You are on page 1of 124

3

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rI
trSwf (8)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

toQifpudE\ &ckdif,Ofaus;rIrsm;
rmwd u m
pOf
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/

taMumif ; t&m
trwfBuD; usD;kdavQmufxkH;
rif;&mZmBuD;trdefYawmfjyefwrf;
u0dAEusrf;
aoGz,faom omoema&;
&mrkESihf&ifilawmf
ya0Pdu "rowfvm jzwfxkH;vTm
a0omvDacwf Ak'omoem
a0omvDacwf '*Fg;rsm;
q&mxGef;\ pmaypm&if;
&ckdifrif;acwf ouf&ckdifjzpf&yfrsm;
&ckdif&mZ0iftqkd vrkacsmif;q&mausmfrnf
jrcufa&mifkdY wef;vGJNrdKU vlwkdYpnf;a0; rif;ausmfaxG;
&rmomxl;*kPfa&mifjrL;
"n0wD&mZ0ifopfusrf;jyK(OD;y@dwmvuFm&)
uifyGef;wyfESihf ykcufwifr*Fvm "avhwHxGmrsm;
&ckdif&SifjyK"avhESihf &wkqkdyGJ
&rf;NAJOD;pHwif\ &ckdifNrdKUwnfjcif;&mZ0ifvuFm
oHwGJNrdKUu0dom&*kdPf;tkyfq&mawmf
&ckdifta&GU*Dw tuZmpfkd; rysuf&ef
&ckdifukd,fcHpGrf;&nfrsm;
tvGrf;pm
tOe'Dav;NrdKUacwf NrdKUjyxD;eef;rsm;
tOe'D pmyef;csD
r,fkdUyef&m uAsmwd
bl;oD;awmifNrdKUe,f okH;q,fhwzkHkyfpkHapwD
&ckdiftaemufykdif;a'oe,fy,f

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

pmrsuf E S m
2
5
9
16
20
25
32
36
39
43
50
54
57
61
63
68
74
79
81
84
94
95
100
105
112
115

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

trwfBu;D
usD;kad vQmufx;Hk
toQipf uEd

olawmfaumif;tusifhtBuH tajymtqkdukd vlrkdufBudKufNrJ


xkH;r&Sd? ynm&Sdpum;ukd ynm&SdolrS BudKufayonf/ olrkduf
rsm;vnf; olrkduftcsif;csif; ukdufnDayonf/

trwfBuD;usD;kdonf trwfBuD; r[mynmausmf\om;jzpfavonf/ usD;kdonf crnf;awmf


uG,fvGefNyD;aemuf &ckdifrif;&mZmBuD;vufxufwGif tz&mxl;ukd qufcHcJh&avonf/
]]trwfawmf r[maZ,sodef}} [lvnf;aumif;? udk,f&HBuD;twGif;rSL; usD;kd[lvnf;aumif;? ynm
0Hotrnf bGJYay;vnf;aumif;? ppfwaumif;NrdKUukd pm;aus;ay;awmfrlcJhavonf}}
r[maZ,sodeftrwfBuD;onf rif;&mZmBuD;vufxuf trIawmfxrf;pOf rif;a&;rif;&m? jynfa&;jynf&m?
rSL;rwfa&;&mwkdYESihfywfouf bk&ifrif; ar;jref;cJhorQwkdYukd ajzqkday;cJh&avonf/ bk&ifrif;vnf; BudKuf
ESpfoufawmfrl okdYtrdefYawmf &SdcJhzl;avonf/
]]ukd,f&HBuD; r[maZ,sodef bD? ab;? bkd;? b? r[mynmausmfwkdYonf trsKd;apmihfaomw&m;NrJtkd;
rysuf xD;eef;rif;qufrsm;pGm ynm&Sdr[momv trsKd;rSefonf/ qifua&Tjynf? a&TuGrf;csyf? pD;avSou
'gef? trkd;aygif;jzL? aqmif;xD;ouvyfeD? a&TxGwf? axG;cHa&Ta&mif? xrf;pifyGwfwkdif? tajymufa&Tjynf?
xGufpnf0ifpnf? a&S;aqmifa&Tokdif;ESSpfpif; aeumaiGykpGefcHG? aAmif;a&TMumcsyf wpfq,fhig;? em;axmif;a&T
MumikH? ywjrm;xdyfwyf? tdrfvufxD;ukd;aqmif? avSum;ig;pif;? vufwifa&Tjynf? r,m;rSmvnf; ,cifxdyfOD;
a&TMumyGifhwpfq,fhig; ay;awmfrlonf/}}
xkjYd yif rif;&mZmBu;D trdeaYf wmf ynwfcsuf ]]twGi;f rIEiS fh qkid o
f rQ ukd twGi;f trwfvuf0jJ refvuf,m
jrefwYdk rvpf[if;ap&/ pD&if/ uk,
d &f BH u;D trwf oGm;vmvQif a&SUaqmifa&Toidk ;f vuf0v
J uf,m ESppf if;?oif;rSL;
&Spfa,muf? aAmif;eDESihf ,yfukdif a&SUuvkdufap? armif;c&m pnfwD;rIwfap? twGif;awmf trSL;trwfvuf0J
jref? vuf,mjrefwkdYESpfa,mufrSm vuf0Jvuf,mokdif;ESpfpif; ESihfarmif;c&maqmifap/ a&SUxkH;pH&Sdonfh twkdif;
t,kwfrvGefap&}}[l rif;&mZm pmwrf;ac: rif;&mZmBuD; ta&;awmfykH jyqkdxm;avonf/
azmfjyygtrwfBu;D uk,
d &f BH u;D aZ,soed \
f avQmufxm;csuw
f w
Ydk iG f avmuDa&;omr[kw?f avmukw& m
a&;vnf; avQmufxm;csuf awGUEkdif\/ txl;ojzihf usrf;*ef yd#upmayukdvnf; wwfuRrf;vdrmonft
avsmuf0g'a&;&mwkdY qkH;jzwfcJhjcif;rsm;ukdyg awGY&ayonf/ usD;kd\ avQmufxm;csuf ]]ykxkZOfwkdY jyKvkyfMu
aom usr;f pmwko
Yd nf orK'u
ak pe=bk&m;&efo?l tjypfu omxku
d af v&monf/ xkaYd Mumihf jrwfpmG bk&m;pum;
awmf&if;ukd a&G;ppfoefY&Sif; tu&mwifxm; jyKpkEkdifvQif tusKd;jrifhjrwfygrnf? t&Sifrif;jrwf}} [k avQmuf
xm; jyKcJhzl;avonf/
Oyrmqk&d aomf rif;&mZmBu;D [Hom0wD yJc;l NrKd Uu ,lcahJ om usr;f pmwkYd onf tausmt
f apm tvk&d adS om
&Sifqkd; vlqkd;wkdYjyKaompmvnf;yg&Sdonf/vufckyfyGifhESihfuwkd;ukd twlxm;av&m vufckyfyGihfteHYaMumihfu
wk;d ysucf &hJ ouJh o Ykd bk&m;pum;awmf&if;? 0denf;ig;usr;f ? okwo
f ;Hk usr;f ? tbd"rmckepfusr;f ?ysuf pD;av&monf/
vkyfw&m;rsm;ESihf jyKvkyfonfhusrf;pmwkdYukd ukd,f&HBuD;trwfaZ,sodefu ukefpifatmifodrf; "romrdq&m
awmfESihf zwfemMunhfIavonf/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

xkdaemuf bk&m;y&dedAmefjyKNyD;aemuf ]]ol&d,m"dywd}}rif;oefY&Sif;& xm;awmfrlcJhaom yd#uusrf; txGuf


twkid ;f vnf;aumif;? oD[Vdk rf ]S ]'o&mZmrif;? iESv;Hk rif;? rif;xD;}}wkv
Yd ufxuf ul;,lco
hJ nft
h wkid ;f vnf;aumif;?
&Sd&if;yPmrokwfESihf ul;,lcJhaom yPmrokwfonf rxl;rjcm; wpfoHwnf;xGufonf/
,ck yJc;l u,lvmaom usr;f pmrsm;rSm xkyd Pmrokwt
f xGuEf iS rfh nD? uGv
J JT onf? o*Fg,emwift0ifusr;f
r[kwf/ aemufjyKvkyfonfhusrf;pmrsm;jzpfonf/ bk&m;a[mawmfrl&if; pum;awmfESihf qefYusifbufygorQukd
Ekwf bk&m;pum; awmfrl&if;ukd tu&moD;oefYxm;&Sdonf/
rif;&Jb,om;awmf vuf,mrif;eefukd yk*HrS&ckdifokdY eef;wifvmcJhMuonf/ xkdtcg ysL rGef &[ef;wkdY
vma&mufaxG;,Suf a&maESmav&mum; omoemawmfa&; arS;rSdef *gr0goDtvZD&[ef;wkdY ay:xifvmcJh&
avonf/ xkdtcg 'o&mZmrif;vufxufwGif wpfBudrfppfaq; &Sif;vif;cJh&avonf/ xkdaemuf iESvkH;rif;
vufxuf ta&mufwGif wpfBudrfomoema&;ukd &Sif;vif;ppfaq;cJh&avonf/ xkdaemuf rif;xD;vufxuf
ta&SUoufrsKd;rif;vQifapmukd wkdufckdufcJh&pOf ac:,lcJhaom ouf&[ef;(200)ausmf yg&Sdavonf/ &[ef;wkdYESihf
axG;,Suf&Sdvmaomtcg omoemawmfukd rId;EGrf;ap&ef oD;oefYxm;ay;cJh&avonf/
rif;AmBu;D vufxuf b*Fg 12 NrKd Uukd odr;f yku
d
f jyefa&mufawmfrcl ahJ omf omoemawmfa&;ukd ppfaq;&Si;f
vif;awmfrlcJhavonf/ *gr0goDtvZD &[ef; t&[HjzLonf ouf? urf;&H rGef]]12000}}&onf/ &Sifa,mif
wkdYukd qifxdef;? jrif;xdef;? 0if;av;rsufESm? v,fawmfvkyftpkrsm;rSm jznhfawmfrlonf/ ynm&Sd wpfa,muf
todOmPfudk olru
dk t
f rsm; jrifEidk rf nfr[kw/f raemykA* rF m"arm}} bk&m;pum;awmf vmonft
h wkid ;f pdwEf v
S ;Hk
rSmom rlvt&if;jzpfonf/ olawmfaumif;tusifhtBuH tajymtqkdukd olrkdufBudKufNrJxkH;r&Sd/ ynm&Sdpum;ukd
ynm&SdolrS BudKufavonf/ olrkdufrsm;vnf; olrkdufcsif;csif; BudKufnDavonf/
rif;&mZmBuD; yJcl;ukd csDwufawmfrlckduf EkdifiHawmfwGif a&S;xkH;Oya'ysufESihf &Sdavonf/ jyefawmfrlNyD;rS
yifvQif trdeaYf wmfjyefwrf; tmPmxm;awmfrcl &hJ avonf/ xkt
d cgrSomvQif Nird 0f yfcMhJ u&avonf/ taMumif;
um; *gr0goDyaJG usmif; &[ef;wku
Yd dk rif;tcs;D tajrm ufudk cHvo
dk nf/ xkaYd Mumihf wpfO;D ESiw
fh pfO;D NiKd jiifjcif;jzpfvm
cJh&avonf/ yGJausmif;&[ef;wkdYu vSL&aomypnf;a&mif; Opmqnf;yl;aMumif;? &GmolwkdYESihf a&maESm
[if;cGufurf;vSrf;aMumif;? &GmolOpmypnf;ukd ttyftESHvufcHaMumif; jyKcJhMuonf/ xkdtaMumif;ukd bk&if
rif;u odawmfral v Ekid if aH wmftwGi;f *gr0goD&mG olwEYdk iS fh a&maESmaeonf/ tvZ&D iS af ,mifwu
Ydk dk uk,
d &f BH u;D
r[maZ,sodefu odrf;vuf0J? vuf,mwkdYwGif jcaoFhkyfxkd;vsuf udk,f&Hoif;rSm jznfhavonf/ t&n0goD
oHCmawmfjrwfwrYdk mS wdp0D &dwf aqmufwnfawmfrNl rJ Nird 0f yfpmG oDwif;ok;H awmfrMl uap[l qk;H jzwfcahJ vonf/
&ckid &f mZ0ifwiG f tvZ&D [ef; rsm;jym;vmcJ&h jcif;ukd trwfBu;D us;D k\
d a&;om;qufoiG ;f aom rif;&mZm
Bu;D pmwrf;wGif azmfjycsuaf wGUEkid \
f / tusO;f jy&aomf plVpE&m;rif;onf waumif;oif;wGjJ ynftjyef a&epf
vGefawmfrlpOf rif;rJhjzpfaeaomtcg NrdKvlrsKd;om;tzokH;OD; rif;rlcJhMuavonf/ xkdpOfuyif jynfolwkdY
I;d i,f&o
dS nftwGi;f tvZyD aJG usmif; &[ef;wkv
Yd ufaqmifyPmquf omemuG,cf &hJ mum; rif;tvZ?D trwf
tvZw
D Ydk rsm;jym;vmcJMh uavonf/ xkt
d cg ynm&Srd LS ;rwf? olaX;tk;d trsK;d wkv
Yd nf; plVwOE& m; rif;\nDawmf
oD&d0H oae&m? uHomy#du,m;NrdKUokdYcsnf; vTJajymif;aecJhMuavonf/ xkdNrdKUrif;yJjzLukd irif; iwkH;(apma&Tvl;)
vkyfBuHcJhNyD;rSyif rif;kd;rysufxD;eef;pkd;pHEkdifvmcJhavonf/
wpfzef yk*HNrdKUom&rGefrif;u rvGefpm; &mZmausmfukd &Sifa,mifjyK vTwfavojzihf *gr0goDtvZD
&[ef;wkYd yl;aygif; rSL;rwfru
dk w
f t
Ydk m; rif;xH yPmaMu;aiG qufoiG ;f avonf/ bk&ifvnf; rSm; vku
d ef mav
aomaMumihf omoemawmfa&; EGrf;e,fcJh&avonf/ irif;? iwkH;rif;kd; 6quf? pEmolrif; vufxufwkdif
MumcJhonf/ wpfzef pEolrif;aemuf 9quf? rif;apmvufxufvnf; ta&;awmfykH ay:vmcJhavonf/
]]tpG,facgacg rif;apmyk*Hqef;vwHY}} [lokdufpmxGuf&Sdaeonfhtavsmuf yk*HNrdKU Munfpkd;rif;\
,Mwmwwf? tvZD bm;wpfvkH;&Sifa,mifukd apvTwfcJhavonf/ rif;apmonf omoemawmfta&;ukd
&Si;f vif;awmfro
l nf twGi;f tvZ&D [ef;wkEYd iS fh bm;wpfv;Hk wkYd aygif;Ny;D aomf rif;apmuk,
d MwmjyKchJ Muavonf/
rif;apmao rif;apmom;awmf ]]rif;ukvm;}} eef;wufaomtcg bm;wpfv;Hk a&Smifajy;cJah vonf/ &ckid Nf rKd UwGif
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tvZD&Sifa,mifwkdYukd tukefodrf; usKH;&orQwkdYrS ]]1500}}ukd r[mrkedbk&m;rSm vSLonf/ jruf&dwf? qifxdef;?


jrif;xdef;tpkrSm 2000? 0if;av;rsufESmrSm 2000? v,fawmfvkyfvrkdif;rSm 3000 toD;oD;jznfhawmfrlonf/
xkdYaemuf t&n0goD oHCmawmfjrwfukd &Smaomf upye'Djrpfnm? Ow&oBuFefNrdKUawmifawmrSm oDwif;okH;
aeaom wdpD0&dufaqmifrked ok"rmq&mawmfESihf oHCm(25)yg;ukd &&SdcJhavonf/ yifhac:vsuf NrdKUta&SUbuf
]]2000}}uGm rd*yAwawmifwGif oDwif;okH;aeap onf/ xkdYaemuf rSL;rwfwkdYukdvnf; a&G;cs,fvsuf ynm
t&nftcsif;tavsmuf ajrmufjrifhawmfrlonf/ jynfolwkdYvnf; udk,fusifhw&m; xdef;vmMuav&mum;
omoemawmf yGifhvif;pnfyifvmcJhavonf/ wkdif;jynfom,m? rSL;aumif;rwfaumif;wkdYvnf; xGef;um;vm
cJh&avownf;/
uk d ; um; =
rif ; &mZmBuD ; pmwrf ;

t&Sipf uEd ( &ckid jf ynfe,f)


"r&udwpmapmif? ausmufjzLNrdKU
2001-ckESpf? Zefe0g&Dvxkwf

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rif;&mZmBuD;
trdeaYf wmfjyefwrf;
toQipf uEd
ajrmufOD;a&Teef;&Sif bk&ifrif;&mZmBuD;onf aumZmoMupf 955 wGif xD;eef;ukd pkd;pHcJh&avonf/
owkd;"r&mZm trnf&SdcJhaomfvnf; rif;wufaomtcg e&m"dywd [laombGJYawmfukd cH,lcJhavonf/ awmifil
rif;\ tultnDawmif;cHcsuft& oMupf959 ckESpfwGif [Hom0wD yJcl;okdY csDwufcJh&avonf/ udpNyD;pD;aomf
aumZm 960 wGif aejynfawmfokdY jyefawmfrlcJhavonf/ &&Sdvmaom qifjzLawmfukd c&D;pOft& ,laqmifcJh&m
Xmersm;ukd tpGJjyK qifjzLwif? qifjzLwHcg;[l trnfwyfum rSnhfac:&Sdaeao;onf/
yJcl;rStjyef vrf;c&D;armfwifwGif trwfBuD;r[mynmausmf(850-960) aovGefcJhojzihf trwfBuD;\
om;awmf a&mifjzLNrKd Upm;us;D ku
d t
dk m; ynm0HobGu
YJ dk cs;D ajrm ufc&H Ny;D trwfBu;D pm;aMu;&cJah om ppfwaumif;
ukdyg pm;aMu;cH&aom trwfBuD;jzpfvmcJh&avonf/
trwfBuD; ynm0Hovufxuf rif;&mZmBuD;\ om;awmfrif;carmif;ukd it*Fgu zrf;xm;cJhavojzihf
csDwufwkdufzsufap&ef toihfpDpOf&Sdaeonf/ xkdtcg trwfBuD;u qkdif;iHhapvsuf &efolYvufrS vTwf&efvSnhf
zsm;om ,loiho
f nf[k avQmufxm;cJah vonf/ xkad Mumihf vdrm &nf&adS om uHompm;trwf\ om; twGi;f ok;H
aZ,AkdvfukdapvTwf ykdYquf&&SdcJhavonf/
yJcl;rS&&Sdvmaom qifjzLawmfukd taMumif;jyK aumZm 963 ckESpfwGif 'kwd,tBudrftjzpf aiG'*Fg;
cwfESdyfxkwfa0cJhavonf/ xkd'*Fg;wGif 963 qifjzLoQif e&m"dywdaqmvdyfoQm[l cwfESdyfyg&Sdavonf/
yxrtBudrf eef;wufckESpfwGif xkwfa0aom '*Fg;wGifum; e&m"dywdaqmvdyfoQm 955 [l cwfESdyfyg&Sd
avonf/
trwfBuD; ynm0Hovufxuf om;awmf rif;carmif;onf oHwGJokdY bk&m; zl;<ua&mufpOf bk&m;ocs
uRew
f \
Ydk pum;uk,
d MHk unf crnf;awmfudk eef;cs&ef csv
D mcJo
h nf/ xkt
d aMumif;ukd rif;Bu;D od ipifidk ;f uRe;f ?
zm;NzdKcHwyfu qD;qkdY wkdufckdufzrf;qD; rdavonf/ BuH&mygwkdYrSm xGufajy;vGwfajrmufMuol&Sdaomf vnf;
usefolrsm;ukdum; &wemykHbk&m;? r[mrkedbk&m;rSm vSLawmfrlonf/txdef;awmfBuD;jzpfol OumysHukdrl
vuf;dI jzwf r[mrkeb
d &k m;rSm vSLawmfro
l nf qk\
d / rif;carmif;ukd tjypfay;rnf&adS v&m trwfynm0Hou
xk;H ed*;Hk jy avQmufxm;ojzihf trsuaf wmfajyav\/ trwfBu;D okYd om;awmfudk tyfawmfral vonf/ O*gysrH mS
vnf; bk&m;uRefocstjzpfrS vGwfajrmufcJhavonf/
xkdrif;&mZmBuD;vufxuf yJcl;rSygvmol (&SifaxG;aESmif;ESihf a>c&Harmif;r 300? ,kd;',m; tdrfaxmifpk
3000? rGeftdrfaxmifpk 30000?aygif; vlaygif; 33000)wkdYtm; tpkdYtpkrSm jznhfxm;cJhaomfvnf; rNidrf
roufojzihf xyfzGJY&onf/
yJc;l ukd ppfcsND y;D ok;H ESpt
f MumwGif jynfwiG ;f &[ef;tvZD *gr0goD? yGJ ausmif;&[ef;wkYd rsm;jym;vmonf/
if;wkdYonf &GmolwkdYESihf vkdufzufoihfpGm [l;&m;? aA'if? aq;0g;? rEmef? vufzGJY? tif;tkdifrsm;ukd avhvm
oifMum;Muavonf/ yGv
J rf;obif aysm&f iT rf rI sm;ukd jyKvyk cf MhJ uonf/ bk&m;&Si\
f w&m;ukd vkyBf uzH efw;D a[m
ajymvmcJhMuavonf/
tpkt
Yd pk trIr;f om; vlwEYdk iS fh tonfom;wkYd a&maESmvsu&f adS eMuonf/ ykPm ;rSmvnf; bdou
d af wmfquf
jArPwkEYd iS ?fh apmif;wD? pE?D [kr;f ewf? r[m ydE?J [l;&m;? yef;wifyP
k m ; axG;,Suv
f su&f adS eMuonf/ ,if;tjzpfudk
rif;&mZmBuD;u trdefYawmftmPmxkwf xdef;uGyfcJh&avonf/ rif;\trdefYtmPmawmfonf a&S;a&S;u
&ckid rf if;wk\
Yd tmPmawmfuydk if vku
d ef mapjcif; jzpfavonf/ a&S;urif;wko
Yd nf trdet
Yf mPmukd &yf&mG wkid ;f okYd

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

pm;aus;olBuD;wkdYrS wqifh xkwfjyefodapcJhonfqkd\/ tcsKdUrSm urnf;ausmufpmwkdifpkduf aMumfjimxm;onfh


oabmxm;&SdcJhMuonfqkd\/
,ckrif;&mZmBuD;rSmvnf; rif;a&;rif;&m? rSL;rwf? tpkdYtpka&;&m? omoema&;&mwkdYukd wkdif;jynfwGif;
od&adS p&ef xkwjf yefc&hJ jcif;jzpfavonf/ xkt
d rdeYf awmfonf orkid ;f jzpf&yfudk xif[yfapNy;D jynfwiG ;f a&;twGuf
vkdufemap&ef xkwfjyefcJhaom tmPmawmfyifjzpfacsonf/ trdefYawmfukd rif;&mZmBuD;onf trdefYxm;ap
vsuf rSL;rwfrsm;ukd vku
d ef mapcJo
h jzihf wkid ;f jynfom,mNird ;f csr;f cJah vonfq\
dk / trdeaYf wmfavQmufx;Hk wko
Yd nf
pum;ajyta&;tom;qkdif&m pmayorkdif;twGufvnf; wefzkd;&Sdavonf/
,ckwifjyvwHUaom trdefYawmfrSm rif;&mZmBuD;\trwfBuD; ynm0HousD;kd wifoGif;qufocJhaom
rif;&mZmBuD;pmwrf;rS azmfjyjcif;jzpfygonf/ usD;kdtrwfBuD;um; rif;&mZmBuD;u orkdif;ukd r,kwfrvGefap&?
pmukEd w
I pf
k oGi;f &rnf[k trdeaYf wmft& oMupf 964 ckEpS w
f iG f qufoiG ;f cJ&h onfq\
dk / us;D krd mS pmwrf;quf
oGif;pOfu r[maZ,sodefbGJYcH udk,f&HBuD;trwftjzpfokdY a&muf&SdaeNyD;vnf;jzpfonf/
if;\pmwrf; rif;&mZmBu;D xD;eef;wufonftxd &ckid &f mZ0ifudk tusO;f wifoiG ;f xm;onf/ xkpd mwrf;
rSm ol\twaemrwdoabmt& r[kwfbJ &mZ0ifBuD;xGufvQifwnf;[l 0efcHxm;onf/ qufrif;&mZm
Bu;D onf taemufb&k if nDawmfrif;apmrS ykeu
f efonfudk csw
D ufwu
dk cf u
dk
f us;D kw
d o
Ydk m; tzukd pm;aus;ay;
onf/ om;awmf 'Dc(wdcg)ukd armufolZmwGif b*Fg 12NrdKU ukd tkyfcsKyf&ef bk&ifcHxm;cJhonf/
xkdujyefvmvQif awmifilrif;u yJcl;ukd vkyfBuH&ef tultnDawmif; vufcHcJh&onfwkdYukd qufjyqkd
xm;onfukd awGU&&m &mZ0ifrif;quf jywfae ouJhokdY &Sdacsonf/ rif;yif? rif;wdcg? rif;apmvS? pMum0aw;?
rif;zavmif;? rif;&mZm? rif;carmif;[lom rif;quftpOfjzpf&rnf/ rif;&mZmBu;D xH wif oGi;f pmwrf;rSmvnf;
yXrtpykdif;wGif 964 ckESpf[k jyqkdxm;aomfvnf; pmwrf;tqkH;wGif 950 ta&mufwGif ar;awmfrlaom
a&S;taMumif;awmfrsm;ukd oGif;qufonf[l qkdxm;&m wpfBudrfwnf;r[kwfbJ ESpfBudrfwifoGif;&ojzihf
orkdif;qufIyfaxG; tpOfrusav&jcif;avm[k ,lqonf/
trwfudk,f&HBuD; (usD;kd r[maZ,sodefonf yJcl;okdY rif;&mZmBuD;ppfxGufpOf rkd;BudK;ypf?rD;avmifonfh
edrdwfukd aoe*FAsL[musrf;xGuftwkdif; avQmufxm;cJhonfukd awGU&onf/ r[mynmausmfu ppfcsDrnf
penf;emaponfukd avQmufxm;cJhjcif;jzpfonf/ usD;kdavQmufxm;csuf usrf;xGufpm &Spfykd'fjyqkd&Sdonf/
xkdYjyifazmfjyyg om;awmfrif;carmif; ykefuefjcif; avQmufxm;csuftjyif rif;&mZmBuD;uar;ukd,f&HBuD;
r[maZ,sodefajzqkdcsufrsm;ESihf bk&ifu csD;ajrmufcH&aomqkkv'frsm; xkdaemuftn&0goD "romrdq&m
awmfukd rif;&mZmBuD;uyifh omoema&;&mrsm; avQmufxm; omoemykdifcefYtyfonf/ vufrcH/ wum
awmfrif;uomxdef; omoemyGifhvif;rnf[k trdefY&Sdavonf/
,if;okdYtrwfBuD;ESihf q&mawmfwkdY\trdefYukd emMum;NyD;aemuf rif;&mZmonf aumZm 948 ck? 0gqkd
vqef; 5 &ufaeYwzefa&S;rif;wkYd "rwmtwkid ;f rif;tmPmynwfawmfral vonf/ yJc;l NrKd Uukd csaD epOf jynfawmf
rSm a&S;xkH;Oya' ysufaeonfukd jynfawmfjyefNyD;rS trdefYtmPmxm;cJh&ojzihf Nidrf0yfMuavonf [l
vnf;jyqkdxm;onf/ xkdYaemuf *gr0goDyGJausmif;wkdY jyemjzpfay:vmrIukd trwfukd,f&HBuD; r[maZ,sodef
u ppfaq;qkH;jzwfcsufjyKavonf/ usrf;*efudpukdrl "romrdq&mawmftm; ukd,f&HBuD;u zwfemMunhfI
apvsuf pDppfa&G; cs,fawmfrlavonf/ qufxD;eef;qkdif&m rSL;rwf? rif;om;wkdYvkdufemoihf&m usifhxkH;wkdYukd
vkdufemap&ef owfrSwfjyqkdxm;onf/
"romrdq&mawmfukdyifh a&TawmifapwDukd taeuZmwif&ef avQmufxm;&m oabmrwl? q&m
awmf\ rdefYMum;csufrSm 'kpkdufa&Smif olawmfokpkduftavhom trSEftoufxufqkH;jyMuzkdYvkdaMumif;/
xkdhaemuf omoemawmfbk&ifrif;u a&S;ab;awmf? bDawmf? bkd;awmf? crnf;awmfwkdYenf;wl trdefYawmf BuD;
rif;tmPm xkwfjyefxm;csuf jyKcJhonf/ rif;&mZmBuD;eHawmf 2vFm? rif;om; pnf;pdrf 37? rif;pnf;pdrfawmf
60? oufawmf 97 ESpf? aumZm 997 wGif ewf&GmpHawmfrlonf[l\/ pmwrf;trnfukd rif;&mZmBuD; ta&;
awmfpmwrf;NyD;NyD[k jyxm;\/ pmwrf;tNyD;wGifvnf; rif;&mZmBuD;om; rif;carmif;? if;om;awmf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

10

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

oD&dok"r&mZm? rif;&mZmBuD;atmufukd rif;okH;quf? ou&mZfaumZm 1002 ckwGif ousomuD0if


rif;&mZmBuD;trsKd;awmf rif;kd;jywfonf/ trwf iukove&ywdeef;wuf ou&mZf 1146wkdif rif;26
qufpkd;pHonf/ rif;kd;rif;rsKd;aomfum; r[kwfqkdonf/ xkdYaemuf ol&d,"dy"drif;trwfBuD; 0d"kd&rSquf
rdyef;&Htxdjyqkdxm;onf/
ed*kH;csKyfum; yxr(15)ykdif; a&S;taMumif;ukd jycJhvQuf? omoemawmf rif;&mZmBuD; ta&;awmfpmxkH;
ykHukd pE0drv&mZmrif; trwfawmf a&Tpmbwf? ou&mZf 1127 ckwGif a&S;pma[mif;uEIwfxkwf xm;onf
wnf;[l\/
trSefrSm rif;&mZmBuD;pmwrf;onf a&TpmbwfOD;"kd;a0\ &ckdif&mZ0ifu aumufEIwfxm;jcif;yifjzpf
onf[k qkdvmonf/ rlvrif;&mZmBuD;pmwrf;ukd pDpOfcJholrSm ukd,f&HBuD;r[maZ,sodef(usD;kd)jzpfavonf/
'kwd,xkwfEIwfxm;olrSm a&Tpmbwfjzpfonf/ ,ck rlrSm a&TpmbwfrlrS xkwfEIwfxm;jcif;jzpf&mum; ESpf
qufwkdifcJhavNyD/ xkwfEIwfxm;olukdum; rnfolrnf0g[l azmfjyrxm;acs/
pmwrf;wGif rif;trdefYawmfrSm ol&d,m"dy"drif;vufxufrS qufcH rif;xD;u trdefYxkwfjyefonf/
,ckrif;&mZmBuD;u qufcH xkwfjyefcsufrsm; jyKcJh&jcif;jzpfonf/ okdYaomf trdefYxkwfjyefcsufrsm;onftBudrf
Budrf&SdcJh&m yJcl;rStjyefxkwfjyefcJh&jcif; trdefYawmftmPmukd xkwfjyrnfjzpf useftrdefY awmfrsm;ukdum;
tcGifhoihfaomtcg jyqkdrnfjzpfonf/

trdeaYf wmftmPm jyefwrf;pm


]]ab;awmf pEol&d,rif;vufxufawmf? bk&m;jrwfpGm <ua&mufawmfrlvm? tvkdawmf&Sd omoem
awmfudk pEo&l ,
d rif;vufot
Ydk yfawmfro
l nf/ om;awmf ol&,
d "dywdrif; vufxufawmfa&muf aemufaemif
xk;H Oya'jzpfatmif toD;oD;ausmufpm armfueG ;f ESifh xm;awmfrcl o
hJ nf/ ol&,
d "dywdrif;28quf (33 qufjzpf
onf/) plVwOE&m;rif; waumif;jynfokdYcsDawmfrl tjyefvrf;wGif vGefawmfrl&m? NrdK (NrHK)vlrsKd; jrwl? yJjzL
wkdYESpfa,muf 24 ESpfrif;rlonf/ xkdumv twaemrwd? rdvuKwf? ,kwfaomtusifh todtavh&SdaomtrsKd;
jzpf omoemawmfa&;ukrd od? *gr0goD? tvZ?D yGaJ usmif;&[ef; pnfum;av&m omoemawmf arS;rSed cf MhJ uav
onf/ NrdKrif; yJjzLukd plVwOE&m;rif; om;awmf irifiwkH;vkyfBuH xD;eef;rif;kd;pkd;awmfrlonf/
omoemawmfa&;ukd r&Si;f rvif;&Scd &hJ m 'o&mZmrif;(aumZm 485-501)vufxufa&mufrS ol&,
d "dywd
rif;vufxufawmf xkH;oufaousrf;*ef xm;cJhonfESihf nDrnD odawmfrlvkd tn&0goDq&mawmf Zdermef
atmifukd odCkuRef;okdY ul;ap bk&m;pum;awmf&if;ukd aqmif,lcJhonf/ usrf;*efESihf &Sd&if;usrf;*eftxGuf
nDavaomf *gr0goD&GmoDwkdYESihf a&maESmaeavh&Sdaom yGJausmif;&[ef;wkdYukd r[mrkedbk&m;rSm tapmihfxm;
avonf/
iESvkH;rif; (aumZm 608-612)vufxufvnf; *gr0goD&[ef;ukd bk&m;jrwfpGm tvkdawmf&SdaMumif;
usrf;*efvkyfjyoavaomf odCkuRef;okdY "r0d&q&mawmfukd ul;ap bk&m;pum;awmf ygVdtu&m ,lcJh
onf/ txufusr;f *efEiS n
fh o
D nfjzpf *gr0goD&[ef;wku
Yd dk kyw
f ak wmf? ZmwDrsm;rSm tapmihx
f m;jyefavonf/
omuD0ifrif;rsKd;rif;kd;rSefaomfvnf; todynmenf;aom &mZoknrif;vufxuf *gr0goD&[ef;wkdY
pnfum;vsuf t&n0goD oCFmawmfjrwf wdrfNrJ/ bk&m; &SdawmfrlpOfuvnf; bk&m;tqkH;trawmfukdrcH?
tmPmqefonf qA*D trsKd;? *gr0goD*kdPf; yGJausmif;&[ef;wkdYrSefonf/ jynfolwkdYu yOif;omraP*gr
0goD&[ef;wkdYxH rjyKapESihf/ kyfyGm;? qif;wk? ZmwD? ykxkd;rsm;rSm *gr0goD&[ef;wkdY apmihfae aygif;jrufwkdYukd
okwfoif&Sif;ap/ teD? t0g? teuf/ tjzL t0wf?qHxm;? qH&dwfrsm;rSm tavh&Sd&mom jrwfonf ,kwfonfr
[kwf bk&m;qk;H rawmf qkcd
hJ odum awmfudk vkaH tmifapmihx
f ed ;f Ekid v
f Qif oCFmawmfjrwfreS af yonf/oCFmawmf
jrwfrSefonhf t&n0goDq&mwkdYrSm wdpdp&dwfaqmufwnfawmfrl Muap/
bdodufawmfquf jA[PrsKd;jzpfvsuf apmif;wD;? yef;wif? [l;&m;ewfylaZmf ykPm;wkdYESifh a&maESmjyKusifh
onfh ykPm ;wku
Yd dk [,m;tpkrmS jznf/h tonfom; tpkrmS 0if uyfow
l u
Ydk dk qifuBJ u;D trwfuodr;f / qifxed ;f ?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

11

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

jrif;xdef;tpkrSm xrf;ap/ tpktrIxrf;vlwkdYukd rNidrfr0yf/ wpfpkwpfpkuyfckdolwkdYrSm 0if;rSL;wkdYokdY tyf/ 0if;


av;rsufESmrSmjznhf/ rif;? rdzk&m;/ rif;om;? rif;rsKd;? rSL;rwfwkdYrSm a&S;urif;ay;zGJYcJhonfh vltjyif wkd;yGm;
ckduyfonf vlwkdYukd vrkdif;rI;okdYtyf/ vrkdif;om;jzpfap/
r[mynmausmfom; ynm0Houkd r[maZ,sodeftrnfESihf udk,f&HBuD;trwfcefYawmfrlonf/ EkdifiHawmf
twGif; ta0;teD; tonfom;rSp rnfonfh vlrsKd;ukdrqkd tcGefqufrSeforQ vlwkdYrSm a&S;xkH;pH NrJqufNrJ
ukdomqufap/bkd;awmf rif;AmBuD;? jynfrif;acgifESr rif;jrbkef;ukd wefaqmifrdzk&m; xm;onfenf;? b*kd;rif;
ausmfxifaemf&xm orD;&SifaxG;aESmif;ukd wefaqmifrdzk&m;xm;awmfrlonf/ a&S;wefaqmifrdzk&m;wkdY pm;NrdKU
aus;&Gm taptokH;aus;uRefrsm;ukd b*kd;rif;orD; wefaqmifrdzk&m;&ap/
b*kd;yg? ysL? (rGef),kd;',m;? oQrf;? v0wkdYukd ysLrSmav;ausmhwyfrSm xrf;ap/ rGefrSm uavwyf/ &mZN*dK[f
wyf? ,Gef;wyf? okemy&Hwyf? awmifbufwyf? <uDroD;wyfrsm;rS,m jznhfxrf;ap/ oQrf;?v0 wkdYukd 0if;av;
rsufESmrSmjznfh/ ,kd;',m;rSm obifrIoli,fawmfaoGokdYtyf/
awmifilrif;qufonf qifjzLawmf aZ,r*Fvmukd ta&SUrsufESm? eef;OD;? wHcg;wGif wef;aqmif;ESifhxm;/
,kd;',m; rif;qufuonf jA&GwfoHajymif;BuD; (ajymif;rD;ayguf 3000? jAmom"d &mZmtkyf? rdzk&m;BuD;tkyf?
,kd;',m;? rif;q&mtkyf? {&0Pfqifkyf? ,kd;',m;wkdYukd;uG,fonfh &mrtkyf? tEkrmefarsmuf kyf?
tvrg,fa>rorm;kyf paom)ESihfaMu;kyfrsm;ukd awmifrsufESmwHcg;wGif tkXfwkdufESihfxm;/ b*kd;u,lcJhonfh
qifaygufqifr 248 pD;ukd qifuJBuD;uodrf; ,kd;uRef;? &JuRef;rSmxm;/ 0vifhatmifarG;ap/
jynfow
l Ydk w&m;pum;rSmvnf; w&m;olBu;D ? jynfp;dk wkYd a&S;xk;H pHtwkid ;f pD &ifap/qk&kd ef&o
dS rQudk taumuf
vmvQifvnf; taumufOmPfESihf&Smajzmifh/tajzmifha&mufvQifvnf; ajzmifhrwfpGmqkd/ wHpkd;? yPm? rsufESm
BuD;i,frvkdufESihf/ bk&m;ocifomoemawmfta&; igtoQifaus;Zl;opm jynfolwkdY rsufESmukdomaxmuf/
trwfBu;D wkYd ayghavsmv
h pf[if;ae a&S;xk;H rrSe?f ysuo
f nfMum;&vQif uk,
d &f BH u;FD ? jynfp;dk Bu;D ? qifu;J Bu;D ?
xm;ykdifBuD;wkdY av;a,muf? em;ukdazmuf oHwHusifvQKdrnf/ /}}
xkdokdY trdefYawmftmPmxm;awmfrlavaomf trwfBuD;av;yg;ESihf vuf0J jref? vuf,mjref? twGif;
trwfEpS yf g;? NrKd Upm;? acsmif;pm;? rSL;awmfrwfawmf wkYd wpfceG ;f wnf; wpfow
H nf; nDw
G o
f jzihf pD&ifciG &hf o
dS rQudk
jywfom;atmif pD&iftkyfxdef;Mu wkdif;jynfom,mNidrf;csrf;vsuf omoemawmf xGef;vif;avonf/

toQipf uEd
uk d ; um;csuf
(1) &ckdifrif;w&m;BuD;pmwrf;
trsKd;om;pmMunhfwkduf/
(2) &ckdif&mZ0ifopf
(3) "n0wD&mZ0ifopf

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

cg;csyf-aMumrS*gcsyf? aMumzufwd)
(OD;pErmvmvuFm&)/
(q&mawmf OD;OmP)/

12

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

u0dAEusr;f
toQiBf u;D
&ckdifa0omvDacwfwGif ouw pmayxGef;um;vmcJhonfhtavsmuf umvD'go q&mBuD;\ j*LwaAm
qef;usrf; wkdYukd oifMum;cJhMuonf/ ok0Pa'0D apmjynhfkdonf xkdusrf;ukd oifMum;wwfajrmufcJhavonf/
xkdYaMumihf xkdqef;usrf;ESihftnD uAsma&;pyf&ef u0d*EKusrf;ukd a&;om;cJhonf[l\/ u0d*EKukd u0du@K
[kvnf; jyqkdcsuf&Sdonf/ tcsKdUu u0d*EKusrf;tjyif u0du@ygoe usrf;ukdyg a&;om;cJhMu onfqkd\/
trSefrSm u0dAEusrf;om t&if;cHjzpfonf/ AE? *E? *EK? u@K[l ta&;tom;vGJrSm;vmjcif;om jzpf\/
u0dukdyif *0d [l rSm;,Gif;csufawGU&ao;\/
apmjynhfkd\ u0d*EKusrf;wGif uAsmpyfqkd&m ta&;BuD;aom vuFmwpfyk'fukd awGU&onf/ ]]u0du@
usr;f jyom;}} tpcs
D pyfqx
dk m;csujf zpfonf/ vuFmt& apmjynh
f o
dk nf ajrmufom;awmf od*pF jEr if;om;
odeu
f efred w
f iG f tpcsaD om &wkudk pyfqcdk NhJ y;D aomfvnf; tvGr;f rajyao;acs/ xD;eef;ukd &Ny;D rdz&k m;tjzpfjzihf
cHpm;awmfrlpOf u0du@ac:u0d*EKusrf;ukd jyKpkonf[kqkdMuonf/ (OD;OD;omxGef; &ckdif*kdPf;&Spfyg;
&ckdifr*Zif;twGJ (8)1/ a0omvDacwf apmjynhfkd\ u0dAEusrf;? 2/ av;NrdKUacwf tqkH;oDv0Ho\ u0dAEygoQusrf;?
3/ ajrmufOD;acwf ynm&Sdtrwf tonf0ef\ u0du@ ygousrf;[l okH;rsKd;awGUSd&onf/

usr;f uGrJ sm;ESiq


fh &mrsm;
u0dAEusrf;ukd acwftqufquf oif,lcJh&mum; uRrf;usifaom q&mrsm; oifay;Muolrsm; t,ltq
uGJjym;jcif; &SdcJhMuonf/ Oyrm(1)
oloHcGif? oefvQifcGif? wefusifcGifwkdYukd t,ltqrSm;,Gif;aMumif;/
(2)
yOjywf? qjywfpaom qefYusifbufukd *kdPf;zGJY&mwGif xnfhtvkd&Sd&m "mwfeHay:&m tu&mwkdYukd
Muufajccwf&rnf[k ,lqjcif;rSm r[kwfao;aMumif;/
(3)
xkd0g'ukd igwkdYrESpfouf? vufrcH? tNrJwrf; y,fypf&rnf[k qkH;jzwfcsufcsxm;aMumif;rsm;ukdawGU&
onf/
azmfjyyg0g'uGJjym;onfhtavQmuf? q&mrsm;onf a&S;uyif oifMum;pOfu t,ltrSm;trSef? tjiif;
yGm;cJah Mumif;/ xkt
d ,lrsm; a&S;q&mwku
Yd ckid rf mpGmqk;H jzwfcsucf s y,f&mS ;cJah Mumif;? xkq
d ;Hk jzwfcsuf vuf&mrSm
a0omvDacwfuyifjzpfae usr;f uGrJ sm;vnf;&SEd idk rf nfrmS xif&mS ;aeonf/ av;NrKd U? avmif; Muufacwfww
Ydk iG f
rif;xD;\q&mawmft&SifoljrwfuJhokdYaom yk*dKvfrsm;vnf; oif,lwwfuRrf;cJh&monf/ wynhfwyef;wkdYtm;
vnf; oifMum;ykdYcsay;cJh&monf/

rS&D musr;f
u0dAEusrf;rSm umvD'goq&m\ j*KwaAg"usrf;ukd rSDonf/ a0omvDacwf oD&dpjErif;vufxuf
at'D-4&mpkacwfu a&;cJhonfqkd\/ okdYaomf umvD'go\ uAsmusrf;ray:rDuyif uAsmvuFmusrf;rsm;
&SdvmcJhonfqkd\/ bk&m;a[mygVdawmfvm *gxmrsm;ESihf xkdYxuf OyedoQwfusrf;? a0'usrf;vm*gxmrsm;?
r[mbm&usrf;? &mrusrf;yg *gxmrsm;rSm qef;? tvuFmusrf;ukd tajccHaom uAsm*DwwkdYjzpfMuonf/
xkdYaMumihf Ak'rwkdifrDuyif&SdcJhonfomjzpf\/ Ak'onf jA[Ppmayukd a[mMum;cJh&mwGif aA'ifusrf;?
edC@Kusrf;? tu&m yab'usrf;? wd[mousrf;? AsmukPf;usrf;? avmum,wusrf;? vuPmusrf;rsm;
yg&Sdonf/ auVKbusrf;rSm qef;vuFmESpfrsKd;yg0ifaom usrf;wnf;/ if;wkdYukd avhvmjcif;tm;jzihf

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

13

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

acwftqufquf urmtqufquf wGif qef;usrf;? tvuFmusrf;&SdcJhonf[k ,kHMunf&rnfjzpfonf/

uAsm(u0dAEmuAsm)
uAsm[laomyk'frSm (u0d+Ps)aygif;pyfxm;aom w'dwfyk'fjzpfonf/ xkdESpfyk'fwkdYwGif u0d[laomyk'f\
t"dyg ,frmS ]umAswu
d awwdwu
d 0d} [laom tbd"mwfopl v
D m-0"ewEiS t
fh nD rdr\
d ta&;tom; tzGUJ tEGu
YJ dk
olwyg;wkdYtm; qkdapwwfaomaMumihf u0d[kac:onf/ ynm&Sd[k t"dyg,f&onf/
rSef\/ ynm&Sdwpfa,muf jzpfEkdifzkdYtwGuf avmuD avmukw&m A[kokwjynhfpkH&ef vkdtyf\/ uAsmysKdU?
vuFm? &wk? &uef? tJjcif;? tefjcif;? vGrf;jcif;? vSDawmfoH? oHcsyf ponfwkdYukd a&;om;Ekdif&ef yifudk,ftEk
ynmcHpm;csuEf iS fh Z0eOmPf(vsijf refaomOmPf) [moOmPf (&Tijf rL;aomOmPf)? *r&D OmPf(eufeaJ omOmPf)
rsm; vkdtyfrnfjzpfonf/
xkdokdY ynmA[kokw pkHvifaom ynm&Sifrsm; a&;om;vsif tvGefaumif;\/ qkdorQwihfw,f\/ t&m
Xmetm;avQmfpGm cHpm;csufjynhf0\/ pdwfESvkH;ukd txl;qGJaqmifEkdif\/ xkdUxuf toHyg&rDaumif;olrsm;
a&;om;vQif oHpOfaumif; ykdpdwf0ifpm;zG,faumif;\/ ta&;tom;ukdvnf; ykdx,f0gcefYnm;\/
xkdokdYaom ta&;tom;rsm;rS ysKdwkdif;BudKufwJh ESif;qDckdiftjzpfa&muf& qkdzG,fr&Sd/ tvGefwifhw,f\/
xkdta&;tom;rsKd;ukd odaeMuolrsm; tm;,lyg/qkdyg[l wkdufwGef;aep&mrvkd/ vkdcsifol 0kdif;0kdif;vnf/ol
r& igr&vkduf&SmMuonf/
xkdokdYjzpfjcif;ukd umAswd? uaxwd-olrsm;ukd qkdap\[k qkdvkdjcif;jzpftaMumif;AsKywfnDGwfonf/
avsmfuefoihfjrwfonf/xkdyk*dKvfwkdYukd u0d[kac:\/
uAsm[laomtrnfum; u0daemb0gu[laom t"dyg ,frS uAsmjzpfvm\/ ynm&Sjd zpfaMumif; jzpfaom
xkdynm&Sd\ta&;tom;onf uAsmrnf\/ xkdYaMumihf u0dAEmuAsm[kvnf; qkdEkdifonf/ xkdpum;t"dyg,f
rSmvnf; ynm&SdwkdY\tzGJUtEGJY ta&;tom;rSeforQonf uAsmrnf\/
uAsm? ysKdU? vuFm? &wk? &uef? tJjcif;? tefjcif;? vGrf;jcif;? vSDawmfoH? oHcsyfponfwkdYESihf aw;xyf? a'G;
csK;d ? av;csK;d paom tzGUJ tEGUJ rSeo
f rQonf omrntm;jzihf uAsmrnf\/ tnremrtoD;oD; wyfac:Muaomf
vnf; vk&d if;rSm tMum;tjrif A[kow
k ESifh ynmOmPf<u,f0aom ynm&Sw
d \
Ydk tzGt
YJ EGUJ ta&;tom;omwnf;/

ta&;tom;ajrmufap&ef
u0dAEusrf;ukd a&;aomq&m\tvkdqEt& pma&;pOf ta&;BuD;aomtcsufwkdYukd odxm;&efvkdtyf
onf/ tjypfuif; *kPf&otvuFmajrmufatmif a&;om;&efjzpfacsonf/ &ckdiftvkd cspfaumif;xref;
(cspfaumif; beef;) jzpfoihfvSonf/

(1) aysmu
h mEkcsK?d ESv;Hk ckzd Ydk
vlqo
dk nfrmS tBuKd u?f pku
d ?f 0goempkaH vonf/ tcsi;f csi;f tvkrd wl? cHpm;rIrrQwacs/ xkaYd Mumihu
f Asm?
vuFm? &wk? {tef? omjcif;? wpfckwnf;u(wpfyk'fwnf;u)vltm;vkH;qEukd rjznfhay;Ekdifacs/tESpfom&jynhf
aomuAsm ynm&SdwkdY pdwfESvkH;ukd ESpfodrfhqGJaqmifa&; uAsmonfom vlxkqEukd jznhfpGrf;Ekdifayonf/
xkdokdY oHpOfcsKdaom uAsm? vuFmwkdYukd? tqkdaumif;olwkdYqkdvQif ykdqGJaqmifEkdif&um; oHpOfcsKdjcif;ukd
wifjyvkdonf/
okaAm"gvuFm&ac: tvuFmusrf;rSm oD[kdVf(oD&dvuFm)acwfay:usrf; jzpfonf/ om&dykw&m wynhf
oHCm &udwax&fu a&;pyfcJhonf/ tvuFmusrf;&if;rSm yom'*kPfukd ]]tvuFma&mEm 0'eH? rkedaem
"& &Hoda,m}}vkdY ykHpHjyxm;onf/ t"dyg,fvkd&if;um;rkedaem-jrwfpGmbk&m;\ "&&HoDa,m-EIwfcrf;awmf\ ta&mifwkdYonf rkedaem-jrwfpGmbk&m;\ 0'eHC:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

14

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rsufESmawmfukd vuFma&mEm wefqmqifukef onfjzpfykHpHrSm rkedaem? "&&HoDa,m-jrwfpGmbk&m;\EIwfcrf;awmfrS xGufaom ta&mif (eDaomta&mif)?


rkedaem 0'eH-jrwfpGmbk&m;\ rsufESmawmfukd[l yk'ftcsif;csif; eD;pyfojzihf yom'*kPfajrmufonf/ odvG,f?
jrifvG,fonf? oefY&Sif;onf[k qkdvmonf/

&ckid rf if;orD; {jcif;rSmqkv


d Qif
]]onfnmrGef? ,Ofwefwzuf? yifv,fxGuf}}
]]tmPmvufkH;? wefckd;csKef;om;}}
]]oHqdyfhusK;at;? u&0dwfa<u;okdY}}
]]cgomydwftkyf? ewfvkyfr,Gif;? atmufESD;cif;}}
]]iqwf'efqkd;? bDvl;rsKd;ukd? BudK;umowfESH}}
]]wdrfrSDrkdCf;aqmif;? awmifausmufyefawmif;}}
paom IwfaxG;rIuif;&Sif;onfh ta&;tom; rSeforQonf yom'*kPf ajrmufavonf/ xkdokdYr&Sif;bJ
IwfaxG;vsif udvd|a'gooihfaomyk'f[k qkdavonf/
aemufwpfzef qkdvkd&if;yk'fwkdYukdpyf[yfNyD; ta&;rBuD;aomyk'fwkdYukd jzKwfxm;vQuf? a&;pyfjcif;ukd
ygVdtac: ormofyk'f[l qkdonf/ ,if;ta&;tom; onf twkdcsKH; pmaya&;pyfjcif;jzpf&m toufwrQ
ta&;BuD;onf/ (*ZZD0d wH-pkPDC\towfvkdY)[kazmfjyavonf/ MoZ*kPfvnf; ac:avonf/
aemufwpfzef Xmefcsif;? rMwmcsif;? teD;uyfxm;jcif;? (yg'gowd=y'+ tmowd)/ &GwfNyD;aomtu&mukd
xyf&Gwjf cif;(tEkygo)[l r"k&wm*kPf = toHcsK*d P
k rf mS ESprf sK;d &Sad vonf/ xkEd pS rf sK;d ukad ygif; &Si;f jy&vsi-f
]]rkedErEonf w? [mopEevdrdwm}}
(ormoMoZ*kPf)
rkedE rE[mogaw? ukEoaEm[ 0dArm/
'doE rEk"m0Ed? [ oEmpE uEda,m/
(r"k&wm*kPf)
ormMoZm*kPrf mS ESpyf g'vk;H ormofy'k f (yk'q
f uf? yk'pf yfenf;)ESiafh &;om; xm;avonf/ r"k&wm*kPrf mS
txufu ESpfyg'ESihf pwkwyg'rSm ormofyk'fpyf jyxm;onfhtwGuf ormoMoZm*kPf ajrmufavonf/
(tvGef&Snfvsm;aom taMumif;t&mukd twkdcsKH; a&;om;jcif;rSm AsmoMoZm*kPf ac:qkdayonf/
txuf*gxmrSm w-tu&mukd xyfqkdjcif;? edE rEm? pE[l oH,kwf csif;teD;tuyfxm;jcif;aMumihf
r"k&wm*kPfvnf; ajrmufavonf/ atmufyg *gxmrSm rkedE? rE? ukE? oaE[? pEm [lvnf;aumif;?
'doEm? [ oEm? uEd[lvnf;aumkif;? oH,kwftu&mcsif; eD;jcif;/ tu&mwlukd txyfxyfqkd jcif;aMumihf
r"k&&wm*kPfajrmufavonf/
,if;*gxmrSm rkedE rE [momukE oaEm[ 0dArm/ pE uEda,m wkdYrSmvnf; ormofyk'fjzpf
ormoMoZm*kPfajrmufavonf/ ,if;*gxmwkdY rSm t"dyg,f odvG,f&Sif;vif;onfhtwGuf yom'*kPfvnf;
ajrmufNyD;om;jzpfacs onf/ oHpnfaumif;&ef qkdbkdYaumif;&ef jyKjyifay;&jcif; jzpfavonf/
tqifoihf &ckdifa0g[m&rsm;rS ormofyk'frsm;ukd wifjyvkdonf/
odefuefrdefwGif=odef&moD? uef&moD? rdef&moDwGif ('Geformof)
vDjyif;=jyif;aomav?
awmifuRef;kdavmu"mwf=tdEd,jynf? odvG,f\/
eef;&H+r,fh+XmeDokdY=eef;&Htdrfa&SUrif;
awmif+nm+ra[h+&ifoGD;=ra[=rdzk&m;BuD;/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

15

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

xl;qef;+obif+,ifh&G,f?
xl;qef;aom yGJobifukd qif,ifusif;y? e0g+'o/ ukd;cktvGef&Sdaom wpfq,fh (wpfq,fhukd;)
jynfxufrxm;=jynf\txuf (tkyfcsKyfapaomtm;jzihf) rxm;&m/
rk d C f ; aES m if ; 0gv+aqmif ; ptul ; wG i f =(aES m if ; v? aqmif ; p) r"k & wm*k P f r sm;jzih f Ak d v f N cD +
xkdNrDw0uf=(AkdvfNcD+xkdNrDr"k&wm*kPf)
xkdYaMumihf u0drEusrf;ed*kH;
]]Mum;ydefYemavmh? ynm,SdrSmwwf(p&monf? t*Fgq,fck? wwfrIav;axG? ar;axGazmfjy? aZmwuESihf?
*Dw rMwm? oHomwkdY&Snf? okH;rnfukdPf;? jzwfykdif;od wwf? y,wfXgefnD? emcsifzG,f? usnf;us,faMumif;wl?
oHwlaMumif;uGJ? oHuGJaMumif;wl? qkdrled,H? toHokH;yg;? oHzsm;oHvwf? oH&if;cwf? a&G;vwfoihfap? rD;avae
ewf? zsufwwfrSefpGm? tmumoewf? Munfa&SmifcwfvQuf? a&G;a&Smif a'go? yg'Bud,m? xm;&moifh[ef?
wefrwefESihf? tp&Sdojzifhvnf;aumif;/
(ed*kH;vuFm? 1269 ck? wefaqmifrkef;vqkwf(9)&ufaeY a&ul;ayrl? ckepf aMumif;a&) a0omvDacwf
ta&;tom; apmjynhfkd/
xkdYjyif u0dAEusrf;-i^93
ukd;rnfvQHnd? awmufajymifbdonf? pHrda&TavSmf? armif&Sifausmf/ ukd;aqmf *kdPf;0rf;? y'pGrf;0,f?
OmPfxeG ;f ok;H quf? oHvsuo
f ifo
h nfveG af v? ewfu;dk zG,f aomf? OmefarTenf;[d? okwad v;yg;? axGjym;tu&m?
omcgwpfcsuf? ,if;wufw ywf? oHvwf? okH;qkrf;? oH&if;usKrf;}} ponfjzifhvnf;aumif;?(u0dAEusrf;
i^93)TefMum;xm;csufwkdY &Sdavonf/
xkdYaMumihf oHpOftaetxm; twkdt&Snf? tav;taygh? 'DC&(*k v[k)toHnD&ef ta&;BuD;
avonf/
y
u
p
#
w
y

(2)

'k
c
q
|
x
z

w
*
Z
!
'
A

p
C
ps

"
b

r
i
n
P
e
r

Murf;f wrf;rtkd Ek,OfysKzd Ydk

ig;0*fwpfvkH;pD&Gwf&aomaMumihf 0*f(0*)tpktaygif;[kac:onf/ xkdwGif yxrtu&mESihf 'kwd,


tu&mwkdYrSm ti,f? tEk/ wwd,tu&m? pwkwtu &mwkdYrSm tBuD;? tvwf/ i? n? P? e? r [laom
yOrtu&mwkdYrSm pmqkdpmysuf (Z&b*F)jzpfonf/
uAsm? vuFm? &wktpwkdY tcsDyk'f(2)ykd'fwkdYrSm tvsOf;rygap&/ (0dl 0a"s-ynm&SdaoqkH;wwfonf)
qkd\/ ,if;taMumif;ukd]]*kdPf;wGifrnf&? ukd;yg'0,f? yXrwGif? pmjrifpm&H? cgcH'kwd,? csD&tu&m? "mwfeHygrl? ,if;rSm
MuufajcrcwfavESihf? aotHhrSefpGm}}[l qkdavonf/ (e0'wftkdifom-csD-psL^153)oQifoDv0Ho-a&;
ajrmufOD;acwf/
,if;tu&m(25)vkH;xJwGif
yxrtu&mig;vkH;u(zkd)? 'kwd,tu&mig;vkH;u (tr)/ wwd,tu&m ig;vkH;u(zkd)? pwkwtu&m
ig;vkH;u (tr)? yOrtu&mig;vkH;u (tzkd)jzpfonf/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

16

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tu&m tzkd tr
u0*f
odMum;rif;
oG&wD apmihf\/
p0*f
y&rDoGm
okEa& apmihf\/
#0wf
,rrif;
umvm *ED apmihf\/
w0*f
AdEkd;
oD&da'0D apmihf\/
y0*f
tuedXjA[g
rPdarcvm apmihf\/
rm&fewfapmihfaom ,&v0o[VtH [lonfht0*ftu&mwkdYukd a&Smif&Sm;&onf/ uAsm? vuFm? &wk
tpyk'f? 'kwd,yk'fESpfyk'fwkdYrSm a&Smif&onf/ tjcm;yk'fwkdYrSmvnf; rvTJomrS xnfh&avonf/ ZmwftaecGJjcm;
rIrSm IwfaxG; oavmuf tusKd;rrsm; rjyawmhNyD/
u0dAEusrf;vm vuFmwkdYrSm pwkwtu&m ig;vkH;xJrSm ]]b}} (bukH;)tu &mESihf tpcsDrIrsm;acsonf/
,rrif; tapmihfESihfumv *EDtapmihf(#? !? P= tzkd? X? z=tr)tu&mwkdYukdvnf; (i? n? P? e? r)
jzpfavonf/ P(PBuD;) tu&mrSm #tkyfpk? tkd^ysuf(ESpfxyfuGif;)usavonf/ owfcsifvQif e-i,f
owfjcif;uyif aumif;rnf[k wifjytyfonf/ OmPqkdaomyk'fukd &[m'DawmPokwfjzihf PBuD;jyefoihfroihf a&Tusif*kdPf;tvkd? ok"rm*kdPftvkd jiif;qkd wkH;&Sdavonf/
okdYvsif u0dAEusrf;tvkd tu&mwkdYukd tEktysKd? t&ifhttkdcGJjcm; rSwfom;tyfonf/

Murf;aomtu&m
tu&mxJwGif tqkd&cufonfukd Murf;onf[k qkdtyfonf/ o&&SpfvkH;wGif tm? ? OD;? {;? Mo [l
aom o&oufoufESihf a&;xm;aompmukd tqkdMurf;onfqkd\/ t? ? Oukd o&[lac:onf/ uf? if? pf?
nf? wf? ef? yf? rf? ,f? 0f [laom oH,w
k t
f u&mwku
Yd dk wpfqufwnf;a&;om;xm;jcif;vnf; tqk&d cufavonf/
j*KwaAg"ed,-ayrl(ud)rSm tu&mwkdYonf 'DCcsnf;jzpfjcif;? av;vkH; av;vkH;wpfcg-,wdjzwfjcif;/
(&yfwefYqkd&onfukd ,wdac:\)/ pnf;urf;ESihfnDvQif 0d'sKHEmvm*gxm(0dcsKHefrmvm *gxm)rnf\/
0kawm',qef;usrf;rSm 0dZKrmvm*gxmac:avonf/(r*kdPf;? r*kdPf;? *k-2vkH;&Sdavonf/ j*KwaAm" usrf;
tqkdESihf ruGJjym; wlnDayonf/
*gxm\t"dyg,fu ]]vQyfEG,fjyif;xef? rkd;BudK;oH}}[l\/ Oyrm ]]'def;'def;'def; 'def;..'def;'def;'def;'def;}}ukd
av;vkH;ta&mufrSm tenf;i,fwefY&yfvsuf qkH;atmifqkdMunhfu wufoHcsnf;jzpf toHukd ESdrfr&aMumif;
wif&Sm;ay vdrfhrnf/
j*KwaAm"usrf;tvkd yKZm(yvkw)? aMomf-o&ukd okH;rMwm,ljcif;onf u0dAEusrf;? t,ltqESihf
wlnDavonf/ toHt&SnfqkH; jzpfaomaMumihf ikdjcif;? vGrf;jcif;? wrf;jcif;wkdY\tprSm-aMomf (yvkw)ukd
tokH;jyKMuavonf/
u0dAE-c^21 rSm od'dv? '@Dv? tu&m[l cGJjcm;csuf&Sdavonf/ odxdv? "edw tu&m[l
yk'fppfusrf;rSm ac:qkdxm;onf/ upnf;o'gusrf; rSm aCgo? taCgovkdY ac:avonf/ tu&mcGJjcif;rSm
twlwlyifwnf;/
uc?*Ci? pq?Zpsn? #CP
wx?'"e? yz? ybr
yxrESi'fh w
k ,
d tu&m-odxv
d (aysmah ysmif;)? taCmo(rMurf;)? wwd, ESihf yOrtu&m "edw(cufrm)?
aCgo(Murf;wrf;)/
okaAgpvuFm&usrf;? *gxm-58 rSm-]]c&mcDvm y&dudP? acawcdwH zvwsvH}} vkdY tzGJYtEGJU Murf;tqkdt& cufaomtjzpf-AEzkoa'go
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

17

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

ykHpHukd xkwfjyxm;onf/
a'gotajzykdif;*gxm-99rSm
]]yEm ly0db 0H okPEm r"k&H*d&H/
p&Ed om"l orK'/ umavauVd y&Hrkcg}}qkdaom tqkdElnHhrI okckrmvmwm *kPfajrmufjcif;*gxmESihf
ajzqkdxm;ayonf/ qkdaumif;jcif;ESihf qefYusifaom tqkd&Murf;? raumif;onfoabmukd t"duEIdif;,SOfjy
&mjzpfonf/
Oyrm-]]ckdifckdif cufcuf ckdifcufcuf? yifwkdif;rsm jzmvkdY,Suf}}qkdaompum;pkESihf]]&Gufa[mif;u<uD?
&Gufopf0DvQuf? wxGDzl;yGifh? vDl;yifhaomf? toihf0J,m? ,drf;umoDusL;? aysmfjrL;Mujyef? obif[efjzihf?tvGef
wifhw,f}}qkdaompum; pkukd wkdufqkdifMunhfEkdifonf/ tMurf;tEk oabmay:vmygvdrfhrnf/
(wxGDzl;yGifh vDl;yif)(,drf;umoDusL;? aysmfjrL;Mujyef? obif[ef)jzihf tvGefwifhw,faom ormoMo
Z*kPfjzpfonf/
(&Gufa[mif;? &Gufopf)? (wxGDzl;yGifh? vDl;yifh)tykd'frsm;onf oHwl aMumif;uGJjzpfonf/
([efjzihf vGefwifh)oHpnftvGefcsKda&;=r"k&wm*kPfodrf;um (obif[ef jzihf vSrf;pyf)oDusL;aysmfjrL;
qkdaom pum;wkdYonf (toufr&Sdaom opfyifoabmrSm touf&Sdaom oabmwifpm;jcif;)tygau ygPd
"r- orm"d*kPf jzpfonf/ qkdvkd&if;ukd &Sif;vif;odvG,fojzihf y'*kPf? &Guf? &Guf? yGifh? yifhteD;uyfpyfqkd
xm;aomaMumihf oHpOfrQwnDGwfjcif; orwm*kPfvnf; yg0ifavonf/

(3) kid ;f pkid ;f rvk?d eef;,OfcsKzd Ydk


xkdrSwyg; ]]eifhukd igBudKufvsuf? ighukd eifhbmaMumihfrBudKufoenf;}}[k wkdufkdufajymjcif;rsKd;rSm- vli,f
pum; awmaus;om;pum;jzpfojzihf *gra'go [lac:onf/ yk'ftrsm;ukd qufpyfMunfhvkdtyfaom teuf
rvkdtyfaomteuf a&m,Sufaeaomfvnf; *gra'go[l ac:ayao;onf/
toHxGufysufjcif;ESihf toHxGufyg t"dyg,fygysufjcif; &Sdayonf/ Oyrm a&SUuyk'frSm]]vnf;}}ESihf tqkH;
owfxm;cJo
h nf/ aemufq;Hk yk'u
f ]]xD;}}ESifh tqk;H owfxm;aomf]]vnf;}}ukd vk;H wif qHcwf? 0pEpS v
f ;Hk ayguftoH
xGufrS um&efukdukduf&ef taMumif;&Sdayonf/
*gra'gotajz]]vifa,musfm;tm; cspfBudKufaerIukd}} umrwnf;[laom 'Gef;p@g;ESdyfpufaeonf[k
ajymqkdjcif;ESihf ajzqkdxm;onf/ aoonf[lonf pum;wpfrsKd;wnf;ukd (y&dedAgeful;)(ysHawmfrl)? (ewf&GmpH)?
(b0ul;ajymif;)[l bk&m;&[Em? ykxkZOf? &[ef; jynf&Sifrif;? vlomrnwkdYukd toD;oD;ac:qkdxm;jcif;rSm
,Ofaus;rIoabmjzpfonf/ ta&;BuD;avonf/
vuFm &wk? a&;pyfaomtcg u0d"Eusrf;-*D^51 rSm q,fckajrmufyk'f-oloHcGif? q,fhwpf oHvQufcGif?
q,fhESpfwefusifcGif]]okH;ckrSm *kdPf;qkd;rxm;&ef TefMum;xm;onf/ udk;rnfvQHnD-csDysKdrSmMunhfav/
pmrsufESm 82 rSm ,if;okH;yg'xJrSm ]]qkrf;? wkrf;? jyKef;? rIef;? oQrf;? ao? aMu? aq;? a[cg? [m? qD? qm?
awG?wm? td? tm? r[d? rjzpf? r&? ri? raysmf?aESmif;? Asnf;? owf? cwf? jzwfqkdpf? Sdpf? BudK0f? okd0f? ckd0f? rkdY0f?
ikdY0f? ,kdY0f? wkd0f? NzdK0f? qdwf? edrfh? rdwf? wdwf? vdyf? onf? xkd0f? ukd0f Munhf}}[laom tr*Fvma0g[m&rsm;ukd
rokH;&ef Tefjyxm;avonf/ ynm&Sdpum;jzpf tav;teuf xm; oihfay\/
,if;taMumif;ukd rdzk&m;apmjynh
f kdu u0dAEusrf;tqkH;em;rSm-]]rOLyef; ES,f? arT;ysHU<u,fonf/ rkd;EG,f
pHwl? MuXgef;bl? ysrfhysLaxmifem;? aphaphMum;avmh? rkdCf;zsm;xdrS jzpfpGefvSom;? pdEab'g? a&S;q&mwkdY
rdefYrSmonfum;? ay:om*kdPf; ae? pMumajcu? a&vmwavQmuf? q,fqufajrmufwGif? oloHvQifwnf;?
q,fciG pf nfxm;? Muufajczsm;? ok;H yg;0P? nDMuolvm? 'Gg&mwHcg;? qku
d af omodMum;? jyif;cH&m? olvmckid ;f r?
,SOf0P? wlnDMuyif? okH;yk'fjrifrl? a&mifxifNydK;jyuf? pdefoefvsufjzihf? &uf&ufckwfvSnhf? ykdif;jzwfxnfhokdY?
wnfhwnfhorowf? nDGwf&Sdu? cufarmvS\/ rQpum;? ,kHMunfMum;onf? odMum;rSwfawmfrlbk&m;...}}
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

18

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

odkY...tMurf;rsKd; ,kHrSm;oHo,0ifp&mrsKd;ESihf tr*Fvmpum;wkdYukd a&SmifvQuf? xD;okH;? eef;okH;tp?


