You are on page 1of 105

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

acwfjywdkufpmay

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

azaz OD;ausmf&Sdef ESifh arar a':vSMunf... odkY

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESihf

trSwfw&rsm;
atmif'if
(ukrkj'm*sme,f? rdk;rcrD'D,m? The Weekly Eleven *sme,f? {&m0wD?
&eHYopfr*Zif; wdkYwGifazmfjycJhaomaqmif;yg;rsm;udk
pkpnf;azmfjyxm;jcif;jzpfygonf)

acwfjywdkufpmay
trSwf (138^140? y-xyf (0J)?49 vrf;(txuf)?
ykZGefawmifNrdKUe,f? &efukefNrdKU/
zkef; - 09-730 37727 ? 09-507 9678

atmif'if

yHk ESd yf rS wf w rf ;
yxrtBudrf (2014? azazmf0g&Dv)
tkyfa&
1000
rsufESmzHk;ESifUtwGif;yHkESdyf
OD;vSrdk;? ,m,D(01353)?
yef;MumjzLyHkESdyfwdkuf trSwf(108)? vrf;40(atmuf)?
ausmufwHwm;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/
J

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

r m wd u m

xkwaf 0ol
a':eDeDEkdif(ae&D&Dpmtkyfwkduf)?
2^u? atmif&wemvrf;? vrf;rawmfNrdKUe,f? &efukefNrdKU/
J

rsufESmzHk;'DZdkif;
vif;0P
twGif;'DZdkif;
jrrif;pdk;
wefzdk;
2000usyf
808.84

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
&rsm;^atmif'if/
&efukef? ae&D&Dpmay? 2014/
pmrsufESm 106 ? 18 _ 25 pifwDrDwm/

(1) {&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

pma&;ol\ trSmpm - - - - - - - - - - - - - - ----- yxrydkif;


1/ {&m0wD&JUtem*wf - - - - - - - - - - - - - - - - - - 2/ {&m0wDudk u,fwifMupdkY - - - - - - - - - - - - - - - 3/ {&m0wD awmfvSefa&;- - - - - - - - - - - - - - - - - - 4/ {&m0wD? jrefrmjynfeJYvdrfnmaewJh e*g;teD- - - - - - - 'kwd,ydkif;
5/ Nidrf;csrf;a&; [dk;ta0;rSm - - - - - - - - - - - - - - - - wwd,ydkif;
6/ armifarmifMuD; odkUr[kwf
ta<uapmwJh oli,fcsif;wpfOD; - - - - - - - - - - - - - -

6
9
39
65
73
89

151

7/ usaemfeJYuAsma&;aomvlwpfa,muftaMumif;(odkUr[kwf)
a&Tbkef;vl(odkUr[kwf)wm&mrif;a0- - - - - - - - - - - - - 161
8/ a':vSMunf okH;a,muftaMumif; - - - - - - - - - - - - - 183
9/ azazh taMumif; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 195
10/ aus;Zl;pum; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 202
11/ pma&;ol\ udk,fa&;tusOf;- - - - - - - - - - -- - - - - 203

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

pma&;ol\trSmpm
'Dyxrydik ;f rSm ]{&m0wD} eJUywfoufwhJ aqmif;yg; 8yk'yf g0ifygw,f/
ukrkj'mowif;*sme,frSm 2013 ckESpf pufwifbmvtwGif; azmfjycJhwJh
]{&m0wD&JU tem*wf} qdkwJh aqmif;yg;tydkif;av;ydkif;udk pkpnf;xm;yg
w,f/ 'Daqmif;yg;awGeJU jrefrmEdkifiH&JU rdcif? jynfolUb0toufaoG;
aMumBuD;jzpfwJh {&m0wDjrpfBuD;udk u,fwifzdkUtwGuf wkwftpdk;&u
wnfaqmufzdkUMudK;pm;aewJh jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;pDrHudef;udk t
jyD;wdkifzsufodrf;a&; awmif;qdkxm;ygw,f/
jrefrmEdkifiHajrmufydkif; ucsifjynfe,fu {&m0wDjrpfMuD;&Jh tp
arcjrpfeUJ rvdcjrpfwUkd qH&k ma'orSmwnf&w
dS hJ obm0tarGtESpf ]jrpfq}kH
udkzsufqD;jyD; pifumylEdkifiHxuf us,f0ef;jyD;txyf 50jrifh t aqmuf
ttHw
k pfcak vmufeufiId ;f r,fq
h nfMu;D wpfcw
k nfaqmufvUkd wkwEf ikd if H
twGuv
f Qypf pf"mwftm;awGxw
k v
f yk af &mif;csrnft
h pDt pOfukd jynfwiG ;f
u jrefrmjynforl sm;enf;wl usaemfvnf;jynfyuae qefUusiu
f efUuGuf
cJhygw,f/ {&m0wDjrpfMuD;wrHwkwf qnfzdkUcH&jyD; a&pD;awGudk qnfMuD;
xJydwfavSmifcH&vdkU jrefrmEdkifiHjrpf0uRef;ay:txd qufvufrpD;qif;
EdkifawmhrSm? wjznf;jznf;eJY{&m0wDjrpfMuD; wdrfaum ysufpD;oGm;rSmudk
qefUusifuefUuGufjyD; {&m0wDudku,fwifMuzdkU vHIUaqmfwJhaqmif;yg;
av;yk'fudkusaemf 2011 ckESpf Zlvdkif? ?Mo*kwf? pufwifbmvawGrSm
a&;om;jyD; rdk;rcrD'D,meJYtifwmeufuwpfqifhvlxkMum;jzefUa0cJhyg
w,f/ tJ'aD qmif;yg;av;yk'u
f v
kd nf; 'Dtydik ;f rSm yl;wGw
J ifjyxm;ygw,f/
2013 ckESpf pufwifbmvrSm ukrkj'mowif;*sme,frSm {&m0wD
aqmif;yg;awGuakd &;om;wJt
h cgrSm 2011 ckEpS u
f a&;cJw
h ahJ qmif;yg;rsm;
xJu tcsut
f vufawGukd jyefvnfu;kd um;jy;D a&;om;&wmrdUk 'Daqmif;
yg; 8 yk'frSm xyfwlxyfrQwlaewJh pmydk'fawGudkvnf; awGU&rSmyg/ udk,f
a&;cJhwJhaqmif;yg;udk vdktyfcsuft& udk,fwdkif jyefvnfudk;um;&wm
jzpfwJhtwGuf pmydk'frsm;wlnDaewmudk pmzwfolrsm;cGifhvTwfMur,fvdkU
arSsmfvifhygw,f/
av;pm;pGm
atmif'if

