ROZPORZDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO1) z dnia 17 stycznia 2012 r.

w sprawie standardw ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela Na podstawie art. 9c ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyszym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z pn. zm.2)) zarzdza si, co nastpuje: 1. Okrela si standardy ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela, stanowice zacznik do rozporzdzenia. 2. Rozporzdzenie wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia.3)

MINISTER NAUKI I SZKOLNICTWA WYSZEGO

W porozumieniu: MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyszego kieruje dziaem administracji rzdowej szkolnictwo wysze, na podstawie 1 ust. 2 pkt 2 rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie szczegowego zakresu dziaania Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego (Dz. U. Nr 248, poz. 1483). 2) Zmiany wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 144, poz. 1043 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 80, poz. 542, Nr 120, poz. 818, Nr 176, poz. 1238 i 1240 i Nr 180, poz. 1280, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, z 2009 r. Nr 68, poz. 584, Nr 157, poz. 1241, Nr 161, poz. 1278 i Nr 202, poz. 1553, z 2010 r. Nr 57, poz. 359, Nr 75, poz. 471, Nr 96, poz. 620 i Nr 127, poz. 857 oraz z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 84, poz. 455, Nr 112, poz. 654, Nr 174, poz. 1039 i Nr 185, poz. 1092. 3) Niniejsze rozporzdzenie byo poprzedzone rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 wrzenia 2004 r. w sprawie standardw ksztacenia nauczycieli (Dz. U. Nr 207, poz. 2110), ktre utracio moc z dniem 1 padziernika 2011 r. w zwizku z wejciem w ycie ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyszym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 455 i Nr 112, poz. 654).

1)

Zacznik do rozporzdzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego z dnia 17 stycznia 2012 r. (poz. )

Standardy ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela

I. Opis efektw ksztacenia
1. Oglne efekty ksztacenia Po zakoczeniu ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela absolwent: 1) posiada wiedz psychologiczn i pedagogiczn pozwalajc na rozumienie procesw rozwoju, socjalizacji, wychowania i nauczania - uczenia si; 2) posiada wiedz z zakresu dydaktyki i szczegowej metodyki dziaalnoci pedagogicznej, popart dowiadczeniem w jej praktycznym wykorzystywaniu; 3) posiada umiejtnoci i kompetencje niezbdne do kompleksowej realizacji dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych zada szkoy, w tym do samodzielnego przygotowania i dostosowania programu nauczania do potrzeb i moliwoci uczniw; 4) wykazuje umiejtno uczenia si i doskonalenia wasnego warsztatu pedagogicznego z wykorzystaniem nowoczesnych rodkw i metod pozyskiwania, organizowania i przetwarzania informacji i materiaw; 5) umiejtnie komunikuje si przy uyciu rnych technik, zarwno z osobami bdcymi podmiotami dziaalnoci pedagogicznej, jak i z innymi osobami wspdziaajcymi w procesie dydaktyczno-wychowawczym oraz specjalistami wspierajcymi ten proces; 6) charakteryzuje si wraliwoci etyczn, empati, otwartoci, refleksyjnoci oraz postawami prospoecznymi i poczuciem odpowiedzialnoci; 7) jest praktycznie przygotowany do realizowania zada zawodowych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych) wynikajcych z roli nauczyciela. 2. Szczegowe efekty ksztacenia Po zakoczeniu ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela absolwent: 1) posiada wiedz na temat: a) rozwoju czowieka w cyklu ycia, zarwno w aspekcie biologicznym, jak i psychologicznym oraz spoecznym, poszerzon w odniesieniu do odpowiednich etapw edukacyjnych, b) procesw komunikowania interpersonalnego i spoecznego, w tym w dziaalnoci pedagogicznej (dydaktycznej, wychowawczej i opiekuczej), oraz ich prawidowoci i zakce, c) wychowania i ksztacenia, w tym ich filozoficznych, spoeczno-kulturowych, psychologicznych, biologicznych i medycznych podstaw,

d) wspczesnych teorii dotyczcych wychowania, uczenia si i nauczania oraz rnorodnych uwarunkowa tych procesw, e) gwnych rodowisk wychowawczych, ich specyfiki i procesw w nich zachodzcych, f) projektowania i prowadzenia bada diagnostycznych w praktyce pedagogicznej, poszerzon w odniesieniu do odpowiednich etapw edukacyjnych i uwzgldniajc specjalne potrzeby edukacyjne uczniw z zaburzeniami w rozwoju, g) struktury i funkcji systemu edukacji celw, podstaw prawnych, organizacji i funkcjonowania instytucji edukacyjnych, wychowawczych i opiekuczych, h) podmiotw dziaalnoci pedagogicznej (dzieci, uczniw, rodzicw i nauczycieli) i partnerw szkolnej edukacji (np. instruktorw harcerskich) oraz specyfiki funkcjonowania dzieci i modziey w kontekcie prawidowoci i nieprawidowoci rozwojowych, i) specyfiki funkcjonowania uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniw szczeglnie uzdolnionych, j) metodyki wykonywania zada norm, procedur i dobrych praktyk stosowanych w wybranym obszarze dziaalnoci pedagogicznej (wychowanie przedszkolne, nauczanie w szkoach oglnodostpnych, w szkoach i oddziaach specjalnych oraz integracyjnych), k) bezpieczestwa i higieny pracy w instytucjach edukacyjnych, wychowawczych i opiekuczych, do pracy w ktrych uzyskuje przygotowanie, l) projektowania cieki wasnego rozwoju i awansu zawodowego, m) etyki zawodu nauczyciela; 2) w zakresie umiejtnoci: a) potrafi dokonywa obserwacji sytuacji i zdarze pedagogicznych, b) potrafi wykorzystywa wiedz teoretyczn z zakresu pedagogiki oraz psychologii do analizowania i interpretowania okrelonego rodzaju sytuacji i zdarze pedagogicznych, a take motyww i wzorw zachowa uczestnikw tych sytuacji, c) potrafi posugiwa si wiedz teoretyczn z zakresu pedagogiki, psychologii oraz dydaktyki i metodyki szczegowej w celu diagnozowania, analizowania i prognozowania sytuacji pedagogicznych oraz dobierania strategii realizowania dziaa praktycznych na poszczeglnych etapach edukacyjnych, d) potrafi samodzielnie zdobywa wiedz i rozwija swoje profesjonalne umiejtnoci zwizane z dziaalnoci pedagogiczn (dydaktyczn, wychowawcz i opiekucz), korzystajc z rnych rde (w jzyku polskim i obcym) i nowoczesnych technologii, e) posiada umiejtnoci diagnostyczne pozwalajce na rozpoznawanie sytuacji uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, opracowywanie wynikw obserwacji i formuowanie wnioskw, f) posiada rozwinite kompetencje komunikacyjne: potrafi porozumiewa si z osobami pochodzcymi z rnych rodowisk, bdcymi w rnej kondycji emocjonalnej, dialogowo rozwizywa konflikty i konstruowa dobr atmosfer dla komunikacji w klasie szkolnej, g) potrafi oceni przydatno typowych metod, procedur i dobrych praktyk do realizacji zada dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych zwizanych z odpowiednimi etapami edukacyjnymi,

h) potrafi dobiera i wykorzystywa dostpne materiay, rodki i metody pracy w celu projektowania i efektywnego realizowania dziaa pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych) oraz wykorzystywa nowoczesne technologie do pracy dydaktycznej, i) potrafi kierowa procesami ksztacenia i wychowania, posiada umiejtno pracy z grup (zespoem wychowawczym, klasowym), j) potrafi animowa prace nad rozwojem uczestnikw procesw pedagogicznych, wspiera ich samodzielno w zdobywaniu wiedzy oraz inspirowa do dziaa na rzecz uczenia si przez cae ycie, k) potrafi pracowa z uczniami, indywidualizowa zadania i dostosowywa metody i treci do potrzeb i moliwoci uczniw (w tym uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi) oraz zmian zachodzcych w wiecie i w nauce, l) potrafi posugiwa si zasadami i normami etycznymi w wykonywanej dziaalnoci, m) potrafi pracowa w zespole, penic rne role; umie podejmowa i wyznacza zadania; posiada elementarne umiejtnoci organizacyjne pozwalajce na realizacj dziaa pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych), posiada umiejtno wsppracy z innymi nauczycielami, pedagogami i rodzicami uczniw, n) potrafi analizowa wasne dziaania pedagogiczne (dydaktyczne, wychowawcze i opiekucze) i wskazywa obszary wymagajce modyfikacji, potrafi eksperymentowa i wdraa dziaania innowacyjne, o) potrafi zaprojektowa plan wasnego rozwoju zawodowego; 3) w zakresie kompetencji spoecznych: a) ma wiadomo poziomu swojej wiedzy i umiejtnoci; rozumie potrzeb cigego doksztacania si zawodowego i rozwoju osobistego; dokonuje oceny wasnych kompetencji i doskonali umiejtnoci w trakcie realizowania dziaa pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych), b) jest przekonany o sensie, wartoci i potrzebie podejmowania dziaa pedagogicznych w rodowisku spoecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwa zawodowych; wykazuje aktywno, podejmuje trud i odznacza si wytrwaoci w realizacji indywidualnych i zespoowych zada zawodowych wynikajcych z roli nauczyciela, c) ma wiadomo koniecznoci prowadzenia zindywidualizowanych dziaa pedagogicznych (dydaktycznych, wychowawczych i opiekuczych) w stosunku do uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, d) ma wiadomo znaczenia profesjonalizmu, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej; wykazuje cechy refleksyjnego praktyka, e) ma wiadomo istnienia etycznego wymiaru diagnozowania i oceniania uczniw, f) odpowiedzialnie przygotowuje si do swojej pracy, projektuje i wykonuje dziaania pedagogiczne (dydaktyczne, wychowawcze i opiekucze), g) jest gotowy do podejmowania indywidualnych i zespoowych dziaa na rzecz podnoszenia jakoci pracy szkoy; 4) w zakresie jzyka obcego, w przypadku gdy jzyk obcy: a) jest specjalnoci ksztacenia - ma umiejtnoci jzykowe w zakresie jzyka obcego, do nauczania ktrego uzyskuje przygotowanie, zgodne z wymaganiami okrelonymi dla poziomu C1 Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego oraz w zakresie jzyka obcego niebdcego specjalnoci ksztacenia zgodne z

wymaganiami ustalonymi dla okrelonego obszaru i poziomu ksztacenia w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyszego, b) nie jest specjalnoci ksztacenia ma umiejtnoci jzykowe zgodne z wymaganiami ustalonymi dla okrelonego obszaru i poziomu ksztacenia w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyszego; 5) w zakresie technologii informacyjnej - posiada: a) podstawow wiedz i umiejtnoci w zakresie technik informatycznych, przetwarzania tekstw, wykorzystywania arkuszy kalkulacyjnych, korzystania z baz danych, posugiwania si grafik prezentacyjn, korzystania z usug w sieciach informatycznych, pozyskiwania i przetwarzania informacji, b) umiejtno zrnicowanego wykorzystywania technologii informacyjnej w pracy pedagogicznej; 6) w zakresie emisji gosu - posiada: a) podstawow wiedz o funkcjonowaniu i patologii narzdu mowy, b) wyksztacone prawidowe nawyki posugiwania si narzdem mowy; 7) w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy posiada niezbdn wiedz z zakresu zasad bezpieczestwa, udzielania pierwszej pomocy i odpowiedzialnoci prawnej opiekuna.

II. Opis procesu i organizacji ksztacenia

Uczelnie prowadz ksztacenie przygotowujce do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach oraz studiach podyplomowych w ramach moduw ksztacenia. 1. Ksztacenie na studiach Ksztacenie na studiach pierwszego stopnia obejmuje wycznie przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolach i szkoach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia i jednolitych studiach magisterskich do pracy we wszystkich typach szk i rodzajach placwek. 1.1. Przygotowanie do nauczania pierwszego przedmiotu (prowadzenia zaj) Przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach obejmuje obowizkowe przygotowanie w zakresie: 1) merytorycznym do nauczania pierwszego przedmiotu (prowadzenia zaj) - modu 1; 2) psychologiczno-pedagogicznym - modu 2; 3) dydaktycznym - modu 3. 1.2. Przygotowanie fakultatywne Przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach moe zosta poszerzone o przygotowanie: 1) do nauczania kolejnego przedmiotu (prowadzenia zaj) - modu 4; 2) w zakresie pedagogiki specjalnej - modu 5. 2. Ksztacenie na studiach podyplomowych Przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach podyplomowych moe by prowadzone w zakresie: 1) przygotowania do nauczania kolejnego przedmiotu (prowadzenia zaj) - modu 4;

2) przygotowania w zakresie psychologiczno-pedagogicznym oraz dydaktycznym dla absolwentw studiw posiadajcych przygotowanie merytoryczne do nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj), a nieposiadajcych przygotowania psychologicznopedagogicznego i dydaktycznego - moduy 2 i 3, z tym e w przypadku absolwentw studiw pierwszego stopnia moe ono obejmowa wycznie przygotowanie do pracy w przedszkolach i szkoach podstawowych; 3) pedagogiki specjalnej dla osb, ktre posiadaj przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela - modu 5. 3. Realizacja moduw ksztacenia MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJ ZORGANIZOWANYCH, PRAKTYK ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTW ECTS PRZYPISANA POSZCZEGLNYM MODUOM Punkty Modu Komponenty moduu Godziny ECTS Modu 1 Przygotowanie w zakresie Przygotowanie merytoryczne merytorycznym do nauczania zgodnie z opisem efektw ksztacenia pierwszego przedmiotu dla realizowanego kierunku studiw (prowadzenia zaj) 1. Oglne przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne 2. Przygotowanie psychologicznoModu 2 Przygotowanie w zakresie pedagogiczne do nauczania na danym psychologiczno-pedagogicznym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych 3. Praktyka 1. Podstawy dydaktyki 2. Dydaktyka przedmiotu (rodzaju Modu 3 Przygotowanie w zakresie zaj) na danym etapie edukacyjnym dydaktycznym lub etapach edukacyjnych 3. Praktyka 1. Przygotowanie w zakresie merytorycznym Modu 4 Przygotowanie do 2. Dydaktyka przedmiotu (rodzaju nauczania kolejnego przedmiotu zaj) na danym etapie edukacyjnym (prowadzenia zaj) lub etapach edukacyjnych 3. Praktyka 1. Przygotowanie psychologicznopedagogiczne specjalne Modu 5 Przygotowanie w zakresie pedagogiki specjalnej 2. Dydaktyka specjalna 3. Praktyka

90 10

60 30 30 90 120 60

15

10 - 15 60 140 90 120 25

 W wymiarze zapewniajcym merytoryczne przygotowanie do nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj). W liczbie przypisanej do realizowanego kierunku studiw.

