NR 15 (533) 8 KWIETNIA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK WOJSKO: MISJE OCZAMI RZECZNIKA str. 20

PKW UNDOF
To nie są wakacje
ISSN 0867-4523

SIŁY POWIETRZNE
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl Pomysły na szkolenie pilotów

samolotów wielozadaniowych F-16

Szkoła
podpatrywania
Gry rakietowe

Zielone
WOJSKA SPECJALNE

światło
W NUMERZE:

PSYCHOLOGOWIE W WOJSKU: Veni, vidi i dalej nici? str. 40

MARYNARKA WOJENNA: Lądowanie na znaczku str. 32
SPOKOJNYCH ŚWIĄT WIELKANOCNYCH ŻYCZY REDAKCJA
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
TEMAT NUMERU

CO PSYCHOLOG
MA NA MYŚLI?
Psychologowie wojskowi mówią, że wiedza zdo-
bywana na studiach nie jest wystarczająca do
pracy w wojsku. A ciągle brakuje ośrodka, który
koordynowałby ich działalność i dał im
wsparcie merytoryczne
STR. 40 ZAGUBIENI
Samobójstwa
zdarzają się w wojsku tak MARYNARKA WOJENNA
jak w każdym innym
środowisku. Rzadko
jednak mają bezpośredni
związek ze służbą
wojskową
STR. 43

WOJSKA LĄDOWE Piloci morscy muszą być

przygotowani na najgorsze
SCHABOWY warunki atmosferyczne. Wszak
W CIENIU SOSNY to oni polecą na ratunek tam,
SIŁY POWIETRZNE gdzie się ich wzywa, przy
Kończy się era aluminiowych najgorszej nawet pogodzie
menażek i manierek, brudnych
kotłów i dymiących wojskowych
WIĘCEJ SAMOLOTÓW STR. 34

NIŻ PILOTÓW

M
kuchni w poligonowych lasach
STR. 24 Obecny szum wokół naszych
WOJSKO MISJE Jastrzębi i ich pilotów to tak
naprawdę tylko część szerszego
TO NIE SĄ WAKACJE problemu – braku całościowego
Większość społeczeństwa dawno pomysłu na szkolenie lotników
STR. 22
już zapomniała, że na pograniczu
izraelsko-syryjskim stacjonują PRAWO PORADY
polscy żołnierze w błękitnych PRZYNALEŻNOŚĆ
hełmach STR. 38
DO ORGANIZACJI
W czasie pełnienia zawodowej służby
wojskowej żołnierzowi nie wolno być
członkiem partii politycznej,
stowarzyszenia, stawiających sobie
cele polityczne STR. 46

FORUM WOJSKA SPECJALNE

ŻANDARMERIA WOJSKOWA
WODA ZIELONE ŚWIATŁO
Poziom przygotowania, zdolności
JEGO MIŁOŚĆ bojowe i mobilność jednostek
Jest taka dziedzina, gdzie sięganie specjalnych świadczą o tym, że
dna jest pewnym zaszczytem. należy je ulokować na samym
Dyscyplina, w której ten, kto niżej szczycie hierarchii związanej
zejdzie, cieszy się większym z kolejnością ich użycia jako
autorytetem i poważaniem swoistego „pakietu pierwszej
STR. 36 pomocy” STR. 10

2 Polska Zbrojna nr 15/2007


Kraj z bronią u nogi
– W innych krajach przestrzeń powietrzna należy do lotnictwa cywilnego. U nas jest bezwzględnie
podporządkowana wojsku – tłumaczył płk rez. Itai Alon ministrowi obrony narodowej Aleksandrowi
Szczygło podczas jego wizyty w izraelskiej bazie lotniczej Hatzor. To zdanie doskonale charakteryzuje
M
Izrael – kraj, który od momentu powstania w 1948 r. jest permanentnie zagrożony wojną.
Mojżesz, wyprowadzając Żydów z Egip-
tu, prowadził ich do Ziemi Obiecanej
40 lat. Dzisiejsza walka Izraela o prawo do
istnienia trwa już niemal 60 lat. W tym cza-
sie Izrael stoczył cztery duże wojny, kilka-
naście razy był zaangażowany w drobniej-
sze konflikty zbrojne i niemal cały czas to-
czy walkę z palestyńskimi terrorystami.
Trudno więc się dziwić, że minister Szczy-
gło, podsumowując swoją wizytę w Izrae-
lu, mówił, że żaden kraj, któremu zależy
na posiadaniu silnej armii, nie powinien ig-
norować doświadczeń Izraela w tym wzglę-
dzie. Mało która armia świata może się bo-
wiem równać z izraelską, jeśli chodzi o wo-
jenne doświadczenia.
Groźna pustynia, groźni sąsiedzi
Na pierwszy rzut oka Izrael nie wyglą-
da na kraj znajdujący się w ciągłej gotowo-
ści do walki. Widziany z lotu ptaka, zaska-
kuje ogromnymi połaciami zieleni, pól
uprawnych, a nawet... lasów – co jest o ty-
le niezwykłe, że w sąsiadujących z Izrae-
lem krajach arabskich dominują raczej pu-
stynne krajobrazy. Ten kontrast jest rezul-
tatem innej walki, którą wciąż toczy Izrael
– walki z pustynią, której Żydzi konse-
kwentnie dosłownie wydzierają kolejne
części. Irygacja, wysoka kultura uprawy
nr 15/2007
ARTUR BARTKIEWICZ
ziemi i rozsądne gospodarowanie wodą
sprawiają, że północna część kraju pod
względem krajobrazu niewiele różni się od
południowych Włoch czy Grecji. O tym,
że jesteśmy na pustynnym Półwyspie Arab-
skim, przypominamy sobie dopiero, prze-
mieszczając się na południe Izraela. Im bli-
żej egipskiego Synaju, tym bardziej więcej
piasku wokół. Ale walka z pustynią niewąt-
pliwie trwać będzie nadal, ponieważ ten
mniejszy od województwa mazowieckie-
go kraj wciąż cierpi na deficyt ziemi.
Ulice Tel Awiwu i Jerozolimy tętnią ży-
ciem. W pierwszej chwili naprawdę moż-
na odnieść wrażenie, że przyjechało się do
jednego ze spokojnych krajów śródziem-
nomorskich. Ale tylko w pierwszej chwi-
li, bo jeśli bliżej przyjrzeć się temu, kto po
tych ulicach spaceruje, szybko się odkry-
wa, że niemal każdy 19–20-latek, chłopak
czy dziewczyna, nosi wojskowy mundur
i broń. Widok spacerującej po ulicach
19-latki z przewieszonym przez ramię ka-
rabinem M-16 jest dość szokujący, ale
w Izraelu to normalne. – Kraj wciąż znaj-
duje się daleko od pokoju i stabilizacji. Spo-
śród sąsiadujących z nim państw jedynie
Egipt i Liban podpisały z Izraelem trakta-
ty pokojowe. Pozostali sąsiedzi nie uznają
Izraela i mniej lub bardziej otwarcie dekla-
IZRAEL Z BLISKA
NATO
rują, że ich ostatecznym celem jest wyma-
zanie żydowskiego państwa z mapy – cha-
rakteryzuje sytuację w regionie płk Irene-
usz Drążyk, attaché obrony Rzeczypospo-
litej w Izraelu. Trudno więc się dziwić,
że kraj utrzymuje obowiązkową zasad-
niczą służbę wojskową – trzyletnią dla
mężczyzn i dwuletnią dla kobiet. Do woj-
ska trafia niemal każdy – warunkiem jest
jednak skończenie szkoły średniej lub in-
nej szkoły ponadpodstawowej. Jeśli edu-
kacja się przedłuża, armia cierpliwie cze-
ka na poborowego. Najzdolniejsi mogą
liczyć na to, że wojsko poczeka na nich
jeszcze dłużej – armia opłaca im studia
w przydatnych dla niej specjalnościach,
ale potem ich przygoda z izraelskim
mundurem musi trwać odpowiednio dłu-
żej. Kariera w wojsku jest jednocześnie
przepustką do kariery w życiu publicz-
nym – wielu byłych premierów, mini-
strów obrony czy posłów Knesetu (tutej-
szy parlament) rekrutowało się spośród
generałów izraelskiej armii. W przypad-
ku ministra obrony przeszłość wojskową
uważa się tu wręcz za warunek koniecz-
ny, i dlatego obecny minister obrony Izra-
ela Amir Perec, któremu brak wojskowe-
go doświadczenia, nie ma w tym kraju ła-
twego życia. 
Polska Zbrojna 3
Z BLISKA IZRAEL

ISRAELI AIR FORCE

IZRAEL ma ponad 300 tych nowoczesnych myśliwców w wer-
sjach A, B, C i D, i eksploatuje je już od ponad 15 lat.

Dorastanie z M-16
N iemal każdy 19–20-latek, chłopak czy dziewczyna,
nosi wojskowy mundur i broń. Widok spacerującej
po ulicach 19-latki z przewieszonym przez ramię kara-
binem M-16 jest dość szokujący, ale w Izraelu
to normalne. Kraj utrzymuje obowiązkową zasadni-
czą służbę wojskową – trzyletnią dla mężczyzn
i dwuletnią dla kobiet.

MUR jest naszpikowany elektroniką (1 km for-
tyfikacji kosztował 2 mln dol.), która pozwala
na natychmiastowe stwierdzenie, czy ktoś
właśnie nie próbuje go sforsować.
O tym, że kraj znajduje się w ciągłej go-
towości do kolejnego konfliktu, można się
przekonać, odwiedzając bazę wojskową.
Mur
W bazie Berotaim, położonej kilkana-
ście kilometrów od Autonomii Palestyń-
skiej, broń noszą przy sobie wszyscy żoł-
nierze – od szeregowego po wysokich ran-
gą oficerów. Nawet w budynkach sztabo-
wych można dostrzec pod ścianami stoja-
ki, na których „oczekują” na żołnierzy po-
wszechne tutaj karabiny M-16. Z zewnątrz
baza nie robi dużego wrażenia – ot, grupa
niewielkich kontenerów mieszkalnych,
między którymi snują się żołnierze i jeż-
dżą zakurzone wojskowe pojazdy. To jed-
nak pozory – wewnątrz budynków znaj-
dują się nowoczesne zdobycze technolo-
gii informatycznej. Stacjonujący tu bata-
lion zajmuje się monitorowaniem 120 km
odcinka muru, którym Izrael oddzielił
się od Autonomii Palestyńskiej. Idea mu-
ru to kolejny szokujący dla Europejczy-
ka element wewnętrznej polityki tego
kraju, czego nie kryją sami mieszkańcy.
– Aby zrozumieć znaczenie muru, trze-
ba tu mieszkać 10–15 lat – mówią. Mur
jest naszpikowany elektroniką (1 km for-
tyfikacji kosztował – bagatela – 2 mln
dol.), która pozwala na natychmiastowe
stwierdzenie, czy ktoś właśnie nie próbu-
je go sforsować. Każde dotknięcie fortyfi-
kacji rejestrowane jest przez czujniki, a in-
formacja o tym trafia do izraelskiego bata-
lionu. Obserwujący sytuację oficerowie
mogą wtedy spojrzeć na obraz telewizyj-
ny (umocnienia są bowiem monitorowane
przez kamery) i ewentualnie podjąć decy-
zję o wysłaniu żołnierzy w rejon narusze-
nia granicy między Palestyną a Izraelem.
Aby wszystko przebiegało sprawnie, bata-
lion dysponuje systemem, który w czasie
rzeczywistym odwzorowuje aktualne po-
łożenie jego poszczególnych pododdzia-
łów. Dzięki temu muru praktycznie sforso-
wać się nie da – zwłaszcza że 40 metrów
za główną fortyfikacją znajduje się druga,
mniejsza. Zanim osoba, która przekroczy
granice, poradzi sobie z tymi umocnie-
niami, mija kilkanaście minut – akurat
tyle, ile potrzebne jest plutonowi izrael-
skiej armii na przybycie w miejsce zda-
rzenia. I chociaż w naszej części Europy
idea oddzielania się murem od sąsiadów
kojarzy się bardzo źle, to Izraelici na po-
twierdzenie słuszności tej koncepcji
przedstawiają konkretne liczby – w cią-
gu ostatnich trzech lat liczba osób, któ-
re zginęły w zamachach terrorystycz-
nych, zmalała w Izraelu z 400 rocznie do
dziesięciu. Dla ludzi spragnionych bez-
pieczeństwa i stabilizacji to argument nie
do podważenia. Dlatego akceptują za-
równo mur, jak i bardzo zdecydowane
metody walki z terrorystami: – Mamy
prosty sposób na walkę z terrorem. Klu-
czem do sukcesu jest dobry wywiad. Jeśli
w przypadku jakiejś osoby zajdzie podej-
rzenie, że jest zaangażowana w działalność
terrorystyczną – zostaje aresztowana. Na-
wet jeżeli podejrzenia się nie sprawdzą, jest
szansa, że wskaże nam inną osobę, która
być może faktycznie będzie zamieszana we
wrogą działalność – tłumaczy były attaché
obrony Izraela w Polsce płk Atar Dagan.

4 Polska Zbrojna nr 15/2007

 Minister obrony narodowej
P olskę i Izrael łączy – jak to określił były am-
basador Izraela w Polsce prof. Szewach
Weiss – tragiczna historia obu narodów. Dziś
chcemy z Izraelem współpracować, a jest bar-
dzo wiele pól, na których oba kraje mogą na
takiej współpracy skorzystać. Doświadczenia
izraelskiej armii w zakresie walki z terrory-
Aleksander Szczygło
zmem, wprowadzenia myśliwca wielozadanio-
wego F-16 oraz osiągnięcia izraelskiego prze-
mysłu zbrojeniowego są trudne do przecenie-
nia. A o tym, że Bliski Wschód jest dla Polski
ważnym obszarem, świadczy obecność pol-
skich kontyngentów wojskowych w Libanie
i na Wzgórzach Golan.

Ale Izrael to nie tylko walka z terrorem.
Z punktu widzenia polskiej armii ten kraj
jest niezwykle ciekawym partnerem jako
jeden ze światowych potentatów w eksplo-
atacji samolotów F-16.
Skromna potęga
Izrael ma ponad 300 tych nowoczesnych
myśliwców w wersjach A, B, C i D, i eks-
ploatuje je już od ponad 15 lat. Dlatego też
jednym z punktów wizyty ministra w Izra-
elu były odwiedziny w bazie lotniczej Hat-
zor. Tu wrażenie na polskiej delegacji zro-
bił przede wszystkim w pełni skomputery-
zowany system planowania lotów, który po-
zwala dowódcy skrzydła bądź eskadry, nie
wstając zza biurka, zorientować się, ilu je-
go pilotów jest w powietrzu, ilu jest goto-
wych do lotu, jak wyglądają zapasy amu-
nicji i paliwa, etc. Jak przyznają sami Izra-
elici, przygotowanie tego systemu zajęło
im kilkanaście lat, ale dziś nie widzą moż-
liwości funkcjonowania bez niego – kiedy
„na próbę” starali się powrócić do „ręcz-
nego” systemu planowania, zakończyło się
to niepowodzeniem.
Izraelska baza lotnicza imponuje rów-
nież skromnością wystroju i... oszczędnoś-
cią, jeśli chodzi o personel techniczny. Jak
z dumą przyznają Izraelici, o ile w USA
jednym F-16 zajmuje się średnio ok. 150
osób, o tyle u nich liczba ta wynosi zale-
ne dla Izraela, nie spotyka się to z żadnym
sprzeciwem pracodawcy. Dzięki temu Izra-
el utrzymuje dużą liczbę pilotów gotowych
do działania w każdym momencie. Przy-
pomina to nam, że znajdujemy się w kraju
nieustannie gotowym do wojny.
Sytuacja Izraela w najbliższych latach
prawdopodobnie się nie zmieni. Aktyw-
ność Hezbollahu, nienawistne spojrzenia
rzucane z Teheranu, brak możliwości po-
rozumienia z Syrią – wszystko to sprawia,
że jeszcze długo Żydzi będą musieli stać
z bronią u nogi, a 19–20-latkowie karnie Ulice
wdziewać mundury izraelskich sił zbroj- Tel Awiwu
nych, świadomi tego, że gra toczy się o naj- i Jerozolimy tętnią życiem.
wyższą stawkę – istnienie ich państwa. Dla-
tego jak podkreślał podczas spotkania z mi-
W pierwszej chwili napraw-
nistrem Szczygło wicepremier Perec, Izra- dę można odnieść wrażenie,
el potrzebuje przyjaciół i wyraźnych dowo- że przyjechało się do jedne-
dów wsparcia ze strony społeczności mię- go ze spokojnych
dzynarodowej. Polska przez obecność na krajów śródziemno-
Wzgórzach Golan, na pograniczu z Liba- morskich.
nem, zacieśnianie współpracy wojskowej,
taki sygnał wsparcia Izraelowi wysyła i wy-
syłać powinna. Nie tylko dlatego, że ze
wszystkich bliskowschodnich krajów to
właśnie Izrael jest najbliższy Europie pod
względem cywilizacyjnym i kulturowym,
i jako jedyny jest realnym sojusznikiem
NATO. Polska powinna wspierać Izrael
również dlatego, że korzenie tego państwa
sięgają uliczek przedwojennej Warszawy,
ARTUR BARTKIEWICZ (6)

dwie 37. Polskie Siły Powietrzne mogą też
pozazdrościć temu bliskowschodniemu
krajowi systemu szkolenia rezerw. Każdy
pilot rezerwista musi raz w tygodniu wy-
konać lot myśliwcem F-16. Na ten dzień
jest zwalniany z pracy i, co charakterystycz-
Łodzi czy Lwowa. Zrozumie to każdy, kto
w Instytucie Yad Vashem przespaceruje się
fragmentem warszawskiej ulicy Leszno
– gdzie nie tylko bruk, ale nawet lampa ga-
zowa i ławka, na której można odpocząć,
przyjechały do Izraela ze stolicy Polski. 

nr 15/2007 Polska Zbrojna 5

WYDARZENIA ZAPIS
ALEKSANDER RAWSKI
Uniwersytetu nie będzie
– Ministerstwo Obrony Narodowej wycofuje się z pomysłu
utworzenia Uniwersytetu Obrony Narodowej – poinformował
Jacek Kotas, wiceminister obrony, 27 marca podczas
posiedzenia senackiej komisji obrony narodowej.
J edna uczelnia wojskowa
w miejsce obecnych kilku
– to było założenie reformy
ta na innym modelu kształce-
nia kadry, a nie reorganizacji
szkół – mówił Kotas i przedsta-
szkolnictwa wojskowego po- wił główne założenia obecnie
przedniego szefa MON Rado- przygotowywanych w MON
sława Sikorskiego. – Uważamy, zmian. Według nich, do uzy-
że reforma powinna być opar- skania najniższego stopnia ofi-
Przyszłość sojuszu
J. WIŚNIEWSKI
Wróci do sił S ojusz stoi teraz przed nowy-
mi, skomplikowanymi zagro-
żeniami – powiedział Władysław
ODŁAMEK ranił mnie w klatkę pier-
siową. Straciłem dużo krwi – mówił Stasiak, szef Biura Bezpieczeń-
mł. chor. Marcin Trelka, ranny stwa Narodowego, 30 marca pod-
żołnierz, 28 marca podczas odwie- czas konferencji „Przyszłość
dzin ministra obrony Aleksandra NATO”. Jednym z nich są przy-
Szczygło w WIM w Warszawie. Chor.
Trelka ucierpiał podczas ostrzału szłe relacje NATO–Unia Euro-
bazy w Diwanii. Lekarze przewidu- pejska. Polscy uczestnicy dysku-
ją, że powinien odzyskać pełnię sił sji podkreślali dużą wagę, jaką
w sześć–osiem tygodni. Potem cho- nasz kraj przywiązuje do art. 5
rąży chce wrócić do służby. (Art) traktatu waszyngtońskiego i za-
A propos Gen. broni Waldemar Skrzypczak, dowódca WL
Jak zmienił się system – Od 2 kwietnia w WL zaczęło
wdrażania nowego KTO działać biuro pełnomocnika
do Wojsk Lądowych? ministra obrony narodowej
ds. wdrażania KTO Rosomak
i ppk Spike. Będzie ono
bezpośrednio podległe dowództ-
wu WL i będzie odpowiadało za
wdrażanie KTO do polskiej armii,
a także za kwestie związane
z opracowywaniem Rosomaków
w wersjach specjalistycznych.
Zespół ds. wdrażania KTO
istniejący dotychczas przy minis-
trze obrony prawie wcale nie
ARTUR BARTKIEWICZ
współpracował z Wojskami
Lądowymi, koncentrując się na
konsultacjach z przedstawicielami
przemysłu. Tymczasem to właśnie
6 Polska Zbrojna
cerskiego – podporucznika,
wystarczy tytuł licencjata lub
inżyniera. W przypadku awan-
sów na wyższe stopnie – kapi-
tana i majora – potrzebne bę-
dzie uzupełnienie wykształce-
nia do poziomu magistra.
Uczelnie wojskowe powinny
zostać dostosowane do takiego
typu kształcenia. Dlatego Wyż-
sza Szkoła Oficerska Wojsk
Lądowych, Akademia Mary-
narki Wojennej i WSO Sił Po-
wietrznych – według Kotasa
– główny nacisk powinny kłaść
na naukę do stopnia licencjata
i inżyniera. Natomiast Wojsko-
wa Akademia Techniczna po-
winna przede wszystkim kształ-
cić oficerów na stopień magi-
stra, a Akademia Obrony Na-
rodowej skupić się na doskona-
leniu starszych oficerów i na
studiach doktoranckich. Szcze-
góły nowej reformy poznamy
na początku maja. (ad)
chowania właściwych proporcji
między nim a działaniami ekspe-
dycyjnymi. Według wiceministra
obrony Bogusława Winida, na-
leży dostosować interpretację
art. 5 do nowych wyzwań, tak
aby obejmował nie tylko kwestie
zagrożenia integralności teryto-
rialnej, ale i obronę żywotnych
interesów sojuszników, np.
w sferze bezpieczeństwa energe-
tycznego. (TW)
dowódca WL powinien w całym
procesie odgrywać rolę wiodącą.
Doszło do sytuacji, w której pro-
gram KTO Rosomak w zeszłym
roku się załamał, ponieważ
dostawcy nie wywiązywali się
z umów, na mocy których mieli
w ub.r. przekazać Wojskom
Lądowym odpowiednią liczbę
wozów w wersji bojowej. Teraz
sytuacja powinna się zmienić
– dyrektorem biura zostanie oficer
Wojsk Lądowych, który będzie
bezpośrednio współpracował
z szefem szkolenia WL odpowie-
dzialnym za wdrażanie oraz
sprawdzanie walorów bojowych
i użytkowych KTO. (art)
Generałowie
do lustracji?
T rzy poprawki do rządowego
projektu zmian w ustawie
pragmatycznej zaproponowała
podkomisja Komisji Obrony
Narodowej. Podkomisja propo-
nuje m.in. objęcie lustracją
wszystkich żołnierzy zawodo-
wych na stanowiskach general-
skich i pułkownikowskich. Byliby
oni zobligowani do złożenia
oświadczeń, że od 22 lipca
1944 r. do 31 lipca 1990 r. nie
pracowali, nie współpracowali,
nie pełnili służby oraz nie byli taj-
nymi i świadomymi współpra-
cownikami organów bezpieki.
Zmodyfikowano także przepisy
antykorupcyjne. Według nich
żołnierz, który odpowiadał w jed-
nostce za procedury przetargo-
we, nie mógłby być zatrudniony
w firmie kooperującej z tą jed-
nostką przez trzy lata. Z kolei za-
proponowana nowelizacja usta-
wy o służbie cywilnej ułatwia
przejście do tego korpusu żoł-
nierzom, których stanowisko w
armii zostanie zlikwidowane. (Ch)
Wzmocniony
Rosomak
D odatkowy pancerz do Ro-
somaka przeszedł testy la-
boratoryjne w Izraelu i do
15 kwietnia dopancerzony
transporter zostanie poddany
kolejnym testom na poligonie
w Nowej Dębie – poinformo-
wał minister obrony Aleksan-
der Szczygło na konferencji
28 marca. – Władze Rafaela za-
pewniają, że przygotowany
przez nich pancerz zagwaran-
tuje bezpieczeństwo żołnie-
rzom, dlatego podczas testów
ogniowych będą siedzieć
w ostrzeliwanym transporterze
– dodał minister. Pancerz ma
być najwyższej, czwartej klasy,
co oznacza, że powinien zabez-
pieczać transporter przed ostrza-
łem z broni kalibru 14,5 mm.
Mimo tak późnego terminu te-
stów, Rosomaki do Afganistanu
dotrą na czas. Dołączenie do
transportera dodatkowego pance-
rza nie jest bowiem skompliko-
wane i można to zrobić już w re-
jonie misji. – Jeśli zaś okaże się,
że pancerz nie przejdzie testów,
Rosomaki nie będą wykorzysty-
wane w działaniach bojowych
– zapewniał minister. (AB)
nr 15/2007
100 procent dla rodzin
R enta wypłacana rodzinom
wojskowych poległych na
misjach zagranicznych ma wyno-
sić sto procent uposażenia żołnie-
rza na ostatnio zajmowanym stano-
wisku – tak przewiduje noweliza-
cja ustawy o zaopatrzeniu emery-
talnym żołnierzy zawodowych oraz
ich rodzin przyjęta w marcu przez
sejm i poparta przez senat. Podsta-
wa wymiaru wojskowej renty ro-
dzinnej wynosi 80 proc. ostatnie-
go uposażenia żołnierza i zwięk-
sza się o 10 proc., jeżeli śmierć na-
stąpiła wskutek wypadku pozosta-
jącego w związku ze służbą. Wy-
PRZYNIESIONE W NIEDZIELĘ PALMOWĄ do kaplicy polowej polskiej
bazy Echo w irackiej Diwanii palmy poświęcił ks. ppłk Władysław Jasica,
kapelan Wielonarodowej Dywizji Centrum–Południe. – Było jak
w Polsce, tylko prawdziwe palmy przypominały, że znajdujemy się
w Iraku – mówi ppłk Marek Zieliński, rzecznik dywizji.
Z okazji Świąt Pańskiego
Zmartwychwstania przesy-
łam wszystkim Weteranom
i Kombatantom, Żołnierzom,
Funkcjonariuszom i ich Rodzi-
nom oraz Harcerzom życzenia
radosnego przeżywania Świąt
naszego odkupienia. Niech ra-
dość tych dni rozpali nasze ser-
ca gorącą miłością do Boga
i bliźniego. Niech Bóg, który
przezwycięża wszelkie zło,
Z okazji radosnego święta
Paschy Chrystusowej
składam najserdeczniejsze ży-
czenia wszystkim oficerom
i żołnierzom, którzy pełnią służ-
bę w kraju i na misjach, oraz
ich rodzinom. Pozdrawiam
również pracowników Wojska
Polskiego, funkcjonariuszy
Straży Granicznej i Policji,
Straży Pożarnej, harcerzy,
a także inne służby munduro-
we. Życzę, aby Zmartwychwsta-
nr 15/2007
sokość renty dla jednej osoby
uprawnionej to 85 proc. podstawy
wymiaru, dla dwóch osób – 90
proc., dla trzech i więcej – 95 proc.
Podstawa renty rodzinnej wypłaca-
nej przez ZUS to ponad 1775 zł.
Członkowie rodziny żołnierza, któ-
rego śmierć była związana ze służ-
bą wojskową, dostają miesięcznie
– dla jednej osoby – 70 proc. pod-
stawy wymiaru, dla dwóch
– 75 proc., dla trzech i więcej
– 85 proc. Nowelizacja zakłada też,
że żołnierze ranni w misjach, będą
mieli pierwszeństwo w dostępie do
opieki zdrowotnej. (ad)
MON
wspiera żołnierskie trudy i zno-
je w pełnieniu służby dla naszej
Ojczyzny, obdarowuje zdrowiem
i pomyślnością w budowaniu
bezpieczeństwa i pokoju na ca-
łym świecie.
Trwając w radości Zmartwych-
wstania Pańskiego, wszystkim
z serca udzielam pasterskiego
błogosławieństwa.
Tadeusz Płoski
biskup polowy WP
ły Chrystus obdarzył Was swym
pokojem, miłością oraz błogo-
sławieństwem zarówno w życiu
osobistym, jak i zawodowym,
abyście wsparci jego boskim ra-
mieniem mogli pełnić niełatwą
służbę na chwałę Kościoła i Oj-
czyzny.
Prawdziwie Chrystus zmar-
twychwstał!
Miron
prawosławny ordynariusz
Wojska Polskiego
Z okazji Świąt Wielkanocnych, które w naszej tradycji zawsze
łączą się z radością i nadzieją, chciałbym życzyć wszystkim
żołnierzom zawodowym, pracownikom wojska i osobom
związanym z obronnością wielu szczęśliwych chwil w gronie
najbliższych.
Szczególnie serdeczne słowa pragnę skierować do żołnierzy, któ-
rzy te wyjątkowe dni spędzą z dala od kraju, uczestnicząc w misjach
pokojowych i stabilizacyjnych – wszędzie tam, gdzie obecność pol-
skiego munduru zaświadcza, że potrafimy godnie i odpowiedzial-
nie wywiązywać się z przyjętych zobowiązań. Pozdrawiam Was
i życzę, byście jak najszybciej mogli cieszyć się swoimi bliskimi.
Wszystkim Państwu życzę, by Wielkanoc upłynęła pod znakiem
spokoju i rodzinnej harmonii, a nadzieja, którą te Święta przyno-
szą, nigdy Was nie opuszczała.
Aleksander Szczygło,
minister obrony narodowej
Z bliżają się Święta Wielkanocne. To czas, który chyba każ-
demu jednoznacznie kojarzy się z pojednaniem, nowym ży-
ciem i radością. Bez względu na to, czy te święta mają dla nas
wymiar religijny, czy raczej są częścią tradycji, wszyscy podda-
jemy się ich urokowi.
W Dzień Zmartwychwstania Pańskiego, dzieląc się święco-
nym pokarmem, mamy szczególną okazję do okazania bliskim
życzliwości, szacunku i ciepła. W świątecznej atmosferze znajdu-
jemy chwilę wytchnienia od kłopotów dnia codziennego, a także
refleksji nad przyszłością. W ten świąteczny czas nie zapominamy
w szczególności o żołnierzach realizujących zadania z dala od na-
szej Ojczyzny. Niech wesołe „Alleluja” zabrzmi w Iraku i Afgani-
stanie, na Bliskim Wschodzie i na Bałkanach oraz w innych zakąt-
kach świata, gdzie pełnią oni służbę. Wykonującym obowiązki po-
za granicami Polski życzę szczęśliwego zakończenia misji i powro-
tu w dobrym zdrowiu do kraju. Dumni z Waszych dokonań, jak też
poświęcenia, zapewniamy, że w ten świąteczny czas będziecie szcze-
gólnie blisko w naszych myślach i sercach.
Pozdrawiam gorąco żołnierzy Wojska Polskiego w kraju, życząc
nowych osiągnięć zawodowych, dobrego zdrowia oraz odporności
na trudy, które niesie ze sobą służba wojskowa. Rodzinom wszyst-
kich żołnierzy życzę spokoju ducha oraz wszelkiej pomyślności. Po-
zdrawiam również pracowników wojska, życząc, aby w każdym Pań-
stwa domu zagościła niczym niezmącona atmosfera rodzinna, a tak-
że optymizm, jaki niesie ze sobą nowe, odrodzone życie.
Serdeczne życzenia kieruję do kombatantów i żołnierzy rezerwy.
Niech satysfakcja z godnie wypełnionych obowiązków wobec Ojczy-
zny, zdrowie i szczęście towarzyszą Wam w codziennym życiu.
Z okazji Świąt Wielkiej Nocy życzę wszystkim szczęścia oraz spo-
koju, a także energii niezbędnej do dalszej pracy i służby.
generał Franciszek Gągor,
szef Sztabu Generalnego WP
N aszym Czytelnikom, Przyjaciołom i Sympatykom życzymy
spokojnych, pogodnych i prawdziwie wiosennych Świąt
Wielkanocnych.
Redakcja „Polski Zbrojnej”,„Przeglądu Sił Zbrojnych”,
„Myśli Wojskowej” oraz „Gazety Internetowej”
Polska Zbrojna 7
NA CELOWNIKU
AAAAAAA AAAAAAAA
Kogo obroni ten segment tzw. tarczy an-
tyrakietowej, który wasz rząd chce ulo-
kować w naszym kraju? Stany Zjedno-
czone, całe NATO czy tylko niektóre
państwa sojuszu?
– Mamy zamiar chronić terytorium USA,
aliantów i przyjaciół oraz nasze siły woj-
skowe rozlokowane za granicą. Baza w Pol-
sce służyłaby zapewnieniu ochrony więk-
szości krajów Europy oraz części Stanów
Zjednoczonych, do pewnego stopnia dub-
lując instalacje wznoszone na zachodnim
Gry rakietowe
Rozmowa z gen. bryg. Patrickiem O’Reillym, zastępcą dyrektora
Agencji Obrony Rakietowej (MDA) Departamentu Obrony USA
wybrzeżu USA. Zwalczałaby głowice ra-
kiet międzykontynentalnych w środkowej
fazie lotu, a więc już w przestrzeni kos-
micznej.
Czy to nie paradoks, że tarcza w propo-
nowanym kształcie nie obejmie zasię-
giem całego NATO, choć da ochronę pół-
nocnym regionom Rosji?
– Jest to podyktowane prawami fizyki.
Rakiety przechwytujące, interceptory,
które mogłyby trafić do Polski, przeno-
szą tzw. pojazdy niszczące, ważące ok.
70 kg. Zaprojektowano je tak, by zde-
rzały się z nieprzyjacielską głowicą,
niszcząc ją siłą kolizji. Lecz uaktywnia-
ją się one dopiero, gdy opuszczą atmo-
sferę ziemską. W przypadku zagrożenia
z Bliskiego Wschodu nie możemy więc
ulokować interceptorów zbyt blisko
miejsca startu wrogich rakiet, bo nie
zdołają on e osiągnąć pułapu właściwe-
go do przechwycenia głowic rakiet
o krótszym zasięgu.
8 Polska Zbrojna
Czy wybraliście już lokalizację na tere-
nie Polski?
– Nasze symulacje wykazały, że Pol-
ska jest najlepszym miejscem do zainsta-
lowania antyrakiet. Pozwala bowiem
maksymalnie rozciągnąć zasięg ochrony
nad Europą i Stanami Zjednoczonymi.
Konkretną lokalizację ustalimy z waszym
rządem.
Jak dużej strefy bezpieczeństwa wyma-
gać będzie baza?
L
MANDA
CH
WOJCIE
– Potrzebujemy wolnej przestrzeni
w promieniu ok. 500 m od silosów. Poza
tą strefą obserwatorom startu rakiety nic
się nie stanie, nie zaszkodzą im gazy, tem-
peratura ani hałas.
Politycy nie zmienią warunków geofi-
zycznych, a to nimi w znacznej mierze
podyktowany jest wybór miejsca. Pro-
szę powiedzieć, gdzie będzie baza…
– Nasze interceptory mają zasięg nie-
mal globalny, więc stać nas na dostoso-
wanie się do sugestii lokalizacyjnych pol-
skiego rządu.
Zapytam inaczej: gdzie spadną stopnie
rakiety-nosiciela pojazdu niszczącego?
– Interceptory, które testujemy w Kali-
fornii, mają trzy stopnie. Dla Polski propo-
nujemy rakiety dwustopniowe. Taki zestaw
szybciej skończy fazę startu i wznoszenia,
szybciej niszczyłby wrogie pociski i bar-
dziej pasuje do mniejszego regionu, jakim
jest Europa.
Ale ma mniejszy zasięg.
– Wszystkie kalkulacje, które przedsta-
wiamy w Polsce, zakładają użycie rakiet ze
stopniami pierwszym i drugim. To, gdzie
one opadną po wypaleniu paliwa i separa-
cji, zależeć będzie od trajektorii lotu gło-
wicy, którą spróbujemy zestrzelić.
Najlepiej byłoby, aby wodowały w Bałty-
ku. Problem w tym, że to nie pasuje do
koncepcji działania tarczy. Pojazd nisz-
czący nie może gonić głowicy bojowej.
– W praktyce nie ma mowy o prostym,
pionowym strzale, tak by pierwszy stopień
spadł niedaleko od wyrzutni. Nie pozwala
na to wymagany czas reakcji. Zatem pozo-
stałości pierwszego stopnia spadną gdzieś
dalej. System dowodzenia pozwala tu
operatorom na pewną kontrolę. Kiedy na-
mierzamy wrogą rakietę, komputery ob-
liczają w ciągu sekund kilka wariantów
lotu na przechwycenie. Błyskawiczne kal-
kulacje są możliwe dzięki wcześniejszemu
wprowadzeniu do programu zarządzania
nr 15/2007
walką parametrów pracy poszczególnych
stopni napędowych. Wiemy więc, gdzie
nastąpi ich odcięcie i kiedy. Ze wskaza-
nych przez komputer opcji potrafimy wy-
brać tę, która wydaje się najbezpieczniej-
sza dla otoczenia.
Polska nie ma takiego komfortu jak
Ameryka – nie mamy z obu stron
oceanu.
– Trzeba się liczyć z tym, że system do-
wodzenia wskaże wariant, w którym pierw-
Tarcza antyrakietowa
B iała strefa ilustruje zasięg zwalczania rakiet balistycznych
przez system Missile Defense o architekturze proponowa-
nej przez Amerykanów, uwzględniającej bazę interceptorów
w Polsce. Na czerwono wyróżniony jest Iran, wskazywany jako
źródło zagrożeń.
szy stopień spada na ląd. Lecz w takiej sy-
tuacji stajemy przed dylematem: strzelać i
ryzykować straty uboczne czy pozwolić
głowicy bojowej spaść na miasto.
Czy pojazd niszczyciel musi zderzyć się
z głowicą czołowo, by ją zlikwidować?
– Potrafimy zestrzeliwać głowice z bo-
ku. Nie tylko od czoła.
Co się dzieje z trafionym obiektem? Ile
pozostałości spadnie na ziemię?
– To zależy od kąta, pod jakim doszło do
zderzenia, i wielkości głowicy. Energia po-
jazdu niszczącego, pokonującego w ciągu
sekundy ok. 6 km, jest tak duża, że powsta-
łe przy zderzeniu ciepło natychmiast odpa-
rowuje ok. 25 proc. głowicy. Reszta głowi-
cy (25–70 proc.) powinna spalić się przy
wejściu w atmosferę. Nasze testy nie mo-
gły wykazać opadu pozostałości na ziemię,
ale teoretycznie musimy się liczyć, że do
tego dojdzie. Powinny one spaść w okoli-
cy oryginalnego celu ataku. Ale tu nie ma
nr 15/2007
właściwie mowy o alternatywie – bo czy
powinniśmy przepuścić głowicę, zgadza-
jąc się na śmierć 100 tys. ludzi?
Agencja zleciła opracowanie intercepto-
rów wielogłowicowych. Czy rakiety sta-
cjonujące w silosach w Polsce też dosta-
ną dodatkowe głowice?
– Dziś każda antyrakieta przenosi je-
den pojazd niszczący. Prognozy wskazu-
ją, że przeciwnicy mogą zbudować bar-
dziej zaawansowane systemy rakietowe
MO
NIK
AK
LE
KO
C
IUK
– właśnie wielogłowicowe, z wieloma
układami samoobrony – wabikami i ce-
lami pozornymi. Dziś potrafimy odróż-
nić głowice bojowe od innych obiektów,
w przyszłości może być to trudniejsze,
więc musimy zastosować wielogłowico-
we interceptory. Chcemy je wdrożyć za
około 10 lat.
Czy ewentualnej bazie antyrakietowej
w Polsce towarzyszyć będzie stacja ra-
diolokacyjna wspomagająca kierowa-
nie lotem interceptorów? Radar o du-
żym zasięgu musiałby mieć dużą moc,
a więc mógłby być szkodliwy dla ludzi
żyjących w bezpośrednim sąsiedz-
twie.
– Nasza oferta dla Polski ogranicza się
do dziesięciu silosów, które zajmą po-
wierzchnię mniej więcej stadionu futbolo-
wego. W bazie znalazłyby się też obiekty
dla obsługi i ochrony. Pilnowaliby ich żoł-
nierze-wartownicy lub ochroniarze cywil-
ni, wspierani przez automatyczny system
nadzoru. Decyzja o wyborze formacji
ochronnej będzie wypadkową oceny zagro-
żeń. Radaru u was nie potrzebujemy.
Jeśli zgodzimy się przyjąć bazę antyra-
kiet, staniemy się wysuniętym bastionem
obronnym USA. Historia wskazuje, że
bastion, by spełnił swą funkcję, potrze-
buje „armat i prochu”. My nie mamy
dziś systemów obrony powietrznej, któ-
re zapobiegłyby atakowi rakietowemu
na taką bazę. Czy nie powinna jej bro-
nić jakaś bateria rakiet średniego zasię-
gu? Jak organizujecie obronę silosów
u siebie?
– Przed atakiem rakietami dalekiego za-
sięgu baza obroni się sama. Owszem,
w Ameryce wdrażamy systemy antyra-
kietowe krótszego i większego zasię-
gu – Patriot, THAAD, Aegis, a so-
jusz północnoatlantycki pracuje
nad warstwowym systemem
ALTBMD. One wszystkie są
mobilne, zaprojektowano je
z myślą o przeniesieniu w rejon
zagrożenia, jeśli dowódcy uznają,
że jest to potrzebne.
Nie przewidujecie więc dodat-
kowej obrony przeciwlotniczej
dla bazy?
– Trzeba by ustalić zagrożenia dla
niej i – jeśli byłoby do niezbędne – spo-
wodować ulokowanie tu jednego z mobil-
nych systemów tarczy. Konsultujemy tę
sprawę w ramach NATO, bo zakładamy,
że nasza baza stanie się fundamentem obro-
ny przeciwrakietowej sojuszu. Nie będzie
jej jedynym elementem, gdyż NATO bę-
dzie potrzebowało innych systemów samo-
obrony, ze względu na to, że niektóre
z państw leżą za blisko obszaru potencjal-
nego zagrożenia, a interceptory z Polski nie
zdążą zestrzelić odpalonych stamtąd w ich
kierunku rakiet. Zachęcamy NATO do
stworzenia takiej osłony, przedstawiamy
symulacje pokazujące rządom, z jakim za-
grożeniem powinny się liczyć i jak można
mu zapobiec.
Załóżmy, że czeka nas pokojowa przy-
szłość, a państwa stwarzające dziś kło-
poty porzucą zbrojenia rakietowe. Czy
bazę w Polsce da się łatwo zdemonto-
wać, jeśli politycy dojdą do wniosku,
że nikomu nie jest już potrzebna?
– Jeśli taka decyzja zapadnie, rozbiórka
nie powinna sprawić trudności. W porów-
naniu z obiektami zbudowanymi 30 lat te-
mu, to będzie mała instalacja. Wystarczy
zdemontować elektronikę oraz zasypać
opróżnione silosy, sięgające ok. 20 m
w głąb ziemi.
 Rozmawiał Artur Goławski
Polska Zbrojna 9
FORUM WOJSKA SPECJALNE