NrdKUBuD;ol NrdKUBuD;om; pum;wkdYESihf tEkxufrSm t,Ofqifh? ,Ofaus;rIukd jrifhwifEkdifygap[k cspfaumif;xref;
aoQ...rSmxm;vkduf&ayonf/

toQiBf u;D
apmjynf
h rdk *Zif;
1999-ck? pufwifbmv
uk;d um;csurf sm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)

u0dAEusrf; (pmayAdrmef)
u0dygo@usrf; (pmayAdrmef)
j*KwaAm"ed,
okaAm"vuFm&usrf;
0kawm',qef;usrf;
&ckdifrif;orD; {csif;
odefuefrdefwGif csD&wk
upnf; o'gBuD;
tvuFm ed,opf
&ckdif,Ofaus;rIrsm; trSwf(3)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

19

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

aoGznfaomomoema&;
OD;puEd
qHrkwfqdwf&dwfzl;aom qwmonf okb'f&[ef;BuD;onf om;ESpfa,mufESihftmwkrmNrdKUwGif aexkdif
vsuf&Sdavonf/ xkdNrdKUokdY bk&m;&Sifonf aemufygoHCm 1250 ESihf <uvm&ef owif;xGufaeonf/ xkdYaMumihf
okb'fonf bk&m;&Siu
f dk oD;pk'H efaygufqrG ;f vSLvko
d nf/ om;ESpaf ,mufudk qwmvkyaf pvsuf tvSLcHcidk ;f onf/
bk&m;<ua&muf eHeufr;dk aomufqrG ;f &yfpOf &Sio
f b
k 'fxH r&yfbJ a&Smif&mS ;cJah vonf/ xkt
d cg ud,
k w
f idk q
f rG ;f cH
yifhcJhaomfvnf; ]]w&m;ESihfrnDGwfaomqGrf;jzpfonf}}[k uJh&JUavawmhonf/ xkdYaMumihf bk&m;ukd &efNidK;zGJYcJh&m
y&dedAmefjyKaomtcg ]]&[ef;a*gwr taESmuft,SufrS vGefNyD? igwkdYjyKcsif&mjyKEkdifNyD}}[kajymqkdavonf/
okb'f\pum;ukd t&Sifr[muyMum;odcJhonfup owdoHa0* jyif;pGmjzpfvQuf &mZN*dK[fwGif yxr
o*Fg,emwifrI jzpfcJh&onf/
xkdo*Fg,em tbd"rm yd#uwfryg&Sd[k *kdPf;uGJtcsKdUu apm'uwufMuao;onf/ "r0de,ukd
o*Fg,emwifcJhMuonfqkdaom ygVdawmfvmpum;ukd ppfaq;Munhfoihfonf/ "ro'gonf y&d,wd[laom
yd#uwfo;Hk yku
H adk [mcg okwe ?f tbd"rm? 0denf;ok;H rsK;d vk;H ukad [mEkid
f okwe u
f dk y&d,m,ftm;jziho
f m a[mEkid f
onf/ obm0teufudka[maomtcg y&rwobm0twdjzpfaom tbd"rmyd#uwfukd wkdufkdufa[mEkdifyg
onf/ xkdokdY "ro'gonf tbd"rmyd#uwfukd rvGwfwrf;a[mEkdifaomaMumihf yxro*Fg,emwGif tbd"rm
ygNyD;jzpfavonf/ xkdYaMumihf apm'uwufMuolrsm;twGuf c&D;ra&mufacs/
0gqkv
d wGif ausmif;jyifvQuf 0gacgifvrSp ckepfvwkid w
f idk f wifcMhJ u&m o*Fg,emryg0ifaomyk*Kd vrf sm;
xkdae&m aecGifhr&Sdacs/ o*Fg,emrwifrD ck'gEkck'u odumyk'fwkdYukd ry,fzsuf&efESihf tjypf&Sdom ynwf
aomaMumihf qufvufusihfoifhaMumif; t&Sifr[muyrax&fu qkH;jzwfcsufay;cJhonf/ pMum0aw;
rif;u om;BuD;ukd wkdif;jynftyfESif;ykHESihf Oyrmay;awmfrlcJhonf/
o*Fg,emwifcsdef 0guRwfumv t&Sifyk&mPax&fESihf &[ef;ig;&m 'udP*D&dZeyk'fokdY <ucsDvQuf
xkdutjyef &mZN*dKvfokdYa&muf&SdvmpOf o*Fg,emwifax&ft&SifwkdYu yifhzdwfMuvifhupm; r<ujzpfcJhacs/
xkdYaMumihf t&Sifyk&mPax&fu ]]igh&SifwkdY o*Fg,emwifjcif;ukd aumif;rIigjyKtyfNyD? okdY&mwGif igrlum; jrwfpGm
bk&m;rsufarSmufawmfrS Mum;emrSwfom;xm;onfhtwkdif; qufvufaqmif&GufygtHh}}[k jyefvnfrdefYMum;cJh
avonf/
jrwfpGmbk&m; 0gpOftvkdufa[monhf tpOftvkduf t&Sifyk&mPax&fuaqmifcJhojzifh oufawmfBuD;rS
jyeftpOfzsuf&efrpGrf;Ekdif xkdokdYrdefYMum;awmfrlonf/ o*Fg,emwifax&fwkdYuvnf; txl;uRrf;usifaom
{w'*fbGJU&Sifrsm;jzpfonfhtavQmuf &Snfvsm;aomokwefwkdYukdaygif;pyf 'DCedum,fponfjzihfvnf;aumif;?
*gxmwpfyk'fjzihfa[mvQif {uedygwfponfjzifhvnf;aumif; ykdaumif;atmif tpDtpOfcsxm;jcif;rQomjzpf
xkdudprSmaemufaemifumvwGif jyKurvG,fulaom udpwkdYjzpf&monf/ xkdYaMumihf yxro*Fg,emyGJwGif
oHCmuGJjym;rI tcsif;yGm;rI tvsOf;r&SdcJhygacs/
'kwd,o*Fg,emwGifum; omoemESpf wpf&mtMumwGif jzpf&m? a0omvDjynfom; &[ef;qkd;wkdYonf
taMumif;jycsufr&SdbJ 'o0wKuq,fyg;wkdYukd wDxGifBuHqvsuf tmywfroihf[k qkH;jzwfcsufjyKusihfvmcJhMu
onf/ c&D;a'opm&D <ua&muf&adS om t&Si,
f ax&fuv
dk nf; tvSLcH&&Sad om a&TaiGwu
Ydk dk a0pkay;avonf/
xkt
d &Siu
f vufrcH &GmpOfv
f n
S
hf w&m;a[map&m a&TaiGut
dk vSLrcHtyfaMumif; a[majymavonf/ 'g,um
wku
Yd t&Si,
f ukd rMunfadk omaMumifh Oauyed,urf(ESix
f w
k )f jyK&ef tm;xkwMf uaomtcg tbdOmPfjzihf
<uoGm;cJhavonf/ a&muf&mwkdY trSeftwkdif; qkH;jzwfay;Muyg&ef EId;aqmfwkdufwGef;cJhavonf/xkdYaMumihf
a0omvDjynfokdY t"dukPf;qkH;jzwf&ef oHCmawmf wpfq,fhESpfodef;(12)odef; pkkH;a&muf&SdcJhMuonf/
a0omvDjynfrS 0ZyD w
k w
idk ;f om;wkb
Yd ufu Ow&ax&fudk vmbfx;dk q&mwifcMhJ uonf/ &[ef;aumif;
wkzYd ufrS tBu;D qk;H um; t&Sit
f meEm\twlaewynhv
f nf;jzpf? bk&m;&Siu
f dk zl;ajrmfz;l olvnf;jzpfaom touf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

20

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

140 (0gawmf 120)&Sd? oAumrdax&f jzpfavonf/ a0omvDjynfom;wkdYonf taumufBuH umvaomu


rif;ukd ukef;acsmMuonf/ okdYaomfvnf; xkdrif;\ESrawmf eEm&[Emr wm;jrpfcsufaMumifh xdwfvefYcJhojzihf
t&Sif,wkdYukd uefawmhcJhavonf/ xkd 12 odef;aomoHCmwkdYonf a0omvDjynf r[m0kefausmif;wkduf
pnf;a0;rdMuaomtcg 0denf;"kd&fyk*dKvfrsm; wifajrmufcJhMuavonf/ xkdyk*dKvf&Spfyg;wkdYonf 0gvdumkHausmif;
wkduf tpnf;ta0;usif;y 'o0wKu(q,fyg;)udk qkH;jzwfcJhMuonf/ xkduwpfzef r[m0kefausmif;wkduf
BuD;okdY<uvQuf xkdq,fyg;ukdyif ar;ajzvkyf qkH;jzwfcJhMuavonf/
xkdq,fcsufukd wDxGifMu&m tpm;taomufazmufjyef&ef? oHCor*Dukd csKd;azmuf&ef? 0denf;Oya'ukd
csK;d azmuf&ef? rdrw
d x
Ykd if&mjyK&ef? q&morm;wk\
Yd tjyKtrIudk vTzJ ,f&ef? bk&m;a[mr[kwq
f v
dk Quf pm;aomuf
jyKusihfEkdifMu&ef vrf;rSm;jzpfavonf/ omoemawmfESihfrjcm;rem; wlnDaom t&m0wKrsm;ukd tEkavmrac:
avsmfuefaom t&m0wKrsm;tjzpf eD;pyf&mokdYvkduf ,lcJhMuonfum; &[ef;aumif;wkdY 0g'jzpf\/ ,ckum;
ajymifususqefYusif jyKMujcif;aMumihf vl'g,umwkdYu tjypfuif;atmif jyKEkdif&mtHhavm/ xkdokdYjyKEkdifMuvQif
&[ef;wkdYtzkdY ykdt&nfftaoG;jrifhrm;p&m &Sdavonf/ odkYaomf omoemorkdif;tqufqufwkdY rif;aumif;
rif;jrwfwkdYom vkdavao;r&SdjyKay;EkdifaMumif; awGUjrif&avonf/
xkdt"dukPf;Nidrf;NyD;aomtcg 12 odef;oHCmrS 700 aom &[Emax&fBuD;wkdYukd a&G;cs,f 'kwd,
tBudrf o*Fg,emwifMuonf/
xkd&[Emrax&fBuD;wdkY wynfhtrsm;&SdMu&m o*Fg,emwifjcif; tpDtpOftwkdif; oifMum;ay;jcif;?oif
,ljcif; jyKvmcJhMuavonf/ ta&;BuD;aom pum;wpf&yfrSm t|uxmyif jzpf\/ t|uxm[lonf twteufft"dyg,frS t|-jzpfvm\/ uxmum; &Sif;wrf;ajymqkdjcif;jzpf\/ teuft"dyg,f cJ&mcJqpfwkdYukd&Sif;
vif;ajymqkdjcif;[k t"dyg,f&\/ bk&m;vufxufuyif tNrJwrf;aqG;aEG;Muukef\/ bk&m;ukd,fawmfwkdif
0denf;yd#uwfygVdawmfukd a&S;OD;pGm tusOf;a[mNyD;rS wzefwpfyk'fcsif; wdo'gukdtokH;jyKum tus,fa0zef
ynwfawmfrl\/ t|uxmenf; tppftrSefjzpf\/ Oygvdrax&fuJhokdY oD;jcm;vnf;ykdYcsoifMum;ukef\/
xkdYaMumihf jrwfpGmbk&m;ygVdawmfukd a[mjcif;taMumif;t&mESifh teuft"dyg,fzGifhqkdcsufrSm t|uxmjzpf
oufawmfxif&mS ; bk&m;vufxufuyif&cdS \
hJ / Ak'a Cmo t|uxm[kycHk s ajymqkad &;om;MuolwrYdk mS txuf
azmfjyyg oabmw&m;wku
Yd dk r&dyrf
d ajymqkjd cif;jzpfvrd rhf nf/ ,if;0g'ukd tESpo
f m& tckid t
f rmr,lqtyfacs/
xkdYaMumihf Ak'aCmot|uxmukd rjyKrDuyif t[mt|uxm? r[myp&dt|uxm? ukkEDt|uxm?
tEt|uxmwk[
Yd
l a&S;a[mif;t|uxmwkYd &Scd MhJ uuke\
f / xkt
d |uxmwkw
Yd iG f tvGecf ufc
J ray:vGiaf om
tcsuftvufukdrS azmfjyMu\/ umvMum odolenf;vmaomtcg at'D 1166 aemufykdif;wGif tvGef
uRrf;usifaom yk*dKvfwkdYu xkdYxufay:vGifatmifjyK #Dumusrf;wkdYukd a&;om;Mu\/ bk&m;a[mygVdawmfukd
t"duy"mer@dKijf yK ,kwad A'enf;wkjYd zihf &Si;f vif;wifjyuke\
f / 0denf;r[mya'oenf;? okwe rf [mya'o
enf;wkdYESihftnD bk&m;a[mygVdawmfESihf tnDoma&;om;wifjyMuukef\/ oD[kdVfuRef;wGif c&pf 1166 at'D
tvGeaf vmufwiG f 0denf;qkid &f m om&w#u
D musr;f ukd pwifa&;om;aMumif; awGU&S&d avonf/ y&urAm[krif;
(1153-1186-at'D)aemufykdif;wGif jzpfavonf/ xkd 1166 at'DwGif &ckdifae&O&mawmifilacwf i&refrif;
vufxuf Ow&"roC
H "dywdax&f OD;aqmifaom 36 yg;oHCmrsm;onf &ckid jf ynfrS oD[Vdk u
f Re;f okYd omoemjyK
tiftm;jznhfwif;&ef <ua&mufcJhMuayonf/ xkdwGif oD[kdVfuRef;wpfuRef;vkH;ukd r[m0D[m& 0goD*kdPf;jzpf
atmifjyKcJhonf[k ,lq&onf/ xkdYaemufwGif ou#bmomjzihf a&;&SdcJhMuaom usrf;ukdvnf; r*"bmomjzihf
tbd"mef? tvuFm? qef;usrf;? ponfrsm;ukd a&;om;cJhMu\/ bk&m;a[mygVdawmfukd txyfxyfckdifrmatmif
a&;om;Mujcif;omjzpfonf/ rdrdvkd&mqGJ,l a&;om;jcif;um; r[kwfacs/
0ZDwkdif;om;&[ef;rsm;rSm ax&fBuD;wkdY tqkH;trukd remcH? trSm;ukd 0efcHvQuf tjypfukd rukpm;/ if;
wkdYonf a0omvDjynfrS cGmvQuf &[ef;qkd;wpfaxmif&vQif aumorDjynf pifNydKifo*Fg,em wifMuonf/
tcsKdUaom e,fpm;? NrdKUpm;rsm;u tm;ay;jcif;? rdrdwkdYbufrS tompD;&onf xifrSwfjcif;jzifh r[mwpfvkH;xnfh
vQuf r[mo*FwD[l trnfwyfvQuf *kdPf;zGJYcGJaxmifcJhMuavonf/ if;wkdYonf yxro*F,emwif tpD
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

21

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tpOfukd ajymif;jyefjyKcJhMuonf/ edum,fwpfckrS okwfukd tjcm;edum,fokdYvnf;aumif;? Zmwursm;ukd 0denf;


yd#uwfxJokdYvnf;aumif;? okwefw&m;rsm;ukd? tbd"rmyd#uwfxJokdYvnf;aumif; a&TUajymif;Muonf/ ygVd
teuft"dyg,fukdvnf; wvGJwacsmfzGifhqkdMuonf/ omoemzsufenf; r[mAsL[mvufeufwnf;/ rdrdrBudKuf
aom okwf? 0denf;wkdYukd jzKwfy,fcJhMuonf/ rdrdwkdY "avhpkdufESihfnDpGmtopfrsm; pDpOfxnfhoGif;Muonf/
0denf;ig;usrf;rS y&d0gygVdawmfukd jzKwfy,fcJhonf/ tcsKdUu tbd"rmyd#urlukdjzKwf usrf;opfa&;om;\cJhMu
onf/ y#dorD'gr*? r[meda'o? Ek#eda'o ygVdawmfwkdYukd y,fxkwfcJhMuonf/ &wemokH;yg;ESihf rpyfaomyOL
oD&dedum,f paom*kdPf;txl;rsm;ukd okH;pGJcJhMuonf/ ouFef;0wfkHykHrsm;? &[ef;y&du&mrsm;ukd? wDxGifcJhMu
onf/ pm;aomufaexkdifykHrSp rlajymif;cJhMuonf/ tusykH? abmif;bDykHponfrsm; wDxGifcJhMuonf/
0ZDwkdif;om;wkdY\ 'o0wKuukd 12 odef;aom oHCmxku qkH;jzwfcJhaomfvnf; vufrcHMuaomaMumihf
odum yk'af wmfwu
Ydk ydk ,fpeG
Yf useyf *k Kd vaf umif;wkEYd iS fh qefu
Y siaf v&m\/ xkaYd Mumihf a'0'wf\oHCmoif;cGjJ cif;?
t&d|&[ef;ESifh u@ouomrPwkdY t,lrSm;jcif;uJhodkY oufa&mufaeum; rsm;pGmMurf;wrf;aeayonf/
&[ef;aumif;wkdY a0omvDjynf<upOfumv aomurif;om; ausmif;vk&efvmMuonf[k towfckdif;cJhonf/
vlru
dk o
f abm usio
fh ;Hk cJMh uonf/ xkyd *k Kd vw
f o
Ydk nf psmefr*fzv
dk u
f &dk &S&d ef rxku
d af om tbAy*k Kd vo
f m jzpfMu\/
tbAyk*dKvf 7-a,mufzGifhqkdcsufukd yk*ifynwfESihft|uxm rlv#DumwkdYwGif jyxm;\/
xkaYd Mumihf ukov
dk yf g&rD&ifah om yk*Kd vq
f u
dk vnf; tZmwowfrif;uJo
h Ykd uHxu
dk jf cif; rjzpfatmif? y#doaE
nHhzsif;aom yk*dKvfqkduvnf; bm;ewfom;uJhokdY aemufaemifb0 psmefr*fzkd&atmif? bk&m;? w&m;? oHCm
&wemok;H yg;ukd aumif;pGm,kMH unf usiMfh u&monf/ xko
d q
Ydk v
dk Qif xkx
d dk oHCm*kP
d ;f uG&J mrS qifyh mG ;usiefh nf;
rSm;aom*kdPf;wkdYukd rnfokdY,lqtyfygoenf;/ pifMu,faom ax&0g'*kdPf;okdY 0ifa&mufvQuf rdrdwkdYtawG;t
ac: t,lrSm;wkdYukdpGefYcGmvsuf usifhBuHEkdifrSom r*fzkdvfukd &Ekdifay&monf/
taomurif;vufxuf omoemESpf 227 rS 234 ESpfxd ckESpfESpfwkdif taomumkHausmif;wGif Oykof?
y0g&PmjyKjcif;jzpfcJhMujcif;aMumihf trwfwpfOD;ukd aqmif&GufapcJh&mvnf; xif&musJcJhojzihf aemufqkH;
bk&ifukd,fwkdif 7 &ufwkdifwkdif Ak'\t,l0g'ukdoif,lvQuf ppfaq;cJh&onf/ xkdtcgrS wdwdajcmufodef;
vlxu
G cf &hJ Ny;D omr*OD ykojf yKc&hJ onf/ taomumkaH usmif;wGif oHCmajcmufoef;? bduL eDajcmufoed ;f &Scd o
hJ nf/
arm*vdykwax&fu uxm0wKusrf;ukdvnf;aumif;? &[Emrax&fBuD;wpfaxmifukda&G; wwd,o*Fg,em
wifcJhonf/ 9-wkdif;? 9-XmeDwkdYokdY omoemjyKapvTwfcJhonf/
tcsKdUokawoDrsm;tvkd wwd,o*Fg,emrS y,fxkwfcH oAwd0g'D*kdPf; paom*kdPf;cGJrsm;ay:cJhonf/
if;wkdYonf rdrdwkdYoabmwl&mpkkH; &mZN*dKvfNrdKUteD;emvENrdKU pifNydKifo*Fg,emwifcJhMuonfqkd\/ oD[kdVf
uRef;rSwfwrf;wkdY emvEmNrdKUwGif wkdifyifMu&m ruRrf;usifu zsufqD;&efrvG,f/ &[ef;jyef0wf yd#uwft|
uxmwkdYukdoifMu&ef qkH;jzwfcJhMuonfqkd\/ 0ifcGifhr&Muaom yk*dKvfrsm;onf ax&0g'*kdPf;rSwpfyg; tjcm;
*kdPf;cGJ 17 *kdPf;(r[moHCD u...tp&Sd)xH csOf;uyf0ifcJhMuonf/ xkdxkd*kdPf;wkdY oif,lcJhMuNyD;vQifaum
orjD ynfoYkd oGm;a&mufum "r0ed ,ukd zsuq
f ;D &efwidk yf ifMuavonf/ xkad emuf omoemESpf 253-ckwiG 6f Xme
aevQuf *kP
d ;f topf 9 *kP
d ;f ? wpfNyKd ief ufcx
JG u
G x
f al xmifMuonf/ yd#uwftwk 9-rsK;d ukd a&;om;cJMh uonf/
txufyg 9usrf;wkdYum; bk&m;a[mZmwfedygwfawmfrsm;ESihf qifwl,kd;rSm;jyKcJhMuojzihf '@m&D? ykHjyif
acwftp[kqkdEkdifonf/ wcsKdUusrf;rSm wud0g'? wuaA'rsm;om jzpf Ak''e? OmP'e r[kwfacs/
tm;vk;H wDxiG f &rf;csow
l o
Ydk m jzpfMuonf/ xkw
d uaA'? wu0D g'rsK;d ukd 62 yg;aom rdpm 'd|t
d ,l azmfjyxm;
tnHhqkH;0g'rsKd;[k bk&m;&Sifa[mawmfrlcJhonf/ tom"g&P OmPfawmfajcmufrsKd;jzihf a[mMum;awmfrlaom
w&m;awmfESihfrsm;pGm uGmjcm;avonf/ bk&m;omoemawmfukd zsufqD;&ef tuGufqifjcif;? rvkdwrm
pdw,
f w
k rf mjzihf tvGet
f uRaH &;om;jcif;? odrzf si;f aompum;rsK;d jzpf? Ak'x
#G x
f m; jrwfb&k m; tavmif;awmfwYdk
yg&rDjzpfpOfb0uyif txl;a&SmifMuOfcJhMuavonf/
,if;pum;ukdy,f&ef umv0g'D? blw0g'D? tw0g'D? "r0g'D? 0de,0g'D? ed'ge? omya'oESihftnD ajym
qkdum? odrfzsif;aompum;ukd a&SmifMuOf&ojzifh aemufqkH;b0wGif jcaoFhrif;\ ar;ESihfwlaom ar;awmf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

22

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vuPmudk&&SdvQuf rnfolrSESdrfr&? tEkdif,lr&? ajymorQukd vkdufemcHcJh&onf/ 0efrcHu odMum;rif;rae


Ekdif bDvl;a,mifaqmif owfypf&ef csdef&G,frIjzihf ulnDcJh&onf/ xkdtcg trSefukd aemufqkH;wGif0efcHcJhMu&
onfomwnf;/
oD[ [Ekr[mykanm?
oaA[d ty"Hoda,m/
a'a0rma&p rEka?
0aE r[m oda[ Zdae/

OD;puEd
1999 ckEpS ?f arv

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

23

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&mrkESihf &ifilawmf
t&Sipf uEd
(30-4-95 aeY yif;0gtvnfc&D;twGuf trSwfw&tjzpf)
&mrkrSm ]yif;0g}}[k ac:aom t&yfXmejzpfacsonf/ ,ck b*Fvm;a'h&SfEkdifiHwGif wnf&Sdaeonf/
&ckdiforkdif;acwfwGif b*Fvm;a'h&Sfonf taemufjynftrnfjzihf xif&Sm;cJhonf/ xkdwGif b*Fg12&yf[l
owfrSwfcJhavonf/
&mrkrSm &ckdifrif;vufxuf b*Fg 12 NrdKUowfrSwf&mwGif ryg0ifcJhaomfvnf; ppfpcef;cs&yf&m NrdKUum;
jzpfacsonf/ a*:awmfyvifNrdKUrS ajrmufbufwGif&Sdavonf/ ewfjrpftqkH; acgif;wkH;(tlcsm)rSoGm;aomf
ukdif;BuD;ukdif;aoQukd ausmfvGefvQif? a*:awmfyvifokdY a&mufonf/ xkduqufoGm;aomf &ckdif&Gm? pkdif;'g;?EGm;kH
awmif/ rIdif;p&DcGqkHokdYa&mufonf/ xkdcGqkHawmifbufwGif rkdif;p&D&Gm&Sdonf/ cGqkHu ta&SUukdoGm;aomf yif;0g?
taemufukdoGm;aomf? zavmif;csdyf(aumuf bmZm&fNrdKU)? ajrmufukdoGm;aomf ppfwaumif;NrdKUokdY a&mufoGm;
avonf/
Amvkusmyvi(f yavmif)e,ftqk;H rS r&Suaf csmif;(yef;oD&ad csmif;)twkid ;f ausmjf zwfomG ;vQiv
f nf;a&muf
avonf/ yif;0g(&mrk)onf aumufb
mzm&f(Cox's Bazar)ac: zavmif;csyd Nf rKd Uu taemufbufyifv,fem;urf;
pyfwiG f wnf&o
dS nf/ yif;0gNrKd UrSm ta&SUbufawmifajc&if;wGif wnf&adS vonf/ 10rkid cf efY c&D;uGma0;ayonf/
zavmif;csyd Nf rKd UrS acsmif;0cHvsuf rIid ;f p&Dacsmif;onf yif;0gxd aygufa&mufomG ;avonf/ xkad csmif;onf
yif;0gNrdKUawmifbuf &ifulukwkd;awmifukdvSnhfum r&Sufacsmif;(oQLemqD&d)/ &DMunfacsmif;(eusm;qD&d)okdYwkdif
atmif aygufa&mufqufomG ;avonf/ &ifuu
l w
k ;dk uku
d ;l aomf awmifa&T&mG okYd a&mufonf/ r&Suaf csmif;?&DMunf
acsmif;wkdYrSm Akdvfrif;axmife,f? ppfwaumif;awmifwef;a'ojzpfavonf/ yif;0gNrdKUonf rIdif;p&Dacsmif;
rSp;D 0ifvmaomacsmif;\ajrmufbufurf;ezl;wGif wnf&o
dS nf/ &DMunfacsmif;rS a*:apmif;nmwifoYdk qufo,
G f
vsuf &ckdifarmifawme,fajrmufykdif; &Jpk? vay:? &Jatmifacsmif;? carmif;qdyfwkdYESihfvnf;pyfavonf/
a&S;u yif;0gNrdKUokdY ewfjrpfacsmif;zsm;rS &Jpkacsmif;odkY qefwufvsuf rmc*smtif;ukd jzwfausmfum
r&Sufacsmif;twkdif; oGm;a&mufEkdifMuonfqkd\/ rmc*smtif;rSm wdrfaumoGm;cJhNyD;&mum; vrf;ydwfcJhonfrSm
MumavNy/D a*:aZmifnmrSomG ;vQif yif;0gokYd 10 rkid cf efo
Y m a0;onfq\
dk / ,cktcgwGif uke;f vrf;ESib
fh *Fvm;
yifv,furf;ajrmifc&D;om&Sdawmhonf/ yifv,furf;ajrmiftwkdkif;oGm;vQif ewfjrpf0 u,kacsmif;(Taknaf)rS
zavmif;csdyfxd 65rkdifa0;onf/ ukef;vrf;jzihfqkdu u,kacsmif;rS zavmif;csdyfxd 54 rkdifcefYa0;onf/
zavmif;csdyfrS r[mpkd;uRef;xd 6rkdifc&D;&Sdonf/ xkduRef;ESifhzavmif;csdyf urf;ajrmifMum;wGif &ckdif&Gmrsm;
teD;pyf&SdMuonf/ &Gmopfau? OD;acgif;jyif? aomfwusm? qnfBuD;? pku&m? [m&fbif;&GmwkdYjzpfonf/
zavmif;csdyfrS ppfwaumif;ta&muf rkdifwpf&mcefYoGm;&onf/
yif;0gNrKd Uukd a&SUu &rmyl&[lvnf;aumif;? &rm0wD[
l vnf;aumif; ac:wGicf MhJ uavonf/ &rm0wDrS
a&TUajymif;vsuf &mrkNrKd Ujzpfvmonf[k qkMd uonf/ xk&d mrkNrKd U\ ta&SUbufawmifwef;Bu;D yef;rsm;0if;0gvsuf
zl;yGihf&Sdonf/ xkdukdtpGJjyK yef;0g;NrdKU[lac:aMumif;jzihf ajymMuavonf/ tcsKdUu yef;0gacsmif;zsm;wGif
yif;0g[laom ouf&Gm&Sdonf/ xkd&GmukdtpGJjyK yif;0g[k ac:wGifvmonfqkd\/
yif;0gNrdKUukd tcgtm;avsmfpGm NrdKUpm;rsm; cefYxm;cJhonf[k ,kHMunf&onf/ rif;apmrGef(e&rdwfvS)onf
jynfwiG ;f a&;aMumihf taemufb*Fvm;? ol&wef jynf*g0godYk a&Smifwrd ;f aecJo
h nf/ xkpd Of tkycf sKyaf &;vufvw
T f
cHcJh&ojzihf yif;0g NrdKUonf ysufpD;oGm;cJh&onf/ xkdYaemuf rif;apmrGefnD? e&Elrif;c&D(tvDcif) vufxufwGif
jyefvnfwkdufckdufodrf;,lcJhavonf/ xkdYaMumihfyif yif;0g? pku&m? ppfwaumif;wkdYukd vuf0,fokdY&&SdcJhonf/
xkdpOf yif;0gNrdKUukdjyefwnf trwfBuD;0drvtm; pm;a<u;ay;qyfcJhavonf/ yif;0gNrdKUtjyifbuf &Sifi,f
ukwdk;rSm ,ck &ifulukwkd;yif jzpfacs&monf/ rif;AmBuD;vufxuf xkdukwkdYukd oufwkdYodrf;ykdufav&m ZkEwf
paom ppfolBuD;wkdYtm;apvTwf wkdufckdufcJhavonf/ rif;xD;vufxufu r[mpkd;ESifh&Sifi,fukwkd;wkdYukd
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

24

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

oufwkdYwkduf rIdif;p&DawmifwGif oufwkdYpka0;aeMuonfukd oGm;a&mufwkdufckdufjcif;jyKcJhaMumif; orkdif;wGif


vm&Sdonf/ xkdYaMumihf xkdyif;0gwpf0kdufonf oufvlrsKd;wkdYtajccs&mXmevnf;jzpfcJhaMumif; xif&Sm;avonf/
pE0dZ,rif;onf yif;0gwGifpcef;cs uHomNrdKUrS&ckdifrif;aqGrsKd;wkdYukd ac:,lapcJhonf/ oD&dok"r&mZm
rif;[&D\ajr;awmf vSatmifEiS ihf vuf;Hk om; cifw
dk u
Ydk &dk &Scd ahJ vonf/ pE0Zd ,rif;\ yif;0ga&muf cJ&h mvrf;
ukd umPm&mZmvrf;[k ,ckwkdifwGif ac:&SdaeMuonf/ pE0dZ,rif;rSm rsufpdwpfzufuef;&mum; rsufuef;
rif;[l ac:qkdjcif;jzpfonf/ rsufuef;rif;c&D;vrf;[lvkdonf/ yif;0gNrdKUonf &ckdifjynfukd jrefrmrif; odrf;ykduf
pOf xGufajy;a&muf&SdMuaom ppfajy;&ckdifwkdYacwfwGif ykdpnfum;cJhavonf/ &ckdiforwrif;\vuf0J jrefrm
trwfBuD;ESihftdrfajcig;&mom;onf yxrqkH;a&mufoGm;cJhMuavonf/ t*Fvdyfrif;wkdYonf if;wkdYtm; yif;0g
acsmif; ukwkd;awmifrS oQifrjzLewfarmfxd ae&mcsxm; vuf0Jjrefukd uRef;tkyfcefYcJhavonf/
jrefrmwyfrS AEKvonf yif;0gxd ppfwufa&mufcJh&mukd atmufom;buf[l ac:wGif&Sdaeonf/
&ckdifrif;wkdY pcef;cs&yfem;&mtykdif;ukd &mZmbuf[l ac:a0:vmcJhMuonf/ &mZmbufonf yif;0gNrdKUta&SU
bufusa&mufNyD; 'g&um(qifxzef;)awmifESihf wpfzufwnf;jzpfonf/ xkdawmifwGif 'g&umewf&Sd ewf
awmif[kvnf; ac:avonf/ umPm&mZmvrf;rSm xkdawmifem;rS awmifbufokdY OD;wnfvsuf&Sdonf/ ppfcsD
vrf;rjzpfNy;D vQif AEKvvnf; xkv
d rf;twkid ;f yif csw
D ufcjhJ cif;jzpfonf/ xkv
d rf;onf a*:awmfyvio
f Ydk a&muf
xkdu &Jpl;acsmif;ukdjzwfvsuf Budefacsmif;(,cifatmifppfjyif)okdY qufoGm;onf/ xkdu ar,kawmifajcukd
avQmuf &ckdifESifhqufavonf/

bk&m;apwDrsm;
yif;0gNrdKUwGif &ifilawmf"mwfESihf oufxifzapwD[l xif&Sm;aom bk&m;rsm;&Sdavonf/ oufxifzcif
qkdolu rGrf;rHcJhjcif;jzpf if;\trnfukd pGJwGifac:jcif;jzpfacsonf/ rlvuqkdvQif &ckdifrif;vufxufuyif
wnfcJhjcif; jzpfaMumif;od&onf/ zavmif;csdyfu ppfwaumif;toGm;tvmwGif vSrf;arQmfzl;jrifae&ojzifh
NrdKU\usufoa&aqmifjzpfavonf/ ppfajy;&ckdifwkdYa&muf&SdaecJhNyD;rS jyefvnfrGrf;rHjcif;omjzpf a&S;acwf
apwD[
l ,lq&zG,&f adS vonf/ apwDurdk rG ;f rHczhJ ;l aom oufxifzcifudk odrv
D u
dk o
f l r&So
d avmufjzpfacsonf/
xkdYaemufyGJpm;'kd;atmifwkdYvnf; xyfrGrf;rHjyKjyifcJhMuao;onf/ apwDukd yif;0gNrdKUESihfreD;ra0; ta&SUbuf
wGif zl;awGUEkdifonf/
yif;0gNrdKU &GmBuD;bufwGifvnf; bk&m;BuD;wpfql&Sdavonf/ odrfawmfjzihf udef;0yfvsuf&Sd&m a&S;tusqkH;
bk&m;jzpfonf[k qkdMuonf/ xkdokdYqkdvQif NrdKUwnfbk&m;yif jzpfaumif;&monf/ yGJpm;xGef;OD;? xGef;pHwkdY\
aumif;rI? ajrmif;em;bufausmif;ESihf bk&m;odrf&Sdonf/ q&mawmfrSm ,ck ppfawGNrdKU yif;0gausmif;wGif&Sdae
onf/ xkdausmif;teD;wGifvnf; bk&m;odrfwpfck&Sd&m ,ck rm&rmBuD;rsm;apmihfa&Smuf ukd;uG,f&SdaeMu\/

&ifial wmif yef;uk;H rapwD


NrKd U\awmifbuf tawmfa0;aomt&yfwiG f awmifwef;wpfc&k o
dS nf/ &ifual pwDut
dk pGjJ yK &ifual wmif
wef;[k ac:wGiaf eMuonf/ xkad wmifwef; bk&m;ykx;dk apwDrsm; &SMd uonf/ a&S;vlBu;D rsm;tqkt
d & apwDyx
k ;dk
tvkH; 30cefY qkd\/ yef;ukH;rapwD[lvnf; &Sdavonf/ rdzk&m;wpfyg;\ yef;ukH;qHxkH;ukd a&mif; wnfxm;
cJhjcif;jzpf&m ta&SUtaemufpOfvsuf apwDokH;vkH;NydKif &Sdayonf/ xkdrdzk&m;rSm umPm&mZmrif; (pE0dZ,
rif;)\ rdzk&m;yifjzpfonfqkd\/

&ifial pwD"mwfawmf
&ifilapwDukd tpwnfxm;cJholrSm &ckdifjynfh&Sifrif;Ambk&ifjzpfonf/ ukvm;u &ifil[l(i-ukd
ryDrobJ)rac:wwfojzihf &iful(i-ukdu? c? e [l) ac:wGifcJhjcif;Mujcif; jzpfavonf/ Oyrmig;cl&ukd
emul&[l ac:oHjyKaeonf/ xkdYaMumihf ]]tppGmu? rif;Amocif? &ifuloQifonf? bk&ifwefckd;? xdef;xdef;BudK;
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

25

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

onf? vTrf;rkd;tmPmpufaMumif;wnf;}}[l pyfqkdcJhavonf/


rif;Ambk&ifonf taemufb*Fgukd pkd;tkyfcJh&pOfu omoemxGef;um;ap&ef &ifilawmf"mwfwpfqlukd
wnfxm;cJh&m &Spfjzmaom tHhzG,ftxl;ukdjy "mwfawmfa&mifuGefYjrL;cJhonf[k orkdif;vuFmwGif odkYpyfqkd
cJhavonf/
pufaMumif;tmPm? bke;f awZmjzih?f rif;Amocif? xkb
d &k ifonf? xGe;f tHih mS [k ESv;Hk jyK? ukov
dk af umif;rI?
wpfckckukd? jyKpkrSom? aumif;av&m[k? BuHawmfjyK? &nfrINyD;cg? jrwfpGmAk'if? pdaE,if\? &ifilawmf[k?
"mwfwpfqlukd? yifhaqmif,lum? awmifylpmESihf? nDnmjyKjyif? aumif;pD&ifum? XmyemrI? pD&ifjyKrsm? wnfwkHNyD;
pmwDBuD;rSm ajcmufjzmpG,fa&mif? 0if;0if;ajymifonf? tHhazG&Spfjzm? xl;axGpGmjzihf? jyvSmedrdwf? atmiftwdwf
aMumihf? ewfrsm;a'0g? vlAkdvfygwkdY? nDnmaomif;oJ? atmifyGJETJ? tHhtJr[D;? aumif;csD;Ekarmf? om"kac:onf?
xufatmufbkHzsm;? ESHU\wnf;}}

&ifial wmf"mwf aMumif;t&m


rif;Amwnf? &ifi"l mwfrmS aemiftcgpum; a&GUavsmvsu?f t"dyg ,frphJ mG &ifu[
l
l ac:vmjcif;omjzpf&m
orkdif;aMumif;rSefukdodap&ef odkYpyfqkdrSmxm;cJonfukd awGU&ay\/
]],cktcg vlwumwkdY? a0g[mvGJacsm? tjzmjzmjzihf? ac:a0:orI? ,Gif;cRwfjyK? "dym,ftw? r[dMubJ?
&ifilac:qkd? "mwfeudk,fukd? &iful(&ifukd)[kac:? jynfwkdif;ausmf\/ txufazmf&m? xkdvuFmukd? ,kwm,kwd?
ynm[drsm; owdxm;? axmufxm;pmem? enf;e,mjzih?f cGpJ w
d af 0jzm? ESv;Hk rSm? BuaH wG;qum? qifjcifygavmh?
&ifilawmf"mwf? aMumif;t&yfukd? tuRefodorQ? azmfxkwfjyrnf? cyif;OkHrSwfMuukef}}/
&ifilawmf"mwfrSm &ckdifjynf ajrykHNrdKUtilwpfql? r,ljrpf0tilwpfql? yif;0gwpfql[l okH;qlukd
rif;Ambk&ifwnfcJhonfrSm xif&Sm;ay\/ ,ck yif;0g&ifilawmf"mwfukd [dELrsm;u &mraecJhonfaMumihf
&rfulac:vmjcif;[k tykdifpD;vkdcJhMuonf/ xkdYaMumifh t*Fvdyfvufxufu &ckdif-r&rmBuD;rsm;ESihf w&m;
wabmif qkid Nf yKd iv
f ck MhJ u&ao;onf/ ,ckxd [dEL rsm;vnf; tjrwfwEk;d uk;d uG,rf jI yK&mXmetjzpf &Sad eMuonf/

&ifub
l &k m;ausmif;
xkd &ifial wmfapwDtwGuf yif;0gyGpJ m;Bu;D xGe;f atmifausm(f axmfO;D bcif)onf om;yrmxm;aomxGe;f pH
tm;wm0efay;vsuf ppfawGNrKd UokYd opfo,f,&l efvw
T
f olaX;&Jausmo
f x
l rH S ulnyD aYdk qmifcahJ vonf/ xko
d pfudk
bkwjf zihf aumZm 1266 ckEpS ?f ewfawmfvqef; 12-&ufaeYu,lc
hJ tbk;d vcukd ud;k &mjzihaf usmif; aqmufvyk f
apcJhonf/ xkdtaMumif;ukd orkdif;a&;pyfcJhonfum;]]aqmufxlpkduf pkvpfrGef;cRef? jymom'fysHokdY? ausmif;rGefNyD;a,Smif;? wumaygif;wGif? OD;acgif;ozG,f
wifw
h ,fBu;D vS? axmfO;D bonf? jrifumESpo
f uf? aZmpdww
f uf
f ? ckcsu
f wGi?f Ak'& iS \
f used ;f vQiXf me? 0d[m&[k?
jrwfvSausmif;awmf? onfwkdif;ay:wGif? a&mif0gNzdK;NzdK;? NzdefYNzdefYxkd;om;? qD;kd;[if;om;? a&Tcsjim;}}[l\/
xkaYd emuf oDvOykoaf pmiho
f ;Hk &eftwGuf ocFr;f Z&yfuydk g aqmufvyk v
f LS cJo
h nf/ yGv
J rf;obifrsm;ukv
d nf;
qif,ifvsuf? ukokdvfaumif;rIrsm;ukd jyKpkcJhonf/ tpkpkjyKorQrIukd a&pufoGef;cs trQa0um om"kac:cJh
aMumif; orkdif;vuFm pyfqkdxm;&Sdayonf/ axmfOD;bcif xGef;atmifausmfukdvnf; &iful'g ,um[l
rnfwGifcJhMuaMumif;jzihf
]]vGefxif&Sm;onf/ bk&m;trI? vGefjyKpkonf? &iful'g,um? rnfonmjzifh ac:a0:av&? axmfOD;b\?
jzLpGtvkyf? rSefpGm[kwf\}}
[k a&;zGJYcJhay\/ if;\om;bcspf(eHYombcif)vnf; 1291 ckESpfwGif &iful bk&m;ausmif;tkwfwkduf
wpfck aqmufvSLcJhonf/ &ifulteD;wGif &ckdifr&rmBuD;rsm; &SdaeMuao;onf/

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
yif;0gNrKd U&Gm

26

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

azmfjyyg orkdif;xifvmaom yif;0gNrdKU&Gmum;qkdvQif t*FvdyfacwfwGif &ckdifvlaetdrfajc 600


ausmf&SdcJhonf/ &yfuGuf 9 uGuf&SdcJh&m(1)
atmufom;buf
(2)
&mZmbuf
(3)
ausmif;em;&Gm
(4)
nvifwif
(5)
xkH;onf&Gm
(6)
vufyefyif&ifh&Gm
(7)
ajrmif;em;buf
(8)
&GmBuD;buf
(9)
&mrukEm [ljzpfonf/
&mZmbuf yGJpm;xGef;OD; &Gmwnfcsay;cJhonf/
yif;0gonf ta&SUtdEd,ukrPDtpkd;&atmufodkY c&pf 1833 (aumZm 1195)ckESpfuyif tkyfcsKyfcHjzpfcJh
onf/ xkaYd emuf 1858 (1219)ckEpS w
f iG f t*Fvyd f &Sib
f &k ifrvufoYkd a&muf&cdS o
hJ nf/ xkpd Of &ckid w
f o
Ydk nfppfajy;
'kuonftjzpfjzihf ckdrDS;aecJhMujcif;vnf;jzpfonf/ t&pfaygif; q&mawmfrSm [m&fbif;okdY a&mufoGm;cJh&m
vuf0Jjrefuyifhac: yif;0g&GmBuD;wGif udk;uG,fxm;cJhonf/ xkdu wpfpwpfp ausmif;uefbk&m;apwDrsm;ukd
jyKjyifrGrf;rHjcif;? topfwnfxm;jcif;rsm; jyKvmcJhMuonf/ &mrkuEm;&Sd? uy*lvnf; &Sd&m qDrD;yef;rmef
ylaZmfMukd; jyKavh&SdMuonf/ *lxJ Mumcsyfrsm;azmf xkqpfxm;onfqkd\/
yif;0gwGif pD;yGm;a&;aumif;cJhMuaom yGJpm;rsm; jzpfxGef;cJhMuonf/ ]]yif;0gwNrdKU? '*Fg;tkd;}}[l wdwfw
abmifay:xGef;cJhzl;onf-aiGom;'*Fg;rsm;\ av;vHydrIaMumihf tdrfrsm;rSmyifvQif? wpfvraphrD? onfwkdifrsm;
wpfxGmwpfrkdufcefY edrfh0ifoGm;jcif; cH&onfqkd\/
xif&Sm;aomyGJpm;rsm;teuf axmfOD;bcifac: yGJpm;xGef;atmifausmfqkdvQif rdwqkd;om;jzpfacsonf/
i,fpOfu bcifq;Hk rdcif\ yifyef;Bu;D pGm arG;auR;vsu?f q&mbke;f Bu;D xH tyfEyHS nmoifc&hJ onf? i,frnfrmS
armifjzL[l rSnafh c:vmonf/ rnf;&Sq
D &mawmfxH ynmoiftyfE
HS wpfnwGif tdrrf ufjrifonfum; armifjzL
ukd vlrsKd;wkdif;u xD;BuD;tkyfrkd;onfaMumihf omrnvlr[kwf Akdvfxktv,fwGif ay:xif&Sm;vwHU[k qifjcif
atmufarhcJhonf/ xkdaeYuyif i,frnfukdazsmuf xGef;atmifausmf[kac:apcJhonf/
if;oli,fonf OmPfxufjrufojzifh pmzwfwwfajrmufvsuf aA'if? qef;usr;f ? uvyf? rmefusr;f wku
Yd ydk g
oif,lcJhavonf/ vlvm;ajrmufBuD;&ihf&G,f a&mufaomf rdcifu avSckwf? 0g;ckwfpaom axGaxG&m&mwkdYukd
vkyu
f idk af p&ef ausmif;rSxw
k ,
f o
l mG ;cJo
h nf/ rMumcif 'g;&JusawmwGif opf0g;ckwv
f yk u
f m rdcifudk ulnv
D mcJ&h m
avSckwfq&mtjzpfokdY a&mufcJhonf/ aemifwGif xkdae&m Z&yfESpfaqmif aqmufvSLaus;Zl;qyfcJhonf/ xkdY
aMumihf avSoBl u;D rsm;u avScw
k w
f m0efudk tyfEv
HS mcJ&h avonf/ xkaYd emuf rdatmifaMumhO;D qkad om trsK;d orD;
ESihf tdrfaxmifzufum oaxmfOD;[laom om;OD;ukd arG;zGm;cJh oaxmfOD;bcifrS twkdcsKH; axmfOD;bcif[l
wGifvmonf/
a,muronf om;ESihfrjcm;cspfoem; [Hom0wDac: ta&SUjynfokdYukeful;oGm;&ef aiGokH;axmift&if;
tESD;xkwfay;onf/ xkdaiGjzihf tazmfukefonfrsm;ESihf&GufoabFmpD; &efukefokdYoGm;a&mufcJhonf/ c&D;oGm;zef
rsm;aom oabFmolBuD;u oem;pma&;cefYtyfavonf/ wpfaeY avjyif;rkefwkdif;rd&m if;onf pGefYpm;
ausmufBuKd ;ukd jzwfcahJ vonf/ oabFmonf ok;H &ufwidk af rsmvGiv
hf suf ppfawGteD;a&mufrS u,fq,fc&H ojzihf
xrif;[if;pm;okH;cJh&onf/ oabFmykdif&Sifuvnf; oluBudK;jzwfom touf&Sif&onf[kqkdum ,cifpma&;
vpm 50d wGif xyfrH 50dwkd;ay;cJhavonf/ &efukefNrdKUwGif vuPmq&mxHjy Munhfaomf atmifjrifrI&Sd
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

27

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rnfqkdojzihf qufvufvkyfvm&m oabFmykdif&Sifb0okdY a&mufcJh&avonfqkd\/


xkdYaMumihf i,fu armifjzL? BuD;rSwGifac: xGef;atmifausmf aemufrSwGifNyD; avSolBuD;jzpfvmonf/
xkaYd emuf ukeo
f nfp;D yGm;vky&f if; yGpJ m;Bu;D jzpfum csr;f omvm om;OD;uk&d iS jf yK tvSL'geBu;D us,pf mG jyKvyk cf hJ
aMumif;jzihf if;\b0jzpfaMumif;ukd zkHkdvdyfausmif; q&mawmf OD;Owrom& armfuGef;vuFmukd 1263 ck?
wef;cl;vjynfhausmf 11 &uftNyD; a&;pyfcJhonfrS zwfIwifjyjcif;jzpfygonf/
zavmif;csyd Nf rKd U? t*ar"mausmif;rS &&Sad om &ifual usmif;aqmufvyk jf cif; orkid ;f vuFmwkt
Yd & uefwum?
axmfOD;bcif? &ifulwum? yGJpm;BuD;? bk&m;'um ausmif;'um? Z&yf'um? aqmf'ga*gif; ponftrnfwkdYjzihf
]]a&S;ykHukokdvf? rsm;t[kdaMumihf ac:qkdemr? wpfb0wGif? ukd;rnfyifwnf;? bGJUvQifvnf;&}} [l\/
yGJpm;xGef;atmifausmf\ om;orD;rsm;
1/
om;BuD;oaxmfOD;(axmfOD;)
2/
pEatmif(yGJpm;BuD;)
3/
baxmf(yGJpm;BuD;)
4/
bjzL(yGJpm;BuD;)
5/
bcspf(yGJpm;BuD;)
6/
orD; rtdrfpkd;

aumif;rIaxGaxG
rtdrfpkd;rSm yGJpm;'kd;atmifESihf tdrfaxmifzufcJhonf/ 'kd;atmifrSm umvuwm;yGJpm; csZm;&D\nD jzpfav
onf/ 'kd;atmifbaxmfwkdYum; &efukef? rEav; yGJkHzGihf taemufjynf ukefonfBuD;toif; ukd
zGJYpnf;cJhMuonf/ &efukef a&Twd *kHbk&m;&ifjyif taemufbuf &ckdifwefaqmif;BuD;ukd aqmufvSLcJhMu
onf/ A[ef;a&Tusifwkduf r*Fvmwkdufausmif;? Munfhjrifwkdif a0VK0efausmif;wkdufwGif OD;'kd;atmif
ausmif;wkdYukd aqmufvSLcJhMuonf/ if;wkdY\ om;orD; rsm;rSm &efukefpOfhtkd;wef; aexkdif&SdcJhMuonf/
'k;d atmifonf ZmwdXmae NrKd Utaemufbuft&yf a&uefBu;D wpfuef wl;azmfay;cJo
h nf/ csZm;&S;D um; txuf
wef;ausmif;ukd aqmufvSLcJhonf/
yGJpm;baxmfonf touf 74 ESpfwGif NrdKUawmifbuf c&pf 1931ckESpfu aq;kHaqmufvSLcJhonf/
atmufom;buf ausmif;BuD;ukd 1266 ckESpf? waygif;vqef; 5 &uf Mumomyaw;aeY oaxmfOD;(kdOD;
bcif)aqmuffvkyfcJhonf/
atmufom;bufb&k m;ausmif;ukd 1269 ckEpS ?f waygif;vqef; 9 &uf yGpJ m;Bu;D zaxmfaqmufvyk o
f nf/
atmufom;buf odrfBuD; 1275 ckESpf? waygif;vqkwf 5 &uf? OD;zaxmf aqmufvkyfonf a&TawmifNrdKU
q&mbkdaqmufonf/
atmufom;bufausmif;acgif;avmif;BuD; 1273 ckESpf waygif;vjynhfaeY aMu;tav;csdefydm 1000/
tzkd;vufcaiG 1000/ acgif;avmif;i,fydm 700/ tzkd;vufcaiG 700 ESihf OD;zaxmfoGef;vkyfonf/
atmufom;buf odrf&Sdaom bk&m;BuD;ukd 1273ckESpf aMu;tav;csdefydm 5000/ tzkd;aiGvufc 5000
ESihf oGef;vkyfonf/

t&Sipf uEd
&ckid o
f [m,toif;r*Zif;(4)
1997-ck? 'DZifbmvrS

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

28

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

ya0PDu "rowfvm
jzwfx;Hk vTm
ewfjrpf-OD;0go0
]]pma[mif;yDa[mif; raysmufaumif;? pma[mif;&Sdu xkwfazmfMu}}[k a&S;OD;pGm aqmfMowkdufwGef;vkduf&
ayonf/
a&S;pma[mif;aya[mif;rsm;onf ajratmuf&dS o,HZmwypn;f rsm;uJo
h Ykd tvGew
f &m wefz;dk &Sv
d aS yonf/
ajratmuf&Sd o,HZmwypnf;rsm;ukd tay:u rjrifonhftwGufaMumihf wefzkd;&SdrSef;rodMuawmhacs/ xkdYtwl
a&S;u aywkdayprS&&Sdxm;Muaom pma[mif;aya[mif;wkdYukdazmfxkwfrjyMuvQif wefzkd;&Sdaom&wemwkdY
onfvnf; ajratmufwGif qkH;IH;&ouJhodkYom jzpfawmhrnf/
epfjrKyfaeaom a&S;a[mif;pmayrS taxmuftxm;wpfckckukd azmfxkwfjyjcif;onfum; wefzkd;rjzwf
Ekdifatmif &Sdawmhonf/ aywkdayp? pmwkdpmp[k txifrao;MuygESihf/ twkdtponfvnf; ta&;BuD;aom
tcsut
f vufwiG f yg0ifEidk yf gonf/ rPdaZmwausmufrsu&f wemBu;D &ouJo
h Ykd wpfv;Hk wnf;jzihf Ny;D pGr;f Ekid af om
oabmowv
d nf;&Sad umif;ayvdrrhf rnf/ a&S;a[mif;pma[mif;rS twk,pl &mvnf; &Syd gao;onf/ ,if;rS&aom
taxmuftxm;wpfckyifjzpfonf[k qkd&rnfomwnf;/

rEk"rowfjzpfay:vmjcif;
tpr[morwrif;vufxufwGif opfyif? opf&Guf? awmawmif? tif;tkdif? acsmif;? ajrmif;paom
tac:ta0:wku
Yd dk urmapmihef wfwo
Ydk nf vlta,mifaqmif vltaygif;wkYd oifay;vSmMuuke\
f / urmOD;ol
wkdYonf a'gockduf&efjzpfyGm; tIH;tEkdifw&m;qkdifMuavaomf &efwkd&efpwkdYukd ajypdrfhaomiSm a,musfm;
jrwfwpfa,mufudk ckw
H &m;olBu;D t&m wnfxm;ay\/ xkad ,mufsm;jrwfonf olwpfx;l \ raem(pdw)f ESv;Hk ukd
Nidrf;apjcif;iSm cspfzG,faompum;wkdYukd qkdwwf? ajymwwfaomaMumihf ]rEk}rnf\/
]"rowH}[laom r*"bmompum;onf jrefrmbmomtm;jzihf aumif;aompum;? w&m;ESihfnDGwf
aom pum;[k t"dym,f&onf/
xkrd Ekrnfaom &aohonf pMum0VmwHwidk ;f rS EGm;OD;acgif; yrmP&Sad om tu&mwku
Yd dk jrifavavmu
orkwdusrf;jzpfaom "rowfukda&;ul; r[morwrif;tm; qufay;vm\/
r[morwrif;vnf; xkd rEk"rowfxGufqkdonfhtwkdif; pD&ifqkH;jzwf\/ rEk&aohqufay;vmaom
"r o wf u srf ; uk d rEk " r o wf w &m;ES i h f a vsmf n D p G m pD & if q k H ; jzwf a om) usrf ; [k w G i f \ /
xkrd Ek"rowfusr;f ukd tpjyK a&TrsO;f "rowf? rEkyav"rowf? ya0PD "rowftp&So
d nfjzihf trsK;d rsK;d
wkdYyg0ifMu&m ,cktcg xkd"rowfxGufqkdcsuftwkdif; pD&ifqkH;jzwfrI&Sdr&Sdukd rodEkdifay&m/
Oya'yk'rf t& wpfpw
Hk pf&m jypfru
I sL;vGeaf omaMumihf 'PfaiGxrf;ap&m ,cifu 5d'PfaiGudk ,cktcg
rnfrQavmufaom 'PfaiGjzihfnDrQoihfavsmfrnfudkvnf; csdefqod&efvkdtyfayonf/
ajymvk&d if;uawmh]ya0PD"rowf} trnf&adS om usr;f rS atmufazmfjyyg pD&ifq;Hk jzwfcsuw
f u
Ydk dk erlem,l
Mu? odMuap&ef jzpfygonf/ ayrlvuFmtwkid ;f oufaocHtjzpf oif&h m&mukd aumufEw
k w
f ifjyvku
d &f ayonf/
vuFm\ oabmvmukdMunhfNyD;vQif ]vkdvQifpGuf? ydkvQifzsuf} zwfMuyg&ef a,medaom rEkoDum&jzihfESvkH;
oGif;apvkdaMumif; yefMum;tyfygonf/
Opmxkyf? xrif;xkyfESihf jrefrmESpf&m BudKuf&mtxkyfukday;ygrnfqkd urf;odkYa&mufvQif w&m;
awG U pvua'0D p D & if qk H ; jzwf a omw&m;/
(Cl ) -vG e f a va&S ; cg? yO v &mZf ? ar;ppf o mvS ? wk d i f ; &|0,f ? oD v jrif h j rwf ? ausmf x if & S m ;onf ?
ewf&Sifhr,fawmf? awmifwef;ay:xGuf? arGUavsmfxGef;y? pvua'0D? ra[oDvQif? awmif'Dyjcm;? ajrwpf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

29

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vTm;wGif w&m;qkH;jzwf? okdYpifwwf[kwf? vTrf;ywfausmfoH? uRef;vkH;vQH\/ wpf&Ha&mcg? r,m;qef;jym;? trsKd;


om;onf? uGrf;pm;wpfjyef? pm;qef&dum? tdrfrSmxnfhoGif;? xrif;0rf;pm? y0gESihfwGJ? vufqGJukdifqkyf? wxkyf
tojym? tpkHygvsuf? a&oDwmjrpf? ul;&mepfvnf;? csKwfcspf,k[H? pum;oHESihf? pm;qefxrif;? vufwGif;y0g?
ygonfhteuf? igESpf ouf&m? arwmGefYa&S;? Ekwf,lay;tHh/ a&ab;wu,f? ighukdq,favmh? oG,f0,fyGifhvSpf?
a<u;aMumf[pfjim;? xkdjrpfem;wGif? MunfharQmfjrifom;? vkvifwpfyg;? xkdoltm;vQif? oem;ESpfvkdY? ul;oef;zkdYay;?
ukef;odkYxufwif? a&mufwnfusifyif? oDeif&ifh&ifh? em;roifhatmif? qefESihfxrif;? xm;oGif;y0g? tomcskyf?
ESpfxkyfonf? uREkfyfBudKuf&m? rSefarmpGm[k? ,lygurf;vnf; rvSrf;rukdif? rNydKifuGJjym;? pum;vufp? &efa'go
aMumihf? w&m;olBuD;txHrSD;vnf;? rNyD;ajzMu? pvua'0D? zefwDzefwGwf? a&&Gwfpmqkd? [pfaMumfikdaomf? xkd
rdzk&m;Mum; a&S;Iar;awmfrlum xkdoljrpfxJ? aovkqJukd? rvGJruGefY? pdwfrwGefYbJ? oufpGefY u,fwif?touf
&SifrS? okdYpifvla&;? pum;aoG;ESihf? raz;ae[ef? tukefjyefrI? pkH&HESpfyg;? rIonftm;ukd? ac:MursufarSmuf?a&muf
avaomtcg oifBudKuf&mukd ay;ygrnf[k OpmxGufcef;? ,ckoef;[k? awmifwef;ocif? rdefY&mwGif? oefYpif
&wem? ojymaiGxyk ?f uREyfk ,
f rl nf? avQmufqo
dk nfwiG ?f ikrd nfyal qG;? a&ESpaf y;u? [pfa<u;aomcg? igBuKd u&f m
ukd? oifonfqkdvif;? r,Gif;omacs/ ay;appD&if? ESpfOD;yifvQif? rSwfxifpdwf&Snf? omcsrf;MunfwJh? xkdonfrSp?
yOv? w&m;olBuD; ausmfcsD;aMujim? *kPf0gxGef;opf? wpfq,fhwpfwGif? uspfvSpfzG,f&m? ynmowif;?oefY&Sif;
OmPfpdrfh? arT;odrfhoDv? awmifwef;rxuf? pvua'0D? aomif&SpfvDwkdY? xdrf;csDpkykH? aomaomtkHonf? a&Tbkef;
eef;ol? OmPfpGrf;wnf;/

ykPm ;ig;a,muf tvSLcH&aiGudk tvSnu


fh sapmihMf u&m ykPm ;i,fxrd 0f u
S x
f m; ynm&Sw
d Ydk
pD&ifaomxk;H yk/H
(C-Cm;)
jr[Pppfppf? tjrpfrsK;d EG,?f wwfz,
G w
f wf&m? t*FgrcsKUd ? ykPm ;wko
Yd nf? wNrKd UvSnv
fh nf? wjynfqw
k q
f idk ;f ?
wwkdif;xGufvm? w&GmrSDuyf? w&yfa0;vH? tvSLcH? tBuH&Gufaqmif? av;axmifojym;? yPmNyD;axG? vuf
a&mufaiGukd? ra0riS? ig;a,muf&HrG? rQwawmhrnf? pdwfpGJ&nfESihf? vSnhfvnfxdef;\/
av;a,mufaphrS? wpfaeYcg0,f? ykPm;i,fukd? csdef;awGUrSwfom;? tapmihf xm;vsuf? av;yg;,SOfrSD;?
q&mBuD;wkdY? &yfeD;wcGif? NrdKU&Gm0iftHh? rsKd;tifEG,fpyf? tjrwfay;csnf;? igwkdYenf;[k? rwnfrcsKyf? rvIyfrwkef?
oGm;Muukefaomf? xkdykPm;npf? ti,fjzpfvsuf? aumufuspfauGUvdrf? 0Sufxdrfvkdtm;? ukefonfrsm;ESihf
qef;jym;jyKjyif? oabm0ifatmif? wkdifyifpum;? tcsufxm;vsuf? av;yg; q&m? jyefa&mufvSmaomf?
&dumvGifusif;? tpkHcif;vsuf? xrif;csufjyKwf? tm; xkwfckdufom;? ,kwfrmwaoG;? csD,lajy;\/
aiGaus;tvkH;? okdYpifqkH;[k? kef;kef;jyjy? wDqBudK;pm;? ukefonfrsm;wkdY? a0;csm&yfwkdif? rrDEkdif[k? cefYckdif
pum;? xifa,mifrSm;atmif? aMumif;vsm;oG,f0,f? ykPm;i,fu? NyD,m,fcsKd ajym&mwGif? &Gm0ifykPm;?av;
a,mufom;wkdY? Mum;uqlqkduf? rD;jyif;wkdufokdY? vIdufvIdufylqm? raeomonf? ysufygrmef&Sdef ajcmif;ajcmif;
wnf;/
pdwx
f rJ ouFm? roufom? q&mig;yg;? xkyd P
k m ;wkYd &Gmpm;ae&Si?f pD&ifp;dk oD;? olBu;D wkcYd if odjrifaomaxG?
oufaoukeo
f nf? wnfMunfav;yg;? w&m;a&SU I? jyKay;oltm;? xk;H ,lpaH xG? ppfaMumar;aomf? rMumranmif;?
aiG,laMumif;ukd? a&S;aESmifpOfquf? av;a,mufxGufu? xdrf0SufuG,fum? rqkdomwnf;? Murm kd;ap?
pD&ifavaomf? rajyrNyD;? ppfolBuD;0,f? pkHrdzefzef? avQmufqkdjyefvnf? a&S;[efazG;enf;? pD&ifcJh\/
jynfwnfocif? ewf&Sifacgifzsm;? em;awmfMum;u? pum;ajzmifhrwf? oufaojywf? NyD;jywfpaumf;?
a&S;xkH;a[mif;ESihf? rajzmifhruGuf? pD&ifcsufonf? atmufxufpkHnD? awmfoihfNyD[k? r[Dwv? e&xGwfxm;?
w&m;bkef;wl? rdefYawmfrl\/ xkdolykPm;? av;a,mufom;vnf; w&m;qkda&? &Sdwefonf[k? ta0;teD;? c&D;
&Snfvsm;? vSnhfoGm;aomcg? &Gmwpf&GmwGif? vuPmqef;Mu,f? i,f&G,fysKd jrpf? ckepfESpfwnf;? uspfvpfvdrm?
ynmaphik? rEkac:wGif? xkdvkvif? wkd;0ifc,rf;? avQmufavprf;aomf? aMumif;vrf;rawmf? tay:xifvTm;?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

30

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

xGwf pum;ESi?fh w&m;I;H Ekid ?f xkwaf y;qkid \


f / Ny;D ckid rf ck s? pD&if&atmif? rlvtacs? ESyd ef ,fazG? oufaoppfa&;?
usefavao;[k? aqG;aEG;qef;Mu,f? EklzG,fonf/ oG,f0,fnHnH ajymifajymifwnf;/
r*Fvmatmifqk? aZ,EK[k? kH;pk,SOfNydKif? ajrwckdifum;? TefYNrdKifusif;usif;? ckoif;ESihf? &GmwGif;ywf&H?
pD;yGm;usefonf? vSLcHav;yg;? jyefvnfoGm;? yPm; aemufi,f? ukefpnf&SmazG? oufaovkyfol? xkdolav;yg;?
trQOD;rI? odrf;kH;pkvsuf? rEkvkvif? ynm&Sif0,f? pD&ifpdrfhiSm? a&mufvSmxHyg;? oufaorsm;ukd? csmcsmoD;oD;?
aeapNyD;rS? tESD;t&if;? rIcif;xkdxkd? jrif\qkdNyD;? aiGukdcsDajy;? ,lonfacG;\? tarG;t&Snf? rnfonfh&yf0,f?
rnfodkYajy;[k? ppfaq;oa&GU? pkHaphvQif? ta&SUwlI? ajy;aqmif,lonf? acG;jzLqGqG? wa,mufusaomf? EIwfcs
udkufcsD? taemufqDodkY? acG;eDxif&Sm;? xkdYaemufom;vnf;? acG;usm;awmifukd ajy;onfqkd\/
aemufqo
dk ol? ukeo
f nfru
l m;? a&SUIygatmif? ajrmufoaYdk qmifonf? acG;aMumifwck? av;a,mufpak omf?
jyKjyKoo? rrQrnD? jzLeDaMumifusm;? pum; raxG? ta&SUtaemuf? awmifajrmuf,Gif;uGuf? rnDcsufaMumifh?
EIwx
f u
G rf wnf? auGUvdro
f nfw?Hk ukeo
f nfyP
k m ;? ig;a,mufom;uk?d &Gm"m;OD;F ukid ?f t&Hyidk Ef iS ?fh pk;d wkid rf if;a&muf?
Mum;avQmufcsufcsif;? tjyif;tjy? ykdYornfa,mif? rsufarSmifBudKUukwf? &Hzefvkyfum? xdrfjrKyf0Sufxm;? aMu;aiG
rsm;ukd? w&m;yGJwGif? pkESpfwif? atmifjrifjypfajy? NyD;avaomtm;? em;awmfMum;aomf? rif;zsm;ewfvl?odrf;
,lcsufcsif;? tyfESif;aqmifa,mif? rsm;ajrmifwefqm? aoemywd? acgifxd&mcsm;? cefYoem;rS? jynfom; jynfol?
MunfjzLom0Srf;? csD;rTrf;aprI? aqmfzefjyK rEkvkvif? ynm&Sif[k? ajrjyiftavsmuf? xkwfcsif;aygufrQ?
vma&mufzl;arQmf? *kPfxGef;ay:onf/ / a<u;aMumfoH0Sef; aomif;aomif;wnf;/

qifajcqifvuf tpjzpf&yfudk r[morwrif;vufxuf qifajymifBu;D ukd


ESpH w
k if u
S 0f idk ;f owfaMumif; rkq;dk ajymaomyk/H
(Cd)qifajcqifvuf? tpOfquf? qif;oufjyefyY mG ;? xk;H pum;rl? q,fyg; eufc?H &mZoHjzih?f Ekid if aH ygif;k;H ?
wpfyg;uRef;vkH;ukd? odrf;usKH;tmPm? pkd;tkyf csmonf? r[morw? aemufxufuvQif? zsifrQaxmifaomif;?
jynfoal ygif;wk?Yd qk;d aumif;pum;? Mum;&atmif[?k em;axmif&mS azG? vSnyhf wfapaomf? &yfajrvrf; qk?H c&D;BuKH wiG ?f
awmtkHvnf;vm;? rkqkd;om;um;? pum;ukefpif? Mum;apcsif? arG;rdciftm;? aMumif;vsm;axGvm?
ajymonfrSmum;? NrdKifom&yfxH? a&uefteD;? qifajymifBuD;ukd? zdpdtm;xkwf? iSufESHpkwfvQif? okwfokwfysH0J?
azmufowfcGJ? awmxJ&yfajr? qifajymifao[k? apha&odrf;usKH;? wDwkH;qdwfnH? ajyma[moHukd? emcHrSwfom;?
jyefavQmufMum;aomf? rif;zsm;bkef;pnf? rMunfrvif? jzL&TifrNyHK;? ESvkH;rom? qifao&modkY? awmrSm aysmfyg;?
rkqkd;om;ESihf? a&;jcm;vdrm? ynmpkH jynhf? trwfxnfh? vSnhfvnf&SmazG? MunhfIacs[k? o&arbkef;xl;?
cefYawmfrlum? xkdolwkdYvnf;? rIdif;rIdif;a0a0? axGaxGomarm? a&mufonfawm0,f? a&aMumywf ajrmif?
oifkd;aygifxuf? qifajymifBuD;ao? awGUBuHKav\/
qifajcuGuu
f u
G ?f qifvufa&muf&m? aocsma&;vsu?f rif;okq
Yd ufaomf? bke;f usuo
f a&? GeaYf 0xGe;f nD;?
jrwfapmxD;vnf;? zdpD;jyif;[kef? BuD;aom*kPf jzihf? *VKefrkd;,H? wdrf,HysHonf? iSufESHpkwfa,mif? tJaxmifESdrfeif;?
awmwGiNf rKd if ajc? xkq
d ifao\? ajc&mtvm;? w&m;qkNd r?J avQmufavS;"m;yJ? rSwo
f m;axGu?dk qifajcqifvuf?
tcsufaoowf? MunhfIrSwfom;? trwfwzef? awmjyefESihf rSm? vnfjcm;wnfhwnfh? odonfhtwkdif;?
w&m;qkdifNydKif? r@dKif&yfae? vloufao ESihf? qifjcifqifvuf? qif;oufokdY? ac:avNrdKU[k? csKdUwJhazmufjyef?
tm;tHysKd euf? jynfhpkHvsufukd? ,Gif;uGufcEm? qifao&monf/ / a[rmNrdKifeuf? t0Srf; wnf;/

tzao trdEiS o
fh m;? trdao orD;ESit
fh z tarGw&m;
(*D)-arG;onfcspfz? b0ajymif;vQif? rdcifESihfom;? ykdif;jcm;tarG? cGJa0wm oD;? orD;trd? jyefSdxkdYjyif?
arG;zcifESifh? &ifcGif0,fBuD;? orD;acsmjr? tzESihfom;? jcm;em;rQa0? azmfa&Gwoif;? om;csif;0efkH? cGJykHxif&Sm;?
txufom;uk?d pkxm; oufa0? aemufaeom;aygif;? axmifonft
h arG? aemufaersuaf zsm?f om;aygif; azmftm;?
a&TvTmrjym;? txufom;wkdY? cHpm;&aMumif;? axmif;onfhtarG? aemufaersufazsmf? om;aygif;azmftm;?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

31

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

a&TvmT rjym;? txufom;wk?Yd cHpm;&aMumif;? awmif;onft


h arG? ckepfaxGum;? zkcYd srJ cG?J a&mufonfyJG ? csed 0f o
JS mpH?
twif;cHokdY? pGJESHrauR? qif;usap[k? a&TaiGrsufrQ? xGef;yvQHnD? rkedwefqm? &wemonf/ oH'gpdefausmufrl
vnfwnf;/
trdESihfom;? ykdif;jcm;tarG? cGJa0aMumif;p? a&S;OD;jytHh? arG;zjrwfrGef? uG,fcJhvGefaomf? apuRefrdef;r?arG;
rnf&&Sd arG;z0rf;vnf;? aqmifNrJruif;? pdDESihfckESifh? om;rif;,lxkduf? odrf;ykdufxkdYjyif? Opmtifudk? rdcifydkifum;?
okH;pkxm;? om;ukdnD jref? wpkuefavm? tvGrf;rajy? MuifzG,frnD;? orD;oufa0? tarGrGefzsif;? cGJpkwGifum?
rdcifarG;z? &SdpOfuvQif? ,k,ykdufNyD;? orD;tm;ukd? ESpfyg;0,fajrmuf? vufaxmufuRrf;ar? vufzGJUOpm?
wefaqmifa&mifarmif;? a&Tpkdufaygif;u? em;a#mif;a&TNyD;? a&TykwD;ESihf? nD;nD;a&mifxif? qHusifqHxkd;?
ysKd;ysKd;ajymifajymif? qifa,mifaorQ? orD;&vdrfh? xkdrS<uif;vQif? arG;rdcifonf? ukefpifokdufokduf? &ayxkduf\?
xkdOpm? rsm;pGmNyD;xl? MunfjzLarwm? xkdocsFmrl? oihf&mEkwf? xkdOpmukd? jrifhrkd&frwl? *kPfaus;Zl;aMumihf?
cs;D usL;xm;wif? arG;zcifEiS ?fh &ifciG af ysmrf ;DS ? arG;orD;wk?Yd oD;oD;csmcsm? 0,fpumrl? a,musmf ;uReaf uR? wpka0uk?d
arG;onfbcif? tvsifykdifcGifh? qDpkdifoifhavh? rdcifaqmif&Guf? wHyuftus? pkHpDr vGwf? qif0wfwefqm?
orD;rSmvQi?f ykid &f mjcm;oD;? ,lapNy;D rS? orD;wq? arG;bok;H yk?H vk;H pkcH ef;0g? useOf pmuk?d pdwjf zma0iS? odrYk Qavmh?
nDr0wfkH? aygif;azmfpkHrS? cGJykHcGJwrf;? ndcJhjyefom;? vmvrf;,SufoG,f? aqmif;acs? BuD;pOf i,fquf?
rysufpDqif? a0pmwifonf/ rdcifa&T-'gvDqGJwnf;/
tzESihfom;? a0rIpum;? acgifzsm;nmwif? aus;Zl;&Sifonf? zcifarG;r,f? &SdpOf0,f? wmawGrcsKdU?
usifESpfvkdYvsuf? om;wkdYazG&m? "rwmjzihf? omoemobif? yGJBuD;0if? yOif;&SifjyK? vlrIvl&m? r*Fvmxdrf;jrm;?
xkcd ef;em;ESi?fh avQmufvsmjzpfap? pdwaf ecsr;f at;? vufa&mufay;uk?d &ifaoG;? a&Tc?J om;vufx0J ,f? &SNd raJ vap?
axGaxGcyif;? xkdrS<uif;aomf? zcif&Hykdif? tvkH;qkdifayh? yJvIdifcef;em;? Opmrsm;rI? pyug;ajymif;yJ? EGm;uRJxkdxkd?
qdwfzkdqdwfr ponfwoGef? wkdufwGefapkH? &SOf;pkHay;urf;? &pwrf;wnf;? aMumif;vrf;xkdYjyif? arG;bcifonf?
okH;cGifbkHpH? wrvGefodkY? uHTefYaqmifoGm;? arG;rdtm;ukd? ykdufjym;rnD;? arG;orD;vQif? jcm;oD;&aMumif;? tarG
awmif;ESpf? taMumif;omref? azmfjy[efum;? wzefraoG? arG;rdao? kdaoESdrfhcs? arG;cspfztm;? om;vS
cGifhawmif;? tarGaMumif;ukd? xkH;a[mif;ESifhaxmuf? xkdavQmufrIa0? ay;&acsonf/ rSefapuefap rvGJwnf;/

&Spaf ,mufom;wGif cEmuG,af om om;orD;wkYd tarGawmif;aomw&m;


(*k) arG;zarG;rd? r&Sv
d eG cf g? &wemaoacgif? a&SUwefaqmifo?Ykd nDaemifusi&f ?J ESpaf ,mufwnf;rl? crnf;zcif?
ykw
H jyifo?Ykd cspcf ifprJG w
S ?f xde;f odr;f wwf[?l oljrwfE;fdk &m? tOf;ukrd mS vQi?f romr,kw?f qkid &f mEkw
f ? useOf pmeuf?
xuf0,faemifBuD;? jcm;oD;a0zef? Opmusefukd? udk,fhxHvnf;aumif;? pka0aoQmif;rS? qifhavmif;arQmfI?
wptOf;udk ? xkduwxnf? usefonfhypnf;? xkdenfykHxm;? nDzGm;ysKdEk? wprIom? Opmusef<uif;? udk;pkcif;vsuf?
aemif&if;ykdifacs? wpka0? usefavorQ? nDaxG;&\/
nDra&SUaESmif;? aygif;ESpfa,mufukd? cGJaumufa0oihf? jzwfxkH;zGifhNyD; olESifh avsmfpGm? xkdufa&muf&mwGif?
azG&mS woD;? tOf;rBu;D vnf;? ,lNy;D aomcg? xkOd pmuk?d pdwjf zma0jrL? pk;d auGcsKyjf cm;? tOf;rrSmyif? qkid &f mrSwt
f if?
wpkESifavm? a0usif b@m? cGJjzmrQw? cGJykHcsvsuf? wq,liif tOf;ryifwnf;? xkdYjyifa0<uif;? pGJ&if;ykHjyif?
enf;wlcyif;? Opm<uif;ukd? arrif;twl? ykHEIef;,lavm/
xkdolnDr? trQrQyif ,lMuygap? pmaMumif;azGtHh? MuifaqGoufaygif;? r,m;a[mif;ESifh? vifa[mif;
r,fzmG ;? ESp&f yfom;um;? r,m;opfwiG ?f csicf ifE,
G af ESmif;? aygif;arwmok;H ? om;a&Ti;Hk wk?Yd cGyJ w
Hk u
G &f ?dS a0zefo
dS m;?
arG;rdOpm? txufyguk?d pOfumG rvif?h qkid af yoih[
f ?k rdcifonf;csm? txufomvQi?f ,lpm; av&m? arG;zom;wk?Yd
pkxm;ESihfNyD; yGm;pD;arGESpf? Opmjzpfu? om;opf&ap? om;azmf a&Tonf/ okH;axG okH;pkokH;uGJwnf;/
arG;rdbcif? ESpyf g;wGif ? tvsiaf &S;zsm;? orD;zGm;rS? a,musmf ;wpfa,muf? a&S;aemufpk ;Hk ? ESrok;H ESi?fh a&Tu;Hk
wefaqmif? armifESpfa,mufarG;? aemufaxG;orD;? toD;oD;wnf;? rnD;zG,fcsif? &Spfa,mufjrifaomf? rdcif
vGefusL;? orD;OD;ESihf? a&Tvlom;vS? 'kwd,ukd? xGef;yukeftif? tBuD;wif? xkdYjyifESr? wwd,ESihf? txajrmuf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

