1.

ODNOS RELIGIJE I PRAVA

Religija i pravo su kroz historiju bili veoma blisko povezani. Pravo se inspirisalo religijom, a religija je davala opravdanje pravu. U nekim sluajevima pravo je bilo religija. Nakon Francuske revolucije 1789., dolo je do odvajanja prava od religije. Ovaj model se esto naziva sekularnoracionalni i on e vremenom postati karakteristika modernih drava, iako se i u ovom modelu moe primijetiti interakcija religije i prava.

Terminoloko odreenje religije i prava

U nauci ne postoji precizna i opteprihvatljiva definicija religije. Teko je odrediti granice religijskog podruja, ali je neto lake odrediti njeno centralno podruje. Religija se bavi oboavanjem transcedentnog ili natprirodnog bia ija je egzistencija izvan vremenskog postojanja. Najpoznatije monoteistike religije su: islam, kranstvo i judaizam. S druge strane, pravo se definie kao cjelina normi i principa ponaanja ljudi i vlade u organizovanoj zajednici, narodu ili dravi koje su kreirane i priznate obiajem ili od strane vladinih ustanova i primijenjene od strane vlade. U Sjedinjenim Amerikim Dravama, religija je dugo vremena bila definisana od strane sudova na tradicionalan nain, meutim, pojavom novih religijskih pokreta tokom 20. Stoljea na amerikom tlu, dovela je u pitanje ovu tradicionalnu definiciju. Pojavile su se razne religije i filozofski pravci kao to je npr. marksizam. Amerika sudska praksa je pokuala da rijei ovaj problem postavljajui tri uvjeta da bi se neko uenje moglo nazvati religijskim, a ti uslovi su: 1. da odreeno uenje adresira temeljita i konana pitanja 2. da je sveobuhvatno, odnosno da ne predstavlja izolovano uenje 3. da ima formalne i vanjske znakove iako nije neophodno (svetenici, obredi, svete tekstove itd)

Zajedniki elementi religije i prava

Kako navodi Harold Berman, religija i pravo posjeduju 4 zajednika elementa. To su: ritual, tradicija, autoritet i univerzalnost.

Rituali su ceremenonijalni postupci koji imaju za cilj da dramatizuju vrijednosti koje se duboko osjeaju. U religijskim studijama rituali su dovoljno istraeni, ali u pravnim studijama nisu. U pravu npr. rituale predstavljaju: sudski ogrta, ureenje sudnice, uvaavanje sudije ustajanjem itd. Tradicija se vidi u okolnosti da svaki pravni sistem bazira svoju valjanost na kontinuitetu sa prolou. Pravo kao sistem mora biti konzistentno, a to se opet dovodi u vezu sa kontinuitetom sa prolou. Engleski sudija, muslimanski kadija, jevrejski rabin, svi oni moraju da sline sluajeve rjeavaju na isti ili slian nain. Autoritet oznaava oslanjanje prava i religije na pisane izvore ili usmene izvore koji sami po sebi uivaju svojstvo konanosti i obaveznosti. U nekim pravnim kulturama religijski izvori su i pravni izvori. U kulturama u kojima vlada sekularno pravo postoji ideja autoriteta u pravu jer su sudovi vezani za zakon, zakon za ustav, a tvori ustava se vezuju za vie zakone. Univerzalnost oznaava osobinu i religije i prava da svoje koncepte i norme smatraju generalno primjenjivim. Utvrivanje i izuavanje zajednikih elemenata religije i prava moe pomoi efikasnijem regulisanju drutvenih odnosa.