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI, ALEKSANDER RAWSKI

ISTNIEJE WIELE OBSZARÓW, KTÓRE MOGĄ
I POWINNY STAĆ SIĘ POLEM AKTYWNOŚCI
DLA SIŁ SPECJALNYCH. Można do nich zaliczyć:
w obszarze zagrożeń zewnętrznych – wspieranie
struktur odpowiedzialnych za prowadzenie polity-
ki zagranicznej; w obszarze zagrożeń wewnętrz-
nych – wspieranie działania sił odpowiedzialnych
za bezpieczeństwo wewnętrzne.

Zielone ROMAN POLKO

Biorąc pod uwagę rolę, jaką zaczęły odgrywać w ostatnich Wobec przesunięcia w strategii punktu
latach jednostki specjalne zarówno w sojuszniczych, jak ciężkości z zagrożeń klasycznych (tj. inwa-
zji zbrojnej) na zagrożenia innego rodzaju,
i w polskich siłach zbrojnych, należy je ulokować na samym których źródłem mogą być trudne do zi-
szczycie hierarchii związanej z kolejnością ich użycia jako dentyfikowania podmioty pozapaństwowe,
zmienić się powinno również spojrzenie na
swoistego „pakietu pierwszej pomocy”. Predestynują je te obszary przez poszczególne instytucje
do tego poziom przygotowania, zdolności bojowe odpowiedzialne za bezpieczeństwo pań-
i mobilność. Poniżej postaram się to udowodnić. stwa. Dziś nie można już trzymać się
sztywno, rozgraniczonych zakresem kom-
petencji poszczególnych instytucji i resor-
Użycie dwóch przymiotników: specjal- oraz poziom zadań upoważnia do rozpa- tów, obszarów odpowiedzialności. Obo-
ne i niekonwencjonalne do określenia spo- trywania tych stosunkowo niewielkich wiązująca strategia nie uwzględnia w wy-
sobu działania sił specjalnych lokuje je w struktur na poziomie określanym jako starczającym zakresie roli sił zbrojnych
pewnej specyficznej sferze działań pro- strategiczny, a co za tym idzie uwzględ- w obszarach zagrożeń, które sama definiu-
wadzonych, jak niejednokrotnie może się niania ich w odpowiednich dokumentach je. Co prawda istnieją zapisy mówiące
wydawać, wbrew logice i ogólnie przy- normatywnych. o „konieczności rozwoju współpracy sił
jętej sztuce wojennej. Ich zastosowanie, zbrojnych ze strukturami cywilnymi w za-
właśnie ze względu na niekonwencjonal- POTRZEBNE JEST INNE SPOJRZENIE kresie reagowania na zagrożenia pozami-
ność, może nieść duże ryzyko związane Strategia bezpieczeństwa państwa litarne oraz podejmowanie operacji ratow-
np. z oskarżeniem o działania niejedno- z 2003 r. określa ogólnie kierunki i obsza- niczych i antyterrorystycznych w kraju
krotnie niezgodne z prawem. Dlatego też ry zagrożeń, które mimo upływu kilku lat i poza jego granicami”, czy też o tym, że
muszą być one wykonywane w specy- od jej powstania nie osłabły, a w niektórych siły zbrojne „współdziałają w zapewnieniu
ficznej sytuacji i nietypowych okolicz- obszarach wręcz się nasiliły. Należą do nich bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia ata-
nościach, wówczas, gdy inne (konwen- głównie: terroryzm, proliferacja broni ma- kami terrorystycznymi na terytorium Pol-
cjonalne) sposoby rozwiązania proble- sowego rażenia, przestępczość zorganizo- ski oraz biorą udział w działaniach koali-
mu nie mogą być wprowadzone, a bilans wana, niekontrolowane migracje, napięcia cji antyterrorystycznej na obszarze NATO
zysków równoważy ryzyko ich zastoso- etniczne, działania obcych służb wywia- i poza nim”. Jednak w innym miejscu do-
wania. I właśnie sposób ich działania dowczych. kument określa, że: „podstawową misją

10 Polska Zbrojna nr 15/2007


MIEJSCE W STRATEGIACH BEZPIECZEŃSTWA
W historii powojennej czołowe
potęgi militarne dla sił spe-
cjalnych zarezerwowały w swoich
strategiach bezpieczeństwa bardzo
ważne miejsce. Są one bardzo istot-
nym narzędziem realizacji celów po-
litycznych. Dotyczy to m.in. doktryn
amerykańskich, rosyjskich i brytyj-
skich. Co ciekawe, doktryny te
wskazują na pewne wspólne dla sił
specjalnych tendencje. Tak więc:
 począwszy od zakończenia II wojny
światowej znaczenie sił specjalnych
systematycznie rośnie;
 ze względu na globalny wymiar
współczesnych zagrożeń oraz podob-
US DOD
US DOD
szczególnych doktrynach narodo-
wych;
 współczesne siły specjalne są
ważnym narzędziem umożliwiającym
państwom reagowanie militarne
w czasie pokoju i kryzysu, zarówno
w odniesieniu do zagrożeń zewnętrz-
nych, jak i wewnętrznych;
 siły specjalne są najtańszą, naj-
sprawniejszą oraz najszybszą w uży-
ciu formacją militarną, z tego względu
stanowią atrakcyjne narzędzie upra-
wiania polityki dla poszczególnych
rządów;
 cele stawiane przed siłami specjalny-
mi nie zamykają się do sfery militarnej,

ne ich definiowanie rola sił specjal- czasem są narzędziem do osiągania ce-

nych określana jest podobnie w po- lów politycznych lub ekonomicznych.
ŻOŁNIERZE GROM w irackim porcie Umm Kasr, 28 marca 2003 r.

SZRP w czasie pokoju jest utrzymanie sił
i zdolności potrzebnych do realizacji zadań
w zakresie ochrony i zapewnienia bezpie-
czeństwa Polski oraz udzielanie władzom
cywilnym niezbędnej pomocy wojskowej,
głównie w wypadku zagrożeń niemilitar-
nych (klęsk żywiołowych i katastrof)”.
Ponadto, określając gwarancje skutecz-
ności wykonywania zadań przez siły zbroj-
ne, strategia bezpieczeństwa państwa
z 2003 r. nie odnosi się w ogóle do zdol-
ności prowadzenia samodzielnych opera-
cji wojskowych (w tym oczywiście opera-
cji specjalnych), stawiając na pierwszym
miejscu zapewnienie obrony przed bronią
masowego rażenia, co oczywiście ma du-
że znaczenie, ale wobec relatywnie małe-
go prawdopodobieństwa wystąpienia ta-
kiego zagrożenia powinno stać w hierar-
chii ważności zdecydowanie niżej.
WIĘCEJ SWOBODY I SAMODZIELNOŚCI
W obowiązującej strategii bezpieczeń-
stwa państwa z 2003 r. oprócz typowej ro-
li przewidywanej dla sił zbrojnych (głów-
nie w warunkach zagrożenia wojennego
oraz zobowiązań sojuszniczych) istnieje
wiele obszarów, które mogą i powinny stać
się polem aktywności dla sił specjalnych.
Można do nich zaliczyć: w obszarze za-
grożeń zewnętrznych – wspieranie struk-
tur odpowiedzialnych za prowadzenie po-
lityki zagranicznej; w obszarze zagrożeń
wewnętrznych – wspieranie działania sił
odpowiedzialnych za bezpieczeństwo we-
wnętrzne.
Działanie w tych obszarach jest co praw-
da zgodne z zapisami zawartymi w doku-
mentach normatywnych, jednak wydaje się,
że powinno ulec wzmocnieniu i dookreśle-
niu w kierunku większej swobody i samo-
dzielności używania sił specjalnych.
Należy wobec tego zastanowić się, czy
istniejące zapisy są wystarczające do posze-
rzenia tradycyjnej roli, jaka jest przypisana
siłom zbrojnym, o obszary zastrzeżone do-
tychczas dla innych służb i instytucji.
W każdej strategii bezpieczeństwa rola
sił zbrojnych w zapewnieniu bezpieczeń-
stwa państwa ma znaczenie zasadnicze.
W polskich realiach ma jednak szczegól-
ne znaczenie. Analizując zadania, jakie
strategia stawia przed siłami zbrojnymi,
oraz uwzględniając ich strukturę, należy
sobie odpowiedzieć na pytanie, w jaki spo-
sób i w jakiej kolejności ich używać, by za-
pewnić optymalny sposób realizacji zakła-
danych celów.
Biorąc pod uwagę rolę, jaką zaczęły od-
grywać w ostatnich latach, zarówno w so-
juszniczych, jak i w polskich siłach zbroj-
nych jednostki specjalne, należy je uloko-
wać na samym szczycie hierarchii związa-
nej z kolejnością użycia jako swoistego „pa-
kietu pierwszej pomocy”. Predestynują je
do takiego określenia poziom przygotowa-
nia, zdolności bojowe i mobilność.
Takie umiejscowienie wojskowych jed-
nostek specjalnych będzie miało bezpo-
średni wpływ na postrzeganie ich roli tak-
że w ramach sił zbrojnych. Spowoduje to
odejście od tradycyjnego spojrzenia, jakie
pokutuje jeszcze u wielu dowódców woj-
skowych, którzy jednostki specjalne trak-
tują jako trochę inny element rozpoznania
wojskowego.
ZADANIA ZGODNE Z KWALIFIKACJAMI
W rozważaniach o siłach specjalnych
trzeba poruszyć kwestie zadań, jakie te si-
ły czasami dostają do wykonania, i zwią-
zanych z tym obaw. Dotyczy to zarówno
naszych jednostek specjalnych, jak i innych
państw, w tym także Stanów Zjednoczo-
nych. Częste ostatnio m.in. w Iraku wyko-
rzystywanie jednostek specjalnych do pro-

nr 15/2007 Polska Zbrojna 11

FORUM WOJSKA SPECJALNE
wadzenia akcji natychmiastowych polega-
jących na chwytaniu lokalnych terrorystów
miałoby być z powodzeniem wykorzysty-
wane przez pododdziały żandarmerii czy
zwykłej piechoty.
Uwagę na ten problem zwracają obec-
nie dowódcy amerykańscy na łamach pra-
sy fachowej. W Polsce ta kwestia przedsta-
wia się szczególnie źle. Dochodzi bowiem
do sytuacji, że żołnierze jednostek specjal-
nych wykonują zadania niemające nic
wspólnego z ich kwalifikacjami (np. dzia-
łania ochronne). Praktyki takie przestawia-
ły niejednokrotnie profil szkolenia, ale, co
najgorsze, powodowały także zmiany
w mentalności żołnierzy. To ewidentny
przykład marnotrawienia ich potencjału.
Szkody powstałe w wyniku takich działań
są trudne do usunięcia przez bardzo długi
czas. Jak pokazuje historia, nie ma dwóch
takich samych wojen. Obecne działania
prowadzone w Afganistanie zmieniają za-
sadniczo sposób wykorzystania sił specjal-
nych. Charakter tych działań opiera się
głównie na samodzielnym prowadzeniu
działań rozpoznawczych, i to w sposób
zbliżony do operacji wywiadowczych.
TEMAT DO DYSKUSJI
Na analizę tych operacji wkrótce przyj-
dzie czas, tutaj tylko je sygnalizuję.
Moda na siły specjalne jest faktem.
O żołnierzach tych formacji mówi się przy
okazji jakiegokolwiek związku z bezpie-
czeństwem państwa. Struktury określane
jako „specjalne” powstają oprócz wojska
w Policji, Straży Granicznej, Żandarmerii
12 Polska Zbrojna
WOJSKOWE JEDNOSTKI
SPECJALNE POWINNY MIEĆ
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI, ALEKSANDER RAWSKI
JASNO OKREŚLONE I WAŻNE
MIEJSCE W STRATEGII
BEZPIECZEŃSTWA
NARODOWEGO. WYNIKA TO
Z ICH CHARAKTERU I ROLI, JAKĄ
ODGRYWAJĄ WE
WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMACH
BEZPIECZEŃSTWA
Wojskowej. Z punktu widzenia całości bez- zbrojnych? Różnice te mogłyby dotyczyć
pieczeństwa państwa (rozumianego insty- wielu płaszczyzn: od sposobu uzupełnia-
tucjonalnie) należałoby zadać pytanie: czy nia i gospodarki sprzętem do kwestii
jest zasadne utrzymywanie sił specjalnych związanych z mobilizacją.
innych niż wojskowe? Czy nazwa „specjal- – Do jakiego rodzaju działań mają być
ne” nie jest nadużywana? Jest to oczywi- przygotowane te jednostki i w jaki sposób
ście problem metodologiczny, ale ma tak- mają je wykonywać? Czy charakter dzia-
że wymiar praktyczny, ponieważ rodzi ko- łań ma być podobny do tego, który był re-
lejne pytania: czy istnieje jakiś wspólny alizowany m.in. przez polskie jednostki
mianownik, który stanowiłby wystarczają- specjalne w Iraku (działania policyjno-
cy fundament do integrowania tych sił? Za- szturmowe, które mogą być realizowane
chęcam Czytelników „Polski Zbrojnej”, jak przez jednostki konwencjonalne), czy ma
i fachowców w tej dziedzinie do dyskusji iść w kierunku takim jak został pierwot-
na ten temat. Co więcej: określenie miej- nie określony, czyli zbliżony do działań
sca wojskowych jednostek specjalnych wywiadowczych?
w strategii bezpieczeństwa państwa jest za- – Jaki powinien być żołnierz sił spe-
ledwie początkiem drogi. Rola ta powinna cjalnych? Czy jest to tylko doskonale wy-
znaleźć odbicie w kolejnych dokumentach, szkolony wykonawca, który jednak mu-
dla których strategia będzie stanowiła punkt si być cały czas kierowany, czy jest to
odniesienia. By pełniej określić tę rolę, na- sprawnie działający organizator, mający
leży jednocześnie odpowiedzieć na szereg kompetencje i możliwość podejmowania
pytań i problemów. Sprecyzowałem je czasem trudnych i skomplikowanych de-
następująco: cyzji na poziomie strategicznym?
– Jak należy ulokować jednostki (siły, Na zakończenie pozwolę sobie na
wojska) specjalne w systemie bezpieczeń- w sumie dość oczywistą konstatację.
stwa państwa, by mogły optymalnie reali- Wojskowe jednostki specjalne powinny
zować nakładane na nie zadania? Odpo- mieć jasno określone i ważne miejsce
wiedź wbrew pozorom nie ogranicza się w strategii bezpieczeństwa narodowego.
tylko do sfery stricte wojskowej (odpo- Wynika to z ich charakteru i roli, jaką
wiedniego ulokowania w strukturze sił odgrywają we współczesnych systemach
zbrojnych). Należy brać także pod uwa- bezpieczeństwa. Jest bardzo ważne, by
gę regulacje prawne związane chociaż- zapisy określające ich miejsce nie były
by ze zwalczaniem terroryzmu, współ- tylko hasłami, ale stanowiły realną pod-
działaniem i innymi strukturami systemu stawę do ich rozwinięcia w kolejnych do-
bezpieczeństwa, itd. kumentach. Dla mnie ta kwestia jest
– Czy jednostki specjalne powinny oczywista i stanowi kierunek, do które-
mieć odrębne uregulowania w ramach sił go należy dążyć. 
nr 15/2007
Plebiscyt 2006
WOJSKO PROBLEMY
Marek Tomczyk jest znanym wiel-
kopolskim biznesmenem. Jego firma
budowlana startowała piętnaście lat te-
mu. Zaczynała od drobnych robót
i – bazując nie tylko na dobrych opi-
niach poprzednich zleceniodawców
– przejmowała coraz to większy rynek
usług budowlanych w regionie. Tym-
czasem – jak wkrótce ustalił Wydział
ds. Przestępczości Zorganizowanej
Prokuratury Okręgowej w Poznaniu
oraz Wydział do Walki z Korupcją Ko-
mendy Wojewódzkiej Policji w Pozna-
niu – stały za tym „nie tylko” łapów-
ki, ale i „umiejętnie” prowadzone tar-
gi o przetargi.
Jak zeznawał Tomczyk, „wszystko za-
częło się od pytania: czy nie wyremon-
towałby pan przy okazji mojego miesz-
PIĘĆ PROCENT
Czy mundur jest gwarantem honoru
i uczciwości? Czy wojskowi na pewno nie są łasi na pokusy finansowe i nie wykorzystują
zajmowanego stanowiska służbowego do własnych celów?
kania?”. Padło ono w jednym z gmin-
nych urzędów. Firma Tomczyka „przy
okazji” remont zrobiła. Za darmo. Po-
tem to właśnie propozycja wykonania
podobnych darmowych remontów uła-
twiała wygranie kolejnych przetargów.
Gdy ich wartość zaczęła rosnąć, Tom-
czyk jeszcze przed otwarciem kopert
z ofertami przetargowymi proponował
„pięć procent wdzięczności”, czyli ła-
pówkę w wysokości pięciu procent od
wartości wygranego przez siebie kon-
traktu.
– Korzyści majątkowe przyjmowali
ode mnie również wojskowi – przyznał
podczas kolejnego przesłuchania. Tym
samym do grona urzędników i lokalnych
polityków oskarżonych o branie lewych
pieniędzy dołączył grupę wyższych ofi-
cerów WP. Dotyczące ich materiały zo-
stały przekazane 23 listopada 2005 r.
wojskowym organom ścigania.
AKT PIERWSZY – RACZEJ NIEWINNY
Na ławie oskarżonych Wojskowego
Sądu Okręgowego w Poznaniu zasiada
tylko dwóch byłych żołnierzy zawodo-
14 Polska Zbrojna
wych. Pierwszy – płk rez. Wiesław Mo-
stowiak – pełnił służbę w Rejonowym
Zarządzie Infrastruktury. „Pana twórcza
i ofiarna służba wojskowa wniosła du-
ży wkład w pomnażanie infrastruktury
wojskowej, przez co przyczyniła się do
podniesienia poziomu zabezpieczenia
i szkolenia wojska” – kilkanaście mie-
sięcy wcześniej, podczas pożegnania
płk. Mostowiaka odchodzącego z czyn-
nej służby, akcentował dyrektor Depar-
tamentu Infrastruktury MON. Drugim
oskarżonym jest mjr rez. Mirosław Szu-
kalski, niedawno szef WAK przy Cen-
trum Szkolenia Wojsk Lądowych. Rów-
nież bardzo dobrze oceniany w czasie
służby zawodowej. – Gdyby było ina-
czej, znacznie szybciej by go pożegna-
no – słychać w Poznaniu.
ROMAN PRZECISZEWSKI
Obaj oskarżeni w zasadzie są prze-
ciętnymi ludźmi. Pierwszy ma co
prawda dwa samochody osobowe, ale
młodszy z nich liczy sobie już sześć
lat. Dość spore oszczędności, przekra-
czające 150 tysięcy złotych, tłumaczy
zaś następująco: – Dobrze zarabiałem,
a do tego dorabiałem. Mam uprawnie-
nia budowlane i m.in. wyceniałem
nieruchomości...
Drugi ma tylko fiata palio oraz do-
mek rekreacyjny, żyje jak zwykły ofi-
cer. Obaj twierdzą to samo: żadnych ła-
pówek nigdy od nikogo nie brali. Są nie-
winni. Znają Tomczyka, ale na tym spra-
wa w zasadzie się kończy.
Mostowiak ukonkretnia: faktycznie,
usłyszał od Tomczyka propozycję „po-
dzielmy się na kawę”, lecz natychmiast
ją odrzucił. – Proszę sobie nie żartować.
Dobrze zarabiam i nie potrzebuję niele-
galnych pieniędzy – nawet się obruszył.
Co prawda potem otrzymał od Tomczy-
ka, bez żadnej faktury, trochę pieniędzy,
lecz: – To było za konsultację przy wy-
burzaniu pewnych budynków w Pozna-
niu – tłumaczy.
Szukalski bije się w piersi. Tomczy-
ka poznał podczas remontu wartowni
w CSWL. – Tempo prac i fachowość je-
go firmy oraz terminowość wykonywa-
nych przez nią prac na wszystkich zro-
biły wrażenie – mówi. Dlatego Tomczyk
ze swoimi pracownikami przy ul. Woj-
ska Polskiego 86/90 w Poznaniu widzia-
ny był później wielokrotnie. W każdym
razie wygrał tam kilka przetargów. A że
Szukalskiemu przy okazji za darmo wy-
remontował mieszkanie? – Nie miałem
świadomości, że tym samym uzyskałem
nieprawną korzyść – tłumaczy pan ma-
jor. Zresztą – jak dodaje – od pewnego
czasu traktował Tomczyka jak dobrego
kolegę. Tylko dlatego chodził z nim na
darmowe obiady, podczas których poja-
wiał się alkohol, a raz – w dobrym hu-
morze – trafili nawet do agencji towa-
rzyskiej. – Lecz o braniu jakichkolwiek
pieniędzy nigdy nie było mowy – pod-
kreśla Szukalski.
AKT DRUGI – PEŁEN OSKARŻENIA
Marek Tomczyk jest w tej sprawie
głównym świadkiem oskarżenia. Został
złapany na przekrętach i teraz sypie.
Jednym tchem wymienia komu, kiedy
i w jaki sposób dawał łapówki. Jeżeli
trzeba – może podać numer komórki, za-
równo służbowej, jak i prywatnej, „swo-
jego ugadanego”. Jeżeli wymaga tego in-
teres sprawy, przypomni sobie dokład-
nie, kiedy łapówkę dawał do ręki, a kie-
dy przelewał ją z konta na konto.
– Wojskowi brali – raz jeszcze po-
twierdza przed sądem i przechodzi do
konkretów. Pułkownik Mostowiak? Był
przewodniczącym komisji, która rozpa-
trywała przetarg na zasilanie elektro-
energetyczne lotniska w Powidzu. – Gdy
się okazało, że są jakieś problemy
z przetargiem, postawiłem sprawę jas-
no: „Panie pułkowniku, oferuję pięć pro-
cent wdzięczności”. Pułkownik Mosto-
nr 15/2007

wiak odpowiedział mi wtedy, że dobrze,
na pewno się dogadamy...
Przetarg wygrała inna firma, jednak-
że Tomczyk został głównym podwyko-
nawcą. Realizował zlecenie wartości
kilku milionów złotych. – Tamta firma
była tylko figurantem. Całe zaplecze
budowy i kierownictwo tworzyłem ja
– mówi. Oczywiście Mostowiakowi re-
wanżował się „podzięką”, płaconą
w ratach.
Jeżeli chodzi natomiast o majora Szu-
kalskiego, to: – Pewnego razu zadzwo-
nił do mnie i postawił sprawę jasno: on
też chce coś mieć w zamian za zlecenia
w CSWL. Dałem mu wtedy 500 zł, i tak
to się zaczęło. Później były inne kwoty,
obiady i panienki w agencjach towarzy-
skich...
EKSPERT
Płk Janusz Kogut,
prezes Wojskowego Sądu Okręgowego
w Poznaniu:
– Tak zwane sprawy gospodarcze wyma-
gają czasu. Postępowanie może trwać
miesiącami, a nawet latami. Bardzo czę-
sto zdarza się, że – podobnie jak w wy-
padkach drogowych – oskarżeni w ogóle
nie widzą swojej winy. Trzeba więc analizo-
wać wszystkie dostępne dokumenty, zbie-
rać opinie biegłych na temat tego, czy
działalność oskarżonych przyniosła szko-
dę dla wojska albo czy nie przekroczyli oni
swoich uprawnień. Ta sprawa rzeczywiście
zakończyła się stosunkowo szybko, ale
sytuacja była przecież klarowna.
Ułatwieniem dla sądu była też mała licz-
ba świadków.
Można powiedzieć, że ten wyrok za-
myka „aferę w Poznaniu”. Jednak moż-
na też zapytać – już tylko po żołniersku
– dlaczego nikt nie widział tego wszyst-
kiego wcześniej? Czemu zarówno prze-
łożeni skazanych, jak i odpowiednie
służby – nie dostrzegali choćby tylko
wspomnianych balang i „bratania się”
z tymi, którzy robią w wojsku interesy?
Tajemnicą poliszynela jest to, że niektó-
rzy z ww. również mieli kontakt z Mar-
kiem Tomczykiem i korzystali z jego
„usług remontowych”. Z materiałów są-
dowych wynika, że chociaż nie mają na
to żadnych dokumentów, płacili za te
usługi.
Praktyka przypomina zaś jeszcze co
innego: to właśnie w CSWL całkiem
niedawno doszło do podobnego prze-

J ak wynika ze statystyk sądowni-

ctwa wojskowego, w ub.r. w garni-
zonach nastąpił spory wzrost prze-
stępstw przeciw mieniu. Sądy woj-
skowe skazały za nie 422 osoby
(13,1 ogółu uznanych za winnych).
292 z nich otrzymało karę pozbawie-
nia wolności (w stosunku do 271 zo-
stała ona warunkowo zawieszona),
115 karę ograniczenia wolności
(w 49 przypadkach zawieszono jej
wykonanie), a 15 musiało zapłacić
grzywny. W 2005 r. za tego rodzaju
przestępstwa skazano 350 osób,
tj. 10,3 proc. ogółu skazanych.

rygodność Marka Tomczyka. Nie ma on krętu. Udowodniono jednoznacznie, że

AKT TRZECI – Z WYROKIEM I PYTANIAMI
Kto tu kłamie? Świadkowie – głów-
nie pracownicy firmy i wojska – po-
twierdzają jedno: na pewno dość często
były balangi z udziałem wyższych woj-
skowych i prezesa Tomczyka. Ale czy
były też łapówki? Wojskowy Sąd Okrę-
gowy w Poznaniu nie ma wątpliwości:
były! – Sąd nie znalazł żadnych pod-
staw, aby podawać w wątpliwość wia-
racjonalnego interesu, aby fałszywie
siebie obciążać, narażając jednocześnie
na odpowiedzialność karną – pada orze-
czenie. Zgodnie z wyrokiem, który za-
padł w ostatnim czasie, płk rez. Wie-
sław Mostowiak został skazany na dwa
lata pozbawienia wolności w zawiesze-
niu na trzy lata, a mjr rez. Mirosław Szu-
kalski na rok więzienia w zawieszeniu
na trzy lata.
inna cywilna firma wzięła spore pienią-
dze za niewykonany remont obiektów
szkoleniowych na poligonie w Biedru-
sku. Zapadły wyroki skazujące żołnie-
rzy zawodowych z CSWL oraz Dowódz-
twa Wojsk Lądowych (którzy pozostali
na swych stanowiskach!) i... teraz do-
rzucono kolejny kamyczek do „wojsko-
wej uczciwości”. 
PS Nazwiska zostały zmienione

nr 15/2007 Polska Zbrojna 15

WOJSKO PROBLEMY
Pomysł wyprowadzenia z Rzeszowa sta-
cjonujących tam jednostek wojskowych
21 BSP powstał już kilka lat temu. Wów-
czas nie udało się zrealizować tego projek-
MAGDALENA KOWALSKA -SENDEK tu do końca. Co prawda nie ma dziś gwa-
rancji, że ta koncepcja znajdzie zwolen-
Dwie strzelnice, hala sportowa, basen, ników. Dowództwo brygady podkreśla
lądowisko dla śmigłowców – to tylko kilka jednak, że taka przeprowadzka byłaby dla
wojska optymalnym rozwiązaniem. Pre-
z propozycji urządzenia nowej bazy wojskowej zydent miasta Tadeusz Ferenc deklaruje,
dla 21 Brygady Strzelców Podhalańskich. że chciałby w miarę swoich możliwości
Baza marzeń miałaby powstać kilka pomóc wojsku, dlatego też wysłał w tej
sprawie list do ministra obrony narodo-
kilometrów poza granicami Rzeszowa. wej. Dotychczas żadnych oficjalnych od-
Czy tak się stanie? Nie wiadomo.

