Professional Documents
Culture Documents
လိပိဒီပိကာက်မ္း
ေယာအတြင္းဝန္
ဦးဖိုးလိႈင္
ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ေၾကးနန္းရိုက္နည္းႏွင့္
ျမန္မာဘာသာ တခုလံုးအတြက္
အေျခခံ အက်ဆံုး
သဒၵါသေဘာမ်ားႏွင့္ ေရးနည္းမ်ား
2 လိပိဒီပီကာက်မ္း - ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလိႈင္
ပဋိညာဥ္
ေရးသားထားၾကကုန္၏။
ေဟာကုန္၏။
ဘာသာခ်ည္းမွတ္ေလ။
အကၡရာႏွင့္ ပံုသဏၭာန္
ဟူ၍လည္း မွတ္ေလ။
အကၡရာတို႔ကို ဧရယန္း1 ဟူေသာ အေရးျဖင့္၎၊ ဗဂၤါလီ အေရးျဖင့္၎၊ နာဂရီ အေရးျဖင္၎၊ သီဟိုဠ္ အေရးျဖင့္၎၊
2
အတၳဳပၸတၱိ၊ ရွင္မဟာ ေမာဂၢလန္ အတၳဳပၸတၱိမ်ားကို ေရးလ်က္ရွိေသာ အေရးအသား ၊ သီရိဓမၼာေသာကမင္း
1
Ariyan ကို ဆိုလိုသည္။ သကၠတဘာသာ အသံ၌ အာရ္ယ် ဟုေခၚသည္။
2
ေရွးအေခၚ အဝႏၲိတိုင္း ဥေဇၨနီျပည္ ေဝဒိႆက ေတာင္ရံ ဆန္ခ်ီ Sanchi ေခၚ အရပ္ရွိ အေသာကမင္းႀကီး ေကာင္းမႈ ေစတီးႀကီး သံုးဆူအနက္
တဆူမွ ရရွိျခင္း ျဖစ္သည္။ ခရစ္ ၁၈၅၁ခုႏွစ္ ေက်ာက္စာမင္းႀကီး ဂ်င္နရယ္ကန္နင္ဂန္ General Cunningham သည္ ဘုိပါလ္ႏိုင္ငံ Bhopal State
ရွိ အဆိုပါ ေစတီႀကီးကို တူးေဖာ္ေလရာ ဌာပနာတိုက္ႀကီး အတြင္းမွ ေက်ာက္ေသတၱာႀကီး ၂လံုး ရသည္။ ေတာင္ဘက္ အလံုးတြင္ ျဗဟၼီ
အကၡရာျဖင့္ (သ) ဟူ၍၎၊ သာရိပုတၱႆ ဟူ၍၎၊ ေျမာက္ဘက္အလံုးတြင္ (မ) ဟူ၍၎၊ မဟာေမာဂၢလာနႆ ဟူ၍၎ ေရးထားသည္ကို
ေတြ႕ရေလသည္။
4 လိပိဒီပီကာက်မ္း - ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလိႈင္
1
ေရးလ်က္ရွိေသာ အေရးအသားမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ရသျဖင့္ ဧရယန္း အေရးအသား ရွိေၾကာင္း၊ ကာလအရွည္
အက်ဥ္းေရးနည္းႏွင့္ အက်ယ္ေရးနည္း
1
အေသာက မင္းတရားႀကီး ကိုးတိုင္း ကိုးဌာနသို႔ သာသနာျပဳ ေစလႊတ္ျခင္း အေၾကာင္းတို႔ကို ဒီပဝင္၊ မဟာဝင္၊ ပါရာဇိကဏ္ စေသာ
အ႒ကထာတို႔၌ ေဖာ္ျပၾကသည္။ အေသာက မင္းတရားႀကီး၏ ေကာင္းမႈ ဆန္ခ်ီေစတီ အမွတ္၂ အတြင္းမွ ေတြ႕ရသည့္ ဓာတ္ေတာ္ၾကဳတ္