Realizacja kadego z moduw, zarwno na studiach, jak i studiach podyplomowych, prowadzi do uzyskania takich samych efektw ksztacenia. Realizacja moduu 2 i 3 powinna trwa cznie nie mniej ni 3 semestry. Modu 3 jest realizowany po module 2. Ksztacenie w zakresie moduu 4 jest podejmowane przez studentw lub absolwentw studiw przygotowujcych do wykonywania zawodu nauczyciela, ktrzy zamierzaj uzyska przygotowanie do nauczania wicej ni jednego przedmiotu (prowadzenia zaj). Komponenty 2 i 3 moduu 4 mog by realizowane rwnolegle z realizacj moduu 3 albo po zakoczeniu realizacji moduu 3. Ksztacenie w zakresie moduu 5 jest podejmowane przez studentw lub absolwentw studiw przygotowujcych do wykonywania zawodu nauczyciela, ktrzy zamierzaj uzyska przygotowanie do nauczania okrelonego przedmiotu (prowadzenia zaj) w przedszkolach, szkoach i placwkach specjalnych lub integracyjnych (oddziaach specjalnych lub integracyjnych). Realizacja moduu 5 umoliwia uzyskanie przygotowania do pracy w przedszkolach, szkoach i placwkach specjalnych lub integracyjnych (oddziaach specjalnych lub integracyjnych) w zakresie odpowiednim do przygotowania uzyskanego w wyniku realizacji moduw 1, 2 i 3 oraz rodzaju niepenosprawnoci lub niedostosowania spoecznego uczniw. Modu 5 moe by realizowany rwnolegle z realizacj moduu 3 albo po zakoczeniu realizacji moduu 3. Absolwent studiw pierwszego stopnia posiadajcy przygotowanie merytoryczne do nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj), a nieposiadajcy przygotowania psychologicznopedagogicznego i dydaktycznego, w toku studiw drugiego stopnia przygotowujcych do wykonywania zawodu nauczyciela realizuje modu 1, 2 i 3 w zakresie zapewniajcym przygotowanie do nauczania na odpowiednich etapach edukacyjnych.

III. Moduy ksztacenia

Modu 1: Przygotowanie w zakresie merytorycznym do nauczania pierwszego przedmiotu (prowadzenia zaj) Charakterystyka moduu Przygotowanie merytoryczne do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolu (edukacja przedszkolna) oraz do nauczania w klasach I - III szkoy podstawowej (I etap edukacyjny) jest realizowane na studiach w zakresie pedagogiki lub innych zapewniajcych przygotowanie do pracy w obszarze edukacji elementarnej, ktrych efekty ksztacenia uwzgldniaj nabycie podstawowej wiedzy i umiejtnoci z zakresu jzyka polskiego, matematyki oraz przyrody (w tym umiejtnoci tworzenia tekstw, prowadzenia rozumowa matematycznych, ilustracji

zjawisk przyrody za pomoc dowiadcze). Nabycie tych kompetencji jest warunkiem przystpienia do przygotowania dydaktycznego do realizacji podstawy programowej wychowania przedszkolnego i podstawy programowej ksztacenia oglnego dla I etapu edukacyjnego. Ksztacenie obejmuje jednoczesne przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w przedszkolu oraz do nauczania w klasach I - III szkoy podstawowej. Przygotowanie merytoryczne do wykonywania zawodu nauczyciela w szkole podstawowej (II etap edukacyjny), gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej i do ksztacenia w zawodzie (III i IV etap edukacyjny), w zakresie przedmiotu (rodzaju zaj), jest realizowane zgodnie z opisem efektw ksztacenia dla kierunku studiw waciwego dla przedmiotu (rodzaju zaj). Przygotowanie obejmuje take dziay dyscypliny naukowej, do ktrej naley przedmiot (rodzaj zaj), np. geometria elementarna w ramach matematyki, w zakresie umoliwiajcym przygotowanie merytoryczne do realizacji szczegowych wymaga okrelonych w podstawie programowej ksztacenia oglnego lub w podstawie programowej ksztacenia w zawodzie, odpowiednio dla danego przedmiotu (rodzaju zaj). Treci ksztacenia Treci ksztacenia okrela program ksztacenia realizowanego kierunku studiw. Modu 2: Przygotowanie w zakresie psychologiczno-pedagogicznym Charakterystyka moduu 1. Oglne przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne obejmuje opanowanie podstawowej wiedzy i umiejtnoci z zakresu psychologii i pedagogiki (z elementami pedagogiki specjalnej). 2. Przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne do nauczania na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych obejmuje szczegowe przygotowanie w zakresie psychologii i pedagogiki do pracy z uczniami na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych. 3. Celem praktyki jest gromadzenie dowiadcze zwizanych z prac opiekuczowychowawcz z uczniami, zarzdzaniem grup i diagnozowaniem indywidualnych potrzeb uczniw oraz konfrontowanie nabywanej wiedzy psychologiczno-pedagogicznej z rzeczywistoci pedagogiczn w dziaaniu praktycznym. Praktyka odbywa si rwnolegle z realizacj komponentu 2 tego moduu. Praktyka odbywa si, w zalenoci od etapu edukacyjnego, ktrego dotyczy ksztacenie osoby przygotowujcej si do wykonywania zawodu nauczyciela, w szkole lub placwce realizujcej ksztacenie na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych. Komponenty moduu powinny stanowi integraln cao zaprojektowan tak, aby wiedza teoretyczna stanowia podstaw do nabywania praktycznych umiejtnoci potrzebnych do wykonywania zawodu nauczyciela.

Treci ksztacenia 1. Oglne przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne 1.1. Podstawowe pojcia psychologii. Procesy poznawcze. Spostrzeganie, odbir i przetwarzanie informacji. Mowa. Mylenie i rozumowanie. Uczenie si i pami. Uwaga. Emocje i motywacja w procesach regulacji zachowania. Zdolnoci i uzdolnienia. Rozwj fizyczny i psychiczny (poznawczy, emocjonalny, spoeczny). Modele rozwoju. Biologiczne i spoeczne czynniki rozwoju. Fazy rozwoju. Rozwj wybranych funkcji psychicznych. Rozwj i ksztatowanie osobowoci. Rozwj a wychowanie. Teorie i struktura osobowoci. Psychologia rnic indywidualnych - rnice w zakresie inteligencji, temperamentu i stylu poznawczego. Poznanie i spostrzeganie spoeczne. Postawy, stereotypy, uprzedzenia. Zachowania spoeczne i ich uwarunkowania. Sytuacja interpersonalna. Empatia. Zachowania asertywne, agresywne i ulege. Stres i radzenie sobie z nim. Porozumiewanie si ludzi w instytucjach. Reguy wspdziaania. Psychologiczne koncepcje czowieka a interpretacja zachowa ucznia i sytuacji w szkole. Kontekst psychologiczny projektowania procesw edukacyjnych. Wychowanie a rozwj. Funkcje wychowania. Proces wychowania, jego struktura, waciwoci, dynamika. Przymus i swoboda w wychowaniu. Wychowanie jako urabianie i jako wspomaganie rozwoju. Wychowanie adaptacyjne i emancypacyjne. Wychowanie a manipulacja. Podmiotowo w wychowaniu. Podstawowe rodowiska wychowawcze: rodzina, grupa rwienicza, szkoa. Style i postawy wychowawcze. Konteksty wychowania. rda i przejawy kryzysu wspczesnego wychowania. Szkoa jako instytucja wychowawcza. rodowisko spoeczne klasy i szkoy. Autokratyzm i demokracja w szkole. Proces i wzorce komunikowania si na terenie szkoy. Ukryty program szkoy. Postawy nauczycieli i uczniw. Ksztatowanie i zmiana postaw. Praca z grup rwienicz. Tworzenie klimatu wychowawczego w klasie i w szkole. Plan pracy wychowawczej. Metody wychowawcze i ich skuteczno. Umiejtnoci wychowawcze. Trudnoci wychowawcze. Konflikty w klasie i w rodzinie. Bdy wychowawcze. Granice i mierniki oddziaywa wychowawczych. Kryzys szkoy. Pozaszkolne instytucje wychowawcze i resocjalizacyjne. Wsppraca rodziny i szkoy. Wsppraca szkoy ze rodowiskiem. Zawd nauczyciela. Role zawodowe nauczyciela. Wzr osobowy, postawa i kunszt nauczycielski. Powinnoci nauczyciela i rozwj profesjonalny. Program wewntrzny nauczyciela. Przygotowanie zawodowe nauczyciela. Wiedza prywatna, potoczna a wiedza naukowa nauczyciela. Etyka nauczycielska. Odpowiedzialno prawna opiekuna, nauczyciela, wychowawcy. Uczenie si w miejscu pracy. Doksztacanie i doskonalenie zawodowe jako warunki awansu zawodowego. Uczenie si przez cae ycie nauczycieli. Wypalenie zawodowe nauczycieli przyczyny, symptomy, strategie zaradcze. Choroby zwizane z wykonywaniem zawodu nauczyciela profilaktyka. Komunikacja i kultura jzyka. Procesy komunikowania si. Bariery komunikacji. Media i ich wpyw wychowawczy. Nauczyciel w procesie komunikacji autoprezentacja,
8

1.2.

1.3. 1.4.

1.5. 1.6.

1.7.

1.8.

1.9.

aktywne suchanie, efektywne nadawanie. Komunikacja niewerbalna. Porozumiewanie si emocjonalne w klasie. Style komunikowania si uczniw i nauczyciela. Bariery komunikacyjne w klasie. Porozumiewanie si w sytuacjach konfliktowych. Fizyczne aspekty komunikacji werbalnej i emisja gosu budowa, dziaanie i ochrona narzdu mowy. 1.10. Poznawanie uczniw. Techniki i ich ograniczenia, kwestie etyczne. Sposoby funkcjonowania uczniw w klasie. Pozycja spoeczna ucznia w klasie. Typy uczniw. Ucze szczeglnie uzdolniony. Inny i obcy. Ucze ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Trudnoci i niepowodzenia szkolne. Midzynarodowe i krajowe regulacje dotyczce praw czowieka, dziecka, ucznia oraz osb z niepenosprawnoci. 1.11. Pojcie normy i patologii. Zaburzenia rozwojowe, zaburzenia zachowania (w tym zesp nadpobudliwoci psychoruchowej), zaburzenia emocjonalne (w tym lki i fobie). Zaburzenia lkowe i nastroju. Zaburzenia osobowoci. Agresja i przemoc (w tym agresja elektroniczna). Uzalenienia (w tym od rodkw psychoaktywnych i komputera). Zaburzenia odywiania. Problemy zdrowotne ucznia i ich wpyw na jego sytuacj szkoln. Niepenosprawno fizyczna i intelektualna oraz jej konsekwencje psychologiczne. Zaburzenia w procesie rozwoju jzykowego. Caociowe zaburzenia w rozwoju. 1.12. Profilaktyka w szkole. Konstruowanie klasowych i szkolnych programw profilaktycznych. Promocja i ochrona zdrowia uczniw. Diagnoza nauczycielska. Podstawowe techniki diagnostyczne w pedagogice. Uwarunkowania procesu diagnostycznego. Rozpoznawanie i ocena poziomu rozwoju ucznia. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna - regulacje prawne, formy i zasady udzielania wsparcia. Postpowanie pedagogiczne z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Pomoc uczniowi z problemami zdrowotnymi choremu przewlekle i niepenosprawnemu. Wsppraca z rodzicami ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i specjalistami pracujcymi z uczniem. 2. Przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne edukacyjnym lub etapach edukacyjnych do nauczania na danym etapie

2.1. Edukacja przedszkolna i I etap edukacyjny (klasy I - III szkoy podstawowej) 2.1.1. Sylwetka rozwojowa dziecka w wieku poniemowlcym, przedszkolnym i wczesnym wieku szkolnym. Rozwj fizyczny i motoryczny, rozwj procesw poznawczych (mylenie, mowa, spostrzeganie, uwaga, pami), rozwj spoeczno-emocjonalny i moralny. Lateralizacja, ksztatowanie si stronnoci ciaa, modele lateralizacji. 2.1.2. Zabawa jako podstawowa forma aktywnoci dziecka. Typy zabaw. Rola osb dorosych w aktywnoci zabawowej dziecka. 2.1.3. Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna jako subdyscypliny pedagogiki - ich cele, zadania i funkcje. Nowe doktryny i paradygmaty w pedagogice wczesnoszkolnej. Zasady, metody i formy pracy opiekuczo-wychowawczej z dzieckiem w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Poszanowanie godnoci dziecka.