Marzenia duże i
powiedzi nie było.

– Pomysł nie jest nowy. Przygotowali-

śmy wariant ewentualnej nowej siedziby
podhalańczyków, ale na tym nasze możli-
wości się kończą – mówi gen. bryg. Janusz
Bronowicz, dowódca 21 Brygady Strzel-
ców Podhalańskich. Podhalańczycy stacjo-
nują w Rzeszowie w kilku kompleksach:
przy ul. Lwowskiej, Hoffmanowej, Langie-
wicza i Dąbrowskiego. Oprócz tego w gra-
nicach miasta znajduje się również strzel-
nica wojskowa, która wykorzystywana jest
bardzo rzadko. Zresztą problem strzelnicy
ciągnie się już od paru lat. Początkowo by-
ła zlokalizowana poza granicami miasta,
jednak dziś obiekt otoczony jest budynka-
mi mieszkalnymi, których lokatorzy bar-
dzo skarżą się na hałasy, obawiają się tak-
że o swoje bezpieczeństwo. – Żołnierzy
możemy szkolić, jedynie używając amuni-
cji ślepej – dodaje gen. Bronowicz.
Kolejną kwestią przemawiającą za prze-
prowadzką wojska, jak tłumaczy dowódz-
two brygady, jest kłopot z zapewnieniem
dobrego funkcjonowania wszystkich kom-
pleksów. Fakt, iż brygada stacjonuje w ty-
lu obiektach, wymusza zaangażowanie
znacznej liczby ludzi do ich zabezpiecze-
nia. Z najbardziej prozaicznych przykła-
dów można wymienić choćby problem
służby dyżurnej. W każdym obiekcie woj-
skowym w Rzeszowie jest oficer dyżurny,
który ma swojego pomocnika. Poza tym są
przecież warty, biura przepustek i stołów-
MAGDALENA KOWALSKA-SENDEK (2)

ki. W innych jednostkach brygady, stacjo-

nujących poza Rzeszowem, sytuacja jest
identyczna. Jak szacuje gen. Bronowicz,
jednorazowo blisko 200 żołnierzy służą-
cych w brygadzie zaangażowanych jest do
pełnienia różnego rodzaju funkcji związa-
nych z zapewnieniem właściwego funkcjo-
nowania jednostek. To oczywiście ma kon-
sekwencje: żołnierze odciągani są od tego,

16 Polska Zbrojna nr 15/2007


Stworzenie jednej dużej bazy dla jednostek wojskowych stacjonujących w Rzeszowie
małe
unormowałoby m.in. wiele spraw logistyczno-organizacyjnych.
co powinno być przecież najważniejsze,
czyli od szkolenia. Rozwiązaniem może
być zatrudnianie firm ochroniarskich. Fir-
my takie wykorzystywane są już do ochro-
ny np. dowództwa brygady i 1 bcz w Żu-
rawicy, jednak to niewiele w porównaniu
z potrzebami. – Gdyby stworzyć jedną ba-
zę, np. poza granicami Rzeszowa, ten prob-
lem na pewno by zniknął – dodaje dowód-
ca 21 BSP.
Wiatr w oczy
Tadeusz Ferenc, prezydent miasta, nie
narzuca żadnych decyzji. Podkreśla, że za-
leży mu na obecności wojska w Rzeszo-
wie. – Trzeba się zastanowić, co będzie lep-
sze dla miasta i jego mieszkańców oraz dla
garnizonu rzeszowskiego. Jeżeli brygada
nie zdecyduje się na zmianę lokalizacji,
trzeba będzie rozpocząć remont niektórych
obiektów wojskowych – zapowiada prezy-
dent. Gen. Bronowicz twierdzi jednak, że
kompleksy 21 BSP nie są najgorsze. Po-
ważnym problemem infrastruktury, jak
podkreśla, jest kłopot m.in. ze stołówką
wojskową w 5 Batalionie Strzelców Pod-
halańskich i bazą garażową. – Stołówka
w 5 bsp jest już od pół roku zamknięta ze
względu na niebezpieczeństwo katastrofy
budowlanej. Stąd też żołnierze muszą ko-
rzystać ze stołówki w innym obiekcie – wy-
jaśnia dowódca. Dlatego już dziś żadnego
rzeszowianina nie dziwi widok maszeru-
jących ulicami miasta żołnierzy. Trzykrot-
nie w ciągu dnia idą oni do innej jednostki
wojskowej – również usytuowanej w cen-
trum – by zjeść posiłek. Podobnie wyglą-
da sytuacja z bazą garażową. Obiekty woj-
skowe nie mają wystarczającej liczby ga-
raży, stąd część sprzętu brygady stacjonu-
je poza garnizonem, np. w Żurawicy. Lo-
kalizacja jednostek brygady w centrum du-
nr 15/2007
żego miasta wiąże się także z tym, że moż-
liwości szkoleniowe są mocno ograniczo-
ne. Ponieważ rzeszowskie jednostki nie
mogą już w pełni korzystać ze swojej strzel-
nicy, jedyną możliwością szkolenia stają
się zgrupowania poligonowe. I tu znowu
pojawiają się kłopoty, bowiem poligon w
Nowej Dębie jest bardzo oblegany. Nato-
miast ośrodek szkolenia górskiego 21 BSP
w Trzciańcu zapewnia możliwości częste-
go szkolenia, jednak bez użycia ostrej amu-
nicji. W ten sposób powstaje sytuacja pa-
towa. – Gdybyśmy stacjonowali poza mia-
stem i mieli do dyspozycji strzelnicę – szko-
lenie przynosiłoby lepsze efekty. Cokol-
wiek mówić, obecne rozmieszczenie obiek-
tów nie jest mocną stroną brygady – pod-
sumowuje gen. Bronowicz. Stworzenie
jednej dużej bazy dla jednostek wojsko-
wych stacjonujących w Rzeszowie unor-
mowałoby także wiele spraw logistycz-
no-organizacyjnych.
Droga do „dream camp”
„Dream camp” – tak nazywają podha-
lańczycy swoją, jak na razie wirtualną ba-
zę. W sztabie brygady przygotowano już
wstępną wizualizację obiektu zajmujące-
go około 86 ha. Poza tym, że w bazie ma-
rzeń znalazłoby się miejsce na zakwatero-
wanie żołnierzy i realizowanie bieżącej
działalności, to warunki do szkolenia woj-
ska byłyby zbliżone do tych, jakie mają in-
ne jednostki wojskowe NATO. Dwie strzel-
nice, duża hala sportowa, stadion, basen,
lądowisko dla śmigłowców, stołówka, ga-
raże i inne obiekty gwarantujące szkolenie
dla specjalistów: przeciwlotników, sape-
rów, chemików i innych. – To byłaby taka
baza, z której nie chciałoby się wracać do
domu – mówią. A ponieważ, jak wiadomo,
żołnierze większość dnia spędzają właśnie
w pracy, nic dziwnego, że marzy im się
miejsce nowoczesne i funkcjonalne. Dro-
ga do „dream camp” może być jednak dłu-
ga i wyboista. Jeżeli nie zapadną stosow-
ne decyzje, nie wszystko będzie możliwe.
Sztab się nie zgadza
W odpowiedzi na nasze pismo skiero-
wane do ministra Radosława
Sikorskiego, a później do jego następcy, mi-
nistra Aleksandra Szczygło, Sztab Generalny
WP nie zgodził się na przeniesienie komplek-
sów koszarowych i strzelnicy do zapropono-
wanych przez miasto terenów zlokalizowa-
nych w Stobiernej, w odległości ok. 10 km od
Rzeszowa. Tłumaczy to tym, że tereny wskaza-
ne przez miasto nie odpowiadają warunkom
niezbędnym do dyslokacji i rozwoju jednostek
wojskowych garnizonu Rzeszów oraz że ewen-
tualne nakłady finansowe, które musieliby po-
nieść na budowę nowego kompleksu wojsko-
wego, byłyby zbyt wysokie.
Miastu nadal zależy na terenach, gdzie obec-
nie rozlokowane są kompleksy koszarowe.
Dotyczy to rejonu ulic Langiewicza,
Dąbrowskiego, Hoffmanowej oraz terenów,
gdzie obecnie znajduje się strzelnica
– ul. Strzelniczej. Przypomnę, że w bliskim
sąsiedztwie strzelnicy miasto wybudowało
bloki komunalne, i przymierza się do budowy
kolejnych. Piękne mieszkania wybudowali
tam ponadto prywatni deweloperzy i spół-
dzielnie mieszkaniowe.
W niedalekiej przyszłości władze miasta będą
chciały ponownie spotkać się
z przedstawicielami wojska w tej sprawie.
Maciej Kiczor, biuro prasowe
Urząd Miasta Rzeszowa
Alternatywą może być również wykorzy-
stanie już istniejących, a nieużywanych
obiektów wojskowych. Jednak takich
w Rzeszowie nie ma, więc należałoby się
liczyć z nieco dalszą przeprowadzką. Nie
wiadomo też, czy byłoby to rzeczywiście
dobre rozwiązanie, biorąc pod uwagę cho-
ciażby środki finansowe, które trzeba by-
łoby zainwestować w odbudowę lub remont
takich obiektów.
Dziś więcej jest pytań niż odpowiedzi.
Więcej marzeń niż obietnic ich spełnie-
nia. Najważniejsze jednak, by pomysł
znalazł poparcie. Ponoć są inwestorzy ży-
wo zainteresowani terenami użytkowa-
nymi dziś przez 21 BSP. Co powstałoby
na terenach jeszcze nie wiadomo. Jak su-
geruje Marcin Stopa, rzecznik prezyden-
ta Rzeszowa, być może będzie to miesz-
kaniówka, może centra handlowe. Na
pewno jednak miasto dużo zyskałoby na
przeprowadzce wojska. Podhalańczycy
jednak nie uszczęśliwią miasta terenem
pod inwestycje, dopóki sami nie będą
mieli gdzie się przenieść. I tu znów wra-
ca się do punktu wyjścia. Gdybaniem ni-
czego się nie zbuduje. A skoro w intere-
sie obu stron leży nowoczesny i funkcjo-
nalny obiekt wojskowy dla podhalańczy-
ków, może warto by dołożyć wszelkich
starań, by „dream camp” nie zostało jedy-
nie na papierze. 
Polska Zbrojna 17
WOJSKO PODOFICEROWIE
Pod koniec marca br. elewi
ze Szkoły Podoficerskiej Wojsk
Lądowych w Toruniu zdawali
na poligonie egzaminy ogniowe.
Ich szkoleniu uważnie
przyglądali się instruktorzy
ze szkół podoficerskich z całej
Polski, którzy spotkali się,
by omówić prace nad
programem nauczania
szeregowych zawodowych
pragnących zostać
podoficerami. Jakie wynieśli
z tego korzyści?
Szkoła po
18 Polska Zbrojna
D
wudziestu pięciu elewom to-
ruńskiej szkoły, którzy pod
koniec marca musieli udo-
wodnić, że po pół roku nauki
przyswoili już wiedzę na ty-
le, by samodzielnie przepro-
wadzić bojowe strzelania, nie było lekko.
Nie dość, że psikusa spłatała im pogoda,
ponieważ przez mgły musieli wielokrotnie
przekładać zajęcia, to na dodatek ich po-
czynaniom bacznie przyglądali się instruk-
torzy ze wszystkich szkół podoficerskich
Wojsk Lądowych.
Burza mózgów
– Mieliśmy zajęcia z regulaminów, ze
szkolenia strzeleckiego i ogniowego oraz
z taktyki i obrony przed bronią masowego
rażenia – relacjonuje plan kursu chor. sztab.
Wojciech Bućko z toruńskiej szkoły. – Każ-
dy instruktor ma wypracowane metody na-
uczania, a szkolenie ma doprowadzić do
tego, żeby je ujednolicić. My pokazujemy
KRZYSZTOF WILEWSKI
więc, jak uczymy, dzielimy się z kolegami
naszymi wnioskami, doświadczeniem.
Jak podkreślali uczestnicy kursu, spot-
kanie się w jednym miejscu instruktorów
z całej Polski to okazja do swoistej burzy
mózgów na temat nauczania młodych pod-
oficerów.
Kurs jest też szansą na to, aby przy po-
mocy specjalistów z danej dziedziny ulep-
szyć system nauczania, usuwając z niego
to, co zbędne, a dodając to, co mimo innej
zupełnie specjalności jest w nim potrzeb-
ne, wymaga rozbudowania – uważa chor.
Rafał Dyła ze Szkoły Podoficerskiej Wojsk
Lądowych we Wrocławiu.
– Przykładem może być budowanie za-
pór inżynieryjnych – mówi Dyła. – Wie-
dza z tego zagadnienia przyda się każde-
mu żołnierzowi, w tym również artylerzy-
stom, a w programach szkolenia nie po-
święcono temu za dużo czasu. Jak wyjaś-
niał, takich ulepszeń nie wolno się wsty-
dzić, bo nie oznaczają one weryfikacji jed-
nr 15/2007
 nej wiedzy jako gorszej, a innej jako lep-
szej. Trzeba bowiem sobie jasno powie-
dzieć, co jest ważne i przyda się na polu
walki, a co nie. Dlatego chor. Dyła nie ukry-
wał, że w jego przypadku wizyta na poli-
gonie artyleryjskim to raczej przyjemność
niż praca.
– Ciężko jest nam, szkolącym chemików
i saperów, wdrożyć im wiedzę specjali-
styczną z artylerii, bo nie mamy ani odpo-
wiedniego sprzętu, ani możliwości – mó-
wił. Dodał również, że inaczej już będzie
w przypadku wojsk specjalnych, gdyż żoł-
nierze z tych pododdziałów mogą, gdy zaj-
dzie taka potrzeba, być na polu walki rów-
nież oczami i uszami artylerii.
Z kursu każdy bierze tak naprawdę to,
co jest mu potrzebne w codziennej pracy.
Opinię tę potwierdza sierż. sztab. Jacek Ka-
linowski ze Szkoły Podoficerskiej Wojsk
Lądowych w Zegrzu.
– Dla mnie to okazja do podejrzenia, jak
odpatrywania
moi koledzy prowadzą zajęcia, jak się do
nr 15/2007
nich przygotowują – mówił. – Zasady me-
todyki, pedagogiki są nam wszystkim zna-
ne, mamy podobne, wieloletnie doświad-
czenie w nauczaniu, jednak i tak za każ-
dym razem można dowiedzieć się czegoś
nowego. W końcu podpatrywanie innych
to najlepsza forma nauki – dodał.
Program dla najlepszych
Toruński kurs był również okazją do te-
go, aby podoficerowie mogli omówić
i wprowadzić ostatnie poprawki do opra-
cowywanych przez nich programów szko-
lenia szeregowych zawodowych. W szko-
łach podoficerskich będą oni mogli zdo-
być pierwszy stopień podoficerski. Jak
uważa ppłk Andrzej Piekarzewski, st. spe-
cjalista szkolnictwa wojskowego Dowódz-
twa Wojsk Lądowych, otwarcie drogi awan-
su z korpusu szeregowych zawodowych do
korpusu podoficerskiego, poprzez szkole-
nie w szkołach podoficerskich, nie ozna-
cza, że każdy szeregowy zawodowy będzie
mógł z niego skorzystać. Taką szansę do-
staną tylko najlepsi. – Na szkolenie będą
kierowani tylko ci szeregowi, którzy z opi-
niowania dostali ocenę bardzo dobrą – wy-
jaśniał ppłk Piekarzewski. – To będą żoł-
nierze wytypowani przez dowódców jed-
nostek, czyli tacy, których przełożeni do-
brze znają, wiedzą, czy sprawdzili się przez
te trzy lata w jednostce, czy mają predys-
pozycje do tego, aby być dowódcą na naj-
niższym szczeblu.
Ppłk Piekarzewski podkreślał również,
że ważne w szkoleniu szeregowych zawo-
dowych w szkołach podoficerskich jest to,
iż po ukończeniu kursów, już jako kaprale,
wrócą do tych samych jednostek, z których
przyszli do szkół. Czyli dowódca, wysyła-
jąc żołnierza, nie straci go. Jak deklaruje
ppłk Piekarzewski, programy szkolenia bę-
dą gotowe do końca kwietnia, a dowódz-
two już teraz dostaje od dowódców jedno-
stek listy wytypowanych do szkolenia sze-
regowych zawodowych. 
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)
Polska Zbrojna 19
AAAAAAA MISJE
WOJSKO AAAAAAAA
Rzecznik praw obywatelskich dr Janusz
Kochanowski, który na początku roku
(18–24 stycznia) wizytował polskich żoł-
nierzy służących w Iraku, nie dostrzegł
większych niedociągnięć. Nic specjalnie
złego tam się nie dzieje. Nie znaczy to jed-
nak, że wszystko w jego opinii jest ideal-
nie oraz że żołnierze nie zgłaszali różnych
pretensji i obaw. Rzecznik wyłożył je
w piśmie skierowanym do Aleksandra
Szczygło, ministra obrony narodowej (pi-
saliśmy o tym w „PZ” z 11 lutego br.). Mi-
nister odpowiedział już rzecznikowi na
urlopowe. Jest to prawo do urlopu zdro-
wotnego po powrocie do kraju – w wy-
miarze jednego dnia za każde rozpoczęte
dziesięć dni pełnienia służby poza grani-
cami państwa.
Z dalszych szczegółowych wyjaśnień
wynika, że żołnierze powracający do kra-
ju po 12-miesięcznej misji mogą wykorzy-
stać maksymalnie 71 dni urlopu (30 dni ur-
lopu zdrowotnego oraz 41 dni wypoczyn-
kowego – maksymalny wymiar tego urlo-
pu). W przypadku 6-miesięcznych misji
maksymalny wymiar dni wolnych po po-
by jej funkcjonowanie – przyznawał dr Ja-
nusz Kochanowski. Dlatego zapowiedział
wystąpienie do MON o wprowadzenie
w miejsce niewykorzystanych dni odpo-
wiednich rekompensat finansowych. Jak
wynika z odpowiedzi ministra Szczygło,
temat ten nie został jednak dotąd podjęty.
Złoty lepszy od dolara
Drugi problem, o którym rzecznik roz-
mawiał z żołnierzami z Iraku, dotyczy upo-
sażeń. Kadra rozgoryczona była niekorzyst-
nym dla niej przelicznikiem walutowym,

Misje oczami rzec

TA D E U S Z M I T E K

co wiąże się ze słabnącym kursem dolara.

Zdaniem rzecznika praw obywatelskich, podstawowe Zgłasza więc propozycję, by wprowadzić
prawa żołnierzy pełniących misję w Iraku nie są zagrożone. odpowiedni do wahań tego kursu system
wyrównawczy. Minister przyznał pośred-
Mieli oni jednak pretensje co do stawek należności, nio rację i wskazał na nowe rozporządze-
dodatków wojennych i urlopów. Obawiali się o opiekę nia, które już weszły lub niebawem wejdą
w życie. Wprowadzają one zmiany:
lekarską po powrocie do kraju. – stawki należności wypłacane w dola-
rach zostają zastąpione stawkami w zło-
zgłaszane problemy i wątpliwości. Chodzi- wrocie do kraju to 59 dni (18 dni urlopu tych, co pozwoli wyeliminować złe skutki
ło m.in. o wyjaśnienie zasady udzielania zdrowotnego i 41 dni wypoczynkowego). finansowe związane z różnicami kursowy-
dni wolnych żołnierzom pełniącym służbę Ponadto przysługuje 14-dniowy turnus mi dolara;
w misjach – oczywiście po powrocie do leczniczo-profilaktyczny. Dlatego kierow- – znacząco wzrastają kwoty należności
kraju. Kadra nauczona doświadczeniami nictwo MON uważa, że nie ma podstaw do zagranicznych dla żołnierzy zawodowych.
tych, którzy byli już na misjach, obawiała dalszego zwiększania liczby dni wolnych W zależności od zajmowanego stanowiska
się, że będzie miała z tym kłopoty. z tytułu służby poza granicami państwa. jest to od ok. 600 do ok. 1900 zł w stosun-
Minister wyjaśnia, że w myśl nowo Pozostaje natomiast problem wykorzy- ku do kwot wypłacanych w dolarach ame-
wprowadzonych przepisów żołnierzom stania przysługujących dni wolnych. – Wy- rykańskich (przy uwzględnieniu kursu 3 zł
skierowanym do pełnienia zawodowej służ- egzekwowanie wszystkich dni podczas za jednego dolara);
by wojskowej poza granicami państwa służby w macierzystej jednostce jest oczy- – dodatek wojenny dla żołnierzy zawo-
przysługują pewne szczególne przywileje wiście nierealne, bo to zdezorganizowało- dowych i niezawodowych oraz pracowni-

20 Polska Zbrojna nr 15/2007

 ków wojska będzie wypłacany na tych
samych zasadach i będzie wynosił od
1638 zł do 2730 zł. Obecny wypłacany był
na poziomie 630 zł.
Kadra służąca w Iraku postulowała tak-
że, by różnicować finansowo poszczegól-
ne misje, w zależności od rejonu i miejsca
ich pełnienia. Chodzi zwłaszcza o stopień
niebezpieczeństwa i zagrożenia życia. Mi-
nister wyjaśnia, że już od grudnia 1999 r.
obowiązywały przepisy, które dawały mi-
nistrowi obrony narodowej uprawnienia do
różnicowania wysokości należności pie-
Starszy
szeregowy za-
wodowy dostaje należ-
ność zagraniczną niższą
o kilkaset złotych od pod-
oficera zawodowego. A pod-
oficer od kilkuset do prze-
szło 3 tys. niższą od
oficerów.
PIOTR PRYMLEWICZ/BELLONA (2)
cznika
niężnych w zależności od ryzyka związa-
nego z daną misją. Minister miał prawo
zwiększyć w różnej formie należności – od
100 do 300 dol. Mógł także przyznać do-
datek wojenny za czas przebywania w stre-
fie działań bojowych w wysokości 7 dol.
dziennie.
I te rozporządzenia zostaną jednak zno-
welizowane. Pozwoli to na zdecydowane
zróżnicowanie otrzymywanych kwot. No-
we przepisy wprowadzą nie uznaniowe,
lecz obligatoryjne zwiększenie należności
zagranicznej. Będą to pieniądze od 364 do
1274 zł. Będą wypłacane w przypadku wy-
stąpienia warunków zagrożenia utraty zdro-
wia lub życia albo trudnych warunków kli-
matycznych czy zakwaterowania.
Podskoczy także dodatek wojenny. Ob-
ligatoryjnie będzie wynosił 54,60 zł za każ-
dy dzień pobytu w strefie działań wojen-
nych. Przy tym może być zwiększony do
nr 15/2007
Nagrody i dodatki
O d 1 lutego br. różnica między należ-
nością zagraniczną st. szeregowego
zawodowego a dodatkiem zagranicznym
st. szeregowego służby nadterminowej
wynosi tysiąc złotych. Jednakowe są na-
tomiast dla żołnierzy zawodowych i nie-
zawodowych, a także dla pracowników
wojska pozostałe składniki należności
zagranicznych. Chodzi o zwiększenie do-
datku zagranicznego lub wojennego. Nie
91 zł za każdy dzień bezpośredniego udzia-
łu żołnierzy w akcjach bojowych czy za-
pobiegania terroryzmowi, w służbie patro-
lowej lub za udział w konwojach.
Nadterminowy to nie zawodowy
Kontrola rzecznika w Iraku ujawniła tak-
że pewne zamieszanie kadrowe występu-
jące, jak się okazuje, podczas misji ze
szczególną ostrością. Rzecz dotyczy prze-
de wszystkim sytuacji żołnierzy nadtermi-
nowych i szeregowych zawodowych. Nad-
terminowi zgłaszali pretensje o to, że ich
uposażenie jest niższe niż szeregowych za-
wodowych, chociaż w praktyce wykonują
te same zadania.
Minister Szczygło wyjaśnia, że różnice
w otrzymywaniu należności wynikają z ro-
dzaju pełnionej służby. Nadterminowi są
żołnierzami niezawodowymi. „Wyznacza-
ni są oni na stanowiska służbowe przewi-
dziane w etacie jednostki wojskowej dla
żołnierzy zasadniczej służby wojskowej.
Ich zakres obowiązków i wykonywanych
zadań jest inny niż zakres obowiązków
przewidzianych dla szeregowych zawodo-
wych. W związku z powyższym uposaże-
nia, a także należności pieniężne przysłu-
gujące im w czasie służby, wynikające
z zajmowanych stanowisk w PKW, są zróż-
nicowane” – stwierdza minister.
Dodaje, że nie przewiduje się wypłaca-
nia nadterminowym tzw. trzynastki ani in-
wynikają one bowiem z zakresu obowiąz-
ków, ale z warunków pełnienia służby.
W grudniu ub.r. minister obrony narodo-
wej wyróżnił żołnierzy pełniących służbę
we wszystkich PKW, w tym:
– 1758 żołnierzy zawodowych na łączną
kwotę 2 mln 400 tys. zł;
– 288 żołnierzy niezawodowych na łącz-
ną kwotę 75 tys. 200 zł;
W całym 2006 r. łączna kwota przyzna-
nych nagród dla żołnierzy pełniących
służbę w PKW wyniosła:
– żołnierze zawodowi – 4 mln 200 tys. zł
(średnia nagroda 1440 zł);
– żołnierze niezawodowi – 205 tys. 200 zł
(średnia nagroda 460 zł).
nej należności mającej podobny charakter
jak dodatkowe uposażenie roczne dla żoł-
nierzy zawodowych.
Podobnie jak w kraju, tak i w Iraku, nie
zabrakło różnych pretensji pod adresem
służby zdrowia. Zwłaszcza ci, którzy prze-
bywają na misji po raz kolejny, zgłaszali
uwagi do funkcjonowania komisji lekar-
skich. Głównie o to, że niekiedy działają
one opieszale, a zwłaszcza niechętnie po-
dejmują decyzje co do urlopu zdrowotne-
go. Minister jednoznacznie potępia takie
sytuacje – jeśli rzeczywiście mają one miej-
sce. Przypomina zarazem, że wojskowe ko-
misje lekarskie „mają obowiązek trakto-
wać priorytetowo orzekanie w stosunku do
żołnierzy powracających po odbyciu służ-
by poza granicami państwa i wydawać
orzeczenia niezwłocznie po zgromadzeniu
niezbędnej dokumentacji”. Zapewnia też
dr. Kochanowskiego, że na ogół komisje
wywiązują się z tego obowiązku w sposób
przyzwoity. Sytuacje, gdy dochodzi do wy-
dłużenia terminu orzeczenia, spowodowa-
ne są przeważnie koniecznością powtórze-
nia badania lekarskiego.
Aleksander Szczygło informuje też
rzecznika, że wszystkie doświadczenia
i krytyczne uwagi płynące z udziału nasze-
go wojska w misjach pokojowych są ana-
lizowane. A wnioski wykorzystuje się pod-
czas przygotowywania kolejnych zmian
kontyngentów wojskowych. 
Polska Zbrojna 21
SIŁY POWIETRZNE

LOCKHEED MARTIN (2)

Brak dostatecznej liczby wykwalifikowanych pilotów F-16 potwierdził, niedługo
po objęciu stanowiska, Aleksander Szczygło, szef MON.

ANNA DĄBROWSKA

Obecny szum wokół naszych Jastrzębi

i ich pilotów to tak naprawdę tylko część
szerszego problemu – braku całościowego
pomysłu na szkolenie lotników.

22 Polska Zbrojna nr 15/2007

 
na str 28

nr 15/2007 Polska Zbrojna 23

WOJSKA LĄDOWE

Kończy się era aluminiowych menażek i manierek, wym za pomocą specjalnych palników,
brudnych kotłów i dymiących wojskowych kuchni których nie trzeba cały czas pilnować.
Mało tego, kuchnie takie oprócz kotłów
w poligonowych lasach. W całej logistyce, a tym samym wyposażono także w patelnie, a nawet
w służbie żywnościowej, powoli, bo powoli, ale nadchodzi piekarniki. Wszystko w jednej konstruk-
cji na jednym podwoziu.
era nowoczesności.