32

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

wGif? om;yifysKdzwf? om;vwfac:av? oufa0csmrQ? pwkwwGif? rdef;ra&mifaumif;? EG,faESmif;xuf0,f?om;


vGrf;zG,frI? om;i,frnf&? yOrESifh? txajrmufrS? onf;csmwluG? armifESrukd? Muifqjrwfav;? om;axG;
rnf&nf? ay;&rnfwnf;/
rwnfpkwd? zESihfrdwkdY r&Sdojzifh? tarGcif;rl? zcifvufxuf? aqmif&GufokH;pGJ? pD&ifNrJESihf? 0wfvJwefqm?
xku
d af &muf&muk?d &wemom;Bu;D ? ,lapNy;D ? orD;nm<u,f? aus;Zl;auRvnf;? arG;r,frcd if? qif,ifjrm;ajrmif?
taqmiftokH;? vkH;vkH;ykdifo? ,l&ygav/
NyD;awGa&mk? OpmrlrSm? tpkqef;Mu,f? aygif;ESpfq,fwGif? MuifzG,frnD? ESrBuD;ESihf? armifBuD;wkdYrSm?
ae&m&ifEk? a&TjcnfrIaMumihf? ESpfpkpD&ef? xkduusefonf? xkdb@mpk? ESpfq,fjyK? a&TEkysKdzwf? orD;vwfESihf?om;
vwfwlnD? pkcGJpDwnf;? tnDESpfq,f? aemifrI0,fvnf;? om;a,wluG? armifESrwkdY? wqpDcsnf;? usefypnf;udk?
odrf;qnf;oem;? q,fykHxm;? ESpfyg;qifarG;? orD;axG;[k? &ifaoG;wkdYvuf? pk0ufpDom? usefOpmrSm? &Spfjzm
ykHxkduf? tifacgufa&? a0a0rQap? ESihfoihfayonf/ rSwfavtpOfvufpGJwnf;/
okH;a,mufnDaemif? om;wefaqmifu qifa,mifjrjr? ESra&SUaESmif;? Muifpaumif;om;? ig;a,mufESifh
aomf? wlaysmfwlzGm;? aygif;&Spfyg;wGif? nmzsm;pHae? ta&tavsmuf? *kPf&nfajrmuf? aygufzGm;tv,f?
wifhw,fajrmufcsD;? xkdorD;ukd? tBuD;[kac:? xkdaemufaomfrl? xifay:ausmfapm? om;Mo&o? ac:qkdMujim;?
ESpfyg;atmufwGif? kd0iforD;? xkdarmifBuD;\? a,musfm;oufa0?pkawao\/
tarGcH&if;? vGwfvyfuif;aomf? om;csif;wcsKdU? usefolwkdYvQif? tzkdYa0iS? pm;apMuavmh? ,k,arG;azmf?
wlomrjcm;? om;orD;wd? arG;cHcsrd ?I csi;f rdcsi;f z? cGyJ u
Hk su?dk av;qjyK? wpkrS om;ajymwkrYd mS onf/ xkid Ef w
k pf ak 0
tcGJwnf;/
om;Bu;D a&SUzsm;? ESpyf g;orD;? &Ny;D pOfoih?f armifEiS Efh rS ? onfyifa,musmf ;? zGm;jrifavajrmuf? ESpaf ,mufErS ?
om;vSa&TysKd? aemufudktaxG;? rdef;rarG;vQif? pka0;wq,f? om;jrwfav;wGif? arG;arysHysL;? csifcifzl;onf?
a&TO;D om;Bu;D ? orD;up? Bu;D rESpyf g;? xm;&mNy;D ajrmuf? ok;H a,mufwu
l ?G armifErS ukd ykcH sprJG w
S ?f om;vwfac:wGi?f
xkdYjyifq|? owrESifh? e0ajrmuf0,f? om;i,fESr? okH;a,mufcs? t|trcGif? tifuGuf0ifESihf? aESmif;jrifukdrl?
om;axG;[l\/
wOD;csm;azmf? aygufazmfrsm;ESihf acgifzsm;yxr? om;aZ|tm;? arG;zaqmifa,mif? ykdifNyD;aemifrS?
xkdarmifESihfeD;? ESrBuD;ukd orD;&ifjrpf? xm;poif[k? rdcif0wfpm;? aqmif&Gufrsm;ukd? jcm;em;Ekwfap? <uif;av
csefxm;? cef;em;aphpkH? aygif;OkHrS ? tzkHESpfq,f? rSwf0,fxm;NyD;? om;BuD;ESpfpk? <uif;rIOpm? enf;wlom
vQif? aocsmazmfjy? cGJwrf;cs? tOf;rBuD;ol? ,lapESpfq? useforQukd? a&SUuykHjyif ESpfq,fwGif? ,liifcGJcGJ?
pGJpGJrSwfrSwf? orD;vwfwnf;? aoowfaphpkH? ESpfq,fykHwGif? aMu;rkHe0&wf? rdcifrSwfonf? om;vwfrnf&?
armifESrkdY? wuGrvGJ? pkcGJpDcsnf;? usefypnf;wnf;/
zsirf nf;tvIid ?f enf;wlcidk rf mS ? &Sw
d idk ;f ESpq
f ,f? yk&H m0,f? om;armifa&S;OD;? ormI? pmpkp&D ?H Opmuseu
f ?dk
q,fjyefoufouf? ykHxm;eufwGif? pk0ufpDay;? om;axG;kdjr? nD;tOf;rwnf;/ rsm;vSOpm? <uif;usef&mrl?
Muifempavmuf? xkq
d ,fa,mufw?Ydk xufatmufcsed &f ,
G ?f Bu;D i,fr[l? trQ[w
l nf;/ / cspo
f al zmfpHk tNrw
J nf;/
kyf0gnD;nD;? IrnD;onf? okdYwD;pOfoifh? av;a,mufqif;ESifh? rsufyGifha,musfm;? ESpfyg;xkdaemuf?
av;a,mufokdYpif? orD;jzpf\/ qifjyifauG;auG;? aemufqkH;arG;onf? armifaxG;ESifhay? aygufazmfawGrI?
wGufa&pdppf? wpfq,fhwpfvQif? uspfvsufrl&m? *kPf0gxGef;awmuf? a&SUOD;ajrmufom;? ESpfa,muforD;?
tBuD;xif&Sm;? xkdatmufzGm;wGif? ESpfyg;,SOfMu? nD;tOf;rESihf? wluGatmuf&if;? a,musfm;uGif;ESihf
rSwftifaooyf? tvwfodkYa&muf? ig;yg; aemuf0,f? wa,mufom;i,f? qkdzG,fpHESD;? orD;ukdrl? enf;wlti,f?
woG,fukd;a,muf? wpfusdyfajrmufom;? ESpfa,mufESpfyg;? orD;rsm;ESihf? a,musfm;aemifpGrf;? xGm;EkrGrf;ukd?
jyTef om;axG; taray;avm/
&ifaoG;onf;csm? rsm;ajrmifpGmukd? Opmvkefavsmif; ay;apaMumif;um;? pkaygif;ESpfq,f? xm;&m0,f?
arG;arrdwkH;? tBuD;qkH;vQif? odrf;usKH;ESpfykH? ,lNyD;wkHajrmuf? a&mufonfhykHES,f? a&SUuuJhodkYom? pkykH&mum;?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

33

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rjcm;vSvS? tOf;rwpfa,muf? aumufapwwef? tjyefwGufq? ESpfq,fuswGif? ESrtvwf? pkcGJrSwfavm/


aooyfpkNrJ? ESpfq,fxJwGif? pkcGJyifukd? tvwfqkdom;? xkdonfrdef;r? ,lNyD;rSvQif? pkqykHjyif? enf;wl
wGifvnf;? a&Tpifom;vwf? qkH;jzwfcGJcGJ? ykHNrJESpfq,f? pk&m0,f? om;i,fwp? enf;wlcs? owrajrmuf?
a&mufonfcspfzG,f? orD;i,fukd? a&G;cs,fwpk? usefrIOpm? ocsFmcwfwdrf;? atmufrdef;ri,f? wq,fwGufcsuf?
ykx
H m;euf0,f? pk0ufa0ay;? taxG;ESr? xku
d wwef? qifq
h ,fjyefwiG ?f wwefwu
G q
f ? pk0ufusu?kd armifujrif;
ajz? ,lapodrf;ykduf? taXG;wkdufvqif? aevkduf rajzmifh? aemufpkaygif;wkdY? axG;aESmif;usol? pk0uf,l&if;?NyD;wl
zsif;ajy? ypnf;a0usef? q,fhwjyefukd? axmifha&SUaemufajrmuf? q,fhwpfa,muffvQif? xufatmufwluG?armif
ESrwkdY? rQwa0cH? aomaomnHonf/wifpvuFsmvuf0Jwnf;/
a&S;OD;a,musfm;? av;a,mufzGm;rS? av;yg;rdef;r? ykHcsxkdatmuf? wa,mufomyif? xkdwGif uefYqD;?orD;
wa,muf? xkdatmufom;aumif;? xkdasemuforD;? BuD;BuD;i,f? ESD;EG,fpdppf? wq,fhckepfwGif? om;cspfESpfyg;?
a&S;OD;zGm;ESihf? atmufig; qifh0,f? rdciforD;? oGif;NyD;,SOfum? okH;a,mufrSmrl? acgifcsmvGefusL;? ae&mxl;\/
om;OD;xkdaemuf? om;ESpfa,mufESifh? xkdatmufrdef;r? wluGpHxm;? okH;yg;vkH;ukd? azmifkH;opfopf? om;
vwfjzpfvif?h ckepftifuu
G ?f atmuf&pS cf suf 0,f? ,SOv
f suaf rG;zGm;? orD;rsm;ESi?fh om;wpfa,mufyg? ok;H a,muf
rSmum;? a0g[modv,
G ?f om;i,fpm&if;? xkrd <S uif;onf? om;csi;f wkrYd mS ? rSwo
f m;avmif;jznf?h om;axG;rSnafh vm/
IMunhfa&SUaemuf? tifapmufoG,fiif? pm&if;wif? ,cifcGJjcrf;? jyonfvrf;ukd? csdjzefY,SOfrkd;? om;BuD;ysKd
zwf? om;vwfysKda&T? om;i,fysKdaoG;? om;axG;ysKdEk? tpOfjyK? tpkoG,fiif? a0wefqifavm? okdYpifxGef;y?
rdef;rum; ajcmuf? a,mufsm;ajcmufa,muf? ,SOfaemufwluG? armifESrwkdY? rdbrsufjrif? wlusifonf/ /
qif,ifaeus vnf&GJwnf;/

unmom;jrwfuq
dk ?JG yg;uked rf;? t0wfuv
dk pS Ef iS ?fh rde;f rukad ,mufsm;? a,mufsm;ukd rde;f r?
t0wfvpS af omw&m;
(id)-vSunmqkd? ysKdEkEk\? om;wk&ihfrm? ESpfpkH>rmukd? remvkday? ukdifqkyfqGJ aomf? aiGESpfq,favsmf?
yg;erf;aomfum;? a&TavSmf&J&J? ESpfusyfcGJwnf;? 0wfvJxydef? yifhvSpfcsDaomf? od*okH;usyf? avsmfaptyf\/
zufvnf,Suf? &ifcGifxuf0,f? ykdufvnf;ae? vufajcwifaomf? aiGckepfusyf? ig;rl;wwfavm/
um;wefqm? *gxmyk'fyg|f? "rowftaygif;? qkH;jzwfaMumif;ukd? vrf; a[mif;xGifcGm? okdYjcif;&mjzihf?
rdpm t&? t&mcs? rde;f rESapfaxmif;? aysmaf Mumif; odyv
f nf; rtyfav&m? tmeEm[k? urmode;f ajr?jznho
f nf
yg&rD? avmif;vsmyDvsuf? rxDvSnhfpm;? olYr,m;ukd? ckd;rSm;acsrI? a&mk0wGif umvjrifhaxG? uka#wpfodef;?
wGufudef;ru? cHcJhrSvQif? ADzemorkwf? rsKd;aqG,kwfom;? jzpfjim;ESifESif? okH;usdyfpif[k? tr*Fvm? t&mrEkH?
eyke;f vnf;jzpf? tjypfwefwef? cH&[efu?dk usr;f *ef,il if? OmPfopfqif? qdwv
f Qiaf jrBu;D ? rD;us&D &J ?J oHawGcu
J ?dk
om;cJrSwf ae? Munhfwwfapavmh? av;axGr&Sd? tuwdvnf;? rodao;NrHK? uyfvSmwkHvnf;? arT;MuLat;pGm?
a&eYHomjzihf? pifpGmaq;ap-ukefownf;/
wawGoif;ayg? w&m;cH&m? av&efrSmum;? tmum0,frIdif;? armif&Tifqkdif;ESihf? oGm;wkdif;ruGm? vkduf
aumif;ygokdY? yrm,lav? ykHES,f,Gif;cRwf? rdef;r0wfjzihf? rTwfkdao? ykHaqmifacstHh? taewefpm;? xkd
a,mufsm;um;? &efymG ;rvI?H vufrwkeaf omf? vlyt
Hk v,f? &Supf zG,af Mumih?f ok;H q,faiGus? rde;f ravsmaf p?oa&
uif;vGwf? a,musfm;0wfukd? qGJcRwfvQifvnf;? xkdenf;avsmfjypf? OD;&mZfoGefoGef? aAmif;0wfqHukd? qGJcRwfacs
aomf? avsmfaiGtpif? ig;usyfyifwnf;/ xkdwGif cg;0wf? cRwfcsifcRwfcsif? MunfGwfom&Tif? uRrf;0ifcspfazmf?
taysmftysuf? a&m&uf&Tifjy? cRwforQrSm? a'gorajrmf? pGrf;razmfonf/ /tavsmfvGwfap uif;a0;ownf;/

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

ewfjrpf-OD;0go0
uk;d um;aomusr;f
]ya0PD"rowfusr;f rS}
&ckid o
f [m,toif;r*Zif;(4)
1997-ck? 'DZifbmvrS

toQifpudE\

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

34

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

35

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

a0omvDacwf Ak'omoem
OD;puEd
&ckdifa'ookdY Ak'bmoma&muf&SdcJhNyD;onfrSm "n0wDacwfuyif jzpfavonf/ &ckdifa0omvDacwf
wGifvnf; xkd"n0wDacwfu a&muf&SdtajcusNyD;aom Ak'bmomomoemukdyif qufcHvmjcif;jzpfavonf/
&ckdifbk&ifrsm;? rSL;rwf? olaX;? ol<u,frsm;? jynfoljynfom;rsm;up wpfEkdifiHvkH;u Ak'bmomukd,kH
Munfukd;uG,fol Ak'bmom0ifrsm; jzpfcJhMuonfukd ,kHrSm;oHo,r&Sdacs/ Ak'bmomomoemysHUESHYjcif;ukd xif
[yfapcJhaom apwDwnfjcif;? tvSLjyKjcif;ESihfpyfaom aumif;rIausmufpmrsm;wkdYu oufaocHvsuf&SdaeMuyg
onf/ Ak'0g'qkdif&m tESpfcsKyfjzpfaom a,"r*gxma&;xkd;yg ausmufpmqkdvQif tESHYtjym;awGU&onf/
at'D 5 &mpkrS 8 &mpktwGif; a&;xkd;cJhMujcif;rsm; jzpfMuav\/
okdYaomf wcsKdUaom okawoDrsm;u tmeEpEausmufpmwGif tmeEpjErif;taMumif; a&;om;zGJYqkdxm;
aom aMumif;&yftenf;tusO;f tay: a&SUaemufqufvuf rpdppfcMhJ ubJ ,if;acwfu &ckid af 'owGif uk;d uG,f
aom Ak'bmomukd wpfrsKd;wpfrnf vGJrSm;,lqcJhMuonf/ Ak'bmomyifjzpfaomfvnf; ax&0g'([de,me)
omoemr[kwfava,mif r[m,meAk'bmomyif jzpfav[ef a&;om;cJhMuavonf/ wcsKdUu &ckdifwkdYudk;
uG,faom Ak'bmomonf jA[PbmomESihfa&m,Sufaeaom Ak'bmomjzpf&rnf[k ,lqcJhMuavonf/
&ckdifa0omvDacwfwGif Ak'omoempnfyifcJhonfrSm xif&Sm;ayonf/ a0omvDacwfonf 4 &mpkrS
9 &mpkxd umv&SnfMumchhJ\/ xkdacwfwpfckvkH;ukd NcHKikHqufpyf avhvmokH;oyf&ef vkdtyfayonf/ tmeE
pjErif;\taMumif;t&mrQavmufjzihf Ijrifrjzpfacs/ a0omvDrwkdifcif "n0wDacwfuyif ax&0g'Ak'
omoemukd tpOftqufvufcMH u&if;om &Sv
d mcJah vonf/ ,ckrS bmoma&; a&ma,mif? a&mausm?f twktyGm;
uhJokdYjzpfcJhvQifum; &ckdifa0omvD \omoemonfa&TMumyifaygufrkd;us a&Tudk,facwfopfay: tvm;&Sdacs
&monf/
a0omvDacwf &ckdifa'owGif rl&if;ax&0g' ([de,me)Ak'bmomukd ukd;uG,f&if; jyKcJhaMumif;ukd
xif&mS ;apEkid af om taxmuftxm;rsm;rSm xkad cwf a&;xk;d ausmufpmrsm;om jzpfMu\/ a0omvD ausmufavS
um;acwf? pjErif;wkdY wnfxm;cJhaom a0omvDbk&m;BuD;&Sd ausmufpmtygt0if ausmufpmtcsKdUukd
wifjyvkdayonf/ &ckdifwGif tapmqkH;awGU&orQ ausmufpmwkdYqkdvQif Ak'bmom ESihf qkdifonfu rsm;vS\/
a0omvDacgif;avmif;pmqkdvQif edAmefukdyif &nfrSef; vSL'gef;a&;xkd;xm;jcif;jzpff ax&0g'omoem
oefYoefYomjzpfaMumif; a&S;ESpf aygif; 1500 cefYuyif tqifhjrifh Ak'bmomomoem xGef;um;&SdNyD;aMumif;
xif&Sm;avmufayonf/

a,"rx;dk yg ausmufpmrsm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

a0omvD oif;uspfawmfawmifausmufpm? at'D 630 xkd;(a0omvDNrdKUa[mif;oif;uspfawmf awmif


cg;yef;rS &&Sdonf/ ausmufapwDi,fwpfqlrS xGufusjcif;jzpf[efwlonf/)
edwdpjErif; rddzk&m;ausmufpm? at'D 550 xkd;/ (a0omvDNrdKUa[mif; OPSDouawmifxuf apwDysuf
wpfqlrS &onf/)
0d&pjErif;ausmufpm? at'D-576 rS 578 twGif;xkd;/ (oif;uspfawmfawmif tmeEpjEapwDrS
awGU&onf/)
a0omvDNrdKUa[mif;rS ausmufpm? at'D 678 ck cefYrSef;xkd;/
ausmufjzLNrdKU? *efYa*g&GmrS ausmufpm/ at'D 8 &mpkxkd;/
ausmufawmfawmifausmufpm(azmcsrm\ tm&uHpmtkyf &Sd\) at'D6 &mpkxkd;/
(4? 5? 6 trSwpf OfrmS a&S;a[mif;okawoe TeMf um;a&;0ef\ 1958-59 ckEpS ?f ESpcf sKyt
f pD&ifcpH mwGif
vm\/)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)
(15)

36

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

oHwGJ? ivGrf;armfausmufpm? 7-&mpk tpykdif;cefYrSef;/(awmifylpmwpfck&Sd *lrS&onfqkd\/ ,ckumv


uwm;jywkduf &Sd\/)
tkd;xdef;"mwfapwDteD;ausmufpm? at'd 6 &mpkxkd;/ (awmifukwfNrdKUe,f? vrl;acsmif;rS &&Sd\)
a0omvDbk&m;BuD;ukef;awmf&Sd ausmufpm/ at'D 6 &mpkcefYxkd;/
(xkdukef;awmf&Sd apwDi,fwpfqlrS xGufus&&Sdonf)
a0omvD trSwf-4 ukef;ausmufpm? at'D 6 &mpkxdk;/
rif;jym;usdef;awmifay:rS ausmufpm/ (6 &mpkESihf & &mpkxkd;/ (rif;jym;NrdKUwGif&Sdaeonf/)
a0omvDacgif;avmif;pm 2-ck(6-&mpkESihf 7-&mpkxkd;)
pjEoD&drdzk&m;ausmufpm
a0omvDNrdKUa[mif;ausmufpm
a0omvDNrdKUa[mif;pwkygausmufpm

azmfjyyg a,"rm*gxmyg ausmufpmwkdYonf ygVdbmom? ouwbmom? ouwysuf ygVdbmom


*kwtu&mjzihf a&;xkd;xm;jcif;jzpfonf/ a0omvDacwf\ tu&mta&;tom;vnf; jzpfonf/ a0omvD
acwf\ tu&morkdif;twGuf xif&Sm;aom oufaocHaywnf;/ a0omvDacwf 4-&mpkrS 9-&mpk xdumvt
wGif; Ak'bmomxGef;um;cJh&mwpfavQmuf azmfjyyg ausmufpmrsKd;ukd tESHYtjym;awGU&onf/ at'D 6-&mpk
*kytu&mjzihf a,"rm*gxmyg ausmufpm 70-ausmfukd &ckdifjynftESHYawGU&Sdxm;NyDqkd\/
azmfjyyg ausmufpmtjyif apwDwnfaumif;rIjyK? acgif;avmif;oGef;? qDrD;cGufylaZmf? pwlyg (xlyg)i,f
apwDausmufpmrsm;vnf; &Sad o;\/ if;tm;vk;H wkrYd mS a0omvDacwfa&;xk;d cJah om ausmufpmrsm; yifjzpfMu\/
ausmufpmwkdYt& xkdumvtwGif; Ak'bmomxGef;um;&m oa&acw&mysLEkdifiH? oD[kdVfEkdifiHESihf emvE?
armfa,memrmwd? wmjrywea'owkdYESihf qufoG,fcJh&monf/
oD[kdVfEkdifiHESihfqkdvQif 0g'wlnDvS&um; ykdqufoG,f&SdcJhavonf/ tmeEmpjErif;qkdvQif oD[kdVf(oD
vmarCrif;)EkdfifiH? oHCmhtpnf;ta0;twGuf w&m;yvif? qifr,Ofom/ ykd;ouFef;rsm; ay;ykdYvSL'gef;cJhonf/
xkdrif;taMumif; a&;xkd;ausmufpm*gxm 61-wGif txift&Sm;awGUEkdif\/ a0omvDacwfomoemrSm oD[kdVf
ESihfomoem*kdPf;csif; wlnDrIukdaxmuf rkcsax&0g'Ak'bmomyif jzpf&rnf[k wpfxpfcsrSwf,lEkdifonf/
1980-84 ckESpfxd 5-ESpfwkdif &ckdifa0omvDNrdKUa[mif;ukd xlaxmifcJhMuNyD; jzpf\/ wl;azmf&mrS awGU&SdorQ
wkdYqkdvQifvnf; Ak'omoemESihfqkdif&mcsnf;omwnf;/ xkdYaMumihf a0omvDacwfwGif Ak'bmom omoemonf
tm;taumif;qkH; txif&Sm;qkH;? txGef;um;qkH;? tzdESdyftcsKdyfcs,ftuif;qkH; jzpfcJhav&monf/ a0omvD
bk&m;Bu;D uke;f ausmufpm(ygVdbmomxk;d )t& ax&0g'Dac: [de,meAk'b
mom&Sad eaMumif;ukx
d if&mS ;av\/
&ckid ef ,fajrodYk [de,meomoemac: ax&0g'Ak'o
moemonf "n0wDacwfuyif qufcv
H mjcif;omjzpf\/
a0omvDacwfuqkv
d Qif oD[Vdk rf S oHCmawmfrsm;ESifh rjywfqufpyfcMhJ uav\/ xlvpjEm ;rif;? oD&pd jEm ;rif;wkYd
vufxuf oD[kdVfrS oHCmawmfrsm;ESihf yd#uwfawmfrsm;ukd oH*g,emwifcJhMu onf/ omoemESpf 1169
("mwk#Dum)c&pfat'D-638wGif a0omvDNrdKU a&Tawmif wifcJhaom oH*g,emwif armfuGef;&Sdacs\/ trwf
BuD; ar"ynm a&;pyfqkdcJhay&m ]]oD[kdVfESihf 0g'wlbd}} [l tckdiftrm pyfqkdcsufvm&Sd\/ blwdpjE (at'D
496-520)rif;vufxufvnf; yd#uwfa&;ul;cJhzl;onfqkd\/
oD[Vdk rf S oHCmawmft&Sijf rwfwq
Ydk v
dk Qif b*Fge,foYkd <ua&mufz;l cJMh uonf/ b*Fge,fqv
dk Qif xkad cwfumv
&ckid ef ,fajrom jzpfavonf/ b*Fge,foYdk <ua&mufc
hJ omoemjyKcMhJ uonfudk ausmufpma&;xk;d awGU&onf/
ausmufpmrSm at'D 3 &mpkwGif a&;xkd;cJh&m tdEd,awmifykdif; tjEe,f? em*g*sLeD*sifwm ausmufpmyifjzpf\/
wcsKdUu &ckdifa0omvDacwfwGif [de,me(ax&0g')r[kwfbJ? r[m,meAk'omoem xGef;um;cJhonf
[l\/ t,ltqrSm tmeEpjErif;ESifhywfouf a&;xkd;ygausmufpm *gxmtykd'f(47?48?49?50)t&xif
&Sm;cJhMujcif;omjzpf\/ tmeEpjErif;onf Ak'bmom0if olawmfpifwpfOD;jzpfonfrSm rjiif;Ekdifacs/ Ak'bm
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

37

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

om omoemjyKrif; qkduvnf;rSefavonf/ *Refpwiftvkd atpD 700? qm&fumtvkd 720wGifpkd;pHcJhav


onf/
xkdrif;onf Ak'kyfyGm;awmf? apwDykxkd;? ausmif;uefwnfxm;rI? yd#uwfpmay a&;ul;rIpaom rsm;pGm
tvSLjyKcJhonfrSm tHhrcef;jzpfacsonf/ okdYaomf kyfwkkyfyGm;apwDykxkd; xkvkyfwnfxm;ukd;uG,frIwGif oHo,
&SdcJhMuonf/ taMumif;rSm bk&m;avmif;ykH? pkErax&fykHwkdY tygt0if kyfyGm;apwD ykxkd;xkvkyfwnfxm;jcif;
yifjzpf\/ xkdykHwkdYrSm r[m,mewkdY\ ukd;uG,fcJhaom kyfyGm;wif;wkrsm;omqkd\/ xkdkyfyGm;tvSL&Sif tmeE
pjErif;onf Ak'bmomyifjzpfaomfvnf; r[m,metavhtx ruif;[k,lqMujcif; jyKMuavonf/
tmeEpjEausmufpmrSm qm&fum\ cefYrSef;t& at'D 729 wGif a&;xkd;cJhavonf/
xkdYjyif tmeEpjErif;onf xkdausmufpm*gxm 55? 56 wkdYwGif jA[P bmom0ifwkdYtwGuf ausmif;BuD;
4ausmif; aqmufvyk af y;cJo
h nf/ tmeErma0ausmif;? tmeEo&l ausmif;rsm; aqmufvyk af y;cJo
h nf/ xkt
d csuf
wkdYt& r[m,me Ak'bmomESihf jA[P0g'Drsm;ukd ,kHMunfcJhav&monf[k xifrSm;cJhMujcif;jzpfonf/okdYaomf
a0omvDacwfwGif [de,metjyif r[m,mevnf; &Sdaeonf/ okdYr[kwf a&maESm&SdaecJh[efwlaMumif; ,lq
Ekdifu ,lqEkdifavonf/1
trSefrSm tmeEpjErif;onf r[m,me0g'ukd ,kHMunfaomrif;[lum; wxpfcsr,lrSm;oihfacs/
'*Fg;oGef;vkyfrI? ukd;uG,frI ponfhtrSwftom;rsm;ukd tpOftvmt& rypfy,fvkdjcif;? tm;ay;jcif;wkdYom
jzpf&monf/ xkdYjyif rif;wpfyg;taejzihf vlrIa&;t& jyKvkyfay;&jcif;vnf; jzpfacs&monf/ ,ckvnf; Ak'
bmom0ifwkdYonf ewfukd;uG,frI? tjcm;bmom kyfwkrsm;ukd tokH;jyKaeMurIwkdYukd awGUae&\/ Ak'bmom
r[kwf[k,lq jzpfEkdifygtHhavm/ okdYaomf &wemokH;yg;xuftm;ukd;&m (o&P*kH) jyKaeMuvQifum; o&
Pm*kHnpfEGrf;acs&monf/ vkH;0ysufjcif;um; r[kwfacs/
tmeEpjErif;onf tdEd,,Ofaus;rIukd vufcHcJh&onfrSm rqef;acs/ ta&SUawmiftm&S uRef;qG,f
wpfckvkH;ukdyif vTrf;rkd;&SdaMumif; okawoDwkdY todyif jzpfMu\/ Ak'bmom0ifwkdYonf kyfwk? apwDykxkd;ESihf
bmoma&;ESiq
hf idk af om oauFwrsm;ukd uk;d uG,rf q
I idk &f mwGio
f m tok;H jyKavh&o
dS nf/ tjcm;rnfonfh ae&mwGif
rS tok;H jyKavhr&SMd uyg/ jA[P0g'ukd ruk;d uG,Mf uaomfvnf; ,Ofaus;rI;dk &m "avhx;Hk pH? pOfvmrsm;? cs;D ajrm uf
wifpm;ac:a0:rI ponfwkdY wGifum; yg0ifaeMuonf/ xkdYaMumihf tmeEpjEausmufpmwGif Ak'ESihfpyfqkdif&m
wku
Yd o
dk m txG#w
f ifa&;om;cJo
h nf r[kwaf o;/ *gxm 32? 37? 42? 62 wkw
Yd iG f ewfrsK;d EG,af '0 cH,cl surf sm;pGm
awGUEkid \
f / jA[PbmomwGif yg0ifaomewf rif;Bu;D wkt
Yd m; yoylaZmfjcif;iSm ewfueG ;f Bu;D rsm; wnfaqmufay;
cJhjcif;? ysufpD;aeaom ewfuGef;rsm;ESihf bmoma&;qkdif&m t"duae&mwkdYukd tvkH;pkHtopfwpf zef jyKjyifNyD;
ajrmufaptyfNyD; [l *gxm 60 wGif a&;xkd;xm;cJhayao;\/ onfwkdYrSm ruif;Ekdifaom jA[Pbmom
oauFwvuPmrQom jzpf&mum; ajrmufO;D acwfwidk af tmifyif vku
d yf gcJah y\/ rwdraf um raysmufysuEf idk &f m
um; vwfwavm tawG;tjrifjzihf tuJjzwfa0zefa&;om;jcif;rSm roihfavsmfacs/
azmfjyyg tmeEpjEausmufpmyg taMumif;&yfrsm;ESihf a0omvDNrdKUukd avhvm&ef vkdtyfayonf/ a0om
vD vufcwf awmifay:ewfkyfrsm;? aAm"dowkyfrsm;? ,ck a0omvD&Gmwnf&Sdaom(AdEkd;),cif eef;&mukef;
wGif AdEkd;kyfwk? a0omvDESihf ovm0wD&GmMum;wpfavQmuf usKd;yJhaeMuaom ewfkyfrsm;ukd awGU&csuft&
jA[P0g'Drsm; r&Sdrjzpfacs/ &SdaeNyD;jzpfaMumif;ukd odomEkdifygonf/ &ckdif&mZ0ifwGifvnf; oD&dpjErif;
vufxuf oH*gCemwifcJh &jcif;rSmvnf; [de,meusrf;*efrsm;wGif r[m,mera&maESmEkdif&ef pdppfoefY
pif cJh&jcif;vnf; jzpfacs&onf/ okdYaomf rif;ESihfwuG trsm;aom jynfoljynf om;wkdY ukd;uG,faomEkdifiHrS
todtrSwfjyKonfh bmomrSm ax&0g'? [de,me Ak'0g'? Ak'bmomjzpfavonf/
r[m,meAk'0g'onf &ckdifXmaeokdY rnfonfhtcsdefwGif pwif0ifa&muf&SdEkdifonfenf;/ jyemukd
cefYrSef;&efrSmvnf; zmwD,Gef\rSwfwrf;t& ,lq&rnfqkdygu r*"wkdif;rSwpfqifh 0ifvm&efom&Sdacs\/
xkdokdYqkdvQif at'D5 &mpkxufykd a&S;rusEkdif&mum; a0omvDacwfwGifom jzpfacs&m\/
wkwfzm[D,efonf at'D 4 &mpkukefcgeD;wGif tu&mwif a&;rSwfxm; aom yd#uwfusrf;pmrsm;ukd
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

38

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

**Fgjrpf0rS ;f a'o &SmazGrawGUcJah csq\


dk / xkaYd Mumihf 5 &mpkqef;pokaYd &mufNy;D rS ouwbmomESifh rm*"wkid ;f \
NrdKUawmfjzpfonfh yg#vdykMwNrdKU &SmazGawGU&Sdvm&avonf/ usrf;*efa&;ul;Ekdif&ef ouwpmay ukd
oifMum;Ny;D aemuf a&;ul;cJo
h nf[k azmfjyxm;onf/ xkaYd Mumihf a0omvDacwfwiG f r[m,me0g' 0ifa&mufvm
Ekdif jA[P0g'Drsm;vnf; a&maESm&SdaeNyD;aMumif;ukd odomEkdifavonf/ [de,me-ax&0g'Ak'bmomrSmrl
yif&if;cH? tkd;cH? &Sd&if;pGJ? tkd;pGJbmomjzpfaMumif; toifhESvkH;oGif; ,lrSm;uif;&Sif;ap oifhayownf;/

OD;puEd
1995-ckESpf? &ckdifr*Zif;(17) a0omvDtxl;xkwf
-&ckdifjynfokH; tu&m
-&ckdif'*Fg;rsm;
-tmeEpjE/ OD;pHomatmif
-Ak'omoemawmfESihf &ckdifjynf/ atmifomOD;

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

39

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

a0omvDacwf '*Fg;rsm;
ewfjrpf pef;atmif
'*Fg;rsm;onf wkdif;jynf\ukefypnf;zvS,fokH;pGJ&m t"dur@dKifjzpfonf/ a&Ttojym? aiGtojym
rsm;ukdyifvQif '*Fg;cwfESdyf oGef;vkyfvsuf todtrSwfjyK xkwfa0vmcJh&avonf/
xkdYaMumihf '*Fg;qkdonfrSm vlYtzGJytpnf;wGif ukefypnf;csif; zvS,f&m ESpfOD;ESpf0 qEcsif;ukdufnDrI?
wefzkd;twkdif;twm nDrQap&eftwGuf vlwkdYowf rSwfzefwD;vkdufaom ukefzvS,fa&;ud&d,m(0g)ukefzvS,f
a&;r@dKiftjzpf aqmif&Guf&eftwGuf wDxGifMuaom t&m0wKwkdYwGif aemufqkH;zefwD;vkdufaom wefzkd;jynhf
aiGukd qkdvkdonf/

a&S;OD;'*Fg;ESifh Ekid if rH sm;


'*Fg;orkid ;f okawoDwo
Ydk nf a&S;OD;'*Fg;ukd *&djynfrS pwifonf[k ,lqcJh Muonf/ aemifwiG f xkt
d ,ltq
ukd z,f&Sm;vsuf tdEd,wuoQDvme,frS '*Fg; oma&S;usEkdifonf/ bDpD 6 &mpkuyif tokH;jyKvm &onf[k
qkd\/ xkdYaemuf wkwfjynfacsmifacwf (Chou period)cwfESdyfaom '*Fg;rsm;ukd awGU&onfqkd\/c&pfray:rD
bDpD 250 ywf0ef;usifu ,lqMuavonf/ xkdYaMumihf urmwGif a&S;tusqkH; aom '*Fg;orkdif;wGiftdEd,'*Fg;
ESihf wkwf'*Fg;rsm;ukd ,lqcJhMu&avonf/

&ckid 'f *Fg;cwfEydS rf I


&ckdif'*Fg;cwfESdyfrIESihf ywfouf "n0wDacwfokH; '*Fg;ukd rawGU&ao;acs/ a0omvDacwfrSp ajrmuf
OD;acwfxdum; &ckdifrif;acwf '*Fg;cwfESdyfrI? okH;pGJrIrsm; tqufrjywfcJhaMumif; todjzpfMuyg\/
,cka0omvDacwf '*Fg;taMumif;ukd wifjyvko
d nf/ a0omvDausmufavS um;NrKd Uukd wnfaxmifco
hJ u
l m;?
a'G0pjEm;rif;yifjzpfonf/ okdYaomf xkdrif;trnfjzihf a&;xkd;yg '*Fg;ukd ,aeYxd rawGU&ao;acs/ awGU&orQ
'*Fg;rsm;rSmqkdvQif pwkwajrmufrif;jzpfaom a'0pjEm;rif; cwfESdyf'*Fg;onf a&S;tusqkH; '*Fg;jzpfonf[k
,lqvufcHMu&ayonf/ xkdrif;xufOD;pGmusaom a'GifpjE? &mZ? umvpjEwkdY\ '*Fg;ukdyif OD;qkH;&ckdif'*Fg;[k
owfrSwfMu&ayrnf/
xkdYjyif "n0wDacwf '*Fg;rsm;ESihf a'0pjErif;\ txuf'*Fg;rsm;ukd rawGU&Sd&ao;orQ? &ckdif'*Fg;onf
a'0pjErif;\ eef;wufonfh at'D 4 &mpkausmfuyif &Sdonf[k cefYrSef;EkdifMuygonf/ wcsKdUjrefrmorkdif;wkdYwGif
&ckdifjynf aiG'*Fg;pwifkdufESdyfcJhonfrSm aumZmou&mZf 1120 ck? c&pfou&mZf 1758 ck [kyg&Sdygonf/
,ckawGU&aom a'0pjE'*Fg;t& ESpfaygif;wpfaxmifausmfrQ uGma0;aeygonf/
a0omvDausmufavSum;acwf'*Fg;rsm;ukd qef;ppfvkdufygu (1) cwfESdyfykHtm;jzihf wlaMumif; (2)rif;rsm;
\bGJYtrnfrsm; yg&SdaMumif; (3) t&G,ftpm; ig;rsKd;cefY&SdaMumif; (4)wpfrsKd;ESifhwpfrsKd;? wpfjym;ESihfwpfjym;
tav;csdef wlnDMuonf[k od&Sd&ygonf/
'*Fg;ykHo@meftm;jzihf av;rsKd;awGU&ygonf/ (1)EGm;vm;cuf&if;'*Fg; (2)ckoif;cuf&if;'*Fg;?
(3)ckoif;od&d0p'*Fg;(4)pmwef;xkd;'*Fg;rsm; jzpfygonf/

(1)EGm;vm;cuf&if;'*Fg;
0yfaeaom EGm;vm;ykH&Sd wcsKdU OD;acgif;ukd vusfmbufodkY? wcsKdUwGif vuf0JbufodkY vSnhfxm;yef;ukH;
pGyfxm;onhfozG,f AdEKi,f(tuGufi,f)av;ckukd txufESifhatmuf pDwef;xm;\/ wcsKdUwGif ryg&Sd[lvnf;
od&onfEmG ; vm;ausmuke;f txufyidk ;f uGuv
f yfwiG f rif;\bGt
YJ rnfrsmukd a0omvDacwfo;Hk &u0P tu&m
jzihf a&;xkd;xm;onf/ tem;ywfvnfwGif puf0kdif;jzihf 0kdif;xm;NyD;vQif puf0kdif;tjyifbufwGifvnf; AdEKi,f
tpuftajymufi,frsm; NcH&Hxm;&Sdonf/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

40

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

ausmbuf yg&Sdaom okH;cGcuf&if;rSm tv,frS tcRefonf tay:okdY ajzmifhrwfpGmwufaeonf/ xkd


\wpfzufwpfcsuf&Sd tcRefESpfckrSmvnf; okH;ykHwpfykHcefY ajzmifhrwfpGmwufNyD;vQif txufykdif;okdY a&mufaom
tcg tjyifoYkd tenf;i,fauG;xGu
f xdyyf idk ;f uROJ ;D csKu
d o
Jh Ydk twGi;f bufoaYkd uG;0ifum tv,fr@dKiu
f x
dk v
d k
eD;yg;jzpfae\/ wpfenf;qkdvQif wpfzufwpfcsuf cuf&if;tcRefrSm wef;pG,f(wHpOf)vkdauG;NyD; txJokdY xkd;0if
vsu&f o
dS nf/ '*Fg;usyjf ym;Bu;D rsm;t&G,f oZifyef; wpfzufwpfcufpD auG;aeaom tpGe\
f xdyyf idk ;f rS atmuf
okdYoG,fcsxm;\/
wjcm;ig;rl;aph? rwfaphrsm;wGif oZifyef;rygacs/ vSw
H efozG,f tv,frS ajzmifrh wfpmG wufomG ;aomcuf
&if;\tv,fA[kdxdyfzsm;0Jbuf AdEKi,fwpfckukd tv,fu xm;&Sdaom puf0kdif;i,f ]ae}ykHo@mef&Sdonf/
vuf,mbufwiG f rsO;f auGUqef;pv yko
H @mefawGU&\/ cuf&if;atmufcHk tem;wpfzufwpfcsuu
f dk tay:okYd
auG;xm;aom rsO;f ajzmifw
h pfc&k \
dS / if;rsO;f atmufem;ukd pDwef;um; AdEK i,frsm;&SMd u\/AdEK i,frmS wpfcEk iS hf
wpfckrwlMuyg/ cuf&if;wpfckvkH;ukd wzefEGm;vm;bufuJhodkY puf0kdif;AdEKrsm;ESihf ywf0kdif;xm;&Sdonf/

(2) ckoif;cuf&if;'*Fg;
'*Fg;&ifbwf ckoif;ukd txufESihfatmufoZifyef; wpfbufwpfcsufpD jzifh NcH&Hxm;\/ ywfywfvnf
wGif txufEGm;vm;'*Fg;ukdyif tem;ESihf AdEKi,frsm; NcH&Hvsufxm;\/ tjcm;wpfzufwGif EGm;vm;'*Fg;ukdokH;cG
cuf&if;wpfck txuf'*Fg;ykHtwkdkif; yg&Sdygonf/

(3) ckoif;oD&0d p'*Fg;


&ifbwf ckoif;ykHoufouf yg&Sdygonf/ oZifcufrygacs/ ckoif;ukd txuf'*Fg;rsm;vkd puf0kdif;ESihf
AdEKi,frsm; NcH&H0kdif;xm;&Sdonf/ ausmbufwGif od&d0p(Arivatsa)[k trnfay;xm;aom yvifwHuJykH(tdrfrGef
vnf;[l\)ukd awGU&ygonf/

(4) pmwef;xk;d '*Fg;


'*Fg;rSm aemufqkH;rif;jzpfaom plVpjErif;\ '*Fg;jzpfonf/ EGm;vm;? cuf&if;? ckoif;?od&d0pwpfckrS
ryg&Sdawmhyg/ wpfxufwGif &u0Ptu&mjzihf plVr[m&mZm[k kdufESdyfxm;NyD;? usefwpfzufwGif em*&d
tu&m(a&S;acwf ESdyfykHrsKd;jzihf) ,if;bGJYukdyif kdufESdyfxm;&Sdavonf/ '*Fg;rSm EkdifiHjcm;okawoDrsm;rawGU
&ao;aom '*Fg;[kqkdygonf/ plVr[m&mZm[k &u0Ptu&m ykHyef;o@mefrSmvnf; a0omvD acwfOD;?
acwfv,fyg tu&mrsm;ESifhrwlbJ avmif;Muufav;NrdKUacwfokH;tu&mESifh qifwlaeygonf/
txuf azmfjyyg&Sdaom EGm;vm;? cuf&if;? ckoif;? od&d0pykHwkdYESifh ywfouf wcsKdUtaejzihf &ckdifjynf
e,fwGif jA[P0g' ukd;uG,fcJhMujcif;aMumihfavm okdYr[kwf tdEd,ajrmufykdif;om;rsm; 0ifa&muftkyfpkd;cJhMuo
avm[k ,lqcJhMuyg onf/ tb,faMumihfqkdaomf xkdoauFwwkdYrSm t&d,0HoukoQH tEG,fawmfrif; wkdY
ukd;uG,fcJhMu aom AdEkd;? od0ewfESihf eEdpaom jA[P0g'DwkdYESifh oufqkdifaom oauFwrsm; jzpfaom
aMumifhyifwnf;/
&ckdifjynfe,fwGif Ak'ryGifhrD jA[P0g'ukd ukd;uG,fcJhMu[ef &Sdygonf/ tb,faMumihfqkdaomf xkdtcsdef
r[mar'if? c&pf,meft,l0g'rsm; rvTrf;rkd;ao;ojzihf xkdjA[Pt,l0g'onf wpdwfwa'o ukd;uG,f
rIjzpfEkdifayonf/ okdYaomf Ak'yGifhNyD;aom "n0wDaESmif;acwfrS p a0omvDacwfwkdif Ak'0g'vTrf;rkd;&SdNyD;
aMumif; awGU&Sd&orQaom ausmufpm? urnf;pm? acgif;avmif;pm? aMu;eDpmwkdY t& xif&Sm;aeygawmhonf/
Ak't,l0g'ukd ukd;uG,folrsm;taejzihf Ak'ESihfpyfqkdifaom qif;wkykxkd;ykH rsm;ESifh wjcm;oauFwrsm;ukd
uk;d uG,rf q
I idk &f mrSwpfyg; wjcm;aom vlt
Yl ok;H taqmifrsm;wGif trSwo
f nm jyKvyk af vh r&SMd uay/ wenf;tm;
jzihf xkdacwf umvwGif tdEd,,Ofaus;rIrsm;jzpfaom Adokum? yef;yk? yef;csD? yef;&H? yef;warmh? ynm&yfrsm;?
pmaytu&mrsm; e,fpyfcsi;f quf yl;uyfaeaom &ckid w
f iG f rqkx
d m;bd jrefrmEkid if aH jrmufyidk ;f ysLwkid ;f xdvrT ;f rk;d
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

41

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

cJhaMumif; avhvmod&SdEkdifayonf/
tdE,
d ajrmufyidk ;f om;wkYd 0ifa&muftyk pf ;dk cJo
h avm[k qko
d nfrmS vnf; wpfpw
d w
f pfa'o rSeaf yvdrrhf nf/
&ckdifrsKd;qufukd avhvmMunhfu xkd,lqcsufudk vufcHp&m &Sdayonf/ &ckdiforkdif;ukd pOD;zefwD;cJhMuolrsm;rSm
ousomuDEG,frsm;? r*"wkdif;&if;om;tEG,frsm;? t&d,eftEG,f0ifrsm;yif jzpfMuygonf/ xkdYjyif xkdjynfwkdYESihf
tpOfu;l vl;qufqrH I &Sad eMuojzihv
f nf; xkt
d Ed ,
d ajrmufyidk ;f '*Fg;rsm;ESifh xyfwx
l yfrQ r[kwaf pumrl? qufpyf&dS
aeaom yef;yk? yef;csD vuf&mrsm;t& wpfpdwfwpfa'o wlnDaeMu[efwlygonf/
&ckdifausmufpm? urnf;pmrsm;ukd okawoejyKvkyfcJhaom tu&mygarmu (Phayre) az,mqkdolu
a0omvD'*Fg;rsm;onf jynfokH;'*Fg; [kwfrnfrxif? bmoma&;qkwHqdyfrsm;om jzpfvdrfhrnf[k ,lqcJhaMumif;
awGU&ygonf/ xkad cwfxt
dk csed f bk&ifwq
Ydk ak y;vQif aAmif;? pvG,?f a&Twq
H yd ?f aiGwq
H yd f ponfwjYdk zihf cs;D jri ahf vh
&Syd gonf/ tu,f qkay;aom'*Fg;jzpfvQif xk'd *Fg;ukd yk;d ? zJ? uwyD gwkjYd zihf vnfwiG q
f &JG ef yk;d BuKd ;rsm;wyfqif&ef
tem;wGif uGi;f rsm;yg&S&d ayrnf/ xkq
d ck s;D jri chf &H aom olw\
Ydk aqGrsK;d quftaejziho
f m wpfcpk ESpcf pk xde;f odr;f
xm;&SdMuayrnf/ ,ckvkd tajrmuftjrm; &SdEkdifrnfr[kwfay/ wcsKdUolwkdYrSm '*Fg;rsm;ukd pOfhtkd;i,frsm;jzihf
jrKyfESHxm;&SdcJhMuojzihf wl;azmfawGU&SdMu&onf[k Mum;od&\/
jynfokH;'*Fg;jzpfojzihfom aiGaMu;csrf;omolrsm;onf rdrdwkdY a&T? aiGypnf; wkdYukd uJhodkY jrKyfESHxm;
cJhMu&jcif;omjzpfayvdrfhrnf/ xkd'*Fg;rsm;onf qkwHqdyf '*Fg;rsm;r[kwfEkdif? jynfokH;'*Fg;rsm;omjzpf&rnf[k
vef'efwuodkvfrS orkdif;okawoD(C.A Ruston)&pwefpDatuvnf; ,lqa&;om;cJhaMumif; awGU&ygonf/
,aeYxdawGU&aom a0omvDacwf'*Fg;rsm;rSm atmufygtwkdif; jzpfavonf/
(1) a'0pjE
(10)
"r0dZ,
(2) ,ZfnpjE
(11)
"rpjE
(3) pjEAEK
(12)
ol&d,pjE
(4) blrdpjE
(13)
plvr[m&mZm(plVpjE)
(5) edwdpjE
(14)
[&dBwd'
(6) 0d&pjE
(15)
vmvdwum&
(7) NAdwdpjE
(16)
&mrdum&
(8) jyxd0dpjE
(17)
jy'krum&
(9) "&wdpjE("dwdpjE)
(18)
tEum&
azmfjyygawGU&Sd&aom '*Fg;rsm;teuf 1 rS 11xdrSm teEpjEausmufpm yg rif;qufxJwGif yg0ifaom
rif;rsm;jzpfygonf/ 12 ESihf 13 '*Fg;rsm;rSm &ckdif&mZ0ifvm pjErif; 9 qufwGif yg0ifaomrif;trnfrsm;jzpf
ygonf/ 14 rS 18 xd '*Fg;yg rif;wkdYtrnfrsm;um; teEpjEausmufpmwGifvnf;aumif;? &ckdif&mZ0ifpjErif;
qufwiG v
f nf;aumif; rawGU&S&d ay/ okEYd iS x
hf rdk if;wkrYd mS teE pjEr if;\ aemufrS rif;rsm;trnf jzpfEidk af vonf/
&ckdif'*Fg;wGif at'Dav;&mpkausmfu a'0pjErif;\ '*Fg;rSm OD;qkH;jzpfaeygonf/ &ckdif&mZ0ift&
ol&d,pjErif;\ cwfESdyf'*Fg;(ol&d,pjE'*Fg;)ukd &ckdif&mZ0ifyg ckepfou&mZft&qkdygvQif c&pfESpf at'D
(374)rS (433)xdjzpfonf/ &ckdif'*Fg;pwifay:aygufcJhonfrSm ,ck 1994 ckESpfxd qkdygu ESpfaygif; (1994384=1610)cefY &SdaeNyD jzpfonf/ SdEIdif;wGufcsuf ,lMuygukef/
a0omvDacwf'*Fg;wGif ou&mZfryg&Sdao;acs/ av;NrdKUacwfavmufrSp ou&mZfygaom '*Fg;rsm;ukd
awGU&onf/
um;a0omvDausmufavSum;acwf awGU&Sdaom '*Fg;rsm;taMumif; odrf;usKH;azmfjyvkduf&jcif;jzpfyg
ownf;/

ewfjrpf-pef;atmif
&ckdifr*Zif;trSwf(17)?
a0omvDtxl;xkwf? 1995 ckESpfrS
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

42

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

q&mxGef;\ pmaypm&if;
ewfjrpf pef;atmif
wefc;dk q&mxGe;f (a*gpm 1230-1294)
wef;ckd;q&mxGef; (xGef;jzL)onf &ckdifaemufacwfpmqkdwkdYwGif pmaytrsm; tjym; a&;om;pyfqkdcJholjzpf
onf/ if;\aumfumEkomcsif;wGif 18-ESpfom;t&G,fuyif uAsmwkdYukd zGJYqkdvmcJhaMumif; awGU&onf/q&m
xGef;onf omcsif; aygif;rsm;pGmESihf vuFm? &wk tpkpkwkdYukd a&;cJhonfrSm trsm;yifjzpfonf/ rdrd a&;pyfcJhaom
omcsif;rsm;ukd acgif;pOftrnfjytjzpf pyfqkdcJh&m 25 ckom jycJhonf/ tjcm; xkdxkdpyfqkdonfrsm;ukdum;
xkdtrnf pm&if;jy pyfomcsif; rjycJhacs/ xkdomcsif;0wKzGJUtrnfjy(pm&if;jy) acgif;pOfzGJYukd oufaocHtjzpf
azmfjyvkd\/

omcsi;f acgif;pOfzYJG (omcsi;f trnfzpYJG m&if;)


]]...wef;ckd;&GmrSm? xGef;q&m[k? ac:orkwfonf? uRekfyfpDrH? Z0eau? [moOmPfjzihf? um&ef
vnf;aumif;? a&S;xk;H rSu
D m? uk;H pDygonf? omcsi;f aygif;u? tavmif;&mr1? jynf&ckid u
f ? uOeESi2fh ? Oyuqm0g3?
y'krmau4? BudK;Mum0wK5? arsmufESihfvlau6? wlESpfyg;au? r,m;vku? "Ek*omcsif;7? a&0wDac:8? umvk
fh ? uRJrif;0wK11? iEkaygifwkd12? rif;eef;qkdau13? xkd0wKu? okawmfEkukrm14? a'G;r
'gau9? bdef;omcsif;ESi10
aemfau? owXmEk15? yef;a&TNrdKifac:16? vdyfurmav17? aumfumEkESi18
hf ? ok0Pybm19? ewfa&wlav20?
J muk;H pD? xk;H tnDjzih?f &moD omcsi;f 22? wku
d o
f mcsi;f u23? owif;a&aomuf24?
us;D jzLzGYJ au21? q,fEh pS &f m[k? csUu
xkdonfaemuf? taxufw025? qawmuf rwkdY? tvStmrcH? p-rusefatmif? um&efoifhpGm? omcsif;zGJY[k?
EGUJ uysmvQi?f yO0o
D uREyfk pf o
D nf? rQusNy?D a&S;ujzpfr?l xk;H 'EK [k? 0wKw&dk n
S ?f usi;f tus,af v? ESpq
f EhJ iS ifh g;?
uysmoHukd? um&efacsmjzihf? wjcm;xkdxkd? pDonfrsm;ukd? ajymrqkdyg/...}}yO0Do-25rsKd;/

a&;cJo
h rQpm&if;t& rmwdum
omcsif; acgif;pOfzGJYrSm? q&m\ouf&SdpOf a*gpm 1288 ckESpftwGif; a&;om;NyD;aom pmaypm&if;
rQomjzpfao;\/ a*gpm 1288 ckEpS af &;Ny;D ku
d Ef ydS x
f w
k af 0cJah om q&m\ O'dE& wkpmtkyt
f qk;H wGiaf Mumfjim
pm 44 rsKd;xd okdYazmfjyxm;onf/ xkdpmaypm&if; aMumfjim&mjzpfaom O'dE&wkykHESdyfpmtkyftzkH; 1288
ckESpf? 7-5-27 [k a*gpmESihfc&pfESpfwkdYukdyg a&;om;ykHESdyfxm;aMumif; awGUSd&ay\/
azmfjyyg pmtkyfpm&if;wGif ( )uGif;puGif;ydwfjy a&;om;csufum; ig\ rSwfcsufrQomwnf;/
if;\rl&if;ESihf ( )rSwfcsufukd wjcm;pDazmfjyae&vqif pmus,frnfjzpf wGJpyfjyvkduf&jcif;jzpfayonf/
q&mxGef;om; vSausmfZH? q&mxGef;ajr; armifapmatmifwkdYxHrS tBudrfBudrfavhvm 2-5-66 aeYu
rSwf,lxm;aom rSwfwrf;t& azmfjytyfayonf/
]]....OD;&pfawmifuRef;? wef;ckd;&Gmae? uREkfyfq&mxGef;onf touf 18 ESpfup ,ckwkdifatmif
pDukH;jyKvkyfaom &wk-uAsm? vuFm? ay:xGef;? tqef;tkd;? trsKd;rsKd;? tzkHzkH? ykd'fpkHoHcsyf? t&yf&yfjyZmwf?
oDcsif;? uAsm? arwmpm cbif;wkdYukd pm&if;cs rjyrqkdom? pmapmif pmtkyfjyKvkyfaom t&m&mwkdYukd
tcsKdUaom rdwfaqGwkdYodap&ef pm&if;cs jyvkdufygonf/

vuFmrsm;
1/

arw,sokwf
(aiGawmifudE&m? BudK;Mum0wKwkdYukd kdufESdyfNyD;aemuf? topfjyKjyif a&;NyD;vQif pHatmif?apmvS
armifwkdYukd ay;cJhonf/)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/
14/
15/
16/

17/
18/
19/

20/

43

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

aerdZmwfawmfBuD;
t&dErmvuFm
umvk'gcRwfcef; (1288 ckESpf? awmfovif;v)
qm;awmifykdYq&mawmf axkywd
(axkywd bkef;armfzGJUvuFm armfuGef;[l ykHESdyfrlwGif awGU&onf/ a*gpm1275 ckESpfa&;onf/)
a<uwJq&mawmf axkywd
usufawmjyifq&mawmf axkywd
r[mjrwfrkedbk&m;orkdif;
(1293 ckESpf? 'kwd,0gqkdvwGif raorDw ESpfu? xyfrHjyKjyifkdufESdyfcJhonf/)
OD;&mZfawmifbk&m;orkdif;
(r[mjrwfrked bk&m;orkdif;ESihf wESpfwnf; jyKjyif ykHESdyfcJhonf/)
qHawmf&Sifbk&m;orkdif;
0permrmoHaygufowfykH
0dyemvrf; oum,owfcef; ur|mef;oHayguf/
uyw&umac: urmopfwnfcef;? ysufcef;usrf;i,f/
omoemawmf avQmufcef;usrf;i,f
EId;aqmfpmtrsKd;rsKd;
arwmpmtrsKd;rsKd;
(jrwfr*Fvm? ay:OD;cgu tpcsDaom arwmpmukd a&;ay;cJh&m uGJuGmol vifr,m;wkdY oihfwifhaygif;
oif;cJhMu&monfqkd\/)
MobmpmtrsKd;rsKd;
O'dE&wk(a*gpm 1288)
uko&wk
(3Budrfxd ykHESdyfcJhNyD;? topfjyKjyif a*gpm 1286 ckESpf? waygif;va&; NyD; pHatmif? armifapmvS
wkdYukd ay;cJhonf)
owxmEk&wk

oDcsi;f zGBYJ u;D


1/
2/
3/
4/

&mroD'g omcsif; (a*gpm 1267)


aumfumEk omcsif;
(a*gpm 1266 ckESpfwBudrf? 1286 ckESpfwBudrf? ESpfBuddrfa&;cJhonf)
a0oE&momcsif;
atmifAvac:wkdufomcsif;
(OD;armifabmfu if;ykdifaom ppfawGNrdKU yoQdu&mcsdwf&yf okw&wemjynfBuD;r@dKifykHESdyfwkduf
xkwfa0cJhbl;onf/)

rwkrd &Snf tv,f tvwf omcsi;f


5/

aiGawmufudE&m
(oaxmfEk? a'G;r,faemfomcsif;vnf; ac:\/ uko&wk ykHrESdyfrDyif pHatmif? apmvSarmif nDaemif
ukefonfwkdY ykHESdyfxkwfa0cJhbl;onf)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
6/
7/

44

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tavmif;awmf pEudE&m
"r0dZ,ESihf ok0P
(2BudrfkdufESdyfcJhonf/ 'kwd,tBudrfum; 1286 ckESpf? jymokdv? topfa&;NyD;aemuf 10-5-27
ckESpf 'kwd,tBudrf kdufESdyfcJhonf)
8/
ol&d,ESihf uOe
(ykPm;uRef;rS rsufuef;jr'kd;atmif oufarG;rItwGuf a&;ay;cJhonf/ xkdrlukd &Smr& xyfrHtopf
a&;&onf/ y#mpm&Dudk omcsi;f a&;Ny;D aemuf a&;pyfonfq\
dk / "r0Zd ,? ukoowmxmEkaemufrS
a&;pyfcJhonf/)
9/
y'kr0wD
10/ owxmEk
a*gpm 1274 ckESpf a&;NyD; 1289 ckESpf 'kwd,tBudrf ykHESdyf&onf/ aemuf wwd,tBudrfvnf;
ykHESdyfcJhao;onf/
11/ O'dEESihf omrm0wD
12/ y#mpm&DESihf armif'go a*gpm 1287)
13/ ZmwfawmfBuD; pEukrm
14/ yef;a&TNrdKifESihf eef;auckdif
(ESpfBudrfxkwfcJhonf/ a*gpm 1286 ckESpf? 'kwd,tBudrfkdufonf)
15/ vl0HarmifESr
16/ BudK;Mumomcsif;
(pHatmif? apmvSarmifwkdY uko&wkykHrESdyfrDuyif? kdufESdyfNyD;jzpf\/
ol&d,ukrmESihf pEukrmomcsif;? "r&m,Ofrif; omcsif;vnf; [l\/ uOeomcsif;wGif Tef;xm;ojzihf
,if;omcsif;xuf a&S;usEkdif\/)
17/ rif;orD;ewfa&wl

om;csi;f zGiYJ ,f
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/
27/
28/
29/
30/
31/

12-&moDomcsif;
eEd,ESihf a&0wD
olckdukd "m;kd;urf;
"Ek*omcsif;
vdyfurmr
a&Taus;jzL
owif;a&aomuf
umvk'gcRwfcef;
rif;eefcRwfcef;
iEkHaygifwkd
Oyu-qm0g
tvStmrcH
bdef;omcsif;
uRJrif;omcsif;

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
32/

33/

34/

45

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

arsmufESihfvlom;r,m;vkomcsif;
(yxrtBudrf tusOf;a&;pDcJhNyD;? 'kwd,tBudrf 1293 ckESpf? wykd;wGJ vqef;wGif csJUxGifxyfrHa&;
cJhonf/)
omcsif;ya'om
(&SiftmedoHedAmefrsufcspf omcsif;opf? ig;omcsif;? a&TapwD q&mawmfESifh bk&m;zl;oGm;
c&D;pOfzGJYomcsif; ponf/)
NydKifavmif;zGJY ykd'fpkH
oHcsyftrsKd;rsKd;
(Asnf; 33 vkH;zGJYtef? Ak'0ifawmxGuftef? &yf&Gmom,maMumif; zGJYtef
rsm;yg0ifonf/)

a[mpmBu;D
35/

Ak'0ifa[mpmBuD;
(&Gmacsmif;BuD;rS olBuD;oaxmfOD; awmif;yefa&;cJhonf/)
36/ a0oE&ma[mpm
37/ awrda[mpm
38/ a&TrOLewfarudE&mr jyZmwf
39/ pum;ya'om
40/ uxdefewfxGufcef;
41/ bkef;BuD;ysH ikdcsif;&Snf
42/ aw;xyfuGefYtrsKd;rsKd;
43/ [HokdPf;oHcsyftrsKd;rsKd;
44/ ywdPupmwrf;trsKd;rsKd;
(rdef;r,kwf? rdef;rykwf? taxmufpmrsm; yg0ifonf/)
rmwdum pm&if;yg t&yf&yf? &wkuAsmwkdYwGif tcsKdUaom omcsif;? uAsmwkdYukdom? ppfawGNrdKU?
aps;wef;ae atmifomOD; tp&Sdaom qkdifonfwkdYu ykHESdyfa&mif;csygao;onf/ usefvuFmarmfuGef;wkdYukdvnf;
wjznf;jznf; ykHESdyfa&mif;csygvdrfhrnf/ rdwfaqGwkdYu arQmfvifhyg.../

pmayoufaocHtppf
azmfjyyg rmwdumpOf pm&if;t&qkdvQif 0wKomcsif;zGJYwkdYrSm 30 ausmfNyD; vuFm? &wk? oHayguf?
tefcsif;? oHcsyf? a[mpm? taxmufpm? aw;xyf? [ef- okdif;csif;? jyZmwf? ikdcsif;&Snf? arwmpm? Mobmpm?
EId;aqmfpmtjyif usrf;i,f? pmwrf;paom pum;ajy(pum;jyif)rsm;wkdYjzifh pmaytpm;pm; a&;om;zGJYqkdcJh
aMumif; xif&Sm;onf/ q&mraorDwESpf 1293 ckESpfcefYtxd a&;pyfcJhaom pmayrsm;ukd txufygpm&if;
awGU&ayao;&m xkdonfwkdYrSm xyfrHwkd;csJU? jznfhpGuf? jyKjyifcJhcsuf? rlopfa&;om;csufwkdYom jzpfaMumif;
( )uGif;puGif;ydwfyg jyxm;aom rSwfom;zG,fukdavhvmjcif;jzifh odomxif&Sm;ay\/ tcsKdUu q&mxGef;\
omcsif; pmaypm&if;wkdYukd twdtusrodyJ trsKd;rsKd;a&;om;aeMu ay\/ ,ck pm&if;onf q&m\
uk d , f w k d i f ' d | aMumf j imjcif ; ? if ; ouf & S d p Of u xk w f a 0cJ h a om pmtk y f w G i f azmf j ycJ h j cif ; jzpf
trSet
f m;xm;p&mjzpfayonf/ xkaYd Mumihf q&mhpmaypm&if;ukd odciG &hf ojzihf xde;f odr;f xm;cJMh uaom q&mxGe;f
\ om;? ajr;? jrpf paom rsKd;aqGwkdYtm; txl;aus;Zl;wifxkdufayownf;/ /

ewfjrpf-pef;atmif
ppfawGa'oaumfvdyfESpfvnf r*Zif;
(1980?81) 1981 Ekd0ifbmvxkwfrS
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

46

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckdifrif;acwf
ouf &ckdifjzpf&yfrsm;
ewfjrpf pef;atmif
&ckdif&mZ0if azmfjyyg tZKeESihf qufrac:ousrErm&,kESihf aygif;oif; arG;zGm;aom om;awmf
rm&,k rif;om;onf oufaoG;ygaom rif;om; wpfyg;yif jzpfavonf/ &ckdif? "n0wDNrdKUukd bDpD 3325c&pf
ray:rD ESpfaygif; 3325-u wnfaxmifpkd;pHvmaMumif;ukd od&Sd&ayonf/ xkdrm&,krif;rSp 57quf? ESpf
aygif; 1818 ESpftvGefwGif tbd&mZm\om; ur&mZmac: uH&mZmBuD; rif;om;onf &ckdifokdYa&muf
ysufpD;aeaom "n0wDNrdKUukd 'kwd, tBudrfwnfaxmifpkd;pHcJhavonf/
xkd"n0wDacwfuyif &ckdifjynfwGif ouf? NrdK vlrsKd;rsm;vnf; wkdif;jynfukd tkyfpkd;&m tBuD;tuJtjzpf
rif;? rSL;? rwf ponfhwm0efukd aqmif&GufvmcJh aMumif; od&onf/ jrefrm&mZ0ifq&mtvkdtm;jzihf
waumif;NrdKUonf oufwkdY\ ae&mjzpfonf[kqkdvQif xkdNrdKUukd tdEd,rS0ifvmaom tbd&mZmrif;wnfcJhojzifh
ousrsK;d EG,q
f ufrsm; aecJ&h mXmejzpfaMumif; odEidk o
f nf/ tbd&mZmrif;\om;i,f uH&mZmonf waumif;NrKd U
vnf;aumif;? om;BuD;uH&mZmBuD;onf &ckdif vnf;aumif; pkd;pHcJh&aMumif; &ckdif&mZ0if rSwfwrf;wifcJh\/
tbd&mZmvmcsdefvQif Ak'ryGifhrSD 943 ckESpfumvESihf nDrQonf[k a&wGufjyqkdcJhMu\/ jrefrmq&mwkdYu
Ak' ryGifhrDtESpf 300 cefYu [kqkdMu\/
&ckdif&mZ0if ]]ukvm;rSmajr? oufrSmajc}}[l avQmufxkH;&SdvmcJh\/ ,if;ukdaxmufvQif a&SUykdif;u
oufwkdYonf trsm;tm;jzihf wae&mwnf; tajcwus aexkdifcJhMu[efrwlacs/ &ckdifjynfokd &ckdifjynfajrmuf
ykid ;f rSvnf;aumif;? jrefrmjynfoYdk tmoHrw
S qifh csi;f awmifudk ausmjf zwf azmfjyyg waumif;?yk*?H o&uf?jynf
paoma'owkdY ysHUESHYpGm aexkdifcJhMuonf/ aexkdifrIjyKcJh&mXmersm;rSm awmifykdif;omru jrefrmjynfxuf
atmuf ajrjyefYt&yfa'owkdYvnf; jzpfcJhMuonf/ &ckdif ukvm;wefjrpfwpfavQmufESihfajrmufOD;NrdKUw0kdufxd
a0omvDacwfwGif &aohawmifh? bl;oD;awmif armifawmNrdKUe,fwkdY tESHYtjym; aecJhMuonf/ &ckdifawmifykdif;
ausmufjzLckid ?f oHwcJG kid f trf;acsmif; 0J,mwkYd vnf;aumif;? &ckid f ;dk rawmifajcwavQmufww
Ydk iG v
f nf;aumif;?
aexkdifcJhMuonf ukdawGU&onf/ oufwkdYaexkdif&mXmeukd oufukdif;nm(,ck ]armifawm} ajrmufykdif;)[l
vnf;aumif; oufjynfus&Gm(bl;oD;awmife,f)[lvnf;aumif; ac:Mu\/ oufwkdYaexkdifcJh&ma'owGif
pkdif;wifawmifwef;onf txl;xif&Sm;cJhonf/ &ckdifrif;rsm;\ NrdKUjytjzpfowfrSwfcHcJh& NrdKUpm;rsm;
xm;&Sday;cJhzl;onf/ &ckdifajrmufOD;acwfwGif rif;AmBuD;om;taxG; rif;zavmif;onfvnf;aumif;? rif;z
avmif;vufxuf iaygifwkdYonfvnf;aumif;? e&tb,&mZm rif;vufxuf trwfBuD;a&ToJonfvnf;
aumif;? pkid ;f wifNrKd Upm; jzpfcMhJ uonf/ ArmjynfrS 0ifa&mufcMhJ uaom oufrsm;vnf; &Scd MhJ uao;onf/ &ckid jf ynfrS
jrefrmjynfokdY 0ifa&mufcJhMuaom oufrsm;vnf;&SdcJhMuonf/ xkdYaMumihf &ckdifjynfa&mufoufwkdYonf
&ckdif&mZ0iforkdif;ESihftwl acwfOD;uyif yl;wGJa&m,Suf &ckdif xD;eef;NrdKUjywkdYukd wnfaxmifvsuf
tESHYtjym;aexkdifcJhMuum &ckdifwkdif;&if;om;tjzpf ,ckwkdif&SnfMum wnf&SdaevmcJhMuaMumif; od&onf/
&ckid rf if;vufxufwiG f &ckid jf ynfwiG ;f yif oufyek u
f efrrI sm; &Scd o
hJ nfudk axmuf oufO;D a&trsm;tjym;
&S&d monf[k cefrY eS ;f &monf/ aemufyidk ;f wGio
f m &ckid Ef iS afh &mpyfomG ;cJo
h jzihf cGrJ &bJjzpfc[
hJ efwo
l nf/ xkaYd Mumihf
&ckdifjynfwGif oufOD;a&rSm ,cktcg tvGefenf;oGm;cJhNyD/ t*Fvdyfvufxuf 1931 ckESpf oef;acgifpm&if;t&
ppfawGckdifwGif oufOD;a& 7048 a,mufom awGU&onf/ tjcm;yvuf0(awmifwef;ckdif)ausmufjzL oHwGJ
ckdifwkdY rawGU&acs/
azmfjycJhonfhtwkdif; taemufjynf b*Fg 12 NrdKUwkdYukdvnf; &ckdifrif;wkdY tkyfcsKyfcJhMu&m "n0wDacwf
at'D 4 &mpktydkif;uyif aomif;xD;uRef;ponfwkdY NrdKUpm;rsm;ukd cefYay;xm;aMumif; &ckdif&mZ0if awGU&
onf/ at'D 8-&mpkwGifum; ]rla&S'Ag'f}ac: armufolZmNrdKUwGif &ckdifoD&dpjErif;\om;awmf od*FpjE
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