jrpfqHkqnfaMumifhuG,faysmufoGm;rnfh {&m0wDjrpfpwif&m arc?rvdcjrpfESpf`rTm


("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

{&m0wD&JU tem*wf
CPI ukrPD\aqmufvkyfa&;vkyfief;cGiftm; jrpfqHkqnfpDrHudef;r&yfqdkif;rDu
awGU&pOf("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

jrpfqHka'owGif a&TusifaeMuonfhjrifuGif;udkawGU&pOf("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

rjidrf;csrf;ao;wJU jrpf{&m
jrefrmEdkifiH&JU ajrmufbufzsm; ucsifjynfe,fu {&m0wDjrpfMuD;&Jh
rlvtprSm jrpfqq
Hk nfMu;D wnfaqmufrmS uddk jrefrmjynfow
l pf&yfv;Hk u
tke;f tke;f uRuu
f Ruu
f efUuGuaf eMuygw,f/ {&m0wDjrpfMu;D [m jrefrm
EdkifiH? jrefrmjynfolrsm;&JU toufaoG;aMumMuD;yg/ wkwfjynftwGuf
a&tm;vQyfppf"mwfawGxkwfvkyfa&mif;cszdkU &nf&G,fcsufeJUwkwf
tpd;k &ydik u
f rk P
rD sm; aqmufvyk af eMuwJh jrpfqq
Hk nfMu;D [m jrefrmjynf
twGuf Bu;D rm;vSw?hJ jyefjyifvUkd r&wJh ysupf ;D qk;H I;H rIawGukd jzpfay:aprSm
yg/ jrefrmjynfolrsm;&JU jrpfqkHqnfaqmufvkyfa&;udk uefUuGufrIu
wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJU tifrwefrS tm;aumif;? cdik rf m? jyif;xefvS
wmrdUk 2011 ckEpS pf ufwifbmv 30&ufaeUrSmEdik if aH wmforw OD;ode;f pdef
u jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;vkyfief;rsm;udk olU&JUorwoufwrf;t
wGif;rSm &yfqdkif;xm;zdkYqkH;jzwfaMumif;aMunmvdkufygw,f/
yxrtBudrf jynfolUvTwfawmf 'kwd,yHkrSeftpnf;ta0;usif;ywJh
2011ckESpf pufwifbmv 30&ufaeUpGJeJYoufqdkif&mvTwfawmfOu|
rsm;tm; vdyrf v
l suaf y;ydUk wJh o0PfvmT rSm orwOD;ode;f pdeu
f atmufyg
twdkif; a&;om;wifjyygw,f/

10

atmif'if

]]10? rdrw
d Ukd tpd;k &onf jynforl S a&G;cs,w
f ifajrm ufxm;onfh tpd;k
&jzpf jynfolrsm;\qEudk tav;xm;&ygrnf/ jynfolrsm;\ pdk;&drfyl
yefrIrsm;udk tav;xm; ajz&Sif;aqmif&Gufay;&ef wm0ef&Sdygonf/
odkUyg rdrdwdkUtpdk;&vufxufwGif jrpfqHkqnfwnf aqmufjcif;udkrjyK
vkyaf pbJ &yfqikd ;f xm;rnfjzpfygonf/ Edik if aH wmftwGuf vdt
k yfaeaom
vQypf pf"mwftm;&&Sad &;twGuf tE&m,fr&SEd ikd o
f nfh tjcm;aoma&tm;
vQyfppfpDrHudef;rsm;udkom pepfwusavhvmqef;ppf aqmif&GufoGm;
rnfjzpfygonf/ tdrfeD;csif;rdwfaqGEdkifiHjzpfonfh wkwfjynfolUorw
Edik if EH iS hf csKyq
f x
kd m;onft
h qdyk gpDru
H ed ;f ESiyhf wfoufaom pmcsKypf mwrf;
rsm;udk rdw0f wfrysuaf pyJoabmwlvufcaH tmif nEd iId ;f aqmif&u
G o
f mG ;
rnfjzpfygaMumif; vTwfawmfodkY today;tyfygonf}}
'DvdkqkH;jzwfvdkufawmh jynfolvlxku aumif;csD;Mobmay;Muyg
w,f/ orwOD;ode;f pdeu
f v
kd nf; vlxq
k Euakd v;pm;ol? {&m0wDjrpfBu;D
udk u,fwifo?l jrefrmjynf&hJ ajray:ajratmufo,HZmwypn;f awGukd
ESpfaygif;rsm;pGm aoG;pkyftjrwfxkwfaewJh wkwftpdk;&eJUwkwfukrPD
rsm;udk tmcH&Joltjzpf todtrSwfjyKMuygw,f/ 'gayrJhvnf; orw
oufwrf;wpfct
k wGi;f &yfqikd ;f w,fqw
kd m tNy;D wdik zf suo
f rd ;f wmr[kwf
yg/ {&m0wDjrpfBuD;twGuftE&m,f&SdaeqJyg/
orwOD;ode;f pde&f UJ qk;H jzwfcsut
f wdik ;f jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;
udk &yfqikd ;f cJw
h m 2013 ckEpS f pufwifbmv 30 &ufaeUrSm ESpEf pS jf ynfyh g
jy/D orwOD;ode;f pde&f UJ ig;ESpo
f ufwrf;uvnf; wpf0ufusKd ;cJjh y;D aemuf
xyf voH;k q,fyu
J seyf gawmhw,f/ usecf w
hJ hJ ESpEf pS w
f mumvtwGi;f rSm
'DpDrHudef;udk wpfcP&yfqdkif;HkwifrubJ jynfolvlxkqE&SdwJhtwdkif;
xm0&zsufodrf;zdkU OD;odef;pdeftpdk;&MudK;pm;cJhovm;? wkwftpdk;&eJU
ndEdIif;aqG;aEG;rIawGvkyfcJhovm; usaemfwdkUjynfolrsm;rod&yg/ vTwf
awmfu,
kd pf m;vS,rf sm;uvnf; vTwaf wmftpnf;ta0;awGrmS taMumif;
t&maygif;pHkudk Mu,fyGifhjyar;cGef;awG ar;jref;Mu? ta&;BuD; tqdkawG
wifoGif;MuayrJh{&m0wDjrpfBuD;&JUuHMurmeJUywfoufNyD; b,folurS
EdkifiHawmforw bmawGvkyfaeovJqdkwmudk ar;cGef;rxkwfMuyg/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