2.1.4. Adaptacja dziecka w przedszkolu i w szkole. Przygotowanie dziecka do nauki w szkole. Obowizek szkolny. Samodzielno i niesamodzielno dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Uspoecznienie dziecka, dziecko w grupie rwieniczej. Pozycja spoeczna dziecka w grupie. Koleestwo i przyja. Konflikty midzy dziemi. 2.1.5. Praca opiekuczo-wychowawcza z dziemi w przedszkolu i w szkole. Program wychowawczy. Edukacja zdrowotna, programy profilaktyczne. Wychowanie do zgodnego wspdziaania z rwienikami (w tym o odmiennych moliwociach fizycznych i intelektualnych) i dorosymi. Rozwijanie u dzieci umiejtnoci spoecznych niezbdnych do nawizywania poprawnych relacji. Wspbycie z innym, integracja. Ksztatowanie u dzieci umiejtnoci samoobsugowych, nawykw higienicznych i kulturalnych. Ksztatowanie odpornoci emocjonalnej. 2.1.6. Dysharmonie i zaburzenia rozwojowe u dzieci a ich funkcjonowanie w grupie rwieniczej. Zaburzenia zachowania. Dziecko niemiae i nadpobudliwe. 2.1.7. Dojrzao szkolna. Pojcie, skadniki, diagnozowanie. Kontrowersje. 2.1.8. Bezpieczestwo dzieci w przedszkolu, szkole i poza ich terenem (zajcia terenowe, wycieczki). Ochrona zdrowia dziecka. Edukacja dla bezpieczestwa dbao o bezpieczestwo wasne oraz innych. 2.1.9. Wsppraca przedszkola i szkoy ze rodowiskiem i nauczyciela z rodzicami dzieci. 2.2. II etap edukacyjny (klasy IV - VI szkoy podstawowej) 2.2.1. Sylwetka rozwojowa dziecka we wczesnym i pnym wieku szkolnym. Rozwj fizyczny i motoryczny, rozwj procesw poznawczych (mylenie, mowa, spostrzeganie, uwaga, pami), rozwj spoeczno-emocjonalny i moralny. Zmiany fizyczne i psychiczne w okresie dojrzewania. 2.2.2. Formy aktywnoci dziecka nauka i zabawa. Rozwj zainteresowa. Poszerzanie autonomii i samodzielnoci. Uspoecznienie dziecka, kontakty rwienicze. Pozycja spoeczna dziecka w grupie. Znaczenie grupy rwieniczej dla dziecka. Koleestwo i przyja. Konflikty z rwienikami, rodzicami i wychowawcami. Rola osb znaczcych i autorytetw. Zmiana autorytetw, kryzys autorytetu nauczyciela i rodzica. Bunt okresu dorastania i jego funkcje. Zagroenia dzieci i modziey: agresja, przemoc, uzalenienia, grupy nieformalne. 2.2.3. Progi edukacyjne. Adaptacja w zmieniajcej si rzeczywistoci szkolnej, pierwsze wybory edukacyjne. Wstpna orientacja zawodowa. Ambicje i aspiracje. Motywacja. 2.2.4. Praca opiekuczo-wychowawcza nauczyciela na II etapie edukacyjnym. Program wychowawczy. Edukacja zdrowotna, programy profilaktyczne. Tworzenie klimatu wychowawczego. Dynamika grupy uczniowskiej. Wsppraca i wspdziaanie uczniw. Rozwizywanie konfliktw, mediacje. Stymulowanie rozwoju spoeczno-moralnego dzieci. 2.2.5. Dysharmonie i zaburzenia rozwojowe u dzieci a ich funkcjonowanie w grupie rwieniczej. Zaburzenia zachowania. Dziecko niemiae i nadpobudliwe.

10

2.2.6. Bezpieczestwo dzieci w szkole i poza szko (zajcia terenowe, wycieczki). Ochrona zdrowia dziecka. Edukacja dla bezpieczestwa dbao o bezpieczestwo wasne oraz innych. 2.2.7. Wsppraca szkoy ze rodowiskiem i nauczyciela z rodzicami dzieci. Treci ksztacenia w zakresie przygotowania psychologiczno-pedagogicznego do pracy na II etapie edukacyjnym dla osb przygotowujcych si do nauczania jzyka obcego i nauczania w zakresie technologii informacyjnej, prowadzenia edukacji muzycznej i edukacji plastycznej oraz wychowania fizycznego obejmuj take zagadnienia dotyczce opieki i wychowania na I etapie edukacyjnym. 2.3. III i IV etap edukacyjny (gimnazjum, szkoa ponadgimnazjalna, ksztacenie w zawodzie) 2.3.1. Sylwetka rozwojowa ucznia w okresie adolescencji i wczesnej dorosoci. Rozwj fizyczny, motoryczny i psychoseksualny, rozwj procesw poznawczych (mylenie, mowa, spostrzeganie, uwaga, pami), rozwj spoeczno-emocjonalny i moralny. Zmiany fizyczne i psychiczne w okresie dojrzewania. Dojrzao fizyczna a dojrzao spoeczna i emocjonalna. Krystalizowanie si tosamoci. Doroso. Identyfikacja z nowymi rolami spoecznymi. Ksztatowanie si stylu ycia. 2.3.2. Formy aktywnoci modziey. Nauka, realizacja zainteresowa, dziaalno spoeczna, wolontariat, praca. Poszerzanie autonomii i samodzielnoci. 2.3.3. Kontakty spoeczne ucznia. Grupa rwienicza. Pozycja spoeczna ucznia w grupie rwieniczej. Znaczenie grupy rwieniczej. Koleestwo, przyja, zwizek partnerski, mio. Konflikty z rwienikami, rodzicami i wychowawcami. Rola osb znaczcych i autorytetw. Zmiana autorytetw, kryzys autorytetu nauczyciela i rodzica. Bunt okresu dorastania i jego funkcje. Zagroenia modziey: agresja, przemoc, uzalenienia, grupy nieformalne, sekty. Podkultury modzieowe. Inny, wykluczony. 2.3.4. Progi edukacyjne. Zmiana szkoy, adaptacja w nowej rzeczywistoci szkolnej, wybory edukacyjne i zawodowe. Ambicje i aspiracje. Motywacja. 2.3.5. Poradnictwo edukacyjno-zawodowe. Nauczyciel jako doradca. Wspomaganie ucznia w projektowaniu cieki edukacyjno-zawodowej. Metody i techniki okrelania potencjau ucznia. Przygotowanie modziey do samoksztacenia, pracy nad wasnym rozwojem oraz do aktywnego uczestnictwa w rynku pracy. Rynek edukacyjny i rynek pracy. Droga rozwoju zawodowego. Uczenie si przez cae ycie. 2.3.6. Praca opiekuczo-wychowawcza nauczyciela na III i IV etapie edukacyjnym. Program wychowawczy. Edukacja zdrowotna, programy profilaktyczne. Wspieranie uczniw w radzeniu sobie z problemami wieku dorastania. Tworzenie rodowiska sprzyjajcego rozwojowi, stymulowanie rozwoju spoeczno-moralnego modziey, animowanie ycia spoeczno-kulturalnego, wspieranie samorzdnoci i autonomii uczniw w szkole. Dynamika grupy uczniowskiej. Wsppraca i wspdziaanie uczniw. Rozwizywanie konfliktw, mediacje.

11

2.3.7. Zaburzenia funkcjonowania w okresie dorastania. Obnienie nastroju, depresja. Zaburzenia zachowania. 2.3.8. Bezpieczestwo uczniw w szkole i poza jej terenem (zajcia terenowe, wycieczki). Ochrona zdrowia ucznia. Edukacja dla bezpieczestwa dbao o bezpieczestwo wasne oraz innych. 2.3.9. Wsppraca szkoy ze rodowiskiem i nauczyciela z rodzicami uczniw. 3. Praktyka W trakcie praktyki nastpuje ksztatowanie kompetencji opiekuczo-wychowawczych przez: 1) zapoznanie si ze specyfik przedszkola, szkoy lub placwki, w ktrej praktyka jest odbywana, w szczeglnoci poznanie realizowanych przez ni zada opiekuczowychowawczych, sposobu funkcjonowania, organizacji pracy, pracownikw, uczestnikw procesw pedagogicznych oraz prowadzonej dokumentacji; 2) obserwowanie: a) zorganizowanej i podejmowanej spontanicznie aktywnoci formalnych i nieformalnych grup uczniw, b) aktywnoci poszczeglnych uczniw, w tym uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, c) interakcji dorosy (nauczyciel, wychowawca) dziecko oraz interakcji midzy dziemi i modzie (w tym samym i w rnym wieku), d) procesw komunikowania interpersonalnego i spoecznego w grupach wychowawczych, ich prawidowoci i zakce, e) czynnoci podejmowanych przez opiekuna praktyk oraz prowadzonych przez niego zaj, f) sposobu integrowania przez opiekuna praktyk rnej dziaalnoci, w tym opiekuczo-wychowawczej, dydaktycznej, pomocowej i terapeutycznej, g) dynamiki grupy, rl penionych przez uczestnikw grupy, zachowania i postaw dzieci i modziey, h) dziaa podejmowanych przez opiekuna praktyk na rzecz zapewnienia bezpieczestwa i zachowania dyscypliny w grupie; 3) wspdziaanie z opiekunem praktyk w: a) sprawowaniu opieki i nadzoru nad grup oraz zapewnianiu bezpieczestwa, b) podejmowaniu dziaa wychowawczych wynikajcych z zastanych sytuacji, c) prowadzeniu zorganizowanych zaj wychowawczych, d) podejmowaniu dziaa na rzecz uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi; 4) penienie roli opiekuna-wychowawcy, w szczeglnoci: a) diagnozowanie dynamiki grupy oraz pozycji jednostek w grupie, b) poznawanie uczniw i wychowankw, ich sytuacji spoecznej, potrzeb, zainteresowa i zdolnoci, a take okrelanie poziomu rozwoju oraz wstpne diagnozowanie dysfunkcji i zaburze, c) samodzielne prowadzenie dziaa opiekuczo-wychowawczych wobec grupy i poszczeglnych uczniw i wychowankw w grupie,
12

d) sprawowanie opieki nad grup w toku spontanicznej aktywnoci uczniw i wychowankw, e) organizacj i prowadzenie zaj wychowawczych (w tym zaj integrujcych grup i dziaa profilaktycznych) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze, f) animowanie aktywnoci grupy i wspdziaania jej uczestnikw, organizowanie pracy uczniw i wychowankw w grupach zadaniowych, g) podejmowanie indywidualnej pracy z uczniami i wychowankami (w tym uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi), h) podejmowanie dziaa wychowawczych o charakterze interwencyjnym w sytuacjach konfliktu, zagroenia bezpieczestwa, naruszania praw innych lub nieprzestrzegania ustalonych zasad, i) sprawowanie opieki nad uczniami i wychowankami poza terenem przedszkola, szkoy lub placwki; 5) analiz i interpretacj zaobserwowanych albo dowiadczanych sytuacji i zdarze pedagogicznych, w tym: a) prowadzenie dokumentacji praktyki, b) konfrontowanie wiedzy teoretycznej z praktyk, c) ocen wasnego funkcjonowania w toku realizowania zada opiekuczych i wychowawczych (dostrzeganie swoich mocnych i sabych stron), d) ocen przebiegu prowadzonych dziaa oraz realizacji zamierzonych celw, e) konsultacje z opiekunem praktyk w celu omawiania obserwowanych sytuacji i przeprowadzanych dziaa, f) omawianie zgromadzonych dowiadcze w grupie studentw (suchaczy). Modu 3: Przygotowanie w zakresie dydaktycznym Charakterystyka moduu 1. Podstawy dydaktyki obejmuj opanowanie podstawowej wiedzy i umiejtnoci z zakresu dydaktyki oglnej (z elementami dydaktyki specjalnej). 2. Dydaktyka przedmiotu (rodzaju zaj) obejmuje przygotowanie w zakresie dydaktyki (metodyki nauczania) okrelonego przedmiotu (rodzaju zaj) na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych. 3. Celem praktyki jest gromadzenie dowiadcze zwizanych z prac dydaktycznowychowawcz nauczyciela i konfrontowanie nabytej wiedzy z zakresu dydaktyki szczegowej (metodyki nauczania) z rzeczywistoci pedagogiczn w dziaaniu praktycznym. Praktyka odbywa si rwnolegle z realizacj komponentu 2 tego moduu. Praktyka odbywa si, w zalenoci od etapu edukacyjnego, ktrego dotyczy ksztacenie osoby przygotowujcej si do wykonywania zawodu nauczyciela, w szkole lub placwce realizujcej ksztacenie na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych. Komponenty moduu powinny stanowi integraln cao zaprojektowan tak, aby wiedza teoretyczna stanowia podstaw do nabywania praktycznych umiejtnoci potrzebnych do wykonywania zawodu nauczyciela.

13

Treci ksztacenia 1. Podstawy dydaktyki 1.1. Dydaktyka jako subdyscyplina pedagogiczna. Przedmiot i zadania wspczesnej dydaktyki. Dydaktyka oglna a dydaktyki szczegowe. Gwne nurty mylenia o edukacji szkolnej i szkole. Szkoa jako instytucja wspomagajca rozwj jednostki i spoeczestwa. Modele wspczesnej szkoy: tradycyjny, humanistyczny, refleksyjny i emancypacyjny. Szkolnictwo alternatywne. Program ukryty szkoy. Wspczesne koncepcje nauczania. Modele profesjonalizmu i ich implikacje dla edukacji nauczycieli. Edukacja do refleksyjnej praktyki. Proces nauczania uczenia si. rodowisko uczenia si. Szkolne uczenie si. Cele ksztacenia - rda, sposoby formuowania i rodzaje. Zasady dydaktyki. Metody nauczania. Organizacja procesu ksztacenia i pracy uczniw. Lekcja (jednostka dydaktyczna) i jej budowa. Style i techniki pracy z uczniami. Formy organizacji uczenia si. rodki dydaktyczne. System owiaty. Organizacja i funkcjonowanie. Aspekty prawne funkcjonowania systemu owiaty i szkoy, elementy prawa owiatowego. Szkoa (w tym szkoa specjalna) i jej program. Europejski kontekst zmiany programu szkoy. Wzorce i modele programw nauczania. Programy przedmiotowe, midzyprzedmiotowe i blokowe. Programy autorskie. Ewaluacja programw. Treci nauczania. Plany pracy dydaktycznej. Klasa szkolna jako rodowisko edukacyjne. Style kierowania klas. Procesy spoeczne w klasie. Integracja klasy szkolnej. ad i dyscyplina w szkole i w klasie. Poznawanie uczniw i motywowanie ich do nauki. Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w klasie szkolnej. Edukacja wczajca. Indywidualizacja nauczania. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole. Projektowanie dziaa edukacyjnych w kontekcie specjalnych potrzeb edukacyjnych oraz szczeglnych uzdolnie uczniw. Kategorie uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i charakterystyka ich funkcjonowania. Formy ksztacenia uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi: przedszkola i szkoy oglnodostpne, integracyjne oraz specjalne, klasy terapeutyczne, indywidualne nauczanie. Diagnoza, kontrola i ocena wynikw ksztacenia. Wewntrzszkolny system oceniania, sprawdziany i egzaminy zewntrzne. Ocenianie osigni szkolnych uczniw oraz efektywnoci dydaktycznej nauczyciela i jakoci pracy szkoy. Jzyk jako narzdzie pracy nauczyciela. Porozumiewanie si w celach dydaktycznych sztuka wykadania, sztuka zadawania pyta, sposoby zwikszania aktywnoci komunikacyjnej uczniw. Edukacyjne zastosowania mediw.

