DIAGNOZA PARTYCYPACJI W KULTURZE W WOJEWDZTWIE PODLASKIM

Autorzy: prof. dr hab. Jan Poleszczuk, dr Katarzyna Sztop-Rutkowska, mgr ukasz Kiszkiel, mgr Andrzej Klimczuk, mgr Rafa Julian Mejsak, mgr Katarzyna Winiecka Recenzja naukowa: prof. zw. dr hab. Andrzej Sadowski Redakcja jzykowa: mgr Andrzej Klimczuk, mgr Marcin Siedlecki Projekt graficzny i skad: mgr Andrzej Klimczuk, Piotr Mojsak Dofinansowano ze rodkw Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Publikacja stanowi raport kocowy projektu Diagnoza partycypacji w kulturze w wojewdztwie Podlaskim wspfinansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Obserwatorium Kultury.

Projekt zrealizowany przy finansowym wsparciu Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Podlaskiego

Projekt zrealizowany w partnerstwie przez: Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki w Biaymstoku ul. Elektryczna 12 15-080 Biaystok e-mail: sekretariat@dramatyczny.pl www.dramatyczny.pl Fundacja Laboratorium Bada i Dziaa Spoecznych SocLab ul. Zwierzyniecka 17/16 15-312 Biaystok e-mail: soclab@soclab.org.pl www.soclab.org.pl Instytut Socjologii Uniwersytetu w Biaymstoku Plac Uniwersytecki 1 15-420 Biaystok e-mail: isoc@uwb.edu.pl www.soc.uwb.edu.pl

Biaystok 2012 ISBN 978-83-903117-3-9

Raport dostpny na licencji Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska (CC BY-SA 3.0 PL). Tre licencji: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/

SPIS TRECI

WSTP .................................................................................................................................................................. 5 Streszczenie .....................................................................................................................................................................5 Cele projektu ...................................................................................................................................................................7 1. CHARAKTERYSTYKA WOJEWDZTWA POD WZGLDEM OFERTY KULTURALNEJ DANE ZASTANE .............................................................................................................................................................. 8 1.1. Zaoenia wstpne ................................................................................................................................................8 1.2. Instytucje kultury i uczestnictwo w kulturze w wojewdztwie podlaskim na tle kraju ...... 10 1.3. Gwne trendy w kulturze wojewdztwa podlaskiego w ujciu statystycznym..................... 13 1.4. Oferta kulturalna z perspektywy regionalnej polityki kulturalnej ............................................... 25 2. OPIS METODOLOGII ........................................................................................................................... ...31 2.1. Opis metod i technik badawczych zastosowanych w projekcie ..................................................... 31 2.2. Nota metodologiczna........................................................................................................................................ 35 3. OPINIE EKSPERTW NA TEMAT STANU KULTURY WYSOKIEJ................................................. 36 3.1. Spostrzeenia na temat kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim ................................. 36 3.1.1. Definicja kultury wysokiej ................................................................................................................. 36 3.1.2. Kultura wysoka versus kultura masowa .................................................................................. 37 3.1.3. Podlaskie instytucje dziaajce w obszarze kultury wysokiej............................................. 38 3.1.4. Poziom kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim.......................................................... 40 3.1.5. Oferta kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim ............................................................ 40 3.1.6. Wpyw bliskoci Warszawy na postrzeganie kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim ................................................................................................................................................................. 41 3.1.7. Wsppraca instytucji kultury na wiecie, w Polsce oraz w regionie .................................. 42 3.2. Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze............................................. 43 3.2.1. wiadomo mieszkacw wojewdztwa podlaskiego na temat kultury wysokiej .. 43 3.2.2. Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze wysokiej poziom i bariery ..................................................................................................................................................... 44 3.2.3. Charakterystyka uytkownikw ......................................................................................................... 46 3.2.4. Potencjalna grupa odbiorcw .............................................................................................................. 46 3.3. Promocja kultury wysokiej wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego ......................... 48 3.3.1. Dziaania promocyjne .............................................................................................................................. 48 3.3.2. Moliwoci podniesienia wiadomoci mieszkacw wojewdztwa podlaskiego na temat kultury wysokiej.................................................................................................................................... 49 3.3.3. Moliwoci dotarcia do odbiorcy ........................................................................................................ 50 3.3.4. Atuty promocyjne wojewdztwa podlaskiego w kontekcie kultury lokalnej ................ 50 3.3.5. Promocja kultury wysokiej przez organizacje pozarzdowe .............................................. 51 3.4. Polityka wojewdztwa w zakresie promocji i wspierania kultury wysokiej ........................ 52 3.4.1. Strategia promocji i wspierania kultury wysokiej ................................................................... 52 3.4.2. Wsppraca administracji samorzdowej z instytucjami kultury wysokiej ................. 52 3.4.3. Preferencje lokalnych politykw we wspieraniu i promowaniu kultury wysokiej ... 53 4. OPIS WYNIKW BADANIA DIAGNOZA PARTYCYPACJI W KULTURZE ................................ 54 4.1. Segmentacja uytkownikw kultury ......................................................................................................... 54 4.1.1. Uczestnik ycia kulturalnego................................................................................................................ 54 4.1.2. Style uczestnictwa w yciu kulturalnym ......................................................................................... 57 4.1.3. Segmentacja uytkownikw ze wzgldu na styl uczestnictwa............................................... 58 4.1.4. Uczestnictwo w kulturze ........................................................................................................................ 59 4.2. Okrelenie kapitau spoecznego i kulturowego mieszkacw wojewdztwa podlaskiego ............................................................................................................................................................................................ 64

4.3. Okrelenie potrzeb i oczekiwa mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w zakresie usug kulturalnych ................................................................................................................................................................. 66 4.4. Okrelenie obecnej intensywnoci uczestnictwa w wybranych dziedzinach kultury mieszkacw wojewdztwa podlaskiego ........................................................................................................ 74 5. OPIS WYNIKW BADANIA BARIERY UCZESTNICTWA W WYDARZENIACH KULTURALNYCH ............................................................................................................................................ 84 5.1. Bariery partycypacji w kulturze wysokiej ........................................................................................... 84 5.2. Profil nie-uytkownika kultury wysokiej ............................................................................................. 88 6. OPIS WYNIKW BADANIA ZNAJOMO I OCENA OBECNEJ OFERTY KULTURALNEJ ..... 93 6.1. Zdiagnozowanie znajomoci oferty kulturalnej .................................................................................... 93 6.2. Ocena oferty kulturalnej ................................................................................................................................. 94 6.3. rda informacji o wydarzeniach kulturalnych .................................................................................. 96 6.4. Okrelenie z kim najczciej uczestniczy si i jakie s gwne powody uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych ................................................................................................................................... 98 7. OPIS WYNIKW BADANIA ZNAJOMO I KORZYSTANIE Z INSTYTUCJI ORAZ WYDARZE KULTURALNYCH .................................................................................................................101 7.1. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku .......................................................................... 101 7.2. Uczszczanie do instytucji kulturalnych w Biaymstoku ............................................................... 105 7.3. Znajomo i uczestnictwo w imprezach/wydarzeniach kulturalnych w Biaymstoku. .... 105 8. OCENA DZIAALNOCI TEATRU DRAMATYCZNEGO ..................................................................109 8.1. Wstp do charakterystyki dziaalnoci Teatru Dramatycznego ................................................. 109 8.2. Wizerunek Teatru Dramatycznego ......................................................................................................... 111 8.2.1. Wizerunek instytucji kultury wrd uytkownikw Teatru Dramatycznego................ 111 8.2.2. Cechy przypisywane marce i osobowo marki Teatru Dramatycznego........................ 114 8.2.3. Korzyci przypisywane marce Teatru Dramatycznego .......................................................... 118 8.2.4. Weryfikacja lojalnoci, zaangaowania i przywizania uytkownikw Teatru Dramatycznego.................................................................................................................................................... 119 8.3 Charakterystyka uytkownikw Teatru Dramatycznego ............................................................... 121 8.3.1. Rekonstrukcja rytuau wyjcia do teatru .................................................................................. 121 8.3.2. Gwne czynniki decydujce o wyborze spektaklu .................................................................. 122 8.3.3 Wizerunek uytkownika Teatru Dramatycznego ...................................................................... 123 8.4 Ewaluacja oferty Teatru Dramatycznego. Pomiar satysfakcji uytkownikw ....................... 126 8.4.1. Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego ................................................................................. 126 8.4.2. Preferencje dotyczce rodzaju spektakli oraz ocena dotychczasowego repertuaru . 129 8.4.3. Analiza rde informacji o wydarzeniach kulturalnych, w tym spektaklach Teatru Dramatycznego.................................................................................................................................................... 131 8.5. Poszerzenie oferty wydarze kulturalnych w Teatrze Dramatycznym ................................... 133 WNIOSKI I REKOMENDACJE ....................................................................................................................137 Wnioski........................................................................................................................................................................ 137 Rekomendacje .......................................................................................................................................................... 139 ANEKS ..............................................................................................................................................................154 1. Scenariusz IDI ...................................................................................................................................................... 154 2. Scenariusz FGI...................................................................................................................................................... 156 3. Ankieta CATI ......................................................................................................................................................... 157 4. Ankieta CAWI i PAPI.......................................................................................................................................... 171 5. Spis wykresw ..................................................................................................................................................... 180 6. Spis tabel ................................................................................................................................................................ 182 BIBLIOGRAFIA ..............................................................................................................................................185 ZESP BADAWCZY....................................................................................................................................187

WSTP Streszczenie Ju w XVIII wieku klasyk filozofii dziejw Johann Herder pisa: Nie ma nic bardziej nieokrelonego ni sowo kultura. Mimo rozwoju nauk spoecznych i humanistycznych sytuacja si nie poprawia, przeciwnie - rnorodno zjawisk i procesw spoecznych, w ktrych pojawia si pojcie kultury znacznie si zwikszya. Kultura to ju nie tylko sfera wartoci, norm, ale pewnego rodzaju dziedzictwo (materialne i duchowe), zwizane z integracj i tosamoci spoeczn, to dziaania tworzce kultur, finansowane ze rodkw publicznych lub prywatnych (firmy komercyjne), to zoona problematyka rnorodnoci subkultur, powstawania spoeczestw wielokulturowych. Szczeglnie istotne jest jednak spojrzenie na kultur z socjologicznego punktu widzenia, w ktrym kultura jest rozumiana jako wydzielony obszar ycia, dziaalnoci jednostek i grup spoecznych. To wydzielenie przejawia si w tym, e jest to wyrniony w strukturze ycia codziennego obszar uczestnictwa w kulturze, ktry moe przejawia si w formach wasnej (amatorskiej) aktywnoci twrczej lub uczestnictwa w zorganizowanych instytucjonalnie przedsiwziciach kulturalnych. Takie ujcie zakada, e kultur tworz wyspecjalizowane instytucje, oferujce kultur popularn i masow lub kultur elitarn, kultur wysok. W tym socjologicznym ujciu naturalnie pojawia si problem diagnozy, opisu zakresu i form partycypacji w kulturze, potrzeb kulturalnych i stopnia ich zaspokojenia, postrzegania atrakcyjnoci oferty kulturalnej. Szczeglnie wane jest okrelenie wizerunku instytucji tworzcych kultur, postrzeganie (rzeczywistych lub nie) barier dostpu do kultury. Dysponujc rzeteln wiedz mona podj skuteczne dziaania w celu zwikszenia zakresu partycypacji w kulturze. Dziaania ze strony instytucji tworzcych ofert kulturaln oraz instytucji (np. wadzy samorzdowej) wspierajcej rozwj kultury w danym regionie. Diagnoza jest wstpem do okrelenia trafnej terapii, ale na czym polega choroba? Pojcie kultury jest rwnie uywane w kontekcie wartociujcym i wikszo ludzi w swych codziennych sprawach ma wiadomo tego, e uczestnictwo w kulturze jest wanym elementem tosamoci, oceny spoecznej, jest specyficzn form kapitau kulturowego, ktry przekada si na spoeczny szacunek, wasn samoocen. Mona wic powiedzie, e deficyt tego kapitau moe by rdem mniej lub silniej odczuwanego dyskomfortu. 40% osb uczestniczcych w badaniu nie potrafio wymienia spontanicznie (z pamici) adnej imprezy kulturalnej w Biaymstoku, rwnie 40% badanych nie brao udziau ani razu w cigu roku w adnej z imprez kulturalnych (teatr, wizyta w galerii sztuki, w filharmonii, muzeum, operze, na patnym koncercie muzycznym) zwizanych z kultur wysok. To s wanie przejawy (symptomy) deficytu uczestnictwa w kulturze (nie tylko wysokiej). Zarysowujc socjologiczne ramy diagnozy stanu kultury w wybranej spoecznoci (interesuje nas wojewdztwo podlaskie) mona zidentyfikowa trzech gwnych aktorw zaangaowanych w proces spoeczny: a. mieszkacy regionu uczestniczcy w kulturze; b. instytucje ycia kulturalnego; c. oraz instytucje otoczenia sfery kultury (np. administracja samorzdowa dysponujca rodkami publicznymi oraz inne osoby dziaajce na rzecz kultury, eksperci). Zdaniem ekspertw, ktrzy wzili udzia w badaniu, kultura jest postrzegana w dalszym cigu w kategoriach kultury popularnej (masowej) i elitarnej (wysokiej). Nadal jest przedmiotem aspiracji, odniesie oceniajcych (normatywnych) i postrzegane bariery dostpu do kultury wyszej mog by rdem poczucia upoledzenia kulturowego. Eksperci s wiadomi tego, e kultura przynoszc istotne, 5

ale trudne do wymierzenia efekty zwizane z ksztatowaniem poczucia tosamoci spoecznej (narodowej) i w konfrontacji z innymi potrzebami (inwestycje w szpital czy drogi) kultura ma mniejsz si w walce o fundusze publiczne. Tradycyjny schemat podziau na kultur popularn i wysz ulega rwnie zatarciu: media masowe (gwnie telewizje) definiuj wzorce kultury wysokiej czsto obniajc jej poziom w walce o wskaniki ogldalnoci; komercjalizujce si dziaania instytucji kulturotwrczych (teatrw, galerii etc.) czsto rwnie obniaj swj poziom, aby zapewni odpowiednio wysokie wskaniki uczestnictwa. Dedykowany strumie publicznych pienidzy na projekty kulturowe narzuca schematy (formaty) mogce utrudnia poszukiwanie oryginalnych form wyrazu artystycznego. Na podkrelenie zasuguje to, e wspczenie zdaniem ekspertw nie ma ju ostrych konfliktw midzy wiatem polityki a wiatem kultury. Wycofanie si pastwa z forsowania projektw ideologicznych sprawio, e ju jedynie deficyt rodkw i ramy prawne stanowi problem w praktycznej realizacji przedsiwzi kulturowych. Odrbn tematyk bada stanowi problemy uczestnictwa w kulturze mieszkacw wojewdztwa podlaskiego. W Raporcie znale mona podstawowe informacje dotyczce infrastruktury kulturalnej regionu. Ale nie tylko oferta kulturowa wyznacza poziom uczestnictwa w kulturze mieszkacw regionu. Jest on uwarunkowany rnorodnymi czynnikami zwizanymi z dostpnoci tych instytucji, deficytem czasu wolnego, kosztami, wyksztaceniem, wyranie odczuwanym przez niektre osoby deficytem kapitau kulturowego stanowicym podoe postaw lkowych przed wejciem w obcy wiat kultury. Bariery uczestnictwa w kulturze w wikszym stopniu tkwi w gowach ni w rzeczywistych ograniczeniach ze wzgldu na dostp terytorialny (dojazd do Biaegostoku z regionu) i szerszej kategorii barier ekonomicznych. W przeprowadzonych badaniach udao si wyranie zdefiniowa bariery kompetencyjne, motywacyjne i spoeczne. Znaczca cz zamieszczonych w Raporcie wynikw dotyczy uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych, znajomoci i oceny oferty kulturalnej. Trzecim aktorem jest Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki w Biaymstoku. Instytucja identyfikowana jednoznacznie z kultur wysok. Diagnoza stanu i uwarunkowa partycypacji w kulturze, w tym w kulturze wysokiej jest niewtpliwie podstaw do podjcia skutecznych strategii marketingowych zwizanych z promocj tej instytucji kultury, przeamywania barier uczestnictwa, tradycyjnego wizerunku roli i misji spoecznej (kulturotwrczej) teatru. Ale diagnoza nie ograniczya si tylko do otoczenia. Rwnie Teatr Dramatyczny sta si przedmiotem bada zmierzajcych do poznania wizerunku Teatru, postrzegania jego oferty artystycznej, satysfakcji uytkownikw. Raport nie jest wycznie opisem suchych faktw. Na zakoczenie Autorzy przedstawiaj wnioski i rekomendacje. Maj one przejrzysty schemat: identyfikowany jest obszar problemowy i zwizane z nim wnioski wynikajce z wynikw bada. Nastpnie formuowane s rekomendacje. Dodatkowo, autorzy Raportu okrelaj rwnie status i sposb wdroenia rekomendacji oraz wskazuj jednostk organizacyjn odpowiedzialn za wdroenie. To czy rzeczywicie rekomendacje zostan wdroone zgodnie z wskazwkami zaley od wielu czynnikw organizacyjnych, od przyjtych priorytetw i dostpnych rodkw. Raport jest jedynie punktem wyjcia do kreatywnego mylenia osb i instytucji zaangaowanych w procesy tworzenia i upowszechniania kultury. W tym miejscu koczy si rola socjologa. 6

Cele projektu Projekt ma charakter diagnostyczny. Jego celem jest dostarczenie penej, adekwatnej, rzetelnej i praktycznej wiedzy z zakresu partycypacji w kulturze, potrzeb kulturalnych i postrzegania kultury przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego. Rwnorzdnym celem projektu jest ilociowo-jakociowe okrelenie wizerunku instytucji kulturalnych (w tym Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Wgierki w Biaymstoku) oraz ocena ich dziaalnoci artystycznej. Rezultatem przedsiwzicia jest wiedza umoliwiajca ksztatowanie i popraw polityki artystyczno-marketingowej tych placwek. Caociowo projekt stanowi diagnoz spoeczn mierzc kapita kulturowy regionu na podstawie partycypacji mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w wydarzeniach organizowanych przez instytucje kulturalne. Paralelnie projekt wskazuje gwne bariery hamujce wzrost uczestnictwa w kulturze wysokiej.

Cele szczegowe: okrelenie profilu spoeczno-demograficznego osb korzystajcych z instytucji kulturalnych w wojewdztwie podlaskim, w tym z Teatru Dramatycznego w Biaymstoku (segmentacja w oparciu o zmienne ilociowe oraz jakociowe); ustalenie gwnych przyczyn (barier) niekorzystania z kultury wysokiej: w oparciu o wskaniki demograficzne oraz jakociowe (segmentacja na podstawie prezentowanych norm, wartoci spoecznych, stylw ycia); wskazanie punktw styku (touch points) kultury wysokiej i popularnej, tzn. jakociowe zdiag nozowanie jak postrzegaj kultur wysok jej nie-uytkownicy, a przez to jakie wydarzenia kulturalne realizowane przez instytucje kultury wysokiej (w tym Teatr Dramatyczny) mogyby zachci nieuytkownikw do aktywacji i partycypacji; analiza preferencji i potrzeb kulturalnych mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w tym aktualnej i potencjalnej publicznoci Teatru Dramatycznego; analiza silnych i sabych stron marki Teatr Dramatyczny; ustalenie tzw. trialu osb odwiedzajcych instytucje kultury wysokiej, czyli zbadanie czstotliwoci partycypacji oraz wspkorzystania z tych instytucji; analiza rozpoznawalnoci instytucji kulturalnych w Biaymstoku (znajomo top of mind, spontaniczna, wspomagana); pomiar satysfakcji i ewaluacja oferty Teatru Dramatycznego wrd osb, ktre odwiedziy t instytucj (w podziale na uytkownikw staych i okazjonalnych); weryfikacja lojalnoci, zaangaowania i przywizania aktualnej publicznoci Teatru Dramatycznego; analiza rde informacji o wydarzeniach realizowanych przez instytucje kulturalne, w tym ocena skutecznoci dotychczasowych strategii marketingowo-promocyjnych Teatru Dramatycznego oraz wybr cech unikalnych do komunikacji (kanay, rodki, materiay).

1. CHARAKTERYSTYKA WOJEWDZTWA POD WZGLDEM OFERTY KULTURALNEJ DANE ZASTANE Celem niniejszej analizy jest opis stanu i procesw rozwoju kultury z perspektywy danych zastanych gromadzonych i udostpnianych przez suby statystyczne oraz wybranych dokumentw strategicznych dotyczcych kultury w wojewdztwie podlaskim. Przegld odnosi si do gwnych informacji traktujcych o waciwoci instytucji kultury oraz uczestnictwa w kulturze. W pierwszej kolejnoci omwione zostan dane dotyczce kultury regionu na tle kraju1. Nastpnie przyblione zostan gwne trendy w kulturze woj. podlaskiego oraz ocena oferty kulturalnej i kierunki jej rozwoju z perspektywy polityki regionalnej. W analizie za kluczowe przyjto zaoenie o potrzebie porwna cech kultury regionu woj. podlaskiego oraz jego stolicy miasta Biaystok. Podzia ten odwouje si do uznanej w gospodarce przestrzennej koncepcji miast jako obszarw o szczeglnym znaczeniu dla rozwoju regionalnego. Miasta to strefy o najwyszej koncentracji ludnoci i dziaalnoci, a w konsekwencji take problemw gospodarczych, spoecznych, kulturowych, technicznych, przyrodniczych i administracyjno-politycznych2. Najoglniej miasta uzyskuj przewag nad obszarami wiejskimi dziki korzyciom aglomeracji, czyli skali, lokalizacji i urbanizacji. Wspczenie koncentruje si w nich sektor nie tylko przemysu i budownictwa, ale te usug (m.in. handel, finanse, ubezpieczenia, gospodarka komunalna, ochrona zdrowia, edukacja, kultura, administracja publiczna) oraz sektor czwarty usug informacyjnych i informatycznych, badania naukowe, nowe technologie i systemy zarzdzania oraz dziaalnoci innowacyjne. Peni one funkcje endogeniczne - skierowane do swoich mieszkacw oraz egzogeniczne zorientowane na obsug mieszkacw i podmiotw z innych miast i regionw. Miasta peni funkcje szczeglne w regionach jednoorodkowych, gdzie jedno miasto dominuje nad regionem stanowic centrum jego organizacji poprzez np. powizanie z zapleczem dojazdami do pracy i szk, poprzez obsug bankow, zasig cyrkulacji czasopism oraz centra rekreacji i sportu3. Dla przykadu w woj. podlaskim poza Biaymstokiem na prawach powiatu funkcjonuj jeszcze oma i Suwaki. Miasta te ju tylko pod wzgldem liczby ludnoci s jednak od stolicy regionu (294 tysicy mieszkacw) niemal cztero- i piciokrotnie mniejsze (Suwaki maj ponad 69 tysicy mieszkacw, oma 63 tysice)4. Ludno miasta Biaystok stanowi niemal 24,5% mieszkacw wojewdztwa. Inny przykad wiadczcy o kluczowej roli stolicy wojewdztwa w kulturze regionu stanowi dane dotyczce dziaalnoci wydawniczej. W 2010 roku w regionie wydano 586 ksiek i broszur, z czego 450 w Biaymstoku - co stanowio 77,5% wszystkich publikacji5. W stolicy regionu wydano niemal wszystkie wywodzce si z niego wydawnictwa naukowe, podrczniki dla szk wyszych, wydawnictwa zawodowe i podrczniki szkolne. Podobnie przedstawia si sytuacja w przypadku gazet i czasopism6. Cho w wojewdztwie ukazuje si 181 tytuw, z czego 96 w Biaymstoku, to niemal cay ich nakad jest skierowany do stolicy regionu (83,1%).
1 Wicej danych dotyczcych cech sektora kultury w poszczeglnych wojewdztwach zawieraj odrbne raporty Gwnego Urzdu Statystycznego. Zob. Instytucje kultury w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010; Kultura w 2010 r., GUS, Warszawa 2011. 2 R. Domaski, Geografia ekonomiczna. Ujcie dynamiczne, PWN, Warszawa 2006, s. 22-23; R. Domaski, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, PWN, Warszawa 2006, s. 21-22. 3 R. Domaski, Geografia ekonomiczna. Ujcie dynamiczne, op. cit., s. 27-28; R. Domaski, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, op. cit., s. 23. 4 Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012]. 5 Kultura w 2010 r., GUS, Warszawa 2011, s. 135. 6 Tame, s. 139-140.

1.1. Zaoenia wstpne

Jak twierdzi C. Barker kultura w miastach wspczenie peni trzy zadania ekonomiczne7. Mianowicie: (1) stanowi o marce miasta wywouje skojarzenia z podanymi dobrami waciwymi dla danego orodka; (2) ksztatuje przemys kultury podmioty i instytucje, ktre poprzez m.in. przekazy medialne, sztuk, muzyk, reklam i architektur ksztatuj atrakcyjno miast, co przekada si na wzrost zatrudnienia, przyciganie inwestorw i przedstawicieli klasy kreatywnej8; oraz (3) placwki kultury m.in. muzea, restauracje, teatry, kluby i bary dostarczaj przestrzeni konsumpcji dla spotka biznesowych i turystyki. Miasta s te obszarami kontestacji i rywalizacji rnych grup klasowych, etnicznych, genderowych o ksztat rodowiska spoecznego i przestrzeni do ycia9. To w nich najpeniej przejawia si zrnicowanie spoeczne i kulturowe oraz procesy rozwoju kultury masowej i popularnej, ale te kultury wysokiej - elitarnej. Sprzecznoci te s jeszcze bardziej widoczne w metropoliach miastach o umidzynarodowionej dziaalnoci usugowej o silniejszych zwizkach z innymi miastami globalnymi ni z wasnym regionem. To w metropoliach koncentruj si siedziby gwnych rodkw masowego przekazu, instytucje kulturalne rangi midzynarodowej zabytki klasy zerowej, muzea gromadzce najwspanialsze dziea sztuki, najwiksze biblioteki, prestiowe teatry, opery i orkiestry symfoniczne, kongresy i wystawy oraz przestrzenie wyspecjalizowanej konsumpcji galerie handlowe, domy mody i hotele10. W tym kontekcie wspczesne regiony s charakteryzowane m.in. poprzez wyrniajce je cechy ich wizerunku i wraenia jakie pozostawiaj u mieszkacw i turystw11. Wyobraenia te przekadaj si na decyzje i dziaania m.in. o poszukiwaniu miejsca do zamieszkania i pracy. Przykad stanowi tu regiony literackie przedstawienia w dzieach przygotowanych przez pisarzy, malarzy, muzykw i innych artystw dotyczcych danych obszarw, ktre upowszechnione mog oywia ruch turystyczny i lokalny przemys kultury.

Tabela 1. Instytucje kultury w Biaymstoku i wojewdztwie podlaskim w 2011 roku Instytucja Biaystok Region Region/Biaystok Placwki biblioteczne 17 247 6,88% Biblioteki naukowe, fachowe 27 57 47,37% Kina stae 3 14 21,43% Muzea cznie z oddziaami 5 27 18,52% Teatr dramatyczny 1 2 50,00% Teatr lalkowy 2 3 66,67% Filharmonia 1 2 50,00% Galerie i salony sztuki 3 8 37,50% Domy i orodki kultury, kluby i wietlice 15 158 9,49% rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

7 C. Barker, Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Wyd. UJ, Krakw 2005, s. 415. 8 Zob. R. Florida, Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpyw na przeobraenia w charakterze pracy, wypoczynku, spoeczestwa i ycia codziennego, NCK, Warszawa 2010. 9 C. Barker, Studia kulturowe. Teoria i praktyka, op. cit., s. 429. 10 B. Jaowiecki, M.S. Szczepaski, Miasto i przestrze w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa 2006, s. 231-234. 11 R. Domaski, Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, op. cit., s. 25-26.

1.2. Instytucje kultury i uczestnictwo w kulturze w wojewdztwie podlaskim na tle kraju

Z bada Gwnego Urzdu Statystycznego (GUS) przeprowadzonych w 2009 roku wynika, e w Polsce na jedno wojewdztwo przypadao przecitnie 12 teatrw, 48 muzew, 525 bibliotek publicznych, 22 galerie, 252 domy kultury (z pokrewnymi instytucjami) oraz 28 kin staych12. W dostpie do instytucji kultury zachodz istotne rnice regionalne. Zauwaa si szczegln nierwno pomidzy wojewdztwami maopolskim i mazowieckim, a pozostaymi. Dotyczy ona gwnie teatrw blisko 1/3 z nich dziaa w tych dwch wojewdztwach. Podobna dysproporcja wystpuje w odniesieniu do galerii i instytucji wystawienniczych - prawie 2/3 prowadzi dziaalno w czterech wojewdztwach - maopolskim, mazowieckim, dzkim i lskim. Mniejsza koncentracja zachodzi w odniesieniu do muzew, cho i tutaj okoo 40% jest zlokalizowanych w wojewdztwach mazowieckim, maopolskim i wielkopolskim. Najwiksza rwnomierno rozmieszczenia zachodzi w przypadku domw kultury, bibliotek publicznych oraz kin staych. Niemniej woj. podlaskie charakteryzuje si najmniejsz liczb bibliotek publicznych (2,9% z wszystkich jednostek krajowych), jedn z najsabiej rozwinitych infrastruktur domw kultury oraz podobnych instytucji (4,2%) a take kin staych (3,3%). Dysproporcje te przekadaj si na rozmieszczenie instytucji kultury w miastach oraz na wsi. Dominacja miejskich instytucji wystpuje w wojewdztwach o najwikszej ich liczbie, s zatem mniej dostpne dla ogu mieszkacw. Najbardziej osigalne s do rwnomiernie rozmieszczone domy kultury i biblioteki publiczne. Niemniej woj. podlaskie pod wzgldem wszystkich rodzajw instytucji kultury znajduje si poniej redniej krajowej liczby instytucji na jedno wojewdztwo.
Tabela 2. Instytucje kultury wedug wojewdztw w 2009 roku Biblioteki Wyszczeglnienie Teatry* Muzea publiczne Polska 186 774 8392 Dolnolskie Lubelskie Lubuskie dzkie Maopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie witokrzyskie Warmisko-mazurskie Wielkopolskie Kujawsko-pomorskie 18 12 22 40 13 20 12 3 4 3 3 7 8 6 3 58 29 46 15 46 13 40 24 59 60 24 25 86 643 450 601 260 561 320 690 246 336 816 296 319 718 Galerie** 19 13 10 40 3 5 9 4 346 Domy kultury*** 4027 262 199 188 238 90 Kina stae 44 16 28 28 448 13

111 113

762 991

69 56

20 36 11 14 19

232 324 169

480 256

226 387 130 146 379

11 30 15

43 53

19 52 11 23 41

10

12 Instytucje kultury w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010, s. 38-39.

Zachodniopomorskie 12 25 383 18 321 21 * Tylko sceny gwne, posiadajce wasny zesp; ** Instytucje zajmujce si gwnie lub wycznie dziaalnoci wystawiennicz; *** Domy kultury, orodki kultury, kluby i wietlice. rdo: Instytucje kultury w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010, s. 37.

Jeli chodzi o wykorzystanie przez obywateli oferty instytucji kultury to z bada GUS wynika, e Polacy wykazuj stosunkowo niewielkie zainteresowanie ni pomimo faktu, e usugi wielu z nich s oferowane w cenach take ulgowych, a w niektrych przypadkach w wybrane dni bezpatnie13. Najczciej Polacy chodz do kin (38 milionw widzw), domw i orodkw kultury (34 miliony osb) i muzew (20 milionw). Rzadziej za do teatrw (6,7 miliona), bibliotek (6,5 miliona) i galerii (3,9 milionw). Udzia w wykorzystaniu instytucji kultury woj. podlaskiego ksztatuje si na poziomie przecitnym w przypadku domw kultury i teatrw, niskim w przypadku muzew i kin oraz bardzo niskim w przypadku bibliotek publicznych i galerii. Moe wynika to nie tylko z mniejszej dostpnoci instytucji poszczeglnych typw, ale te z odmiennych zainteresowa i aspiracji mieszkacw bardziej rolniczych i mniej zurbanizowanych ni pozostaych w czciach kraju miejscowoci.
Tabela 3. Korzystajcy z oferty instytucji kultury wedug wojewdztw w 2009 roku (w tysicach) Domy Teatry Biblioteki kultury* - Kina stae Galerie Muzea widzowie publiczne Wyszczeglnienie widzowie uczestnicy zwiedzajcy zwiedzajcy w sali czytelnicy imprez staej Polska 6 766,10 20 655,10 6 553,80 3 990,00 34 455,40 38 975,30 Dolnolskie Lubelskie Lubuskie dzkie Maopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie witokrzyskie Warmisko-mazurskie Wielkopolskie Kujawsko-pomorskie 465,6 369,3 148,2 126,2 341,6 721,2 112,4 108,6 173,1 477,2 845,4 185,3 455 111 1 328,50 1 023,40 6 033,90 195,6 934,1 359,2 469,3 840,8 166,2 701 850,2 180,8 929,8 159,3 162,4 178,3 231,7 556 364 312,2 904,1 670 511,6 389,4 305 193,1 25,6 62,1 135 1 416,30 1 603,60 2 377,60 1 384,30 3 692,30 971,5 3 449,60 2 175,10 3 246,70 925,9 1 852,20 1 165,90

1 885,50

3 329,60

418,4

197,3 98,4

993,5 456,9 149,3 403,8 54,9 93,5 54,4

470,6

1 792,10 1 090,80 1 108,60

1 514,00 1 201,50

3 180,10 1 210,20

3 992,80

2 177,00 8 685,00 793,6 666 933,8 655,9

3 560,50

Zachodniopomorskie 240,4 431,8 280,9 *Domy kultury, orodki kultury, kluby oraz wietlice. rdo: Instytucje kultury w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010, s. 41.

254,1 347,6

2 870,90

1 414,90 2 000,70

2 857,30 5 716,20 948,1 3 410,80

1 380,30

13 Tame, s. 41.

11

Tabela 4. Imprezy zorganizowane przez domy i orodk kultury, kluby i wietlice w miastach i na wsi w2009 i roku Wyszczeglnienie Polska Dolnolskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie dzkie Maopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie witokrzyskie Warmisko-mazurskie Wielkopolskie Ogem 237929 17731 9951 6309 14080 13494 29561 23671 11986 6326 10496 22284 9221 17051 Na 1 instytucj 59 68 75 57 62 92 45 53 58 50 Miasta 174908 razem 14158 7299 5377 9331 na 1 instytucj 106 126 129 132 110 90 104 90 razem 3573 2652 7483 3445 3091 932 63021 4749 3405 5119 7480 4655 Wie na 1 instytucj 27 42 27 28 31 33 23 28 22 24 33 29

70

10089 22078 20226 6130 3825 7704 5377 9571

55 53 75 50

W Polsce obserwuje si take zjawisko koncentracji instytucji kultury - ich bazy, zasobw i aktywnoci - w stolicach wojewdztw14. W odniesieniu do zrnicowania terytorialnego uczestnictwa mieszkacw w ofercie instytucji kultury zauwaa si za, e specyfik woj. podlaskiego jest uczszczanie mieszkacw gwnie na imprezy organizowane przez domy kultury i podobne instytucje15. Zaobserwowano take, e to jakie imprezy s organizowane na danym obszarze miejskim lub wiejskim - zaley od dominujcych na nim typw instytucji. Im wiksza jest rnica midzy liczb orodkw i domw kultury midzy miastem i wsi w danym wojewdztwie, tym wiksza jest rnica midzy wartociami wskanika liczba imprez przypadajca na jedn instytucj w miecie i na wsi16. W woj. podlaskim na jedn instytucj typu dom kultury przypada 55 imprez rocznie, nieco mniej ni rednia krajowa wynoszca 60 imprez. Jednoczenie w miastach zorganizowano niemal dwukrotnie wicej imprez ni na wsi. W przeliczeniu na jedn instytucj byo to ju nawet trzykrotnie wicej imprez zorganizowanych przez miejskie domy kultury.
14 15 16 17 Tame, s. 42-43. Tame, s. 43-45. Tame, s. 71-72. Tame, s. 72-73.

Zachodniopomorskie 15913 50 12546 rdo: Instytucje kultury w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010, s. 72.

10931 18924

49

17629 8745

117 71 71 99

112 114 101

14823

135 124

4282

2186 4101

2501

27

3367

27 18

33

15

12

W odniesieniu do krajowych domw kultury i podobnych instytucji zaobserwowano take, e zachodzi zwizek midzy liczb imprez w danym wojewdztwie, a liczb ich uczestnikw17. Im wicej jest wydarze kulturalnych, tym wicej jest te ich uczestnikw. Niemniej nie ma zwizku midzy odbiorem, a partycypacj w bardziej angaujcych formach udziau w kulturze jak dziaalno w zespoach, koach zainteresowa i kursach. Udzia w wydarzeniach organizowanych przez placwki miejskie i wiejskie w woj. podlaskim wynosi nieco powyej redniej krajowej. Niemniej w miastach regionu w wydarzeniach kulturalnych uczestniczyo niemal piciokrotnie wicej osb.
Tabela 5. Uczestnicy imprez zorganizowanych przez d omy i orodki kultury, kluby i wietlice w miastach i na wsi w 2009 roku
Wyszczeglnienie Polska Dolnolskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie dzkie Maopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie witokrzyskie Warmisko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie 34455370 3449587 971492 1416314 2175070 1603566 3180100 1514046 1384313 2377553 Ogem Na 1 instytucj 13166 10794 8318 5216 9541 9243 7575 6738 7117 8556 Miasta 27104240 1143785 1311772 1530796 717435 984479 2632501 885563 1522308 845268 3061163 razem na 1 instytucj 16407 22509 20572 17250 14121 11712 18224 13286 14916 17206 18449 7351130 388424 126224 272529 291794 652762 893508 razem Wie na 1 instytucj 2310 2316 3528 5316 5726 3083 3095

3992759 1210172 3692280 1201545 2870937

11570

12422 8959 6125 7338

3099251

18124

1414910 2000726

9691 6233

3047190 2253955

1094780 1168599 1805395

12287 15127

17947

547599 324609 399834 419266 846757

3079

1764

2892

rdo: Instytucje kultury w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010, s. 73.

17875

17978

484110

645090 616982

195331

246311

6370 888

2499

4641 2683

3882

3041

1.3.Gwne trendy w kulturze wojewdztwa podlaskiego w ujciu statystycznym

W tym miejscu kolejno omwione zostan przemiany dotyczce publicznych instytucji kultury wraz z powizanymi z nimi formami uczestnictwa w kulturze. Zakres analizy siga lat 2000-2011 a wic w 2000 roku okresu po reformie administracyjnej, w 2005 roku po wejciu Polski do Unii Europejskiej i w 2010 roku w okresie midzynarodowego kryzysu gospodarczego. Niemniej w przypadku czci cech dane statystyczne zaczto pozyskiwa dopiero w pniejszych latach std te ukazany obraz procesw nie ma charakteru wyczerpujcego. W omawianym okresie o blisko 8 pkt proc. zmniejszya si regionalna sie biblioteczna. Zdecydowana wikszo bibliotek bya prowadzona przez gminy lub miasta na prawach powiatu. Poprawie ulego jednak ich dostosowane do osb niepenosprawnych w zakresie wej do budynku i udogodnie we wntrzu. Dostosowane wejcia posiada okoo 26% bibliotek. Jednoczenie zatrudnienie bibliotek 13

wzroso o 1/5, a czny ksigozbir o 8 p.p. Tymczasem jednak liczba czytelnikw zmalaa o 22,1 p.p., a wypoycze ksigozbioru na zewntrz o 21 p.p. W 2011 roku wojewdztwie dziaao te 57 bibliotek naukowych i fachowych o 3 mniej ni w 2007 roku, dla ktrego pochodz wczeniejsze dostpne dane w tym zakresie. W tym te okresie doszo w nich do spadku wypoycze ksigozbioru na zewntrz o 15,6 p.p. i na miejscu o blisko 10 p.p. Wzrosy natomiast wypoyczenia zbiorw specjalnych o 36,6 p.p. Biblioteki publiczne przeszy w ostatnich latach istotn modernizacj technologiczn. Liczba komputerw uywanych w bibliotekach wzrosa w latach 2008-2011 o 36 p.p. z 818 do 1114, a dostpnych dla czytelnikw z 495 do 664 - o 34 p.p. Blisko 95% komputerw dostpnych w bibliotekach w 2011 roku bya podczona do Internetu. Biblioteki naukowe i fachowe posiaday natomiast 673 komputerw z czego 611 podczonych do Internetu, w tym 329 dostpnych dla czytelnikw. Jednoczenie w latach 2002-2011 odnotowano wzrost o 21 p.p. liczby mieszkacw przypadajcych na jedn placwk biblioteczn. O 8,5 p.p. podnis si te dostpny ksigozbir bibliotek na 1000 mieszkacw. Minimalnie wzrosa liczba wypoycze z ksigozbioru na jednego czytelnika (3 p.p.). Znaczco - o 20,7 p.p. - zmalaa liczba czytelnikw bibliotek publicznych przypadajca na 1000 mieszkacw.
Tabela 6. Placwki biblioteczne w wojewdztwie podl skim w latach 2000-2011 a
Placwki biblioteczne Jednostka miary wolumin wolumin obiekt obiekt obiekt obiekt osoba osoba biblioteki i filie pracownicy bibliotek ksigozbir czytelnicy w cigu roku wypoyczenia ksigozbioru na zewntrz punkty biblioteczne ogem obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich: wejcie do budynku obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich: udogodnienia wewntrz budynku obiekt 2000 504 267 2005 488 256 2010 632 4291270 4017202 122 10 199847 4478908 3487091 68 19 185600 4630616 3215966 50 53 22 159193 243 2011 634 4663339 3177466 49 65 28 155722 247 2011/2000 125,79% 108,67% 77,92% 79,10% 40,16% 92,51%

rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012]. osoba osoba 3345 164

Tabela 7. Wskaniki wykorzystania bibliotek w wojew dztwie podlaskim w latach 2002-2011 Biblioteki - wskaniki Jednostka miary 2002 2005 2010 2011 ludno na 1 placwk biblioteczn ksigozbir bibliotek na 1000 ludnoci czytelnicy bibliotek publicznych na 1000 ludnoci
wolumin

Wprawdzie w 2011 roku biblioteki zlokalizowane w Biaymstoku stanowiy tylko 6,8% wszystkich placwek w wojewdztwie, to gromadziy 21,8% caego ksigozbioru, 27,3% czytelnikw i 23,4% wypoycze na zewntrz. Koncentracja jest jeszcze bardziej widoczna w przypadku bibliotek nau14

wypoyczenia ksigozbioru na 1 czytelnika w wolumin 19,8 woluminach rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

3576,0 3733,4 3847,8 3882,9 18,8 155 20,2 132 20,4 130

3703

4107

4057

2011/2002 108,58% 103,03% 79,27%

121,29%

kowych i fachowych. Biaystok jest siedzib 47% z nich. Placwki w stolicy wojewdztwa gromadz 74,3% ksigozbioru naukowego regionu, 86,6% zbiorw specjalnych oraz 76,9% czytelnikw. Z Biaegostoku pochodz te prawie wszystkie notowane w regionie wypoyczenia do bibliotek krajowych z ksigozbioru (97,1%) i zbiorw specjalnych (64%). Cho w Biaymstoku jest o 11% wicej czytelnikw bibliotek publicznych na 1000 mieszkacw, to wskanik wypoycze ksigozbioru na 1 czytelnika w woluminach jest ju o 15% niszy i wynosi 17,5. W okresie od 2000 do 2011 roku o 30 p.p. zmniejszya si liczba kin w woj. podlaskim. Przy czym z 12 do 9 w odniesieniu do kin nalecych do gmin lub miast na prawach powiatu oraz z 3 do 0 w przypadku nalecych do zarzdu wojewdztwa. Jednoczenie jednak poprzez pojawienie si multipleksu w Biaymstoku wzrosa oglna liczba dostpnych sal i miejsc na widowni. W 2011 roku 16 z 29 sali kinowych regionu, czyli 55%, znajdowao si w Biaymstoku. Rwnie ponad poowa miejsc na widowniach znajduje si w stolicy wojewdztwa. Odnotowano te niemal 2,5-krotny wzrost liczby seansw, w tym niemal czterokrotny filmw produkcji polskiej. Ponad dwukrotnie wzrosa liczba widzw, a w przypadku filmw produkcji polskiej ponad trzykrotnie. Dane te potwierdza wskanik liczby widzw w kinach na 1000 mieszkacw, ktry w latach 2003-2011 wzrs 2,5-krotnie, z 250 do 690. Co istotne, jednak blisko poowa seansw i widzw przypadaa na multipleks w Biaymstoku. W 2011 roku ponad 91% sensw kinowych w regionie miao miejsce w Biaymstoku, w tym 77% seansw filmw produkcji polskiej. Dominacj miasta wida te w liczbie widzw przypada na nie 86,5% widzw z caego regionu. Niemniej, wskanik liczby mieszkacw na jedno miejsce w kinach zmala o 10 p.p. z 224 do 202 osb, co wiadczy o efektach wyludniania si wojewdztwa. Prawie wszystkie obiekty kinowe s dostosowane do osb niepenosprawnych tylko w podstawowym zakresie wejcia do budynku. Udogodnienia wewntrz budynku s w prawie poowie z nich.
Tabela 8. Kina stae w wojewdztwie podlaskim w latach 2000-2011 Kina stae Jednostka miary 2000 ogem sale miejsca na widowni seanse ogem seanse filmy produkcji polskiej widzowie ogem miejsca osoba obiekt 5278 2171 20 21 2005 4479 903 10 20 19 2010 5980 4883 29 14 2011 5918 8249 29 14 2011/2000 138,10% 112,13% 244,53% 379,96% 212,97% 334,01% 70,00%

W latach 2000-2011 o 22 p.p. wzrosa liczba dostpnych w woj. podlaskim placwek muzealnych. Przy czym blisko poow z nich zarzdzay samorzdy gmin, powiatw i miast na prawach powiatu. Muzea s do rozproszone na terenie regionu w 2011 roku 18,5% ma siedzib w Biaymstoku.

widzowie na filmach produkcji polskiej osoba 88713 obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt 8 inwalidzkich obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt inwalidzkich: wejcie do budynku obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt inwalidzkich: udogodnienia wewntrz budynku rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

389177 304239 814236 828849 21854 117171 296307 10 5 12 6

13489

10814

36004

32985

15

Na miasto przypadao te 16,1% zwiedzajcych. W latach 2000-2011 w regionie odnotowano te wzrost liczby odwiedzin o 22 p.p. oraz o 17 p.p. w przypadku muzew zarzdzanych przez jednostki samorzdu terytorialnego. Negatywnie naley oceni stopie dostosowania muzew do potrzeb osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich mniej ni poowa posiada dostosowane wejcia do budynku, a niemal co czwarta jednostka udogodnienia wewntrz budynku.
Tabela 9. Muzea w wojewdztwie podlaskim w latach 2000-2011 Muzea Jednostka miary 2000 muzea cznie z oddziaami oddziay obiekt obiekt 22 9 2005 9 zwiedzajcy muzea i oddziay osoba 335698 419747 351863 410338 obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt 6 6 inwalidzkich obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt 5 11 inwalidzkich: wejcie do budynku obiekty przystosowane dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt 3 7 inwalidzkich: udogodnienia wewntrz budynku rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012]. Tabela 10. Imprezy owiatowe w muzeach w wojewdztw podlaskim w latach 2000-2011 ie Imprezy owiatowe w muzeach ogem odczyty odczyty/prelekcje/spotkania seanse filmowe koncerty konkursy warsztaty imprezy plenerowe Jednostka miary sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka 2000 115 750 75 2154 2005 111 513 45 2108 2010 202 473 350 806 9 31 78 20 2011 253 403 328 46 18 50 28 26 2010 10 26 2011 10 27 2011/2000 111,11% 122,23% 122,73%

2011/2000 -

53,73% 66,67% 95,06%

Jeli chodzi o dziaalno muzew to w analizowanym okresie o blisko poow wzrosa liczba odczytw, prelekcji i spotka. Niemniej, o prawie poow zmalaa jednak liczba seansw filmowych, a o 1/3 koncertw. W latach 2010-2011 zauwaalny jest wzrost udziau muzew w organizacji konkursw, imprez plenerowych oraz sesji i seminariw naukowych. Niemal poowa z odczytw, prelekcji i spotka, konkursw oraz lekcji i zaj w 2011 roku bya zorganizowana przez muzea w Biaymstoku. Jak rwnie 38% koncertw i 30% imprez plenerowych. W latach 2000-2011 w woj. podlaskim pojawiy si dwa nowe podmioty typu teatry i instytucje muzyczne. Jednak nie odnotowano znacznego wzrostu liczby miejsc na widowni, a liczba przedstawie 16

lekcje, zajcia sztuka 1214 1439 sesje i seminaria sztuka naukowe/sympozja rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

1154

i koncertw nie ulega wikszym zmianom. O 17 p.p. zmalaa w tym okresie liczba widw i suchaczy. Ju niemal poowa instytucji jest dostosowana do osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich.
Tabela 11. Teatry i instytucje muzyczne w wojewdzt ie podlaskim w latach 2000-2011 w Teatry i instytucje muzyczne Jednostka miary 2000 2005 2010 2011 ogem miejsca na widowni w staej sali przedstawienia/koncerty wg siedziby widzowie/suchacze wg siedziby przedstawienia/koncerty w staej sali wg siedziby widzowie/suchacze w staej sali wg siedziby przedstawienia/koncerty wg miejsca prezentacji miejsce sztuka sztuka sztuka osoba osoba obiekt 1929 2061 1201 2254 5 1553 1801 926 5 2246 2419 1384 2556 7 2110 2023 1177 2165 7 2011/2000 109,38% 98,16% 83,98% 98,00% 86,23% 96,05% 81,89% 140,00%

352620 182105

287813 119864 2002

353651 173447 371756 5 4

296143 157021 329000 4 4

Przygldajc si bliej danym dostpnym tylko za lata 2009-2011 w podziale na teatry i instytucje muzyczne naley zauway, i o ile liczba teatrw nie ulega zmianie to jedyna orkiestra symfoniczna i kameralna (omyska Orkiestra Kameralna) jest ju obok Opery i Filharmonii Podlaskiej notowana jako druga filharmonia. Spadek liczby przedstawie dotyczy bardziej teatrw dramatycznych ni lalkowych. Jednoczenie, o ile teatry dramatyczne utrzymay liczb widzw bez wikszych zmian, to odnotowano spadek ich liczby o 16 p.p. w teatrach lalkowych. W filharmoniach zaobserwowano spadek liczby przedstawie i koncertw o 31 p.p., niemniej liczba widzw i suchaczy pozostaa na staym poziomie. Ponadto w latach 2002-2011 o 18 p.p. spada liczba mieszkacw przypadajcych na jedno miejsce w teatrach i instytucjach muzycznych oraz o 14 p.p. liczba widzw i suchaczy w teatrach i instytucjach muzycznych na 1000 mieszkacw. Okoo 81% obecnych w regionie przedstawie w teatrach dramatycznych i 65% w teatrach lalek w 2011 roku przypadao na Biaystok. Podobnie byo z widowni w pierwszym przypadku stanowia 95% wszystkich odbiorcw przedstawie z regionu, w drugim 65%. Opera i Filharmonia Podlaska prowadzi za 85% przedstawie i koncertw w wojewdztwie oraz posiada 87% widzw i suchaczy.

widzowie/suchacze wg miejsca osoba 401774 337291 prezentacji w obiektach dostosowanych dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt 2 4 inwalidzkich w obiektach przystosowanych dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt inwalidzkich; wejcie do budynku w obiektach przystosowanych dla osb poruszajcych si na wzkach obiekt inwalidzkich; udogodnienia wewntrz budynku rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

17

Tabela 12. Cechy teatrw i instytucji muzycznych wwojewdztwie podlaskim w latach 2009-2011 Teatry Jednostka miary 2009 2010 2011 2011/2009 teatr lalkowy widowiska w staych salach teatralnych - przedstawienia teatr dramatyczny teatr lalkowy widowiska w staych salach teatralnych - widzowie teatr dramatyczny teatr lalkowy filharmonia teatr dramatyczny obiekt obiekt obiekt obiekt obiekt obiekt obiekt 2 3 2 3 2 3 100,00% 100,00% 88,03% 96,09% 99,31% 84,98% 0,00% 0,00% 0,00%

Jednostka miary

2009 639

401

2010 686

395

2011 614

353

2011/2009

Jednostka miary

Instytucje muzyczne

Jednostka miary obiekt

59056 2009 2009 1 1

orkiestra symfoniczna i kameralna przedstawienia/koncerty (w staej sali) filharmonia orkiestra symfoniczna i kameralna filharmonia widzowie/suchacze (w staej sali)

63893

52597 2010 70395 2010 0 0 0 2

58649 2011 54299 2011 0 0 0 2

2011/2009

2011/2009

200,00% 69,77%

Jednostka miary sztuka osoba

Jednostka miary

sztuka

2009 30

Ilo obiektw wystawienniczych w latach 2000-2011 nieznacznie wzrosa, cho naley zauway, e w 2005 roku obiektw tych byo znacznie wicej. Jednoczenie mimo poprawy w zakresie dostosowania obiektw do potrzeb osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich, wci tylko poowa z nich zapewnia dogodne wejcie do budynku. Co istotne, o 36 p.p. wzrosa liczba wystaw i o 28 p.p. ekspozycji realizowanych w kraju. Niemal 2,5-krotnie wzrosa liczba odwiedzajcych galerie i salony sztuki. Podniosy si te wskaniki liczby wystaw zagranicznych w Polsce (z 5 do 9) i midzynarodowych w Polsce (od 0 do 10). W 2011 roku w Biaymstoku znajdowao si 37,5% wszystkich obiektw dziaalnoci wystawienniczej regionu, tu te miaa miejsce niemal poowa wystaw oraz okoo 95% wystaw z wykorzystaniem nowych mediw i seansw filmowych zwizanych z dziaalnoci wystawiennicz. Wystawy gromadziy 73% wszystkich zwiedzajcych z regionu oraz 90% w przypadku seansw filmowych. Biaostockie galerie w 2011 roku gociy niemal wszystkie wystawy zagraniczne i midzynarodowe w regionie oraz realizoway wszystkie wystawy wywodzce si z regionu za granic.

orkiestra symfoniczna i kameralna osoba 7922 rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

42267 2009

301

2010

50455 2010

303

2011

44073 2011

210

2011/2009

2011/2009

104,27%

18

Tabela 13. Obiekty dziaalnoci wystawienniczej w wojewdztwie podlaskim w latach 2009-2011 Obiekty dziaalnoci wystawienniczej Jednostka miary 2000 2005 2010 2011 2011/2000 galerie i salony sztuki ogem w kraju wystawy w kraju ekspozycje w kraju zwiedzajcy sztuka sztuka osoba obiekt 80 85 7 105 109 10 108 110 10 6 9 109 109 19 17 8 114,29% 136,25% 128,24% 248,90% -

Domy, orodki kultury, kluby i wietlice stanowi najbardziej dostpne dla mieszkacw woj. podlaskiego instytucje kultury. Niemniej z osigalnych za lata 2003-2011 danych wynika, e ich liczba pozostaa bez wikszych zmian, cho w latach 2005-2009 na krtko wzrosa nawet do 174 obiektw. W latach 2003-2011 o 9 p.p. zmalaa liczba organizowanych w nich imprez i ich uczestnikw oraz czonkw zespow artystycznych a o 11 p.p. samych zespow artystycznych. Jednoczenie dwukrotnie wzrosa liczba k i klubw oraz ich czonkw. Dziaalno domw kultury, orodkw kultury, klubw i wietlic jest mniej skoncentrowana w Biaymstoku ni bibliotek, kin, galerii, muzew, instytucji muzycznych. W 2011 roku w Biaymstoku siedziby miao okoo 10% wszystkich domw kultury z regionu, tu odbywao si 18,9% wszystkich imprez, 29,4% prelekcji, spotka i wykadw, 20% wystpw zespow amatorskich oraz imprez turystycznych i sportowo-rekreacyjnych.

wystawy z wykorzystaniem nowych sztuka mediw w kraju seanse filmowe (zwizane tylko z dziaalnoci wystawiennicz) widzowie seansw filmowych (zwizanych tylko z dziaalnoci osoba wystawiennicz) galerie i salony sztuki dostosowane do potrzeb osb poruszajcych si na obiekt 0 wzkach inwalidzkich galerie i salony sztuki dostosowane do potrzeb osb poruszajcych si na obiekt wzkach inwalidzkich: wejcie do budynku galerie i salony sztuki dostosowane do potrzeb osb poruszajcych si na obiekt wzkach inwalidzkich: udogodnienia wewntrz budynku rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

34774

60478

58207 600 4 4

86551 1962 4 5

19

Tabela 14. Domy i orodki kultury, kluby i wietlic w wojewdztwie podlaskim w latach 2003-2011 e Domy i orodki kultury, kluby i wietlice instytucje imprezy uczestnicy imprez zespoy artystyczne czonkowie zespow artystycznych koa (kluby) Jednostka miary obiekt sztuka sztuka sztuka osoba osoba 2003 1257027 8272 595 7375 160 2005 1429502 9379 7621 329 715 7588 166 2011 1145831 7568 9160 403 530 6748 158

2011/2003 91,50% 91,15% 89,08% 91,49%

98,75%

Przygldajc si bliej danym dostpnym tylko za lata 2007-2011 naley zwrci uwag na spadek liczby seansw filmowych w domach kultury i podobnych instytucjach o blisko 60 p.p., dyskotek o 49 p.p., imprez turystycznych i sportowo-rekreacyjnych o 23 p.p., wystpw zespow amatorskich o 29 p.p. oraz wystaw o 19 p.p. Wzrosa jedynie o 15 p.p. wystpw artystw i zespow zawodowych oraz o 9 p.p. liczba prelekcji, spotka i wykadw. Zmiany te znajduj odzwierciedlenie w zakresie uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. O blisko 78 p.p. zmalaa liczba widzw na seansach filmowych, 64 p.p. uczestnikw dyskotek, 38 p.p. odbiorcw wystpw zespow amatorskich, o 30 p.p. wystaw, o 26 p.p. imprez turystycznych i sportoworekreacyjnych, o 12 p.p. wystpw artystw i zespow zawodowych oraz o 11 p.p. prelekcji, spotka i wykadw.
Tabela 15. Dziaalno domw, orodkw kultury, klu bw i wietlic (imprezy) w wojewdztwie podlaskim w latach 2007-2011 Dziaalno domw, orodkw kultury, Jednostka miary 2007 2009 2011 2011/2007 klubw i wietlic - imprezy instytucje obiekt 174 169 158 90,80% imprezy seanse filmowe wystawy wystpy zespow amatorskich wystpy artystw i zespow zawodowych dyskoteki prelekcje, spotkania, wykady imprezy turystyczne i sportowo rekreacyjne sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka 7158 2030 1202 828 587 831 685 702 9221 1640 1874 1368 643 858 701 679 670 6748 1448 1322 644 849 679 431 280 574 94,27% 40,88% 81,77% 71,33% 51,87% 77,78% -

169 czonkowie k (klubw) osoba 4524 rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

238,46% 202,48%

115,67% 109,98%

konkursy rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

20

Tabela 16. Dziaalno domw, orodkw kultury, klu bw i wietlic (uczestnicy imprez) w wojewdztwie podlaskim w latach 2007-2011 Dziaalno domw, orodkw kultury, Jednostka 2007 2009 2011 2011/2007 klubw i wietlic - uczestnicy imprez miary imprezy osoba 1233947 1514046 1145831 92,86% seanse filmowe wystawy wystpy zespow amatorskich wystpy artystw i zespow zawodowych dyskoteki prelekcje, spotkania, wykady imprezy turystyczne i sportowo rekreacyjne osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba 129841 418826 336226 170098 59285 70732 41733 141342 372819 477844 110824 51050 33229 80997 35821 262654 296353 127217 50286 21895 63018 91281 9309 22,31% 70,30% 62,71% 88,14% 36,93% 89,09% 74,79% -

Pogarsza si take zakres uczestnictwa w zespoach artystycznych. Dostpne tylko za lata 20072011 dane wiadcz o 16 p.p. spadku liczby zespow artystycznych i 17 p.p. spadku liczby czonkw. Najgbsze zmiany dotycz spadku liczby zespow muzyczno-instrumentalnych (26 p.p.) i teatralnych (21 p.p.). Stosunkowo trwae s jedynie zespoy folklorystyczne, ludowe - pieni i taca, kapele. W nich te, jako jedynych, odnotowano minimalny wzrost liczby czonkw. Malej gwnie zespoy taneczne (25,5 p.p.) oraz teatralne i wokalne, chry (po okoo 23 p.p.). W 2011 roku w Biaymstoku siedzib miao 10% zespow artystycznych z caego wojewdztwa, w tym 17% tanecznych i po 14% teatralnych i muzyczno-instrumentalnych. W stolicy wojewdztwa byo te 11% wszystkich czonkw zespow artystycznych, w tym po okoo 15% z zespow teatralnych, wokalnych i chrw oraz muzyczno-instrumentalnych.

konkursy rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

21

Tabela 17. Zespoy artystyczne i ich czonkowie w w ojewdztwie podlaskim w latach 2007-2011 Zespoy artystyczne Jednostka miary 2007 2009 2011 sztuka ogem 633 645 530 teatralne muzyczne - instrumentalne wokalne i chry folklorystyczne (ludowe - pieni i taca, kapele) taneczne Czonkowie zespow artystycznych ogem teatralne muzyczne - instrumentalne wokalne i chry folklorystyczne (ludowe - pieni i taca, kapele) sztuka sztuka sztuka sztuka osoba osoba 156 124 124 2007 1352 1630 1630 1890 9209 131 96 107 133 117 124 2009 1340 1303 1516 2001 2988 9155 162 114 105 121 2011 1029 1312 1251 1963 2001 7568 115 75

2011/2007 78,13% 73,08% 84,68% 97,58% 2011/2007 76,11% 80,49% 76,75% 74,50% 82,18% 87,79%

83,73%

Jednostka miary osoba osoba osoba

sztuka

W latach 2007-2011 o 28 p.p. wzrosa liczba k i klubw w domach kultury i podobnych instytucjach. Niemniej, w podziale tematycznym dostrzegane s raczej spadki, co prawdopodobnie wie si z wzrostem ich zrnicowania. Liczba czonkw k i klubw wzrosa o 36 p.p. Szczeglnie w dyskusyjnych klubach filmowych (o 61 p.p.) i seniora (o 8 p.p.). Najwiksze negatywne zmiany dotycz klubw politechnicznych, ktrych liczba czonkw zmalaa o 84 p.p. i informatycznych o 38 p.p. W 2011 roku w Biaymstoku byo 17% wszystkich klubw z wojewdztwa, w tym niemal co trzeci klub seniora lub terapeutyczny i co czwarty informatyczny i turystyczny lub sportowo-rekreacyjny. W Biaymstoku byy jedyne dwa dziaajce w wojewdztwie kluby politechniczne. Jeli chodzi o czonkostwo klubw to 24,2% wszystkich osb gromadziy biaostockie instytucje kultury. Adekwatnie do obecnoci klubw najwicej czonkw w porwnaniu do caego regionu miay kluby seniora i terapeutyczne.

taneczne osoba 2686 rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

103,86%

22

Tabela 18. Koa (kluby) i czonkowie w domach kultu i podobnych instytucjach w wojewdztwie podlaskim ry w latach 2007-2011 Koa (kluby) Jednostka miary 2007 2009 2011 2011/2007 sztuka ogem 313 334 403 128,75% politechniczne informatyczne plastyczne fotograficzne i filmowe turystyczne i sportowo rekreacyjne seniora terapeutyczne dyskusyjne kluby filmowe Czonkowie k (klubw) ogem politechniczne informatyczne plastyczne fotograficzne i filmowe turystyczne i sportowo rekreacyjne seniora terapeutyczne sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka Jednostka miary osoba osoba osoba osoba osoba osoba osoba sztuka osoba 128 16 48 64 13 5 34 5 139 18 53 59 17 61 7 37 3 107 15 30 62 11 20 6 16 2 40,00% 47,06% 83,59% 93,75% 120,00% 136,29% 16,81% 62,68% 97,13% 79,90% 83,06% 69,16% 62,50% 96,88% 84,62%

2007 119 619 199 785 227

6721 1813 2838

2009 780 198 974 345 170

6720 1912 2226

2011 388 159 652 157 196

9160 1761 3081

2011/2007

dyskusyjne kluby filmowe osoba 121 rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

108,56% 161,98%

23

Tabela 19. Kursy domw kultury i podobnych instytuc i ich absolwenci w wojewdztwie podlaskim w latach ji 2009-2011 Kursy Jednostka miary 2007 2009 2011 2011/2007 sztuka ogem 239 224 234 97,91% jzykw obcych plastyczne sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka sztuka Jednostka miary sztuka gry na instrumentach wiedzy praktycznej taca komputerowe przygotowujce do nauki w szkoach artystycznych Absolwenci ogem ogem jzykw obcych plastyczne gry na instrumentach wiedzy praktycznej taca komputerowe 17 42 37 30 39 54 2007 284 558 310 559 721 740 4043 11 42 38 48 74 2009 131 185 520 819 827 3635 9 14 31 37 39 31 70 2011 174 644 614 984 600 81 4327 12 100,00% 130,00% 129,63% 2011/2007 115,41% 198,06% 176,03% 166,22% 83,22% 61,27% 107,02% 79,49% 82,35% 73,81%

Bez wikszych zmian pozostaje oglna liczba kursw realizowanych przez domy kultury i podobne instytucje. Wzrosa liczba kursw wiedzy praktycznej (30 p.p.) i komputerowych (29 p.p.). Najbardziej zmalaa liczba kursw taca (o 21 p.p.). Podniosa si take oglna liczba absolwentw kursw o 7 p.p. W tym niemal dwukrotnie w przypadku kursw gry na instrumentach, wiedzy praktycznej i komputerowych. O blisko 40 p.p. spada liczba absolwentw kursw jzykowych. Co wane w 2011 roku 58% kursw instytucji kultury odbywao si w Biaymstoku, w tym a 92% kursw komputerowych i 82% kursw wiedzy praktycznej. Rozpatrujc absolwentw kursw, biaostockie domy kultury posiaday okoo 64% wszystkich osb z regionu, w tym 91,5% absolwentw z organizowanych w wojewdztwie kursw komputerowych, 90,1% absolwentw kursw przygotowujcych do nauki w szkoach artystycznych i 85,9% absolwentw kursw wiedzy praktycznej. Uwzgldniajc podzia uczestnikw na wiek, z dostpnych danych wynika, e maleje liczba absolwentw kursw - dzieci i modziey do 15. roku ycia (21 p.p.). Spada te liczba absolwentw kursw komputerowych, jzykw obcych i taca w tej grupie wiekowej. Wzrasta natomiast w przypadku kursw plastycznych, gry na instrumentach i wiedzy praktycznej. W 2011 roku z biaostockich domw kultury wywodzio si 30% obecnych w regionie absolwentw kursw w wieku do 15. roku ycia. Najwicej (57%) w przypadku kursw wiedzy praktycznej. Od 2011 notowane s te dane dotyczce absolwentw po 55. roku ycia. Osoby starsze stanowi okoo 7% spord wszystkich absolwentw kursw w regionie, w tym 19% kursw plastycznych, 8% taca, 7% komputerowych, 3,5% wiedzy praktycznej i 1,7% jzykw obcych. Na Biaystok przypada 35,9% wszystkich absolwentw kursw po 55. roku ycia, w tym wszyscy kursw wiedzy praktycznej, 37,7% kursw taca, 26,8% kursw komputerowych oraz 25,4% kursw plastycznych. 24

przygotowujce do nauki w szkoach artystycznych rdo: Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012].