Schabowy
Wysoki poziom higieny w warunkach
polowych pozwalają zachować dodatko-
wo nowego typu stoły służące do przy-
gotowania i wydawania pożywienia wy-
konane z nierdzewnej stali, wyposażone
w zlewozmywaki z bieżącą wodą. Jest to
ważne szczególnie latem. Poza tym

w cieniu sosny
wprowadza się także nowoczesne maszy-
ny kuchenne zasilane z agregatów prą-
dotwórczych, co znacznie skraca i uła-

P
BOGUSŁAW POLITOWSKI
Pierwsi nowoczesne kuchnie, urządze-
nia zaplecza kuchennego, nowego typu
termosy oraz przenośne samochodowe
chłodziarki dostali oczywiście żołnierze
wyjeżdżający na misje. Podobnie jest
zresztą z nowym umundurowaniem,
uzbrojeniem oraz wyposażeniem osobi-
stym. Jednak powoli logistyczna nowo-
czesność trafia także do jednostek. Pro-
ces logistycznej modernizacji postępuje,
i nic go nie zatrzyma. Taki jest wymóg
czasów, ale nie tylko.
POLOWE JADŁODAJNIE
Podczas pokazu logistycznego, który
odbył się 29 marca br. na terenie 6 Rejo-
nowej Bazy Materiałowej we Wrocławiu,
specjaliści tej służby zapewniali, że koń-
czą się czasy, gdy żołnierzowi podczas
posiłku w polu musiała wystarczyć me-
nażka, niezbędnik i drzewo do podpar-
cia pleców. Że już się raczej nie zdarza,
by przy polowych kuchniach, obok ubra-
nych na biało kucharzy mieszających
w kotłach, krzątali się umorusani, ubra-
ni w robocze kombinezony żołnierze tzw.
drużynki, których jedynym celem było
pilnowanie, aby w palenisku nie wyga-
sło. Wprowadzane kuchnie, np. KPŻ-100
zaprezentowane podczas pokazu, nie do-
syć, że są pojemniejsze, bardziej wydaj-
ne, to jeszcze opalane olejem napędo-
twia proces przygotowania posiłków. Jak
widać, obieranie za karę setek kilogra-
mów ziemniaków pod sosną, znane cho-
ciażby z filmu „Czterej pancerni i pies”,
też odeszło w niebyt. Obecne leśne czy
polowe jadłodajnie są czyste, sprawne
i funkcjonalne.
SURÓWECZKĘ? ALEŻ PROSZĘ...
Przygotowanie smacznego posiłku to
w warunkach poligonowych dopiero po-
łowa sukcesu. Równie ważne jest, aby
w stanie nienaruszonym, gorący dostar-
czyć do rozproszonych grup żołnierzy.
Kiedyś służyły do tego termosy, w któ-
rych zupa, szczególnie zimą, po godzi-
nie była już zimna. Zazwyczaj w jed-
nym wożono zupę, w drugim ziemnia-
ki, a sos z mięsem czy surówkę w zwy-

24 Polska Zbrojna nr 15/2007


Obecne leśne czy polowe jadłodajnie są czyste, sprawne i funkcjonalne.
kłym garnku lub innym naczyniu, bo
termosy na te dodatki były zbyt duże.
Często, aby uniknąć kłopotów, lub z bra-
ku termosów, gotowano po prostu zupę
z wkładką, i było po kłopocie.
Zaprezentowane na pokazie i podob-
no wprowadzone już do wielu jednostek
nowoczesne termosy mogły zadziwić.
Obudowane termoizolacją, wyglądały
jak niepozorne skrzynki. Wewnątrz mia-
ły osobne pojemniki na każde danie.
Jak zapewniali specjaliści, nawet zi-
mą utrata ciepła w takim termosie wy-
nosi tylko dwa stopnie na godzinę. Ła-
two wyliczyć, że zapakowany w termos
obiad, nawet po pięciu godzinach trans-
portowania po poligonie, wystygnie za-
ledwie o 10 stopni.
ŚWIEŻUTKI ROCZNY CHLEBEK
Ppłk Bogdan Majdański, szef wydzia-
łu służby żywnościowej Śląskiego OW,
zapewnia, że chleb będący w tzw. su-
chych racjach, wyjęty z folii przed upły-
wem półrocza, jest świeży i pachnący.
Podobno tajemnica tkwi w recepturze,
która oprócz wielu typowych składni-
ków zawiera spirytus...
Niewątpliwym hitem wrocławskiego
pokazu było najnowocześniejsze kasy-
no polowe. Cały zestaw stołówkowo-
-kuchenny, przewożony w kontenerach,
może zapewnić żywienie dla 120 osób,
w każdych warunkach, od tropikalnych
upałów po mrozy podbiegunowe. Na
razie mamy w armii cztery takie kasy-
na, z czego trzy są w kraju, a jedno
w Iraku.
Część stołówkowa kasyna mieści się
w dużym nagrzewanym lub klimatyzo-
wanym namiocie. Dwa mniejsze namio-
ty spełniają rolę pomocniczą. W jednym
można ulokować na przykład szatnię
i umywalnię, w drugim stołówkę dla
VIP-ów. Namiot stołówkowy przylega
nr 15/2007
BOGUSŁAW POLITOWSKI (2)
ściśle do kontenerów kuchennych, dzię-
ki czemu podczas mrozu, deszczu czy
burzy piaskowej posiłki można podawać
bezpośrednio do stołów.
Części kuchennej pozazdrościć może
niejedna restauracja. W jednym ze złą-
czonych kontenerów mieści się część
produkcyjna – przygotowalnia posiłków,
w drugim kuchnia, w której posiłki są
porcjowane, nakładane na talerze
i podawane konsumentom. Oba konte-
nery mają ogrzewanie i klimatyzację.
Są w nich stoły i urządzenia z nierdzew-
nej stali. Kuchnia ma niezależny zbior-
nik na wodę. Kotły ogrzewane są ole-
jem napędowym lub, w sytuacjach kry-
zysowych, drewnem lub węglem.
– Warunki pracy tutaj są wspaniałe.
Wielu kucharzy może nam pozazdroś-
cić – powiedział kucharz szer. Bartosz
Kaczmarczyk, żołnierz służby zasad-
niczej, który zastanawia się, czy w woj-
sku nie pozostać dłużej. Nie mniej
dumny ze swojej ruchomej restauracji
jest także sierż. sztab. Grzegorz Da-
nowski – kierownik kasyna. Stwierdził,
że praca w takich nowoczesnych wa-
runkach to sama przyjemność. Fakt, że
na przygotowanie całodniowego wyży-
wienia dla 120 osób potrzeba 200 li-
trów oleju napędowego, ale nalewanie
paliwa z kanistrów jest prostsze niż wy-
cinanie drzewa, rąbanie go i dmucha-
nie w palenisko.
Gospodarzami pokazu byli dowódca
Śląskiego Okręgu Wojskowego gen. dyw.
Fryderyk Czekaj oraz szef logistyki okrę-
gu płk Zbigniew Skolimowski. Jak za-
pewnił generał, dzięki unowocześnie-
niu logistyki, w tym szczególnie urzą-
dzeń służby żywnościowej, ani w kra-
ju, ani w kontyngentach zagranicznych,
mimo trudnych warunków nie było
przypadków epidemii czy zatruć
pokarmowych.  Oprac. G. P.
FLESZ
LEGIONOWO. Żołnierze służby zasadniczej
z jednostek wojskowych 1 Warszawskiej Dywizji
Zmechanizowanej wzięli udział 29 marca w fi-
nałach XII Olimpiady Wiedzy Obywatelskiej oraz
Konkursu Czytelniczego „Środowisko to my”.
W olimpiadzie bezkonkurencyjny okazał się
szer. Marcin Żarski służący w 1 Batalionie
Zaopatrzenia w Legionowie. Żołnierze 1 WDZ
zaprezentowali też wysoki poziom wiedzy
o ochronie środowiska naturalnego i edukacji
ekologicznej w finałowej rywalizacji konkursu
czytelniczego. Zwycięzcą został szer. Damian
Mikrut z 21 Brygady Strzelców Podhalańskich.
MATEUSZ WOŻNIAK
POZNAŃ. W Centrum Szkolenia Wojsk
Lądowych im. Stefana Czarnieckiego
w Poznaniu odbył się 23 marca finał trzeciego
etapu Ogólnopolskiego Konkursu
Historycznego ,,Losy żołnierza i dzieje oręża
polskiego w latach 1798–1864. Od
Konfederacji Barskiej do Powstania
Styczniowego”. Pięćdziesięcioro młodych hi-
storyków reprezentujących szkoły podstawo-
we, gimnazjalne i średnie rywalizowało w swo-
ich kategoriach o wejście do finału centralne-
go. Młodzi pasjonaci historii prezentowali bar-
dzo wysoki poziom wiedzy. Uczestnicy konkur-
su mieli też możliwość zwiedzenia jednostki
wojskowej. Organizatorem konkursu jest
Departament Wychowania i Promocji
Obronności MON.
SIEDLCE. Planowanie i organizacja rozpozna-
nia na szczeblu pododdziału oraz praktyczne
działanie w terenie to najważniejsze zagadnie-
nia kursu instruktorsko-metodycznego prowa-
dzonego 28–29 marca przez ppłk. Dariusza
Prokopiuka, szefa G-2 1 Warszawskiej Dywizji
Zmechanizowanej. Kadra z pododdziałów roz-
poznawczych oraz oficerowie sekcji S-2 z jed-
nostek wojskowych 1 WDZ, korzystając
z obiektów szkoleniowych 1 Batalionu
Rozpoznawczego w Siedlcach, doskonalili
umiejętności m.in. z prowadzenia rozpozna-
nia obiektów, ugrupowania bojowego prze-
ciwnika, organizacji bazy oraz praktycznego
posługiwania się urządzeniami nawigacji sa-
telitarnej typu GPS. Zajęcia prowadzili m.in.
oficerowie z 1 broz: dowódca 1 kompanii
rozpoznawczej kpt. Bogdan Drozdowski oraz
kpt. Tomasz Stańczyk dowodzący 2 kompa-
nią rozpoznawczą.
Polska Zbrojna 25
WOJSKA LĄDOWE

OPERACJA
MAREK ZIELIŃSKI

„ŚWIĄTYNIA” Grupa współpracy cywilno-wojskowej (CIMIC)

Wielonarodowej Dywizji Centrum–Południe
wraz z jej archeologiem Łukaszem Olędzkim
przeprowadziła rekonesans średniowiecznego,
nieistniejącego już miasta Wasit.

A
rcheologiczny rekone-
sans lotniczy nad połu-
dniową częścią prowin-
cji Wasit przygotowano
w lutym br. Przed lo-
tem, we współpracy
z grupą wsparcia geograficznego, na
podstawie studiów nad różnego rodza-
ju mapami i zdjęciami satelitarnymi,
wytypowano dziesięć miejsc, które
miały być sprawdzone podczas lotu.
Jedno z nich okazało się ruinami śred-
niowiecznego Wasit.
Zespół złożony z archeologa Łukasza
Olędzkiego, starszego specjalisty ds.
ochrony dóbr kultury polskiej grupy
CIMIC, topografów (grupa wsparcia geo-
graficznego WDCP) oraz grupy ubezpie-
czenia (grupa specjalna grupy manewro-
wej) dotarł na miejsce śmigłowcami.
– Na miejscu zrobiliśmy dokładne
pomiary – mówi Łukasz Olędzki
– zaś z powietrza ruiny zostały
obfotografowane.

26 Polska Zbrojna nr 15/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
W drodze do bazy w al Kut sporzą-
dziliśmy dokumentację fotograficzną
jeszcze trzech innych stanowisk arche-
ologicznych, m.in. Tell el Weellayah,
jednego z ważniejszych w prowincji
Wasit. Jest ono bardzo zniszczone, po-
nieważ w okolicy grasują zorganizowa-
ne grupy rabusiów.
Ruiny średniowiecznego Wasit to je-
den z najważniejszych zabytków Iraku.
Wraz z sześcioma innymi zabytkami
w 2000 r. został wpisany na tzw. Cza-
sową Listę Światowego Dziedzictwa
UNESCO i jako taki chroniony jest
wszelkimi międzynarodowymi aktami
prawnymi dotyczącymi ochrony zabyt-
ków (przede wszystkim konwencja ha-
ska o ochronie dóbr kultury w razie kon-
fliktu zbrojnego z 1954 r., konwencja pa-
ryska dotycząca zakazu i przeciwdziała-
nia nielegalnemu przywozowi, wywozo-
wi i przenoszeniu własności dóbr kultu-
ry z 1970 r. oraz konwencja UNESCO
w sprawie ochrony światowego dziedzi-
nr 15/2007
DOWODZONA PRZEZ POLAKÓW
wielonarodowa dywizja współpra-
cuje z Państwową Radą
Starożytności i Dziedzictwa Iraku
w Bagdadzie oraz jej lokalnymi
agendami w Diwanii i al Kut.
ctwa kulturalnego i naturalnego z 1972 r.).
Ruiny znajdują się około 65 km na połu-
dnie od miasta al Kut, stolicy prowincji
Wasit, w dorzeczu starego koryta rzeki
Tygrys.
Wasit było ważnym ośrodkiem han-
dlu i władzy średniowiecznego Iraku,
zwłaszcza w okresie kalifatu Umajja-
dów (661–750). Założone zostało
w 702 r. przez al Hajjaja bin Yousifa
al Taqafi, gubernatora Iraku ustanowio-
nego przez Kalifa Abdula Malika bin
Marwana. Położone było nad brzegiem
rzeki Tygrys, pomiędzy Basrą i Kufą
(w języku arabskim wasit oznacza po-
środku, pomiędzy). Budowane przez
trzy lata, zajmowało ok. 150 ha (co
oznacza, że w tym okresie było więk-
sze od Damaszku czy Jerozolimy).
Miasto funkcjonowało co najmniej do
XV w. W wieku XVII tureccy geogra-
fowie opisywali to miejsce jako kom-
pletnie opuszczone, co mogło mieć
związek ze zmianą biegu rzeki Tygrys.
ŁUKASZ OLĘDZKI (4)
Istotnym podmiotem współdziała-
nia jest ponadto wydział archeo-
logii uniwersytetu w Diwanii.
Polscy żołnierze utrzymują także
kontakty z iracką policją archeo-
logiczną.
Do dziś zachowały się ruiny miasta,
a chyba najbardziej znaną budowlą Wa-
sit są pozostałości średniowiecznego me-
czetu, szczególnie ceglana brama z mi-
naretem (bardzo dobrze zachowana, wy-
sokość około 11 metrów) prowadząca
do meczetu i grobowca (kompleks świą-
tynny zachował się tylko częściowo
[52 x 24 m], według źródeł cały meczet
miał być ogromny [104 x 104 m]).
Od początku misji w Iraku dość trud-
no było ustalić dokładną lokalizację ru-
in miasta Wasit. Stąd też zorganizowali-
śmy specjalny lot rozpoznawczy i ustali-
liśmy dokładne współrzędne geograficz-
ne tego miejsca oraz oceniliśmy stan za-
bytku – dodał Łukasz Olędzki. 
Ppłk Marek Zieliński jest szefem wydziału
prasowo-informacyjnego,
rzecznikiem prasowym
Wielonarodowej Dywizji
Centrum–Południe
Baza Echo, Irak
Polska Zbrojna 27
 SIŁY POWIETRZNE

Wiecej EKSPERT

samolotow Płk Ryszard Grzeliński,

szef oddziału szkolenia lotniczego

niz pilotow Dowództwa Sił Powietrznych

– Uważam, że powinniśmy dążyć do
utrzymania, mimo chwilowych trudności,
„Szkoły Orląt” w Dęblinie. Nie tylko ze
względu na jej historię, ale także umiejęt-
LOCKHEED MARTIN, NORBERT BACZYK/BELLONA, JAROSŁAW WISNIEWSKI

ności wykładowców i dobrą szkołę pilota-

żu, jaką ta uczelnia reprezentuje. Dzięki
 Polski pilot poleci nawet na drzwiach od temu będziemy mieć nadal własną do-
ze str 23
stodoły – to znane wszystkim powiedzenie brą szkołę lotniczą. Myślę też, że należy
może się niedługo okazać nieaktualne. kupić nowy samolot przygotowujący do
Możliwe bowiem, że będziemy mieć do- pilotowania F-16. Sądzę, że taka maszy-
bre maszyny, za to zabraknie osób, które na powinna mieć minimum glass kok-
usiądą za ich sterami. Sytuacja stała się pa- pit, dzięki czemu przejdziemy ze szkole-
radoksalna. Przez lata powtarzaliśmy nia na zegarach na szkolenie cyfrowe.
w kółko, że Polacy to nacja stworzona do Kupno nowych samolotów – potrzeba
latania, że mamy je we krwi, a tu nagle się ich od 12 do 18 – to co prawda spory
okazuje, że latać nie ma komu. Brak dosta- koszt, jednak w dalszej perspektywie
tecznej liczby wykwalifikowanych pilotów przyniesie oszczędności. Moim zdaniem
F-16 potwierdził, niedługo po objęciu sta- teraz jest właśnie szansa na podjęcie
nowiska, Aleksander Szczygło, szef MON. tych decyzji i mam nadzieję, że proces
Wynika to z prostego rachunku. Ostatni transformacji szkolenia lotniczego jed-
z zakupionych przez Polskę 48 myśliw- nak ruszy.
ców przyleci w grudniu 2008 r. Nato-
miast w Stanach Zjednoczonych do wios-
ny 2009 r. przeszkolonych zostanie 36 osób mie dyskutuje się co najmniej od 2004 r., sze byłoby nauczanie pilotów w kraju,
na F-16 i 12 na samolotach szkolno-trenin- do dziś MON nie zadecydował, kto, gdzie przez naszych instruktorów.
gowych T-38C. Abyśmy w 2012 r. mieli co i na jakim sprzęcie będzie uczył pilotów la- Takie rozwiązanie łączyłoby się jednak
najmniej 72 lotników obsługujących F-16, tać oraz ilu lotników potrzebuje polska ar- m.in. z zakupem nowych samolotów szko-
czyli przyjmowany w NATO wskaźnik mia. Brak decyzji w tej sprawie wytknął na lenia zaawansowanego. Wysłużone Iskry
1,5 pilota na samolot, Siły Powietrze chcą początku marca br. swojemu poprzedniko- nie nadają się do nauki przyszłych pilotów
szkolić lotników w kraju. W tym roku roz- wi minister Szczygło. – Podjąłem decyzję Jastrzębi. Poza tym, zdaniem specjalistów,
pocznie kurs osiem osób, które wcześniej o sfinansowaniu studium wykonalności samoloty posłużą jeszcze kilka, najwyżej
latały na Su-22 i MiG-29. Potem mają być szkolenia pilotów F-16 w nowoczesnym kilkanaście lat. MON nie rozpisał jednak
przeszkalane kolejne grupy, przede wszyst- systemie partnerstwa prywatno-publicz- przetargu na kupno bądź wypożyczenie
kim złożone z absolwentów Wyższej Szko- nego, tak aby szkolenie naszych pilotów maszyn do szkolenia poprzedzającego lo-
ły Oficerskiej Sił Powietrznych. przenieść z USA do Dęblina – odpowie- ty na F-16. Resort za czasów ministra Si-
dział na te zarzuty Radosław Sikorski. korskiego twierdził, że taniej będzie, jeśli
DUŻO POMYSŁÓW, ŻADNYCH DECYZJI Były szef MON chciał powierzyć naukę maszyn użyczy firma, która odpłatnie prze-
To jednak tylko czubek góry lodowej pilotów firmie zagranicznej, co jego zda- szkoli pilotów. Jak wyliczył wtedy MON,
– brakuje bowiem całego systemu szkole- niem zracjonalizowałoby koszty szkole- koszt zakupu i wdrożenia samolotów szko-
nia lotników. Obecny, oparty na używanych nia bez konieczności zakupu samolotów, lenia zaawansowanego i ich systemu za-
od 40 lat samolotach TS-11 Iskra, nie na- symulatorów oraz nowoczesnych progra- bezpieczenia logistycznego to ponad
daje się do przygotowania roczników, któ- mów szkoleniowych. Inną koncepcję 1 mld zł. Dowództwo SP optuje jednak
re usiądą za sterami F-16. Choć o proble- miały Siły Powietrzne. Ich zdaniem lep- za kupnem samolotów. Mówi się o ame-

28 Polska Zbrojna nr 15/2007


POLSCY PILOCI (na zdjęciu od lewej): kpt. Tomasz Łyżwa, mjr Cezary Wiśniewski
i kpt. Mariusz Pawelec odbyli szkolenie pilotażu samolotów F-16 w ośrodku amerykańskiego
162 Skrzydła Myśliwskiego w Tucson w Arizonie.
W ciągu czterech lat polski system szkolenia ma
przygotować młodego chłopaka do tego, aby był
rykańskich T-38 lub Hawkach. Aby jednak
nasi piloci mogli w 2012 r. zasiąść w no-
wych maszynach szkoleniowych, trzeba by
jeszcze w tym roku rozpisać przetarg i naj-
lepiej do końca 2007 r. go rozstrzygnąć.
Inaczej faktycznie już niedługo będziemy
zdani na zagraniczne firmy lub wysyłanie
pilotów na kursy za granicę. Problemu sa-
molotów szkolno-bojowych nie można roz-
wiązać od wielu lat. Nie poradzili sobie
z nim ani dowódcy wojsk lotniczych, ani
politycy wszystkich opcji. Kto dziś odcza-
ruje tę sytuację?
EKSPERYMENTALNE PILOTOWANIE
Jest jeszcze inna kwestia. Dotychczas,
żeby usiąść za sterami wojskowego samo-
lotu, trzeba było skończyć pięcioletnie stu-
dia w WSO w Dęblinie. Od tego roku po-
nr 15/2007
w stanie zasiąść za sterami F-16.
jawiła się także inna droga – 22-miesięcz-
ne studium oficerskie dla przyszłych lotni-
ków – absolwentów cywilnych szkół wyż-
szych i żołnierzy zawodowych z wyższym
wykształceniem. Pomysł, aby z cywila zro-
bić wojskowego pilota w niepełne dwa la-
ta, może się wydać trochę ryzykowny. – To
jest eksperyment – mówił w trakcie egza-
minów płk dr hab. Marek Grzegorzewski,
komendant-dziekan wydziału lotnictwa
– a jego założenie było takie: mamy po-
ważne braki pilotów i w ten sposób Do-
wództwo SP chce otworzyć nową ścieżkę
ich naboru. Czy wystarczy czasu na naukę?
– Jeżeli proces szkolenia i kształcenia
w powietrzu będzie przebiegał zgodnie
z założeniami i będziemy mieli wystarcza-
jąco dużo sprzętu, wykonamy zadanie
– obiecywał dziekan. Podobny system 
FLESZ
DĄBKI. W Zespole Zabezpieczenia I
w Dąbkach, który podlega koszalińskiemu
Centrum Szkolenia Sił Powietrznych, pod ko-
niec marca szkolili się elewi Szkoły
Podoficerskiej Sił Powietrznych oraz żołnierze
zasadniczej służby wojskowej przygotowywa-
ni do służby w jednostkach obrony przeciw-
lotniczej naszej armii. Miesięcznie
w Dąbkach szkoli się około 200 żołnierzy. Są
to szeregowi zsw, elewi oraz kadra zawodowa.
KOSZALIN. Pożegnano odchodzącą do re-
zerwy kolejną grupę żołnierzy służby zasadni-
czej Centrum Szkolenia Sił Powietrznych
im. Romualda Traugutta. W uroczystości, któ-
ra odbyła się 27 marca, wziął udział komen-
dant z komendą centrum oraz przełożeni od-
chodzących żołnierzy. Komendant centrum
za wzorowe wywiązywanie się z obowiązków
służbowych i osiąganie wysokich wyników
w szkoleniu wyróżnił: szer. Michała
Stolarowa, szer. Aleksandra Kamienia i szer.
Roberta Nizińskiego.
LIPOWIEC. Przedstawiciele 8 Batalionu
Radiotechnicznego wzięli udział w dorocznych
obchodach święta patrona Zespołu Szkół
w Lipowcu Konstantego Ildefonsa
Gałczyńskiego. Spotkanie uczniów, rodziców
i zaproszonych gości rozpoczęło się odśpiewa-
niem hymnu szkoły i zapoznaniem zebranych
z efektami udziału młodzieży w akcji „Szkoła
z klasą”. Odbył się także – podobnie jak w la-
tach poprzednich – konkurs na najlepszą in-
terpretację scenek z kabaretu „Zielona Gęś”
autorstwa mistrza Konstantego.
PIOTR TRAWNIK
TORUŃ. Przedstawiciele szkół podoficer-
skich Sił Powietrznych z Koszalina i Dęblina
razem z przedstawicielami szkół podoficer-
skich Wojsk Lądowych 20–22 marca
w Toruniu doskonalili swoje umiejętności in-
struktorsko-metodyczne w szkoleniu ogólno-
wojskowym i specjalistycznym. Uczestnicy
szkolenia, zorganizowanego przez toruńską
SPWL, mieli też okazję zapoznać się z pod-
stawowym sprzętem artyleryjskim oraz ob-
serwować elewów podczas szkolenia z pracy
bojowej na sprzęcie, ze strzelania oraz kiero-
wania ogniem.
Oprac. G. P.
Polska Zbrojna 29
SIŁY POWIETRZNE

NORBERT BĄCZYK/BELLONA(2)
W Stanach Zjednoczonych do wiosny 2009 r.
zostanie przeszkolonych 36 osób na F-16
i 12 na samolotach szkolno-treningowych T-38C.

kształcenia istnieje w Stanach Zjednoczo- ni szef MON opracował reformę, która czył szef resortu obrony. Minister Szczy-
nych. Na przykład Amerykanie kończący miała ruszyć od nowego roku akademi- gło ogłosił, że chce zachować chlubiącą się
Akademię Sił Powietrznych w Colorado ckiego. Jej założeniem było utworzenie 80-letnią tradycją „Szkołę Orląt”. Powie-
Springs (USAFA) nie są pilotami. Jeśli na- jednej uczelni wojskowej – Uniwersyte- dział też „PZ” w trakcie dorocznej odpra-
dają się do zawodu, są kierowani na wielo- tu Obrony Narodowej – kształcącej na wy kierowniczej kadry, że reforma szkol-
miesięczne szkolenie lotnicze i dopiero po potrzeby trzech rodzajów sił zbrojnych nictwa jest przedmiotem prac specjalnego
nim zostają lotnikami. z przedmiotów teoretycznych oraz ogól- zespołu MON. Można jednak domniemy-
Wielu pilotów podchodzi do tego ekspe- nowojskowych. Na istniejących uczel- wać, że minister Szczygło zrezygnuje z po-
rymentu dość sceptycznie. – Po 22 miesią- niach powstałyby filie (WSOSP została- mysłu połączenia wszystkich uczelni
cach nauki chcemy im powierzyć samolot by Centrum Szkolenia Sił Powietrznych), w jedną. Powołał bowiem na stanowisko
wart 44 mln dolarów? To nie wojna, aby w których dominowałoby kształcenie pełnomocnika MON ds. reformy wyższe-
w taki sposób szukać pi- praktyczne. Zda- go szkolnictwa wojskowego gen. bryg.
lotów – oburza się jeden Problemu samolotów niem resortu, takie Bogusława Smólskiego, byłego rektora
z nich. – Może znajdą szkolno-bojowych rozwiązanie to nie Wojskowej Akademii Technicznej. Gene-
się wśród magistrów asy tylko mniejsze rała ze stanowiska rektora WAT odwołał
lotnictwa, ale bardzo nie można rozwiązać od wielu koszty utrzymania w grudniu ub.r. minister Sikorski, jak się
w to wątpię – dodaje szkół, ale także od- mówiło, właśnie za sprzeciwianie się re-
drugi. I uzupełnia: – Bę-
lat. Nie poradzili sobie z nim powiedź na potrze- formie proponowanej przez MON. – Chcę
dą to jednostki, a nakła- ani dowódcy wojsk by kadrowe armii. odejść od tych nieprzemyślanych koncep-
dy i wysiłek włożone Wśród lotników cji na rzecz bardziej racjonalnego syste-
w ich znalezienie i wy- lotniczych, ani politycy zdania były podzie- mu, w którym będzie można lepiej wyko-
kształcenie są ogromne. wszystkich opcji. Kto dziś lone, części taki rzystać potencjał obecnych szkół wojsko-
To prawda – w tym ro- pomysł się nie po- wych – powiedział po nominacji gen.
ku wśród kandydatów odczaruje tę sytuację? dobał. – Dziś za ja- Smólski „Rzeczpospolitej".
byli tacy, którzy nawet kość kształcenia Trwają także prace nad nową koncep-
nie siedzieli nigdy w samolocie. Co cieka- przyszłego pilota odpowiada jedna szko- cją szkolenia pilotów. – Chcę opraco-
we, nie było zbyt wielu chętnych na ekspe- ła, po reformie ta odpowiedzialność się wać system, który w ciągu czterech lat
rymentalne studium. O ile o przyjęcie na rozmyje – uważali. pozwoli przygotować młodego chłopa-
pięcioletnie studia magisterskie starały się Na razie jednak losy zmian w szkolni- ka do tego, aby był w stanie zasiąść za
ok. cztery osoby na miejsce, o tyle tutaj ctwie wojskowym są niepewne. – Daliśmy sterami F-16 – mówił w marcu naszej
zgłosiło się tylko 17 młodych ludzi na sobie miesiąc, żeby się sprawie przyjrzeć gazecie minister Szczygło. Zapowie-
20 miejsc, a przez sito egzaminacyjne oraz – mówił minister Szczygło w marcowym dział wtedy, że wiceminister Jacek Ko-
badania lekarskie przeszło dziesięć osób. wywiadzie dla „PZ”. – Chodzi o to, aby re- tas ma przedstawić w ciągu miesiąca
Rozpoczęły one w styczniu naukę. forma nie wywołała negatywnych skutków, propozycję systemu szkolenia. Wyda-
o których mówiły zainteresowane środo- je się więc, że odpowiedzi na więk-
KWIECIEŃ ODPOWIEDZI wiska. Sam pomysł racjonalizacji wydat- szość pytań dotyczących pozyskiwania
Model szkolenia pilotów wiąże się też ków na szkolnictwo jest jak najbardziej za- i nauczania naszych pilotów poznamy
z przyszłym statusem dęblińskiej WSO sadny. Reforma nie może jednak odbywać w kwietniu. I oby były to dobre
i reformą wojskowych uczelni. Poprzed- się kosztem prestiżowych uczelni – tłuma- odpowiedzi. 

30 Polska Zbrojna nr 15/2007

 

nr 15/2007 Polska Zbrojna 31

 MARYNARKA WOJENNA

Aby śmigłowiec mógł wylądować na pokładzie lub z niego

P
o starcie maszyna, piloto-
wana wprawną ręką por.
mar. pil. Sebastiana Bąbla,
przekracza linię brzego-
wą. Po kilkunastu minu-
tach lotu dostrzegam nasz
okręt. Wykonujemy krąg nad prującą fa-
le fregatą i, obniżając lot, pod odpo-
wiednim kątem zbliżamy się z prawej
burty do lądowiska na rufie okrętu. Za-
łoga jest w pełni skupiona. Śmigłowiec
precyzyjnie zostaje naprowadzony na
lądowisko. Wewnątrz odczuwalne jest
MARIUSZ drżenie całej maszyny, wirnik z hukiem

Lądowanie
KONARSKI miele powietrze, utrzymując śmigło-
wiec na właściwym kursie. Mam wra-
żenie, że lądujemy na znaczku poczto-
wym. Okręt rośnie w oczach. Po chwi-

na znaczku
li czuję mocne uderzenie podwoziem
o pokład i mechanicy natychmiast ko-
twiczą łańcuchami naszą „ważkę”.
Wszystko odbywa się szybko i spraw-
nie. Ale nie zawsze tak bywa.
Bywają trudne loty
Ubrany w kombinezon i kamizelkę ratowniczą, zająłem – Podczas jednego z ćwiczeń w nocy
były trudne warunki. Okręt kanadyjski
miejsce wraz z załogą w śmigłowcu pokładowym SH-2G. stracił wówczas swój śmigłowiec typu
Czekała mnie przygoda jedyna w swoim rodzaju Sea King – wspomina por. mar. pil. Se-
bastian Bąbel. – Gdy podchodził do lą-
– treningowe lądowanie na pokładzie fregaty rakietowej dowania, młody, niedoświadczony pilot
ORP „Gen. Tadeusz Kościuszko”. źle ocenił odległość. Instruktor, który
chciał ten błąd naprawić, zadarł maszy-
nę i śmigłem ogonowym uderzył w wo-
dę. Śmigłowiec wywrócił się i wpadł do
niej. Na szczęście wszystkich uratowa-
no. Każda załoga odczuwa wzrost pozio-
mu adrenaliny przed podejściem do okrę-
tu. Szczególnie w nocy. Kto tego nie
ARKADIUSZ KOZŁOWSKI

przeżył, z trudem zrozumie stres i poczu-

cie odpowiedzialności załogi za lot.
Nasi lotnicy mogą mówić o dużym
szczęściu, ale też dzięki temu, że wiele
razy trenowali lądowanie na pokładach
naszych fregat, czasami w skrajnie róż-

32 Polska Zbrojna nr 15/2007


wystartować, okręt nie może się kołysać na boki więcej niż 8 stopni, a na dziób i rufę ponad 3 stopnie.
KAŻDA ZAŁOGA ODCZUWA
WZROST POZIOMU
ADRENALINY PRZED
PODEJŚCIEM DO OKRĘTU.
SZCZEGÓLNIE W NOCY
nych warunkach pogodowych, do groź-
nych sytuacji nie dochodziło.
Jak to się robi
– Na początku manewr jest w zasadzie
prosty. Ustalamy kurs podejścia do lądo-
wania w stosunku do ruchu okrętu. Pa-
miętajmy, że mamy usiąść na czymś, co
się porusza, a nie na twardym lądzie – ko-
mentuje porucznik Bąbel. Lądowisko, na
którym mamy posadzić śmigłowiec, po-
rusza się do góry i na boki, a jednocześ-
nie płynie do przodu. Dodatkowym utrud-
nieniem jest lądowanie w półmroku. Na-
wet doświadczeni piloci, którzy to robili
po raz pierwszy, truchleli z przerażenia.
Samo posadzenie śmigłowca na lądowi-
sku musi być bardzo gwałtowne, po pro-
stu trzeba zdecydowanie walnąć w pokład.
Dlaczego? Ponieważ potrafi się on nagle
podnieść lub opaść o 2–3 metry. Dlatego
trzeba wykorzystać moment, gdy się wzno-
si, i gwałtownie przyziemić. Podwozie na-
szego SH-2G z powodzeniem wytrzymu-
je takie twarde lądowanie.
Już dwie godziny przed startem lub lą-
dowaniem rozpoczynają się procedury
przygotowawcze. Sprawdzane są warunki
meteorologiczne, ustalane zadania do wy-
konania. Bezwzględnie trzeba zapewnić
zapasowe lotnisko, nie mówiąc o precyzyj-
nym określeniu pozycji okrętu, która jest
przekazywana załodze śmigłowca. Wielka
praca wielu ludzi. Nad przedsięwzięciem
czuwa i kieruje nim oficer bojowego cen-
trum informacji, zwany w skrócie BCI.
– Najpierw trzeba dokładnie sprawdzić, czy
nr 15/2007
MARIUSZ KONARSKI (2)
lądowisko na okręcie jest czyste – mówi
kmdr por. Marek Poliński, dowódca frega-
ty rakietowej ORP „Gen. Tadeusz Koś-
ciuszko”. – Nawet drobny przedmiot unie-
siony podmuchem może spowodować za-
grożenie dla śmigłowca, jak i osób przy
nim pracujących. Potem sprawdzamy in-
stalację oświetleniową, światła pozycyjne
lądowiska (czerwone, zielone i pomarań-
czowe) oraz światła wskazujące ścieżkę po-
dejścia dla śmigłowca. Następnie rozkła-
damy siatki zabezpieczające przed wypad-
nięciem ludzi za burtę.
Kmdr Marek Poliński mówi, że kolej-
nym etapem jest przygotowanie grupy ma-
rynarzy, którzy w razie awarii śmigłowca
natychmiast uruchomią łódź motorową
znajdującą się na pokładzie okrętu. Rów-
nocześnie przygotowane są grupy awaryj-
ne wyposażone w ubiory ochronne i sprzęt
gaśniczy. Owe kilkuosobowe oddziały roz-
mieszczone są w hangarach i korytarzu
głównym okrętu. Wkraczają do działania,
gdy ze śmigłowcem dzieje się coś złego
bezpośrednio na okręcie. Rutynowo spraw-
dza się łączność pomiędzy stanowiskami
zaangażowanymi w operację śmigłowco-
wą oraz wysyła specjalny sygnał o uderze-
niu śmigłowca w pokład – tzw. crash on
deck. W nocy włącza się dodatkowo
wszystkie lampy oświetlające lądowisko
oraz ścieżki podejścia.
Ile można się kołysać
Aby śmigłowiec mógł wylądować na po-
kładzie lub z niego wystartować, okręt nie
może się kołysać na boki więcej niż 8 stop-
ni, a na dziób i rufę ponad 3 stopnie. Jak
każdy samolot, tak i śmigłowiec najbez-
pieczniej startuje, kiedy robi to pod wiatr.
Śmigłowiec pokładowy SH-2G lubi więc
sytuacje, kiedy okręt równo płynie pod
wiatr. Zwiększa się wówczas siła nośna
i wzrasta bezpieczeństwo startu. W grun-
cie rzeczy jest to ABC lotnictwa.  Oprac. G.P.
FLESZ
GDYNIA OKSYWIE. Po dziesięciodnio-
wym pobycie w morzu na ORP „Wodnik”
powrócili 29 marca do bazy morskiej
w Gdyni Oksywiu elewi Szkoły
Podoficerskiej Marynarki Wojennej, którzy
odbywali praktyczne szkolenie. Mieli oka-
zję, by skonfrontować swoje wyobrażenia
o służbie na morzu z realiami, tym bar-
dziej że trafili na sztormową pogodę.
W czasie praktyki kandydaci na żołnierzy
zawodowych poznawali specyfikę służby
na okręcie, tryb życia na morzu, sposoby
zachowania się w różnych sytuacjach itp.
MARIAN KLUCZYŃSKI
GDYNIA. 26 marca Klub Marynarki
Wojennej „Riwiera” gościł artystów amato-
rów morskiego rodzaju sił zbrojnych.
Rywalizowali oni o prymat w Marynarce
Wojennej i prawo startu w XVIII Konkursie
Recytatorskim Wojska Polskiego. Do tego
etapu konkursu przystąpiło dwudziestu
artystów z jednostek wojskowych i mary-
narskich ośrodków kultury. Najlepszymi
recytatorami okazali się mar. Mateusz
Surówka z Klubu Żołnierskiego w Gdyni
Oksywiu oraz Sylwia Różycka z Klubu
MW. W poezji śpiewanej laureatami zo-
stali Angelika Heberlej z Klubu
Garnizonowego w Świnoujściu oraz
Grzegorz Kućma z Klubu MW. Damian
Sienkiewicz z Klubu MW został zaś zwy-
cięzcą kategorii „Wywiedzione ze słowa”.
GDYNIA. 28 marca, w 62. rocznicę za-
kończenia walk o Gdynię, przedstawiciele
władz miasta, Marynarki Wojennej i śro-
dowisk kombatanckich złożyli, w asyście
Kompanii i Orkiestry Reprezentacyjnej
MW, wiązanki kwiatów na płycie pomnika
Marynarza Polskiego, płytach ku czci żoł-
nierzy Armii Krajowej i Polskich Sił
Zbrojnych na Zachodzie oraz przy pomni-
ku Gdyńskich Harcerzy i na płycie upa-
miętniającej żołnierzy walczących
o Gdynię z 1 Brygady Pancernej
im. Bohaterów Westerplatte. Rocznicowe
obchody stały się też okazją do zorgani-
zowania w Klubie Marynarki Wojennej
„Riwiera” wystawy historycznej „Gdynia
1939 r. Początek okupacji”. Fotografie
można oglądać do 21 kwietnia.
Polska Zbrojna 33
MARYNARKA WOJENNA