47

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rif;om;onf taemufbk&ifcHtjzpf&Sdae\/ pjErif;quftqkH; plVpjE rif;\ trwfBuD;"raZ,sESihf om;tz


vlpkrsm;vnf; &ckdifrSa&Smifwdrf;um w&dyl&(NrHKjynf)? oD&d[pf([pfkHjynf) ac: ]]oQDvuf}} paoma'owkdY
aexkdiftkyfcsKyfcJhMuonf/ ,if;okdYtkyfcsKyfcJhMu&onfhtavsmuf xkde,fy,f&Sd ouf? NrdK? ukvm;vlrsKd;rsm;onf
&ckdifrif;\tkyfcsKyfcH vlrsKd;rsm;jzpfcJhaMumif; xif&Sm;\/
plVpjEr if;vGeNf y;D aemuf &ckid jf ynf NrKd naD emifom;tzok;H a,mufwo
Ydk nf xkrd if;\rdz&k m;ESifh xD;eef;quf
cH&m yk*HjynfrS yk*Hrif;onf ppfjyKavao;onf/ oQrf;(rGef*kd)rsm;vnf; ppfjyKcJhao;ojzihf a0omvD ausmufavS
um;NrdKUrSm ysufpD; cJh&onf/ pkdif;wifa'owGif oufwkdYarG;jrLxm;aom plVpjErif;\om;awmf ]]irif; iwkH}}onf
pr0ufNrdKUukd wnftkyfcsKyf&m jrefrmjynf yk*Hrif;\vkyfBuHowfjzwfjcif;ukd cH&onf/
xkdpr0wfNrdKUysuf yOmNrdKUopfukd ]]cdwoif}}rSp rif; 15 qufonf 285 ESpfwkdifatmif qufcH
vmcJhonf/ xkd 15 quftqkH; rif;bDvl;ukd trwfwkdY ykefuefjcif;aMumifh om;awmfvusfm rif;eefESihforD;awmf
wkdYonf jrefrmjynf usefppfrif; (at'D 1084-1112)xHckd0ifajy;cJh&onf/ usefppfrif;onf at'D 1103wGif
vusfmrif;eefukd &ckdifjynf eef;wifvmcJhMuonf/ if;onf yk&def NrdKUopfukdwnf tkyfcsKyfcJhMu&m xkdrif;
q,fhajcmufquf aumvd,rif;? 'o&mZmrif;wkdYonf tiftm;BuD;cJhMuonf/ aumvd,(1118-1123)
rif;onf taemufqlvwefjynfajrmufokdY oufjynf? NrHKjynfwkdifatmif ykdifpkd;cJhonf/ xkdrif;\om;awmf
'o&mZmrif;(1123-1139)onf aysmufqkH;aeaom r[mrkedukd &SmazGa&TUajymif; uwkwawmif wnfcJh
pOf b*Fvm; 12 e,fjzpfaom vufatmufcEH idk if H oufNrKH [pfHk paom jynfaxmifrif;wkYd ulnv
D yk af qmifay;cJh
&onf[k qk\
d / aumvd,rif; wnfcahJ om r[m"D;bk&m;wGiv
f nf; xkt
Yd wl vkyaf qmifay;cJ&h onf/ xkrd if;vuf
xuf NrdKvlrsKd;wkdYonf aejynfawmfukd aESmuf,Sufvm wkdufckdufcJh&&m av;NrdKUacsmif;okdY qkwfajy;cJh&onf/
]]'o&mZm}}rS ]]iESvkH;}}xdrif; 22quf? ESpfaygif; (127)ESpftkyfcsKyfvmcJh&m xkdrif; 9 quf ESpf 30 cefYwGifrif;"D;
rif; jzpfvmonf/
jrefrmjynfa&muf oufrif;rsm;ukd &ckdif&mZ0ifu ta&SUouf[k ac:onf/ jrefrmjynf tbd&mZmrif;rS
qufcHvmcJhaom waumif;rif;onf 33qufwkdif cJhonf/ xkd 33 quftqkH;jzpfaom ]]bdEu}}&mZmrif;
vufxufwGif wkwfwkdY aMumihf waumif;NrdKUysufpD;cJh&\/ xkdYaemuf Ak'vufxuf tdEd,jynfrS ]]0d# #Krif;}}\
ab;&efaMumihf xGufajy;vmcJh&aom omuD0if "Z&mZmrif;onf bdEu&mZmrif;\ rdzk&m; ]]em*qdef}}ESihfxD;
eef;qufcH xkdwaumif;NrdKUukd xyfrHwnfaxmifcJh&m owkd;r[m&mZmrif;wkdif (17)qufajrmufcJhonf/xkdY
aMumihf tbd&mZmrif;33quf? "Z&mZmrif; 17 quf? ESpf&yfaygif;waumif; rif;quf (50)jzpfcJhonf/
owkd;r[m&mZmrif;\om; rsufrjrif r[mor0? plVor0jzpfaom 'Gwabmifrif;om;onf jyLvlrsKd;wkdY
aexkdif&m ,ckjynfckdif oa&acw&mNrdKUukd wnfaxmiftkyfcsKyfcJhMuonfqdk\/ xkdrif;rS 27 quftqkH;
]]okynme *&qdErif;}}\ wlawmf orkwd&mZfrif;onf ]]aygum&mr}}ac: yk*HNrdKU ukd wnfaxmifcJh\/ c&pf
ESpf&mpkrS wnfaxmif rif;(57)quftESpf 1261 ESpf&Snfvsuf 1370 wGif ysufpD;cJh&onf/
xkdyk*HNrdKU e&oD[yawh(at'D 1255-1286)vufxuf wkwfjrefrmppfyGJ jzpfyGm;cJh&m wkwfbufrS
Oa&mywkdufom; Aif;epfNrdKUrS rmukdykdvkd qkdolygvm onf/ jrefrmbufrS 'Doygarmu (OD;usnfayGYvnf;ac:\)
rnfaom &[ef;awmfu wrefjyKvsuf wkwfrif;xH ajymqkdcJhojzihf ppfajyNidrf;cJh&avonf/

taemufbufoufrif;Ekid if H
taemufb*Fvm;okdY tiftm;BuD;aom &ckdifrif;rsm;onf EkdifiHcsJUxGif&ef t&yf&yfwGif ppfcsDpcef;NrdKUrsm;
xm;&Sd csDwufwkdufckdufavh&Sdonf/ Oyrm a*gawmfyvif (,ck ulwkyavmif) NrdKU? yif;0g(&mrkNrdKU)?
uHomNrdKU(aumf&faemfzl vD)wkdYum; pcrf;NrdKUrsm;jzpfonf/
taemufjynf&Sd oufwkdYae&mukd uarmZ[kvnf;aumif;? &ryl&[kvnf;aumif;? oufjynf[kvnf;
aumif;? ac:wGifonf/ NrHKjynfukdum; Ow&mZfjynf[k vnf;aumif; ac:onf/ oufjynfwGif tBuD;tuJcefY
tkyfcsKyfapoltm; ouf rif;[lac:onf/ &ckdif&mZ0ifwGif oufrif;EkdifiHjzpfaom ]]rl&yg&Sm}}? oHuo
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

48

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vm? oQKwfoQm? pku&m? aomuwef? paom &GmBuD;rsm;ukd rNydKuGJap&ef &Gmpm; rsm;csay;jcif;? omo em
xGef;um;atmif jyKjcif;rsm; &SdcJhonf/ oufrif;wkdY\ bGJYrnfrsm;ukd izkH;[lvnf;aumif;? OD;ycif[l
vnf;aumif;? aumif;vSjzL[l vnf;aumif;? apmEG,f[lvnf;aumif;? OD;a'gif;oufrif; [lvnf;aumif;?
uarmZjynfh&Sif[lvnf;aumif;? &ryl&jynhf&Sif[lvnf;aumif;? oufjynf&Sif [lvnf;aumif;?
jynfaxmifcsif;oufrif;[l vnf;aumif;? *kPfxl;bGJYxl;rsm; tjzpf rSnhfac:xm;Muonf/
taemufjynf&SdoufwkdYonf tiftm;BuD;aom &ckdifrif;vufxuf tcGef twkyfvufaqmif yPmay;
vQuf MoZmcHcJhMuaomfvnf; tiftm;i,faom rif;rsm; vufxufwGifum; qlylaomif;usef;jcif;? ykefuefjcif;
rsm; jyKcJhMuonf/ a'ocH ukvm;wkdYESihf ylaygif;vkyfBuHjcif;? vIyf&Sm;jcif;rsm; jyKcJhMuonf/
'o&mZmrif;vufxuf taemufb*Fvm; 12 NrdKUwkdYonf oufESihfaygif; vsuf aomif;usef;cJhojzihf
csDwuf NidrfoufapcJhonf/ ppfokH;yef;rsm;ukdvnf; &ckdifokdY zrf;,lcJh trIxrf;tjzpf ae&mcsxm;cJhonf/
xkdrif;aemuf 22 qufajrmuf iESvkH;rif;vufxuf ukvm;ESihf oufaygif;zuf aomif;usef;qkd; oGrf;cJh&m
&Jrufig;aomif;ESifh armufolZmxd csDwufwkdufckdufcJh&onf/ a'vDrS ukvm;rif;ukdum; r&cJh/ xkdrif;\tdrfa&SU
rif;om;ESihf ukvm;ppfom;rsm;pGmukd zrf;,lvsuf uRef;urf;wkdY bk&ihftrIxrf;tjzpf ae&mcsxm; ay;cJhonf/
xk'd o &mZmrif;ESifh iESv;Hk (at'D 1246-1250)rif;wkzYd rf;,lvmaom ppfo;Hk yef;pm&if; wGiu
f m; oufvrl sK;d rsm;
yg0ifaMumif; rawGU&acs/ iESvkH;om; tavmrmjzL rif;(at'D 1250-1256)vufxuf b*Fg 12 NrdKU? ouf?
[pfkHjynfwkdYukdvnf; csDwuf tcGeftwkyf vufaqmifyPm aumufcHcJhavonf/ rif;"D; (at'D 12831389)vufxuf r[mpk;d (armf[o
d Q cgvDuRe;f )ESifh &Siif ,f ukw;dk &Gmukd oufww
Ydk u
dk v
f monf/ &ckid t
f rwfBu;D wkYd
csw
D ufavvQif oufwo
Ydk nf rO&H (d rJZvD)awmifxyd o
f w
Ykd ufae&m wku
d rf & aemufrS y&d,m,fjzihf Ncrd ;f acsmuf
rS oufrif;ESihf rdzk&m;rSL;rwfwkdYonf orD;unmyPmvufaqmifay; t0ifcH usKd;EGHvmcJhonf/ xkdrif;vuf
xuf armufolZm b*Fg 12 NrdKUukvm;wkdYonf oufESihfaygif; a'vDukvm;rif;xH t0ifcHum (a'vDrif;vuf
atmufcjH yKum)aomif;use;f Mu&m &ckid rf LS ;rwfwo
Ydk nf &Jruf(wode;f ig;aomif;)ESicfh sw
D ufc&hJ onf/ xkt
d cg&ckid f
trwfBuD;wkdY r[mpkd;uRef;odkYa&mufpOf? oufwkdYonf Budrfwef;awmifuvnf;aumif;? ukvm;rsm;onf ppfw
aumif;t0if? [if;&m0u vnf;aumif;? qD;qkdYckcHaeMuonf/ oufESihfukvm;wkdYryl;apbJ cGJjcm;wkdufav&m?
ppfw aumif;uk&d vQi?f oufrif;ud,
k w
f ikd f t0ifcv
H monf/ armufoZl mNrKd Uukcd s
D atmifNy;D rS oufrif;ESiu
fh v
k m;
wkdYukd ac:,lvmonf/ ukvm;wkdYukdum; trIxrf; csxm;onf/ oufrif;izkH;ukdum; tjypfray;bJ ajc&if;rSm
xm;onf/

rdpm *D&o
d ufrif;Ekid if H
c&pfat'D (1370)wGif yk*HjynfysufpD;vQif toD;oD;rif;rlMu&m tcsif;csif; wkdufckdufvnf;aumif;?
yif;,ESihf ppfukdif;NrdKUrsm;ukd xD;NydKifeef;NydKifwnfaxmifMuvnf;aumif;? rNidrfroufjzpfcJhMu\/ yif;,?
ppfuikd ;f NrKd Ursm; ysupf ;D vQif waumif;rif;k;d ? waumif;NrKd Upm; owk;fd rif;zsm;onf &wemyl&ac:aom tif;0jynf
ukd c&pf 1364 wGif wnfaxmifcahJ vonf/ &ckid jf ynfqkv
d Qif rif;"D;bk&ifonf xkt
d csed w
f iG f tiftm;tBu;D qk;H
jzpfonf/
jrefrmjynfwGif rNidrfroufrIaMumihf waumif;ppfudkif;wkdYrS Armrsm;onf &ckdifjynfwkdifatmif ajy;0if
vmcJhMuonf/ &ckdifkd;rawmifajcawmifpOfaus;&Gm wkdYukd ta&SUoufwkdYonf c&mZf1333-ckESpfwGif zsufqD;cJh
Muojzihf rNidrfrouf jzpfcJhonf/ xkdtcg vrkacsmif;olBuD;u avQmufojzihf &ckdif&Jrufwpfodef;? ukd,f&H
awmfESpfaomif;ESifh? ppftcrf;tem;BuD;us,fpGm pD&if csDwufwkdufckduf apcJhonf/ xkdppfcsDyGJ &ckdifrif;bufrS
]]uHomNrKd Upm;}} wyfaemufyw
d u
f taemufbufrif;vku
d yf gcJah Mumif; od&onf/ ]'g*g}pm;vnf; wyfp;D tjzpfyg
onf/ &ckdifrif;\ ppfcsDwyfonf oufNrdKUrS (,cko&ufNrdKU) oufrif;apm,Of (oufrif;,Ofapm[k ac:\)ESihf
&SifjrwfvS rdzk&m;ESihfwuG rdzk&m;okH;yg;? om;okH; a,muf? rif;orD;? armif;rrsm; ouftdrfaxmifonfrsm;ukd
&&Sdodrf;,lcJhonf/ oufrif;ukd ArmrSefeef;&mZ0ifu ]]o&uf rif;&Sifapm}}[ka&;onf/ oufrif;ae&m oufNrdKU
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

49

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

ukd]]rdpm*D&d}}NrdKU[kvnf; ac:onf/ ,if;NrdKUukd a'gufwm oef;xGef;u csif;awmif[kazmfjyonf/ if;ukd tcsKdU


u jrefrmjynfESihf &ckdifjynfpyfMum;&Sd awmifwef;ukdvnf; ac:Mu\/ xkdt&yfum; oufwkdYae&mXmejzpf\/
oufNrdKUrS umva&GUvm o&ufNrdKU[k ac:cJhjcif;omjzpf\/ xkdoufrif;,Ofapm a&S;txuf tquf tEG,fukd
um; rod&acs/ xkdrif;\ rdzk&m; &SifjrwfvSum; jynfNrdKUpm; oD[ol\orD;jzpfonf/ e&oD [yawhrif;\ajr;
awmfyifwnf;/ jynfpm;oD[olum; xkde&oD[yawhrif;\ om;awmfjzpfonf/ e&oD[yawhukd rif;
]]acG;acs;}}[kvnf; ac:Muonf/ if;onf wkwfw&ufac:]]rGef*kdwmwm}} wkdY yk*Hjynfukd c&mZfat'D 1283ck
wGif 0ifa&mufwkdufcdkufpOfwGif ajy;cJhbl;o jzihf wkwfajy;rif;[kvnf; ac:Muonf/
oufrif;ukd ukvm;wefjrpfzsm; ausmufrom? ausmufzsm&Gmukd pm;aus; ay;onf/ om;tBuD;apmpkHukd
a<uwJuRef;pm;ap\/ om;vwfapmjzLukd rD;acsmif;pm;? om;ti,fapmwlukd uif;pm;t&may;avonf/
oufrif;orD;i,fukd trwfBuD;om; trf;pm;atmifolESifh ay;jrm;onf/ ouftdrfaxmifpkHwpfaomif;ukd trf;
acsmif;? l;acsmif; paom &ckdifjynfkd;rwpfavQmufwkdY ae&mcsxm; 'kdif;eufaiGcGefzGJYawmfrlonf/ ('kdif;vuf
eufukd ukdifpGJNid tcGefb@maumufcHjcif;wGif tokH;jyKjcif;tjzpf trIxrf;&onf/)'kdif;eufESifh oufonf
wrsKd;wnf;om oustEG,f oufrsKd;wkdYom jzpf\/ &ckdifrif;vufxuf 'kdif;vufeufukdifpGJ&olrsm; ukd tpGJjyK
'kdif;ukdifoufwkdYukd 'kdif;euf[lvnf;aumif;? 'kdif;eif;[lvnf; aumif;? 'kdif;wwf[lvnf;aumif;?
'kdif;wuf[lvnf;aumif;? ac:wGifvmcJh jcif;omjzpf\/ &ckdifawmifajcwpfavQmuf vkyfukdifpm;aomufaom
vlrsKd;jzpf jcif;aMumihf awmifpOfnm[lvnf;aumif;? awmifpOf,m[lvnf;aumif; ac:\/ xkdrSa&GUavsm
wkHwkHnm[lvnf; ac:jyKcJhMu\/ oufwkdYvkyfukdifpm;aomufcJhaom usdif;jyifv,f,mukd oufukdif;
,m[lac:\/ xkdrS a&GUvsuf oufukdifnm[l ac:wGifjcif;jzpf\/ ,ck&ckdifjynfe,f armifawm ajrmufykdif;
wref;om;teD;(,ck qm&dbmZg&fteD;)wGif oufukdifnm&Gmonfvnf;aumif;? &ckdifjynfe,ft&yf&yfwGif
oufjynfus&Gmonfvnf;aumif; oufwkdYaexkdifpm;aomufcJh&m a'ojzpfaMumif;odomEkdif\/ xkda'o
oufvlrsKd;wkdYukd awGUEkdkif\/ ppfwaumif;ckdif aumufpfbmZm&f(zavmif;csdyf)NrdKUe,fwGif oufwkdYaexkdif
vkyfukdifcJhaom ajr,mukdif;cif;rsm;&SdcJh&mukd qufudkif;nm(oufukdifnm)[k ac:wGif aeMuao;\/
rif;bk&ifonf xdef;odrf;xm;aom oufrif;,Ofapm\ om;awmfokH;yg; ukd ]]t*om&q&mawmf}} ac:
t&Sio
f jl rwfxH ynmoifay;xm;cJ\
h / xkrd if;om; ok;H yg;wku
Yd dk q&mawmfu tBu;D tuJ jzpfEidk o
f nfudk jrifojzihf
rdrdXmeokdY jyefoGm; ap&ef tm;ay;cJhonfqkd\/ "n0wDta&;awmfykH oufrif;om;okH;a,mufwkdY onf
xGufajy;cJhMuonfqkd\/ oufrif;ukdum; rnfolrQtjypfr,l/ pm;aus; NrdKU&Gmukdvnf; rEIwfbJ ay;xm;NrJom
ay;xm;\/ ouf t d r f a xmif p k r sm;uk d csxm;aeapcJ h a om trf ; acsmif ; ? l ; acsmif ; wk d Y ouf r if ;
orD;okH;a,mufwkdYonf ukokdvfawmfapwDwpfvkH;uspD wnfxm;cJhMuonfqkd\/ xkdapwDwkdYukd jrodef;wef?jrcGm
kd? jrZD0g[l ,ckwkdifxif&Sm;ac:wGif aeao;\/
c&pf 1343 ckESpftwGif;u ajy;cJhMuaom(0g) oGm;cGifh&cJhMuaomouf rif;om;okH;a,mufwkdYonf
jrefrmjynfokdYa&mufavaomf yif;,rif; OZemrif;xHaecJhMu&m tBuD;jzpfol apmpkHonf jrif;pkdif;NrdKUukd pm;&
onf/ nDtvwfapmjzLrSm OZemrif;\om; ausmfpGmrif;vufxuf rif;&efaemiftrnf& jynfNrdKUukd pm;&
onf/ ti,fjzpfol apmwlum; ppfukdif;rif;w&zsm;xH xrf;&Guf& tjrifhNrdKUukdpm;&onf/ tjrifhNrdKUrSwqifh
rif;BuD;pGmapmfuJ trnfjzihf tif;0(AVA)NrdKU (c&pf 1367 ck)rif;jzpfcJhonf/ apmwlonf tif;0 rif;jzpf
aomtcg ynmoifay;cJhaom aus;Zl;ukd atmufarh &ckdifq&mawmf t*om&ukd yifhaqmifvsuf oHCm&m
Zm(omoemykdif)bGJUukd uyfvSLudk;uG,fawmfrlcJh\/ &mZ0if yxruefawmfrif;ausmif;q&mawmf[k wGif\/
tjrifq
h &mawmf[v
k nf; trnf &Scd \
hJ / rif;ESijhf ynfow
l t
Ydk m; qk;H rcJ&h mjzpfaom avmuom&ysKUd onf q&mawmf
a&;om;cJhaom pmayjzpf&m ,ckwkdifxif&Sm;ausmfapmaeao;\/
xkdoufrif;BuD;apmfuJr&SdvQif if;om;awmf qifjzL&Sif w&zsm;onfqufcH \/ xkdYaemuf w&zsm;nD
yxrrif;acgifqufcH\/ xkdyxr tif;0rif;acgifukd rif;aqG[kvnf;ac:\/ oufrif;,Ofapm\ ajr;awmf
vnf;jzpf\/ xkdrif;aqG ac: rif;acgifonf om;awmf rif;&JausmfpGmtm; &ckdifavmif;Muuf bk&if rif;apmrGef
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

50

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

(e&rdwfvS)ukd c&pf 1406-ckESpfwGif wkdufckdufapojzihf *g0gjynf (plvwefjynf) emZDl'def&Smrif;xH ckdvIHaecJh&


onf/ xkdwGif 21 ESpfESifh 5vwkdifae aecJhNyD;rS c&pf 1428 ckESpfwGif jyefvnf&&SdcJhonf/ avmif;MuufwGif
2ESpaf eNy;D rS &ckid jf ynf\aemufq;Hk rif;aejynfjzpfaom ajrmufO;D NrKd Uukd c&pf 1430 wGif wnfaxmifcahJ vonf/
,ckxd NrdKUa[mif;[l wGif&SdaeNyD; c&pf 1784 xd NrdKUouf&SnfMumcJh\/
rif;apmrGeu
f dk rif;&Jausmpf mG wku
d jf cif;rSm rif;"D;u oufrif;udk wku
d cf u
dk f odr;f ,lb;l aom a&S;&efNiKd ;aMumihf
[k &ckdif&mZ0if rif;bmBuD;\ &mZoefwGifif; rif;zavmif;vufxuf trwfBuD; r[mynmausmf\
avQmufxkH;vnf;aumif; azmfjyxm;\/
]]ab;awmf rif;apmrGefvufxuf ta&SUoufrif; apmfuJBuD;om; rif;aqGonf a&S;utNidK;rajy rukef
onfjzpf rif;aqGom; rif;&JausmfpGmzsufqD;vm aomtcg ab;awmfrif;apmrGef xGufa&Smif taemuf
b*F(12)NrdKUom& ae&avonf/
tif;0owkd;rif;zsm;rSp rif;quf 30 pkd;pHcJh\/ c&pf 1364 rS 1750 txd &SnfMumcJh\/ okdYaomfvnf;
tif;0ukd oQrf;okd[efbGm; wkdufckdufodrf;ykdufum c&pf1526 rS 1541 xd 15 ESpfwkdif rif;jyKEkdifcJhonf/ NyD;
c&pf 1751wGifrGefwkdY wkdufckdufjcif;aMumihf ysufpD;oGm;&\/ oufrif;apm,Of\ oufNrdKU(rdpm*D&d)ysufpD;cJhNyD;
aemufwGifum; oufvlrsKd; oufrif;qufwkdYonf woD;wjcm;[l wnfwefYraeEkdifawmhacs/oufrif;ukd
Arm&mZ0iftcsKdUu o&ufNrdKU0ef[kyif a&;om;Mu\/ oufrif;qufEG,frsm;onf tif;0 rif;qufcHcJh&aomf
vnf; jrefrmESifha&m pyf,SufEG,foGm;ojzihf uG,faysmufjcif;okdYom a&mufcJh&avawmhownf;/

ajrmufO;D acwf (at'D 1430-1784)


ajrmufOD;acwfwGif bapmjzLrif; (at'D 1458-1481)vufxuf oufwkdY ykefuefojzihf zrf;qD;&m
jrefrmjynfodkY ajy;avonf/ taemufjynfokdY ajy;avonfwkdYukd zrf;rdavonf/
rif;&mZm(at'D 1500-1522)vufxuf ajrmufOD;NrdKUawmifbufteD; yk&drft&yf&Sd oufwkdYykefuefav
onf/ xkdtcg rif;ESifhrdzk&m;wkdYonf &ckdifjynf awmifykdif; awmifpOfurf;vrl;ac: t&yfokdY a&Smifwdrf;&onf/
oufwkdYonf ausmufavScg; a0omvDNrdKUa[mif;0,f arm&mZm trnfcH rif;jyKavonf/ okdYaomf rsm;pGm
r&Snf/ 29 &ufrQomMumcJhonf/ rif;&mZm\om;awmf tdrfa&SUrif; *Zmywd(oD&dol)wkdufavojzihf
ysufpD;xGufajy;&avonf/
rif;yifBuD; (at'D 1531-1553)vufxuf oufrif;OD;ycifonf yif;0gNrdKU\ jyif? &Sifi,fulwkd;wkdYukd
odrf;,lavonf/ xkdYaMumihf ppfolBuD; okH;a,mufwkdYukd apvTwfwkdufckduf&m oufwkdYrcHEkdifojzihf xGufajy;cJh&
onf/ vufeufOpm yPmum&wkdYukdvnf; odrf;,lcJhonf/ xkdrif;vufxuf b*Fg 12 NrdKUouf ukvm; wkdYukd
xkdrif;udk,fwkdifcsDwufNyD; vufatmufcH jyKapcJhonf/ oufrif;apmEG,fukdvnf; aumif;vSjzLtrnfay;
taqmifta,mifukdvnf; ay;cJhavonf/ Ak'*g,mokdYwkdifa&muf oufawmfaphbk&m;qif;wk ylaZmfcJhav
onf/ xkdut jyef oufrif;aumif;vSjzLu orD;oZifkdudk qufo ac:,lvmonf/ rif;yifBuD;tm;wkdufcsD
vmaom wyifa&TxD; (awmifilrif;)wyfukd om;awmfzavmif; rif;onf ouf? NrHK? uwl;? csif;wkdYESihf zkd;acgif
awmif ta&SUaus;&Gmxd csDwufapmihf ESihfapcJhonf/
rif;apmvS (at'D 1556-1564) vufxuf oufrif;Oa'gif;onf ppfw aumif;OD;pD; ]aemufoa&mufcif}
tm;wkdufckdufavonf/ if;OD;pD;onfh nDESifhom;ukdapvTwf rif;apmvStm; wkdifwef;avonf/ xkdtcgrif;
vnf; OD;&D;awmf oHwGJNrdKUpm;ESihf ppfolBuD;wkdYukd apvTwf wkdufckdufap&m oufrif;onf opmxrf;cHavonf/
pBuFm0aw;rif; (at'D 1564-1571)vufxuf Oa'gif; oufrif;ukd NrHK? yxefrif;wkdY wkdufckdufavojzihf
pBuFm0aw;rif;xH vufaqmifquf tulawmif;avonf/ xkdtcg rif;vnf; ulnDwkdufckdufapNyD; NrdKUjyjynf
&GmwkdYukd jyKpkwnfaxmifay;cJhonf/ Oa'gif;oufrif;ESihf ppfwaumif;OD;pD; aemufoa&mufcifwkdY &efNidK;&SdcJh
bl;&m xkdOD;pD; aemufoa&mufcif\nDvufxufta&mufwGif oufrif;u pMum0aw;rif;tm; ukef;wkduf
avQmufxm;cJhonf/ oufrif;pum;t& pBuFm0aw;rif;onf ppfwaumif;ukdwkdufav&m vufvTwfcJh&av
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

51

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

onf/ oufrif;vnf;ac:r&bJ qefYusifbufjyKomaeavonf/


rif;zavmif; (at'D 1571-1593)vufxufwGif om;awmftBuD;tm; tdrfa&SUrif;cefYtyf oufrif;NrdKU
ukd vkyfBuHaponf/ oufrif;ESihfwuG uarmZ jynfukd& jyKpkawmfrlavonf/ yl&yg&Sm paom&GmBuD;rsmukd
rNydKuGJap&ef &Gmpm;csay;jcif;? omoemjyKpkay;jcif;rsm; &SdcJhonf/ xkdrif;vufxuf oufrif;ykefuef bl;onf
ukdyif onf;cH oufrif;taqmifta,mifESihfwuG jynfpnf;pdrfukd ay;xm;ao;onf/
rif;zavmif;omawmftvwf owkd;rif;apmukd taemufbk&if cefYtyfav&m rav;pm;vkd oufrif;
onf Ow&pfjynf&Sif NrHKif;xH ckd0ifaeavonf/ xkdYjyif ukvm;ay:wl*DwkdYESihf opmzGJYaeMuavonf/tjyifwrsKd;?
twGif;wrsKd; oabmxm;aeMuavonf/ if;ukd om;awmfowkd;rif;apmu pkHprf;od&Sd& crnf;awmf rif;z
avmif;xH avQmufxm;cJhonf/ xkdtcg rif;ukd,fwkdif csDwufavvQif toD;oD;NydKuGJMu avonf/ NrHKrif;um;
ukvm;ay:wl*DwkdYukd okHYyef;jyK ac:NyD;vQif {uZa&m? ow&m? pEykwfNrdKUwkdYukd wyfwmckcHaeaomfvnf;
aemufqkH;ysufpD;cJhavonf/ oufrif;ESihf om;orD;wkdYukd zrf;rdaomfvnf; opmawmfomcHapavonf/ NrHKrif;
aoqkH;cJh&aomfvnf; if;om;tdrfa&SUrif;onf tbt&mukd awmif;cHavonf/ rif;vnf; toD;oD;pnf;pdrf
ukday;cJhavonf/
rif;zavmif;om;awmf oHawmifpm; ipkHonf NrHK? ouf? vif;uJwkdYESihf yl;aygif;jcm;em;NyD;aomf crnf;
awmf rif;ukdwkduf&ef csDvmcJhavonf/ xkdtcg 'g*gNrdKUpm;aumif;GefYol\vufcsufjzihf tzrf;cHcJh&avonf/
toufrowf vTwfcJh&aomfvnf; om;awmfipkHtygt0if ouf? NrHK? vif;uJwkdYukd &wemykHapwDodkY bk&m;trI
xrf;om; ]oCs}tjzpf vSL'gef;jcif;cH&avonf/
rif;&mZmBuD; (at'D 1593-1612)onf nDawmf&if;jzpfaom taemufbk&ifowkd;rif;apmukd ppfw
aumif;NrdKUpm; ay;oem;cJh&m 2 ESpfcefYtMumwGif b*Fgukvm;? oufrif; aumif;vSjzL? NrHKvif;uJwkdYESihf aygif;
aomif;usef;cJhMuonf/ xkdYaMumihf rif;&mZmBuD;ukd,fwkdifcsDavvQif nDawmfrif;apm ppfrNydKif0Hh usKd;EGHvm
avonf/ ukvm;wkdYukd opmrapmihf[l trsufxGufum wef;qmodrf;jcif;cH&onf/
xkdrif;&mBuD;tm; awmifilrif; oD[onf bk&ihfaemifom; [Hom0wD yJcl; rif;eEukdvkyfBuH&ef qufoG,f
cJhavonf/ xkdYaMumifh rif;&mZmBuD;vnf; b*Fg 12 NrdKU? oufrif;aumif;vSjzL? NrHK? vif;uJ? &Gmpm; NrdKUpm;aus;
pm;wkdYukd vufeuftpkHtvifjzihf ppfcsD&mwGif vkdufygaponf/ oufrif;aumif;vSjzL wyfwGif oufol&Jaumif;
okH;aomif;yg0ifonf/ jynf&Sifrif;wyfrSm 'kdif;eufol&Jwpfaomif;? oufol&J wpfaomif;yg0ifonf/
yJcl;rS eErif;\orD;awmf oQifraESmif;ESihf om;awmf armifapmyef tygt0if rGeftdrfaxmifpk okH;aomif;
wkdYukd &ckdifokdY odrf;ac:cJhonf/ orD;awmfukdum; rif;&mZmBuD;u rdzk&m;ajrmufpm;cJhonf/ om;awmfukd
ppfwaumif; awmifwef;e,f? acsmif;toD;oD;wkdY odrf;,lvmaom rGefwkdYESihftwlae&mcsxm;ay;cJhavonf/
xkpd pfwaumif;awmifwef;e,f rif;&mZmBu;D vufxuf &S&d if;&ckid rf sm; onf ok;H 0ufEpS 0f ufjzpfco
hJ nf/
rGefrsm;u okH;ykHwykHom&Sdonf/ rif;&mZmBuD; vufxuf armifpmyefonf xkda'o Akdvfrif;ac: r[m&mZm
jzpfcJhonfqkd\/ if;rwkdifrD &ckdifrSL;rwfrsm;uom Akdvfrif;jyKvmcJhMuonf/
rif;&mZmBuD;om;awmf taemufbk&ifrif;kdonfvnf; ay:wl*DwkdYESihf/ bk&if*sDwkdYESihf nDnm rif;ukd
ykefuefcJhao;&m trmeufayguf uG,fvGefcJhavonf/ rif;&mZmBuD;om; ppfwaumifpm; rmefBuD;rkd;ayguf
onf rif;carmif; at'D 1612-1622)vufxuf aomif;usef;ol b&if*sDwkdYtm;vnf;aumif;? yxef? rGef*kdwkdY
tm;vnf;aumif;? OawykyNf rKH ]apmifah oQmufrPd}wkt
Yd m;vnf;aumif;? ESpBf urd x
f w
d u
dk cf u
dk f atmifjrifcahJ vonf/
rif;[&D(oD&o
d "k r&mZmrif;) (at'D 1622-1638)vufxufwiG f taemufb*Fgwk;d ukd Nird 0f yfapcJo
h nf/
if;rif;\om;awmftvwf iwkH;cifrSmvnf; uHomNrdKUpm;jzpfcJhonf/ iwkH;cifonf &ckdifjynf xD;eef;qufcHcJh
aom e&ywdiukovrif;(at'D 1638-1645)ESihf jcm;em;aecJhonf/ e&ywdrif;xH trIrxrf;vkd/ xkdrif;\ESdyf
pufjyKcHMuolrsm;rSm iwkH;cifxH 0ifajy;ckdvIHaeMuonf/ xkdtcg uHomNrdKUrSm &ckdifjynfrS rI;rwfjynfolrsm;jzihf
pnfum;cJah vonf/ ukvm;wku
Yd uHompm;ukd r&rmBu;D rif;[lvnf;aumif;? uHom&S&d ckid rf sm;ukd r&rmrsK;d [l
vnf;aumif;? ac:cJMh uavonf/e&ywdrif;om;awmf owk;d rif;w&m;(at'D 1645-1652)xufxuf oufjynf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

52

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

okdY csDwufcJh&m oufrif;zl;ajrmfqufovmcJh&onf/ jynfaxmifrif;rsm;vnf; 0yfpif;vmcJh&avonf/


at'D 1685-1709 xd 0&"r&mZmrS pEol&d,&mZmwkdif;rif; 9 qufum; tmPmpufrwnf/ xD;eef;
rQukdyif rykdif/ ukd,f&Hav;aomif;ESpfaxmifwkdY cs,fvS,fjcif;ukdcH&onf/ jynfwGif; rNidrfoufrIaMumihf ukvm;
oufwo
Ydk nf aomif;use;f &mwGif yg0ifcMhJ uavonf/ oufpaH &Tqo
dk o
l nf pE0rd vrif;(at'D 1700-1706)ukd
ykeu
f efcahJ vonf/ wEAv
dk pf E0Zd ,rif;jzpfNy;D rS xkq
d yl yl ek u
f efrI Nird ;f at;vmcJ&h onf/ ouf? ukvm;? &ckid ?f ra&m
,Sufap&ef cGJjcm;xm;cJhonf/ xkdpE0dZ,rif; (at'D 1709-1731)vufxuf NrHKrif;ukd ouf ukvm;wkH;aoQu
xdyg;aESSmuf,SufaMumif;? ulnDapvkd NrHKrif;u o0PfvTmykdYay;avonf/ xkdYaMumihf ulnDwkdufckdufay;ojzihf
NrHKrif;xHvufaqmifrsm; qufojcif;cH&ao;onf/ aemufwBudrf pku&mwGif aomif;usef;aom ouf ukvm;
wku
Yd dk ESrd ef if;ay;cJ&h jyefonf/ xkrd if;vufxuf oufrif;ESifh yif;0gppfwaumif;NrKd Uuko
d m MoZmvTr;f rk;d Ekid Nf y;D b*Fg
e,frsm;ukd vufvw
T cf &hJ onf[v
k nf; "n0wDta&;awmfyHk a&;om;cJah vonf/ b*Fvm;a'oukd c&pf1666ckESpfrSp &ckdifwkdYvufvTwfcHoGm;&aMumif;jzihf &mZ0ifq&mrsm; owfrSwfcsufjyKxm;cJhavonf/ xkdYaemufykdif;
wGif qufcHcJhaom &ckdifrif;rsm;vufxufvnf; csDwufwkdufckdufcJhjcif;aMumifh tcGefb@mrsm;&cJhao;onf/
pE0Zd ,rif;aemuf qufcaH omrif;rsm;vufxuf &ckid jf ynfrmS wpfpwpfp tiftm;qkw,
f w
k v
f mcJo
h nf/
tkyfcsKyfrI nHhzsif;jcif;? pnf;kH;rIysufjym;jcif;? eef;wGif;qlylvIyf&Sm;rI xD;eef;vkrIwkdYaMumihf rNidrfoufrIjzpfvm
cJ&h onf/ e&ywd rif;ukd ykeu
f ef&m NrKd Ursm;vnf; yg0ifMuonf/ taemufb*FgrS ukvm;wkv
Yd nf; &ckid jf ynfwiG ;f
a&;vnf;aumif;? eef;vka&;vnf;aumif;? 0ifpu
G v
f mEkid cf MhJ uonf/ xku
d v
k m;wkt
Yd m; &ckid rf LS ;rwfeef;usb&k if
wkdYuuyftultnD,lcJhonf/
b*Fga&muf rif;om; omrqko
d o
l nf b*Fg&Su
d v
k m;rsm;xH ppfual wmif; e&tb,&mZmrif;ukd wku
d cf u
dk f
&ef BuHpnfcJhavao;onf/
(at'D 1742-1761)e&tb,&mZmrif; vufxuf r*kdrif;odrf;ykdufcH oufNrdKU(&*FgrmwD)? ppfwaumif;
NrKd U? a*:awmfyviNf rKd Uwku
Yd ay;Nrt
J cGew
f u
Ydk dk vnf; &&SEd idk cf ahJ vonf/ rDacsmif;NrKd Uoif;Bu;D kid ;f jy qk;H rcJ&h onf/
tb,r[m&mZrif; (at'D 1746-1773)vufxufwGif b*FgrS r*kdukvm;rsm; ykefuefvmao;onf/ ouf
aomMumqkdolESpfOD;onf xkdrif;\ i,fuRefjzpfNyD; 'g;ykdif &mxl;BuD;jzihf trwfBuD;tjzpf cefYtyfcH&oljzpf\/
if;oufaomMumonf &ckdifjynfe,f&Sd ukvm;wkdYukdac: qkvmbfay;onf/ if;ukvm;wkdYESihf wyfaxmifum
aomif;usef;cJhavonf/ tb,r[m&mZrif;ukd ykefuefawmfvSef pEokre &mZmbGJYjzihf rif;jzpfcJhavonf/
xko
d uf aomMumrif;onf (at'D 1773-1777)ynm&Sd rSL;rwfaumif;wkYd ukd ESyd pf ufco
hJ jzihf rSL;rwfwu
Ydk
awmfvSef eef;cscJh&onf/ xkdrif;ESihf "r&mZf &mZm(at'D 1777-1782)rif;wkdYvufxuf &ckdifjynf
&ckdifjynfwGif;&Sd ukvm;rsm;onf om;r,m;rsm;ukd yif;0gokdYykdYxm;NyD; aomif;usef;cJhMuao;onf/ "r&mZf
&mZmukd tcsKUd aomrSL;rwfrsm;onf yif;0gukvm;wkt
Yd ultnDjzihf ykeu
f efcahJ o;onf/ csi;f wkv
Yd nf; ykeu
f efcahJ o;
onf/ if;aemufqufcHaom orw&mZm(at'D 1782-1784)rif;ukd rvkdvm;olrSL;rwfrsm;u jrefrm? tr
&yl&rif;xH ppfulawmif;xD;eef;cscJh&m ajrmufOD;xD;eef;onf xkdtcguyif &ckdifrif;qufjywfcJhavonf/
jrefrmrif;onf NrdKU0efwkdYjzihf(at'D 1784-1824)txd ESpfav;q,fwkdif odrf;ykduftkyfcsKyfvmcJhonf/
xkaYd emuf NAw
d o
d Qvufatmufa&muf 1948-ckEpS x
f d tkycf sKyjf cif;cHvmcJ&h onf/ ,if;okYd &ckid &f mZ0ifacwfwiG f
oufESihf&ckdifwkdY rnfokdY&mZ0ifaMumif;vsm; BuHKqkHqufoG,faqmif&GufvmcJhMu&aMumif;ukd &ckdif&mZ0ifrSawGU&Sd
&odorQ rSwfjyKpkum wifjyjcif;jzpfayownf;/

ewfjrpf-pef;atmif
(29-3-77)
&ckdifwefaqmifr*Zif;? trSwf15?
(1977-78)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

53

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckdif&mZ0ifpmqkdawmf vrkacsmif;
q&mausmrf nf
ewfjrpf pef;atmif
q&mausmfrnfum; t*Fvdyfacwfu xif&Sm;cJhaom &ckdif&mZ0if pmqkd awmfwpfOD;jzpfayonf/ q&mukd
&ckdife,fajr? oHwGJckdif? awmifukwfNrdKUe,f? vrkacsmif;wGif arG;zGm;cJhavonf/ vrkacsmif;a'oonf
uukoefbk&m;vufxufwGif [d&O&m rnfonfqkd\/ aumP*kPfbk&m;vufxufwGif vHove trnfac:
onfqkd\/ uybk&m;vufxuf 0gvrL[k ausmfMum;jcif;&Sdonfqkd\/ a*gwrbk&m; vufxufum;
vrL[k qkdownf;/ okdY tac:ta0: vTJajymif;vm&onhftjzpfukd rSwfwrf;wifcJh\/
xkdYtjyif rdrdXmetrnfukd atmufygtwkdif; vQKdU0Sufa&;zGJYcJhao;onf/ ]]u0du@? usrf;t&jzihf? v
ukdXdawm? wnfNyD;aomrS? 0armf'k'En? okwfESihfvm? r rSmOD;uyf? ynwfqkdx? &Gmemrwnf}}vuFmt&
v ukw
d nf? 0arm 'k'EneG [laom okwjf zih0f vm rwGif OD;( L )uyfvQif 0vrk? vrk[o
k Ed idk \
f / rdr\
d trnf
ukdvnf; ausmfrnfjzpfaMumif; jyqkdxm;cJhao;\/
urS {vm? ,yifhuyf? tmcs? a&SUxkd;aomf ausmf&\/ r wGif wzef p0*ftu&mtqkH;jzpfaom n
ukd? wHcGefvTm;(nf)vQif rnf&\/ xkdESpfvkH;aygif;u ausmfrnfjzpfaMumif;ukd pyfqkdxm;cJhonfum;/
]]urSm{vm? ,uyfyg? armufumcsvsi?f &Sx
d ;dk usirf ?S r wGit
f rSe?f n0*eu
f dk wHceG jf yaomf? odEaHS usmo
f nf?
uRefawmfemrnf? rSwfem;wnfavmh}} [l\/
q&m\ vrLt&yfqkdvQif bk&m;&SifusifvnfcJh&m a'ovnf;jzpfojzihf ]]okH;vkous? a*gwronf?
a&SUuusif&m? xkd&yf&Gm? cg;rSmum;{ppf? *sDwpfjzpf vQif? ief;ppfwpfcg? rd*wm[k? a&T0gorif? av;cgyifwnf;}}
[l\/
oQpfoQif"mwfjrwf? usdef;onfh&yfum;? *EyAw? rnfaom&udKifawmif (&iftkHawmf) &ifilawmf"mwf?
om&yAwawmif OD;qufawmf"mwf? CmwAwrnfaomawmifom OD;qufawmf"mwf? yl&merlX"d g [laom
NrdKUa[mif;awmif aygifawmf"mwfwkdY [lownf;/
vrkacsmif;Zmwd pmqkdwpfOD;jzpfaom armifykH\ oN*dK[fvuFmyg "mwf awmforkdif;ESihf tenf;tyg;
trnfuGmjcm;vQuf&Sdavonf/
q&mausmfrnfonf i,fpOfuyif y@dwfp om; q&mrsm;xH ynmrsm;ukd oifMum;wwfajrmufNyD;&um;?
OmPf u s,f v sif j ref o l jzpf c J h a vonf / &ck d i f a jruk d t*F v d y f t k y f c sKyf p Of u q&monf y@d u 0d
ynm&Sdwpfqljzpf&SdaeNyD;omwnf;/ xkdYaMumihf ]]i,fpOfuyif? rif;yGJ0if\}}[k yJhjyifaygufajrmuf xif&Sm;NyD;onf
qkd\/ t*FvdyfwkdYonf &ckdife,fajrukd a&mfbmqifrif;BuD;up NrdKU0efjyKvQuf aumZm (1186)ckESpfrSpwif
tkyfcsKyfcJhavonf/
okH;qufajrmufNrdKU0efrSm &ckdiftac: rif;bm;owfrif;BuD;jzpfavonf/ if;ukd csmvDywfwif (Charles
Paton) c&pfat'D 1826 rS 1829)[k ac:avonf/ if;vufxufta&mufwGif &ckdif&mZ0if txift&Sm;
r&Sd[kqkdum tmPmcsawmif;cHcJhbl;onf/ xkdtaMumif;ukd &ckdif&mZ0ifvuFmwGif]]jynfom? qufumpkd;usif? &mZ0ifukd? pD&ifwwfyGef? y@dOmPftm;? &SmBuHay;yg? r&rmonf?
Xmeukdvsif}} awmif;cHojzihf r&rmXmem(&ckdifXmem)u &ckdife,fajrrS ynm&SdwkdYukd t&&SmazGay;cJh&onfqkd\/
]]ausmx
f ifaMujim? r&rm[k? Xme'gu? BuaH wG;q? &uy&l m? jynfom,mwGi?f ae ygxkx
h ? y@dwwk?Yd t&
vsifpGm? &Smygavaomf? opmrSefbd? orm"dESihf? *wdav;yg;? ajzmifhrSefom;vsuf? pum;'t&m? tif;av;jzmukd?
vdrm wwfo?d ynm[djim;? wpdrMum? &avygrl? tm;yg&pGm? &Tiv
f ef;pGmESi?fh a&S;cgjzpfvsi?f &mZ0ifu?dk pD&ifom?
ay;ygawmh[k? rMumaqmvsif? awmif;yefusifu? qifjcifa&G;cs,f? pD&ifoG,fonf? rSwfzG,fynmjyefYyGm;wnf;/
q&m\ &ckdif&mZ0ifvuFmrSm? tvkdawmf&Sdzufuum; r[kwfcJhacs/ e,fcsJUukd jyif;jyif;cHcsxm;ojzihf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

54

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

t*FvdyfwkdY ESpfNrdKUrnfum; r[kwfacs/ xkdYaMumihf q&monf [l&m;wwfirnfwkdYESihf wpfacwfwnf;ay:


&ckdif&mZ0ifusrf;jyKq&m jzpfaMumif; xif&Sm;awmh\/ q&m\ &ckdif&mZ0ifusrf; a&;pOfumvrSmvnf;
xkdq&mirnf;wkdYESihf wpfacwfwnf;jzpfay&m\/
q&m\ &ckid &f mZ0ifvuFmwGiu
f m; ]]jyefyY mG ;ynm? vlwumwk?Yd rSwyf gap csi?f vuFmqif? pD&ifaomtm;?
azmfxkwfMum;tHh? ponfjzihf? trsm;tusKd;t wGufESihf a&;om;&aMumif;? xkdYjyif a&;olrdrd\ Zmwdorkdif;ukd
ed*kH;wGif azmfjyxm; onf htwkdif; pyfqkdjyxm;cJhavonf/ ]]aZ,smatmifxGef;}} tpcsDaom &mZ0if vuFmrSm
q&m\ vuf&maywnf;/ wcsKdUu ravhvmMu&yJ &rf;jAnhfZmwda&;[k rSm;,lcJhMuavonf/
8-1-79 aeYu rdrdwkdY &rf;jAnhfNrdKUokdY avhvm&if; a&mufcJhbl;\/ umwd\ xkdacwfumv aumif;rIjyK&m
a&uefuv
dk nf;aumif;? ok;H rnf&apwDuv
dk nf; aumif; awGUjrifc&hJ \/ a&uefrmS tif;awmif\ ta&SUbufwiG f
,ckwkdif&Sdaeao;\/ okH;rnf&apwDum; &rf;jAnhf(,cif *Pmp&d,pEmar"gr[max&f ausmif;)teD;? ,ck
awmausmif;0if;xJ jzpf\/
umwDESihfywfouf if;\rsKd;qufrSm av;NrdKUacsmif;Zmwd[k qkd\/ tif;awmifa&uefwGif ausmufpm
a&;xkd;vQuf&Sday\/ ausmufpm*lrSm opfjrpf csKHaygif;wkdYjzihf zGJY,Sufywf&pfvQuf vnf;aumif;? awmifausajrzkdY
epf vnf;aumif;&Sdayonf/
ok;H rnf&apwDudk NrKd Uta&SUzufwiG f wnfxm;jcif;jzpf&m ,ckxd yd#uwf wku
d [
f k ac:wGiaf eMuao;onf/
bk&m;? w&m;rsm; wnfxm;ukd;uG,f&efapwD tjzpfvnf; ukd;uG,f&ef? "mwfawmf? qif;wkawmf? w&m;awmf
rsm;ukd wpfaygif;wnf; zl;arQmfEkdif&efjzpfaom "mwkO'd"rHokH;rnf& apwD qkd\/
yd#uwfokH;ykHESihfwuG "mwfawmf? qif;wkawmfwkdYukd tkwfjy'fjyK 1206 ck? wefcl;vqef; 8 &uf?
Ak'[l;aeYwnfcJhonf/ ausmufpmxkd; txift&Sm;awGU&ao;ojzihf &wemokH;yg;? yd#uwfpmayrsm;ukd?
av;pm;oljzpfaMumif;odEkdif pmay&mZ0ifvnf; avhvmvkdufpm;cJhrnf[k ,lq&aMumif;/
if; umwDtjyif &rf;jAnhfNrdKUolBuD;tjzpf ol\vufxufwGifyd#uwfpm ayrsm;ukd pkpnf;jyozl;jrif
ylaZmfEkdif&ef aqmif&GufcJhjcif;? vlokH;a&uef? vrf;?p cef;paom vlxktusKd; aqmif&GufcJhjcif;wkdYukd jyKcJhaMumif;
awGU&ojzihf umwD\ *kPfaus;Zl;ukdvnf;aumif;? tarQmftjrif&SdykHukdvnf;aumif; csD;usL;Ekdifavonf/
xkdaMumihf rdrdonf 13-1-1979 aeYu &rf;jAnhfNrdKU? NrdKUawmfcef;r pmaya[mMum;cJh&pOfu tawGU
tBuHKrsm;ukdyg oifMum;cJh& orkdif;0ifrsm;ukd *kPf,l xdef;odrf;EkdifMu&ef wkdufwGef;EId;aqmfcJhayao;\/
azmfjyyg &mZ0ifvuFmrSm umwDa&; r[kwfaMumif;xif&Sm;onf/ umwDa&;aomvuFmqkdvQif tjcm;
wpfckom jzpfEkdifaumif;onf/ aZ,smatmifxGef; csDvuFmr[kwfonfrSm trSefyifwnf;/
ewfjrpfpef;atmifa&; ]]r[mjrwfrkedoQifyif}}aqmif;yg;(&ckdifr*Zif;trSwf 1? 1973-pufwifbm)wGif
vnf;aumif;? tjcm;yk*dKvfrsm;\ ukd;um;wifjycsufwkdYvnf;aumif;? xkdvuFmpmom;rsm;ukd umwDa&;[k
rSm;,Gif;pGmawGU&onf/
umwDa&;r[kwfbJ ausmfrnfa&; vuFmomjzpfaMumif; trSefjyKjyifod&SdMu&ef vkdtyfayNyD/ &ckdifpmqkd
rsm;\ pmayrsm;ukd avhvmMunhf ?I SEd idI ;f rIjyK azmfjyMurSomvQif pmayorkid ;f twGuv
f nf; taxmuftxm;
rSefuefrnfjzpfayonf/
q&mausmrf nf a&;om;aomazmfjyyg &mZ0ifvuFmukd r[m0d[u
d &mZ0ifvuFm[kvnf; ac:qkMd uonf/
xkd&mZ0ifvuFmESihf *Pef;ocsFmusrf; vuFmwkdYukd awGU&onf/ *Pef;ocsFmusrf;vuFm ed*kH;wGifvnf;
xkd&ckdif&mZ0if vuFmed*kH;tvm; "mwfawmfav;qlwnf&m taMumif;ukdvnf;aumif;? vrk&Gm ESihf rdrdtrnfukd
vQKdU0Sufa&;pyfvQufvnf;aumif; jyqkdxm;aMumif; azmfjycJhNyD; jzpf\/
*Pef;usr;f vuFmxuf &mZ0ifvuFmu a&S;usrnf[x
k if&onf/ ocsmF usr;f vuFmukd omoemou&mZf
2410 ckESpf? aumZmqkdvQif 1228 ckESpf a&;pyfonf[k od&\/ ocsFmvuFmxuf &mZ0ifvuFmu a&S;usvQif
aumZm 1200 ausmfwGif jzpfEkdif&m\/ q&mirnf&mZ0ifESihf ra&S;raESmif; a&;pyfcJhMurnfqkduvnf;
xkdirnfa&;aumZm 1204-ckxuf aemufrusEkdif&macs/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

55

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

*Pef;usr;f vuFmukd q,fct


k vGe&f adS om omoemESpw
f iG v
f nf;aumif;? vtm;jzihf (bj')awmfovif;v?
vqef; 10 &uf? aomMumaeYwGifvnf;aumif; ed*kH;vuFm pyfqkdxm;\/ xkdYaMumihf omoemou&mZf 2410
ckESpf? aumZmou&mZf 1228-ckESpf[k wGufcsufod&aMumif; okdY vuFmed*kH; rSwfwrf; jyKcJh\/
]]oQifcspfjrwfpGm? omoemrl? 'vQH&Tef;? oMupfxGef;rl? xGufjcrf;,lum? bj'vQif? qef;vsmxGef;wuf?
pOfrysufonf? q,f&ufpdpd? rSeft&Sdwnf;? aeYuaomMum rGef;wnhfcg? vuFmukH;qif? NyD;atmifjrifonf}}/
*Pef;ocsmF usr;f vuFmukd &mZ0ifvuFmNy;D Ny;D aemufwiG f a&;pyfco
hJ nf[k xif&\/ taMumif;rSm t*Fvyd f
vufxufNrdKUolBuD; jzpfcJhzl;aom atmifausmfZHu awmif;yef a&;om;cJhaomaMumihf qkd\/ atmifausmfZHqkd
vQif a'oQdef;owf ('duef;oQif? c&pf 1834-18387)aumZm 1196-ckESpfwGif &ckdifrif;BuD; jzpfpOfu NrdKU
olBuD;&mxl;jzihf tcGefb@m(cefYZem) aumufcHay;cJh&ayonf/aemifwGif tvkdawmf&dopmazmufrsm;aMumihf
*kH;acsmcH&ojzihf &efpoG,fcJh&onf/ a'oQdef;owfvnf; awmifvSnhfajrmufywf tvdrmrsm;&mum;? atmif
ausmZf rH mS xk&d mxl;ukd pGev
Yf w
T t
f yfEiS ;f cJ&h avonf/ xkaYd emuf at;csr;f pGmaepOf q&mausmrf nfxH *Pef;ocsmF
ESihfqkdif&mwkdYukd oif,lavonfqkd\/
xkdYjyif aemufqufyGm;wkdY rSwfom;Ekdif&efvnf; ocsFmusrf;ukd a&;pyfay;yg&ef awmif;yefcJhavonf/
xkdYaMumihf q&mausmfrnfonf atmifausmfZH\awmif; yefcsuft& a&;cJhonf[k xkdusrf;edf*kH;vuFmrSm okdY
pyfqkdxm;\/
]]a'oQdef;owfukd? jyeftyfNyD;rS? aomrejzihf? &Tify0rf;om? [daomcg0,f? tu&mrlv? *Pef;pom;?
jcifhxm;awmifwm? ,lZemwnfh? ywfomem&D? vSnhf 0ef;pDom;? &moDtoFm? vdwmvmESihf? jcif&mokdufu?
awmif;wif;ponf? usDus rsm;pGm? jzpfjcif;&mukd? rMumaMumif;p (aMumif;w)? odcsifvS? pdwfuBuH&G,f?
aepOf0,f? OmPfus,fvQifjref? q&mxH? oiftHavhusifh? *Pef;csufaomf? aemufqufrSwfwrf;? ocsFm
usr;f uk?d OmPf>yef;vQi?f vuFmqifvQu?f ocifay; yg? awmif;aomtcg? q&my@d? ynm[du? wwfoad pvk?d
pDukH;qkdonf? pdwfukd owd NrJckdifwnf;}}/
&ck d i f & mZ0if v uF m rS m qk d v Qif aZ,smatmif x G e f ; tpcsD v Quf 141 yk d ' f & S d \/ ed ' gef ; tpyk d i f ;
&mZ0ifvuFma&;om;&jcif;ukd]]&uyl&? bGJUemrjzihf? "n0wD? av;|meDESihf? &ckdifjynf? wkdif;&yfpnf? jzpfonf
xif&Sm;? rif;trsm;tm;? rSwf om;apcsif? &mZ0ifukd? oG,fqifed'gef;? vuFmTef;tHh? aewifvmolwkdY? wwfvdrfh
wnf;}}[l qkdxm;ay\/
q&m\ &mZ0ifvuFm urmBuD;wnfykHrSp r[morw rif;tqufukd jyqkdum orkwda'0rif;rS
pOfvsm; &rm0wD? 'Gg&0wD? "n0wD? a0omvDjynfwu
Ydk dk tkypf ;dk jim;aom rif;tqufwu
dY k v
dk nf;aumif;? xkaYd emuf
om*&rif;quf? uHorif;qufrS &mZ0ifukd tpcif;xm;\/
'Gg&0wDudk 'obmwduwkYd vkyBf uyH ?Hk if;wkyYd supf ;D ESrawmf tOea'0DEiS fh yka&m[dww
f Ydk a0omvDa&muf
oGm; rif;qufcH&ykH? xkdu vuf0J? vuf,m 99 NrdKUpD tpOfxGef;um;vmcJhykHwkdYukd pOfvsm;jyqkdxm;onf/
rm&,kquf? uH&m ZmBuD;quf? pEol&d,quf? a0omvDpjErif;quf ponfrS aemufqkH;orw rif;qufxd
rif;qufwkdYukd rif;pOfrysuf pyfqkdxm;&Sdonf/
r[mpjErif;onf ou&mZf 152 ckESpfwGif a0omvDausmufavScg;NrdKU wnfonfrS p NrdKUouf?
eef;ouf? ckEpS ?f ou&mZfwu
Ydk dk qufvufazmfjyxm; avonf/ vuFmyk'd af &(47)wGif jrefrmrif; odr;f yku
d o
f nf
tqkH;owfxm;onf/
ykd'fa&(48)rS ed*kH;? &ckdifeef;wGif;a&; rNidrfrouf olykefxlxyfvQuf jrefrmukd ppfyefavojzihf jrefrmjrdKU
0efwkdY tkyfcsKyfaomacwf jzpf&yfrsm;ESihf t*Fvdyfjrefrmta&;tcif;rsm;ukd jyqkdvQuf trsKd;om;pdwfjyif;jypGmjzihf
a&;pyf xm;aMumif; awGU&Sd&onf/
q&mum; araw,sbk&m;&SifxH uRwfwrf;qkyefolyif jzpfaomfvnf; trsKd;om;epfemcsuftay: cHjyif;
jcif;&SdvSolwnf;/
xkdYaMumihf q&m\ &mZ0ifvuFmrSm &ckdifrif;qufwkdY\ rif;trnfrsm;? eef;ouf? NrdKUwnfckESpfrsm;? NrdKU
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

56

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

oufwrf;rsm;ukd tusOf;csKH; a&;pyfxm;&m rSwfom;vG,fay\/ ]][kpyfqkdcJhonfhtwkdif; ykd'fa& (140)wGif


vnf;/
]]aMumif;jcif;&muk?d rSwyf gapvk?d tukeq
f u
dk ? ty&drsm;pGm? us,0f ef; ygtH?h odomapjim;? tusO;f Mum;
pum;&dyzf rf;? jyqk
d eT ;f onf/ ...ed'gef; jzpfvrd ahf emufaemifwnf;}} [l ed'gef;tjzpfom &nf&,
G af &;pyfcjhJ cif;
jzpfay\/ q&mESihfywfouf rQomawGU&Sd&&m qufvuf &SmrSD;Muapvkdownf;/

(ewfjrpf pef;atmif)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

57

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

jrcufa&mifkdh wef;vGJNrdKY vlwkdYpnf;a0; rif;ausmfaxG;


wef;vGJ armifausmuf
wef;vGaJ csmif;onf &ckid jf ynfe,f oHwcJG kid f awmifuw
k Nf rKd Ue,fwiG f wnf&o
dS nf/ ta&SUtaemuf tvsm;
vkduftm;jzihf acsmif;kd;wnfae\/ jrpfrS acsmif;ESpf oG,fcGJum pD;oGm;av&m vuf0Jbuf acsmif;oG,fwef;vGJ
acsmif;onf acsmif;kd; ajzmifhwef;NyD; acsmif;0ykdif;&Sd oufauuRef;? uefjyif? vufyefuRef;wkdYokdY awmufavsmuf
qufoG,fum qm;jyifacsmif;ESihf qkHqnf;avonf/
vuf,mbuf acsmif;k;d Bu;D rSm aumufauGUvsupf ;D oGm;Ny;D ausmufqw
d f awmifbufoYdk csK;d vmavonf/
acsmif;zsm;onf kd;rwGif ponf/ wef;vGJacsmif; tzsm;tqkH;&Sd kd;rESihfuyfvsuf kd;rajc&if;wGif uif;awmif
wnf&Sdonf/ xkd ausmufqdyfawmif\ acsmif;wpfbufurf;wGif NrdKUawmif&Sdonf/

rif;ausmaf xG;
&ckdifajrmufOD; acwfaemufykdif;wGif &ckdifjynfe,ft&yf&yf ykefuef aomif;usef;olrsm; ay:aygufcJhMu
onf/ xkdpOfwef;vGJwGifvnf; olykefAkdvfrif; tjzpf ausmfaxG;qkd;ol xif&Sm;cJhonf/ if;onf wef;vGJacsmif;
NrdKUawmifwGif tajcpkduf Akdvfrif;tjzpf cH,lcJhonf/ wef;vGJacsmif;om; Zmwdum;r[kwfacs/ &rf;jynfuRef;
ausmufacsmif;om;wnf;/ ausmfaxG;onf ppfuJAkdvfrif;[l vnf;aumif;? om;a&0wfausmfaxG;[l vnf;
aumif;? wEppfatmif trnfjzihfvnf;aumif;? awmifrif;ausmfaxG;[lvnf;aumif; &ckdif"r&mZf&mZm
(aumZm 1139-1144 )rif;vufxufu ykefuefjcm;em;vsuf oD;jcm;rif;tjzpf xif&Sm;vmoljzpfonf/
xkdYaMumihf &ckdif&mZ0ifvuFmawmf]]jrcufa&mif?Ydk wef;vGNJ rKd U? vlwpYdk nf;a0;? rif;ausmaf xG;wnf;}}[l vnf;aumif;? ]]ppfaumif;Akv
d rf if;?
ausmfowif;ESihf? wGifjcif;emr? bGJYukd&onf/ wEppfatmif? rsm;vlajymifESihf? awmifrif;ausmfaxG;}} [lvnf;
aumif;? ]]jrwl rIid ;f &G?J NrKd Uwef;vGJ ? tNraJ erI? rsm;vlxEk iS ?fh pk;Hk pnf;a0; rif;ausmaf xG;wnf;}} [l vnf;aumif;?
rSwfwrf;jyKjcif;cHcJh&onf/

ykeu
f efjcm;em;rI
awmifrif;ausmfaxG;ukd xkda'orSvlrsm;u]]rif;ykef;}}[lvnf; tpOftquf rSwfom;rIjyKvmcJhMuonf/
aumpm1142-ckESpf "r&mZmrif;vufxufrSp aemufqkH; r[morwrif;wkdifatmif xkdNrdKUawmifyiftajc
pkdufvsufaecJhonf/ ajrmufOD;rif;jzpfaom "r&mZf&mZrif;ukd oHwGJpm; owkd;jzLESihf yl;aygif; aejynfawmfxd
vma&mufwkdufckdufykefuefzl;onf/ bk&ifrif;u ESdrfeif;apav&m zkd;acgifawmifukdrSDvsuf ykef;atmif;aecJh&
onf/wku
d cf u
dk &f mwGit
f aygif;yg[l rif;uausmufacsmif;&Gmom;wkt
Yd m;nSO;f qJowfjzwfjcif;jyKcahJ vao;onf/
xkdrif;vGefNyD;aemuf orwrif;vufxufvnf; ykefuefrIrsm;jyKavvQif xkdrif;ESihfjcm;em;um NrdKUawmif
wGifyif wEppfatmif trnfcH Akdvfrif;jyKaecJhonf/ orwrif;u wkdufckdufapav&m if;rSm ta0;opm
awmfc
H vufaqmifb@m qufovku
d af vonf/ if;ausmaf xG;onf "r&mZfrif;vufxufuyif aomif;use;f
jcm;em;aeaom xkd"r&mZf&mZmrif;\ om;awmf tdrfa&SUrif; oufpHa&Tukdvnf; qefYusifbufjyKcJhonf/
oufpHa&Taeaom &rf;jynfuRef;Zifacsmif;&Sd eef;ukdvnf; rD;wkdufavonf/ "r&mZf&mZrif;\ a,mufzawmf
jzpfaom qifuJBuD;csD;pk? &rf;jynhftkyfatmifvSwkdY&rxif(&yxif)t&yf wyfapmihfaeonfukdvnf; wkdufckduf
owfjzwfypfcahJ vonf/ ausmaf xG;um; a0g? xrf;pif rpD;? em&Dpnfarmif;rwD;? '*Fg;rcwfjcif;rSv
JT uset
f jcif;
t&mrsm;um; ajrmufOD;aejynfawmfrif;wkdYESihf twlyifjyK aecJhonfqkfd\/

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
bk;d awmfrif; ppfucdk ck cH hJ

58

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

bk;d awmfrif;ppfaMumif;teuf wef;vGo


J aYdk &mufvmaom rif;wke;f 0efEiS fh tdraf &SU0ef Akv
d if cRe;f onfa&Tw;Hk
jyif wyfpD;wyfeif;cs aevmonf/ if;wkdY awmifukwfokdY csDvmpOfuyif ausmfaxG;\ uif;apmihfol&Jwyf
wkdYu vkdufvHwkduf ckdufcJhMuavonf/ ajrmufOD;orwrif;xHvnf; taMumif;Mum;ppfukd awmifcHcJhavao;
onf/ xkpd Ofausmaf xG;vnf; rdro
d m;r,m;wku
Yd dk &rf;jynfuRe;f oif; yef;ukid ;f pG,&f t&yfoYkd ykv
Yd suf xm;avonf/
&rf;jynfrS vkH;pk&orQ ol&JwkdYESihf csDvmNyD; a&TwkH;jyifwyfukd wkdufckdufapavonf/ ppfa&;romaomaMumihf
oJppfaqmif (,rf;wkdufawmif)t&yfokdY qkwfcGmvmNyD; wyfcs ckcHcJhMujyefavonf/ xkdtaMumif;ukd &mZ0if
vuFmawmf]]jrom;pdrf;a&mif? ,rf;wkdufawmifu? v,facgifxJrSm? wyfrcsonf? rsm;vSAkdvfajc onf;onf;wnf;}}[k
pyfqkdxm;ay\/
xkdpOf tdrfa&SUrif;wyfu Munf;a&aMumif;jzihf pukuRef;okdY xyfrHcsDvmojzihf ausmfaxG;rSm xkdwyfwkdYukd
wzefwkdufckduf&jyefonf/ &ckdifrif;xHrSvnf; ausmfaxG;ukd r,kHMunf ppfulray;cJhojzifh ppfa&;tiftm;
nHhcJh&onf/ &rf;jynfwkH;ausmufqdyf wnf&Sdaom bkd;awmfrif;\Akdvfrif; e&orkdif;ausmf wyfukd ausmfaxG;
wkdufjyefavonf/ bkd;awmfrif;\ ppftiftm; rckcHEkdifonhf aemufqkH;wGif ausmfaxG;onf om;r,m;wkdYukd,l
vsuf wyfqkwfum ukvm;wef jrpf ta&SUbufurf; ukvm;ykef;uRef;okdY a&mufoGm;cJh&avonf/
if;onf xkduwwef om;r,m;wkdYukdyg,l ydEJacsmif;Akdvfrif; aumif;GefY&efwkdif? xGef;ay:apwkdYxH
oGm;a&mufyl;aygif;aeavonf/ xkdtcg ausmfaxG;\ ajrmufeef;rdzk&m; tvsmxm;aom apmrsKd;jzLukd Akdvfrif;
'g;ykdifBuD; ckd;,loGm;cJhavojzihf pdwf0rf;uGJcJh&onf/ xkdYaMumihf ydEJacsmif;uRef;rS xvsuf r,ljrpfnmjzpfaom
ukvm;yef;Zif;t&yfoYdk oGm;a&mufcahJ vonf/ xkrd w
S qifh t*Fvyd yf idk pf ;dk xm;aom taemufjynf yif;0g(&mrl;)okYd
a&mufoGm;cJhavonf/
&mZ0ifvuFmawmf ]]aemufajratmifcsm? yprd m[k? om,mrkrYd ?Ydk yif;-0gNrKd Uok?Yd ESpv
f v
Ydk sipf mG ? a&mufavyg
\}}[k pyfqkdcJhav\/
AkdvfausmfaxG;onf xkdtaemufjynf ajcukyf,l&ef ajy;0if&SdaeMuNyD;jzpf aom 'g;ykdifrkZkEm? vuf0Jjref
paomol&aJ umif;rsm;ESifh wkid yf ifNy;D vQif ppfwaumif;NrKd U0efxH ppfyefavonf/ &ckid jf ynfoYdk csw
D ufwu
dk cf u
dk Ef idk f
&ef t*FvdyfxHrS ol&Jvufeuftjyif pm;eyf&dum ponfwkdYtwGuf aiGaMu;acs;jcif;wkdYyg tulnDcHcJhMu\/
okdYaomf if;\tBuHrSm ratmifjrifcJhacs/ Mum;rS ukef;avQmvQuf &efwkdufay;ol opmazmufwkdYaMumihf t*F
vdyfESihf tqufoG,fjywfoGm;cJh&onfqkd\/ xkdYaMumihf ausmfaxG;vnf; ewfjrpfta&SUbufurf; NrdKUopfacsmif;
nmzsm;(armif;awmNrdKUe,f ajrmufykdif;)okdYajy;av&m NrdKUolBuD; ixGef;pH(&ckdif)? NrdKU0ef eEyusef(jrefrm)paom
bkd;awmfrif; trIxrf;wkdY\ vufcsufjzihf toufaoqkH;oGm;cJh&avonf/

&mZ0ifvuFmawmfrw
S w
f rf;
xkdtaMumif;ukd &ckdif&mZ0ifvuFmawmf okdYrSwfwrf;wifxm;cJhay onf/
]]...awmifrif;ausmfaxG;? &efola0;om;? ta&;aumif;&m? NrdKUyif;0gu? jrifumrae? oGm;avusif?
vl&Sifaomif;aomif;? ppfwaumif;okdY? vsifaumif; vG,ful? a&mufavrlaomf? &efoljzpfjim;? ysLatmufom;ukd?
aMuxGm;nufrI? wkdufckduf ,ltHh? ppfulay;yg? awmif;aomcg? rnfomwGifa,Smif;? ppfwaumif;ukd? taqmif;
pk;d ESyd ?f t*Fvyd v
f nf;? ppf&yd o
f jd im;? Akv
d w
f yg;tm;? vQiv
f sm;rae? xnfv
h u
dk af y\/ csaD xGvmajrmuf? iwf(ewfjrpf)
okdYa&mufaomf? tm;axmufusef; NyD;? "m;ykdifBuD;ESihf? ac:nDrSefpGm? rkZkEm[k? rnfomausmfvGef? vuf0JjrefwkdY?
qkdNyD;pum;? &rf;jynhfom;ukd? a&SUvm;twl? rif;jyKrlaomf? jynfolxGm;nuf? ysufBuD;ysuftHh? roufrom? [d
aomcg? ppfulvmjim;? ol&Jrsm;ukd? ysufjym;aprI? EId;aqmfjyKaomf? &efrIvGwfuif;? ausmfaxG; rif;vnf;?awm
wGif; &dyfaumif;? NrdKUopf acsmif;okdY? vQifaumif;rae? oGmusifav\/ a>ca&rsm;vS? eEyusef? NrdKUa[mif;0efESihf?
xGef;pHwoD;? NrdKUolBuD;wkdY? NyD;pD;BuHaumif;? wyfrSL;aygif;ESihf? ykef;atmif ae&pf? aoewfypf aomf? pifppfra0;?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

59

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rif;ausmfaxG;ukd? raES;xkdvQif? xdckdufusifu? r&SifZD0? aoav&onf/ b0topfajymif;csDwnf;/}}

Akv
d af usmaf xG;\t&dyf
a'oE&rI? orkid ;f avhvmrI jyKvMdk uolrsm;onf jzpf&yfXmewku
Yd dk odtyf\/ wef;vGaJ csmif; ausmaf xG;jcm;
em;aecJ&h m NrKd Uawmifudk eef;awmif[k wGiaf eonf/ if;wyfcsc&hJ m atmifvjS yifrmS NrKd Uawmifwbufausmufqyd f
awmifurf; &Sd\/ NrdKUawmif-eef;awmif\ awmifajc&if; uGif;jyifw0kdufukd eef;&mjyif[kvnf;aumif;? NrdKU&m
jyif[kvnf;aumif;? wyf&mjyif[kvnf;aumif;? ac:wGif&Sdao;\/ eef;awmf wnfcscJh&m ee;f&mawmifvnf;
NrdKUawmifta&SUbufwGif uyfvsuf&Sday\/ ,ck O,smOftjzpf tokH;jyKxm;&Sd\/
NrdKU&mjyifESihfpyfvsuf taemufbufwGif csif;acsmif;&Sd&m xkdacsmif;urf;em;wkdY cHwyfcscJhonf/ wyfwkdif
ikwfrsm;ukd awGUEkdifao;\/
eef;&mjyif ta&SUbufEiS pfh yfvsuf ,rf;wku
d x
f m;cJah omae&mukd ,rf;wku
d f awmif[k ac:ae\/ xkad wmif
wbufurf; &efolacgif;rsm;ukd jzwf qGJxm;cJhonfqkdaom acgif;qGJawmifvnf; &Sday\/ eef;&mawmif
vuf,mbufwGif awmifBuD;wvkH;ukd NrdKUawmifBuD;[kac:\/ awmifukwfNrdKUrSvmvQif NrdKUawmif BuD;ukd
OD;pGma&mufrS xkdrSausmufqdyfawmif? &Gmr? ausmif;jyif? NrdKUawmif? eef;awmif? atmifvSjyif? eef;&mjyif?
eef;&mawmif ponfhjzpf&yf XmewkdYukd avhvmodrSwfEkdifMuay&mownf;.../

wef;vGJ armifausmuf
OD;pudEa&;ykdhjcif;jzpfonf
'Gg&m0wDr*Zif;? trSwf(1)
1979-ck? arvxkwfrS

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

60

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&rmomxl; *kPfa&mifjrL;
toQipf uEd ( &ckid jf ynfe,f)
&ckdifjynfe,f\ IcsifpzG,f jrpfyifv,fxuf av;q,fav;uRef;ay:wuf xGef;cJh\/ &rf;NAJuRef;onf
]]jrOD;eef;}} jzpfonf[k uif;q&m OD;0&u *kP,
f x
l m;onf/ ]]&ckid af v;NrKd U tpkpYd w
Ydk iG ?f vlwaYdk ysm&f m? &rm0wD}}[l
0wDav;&yft0if jzpfaMumif; OD;pHwifu &mZ0ifvuFma&;cJh\/ ukef;abmifwef;q&muvnf; ]]a&Twkdif;yl&?
awmifrSpqGJ? &rf;NAJonm? uRef;&rm[k? oDwmjyifxuf? yef;Mum zufokdY? ay:xGufywfvnf? jrpfwdwnf?
rif;aeESpv
f ?Ydk &rf;NANJ rKd U}} [k yx0Dtaetxm;ukd azmfjyxm;onf/ q&meEum; 0rf;bJyo
Hk @mef[
l uRe;f ajrykH
ukda&;qGJcJh\/ &rf;NAJuRef;onfum; aum'r'Dy? aum''Dy? &r'Dy &rm0wD[l trnftpnfvnf; a&TUajymif
wGifvmcJh\/ NrdKUom,m? wefNrdKUponfjzihfvnf; ac:wGifao;\/
&rm0wDwnfvmcJhonfrSm orkdif;&SnfMumcJhavNyD/ xkduRef;r[D 0wDom wGif aus;vufpnfum; &Gmwef;
rsm;jzihf onmrpJcJhav/ xkdYjyif yl&De*& NrdKUrwnfcs rif;cef;wlnDtrwf0ef? olBuD;wkdYjzihf tkyfcsKyfcJhaMumif;ukd
orkdif; q&m 0g;ausmif;y@dwfu azmfjyxm;onf/ xkdokdYXmaeu pmqkdrsm;um; wm0efauspGm azmfxkwfcJh\/
xkdjyif omoedu 0wKypnf;rsm;onf ukd;uG,f,kHMunfrIukd xif[yfaeonfomru &mrm0wD\ omoem
orkdif; oufaocHvsuf&Sdav onf/
&rf;NAu
J Re;f oabFmqdyaf vmufuo
dk m ajccsz;l aom rdrt
d zkYd (19-12-78)aeYu ewfjrpf(OD;0go0)ESit
fh wl
avhvma&;c&D; zGifhEkdifcJhonf/ &[ef;oHCmrsm; todtuRrf;rsm;? pmayrdwfrsm; ulnDMuolrsm;aMumihf c&D;
wavQmufajyjypfcJh\/ aumZm 1207 ckESpfu &rf;NAJNrdKUrS a&GUajymif;wnfaxmifcJhaom ausmufjzLNrdKUopf
onf ESpfaygif; 133 ESpfwkdifcJhNyD/
&r0wDajrmufbufuRef;OD;a&mufvQif ausmufjzLNrdKUukd jrif&onfESihf 0rf;omjcif;jzpf&ovkd 0rf;enf;rI
vnf; cHpm;&avonf/ 1978 ckESpf rkd;OD;u omoedutaqmufttkHrsm; rIrvSjzpfae\/ NrdKU\tvS*kPf
&nfrSmvnf; ysufjy,fovkdawGU&onf/ 'Pf&m'Pfcsufrsm;ukd tESpfESpfMumatmif ajzazsmuf&csdrfhrnf &uf
pufwwfaom rkd;av[kefukd BuHhckdifvmcJh&aoma'oum; "rwmw&m;jzpfavonf/ ]]ausmufjzLuRef;OD;? e*g;
wufzl;vwHY}}aomtoHaMumihf &ckdifbk&if rif;bmBuD;onf ausmufwvkH;*lbk&m;ukd edrdwft& wnfcJhonf
qk\
d /
ausmufjzLNrdKU pkdifNcHKe*g;tckd;vTwfonf [l rD;vQHxdefnD;cJhonfukd aumZm 1317-ckESpfu ukd,fwkdif
jrifawGUcJhzl;\/ &rm0wDurf;ajcwGif e*g;awmif? e*g;wGif;(rD;awmif)rsm;um; tESHY&Sday\/ wcsdefu a&xJepf
jrKyo
f mG ;cJ&h aom bk&m;Bu;D rsm;ukd aemifwiG jf yefvnf&&Sv
d mcJ\
h / ausmufjzLNrKd UrS ig;rkid af usmt
f uGm uHah umfawm
t&yf zl;&aombk&m;rSm a&vkyfom;ioxm uGefpGefYpOf NidawGU&onfqkd\/ &yf&Gmom;rsm; yifhaqmif
xkdae&mwGif udef;cJhojzihf ,ck uHaumfawmbk&m;ac:wGif&Sd\/ xkdbk&m;orkdif;vuFm ausmufpmwGif ]]wumy
a[(tcsKdU]wumya&}[kqkd\/ )wnfonf? oMupf? 140? pGef;a&ckepfck[k}}jyxm;\/ v? &uf? aeYyg pkHpGma&;
xkd;cJh\/ xkdpmt& r[mrkedkyf&SifawmfESihf acwfNydKifjzpf aeonfhtwGuf tvGefa&S;usavNyD[k odEkdif\/
bk&m;rSm ausmufkdkyfwkjzpf rlvykH[efonfvnf; jyKjyifcHxm;&avNyD/ a,"rma&;xkd;yg ou#ausmufpm
rsm;? a0omvDacwfpjE'*Fg;rsm;? qif;wkvuf&mrsm;vnf; awGU&Sdxm;Muao;\/ taxmuf? omjcif;oDqkdcJhMu
aom q&myef;vS? q&momEkcYd ikd ?f eHo
Y mr? pHrjzL paomtqkad wmfrsm;\ r[mrked yk &f iS af wmf bGo
YJ mjcif;rSmvnf;
bk&m;orkdif;ukd ay:vGifapavonf/ ausmufjzLNrdKUbk&m;yGJrsm;wGif t"du&yGJtjzpf atmufyg wkdYukd
usif;ycJhMu\/
1/ tkef;awm"mwf
...
waygif;v
2/ ausmufwvkH;bk&m;
...
wcl;v(oBuFefjyef)
3/ uHhaumfawmbk&m;
...
wefcl;v(oBuFefjyef)
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

61

toQifpudE\
4/ apwDawmfavsmif;awmfrl ...
qkawmif;jynhfbk&m;
5/ apwDawmfNcD&myGJ
...