11

wpfzufrmS awmhwkwt
f pd;k &eJU China Power Investment (CPI)
ukrP
w
D Ukd u orwOD;ode;f pde&f UJ oufwrf;ukeq
f ;Hk wmeJw
Y pfNyKd ief uf jrpfqkH
qnfwnfaqmufa&;pDrHudef;BuD;udk jyefvnfpwifzdkU arQmf vifhaewm?
jyifqifaewm? pnf;k;H aewmawGukd awGUjrifae&ygw,f/ wkwt
f pd;k &eJU
wkwfukrPDrsm;u a':atmifqef;pkMunfeJU88rsdK; qufausmif;om;
acgif;aqmifrsm;tygt0if t&yfbufvlUtzGJUtpnf;awGudk tonf;
toef csO;f uyfpnf;k;H aewmawGU&ygw,f/ aocsmygw,f/ {&m0wDjrpf
Bu;D [m tE&m,fpufuiG ;f u vk;H 0rvGwaf jrmufEikd af o;yg/ usaemfwUkd &JU
trd{&m0wD[m rNidrf;csrf;Edkifao;yg/
{&m0wDta&; rat;ao;yg
jynfaxmifpkvTwfawmfem,u OD;a&Tref; OD;aqmifwJh jrefrmvTwf
awmfu,
kd pf m;vS,t
f zGUJ [m2013 ckEpS f ZGev
f twGi;f u tar&duef jynf
axmifpkudk tar&duefjynfaxmifpkatmufvTwfawmfOu| *Gefabem
(John Boehner)&JUzdwMf um;csut
f & avhvma&;c&D;vma&mufcyhJ gw,f/
tJ'cD &D;pOftwGi;f rSmyJ ol&OD;a&Tref;u 2015rSm Edik if aH wmforwtjzpf
ta&G;cs,cf cH siw
f t
hJ aMumif; xyfraH jymqdck yhJ gw,f/ ZGev
f 13 &ufaeUrSm
0g&Sifwef'DpDHNrdKUawmfu The Wilson Center rSm ol&OD;a&Tref;eJYtzGJYudk
usaemftygt0if 0g&Sifwef'DpDtajcpdkuftpdk;&r[kwfaomtzGJUtpnf;
rsm;awGUqHak qG;aEG;cGi&hf cJyh gw,f/ usaemfu OD;a&Tref;udak r;wJh ar;cGe;f awG
xJuwpfckuawmh jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;eJUywfoufvdkUyg/
usaemfu ar;ygw,f/ ]]jynfov
l x
l &k UJ {&m0wDjrpfMu;D ysupf ;D oGm;rSm
udk pd;k &dryf yl efreI q
YJ Eukd av;pm;em;axmifwt
hJ aeeJY orwOD;ode;f pdeu
f
jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udk olUtpd;k &oufwrf;twGi;f rSm &yfqikd ;f xm;
zdkY qkH;jzwfcJhygw,f/ &yfqdkif;wm[m tNyD;wdkifzsufodrf;wmr[kwfyg/
orwoufwrf;uvnf; ig;ESpyf jJ zpfvUkd ig;ESpjf ynfNh y;D &if 'DprD u
H ed ;f Bu;D udk
jyefpcGiahf y;r,fqw
kd o
hJ abm oufa&mufygw,f/ tckOu|Bu;D OD;a&Tref;
u 2015 rSmEdkifiHawmforwjzpfzdkUarQmfvifhaMumif;twdtvif; xkwf
azmfajymqdx
k m;awmh Ou|Bu;D rsm;orwtjzpfa&G;cs,f wifajrm ufc&H &if

12

atmif'if

jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udt
k rsm;jynfoq
Yl Etwdik ;f tNy;D wdik zf suo
f rd ;f
rSmvm;? wkwfukrPDudk jyefvnfaqmufvkyfcGifhay;rSmvm; odcsifyg
w,f}} vdkU ar;cJhygw,f?
OD;a&Tref;uajzygw,f(pum;vkH;twdtusawmhr[kwfyg)/ olU
taeeJUjynfov
l x
l &k UJ qEukd av;pm;em;axmifzq
Ykd E&ydS gw,f/ wpfcsed f
wnf;rSmyJ ESpEf ikd if t
H pd;k &rsm;csKyq
f x
kd m;wJph mcsKyaf wGukd av;pm;vdu
k ef m
zdUk qdw
k w
hJ m0efvnf;&Syd gw,f/ 'gaMumifrh Ukd vdUk olorwjzpfwt
hJ cgrSm uGr;f
usio
f yl nm&Siaf wGeUJ wdik yf ifNy;D 'DprD u
H ed ;f aMumifjh zpfvmr,fh aumif;usKd ;
qd;k usKd ;awGuakd vhvmr,f? Ny;D cJw
h t
hJ pd;k &(etz)eJU wkwt
f pd;k &wdUk pmcsKyf
udk b,fvdkcsKyfqdkxm;vJqdkwmavhvmr,f? jynfolawG&JhtoHudk em;
axmifr,f/ bufaygif;pHu
k avhvmok;H oyfNy;D rSwikd ;f jynftwGut
f aumif;
qkH;jzpfwmudkqkH;jzwfr,fvdkYajymygw,f/ olutJ'DvdkajzNyD;wJhtcg
usaemfu ]]Ou|BuD;&,f Ou|BuD;ajymwJhavhvmokH;oyfrI tm;vkH;udk
tckuykd J pwifaqmif&u
G o
f ifah eygNy}D } vdUk ajymawmh olu oabmwlovdk
acgif;ndwjf yygw,f/ olU&JU&yfwnfcsuu
f obm0uswhJ &yfwnfcsujf zpf
ayr,hf usaemfv
h {kd &m0wDjrpfBu;D udk wkwt
f pd;k &vufxyJ groGm;atmif
BudK;pm;u,fwifcsifwJh omrefvlwpfa,muftwGufawmh auseyfp&m
r&Sdyg/ usaemfhvdkyJ{&m0wDjrpfBuD;wkwfydkifjzpfoGm;rSmudk pdk;&drfylyefae
MuwJh jynfolawGvnf;vufcHEdkifr,frxifyg/
orwjzpfvdkaMumif; qEazmfxkwfxm;ol aemufwpfa,muf&Sdyg
ao;w,f/ trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzGUJ csKy&f UJ Ou|a':atmifqef;pkMunf
yg/ a':atmifqef;pkMunfu 2011 ckEpS Mf o*kwv
f 11 &ufaeUrSm ]{&m
0wD t wG u f yef M um;csuf }qdkwJh acgif;pOfeJUpmrsufESm oHk;rsufESmyg
yefMum;vTmwpfapmifujkd refrmbmomeJUa&mt*Fvyd b
f momeJUyg xkwjf yef
jyD;{&m0wDudku,fwifzdkU awmif;qdkcJhygw,f/ tJ'DyefMum;vTmrSm
a':atmifqef;pkMunfu ]pDrHudef;udk pwiftaumiftxnfazmf&ef
twGuf aiGaMu;tajrmuftjrm; pdkufxkwfokH;pGJjyD;onfudk uREkfyfwdkU
owdjyKryd gaomfvnf; trsKd ;om;a&;ESihf Edik if w
H umo[Zmwjzpfa&;udk
a&S;Ivsuf oufqikd o
f t
l m;vk;H u jrpfqpkH rD cH sut
f m; jyefvnfo;Hk oyf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

