταγραφή των πιθανών στόχων είναι
ιδιαίτερα χρήσιμη ως οπτική γωνία.

Στόχοι της Μηχανικής Επεξεργασίας

Να διαχωριστούν χρήσιμα υλικά, συνεισφέροντας στην ανακύκλωση

Να διαχωριστεί το οργανικό κλάσμα και να προετοιμαστεί η βιολογική επεξεργασία
Να διαχωριστούν τα καύσιμα υλικά

Στόχοι της Βιολογικής Επεξεργασίας

Να σταθεροποιηθεί το οργανικό κλάσμα, ελαχιστοποιώντας τις επιπτώσεις από την

ταφή του
Να διευκολυνθεί η ανάκτηση άλλων υλικών, μετά την βιολογική επεξεργασία
Να απομακρυνθεί υγρασία και να ανέβει η θερμογόνος δύναμη

Στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται βασικές τεχνολογικές επιλογές της ΜΒΕ.

Πίνακας 2: Βασικές τεχνολογικές επιλογές της ΜΒΕ

Συνδυασμός Βασικά στοιχεία του συνδυασμού

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 8

Σταθεροποίηση αποβλήτων για
διάθεση σε ΧΥΤΑ. Μηχανική Αερόβια
επεξεργασία + + κομπ/ση

Μείωση της βιοαποδομησιμότητας

ξηρό κλάσμα υπόλειμμα
των ΑΣΑ, ανακτώντας και ποσοστό
Βιοσταθεροποιημένο
ανακυκλώσιμων
προϊόν για ΧΥΤΑ

Παραγωγή χαμηλής ποιότητας

εδαφοβελτιωτικού Μηχανική Αερόβια
επεξεργασία + + κομπ/ση

Ίδιες εφαρμογές με τον παραπάνω

ξηρό κλάσμα υπόλειμμα
συνδυασμό, χαμηλότερων
Εδαφοβελτιωτικό
ποιοτικών προδιαγραφών

Παραγωγή RDF
Μηχανική Βιολογική
επεξεργασία + +επεξεργασία

Χρήση του ξηρού κλάσματος ως

καύσιμο
ξηρό κλάσμα υπόλειμμα
RDF

Παραγωγή καυσίμου με χρήση

βιο – ξήρανσης Μηχανική Βιο-ξήρανση
επεξεργασία + +

Η βιο-ξήρανση, παραλλαγή της

ξηρό κλάσμα υπόλειμμα
ΜΒΕ παράγει καύσιμο
SRF
καθορισμένων προδιαγραφών
(SRF).

ΜΒΕ προκειμένου να μειωθεί η

Αερόβια Αεριοποίηση
ανάγκη θερμικής επεξεργασίας Μηχανική
+ επεξεργασία ή Καύση
επεξεργασία

Η ΜΒΕ λιγοστεύει το ποσοστό του

υπολείμματος, άρα μπορεί και να
μειώσει την κλίμακα της ξηρό κλάσμα υπόλειμμα
δυναμικότητας της θερμικής Στερεό υπόλ. Ενέργεια
επεξεργασίας.

Παραγωγή βιοαερίου
Μηχανική Αναερόβια
επεξεργασία + χώνευση Βιοαέριο
Εάν η αναερόβια χώνευση
χρησιμοποιηθεί ως συστατικό
στοιχείο της ΜΒΕ, παράγεται
βιοαέριο. Στην περίπτωση αυτή το ξηρό κλάσμα υπόλειμμα χωνευμένο
υπόλειμμα καταλήγει σε ΧΥΤΑ. υπόλειμμα

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 9

Ένας άλλος τρόπος να προσεγγιστεί το θέμα της ΜΒΕ είναι να τεθούν ερωτήματα
σχετικά με τα προϊόντα της ΜΒΕ και τις τελικές χρήσεις αυτών. Στον Πίνακα 3
παρουσιάζονται οι βασικές επιλογές σχετικά με τα προϊόντα.