ေဘးပတ္လည္တြင္ ကိုးဌာန သာသနာျပဳတို႔တြင္ ပါသည့္ ကႆပေဂါတ၊ ဝါစိသုဝိဇယ စေသာ ရဟႏၲာတို႔၏ ဓာတ္ေတာ္မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း
ေရးထိုးထားေလသည္။ အဆိုပါ ဓာတ္ေတာ္ၾကဳတ္၏ အတြင္း၌ (ကန္႔ကူေက်ာက္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ) ၾကဳတ္ကေလး ေလးလံုးတို႔ကို
ဓာတ္ေတာ္မ်ားႏွင့္တကြ ေတြ႕ရျပန္ေလရာ အဖံုးမ်ားတြင္ ကႆပေဂါတ၊ မဇၩိမ၊ ဟာရိတိပုတၱ၊ ဝါစိသုဝိဇယ၊ မဟာေဝနယ်၊ အပၸဂိဝ၊ ေကာဒိနိပုတၱ၊
ေကာသိကိပုတၱ၊ ေဂါတိပုတၱ၊ ေမာဂၢလိပုတၱ ဟူေသာ ဘြဲ႕ေတာ္မ်ားကို ျဗာဟၼီအကၡရာျဖင့္ ေတြ႕ရေလသည္။
5 လိပိဒီပီကာက်မ္း - ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလိႈင္
သရႏွင့္ဗ်ည္း
ေခၚအပ္၏။
နားႏိႈက္မၾကား။
ေပါင္းရွည္၏။
၂၁။ ထို႔ေၾကာင့္ နိဂၢဟိတ္ဗ်ည္း၊ ဝိသဇၨနီဗ်ည္း၊ အျမစ္ဗ်ည္း 1 တို႔ သရႏွင့္ ေပါင္းရွည့္အခါ သရသည္ေရွ႕၊ နိဂၢဟိတ္၊
သေဘာတည္း။
1
ေသးေသးတင္၊ ဝစၥႏွစ္လံုးေပါက္၊ ေအာက္ျမစ္
6 လိပိဒီပီကာက်မ္း - ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလိႈင္
၂၄။ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ႏိႈက္မူကား-
အာ အာ ဣ ဤ ဥ ဦ ဧ ဧဲ ဩ ဪ အို
၂၅။
က ခ ဂ ဃ င
စ ဆ ဇ ဈ ည
ဋ ဌ ဍ ဎ ဏ
တ ထ ဒ ဓ န
ပ ဖ ဗ ဘ မ
ယ ရ လ ဝ သ
ဟ ဠ အံ့ အံ အး
ဟူ၍ ဗ်ည္းသံုးဆဲ့ငါးလံုး ရွိကုန္၏။ သရ၊ ဗ်ည္း ႏွစ္မ်ိဳးေပါင္း အကၡရာ ေလးဆဲ့ေျခာက္လံုး ရွိကုန္၏။ အ-ျမစ္ဗ်ည္းကိုမူ
ဗ်ည္းႏွင့္ကပ္ေသာ သရပံုမ်ား
၃၀။
ဤသို႔ ေရးပံုတမ်ိဳးကို ျပဳလုပ္ၿပီးလွ်င္ (အာ) ဒီဃသရ ကစ၍ အခ်၊ လံုးႀကီးတင္၊ လံုးႀကီးတင္ဆန္ခတ္၊ တေခ်ာင္းငင္၊
ေခၚျပန္၏။
ဗ်ည္းပံုစံ ေျပာင္းပံုမ်ား
၃၁။ ဗ်ည္းႏိႈက္လည္း အျခားဗ်ည္းႏွင့္၎၊ သရႏွင့္၎ ကပ္ရာ ေရွ႕ေနာက္ မတြဲးမူ၍ ေရွ႕က ေရးသင့္ေသာ ဗ်ည္းကို
် ၾ -ွ ႏ
ယ ရ ဟ န
8 လိပိဒီပီကာက်မ္း - ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလိႈင္