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

wefcl;v(oBuFefjyef)(ESpfqef;2 &uf)
e,kefv

&rm0wDuRef; vuf0Jvuf,m"mwfawmfrsm; wnfxm;ukd;uG,fcJhonfrSm trsm;yifjzpf\/ bk&m;&Sif


Asm'dwfTef;t&vnf;aumif;? taomurif;\ jzefYcsDapjcif;t&vnf;aumif;? xkdYjyif raem 'dXmefjzihf
<ujref;jcif;t&vnf;aumif; tESHYtjym; uGefYjrL;vmcJh&onfqkd\/
0g;ausmif;q&m y@dwfu rdrd\ &rf;NAJi,fwGif "mwfawmfav;qludef; onf[k pmqkdcJh\/ vuf0Jwuf
q&m pH a bmf O D ; u 0rf ; awmf " mwf w nf & mjzpf rd r d c suf j rKyf & G m teD ; 0g;acsmif ; &G m uk d 0rf ; acsmif ; &G m rS
a&TUajymif;ac:vmonf[kqkd \/
&rm0wD rif;bifBuD;onf apwD 24 qlwnfxm;cJhavonf/ rif;zavmif; rif;&mZmBuD;? pE0dZ,&mZm
tp&Sdaom &ckdifrif;rsm;vnf; "mwfawmf rsm;ukd wnfxm;cJhMuonf/ ajrmufOD;acwf rwkdifrDvnf;
&ckid rf if;rsm;tpOf qufvufwnfcMhJ urnfyifwnf;/ r[mpjEr if;vufxuf a&csr;f Bu;D ? rif;rifjyif? ovlawmif
paomt&yfwYdk vlae&yf&mG wnfcsco
hJ nfq\
dk / aexkid &f cdS ,
hJ if; vlwu
Ydk vnf; r[mpjEr if;xHrS tcGit
hf rdet
Yf &
aus;&Gmacgif;rsm;&&Scd ahJ Mumif;ukd tif;apmuf&mZ0if jyqk&d \
dS / xkad emuf yJjzLrif;vufxuf &Seo
f w
l Ydk zsuq
f ;D
ajy;a&SmifcJhMuolrsm; &SdcJhonf/ if;wkdYtquftEG,frsm;onf i&refrif; vuf xufjyefvnfvma&muf
aexkdifMuonfqkd\/ i&refrif;um; wkdif;cspfrOL oifrif;\ nDwnf;/ xkdrif; vufxuf ou&mZf 554
ckESpfwGif trwfol& ausmfxifukd tBuD;jyK &rf;NAJ 12 &Gmukd wnfapcJhonfqkd\/ rif;apmrGefonf vnf;
ajrmufOD;NrdKUopfukdwnfNyD;aemufwESpftMum (aumZm 739-ckESpf)wGif bk&m;apwDwkdYyg wnfcJhaMumif;
uRefwnforkdif; vm\/
tif;apmuf&mZ0ifwGif &rf;NAJae ijzLBuD;om;ajr;rsm;u bk&m;apwDwnf ukd;uG,fcJhMuonfqkd\/
&rf;NAJuRef;acsmif;euf&Gm ajrmufbuf odrf? bk&m;? apwDrsm; &Sdaeao;\/ 1324-ckESpfu xkdodrfukd csKHvsuf
orkwfcJhMu\/ odrfwGif a&;xkd;xm;aom pm ou&mZf 889-ckESpfu odrfausmif;'um OD;ijzLBuD;om; i&
refrif; aqmufvkyfcJhonfqkd\/ xyfrHorkwfuspOfum; rlvodrfxuf ao;i,foGm;av\/ rlvodrfrSmawmif
ajrmuf 28-awmif? ta&SU taemuf 36-awmif&Sd\/ ,cktcg EIwf orkwfcJhaomaMumihf awmifajrmuf
(tvsm;) 19 awmif? ta&SUtaemuf(teH) 15 awmifom &Sdawmh\/ odrfxJ bk&m; 33-ql&SdcJh&m usKd;yJhoGm;
tjynhftpkHr&SdawmhNyD/ ajc,Sufausmufkd bk&m;rsm;csnf; jzpf&m bk&m;BuD;rSm 3-awmifxdjrihf\/ odrfajrmuf
buf&SAdapwD*lwkdYvnf; bk&m;ig;qluspD&Sd\/ 0okajEewfkyfvnf; BuHKBuHKaevsuf qHa&SpfykH xkxm;\/
acsmif;eufbkef;BuD;ausmfif;\ ajrmufbuf a&uefabmifwGif ausmufpmwkdifwck(oMupf941-ckESpfa&;xkd;)
ukdvnf;awGU&SdcJh\/ xkd\rlvae&mukd rnfolrQ rajymEkdifMuNyD/ &mZ0ifygESihf xkdausmufpm? ,ckodrfeH&HwGif
a&;xkd;pmwkdYukd EIdif;,SOfu uGmjcm;aeayvdrfhrnf/ xkda'ou q&mwkdYum; &[Em t&SifwkdY orkwfcJhonfqkd\/
0g;ausmif;q&m\ oD[kdVfomoemjyKrSwfwrf; t&qkdvQif i&refrif;vufxufwGif oHCmtBuD;trSL;onf
Ow&"rouFm"dywd jzpfonf[
l awGU&\/ if;t&Siu
f ydk if &[Emt&Si[
f k ac:wGicf ahJ vovm;awG;xif&\/
xkdokdY "mwfawmfapwDbk&m;rsm;onf wnfcJh&mwGif aiGawmifom ausmif; odrfESihf uvefwJwkdY
pE0Zd ,&mZmrif;aumif;rI ausmufq
dk if;wk? aMu;qif;wk rsm;ukv
d nf; &rf;NANJ rKd U awGUcJ&h \/ acsmif;euford f
zl;awGU&aom ausmufqif; wkykH[efrsm;ukdum; ae&mtESHYawGU&\/]]NrdKifom,mpm;ukd olBuD;iuGif aumif;rI}}
a&;xk;d yg aMu;qif;wkrsm;? pmxk;d rxm;aom bk&m;rsm;vn;f awGUcJ&h \/ jrefrm NrKd U0efacwf? t*Fvyd ef ,fcsUJ acwf
vuf&mrsm;vnf; trsm;yifwnf;/ em;arG;awmf "mwf&ifjyif]]ou&mZf 1147-ckESpf aumif;rI}}[k pmESpfaMumif;jzihf a&;xkd;xm;aom ausmufpm&Sd\/ou&mZf
1173-ckESpf jrefrmrif;NrdKU0ef aersKd;ol& wnfcJhaom apwDwql? if;wlarmif&if uav;armifESrwnfapwD
ESpq
f l wku
Yd m; &rf;NANJ rKd U Aef;awmifay: wnf&o
dS nfq\
dk / aiGawmifomvnf; apwDwnfco
hJ nf[k OD;pHwifu
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

62

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

jyqkdxm;\/ atmifapwDrSmrl jrefrmwkdYvufxufwGif wnfonf[k ajymMu\/ t*Fvdyfvufxuf bk&m;olBuD;


umwDonf tif;awmifteD; a&uefukdvnf;aumif;? 1206-ck wefcl;vqef;(1)&uf Ak'[l;aeYwGif &rf;NAJNrdKU
ta&SUrsuEf mS &Sd *Pmp&d, om&ar"m r[max&fow
D if;ok;H aecJ&h m awmifausmif;teD; yd#uwftw
k w
f u
dk u
f dk
wnfaqmufcJh\/ orwrif;\rdzk&m;wefaqmif;&Gmol rjroEmonf tr&yl&rS jyefcJh&NyD;aemuf &rf;NAJodrf
awmfxdyfwGif odrforkwf apwDBuD;wqlwnfcJh\/ NrdKUtkyfrif;em;xkd;a&T paomtrIxrf;wkdYonfvnf; bk&m;
apwD a&uef ponfrsm;ukd jyKvkyfcJhMu\/ t*FvdyfacwfwGif trsKd;orD;rsm;u pmvkH;azmfvsuf,ufvkyfcJhaom
qkawmif;vuFmyg ayxkycf snBf uKd ;xd awGU&ao;\/ aESmif;acwfpmqkrd sm;\ omoema&;qkid &f m a&;zGcYJ yhJ gaom
pmayvuFmrsm;vnf; renf;vSacs/ yef;&Hq&mOD;csufzm;\ vuf&mjzpfaom ppfBudKacwf 1301-ckESpf wnfcJh
onhf tjrifh 27 awmif&Sd av;awmif0g; usefjyifbk&m;BuD;rSm &ckdifjynfe,fwGif tBuD;qkH;bk&m; jzpfavonf/
xkdYjyif &rf;NAJuRef;wGif xif&Sm;aom orkdif;0if"mwfawmf 24 ql&SdcJhonf[k rSwfwrf;qkdcJhMu\/ okdYaomf
ocifa&Tpef;u qef;tausmf OD;Zm*&q&mawmfxHrS &&SdcJhonf[laom pm&if;wGif 16 qlukdomawGU&onf/
16 qlwnf&mXmewGif ryg&Sad om "mwfawmfrsm; vnf; &Sad y&m b,m&Gm pyg;kid &f mG ponfwYdk "mwftrnfrsm;
ac:wGiaf wGU&ay\/ rdrad wGU&aom ayrlwapmifwiG f &rm0wD vuf0v
J uf,m"mwf qla& 26 qludk awGU&ay&m
kdEIdif;wkdufqkdifMunhfEkdif\/
]]&rm0wD? ac:rnfwGifaqmif? awmifwGif; &rf;NAJ? wnfNrJ"mwfawmf? ezl;awmf[k? yg;awmfrkwfawmf?
em;rG;D awmf? ESmacgif;awmf? vnfacsmif;awmfEiS ?fh wef;awmfawmfwoD;? pmwDBu;D uk?d 0D;uylaZmf? zl;arQmMf unfpnf?
toG,foG,f wnf;}}[l pyfqkd&Sdckd;xm;csuf jyKcJhMuavonf/

omoevuFm&usr;f
tvkd20 0gajrmuf a&S;orkdif;tvkd oMupf 113-ckESpf? tif;apmuf&mZ0if tvkd 123-ckESpf? irnf;?
0g;ausmif;q&mwkdYtvkd 147-ckESpf? rSefeef;&mZ0iftvkd (5)0gwGif bk&m;&Sif &ckdifodkY a'opm&D<uojzihf
&rf;jynhfokdY omoema&mif jynhfMuufuGefYjrL;cJhavonf/ &rf;jynhfq&meE uybk&m;vufxufuyif
&rf;jynhfokdY a0[ifjzihf <ujref;Asm'dTefcJhzl;aMumif; if;\ Ak'0ifvuFmwGif pyfqkdcJhonf/ tkef;ykwf&Gm
q&m,ufoJhu]]okH;OD;vlcsm? ajcmufa&mifjzmonfh? yAwmxuf? vufxufajymifajymif? rSefuif;awmifokdY?
a&mifwvif;vif;? w&m; rif;\ xGef;vif;ooem? wnf&mXme? &rmuRef;0,f}}[k pyfqkdcJh\/
&rf;jynhf pErmvmvuFmt&onfvnf; &ckdif&mZ0ifopfukd ra&;rDu if;\ a0&rPDoDv0dedp&usrf;
ed*kH;wGif ]]rSwfpdrfh aemufaemif? vuFmaqmif ydrfh? bkef;acgifxdyfxm;? wkdYbk&m;vQif? xG#fzsm;wkdifa&muf?
ig;0gajrmufu? vQHawmufa&mif0g? omoem\? OD;pGmoufqif;? pEmrif;wkdY? aysmfcif;pHwnf? &ckdifjynf}}[l
rSeef ef;aemufoYdk vku
d
f a&;pyfc\
hJ / xkaYd emuf a&TapwDq&mawmf (ppfawGNrKd U)ESiq
fh Ew
l EdS idI ;f um a&;om;MupOf
wGiu
f m; 0gawmf(20)(ou&mZf 123)wGif a0VK0efausmif;rS "n0wDoYdk <ua&mufownf;[k jyKjyifa&;cJah v\/
xkdxkd uHhaumfawmbk&m; paom a&S;usqif;wkawmf? "mwfawmfrsm;rSp omoedu 0wKrsm;um;orkdif;
&Snfvsm;cJhavonf/ xkdYaMumihf uAsmvuFmpmay rsm;pGm pyfqkdcJhaom ausmufuavitkyfq&mawmf
OD;auo&onf a&mifawmf jyefyGJukdvkduf&atmifd av;csKd;ojzefBuD;jzihf EId;aqmfxm;\/
&rf;NAJNrdKUwGif omoema&mifukd xif[yfaeaom awmifawmfwkdYukdvnf; IjrifEkdif\/ tif;awmif?
AvaEmif? &Drsufawmif? anmifawmif? vufyefawmif? ukd,f&Hawmifrsm;wGif apwDykxkd;rsm;wkdYonf
yeHwifhw,fpGm udef;0yfwnf&Sdae Muonf/ xkdawmifwkdYonf &rmNrdKUukd 0kdif;&HumqD;xm;onftvm; jzpfaom
aMumihf &mZN*dK[fNrdKUyrm xif&onf/ xkdYaMumihf ]]tif;? Aef;? &D? anmif? ukd,f&H awmif[kvnf;aumif;?
zGJYqkdcJhzl;onf? udk,f&Hawmifukd ukd;&mawmif[k oihf&mqGJ emrnfay;cJhMuao;\/ rlvukd,f&Hawmifum;
trSejf zpfoih\
f / &ckid b
f &k ifrif; \ uk,
d &f aH wmftrwfBu;D (0g)ud,
k &f BH u;D trwfu rdrNd rKd Upm;tjzpf pku
d w
f nfxm;
jcif;omjzpf if;\trnfukd pGJxm;aom a0g[m&wnf;? ukd,f&Hawmfum; rif;oufawmfapmihfyifjzpf\/
ukd,f&HBuD;qkdvQif vuf0Jtrwf&SpfwkdifwGif yg0if twGif;ukd,fawmf&H(ukd,f&Hawmf)wkdYrSm vuf,moif?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

63

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vuf0o
J iftrwf(8)a,mufwiG f yg0if\/ xkaYd Mumihf rSL;rwfupdk
JG jzpfaomtrnfpu
JG dk trSet
f jzpf ,ljcif;onf
om orkdif;AsLywft& avsmfuefoihfjrwfay\/ ajc&mawmf yd#uwf wkdufausmif;? uef? odrfawmfrsm;vnf;
&rm0wD\ armifuGef;xl&m jzpfay\/ &rf;NAJNrdKU0ef ausmfxif&mZm\jyKorQaumif;rIrsm;vnf; om"kac:
rukefEkdif[k csD;rGrf;xm;\/ t*Fvdyfacwf vrkacsmif;Zmwd q&marmifykHonf &rf;NAJatmifapwDt&yfaecJh
um oN*K[fpmwGif vuFmr&Sd? uREkfyfod\}}[lvsuf y&rw r[m*rDom& trnfjzihf oN*K[fukd;apmifukdvuFm
a&;cJhonf/
rdrdawGU&Sdavhvm&aom &r0wDrS aemufacwfpmqkdrsm;um; (1)OD;pHwif? (2)0g;ausmif;q&m vlxGuf
y@dwf? (3)uif;q&mOD;0&ac: OD;yef;OD;? (4)q&meE? (5)opfuwkd;q&mOD;a&Tvl? (6)q&m,ufoJhatmif?
(7)&rsufacsmif; q&mvlxGuf OD;ykn? (8)uif;? ukefabmifwef;q&m OD;ukvm;BuD;? (9)q&mpHabmfOD; (10)aq;
q&mBuD; iausmfacgif?(11)OD;y@dwvuFm&? (12)OD;pErmvmvuFm&? (13)q&myef;vS? (14)q&mom
EkdYckdif?(15)A[ef;awmifq&mawmf u0d"Z? (16)jym;uRef;q&m OD;ykn? (17)oD;cHNrdefq&mawmf OD;eErmvm?
(18) qef;q&mOD;Zm*&?(19)ausmufuavitkyq
f &mawmf OD;auo&? (20)w&m;ol Bu;D umwD? (21)&rm0wD
OD;tmob? (22) icRef;a,(omcsrf;OD;kd)ponfwkdYjzpfMu\/ if;wkdY\ vuf&mrsm;onf &rm0wD\ *kPfa&mif
ukdomru &ckdifjynffe,f\ orkdif;*kPfyg xGef;ajymifcJh&ma&muf tm;vkH;ukd *kPfjyKxkdufvSay\/ &rf;NAJuRef;
wGiu
f m; avhvmp&m trsm;&Sad yao;\/ &rf;NArJ S q&marmify\
Hk ]]tHt
h m;rEkid ?f NyKd io
f rl rQ? &rmomxl;?*kPaf &mif
jrL;onf? cs;D usL; rukeMf u&mwnf;}} [laom cs;D usL;jcif;uJo
h yYdk if tvm;wl xyfqif
h cs;D usL;vku
d &f ayownf;/

toQipf uEd
(&ckid jf ynf)
ppfawGaumvdyEf pS v
f nfr*Zif;
1981-82-ckEpS x
f w
k rf S

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

64

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

"n0wD &mZ0ifopfusrf;jyK
OD;y@dwmvuFm&
(yJc;l rif;ausmif;q&mawmf)
(a*gpm 1218-1279)
&ckdifjynfe,f? &rm0wDNrdKUr\ ta&SUbufwrkdifcefYtuGmwGif Muufoa& &Gmwnf&Sdonf/ xkd&GmwGif
OD;y@dwvuFm&rax&fukd aumpm 1218 ckESpf arG;zGm;cJhavonf/ &ckdif&mZ0ifopfusrf;jyKq&mawmfOD;pE
rmvmvuFm&ESifh orD;a,mufzawmfpyfMuonfq\
dk / OD;y@dwmvuFm&u OD;pErmvmvuFm& xuf touf
tm;jzihf 5-ESpfBuD;avonf/ i,fpOfuyif &rf;jynhfajrmufausmif; q&mawmfxH tyfESHum ynmoifMum;cJh
onfq\
dk / xku
d wzef omraPb0uyif rEav;okYd ynmoif&ef ykaYd y;jcif;cHc&hJ onf/ ,if;tcsed f rEav;NrKd U
rif;wkef;bk&if(aumpm 1212-1240)xD;eef;pkd;pHvsuf &Sdavonf/ &Sify@dwm vuFm&onf ynmOmPfxuf
jrufojzihf rEav;eef;wGif;ausmif; aexkdifynmoifcJh&onf/ rdzk&m;wkdYu tcsD;tajrmuf taxmuftyHhjyK
vsuf &[ef;'g,umcH rEav;wGifyif &[ef;jzpfcJh&onf/ eef;wGif;ausmif; aexkdifynmoifMum; cJh&pOf
oDaygrif;om;wkdYtm;vnf; ynmoifay;cJhojzihf aemifoDaygrif;jzpfpOf csD;jrihfaom w&dyd#u"&&mZm "d&mZ
*kw
k q
H yd u
f dk vufc&H &Scd o
hJ nfq\
dk / rEav;wGif oDwif;ok;H aepOf &rm0wDMuufoa& q&mawmf? &rf;NAaJ jrmuf
ausmif;q&mawmf[l wGifac:jcif; jyKcJhMuonf/
q&mawmfonf rEav;ukd t*FvyfwYdk 1247 ckEpS f odr;f yku
d
f oDaygrif;ukyd g ,laqmifomG ;pOf&ckid jf ynf
okdY jyefcJhonf/ &ckdifjynfe,f ajrmufOD;NrdKUokdY <ua&muf anmifyifaps;ausmif; OD;om&ar"m q&mawmf
xHcrdk ;DS aecJo
h nf/ q&mawmfvnf; tm;uk;d rIjzpfaom ausmif;uefa&;&mwku
Yd dk vTt
J yfjcif;jyKcahJ vonf/ xkaYd Mumihf
anmifyifaps;q&mjzpftHhaom OD;Owrod&dukd &SifomraPb0rS &[ef;tjzpf OD;y@dwmvuFm&uyif tpp
jyKpkay;cJhavonf/ xkduwpfzef OD;OuHpHormvm(aumpm 1207-1291)q&mawmfBuD; awm&yfaqmuf
wnfaeckduf oHCmjywfvyf&Sd olaX;OD;&JausmfolESihfrdoEmjzLwkdY yifhzdwfcsuft&? ppfawGNrdKU OD;&Jausmfol
ausmif; oDwif;ok;H aecJah v&onf/ xkpd Of wynhOf ;D Owr oD&rd mS &[ef;w0g(aumpm 1251)om &Sad o;onf
qkd\/ xkdYaMumihf q&mwynhf ESpfyg;wkdYonf aumpm 1252 ckESpfrS 1253 ckESpfxd xkdausmif; oDwif;okH;aecJh
Muonf/ xkdwGif ESpf0gqkdcJhMuNyD; OD;OwroD&dukdyg ac:aqmifvsuf rEav;okdY<u oGm;cJhonf/ rEav;wGif
wynhf OD;OwroD&dukd rif;'ifjyoQausmif;wkdufpmayoifMum;&ef tyfESHxm;cJhonf/ rdrdum; atmufjrefrm
jynfokdY <uvmcJhavonf/
aumpm 1253-ckESpfwGif yJcl;NrdKUokdYa&muf &ckdiftrsKd;om;t&m&Sdrsm;ESihf qufpyfrdcJhonf/ xkdYaMumihf
[Hom0wDckdif? yJcl;NrdKUr (a&Tarmfa"mbk&m;BuD;teD;) xkdckESpfwGifyif ausmif;wkdufwnfaxmifcJhonf/ ppfawG
aZmwd0efaxmuf OD;pHa&TESihf ZeD; a':*Grf;wkdYu uruxjyK ausmif;'g,umtjzpf aqmif&GufcJhavonf/
,if;okYd rif;rIxrf;wkYd aqmufvLS ay;aom ausmif;jzpfaomaMumihf r*Fvmorku
d f rif;ausmif;wku
d [
f
l rnfwiG cf hJ
avonf/ q&mawmf OD;y@dwm vuFm&rSmvnf; a&Tusif*kdPf;ESihf or*jyKum aexkdifcJhonf/ xkdtcgrSp
yJcl; rif;ausmif;q&mawmf[k xif&Sm;vmcJh&avonf/
q&mawmfonf &ckdifwkdif;&if;om; Zmwdjzpfonhftwkdif; rsKd;cspfpdwf 0HomEkw&m; tNrJxm;&Sdonf/
xkdpOfu ukdvkdeDacwfjzpfonff/ rdrdZmwd &ckdif*kPfukd azmfxkwfwifjyaom tm;jzihfvnf;aumif;? wkdif;&if;om;
tm;vk;H zwfMI unhf vG,&f ef oabmxm;jzihv
f nf;aumif;? &ckid &f mZ0ifopfusr;f ukd a&;om;cJo
h nf/ yxrOD;qk;H
&ckdiforkdif;ykHESdyfpmtkyfjzpfonf/ &ckdif&mZ0iftapmifapmifwkdYrS IdEIdif; jyKpkcJhaom xkd&mZ0ifukd "n0wD
&mZ0ifopfusrf; [l trnfay;cJhavonf/ aumpm 1271-ckwefcl;vqkwf(7)&uf Mumoyaw;aeYwGif
a&;NyD; xkdESpf(c&pfESpf 1910)wGifyif jynfBuD;r@dKif yd#uwfykHESdyfwkdufu kdufESdyfxkwfa0cJhavonf/
ykEH ydS pf mrsuEf mS (310)&SNd y;D &ckid rf if;qufwu
Ydk v
dk nf; tusO;f jyxm;onf/ xkad cwfwiG f &ckid &f mZ0iftwGuv
f uf&dS
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

65

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tokH;jyKcJhMu&aom taumif;qkH; pmtkyfjzpfcJhavonf/ xkdpmtkyf\ aemufqufwGJtjzpf OD;&JausmfolESihf


r[mrkedoGef;vkyfjcif; rSwfwrf;wifpmwrf; (ao|d,0Ho pmwrf;)vnf; yl;wGJyg&Sdavonf/ q&mawmfum;
&ckdifjynfe,frS vma&mufMuaom wynhf&[ef;oHCmrsm; ukdvnf; vufcHvsuf tpOfarG;jrLum ynmoif
ay;vmcJhonf/
&rf;NAJajrmufausmif; 'g,umrsm; qkdvQif yd#uwfpmaya&;&m q&mawmfukd tm;xm;cJhMuonf/
xkdYaMumihf oDvcH,lykHcH,lenf;up q&mawmf\ tqkH;tjzwf Mo0g'ukd cH,lvkdufemcJhMu&onfomwnf;/
&rf;NAJawmifausmif; q&mawmf OD;pErmvmvuFm&qkdvQif oDvcH,lenf; a0&rPDwGif tqkH;owfcH,lrIjyK
apcJo
h nf/ xkaYd Mumihf &rf;NANJ rKd U oDvcH,rl I 0g'uGjJ yemonf jzpfay:cJ&h onf/ yJc;l rif;ausmif;q&mawmfonf
a0&rPdwGifom rqkH;ao;yJ odumy'H orm'd,mrdxd cH,loifhaMumif; usrf;pma&;om;cJhavonf/ xkdusrf;rSm
a0&rPDodumy'0dedp,opfusrf; [l trnfwGifonf/ a&;om;xkwfa0cJhaom ckESpfukd rod&aomfvnf;
xku
d sr;f ukd acsyxm;aom OD;pErmvm\usr;f xuf aemufrusEidk [
f k ,lq&onf/ xk0d ed pd ,
opfuydk if wku
d q
f idk f
vQuf OD;pErmvmonf &rf;NAJudk,f&Hawmif(ukd;kHawmifvnf;[lonf)&if;wGif ausmif;opf aqmufaepOf
acsya&;cJhjcif;aMumihfwnf;/ xkdpErmvmq&mawmf\ acsya&;cJh aom pmtkyfrsm;rSm aumpm 1272-ckESpf
waygif;vqef; (11)&uf Mumoyaw;aeY eHeuftcsdefwGif a&;NyD;onfqkdaom a0&rPdoDv0dedp,usrf;
aumpm1272-ckESpf waygif;vqef; (7)&uf weif;vmaeY a&;NyD;onfqkdaom a0&rPd orm'geoacFypm
wrf;/ 1273-ck 0gqkdvqkwf(4)&uf aomMumaeY ncsrf;tcg a&;NyD;onfqkdaom 0domckaygoxokwfyg|fed
,opfwkdY jzpfMuonf/
OD;pErmvmvuFm& ac: ukd;&mawmif aemif&rf;jynhfawmifausmif;q&mawmfESihf oDvcH,lykHrSppmay
wku
d q
f idk b
f uf ruif;cJMh uacs/ xkaYd Mumifh OD;pE rmvmvuFm& q&mawmf\rIt& odum y'Horm'd,mrdxnf&h ef
rvkyd J a0&rPd wGif &yfvsuf cH,al eaom enf;pepfvnf; wnf&adS eao;onf/ &rf;NAaJ wmif ausmif;*kP
d ;f *PrS
,ckwkdif usihfokH;jyKaeay\/ orm'd,mrdqkH;onfhwkdif &GwfqkdcH ,l&aomenf;rSmvnf; ajrmufausmif;'g,um
om;ajr;jrpfwYdk qufcu
H sio
hf ;Hk rIjyK aeMuao;\/ OD;y@dwvuFm&rax&fonf &rf;NAaJ jrmufausmif; ud;k uG,o
f l
rsm; awmif;yefcMhJ uojzihf a0&rPDov
D 0depd ,
usr;f xGuf tqku
d adk csy rdpm OmP0daom"edusr;f ukd a&;om;
xkwfa0cJhao;\/ xkdusrf;ukdum; touf(57)ESpf? &[ef;(37)0gt&wGif a&;om;cJhonf/ OD;pEvuFm&ESihf
pmaywkdufqkdifrI ruif;cJhojzifh if;q&mawmf\ aumpm 1271-ckESpfxkwfa0cJhaom &ckdif&mZ0ifopfusrf;
wGif "n0wD&mZ0ifopfukd oG,f0kdufapmif;csdwfum irnf;&mZ0ifukd rSDaom tcsKdUaom&ckdif &mZ0ifopfusrf;
[l azmfjycJhavao;onf/
yJcl;rif;ausmif; q&mawmfum; pmjyKpmqkdawmfwqljzpfaMumif; xif&Sm;cJhonf/ q&mawmfonf a&Tusif
*kP
d ;f 0if? yJc;l NrKd Ue,fa&Tusi*f P
dk \
f tBu;D tuJjzpfco
hJ nft
h avsmuf? q&mawmf\ usmif;wku
d rf mS yJc;l NrKd Ue,ftESrYH S
wnf;ckd&m tm;ukd;&mvnf; jzpfcJh&onf/ a&Tarmfa"mbk&m;yGJawmf tcgwkdY bk&m;zl;om; rsm;rSm jynfhusyfvsuf
&SdcJhMuonf/ q&mawmfum; oufawmf(61)ESpf? aumpm 1279-wGif yJcl;rif;ausmif;wkdufyif ysHvGefawmfrl
cJhavonf/
q&mawmf j yKpk c J h a om "n0wD & mZ0if o pf u srf ; rS m ,ck r l 75 ES p f w k d i f tk d r if ; cJ h a yNyD j zpf & m
tvGef&Sm;yg;aom pmtkyfjzpfaeayNyD/ uREkfyfwkdYtaeESihf &ckdiforkdif;ukd avhvmrdwkdif; q&awmftm; tNrJ
OD;ckdufowd&rdygownf;/

yJc;l rif;ausmif;q&mawmf
(ppfawGaumvdyfr*Zif;? 1984-85 rS)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

66

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

uif;yGef;wyfESifU ykcufwif
r*Fvm"avh wHxGmrsm;
ewfjrpf kZd H armifausm&f DS
ud,
k 0f eftwGuf a&Smifp&m
&ckdifvlrsKd;wkdYwGif arG;ptcsdefrSp r*FvmrIjyKvkyf&aom "avhxkH;pHrsm; &SdMuonf/ rdef;rrsm; ukd,f0ef
aqmifvQif vifa,musfm;rsm;onf tokbwkdYwGif tvSLaiGrsm; rwnfh&acs/ romvlaotavmif;aumifESihf
pyfqidk af om udpr sm;wGif 0ifa&mufuidk w
f ,
G jf cif; rjyKvyk &f ay/ wpfcsKUd wGif aygufw;l ? "m;r? aowm? zsmtcif;
rsm; roGif;& r0,f&acs/ tdrf&mtopf aqmufvkyfjcif; tdrf&majr 0,f,ljcif; rjyK&acs/

arG;zGm;pOf"avh
tcsKdUaom &ckdiftrsKd;om;rsm;onf rdrdtdrfwGif uav;rsufESmjrif&SdvQifyif xkdtdrfu csufjyKwfaom
xrif;ukd rpm;awmhacs/ avmuDynmvufzGJYtif;tkdif tokH;jyK&SdMuolrsm;rSm arG;zGm;tdrfukd a&Smifavh&SdMuyg
onf/ xd&SyGef;yJh 'Pf&m&aomfvnf;aumif; temaygufaeaomfvnf;aumif; arG;zGm;tdrfokdY0ifrdu
uif;yGe;f oifo
h nf[,
k q
l Muonf/ tema,mif,rf;(a&mif,rf;)vmonfuydk if uif;yGe;f oiho
f nf[k qkMd uonf/
arG;zGm;&mXmerS rxGufcGmrD arG;cef;xJwGif &Sdaeckdufukd arG;wGif;(rGD;wGif;)[k ac:onf/ arG;zGm;NyD;p
om;onfrdcifrsm;onf rD;uifavh&SdMuonf/ xkdrD; uifpOfumv(0g)rD;uifjcif;rjywfuif;rDukdpGJ? rD;wGif;[k
vnf; ac:onf/ uav;arG;zGm;aom trsKd;orD;tm; arG;r(rGD;r)[k ac:wGifavh&Sdonf/ arG;zGm;&m XmewGif
arG;rtm; tNrJapmihfMuyf&onf/ tpm;tpmrsm;ESihf tokH;jyKp&mrsm;\ yg oD;jcm;ay;xm;avonf/ aqGrsKd;
awmfpyfaom rdef;rrsm;jzpfap tdrfem;eD;csif;pyfaom rdef;rrsm;ujzpfap apmihftdyf&onfukd rGD;apmihf (rD;
apmihf)onf[kac:onf/ arG;arwpfOD;wnf; xm;&Sdu rGD;&yfr(r&yfre) ac:rdpmaumifru aESmifh,Sufajcmuf
vSefYonf[l\/ xkdYaMumihf tapmihfta&Smufrsm;ESihfomru r&yfr raESmuf,SufEkdifap&ef tumtuG,frsm;
vnf; jyKxm;Muao;onf/ tumtuG,t
f wGuf tdraf v;axmifw
h iG f Zl;cufrsm; csw
d q
f MJG uonf/ MoZm&Gurf sm;
pkdufxm;Muonf/

arG;zGm;Ny;D aemuf
uav;arG;zGm;Ny;D aemuf ok;H &uf okrdY [kwf 5 &ufwiG f rG;D xGu&f onf/ if;ukd rG;D ypfonf[v
k nf; ac:onf/
rGD;xGufrnfh rGD;ypfrnfhaeYwGif wpftdrfvkH;ukdyg pyg;aphrsm;jzihf BuJjzef;onf/ xkdYjyif ql;cuf(pvlcuf)ESihfkduf
um kdufum emembm0rsm;ukd ESifxkwfjcif;jyK&onf/ arG;cef;wGif; &SdorQ tdyf&mt0wftxnfrsm;ukdavQmf
zGyf&onf/ tcef;ukdvnf; pifMu,fatmif aq;aMum&onf/ xkdaemuf vufonfru uav;ukd a&rkd;csKd;NyD;
em;xGif;(em;o)onf/ wcsKdUrSm arGG;xGufonhfaeYwGif em;rxGif;ao;bJ aemufrS oD;oefYem;xGif;r*Fvm [l
jyKvkyfMuonf/

uifyeG ;f wyf? uifyeG ;f ukid f


a&S;u uif;yGe;f xGuaf omaeY okrYd [kwf em;xGi;f aomaeYrsm;wGif trnfay;avh &SMd uonf/ uif;yGe;f oD;&nf
ponfwjYdk zihf arG;puav;rukd acgif;aq;r*FvmjyKonf/ emrnfay;onfuydk if uif;yGe;f wyfonf[k ac:qkad v
onf/ arG;xGufrnfhaeY? aeYv,fwGif zdwfxm;aom rdef;r{nfhonfrsm;ukd auR;arG;{nhfcH&onf/{nhfonfrsm;
uvnf; wwftm;orQ vufaqmifypnf;jzpfap? aiGaMu; jzpfap ay;Muonf/ xkdaemuf qkrGefaumif;rsm;
ay;Muonfukd ]]yoDay;onf}}[k ac:avonf/ uif;yGef;twGuf qefaumwpfcsyfwGif eEGif;qD? uif;yGef;oD;
e,f ausmuf"m; ponfxnfv
h suf toifph pD Of&o
dS nf/ xku
d v
dk ma&mufMuaom {nhrf ed ;f rrsm;u tenf;i,fpD
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

67

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

wk
Yd a&aq;ypfMuonf/ onfudk ]]uif;yGe;f ukid o
f nf}} [k ac:avonf/ xkad emuf uav;tm; pwdoabm
jzihf ajcukad usmufwiG f wpfcg? "m;wGiw
f pfcsuf xdapygonf/ ausmufvrdk musKid ;f "m;vkx
d ufjruf apvkad Mumif;
oabmxm;MuykH&onf/

tcsi;f jrK yf&m(csujf rK yfajr)


xkdYjyif a,musfm;uav;qkdygu rSefESifh acgif;aygif;ukdvnf;aumif;? rdef;uav;jzpfESihf bD;ESifhrSefukd
vnf;aumif; jyao;onf/ xkdaemuf uif;yGef;wyfonfESihf wpfcsdefwnf;wGif; em;xGif;ay;avh&SdcJhMuonf/
,cktcg uif;yGef;ukdif avhrjyKMuawmhbJ waysmfwyg; pm;aomufNyD; 0rf;yef;wom tm;yg;w& ajymqkdMu
um jyefMuawmhonf/ om;onf rdcifarG;artm; eEGif;vdrf;usHNyD; a&rkd;csKd; aponf/ naewGif uav;i,f\
tcsi;f ukd tk;d opfwiG x
f nf
fh ajrwl;jrK yyf pf Muonf/ onfudk ]rG;D ypf}onf[k ac:onf/ [ku
d pdk
JG arG;&mXme?
arG;&yfajr? arG;Zmwdukd csufjrKyfajr[k ac:wGifjcif;jzpfonf/

ykcufwifjyKpOf
xkdaemuf ykcufwif&ojzihf ykcufwifr*FvmjyKMu&onf/ xkdokdY ykcufwifjcif;ukd kd;&m,Ofaus;rI wpf&yf
tjzpfjzihf jyKavh&Sdonfukd okdkY csD;usL;a&;pyfxm; &Sdavonf/
]]&ur@dKif? jynf&ckdifav? &ckdifGefYzl;? Mu,faomufSL;okdY? uGefYjrL;*kPfa&mif? aovmawmifqkdif;?
NydKifukdif;wnfh? tkHYrIdif;0D0D? urf;NcDa'o? r@v0,f? 0HorsKd;rSef? wef;ckd;vQH? pkd;pHykdifo? qkdpOfuyif? tMuif
tdrf,m? "rwmrSD;? orD;om;aoQ? xGef;vwfawcg? &mZm&mZ? e&dEu? 'vd'qkH;? wNyHK;&Tif&Tif? ykcufwifau?
r*Fvmcef;? &Dpifzsef; xkH;wrf;pOfvm? ckdiftrmav? kd;&mrysuf}} [ljzpfonf/

tbkaoQtwGuf ykcufwif{csi;f zGYJ


a&S;&ckid jf refrmrif;rsm;wGif ykcufwif r*Fvmudk Bu;D us,pf mG usi;f ycJMh u aMumif;/ ykcufwif {csi;f zGrYJ sm;u
oufaocHaeonf/ jrefrmrif;rsm;vufxuf ykcufwifvTJ&m oDqkdaom {csif;12-apmifawGU&onf/ &ckdif
bapmjzLrif; vufxufwGif ,if;rif;\ orD;awmfukd vTJ&m oDqkdaom {csif;wpfapmifukd vnf; awGU&onf/
{csif;oufwrf;t& jrefrm{csif; 12 apmifxuf apmonf/ {csif;qkdonfrSm bk&ifrif;jrwf\ om;awmf
orD;awmf ajr;awmfwu
Ydk dk tdyaf ysmf apjcif;iSm ykcufvu
JT m om,mNird ahf nmif;emzG,f aumif;atmif {um&eftp?
{um&efcsvsuf pyfqkdxm;aom uAsmyifwnf;/

twkrif;k(d t'lrif;k)d
&ckdifwGif ykcufwift&G,fuav;i,fukd twkaoQ[kac:onf/ xkdykcufwif&G,f twkaoQwkdYtm; ykcuf
vTJ&ef pyfqkd&aom {csif;pyfqkdolukd]twk}[laomtrnfukd *kPfjyKwyfqifxm;ojzihf twkrif;kd (t'lrif;kd)
[k rnfwGifvmcJh&jcif;jzpfonf/ bapmjzLrif;\ orD;awmf(apma&TMum)arSmufawmf {csif;ukd trwfBuD;pmqkd
rif;kdu pyfqkdcJhonf/ xkdpmqkdtrwfBuD; rif;kdum; ykcufwif{csif;ukd pyfqkdaomaMumihf ykcufwif{csif;zGJYq
&mjzpfcJhonf/ ykcufwif&G,fuav;twGuf ykcufvTJ{csif;ukd pyfqkdoljzpf twkrif;kd[k ac:wGifcJhavonf/

ykcufwifr*FvmjyKykrH sm;
orkdif;okawoD q&mBuD; OD;atmifomOD;onf bapmjzLrif;\ orD;awmf {jcif;(a&TapwDrl)ukd 1970jynhfESpfu wnf;jzwfxkwfa0cJhonf/ xkd{jcif;ukd &ckdif&mZ0if toif;owif;pmwGif xnfhoGif;azmfjycJhao;
onf/ xkdtoif;rSm c&pf 1929-ckESpfwGif wnfaxmifcJhNyD; a&TapwDq&mawmf em,ujzpfcJhonf q&matmif
omOD; wnf;jzwfxkwfa0aom a&TapwDrl{jcif; pmtkyfpum;OD; ykcufwif tcrf;tem;udpESihfywfouf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

68

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

odkY a&;om;xm;onfukd azmfjytyf ayonf/


]]ykcufwifr*Fvmtcrf;tem;onf &ckdifjynfe,f tvGefa&S;usaom acwfuyif qif;&Jcsrf;omra&G;
vkyfavhvkyfx&Sdaom tcrf;tem; wpf&yfjzpfyg onf/ rif;? rSL;rwf? olaX;? ol<u,f? ukefoG,f? v,fvkyfwkdY\
om;orD;rsm;ukd arG;zGm;NyD;aemuf rMumrD ykcufwif ykcufvTJum tdyfaysmfvG,fpdrfhaomiSm oDjcif;jzihf
ajzazsmo
f yd w
f wfaom tavhtx &Scd MhJ uygonf/ uav;ukpd ykcufwifaomtcg oHCmawmft&Sijf rwfrsm;ukd
yihfzdwf qGrf;NyD;NyD;vQif r*Fv okwfrsm; tE&m,fuif; y&dwfawmfrsm;ukd &GwfzwfNyD; trnfemray;Muonf/
]]olqif;&JwkdYtzkdYrSm ESD;jzihf &ufvkyfaom ykcuf? aMu;aiG csrf;omolwkdYtzkdY rSm opfom;jzihf jyKvkyfaom
ykcufrsmukd tokH;jyKMuygonf/ rif;om;rif;orD;wkdY tzkdYrSmum; a&TaiG&wemrsm;jzihf rGrf;rHjyKvkyfaom ykcufukd
tokH;jyKMuaMumif; bapmjzLrif;orD;awmf{jcif;tykd'f(4)wGif]]oEb
;dk e*f? nHo
h ufyifjcnf? vsm;eH&n
S Ef iS ?fh aemufjynfrif;wk?Yd cGeq
f ufwYdk om;? ESpv
f cdk sipf mG ? cgomydwt
f yk ?f
ewfvkyfr,Gif;? atmufESD;cif;? ay:wif;Muuf [ef? Adwmefaqmifxm;? ukd;yg;&wem? pD>rmcs,f,Suf?
a&Tykcuf0,f? a&T&Gufvl vl? a&TjcLoGifoGif? vufiifukdiftkyf? rQifrQifwkyfvsuf? wrkwfBudK;ukdif ESpfbufqkdif
onf...}}[l pyfqkdxm;onfukd awGU&ygonf/
qkdvkd&if;oabmrSm odEwkdif;jynf &ufvkyfaom acsmrGwfnHhoufpGmvS aom cgomydwfukd tESD;cif;
tay: AdawmifMuufum &wemukd;yg;Nzihf pDjc,fxm;aom a&Tykcuf a&T&Gufwvlvl a&TjcLwoGifoGefESihf
ykcufvaJT omBuKd ; (wrkwBf uKd ;)ukv
d nf; ykcufwpfbufwpfcsuf wyfqifxm;onf[
l pmqkad wmf rif;ko
d nf
ykcufukd o@mefazmfxm;onf/ tykd'f (5)rlum; {jcif;ukd pnf;ESihf 0g;ESihf vufckyfwajzmufajzmufwD;um
]]emzG,fESpfodrfh? ESvkH;Nidrfhatmif}} oHNydKif oDqkd&aMumif; azmfjyxm;onfukd awGU&ygonf/
&ckdifjynfe,f tvGefa&S;usaomacwfuyif EkdYpkdYi,fuav;oli,frsm;ukd eef;awmfutp aus;&Gmvuf
awm&Gmxd ykcufESihf oyfavh&SdMu\/ ,if;aMumihf uav;oli,frsm;ukd ykcufvTJjzpfap? ,kdif;('ef;)pD;jzpfap
tdyfaysmfvG,fpdrfhaomiSm oDcsif;oDqkdaom tavhtx&SdvmcJhygonf/ ,if;tavhtxonf NrdKUBuD;jyBuD;rsm;
vnf; &SdcJhMuygonf/ okdYaomf wpfpwpfp aysmufuG,foavmuf jzpfvmcJhaomfvnf; aus;vufawm&Gm
rsm;um; tweftoihf awGU&ygao;onf/ ,if;aMumihv
f nf; xko
d cD si;f ? aw;uAsmrsm;ukd ]]aus;vufaw;uAsm
rsm;}}[l ac:prSwfjyKMuygonf/ ,if;aus;vufaw;uAsmrsm;yif wpfpwpfp aysmuf uG,fvmcJhNyD; jzpfojzihf
toQifpudE &SmazGpkaqmif;jyKpkxm;onfrSm tm;&pzG,faumif;vSygonf/ xkdaw;uAsmrsm;ukd zwfIjcif;
tm;jzihf a&S;jzpfa[mif; atmufarhzG,fvnf; aumif;vSygonf/
]],kdif;}}qkdaompum;rSm uav;oli,fukd &ifcGifykduf vlBuD;ygwufpD;Ekdif aom ykcufwpfrsKd;jzpfygonf/
a&S;acwfu a,mufsm;rdef;r vli,f vl&G,frsm; pD;zl;Muygonf/ EkdYpkdYt&G,f uav;oli,fukd &ifcGifykduf
oDcsif;qkdum odyfwwf Muygonf/ xkdYaMumihf {jcif;onf ,cktcg ac:a0:Muaom aus;vufaw;uAsm
a&S;u awma&mNrKd Uyg oDqMdk uaom aw;uAsmrsm;rS jrpfzsm;cHum ay:aygufvmcJo
h nf[k ,kMH unf&ygonf...}}

ykcuf&ufvyk &f mwGif


a&S;u ykcufukd 0g;ESD;jzihf &ufvkyf&mwGif tuGufrsm;ay:vGifatmif &uf vkyfonf/ vlewfbDvl;
ponfjzihf a&wGufNyD;vQif ewfuGufwGif usap&ef &ufvkyf&onf/ wpfenf;qkdvQif okH;ckpDa&wGufNyD;
wpfckpGef;xm;&ygonf/ bDvl;uGufusvQif uav;ukd Oy'fjzpfaponf[k t,l&SdMuonf/ xkdykcufukd
wpfaeYwnf;jzihf tNyD;&ufvkyf&avonf/
xkdYaMumihf 1972-ckESpf awmifukwfNrdKUe,frS ]],kdif;,drf;}}wGif okyfazmf pyfqkdxm;onfrsm;ukd
odkYawGUEkdifay\/

eD;ykcu
G af cs yef;,kid x
f ;dk eefY

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

69

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tbkd;acs&ufvkdYvSvkdufaw
ESD;ycGufacs ykacspD;zkdY
edcsif;&ufcsif;NyD;vwfau
(pDum-&Dum-pDumxyfvkdY vl ewf bDvl;uGufxl;azmfa&)2
tolU,kdif;pif armifh,kdif;pif
bmbmyD;a&-avQmfBudK;wif/

ykcufwifonft
h cg
ykcufwifr*FvmyGJaeYwGif csrf;omqif;&Jtavsmuf wwfEkdiforQ {nhfcH auR;arG;avh&Sdonf/ ykcufwif
rnfah eYudk tcga&G;Ny;D aeYaumif;&ufomonf t
h cg eHeufjzm;&D;('Da&)jynhcf sed w
f iG f jyKvyk Mf uavonf/ uav;ukd
pwdoabm atmifajrukd eif;ap&onf/ ]]vljzpfavNyD? aevMunhfawmh}}[kqdkum ae vwkdYukdjyavh &SdMuonf/
a&pifxnfhxm;aom aiGzvm;wGif a&TpaiGpwkdYukd xnfhNyD; a&T&nfaiG&nfjyKvsuf oajycufi,fjzihf uav;ESihf
ykcufukdyg yufzsef;onf/ xkdYjyif qkrGefaumif;rsm;yg ay;vsuf ykcufwifvTJonf/ ykcufwGif;vnf; vif;avS
wpfcuf? 'kd;(*kHnif;)wpfvuf? oHrIdwpfacsmif;? ausmufcJi,fwpfvkH;ukd xnfhxm;wwfMuao;onf/ 'kd;rSm
tHhtHho&Jukdvnf;aumif;? vif;avSrSm waprSifpmukd umuG,f&efvnf;aumif;? oHESihfausmufwkdYrSmusef;rm
ckdifcHhrIukd jzpfap &ef &nf&G,fjcif;wnf;/ rmefatmif oHwGJ &rf;NAJa'owkdYqkdvQif omjcif;wwfr? okdYr[kwf
tqkdwwfolrsm;u ,kdif;omjcif;oHNydKifqkd ykcufwifyGJwGif vTJiifMuonfqkd\/

ykcufwifomjcif;
ykcufwifonfukd a&S;&ckdifomjcif; okdYay:vGifatmif pyfqkdxm;ayonf/
rdaumif;&ufom tcgrD;vkdY rGD;rmwmrSm ykcGuf&Sma& om;vQifbkvS qkjynfh0zkdY yoD;aygif;pkH
qkukefatmifyif a&TpifaiGpif &Dpifzsef;vkdY yD;vwfaw av yD;vwfaw/ urf;qdyfe'D jzm;&Dabmif;jynhf
tcsdefem&D A[kd&fpdrSm {,kdif ykcGuf okdif;BudK;cufvkdY rdcifrsufI om;a&TOukd nHhEkvSxGwf wrGwfajymifajymif
0rf;a&mifNydK;jyuf a&T,kdif;xuf0,f umod*F&mZf wkdif;jzpfykqkd; vTrf;NcHKrkd;um rsm;vSrdH armif;r&vsuf
oHNydKifomjcif; pnfoHSif;vkdY 'kHrif;yvGD wvDaMu; eif; cGufcGif;ywfom wl&d,mav Mum;aur0 {cs{wif
a&T&ifykcGuf EGJUvsuf &iufhum {,ifhom0,f pufygaysmfrGd vTJbdwnfhav {av,if,if {,if ,ifav;/

om;vS {,if
tbkd;oQif&uf ESD;ykcGuf
tbmjyif aoQmfBudK;cuf
tabmifoQifkdU vif;Sdvuf
txufaujcifqif a,mifapmif;jyif
trifvTJ- ,kdif;BudK;iif
om;oQifZla0 tdyfygar
{vnf;-,if,if-{...
Za0...a0...av....Za0a0.../
(&ck d i f o bm0aw;uAsmrsm;rS )

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
tHt o
J &J rjzpfap&ef

70

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

uav;i,fudk EIwv
f Qmraumif;olrsm; tHt
h o
J &J rajymqkrd &d efvnf; apmihaf &Smufxm;avh&o
dS nf/ uav;
i,fukd jzLjzLazG;azG; qlql00av; cspfzG,faumif; oeJY[k jyifyvlrsm;u csD;usL;akjymwwfMuonf/ xkdokdYtajym
cH&vQif tHhoihf/ tHhuswwfonf[l\/ tHhusvQif uav;rSm a&m*ga0'em&wwfonf[k t,l&Sd Muavonf/
xkdYaMumihf ajyaysmufap&ef nOfhtdyf&m0ifcgeD; 'kd;(*kHnif;)wpfvuf ukd u av;tay:,Gef;NyD;vQif ]]zD;raumif;?
'Pfraumif;? eifhyg;rSma&mif;? tm;vkH;ygygvd}[kqkdum rD;wGifzkwf&onf/ azmif;ceJaygufrS tHhusonf[k
qkdygonf/ raygufu tHhusonf[k r,kHMunf& xyfrH rD;zkwf&avonf/

uav;ESiafh &Smif-aqmifp&m
0gacgifvarG;zGm;vQifvnf;aumif; pkH(4?6?8)vwGif oGm;xGufvQifvnf;aumif; pwdoabmjzifh ta&mif;
t0,fjyKMu&onf[k qkd\/ xkdYtjyif wcsKdU uav;rwif? om;ratmifjrifaomolrsm;rSm ocsKif;rS ykcuf?
tavmif;csnfaESmifBudK;? vlaotavmif;aumifukd &xm;wifqGJaom BudK;rsm;ESihf ykcufwifMuonfrsm;vnf;
&Sdayonf/ wcsKdUrSm oHCmawmfrsm;xH vSL'gef;avh&Sdonf/ xkdYaemuf EkdYxdef;ay;oabmjyef ,l arG;pm;wwf
Muonf/
txufyg "avhxkH;pHrsm;um; vlrsKd;&Sdoa&GU tenf;tyg; wnf&Sdao;rnf omjzpf\/ EkdYxdef;a&G;cs,fa&;
"avhrsm;vnf; bk&ifrif;rsm; acwfwGif &SdcJhay\/ arG;jrLjyKpk MunhfIoGefoifrIjyK&ef rSL;rwfrsm; ukd,f&Hrsm;ukdyg
cefYxm;avh&Sday\/ &Ha&Tawmf txdef;awmf tBuD;awmf tyg;awmfrsm;um; xkduJhokdY wm0efxrf;aqmifolrsm;
\ bGJY*kPf&mxl;yifwnf;/ &mZoBuFefq&mawmf OD;&pfaygif;q&m awmf ppfuGyfq&mawmf &mZ*kkq&m
awmfwv
Ydk nf; bk&ifrif;nDrif;om;rsm; twwfynmvdrm a&;jcm; ponfwt
Ydk wGuf uGyu
f q
J ;Hk rjyKjyifay;cJ&h aom
yk*dKvfrsm;jzpfMu\/ xkdokdY oli,fwpfa,muf tqifhtwef;jrihf wufa&mufEkdif&efa&;rSm arG;zGm;onfrSp
vlYb0wpfavQmuf r*FvmrIxdef;odrf;uGyfuJjyKjyifrI oifMum;rIpepfESihf ruif;uGmEkdifaMumif; odoihftyfay
ownf;/

ewfjrpf-kZd aH rmifausm&f /DS


&udKifr*Zif;? trSwf (11)
1987 ck? azazmf0g&DvxkwfrS

uk;d um;csurf sm;


1/
2/
3/

ewfjrpfpef;atmif/
]]&ckdifykcufvTJuav;acsmhuAsmrsm;}}/ &ckdifjynfe,fpmapmif/ trSwf(12)
toQifpudE/
]]&ckdifobm0aw;uAsmrsm; 1961/
&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif; (yOrwGJ) rdwLyGm;rl/

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

71

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckdif&SifjyK"avhESihf &wkqkdyGJ
toQipf uEd
bk&m;&Sifvufxufuyif &SifjyKcGifh &&SdvmonfrSp &SifjyKavhonf Ak'bmom0ifvlrsKd;wkdYwGif ukokdvf
awmfyGJxl;wpfckjzpfvmonf/ rdbrsm;vnf; omoemhtarGay;&m cH&ma&muf jrihfjrwfonf[k ,kHMunf
Muonf/ &ckid b
f &k ifrif;rsm;vnf; yOi;f wpfaxmifcyH rJG sm;ukd jyKvnf;aumif;? omoemtwGuf axmufyu
hH n
l D
vSL'gef;jyKvnf;aumif;? omoemhu&? omoe'g,'? omoem 'g,y? omoemhEk*[laom bGJYxl;ukd tjrwf
wEkd;cH,lcJhMuaMumif; ausmufpmwkdY wGif awGU&SdEkdifayonf/
&SifjyKt&G,fa&mufolukd &ckdifu ]]aAmif;wifacs}}[k ac:avonf/ &SifjyKvkdolrsm;rSm om&P*kHoDv?
&Siu
f si0fh wf ponfwu
Ydk dk yDoap&ef BuKd wif q&mawmfxH avQmufxm;tyfEu
HS m oif,al p&onf/ &Siaf vmif;
rSmvnf; &Sijf yKyt
JG wGuf ruse;f rmjcif;paom ab;tE&m,ftwGuf uif;&Si;f ap&ef a&ul;? opfyifwuf?c&D;a0;
oGm;jcif;trIwkdYukd a&Smif&onf/ q&mawmfESihf aeY&ufaumif;ukd owfrSwfNyD; y&du&mrsm;ukd ausmif;okdYay;ykdY
xm;&onf/ a&S;uqkdvQif y&du&mrsm;rSm ouFef;pkHtwGuf ydwfzsifukdukdufjzwf vufjzihftkyfcsKyfcJhMu&
onf/ oydwfrSm ajrukdvkyf rnf;enf;apatmif rD;zkwfxm;jcif;jzpfonf/ xkdy&du&m(&Sif&[ef;tokH;t
aqmif)rsm;ukd &SifrjyKrD wpf&ufwGif q&mbkef;awmfBuD;ausmif;okdY tcrf;tem;jzihf oGm;a&muf yifhyGJjyKonf
wHceG ?f ukum ;? ukid af qmifum vlBu;D rsm;u a&SUaqmifvsuf oGm;a&mufNy;D q&mawmfxrH S oDvcH,
l yifah qmif
Muavonf/
&Sifavmif;vSnhfyGJukd jyKvkyfolrsm; &SdcJhMuaomfvnf; ,ckum;enf;yg;oGm; avNyD/ &Sifavmif;vSnhfyGJ
oDqadk om &wkrsm;rSm oQK;d vku
d &f wk[
l vnf;aumif;? ac:wGiMf uonf/ Ak'0 ifawmxGucf ef;rsm;ukd pyfqx
dk m;
aom BudK;wef;&wkrsm;yifwnf;/ aemuf xkd&wkukd azmfjyygtHh/ wef;ckd;q&mxGef;vnf; ]&SiftmedoefedAmef
rsufcspf omjcif;opf} [l a&;pyfzGJYqkdcJhayao;onf/
eHeufapmapm &Sifavmif;tm; a&rkd;csKd;? awmif&Snfykqkd;0wf? acgif;aygif; OD;aoQmifqifjref;&onf/
qifjref;&mwGif if;\ txufejH zpfaompaeom;u OD;acgif;ukv
d nf;aumif;? atmufejH zpfaom weif;vmom;
u t0wfwefqmukv
d nf;aumif; qif&onf/ a&piftGeu
Yf v
dk nf; rdrad rG;eH\
Y txufjzpfaom pae? aomMum?
Mumoyaw;tGefYwkdYukdxnfh&onf/ xkdYaemuf oDv,lapum? bdodwfoGef;ajrmufonf/ &SifjyKr*Fvmajrmuf
onf[ak c:onf/ &[ef;oHCmawmfrsm;u r*FvmyGJ tcrf;tem;pDpOfyrHk mS xdr;f jrm;r*Fvm (orufwufr*Fvm)
yGJESihftwlyifjzpfonf/

r*FvmyGjJ yKvkyef nf;


r*Fvmajrmuf&eftwGuf r*Fvmxrif;yGJukd pD&if&onf/ jyKvkyf&m ESrf;rjzL;&aom aumufnif;wpf
aygif;? uefpGef;ajrmufO? *&if iSufaysmoD;ESpfvkH;? bJOESpfvkH;? taMu;cGHrcGmaom taumifvkduf ig;wefom;
aumifusKd;ESpfaumif? ykpGefwkyftaumifvkduf ESpfaumifwkdYukd tm;vkH;csufjyKwfaMumfavSmfNyD;om; jzpf& onf/
xkdjukd r*Fvmxrif;yGJ raemvifyef;wGif xnfh&onf/ xrif;yGJ\ vuf,m bufwGif ajrmufGefY? oajyGefY?
tkef;GefY? ESpfGefYpDygaom a&piftkd;ESpfvkH;? vuf0JbufrSm a&TzkHoD; ESpfyGJ? ykpGefESpfaumifESpfyGJ? ig;ESpfaumif
okdYr[kwf Muufom;tlpkH onf;pkH csufaom yGJwpfyGJ? pkpkaygif; [if;ig;cGufygaom [if;&H yGJwpfrsKd;xm;&onf/
r*Fvmxrif;yGJukd r*Fvmpm;yGJckH (a&S;uqkdvQif a'gif;vSef) &ckdiftac: yGJwifay:wGif oH&Sifpyg;rsm;
jzefYcif; aiG;om;tppf '*Fg;wpfusyfukd tay:uwifxm;onf/ wcsKdUrSm eif;wm;p&m oHwkdoHpoHykdif;rsm;
vnf; csxm;yg&Sdavonf/ r*FvmyGJESihf [if;vsmrsm;ukd aexm;wus pDpOfcsay;Mu&onf/ taMumif;rSm
jyifqifxm;NyD;aom r*FvmyGJukd ae&ma&TUjcif;? ajymif;vJjcif; rjyK&awmhacs/ csufjyKwfMu&olrsm;rSmvnf;
trsK;d orD; tysKrd sm;csn;f om jzpfMu&avonf/ r*Fvmajrm ufpOf vlysK&d rH sm;u 0J,m oih&f muNc&H
H ? y&dwcf snf
0kdif;ywfum&Hxm;aom pnf;wGif;u &Sdaeonf/ 0J,mxm;&m &Sifavmif; we*FaEGom;jzpf vQif "mwfzufwl
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

72

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

aomeH(pae)om;ukd vuf,m&Hxm;&onf/ rdwfzufwlaom eH(Mumoyaw;)om;ukd vuf0J&Hxm;&onfy&dwf


&Gwf r*Fvmajrmuf bdodufa& yufzsef;NyD;vQif yGJ&HrS xrif;[if;ig;wkdYukd tenf;qkH; ckepfvkwfpDaomfvnf;
aumif; pm;aomufMu&avonf/ vufaq;&efESihf pm;<uif;ypf&ef axG;tkd;tjzpf tokH;jyKp&m? ajrtkd;opf
rsm;vnf; xm;ay&Sd&avonf/ xkdaemuf rdbrsm;u OD;pGmvufzGJYavojzihf OD;cs cH,l&avonf/ &SifjyK&efrSm
eHeufjzpfap? aeYvnf jzpfap owfrSwfjyKaeMuay\/ qHcspOf trdjzpfolvnf;aumif;? rdaxG; ESr? tpfrwkdYu
vnf;aumif; qHyifukd t0wfjzihf cH,lMuav\/
&SifjyKyGJwGif "avhrsm;t& &Sifavmif;&GufykdYc? ouFef;xkyfxm;c? rm&fewf arSmifh(aESmuf,Suf)cwkdYtwGuf
vlysKd? ausmif;om; rif;uRefwkdYtm; toD;oD;ay; auseyfap&\/ a&S;u &SifjyKyGJwGif pnfwD;avh&SdaMumif;ukd
xif&Sm;aponfum; ywfwD;omcsif;rsm;u oufaocHaeay\/
&SifpnfoHav-&SifpnfoH
apwemjrwfrGef? &SifpnfoHav
(ighom;vSarmif? 0if;0if;ajymif
ouFef;vnf;qD;? IrNiD;)
armif&SifBuD;av? &SifBuD;av/
&Sijf yKyw
JG Ydk pnforH sm;rSm rif;jym;e,f? ajrmufO;D e,fwYdk xde;f odr;f cJMh u ay\/ ,ckqv
dk Qif &ckid f ;dk &mrysuf
,Ofaus;rItwk,l jyKavhrsm;vnf; jyefYyGm; vmcJhNyD; jzpfay\/ a&S;u &SifjyKyGJwGif NrdKUa&mawmyg pnfoH?
ajAmoH? qkdif;oH wkdYjzihf emaysmfzG,f{nhfcHcJhMuaomfvnf;? ,ckum; acwftvkduf toHcsJUpuf watmfatmfjzihf
usif;yaeMuonfukdyg awGU&SdvmMu&\/ udk,fh&Gm ukd,fh"av hwD;0kdif;rsm;jzihfvnf; jyKvkyfaeMuayao;onf/
ta[mif;topf a&m>yrf;rIvnf; rvTJa&Smifom &SdMu&rnfum; "rwmwnf;/
&rf;NAJ? rmefatmifa'o &SifrjyKrD naewGif umvom;^orD;wkdY pDrHjyK vkyfMu&if;? wpfzufESihfwpfzuf
twiftcs uAsmynmprf;onf/ Zrf;upm;jcif; jzihf tIH;rcH tEkdifray;bJ aysmfp&mtwd &SdcJhMu\/ &SifjyKyGJwGif
txl;a&G;cs,f&aom "avhr&Sdacs/ wcsKdUrSm &xm;rD;IdUaom (wykdYwGJ)vwGif &SifrjyKbJ a&SmifMuonfukdawGU&
\/ &Siftjzpfvnf; ]pkH}usukd a&SmifNyD; ]r}usaomaeYwGifom vdifjyef(&SifvlxGuf)Mu&\/ Oyrm 7? 9? 11
paomaeYrsm;wGif jzpfMu\/
&SifomraPabmifokdY acw0ifolukd &ckdifu armif&Sif[kac:\/ armif&SifvlxGufrsm;onf &Sifb0u
&SnfxGufjyLaom qHyifukd &dwfypfavh&SdMu\/ tazmfrdwfaqGrsm;? ausmif;om;rsm;u ]armifh&SifvlxGuf uvl
uGuf? ZmESihfpm;zkdY? xGufvwfaw} [l ajymifavSmifajymMu\/ uvluGufiSufum; OD;acgif;xdyf ajymifovuf
&SdaomaMumihf xkdiSufESihf EIdif;ckdif;wifpm;ajymqkdjcif;jzpfownf;/
tcsKdUu acgif;wkH;ajymifukd xdyfacgufupm;avh &SdMuonf/ okdYaomf acgif; wkH;ajymifb0jzihf rae&acs/
OD;acgif;wGif t0wfpwpfckckukd aygif;&pfxm;&\/ xkdokdY aygif;&pfrxm;vQif axmifxGuf(axmifusom;)tjzpf
uJ&h UJ cH&jcif;? wjcm; ruse;f rrmrIpaom taMumif;aMumihf qHyif&w
d yf ,fc&H aom emvefxpESifh a&maxG;xifrmS ;
Ekdifjcif;wkdY &Sdwwfavonf/
a&S;u toufq,fausmfvQif (0denf;cGifhjyKcsuft& usD;iSufarmifESif? pmajcmufEkdifaomt&G,f)
&SifjyKavh&SdcJhMuonf/
xkd&Sifavmif;i,f oli,ftm;? &SifvlxGuf[k owfrSwfvsuf OD;acgif;wGif t0wfp wpfckckESihf aygif;&pf
xm;&onf/ xkdukd tpGJjyK q,fausmft&G,f &Sifaumif;t&G,f oli,frsm;ukd aAmif;wifaoQ [k ac:Muavh
&SdvmcJhonf/ &ckdifxD;eef; ysufokef; xGufajy;wdrf;a&SmifcJhMu&mwGif taemufjynf yif;0g(&mrl;)odkYa&muf&Mu
aom q&mawmfrsm;teuf t&pfaygif; (OD;&pfaygif;) q&mawmfvnf; wpfyg;yg0if cJh&m? xkdq&mawmfowif;
okH;cJh&m ausmif;ae&mukd ,ckwkdif t&pfaygif;ausmif;&Gm[k ac:prSwf&SdaeMuayao;\/ &ckdifbk&ifrif;\
om;awmf OD;&pfaygif;t&G,f rif;om;i,f\ q&m&if;jzpfaomaMumihf t&pf aygif; q&mawmf[l\/
pma&;olonf i,fpOfuyif &Sif0wfqifvmcJhonf/ tbkd;tabmifwkdY tkdrif;&ifha&mfaeNyD;&um;
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

73

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

raorD ajr;jrpfrsm;ukd &Sif0wfjzihf jrifoGm;apvkdonf/ ukokdvftmkHwpfckukd trSwf&apojzihf aocgeD; b0


ajymif; jzL;ajzmifhrnfomwnf;/ &SifjyK"avh? &SifjyKyGJrsm;um; omoemwnfoa&GU &SdaeMurnfomjzpf\/
om;a,mufsm;&&Sv
d Qif &Sijf yK&ef &nfreS ;f csuf &Sv
d mcJMh u\/ rjzpfrae BuKd ;pm; wwfprG ;f oavmuf aqmif&u
G Mf u
&onfwum;/ yGJjyifjzihf rwwfEkdifxm;bdOD;? ausmif;xuf&Sif ac: qGrf;wpfyGJESihfaomfvnf; ausmif;ay:wif
&Siftjzpfukd t&,lapcJhMuay\/
&SifjyKyGJ? &SifjyKyGJ? omoemabmif a&mufatmif aqmifMuOf;ay/ vl&,fvkdYjzpfvm om;&Sifrdbrsm;rSm
&Sijf yK& wm0efvnf; &SMd uay/ omoem wm0efaus>yefatmif? om;&Sirf b
d rsm;rSeu
f ? &Sit
f jzpf omoemawmfudk
oGwf oGif; vSL'gef;EkdifMu&rnf rvGJay/ &SifjyKyGJaygif;rsm;pGm BuHKcJh&ayNyD/ &SifjyKyGJrsm;rSm pDrHay;cJh&ayNyD/
&SifjyKyGJrsm;pGm jyKvkyfay;cJh&avNyD/ &Sifavmif;rsm;pGmukdvnf; &SifjyKay;cJh&avNyD/ &Siftjzpf? &SifjyKyGJpepfum;?
ra[mif;Ekdif? rkd;Ekdif? rqdwfokOf;Ekdif? ruG,faysmufEkdifaom Ak'bmom bdodufwifyGJ? Ak'bmomtrTrf;wifyGJ?
Ak'omoem tajcr@dKifwnfEkdifyGJom wum;[k 0rf;omarQmfac:&Sdaeayonf/
xkdYaMumihf 12-5-75 aeY ewfjrpfwGif &SifjyKyGJESihf BuHKqkH&if;? trSwfw& "avh? uAsmwpfykd'fukd
a&;pyfrdavonfukd azmfjyvkday\/
pnfawmfpdef;? NAdef;-NAdef;
wNcdrf;Ncdrf;? Ncdrf;oHjrnf
pnfpnfum;um;? yGJoHMum;
armufom;armif
awmifay:ausmif;rSm &SifjyKvm;a&
y&du&m? ya'om
arhrSmukd,fpD? vufaqmifcsD
tnDwuG? wifhw,fvS
aemufrSvlysKd? ta&GUqkd
tysKdr,f&? vGeftm;&
q&m&Sif? ax&fausmf&if;rSm
&SifoGif;&av-&SifoGif;&/