1099

1230

1.4. Oferta kulturalna z perspektywy regionalnej polityki kulturalnej

Pojcie polityka kulturalna nie ma jednego znaczenia. Jak twierdzi C. Barker odnosi si do: wadzy nazywania; decydowania o tym, co skada si na wiedz zdroworozsdkow; tworzenia wersji oficjalnych; i okrelania co stanowi waciwy wiat spoeczny18. Tym samym istotna jest krytyczna analiza dokumentw strategicznych oraz tekstw kultury, jej wytworw, wiadomoci i obecnych w niej ideologii. Dopiero od lat 80. XX wieku badacze kultury zaczli powica wicej uwagi instytucjonalnemu wymiarowi wadzy kulturowej oraz wsppracowa z twrcami kultury i wadzami publicznymi w zakresie konstruowania polityk kulturalnych i strategii rozwoju kultury19. Sama polityka kulturalna, wedug wybitnego ekonomisty kultury D. Throsbyego, stanowi jednak wynalazek przepenionej optymizmem i idealizmem spoecznym polityki midzynarodowej waciwej okresowi po zakoczeniu II wojny wiatowej, ktry ma suy budowie pokojowych stosunkw spoecznych oraz rozwojowi ludzi20. Natomiast zdaniem B. Junga polityka kulturalna stanowi twrcze podejcie do stylw ycia, przeamywania biernego naladownictwa, czyli imitowania i ulegania przez ludzi wartociom skadajcym si na styl ycia, ktre przyjmuj bezrefleksyjnie od innych, od swoich grup odniesienia, czy z przekazw medialnych21. Wedug K. Krzysztofka polityka kulturalna stanowi za wiadome, zgodne z zaoonymi celami i wartociami, wpywanie na procesy kulturowe w celu pobudzania uczestnictwa w kulturze i jej demokratyzacji, tworzenie korzystnych warunkw dla twrczoci, zachowania duchowego i materialnego dorobku pokole, przygotowania - poprzez edukacj - nowych pokole do dziedziczenia tego dorobku, czyli przekazu kanonu kultury danej spoecznoci oraz sprzyjania jej udziaowi w komunikacji midzy kulturami22. Na potrzeby niniejszego opracowania za szczeglnie pomocn do dalszych analiz uznaje si definicj zaproponowan przez M. Dragievi-eic i B. Stojkovi, ktra zwraca uwag na aspekty organizacyjne i wasnociowe dziaalnoci sektora kultury. Zgodnie z ni polityka kulturalna to wiadome zarzdzanie interesem publicznym w tym sektorze oraz podejmowaniem decyzji we wszystkich kwestiach zwizanych z rozwojem kulturalnym danego spoeczestwa. Kluczow rol w jej definiowaniu odgrywa pastwo, ale powinna ona by rezultatem dialogu midzy podmiotami, ktre s odpowiedzialne za jej rozwj. () moe zaistnie w peni dopiero wwczas, gdy pastwo bdzie mogo zapewni odpowiednie wpywy wszystkim trzem sektorom oraz gdy dojdzie do porozumienia w kwestii ich interesw23. Innymi sowy wspczesna polityka kulturalna nie powinna opiera si ju na odgrnym narzucaniu strategii i programw dziaa przez administracj rzdow i samorzdow, lecz na ich wsptworzeniu, wsprealizacji i wspzarzdzaniu z publicznymi, komercyjnymi i pozarzdowymi podmiotami dziaajcymi w sektorze kultury. Wspdzielona polityka kulturalna jako kombinacja podej odgrnych i oddolnych czy, zatem w sobie cele strategiczne wadz publicznych oraz odpowiada na potrzeby inicjatyw obywatelskich na poziomie regionalnym i lokalnym24. W wymiarze diagnostycznym Wojewdzkiej Strategii Polityki Spoecznej na lata 2010-2018
18 19 20 21 22 C. Barker, Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Wyd. UJ, Krakw 2005, s. 470. Tame, s. 489. D. Throsby, Ekonomia i kultura, NCK, Warszawa 2010, s. 127-128. B. Jung, Konsumpcja a styl ycia, [w:] A. Kurzynowski (red.), Polityka spoeczna, Oficyna wydawnicza SGH, Warszawa 2006, s. 132-133. K. Krzysztofek, Polityka kulturalna w midzynarodowych raportach o kulturze, [w:] K. Mazurek-opaciska (red.), Problemy zarzdzania sfera kultury i turystyki, Wyd. AE, Warszawa-Wrocaw 1999, s. 11; [cyt. za:] G. Prawelska-Skrzypek, M. Smole, Polityka kulturalna samorzdw, [w:] A. Frczkiewicz-Wronka (red.), Zarzdzanie publiczne w lokalnej polityce spoecznej, WSP TWP, Warszawa 2007, s. 191. 23 M. Dragievi-eic, B. Stojkovi, Kultura. Zarzdzanie, animacja, marketing, NCK, Warszawa 2010, s. 29. 24 Tame, s. 36.

25

zwraca si uwag na najwysze w kraju zrnicowanie kulturowe wojewdztwa pod wzgldem narodowociowym (Biaorusini, Ukraicy, Rosjanie, Litwini), etnicznym (Romowie, Tatarzy) i wyznaniowym25. Podkrelono te przystpienie w 2009 roku regionu do Programu Rozwoju Bibliotek, co umoliwia ich modernizacj. Zwrcono te uwag na rozwj skansenw jako nowych atrakcji turystycznych - w Ciechanowcu, Nowogrodzie i Osowiczach, w Biaowiey i Bielsku Podlaskim (Studziwodach), Nowoberezowie, Budach, Narwi i Pusku26. Za specyficzne dla wojewdztwa uznaje si tkactwo szczeglnie dwuosnowowe, garncarstwo, w tym ceramik siw i plecionkarstwo sztuka ludowa jest popularyzowana na jarmarkach i targach, gwnie w Biaymstoku, Suwakach, Nowogrodzie i Kiermusach. Podkrelono te pogarszajcy si stan infrastruktury kulturalnej i konieczno podwyszania standardw bazy materialnej istniejcych obiektw oraz tworzenie warunkw do powstawania nowych instytucji z obszaru kultury27. Stwierdza si spadek znaczenia kultury w yciu rodzinnym, gwnie z uwagi na zmniejszenie dochodw duej liczby mieszkacw i szerok komercjalizacj dziaalnoci kulturalnej. Alternatyw jest udzia w kulturze masowej o czysto rozrywkowych funkcjach28. Zwraca si te uwag na dysproporcje w dostpie do kultury - odbiorcami kultury artystycznej s gwnie mieszkacy miast. Rnice w mniejszym stopniu dotycz aktywnego udziau w kulturze dziki dziaalnoci organizacji pozarzdowych, szk, parafii i grup nieformalnych29. Gwnymi problemami w obszarze kultury s: niedoinwestowanie infrastruktury kultury; ograniczanie wydatkw zwizanych z uczestnictwem w kulturze; mao rozbudzone i uwiadomione potrzeby kulturowe mieszkacw; niewystarczajca liczba dziaa edukacyjnych dotyczcych uwiadomienia roli kultury w yciu czowieka i rozwijania jego potrzeb kulturalnych; potrzeba modernizacji i podwyszania standardw bazy materialnej istniejcych obiektw kulturowych a take tworzenie warunkw do powstawania nowych instytucji z obszaru kultury30. Wobec powyszych w Wojewdzkiej Strategii Polityki Spoecznej na lata 2010-2018 sformuowano Cel 3. Zwikszenie dostpnoci mieszkacw wojewdztwa do oferty kulturalnej w ramach I Obszaru strategicznego Zaspokajanie potrzeb rodzin podlaskich31. Dziaalno szeregu instytucji (Podlaskiego Urzdu Wojewdzkiego, samorzdu wojewdztwa, Regionalnego Orodka Polityki Spoecznej w Biaymstoku, samorzdw powiatowych i gminnych, Wojewdzkiego Orodka Animacji Kultury, Podlaskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, domw kultury i innych placwek kulturowych oraz Kuratorium Owiaty w Biaymstoku, placwek owiatowych, organizacji pozarzdowych i mediw) ma by nastawiona na 7 nastpujcych kierunkw32: 1. wspieranie regionalnego ruchu spoeczno-kulturalnego, poprzez promowanie bogactwa zasobw kulturowych regionu; 2. promowanie programw wspierania i ochrony indywidualnych cech kultury regionalnej (materialnej i niematerialnej); 3. umoliwienie uczestnictwa w yciu kulturalnym osb dorosych, dzieci i modziey zamieszkujcych tereny wiejskie;

25 Wojewdzka Strategia Polityki Spoecznej na lata 2010-2018, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej w Biaymstoku, Biaystok 2010, s. 74. 26 Tame, s. 75. 27 Tame, s. 76. 28 Tame, s. 76. 29 Tame, s. 76-77. 30 Tame, s. 78. 31 Tame, s. 111. 32 Tame, s. 111.

26

4. wspieranie innowacyjnych rozwiza umoliwiajcych dostp do kultury osobom ubogim; 5. organizacja szkole z zakresu moliwoci pozyskiwania rodkw finansowych na rozwj kultury w regionie; 6. wsppraca z mediami w zakresie promocji istotnych wydarze i dziaa kulturalnych w wojewdztwie; 7. wczenie instytucji kulturowych w nurt edukacyjny (wprowadzanie do szk programw z zakresu edukacji regionalnej z wykorzystaniem miejscowych dziaaczy, pasjonatw, twrcw).

Przegld gwnych dokumentw strategicznych dotyczcych sektora kultury w woj. podlaskim pozwala zaryzykowa twierdzenie, i w niewystarczajcym stopniu dostrzega si, wspiera i wykorzystuje aktywno podmiotw prowadzonych w ramach organizacji pozarzdowych, w tym przedsiwzi kulturalnych w zakresie ekonomii spoecznej33. Niewiele te miejsca powica si instytucjom kultury prowadzonym jako przedsibiorstwa prywatne. Zwraca si jednak uwag, i problemem jest niedostateczna wsppraca instytucji kultury, organizacji pozarzdowych i innych organizatorw przedsiwzi kulturalnych oraz may udzia przedsibiorcw we wsprealizacji imprez o duym zasigu, wpywajcych na promocj i rozwj regionalny. Mimo to nie proponuje si jednak waciwie adnych rozwiza na rzecz poprawy sytuacji. Jednoczenie w latach 2008-2010 zadania w zakresie kultury i sztuki obok upowszechniania kultury fizycznej i sportu oraz dziaa na rzecz osb niepenosprawnych naleay do najczciej zlecanych organizacjom pozarzdowym przez gminy i powiaty woj. podlaskiego34. Warto przy tym podkreli, e realizacja zada w zakresie kultury i sztuki stanowia w 2011 roku cel dziaalnoci 31% polskich organizacji pozarzdowych35. Powizana z t tematyk edukacja i wychowanie jest za celem 47% podmiotw trzeciego sektora. Dotychczasowe badania pozwalaj sdzi, i obszary te stanowi gwny cel dziaalnoci okoo 30% podmiotw trzeciego sektora na terenie Biaegostoku i powiatu biaostockiego36. Bliszy opis dalszych mocnych i sabych stron oraz szans i zagroe dla funkcjonowania kultury w wojewdztwie przedstawiono w tabeli 20.

33 Zob. Program Rozwoju Kultury Wojewdztwa Podlaskiego do roku 2020, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego, Biaystok 2008; Wojewdzka Strategia Polityki Spoecznej na lata 2010-2018, op. cit.. 34 Organizacje pozarzdowe jako partner w umacnianiu lokalnych dziaa jednostek samorzdowych w gminach i powiatach wojewdztwa podlaskiego w latach 2008-2010, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej w Biaymstoku, Biaystok 2011/2012. 35 Podstawowe fakty o organizacjach pozarzdowych. Raport z badania 2010, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2011. 36 Diagnoza organizacji pozarzdowych. Badanie socjologiczne w miecie Biaystok i powiecie biaostockim w ramach projektu Wsparcie funkcjonowania instytucji ekonomii spoecznej - budowanie dobra wsplnego, Centrum Promocji Podlasia, Biaystok 2011.

27

Jak zauwaaj autorzy raportu Startery podlaskiej gospodarki. Analiza gospodarczych obszarw wzrostu i innowacji wojewdztwa podlaskiego: sektor produkcji oprogramowania komputerowego z 2011 roku w regionie nie prowadzono do tej pory bada nad stanem regionalnego przemysu kreatywnego37. Nie wiadomo dokadnie jaki udzia w rozwoju spoeczno-gospodarczym regionu oraz w jaki
37 B. Plawgo, A. Grabska, M. Klimczuk-Kochaska, A. Klimczuk, J. Kierklo, J. ynel-Etel, Startery podlaskiej gospodarki. Analiza gospodarczych obszarw wzrostu i innowacji wojewdztwa podlaskiego: sektor produkcji oprogramowania komputerowego, Wojewdzki Urzd Pracy w Biaymstoku, Biaystok 2011.

- wzrost wydatkw publicznych na kultur oraz - ni demograficzny, wyludnianie si tzw. ciany wschodniej, starzenie zwikszajca si dostpno do funduszy unijnych na si spoeczestwa (tylko w PRKWP), ochron i rozwj kultury, - brak systematycznych bada nad kultur, jej upowszechnianiem, - przygraniczne pooenie wojewdztwa podlaskiego dziedzictwem kulturowym, odbiorem, uczestnictwem, umoliwiajce wspprac i wymian kulturaln z - trudnoci w skutecznym pozyskiwaniu rodkw unijnych ze ssiadami, wzgldu na wymagany duy wkad wasny, - czonkostwo Polski w UE sprzyjajce nawizaniu - postrzeganie wojewdztwa jako Polski B o niskim poziomie wsppracy z innymi krajami UE, kultury i maej atrakcyjnoci, - systematyczny rozwj turystyki, w tym kulturowej, - odpyw modych, wyksztaconych i ambitnych ludzi do innych miast, - zwikszajcy si nacisk na rozwj i poszanowanie tradycji regionw, lokalnych, - dekapitalizacja obiektw kultury, szczeglnie w gminach. - powstawanie konkurencji na rynku kultury poprzez rozwj dziaa i rwnoprawno sektora publicznego i niepublicznego, - moliwo zapewnienia bezpatnego dostpu do Internetu w szkoach, bibliotekach publicznych i urzdach. rdo: opracowanie wasne na podstawie Program Rozwoju Kultury Wojewdztwa Podlaskiego do roku 2020, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego, Biaystok 2008, s. 13-14; Wojewdzka Strategia Polityki Spoecznej na lata 2010-2018, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej w Biaymstoku, Biaystok 2010, s. 77-78.

Tabela 20. Analiza SWOT funkcjonowania kultury w regionie wedug Programu Rozwoju Kultury Wojewdztwa Podlaskiego do roku 2020 (PRKWP) oraz Wojewdzkiej Strategii Polityki Spoecznej na lata 2010-2018 (WSPS) MOCNE STRONY SABE STRONY - zrnicowanie kulturowe ludnoci zamieszkujcej - niedostatek kadr wyspecjalizowanych w zarzdzaniu kultur, wojewdztwo podlaskie pod wzgldem upowszechnianiu, marketingu, pozyskiwaniu rodkw na projekty, narodowociowym, etnicznym i wyznaniowym, - niewystarczajca elastyczno i brak umiejtnoci adaptacji - silna tosamo regionalna wyraajca si w instytucji kultury do nowych wyzwa, kultywowaniu mowy, kultury ludowej i folkloru, oraz w - nike powizanie edukacji szkolnej oraz programw szk wyszych twrczym korzystaniu z zasobw dziedzictwa regionu, z edukacj kulturaln, - tradycje zwizane z kultur amatorsk, silny ruch - zbyt mao rozbudzone i uwiadomione potrzeby i kompetencje amatorski (zwaszcza w dziedzinie folkloru, taca, kulturowe mieszkacw, szczeglnie w zakresie tzw. kultury plastyki i muzyki), wysokiej, - zwikszajca si liczba organizacji pozarzdowych - zy stan techniczny wikszoci obiektw kultury i ich wyposaenia, niedopasowanie obiektw do potrzeb i oczekiwa odbiorcw, dziaajcych na rzecz kultury i jej upowszechniania (tylko - niedostateczna wzajemna wsppraca instytucji kultury oraz w PRKWP), pomidzy instytucjami kultury a organizacjami pozarzdowymi i - bogate dziedzictwo materialne, szczeglnie w zakresie innymi organizatorami przedsiwzi kulturalnych, zabytkowego budownictwa drewnianego, unikatowego w - zy stan obiektw zabytkowych, szczeglnie drewnianych, skali kraju, niewystarczajca wiadomo zwaszcza samorzdw co do - powizanie krajobrazu kulturowego z bogactwem koniecznoci ochrony obiektw zabytkowych, przyrody (parki narodowe i krajobrazowe), - niedostateczny udzia mediw w popularyzowaniu problematyki - prowadzenie ciekawej dziaalnoci kulturalnej na kulturalnej. Brak przedsiwzi kulturalnych na najwyszym peryferiach wojewdztwa podlaskiego (np. Sejny, Sokole, poziomie artystycznym, bdcych wizytwk regionu, Krynki, Grdek, Zbjna, Raczki, Drozdowo), - brak umiejtnoci nowoczesnej promocji i nowoczesnego - systematyczne zwikszanie nakadw na dofinansowanie oferowania kultury, zada z zakresu ochrony zabytkw, ktre to generuj - saba integracja i wsppraca rodowisk twrczych rnych pozyskiwanie rodkw zewntrznych. dziedzin, - zbyt mae wczanie si przedsibiorcw do wsprealizowania imprez o duym zasigu, wpywajcych na promocj i rozwj regionalny (tylko w PRKWP), - brak w stolicy wojewdztwa nowoczesnej, wielofunkcyjnej sali widowiskowej oraz amfiteatru. SZANSE ZAGROENIA

28

sposb s ze sob powizane przedsiwzicia z dziedzin waciwych, nie tylko dla sektora kultury (jak np. sztuki wizualne, sztuki performatywne, dziedzictwo, ksika i prasa, projektowanie mody, produkcja filmw i wideo, muzyki, marek luksusowych), ale te brany i przemysw kreatywnych (np. wzornictwo, architektura, reklama) oraz pokrewnych, wspzalenych (np. elektronika uytkowa, telekomunikacja, oprogramowanie, turystyka). Nie ma te ani regionalnej, ani lokalnych koncepcji rozwoju takich przemysw. Naley przy tym zwrci uwag, i przemysy kreatywne maj wspczenie szczeglnie duy udzia we wzrocie gospodarczym i wzrocie zatrudnienia take w krajach Unii Europejskiej i stanowi istotn cz strategii Europa 202038. Znaczeniu kreatywnoci powica si take wiele uwagi w projektach rzdowej Dugookresowej Strategii Rozwoju Kraju do 2030 roku39 i Strategii Rozwoju Kapitau Spoecznego40 oraz przyjtych ju Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 20102020 i Strategii Rozwoju Kraju 202042. W analizie zaoono, e kluczow rol w rozwoju kultury w wojewdztwie ma jego stolica. Wedug bada PwC nad stanem 11 duych miast Polski gwnym wyzwaniem Biaegostoku jest budowa Kapitau Kultury i Wizerunku43. Ksztatuje si on na poziomie 57,3% przy rednim poziomie dla 11 miast rwnym 100%. Miasto przyciga relatywnie mao turystw, jest mniej widoczne w Internecie, powica mu si najmniej miejsca w popularnych przewodnikach o Polsce. Ma te najniszy spord analizowanych orodkw odsetek osb prowadzcych dziaalno gospodarcz. W badaniach z 2012 roku PwC prognozuje du skal niedoinwestowania infrastruktury spoecznej miasta Biaystok44. W tym infrastruktury, ktra moe suy celom animacji kulturalnej i budowy spoeczestwa obywatelskiego, jak: szkoy, przedszkola, kina, muzea, teatry. Biaystok obok Rzeszowa posiada pod tym wzgldem najwiksze zalegoci spord 12 badanych duych miast Polski. Strategia Rozwoju Miasta Biaystok na lata 2011-2020 plus zawiera w obszarze kultury, sportu i turystyki czny cel strategiczny D. Atrakcyjno i dostpno oferty kulturalnej, sportowej, turystycznej i rekreacyjnej45. Jego realizacji ma suy denie do wypenienia szeciu priorytetw: D.1. Wspieranie rodowisk twrczych w Miecie i rozwj infrastruktury kulturalnej, D.2. Kreowanie przedsiwzi kulturalnych o prestiowym znaczeniu krajowym i midzynarodowym, D.3. Tworzenie regionalnego centrum turystycznego, D.4. Wspieranie przedsibiorczoci w sferze turystyki i dziaalnoci kulturalnej, D.5. Promowanie aktywnych stylw ycia i rozwj infrastruktury rekreacyjnej oraz D.6. Tworzenie sportowego centrum o znaczeniu ponadregionalnym. Cho zwraca si uwag na dziaalno organizacji pozarzdowych, szczeglnie w zakresie edukacji, kultury, integracji i spraw spoecznych to ju brakuje odniesie do przedsibiorczoci i ekonomii spoecznej. Wrd kierunkw dziaa zwrcono jednake uwag na stwarzanie warunkw dla rozwoju przemysw kultury w miecie46. Miastu brakuje spjnej strategii polityki kulturalnej. Postuluje si bowiem stworzenie odrbnych programw dotyczcych: (a) rozwoju infrastruktury w sferze kultury, turystyki, sportu i rekreacji; (b) rozwoju aktywnoci w sferze kultury, turystyki, sportu i rekreacji; (c) budowy przyszkolnych obiektw sportowych i rekreacyjnych;
38 Zob. P. Kern, Polityka kulturalna: nowe trendy w Europie, [w:] B. Jung (red.), Ekonomia kultury. Od teorii do praktyki, NCK, Warszawa 2011, s. 59-60. 39 Zob. M. Boni (red.), Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Projekt. Cz I, MAiC, Warszawa 09.05.2012; M. Boni (red.), Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Projekt. Cz II, MAiC, Warszawa 09.05.2012. 40 Strategia Rozwoju Kapitau Spoecznego. Projekt, MKiDN, 01.06.2012. 41 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie, MRR, Warszawa 2010. 42 Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne spoeczestwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne pastwo, Rada Ministrw, Warszawa, wrzesie 2012. 43 Raporty na temat wielkich miast Polski. Biaystok, PwC, Warszawa 2011. 44 Wyzwania inwestycyjne gwnych miast Polski. Perspektywa 2035, PwC, Warszawa 2012. 45 Strategia Rozwoju Miasta Biaegostoku na lata 2011-2020 plus, Urzd Miejski w Biaymstoku, Biaystok 2010, s. 120-122. 46 Tame, s. 128.

29

(d) wsppracy Miasta z organizacjami pozarzdowymi w zakresie kultury, sztuki, ochrony dbr kultury i dziedzictwa narodowego; oraz (d) ochrony zabytkw, dbr kultury i dbr kultury wspczesnej47. Naley te wspomnie, e w 2009 roku miasto Biaystok, z inicjatywy Fundacji M.I.A.S.T.O. Biaystok, zgosio swoj kandydatur w konkursie o tytu Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Aplikacja zostaa oparta na hale przewodnim sztuka wspistnienia przez co prbowano nawiza do tradycji wielokulturowoci48. Niewiele miejsca powicono jednak dialogowi z samymi mieszkacami miasta. Komisja konkursowa w raporcie preselekcyjnym odrzucia kandydatur Biaegostoku uznajc, i aplikacja nie uwzgldnia w wystarczajcym stopniu rodowiska pozarzdowego oraz ma ograniczony program zaangaowania mieszkacw w budow polityki kulturalnej49. Brak zmian w tym zakresie doprowadzi w 2012 roku do wyranego konfliktu organizacji pozarzdowych z wadzami miasta wobec propozycji dalszego finansowania wysokobudetowego festiwalu Biaystok Pozytywne Wibracje50. Spr ten mog zaostrzy propozycje dotyczce zmniejszenia budetu na dofinansowanie dziaalnoci z zakresu kultury na 2013 rok51. Z drugiej strony, istnieje szansa na popraw tej sytuacji. We wrzeniu 2012 roku z inicjatywy Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Wgierki w Biaymstoku doszo do powoania Wspltury - nieformalnej sieci instytucji kultury obejmujcej podmioty publiczne, pozarzdowe i komercyjne celem poprawy koordynacji ich dziaa, wsplnego ksztatowania kalendarza wydarze kulturalnych, promocji i tworzenia nowych projektw52.

47 Tame, s. 142, 144. 48 Sztuka Wspistnienia. Wniosek aplikacyjny o tytu Europejskiej Stolicy Kultury Biaystok 2016, Biaystok 2010. 49 Raport z badania DNA Miasta: Diagnoza. Uspoecznianie procesu przygotowa aplikacji konkursowych w konkursie o tytu Europejskiej Stolicy Kultury

2016, Res Publica Nowa, Warszawa 2011. 50 A. Kopotowski, Kolejka po 2,5 miliona zotych. Kulturalna ofensywa promocyjna, Gazeta Wyborcza 03.10.2012, http://bialystok.gazeta.pl/bia lystok/1,35241,12597727,Kolejka_po_2_5_miliona__Kulturalna_ofensywa_promocyjna.html [04.12.2012]. 51 A. Kopotowski, Jest nam smutno, jest nam le. Biaostocka kultura w odwrocie, Gazeta Wyborcza 12.12.2012, http://bialystok.gazeta.pl/bia lystok/1,35235,13034053,Jest_nam_smutno__jest_nam_zle__Bialostocka_kultura.html [14.12.2012]; M. Kochanowski, Do radnych miejskich. O ciciach kultury pozarzdowej, Gazeta Wyborcza 14.12.2012, http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35241,13047560,Do_radnych_miejskich__O_cieciach_kul tury_pozarzadowej.html [14.12.2012]. 52 Wspltura inauguruje sezon, Wrota Podlasia 13.09.2012, www.wrotapodlasia.pl/pl/wiadomosci/kultura_sztuka/Wspoltura_inauguruje_sezon.htm [04.12.2012].

30

2. OPIS METODOLOGII 2.1. Opis metod i technik badawczych zastosowanych w projekcie W celu zapewnienia osignicia zaoonych celw projektu, skonstruowano rozbudowan metodologi, w ramach ktrej posuono si rozmaitymi metodami i technikami badawczymi, zarwno jakociowymi, jak te ilociowymi. W Diagnozie partycypacji w kulturze mieszkacw wojewdztwa podlaskiego posuono si: 1. analiz danych zastanych (Desk Research); 2. zogniskowanymi wywiadami grupowymi FGI (Focus Group Interview), a w jego ramach technikami projekcyjnymi badajcymi wizerunek instytucji kulturalnych ze szczeglnym uwzgldnieniem Teatru Dramatycznego; 3. indywidualnymi wywiadami pogbionymi IDI (Individual In-Depth Interview); 4. wywiadami telefonicznymi CATI (Computer Assisted Telephone Interview); 5. wywiadami PAPI (Pen and Paper Interview); 6. wywiadami CAWI (Computer Aided Web Interview); 7. analizami statystycznymi, w tym segmentacj opart o analiz czynnikow i regresj logistyczn.

Poniej zamieszczono charakterystyk poszczeglnych - wykorzystanych w zrealizowanym przedsiwziciu badawczym - metod i technik oraz sposb doboru prby w kadym z moduw skadajcych si na zrealizowany projekt. Wywiad telefoniczny - CATI (Computer Assisted Telephone Interview) jest technik stosowan przy realizacji bada ilociowych, polegajca na przeprowadzaniu wywiadw telefonicznych z respondentami z wykorzystaniem komputera. Zapewnia ona zachowanie reprezentatywnoci wylosowanej prby, a co za tym idzie moliwo przekadania wynikw na ca populacj(mieszkacy wojewdztwa podlaskiego). Jej zalet jest: szybka i efektywna realizacja bada bez ponoszenia zbdnych kosztw na dojazdy ankieterw do respondentw rozproszonych po caym wojewdztwie; wykluczenie bdw ankieterskich przy wypenianiu ankiety, dziki aplikacji komputerowej, ktra blokuje wprowadzenie bdnych danych i kontroluje przebieg elektronicznego kwestionariusza; dokadna kontrola zaoonej prby i kwot; minimalizacja przekama ankietera, ktry dzwoni na losowo wygenerowane numery telefoniczne i jest nadzorowany przez czonkw zespou ledzcych na bieco przebieg prowadzonych wywiadw; automatyczne kodowanie uzyskiwanych danych i informacji w czasie rzeczywistym (tj. w trakcie trwania wywiadu), co umoliwia natychmiastowe przystpienie do opracowywania wynikw po zakoczeniu badania. Dobr prby do badania CATI mia charakter warstwowo-losowy. Celem tego doboru byo zapewnienie reprezentatywnoci wynikw uzyskanych w trakcie badania - na podstawie danych otrzymanych w badaniu wylosowanej prby mona wnioskowa o caej populacji (mieszkacach woj. podlaskiego). Pamita jednak naley, i reprezentatywno dotyczy jedynie zmiennych, ktre stanowiy podstaw tworzenia warstw. Badanie odbyo si wrd mieszkacw woj. podlaskiego na prbie 31

N=550, w wieku 15-74. Operatem losowania bya baza teleadresowa mieszkacw woj. podlaskiego. Bezwzgldnie najwiksza koncentracja oferty kulturalnej (ilo instytucji kulturalnych oraz odbywajcych si wydarze kulturalnych), jak potwierdzaj analizy danych zastanych zaprezentowane w rozdziale pierwszym, wystpuje w stolicy regionu Biaymstoku. Z powyszego wzgldu celowo zdecydowano si na sprofilowanie prby badawczej, przyjto zaoenie, i dysproporcje w dostpie do kultury pomidzy mieszkacami Biaegostoku i regionu s obiektywne. W celu osignicia zaoonych celw projektu, uznano, i nie ma podstaw analizowa partycypacji bd znajomoci instytucji kultury w subregionach, w ktrych brak jest jakichkolwiek placwek kulturalnych. Biaystok poza administracyjn funkcj stolicy regionu stanowi take stolic edukacyjn, w ktrej ksztaci si znaczna cz modych rocznikw z woj. podlaskiego. Miasto nad rzek Bia charakteryzuje si siln absorbcj ludnoci z regionu, gwarantuje zatrudnienie nie tylko dla swych mieszkacw, lecz rwnie gmin ociennych (tzw. sypialni Biaegostoku gm. Choroszcz, gm. Supral, gm. Wasilkw, gm. Dobrzyniewo). Korzystanie z kultury w woj. podlaskim, o ile odbywa si w ogle, ma w zdecydowanej mierze miejsce w Biaymstoku, a beneficjentami oferty instytucji kulturalnych s w przewaajcej skali mieszkacy tej aglomeracji. Ze wzgldu na t sytuacj modelujc prb badawcz wydzielono dwie subkategorie: mieszkacw Biaegostoku (N=400) i mieszkacw pozostaych jednostek samorzdu terytorialnego woj. podlaskiego (N=150) cznie zrealizowano wic 550 wywiadw telefonicznych. Zmiennymi warstwujcymi przy tworzeniu prby byy pe i wiek (wiek zosta rekodowany w nastpujce kohorty: 15-29 lat; 30-44 lata; 45-59 lat; 60-74 lata). Podstaw doboru warstwowego i tworzenia rozkadw zmiennych pci i wieku byy dane z Banku Danych Lokalnych GUS . Na podstawie zawartych tam informacji odtworzono struktur populacji mieszkacw Biaegostoku oraz woj. podlaskiego (bez Biaegostoku)(Tabela21).
Tabela 21. Struktura populacji mieszkacw Biaegostoku i wojewdztwa podlaskiego (bez Biaegostoku)

Nastpnie ustalono liczb wywiadw do zrealizowania w ramach kadej z warstw proporcjonalnie do wielkoci przedziaw wyodrbnionych populacji.
Tabela 22. Ilo wywiadw telefonicznych do zrealiz owania w ramach badania CATI

15-29 30-44 45-59 60-74 RAZEM

BIAYSTOK Mczyzn Kobiet 33635 34037 33694 35332 28893 33902 14955 22428 111177 125699

RAZEM 67672 69026 62795 37383 236876

WOJEWDZTWO (bez Biaegostoku) Mczyzn Kobiet RAZEM 15-29 144729 136389 281118 30-44 123893 119045 242938 45-59 123516 126873 250389 60-74 64742 84678 149420 RAZEM 456880 466985 923865

15-29 30-44 45-59 60-74 RAZEM

BIAYSTOK (N=400) Mczyzn Kobiet

32

57 57 49 25 188

57 60 57 38 212

RAZEM

114 117 106 63 400

WOJEWDZTWO (bez Biaegostoku) N=150

15-29 30-44 45-59 60-74 RAZEM

Mczyzn

24 20 20 11 75

Kobiet

22 19 20 14 75

RAZEM

46 39 41 24 150

Ostatnim etapem by podzia prby wojewdzkiej (bez Biaegostoku) ze wzgldu na dwudzieln struktur zamieszkiwania w jednostkach osadniczych (wie, miasto). Na podstawie informacji z Banku Danych Lokalnych GUS ustalono, e na wsi zamieszkuje 53% interesujcej nas populacji, w miastach pozostae 47%. Stosujc ponownie mechanizm proporcjonalnego podziau odtworzono miniatur tego rozkadu w postaci iloci wywiadw do zrealizowania w poszczeglnych warstwach.
Tabela 23. Ilo wywiadw telefonicznych do zrealiz owania w ramach badania CATI MIASTA WOJEWDZTWA PODLASKIEGO (bez Biaegostoku) N=70

Indywidualny Wywiad Pogbiony (IDI) - jest to swobodna rozmowa, ktr prowadzi specjalnie przygotowany do tej roli badacz. Stosowanie tej metody jest sprawdzone w przypadku bada jakociowych. Dane zebrane face to face pozwalaj na poznanie opinii, przekona i postaw respondenta oraz na uzyskanie pogbionej wiedzy na temat interesujcy badacza. W tego typu wywiadach pytania zazwyczaj nie podlegaj standaryzacji, chocia nie stanowi to reguy. Charakteryzuj si form otwart, a o kolejnoci i sposobie ich formuowania decyduje osoba prowadzca. Stosuje si te niekiedy pytania pomocnicze lub naprowadzajce - ten zabieg ma na celu uzyskanie jak najbardziej wyczerpujcych odpowiedzi. Badanie przeprowadzone technik wywiadu pogbionego nie jest reprezentatywne. Wszystkie przedstawione opinie maj charakter indywidualnych wypowiedzi, a wnioski zbudowane na podstawie wywiadw stanowi przyczynek do szerszych bada i opracowa. Pi wywiadw IDI zostao zrealizowanych we wrzeniu 2012 roku z ekspertami z obszaru kultury wysokiej. Badani specjalici posiadaj wysokie kompetencje, dowiadczenia oraz wiedz praktyczn i teoretyczn w dziaalnoci kulturalnej. W gronie ekspertw znalazy si osoby pracujce w teatrach instytucjonalnych i stowarzyszeniowym, galerii sztuki oraz w urzdzie. Respondenci to osoby zarzdzajce instytucjami kultury oraz reprezentujce administracj samorzdow w woj. podlaskim. Wywiady zarejestrowano na dyktafonie. Interpretacji wynikw dokonano na podstawie wnikliwej analizy zapisu audio. Wywiady byy przeprowadzone w oparciu o ustrukturalizowany scenariusz, co nie zaburzyo swobodnego toku rozmowy. Decyzja o zastosowaniu takiego narzdzia wynikaa z potrzeby uzyskania informacji zaliczajcych si do konkretnych obszarw wiedzy. Takie posunicie umoliwio z jednej strony zebranie indywidualnych opinii, a z drugiej ograniczao uzyskanie materiau badawczego do zawonego tematycznie pola. Zogniskowany Wywiad Grupowy (FGI) - zogniskowany wywiad grupowy to dyskusja na z gry okrelony temat z 6-12 osobami. Prowadzi j moderator, posikujc si uprzednio sporzdzonym scenariuszem. Zadaniem prowadzcego jest ukierunkowywanie rozmowy na meritum spotkania, zachcanie uczestnikw do aktywnoci oraz stymulowanie ich kreatywnoci, take za pomoc sprawdzonych zada i wicze. Zalet FGI jest wykorzystanie potencjau procesw grupowych, uczestnicy oddziaujc na siebie wykazuj wysz aktywno i kreatywno. Dodatkowo, sami w trakcie dyskusji 33

15-29 30-44 45-59 60-74 RAZEM

Mczyzn

11 9 9 5 34

Kobiet

10 10 10 6 36

RAZEM

21 19 19 11 70

WSIE WOJEWDZTWA PODLASKIEGO N=80

15-29 30-44 45-59 60-74 RAZEM

Mczyzn

13 11 11 6 41

Kobiet

12 9 10 8 39

RAZEM

25 20 21 14 80

weryfikuj swoje pogldy, dochodzc czsto do wsplnej konkluzji, co zwiksza trafno uzyskiwanych informacji. W wywiadach grupowych wykorzystuje si czsto techniki projekcyjne, dziki ktrym uzyskuje si wgld w postawy ukryte, nieuwiadomione lub trudne do werbalizacji. W zrealizowanym projekcie odbyy si 4 zogniskowane wywiady grupowe. Uczestnikami byy osoby korzystajce, jak i niekorzystajce z instytucji kultury wysokiej. Dane uzyskane w wyniku realizacji prac grup fokusowych posuyy nastpnie jako pomoc w przygotowaniu narzdzi ilociowych. 1) Pierwszy i drugi wywiad grupowy zosta zrealizowany z osobami niekorzystajcymi z instytucji kultury wysokiej. Celem przedsiwzicia byo wskazanie barier, substytutw, powodw ich niechci do takich form kultury oraz ustalenie jakie dziaania, formy promocji, wydarzenia skoniyby ich do aktywizacji w tym obszarze. 2) Trzeci wywiad grupowy zosta zorganizowany z partycypujcymi w kulturze wysokiej, ale niekorzystajcymi z oferty Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Wgierki w Biaymstoku. Zamierzeniem tego fokusa byo zdiagnozowanie powodw, przeszkd, przyczyn nieuczestnic zenia w wydarzeniach organizowanych przez t instytucj. 3) Czwarty wywiad grupowy obj staych klientw Teatru Dramatycznego (korzystajcych z oferty Teatru przynajmniej dwa razy w roku). Ich opinie pozwoliy odsoni postrzeganie Teatru przez odbiorcw jego produktw, lecz rwnie ich wizje zmiany, ulepszenia czy modernizacji polityki Teatru. Fokus umoliwi rwnie wskazanie silnych stron Teatru Dramatycznego, wyeksponowanie jego przewagi konkurencyjnej na tle innych instytucji kultur alnych w regionie.

Wywiad kwestionariuszowy PAPI (Pen and Paper Interview) i CAWI (Computer Assisted Web Interview). PAPI jest to tradycyjna technika stosowana przy realizacji bada ilociowych, polegajca na przeprowadzaniu wywiadw z respondentami z wykorzystaniem papierowego kwestionariusza wywiadu. Zasadno jej zastosowania podczas jednego z etapw projektu znajduje uzasadnienie w konwencji subbadania: wywiady byy realizowane z uytkownikami Teatru Dramatycznego przed i po wytypowanych spektaklach, bezporednio w siedzibie teatru. CAWI to technika rwnie stosowana w badaniach ilociowych, wykorzystujca Internet do realizacji wywiadw z respondentami. Jako zalety tej techniki naley wymieni: atwo w dotarciu do specyficznych grup docelowych (w tym przypadku staych klientw Teatru Dramatycznego). Dziki newsletterowi teatru, z ktrego korzysta znaczca grupa uytkownikw, a take portalowi spoecznociowemu, na ktrym ponad 2000 osb monitoruje wydarzenia zwizane z dziaalnoci tej instytucji, uycie tego instrumentu badawczego byo wysoce racjonalne. W projekcie posuenie si tymi dwiema technikami miao na celu zbadanie aktualnej publicznoci Teatru Dramatycznego w podziale na staych uytkownikw (odwiedzajcy teatr przynajmniej dwa razy w roku) oraz odbiorcw okazjonalnych (bywajcy w teatrze przynajmniej raz w roku). W programie zaoono realizacj 300 wywiadw: 150 technik PAPI oraz 150 z wykorzystaniem CAWI. Ze wzgldu na fakt, i byy to badania eksploracyjnie (nigdy wczeniej Teatr nie realizowa podobnych projektw), nie ustalano sztywnych ram prby badawczej, poniewa nie posiadano wiedzy na temat struktury demograficznej uytkownikw. W przypadku badania PAPI, gdzie zrealizowano 150 wywiadw, posuono si interwaow metod doboru (polegajc na rekrutowaniu przez ankieterw do wywiadu co czwartej osoby przychodzcej do teatru na przedstawienie, z zastrzeeniem, e jeli pojawiaa si grupa znajomych, 34

to jedynie jedna osoba z tej grupy moga wzi udzia w wywiadzie).Wywiady zostay przeprowadzone w trakcie czterech kolejnych weekendw, podczas kadego z wystawianych na scenach teatru przedstawie. Dziki tym zabiegom zostaa zachowana wzgldna losowo uczestnikw badania. W przypadku badania CAWI link do ankiety rozesano do wszystkich osb zapisanych do newslettera Teatru Dramatycznego oraz osb, ktre obserwuj wydarzenia tej instytucji na portalu spoecznociowym (2278 subskrybentw)54. Aby wzi udzia w ankiecie naleao speni dwa kryteria rekrutacyjne: respondent musia odwiedzi Teatr Dramatyczny w trakcie ostatnich 12 miesicy przynajmniej raz, a take musia widzie co najmniej jedno z 19 ocenianych w badaniu przedstawie. Finalnie osignito znacznie wiksz prb ni zaoono we wniosku. W badaniu CAWI zrealizowano skutecznie 350 ankiet (368 kolejnych nie zostao wypenionych cakowicie bd osoby wypeniajce nie speniay warunkw progowych dostpu, zawartych w pytaniach rekrutacyjnych). Reasumujc, zebrane wyniki z obu bada pozwoliy na osignicie prby N=500, w ktrej znalazo si 221 osb - uytkownikw okazjonalnych oraz 275 osb - odbiorcw staych (4 osoby o nieokrelonej intensywnoci korzystania z teatru - w badaniu PAPI nie zaznaczono prawidowo odpowiedzi). Techniki ilociowe uyte w projekcie stanowiy uzupenienie prby z badania reprezentatywnego i pozwoliy dotrze do znaczcej liczby uczestnikw kultury wysokiej, uprawniajcej do sporzdzenia wiarygodnych opracowa na temat partycypacji w kulturze mieszkacw regionu podlaskiego. Wykorzystanie poczonych technik zapewnio ponadto odpowiedni losowo prby przez co zwikszono prawdopodobiestwo uzyskania wynikw zgodnych z rozkadem populacji generalnej uytkownikw Teatru Dramatycznego. 2.2. Nota metodologiczna W Raporcie dane przedstawiane s w formie tabelarycznych zestawie. W poszczeglnych tabelach pojawia si bd symbole + i -. Oznaczaj one adekwatnie: istotnie wiksz lub istotnie mniejsz rnic statystyczn przy zachowaniu 95-o % poziomu ufnoci pomidzy okrelonymi wartociami zmiennych statystycznych.

54 Stan na 10.09.2012.

35

3. OPINIE EKSPERTW NA TEMAT STANU KULTURY WYSOKIEJ Obszary badawcze Gwnym celem badania z ekspertami (metoda wywiadw indywidualnych IDI) byo pozyskanie informacji na temat ich opinii o stanie kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim. Na poziomie operacyjnym wyoniy si cztery obszary badawcze, ktre dotyczyy: oglnych spostrzee na temat kultury wysokiej w woj. podlaskim; poziomu partycypacji mieszkacw woj. podlaskiego w kulturze wysokiej; promocji kultury wysokiej wrd mieszkacw woj. podlaskiego; polityki regionalnej w zakresie promocji i wspierania kultury wysokiej. Rezultaty badania Eksploracja zakadanych obszarw badawczych dostarczya informacji na temat ram definicyjnych kultury wysokiej, jej relacji z kultur masow, instytucji reprezentacyjnych w woj. podlaskim, jakoci przedsiwzi kulturalnych i reakcji na nie, zarwno w kontekcie regionalnym i oglnokrajowym. Ponadto uzyskano pogbione informacje na temat charakteru partycypacji mieszkacw regionu w kulturze wysokiej barier, potencjalnych moliwoci podniesienia poziomu uczestnictwa, a take poszerzenia poszczeglnych grup odbiorcw i grup docelowych. Zostay ukazane kwestie zwizane z promocj kultury wysokiej jej skala, moliwoci i ograniczenia, uwzgldniajce jednoczenie specyfik administracyjnego woj. podlaskiego jako obszaru peryferyjnego. Badanie dostarczyo informacji na temat jakoci wsppracy pomidzy instytucjami kultury wysokiej a administracj samorzdow. W kolejnych czciach opracowania kady z obszarw badawczych zosta szczegowo omwiony. 3.1. Spostrzeenia na temat kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim 3.1.1. Definicja kultury wysokiej

Przeprowadzone badanie umoliwio uzyskanie intersubiektywnych ram definicyjnych pojcia kultura wysoka. Respondenci zaangaowani w projekt zwracali przede wszystkim uwag, i jest to pewien rodzaj przemylanej, rzetelnej dziaalnoci, skierowanej na twrc i odbiorc, a wynikajcej z duego dowiadczenia i wyksztacenia artysty. Z zaoenia kultura wysoka nie jest ukierunkowana na masowego odbiorc, ani na dziaania komercyjne. Przyznano, e do odbioru kultury wysokiej trzeba mie pewnego rodzaju przygotowanie, poniewa jest to kontinuum wiadomoci, spucizny pokole i przyjmowanie tego wymaga wiedzy. Co, jak jeden z rozmwcw przyznaje: () kojarzy si z czym pejoratywnym poniewa obnaa ludzkie niedouczenie. (IDI 4) Jednoczenie podkrelano, i nie ma jednej definicji kultury wysokiej, gdy dziaania w tym zakresie odbywaj si na rnych polach. Kultura wysoka znajduje wyraz w dziaalnoci teatrw, oper, muzew, galerii, a nawet domw kultury, co wpywa na zrnicowany charakter jej przejaww. Jedna z badanych osb postrzega kultur wysok jako wany komponent tosamoci narodowej oraz wizerunku pastwowego we wsppracy midzynarodowej. Twierdzi, i: Kultura wysoka to taki element ycia, z ktrego nie sposb zrezygnowa. Nard bez niej traci swoj 36

tosamo. Jeeli nie dbamy o kultur wysok to przestajemy by partnerem dla kogokolwiek na wiecie. Jest to jednoczenie bardzo delikatna tkanka, bo wbrew pozorom najatwiej jest z niej zrezygnowa [w kontekcie oszczdnoci]. () Bardziej przyda si szpital. () A tymczasem przynosi wielkie korzyci. Ale to jest sabo mierzalne, sabo namacalne przez osoby, ktre decyduj o jej funkcjonowaniu (dotowaniu kultury wysokiej). (IDI 3) 3.1.2. Kultura wysoka versus kultura masowa

W opinii wikszoci badanych, w dzisiejszych czasach, zdecydowanie zacieraj si granice pomidzy kultur wysok a kultur masow, co tyche osb zdaniem jest zjawiskiem negatywnym. Powodw zamazywania granic jest wiele, wrd nich kluczowym jest funkcjonowanie w rzeczywistoci medialnej, ktra niejako narzuca definicj kultury wysokiej. Po pierwsze, granica ta zaciera si na poziomie wiadomociowym i umiejtnoci rozrnienia przez odbiorc. Jak przyznaje badany: Media staraj si udowodni, i kultur wysok s dosy mierne kabarety, biesiady, ktre nimi zawadny. Ukonstytuowao si co takiego, e liczne media lansuj rzeczy lekkie, atwe i przyjemne, poprzez co, przenosz taki rodzaj przewiadczenia, e to jest wane, i e to jest to, co w ogle wystarczy. (IDI 4) Po drugie granica pomidzy kultur wysok i masow rozmywa si na poziomie konkretnych dziaa. Respondenci w wikszoci s zgodni co do opinii, i w obecnych realiach ycia spoecznego licz si przede wszystkim dziaania komercyjne, rentowne, przynoszce zysk. W konsekwencji kultura wysoka jest zmuszona do swego rodzaju podporzdkowania si relacji kupna - sprzeday. Respondentka stwierdza, e: Ludzie zajmujcy si kultur wysok () maj coraz czciej pokus dostosowywania si do potrzeb szerokiego odbiorcy. Walczc o publiczno, o rodki i w jakim momencie atwo zrezygnowa z wysublimowanego przedsiwzicia, na wysokim poziomie, bo jego frekwencja bdzie mniejsza ni przy () imprezie zakadajcej wysok publiczno np. festiwal. () by zabezpieczy funkcjonowanie instytucji. () Przywizuje si coraz wiksz wag do otwartoci instytucji, co staje si puapk, instytucja robi si niewyrazista. Si rzeczy zaczyna si wtedy ociera o komercj, o jaki rodzaj kompromisu w kierunku publicznoci (IDI 3). Kolejn przyczyn zacierania si granic pomidzy kultur wysok i masow, ktra zostaa zasygnalizowana w trakcie badania, s uwarunkowania jakie towarzysz dotacjom na dziaalno artystyczn. Wiele form wsparcia jest dedykowanych na dziaania w konkretnym obszarze (np. rok chopinowski), a nie na twrczo sam w sobie. Powoduje to, zdaniem jednego z rozmwcw, rezygnacj z wizji artysty na rzecz zrobienia niekoniecznie czego w obszarze wasnych zainteresowa, ale przynoszcego zysk. W opinii respondentw, zjawisko zacierania si granic pomidzy kultur wysok i masow, wzmacnia rwnie popyt na ludyczne poczucie humoru, a take na treci, ktre nie wymagaj od czowieka gbszej refleksji, a jednoczenie daj poczucie uczestnictwa w kulturze. W zwizku z tym pojawia si niebezpieczestwo wkraczania kultury wysokiej w obszar kultury masowej. Jedna z badanych stwierdza: Dzisiaj kultura wysoka niebezpiecznie prbuje si przypodoba wszystkim. () Z jednej strony jeeli jest to dziaanie, ktre trzyma poziom, to jest to dziaanie dobre. Natomiast jeli na si chce si przybliy tak zwan kultur wysok i () zapomina si o poziomie, to jest to ju niepokojce (IDI 5). Rwnolegle pojawi si te pogld, e niektre dziaania z zakresu kultury masowej mog nie 37

za sob treci z obszaru kultury wysokiej. Zosta wyeksponowany przykad Podlaskiej Oktawy Kultur. Zdaniem respondentki ten festiwal ma charakter masowy, podczas ktrego czasami wystpuj wykonawcy, ktrzy zaliczaj si do grona twrcw kultury wysokiej, a tym samym treci tej kultury zostaj przemycone do masowego odbiorcy. W trakcie dyskusji pojawi si tylko jeden gos oceniajcy, i granica pomidzy kultur wysok a masow robi si bardziej wyrana. Potwierdzeniem tego zjawiska jest istnienie grupy uytkownikw, ktrzy s zorientowani i przygotowani do konsumpcji kultury wysokiej. Jednak dodaje, i:() eby jakakolwiek instytucja kultury w dzisiejszych czasach moga si utrzyma, eby moga zrobi co artystycznego, od czasu do czasu musi zrobi co komercyjnego (IDI 1). 3.1.3. Podlaskie instytucje dziaajce w obszarze kultury wysokiej

W wypowiedziach na temat podlaskich instytucji kultury wysokiej przyznano, i pomimo rozlegego obszaru ich dziaania cz misji tych podmiotw jest zbiena. Jest to umoliwianie spoeczestwu dostpu do kultury, poprzez dziaania skierowane do dorosych jak i do dzieci. Kada placwka robi to swoim zakresie. (IDI 2) Respondenci wymienili instytucje dziaajce na terenie woj. podlaskiego, ktre ich zdaniem zaliczaj si do kategorii organizacji kultury wysokiej. S to: Opera i Filharmonia Podlaska; Biaostocki Teatr Lalek; Teatr Lalki i Aktora w omy; Teatr Wierszalin w Supralu; Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki; Galeria Arsena; Orodek Pogranicze sztuk, kultur, narodw w Sejnach; Galeria im. lendziskich; Muzeum Okrgowe w Suwakach; Muzeum Podlaskie w Biaymstoku; Biaostocki Orodek Kultury; Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu.

Rozmwcy odnieli si te do wizerunku posiadanego przez poszczeglne instytucje. Do placwek o wysoce pozytywnie odbieranym wizerunku zaliczono: Oper i Filharmoni Podlask, Orodek Pogranicze w Sejnach, Galeri Arsena, Biaostocki Teatr Lalek oraz Teatr Wierszalin. Oper i Filharmoni Podlask najczciej wymieniano jako instytucj posiadajc najlepszy wizerunek. Jednak zaznaczono, i na temat faktycznych rezultatw jej dziaalnoci, jak i wizerunku, bdzie mona si dopiero wypowiada przynajmniej po upywie roku od rozpoczcia jej funkcjonowania. Natomiast dotychczasowa dziaalno Filharmonii Biaostockiej zostaa okrelona jako dobra, szczeglnie gdy bya kierowana przez Marcina Nacza-Niesioowskiego. Wskazano take, i Opera i Filharmonia dysponuje ca palet narzdzi, ktre pomagaj budowa jej dobry, wyjtkowy wizerunek. S to midzy innymi uznani artyci czy poczucie uczestniczenia w wyjtkowym widowisku. Wyraz temu daje stwierdzenie: [narzdzia te]() buduj jej autorytet. ()Filharmonia korzysta w znakomitej mierze z muzyki, 38

ktra jest uwiarygodniona przez cae stulecia. Mozart, Bach, Beethoven Tego nie da si zakwestionowa. ()Ludzie przychodz do filharmonii i uczestnicz w celebrze. Dyrygent kania si siedem razy, kwiaty s wnoszone na scen. () Buduje si napicie i poczucie, e si uczestniczy w czym wyjtkowym. Panie nakadaj dugie suknie i brokat do wosw. S to drobne rytuay, ktre wpywaj na nasze wyobraenie, wizerunkowo. Jestem wyjtkow osob poniewa byam w filharmonii. (IDI 3) Spostrzeono, e nie wszystkie instytucje z obszaru kultury wysokiej maj tego typu narzdzia, co ma odzwierciedlanie w postrzeganiu ich wizerunku. Przykadowo, prezentowani artyci w innych placwkach, pomimo, e s sawni na wiecie, nie maj na tyle mocnej pozycji aby przycigali swoim nazwiskiem szerok publiczno lokaln. Kolejna instytucja, ktra zdaniem rozmwcw jest uznanym przykadem dziaania w obszarze kultury wysokiej, to Orodek Pogranicze w Sejnach. Zwrcono uwag, i rezultaty dziaalnoci tego rodowiska nie s znane tylko w Polsce, ale powoli staj si te rozpoznawalne za granic. Z uporem i konsekwencj orodek dba o rzetelno swojej pracy. Podkrelano, i np. literatura, ktra jest wydawana przez t placwk, charakteryzuje si bardzo wysokim poziomem. Z jednej strony zaakcentowano otwarto instytucji, a z drugiej intelektualn potrzeb bycia przygotowanym do uczestnictwa w proponowanych przez orodek dziaaniach. Wsppraca z Pograniczem jest postrzegana jako podana i prestiowa. Galeria Arsena zostaa uznana za instytucj reprezentujc najwyszy poziom artystyczny i charakteryzujc si bardzo dobrym wizerunkiem. Okrelono j jako elitarn, ukierunkowan na indywidualnego odbiorc, dbajc o to, aby nie by miejscem kulturowego konformizmu, dysponujc niszowymi wytworami sztuki. W toku badania pojawio si stwierdzenie, i:() s fantastyczni! Ich wystawy zawsze co za sob nios! () Lecz nie jest te to sztuka dla ludzi z ulicy. (IDI 1) Przyznano, e w przypadku Galerii Arsena niestety - () wizerunek na Podlasiu kompletne nie pokrywa si z wizerunkiem w Polsce, czy na wiecie. () W Polsce galeria ma fantastyczn pozycj, co zupenie si nie pokrywa z wizerunkiem na Podlasiu. () Tutaj [na Podlasiu]ocenia si instytucje midzy sob, a oferta Arsenau jest do wysublimowana () i cigle dziaa opinia kontrowersyjnoci, klimat awantury. () To rzutuje m.in. na gorsze postrzeganie galerii na Podlasiu ni w Polsce. () Poza tym generalnie jest mae zainteresowanie sztuk wspczesn i funkcjonuje przekonanie, e nie jest to ciekawy obszar (). (IDI 3) Biaostocki Teatr Lalek przedstawiono jako mao komercyjny, wsppracujcy z zagranic, oryginalny, nie tylko dla modego widza, ale te nie dla kadego. Teatr Wierszalin, jak wskazano, dysponuje renom oglnopolsk, jest awangardowy oraz interesujcy jako zjawisko artystyczne i ludzkie. Z wypowiedzi respondentw na temat instytucji kultury o najlepszym wizerunku w woj. podlaskim, zarysowa si rwnolegle obraz placwek, ktre pod wzgldem wizerunku odbierane s negatywnie. W zdecydowanej wikszoci wypowiedzi o image fatale dotyczyy Teatru Dramatycznego w Biaymstoku. Tylko jedna z badanych osb zaliczya go do placwek kultury wyszej. Jego dziaalno zostaa okrelona jako ukierunkowana na masowego odbiorc, co w opinii badanych zostao zakwalifikowane jako zjawisko pejoratywne. Teatr opisano jako nieposiadajcy indywidualnej linii repertuarowej i nierozwijajcy si. Przyznano, e jego dziaalno nie jest artystyczna, lecz bardziej komercyjna tzw. () wszystko i nic. (IDI 1) Na licie instytucji reprezentujcych kultur wysz dwukrotnie pojawio si Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Uznano, e mona zaliczy je do powyszego obszaru dziaalnoci poniewa: () niesie za sob duy adunek intelektualny. (IDI 5) 39

3.1.4. Poziom kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim

Respondenci wypowiadajc si na temat oferty z zakresu kultury wysokiej w wikszoci uznali, e trudno jest jednoznacznie stwierdzi, czy jest ona atrakcyjna, wystarczajca lub komplementarna. Pojawiay si twierdzenia, e: ()zawsze moe by lepsza (IDI 5), a nawet, () e jest niewystarczajca. (IDI 4) Jednoczenie, zdaniem zaangaowanych w badaniu, okrelenie atrakcyjnoci lub komplementarnoci w duym stopniu jest zalene od dziaa prowadzonych przez poszczeglne instytucje, od zaoe do jakiej grupy odbiorcw chce si dotrze, a take w jakim kontekcie mwimy o ofercie. Przykadowo jedne z badanych mwi: Fantastycznie, e bdzie opera!, ale naley zada sobie pytanie, ilu odbiorcw bdzie miaa. () Czy jej dziaalno bdzie skierowana na dziaalno komercyjn, czy artystyczn. (IDI 1) Inny dodaje: Przy okazji realizacji projektu Stolica Kultury, odbyo si szereg spotka z przedstawicielami rnych rodowiskowych. Za kadym razem by ten sam problem, e ta oferta jest nie wystarczajca e chcemy wicej, e chcemy lepiej Uznano, e Biaystok ma bardzo ma ofert kulturaln. Mocno si nad tym zastanawiam, poniewa mam poczucie, e ostatnio wydarza si bardzo duo w jednym czasie. Nie jestem w stanie zobaczy wszystkiego co mnie interesuje. Odbieramy sobie publiczno. (IDI 3) Problem jaki wypyn, a ktry rzutuje na jako analizowanej oferty, to liczba proponowanych imprez kulturalnych w woj. podlaskim. Ich znaczca ilo, zdaniem badanych, wpywa na jako. Dodatkowo, poszczeglne orodki nie komunikuj si ze sob w kwestii terminw (terminy pokrywaj si), co pozwolioby na zwikszenie frekwencji przy racjonalnie zaprogramowanym kalendarzu. Natenie zdarze kulturalnych w jednym okresie, chociaby ze wzgldw finansowych, nie daje moliwoci po40