13

um rvdv
k m;tyfaom tusKd ;qufrsm;udk a&Smif&mS ;vsuf {&m0wDjrpfukd
umuG,v
f o
kd t
l m;vk;H \ pd;k &drpf w
d rf sm;ajzazsmufEikd rf nfh tajzwpf&yfukd
yl;aygif;&SmazGMuyg&ef wdkufwGef;ygonf} vdkU EdI;aqmfxm;ygw,f/ tJ'D
yefMum;vTmeJYa':atmifqef;pkMunfu jynfolawGbufu&yfwnfcJhyg
w,f/
tJ'DtcsdefwkH;u a':atmifqef;pkMunf tpdk;&acgif;aqmifawGeJU
ajyvnfrrI &ao;yg? vTwaf wmfxu
J v
kd nf; ra&mufao;yg? tcktcsed rf mS
a':atmifqef;pkMunf&JU {&m0wDay:oabmxm;[m t&iftwdkif;yJ
vm;? uReaf wmfwrYkd odEikd yf g? 'gayrJv
h ufyef;awmif;awmifta&;rSm awmh
a':atmifqef;pkMunf&UJ oabmxm;u ESpEf ikd if cH sKyq
f x
kd m;wJph mcsKyrf sm;
udk av;pm;vdkufemzdkUvdkw,fqdkwJh bufrSm&SdaMumif;od&ygw,f? 'gqdk
{&m0wDjrpfMuD;udka&mESpfEdkifiHcsKyfqdkxm;wJhpmcsKyft& wkwftpdk;&
ukrP
rD sm;uqnfMu;D awGwnfaqmufciG &hf w
dS ,fvUkd rsm;qk;H jzwfavrvm;?
uRefawmfwdkUrodEdkifyg? a':atmifqef;pkMunf&Jh {&m0wDjrpfMuD;tay:
oabmxm;rajymif;vJ&ifawmifrS vuf&zdS UJG pnf;yHt
k ajccHOya'udk rjyif
qifyeJ aYJ ':atmifqef;pkMunforwjzpfzUkd qdw
k mrvG,v
f yS g? wu,fvUkd
zGJUpnf;yHkudk tcsdefrDjyifqifay;vdkufvdkU a':atmifqef;pkMunf orw
jzpfvmjy;D ESpEf ikd if cH sKyq
f x
kd m;wJph mcsKyrf sm;udk av;pm;vdu
k f em&r,fqw
kd hJ
&yfwnfcsufeJU jrpfqHkqnfMuD;udk jyefvnfwnfaqmufcGifhay;vdkuf&if
uRefawmfwdkUtm;vkH;&ifusdK;Mu&rSmyg?
2015rSm b,fol orwjzpfrvJ? uReaf wmfuawmh ]]ESpEf ikd if pH mcsKyf
rsm;udk av;pm;vdkufem&r,f}} qdkjyD; {&m0wDjrpfMuD;udk wkwftpdk;&xH
a&mif;csrnfhorwrsdK;udk rvdkcsifyg? uRefawmfwdkYEdkifiH&JUaus;Zl;&Sif?
toufaoG;aMum? twdw?f ypKyef? tem*wf umvok;H yg;pvk;H rSm wefz;kd
tMu;D rm;qk;H jzpfwhJ rdcif{&m0wDjrpfMu;D udk wkwt
f pd;k &eJUwkwu
f rk P
D
awGvufxaJ &mufroGm;atmif tumtuG,af y;rnfh orwrsKd ;udyk J arQmf
vifhrdygw,f/
pmNyD;&uf(Mo*kwfv 17? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f?twGJ 3 trSwf22? pufwifbmv3&uf 2013)

14

atmif'if

ESpfEdkifiHpmcsKyfrsm;udk av;pm;vdkufemjcif;
usaemfuawmh ESpfEdkifiHcsKyfqdkxm;wJh pmcsKyfrsm;udk av;pm;vdkuf
em&r,fqdkwm tjynfht0rSefw,frxifyg/ tpdk;&opfwpfck[m t&if
tpdk;&ucsKyfqdkcJhwJh EdkifiHwumpmcsKyfrsm;udk jyefvnfavhvmokH;oyfzdkU
vdktyfygw,f/ wdkif;jynftwGuf trSefwu,f tusdK;&Sd? r&Sdqef;ppfa0
zefjyD; wdkif;jynftwGuf tusdK;r&Sd&if? tusdK;tjrwfxuf qkH;HI;&rnfh
twdik ;f twmu ydjk y;D Mu;D rm;ae&if? jynfov
l x
l w
k pf&yfv;Hk u vufrcH&if?
pmcsKyfudk rSefrSefuefuef rQrQwwcsKyfqdkcJhwmr[kwfwJh taxmuft
xm;awGawGUcJ&h if wpfzufEikd if t
H pd;k &eJY ndE iId ;f jy;D pmcsKyu
f kd jyifqifa&;qGJ
wm? zsufodrf;wm jyKvkyfEdkifcGifh taotcsm&Sdygw,f?
pmcsKyfrsm;udk wpfzufowfzsufodrf;cGifU
EdkifiHwumpmcsKyfpmwrf;wdkif;rSm wpfzufzufuvHkavmufwJh
taMumif;&Sw
d ,fq&kd ifpmcsKyu
f zkd suo
f rd ;f cGihf odUk r[kwf jyefvnfnEd iId ;f cGihf
&Sdw,fqdkwJh jy|mef;csufrsdK; xnfhoGif;csKyfqdk&ygw,f/ rsm;aomtm;jzifh
uefxdkufpmcsKyfudkzsufodrf;cGifh (The Right to Terminate) ESpfrsdK;
&Sdygw,f/ eHygwf (1)ucdkifvkHaomtaMumif;jycsufjzifh zsufodrf;cGifh
(Termination for Cause or Default)eJU eHygwf(2)u vdktyfcsufrsm;
udkjznfhqnf;&efzsufodrf;cGifh(Termination for Convenience) wdkUjzpf
Muygw,f/ cdik v
f akH omtaMumif;jycsujf zifzh suo
f rd ;f cGiq
hf &kd mrSm wpfzuf
tpd;k &odUk r[kww
f pfzuftpd;k &udw
k m0efcw
H yhJ *k Kd v^f ukrP
u
D uefxdu
k f
pmcsKyfyg pnf;urf;csufawGudkcsdK;azmufvdkU (Material Breach of the
Contract) zsufodrf;wmrsdK;jzpfygw,f/ vdktyfcsufrsm;udk jznfhqnf;zdkU
zsufodrf;cGifhuawmh tJ'Dvdk zsufodrf;cGifh&SdaMumif;azmfjywJh jy|mef;csuf
uefxdkufpmcsKyfxJrSmyg0ifzdkUvdktyfygw,f/
tcsKd UpmcsKyaf wGxrJ mS b,fvt
kd ajctaersKd ;rSm pmcsKycf sKyq
f o
kd w
l pf
a,muf? pmcsKyfrSmyg0ifwJhtzGJUwpfzGJU (A Party to the Contract)[m
pmcsKyfygpnf;rsOf;pnf;urf;awGudk csdK;azmuf&ma&mufw,fvdkUowfrSwf
Edik w
f ,f? b,fvt
kd ajctaersKd ;rSm pmcsKyyf gtzGUJ wpfzUJG uvdt
k yfcsurf sm;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