Czego się boją

KRZYSZTOF W YGNAŁ

Piloci i technicy śmigłowcowi czekają w sali odpraw na meldunek dokonującej oblotu pogody. Wydano roz-
od załogi po tzw. oblocie pogody. Ppor. pil. Kazimierz Majchrzak kazy, wiadomo na jakich kanałach łączno-
ści należy się porozumiewać. Piloci żartu-
wyciąga nagle kilkanaście pokrojonych obranych marchewek. ją, są odprężeni i pełni oczekiwania. Przy-
Widząc moje zaskoczenie, wszyscy parskają śmiechem. siada się do mnie ppor. pil. Kazimierz Maj-
Co mają śmigłowce do marchewki? chrzak, z torby wyciąga kilkanaście pokro-
jonych, obranych marchewek i częstuje
Na płycie lotniska 29 Darłowskiej Eskadry optymistyczne. Systematycznie zmniejsza mnie nimi. Piloci obserwujący tę scenę par-
Lotniczej ustawiono dwa śmigłowce się podstawa chmur, nadciąga mgła, co skają śmiechem, a ja nie wiem, czy to ka-
Mi-14 PS i Mi-14 Pł. To na nich piloci es- ograniczenia widoczność. Ale to o dziwo wał, czy też taka tradycja. Ktoś, kto po raz
kadry będą wykonywać ćwiczebne loty. nie powoduje zawieszenia lotów. Piloci pierwszy jest z nimi, musi zjeść marchew-
Mechanicy zakończyli przeglądy: maszy- morscy muszą być przygotowani na naj- kę. – Proszę się nie zastanawiać, tylko zjeść
ny są zatankowane, gotowe do uruchomie- gorsze warunki atmosferyczne. Wszak to marchewkę. To lepsze od kawy. Poprawia
nia. Piloci przygotowani do lotów. Ale za- oni polecą na ratunek tam, gdzie się ich wzrok i koncentrację – namawia Maj-
nim to nastąpi, spotyka się z nimi na od- wzywa przy najgorszej pogodzie. To właś- chrzak. Więc chrupię marchew i słucham
prawie dowódca jednostki kmdr por pil. nie oni byli w rejonie katastrofy w chwilę opowieści. – Kiedy w swój ostatni, pożeg-
Tomasz Pęcherzewski. Zapoznaje wszyst- po zatonięciu Heweliusza, kiedy wśród fal nalny lot na śmigłowcu miał polecieć
kich z trasą przelotu, przypomina o bezpie- widoczna była jeszcze stępka promu. kontradmirał pil. Zbigniew Smolarek,
czeństwie lotów, uważnie przegląda pro- pogoda była paskudna. Padał śnieg, za-
gnozę pogody. Meteorolodzy na tablicy za- Marchewkowy pilotaż wiewało z każdej strony i zgromadzeni
pisują informacje dotyczące stanu pogody W sali odpraw panuje atmosfera miłej goście byli już prawie pewni, że nie po-
nad lotniskiem, w jego okolicach, a także rozmowy, chociaż wszyscy piloci i techni- leci, a on na fotelu znalazł świeże mar-
na lotniskach zapasowych. Niestety nie są cy czekają na pierwszy meldunek załogi chewki. Zadzwonił natychmiast do żony

34 Polska Zbrojna nr 15/2007

 FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
piloci
z wiadomością, że są marchewki, więc
wszystko jest w najlepszym porządku.
Po czym dał taki popis pilotażu, że jesz-
cze do dziś krążą o tym legendy. A to by-
ły własnoręcznie obrane przeze mnie
marchewki – cieszy się Majchrzak.
Pogoda coraz gorsza
Załoga wraca z oblotu. W ciężkich, nie-
wygodnych kombinezonach ratowniczych
wkraczają na salę. Nie przebierali się, chcą
jak najszybciej zdać relację ze swoich ob-
serwacji. Kmdr ppor. pil. Wiesław Roman
potwierdza prognozy meteorologów. Pod-
stawa chmur jest na wysokości 150 metrów,
widzialność na 1,5 km. Z zachodu napły-
wa front atmosferyczny i pogoda będzie się
pogarszać. – Loty przy takim zachmurze-
niu są w programie szkolenia pilotów – mó-
wi dowódca eskadry – Muszą oni wylatać
odpowiednią liczbę godzin podczas takich
warunków, aby przejść do następnego eta-
pu szkolenia.
nr 15/2007
W kabinie pilotów za sterami zasiada kpt.
pil. Grzegorz Kurpiewski, miejsce drugie-
go pilota zajmuje kmdr ppor. W. Roman.
Przed chwilą wrócił z oblotu pogody, a te-
raz jako starszy kolega i instruktor będzie
nadzorował poprawność wykonywanych
manewrów i oceniał kunszt pilotażu. Na-
wigator ppor. pil. Mariusz Grudzień też ma
swojego instruktora. Jego pracy będzie się
przyglądał instruktor kpt. pil. Marek Woj-
dat. W każdej chwili może przyjść z po-
mocą młodemu nawigatorowi, podpowie-
dzieć, pomóc obsługiwać urządzenia. Mam
chwilę na wykonanie zdjęć, ale robię je
w pośpiechu, ponieważ już zaczynają obra-
cać się łopaty wirnika i mechanik niemal
siłą wyciąga mnie z kabiny. Na betonowej
płycie lotniska w pobliżu śmigłowca nie-
łatwo utrzymać się na nogach. Strugi po-
wietrza chłoszczą twarz, trzeba zamknąć
oczy, bo otwarte, natychmiast napełniają
się łzami. Kiedy maszyna zawiśnie nad roz-
bitkiem, ma on pewnie takie same odczu-
cia. Jest mu jednak bez wątpienia trudniej,
strugi powietrza podrywają wodny pył
z powierzchni, nic nie widać.
Uwaga na ptaki
Jest bardzo zimno, idę szybko do domku
pilotów. Niepokoją mnie strzały rozlegają-
ce się co pewien czas z różnych części lot-
niska. Czyżby mieli tyle strzelnic i prowa-
dzili na nich zajęcia? Nic podobnego. Oka-
zuje się, że na darłowskim lądowisku za-
montowano kilka strzelających automa-
tycznie działek, mających odstraszać pta-
ki. – Te miejscowe przyzwyczaiły się już
do huku i nie robi to na nich większego
KRZYSZTOF WYGNAŁ (4)
wrażenia – mówi napotkany przeze mnie
pilot – boją się te, które przelatują przypad-
kowo. A my najbardziej boimy się zderze-
nia z ptakami. W sali odpraw rozwieszono
wiele plansz. Są tablice z zaznaczonymi
elementami pilotażu, położeniem lotnisk,
mapami i nanoszonymi na bieżąco infor-
macjami. Jest też i taka, na której zazna-
czono miejsca i terminy przelotu ptaków.
Obok je namalowano. – Bardzo uważamy,
aby tor lotu nie przecinał się z trasami prze-
lotu ptaków – mówi por. pil. Dariusz Sion-
kowski odpowiedzialny za bezpieczeństwo
lotów – pracująca turbina może bowiem
wciągnąć ptaka i ulec uszkodzeniu, a wów-
czas śmigłowiec spadnie. Jak realna to
groźba, dowiaduję się, oglądając zdjęcia
z katastrofy, która wydarzyła się w latach
osiemdziesiątych. Stado ptaków poderwa-
ło się do lotu, śmigłowiec zderzył się z ni-
mi i spadł, zapalając się. Zginęło dwóch pi-
lotów. Odnotowano jeszcze dwa takie wy-
padki. Piloci nie boją się trudnych warun-
ków atmosferycznych, nie straszny im pi-
lotaż w sztormie i nad morzem, ale ptaków
zdecydowanie nie lubią.
Maszyny siadają na płycie, za sterami
zmieniają się piloci. Szkolenie idzie pełną
parą. – Będę dziś latał dziewięć razy – mó-
wi kmdr ppor. pil. Wiesław Roman – jako
pilot i jako instruktor. Później, po zapad-
nięciu mroku, polecę jeszcze kilka razy.
Zapada zmrok. Nad lotniskiem, o dzi-
wo, zaczyna się przecierać – zapalono
światła, na śmigłowcach włączono świat-
ła burtowe. Wielkie stalowe ważki będą
buczeć nad polami darłowskimi do dru-
giej w nocy. 
Polska Zbrojna 35
AAAAAAA
ŻANDARMERIA WOJSKOWA
DODATEK AAAAAAAAAAAAAAAAAAA
Z
a jego częste nieobecności
w domu bez wątpienia winę
ponosi wojsko. O burzenie
domowego harmonogramu
wydatków też należałoby
oskarżyć armię, podobnie
jak o to, że trudno jest mu zgrać swój ur-
lop z urlopem żony. A nawet jeśli już
mł. chor. sztab. Dariusz Drozdek znajdzie
się latem z rodziną nad wodą, to i tak
wszystko jest nie tak. Inni mężowie opala-
ją się z żonami na kocach, łowią ryby, a on
znika pod wodą.
Wojsko jest winne, bo kiedyś, w 1992 r.,
gdy służył jeszcze w kompanii specjalnej,
wysłano go na kurs płetwonurka. Później
organizowano szkolenia, w czasie których
mógł godzinami przesiadywać pod wodą.
I co z tego, że zlikwidowali kompanię, a on
został przeniesiony do ŻW, skoro zamiło-
wanie do podwodnych wojaży pozostało.
Mało tego, że kiedyś wojsko zaraziło go
nurkowaniem, to jeszcze teraz sam jest ja-
Jest taka dziedzina, gdzie sięganie dna jest pewnym zaszczytem. Dyscyplina,
Woda
w której ten, kto niżej zejdzie, cieszy się większym autorytetem i poważaniem.
jego miłość
Kiedyś wojsko zaraziło
go nurkowaniem, a teraz on
miłością do podwodnych wycieczek
zaraża innych. W oddziale
żandarmerii w Żaganiu, gdzie pełni
służbę, kilku już poszło w jego
ślady
36 Polska Zbrojna
kiś toksyczny i miłością do podwodnych
wycieczek zaraża innych. W oddziale żan-
darmerii w Żaganiu, gdzie pełni służbę,
już kilku poszło w jego ślady. Gdy jest
chwila przerwy, jakaś piwna okazja, od
razu wchodzi temat nurkowania. Często
razem z kolegami wyjeżdżają nad wodę.
Drozdek jako ten doświadczony, obecnie
robiący już międzynarodową klasę mi-
strzowską, dzieli się doświadczeniami, tłu-
maczy i uczy, jak przetrwać bezpiecznie
w podwodnym świecie.
Gdy w 1994 r. zlikwidowali kompanię,
żałował. Spotkał jednak podobnego zapa-
leńca, Andrzeja Mańkowskiego, i razem
ruszali na podwodne wycieczki. Później,
w niedalekiej Zielonej Górze, wynalazł
klub „Aquanautic” Lubuskiego Stowarzy-
szenia Płetwonurków z instruktorem
Waldemarem Świderskim. Znów był
w swoim żywiole. Szybko przekonał się,
że uprawnienia zdobyte w armii to zbyt ma-
ło, aby wchodzić pod wodę w Chorwacji
BOGUSŁAW POLITOWSKI
czy innych bazach nurkowych świata. Zwe-
ryfikował więc swoje umiejętności, zdoby-
wając kolejne klasy międzynarodowe.
W Żaganiu, gdzie mieszka, wielu ludzi
wie o jego pasji. Kilka razy już Państwo-
wa Straż Pożarna i Policja korzystały z je-
go pomocy w trudnych akcjach. Zwykle
chodziło o samochody, w tym taki, który
„uciekł” ze skarpy do wody nierozważne-
mu właścicielowi. Parę razy policja popro-
siła o poszukanie zwłok w okolicznych
akwenach. Te nurkowania dostarczyły mu
najwięcej adrenaliny. Nie były ani miłe, ani
łatwe. Stawał przed trudnym zadaniem.
W mętnej wodzie, przy zerowej widoczno-
ści, trzeba było odnaleźć ciało. Odnajdy-
wał. Utarło się nawet w okolicy, że jak ktoś
czegoś nie może odnaleźć pod wodą czy
nawet na lądzie, to trzeba do Drozdka.
Nurkowanie służbowe
Pływanie na azymut, rozpoznanie obiek-
tów i terenu, zakładanie ładunków wy-
nr 15/2007
FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
buchowych, poszukiwanie i wydobywa-
nie dało mu sporo doświadczenia. Wte-
dy jednak było to służbowo, zawsze
w parze, zawsze nad linie. Później nur-
kował już dla przyjemności, swobodnie
poznając podwodny świat.
Zaczął wyjeżdżać za granicę, m.in. do
Chorwacji. W grupie organizowali wy-
pady nad błękitne wody. Z czasem za-
czął zmieniać sprzęt na epszy, bezpiecz-
niejszy. Stary oddał do klubu jako eks-
ponat. Młodsi koledzy patrzą na to, do-
tykają, drapią się w głowę i pytają, czy z
czymś takim na pewno można było scho-
dzić pod wodę.
Ukończył wiele kursów honorowanych
przez międzynarodowe organizacje. Ma
uprawnienia do schodzenia pod wodę na
głębokość do 30 metrów. Jest w trakcie
robienia kursu mistrzowskiego Divema-
stera. Takiego, który pozwala w przyszło-
ści być certyfikowanym instruktorem
PADI, uczyć innych płetwonurków, pro-
nr 15/2007
wadzić pod wodę wycieczki, a nawet za-
łożyć własną bazę. Wie, że takie bazy
w Chorwacji czy Egipcie to dochodowe
firmy, do których ciągną w sezonie ty-
siące płetwonurków z całej Europy i nie
tylko.
Marzenia o życiu w błękicie
Nie ukrywa, że inwestuje zarówno
w sprzęt, jak i wiedzę. Gdzieś w świecie,
nad błękitną wodą, gdzie są rafy i boga-
te podwodne życie, chciałby założyć
swoją bazę. Ale to po wojsku.
Żona, która cierpliwie znosi jego wy-
pady, pogodziła się z tymi marzeniami.
Jak na razie jest zadowolona, że mąż jesz-
cze nie ciągnie pod wodę dzieci. Chorą-
ży zdaje sobie jednak sprawę, że już nie-
długo w jego ślady zechce pójść syn,
a z czasem pewnie i córka.
Czy marzenia się spełnią? Dariusz
Drozdek udowodnił, że zapał w nim nie
gaśnie.
FLESZ
DĘBE WIELKIE. Uroczyste obchody
176. rocznicy Bitwy pod Dębem Wielkim
k. Warszawy zorganizowała 30 marca
Żandarmeria Wojskowa oraz Stowarzyszenie
SYLWIA GUZOWSKA
„Żandarm”. W uroczystości udział wzięli: za-
stępca dyrektora Departamentu
Wychowania i Promocji Obronności MON
płk Jerzy Gutowski, władze samorządowe
gminy Dębe Wielkie, kadra i pracownicy ŻW.
 Po mszy świętej goście uczestniczyli w cere-
monii złożenia wieńców przy pomniku ppłk.
Franciszka Sznajdego i jego karabinierów
konnych, żandarmów – bohaterów zwycię-
skiej szarży 31 marca 1831 r. pod Dębem
Wielkim.
KRAKÓW. Zatrzymanie żołnierza zawodo-
wego i dwóch cywilów to efekt szeroko za-
krojonych czynności antynarkotykowych
przeprowadzonych na terenie kilku
województw 26 marca przez OŻW Kraków.
W wyniku przeszukania zatrzymanych
i miejsc ich przebywania znaleziono ponad
pół kilograma amfetaminy, marihuany oraz
blisko 300 tabletek ekstazy, a także akce-
soria do zażywania narkotyków
i 796 sztuk ślepej amunicji kal. 5,56 mm.
STRZESZYNEK. 23–25 marca reprezenta-
cja OŻW w Poznaniu wzięła udział
w VI Międzynarodowym Mityngu „Patrol
Polska 2007” o Puchar Ministra Obrony
Narodowej. Wystartowały m.in. zespoły
żołnierzy i rezerwistów z Czech, Holandii,
Łotwy i Anglii oraz drużyny Wielkopolskiego
Stowarzyszenia Aktywnych Rezerwistów.
Drużyna ŻW wzięła także udział
w Międzynarodowym Wieloboju
Strzeleckim Żołnierzy Zawodowych oraz
w strzelaniu indywidualnym o Puchar
Prezesa WSAR. Żandarmi uzyskali nastę-
pujące wyniki: 4. miejsce w mityngu zajął
BOGUSŁAW POLITOWSKI (3 )
zespół „Żandarm-1”, 5. miejsce w mityngu
zajął zespół „Żandarm-2”, a 2. miejsce
w wieloboju strzeleckim – zespół „ŻW
Radar”. 3. miejsce w strzelaniu indywidu-
alnym o Puchar Prezesa WSAR zajął chor.
Bartłomiej Wilczyński.
Oprac. GP
Polska Zbrojna 37
WOJSKO MISJE
O tym, że misja PKW UNDOF to
wczasy, mówią zazwyczaj ci, któ-
rzy nigdy w Syrii nie byli – twier-
dzą zgodnie zarówno dowódca XXVI
zmiany PKW UNDOF ppłk Tomasz Gral,
który 28 marca razem ze swoimi żołnie-
rzami wrócił do kraju, jak i nowy dowód-
ca PKW ppłk Jarosław Gromadziński. Ten
drugi zwraca uwagę, że misja w Syrii jest
bodaj jedyną misją ONZ, która zakończy-
O polskich żołnierzach wyjeżdżających na misję UNDOF mówi się z przekąsem, że wyjeżdżają
do WDW Syria. Misję na Wzgórzach Golan wielu postrzega jako sześciomiesięczne wakacje. Większość
społeczeństwa dawno już zapomniała, że na pograniczu izraelsko-syryjskim stacjonują polscy żołnierze
w błękitnych hełmach. Czy w związku z tym kontynuacja misji w Syrii w ogóle ma sens?
To nie są wakacje
ARTUR BARTKIEWICZ
ła się powodzeniem. Od momentu jej roz-
poczęcia między Izraelem a Syrią nie do-
szło do poważniejszych zatargów granicz-
nych. Zanim na Wzgórza Golan dotarły
błękitne hełmy, było z tym – mówiąc naj-
delikatniej – różnie.
Szczypta historii
Wzgórza Golan wznoszą się nad Izrae-
lem od strony północnej – osiągając w naj-
wyższych punktach ok. 500 m n.p.m. Jak
podkreślają stacjonujący tu polscy żołnie-
rze, ten, kto kontroluje Wzgórza, ma u swo-
ich stóp cały Izrael. A jeśli dodać do tego
38 Polska Zbrojna
fakt, że znajdują się tutaj również główne
źródła wody, którą codziennie spożywa
5 mln mieszkańców kraju, łatwo zrozu-
mieć, dlaczego zarówno Izraelowi, jak i Sy-
rii, zależy na kontroli tego obszaru.
Wzgórza Golan należały do Syrii do mo-
mentu wybuchu wojny sześciodniowej
w 1967 r. Wtedy to Izrael, chcąc wyprze-
dzić atak koalicji krajów arabskich (Jorda-
nii, Syrii i Egiptu), wykonał uderzenie wy-
przedzające, zajmując egipski Synaj, za-
chodni brzeg Jordanu i właśnie Wzgórza
Golan. W 1973 r. podczas wojny Jom Kip-
pur Syria na moment odzyskała kontrolę
nad wzgórzami, ale ostatecznie ponownie
została odparta przez Izrael. Rok później
ONZ wezwał Izrael do oddania Wzgórz
Golan Syrii i podjął decyzję o rozpoczęciu
w tym regionie misji pokojowej. Miałaby
się ona zakończyć w momencie zawarcia
traktatu pokojowego między Izraelem a Sy-
rią, który rozstrzygałby przyszłość sporne-
go obszaru. Na razie jednak na zawarcie
takiego traktatu się nie zanosi – prowadzo-
ne na dość niskim szczeblu przy pośredni-
ctwie prezydenta Egiptu rozmowy zostały
zerwane latem ubiegłego roku. Sprawę
komplikuje również to, że pretensje do czę-
ści spornego obszaru zgłasza Liban – cho-
dzi o niewielki, ale bardzo żyzny obszar,
farmy Szeba. Choć sytuacja między stro-
nami jest napięta, a Syria wciąż nie uzna-
ła istnienia państwa Izrael, do incydentów
granicznych między oboma krajami nie
EKSPERT
Ppłk Jarosław
Gromadziński,
dowódca XXVII
zmiany PKW
UNDOF:
– Mimo że mam za sobą misję w Iraku,
jestem przekonany, iż służąc w UNDOF,
wiele się nauczę. Irak to typowa misja
bojowa – do takich misji my, żołnierze,
przygotowujemy się cały czas. Na
Wzgórzach Golan jest nieco inaczej
– tu trzeba być po trosze żołnierzem, po
trosze negocjatorem i dyplomatą. Nie
mamy przerażać tutejszych mieszkań-
ców, lecz uspokajać ich swoją obecnoś-
cią. Wszystkim nam zależy na pokoju.
nr 15/2007
 dochodzi. To właśnie największa zasłu-
ga, a jednocześnie cel misji UNDOF.
Szczypta teraźniejszości
Stacjonujący w Camp Ziouani (po stro-
nie izraelskiej) i na posterunkach po syryj-
skiej stronie strefy rozgraniczenia polski
batalion zajmuje się głównie patrolowa-
niem obszaru i monitorowaniem, czy nie
dochodzi do naruszeń zawieszenia broni.
Jak przyznaje ppłk Gral, poważne incyden-
ty się nie zdarzają, ale czasem np. pasterze,
nie bacząc na rezolucję ONZ, przekracza-
ją granice strefy, szukając pastwisk dla swo-
ich stad. Sprawa mogłaby się wydawać nie-
na nieprzychylnie nastawioną do nich lud-
ność czy groźne incydenty z użyciem bro-
ni. Na izraelsko-syryjskim pograniczu na-
si żołnierze muszą walczyć głównie...
z klimatem i trudnym, górzystym terenem.
Duże nasycenie obszaru minami sprawia,
że ścieżki patrolowe mają często szero-
kość metra albo nawet 50 cm – stąd czę-
ste patrole piesze. Ktoś mógłby powie-
dzieć, że takie spacery są przyjemne. Pew-
nie mogą być – ale raczej nie w wtedy, kie-
dy trzeba wspinać się na wzgórze o nachy-
leniu 60 stopni, cały czas uważając, aby nie
zboczyć z bezpiecznej drogi. Druga spra-
wa to klimat – temperatura w rejonie misji
Ziouani. Na wczasach zazwyczaj takie rze-
czy się nie zdarzają.
To nie Irak, ale...
Nikt nie ukrywa, że misja UNDOF ma
zupełnie inny charakter niż typowo bojo-
we, jak iracka czy afgańska. Ta jest ważna
dlatego, że stanowi rodzaj bufora między
dwoma krajami, które w przeszłości czę-
sto stawały do walki i wciąż nie zawarły
traktatu pokojowego. Obecność „błękit-
nych hełmów” łagodzi napięcie – obie
strony są świadome, że naruszenie za-
wieszenia broni mogłoby się wiązać
z poważnymi konsekwencjami na arenie

Ppłk Tomasz Gral,

dowódca XXVI zmiany
PKW UNDOF:
– Misję UNDOF można przeżyć
lub przetrwać. My ją przeżyliśmy,
w pełni realizując nasze zadania
i wykorzystując wszelkie istnieją-
ce możliwości. To na pewno cen-
ne doświadczenie zarówno dla
mnie, jak i dla moich żołnierzy.
Rzadko jest okazja działać w tak
bardzo międzynarodowym śro-
dowisku – na Wzgórzach Golan
jest 14 różnych nacji, w tym pięć
większych kontyngentów woj-
skowych.

Aleksander Szczygło,
minister obrony narodowej
– Polska nie chce opowiadać się
po żadnej ze stron. Chcemy być
państwem, które gwarantuje po-
kój. Musimy pamiętać, że bez-
pieczeństwo Bliskiego Wschodu
ma wpływ na poziom bezpie-
czeństwa całego świata. Dlatego
ARTUR BARTKIEWICZ (5)

nasza obecność na Wzgórzach

Golan jest bardzo ważna i na
pewno w najbliższych latach tu
pozostaniemy.

poważna, gdyby nie to, że zielone Wzgó-
rza Golan są niemal w całości zaminowa-
ne. – Izrael nie kwapi się do rozminowa-
nia tego terenu i raczej tego nie zrobi, do-
póki status tego obszaru nie zostanie prze-
sądzony – informuje ambasador Polski
w Izraelu Agnieszka Magdziak-Miszew-
ska. W związku z tym zieleniejące na ca-
łym obszarze łąki leżą odłogiem, bo od
zagospodarowania ich powstrzymują
mieszkańców druty kolczaste i tabliczki
ostrzegające o śmiertelnym niebezpie-
czeństwie. Polacy podkreślają, że służba
w UNDOF-ie jest trudna nie ze względu
potrafi wahać się od plus 25 stopni Celsju-
sza do kilku stopni poniżej zera, a śnieg
wcale nie jest tu rzadkim zjawiskiem. – Kil-
ka dni temu mieliśmy tutaj potężną śnieży-
cę, a zima w tym roku była w rejonie mi-
sji szczególnie dotkliwa – wspomina mjr
Wacław Samocik, w XXVI zmianie szef
sztabu PKW UNDOF. Przy tym wszyst-
kim żołnierze muszą być gotowi do nego-
cjowania i wyjaśniania nieporozumień mię-
dzy stronami. No i czasem docierają do
nich echa konfliktów w regionie – podczas
zeszłorocznej wojny Izraela z Hezbolla-
hem, kilka rakiet spadło niedaleko Camp
międzynarodowej. I choć żołnierze
UNDOF-u śmieją się, że najczęściej za-
bezpieczają transport... jabłek z Izraela
do Syrii (jak twierdzą, jest to sposób re-
kompensaty ze strony Izraela za zajęcie
Wzgórz Golan), to jednak samą swoją
obecnością powstrzymują każdą ze stron
od podjęcia jakichś bardziej agresywnych
działań. A o tym, że i Izrael, i Syria są
do nich zdolne, przypominają ślady kul
na zniszczonych budynkach należących
niegdyś do syryjskiej straży granicznej
oraz wraki zniszczonych czołgów, które
nietrudno tu dostrzec. 

nr 15/2007 Polska Zbrojna 39

KULISY PROBLEMY

GRZEGORZ PREDEL

Psychologowie wojskowi mówią, że wiedza

zdobywana na studiach jest niewystarczająca
do pracy w wojsku. A ciągle brakuje
ośrodka, który koordynowałby ich działalność

VENI, VIDI I
i dał im wsparcie merytoryczne.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat było
kilka konferencji poświęconych działal-
ności psychologów w wojsku. Na każdej
z nich, również na ostatniej – marcowej,
poruszano głównie jedną kwestię: brak
ośrodka koordynującego działalność psy-
chologiczną w wojsku.
Co psycholog ma na myśli?
Nie chodzi o to, że nasi psychologo-
wie są niedouczeni lub też praca akurat
z polskimi żołnierzami jest tak ciężkim
wyzwaniem, iż nie sposób sprostać mu
bez dodatkowego wsparcia zawodowe-
go. Problem dotyczy głównie testów,
które służą np. do oceny stopnia rozwo-
ju intelektualnego, sprawności psycho-
motorycznej czy też opisu cech osobo-
wości. Aby móc z nich korzystać, trze-
ba je przygotować w odpowiedni spo-
sób, biorąc pod uwagę, że w ciągu ostat-
nich 20 lat zmieniły się nie tylko men-
talność Polaków, ale i wojsko. Testy psy-
chologiczne odwołują się zaś do do-
świadczeń życiowych człowieka. Per-
manentny musi być więc i proces wery-
fikowania stosowanych metod i opraco-
wywania nowych. Niestety, psycholo-
gom wojskowym brakuje instytucji ma-
jącej nad tym czuwać. Bez niej nie ma
również możliwości solidnego spraw-
dzenia, jakie cechy powinien mieć żoł-
nierz, aby dobrze sobie radził na danym
stanowisku.
Psychologowie pracy i kliniczni oraz
psychoprofilaktycy nie dość, że służ-

40 Polska Zbrojna nr 15/2007

DALEJ NICI?
bowo, to i merytorycznie podlegają
różnym przełożonym. Z powodu braku
koordynacji działań trudno o wymianę
zawodowych doświadczeń. Problem
dotyczy także współpracy z innymi
pionami. Kuleją mechanizmy opinio-
wania proponowanych w kraju regula-
cji prawnych. Na części ze stanowisk
psychoprofilaktyków nie zatrudnia się
psychologów, tylko np. pedagogów
czy magistrów resocjalizacji. Nie ma-
ją oni wystarczającej wiedzy z dzie-
nr 15/2007
dziny zdrowia psychicznego i jego za-
burzeń. Dr n. med. Jan Wilk, ordyna-
tor Oddziału Psychiatrycznego
10 Wojskowego Szpitala Klinicznego
w Bydgoszczy, uważa np., że znacz-
nie trudniej jest wówczas porozumieć
się co do zaburzeń zachowań zaobser-
wowanych w jednostce wojskowej.
Choć nie ma takiego obowiązku, chy-
ba lepiej by było, żeby na stanowi-
skach psychoprofilaktyków zatrudnia-
ni byli wyłącznie psychologowie. Do-
US DOD
brze, że chociaż osoba zatrudniona ja-
ko psychoprofilaktyk, która nie jest
psychologiem, musi ukończyć studia
psychologiczne.
Dekada psychoprofilaktyki
Trzeba jednak przyznać, że w ostat-
nich latach właśnie w pionie psychopro-
filaktyków zmieniało się najwięcej. Pro-
wadzą oni m.in. zajęcia edukacyjne z żoł-
nierzami, które mają im pomóc w lep-
szym radzeniu sobie ze służbą. Są człon- 
Polska Zbrojna 41
KULISY PROBLEMY
Dwa pytania
do ppłk. dr. YWATNE
RAJMUNDA
ARCHIWUM PR
GOLUCHA,
starszego
specjalisty Oddziału
Społecznych
Problemów Służby
DWiPO MON
UK DOD
Potrzeby służb psychologicznych
ujawniają się również przy przygoto-
wywaniu kontyngentów.
– Niewiele zostało stanowisk w Woj-
sku Polskim dla psychologów będących
żołnierzami zawodowymi. Prawie
wszystkie etaty mundurowe zajmują ko-
biety, spośród których większość to
matki, korzystające w związku z tym
z ochrony prawnej ograniczającej moż-
liwość wysłania ich na misję. Mogliby-
śmy wysłać do Afganistanu do czterech
psychologów. W tej chwili jednak ob-
sadzone jest tylko stanowisko w Gru-
pie Manewrowej. Dwa z tych etatów są
wojskowo-cywilne i pewnie można by
znaleźć chętnych do wyjazdu psycho-
logów cywilnych zatrudnionych w jed-
nostkach wojskowych. Jednak by taki
psycholog mógł wyjechać, musiałby
najpierw rozwiązać umowę o pracę
w jednostce i dopiero wtedy podpisać
umowę z Centralą Wojskowe Misje Po-
kojowe. Trudno oczekiwać, by psycho-
log rezygnował z pracy w kraju.
Szansą na zmiany było chyba odnie-
sienie się do problemów służby psy-
chologicznej na kolegium dowódców
rodzajów sił zbrojnych w 2004 r.?
– Na kolegium ówczesny minister
obrony narodowej Jerzy Szmajdziński
polecił opracować projekt decyzji. Zo-
stał on przygotowany w departamencie,
ale na którejś z konferencji uzgodnie-
niowych okazało się, że weszła decyzja
o sposobie przygotowywania aktów
prawnych w MON, która wskazywała
Sztab Generalny WP jako jedyny organ
uprawniony przez ministra do ich opra-
cowywania. Znając potrzeby, występo-
waliśmy do sztabu z wnioskiem o opra-
cowanie takiego aktu prawnego, ale
spotykamy się z odpowiedzią, że w pla-
nie rozwoju sił zbrojnych na lata 2007–
–2010 reorganizacja działalności psy-
chologicznej nie jest ujęta.
42 Polska Zbrojna
SZACUNKOWY WSKAŹNIK
ROZPOWSZECHNIENIA PTSD
W POLSKICH KONTYNGENTACH
WOJSKOWYCH WYNOSI
0,3 PROC
kami zespołów udzielających pomocy ro-
dzinom żołnierzy przebywających na mi-
sjach zagranicznych. Wspierają również
potrzebujących w sytuacjach nadzwy-
czajnych, np. psychoprofilaktycy z ŻW
udzielali pomocy ofiarom zeszłorocznej
katastrofy budowlanej w hali katowi-
ckich targów i żołnierzom, którzy rato-
wali poszkodowanych w niej ludzi.
Wyjątkowym wyzwaniem dla psycho-
logów jest wzrost naszego zaangażowa-
nia w misje zagraniczne. Psychologowie
realizują tam zadania psychoprofilakty-
ków i psychologów klinicznych.
Ciągle czekają na decyzje
Psychologom chodzi o to, by decyden-
ci poznali problemy tego środowiska.
Najważniejsze jest dla nich powołanie
centralnej placówki dającej wsparcie me-
rytoryczne oraz pozwalającej skoordy-
nować działalność.
Brak spójnej struktury tej służby po-
woduje, że trudno np. wskazać organy
odwoławcze od orzeczeń psychologów.
Lech Kosiorek na marcowej konferencji
„Psychologia w wojsku wobec wyzwań
współczesności” wskazał też na znacze-
nie jej stworzenia dla przejrzystości i nie-
zależności działań psychologów. Psycho-
logowie zatrudnieni w pracowniach psy-
chologicznych podlegają bowiem, po-
dobnie jak wojskowe komendy uzupeł-
nień, wojewódzkim sztabom wojsko-
wym. WKU muszą powołać do służby
określoną liczbę poborowych. Kierując
ich na badania, zwracają uwagę na licz-
PTSD
INSPEKTORAT WOJSKOWEJ SŁUŻBY
ZDROWIA informuje, że w okresie
trwania misji stabilizacyjnych w Iraku
i Afganistanie na oddziałach psychia-
trycznych byli hospitalizowani pojedyn-
czy żołnierze, u których rozpoznano
pełnoobjawowy PTSD (Post Traumatic
Stress Disorder). Jeśli chodzi o Klinikę
Psychiatrii i Stresu Bojowego
Wojskowego Instytutu Medycznego, od
stycznia 2006 r. do lutego 2007 hospi-
talizowano 24 uczestników misji
w Iraku i w innych strefach działań wo-
jennych, u których diagnozowano zabu-
rzenia stresu pourazowego nie zawsze
w pełni odpowiadające kryteriom diag-
nostycznym PTSD, jednak związane
z doświadczeniem różnych urazów psy-
chicznych. Pomocy ambulatoryjnej
udzielono 40 osobom. Wojskowe komi-
sje lekarskie jak dotąd orzekły
w 40 przypadkach niezdolność do za-
wodowej służby wojskowej na podsta-
wie rozpoznania „zaburzenia stresowe
pourazowe”.
bę orzeczeń negatywnych, gdyż na miej-
sce poborowego, wobec którego stwier-
dzono przeciwwskazania do służby w da-
nej specjalności, muszą znaleźć innego.
Niezręczna to sytuacja, gdy organ nad-
rzędny wobec WKU i pracowni psycho-
logicznych oceniany jest z działalności
ich obu wtedy, gdy WKU dba o ilość
wcieleń, a psychologowie mają jednak
przede wszystkim zadbać o ich jakość.
Ciekawe, że wojskowi psychologowie
za główny problem uważają brak możli-
wości efektywnego wykorzystania ich
umiejętności, ale bardzo istotna jest też
kwestia zarobków tej grupy zawodowej,
oscylujących wokół tysiąca złotych. A
chodzi przecież o osoby z wyższym wy-
kształceniem wykonujące zawód zwią-
zany z dużą odpowiedzialnością. 
nr 15/2007

Zagubieni TA D E U S Z M I T E K
Samobójstwa zdarzają się w wojsku tak jak w każdym innym środowisku. Rzadko jednak
mają bezpośredni związek ze służbą wojskową. Najczęściej powodem są problemy
rodzinne (kadra) lub zawód miłosny (żołnierze służby zasadniczej).
W
edług meldunku czyć, co się dzieje, dźwięki te przypomi-
Żandarmerii Woj- nały skowyt małego psa. Sąsiedzi chorąże-
skowej mieszkańcy go z internatu uznali jednak, że jest to chra-
internatu po godzi- panie po spożyciu alkoholu. Zwłaszcza że
nie 18 usłyszeli chorąży kilka godzin wcześniej pożyczył
w pokoju chor. B. od pewnego starszego kaprala 100 zł.
„dźwięk przypominający upadek ciężkie- Po wejściu do pokoju, z którego docho-
go przedmiotu, a następnie ciągły, trwają- dziły dziwne odgłosy, nie stwierdzono śla-
cy przez godzinę odgłos przypominający dów spożywania alkoholu lub narkotyków.
głośne chrapanie i jęki człowieka”. Oso- Na szyi zwłok zaciągnięty był kabel od
bom, które wyszły na korytarz, żeby zoba- komputera. Żandarmeria nie stwierdziła też
nr 15/2007
WOJSKO PROBLEMY
ANDRZEJ WITKOWSKI
śladów świadczących o udziale osób trze-
cich. Znaleziono natomiast kartkę adreso-
waną do kobiety: „Przepraszam, ale nie po-
trafię dłużej żyć bez was”.
Nikt nie przyjechał
Chorąży był uważany przez dowództwo
jednostki za człowieka spokojnego. Nie
stwarzał problemów dyscyplinarnych. Uni-
kał spotkań towarzyskich po godzinach
służbowych. Nie utrzymywał z kadrą jed- 
Polska Zbrojna 43
WOJSKO PROBLEMY

W szystkie przypadki zamachów samobójczych są przed-

miotem postępowań prokuratorskich. Według ocen or-
ganów ścigania, liczba samobójstw mających związek
ze służbą wojskową jest znikoma.
W wielu przypadkach ustalenie jednoznacznych przyczyn sa-
mobójstwa nie jest możliwe ze względu na brak listu wyjaś-
niającego motyw działania lub wcześniejszych wypowiedzi
na ten temat.