အျခားဗ်ည္းေအာက္က ေရးၾကကုန္၏။
ကမၼဝါစာတို႔ႏိႈက္ ေရးသားၾကကုန္၏။1
သံုးလံုးတို႔ႏိႈက္သာ မွီကုန္၏။
၃၅။ ဝိသဇၨနီဗ်ည္းသည္ (အာ)သရ၊ (ဤ)သရ၊ (ဦ)သရ၊ (ဧ)သရ၊ (ဧဲ)သရ၊ (အို)သရ တို႔ႏိႈက္၎၊ ဝဂႏၲငါးလံုး
အရာတို႔ႏိႈက္၎ မွီကုန္၏။
၃၇။ ဤသို႔ ဆိုခ့ၿဲ ပီးေသာ ပံုအတိုင္း အျခားဗ်ည္းႏွင့္ ယပက္လက္ အစရွိေသာ ဗ်ည္းတို႔ကို ကပ္ရာ၊ ယပက္လက္ကစ၍
1
ေယဘုယ်သာျဖစ္သည္။ အကၡရာညီဝန္း၊ မခၽြန္းမေထာင့္၊ ေျဖာင့္ေျဖာင့္သားသား၊ မမွားအကၡရာ၊ သိသာစလွ ဟူေသာ ေတာင္ဖီလာ၏
ဩဝါဒရတုအရ ဒုတိယအင္းဝေခတ္တြင္ ခရာဝန္းမ်ားစြာ သံုးေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိသာသည္။
9 လိပိဒီပီကာက်မ္း - ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလိႈင္
က် က်ာ က်ိ က်ီ က်ဳ က်ဴ ေက် က်ဲ ေက်ာ ေက်ာ္ က်ိဳ
ၾက ၾကာ ႀကိ ႀကီ ၾကဳ ၾကဴ ေၾက ႀကဲ ေၾကာ ေၾကာ္ ႀကိဳ
ဤပံုအတိုင္း ျဖစ္၏။
၄၂။ သမၺန္ေဟာ (ဧ)သရကို ညသတ္ အျမစ္ႏွင့္ ေရးေသာ အရာႏိႈက္ အက်ဥ္းစာလံုးပံုအတိုင္း ေရးလွ်င္ (ဧ)သရတြင္
တင္၍ ေရးရာသည္။
ေရးသည္။
အက်ယ္ေရးနည္း
၄၇။ ဤျပခဲ့ၿပီးေသာ ဗ်ည္းႏွင့္ သရကပ္ပံု၊ ဗ်ည္းကို ဗ်ည္းခ်င္း ကပ္ပံုမ်ားကား က်ဥ္းေသာ ေရးနည္းတည္း။ က်ဥ္းေသာ
သရသည္ ဗ်ည္းတို႔၏ ေနာက္ဆံုးႏိႈက္ တည္ၿမဲး။ ႏွစ္လံုး သံုးလံုး တြဲးျခင္း ကပ္ျခင္းသည္ ဗ်ည္းႏိႈက္သာ ျဖစ္၏။
လဟယအာ
၅၂။ နိဂၢဟိတ္ ကပ္၍ သည္းခံ အကၡရာ ေရးရာႏိႈက္ (သ)အကၡရာ၊ (အ)အကၡရာ၊ (ည)အကၡရာ၊ ဝိသဇၨနီ၊ (ခ)အကၡရာ၊
သအညးခအံ
၅၄။ အက်ဥ္းေရးရာႏိႈက္ အသရ ေရးပံု အျခားမရွိ။ ဗ်ည္းႏိႈက္ အပါအဝင္ ထားေသာေၾကာင့္ သရမရွိေသာ ဗ်ည္းႏွင့္
မဟအန
၅၆။ အထက္သို႔ တက္ေစေသာ (ျမႇင့္)ကို ေရးရာႏိႈက္ (မ)အကၡရာ၊ (ဟ)အကၡရာ၊ (ရ)အကၡရာ၊ (အ)သရ၊ (င)အကၡရာ၊
မဟရအင့
ဤသို႔ေရးရာ၏။
ပံုကား-
ရဟဧး
ဤသို႔ ေရးရာ၏။
ေရးသင့္သည္။
13 လိပိဒီပီကာက်မ္း - ေယာအတြင္းဝန္ ဦးဖိုးလိႈင္
အမွတ္အသားထား၍ ေရးသင့္သည္။
