Proraun i konstruisanje veza pod uglom

Osnove metalnih konstrukcija

Primeri primene veza pod uglom u zgradarstvu i mostogradnji

Osnove metalnih konstrukcija

Zglobne veze
Najee se primenjuju: Zglobne veze sa priljunim limom, Zglobne veze sa prikljunim ugaonicima, Zglobne veze sa enom ploom i Zglobne veze ostvarene pomou stolice. Zglobne veze mogu biti: Izmeu dve grede i Izmeu grede i stuba.
Osnove metalnih konstrukcija 3

Zglobne veze sa prikljunim ugaoncima

Pored transverzalne sile kod ovkvih veza javlja se i momnent ekscentriciteta (Me =V e). Ekscenricitet se moe smanjiti konstrukcijskim oblikovanjem!
Osnove metalnih konstrukcija 4

Smanjenje ekscentriciteta

Zasecanje noice

Denivelacija nosaa

Osnove metalnih konstrukcija

Kontrola oslabljenog preseka u sluaju zasecanja noice

Jednostrano zasecanje Obostrano zasecanje

V = tw ( h1 t f )

V e = dop Wy ,min

V t w h1

u = 2 + 3 2 dop
Osnove metalnih konstrukcija 6

Geometrijske karakteristike oslabljenog poprenog preseka

Jednostrano zaseeni nosai Povrina poprenog preseka - A Obostrano zaseeni nosai

A = t w h1 t f + b f t f
Rastojanje od teita do pritisnute ivice nosaa - hc

A = h1 t w

hc = h1

tf h1 t w h1 t f 2 2 A

hc =

h1 2

Moment inercije poprenog preseka - Iy

b f t f t w ( h1 t f ) h1 2 Iy = + 12 A 2 Otporni moment poprenog preseka - Wy

W y ,min = Iy hc

t w ( h1 t f ) 3

t w h13 Iy = 12
t w h12 = Wy = 6 hc Iy

Statiki moment poprenog preseka - Sy

2 t w hc Sy = 2

t w h12 Sy = 4

Osnove metalnih konstrukcija

Veza grede sa stubom mali ekscentricitet

Otpada potreba za zasecanjem noica!

Osnove metalnih konstrukcija 8

Glavni elementi veze

Pri dimenzionisanju veze moraj se proveriti: Zavrtnjevi za vezu rebra nosaa sa prikljunim limom, Prikljuni lim, avovi za vezu prikljunog lima sa prikljunom povrinom

Naprezanja u elementima veze

Osnove metalnih konstrukcija

Dimenzionisanje avova
Me =V e
M T = V (t p + t w ) / 2
Me n= Ww
VII,V V = Aw, v

VII,T

MT = Ww , T

u = n + (VII,V + VII,T ) w, dop

2 2
Osnove metalnih konstrukcija 10

Kontrola napona u vornom limu

max =

Me V e = 2 Wp t p hp /6

V =

V t p hp

M T V (t p + t w ) / 2 T = = WT hp t 2 p /3

u = 2 + 3 ( V + T ) 2 dop
Osnove metalnih konstrukcija 11

Proraun zavrtnjeva
Najee je dovoljan jedan red zavrtnjeva pa su veze visoke! Potreban broj zavrtnjeva moe da se odredi na osnovu izraza:
1 V 6e 2 6 Me 1+ n V + = h F h Fdop dop
2 2

Kontrola nosivosti najoptereenijeg zavrtnja:

V FV = n
max

FM =

M e hn
2 h i 1 n

Me = m hn

FR , max = FV2 + max FM 2 Fdop

Osnove metalnih konstrukcija 12

Zglobne veze sa prikljunim ugaonicima

Osnove metalnih konstrukcija

13

Proraun zavrtnjeva serije 1 veza prikljinih ugaonika sa rebrom nosaa

iroka veza
m
max F M

Visoka veza
m
max F M

zmax

r m

r m

F R

z max

,m ax

F V

ax

ax

F R

,ma x

F V

Me

Me

zi T

x max

Osnove metalnih konstrukcija

14

Kontrola nosivosti kod irokih veza

Komponenta sile u zavrtnju usled smicanja
FV = V nm

Komponente sile u zavrtnju usled momenta ekscentriciteta

max FM , z

M e xmax
mn i =1

ri

max FM , x

M e zmax
mn i =1

ri2

Kontrola nosivosti najoptereenijeg zavrtnja

FR ,max =

2 ) F + F + F max M , z V max M , x Fv , dop 2

Osnove metalnih konstrukcija

15

Kontrola nosivosti kod visokih veza

Komponenta sile u zavrtnju usled smicanja
FV = V nm

Komponenta sile u zavrtnju usled momenta ekscentriciteta

max FM = max FM , x =

M e z max m zi2
i =1 n

Kontrola nosivosti najoptereenijeg zavrtnja

2 FR ,max = FV2 + max FM Fdop

Osnove metalnih konstrukcija

16

Proraun zavrtnjeva serije 2 veza prikljunog ugaonika za prikljunu povrinu

Prihvataju samo transverzalnu silu (V), odnosno reakciju - nema ekscentriciteta! Ukupan broj zavrtnjeva serije 2 jednak je dvostrukom broju zavrtnjeva serije 1 (postoje dva prikljuna ugaonika)! Za razliku od serije 1, zavrtnjevi serije 2 su jednoseni!

V FV = Fdop 2n

n broj zavrtnjeva na jednom ugaoniku

Osnove metalnih konstrukcija 17

Zavrtnjevi serije 2 - sluaj obostranih nosaa

Kontrola nosivosti zavrtnjeva na smicanje (zavtnjevi su jednoseni):
FV ,1 = V1 Fv 2n
FV , 2 = V2 Fv 2n

Kontrola nosivosti zavrtnjeva na pritisak po omotau rupe:

V1 + V2 FV = Fb 2n
Osnove metalnih konstrukcija 18

Kontrola napona u prikljunim ugaonicima

Me V e = = dop Wnet Wnet

V = dop Anet

u = 2 + 3 2 dop

Osnove metalnih konstrukcija

19

Uobiajene dimenzije prikljunih ugaonika

Ugaonik
L90x90x9 L100x100x10(12) L120x120x12 L150x75x9 L180x90x10(12) L200x100x12

Zavrtanj
M16 M20 M24 M16 M20 M24

Poloaj rupa
c1 50 60 70 50 60 70 c2 60 70 80 c3 50 60 60

Osnove metalnih konstrukcija

20

Varijanta sa zavarenim prikljunim ugaonikom

Za vertikalni av
VII = V w, dop a1 l 1

Za horizontalne avove
R u = w,dop a2 l 2
V V e1 V e2 2 2 R= = e1 + e2 + h h h
Osnove metalnih konstrukcija 21
2 2

Karakteristini primeri primene

Osnove metalnih konstrukcija

22

Zglobne veze sa eonom ploom

Nema ekscentriciteta (e=0)! Zahteva se vea preciznost izrade manje tolerancije!

Osnove metalnih konstrukcija 23

Proraun potrebnog broja zavrtnjeva

V n Fdop
n V Fdop
je ukupan broj zavrtnjeva (usvaja se uvek paran broj), vertikalna reakcija (maksimalna smiua sila), nosivost zavrtnja na smicanje (jednsean).

Oblikovanjem veze treba spreiti da se u zavrtnjevima javljaju znaajne sile usled efekta ukljetenja!

Osnove metalnih konstrukcija

24

Dimenezije eone ploe

Treba teiti to je mogue manjim dimenzijma, da bi se izbegli efekti ukljetenja. Visina eone ploe (hp) odreuje se iz sledeih uslova: 1. Uslov konstruisanje veze i zadovoljenja propisanih minimalnih rastojanja zavrtnjeva; 2. Uslov smicanja u rebru nosaa; 3. Uslov nosivosti avova za vezu rebra nosaa sa eonom ploom; Debljina eone ploe (tp) ne treba da bude velika (uglavnom je tp =10 mm), kako bi se obezbedilo obrtanje na mestu veze!
Osnove metalnih konstrukcija 25