W kontekcie wypowiedzi na temat poziomu kultury wysokiej w woj. podlaskim odwoano si do sytuacji oglnopolskiej. Uznano, e: W porwnaniu do komuny wykonano ogromny skok do przodu. ()Ogromny krok w kierunku profesjonalizmu instytucji i zainteresowania publicznoci. (IDI 3) Sowa te niejako maj odzwierciedlenie w opiniach na temat poziomu kultury wysokiej w regionie podlaskim. Niemal wszyscy respondenci stwierdzili, e oglnie sytuacja jest dobra lub bardzo dobra, z zaznaczeniem, e nie mona powiedzie tego o wszystkich obszarach kultury. Uznano, e w woj. podlaskim wystpuj, bd s prezentowani, znani twrcy, wiele przedsiwzi jest na wysokim poziomie, funkcjonuj placwki uznane w kraju i na wiecie (tj. Galeria Arsena, Biaostocki Teatr Lalek, Teatr Wierszalin), pojawiaj si unikatowe na skal oglnopolsk dziaania np. Przegld Modych Dyrygentw. Pady stwierdzenia, i: Nie ma si czego wstydzi. Jest duo grup, ktre robi ciekawe alternatywne rzeczy () jest wiele festiwali teatralnych np. Biaysztuk czy muzycznych. Nie trzeba jedzi po stolicach europejskich, aby zobaczy co ciekawego i mie do czynienia z t naprawd wysok sztuk. (IDI 1); () Biaystok ma swoj specyfik. W hierarchii dwunastu najwikszych miast Polski jest gdzie na kocu, ale biorc pod uwag, dziaania np. Galerii Arsena ma siln pozycj.() Przy takich warunkach jakie obecnie mamy ta pozycja nigdy nie bya lepsza.. (IDI3) Tylko jedna z osb badanych stwierdzia, e w naszym wojewdztwie stan kultury wysokiej jest zy, co objawia si w: () braku imprez, () ktre cignyby do nas [woj. podlaskiego] ludzi z zewntrz(). (IDI 2) 3.1.5. Oferta kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim

jawienia si podczas imprez czci odbiorcw. Pomimo tego, i wikszo rozmwcw uznaa dziaania administracji samorzdowej za nieposiadajce negatywnego wpywu na ofert kulturaln (o czym bdzie mowa w dalszej czci raportu), dostrzega si zbyt du koncentracj aktywnoci urzdw na wymylaniu nowych przedsiwzi. Sugeruje si, i efektywniejsze byoby skupienie si na promocji czego typowo lokalnego, anieli importowanie imprez niepowizanych wczeniej z dusz Podlasia (uczestnicy badania podali przykad Festiwalu ubroffka, odbieranego jako dziaalno typowo lokalna i Festiwalu Pozytywne Wibracje, postrzeganego jako produkt nie-podlaski). Trudno dokonania penej oceny atrakcyjnoci oferty kulturalnej powodowana jest deficytem danych na temat faktycznych oczekiwa mieszkacw woj. podlaskiego. Informacje na wskazany temat nie s pozyskiwane ani przez instytucje kultury, ani przez administracj samorzdow. Instytucje nie pochylaj si nad tym, aby przeprowadzi sondae, ankiety. Aby sprawdzi jak s te preferencje. (IDI 2) Odzwierciedlaniem tej sytuacji, zdaniem rozmwcy, jest przykad budowy Opery i Filharmonii Podlaskiej. Jak byy pierwsze sygnay o tym, e wadze zamierzaj podj temat budowy opery, pojawia si sugestia, eby sprawdzi, czy kto w wojewdztwie oczekuje takiej instytucji? Czy kto zdecyduje si wyda 100 zotych na bilet? Czy po prostu ludzie bd chcieli tam pj? () Nasze instytucje czego takiego nie robi. (IDI 2) Oglnie wypowiedzi sugeroway, e oferta z zakresu kultury wysokiej nie jest wystarczajca, a jej poziom czasami nie jest zadowalajcy. Opozycyjnie w jednej z rozmw pojawi si komentarz, e: Owszem poziom zawsze moe by lepszy, ale na Podlasiu wystpuje rnorodno oferty. Z jednej strony jest to konserwatywne Muzeum Podlaskie, a z drugiej Galeria Arsena z totalnie innym rodzajem sztuki. () S starania aby ta oferta bya rnorodna. (IDI 5) 3.1.6. Wpyw bliskoci Warszawy na postrzeganie kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim Postrzeganie woj. podlaskiego jako obszaru peryferyjnego posuyo jako asumpt do postawienia pytania: Czy blisko Warszawy ma jakikolwiek wpyw na postrzeganie kultury wysokiej w regionie? Udzielone opinie byy niejednolite. Cz respondentw zdecydowanie stwierdzia, e taki wpyw jest widoczny. Nie jest on jednak rozpatrywany w kategoriach wyszoci czy niszoci poziomu realizowanych przedsiwzi, ale w kategoriach wiadomociowych. Jedna z osb badanych mwi o tzw. kompleksie warszawskim. Oznacza to, e z samego faktu zamieszkania w woj. podlaskim rodzi si wyobraenie, e to co tutaj si dzieje jest mniej znaczce ni wszystko to, co ma miejsce w Warszawie. Wynika to, midzy innymi z wieloletnich podziaw na Polsk A i B. Niemniej jednak przyznano, e tzw. kompleks warszawski jest odczuwany niesusznie, ze wzgldu na wystpowanie wielu interesujcych aktywnoci na poziomie lokalnym. Zauwaono, e w niektrych sytuacjach osoby, ktre s napywowe kreuj wyobraenie, e to wanie one przywiozy kultur wysz na Podlasie, wskazuj tym samym na peryferyjno tych terenw i utwierdzaj wyobraenie o niszoci lokalnych wydarze. Jednoczenie podkrela si bardziej mierzalne elementy w postrzeganiu wpywu Warszawy na percepcje kultury(wielko Warszawy oraz stosunkowo niedu odlego): Warszawa jest blisko i wiemy co si tam dzieje, () ludzie chc jedzi bo jest wiksza rnorodno. Nie to, e u nas jest gorzej, ale ludzie bd si porwnywa. () Ale my mamy si te czym pochwali np. Teatr Wierszalin .Jest znany w Polsce i na caym wiecie. Od nas te mona si czego uczy. (IDI 2) 41

Takie aspekty jak: wieloletnie postrzeganie regionu Podlasia jako peryferyjnego (zapnionego); nominalne wskaniki statusu stolic woj. podlaskiego i mazowieckiego, mog wpywa negaty wnie na postrzeganie kultury wysokiej w naszym wojewdztwie. Wystpia te przeciwstawna opinia, e blisko Warszawy nie ma adnego wpywu na postrzeganie kultury wysokiej w woj. podlaskim. Argumentowane jest to: brakiem sygnaw ze strony odbiorcw o braku imprez, ktre nie zaspokajayby ich potrzeb; du mobilnoci spoeczn, ktra pozwala na zapoznanie si z dokonaniami wiatowymi, a tym samym prowadzi do zanikania wizerunku Warszawy jako wyjtkowo wanego miejsca wydarze kulturalnych; narastajcym zainteresowaniem ludzi z brany (z Warszawy) tym co si dzieje na w woj. podlaskim. Zauwaono, e w opinii odbiorcw poza duymi orodkami miejskimi trudno jest mwi o tym czy blisko Warszawy ma jakikolwiek wpyw na postrzeganie kultury wysokiej, poniewa nie ma tam takiego zainteresowania kultur i sztuk jak w miecie. Zdaniem rozmwcy Podlasie jest regionem biednym, gdzie elementarne zmagania z codziennoci dominuj nad wyszymi potrzebami. Z tego powodu poza stolic wojewdztwa problem relacji pomidzy kultur w Biaymstoku a kultur w Warszawie nie wystpuje. () Mona sobie pozwoli na konsumowanie sztuki, kultury jeli istnieje pewna doza czasu i pienidzy. Mona mwi, e teraz mam 200 zotych i sobie pjd albo do kina, albo do opery, albo do teatru. A na wsiach jest inaczej. Ani nie ma czasu, ani pienidzy. () Nie ma co czeka na jaki zachwyt w spoeczestwach biednych. (IDI 4) 3.1.7. Wsppraca instytucji kultury na wiecie, w Polsce oraz w regionie Wyranie zaznacza si pogld, i wystpuje oddwik z kraju i zza granicy na propozycje wsppracy. Ch nawizania kontaktw nie wychodzi tylko ze strony podlaskich instytucji, ale i z zewntrz. Przykadowe zdarzenia, ktre obrazuj powyszy pogld to: organizacja wystaw i wernisay uznanych twrcw z kraju i ze wiata w Galerii Arsena, np. projekt Podr na Wschd oraz rosnce grono odbiorcw spoza Biaegostoku; zapraszanie podlaskich artystw i dziaaczy kultury do udziau w duych przedsiwziciach kulturalnych w Polsce, np. Krzysztofa Czyewskiego do realizacji projektu Europejska Stolica Kultury we Wrocawiu; organizacja midzynarodowego festiwalu teatralnego Biaysztuk; wsppraca Biaostockiego Teatru Lalek z uznanymi reyserami z kraju i ze wiata; wystawianie spektakli teatru Wierszalin w kraju i na wiecie; konsultacje w sprawie realizacji teatralnych festiwali objazdowych ze Stowarzyszeniem Wertep na obszarze Polski. Biorc pod uwag obszar woj. podlaskiego nie mwi si o tym, aby istniao rodowisko twrcw i animatorw, ktre szczeglnie ze sob wsppracuje bd rywalizuje. Jedynie przywoano dziaania wsplnie wystpujce w obszarze teatralnym - s to: wymiana zaplecza technicznego lub plastycznego, co jest wynikiem braku szkoy ksztaccej w kierunku rzemielnika teatralnego; angae aktorw z rnych instytucji; organizacja wsplnych dziaa ze szko aktorsk, stowarzyszeniami aktorskimi; 42

 angae muzykw z Opery i Filharmonii Podlaskiej lub z Uniwersytetu Muzycznego. W innych obszarach nie wystpuje wyrana wsppraca, co jest spowodowane silnym zrnicowaniem profili dziaalnoci kadej z instytucji. Nam czasami jest nie po po drodze. () Instytucje maj rne profile. () Problem polega na tym, e my z powodu swojej specyfiki czsto si nie spotykamy. e na przykad mog bardzo szanowa dziaalno teatru Wierszalin, ale Wierszalin jest tak rn instytucj od nas () Miksowanie naszych dziaa nie ma adnego sensu. Wizerunkowo to przestaje by czytelne. () Wizerunkowo dawalibymy dziwn, nieuzasadnion hybryd i to moe by czasami problemem.(IDI 3) 3.2. Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze 3.2.1. wiadomo mieszkacw wojewdztwa podlaskiego na temat kultury wysokiej wiadomo mieszkacw woj. podlaskiego na temat kultury wysokiej okrelono w wikszoci wypowiedzi jako sab lub nisk. Badani uwaaj, e taki stan rzeczy objawia si przede wszystkim w pewnego rodzaju opiniach i postawach reprezentowanych przez du cz spoecznoci podlaskiego naszego regionu. Wystpuje te silny podzia na wiadomo miejsk i wiejsk - w przypadku terenw pozamiejskich wyrany jest niszy poziom tej wiedzy. W kontekcie miejskoci mwi si o paradoksalnym zjawisku jakim jest lokalizacja kilku instytucji kultury w jednym miejscu, z czego rodzi si przewiadczenie o cigej moliwoci skorzystania z lokalnej propozycji. Taka opinia hamuje decyzj o uczestnictwie. Dodatkowo wpywa na postrzeganie oferty zlokalizowanej poza miastem jako bardziej atrakcyjnej. Jeeli ma si na miejscu Teatr Dramatyczny, Teatr Lalek, Oper i Filharmoni to zawsze wolimy jecha gdzie indziej. Mamy wiadomo, e to mamy na miejscu i w kadej chwili moemy tam i i zobaczy. Natomiast wikszym przeyciem bdzie wyjazd do Lublina, Warszawy. Bo tam moemy nie pojecha, a tutaj mamy zawsze czas. (IDI 1) Zauwaa si - pomimo deklaracji prowadzenia nasilonych dziaa marketingowych - problem ograniczonego dotarcia do znacznej grupy mieszkacw regionu, w tym Biaegostoku (na temat repertuaru, finansowych uwarunkowa uczestnictwa oraz lokalizacji poszczeglnych instytucji). Obrazuj to konkretne przykady podane przez rozmwcw: Teatr Dramatyczny im. A. Wgierki postrzegany jest jako budynek, pod ktrym mona si spotka, ale niekoniecznie ludzie posiadaj wiadomo, e s tam wystawiane sztuki; Biaostocki Teatr Lalek w obiegowej opinii jest traktowany jako placwka nastawiona wycznie na modego widza; mieszkacy Biaegostoku licznie przychodz do Biaostockiego Teatru Lalek w celu zakupienia biletw do Opery i Filharmonii Podlaskiej; istnieje przewiadczenie, e do wszystkich instytucji kultury bilet kosztuje ponad 100 zotych, a tym samym ich dziaania s skierowane na elitarnego (zamonego) odbiorc. W kontekcie terenw pozamiejskich mwi si o znikomym stopniu wiadomoci na temat kultury wysokiej. W opinii badanych wynika to z: braku lokalizacji instytucji kultury wyszej na miejscu; czstej niemonoci chocia przypadkowego otarcia si o kultur wysz; braku edukacji, przygotowania na odbir; obawy i strachu o opini innych w przypadku uczestnictwa. Ci ludzie [ludno wiejska], dobrze rezonuj na przejawy sztuki, o ile si to zdarza. Ale co mog 43

wiedzie jeli np. teatr by u nich ostatni raz 40 lat temu, a oni maj 40-50 lat? Mieli roczek, 10 lat. Nic nie wiedz. Z powodu braku wczeniejszej dostpnoci, braku przygotowania s pewne rzeczy, ktre nie koniecznie atwo si zaszczepiaj. W naturalny sposb wczeniej tu nie egzystoway. () Ludzie boj si opinii (). (IDI 4) Z analizy wywiadw wynika, i w kontekcie caego wojewdztwa problematyczne, a zarazem majce odzwierciedlenie w poziomie wiadomoci na temat kultury wysokiej jest to, e wielu mieszkacy nie postrzega siebie jako grupy docelowej kultury wysokiej. Wyobraenie o swojego rodzaju elitarnoci tej kultury wytwarza opr wrd osb definiujcych siebie mianem osb egalitarnych. Jedna z osb badanych zwraca te uwag na uwarunkowania historyczne, spoeczne, osadnicze, ktre warunkuj poziom wiadomoci. Przyznaje, e woj. podlaskie czy Biaystok s do specyficznymi miejscami, gdzie nie ma tradycji i determinacji odbioru i tworzenia kultury, jak w innych duych miastach: To wynika z backgroundu. () My na Podlasiu mamy mod inteligencj. Krtki sta. Biaystok to jest ludno wiejska, ktra zaadaptowaa si do miasta. S to biaostoczanie w pierwszym, czy w drugim pokoleniu. I to troszeczk musi potrwa. () Z drugiej strony mamy przykady odbiorcw z mniejszych miejscowoci regularnie biorcych udzia w naszych wydarzeniach. (IDI 3) W odrnieniu od poziomu wiadomoci mieszkacw woj. podlaskiego na temat kultury wysokiej, kwestia partycypacji wyglda bardziej optymistycznie. Uczestnictwo mieszkacw regionu okrelono jako: dobre, rednie, umiarkowane, a w jednostkowej wypowiedzi jako wysokie. Mimo to badani s zdania, e podanym stanem jest wyszy, w stosunku do obecnego, poziom partycypacji w kulturze wysokiej. Obecna skala udziau jest za niska, co niejako odzwierciedla poziom wiadomoci na temat kultury wysokiej. Stwierdza si, e: () rzadko sale wiec pustkami, ale kolejki te nie stoj. (IDI 2) Zidentyfikowano kilka grup czynnikw, ktre determinuj poziom partycypacji mieszkacw w kulturze wysokiej. S to bariery, ktre w opinii badanych determinuj w istotny sposb skal uczestnictwa: zaliczono do nich bariery natury ekonomicznej, spoecznej, mentalnej i edukacyjnej. Za barier ekonomiczn uznano brak wystarczajcych rodkw finansowych. Zaobserwowano, e jest pewna grupa ludzi, ktrych obiektywnie nie sta na uczestnictwo w kulturze. Zdaniem badanych, wrd potencjalnej grupy odbiorcw pojawia si element warunkujcy partycypacj, ktry porednio wie si z warstw ekonomiczn - jest to niewiadomego pochodzenia przekonanie, e udzia w przedsiwziciach kulturalnych jest drogi. Ludziom si wydaje, e bilet jest za drogi. A u nas mona ju kupi za 13 14 zotych. Nie wszdzie jest drogo. (IDI 1) Inny ekspert stwierdza: Nie wiem o co chodzi? To tak jakby frekwencja nie rzdzia si adnymi prawami, cigle nas zaskakuje. (IDI 3) Kolejn barier s czynniki spoeczne: miejsce zamieszkania (miasto versus wie); brak czasu wolnego; poziom niezadowolenia spoecznego. Precyzujc jedn z wskazanych barier spoecznych (miejsce zamieszkania) podkrela si, e trudno wymaga od ludzi wzmoonej partycypacji, jeli nie istnieje wrd nich przekonanie, e w kulturze wyszej mona uczestniczy w ogle. Pada stwierdzenie: 44 3.2.2. Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze wysokiej poziom i bariery

Jak mona mie na co ochot, jeli si nigdy z czym nie miao do czynienia. I tak jest na wsiach. Jak nie jado si nigdy lodw pistacjowych to jak mona mie na nie ochot? (IDI 4) Przy omawianiu sytuacji osb zamieszkujcych na obszarach wiejskich stwierdzono te, e infrastruktura komunikacyjna jest istotn barier (brak lub za maa ilo pocze przewozw publicznych do miejsc gdzie odbywaj si imprezy kulturalne, co znaczco utrudnia moliwoci dotarcia do miejsc - ogniw kultury). W realizowanym badania ujawnia si bariera sui generis mentalnociowa. Twierdzi si, e mieszkacy naszego regionu jest dosy hermetyczne i ciko zaktywizowa je do aktywnoci kulturalnej. Przez ostatnie lata aktywno instytucji kultury wyszej rozwina si, jednak zdaniem badanych nie ma to przeoenia na ilo beneficjentw kultury. Frekwencja plus minus 1500 utrzymuje si od lat. Staa () liczba osb, ktra si nie zmienia. () Przychodz modzi ludzie, jedni wyjedaj. Jest pewien rodzaj rotacji. Ale oglnie si nie zmienia. I tak jest od lat.() 20 lat temu robilimy raz w miesicu otwarcie i raz w miesicu wykad. () Dzisiaj robimy 2 otwarcia, najczciej dwa wykady () i ca mas warsztatw i koncerty. Czyli nasza aktywno wzrosa kilkakrotnie, a frekwencja jest na zblionym poziomie. () (IDI 3) Co interesujce, na obszarach wiejskich nieincydentalnie wystpuje obawa, e uczestniczc w pewnego rodzaju przedsiwziciach, ktre s niezrozumiae (nieznane) dla ogu, mona si narazi na kompromitacj i omieszenie spoeczne. Spostrzeono take, e kultura wysoka sama w sobie moe stanowi barier. W powszechnym mniemaniu zakorzeniony jest pogld, e kultura wysoka jest trudna w odbiorze. Percepcja jej przejaww czsto stwarza problem zrozumienia tego co autor mia na myli. W opinii rozmwcw ludzie obawiaj si, e bd np. musieli si wypowiedzie na jej temat, wic wol zrezygnowa z wizyty w instytucji kultury. Za najwiksza barier, ktra hamuje partycypacj w kulturze wyszej uznano niski poziom edukacji. Barier t identyfikowano na dwch poziomach. Pierwszy z nich jest poziomem rodzinnym. Objawia si on w braku ksztatowania nawyku udziau w kulturze wysokiej wrd dzieci przez rodzicw czy opiekunw. Luka wyobraenia o takich instytucjach jak teatr, opera, galeria - jako miejscach gdzie mona zdoby now wiedz lub spdzi wolny czas silnie determinuje zachowania i styl ycia w wieku pniejszym. Drugi poziom to poziom szkolny. wynika wyraana bya opinia, i placwki edukacyjne nie dostarczaj wystarczajcej wiedzy, ktra rozbudzaaby ciekawo poznawcz w stron przyszej partycypacji w instytucjach kultury. Ograniczone zostaj przedmioty majce zwizek ze sztuk, histori oraz szkolne wyjcia do teatru czy do muzeum. W opinii respondentw wana jest dziaalno edukacyjna prowadzona przez placwki kulturalne. Zdaniem jednej z badanych osb instytucje powinny zadba o to, eby dotrze do dzieci z terenw, na ktrych dostp do kultury wysokiej jest szczeglnie ograniczony. Wszystkie czynniki determinuj po trochu taki a nie inny poziom partycypacji. Na pewno bariera spoeczno-ekonomiczna jest wana. Edukacja na pierwszym miejscu. Ograniczenie edukacji uwaam za duy bd. Np. audycje muzyczne w terenie powinny by. Nie przyjad dzieciaki do opery, bo rodzicw nie sta. Czy dyrektor nie puci dzieciakw spod Suwak, na 45 minut audycji, bo to cay dzie zajmie. (IDI 2) Prawie wszystkie, powyej prezentowane bariery s przede wszystkim waciwe dla grupy osb ktre s nie-uytkownikami kultury wysokiej. Przyczyniaj si one do ocenianego jako niewystarczajcy, poziomu partycypacji w kulturze wysokiej. Natomiast poniej przedstawione s bariery, ktre negatywnie wpywaj na poziom partycy45

pacji uytkownikw kultury wyszej. S to: niezmieniajcy si repertuar; nieudane przedsiwzicia; brak promocji; nieudolne zarzdzanie imprezami, ktre objawia si w organizacji kilku imprez naraz, co ogranicza dostp. W grupie uytkownikw podobnie ja w grupie nie-uytkownikw barier mog stanowi: brak czasu wolnego; ograniczone rodki finansowe; miejsce zamieszkania. Rwnolegle wymieniono te czynniki, ktre z kolei zachcaj do uytkowania, mianowicie: zmienno oferty (bogata oferta, zapraszanie do wsppracy ciekawych osobowoci); wysoki poziom artystyczny; dobre dowiadczenia z danej instytucji; ciekawo miejsca; potrzeba niecodziennych dozna; wykorzystywanie nowych technologii przy realizacji przedsiwzicia; ch rozwoju i zdobywania wiedzy. 3.2.3. Charakterystyka uytkownikw

Na podstawie uzyskanych wypowiedzi wygenerowano profil uytkownikw, ktrzy s odbiorcami kultury wysokiej. Takie osoby, zdaniem respondentw, charakteryzuje: przygotowanie intelektualne do konsumowania kultury; posiadanie nawyku uczestnictwa; uwraliwienie estetyczne; potrzeba odczuwania niecodziennych dozna; ch zmiany statusu; nieposiadanie zobowiza rodzinnych; przekonanie, e w instytucjach kultury warto si pokaza. Powysze cechy s wsplne dla niemal wszystkich wypowiedzi. Natomiast cechy mierzalne, takie jak wyksztacenie, pojawiay si w pojedynczych wypowiedziach. Wskazano na: status studenta oraz wyksztacenie wysze. Za jedn z najbardziej charakterystycznych cech okrelajcych najliczniejsz grup odbiorcw kultury na obszarach wiejskich i maomiasteczkowych, uznano nieposiadanie zobowiza rodzinnych. Koncentrujc si za na wskazaniu potencjalnych odbiorcw oferty kultury wysokiej, uznano i grup, do ktrej jest najatwiej dotrze to osoby posiadajce dzieci w wieku niesamodzielnym. 3.2.4. Potencjalna grupa odbiorcw

Wedug wynikw badania kady mieszkaniec regionu podlaskiego zalicza si do potencjalnej grupy odbiorcw kultury wysokiej. Rozmwcy zgodnie przyznaj, e kada osoba jest mile widziana w ich placwkach, a repertuar nie jest celowo ukierunkowany na konkretn grup uczestnikw. Dodaj, e instytucje kultury powinny by otwarte dla kadego. 46

Kada instytucja powinna dy do tego, aby kady poczu si u niej dobrze. () Amerykaskie galerie s dobrym przykadem. Wszyscy chodz do galerii i je zwiedzaj. S mae dzieci, staruszki. Staruszki zwizuj si z galeriami, zapisuj si na wolontariat. () Potencjalnie kady powinien si znale. Od kibola do anarchisty. Po prostu kady. Potencjalnie kady jest naszym odbiorc. (IDI 3) Inna osoba potwierdza: O kadego warto si stara. Nie ma jednej grupy, dla ktrej instytucja byaby dedykowana. Kady widz, uczestnik powinien by dla danej instytucji, dla danego dyrektora na wag zota.(IDI 2) W tej samej wypowiedzi pojawio si stwierdzenia, e instytucje ubiegajc si o pozyskanie odbiorcw, powinny zwrci uwag na potrzeby, ktre wykraczaj poza obszar indywidualnych upodoba artystycznych i kulturalnych. S to potrzeby zwizane z innymi z uwarunkowaniami ycia codziennego, jak chociaby bycie rodzicem. Trzeba bra pod uwag czego dana osoba oczekuje. Jeeli ja mam mae dzieci, to bym chciaa eby te dzieci miay te dostp. eby pj na taki koncert, na taki spektakl, gdzie kto z tyu nie bdzie ucisza dziecko, bo to jest koncert dedykowany dla rodzicw z dziemi. () A takich ofert nie ma za duo. (IDI 2) Przywoane zostay przykady z dziaalnoci podlaskich placwek, ktre pokazuj, e oferta jest czsto rozbudowana na tyle, aby moga zainteresowa kad grup wiekow. Wyeksponowano midzy innymi zrnicowany repertuar teatralny spektakle dedykowane dzieciom, modziey i dorosym, czy warsztaty edukacyjne w galeriach kierowane do rnych grup wiekowych. W trzech wypowiedziach stwierdzono, e najbardziej podan grup, w kontekcie zachcenia do partycypacji w kulturze wysokiej, s osoby mode. Podkrelono, i jest to grupa osb, ktra najrzadziej uczestniczy w przedsiwziciach wybranych instytucji. Nie wiem od czego to zaley, reklama jest Moe to zaley od edukacji?, od rodzicw? Tutaj jest duo ludzi modych. A najsabiej jest z ludmi w przedziale 18-30. Najbardziej poszukiwany odbiorca, a jednak najtrudniej do niego dotrze. A to jest najwiksza grupa. (IDI 1) Wrd modych ludzi podan grup s studenci. Zaakcentowano, e w tej grupie zauwaa si odejcie od uczestnictwa w przedsiwziciach z obszaru kultury wysokiej. Nie omieliabym si wymieni jednej grupy. Na pewno trzeba du wag przywizywa do modych ludzi. Moim zdaniem () dzisiaj nie istnieje co takiego jak kultura studencka. To mnie przeraa. Za moich czasw to wanie studenci byli takim naturalnym zaczynem dziaa kulturalnych. A jeeli ja dzisiaj czytam, e najwikszym wydarzeniem juwenaliw jest koncert disco-polo to mnie to przeraa. Bardzo chciaabym to rodowisko zbliy do nas. (IDI 5) Stwierdzono rwnie, e na obszarach wiejskich i maomiasteczkowych szczeglnie modzi ludzie s wymagajcy i zwrcenie ich uwagi na kultur wymaga szczeglnego rodzaju dziaa opartych na rzetelnoci i konsekwencji. Ponisza wypowied odnosi si do pionierskich inicjatyw kulturalnych, ktre miay miejsce na obszarach wiejskich. Podani s modzi, ktrym tylko przez pewien rodzaj konsekwencji mona udowodni, e to jest jakie wane. e uczestniczenie w tym nie zrobi nim nic zego, a troszk moe rozszerzy umysy. () Oni byli ostatni, ktrzy przyszli. Starsi byli pierwsi. I to jest taki mechanizm, e wiksza ciekawo jest wrd starszych osb ni wrd modziey. To jest przeraajcy strach przed wiatem. Mimo tego, e wydaje si im, e oni wszystko wiedz. (IDI 4)

47

3.3. Promocja kultury wysokiej wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego 3.3.1. Dziaania promocyjne

Najczciej spotykane formy promocji kultury wysokiej jakie prowadzone s w woj. podlaskim to: dystrybucja ulotek; ogoszenia radiowe w rozgoniach lokalnych; programy informacyjne w telewizji lokalnej; plakaty na supach ogosze i w formie bilbordw; informacje na stronach internetowych; emisje newsletterw; informacje w gazetach.

Za promocj dziaa z obszaru kultury wysokiej w woj. podlaskim odpowiadaj poszczeglne instytucje, kada w swoim zakresie. Administracja samorzdowa nie jest odpowiedzialna za promocj konkretnych placwek, ale wspiera niektre wydarzenia, bd promuje wojewdztwo midzy innymi poprzez kultur. Wadze lokalne niekiedy dotuj poszczeglne placwki, m.in. w zakresie dziaa marketingowych. Na obszarach wiejskich za wany czynnik, ktry promuje kultur wysok, bez ukierunkowania na konkretnie dziaania, uznano opini starszych ludzi. Za najbardziej efektywne promocje potraktowano dziaania, na ktre jest przeznaczony wysoki budet. Zdaniem badanych, dziki dysponowanym znaczcym rodkom moliwe jest reklamowanie si wszdzie, gwarantujce dotarcie do szerokiego grona odbiorcw. Nie wskazano konkretnego rodka przekazu, ktry wpywaby na wysok frekwencj i oglne zainteresowanie tematem. Stwierdzono, e kada instytucja z osobna powinna monitorowa poszczeglne kanay dotarcia do maksymalnie szerokiego spektrum konsumentw (grup wiekowych do ktrych chce dotrze). Podkrelono, dla przykadu, e internetowa forma reklamy nie sprawdza si w przypadku starszych ludzi, korzystajcych w ograniczonym zakresie z tego rodka przekazu. Niemal wszyscy badani byli zgodni, e najlepszym przykadem dziaa promocyjnych success story jest reklama Opery i Filharmonii Podlaskiej. Fantastyczna reklam ma opera. S waciwie wszdzie. Maj wykupione cae strony w Gazecie Wyborczej. Widniej po prostu wszdzie na kadym rogu. (IDI 1) Na temat rezultatw dziaa promocyjnych Opery i Filharmonii rozmwcy nie mogli si wypowiedzie, poniewa badanie byo realizowane w przededniu otwarcia tej instytucji. Aczkolwiek przyznano, e reklama jest wszechobecna i dociera do szerokiego grona ludzi. Natomiast przykadem dziaa promocyjnych, ktre odniosy zweryfikowany, duy sukces bya reklama projektu Podr na Wschd realizowanego przez Galeri Arsena. Dziki ogromny nakadom finansowym informacja na temat wydarzenia bya przekazywana przez wikszo dostpnych rodkw przekazu, co zaowocowao zwikszeniem podwojenie frekwencji w stosunku do pierwotnie obserwowanej.

48

3.3.2. Moliwoci podniesienia wiadomoci mieszkacw wojewdztwa podlaskiego na temat kultury wysokiej

Badanie dostarczyo danych, na temat moliwoci wpynicia na wiadomo mieszkacw wojewdztwa w obszarze kultury wysokiej. Stwierdzono, e jest to prawdopodobne o ile: 1) bdzie mona wykorzysta wysokie nakady finansowe i zastosowa zrnicowane formy reklamy adekwatne do potrzeb, 2) nie obarczy si odpowiedzialnoci tylko jednej instytucji, 3) bd to dziaania metodyczne i dugofalowe oparte na wsppracy przedstawicieli kultury, sztuki oraz nauki. Czynnikiem, ktry zosta okrelony jako ten, ktry stwarza najwiksz moliwo podniesienia poziomu wiadomoci jest w opinii badanych edukacja. Prowadzenie dziaa edukacyjnych na wszystkich poziomach wiekowych jest doskona form promocji. (IDI 5) Powinno zwrci si rwnie uwag na edukacj nauczycieli, aby byli w stanie przybliy podopiecznym kultur wysok. W omawianym kontekcie wan kategori spoeczn s nie-uytkownicy. Rozmwcy wypowiedzieli si jakie dziaania w ich przypadku mogyby odnie skutek i zachci do partycypacji w kulturze wysokiej. Za czynnik o najwyszym znaczeniu uznano, podobnie jak w odniesieniu do ogu, edukacj. Ale zwrcono uwag, e jest to tak naprawd potrzeba stworzenia sytuacji, w ktrej nie dopuszcza si, aby kto zosta nie-uytkownikiem, jest to praca od najmodszych lat ycia potencjalnego odbiorcy. Przede wszystkim edukacja. Jeeli wyrobimy w dzieciach nawyk chodzenia do teatru, do filharmonii i uczestniczenia w yciu kulturalny. No to potem bdzie roso te dorose pokolenia widza. Bdzie pniej przyprowadza swoj rodzin znajomych. (IDI 1) Przyznano te, e: Jak kto si uprze, e nie chce chodzi () bo go to nie interesuje, to nawet jelibymy go zachcali, e zobaczy tutaj co fantastycznego, cuda () to i tak tu nie przyjdzie. Chobymy nie wiadomo co mu robili. (IDI 1) A take stwierdzono, e podniesienie wiadomoci nie-uytkownikw wie si czsto z bardzo praktycznymi rzeczami, na przykad: uatwienia dojazdu do instytucji kultury (np. wynajcie autobusu); informowanie potencjalnego odbiorcy o tym jak trzeba si przygotowa do wizyty w poszczeglnych placwkach. Jedna z badanych osb przyznaje: Ludzie boj si! Nie wiedz jak maj si zachowa, ubra Ale nie maj te takiej informacji. () Jest gdzie taka strona jak powinno si ubra do opery, ile czasu wczeniej przyj, co si dzieje w czasie przerwy, gdzie mona pj I taka osoba, ktra nigdy nie bya, przeczyta sobie i ma te podstawowe informacje. To wydaj si takie mieszne rzeczy, ale dla niektrych s bardzo stresowe. (IDI 2) Charakter przekazu informacji na temat poszczeglnych instytucji, w opinii rozmwcw, te jest wan kwesti. Stwierdzono, e aby przekaz ten zachca nie-uytkownikw naley promowa instytucje jako otwarte dla wszystkich i jednoczenie nie powinno si ich identyfikowa jako placwek elitarnych, przeznaczonych do wskiego grona odbiorcw.

49

3.3.3. Moliwoci dotarcia do odbiorcy

W kwestii moliwoci dotarcia do odbiorcy zdania s podzielone. Jedna z osb badanych w ogle nie zgadza si ze stwierdzeniem, e do lokalnego odbiorcy jest trudno dotrze. Uwaa, e w pozyskiwaniu uytkownikw najwaniejsze s rodki i to na nie powinno zwrci si najwiksz uwag. Dwoje badanych, ktrzy maj dowiadczenia na polu pozyskiwania odbiorcw w innych regionach Polski, przyznaj, e ludzie w woj. podlaskim s do specyficzn grup ludzi, ale jest atwiej do nich dotrze ni gdziekolwiek indziej. Jest to spowodowane, m.in. wiksz otwartoci ludzi w ogle oraz skonnoci do przyjmowania nowoci. Pojawia si opinia, i: Tutaj jest atwiej dotrze do ludzi ni np. na lsku. Tam ludzie s bardziej anonimowi. () W duych miastach yje si szybciej, rzadko si spotyka tylu znajomych. Tutaj jest miasto mae [Biaystok], wszyscy si znaj, tutaj yje si powoli. Dlatego wydaje mi si, e jest atwiej dotrze do takich ludzi. Jest duo ludzi wyksztaconych. () Ludzi jest mniej, yj spokojniej, maj czas na to eby co przeczyta, obejrze. Prosz mi wierzy w takich miastach jak Wrocaw moe miasto jest wiksze bogatsze, wicej jest pienidzy na reklam, ale ludzie nie maj czasu si zastanawia. Korzystaj z tej wysokiej kultury poniewa tak jest modnie (IDI 1) Inna osoba w kontekcie dziaa podejmowanych na wsiach i maych miasteczkach dodaje: Jestem zaskoczony Podlasiem. () Gotowo odbioru tych ludzi na rzeczy nowe jest nieporwnywalnie wiksza ni tych, ktrym wydaje si, e wszystko ju widzieli. Ludzie tu yjcy nie stanowi adnej bariery, nie posiadaj barier, zahamowa, czy ogranicze na odbir tego ponad to co znaj. () I to jest przejaw gowy wiatowej, a nie zaciankowoci. () Zdecydowanie wiksza otwarto na akceptowanie rzeczy innych i rnych jest tutaj a nie w duych miastach. () To jest normalno, ktra nas zaskakuje.(IDI 4) Tu rwnie podkrelano, e wane jest podejcie w prezentowaniu kultury wysokiej na obszarach pozamiejskich. Nie zwracano uwagi na reklam, tylko na poszanowanie odbiorcy i jego kultury zastanej w momencie konfrontacji z kultur wysok. Nie mona powiedzie, e my tu z miasta z kultur przyjechalimy, a wy maluczcy nic nie wiecie. (IDI 4) Pozostali respondenci byli zdania, e ciko jest dotrze do lokalnego odbiorcy. W przeciwiestwie do pozostaych badanych tutaj zwrcono uwag, e mieszkacy woj. podlaskiego s mao otwarci na nowoci. Czsto uczestnicz w przedsiwziciach kulturalnych po prostu poprzez fakt wystpowania znajomych bd rodziny. Jeli nie chc uczestniczy to nic ich nie przekona. 3.3.4. Atuty promocyjne wojewdztwa podlaskiego w kontekcie kultury lokalnej Z analizy wynikw badania wynika, i woj. podlaskie jako region kulturowy ma kilka oryginalnych i wartociowych atrybutw, ktre mog suy promocji i rozwojowi. Atuty jakie zostay wskazane przez rozmwcw to: przygraniczne pooenie moliwo wsppracy z instytucjami, organizacjami z krajw ssiadujcych; Euroregion Puszcza Biaowieska jako wyjtkowy teren na skal ponad krajow; tradycja, ktra ma swoj kontynuacj w codziennym yciu ludzi na wsiach; potencja intelektualny w postaci ludzi, ktrzy tworz wielokulturowy tygiel. Jeden z badanych uzna jednak, e w promocji woj. podlaskiego niepotrzebnie wykorzystuje si oglnie wystpujce stereotypy, ktre ukazuj region jako wspczesny skansen. Przy okazji dyskusji 50

nad kondycj kulturaln miasta zawsze pojawia si ten sam problem My nie wiemy jacy chcemy by. Czy chcemy si zmienia, czy nie? Posugujemy si niepotrzebnie tymi samymi stereotypami: babka ziemniaczana, czarny bocian i ubr. (IDI 3) Badanych zapytano czy wielokulturowo jest wykorzystywana w promocji woj. podlaskiego oraz czy ich zdaniem jest to rzeczywista warto czy powszechnie funkcjonujcy mit. Rozmwcy uznali, e wielokulturowo powinno wykorzystywa si w promocji woj. podlaskiego, i e faktycznie ma to miejsce, cho czasami przyjmuje formy bardzo skomercjalizowane. Niektrzy z respondentw zwrcili uwag, e wystpuj niepokojce zjawiska na tym polu. Wskazano na zamykanie si mniejszoci narodowych we wasnym krgu i ma ich otwarto na wspprac tak midzy sob jak i reprezentantami wikszoci. Zaakcentowano ponadto liczny odpyw z regionu ludzi kreatywnych, ktrzy dziaaj lub mogliby dziaa w tym zakresie. W obszarze wielokulturowoci dziaaj ludzie kreatywni. Niestety oni maj tendencj do uciekania std. Jest bardzo wielu artystw, ktrzy tworz w Polsce, ale do Biaegostoku nie wrcili. (IDI 3) Zdania na temat postrzegania wielokulturowoci jako mitu lub wartoci rzeczywistej byy podzielone. Cz rozmwcw uznaa, e jest to fakt zastany, ktry charakteryzuje ten region od lat oraz, e jest to atut wiadczcy o wyjtkowoci woj. podlaskiego na tle oglnopolskim. Inni natomiast uznali, e podlaska wielokulturowo z jednej strony staje si swego rodzaju mitem, poniewa wystpuje, przywoane ju wczeniej, zamykanie si grup mniejszociowych na wspprac i zbyt due skupianie si na sobie, zamiast budowanie wsplnej jakoci. Z drugiej za strony stwierdzono, e propozycja promocji woj. podlaskiego poprzez wielokulturowo nie rni si niczym od propozycji oglnopolskiej. 3.3.5. Promocja kultury wysokiej przez organizacje pozarzdowe

Uczestnicy badania wypowiedzieli si w kwestii popularyzacji kultury wysokiej przez organizacje pozarzdowe. Zdaniem wikszoci rozmwcw organizacje robi mniej anieli instytucje pastwowe. Pogld ten argumentowano tym, i dziaalno rnego rodzaju stowarzysze i organizacji z trzeciego sektora jest w duej mierze uzaleniona od moliwoci pozyskania dotacji, tym samym ich dziaania przewanie nie s cige. Natomiast placwki instytucjonalne funkcjonuj w sposb stay. Ponadto stwierdzono, e z tego powodu nie powinno si od organizacji pozarzdowych tyle samo wymaga. Niemniej jednak organizacje pozarzdowe, ktre s powoane w celu szerzenia kultury wysokiej i nie podejmuj dziaa s jej antyreklam. Pojawi si te gos, e trudno jest jednoznacznie stwierdzi, ktry rodzaj placwek generuje najwicej pozytywnego wpywu w kwestii popularyzacji kultury wysokiej, poniewa ich dziaalno jest obszarowo zrnicowana i jest to raczej kwestia niezalenego wspistnienia. Tylko jedna wypowied wskazywaa, e placwki instytucjonalne na polu promocji kultury wysokiej wypadaj gorzej od organizacji pozarzdowych. Zdaniem rozmwcy spowodowane jest to wiadomoci staych dotacji i w zwizku z tym pewnoci przyszego funkcjonowania.

51

Wikszo badanych przyznaje, e nie ma odrbnego, oficjalnego dokumenty z zakresu promocji i wspierania kultury wysokiej. Jednak wskazano na wystpowanie zapisw odnoszcych si do dziaa promocyjnych w obszarze kultury, ktre s umiejscowione w kluczowym dokumencie dla regionu Strategii Rozwoju Wojewdztwa Podlaskiego55. Pojawiy gosy, i sama strategia rozwoju wojewdztwa zakada promocj regionu poprzez dziaania kulturalne, a co za tym idzie jest rwnoczenie promocj kultury samej w sobie. Jedna z osb badanych widzi, e istnieje polityka woj. podlaskiego na polu promocji kultury wysokiej, ale w innym rozumieniu anieli zapis w konkretnym, odrbnym dokumencie. S to podejmowane decyzje w celu tworzenia instytucji lub czciowe dotowanie funkcjonowania placwek. Polityka wojewdztwa znajduje wyraz w konkretnych dziaaniach. Osoba badana twierdzi: Jeeli samorzd wybudowa oper to ta polityka jak najbardziej istnieje. Skoro samorzd dotuje instytucje kultury, zarwno pod wzgldem dziaalnoci merytorycznej, jak i dziaalnoci inwestycyjnej (), to polityka istnieje. (IDI 5) Dodaje, e dziaania wojewdztwa w kierunku promocji i wspierania kultury wysokiej opieraj si na szeregu formalnych dokumentw takich jak np. ustawy okrelajce zadania samorzdu. Zaznacza te, e polityka ta nie wynika tylko i wycznie z uregulowa prawnych i wywizania si z formalnie zakadanych celw, ale take z rzeczywistych chci do promocji kultury. () Wiele samorzdw nie pozostaje tylko w sferze tego co musi, ale robi wiele rzeczy bo chce. Bo kultura suy promocji jako takiej.(IDI5) 3.4.2. Wsppraca administracji samorzdowej z instytucjami kultury wysokiej Wspprac administracji samorzdowej z instytucjami kultury wysokiej, na poziomie komunikacji, oceniono jako blisk, gst, dobr lub bardzo dobr. Taka opinia wypyna zarwno ze strony przedstawiciela administracji samorzdowej jak i reprezentantw instytucji kultury. Brano pod uwag Urzd Miejski w Biaymstoku oraz Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego. Nie dostrzeono barier, ktre ze strony administracji samorzdowej, w sposb celowy, hamowayby realizacj jakichkolwiek zaplanowanych dziaa twrczych lub promocyjnych. Nie spotkaam si z adnymi ograniczeniami administracyjnymi Z adn cenzur, ktra powiedziaby nie, nie naley tego promowa w taki sposb. () Robimy rne formy reklamy i w aden sposb urzd, czy administracja pastwowa nas nie ograniczya. Wrcz przeciwnie! Gdy mamy goci midzynarodowych, robimy jaki festiwal, wydarzenia to wspieraj nas materiaami promocyjnymi mapy, gadety (IDI 1) W wikszoci wypowiedzi podkrelono ch wsppracy ze strony administracji samorzdowej przy dziaaniach promocyjnych. W opinii badanego: Istnieje taka niepisana zasada, e raczej si pomaga [urzdy pomagaj instytucjom kultury]. Na tym terenie nie ma specjalistw np. od teatru. Wobec tego szanuje si tych, ktrzy si zjawili i co wiedza i potrafi. () Ku mojemu zdziwieniu pomagaj. () Dla mnie najbardziej zaskakujc rzecz na Podlasiu jest bezproblemowo wsppracy z administracj! () Jest tu co takiego, e gdy robi si co, co jest im potrzebne to wspdziaaj w tej sytuacji. (IDI 4)
55 Zob. Strategia Rozwoju Wojewdztwa Podlaskiego do 2020 roku, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego, Biaystok 2006.

3.4. Polityka wojewdztwa w zakresie promocji i wspierania kultury wysokiej 3.4.1. Strategia promocji i wspierania kultury wysokiej

52

Reprezentant jednej z instytucji kultury przywoa kwesti problematyczn, jednak nie zawayo to na ostatecznej, pozytywnej ocenie. Kto inny stwierdzi:() e jeli nie da si czego zaatwi, to zawsze znajdzie si logiczne wytumaczenie. (IDI 1) Nie podano rwnie adnych przykadw negatywnej wsppracy dotyczcych innych instytucji kultury, ni tych, ktrych reprezentantami byli rozmwcy. Bezporednia wsppraca z administracj samorzdow, zdaniem respondentw, nie ma przeoenia na ksztat oferty lub oglne funkcjonowanie poszczeglnych instytucji. Bariery, ktre s i maj wpyw, wynikaj raczej z uwarunkowa majcych miejsce poza urzdami funkcjonujcymi w woj. podlaskim. S to: ograniczone rodki materialne; regulacje prawne utrudniajce prac instytucjom. S to kwestie pozyskiwania rodkw i ilo tych rodkw jakie posiada wojewdztwo podlaskie. Nie moemy si porwna do duych wojewdztw typu mazowieckie. () Kwestie finansw s nie do przeskoczenia. Bo nie zawsze sam zapa sama inicjatywa wystarczy. Trzeba czasami kogo zaprosi () Zapewni honorarium, koszty przejazdu () Kiedy jaka organizacja nie dostanie rodkw od jednego, czy drugiego urzdu to sobie nie poradzi. Wiadomo jak wyglda kwestia sponsorw. Nasz region nie jest regionem przemysowym. () Pod tym wzgldem jest u nas cienko. (IDI 2) To nie dotyczy tylko Biaegostoku, to si dzieje w caej Polsce. () Te zmiany w przepisach, ktre ledzimy od ostatnich kilkunastu lat su tylko do tego aby byo coraz trudniej funkcjonowa. (IDI 3) Zwikszenie rodkw uznano za element, ktry mgby wpyn na podniesienie poziomu wsppracy. Ponadto wystpia odosobniona opinia, e zacienienie dziaa pomidzy Urzdem Miejskim w Biaymstoku i Urzdem Marszakowskim Wojewdztwa Podlaskiego, by moe, przeoyoby si na lepsze funkcjonowanie poszczeglnych instytucji. 3.4.3. Preferencje lokalnych politykw we wspieraniu i promowaniu kultury wysokiej Badani wypowiedzieli si rwnie na temat preferencji lokalnych politykw w kwestii wspierania i promocji kultury wysokiej. Zgodnie przyznaj, e nie zauwaaj wyranego trendu we wspieraniu jakiego konkretnego typu imprez masowych, czy niszowych. Jednak, o czym bya mowa wczeniej, niektre typowo lokalne przedsiwzicia s zbyt mao wspierane. Oglnie stwierdzono, e: Nie dochodzi do sytuacji, w ktrej kto mwi, e nie da nam pienidzy, bd nie wypromuje czego, bo preferuje co innego. () Nie ma czego takiego, e kto mwi: wypromujemy Dni Biaegostoku, a w tym czasie dzieje si wiele innych rzeczy i tego nie wypromujemy. Nie ma czego takiego. (IDI 1) Badani twierdz, e wspieranie imprez masowych moe przekada si na poparcie w lokalnych wyborach, ale nie jest to odbierane jako ewidentnie funkcjonujce w codziennej praktyce. Jeeli rozmwcy zauwaaj ukierunkowanie, to jest to raczej zwizane ze wspieraniem przedsiwzi, ktre odzwierciedlaj pochodzenie konkretnego polityka optowanie za spoecznoci lokaln i wydarzeniami, ktre jej dotycz. Jeden z badanych mwi: Wystarczy zobaczy jaki procent rodkw z Urzdu Marszakowskiego idzie na jakie regiony, powiaty () Walcz o swoje!!! (IDI 4) W jednym z wywiadw przywoano te przykady lobbingu politycznego majcego miejsce w Biaymstoku. Pierwszy w sprawie budowy Opery i Filharmonii Podlaskiej, drugi w sprawie festiwalu Pozytywne Wibracje. Utosamiano powysze przykady z posiadaniem okrelonych interesw politycznych. Trzeci przykad to starania w sprawie powstania Muzeum Sybiru, tym razem postrzegane jako wyraz utosamiana si z przesaniem historycznym. 53

4. OPIS WYNIKW BADANIA - DIAGNOZA PARTYCYPACJI W KULTURZE 4.1. Segmentacja uytkownikw kultury Uczestnictwo w kulturze przyjmuje rnorodne formy i natenie zalenie od tego, jak uytkownicy kultury rozumiej pojcie kultury (w sensie szerokim lub wskim kultura wysoka), na ile odczuwaj potrzeb uczestnictwa w kulturze, czy postrzegaj jakie bariery dostpu do wiata kultury. T rnorodno postaw i motyww, przejawiajc si w zachowaniach (decyzjach), staramy si redukowa w celu praktycznej komunikacji (w dziaaniach informacyjnych, promocyjnych) poszukujc w miar jednorodnych i odrbnych typw (segmentw) uytkownikw kultury. 4.1.1. Uczestnik ycia kulturalnego W przeprowadzonym badaniu poproszono respondentw, aby sami okrelili siebie jako uczestnika ycia kulturalnego odnoszc si do przedstawionej listy stwierdze.
Wykres 1. Uczestnik ycia kulturalnego.

Nie jest rzecz zaskakujc, e 76% badanych lubi w spokoju czyta ksiki, sucha muzyki czy oglda dobry film. Jest to zindywidualizowany typ uczestnictwa wymagajcy dokonania wyboru ksiki, muzyki, filmu zgodnego z wasnymi preferencjami dotyczcymi gatunku, tematyki, poziomu artystycznego. Wymaga on rwnie posiadania czasu wolnego, ktry mona przeznaczy na czytanie, suchanie lub ogldanie, oraz pewnego stopnia izolacji od otoczenia (wymg dysponowania spokojem). Mona przyj, e jest to typ uczestnictwa w kulturze, ktry jest nastawiony na osiganie osobistej satysfakcji nikt nie zmusza uczestnika do czytania nudnych i trudnych ksiek, suchania dranicej muzyki lub ogldania niebudzcych zainteresowania filmw. Wydaje si, e zgoa odmienny typ uczestnictwa w kulturze maj na myli respondenci, ktrzy razem z rodzin, ze znajomymi lubi spdza mio i wesoo czas uczestniczc w rnych festynach i jarmarkach. Ten typ uczestnictwa (nazwijmy go ludycznym) preferuje 63% badanych zakada on wsplne uczestnictwo w wydarzeniach, ktre odbywaj si poza domem, i raczej oferuj tradycyjne formy kultury popularnej i ludowej (festyny, jarmarki). 54

rdo: Badania wasne, CATI, N=550. P12. Suma % odpowiedzi aprobujcych (Zdecydowanie si zgadzam i Raczej si zgadzam).

Zauwamy jednak, e wymienione typy uczestnictwa (indywidualny i ludyczny) nie wykluczaj si. Jeli 73% badanych lubi zindywidualizowany kontakt z kultur, a 63% - ludyczny, to nawet gdyby te postawy byy niezalene, to mona si spodziewa, e 48% respondentw mogoby lubi zarwno w spokoju czyta ksiki, jak i z rodzin i znajomymi mio i wesoo spdza czas na festynie lub jarmarku. Nie mona tych dwch rzeczy robi jednoczenie, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby w czasie wolnym czyta ksiki, a od czasu do czasu wybra si z rodzin lub przyjacimi na festyn. Interesujce jest to, e 57,5% badanych deklaruje zainteresowanie lokalnymi wydarzeniami kulturalnymi, 45% interesuje si tym, co si dzieje w kulturze, i aktywnie poszukuje informacji o wydarzeniach, cho rzadko w nich uczestniczy; 58,9% - zachca modsze pokolenie do uczestnictwa w kulturze (w tym wypadku raczej w formie indywidualnej czytanie ksiek lub uczestnictwa w kulturze wyszej teatr). Zainteresowanie kultur na poziomie lokalnym, posiadanie wiedzy o tym, co si dzieje w kulturze oraz postawy propagujce aktywne uczestnictwo w kulturze wskazuj, e kultura jest postrzegana jako wany element konstrukcji tosamoci czowieka kulturalnego. Nieco mniejszy poziom akceptacji uzyskuje kultura wysoka uczestnictwo w imprezach kulturalnych takich jak spektakle teatralne, koncerty w filharmonii, wystawy, festiwale deklaruje 31% badanych. Podobny poziom akceptacji (37,6%) uzyskuj koncerty zespow, ale jest to uwarunkowane wiekiem badanych. Na podkrelenie zasuguje znaczenie telewizji. 35% badanych deklaruje, e najbardziej lubi oglda telewizj tam jest do kultury. Mona sdzi, e oferta kultury telewizyjnej moe zawiera zarwno kultur wysok (teatr, muzyka powana), jak i kultur ludyczn (rozrywk od kabaretu po jarmarczne widowiska). Ponadto 31% badanych deklaruje wprost, e kultura mao mnie interesuje. Nie stroni jednak od uczestnictwa w kulturze, ale jest ono skutkiem aktywnoci innych osb (jak mnie kto wycignie). Zaledwie 10% badanych skonna jest okreli si jako osoba tworzca kultur. W tym przypadku mona sdzi, e nastpuje zawenia znaczenia pojcia kultura do rnorodnych przejaww kultury artystycznej (pisane wierszy, malowanie, muzykowanie lub udzia w zespole tanecznym). Podsumowujc - pojcie uczestnictwa w kulturze zawiera w sobie rnorodne wymiary: forma uczestnictwa (indywidualny lub ludyczny), dostpno (kultura wysoka lub popularna), aktywno (telewizja lub zachta ze strony innych), kreatywno (tworzenie kultury). Nasuwa si pytanie: czy to zrnicowanie uczestnictwa w kulturze jest konsekwencj zrnicowania spoecznego np. ze wzgldu na pe, wiek i miejsce zamieszkania.

55

Tabela 24. Uczestnik ycia kulturalnego

N Kobieta % Pe Mczyzna 99 73 156 113 88 28 N % N 15-29 % N 30-44

Pe cho jest jednym z najwaniejszych wymiarw zrnicowania rl spoecznych nie ma praktycznie adnego znaczenia. Kobiety (63,4%) w porwnaniu z mczyznami (54%) czciej zachcaj modsze pokolenie do uczestnictwa w kulturze (zabieraj dzieci do teatru, czytaj im regularnie ksiki). Jest to oczywista konsekwencja tradycyjnego podziau rl, w ktrym kobiety zajmuj si w wikszym stopniu ni mczyni wychowaniem kulturalnym dzieci. Zachcanie modego pokolenia do uczestnictwa w kulturze silniej charakteryzuje respondentw w wieku 30-44 lat (65,4%), a wic w wieku, w ktrym ma si mae dzieci. Uzalenienie uczestnictwa w kulturze uzalenione jest od cyklu yciowego nie tylko w odniesieniu do posiadania dzieci. Modzi ludzie w wieku 15-29 zdecydowanie czciej i chtniej uczestnicz w imprezach kulturalnych takich jak koncerty zespow (47,5%). Rzadziej zachcaj innych do uczestnictwa w kulturze (tylko 49,4% deklaruje tak postaw) oraz wiedz, co si dzieje w kulturze (38,8%). Z drugiej strony rzadziej rwnie akceptuj stwierdzenie, e kultura mao mnie interesuje (25%). Mona przypuszcza, e modzi ludzie nie tyle interesuj si kultur w wikszym stopniu, co pojcie kultury, rozumienie uczestnictwa w yciu kulturalnym zawaj do bardziej specyficznych form rozrywki. Odmienny wzorzec zachowa maj osoby starsze (60-74 lata). Dla nich z kolei rdem kultury jest w wikszym stopniu telewizja (63,6%), wykazuj zainteresowanie tym, co si dzieje w kulturze, cho rzadko uczestnicz w imprezach (55,7%), czciej rwnie stwierdzaj, e si mao interesuj kultur, ale uczestnicz w niej pod wpywem zachty ze strony innych (46,6%). Przede wszystkim osoby po 60tce preferuj zindywidualizowany typ uczestnictwa czytanie ksiek, suchanie muzyki w spokoju (87,5%). 56

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

najbardziej lubi oglda telewizj tam jest do kultury bardzo chtnie uczestnicz w rnych imprezach kulturalnych takich jak spektakle teatralne, koncerty filharmonii, wystawy, festiwale bardzo lubi razem z rodzin, ze znajomymi uczestniczy w rnych festynach, jarmarkach wszdzie tam, gdzie mona mio i wesoo spdzi czas wiem co si dzieje w kulturze bo zdobywam informacje o rnych imprezach sam/a jednak rzadko w nich uczestnicz kultura mao mnie interesuje ale czasem gdzie si wybior (jak mnie kto wycignie) jestem twrc kultury, tworz kultur przede wszystkim lubi w spokoju poczyta ksik, posucha muzyki, ogldn dobry film zachcam modsze pokolenie do uczestnictwa w kulturze (np. zabieram dzieci do teatru, czytam im regularnie ksiki) bardzo chtnie uczestnicz w rnych imprezach kulturalnych takich jak koncerty zespow bardzo interesuj mnie lokalne wydarzenia kulturalne

94 99

32,8 34,5 66,9 47,4 28,6 78,4 9,4

37,6 27,8 59,3 43,0 33,5 10,6 73,0

38 52

23,832,5 66,3 38,8-

48

53

30,8

Wiek

34,0

51

45-59

47

34,9

32,2

56

60-74

63,6+

20

125 137

Biaystok %

Miejsce zamieszkania 31,368 N

Region

45,3+

22,7-

34,3+

35

23,3-

192 136 82 27

106 62 40 113 79 21

102 74 48

65,4

47,4 30,8 7,7

89

64 41 15

61,0

43,8 28,1 10,3

51

49 41 7

58,0 55,7+

194 118 302 45

246

61,5 48,5+ 29,5 75,5 60,8 38,3 59,0

102 55

68,0 36,734,7 76,7 6,7

25,013,1 70,6 49,4-

225 182 113 170

63,4+ 39,4 59,2

142 94

192

54,035,7 55,5

146

76 88

102 63 94

114

12

46,6+ 8,0

73,1 65,4+ 40,4

113 89

77,4

47,5+ 55,0

60,3

45

61,0 56,2

77

87,5+ 61,4 26,159,1

11,3

52

82

30,8-

23

54 52

153

243 236

115 81 54 80

10

54,0 36,0 53,3

Zrnicowanie ze wzgldu na miejsce zamieszkania (Biaystok-Region) ma rwnie wyrany wzr: w regionie w wikszym stopniu rdem kultury jest telewizja (45,3%), a mieszkacy Biaegostoku czciej uczestnicz w kulturze wyszej teatr, filharmonia (34,3%) i posiadaj wiksz wiedz o tym, co si dzieje w kulturze, mimo e sami w nich nie uczestnicz (48,5%). To zrnicowanie jest konsekwencj tego, e w Biaymstoku znajduje si wicej instytucji ycia kulturalnego, szczeglnie tych zwizanych z kultur wysok. Warto jednak zauway, e aden z przyjtych wymiarw zrnicowania (pe, wiek i miejsce zamieszkania) nie ma znaczenia w odniesieniu do: (a) ludycznych form uczestnictwa w kulturze (chtnie i mio lubi spdzi czas z rodzin i znajomymi na festynie i jarmarku osoby niezalenie od pci, wieku i miejsca zamieszkania), (b) wasnej aktywnoci twrczej oraz (c) zainteresowania lokalnymi wydarzeniami kulturalnymi. 4.1.2. Style uczestnictwa w yciu kulturalnym

Akceptacja (lub odrzucenie) przez badanych poszczeglnych stwierdze identyfikujcych aspekty uczestnictwa w kulturze nie s niezalene. Osoby, ktre chtnie uczestnicz w koncertach zespow mog rwnie chtnie chodzi ze znajomymi na festynach czy jarmarkach i mniej chtnie bd ogranicza sw aktywno kulturow do ogldania telewizji. Czy wystpuj jakie charakterystyczne style uczestnictwa w kulturze? W wyniku przeprowadzonej analizy udao si wyrni trzy wymiary (style) uczestnictwa w kulturze. Styl towarzyski (F1). Uczestnictwo w koncertach, mie spdzanie czasu z rodzin, z przyjacimi na festynach i jarmarkach, zainteresowanie i udzia w lokalnych wydarzeniach kulturalnych (pierwsze skadowe czynnika F1)- charakteryzuj niewtpliwie orientacj na wsplnot uczestnictwa w kulturze. Nie ulega rwnie wtpliwoci, e orientacja na kultur wysok (imprezy takie jak spektakle teatralne, koncerty w filharmonii, wystawy, festiwale) ma rwnie istotny wymiar towarzyski zwizany z kreowaniem wasnej pozycji spoecznej, czasem ze snobizmem (konsumpcj na pokaz). w spoeczny (towarzyski) wymiar ma niewtpliwie rwnie tworzenie kultury, postrzeganie siebie jako twrcy kultury. Jeli w tym ujciu kultura jest rozumiana jako dziaalno artystyczna, ma ona przede wszystkim charakter spoeczny kultur tworzy si dla jej odbiorcw (widzw, suchaczy). I wreszcie rwnie zachcanie modego pokolenia do uczestnictwa w kulturze jest rwnie jednym z aspektw transmisji spoecznych wzorcw nie zwizanych jedynie z indywidualn satysfakcj z doznania przeycia kulturalnego. Styl towarzyski partycypacji w kulturze odzwierciedla jej podstawow funkcj komunikacji spoecznej. Styl konsumpcyjny (F2). Dla wielu badanych kultura (imprezy kulturalne) jest jedn z form rozrywki wypeniajcej czas wolny. Ze stylem towarzyskim podziela on oczekiwanie, e festyny i jarmarki s miejscem, gdzie mona mio i wesoo spdzi czas. Takimi miejscami nie s teatry, filharmonie, wystawy i festiwale. Styl konsumpcyjny rwnie odrzuca potrzeb twrczoci. W stylu konsumpcyjnym dominuje jednak pasywny wzorzec partycypacji w kulturze, ktry zasadniczo zaspokojony jest przez przekaz telewizyjny. W telewizji jest do kultury. Kultura poza telewizj nie jest interesujca, ale jeli kto zachci (wycignie) osoba nastawiona pasywnie wemie udzia w imprezie poza domem (gdzie si wybior). 57

Styl indywidualistyczny (F3). Jest to styl w gwniej mierze nastawiony na realizacj wasnych preferencji kulturalnych (czytanie, suchanie i ogldanie) w spokoju. Istotnym elementem tego stylu jest poszukiwanie informacji o tym, co si dzieje w kulturze, jakie s oferowane imprezy, przy czym nie wie si to z chci uczestnictwa w tych imprezach. Czasem indywidualista uda si do instytucji oferujcej kultur wysok (teatr, filharmonia, wystawa), jeli otrzyma informacje o lokalnym wydarzeniu kulturalnym. Styl ten rwnie wie si z przekonaniem (jak styl towarzyski), e naley zachca mode pokolenie do uczestnictwa w kulturze. Sowem styl indywidualistyczny zorientowany na rozwijanie i zaspokajanie wasnych potrzeb kulturalnych.
Tabela 25. Style uczestnictwa w yciu kulturalnym ( Analiza czynnikowa. Metoda gwnych skadowych)
bardzo chtnie uczestnicz w rnych imprezach kulturalnych takich jak koncerty zespow bardzo lubi razem z rodzin, ze znajomymi uczestniczy w rnych festynach, jarmarkach - wszdzie tam, gdzie mona mio i wesoo spdzi czas bardzo chtnie uczestnicz w rnych imprezach kulturalnych takich jak spektakle teatralne, koncerty filharmonii, wystawy, festiwale jestem twrc kultury, tworz kultur Wymiary autoidentyfikacji

F1

,703 ,697 ,670 ,522 -,068 ,411 ,007 ,082

bardzo interesuj mnie lokalne wydarzenia kulturalne

-,188

F2

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

wiem co si dzieje w kulturze bo zdobywam informacje o rnych imprezach - sam/a jednak rzadko w nich uczestnicz zachcam modsze pokolenie do uczestnictwa w kulturze (np. zabieram dzieci do teatru, czytam im regularnie ksiki) Waga czynnika (% wariancji)

przede wszystkim lubi w spokoju poczyta ksik, posucha muzyki, ogldn dobry film

kultura mao mnie interesuje ale czasem gdzie si wybior (jak mnie kto wycignie)

najbardziej lubi oglda telewizj - tam jest do kultury

-,514 -,295 ,718 ,688 ,187 ,014

,416

,032

-,097 ,244 ,233 ,014

,011

F3

-,047 ,416

,191 ,043

,762 ,611 ,438

20,6

-,156 16,1

13,1

4.1.3. Segmentacja uytkownikw ze wzgldu na styl uczestnictwa

Na podstawie tego, jak badani okrelili si jako uczestnicy ycia kulturalnego dokonano segmentacji uytkownikw kultury czyli wyrnienia grup (segmentw) respondentw o maksymalnie podobnych identyfikacjach56. Nastpnie segmenty zostay scharakteryzowane ze wzgldu na style uczestnictwa w kulturze. Segment 1. 12% uytkownikw kultury zaliczonych do tego segmentu charakteryzuje si silnym odrzuceniem konsumpcyjnego stylu uczestnictwa w kulturze (F2) wartoci poniej poziomu zero (przecitnoci). Jednoczenie cechuj si oni odrzuceniem stylu towarzyskiego (F1). Segment 1 to segment indywidualistw (F3). Dla nich podstaw jest zaspokojenie wasnych, indywidualnych potrzeb kulturalnych. Segment 2. 16,9% uytkownikw kultury to negatyw segmentu 1 z wyran preferencj konsumpcyjnego stylu partycypacji w kulturze. Zauway jednak wypada, e jest to styl konsumpcyjny, zwizany z imprezami ludycznymi i przekazem telewizyjnym, ale moe on rwnie oznacza, e
56 Wykorzystano metod klasyfikacyjn K-Means na postawie podobiestwa na caej skali odpowiedzi: od zdecydowane tak do zdecydowanie nie.