1.2.

1.3.

1.4.

1.5.

1.6.

1.7.

1.8.

2. Dydaktyka przedmiotu (rodzaju zaj) na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych 2.1. Edukacja przedszkolna i I etap edukacyjny (klasy I - III szkoy podstawowej)

14

2.1.1. Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego na I etapie edukacyjnym. Cele i treci ksztacenia, spiralny ukad treci ksztacenia. Program wychowania przedszkolnego i program nauczania na I etapie edukacyjnym. 2.1.2. Wspczesne koncepcje edukacji maego dziecka. Edukacja maego dziecka jako stymulowanie rozwoju. Specyfika uczenia si dziecka. Podmiotowo i penomocno dziecka w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Istota edukacji integralnej. Ksztacenie zintegrowane. Kompetencje kluczowe i ich ksztatowanie u dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. 2.1.3. Specyfika roli nauczyciela w edukacji przedszkolnej i na I etapie edukacyjnym, autorytet nauczyciela. Wsppraca nauczyciela z rodzicami dzieci, pracownikami przedszkola i szkoy oraz ze rodowiskiem. 2.1.4. Metody, zasady i formy pracy nauczyciela z dziemi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Planowanie pracy dydaktyczno-wychowawczej. Formuowanie celw ksztacenia. Projektowanie sytuacji edukacyjnych. Proces badawczy w edukacji wczesnoszkolnej. Aktywizowanie dzieci. Organizacja zaj zintegrowanych. Dostosowywanie sposobu komunikowania si do moliwoci dzieci. Organizowanie przestrzeni klasy szkolnej. Podrczniki, pakiety edukacyjne i pomoce dydaktyczne. Edukacyjne zastosowania mediw i technologii informacyjnej w pracy z dziemi. Ocenianie na I etapie edukacyjnym. 2.1.5. Wyrwnywanie szans edukacyjnych dzieci. Odkrywanie i rozwijanie predyspozycji i uzdolnie. Wspomaganie rozwoju poznawczego. 2.1.6. Ksztatowanie dojrzaoci szkolnej. Ksztatowanie u dzieci pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawoci, aktywnoci i samodzielnoci poznawczej. Ksztatowanie motywacji. 2.1.7. Dostosowywanie dziaa pedagogicznych do potrzeb i moliwoci dziecka, w szczeglnoci do moliwoci psychofizycznych oraz tempa uczenia si dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, dziecka nalecego do mniejszoci narodowej lub etnicznej, posugujcego si jzykiem regionalnym, pochodzcego z rodziny pracownikw migrujcych, powracajcego z zagranicy. 2.1.8. Trudnoci w uczeniu si, w tym specyficzne trudnoci w uczeniu si - profilaktyka, diagnoza, pomoc psychologiczno-pedagogiczna. 2.1.9. Wychowawczy wymiar dziaa edukacyjnych. Rozwijanie umiejtnoci spoecznych dzieci. Budowanie systemu wartoci i rozwijanie postaw etycznych dzieci (z wykorzystaniem utworw literackich i filmowych oraz sytuacji codziennych). Ksztatowanie kompetencji komunikacyjnych i nawykw kulturalnych. Ksztatowanie poczucia przynalenoci spoecznej. Edukacja obywatelska. 2.1.10. Metodyka edukacji jzykowej, polonistycznej. Ksztatowanie umiejtnoci suchania. Wspomaganie rozwoju mowy i umiejtnoci wypowiadania si. Kultura jzyka. Kontakt dziecka z dzieem literackim. Ksztatowanie gotowoci do nauki czytania i pisania. Metodyka nauczania czytania i pisania. Rozwijanie kompetencji, zainteresowa i nawykw czytelniczych u dziecka. Ksztatowanie elementarnych umiejtnoci wypowiadania si na pimie. Stymulowanie ekspresji werbalnej i teatralnej dziecka.

15

2.1.11. Metodyka edukacji przyrodniczej. Ksztatowanie u dziecka umiejtnoci obserwacji i analizy zjawisk przyrodniczych. Organizacja edukacji przyrodniczej w naturalnym rodowisku. Rozwijanie kompetencji dziecka w zakresie rozumienia i poszanowania przyrody. Edukacja ekologiczna. 2.1.12. Metodyka edukacji matematycznej. Metodyka wspomagania rozwoju czynnoci umysowych wanych dla uczenia si matematyki przez zabawy, gry i sytuacje zadaniowe. Ksztatowanie dojrzaoci do uczenia si matematyki w sposb szkolny. Czynnociowe nauczanie matematyki, rola manipulacji przedmiotami i dziaa na zbiorach zastpczych. Tok postpowania metodycznego przy ksztatowaniu poj liczbowych i sprawnoci rachunkowych. Ksztatowanie umiejtnoci matematycznych potrzebnych w sytuacjach yciowych. 2.1.13. Metodyka edukacji muzycznej. Odbir i tworzenie muzyki przez dziecko. Piosenka dziecica, piew i taniec. 2.1.14. Metodyka edukacji plastycznej. Odbir sztuki plastycznej przez dziecko. Techniki plastyczne w pracy z dzieckiem. 2.1.15. Metodyka prowadzenia zaj technicznych i komputerowych. Organizowanie zabaw i dziaalnoci konstrukcyjnej dziecka. Zapoznawanie dziecka z urzdzeniami technicznymi. Budzenie zainteresowa technicznych. Ksztatowanie u dziecka umiejtnoci wykorzystywania komputera w celach edukacyjnych. 2.1.16. Metodyka wychowania fizycznego i edukacji zdrowotnej. Rozwijanie umiejtnoci ruchowych i sprawnoci fizycznej dziecka. Organizacja zabaw i gier ruchowych. wiczenia korekcyjno-kompensacyjne. 2.2. II etap edukacyjny (klasy IV - VI szkoy podstawowej) 2.2.1. Przedmiot (rodzaj zaj). Miejsce danego przedmiotu (rodzaju zaj) na II etapie edukacyjnym. Podstawa programowa ksztacenia oglnego na II etapie edukacyjnym. Cele ksztacenia i treci nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj) na II etapie edukacyjnym. Przedmiot (rodzaj zaj) w kontekcie wczeniejszego i dalszego ksztacenia. Struktura wiedzy przedmiotowej. Integracja wewntrzi midzyprzedmiotowa. Program nauczania - tworzenie i modyfikacja, analiza, ocena, dobr i zatwierdzanie. Projektowanie procesu ksztacenia. Rozkad materiau. 2.2.2. Podmiotowo i penomocno ucznia. Specyfika i prawidowoci uczenia si na I i II etapie edukacyjnym. Charakterystyka gwnych operacji umysowych w uczeniu si przedmiotu. Style poznawcze i strategie uczenia si a style nauczania. Zmiany w funkcjonowaniu poznawczym i spoecznym w okresie dorastania oraz ich wpyw na styl uczenia si. Nakad pracy i uzdolnienia w uczeniu si przedmiotu. Kompetencje kluczowe i ich ksztatowanie w ramach nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj). 2.2.3. Rola nauczyciela na II etapie edukacyjnym, autorytet nauczyciela. Dostosowywanie sposobu komunikowania si do poziomu rozwoju uczniw. Interakcje ucznia i nauczyciela w toku lekcji. Stymulowanie aktywnoci poznawczej uczniw, kreowanie sytuacji dydaktycznych, kierowanie prac uczniw. 2.2.4. Wsppraca nauczyciela z rodzicami uczniw, pracownikami szkoy i rodowiskiem.

16

2.2.5. Lekcja. Formalna struktura lekcji jako jednostki dydaktycznej. Sytuacje wpywajce na przebieg lekcji. Typy i modele lekcji w zakresie przedmiotu. Nauczycielskie i uczniowskie rytuay lekcji. Planowanie lekcji. Formuowanie celw lekcji i dobr treci nauczania. 2.2.6. Metody i zasady nauczania. Konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania, w tym metody aktywizujce. Metoda projektw. Praca badawcza ucznia. Dobr metod nauczania. 2.2.7. Formy pracy. Organizacja pracy w klasie, praca w grupach. Indywidualizacja nauczania. Formy pracy specyficzne dla danego przedmiotu (rodzaju zaj): wycieczki, zajcia terenowe i laboratoryjne, dowiadczenia. Praca domowa. 2.2.8. Projektowanie rodowiska materialnego lekcji. Organizowanie przestrzeni klasy szkolnej. rodki dydaktyczne: podrczniki, pakiety edukacyjne i pomoce dydaktyczne dobr i wykorzystanie. Edukacyjne zastosowania mediw i technologii informacyjnej. 2.2.9. Kontrola i ocena efektw pracy uczniw. Konstruowanie testw i sprawdzianw. Ocenianie i jego rodzaje. Ocenianie biece, semestralne i roczne. Ocenianie wewntrzne i zewntrzne. Funkcje oceny. Sprawdzian koczcy etap edukacyjny. 2.2.10. Odkrywanie i rozwijanie predyspozycji i uzdolnie uczniw. Wspomaganie rozwoju poznawczego. Ksztatowanie poj, postaw, umiejtnoci praktycznych oraz umiejtnoci rozwizywania problemw i wykorzystywania wiedzy. Strukturyzacja wiedzy. Powtarzanie i utrwalanie wiedzy i umiejtnoci. 2.2.11. Dostosowywanie dziaa pedagogicznych do potrzeb i moliwoci ucznia, w szczeglnoci do moliwoci psychofizycznych oraz tempa uczenia si ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 2.2.12. Trudnoci w uczeniu si. Specyficzne trudnoci w uczeniu si - profilaktyka, diagnoza, pomoc psychologiczno-pedagogiczna. 2.2.13. Sytuacje wychowawcze w toku nauczania przedmiotowego. Rozwijanie umiejtnoci osobistych i spoecznych uczniw. Ksztatowanie umiejtnoci wsppracy uczniw. Budowanie systemu wartoci i rozwijanie postaw etycznych uczniw. Ksztatowanie kompetencji komunikacyjnych i nawykw kulturalnych. 2.2.14. Efektywno nauczania. Warsztat pracy nauczyciela. Wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela. Sprawdzanie i ocenianie jakoci ksztacenia. Ewaluacja. Analiza oraz ocena wasnej pracy dydaktyczno-wychowawczej. 2.2.15. Ksztatowanie u uczniw pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawoci, aktywnoci i samodzielnoci poznawczej. Ksztatowanie motywacji do uczenia si danego przedmiotu. Ksztatowanie nawykw systematycznego uczenia si oraz korzystania z rnych rde wiedzy, w tym z Internetu. Treci ksztacenia w zakresie dydaktyki przedmiotu (rodzaju zaj) na II etapie edukacyjnym w odniesieniu do nauczania jzyka obcego, nauczania w zakresie technologii informacyjnej, prowadzenia edukacji muzycznej i edukacji plastycznej oraz wychowania fizycznego obejmuj take zagadnienia dotyczce ksztacenia na I etapie edukacyjnym.

17

2.3. III i IV etap edukacyjny (gimnazjum, szkoa ponadgimnazjalna, ksztacenie w zawodzie) 2.3.1. Przedmiot (rodzaj zaj). Miejsce danego przedmiotu (rodzaju zaj) na III i IV etapie edukacyjnym. Podstawa programowa ksztacenia oglnego na III i IV etapie edukacyjnym. Cele ksztacenia i treci nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj) na III i IV etapie edukacyjnym. Przedmiot (rodzaj zaj) w kontekcie wczeniejszego i dalszego ksztacenia. Struktura wiedzy przedmiotowej. Integracja wewntrzi midzyprzedmiotowa. Program nauczania - tworzenie i modyfikacja, analiza, ocena, dobr i zatwierdzanie. Projektowanie procesu ksztacenia. Rozkad materiau. 2.3.2. Podmiotowo i penomocno ucznia. Specyfika i prawidowoci uczenia si na II, III i IV etapie edukacyjnym. Charakterystyka gwnych operacji umysowych w uczeniu si przedmiotu. Style poznawcze i strategie uczenia si a style nauczania. Zmiany w organizmie oraz funkcjonowaniu poznawczym i spoecznym w okresie dorastania oraz ich wpyw na przebieg procesu uczenia si. Nakad pracy i uzdolnienia w uczeniu si przedmiotu. Kompetencje kluczowe i ich ksztatowanie w ramach nauczania przedmiotu. 2.3.3. Rola nauczyciela na III i IV etapie edukacyjnym, autorytet nauczyciela. Dostosowywanie sposobu komunikowania si do poziomu rozwoju uczniw. Interakcje ucznia i nauczyciela w toku lekcji. Stymulowanie aktywnoci poznawczej uczniw, kreowanie sytuacji dydaktycznych, kierowanie prac uczniw. 2.3.4. Wsppraca nauczyciela z rodzicami uczniw, pracownikami szkoy i rodowiskiem. 2.3.5. Lekcja. Formalna struktura lekcji jako jednostki metodycznej. Sytuacje wpywajce na przebieg lekcji. Typy i modele lekcji w zakresie przedmiotu (rodzaju zaj). Nauczycielskie i uczniowskie rytuay lekcji. Planowanie lekcji. Formuowanie celw lekcji i dobr treci nauczania. 2.3.6. Metody i zasady nauczania. Konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania, w tym metody aktywizujce. Metoda projektw. Praca badawcza ucznia. Dobr metod dydaktycznych. 2.3.7. Formy pracy. Organizacja pracy w klasie, praca w grupach. Indywidualizacja nauczania. Formy pracy specyficzne dla danego przedmiotu (rodzaju zaj): wycieczki, zajcia terenowe i laboratoryjne, dowiadczenia. Praca domowa. 2.3.8. Projektowanie rodowiska materialnego lekcji. Organizowanie przestrzeni klasy szkolnej. rodki dydaktyczne: podrczniki, pakiety edukacyjne i pomoce dydaktyczne dobr i wykorzystanie. Edukacyjne zastosowania mediw i technologii informacyjnej. 2.3.9. Kontrola i ocena efektw pracy uczniw. Konstruowanie testw i sprawdzianw. Ocenianie i jego rodzaje. Ocenianie biece, semestralne i roczne. Ocenianie wewntrzne i zewntrzne. Funkcje oceny. Egzaminy koczce etap edukacyjny. 2.3.10. Odkrywanie i rozwijanie predyspozycji i uzdolnie uczniw. Wspomaganie rozwoju poznawczego. Ksztatowanie poj, postaw, umiejtnoci praktycznych oraz umiejtnoci rozwizywania problemw i wykorzystywania wiedzy. Strukturyzacja wiedzy. Powtarzanie i utrwalanie wiedzy i umiejtnoci.