၆၀။ သိုးေဆာင္းလူမ်ိဳးတို႔ အေရးမွာမူကား အက်ဥ္းေရးရန္ သရပံု၊ ဗ်ည္းပံု အထူးမရွိ။ သရပံု တမ်ိဳး၊ ဗ်ည္းပံုတမ်ိဳးစီသာ
ဓာတ္အိုး အလုပအ
္ ေဆာင္ ႀကီးက်ယ္ရန္ ရွိေသာေၾကာင့္ ျမန္မာ အကၡရာ ၄၆လံုးအနက္ အေရးအသား
က ခ ဂ င
စ ဆ ဇ ည
တ ထ ဒ န
ပ ဖ ဘ မ
ယ ရ လ ၀
သ ဟ
အံ အား အ
၃၄လံုးအနက္ ဃႀကီး၊ ဈမ်ဥ္ဆြဲး၊ ဓေအာက္ခ်ိဳက္၊ ဗထက္ခ်ိဳက္၊ ဋသန္လ်င္းခ်ိတ္ အစရွိေသာ ဗ်ည္း၅လံုး စုစု ဗ်ည္း
အက်ယ္ေရးနည္း နမူနာ
စအ၊ ကအား၊ ပရဩ၊ နအနး၊ တအနး၊ လဥပ၊ စဧ၊ သဦ၊ စအာ၊ ရဧး၊ ကရဤး၊ အ၊ သဥ ံး၊
စအာ၊ ရဧး၊ တအို႔၊ စအ၊ ကအား၊ ပရဩ၊ နအနး၊ တအနး၊ ရအန၊ လအမး၊ တဝအင၊ တအိုင၊
စအိုက၊ လဥပ၊ ရအန၊ မဟအ၊ စအ၊ ရဝဧ႔၊ အ၊ ရအပ၊ ရအပ၊ လဥပ၊ ဆဩင၊ ရအန၊ ရဟဣ၊
သအည၊ မယအား၊ ကအို၊ ၁၂၃၁၊ ခဥ၊ နဟအစ၊ အ၊ တဝတငး၊ ပရဤး၊ ပရဧး၊ ဩင၊ လဥပ၊
ဆဩင၊ ကရအ၊ ရအ၊ မအည၊ ခအတ၊ လဟဧ၊ အ၊ ဆအန၊ တဝအင၊ လအညး၊ မအည၊
ရဝဧ႔၊ မအည၊ မဟရအ၊ လဥပ၊ ဆဩင၊ ပရဤး၊ ပရဧ၊ သအည၊ မယအား၊ ကအို၊ မအ၊
စ၊ ကား၊ ေျပာ၊ နန္း၊ တန္း၊ လုပ္၊ ေစ၊ သူ၊ စာ၊ ေရး၊ ႀကီး၊ အ၊ သံုး၊ စာ၊ ေရး တို႔၊ စ၊ ကား၊ ေျပာ၊
နန္း၊ တန္း၊ ရန္၊ လမ္း၊ တြင္၊ တိုင္၊ စိုက္၊ လုပ္၊ ရန္၊ မွ၊ စ၊ ၍၊ အ၊ ရပ္၊ ရပ္၊ လုပ္၊ ေဆာင္၊ ရန္၊ ရွိ၊
သည္၊ မ်ား၊ ကို၊ ၁၂၃၁၊ ခု၊ ႏွစ္၊ အ၊ တြင္း၊ ၿပီး၊ ေျပ၊ ေအာင္၊ လုပ္၊ ေဆာင္၊ ၾက၊ ရ၊ မည္၊ ခတ္၊
ေလွ၊ အ၊ ဆန္၊ တြင္၊ လည္း၊ မည္၊ ေရြ႕၊ မည္၊ မွ်၊ လုပ္၊ ေဆာင္၊ ၿပီး၊ ေျပ၊ သည္၊ မ်ား၊ ကို၊ မ၊
၆၄။ ဤအက်ယ္ ေရးနည္း၌ အရစ္၊ အပင့္၊ လံုးႀကီးတင္၊ တေခ်ာင္းငင္၊ အစရွိေသာ ဗ်ည္းႏွင့္ ကပ္သည့္ သရပံု
အိမ္ေျမႇာင္တည့္ရာ ဗ်ည္း၊ သရတို႔ကို ယူ၍ ေရးလွ်င္ အလိုရွိေသာ စကား အက်ယ္ ေရးနည္းအတိုင္း ျဖစ္၏။
အလိုရွိရာ ဂဏန္းကို ေျပာႏိုင္သည္။ ပုဒ္မကို အလိုရွိလွ်င္ ဓာတ္အိုး မ်က္ႏွာျပင္တြင္ ပါေသာ အလံပံုတြင္ အိမ္ေျမႇာင္
တည့္ေစရမည္။
ေျပာဆိုႏိုင္ကုန္၏။
၇၀။ ဤသို႔ ဆိုခ့ၿဲ ပီးေသာ စကားတို႔ျဖင့္ က်ီအတြင္းဝန္၊ ေယာၿမိဳ႕စားမင္း၊ မင္းႀကီးမင္းလွ မဟာစည္သူသည္ အကၡရာ
လိပိဒီပိကာက်မ္း ၿပီး၏