&Sijf yKr*Fvm &wkpmBuKd ;wef;


1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/
9/
10/
11/
12/
13/

ruk# uk#? wkr&onf? vlYbjrwfq&m


q,fjzm"r? om0u? t|yk*vmukd
o'gkdusKd;? vufpkHrkd;? &Sdckd;uefawmhNyD;
aus;Zl;awmf&Sif? arG;onfrd
*kPftifBuD;bd? b yDwmukd
'Gg&okH;jzm? 0Emrd
ynmtxl;? oifay;zl;onf? *kPfxl;jrwftmp&dtm;
q,fjzmGwfusKd;? vufpkHrkd;? &Sdckd;uefawmhNyD
ynm&SdwkdY? ESpfodrfa&S;pOfvm
&SifjyKr*Fvm? &wkpmukd
csKdomat;jr? qkdvkdufrnfav
csKdomat;jr? qkdvkdufrav
Mum;olemol? o'gjzLonf

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

(Tef;)
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
(&Tef;)
/

toQifpudE\
14/
15/
16/
17/
18/
19/
20/
21/
22/
23/
24/
25/
26/
27/
28/
29/
30/
31/
32/
33/
34/
35/
36/
37/
38/
39/
40/
41/
42/
43/
44/
45/
46/
47/
48/
49/
50/
51/
52/
53/

74

emola&mifh&JEkdifbl;av
emola&mifh&JEkdifbl;av? ed'gwfNyD;NyD
&wema&mifnD;? atmifpnfwD;? wkdif;BuD;a&TuyD
crnf;awmfjrwf? apmaeewf? rif;jrwftordefum;
orm&Sdefonf? &mZDef oka'g'e
r*rnf&Sdf? oD&drm,m? eef;aqmifnm? rmwmrdcifjrwf
okH;vlewf? avmif;jrwfwkdYq&mn
oufawmfq,fhajcmuf? &G,fawmfa&muf? rif;ajrmufwif
awmf&Smonf/
Adrm,aomf? ewfESihfav;
eef;r okH;aqmif? pGifhpGifhaxmifonf
ajymifajymifajru? aygufuJhav
ajruayguf? tHhavmuf eef;okH;aqmif
&r? okw? ok&r[l? emr wHcGefaxmifonf
vlYabmifwlzuf &Sdbl;av
ewfwkdYae&m? 0womrS
&SmaomftvGef &Sm;uJhav
&r? okb ok&r[k? eef;rokH;aqmifay:
wkdYbk&m;? jrwfavmif;awmf
aysmfaysmfpHpm;wkef;
oufawmfa&csKd;? ESpfq,fhukd;rSm? owkd;a&Tyef;ukH;okdY
cspfrqkH;onf? a&TwkH;jrwf om;&wemukd
zGm;rnfom xkdonhfaeY
pdwfawmfr&Tif? yef;O,smOfukd
bkef;&Sifvnfawmfrl\av;
avmif;jrwfbkef;armf? O,smOfawmfrSm
pdwfawmf&Tif&Tif? pD;aMumif;av;
opfoD;upD;? yef;uarT;? aysmfvnf; aysmfzG,f&m
O,smOfawmfjrwf? q,fhESpf&yf vSnhfywf<ujref;vmaomf
a&S;qDrSm? jrefpGmumqD;qD;
ewfwkdYjy[dwf? av;edrdwf? xdwfxdwfoH a0NiD;zkdY
oltkdBuD;? a&SUuvm
olao? olem? ,yfukdxrf;vkdY
q&m&[ef;? <ujref;vm
rnfolrnf0g? igrod[k
0gap,smoD;
Asm'dwfawmfoH? tmPHpufukd
OD;acgif;,Sufwif? q,fjzmvufjzihf
aysmif;Gwf wifawmf&Smonf
pkHpGmem;vnfaMumif;wJhav;
Id;a&TrsufESm? roufomonf

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/

toQifpudE\

75

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

54/
vGefpGmylyif? yGm;aMumif;av
(&Tef;)
55/
pdwfawmfrat;? oHa0pGJ? aeqJcPwGif
/
56/
awmifnmeef;aysmf? ar,aomf? om;awmfjrwfa&Tpifukd
57/
zGm;jrifygaMumif;? o0Pfawmf[k? Gwfaysmif;
/
qufovmaomf
58/
ewfBuD;ol&dwf? &m[krif;onf
/
59/
zefeef;bkH&Snf? a&Tvrif;ukd
/
60/
usyfusyf wif;wif;? zrf;awmf&Smonf yrmxkdxuf?
/
uJpD;av
61/
&m[lonm? om;&wemukd
/
62/
emrbGJYawmf? ay;pDav;
/
63/
&m[konf? om;&wemukd? emrbGJYay; pdwfrat;?
/
64/
MumjyefYrl? qmylwxifhxifh
/
65/
,aeYnyif? awmNrdKifcGif? tvQifxGufrSoifh[k
/
66/
pdwfawmfcsifh csdefoihf oef;acgif,HrSm
/
67/
zGm;zufawmfrSef? rwfarmifqefukd? tjrefoGm;EId;
/
68/
ightusKd; o,fykd;Muavvkd
/
69/
zGm;zufawmfvS? u@uukd? uBudK;qifacs qkdonf
/
70/
NrdKifkdawmokdY? xGufaMumif;av
/
71/
rMumrwif? ,aeYyifvQif
/
72/
toQif &[ef;jyKaMumif;av
/
73/
&[ef;jyKaMumif;? rdefYawmfanmif; xyfavmif; iqefwif /
74/
awmfbl;ocif? om;a&Tpifukd? zGm;jrif,aeYn
/
75/
aoG;oH Eke,f? &m[karrSm? cufzG,frSefrkccs[k
/
76/
taMumif;rl? aygif;pkwifavaomf
/
77/
rwm;ESihfzGm;zuf? rwfarmifqef
/
78/
vsifpGmcP? zGm;zufvS? uBudK;qifvmaomf
/
79/
xyfcgcgonf? tmPmoHanmif;anmif;
/
80/
rdefYawmfrMum? ry,fomonf
/
81/
vG,fpGmjyif NyD;aMumif;av
/
82/
uRef&SifokH;azmf? wlaysmfaysmfonf
/
83/
csdefawmfoef;acgfif;BuD;av
/
84/
csdefawmfoef;acgif? nOfheufarSmif? bkef;acgifxGufqJqJ /
85/
oHo&m0J? uEmcJrS? tNrJaESmifvm
/
86/
oHa,mZOfx,fpif;? BudK;wif;vif;? twif;csnfaESmifvmokdY /
87/
&ifaoG; &wem? &m[kvm? eef;vsmarmifoufpktm;
/
88/
jrifygcsifrI? pdwfawmfk(jiK)ajzrItwefwef
/
89/
pdwfawmfrjy,f? avmif;bkef;a0rSm? MumjcnfoGm;vSpf /
90/
om;awmfarawmf? wlESpfazmf? pufawmfaysmfwkef;ckduf
/
91/
&ifaoG;rsufESm? vpMumukd? &mZm&djrifvkdufu
/
92/
tonf;epfatmif? pGJcspfbavmifqef
/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

76

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

93/
94/
95/
96/
97/
98/
99/

jrifr0? om;yef;ckdifukd? cswkdifESrf;csifvS[k


(&Tef;)
jrwfAk'? avmif;vSAk'ul
/
pdwfawmfukdxdef;? tmkHodrf;? xGufudef;qifawmfrl
/
jynfol tdyfaysmfwkef;av
/
oHa,mjcLjcm? ylqmqmonf
/
&mZmBuHawmf? ysufvkav
/
pdwfawmfukdxdef;? jrif;ukdpdrf;xGufudef;qifum?
xGufvmjrefpGmxkdcP
/
100/ Akdvfwpfaxmiftm;? NrdKUwHacgif;ukd? ewfrsm;ulzGihfMu
/
101/ csrf;jrom,m? <uawmf&Sm? a'0gewftrsm;
/
102/ rD;ckd;? rD;0g? rD;jym? rD;pdrf;? wxdefxdefnD;? ewfqDrD;ukd
/
103/ xGef;nD;aysmfaysmf? avmif;awmf<ujref;? uEmvrf;odkY
/
104/ 0kdif;0ef;ykdYawmf&Smonf
/
105/ acrmtilurf;okdYav
/
106/ ewfvljA[m? ikHwsmwsmonf
/
107/ vG,fpGmtjref? yGihfaMumif;av;
/
108/ a0ae,sMwm? Akdvfow0gonf
/
109/ atmifcsma&TNrdKU? qkdifaMumif;av
/
110/ &SifjyKr*Fvm? &wkpm? BudK;wef;? awmxGufcef;onf
/
111/ wpfcef;wGif&yf\av;
/
112/ wpfcef;wGif&yf\av;
/
113/ Mum;olemol? o'gjzLonf
/
114/ emolom"k? ac:\av;
/
115/ emolom"k? ac:\av;
/
&SifjyKr*Fvm &wkpmBudK;wef;NyD;NyD/
rSwfcsuf/ / BudK;wef;&wkpmukd ajrmufOD;NrdKUe,f? av;NrdKUacsmif;? eef;usm; ausmif;q&mawmf
OD;okE&xHrS aus;Z;ljyKonf/

toQipf uEd ( &ckid jf ynf)


1985-86ppfawG'D*&Daumvdyfr*Zif;
1987 ck? rwfvxkwfrS

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

77
&rf;NAJ OD;pHwif\

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckdifNrdKUwnfjcif; &mZ0ifvuFm
t&SifpudE &ckdifjynfe,f
&rm0wD? cGeq
f aD umufeT ?f 0efawmfro
l m;
rif;bk&m;ESi?fh rjcm;twl? ygolpw
H if . . . .
&cdik &f mZ0if tajccHrsm;
&ckdif &mZ0ifukd avhvm&eftwGuf tajccH&mZ0ifrsm;ukd OD;pGmavhvmrI jyK&ef vkdtyfayonf/ rdrd\
xif j rif c suf t & tajccH & ck d i f & mZ0if r sm;wG i f pum; ajyjzih f a&;om;xm;aom usrf ; rsm;uk d
OD;pGmavhvm&rnfjzpfonf/
Oyrm- yJcl;rif;ausmif; q&awmfq&m\ "n0wD&mZ0ifopf? OD;omxGef;atmif\ &ckdifr[m&mZm0if
awmfBuD;? OD;pErmvm vuFm&\ &ckdif&m Z0ifopf? u0dom& q&mawmf\ "n0wDta&;awmfykHusrf;wkdYyif
jzpfMuygonf/
rif;pOfZ,m;? rif;quf? rif;trnfrsm;ukd avhvm&eftwGuf OD;pErmvm vuFm&\ &mZuroacFy
usrf;onf vkdtyfvS\/ xkdxkd &ckdif&mZ0ifrsm;ukd azmfjyygtajccH&mZ0ifusrf;rsm;jzihf rSDNidrf;EIdif;Sdqifjcif
awG;q axmufxm;NyD;vQif &ckdif&mZ0if okawoeavmuokdY ajccsMu&awmhrnfjzpf\/
pum;ajytjyif vuFmjzihfpyfqkdxm;cJhMuaom &ckdif&mZ0ifrsmukd tajccHtjzpf avhvm&ef &mZ0ifvuFm
rsm;vnf; &Sdonf/ vrkacsmif; q&mausmfrnf\ &ckdif&mZ0ifvuFmawmf/ &ckdifrif;orD;\ orFD;awmf{csif;
(arSmufawmf {csif;? apma&TMum{csif;)/ 0g;ausmif;q&my@dwf\ &mZ0ifvuFm? ompGavvuFm? OD;pHwif\
NrdKUwnf&mZ0ifvuFmwkdYjzpfonf/ vuFmwkdYonf &ckdif&mZ0ifukd tusOf;csKH;NyD;vQif NrdKUwnf? eef;wnf?
xD;eef;uem;zGJYvsuf rif;qufrsm;pGmukd aqmifxm;vG,fulap&ef a&;zGJpyfqkdxm;cJhMujcif;jzpfonf/ ukd;um;
axmufxm;&eftwGufvnf; ykd oihfawmfonf/

NrKd UwnfvuFm ajc&maumuf


azmfjyyg &ckdif&mZ0ifrsm;wGif tajccHjyK&ef aumif;aom NrdKUwnfjcif; &mZ0ifvuFmukd wifjyvkdayonf/
xk d v uF m uk d ]]&rf ; jynh f O D ; pH w if v uF m }}[k tusOf ; od x m;Muol r sm;ayvd r f h r nf / wpf c sd e f u rd r d v nf ;
&ckdif&mZ0ifopfusrf;? yxrtkyf? pmrsufESm 34 wGif pwif rdwfzGJYoduRrf;cJh&onf/ okdYaomf xkd&mZ0if
opfusrf; yxrtkyfpmrsufESm 34? 182? 201? 202? 203? 207? 211? 212? 264? 265? 311 wkkdY yg&Sd&m
usrf;ukd;um; csufjyvuFmrsm;ukdum; oJuGJrI r&SdcJhygacs/ usrf;jyKq&mawmfu &ckdif&mZ0ifvuFmwGif
okdYpyfqkdxm;onfukd ukd;um;jycsufavmufukdom tm;rvkdtm;r& rSwfodcJh&onf/
xkdYaMumihf ajc&mukdpkduf vkduf&SmcJh&onfum; tarmyifr[kwfygavm/ 1967 ckESpf? Mo*kwfv 21&uf a eY r S rif ; jym;Nrd K UwG i f awG U qk H E k d i f c J h & avonf / &ck d i f & mZ0if a vh v mrI jyKvmaom rd r d t wG u f
ESpfaygif;wpfq,fausmfMumrSyif awGUvm&jcif;jzpf\/ ,ckavhvmaeqJ rawGYao;olrsm;vnf; &SdMurnfom
wnf;/ pmayorm;rsm;um; pmwpftkyf? aywpfxkyf&rdjcif;ukdyif ywjrm;wpfvkH; odrf;ykduf&rdjcif;ESihfrjcm;
0rf;omrqkH;EkdifvSacs/

ayrlygtaxmuftxm;

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

78

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rdrd&&Sdxm;aom ayrlrSm ucsyfrS a*csyfxd 31 csyfjzpf&m 2 t*FgESihf 7 csyf&Sdonf/ a&;ul;aomaya&;


ESpfukdvnf; aumZm 1217-ckESpf[k awGU&onf/ wpfqifha&;ul;aomESpfyif jzpfaomfvnf; vuFma&;NyD;
rMumaom ig;ESpfcefYwGif a&;ul;ayrljzpfaeonf/ ayrlvuFm\ tptzkH;wGif ]]NrdKUwnfjcif;vuFmjzpfygonf
bk&m;}}[k qufoGif;oH a&;rSwfxm;jcif;ukdawGU&onf/ xkdYaMumihf &mZ0ifvuFmukd NrdKUwnfjcif;&mZ0if
vuFm[k bGJYtrnfay;Ekdifjcif;vnf; jzpfayonf/

a&;pyfol pmqk&d iS f
a&;pyfol pmqkd&Sifukdvnf; ]]&rm0wD? cGefqDaumufTefY? 0efawmfrlom;? rif;bk&m;ESihf? rjcm;twl?
ygolpw
H if}}[k pyfqx
dk m;onft
h & OD;pHwifa&;pyfchJ aMumif;rSm xif&mS ;aeonf/ if;OD;pHwifum; &rf;jynhNf rKd U0ef
ausmx
f if&mZm\ trIawmfxrf; pma&;wpfO;D jzpfonf/ &ckid jf ynfudk jrefrmrif;wkYd tkycf sKycf &H pOfu NrKd U0efrsm;jzihf
cefYtyfcJholrsm;wGif &rf;jynhfNrdKU0efrsm;taMumif;ukd aemufqkH; vuFmed*kH; pyfqkdxm;cJhavonf/ if;trIawmf
xrf;cJh&mXmeBuD;rSL; ausmfxif &mZmukd tvGefcsD;rGrf; zGJYqkdxm;onfrSm xl;jcm;aeonf/ ol\t&SifwpfOD;
taejzihf oG,f0kduf ajrmufpm;aus;Zl;wifjcif;rsKd; jzpf&monf/

ausmx
f if&mZm\ aqmif&u
G cf surf sm;
ausmfxif&mZmonf NrdKU0efaygif; 21-a,mufteuf 10-a,mufajrmuf NrdKU0efjzpfonf/ aumZm 1164ckESpfrSp 1167-ckESpfxd NrdKU0eftjzpf&SnfMumcJhonf/ if;NrdKU0efvufxuf vlolrsm;ukd pnfum;atmif jyKcJh
onf/ aiGawmifxyd w
f iG (f {? tpf? aom? AsO;f ) 1165-ckEpS ?f wykw
Yd v
JG wGif bk&m;wnfco
hJ nfq\
dk / acsmif;aumuf
ausmif;ukv
d nf;aumif;? NrKd Ua&SUrSm wHwm;Bu;D ukv
d nf;aumif;? aqmufco
hJ nf/ xkjYd yif oabFmqdyw
f iG f aomufa&
uefwl;azmfcJhonf/ avQmufoGm;&maom wHwm;&SnfoG,fwef;jcif;ukdvnf; jyKpkcJhonf/ okdYaumif;rIrsm;ukd
om"kac: rukefEkdifavmufatmif rsm;jym;cJhaMumif;jzihf ed*kH;owfa&;zGJYxm;cJhonf/ xkdYaMumihf OD;pHwifonf
ausmfxif&mZm\ tyg;awmf? vl,kHawmftrIxrf; pma&;wpfOFD;jzpfcJh&rnfrSm aocsmonf/

a&;pyfaomckEpS f
NrdKUwnfvuFm a&;pyfaom ckESpfukdvnf; vuFmed*kH;wGif awGU&onf/ aumZm 1212-ckESpf? 'kwd,
0gqkv
d jynhaf usmf 4-&uf? paeaeY tkPw
f uf rGe;f vwftcsed w
f iG f a&;om;Ny;D pD;atmifjrifonfq\
dk / xkaYd Mumihf
if;trIxrf; umvwGif r[kwfbJ t*Fvdyfodrf;ykdufNyD;aemufrS a&;pyfcJhjcif;rSm xif&Sm;avonf/ t*Fvdyf
acwfrSwfwrf;rsm;t& csvDywif(1826-1829)vufxuf &ckdif jynfwGif ynm&Sdrsm;tm; &ckdif&mZ0ifrsm;ukd
pkkH;a&;om;jyKpkay;apcJhzl;avonf/ xkdYaMumihf irJ&mZ0if? ausmfrnf&mZ0ifvuFm? 0g;ausmif;vuFmtusOf;wkdY
jzpf ay:vmcJh&jcif;jzpfonf/

a&;pyfcsurf sm;t&qkv
d Qif
NrdKUwnf&mZ0ifvuFmonf &ckdif&mZ0ifukd wkdwkdusOf;usOf;ESihf vkd&if;ukd xkwfEkwfa&;zGJYxm;jcif;jzpf\/
vuFm\ tpwGifvnf; ]]&ckdif&mZ0if? rxifr&Sm;? pum;&Swf&Suf? trSwfcufaomf? txGufpma[mif;?
vrf;aMumif;rSDum? pDukH;ygtHh}} [k 0efcHxm;NyD;jzpf\/
xkdYaMumihf &ckdif&mZ0ifukd rIyfraxG;? cyf&Sif;&Sif;jzifh trSwf&vG,fatmif okdYr[kwf aqmifvG,f?
us,fvG,fEkdifatmif &nf&G,f a&;zGJYxm;jcif;jzpfonf/ a&;pyf&if;rSmvnf; rddrd\ twaemrwdtvkdjzihf
a&;om;jcif;rsKd;r[kwfcs/ a&S; &Sd&if; pma[mif;vrf;aMumif;ukdrSD pDukH;a&;pyfxm;jcif;om jzpfonf[l\/

&mZ0ifvuFmtusO;f
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

79

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&mZ0ifvuFm urmBuD;wnfykHrSp r[morwrif; tkyfpkd;jcif;? xkdY aemuf tpOftqufyGm;pD;vsuf


wkdif;jynftrsm;wkdY wnfaqmufjcif;taMumif;rS tpcsDvsuf a&;zGJYxm;onf/ &ckdif&mZ0ifrif;qufrsm;ukd
orwrif;txd? NrKd Uwnf xD;eef;pk;d pHtyk cf sKyjf cif;rsm;ukd tkycf sKyo
f nfEh pS w
f iG f tqk;H owfxm;onf/ &ckid Nf rKd Ursm;ukd
zGJYqkd&mwGif ae&O&mawmifilNrdKU rygonfwpfckom xl;jcm;aeonf [k qkdp&mjzpfonf/

yg&Sad omNrKd Ursm;


NrdKUwnf&mZ0ifvuFmqkdonhftwkdif; &ckdifNrdKUawmfrsm;ukd azmfjyxm;ay\/ tOea'0DESihf jA[P&mZm?
a0omvDwGif awmifay:eef;rukd wnfonf/ if;\ om; jA[mokE&rif;om;onf iacG;oifawmifNrdKUup
upye'D 99-NrdKUpDwnf onf/ rm&,konf "n0wD? rif;i,faysmfvSpnfolum; uefokH;qifhNrdKU/ rdzk&m;
apmppfonf eDvmyef;awmif;NrKd U/ uH&mZmBu;D qkv
d Qif ausmufyef;awmif;NrKd U? oD&*d w
k w
f NrKd U? 'kw,
d uHo;Hk qifNh rKd U?
'kw,
d "n0wDNrKd Uwku
Yd dk wnfonf/ r[mol&,
d wOE& m;onf a0omvDausmufavSum;NrKd U/ yJjzL-ajrmufO;D NrKd Uukd
wnfonf[l jyonf/ wnfaom ckESpfou&mZfukd azmfjyrxm;acs/
iwkHrif; pr0ufukd 456 wGif wnfonf/ rif;ywdxd NrdKUouf&Snfonf/ xkdYaemuf vuf,mrif;eef
qufcHaomf ]]pr0ufrnf? yOmjynf}}onf NrdKUoufukef NyD;aMumif;jzihf avmif;MuufokdYajymif;ul; okH;ESpfpHvsuf
y&deNf rKd Uopfudk wnfavonf/ Ncw
d Nf rKd Uukd rif;zke;f pm;uvnf;aumif; NrKd Ua[mif;avmif;Muufudk tavm rmjzLrif;
uvnf;aumif; wnfonf/
rif;xD; 641-wGif pkd;pHonf/ apmrGefol&wefrS avmif;MuufokdY 788-ckESpfa&muf 792-ckESpfwGif
ajrmufOD;NrdKUukd wnfavonf/ vuFmt& NcddwfNrdKUysufNyD;aemuf py0ufNrdKUukdwnf xkdrSavmif;Muuf
NrKd Ua[mif;okYd ajymif;a&TUwnfav&monf/ ae&OmNrKd Uawmifiu
l dk tcsKUd u 'kw,
d yOmNrKd U[kvnf; a&wGujf yqkx
d m;
onfukdawGU&ay\/ xkdYaMumihf yOmNrdKUwGif xnfhoGif;azmfjyjcif; avavm[k ,lqEkdif&m\/

MoZmcHyo
D jcif;ayavm
&mZ0ifvuFmq&m OD;pHwifonf orkdif;ynm&Sif? pmqkd&Sif &ckdiftrsKd;om; wpfOD;jzpfonfum; trSef
wnf;/ &rm0wDrS xGufay:uGefYjrL;cJhaom &rf;NAJom;vnf; jzpfav\/ *kPf,lavmufaom pmayynm&Sif[k
qkd&rnfomwnf;/
okdYaomf q&mpHwifukd a0zefa&; Iaxmihfu Munhf awG;jrifrdonfum; OD;pHwifonf jrefrmNrdKU0ef
(&rf;NANJ rKd U0ef)trIxrf;wpfO;D jzpfonft
h wkid ;f y#dOmOf 0efxrf;yDoonf/ pmqkad cwf ywf0ef;usio
f nf jrefrmrif;
MoZmcHacwfjzpfonf/ okaYd omf xkt
d csed w
f iG f vuFmukd pyfqcdk o
hJ nfum; r[kwaf cs/ t*Fvyd f vuf0g;Bu;D tkyf
pk;d rk;d csed w
f iG rf S pyfqjdk cif;jzpfonf/ vuFmpyfqcdk sed u
f mvwGif OD;pHwifum; t*Fvyd Mf oZmcHb0ukd awGUrSo
D v
l nf;
jzpfay\/ okdYygvsuf t*Fvdyf tkyfcsKyfykHukd wpfaphwpfapmif;rQ t&dyft>ruf qufpyfjyxm;jcif; rawGU&acs/
if;t*Fvyd Mf oZmcHacwfwiG f jrefrmMoZmcHb0u trIxrf;cJ&h olrsm;ukd zdEydS rf ?I tok;H rcsr?I tav;rxm;rI
&Sdae avavm/ xkdrQ t*FvdyfMoZmanmif; aecsdefwGifyif OD;pHwifonf rdrdvuFm jrefrmrif;tkyfcsKyfykHukd
r[m&csD;rGrf;xm; jcif;? &rf;NAJNrdKU0efukd r[m&csD;rGrf;cef; zGifhxm;jcif;jzihf tvGrf;BuD;vGrf; tauseyf BuD;
auseyfcJhonf/ ,cktcsKdUolrsm; a&S;a[mif;vGrf;jcif;? aemufaMumif;ukd atmufarhjcif;? t*Fvdyfukdyif
&ckdifjrefrmjynfrsm; odrf;ykduftkyfpkd;oGm;cJhonfukd w&m;ouJhodkY xifaeMuonhftvm; jzpfaumif;jzpfEkdifonf/

&ckid &f mZ0ifvuFmzGrYJ sm;


rnfokdYqkdap igwkdYonf orkdif;avhvmazmfxkwf&eftwGuf a&S;a[mif;pmay vuFmutp ,Ofaus;rI
qkid &f m ypn;f 0wKorkid ;f taxmuftxm;rsmukd ,ck &SmazGpak qmif; xdr;f odr;f &rnfyifjzpfonf/ xkt
d axmuf
txm;rsm;ukd ,ck&SmazGr&jzpfaeonf/ &mZ0ifukd vuFma&;pyf rSwfwrf;jyKonhftvm; {csif;jzihfvnf;awGU&
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

80

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

ayonf/ t'lrif;kd\ &ckdifrif;orD;awmf{csif;yifwnf;/ &ckdifompGav vuFmzGJYcsif;vnf; a&;pyfcJhavonf/


a&S;u a&;zGcYJ MhJ uaom &mZ0ifvuFmrsm;onf trsm;tjym;&Scd ahJ omfvnf; wpfusr;f ? wpfx;Hk ? wpfzw
YJG pfv;Hk
wnf; pkpnf;Ekdif&ef rvG,fulawmhNyD/ &mZykHvuFm? &mZowdvuFm? ausmufkd;&mZ0ifvuFmponfjzihf
wpfykdif;wpfp vuFmtusOf;rsm;? t*FvdyfykdifpwGif vrl;acsmif;rS q&mausmfrnf? &rf;NAJom; ausmif;q&m
y@dwfwkdY\vuFmrsm; tenf;tyg;awGU&onf/(rSwfcsuf/ &ckdif&mZ0ifopf? yxrtkyf? 253 ESm)/ajrmufOD;
anmifyifaps;&yf pma&;q&m OD;omatmif\ ajrmufOD;NrdKUquf &mZ0ifvuFmvnf; tjynhftpkHr&SdawmhNyD/
tvm;wlajrmufOD;NrdKU ODF;'kd;a0a&;aom &mZ0ifvuFmrSmvnf; trnfrQomMum;ae&\&mZ0ifrsm;teuf
arSmufawmf{csif;(&ckdifrif;orD;{csif;)rSm orkdif;aMumif;t&vnf;aumif;? pmayaMumif;t&vnf;aumif;?rsm;
pGmwefz;dk &Sad yonf/vuFmzGu
YJ dk wpfenf;wpfzf Hk qef;opfa&;zGUJ x
Y m;aom pmaypyfenf;tzGt
YJ EGUJ wpfrsK;d vnf;jzpf\/

&mZ0ifvuFmrsm; ajc&maumuf
wyftyfrod&ao;aom &mZ0ifvuFmrsmukd ajc&mcH avhvm&efvnf; vkdtyfay\/ awGUxm;&aom
&mZ0ifwpfusrf;wGif &mZ0ifvuFmtrsm;tjym; yg&Sdae\/ &mZ0ifaMumif;ukd pum;ajyjzihf tenf;i,fom
azmfjyNyD; tus,fukd vuFmjzihfcsnf; ukd;um;xm;\/ qkdvkdonfrSm &ckdifq&mrsm; a&;zGJYcJhorQ &mZ0ifvuFm
rsm;pGmukd &SmazGpkpnf; aumif;Ekd;&m&m okdYr[kwf pmqkdwkdif;\ ,ufoJhwifvufusef &SmazG&&m[lorQukd
&mZ0iftaMumif;qufjzihf jyKpx
k m;aomusr;f jzpf\ a&S;xk;H &mZ0if[
l trnfawGU&\/ vuFmwpfrsK;d okv
Yd m
\/ &ckdif&mZ0ifvuFm wpfenf;aomfum;[l ukd;um;vuFmrsm;jzihf csnf;azmfjyxm;\/a&S;u &mZ0ifvuFm
usrf; rnfrQayg<u,f0onfukd oufaoxlvsuf &Sdae\/ &mZ0ifvuFmpk pmaytjzpf pkaqmif;xm;cJhaMumif;
aus;Zl;wifoihfay\/

orkid ;f taxmuftuljyKrI? aus;Zl;wkYH


tjcm;tjcm; &mZ0ifvuFm twkdtxGmrsm;ukdvnf; jyefYBuJawGUaeao;&m &mZ0ifvuFmwpfusrf;
wpfxkH;rS vufusefvufprsm;yif jzpfay&m\/ okdY rsm;jym;pGmqkdxm;cJhaom &ckdif&mZ0ifvuFmrsm;ukd &SmazG
vk;H pkrw
S w
f rf;rsm; wifEidk Mf uvQiyf if orkid ;f &mZ0if taxmuftulrsm;pGm &Ekid af y\/ xko
d t
Ykd usK;d aus;Zl;rsm;ukd
a&SUI vuFmrsm;ukd ayrlrSwpfqifh ul;,lxdef;odrf;xm;&rnfom wnf;/pmaya&;&m? orkdif;a&;&m? ,Ofaus;
rIa&;&mpmayrsm;ukdvnf; tvm;wl &SmazGpkpnf;xdef;odrf;jcif; okawoejyKjcif;wkdYjzihf tokH;jyKoGm;Murnfom
jzpfonf/ tpOftqufxdef;odrf;xm;&Sdolrsm;tm;vnf; aus;Zl;wif *kPfjyKvSay\/
&rf;NAJNrdKU yd#uwfwkduf trsKd;om;pmay xddef;odrf;&m &rf;NAJNrdKUonf aemufruscJhay/ tarQmftjrif&SdcJh
onf/ t*FvdyfwkdY &ckdifjynfukd odrf;ykdufpOfu c&D;vrf;TefcJh&? pum;jyefvkyfcJh&? NrdKUolBuD;? NrdKUtkyf? NrdKUrw&m;
olBuD;tjzpf aqmif&GufcJh&zl;aom OD;umwD(av;NrdKUacsmif;Zmwd)onf rdrdtrIxrf;cJhpOfumvu NrdKU\usufo
a&aqmif? uk,
d &f aH wmifajc&if; trsK;d om;yd#uwfwu
dk u
f dk tkwt
f *Fawjzihf wnfaqmufco
hJ nf/ apwDypHk jH zpf
NyD; tv,fwGif tacgif;jyKum pmayrsm;ukd pkpnf;xm;&SdcJhavonf/ ,ckxd urnf;ausmufpmxkd;vsufawGY&Sd
ae&ao;\/ w&m;olBu;D OD;umwDonf ou&mZf 1206-ck? wefc;l vqef; (1)&uf? Ak'[
;l aeYwiG f &rf;NANJ rKd Uta&SU
rsufESm&Sd *Pmp&d,om&ar"m r[max&f (rlvawmifausmif; q&mawmfBuD;)oDwif;okH;aecJh&m awmif
ausmif;teD; xkdyd#uwfwkdufukdwnfcJh&m yd#uwfokH;ykHESihfwuG "mwfawmfapwDykxkd;yg ukd;uG,f&mvnf;jzpf
apcJhonff/ 19-12-78 aeYu igwkdYukd,fwkdif a&mufpOfu rsufjrifudk,fawGU avhvmcJh&avonf/
&rf;NAJawmifausmif;q&mawmf OD;pErmvmvuFm&onf xkdyd#uwfwkdufrS taxmuftulrsm;pGm
&Ekid o
f jzihf &ckid &f mZ0ifopfudk jyKpck jhJ cif;vnf; jzpfav&monf/ &rm0wDrS &mZ0ifpmqkrd sm;omru usr;f *efjyKpk
Muolrsm;? pmay? vuFm? omcsif;? aq;usrf; paom vlrIa&;&m A[kokw jzefYjzL;cJhMuolrsm;um; trsm;yif
&Sdayao;\/ tvdrmay;rI? ,Ofaus;rI? qufcHaprI? pmayjrwfEkdf;aprItwGuf wpfwyfwpftm; aqmif&Guf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

81

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

cJMh ujcif;vnf; jzpfavonf/ trsK;d bmom? omoem *kP&f nfaqmif &rm0wD\ usuo
f a&jzefaY 0cJah ponfrsm;
vnf; jzpfayonf/ azmfjyyg OD;pHwif ponfhtvm;wl trsKd;om;pmaypdwfukd qufvufarG;jrLEkdifa&;? ,Ofaus;
rIxdef;odrf;Ekdifa&;? azmfxkwfEkdifa&;? EId;aqmfwkdufwGef;Ekdifa&;wkdYukd orkdif; ay;wm0efwpf&yftjzpf cH,loihfMu
ayownf;/

t&Sipf uEd ( &ckid jf ynf)f


uk;d um;csurf sm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)

&ckdif&mZ0ifopfusrf;
(OD;pErmvm vuFma&;)
&romxl; *kPfa&mifjrL;ppfawGaumvdyfESpfvnfr*Zif;(1981-82) (toQifpudE? &ckdifjynf)
OD;pudE-OD;0go0wkdY &rf;NAJa&mufc&D;pOfrSwfwrf;(1978)
&ckdif&mZ0ifvuFmayrlrsm;
(ausmfrnf? ivufkH;?
ompGav? a&S;xkH;)
&ckdif,Ofaus;rIrsm;
(toQifpudE? 1969Zlvkdifv)
&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;
(yOrwGJ? rdwLyGm;rl)
&ckdifa&S;a[mif;NrdKUawmfrsm;
(xGef;a&Tckdif? ppfawGaumvdyf)
ckdifjrwfZH\ NrdKU&rm ompGayrkdY
(&ckdifjynfe,f pmapmiftrSwf
4?1977ck? rwfv)&rm0wD
r*Zif;(2)1993-94ck?

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

82

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

oHwGJNrdKU u0dom& *kdPf;tkyfq&mawmf


toQif 0go0
q&mawmfonf &ckdifrif;vufxufwGif xif&Sm;aom yk*dKvfwpfyg;jzpfcJhonf/ oHwGJNrdKU omoem
jyK*P
dk ;f csKyf *kP
d ;f tky[
f v
k nf; od&onf/ bGw
YJ q
H yd af wmfudk axmufxm;u rif;q&m &mZ*kjk zpfaMumif;xif&mS ;
onf/ xkdq&m awmf&&SdcJhaom wHqdyftjynhftpkHum; ]]u0dom&mbd od&dy0& t*r[m"r &mZm"d&mZ*kk}}
[l\/
xkdq&mawmfonf &ckdiforwrif;xdwkdif oHwGJNrdKU oDwif;okH;aexkdifcJhonf/ oHwGJNrdKUtygt0if &ckdif
wpfjynfvkH;ukd bkd;awmfrif; odrf;ykduftkyfcsKyfpOf uvnf; oHwGJNrdKUyif wnf&SdNrJwnf&Sdaeonf/ xkdpOf jrefrm
NrdKU0efrsm;\ omoemjyKvkyfief;ukd 1149-ck? waygif;vwGif aqmif&GufcJh&avonf/
q&mawmfonf omoemjyKvyk if ef;jziho
f mrubJ pmay&mZ0ifusr;f rsm;ukv
d nf; a&;om;cJo
h nf/usr;f *ef
bufum; txl;ajymqkdae&ef vkdtyfrnfrxif/ &ckdiftrsKd;om; orkdif;&mZ0ifrsm;ukd apmifha&Smufxdef;odrf;
vmcJhonf[k ,kHMunf&onf/ xkdYaMumihf q&mawmf a&;om;jyKpkcJhaom "n0wDta&;awmfykH r[mynmausmf
avQmufxkH;wkdYu oufaocHaeonf/
"n0wDta&;awmfykHukd ,ckwkdif rSDjirf;tm;ukd;ae&onf/ &mZuroacFyusrf; OD;pErmvmq&mawmf
u OD;u0dom&yk*dKvfjrwfonf 'kd;a0a&; &mZ0ifa[mif;rS 1149-ckESpfxkwfEIwfa&;onfqkd\/ q&mawmf
OD;OmP(&aohawmif NrKd Ue,f? txufausmif;awmif)u jynf&mZ0ifrS xkwEf w
I af &;om;cJo
h nfq\
dk / &efuek Nf rKd U
trsKd;om;jywkduf &SdaomrlwGif &ckdifrif;ta&;awmfykH[k qkd\/
xkdjyif if;rl 'kd;a0\&mZ0ifukd rlv&mZ0ifBuD;u EIwfaumuf ou &mZf 1149-ck? waygif;vqef;
(5)&ufaeY? 'Gg&m0wDNrdKU omoemjyKq&mawmf u0dom&a&;onfqkd\/ jrefrmpmygarmujzpfaom wu
okdvfarmifarmifBuD;\ pmrsufI(289)wGifvnf; &ckdifq&mawmf jyKpkonf[k twnfjyKMuygpkdY[l qkH;jzwf
xm;onf/
&efukefNrdKU? jrefrmoHawmfqifh rD;pufBuD;ykHESdyfwkdufrS c&pf 1881-ckESpf "n0wDta&;awmfykHukd ykHESdyfcJh&m
t*r[m"r&mZm"d&mZ*kkq&mawmf[l a&;om;cJhonf/
c&pf1923-ckEpS x
f w
k f ok"r0wDyEHk ydS f wku
d f u
dk rf w
l iG f ta&;awmfyiHk g;apmif wGJ &ckid q
f &mawmfb&k m;a&;
onf[k azmfjyxm;\/
uREkfyfwkdY &ckdifrS &&Sdaom ayrlwGif &ckdifjynfBuD;pmac: &ckdifjynfBuD;rif;wkdY ta&;awmfykHqkd\/ (u)csyfrS
(ps)csyfaytxd yg&Sd\/ xkdYaMumihf a&;aomyk*dKvfrSm &ckdifq&mawmf OD;u0dom&yifjzpfaMumif; xif&Sm;onf
omwnf;/
"n0wDta&;awmfykH ou&mZfrsm;ukd a&S;ykdif; azmfjyavhrjyKcJh/ avmif; MuufNrdKUysufonfh ou&mZf
695-ckrS pwif azmfjyyg&Sd\/

r[mynmausmaf vQmufx;Hk
q&mawmfonf r[mynmausmfavQmufxkH;[lvnf; usrf;wpfapmifwpfzGJY jyKpkcJhonf/ tcsKdUu oD;jcm;
usrf;r[kwfbJ "n0wDta&;awmfykHrS r[mynmausmf\ avQmufxkH;rsm;ukfd oD;jcm;xkwfEIwfa&;om;xm;jcif;
wpfckomqkd\/
"n0wDta&;awmfyu
Hk dk pmapmifvnf; r[mynmausm\
f avQmufx;Hk rsm;onf xuf0ufausmaf usmjf zpf
onfqkd\/ "n0wDta&;awmfykHqkdvQif &ckdifynm&Sdtrwfaygif;pkHwkdY\ avQmufxkH;aygif;pkHusrf;pk[k qkdEkdif&m
onf/
r[mynmausmaf vQmufx;Hk wGif usr;f Ny;D ed*;Hk rSm "n0wDta&;awmfyEHk iS fh xyfwyl ifjzpf\/ r[mynmausmf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

83

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

avQmufxkH;onf "n0wDta&;awmfykHyg r[mynmausmfESihf qkdif&mtcef;u@rsm;ukd omrubJ? rif;ygBuD;


vufxuf avQmufxkH;rsmvnf;awGU&\/ xkdYtjyif 'o&mZmrif; bdodufcHykHtpDt&if? ppfcsD? wdwf? edrdwf
paom tcsufrsm;? odrSwfzG,f&mrsm;vnf; awGU&Sd&\/
xkdYjyif "n0wDta&;awmfykHESihf ta&;tom;uGJjym;csufrsm;ukdvnf; awGU&&m usrf;oD;jcm;om jzpfEkdifNyD;
xkdq&mawmfyif tpDtpOfwpfrsKd;jzihf xkwfEIwfjyKpkxm;jcif; jzpfEkdif&monf/
r[mynmausmaf vQmufx;Hk ukd xk;H yk0H wKwYdk vnf;aumif;? zwfpmwkYd vnf;aumif;? aumufEw
I cf suaf wGU
Ekid \
f / tpkt
H vifudk jrefrmEkid if o
H ak woe toif;rSwpfBurd f ykEH ydS x
f w
k af 0cJzh ;l onf/ [Hom0wDyEHk ydS w
f u
dk rf v
S nf;
c&pf 1964-ckESpfu wpfBudrf xkwfa0cJhzl;ay\/
q&mawmf\ pmayESihfywfouf rQomawGU&\/ q&mawmfum; usrf;*efpmay xif&Sm;aom
wHqdyfawmf& q&mawmfyifwnf;/ q&mawmf\ azmfjyygpmay ESpfusrf;uyif avmuDavmukw&m A[kokw
pkHvifvSonf/ usrf;*efukd;um;csufrsm;? avmueDwdusrf;rsm;? xkdxkdusrf;xGufxkH;? ed*kH;? vuFmponf rsm;u
tiftm;tjzpf azmfjyoufaocHaeownf;/

toQi0f go0
usr;f uk;d rsm;
1/ "n0wDta&;awmfykH

(1-oHawmfqifhrD;pufykHESdyfwkdufrl? 2-ok"r0wDrl? 3-trsKd;om;jywkdufrl-4&ckdifrSayrl)


2/ r[mynmausmfavQmufxkH; ([Hom0wDykHESdyfwkduf? 1326^1964)
(rSwfcsuf) OD;pudEu OD;0go0 uavmiftrnfjzihf 'Gg&m0wDNrdKUe,fr*Zif;?
1994-ck? pufwifbmvxkwfwGif azmfjycJhonf/

OD;puEd
NrdKUOD;ausmif;? armif;awmNrdKU

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

84

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckid t
f aGU*Dw?
tuZmpf;dk rysu&f ef
ewfjrpf-pef;atmif
ta&GU*Dw
&ckdifwGif ta&GU*DwwkdY trsKd;rsKd;&SdMuonf/ acwftvkduf qef;opfxGef;um;cJhonfrsm; &Sdavonf/ta&GU
*DwwGif bGJY? tJ? {? vuFm? uAsm? omjcif;ponfwkdY jzihf trsKd;tpm; jzmxGufvQuf&Sdavonf/ oDqkd aomtoH
ukdvkduf *Dwvnf; uGJjym;jcif;jzpfav&monf/ *DwESihf wl&d,monfvnf; trSDo[Jruif;Muacs/tnrn
qufpyfEkdifrnfjzpf\/ xkdYaMumihf tqkdESihftwD;ukd rnfonfu OD;aqmifonf[k wxpfcsowfrSwf&ef rjzpfEkdif
acs/ okdYaomf oDqkdrI*FDwtaMumif; wD;rIwfrIwl&d,m (0g'dw)vnf; jzpfvmEkdifonf[k ,lqEkdifp&m &Sdacsonf/
ta&GU*Dwonf om,mNidrfhanmif;pGm oDqkd&onf/ oDqkdykHtjcif;t&mukd vkdufvnf; omjcif;[l
trnfjzpfvmEkdif\/ trnfAsKywfjzpf&yfwpfck &Sdvm&onftm;avsmfpGm xkdtrnfonfvnf; ac:a0:vG,frIt
wGuf t"dutcsuftcsmjzpfcJh&onf/ xkdYaMumihf OD;pGmtrnfjzpfvm&aom omjcif;onfyifvQif EGJYaESmif;?aysmh
aysmif;Nird ahf nmif;aom toHpOfurdk jDS cif;jzpf? taGU[ltrnf&avonf/ ta&GUESio
fh mjcif;onf *DwoHaESm
oDqkdrIvG,fulaom zufvkduft&m jzpfonf/ au? a&? av paom *DwoHquf? tqGJtiif tNcdrfh? EGJU uGuf?
aysmif;uGuw
f u
Ydk vnf; aMuEl;p&mEkid v
f o
S nf/ em;oHiS ;f ? emomwifjh cif; *kPyf 'k w
f jYdk zihf *Dwukd pmzGYJ cJMh uonf/
ta&GU*Dwaus;awmrS ta&GU*Dwomjcif;ukd aus;awmrSwnfxiG o
f q
D rdk I pwifcMhJ uonf[k ,kMH unfMu
onf/ pmayray:rDSuyif tpOD;qkH;jzpfay:avojzihf pmayxuf *Dwuyif apmavonfqkd\/ pmayr&Sdao;
aom vlrsKd;rsm;yif *DwoDqkdvQuf&Sdjcif;u xif&Sm;Ekdifonf/ aus;vufykHjyifwkdYwGif Zmwfaumifrsm;ukd omjcif;
rsm; oDqkday;xm;jcif;? cav;upm;ckefpm;&m oDqkdupm;avh&Sd jcif;? tysKdvlysKdvSnhf&m tcspfprf;(Zrf;)
oDqkdjcif;rsm;? om;acsmhjcif;? yef;0Suf puxm? ig;&Sm? [if;cl;? wvif;e,fwkdYygrusef ta&GUomjcif;rsm;jyefYyGm;
oDqv
dk mjcif;ukd awG;MunhEf idk \
f / tcsuw
f yYdk ifvQif *Dwjzpfay:&ef tajccHtaMumif; &yfwv
Ydk nf;jzpfMuay\/

pmayESi*fh w
D
pmayay:aygufNyD;aemuf tvGefMumaomtcgrSyif *Dwonf pmaye,fxJokdY a&mufvmonf/ a&;rSwf
xm;jcif;? a&;pyfjcif;rsm; jzpfvmcJh&onf/ ,aeY txd aus;vuf*Dwrsm;ukd pmaye,fokdY roGwfoGif;Ekdifao;/
rSww
f rf;rwifEidk af o;bJ jyefBY uv
J Quf &Sad eMu&ao;\/ xD;eef;rqefaom *Dwrsm;rSm *E0ift&m r&cJMh u&onf
um;? jynfoluyif ta&;ay;? apmihfxdef;vmcJhjcif;om jzpfavonf/ jynfolY*Dwukdyif pmayynm&Sifrsm;u
twkvkduf a&;zGJYpyfqkdcJhMuonf rSm rjiif;omEkdifacs/ omjcif;? bGJY? &wk? uAsm? tJ? ewfcsif;? yef;clcsif;wkdYukd
avh v mEk d i f M uay\/ tm;vk H ; vk d v k d y if v Qif jynf o l w k d Y \ oD q k d r I o H a euk d tajccH *D w trsKd ; trnf
wnfxGifqef;opfjcif;rsm;om jzpfaMumif;awGUEkdifayonf/ xkd *DwtrsKd;tpm;tm;vkH;wkdYonf aemufykdif;wGif
pmaytoHjzpfaom vuFmtzGJY\ vTrf;rkd;tkyfzkH;jcif; &SdvmcJh&mum;? e,fayusOf;ajrmif;cHvmcJh&avonf/
*Dwe,fayrS IMunhf&aomf 0rf;enf;p&maumif;vSonf/

zdp;D vTr;f rk;d cHc&hJ


ajrmufOD;acwfwGif trwfBuD;0drvwkdYonf t&GJUomjcif;zGJYukd jyefvnft oufqufay;cJhMuonfqkd\/
pmzwfwwf OD;"kd;a0? armifpHvS? avmurm&fatmif q&mawmfwkdY qufcHzGJYqkdcJhMuayao;onf/ okdYaomf
vuFmzGu
YJ dk rwGe;f vSeEf idk cf ahJ cs/ av;vk;H pyfbYJG *DwoHygaom &wk;dk k;d ? {csi;f rsK;d paom rqkpd avmuf? *DwtzGrYJ sm;
om kef;uefxGufayguf&SmEkdifcJhonf/ if;wkdYvnf; tiftm;rrQ vuFm*Dwukd rawmfvSefEkdifpGrf;cJhMuacs/
xkdYaMumihf vuFmvGrf;zkH;rdjcif;'Pfukd rcsdwifhuJcH& *Dwonf rwkd;wufcJh[k qkdcsifonf/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

85

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

xkdYjyif xD;eef;ysufokOf;jcif;jzihf NydKuGJcHcJh&onf olwpfyg;vufatmufzd ESdyfjcif;ESihf vTrf;rkd;'PfcHcJh&?


e,fcsJUvufa0cHb0jzihf oufqkd;&SnfcJh&jyef&m? vlrsKd;raysmufkHom/ tb,frSm ukd,fh,Ofaus;rIukd zGHYNzdK;pnfyif
tm;ay;csD;jrihf jrwfEkdf;cH,lvmEkdifcJhMu&tHhenf;/xkdYaMumihf &ckdif[k trnfcHaeMu&aom olig&ckdifwkdYonf &ckdif
ykHyef;rl[ef taevSvSppfrSef&ef trsm;BuD;BudK;pm;Mu&ayOD;rnf/

pGepYf m;olrsm;
ukdvkdeDacwfwGif &ckdifpmqkdrsm;onf ta&GUomjcif;*Dwukd BudK;pm;cJhMuao; \/ apmvSOD;? armifa,muf
au? atmifxGef;vS? armifomatmif? q&mxGef;? OD;atmifxGef;/ icRef;a,? OD;ykn? itkyfq&mawmfwkdYonf
toufqufoGif; pGefYpm;Muolrsm;wnf;/ okdYaomf wpfjynfvkH;ukd rvSKyf&Sm;pGrf;cJhacs/ awmaus; vufrQom
jyefEY x
YHS ;dk azmufEidk cf ahJ yonf/ acwfynmwwfavmuukd txifrBu;D apcJo
h nfomru jynfru jyZmwfpmayu
0ifxkd;cHcJh&ojzifh nD;lcJh&ao;\/ rnfokdYqkdap xkdq&mwkdYaMumihf ta&GUomjcif; *DwuGifqufaygif;ul;wHwm;
cif; ay;EkdifcJhjcif;/ tepfemcHum BudK;yrf;cJhMujcif;jzihf ,ckxd &ckdif*Dw pmayynm&yfrSm rqdwfokOf;cJhbJusef&Sd
cJhMuavonf/ xkdYaMumihf tav;tjrwf csD;usL;*kPfjyK ylaZmf armfuGef;wifxm;oihfaom ynm&Sifrsm; jzpfMu
avonf/

oDqjdk cif;? ujyjcif;


ta&GUomjcif;rS tOD;tptajccHrlv*Dwukd zGJYqkdEkdifcJhonfhtavQmuf trwfBuD; 0drv(aumZm 893915)vufxufxd xkdtrwfBuD;wkdYuyif omjcif;jzihf owxmEk? b,ukrmpaom tEkZmwf0wKwkdYukd zGJUqkdem;
awmfoGif;ay;cJh&aMumif; tqkd&Sdavonf/
xk*d w
D tzGUJ jY zihf oDqdk rHk QrubJ? *DwESiv
fh u
dk zf ufaom wl&,
d moHjzihf wD;rIwaf ygif;pyfum oDqjdk cif;rsm;jyKchJ
Muayao;onf/ Oyrm wa&mq&mrsm; onf omjcif;wwfrsm;ESihf wGJzuf oDqkdyGJrsm; qifETJcJhMuonf/xkdY
tjyif uuGufu[ef okyfo@mefay:vGifap&ef tuomjcif;rsm;ukd zefwD;vmcJh&onf/ tqkdESihfturuif;
&m ruif;EkdifaomaMumifhvnf; jzpfavonf/
,cktcg yif;clomjcif;[k vlodaeMuaom ujcif;omjcif;rSm xif&Sm;ae ao;\/ 'kwd,urmppf
aemufyidk ;f wGif &ckid t
f uZmwfobifwYdk wjznf;jznf; qkw,
f w
k o
f mG ;\/ yihu
f t
l uwpfco
k m oDqu
dk jyvmEkid cf hJ
ojzihf tu[ljyp&m jzpfae&\/ trSefuawmh yihfultuygaom uZmwftcef;wpfckomjzpf\/ b,ukrm
ZmwfwGif yihfultaumifonf ucef;wpfckjzpf\/ yihfulaumif\ ujyvIyf&Sm;rIukd pGJ yihfultu? tqkdukd
yifhfulomjcif;[k trnfwGifvmjcif;om jzpfavonf/

yif;cl;tu
yif;cl;usm;rSm b,ukrmZmwf\ Zmwfaumifjzpf&m xkdtcef;onf vl BudKufrsm;avonf/ xkdYaMumihf
avSawmfoH [efpaG vomjcif;wGiyf if zukw
d rl? zuk[
d u
l m;? z,ukrm ? Bu;D pGmajymiftm;? yif;ulusm;uk?d vTm;vTm;
cGwu
f m? cGwu
f maomfvnf;? [efpaG v-[efpaG v...[l rSww
f rf;wifcahJ vonf/ tzGo
YJ nf a0omvDacwf
avSawmfoHjzpf b,fukrmZmwfrSmvnf; xkdxufemufrusEkdifacs/ xkdacwfrwkdifrDSuyif oDqkdujyrI&SdcJh&m
onf/ eef;wGi;f pifawmfaumufjzpfchJ &onf/ xkt
d uobiftvkd oDqu
dk jy&aom obifZmwfwrYdk mS "r0Zd ,u
Zmwf? raemf[&DuZmwf? yef;'efrif;om;uZmwf? O*gZmwf? &mrZmwfponfwkdY txift&Sm; usef&Sdao;onf/

yihu
f t
l ujcik ;f (omjcif;)
vm;pOfrSm; vm;pOf? vm;jim;pOf? vmpOfrSm wvnf? a[0efawmukd? igZmwGda&mufaw/ vuf0Jau
b,fnmESpfzufu? b,fnmapmif;vSnhf 0ef;kdY Munhf/ aMumufcsDwrkH jrifcsDrkH? opfyifrSm qkdif;qkdif;-NydKif;kdif;
kdif;/ qD;ESif;0D0D ESif;&D&D/ opfawm&BudKif-usD;NcdKifNcdKifau? aZmifyif0rf;enf;zG,f/ / iSufwkdYbmom-omvdum?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

86

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

omvdum iSufr-azmfukdw? atZkdYwoG,f? a[0efawm rSm? om,m0rf;enf;zG,frkd;yef; aygufyef;? qif0Dyef;? ewfyef;yGifha&? *EkdifawmrSm aZmifyif0rf; enf;azG? Nydef;rwl0ga&mif?
iSuf,ifabmif? atmufcsif;rSmazmfusif? *EkdifawmrSm? a'ZmazmfESihfuGJ/ xkdenf;yrm? igZmukd,fcsnf;? *Ekdifawm
rSm? igZmwpfukd,fwnf;? vuf0Jauvuf,m? ESpfzufu? b,fnmapmif;&GJU-0ef;vSnfhMunhf? rjywfwifhw,f?
opfyif&if;0,f? oQif&odukd? om,mjrifvwfaw/
tuZmwfwrYdk mS tdE,
d wGif ujy&Sad eMuao;aom wD,mwmu Zmwfobifuo
hJ Ykd qifwo
l nf/ tqkEd iS fh
uuGufwkdYukd woD;wjcm;tvkdufvnf;aumif;? wGJpyfvnf;aumif;/ zefwD;ay;xm;avonf/ xkdYaMumihf&ckdif
tuZmwfwiG o
f q
D
dk vufajcrl[ef,rd ;f EGUJ vIy&f mS ;u&jcif;? oDqNdk y;D u&efrvkb
d J okyaf qmifum rwjzifv
h nf;
ae&jcif; wkdU&Sdavonf/ olYtcef;tvkdufum;? tuGufpkHwl&d,m wD;rIwf,SOfwGJygonfcsnf;jzpfonf/
uZmwftqkdtuokyfjy&ef
uZmwfwkdY oDqkdujy&efESihf oDqkdokyfjy&efukd okdY cGJjcm;rSwfom;oihf onfOyrm-"r0dZ,uZmwf? "r0dZ,tcef;wGif ("r0d Z,qkdu)wkdif;ukd apmihfwwf? wkdif;apmifhewf?
jynfuadk pmihw
f wf jynfapmihef wf/ ewfjrwftnD? igrif;om;uk?d uke;f atmifrygpD/ txufoMd um;-atmufe*g;?
tv,fbk&m;-a'okH;yg;/ okH;yg;autnD? igrif;om;ukd? ukefatmifrygpD/
vm;pOfrSmvm;pOf? vm;jim;pOf? oGm;pOfrSmoGm;pOf? oGm;MupOf? ausmufovif;jzLpif? tk|fjzLvnf;rkd;?
rjywfwifhw,f? apw&mZfqkd? wkdif;&TDjynfukd ? igZma&mufvwfaw/
(oDqkdu&eftykdif;)
("r0dZ,qkdajym)
atmifvnf;abmifr? yef;onfr? igvQifreD/
abmifrtdrfrSm? wnOfhwnf;&pD/
(qkdajymokyfjy&eftykdif;)
(yef;onfrqkdajym)
ZmjynfeDjim;? Zma,musfm;? ZmupD&D? eifa,musfm;ukd? igZmrD;&pD? igZmw u,f? eifa,musfm;ukd?
wnf;ckdryD;Ekdif/
(qkdajymokyfjy&eftykdif;)
uJo
h Ykd oDqu
dk &efwenf;? okyjf ywvSnpfh jD zihf uZmwfoabmukd awGU&SEd idk o
f nf/ Zmwfaumif Zmwfvrf;
rsm;oavmuf tcrf;em;BuD;us,fonf/ a&S;u eef;wGif;ujy&aom tuvnf;jzpfonf? trSefrSm okyfazmf
cyfEGJUEGJU? cyf,Of,Of? cyfkd;kd; tuobif jzpfonf/
odkYpum;ajymryg omjcif;tqkdjzihfcsnf; oDqkdujy&aom Zmwfrsm;ukd wkyfjynfwGif ,ckxdujyaeMu
ao;onf/ wkyt
f Ekynmonf r,fvifzef; onf xku
d ZmwfrsK;d ukd acwfrpDS mG ujycJo
h nfudk ky&f iS Mf unfzh ;l olrsm;
odEkdif\/
&ckdifwkdYonf ,cktcsdefwGif a&S;kd;&mrltwkdif; Zmwftcrf;tem;pkHpGm ujy Ekdif&ef cJ,Of;vS\/
okaYd omfvnf; aus;vufawm&Gmwkw
Yd iG u
f m;? tenf;tusO;f use&f adS eao;\/ txl;ojzihf ,Ofaus;rIzEd ydS v
f rT ;f rk;d
jcif; rcHcJh&aom ppfwaumif;awmifwef;e,fwkdY qkdvQif &ckdifwkdYj\ Zmpfkd;Zmpfjrpfrysuf qufcH&Sdae
Muao;&mum;? obifuZmwfwkdYukd rlkd;rysuf ujyvQufyif &Sdaeao;ojzihf MunhfIavhvmcHpm;
EkdifMuayownf;/

ewfjrpf-pef;atmif
1996-ckESpf
&ckdifo[m,toif;? &efukef(trSwf3)wGif azmfjyonf/

ewforD;wkdYukd *ltwGif; ydwfqkdYajr;,Sufxm;aeaom xkdyifhul ukd "r0dz,rif;om;wkdYonf


wG e f ; vS e f c J h M u&avonf /
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

87

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckdifukd,fcHpGrf;&nfrsm;
ewfjrpf-pef;atmif
vl\cGeftm;onf pGrf;tifukd ykdif;jzwf&m? vufkef;&nf ESvkH;&nfukd axmufcsihfodomtyf\/
vufkef;&nf? ESvkH;&nfpGrf;yum;BuD;rm;onfhtwGuf? xkdyk*dKvfonf owdaumif;? bkef;wHckd;&Sdol[lvnf;
aumif;? vloef[lvnf; aumif;? tmZmenfol&Jaumif;[lvnf;aumif;? ,lqodrSwfcHcJhMu&avonf/

rm&,lprG ;f tif
&ckdif&mZ0if bDpD 3325-ckESpfu "n0wDNrdKUukd tpOD;pGmwnfaxmifcJhaom rm&,krif;onf xkduJhokdY
vufkH;&nf&SdcJhbl;aomaMumihf tmZmenfrsKd; wefcdk;ausmfol[l csD;usL;rSwfwrf;wifjcif; cHcJh&onf/
if;rm&,konf ]]XmeowGif? ody"e? av;rIwwfrGef? twwfvGef? tm;oHBuD;rm;? a,musFm;wum?
OD;Gwf&monf? tmZmenfrsKd;? wefckd;ausmfaomif;}}vSonfqkd\/ 10-&yfaom avmuDodytwwfwGif av;
twwf vGefuJwwfyGefolvnf;jzpfcJh\/ odMum;pufvufeufukdvnf; ykdifqkdifcJhonfqkd\/ t&dErm? pMum
av;jrm;? oHvQuf"m;ukd? odMum;tyfESif;jcif;cH&owwf/

pGr;f tifxifxifay:vGi&f mrsm;


azmfjyygvufkH;&nf\ pGrf;tifukd xifay:vGifaponfum;? yifukd,fum, tiftm;ESihfwwfuRrf;
uRrf;usifEkdifeif;aom vufeufu&d,m? aoe*FAsL[m twwfynm? tif;? tkdif? rEmef? arSmfaq;0g? ,Mwm?
puf,E&m; paomtwwfynmwkdYjzpfMu\/ ESvkH;&nfrSmum; xkdxuftiftm;aumif;ap&ef pGrf;tif ukdzefwD;
awmufajymifapEkdif\/ xkdYaMumifh vufkH;&nfxuf ESvkH;&nfonf omvGefonf[k ajymprSwfjyKMuonf/

vufa0SUvufyef;ynm
vufkH;&nftwwfynmESihfqkdif&m ukdk,fcHynm? vufeufu&d,mtrsKd;tpm; tokH;csykH? aoe*FAsL[m
rsm;um; trsm;tjym;yif &SdMuavonf/ &ckdif&mZ0ifukd okH;oyfMunhfvQif orkdif;OD;acwf 0goka'0nDaemif
wpfusdyfwkdY\ owdpGrf;&nfukd awGUEkdifayonf/
uHorif;\ orD;awmf a'0*rESifh om*&rif;\om;awmf Oyom*&rS zGm;jrifaom xkdnDaemifwpfusdyf
wkdYonf vufkH;pGrf;tif&SdcJhMuonf/ xkdYaMumihf tiftm;jyum t&yfav;rsufESmukd rNidrfroufrI jyKEkdifcJhonf/
tiftm;owd &JpGrf;&Jrmefjzihf wkefvIyfacsmufcsm;apEkdifygonf/
OD;&D;awmf uHorif;Bu;D uk,
d w
f idk f y&d,m,fo;Hk vQuf wku
d q
f idk cf ck cH &hJ onf/ xif&mS ;aom vufa0SUvufyef;
onf rkwdw? pmk,swkdYukd&SmazG eef;&ifjyif ,SOfNydKifxkd;owfqifETJay;cJhonf/ okdYaomfvnf; Ava'0
vufcsufjzihf xdwfxdwfBuJvufyef;orm;wkdYyif cEma<ucJh&onf/ OD;&D;awmf\ xD;eef;ukd t&,lEkdifcJhNyD;'Gg&m
0wD(oHw)JG jynf&iS rf if;ukv
d nf; odr;f yku
d af tmifEidk cf ahJ vonf/ xkaYd emuf if;wkt
Yd csi;f csi;f vufajcxdyg;rIpwif
owfyGJjzpfum vlpkuGJcJh&onf/
azmfjyyg &ckid o
f rkid ;f OD;acwfuyif vuf;Hk &nfynmonfrsm;? pufpaom vufeufrsm;? vufyef;? vufa0SU?
vufa0SUtwwfynmrsm;? vuf;Hk vk,ufwu
dk f cku
d rf rI sm;? xD;eef;vkwu
dk yf rJG cI if;rsm;? ppfpnfw;D cwfr"I avhrsm;ukd
rvTJa&Smifom avhvmod&Sd&NyD;jzpfonf/

ausmufvuf&m om"ursm;
xkdxufa&S;usaom ausmufacwfvlrsm;\ ,SOfNydKiftiftm;jyKrIrsm;? ukd,f cHpGrf;tm;? ppfa&;ppfcif;rI?
vufeufu&d,mwefqmyvmrsm;ukdvnf; avhvmEkdifrnfjzpfygonf/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

88

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

rkd;BudK;oGm;[k ac:aeMuaom ausmufcRef? ausmufykqdef paomausmufvufeufrsm;ukdvn;f &ckdifjynf


e,fwGif avhvmawGU&SdaeNyDjzpf\/ ausmufacwf vlaeXmersm;wkdY ausmufjzpfkyf<uif;rsm;ukd wl;azmfMunhf
u ykdodomEkdif&m\/
ajrmufOD;NrdKUe,f yg;awmfawmifajc&if;wkdY EkdifiHjcm;rS oabFmom;rsm;ESihf awGUqkHwkdufckduf,SOfNydKifcJhMuykH
rsm;ukd ausmufqpfkyfykHwaMumif; a&;qGJxkd;xm;cJhaom oufaocHvuf&mrsm;u om"ujy&Sdae\/

&uKw
d t
f E&m,f NzKd cGi;f cJrh rI sm;
&ckdifjynf\ orkdif;OD;acwf rif;rlaomif;usef;cJhaomaMumihf tjzpfoepf rsm;wGif &udKofbDvl;ab;&ef
tE&m,fESihf &ifqkdifcJhMuonfhwkdufyGJrsm;ukdvnf; awGU&ayonf/ acwforkdif;okawoDrsm;u wd&pmefbDvl;
&uKd u[
f k r,lqbJ? kid ;f jyaomvlom;rsm;\ tE&m,fjzpfonf[o
k m ,lqMu\/ &ckid af cwfO;D &uoQ trnfcH
wkdif;&if;om;vlrsm;jzpf&monf[kvnf; rSwfcsufcsMu\/
azmfjyyg 0goka'0? Ava'0? ESrtOZea'0D? yka&m[dwfjA[P[laom av;a,mufom;wkdYonf?
'Gg&m0wDowfjzwfyrJG S vlpck
JG xGuaf jy;cJMh u&m vrf;c&D;wGif Ava'0rSm bDv;l ESiv
fh ufyef;vk;H axG; wku
d yf w
JG iG f
qk;H I;H cJMhJ u&onf[q
k \
dk / 0goka'0rlum; rkq;dk wa,muf\vScH sujf zihf xk;d ESuaf oqk;H cH&&Smonf/ useEf pS af ,muf
um; a0omvDjynfokdY a&mufoGm;av rif;jywfvyfaeckduf tvkdufoihfyif rif;tjzpfcH,loGm;cJh&onf/

arsmufEiS q
fh wfrzGm;om;rsm;tE&m,f
xkrd if;qufaemufwiG f a0omvDjynfBu;D onf arsmufEiS q
hf wfruarG;zGm; aom 32-a,muf? vlprG ;f aumif;
wkdYfvufcsufESihfysufpD;cHcJh&onfqkd\/ xkd 32-OD;rSm trsKd;rsKd;tpm;pm;yg&SdMu&m? tcsKdUvljzpfMuNyD;? tcsKdUrSm
om;pm;bDvl; rsm;[kqkdonf/ acwfokawoDwkdYu NrdK? NrHK? oufpaom wkdif;&if;cHvlom;rsm; vufcsuf[kom
,lqMu\/
olwu
Ydk m; tiftm;pGr;f &nfowEd iS jfh ynhpf MHk uonht
fh jyif? zefw;D qif;jyKEidk f aom ememb0twwfynmjzihf
zefqif;vQuf zsufqD;cJhMuojzihf vlolysufokOf;? wkdi;fjynfrif;rJhrI cHcJhMu&onfqkd\/ if;wkdYtm; NrdKUoif;
iatmifom arG;pm;aom rm&olonf bDpD 3325? 1263-ckESpfwGif rif;jzpfvmaomtcgwGifrS ESdrfeif;cJhvm
ojzihf &ckdifjynfe,f[k wGifonf[l\/
&ckdif&mZ0ifu okdYrSwfwrf;a&;pyfcJhMuonf/
]]oMum;vufeuf? xdefxdefxGufonf? pMumta&mif? 0if;0gajymifESifh? awmawmifckdrSD? tvZDbDvl;?
om;pm;MuL;ukd? *kPfxl;tmPm? bkef;rkd;jzm? vkd&matmifjrif? NrdKUukd0ifvQuf? ac:wGif&ckdif? ckwkdifrysuf?
armfuGef;xGwf}}

w&m;aomppfyq
JG ifErJT I
rm&,k(57)qufwiG v
f nf;? vufeuftiftm;? ESv;Hk &nf? owcd eG t
f m;? tpGr;f tpwku
Yd dk awGUMu&onfom
wnf;/ Oyrm- rm&,krif;qkv
d Qi?f t&dEr mvS?H av;jrm ;oHvQuu
f dk pGr;f aqmifEidk o
f nf/ yk&Ed r if;vnf; av;jrm ;t
wwf avhvmyGef;wDonf/ ap&mZfrif;om;av; oHvQuftwwf usifvnfNyD; qifpD; jrif;pD;&mvnf;vdrm
onfqkd\/
xkdYjyif xD;eef;vkrI? ykefuefrIpaomjzpf&yfrsm;ukdvnf; awGU&\/ Oyrm rm&uifrif;ukd b@mpkd;iqwftkd
ESifh ol&aJ v;a,mufwYdk ykepf m;jcif;? *kPmpE &m;rif;ESio
fh m;awmfEpS yf g;ukd i,fuReo
f m;ok;H a,mufwYdk ykeu
f efjcm;
owfjzwfjcif;? i,fuRefom; okH;a,mufwkdYwzef uH&mZmBuD; owfjzwfjcif;? rif;i,faysmfvS pnfolukd trwf
okH;a,mufwkdY ykeftm;jcif;rsm;wnf;? rm&,k(57)qufum; bDpD 3325-rS 1507 xd&SnfMumay\/
xkjYd yif ppfa&;cif;yGu
J dk a&Smif&mS ;vQuf &efajz&Si;f cJ&h jcif;? tjzpfoepfrsm;ukv
d nf; uH&mZmBu;D ? uH&mZmi,f
wkdY eef;vkyGJ xif[yfae\/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

89

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

]]BuD;cGeftm;ESihf? &efyGm;rsufpnf? xD;eef;jynfukd? vlonfumv? &efrD;x xkd;Muykwfowfa&muf&uf


cwfrnf? &SdMuonfwGif ajrmfjrifvdrm ynm&Sdrsm;? avQmufpum;rSm "m;vSHvufeuf? wkdufonfcsufum;?
rw&m;wnf;}}[lqkH;jzwfMucg? vufeufrJhynm&nf NydKifyGJjzihfyif? &efajyapcJhavonf qkd\/

ur&mZmrif;qufrsm;bke;f vuf;Hk
urm&mZmrif;BuD;(20)qufwkdYwGif ol&eErif;qkdvQif? av;twwf? oHvQuf? 'g;? vSH twwf
tvGefuRrf;usifvdrmjcif;? edv*kwfrif;onf qiftwwfukd tvGefwwfpGrf;jcif; a&mw*kwrif;onf tX&o
tqufwkdYvGefvQif ESvkH;oGif;avhvmjcif;/ ok0Pukrmrif;onf av;? oHvsuftwwf vdrmwwfuRrf;jcif;
&SdcJhaMumif; &mZ0ifwGif *kPfwifxm;cJhay\/ xkdrif; 20-qufum; bDpD 1507 rS 580 xd &SnfMumcJh\/

ol&,
df rif;qufrsm;
ol&d,rif;quf 25-qufwGif tpqkH;aom pEol&d,rif;tm; qifwyftif tm;? ynm&Sdrl;rwftm;?
bke;f vuf;Hk tm;jzih?f pMumrif;tvm;? a&TvpHS ;dk jim; Bu;D rm;aompGr;f &nfow&d adS om rif;[kxif&mS ;cJ\
h / a*gwr
Ak'&Sifawmf<ua&muf&Sdaom aovm*D&dausmufawmfawmifokdY xGufcsDzl;arQmf&ef ppft*Fgcif;usif;aom tcrf;
tem;rsm; pD&ifykHukd? tBuD;tus,fawGU&\/
]]ppftifcif;usif;? xGufavvsif;onf? Mu,fwGifv\ o@mefwnf;}}[k rSwfwrf;wifcJh\/ xkdol&d,rif;
(bD-pD 580? at'D 327)qufwkdY\ bkef;vufkH;ukdvnf; pMum&onhfrif;rsm;tjzpf *kPfwifqkdxm;ay\/

ausmufavSum;pjEr if;rsm; a&wyftiftm;


ausmufavSum; a0omvDacwfonf? at'D 327rS 776 xd &SnfMumcJhayonf/
xkdacwfwGif xif&Sm;aom rif; 9-quf qkdvQif t&dErmvSHpMum&NyD;? qifjzL 12-pD;xd ykdifpkd;cJhMuojzihf
xdwx
f w
d Bf ux
J if&mS ;cJMh u\ a&wyftiftm;onf Bu;D rsm;cJo
h nft
h avQmuf rwlavSr;dk ? &Sed 0f grk;d vQu?f uk;d aomif;
ydum ? avS Bu;D pGmxd &Scd MhJ u&m aemifciG w
f vTm;? b*Fvm;e,fow
Ydk idk af tmif tmPmvTr;f rk;d tkypf ;dk Ekid cf ahJ vonf/
avSavSmfcwfom; vloefrsm;csnf;jzpfMu tkd;q,fhtkd;vef; tkd;yif;uef? usifoefwufNyD;? pD;awmfvSDrSm?
qnfawmffwD;a&}}[l pE&m;rif;bGJUwkdY rSwfwrf;wifcJhMu\/
vufa&G;pif? Av&Sif? cGeftm;&Sdol usifoefrsm;aom a&wyf yg0ifMu&\/ xkdYaMumihf &ckdifa&wyfwkdYb*F
vm;yifv,fwavQmuf a&ol&Jrsm;[k uif;yGef;wyfcHcJh&\/ 'wfcsf? ay:wl*D?r*kdwkdYESihf tcsdefra&G;?&moDra&G;
,SOfNydKif wkdufckdufEkdifcJhMuayonf/
aemufqkH;jzpfaom plVpjEmrif;onf? waumif; oif;wGJjynfokdY a&wyfBuD; pGmjzihf csDwufcJhbl;avonf/
ul;qdyfrjrif yifv,fcGiftm; ab;&efrsm;vSaomf vnf; &JpGrf;tm;? avSoabFmom;wkdYjzihf pGefYpm;cJhMuonf
omwnf;/

a&aMumif;obif<ucG sjD cif;rsm;