18

2.3.11. Dostosowywanie dziaa pedagogicznych do potrzeb i moliwoci ucznia, w szczeglnoci do moliwoci psychofizycznych oraz tempa uczenia si ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 2.3.12. Trudnoci w uczeniu si, w tym specyficzne trudnoci w uczeniu si - profilaktyka, diagnoza, pomoc psychologiczno-pedagogiczna. 2.3.13. Sytuacje wychowawcze w toku nauczania przedmiotowego. Rozwijanie umiejtnoci osobistych i spoecznych uczniw. Ksztatowanie umiejtnoci wsppracy uczniw. Budowanie systemu wartoci i rozwijanie postaw etycznych uczniw. Ksztatowanie kompetencji komunikacyjnych i nawykw kulturalnych. Edukacja zdrowotna profilaktyka uzalenie. 2.3.14. Animowanie dziaa edukacyjnych i pracy nad rozwojem ucznia. Ksztatowanie u ucznia pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawoci, aktywnoci i samodzielnoci poznawczej. Ksztatowanie motywacji do uczenia si danego przedmiotu. Ksztatowanie nawykw systematycznego uczenia si z rnych rde wiedzy, w tym z Internetu. Stymulowanie samodzielnej pracy ucznia w kontekcie uczenia si przez cae ycie. Przygotowanie ucznia do samoksztacenia. 2.3.15. Efektywno nauczania. Warsztat pracy nauczyciela. Wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela. Sprawdzanie i ocenianie jakoci ksztacenia. Ewaluacja. Analiza oraz ocena wasnej pracy dydaktyczno-wychowawczej. 2.3.16. Ksztacenie w zawodzie (dotyczy osb przygotowujcych si do nauczania przedmiotw zawodowych). Podstawa programowa ksztacenia w zawodzie. wiat pracy. Praca i zawd. Rola i istota pracy. Opis zawodu. Stanowisko pracy. Czynnoci zawodowe. Kwalifikacje i kompetencje zawodowe. Standard kwalifikacji zawodowych, standard wymaga egzaminacyjnych. Elementy prawa pracy. Wychowanie do pracy i przez prac. Ksztatowanie pozytywnego stosunku do pracy. Szacunek dla pracy i ludzi pracy. Wspdziaanie w zespole. Ksztatowanie kultury pracy. Predyspozycje zawodowe. Ksztatowanie podanych cech osobowociowych takich jak: pracowito, rzetelno, dokadno, odpowiedzialno, zaradno. Dyscyplina pracy. Bezpieczestwo i higiena pracy. Ksztacenie zawodowe. Struktura ksztacenia zawodowego. Nauczanie jednostkowe, grupowe i zbiorowe. Przyuczenie do zawodu. Mobilno zawodowa. Mistrz i ucze. Autorytet mistrza. Aktywizowanie uczniw. Cele ksztacenia zawodowego. Proces ksztacenia zawodowego. Rola wiedzy w praktycznym ksztaceniu zawodowym. czenie teorii z praktyk w ksztaceniu zawodowym. Ksztatowanie umiejtnoci i nawykw dziaa zawodowych. Rozwijanie zainteresowa zawodowych. Samoksztacenie i samodoskonalenie. Mistrzostwo w zawodzie. Projektowanie cieki rozwoju zawodowego. Bezporednie poznawanie rzeczywistoci wiata pracy. Wykonywanie zada zawodowych w rodowisku zblionym do rodowiska pracy oraz w rodowisku pracy. Wyniki ksztacenia zawodowego. Zainteresowanie zawodem. Ocena funkcjonowania w dziaaniach zawodowych. Ocena wytworw pracy. Ocena przygotowania zawodowego i przydatnoci zawodowej - wydajno i jako pracy, postawa zawodowa, identyfikacja z zawodem.

19

3. Praktyka W trakcie praktyki nastpuje ksztatowanie kompetencji dydaktycznych przez: 1) zapoznanie si ze specyfik szkoy lub placwki, w ktrej praktyka jest odbywana, w szczeglnoci poznanie realizowanych przez ni zada dydaktycznych, sposobu funkcjonowania, organizacji pracy, pracownikw, uczestnikw procesw pedagogicznych oraz prowadzonej dokumentacji; 2) obserwowanie: a) czynnoci podejmowanych przez opiekuna praktyk w toku prowadzonych przez niego lekcji (zaj) oraz aktywnoci uczniw, b) toku metodycznego lekcji (zaj), stosowanych przez nauczyciela metod i form pracy oraz wykorzystywanych pomocy dydaktycznych, c) interakcji dorosy (nauczyciel, wychowawca) dziecko oraz interakcji midzy dziemi lub modzie w toku lekcji (zaj), d) procesw komunikowania interpersonalnego i spoecznego w klasie, ich prawidowoci i zakce, e) sposobw aktywizowania i dyscyplinowania uczniw oraz rnicowania poziomu aktywnoci poszczeglnych uczniw, f) sposobu oceniania uczniw, g) sposobu zadawania i kontrolowania pracy domowej, h) dynamiki i klimatu spoecznego klasy, rl penionych przez uczniw, zachowania i postaw uczniw, i) funkcjonowania i aktywnoci w czasie lekcji (zaj) poszczeglnych uczniw, z uwzgldnieniem uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniw szczeglnie uzdolnionych, j) dziaa podejmowanych przez opiekuna praktyk na rzecz zapewnienia bezpieczestwa i zachowania dyscypliny, k) organizacji przestrzeni w klasie, sposobu jej zagospodarowania (ustawienie mebli, wyposaenie, dekoracje); 3) wspdziaanie z opiekunem praktyk w: a) planowaniu i przeprowadzaniu lekcji (zaj), b) organizowaniu pracy w grupach, c) przygotowywaniu pomocy dydaktycznych, d) wykorzystywaniu rodkw multimedialnych i technologii informacyjnej w pracy dydaktycznej, e) kontrolowaniu i ocenianiu uczniw, f) podejmowaniu dziaa na rzecz uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniw szczeglnie uzdolnionych, g) organizowaniu przestrzeni klasy, h) podejmowaniu dziaa w zakresie projektowania i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej; 4) penienie roli nauczyciela, w szczeglnoci: a) planowanie lekcji (zaj), formuowanie celw, dobr metod i form pracy oraz rodkw dydaktycznych,

20

b) dostosowywanie metod i form pracy do realizowanych treci, etapu edukacyjnego oraz dynamiki grupy uczniowskiej, c) organizacj i prowadzenie lekcji (zaj) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze, d) wykorzystywanie w toku lekcji (zaj) rodkw multimedialnych i technologii informacyjnej, e) dostosowywanie sposobu komunikacji w toku lekcji (zaj) do poziomu rozwoju uczniw, f) animowanie aktywnoci poznawczej i wspdziaania uczniw, rozwijanie umiejtnoci samodzielnego zdobywania wiedzy z wykorzystaniem technologii informacyjnej, g) organizacj pracy uczniw w grupach zadaniowych, h) dostosowywanie podejmowanych dziaa do moliwoci i ogranicze uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, i) diagnozowanie poziomu wiedzy i umiejtnoci uczniw, j) podejmowanie indywidualnej pracy dydaktycznej z uczniami (w tym uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi), k) podejmowanie dziaa wychowawczych w toku pracy dydaktycznej, w miar pojawiajcych si problemw, w sytuacjach: zagroenia bezpieczestwa, naruszania praw innych, nieprzestrzegania ustalonych zasad, l) podejmowanie wsppracy z innymi nauczycielami, wychowawc klasy, pedagogiem szkolnym, psychologiem szkolnym oraz specjalistami pracujcymi z uczniami; 5) analiz i interpretacj zaobserwowanych albo dowiadczanych sytuacji i zdarze pedagogicznych, w tym: a) prowadzenie dokumentacji praktyki, b) konfrontowanie wiedzy teoretycznej z praktyk, c) ocen wasnego funkcjonowania w toku wypeniania roli nauczyciela (dostrzeganie swoich mocnych i sabych stron), d) ocen przebiegu prowadzonych lekcji (zaj) oraz realizacji zamierzonych celw, e) konsultacje z opiekunem praktyk w celu omawiania obserwowanych i prowadzonych lekcji (zaj), f) omawianie zgromadzonych dowiadcze w grupie studentw (suchaczy). Modu 4: Przygotowanie do nauczania kolejnego przedmiotu (prowadzenia zaj) Charakterystyka moduu 1. Przygotowanie merytoryczne obejmuje ksztacenie w zakresie niezbdnym do realizacji treci ksztacenia zawartych w podstawie programowej ksztacenia oglnego w zakresie danego przedmiotu (rodzaju zaj) i etapu edukacyjnego lub etapw edukacyjnych albo w podstawie programowej ksztacenia w zawodzie. Efekty ksztacenia w tym zakresie, po uwzgldnieniu przygotowania uzyskanego w wyniku wczeniej ukoczonych studiw, powinny by takie same jak dla moduu 1.

21

2. Dydaktyka przedmiotu (rodzaju zaj) obejmuje przygotowanie w zakresie dydaktyki (metodyki nauczania) okrelonego przedmiotu (rodzaju zaj) na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych. 3. Celem praktyki jest gromadzenie dowiadcze zwizanych z prac dydaktycznowychowawcz nauczyciela i konfrontowanie nabytej wiedzy z zakresu dydaktyki (metodyki nauczania) przedmiotu (rodzaju zaj) z rzeczywistoci pedagogiczn w dziaaniu praktycznym. Praktyka odbywa si rwnolegle z realizacj komponentu 2 tego moduu. Praktyka odbywa si, w zalenoci od etapu edukacyjnego, ktrego dotyczy ksztacenie, w szkole lub placwce realizujcej ksztacenie na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych. Komponenty moduu powinny stanowi integraln cao zaprojektowan tak, aby wiedza teoretyczna stanowia podstaw do nabywania praktycznych umiejtnoci potrzebnych do wykonywania zawodu nauczyciela. Treci ksztacenia 1. Przygotowanie w zakresie merytorycznym zgodnie z opisem treci ksztacenia dla moduu 1. 2. Dydaktyka przedmiotu (rodzaju zaj) na danym etapie edukacyjnym lub etapach edukacyjnych zgodnie z opisem treci ksztacenia dla moduu 3, komponentu 2. 3. Praktyka zgodnie z opisem treci ksztacenia dla moduu 3, komponentu 3. Modu 5: Przygotowanie w zakresie pedagogiki specjalnej Charakterystyka moduu W trakcie realizacji moduu osoba przygotowujca si do wykonywania zawodu nauczyciela wybiera jedn z nastpujcych specjalnoci: 1) edukacja i rehabilitacja osb z niepenosprawnoci intelektualn; 2) tyflopedagogika; 3) surdopedagogika; 4) pedagogika lecznicza; 5) resocjalizacja i socjoterapia. 1. Przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne specjalne obejmuje opanowanie wiedzy i umiejtnoci z zakresu psychologii (w tym psychologii rozwojowej, klinicznej i psychopatologii) oraz z zakresu pedagogiki specjalnej. 2. Dydaktyka specjalna obejmuje przygotowanie w zakresie dydaktyki (metodyki nauczania) specjalnej w stopniu elementarnym w odniesieniu do rnych rodzajw niepenosprawnoci oraz niedostosowania spoecznego, a w stopniu poszerzonym w odniesieniu do wybranego rodzaju niepenosprawnoci lub niedostosowania spoecznego i etapu edukacyjnego lub etapw edukacyjnych.