Πίνακας 3: Προϊόντα ΜΒΕ και χρήσεις αυτών

Κατηγορία Εφαρμογή
χρήσης

Προϊόντα Καλλιέργειες για την παραγωγή ενέργειας – Δασοκομία -

«τύπου» compost Εδαφοβελτιωτικό και διατήρηση υγρασίας σε ξηρές περιοχές
(Compost Like χαμηλής εδαφικής ποιότητας - Δημιουργία βοσκότοπων -
Output - CLO) Φυτοκομικές εφαρμογές - Εσωτερικοί κήποι - Υγρό λίπασμα -
Τελική κάλυψη σε ΧΥΤΑ - Εφαρμογές έργων υποδομής -
Ενίσχυση μολυσμένου εδάφους – Αποκαταστάσεις και εδαφικό
υπόστρωμα.

Εφαρμογές Δευτερογενές / κύριο καύσιμο σε εγκαταστάσεις παραγωγής

στερεών ενέργειας (με άμεση / έμμεση καύση αντίστοιχα) -
καυσίμων Δευτερογενές καύσιμο σε: κλιβάνους για την παραγωγή
τσιμέντου / βιομηχανικούς λέβητες / καυστήρες γενικά -
Κύριο καύσιμο για: αποτέφρωση, αεριοποίηση.

Εφαρμογές Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας -

βιοαερίου Εμπλουτισμός με βιοαέριο από ΧΥΤΑ και / ή αέρια σύνθεσης
από αεριοποίηση - Παραγωγή καυσίμου μεταφοράς

Περίπτωση Ημερήσια κάλυψη κυττάρου - Βιο-σταθεροποιημένο υπόλειμμα

διάθεσης κατάλληλο προς διάθεση σε ΧΥΤΑ

Ορισμένα σχόλια σχετικά με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν.

Πρώτον, η επιλογή της κατάλληλης τεχνολογίας ΜΒΕ, στην οποία περιλαμβάνεται

σαφώς και η αναερόβια επεξεργασία με παραγωγή ενέργειας, σχετίζεται άμεσα με
την πρωτεύουσα σκοπιμότητα του ΦοΔΣΑ. Η πρωτεύουσα σκοπιμότητα μπορεί να
είναι από απλή κάλυψη της ανάγκης προεπεξεργασίας, με κύριο στόχο τη μείωση των
περιβαλλοντικών επιπτώσεων του ΧΥΤ μέχρι και η παραγωγή συγκεκριμένων
κατηγοριών προϊόντων, για τα οποία θα υπάρξει κάποια χρήση.

Δεύτερον, είναι σαφές ότι η ανάκτηση χρήσιμων ανακυκλώσιμων υλικών είναι

χρήσιμο παραπροϊόν αλλά δεν μπορεί να αποτελεί την πρωτεύουσα σκοπιμότητα:
τόσο η ποιότητα των υλικών που προκύπτουν από τη μηχανική διαλογή όσο και το
κόστος ανάκτησης αυτών, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές. Η αναμενόμενη
καθιέρωση ευρωπαϊκών προδιαγραφών και προτύπων για τα ανακυκλώσιμα, θα
δυσκολέψει ακόμα περισσότερο την κατάσταση.

Τρίτον, όλοι πλέον αναγνωρίζουν ότι το υλικό τύπου compost (CLO - compost like
output) που προκύπτει από ΜΒΕ σύμμεικτων απορριμμάτων, δεν έχει παρά μόνο
περιορισμένες εφαρμογές, συνηθέστερη εκ των οποίων είναι κάποια χρήση εντός του
ΧΥΤΑ ή και απλή ταφή του CLO. Σε αντίθεση με το compost που προκύπτει από

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 10

οργανικό κλάσμα διαλεγμένο στην πηγή, η παραγωγή CLO πρέπει να θεωρείται ως
ένα βήμα σταθεροποίησης και κατ’ εξαίρεση ως διαδικασία ανάκτησης.

Τέταρτον, από τα παραπάνω γίνεται σαφές γιατί κερδίζει έδαφος στην ΕΕ η ιδέα της
παραγωγής δευτερογενών καυσίμων. Παρά τις σημαντικές δυσκολίες που υπάρχουν,
η διαρκής αύξηση των τιμών του πετρελαίου και η αναμενόμενη προτυποποίηση
εντός του 2007 εκτιμάται ότι θα συνεχίσουν να ενισχύουν αυτή την τάση, η οποία και
στην Ελλάδα συζητιέται ευρέως. Η προσδοκώμενη σύνδεση της χρήσης
δευτερογενών καυσίμων που παράγονται από στερεά απόβλητα με το σύστημα
εμπορίας εκπομπών θα δώσει επίσης περαιτέρω ώθηση. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι
σήμερα το δευτερογενές καύσιμο δεν αγοράζεται από τους τελικούς χρήστες,
αντίθετα η χρήση του επιδοτείται.