58

poszukuje si ofert kulturowych na wyszym poziomie.

Wykres 2. Segmentacja uytkownikw kultury

1,50 1,00 ,50 ,00 -,50 -1,00 -1,50 -2,00 1 2 3 4 5 6

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

,97 ,62 ,30 ,16 ,12 ,07 ,15

1,00 ,77 ,58

F1 -,44 -,68 -1,29 -1,59 -,83 -,30 -,48 -,28 F2 F3

Segment 3. 21,1% uytkownikw kultury zaliczonych do tego segmentu zdecydowanie preferuje styl towarzyski (F1) i odrzuca styl konsumpcyjny (F2). Segment 4. 12,2% uytkownikw kultury jest negatywem segmentu 3, przy zdecydowanym odrzuceniu stylu towarzyskiego (F1) i stylu indywidualistycznego (F3). Segment 5. 19,3% uytkownikw kultury jest sabsz odmian segmentu 4. Segment 6. 18,5% uytkownikw kultury tworzy paradoksaln kategori, w ktrej znalazy si osoby reprezentujce jednoczenie wszystkie trzy style uczestnictwa w kulturze. 4.1.4. Uczestnictwo w kulturze Identyfikacja uczestnika ycia kulturalnego moe zalee w silnym stopniu od tego, jak uytkownik postrzega kultur, jakie miejsce zajmuje ona w jego systemie wartoci. Badanym przedstawiono list opinii odnoszcych si do korzystania z kultury.

59

Wykres 3. Korzystanie z kultury

Zdecydowana wikszo badanych (87,3%) posuguje si szerok definicj kultury. Kultura to nie tylko kultura wysoka (teatr, opera, muzeum), ale rwnie imprezy, festyny etc. Informacja o lokalnych wydarzeniach kulturalnych jest powszechnie dostpna (72,2%). Jedynie 4,2% badanych uwaa, e uczestnictwo w kulturze to snobizm, ale ju 23,3% zgadza si, ze stwierdzeniem, e teatr, filharmonia, galerie sztuki s tylko dla nielicznych przecitny czowiek tego nie potrzebuje i 20,7% deklaruje, e kultura nie jest dla mnie jak wan potrzeb bez tego mog si obej. Wydaje si, e zawenie pojcia kultury do kultury wysokiej, elitarnej stoi za akceptacj pogldu, e aby uczestniczy w kulturze trzeba si tego nauczy (75,8%) kultura wymaga kompetencji w jej odbiorze. Znaczenie pojcia kultury jest wic chwiejne i w rnych kontekstach moe si radykalnie zmienia. Uczestnictwo w kulturze wymaga jednak wysiku. Trzeba mie czas (53,3%), co wicej uczestnictwo w wydarzeniach kulturowych jest kosztowne (39,3%), wymaga wyjazdu do innego miasta (38,9%). Jednak s tacy, ktrzy uwaaj, e jest to koszt wart poniesienia i udaj si do innego miasta, aby wzi udzia w interesujcym wydarzeniu kulturalnym (18%).

rdo: Badania wasne, CATI, N=550. Pytanie 18. Suma % odpowiedzi aprobujcych (Zdecydowanie si zgadzam i Raczej si zgadzam).

60

Tabela 26. Korzystanie z kultury

N Kobieta %

Pe

Trzy zmienne (pe, wiek i miejsce zamieszkania) ujawniaj typowy obraz zrnicowania opinii. Kobiety czciej ni mczyni zgadzaj si na szerok definicj kultury (kobiety 90,6%; mczyni 83,7%) oraz wskazuj na tradycyjne oczekiwanie, e ich (nie)uczestnictwo w kulturze wie si z tym, e nie maj z kim pj (kobiety - 54%, mczyni - 45%). Osoby starsze tradycyjnie mniej interesuj si kultur wysz i narzekaj na koszty zwizane z uczestnictwem w kulturze. Dla modszych (1519) kultura wysza jest rzecz cenn oraz gotowi s ponosi koszty udziau. Miejsce zamieszkania ma rwnie wpyw na opinie o korzystaniu w kultury. Mieszkacy regionu maj wiksze trudnoci, aby dowiedzie si jakie s lokalne wydarzenia kulturalne, wydarzenia kulturalne s w innych miastach, do ktrych musz dojecha. 27,3% badanych, ktrzy zgadzaj si z opini, e kultura nie jest wan potrzeb i mog si bez niej obej.

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

korzystania z kultury trzeba si nauczy teatr, filharmonia, galerie sztuki s tylko dla nielicznych przecitny czowiek tego nie potrzebuje uczestnictwo w kulturze to snobizm kultura nie jest dla mnie jak wan potrzeb - bez tego mog si obej kultura to nie tylko chodzenie do teatru, muzew, opery. To take wystpy zespow ludowych, rokowych itp. uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne i nie zawsze mnie na nie sta Ludzie s zbyt zajci/zapracowani aby uczestniczy w kulturze Lokalna oferta kulturalna jest nieciekawa i nie satysfakcjonuje mnie Ludzie nie maj z kim pj, a samym im si nie chce atwo si dowiedzie jakie s lokalne wydarzenia kulturalne Wydarzenia kulturalne ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach Czsto udaj si do innego miasta aby wzi udzia w interesujcym mnie wydarzeniu kulturalnym

215 67 10 260 121 143 155 212 112 49 52 56

74,9 23,3 19,5 3,5

202 61 13 58

Mczyzna N %

76,8 23,2 22,1 4,9

112 28 23 7

15-29

17,5 4,4

70,0

120 28 32 2

30-44

17,9 1,3-

76,9

Wiek

116 43 33 6

45-59

79,5 29,5 22,6 84,9 4,1

69 29 26 75 43 18 47 65 7 8

60-74

33,0 + 9,1

78,4

313 86 13 356 158 65 73

Biaystok N

Miejsce zamieszkania 78,3 + 21,5 3,3 % 104 42 10 41 N

Region

69,3 28,0 6,7

14,4 89,4 29,4 48,8

90,6 + 42,2 49,8 18,1 73,9 39,0 17,1

220 95 56

83,7 36,1 57,0 21,3 70,3 38,8 19,0

143 47 31 71

138 58 26 76

20,5 88,5 37,2 16,7 48,7 70,5 23,1

29,5 + 85,2 48,9 + 51,1

18,3 89,0 39,5

27,3 + 82,7 38,7

124 68 33 79

124 58 43 78 94 43

46,6 + 56,2

150 118

78

54,0 +

185 102 50

44,9 -

110 53 36

68,8 33,1

19,4 44,4

88

56,4

82

110 56 36

22,5

35,9

112 59 20

22,6 54,1 76,7 13,7

45

20,5 53,4 73,9

212

40,4

46

52,3 + 8,0-

123 56

195 303

16,3 48,8

53,0

81

28,7 + 52,0

54,0

75,8 + 30,8 14,0 -

91

62,7 60,7 + 28,7 +

61

Tabela 27. Opinie o korzystaniu z kultury (Analiza czynnikowa. Metoda gwnych skadowych)
teatr, filharmonia, galerie sztuki s tylko dla nielicznych - przecitny czowiek tego nie potrzebuje K1 ,125 ,043 ,372 K2

Postawy

uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne i nie zawsze mnie na nie sta

kultura nie jest dla mnie jak wan potrzeb - bez tego mog si obej korzystania z kultury trzeba si nauczy uczestnictwo w kulturze to snobizm

,691 ,671 ,602 ,405 -,178 -,277 ,153 ,300 ,145 -,166 15,7 ,389 ,075

Wydarzenia kulturalne ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach

Czsto udaj si do innego miasta aby wzi udzia w interesujcym mnie wydarzeniu kulturalnym kultura to nie tylko chodzenie do teatru, muzew, opery. To take wystpy zespow ludowych, rokowych itp. Waga czynnika (% wariancji) Lokalna oferta kulturalna jest nieciekawa i nie satysfakcjonuje mnie atwo si dowiedzie jakie s lokalne wydarzenia kulturalne

Ludzie s zbyt zajci/zapracowani aby uczestniczy w kulturze

Ludzie nie maj z kim pj, a samym im si nie chce

-,157 ,703 ,588 -,195 -,143 12,3 ,292 ,325 ,073 ,445

-,035 -,069 -,018 ,116 ,147 ,729 ,593 -,169 ,562 ,118 11,2 ,234

,029

K3

-,101 -,008 -,117 -,045 -,148 ,816 ,575 10,1 ,005 ,073 ,011 ,367 ,145

K4

W wyniku przeprowadzonej analizy mona wyrni cztery dominujce postawy. K1. Negacja wartoci kultury. Teatr, filharmonia, galerie sztuki s tylko dla nielicznych przecitny czowiek tego nie potrzebuje. Kultura nie jest moj potrzeb mog bez tego si obej. Uczestnictwo w kulturze to kosztowny snobizm. Nie sta mnie na kultur. Ta negacja wartoci kultury jest negacj elitaryzmu, wyrafinowania smaku, snobizmu i sensownoci wydawania na ni pienidzy. K2. Kompetencja. Uczestnictwo w kulturze wymaga kompetencji, trzeba si nauczy korzystania z niej. Jeli si nie ma kompetencji, uczestnictwo moe by rdem lku wywoujcym reakcj unikania. Korzystanie z kultury (imprez kulturalnych) wymaga partnera, zachty ze strony innych. K3. Aspiracje. Badani o wyszych aspiracjach kulturowych gotowi s ponie koszty, aby uczestniczy w kulturze, w wydarzeniach, ktre s w innych miastach. Oferta lokalna jest nieciekawa i nie satysfakcjonuje. K4. Kultura codziennoci. Kultura to nie tylko kultura wysoka, ale dostpny dla wszystkich sfera wydarze rozgrywajcych si w yciu codziennym, w lokalnym otoczeniu. Trzeba si jej uczy.

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

62

Tabela 28. Profile segmentw (Analiza logistyczna)

Mam wielu przyjaci Chc by zawsze na bieco, mie stay dostp do informacji Wol spdza czas w towarzystwie ni w samotnoci 731 Regularnie czytam gazety i czasopisma Postawa K1 - Negacja wartoci kultury Postawa K2 - Kompetencja Postawa K3 - Aspiracje Biaystok 15-29 30-44 50-59 Miasto regionu Postawa K4 - Kultura codziennoci Lubi chodzi po sklepach i centrach handlowych Spdzam duo czasu surfujc po Internecie 1 Seg1 1,554 , Seg2 ,690

Seg3 1,508

1,279

1,727 ,654 ,590

,73

1,580

Seg4 ,635 ,716

Seg5 ,793 ,778 ,851

Seg6

1,284

,387

1,772

Miejsce zamieszkania (Ref=WIE)

Wiek (Ref=60-70)

1,170

2,334

,778

1,403 1,396

1,280 ,843

1,244

1,377

Wyrnione wczeniej segmenty ze wzgldu na style konsumpcji kulturowej pokazuj interesujce zwizki. Segment 1 (12,0%) skupia osoby preferujce indywidualistyczny styl uczestnictwa w kulturze. W istocie s to osoby, ktre czciej odrzucaj stwierdzenie Wol spdza czas w towarzystwie ni w samotnoci, czyli osoby chtniej spdzajce czas w samotnoci, w spokoju czytajc ksiki. Rzadziej akceptuj stwierdzenie Lubi chodzi po sklepach i centrach handlowych. Indywidualici spdzaj duo czasu serfujc po Internecie. Odrzucaj styl konsumpcyjny oraz rzadziej wyraaj postawy negatywne wzgldem kultury i to, e kultura wymaga kompetencji. Segment 2 (16,9%) skupia osoby o stylu konsumpcyjnym. W tym przypadku s to osoby, ktre ceni sobie towarzystwo innych, chtnie spdzaj czas chodzc po sklepach i galeriach handlowych. Ich zdaniem kultura wymaga kompetencji, ale w tym wypadku wanym elementem jest osoba, z ktr mona wyj (do galerii handlowej). Nie s to osoby potrzebujce dostpu do aktualnej informacji. W ich stylu uczestnictwa w kulturze informacja otrzymywania przez telewizj moe by w peni satysfakcjonujca. Segment 3 (21,1%) osoby preferujce styl towarzyski uczestnictwa w kulturze, styl aktywny, zwizany z kultur wysok. S to osoby cechujce si tym, e maj wielu przyjaci, potrzebuj mie stay dostp do informacji. Zdecydowanie odrzucaj postawy negujce warto kultury. Segment 3 jako jedyny ma wyran charakterystyk strukturaln. Do tego segmentu najrzadziej czciej nale osoby ze wsi, czciej z miast regionu, a najczciej z Biaegostoku. Segment 4 (12,2%) to osoby odrzucajce styl towarzyski i indywidualistyczny. Rzadziej posiadajcy przyjaci, rzadziej czytajcy regularnie gazety i czasopisma, ale zdecydowanie najsilniej prezentujce postaw negacji wartoci kultury. Interesujce jest to, e w odniesieniu do tego segmentu znaczenie ma wiek. Modsi respondenci w porwnaniu z grup odniesienia (60-74) rzadziej znajduj 63

rdo: Badania wasne, CATI, N=550. W tabeli pokazane s jednie istotne statystycznie wspczynniki, exp(B) wyraajcy pozytywny (exp(B)>1) lub negatywny (exp(B)<1) danego czynnika na szans przynalenoci osoby do danego segmentu.

,397 ,130 ,501

si w tym segmencie. Najrzadziej za osoby w wieku 30-44. Segment 5 (19,3%) stanowi on waciwie segment ludzi przecitnych niezalenie od wieku. Segment 6 (18,5%) segment paradoksalny, w ktrym znaleli si badani reprezentujcy wysoce niestabilny (nieokrelony) profil stylu uczestnictwa w kulturze reprezentujcy wszystkie trzy style jednoczenie. Jest to segment osb wyrniajcych si tym, e regularnie czytaj gazety i czasopisma i lubi chodzi po sklepach i galeriach handlowych. Mniej czasu spdzaj surfujc po Internecie. Cechuj ich silne postawy negacji wartoci kultury, ale z drugiej strony przekonanie, e korzystania z kultury trzeba si nauczy. Silniej rwnie akceptuj pogld nie zawajcy kultury do kultury wysokiej. Wydaje si, e dla tych uytkownikw kultury pojcia towarzyskoci sprowadzaj si do prostych kontaktw spoecznych w galeriach handlowych, indywidualistyczna konsumpcja kulturowa redukuje si do czytania gazet i czasopism. Na tym tle styl konsumpcyjny polegajcy na miym i wesoym spdzaniu wolnego czasu w kulturalnym miejscu galerii handlowej. Jest to profil niezaleny od pci, wieku badanych i miejsca zamieszkania. 4.2. Okrelenie kapitau spoecznego i kulturowego mieszkacw wojewdztwa podlaskiego Pojcie kapitau kulturowego w wymiarze rzeczowym - wie si najczciej z infrastruktur instytucjonaln, z ktrej mog korzysta mieszkacy. Si rzeczy infrastruktura ta jest zlokalizowana w wikszych miastach, a instytucje kultury wysokiej (teatr, filharmonia, galerie artystyczne) w orodkach centralnych regionw. W badaniu zapytano mieszkacw woj. podlaskiego o dwie instytucje bibliotek publiczn i lokalne domy kultury - o niezwykle wanym znaczeniu kulturotwrczym, nie wice si wycznie z kultur wysok i w zwizku z tym w wikszym stopniu dostpne w regionie. Z biblioteki publicznej w miejscu zamieszkania korzysta 37% badanych. Natomiast z oferty lokalnego domu kultury, orodka kultury, wietlicy, klubu osiedlowego korzysta 21% badanych. Czy wyrnione segmenty rni si ze wzgldu na dostp do tak rozumiany kapitau?
Wykres 4. Segmentacja uytkownikw kultury a kapita instytucjonalny
59,1% 43,1% 33,3% 28,0% 16,7% 31,9% 14,9% 9,0% 17,0%

38,7%

33,3% 18,6%

Biblioteka Dom Kultury

Segment 1 to segment indywidualistw, ktrzy preferuj indywidualistyczny styl kontaktu z kultur. Nie zaskakuje wic, e s to osoby najczciej korzystajcy z biblioteki publicznej (59,1%) i niezwykle rzadko z oferty lokalnych orodkw kultury, ktre wymagaj wikszej aktywnoci w wymiarze towarzyskim (16,7%). Segment 4, ktry charakteryzowa si zdecydowanym odrzuceniem stylu towarzyskiego oraz znaczcym - stylu indywidualistycznego, w najmniejszym stopniu wykazuje zainteresowanie instytuc64

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

jonalnym kapitaem kulturowym osoby nalece do tego segmentu najrzadziej korzystaj z biblioteki publicznej (14,9%) oraz z oferty domw kultury (9%). Niezwykle interesujco wyglda porwnanie segmentw 5 i 6. Cho rni si one wyranie ze wzgldu na styl uczestnictwa w kulturze, to nie rni si ze wzgldu na instytucjonalny kapita kulturowy. Innymi sowy rnica midzy tymi segmentami wynika raczej z odmiennoci mentalnoci, a nie dostpnoci i skonnoci do korzystania z infrastruktury kulturowej. Kapita kulturowy to nie tylko infrastruktura, to rwnie aktywno (kompetencje, motywacje, wartoci) jednostek korzystajcych z kultury. Osoby uczestniczce w kulturze wysokiej same stanowi pewnego rodzaju kapita kulturowy spoecznoci lokalnych, gdy s oni rdem wzorcw zachowa, standardw ocen, opinii. Aby okreli skal tak rozumianego ludzkiego kapitau kulturowego skonstruowano wskanik behawioralny, ktry opisuje liczb co najmniej dwch wizyt w roku w nastpujcych instytucjach: (1) teatr, (2) galeria sztuki, (3) filharmonia, (4) muzeum, (5) opera, (6) patnym koncercie muzycznym. Maksymaln liczb 6-punktw otrzymuje osoba, ktra deklaruje co najmniej dwie wizyty w roku we wszystkich wymienionych instytucjach. Jak wida 59,1% osb nie byo co najmniej dwa razy w roku w adnej z tych instytucji. S oczywicie badani, ktrzy mogli by raz w jednej z nich, ale w tym wypadku chodzi o skonstruowania wskanika nie uwzgldniajcego, by moe, przypadkowych wizyt. Niemniej 39,6% badanych nie byo w adnej z tych instytucji w cigu ostatniego roku. Z uzyskanych danych wynika, e 18,4% badanych byo w jednej z tych instytucji co najmniej dwukrotnie w cigu roku, a 10,5% w dwch. Wikszo (4-5 instytucji) co najmniej dwukrotnie odwiedzio 5,5% badanych - jest to swojego rodzaju elita kultury wyszej, ktra niezwykle intensywnie uczestniczy w rnorodnych formach ycia kulturalnego (teatr, wystawy, filharmonia, opera, koncerty). Miar tak rozumianego kapitau kulturowego (K_Kulturowy) w danej zbiorowoci bdzie warto rednia liczby instytucji kultury wysokiej odwiedzanych co najmniej dwukrotnie w roku. Pojcie kapitau kulturowego odwoujce si do zachowa jest silnie zwizane z pojciem kapitau spoecznego. W tym przypadku pod uwag bierze si rnorodne przejawy udziau w yciu spoecznym, dziaanie na rzecz dobra publicznego lub pomaganie innym. 85,1% badanych wzio udzia w ostatnich wyborach samorzdowych; 66,9% - przekazao 1% podatku na organizacj poytku publicznego; 11,1% dziaao jako wolontariusz i 10,4% dziaa w organizacji pozarzdowej. Podstawie tych deklaracji skonstruowany zosta wskanik kapitau spoecznego (K_Spoeczny) jako rednia liczby dziaa podejmowanych przez jednostk. W adnej z wymienionych inicjatyw nie wzio udziau 4% badanych, za w jednej 8,4%.
Wykres 5. Kapita kulturowy (wskaniki indywidualne dla uczestnictwa w kulturze wysokiej)

59,1%

18,4%

10,5% 2

6,5% 3

3,3% 4

2,2% 5

0
rdo: Badania wasne, CATI, N=550

65

Wykres 6. Segmentacja uytkownikw kultury a zrnicowanie kapita spoecznego i kulturowego

2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 1 2 0,53 1,89 1,65 1,61

2,03 1,65 1,45 1,62 1,72 K_Spoeczny 0,25 3 4 5 0,42 0,45 K_Kulturowy

Czy wyrnione segmenty rni si ze wzgldu na udzia w nich osb charakteryzujcych si wikszym lub mniejszym poziomem kapitau kulturowego i spoecznego? Wyrnione segmenty charakteryzuj si mniejszymi rnicami pod wzgldem kapitau spoecznego ni kulturowego. Aktywno w sferze spoecznej, publicznej, dziaania obywatelskie nie wi si z segmentami wyrnionymi ze wzgldu na style uczestnictwa w kulturze. Znaczy to, e kultura jest wzgldnie autonomicznym systemem zrnicowa spoecznych. Segmenty 2, 4, 5 i 6 odznaczaj si silnym deficytem kapitau kulturowego. Co wicej segmenty 5 i 6, tak rne ze wzgldu na styl uczestnictwa, nie rni si siebie pod wzgldem wskanikw kapitaowych. Wydaje si wic, e zasugerowana w charakterystyce segmentu 6 niestabilno (nieokrelono) i paradoksalno profilu uczestnictwa jest rzeczywicie konsekwencj chwiejnego znaczenia pojcia kultura, ktrym posuguj si osoby nalece do tej kategorii (segmentu). 4.3. Okrelenie potrzeb i oczekiwa mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w zakresie usug kulturalnych W ramach prowadzonych bada ilociowych, podjto prb zdiagnozowania, ktre z szeroko definiowanych wydarze kulturalnych stanowi dla mieszkacw woj. podlaskiego najwiksz atrakcj, tj. w ktrych wyraaj deklaratywn ch uczestnictwa. Ponadto, aby caociowo opisa wymiar potrzeb i oczekiwa badanej spoecznoci, pogbiono ten wtek pytaniem, czy w ich mniemaniu okrelonych wydarze w lokalnej ofercie kulturalnej jest: za duo, w sam raz, za mao, czy te nie ma w ogle. Na tej podstawie, dokonano gradacji poszczeglnych wydarze kulturalnych, ze wzgldu na ich atrakcyjno w opinii mieszkacw woj. podlaskiego. Dodatkowo ustalono, czy jeli jakie wydarzenie jest podane, to znajduje to odbicie w dostosowaniu oferty kulturalnej miasta Biaegostoku i regionu. Wykres 7 prezentuje kumulatywny rozkad deklaracji respondentw. Jak wynika z danych, badani najczciej chcieliby odwiedza kino (84%), uczestniczy w koncertach zespow muzycznych (82%), widowiskach kabaretowych (81%). Najmniej chtnie (niecaa poowa populacji) wyraa wol uczestnictwa w operze lub operetce. Rozkad czstoci odtwarza zatem w formie lejka pewien naturalny schemat partycypacji w kulturze: najchtniej badani braliby udzia w formach aktywnoci utosamianych z kultur masow (kino, koncerty, kabarety, festyny, itp.), gdzie uczestnictwo jest form rozrywki i ma charakter niezindywidualizowany. Mniej skonni s natomiast partycypowa w wydarze66

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

niach utosamianych z kultur wysok (wystawy, festiwale teatralne, filharmonia, opera, itp.). Duym potencjaem w wietle prezentowanych danych charakteryzuje si instytucja teatru. Wysoki odsetek respondentw chciaby uczestniczy w przedstawieniach (77%) - na rwni z koncertami uznanych gwiazd.
Wykres 7. Diagnoza potrzeb mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w zakresie wydarze kulturalnych .

Dokonujc analizy potrzeb mieszkacw przez pryzmat zmiennych demograficznych obserwowalne s istotne rnice. Zmienn silnie rnicujc preferencje kulturalne jest pe. Jak pokazuj dane w Tabeli 29, kobiety, na poziomie deklaracji, oglnie s duo bardziej skonne do uczestnictwa w kulturze. Znacznie czciej anieli mczyni uczestniczyyby w przedstawieniach teatralnych (adekwatnie 85,6% i 68,5%). Wynik ten znajduje potwierdzenie w innych badaniach ilociowych prowadzonych w ramach tego projektu, a dokonanych na publicznoci Teatru Dramatycznego im. A. Wgierki w Biaymstoku, gdzie kobiety stanowiy trzy czwarte losowej prby interwaowej. Dodatkowo, istotnie czciej ni mczyni, kobiety wyraay ch uczestnictwa w koncertach uznanych gwiazd, festiwalach teatralnych, koncertach w filharmonii, a nawet ponad poowa badanych pa z chci poszaby do opery/operetki. W przedoonej respondentom licie wydarze kulturalnych nie znalazo si adne, w ktrym mczyni istotnie czciej skonni byliby uczestniczy w porwnaniu do pci przeciwnej. Kolejn zmienn rnicujc nastawienie do uczestnictwa w kulturze jest wiek. Jest naturalne, e modszy wiek determinuje silniejsze inklinacje do partycypowania w wydarzeniach zwizanych z kultur bardziej masow, gon i zabawow. Badani w wieku 15-29 czciej anieli osoby po 60. roku ycia chciayby uda si do kina, na koncerty zespow muzycznych, koncerty uznanych gwiazd, festiwale filmowe i teatralne. Osoby z przedziau 30-44 lat s natomiast bardziej skonne do uczestnictwa w przedstawieniach teatralnych oraz koncertach w filharmonii. Najstarsi respondenci (60-74) wyrniaj si ta tle pozostaych kohort wiekowych czstszymi wskazaniami wydarze takich jak: festyny ludowe i jarmarki oraz wystawy. Porwnujc finalnie Biaystok z regionem, widoczne jest, i osoby z woj. podlaskiego (z wyczeniem stolicy) zdecydowanie chtniej wyraaj wol udania si na koncerty zespow muzyc67

rdo: Badania wasne, CATI, N=545, pi osb nie wyrazio chci uczestnictwa w adnej z imprez 545, imprez/wydarze.

znych. Biaostoczanie natomiast, czciej anieli osoby z regionu, chcieliby uczestniczy w przedstawieniach teatralnych, koncertach w filharmonii lub operze/operetce.
Tabela 29. Diagnoza potrzeb mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w zakresie wydarze kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Kobieta % Pe Mczyzna N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 % N Biaystok % N Miejsce zamieszkania 84,3 123 137 115 105 104 95 90 71 52 Region

seans w kinie

koncerty zespow muzycznych widowiska kabaretowe przedstawienia teatralne koncerty uznanych gwiazd Festyny ludowe, jarmarki festiwale filmowe wystawy koncerty w filharmonii Razem festiwale teatralne opera, operetka

239 232 224 244 237 194 196 196 198 179 154 285

83,9 81,4 78,6 68,1 68,8 68,8

218 212 215 183 174 171

83,8 81,5 82,7 70,4 66,9 65,8

141 122 132 94 99 139 132

89,2+ 88,0+ 77,2 83,5

136 131 125 108 96 99

85,6+ 83,2+

178 185

68,571,2-

83,5+ 59,579,7+ 62,7

132

125 110

87,2 84,0 80,1 69,2

84,6+ 70,5 63,5

80,1

117 107 91 113 110

119 107 104 77 84 71

80,1 77,4 75,3 62,3

73,3

81,5 73,3 71,2

63 61 61 55 45

74,171,871,8 74,1

63 66 65

334 307 307 272 266 272 236 396

64,777,6+ 52,976,5+ 48,258,8 100 55,3

319

325

77,582,1

80,6+ 77,5 68,7 67,2 68,7 59,3+ 52,8+ 100 59,6

103

114

91,9+ 76,5

82,6

69,177,2 70,5 69,8 63,8 47,734,9100 60,4

69,5+ 62,8+ 54,0+ 100

128 127 107

49,248,841,2100

105 79 61

126

66,5+ 50,0 100

Znajc ju deklaracje respondentw dotyczce chci uczestnictwa w poszczeglnych typach wydarze kulturalnych, zapytano ich nastpnie o ilo tych wydarze w lokalnej ofercie kulturalnej. Korzystajc z wiedzy marketingowej, gdzie przyjmuje si, e jeli wskanik w sam raz osiga poziom 75% bd wyszy naley traktowa produkt jako odpowiednio zoptymalizowany do potrzeb konsumentw (w tym przypadku odbiorcw), wida, e istnieje deficyt (o rnym nateniu) w przypadku kadego z wydarze. Jak wynika z danych przedstawionych na wykresie 8, jedynie przy seansach w kinie oraz koncertach zespow muzycznych, wicej ni poowa badanych zgadza si z opini, e jest ich w sam raz. Jednak duo istotniejsz informacj pync z danych jest odsetek osb, ktre uznaj, e imprez kulturalnych jest zbyt mao bd nie ma w ogle.

rdo: Badania wasne, CATI, N=545, pi osb nie wyrazio chci uczestnictwa w adnej z imprez/wydarze.

260

158

38,6-

100 82

64,1+ 52,6 100

61,5

156

146

52,7 100

57,5

48,6

85

50

41

47

235

209

149

68

Wykres 8. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw imprez ofercie wojewdztwa podlaskiego

Tabela 30. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - wystawy
Za duo Kobieta N % 1 0,3 Pe Mczyzna N % 3 1,1 N 2 15-29 1,3 % N 30-44 % -Wiek N 2 45-59 1,4 % N 60-74 % -Biaystok N % 3 0,8

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Miejsce zamieszkania 37 17 60 1

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Analizujc kade z wydarze w zestawieniu ze zmiennymi niezalenymi, widoczne jest, e najmocniej rnicujcym populacj kryterium pod wzgldem iloci dostpnych imprez jest miejsce zamieszkania. Jak pokazuje tabela 30 osoby z woj. podlaskiego, ale spoza Biaegostoku, istotnie czciej przyznaway, e wystaw jest za mao (40%), bd nie ma w ogle (23,3%). Jest to potwierdzenie informacji zawartych we wstpie raportu, gdzie dokonano oceny oferty kulturalnej, w oparciu o dane zastane, jeszcze przed realizacj bada ilociowych i jakociowych. Region, na tle Biaegostoku, posiada zdecydowanie wikszy deficyt organizowanych atrakcji kulturalnych. W przypadku koncertw zespow muzycznych co dziesity respondent spoza stolicy wojewdztwa nie odnotowa adnego wydarzenia tego formatu w swojej przestrzeni lokalnej. Identyczna grupa kobiet i mczyzn (37%) ocenia, i nasycenie miejscowych rynkw kultury koncertami formacji muzycznych jest w sam raz. Najwikszy deficyt moliwoci spotkania z idolami sceny muzycznej jest odczuwany przez modsz generacj: a 56% osb w wieku 15-29 lat wskazuje, i liczba lokalnych imprez koncertowych jest za niska. 69

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie ma w ogle

110 287 86 27 63

38,3 100 9,4

30,0 22,0

108 83 21 48

41,1 31,6 18,3 100 8,0

59

263

160

51 11 37

36,9 100 6,9

31,9 23,1

55 56 13 32

35,3 35,9 20,5 100 8,3

66 35 13 30

24,020,5 100

45,2 8,9

38 27 12

156

146

11

43,2 30,7 13,6 100

88

12,5

109 13 94

181

45,3+ 27,33,3-

Region N %

400

23,5+

100

150

35

24,7-

40,0+ 23,3+ 11,3100

0,7

Tabela 31. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego koncerty zespow muzycznych
N 1 7 Kobieta % Pe Mczyzna 124 263 12 23 96 N 8 % N 4 2 5 15-29 % N 1 4 30-44 % Wiek N 2 7 45-59 % N 2 6 60-74 % N 8 5 Biaystok %

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie ma w ogle

106 140 287 33

36,9 0,348,8 11,5 100 2,4

3,0+ 47,1 100 4,6 8,7

36,5

59 90

56,3+ 1,33,1100

36,9

2,5

55 14

82

35,3 100 2,6 9,0

52,6

0,6

53 19

65

36,3 13,0 100 4,8

44,5

1,4

35 18

27 88

30,7-

39,8 100 6,8

2,3

Miejsce zamieszkania 38,0 1,3100 2,0 50 6 N 1

185 400 50

152

Region

46,3

79

160

156

146

20,5+

12,5+

150

14

9,3+ 4,0100

52,7

33,3

0,7

Tabela 32. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - koncerty w filharmonii
N 6 Kobieta % Pe Mczyzna 91 67 N 7 % N 5 15-29 % N 2 30-44 % Wiek N 3 45-59 % N 3 60-74 % N 8 Biaystok %

Miejsce zamieszkania 2,0 N 5

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Nie ma w ogle

142 39 50 50

49,5+ 13,6 17,4 100

2,1

35 63

34,613,3 24,0 100

2,7

25 31

59 40

15,6 19,4 100

36,9 25,0

3,1

21 34

67 32

13,5 21,8 100

42,9 20,5

1,3

17 31

69 26

11,6 21,2 100

47,3 17,8

2,1

11 17

38 19

12,5 19,3 100

43,2 21,6

3,4

Region

221 102 52 17

55,3+ 13,0 4,3100

12 15

22 96

64,0+ 10,0100

14,7

8,0-

3,3

Percepcja natenia liczby koncertw filharmonicznych w grupie respondentw badania jest zrnicowana w wymiarze geograficznym (centrumperyferie) oraz ze wzgldu na pe badanych (Tabela 32). Wikszo mieszkacw politycznego, gospodarczego i kulturowego centrum wojewdztwa (55%) ocenia liczb imprez koncertowych w filharmonii jako wystarczajc, opozycyjnie zdecydowana wikszo mieszkacw podlaskich peryferii wskazuje, i w lokalnej ofercie kulturalnej nie wystpuj w ogle wydarzenia tego formatu. Co znamienne to mczyni maj nisz wiedz o przejawach kultury wysokiej w swym miejscu zamieszkania co czwarty podlaski mczyzna nie wie nic o ofercie podlaskiej filharmonii. Nasycenie segmentu kultury popularnej w postaci festynw ludowych i jarmarkw w woj. podlaskim jest postrzegane generalnie jako satysfakcjonujce. Szeciu z dziesiciu badanych, niezalenie od miejsca zamieszkania, zgadzao si, e liczba imprez powyszego typu jest bd optymalna, bd nawet za dua. Co interesujce, w przestrzeni lokalnej respondentw informacje o festynach i jarmarkach s silnie nagonione jedynie co dziesity mieszkaniec woj. podlaskiego nie ma wiedzy o imprezach kulturalnych tej subkategorii (w tym jedynie 2,7% mieszkacw regionu i 13% rezydentw z Biaegostoku).

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

287

17,4-

263

25,5+

160

156

146

88

400

25,5+

150

70

Tabela 33. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - festyny ludowe, jarmarki
N 6 Kobieta % Pe Mczyzna N 4 % N 2 15-29 % N 1 30-44 % Wiek N 7 4 45-59 % N 1 3 60-74 % N 2 Biaystok %

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Niedosyt liczby festiwali filmowych organizowanych w granicach administracyjnego Podlasia zgaszany jest przez - najpowszechniej kojarzon z tym formatem wydarze kulturalnych kategori odbiorcw osoby w przedziale wiekowym 15-29 lat. W lokalnej przestrzeni a 60% badanych mieszkacw obszaru pozabiaostockiego nie ma w ogle przegldw dziesitej muzy (dla porwnania jedynie 16% mieszkacw miasta nad rzek Bia nie dostrzega we wasnej dostpnej ofercie kulturalnej festiwali filmowych).
Tabela 34. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - festiwale filmowe
N 3 Kobieta % Pe Mczyzna 33 78 63 N 1 % N 1 15-29 % N 1 30-44 % Wiek N 2 45-59 % N 60-74 % -N 2 Biaystok % Miejsce zamieszkania 0,5 N 2 Region %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie ma w ogle

151 83 30

17

52,6 2,1

28,9 10,5 100

5,9

142 73 26

18

54,0 27,8 100 9,9 1,5

6,8

85

14 44 15

53,1 9,4 1,3

27,5 100

8,8

13 74 49 19

47,4 31,4 12,2 100 0,6

8,3

86

38 11

58,9 7,5 2,7

26,0 100

4,8

48

25 11 88

54,5 1,13,4

287

263

160

156

146

12,5 100

28,4

216 52

112

18

Miejsce zamieszkania 54,0 4,50,5100 17 8 77 4 N

Region

11,3+ 29,3 2,7100

28,0

44

51,3

5,3+

400

13,0+

150

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Nie ma w ogle

101 287 76 58

49

35,2 100

17,1 26,5 20,2

1,0

88

33,5 100

12,5 29,7 24,0

0,4

73

21 39 26

45,6+ 24,4 100

13,1

0,6

57

25 46 27

36,5 100

16,0 29,5 17,3

0,6

43

21 42 38

29,5 100

14,4 28,8 26,0

1,4

16

15 27 30

18,230,7 100

17,0

157 400 106 64

71

17,8+ 39,3+ 16,026,5+ 100

11 32 15

7,321,360,0+ 10,0100

1,3

Informacje o liczbie przedstawie teatralnych, ktre wystawiane s przez miejscowe orodki kultury generalnie docieraj do szerokiego grona potencjalnych beneficjentw kultury w woj. podlaskim. Co druga kobieta oraz czterech z dziesiciu mczyzn regionu nad Narwi, Biebrz i Czarn Hacz s przekonani, ze oferta lokalnych teatrw jest wystarczajca w stosunku do potrzeb konkretnych spoecznoci. Wraz z wiekiem zmniejsza si wiedza na temat repertuaru scen teatralnych niemal 20% osb w wieku 60+ nie ma wiedzy o przedstawieniach teatralnych dostpnych w lokalnej ofercie (na tle 14% osb w wieku 30 44 lata i 10% nasto- i dwudziestolatkw). Znaczcy dysonans odpowiedzi wystpuje w przypadku mieszkacw stolicy wojewdztwa i reszty regionu. Co drugi z badanych spoza Biaegostoku stwierdza, e w jego lokalnej przestrzeni nie ma w ogle produkcji teatralnych, w stolicy wojewdztwa liczba osb, ktre tak uwaaj jest skrajnie marginalna (3,8%).

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

263

160

16,3-

156

146

88

34,1+

150

90

71

Tabela 35. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - przedstawienia teatralne
N 4 Kobieta % Pe Mczyzna 106 62 49 45 N 1 % N 3 15-29 % N 1 30-44 % Wiek N 1 45-59 % N 60-74 % -N 4 Biaystok %

Miejsce zamieszkania 1,0 N 1

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Nie ma w ogle

144 65 38 36

50,2+ 22,6 13,2 12,5 100

1,4

40,323,6 18,6 17,1 100

0,4

45 21 16

75

28,1 13,1 100

46,9

1,9

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Pe

287

263

160

10,0-

156

22

41 24

68

14,1 100

26,3 15,4

43,6

0,6

146

26

26 28

65

17,8 100

17,8 19,2

44,5

0,7

Region

17

15 14

42

88

19,3 100

17,0 15,9

47,7

227 66 88 15

56,8+ 22,0 3,8100

23 15

39 72

15,326,0 100

0,7

48,0+ 10,0-

400

16,5+

150

Tabela 36. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - widowiska kabaretowe
N 3 Kobieta % Mczyzna 124 263 38 31 66 N 4 % N 1 15-29 % N 3 30-44 % Wiek N 2 45-59 % N 1 60-74 % N 5 Biaystok %

Miejsce zamieszkania 27,0 5,016,5+ 100 1,3 34 8 N 2

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Opinie mieszkacw woj. podlaskiego w zakresie oceny liczby widowisk kabaretowych s uzalenione zarwno od wieku respondentw, jak i miejsca zamieszkania (Tabela 36). Odczuwany deficyt liczby wydarze tego formatu deklaruj czciej osoby modsze (do 44. roku ycia), mieszkajce raczej w Biaymstoku ni poza nim. Co nietypowe wyranie wiksza grupa badanych ze stolicy wojewdztwa (na tle osb z peryferii podlaskich) nie ma wiedzy o obecnoci w lokalnej ofercie kulturalnej widowisk kabaretowych. Rozkad liczby oper i operetek oferowanych przez miejscowe instytucje kultury w wiadomoci badanych obrazuje polaryzacj dostpu do tej formy kultury wysokiej. A badanych yjcych poza stolic regionu podkrela, e nie ma moliwoci znalezienia w lokalnej ofercie (czytaj: Biaystok nie jest dla mnie przestrzeni lokaln) widowiska typu opera bd operetka. Opozycyjnie znaczca grupa mieszkacw kulturowego centrum wojewdztwa (36%) ocenia liczb dostpnych widowisk jako wystarczajc.

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie ma w ogle

138 287 27 43

76

26,5 48,1 15,0 100 9,4

1,0

25,1 47,1 14,4 11,8 100

1,5

49 82 160 14 14

30,6 51,3 8,8100 8,8

0,6

85

31 17 20

19,954,5+ 10,9 12,8 100

1,9

62

42 15 25

42,5 100

28,8 10,3 17,1

1,4

33

20 19 15

37,521,6+ 17,0 100

22,7

1,1

Region

201 400 20 66

108

50,3+

156

146

88

150

45

61

40,730,0+ 5,3100

22,7

1,3

72

Tabela 37. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - opera, operetka
N 2 Kobieta % Pe Mczyzna 64 62 N 4 % N 2 15-29 % N 1 30-44 % Wiek N 3 45-59 % N 60-74 % -N 4 Biaystok %

Miejsce zamieszkania 1,0 N 8 2

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Nie ma w ogle

88 72 287 60 65

25,1+ 20,9 100

30,7

0,7

22,6-

Informacje o iloci koncertw uznanych gwiazd, ktre pojawiaj si w lokalnym zasigu podlaskich odbiorcw, generalnie docieraj do szerokiego grona potencjalnych beneficjentw kultury w wojewdztwie. Jedynie co dziesita kobieta i co smy mczyzny z regionu zielonych puc kraju nie dysponuje wiedz o koncertach pierwszoplanowych saw. Wraz z wiekiem, co socjologicznie naturalne, zmniejsza si skonno do zainteresowania wydarzeniami tego typu, tym samym spada deklarowana potrzeba zwikszenia liczby koncertw wskazanego formatu.
Tabela 38. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - koncerty uznanych gwiazd
N Kobieta % Pe Mczyzna 134 263 31 33 62 N 3 % N 1 15-29 % N 30-44 % Wiek N 2 45-59 % N 60-74 % N 3 Biaystok % Miejsce zamieszkania 24,0 5,5100 0,8 31 6 N Region % -

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

263

87

46

17,523,6 100

24,3

1,5

44 35

36 43

27,5 21,9 100

22,5 26,9

1,3

40 35

37 43

25,6 22,4 100

23,7 27,6

0,6

37 31

32 43

25,3 21,2 100

21,9 29,5

2,1

Region

31 21

13 23 88

35,2 23,9 100

14,8 26,1

144 132 28 92

36,0+ 23,0 7,0100

33,1+

160

156

146

400

33,0+

150

20

94

26

62,7+ 13,3100

17,3

5,3-

1,3

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

Nie ma w ogle

163 287 30 29

65

22,6 56,8 10,5 10,1 100

23,6 51,0 11,8 12,5 100

1,1

40 95 160 15 9

25,0 59,4 5,6100 9,4

0,6

27 96 156 17 16

17,361,5+ 10,9 10,3 100

75

36 16 17

51,4 100

24,7 11,0 11,6

1,4

31

24 13 20

35,214,8 100

27,3

223 400 56 22

96

55,8

74

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Pe

146

88

22,7+

14,0+

150

39

26,0+ 4,0100

49,3

20,7

Tabela 39. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - seans w kinie
N Kobieta % Mczyzna 150 34 39 29 11 N % N 15-29 % N 4 30-44 % Wiek N 7 45-59 % N 5 60-74 % N Biaystok %

Miejsce zamieszkania 6,0+ 44 9 N 2

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie ma w ogle

187 25 34 26

15

65,2 11,8 100 9,1 8,7

5,2

57,0 12,9 14,8 11,0 100

4,2

107 16 21 6

10

66,9

10,0 13,1 3,8100

6,3

101 20 20 11

64,7 12,8 12,8 100 7,1

2,6

85 12 146 23 19

58,2 15,8 13,0 100 8,2

4,8

11 9

44 19

50,012,5 100 10,2

5,7

293 46 28 9

24

Region

1,3-

73,3+ 7,02,311,5+ 100

31

29,320,7+ 42,7+ 6,0100

287

263

160

156

88

21,6+

400

150

64

73

Niedosyt liczby seansw kinowych dostpnych w lokalnej przestrzeni kultury nie dotyczy miasta Biaegostoku jedynie 7% badanych z tego orodka multipleksw deklaruje zbyt ma liczb projekcji kinowych. Opozycyjnie znaczcy odsetek yjcych poza stolic woj. podlaskiego (43%) podkrela, i w lokalnej ofercie kulturalnej nie ma adnej moliwoci wyboru obejrzenia filmu w kinie. Percepcja intensywnoci festiwali teatralnych na rodzimym podwrku kultury w grupie respondentw badania jest silnie zrnicowana w wymiarze geograficznym (centrum peryferie). Mieszkacy administracyjnej stolicy wojewdztwa z jednej strony przyznaj si do niewiedzy na temat organizowanych festiwali teatralnych (30%), z drugiej podkrelaj e wydarze tego typu jest zbyt mao (33%). Przewaajca wikszo mieszkacw podlaskich peryferii natomiast (62%), i w lokalnej ofercie kulturalnej nie wystpuj w ogle wydarzenia tego formatu. Co znamienne to mczyni maj nisz wiedz o przejawach kultury wysokiej w swym miejscu zamieszkania wicej ni co czwarty podlaski mczyzna nie wie nic o organizowanych festiwalach teatralnych.
Tabela 40. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - festiwale teatralne
N 1 Kobieta % Pe Mczyzna 64 51 75 71 N 2 % N 1 15-29 % N 1 30-44 % Wiek N 1 45-59 % N 60-74 % N 1 Biaystok % Miejsce zamieszkania 0,3 16 27 12 N 2 Region %

Za duo

W sam raz Za mao Razem Nie wiem

4.4.Okrelenie obecnej intensywnoci uczestnictwa w wybranych dziedzinach kultury mieszkacw wojewdztwa podlaskiego

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie ma w ogle

66 97 64 59

33,8+ 20,6 100

23,0 22,3

0,3

24,327,0 100

19,4 28,5

0,8

54

38 33 34

33,8 100

23,8 20,6 21,3

0,6

48

31 39 37

30,8 100

19,9 25,0 23,7

0,6

41

27 42 35

28,1 100

18,5 28,8 24,0

0,7

18

21 25 24

20,527,3 100

23,9 28,4

134 46

101 118

25,3+ 33,5+ 11,529,5+ 100

10,718,062,0+ 8,0100

1,3

287

263

160

156

146

88

400

150

93

Znajc ju preferencje mieszkacw woj. podlaskiego odnonie wydarze/imprez kulturalnych oraz deklaratywnego poziomu chci uczestnictwa, ktra czsto pozostaje yczeniowa i wygaszana na wyrost, autorzy bada skupili si na okreleniu obecnej intensywnoci uczestniczenia mieszkacw w wybranych dziedzinach kultury. Efektem przeprowadzonego badania ilociowego staa si diagnoza czynnoci wykonywanych przez badan populacj w trakcie ostatnich 12 miesicy. W zbiorze analizowanych aktywnoci mieciy si zarwno czynnoci stricte zwizane z korzystaniem z kultury (masowej i wysokiej), ale take te, ktre pozostaj w sferze okoo-kulturalnej, bd stanowi swego rodzaju opozycj - dotykaj konsumpcyjnego aspektu spdzania czasu wolnego (np. wizyty w galerii handlowej). Wykres 9 ukazuje rozkad czstoci (od najwikszych do najmniejszych) aktywnoci podejmowanych przez respondentw.

74

Wykres 9. Czynnoci wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy

Respondenci pytani o uczestnictwo w rnych formach dziaalnoci kulturalnej w zdecydowanej wikszoci prezentuj si jako typowi odbiorcy kultury popularnej, nastawieni na traktowanie kultury jako formy rozrywki i spdzenia wolnego czasu. Dominuj takie czynnoci, ktre nie s zwizane z uczestnictwem w kulturze wyszej: wizyta w galerii handlowej, suchanie muzyki czy ogldanie filmw, suchanie muzyki w domu. Uczestnictwo w kulturze kreowanej przez instytucje kulturalne jest niewielkie zauwaa si indywidualizacj tego uczestnictwa bd zawenia partycypacji w kulturze w gronie najbliszych (ogldanie filmw, suchanie muzyki, ale w kontekcie prywatnym, w domu). Zaskakujcy jest wysoki odsetek respondentw informujcych o czytaniu ksiek dla przyjemnoci. Z bada oglnopolskich prowadzonych rokrocznie dowiadujemy si bowiem, e odsetek osb, ktre deklaruj, e nie przeczytay w ogle adnej ksiki w cigu ostatnich 12 miesicy jest w kraju bardzo wysoki (w 2012 roku wynis 56%)57. Wspomniane badania wywoay wiele
57 O. Dawidowicz-Chymkowska, I. Kory, Raport Spoeczny zasig ksiki 2010, Pracownia Bada Czytelnictwa, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2010, www. bn.org.pl/download/document/1297852803.pdf [05.12.2012].

rdo: Badania wasne, CATI,N=550

75

publicznych dyskusji na temat spadku czytelnictwa w Polsce, za w konsekwencji zaczy pojawia si akcje spoeczne promujce czytelnictwo. Moemy wic przyj hipotetycznie, e nasi respondenci w swoich wypowiedziach posuguj si wyobraeniem czowieka kulturalnego jako tego, ktry regularnie czyta ksiki std zawyony odsetek wskaza w tych odpowiedziach. Wspczenie coraz czciej- zwaszcza w kontekcie mediw cyfrowych, a zwaszcza Internetu - pisze si o zacieraniu si rl odbiorca-nadawca przekazu kulturowego. Zmiana ta najbardziej jest widoczna w badaniach polskich internautw, wskazujcych, e niemal poowa z nich zamieszcza filmy, zdjcia czy wasne komentarze w sieci: wrd najbardziej aktywnych internautw dominuj ludzie modzi, co rwnie i w naszych badaniach zostao potwierdzone58. W wietle bada odnotowan nisk skal tradycyjnej twrczoci w woj. podlaskim, twrczoci w formie realizacji wasnych zainteresowa czy potencjau artystycznego przy wykorzystaniu k zainteresowa czy uczestnictwa w zespoach amatorskich. I tutaj dominuj osoby mode przedziau 15-29 lat. Z naszych badaniach wynika, e w codziennych praktykach kulturowych zdecydowanie dominuje typ klasycznego odbiorcy kultury rzadko postrzegajcego siebie jako podmiot, ktry t kultur tworzy. Z pewnoci warto zwrci szczegln uwag na ten typ uczestnictwa w kulturze. Coraz czciej bowiem zwraca si uwag na to, ze tworzenie kultury nawet na poziomie amatorskim ma ogromny wpyw na tworzenie kapitau spoecznego czy kulturalnego caej spoecznoci lokalnej i jest fundamentem tworzenia tzw. kapitalizmu kognitywnego, czy z innej nieco perspektywy spoeczestwa wiedzy59. Z bada przeprowadzonych przez zesp bardzo wyranie wyania si nastpujcy profil aktywnego uczestnika szeroko rozumianej kultury w woj. podlaskim: jest to czowiek mody, w wieku 15-29 lat, mieszkajcy w Biaymstoku. Opozycyjnie najmniejsz skonno partycypacji w kulturze wykazuj osoby w wieku 60+, mieszkajce poza stolic regionu. Pe w mniejszym stopniu jest czynnikiem rnicujcym uczestnictwo w szeroko rozumianej kulturze: jedynie w przypadku czytania ksiek, wizyt w teatrze czy w uczestnictwie w wydarzeniach sportowych zaznacza si istotnie statystyczna rnica. Kobiety czciej sigaj po ksik czy te id do teatru, za tradycyjn domen udziau w wydarzeniach kulturalnych mczyzn jest uczestnictwo w imprezach sportowych.

58 World Internet Project Polska 2011, Agora, Grupa TP, Warszawa 2011, http://bi.gazeta.pl/im/6/10726/m10726616,WORLD-INTERNET-PROJECTPOLSKA-2011-RAPORT-V.pdf[05.12.2012]. 59 Por. np. teksty w zbiorze Ekonomia kultury. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.

76

Tabela 41. Czynnoci wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy

N Kobieta % Pe Mczyzna N 88,2 82,9 75,7 68,8 58,6 57,4 51,0 45,2+ 35,0 27,0 21,3 20,5 16,0 8,7 9,1 38,8 % N 15-29 % N 30-44 %

Wiek

Ogldanie filmw na Video, DVD, komputerze, suchanie muzyki Wizyta w galerii handlowej Przeczytanie ksiki dla przyjemnoci Wizyta na grillu Wizyta w kinie Wizyta w restauracji Wizyta w pubie

247 239 247 226 180 191 176 146 125 90 92 95 78 62 59 41 37 25

86,1 83,3 78,7 62,7 66,6 61,3 50,9 43,6

232 218 199 181 154 151 134 102 57 92 71 56 54 42 23 24

86,1+

Wizyta na bezpatnym festynie lub koncercie plenerowym

209

79,5-

132

152 145 124 115 115 123 117 100 52 77 53 55 28 26 29 31 25

95,0+ 90,6+ 82,5 77,5

127 127

137 136 110 111 101 89 66 55

87,8 87,2 81,4 81,4 70,5 64,7

129 112 119 115 102 76 90 60 46 53

45-59

76,781,5 78,8 69,9

88,4

61 78 59 34

64

60-74

69,372,788,6

67,038,633,030,715,917,027,323,918,215,915,9 17,0 9,1-

341

345 352 312 253 272 264 220 166 147 154 136 110 97

Biaystok %

Miejsce zamieszkania 86,3 78,0 134 113 73 63 60 30 16 11 16 11 18 17 N

Region

88,0+ 85,3+

105 108 115

70,076,775,3

89,3

71,9+ 71,9+ 76,9+ 73,1+ 62,5+ 48,1+ 32,5 33,1

71,2+ 57,1 42,3 35,3

52,141,131,532,2 36,3

61,6

Uczestnictwo w dyskotece lub zabawie Wizyta na imprezie sportowej lub meczu Wizyta w muzeum Wizyta w teatrze Wizyta na patnym koncercie muzycznym (nie w operze/filharmonii) Wizyta w filharmonii Wizyta w galerii sztuki Wizyta w operze lub operetce

27 14 15

29

63,368,0+ 66,0+ 55,0+ 41,5 36,8

72,0+ 48,742,040,040,7 41,3

31,432,1 27,2 21,6 20,6 14,3 12,9 8,7

119

33,1+

21,7-

34,4+ 17,5 16,3 18,1 19,4+

42

63

40,4+ 26,9 28,8

45

42

47

41 38 27

26,3 24,4 17,3 7,1-

35

28,8

35 34 19

24,0

16

21

24

61 62

38,5+ 34,0+ 27,5

20,010,726,0 7,3-

24,0 23,3 13,0 9,6

14

14 15 4 2 8

107 72

26,8+ 24,3+ 18,0+ 10,5 8,0

39

10,77,312,0 11,3 100

Biorc pod uwag uczestnikw dziaa poszczeglnych kategorii instytucji kulturalnych (teatr, muzeum, opera, filharmonia itp.) mona zauway, e w takim spojrzeniu na partycypacj w kulturze kategoria wieku nie jest istotn zmienn rnicujc. We wszystkich badanych przedziaach generacyjnych dominujcymi uczestniczkami kultury s kobiety, mieszkajce w miecie nad rzek Bia. Najczstszymi widzami teatrw w woj. podlaskim s kobiety, w wieku 45-59 lat, mieszkajce w Biaymstoku - ta kategoria respondentw deklarowaa wizyty w teatrze regularnie, raz na kilka miesicy. T form kultury najrzadziej deklaroway osoby starsze, powyej 60. roku ycia, mczyni oraz osoby spoza Biaegostoku. Osoby, ktre odwiedzaj galerie sztuki (a jest ich i tak niewiele, bo niemal 80% respondentw nie byo w cigu ostatniego roku w galerii) to kobiety mieszkajce w Biaymstoku. Wiek nie stanowi czynnika rnicujcego stopie partycypacji w tej formie dziaalnoci kulturalnej. Co wane, najczstsze 77

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Udzielanie si jako czonek zespou amatorskiego, kka zainteresowa, kka artystycznego Umieszczanie w Internecie wasnych treci filmowych bd muzycznych, prowadzenie blogw Razem

11 16

15,6+ 100

287

100

263

100

160

156

10,3 100

14 6

4,5-

42 32

4,1100

2,3100

146

88

400

100

150

deklaracje wi si ze sporadyczn wizyt w galerii (raz w roku). Wizyty w filharmonii, operze czy muzeum s zdecydowanie atrybutem rezydentw miast, cho i tutaj intensywno tych aktywnoci jest sporadyczna - zamieszkiwanie w Biaymstoku jest jedyn zmienn rnicujc udzia. Z bada przedstawia si bardzo wyranie sylwetka swoistego, weberowskiego typu idealnego aktywnego uczestnika kultury w woj. podlaskim: jest to czowiek mody, nasto- lub dwudziestolatek, mieszkajcy w najwikszym miecie regionu. Z drugiej strony, najmniejsz aktywno w dziedzinie udziau w kulturze wykazuj osoby w wieku 60-74 i mieszkajce poza Biaymstokiem. Dziki zestawieniu krzyowemu wszystkich diagnozowanych w badaniu czynnoci wykonywanych w trakcie ostatnich 12 miesicy (Tabela 42), zarysowuj si wyranie pewne inklinacje, tj. wspwystpowanie okrelonych aktywnoci. Chcc odczyta, jakie czynnoci wsptowarzysz najczciej w przypadku osb, ktre byy w minionym roku w teatrze, naley spojrze na pierwsz kolumn i w wierszach szuka najwyszych wskaza. Wynika z nich, e respondenci, ktrzy odwiedzili teatr, najczciej czytali rwnie ksiki dla przyjemnoci, odwiedzali kino, restauracje, galerie handlowe oraz ogldali filmy na DVD lub suchali muzyki (wskazania powyej 90%). Duo waniejszym wnioskiem pyncym z tej analizy, jest relatywnie umiarkowane uczestnictwo w innych wydarzeniach kultury wysokiej. Wrd uczestnikw teatru, nieco ponad poowa odwiedzia take w minionym roku galeri sztuki, filharmoni czy oper lub operetk, nieco wikszy odsetek jest widoczny w przypadku muzeum (63%). Wysokie poziomy wspwystpowania uczestnictwa w rnych formach kultury wysokiej dotycz osb odwiedzajce oper lub operetk. W ich przypadku, zdecydowana wikszo (ponad 90%), bya take w filharmonii oraz w teatrze, a 70% odwiedzio rwnie muzeum. Nie mniej aktywni s odbiorcy galerii sztuki, ktrzy czynnie korzystaj z teatru i muzew, cho rzadziej preferuj filharmoni i oper. Interesujc grup s badani deklarujcy czytanie ksiek dla przyjemnoci. Jeli potraktowa czytelnictwo, jako partycypacj w kulturze, to jest to niemal jedyna czynno wykonywana przez te osoby z takim nateniem. Oczywicie w zalenoci od form aktywnoci, czytelnicy uczestnicz w innych imprezach, ale w porwnaniu z pozostaymi grupami respondentw czyni to rzadziej, poczwszy od wizyt w teatrze i instytucjach kultury wysokiej poprzez kino, bezpatne koncerty, wizyty w restauracji itp. Wrd grup, wyodrbnionych ze wzgldu na wykonywane czynnoci z dziedziny kultury sensu largo, warto wyrni osoby uczszczajce na patne koncerty muzyczne, umieszczajce w Internecie wasne treci (filmowe, blogi, itp.) oraz aktywnie udzielajcych si w amatorskich zespoach, koach zainteresowa itp. Wszystkie one charakteryzuj si skonnoci do czstego odwiedzania teatrw.