Zmiany społeczne, które mogą negatywnie wpływać

na psychikę żołnierza:
– zmiana rytmu i warunków życia,
– zerwanie lub ograniczenie więzi rodzinnych i koleżeńskich,
– ryzyko rozpadu związku z dziewczyną,
– zmiana pozycji społecznej,
– zmiana zwyczajów i obyczajów środowiskowych,
– przeciążenia służbą i pracą,
– ryzyko kontaktu z patologiami, zwłaszcza „falą”.

Potencjalni żołnierze samobójcy to ci, którzy:

– podejmowali w przeszłości próby zachowań autoagresyw-
nych,
– bliska im osoba ciężko choruje, zmarła, zwłaszcza śmiercią
samobójczą,
– mają kłopoty w domu (finansowe, socjalne, kłótnie czy roz-
wód rodziców),
– rozstali się z dziewczyną,
– doświadczali przemocy fizycznej lub psychicznej,
– przez długi czas nie mieli informacji od najbliższych,
– stopniowo pogarszały się ich wyniki szkolenia i dyscypliny.

Okoliczności i miejsca popełniania samobójstw w wojsku:

– w czasie pełnienia warty (służby),
– podczas samowolnego oddalenia,
– na przepustce i urlopie,
– w czasie wolnym na terenie jednostki.
Najczęściej w poniedziałki – wtedy żołnierze wracają z prze-
pustki lub urlopu. Wojsko temat samobójstw traktuje poważnie. Departament Wychowania i Promocji Obronności
niczej i szkoleń z kadrą dowódczą. Wtedy wyjaśnia się m.in., jak przezwyciężać sytuacje kryzysowe,
(Źródło: materiały Departamentu Wychowania i Promocji Obronności MON)

nostki bliższych kontaktów. Wiedziano jed-
nak, że nadużywał alkoholu, ale pił po służ-
bie, w internacie. Poza tym miał skłonność
do hazardu (losujące maszyny zręcznoś-
ciowe) i dlatego zawsze brakowało mu pie-
niędzy. Ratował się pożyczkami (kwoty
rzędu 100–150 zł), które jednak w miarę
systematycznie oddawał. W trakcie docho-
dzenia wyszło natomiast na jaw, że miał
długi w dwóch bankach, a wcześniej się
skarżył, że „żona wyczyściła mu konto”.
Pozostawiona kartka zdaje się dowodzić,
że to jednak nie kłopoty finansowe były
przyczyną samobójstwa. Chorąży żył od
kilku miesięcy w separacji z żoną, nie wi-
dywał się z dwójką dzieci. Jego służbowi
koledzy przypomnieli sobie, że liczył na
przyjazd rodziny na Święta Bożego Naro-
dzenia, a potem na Nowy Rok. W podróż-
nej torbie, którą zostawił w internacie, zna-
leziono zabawki kupione prawdopodobnie
na tę okazję. Rodzina nie przyjechała.
Dlatego w wyniku śledztwa uznano, że
najbardziej prawdopodobną przyczyną sa-
mobójstwa była sytuacja rodzinna, nie-
związana bezpośrednio ze służbą wojsko-
wą. Zwłaszcza że kilka miesięcy wcześniej
chorąży był dwa tygodnie na hospitalizacji
na oddziale nerwic jednego z wojskowych
szpitali. Lekarze stwierdzili wówczas, iż
powodem załamania było rozstanie z żoną
i brak kontaktów z dziećmi.
– Raczej do rzadkości należą przypad-
ki, w których można jednoznacznie stwier-
dzić, że samobójstwo w sposób oczywisty
było związane ze służbą wojskową – wy-
jaśnia kpt. Marcin Wiącek z Komendy
Głównej Żandarmerii Wojskowej.
Podobnie było w przypadku szer. D., któ-
ry powiesił się w piwnicy budynku kosza-
rowego. Znaleziono przy nim telefon ko-
mórkowy, w którym zapisał: PRZEPRA-
SZAM. Dla jego kolegów szok był tym
większy, że szeregowego uważano za jed-
nego z najlepszych żołnierzy kompanii. Po
tragicznym wydarzeniu jego rodzice ujaw-
nili, że miał problemy ze swoją dziewczy-
ną. Dlatego w dochodzeniu uznano, iż do-
mniemanym motywem samobójczej śmier-
ci szeregowego był zawód miłosny.
Bo mu dokuczali
Są jednak i takie sytuacje, gdy nie uda-
je się stwierdzić, co było przyczyną samo-
bójstwa. Tak jak w przypadku ppłk. Z., któ-
rego zwłoki znaleziono w podwarszaw-
skim lesie ze śladami otarcia naskórka szyi.
Nie stwierdzono przy tym, by ktoś mógł
przyczynić się do śmierci oficera.
Nie ustalono także prawdopodobnych
motywów próby samobójczej szeregowe-
go P. Próbował powiesić się na nogawce
od spodni dresowych w łazience podod-
działu. Udało się go jednak odratować.
To zresztą niejedyny przypadek, kiedy
koledzy w ostatniej chwili uratowali niedo-
szłego samobójcę. Marynarza P. dostrze-
żono na strychu pododdziału, gdy stał na
taborecie z założoną na szyję stalową lin-
ką. Koledzy zdążyli go złapać w ostatniej
sekundzie. Jednak w tej sytuacji jego oto-
czenie w jednostce nie było najprawdopo-

44 Polska Zbrojna nr 15/2007


przygotowuje materiały do zajęć z żołnierzami służby zasad-
rozpoznawać w porę symptomy zachowań samobójczych.
dobniej bez winy. Odratowany szeregowy
wyjaśniał, że powodem jego targnięcia się
na życie było poczucie odizolowania, z któ-
rym nie potrafił sobie poradzić. Wyjaśnił,
że starsi służbą żołnierze dokuczali mu.
Choć nie potrafił jednocześnie sprecyzo-
wać, w jaki sposób to robili.
Obawą przed dalszym pełnieniem służ-
by i tym, że będzie bity i poniżany, moty-
wował swą próbę samobójczą także
szer. G. Próbował się zabić, zażywając za-
wartość siedmiu opakowań środków prze-
ciwbólowych. Przeżył, ponieważ podofi-
cer dyżurny kompanii nowo wcielonych
Dane Naczelnej Prokuratury Wojskowej dotyczące samobójstw wśród żołnierzy w latach 2002–2006
Lata
Ogółem zamachów samobójczych:
Łącznie
Żołnierze zasadniczej
Dokonane
służby wojskowej
Usiłowane
Łącznie
Kadra zawodowa Dokonane
Usiłowane
nr 15/2007
EKSPERT
Krzysztof Sikora
dyrektor Departamentu
Wychowania
i Promocji Obronności MON:
– Każdy czyn samobójczy żołnierza jest
dla środowiska wojskowego bolesnym
przeżyciem. Dlatego wszystkie przypadki
samobójstw są przedmiotem szczegóło-
wych analiz prowadzonych przez prokura-
torów wojskowych, psychologów, kadrę
dowódczą, a także oficerów wychowaw-
czych. Wynika z nich, że do najczęstszych
przyczyn samobójstw należą problemy
osobiste czy dysfunkcje zdrowotne.
Rzadkie są przypadki samobójstw związa-
nych ze służbą wojskową.
Szczególnie w ostatnich latach wojsko
podjęło wiele działań mających na celu za-
pobieganie sytuacjom kryzysowym.
Musimy mieć jednak świadomość, że czę-
sto podłożem tego zjawiska jest brak
wśród młodych ludzi motywacji do aktyw-
nego przezwyciężania swoich problemów
osobistych oraz nieodporność na stres
spowodowany sytuacją rodzinną czy ma-
PIOTR PRYMLEWICZ/BELLONA (2)
żołnierzy zauważył, że szeregowy kupił
w kantynie tak dużą ilość leków. W porę
doszło do płukania żołądka.
Są też przypadki, w których psychiatrzy
ewidentnie stwierdzają istnienie manii sa-
mobójczej. Tak było z sierż. F., który po-
wiesił się w swoim mieszkaniu na haku od
żyrandola. W trakcie śledztwa ujawniono,
że sierżant miał już za sobą jedną próbę
samobójczą.
Rozpoznać w porę
– Każdy przypadek popełnienia samo-
bójstwa jest ludzkim dramatem i do każ-
dego trzeba podchodzić w sposób indywi-
dualny. Staramy się zawsze wyjaśnić, czy
nieszczęścia te miały jakiś związek z peł-
nieniem służby. Zwłaszcza że media dość
chętnie nagłaśniają przypadki samobójstw
w wojsku. Statystycznie rzecz biorąc, zda-
rzają się rzadziej niż w innych środowi-
skach – mówi płk Jerzy Nędzi z Departa-
mentu Wychowania i Promocji Obronno-
ści MON.
2002 2003 2004 2005 2006
47 32 49 29 25
33 18 34 19 18
15 11 22 12 10
18 7 12 7 8
14 14 15 10 7 zytywny skutek. Nie można mieć jednak
12 9 9 8 7
2 5 6 2 0 czyć przypadki samobójstw.
W latach
2002–2006 śmierć
w wyniku zamachów samo-
bójczych poniosło 70 żołnierzy
zasadniczej służby wojskowej
i 45 żołnierzy zawodowych.
52 żołnierzy zsw i 15 żołnierzy
zawodowych usiłowało
dokonać tego czynu.
terialną. Dlatego podstawowym zada-
niem pracy profilaktycznej w zakresie
przeciwdziałania samobójstwom wśród
żołnierzy jest stałe dążenie do zmniejszenia
ryzyka zachowań suicydalnych. Przede
wszystkim należy uwrażliwić otoczenie żoł-
nierza, tj. przełożonych, kolegów, rodzinę,
na sygnalizowane przez niego problemy
osobiste.
W rozpoznawaniu problemów życiowych
i zdrowotnych młodych ludzi powoływanych
do odbycia służby wojskowej istotną rolę
odgrywają komisje lekarskie i poborowe.
Dokładne zdiagnozowanie poborowych pod
względem zdrowotnym, w tym ich stanu
psychofizycznego, leży nie tylko w interesie
wojska, ale także miejscowych władz, po-
nieważ na ich terenie będą oni działać po
zakończeniu służby wojskowej.
Potwierdzają to analizy dokonywane
przez wojskowe organy ścigania, socjolo-
gów i psychoprofilaktyków wojskowych.
Z prowadzonych przez kilka ostatnich lat
badań wynika, że najczęstszymi przyczy-
nami zamachów samobójczych wśród ka-
dry zawodowej są nieporozumienia rodzin-
ne, a dopiero potem trudności w służbie
i zaburzenia zdrowia psychicznego.
Natomiast wśród żołnierzy służby zasad-
niczej najczęściej stwierdzaną przyczyną
jest zawód miłosny potęgowany rozsta-
niem. Częstym motywem są także niepo-
rozumienia rodzinne. Znacznie rzadziej za-
machy samobójcze spowodowane są trud-
nościami adaptacyjnymi w służbie.
Wojsko temat ten traktuje z wielką po-
wagą. Departament Wychowania i Promo-
cji Obronności wydał materiały poglądo-
we i dydaktyczne dotyczące problematyki
samobójstw. Na ich podstawie prowadzo-
ne są zajęcia z żołnierzami służby zasad-
niczej i szkolenia z kadrą dowódczą. Mó-
wi się podczas nich m.in. o zagrożeniach
samobójstwem w służbie wojskowej czy
o czynnikach psychicznych, które mogą
negatywnie wpłynąć na osobowość żołnie-
rza. Wyjaśnia się także, jak przezwyciężać
sytuacje kryzysowe, rozpoznawać w porę
symptomy zachowań samobójczych.
Działania te przynoszą niewątpliwie po-
złudzeń, że z życia wojska uda się wyklu-

Polska Zbrojna 45
PORADY PRAWO

BOGDAN ROSA
ANDRZEJ ZALEWSKI

Zgodnie z ogólną zasadą – w czasie

pełnienia zawodowej służby wojskowej
żołnierzowi nie wolno być członkiem partii
politycznej, stowarzyszenia, organizacji lub
ruchu obywatelskiego, stawiających sobie
cele polityczne. W przypadku organizacji
i stowarzyszeń o innym charakterze
przepisy nie są tak rygorystyczne.

Przynależność
do organizacji
Ż
ołnierz zawodowy powinien jed-
nak pisemnie poinformować do-
wódcę jednostki wojskowej,
w której zajmuje stanowisko
służbowe, o swojej przynależności do sto-
warzyszenia i innej organizacji krajowej.
W przypadku stowarzyszenia i innej or-
ganizacji zagranicznej lub międzynaro-
dowej formalności jest więcej. Przyna-
leżność żołnierza zawodowego do stowa-
rzyszenia i innej organizacji zagranicz-
nej lub międzynarodowej wymaga ze-
zwolenia ministra obrony narodowej.
Aby je uzyskać, musi on wystąpić ze sto-
sownym wnioskiem. Następnie kieruje
się go drogą służbową. We wniosku żoł-
nierz zawodowy podaje informacje do-
tyczące stowarzyszenia i innej organiza-
cji zagranicznej lub międzynarodowej,
a w szczególności:
 nazwę stowarzyszenia lub organizacji;
 charakter stowarzyszenia lub orga-
nizacji;
 siedziby, w tym przedstawicielstw na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
 charakter pełnionej przez żołnierza
funkcji.
W uzasadnionych przypadkach żołnierz
zawodowy może być obowiązany do przed-
łożenia statutu stowarzyszenia lub organi-

Obowiązki organu cjach, w których osoba wezwana

administracji
Wezwania do różnego rodzaju
organów administracji publicznej
nie należą do rzadkości. Z reguły
jesteśmy wzywani do urzędów
w celu złożenia wyjaśnień, zeznań,
oświadczeń itp. Każde zgłoszenie
się na takie wezwanie burzy oso-
biste plany, a niejednokrotnie wy-
maga zwolnienia z pracy lub do-
jazdu do siedziby urzędu. Takie
utrudnienia szczególnie dotkliwie
odczuwają ludzie starsi, schoro-
wani lub niepełnosprawni.
Dlatego też powinniśmy wiedzieć,
że zgodnie z przepisami prawa or-
gan administracji wzywający daną
osobę obowiązany jest dołożyć
starań, aby zadośćuczynienie we-
zwaniu (stawienie się na wezwa-
nie) nie było uciążliwe. W sytua-
nie może stawić się z powodu cho-
roby, kalectwa lub innej nie dającej
się pokonać przeszkody, organ
wzywający powinien dokonać okre-
ślonej czynności (przyjąć wyjaśnie-
nie albo przesłuchać wezwaną
osobę) w miejscu jej pobytu, jeżeli
tylko pozwalają na to okoliczności,
w jakich znajduje się ta osoba.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA
PRZEPISÓW ART. 50 PAR. 2 I 3 USTAWY
Z 14 CZERWCA 1960 R. – KODEKS
POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO
(JEDNOLITY TEKST OPUBLIKOWANY W
DZURP NR 98 Z 17 LISTOPADA 2000 R. POZ.
1071 – Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)
Odprawa
pieniężna
pracownika
Osoby powołane do zasadniczej
służby wojskowej będące w tym
czasie zatrudnione powinny pa-
miętać, że w związku z tym po-
wołaniem mają określone
uprawnienia w sferze finanso-
wej. Otóż pracownikowi powoła-
nemu do zasadniczej służby
wojskowej przysługuje od pra-
codawcy (zakładu pracy) odpra-
wa pieniężna. Ma ona wyso-
kość dwutygodniowego wyna-
grodzenia obliczonego według
zasad określonych dla ustale-
nia ekwiwalentu pieniężnego za
urlop wypoczynkowy. Odprawa
taka nie przysługuje w razie po-
nownego powołania do tej sa-
mej służby.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA
PRZEPISÓW ART. 125 USTAWY Z 21
LISTOPADA 1967 R. O POWSZECHNYM
OBOWIĄZKU OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ
POLSKIEJ (JEDNOLITY TEKST
OPUBLIKOWANY W DZURP NR 241
Z 9 LISTOPADA 2004 R. POD POZ. 2416
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)
Kolejna
umowa o pracę
Sprawa zawierania kolejnych
umów o pracę na czas określo-
ny niejednokrotnie była już wy-
jaśniana w mediach, w tym i na
naszych łamach. Redakcyjna
poczta świadczy jednak o cią-
głym zainteresowaniu
Czytelników tą problematyką.
Przypominamy więc, że w aktual-
nym stanie prawnym istnieją
ograniczenia w zakresie możliwo-
ści wielokrotnego odnawiania
umowy na czas określony, a tym
samym i przedłużania pracy na
podstawie takiej umowy. Jeżeli
bowiem strony (tzn. pracodawca
i pracownik) dwukrotnie już za-
warły umowę o pracę na czas
określony na następujące po so-
bie okresy, zaś przerwa między

46 Polska Zbrojna nr 15/2007

 stra obrony narodowej. Takie powiadomie-
nie składa się drogą służbową.

GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI

zacji albo innego dokumentu potwierdza-
jącego ich cele i zadania, a także wypisu
z właściwego rejestru, gdzie stowarzysze-
nie lub organizacja są zarejestrowane.
Przed udzieleniem zezwolenia minister
obrony narodowej może zwrócić się bez-
pośrednio do stowarzyszenia lub organiza-
cji, do której żołnierz należy lub ma nale-
żeć, albo do innych organów, o udzielenie
dodatkowych informacji. Żołnierz zawo-
dowy, który należy do stowarzyszenia i in-
nej organizacji zagranicznej lub międzyna-
rodowej w dniu powołania do zawodowej
służby wojskowej, składa wniosek o udzie-
lenie zezwolenia na przynależność do te-
go stowarzyszenia (organizacji zagranicz-
nej lub międzynarodowej) niezwłocznie po
rozpoczęciu pełnienia zawodowej służby
wojskowej.
Decyzja ministra
Sprawy udzielania żołnierzowi zawodo-
wemu zezwolenia na przynależność do sto-
warzyszenia i innej organizacji zagranicz-
nej lub międzynarodowej minister obrony
narodowej rozstrzyga w formie decyzji.
Żołnierz zawodowy, który uzyskał zezwo-
lenie na przynależność do stowarzyszenia
i innej organizacji zagranicznej lub mię-
dzynarodowej, o fakcie nieprzystąpienia al-
bo wystąpieniu ze stowarzyszenia lub or-
ganizacji niezwłocznie powiadamia mini-
W powyższym przypadku minister
stwierdza wygaśnięcie decyzji, w której
udzielił żołnierzowi zawodowemu ze-
zwolenia na przynależność do stowarzy-
szenia i innej organizacji zagranicznej
lub międzynarodowej.
Zawieszenie lub cofnięcie
zezwolenia
Jeżeli wymagają tego względy ochrony
tajemnicy państwowej lub służbowej oraz
potrzeby Sił Zbrojnych RP, zezwolenie na
przynależność do stowarzyszenia i innej or-
ganizacji zagranicznej lub międzynarodo-
wej może być przez ministra obrony naro-
dowej zawieszone lub cofnięte. Zawiesze-
nia powyższego zezwolenia dokonuje się
w drodze decyzji. Określa się w niej okres
zawieszenia przynależności żołnierza za-
wodowego do stowarzyszenia i innej orga-
nizacji zagranicznej lub międzynarodowej.
Natomiast cofnięcia zezwolenia dokonuje
się w drodze decyzji uchylającej decyzję
udzielającą żołnierzowi zawodowemu ze-
zwolenia na przynależność do stowarzy-
szenia i innej organizacji zagranicznej lub
międzynarodowej. 
PODSTAWA PRAWNA: PRZEDSTAWIONE INFORMACJE
WYNIKAJĄ Z NASTĘPUJĄCYCH PRZEPISÓW PRAWNYCH:
1) ART. 107 USTAWY Z 11 WRZEŚNIA 2003 R. O SŁUŻBIE
WOJSKOWEJ ŻOŁNIERZY ZAWODOWYCH (DZURP NR 179
Z 20 PAŹDZIERNIKA 2003 R., POZ. 1750 – Z PÓŹNIEJSZYMI
ZMIANAMI),
2) PAR. 2–7 ROZPORZĄDZENIA MINISTRA OBRONY
NARODOWEJ Z 20 LUTEGO 2004 R. W SPRAWIE UDZIELANIA
ŻOŁNIERZOM ZAWODOWYM ZEZWOLEŃ NA
PRZYNALEŻNOŚĆ DO STOWARZYSZENIA I INNEJ
ORGANIZACJI ZAGRANICZNEJ LUB MIĘDZYNARODOWEJ
(DZURP NR 40 Z 12 MARCA 2004 R., POZ. 366).

rozwiązaniem poprzedniej a na-
wiązaniem kolejnej umowy o pra-
cę nie przekroczyła jednego mie-
siąca, zawarcie kolejnej, trzeciej
umowy o pracę na czas określony
jest równoznaczne w skutkach
prawnych z zawarciem umowy na
czas nieokreślony. Ewentualne
uzgodnienie między stronami
w trakcie trwania umowy o pracę
na czas określony dłuższego okre-
su wykonywania pracy na podsta-
wie tej umowy uważa się za zawar-
cie, od dnia następującego po jej
rozwiązaniu, kolejnej umowy o pra-
cę na czas określony. Trzeba rów-
nież pamiętać, że powyższa zasa-
da nie dotyczy umów o pracę na
czas określony zawartych:
1) w celu zastępstwa pracownika
w czasie jego usprawiedliwionej
nieobecności w pracy,
2) w celu wykonywania pracy
o charakterze dorywczym lub se-
zonowym albo zadań realizowa-
nych cyklicznie.
Dodatkowo informujemy, że po-
wyższe zasady dotyczą wyłącznie
umów o pracę zawartych na czas
określony. Nie obowiązują one
innych umów terminowych
– np. umowy na okres próbny
i umowy na czas wykonania okre-
ślonej pracy.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA
PRZEPISÓW ART. 251 UST. 1–3 USTAWY
Z 26 CZERWCA 1974 R. – KODEKS PRACY
(JEDNOLITY TEKST OGŁOSZONY W DZURP
NR 21 Z 16 LUTEGO 1998 R. POD POZ. 94
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)
Wolne
na szukanie pracy
Wprawdzie rynek pracy ciągle się
kurczy, nie oznacza to jednak, że
pracownicy są tym samym pozba-
wieni ustawowych uprawnień w za-
kresie zapewnienia określonego
czasu na poszukiwanie nowej pra-
cy. W okresie co najmniej dwutygo-
dniowego wypowiedzenia umowy o
pracę dokonanego przez praco-
dawcę pracownikowi przysługuje
zwolnienie na poszukiwanie pracy,
z zachowaniem prawa do wynagro-
dzenia. Wymiar takiego zwolnienia
jest uzależniony od długości okre-
su wypowiedzenia. Wynosi on:
1) dwa dni robocze – w okresie
dwutygodniowego i jednomie-
sięcznego wypowiedzenia,
2) trzy dni robocze – w okresie
trzymiesięcznego wypowiedzenia
(w tym również w przypadku jego
skrócenia).
Należy się ono także w razie wypo-
wiedzenia warunków pracy i płacy,
jeśli pracownik złoży oświadczenie
o odmowie zaproponowanych mu
warunków. Nie przysługuje jed-
nak, gdy taki pracownik zawiera
umowę o pracę (nawet w niepeł-
nym wymiarze czasu pracy) z do-
tychczasowym pracodawcą lub
gdy w okresie wypowiedzenia nie
świadczy pracy, np. w związku
z chorobą. Omawianego zwolnie-
nia udziela się wyłącznie na wnio-
sek pracownika – za zgodą praco-
dawcy. Samowolne wykorzystanie
zwolnienia stanowi opuszczenie
pracy bez usprawiedliwienia.
Dni wolne na poszukiwanie pracy
przysługują tylko w naturze, co
oznacza, że w razie niewykorzysta-
na zwolnienia pracownikowi nie
należy się za ten okres ekwiwa-
lent pieniężny.
PODSTAWA PRAWNA: POSTANOWIENIA
PRZEPISÓW ART. 37 PAR. 1 I 2 ORAZ ART.
42 PAR. 1 USTAWY Z 26 CZERWCA 1974 R.
– KODEKS PRACY (JEDNOLITY TEKST
OPUBLIKOWANY W DZURP NR 21
Z 16 LUTEGO 1998 R. POD POZ. 94
– Z PÓŹNIEJSZYMI ZMIANAMI). (R.Z.)

nr 15/2007 Polska Zbrojna 47

AAAAAAA PRASY
PRZEGLĄD AAAAAAAA
Połączonych NATO w Bydgoszczy. Po jego mo-
nologu miny obecnych zrzedły. – Płyną do
mnie, ale także do szefostwa w Norfolk, skar-
gi na międzynarodową szkołę działającą przy
ul. Poniatowskiego. Ludzie mówią, że Polska
nie chce się wywiązać ze swoich zobowiązań
co do jej prowadzenia. Placówka jest w fatal-
nym stanie, po prostu odstrasza. Taka fama
szkodzi miastu i powoduje, że wśród oficerów
NATO maleje chęć przyjazdu do nas – mówił
generał. – Wiem, że wydano ponad 50 tys. zł
na remont, ale wystarczyło to na pomalowa-
nie ścian i oczyszczenie parkietów. A przecież
uczęszczają tam dzieci z Japonii, Grecji,
Anglii, które znają inne standardy. Generał
narzekał też na kiepskie połączenia lotnicze
z Bydgoszczą. – W mieście mamy około tysią-
ca miejsc noclegowych. Gdyby powstał tu

SIKORSKY
Sikorsky robi porządki
obiekt na 400 miejsc, baza wzrosłaby
o 40 procent.
R Z E C Z P O S P O L I T A Byłby to hotel ko-
mercyjny, nie tylko

C entrala Sikorsky Aircraft

Corporation w Stratford
już w połowie marca zamó-
mentów poszycia i instala-
cji, zamówi też 200 lotni-
czych komponentów w fir-
porządki zaczęły się od po-
prawy bezpieczeństwa pra-
cy i ochrony środowiska.
dla oficerów. Nie
wyobrażam sobie
sytuacji, gdy

wiła kabiny wojskowych śmi-
głowców Black Hawk warte
setki milionów dolarów.
Pierwsze zamówienie na
dostawę nowych kabin do
helikopterów UH-60 M da
mieleckiej fabryce pracę na
najbliższych sześć lat.
Umowa przewiduje przedłu-
żenie kontraktu o co naj-
mniej dziesięć lat. Firma nie
ujawnia wartości zamówień,
ale w sumie fabryka uru-
chomi produkcję 3 tys. ele-
Piloci szkoleni w Izraelu
RZECZPOSPOLITA
PIOTR PRYMLEWICZ
mach zewnętrznych. – By W halach już widać zmiany: w Bydgoszczy
zrealizować kontrakty dla montowane są osłony ma- w 2008 r. będzie-
amerykańskiej armii, szyn, personel ma obowią- my prowadzić
Sikorsky musi w najbliż- zek wkładać ochronne go- większość trenin-
szych latach podwoić pro- gle. Pierwsze dwie kabiny gów (na razie od-
dukcję wojskowych helikop- Black Hawka muszą być go- bywają się głównie za granicą) i będzie tu
terów. Inwestycja w Mielcu towe już w przyszłym roku. przebywać ponad trzy tysiące wojskowych
to ważny element wyścigu Za trzy lata miałaby ruszyć rocznie. Trzeba ich tu będzie dowozić. NATO
z czasem – twierdzi Adam produkcja kompletnych śmi- chce zostawić w mieście ponad 40 milionów
Stolarz, wiceprezes Agencji głowców International Black euro, zatrudnić docelowo stały personel (oko-
Rozwoju Przemysłu, główny Hawk – eksportowej wersji ło 200 osób), ale musimy razem zastanowić
negocjator umowy jednego z najbardziej rozpo- się, jak wykorzystać tę szansę – apelował ge-
z Amerykanami. W miele- wszechnionych śmigłowców nerał do radnych.
ckiej fabryce amerykańskie wojskowych.
Buty od lat najlepsze
RZECZPOSPOLITA
rządy obserwacyjne. WSK Warszawa II bę-
dzie dostawcą urządzeń nawigacyjnych
i zwiększających bezpieczeństwo lotów. K upczak Products, prywatny producent
wojskowych butów z Krotoszyna, rozbu-

P olska jest zainteresowana szkoleniem

w Izraelu swoich pilotów samolotów F-16
– informuje na internetowej stronie izraelski
dziennik „Haaretz”. Gazeta powołuje się na
wypowiedź ministra obrony narodowej
Aleksandra Szczygło po zakończeniu rozmów
w Izraelu i podpisaniu porozumienia o posze-
rzonej współpracy militarnej obu krajów. Szef
MON podkreślił, że cenne byłoby wykorzysta-
nie doświadczenia i reputacji izraelskiego lot-
nictwa wojskowego.
Noktowizja z PCO i Krab
z HSW do Australii TRYBUNA
– Rynek lotniczy jest ogromny i takież jest za-
potrzebowanie na aparaturę z Polski – twier-
dzi Sławomir Kułakowski, prezes Polskiej Izby
Producentów na rzecz Obronności Kraju, któ-
ry podpisał z australijskimi partnerami umo-
wę o strategicznej współpracy. WSK
Warszawa, by przyspieszyć dostawy swych
produktów, uruchomi w Australii handlowe
przedstawicielstwo. Polski przemysł chce
wziąć udział w przetargu, oferując australij-
skiej armii armatohaubicę Krab produkowa-
ną w Hucie Stalowa Wola.
Zimny prysznic
w żołnierskich słowach
dowuje fabrykę i szykuje się do przyjęcia
50 nowych pracowników.
– Doświadczenia polskich żołnierzy w Iraku
i Afganistanie zmusiły firmę do opracowania
pięciu nowych modeli dostosowanych do eks-
tremalnych warunków – mówi Bogusław
Kupczak, współwłaściciel przedsiębiorstwa.
MON upoważniło dowódców do kupowania
obuwia specjalnego w zależności od potrzeb.
Firma Kupczak Products kończy wyposażanie
nowo wybudowanej fabryki wojskowych butów
w Jordanii. Budowę
zakładów, które bę-
dą produkować
150 tys. par rocznie

P olski przemysł obronny zabiega o kon-

trakty w Australii. Na tym niedocenianym
EXPRESS BYDGOSKI – przeznaczonych
przede wszystkim
dotąd rynku warszawskie Przemysłowe
Centrum Optyki ma duże szanse sprzedawać
swoje kamery noktowizyjne i wojskowe przy-
N a niedawnej sesji rady miasta pojawił się
gen. bryg. Ryszard Wiśniewski (na zdję-
ciu), wiceszef Centrum Szkolenia Sił
na rynki arabskie
– wspiera król
Jordanii.