&ckdifbk&ifrsm;onf c&D;<ucsDjcif;? ppfcsDwufjcif;? qifjrif;&xm; wyf'kdif; vTm;umwyfwkdYukd Munf;
aMumif;wGif okH;NyD; avSavmif;wyfwkdYukd a&aMumif;wGif tokH;jyKcJhonf/ vkdtyfu bk&ifukd,fwkdif pD;eif;vkduf
ygavh&Sdonf/ ppfcsDppfwuf ta&;tcif;wkdYu oufaojy&Sdayonf/ bk&ifrif;wkdY\ ppfa&;tpDtpOf trdefYcs
rSwfykHukd &mZ0ifwkdYvnf; odkY rSwfwrf;wifcJhayao;\/
]]eef;jynfNrdKU&Gm? tmumpGJwyf? cHtyfapmihfpnf;? pm&if;a0avmh a>ca&oif;yif;? qifjrif;&xm;? 'kdif;vTm;
ukd&H? pDrHodrf;qnf;? Munf;aMumif;cHav? a&aMumif;rSmrl? rwlavSrsKd;? &Sdef0grkd;vQuf? ukd;aomif;ydum?
avSBuD;twGif;? igvQifpr,f? BuD;i,facRa&? avSpOfOD;nD? pDumpDum? ruGmodrf;ykduf? aemufawmfvkduf[k?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

90

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

wkdufNrdKUaus;&Gm? tjzmjzmukd? rMum,ck? cefYavukef}}


(NrdKUwnf&mZ0ifvuFm)

a&aMumif;jzihf ppfcscD &D;<uG


&ckdifrif;wkdY a&aMumif;jzihf ppfcsDjcif;? c&D;xGuf<ujcif;? jyKavh&Sdonfukd &ckdif&mZ0ifvuFm okdY
a&;pyfcJhaMumif; awGU&onf/
]]avSvQifpD;NyD;? ajrmufpnfwD;vQuf? ajymif;BuD;tajrmuf? aoewfay guf? rD;aygufZ0g? vIdif;p&mESifh
vTm;umvSex
f m;? oref;jrm ;vnf;? rjcm;pnfcuf? vSw
D iG u
f sy
f ? rvwf&jH cm;? ol&rJ sm;vnf;? aqmifjcm;armufu?dk
armufeDqkd\/ rD;kdeDpGJ? ygvDuGJESihf? a&GU&JrsOfcsyf? AmZl 0wf? &tyfwifhjim;? vufeufrsm;ukd? qef;jym;vSpGm?
ukdifNyD;cgrS? &ifrSmwyfvQuf? ukdk,fpDxGuf\/ NrJcsyfMuyfckdif;? avSpif;wkdif;? NydKif;NydKif;&yfusif? rGef;rGef;zsif\?
&Tif&Tifyg;yg;? wufcufom;vnf;? &Jtm; vSpGm? qifwefqmESihf? ukd,frSmeDarmif;? rGukH;aqmif;? aomif;aomif;
nmausm?f wufoaH zmfvQu?f oHausmcf &m? aAgrIwcf gjzih?f 'kyg ku
d o
f ?H armif;cwfoEH iS ?fh tESyYH syH sL;? atmifjcif;usK;H ?
&TifjrL;&Tifvef;? odef;odef;usrf;vQuf? jrpfurf;jynhfrQ csDavwrl/}}
&ckdifrif;rsm;onf rdrdykdifoabFmrsm;xm;&Sd? EkdifiH&yfjcm;wkdif;jynfrsm;okdY ukefoG,favh&SdcJh\/
rdrdEkdifiHvnf; ukefwkdufrsm;? taumufwkdufrsm;? 0,f,la&; ukefpcef;rsm;ukd wnfcsay;xm;cJhonf/ pyg;xm;
0gqkdqkdaom Xmersm;u oufaojyaeonf/
a&wyftiftm;vnf; awmihfwif;cJhonfhtavQmuf? [l*vDrS rkwrauGUtxd? yifv,furf;kd;wef;w
avQmufu?dk &ckid af &ol&rJ sm;? ul;oef;oGm;vmvQuf usupf m;Ekid cf MhJ uonf/f c&pf 1915-ckwiG f oabFmBu;D (15)pD;
jzihf ppfcsDvmaom ay:wl*Dab;&efukd bk&ifrif;carmif;onf a&wyftiftm;jzihf aomif;wD;uRef; (SANDWIP
ISLAND) wkdifatmif vkdufvHkwkdufckdufEkdifcJhonf/ ay:wl*DvlrsKd;paom EkdifiH&yfjcm;wkdif;wyg;om;wkdYukd atmif
Ekdifjcif;? xkdolwkdY&efukd ckcHumuG,fEkdifjcif;? wkdYaMumihf rif;zavmif;[laom rif;trnfukdyif cH,lcJhMuayao;\/

av;jrm;vS"H m;ud,
k cf rH sm;
&efou
l dk ckcu
H muG,af om vufeufrsm;wGif ckww
f ;Hk ? ypf? vTwt
f yfaom? vufeuftrsK;d rsK;d vnf;&So
d nf/
BudK;\ueftm;jzihf ta0;okdYypfvTwfcwf&aom vufeufrsm;wGif awmihfav;? 'l;av;? vif;av;? avmufvGJ?
avmufav;? ponfwkdYyg&SdMuonf/
'l;av;qkdonfrSm opfom;vufukdifwGif av;ukdif;wwf jrm;jzihfypf& onf/ vif;av;qkdvQif
jrm;jzihfypf&aom BudK;wpfacsmif;wwfav;jzpfonf/
avmufvGJqkdvQif Budrfokdif;BuHK;usif;\tzsm;wGif xdrSef&ef avmufpmvkH; xnhf? ausmufcJvkH;xnfh
t&Sdef,lum a0SU&rf;vTJypfaomav;wpfrsKd;jzpfonf/
avmufav;rSm av;*G[kac:onf/ *GwGifom a&BuD;wwf avmufpmoD; jzihf ypf&aom av;wpfrsKd;
jzpfonf/
axmifah v;rSm axG;vTw
G af om av;wkid ;f om;wGif om;a&BuKd ;wwf jrm;aqmifx
h nhv
f Quf ypfvw
T &f aom
av;jzpfonf/ a'gifwifav;[lvnf; rnfrSnhfac:a0:Muao;onf/

av;wreftwwf
&ckdifuav;jrm; twwfukd av;wreftwwf? av;ukdifwreftwwf? wref av;twwf[l ac:onf/
av;onfawmfrsm;ukd wrefonf[l okH;pGJonf/ av;ukdifwreftrIxrf;rsm;ukd av;wkdifwreftpkom;zGJYxm;
avh&Sdonf/ ,ckwkdif &rf;NAJNrdKUe,f av;axmif(,ckav;awmif)[l a'o&Sdao;onf/ tma&Aspum;rSm
jrm;ukd wref[ak c:ojzihf ukvm;bmomESiw
fh pJG yf ac:qko
d ;Hk EI;H xm; jcif;jzpfay&monf/ tvm;wluv
k m;?&ckid f
wGpJ yfo;Hk pGaJ om pum;rsm;tjzpfvnf;aumif; tcrJeh m? oHywf? AmZltus? ysOaf xmufxm;? paom a0g[m&wku
Yd dk
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

91

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

awGU&SEd idk Mf u\/ &ckid &f mZ0ifvuFmwGif ]]vTm;umvSex


f m;? wrefjrm;vnf;? rjcm; pnfcwf?vSw
D iG f us0
H \]][l
vnf;aumif;? wref[wfav;? ukdif;axG;axG;ESihf &efrSJYokwfoif}}[lvnf;aumif;? pyfqkd xm;Muavonf/

av;? jrm ;? "m;? vS?H oHvQuf paomvufeufyidk &f iS rf sm;


av;? jrm;? "m;? vSH? oHvQufESihfywfouf azmfjyyg rm&,krif;? ol&d, rif;? pjErif;? aumvd,rif;?'o
&mZmrif;? rOLoifrif;? i&rHrif;? rif;yk*H? rif;acgifBuD;? oerif;jzL? e,fodrf;rif;? rif;xD;rif;wkdYukd &mZ0if*kPf
jyKrSwfwrf;wifxm;cJhaMumif; awGU&Sd&\/ av;jrm;vufeufukdyif pMumvufeuf? oHvQuf vufeuf[lokH;pGJ
xm;aMumif; awGU&Sd&\/ 'g;qkdvQif oHvQuf 'g;onf tpGrf;xufvS\/ vSHrSmum; t&dErmvSHonf ysHapEkdif\/

aumvd,rif;
oH&SifjzihfNyD;aomjrm;ukd ewfuqufESif;vmonf[k tdyfrufjrifruf?arG; zGm;aom aumvd,rif;om;
onf (at'D 1118-1123) 13-ESpfom;b0 wyif qifjrif; oHvQuf? av;twwfukd tNyD;wkdifwwfajrmufcJh
onf/ cGeftm;ESihfvnf; jynhfpkH vufkH;tiftm;ESihfyif jynhfpkHaomaMumifh taemufol&wefjynf? NrHKjynf
[pfkHjynfwkdifatmif ppfqifwkdufckdufatmifjrifEkdifpGrf; &Sdavonf/

e&wfpm;
&ckdifrif;vufxuf av;twwfukd wbufurf;cwfwwfuRrf;aom ynm&Sifum; e&wfpm;bGJYukd tyfESif;
jcif;cHcJh&onf/ e&musmrSm ouEkbmom av;twwfwGif wwfuRrf;aomolukd ay;tyfESif;aom bGJYtrnf
jzpfonfq\
dk / xkaYd Mumihf ajrmufO;D NrKd Upm;wpfO;D rSm e&wfpm;trnfjzihf bGcYJ &H &Scd b
hJ ;l aMumif;? if;e&wfpm;oruf
awmfrSm bapmjzLtrnf&Sdum? av;twwf xif&Sm;aom ajrmufOD;rif;wpfyg;jzpfvmwJhaMumif;? if;onf
a,mufcrawmfe&wfpm;xHrS av;twwfudk vufxyfoif,w
l ufbv
d u
dk &f onf[k xif&onf/xkYd aMumihv
f Qif
e&wfpm;\orD;awmfukd vufxyfodrf;,ljcif;jzpfav&m\/

bapmjzLrif;
bapmjzLrif;ESifh ywfouf av;wreft&m0,f bk&m;avmif; to'do ukrm&uJhokdY vGefpGmwwfuRrf;
avonfqkd\/ &ckdfifrif;orD;{csif;wGifvnf; okdY pyfqkdcJhaMumif; awGU&\/
]]usiv
f nfwv
Hk wf? av;twwftm;? toHMum;vQi?f vTw0f ifjrpfuR?H csuf wkid ;f rSe\
f ? azgufjyefcRw,
f iG ;f ?
r&Sdvsif;[k}}

ppfa&;qkid Nf yKd ifccH &hJ jcif;rsm;


yxrrif;acgif tif;0rif;vufxuf? &ckdifavmif;MuwfEkdifiHonf 21-ESpf? 5-vMumppfajrjyifjzpfcJh&onf/
rif;apmrGefvufxuf tif;0ESihf BuD;rm; aom ppfa&;&ifqkdifrIjzpf&yfwnf;? rif;apmrGefnDom; bapmjzL(at'D
1459-1482) vufxufta&mufwiG f ol\olrwl xl;cReaf om av;twwfaMumihf tif;0bk&ifuyif pkpH rf;vm
cJh&onf/ oHokH;okdufESihftwl;jym;ukd azmufprf;&ef qufovmonf/ av;bk&if bapmjzLrif;u xkdoHjym;ukd
3-pif; yl;jrm;jzihf ypfazmufav&m azmufxGif;&mvnf; twkdif;om; nDvSonf/ xkdazmufcGif;vuf&mrysuf
qufESif;cJhavojzihf tHhcsD;cHcJh&onfqkd\/
tjrwl yJjzLvufxuf c&pf-776 wGif ta&SUrSysL&eforl sm;ESifh &ifqidk cf &hJ pOf? av;jrm;wkjYd zifh ckcu
H muG,cf hJ
&aMumif;awGU&\/ c&pf794-wGifum; oQrf;ac: rGef*kdvD,efwkdYvnf; 0ifa&mufzsufqD;cJhMuonf/ at'D818
wGif yk*Hjynf? &SifapmcifESpfrif;onf &ckdifpHr0ufNrdKUwGif rif;ukdwkdufzsufvmonf/ &ckdifyOmNrdKU? &Sifbk&if
ykPu(at'D 936-969)rif;ukd yk*HolvQKdwkdY vmowfonf/ &ckdifrif;eef (at'D 986-1014) vufxuf?yk*H
aemf&xmrif; wbl;&Guf rId;om;awmf vufsmrif;eef(at'D 1103-1109)ukd yk*Hjynf tultnDjzihf &ckdifeef;
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

92

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

wifvmonf/
xkdazmfjyyg ppfa&;tcif;tusif;wkdY "m;? vSH? av;? jrm;paaom vufeufrsm;wkdYjzihf ckcH&ifqkdifcJhMuav
onf/ xkdYaMumihf BudK;wwfvufeufrSm rif;\ppfa&;umuG,fa&;&mtjzpf tokH;jyKcJhjcif;rSm xif&Sm;avonf/

av;cHwyfrsm;
av;cHwyfrsm;ukd &ckid rf if;\ xD;eef;NrKd UjywkYd vnf;aumif;? wHwidk ;f ? usK;H ajrmif; t&yf&yfwYdk vnf;aumif;?
av;NrdKUjrpfpaom jrpfurf;wpfavQmufwkdY vnf;aumif;? wnfxm;cJhaMumif;jzihfvnf; od&Sd&onf/ Oyrmrif;jym;NrdKUe,f zm;NydKurf; av;cHwyf&SdcJh\/ xkdav;wyf tokH;jyKaomav;rSm oav;om;jzihf NyD; jrm;
12 pl;xdxnfh ypfcGif;Ekdifonfqkd\/ xkdtaMumif;ukd &ckdif&mZ0if vuFmu pyfqkdxm;onfum;]]zm;NydKuRef; wyf0ef;wyfacsmif;? wnfNyD;a,Smif;rS opfaxmif;&Smjim;? oav;om;ukd? ckwfxm;,lyg?
oGef;ckdifpGmom;? r[m"Ek? av;BuD;jyK av;waMumif;vQif 12-csufwnf;? jrm;pufjrm;a'gif? oHpl;axmif
a'gifa'gifjrnfx? toHjy\}}[lvnf;aumif;/
]]"Ekxifxyf? zm;NydKwyfukd 0yf0yfusKd;EGH? wkduftHhBuHaomf tvQHvufvuf rD;ckd;pufaMumihf? y&GufjcykH?
ysm;ydwkH;wkdY? kef;kef;AkHvQuf? ajy;cJhxGufodkY uRwfuRwf qljim;? olykefrsm;vnf;? pdwftm;vQyfacsmuf?
xdefvefYaMumuf? tajcmufrxl;? vufrxlwnfh? r,lEkdifvyf? avSxufyif? jypfjypfwGefcg? &SufzG,fom;jzihf?
vGwf&mvGefjr? ajy;a&Smifav\}}[lvnf;aumif; awGUEkdifay\/

av;cif;jyif
av;twwfudk cif;usi;f jyo&m av;NyKd iq
f Ek iS ;f obifusi;f y&mXmeukd ,ckwidk f av;cif;jyif[
l ac:wGif
&Sad e\/ ajrmufO;D NrKd U ta&SUbuf &wemhrmef&af tmifapwDteD;wGif awGUjrifEidk \
f / ausmufom;ukd xkid &f mcif;jyK
vQuf yGJMunhfpifrsm; tqifhqifhjyKvkyfxm;&Sd\/ oQpfaomif;bk&m;eH&HwkdYwGifvnf; av;jrm;ukdifaqmifvmaom
ausmufqpfkyfrsm;? kyfvkH;kyfwkrsm;ukd xGif;xkxm;&SdaMumif; ,ckwkdifawGU&\/ awmawmifwkdY &efol usm;?
0uf ponfwkdYukd av;oPmefjyK Twfbdaxmifzrf;avh&SdcJhMuonf/ av;cufaxmifpm;onf ckwfzdaxmif
onfpk ac:qkdokH;EIef;onf/ av;cufaxmifpm; ixGef;pH[l &mZ0if trnfawGU&Sd&\/

tJarmif;(vS&H n
S )f
tvm;wl ol&JolbufwkdY ukdifaqmifaom umuG,fa&;&mvufeufud&d,m rsm;wGif tJarmif;vnf;
yg0if\/ &ckid &f mZ0ifvuFmwGif ]]vufa&SUucH? tJ;armif; &H? vSyH spH u
dk af xmif? vluek af tmifw?Ydk rsm;ajrmifxx
l yf?
uma'gif;pyf? rvGwfrsm;jzihf yk&defjyif 0ef;usifvSnhf&H? vkyfBuHxkdufaomf? usKdufusKdufql&ef? ysufaojyef}}
[l vnf;aumif;/ ]]tJ;armif;vSH&Snf? vSHysHrnfom;}}[lvnf; aumif;? pyfqkdcsufawGU&\/ tJ;armif;onf
vSH&SnfwpfrsKd;jzpfaMumif; xif&Sm;\/

"g;? vS?H wkwv


f iS u
f ef? aoewf? ajymif;? rD;ayguf
vSHvSifwef? 0g;cRef? wufz,f? paomvufeufrsm;tm; ypfxkd;vTwftyfaom vufeuftrsKd;tpm; jzpfMu
\/ "m;vufeufum; ckwfxpfxkd;cGif;tyfaom vufeuftjzpf tokH;rsm;\/ aoewfajymif;vnf; ypfazguf
NzdKcGif;aom vufeufaywnf;/
[ufz,frSm rSdef? vufeufyifjzpf&m? t*Fvdyftac:jzihf (Harpoon) [kawGU&onf/
&ckdif&mZ0ifvuFm]]ypfvTGwfav;jrm;? wufz,frsm;jzihf? vSH"m;raxmif? uma'gif;a&mifESihf 'kdif;a&mifukdrS? rjyKMubJ?
cPcsif;csif;? ajy;avvQifaomf}}[lvnf;aumif;]]aoewfESihfajymif;? vTm;uma'gif;u? tJ;armif;vSH&Snf?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

93

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vSHysHrnfom;? 'g;&Snf'g;arQmif? cg;xkd;aqmifwkdY]][lvnf;aumif;? pyfqkdcsufukd awGU&Sd&ayonf/


&ckdifppfol&Jukdif "g;? vSHrsm;um; &Sm;yg;cJhNyD;jzpfaomfvnf; csif;ysHukdifaqmifcJhaom "g;&SnfrSm r&SdawmhNyD?
z.q.y.v acwfwiG f ppfawGNrKd Ucif;usi;f jyocJah om jyyGw
J pfcw
k iG f vufuiG ;f wyfxm;aom 'g;&Snw
f pfacsmif;
ukdvnf; MunhfIcJh&bl;\/ b*Fvm;yifv,furf;ajrmifwkdY oJzdeyfrdjcif;aMumifh aqG;ajrhaeNyDjzpfaom 'g;&Snf
rsm;ukd wl;azmf&&SdMu&onfqkd\/
"g;ESiyfh wfouf ajrmufO;D rif;om; yef;wHarmift;J wGif ]]yef;wHarmif um;? taqmufa&Go;DG ? 'g;rif;Bu;D ?
aqmufzsm;qifp,
G ?f jr'vG,?f vlom;pm;MuL;? wku
d af v;awmifrmS ? uk,
d af &mifxeG ;f um? 'g;bDv;l ukd awmif;vwf
awav;}}[l a&;zGJYxm;aMumif; awGU&ayonf/

vTm;um
vTm;umpaomt&mrsm;onf ckcHumuG,fa&;? qD;wm;y,fvSefa&; tokH; jyK&mjzpfMu\/ &efol\
'g; vSH? av;? jrm;? paomvufeufrsm;ukd qD;wm;um uG,fEkdifay\/ vTm;rSm udk,ft*Fgukd umuG,faomt&m
wpfrsKd;yif jzpfayonf/

1/&ck d i f u k d , f c H u muG , f j cif ; &mrsm;


vTm;? um? okdif;? 'kdif;
&ckid rf if;rsm;onf rif;\zG,&f m uk,
d cf t
H &d,mrsm;ukd ppfa&;ppf&mckcu
H muG,af &;&mrsm;wGit
f ok;H jyKcahJ v
onf/ ukd,fcHynm&Sifrsm;um; pGrf;tifowd&SdMuol vloefrsm;jzpf&m vufkH;&nf? ESvkH;&nft&? pGrf;yum;
Bu;D rm;vS\/ owad umif; tmZmenfo&l aJ umif;[l ,lqodrw
S jf cif; cHc&hJ \/ &ckid u
f ,
dk cf u
H m uG,jf cif;&mrsm;
um; trsm;yif&Sd&m av;? jrm;? 'g;? vSH? oHvQuf? tJ;armif;? wkwf? vSifwef? aoewfrD;ayguf? tajrmuf? vTm;?
um? 'kid ;f ? okid ;f ponfwt
Ydk m;vk;H yg0ifMuonf/ vufayGUusi?f vwfa&SUwkv
Yd nf; vufeufrhJ uk,
d cf u
H muG,jf cif;&m
rsm;jzpfMu\/

vTm;um
vTm;rSm udk,ft*Fgukd umuG,faom tumwpfrsKd;yifjzpf\/ tjym;tvkduf &SnfarQmaom ykHo@mef&Sd\/
umqkv
d Qif vufEiS v
fh ufarmif;rSm wyfqifaomt&mjzpf\/ qD;wm;umuG,&f mwgif tok;H jyK&mjzpf\/ 0kid ;f 0ef;
aom ykHo@mef&Sd\/ yuvm(ruvm)uJhokdY cyfckH;ckH;vnf; &Sd\/ 0kdif;0ef;o@mefjzihfvnf;aumif;? cyfapmuf
apmuf awmifcRef;o@mefjzihfvnf;aumif;? awGU&\/ vTm;umrSm 'g;vSH vufeufrsm;ESihfwGJ tokH;jyKaom
t&mjzpfayonf/

okid ;f
okid ;f [lonfvufeufjzihjf zpfap? vufeufrjhJ zpfap? &efou
l cdk ck w
kH u
dk cf u
dk f aom uk,
d cf yH nm Aefw?dk Aef&n
S ?f
twwfjzpf\/ Budrf;okdif; paomwkwftaqmif ta,mifjzihf wwfyGeftyfaom ynm&nfwnf;/ okdif;twwf
tjcif;ac:zG,f&m wwfynmenf;pHepfrsm;pGm&Sd\/ okdif;enf;rsKd; okH;q,fyif&SdaMumif; awGU&\/ ajrmufOD;bk&if
rif;apmrGefESihf &SifxGD;jzL\om;awmfjzpfaom Oum(0um) rif;om;onf okdif;twwf wwfuRrf;aMumif;ukd
xkdOumtzGJY awGU&\/

2/Buf d r f t ok H ; jyKyk H r sm;


Budrfbm;? qwfusmBudrf? okdif;Budrf? vabmfBudrf? ebufBudrf? zkd;acgifBudrf ponf trsm;wnf/ MuwfBudrf?
ponfjzihf trsm;wnf;/ xkdBudrfwkwfjzihf tjypf 'gPfwwfkdufonfukd qifwsmkdufonf[kac:\/ olowf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

94

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

y&0gwkdYonfvnf; aumif;? Budrf'gPfkdufolwkdYonfvnf;aumif;? rSL;rwfwkdYa&SUvkdufygoGm;&aom trIxrf;


wkdYonfvnf;aumif;? wHcg;apmifhwkdYonfvnf;aumif; tokH;jyKMu\/ xkdYaMumihf NrdKUwnf&mZ0ifvuFmwGif
]]qwfwsmBudrfpGJ? tNrJa&SUoGm;? wHcg;apmifh vl? olowfy&0g[lvnf;aumif;? BudrfokH;olrsm;ukd pyfqkdcsuf
awGU&\/
Budrf? vabmf? okdif;vufeufukdif? wyfukdvabmfwyf[kac:\/ xkdwyfrSL;ukd vabmfpm;[l wGif\/
,ckwkdif armifawmNrdKUe,f vabmfpm;[laom a'o trnfac:wGif &Sdaeao;\/ BudrfESHarmf? Budrfacsmif;?
Muwfacsmif;? okdufacsmif; Muwfpif? vabmf0? wkdY okdif;NcHK? okdif;cRef? okdif;wykwf paom trnfXmersm;tm;
Budrfacsmif;ESihfpyf rSnhfac:jcif;wnf;/

'kid ;f
'kdif;[lonf ou#bmom omvfrS okdif;okdYajymif;a&TUum 'kdif;[kac:a0: jzpfay:vmonf/ t*Fvdyf
bmom jzihf PROP , RAFTER , SHIELD, TRUSS [l\/ 'kdif;? vTm;[l vnf;aumif;? wGJpyfokH;pGJavh&Sdf&m udk,f
MuyfvufeuftrsK;d (okrYd [kw)f umuG,af &; twwfynm[l owfrw
S &f rnfjzpf\/ yef;wHarmift;J wGif ]]'g;Bu;D
ukd eHyg;vSD;xm;? 'kdif;ukdudk,fMuyf? tNrJcsyfkdY]][lvnf;aumif;? pyfqkdvsufawGU&\/

3/

'kdif;wwf? 'kdif;euf? 'kdif;eif;

&ckdifrif;vufxuf 'kdif;wwfaomvufeufukdifrsm;ukd 'kdif;euf[lvnf;aumif;? 'kdif;eif;[lvnf;


aumif;? 'kdif;wwf[lvnf;aumif;? ol&JwyfzGJYay;cJh\/ if;wkdYonf awmifpOfckdifwkdY aiGcGefawmfaumufcH&m
wGif apmihMf uyfrt
I jzpf vku
d yf gMu&\/ ,aeYxd 'kid ;f Muyfxal om Xme&Sad Mumif; xif&mS ;\/ 'kid ;f vufeufuidk t
f jzpf
trIxrf;cJhaom tquftEG,frsm;ukd ,ckwkdif 'kdif;euf 'kdif;eif;[lvnf;aumif; ac:wGif&Sdaeao;\/ ,ck
]]qufarmuf}}ac:oufrsKd;EG,fpk0if awmifpOfom;rsm;ukd 'kdif;eufvlrsKd;[l owfrSwfac:qkdaeMu\/

vl&rJ sm;
&ckdifrif;rsm;acwf ol&Jwyfrsm;wGif vSH? "g;? vTm;? um? 'kdif;? okdif;ukdifaqmifolrsm;ukd wyfzGJYpkpnf;
ay;xm;cJh\/ ajrmufOD;acwf ol&Jwyfrsm;teuf vSH? 'g;? vTm;? um? ukdifxm;aom &ckdifppfom;ykHrsm;ukd EkdifiH
jcm;rSwfwrf;ykHrsm;wGif awGU&\/
azmfjyyg ol&Jwyfrsm;onf rif;\trIxrf;rsm;tjzpf aqmif&GufcJhMu\/ ppfcsDwuf&mwGifvnf;
ol&Jwyfrsm;ukd tokH;jyKcJhay\/ ajrmufOD;bk&ifrif;yif (at'D 1531-1553)vufxuf taemufb*FgokdY
ppfcsDpOf Munf;? a&? csDwufwGif vSHukdif? "m;pGJ? ol&Jrsm;? 'kdif;ukdifumpGJ ol&Jrsm;? wrefav;ukdif ol&Jrsm;?
okdif;wwf ol&Jrsm;? 'kdif;pGJ? umpGJol&Jrsm;? yg0ifaMumif; awGU&Sd&onf/

a&SUo
Y mG ;okid ;f ukid f
rif;rIxrf;wkdY\ taqmifta,mifESihfywfouf aqmif&GufykHukd rif;&mZm BuD;pmwrf; avhvmawGU
&SEd idk \
f / xkpd mwrf; okid ;f ukid rf sm;\ a&SUoGm;OD;aqmif vku
d yf gxrf;&Gu&f aom wm0efrsm;ukd okaYd zmfjyxm;\/
]]ukd,f&HBuD;trwfoGm;aomf? vuf0Jvuf,m okdif;ESpfpif;a&SUaqmifyg&\/ jynfpkd;BuD;trwfwGifvnf;?
vuf0v
J uf,mokid ;f ESppf if;vku
d yf g&\/ ppfuBJ u;D trwfEiS fh 'g;ykid t
f rwfwiG v
f nf; vuf0?J vuf,mokid ;f ESppf if;
ukdifaqmifvkdufyg &onf/}}

4/'kdif;? okdif; twwf oif&mXmersm;


'kdif;? okdif;twwfonf a&S;urif;nDrif;om;rsm;utp udk,fcHynmrsm;tjzpf oif,lvmcJh&onfrsm;
jzpfMu\/ avmuDtwwff uRrf;usifaom q&mjrwfrsm;xHrS oif,lvmcJh&onftwkdif; ESpfumvvnf;Mum
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

95

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vSpGm\/ yGJausmif;rsm;uJhodkYaom avmuDtwwfoifausmif;rsm;ukdvIdif; p&mausmif;[l ac:qkdcJhMu\/


a&S;u wuokdvfjzpfaom OuHokH;q,fac:wGif aomae&m? ynmonf[k ac:wGifaomae&mXmewkdYwGif
oif,cl MhJ u&\/ OuH ok;H q,frmS &ckid jf ynfe,fajrykEH iS fh rif;jym;NrKd Ue,f awmifciG t
f &yf wnf&\
dS / ynmonfrmS
o&Dacsmif;eHyg;wpfavQmufwiG f wnf&\
dS / vIid ;f p&mwef? vIid ;f p&m wif[al om ae&mXmersm;um; ajrmufO;D NrKd U
teD;wpf0kdufwGif &SdaeMuao;\/

ynmoif,&l jcif;rsm;
Oumrif;om;\ om;awmfrSm "r&m("r&m)rnf/ if;onf tBuD;awmftjyif rif;aemif&Haygif; zGm;zuf
awmfrsm;ESihf q&m&Sifausmif;wGif aysmfyGJobif rsm;ESihf udk,fcHtwwfynmrsmukd (3)ESpfwkdif oif,lcJh&aMumif;
od&\/ if;\ oif,ljcif;qkdif&mukd a&;pyfcJhaom bGJUY uJhodkYawGU&\/
]]ausmif;wvif;wGif aysmf&TGifaomif;oJ? u'lyGJESihf? aysmfyGJobif? usifjcif; oif? umawmif;jcif;ESihf?
okid ;f jcif;ok;H q,f? oifvwfawav;? 'kid ;f jcif;ok;H q,f? oifvwfaw\av;/ ppfqw
k pf pfwuf? oifvufawav;?
oifvkdYeDbd? a&Tausmif; &SifxH? tr&mrSmokH;ESpf[dvkdY}}

vIid ;f p&mtursm;
okdif;jcif;ESihf twl'kdif;jcif;? vTm;jcif;? ppfjcif;rsm;vnf; okH;r,fpD&SdaMumif; awGU&\/ if;'kdif;jcif; paom
wenf;u[efrsm;ukd vIdif;p&mtu[lvnf; wr&mtzGJY pyfqkdxm;\/ okdif;yGJ? okdif;yGJukd obifcH usif;y
aMumif;vnf;awGU&\/ xkdobifyGJ aemufwajrmufpnf? tv,fwGif &Grf;pnf? a&S;upnfBuD;ukd tvH&Spf
q,f&Snfaom 'kdif;wvif;? okdif;wvif; wuGif;jyifwGif wD;cwfujyMu&\/ ]]yef;wsm;okH;q,f? vkdifwGifvG,f
vQufvnf; wD;cwfMu&m}}armif;?c&m? 'kyg? ywfom? pnfBuD;? pnf;? pkwf? vif;uGif; oHSif;jzihf u[eftvkduf
wD;rIwcf &hJ onfq\
dk / ]]'kid ;f ukd &ifatmufu? 'g;ukv
d yI v
f su}f }wvif;&Snw
f iG f [efa&;jy (uGi;f jy) ujy&onfq\
dk /

ujyykzH YJG
,if;oku
Yd jyyku
H dk okYd *r&mtzGYJ pyfqx
dk m;aMumif;awGU&onf/ ]]tvH &Spq
f ,f? wvif;&Snrf mS ? uGi;f vkYd
wa&;? 'kdif;jcif;okH;q,f? okdif;jcif;okH;q,f? oGm;jcif;okH;q,f? ujya&av;? umawmifjcif;ESihf? ppfjcif;okH;q,f?
vIdif;p&mukd? wvwfawav;? qifuckefum? jrif;rSmwwfpD;? jrif;uckefum? vlrSmwufpD;? usvwfawav?a&T
c0gcs? 'kdif;awmfvSukd? ryg&Sifa,mif? b,fuarQmifkdU? 'g; tdrfNydef;ajymuf? tarmufe*g;? taqmufqifpG,f?'g;
&Snfukd? rygkyfa,mif? nmuajrmifkdU? 'kdif;ukd&iftkyf? 'g;ukdvQyfkdU? wifom;ajymifcufum? vsifpGmajrmufckef?
vuf0Jaygifukd ? azmifaAgif;vnf;owf? 'g;apmif;cwfkdU? wifom;ajymifcwf um? vsifpGmajrmufckef? "r&mrSm?
vwfawav? rr&monf? rifhwsmpHoD;? tBuD;0ifEGJY? xuftmumrSm? psmefjzihf0Ja&? 'Gefa&t[ef? &pf0JysHvkdY?'kdif;yGJ
obif? vlrsm;&SifESihf? wvufawav;}}

&ckid v
f o
l efwpfusyd f
&ckdifajrmufOD;bk&if rifcarmif; (c&pf 1612-1622)vufxuf vufkef; &nf? ESvkH;&nfynmESihfjynfhpkH
aom trIxrf;wpfusdyf &SdcJhonf/ if;wkdYonf rdrdwkdYqkdif&mtwwfynm oefrmwwfuRrf;av&mum; vloef[k
trnfxifay:cJhMu&\/ xkdvloefwpfusdyfwGif (1)&mZoBuFef? (2) OumykH? (3)rif;aemifBuD;? (4) e&ywd?
(5) iA,fvuf? (6) BudKif;e,fipm;MuL;? (7) ig;pGJil;? (8)iwefol&J (9)&SifoefBuD;? (10) rif;,ifwkdif
wkdYjzpfMu\/ if;wkdYESihf rif;carmif;onf [Hom0wDjynfokdYoGm; um,? OmPpGrf;&nfynmrsm;ukd jyocJhMu&m
bufNydKifEkdifdol r&SdcJhMu[kqkd\/
crnf;awmfrif;&mZmBu;D ESit
hf wl [Hom0wDoYdk csw
D ufvyk Bf upH OfwiG v
f nf; Oumyst
H ygt0if vloefwEYdk iS fh
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

96

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vkdufygcJhvsuf atmifyGJqifEkdifcJhMu\/
,if;okdYvuf kH;&nf ESvkH;&nfESihfjynhfpkHa&;wGif azmfjyyg udk,fcHynmwkdYum; wwyfwtm; yg0ifcJhMu&
onfjzpf &m wkid ;f jynfwidk ;f vlrsK;d wkid ;f twGuf r&Srd jzpf vkt
d yfwwfot
d yfaom? oifMum;tyfaom ynm&yfrsm;
jzpfaMumif; wifjytyfayownf;/

ewfjrpf-pef;atmif
uk;d um;usr;f rsm;
1/
2/
3/
4/
5/
6/
7/
8/

&ckdif&mZ0ifopf
&ckdif&mZ0ifopf
&ckdifa&S;a[mif;NrdKUawmfrsm;
&ckdif'*Fg;rsm;
ajrmufOD;vrf;Tef
&ckdifjynfe,fjzpfpOforkdif;
&ckdifjynfe,fpmapmif
&ckdif,Ofaus;rIr*Zif;

(OD;pErmvvuFm&)
(OD;pErmvvuFm&)
(xGef;a&Tckdif)
(OD;pHomatmif)
(&ckdifjynfe,fjynfolYaumifpD)
(&ckdifjynfe,fjynfolYaumifpD)
(&ckdifjynfe,fjynfolYaumifpD)
(&ckdifjynfe,fjynfolYaumifpD)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

97

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tvGr;f pm
toQipf uEd
tkdvlrsm;kdU? tdrfNcD(BuD;)&mvnf;wpfaqmif? &Tef;&Tef;ajymifao? qif0if&m avwHcg;? 0Jvif;acgifqpf?
e*g;&pfqif0if? ajymhvufwifrmS ? armif&iS af ysmyf g;? vDoeG af wmifu? armifpw
d w
f al o? tjzLEGEYJ UJG ? armifvrG ;f pmuk?d
arQmv
f if(h ESi)fh Munhf aomf? a&mufysma&mufysm? wpmpmonf? vmysmvGr;f qGw?f tdryf g;eD;0ef;usi?f rSi;f usK;d yifu?
iSufawmufusm;vnf;? w&if;zwfvkdY? w&Gwf&Gwfao? rjywfiSuf u,f? w&if;oHukd? Mumvwfaoav?
w&ufMumau? vmygEk;d Ek;d ? Murf;(MuKw)f wef csK;d vk?Yd Munfch ;dk rsuEf mS ? armifr[dau? vrf;0rSmav? ESp&f ufMumau?
vmygEkd;Ekd;? Murf;(MuKwf)wefcsKd;vkdY? Munhfckd;rsufESm? armifr[dau? vrf;0rSmav? uEGJUuvsm? iSufu0gav?
jrnfvmrpJ? tdrfawmfdrSm? wnJ;nJ;ESihf? zrf;pDzrf;pD? u0giSuf ukd(ao)t&pDvkdY? zrf;vkdY&au? u0giSufukd?
ZmjyK(jyif)rnfav? zrf;vkdY&au? u0giSuf(qD;)ukd? EIwfoD;zsm;ukd? a&Tcsrnfav? tawmifrsm;ukd? a&Tcs rnfav?
NcdKif;rSmavSmifau? vufaqmifESr? bkef;(bkH)opfay:au? armifawmfa&mufau? qufarum;av/
u0gEGJUaemif;? iSufESpfaumifukd? vufaqmifqufar? tBuH[dvkdY? zrf;vwfaoum;? ta*gif;xD;xD;?
tNrD;um;um;? u0gBudK;ukd? zrf;r&vkdY? vSaotae? MunfhInDpGm? iSufvdrmao? u0gkdjr? w&if;jyvkdY?
w&if;jyau?> tvSrif;ausm?f armifawmfZmvk?Yd i,fuq&m? Bu;D rSmcifyeG ;f ? jrwfr[mau? ax&fausmaf usmif;rSm?
t&D;a,&Sifom;? i,fcifyGef;ukd? t&rTef;vkdY? pmoifum xm;ar? earmuc? t&ifp? oifyef;(acG)&mNyD;rS?
oifykef;(rSef;)BuD;ESihf okH;qJhokH;vkH;? okH;oifykef;ukd? wpfvkH;rusef? jrwfr[mau? ax&fausmfausmif;rSm?
aewkdif;jyK(tH)vkdY? Zmwfusrf;o'g? vdrfrmjyefau? n0goifajrmuf? pGrf;orf;acguf ESihf? xGef;awmufynm?
ax&fyk*dKvfau? 0gqkdausmif;rSm? edwkdif;aysmfvkdY? Mumvwf aoum;? &mouf&Snfau? i,farsmufom;av?
r[kwfayav? tvGefwxl;? cspfaoarmifukd? rMumzl;bJ? cspfolararmif? jrwfr[mau? ax&fausmif;um;?
,if&aMumif;&m[dar? wpmpmau? rSmar&mpum;? yifv,fem;rSm? "|&|em* trsKd;? NrD;&mBudKao?
wefcxkd;tvGefBuD;vdrfhar/
jzm;avjzm;jynhf? ykef;ykef;jynhfrSm? vdyfauykvk ig;awmifolau? jyifjzLarmfoef;? GefY>zef;>yef;ESihf?
usD;uef;tpm? cHvdrfarvm;? ESmarmif;axmif axmif;? pG,faigif;aigif;ESihf? qifajymif&Sdu? qD;vdrfhar/
awmawmifatmif;ao? jcoi,fao? a[mufaoa[muf? xGD;raMumufESihf? jcoa[mufrl? raMumufESihf
rif;qifajymif[Jav? rvSJygvD? rxDESihfrif;? usm;&mkHav? rxkHESihfrif;? e*g;BudK; av? rpkd;ESihfrif;? e*g;vufwGif?
'|&|? e*g;trsKd;? aZmf*sD&mwynfh wGdra&Smifau? atmif(tkd)aumif;\/ pGef&Jwufacgif? wjynfvkH;rSm?
vSolarmif? awmifukdvuf Id;? &G,fukd xkd;ao; vufId;&G,f&m? aygufvdrfhar/
wcg&Hxl;? ESrxHrSm? ra&mufzl;/
a&T v yef ; wH ? Muuf a usmf w G e f a u? oH , grf ( nH ) nOf Y r S m ? cef ; aqmif aqmif au? pH a &crf ; rS m ?
0if c J h y grif ; / vmcygrif ; av/
vmygcsDSvwf? zr0ifau? AGDpaMumrSm? tkH;rGD&mESihf? aysmfatmifoduyf ar? &moufauvkH;rSm?
arES i h f p H a u? pH & arav/
(trwf B uD ; ok d u f w wf i vuf k H ; avQmuf x k H ; rS )

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

98

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

tOee'Dav;NrKd Uacwf
NrdKUjyxD;eef;rsm;
toQipf uEd
(aumaZm-156-792)(c&pf-792-1430)
]]"n0wDa0omvDu? aemufNydNrdKUuGuf? pr0ufESihf? aemufqufbkHtdrf? y&defNcdyfNrdKU? rif;wkdYynwf?
avmif;Muuf? ajrmufOD;? rnfxl;? emr? ajcmufXmewGif}}
(0g;ausmif;q&my@dwf\ &mZ0ifvuFmrS)
rsufpOf;kdtqif;uJhokdY a&kd&pf0Sef;vSaom jrpfjzpf tOee'Djrpf[k ac:onf? a&BudKjrpf[kvnf;
ac:Muavonf/ vnfrsKdjrpf[kvnf; wGifcJhonfqkd \/ jrpf0J,mwkdY NrdKUjyrsm;wnfcJhykHwkdYukd azmfjyaytHh/

av;NrKd Uacwfumv
av;NrdKUacwf(tOee'Dacwf)onf? a0omvDausmufavSum;acwf ysufokOf;NyD;aemuf? ajrmufOD;acwf
rwkdifrDSumvjzpfonf/ a0omvDNrdKU pjE 9-quf tqkH;jzpfaom? plVpjErif;onf oif;wGJjynfrStjyef e*&pf
armfwif wGif avSazmifysuf a&epfum vGefawmfrlcJhavonf/ xkdYaMumihf usef&pfaom rdzk&m; pEma'0Donf?
NrdKUom;tbokH;a,mufESihf xD;eef;qufcHvm&avonf/ xkdom; tbokH;a,mufwkdYwGif? om;yJzsLonf
ajrmufO(&rf;acsmif;qkd\)NrdKUukd (aumpm-138? c&pf 776-ckESpfwGif wnfcJh&m? oQrf;wkdYzsuf ,kd;acsmif;okdY
a&SmifzJvQuf oydwfawmifNrdKU (a&Tyef;ckdifteD;)ukd wnf pkd;pHcJhMuao;onf/

yxrpr0ufNrKd U
plVpjErif;vGefpOf rdzk&m; pEma'0D wnf&Sdvkdufaomom; ukd,f0efukd arG;zGm;cJh&m? cspfcifolwkdY,l
aqmif ,kd;acsmif;taemufzuf? ppfwef;wifNrdKU 0Sufykef;xm;avonf/ oufwkdYu igwkdYrif;[l ac:wGif
cJhojzihf? iwkH;rif;? irif; iwkH;rif;[k wGifcJhonf/ &ckdif&mZ0ifwGifum; apma&Tvl;rif;[l rSwfwrf;wifcJhav
onf/ if;iwkH;rif;onf touf 23-ESpfajrmufwGif? ppfwef;wifNrdKUrS csDvm yxrpr0ufNrdKUukd aumZm
156-c&pf 794-ckEpS w
f iG w
f nfum 24-ESppf ;dk pH cJo
h nf/ if;aemuf acwoifrif; qufqcH ahJ vonf/ tif;apmuf
&mZ0ifwGif NrdKUwnf&mukd? ajrmufOD;NrdKU ta&SUESpfwkdifuGmwGif jzpfonfqkd\/

yxryOmNrKd U
acwoifrif;um;? yJzsLrif;vGefNyD;aemuf aemifplVpjErif;\ wlawmf pE ukwfrif;ESihf t&D;awmfpEma'0D
wko
Yd nf? oihjf rwf&mrS arG;zGm;olwnf;/ acwoif? pEoif? oD&u
d rk m [l rif;om;rif;orD;ok;H yg; use&f pfco
hJ nf/
if;wkdYonf ig;&Hacsmif;rsm;wGif a&muf&SdaecJhMu&mrS? iwkH;rif;vGefvQif? ,laqmiffMuvQuf? xD;eef;qufcHap
cJhMujcif;jzpfonf/ xkdacwoifwkdY vufxufwGif pr0ufrS ajymif;a&TUvQuf? yOm(yxryOm)NrdIUukd? a*gpm180-c&pf at'D 818 ckESpfwGif wnfaxmifcJhMuavonf/

yxravmif;Muuf yxry&deNf rKd U


xkdaemuf vufsmrif;eefonf? yxravmif;MuufNrdKUukdwnf ESpfrvnfcJh bJ? y&defNrdKUukd wzefa*gpm
465-c&pfat'D 1103 ckESpfwGif a&TUajymif;wnfavonf/ xkdNrdKUoufum; 39 ESpf&SnfMumcJh\/ a*gpm504
c&pf 1142 xdjzpfayonf/ tif;apmufu yxryk&defNrdKUonf ajrmufOD;NrdKUrS ESpfwkdifuGmwGif wnf&Sdonf[kjy
qk\
d /
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

99

toQifpudE\
'kw,
d yk&ed Nf rKd U

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

'o&mZmrif;onf a*gpm-485(c&pf-1123)wGif 'kwd,yk&defNrdKUukdonf cGJjcm;azmfjyjcif;rsm;vnf;


&SdMuao;\/ NrdKUwnf&mXmeum; uGJjym;jcif; r&Sdav csJUxGif wnfavjcif;jzpfacs&m/

Ncw
d Nf rKd U
xkad emuf rif;zke;f pm;onf Ncw
d Nf rKd Uukd a*gpm 504 ckEpS f c&pfat'D 1142 ckEpS w
f iG f a&TUajymif;wnfav&m?
NrKd Uouf 12 ESpw
f idk cf \
hJ / pr0ufNrKd Ua[mif;rS ESpw
f idk u
f mG wGif Ncw
d Nf rKd Uwnf&o
dS nf[k tif;apmufwiG f jyqkad v\/

'kw,
d pr0ufNrKd U
"ekayg(udEkyf)rif;vufxuf? a*gpm 516 c&pf at'D 1154 ckESpfwGif pr0uf('kwd,pr0uf)NrdKUukd
wzef a&TUajymif;wnfcJhavonf/ xkdwGif ukd;ESpfMum avonf/

ae&O&mawmifiNl rKd U
xkdaemuf rOLoif(wkdif;cspfrif;)vufxuf? a*gpm 525-c&pf at'D 1163 ckESpfwGif ae&O&m
awmifilNrdKUukd wnfcJhonf/ rif; 17-quf? NrdKUouf 88 ESpfxd wkdifcJh\/ y&defNrdKU? ta&SUawmif? awmwef;?uRef;
twGif;? c&D;ESpfwkdifuGmwGif wnf&Sdonf[k tif;apmufvm\/

'kw,
d avmif;MuufNrKd U
tavmrmjzLrif;onf? avmif;Muuf('kwd,avmif;Muuf)NrdKUokdY wpfzef a&TUajymif;vQuf? a*gpm 613
ck(c&pfat'D 1251 ckESpfwnf wnfavonf/ NrdKUouf 179 ESpf? rif; 17 qufwkdif\/ y&defNrdKUrS wwkdifuGmwGkif
NrdKUwnf&m &SdcJhonfqkd\/ xkdNrdKUrS aemufqkH;bk&if rif;apmrGefonf ajrmufOD;NrdKUukd a*gpm 792 c&pf
1430 ckESpfwGif a&TUajymif;wnfavonf/
NrdKUtrnfESifh NrdKUwnfckESpfoMupfwkdYonf &mZ0ifwkdY rnDGwfMuacs/ azmfjyygZ,m;ukd avhvmMunhf
SdYEIdif;Mu&m\/ txufyg ckESpfoMupfwkdYum;? &rf;jynhfawmifausmif;q&mawmf\ &ckdif&mZ0ifopfu SdUEIdif;
jyxm;aomrltwkdif; azmfjyvkdufjcif;jzpfonf/

rdKUwnfrif; ESihf NrKd Uawmftrnfrsm;


NrdKU
trnf
rsm;

ajrmufO
(yxr)
oydwfawmif
(a&Tyef;ckdif)
pr0uf

awmif a usmif ;
Nrd K Uwnf ?
oMuKZf

({rnf? pHwif?
ompG a v?
r[m0d [ d u )
wenf;? NrdKU
wnf o MuZf

Nrd K Uwnf r if ;

taMumif ; t&m

a*gpm^c&pf
138(776)
155(793)

326^328
338

yJzsL;rif;
pEukwf

156(794)

356^456

irif;iwkH;

NrdKrif;om;jzpfonf/
pEul;?ivSyfysL;vnf;
&Sd\/
apma&Tvl;vnf;
wGif\

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

100

toQifpudE\
yOg(yxr)

180(818)

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

380

acwoif;

avmif;Muuf
(yxr)
y&def(yxr)

465(1103)

468

om;awmf
vusfm
rif;eef

y&def('kwd,)

485(1123)

513

'o&mZm

Ncdyf
pr0uf

504(1142)
516(1154)

529
540^541

rif;zkef;pm;
"Eklayg
(udEkyf)

ae&O&m
awmifil?
NrdKUa[mif;
avmif;Muuf

525(1163)

542

rOLoif

613(1251)

601

tavmrm

ajrmufOD;

792(1430)

rif;apmrGef

plVpjEwl?
pEul;
rif;&Jb,
om;awmf
avmif;MuufwGif
wESpfraphrSDajymif;
onf/
10-qufajrmuf
pMumvSH ysH&rif;
'o&mZm\om;i,f
pvuFmAkdvf
trwf 541-wGif
wnfonf[l\/
wkdif;cspfrif;
vnf;[l\
tavmrif; ('kwd,)
zsLvnf;[l\/
ol&wefrSjyefNyD;
2 ESpfMumwGifwnf
onf/

tcsKdUyk*dKvfwkdYonf tOee'Dav;NrdKUacwfukd acwoifrif;vufxufrSom pwifMuonf/ pjErif;quf


tqkH;ukd? apma&Tvl;rif;xd? rif;pOfZ,m; jyxm;aomaMumihf xkdapma&Tvl;rif;ukdvnf; a0omvDacwfwGif
xnfhoGif;a&wGufjcif; jzpf[efwlavonf/

xyf&Si;f tHh
a0omvDausmufavS*g;NrdKUoufrSm &ckdif&mZ0ift& 449-ESpfomjy\/ okdYaomfvn;f yJzsL;\ajrmufONrdKU
oufESihf oydwfawmifNrdKUouf (18-ESpf) apma&Tvl;\ yxrpr0ufNrdKUouf (24)ESpfwkdYukdyg a&mxnfhaygif;
pGuf a0omvDausmufavS*g;acwf\oufwrf;onf 491-ESpfjzpfaMumif;jzihf jyqkdMu jcif;vnf; jzpfacsonf/
okdjyefqkdjcif;onf &mZ0ifa[mif;t& pjE 12quf (apma&Tvl;)xd eef;pHESpfaygif; 491 ESpf[k jyqkdxm;aom
eef;pHESpfaygif;ukdjyif? a0omvDeef;ouf? 0g a0omvDNrdKUouf? 0g-a0omvDacwfouf[k owfrSwfvkdufvnf;
jzpf&macsonf/ xkdYaMumihf pjErif;? 12-quf(rsKd;jcm;rif; yg)eef;pHESpfaygif;ESihf a0omvDNrdKUoufonf
(491-449-42 ESpf)uGmjcm;vSayao;onf/

pr0ufyOmNrKd Ut,ltq
pr0ufESihf yOmNrdKUukd tcsKdU&mZ0if wNrdKUwnf;? wacwfwnf;oabm ,lMuonf/ xkdYaMumihf OD;pHwifh\
&mZ0ifvuFmwGif ]]pr0uf? rif;qufjyvQif? irif iwkH;? tpkH;vQuf? aemufqkH;rnf[D? rif;ywD a&muf}}[l
vnf;aumif;? jyqkdcsuf awGU&onf/ &ckdifrif;orD;\ orD;awmf{csif; pr0ufukd apma&Tvl;wnfNyD; pkd;pH
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

101

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

vmonfujdk y\/ okaYd omf yxryOmNrKd UwnfaMumif;uku


d m;rjyacs/ ,if;okrYd jyqkad omfvnf;? ]]pr0uf? bke;f quf
pOfusK;H ? q,fa,mufq;Hk wGi]f ]rif; ;bDv;l ykeu
f efc&H ? trwfocF,monf? 0a&mif;iSurf if;trnfcv
H Qu?f qufcH
&m? okH;qufajrmufwGif? ]]yOmNrdKUa[mif;? usdef;NyD;aESmif;rS}}[l yxryOmNrdKUa[mif; usdef;cef;ukefysufpD;
cJh&onfhtaMumif;ukdum; jyqkdxm;avonf/ xkdYaMumihf ,if;{jcif;t&vnf; pr0ufESihfyOmonf ESpfNrdKUwpfNrdKU
obG,fjzpfaeonf/ okawoDrsm;uvnf; xkdESpfNrdKUrSm xufatmufteD;pyfpDomjzpf ra0;vSpGmaomaMumifh
xkdokdYjyMujcif; jzpfonf[kvnf; ,lqMu\/

ae&O&mawmifiNl rKd Uonf NrKd Ua[mif;pr0ufyOmNrKd Uwnf


xkdYaemuf OD;pHwif&mZ0if? irnf&mZ0if? ompGav? 0g;ausmif;&mZ0ifwkdY u? awmifilNrdKUwnfaMumif;ukd
rjyMuay/ jyonfum;? OD;pHwif NcdyfNrdKUqufrS rif;pOfvQm;vmcJh&m? tavmrmjzLrif;ta&mufwGif pr0ufNrdKU
onf ,Gi;f uGuaf v NrKd Ua[mif;avmif;Muufudk wnfonf[\
l / xkaYd Mumifh Ncyd Nf rKd UysuNf y;D aemuf 'kw,
d pr0uf
NrdKUwnf avmif;MuufokdY ajymif;a&TUonf[k ,l&rnfjzpfonf/ 0g;ausmif;um; ]]NcdyfNrdKUOD;zsm;? rif;zkef;pm;rS?
jyefyY mG ;aemufq;Hk ? iESyv
f ;Hk wkid }f } [l odr;f usK;H vQuf 0g;xm;avonf/ irnf? ompGavwkYd um;? Ncyd Nf rKd UrSajymif;
yOm('kwd,yOm)NrdKUukd rOLoifwnfcJhaMumif;om jyavonf/ txufygwkdY tqkdt&? NcdyfNrdKU wnfNyD;aemuf
'kwd,pr0uf? okdYr[kwf? 'kwd,pr0ufNrdKUESihf awmifilNrdKU[lonf/ 'kwd,prm0ufNrdKUwGif tusKH;0ifoGm;ay&m
onf/ wenf;? 'kwd,prm0ufESihf awmifilNrdKU[lonfrSm yxrprm0ufNrdKU? yxryOmNrdKUukd xyfrHwnfaomNrdKU
a[mif;) 'kwd,pr0uf?'kwd,yOmyif jzpfonf[k qkdvkd&dyf&SdEkdifayonf/

&ckid rf if;\ orD;awmf{jcif;tvkd


&ckdifrif;\orD;awmf{;jcif;tvkdqkdaomf cspfrOLoifrif;onf pr0uf ('kwd,pr0uf)NrdKU okH;ESpfpkd;pHNyD;
aemuf awmif\wllt&yfwGif awmifilNrdKUukd wnfvQuf 16-qufpkd;pHcJhonfqkd\/

NrKd UjyxD;eef;rsm;
]]tavmrmjzL? NrdKUawmifilu? BuH,lpl;pl;? avmif;Muuful;}}[k qufvufNyD; xkdawmifilNrdKUrS avmif;
MuufNrKd Uukd a&TUajymif;wnfaMumif;ukv
d nf; jyqkx
d m;avonf/ xkaYd Mumihf {;jcif;vm/]]awmif\wl?l NrKd Uawmifil
ukd}}? tcsKdUu yk&defNrdKU&ma[mif;ukdyif ,lqcsufjyKMuavonf/
xkaYd Mumihf 'o&mZmrS iESv;Hk rif;xdwidk af tmif(yk&ed ?f Ncyd ?f 'kw,
d pr0uf? awmifiNl rKd Uwku
Yd dk odr;f usK;H vQu)f uk?d
'kwd,yk&defacwf[k owfrSwftokH;jyKaMumif; vnf;awGY&ay\/

NrKd Ursm;\ ae&mt,ltq


yOmESihfpr0ufNrdKUukd? ajrmufOD;NrdKUrS ta&SUajrmufaxmifh? okH;rkdifausmfSd acsmif;opfajrmufbufjyif (rkd;
BudK;jyif)wGif teD;pyfpDwnfcJhonf[k ,lqMuonf/ awmifilNrdKUukdum;? av;NrdKUjrpfta&SUbufurf;? NydKif;wkdif
awmifajc&if;(okdYr[kwf-,ck-e*&mrnfaom&Gm)w0kdufwGif jzpfonf[k ,lqMuonf/ xkdae&mw0kdufwGifa&
uefrsm;? NrdKUkd;? tk#fwHwkdif;ysufrsm; ausmufrkcfyef;rsm;ukd ,ckwkdif awGUae&ao;onf/
a'gufwmzkcd sr;f rSmum;? "elaygrif;onf? Ncyd Nf rKd UrS zJcmG rif;jym;NrKd U used ;f awmifwef; ta&SUajrmufbuf?
awmifajc&if;wGif prm0ufudk wnfco
hJ nf [kq\
dk / xkjd yif used ;f awmifwef;\ taemufajrmufbufawmifwef;
tqk;H rif;xD;onf oJNrKd Uukw
d nfco
hJ nfq\
dk / used ;f awmif ta&SUbufurf;? ta&SU ajrmufbufurf;wkYd prv,f
(pef;yifv,f)? oJwef;? Ncdyfawmif paom ae&mXmetrnfrsm;&Sdae\/ xkdtrnfwkdYukdaxmufI a'gufwmzkd
csrfrmu cefYrSef;avjcif;jzpfEkdif&monf/ rif;xD;um;/ oJNrdKUtjyif? bdwfNrdKU? e*&m ompnfNrdKUwkdYukdvnf;wnf
vmcJo
h nf[\
l / xkNd rKd Uwku
Yd m;? &mZXmeDjzpfaom xD;eef;csc&hJ mrsm; r[kwaf cs/ NrKd U&H? NrKd Ui,frsm;om vQijf zpfay\/
&ckdifrif;\orD;awmf{;jcif;wGif ]]rif;zkef;pm;um;? [l;&m;usrf;vm? av;NrdKU rSmwnf;? tnm&SpfNrdKU(tcsKdUC:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

102

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

NcdyfNrdK)? wnfavwkdYonf}}[k taxmufukd,l rif;zkef;pm;onf? NcdyfNrdKUESihf av;NrdKUjrpftSmwGif NrdKUBuD;&SpfNrdKU


wnfaMumif;ukdvnf; jyqkdMuavonf/

wl;azmfoak woejyKoifNh yD
xkdokdY eef;pkdufcs&mNrdKUrsm;tjyif? NrdKU&Hrsm;um&SdcJhaomfvnf; ,ck&mZ0ifyg ae&O&m awmifilNrdKU[lonf?
NrdKUa[mif;pr0if? yOm? yk&defwkdYukdyif qkdoavmh? e*&mompnfNrdKUukdyif ae&O&mawmifilNrdKU[k ,lq&rnfavm?
cGJjcm;odomEkdif&ef? av;NrdKUjrpf? 0J? ,m? wpfavQmuf&Sd NrdKU&ma[mif;wkdYukd wl;azmf orkdif;okawoejyKMu&
ayvdrrhf nf/ avmif;Muufe,fawmifw0ku
d u
f dk avmif;MuufNrKd U wnfc&hJ m[kvnf;aumif;? xkrd aS vmif;Muufacsmif;?
ajrmufbuf? yef;armfw0kduf ukd yk&defNrdKU&m[kvnf;aumif;? ,lqajymqkdaeMuonf/ xkdwGif aumvd,('o
&mZmrif;\crnf;awmf)rif;\eef;&m? a&Tawmif? aiGawmif ponfrsm; &SdaeMu ao;onf/ prf;bGufukdif;&GmESihf?
rkd;BudK;jyifwavQmufukd? pr0uf? yOmNrdKU&Gm[k ,lqaeMuavonf/ Ncdyfacsmif;&Gm? Ncdyfacsmif;bk&m;BuD;teD;
w0kduf? ajrawmif ajrkd;rsm;ukd awGUae&ojzifh? NcdyfNrdKUwnfcJh&m trSefjzpfonf[k xifcsufay;aeMuygonf/
NyKd i;f wkid af wmifajcwavQmuf? e*&&Gmw0ku
d w
f iG ?f tkXcf syu
f sK;d yJrh sm; jyefBY uaJ eonf/ av;NrKd Ujrpfurf;yg;NyKd &mwGi?f
awmufavQmufe&D aJ eaomtkXw
f ef; oG,rf sm;ukd awGUjrifae&ayonf/ xkaYd Mumihf pHepfwus avhvmokawoe
jyKoihfMuaMumif;? wl;azmfavhvm&ef vkdtyfNyD;jzpfaMumif; wifjytyfayownf;/

t&Sipf uEd
(rS w f c suf )
&ckdifr*Zif;? av;NrdKUacwf txl;xkwftwGuf a&;ay;cJhjcif;jzpfonf/ (pmwnf;)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

103

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

(tOee'D-pmyef;csD)
]]tOee'D-jrpfukdrSDvsuf? wnfvDNrdKUjy}}
(tO e e'D - jrpf r S D N rd K UzG J Y r sm;)
pr0ufac:-yOgNrKd Uawmf
]]...plVpjE? om;\aoG;OD;? apma&Tvl;um;? ukd,fxl;a&Smifvpf? ppfwef; wifxuf? oufESihfbuf?
oufoabmyif? oufrnfwGifom? irifiwkef;? bkef; vufkH;um;? pr0ufukd? jzL&GufjzefYrkd;? ESif;vmpkd;u}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]...plVwGif jim;? pE&m;\? oufxm;vkvifom;irifvQi?f Bu;D tifBuYH pnf xD;eef;wnf? trnfpr0uf?
rif;kd;quf}}...
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]...irif;? iwkH;? vlxdyfzkH;um;? a&S;xkH;rysuf? pr0ufukd? oMuZfocsFm? okH;&mhig;q,f? ajcmufck0,f?
aeEG,fbkef;pGifh? xD;eef;zGifhonf?}}
(ompG a vvuF m )
]]...plVpjEm;? &ifonf;Mum;rS? rif;om;a&Tvl? wxl;a&Smifvpf? ppfwef; wifxuf? oufESihfzuf?
a&S;qufBuD;pif? irif;iwkH;? vufkH;xGef;y? pr0ufrS? NrdKU&mcs? wnfvSmtkd;? odrf;jref;pkd;cg?}}...
(a&S ; xk H ; )
]]...pr0uf? rif;qufjyvQif? irif;iwkH;? tpkH;? aemufqkH;rnf[d? rif;ywda&muf? xD;atmufpHpm;?
qJhig;rif;quf? NrdKUoufrSmrl? Z&me0? tpfvQifus\}}...
(0g;ausmif ; y@d w f )
]]...rif;BuD;? yJjzL? ewf&Gm,laomf? plVpjEm;? rif;zsm;om;&if;? irif;iwkH;? olYbkef;ay:vQuf? pr0ufwGif?
ueuf&dyf0,f? pHavaomcg? ESpfaumZmrl? av;&mig;q,f? pGef;0,fajcmufck? rSwfpkocsFm}}
(OD ; pH w if )
]]...irif;iwkH;? bkef;uHukokdvf? Murm,kdaomf? xkdrif;om;yif? rif;vQifjyKrnf? pHonfrjcm;?
om;awmf r nf o m? em*ol & d , ? (C)? om;ocF o l ? onf ; tl r if ; oywd ? quf N yD ; eef ; pH ? k d u f & mcH o nf ?
EkdifiHpr0ufwGifwnf;/}}
(OD ; pH w if )
]]...ae0,fxif&Sm;? pE&m;\ om;&if;rSefyif? oufrnfxifonf? irif;iwkH;? awZmbkef;ESihf?
vufkH;jzefYMuuf? pr0ufukd? wnfvQufpkd;um? aZmADomwnf;}}
(OD ; ausmf r nf )
]]...om;jrwfonf;csm? rif;&mZmvQif? a0omMuXgef;? zrif;pHau? bkHysH eef;rSm? pHjref;wkH&m? w&HcgwGif?
&mZmbk&if? pdwfr&Tifau? t,ifcsDum? xGuf<u vm? od*Fge'D? jrpfurf;NcDokdY? a&mufvDMuay? pra0[k?
trnfqef;ESihf? NrdKUeef;wnfvkdY? xkdpOfup? or,au? umvaemuf0,f? NrdKUa0omrSm? &mZmuif;au? okOfzsif;
a&av}}
(bk & m;zl ; omjcif ; )
]]...irif;iwkH? r[mqGDau? omuDbkef;rSm? pkkH;rsm;pGm? twefwefau? rwf0efrsm;kdU? cpm;umjzihf?
wpf&mig;q,f? ajcmufcu
k ,f? a&mufonfoMuZf? xkt
d cgav? od*gF jrpfwiG ?f NrKd UopfwnfvQu?f wGit
f rnfau?
pr0ufrSm? eef;wuf wkHjyef? jrifh&SnfMumwGif? cEm,Gef;au? ewf&GmpHaomf? wzefeef;wuf? qufcHum jzihf?
pOfvmajrmufau? q,fhajcmufqufwnf;? &GDwufocFsm? pumwnf? Mum &Snfvsm;au? NrdKUoufrSmum;?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

104

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

okH;&mukd;ESpf? ou&mZfukd wGufppfjyefaomf? av; &mausmf? pGef;ay:ajcmufq,f? ig;cku,fESihf? |gaeueuf?


rif;eDjynfav? pr 0ufrSm? eef;wufpH[d? tqkH;pGefwGif? bkef;uHzsif;au? rif;ywdukd}}
(bk & m;zl ; omjcif ; )
]]...{onfwcsuf? pr0uf? bkef;qufpOfNzHK;? q,fa,mufBuHK;wGif? tqkH;pGefrI;? rif;bDvl;ukd?
BuHxl;vSnhfywf? ykefuefowf? rwfocF,m? rnfomwcsuf? 0a&mif;iSufvQif? okH;qufom? yOmNrdKUa[mif;?
usdef;NyD;aESmif;rS}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]...xkduvGefvQif? acwoifonf? tjcif;ig;&m? jynfhwif;&maMumif;? yOgac:wGif? NrdKUa&Tpifukd?
wnfxGifpkd;ajrmuf? q,frif;aemuf? bkef;awmufvQHjrL;? rif;bDvl;ukd? BuHxl;owfvQuf? rwfrsKd;wuf?
okH;qufwkdifatmif? xD;eef;axmifonf...}}
(ompG a vvuF m )
]]...ig;rnft*Fg? jynhfpkHygom;? yOgac:x? NrdKUod*Fukd? ou&mZm? qef; twmESihf? cgoma&mufvQif?
acwoifonf? pkd;jcif;q,fESpf? aeonfjzpfrS? nDcspf t&if;? pEoif;onf? yGif;vif;bkkHom? eef;atmifcsm0,f?
{um'o? pH&iT yf \/ (y)? om;vSbek ;f [d? rif;ywdum;? w&do;Hk ESp?f a&wGujf zpf\/ pifppfreS pf mG ? ESpaf ygif;rSmum;?
yOgt|? odukefMuavmh? 0HopOfvm? rif;qufrSmrl? yPg&om? jzpfukef&monf? od*FgpHbkef;? a&Teef;wnf;/}}
(OD ; ausmf r nf )
]]vufsmrif;eef xD;eef;pHaomf? tBuHawmfonf? ravQmfaESmihf,Suf? pr0uf rnf? yOgjynfonf?
wnf&if;tcg? Zmwmudef;cef;? NrdKUoufuRrf;NyD? wGuf&GDnDrQ? tOee'D? oDwmwzuf? avmif;MuufokdYul;?
&TifjrL;aysmfyg;? pHpm;rMum? okH;ESpfomvQif?...}}
(OD ; pH w if )

yxravmif;MuufNrKd U
]]...vusfmrif;eef? &mZrmefrl? yOt|? pwku[k? ouw&uf? NrdKUavmif; Muufukd? xD;&GufjzefYrkd;?
okH;ESpfpkd;aomf....}}
(ausmf r nf )
]]...pr0ufrnf? yOgjynfonf? wnf&if;tcg? Zmwmudef;cef;? NrdKUouf uRrf;NyD;? wGuf&GDnDrQ? tOee'D?
oDwmwzuf? avmif;Muufukdul;? &TifjrL;aysmfyg;? pHpm;rMum? okH;ESpfomvQif...}}
(OD ; pH w if )
]]...wifonf xD;eef;? vlx
Y yd pf eG ;f [k? ewfeef;bko
H m? rif;vufsmvQi?f pGecYf gG a&Smifxu
G ?f NrKd Ua[mif;Muuf0,f?
jzL&GufjzefYrkd;? okH;ESpfpkd;vnf;? aumif;usKd; r[d? jzpfvwfbdu...}}
(ompG a vvuF m )

yxryk&ed Nf rKd U
]]...vufsmrif;eef? eef;k;d rSev
f Qi?f wzefvnf;aumif;? avmif;pnfocl idk ;f ? t,lvidI ;f wGi?f wvkid ;f wpfoed ;f ?
jyLwpfodef;ESihf? atmifudef;cgcsdef? jyu'def avQmuf? yk&defNrdKUopf? axmifvmvpfonf}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]...aumZma&mufcsdef? cgaMumif;BudefwGif? yk&defNrdKUopf? wnfvsmvSpf wGif? okH;ESpfpHum? vGefNyD;cgrS?
&mZmoD[? wESpfrQvQif...}}
(ausmf r nf )
]]...xkrd S eef;odr;f ? yk&ed Nf rKd UrSm? vusmf rif;eef;? tppHvQu?f teEo&D ?d okx
Yd &d pS af ,muf? toufaxmufu?
wpf&mhckepfq,f? &SpfESpfu,fonf eef;0,fpHMu? NrdKUoufwnf;}}
(0g;ausmif ; y@d w f )
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

105

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

]]...rif;vusmf vQi?f pGecYf mG a&Smifxu


G ?f NrKd Uavmif;Muuf0,f? jzL&Gujf zefrY ;dk ? ok;H ESppf ;dk vnf;? aumifusK;d r[d?
jzpfvwfbdu? t|dq|? pwk&m[k? aumZma&mufBudef? cg&efESdrf0,f? yk&defNrdKUopf? axmifvmvSpfwGif?
okH;ESpfpHaomf}}
(ompG v uF m )
]]...waMumif;yk&ed ?f &dyNf ird af umif;pGm? rnfomwGix
f ? aumvd,EG,?f jzpfonfig;quf? ,if;NrKd Uxufyif?
qufayemr? 'o&mZm? pOfvmokH;quf? ysufavwkHjim;}}
(ausmuf k H ; vuF m )
]]...vufsmrif;eef xD;eef;pHaomf? tBuHawmfonf? ( )? ajrmufnmpl;pl;? acsmif;okdYul;rS? &SmMuNrdKU&m?
xkdtcgwGif? yanmifyifukd? pkd;usifwkHvwf? anmif apmihfewfvQif? t0wfjzLxGm;? qif0wfpm;vQuf?
ukvm;o@mef? NyDpGmzefrS? a&S;urwdrf? yg&defyg&def? ESpfBudrfqkdjim;? xkdpum;ukd? rSwfom;ESpfvkdY? NrdKUwnfNyD;vQif?
bk&ifeef;pH? bdodufcHonf/ 0ef;&HrSL;rwf tv,fwnf;}}/
(OD ; pH w if )
]]vusmf rif;eef vuf;Hk axmif &atmifwu
dk af u? odr;f jref;jyef? tvGef ompnf? NrKd Uyk&ed [
f ?k atmifrnf
qef;au? xD;eef;wnfvkdY? pr,fMu&m? xkdNrdKUrSmyif? pOfumpkd;ajrmuf? rif;rsm;pGmukd? &GDumwGufau? &Spfquf
a&muf\/ xkdaemufwoG,f? NrdKUouf0,fum;? av;q,fukd;ESpf? udef;ocsFmav? trSefjzpfvkdY? ou&mZf ig;&m?
wpfckrSmwGif? NydKumysufjyKef;? NrdKUyk&defav? &TDueufrSm? rif;qufwkH;[k}}
(bk & m;zl ; omjcif ; )
]]...'o&mZm? rif;o'gum;? &wemokH;yg;? jrwfbk&m;ukd? GwfwGm;kdao? ylaZmfayrS? a&TjynfomNidrf;?
NrdKUyk&defokdY? arGUodrfMunfjzL? jref;awmfrlvQif...}}
(OD ; pH w if )

Ncyd Nf rKd Uawmf


]]...yk&ed Nf rKd Uxuf? &Spq
f ufpeG ;f zsm;? rif;zke;f pm;um;? [l;&m;usr;f u? av;NrKd UrSmok?Yd tnmNcyd Nf rKd U? wnfav
wkdYonf? ]]a&BudKjrpfurf;? OD;wnfav;...}}/
(rif;orD;{;csif;)
]]...oMupfonm? aema'G,mESihf? yOga&mufjim;? rif;zkef;pm;onf? pGefYoGm;azG&Sm? NcdyfNrdKU&GmokdY? wnfum
eef;aqmuf? pkd;tkyfajrmuf? wpfaxmufESpfwef? rif;rsm;vGefaomf...}}
(ompGavvuFm)
]]...wjcm;wnfaxmif? ajymifajymifxkdcg? NcdyfrSmxif&Sm;? rif;zkef;pm;EG,f? ESpfq,fhav;quf...}}
(ausmufkd;vuFm)
]]...MuiSgef;atmifcsm? NcdyfNrdKUomukd? aumZmESpfa&; azmfjyaytHh? aema'G;yO? a&mufaomcg? awZm
xufyGm;? rif;zkef;pm;onf? wnfxm;NyD;rS? NrdKUeef;cs? pkd;xtkyfvkduf? ckESpfESpfwGif;....}}
(ausmfrnf)
]]...eef;ajryk&def? okOfzsif;wdrf? rNidrfvIyf&Sm;? &Sdaomtm;aMumif; [l;&m;*Pef;? udef;cef;qifjcif?
a&Tjynf&SifvQif? wkdif;cGifjynfol? rsm;&SifvlESihf? yZKefrdk;&dyf? pkd;uGyfESdyfonf? NcdyfNrdKUwnfjyefavownf;/...}}}
(OD;pHwif)
]]...atmifcsmMuiSgef;? NrdKUXgeDav? yk&defeef;rSm? oufwef;ukefcg? Id;rSdefyg? aemufrSmwjcm;? rif;zkef;
pm;vQif? wnfxm;pHajrmuf? NcdwfNrdKU0,f? pkd;onfrif;ukd? pm&if;aumufvQif? xD;atmufaysmf&Tif? Budrfzefzef
av? pHrysufau? q,fqufyifwnf;...}}
(bk&m;zl;omcsif;)
]]...NcdwfNrdKUOD;zsm;? rif;zkef;pm;rS? jyefYyGm;aemufqkH;? iESvkH;wkdif? vufkH;qkdifvQuf? pkd;ykdifrif;um;? qJhig;
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

106

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

jzpfav? pHrnfaem'Gg? NrdKUZD0gwnf;...}}


(0g;ausmif;yPdwf)
]]...Ncw
d Nf rKd UwnfNy;D ? xD;eef;om,m? xkt
d cgwGi?f tnmrk;d aumif;? &Sr;f aygif;ok;H ode;f ? ude;f cef;tavQmuf?
ppfrufa&mufvQif? ckaxmufvkyfBuH? qD;&yfcHaomf? bkef;uHpD&if? ppfatmifjrifu...}}
(OD;pHwif)

'kw,
d yOgNrKd U
]]..."elayg? rif;&SifapmrSm? eef;vsmpHjzpf? okH;ESpfpHaysmf? NrdKUawmfudef;cef;? raumif;vGef;?
xD;eef;ueuf? topfquf? pr0ufrSm? wnfwkHvSmaomf? jrihfMumrajrmuf? ajcmufESpfa&muf[k}}
(ausmfrnf)
smfrnf)
]]xkNd rKd UwGi0f ,f? ok;H rif;wGio
f m? Murmukev
f wf? rwfpvuFAv
dk ?f NiKd o&dk efcif;? ykeu
f efvQi;f ? wifcw
hJ pfcsu?f
pr0uf? toufokH;ESpf? cEmypfrS..}}
(rif ; orD ; {;csif ; )

'kw,
d yOmac:- 'kw,
d yk&ed af c: ae&O&mNrKd Uawmifil
]]...wkdif;cspfwGifrnf? pkd;rif;onfukd? jynf Akdvfvl? BudKufrloem;? &Sifkd; om;[k? ajrmufpm;pD&if?
bddufwifrS? xkdwGifraxmif? awmif\wll? NrdKUawmifil? wnfrlpOfvQuf? q,fhajcmufqufwGif? NrdKU
oufukefNyD;}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]...awZmxGef;0if;? rOLoif;um;? aumif;jcif;ompG? NrdKUyOgukd? ig;&mausmfvpf? av;q,fESpf[k?
ou&mZfrSm? wnfwkHyg...}}
(OD ; ausmf r nf )
]]...wufonf xD;eef;? trwfoGrf;pm;? bkef;yef;yGifhvif;? rOLoif;vQif? twif;owfjzwf? okwfoif
vwfrS? wifhjrwfom,m? NrdKUyOmukd? ig;&mausmfvpf? av;q,fESpf[k? wGufppfudef;wGif;? wnfzefqif;\/ xkd
rif;NyD;aemuf? qJhig; a,mufvQif? razmufrjyef? &efrsKd;vSef? bkef;oefausmf[kd;? pHMupkd;onf}}
(ompG a vvuF m )
]]...NcdyfNrdKU0,fwGif? xD;pnfysufau? rif;wufwkH;vkdY? NydKifEIef;rjrif? rif;&TD oifrSm? bkef;a&mifyau?
tppHvkdY? wzefaemufrS? iESvkH;au? tqkH;usatmif? &mZmq,fquf? pHjref;vIHau? *kPfrcsKdUbJ? NrdKUtoufukd?
&GDwGufwkHay? cgtnD av? Mumonfjzpfau? ESpfajcmufq,fav? *kPf&nfawmufxGef;? atmifcsufNrDav?yk&def
eef;rSm? qkH;cef;wkdifaxG? rif;&mZmESifh? uif;uGmNyD;au? ysufpD;a&av}}
(bk & m;zl ; omjcif ; )
]]udef;cef;topf? &SmazGvSpf? rif;ppfrSefpGm? tavmrmjzL? rif;rl&mZm? jrwfr[monf? yOgwGifx?
NrdKUyl&ukd? awZwufNzdK;? ESpfESpfpkd;rS? &efrsKd;rxGuf}}
(OD ; ausmf r nf )
]]iESvkH;rif;? oufESif;onf;csm? tavmrmvQif? NrdKU&Gmeef;quf? pr0ufonf? jzpfysufumv? a'o
,Gif;uGuf? ta[mxGuf? tkwfusufoif;yif;? rsm;vkH;&if;ESihf? trif;avmrm? ajymif;cJhcGg}}
(OD ; pH w if )

'kw,
d avmif;MuufNrKd U
]]...jrpfBuD;ul;vQuf? jrpfaemufbuf0,f? avmif;Muufrnfac:? NrdKUomausmfukd? tavmrmjzL?
wnfawmfrlonf}}
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

107

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

]]tavmrmjzL? NrdKUawmifilu? BuH,lpl;pl;? avmif;Muuful;? txl;NrdKUrGef? wnfvwfwGefonf?