Πέμπτον, αξίζει να σταθούμε λίγο παραπάνω στην αναερόβια επεξεργασία. Παρά τα

προβλήματα που υπάρχουν, η αναερόβια επεξεργασία δίνει τη δυνατότητα
ενεργειακής αξιοποίησης ακόμα και μικρών ποσοτήτων, παρέχοντας σχετικά σίγουρα
έσοδα στο σύστημα . Με σωστό σχεδιασμό και επιλογή κατάλληλων τεχνολογιών,
ενδέχεται να αποτελεί τη μόνη ρεαλιστική λύση για μικρής κλίμακας έργα.

Από καθαρά πρακτική άποψη, η ΜΒΕ πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένας κρίκος στην
αλυσίδα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, η προσθήκη του οποίου έχει
σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην πρωθύστερη διαχείριση όσο και στην επακόλουθη.
Επομένως, η σκοπιμότητα της ΜΒΕ θα πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με τις
επιπτώσεις που η προσθήκη της έχει σε ένα σύστημα τόσο στη συλλογή – μεταφορά
– μεταφόρτωση όσο και στην ταφή και τη θερμική επεξεργασία.

4. Η επερχόμενη προγραμματική περίοδος: ευκαιρία για μεγάλο άλμα

Στην επόμενη προγραμματική περίοδο πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες

δημιουργία συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης που να περιλαμβάνουν
ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή – ανάκτηση υλικών ή / και ενέργειας –
επεξεργασία πριν την ταφή – ταφή υπολειμμάτων.

Η ΕΕΔΣΑ τονίζει ότι η κατασκευή μονάδων επεξεργασίας στερεών αποβλήτων σε

όλα τα σημαντικά συστήματα διαχείρισης στερεών αποβλήτων με εξυπηρετούμενο
πληθυσμό πάνω από 100 χιλιάδες κατοίκους, είναι απαραίτητη για να επιτευχθούν οι
στόχοι σχετικά με τη διαχείριση των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων εντός των
χρονοδιαγραμμάτων που θέτει η οδηγία για την ταφή και η ΚΥΑ Η.Π. 29407/3508.

Το θέμα των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων, η προεπεξεργασία σε όλους τους ΧΥΤΑ

και οι μονάδες επεξεργασίας σε συνδυασμό με προγράμματα διαλογής στην πηγή στα
μεγάλα αστικά κέντρα πρέπει να μπουν σε πολύ υψηλή προτεραιότητα στην ερχόμενη
προγραμματική περίοδο και θα πρέπει να αποτελέσει ξεχωριστή δράση του
προτεινόμενου σχεδίου, με διακριτό κονδύλι, εφόσον η υλοποίηση τους, θα έχει σαν
αποτέλεσμα:

 Την σημαντική αύξηση της διάρκειας ζωής των ΧΥΤΑ

 Την δραστική μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ΧΥΤΑ

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 11

  Τη διαμόρφωση πιο βιώσιμων συστημάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων

Για να γίνουν όλα αυτά, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος σε τέσσερις επιπλέον
οριζόντιες δράσεις.

Πρώτον, στην υιοθέτηση κριτηρίων επεξεργασίας στερεών αποβλήτων, στα πρότυπα

πολλών ευρωπαϊκών κρατών, με βάση τα οποία θα επιτρέπεται ο χαρακτηρισμός των
επεξεργασμένων αποβλήτων ως υπολειμμάτων. Πιο συγκεκριμένα πρέπει να
θεσμοθετηθούν κριτήρια βασισμένα σε φυσικοχημικές παραμέτρους η εκπλήρωση
των οποίων θα επιτρέπει τη διάθεση των στερεών αποβλήτων σε ΧΥΤΑ και σε
περίπτωση μη εκπλήρωσης τους θα απαγορεύεται η διάθεσή τους. Μόνο με τέτοια
ρύθμιση θα αποκτήσει περιεχόμενο οι όροι επεξεργασία και προεπεξεργασία. Σε
περίπτωση που τα προγράμματα ανακύκλωσης με διαλογή στην πηγή αποτελούν
μέρος ενός συστήματος επεξεργασίας, αυτό θα πρέπει να γίνεται μόνο εφόσον η
συνεισφορά τους θα μετριέται ποσοτικά και με σχετικά μεγάλα ποσοστά εκτροπής.