15

udjk znfq
h nf;&eftaMumif;jycsuef UJ uefxdu
k pf mcsKyu
f zkd suo
f rd ;f Edik w
f ,f
qdkjyD; ]tajctaeawG} (Conditions) jy|mef;xm;avh&Sdygw,f/ 'gayrJh
jrpfqq
kH nftygt0if arc? rvdceJU{&m0wDjrpftprSmqnfMu;D 8ckwnf
aqmufa&; etzppftpdk;&eJU wkwftpdk;&wdkYcsKyfqdkwJh pmcsKyfudkawmh
trsm;jynfolodcGifhr&vdkYb,fvdkcsKyfqdkxm;w,fqdkwmrod&yg/
txufazmfjyyg uefxdkufpmcsKyf zsufodrf;cGifhrsm;udk tokH;csjyD;
jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;pDrHudef;udk jrefrmEdkifiHbufu vHkavmufwJh
taMumif;jycsufrsm;? wkwfukrPD&JU uefxdkufpmcsKyfygtcsufrsm;udk
(Terms of the Contract)csdK;azmufrIrsm;aMumifh zsufodrf;r,fqdk&if
jrefrmEdik if u
H awmif wkwu
f rk P
x
D u
H avsmaf Mu; (Damages) awmif;
cHEdkifygao;w,f/ 'gayrJh pmcsKyfudk aoaocsmcsmavhvmjyD; pmcsKyfyg
tcsurf sm;eJUwkwu
f rk P
&D UJ vufawGUaqmif&u
G cf surf sm;udk taotcsm
EdIif;,SOfavhvmzdkY? EdkifiHwumOya'uGrf;usifolrsm;&JU tultnDeJU
wkwu
f rk P
&D UJ pmcsKycf sKd ;azmufrI(Material Breach of the Contract)
awGudkaphaphpyfpyf&SmazGzdkUvdktyfygw,f/
a,bk,stm;jzifh uefxdkufpmcsKyfyg tcsufrsm;udk csdK;azmuf&m
a&mufw,fvUkd qk;H jzwfEikd w
f hJ tajctae 4ck&ydS gw,f/ tJ'gawGuawmh
(1) uefxdkufpmcsKyfrSm(jrefrmEdkifiHudk yg0ifvufrSwfxdk;atmif
qGJaqmifEdkifcJhwJh) t"duuswJhtcsuftay:rSm wpfzufygwD&JU aqmif
&GufrIratmifjrifwm&SdcJhovm;?
(2) wpfzufygwD&UJ uefxdu
k pf mcsKycf sKd ;azmufr[
I m (jrefrmEdik if &H UJ )
'D uefxdkufrSmyg0if&jcif;&JU&nf&G,fcsuf(tESpfom&) udk ysufjym;ap
cJo
h vm;?
(3) wpfzufygwD&JU uefxdkufpmcsKyfcsdK;azmufrI[m uefxdkufpm
csKyf&Jh t"du tESpfom&? &nf&G,fcsufatmifjrifa&;udk xdcdkufcJhovm;
(4) 'DpmcsKyft& vkyfief;aqmif&GufrIrsm;uae (jrefrmEdkifiH[m)
arQmfvifhwm? xdkufoifhwmxuf ododomomavsmhenf;jyD; &&SdcJhovm;?
'gawGukd qk;H jzwfzUkd qdw
k m wu,fawmh uefxdu
k pf mcsKyu
f kd rjrif&?
rzwf&? ravhvm&bJeJU b,fvdkrSrjzpfEdkifyg/ 'gayr,fh jrifcGifh? awGUcGifh

16

atmif'if

{&m0wDjrpfudk ppfudkif;wHwm;teD; awGU&pOf ("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

&wJt
h ajctaeawGukd avhvmok;H oyfjy;D usaemfuawmh jrefrmEdik if [
H m
wkwftpdk;&eJU csKyfqdkxm;wJh jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;pmcsKyfudk
wpfzufowfzsufodrf;cGifh&Sdw,fvdkUtav;teuf,HkMunfygw,f/ 'g
aMumifh uefxdu
k pf mcsKyrf csKyq
f ckd if wkwt
f pd;k &&JUvSnzhf sm;rIrsm;eJU rd;k
om;rIrsm;? tusdK;tjrwfcGJa0a&;qdkif&mrrQwrIrsm;? pmcsKyfcsKyfpOfu
aoaocsmcsm ravhvmcJMh uwJjh refrmEdik if t
H wGuf qd;k usKd ;rsm;udak tmuf
ygtwdkif; axmufjycsifygw,f?
tapmfum;cH&wJU ucsifjynfolrsm;
ucsifjynfolrsm;&Jh jrpfqkHqnfaqmufvkyfa&;udk uefUuGufrIu
tifrwefrS tm;aumif;? cdik rf m? jyif;xefvw
S m vGecf w
hJ hJ ESprf sm;wnf;u
ae tcktcsed t
f xdyg/ 'gayrJh wkwt
f mPmydik af wGu ucsijf ynforl sm;
u jrpfqHkqnfeJU tjcm;qnfMuD;rsm; ucsifjynfe,ftwGif;rSm wnf
aqmufwm udk us,fus,fjyefUjyefU MudKqdkaxmufcHMuw,fvdkU vdrfnm
a<u;aMumfMuygw,f/
[dk;0g;'l;0g;aZmf*rfqw
kd m jrpfMu;D em;rSmaewJh trsm;MunfnKd av;pm;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