22

3. Celem praktyki jest gromadzenie dowiadcze zwizanych z prac opiekuczowychowawcz, dydaktyczn i terapeutyczn z dziemi i modzie z niepenosprawnoci oraz niedostosowaniem spoecznym oraz konfrontowanie nabywanej wiedzy psychologicznopedagogicznej z rzeczywistoci pedagogiczn w dziaaniu praktycznym. Praktyka odbywa si rwnolegle z realizacj komponentu 2 tego moduu. Praktyka odbywa si, w zalenoci od wybranej specjalnoci, w przedszkolu, szkole lub oddziale specjalnym lub integracyjnym (pod kierunkiem pedagoga lub psychologa szkolnego, nauczyciela wychowawcy klasy, nauczyciela wychowawcy wietlicy szkolnej) albo w placwce opiekuczej, wychowawczej lub terapeutycznej realizujcej dziaania na rzecz dzieci i modziey z niepenosprawnoci lub niedostosowanych spoecznie. Treci ksztacenia 1. Przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne specjalne 1.1. Oglne treci ksztacenia 1.1.1. Elementy psychologii klinicznej i psychopatologii. Psychologia kliniczna jako dziedzina bada naukowych i zastosowa w diagnozie, rehabilitacji i profilaktyce. Modele zdrowia. Czynniki warunkujce zdrowie. Zdrowie psychiczne. Psychologiczne problemy osb z niepenosprawnoci intelektualn. Psychologiczne metody diagnozy problemw zwizanych ze zdrowiem, chorob, niepenosprawnoci i niedostosowaniem spoecznym. Uwarunkowania problemw klinicznych w poszczeglnych okresach rozwoju dzieci i modziey. Zaburzenia emocjonalne, zaburzenia komunikacji, zaburzenia rozwojowe, zaburzenia odywiania, zaburzenia nawykw oraz zaburzenia zachowania. 1.1.2. Podstawowe problemy pedagogiki specjalnej jako nauki interdyscyplinarnej. Pojcia, cele, zadania, zasady, zakres i subdyscypliny. Opieka i rehabilitacja osb z niepenosprawnoci i niedostosowaniem spoecznym w ujciu historycznym. Wsplne i swoiste problemy osb z rnymi niepenosprawnociami (od mikrodeficytw centralnego ukadu nerwowego po caociowe zaburzenia w rozwoju) i niedostosowaniem spoecznym. Skala i dynamika zjawiska niepenosprawnoci w Polsce i na wiecie. Systemy ksztacenia specjalnego w Polsce na tle systemw w innych pastwach. Efektywno ksztacenia specjalnego. Wyrwnywanie szans edukacyjnych. Ksztacenie pedagogw specjalnych. 1.1.3. Postawy spoeczne wobec osb z niepenosprawnoci i niedostosowaniem spoecznym. Idea integracji i inkluzji osb z niepenosprawnoci i niedostosowaniem spoecznym w edukacji i spoecznym funkcjonowaniu. Ksztatowanie idei autonomii, normalizacja warunkw ycia oraz definiowanie empowermentu jako idei spoecznej samodzielnoci osb z niepenosprawnoci intelektualn. Kreatywno osb z niepenosprawnoci w rnych przejawach ludzkiej aktywnoci. 1.1.4. Podstawowe regulacje prawne dotyczce rehabilitacji edukacyjnej, spoecznej, zawodowej i leczniczej. Poradnictwo, rehabilitacja spoeczna i zawodowa oraz zatrudnianie osb z niepenosprawnoci. 1.1.5. Subdyscypliny pedagogiki specjalnej (specyfika pracy z dziemi i modzie ze wzgldu na subdyscyplin). Tyflopedagogika, surdopedagogika, edukacja i rehabilitacja osb z

23

niepenosprawnoci intelektualn, pedagogika leczniczo-terapeutyczna, pedagogika korekcyjna, pedagogika resocjalizacyjna, socjoterapeutyczna i inne. 1.1.6. Sytuacja rodziny dziecka z niepenosprawnoci. Problemy adaptacji, utrudnienia yciowe, wsparcie spoeczne. Uwarunkowania specyfiki pracy z rodzin dziecka z niepenosprawnoci. Zaoenia i metody wspierania rodziny dziecka z niepenosprawnoci w caym cyklu jego ycia. Wpyw zaburze rozwoju dziecka na funkcjonowanie rodziny. Moliwoci usprawniania funkcjonowania dziecka z niepenosprawnoci w rodzinie. Relacje midzy rodzin dziecka z niepenosprawnoci a specjalistami. Moliwoci penienia rl spoecznych przez osoby z niepenosprawnoci i niedostosowane spoecznie. 1.1.7. Diagnostyka psychopedagogiczna. Podstawy, cele, zaoenia i obszary. Procedury bada diagnostycznych i eksperymentalnych w pedagogice specjalnej analizy jakociowe i ilociowe. Przydatno metod diagnostycznych w ocenie specyfiki zaburze w rozwoju. Pedagogiczne metody oceny funkcjonowania edukacyjnego, fizycznego, psychicznego i spoecznego osb z niepenosprawnoci i niedostosowanych spoecznie. Diagnoza na uytek dziaa rehabilitacyjnych i resocjalizacyjnych. Ocena skutecznoci stosowanych metod wychowania, nauczania specjalnego, rehabilitacji i resocjalizacji oraz socjoterapii. Rola i miejsce diagnostyki opiekuczo-wychowawczej, rehabilitacyjnej, resocjalizacyjnej i socjoterapeutycznej w pracy rnych placwek i instytucji. Poradnictwo i orzecznictwo psychopedagogiczne dla osb z zaburzeniami w rozwoju. 1.1.8. Zasady i metody pracy opiekuczo-wychowawczej, rehabilitacyjnej, resocjalizacyjnej i socjoterapeutycznej. Formy opieki nad osobami z niepenosprawnoci i niedostosowaniem spoecznym. Dziaalno placwek rehabilitacyjnych, resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych z uwzgldnieniem problemw ich funkcjonowania. Poradnictwo psychologiczne. Profilaktyka psychologiczna. Opieka zdrowotna. Edukacja zdrowotna. 1.2. Specjalnoci 1.2.1. Edukacja i rehabilitacja osb z niepenosprawnoci intelektualn. Specyfika zaburzenia z uwzgldnieniem charakterystyki procesw orientacyjno-poznawczych, zaburze rozwoju sfery intelektualnej i rozwoju mowy. Wybrane zespoy zaburze genowych i chromosomowych, np. zesp Downa, Williamsa, cri du chat, Cornelii de Lange, Aperta. Problemy spoecznego funkcjonowania osb z niepenosprawnoci intelektualn w zalenoci od wieku: seksualno i przygotowanie do dorosego ycia, zatrudnienie. Rozumienie utrudnie edukacyjnych, emocjonalnych i spoecznych osb z niepenosprawnoci intelektualn. Metody pracy rehabilitacyjno-wychowawczej. Rozwijanie samodzielnoci w yciu codziennym. Stymulowanie aktywnoci spoecznej i ruchowej uczniw z zaburzeniami sfery intelektualnej. Organizacja czasu wolnego. Zapewnienie bezpieczestwa uczniom z zaburzeniami sfery intelektualnej. Wsppraca nauczyciela z rodzicami i specjalistami prowadzcymi rehabilitacj uczniw z zaburzeniami sfery intelektualnej. 1.2.2. Tyflopedagogika. Anatomia i fizjologia wzroku. Wady wzroku - rodzaje, przyczyny i nastpstwa. Utrata wzroku. Elementy okulistyki i optometrii. Funkcjonowanie osb sabo widzcych i niewidomych. Samodzielne poruszanie si osb niewidomych, orientacja w przestrzeni, czynnoci samoobsugowe. Motoryka maa. Gromadzenie informacji i uczenie

24

si przez osoby sabo widzce i niewidome. Kompensacja zmysowa - odbir wrae akustycznych i dotykowych. Rola komunikacji werbalnej. Sprawno procesw intelektualnych (analiza, synteza, abstrakcja, analogia, wnioskowanie, przewidywanie). Zaburzenia wspwystpujce. Rozwj kompetencji yciowych osb z dysfunkcj wzroku. Kontakty spoeczne osb z dysfunkcj wzroku. Defekty wzroku a osobowo. Rozumienie problemw osb sabo widzcych i niewidomych. Dowiadczanie ograniczenia widzenia (poruszanie si i wykonywanie czynnoci w opaskach, obserwowanie rzeczywistoci przez symulatory i filtry zmieniajce widzenie). Wychowanie, edukacja, terapia i rehabilitacja osb sabo widzcych i niewidomych. Metody pracy opiekuczo-wychowawczej z dziemi i modzie z dysfunkcj wzroku (opieka w internacie, poruszanie si w terenie). Ocena funkcjonalna osoby z dysfunkcj wzroku. Rozwijanie samodzielnoci w yciu codziennym. Stymulowanie aktywnoci spoecznej i ruchowej uczniw z dysfunkcj wzroku. Organizacja czasu wolnego. Zapewnianie bezpieczestwa uczniom sabo widzcym i niewidomym. Wsppraca nauczyciela z rodzicami i specjalistami prowadzcymi rehabilitacj uczniw sabo widzcych i niewidomych. 1.2.3. Surdopedagogika. Anatomia i fizjologia suchu. Wady suchu - rodzaje, przyczyny i nastpstwa. Utrata suchu. Elementy otolaryngologii i audiologii. Protezowanie suchu aparaty suchowe i implanty. Funkcjonowanie osb sabo syszcych i niesyszcych. Komunikowanie si osb niesyszcych: jzyk migowy, daktylografia i fonogesty. Gromadzenie informacji i uczenie si przez osoby sabo syszce i niesyszce. Kompensacja zmysowa - percepcja wzrokowa, odbir wrae wibracyjnych. Sprawno procesw intelektualnych (abstrahowanie, uoglnianie, klasyfikacja). Zaburzenia wspwystpujce. Rozwj kompetencji yciowych osb z dysfunkcj suchu. Kontakty spoeczne osb z dysfunkcj suchu. Defekty suchu a osobowo. Problemy osb sabo syszcych i niesyszcych. Wychowanie, edukacja, terapia i rehabilitacja osb sabo syszcych i niesyszcych. Metody pracy w ramach wychowania suchowego. Nauczanie mowy. Metody pracy opiekuczo-wychowawczej z dziemi i modzie z dysfunkcj suchu (opieka w internacie, funkcjonowanie w spoeczestwie). Rozwijanie samodzielnoci w yciu codziennym. Stymulowanie aktywnoci spoecznej i ruchowej uczniw z dysfunkcj suchu. Organizacja czasu wolnego. Zapewnianie bezpieczestwa uczniom sabo syszcym i niesyszcym. Wsppraca nauczyciela z rodzicami i specjalistami prowadzcymi rehabilitacj uczniw sabo syszcych i niesyszcych. 1.2.4. Pedagogika lecznicza. Choroby przewleke ich typologia i podzia, z uwzgldnieniem chorb somatycznych, psychosomatycznych i psychicznych. Psychologiczne i socjologiczne koncepcje choroby somatycznej i niepenosprawnoci ruchowej. Skutki przewlekych chorb w rozwoju dzieci. Spostrzeganie choroby przez dzieci i modzie z zaburzeniami sensomotorycznymi. Spoeczne problemy dzieci i modziey z niepenosprawnoci ruchow. Problemy psychologiczne i psychopatologiczne w cikich uszkodzeniach narzdu ruchu. Problemy emocjonalne, opiekuczo-wychowawcze, edukacyjne i socjalne dzieci i rodzicw dzieci chorych i z niepenosprawnoci narzdu ruchu. Metody wspierania rodziny dziecka chorego. Rola lku w przewlekych chorobach psychosomatycznych u dzieci i modziey. Obraz siebie modziey z zaburzeniami sensomotorycznymi. Nauczyciel wychowawca w podmiocie leczniczym. Istota, przyczyny i postpowanie w wybranych chorobach dzieci i modziey (cukrzyca, epilepsja, niewydolno nerek, alergia, astma oskrzelowa, biaaczka, otyo, anoreksja i

25

bulimia, karowato i inne odmiennoci somatyczne, mzgowe poraenie dziecice) w aspekcie biomedycznym i psychospoecznym. Psychosomatyczne i somatopsychiczne zalenoci w przebiegu choroby i rozwoju dziecka. Specyfika zachowania dziecka w sytuacji choroby przewlekej oraz jego emocjonalne i spoeczne przystosowanie si. Wczesna interwencja wobec dzieci z przewlek chorob somatyczn i niepenosprawnoci ruchow. Hospitalizacja w yciu dziecka z chorob somatyczn. Choroba u maego dziecka wymagajca hospitalizacji. Wraliwo empatyczna dzieci z dysfunkcj narzdu ruchu a ich rodowisko rodzinne. Formy edukacji i rehabilitacji dzieci chorych i z niepenosprawnoci ruchow. Jako i sens ycia w chorobach przewlekych osb dorosych. Zaburzenia i choroby psychiczne. Rola poradnictwa rehabilitacyjnego w procesie kreowania kariery osoby z chorob somatyczn, psychiczn albo niepenosprawnoci ruchow. Problemy opieki paliatywnej i hospicyjnej. 1.2.5. Resocjalizacja i socjoterapia. Interdyscyplinarny charakter wiedzy o resocjalizacji i profilaktyce spoecznej. Wybrane problemy tosamoci pedagogiki resocjalizacyjnej w wietle wspczesnych teorii i nurtw wychowania. Podstawowe pojcia z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej: opieka, wychowanie, terapia, socjalizacja, resocjalizacja, profilaktyka, interwencja, harm reduction w aspekcie aksjologii, teleologii, teorii i metodyki oddziaywania. Norma (pojcie, kryteria) i patologia w zachowaniu ludzkim. Objawy, etiologia i ujcia definicyjne niedostosowania spoecznego. Pojcie, stadia i typologie niedostosowania spoecznego. Odpowiedzialno prawna nieletnich. Fazy i efektywno oddziaywa resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych wobec nieletnich. Systemy oraz instytucje prewencyjne, kontroli spoecznej, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne. Resocjalizacja i socjoterapia w instytucjach o charakterze zamknitym i w rodowisku otwartym. Kierunki resocjalizacji i socjoterapii nieletnich w Polsce i za granic. 2. Dydaktyka specjalna 2.1. Dydaktyka specjalna jako nauka teoretyczna i empiryczna. Podzia dydaktyki specjalnej. Dydaktyka specjalna w kontekcie porwnawczym i interdyscyplinarnym. Koncepcje i systemy dydaktyczne ksztacenia specjalnego. Zasady, metody oraz proces ksztacenia w aspekcie trudnoci zwizanych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ewaluacja i efektywno w ksztaceniu specjalnym. Miejsce i rola dydaktyki specjalnej w szkolnictwie oglnodostpnym. Regulacje prawne odnoszce si do osb z rnego rodzaju niepenosprawnociami oraz niedostosowanych spoecznie i ich rodzin. Organizowanie procesu ksztacenia uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Specyfika nauczania uczniw z rnymi zaburzeniami w rozwoju (niepenosprawno ruchowa, intelektualna, dysfunkcje suchu, wzroku, caociowe zaburzenia w rozwoju, zaburzenia sprzone, zaburzenia dynamiki procesw nerwowych, niedostosowanie spoeczne i inne). Specjalnoci

2.2.