48 Polska Zbrojna nr 15/2007

 GRUPY REKONSTRUKCYJNE GRY WOJENNE
Zakochani w tradycji
Po raz pierwszy pojawili się dwa lata temu na wzgórzu Monte Cassino.
Harcerskie ubrania zamienili na mundury żołnierzy 2 Korpusu Polskiego.
W
Myśliborzu, w 20
Drużynie Harcer-
skiej „Lotna” im.
ppłk. Władysława
Smorokowskiego,
już w 2004 r. przy-
mierzano się do tzw. rekonstrukcji wyj-
ścia 1 patrolu kompanii komandosów
nad rzekę Sandro we Włoszech. Dru-
żyna przyjęła bowiem imię ich dowód-
cy. W ten sposób chciano uczcić
60. rocznicę bitwy o Monte Cassino.
– Pomysł nie doczekał się jednak reali-
zacji – wzbudził małe zainteresowanie
środowiska – nie ukrywając żalu, opo-
wiada Zbigniew Zięba, komendant Huf-
ca ZHP w Myśliborzu. – Wymyśliliśmy
nr 15/2007
ALEKSANDER RAWSKI
ALEKSANDER RAWSKI
więc coś innego – utworzenie grupy re-
konstrukcyjnej 2 Korpusu Polskiego.
Mundury z wypożyczalni
W 15-osobowej grupie oprócz harce-
rzy z Myśliborza znaleźli się druhowie
ze Szczecina, Świnoujścia i Częstocho-
wy. Najmłodsi są uczniami szkoły śred-
niej, najstarszy ukończył 40 lat. Mun-
durów, uszytych z grubej wełny, takich
jakie nosili żołnierze 2 Korpusu Pol-
skiego, użyczyła im poznańska firma
zajmująca się szyciem i wypożycza-
niem strojów historycznych. Od niej
pochodziły również atrapy broni strze-
leckiej (m.in. karabin Lee-Enfield i pi-
stolet maszynowy Thompson) oraz wy-
posażenie wojskowe (ładownice, chle-
bak, kabury pistoletów...).
Pod Monte Cassino grupa nie była
jednolicie ubrana – chciano bowiem
oddać cześć wszystkim formacjom bio-
rącym udział w szturmie klasztoru.
Dlatego znalazły się w niej mundury ko-
mandosów 1 Samodzielnej Kompanii,
czołgistów 2 Brygady Pancernej, żoł-
nierzy 12 Pułku Ułanów Podolskich,
którzy jako pierwsi wdarli się do budyn-
ku. Jedna z harcerek włożyła mundur
pomocniczej wojskowej służby kobiet,
a czterech druhów – uniformy piecho-
ty 3 Dywizji Strzelców Karpackich
i 5 Kresowej Dywizji Piechoty. Na
cmentarzu Monte Cassino, podczas
uroczystości 60-lecia bitwy, cała pięt-
nastka wyglądała jak pododdział dawnej
polskiej armii.
Sposobem gospodarczym
Harcerze zadbali nawet o najdrobniej-
szy szczegół umundurowania – nie mogło
być żadnej fuszerki. – Każdy element wy-
posażenia musiał wyglądać na autentycz-
ny – przyznaje komendant Zięba. Na przy-
kład tzw. przedłużki do szelek, czyli kawał-
ki paska ze sprzączką łączącą szelki z pa-
skiem, uszyli sami (brakowało ich czołgi-
stom i oficerom). Sami wykonali też szty-
lety dla komandosów. – Na pierwszy rzut
oka nie różniły się od oryginału – mówi
z satysfakcją komendant.
ARCHIWUM PZ
Po powrocie z Włoch harcerze z „dwu-
dziestej” zwrócili umundurowanie do
wypożyczalni. Zostawili sobie tylko dwa
komplety. Z czasem w Myśliborzu po-
wstała grupa rekonstrukcyjna 2 Korpu-
su Polskiego. 
Polska Zbrojna 49
PRZEGLĄD HISTORIA
TRADYCJE PRASY

Nie zapomnieli o ojczyźnie

4 CZERWCA 1917 R. rząd francuski wydał dekret o utworze-
niu Armii Polskiej we Francji. Zaczęli do niej zaciągać się ma-
sami Polacy z całego świata. Nie zabrakło również weteranów
z Legionu Bajońskiego. Kilkunastu żyjących jeszcze żołnierzy
zasiliło formujący się 1 Pułk Strzelców Pieszych, z którym wró-
cili już do niepodległej ojczyzny wraz z całą Błękitną Armią
i wzięli udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Na zdjęciu
z lewej: cmentarz żołnierzy polskich w Auberive we Francji.

Legioniści z Bayonne JAKUB NAWROCKI

wani w jeden oddział Polacy mocno eks-

Byli niewielką formacją wojskową, ale niezwykle waleczną ponowali odrębność narodową. Po prze-
i bohaterską. Legion Bajoński, bo o nim mowa, walczył szkoleniu i wyposażeniu rekrutów oddział
(około 200 Polaków) został wcielony ja-
z Niemcami i Rosjanami w 1920 r. Jego żołnierze to przykład ko 2 kompania batalionu C do 1 Pułku Le-
patriotyzmu i wierności hasłu: za naszą i waszą wolność. gii Cudzoziemskiej, tworząc jedyne w hi-
storii tej formacji zgrupowanie w pełni
W przededniu wybuchu I wojny światowej a Niemcami prezydent Republiki Francu- jednolite narodowościowo. Mieszkanki
istniała we Francji silna emigracja polska. skiej wydał dekret o wstępowaniu w sze- Bayonne (skąd bierze się nazwa tejże for-
Zrzeszona była w różnych organizacjach regi wojska ochotników i cudzoziemców. macji) uszyły dla żołnierzy sztandar, bę-
społecznych i młodzieżowych. Działający Okazję tę wykorzystali Polacy. Zaczęli dący jedynym ich wyróżnikiem. Jesienią
w nich ludzie, mimo iż reprezentowali róż- zgłaszać się do punktów werbunkowych. 1914 r. Legion Bajoński wyruszył na Front
ne orientacje polityczne, w jednym byli Kierowani byli na południowy zachód Zachodni, aby zmierzyć się z niemieckim
zgodni: iż w momencie wybuchu konflik- Francji, do miejscowości Bayonne. Pola- zaborcą.
tu światowego powinni stworzyć zbrojne cy próbowali stworzyć tam oddzielną for-
oddziały, które przy boku Francji walczy- mację wojskową podlegającą dowództwu Krwawe chwile chwały
łyby o niepodległość Polski. Taka okazja francuskiemu, jednak wyraźne apele am- Bajończycy obsadzili okopy nad rzeką
nadarzyła się 1914 r., gdy zaraz po rozpo- basady rosyjskiej w Paryżu stanęły temu Alsne na linii miejscowości Reuil–Sillery,
częciu konfrontacji między Francją na przeszkodzie. Mimo wszystko zgrupo- gdzie 29 listopada przeszli swój chrzest bo-

50 Polska Zbrojna nr 15/2007


jowy. Zginął wtedy syn słynnego polskie-
go historyka, pierwszy chorąży Władysław
Szujski. Na tych pozycjach formacja prze-
trwała w spartańskich warunkach do wios-
ny 1915 r. Następnie została przerzuco-
na do miejscowości Arras. Tam na po-
czątku maja zaplanowano użycie oddzia-
łu do szturmu na niezwykle zaciekle bro-
nione pozycje niemieckie. Francuscy ofi-
cerowie zagrzewali Polaków do walki,
m.in. kpt. Osmonde, który miał popro-
wadzić legionistów do natarcia: ,,Ochot-
nicy polscy! Jutro będziecie mieli honor
pierwsi iść do ataku na naszego i wasze-
go odwiecznego wroga (…). Ja ze swo-
jej strony jestem szczęśliwy, że was bę-
dę mógł prowadzić do ataku. Wróg paść
musi!”. Nie wiedział, iż była to jego ostat-
nia mowa w życiu, że następnego dnia pad-
nie w walce.
9 maja 1915 r. ruszyło francuskie natar-
cie na linie niemieckie na wzgórzu Vimy.
W brawurowym ataku Polacy zdobyli czte-
ry linie niemieckich okopów. W morder-
czej walce zdołali utrzymać zdobyczne po-
zycje. Niestety, sukces nie został wykorzy-
nr 15/2007
stany, ponieważ dowództwo nakazało wy-
cofanie na pozycje wyjściowe.
Zmierzch bohaterów
Straty po stronie zwycięzców były za-
trważająco wysokie. Z ponad 200 żołnie-
rzy biorących udział w szturmie wróciło
zaledwie 50 (!). Wszyscy oficerowie i do-
wódca kompanii polegli. W dowód uzna-
nia za czyn Polaków prezydent Francji oso-
biście udekorował sztandar Legionu Ba-
jońskiego Krzyżem Wojennym z Palmą.
Po bitwie reszta kompanii została przefor-
mowana i skompletowana, by móc jeszcze
raz stoczyć bój w rejonie Souchez, gdzie
od dłuższego czasu alianci prowadzili za-
cięte walki z Niemcami. 16 czerwca
1915 r. to w zasadzie koniec istnienia for-
macji bajończyków. Tego dnia zostali rzu-
ceni do ataku na obsadzony miejscowy
cmentarz, gdzie w walce na bagnety zmu-
sili przeciwnika do wycofania się. Nieste-
ty, straty poniesione przez oddział sprawi-
ły, iż formalnie legion przestał istnieć.
Garstkę ocalałych żołnierzy rozrzucono po
całym froncie francusko-niemieckim. 
SŁOWO KAPELANA
D rodzy Żołnierze, Wete-
rani i Kombatanci,
Funkcjonariusze Straży Gra-
nicznej, Biura Ochrony Rzą-
du, Służb Celnych, Służby
Ochrony Kolei, Druhny i Druhowie,
Już za kilka dni będziemy rozważać naj-
większe tajemnice naszej chrześcijań-
skiej wiary. W dni Wielkiego Tygodnia
staniemy się świadkami męki, śmierci
i zmartwychwstania naszego Zbawicie-
la Jezusa Chrystusa.
W tym świadectwie o Zmartwychwsta-
niu Chrystusa i Jego miłości uczestni-
czą również polscy Żołnierze. Z najwyż-
szą czcią i szacunkiem biegniemy myślą
do naszych Braci, którzy krwi własnej
i życia nie szczędzą, broniąc podstawo-
wej godności i prawa do życia ludzi
w wolności.
Nasi żołnierze obecni w Iraku,
Afganistanie, Syrii, Libanie, Kosowie,
Bośni i Hercegowinie oraz w Kwaterze
Głównej NATO, jak również wszyscy,
którzy pełnią służbę w różnych garnizo-
nach naszego kraju, niczym apostoło-
wie po wniebowstąpieniu Chrystusa
świadczyć będą w różnych rejonach
świata i naszego kraju, że Chrystus
prawdziwie zmartwychwstał. Obcho-
dząc pamiątkę paschalnych wydarzeń,
święta zwycięstwa życia nad śmiercią,
dobra nad złem, uwierzmy, że i my je-
steśmy w stanie powstrzymać zło. Mo-
żemy to uczynić, jeżeli się zjednoczy-
my, jeżeli nie będziemy niesprawiedli-
wie sądzić innych, opierając się na
fałszywych i sfabrykowanych doku-
mentach, gdy staniemy ponad podzia-
łami dla obrony wszystkich wartości,
od których zależy siła i zdrowie
naszej Ojczyzny.
Z okazji Świąt Pańskiego Zmartwych-
wstania przesyłam wszystkim Wetera-
nom i Kombatantom, Żołnierzom,
Funkcjonariuszom i ich Rodzinom oraz
Harcerzom życzenia radosnego przeży-
wania Świąt naszego odkupienia. Niech
radość tych dni rozpali nasze serca go-
rącą miłością do Boga i bliźniego.
Niech Bóg, który przezwycięża wszelkie
zło, wspiera żołnierskie trudy i znoje
w pełnieniu służby dla naszej Ojczyzny,
obdarowuje zdrowiem i pomyślnością
w budowaniu bezpieczeństwa
i pokoju na całym świecie.
Trwając w radości Zmartwychwstania
Pańskiego, wszystkim z serca udzielam
pasterskiego błogosławieństwa.
Tadeusz PŁOSKI
biskup polowy WP
Polska Zbrojna 51
AAAAAAA HISTORIA
TRADYCJE AAAAAAAA
Militarny zajazd Laskowskiego
W Malechowie, małej miejscowości na trasie z Gdańska do Szczecina, osiem kilometrów
za Sławnem, przy krajowej drodze numer 6, na łagodnym wzgórzu zatrzymała się niewielka armia.
Rozstawiono działa, czołgi, samochody wojskowe, haubice, amfibie, wozy straży pożarnej.
Przy wjeździe stanął stary poniemiecki bunkier.
N
ie ma tu żadnego żołnierza – mó-
wi zapalony kolekcjoner milita-
riów Marian Laskowski. – To zbio-
ry moje i mojego przyjaciela Mar-
ka Bullera, amerykańskiego pi-
lota, który szkolił pilotów w Niem-
czech. Pomogłem mu kupić dom w okolicy i na-
mawiam na osiedlenie się w Polsce. Trzymają
go jeszcze interesy w Niemczech, ale być może
już niebawem połączymy siły. Mark kupił dwie
hale wojskowe i wkrótce sprzęt, który trzymamy
pod chmurką, znajdzie się pod dachem.
Jest to o tyle ważne, że już od dwóch lat Laskow-
ski stara się, aby w Malechowie powstało mu-
zeum militariów. Ma poparcie dyrektora Muze-
um Zamku Książąt Pomorskich w Darłowie
Krzysztofa Pichy. Puka do różnych drzwi, ale
sprawa utworzenia placówki stanęła na razie
w miejscu. – Chcemy założyć Stowarzyszenie
Miłośników Techniki Wojskowej – z pasją tłuma-
czy Laskowski. – Muzeum ma być prywatne,
więc może przez stowarzyszenie będziemy mo-
gli dotrzeć do ludzi, którzy nam pomogą. Kolek-
cjoner wykonał olbrzymią pracę – zrobił zdjęcia
wszystkich obiektów i je opisał. Większość po-
jazdów jest sprawna, wystarczy tylko zatanko-
wać i można wyjechać na poligon.
Zimowy zlot
Marianowi Laskowskiemu oczy się śmieją, kie-
dy opowiada o swoim ostatnim sukcesie, jakim
Plany na przyszłość
K olekcjoner nie byłby sobą, gdyby nie snuł
dalekosiężnych planów. Laskowski chce
utworzyć zajazd militarny. Plany ma już w gło-
wie i z pasją opowiada, że przy drodze za szla-
banem powstanie stare kasyno wojskowe
z czerwonej cegły, z czołgiem wjeżdżającym
w ścianę. Na podłodze będą stały skrzynki po
amunicji, leżały hełmy i stare karabiny. Będzie
można zjeść m.in. grochówkę. Pan
52 Polska Zbrojna
KRZYSZTOF W YGNAŁ
WSPÓŁPRACOWNICY PANA MARIANA przygotowują się do IX Międzynarodowego Zlotu
Historycznych Pojazdów Wojskowych, który rozpocznie się 25 czerwca i potrwa do 1 lipca.
był I Zimowy Zlot nad Bałtykiem. Nie spodziewał
się w najśmielszych nawet snach, że na darłow-
skiej Patelni zamelduje się ponad 250 miłośni-
ków militariów z całej Polski. Przyjechali też go-
ście z Niemiec i Holandii. – Nie spodziewałem
się, że na zlot przybędzie ponad 40 pojazdów
– dodaje Laskowski.
Hobby pana Mariana
Na ogromnym placu stoją stare lubliny, ponie-
mieckie traki, jest ZIŁ-157 neutralizator,
a z Niemiec przyjechał walec drogowy. Jest
też silnik Messerschmitta odnaleziony w oko-
Marian chce zająć się organizacją obozów
przetrwania i zjazdów, chce też nadal zbie-
rać pojazdy. Może do kolekcji przybędą sa-
moloty i śmigłowce, o których zakup się sta-
ra. Przydałby się też okręt podwodny,
może nawodny. – Tyle planów kłębi się
w mojej głowie – mówi na koniec
Laskowski. – Musiałbym żyć chyba
ze dwieście lat, żeby je wszystkie
zrealizować.
KRZYSZTOF WYGNAŁ (3)
licach Kłodzka, a nawet najnowsza zdobycz
kolekcjonera – kilkunastotonowa stalowa ko-
puła wydobyta w Bobolinie nieopodal Darłowa.
To pozostałość poniemieckiego bunkra, w któ-
rym testowano amunicję podczas II wojny świa-
towej. Kopuła zostanie specjalnie wyekspono-
wana w przyszłym muzeum. – Pojazdy zbieram
od wielu lat – mówi Laskowski – jednak najwięk-
szy sentyment mam do jednośladów. To moje
hobby od dzieciństwa. Zawsze marzyłem o mo-
tocyklu Junak i dopiąłem swego. Ojciec obiecał
mi, że dostanę go po maturze, ja jednak upar-
łem się, że będę miał go szybciej. Wypatrzyłem
junaka w jakiejś stodole i kupiłem go. Były kło-
poty z jego odpaleniem, ale w końcu się udało.
Po drodze jednak zatarłem silnik i do domu mu-
siałem go przypchać.
Nie zniechęciło to pasjonata. Niebawem w do-
mu rodziców pojawił się drugi junak. W pew-
nym momencie było ich siedem, a później ko-
lekcja motocykli urosła do 50 maszyn. Zasta-
wił cały garaż, maszyny wisiały nawet pod su-
fitem. Najcenniejszy z nich to poniemiecka
BMW Sahara z napędem na przyczepę. – To
król motocykli – uważa Laskowski. – Dziś już
nie ma takich maszyn. Ma dziesięć biegów,
waży pół tony i może ciągnąć wózek amuni-
cyjny. Od motocykli zaczynałem – dodaje.
– Są moją pasją i kocham je.
Warto się zatem zatrzymać na trasie z Gdań-
ska do Szczecina. Gospodarz jest bezpośred-
ni i miły, z chęcią oprowadza po swoim gospo-
darstwie. Mamy nadzieję, że muzeum milita-
riów, które jest jego największym marzeniem,
niebawem otworzy podwoje. 
nr 15/2007
 MILITARIA
STANY ZJEDNOCZONE

Zmiana bandery
BAE SYSTEMS

Lemury dla orłów

DANIA–SZWECJA. BAE
Systems poinformował, że za-
warł z duńską Organizacją

Zakupów i Logistyki kontrakt
wartości 330 mln koron
szwedzkich na dostawę zdal-
nie sterowanych stanowisk
uzbrojenia LEMUR. Ich dosta-
wy mają rozpocząć się już
w maju i zakończyć w przy-
szłym roku. Są one przezna-
czone dla zakupionych koło-
wych transporterów opance-
rzonych Piranha III i wozów
patrolowych Eagle (Orzeł) IV.
Produkowany przez BAE
System LEMUR jest w pełni
stabilizowanym stanowiskiem
ogniowym z celownikami elek-
trooptycznymi. Można go
uzbroić w karabin maszynowy
kal. 12,7 mm z 300 pociska-
mi lub granatnik automatycz-
ny kal. 40 mm z 48 granata-
mi. Jest wyposażony w kame-
ry telewizyjną i termowizyjną
A merykanie rezygnują
z niszczycieli min klasy
Osprey, gdyż zwalczaniem za-
grożenia minowego mają zająć
się nowo budowane przybrzeż-
ne okręty bojowe (LCS). Dwa
z nich przekazano w marcu gre-
ckiej marynarce wojennej.
USS „Heron” (MHC 52) i USS
„Pelican” (MHC 53) wraz ze
zmianą bandery otrzymały gre-
ckie imiona „Calypso” i „Efniki”.
Przed Grecją, w styczniu br., dwa
niszczyciele, USS
Pierwszy licencyjny
JAPONIA. Firma Kawasaki
Aerospace przekazała 23 mar-
„Cardinal”(MHC 60) i USS
„Raven” (MHC 61), przejął Egipt.
W sierpniu 2006 r. zapowiedzia-
no przekazanie Litwie w formie
grantu kolejnej pary, USS
„Kingfisher” (MHC 56) i USS
„Cormorant” (MHC 57).
Następne dwa przewidziano dla
Turcji. USS „Black Hawk”
(MHC 58) jako grant i USS
„Shrine” (MHC 62) za pieniądze.
Poza tym zakup „Oriole”
(MHC 55) i „Falcon” (MHC 59)
zaoferowano Tajwanowi.
dzie AgustaWestland w Yeovil,
w Wielkiej Brytanii. Obecnie
Kawasaki montuje kolejną „101”.
Brytyjsko-włoski śmigłowiec za-
US NAVY
Okręty klasy Osprey weszły do
służby w US Navy w latach
1993–1999. W sumie zbudowa-
no ich 12. Są to jednostki o wy-
porności 893 ton. Długość kadłu-
ba niszczyciela wynosi 57,3 m.
Załoga okrętu liczy pięciu ofice-
rów oraz 46 podoficerów i mary-
narzy. Jednostki te są stosunko-
wo wolne. Ich prędkość maksy-
malna to zaledwie 10 węzłów.
Słabe jest też uzbrojenie defen-
sywne – tylko dwa karabiny ma-
szynowe kal. 12,7 mm. (w)

oraz wskaźnik laserowy.
LEMUR-y można montować
nie tylko na pojazdach,
ale również na okrętach
w konfiguracji z armatami
Boforsa kal. 40 i 57 mm
lub innymi. (ted)
ca Japońskim Morskim Siłom
Samoobrony (JMSDF) pierwszy
zbudowany na licencji
AgustyWestland śmigłowiec
EH101. Jest on drugim z 14 za-
mówionych w 2003 r. Pierwszą
maszynę zmontowano w zakła-
stąpi w JMSDF amerykańskie
maszyny Sikorsky MH-53E i S-61.
EH101 są przewidziane do zwal-
czania min morskich oraz wspar-
cia działań w warunkach arktycz-
nych. Są to trzysilnikowe średnie
śmigłowce mogące operować
AGUSTA
w różnych warunkach klima-
tycznych. W wojskowej wersji
transportowej „101”
mają miejsca siedzące dla
30 żołnierzy. (ww)

PANCERNE IGLOO WIEŻA CHAVISA

USA. Amerykańskie siły zbrojne starają się różnymi sposobami
wzmocnić ochronę żołnierzy obsługujących stanowiska strzeleckie
pojazdów. Jednym z najnowszych rozwiązań jest „wieża Chavisa”.
W ten sposób upamiętniono poległego w Iraku Leebernarda E.
Chavisa, służącego w 732 Ekspedycyjnym Dywizjonie Ochrony USAF.
Został zastrzelony przez snajpera 14 października 2006 r. koło
Bagdadu, gdy siedział w wieżyczce swego hummera.
„Wieża Chavisa” została zbudowana z kwadratowych paneli ze szkła
pancernego o wymiarach 25,4 x 25,4 cm oraz stali pancernej
(takiej, jakiej użyto w panelach drzwiowych hummera).
Taka konstrukcja zapewnia osłonę strzel-
cowi, jednocześnie zwiększając jego
możliwości obserwacji tego, co dzieje się
wokół. Kształtem nowa wieża przypomi-
na igloo. Na początek zlecenie opiewa
na 60 sztuk. Pierwsze pięć
DEFENC
E DAILY z nich miało być prawdopodobnie wysła-
nych do Iraku w końcu marca. (wr)

nr 15/2007 Polska Zbrojna 53

MILITARIA GRANATNIKI

A
utomatyczne granatniki za-
debiutowały na polach bitew
wojny wietnamskiej. Począt-
kowo były w wyposażeniu
łodzi patrolowych US Navy,
ale niebawem „zeszły” na
ląd. Bardzo szybko na pojawienie się no-
wego amerykańskiego uzbrojenia zareago-
wał ZSRR, tworząc jego odpowiednik.
W latach 80. i 90. podobne systemy po-
wstały w kilku innych państwach.
Dziewiętnastka
Pierwszym amerykańskim granatni-
kiem, ale jeszcze nie w pełni automatycz-
nym, był Mk 18. Strzelec prowadził z nie-
go ogień, obracając korbą umieszczoną po
prawej stronie. Strzelał on granatami kal.
40 x 53 mm i był zasilany z taśmy.
Jeszcze w czasie wojny wietnamskiej za-
stąpiono go nowym – Mk 19 – który nadal
jest używany. Uchodzi on za pierwszy gra-
natnik w pełni automatyczny. Broń zasila-
na jest z taśmy mającej 32 lub 48 pocisków
i umieszczonej w skrzynce amunicyjnej.
Im więcej naboi, tym cięższy zasobnik.
W tym ostatnim przypadku skrzynka amu-
nicyjna waży aż 30 kg.
Spośród sześciu typów granatów za na-
jefektywniejszy uchodzi M430 o podwój-
nym zastosowaniu. Może on być użyty do
zwalczania piechoty. Jego odłamki są za-
bójcze w promieniu pięciu metrów, a ranią
osoby oddalone nawet o 15 m od miejsca
wybuchu. M430 niszczy również cele
opancerzone – przebija pancerz grubości
pięciu centymetrów.
Niebawem pojawi się następca „dzie-
więtnastki”, granatnik Mk 47. W nowej
broni używa się tej samej amunicji, ale jest
ona od poprzedniej znacznie lżejsza.
W fazie prób znajduje się jeszcze inny
amerykański granatnik automatyczny,
XM307, który w odróżnieniu od poprzed-
ników strzela granatami 25 x 59 mm.
Jest też od nich lżejszy. Wraz z trójno-
giem oraz oprzyrządowaniem celowni-
czym i kierowania ogniem XM307 wa-
ży około 20 kg.
Konkurenci
Interesującą konstrukcją jest powstały
w Niemczech granatnik HK GMG. Broń
ta jest ładowana dwustronnie i przystoso-
wana do zamontowania różnych urządzeń
celowniczych, w tym noktowizyjnych.
GMG jest zasilany z 32-nabojowej taśmy.
Własny granatnik automatyczny stwo-
rzyli Hiszpanie. Ich LAG-40 SB ma mniej-
szą niż konstrukcje amerykańskie i niemie-
cka szybkostrzelność. Za to LAG-40 jest
o blisko 10 cm krótszy od Mk 19 czy GMG.
Hiszpański granatnik może być zasilany
z taśm 24- i 36-nabojowych. Zasobnik z tą
ostatnią waży 19 kg.
Prototyp granatnika powstał również
w Polsce. Choć prace nad nim rozpoczęto
jeszcze w latach 60., tego systemu nadal
nie ma w Wojsku Polskim. Postanowiono

Podręczna artyleria
Pierwszych na świecie granatników automatycznych
zaczęły używać amerykańskie siły zbrojne
w latach 60. XX w. do zwalczania wrogiej piechoty
i lekkich konstrukcji na średnich dystansach.
TA D E U S Z W RÓ B E L

54 Polska Zbrojna nr 15/2007

 Typ broni Masa Długość Kaliber Maksymalna Maksymalny
(kg) (mm) amunicji szybkostrzelność zasięg (m)
Mk 19 44,4 - 1095 40x53 375 2200
-55,3
Mk 47 41 940 40x53 300 2200
XM307 19,5 1328 25x59 250 3600
HK GMG 40 1090 40x53 340 2200
GA-2000 31 1030 40x53 300 2200
CIS 40AGL 33 966 40x53 350 2200
CIS SLWAGL 14 990 40x53 350 2200
LAG-40 SB 34 996 40x53 215 2200
UK MOD

QLZ-87 12-20 970 35x32 500 1700

Granatnik HK GMG
wówczas bowiem, iż przyjęty zostanie so-
wiecki AGS-17, co zresztą nigdy nie na-
stąpiło. Pierwsze prototypy GA-40 lub
GA-2000 powstały w 2001 r. Polski gra-
natnik działa na zasadzie odrzutu zamka
półswobodnego. Przyrządy celownicze
składają się z muszki i nastawnego celow-
nika krzywiznowego, a dodatkowo można
zamontować celownik optoelektroniczny.
Poza Europą, Chinami i USA granatni-
ki automatyczne powstały również w Sin-
gapurze. Pierwszym z nich jest CIS 40AGL
o masie ponad 30 kg, drugim – lżejszy CIS
SLWAGL. W obu stosuje się pociski kal.
AGS-17 30 840
AGS-30 16 1100
40 mm. Singapurczycy oferują do nich trzy
rodzaje taśm: z 16, 32 lub 48 granatami.
Cechą wspólną większości z tych kon-
strukcji jest ten sam kaliber amunicji i za-
silanie z taśmy. Znacząca różnica zachodzi
pomiędzy maksymalną a faktyczną szyb-
kostrzelnością. Ta pierwsza jest tylko teo-
retyczna. Realnie z granatnika w ciągu mi-
nuty można wystrzelić kilkadziesiąt poci-
sków. Podobnie rzecz się ma z zasięgiem.
Choć z reguły waha się on w granicach
2200 m, to przyjmuje się, że najskuteczniej
można zwalczać cele odległe od 800
do 1700 m.
30x29 400 1700
30x29 400 1700
Problemem granatników automatycz-
nych bywa ich waga, wymagająca zaan-
gażowania do ich przenoszenia kilku lu-
dzi. Dlatego często montowane są na po-
jazdach czy jednostkach pływających.
Sposobem na zaradzenie temu jest od-
chudzanie nowych konstrukcji. Przy oka-
zji otrzymują one coraz bardziej zaawan-
sowane systemy celownicze. Równole-
gle trwają prace nad nowymi rodzajami
amunicji dla granatników, np. pociskami
wybuchającymi w powietrzu we wska-
zanym miejscu, nad głowami żołnierzy
przeciwnika. 