&mefrmefNidrf;a&;}}
(rif ; orD ; {;csif ; )
]]tavmrmjzL? rif;rlwv
Hk Qu?f NrKd Uavmif;MuufwiG ?f eef;qufaemufpH apm rGeo
f aYdk &muf? pOfavQmufumjzpf?
qJhckESpfwnf;? &efppfaxmifvm? jrefrmwvkdif;? jynfwkdif;ukdvk? ppfrufxkvQuf? rif;jyKcgjzpf? ESpfq,fhwpfESihf?
wGufppftwfAsnf;? a'G;wnf;odkY? ESpfaygif;wkdYwGif}}
(0g;ausmif ; y@d w f )
]]avmif;MuufNrdKUrGef? wzefrif;vS? eef;usBuD;i,f? ESpfqJhESpfquf? avmif; MuufNrdKUBuD;? rif;xD;tEG,f?
wq,fhav;quf? axmif;axmif;ysufaomf}}
(ausmuf k d ; vuF m )
]]udef;cef;topf? &SmazGvSpf? rif;ppfrSefpGm? tavmrmjzL? rif;rl&mZm? jrwfr[monf? yOgwGifx?
NrdKUyl&ukd? awZwufNzdK;? ESpfESpfpkd;rS? &efrsKd;rxGuf? NrdKUavmif;Muufukd? a&wGufoMuZf? ESpfrSmaumZm?
ajcmuf&mav;q,f? okH;ck0,fwGif? yEufcif;? zefqif;jyKx? xD;eef;csvQuf? aexajcmufESpf? pHNyD;&pfrS}}
(OD ; ausmf r nf )
]]trif;avmrm? ajymif;cJhcGm? NrdKU&Gmta[mif;? avmif;MuufokdYul;? pkd;csKyfrSL;onf? pdefzl;a0NrdKif
pkdufxlwnf;}}
(OD ; pH w if )
]]...tOee'D? jrpfukdrSDvQuf? taemufbufwGif? avmif;MuufNrdKU&Gm? tavmrmrif;? &yfwif;ranmif;?
pHNyD;a&Smif;aomf? wkdif;cGif;om,m? &SpfrsufESm onf? aumZmoMuZf? wGufppfocsFm? ajcmuf&mwpfck? &wkarpkH?
wdrfrIef&pfoef;? rkd;ao;jzef;onf? vqef;ESpf&uf? pef;v*fa&G;? paeaeYwGif? acsmarmom,m? BuD;pGmNrdKUeef;?
tcef;cef;ukd? ryef;ryif? wnfNyD;usifaomf}}
(OD ; pH w if )
]]xkdcgumv? bkef;awmfa&mifjzihf? ajymifajymifyau;? rif;vS&mZm? rnfonmrSm? tavmrmjzL? avmif;
Muufjynfukd? wnfwkHvwfau? eef;pkdufxlvQuf? rif;rlonfrS? aemufqufcH eef;pHrsm;ukd? wGufjim;uvQif?
&mZEG,f ajrmuf? xD;atmuf0,f? prm,fcJhau? wpfqJhajcmufwnf;}}
(bk & m;zl ; omjcif ; )
]]...Nrd K Uavmif ; Muuf 0 ,f ? bk e f ; wuf G e f Y v l ? &mZol v Qif ? quf , l a &T x D ; ? vG e f v wf N yD ; aomf ?
woD;qifhaxmuf? ESpfqufajrmuf0,f? rawmufbkef;rD;? rBuD; tm;tef? rif;apmrGefaMumihf? ESpfrSefwGufppf?
oMuZft|? qowwGif? "natmifajr? taervS? ysufudef;usonf}}
(ompG a vvuF m )
]]...rif;apmrGefvQif? Adrmef&yfa[mif;? pHranmif;onf? avmif;MuufucGm? aemufrsufESm? oDwm
jrpfjcm;? ukvm;aerSef? ol&wef0,f? ESpfqJhwpfESpf? pHonfjzpfESihf? xkdacwfumv? "n0wD? ac:nD&ckdif? pkd;ykdif
avmif;Muuf? wkdif;jynf ysuf}}
(OD ; pH w if )
]]...ol&wefrif;? om;&if;toGif? oem;Muif? eef;wifacs[k? OD;vlciftm;? Akdvfajcrsm;ESihf? cefYxm;
aqmpGm? csDwufvmvQif? eef;&mrysuf? NrdKUa[mif; MuufcGif qkdufa&muf0ifaomf}}
(OD ; pH w if )
]]csDvmcJhaomf? rMumaeY&uf? avmif;MuufokdYa&muf? pm;aomuf&yfwif; &ckdifrif;ukd? cif;usif;wkHrSef?
rusefr<uif;? pD&ifvQif;rS? rif;apmrGeftm;? eef;wifjim;&Sifh}}
(OD ; pH w if )
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

108

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

]]...&mZmapmrGef? a&mufvSmjyefvQuf? qufvufom? wkdif;cGifomukd? pkd;vSmwGufppf? oMuZfum;?


wGifvpfow? t|t|? ESpfaumZm0,f? roG,frysuf? NrdKUavmif;Muufukd? wnfvSmqufonf? aepufvES,f
awmufxGef;wnf;}}
(OD ; ausmf r nf )
]]...awmufxeG ;f vSE,
S ?f &efrsK;d y,f? bke;f <u,fjrwfreG ?f rif;apmrGeu
f m;? trSerf ysu?f NrKd Uavmif;Muufu?dk
ueufpkdufaqmuf? pkd;tkyfajrmufaomf? xGef;awmufemr? OuoF? pkd;xESpfESpf? pHonfjzpf?...}}
(OD ; ausmf r nf )
]]...,S O f N yd K if r zuf wjcuf j cuf v Qif ? rouf r om? aeMucg? &mZmapmrG e f ? a&muf v S m jyef ?
wzefavmif;Muuf? wnfvSmqufaomf? &efzufcyfodrf;? uif;Nidrf; aysmufvGifh? xD;jzLzGihfonf..}}
(ompG a vvuF m )
]]...a&mufaumZmvQif? ckepf&mukd;q,f? ESpfck0,fwGif? bkef;<u,fapmrGef? avmif;Muufrnfau?
&TDjynf&yfukd? pGefYvTwfjyef? *kPf0SefuJ;rkd;? aqmifbkHysH ESihf? tvGefxl;au? ajrmufOD;NrdKUukd? aqmufvkdYwnfjyef?
vSwifhw,fau? NrdKUjynfopfrSm? okH;ESpfpHvkdY? ewfxHajymif;<u//}}
(bk & m;zl ; omjcif ; )

t&SifpudEpkpnf;onf/

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

109

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

arkUd yef&muAsmwd
&ckid o
f nf yGiv
hf ef;cJph Ofu yef&myef;rsm;vnf; a0qmcJo
h nf/ tvS yef;jzihf &ckid o
f rl sm;wkv
Yd nf; Muufoa&
wufxGef;cJhonf/ yef&myef;wkdYwGif tvSyef;um; tpOfwifh&Tef;&efvkdonf/ wBudKifBudKifoif; wvIdifvIdif
jzef;ae&rnf jzpfonf/ oHwGJolapm&ifrdonf o&PmyGihfyef;okH;qifhjzihf? rif;c&DtvDcifukd arESihf"dXmefyef&
apaMumif; qufoG,furf;cJhonfwum;/
yef;wumwGif o&PmyGifho&Pmyef;um;twGufjrwfqkH;wnf;/ MunfjzL ESvkH;towfqkH;jzpfownf;/
xkdyef;ukd tcspfqkH;armifawmfukd yefqifapvkdonf/ armifawmfESifhcspfMunfjzLpGm yeforIjyK&apvkdonf/
apm&ifrd\ o&PmyGifhyef;okH;qifhukd arESihf"dXmefyefcsifvkdonfwum;/ eef;wGif;rdkdvnf; yef;okH;yGifhukd
zl;yGifhapcsifonf/wpfyGifhyef;um; aeYcif;yGifhvef;aom aea&mufvQHwum;/ wpfyGifhyef;um; nOfhcif;a&mif0g
vef;aom aiGvpEmwnf;/ wpfyGifhyef;um; aeYa&mnOfhyg wifhw,fvSaom oeif;xGwfacgif bkef;a&mif&Sif
wnf;/
xkdYaMumihf olronf okdY wrf;wcJhonfr[kwfavm/
(1)
yef;okH;yGifhwpfyGifhyef;um;? edcif;a&mif0g edudkomvsif? yGihfygay\ tkdcspfrd/
(2)
yef;okH;yGifhwpfyGihfyef;um;? nOfhcif;a&mif0g nOfhukdomvsif? yGihfygay\? tkdcspfrd/
(3)
yef;okH;yGifhwpfyGifhyef;um;? edcif;wnf;yGihf nOfhvnf;wGif\/ oeifhxG#fcsm? apm&mZmukd? pmqkdtuRef
jrifjyefvwf\/ tkdcspfrd/
&ckdifolwkdYum; yef;tvSjzihf wifcJhonfhtwkdif; Ak'jrwfpGm? xG#fcsmoeif;? yef;rsm;rif;ukd,f "n0wD
acwfuyif yefqifvmcJhMuaom yef;bk&ifrrsm; aywum;/ xkdYaMumihf txG#fqkH;vkyfp&Dyef;? vdp&D? vdpkd?
a*:oZif? y'krmMum yef;wkdYjzihf oeif;xG#fcsm? xdyfawmfrSm yefocJhMuay\/ xkdyef;wkdYum; wacwfu
vef;cJhoavmuf &ckdifrSm yGihfqef;cJhonfr[kwfygavm/ &moDtvkduf yef;rsm;jzihfukd qGwfcl; Ak'ocifarhxG#f
wifukd yefqifcJh\/ yefatmifyGJ? rmvmjyefyGJ? ajymhOD;bk&m;pifyGJ? EGJcJhonfwum;/ yef;wumwGif o&umyef;?
(uk;d uG,&f myef;)o&Pmyef;ac: ]]bk&m;? w&m;? oHCm}} yef;ok;H qifo
h m tjrwfq;Hk jzpfonfudk &ckid o
f rl wkt
Yd od
jzpf&Sd Muonf/ wrf;wqGwfcl;cJhMuonf/ &ckdifrSmom yGihfyg&ef&nfrSef;cJhMuonf/ xkdyef;ukd arkdUyef&mjyKcJhonf/
tvm;wl &ckdifawmifcGifawmifwef;wkdYrS tvSyef;rsm;ukdvnf; rajcmuf vef;apvkdacs/ zl;yGifhorQ
arwkdYyef&mom jzpfapcsifonf/ armifwkdYcspfpzG,f tvSa0zkd;apvkdonf/ wacwfukd &ckdifkd;&m ukd,farT;jzihf
0if;vSBuKd io
f if;&eHY csi;f apvko
d nf/ aq;yef;k?d ypJyeJ o
YD maphwEYdk iS t
fh nDtrQ trIejYf yK yGwv
f rd ;f vmcJh Muonf/
a&rkd;csKd;pOftcg yGwfvdrf;jcif;jzihf acs;aSmfuif; tom;ta&0if;aponf/ tpOfvdrf;ojzihf arT;BudKifoif;ysHU
aom &eH Y v I d i f a ponf / ,if ; ok d Y w uk d , f vk H ; 0if ; oif ; ysH U Bud K if v I d i f w if h E k d i f a tmif qif , if y ef o vsuf
oQifom&ckdifhwef aqmifavmh[k toa&jzef;<u&ayvdrfhrnf/
&ckdifolr\ wifh&mpzG,f? yef&myef;axGaxGwGif &ckdif"avhpkduf ,mOfrl[efwa0a0wkdYukd rykdufoihfay/
xkdYaMumihf &ckdifolwkdY\ yifukd,ftvSrsm;ukda&G;cs,f yefocsifpzG,f yef&muAsmyef;wkdYukd vef;qef;ap&ef
tpOfa&jzef;qGwfcl;Mu&rnf/ "avhtvSukda&G;pkdufysKd;um tpOfywfqifMu&ef arkdUyef&m yef;cif;ukd vSwifh
vSaumif; pifwifjyMu&rnf/ rdrdESihf vSwifh&m vifiif;a&G;cs,f zvS,fyefqifMuapvkdownf;/
(apmjynhfkd pmyDykdif;twGuf &nf&G,fvsuf)

toQipf uEd ( &ckid jf ynfe,f)


2-2-79

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
arkUd yef&mMumy'krm

110

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

twGif;uefrSm MumeDaxmifaomif;
Mumaygif;axmif&m? yGifhaomcgvnf;
arkdUyef&m y'krmum; rygod/
tjyifuefrSm MumeDaxmifaomif;
Mumaygif;axmif&myGihfaomcgvnf;
arkdUyef&m y'krmum; rygod/
,if;MumyGifhum; omawmif;om,m
&ckdifrSmom yGifhpygvd?
yGifhygvdar? yGifhvdar/

(toQipf uEd \
&ckid o
f bm0aw;uAsmrsm;rS)
TjD ynf&uif r@dKifpu
dk x
f l
&ura,r@dKif? rsKd;&ckdifav
BudKifBudKifvnf;oif;? tjynfjynfrSm
ausmfowif;ESihf? cyif;&efol
rjzLuif;0D;? jynfA[kd&frSm
yef;awmif;rTD;vkdY? yl&D;zl&m
igkdUrSmav? aMumif;&mr[d
csif;tdtdESihf? &u0Hom
rsKd;Zmwmav? vef;umyGihfjyL;
arkdUrSmav? rSefuif;zl;okdY
xl;xl;cRefcRef? ppfatmifvHukd
wHcGefvnf;xl? &TDjynfolrSm
trIr[d? csrf;tdtdESihf?
0rf;od0rf;om? aysmf&maysmfyg;?
&ckdifom;av? ompGav/

yifv,fig;obif
&efikHNrdKU&Gm? xGufoGm;ygonf? ,if;cgwGif urf;rjrifvwmrSm? vdyfausmuf iref;? >yef;>yef;ay:vSmjyefu?
ig;qifoma&mufvwfrS? ig;awmifolvnf;? &DwGifNzdKxkd;Mu\/ vif;oQLuay:vSmum? &Drdausmif;vnf;
wkdufrnfcsnf;om &Smvsuf? jyifomrSmw&G? ywfum0ef;um? &pfMuygonf/ xkdrSvdyfief;rukd? aqmif&Sm;ujyK
kyf[ef? ig;"m;&Snf &DwGifckefvTm;jyefvsuf wcg;[efYolYbmom? ig;obifukd ,if;wGifjrif&yg\/
(jrefrmcsD&wkrS)
(tdrf&Sifruvifarmifa';0ef;BuD;atmifausmf&Sd jrefrmjynfokdY a&vrf;oGm;pOfjrif&ykHukd armifzGJY&wk
pyfqkdxm;onf)

yifv,fiu
S o
f bif
(ig;obifrS tquf)
(ig;obifukd ,if;wGifjrif&yg\/) a0blrSmpOfumaysm? wif;usdyfi,fvnf;? &DwGifikwfumpm;vsuf? BudK;MumrSm
uXme? tNcdKpif;pif; vkdifMuif;Muif; (usif; usif;qif\)ESihf? ckefqif;ckefqif;Mu\/ &D&Sufy[oFmrSm?
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

111

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

armifESHESpfyg;? wlpkHoGm;? awmifzsm;,SufcsHKumESihf? tpmvmcGHMuvsuf? vkdifcsif;,Sufwif? jyL;aysmf&Tif onf?


&DwGifobifiSufwkdY? arcspfoufjyifaomcg? om;OD;rdcif? i,fuRrf;0ifonf? ,if;wGifjyifvSmwnf;/
(jrefrmcsD&wk)

vifAed w
f ;Hk
y'kH;ya,mifa,mif? &armifav?
Adef;orwkdY? r,m;rppf? om;yppf
Adef;,pfvkdYyif? rD;jyifjyif? vufwGifqD;vdyf
b,fuSyfvkdY? rtdyfa,mifa,mif? tdyfa,mifa,mif
oaygufqkd;rSm um;&Dum;&m;? vlwumykdif
tm;cGefxkwf? vkyfrpm;av? r,m;kdUrSm
cg;rSmzGDom? wtmem cg;rSmr[d? tdrfa&mufcg
&Gmjywfrd? eifkdUajE&wwfau?
rsuf&nfukdokwf? wIyfIyfESihf?
vlvkdydwm? arwmESvkH;? pdwfylyif
vifAdef;ukH;av/
(eef ; wG i f ; rd k d q k d - taxmuf )

ay;ygaq;vdyf
(Zrf ; vuF m )
cukdoa0? 0ukdwG,f
0pfukdvnf;pD;? vrSm0wif
*ukd yufvSef? wefcGefvnf;vTm;
ykpmrsm;ukd? ajymvkdufygav?
ay;vkdufav?
(&ck d i f o l p mqk d e ef ; wG i f ; rd k d z G J Y )
0pf= (0p)0payguf/

arkv
Yd DS
(v&J;jy? wuf&J;jy)
TDeef;awmfuvSDNydKifcs?
opfcufopfyifOD;rSSmwif-OD;rSmwif/
yJhpifuavSmfOD;uavSmf
vSDavQmfaumif;\? arkdUvSDa[h/
vSDaumif;a&eefY? vm;a&eefYa[h/
wqJhig;vef? oabFmysH?
vkdufrnfqkd? vkdufrnfqkdau?
avmif;tkdMuHqpf? aemufuvkduf/
BuHqpfavmif;rSm xD;rygauh/
arkdUxydef? wif;xdef;cg;BudK;
xD;vkyfvkdYrkd;/
(&r m 0wD u k e f A G D ausmif ; q&mawmf r S )
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\
tdyyf gykv
J mS
(ykcGuf&GJom;acsmh)
tdyfygftdyfyg? ykvJSmau? onf;csmwOD;
jrat;,Ofavh? wifumusL;au?
om;OD;armifvS
ruvmvnf;wxnf? avQmfvnf;wxkH;?
aemufuzkH;aw? NyHK;odykHoGif
uRJausmif;0ifav? yjyifvkduf&?
cspfawolav? toHyD;au
t0D;uav? t0D;u/

cspaf &mufrzko
Yd wif;
t0&mvnf; &Dief?
tzsm;&mvnf; &Daumif;?
ukefonfaysmfau? &Domacsmif;rSm
0g;a&mif;vm;cg? wif;0g;yga&
0,fygcvkduf?
aumufSif;qefukd jzLa,mifzGwfau?
zkwfpm;uwfay?
cspfa&mufrukdrSmvkdufauav/

&ufuef;wwfapmif
wGif;yl;wGif;ckdif? tNydKifvuf,Suf
av;wkdifpifau? ,OfpifxufrSm
wef;jyufpD? BudK;NcD? rygpDbJ
tem;nDda,mif? EIwf&TDoHjr?
orD;ysKdukd ajymqkdjya&/
(wef ; ck d ; q&mxG e f ; )

oZifyef&m
oZifpay: vewfawmfrSm
Akdif;ykdifESif;jzef;? oZifyef;rSm
qufqufvef;a&
yGJa&mif,if;yef;? qGwfcl;NyD;au
eef;A&a0? aqmifvkdY,lau?
OD;pjywfpGm? ylaZmfNyD;rS
xdyfacgifvsifyef; NyD;aurdH
uRefrukr? aemufrSyef&/

ay:OD;oZif
ay:OD;oZif? txGwfwif
wuef&yom;zkdY
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

112

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

toQifpudE\

113

wuef& c,frzkdY
ajymhxufOD; tdyfOD;bk&m;pif?
anmif&Dtkd;? rdc,mvm;-tkdrwfaoQ/
aZmifyifrkdufvm;tkdrwfaoQ/
xkH;wrf;pOfvm? bkd;pOfabmifquf
rdkd;zvm? [da&pGmukd
rifc,mvm;-tkdrwfaoQ/
aZmifyifrkdufvm; tkdyufaoQ
aumufOD;oZif? bk&m;wif
tdrfOD;t&wwefyef?
tdyfoQif&moQif? ylaZmfyo?
tv,fqdwfx&H ewf>yeftkd;/
xkd;NyD;aurS? yef&pGmukd
rdc,mxm; tkdrwfaoQ
aZmifyifykdufvm;? tkdrwfaoQ/
(okawoD armifomatmif(uG,fvGef)xHrS

i,fuuRe;f ukd vGr;f zkq


Yd dk
u0du@? usrf;jyxm;
t,ifucg jynf"nm0,f?
a0omeef;r? &mZwEIduf
0Pybm? uvsmarvs?
tvSoZif? wovQifonf
jrif&tmkH? pGJxkHww
*kdPf;&Spf0jzihf? azmfjyNyD;cg
ybmrnf&? ok0Ponf
i,fuuRrf;ukd? vGrf;bGJYqkd
wownf;/
(q&mOD ; OD ; omxG e f ; xH r S )

tysK"d rwm? qkad jymMu&m


Zrf;vuFmjzihf? aromwvSnhf
jrMumanmifrSm? armifwvSnhfESihf
zGJYEGJUajymqkd? nOfhA[kd&fav
okH;Akd&ful;ajymuf? em&Daqmfaw
cgawmfa&mufvkdY? rkd;aomufcsdefwef?
MuufOD;uGefaomf? bkef;vQHrif;om;?
eef;a0,Hu jyefavjim;a&/
(wef c k d ; q&mxG e f ; )

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

114

toQifpudE\
r0gpDcsif

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

cNyHK;vnf;&,f? unmysKdav? qkdjymacsmrSm? ajymvwfawav 0gjcnf&ufoef;? aq;xef;a&T0g? eEGif;0gokdY?


c0gwef;u 0g*Gr;f vkv
d ?dk 0gcsiv
f adk u? 0gqku
d ek x
f ? 0gacgifvrSm? 0gr&Sw
D iG ?f rG;D rdcifvQi?f zGm;jrifay? ouFe;f 0guk?d
c0gzGwfokdY? 0gvwfawvm;? 0SufuG,fyxm;? ar\xHrSm rSef&majymau? rsm;jym;&wem? aiGojym av?
qkawmfcsrnf/
(wef c k d ; q&mxG e f ; )

armifuw
dk rf;
(vuf;DG vSvuFm)
awmausmif;0d[m? wkdufawmfomu?
yvmarmifaMumihf? pkd;aESmifhAsmyg
ovGefom0,f? aromac:xl;?
rMum;bl;? nOfhOD;oef;acgif
va&mifay:xGef;? armifukdvGrf;onf
Tef;Tef;rsuf&nf ,kd\wnf;/
rluGJ-rMum;bl;onf

wGupf m;ruR?D 0rf;r<uD


ajzmufpdwfau&m vqkdif;xrf;
aumif;uifjynfrSm Mu,fueef;ukd?
OD;pGef;awmfuMu,fMunhfarvkdif
ykd;ESihfED? &moD&Smav? tajymif;
jywf&m 0ifau oQifyifausmif;u
opfarmif;pnfoH wD;vwfawav/
tcgusvkdY? ayvSESpfwGif?
pdwfr&Tifav? Ekd;vsifAsmyg?
tjzmjzmukd? 0rf;rSmxGufvkdY?
woufruefYEkdifwum;av/

(&ckid o
f pl mqkad pmvkrH zG)YJ
wyftyfr*Fvm? jrifjh rwf&m
(jrwf&m0if&Siftjzpf)
om;i,fom;BuD;? igrdcifav? a&T&ifoGD;kdU
BuD;cJhwkHajrmuf? rsufIozG,f? oufEke,fu
t&G,fa&mufvsif? ESpfa,mufnDaemif? a&SUaemufjrif
rdcifzGm;au? om;vSarmifwkdY? ajymifajymif0gTef;
pD0&Hav? zef&nfpGef;onf? ouFef;oydwf?
qHauomukd? y,fum&dwfau? y&du&m?
0wfyef;qifvkdY&Siftjzpfukd? tif&SpfjzmESihf
omoemwGif;? wifhtyfr*Fvm? jrifhjrwf&mokdY
oGwfumoGif;? aqmufESif;atmifNrdKuf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

115

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

t&[rwGif? jywf&m0ifav? &Siftjzpf


om;cspfESpfa,muf? tprf;0ifav?
w0ifaomufwkdY? csD;ajrmufNyD;a&/

(wef;ck;d q&mxGe;f )
TyD ef;[lupm;pOfqo
dk H
(usm;rtwiftcsqkd[ef)
usm; (twif) - &TyD ef;wl? armifyif? Ge&Yf iS v
f ;Hk wwf? xkrd mS zufu uRcJ wfawav? uRyJ MJG unhaf pmif? eifo
h rD;ukd
ac:vmzkdYav;/ arrxm;kdU/
r (tajz) - tac:ygvD-ac:ygvD? orD;jzLtrBuD;od?
usm; (twif) - EGm;o&D? qD&djyifvkdY? ESif;vmzkdYav? arrsm;kdU?
r (tajz) - rESif;ygvD? ESif;ygvf? uRefrcspfol? orD;jzLurBuD;od/
usm; (twif) - uRJyGJMunfhapmif? ac:vmzkdYqkda&-ZmcgivJ/
r (tajz) - tuRefwcg? rajymygbl;? TDyef;wl? TDyef;ajymuf? (ujyufESpfjywf? ayvufjyuf? jzLuEm;?
EGm;uykwD;? rif;orD;? nD;nD;ajymifajymif rif;&TD;awmifTDawmifwufay? iGDjzLjym? vlvm
xGuf)

yef;ok;H yifyiG ihf q


Hk if
(tJ;jcif;)
wDwDvDa&? wDwvD0ef;usif
opfom;okH;yif? artdrf&SdrSm? yGifhykHqifav/
wyifxufvsif wyifrjrifh? yef;opfom;rSm tqifhqihfav/
wyifESihfvsif? wyifwdwd?
wwefykH[ef? ESpfwefBudKiftD;?
yef;opfom;rSm? &GmvkH;rTD;av/
okH;wefykH[ef? av;[efBudKiftD;?
yef;opfom;rSm jynfvkH;rTD;av/

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

116

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

bl;oD;awmifNrdKUe,f okH;q,fhwpfbkH
kypf aHk pwD
ewfjrpf-rmC
pHukd;axmif&Gmonf &ckdifjynhfe,f bl;oD;awmifNrdKUawmifzufrS(8)rkdifcefY tuGmwGif wnf&Sdonf/
onfuef(aouef)wku
d ef ,fwiG f yg0ifNy;D ? ckid q
f adk om oludk aumpmoMuZf 1191-ckEpS w
f iG f arG;zGm;cJah vonf/
if;onf v,fajrrsm;ukd jyKpyk sK;d axmif&m Bu;D yGm;vmcJ&h avonf/ aiGaMu;OpmpD;yGm;wk;d wufojl zpf&m v,fajr
tajrmuftjrm;ukv
d nf; ykid pf ;dk Ekid cf ahJ vonf/ xkaYd Mumifh if;tm; ajrykid &f iS jf yKpak umif;[l owfrw
S w
f iG af c:cJh
avonf/ OD;ausmfckdif orD;ig;OD;? om;ig;OD;wkdYukd jzpfxGef;cJhayonf/
if;onf ukokdvfaumif;rI txkH0oDyg&rD&Sdonfhtavsmuf tvSL'gejyK jcif; bk&m;apwDykxkd;wnf
axmifxm;jcif;wkdYjzihf ra&muf&JEkdifcJhMuay/ xkdYjyif avmuDpnf;pdrf*kPf&Sdefukdvnf; tjypfjrifvmcJhojzihfpuf
qkwcf u
hJ m Ni;D aiGUrIjzpfvmavonf/ xkaYd Mumihf om;orD;rsm; Bu;D jyif;vmaomtcg tarGtESpw
f u
Ydk dk cGaJ 0ay;Ny;D ?
tdraf xmifwm0efuydk if pGev
Yf w
T v
f u
dk af vonf/ rdrrd mS wrlum; vl0wfaMumifudk y,f&mS ;vsuf t0wfjzLjziho
f m
olawmfaumif;pkduf oDvjzihf aysmfarGUykdufum wukd,fwnf; aevmcJhavonf/ tdrfaxmifz,f&Sm; edur
vrf;pOfukdvkdufvsuf r*fzkdvfc&D;ukdxGifum oHo&mrS xGufajrmuf&ef BudK;pm;oGm;cJhavonf/ touf 10ck
(w&mhokH;)ESpf&SnfcJhNyD/ aumpm 1294-ckESpfwGif uG,fvGefcJhavonf/ xkdyk*dKvfaocJhaomfvnf; if;\emrnf
um; raoao;yJ? vIdifoif;BudKifarT;vsufomwnf;/
zD;awmf(ab;awmf)jzpfaom OD;ausmcf idk u
f dk jrpfjzpfoal Mumifbdk q&mawmf ac: a&pk;d acsmif;bke;f awmfBu;D
OD;tm'dp0Hou &wk? BwdcsKd;? aw;xyfponfwdkY jzihfwpfenf;? oHaygufjzihfwpfoG,f? rSwfwrf;wifa&;pyfcJh
avonf/ if;\a&;pyfcsuf aw;xyf? OD;ausmfckdiftaMumif;ukd od&\/
]]*kPfawZm? BudKifoif;vkdY? a0;owif;aMunm? jyKpkrif;apwem&,f? ukokdvfrSm ausmfrkd;? edAmefusKd;jrwf
EI;d oefw,f? uk,
d yf idk Of mPfjynhw
f v
hJ rl sK;d ? jrwfwEI;d oDv*kPrf mS ? Munf,u
Hk mqifw
h ;dk ? r*fzv
dk o
f m &dum ysK;d Ny;D awmh?
wpfqihf wkd;OmPfvTm? kyferfrSm pdwf0ifpm;aeYrjcm; yGm;rsm;bm0em? jrwfykn Bud,mukd? aeYrjcm;tm;xm;vkdY?
NrJedpukokdvfwGif; aeYnqifjcif? ocFwe,fwpfcGifrSm? jyKpk &SifNiD;aiGUwJhav}}
if;touf&pdS Of vkyaf qmifcahJ om aumif;rIvuf&mrsm;um;? ,ckwidk f wnf&adS eao;\/ &ckid jf ynfe,f\
Muufoa&ukv
d nf;aqmifae\/ rdr\
d pHu;dk axmifjyKpw
k iG f wnfxm;cJo
h jzihf ]]pHudk axmifapwd[v
k nf; aumif;?
okH;qJhwbkHkyfpkHapwD[kvnf;aumif;? trnfemr xif&Sm;vS\/ bl;oD;awmifoabFmjzihf pD;oGm;vQif ta0;
uyif txifu& jrifEkdifay\/ &ckdifvlcsrf;omrsm; aqmif&GufcJhonhf aemufacwfvuf&mrsm;wGif tBuD;qkH;
taqmufttkHwpfcktjzpfyg0if&m *kkPf,lp&mvnf; aumif;vS\/ taqmufttkHrSm xkdacwfu ig;odef;cefY
ukefuscJh&onfqkd\/
apwDwnfaqmufro
I nf omrn vG,u
f al om tvkyrf [kwaf y/ aiGaMu;tiftm;wpfcw
k nf;ESiv
fh nf;
tNy;D ajrmufEidk yf g? wnfaqmufrq
I idk &f m uRr;f usirf v
I nf; vkt
d yfayonf/ xkaYd Mumihf yxrtpwGif tcuftcJ
BuHKcJh&onf/ apwDawmfukd rnfokdYykHo@mefjzihf wnf&rnfukdyif tBuHr&EkdifjzpfcJhonfhtwkdif; vkyfief;vnf;
paqmif&GufEkdifjcif; r&SdcJhay/ wnfaqmufrIqkdif&m ydokumvnf; tm;ukd;pavmufr&SdjzpfcJh&&m pdwfyifyef;
BuD;pGm jzpfcJh&onf/ pdwfvufrcsrf; omjzpfcJhaomaMumihf udk,fcEmvn;f ydefBuHKcsdeJYcJh&onfqkd\/ xkdaemuf
uHtm;tavsmuf ulnDolay:vmcJh&avonf/ waeYo tdyfaysmfoGm;pOf tdyfrufwGif apwDykHukd txifom;
xifjrifvmcJo
h nfq\
dk / xkyd aHk wmfudk jrif&vQif tvGe0f rf;omwuf<urI jzpfvmcJ&h onf/ xkaYd Mumihf tdyrf uft&
xifvmaomykt
H wkid ;f csucf si;f wnfaqmuf&ef pDpOfavonf/ wnfaqmufru
I v
dk nf; ud,
k w
f idk yf if OD;pD;uGyu
f J
Tefjyvsuf aqmif&GufcJhonf/
xkad pwDudk rdrw
d pfO;D wnf; 'g,umjyK aumpmoMuZf 1268-ckEpS ?f ewfawmfv(if;touf 77ESp)f wGif
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

117

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

wnfaqmufcJhavonf/ apwDawmfrSm av;axmifhcsKdUo@mef jzpfNyD;? tmvdefig;qifhESihfwuG bkHtqifh


okH;qJhwpfqifhygonf/ bkHokH;q,fhwpfukd t"duxm; okH;qJhwpfbkHapwD[kvnf; tcsKdUac:Muao;onf/
apwDbkHtqihfwkdif;vnf; kyfwkawmfrsm;ukd ywfvnfwnfxm;&Sdonf/ ykxkd;w&mESifh *lckESpf&m&Hvsuf&Sdonf/
*lxJ yd#uwfygVdawmfausmufpm ok;H csyu
f sppD u
dk x
f v
l suf &Sad y\/ qGr;f &yfae[ef xkvyk x
f m;aom &[Emkyx
f k
ig;&mvnf;&Sdonf/
tjcm;tjcm;kyfrsm;um; renf;vSay/ t&yf&SpfrsufESmwkdY N*dK[f&SpfvkH;ykHtjzpf *VKef? usm;? jcaoFh?
qif? e*g;? <uuf? [kid ;f qif? yl;? kyv
f ;Hk wku
Yd dk jyKvyk x
f m;onf/ awmifbuft&yfwiG f urmapmihef wfyk Ef iS t
fh aemuf
awmifbufwGif urmapmihfe*g;kyfwnf&Sdonf/ av;bufrsufESmwGif pwkr[m&mZfewfrif;BuD; tkyfrsm;ukd
vnf;wnfxm;cJhonf/ oHa0*jzpfap&ef apwDawmifbuf i&JBuD;? i&Ji,f tcef;cef;rsm;ukd pkHpGmjyKvkyfxm;
&Sdonf/ "rmkH? odrfawmfwnfaqmufjcif;? odrftaemufbufrS ukodemkHkyfrsKd;pkHESihf y&dedAmefjyKaeaom
kyw
f ak wmfyg ukv
H jHk ynhpf aHk yonf/ rdrd ad exkid &f ef odrt
f eD;wGif oD;jcm;taqmufttkw
H pfcv
k nf; jyKvyk cf o
hJ nf/
xkdtaqmufttkHwGifaevsuf? w&m;bm0emrsm;ukd qifjcifavhvmyGm;rsm;cJhavonf/ xkdxkdaumif;rIwkdYwGif
tcsKdU*lwkdY kyfyGm; rsm;ukdyg wnfxm;cJhay\/ xkd*lodrfrsm;ukdvnf; oGyfrkd;EkdifcJhonfqkd\/ apwDBuD;ukdvnf;
xD;awmfwpf&m tNyD;wkdifcJhojzihf tHhwyg;tjzpf csD;usL;EkdifcJhMuonff/
xko
d aYdk pwDupd aqmif&u
G t
f Ny;D twdtus ukeaf iGrsm;rSm av;ode;f ajcmufaomif;(460000)jzpfownf;/
ig;ode;f cefu
Y ek u
f sonf[k todtrSwjf yKEidk \
f / xkaYd Mumihf OD;tm'dp0 o
H u okyYd 'dk pf &Hk wkjzihf rSww
f rf;wifco
hJ nf/f
]]a'0godMum;? tdyfruftm;jzihf? xif&Sm;Tef;jy? ykHukd&aom Ak'omoem? jyefYyGm;&m[k? apwemrwdrf;?
udk,fr,drf;yJ? av;odef;ajcmufaomif;cefY aiGaygif;jzifh pkaqmif;aMu;aiG pGefYayaumpm? waxmifhompGm?
ESpf&majcmufq,f&Spfck0,fwnf;? pifMu,frmo? ewfawmfv\ yuykPrm? ae&mZm? 0kdif;umtnD? ykxkd;pD
apwDbkHqifh? xD;awmfoifhatmif? xGef;wifhr*Fvm wnfcJhygonf/ awZm jrwfbkef;awmufapaom0f}}/
xkdapwDukd t&yf&yfrS zl;ajrmfvma&mufcJhMuay\/ a&muforQ bk&m;zl;om;wkdYukdvnf; if;uyif wm0ef
,l auR;arG;cJo
h nfq\
dk / xkrd Qjzihf ra&mif&h yJ J xkid af wmfrb
l &k m;wpfql wnfcahJ v&m ay 60-xdjrihcf o
hJ nfq\
dk /
wnf&mtNy;D wGif ysuNf yKd co
hJ jzihf pdwrf wGeyYf J ok;H Burd x
f d xyfrjH yKvyk Ef idk cf ahJ y\/ wnfNy;D &if; ysu&f if;jzpfcahJ v&m?
av;Burd af jrmufwnf&m rNraJ omtcgrS vufavsmNh y;D ykpH aH jymif; wzefwnfc&hJ \/ okaYd omf bk&m;um;r[kwyf J
ikHwnfaom apwDyifwnf;/ bk&m;ukd ikHwnfaomapwDukd oQpfaomif;apwD[l trnfwGifcJh\/ xkdapwD
vnf; tpOfrwnfNrJyJ tBudrfrsm;pGm ysufNydKcJh&ojzihf xyfrHvsufyif wnfcJh&avonf/ ysufNydKjcif;rsm;vSojzihf
aiGukefaMu;usrsm;um aemufqkH;wGif ukd,fykdifajrjyKpkuRef;ukdyg a&mif;cscJh&\/ xkdaiGjzihf wnfcJhaomfvnf;
apwDum; tNyD;ra&mufwkdifcJhawmhay/ bk&m;wum uG,fvGefNyD;aemuf xkdapwDrSm awmifuJhokdU jzpfusefcJh&pf
av\/ ,ckxd awmifBuD;yrmjrifawGUae&ay\/
tcsKUd u apwDtaemufbufwiG f tawmif&pS q
f ,fjzihrf Q kyw
f Bk u;D ukv
d nf; wnfxm;cJo
h nfq\
dk / xkt
d kyf
rSm t&daraw,sbk&m;avmif;awmf\ ewfom;wZpfjzpfaom kyfwk[k qkdMuonf/ xuf0ufavmuftNyD;wGif
rkd;BudK;c&mNydKus ysufpD;oGm;cJh&aMumif;jzihf od&\/ pHukd;axmif&Gmonf tdrfajcokH;&mig;q,f (350)rQ &SdcJh&m
tvGefpnfyifom,mcJhonfqkd\/ bk&m;wumr&SdNyD;aemufwGif xkd&Gmuyif tppylaZmfcJhMuay\/ okdYaomf
xkdbk&m;ESihf &GmrSmN*dK[farTcHcJhrIjzpfvm\/ 'kwd,urmppfab;aMumifh ukvm;ykefuefrI jyKcJh&m xkde,ft&yf&yf
vnf; tajctaeqkd; wkdifcJh&av\/ ukvm;rsm;onf 1304 ckESpf? uqkefvjynhf? t*FgaeY ae0ifpwGif pHukd;
axmif&Gmukd rD;IdcJhMuonf/ tjcm;&yf&Gmaygif;rsm;pGmvnf; rD;IdUcHcJh&onfomru? owfjzwfcH&jcif;jzihf &yf&Gm
ysufpD;cJh&avonf/ bk&m;ukdvnf; rD;IdUzsufqD;rIrsm; jyKcJhMuavonf/
xkaYd emuf ab;tE&m,fNird ;f at;aomtcg wzef&yf&mG wnfaxmifum aecJMh u\/ xkpd Of &yfo&l yfom;rsm;
ESihfe,fole,fom;rsm;rSm bk&m;ukdzl;jrifMu&vQif 0rf;enf;cJhMu&\/ xkdYaMumihf aumpm 1310-ckESpfu tysuf
tpD;rsm;ukd wzefjyKjyifcJhMu&m tcsKdUomNyD;pD;cJhMuavonf/ tcsKdUum; jyKjyifqJyifqJypf&Sdae pOf rl*sm[pf
ukvm;olykefwzefay:vmcJhjyefonf/ xkdolykefwkdY\ aomif;usef;rIaMumifh qufvufrvkyfEkdifyJ &yfwefYoGm;cJh&
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

118

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

onf/ xkad emuf 1323-ckEpS ?f jymokv


d wGif topfz
YJG vkyv
f mcJMh uonf/ xkt
d oif;rS wpwp aqmif&u
G cf o
hJ jzihf
tcsKUd t0ufjyKjyifEidk cf o
hJ nf/ 1324-ckEpS ?f wef;cl;vqef; 14 &uf Ak'[
;l aeYu ESpaf xmif&pS q
f ,f(2080)wefb;dk
&Sdaom a&Ta&mifaMu;xD;ukd wifvSLEkdifcJhonf/ ,ckwkdifjyKjyifp&mrsm; usef&Sdaevsufom;wnf;/
okH;qJhwbkHapwDawmfukd OD;tm'dp0Hou okdYaw;xyfzGJYqkdcJhay\/
]]bkHokH;qJhwpftwGif; usifvnfjcif;ykHrSD? ukokdvf&if;jrwf0oDi,f? odrfapwD vkyfief;? jyKpkrif;tvSL&Sifukd
tdyfrufwGif ewfuykHTef; pdwf&nfrSef; odrfwumrSm? r*Faomwmusifhvrf;? apwDrSm oifh&mrSef;NyD;awmh?
tcPf;cPf;vkyfyg? aiGOpg ig;odef;cefY? pm&if;oefY? rwGefYo'g? yd#uwfokH;ygpm&,f? *lwkdif;rSm jznfhxm;vkdY
tHhwyg;apwDykH? kyfrsKd;upkH? apwDjrwfowif; *kPf&,f jynfvkH;NcHKvTrf;ygwJhav;/
azmfjyyg apwDBu;D um; tESp(f 87)ESpf ausmaf jrmufcahJ vNy?D Ak'b
momw &yfv;Hk twGuf wnfxm;cJo
h nht
f
avsmuf xdef;odrf;jyKjyif&ef vGefpGmta&;BuD;vS\/ tpm;xkd;&Smr&aom omoema&;taqmufttkHvnf;jzpf
\/ omrnyk*dKvf aiGaMu;tiftm;vkyfukdifrI pGrf;&nfjzihf jzpfEkdifaomt&mum;r[kwfay/ tHhzG,fvSaomxkd
yk*dKvf\ xGef;awmufay:xGef;cJhojzihf vkyfaqmifcJh&aomaMumihf qef;Mu,fwrGwf tHhrcef;zG,f&m zl;jrifvmcJh
&onfomwnf;/ ,cktcg a'otajctae Nird o
f ufaumif;rGeaf eNy;D jzpfojzih?f bk&m;zl;om;rsm;vn;f oGm;vm
EkdifavNyD armfawmfa&,mOf? avmif;avSwkdYjzihf rjywfzl;jrifa&muf&SdaeMu\/ ukd,fwkdifoGm;a&muf wpfBudrf
wpfcg zl;jrifrdMuvQif tHhMorqkH;ESvkH;Munfvif b0ifNidrf;csrf;? yDwdvTrf;NcHK tmkHcHpm;EkdifMuayvdrfhownf;/

ewfjrpf-rmC
20-2-79
&ckdifo[m,pmapmif
1987 ckESpf? 'DZifbmv

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

119

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckid t
f aemufyidk ;f a'oe,fy,f
t&Sipf uEd ( &ckid af jr)
]]...&Snfjrifhrlv? yxru? &Xorkdif;? onfhwkdif;um;? us,f0kdif; e,fquf? taemufzufrSm? rZsdrmESihf?
'g*gjrpfavQmuf? ajrmufuadk wmif?dk uke;f ukx
d cd ?H tmoHcsi;f wGi;f ? acsmif;qif;? a&xGu?f a&SUbuf'o
d m? {&m0wD?
jrpfqdjcm;uef? i0efxdyfarQmif a&SUawmift*d? 'udPcGif? armfwifa&vSKwf? ork'f0ifav? &ckdife,fvQif? 0Srf;
us,fc&D;? jynfBuD;[kausmf? ckwkdifac:\/
0g;ausmif ; q&mvl x G u f y @d w f
(OawevuF m ed * k H ; rS )
a&S;u&ckdif&mZ0ifwGif taemufjynf[k ac:qkdcJhaom b*Fvm;a'o (ta&SU? taemuf)e,fay&yfonf
&ckid \
f taemufyidk ;f a'oe,fay jzpfacsonf/ xked ,fayonf ajE,
d (bm&w)jynfEiS v
fh nf;aumif;? &ckid jf ynf
e,fESihfvnf; aumif;? yx0Dcsif;qufpyfaeaom a'owpfckyifjzpfonf/ okdYaomfvnf; uRef;urf;? awm?
awmif? acsmif;ajrmif;? csKad jrmifwjYdk izhf twefwefjcm;vQu&f adS eonf/ xkaYd Mumihf NE,
d jynf&iS rf if;wko
Yd nfvnf;
aumif;? &ckid jf ynf&iS rf if;wkYd onfvnf;aumif; xkad 'oukd tkycf sKyEf idk &f ef tvSr;f a0;vGe;f vS cufcrJ &I adS vonf/
xkdokdY c&D;Murf;? toGm;tvmcufcJaom a'ojzpfvn;f xkda'oonf vGwfvyfaoma'o(0g) ya'
o&mZfrif;wkdY wkdufkduftkyfcsKyfEkdifcJhaom a'otjzpfom &SnfjrihfcJhavonf/ okdYaomfvnf; ba*Fgawmifykdif;
tmaomu rwkdifrSD bDpD-okH;&mpkuyifvnf;aumif;? ba*Fgajrmufykdif; bDpD-ESpf&mpkuyifvnf;aumif;? EkdifiH
a&;? bmoma&;? vlaerIponf t&yf&yfzGHUNzdK;wkd;wufaeNyDjzpfonf [k &mZ0ifokawoDrsm;u tqkdjyKMuonf/
xkaYd Mumihf tiftm;Bu;D aom NE,
D ya'o&mZfrif;rsm; vufxufwjG iu
f m; tcgtm;avsmpf mG tifyg,me,fxo
J Ydk
yg0ifa&mufcJhrnf[kvnf; qkdEkdifayonf/
,if;okdYyg0ifcJhaomfvnf;
(u) **Fgjrpff\ajrmufykdif;ESihf 0*Fwkdif;t0if [l*vdjrpfurf;a,mif umvuwm;(24-&yfe,fay)tqkH;
umrlywkdif;t0if 'dEmpyk&fckdifESihf a&mifjzL ckdif e,fjcm;tqkH;(,ck-taemufba*Fge,f)xdom trsm;tm;
jzihf csJUxGifEkdifcJhavonf/
xif&Sm;aom arm&d,(321-184 bDpD)tifyg,macwf taomurif; (274-232-bDpD)vufxufrSmyif
azmfjyyg taemufba*Fge,fwmr&vdyd? oQrww? umrlya'oxdom? tifyg,mus,f0ef;EkdifcJhavonf/
xkdYaemuf *kw? [m&S? ygv? aoerif;wkdYvufxufum; xkda'owkdYonf tkyfcsKyfa&;Xme tcsuftcsmwkdYjzpfvm
ayonf/
xkdrif;wkdYvufxuf ta&SUba*FgokdYvnf; 0ifqefYEkdifcJhonfvnf; &Sdonf/ xkdaemuf rlqvifbmom0if
yxef;rif;quf? r*kdrif;qufwkdYvufxufwGifum; xkda'oonf ta&SUtaemufrS IwfaxG;a&mpyfbG,f&m
jzpfcJhavonf/

a'ocGjJ cm;owfrw
S jf cif;
a'oukd NAdwdoQukdvkdeDb0wGif c&pf 1934-ckESpfuyif ta&SUtaemuf ba*Fge,fay cGJjcm;rIjyKcJhonf/
xkt
d cguyif owfrw
S cf NhJ y;D aom e,fayESp&f yfwiG f ta&SUba*Fguk?d ygupwefjynftygt0iftjzpfvnf;aumif;?
taemufba*Fgukd tdEd,jynf[dELpweftyg0iftjzpfvnf;aumif; vufcHvmcJhMuayonf/ xkdYaMumihf ,ck
taemufba*Fgonf [dEL pwefa'ojzpfaeonf/ ta&SUba*Fg onf ygupwefa'o? ta&SUygupwefe,fayjzpf
vmonf/ ,cktcg ta&SUba*FgrSm b*Fvm;a'h&Sfjynf jzpfcJh&avonf/
xkdta&SUtaemufe,fay ESpf&yfcGJjcm;&mwGif a&S;uba*Fge,f owfrSwfxm;aom wkdif;? ckdif? e,faywkdY
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

120

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

onf wzufwzufoYdk vk;H vk;H vsm;vsm;vnf; aumif;? tcsKUd t0ufvnf;aumif;? wpdww


f a'o ponfjzihv
f nf;
aumif; yg0ifvmcJh&avonf/ xkdYaMumihf e,fcGJykH? wzufwzufyg0ifykHwkdYukd azmfjy&rnf jzpfonf/

1=taemufb*Fvm;ya'oe,frmS ajrmufzufwGif 'g*sdvifrS ykdif;jcm;um **FgjrpfrS bm*d&xde'd/ xkdu [l*vdjrpfwkdYukd pkefvQuf aZmfvfykdif
ukef&dckdif (Xmemykdifwpdwfwa'orSwyg;? useftm;vkH;/ 'dEgpyl&fckdifu (okH;bkdYwbkdY)/ **Fgjrpfta&SUzufurf;?
zmvf'gckid u
f (ok;H bkEYd pS b
f )Ydk / bm*d&xde'Djrpfnm-armufoZl mckid /f bm*d&xde'd ta&SUzufurf;/ aemfabm'dwf
(e'd,m)rSxufxuf/ [l*vdjrpfta&SUzuf aZmfoQwfa[m&fu? (be*grfESihf *kdifCgwmXgemESpfykdifom)/ [l
*vdjrpf ta&SUzufurf;? umvuwm; 24 &yf/ if;tjyif [l*vdjrpftaemufawmifzuf r'dedylckdif? if;
[l*jrpfESihf **Fgjrpftaemufykdif;ukd beful&m? abmf&a'gref bd&fbkefckdifrsm;jzpfMuonf/
(rSwfcsuf),if;okdY e,faycGJjcm;NyD;vQif tdEd,tpkd;&onf 'dEgpyl&fckdifrS &aom okH;0ufw0ufe,fayukd
rmvf'gckdif (okH;bkdYESpfbkdY)wGif aygif;vnf; aumif;? e'd,mrS&aom xuf0ufukd? wnfNrJaemf abmf'dyftrnf
jzifv
h nf; aumif;? aZmfoQwaf [m&fu&aom Xmemykid Ef pS cf u
k ?kd umvuwm; 24-&yfwiG f vnf;aumif; odr;f oGi;f
zGJYpnf;xm;avonf/
xkaYd Mumihf ,cktEd ,
d ykid f taemufb*Fvm;e,f? ba*Fgya'oukd ta&SUwGif ta&SUygupwef (ta&SUba*Fg
e,f)e,fjzihv
f nf;aumif;? awmifzufwiG f Mo&doQe,f? taemufzufwiG f bd[me,fjzihv
f nf;aumif;? ajrmufzuf
wGif aeaygvfe,fjzihfvnf;aumif; tykdif;tjcm;wnf&Sdonf/

2=ta&SUba*Fge,f(,cifta&SUygupwefe,f) rSm
ajrmufzufwGif aZmfvfykdif*kef&dckdifrS (Xmemykdifwpdwfwa'oe,fay tenf;i,fcefYom) e,fjcm;qkH;
a&*ifjzLe,fjcm;/ 'dEgpyl&fckdifwGif(okH;bkdYESpfbkdY) e,fjcm;/ rmvf'grS (okH;zkdYwzkdY)e,fjcm; aemfabmf'dyfrS e,fay
xuf0uftqkH;/ aZmfoQwfa[m&fwGif (XmeykdifESpfckrSwpfyg;? useftm;vkH;)tqkH;/ clvemckdiftqkH;/ odkY
tydkif;tjcm;rSpjzpfonf/
(rSwfcsuf) aZmfvfydkif *kef&drS&aom e,faywpdwfwa'oukd 'dEgpyl&fckdif (okH;zkdYESpfzkdY)vnf;aumif;?
rmvfcgrS&aom (ok;H zkw
Yd zk)Yd ukd &mZfoQm[dckid w
f iG f vnf;aumif;/ aemfabm'dycf kid rf S &aom e,fayxuf0ufudk
clvfem wkdif;t0if? ukoQfwd,m ckdiftjzpf oD;jcm;owfrSwfvnf;aumif;? wkdif;av;wkdif;/ ckdif (17)ckwkd;
zGJYpnf;xm;avonf/ (,ckxkdxufykd rsm;acsNyD)
xkdaMumihf ,ckta&SUygupwefykdif ta&SUba*Fge,fonf? ajrmufukdaumufawmifwef;(tdEd,? &mZm
ykid ef ,f)ESit
hf moef? ta&SUukd tmoefEiS fh &ckid jf ynf e,f/ awmifub
dk *Fvm;yifv,f/ taemufudk azmfjycJNh y;D aom
taemufba*Fg ya'o&mZfe,fwkdYjzihf tykdif;tjcm;jzpfonf/

yqrif;ae? ol&wefjynf
ta&SUtaemufba*Fgya'oonf a&S;tcgu &ckdif&mZ0ifwGif tvGef ta&;ygaom a'ojzpfcJhonf/
xkdwGif taemufba*Fge,f(armufolZmckdif) umvuwm;b*Fvm;oabFmqdyf? eabm'dyfa'orSwyg;)onf?
&ckdifjynfe,f\ taemufypdra'owGif usa&mufaomaMumihf tdEd,wkdif;&if;om; rif;qufEG,f rsm;tkyfcsKyf
pOf taemufypdra'o[lvnf;aumif;? taemufb*Fvm;jynf[k vnf;aumif;? ypmrif;aejynf[l
vnf;aumif; ac:qkdtokH;jyKavonf/ a'vd NrdKUukd a'vdypmNrdKU[l yqmNrdKUawmftjzpf tokH;jyKcJhavonf/

yqm[laompum;rSm (Auf)={u&mZfbUJG / (oQm)


bk&ifbGJU/ ESpfckukdaygif; ac:qkdjcif;qkd\/ ,if;(AufoQm)qkdaompum;rSm zg&pDbmompum; jzpfav
onf/ xkdukd &ckdifavoHjzihf oHa,mifvkdufa&;om;ajymqkdjcif;jzihf yqm[ljzpfcJh&onf/ rif;AmBuD;onf
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

121

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

a'vdyqm[kr,Gef r*kdrif;okH;qufajrmuf (Hu Ma Yun) bk&iftm;wkdufckduf? b*Fg 12 e,fukd a&SS;utwkdif;


odrf;ykduf? ykdifpkd;,lEkdifcJhavonf/
rsKd;jcm;'dvdyqmukvm; yxefrif;EG,fqufrsm;wkdYESihf a'o&mZmapmfbGm;? rSL;rwfukvm;(oQvweftrnf
bGcYJ )H wkYd 0ifa&muftyk cf sKyo
f nft
h cgwGif taemufb*Fvm;aejynf[
l vnf;aumif;? yxefrif;aejynf[
l vnf;
aumif; taemufo&l wefjynf[
l vnf;aumif;? taemufyqmjynf[
l vnf;aumif; ac:qkt
d ok;H jyKavonf/
xkaYd Mumihf xkad 'o tkycf sKyrf I tpk;d &olrsm;ukv
d nf; taemufuv
k m;jynfrif;/ taemufuv
k m;yqmrif;?
ukvm;yxefrif;? taemufol&wefrif;[l toD;oD;tac:ta0:jyKcJhonf/ (oQvweftrnfcHaom ukvm;
rif;qufukd &ckdifu ol&wef[k a&TUajymif;ac:jcif;yifwnf;)rif;apmrGef ckdvIHaecJhaom a*g&f(*g0g)NrdKU bk&ifrSm
c&pf 1426-ckESpfu plvwefbk&ifjzpfvmaom eZdO'ifoQm (b*Fvm;r[m&mZm)yifjzpfavonf/ rif;yif
vufxuf c&pf 1532-ckESpfwGif r*kdbk&ifonf *g0gukd vufatmufcHtjzpf odrf;ykdufxm;&Sdavonf/ *g0grSm
taemufb*Fvm;e,f? armufolZm\ajrmufzufcHtjzpf odrf;ykdufxm;&Sdavonf/ *g0grSm taemufb*Fvm;
e,f? armufolZm\ ajrmufzufa'o jzpfavonf/
yxefrif;qufaemufyidk ;f ukd xkad 'o 16-&mpkwiG f wkyjf ynftaemufjynfajrmufyidk ;f 0ifa&mufvmaom
rGef*kd(wmwm) (Mongol) tEG,f? r*kd(Moyul)rif;rsm; tqufqufukdvnf; armif;uGwfrif;[l vnf;aumif;?
armif;uGwyf xefrif;[lvnf;aumif;? taemufuak v;yqmrif;[lvnf;aumif;? taemufo&l wefrif;[l
vnf;aumif; ac:NrJyifac:vmcJhMujyefonf/
r*kdrif;qufrwkdifrd? tdEd,tv,fydkif;a'o? 'dvdNrdKU 12-&mpkuyif vTrf;rkd;tkyfcsKyfMuaom rif;rsm;ukd
um;? 'dvdyqmrif;/ xkd'dvdyqmrif; aejynfukd vnbf; 'dvdyqmjynf[k ac:a0:jyKcJhonf/ taemufb*Fvm;
e,fESihf 'dvdNrdKUonf c&D;vSrf;a0;uGmayao;onf/ tdEd,yx0D0ifusrf;t& 'dvdNrdKUonf b*Fvm; (umv
uwm;NrdKU)NrdKUrS taemufajrmufaxmifhusonf/ rkdifaygif; 830 a0;uGmavonfqkd\/ ,ck-Zremac: ,rkHem
jzpf\ taemufbufurf;xdyfwGif yefusyfyde,f\ ta&SUykdif; wnf&Sdavonf/

&ckid yf idk cf &hJ m b*Fvm;a'o


(c)&ckdifykdifeufe,fayrsm;ukd( rif;xD;vufxuf) &ckdifompGavvuFmjzihf zGJYqkdxm;&Sdavonf/ xif&Sm;NyD;
jzpf azmfjy&efrvkdawmhacs/ **Fgjrpf\ ta&SU zufem;wpfckdrSp? ,ckta&SUba*Fge,fwpfavQmufvkH;ukdum;?
trsm;tm;jzihf &ckdifrif;wkdYonf (umvuwm;oabFmqdyf? bm*d&xde'd(**Fgjrpf)a&kd;jcm;? armufolZmrSyif?
a&mufjzLa&kd;xd) tifyg,mcsJUxGifEkdifcJhavonf/ &ckdifrifrsm; ykdifpkd;cJh&m taemufjynftydkif;tjcm;ESihf b*Fg
12-NrdKUowfrSwfcJh&mwkdYukdum;? ,cktaemufb*Fvm; rl&a&S'Ag'f (armufolZmNrdKU)xd od&Sd&avonf/ *g0g?
Mo&dxd qufpyfcJhavonf/
b*Fg 12-NrKd UwGif armufoZl mNrKd Uonf taemufb&k ifcaH e&mvnf; jzpfonf/ tjcm;NrKd UwkrdY mS NrKd Upm;rsm;xm;
&Sdavonf/ b*Fg 12 NrdKUukd rif;&mZmBuD; pmwrf;jyqkdxm;\/ &ckdifr*Zif;trSwf(14)vnf; wifjyxm;NyD;
jzpf\/ r*kdrif;? plvwefrif;wkdYuvnf; e,fvkusL;vGef buvm(wdvuFm)? 'ugpaom ta&SUb*Fvm;
e,fygolwkdYykdifeuftjzpf if;wkdY\ b*Fg 12-NrdKUtrnfwGif xnfhfoGif;xm;ay\/
(c) azmfjyyg a'oukd a&S;usaom &ckdif"n0wDacwf? &ckdifol&d,rif; qufuyif a'orSwkdif;&if;
om; tkycf sKyo
f rl sm;xHrS tcGeb
f @mrsm;ukv
d nf; vufaqmify@mum&rsm;ukv
d nf;aumif; qufc&H &Sd aeayNyD
vnf;jzpfonf/
"n0wD a cwf ol & d , pu r if ; (bD p D - 316? 272)onf (u) azmf j yygtaom u (Asoka)rif ; ES i h f
xD;NyKd ief ef;NyKd irf if; jzpfco
hJ nf/ xko
d &l ,
d rif;quf 25-quftqk;H ol&,
d auwk(at'D-273-327)vufxufwiG f
taemufjynf(ta&SUb*Fvm;e,f)&ckdifykdifjzpfaom aomif;wD;uRef;(Samdwip) tygt0ifa'owkdY &cdkifrif;\
vufatmufcH&ckdifNrdKUpm;? e,fpm;? aus;pm;rsm;ay;xm;onfukd awGU &onf/ xkdtcgwGif aomif;wD;uRef;rSm
trwfBuD; Owrod&dausmf\ pm;aus; ae&myifjzpfavonf/
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

122

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

&ckdifa0omvDacwf pE&m;rif;qufckESpfqufajrmuf oD&dpjErif; (c&pf 595-667)vufxufwGifvnf;


xkrd if;\om;awmf od*pF jEr if;rSm aemuf&yfyidk o
f cif(taemufb&k ifc)H tjzpfjzih?f armufoZl mNrKd U(,ck taemuf
b*Fvm;e,f)? okH;ESpfcefYwkdif tkyfcsKyfaecJh&onf/ aemufqkH;ajrmufOD;acwfxd vufeufEkdifiH? &cdkiftifyg,m
tjzpf qufcHvmcJhavonf/
&ckdifykdifb*Fvm;(b*Fg 12 e,f)e,fukdum;? taemufjynf[l vnf;aumif;? taemuf&ckdifjynf[l
vnf;aumif;? taemufypdra'o[lvnf;aumif;? taemufjynffcGif? taemufwkd;[lvnf;aumif;? &ckdif
b*Fg 12 NrdKU? 12 e,f[lvnf;aumif;? 12 ykn[lvnf;aumif;? ykn 12 e,f[l vnf;aumif;?&ckdif
&mZ0ifpmay? vuFmwkdY rSwfwrf;wif tokH;tpGJjyKxm;cJh Muavonf/ taemuf&ckdifjynfe,f tykdif;tjcm;ukd
um; azmfjycJhNyD;jzpf\/

b*Fvm;e,fwidk ;f &if;om;rsm;
xkdacwfOD; tm&d,efrsm; 0ifa&mufpOffumv? c&pfrwkdifrSDESpfaygif; ESpfaxmif\ rSmzufydkif;avmufrS
p c&pfay:Ny;D at'D 7-8 &mpkwidk af tmifxd tykid ;f tjcm; ESpyf &dap'umvwGi?f xkt
d a&SUtaemuf ba*Fga'o
onf trsm;tm;jzihf wkdif;&if; tdEd,efvlrsKd;EG,fpk/ ewfukd;uG,fMuaom a'0ykZm [dELbmom0ifrsm;ESifh?
Ak'bmomukd;uG,fMuaom Ak'ylZm[dELpaom Ak'bmom0ifrsm; wkdYom aexkdifjyKrI&Sdoltjzpf? trsm;tm;jzihf
wnf&SdcJhMuayrnfomjzpfwnf;/
xkdwkdif;&if;om; t&d,efpaom tdEd,efrsKd;EG,fpkwkdYonf wkdif;&if;tdEd,ya'o&mZfr[m&mZm? a'oE&
&mZmrsm;\ wkdufkduftkyfcsKyfjcif;ukdvnf;aumif; rcHMu&aomtcg vGGwfvyfaom tcsKyftcsmrJhtjzpfjzihf
aecJh&rnfyif jzpf\/ ,if;okdYaecJh&onhf umvvnf; trsm;tjym; &SdcJhrnfjzpf\/
if;jyif vlrsKd;tvkdufvnf; owdAswdpGrf;&nf&Sdol a'oE&&mZmwkdY\ vufatmufwGifvnf;? v,fykdi
fajrykdif jyKpkaumif; vufatmufwGifvnf;aumif;? tkyfcsKyfa&;vnf; cHcJhMu&onf/ if;ya'o&mZm qufcH
vQuf? xkda'o pm;aus;jyK tkyfcsKyfcJhMuayao;onf/ if;wkdYukd &ckdif&mZ0ifuvnf;aumif;? &ckdifrif;wkdYu
vnf;aumif; jynfaxmifi,fcsif;rif;[l tokH;tEIH;jyKcJhavonf/
ba*Fga'oukd &ckdifrif;ESihf tykdkif;tjcm;e,fay a'oruefYowf? rowfrSwfpOfurl? tkyfcsKyfoltcsif;
csif;? e,faycsJUxGif,k,uftykdifcHrI? usL;ausmf0ifa&mufaqmifESif;rI? wkdufckdufykefuefrIrsm;jzihf &SdcJhMuayonf/
e,faya'oykdif;jcm;owfrSwfNyD;aomtcgwGifum;? if;wkdYrSm rw&m;aomtjyKtrlwkdYoufa&muf rif;wkdY\
usifhkid;xkH;enf; "rowftwkdif; vkdufemfjcif;jzihf a&SmifMuOfvmcJh &onf/ okdYaomf tmPmvkrIwkdYaMumihf
ckcHwkdufckdufjcif;rsm;jzihf e,fayusL;ausmf aomjzpf&yfwkdYukd a&SmifMuOfEkdif&ef cJ,Of;ayonf/
&ckdifrif;wkdYonf taemuf&ckdife,fay\ e,fedrdwftydkif;tjcm; owfrSwf csufukd rw&m;azmufzsufrI
r&SdcJhoavmuf jzpfavonf/ xkdYaMumihf e,fvGef rw&m;usL;ausmfrI rjyK&ef ynm&SdtrwffBuD;wkdYu xkH;ed*kH;
om"u oufaojy tNrJwrf;apmihfa&Smufxdef;odrf;cJhonfukd awGU&onf/
xkdtaemuf b*Fvm;wkdY yxefrif;qufEG,f(plvwefrif;rsm;) r*kdrif;rsm; wkdYESihfvnf; qufoG,fcJhonf
rsm; jyKcJhayonf/ if;wkdYtm; &ckdifrif;onf ajrmuf Oaejynfawmf? aAgif;'GwfoabFmqdyfurf;wpfavQmuf
oH;Hk rsm; ukew
f u
dk rf sm; csxm;apcJo
h nf/ ,ckxx
d o
dk H ;Hk rsurf sm;? oHwef&m(oHw&m) ae&mrsm; txift&Sm;usef
aeao;onf/
&ckdifykdif taemufe,fay a'oonf xkdokdYaus;pm;jyK tkyfcsKyfaeMuaom r[m&mZm? ya'o&mZm?
jynfaxmif\rif;rsm;? v,fajr&SiftBuD;tuJrsm;ukd vnf;? vkH;0kyfodrf;jcif;rjyKcJhay? vufatmufcHjyKvsuf?
jynfaxmifi,fcsif;? rif;tjzpfom todtrSwfjyKcJh? tokH;cscJhavonf/
jynfaxmifi,f\ taemufbufwiG o
f m yqmrif; aejynfjzpfaMumif; ukv
d nf; ]]jynfaxmifaemufrmS ?
yqmxkdrif;}}[k qkdcJhonf/
taemufyqmrif; tygt0if? jynfaxmifcsif; rif;wkdYxH? &ckdife&ywdrif;onf aus;apwrmefjzihf odkY
C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

toQifpudE\

123

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

a&;ykdYcJhavonf]]'DyuRef;okdY? vkH;ukdpkd;&ef? cGJcsdefwef? a0,efocif? olZmvifukd armif&Sif ajymav? rSmvGwfap\?


aemufqdyqm? rif;wkdYrSmum;? zl;vmrnfukd? omMunfqkd ? armifkdaus;a&T? vsifvwfapwnf;/}}

t&Sipf uEd ( &ckid af jr)


ud;k um;csurf sm;
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
(14)

"n0wDta&;awmfykH
rif;&mZmBuD;pmwrf;
"n0wD&mZ0ifopf
&ckdif&mZ0ifopf
ZrL'dytdjEd,e,fykdYusrf;
tdNEd,aMu;rkHusrf;
jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHorkdif;
wd[moQfy&dp,
osavcg(wwd,bm*)
tma':&aoQmf

(u0dom&) (2)
(ayrl)
(OD;y@dw)
(OD;pErmvm)
(OD;pErmvm)
(OD;udwd)
(a'gufwmausmfouf)
(b*Fvm;bmom)
(b*Fvm;bmom)
(b*Fvm;bmom)

Early History Of India

(V.E. Smith)

The Land Of Great Image

(Morie Collie)

History Of Indo-Pakistan

(Prop-M. Arshad)

A History Of Ehiltagong and Vol 1

ProF A. Rahmand)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

124

toQifpudE\

&ckid ,
f Ofaus;rI
trSwf (8)

C:\YIN KYE MU NO 8 SISISYE.P65

&ckid ,
f Ofaus;rSKrsm;trSwf 8

You might also like