78

Tabela 42. Czynnoci najsilniej ze sob powizane, wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy, dane procentowe

Wizyta w teatrze 100 Wizyta w kinie 74 46 44 56 42 94 100 87 100 93 88 91 87 87 83 81 84 91 87 90 89 87 81 79 93 96 93 93 93 94 91 90 94 92 91 39 52 41 42 40 42 38 36 48 54 59 57 55 56 56 52 49 56 42 53 43 44 42 45 41 39 50 39 51 35 92 81 84 45 55 43 42 45 47 42 41 53 41 57 48 62 46 97 92 89 Uczestnictwo w dyskotece/zabawie 73 Wizyta w restauracji 73 64 94 70 100 98 91 88 81 80 100 38 52 41 43

Wizyta w galerii sztuki 84 Przeczytanie ksiki dla przyjemnoci 66 Wizyta w pubie 72 Wizyta w galerii handlowej 66 Wizyta na grillu 65

Wizyta w filharmonii 91

Wizyta w muzeum 80

Wizyta w operze lub operetce 95 Ogldanie filmw, suchanie muzyki 64 Umieszczanie w Internecie wasnych treci 77 Udzielanie si jako czonek zespou amatorskiego 80

Wizyta na bezpatnym festynie/koncercie plenerowym 68

Wizyta na patnym koncercie muzycznym 82

Wizyta na imprezie sportowej 69

54

100

61

63

56

59

100

54

63

78

68

100

54

57

86

51

96

98

97

97

91

88

88

88

87

89

87

88

63 53 65 73 92 96 94 18 82 83 87 87 86 90 14 16 15 19 16 92 94 94 95 93 96 18 93 91 95 94 96 95 97 81 89 85 92 88 91 67 75 71 77 76 82 100 91 96 95 16 89 56 64 62 68 68 100 69 63 76 100 96 94 15 87 47 52 51 54 100 57 54 52

66

67

59

71

51

57

56

100

57

60

57

57

51 48 58 69 83 100 93 14 85

50 46 57 67 80 91 100 14 83

69 56 75 78 89 96 97 100 88

50 50 62 70 83 93 93 14 100

69 54 73 78 91 97 95 32 88

50

50

51

54

64

58

61

61

75

74

70

73

91

92

91

89

96

96

95

95

94

94

92

93

16

18

17

15

86

85

83

87

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Wizyta w teatrze Wizyta w galerii sztuki Wizyta w filharmonii Wizyta w muzeum Wizyta w operze lub operetce Przeczytanie ksiki dla przyjemnoci Wizyta w kinie Wizyta na bezpatnym festynie lub koncercie plenerowym Wizyta na patnym koncercie muzycznym (nie w operze/filharmonii) Wizyta na imprezie sportowej lub meczu Uczestnictwo w dyskotece lub zabawie Wizyta w pubie Wizyta w restauracji Wizyta w galerii handlowej Ogldanie filmw na Video, DVD, komputerze, suchanie muzyki Umieszczanie w Internecie wasnych treci Wizyta na grillu Udzielanie si jako czonek zespou amatorskiego, kka zainteresowa, kka artystycznego 23 19 21 19 25 21 23 21 20 19 18 43 19

22

25

22

22

100

79

Kolejnym etapem zrealizowanego badania ilociowego w woj. podlaskim, byo, po wstpnym oszacowaniu odsetka osb wykonujcych okrelone czynnoci w trakcie ostatnich 12 miesicy, ustalenie jak czsto owe aktywnoci s podejmowane. W tym celu dopytano, w jakich odstpach czasu zdarza si respondentom powtarza okrelon czynno. Wyniki zaprezentowane s na wykresie 10. Wrd umieszczonych na grze wykresu czynnoci znalazy si wszystkie te, zwizane z partycypacj w kulturze wysokiej. Widoczne jest, i zdecydowana wikszo mieszkacw woj. podlaskiego w trakcie ostatnich 12 miesicy nie uczestniczya w adnym z wydarze utosamianych z kultur elitarn. Jedynie jedna na cztery osoby udaa si do teatru lub filharmonii. Najwikszy odsetek osb (blisko co trzecia) odwiedzia muzeum w trakcie minionego roku.
Wykres 10. Czsto wykonywania czynnoci w trakcie ostatnich 12 miesicy

Rozpatrujc czstotliwo korzystania z instytucji kultury wysokiej tylko wrd osb, ktre odwiedziy te instytucje (Wykres 11), najwikszy odsetek respondentw deklarowa niski jej stopie (raz w roku bd raz na p roku). Z tych spostrzee pynie wniosek, i jeli nawet okrelona (niewielka) cz populacji mieszkacw wojewdztwa uczestniczy w wydarzeniach kultury wysokiej, czstotliwo tej partycypacji jest bardzo nieregularna, epizodyczna, odwitna. adna z instytucji elitarnych nie wytwarza nawyku powtarzalnoci odwiedzin czstszej ni sze miesicy. Jedynie blisko co dwudziesty respondent korzysta z instytucji kultury wysokiej raz na kila miesicy bd 80

rdo: Badania wasne, CATI, N=550, dane procentowe

czciej. Wrd czynnoci powtarzanych z najwiksz regularnoci znalazy si, co zaskakujce, cho wytumaczone we wczeniejszym podrozdziale: czytanie ksiki dla przyjemnoci (ponadto ogldanie filmw na DVD, komputerze i suchanie muzyki, wizyty w galeriach handlowych). Znaczny odsetek respondentw do regularnie korzysta rwnolegle z usug gastronomicznych tj. restauracji i pubw.
Wykres 11. Czsto wykonywania czynnoci w trakcie ostatnich 12 miesicy - jedynie osoby deklarujce . wykonanie danej czynnoci raz w roku bd czciej

Analizujc czstotliwo odwiedzania wybranych instytucji sprawdzono, ktre zmienne demograficzne wpywaj na systematyczne uczestnictwo w kulturze wysokiej. Okazuje si, e w przypadku teatru (Tabela 43) kobiety istotnie czciej ni mczyni wskazyway odpowied kilka razy w miesicu. Potwierdza si zatem teza, e to kobiety stanowi grup docelow tej instytucji - cyklicznie udaj si na przedstawienia. Drug zmienn warunkujc powszechno korzystania z teatru jest wiek. Osoby midzy 45 i 59 rokiem ycia systematyczniej odwiedzaj teatr (raz na kilka miesicy), podobnie zreszt jak mieszkacy Biaegostoku w porwnaniu z regionem. 81

rdo: Badania wasne, CATI, N=550, dane procentowe 550,

Tabela 43. Czsto wizyt w teatrze w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne
Raz w tygodniu lub czciej Raz w miesicu Raz w roku Razem Raz na p roku N 1 4 Kobieta % Mczyzna N 2 4 5 3,5 7,0 % N 1 4 7 15-29 % N 1 2 7 30-44 % N 1 1 45-59 % N 1 9 2 60-74 % N 3 7 Biaystok % N 1 1 9 -

Raz na kilka miesicy

26 41 23 95

1,1 4,2

Pe

27,4+

Przygldajc si osobom uczszczajcym do galerii sztuki obserwowalna jest istotna rnica ze wzgldu na pe. Mczyni czciej deklarowali, i bywaj w tej instytucji raz na p roku. Jednak niskie liczebnoci nie pozwalaj na pogbione interpretacje. Generalnie ta forma aktywnoci jest mao popularna wrd mieszkacw wojewdztwa, a szczeglnie wrd respondentw spoza Biaegostoku.
Tabela 44. Czsto wizyt w galerii sztuki w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne
N 3 4 Kobieta % Pe Mczyzna N 7 7 14,6 45,8+ 25,0100 14,6 % N 2 5 15-29 % -N 2 9 30-44 % Wiek N 1 6 45-59 % N 1 3 2 60-74 % N 3 Biaystok 10 14 Miejsce zamieszkania 11,2 3,4 % N 1 3 Region % -

rdo: Badania wasne, CATI, N=152 osoby ktre odwiedziy teatr przynajmniej raz w roku bd czciej

24,2-

43,2 100

21 57

25

43,9+

36,8 8,8100

52

20

20

38,5 100

38,5

13,5

1,9 7,7

42

20

12

47,6 100

28,6

16,7

2,4 4,8

Wiek

42

13

12

15

2,4 2,4

Miejsce zamieszkania 2,2 5,1

Region

35,7+ 28,6 100

31,0

16

56,3 100

12,5

6,3

25,0

136

53

30

22,1+ 31,6 100

43

39,0

16

56,3 6,3100

6,3

% -

31,3

Raz w tygodniu lub czciej Raz w miesicu Raz w roku Razem Raz na p roku

Raz na kilka miesicy

10 13 26 56

23,246,4+ 100

17,9

5,4 7,1

rdo: Badania wasne, CATI, N=104

Kobieta Pe

48

12

22

10 9

19,2

7,7

26

38,5 100

34,6

14

10

25,7 100

35

40,0

5,7

28,6

15

31

19,4 100

3,2-

29,0

48,4

12

25,0

16,7 100

8,3

16,7

33,3

29

33

15,7 100

89

32,6

37,1

15

20,0 100

40,0

6,7

33,3

Tabela 45. Czsto wizyt w filharmonii w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne
Raz w tygodniu lub czciej Raz w miesicu Raz w roku Razem Raz na p roku N 2 5 % Mczyzna N 2 2 11 10 28 53 20,8 18,9 52,8 100 3,8 3,8 % N 1 5 5 15-29 % -N 2 2 9 30-44 % N 2 4 5 9 45-59 % N 3 13 3 7 60-74 % --N 4 7 Biaystok % N 2 3 Region % ---

Raz na kilka miesicy

11 17 26 61

18,0 27,9 42,6 100

3,3 8,2

rdo: Badania wasne, CATI, N=114

16

18,5 18,5 59,3 100

3,7

27

10 17

22,5 25,0 42,5 100

5,0 5,0

Wiek

11,8 14,7 26,5 41,2 100

5,9

Miejsce zamieszkania 3,9+ 6,8+ 46,6 100 23,3 19,4

40

14

34

53,8 100

23,1 23,1

103

48

20 24

11

54,5 100

18,2 27,3

82

Tabela 46. Czsto wizyt w muzeum w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne
Raz w tygodniu lub czciej Raz w miesicu Raz w roku Razem Raz na p roku N 1 5 Kobieta % Mczyzna N 1 5 16 29 37 88 18,2 33,0 42,0 100 1,1 5,7 % N 3 8 15-29 % N 2 1 30-44 % N 2 45-59 % N 3 3 8 5 1 60-74 % N 8 2 Biaystok % N 2 3 -

Raz na kilka miesicy

16 33 36 91

17,6 36,3 39,6 100

1,1 5,5

Pe

Wrd uytkownikw filharmonii nie zaobserwowano adnych rnic ze wzgldu na pe czy wiek. Jedynie miejsce zamieszkania wyranie determinuje czstsze korzystanie z oferty tej instytucji - wizyty w filharmonii osb spoza stolicy woj. podlaskiego(podobnie jak ich partycypacja w wydarzeniach organizowanych przez galerie sztuki) s rzadkoci. Analizujc czstotliwo wizyt w muzeum nie zaobserwowano istotnych rnic ze wzgldu na zmienne demograficzne, ale wnioskiem wypywajcym z danych zawartych w tabeli 46 jest fakt sporadycznego korzystania z usug tej instytucji przez mieszkacw wojewdztwa w ogle. Zdecydowana wikszo, zarwno kobiet jak i mczyzn bez wzgldu na wiek i miejsce zamieszkania nie bywa w muzeum czciej ni raz na p roku.

rdo: Badania wasne, CATI, N=179

18 23

15,4 34,6 44,2 100

5,8

10 22 27 62

16,1 35,5 43,5 100

3,2

1,6

Wiek

11 14 18 45

24,4 31,1 40,0 100

4,4

15,0 100

15,0 40,0 25,0

5,0

Miejsce zamieszkania 5,4 1,3

Region

29 149 51 59

19,5 34,2 39,6 100

52

20

11 14

10,0 36,7 46,7 100

6,7

% -

30

83

5. OPIS WYNIKW BADANIA - BARIERY UCZESTNICTWA W WYDARZENIACH KULTURALNYCH 5.1. Bariery partycypacji w kulturze wysokiej Jednym z celw szczegowych badania byo ustalenie gwnych przyczyn (barier) niekorzystania z kultury wysokiej: w oparciu o wskaniki demograficzne oraz jakociowe. Podstaw analizy byy: badanie CATI oraz zogniskowane wywiady grupowe z osobami, ktre wyraziy brak zainteresowania elitarn form kultury. Zdiagnozowane czynniki ograniczajce udzia mieszkacw woj. podlaskiego w korzystaniu z kultury wysokiej zostay skatalogowane w trzy grupy barier. Na potrzeby analizy wyrniono bariery kompetencyjne, bariery motywacyjne i spoeczne oraz bariery ekonomiczne i terytorialne. Ich istotno zostaa zweryfikowana zarwno wrd uytkownikw jak i nie-uytkownikw kultury wysokiej. Biorc pod uwag pene spektrum analizowanych kryteriw naley zauway, i z rnym nasileniem dotycz one tak pierwszej, jak i drugiej grupy respondentw. Przechodzc do omwienia uzyskanych wynikw naley stwierdzi, e aktywno w obcowaniu z kultur wysok, zdaniem respondentw, jest bardziej procesem ni zjawiskiem. wiadczy o tym fakt wysokiej zgodnoci badanych w kwestii potrzeby ich wczeniejszego przygotowania do obcowania z kultur. 7 na 10 nie-uytkownikw uwaa, e aby w peni czerpa z dowiadcze kulturalnych podany jest proces swoistej edukacji. Co znamienne teza ta znajduje jeszcze szersz aprobat wrd osb, ktre deklaruj regularne odwiedzanie instytucji kultury wysokiej. Wynik ten potwierdza wstpne ustalenia z bada jakociowych (FGI), w ktrych badani podkrelali, e korzystanie z kultury wymaga odpowiedniego przygotowania, wiedzy i umiejtnoci. Bardzo czsto tego typu opinie pojawiay si w grupach niekorzystajcych z oferty instytucji kulturalnych postrzeganych jako tzw. kultura wysoka (np. teatru) i byy rdem lku. W czasie wywiadw pojawiay si takie sformuowania jak: nikt nas do teatru nie zaprowadzi, trzeba by wzi za rk i pokaza, ludzie nie wiedz, jak si zachowa: sta na baczno i nie umiecha si?, ktre podkrelay niepewno i przekonanie, e uczestnictwo w kulturze wyszej wymaga specjalnego przygotowania, wprowadzenia przez kogo bardziej dowiadczonego: jednym sowem, jest to trudne. Naley zauway, i poziom wiedzy na temat kultury, w tym zasad jej konsumpcji, jest pochodn zaangaowania jednostki w codzienn aktywno poznawcz. Z tego powodu uytkownicy kultury wysokiej czciej, ni jej nie-beneficjenci czytaj pras oraz czasopisma. Kontynuacja analizy procedury poznawczej wrd respondentw dowodzi, i telewizja jest traktowana jako wystarczajce rdo dostpu do kultury wysokiej w przypadku ponad poowy nie-uytkownikw i jedynie 19% jej konsumentw. Brak wiedzy odnonie oddziaywania kultury na jako ycia oraz niewtpliwych korzyci wynikajcych z poszerzenia horyzontu eksploracyjnego determinuje stosunkowo wysok aprobat stanowiska w myl ktrego kultura wysoka jest dobrem zarezerwowanym dla okrelonych grup spoecznych. Dlatego ponad 30% nie-uytkownikw uwaa korzystanie z kultury wysokiej za nieistotne. Ze stanowiskiem tym nie zgadza si prawie 70% uytkownikw, odrzucajcych tez o jej adresowaniu jedynie do wskiej grupy odbiorcw.

84

Wykres 12. Bariery kompetencyjne partycypacji w kulturze

W drugiej grupie barier dominuj kwestie zwizane z wewntrzn motywacj jednostki do zaangaowania si w proces konsumpcji kultury wysokiej. Nie-uytkownicy zdecydowanie czciej nie s zainteresowani udziaem w wydarzeniach kulturalnych (blisko 40% respondentw). W ich optyce korzystanie z kultury stanowi marginaln potrzeb twierdzi tak 72% badanych, dlatego niechtnie wspuczestnicz w wydarzeniach typu spektakle teatralne, koncerty w filharmonii, wystawy czy festiwale. Wyniki uzyskane w skali woj. podlaskiego s odbiciem trendu oglnokrajowego. Wedug danych z Diagnozy Spoecznej 2011 w latach 2007-2011 w Polsce wzrs znaczco odsetek gospodarstw domowych nieodczuwajcych potrzeby korzystania z form uczestnictwa w kulturze (kin, teatr, muzeum, ksika, prasa). Najwicej odpowiedzi wiadczcych o braku takiej potrzeby pojawiao si w przypadku uczestnictwa w spektaklach teatralnych (2011 rok 43,3%) i wizytach w muzeum (w 2011 roku 45,9%). Najsilniejszy wzrost braku zainteresowania gospodarstw domowych rozwaanymi formami uczestnictwa w kulturze, dotyczy jednak zakupu ksiki, jednoczenie wzrosa wrd badanych rodzin potrzeba wyjcia do kina60. W naszych badaniach tak opini wyrazio 20,7%. W badaniach FGI analizowana motywacja pojawia si zwaszcza w wypowiedziach osb z grup nieuczestniczcych w kulturze wysokiej i stanowia podstawow strategi obronn nie chodzimy do teatru, bo nie mamy takiej potrzeby, nie jest to atrakcyjny dla nas sposb spdzania czasu wolnego. Tego typu wypowiedziom towarzyszyo czsto okrelenie ludzi, ktrzy chodz do teatru (jako egzemplifikacji uczestnictwa w kulturze wysokiej) jako snobw, chccych jedynie pokaza si w dobrym towarzystwie. Tego typu oceny speniay funkcje podtrzymujc dobry wizerunek wasnej osoby bezpretensjonalnej, zwykej, nie udajcej kogo kim nie si nie jest. Bariery spoeczne, silniej akcentowane przez nie-uytkownikw kultury wysokiej, stanowiy form swoistego usprawiedliwienia ich braku aktywnoci w tym obszarze. Osoby, w ogle nie korzystajce z oferty przywoanych wczeniej instytucji, czciej tumaczyy si w brakiem czasu na tak form aktywnoci. Ten pierwszy powd by wybrany przez ponad poow respondentw (53%). Czciej wskazyway na t barier osoby w wieku 30-44 lat (aktywne zawodowo), a najrzadziej osoby starsze (60-74 lat). W perspektywie bada oglnopolskich, czynnik ten zajmuje pierwsz pozycj w katalogu barier w korzystaniu z kultury, deklaruje tak 52% Polakw61.
60 T. Panek, J. Czapiski, Kultura, [w:] J. Czapiski, T. Panek (red.), Diagnoza Spoeczna 2011 - Warunki i jako ycia Polakw, Rada Monitoringu Spoecznego, Warszawa 2011, s.113, www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_raport_2011.pdf [06.12.2012]. 61 Sponsoring Monitor: Kulturalne odprenie, ARC Rynek i Opinia, Luty 2012, www.arc.com.pl/sponsoring_monitor_kulturalne_odprezenie-40999382-pl. html [12.12.2012].

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

85

Wykres 13. Bariery motywacyjne i spoeczne partycypacji w kulturze

W wietle danych dotyczcych sposb spdzania wolnego czasu wydaje si, e uczestnictwo w kulturze jest raczej kwesti wyboru pomidzy rnymi formami uczestnictwa w kulturze (na korzy bardziej zindywidualizowanych praktyk kulturowych) ni rezygnacji z kontaktu z ni. Drug wymwk by deklarowany brak wspodbiorcy dostpnych form kultury wysokiej. Sytuacj t, trafnie definiuje nastpujce stwierdzenie Ludzie nie maj z kim pj, a samemu si nie chce. W tym wypadku respondenci utosamiali si z wyobraeniem uczestnictwa w wydarzeniu kulturalnym jako dziaaniu wsplnym, grupowym, powizanym z nieformalnymi sieciami spoecznymi. Czciej kobiety zgadzay si z takim stwierdzeniem, co wynika moe zarwno z wci tradycyjnego postrzegania roli kobiety, ktra uczestniczy w kulturze - w przestrzeni publicznej - raczej nie sama, ale w towarzystwie. Trzeci grup barier otwieraj bariery ekonomiczne. Deklarowanym powodem nieuczestniczenia w kulturze wysokiej s zbyt mae zasoby finansowe respondentw. Niemal 40% badanych wskazao na ten rodzaj ograniczenia. Z t opini najczciej zgadzali si respondenci powyej 45. roku ycia. Co ciekawe zmienna miejsca zamieszkania nie rnicowaa odpowiedzi. Z pewnoci w hierarchii potrzeb i wielkoci wydatkw kultura nie jest priorytetem tak w woj. podlaskim, jak i w kraju. Badania oglnopolskie wskazuj, e wydatki na kultur s jednymi z pierwszych, z ktrych rezygnuje si w sytuacji pogorszenia kondycji finansowej w danym gospodarstwie domowym. Badania Diagnozy Spoecznej 2011 pokazuj - co pesymistyczne - e od 20 do 13% badanych gospodarstw domowych musiao z powodw finansowych zrezygnowa w 2011 r. z wyjcia do kina, teatru, opery, operetki, filharmonii (na koncert), zwiedzenia muzeum czy te wystawy, z zakupu ksiki lub prasy (). Zdecydowanie najwyszy odsetek gospodarstw (nawet ponad 57% w przypadku teatru, opery, operetki, filharmonii lub koncertu) zmuszonych do rezygnacji z korzystania z wybranych form uczestnictwa w kulturze charakteryzowa w marcu 2011 r. grup gospodarstw najuboszych, utrzymujcych si z niezarob86

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

kowych rde, opozycyjnie najmniejszy (16 proc. lub mniej) gospodarstw pracujcych na wasny rachunek62.
Tabela 47. Bariery ekonomiczne w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Prba cakowita % N Kobieta % Pe Mczyzna N % N 15-29 Raczej + zdecydowanie si zgadzam (SUMA) Raczej si zgadzam Ani si zgadzam ani nie zgadzam Raczej si nie zgadzam 216 117 145 113 189 76 99 39,3 21,3 18,0 26,4 13,8 20,5 34,4 121 70 51 66 100 48 52 42,2 24,4 17,8 16,7+ 18,1 34,8 23,0 95 47 28 48 79 61 89 36,1 17,9 18,3 10,623,2 33,8 30,0 47 22 23 25 59 31 54 % 58 26 35 N 30-44 37,2 16,7 22,4 % Wiek 68 37 32 N 45-59 % 43 N 60-74 %

Zdecydowanie si zgadzam

29,413,815,6 19,4 33,8

46,6+ 25,3 21,9 21,2 17,1 31,5

36,9+ 14,4

Ostatni istotn przeszkod powszechnie wskazywan przez du ilo respondentw bya odlego od punktu zamieszkania do centrw kultury. W przeprowadzonych badaniach ta rnica znajduje swe uzasadnienie w rnym rozkadzie opinii pomidzy osobami z Biaegostoku versus regionu. 40% respondentw zgodzio si ze stwierdzeniem: Wydarzenia kulturalne ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach. Najczciej wybierali tak odpowied najstarsi respondenci, mieszkajcy poza stolic wojewdztwa. Tym samym ponownie potwierdza si bardzo dua dysproporcja w uczestnictwie w kulturze ze wzgldu na miejsce zamieszkania.
Wykres 14. Bariery ekonomiczne i terytorialne partycypacji w kulturze

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Zdecydowanie si nie zgadzam Raczej + zdecydowanie si nie zgadzam (SUMA)

26

32 37 63

16,7

20,5 23,7 40,4

21

31 25 46

32 19 6

48,9+ 36,4+ 21,6 6,812,5 22,7 29,5

14,4

11 20 26

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

62 T. Panek, J. Czapiski, Kultura, op. cit., s.113.

87

5.2. Profil nie-uytkownika kultury wysokiej

Charakteryzujc profil osoby niekorzystajcej z kultury wysokiej przyjto, i uczestnikami kultury wysokiej s osoby, ktre wskazay, e przynajmniej raz w trakcie minionych dwunastu miesicy byy w: teatrze, galerii sztuki, filharmonii, muzeum, operze lub operetce. Podstaw klasyfikacji byo uwzgldnienie tylko takich form kultury wysokiej, ktre posiadaj zinstytucjonalizowan w woj. podlaskim posta. Nastpnie, biorc pod uwag powysz definicj, dokonano podziau zbadanej populacji na dwa segmenty: uytkownikw kultury wysokiej i jej nie-uytkownikw.
Tabela 48. Podzia na segment uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej
Nie-uytkownicy kultury wysokiej Uytkownicy kultury wysokiej 265 285 Prba cakowita N % 48,2 51,8

Uzyskano dwa niemal jednorodne pod wzgldem liczebnoci segmenty. Wynika z tego, i blisko poowa populacji woj. podlaskiego w minionym roku nie uczestniczya w adnym wydarzeniu interpretowanym jako kultura wysoka. Ostatnim krokiem byo przeprowadzenie dwuwymiarowej analizy porwnawczej: a) Analizy midzygrupowej: sprawdzono, jak rozkadaj si czstoci zmiennych demograficznych w badanych segmentach i czy zachodz istotne rnice, aby wskaza differentia specifica nieuytkownikw b) Analizy wewntrzgrupowej: zbadano, jak wygldaj rozkady warunkowe czstoci segmentw ze wzgldu na zmienne demograficzne. Dziki dwuaspektowemu podejciu udao si odtworzy poniej profil typowej osoby nie uczestniczcej w kulturze elitarnej. Przechodzc do analizy midzygrupowej, w tabeli 49 przedstawiony jest rozkad czstoci i liczebnoci obu segmentw ze wzgldu na pe. Okazuje si, i omawiana zmienna nie determinuje czstszego korzystania bd niekorzystania z instytucji kultury wysokiej.
Tabela 49. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem pci
Nie-uytkownicy kultury wysokiej N % Uytkownicy Uytkownicy kultury wysokiej N %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Razem

550

100

Kobieta

88

Kolejn analizowan zmienn niezalen by wiek. Jak wynika z danych przedstawionych w ta-

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Mczyzna

Razem

265

134 131

100

50,6 49,4

285

153 132

100

53,7 46,3

beli 50, jedynie w przypadku osb z kohorty 60-74 zachodz istotne statystycznie rnice. W segmencie nie-uytkownikw respondenci najstarsi stanowi blisko 20%, podczas gdy wrd uytkownikw odsetek ten to niecae 13%. Potwierdza si zatem teza, i osoby po 60. roku ycia mniej chtnie partycypuj w wydarzeniach kulturalnych, a w szczeglnoci tych okrelanych mianem elitarnych. W przypadku pozostaych przedziaw wiekowych nie odnotowano istotnych rozbienoci.
Tabela 50. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem wieku
Nie-uytkownicy kultury wysokiej N % 72 68 73 52 27,2 25,7 27,5 100 Uytkownicy Uytkownicy kultury wysokiej N % 88 88 73 30,9 30,9 25,6 100 36

15-29 30-44 45-59 60-74

Zbadano take, jak rozkadaj si proporcje obu segmentw ze wzgldu na miejsce zamieszkania. Tabela 51 ukazuje, e zachodzi ogromna dysproporcja pomidzy segmentami. Wrd uytkownikw, zdecydowana wikszo pochodzi z Biaegostoku (ponad 85%), podczas gdy jedynie niecae 15% mieszka poza stolic wojewdztwa. W przypadku kolejnego badanego segmentu, dominant take jest Biaystok (blisko 60% nie-uytkownikw rekrutuje si z miasta stoecznego wojewdztwa), jednak dysproporcja z regionem nie jest a tak wyrana jak w grupie uytkownikw.
Tabela 51. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem miejsca zamieszkania
Nie-uytkownicy kultury wysokiej N % 157 108 265 59,2100 40,8+ Uytkownicy Uytkownicy kultury wysokiej N % 285 243 42 85,3+ 14,7100

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Razem

265

19,6+

285

12,6-

Charakterystyka respondentw w podziale na deklarowane posiadane wyksztacenie (Tabela 52) dowodzi, i wrd uczestnikw kultury wysokiej przewaaj osoby posiadajce wyksztacenie wysze. W grupie respondentw, ktrzy w minionym roku ani razu nie byli w jednej ze wskazanych instytucji kultury wysokiej dominuj osoby z wyksztaceniem niepenym rednim/rednim lub pomaturalnym. Najwiksze rnice wrd dwch grup respondentw uwidacznia si na poziomie wyksztacenia podstawowego. Osb z tym wyksztaceniem wrd nie-uytkownikw byo niemal cztery razy wicej ni wrd osb korzystajcych z kultury wysokiej. 89

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Biaystok Region Razem

Tabela 52. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem wyksztacenia
Nie-uytkownicy kultury wysokiej N % 148 265 57 60 22,6+ 55,8+ 21,5100 Uytkownicy Uytkownicy kultury wysokiej N % 112 157 16 5,639,355,1+ 100 285

podstawowe lub zawodowe

Rozpatrujc aspekt deklarowanej sytuacji zawodowej respondentw (Tabela 53) mona stwierdzi, i wrd nie-uytkownikw przewaaj emeryci/rencici. Jest ich niemal ponad dwa i p razy wicej ni wrd osb korzystajcych z kultury wysokiej. Ponadto uytkownicy kultury elitarnej to czciej osoby aktywne zawodowo.
Tabela 53. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem aktywnoci zawodowej
aktywny zawodowo uczy si lub studiuje emeryt/rencista Niepracujcy Razem Uytkownicy Nie-uytkownicy kultury Uytkownicy kultury wysokiej wysokiej N % N % 143 54,0198 69,5+ 21 7,9 30 10,5 65 24,5+ 30 10,536 13,6 27 9,5 265 100 285 100

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

niepene rednie/rednie lub pomaturalne niepene wysze/wysze Razem

Odnoszc si do deklarowanej kondycji finansowej osb biorcych udzia w badaniu, naley zauway e istotnie wicej respondentw o sabej lub przecitnej sytuacji materialnej znalazo si w grupie nie-uytkownikw kultury wysokiej, gdzie wskanik przyj warto 72,3% vs 48,8% wrd uytkownikw. Analogicznie istotnie wicej osb o dobrej lub ponadprzecitnej kondycji finansowej przynaley do grupy uytkownikw kultury wysokiej 51,3% vs 27,7% wrd nie-uytkownikw.
Tabela 54. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem kondycji finansowej gospodarstwa domowego
Nie-uytkownicy kultury wysokiej N % 188 260 72 72,3+ 27,7100 Uytkownicy Uytkownicy kultury wysokiej N % 145 136 48,4100 281 51,6+

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Ostatni zmienn rozpatrywan w celu jak najdokadniejszej identyfikacji rnicujcej dwa segmenty bya ilo posiadanego czasu wolnego podczas przecitnego dnia tygodnia oraz weekendu. Wyniki w tabelach 55 i 56 nieco zaskakuj. W jednej z czci raportu, opisano, e podstawow barier 90

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Saba lub przecitna kondycja finansowa Razem

Dobra lub ponadprzecitna kondycja finansowa

nieuczestniczenia w kulturze jest ilo posiadanego czasu wolnego. Jednak jak dowodz dane (brak istotnych rnic midzy dwoma segmentami), jest to tylko wymwka, ktr respondent stosuje, aby w najprostszy sposb usprawiedliwi swoj absencj w wydarzeniach kulturalnych.
Tabela 55. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem iloci posiadanego czasu wolnego podczas przecitnego dnia tygodnia
Nie-uytkownicy kultury wysokiej N % Uytkownicy Uytkownicy kultury wysokiej N %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Do 4 godzin

Powyej 4 godzin

Razem

265

188 77

100

70,9 29,1

285

222 63

100

77,9 22,1

Tabela 56. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem iloci posiadanego czasu wolnego podczas przecitnego dnia weekendu
Nie-uytkownicy kultury wysokiej N % Uytkownicy Uytkownicy kultury wysokiej N %

Druga cz analizy wyrnionych segmentw uytkowania kultury wysokiej, dotyczya ustalenia, jakie s proporcje tych segmentw w poszczeglnych zmiennych demograficznych. W przypadku wieku, zauwaalne jest, i we wszystkich kohortach wiekowych poza ostatni (60-74), uytkownicy kultury wysokiej stanowi ponad poow subpopulacji. Wrd osb najstarszych stosunek jest odwrotny. Blisko 60% badanych to nie-uytkownicy. Podobna dysproporcja w segmentach zauwaalna jest ze wzgldu na miejsca zamieszkania. W przypadku Biaostoczan prawie 61% stanowi uytkownicy kultury wysokiej. Wrd osb z regionu, sytuacja jest odwrotna, blisko trzech na czterech badanych (72%) to nie-uytkownicy.
Tabela 57. Porwnanie rozkadw warunkowych czstoci uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej ze wzgldu na pe, wiek i miejsce zamieszkania
N Kobieta % Pe Mczyzna N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 % N Biaystok % N Miejsce zamieszkania 108 150 42 Region %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Do 4 godzin

Powyej 4 godzin

Razem

265

114 151

100

43,0 57,0

285

125 160

100

43,9 56,1

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie-uytkownicy kultury wysokiej Uytkownicy kultury wysokiej Razem

134 153 287

46,7 53,3 100

131 132

49,8 50,2 100

72 88

45,0 55,0 100

68 88

43,6 56,4 100

73 73

50,0 50,0 100

52 36

59,1+ 40,9100

157 400 243

39,360,8+ 100

72,0+ 28,0100

263

160

156

146

88

91

Rozpatrujc zmienn sytuacja zawodowa, zauwaalne jest, e wrd osb aktywnych zawodowo, blisko 60% to uytkownicy kultury wysokiej, natomiast wrd emerytw i rencistw przewag osigaj nie-uytkownicy (68,4%), ktrych jest istotnie wicej, anieli w pozostaych grupach zawodowych.
Tabela 58. Porwnanie rozkadw warunkowych czstoci uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej ze wzgldu na sytuacj zawodow
aktywny zawodowo 143 198 341 N 41,958,1+ 100 % uczy si lub studiuje N % Sytuacja zawodowa 65 30 N emeryt/rencista 68,4+ 31,6100 % N Niepracujcy %

Odnoszc si do deklarowanego wyksztacenia, obserwowalne s ogromne dysproporcje w rozkadzie czstoci. Wrd respondentw z wyksztaceniem podstawowym bd zawodowym blisko 80% stanowili nie-uytkownicy. Odwrotnie jest u badanych z wyksztaceniem wyszym, gdzie uczestnicy kultury wysokiej to 73,4%. Osoby z porednim poziomem edukacji (niepene rednie, rednie lub pomaturalne) w wikszoci konstytuowali si na segment nie-uytkownikw (56,9%). Podobnie w przypadku kondycji finansowej, logiczne jest, e im gorsza sytuacja materialna, tym wicej nie-uytkownikw. Wrd osb deklarujcych sab lub przecitn sytuacj materialn stanowili oni blisko 60%.
Tabela 59. Porwnanie rozkadw warunkowych czstoci uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej ze wzgldu na wyksztacenie i kondycj finansow gospodarstwa domowego
podstawowe lub zawodowe 60 16 76 N 78,9+ 21,1100 % niepene rednie/rednie lub pomaturalne N % 148 112 56,9+ 43,1100 260 Wyksztacenie niepene wysze/wysze N 26,673,4+ 100 % Saba lub przecitna kondycja finansowa 188 136 N 58,0+ 42,0100 % Kondycja finansowa gospodarstwa domowego Dobra lub ponadprzecitna kondycja finansowa N % 145 217 72 33,2100 66,8+

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie-uytkownicy kultury wysokiej Uytkownicy kultury wysokiej Razem

21 30

51

41,2 58,8 100

95

36

27

63

57,1 100

42,9

Finalnie mona stwierdzi, e blisko poowa badanej populacji w minionym roku nie wzia udziau w adnym wydarzeniu z obszaru kultury wysokiej. Na tle tej grupy wyrniay si jednak szczeglnie: osoby starsze (60-74) najwicej spord innych kategorii wiekowych, bo blisko 60% to segment nie-uytkownikw; osoby z poza Biaegostoku wrd respondentw nie zamieszkujcych stolicy wojewdztwa, nieuytkownicy stanowili ponad 70%; emeryci i rencici w tej grupie spoecznej, istotnie wicej osb (ponad 68%) to nie-uytkownicy; osoby z niskim wyksztaceniem im nisze wyksztacenie tym wyszy odsetek nie-uytkownikw. Wrd badanych z podstawowym lub zawodowym poziomem edukacji odsetek nie-uytkownikw wynis blisko 80%, a wrd respondentw ze rednim wyksztaceniem by on na poziomie blisko 58%; osoby deklarujce sab lub przecitn kondycj finansow osoby dysponujce mniejsz iloci pienidzy czciej konstytuoway grup nie-uytkownikw (58%). 92

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Nie-uytkownicy kultury wysokiej Uytkownicy kultury wysokiej Razem

157

214

57

324

6. OPIS WYNIKW BADANIA ZNAJOMO I OCENA OBECNEJ OFERTY KULTURALNEJ 6.1. Zdiagnozowanie znajomoci oferty kulturalnej

Kolejnym etapem bada ilociowych byo zdiagnozowanie na ile mieszkacy woj. podlaskiego znaj ofert kulturaln swojego miejsca zamieszkania (Wykres 15). Okazuje si, i blisko poowa badanej populacji (47%) ocenia wasn znajomo jako przecitn. Co pita osoba twierdzi, e dobrze zna ofert kulturaln, a blisko co dziesity ankietowany przyznaje, i bardzo dobrze orientuje si w wydarzeniach kulturalnych odbywajcych si w miejscu zamieszkania. Brak wiedzy w tym temacie deklaruje jedynie 4% respondentw. Taki sam odsetek badanych stwierdza, i miejscowo w ktrej mieszka nie posiada adnej oferty kulturalnej. Rozkad czstoci wskazuje na umiarkowane zorientowanie populacji w zakresie poday imprez kulturalnych na terenie woj. podlaskiego. W celu caociowego zdiagnozowania wymiaru znajomoci oferty kulturalnej regionu, w dalszej czci ankiety dopytano respondentw, jakie instytucje i imprezy kulturalne s im znane. Wyniki zaprezentowano w nastpnej czci raportu.
Wykres 15. Znajomo oferty kulturaln w miejscu zamieszkania kulturalnej

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Pe Wiek Miejsce zamieszkania 46,5 1,0100 4,5 71 5 N 16 25 16 17

Tabela 60. Znajomo oferty kulturaln w miejscu zamieszkania w rozbiciu na zmienne demograficzne kulturalnej
Bardzo dobrze Dobrze Przecitnie Bardzo sabo Nie znam w ogle moja miejscowo nie posiada oferty kulturalnej Razem Kobieta N % 26 9,1 62 40 10 9 3,5 3,1 Mczyzna N % 21 8,0 60 40 13 4,9 4,6 N 12 5 4 15-29 % 7,5 3,1 2,5 N 10 7 5 30-44 % 6,4 N 16 8 5 45-59 % 11,0 5,5 3,4 N 9 3 7 60-74 % 10,2 3,4 8,0 Biaystok N % 31 7,8 97 64 18 4

140

48,8

21,6 13,9 100

117 12

22,8 44,5 15,2 100

43 82 14

26,9 51,3 8,8-

34 78 22

14,1 100 4,5 3,2

21,8 50,0

28 69 20

19,2 47,3 13,7 100

17 28 24 88

31,827,3+

19,3

186

24,3+ 16,0

Region % 10,7 47,3 3,3 10,7 100

16,7-

Tabela 60 prezentuje znajomo oferty kulturalnej w rozbiciu na zmienne demograficzne. Okazuje si, e pe nie jest istotnym kryterium wpywajcym na poziom zaznajomienia z ofert kulturaln wojewdztwa. Inaczej jest w przypadku wieku, gdzie osoby najstarsze (60-74) istotnie czciej anieli pozostae kohorty wiekowe wykazyway bardzo sab wiedz na temat wydarze kulturalnych. Kolejn zmienn rnicujc populacj w rozpatrywanym aspekcie byo miejsce zamieszkania. Biaostoczanie czciej anieli osoby mieszkajce poza stolic woj. podlaskiego deklarowali, e dobrze orientuj si w ofercie kulturalnej miasta. Ponadto badani pochodzcy z regionu istotnie czciej podkrelali fakt, i ich miejscowoci nie posiadaj adnej oferty kulturalnej. 93

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

287

263

160

100

156

146

100

400

150

11,3+

6.2. Ocena oferty kulturalnej

Nastpnym istotnym indykatorem wykorzystanym w badaniu ilociowym bya oglna ocena dostpnej oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania respondentw. Odpowiedzi na to zagadnienie udzielay jedynie osoby, ktre w pytaniu o znajomo wskazay, e maj przynajmniej przecitn wiedz o imprezach kulturalnych odbywajcych si w miejscu ich egzystencji. Wykres 16 prezentuje rozkad czstoci oglnej oceny oferty kulturalnej. 45% badanych (suma wskaza dobrze i bardzo dobrze) pozytywnie ocenia dostpn ofert kulturaln. Blisko co pity respondent (18%) uwaa, i jest ona niewyrazista, w konsekwencji konstruowana ocena jest ani dobra, ani za. Znaczny odsetek populacji (29%) uznaje, i obecna oferta kulturalna jest przecitna. Jedynie 7% osb wskazao, i jest ona bardzo saba.
Wykres 16. Ocena oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania

rdo: Badania wasne, CATI, N=426, tylko osoby ktre wskazay, i znaj ofert kulturaln przecitnie, dobrze lub b. dobrze. Tabela 61. Ocena oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania- w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Kobieta % Pe Mczyzna 67 39 198 65 18 N 9 33,8 19,7 32,8 100 9,1 4,5% N 8 15-29 % N 6 30-44 % Wiek N 45-59 % N 6 4 5 60-74 % N Biaystok % Miejsce zamieszkania 8,0 N 6

Bardzo dobrze Dobrze Przecitnie Razem

Ani dobrze, ani le Bardzo sabo

22 95 39 60 12

9,6+ 41,7 17,1 26,3 100 5,3

54 28 137 38 9

39,4 20,4 27,7 100 6,6

5,8

45 24 122 39 8

36,9 19,7 32,0 100 6,6

4,9

42 20 30 9

12

37,2 17,7 26,5 100 8,0

10,6

21 18

38,9 11,1 33,3 100 7,4

9,3

132 61 81 15

25

Region

42,0+ 19,4 4,8100

25,8-

17

Ocena oferty kulturalnej, jak pokazuje tabela 61, najsilniej zaley od miejsca zamieszkania badanych. Biaostoczanie istotnie czciej oceniali j jako dobr, respondenci z regionu czciej uznawali ofert kulturaln jako przecitn lub bardzo sab. cznie, ponad poowa populacji spoza Biaegostoku wystawia ocen negatywn zastanej ofercie kulturalnej w miejscu swojego zamieszkania. W celu uzyskania bardziej komplementarnego obrazu poziomu satysfakcji mieszkacw woj. podlaskiego z dostpnej oferty kulturalnej, zaczono odpowiedzi respondentw na wybrane stwierdzenia z czci segmentacyjnej badania. Stwierdzenia te dotycz aspektw, ktre mog wpywa na oglne zadowolenie mieszkacw z oferty kulturalnej. Pierwsze z nich dotyczy kwestii finansowych i mwi, e uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne. Okazuje si, e blisko 40% badanej populacji zgadza si (zdecydowanie bd raczej) z tym zagadnieniem. Oznacza to, e satys94

rdo: Badania wasne, CATI, N=426, tylko osoby ktre wskazay, i znaj ofert kulturaln przecitnie, dobrze lub b. dobrze.

228

113

54

314

112

44 15

30

26,815,2 100

5,4

39,3+ 13,4+

fakcja z oferty kulturalnej regionu moe by determinowana niemonoci uczestnictwa w imprezach, ktre s dla badanych atrakcyjne, ale zbyt drogie.
Wykres 17. Uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne i nie zawsze mnie na nie sta

Tabela 62 pokazuje, i w szczeglnoci osoby starsze (60-74) zdecydowanie czciej zgadzaj si z opini, e nie zawsze sta je na uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych. Istotnie rzadziej uwaaj tak respondenci najmodsi (15-24), najczciej niesamodzielne finansowo, lecz dysponujce wolnymi rodkami na zagospodarowanie czasu wolnego. Osoby starsze, co zostanie pokazane w dalszej czci raportu, s bardziej skonne chodzi na imprezy kulturalne, ktre s darmowe i oglnie dostpne.
Tabela 62.Uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne i nie zawsze mnie na nie sta w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Kobieta % Pe Mczyzna 47 48 79 61 N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 % Biaystok N % N Miejsce zamieszkania 18,5 20,8 100 21,0 25 30 33 Region %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Zdecydowanie si zgadzam Raczej si zgadzam Ani si zgadzam ani nie zgadzam Raczej si nie zgadzam Zdecydowanie si nie zgadzam Razem

70 51 66 48 52

24,4 17,8 23,0 18,1 100

17,9 18,3 30,0 23,2 100

22 23 25 59 31

13,8-

16,7+

Praktycznie co drugi badany (49%) ustosunkowuje si przychylnie do stwierdzenia (raczej i zdecydowanie si zgadzam): wydarzenia kulturalne, ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach. W dobie globalizujcej si informacji, w sytuacji gdy imprezy kulturalne z innych regionw Polski s powszechnie reklamowane w woj. podlaskim, mieszkacy dokonuj porwna i czsto okazuje si, i to co darz zainteresowaniem jest dla nich niedostpne ze wzgldu na odlego. Ten aspekt take moe rzutowa na ogln ocen lokalnej oferty kulturalnej i powodowa nisz skal partycypacji w kulturze.

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

287

263

28

36,9+ 14,4 100 19,4

15,6

10,6-

160

156

26

32 37

35

26

16,7 100

20,5 23,7

22,4

16,7

146

21

31 25

32

37

14,4 100

21,2 17,1

21,9

25,3

11 20 6

19

32

36,4+ 21,6 6,8100

12,5 22,7

105 400 54 83

74

84

88

13,5

26,3

150

22

40

14,7 100

16,7 20,0

26,7

22,0

95

Wykres 18. Wydarzenia kulturalne, ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach

Potwierdzaj to porwnania odpowiedzi ze wzgldu na zmienn miejsce zamieszkania (Tabela 63). Widoczna jest olbrzymia dysproporcja pomidzy badanymi z Biaegostoku i regionu. Respondenci spoza stolicy woj. podlaskiego w 44% zdecydowanie zgadzaj si, e wydarzenia kulturalne, ktre ich interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach.
Tabela 63.Wydarzenia kulturalne, ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Kobieta % Pe Mczyzna 60 42 57 263 38 66 N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 % N Biaystok % N Miejsce zamieszkania 15,315,5 16,0 100 22,5 25 16 66 25 Region %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Raczej si zgadzam

Ani si zgadzam ani nie zgadzam Raczej si nie zgadzam Zdecydowanie si nie zgadzam Razem

Zdecydowanie si zgadzam

67 45 58 42 75

23,3 15,7 20,2 14,6 26,1 100

22,8 16,0 21,7 14,4 25,1 100

30 23 36 25 46

18,8 14,4 22,5 15,6 28,8 100

32 24 39 29 32

20,5 15,4 25,0 18,6 20,5 100

33 26 30 16 41

22,6 17,8 20,5 11,0 28,1 100

32 14 10 10 22

36,4+ 15,9 11,4 25,0 100

11,4-

62 64

61 90

16,7 10,7 100

44+

6.3. rda informacji o wydarzeniach kulturalnych

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

287

160

156

146

88

123

400

30,8+

150

18

16,7

12,0-

Ponad poowa mieszkacw woj. podlaskiego, ktrzy stwierdzili w badaniu, e przecitnie, dobrze lub bardzo dobrze znaj ofert kulturaln, swoj wiedz o imprezach kulturalnych czerpie z Internetu (Wykres19). Na rdo to wskazao okoo 59% respondentw. W dalszej kolejnoci wskazywano na lokaln pras rdo to jest istotne dla blisko 1/3 respondentw. Stosunkowo zblione wskazania uzyskano w przypadku pozyskiwania informacji o wydarzeniach kulturalnych od znajomych, z ogosze ulicznych, gazet i telewizji. Niewielk rol odgrywa za radio, co moe wiadczy z jednej strony o niskiej popularnoci rozgoni lokalnych lub z drugiej o niewielkiej skutecznoci przekazw dotyczcych wyboru oferty kulturalnej emitowanych w tym medium. Co istotne osoby z rodziny, uczelni i miejsca pracy nie maj raczej duego znaczenia w wyborze wydarze. Marginalny wpyw, zasig oddziaywania, posiadaj wydawane informatory kulturalne. Dyskusyjny, w kontekcie szerokiego pozyskiwania informacji o wydarzeniach z Internetu, jest natomiast zdiagnozowany niski wynik portali spoecznociach jako rde wiedzy na temat dostpnych wydarze kulturalnych mona przypuszcza, e dla wielu osb s one czci procesu pozyskiwania informacji o imprezach z sieci. 96

Wykres 19. rda informacji o imprez imprezach kulturalnych

Pozyskiwanie informacji o wydarzeniach kulturalnych jest te zrnicowane ze wzgldu na zmienne socjodemograficzne (Tabela 64). Internet jest rdem preferowanym przez osoby w wieku od 15 do 44 lat i wrd mieszkacw Biaegostoku. Tylko blisko poowa dobrze poinformowanych o ofercie kulturalnej mieszkacw w wieku 45-59 lat pozyskuje informacje o wydarzeniach z Internetu. Osoby starsze, po 60. roku ycia, istotnie czciej za dowiaduj si o wydarzeniach z telewizji. Zachodzi te rnica w odniesieniu do pci respondentw. Kobiety czciej ni mczyni kieruj si informacjami od znajomych, rodziny i osb z uczelni lub miejsca pracy. Mieszkacy Biaegostoku istotnie czciej wskazuj komunikaty telewizji i radia jako kanay pozyskiwania danych o ofercie orodkw kultury. Mieszkacy regionu, ale spoza Biaegostoku, o wydarzeniach kulturalnych dowiaduj si za czciej z prasy lokalnej i ogosze na ulicy.

rdo: Badania wasne, CATI, N=426, tylko osoby ktre wskazay, i znaj ofert kulturaln przecitnie, dobrze lub b. 426, dobrze.

97

Tabela 64. rda informacji o imprezach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne

N Kobieta % Pe Mczyzna 77 46 45 49 28 5 3 198 5 5 N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 4 60-74 % N

Z Internetu

Z prasy lokalnej Od znajomych Z Gazet Z Telewizji Z Radia

141 74 72 59 56 48 28 15 11 7 4 3

61,8 32,5 25,9 24,6 21,1 12,3 3,1 1,8 1,3

108 42

54,5 38,9 23,2 22,7 24,7 14,1 2,51,5 100 2,5 2,5 --

106 44 43 30 33 21 13 5 4 7 3 3

77,4+ 32,1 31,4 21,9 24,1 3,6 9,5

82

Z afisza, plakatu, bilboardw na ulicy

31,6+

21,2-

35

44 36 23 16 6 4 2 2 5

67,2+ 28,7 21,3 4,9 3,3 1,6 1,6 4,1 36,1 29,5 18,9 13,1

51

31

39 34 30 16 8 3 1 3 -

45,127,4 22,1 7,1 2,7 0,9 2,7 -34,5 30,1 26,5 14,2

10 5

25 15 11 1 -

18,546,3 7,427,8 20,4 1,9 ---9,3-

209 80 61

Biaystok

Miejsce zamieszkania 66,6+ 32,225,5 % 40 N

Region

101 74 51 8 6 5

19,423,6 4,1

34

50 27 7 5

35,744,6+ 30,4

15,3-

Od rodziny

26

25

25

46,3+

Na uczelni/miejsce pracy Z portali spoecznociowych Z Informatora Kulturalnego Inne Razem

6,6+ 4,8+

5,1+ 2,2 2,2

2,9

13

84

26,8+ 16,2+ 2,5 1,6

13 3 3 3

44

39,3+ 24,1 4,56,3 -2,7 2,7 2,7

11,6-

rdo: Badania wasne, CATI, N=426, tylko osoby ktre wskazay, i znaj ofert kulturaln przecitnie, dobrze lub b. dobrze.

228

100

137

100

122

100

113

100

54

100

1,9

10

3,2+ 1,9

314

100

112

100

6.4. Okrelenie z kim najczciej uczestniczy si i jakie s gwne powody uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych

Respondenci zostali poproszeni o wskazanie osb, z ktrymi bior udzia w wydarzeniach kulturalnych (Wykres 20). Okazuje si, e w niemal rwnym stopniu dla prawie poowy respondentw towarzystwo w imprezach stanowi znajomi i przyjaciele lub czonkowie rodziny. Nieco rzadziej badani uczestnicz w wydarzeniach tylko z mem/on lub partnerem/partnerk. Niewiele osb na wydarzenia przychodzi samotnie lub w towarzystwie wsppracownikw.
Wykres 20. Osoby najczciej wspuczestniczce w wydarzeniach kulturalnych

98

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Istotny wpyw na wybr towarzystwa podczas imprez kulturalnych ma pe (Tabela 65). Kobiety czciej ni mczyni w wydarzeniach uczestnicz ze znajomymi, przyjacimi lub rodzin. Mczyni za nieco czciej uczestnicz w wydarzeniach samotnie lub w ogle z nich rezygnuj. Istotne zmiany mona zaobserwowa wrd grup o wyodrbnionych przedziaach wiekowych. Osoby do 29. roku ycia uczestnicz w wydarzeniach ze znajomymi i przyjacimi, w okresie od 30 do 44. roku ycia bior raczej udzia w wydarzeniach z rodzin, za po 60. roku ycia samotnie lub wcale. Miejsce zamieszkania nie ma wikszego wpywu na dobr towarzystwa.
Tabela 65. Osoby najczciej wspuczestniczce w wydarzeniach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Kobieta % Pe Mczyzna 96 94 N % N 7 5 6 15-29 % N 9 3 8 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 % Biaystok N % Miejsce zamieszkania 45,0 40,8 39,5 3,5 3,3 7,5 64 74 50 9 4 N Region %

Ze znajomymi/przyjacimi Z rodzin Sam(a) Razem

Z mem/on/partnerem/partnerk Nie uczestnicz w wydarzeniach kulturalnych Ze wsppracownikami

101 19 9 9

148 143

51,6+ 49,8+ 35,2 6,6 3,1 3,1

36,535,740,7 8,7 5,3 3,0

107 23 14 8

98 48

61,3+ 30,036,3 4,43,1 3,8

58

90

60

63

57,7+ 40,4 1,9100 5,1 5,8

38,5

12 7 1

70

55

66

45,2+ 4,8 8,2

47,9

37,7

21 8 2

14

29

31

33,023,915,9+ 9,1 2,3

35,2

163 158 14 13 30

180

42,7 49,3 33,3 6,0 2,7 8,0

12

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

287

100

263

100

160

100

156

146

0,7-

100

88

100

400

100

150

100

Wykres 21. Czynniki wpywajce na czsto partycypacji w wydarzeniach kulturalnych

Kluczowe znaczenie w czstotliwoci uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych ma zdaniem badanych zasb posiadanego czasu wolnego (Wykres 21). Cecha ta jest istotna dla blisko poowy respondentw. Jednoczenie pozwala sdzi, i indywidualne starania na rzecz poprawy zagospodarowania tego czasu prowadziyby do wzrostu uczestnictwa. Kolejny czynnik ma znaczenie mniej zalene od respondentw jest nim atrakcyjno oferty kulturalnej, ktr ksztatuj kadry zarzdzajce insty99

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

tucjami. Tym samym blisko 1/3 badanych przenosi swoje oczekiwania co do uczestnictwa w kulturze na profesjonalizm i aktywno w formuowaniu zacht przez kadry stosownych instytucji. Dla niemal co pitego respondenta istotna jest cena biletu, zachta znajomych lub ich osobiste zainteresowania. Stosunkowo niewielkie znaczenie ma odlego wydarzenia lub instytucji od miejsca zamieszkania, dostp do informacji, reklama lub moliwo zabrania dzieci. Innymi sowy badani raczej stawiaj na samodzielne zarzdzanie czasem na udzia w kulturze lub na dopasowanie wydarze przez organizatorw do ich gustw.
Tabela 66. Czynniki wpywajce na czsto partycypacji w wydarzeniach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne
Ilo czasu wolnego Atrakcyjno oferty kulturalnej Cena biletu/Sytuacja finansowa Zachta znajomych Kobieta N % Pe Mczyzna N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 % Biaystok N % Miejsce zamieszkania 48,0 33,8 22,8 18,3 5,86,8 60 43 32 36 Region N %

128 95 58 64 43 29 18 14 16

44,6 33,1 20,2 22,3 10,1 6,3 4,9 5,6

124 83 65 45 19 18 20 12

47,1 31,6 24,7 17,1 7,2 6,8 7,6 4,6

66 58 33 35 13 14 7 7

41,3 36,3 20,6 21,9 8,1 8,8

68 42 36 33 15 5

43,6 26,9 23,1 21,2 9,6

70 47 37 26 13 10

47,9 32,2 25,3 17,8 8,9 6,8

48 31 17 15 7 7

54,5 35,2 19,3 17,0 8,0 8,0

192 135 91 73 23 27

40,0 28,7

Przy uwzgldnieniu dodatkowych zmiennych zauway mona niewiele istotnych rnic (Tabela 66). Mczyni zdecydowanie czciej ni kobiety zwracaj uwag na powizanie tematyki wydarzenia kulturalnego z ich osobistymi zainteresowaniami. Mieszkacy regionu podlaskiego, spoza Biaegostoku, czciej natomiast zwracaj uwag na oddalenie wydarze i instytucji od swego miejsca zamieszkania (16,7% wobec 5,8%).

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Zainteresowania Odlego wydarzenia| instytucji od mojego miejsca zamieszkania Dostp do informacji o wydarzeniach kulturalnych Reklama wydarzenia Moliwo zabrania dzieci Razem

15,0-

63

24,0+

27

16,9

30

19,2

34

23,3

15

17,0

80

20,0

25 9

26

21,3 24,0

17,3

16,7+ 6,0

3,25,1

287

100

263

100

160

100

4,4 4,4

156

8 4

2,6100

146

11 12

100

7,5 8,2

88

8 5

100

9,1 5,7

400

22 18

100

5,5 4,5

150

12 10

100

8,0 6,7

100

7. OPIS WYNIKW BADANIA ZNAJOMO I KORZYSTANIE Z INSTYTUCJI ORAZ WYDARZE KULTURALNYCH 7.1. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku Nieodcznym elementem partycypacji w kulturze jest wiedza na temat dostpnych instytucji kulturalnych. Dopiero wiadomo ich funkcjonowania moe przeoy si na potrzeb odwiedzenia ktrej z nich, a pozytywne dowiadczenia pynce z tej wizyty mog zachci do powtrnych odwiedzin. Dodatkowo zadowolenie przekada si na rekomendowanie konkretnych instytucji kolejnym osobom (z wasnego krgu towarzyskiego czy zawodowego), poprzez co grono potencjalnych i realnych uytkownikw kultury powiksza si. Pewn miar pojemnoci grup odbiorcw jest wskanik znajomoci. Wskanik ten pokazuje nie tylko, jak wiele osb rozpoznaje dan instytucj, ale stanowi poniekd swojego rodzaju papierek lakmusowy okrelajcy skuteczno prowadzonych dziaa reklamowych i marketingowych, o ile te w ogle maj miejsce. Znajomo wyraa si marki danej instytucji kulturalnej oraz obrazuje, jak silnie jest ona zakorzeniona jest w wiadomoci lokalnej czy regionalnej. Dziki temu kada z ujtych w badaniu instytucji, moe zwalidowa strategi docierania do grup odbiorcw i sprawdzi, czy stosowane przez ni metody s skuteczne i wystarczajce. Ze wzgldu na fakt, i wikszo instytucji kulturalnych umiejscowionych jest w stolicy regionu Biaymstoku (co przedstawiono w analizie danych zastanych), oraz ze wzgldu na przyjt konstrukcj i dobr prby w badaniu ilociowym pytano wycznie o instytucje funkcjonujce na terenie miasta z paacem Branickich. W naszych badaniach badalimy trzy rodzaje znajomoci marki: 1. Top of mind (pierwsza wymieniona) czyli marki wskazanej jako najlepiej pamitana. Uznaje si, e pierwsza, wskazana spontanicznie odpowied najbardziej oddziauje na percepcj respondenta przez pryzmat badanej kategorii (w tym przypadku instytucji kultury wysokiej) i jest najsilniej zakorzeniona w wiadomoci badanego. To wanie pierwsza wskazana instytucja bdzie kojarzya si respondentom jako immanentna w kontekcie kultury wysokiej. 2. Spontaniczna: jest to sytuacja, kiedy respondent samodzielnie (bez podpowiedzi w formie np. listy) wymienia poszczeglne nazwy instytucji. Spontaniczna wiadomo marki okrela realne pole wyborw uytkownika instytucji kultury. 3. Wspomagana: polega na rozpoznaniu danej marki wrd innych. O ile spontaniczna znajomo nazwy instytucji wskazuje, e respondent pamita mark, znajomo wspomagana wskazuje, e badany jedynie potrafi j rozpozna (zna j ze syszenia/widzenia; nie musi z niej korzysta). Znajomo wspomagana jest wskanikiem sabej wizi badanego z mark. Jedynie 4% badanych nie byo w stanie wymieni adnej z funkcjonujcych w Biaymstoku instytucji kulturalnych. Pozostali jako pierwsz wskazywali najczciej: Oper i Filharmoni Podlask (27%), Teatr Dramatyczny im. A. Wgierki (18%) oraz Biaostocki Teatr Lalek (16%). Pomimo, i Opera i Filharmonia Podlaska zostaa otwarta w biecym roku, generuje ona najwikszy odsetek wskaza na pierwszym miejscu. Przyczynia si do tego z pewnoci silna kampania informacyjna, oficjalna inauguracja, szeroko komentowana w mediach oraz due zainteresowanie mieszkacw towarzyszce powstaniu tak spektakularnego gmachu instytucji w centrum miasta. Podobny odsetek badanych wskaza na pierwszym miejscu dwa due teatry funkcjonujce w miecie Dramatyczny i Lalek. Z uwagi na fakt, e s to instytucje poniekd wronite w kulturaln map miasta, wynik moe nie by 101

w peni satysfakcjonujcy dla osb kierujcych tymi instytucjami, ale z pewnoci wyrnia si on na tle pozostaych miejskich jednostek kultury, rwnie dugo obecnych w Biaymstoku, np. Muzeum Wojska (9%), czy Muzeum Podlaskie Ratusz (2%). Ponadto wskazuje si na fakt, i czciej z instytucjami kultury kojarzony jest teatr, anieli muzea czy galerie sztuki. Potwierdzeniem powyszego jest znajomo spontaniczna, w przypadku ktrej najwicej wskaza przypada na Oper i Filharmoni Podlask (43%), Teatr Dramatyczny (42%) oraz Biaostocki Teatr Lalek (37%). Wrd najczciej wymienianych znalazo si take Muzeum Wojska (28%). Blisko co pita osoba wymienia Galeri im. lendziskich (19%), Galeri Arsena (18%) oraz Muzeum Podlaskie Ratusz (16%). Niskie wskazania spontaniczne w przypadku pozostaych instytucji pokazuj, e respondenci nie buduj adnych skojarze dotyczcych kultury z tymi jednostkami. Po drugie moe to wiadczy, e po prostu ich nie znaj, a skoro nie maj wiadomoci ich funkcjonowania, nie odwiedzaj ich. W znajomoci wspomaganej rozkad wynikw nie zmienia si diametralnie, ale co interesujce, najlepiej rozpoznawaln instytucj jest Biaostocki Teatr Lalek (71%), nastpnie, pomimo niskiej znajomoci spontanicznej, wymieniano Muzeum Wojska (70%). Opera i Filharmonia Podlaska osigna 69% wskaza a Muzeum Podlaskie Ratusz 66%. Zaskakuje relatywnie nisza znajomo wspomagana Teatru Dramatycznego (63%), co moe wiadczy, i znaczny odsetek badanych w ogle nie kojarzy tej instytucji. Pozostae instytucje generuj znajomo z przedziau (62-49%). Najmniej rozpoznawalne s Muzeum Rzeby A. Karnego (35%), Dom Kultury rdmiecie (24%) oraz Teatr TrzyRzecze (19%). Wyniki, w szczeglnoci znajomoci wspomaganej, pokazuj, e znaczny odsetek badanych nie kojarzy kluczowych i najduej funkcjonujcych w miecie instytucji kulturalnych, a take udowadniaj, jak dua cz populacji nigdy nie odwiedzia danej instytucji. Po wtre, nie naley zakada, i znajomo instytucji zawiadcza o uczszczaniu do niej. Zatem odsetek nie-uytkownikw jest z pewnoci wikszy. Finalnie, mona te prawidowoci zobrazowa tez, i oferta kulturalna tych placwek jest dla badanych mao interesujca i nie speniajca ich oczekiwa, bd sami badani nie maj potrzeby uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych.