17

{&m0wDjrpfudk ppfudkif;wHwm;teD; awGU&pOf ("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

wJh ucsifacgif;aqmifwpfa,mufyg/ olu wkwftpdk;&u 'DqnfMuD;


awG aqmufwmrSm &,f&G,fcsufESpfck&Sdw,fvdkU tcdkiftrm ,HkMunfyg
w,f/ olu 'Dvdkajymygw,f/ ]]'Da&umwmudpu &nf&G,fcsufESpfck
&dSw,fxifw,f/ yxr&nf&G,fcsufu a&tm;vQyfppf&zdkY? 'kwd,&nf
&G,fcsufu wkwfjynfujrefrmjynfudk BudK;udkifzdkY? vHkNcHKa&;xdef;csKyfzdkY
a&umwmudkAHk;wpfvHk;axmifxm;ovdk vkyfxm;wm/ 'gaMumifh udk,fh
jynfolawG aorSmudkaMumufwJhacgif;aqmifawGuolwdkY(wkwf) bmyJ
ajymajymem;axmif&awmhrSmyJ/ udk,fhjynfolawG oef;csDaozdkYudp jzpf
oGm;Ny/D pOf;pm;p&mawGwoDwwef;Bu;D jzpfomG ;Ny/D 'gaMumifh awmfawmf
aMumufw,f/ igwdkYtusdK;uenf;NyD; olwdkY tusdK;ursm;aew,f/
'gaMumifv
h nf;vufrw
S x
f ;kd tBuKH jyKcw
hJ ,f/ t&ifq;kH vufrw
S x
f ;kd cJw
h ,f/
ac:cJ&h ifvnf;ajymp&m trsm;Bu;D &dyS gw,f}} wJ/h 'l;0g;aZmf*rf[m olUb0
oufwrf;rSm qnfawGusdK;aygufvdkU jrpfMuD;em;jrdKUMuD;a&vTrf;cH&wm
tMudrfMudrfMuKHzl;cJholyg/ olYtwGufawmhjrpfMuD;em;jrdKUeJU 18 rdkifavmuf
tuGmrSmwnf&rdS ,f?h txyf 50taqmufttHw
k pfcak vmuf jrifrh m;r,fh
jrpfqq
kH nfMu;D [mtcsed rf a&G;aygufurJG ,fh Ak;H tMu;D Mu;D wpfcyk gyJ/ ucsif

18

atmif'if

jynfolawG[m'DqnfMuD;awGivsifeJU rdk;onf;xefjcif;pwJhobm0
ab;&efaMumifhjzpfap? vlom;&JhtrSm;csdKU,Gif;csufaMumifhjzpfap jydKus
ysufpD;jyD;olwdkU&JUjrdKU? &GmawG a&vTrf;zsufqD;cH&rSmudk aMumuf&GHU pdwfeJU
&SifoefaeMu&rSmyg? 'gaMumifhvnf;2007 ckESpf? arvrSm jrefrmppf
tpd;k &eJUwkwt
f pd;k &wdUk ucsijf ynfe,ftwGi;f rSm qnfMu;D 8 ck aqmuf
zdkU oabmwlvdkufMuw,fqdkwJh owif;udk Mum;Mum;csif;'l;0g;aZmf*rfeJU
wjcm;ucsiaf cgif;aqmif 11 OD;[m jrefrmppftyk pf ak cgif;aqmif Adv
k cf sKyf
rSL;Mu;D oef;a&Tqu
D kd pmwpfapmifvufrw
S af &;xd;k ay;ydUk jy;D uefUuGucf MhJ u
ygw,f/ olwUkd csn;f yJvm;qdak wmh r[kwyf gbl;/ ucsijf ynfe,frmS aexdik f
MuwJhaxmifeJUcsDwJh ucsifjynfolawG? jrefrmEdkifiH wpf0ef;vkH;ujynfol
awGu 'Dqnfaqmufvkyfa&;udk&yfwefUzdkUwkwfeJUjrefrm tmPmydkif
rsm;xH tMurd Mf urd af wmif;qdck ?hJ awmif;qdak eMuwm 2007 ckEpS u
f wnf;
yg? 'gayrnfh wkwt
f pd;k &uawmh't
D oHawGukd vk;H vk;H vsm;vsm;rsuu
f ,
G f
jyKjyD;qnfwnfaqmufa&;udk qufvufaqmif&GufzdkUydkif;jzwfxm;yHk&
ygw,f?
2011ckEpS f pufwifbmv 17 &ufrmS {&m0wDjrpfqq
kH nfprD u
H ed ;f eJU
ywfoufjy;D tvky&f aHk qG;aEG;yGJ (3^2011)udk aejynfawmfrmS trSwf (1)
vQyfppfpGrf;tm;0efMuD;Xmeu OD;aqmifusif;ycJhjyD; 'DpDrHudef;eJU ywf
oufaewJh 0efMuD;Xmersm;? ynm&Sifrsm;? wkwftpdk;& ukrPDudk,fpm;
vS,frsm;u jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;eJUywfoufjyD; pmwrf;awG
wifoGif;cJhMuygw,f/ tJ'DaqG;aEG;yGJrSm wkwftpdk;&bufu CPI
Yunnan International Power Investment Co., Ltd (CPIYN) &Jh
Ou|rpwmvD (Mr. Li Guanghua) wufa&mufjyD; ]]{&m0wDjrpf
0Srf;a'oa&tm;vQyfppfpDrHudef;rsm; wnfaqmufjcif;onf jrefrmEdkifiH
vQypf pfprG ;f tm;vkyif ef;rsm;twGurf [mAsL[musaoma&G;cs,rf jI zpfonf}}
(Ayeyawady Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for Myanmar Electric Power Industry)vdUk acgif;pOfwyfxm;wJh