Granatniki świata
P oza USA, Rosją, Niemcami, Hiszpanią, Polską
i Singapurem granatniki automatyczne powsta-
ły jeszcze (niekiedy tylko jako prototypy) w:
– Chinach – Norinco (30 mm, podobny do rosyj-
skiego AGS-17), QLZ 87 (35 mm), W 87
(35 mm), LG3 (40 mm)
– Filipinach – Floro (40 mm)
– Korei Południowej – K4 (40 mm)
– Pakistanie – Daudsons Armoury (40 mm)
– RPA – Vector Y3AGL (40 mm)
– Rumunii – AGA-40 Mod. 85 (40 mm)
– Serbii – BGA (30 mm)
– Słowacji – RAG-30 (30 mm)
– Turcji – Rokestan (40 mm)
GDATP/JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

Mk 19 uchodzi za pierwszy granatnik w pełni automatyczny. Polski granatnik GA-40

nr 15/2007 Polska Zbrojna 55

AAAAAAA
ARMIE ŚWIATA
AAAAAAAA
USA
Zapracowana dywizja
Na początku roku przerzucono do Afganistanu kilka tysięcy spadochroniarzy z 82 Dywizji Powietrznodesantowej.
Jej największą jednostką podczas tej misji jest 4 Brygadowa Grupa Bojowa nosząca przydomek „Czerwone Diabły”.
Na początku lutego dowódca 82 Dywi-
zji Powietrznodesantowej gen. mjr Da-
vid M. Rodriguez objął zwierzchnictwo
nad Combined Joint Task Force-76, czy-
li siłami amerykańskimi w Afganistanie.
Jego żołnierze przybyli tam, by w ramach
rotacji zastąpić kolegów z 10 Dywizji
Górskiej. Do końca jednak tak się nie sta-
ło, gdyż czas trwania misji „górali” zo-
stał wydłużony. Zapowiedziano również
przerzucenie do Afganistanu stacjonują-
cej w Europie 173 Brygady Powietrzno-
desantowej.
Tymczasem w marcu zmieniono nu-
mer CJTF-76 na CJTF-82. W tym mie-
56 Polska Zbrojna
TA D E U S Z W RÓ B E L
siącu około tysiąca amerykańskich spa-
dochroniarzy wzięło udział w operacji
„Achilles” skierowanej przeciwko siłom
afgańskich rebeliantów działających na
północy prowincji Helmand. Koordyno-
wali oni m.in. nocne ataki lotnicze na po-
zycje buntowników.
Diabły w akcji
Przybyła do Afganistanu 4 Brygada
jest nową jednostką w strukturze „osiem-
dziesiątej drugiej”. Powstała w styczniu
2006 r. w ramach wielkiej restrukturyza-
cji amerykańskich wojsk lądowych.
W jej wyniku zreorganizowane dywizje,
zamiast trzech brygad manewrowych,
mają cztery brygadowe grupy bojowe.
Przedtem w armii amerykańskiej bryga-
dy manewrowe stawały się grupami bo-
jowymi dopiero po przydzieleniu im jed-
nostek wsparcia i zabezpieczenia ze
szczebla dywizji. W wyniku reformy bę-
dą one ich integralną częścią. Proces ten
był przejawem dążeń do stworzenia sił
modułowych, z których łatwo będzie
można tworzyć różnorodne zgrupowa-
nia bojowe, zależnie od potrzeb opera-
cyjnych.
„Czwarta” jest jednostką lekką, we-
dług etatu liczącą około 3,3–3,5 tys. żoł-
nr 15/2007

4 Brygadowa Grupa Bojowa
– 1 Batalion 508 Pułku Piechoty
Spadochronowej
– 2 Batalion 508 Pułku Piechoty
Spadochronowej
– 4 Szwadron 73 Pułku Kawalerii
– 2 Batalion 321 Spadochronowego Pułku
Artylerii Polowej
– 782 Batalion Wsparcia Brygady
508 Pułk
Jednostka powstała 20 października
1942 r. Później, w składzie 82 DPD, pułk
walczył w Normandii, Holandii i Belgii. Jak
wiele innych, po zakończeniu II wojny został
nr 15/2007
Niemal
90 lat
82 DPD wywodzi się od no-
szącej ten sam numer
dywizji piechoty, która powstała
25 sierpnia 1917 r., po przystą-
pieniu Stanów Zjednoczonych do
I wojny światowej. Wówczas też
powstał jej przydomek „Wszyscy
Amerykanie” (All Americans) i od-
znaka złożona z dwóch liter „A”,
bowiem w szeregach formowanej
w Georgii jednostki znaleźli się
mieszkańcy wszystkich ówczes-
nych 48 stanów. Wiosną 1918 r.
82 DP przybyła do Francji, gdzie
wzięła udział w pięciomiesięcz-
nych walkach. Po zakończeniu
wojny została rozwiązana.
O drodziła się w czasie następ-
nego światowego konfliktu.
Było to 25 maja 1942 r., a jej pierw-
szym dowódcą został gen. mjr
Omar N. Bradley. 15 sierpnia tegoż
roku przemianowano ją na dywizję
powietrznodesantową, złożoną
z jednostek spadochronowych i pie-
choty szybowców. Pierwszą misją
bojową „82” było lądowanie 9 lipca
1943 r. na Sycylii, a następnie
13 września desant pod Salerno.
Następnie, po przerzuceniu do
Wielkiej Brytanii, dywizja wzięła
udział w lądowaniu w Normandii,
a później w operacji „Market
Garden”. Spadochroniarze zakoń-
czyli swój szlak bojowy w północ-
nych Niemczech nad rzeką Elbą.
C zęść żołnierzy walczyła póź-
niej, w latach 1968–1969,
w wojnie wietnamskiej.
Spadochroniarzom przyszło też
uczestniczyć w kilku interwen-
cjach – na Dominikanie w 1965 r.
(na zdjęciu), Grenadzie w 1983 r.
i w Panamie w 1989 r. Nie zabra-
kło ich też w obu wojnach
z Irakiem.
82 ABDIV. (2)
rozwiązany. W następnych dziesięciole-
ciach co jakiś czas „pięćset ósmy” odtwa-
rzano i ponownie likwidowano.
W 1996 r. pojawił się jako 1-508 po-
wietrznodesantowa batalionowa grupa
bojowa, a w 2000 r. stał się częścią 173
BPD. Jego tradycje kontynuuje 4 BGB.
nierzy. Podobnie jak inne lekkie bryga-
dowe grupy bojowe, liczy dwa bataliony
piechoty (powietrznodesantowe), każdy
mający ponad 600 żołnierzy. Są oni zor-
ganizowani w kompanię dowodzenia,
trzy kompanie strzeleckie i jedną broni
wsparcia.
Do 4 BGB włączono po jednym z ba-
talionów z innych brygad 82 DPD, któ-
re stały się im niepotrzebne po zmia-
nach organizacyjnych. Pierwszy był
3 Batalion 504 Pułku z 1 Brygady, któ-
ry przemianowano na 1 Batalion
508 Pułku. Drugi był 3 Batalion
325 Pułku z 2 Brygady, stając się 2 Ba-
talionem „508”.
Restrukturyzując jednostki, Ameryka-
nie przykładali ogromną wagę do zwięk-
szenia ich zdolności w sferze rozpozna-
nia. Nową strukturę stanowi w brygadzie
batalion rozpoznania, obserwacji i wska-
zywania celów (RSTA), ze względu na
kawaleryjską tradycję nazywany szwa-
dronem. Jest to około 300 ludzi rozdzie-
lonych między dowództwo i trzy oddzia-
ły rozpoznawcze, dwa zmotoryzowane
i jeden spieszony. Początkowo sformo-
wano bataliony RSTA w jednostkach
wyposażonych w kołowe wozy bojowe
Stryker, a później również w brygadach
lekkich.
Poza moździerzami kal. 60, 81 i 120
mm, wyrzutniami ppk oraz granatnika-
mi kal. 40 mm wsparcie ogniowe ame-
rykańskim spadochroniarzom zapewnia-
ją lekkie haubice kal. 105 mm. Brygada
ma dwie ośmiolufowe baterie. Ostatnią,
a zarazem najliczniejszą jednostką w bry-
gadzie jest batalion wsparcia, składający
się m.in. z kompanii saperów, wywiadu
i łączności.
Znowu w Afganistanie
Do Afganistanu trafiły też inne jed-
nostki 82 DPD. Chociażby z lotniska
w Kandaharze operuje jej 2 Batalion
82 Pułku z jej 82 Brygady Lotnictwa Bo-
jowego. Lata on na kilkudziesięciu śmi-
głowcach UH-60L Black Hawk.
Obecna misja nie jest pierwszą
„osiemdziesiątej drugiej” w Afganista-
nie. Pierwsi jej żołnierze pojawili się
tam już w październiku 2001 r. To właś-
nie w tym kraju jedna z kompanii byłe-
go 3 Batalionu 504 Pułku wraz ranger-
sami uczestniczyła w pierwszym od in-
terwencji w Panamie desancie spado-
chronowym.
W misję afgańską zaangażowana jest
tylko część sił dywizji liczącej około
14,5 tys. ludzi. Aż dwie jej brygadowe
grupy bojowe – 2 i 3 – uczestniczą w ope-
racjach w Iraku. W macierzystym garni-
zonie pozostaje ostatnia, 1 BGB. 
Polska Zbrojna 57
WYDARZENIA ZAPIS
Marsz do NATO
GRUZJA. – Wasz kraj może przy-
stąpić do NATO przed ostatecznym
rozwiązaniem separatystycznych
konfliktów na swoim terytorium
– oznajmił w poniedziałek wicedy-
rektor wydziału europejskiego i eu-
roazjatyckiego Departamentu
Stanu USA Matthew Bryza przeby-
wający z wizytą w Gruzji.
Dotychczas na drodze do NATO sta-
ły nierozwiązane konflikty z separa-
tystycznymi regionami – Abchazją
i Osetią Południową. Warunkiem
rozpoczęcia rozmów na temat wstą-
pienia do NATO ma być wykazanie
przez Tbilisi, że postępy w refor-
mach kraju są nieodwracalne i udo-
wodnienie, iż Gruzja zmierza do po-
kojowego rozwiązania obydwóch

US DOD
konfliktów. Jednocześnie przedsta-
wiciel amerykańskiej administracji
zapewnił Gruzinów, że protesty ja-
kiegokolwiek kraju nienależącego
do NATO – w tym m.in. Rosji – nie
Więcej żołnierzy
mogą przeszkodzić przyjęciu Gruzji – Około połowy spośród 30 tysięcy żołnierzy skierowanych dodatkowo do Iraku dotarło już
do paktu. (AB) w rejon prowadzenia operacji – poinformował amerykański kontradmirał Mark Fox.
IRAK. W Iraku stacjonuje obec- działek w Kirkuku doszło do za- cej od połowy lutego, kiedy siły
nie ok. 140 tysięcy żołnierzy machu, w którym zginęło 13 osób, koalicji rozpoczęły zakrojoną na
US Army. – Spodziewamy się, że a co najmniej 130 zostało rannych. szeroką skalę operację antyterro-
pozostałe kilkanaście tysięcy żoł- Zamachowiec samobójca wyko- rystyczną. Admirał Fox podkreśla,
nierzy dotrze do Iraku na począt- rzystał do ataku ciężarówkę wy- że operacja ta przyniesie rezultaty,
ku czerwca – zapowiedział Fox. pełnioną materiałami wybucho- ale nie w ciągu najbliższych dni,
Większość uzupełnień kierowana wymi, którą uderzył w betonowe lecz raczej tygodni i miesięcy.
jest do Bagdadu oraz do zdomi- bariery chroniące posterunek ira- – Al Kaida nadal dokonuje brutal-
nowanej przez sunnitów prowin- ckiej policji. nych ataków, by pokrzyżować na-
cji Anbar. W mijającym tygodniu w zama- sze wysiłki i podsycać przemoc
US DOD

Tymczasem sytuacja w Iraku chach bombowych w całym Iraku międzywyznaniową – zaznaczył

wciąż jest niestabilna. W ponie- zginęło ponad 400 osób – najwię- kontradmirał. (ab)

Zacięte walki Ambasadorzy w mundurach

w Mogadiszu
SOMALIA. Ugandyjski żołnierz sił
pokojowych Unii Afrykańskiej zginął
1 bm. w Mogadiszu w wyniku
ostrzału artyleryjskiego. Pocisk, któ-
ry wybuchł w pobliżu pałacu prezy-
denckiego, ranił pięciu jego kole-
gów. Ugandyjczyk jest pierwszym
zabitym żołnierzem UA w Somalii
(1200 wojskowych z Ugandy sta-
nowi forpocztę afrykańskich sił
pokojowych, które mają liczyć
osiem tysięcy).
Tymczasem w ubiegłym tygodniu
somalijskie wojska rządowe i wspie-
rające je oddziały etiopskie rozpo-
częły ofensywę przeciwko rebelian-
tom, którzy od pewnego czasu wy-
kazują coraz większą aktywność.
Odsunięci od władzy islamiści wy-
stępują przeciw władzom wspólnie
z milicjami klanowymi. Walki
w Mogadiszu w nocy z 31 marca na
1 kwietnia uznano za najbardziej
zaciekłe od początku lat 90. (w)
KOSOWO. Wszyscy jesteście
ambasadorami Polski – powie-
dział 3 bm. szef Biura Bezpie-
czeństwa Narodowego Włady-
sław Stasiak, witając się z żołnie-
rzami służącymi w Kosowie.
Obecnie polsko-ukraiński bata-
lion KFOR stacjonuje w obozie
Bondsteel. W jego składzie słu-
ży około 300 polskich żołnierzy.
– Służący w Bośni Polacy są
w trakcie przeprowadzki z Tuzli
do Sarajewa. Jest to konsekwen-
cja decyzji, by siły EUFOR, któ-
re w najbliższych miesiącach
czeka redukcja z 6,5 tys. do 2,5
tys. żołnierzy, skoncentrować
w stolicy kraju. Do Sarajewa
przeniosła się już kompania ma-
newrowa Żandarmerii Wojsko-
wej. Jak poinformował dowódca
PKW ppłk Paweł Skuza, do po-
łowy kwietnia dołączą do niej
sztabowcy i logistycy z NSE.
Ostatni polski żołnierz powinien
opuścić Tuzlę do końca tego mie-
siąca.W porównaniu z innymi re-
dukcja około 230-osobowego pol-
skiego kontyngentu będzie nie-
wielka, rzędu 10–15 osób. I nie
obejmie kompanii manewrowej.
Polscy żandarmi wraz z podod-
działami hiszpańskimi, tureckim
i węgierskim będą tworzyć blisko
800-osobowy batalion wielonaro-
dowy. Ma to być jednostka inter-
wencyjna, przygotowana do dzia-
łań nie tylko w Bośni. Jeśli zaj-
dzie konieczność, batalion będzie
można wysłać do wsparcia sił
międzynarodowych w Kosowie.
Poza nim elementem EUFOR po-
zostaną zespoły obserwacyjno-
-łącznikowe, tzw. LOT-y, których
jest 48. W ramach reorganizacji
misji powstać ma pięć regional-
nych centrów koordynacyjnych,
które będą szczeblem pośrednim
między nimi a dowództwem
UFOR. (tw)
Tornado
nad Mazar-e Szarif
NIEMCY. Sześć niemieckich
samolotów rozpoznawczych
Tornado odleciało w ponie-
działek do Afganistanu – po-
dały władze w Berlinie. Nie-
mieccy lotnicy trafią do bazy
w Mazar-e Szarif, skąd będą
wspierać misję na południu
Afganistanu, w rejonie naj-
cięższych walk z talibami. Aby
zapewnić właściwą obsługę sa-
molotów, Niemcy wysyłają do
Afganistanu 500 dodatkowych
żołnierzy. Od 9 kwietnia przez
pół roku lotnicy z bazy Jagel
podlegać będą natowskiemu
dowództwu. (ab)

58 Polska Zbrojna nr 15/2007

Sekretarz
w Naqourze
LIBAN. – Ta wizyta pozwoli mi
zobaczyć to wymagające otocze-
nie, w którym musicie żyć i pra-
cować – oświadczył 31 marca
sekretarz generalny ONZ Ban
Ki Mun, odwiedzając w Naqo-
urze na południu Libanu żołnie-
rzy sił pokojowych Narodów
Zjednoczonych.
Sekretarz generalny złożył po-
dziękowania żołnierzom za peł-
nioną w Libanie służbę i oddał
hołd 258 poległym uczestnikom
prowadzonej od 29 lat w tym kra-
ju misji ONZ, której celem jest za-
OPERACJA „UKĄSZENIE”
IRAN. Portal internetowy DEBKAfile,
powołując się na dane wywiadu ro-
syjskiego i izraelskiego, informuje,
że Amerykanie są gotowi do ata-
ku rakietowego i bombowego na
irańskie instalacje nuklearne.
Operacja „Bite” (Ukąszenie) mia-
łaby się rozpocząć 6 kwietnia ra-
no i potrwać ok. 12 godzin.
Amerykanie nie przewidują nato-
miast ataku sił lądowych. Te same
informacje przekazuje portal inter-
netowy Newsru.com, powołując się
w skrócie
Rozmowy
o pokoju
IZRAEL. Podczas konferencji
prasowej z goszczącą w Izraelu
kanclerz Niemiec Angelą Mer-
kel premier Ehud Olmert zapro-
sił arabskich przywódców na re-
gionalną konferencję poświęco-
ną wymianie poglądów na te-
mat sposobów rozwiązania kon-
fliktu bliskowschodniego. Wy-
powiedź Olmerta z 1 kwietnia
ma związek z ubiegłotygodnio-
wym apelem przywódców
państw arabskich, którzy pono-
wili saudyjską inicjatywę poko-
jową z 2002 r. Zgodnie z nią
nr 15/2007
pewnienie pokoju na granicy tego
kraju z Izraelem. Ban Ki Mun po-
wiedział, że „cały czas pracuje
nad tym, by zamienić wstrzyma-
nie działań zbrojnych w rozejm”.
Po ponadmiesięcznej wojnie, któ-
ra miała miejsce latem ubiegłego
roku, między libańskimi szyitami
z Hezbollahu a Izraelem nie pod-
pisano żadnego formalnego za-
wieszenia broni. Strony konflik-
tu zobowiązały się tylko do
przestrzegania narzuconej przez
ONZ rezolucji nr 1701 nakazu-
jącej zaprzestanie walk. Obec-
nie w UNIFIL jest ich około
13 tys., w tym kilkuset Polaków.
Niebawem nasz kontyngent w Li-
banie ma wzmocnić kompania
Żandarmerii Wojskowej. (wr)
na wywiad rosyjski. Od wtorku w re-
jonie Zatoki Perskiej trwają mane-
wry NATO, w których bierze udział
45 okrętów sojuszu (w tym dwa lot-
niskowce), 10 tys. żołnierzy i około
stu amerykańskich samolotów.
Iran reaguje na te doniesienia spo-
kojnie. Szef irańskiej dyplomacji
Manuszehr Mottaki oświadczył
w piątek, że USA „nie ośmielą się”
zaatkować Iranu, ponieważ nie są
w stanie zaangażować się w kolej-
ny kryzys. (Art)
US DOD
kraje arabskie zobowiązałyby się
do uznania Izraela pod warun-
kiem powrotu do granic sprzed
czerwca 1967 r. Państwa arabskie
domagają się również stworzenia
niepodległej Palestyny i „spra-
wiedliwego rozwiązania kwestii
uchodźców palestyńskich”.
Czesi Rosji się
nie boją
CZECHY. – To nie Rosja decy-
duje, co powinniśmy, a czego
nie powinniśmy – tak czeski mi-
nister spraw zagranicznych Ka-
rel Schwarzenberg skomentował
rosyjskie zastrzeżenia wobec
amerykańskich planów zakłada-
jących umieszczenie elementów
Andrzej Jonas
REDAKTOR NACZELNY
„THE WARSAW VOICE”
Hazard
M edia rosyjskie i izraelskie,
powołując się na rosyjski
wywiad, podały, że zakończono
przygotowania do amerykań-
skiego ataku na atomowe
instalacje Iranu. Miałby on
trwać 12 godzin i ograniczać
się do uderzenia powietrznego
– rakietowego i lotniczego. Ro-
syjskie źródła oficjalne natych-
miast zdementowały te infor-
macje, ale eksperci są zdania,
że być może jest to próba
sprawdzenia irańskich reakcji,
aby na przykład móc zanalizo-
wać sposób zachowania się sił
politycznych, wojskowych
i bezpieczeństwa w sytuacji
alarmowej, lub też zdolność po-
stawienia państwa w stan goto-
wości. Ocena gotowości prze-
prowadzenia ataku, wobec głę-
bokiego utajnienia danych, nie
jest możliwa. Można jednak
próbować ocenić bilans zysków
i strat takiego lotniczego ude-
rzenia. Nie znając rzeczywiste-
go stanu zagrożenia ze strony
Iranu (doświadczenie irackie
tarczy antyrakietowej w Polsce
i w Czechach. – Oczywiście po-
święcamy odpowiednią uwagę
każdemu głosowi. Czytam reak-
cje z Rosji z zainteresowaniem,
ale nie wywierają one na mnie
większego wpływu – powiedział
czeski dyplomata. 26 marca rząd
czeski formalnie zaakceptował
amerykańską propozycję roz-
mów w sprawie zbudowania
w tym kraju stacji radarowej bę-
dącej elementem tarczy. Nego-
cjacje na ten temat mają potrwać
do końca bieżącego roku.
Nowe Patrioty
JAPONIA. Pierwsze antyrakiety
PAC-3 dotarły 30 marca do ba-
wskazuje, z jak zawiłym proble-
mem mamy do czynienia), moż-
na jedynie zakładać, że Wa-
szyngton uważa, iż jest on wy-
starczająco duży. I choć jest to
kluczowa kwestia w analizie, mu-
simy odłożyć ją na bok. Tu właś-
nie tkwi największy element ha-
zardu. Bo jeśli Teheran istotnie
jest zdecydowany zadać atomowe
uderzenie Ameryce, to nawet
wielkie koszty ataku mogą być
usprawiedliwione. Ale czy istot-
nie zagrożenie takie istnieje? Na-
wet gdyby Teheran dysponował
możliwościami? Koszty uderze-
nia na Iran byłyby nadzwyczaj
wielkie. Oczywiście dla Iranu
i dla jego ludności. Nawet przy
daleko idącej precyzji wojsko-
wych. Ale cena zapłacona przez
Stany Zjednoczone byłaby także
ogromna. Jej największą częścią
stałaby się całkowita ruina ame-
rykańskiej polityki na Bliskim
i Środkowym Wschodzie. Wobec
takiego fiaska, a o tym świad-
czyłby atak zbrojny, również za-
ufanie do światowego przywódz-
twa Ameryki zostałoby zrujno-
wane. Politycznej klęsce regio-
nalnej towarzyszyłaby zatem po-
lityczna klęska globalna. Efektem
dodatkowym byłaby zapaść przy-
wództwa wewnętrznego. Już dziś
gabinet Busha ma coraz mniejsze
poparcie. Atak na Iran zapewne
doprowadziłby do katastrofy i na
tym polu. I Ameryka, i świat po
masowym zbombardowaniu Ira-
nu przez Stany Zjednoczone nie
byłyby takie same jak obecnie.
Nie odważyłbym się jednak
w związku z tym powiedzieć ze
stuprocentową pewnością, że ata-
ku takiego nie będzie. Wiele fak-
tów pozostaje nieznanych.
zy lotniczej Japońskich Po-
wietrznych Sił Samoobrony
Iruma pod Tokio. Pociski te
w porównaniu z wcześniej-
szymi wersjami Patriotów
mają zwiększone zdolności
do zwalczania rakiet bali-
stycznych. Nowa broń ma
wzmocnić obronę stolicy Ja-
ponii przed potencjalnym
północnokoreańskim atakiem
rakietowym. To właśnie za-
grożenie ze strony Phenianu
spowodowało, że przyspie-
szono o rok rozmieszczanie
PAC-3. W najbliższych la-
tach trafią one do innych
jednostek. PAC-3 są już
w amerykańskiej bazie na
Okinawie. (ww/ab)
Polska Zbrojna 59
ŚWIAT WYŚCIG ZBROJEŃ

KOSMICZNY
WYSCIG ZBROJEN?
LOCKHEED MARTIN (2)

60 Polska Zbrojna nr 15/2007

Coraz więcej doniesień wskazuje, że Stany Zjednoczone od wielu już lat w ścisłej tajemnicy
prowadzą zakrojone na dużą skalę prace badawcze nad zaawansowanymi systemami
ochrony swych satelitów i innych sztucznych obiektów znajdujących się w przestrzeni
kosmicznej. Być może niektóre z tych projektów zostały już wdrożone.
Gdy informacje o przeprowadzonym
11 stycznia br. przez Chińczyków teście
– w którym za pomocą rakiety balistycz-
nej wystrzelonej z Ziemi zniszczono na or-
bicie starego chińskiego satelitę meteoro-
logicznego – wyciekły do mediów, oficjal-
na reakcja Białego Domu była nadspodzie-
wanie powściągliwa, a komunikat ogłoszo-
no dopiero… tydzień po eksperymencie.
Istnieje uzasadnione podejrzenie, że zarów-
no sam test, jak i chińskie prace nad „bro-
niami kosmicznymi”, nie są dla Waszyng-
tonu żadnym zaskoczeniem.
WOJNA NA SATELITY
Już jakiś czas temu przewidywano, że
Chińczycy będą intensywnie poszukiwać
metod pozwalających im – w przypadku
hipotetycznego konfliktu z USA – na zni-
welowanie ame rykańskiej przewagi stra-
tegicznej w zakresie komunikacji, rozpo-
znania, łączności, dowodzenia itd., możli-
wej dzięki dziesiątkom satelitów okrążają-
cych Ziemię. Co więcej, satelity około-
ziemskie to wszak nie tylko aspekt militar-
ny. To także wielorakie zastosowania cy-
wilne – od meteorologii i geologii, poprzez
telewizję, aż po systemy nawigacji satelitar-
nej, telekomunikację czy internet. Wyeli-
minowanie choćby części cywilnych sate-
litów wprowadziłoby chaos i paraliż komu-
nikacyjny, szczególnie w wysoko rozwinię-
tych państwach Zachodu. Nie dziwi więc,
że już w styczniu 2001 r. specjalna komisja
studyjna pod kierunkiem późniejszego se-
kretarza obrony USA Donalda Rumsfelda
sformułowała ostrzeżenie przed – jak to
określono – „kosmicznym Pearl Harbor”.
Już w przeszłości pojawiały się sympto-
my wskazujące na kierunek chińskich
działań zmierzających ku zniwelowaniu
zachodniej (zwłaszcza amerykańskiej)
przewagi w zakresie środków satelitar-
nych. We wrześniu ub.r. jeden z amery-
kańskich satelitów wojskowych, którego
orbita przebiega nad obszarem Państwa
Środka, został na krótki czas „oślepio-
ny”, najpewniej za pomocą wiązki pro-
mieni laserowych wystrzelonej z Ziemi.
Amerykańskie źródła wojskowe nieofi-
cjalnie przyznają też, że styczniowe ze-
strzelenie chińskiego satelity pogodowe-
go było poprzedzone wcześniej co naj-
mniej jedną nieudaną próbą.
Wydaje się więc wątpliwe, aby Stany
Zjednoczone nie podjęły już wcześniej
nr 15/2007
TOMASZ OTŁOWSKI
działań na rzecz zlikwidowania (lub co naj-
mniej zminimalizowania) zagrożenia dla
swych satelitów. Wszelkie dane na ten te-
mat są oczywiście jedynie spekulacjami
opartymi na mniej lub bardziej wiarygod-
nych przeciekach ze źródeł wojskowych.
Można jednak w przybliżeniu zorientować
się, jaki jest prawdopodobny kierunek dzia-
łań Amerykanów w tej sprawie. W 2004 r.
amerykańskie media obiegła informacja
o tajnym programie realizowanym co naj-
mniej od dekady przez Pentagon, zakłada-
jącym prawdopodobnie umieszczenie
w przestrzeni okołoziemskiej sieci niewiel-
kich satelitów wykonanych w technologii
stealth i zdolnych do zwalczania rakiet wy-
strzeliwanych z Ziemi w celu zniszcze-
nia satelitów. Istnienie tego programu zo-
stało ujawnione niejako niechcący, przy
okazji politycznej dyskusji nad wysokoś-
cią budżetu na tajne programy badawcze
Pentagonu. Sam „tajny” plan systemu
obrony satelitarnej ma kosztować niemal
9,5 mld dol.
WSZYSTKO W TAJEMNICY
Część niezależnych analityków i eksper-
tów amerykańskich przypuszcza tymcza-
sem, że system taki już istnieje, a jego ele-
menty są rozmieszczone na orbicie co naj-
mniej od kilku lat. Istnieją także doniesie-
nia o innych programach, zarówno o cha-
rakterze stricte defensywnym, jak i defen-
sywno-ofensywnym, pozwalającym na
niszczenie wrogich satelitów. Część z nich
ma się opierać na rezultatach badań i prac
studyjnych (a nawet praktycznych ekspe-
rymentach) prowadzonych jeszcze w cza-
sach zimnej wojny, takich jak np. możli-
Brak zakazu
P rzeniesienie wyścigu zbrojeń w prze-
strzeń kosmiczną jest naturalnym
– i w pewnym sensie nieuchronnym – pro-
cesem, możliwym obecnie dzięki gwałtow-
nemu rozwojowi technologicznemu
w ostatnich dwóch dekadach. Jest on tym
bardziej prawdopodobny, że nie stoją mu
na przeszkodzie żadne regulacje prawno-
międzynarodowe. Przyjęty w 1967 r.
„Traktat o zasadach działalności państw
w zakresie badań i wykorzystywania prze-
strzeni kosmicznej łącznie z Księżycem
i innymi ciałami niebieskimi” (potocznie
wość niszczenia wro-
gich satelitów przy
użyciu rakiet wy-
strzeliwanych na
dużej wysokości
przez samoloty
bojowe – Amery-
kanie przeprowa-
dzili taki ekspery-
ment już w 1985 r.
Mówi się także
o zastosowaniu bro-
ni laserowej (pierw-
sza oficjalna amery-
kańska próba zestrzelenia
satelity za pomocą potężne-
go lasera umieszczonego na po-
wierzchni Ziemi miała miejsce w 1997 r.),
a nawet nanotechnologii i mikrosatelitów
o wadze poniżej 10 kg, zdolnych do zmia-
ny trajektorii lotu na orbicie.
Zweryfikowanie tych informacji nie jest
obecnie możliwe. Jedno jest jednak pew-
ne – aktualna sytuacja strategiczna na świe-
cie, w tym zwłaszcza intensyfikacja takich
procesów jak umacnianie pozycji mocar-
stwowej Chin, zwiększanie się asertywno-
ści Rosji w jej polityce zagranicznej i poja-
wienie wielu nowych aktorów państwo-
wych dysponujących zaawansowaną tech-
nologią rakietową (m.in. Korea Płn., Paki-
stan, Indie, Iran), stwarza dogodne warun-
ki do pojawienia się nowego typu wyścigu
zbrojeń strategicznych. Wyścigu z udzia-
łem wielu podmiotów, którego zasadniczą
geopolityczną osią jest dążenie wielu
państw do zmniejszenia lub wręcz likwi-
dacji obecnej supermocarstwowej pozycji
Stanów Zjednoczonych na świecie. 
nazywany układem kosmicznym) nie
wprowadza bezwzględnego zakazu
umieszczania na orbicie okołoziemskiej
broni innych niż jądrowa, tak więc legalne
jest wykorzystywanie w kosmosie zarów-
no broni konwencjonalnej, jak i laserowej
itp. Biorąc pod uwagę aktualny kierunek
rozwoju wydarzeń na świecie, można za-
kładać, że wszelkie istniejące w ONZ pro-
jekty legislacyjne dotyczące wzmocnienia
zakazu militaryzacji przestrzeni kosmicz-
nej jeszcze bardzo długo pozostaną jedy-
nie planami.
Polska Zbrojna 61
TO I OWO
– na złom trafiło przynajmniej
12 transportów z jednostki, czy-
li kilka kilometrów kabla.
Wszystko szło dobrze do czasu,
kiedy pod koniec marca poli-
cjanci, kontrolując rutynowo
punkty skupu, odwiedzili jeden
z nich na warszawskim

Złomiarze Służewcu. – Akurat podjechały

dwie wojskowe ciężarówki.

K ilku pracowników wojska,

którzy w jednej z warszaw-
skich jednostek zajmowali się
konserwacją i wymianą sieci kab-
lowych, miało głowę do interesu.
Stare kable światłowodowe, za-
miast zgodnie z poleceniem sze-
fów zostawić na miejscu, sprzeda-
wali na złom. Nie kryli się z tym
zbytnio, bo światłowody dowozili
do skupu wojskowymi samocho-
dami. Proceder kwitł w najlepsze
Właściciel, jak tylko je zobaczył,
zaczął dawać znaki, żeby odje-
chali – opowiada policjant.
Samochody zawróciły, policji
udało się jednak dogonić jeden
z nich. W środku znaleźli dzie-
więciu mężczyzn i ponad 500 m
światłowodu ważącego ok. czte-
rech ton. Razem z Żandarmerią
Wojskową zatrzymano przedsię-
biorczych panów i kierowcę zła-
panej ciężarówki. (ad)

Poligon po cywilnemu
A by poznać działalność admini-
stracji od kuchni, 40 oficerów
Centralnej Grupy Wsparcia Współ-
pracy Cywilno-Wojskowej z kiele-
ckiej Bukówki przez siedem miesię-
cy będzie praktykować w tutejszym
starostwie. Jednostka z Bukówki za-
trudnia 174 żołnierzy i pracowni-
ków wojska. Ich praca służy tworze-
niu warunków do samodzielnego
funkcjonowania krajów objętych
misjami pokojowymi. Ze względu
na charakter służby oficerów inte-
resuje m.in. problematyka pomocy
społecznej, ochrony środowiska,
a także zarządzanie kryzysowe, po-
nieważ podobnymi zadaniami zaj-
mują się na misjach. Dlatego od
kwietnia do końca roku będą prak-
tykować właśnie w takich wydzia-
łach starostwa. Wcześniej mają jed-
nak zdjąć mundury i do pracy przy- GAZETA INTERNETOWA REDAKCJI WOJSKOWEJ
chodzić po cywilnemu. – Aby nie „ŻOŁNIERZ POLSKI”: www.zolnierz-polski.pl
rozpraszać pań, które już zaczęły tel. CA MON 840 232, 840 868, tel. (0-22) 684 02 32,
oglądać się za wojskowymi – śmie- (0-22) 684 08 68, e-mail: zolnierz-polski@redakcjawojskowa.pl
ją się w starostwie. (ann) Z portalu można pobrać artykuły „Polski Zbrojnej” w formacie PDF.

Dyrektor Redakcji Wojskowej TYGODNIK Jacek Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,CA MON 131 780; Poznań: Natalia Konopka,
redaktor naczelny tel.: (0-61) 857 23 59, CA MON 572 359; Piotr Laskowski, tel.: (0-61) 857 24 46, CA
Andrzej Cudak, tel.: (0-22) 684 53 65, 684 56 85, MON 572 446; Wrocław: Bogusław Politowski, tel.: (0-71) 765 38 53, CA MON 653 853;
faks: 684 55 03; CA MON 845 365, 845 685, faks: 845 503; Współpracownicy: Piotr Bernabiuk, Andrzej Jonas, Marcin Kaczmarski, Włodzimierz
sekretariat@redakcjawojskowa.pl www.polska-zbrojna.pl Kaleta, Tadeusz Mitek, Wojciech Piekarski, Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa Dział graficzny: tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170; Marcin Dmowski (kierownik),
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej Monika Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski (fotoedytor)
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”: Korekta: tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355; Renata Gromska (kierownik),
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22, CA MON 840 222; Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz, Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
wko@redakcjawojskowa.pl Szef pionu wydawniczego:
Redaktorzy prowadzący: płk Ryszard Choroszy, tel.: (0-22) 684 03 52, CA MON 840 352;
ppłk Lech Mleczko, tel.: (0-22) 684 52 30, CA MON 845 230; ryszard.choroszy@redakcjawojskowa.pl
Aneta Wiśniewska, tel.: (0-22) 684 52 13, CA MON 845213; Biuro Reklamy i Marketingu: Adam Niemczak (kierownik) , tel. (0-22) 684 53 87,
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl CA MON 845 387; Joanna Brodowska, Dominika Chodorowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80,
Publicyści 684 55 03, faks: (0-22) 684 55 03; reklama@redakcjawojskowa.pl
Warszawa: Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Anna Dąbrowska, Prenumerata: RUCH SA, KOLPORTER SA, GARMOND PRESS, GLM.
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; mjr Artur Goławski, tel.: (0-22) 684 52 44, CA Informacja: (0-22) 684 04 00
MON 845 244; Sylwia Guzowska, tel.: (0-22) 684 02 32, CA MON 840 232; kpt. Grzegorz Kolportaż i reklamacje: PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37, 6879 041, CA MON 879 041
Predel, tel.: (0-22) 684 08 68, CA MON 840 868; Roman Przeciszewski, Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244; Tadeusz Wróbel, tel.: (0-22) 684 52 44, Numer zamknięto: 03.04.2007 r.
CA MON 845 244; Zdjęcie na okładce: Jarosław Wiśniewski
Fotoreporter: Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Jarosław Wiśniewski, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229; Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze odzwierciedla stanowisko redakcji. Tekstów
Korespondenci: Bydgoszcz: Krzysztof Wilewski, tel.: (0-52) 378 25 90, CA MON 412 590; niezamówionych redakcja nie zwraca. Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Gdynia: kmdr ppor. Mariusz Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON 266 207; Krzysztof
Wygnał, tel.: (0-58) 626 24 13, CA MON 262 413; Kraków: Magda Kowalska-Sendek, Nakład: 19 500 egz.

Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne

62 Polska Zbrojna nr 15/2007

 @
GAZETA
INTERNETOWA
REDAKCJI
WOJSKOWEJ
Pierwszy w Polsce
elektroniczny dziennik
o wojsku i dla wojska

PRESS
ENTER WWW.ZOLNIERZ-POLSKI.PL