102

Wykres 22. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego

Rozpatrujc znajomo instytucji przez pryzmat zmiennych demograficznych nie dostrzega si diametralnych rnic ze wzgldu na pe czy wiek. Tabela 67 prezentuje jedynie te instytucje w przypadku ktrych zachodz istotne rnice ze wzgldu na zmienne demograficzne. Jedynie w przypadku miejsca zamieszkania ciekawym wynikiem jest zdecydowanie czstsze wskazywanie na pierwszym miejscu na Biaostocki Teatr Lalek w przypadku osb z regionu (22%), w porwnaniu do mieszkacw Biaegostoku (14%). Ponadto osoby z Biaegostoku istotnie czciej wskazyway na pierwszym miejscu Biaostocki Orodek Kultury i Galeri im. lendziskich anieli respondenci z podlaskiej prowincji.
Tabela 67. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego pierwsza wymieniona
N Kobieta % Pe Mczyzna 20 4 4 6 25 42 N 7,6 9,5 % N 8 15-29 % N 8 30-44 % Wiek N 9 9 45-59 % N 3 8 9 60-74 % N Biaystok % Miejsce zamieszkania 14,39,0 11 5 4 3 33 N Region %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550. * We wskaniku znajomoci instytucji kulturalnych w Biaymstoku nie uwzgldniono Wojewdzkiego Orodka Animacji i Kultury ze wzgldu na jego szerok dziaalno wykraczajc poza organizacj wydarze kulturalnych.

rdo: Badania wasne, CATI, N=550, przedstawiono jedynie te instytucje, w znajomoci ktrych zaobserwowano istotne statystycznie rnice. We wskaniku znajomoci instytucji kulturalnych w Biaymstoku nie uwzgldniono Wojewdzkiego Orodka Animacji i Kultury ze wzgldu na jego szerok dziaalno wykraczajc poza organizacj wydarze kulturalnych.
1,5+

Dom Kultury rdmiecie Centrum im. Ludwika Zamenhofa Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego

Biaostocki Teatr Lalek Muzeum Wojska w Biaymstoku Biaostocki Orodek Kultury Galeria im. lendziskich

48 19 8 7

22

16,7 6,6 -7,7 7,0 2,4

16,0 6,1 2,3

20

2,8

16

1,5

15 1 8 2

10

25

15,6 9,4 6,3 5,0 1,3

20 12 2 1 2

28

12,8+ 5,1 1,3

17,9 7,7

23 11 1 3 5

15,8 6,2 6,2 7,5 2,1 3,4

14 4

15,9 10,2 4,5 --3,4 9,1

36 34 3 9

57

22,0+ 7,3 --

32

8,5+ 8,0+ 3,3+ 0,8 2,3

3,32,72,0

5,0+ 0,6

0,61,3

0,7

13

0,7

103

Podobnie jak w przypadku wskanika pierwszej wymienionej instytucji, w znajomoci spontanicznej nie zaobserwowano wielu rnic ze wzgldu na zmienne demograficzne. Kobiety czciej ni mczyni wymieniay Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego. Osoby starsze (60-74) rzadziej spontanicznie deklaroway znajomo Biaostockiego Orodka Kultury, natomiast badani w wieku 30-44 istotnie czciej znali Muzeum Wojska. Biaostoczanie niemal dwukrotnie czciej wskazywali na Galeri Arsena w porwnaniu do respondentw z regionu.
Tabela 68. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego spontaniczna
N Kobieta % Pe Mczyzna N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 8 7 60-74 % N Biaystok % Miejsce zamieszkania 16,0 9,0 15 18 9 N Region %

Najwicej istotnych rnic odnotowano w przypadku znajomoci wspomaganej, gdzie kobiety znacznie czciej deklaroway znajomo Ksinicy Podlaskiej i Muzeum Podlaskiego Ratusz w porwnaniu do mczyzn. Dodatkowo, duo lepsz percepcj placwek kultury takich jak: Centrum im. L. Zamenhofa, Muzeum Podlaskie Ratusz, Muzeum Rzeby A. Karnego oraz Teatru Lalek wykazay si osoby w wieku 45-59. Podobnie, mieszkacy Biaegostoku, niemal w kadym przypadku, zdecydowanie czciej kojarzyli przywoane z nazwy instytucje kultury w porwnaniu do badanych zrekrutowanych z regionu.
Tabela 69. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego wspomagana
Biaostocki Orodek Kultury Centrum im. Ludwika Zamenhofa Dom Kultury rdmiecie Galeria Arsena 164 184 76 N Kobieta 57,1 64,1 % Pe 142 157 57 Mczyzna N % 54,0 59,7 97 N 15-29 60,6 64,4 % 88 93 86 96 95 N 30-44 56,4 59,6 61,5 60,9 % Wiek 80 N 45-59 54,8 67,8 65,1 % 41 53 50 N 60-74 46,6 60,2 56,8 % 240 N Biaystok % Miejsce zamieszkania 60,0+ 58 66 N Region %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550, przedstawiono jedynie te instytucje, w znajomoci ktrych zaobserwowano istotne statystycznie rnice. We wskaniku znajomoci instytucji kulturalnych w Biaymstoku nie uwzgldniono Wojewdzkiego Orodka Animacji i Kultury ze wzgldu na jego szerok dziaalno wykraczajc poza organizacj wydarze kulturalnych
21,934,0+

Galeria Arsena Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego Muzeum Wojska w Biaymstoku

Biaostocki Orodek Kultury

16

37

53

12,9 18,5 5,6-

83

28,9

29

42 47

16,0

69

11,0+ 26,2

17,9

12

27 32

16,9 20,0 7,5

35

15

27 25

17,3 16,0 9,6

53

10

18 25

12,3 17,1 6,8

37

25,3

27

18

30,7

20,5 8,09,1

115

36

64

82

20,5+ 28,8

12,024,7 6,0

10,0

37

Galeria im. lendziskich Ksinica Podlaska im. . Grnickiego w Biaymstoku Muzeum Podlaskie w Biaymstoku Ratusz Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego Muzeum Wojska w Biaymstoku Opera i Filharmonia Podlaska Biaostocki Teatr Lalek Tatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki Teatr TrzyRzecze Razem

181 192

202 287 64

100

207

202

145

63,1

26,5 50,5

151

66,9+ 70,4+ 34,8 72,1

146 162 180 42 93

123

57,4

55,561,635,4 68,4

46,8

21,7

103 104 108 160 29 110 46 97 64

81

32

50,6-

40,065,0 68,8 18,1 100

60,6

20,0

77

33

55,1-

49,4

21,2

103 99 95 79 42

70,5+ 54,1

28,8

55

28,867,5

197

104

rdo: Badania wasne, CATI, N=550. We wskaniku znajomoci instytucji kulturalnych w Biaymstoku nie uwzgldniono Wojewdzkiego Orodka Animacji i Kultury ze wzgldu na jego szerok dziaalno wykraczajc poza organizacj wydarze kulturalnych

185

70,4 100

22,3

68,6

64,5

178 263

191

162

67,7 100

16,0

72,6

61,6

117

102

73,1

63,8

112 156 30

108

50

32,1

102

101

71,8 100

69,2

109 100 146 32 87 65

74,7+ 44,5+ 68,5 21,9 100 74,0

19,2

65,4

64,7

108

32

56

48

26

62,5

113

77,4+

59,6

60 15

56

61

36,4

63,6

54,5

29,5

274

44,0-

273 284

88

57

68,2 17,0 100

63,6

69,3

166

283

224

114

68,5+ 28,5+ 68,3+ 56,0+ 71,0+ 70,8+ 41,5+ 73,3+ 71,3 100 65,5 69,3

68 54

64,8

277 88

285

293

262

103 18 85

27

81

44

19

38,712,745,329,336,054,018,062,768,7 100 56,7 68,7

103 150

94

400

22,0+

12,0-

7.2. Uczszczanie do instytucji kulturalnych w Biaymstoku

Aby zdiagnozowa w jaki sposb stopie znajomoci poszczeglnych instytucji przekada si na korzystanie z ich oferty, poproszono respondentw, eby odpowiedzieli na pytanie, ktr ze znanych im instytucji odwiedzaj regularnie (przynajmniej raz na p roku). Okazuje si, e najwiksz grup deklarowanych staych odbiorcw posiada Teatr Dramatyczny im. A. Wgierki (ponad 45%). Pomimo niewysokiej znajomoci spontanicznej, blisko co trzeci respondent, ktry wymieni Muzeum Wojska, odwiedza t instytucj regularnie. Pomimo najwikszej znajomoci wrd mieszkacw woj. podlaskiego, Oper i Filharmoni Podlask, odwiedza regularnie co czwarty respondent znajcy t instytucj.
Wykres 23. Regularne odwiedzanie instytucji kultury

7.3. Znajomo i uczestnictwo w imprezach/wydarzeniach kulturalnych w Biaymstoku.

rdo: Badania wasne, CATI, N=550. We wskaniku znajomoci instytucji kulturalnych w Biaymstoku nie uwzgldniono Wojewdzkiego Orodka Animacji i Kultury ze wzgldu na jego szerok dziaalno wykraczajc poza organizacj wydarze kulturalnych

W badaniu skoncentrowano si rwnie na znajomoci spontanicznej imprez kulturalnych w Biaymstoku. Respondenci zostali poproszeni o wymienienie trzech imprez kulturalnych, ktre przychodz im na myl w pierwszej kolejnoci. Najwikszy odsetek badanej populacji nie by w stanie wskaza adnej imprezy (blisko 40%). Na tym tle relatywnie umiarkowan spontaniczn znajomoci ciesz si tylko dwie imprezy miejskie o dugiej tradycji coroczny biaostocki Jarmark na witego Jana oraz Dni miasta Biaegostoku (Wykres 24). Wojewdztwo nie posiada zatem jeszcze duego i rozpoznawalnego wydarzenia kulturalnego integrujcego mieszkacw wojewdztwa, obecnego

105

w powszechnej wiadomoci oraz promujcego je na zewntrz. Co istotne z bada wynika, e funkcji takich nie speniaj wysokobudetowe imprezy jak: Biaystok Pozytywne Wibracje czy Podlaska Oktawa Kultur.
Wykres 24. Spontaniczna znajomo imprez kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego

Respondenci poproszeni o wymienienie najwaniejszych ich zdaniem wydarze kulturalnych w wojewdztwie rni si przede wszystkim pod wzgldem wieku i miejsca zamieszkania (Tabela 70). Pe respondentw ma znaczenie tylko w odniesieniu do znajomoci Jarmarku na witego Jana, ktry czciej kojarz kobiety. Osoby w wieku 15-29 lat czciej ni w starszych grupach wieku kojarz Noc Muzew i Up To Date Festival. Zachodzi te istotna zaleno co do znajomoci Jesieni z Blusem wrd osb z grupy 45-59 lat. Co wane ponad poowa osb w wieku 60-74 lat nie zna adnych imprez kulturalnych ten fakt spoeczny mona potraktowa jako wany wskanik marginalizacji grup seniorw i seniorek w yciu kulturalnym wojewdztwa. Miejsce zamieszkania ma istotne znaczenie dla znajomoci Dni miasta Biaegostoku, ktre s popularne gwnie wrd mieszkacw stolicy wojewdztwa. Mieszkacy wojewdztwa spoza Biaegostoku nieco czciej za najwaniejsze imprezy kulturalne regionu uznaj Dni Kultury Kresowej i Dni Sztuki Wspczesnej. 106

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Tabela 70. Spontaniczna znajomo imprez kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego- w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Kobieta % Pe Mczyzna 28 N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 7 4 8 60-74 % N Biaystok % N 5

Miejsce zamieszkania 40,0 59

Nie znam adnych imprez Jarmark na witego Jana Dni miasta Biaegostoku Biaystok Pozytywne Wibracje Festival Jesie z Bluesem Noc Muzew Dni Kultury Kresowej

112 58 31 30 20 18 14 10 10 10 17 13 5 5 3 3 3

20,2+ 10,8 10,5 7,0 6,3 4,9 3,5 3,5 3,5 4,5 1,7 1,7 1,0 1,0 4,5+ 100 1,0

39,0

107 43 24

10,616,3 9,1 4,6 6,1 7,2 5,7 5,7 3,0 3,4 2,3 2,7 2,3 1,5100 1,1 9,1

40,7

61

Dni Sztuki Wspczesnej Festiwal Muzyki Modej Biaorusi Basowiszcza Midzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej Jarmark Wielkanocny Sztuki Ludowej Podlasia Podlaska Oktawa Kultur Midzynarodowy Festiwal Muzyki, Sztuki i Folkloru Midzynarodowy Festiwal Filmw Krtkometraowych UBROFFKA Up to Date Festival Festiwal Kultury ydowskiej Zachor Kolor i Dwik Midzynarodowy Festiwal Cerkiewnego Dzwonienia w Supralu Festiwal Piosenki eglarskiej Kopy Inne jakie? Razem

24 12 16 19 15 15 8 9 6 7 6 3 4

13 11 15 7 4 7 8 9 1 2 1 7

29 22

20

38,1 18,1 13,8 8,1 6,9 4,4 4,4 2,5 4,4 5,0

12,5

55 25 17 5 9 9

28

35,3 16,0 10,9 7,7 6,4 3,2 5,8 5,8 6,4

17,9

57 13 11 14 7 9 2 7 6

25

39,0 8,97,5 7,5

17,1

46

13

52,3+ 14,8 8,04,53,4 9,1

160 68 69 41 28

Region

17,3+ 10,3 5,33,57,0+ 4,3 4,8 5,8

17,0

18

12 10 6

11

9,4+

3,8

9,6+ 4,8 6,2 4,8

4,1

2 3 2 -

1,12,3 3,4 2,3 --

4,5

14

21

17 19 19

23

16 8 6 2 2 6

23

13

12,0 3,38,7

39,3

15,3+ 10,7+ 1,35,3 4,0 4,0

5,9+

1,5-

0,6-

10 3 4 1 2 2

10

6,4

1,4-

4,8

3,4

18

4,8+ 2,5

4,5

1,32,7 2,0 1,3 --

2,0

1,9 2,6 0,6 1,3

5,6+ 0,6 1,3 0,6

1,3

1 3 4 3

0,7--

2 2 2 -

2,3 2,3 2,3 --

10 7 7

2,1 2,7 2,1

10

1,8 1,8

2,5

3 2 -

0,7

Jeli chodzi o zwizek midzy znajomoci duych wydarze kulturalnych a uczestnicwem w nich to najlepsze wyniki pod tym wzgldem osigaj wydarzenia zaadresowane do konkretnej, stosunkowo wskiej grupy odbiorcw (Wykres 25). W Up to Date Festival, Jarmarku Wielkanocnym Sztuki Ludowej Podlasia i Dniach miasta Biaegostoku bray udzia niemal wszystkie osoby, ktre wskazay na znajomo tych wydarze. Stosunkowo lojalnych odbiorcw maj te Jarmark na witego Jana, Podlaska Oktawa Kultur, Festiwal Filmw Krtkometraowych ubroffka, Dni Sztuki Wspczesnej i Noc Muzew. Wypowiedzi respondentw dotyczce uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych w podziale na zmienne socjodemograficzne pokrywaj si z obserwacjami dotyczcymi znajomoci imprez (Tabela 71). Pod wzgldem pci w Jarmarku na witego Jana istotnie czciej udzia bior kobiety ni mczyni. Wydarzenie to nie dociera za praktycznie do modszego pokolenia. Podzia generacyjny dotyczy te Jesieni z Blusem wydarzenie to cieszy si popularnoci gwnie wrd osb w wieku 45-59 lat. Oso-

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

287

13

263

160

100

3,1

156

100

3,8

146

100

3,4

88

100

1,1

400

1,5+ 100 2,3

150

100

5,3

107

by z grupy wieku 60-74 lat wydarzenia kulturalne rozpoznaj podobnie w niewielkim stopniu, tak jak i stopniu, w ktrym faktycznie w nich uczestnicz. Blisko 60% seniorw i seniorek nie bierze udziau w adnych z wymienionych imprez kulturalnych. Mieszkacy regionu mieszkajcy poza stolic wojewdztwa deklaruj wysz skonno uczestnictwa w imprezach kulturalnych typu: Dni Sztuki Wspczesnej. Relatywnie wysok popularnoci wrd mieszkacw podlaskiej prowincji ciesz si te Jarmark na witego Jana i festiwal muzyczny Biaystok Pozytywne Wibracje.
Wykres 25. Uczestnictwo w znanych respondentowi imprezach kulturalnych

Tabela 71. Uczestnictwo w znanych respondentowi imp rezach kulturalnych - w rozbiciu na zmienne demograficzne
N Kobieta % Pe Mczyzna 26 8 N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 6 60-74 % N Biaystok %

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Miejsce zamieszkania 43,0 7,3 59 4 N

Jarmark na witego Jana Dni miasta Biaegostoku Biaystok Pozytywne Wibracje Festival Dni Sztuki Wspczesnej Dni Kultury Kresowej Noc Muzew Jarmark Wielkanocny Sztuki Ludowej Podlasia Jesie z Bluesem

adnej

113 24 8 8 49 29

19,0+ 11,2 9,3 3,1 5,8

43,8

106 15 37

11,015,6 6,3 5,9 3,4

44,7

14 9

15

108

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

Podlaska Oktawa Kultur Midzynarodowy Festiwal Muzyki, Sztuki i Folkloru Razem

16 11 10

6,2+ 4,3

3,1

14 9 4

13 8

26

61

17,8 8,9 5,5 6,2

41,8 9,6-

27 6

15 7 6

22

54

19,1 4,3 4,3

10,6 5,0

15,6

38,3

21 9 6

12 4

57

16,2 6,9 9,2 4,6

43,8

13 2 2

47

60,3+ 16,7 2,63,8 2,6 7,7

160 61 9 27 62

Region

16,7+

16,4

14

14

1,73,8

5,9

10 1 3

0,72,1

6,8

10 3 7

258

100

3,9

237

100

3,4

146

100

4,8

2,1

7,1

141

100

5,0

12 2

9,2+ 1,5

4,6

3,1

3,8

1,32,6 3,8

130

100

78

100

2,6

19

17

15

2,44,0 4,3

12 7 6

11,4 3,39,8

48,0

16

14 3

11,4+ 5,7 4,9

5,1+ 4,3

4,6

372

16

0,81,6

2,4

100

123

100

8. OCENA DZIAALNOCI TEATRU DRAMATYCZNEGO 8.1. Wstp do charakterystyki dziaalnoci Teatru Dramatycznego Ryszard Cielak, jeden z najwybitniejszych aktorw Teatru Laboratorium Jerzego Grotowskiego napisa w latach 80., e atwo jest tworzy teatr dla wszystkich, teatr nastawiony na owacje widzw, ktrzy o powrocie do domu zjedz kolacj i poo si spa. Trudniej tworzy teatr dla tych, ktrzy po powrocie do domu nie mog zasn63. Wspczenie teatr, podobnie jak inne tradycyjne instytucji kultury, stoi przed wieloma nowymi wyzwaniami. I jak si wydaje, nawet stworzenie teatru dla wszystkich staje si nie lada sztuk zwaszcza dla zarzdzajcych instytucjami kultury. Stworzenie diagnozy funkcjonowania konkretnej instytucji kultury jest niezbdn podstaw do kierowania ni poprzez zarzdzanie strategiczne. Pojcie strategii, cho kojarzy si moe nam negatywnie z dziaaniami wojennymi, bitwami i walk coraz czciej jest implementowane do dziaalnoci podmiotw, instytucji kulturalnych i staje si koniecznym elementem podejmowania decyzji. Niekiedy wci w instytucjach panuje przekonanie, e dziaalno w kulturze to przede wszystkim szczeglna misja krzewienia kultury wrd mieszkacw spoecznoci lokalnej. Jednak konieczno kierowania instytucj kultury staje si obecnie coraz wikszym wyzwaniem. Czas wolny jest wspczenie towarem deficytowym, a sposobw na jego spdzenie jest coraz wicej. Instytucje dziaajce w obszarze kultury musz stan w szranki nie tylko z konkurentami ze swojej dziedziny tj. dziaalnoci artystycznej, ale rwnie wypracowywa strategie przycigania odbiorcw konkurujc ze starymi (telewizja) i nowymi mediami (Internet) czy konsumpcj (galeria handlowa jest przecie nie tylko miejscem handlu, ale raczej przede wszystkim wspczesn przestrzeni quasi-publiczn, popularnym miejscem spdzania wolnego czasu). Bardzo trafnie opisywa t now sytuacj Marcin Skrzypek, autor bardzo ciekawego podejcia do kultury jako tzw. kultury szerokiej. Pisa on: Publiczne instytucje kultury konkuruj z jednej strony z zazwyczaj cic w stron rozrywki ofert komercyjn, z drugiej - z dziaaniami trzeciego sektora (lub formami porednimi, jak stanowice dzi coraz czciej istotny element miejskich pejzay kultury ambitne klubokawiarnie). Ale te - z nieformalnym obiegiem treci w Internecie. Paradoksalnie wic atwo dostpu do treci kultury, zbiena z misj omawianych tu instytucji, stanowi dla nich zarazem konkurencj i powoduje ryzyko marginalizacji. Zachwiane zostaj tradycyjne relacje pomidzy dysponujcymi niegdy pewnym monopolem na kultur instytucjami, a pozbawionymi zasobw jednostkami, niejako skazanymi na wspprac ze sfer zinstytucjonalizowan lub z rynkiem64. Mona wic potraktowa w takim kontekcie widza teatru jako klienta, ktry korzysta z oferty teatru, ocenia j, jeli pozytywnie to wraca, czasami nawet nie sam, ale z kolejnymi widzami. Oczywicie wizerunek instytucji kultury buduje si latami i nie zawsze jest on uzaleniony przede wszystkim od wasnych dowiadcze z t instytucj. Pomimo tego zbudowanie silnej wizi midzy widzem a konkretn instytucj kultury jest jednym z waniejszych zasobw tego typu organizacji. Z drugiej strony zwrcenie uwagi na odbiorc wydarze kulturalnych podkrela podmiotowo uczestnikw kultury65, co prowadzi w konsekwencji do uwzgldniania ich potrzeb w projektowaniu
63 R. Cielak, Grnicy, [w:]W. Dudzik (red.), wiadomo teatru, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007, s. 403. 64 M. Skrzypek, Coming out kultury szerokiej, [w:] Kultura szeroka. Ksiga wyjcia, Orodek Brama Grodzka Teatr NN, Lublin 2011, s. 209. 65 B. Fatyga, Koncepcja diagnostycznego badania kultury na Warmii i Mazurach, http://jakakultura.warmia.mazury.pl/diagnoza-kultury-warmii-i-ma zur/koncepcja-dynamicznej-diagnozy-kultury-warmii-i-mazur/ [29.11.2012].

109

oferty kulturalnej, a przez to zaniechania paternalistycznej postawy wobec uytkownikw kultury. Bowiem instytucje kultury maj do czynienia ju z innym odbiorc. Zgadzamy si z diagnoz postawion przez socjologa Marka Krajewskiego, ktry komentowa te zmiany w taki sposb: Instytucje kultury nie powinny by miejscami, w ktrych si co oferuje widzowi, ale raczej takimi, ktre umoliwiaj mu realizacj tych specyficznych sposobw korzystania z kultury, jakie on praktykuje, do ktrych jest przyzwyczajony, ktre s dla niego naturalne. Cay wspczesny kontekst kulturowy przyzwyczaja nas do zupenie innego korzystania z kultury, ni proponuj tradycyjne instytucje. Kultura w nowym kontekcie to nie jest co gotowego, skoczonego, z czego mam korzysta, ale co, co mog jeszcze przeksztaci, co mog zoy dowolnie w cao, do czego mog co wasnego dopisa. Tymczasem logika funkcjonowania instytucji kultury nadal jest zupenie odwrotna66. Planowanie dziaania instytucji kultury wedug przyjtej strategii jest niezwykle wane rwnie z powodu tego, i dziaaj one w niepewnych i zmiennych warunkach zewntrznych, w strukturach, ktre coraz bardziej ulegaj zagszczeniu i skomplikowaniu (czynniki polityczne, ekonomiczne, spoeczne i technologiczne). Takie warunki coraz mniej pozwalaj na dziaanie bez duej iloci danych na temat otoczenia instytucji oraz jej uytkownikw. Pytaniem wic podstawowym w tej sytuacji jest: jak zachci mieszkaca woj. podlaskiego do odejcia od telewizora i komputera, a w drugiej kolejnoci jak zachci go do odwiedzenia teatru czy muzeum? I last but not least, jakiego typu wydarzenia, dziaania s im potrzebne, czego oni oczekuj od kultury? Warto pozna zarwno widza, ktry przychodzi do teatru, jak i pozna tego, ktry nigdy lub bardzo rzadko tam trafia. Dowiedzie si gdzie s bariery, lki, rda niechci do korzystania z oferty kulturalnej. Nie chodzi tutaj wic o dostosowanie si do dominujcych gustw, ile o wypracowanie takiej strategii dziaania teatru czy innej instytucji kultury, ktra bdzie miaa zwikszona szans na nawizanie rozmowy z potencjalnym czy obecnym odbiorc. Teatr Dramatyczny jest jedn z pierwszych instytucji kultury w woj. podlaskim, ktra signa po pogbion diagnoz, dajc wiedz o tym, kim s ich widzowie, jakie s ich oczekiwania i ocena dotychczasowej dziaalnoci teatru, jakie praktyki spoeczne wi si z korzystaniem z oferty teatru. W naszych badaniach analizujemy rwnie wizerunek tej instytucji wrd mieszkacw woj. podlaskiego, jak i samych widzw.

66

110

M. Krajewski, Instytucje kultury a uczestnicy kultury. Nowe relacje: przykad MS2 w odzi, [w:] M. liwa (red.), Strategie dla kultury. Kultura dla rozwoju, Maopolski Instytut Kultury, Krakw 2011, s. 29.

Wykres 26. Wizerunek Opery i Filharmonii Podlaskiej oraz Biaostockiego Teatru Lalek w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego

8.2. Wizerunek Teatru Dramatycznego 8.2.1. Wizerunek instytucji kultury wrd uytkownikw Teatru Dramatycznego

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

wiadomo marki instytucji opisana w podrozdziale 7.1. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku to najniszy poziom jej znajomoci. Wizerunek instytucji tworzy si pod wpywem bardzo wielu czynnikw: wiadomych i niewiadomych dziaa instytucji; wasnych dowiadcze uytkownikw (widzw); przekazw medialnych na temat instytucji; umiejscowienia na tle innych instytucji. Wizerunek instytucji odgrywa niebagateln rol w jej funkcjonowaniu, w tworzeniu strategii marketingowych majcych na celu nie tylko uzyskanie wikszych dochodw, ale rwnie pozyskania wysokiego prestiu wrd mieszkacw czy innych instytucji. Dodatkowo, pozytywnie kojarzony wizerunek wpywa na wiksz skonno do partycypacji, jak i rekomendacji usug wiadczonych przez instytucj.

111

W badaniu dokonano analizy wizerunku kluczowych instytucji kulturalnych w Biaymstoku wrd osb korzystajcych z oferty Teatru Dramatycznego. Analiza tego typu daje moliwo umiejscowienie marki Teatru na tle i w nawizaniu do innych kluczowych instytucji kultury w Biaymstoku67.
Wykres 27. Wizerunek Galerii Arsena i Centrum im L. Zamenhofa w oczach uytkownikw Teatru . Dramatycznego

niewiele instytucji kulturalnych ma wyrazisty wizerunek. Obok Teatru Dramatycznego tylko dwie inne instytucje zostay klarownie scharakteryzowane przez naszych respondentw. S to: Opera i Filharmonia Podlaska oraz Biaostocki Teatr Lalek. Jak wida na wykresie 26, Biaostocki Teatr Lalek (obok Teatru Dramatycznego) jest postrzegany przez kategorie wasnych potrzeb i zwizany jest z osobistym korzystaniem z oferty teatrw. Opera i Filharmonia Podlaska ma zdecydowanie inny wymiar: jest to instytucja wizytwka, miejsce modne, w ktrym wypada bywa. Nie wida silnej identyfikacji z Oper i Filharmoni Podlask (31% respondentw odpowiedziao, e gdyby przestaa istnie, trudno by byo j zastpi; a 28% wybrao odpowied odpowiada moim potrzebom dla Teatru Lalek odpowiednio wyniki: 37% i 44%), ale naley pamita, e jest to instytucja kulturalna funkcjonujca w Biaymstoku zaledwie od wrzenia 2012 roku.
67 Analiza wizerunku instytucji na podstawie CAWI i PAPI - s to wic widzowie Teatru Dramatycznego, ktrych mona okreli jako populacj uczestnikw partycypujcych w kulturze wysokiej. Naley jednak pamita, e widzowie biorcy udzia w wydarzeniach organizowanych przez poszczeglne instytucje kultury mog podlega procesom segmentacji i nie wspkorzysta w istotny sposb z oferty innych instytucji.

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

Wykres 28. Wizerunekoprcz znajomoci nazwy i kojarzenia ich ze uytkownikw Teatru . Okazuje si, e Muzeum Podlaskie (Ratusz) i Muzeum Wojska w oczach sfer kultury, bardzo Dramatycznego

112

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

Wykres 28. Wizerunek Muzeum Podlaskie (Ratusz) i Muzeum Wojska w oczach uytkownikw Teatru . Dramatycznego

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

Wykres 29. Wizerunek Biaostocki Orodek Kultury w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego . uytkownikw

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

113

Inne instytucje charakteryzuj si mniej spjnym i wyrazistym wizerunkiem. Wikszo respondentw nie potrafia ich opisa i powiza z list konkretnych cech (dominowaa odpowied niewiele wiem o tej instytucji). Najwicej cech pozytywnych pojawio si przy opisie Galerii Arsena i Centrum im. L. Zamenhofa, ktre s postrzegane jako placwki nowoczesne, reprezentacyjne (wizytwka miasta), a w przypadku Galerii Arsena dodatkowo wybierano odpowied wiadczce, e uczestnictwo w jej wydarzeniach jest rdem prestiu. Muzeum Podlaskie jest postrzegane jako wizytwka miasta, z niewykorzystanym do koca potencjaem i zbyt tradycyjne w swoim dziaalnoci. Najwicej wyranie negatywnych wskaza widoczne jest w wizerunku Muzeum Wojska w Biaymstoku, ktre postrzegane jest jako nudne i starowieckie przez okoo 30% badanych. 8.2.2. Cechy przypisywane marce i osobowo marki Teatru Dramatycznego

Teatr Dramatyczny w opinii jego widzw jest teatrem reprezentacyjnym: w charakterystyce teatru dominuj okrelania takie jak: miejsce w ktrym wypada bywa, dla ludzi z klas, wizytwka miasta, warta polecenia. Dziki swojej wysokiej jako i tradycji jest to miejsce nobilitujce widzw. Co istotne, 35% respondentw dostrzega rwnie, e potencja teatru jest wci nie do koca wykorzystany maj wic poczucie niedosytu i widz moliwoci rozszerzenia dziaalnoci. W trakcie bada jakociowych widoczny by analogiczny stosunek widzw do teatru. Jednym z elementw badania wizerunku w trakcie fokusw bya gra projekcyjna, majca na celu uzyskanie opisu Teatru Dramatycznego w formie personalizacji. Grupa widzw Teatru Dramatycznego spersonifikowaa Teatr Dramatyczny jako starszego, eleganckiego mczyzn, z cylindrem i laseczk, ktry jest mdry, dowiadczony i moe by autorytetem. Na przyjciu zorganizowanym przez Teatr Dramatyczny zaproszono inne teatry, ktre mogyby uczy si klasy i dobrych manier od Teatru Dramatycznego. Ten wizerunek uzyskany w czasie fokusw jest spjny z wynikami uzyskanymi metod badan ilociowych: Teatr Dramatyczny jest miejscem zwizanym z elegancj, tradycj, do ktrego przychodz ludzie kulturalni.

114

Wykres 30. Wizerunek Teatru Dramatycznego w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego .

Z bada CATI przeprowadzonych wrd mieszkacw Biaegostoku wyania si znacznie gorszy obraz Teatru Dramatycznego i nie tak wyrazisty i spjny, jak w przypadku uytkownikw teatru (do czsto respondenci odpowiadali wymijajco tzn. nie wiem lub ani si zgadzam ani nie zgadzam). Najwicej pozytywnych opinii wizao si ze stwierdzeniem Teatr, ktremu mona zaufa, co moe wydawa si niespjne z nastpnymi negatywnymi ocenami teatru Dramatycznego. To zaufanie wynika raczej z braku alternatywy z perspektywy respondentw w wojewdzkim pejzau kulturalnym, ni z wysokiego poziomu przedstawie w teatrze. Jest rwnie by moe powizane z postrzeganiem tej teatru jako instytucji miejskiej, od lat funkcjonujcej w Biaymstoku dajce wic przez to trwanie w czasie poczucie cigoci, kontynuowania tradycji. Teza ta potwierdza si w wywiadach FGI, gdzie nawet najwiksi krytycy Teatru Dramatycznego doceniali jego wkad w histori miasta i dawali mu na tej podstawie duy kredyt zaufania, zakadajc, e teatr ten ma duy, niewykorzystywany potencja. W trakcie wywiadw zbiorowych zarwno grupy, ktrych czonkowie nie chodzili do Teatru Dramatycznego, jak i widzowie tego teatru w podobny sposb (cho ze znaczcym rnic co do kierunku emocji) konstruowali obraz Teatru jako osoby (personifikacja): w kadej grupie Teatr Dramatyczny by personifikowany jako starszy mczyzna, w eleganckim, cho ju troch zuytym fraku, z laseczk. Ta nobliwo wizerunku miaa jednak rne konotacje: od mdrego nauczyciela do pejoratywnie ocenianego mieszczanina, jakby wyjtego ywcem ze znanego wiersza Julian Tuwima Straszni mieszczanie.

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

115

Wykres 31. Wizerunek Teatru Dramatycznego w oczach mieszkacw wojewdztwa podlaskiego

Generalnie jednak, teatr nie jest postrzegany pozytywnie, niewielu respondentw wyraa o nim pozytywne opinie. Wikszo respondentw, ktrzy mieli jakie wyobraenie Teatru Dramatycznego nie postrzegali go jako wiodcej instytucji kultury w regionie. Tradycyjno jako element wizerunku teatru ma tutaj rwnie swoje negatywne konotacje: teatr jest bowiem postrzegany jako mao aktywny, statyczny, ktry nie zmienia si i nie wychodzi z now ofert do mieszkacw wojewdztwa. Wynika to z negatywnej oceny zarwno bogactwa repertuarowego, jaki i z jakoci przedstawie. Niewiele ponad 10% respondentw z woj. podlaskiego zgodzio si ze stwierdzeniami, e teatr ten proponuje wiele nowych spektakli czy oferuje duy wybr wydarze kulturalnych. Tylko 6% uznao, e teatr ten znany jest z wysokiej jakoci przedstawie. Widoczne jest rwnie postrzeganie teatru przez jego brak aktywnoci polegajcej na wspieraniu inicjatyw spoecznych i kulturalnych w miecie. Wizerunek teatru jest jednak zrnicowany, jeli wemiemy pod uwag takie cechy respondentw: jak miejsce zamieszkania czy wiek.

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

116

Tabela 72. Wizerunek Teatru Dramatycznego wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego (wartoci rednie)
Wiek 15-29 red N 30-44 red N 45-59 red N 60-74 red N Miejsce zamieszkania Biaystok Region red N red N

W2_1. WIZERUNEK: Teatr, o ktrym mam dobre zdanie

rednia 1,54 110 1,66 112 1,59 109 1,44 63 1,57 314 1,58 80

W2_2. WIZERUNEK: Teatr, ktremu mog zaufa

rednia 4,10 108 3,94 109 4,25 102 4,22 58 4,11 299 4,12 78

W2_3. WIZERUNEK: Teatr, dziki ktremu codzienne ycie zmienia si na lepsze

rednia 2,41 105 2,35 105 2,36 98 2,05 56 2,35 287 2,23 77

W2_4. WIZERUNEK: Teatr, ktry zawsze jako pierwszy wychodzi z nowymi pomysami
rednia 2,72 98 2,76 101 2,36 95 2,13 53 2,60 272 2,33 75

W2_5. WIZERUNEK: Teatr znany z wysokiej jakoci przedstawie

rednia 1,97 109 1,95 109 2,02 107 1,81 59 1,95 304 1,96 80

W2_6. WIZERUNEK: Wspiera wane i potrzebne akcje dla spoecznoci lokalnej

rednia 2,19 88 2,24 90 2,13 85 2,09 54 2,19 245 2,13 72

W2_7. WIZERUNEK: Teatr, dziki ktremu czciej korzystam z kultury

rednia 2,71 112 2,58 113 2,54 107 2,55 65 2,54 316 2,85 81

W2_8. WIZERUNEK: Teatr, ktry ma bogat ofert kulturaln, nie tylko spektakle
rednia 2,69 95 2,58 100 2,42 88 2,33 52 2,63 263 2,15 72

W2_9. WIZERUNEK: Teatr, ktry nie zmienia si zbytnio

rednia 2,56 95 2,47 104 2,54 93 2,43 51 2,55 271 2,36 72

W2_10. WIZERUNEK: Teatr, ktry uwielbiam

rednia 3,05 108 3,01 109 2,88 105 2,66 61 2,95 307 2,84 76

W2_11. WIZERUNEK: Teatr najlepszy w regionie

rednia 2,46 97 2,22 103 1,92 106 1,60 58 2,11 287 2,05 77

W2_12. WIZERUNEK: To lider wrd instytucji kulturalnych w Biaymstoku

rednia 2,51 103 2,65 106 2,43 106 2,15 60 2,53 296 2,24 79

W2_13. WIZERUNEK: Teatr na ktry jestem skazany(a) z braku alternatywy w miecie

rednia 3,47 111 2,92 108 2,92 109 3,03 63 3,14 311 2,93 80

Zdecydowanie lepszy obraz Teatru Dramatycznego maj mieszkacy Biaegostoku. To oni czciej zgadzali si ze pozytywnymi stwierdzeniami na temat teatru: teatr, o ktrym mam dobre zdanie, Teatr, ktry jako pierwszy wychodzi z nowymi pomysami, ktry ma bogat ofert kulturaln, nie tylko spektakle. Dwukrotnie czciej okrelali Teatr Dramatyczny jako wiodc instytucj kulturaln w regionie oraz jako teatr, w ktrym wypada bywa. Z pewnoci w ocenach tych ponownie uwidac-

rdo: Badania wasne, CATI, N=550

rednia

W2_15. WIZERUNEK: Uczszcza do niego wiele osb, ktre znam

2,91 109 2,76 105 2,72 111 2,11 61 2,65 308 2,85 78

117

znia si rnica w uczestnictwie w kulturze za porednictwem instytucji kultury osb mieszkajcych w Biaymstoku i mieszkacw regionu. By moe rnice te wynikaj nie tylko z braku wiedzy na temat dziaalnoci teatru wrd mieszkacw regionu (i rzadszego korzystania z oferty teatru), ale jest rwnie pochodn nieefektywnie prowadzonej komunikacji z regionalnym otoczeniem teatru (public relations). Ciekawie rozkadaj si odpowiedzi okrelajce wizerunek teatru w kategoriach wiekowych. Oglnie mona stwierdzi zaleno: im starszy respondent, tym gorzej ocenia teatr i mniej identyfikuje si z jego dziaalnoci. Okazuje si, ze najlepsze zdanie na temat Teatru maj najmodsi respondenci (15-29 lat). Cho wida, e z jednej strony czciej ni inni respondenci postrzegaj Teatr Dramatyczny pozytywnie, ale z drugiej strony maj czciej potrzeb zmiany dziaania teatru. Najmodsi respondenci czciej ni inni zgadzali si ze stwierdzeniami, ktre wi si z pozytywn ocen dziaalnoci Teatru (wychodzenie z nowymi pomysami, bogata oferta kulturalna). Czciej ni inni okrelali rwnie teatr jako miejsce, dziki ktremu czciej korzystaj z kultury, ale w kontekcie braku innych wydarze kulturalnych w miecie. 8.2.3. Korzyci przypisywane marce Teatru Dramatycznego Widzowie Teatru Dramatycznego postrzegaj go jako teatr swj, wasny wida w odpowiedziach (byo to rwnie widoczne w przeprowadzanych wywiadach zbiorowych (FGI), e widzowie silnie identyfikuj si z teatrem, s z nim emocjonalnie zwizani. Postrzegaj go przede wszystkim jako wan i prestiow wrd innych instytucji kulturalnych, charakteryzujc si wysok jakoci przedstawie, nie zmieniajc si zbyt czsto ale nie jest to oceniane negatywnie stanowi raczej rdo poczucia bezpieczestwa i daje stay punkt odniesienia poprzez proces identyfikacji w okrelaniu siebie jako czowieka kulturalnego. Co wicej, tworzy grup odniesienia my widzowie Teatru Dramatycznego ludzie, ktrzy potrafi korzysta z kultury, s do tego przygotowani maj kompetencje. Widzowie Teatru Dramatycznego maj poczucie funkcjonowania w grupie koneserw kultury, ludzi, ktrzy aktywnie spdzaj czas wolny, wybierajc w sposb przemylany form uczestniczenia w kulturze. Warto podkreli, e sformuowanie w ankiecie Teatr, na ktry jestem skazany z braku alternatywy w miecie najrzadziej by wskazywany w ankietach realizowanych wrd widzw teatru. Z pewnoci mona uzna, e uczestnictwo jako widz w przedstawieniach teatralnych wpywa pozytywnie na ich samoocen i daje poczucie uczestniczenia w czym wanym i cennym. Jest to bardzo widoczne rwnie w wykresie pokazujcym wizerunek teatru w wypowiedziach jego widzw (Wykres 32), gdzie dominuj w wybranych odpowiedziach stwierdzenia potwierdzajce silna identyfikacj z Teatrem Dramatycznym wrd widzw: to instytucja dla mnie 79%, odpowiada moim potrzebom 70%. W badaniach jakociowych bardzo wyranie byo wida, e chodzenie do teatru dla grupy widzw Teatru Dramatycznego jest wyznacznikiem czowieka kulturalnego, wie si z posiadaniem kompetencji kulturowych, dobrego gustu. Uczestnictwo w yciu teatralnym ma wyrany charakter stratyfikacyjny, co najwyraniej zostao wyraone w stwierdzeniu Teatr nie jest dla kadego!.

118

Wykres 32. Wizerunek Teatru Dramatycznego w oczac odbiorcw . oczach

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

8.2.4. Weryfikacja lojalnoci, zaangaowania i przywizania uytkownikw Teatru Dramatycznego

Analizujc typ widza, w kontekcie publicznoci Teatru Dramatycznego wyranie wida, e jest to widz niezwykle przywizany do teatru, traktujcy Teatr Dramatyczny w kategorii sztandarowej instytucji kulturalnej w Biaymstoku. Poprzednie analizy wskazuj, e podmiot ten ma charakter identyfikacyjny, wzorcotwrczy uczestnictwo to silnie wie si z okrelaniem siebie w kategoriach czowieka kulturalnego czyli tego, ktry uczestniczy w kulturze elitarnej, postrzeganej przez wielu jako tzw. kultura wysoka. S to widzowie, ktrzy wysoko oceniaj teatr niemal we wszystkich aspektach jego dziaania. Wyniki bada udowadniaj rwnie, e jest to publiczno bardzo lojalna, przywizana do marki Teatru Dramatycznego. Zdecydowana wikszo odpowiedziaa na nasze nieco prowokacyjne pytanie, e zniknicie Teatru Dramatycznego z krajobrazu kulturowego miasta byoby wielk strat. Nie ma tutaj miejsca nawet na obojtno jest widoczny wysoki poziom zaangaowania emocjonalnego. Ta opinia jest niezalena od pci, wieku respondenta czy czstotliwoci korzystania z oferty teatru. 119

Wykres 33. Odpowiedzi na pytanie: Prosz sobie wyobrazi, e Teatr Dramatyczny reprezentujcy obecny : poziom znika z Biaegostoku. Ktre ze stwierdze najlepiej oddaje Pan(i) nastawienie:

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

Wykres 34. Instytucje, ktre mogyby zastpi Teatr Dramatyczny w przypadku jego braku nstytucje,

Wan kwesti jest rwnie, ktra z instytucji kultury w sytuacji braku Teatru Dramatycznego mogaby by go zastpi. Odpowiedzi respondentw s spjne z wizerunkiem dwch najbardziej znaczcych instytucji kultury Biaymstoku dla widzw teatru Dramatycznego. To Opera i Biaostocki Teatr Lalek s postrzegane jako te, ktre mogyby sta si alternatyw dla zaspokajania potrzeb kulturalnych respondentw. Pojawia si tutaj rwnie kategoria teatrw z innego miasta (w domyle z Warszawy), ktre s wanym punktem odniesienia dla czci widzw Teatru Dramatycznego. Ciekawie wyglda rozkad odpowiedzi w powizaniu z wiekiem respondentw. Najmodsi (15-29 lat) o wiele czciej ni pozostali badani wybierali nowy, w duej mierze offowy Teatr TrzyRzecze, ktry w niewielkim stopniu pojawia si do tej pory w badaniach. Mona wic stwierdzi, e ta grupa jest najbardziej otwarta na nowe konwencje teatralne i poszukujca innego typu dowiadcze kontakcie z teatrem ni postali, bardziej tradycyjni widzowie. Niemal poowa najstarszych respondentw czciej wybraa za Oper i Filharmoni Podlask (46,4%). Najrzadziej za t instytucje wybierali respondenci w wieku 3044 lat. Przy odpowiedziach i na to pytanie ponownie potwierdza si wysoki poziom lojalnoci wobec Teatru Dramatycznego (36% nie wskazao adnej instytucji, ktra mogaby zastpi Teatr Dramatyczny. 120

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

Tabela 73. Czynniki/kryteria decydujce o wyborze spektaklu - w rozbiciu na zmienne demograficzne

Okazjonalni N % Uytkownicy 76,8 56,8 55,9 57,7 39,5 38,2 28,6 30,0+ 19,1 8,2 0,5 25,5 203 175 174 141 127 121 78 84 63 13 2 46 29 N Stali % N Kobieta % Pe Mczyzna 85 69 61 53 44 32 40 N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 %

tematyk obsad

rodzajem spektaklu cen biletu opini znajomych opisem w repertuarze autorem

169 125 123 127 87 84 63 56 66 42 48 220 18 1

73,8 63,6 63,3 51,3 46,2 44,0 28,4 30,5 22,9 4,7 0,7

288 232 236 221 162 162 111 100 78 19 2 90 62

75,6 60,9 61,9 42,5 42,5 29,1 26,2 20,5 5,0 0,5

73,3 59,5 52,6 45,7 37,9 27,6 34,5 20,7 13,8 100 0,9

129 100 83 80 70 44 30

80,1 62,1

132 112 97 76

58,0+

50

43,1-

102

51,663,4+ 49,7+ 43,5 27,3 17,4 8,1 0,6

102 76 51

75,0 63,6

58,0

93 71

recenzj w mediach reyserem reklam Razem

godzin, w ktrej odbywa si spektakl innym kryterium

16,7-

czy mam z kim pj

23,6 16,3 100

21,8+

10,5-

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

100

275

100

381

116

12 1

27

24 16

10,3

23,3

161

13 1

28

51 36

18,631,7+

22,4+

100

176

11 1

37

48

43,2 29,0

55,1 43,2

90

70,5 53,8

18 17 8

39 27

21,0 6,3 0,6

27,3

48 40

58 51

68,2+ 43,936,4 30,3 38,6

22

64,3 60,7 50,0

22,2 15,3 100

31 3 1

48

12 7 3

14

78,6+ 28,6

21 12

36,4+ 15,923,5 9,10,8 2,3100

14 8 3

50,0+ 10,728,6 10,7 100

25,0

42,9

132

28

14,3

8.3. Charakterystyka uytkownikw Teatru Dramatycznego 8.3.1. Rekonstrukcja rytuau wyjcia do teatru

W badaniach jakociowych udao nam si odtworzy sytuacj wyjcia do teatru czyli zrekonstruowa praktyki spoeczne zwizane z korzystaniem z oferty teatru. Okazao si, e we wszystkich grupach jest to swoisty rytua spoeczny, odtwarzany przez widzw lub antycypowany przez osoby, ktre do teatru nie chodz. Punktem odniesienia i porwnania dla wyjcia do teatru bya wizycie w kinie, ktra moga by nieprzewidziana, spontaniczna i nie wizaa si z wczeniejszym przygotowaniem. Wizyta w teatrze okazaa si by wieloetapowym procesem, na ktry skada si: etap przygotowawczy: przejrzenie repertuaru, szukania informacji o przedstawieniu, aranowania wyjcia grupowego tj. wyjcia do teatru ze znajomymi lub bliskimi (do teatru raczej nie chodzi si samemu), kupienie wczeniej biletu; wyjcie do teatru: towarzyszy temu przede wszystkim przygotowanie specyficznego stroju (eleganckiego, niecodziennego), zarezerwowanie sobie caego wieczoru; po spektaklu: wiele osb zwracao uwag na to, e czsto wyjcie do teatru jest pocztkiem wyjcia z domu i spdzenia go w gronie znajomych po spektaklu np. w restauracji, kawiarni. Ta rytualno dziaa jest spjna z obrazem teatru jako przestrzeni sakralnej, niecodziennej, gdzie czowiek obcuje z Kultur (w tle jest tutaj wci widoczny podzia na kultur wysok i masow). Znamiennym jest fakt, e w czasie wywiadw zbiorowych tylko raz w odpowiedziach na sposoby spdzania czasu wolnego pojawia si teatr. Jest to bowiem sfera, ktra nie wizaa si z konsumpcj, masowymi imprezami kulturalnymi, czy mwic najoglniej z rozrywk. To postrzeganie teatru jako przestrzeni odmiennej, o charakterze sakralnym niekiedy budowa moe dystans i poczucie braku odpowiednich kompetencji (byo to bardzo wyrane w grupach FGI, ktre nie chodziy do te121

atru). Nieuczestniczenie w spektaklach teatralnych moe by wic wynikiem niskiego poziomu edukacji artystycznej w Polsce, braku transmisji wzorcw zachowania, umiejtnoci odbioru czy po prostu pielgnowania pewnego typu wraliwoci na przekaz kulturowy, ktrym posuguj si rne konwencje teatralne. 8.3.2. Gwne czynniki decydujce o wyborze spektaklu

W badaniach ilociowych zapytalimy rwnie widzw Teatru Dramatycznego czym sugeruj si w wyborze spektaklu. Zdecydowana wikszo w odpowiedziach zwrcia uwag na cechy merytoryczne, zwizane z treci spektaklu takie jak tematyka, rodzaj spektaklu czy obsad. Zwracali rwnie wiksz uwag na nieformalne obieg informacji o spektaklu, bo niemal poowa z widzw wskazao opini znajomych jako czynnik wpywajcy na decyzj, a reklama czy informacja w mediach nie byy tak czsto wskazywane. Zwraca uwag rwnie kategoria opis w repertuarze o szukaniu tego typu informacji czsto badani mwili rwnie w trakcie bada jakociowych (FGI). Wynika to z potrzeby przemylanych decyzji dopasowania repertuaru do wasnych zainteresowa. Poza tym, jest to konsekwencja mylenia o wyjciu do teatru jako czego odmiennego, do czego naley si odpowiednio przygotowa. Odpowiedzi na pytanie o czynniki wpywajce na wybr spektaklu s zrnicowane w zalenoci od wieku respondentw. Widoczny jest odmienny proces podejmowania decyzji zwaszcza w najmodszej grupie widzw (15-29 lat). W tej kategorii czciej ni u starszych respondentw pojawiaj si czynniki o charakterze pragmatycznym i sytuacyjnym, takie jak cena biletu czy godzina przedstawienia. Widoczny jest rwnie silniejszy wymiar spoeczny w uczestniczeniu w przedstawieniach: czciej ni inni modzi widzowie sugeruj si opiniami znajomych w wyborze repertuaru i uzaleniaj swj wybr od znalezienia odpowiedniego towarzystwa do spdzania czasu w teatrze. Dla starszych widzw waniejsze w tym kontekcie s informacje na temat autora sztuki czy obsady aktorskiej.
Wykres 35. Instytucje, ktre mogyby zastpi TeatrDramatyczny w przypadku jego braku - w rozbiciu na zmienne demograficzne
Okazjonalni N % Uytkownicy 35,9 4,6 1,4 99 4 N Stali Kobieta Pe M9zyzna 5c N 6 % 60-71 -29 45 42 2 52 N 30-44 Wiek 45-

adna, jest on niezastpiony Biaostocki Teatr Lalek Teatr Arkadia Teatr Wierszalin

Teatr TrzyRzecze

42 10 3

78

19,4

66 22

24,3 8,1 1,5

36,4

133 83 6 26

22,0 6,9

35,3

26

45

22,8 5,3 --

39,5

Opera i Filharmonia Podlaska Teatr z innego miasta Razem

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

Inna instytucja

217

37

43 47

33

21,7+ 100

17,1

19,8

15,2

272

61

72

37

37

13,6100

22,4

26,5

13,6

377 0

80

86

53

1,6+ 22,8 14,1

68

21,2

18,0

1 30 100

100 14

18

30

17

16

28 0 10

15,8

26,3

14,9

18

11,3+ 17,0 1,3

26,4

32,7

35 7 1

70

20,1 4,0 0,6

40,2

26 7 3

44

20,0 5,4 2,3

33,8

11 6 1

21,4 3,6 --

39,3

14,0

1009 15

28 21

36

27

17,6 100

22,6

13,2

174

32

32

16

9,218,418,4 10

21 28 35

16,2 21,5 26,9

38

21,8+

23

17,7

10 2

13

46,4+ 35,7 7,1-

21,4

122

Tabela 73. Instytucje, ktre mogyby zastpi Teatr Dramatyczny w przypadku jego braku - w rozbiciu na zmienne demograficzne
Okazjonalni N % Uytkownicy 76,8 56,8 55,9 57,7 38,2 28,6 19,1 8,2 0,5 203 175 174 141 121 46 84 29 2 78 N Stali % N Kobieta % Pe Mczyzna 85 69 61 44 32 27 1 N % N 15-29 % N 30-44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 %

tematyk obsad

rodzajem spektaklu cen biletu opini znajomych opisem w repertuarze autorem

169

125 123 127 87 56 66 18 1 84 63 42

73,8

63,6 63,3 51,3 44,0 28,4 22,9 4,7 0,7

288

232 236 221 162 111 90 78 2

75,6

60,9 61,9 42,5 29,1 20,5 5,0 0,5

73,3

godzin, w ktrej odbywa si spektakl reyserem reklam Razem innym kryterium

recenzj w mediach

39,5 25,5

127

46,2 30,5

162

58,0+ 42,5 26,2

53 40

50

59,5 52,6 37,9 27,6 23,3 0,9

129 83 70 44 28 1

43,145,7 34,5

102 80 30

100

80,1

51,663,4+ 49,7+ 43,5 27,3

62,1

102 76 48 97 76 51 37 1

132

112

75,0 58,0

43,2 27,3

55,1

63,6

93 90

30,0+

czy mam z kim pj

48

21,8+

8.3.3. Wizerunek uytkownika Teatru Dramatycznego

Z analizy uzyskanych odpowiedzi widzw Teatru Dramatycznego wyania si obraz konsumenta - osoby uczestniczcej w tradycyjnie rozumianej kulturze wyszej w znacznie wikszym stopniu ni przecitny mieszkaniec wojewdztwa czy nawet Biaegostoku. Mona uzna, e widz Teatru Dramatycznego jest tym, ktry czciej uczestniczy w wydarzeniach zwizanych z tzw. kultur wysz, ale rwnie czciej ni przecitnie korzysta z kultury w sposb zindywidualizowany (np. czytanie ksiek czy umieszczanie autorskich treci w Internecie).

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

220

100

275

13

63

16,7-

100 62

43,2 29,0 21,0 6,3 0,6

51 48

58

71

70,5

68,2+ 43,938,6 36,4 30,3

53,8

22 8

18

48 40 31 3 1

14 7

17

64,3

78,6+ 28,6 50,0

60,7

23,6

10,5-

100

381

19

16,3 100

24

16

20,7

116

12

13,8 100

51

18,631,7+ 17,4 8,1 0,6

10,3

36

39

161

13

22,4+

27

22,2

100

176

11

15,3 100

21

36,4+ 15,923,5 9,10,8 2,3100

14 3 3 8

12

42,9 25,0

50,0+ 10,710,7 100 28,6

12

132

28

14,3

123

Wykres 37. Czynnoci wykonywane w cigu ostatnich 12 miesicy .

Interesujce w tym kontekcie jest sprawdzenie z jakich innych instytucji kultury w Biaymstoku lub poza miastem najczciej korzystaj widzowie Teatru Dramatycznego. Najrzadziej odwiedzaj oni muzea i galerie: w tego typu instytucjach wikszo z nich w cigu ostatnich 12 miesicy nie pojawia si wcale lub tylko raz68. Z najwiksz czstotliwoci (raz na kilka miesicy) odwiedzaj Teatr Lalek w Biaymstoku oraz inny teatry poza Biaymstokiem (w tym ostatnim przypadku ponad 30% widzw Teatru Dramatycznego mona nazwa staymi widzami pozabiaostockich teatrw). Na trzecim miejscu pojawia si Opera i Filharmonia Podlaska. W wikszoci wypadkw widzowie korzystaj z innych instytucji jako okazjonalni uytkownicy. Teatr Dramatyczny jest dla nich najwaniejsz instytucj kulturaln w wojewdztwie, z ktrym mog konkurowa Biaostocki Teatr
68 Tutaj potwierdza si teza o segmentacji widzw korzystajcych z rnych instytucji kultury.

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

124

Lalek i inne (zapewne warszawskie) teatry oraz nowo powstaa Opera i Filharmonia Podlaska. Jak wida s oni do mocno skupieni w swoich wyborach na wydarzeniach teatralnych.
Wykres 38. Czynnoci wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy

Widzowie Teatru Dramatycznego, uczestniczc w rnych wydarzeniach kulturalnych zwracaj szczegln uwag na cen biletu (wato przypomnie, e na cen biletw w kontekcie wyboru spektaklu w Teatrze Dramatycznym zwraca uwag 54% respondentw). Jest to wane zwaszcza dla okazjonalnych widzw, kobiet i najmodszych respondentw. Ci ostatni istotnie czciej ni pozostali uzaleniaj swoje uczestnictwo od iloci czasu wolnego i dostpu do informacji. Stali bywalcy Teatru Dramatycznego swj udzia w wydarzeniach kulturalnych uzaleniaj od zainteresowa wydaje si, e s to osoby, ktre wiedz czego szukaj w ofercie kulturalnej i rzadziej uczestnicz w spektaklach, koncertach itp. przypadkowo.

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

125

Wykres 39. Czynniki decydujce o czstoci uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych

Tabela 74. Czynniki decydujce o czstoci uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne
Okazjonalni N % Uytkownicy 144 150 141 98 63 61 228 38 23 N Stali % N Kobieta % Pe Mczyzna N 57,154,5 68,8 % N 15-29 % N 30-44 44 % Wiek N 45-59 % N 60-74 %

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

Cena biletu/Sytuacja finansowa Ilo czasu wolnego Zainteresowania

119 107 74 63 81

73,0+ 65,6

63,265,8

Dostp do informacji o wydarzeniach kulturalnych Odlego wydarzenia od mojego miejsca zamieszkania Zachta znajomych Razem Reklama wydarzenia Moliwo zabrania dzieci

49,745,4 16,0 100

61,8+ 43,0 26,8 16,7 10,1 100

180

219 204

69,7+ 57,3 65,0

44

8.4. Ewaluacja oferty Teatru Dramatycznego. Pomiar satysfakcji uytkownikw 8.4.1. Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

163

26

22

53

38,7+ 32,5

27,6-

130 92 52 37

101

41,429,3 16,6 11,8 100 32,2

42

42

53 25 8

90

54,5+ 28,6 15,6 100 32,5 10,4

60

69

93 30 1

79,6+ 82,3+ 61,1

100 61 83 74

71,9 43,9 26,6 14,4 100 37,4 59,7 53,2

61 68 62 42 37 10 32 16

53,559,6 54,4 36,8 32,5 28,1 14,0 100 8,8

13 17 9 7 4 3

12

48,052,0 68,0 36,0 28,0 16,0 12,0 100 8,0

53,1+ 36,3 22,1 0,9100 26,5

13,5

22 77 12

41 25

37 20

52 32

314

113

139

23,0+

114

25

Analizujc ocen dziaalnoci Teatru Dramatycznego, podeszlimy do tej oceny w sposb kompleksowy. Widzowie oceniali nie tylko poszczeglne przedstawienia teatralne, ale rwnie takie elementy jak infrastruktura, ceny biletw czy obsuga. Biorc pod uwag wyniki bada, mona stwierdzi, e najlepiej oceniane elementy funkcjonowania teatru s zwizane z zatrudnionymi tam pracownikami, zarwno aktorami, jak i pracownikami administracyjnymi. Kolejnym dobrze ocenianym aspektem funkcjonowania teatru jest dostp do informacji i atrakcyjno spektakli. 126

Wykres 40. Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego .

Najsabsze werdykty odnosz si infrastruktury, czyli zarwno wygldu i funkcjonalnoci budynku teatru, jak rwnie jego wyposaenia. Ta negatywna opinia i ocena potwierdza si bardzo wyranie rwnie w wywiadach zbiorowych (FGI), w ktrych we wszystkich grupach pojawiaa si bardzo negatywna ocena samego budynku teatru. Najczciej uywano takich okrele jak: brzydki budynek, wygldajcy na brudny, nieprzycigajcy uwagi, niezachcajcy do wejcia. Co ciekawe, badani zwracali czsto uwag na atrakcyjne otoczenie budynku tj. park, plac z fontann czy Paac Branickich. Otoczenie to z jednej strony byo kontrastowe do samego budynku teatru, ale z drugiej strony byo postrzegane jako niewykorzystany potencja, jako miejsce, w ktrym teatr moe by bardziej widoczny, wychodzc niejako z murw samego budynku. Kolejne elementy relatywnie gorszej oceny Teatru Dramatycznego odnosz si do rnorodnoci oferty spektakli oraz cen biletw ze spektakli gocinnych. Te aspekty funkcjonowania teatru rwnie byy oceniane mniej przychylnie w trakcie bada jakociowych. Zwaszcza dotyczy to iloci premier w sezonie artystycznym. Wida wyrane oczekiwanie wrd widzw teatru, e repertuar bdzie czciej wzbogacany o nowe przedstawienia, a ceny biletw na przedstawienia impresaryjne bd nisze. Uznanie cen biletw za zbyt wysokie (rwnie na spektakle wasne) czciej pojawia si w odpowiedziach u widzw okazjonalnych (30% odpowiedzi), ktrzy charakteryzuj sytuacj swojego gospodarstwa domowego jako sab lub przecitn. Zapytani widzowie o ocen adekwatnoci ceny biletu do jakoci spektakli w zdecydowanej wikszoci uwaali, e nie jest to cena wygrowana, zwaszcza dla widzw, 127

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

ktrzy czsto chodzc do teatru (stali uytkownicy co najmniej raz na p roku). Przecitnie widz Teatru Dramatycznego jest skonny wyda na bilet ponad 37 z. W kontekcie deklarowanych wydatkw na kultur, nie jest to wcale tak maa kwota.
Wykres 40. rednie miesiczne wydatki zwizane z kultur w gospodarstwie domowym

Jeli popatrzymy na zrnicowanie oceny funkcjonowania teatru ze wzgldu na typ widza (okazjonalny, stay), to wida, e uytkownicy stali s bardzo wymagajcy przede wszystkim pod wzgldem merytorycznym, tj. przy ocenie repertuaru czy gry aktorskiej, cho rnice nie s w tym przypadku istotne statystycznie. Wie si to z pewnoci z faktem, ze s to osoby, ktre wiadomie dokonuj wyboru przedstawie, maj wiksz wiedz na temat ycia teatralnego w Polsce, s to osoby aktywniejsze pod wzgldem uczestniczenia w yciu kulturalnym, co wida wyranie w naszych badaniach. Stali uytkownicy s mniej zadowoleni z ceny biletw podczas spektakli gocinnych. Jest to zrozumiae, poniewa spektakle gocinne, czsto posiadajce gwiazdorsk obsad s zazwyczaj duo drosze. Chcc uczestniczy w nich regularnie, stali uytkownicy ponosz wiksze koszty partycypacji, przez co spada ich akceptacja odnonie cen biletw. Ponadto badani regularnie uczszczajcy do teatru gorzej ni okazjonalni bywalcy oceniaj jako bufetu.

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

128

Wykres 41. Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego w podziale na grupy uytkownikw Dramatycznego

8.4.2. Preferencje dotyczce rodzaju spektakli oraz ocena dotychczasowego repertuaru

Wspomniane byo ju wczeniej, e wikszo widzw Teatru Dramatycznego jest zainteresowana zwikszeniem rnorodnoci oferty spektakli i zwikszeniem iloci premier. Zapytalimy wic widzw Teatru Dramatycznego jakiego rodzaju spektakle preferuj. Na wykresie 42 wida, e widownia Teatru Dramatycznego jest do zrnicowana pod ktem preferencji typw spektakli: z jednej strony najwicej respondentw opowiedziao si za komediow formu, ale z drugiej strony niemal poowa z nich jest zainteresowana dramatem (wspczesnym i klasycznym). Co ciekawe, niewielu widzw jest zainteresowanych spektaklami ze sceny impresaryjnej, co by moe jest zwizane z ich negatywn ocen powizan z cen biletw, jak rwnie ze stosunkow ma odlegoci do teatrw warszawskich, ktre s wanym punktem odniesienia, rwnie dla widzw Teatru Dramatycznego (ok. 70% staych widzw Teatru Dramatycznego odwiedza teatry w innym miecie); rwnie w trakcie wywiadw FGI byo widoczne, e ocena teatru w Biaymstoku bya konstruowana poprzez porwnanie do teatrw warszawskich. Widoczna jest postawa dystansu do spektakli awangardowych. Jest to wtek, ktry bardzo wyranie pojawi si rwnie w badaniach jakociowych, zwaszcza wrd osb, ktrzy do teatru czsto nie chodz. Przeamywanie tradycyjnej, konwencjonalnej formy widowiska teatralnego sprawia, e teatr staje si rdem podwjnego zagroenia lkowego: ju nie tylko partycypacja w kulturze wyszej

rdo: Badania wasne, CATI, N=494 tylko osoby znajce instytucj Teatru Dramatycznego 494

129

(chodzenie do teatru) stwarza problem, ale sama ta wysza kultura staje si zagraajca, nieprzewidywalna.
Wykres 42. Najchtniej ogldane rodzaje spektakli

W badaniach oferty Teatru zwrcilimy uwag rwnie na ocen poszczeglnych spektakli. Generalnie niemal wszystkie spektakle zostay ocenione pozytywnie. Najwicej negatywnych ocen otrzyma spektakl Czarnobylska modlitwa, ktra jest przedstawieniem nowym i w duym stopniu przeamujcym dotychczasow estetyk czy konwencj teatraln, do ktrej stali widzowie Teatru Dramatycznego s przyzwyczajeni. Potwierdza to w pewnym stopniu nasz tez, e widzowie Teatru Dramatycznego charakteryzuj si do tradycyjnym podejciem do roli teatru i typu preferowanych spektakli.

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

130

Wykres 43. Ocena repertuaru Teatru Dramatycznego

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500, ! uwaga niskie liczebnoci

8.4.3. Analiza rde informacji o wydarzeniach kulturalnych, w tym spektaklach Teatru Dramatycznego

rda informacji na temat wydarze kulturalnych s bardzo zrnicowane: najwicej respondentw wskazywao Internet, ale nie byy to portale spoecznociowe (one jeeli si w ogle pojawiay - byy wskazywane przez najmodszych respondentw). Poszukiwanie informacji w wiecie wirtualnym jest wci praktyk ludzi modych i w rednim wieku - dominuje wrd osb w wieku od 15-44 lat. Mieszkacy Biaegostoku czciej wykorzystywali Internet do poszukiwania informacji ni osoby z regionu. Ci ostatni relatywnie czciej korzystaj z prasy lokalnej i ogosze, afiszw czy bilboardw. Co ciekawe, kobiety okazuj si by bardziej aktywne w sieciach spoecznych znajomi i rodzina byy czciej wskazywane jako rda informacji. Korzystanie z telewizji jest rwnie silnie zwizane z wiekiem: im starszy respondent tym czciej wskazywa telewizj jako kana pozyskania informacji.

131

Wykres 44. rda informacji o wydarzeniach kulturalnych .

0 Z Internetu Z prasy lokalnej Od znajomych Z afisza, plakatu, bilboardw na ulicy Z Gazet Z Telewizji Z Radia Od rodziny Na uczelni \ miejsce pracy Z portali spoecznociowych (np. Facebook, NK) Z Informatora Kulturalnego

10

20

30

40

50

60 58,5

70

35,4 26,8 24,6 23,7 22,8 13,1 4,7 2,6 2,3 2,1

rdo: Badania wasne, CATI, N=426, tylko osoby ktre wskazay, i znaj ofert kuluraln przecitnie, dobrze lub b. 426, t dobrze.

: Wykres 45. Odpowiedzi na pytanie: Skd czerpie Pan(i) informacje na temat przedstawie?