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

19

pmrsuEf mS 30 &Sw
d hJ pmwrf;wpfapmifuw
kd ifoiG ;f cJyh gw,f/ tJ'pD mwrf;rSm
rpwmvD u ]]ucsiv
f rl sKd ;rsm;onf jrpfqq
kH nfaqmufvyk af &;vkyif ef;udk
axmufcMH uonf}}vdUk wifjyoGm;ygw,f/ olu'Dvakd jymygw,f/ pDru
H ed ;f
eJUywfoufjyD; avhvmokH;oyfwJhtzGJUtpnf;awG[m rwlnDwJhbmom
w&m;? b0? vlrsKd ;pk? ynma&;aemufcH toD;oD; u a'ocHjynfoal wGukd
olwdkU&JU oabmxm;ppfwrf;awGudkaumufcHcJhygw,fwJh/ tJ'Dppfwrf;
awGt& oabmxm;ay;olaygif;&JU 80 &mcdik Ef eI ;f ausmu
f a&tm;vQypf pf
pDru
H ed ;f [m a'ocHjynfoal wGtwGuf tvkyt
f udik f tcGit
hf vrf;awGeUJ
0ifaiGjrifrh m;rIawGzefw;D ay;vdrrhf ,fvUkd ,HMk unfMuygowJ/h 62 &mcdik Ef eI ;f
ausmfu a&tm;vQyfppfpDrHudef;[m a'owpfckvkH;&Jh zGHUjzdK;wdk;wufrIeJU
pD;yGm;a&;udk ododomomjrifhwifay;vdrfhr,fvdkU ,HkMunfMuygowJh/
jyD;awmh oabmxm;ay;oltrsm;pku EdkifiH&JhzGHUjzdK;wdk;wufrIeJU pDrHudef;
aqmif&GufrIrsm;udk axmufcHMuygowJh/ rvTJra&Smifom 14 &mcdkifEIef;
avmufu raxmufcaH Mumif;ajym&mrSmawmifrS rpwmvDu tJ'v
D al wG
[m pDru
H ed ;f a'o jrpfqu
Hk ae yxrqk;H a&TUajymif;ay;&r,fh wefzaJ us;&Gm
ujzpfjyD;'DpDrHudef;aumif;aMumif;udktaotcsmem;rvnfMuvdkUjzpf
w,f}} vdkU qifajcay;ygao;w,f/
tJ'D ppfwrf;awGudk b,fwkef;u? b,folawGu? b,folawGudk?
b,frSm? b,fvdk&Sif;jyjyD; aumuf,lcJhw,fqdkwmawmh olu &Sif;rjyyg
bl;/ ucsiv
f rl sKd ;rsm;u qnfwnfaqmufa&; pDru
H ed ;f rsm;udk axmufcMH u
w,fvUkd ol t&Si;f qk;H eJU armufarmufrmrm a<u;aMumfvu
kd w
f muawmh
'Djrpfqq
kH nf aqmufvyk af &;udk &yfwefUzdUk enf;vrf;aygif;pHek UJ wpdu
k rf wf
rwf awmif;qdak eMuwJu
h csijf ynforl sm;udk tMu;D tus,af pmfum;vdu
k f
wmygyJ/
pmNyD;&uf-(Mo*kwfv 18? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 23? pufwifbmv 10 &uf 2013)

20

atmif'if

jrefrmynm&Sifrsm;\uefYuGufcsufudk rsufuG,fjyKjcif;
rpwmvD uajymygao;w,f/ olwdkU ukrPD[m ywf0ef;usifxdef;
odrf;apmifha&Smufa&;udk txl;*kpdkufygw,fwJh/ 'gayrJh vufawGUrSm
awmh olwdkU[molwdkU&JUtvdkqEeJYrudkufnDwJh? olwdkU&JUqnfpDrHudef;udk
raxmufcHwJh jrefrmynm&Sifrsm;wifjywJhywf0ef;usifxdcdkufrIqdkif&m
ok;H oyfcsut
f pD&ifcpH mudk vk;H 0vspv
f sLIxm;wmawGU&ygw,f/ olUtqdk
t& 2008 ckEpS f 'DZifbmvrSm CPI uiSg;&rf;xm;wJh wkw?f jrefrmynm
&Sif ta,muf 100 ausm[
f m {&m0wDjrpfzsm;u jrpfqakH e&m wpf0u
kd rf mS
uGif;qif;ppfaq;rIawG ajcmufvausmfaqmif&GufcJhygw,fwJh/ jrefrm
ynm&Siaf wGu BANCA vdUk ac:wJh Biodiversity And Nature Conf nm&Siaf wGuawmh CISPDR
servation Association ujzpfNy;D wkwy
vdkUtwdkaumufac:wJh Changjiang Institute of Survey, Planning,
Design and Research ujzpfygw,f/ tJ'Dynm&SifawG[m uGif;qif;
ppfaq;rIawGjyD;wJhaemuftjyeftvSefaqG;aEG;rIawGudk 2009 ckESpf
ZGefveJU pufwifbmvtwGif; jrpfMuD;em;? 0l[ef eJU tjcm;ae&mawG
rSm tMudrfMudrfjyKvkyfcJhygw,fwJh/ tJ'Daemuf 2010 jynfhESpf? rwfvrSm
CISPDR u {&m0wDjrpfzsm;u qnfwnfaqmufa&;vkyi
f ef;rsm;aMumifh
ywf0ef;usix
f cd u
kd rf I avhvmok;H oyfcsut
f pD&ifcpH m (Environmental
k PI xHwifjyygw,fw/hJ tJ'DCISPDR
Impact Assessment) (EIA)udC
uwifoGif;wJh EIA uqnfwnfaqmufa&;vkyfief;udk ywf0ef;usif
xdcu
kd rf I tenf;tusO;f om&Sv
d Ukd vkyo
f ifah Mumif; axmufcw
H ifjyygowJ/h
'gayrJh rpwmvDu jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udk pGeUf vTwzf Ukd tMujH yKwhJ
jrefrmynm&Sirf sm;? BANCA uwifjywJh EIA udak wmh vk;H 0ud;k um;jcif;
r&SdcJhyg/
tJ'D tvkyfHkaqG;aEG;yGJrSmyJ BANCA &JU Ou|jzpfwJh a'gufwm
xifvSuvnf; pmwrf;wpfapmifwifoGif;ygw,f/ olUpmwrf;uae
rpwmvDeJYrwlwJh? ydkjyD;rSefwJhtcsuftvufawGudk odcGifh&vdkufygw,f/
uGif;qif;ppfaq;wJh ynm&Sif 100 ausmfqdkayrJh BANCA u jrefrm
ynm&Sifaygif; 84 a,muf yg0ifwmrdkU wkwfynm&Sifrsm;&JU ta&

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

21

twGufu 30 ausmf avmufyJ&Sdr,fvdkU em;vnf&ygw,f/ jrpfMuD;em;