Odreivanje visine eone ploe

Iz uslova smetanja zavrtnjeva:
h p 4 d 0 + 3 d 0 (n1 1) = (1 + 3 n1 ) d 0

Iz uslova smicanja rebra nosaa:

n1 = n / 2

V V = dop h p dop t w tw hp
Iz uslova napona u avovima:
hp V 2 a w,dop

a je debljina ugaonog ava

Osnove metalnih konstrukcija 26

Rotacija (obrtanje) na mestu veze

Dobrim izborom poloaja zavrtnjeva i usvajanjem male debljine eone ploe (tp 10 mm ) omoguava se pravilno ponaanje veze i preraspodela uticaja u skladu sa pretpostavkom o zglobnoj vezi!
Osnove metalnih konstrukcija 27

Standardne (uobiajene) dimenzije eonih ploa kod zglobnih veza

Zavrtanj M16 M20 M24 60 80 100 120 80 100 120 150 100 120 150 w 160 180 200 n1=1 120 140 160 200 220 250 n1=2 120 140 160 180 160 180 200 bp n1=3 120 140 160 180 160 180 200 230 200 220 250 160 180 200 230 200 220 250 n1=4 200 220 250 n1=5 10 10 10 tp bp irina eone ploe; tp debljina eone ploe; w razmak zavrtnjeva

200 300 300 300 300

Osnove metalnih konstrukcija

28

Primeri zglobnih veza sa gredom ostvarenih pomou eone ploe

Osnove metalnih konstrukcija

29

Primeri zglobnih veza sa stubom pomou eone ploe

Osnove metalnih konstrukcija

30

Zglobne veze ostvarene pomou stolice

Na ovaj nai mogu se ostvariti veze sa gredom i veze sa stubom! Reakcija se prenosti direktnim kontaktom! Veze rebra sa zavrtnjevima samo spreavaju bono pomeranje (preturanje)! Stolica moe biti u vidu L profila ili u vidu ravnog lima velike debljine!
Osnove metalnih konstrukcija 31

Veza sa stolicom od L profila varijanta sa zavrtnjevima

Nt = Nc =

Me

Naprezanja u L profilu:

max

Me V = + dop Wnet A

Wnet

( l 2d 0 ) t 2 = 6

A = l t

Sile u zavrtnjevima:

Fv = V / n

Ft = N t / n
32

Osnove metalnih konstrukcija

Veza sa stolicom od L profila varijanta sa zavarivanjem

Naprezanja u L profilu:

max

Me V = + dop W A

W = l t2 / 6

A = l t

Naponi u avovima:
Me / h n= w,dop 2al
V VII = w,dop 2ah

Osnove metalnih konstrukcija

33

Veza sa stolicom od krutog lima

Osnove metalnih konstrukcija

34

Unoenje oslonake reakcije u nosa

a x 1,25 (t f + r )

a y = tw + 1,46 r + 3,46 t f

A = ax a y

Kontrola kontaktnog napona pritiska:

V c = dop A
Osnove metalnih konstrukcija 35

Kontrola stabilnosti rebra u zoni unoenja oslonake reakcije

Efektivna irina rebra:
l T = a x + 2,5 t f + r 3,75 t f + r

Efektivna povrina rebra:

Aw,eff = l T t w
Vitkost rebra: Kontrola stabilnosti

V i ,dop Aw,eff

li 0,75 h = i ,dop (kriva C) imin 0,289 t w

Osnove metalnih konstrukcija

36

Oslonaka ukruenja

Aeff = 2 t s (bs c) + Aw,eff

Ukoliko uslov stabilnosti rebra nije zadovoljen, potrebno je predvideti oslonaka ukruenja u vidu vertikalnih limova! Povrina ukruenja ulazi u efektivnu povrinu, a poveava se i poluprenik inercije idealizovanog tapa upravno na ravan rebra.
Osnove metalnih konstrukcija 37

Primeri zglobnih veza ostvarenih pomou stolice

Osnove metalnih konstrukcija

38

Primer poduno pomerljive zglobne veze ostvarene pomou stolice

Osnove metalnih konstrukcija

39

Primer zglobnih veze sa stubom ostvarene pomou stolice (zaseen nosa)

Osnove metalnih konstrukcija

40