Bardzo symptomatyczn struktur odpowiedzi uzyskalimy na pytanie dotyczce rde informacji o spektaklach w Teatrze Dramatycznym. Niemal wszyscy respondenci (i to niezalenie od wieku) wskazali Internet. Cho w oglnym podsumowaniu odpowiedzi portale spoecznociowe uplasoway si na do niskim miejscu w hierarchii rde informacji, to naley podkreli, e wida wyranie, e jest to uyteczna przestrze komunikacji z widzem najmodszym, gdy wanie respondenci w wieku od 15 do 29 lat najczciej wskazywali portale spoecznociowe. Drugim sposobem uzyskania informacji o spektaklach s wasne, nieformalne sieci spoeczne (wskazane przez 64% badanych ). Jest to zbiene z uzyskanym obrazem wyjcia do teatru, ktre wie si przede wszystkim ze znalezieniem towarzyst132

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

wa, grona znajomych, z ktrymi spdza si cay wieczr. Tradycyjne media s wskazywane ju rzadziej, z przewag radia i prasy lokalnej (ta ostatnia czciej wskazywana przez najstarszych widzw).
Tabela 76. rda informacji o przedstawieniach w rozbiciu na zmienne demograficzne
Okazjonalni 150 109 95 66 68 64 50 1 N % N Stali % N Kobieta % Mc5 yzna z9 45 74 40 38 N % N 6 5--24 10 7 9 % N 30-44 % Uytkownicy 66,5 223 96 79 144 Pe Wiek Z Internetu Z radia 299 94,3 39,1 35,0 94,9 51,3 41,0 108 86 88 46 41 63 94,7 40,4 36,0 135 84 96 56 48 45 95,7 105 60 60 42 53 N 4591,3 % 25 9 N %

Z afisza, plakatu, bilboardw na ulicy Z portali spoecznociowych (np. Facebook, NK) Na uczelni/miejsce pracy Z Informatora kulturalnego Od rodziny Razem adne z powyszych Z prasy lokalnej Z telewizji

Od znajomych

91,557,9

96,5+ 63,6

40,2 41,5 39,0

147

107 76

50

Zarwno badania na prbie wojewdzkiej, jak i wrd widzw Teatru Dramatycznego wskazuj bardzo wyranie wskazuj na Internet jako podstawowy kana komunikacji i przekazu informacji na temat wydarze kulturalnych. To wanie tam wikszo respondentw szuka odpowiedzi na pytanie: jak spdzi czas wolny? Wyranie rysuje si rwnie zrnicowanie rde informacji w podziale terytorialnym: reklamujc poza Biaymstokiem swoje wydarzenia czy sam dziaalno instytucje kultury powinny dodatkowo zwrci szczegln uwag na lokaln pras oraz na konserwatywne formy przekazu takie jak plakaty czy ogoszenia. 8.5. Poszerzenie oferty wydarze kulturalnych w Teatrze Dramatycznym Jak wspomniane byo na pocztku tego rozdziau wspczesny czowiek, uczestniczcy w yciu kulturalnym nie jest ju widzem, ktry jest nastawiony wycznie na odbir gotowego, skoczonego dziea, przygotowanego przez zawodowych artystw. Czowiek kulturalny (w znaczeniu osoby uczestniczcej w yciu kulturalnym) jest coraz bardziej upodmiotowiony, nastawiony na wsptworzenie, na nabywanie nowych kompetencji. Zmieniaj si rwnie oczekiwania wobec instytucji kultury: widz nie chce tylko uczestniczy w spektaklu, ale czsto poszukuje przestrzeni do wsplnej dyskusji czy chciaby rozwija swoje zainteresowania uczestniczc rwnie jako wspautor wydarzenia kulturalnego. Wielofunkcyjno wspczesnych instytucji kultury staje si coraz bardziej widoczna: nawet tradycyjne do niedawna instytucje jak biblioteki i muzea rozszerzaj swoj dziaalno, stajc si lokalnymi centrami kultury i edukacji kulturalnej.

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

164

33

32

30,5

19,5 20,1 100 0,6

30,5

58 45 -

51

32,9

41,6 34,2

46,3

62,3

197

25,1 19,5 100 -

22,1

105 67 64 1 87

124 111

135

213

67,2+ 62,1 42,6

51,357,7 48,7

77,2+ 75,4+ 55,3+

33,1

21,1 20,2 0,3

27,4

21

40 32

59,6

68,1

100,0+ 36,048,0 48,0

52,252,236,5 46,1 38,3

34,0-

39,7

12

23 14 -

14

26,9

29,5 17,9 -

17,9

72

31 30 -

48

63,2+ 42,1+ 27,2 26,3 100 -

33

29 -

23,420,6 -

31,9

21 22

18

44

12 3

17 1 -

14,915,6 100

23 27 1

15,720,0 23,5 0,9

13

68,0+

12,04,044,0+ 16,0 -

52,0

231

317 15 10000 7825 100 00 114 1 1 1

141

22

19,1

11 4

133

Wykres 46. Imprezy/wydarzenia najlepiej pasujce do marki Teatr Dramatyczny mark

Zapytalimy respondentw/widzw Teatru Dramatycznego, jakiego typu wydarzenia, dziaalno poza spektaklami koresponduje z ich wizerunkiem Teatru. Okazao si, e widzowie s otwarci na bardzo rnorodne pomysy rozszerzenia dziaalnoci teatru i co wicej nie postrzegaj tego jako zagroenie dla obecnego tak dobrego wrd widzw wizerunku tej instytucji. Najwicej licznych wskaza wie si bezporednio z dziaalnoci artystyczn teatru: s to spotkania z autorami przedstawie, warsztaty teatralne dla dorosych, festiwale teatralne. S to takie wydarzenia teatralne, ktre daj te moliwo podwyszenia swoich kompetencji kulturowych zwizanych z teatrem. W badaniach fokusowych brak takich kompetencji bardzo wyranie by wskazywany jako podstawowa bariera uczestnictwa w kulturze wyszej. Podkrelano w nich, e teatru trzeba si nauczy, poniewa wymaga on wiedzy, umiejtnoci zachowania i pewnej wraliwoci estetycznej. 134

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500 ,

Tabela 77. Imprezy/wydarzenia najlepiej pasujce do marki Teatr Dramatyczny - w rozbiciu na zmienne demograficzne
spotkania z twrcami przed lub po spektaklu festiwale teatralne (nie amatorskie) Spotkania autorskie, wieczorki literackie zwiedzanie Teatru po spektaklu warsztaty teatralne dla dorosych koncerty Okazjonalni N 57,5 % Uytkownicy 179 191 N Stali % N Kobieta % Pe Mczyzna 59 N % N 615749 0- -2 % N 30-44 % Wiek N 45% N %

Widowiska kabaretowe

126

132

60,364,4 55,3 53,4 52,1

70,0+ 65,6 56,4 56,4 52,4 52,4

121

141 117

112

Wydarzenia edukacyjne (np. warsztaty, konkursy, lekcje pokazowe) wydarzenia specjalne/okazjonalne (np. dzie otwarty, np. sylwester) przedstawienia teatrw offowych/alternatywnych festiwale amatorskie Wydarzenia w otwartej przestrzeni (na placu i w parku) Festiwale filmowe Debaty publiczne Czytania performatywne

114 94 91 97

103

51,1

154 154

262 235

69,3+ 62,2 59,3 53,7 54,5

47,0-

143 156 143

148

54,2

224 228 203 206

64

71

55,261,2 62,1

57,1+

201 198

213

60,3+ 56,3+ 53,2 52,4

48

72

106 90 94

106 90

65,8

65,8 55,9

59 53

50 59 52

41,443,150,9 45,7 50,9 44,8

100 80 99

62,1+ 49,7

55,9

58,4

107 99

108 96

105 92 89 95 93

61,1

56,6

61,7 54,9 52,6 50,9 53,1

60,0

92

73

77 67 57 71 58

81

70,8

56,2

59,2 51,5 54,6 44,6

62,3

20

43,8-

12 6

14

15

61,5+ 50,9

21 6

10

16

71,4

75,0+ 21,4-

42,9

50,0

53,6 35,7

57,1

44,342,941,6 40,2 37,9 26,0 12,3 4,6 6,4 1,4

Opieka nad dzieckiem (gry i zabawy) podczas spektaklu dla rodzicw Imprezy tematyczne np. targi Salon gier planszowych adne z powyszych Razem

Widowiska folklorystyczne

63

83

88

110

142

154

56,4+ 52,0+ 40,3 39,9 41,0 27,5 11,7 3,7 7,0 0,4

109 112 78 75 32 1

191

156

156 159 105 27 2 78 42

50,5

41,3

47 14 3

57 27

28,8

21,5

Pewnym zaskoczeniem jest wysoka pozycja widowisk kabaretowych: 60% respondentw uznao, e nie bd one sprzeczne z wizerunkiem Teatru Dramatycznego. By moe jest to konsekwencja postrzegania kabaretu w Polsce przez pryzmat nie tyle prostej, niewymagajcej rozrywki, ale konwencji quasi-teatralnej, posugujcej si jzykiem aluzji i satyry, w ktrym mona przemyca niepokorne komentarze i trafne diagnozy rzeczywistoci. Ten rodzaj wydarzenia kulturalnego pokazuje, e z punktu widzenia uczestnika kultury, podzia na kultur wysz i popularn jest bardzo pynny. Odpowiedzi zwizane z warsztatami i innymi formami edukacyjnymi s rwnie przykadem zmian w rozumieniu i traktowaniu kultury. Tak jak wczeniej wspomniane ju byo, wspczesny uczestnik wydarzenia kulturalnego coraz czciej nie chce by tylko widzem, odbiorc, ale ma potrzeb wspuczestniczenia czy tworzenia wasnej kultury. Odpowiadaj na to nowe koncepcje kultury 135

rdo: Badania wasne, CAWI i PAPI, N=500

219

10

100

273

10

19

51

28,6

18,7

109

42,1+ 28,8 27,8 7,1

41,3

48

48

20,6 3,4

32

37

43

41,4

41,4

31,927,6 25,0 5,2

37,1

86

82

82

100 0 37 30 100 0 18 1

13

11,1 0,5

21 7 6

18 2

29

18,1 6,0

55

67

71

50,9+ 41,6 44,1

53,4

68

81

15,5 1,7

31

116 28

1 00 10 0

161

12 2

31 18

63

39,1+ 19,3

34,2

60

63

68

46,3 38,9

54,3

19,3+ 11,2+ 7,5+ 100 1,2

31 13 9 8 -

41

34,3+ 17,7 7,45,1 4,6 -23,4

36,0

38,9

47

63

66

18

49

50

36,2

48,5

50,8

21,428,621,457,1 35,7

28 15 5 2

23

13,817,721,5 11,5 3,8 -1,5

37,7

38,5

16 8 7

10

8 6

10 1 1 -

28,6

35,7 3,63,6 ---

25,0

175

10

w nauce: takie jak ywa kultura autorstwa Barbary Fatygi czy koncepcja kultury szerokiej Marcina Skrzypka. W obu koncepcjach pojawia si mylenie o kulturze jako miejscu zaspokajania potrzeb i pragnie ludzi, z silnym zaakcentowaniem podmiotowoci uczestnikw kultury. Jak pisze Marcin Skrzypek Kultura szeroka jest dopenieniem, przeciwwag i kontrapunktem dla kultury znanej i uznanej, performatywno-komercyjnej, nazywanej wysok, mainstreamow, oficjaln, masow, popularn lub narodow, ktr tworz profesjonalici szanowani za wyjtkowe osignicia. O ile kultura mainstreamowa szuka doskonaoci w wskiej specjalizacji i tworzy podzia na artystw i publiczno, o tyle kultura szeroka rozwija si horyzontalnie. Jest bliska, dostpna, wcza, uczy, zachca do aktywnoci 69. Bardzo wyranie takie potrzeby i podejcie do kultury wida w najmodszej grupie respondentw (15-29 lat). Ich wybory wydarze/imprez oscyluj wok dziaa o charakterze twrczym, w ktrych zwyky widz taki jak oni mgby rwnie tworzy teatr czy mwic oglnie kultur. To najmodsi respondenci wybierali znacznie czciej takie dziaania jak: warsztaty teatralne dla dorosych, dziaania edukacyjne, festiwale amatorskie. Jako praktycznie jedyni byli otwarci na tak oryginale pomysy jak salon gier planszowych. Najstarsi widzowie s znacznie bardziej tradycyjnie nastawieni i widz rol Teatru Dramatycznego jako przestrze dla tzw. kultury wyszej. Rwnie i w tym pytaniu mona zauway silne poczucie utosamiania si staych uytkownikw z Teatrem Dramatycznym jest to ich instytucja, w ktrej czuj si dobrze, chcieliby spdzi czas w sposb mniej formalny (Sylwester, dzie otwarty, zwiedzanie przestrzeni teatru), oni te s bardziej zainteresowani zwikszaniem swoich kulturowych kompetencji i wiedzy na temat spektakli (przedstawienia offowe, spotkania z autorami spektaklu).

69 M. Skrzypek, Coming out kultury szerokiej, op. cit., s. 209

136

Wnioski Na tle kraju wojewdztwo podlaskie posiada najmniej z krajowych bibliotek publicznych i bardzo sabo rozwinit infrastruktur domw kultury i podobnych instytucji oraz kin staych. Region wzgldem innych cechuje niskie wykorzystanie przez mieszkacw muzew i kin oraz bardzo niskie bibliotek publicznych i galerii. Wojewdztwo charakteryzuje uczestnictwo mieszkacw gwnie w imprezach organizowanych przez domy kultury i podobne instytucje. Biaystok jako stolica wojewdztwa jest siedzib gwnych instytucji kultury w woj. podlaskim. W miecie skoncentrowane s rodki masowego przekazu, dziaalno wydawnicza, kina stae, teatry i instytucje muzyczne, ksigozbiory bibliotek naukowych i fachowych. Tu te realizowane s najwaniejsze wystawy i widowiska. W woj. podlaskim obserwuje si negatywne procesy w zakresie dostpu do instytucji kultury i uczestnictwa w kulturze. Maleje liczba bibliotek publicznych i ich czytelnikw oraz kin staych. Spada liczba imprez owiatowych w muzeach. Mimo wzrostu liczby teatrw i instytucji muzycznych zauwaa si spadek liczby widzw i suchaczy. Pogarsza si te ilo imprez domw kultury i podobnych instytucji oraz zakres uczestnictwa w zespoach artystycznych. Poprawie ulega wyposaenie instytucji w usprawnienia dla osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich. Wzrasta ogldalno filmw w kinach staych, w tym znaczco filmw produkcji polskiej. Ronie liczba muzew i zwiedzajcych je osb. Wzrasta liczba wystaw i ekspozycji w galeriach i klubach sztuki oraz ich odbiorcw. Ronie te udzia w koach i klubach w domach kultury i podobnych instytucjach. Regionalna polityka kulturalna w niewystarczajcym stopniu diagnozuje i uwzgldnia potencja inicjatyw organizacji pozarzdowych, parafii, grup nieformalnych oraz podmiotw komercyjnych. Wykazuje si te niewielkie zainteresowanie inicjatywami kulturalnymi w obszarze przedsibiorczoci i ekonomii spoecznej oraz wspierania rozwoju przemysw kulturowych. Biaystok jako stolic wojewdztwa cechuje niedoinwestowanie infrastruktury kultury oraz saba promocja zewntrzna. Miejska polityka kulturalna jest rozproszona, tworzona i realizowana przy minimalnym zaangaowaniu inicjatyw obywatelskich. Instytucje reprezentujce kultur wysok w woj. podlaskim w opinii badanych ekspertw charakteryzuj si: krajow i zagraniczn wspprac z uznanymi twrcami, cile okrelon lini dziaalnoci artystycznej, konsekwencj i rzetelnoci wytworzonych i prezentowanych dbr kultury. Poziom kultury wysokiej w woj. podlaskim postrzegany jest przez badanych ekspertw jako dobry, co przejawia si w prezentowaniu znanych twrcw, utrzymywaniu wysokiego poziomu poszczeglnych przedsiwzi, funkcjonowaniu placwek znanych w kraju i na wiecie oraz organizowaniu unikatowych zdarze na poziomie oglnokrajowym. Sytuacja ta nie jest rwnomierna w kadym obszarze dziaania kultury wysokiej. Za instytucj na najwyszym poziomie uznano Galeri Arsena. Natomiast za posiadajc najlepszy wizerunek Filharmoni i Oper Podlask. Takie aspekty jak wieloletnie postrzeganie woj. podlaskiego za region peryferyjny oraz porwnywanie wielkoci wskanikw stolic woj. podlaskiego i mazowieckiego mog negatywnie wpywa na postrzeganie dziaalnoci w obszarze kultury wysokiej w woj. podlaskim. Podlaska oferta kulturalna nie jest wystarczajca i komplementarna dla uytkownikw. Jednoczenie mieszkacy wojewdztwa maj nisk wiedz na temat przedsiwzi z zakresu kultury wysokiej odbywajcych si w regionie. Znikomy poziom wiedzy wystpuje na obszarach wiejskich 137

WNIOSKI I REKOMENDACJE

i maomiejskich. Mieszkacy woj. podlaskiego postrzegaj instytucje kultury wysokiej jako mao dostpne i skierowane do wskiego grona odbiorcw. Saba jest znajomo spontaniczna instytucji kulturalnych. Jedynie kilka z nich (Opera i Filharmonia Podlaska, Teatr Dramatyczny oraz Biaostocki Teatr Lalek) jest w miar dobrze kojarzona. Dopiero wymienienie z nazwy danej instytucji aktywizuje i przywouje w pamici jej znajomo. wiadczy to o sabym wizerunku instytucji kulturalnych. Niska znajomo jest jednym z waniejszych czynnikw przekadajcych si na nisk odwiedzalno. Najbardziej lojalnych uytkownikw posiadaj Teatr Dramatyczny im. A. Wgierki, Muzeum Wojska w Biaymstoku i Biaostocki Teatr Lalek. Najmniej za instytucje stosunkowo nowe lub o silnie zrnicowanej ofercie kulturalnej. Poziom kapitau kulturowego mierzonego stopniem korzystania mieszkacw woj. podlaskiego z oferty instytucji kultury wysokiej mona okreli jako niski . Blisko poowa mieszkacw wojewdztwa w ostatnim roku nie odwiedzia adnej instytucji kultury wysokiej: opery, filharmonii, teatru, galerii sztuki, muzeum. Typowy nie-uytkownik kultury wysokiej to osoba po 60. roku ycia, spoza Biaegostoku, z przecitn bd sab sytuacj gospodarstwa domowego, emerytowana, z wyksztaceniem podstawowym bd zawodowym. Osoby po 60. roku ycia s te wyranie zmarginalizowane w zakresie znajomoci duych wydarze kulturalnych i uczestnictwa w nich. Okoo 40% respondentw nie jest w stanie spontanicznie poda ani jednego wydarzenia kulturalnego, imprezy kulturalnej odbywajcej si w wojewdztwie. Wojewdztwo nie posiada zatem jeszcze duego i rozpoznawalnego wydarzenia kulturalnego integrujcego mieszkacw wojewdztwa, obecnego w powszechnej wiadomoci oraz promujcego je na zewntrz. Funkcji takich nie speniaj wysokobudetowe imprezy jak: Biaystok Pozytywne Wibracje czy Podlaska Oktawa Kultur. Mieszkacy woj. podlaskiego bior udzia w wydarzeniach kulturalnych gwnie w towarzystwie znajomych i przyjaci lub czonkw swoich rodzin. Zauwaa si tu zmiany wraz z wiekiem - przejcie od towarzystwa znajomych i przyjaci do towarzystwa rodziny. Osoby starsze zawaj zatem krgi swoich znajomoci. Jednoczenie zauwaa si niskie uczestnictwo modziey w kultury wysokiej. Istniej bariery ekonomiczne, spoeczne, mentalnociowe i przestrzenne ograniczajce partycypacj mieszkacw woj. podlaskiego w kulturze wysokiej. Na obszarach pozamiejskich bariery te s gbsze ni na obszarach miejskich. Czynniki, ktre mog determinowa zniechcenie uytkownikw do kultury wysokiej to (w opinii ekspertw): niezmieniajcy si repertuar, nieudane przedsiwzicia artystyczne, brak promocji oraz nieudolna koordynacja terminw imprez, ktra objawia si w organizacji kilku imprez naraz. W opinii ekspertw wysoki budet przeznaczony na promocj imprez kulturalnych przekada si na efekt w postaci zwikszonej frekwencji. Niemniej administracja samorzdowa zbyt mao skupia si na wspieraniu promocji lokalnych przedsiwzi, cho oglnie wsppraca pomidzy instytucjami kultury wysokiej i administracji samorzdowej w obszarze wspierania i promocji dziaa kulturalnych jest postrzegana jako dobra. Gwnym rdem informacji o wydarzeniach kulturalnych dla mieszkacw woj. podlaskiego jest Internet. W dalszej kolejnoci istotne funkcje w tym zakresie spenia prasa lokalna i znajomi. Wrd widzw Teatru Dramatycznego im. Aleksandra Wgierki w Biaymstoku wizerunek tego teatru jest bardzo pozytywny. Teatr dla jego uytkownikw jest rdem silnej identyfikacji, wyraajcej si rwnie w wysokim stopniu lojalnoci wobec Teatru. Wizerunek Teatru Dramatycznego wrd mieszkacw wojewdztwa (w tym nie-uytkownikw 138

Teatru) jest mniej wyrazisty i spjny. Dominuj w nim negatywne cechy. Widoczny jest duy poziom zaufania wynikajcy z postrzeganej saboci i atrakcyjnoci dla mieszkacw oferty kulturalnej. Teatr Dramatyczny nie kojarzy si wikszoci mieszkacw z dobr jakoci i wyrniajcym miejscem wrd innych instytucji kultury. Lepszy wizerunek wrd nie-uytkownikw Teatru Dramatycznego widoczny jest wrd mieszkacw Biaegostoku i w najmodszej kategorii wiekowej respondentw (15-29 lat), gorszy wizerunek maj mieszkacy regionu. Do sabych stron Teatru Dramatycznego zaliczane s: jego infrastruktura - wygld budynku oraz wyposaenie, mao wyrazisty i spjny wizerunek oraz negatywny wizerunek teatru wrd osb nie korzystajcych z jego oferty, zwaszcza mieszkacw regionu spoza stolicy wojewdztwa oraz maa rotacja repertuaru, maa ilo premier. Mocn stron Teatru Dramatycznego jest lojalno i silne przywizanie obecnych widzw - teatr jest dla nich podstawowym miejscem uczestnictwa w kulturalne i wanym elementem w ksztatowaniu si tosamoci czowieka kulturalnego. Jednoczenie widz oni w teatrze potencja, ktry jeszcze nie zosta odpowiednio wykorzystany. Widzowie, gwnie najmodsi, s otwarci na rozszerzenie oferty kulturalnej teatru. Istotne mocne strony Teatru Dramatycznego stanowi jego bardzo pozytywny wizerunek wrd obecnych widzw, dobra rozpoznawalno marki wrd mieszkacw wojewdztwa, tradycja i historia - relatywne dugie trwanie w pejzau kulturalnym wojewdztwa stanowice podstaw duego kredytu zaufania wrd potencjalnych i obecnych widzw oraz otoczenie budynku Teatru Dramatycznego: Paac Branickich, park im. J. Poniatowskiego, plac przed teatrem s postrzegane pozytywnie, jako przestrze komunikacji na linii Teatr-potencjalni widzowie. Widzowie Teatru Dramatycznego nale do osb aktywnych w sferze kultury, odbiegajc w tym aspekcie na korzy od przecitnego mieszkaca wojewdztwa. Korzystaj rwnie do czsto z oferty Opery i Filharmonii Podlaskiej oraz z Biaostockiego Teatru Lalek. Deklaruj te wizyty w teatrach poza Biaymstokiem. Uytkownicy Teatru Dramatycznego s wobec niego lojalni i bardzo mocno przywizani. Teatr Dramatyczny jest dla nich podstawowym miejscem uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych i wanym elementem w ksztatowaniu si tosamoci czowieka kulturalnego. Wrd uytkownikw Teatru Dramatycznego najsabiej oceniana jest infrastruktura teatru, najlepiej obsuga i gra aktorska. Widzowie zwracali uwag przy ocenie na mae zrnicowanie oferty i zbyt ma liczb premier oraz zbyt wysokie ceny biletw na spektakle gocinne. Widzowie Teatru Dramatycznego preferuj przede wszystkim komedie. Spora cz widzw jest zainteresowana rwnie dramatem klasycznym i wspczesnym. Tylko 14% zainteresowanych jest awangard. Jest to publiczno w swoich gustach i potrzebach do tradycyjna. Podstawowym rdem informacji o dziaalnoci i ofercie Teatru Dramatycznego jest Internet. Widzowie Teatru Dramatycznego s otwarci na nowe typy wydarze kulturalnych jako formy dziaalnoci teatru. Najbardziej otwarci s modzi widzowie (15-20 lat) oni preferuj wydarzenia o charakterze edukacyjno-twrczym, s otwarci na niekonwencjonalne pomysy. Rekomendacje Usprawnienie komunikacji pomidzy administracj samorzdow i poszczeglnymi instytucjami kultury w zakresie organizowanych wydarze umoliwioby odbiorcom uczestnictwo w wikszej liczbie wydarze, a tym samym zwikszyoby frekwencj w poszczeglnych instytucjach. Dziaania administracji samorzdowej powinny skupia si na promocji lokalnych wydarze kultural-

139

nych, co pomogoby im zbudowa siln mark charakterystyczn dla woj. podlaskiego. Wadze regionalne powinny odgrywa przewodni rol w stworzeniu i rozwoju platformy debaty i wsppracy reprezentantw organizacji publicznych, pozarzdowych i komercyjnych zajmujc si wewntrzn i zewntrzn promocj wojewdztwa poprzez wydarzenia kulturalne. Instytucje kultury powinny lepiej rozpoznawa oczekiwania obecnych i potencjalnych uytkownikw swoich usug. Przy konstruowaniu oferty kulturalnej zarzdzajcy instytucjami powinni zwraca uwag na atrakcyjno wydarze nie tylko z perspektywy walorw artystycznych, ale te zainteresowa i gustw mieszkacw. W przypadku duych imprez naley te poprawi obsug i informacje dla osb przyjezdnych z caego regionu. Przeprowadzenie bada na temat potrzeb odbiorcw poszczeglnych instytucji z zakresu uczestnictwa w kulturze pozwolioby na lepsze dostosowanie ich propozycji do wymaga organizacyjnych i ofertowych odbiorcw, a tym samym mogoby wpyn na zwikszenie frekwencji. Instytucje kultury powinny mie wiodc rol w zwikszaniu wiadomoci mieszkacw co do korzyci z uczestnictwa w kulturze, w tym z kontaktw z kultur wysok, pogbianiu znaczenia i pobudzaniu kreatywnoci w yciu prywatnym i zawodowym oraz w upowszechnianiu pozytywnych indywidualnych i grupowych dobrych wzorw aktywnego zagospodarowania czasu, nie tylko wolnego. Niezbdne s dziaania edukacyjne, skierowane do osb w kadym wieku celem przeamywania barier uczestnictwa w kulturze. Programy edukacyjne w tym zakresie powinny prowadzi wszystkie instytucje z uwagi na ich nisk rozpoznawalno oraz nisk znajomo realizowanych przez nie imprez i wydarze. Prowadzenie dziaa kulturalnych w jednostkach edukacyjnych, takich jak szkoy i przedszkola (szczeglnie na obszarach pozamiejskich) w przyszoci mogoby wpyn na zwikszenie partycypacji mieszkacw wojewdztwa w kulturze wyszej oraz wzrost ich aktywnoci i kreatywnoci. Instytucje kultury powinny silniej budowa i promowa partnerstwa edukacyjne i twrcze w zakresie kultury i wykorzystania nowych mediw ze szkoami wyszymi, rodowiskiem akademickim oraz instytucjami otoczenia biznesu, jak np. inkubatory przedsibiorczoci i Biaostocki Park NaukowoTechnologiczny. Powszechne udostpnianie przez instytucje kultury informacji na temat podanych sposobw zachowania, ubioru, dokadnego przebiegu wydarzenia kulturalnego moe wpyn na postrzeganie poszczeglnych placwek jako bardziej otwartych i dostpnych dla szerokiego grona odbiorcw i przeama opr mentalny potencjalnych uytkownikw. Instytucje kultury posiadajce lojalnych uytkownikw powinny diagnozowa i upowszechnia wiedz o dobrych praktykach w zakresie budowania trwaych kontaktw ze swoimi uytkownikami. Instytucje kultury powinny wprowadza rozwizania na rzecz budowania staych kontaktw ze swoimi uytkownikami. Istotne jest tworzenie rozwiza pozwalajcych na wspzarzdzanie instytucjami, ktre pozwol na wczenie uytkownikw w realizacj samych zada zwizanych z organizacj wydarze kulturalnych i ich promocj. Rozwizaniami na rzecz zaangaowania nowych uytkownikw instytucji mog by akcje skierowane do szerokiego grona odbiorcw np. konkursy, akcje promocyjne w serwisach spoecznociowych, poszukiwania i promocja ambasadorw swoich projektw, prowadzenie staych warsztatw i kursw z okrelonej tematyki, prowadzenie konsultacji spoecznych. Celem zwikszenia frekwencji niezbdne jest ukierunkowanie realizowanych wydarze kulturalnych do konkretnych grup odbiorcw np. do rodzin z dziemi, osb starszych, fanw okrelonej tematyki czy 140

studentw. Instytucje kultury powinny prowadzi biecy monitoring swoich dziaa promocyjnych. Powinny kontrolowa, jakie rodki reklamy odnosz najbardziej podany efekt z uwzgldnieniem poszczeglnych grup wiekowych oraz obszaru zamieszkania potencjalnych odbiorcw. Wadze regionalne powinny prowadzi dziaania na rzecz zmniejszenia dystansu uczestnictwa w kulturze pomidzy Biaymstokiem a regionem. Niezbdne jest podjcie poszukiwa, konceptualizacja i realizacja innowacyjnych programw i projektw w zakresie budowania spjnoci spoecznej. Istotne w tym zakresie moe by wspieranie partnerstw lokalnych wykorzystujcych potencja kulturalny, w tym turystyczny, poszczeglnych gmin. Niezbdne jest wspieranie i prowadzenie bada i projektw animacyjnych z zakresu nietradycyjnego budowania oferty kulturalnej. Nastpnym polem eksploracji powinna by kultura rozumiana jako kultura szeroka, zwrcenie uwagi na lokalne zasoby kultury nie zwizane bezporednio z formalnymi instytucjami kultury np. wolontariusze, animatorzy ruchu folkowego, bbniarze, poeci, osoby uprawiajce capoeir, fani fantastyki, ruch rycerski, muzyczna scena niezalena i amatorska, teatr alternatywny, mionicy kolei i komunikacji miejskiej, motocyklici, rowerzyci, raperzy, twrcy streeartu, spoecznicy dbajcy o przestrze publiczn, twrcy i animatorzy komiksu itp.. Niezbdne s dziaania na rzecz zwikszenia aktywnej i opiniotwrczej roli lokalnych mediw - prasy, radia i telewizji w promowaniu uczestnictwa w kulturze. Publiczne i pozarzdowe instytucje kultury powinny wychodzi w tym zakresie z inicjatywami nie tylko dotyczcymi patronatu nad imprezami, ale te silniej uwzgldniajcymi potrzeby samych mediw, dziaa z zakresu spoecznej odpowiedzialnoci biznesu i marketingu wsplnej sprawy. Zasadne s projekty na rzecz odbudowy wizi spoecznych a w konsekwencji zwikszania uczestnictwa kulturalnego w towarzystwie innych, bliskich i znajomych. Instytucje kultury powinny prowadzi skierowane do osb w wieku rednim i starszym inicjatywy na rzecz nawizywania nowych znajomoci i odbudowywania kontaktw ze znajomymi z poprzednich lat ycia. W ten sposb moliwe bdzie zwikszenie nie tylko ich wspuczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych, ale te budowa potencjau wsparcia spoecznego i opieki, istotnych w okresie staroci. Wadze regionalne i samorzdowe powinny podj dziaania na rzecz aktywizacji osb po 60. roku ycia do uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych. W tym celu zasadne jest przeprowadzenie dodatkowych bada i skonstruowanie programu na rzecz aktywnoci spoecznej seniorw i seniorek oraz budowy regionalnego modelu srebrnej gospodarki w zgodzie z koncepcjami aktywnego starzenia si, solidarnoci pokole i ksztacenia przez cae ycie. Wane s dziaania na rzecz zmniejszania skali zjawiska wykluczenia cyfrowego celem umoliwienia osobom po 45. roku ycia - w wieku rednim i starszym - lepszego dostpu do informacji o wydarzeniach kulturalnych. Instytucje kultury mog w tym zakresie czy wydarzenia kulturalne z kursami obsugi nowych technologii informatycznych i telekomunikacyjnych oraz ze spotkaniami midzypokoleniowymi prowadzcymi do wymiany dowiadcze dotyczcych technologii midzy przedstawicielami pokole, jak te przeamywaniu wzajemnych stereotypw i skali dyskryminacji ze wzgldu na wiek. Wysoki stopie lojalnoci i utosamiania si z Teatrem Dramatycznym moe by rdem polepszenia marki tej instytucji wrd osb, ktre nie s jego uytkownikami. W kampanii marketingowej mog by oni popularyzatorami pozytywnych treci na temat teatru i sta si jego ambasadorami w Biaymstoku i regionie. Naley ich wczy w tworzenie wyranego i pozytywnego wizerunku teatru poprzez ich dziaalno w Internecie, wydarzenia o charakterze partycypacyjnym, wykorzystujcym np. mechanizmy crowdsourcingu (np. stworzenie przestrzeni wirtualnych, w ktrych mogliby dostarcza 141

informacji na temat oceny spektakli i innych wydarze zwizanych z teatrem, w ktrych mogliby si dzieli pomysami zwizanymi z rozszerzeniem dziaalnoci teatru itp.). Poprzez kreowanie wydarze w Internecie (np. na portalach spoecznociowych) mona porednio korzysta z sieci kontaktw uytkownikw teatru, ksztatowa opinie i dostarcza informacje szerszemu gronu potencjalnych odbiorcw. Teatr Dramatyczny powinien lepiej wykorzysta w swojej dziaalnoci artystycznej, edukacyjnej oraz kampanii informacyjnej przestrze dookoa teatru, by by bardziej zauwaalnym w najbliszym otoczeniu. Naley dostosowa dziaania w przestrzeni do jej charakteru funkcji rekreacyjnych, spacerowych, spdzania czasu wolnego. Zasadne s zmiany w infrastrukturze (budynek, wyposaenie) Teatru Dramatycznego w kierunku bardziej funkcjonalnego jej uytkowania, przyjaznego odbiorcy. Wyeksponowa naley pozytywne elementy budynku, aby stay si wizualnym nonikiem marki instytucji. Naley zintensyfikowa promocj Teatru Dramatycznego w regionie wykorzystujc odpowiednie do wskazanych w badaniu kanaw informacyjnych (Internet, osobiste znajomoci uytkownikw teatru, tradycyjne formy przekazu prasa lokalna, ogoszenia, plakaty). Promujc Teatr Dramatyczny w regionie naley opracowa i wdroy uatwienia w dostpie do oferty instytucji dla osb spoza Biaegostoku np. godzina przedstawie, dokadne informacje dotyczce dojazdu, miejsc parkingowych, dodatkowych atrakcji w okolicy dostosowanie stron internetowych do osb niepenosprawnych. Naley w wikszym stopniu wykorzysta w kreowaniu wizerunku Teatru Dramatycznego jego histori, tradycj ulokowan w kontekcie lokalnej historii miasta i regionu. Niezbdne jest zwikszenie rnorodnoci i otwartoci oferty teatru zarwno w kategorii spektakli, jak i innych dziaa artystycznych i edukacyjnych. Przy rnicowaniu oferty naley j powiza z kategoriami wieku i dominujcych w tych kategoriach kanaw informacji. Strategie marketingowe Teatru Dramatycznego naley dostosowa do grup docelowych, z wyranym rozrnieniem na osoby korzystajce z oferty Teatru i na osoby nie uczestniczce w wydarzeniach kulturalnych zwizanych z kultur wysok. Podstawowym celem kampanii promocyjnej skierowanej do tej drugiej grupy powinno by przeamanie lku przed uczestnictwem w kulturze i zwizanego z traktowaniem teatru jako sfery quasi-sakralnej, niedostpnej z powodu braku kompetencji spoecznych czy kulturowych. Budowanie i podtrzymywanie dobrego wizerunku wrd widzw Teatru Dramatycznego powinno by bardziej powizane z zaspokajaniem ich zwikszonych potrzeb na temat wiedzy o teatrze i poszczeglnych spektaklach. Udostpnianie im takich informacji powinno przybiera form atrakcyjn i angaujc oraz wykorzysta rne rda przekazu od Internetu do spotka z twrcami spektakli.

142

1.

Lp. Intensyfikacja komunikacji w obszarze wsparcia, tworzenia i prowadzenia wsplnej linii promocyjnej instytucji i przedsiwzi kulturalnych. Organizowanie cyklicznych, cyklicznych midzysektorowych zebra ekspertw majcych na celu ustalenie, monitoring ustalenie i rozwj jednolitej linii wsppracy i promocji.

Polityka wojewdztwa w zakresie wspierania i promocji kultury.

Obszar problemowy Rekomendacja Status i sposb wdroenia

2.

Polityka wojewdztwa w zakresie wspierania i promocji kultury.

Istnieje zbyt maa wsppraca pomidzy poszczeglnymi komrkami administracji samorzdowej a instytucjami kultury w zakresie wspierania i promocji kultury wysokiej. Podjcie prac diagnostycznych i programowych na rzecz budowy regionalnego modelu przemysu kreatywnego uwzgldniajcego lokalne specjalizacje gospodarcze oraz powizania z systemem innowacji. Instytucje powinny wykreowa bardziej wyraziste marki, tosamoci, poprawi wizerunek i zwikszy Sieciowanie instytucji kulturalnych i tworzenie wsplnych kalendarzy i ofert real wydarze kulturalnych realizacja wsplnych lokalnych wydarze w stylu nocy muzew i weekendu kulturalnego. Stworzenie platformy wsppracy midzysektorowej. Wsplna diagnoza lokalnych zasobw kultury w kontekcie wspierania przedsibiorczoci, rozwoju regionalnego i spoecznogospodarczego. Budowa i wdraanie przemys programu rozwoju przemysw kultury i kreatywnych. Instytucje kultury powinny opracowa i wdroy kampanie marketingowe i wizerunkowe. Instytucje kultury powinny zwraca wicej uwagi na informowanie o swojej dziaalnoci,

Wniosek

Jednostka odpowiedzialna za wdroenie Jednostki samorzdu terytorialnego i wojewdztwa, publiczne i niepubliczne instytucje kultury.

nej Brak spjnej koncepcji rozwoju sektora kultury z uwzgldnieniem koncepcji przemysw kultury i kreatywnych.

3.

Polityka wojewdztwa w zakresie wspierania i promocji kultury.

tucje Instytucje kultury s mao rozpoznawalne wrd mieszkacw wojewdztwa. Wiele osb nie posiada informacji o

Wadze regionalne, samorzd wojewdztwa, instytucje kultury, instytucje szkolnictwa wyszego, instytucje otoczenia biznesu, organizacje pozarzdowe. Jednostki samorzdu terytorialnego, poszczeglne publiczne i

155

143

144
swoj rozpoznawalno. Modernizacja instytucji w kierunku rzystania lepszego wykorzystania nowych mediw, technologii informatycznych i telekomunikacyjnych (w szczeglnoci w Internetu). zwiksza swoj widoczno i dostpno w Internecie. Wzmoona komunikacja i koordynacja prac instytucji w kwestii terminw organizowanych imprez kulturalnych. Zasadne s: wzmocnienie kompetencji kadr zarzdzajcych instytucjami kultury; poprawa i unowoczenienie oferty; promocja i wdraanie modeli wspzarzdzania instytucjami z ich uytkownikami a przez to budowanie kapitau spoecznego. Diagnozowanie preferencji i potrzeb odbiorcw w zakresie oferty kulturalnej na poziomie lokalnym oraz poszczeglnych instytucji. orzenionych Realizacja projektw zakorzenionych w lokalnej historii, zwizanych z miejscowym dziedzictwem i zabytkami oraz ukierunkowanych na rozwizywanie konkretnych problemw mieszkacw. Prowadzenie cyklicznych bada wrd uytkownikw i nie-uytkownikw uytkownikw kultury wysokiej. Publiczne udostpnianie wynikw bada, wykorzystywanie wnioskw do ewaluacji i usprawniania programw lnego rozwoju lokalnego i poszczeglnych instytucji. Stworzenie systemu pozwalajcego na odpowiedzialn koordynacj szczeglnych kalendarzy imprez poszczeglnych instytucji. Udostpnienie systemu dla niepublicznych instytucji kultury. Administracja samorzdowa, poszczeglne instytucje kultury. niepubliczne instytucje kultury. Jednostki samorzdu terytorialnego, Podlaski Wojewdzki Konserwator Zabytkw, poszczeglne publiczne i niepubliczne instytucje kultury. Samorzd wojewdztwa, poszczeglne publiczne i niepubliczne instytucje kultury. 156

4.

Polityka wojewdztwa w zakresie wspierania i promocji kultury.

profilu, zadaniach i ofercie instytucji.

5.

6.

Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze.

Niepene wykorzystanie potencjau lokalnych instytucji kultury, w szczeglnoci najbardziej dostpnych wszystkim mieszkacom wojewdztwa bibliotek publicznych oraz domw, orodkw kultury, klubw, wietlic i podobnych instytucji.

Podlaska oferta kulturalna nie jest wystarczajca i komplementarna.

Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze.

Odbiorcy maj ograniczony dostp do oferty kulturalnej w wojewdztwie podlas podlaskim ze wzgldu na organizowanie zbyt wielu imprez w jednym czasie.

7. Rozszerzenie oferty wydarze kulturalnych. Wprowadzanie przynajmniej raz na wystaw kwarta np. nowych spektakli, wystaw, typw spotka cyklicznych. racy Intensyfikacja wsppracy z instytucjami kultury spoza regionu i ich gocinne wizyty. rogramw i w Stworzenie i realizacja progr nastawion ich ramach projektw nastawionych na poszerzenie oferty dedykowanej modziey. Tworzenie wydarze powizanych biecymi wydarzeniami i zainteresowaniami modziey nastawionych na wyrabianie nawyku uczestnictwa w modziey kulturze wrd dzieci i modziey. Zmiana struktur organizacyjnych instytucji kultury, ukierunkowanie na wspzarzdzanie przestrzeni instytucji przez modzie na wzr klubokawiarni, inkubatorw przedsibiorczoci, centrw coworkingowych. Jednoczesne wizanie tematyki oferty ze sztuk ych publiczn nowych mediw, sztuk publiczn, Instytucje kultury wysokiej.

8.

Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze.

Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze. Stworzenie oferty dedykowanej modziey, dziaania edukacyjne i promocyjne, projekty wykorzystujce nowe technologie cyfrowe i wsptworzone z uytkownikami. Modernizacja domw i centrw kultury w kierunku interdyscyplinarnych instytucji typu medialab.

Brak zaspokojenia potrzeb kacw kulturalnych mieszkacw Biaegostoku i regionu regionu. Uzupenienie oferty instytucji publicznych i niepublicznych o zdiagnozowane w raporcie deficyty (Podrozdzia. 4.3.). Instytucje kultury oraz instytucje nadzoru.

Organizowanie nowych typw imprez , kulturalnych, zwikszenie liczby wydarze takich jak: festiwale teatralne, festyny ludowe, wystawy, wystawy pokazy filmowe.

9.

Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze.

Niska powtarzalno wizyt kultury w instytucjach kultury wysokiej wrd uytkownikw: zbyt uboga oferta, niska rotacja zmienno ramowej oferty oferty, brak zacht do utrzymywania lojalnoci wobec instytucji. Zauwaa si niskie uczestnictwo modziey w kulturze wysokiej.

Poszczeglne publiczne i niepubliczne instytucje kultury, Kuratorium Owiaty, instytucje edukacyjne, szkoy wysze, instytucje artystyczne, przedsibiorstwa z sektorw e-biznesu, produkcji oprogramowania, architektury i wzornictwa,

157

145

146
Aktywizacja osb starszych poprzez ksztatowanie polityk aktywnego starzenia si, solidarnoci pokole, ksztacenia ustawicznego. Budowa regionalnego modelu srebrnej gospodarki. Uwzgldnienie moliwych korzyci gospodarczych z dostosowania infrastruktury do procesu starzenia si ludnoci. Realizacja projektw midzypokoleniowych uwzgldniajcych potrzeby osb modych (pokolenia cyfrowego) oraz pokolenia analogowego starszych (pokolenia analogowego). Skonstruowanie i wdraanie regionalnej strategii, polityki wobec osb starszych i staroci oraz programw lokalnych. nowymi przestrzeniami kultury (np. siedziby instytucji publicznych i przedsibiorstw)oraz z innymi praktykami z zakresu kultury szerokiej. Przeprowadzenie dodatkowych bada z zakresu uczestnictwa w kulturze osb starszych z uwzgldnieniem podziau na spoecznoci miejskie i wiejskie. znoci organizacje pozarzdowe. Oddziaywanie na wzrost kompetencji kulturowych mieszkacw wojewdztwa, dziaania z zakresu edukacji i animacji kultury, w tym edukacji Stworzenie i realizacja programw edukacj wielopoziomowej edukacji wykorzystujcej aspekty praktyczne, scenariusze, zadania np. prowadzenie zaj w instytucjach kultury wysokiej muzeum), dotyczcych historii (muzeum muzyki Administracja samorzdowa wszystkich szczebli, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej, Wojewdzki Orodek Animacji Kultury, publiczne i niepubliczne instytucje kultury, instytucje edukacyjne, instytucje szkolnictwa wyszego, sektor ochrony zdrowia, przedsibiorcy, organizacje pozarzdowe. Publiczne i niepubliczne instytucje kultury, instytucje edukacyjne, 158

10.

Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze.

Marginalizacja udziau w iau kulturze osb po 60. roku ycia niska znajomo wydarze i uczestnictwo w nich oraz wystpowanie a zjawiska wykluczenia ograniczajcego cyfrowego ograniczajce dostp do informacji o moliwociach uczestnictwa kulturze.

11.

Bariery uczestnictwa w kulturze wymiar kompetencyjny.

Poczucie braku kompetencji kulturowych: nieznajomo regu zachowania, wiedzy na temat instytucji kultury wysokiej.

artystycznej i medialnej. Wykorzystanie projektw edukacyjnych do poprawy wizerunku i rozpoznawalnoci poszczeglnych instytucji kultury. Zwikszenie aktywnej roli instytucji owiaty i szkolnictwa wyszego w sektorze kultury. nie cykl Organizowanie w szkoach cykli spotka edukacyjnych z uczniami na tematy zwizane z obszarem dziaalnoci poszczeglnych instytucji kultury. Poprawa wsppracy instytucji kultury wysokiej z placwkami edukacyjnymi celem dopasowania ich oferty, doboru treci do poziomu rozwoju uytkownikw w podziale na wiek oraz do programu ksztacenia. Nieodpatne wizyty studyjne w wysokiej instytucjach kultury wysokiej.

), (t (filharmonia), j. polskiego (teatr), plastyki (galeria sztuki). Kuratorium Owiaty, instytucje artystyczne, organizacje pozarzdowe.

Budowa wizerunku instytucji kultury wysokiej jako miejsc otwartych i dostpnych, przyjaznych, nie a sztywnych. Modernizacja w tym , kierunku infrastruktury, w tym stron powszechnianie internetowych. Upowszechnianie informacji co do podanych form zachowania, ubioru, dostpnoci innych atrakcji w pobliu w odniesieniu do kadego profilu instytucji.

Wykorzystanie interaktywnych, nowoczesnych technologii komunikacji uytkownikami: z uytkownikami i nie-uytkownikami: serwisy spoecznociowe (np. YouTube, Twitter, Facebook, NK.pl), fora

159

147

148
Oddziaywanie na wzrost zainteresowania wydarzeniami. Rnicowanie oferty lokalnej w odpowiedzi na preferencje mieszkacw wojewdztwa w oparciu aportu badania o wyniki Raportu i dodatkowe badania. dyskusyjne dotyczce poszczeglnych tematw. Przeprowadzenie kampanii mpanii informacyjnej o dostpnych instytucjach kultury i ich ofercie. ofercie Jednostki samorzdu terytorialnego, publiczne i niepubliczne instytucje kultury, instytucje nadzoru, organizacje pozarzdowe. Instytucje kultury wysokiej, przedsibiorstwa, pracodawcy, organizacje pozarzdowe. Zwalczanie stereotypu korzystania z kultury wysokiej w oparciu o wspudzia drugiej osoby, np. seanse dla singli, spektakle dla mam, dziadkw dziad i bab, , itp. Zachcanie do uwzgldnienia aktywnoci kulturowej w codziennym yciu spoecznoci wojewdztwa podlaskiego. Kampania promocyjna oferty instytucji kultury wysokiej w miejscach zwizanych z kultur popularn (np. ; galerie handlowe); wykorzystanie do promocji np. przestrzeni wok Teatru Dramatycznego (park). Tworzenie warunkw wczenia oferty instytucji kultury wysokiej do kalendarza dziaalnoci pracodawcw (np. kultura wysoka jako substytut dotychczasowych form integracji pracownikw w firmach, zakadach z pracy). 160

12.

Bariery uczestnictwa w kulturze motywacyjnospoeczne.

Brak zainteresowania udziaem w wydarzeniach kultury wysokiej.

13.

Bariery uczestnictwa w kulturze motywacyjnospoeczne.

Usprawiedliwianie absencji w wydarzeniach deficytem czasu, brakiem osoby wspuczestniczcej w konsumpcji wydarze kulturalnych.

14. Przeamywanie stereotypw dotyczcych uczestnictwa w kulturze. Promocja kultury szerokiej. Promocja roli kultury w ksztatowaniu kapitau kulturowego, spoecznego i ludzkiego mieszkacw wojewdztwa. idzyinstytucjonalnego Stworzenie midzyinstytucjonaln , systemu rabatowego, np. kupujc bilet do filharmonii otrzymuje si rabat do teatru i muzeum. Poczenie systemu z rozwizaniami istniejcymi w instytucjach sportu i rekreacji oraz komercyjnymi programami lojalnociowymi. Uwzgldnianie roli kultury i tywnoci kreatywnoci w ksztatowaniu przedsibiorczoci i innowacyjnoci przedsibiorstw w publicznie dostpnych programach szkoleniowych.

Bariery uczestnictwa w kulturze ekonomiczne.

Zbyt mae zasoby finansowe uniemoliwiaj partycypacj mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w wydarzeniach kultury wysokiej.

Oddziaywanie na zmian postrzegania kosztw udziau w kulturze wysokiej wobec osiganych korzyci.

Informacyjna kampania porwnawcza ukazujca warto udziau w wydarzeniach kulturalnych np. przez porwnanie ceny typowych produktw konsumpcyjnych, dbr szybko zbywalnych do ceny biletu w teatrze i uzyskiwanych korzyci z udziau w kulturze.

Administracja samorzdowa wszystkich szczebli, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej, instytucje kultury wysokiej, przedsibiorstwa, pracodawcy, instytucje otoczenia biznesu.

Utworzenie systemu mikrostypendiw na wydatki zwizane z udziaem w kulturze wyszej zwaszcza dla osb z h obszarw pozamiejskich i osb modych.

161

149

150
Promocja instytucji kultury wysokiej w regionie. Prowadzenie programw edukacyjnych ze szczeglnym uwzgldnieniem obszarw pozamiejskich. Akcja Bilet za bilet moliwo wykupienia znikowego lub darmowego biletu autobusowego w kultury zamian za bilet z instytucji kultury. Transmisje i retransmisje wydarze kulturalnych online przez Internet. Udostpnianie transkrypcji i nagra z wydarze np. spotka i debat publicznych. Mobilne formacje instytucji kultury wysokiej, obwone cykle spotka i , wydarze kulturalnych. Administracja samorzdowa wszystkich szczebli, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej, publiczne i niepubliczne instytucje kultury. Wyrost aktywnoci marketingowej instytucji kultury. Oddziaywanie na wzrost znajomoci oferty kulturalnej. Stworzenie systemu mikrostypendiw dla aktywnych twrcw z regionu, powizanie tego systemu z promocj talentw i budow pozytywnego pozytywn wizerunku instytucji kultury oraz instytucji artystycznych. Opracowanie strategii marketingowych . poszczeglnych instytucji. Publiczne i niepubliczne instytucje kultury. Publiczne i niepubliczne instytucje kultury. 162 Wykorzystanie niekonwencjonalnych, niekonwencjonalnych kreatywnych form dystrybucji h informacji i promocji np. happeningi, flash moby. Wykorzystanie rnorodnych kanaw dystry i technik komunikacji w dystrybucji informacji o ofercie np. wykorzystanie blogw internetowych, stosowanie technik public relations, szerokie udostpnianie informacji prasowych i publikacji, rozsyanie gadetw

15.

Bariery uczestnictwa w kulturze terytorialne.

Sabsza partycypacja osb z za regionu i obszarw wiejskich w kulturze, ni mieszkacw stolicy wojewdztwa podlaskiego.

16.

Znajomo instytucji kulturalnych.

17.

Dostp do informacji o wydarzeniach kulturalnych.

Przecitna znajomo oferty kulturalnej wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego

Niska spontaniczna znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku.

18.

Znajomo wydarze kulturalnych w wojewdztwie. Budowa skuteczniejszych strategii marketingowych. Wzmoenie dziaa promocyjnych z uwzgldnieniem podziau na grupy docelowe. sowanie Zastosowanie efektywnych narzdzi promocji z uwzgldnieniem grupy docelowej. Przeprowadzenie cyklu szkole zakresu pozyskiwania funduszy na stytucji dziaalno instytucji kultury.

Brak rozpoznawalnych imprez (marek) kulturalnych w regionie regionie. Regularny pomiar znajomoci wydarze kulturalnych w regionie. Poprawa diagnozy potrzeb uytkownikw poszczeglnych instytucji.

zwizanych z wydarzeniem, organizacja anych konkursw tematycznych, prowadzenie prow konsultacji spoecznych z uytkownikami i nie-uytkownikami uytkownikami. ypracowanie Wypracowanie systemu monitoringu efektywnoci dziaa promocyjnych. promocyjnych rowadzenie Prowadzenie regularnych bada diagnostycznych i ewaluacyjnych, wdraanie rozwiza z zakresu wspzarzdzania instytucjami z ich uytkownikami. Zwikszenie nakadw na promocj. rzeprowadzenie Przeprowadzenie bada efektywnoci wykorzystywania rodkw na reklamy.

Pomimo istniejcej reklamy mieszkacy wojewdztwa podlaskiego s sabo poinformowani o przedsiwziciach kulturalnych.

Administracja samorzdowa wszystkich szczebli, Wojewdzki Orodek Animacji Kultury, publiczne i niepubliczne instytucje kultury.

19.

Znajomo wydarze kulturalnych w wojewdztwie.

Niewielka rola mediw lokalnych i kontaktw spoecznych w promocji wydarze kulturalnych.

Prowadzenie monitoringu efektywnoci przekazw reklamowych z uwzgldnieniem grup wiekowych oraz obszaru zamieszkania potencjalnych odbiorcw. Zwikszenie aktywnej i opiniotwrczej roli lokalnych mediw oraz odnowa wizi spoecznych.

Projekty wsppracy instytucji kultury z mediami lokalnymi w zgodzie z koncepcj spoecznej odpowiedzialnoci biznesu i u marketingu wsplnej sprawy. Dziaania na rzecz budowy kontaktw

Jednostki samorzdu terytorialnego, publiczne i niepubliczne instytucje kultury,

163

151

152
ssiedzkich i odnowy znajomoci. Wykorzystanie technik animacji kultury i budowania, aktywizacji spoecznoci lokalnych. Promocja i wdraanie koncepcji miejscowoci tematycznych. sparcie Wsparcie organizacyjne lokalnych przedsiwzi kulturalnych. orzystanie Wykorzystanie lokalnych zasobw dziedzictwa i zabytkw. Poprawa kompetencji kadr instytucji z zakresu promocji turystyki, marketingu terytorialnego i public relations. Zwikszenie nakadw na promocj. Przeprowadzenie bada efektywnoci kw wykorzystywania rodkw na reklamy. Stworzenie i realizacja programu wczania widzw Teatru Dramatycznego w tworzenie wyranego i pozytywnego wizerunku teatru poprzez ich dziaalno w Internecie, wydarzenia o charakterze partycypacyjnym, wykorzystujcym np. mechanizmy crowdsourcingu (np. stworzenie przestrzeni wirtualnych, w ktrych mogliby dostarcza informacji na temat oceny spektakli i innych wydarze zwizanych z teatrem, w ktrych mogliby si dzieli pomysami zwizanymi z rozszerzeniem dziaalnoci teatru itp.). Administracja samorzdowa wszystkich szczebli, Podlaski Wojewdzki Konserwator Zabytkw, publiczne i niepubliczne instytucje kultury. Teatr Dramatyczny. przedsibiorcy, pracodawcy, mass media, organizacje pozarzdowe. Wzmoona promocja lokalnych przedsiwzi kulturalnych, nie tylko samych w sobie, ale kreowanie poprzez ich promocj pozytywnego wizerunku poszczeglnych miejscowoci i wojewdztwa. Wczenie widzw Teatru Dramatycznego jako ambasadorw Teatru w kampanii wizerunkowej skierowanej do nieuytkownikw. 164

20.

Znajomo wydarze kulturalnych w wojewdztwie.

Administracja samorzdowa zbyt mao skupia si na promocji wzi. lokalnych przedsiwzi.

21.

Wizerunek Teatru Dramatycznego.

Wrd widzw Teatru Dramatycznego wizerunek tego teatru jest bardzo ozytywny. pozytywny. Teatr dla jego uytkownikw jest rdem silnej identyfikacji, wyraajcej si rwnie w wysokim stopniu lojalnoci wobec Teatru.

22.

Wizerunek Teatru Dramatycznego.

23.

Wizerunek Teatru Dramatycznego.

24.

25.

Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego przez jego uytkownikw.

Widzowie Teatru Dramatycznego wykazuj potrzeb zwikszania wiedzy na tematy zwizane z wydarzeniami kulturalnymi odbywajcymi si w teatrze. Wizerunek Teatru Dramatycznego wrd mieszkacw wojewdztwa jest mniej wyrazisty i spjny. Dominuj w nim negatywne cechy. Zwikszenie rozpoznawalnoci marki Teatru Dramatycznego, poprawi wizerunek i dostpno instytucji. Teatr Dramatyczny. Teatr Dramatyczny. Teatr Dramatyczny. Zintensyfikowanie kampanii kampani wizerunkowej w caym wojewdztwie podlaskim z wykorzystaniem odpowiednich kanaw informacyjnych (w regionie: prasa lokalna, ogoszenia, plakaty). W kampanii wizerunkowej naley zwrci szczegln uwag na histori i dug tradycj funkcjonowania teatru w Biaymstoku i nia wojewdztwie podlaskim. Wyeksponowa pozytywne elementy budynku teatru, aby mg on sta si pozytywnym wizualnym elementem wizerunku tej instytucji. Proponujc nowe wydarzenia kulturalne powinno bra si pod uwag spjno nowej/zmienionej tosamoci atru marki Teatru Dramatycznego i otwarto rnych grup widzw na rne nowe formy dziaania Teatru Dramatycznego.

Umoliwienie obecnym widzom pogbienie wiedzy na temat teatru, poszczeglnych spektakli i wydarze.

Naley wykorzysta rne rda przekazu od Internetu do spotka z twrcami spektaklw. Udostpni wicej informacji zwizanych ze spektaklem na stronach internetowych, w newsletterze.

Teatr Dramatyczny.

infrastruktury Niska ocena infrastruktur teatru. Wprowadzenie zmian w infrastrukturze (budynek, wyposaenie) w kierunku infrastruktury bardziej funkcjonalnej, estetycznej, dostpnej. Wprowadzenie wikszej oferty wydarze kulturalnych oraz nowego repertuaru.

Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego przez jego uytkownikw.

Negatywna ocena zrnicowania oferty i liczby premier.

165

153

Naley szczeglnie zwr uwag na kategori wieku odbiorcw nowej oferty. Oferta odwaniejsza, wychodzca poza tradycyjne dziaanie teatru powinna by kierowana przede wszystkim do najmodszej widowni (do odstawowym 29 lat). Podstawowym kanaem informacji i budowania wizi z modym widzem powinien by Internet, w tym portale spoecznociowe.

6. ANEKS
1.Scenariusz IDI

SCENARIUSZ IDI (In-Depth Interview) Badanie jakociowe z osobami zarzdzajcymi instytucjami kulturalnymi w regionie Cele - dowiedzenie si jakie s ich spostrzeenia na temat stanu kultury wysokiej w wojewdztwie. Spostrzeenia na temat kultury wysokiej w wojewdztwie Gwne obszary badawcze Pytania

Partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze (w ogle, wysokiej)

154

Promocja kultury wysokiej wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego

Jaka jest wiadomo mieszkacw wojewdztwa podlaskiego na temat kultury wysokiej? Jak wyglda partycypacja mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze? Jaki jest poziom partycypacji mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze wysokiej (niski vs wysoki)? Co determinuje taki poziom partycypacji w kulturze wysokiej (bariery: spoeczne, ekonomiczne, edukacyjne, kulturowe, administracyjne, mentalne)? Co zachca obecnych uytkownikw do korzystania z oferty instytucji kultury wysokiej? Do kogo dociera kultura wysoka? Kto jest odbiorc? Kto jest potencjaln grup docelow kultury wysokiej?

Czym jest kultura wysoka? Jakie instytucje zalicza si do obszarw dziaania kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim? Jaki jest stan kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim (oglnie i na tle oglnopolskim)? Czy na postrzeganie kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim ma wpyw blisko Warszawy i wydarzenia kulturalne, ktre s tam dostpne (prowincjonalno)? Czy jest jaki oddwik z Polski, zainteresowanie w kwestii jakikolwiek imprez kulturalnych na Podlasiu (komentarze, zainteresowanie wspprac)?

Czy istnieje dobry przykad promocji kultury wysokiej, ktry odnis sukces? Kto odpowiada za promocj kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim?

Jakie dziaania promocyjne kultury wysokiej s prowadzone w wojewdztwie podlaskim? Jakie dziaania promocyjne odnosz skutek, a jakie nie?

 Promocja kultury wysokiej wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego

Jakie dziaania promocyjne kultury wysokiej s prowadzone w wojewdztwie podlaskim? Jakie dziaania promocyjne odnosz skutek, a jakie nie? Czy istnieje dobry przykad promocji kultury wysokiej, ktry odnis sukces? Kto odpowiada za promocj kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim? Czy istnieje moliwo podniesienia wiadomoci wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego na temat uczestnictwa w kulturze wysokiej? Co mogoby zachci nie-uytkownikw do partycypacji w kulturze wysokiej? Czy mona powiedzie, e z kultur wysok trudno jest dotrze do mieszkacw wojewdztwa podlaskiego? Co oryginalnego i wartociowego ma do zaproponowania region? Czy wielokulturowo mona w jakikolwiek sposb wykorzysta w promocji regionu, kultury wysokiej? Czy wielokulturowo jest wartoci rzeczywist, czy mitem w regionie podlaskim? Czy nie jest prawd e organizacje pozarzdowe robi wicej w sferze popularyzacji kultury wysokiej ni instytucje pastwowe za to odpowiedzialne Czy istnieje polityka regionalna w zakresie wspierania i promowania kultury wysokiej w wojewdztwie podlaskim? Czy istniej jakiekolwiek bariery administracyjne blokujce dziaania mogce wpywa na atrakcyjno oferty kulturalnej w wojewdztwie podlaskim? Czy politycy lokalni maj preferencje we wspieraniu konkretnych przedsiwzi kulturalnych (imprezy masowe, dla wskiego grona odbiorcw, wybranych grup)? Jak wyglda wsppraca sektora administracyjnego z poszczeglnymi orodkami kulturalnymi?

Jaki jest poziom partycypacji mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w kulturze wysokiej (niski vs wysoki)? Co determinuje taki poziom partycypacji w kulturze wysokiej (bariery: spoeczne, ekonomiczne, edukacyjne, kulturowe, administracyjne, mentalne)? Co zachca obecnych uytkownikw do korzystania z oferty instytucji kultury wysokiej? Do kogo dociera kultura wysoka? Kto jest odbiorc? Kto jest potencjaln grup docelow kultury wysokiej?