2.2.1. Edukacja i rehabilitacja osb z niepenosprawnoci intelektualn. Specyfika ksztacenia uczniw z zaburzeniami sfery intelektualnej. Nauczanie uczniw z uwzgldnieniem stopnia niepenosprawnoci intelektualnej. Ksztatowanie poj, umiejtnoci klasyfikacji oraz rozumienia zjawisk. Wykorzystanie rnych metod i form

26

pracy z uczniami z niepenosprawnoci intelektualn - metody aktywizujce oparte na praktycznych dziaaniach, np.: burza mzgw, ywy teatr, gieda pomysw, drama, gry dydaktyczne, metoda dobrego startu, metoda orodkw pracy, metoda projektu midzyprzedmiotowego, obserwacja, dowiadczenie. Organizowanie przestrzeni klasy szkolnej. Projektowanie rodowiska materialnego lekcji. 2.2.2. Tyflopedagogika. Specyfika ksztacenia uczniw z dysfunkcj wzroku. Nauczanie uczniw ze zdolnoci widzenia tekstw czarnodrukowych. Nauczanie uczniw korzystajcych z pisma Braillea. Komunikacja jzykowa w nauczaniu dzieci sabo widzcych i niewidomych. Organizowanie przestrzeni klasy szkolnej. Projektowanie rodowiska materialnego lekcji. Organizacja optymalnego stanowiska pracy uczniw w zalenoci od rodzaju dysfunkcji wzroku. Dobr pomocy dydaktycznych i rodkw tyflotechnicznych dla uczniw sabo widzcych (powikszalniki, lupy) i niewidomych (maszyny do pisania, modele, ksiki mwione). Wykorzystanie komputerw w edukacji uczniw sabo widzcych i niewidomych. Stymulowanie aktywnoci poznawczej uczniw z dysfunkcj wzroku. 2.2.3. Surdopedagogika. Specyfika ksztacenia uczniw z dysfunkcj suchu. Nauczanie uczniw sabo syszcych i niesyszcych. Nauczanie uczniw z zaburzeniami mowy wynikajcymi z wad suchu. Ksztatowanie poj, umiejtnoci klasyfikacji oraz rozumienia zjawisk. Komunikacja jzykowa w nauczaniu uczniw sabo syszcych i niesyszcych: jzyk migowy, mimika twarzy, rodki niewerbalne i pantomimiczne. Stymulowanie rozwoju sprawnoci jzykowych. Tekst jako pene wykorzystanie zasad jzykowego porozumiewania si. Organizowanie przestrzeni klasy szkolnej. Projektowanie rodowiska materialnego lekcji. Dobr rodkw dydaktycznych, znaczenie pomocy wizualnych. Wykorzystanie komputerw w edukacji uczniw sabo syszcych i niesyszcych. Analizatory mowy, logopedyczne programy komputerowe, wzmacniacze elektroakustyczne. Stymulowanie aktywnoci poznawczej uczniw z dysfunkcj suchu. 2.2.4. Pedagogika lecznicza. Warunki i specyfika ksztacenia dzieci i modziey w podmiotach leczniczych. Funkcje nauczyciela wychowawcy: terapeutyczno-rehabilitacyjna, wychowawcza, opiekucza i dydaktyczna. Nauczanie w ramach form terapii wychowawczej. Klasyfikacja form pracy ucznia w warunkach szpitalnych. Nauczyciel wychowawca jako organizator codziennego ycia dziecka w podmiocie leczniczym i jako zastpca rodziny dziecka chorego. Organizacja grupy wychowawczej, przestrzeni i rodowiska materialnego lekcji w podmiocie leczniczym. Warsztat pracy nauczyciela wychowawcy dzieci przewlekle chorych. Zespoy dziecice jako czynnik obciajcy lub odciajcy. Organizowanie dzieciom chorym bodcw wiata zewntrznego. Organizacja pracy dydaktycznej z punktu widzenia poziomw wysikowych. Osobowo nauczyciela i jego stosunek do dziecka jako czynnik odciajcy i obciajcy. Terapia obcieniowa (spoczynkowa). Terapia czynnociowa. Bajka terapeutyczna jako wany element dydaktyki dzieci chorych i z niepenosprawnoci ruchow. Zabawa w edukacji dzieci chorych. Nowoczesne technologie w edukacji uczniw przewlekle chorych i z niepenosprawnoci ruchow. Metody pracy z uczniami przewlekle i terminalnie chorymi oraz z niepenosprawnoci ruchow w szkole oglnodostpnej. Kontekst etyczny w pracy nauczyciela wychowawcy dzieci chorych. Metody i techniki pracy grupowej. Metody i techniki wspierania rodziny dzieci chorych. Praca oparta na aktywizacji osb w podeszym wieku w podmiotach leczniczych i terapeutycznych.

27

2.2.5. Resocjalizacja i socjoterapia. Rola ksztacenia w procesie resocjalizacji i socjoterapii poziom wyksztacenia jako wyznacznik losw yciowych osb w resocjalizacji i socjoterapii. Formy ksztacenia modziey z zaburzeniami zachowania w Polsce i za granic. Specyfika systemu dydaktycznego w resocjalizacji i socjoterapii. Idea szkolnictwa alternatywnego oraz interwencje dydaktyczne w szkole oglnodostpnej. Metody pracy z uczniami zagroonymi niedostosowaniem i niedostosowanymi spoecznie. Podstawowe modele nauczania - kognitywizm i behawioryzm. Nowe paradygmaty nauczania. Model aktywnej edukacji i socjoterapii. Dialog, uczenie si przez dowiadczanie. Zasady nauczania resocjalizacyjnego i socjoterapii. Metodyka pracy nauczyciela organizacja procesu nauczania, metody nauczania, ocenianie. Rola ucznia i nauczyciela. 3. Praktyka W trakcie praktyki nastpuje ksztatowanie kompetencji opiekuczo-wychowawczych oraz dydaktycznych przez: 1) zapoznanie si ze specyfik szkoy lub placwki, w ktrej praktyka jest odbywana, w szczeglnoci poznanie realizowanych przez ni zada opiekuczo-wychowawczych, terapeutyczno-rehabilitacyjnych i dydaktycznych, poznanie sposobu funkcjonowania szkoy lub placwki, organizacji pracy, pracownikw, uczestnikw procesw pedagogicznych oraz prowadzonej dokumentacji; 2) obserwowanie: a) zorganizowanej i podejmowanej spontanicznie aktywnoci formalnych i nieformalnych grup uczniw z zaburzeniami w rozwoju i z niepenosprawnoci, b) aktywnoci poszczeglnych uczniw, z uwzgldnieniem specyfiki zaburze i nieprawidowoci rozwojowych, c) interakcji dorosy (nauczyciel, wychowawca) dziecko oraz interakcji midzy dziemi i modzie (w tym samym i w rnym wieku) w sytuacjach lekcyjnych i pozalekcyjnych, uwzgldniajc problemy dzieci o specyficznych zaburzeniach w rozwoju, d) procesw komunikowania interpersonalnego i spoecznego w grupach wychowawczych i zespoach uczniowskich (klasach), ich specyfiki, prawidowoci i zakce (uczniowie z trudnociami komunikacyjnymi, w tym z zaburzeniami autystycznymi, posugujcy si jzykiem migowym i alternatywnymi metodami komunikacji), e) czynnoci podejmowanych przez opiekuna praktyk w toku prowadzonych przez niego lekcji (zaj) oraz aktywnoci uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, f) toku metodycznego lekcji (zaj), stosowanych przez nauczyciela metod, form pracy i wykorzystywanych pomocy dydaktycznych, z uwzgldnieniem rodzaju i stopnia niepenosprawnoci oraz niedostosowania spoecznego uczniw, g) integrowania przez opiekuna praktyk dziaalnoci opiekuczo-wychowawczej, dydaktycznej, pomocowej i terapeutycznej, h) dynamiki grupy (klasy), rl penionych przez uczestnikw grupy, zachowania i postaw uczniw, i) funkcjonowania i aktywnoci w czasie lekcji (zaj) poszczeglnych uczniw,
28

j) sposobw aktywizowania i dyscyplinowania uczniw oraz rnicowania poziomu aktywnoci poszczeglnych uczniw, z uwzgldnieniem rodzaju i stopnia niepenosprawnoci oraz niedostosowania spoecznego, k) sposobu zadawania i kontrolowania pracy domowej, z uwzgldnieniem moliwoci uczniw, l) sposobu oceniania uczniw, m) dziaa podejmowanych na rzecz zapewnienia bezpieczestwa i zachowania dyscypliny uczniw, n) organizacji przestrzeni w klasie, sposobu jej zagospodarowania (ustawienie mebli, wyposaenie, dekoracje i dostosowanie ich do potrzeb i moliwoci percepcji uczniw w zalenoci od rodzaju i stopnia niepenosprawnoci); 3) wspdziaanie z opiekunem praktyk w: a) sprawowaniu opieki i nadzoru nad grup oraz w zapewnianiu bezpieczestwa, b) podejmowaniu dziaa wychowawczych i terapeutyczno-rehabilitacyjnych wynikajcych z zastanych sytuacji, c) prowadzeniu zorganizowanych zaj wychowawczych, d) planowaniu i przeprowadzaniu lekcji (zaj), e) organizowaniu pracy w grupach, stosownie do moliwoci i ogranicze uczniw, f) usprawnianiu zaburzonych funkcji uczniw ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, g) przygotowywaniu pomocy dydaktycznych adekwatnych do moliwoci i ogranicze uczniw, h) doborze i wykorzystywaniu rodkw multimedialnych i technologii informacyjnej w pracy dydaktycznej z uczniami o zrnicowanych moliwociach i ograniczeniach, i) kontrolowaniu i ocenianiu uczniw, j) organizowaniu przestrzeni klasy, k) podejmowaniu dziaa w zakresie projektowania i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej; 4) penienie roli opiekuna-wychowawcy oraz nauczyciela, w szczeglnoci: a) diagnozowanie dynamiki grupy oraz sytuacji uczniw w grupie, b) poznawanie uczniw, ich sytuacji spoecznej, potrzeb, zainteresowa i zdolnoci, z uwzgldnieniem rodzaju i stopnia niepenosprawnoci oraz niedostosowania spoecznego, c) samodzielne prowadzenie dziaa opiekuczo-wychowawczych i terapeutycznych wobec grup i poszczeglnych uczniw, z uwzgldnieniem ich potrzeb, zgodnie z moliwociami wynikajcymi z niepenosprawnoci oraz niedostosowania spoecznego, d) sprawowanie opieki nad grup w toku spontanicznej aktywnoci uczniw, e) organizacj i prowadzenie zaj wychowawczych (w tym zaj integrujcych grup i dziaa profilaktycznych) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze, f) podejmowanie indywidualnej pracy z uczniami (szczeglnie tymi, u ktrych wystpuje potrzeba stosowania odrbnych dziaa opiekuczo-wychowawczych ze wzgldu na rodzaj niepenosprawnoci lub niedostosowanie spoeczne), g) sprawowanie opieki nad uczniami poza terenem szkoy lub placwki,

29

h) planowanie lekcji (zaj), formuowanie celw, dobr metod i form pracy oraz rodkw dydaktycznych, i) dostosowywanie metod i form pracy do realizowanych treci, etapu edukacyjnego oraz dynamiki grupy uczniowskiej i rodzaju niepenosprawnoci lub niedostosowania spoecznego, j) organizacj i prowadzenie lekcji (zaj) w oparciu o samodzielnie opracowywane scenariusze, k) wykorzystywanie w toku lekcji (zaj) rodkw multimedialnych i technologii informacyjnej, l) dostosowywanie sposobu komunikacji w toku lekcji (zaj) do poziomu rozwoju i moliwoci uczniw, m) animowanie aktywnoci poznawczej i wspdziaania uczniw, rozwijanie umiejtnoci w miar moliwoci samodzielnego zdobywania wiedzy z wykorzystaniem technologii informacyjnej, n) organizacj pracy uczniw w grupach zadaniowych, o) diagnozowanie poziomu wiedzy i umiejtnoci uczniw z zaburzeniami w rozwoju, p) podejmowanie indywidualnej pracy dydaktycznej z uczniem, z uwzgldnieniem rodzaju niepenosprawnoci lub niedostosowania spoecznego, q) podejmowanie dziaa wychowawczych o charakterze interwencyjnym w sytuacjach konfliktu, zagroenia bezpieczestwa, naruszania praw innych i nieprzestrzegania ustalonych zasad, r) podejmowanie wsppracy z innymi nauczycielami, wychowawc klasy, pedagogiem szkolnym, psychologiem szkolnym oraz innymi specjalistami pracujcymi z uczniami; 5) analiz i interpretacj zaobserwowanych i dowiadczanych sytuacji i zdarze pedagogicznych, w tym: a) prowadzenie dokumentacji praktyki, b) konfrontowanie wiedzy teoretycznej z praktyk, c) ocen wasnego funkcjonowania w toku realizowania zada opiekuczych i wychowawczych oraz wypeniania roli nauczyciela (dostrzeganie swoich mocnych i sabych stron), d) ocen przebiegu prowadzonych dziaa oraz realizacji zamierzonych celw, e) konsultacje z opiekunem praktyk w celu omawiania obserwowanych i prowadzonych dziaa, f) omawianie zgromadzonych dowiadcze w grupie studenckiej (suchaczy).

IV. Organizacja praktyk

W trakcie praktyk studentowi (suchaczowi) zapewnia si nastpujce formy aktywnoci: 1) wizyty w przedszkolach, szkoach i placwkach; 2) obserwowanie zaj; 3) asystowanie nauczycielowi prowadzcemu zajcia; 4) samodzielne prowadzenie zaj; 5) planowanie i omawianie zaj prowadzonych przez siebie i innych (nauczycieli, studentw, suchaczy).

30

Uczelnie: 1) opracowuj zasady odbywania praktyk; 2) przygotowuj studentw (suchaczy) do odbycia praktyk; 3) zapewniaj moliwo omwienia praktyk w trakcie zaj w uczelni; 4) utrzymuj systematyczny kontakt z przedszkolami, szkoami i placwkami, w ktrych studenci (suchacze) odbywaj praktyki. Uczelnie maj obowizek zapewni studentom (suchaczom) w trakcie praktyk: 1) warunki umoliwiajce zarwno uzyskanie przygotowania praktycznego w zakresie realizacji zada wychowawczych i opiekuczych, jak i poznanie rnych klas i zespow uczniowskich oraz zdobycie odpowiedniego dowiadczenia pedagogicznego w zakresie organizacji pracy przedszkola, szkoy lub placwki, planowania, realizowania i oceniania wynikw procesu ksztacenia; 2) dostp do pracowni specjalistycznych, sprztu i pomocy dydaktycznych; 3) opiek i nadzr opiekuna praktyk; 4) warunki umoliwiajce samodzielne opracowanie konspektw lekcji lub scenariuszy zaj, w oparciu o informacje i wskazwki przekazane przez opiekuna praktyk; 5) warunki do prowadzenia lekcji (zaj) z zastosowaniem technologii informacyjnej, w szczeglnoci z wykorzystaniem treci i zasobw edukacyjnych znajdujcych si na portalach internetowych. Praktyki powinny odbywa si w przewaajcej czci rwnolegle z realizacj zaj w uczelni.