Δεύτερον, πρέπει να μελετηθεί σε βάθος η δυνατότητα εφαρμογής επιπρόσθετων

οικονομικών και άλλων εργαλείων (φόρος ταφής, όρια ταφής ανά ΧΥΤΑ και υλικό,
όρια ταφής ανά περιφέρεια κλπ) που να συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της
ανακύκλωσης - ανάκτησης και της εκτροπής των αποβλήτων από την ταφή.

Τρίτον, πρέπει να γίνουν πανελλαδικά προγράμματα μέτρησης της ποσότητας και της
ποιοτικής σύστασης των στερεών αποβλήτων, που θα επιτρέψουν σωστή
στοχοθέτηση σε πραγματική βάση, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση βιώσιμων
συστημάτων διαχείρισης.

Τέταρτον, είναι σκόπιμο πέραν των εθνικών να διαμορφωθούν και υποχρεωτικοί

περιφερειακοί ποσοτικοί στόχοι για τα βιοαποδομήσιμα έτσι ώστε να κινηθεί το
σύνολο της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα προς την κατεύθυνση
της ολοκληρωμένης διαχείρισης.

Η ΕΕΔΣΑ τονίζει ότι η επερχόμενη προγραμματική περίοδος δεν πρέπει να πάει

χαμένη σχετικά με τα θέματα της επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων και δηλώνει
κατηγορηματικά ότι πιθανός περιορισμός των χρηματοδοτήσεων σε έργα ΧΥΤΑ και
ΣΜΑ θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα για τα συστήματα διαχείρισης στερεών
αποβλήτων, ειδικότερα για τα πιο προωθημένα.

Τα έργα επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων δεν είναι δυνατό να κατασκευαστούν

στο σύνολο τους με διαδικασίες ΣΔΙΤ ή συμβάσεων παραχώρησης και η επιδότηση
του κόστους κατασκευής (ολική ή μερική) είναι απαραίτητη για να διαμορφωθούν
βιώσιμα συστήματα με λογικά τέλη χρήσης για τους δημότες.

Με βάση την κατεύθυνση της «Θεματικής Στρατηγικής για την πρόληψη της
δημιουργίας και την ανακύκλωση αποβλήτων» η ΕΕΔΣΑ κρίνει αναγκαία την
εκπόνηση εθνικού σχεδίου μείωσης των παραγόμενων στερεών αποβλήτων και τη
θεσμοθέτηση σχετικών στόχων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, τουλάχιστον.
Αντίστοιχα σχέδια πρόληψης της παραγωγής και μείωσης πρέπει να εκπονηθούν
εντός της επόμενης 5ετίας στο σύνολο των περιφερειών της χώρας.

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 12

Η ΕΕΔΣΑ επιπλέον σημειώνει ότι:

 Απαιτείται σαφής ενίσχυση των δράσεων εναλλακτικής διαχείρισης.

 Είναι απαραίτητη η διαμόρφωση πιλοτικών προγραμμάτων διαλογής

οργανικού στην πηγή, με στόχο τη μεγιστοποίηση της εκτροπής
βιοαποδομήσιμων από την ταφή.

 Είναι απαραίτητη η αλλαγή του καθεστώτος χρέωσης των υπηρεσιών

διαχείρισης στερεών αποβλήτων στους πολίτες, με στόχο τη διαμόρφωση
κινήτρων για τη συμμετοχή στα προγράμματα ανακύκλωσης και τη σύνδεση
της χρέωσης με την ποσότητα και το είδος των στερεών αποβλήτων που
παράγονται.

 Η ευαισθητοποίηση των πολιτών και η αλλαγή των καταναλωτικών

προτύπων δεν γίνεται από μόνη της και απαιτείται να επενδυθούν σημαντικά
ποσά και σε αυτό τον τομέα. Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης είναι καθοριστικός για την επιτυχία των προγραμμάτων
ανακύκλωσης και η ανάληψη πρωτοβουλιών σε αυτό το επίπεδο κρίνεται
απαραίτητη.

Αντώνης Μαυρόπουλος, Ημερίδα ΕΕΔΣΑ 14/3/2007 13