Polityka wojewdztwa w zakresie promocji i wspierania kultury wysokiej

155

2. Scenariusz FGI Teatr Dramatyczny (Scenariusz Focus Group Interview)

Temat RAMOWY [1] Czas wolny Jak mieszkacy Biaegostoku spdzaj czas wolny? [2] Teatr i jego odbiorcy

Problemy Czym jest kategoria czasu wolnego? Jakie wi si z nim wzorce indywidualne i spoeczne spdzania czasu wolnego (odpoczynek, spotkania, impreza)? Co to jest wydarzenie kulturalne? Czy kultura to rozrywka, czy co wicej? [Czy i w jakim kontekcie pojawia si TEATR?] (1) Kto chodzi do teatru (opis kategorii spoecznej), jej motywacji (aspiracji) opis zdarzenia Idziemy do teatru (skd informacja, z kim, jak si ubieramy rekonstrukcja behawioralna); (2) Kto nie chodzi do teatru i dlaczego (wymwki i usprawiedliwienia, potoczne teorie, identyfikacja ukrytych barier (lkw), negatywne dowiadczenia stereotypy. Teatr a inne formy sztuki (dziaa artystycznych) oraz inne formy przekazu (kino, ksika, TV, Internet)

[3] Teatr forma przekazu artystycznego

[4] Teatr w przestrzeni miasta

Cechy wyrniajce, tematyka, stylistyka i konwencja teatralnoci (zrozumiao, atrakcyjno, zaangaowanie odbiorcy). Bariery komunikacyjne. Miejsce (budynek, fasada, otoczenie) opisz teatr Teatr a imprezy towarzyszce Misja teatru Czy teatr moe by wizytwk miasta?

[1] Kogo naley (warto) zaprosi na przyjcie (instytucje) [2] Kogo nie naley zaprosi [3] Gdzie ma si odby przyjcie (miejsce, lokal, plener) [4] Wymagania dotyczce stroju zaproszonych goci [5] Muzyka (jakiego artyst warto zaprosi, repertuar) [6] Co podamy do jedzenia (menu) [7] Program artystyczny [8] Prezenty (jakiego typu) [9] Teatr Dramatyczny i instytucje kultury jako osoby (personifikacja) [10] Rozmieszczenie goci (kto przy kim topografia biesiadna) 156

Przyjcie (Gra projekcyjna)

3. Ankieta CATI

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nr. Ankietera: I__I__I__I__I__I Nr. Respondenta: I__I__I__I__| ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Kwestionariusz Rekrutacyjny ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Dzie dobry, nazywam si Obecnie prowadzimy badanie na temat sposobw spdzania wolnego czasu przez mieszkacw Podlasia. Chciabym/chciaabym zaprosi Pana/Pani do udziau w projekcie. Pan/i udzia jest niezwykle istotny, gdy Pana/i numer zosta wylosowany do reprezentatywnej prby badawczej i odmowa wpynie negatywnie na jako gromadzonych danych Pragn podkreli, i zapewniamy cakowit anonimowo wypowiedzi. Wyniki badania prezentowane bd jedynie w formie zbiorczych, statystycznych zestawie, a raport dostpny bdzie ju w grudniu w kadej miejskiej bibliotece.

Ankieta potrwa kilkanacie minut. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1: Czy zgadza si Pan/i na wywiad? 1: Tak przejd do pytania nr 2 2: Nie zakocz wywiad ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2: Pe [Ankieter: Zaznacz pe] 1: Kobieta programista sprawd kwot 2: Mczyzna programista sprawd kwot ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3: Ile mia/a Pan/i lat obchodzc ostatnie urodziny: [Ankieter: Wpisz wiek] |________| programista przej do pytanie nr 6 (kwota zostaje przypisana automatycznie) 9: Odmowa programista przej do pytanie nr 5 4: Programista zrekoduj wiek do odpowiedniej celki: 1: Poniej 18 zakocz wywiad 2: 18-29 programista sprawd kwot 3: 30-44 programista sprawd kwot 4: 45-59 programista sprawd kwot 5: 60-74 programista sprawd kwot 8: powyej 74 lat zakocz wywiad

157

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5: Prosz Pana/Pani o wskazanie, do ktrego z wymienionych przeze mnie przedziaw wiekowych mog Pana/Pani przypisa? Moliwo zaznaczenia tylko jednej odpowiedzi Respondenta. 1: Poniej 18 zakocz wywiad 2: 18-29 programista przej do nr 6, jeeli liczba Respondentw dla danego przedziau wiekowego nie zostaa wyczerpana 3: 30-44 programista przej do nr 6, jeeli liczba Respondentw dla danego przedziau wiekowego nie zostaa wyczerpana 4: 45-59 programista przej do nr 6, jeeli liczba Respondentw dla danego przedziau wiekowego nie zostaa wyczerpana 5: 60-74 programista przej do nr 6, jeeli liczba Respondentw dla danego przedziau wiekowego nie zostaa wyczerpana 6: powyej 74 lat zakocz wywiad

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------6: Prosz wskaza lokalizacj, w ktrej Pan/Pani obecnie mieszka (przebywa)? [Ankieter odczytaj kafeteri, moliwe zaznaczenie tylko jednej odpowiedzi] 1: Biaystok programista przej do pytania nr 7 jeeli kwota (liczba respondentw dla danej klasy miejscowoci) nie zostaa wyczerpana 2: miasto z wojewdztwa podlaskiego inne ni Biaystok programista przej do pytania nr 7, jeeli kwota (liczba respondentw dla danej klasy miejscowoci i powiatu) nie zostaa wyczerpana 3: wie z wojewdztwa podlaskiego programista przej do pytania nr 7, jeeli kwota (liczba respondentw dla danej klasy miejscowoci i powiatu) nie zostaa wyczerpana 5: miasto lub wie z innego wojewdztwa zakocz wywiad 6: Odmowa odpowiedzi zakocz wywiad

158

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Kwestionariusz Gwny --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------SPDZANIE CZASU WOLNEGO MINI U&A ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------7. Na pocztku chcia/a/bym zapyta Pana/Pani Ile czasu wolnego ma Pan/i. w cigu:
LP
1 2

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------8. Odczytam teraz list czynnoci zwizanych ze spdzaniem wolnego czasu. Prosz przy kadej z nich powiedzie czy wykonywa/a j Pani w cigu ostatnich 12 miesicy. [PROGRAMISTA: moliwo wyboru wielu odpowiedzi] 1. Wizyta w teatrze 2. Wizyta w galerii sztuki 3. Wizyta w filharmonii 4. Wizyta w muzeum 5. Wizyta w operze lub operetce 6. Przeczytanie ksiki dla przyjemnoci 7. Wizyta w kinie 8. Wizyta na bezpatnym festynie lub koncercie plenerowym 9. Wizyta na patnym koncercie muzycznym (nie w operze/filharmonii) 10. Wizyta na imprezie sportowej lub meczu 11. Uczestnictwo w dyskotece lub zabawie 12. Wizyta w pubie 13. Wizyta w restauracji 14. Wizyta w galerii handlowej 15. Ogldanie filmw na Video, DVD, komputerze, suchanie muzyki 16. Umieszczanie w Internecie wasnych treci filmowych bd muzycznych, prowadzenie blogw 17. Wizyta na grillu 18. Udzielanie si jako czonek zespou amatorskiego, kka zainteresowa, kka artystycznego (np. chr, orkiestra, zesp muzyczny, kko teatralne itp.) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------159

Przecitnego dnia tygodnia Przecitnego dnia weekendu

Wydarzenie

Poniej 1 godziny

1 1

1-2 godziny

2 2

2-4 godziny

3 3

4-6 godzin

4 4

Powyej 6 godzin

5 5

[PROGRAMISTA: Pojawiaj si tu tylko te czynnoci z pytania nr 8, ktre wskaza Respondent] 9. Teraz odczytam Panu/Pani czynnoci zwizane ze spdzaniem przez Pana/Pani wolnego czasu na przestrzeni ostatnich 12 miesicy. Prosz wskaza, posugujc si nastpujcymi moliwociami odpowiedzi: Raz w roku, Raz na p roku, Raz na kilka miesicy, Raz w miesicu, Raz w tygodniu lub czciej, Nie pamitam jak czsto wykonywa/a Pan/i t czynno? [Ankieter: moliwo zaznaczenia jednej odpowied przy kadej czynnoci spdzania wolnego czasu]
LP 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Wizyta w teatrze Wizyta w galerii sztuki Wizyta w filharmonii Wizyta w muzeum Wizyta w operze lub operetce Przeczytanie ksiki dla przyjemnoci Wizyta w kinie Wizyta na bezpatnym festynie lub koncercie plenerowym Wizyta na patnym koncercie muzycznym (nie w operze/filharmonii) Wizyta na imprezie sportowej lub meczu Uczestnictwo w dyskotece lub zabawie Wizyta w pubie Wizyta w restauracji Wizyta w galerii handlowej Ogldanie filmw na Video, DVD, komputerze, suchanie muzyki Umieszczanie w Internecie wasnych treci filmowych bd muzycznych, prowadzenie blogw Wizyta na grillu Udzielanie si jako czonek zespou amatorskiego, kka zainteresowa, kka artystycznego (np. chr, orkiestra, zesp muzyczny, kko teatralne itp.) Czynno
Raz w roku

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Raz na p roku

4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

Raz na kilka miesicy

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

Raz w miesicu

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Raz w tygodniu lub czciej

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Nie pamitam

9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

160

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------10. Z kim najczciej uczestniczy Pan/i w wydarzeniach kulturalnych? [Ankieter: Moliwe wiele odpowiedzi] 1. Sam(a) programista przej do pytania nr 11 2. Z mem/on/partnerem/partnerk programista przej do pytania nr 11 3. Z rodzin programista przej do pytania nr 11 4. Ze znajomymi/przyjacimi programista przej do pytania nr 11 5. Ze wsppracownikami programista przej do pytania nr 11 9. Nie uczestnicz w wydarzeniach kulturalnych ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------11. Co decyduje o tym jak czsto uczestniczy Pan/i w wydarzeniach kulturalnych? [Programista: Moliwe wiele odpowiedzi] [Ankieter: nie odczytuj stwierdze, moliwe wiele odpowiedzi] 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Atrakcyjno oferty kulturalnej Cena biletu/Sytuacja finansowa Dostp do informacji o wydarzeniach kulturalnych Ilo czasu wolnego Moliwo zabrania dzieci Odlego wydarzenia| instytucji od mojego miejsca zamieszkania Reklama wydarzenia Zachta znajomych Zainteresowania Inne jakie? programista przej do pytania nr 12

161

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------12. Jak okreli/a by si Pan/Pani jako uczestnik ycia kulturalnego? Do oceny prosz posuy si 5-o stopniow skal, gdzie 5 oznacza e zdecydowanie si Pan/i zgadza, 4 Raczej si Pan/i zgadza, 3Ani si Pan/i zgadza, ani nie zgadza, 2Raczej si Pan/i nie zgadza, 1Zdecydowanie si Pan/i nie zgadza. [Programista: rotacja stwierdze]
[Programista: rotacja stwierdze]
LP 1 2 3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 15 16 8 9 Stwierdzenia najbardziej lubi oglda telewizj - tam jest do kultury bardzo chtnie uczestnicz w rnych imprezach kulturalnych takich jak spektakle teatralne, koncerty filharmonii, wystawy, festiwale bardzo lubi razem z rodzin, ze znajomymi uczestniczy w rnych festynach, jarmarkach wszdzie tam, gdzie mona mio i wesoo spdzi czas wiem co si dzieje w kulturze bo zdobywam informacje o rnych imprezach- sam/a jednak rzadko w nich uczestnicz kultura mao mnie interesuje ale czasem gdzie si wybior (jak mnie kto wycignie) jestem twrc kultury, tworz kultur przede wszystkim lubi w spokoju poczyta ksik, posucha muzyki, ogldn dobry film Zachcam modsze pokolenie do uczestnictwa w kulturze (np. zabieram dzieci do teatru, czytam im regularnie ksiki) Bardzo chtnie uczestnicz w rnych imprezach kulturalnych takich jak koncerty zespow Bardzo interesuj mnie lokalne wydarzenia kulturalne Mam wielu przyjaci Chc by zawsze na bieco, mie stay dostp do informacji Wol spdza czas w towarzystwie ni w samotnoci Regularnie czytam gazety i czasopisma Lubi chodzi po sklepach i centrach handlowych Spdzam duo czasu surfujc po Internecie Zdecydow anie si zgadzam 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Raczej si zgadzam 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 Ani si zgadzam ani nie zgadzam 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 Raczej si nie zgadzam 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Zdecydow anie si nie zgadzam 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

5 5 5 5

4 4 4 4

3 3 3 3

2 2 2 2

1 1 1 1

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------13. Czy Pan/i: [Ankieter: odczyta stwierdzenia i zaznaczy przy kadym z nich jedn odpowied Respondenta tak lub nie]
LP 1 2 4 5 Dziaa w organizacji pozarzdowej Dziaa jako wolontariusz (nieodpatne dziaanie na rzecz innych) Przekaza/a 1% podatku na organizacj poytku publicznego Bra/a udzia w ostatnich wyborach samorzdowych Tak 1 1 1 1 Nie 2 2 2 2

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------14. Czy korzysta Pan/i. w swoim miejscu zamieszkania: [Ankieter: odczyta stwierdzenia i zaznaczy przy kadym z nich jedn odpowied Respondenta tak lub nie]

162

LP 1 2

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ZNAJOMO I OCENA OFERTY KULTURALNEJ ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------15. Na ile dobrze zna Pan/i ofert kulturaln swojego miejsca zamieszkania? [Programista: jedna odpowied] [Ankieter: Odczytaj kafeteri] 4. Bardzo dobrze programista przej do pytania nr 16 3. Dobrze programista przej do pytania nr 16 2. Przecitnie programista przej do pytania nr 16 1. Bardzo sabo programista przej do pytania nr 18 [Ankieter: nie czytamy tych odpowiedzi,, zaznaczy w sytuacji wyranego niezdecydowania Respondenta] 9. Nie znam w ogle programista przej do pytania nr 18 99: moja miejscowo nie posiada oferty kulturalnej programista przej do pytania nr 18

Z biblioteki publicznej Z oferty lokalnego domu kultury, orodka kultury, wietlicy, klubu osiedlowego

Tak 1 1

Nie 2 2

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------16. Jak oglnie oceni/a/by Pan/i ofert kulturaln Pana/i miejsca zamieszkania? [Programista: Jedna odpowied] [Ankieter: Odczytaj kafeteri] 5. Bardzo dobrze 4. Dobrze 3. Ani dobrze, ani le 2. Przecitnie 1. Bardzo sabo ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------17. Skd czerpie Pan/i wiedz na temat organizowanych imprez kulturalnych? [PROGRAMISTA: Moliwe wiele odpowiedzi] [Ankieter: nie odczytuj, zaznaczaj wymienione odpowiedzi] 1. Z Telewizji 2. Z Radia 3. Z Gazet 4. Z prasy lokalnej 5. Z Informatora Kulturalnego 6. Z Internetu 7. Od znajomych 8. Od rodziny 9. Na uczelni/miejsce pracy

163

10. Z afisza, plakatu, bilboardw na ulicy 11. Z portali spoecznociowych (np. Facebook, NK) 12. Inne jakie? --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------BARIERY UCZESTNICTWA ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------18. Z ktrymi opiniami na temat korzystania kultury by si Pan/Pani zgodzi/a? Do oceny prosz posuy si 5-o stopniow skal, gdzie 5 oznacza e zdecydowanie si Pan/i zgadza, 4 Raczej si Pan/i zgadza, 3 Ani si Pan/i zgadza, ani nie zgadza, 2 Raczej si Pan/i nie zgadza, 1 Zdecydowanie si Pan/i nie zgadza. [Programista: rotacja stwierdze]
LP
1 2 3 4 5 6 7 10 11 12 8 9 korzystania z kultury trzeba si nauczy teatr, filharmonia, galerie sztuki s tylko dla nielicznych - przecitny czowiek tego nie potrzebuje uczestnictwo w kulturze to snobizm kultura nie jest dla mnie jak wan potrzeb bez tego mog si obej kultura to nie tylko chodzenie do teatru, muzew, opery. To take wystpy zespow ludowych, rockowych itp. uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne i nie zawsze mnie na nie sta Ludzie s zbyt zajci/zapracowani aby uczestniczy w kulturze Lokalna oferta kulturalna jest nieciekawa i nie satysfakcjonuje mnie Ludzie nie maj z kim pj, a samym im si nie chce atwo si dowiedzie jakie s lokalne wydarzenia kulturalne Wydarzenia kulturalne ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach Czsto udaj si do innego miasta aby wzi udzia w interesujcym mnie wydarzeniu kulturalnym
Zdecydowa nie si zgadza

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Raczej si zgadza

4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

Ani si zgadza ani nie zgadza

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

Raczej si nie zgadza

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Zdecydowa nie si nie zgadza

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ANALIZA PREFERENCJI I POTRZEB KULTURALNYCH ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------19. W jakich wydarzeniach kulturalnych chtnie by Pan/Pani uczestniczy/? [Ankieter: odczyta stwierdzenia i zaznaczy przy kadym z nich jedn odpowied Respondenta chtnie lub nie uczestniczy/a/bym]

164

LP 3 4 5 6 7 10 11 12 13 1 2

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------20. Odczytam ponownie list wydarze kulturalnych. Prosz powiedzie czy Pana/i zdaniem jest ich w lokalnej ofercie za duo, za mao, w sam raz czy nie ma w ogle?
LP 1 2 4 5 6

wystawy koncerty zespow muzycznych koncerty w filharmonii Festyny ludowe, jarmarki festiwale filmowe przedstawienia teatralne widowiska kabaretowe opera, operetka koncerty uznanych gwiazd seans w kinie festiwale teatralne

chtnie

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Nie uczestniczy/a/ bym 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------21. Jakie trzy najwaniejsze imprezy kulturalne odbywajce si w naszym wojewdztwie mgby/ mogaby Pan/Pani wymieni z nazwy? [Ankieter zaznacz odpowiedzi zgodnie z kolejnoci wymieniania przez Respondenta, dopytaj jakie jeszcze] [Programista: moliwo zaznaczenia maksymalnie 3 odpowiedzi, kolumny odp. 21_1, odp. 21_2 i odp. 21_3 kody do rankingu]

7 10 11 12 13 14

wystawy koncerty zespow muzycznych koncerty w filharmonii Festyny ludowe, jarmarki festiwale filmowe przedstawienia teatralne widowiska kabaretowe opera, operetka koncerty uznanych gwiazd seans w kinie festiwale teatralne

Za duo 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

W sam raz 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Za mao 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Nie ma w ogle 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

Nie wiem 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9

165

LP

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Biaystok Pozytywne Wibracje Festival Dni Kultury Kresowej Dni Sztuki Wspczesnej Festiwal Piosenki eglarskiej "Kopy" Jarmark na witego Jana Jesie z Bluesem

Festiwal Kultury ydowskiej Zachor Kolor i Dwik Festiwal Muzyki Modej Biaorusi Basowiszcza Jarmark Wielkanocny Sztuki Ludowej Podlasia

Odp. 21.3_1

Midzynarodowy Festiwal Cerkiewnego Dzwonienia w Supralu Midzynarodowy Festiwal Filmw Krtkometraowych UBROFFKA Midzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej Midzynarodowy Festiwal Szk Lalkarskich LALKANIE-LALKA Midzynarodowy Przegld Inicjatyw Teatralnych Biaysztuk Midzynarodowy Festiwal Teatralny Wertep Noc Muzew Inne jakie? Inne jakie? Inne jakie? Podlaska Oktawa Kultur Midzynarodowy Festiwal Muzyki, Sztuki i Folkloru Up to Date Festival Dni miasta Biaegostoku Nie znam adnych imprez

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Odp. 21.3_2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Odp. 21.3_3

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------22. Czy uczestniczy/a Pan/i kiedykolwiek w tej imprezie? [PROGRAMISTA: Moliwe wiele odpowiedzi, odpowiedzi 1 lub 0 w kolumnach o nazwie TAK lub NIE=kody] [ANKIETER: Odczytaj odpowied, zaznacz tak lub nie i dopytaj jakie jeszcze?]

18 19 20 21 22 23

18 19 20 21 22 23

166

LP 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Biaystok Pozytywne Wibracje Festival Dni Kultury Kresowej Dni Sztuki Wspczesnej Festiwal Piosenki eglarskiej "Kopy" Jarmark na witego Jana Jesie z Bluesem

Tak

Festiwal Kultury ydowskiej Zachor Kolor i Dwik Festiwal Muzyki Modej Biaorusi Basowiszcza Jarmark Wielkanocny Sztuki Ludowej Podlasia

Midzynarodowy Festiwal Cerkiewnego Dzwonienia w Supralu Midzynarodowy Festiwal Filmw Krtkometraowych UBROFFKA Midzynarodowy Festiwal Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej Midzynarodowy Festiwal Szk Lalkarskich LALKANIE-LALKA Midzynarodowy Przegld Inicjatyw Teatralnych Biaysztuk Midzynarodowy Festiwal Teatralny Wertep Noc Muzew Inne jakie? Inne jakie? Inne jakie? Podlaska Oktawa Kultur Midzynarodowy Festiwal Muzyki, Sztuki i Folkloru Up to Date Festival Dni miasta Biaegostoku Nie znam adnych imprez

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Nie

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ZNAJOMO I KORZYSTANIE Z INSTYTUCJI KULTURALNYCH W BIAYMSTOKU ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------23. Prosz powiedzie jakie instytucje kulturalne w Biaymstoku zna Pan/i choby ze syszenia? [ANKIETER: nie czyta odpowiedzi, zanotowa dokadnie odpowied Respondenta, dopyta] [Programista: kolumna 1 (TOP OF MIND) odpowied wskazana przez Respondenta jako pierwsza, kolumna 2 (SPONT.) kolejna odpowied/odpowiedzi wskazane przez Respondenta w tym pytaniu]

167

LP 1 2 3 4 5 6 7

24. Czy zna Pan/i nastpujce instytucje kulturalne [PROGRAMISTA: pojawia si listach instytucji niewymienionych przez respondenta w kolumnach pytania 23, tj. 1 (TOP OF MIND) 2 (SPONT)] [Ankieter: przeczyta list i zaznaczy te instytucje, ktre Respondent zna]

8 9 10 11 12 13

Biaostocki Orodek Kultury Centrum im. Ludwika Zamenhofa Dom Kultury "rdmiecie" Galeria Arsena Galeria im. lendziskich Ksinica Podlaska im. ukasza Grnickiego w Biaymstoku Muzeum Podlaskie w Biaymstoku Ratusz Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego Muzeum Wojska w Biaymstoku Opera i Filharmonia Podlaska (Biaostocki ) Teatr Lalek Tatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki Teatr TrzyRzecze

1 (TOP OF MIND) 1 2 3 4 5 8 9 10 11 12 13 6 7

2 (SPONT) 1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13

1. Biaostocki Orodek Kultury 2. Centrum im. Ludwika Zamenhofa 3. Dom Kultury rdmiecie 4. Galeria Arsena 5. Galeria im. lendziskich 6. Ksinica Podlaska im. ukasza Grnickiego w Biaymstoku 7. Muzeum Podlaskie w Biaymstoku Ratusz 8. Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego 9. Muzeum Wojska w Biaymstoku 10. Opera i Filharmonia Podlaska 11. (Biaostocki) Teatr Lalek 12. Tatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki 13. Teatr TrzyRzecze ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25. Ktr z wymienionych instytucji odwiedza Pan/i regularnie przynajmniej raz na p roku? [PROGRAMISTA: Zapytaj tylko o instytucje wymienione przez Respondenta w pytaniach 23 i 24] 1. Biaostocki Orodek Kultury 2. Centrum im. Ludwika Zamenhofa 3. Dom Kultury rdmiecie 4. Galeria Arsena 5. Galeria im. lendziskich 168

6. Ksinica Podlaska im. ukasza Grnickiego w Biaymstoku 7. Muzeum Podlaskie w Biaymstoku Ratusz 8. Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego 9. Muzeum Wojska w Biaymstoku 10. Opera i Filharmonia Podlaska 11. (Biaostocki) Teatr Lalek 12. Tatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki 13. Teatr TrzyRzecze

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------[PROGRAMISTA: Zadaj jedynie tym, ktrzy w pytaniu nr 24 wskazali 12- Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki] 26. Odczytam teraz opinie innych osb o Teatrze Dramatycznym im. Aleksandra Wgierki. Posugujc si 5-o stopniow skal, gdzie 5 oznacza e zdecydowanie si Pan/i zgadza, 4 Raczej si Pan/i zgadza, 3 Ani si Pan/i zgadza, ani nie zgadza, 2 Raczej si Pan/i nie zgadza, 1 Zdecydowanie si Pan/i nie zgadza, prosz powiedzie na ile si Pan/i zgadza z tymi opiniami. Nawet jeli nie korzysta Pan/i z tej instytucji prosz powiedzie jakie s Pan(i) skojarzenia
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 L P Teatr, o ktrym mam dobre zdanie Teatr, ktremu mog zaufa Teatr, dziki ktremu codzienne ycie zmienia si na lepsze Teatr, ktry zawsze jako pierwszy wychodzi z nowymi pomysami Teatr znany z wysokiej jakoci przedstawie Wspiera wane i potrzebne akcje dla spoecznoci lokalnej Teatr, dziki ktremu czciej korzystam z kultury Teatr, ktry ma bogat ofert kulturaln, nie tylko spektakle Teatr, ktry nie zmienia si zbytnio Teatr, ktry uwielbiam Teatr najlepszy w regionie To lider wrd instytucji kulturalnych w Biaymstoku Teatr na ktry jestem skazany(a) z braku alternatywy w miecie Teatr, w ktrym wypada bywa Uczszcza do niego wiele osb, ktre znam Stwierdzenia
Zdecydow anie si zgadzam

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

Raczej si zgadzam

4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

Ani si zgadzam ani nie zgadzam

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

Raczej si nie zgadzam

2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Zdecydow anie si nie zgadzam

1 1 1 1 1 1 1

Trudno powiedzie /Nie wiem

1 1 1 1 1 1

1 1

9 9 9 9 9 9 9

9 9 9 9 9 9

9 9

169

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------DEMOGRAFIA ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------28. Jakie jest Pana/Pani sytuacja zawodowa [Ankieter: moliwa jedna odpowied] 1: ma sta prac 2: pracuje dorywczo w niepenym wymiarze godzin/praca na umow zlecenie/o dzieo 3: jest emerytem, rencist 4: uczy si, studiuje 5: nie pracuje - bezrobotny 6: nie pracuje - zajmuje si domem 7: nie pracuje - urlop wychowawczy 8: nie pracuje z innych powodw ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------29. Jakie jest Pana/Pani wyksztacenie? [Ankieter: moliwa jedna odpowied] 1:niepene podstawowe 2:podstawowe 3:zasadnicze zawodowe 4:niepene rednie 5:rednie zawodowe 6:rednie oglnoksztacce 7:pomaturalne 8:niepene wysze 9:wysze ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------30. Jak okreli/a/by Pan/i sytuacj swojego gospodarstwa domowego? Prosz wybra najlepiej pasujc odpowied [Ankieter: moliwa jedna odpowied] 1. 2. 3. yjemy bardzo biednie nie starcza nawet na podstawowe potrzeby yjemy skromnie musimy na co dzie bardzo oszczdnie gospodarowa yjemy rednio starcza nam na co dzie, ale musimy oszczdza na powaniejsze zakupy 4. yjemy dobrze starcza nam na wiele bez specjalnego oszczdzania 5. yjemy bardzo dobrze mona pozwoli sobie na pewien luksus 6. Odmowa odpowiedzi/nie wiem ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------31. Z ilu osb cznie, wliczajc Pana/Pani skada si Pana/i gospodarstwo domowe ? |______| ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Dzikuj za udzia w ankiecie, to byy ju wszystkie moje pytania! 170

4. Ankieta CAWI i PAPI ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Nr. Ankiety: I__I__I__I__| -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INSTYTUCJE KULTURY ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------W1. Poniej znajduj si pewne stwierdzenia. Prosz, aby zaznaczy(a) Pan(i), z ktr instytucj kulturaln si Panu(i) kojarz. Prosz pamita, e moe Pan(i) zaznaczy wicej ni jedn instytucj, bd zaznacza nie wiem, o ile stwierdzenie nie pasuje do adnej z nich. Poniej zamieszczony jest przykad:
LP

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Przykad: Organizuje koncerty Nowoczesna Za droga Wizytwka miasta Dla ludzi z klas Starowiecka Zbyt elitarna Snobistyczna Nudna

Czynnoci

Nie wie m

Opera i Filharmo nia Podlaska Podl

Teatr Dramatycz ny

Biaostocki Teatr Lalek

Galeria Arsena

INSTYTUCJE

Centrum im. L. Zamenhof a

Muzeum Podlaskie (Ratusz)

Biaostocki Orodek Kultury

Muzeum Wojska

Nie pozwala si nudzi Nie wiadomo dla kogo Z niewykorzystanym potencjaem Warta polecenia

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

Miejsce, w ktrym wypada bywa Gdyby przestaa dziaa, trudno byoby j zastpi Niewiele o niej wiem Modna

To instytucja dla ludzi takich jak ja Warta zapacenia wyszej ceny Warto tam si pokazywa

Odpowiada moim potrzebom

171

W2. Poniej znajduje si lista wypowiedzi innych osb o TEATRZE DRAMATYCZNYM im. A. Wgierki. W przypadku kadego stwierdzenia prosz zaznaczy na ile zgadza si Pan(i) bd nie zgadza z kad z nich. Do oceny prosz posuy si 5-o stopniow skal Prosimy o zaznaczenie TYLKO JEDNEJ odpowiedzi w kadym wierszu
LP 1 2 3 4 5 6 10 12 7 8 9 Teatr, o ktrym mam dobre zdanie Teatr, ktremu mog zaufa Stwierdzenia Teatr, dziki ktremu codzienne ycie zmienia si na lepsze Teatr, ktry zawsze jako pierwszy wychodzi z nowymi pomysami Teatr znany z wysokiej jakoci przedstawie Teatr, ktry nie zmienia si zbytnio Teatr najlepszy w regionie Teatr, ktry uwielbiam Teatr, dziki ktremu czciej korzystam z kultury Wspiera wane i potrzebne akcje dla spoecznoci lokalnej Zdecydowan ie si zgadzam

Raczej si zgadzam

Ani si zgadzam ani nie zgadzam

Raczej si nie zgadzam

Zdecydowan ie si nie zgadzam

11 13 14

Teatr, ktry ma bogat ofert kulturaln, nie tylko spektakle To lider wrd instytucji kulturalnych w Biaymstoku Uczszcza do niego wiele osb, ktre znam

Teatr na ktry jestem skazany(a) z braku alternatywy w miecie

SPDZANIE CZASU WOLNEGO P1. Jak czsto bywa(a) Pan(i) w wymienionych instytucjach w trakcie ostatnich 12 miesicy? W poniszej tabeli prosz zakreli jedn odpowied w wierszu. (Jak na zaprezentowanym w pierwszym wierszu tabeli przykadzie)
L P
0 1 2 3 4 5 6 10 11 12 7 8 9 Teatr Dramatyczny Przykad: Teatr Wielki Teatr TrzyRzecze Teatr w innym miecie (poza Biaymstokiem) Opera i Filharmonia Podlaska Biaostocki Orodek Kultury (Kino Forum) Centrum im. L. Zamenhofa Galeria Arsena

Miejsce

P1- CZSTOTLIWO

wcale

raz w roku

raz na p roku

raz na kilka miesicy

raz w miesicu

Biaostocki Teatr Lalek

Galeria im. lendziskich Muzeum Podlaskie w Biaymstoku (Ratusz) Muzeum Rzeby Alfonsa Karnego Muzeum Wojska w Biaymstoku

raz w tygodniu i czciej

172

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------P2. Poniej znajduje si lista czynnoci zwizanych ze spdzaniem wolnego czasu. W kadym wierszu tabeli prosz zaznaczy znakiem jak czsto wykonywa(a) j Pan(i) w trakcie ostatnich 12 miesicy?
L P
5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 5 1 6 1 7 Przeczytanie ksiki dla przyjemnoci Wizyta w kinie

Czynnoci

P2 CZSTOTLIWO
raz na kilka miesicy

wcale

raz w roku

raz na p roku

raz w miesicu

Wizyta na bezpatnym festynie lub koncercie plenerowym Wizyta na patnym koncercie muzycznym (nie w operze/filharmonii) Wizyta na imprezie sportowej lub meczu Uczestnictwo w dyskotece lub zabawie Wizyta w pubie Wizyta w restauracji Wizyta w galerii handlowej

raz w tygodniu i czciej

Ogldanie filmw na Video, DVD, komputerze, suchanie muzyki Umieszczanie w Internecie wasnych treci filmowych bd muzycznych, prowadzenie blogw Wizyta na grillu Udzielanie si jako czonek zespou amatorskiego, kka zainteresowa, kka artystycznego

OCENA DZIAALNOCI TEATRU D1. Biorc pod uwag wszystkie aspekty dziaalnoci, jak OGLNIE OCENIA Pan(i) Teatr Dramatyczny? Prosz zaznaczy cyfr, ktry najlepiej opisuje Pana/i opini ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D2. Jakiego rodzaju spektakle oglda Pan/i najchtniej? [Mona zaznaczy wicej ni jedn odpowied] 1. 2. 3. 4. 5. 6. Dramat klasyczny Dramat wspczesny Komedie Musicale Awangarda Spektakle dla dzieci
Niedostatecznie 1 2 3 4 5 6 Celujco

173

7. 8. 9. 10.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D3. Jakimi kryteriami/czynnikami kieruje si Pani/Pan przy wyborze spektaklu? [Mona zaznaczy wicej ni jedn odpowied] 1. autorem 2. reyserem 3. obsad 4. tematyk 5. rodzajem spektaklu 6. czy mam z kim pj 7. godzin, w ktrej odbywa si spektakl 8. cen biletu 9. recenzj w mediach 10. opisem w repertuarze 11. reklam 12. opini znajomych 13. innym kryterium, jakim .. 14. adnym z powyszych -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Spektakle dla dorosych Spektakle kabaretowe Spektakle ze sceny impresaryjnej (spektakle gocinne) Inne (jakie?)

174

D4. Prosz o ocen poszczeglnych aspektw dziaalnoci Teatru Dramatycznego. Jak ocenia Pan(i): (Prosz oceni kadego aspekt wpisujc warto od 1 do 6, gdzie 6 oznacza ocen celujc, a 1 ocen niedostateczn).
Repertuar 1 Rnorodno oferty 2 Atrakcyjno spektakli wasnych 3 Atrakcyjno spektakli gocinnych 4 Ilo premier w roku Dogodno terminw i godzin 5 spektakli Bilety 6 Ceny biletw spektakle wasne 7 Ceny biletw spektakle gocinne atwo rezerwacji/zakupu biletu na 8 wybrany spektakl 9 Godziny otwarcia kas biletowych Gra aktorska 10 Gra aktorska aktorzy miejscowi 11 Gra aktorska aktorzy gocinni Obsuga 12 Dostpno informacji przez telefon 13 Obsuga w kasie 14 Obsuga w szatni Infrastruktura Materiay informacyjne (broszury, 15 ulotki) 16 Strona internetowa 17 Newsletter 18 Wygld wntrza 19 Komfort foteli na widowni 20 Jako bufetu/kawiarni Dostosowanie budynku do osb 21 niepenosprawnych/starszych Nie wiem Celujco (6) Bardzo Dobrze (5) Dobrze (4) Dostateczni e (3) Miernie (2) Niedostatecznie (1)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

175

D5. Prosz OGLNIE oceni tylko te spektakle, ktre Pan(i) widzia(a) w Teatrze Dramatycznym. Do oceny prosz posuy si nastpujc skal: 1. Bardzo saby; 2. Saby; 3. redni; 4. Dobry; 5. Bardzo Dobry.
LP Nazwa Spektaklu 1 bardzo saby 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 saby 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 D5. Ocena spektaklu 3 redni 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 dobry 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 5 bardzo dobry 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D6. Ktre z poniszych imprez/wydarze pasuj Pana(i) zdaniem do marki Teatr Dramatyczny i mogyby by zorganizowane przez Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Wgierki? [Mona zaznaczy wicej ni jedn odpowied]] 1. 2. 3. 4. 5. 6. Widowiska kabaretowe Imprezy tematyczne np. targi Debaty publiczne Salon gier planszowych Widowiska folklorystyczne Przedszkole przyteatralne.Opieka nad dzieckiem (gry i zabawy) podczas spektaklu dla rodzicw wydarzenia specjalne/okazjonalne (np. dzie otwarty, np. sylwester) Wydarzenia edukacyjne (np. warsztaty, konkursy, lekcje pokazowe) koncerty warsztaty teatralne dla dorosych festiwale amatorskie festiwale teatralne (nie amatorskie) przedstawienia teatrw offowych/alternatywnych spotkania z twrcami przed lub po spektaklu

Np 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

Przykad: Zemsta Beniowski Co widzia kamerdyner Czarnobylska modlitwa Ferdydurke Jaseka Latajcy Cyrk Monty Pythona Oenek Pinokio Pippi Poczoszanka Polowanie na osia Przyjazne dusze Samotny zachd Stworzenia sceniczne Szalone noyczki Trzy razy ko Wyspy GUag Z ycia mrwek Zakcenia w eterze Zapiski oficera Armii Czerwonej

7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

176

15. 16. 17. 18. 19.

zwiedzanie Teatru po spektaklu Festiwale filmowe Spotkania autorskie, wieczorki literackie Wydarzenia w otwartej przestrzeni (na placu i w parku) Czytania performatywne (czytania aktorw z tekstem, gdzie potem odbywa dyskusja z reyserem, autorem tekstu) 20. ADNE Z POWYSZYCH ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D7. Jak kwot jest Pan/i w stanie przeznaczy jednorazowo na zakup biletu do Teatru? [Jedna odpowied] |__________|z za osob ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D8. Jak Pan/i ocenia odpowiednio ceny biletu w stosunku do jakoci spektakli w Teatrze Dramatycznym? [Jedna odpowied] 1. Cena jest za niska 2. Cena jest waciwa 3. Cena jest za wysoka ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D9. Ile rednio miesicznie wynosz wydatki zwizane z kultur w Pan(i) gospodarstwie domowym? [Jedna odpowied] |__________|z ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D10. Prosz sobie wyobrazi, e Teatr Dramatyczny reprezentujcy obecny poziom znika z Biaegostoku. Ktre ze stwierdze najlepiej oddaje Pan(i) nastawienie: [Jedna odpowied] 1. Byaby to niewielka strata 2. Byoby mi to obojtne 3. Byaby to wielka strata ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------D11. Gdyby Teatr Dramatyczny przesta dziaa i znikn z Biaegostoku, ktra instytucja z poniej listy zastpiaby Panu/Pani jego brak? [Jedna odpowied] 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. adna, jest on niezastpiony Biaostocki Teatr Lalek Teatr TrzyRzecze Teatr Arkadia Teatr Wierszalin Opera i Filharmonia Podlaska Teatr z innego miasta, jakiego .? Inna instytucja jaka..? adna z powyszych instytucji

177

M1. Pe :1. Kobieta 2. Mczyzna ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------M2. Wiek: |__________| (Prosz wpisa wiek) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------M3. Jakie jest Pana/Pani wyksztacenie? [Jedna odpowied] 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 1. 2. 3. 4. 5. 1. Niepene podstawowe Podstawowe Zasadnicze zawodowe Niepene rednie rednie zawodowe rednie oglnoksztacce Pomaturalne Niepene wysze Wysze

METRYCZKA

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------M4. Jakie jest Pana/Pani sytuacja zawodowa [Jedna odpowied] Mam sta prac Pracuje dorywczo w niepenym wymiarze godzin/praca na umow zlecenie/o dzieo Jestem emerytem, rencist Ucz si, studiuje Nie pracuje bezrobotny Nie pracuje - zajmuje si domem Nie pracuje - urlop wychowawczy Nie pracuje z innych powodw Nie wystarcza nawet na najpilniejsze potrzeby Trzeba odmawia sobie wielu rzeczy, aby wystarczyo na ycie Na co dzie wystarcza, nie wystarcza na wiksze wydatki Wystarcza na wszystkie wydatki, a cz moemy/mog odoy Jestemy zamoni, moemy sobie pozwoli na pewien luksus Biaystok

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------M5. Prosz okreli oglnie sytuacj swojego gospodarstwa domowego [Jedna odpowied]

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------M6. Miejsce staego zamieszkania. [Jedna odpowied] 178

2.

2_1. 2_2. 2_3. 2_4.

Inna miejscowo: Wie Miasto do 30 tys. Miasto 31-100 tys. Miasto 101-200 tys.

Dzikujemy za czas powicony na wypenienie ankiety oraz wiedz i spostrzeenia, ktrymi zechcieli si Pastwo z nami podzieli.

Oddalona od Biaegostoku: 2_5. do 10 km 2_6. od 11 do 20 km 2_7. od 21 do 50 km 2_8. powyej 50 km

179

5. Spis wykresw

180

Wykres 1. Uczestnik ycia kulturalnego. ............................................................................................................... 54 Wykres 2. Segmentacja uytkownikw kultury ................................................................................................. 59 Wykres 3. Korzystanie z kultury............................................................................................................................... 60 Wykres 4. Segmentacja uytkownikw kultury a kapita instytucjonalny ............................................. 64 Wykres 5. Kapita kulturowy (wskaniki indywidualne dla uczestnictwa w kulturze wysokiej) ................................................................................................................................................................................................ 65 Wykres 6. Segmentacja uytkownikw kultury a zrnicowanie kapita spoecznego i kulturowego ...................................................................................................................................................................... 66 Wykres 7. Diagnoza potrzeb mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w zakresie wydarze kulturalnych ...................................................................................................................................................................... 67 Wykres 8. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego............................................................................................................. 69 Wykres 9. Czynnoci wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy........................................................ 75 Wykres 10. Czsto wykonywania czynnoci w trakcie ostatnich 12 miesicy ................................. 80 Wykres 11. Czsto wykonywania czynnoci w trakcie ostatnich 12 miesicy - jedynie osoby deklarujce wykonanie danej czynnoci raz w roku bd czciej ............................................................ 81 Wykres 12. Bariery kompetencyjne partycypacji w kulturze ...................................................................... 85 Wykres 13. Bariery motywacyjne i spoeczne partycypacji w kulturze .................................................. 86 Wykres 14. Bariery ekonomiczne i terytorialne partycypacji w kulturze .............................................. 87 Wykres 15. Znajomo oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania .......................................................... 93 Wykres 16. Ocena oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania.................................................................... 94 Wykres 17. Uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne i nie zawsze mnie na nie sta ........................................................................................................................................................................... 95 Wykres 18. Wydarzenia kulturalne, ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach .............................................................................................................................................................................. 96 Wykres 19. rda informacji o imprezach kulturalnych .............................................................................. 97 Wykres 20. Osoby najczciej wspuczestniczce w wydarzeniach kulturalnych ............................ 98 Wykres 21. Czynniki wpywajce na czsto partycypacji w wydarzeniach kulturalnych............ 99 Wykres 22. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego..................................................................................................................................................................... 103 Wykres 23. Regularne odwiedzanie instytucji kultury ................................................................................ 105 Wykres 24. Spontaniczna znajomo imprez kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego ....................................................................................................................................... 106 Wykres 25. Uczestnictwo w znanych respondentowi imprezach kulturalnych ................................ 108 Wykres 26. Wizerunek Opery i Filharmonii Podlaskiej oraz Biaostockiego Teatru Lalek w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego ............................................................................................... 111 Wykres 27. Wizerunek Galerii Arsena i Centrum im L. Zamenhofa w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego .............................................................................................................................................. 112 Wykres 28. Wizerunek Muzeum Podlaskie (Ratusz) i Muzeum Wojska w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego .............................................................................................................................................. 113 Wykres 29. Wizerunek Biaostocki Orodek Kultury w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego ............................................................................................................................................................. 113 Wykres 30. Wizerunek Teatru Dramatycznego w oczach uytkownikw Teatru Dramatycznego ............................................................................................................................................................................................. 115 Wykres 31. Wizerunek Teatru Dramatycznego w oczach mieszkacw wojewdztwa podlaskiego..................................................................................................................................................................... 116 Wykres 32. Wizerunek Teatru Dramatycznego w oczach odbiorcw ................................................... 119

Wykres 33. Odpowiedzi na pytanie: Prosz sobie wyobrazi, e Teatr Dramatyczny reprezentujcy obecny poziom znika z Biaegostoku. Ktre ze stwierdze najlepiej oddaje Pan(i) nastawienie: ................................................................................................................................................................... 120 Wykres 34. Instytucje, ktre mogyby zastpi Teatr Dramatyczny w przypadku jego braku ... 120 Wykres 35. Instytucje, ktre mogyby zastpi Teatr Dramatyczny w przypadku jego braku - w rozbiciu na zmienne demograficzne .................................................................................................................... 122 Wykres 36. Czynniki/kryteria decydujce o wyborze spektaklu ............................................................ 124 Wykres 37. Czynnoci wykonywane w cigu ostatnich 12 miesicy ..................................................... 125 Wykres 38. Czynnoci wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy .................................................. 126 Wykres 39. Czynniki decydujce o czstoci uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych....... 127 Wykres 40. Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego............................................................................... 128 Wykres 41. rednie miesiczne wydatki zwizane z kultur w gospodarstwie domowym......... 129 Wykres 42. Najchtniej ogldane rodzaje spektakli...................................................................................... 130 Wykres 43. Ocena repertuaru Teatru Dramatycznego ................................................................................ 131 Wykres 44. rda informacji o wydarzeniach kulturalnych .................................................................... 132 Wykres 45. Odpowiedzi na pytanie: Skd czerpie Pan(i) informacje na temat przedstawie? .. 132 Wykres 46. Imprezy/wydarzenia najlepiej pasujce do marki Teatr Dramatyczny ....................... 134

181

6. Spis tabel

182

Tabela 1. Instytucje kultury w Biaymstoku i wojewdztwie podlaskim w 2011 roku........................... 9 Tabela 2. Instytucje kultury wedug wojewdztw w 2009 roku .................................................................... 10 Tabela 3. Korzystajcy z oferty instytucji kultury wedug wojewdztw w 2009 roku (w tysicach) ................................................................................................................................................................................................... 11 Tabela 4. Imprezy zorganizowane przez domy i orodki kultury, kluby i wietlice w miastach i na wsi w 2009 roku ................................................................................................................................................................. 12 Tabela 5. Uczestnicy imprez zorganizowanych przez domy i orodki kultury, kluby i wietlice w miastach i na wsi w 2009 roku ..................................................................................................................................... 13 Tabela 6. Placwki biblioteczne w wojewdztwie podlaskim w latach 2000-2011 .............................. 14 Tabela 7. Wskaniki wykorzystania bibliotek w wojewdztwie podlaskim w latach 2002-2011... 14 Tabela 8. Kina stae w wojewdztwie podlaskim w latach 2000-2011 ...................................................... 15 Tabela 9. Muzea w wojewdztwie podlaskim w latach 2000-2011 ............................................................. 16 Tabela 10. Imprezy owiatowe w muzeach w wojewdztwie podlaskim w latach 2000-2011 ....... 16 Tabela 11. Teatry i instytucje muzyczne w wojewdztwie podlaskim w latach 2000-2011 ............. 17 Tabela 12. Cechy teatrw i instytucji muzycznych w wojewdztwie podlaskim w latach 20092011 ......................................................................................................................................................................................... 18 Tabela 13. Obiekty dziaalnoci wystawienniczej w wojewdztwie podlaskim w latach 2009-2011 ................................................................................................................................................................................................... 19 Tabela 14. Domy i orodki kultury, kluby i wietlice w wojewdztwie podlaskim w latach 20032011 ......................................................................................................................................................................................... 20 Tabela 15. Dziaalno domw, orodkw kultury, klubw i wietlic (imprezy) w wojewdztwie podlaskim w latach 2007-2011.................................................................................................................................... 20 Tabela 16. Dziaalno domw, orodkw kultury, klubw i wietlic (uczestnicy imprez) w wojewdztwie podlaskim w latach 2007-2011 .................................................................................................... 21 Tabela 17. Zespoy artystyczne i ich czonkowie w wojewdztwie podlaskim w latach 2007-2011 ................................................................................................................................................................................................... 22 Tabela 18. Koa (kluby) i czonkowie w domach kultury i podobnych instytucjach w wojewdztwie podlaskim w latach 2007-2011 .................................................................................................... 23 Tabela 19. Kursy domw kultury i podobnych instytucji i ich absolwenci w wojewdztwie podlaskim w latach 2009-2011.................................................................................................................................... 24 Tabela 20. Analiza SWOT funkcjonowania kultury w regionie wedug Programu Rozwoju Kultury Wojewdztwa Podlaskiego do roku 2020 (PRKWP) oraz Wojewdzkiej Strategii Polityki Spoecznej na lata 2010-2018 (WSPS) ...................................................................................................................... 28 Tabela 21. Struktura populacji mieszkacw Biaegostoku i wojewdztwa podlaskiego (bez Biaegostoku) ....................................................................................................................................................................... 32 Tabela 22. Ilo wywiadw telefonicznych do zrealizowania w ramach badania CATI....................... 32 Tabela 23. Ilo wywiadw telefonicznych do zrealizowania w ramach badania CATI....................... 33 Tabela 24. Uczestnik ycia kulturalnego .................................................................................................................. 56 Tabela 25. Style uczestnictwa w yciu kulturalnym (Analiza czynnikowa. Metoda gwnych skadowych) ......................................................................................................................................................................... 58 Tabela 26. Korzystanie z kultury ................................................................................................................................. 61 Tabela 27. Opinie o korzystaniu z kultury (Analiza czynnikowa. Metoda gwnych skadowych) . 62 Tabela 28. Profile segmentw (Analiza logistyczna) .......................................................................................... 63 Tabela 29. Diagnoza potrzeb mieszkacw wojewdztwa podlaskiego w zakresie wydarze kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne .......................................................................................... 68 Tabela 30. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - wystawy.......................................................................................... 69

Tabela 31. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego koncerty zespow muzycznych.......................................... 70 Tabela 32. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - koncerty w filharmonii ............................................................. 70 Tabela 33. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - festyny ludowe, jarmarki......................................................... 71 Tabela 34. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - festiwale filmowe ....................................................................... 71 Tabela 35. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - przedstawienia teatralne ........................................................ 72 Tabela 36. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - widowiska kabaretowe ............................................................ 72 Tabela 37. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - opera, operetka............................................................................ 73 Tabela 38. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - koncerty uznanych gwiazd ..................................................... 73 Tabela 39. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - seans w kinie ................................................................................ 73 Tabela 40. Ilo wydarze/imprez kulturalnych w lokalnej ofercie kulturalnej w opinii mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - festiwale teatralne...................................................................... 74 Tabela 41. Czynnoci wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy .......................................................... 77 Tabela 42. Czynnoci najsilniej ze sob powizane, wykonywane w trakcie ostatnich 12 miesicy, dane procentowe................................................................................................................................................................ 79 Tabela 43. Czsto wizyt w teatrze w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne ..................................................................................................................................................................... 82 Tabela 44. Czsto wizyt w galerii sztuki w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne ..................................................................................................................................................................... 82 Tabela 45. Czsto wizyt w filharmonii w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne ..................................................................................................................................................................... 82 Tabela 46. Czsto wizyt w muzeum w trakcie ostatnich 12 miesicy w rozbiciu na zmienne demograficzne ..................................................................................................................................................................... 83 Tabela 47. Bariery ekonomiczne w rozbiciu na zmienne demograficzne .................................................. 87 Tabela 48. Podzia na segment uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej .................... 88 Tabela 49. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem pci ...................................................................................................................................................................... 88 Tabela 50. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem wieku ................................................................................................................................................................. 89 Tabela 51. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem miejsca zamieszkania ................................................................................................................................. 89 Tabela 52. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem wyksztacenia ................................................................................................................................................ 90 Tabela 53. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem aktywnoci zawodowej ............................................................................................................................. 90 Tabela 54. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem kondycji finansowej gospodarstwa domowego .............................................................................. 90 Tabela 55. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem iloci posiadanego czasu wolnego podczas przecitnego dnia tygodnia.............................. 91

183

Tabela 56. Porwnanie segmentu uytkownikw z nie-uytkownikami kultury wysokiej pod wzgldem iloci posiadanego czasu wolnego podczas przecitnego dnia weekendu .......................... 91 Tabela 57. Porwnanie rozkadw warunkowych czstoci uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej ze wzgldu na pe, wiek i miejsce zamieszkania.......................................................... 91 Tabela 58. Porwnanie rozkadw warunkowych czstoci uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej ze wzgldu na sytuacj zawodow ...................................................................................... 92 Tabela 59. Porwnanie rozkadw warunkowych czstoci uytkownikw i nie-uytkownikw kultury wysokiej ze wzgldu na wyksztacenie i kondycj finansow gospodarstwa domowego ................................................................................................................................................................................................... 92 Tabela 60. Znajomo oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania w rozbiciu na zmienne demograficzne ..................................................................................................................................................................... 93 Tabela 61. Ocena oferty kulturalnej w miejscu zamieszkania - w rozbiciu na zmienne demograficzne ..................................................................................................................................................................... 94 Tabela 62. Uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych jest zbyt kosztowne i nie zawsze mnie na nie sta w rozbiciu na zmienne demograficzne ................................................................................................. 95 Tabela 63. Wydarzenia kulturalne, ktre mnie interesuj odbywaj si zbyt daleko, w innych miastach w rozbiciu na zmienne demograficzne .............................................................................................. 96 Tabela 64. rda informacji o imprezach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne . 98 Tabela 65. Osoby najczciej wspuczestniczce w wydarzeniach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne .................................................................................................................................................. 99 Tabela 66. Czynniki wpywajce na czsto partycypacji w wydarzeniach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne ........................................................................................................................100 Tabela 67. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego pierwsza wymieniona .......................................................................................................................103 Tabela 68. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego spontaniczna .........................................................................................................................................104 Tabela 69. Znajomo instytucji kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego wspomagana .........................................................................................................................................104 Tabela 70. Spontaniczna znajomo imprez kulturalnych w Biaymstoku przez mieszkacw wojewdztwa podlaskiego - w rozbiciu na zmienne demograficzne .........................................................107 Tabela 71. Uczestnictwo w znanych respondentowi imprezach kulturalnych - w rozbiciu na zmienne demograficzne ................................................................................................................................................108 Tabela 72. Wizerunek Teatru Dramatycznego wrd mieszkacw wojewdztwa podlaskiego (wartoci rednie) ...........................................................................................................................................................117 Tabela 73. Czynniki/kryteria decydujce o wyborze spektaklu - w rozbiciu na zmienne demograficzne ...................................................................................................................................................................121 Tabela 74. Czynniki decydujce o czstoci uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych w rozbiciu na zmienne demograficzne ........................................................................................................................123 Tabela 75. Ocena dziaalnoci Teatru Dramatycznego w podziale na grupy uytkownikw ..........126 Tabela 76. rda informacji o przedstawieniach w rozbiciu na zmienne demograficzne ...........133 Tabela 77. Imprezy/wydarzenia najlepiej pasujce do marki Teatr Dramatyczny - w rozbiciu na zmienne demograficzne ................................................................................................................................................135

184

BIBLIOGRAFIA

Bank Danych Lokalnych, GUS, www.stat.gov.pl/bdl [02.12.2012]. Barker C., Studia kulturowe. Teoria i praktyka, Wyd. UJ, Krakw 2005. Boni M. (red.), Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Projekt. Cz I, MAiC, Warszawa 09.05.2012. Boni M. (red.), Dugookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Projekt. Cz II, MAiC, Warszawa 09.05.2012. Cielak R., Grnicy, [w:]W. Dudzik (red.), wiadomo teatru, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007. Dawidowicz-Chymkowska O., Kory I., Raport Spoeczny zasig ksiki 2010, Pracownia Bada Czytelnictwa, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2010, www.bn.org.pl/download/ document/1297852803.pdf [05.12.2012]. Diagnoza organizacji pozarzdowych. Badanie socjologiczne w miecie Biaystok i powiecie biaostockim w ramach projektu Wsparcie funkcjonowania instytucji ekonomii spoecznej - budowanie dobra wsplnego, Centrum Promocji Podlasia, Biaystok 2011. Domaski R., Geografia ekonomiczna. Ujcie dynamiczne, PWN, Warszawa 2006. Domaski R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, PWN, Warszawa 2006. Dragievi-eic M., Stojkovi B., Kultura. Zarzdzanie, animacja, marketing, NCK, Warszawa 2010. Ekonomia kultury. Przewodnik Krytyki Politycznej, Wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa 2010. Fatyga B., Koncepcja diagnostycznego badania kultury na Warmii i Mazurach, http://jakakultura. warmia.mazury.pl/diagnoza-kultury-warmii-i-mazur/koncepcja-dynamicznej-diagnozykultury-warmii-i-mazur/ [29.11.2012]. Florida R., Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpyw na przeobraenia w charakterze pracy, wypoczynku, spoeczestwa i ycia codziennego, NCK, Warszawa 2010. Instytucje kultury w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa 2010. Jaowiecki B., Szczepaski M.S., Miasto i przestrze w perspektywie socjologicznej, Scholar, Warszawa 2006. Jung B., Konsumpcja a styl ycia, [w:] A. Kurzynowski (red.), Polityka spoeczna, Oficyna wydawnicza SGH, Warszawa 2006. Kern P., Polityka kulturalna: nowe trendy w Europie, [w:] B. Jung (red.), Ekonomia kultury. Od teorii do praktyki, NCK, Warszawa 2011. Kopotowski A., Jest nam smutno, jest nam le. Biaostocka kultura w odwrocie, Gazeta Wyborcza 12.12.2012, http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35235,13034053,Jest_ nam_smutno__jest_nam_zle__Bialostocka_kultura.html [14.12.2012]. Kopotowski A., Kolejka po 2,5 miliona zotych. Kulturalna ofensywa promocyjna, Gazeta Wyborcza 03.10.2012, http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35241,12597727, Kolejka_po_2_5_miliona__Kulturalna_ofensywa_promocyjna.html [04.12.2012]. Kochanowski M., Do radnych miejskich. O ciciach kultury pozarzdowej, Gazeta Wyborcza 14.12.2012, http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35241, 13047560,Do_radnych_miejskich__O_cieciach_kultury_pozarzadowej.html [14.12.2012]. Krajewski M., Instytucje kultury a uczestnicy kultury. Nowe relacje: przykad MS2 w odzi, [w:] M. liwa (red.), Strategie dla kultury. Kultura dla rozwoju, Maopolski Instytut Kultury, Krakw 2011. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie, MRR, Warszawa 2010. Kultura w 2010 r., GUS, Warszawa 2011.

185

Organizacje pozarzdowe jako partner w umacnianiu lokalnych dziaa jednostek samorzdowych w gminach i powiatach wojewdztwa podlaskiego w latach 2008-2010, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej w Biaymstoku, Biaystok 2011/2012. Panek T., Czapiski J., Kultura, [w:] J. Czapiski, T. Panek (red.), Diagnoza Spoeczna 2011 - Warunki i jako ycia Polakw, Rada Monitoringu Spoecznego, Warszawa 2011, www.diagnoza.com/ pliki/raporty/Diagnoza_raport_2011.pdf [06.12.2012]. Plawgo B., Grabska A., Klimczuk-Kochaska M., Klimczuk A., Kierklo J., ynel-Etel J., Startery podlaskiej gospodarki. Analiza gospodarczych obszarw wzrostu i innowacji wojewdztwa podlaskiego: sektor produkcji oprogramowania komputerowego, Wojewdzki Urzd Pracy w Biaymstoku, Biaystok 2011. Podstawowe fakty o organizacjach pozarzdowych. Raport z badania 2010, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2011. Prawelska-Skrzypek G., Smole M., Polityka kulturalna samorzdw, [w:] A. Frczkiewicz-Wronka (red.), Zarzdzanie publiczne w lokalnej polityce spoecznej, WSP TWP, Warszawa 2007. Program Rozwoju Kultury Wojewdztwa Podlaskiego do roku 2020, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego, Biaystok 2008. Raport z badania DNA Miasta: Diagnoza. Uspoecznianie procesu przygotowa aplikacji konkursowych w konkursie o tytu Europejskiej Stolicy Kultury 2016, Res Publica Nowa, Warszawa 2011. Raporty na temat wielkich miast Polski. Biaystok, PwC, Warszawa 2011. Skrzypek M., Coming out kultury szerokiej, [w:] Kultura szeroka. Ksiga wyjcia, Orodek Brama Grodzka Teatr NN, Lublin 2011. Sponsoring Monitor: Kulturalne odprenie, ARC Rynek i Opinia, Luty 2012, www.arc.com.pl/sponsor ing_monitor_kulturalne_odprezenie-40999382-pl.html [12.12.2012]. Strategia Rozwoju Kapitau Spoecznego. Projekt, MKiDN, 01.06.2012. Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne spoeczestwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne pastwo, Rada Ministrw, Warszawa, wrzesie 2012. Strategia Rozwoju Miasta Biaegostoku na lata 2011-2020 plus, Urzd Miejski w Biaymstoku, Biaystok 2010. Strategia Rozwoju Wojewdztwa Podlaskiego do 2020 roku, Urzd Marszakowski Wojewdztwa Podlaskiego, Biaystok 2006. Sztuka Wspistnienia. Wniosek aplikacyjny o tytu Europejskiej Stolicy Kultury Biaystok 2016, Biaystok 2010. Throsby D., Ekonomia i kultura, NCK, Warszawa 2010. Wojewdzka Strategia Polityki Spoecznej na lata 2010-2018, Regionalny Orodek Polityki Spoecznej w Biaymstoku, Biaystok 2010. World Internet Project Polska 2011, Agora, Grupa TP, Warszawa 2011, http://bi.gazeta.pl/ im/6/10726/m10726616,WORLD-INTERNET-PROJECT-POLSKA-2011-RAPORT-V.pdf [05.12.2012]. Wspltura inauguruje sezon, Wrota Podlasia 13.09.2012, www.wrotapodlasia.pl/pl/wiadomosci/ kultura_sztuka/Wspoltura_inauguruje_sezon.htm [04.12.2012]. Wyzwania inwestycyjne gwnych miast Polski. Perspektywa 2035, PwC, Warszawa 2012. 186

Jan Poleszczuk, dr hab., prof. UwB. Kieruje Zakadem Metodologii Bada Spoecznych i Statystyki oraz peni funkcj Dyrektora Instytutu Socjologii UwB. Poza dziaalnoci naukow w dziedzinie socjologii, od wielu lat zajmuje si badaniami rynkowymi, ewaluacj projektw badawczych, wykonuje rwnie opracowania eksperckie w zakresie problemw spoecznych. ukasz Kiszkiel, socjolog, czonek zarzdu fundacji SocLab, asystent i doktorant w Instytucie Socjologii Uniwersytetu w Biaymstoku w Zakadzie Metodologii Bada Spoecznych i Statystyki. Od 8 lat zwizany z badaniami rynku. Dowiadczenie zdobywa w agencjach badawczych tj. IQS&QUANT Group oraz TNS OBOP. Specjalizuje si w badaniach wizerunku marki, badaniach komunikacji, badaniach segmentacyjnych. Wspautor wielu ewaluacji projektw unijnych. Koordynator projektu badawczego Diagnoza partycypacji w kulturze w wojewdztwie podlaskim.

ZESP BADAWCZY

Andrzej Klimczuk, socjolog, doktorant w Kolegium Ekonomiczno-Spoecznym Szkoy Gwnej Handlowej w Warszawie. W latach 2002-2009 redaktor i korespondent wydawnictw o grach komputerowych. Od 2011 roku wiceprezes Fundacji Laboratorium Bada i Dziaa Spoecznych SocLab. Autor prac naukowych z zakresu gerontologii, ludologii i polityki spoecznej (m.in. ksiek Kapita spoeczny ludzi starych na przykadzie mieszkacw miasta Biaystok, Experts and Cultural Narcissism. Relations in the Early 21th Century). Rafa Julian Mejsak, prawnik, pracownik Uniwersytetu w Biaymstoku, czonek zarzdu stowarzyszenia Instytut Studiw Kobiecych. Specjalizacja w badaniach nad wykluczeniem spoecznym ze szczeglnym uwzgldnieniem cudzoziemcw. Wspautor licznych opracowa na rzecz praktyki gospodarczej w tym dokumentw operacyjnych inicjatyw klastrowych z Polski Wschodniej. Katarzyna Sztop-Rutkowska, socjoloka, adiunkt w Instytucie Socjologii UwB, prezes Fundacji Laboratorium Bada i Dziaa Spoecznych SocLab, autorka publikacji na temat jakociowych metod badawczych w socjologii oraz kwestii zwizanych z dziedzictwem kulturowym i pamici zbiorow. Oprcz pracy badawczej, zaangaowana jest w dziaania organizacji pozarzdowych: jako inicjator Fundacji SocLab, zwolenniczka zastosowania wiedzy naukowej w praktyce spoecznej. Wieloletni czonek zespou redakcyjnego Pogranicze. Studia spoeczne. Katarzyna Winiecka, socjoloka, asystentka w Zakadzie Socjologii Edukacji Wydziau Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Biaymstoku, doktorantka w Instytucie Socjologii, naukowo zainteresowana badaniami migracji Polakw, specjalizuje si w badaniach jakociowych. Trenerka umiejtnoci spoecznych z zakresu edukacji midzykulturowej, czonek zarzdu Biaostockiego Orodka Bada i Inicjatyw Spoecznych.

187