31

Uzasadnienie Rozporzdzenie w sprawie standardw ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela stanowi wykonanie upowanienia zawartego w art. 9c ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z pn. zm.). Rozporzdzenie okrela standardy ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela, przy uwzgldnieniu wymaga rynku pracy, efektw ksztacenia w zakresie wiedzy merytorycznej i metodycznej oraz efektw ksztacenia w zakresie wiedzy pedagogicznej i psychologicznej, w tym w zakresie wychowania, z uwzgldnieniem przygotowania do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, efekty ksztacenia w zakresie przygotowania w zakresie stosowania technologii informacyjnej oraz efekty ksztacenia w zakresie poziomu znajomoci jzyka obcego. Poprzednio obowizujce rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 wrzenia 2004 r. w sprawie standardw ksztacenia nauczycieli (Dz. U. Nr 207, poz. 2110) przewidywao obowizek zapewnienia przez uczelni prowadzc ksztacenie przygotowujce do wykonywania zawodu nauczyciela studentom studiw pierwszego stopnia w specjalnoci nauczycielskiej przygotowania do nauczania dwch przedmiotw. W zwizku ze zmianami wprowadzonymi w ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyszym ustaw z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyszym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 455, z pn. zm.) rozporzdzenie przewiduje uzyskiwanie w toku studiw przygotowania do nauczania wycznie jednego przedmiotu (prowadzenia zaj). Przygotowanie do nauczania kolejnego przedmiotu (prowadzenia zaj) bdzie mogo by realizowane fakultatywnie. Rozporzdzenie przewiduje, e ksztacenie na studiach pierwszego stopnia bdzie obejmowa wycznie przygotowanie do pracy w przedszkolach i szkoach podstawowych, a na studiach drugiego stopnia do pracy we wszystkich typach szk i rodzajach placwek. Ksztacenie przygotowujce do wykonywania zawodu nauczyciela w zakresie nauczania pierwszego przedmiotu (prowadzenia zaj) bdzie prowadzone w ramach trzech moduw obowizkowych obejmujcych przygotowanie w zakresie merytorycznym, przygotowanie psychologiczno-pedagogiczne i przygotowanie w zakresie dydaktycznym. Ksztacenie w specjalnoci nauczycielskiej bdzie mogo by poszerzone o moduy fakultatywne, obejmujce przygotowanie w zakresie nauczania kolejnego przedmiotu (prowadzenia zaj) oraz przygotowanie w zakresie pedagogiki specjalnej. Przygotowanie w zakresie pedagogiki specjalnej ma umoliwi nabycie wiedzy i umiejtnoci niezbdnych do nauczania w szkoach i placwkach specjalnych. Bdzie ono obejmowa treci dotyczce potrzeb i moliwoci edukacyjnych dzieci i modziey z niepenosprawnoci, wsppracy ze specjalistami wspomagajcymi rozwj dzieci i modziey z okrelon niepenosprawnoci oraz przygotowania i realizacji procesu ksztacenia i wychowania, optymalnego do rodzaju i stopnia niepenosprawnoci. Przygotowanie to bdzie prowadzone dla studentw lub absolwentw studiw, ktrzy bd posiadali lub posiadaj przygotowanie merytoryczne, psychologicznopedagogiczne i dydaktyczne do nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj), celem uzyskania przygotowania do pracy w szkoach i placwkach specjalnych, w zakresie odpowiednim do posiadanego przygotowania merytorycznego i rodzaju niepenosprawnoci uczniw.

W przypadku ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach podyplomowych rozporzdzenie przewiduje, i moe ono by prowadzone w zakresie: przygotowania merytorycznego do nauczania kolejnego przedmiotu (rodzaju zaj), przygotowania psychologiczno-pedagogicznego oraz dydaktycznego dla absolwentw studiw wyszych posiadajcych przygotowanie merytoryczne do nauczania przedmiotu (prowadzenia zaj) oraz przygotowania osb, ktre posiadaj kwalifikacje do pracy w zawodzie nauczyciela, do pracy w szkoach i placwkach specjalnych. W przypadku studiw podyplomowych w zakresie przygotowania psychologiczno-pedagogicznego oraz dydaktycznego dla absolwentw studiw pierwszego stopnia ksztacenie na studiach podyplomowych moe obejmowa wycznie przygotowanie do pracy w przedszkolach lub szkoach podstawowych. Zgodnie z rozporzdzeniem uczelnie prowadzce ksztacenie przygotowujce do wykonywania zawodu nauczyciela bd obowizane do zapewnienia studentom (suchaczom) przygotowania merytorycznego do realizacji szczegowych wymaga okrelonych w podstawie programowej ksztacenia oglnego lub ksztacenia w zawodzie, odpowiednio do typu placwki, etapu edukacyjnego oraz nauczanego przedmiotu (rodzaju zaj). Ksztacenie powinno stanowi integraln cao zaprojektowan tak, aby wiedza teoretyczna suya przede wszystkim nabywaniu praktycznych umiejtnoci potrzebnych do wykonywania zawodu nauczyciela, dlatego te rozporzdzenie kadzie znaczny nacisk na praktyczne przygotowanie do wykonywania zawodu. Praktyki bd organizowane w rnych typach szk i rodzajach placwek, a obowizkowo w tych, do pracy w ktrych absolwent studiw uzyskuje przygotowanie. W zwizku z koniecznoci integracji zdobywanych umiejtnoci z procesem ksztacenia, praktyki zawodowe bd si odbywa w przewaajcej czci rwnolegle z realizacj zaj w uczelni. W trakcie praktyk studentowi (suchaczowi) bdzie si zapewnia rnorodne formy aktywnoci: wizyty w szkoach i placwkach, obserwowanie zaj, asystowanie nauczycielowi prowadzcemu zajcia, samodzielne prowadzenie zaj, planowanie i omawianie zaj prowadzonych przez siebie i innych (nauczycieli, studentw, suchaczy). Projekt rozporzdzenia nie zawiera przepisw technicznych i nie podlega obowizkowi notyfikacji w rozumieniu przepisw rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktw prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597). Opinia o zgodnoci projektu z prawem Unii Europejskiej Projekt rozporzdzenia nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej, zgodnie z opini Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 14 czerwca 2011 r. znak: DPUE-920-676-11/jf/1 SM-1241.

Ocena skutkw regulacji (OSR) 1. Podmioty, na ktre oddziauje rozporzdzenie Rozporzdzenie bdzie miao zastosowanie do wszystkich uczelni i zwizkw uczelni oraz ich studentw, ktrzy odbywaj studia przygotowujce do wykonywania zawodu nauczyciela, a take suchaczy studiw podyplomowych. 2. Konsultacje spoeczne W toku uzgodnie projekt rozporzdzenia zosta przekazany do zaopiniowania nastpujcym partnerom spoecznym: 1) Oglnopolskiemu Porozumieniu Zwizkw Zawodowych, 2) Forum Zwizkw Zawodowych, 3) Polskiej Konfederacji Pracodawcw Prywatnych Lewiatan, 4) Pracodawcom Rzeczypospolitej Polskiej, 5) Zwizkowi Rzemiosa Polskiego, 6) Business Centre Club, 7) Komisji Krajowej NSZZ Solidarno, 8) Radzie Szkolnictwa Wyszego i Nauki Zwizku Nauczycielstwa Polskiego, 9) Wolnym Zwizkom Zawodowym Sierpie 80 Zarzdowi Krajowemu, 10) Krajowej Sekcji Nauki NSZZ Solidarno, 11) Konferencji Episkopatu Polski. Ponadto projektowane rozporzdzenie zostao przesane do zaopiniowania: 1) Parlamentowi Studentw Rzeczypospolitej Polskiej, 2) Zrzeszeniu Studentw Polskich, 3) Niezalenemu Zrzeszeniu Studentw, 4) Radzie Gwnej Szkolnictwa Wyszego, 5) Pastwowej Komisji Akredytacyjnej, 6) Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich, 7) Konferencji Rektorw Zawodowych Szk Polskich, 8) Konferencji Rektorw Publicznych Szk Zawodowych, 9) Radzie Modych Naukowcw, 10) Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytuw, 11) Polskiej Akademii Nauk, 12) Polskiej Akademii Umiejtnoci, 13) Radzie Gwnej Instytutw Badawczych, 14) Komitetowi Polityki Naukowej, 15) Komitetowi Ewaluacji Jednostek Naukowych, 16) Narodowemu Centrum Bada i Rozwoju, 17) Narodowemu Centrum Nauki, 18) Krajowej Reprezentacji Doktorantw, 19) Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. W wyniku konsultacji spoecznych uwagi zgosiy: 1) Pastwowa Komisja Akredytacyjna, 2) Rada Gwna Szkolnictwa Wyszego,
3

3) 4) 5) 6) 7) 8) 9)

Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich, Rada Programowa ds. Promocji Zdrowia i Profilaktyki Problemw Dzieci i Modziey, Zwizek Nauczycielstwa Polskiego, Krajowa Sekcja Nauki NSZZ Solidarno, Zwizek Rzemiosa Polskiego, Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski, Komitet Polityki Naukowej.

Uwagi dotyczyy: niewystarczajcej liczby godzin zaj i praktyk, w szczeglnoci w ramach przygotowania psychologiczno-pedagogicznego oraz przygotowania w zakresie dydaktycznym, zasadnoci ograniczenia ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach pierwszego stopnia wycznie do przygotowania do nauczania w przedszkolach i na I etapie edukacyjnym, przywoania w wymaganiach dodatkowych dotyczcych jzykw obcych Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego, w kontekcie krajw europejskich, gdzie stosuje si inne zasady, braku opisu sylwetki absolwenta zrnicowanego ze wzgldu na poziom studiw, braku odniesie w szczegowych efektach ksztacenia do przygotowania w zakresie merytorycznym, co w powizaniu z odniesieniem w opisie moduu 4 wycznie do podstawy programowej moe sugerowa ograniczenie ksztacenia w tym zakresie do minimum przygotowania przedmiotowego, wprowadzenia fakultatywnego przygotowania w zakresie pedagogiki specjalnej wobec faktu, e nie wszystkie uczelnie mog dysponowa niezbdn w tym zakresie kadr, braku zapisw odnoszcych si do selekcji kandydatw do zawodu nauczyciela, niewprowadzenia fakultatywnoci wyboru niektrych zagadnie przez studentw lub wykadowcw. Zgoszono rwnie szereg uwag dotyczcych terminologii oraz postulaty dotyczce efektw i treci ksztacenia. W projekcie nie uwzgldniono: zgoszonej przez Pastwow Komisj Akredytacyjn, Krajow Sekcj Nauki NSZZ Solidarno oraz Konferencj Rektorw Akademickich Szk Polskich uwagi kwestionujcej zasadno ograniczenia ksztacenia przygotowujcego do wykonywania zawodu nauczyciela na studiach pierwszego stopnia wycznie do przygotowania do nauczania w przedszkolach i na I etapie edukacyjnym, zgoszonej przez Sekretariat Generalny Konferencji Episkopatu Polski uwagi dotyczcej, zawartego w czci standardu dotyczcej wymaga dodatkowych, odwoania do Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego, w kontekcie krajw europejskich, gdzie stosuje si inne zasady, gdy odwoanie si do Europejskiego Systemu Opisu Ksztacenia Jzykowego jest powszechnie przyjte w polskim systemie prawnym, m. in. w Krajowych Ramach Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyszego, zgoszonej przez Pastwow Komisj Akredytacyjn uwagi dotyczcej braku opisu sylwetki absolwenta zrnicowanego ze wzgldu na poziom studiw, gdy sylwetka

absolwenta studiw na danym kierunku studiw wynika z efektw ksztacenia okrelonych w Krajowych Ramach Kwalifikacji; zgoszonej przez Pastwow Komisj Akredytacyjn uwagi dotyczcej braku odniesie w szczegowych efektach ksztacenia do przygotowania w zakresie merytorycznym, co w powizaniu z odniesieniem do podstawy programowej moe sugerowa ograniczenie go do minimum przygotowania przedmiotowego, gdy absolwenci poszczeglnych kierunkw studiw w zakresie wiedzy merytorycznej musz uzyska efekty ksztacenia okrelone dla danego obszaru ksztacenia w Krajowych Ramach Kwalifikacji, zgoszonych przez Krajow Sekcj Nauki NSZZ Solidarno uwag dotyczcych braku zapisw odnoszcych si do selekcji kandydatw do zawodu nauczyciela, gdy nie pozwala na to tre upowanienia ustawowego, oraz niewprowadzenia fakultatywnoci wyboru niektrych zagadnie przez studentw lub wykadowcw, gdy warunkiem uzyskania efektw ksztacenia wymaganych od absolwentw studiw jest realizacja wszystkich treci ksztacenia okrelonych dla danego moduu.

Projekt rozporzdzenia zosta rwnie zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyszego, stosownie do przepisw ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o dziaalnoci lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z pn. zm.). W trybie tej ustawy uwag nie zgoszono. 3. Wpyw rozporzdzenia na sektor finansw publicznych, w tym budet pastwa i budety jednostek samorzdu terytorialnego Rozporzdzenie nie bdzie miao wpywu na budet pastwa i budety jednostek samorzdu terytorialnego. 4. Wpyw rozporzdzenia na rynek pracy Rozporzdzenie nie bdzie miao istotnego wpywu na rynek pracy. Proponowane nowe rozwizania przyczyni si jednak do podniesienia kompetencji nauczycieli oraz ich umiejtnoci praktycznego wykorzystania wiedzy teoretycznej. 5. Wpyw rozporzdzenia na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw Rozporzdzenie nie bdzie miao wpywu na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym na funkcjonowanie przedsibiorstw. 6. Wpyw rozporzdzenia na sytuacj i rozwj regionalny Rozporzdzenie nie bdzie miao wpywu na sytuacj i rozwj regionalny.