wpf0u
kd u
f qnfaqmufzUkd &nf&,
G w
f ahJ e&mrsm;rSm pHpk rf;ppfaq;zdUk tcsed f
ckepfv owfrw
S x
f m;ayr,hf wkwyf nm&Sirf sm;bufu tuefUtowf
awGaMumifh 2009 ckEpS f Zefe0g&D vv,fuae ZGev
f txd 5vyJ ppfaq;
csdef&ygowJh/ jyD;awmh BANCA u jrefrmynm&Sifrsm;[m jrefrmeJU
wkwt
f pd;k &tMum;csKyq
f w
kd hJ pmcsKypf mwrf;rsm;? em;vnfrI pmcGev
f mT rsm;
udkvnf; avhvmcGifhr&&SdcJhygwJh/ yl;wGJuGif;qif;ppfaq;rI jyD;wJhaemuf
2009 ckESpf? atmufwdkbmvrSm jrefrmynm&Sifrsm;u EIA tpD&ifcH
pmrlMurf;udk CPI xHwifjycJhjyD; 2010 ckESpfrwfvrSm tjyD;owftpD&if
cHpmudk CPI xH wifoGif;cJhw,fvdkYod&ygw,f/
BANCA &JUtpD&ifcp
H mxJrmS jrefrmynm&Sirf sm;u wkwt
f mPm
ydik rf sm;udk ]]jrpfqHk[m ucsifwdkif;&if;om;rsm;twGufa&m jrefrmEdkifiH
om;rsm; tm;vk;H twGuyf g tifrwefMu;D rm;vSwhJ ,Ofaus;rItarGtESpf
MuD;jzpfwmrdkYjrpfqHkqnfwnfaqmufa&;udk pGefUvTwfzdkU}} tMujH yKxm;
ygw,f/ jyD;awmhvnf; ]]a&tm;vQyfppf"mwfxkwfvkyfzdkUtwGuf ucsif
jynfe,ftwGi;f rSmtqifq
h ifx
h yfjy;D wnfaqmufr,ft
h Mu;D pm;eJU tvwf
pm;qnfMu;D rsm;[m {&m0wDjrpfMu;D &JUzGUJ pnf;rI? a&aeow0grsm;? ZD0aA'
eJY pdkufysdK;ajrrsm;tay:qdk;0g;wJhoufa&mufrIawG &SdrSmjzpfwJh tjyif
jrefrmEdkifiHom;rsm; tm;vkH;&JUb0awGudk MuD;rm;pGmxdcdkufaprSm aocsm
oavmuf&Sdygw,f}} vdkU &Sif;jyxm;ygw,f/ 'gaMumifhvnf; BANCA
ynm&Sifrsm;u CPI udk ]]jrpfqHkqnfaqmufvkyfa&;udk pGefU vTwfjyD;
,if;qnfMu;D tpm; jrpfq&kH UJ txufbuf arceJUrvdc jrpfEpS pf if; ay:u
oifhawmfr,fhae&mESpfckrSm tao;pm;qnfESpfck tpm;xdk;aqmufvkyf
zd k U }} tMuHjyKxm;ygw,f/
jrefrmynm&Sifrsm;&JU tpD&ifcHpmeJYtMuHjyKcsufawGudk wkwftm
Pmydkifrsm;pdwfMudKufrawGUwm xif&Sm;ygw,f/ BANCA u tmPm
ydkifrsm;udk ucsifjynfe,ftwGif; a&tm;vQyfppfxkwfvkyfa&; pDrHudef;
rsm;udk twnfjyKaMumif;rqkH;jzwfcif odyHenf;usvlrIb0xdcdkufrIqdkif
&m avhvmok;H oyfcsuaf wGukd t&nftcsi;f jynf0h wJh vlraI &;odyyH nm&Sif

22

atmif'if

rsm;eJUaqmif&u
G o
f ifah Mumif;tMujH yKovdk qnfrsm;aqmufvyk jf cif;aMumifh
jzpfay:vmEdik w
f hJ aumif;usKd ;? qd;k usKd ;tvm;tvmawGukd pDru
H ed ;f awGukd
twnfrjyKcif aoaocsmcsmrQrQwwok;H oyfzUkd tav;teufwu
kd w
f eG ;f
xm;ygao;w,f / 'gayrJ h v nf ; jref r mynm&S i f r sm;&J U wm0ef
ododwifjyrIawGudk wkwftmPmydkifrsm;u tvG,fwulyJtrdIufyHkxJ
vTifhypfvdkufMuyg w,f/ tJ'Daemuf olwdkU&JUwkwfynm&Sifrsm;u wif
oGif;wJh jrpfqkHqnfwnfaqmufa&;udkaxmufcHwJh EIA tpD&ifcHpm
udo
k m jrefrm ppftmPmydik rf sm;xH wkwyf nm&Sirf sm;eJU jrefrmynm&Sif
rsm; yl;wGaJ &;om;wJt
h pD&ifcpH mtjzpfwifjyjy;D aqmuf vkycf iG &hf ,lcw
hJ ,f
vdkY,lq&ygw,f/ 'DvdkeJUjrpfqHkqnfeJYwuG tjcm;qnfMuD;rsm;udk ucsif
jynfe,ftwGif;rSm 2010 jynfhESpfupjyD; aqmufvkyfygawmhw,f/
tvkyf&SifjzpfwJh CPI eJU csKyfqdkxm;wJh uefxdkufpmcsKyft&
BANCA [m olU EIA tpD&ifcp
H mudk trsm;jynfox
l H csjycGirhf &Sb
d ;l vdUk
a'gufwmxifvu
S ajymygw,f/ 'gayrJv
h J oluyJ ywf0ef;usix
f cd u
kd rf I
avhvmok;H oyfcsuq
f w
kd m wpfMurd w
f pfcgwnf;vkyjf y;D auseyf&r,fh udp
r[kwb
f J tMurd rf sm;pGmvkyzf Ukd ? jynfov
l x
l k odem;vnfreI UJ yg0ifr?I vlxk
&JU tMuaH y;csuaf wGukd xnfo
h iG ;f pOf;pm;zdUk vdt
k yfwhJ vkyif ef;pOfwpfcjk zpf
w,fvUkd aqG;aEG;oGm;ygw,f/ olU&JUtxif&mS ;qk;H wdu
k w
f eG ;f csuu
f awmh
tmPmydik af wGtaeeJU aemufxyfuse&f adS eao;wJah vhvmok;H oyfraI wGukd
qufvufaqmif&GufzdkUyg/
raocsmwJU tusdK;tjrwfrsm;eJUaocsmwJUqkH;HI;rIrsm;
wkw?f jrefrm tmPmydik rf sm;u qnfMu;D awGwnfaqmufjy;D pD;&if
jrefrmEdkifiHtwGuf tusdK;tjrwfawG trsm;MuD;&&Sdvmvdrfhr,f qdkjyD;
csUJ um;ajymaeMuygw,f/ tJ'v
D kd raocsmwJh tusKd ;tjrwfawGukd xyfcg
xyfcgajymjyD; vlxkudk pnf;kH;aeayrJh aocsmvSwJh qkH;HI;rIawGudkawmh
rodcsifa,mifaqmifaeMuygw,f/ rpwmvD u ]]'Da&tm;vQyfppf pDrH
ude;f Mu;D aMumifh jrefrmEdik if &H UJ pD;yGm;a&;[m wpf[ek x
f ;kd xd;k wufvmr,f/
pDru
H ed ;f Mu;D wpfcv
k ;Hk u tar&duefa':vm oef;ESpaf omif;ausmu
f ek u
f s

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

23

rSmrd'Yk pD rD u
H ed ;f Mu;D jy;D oGm;&if jrefrmEdik if &H UJ yHak oydik q
f ikd rf I (Fixed Assets)
xJrSm aemufxyftar&duefa':vm oef;ESpfaomif;wdk;vmvdrfhr,fvdkU
qdkygw,f/ 'DpDrHudef;MuD;rsm;jyD;&if jrefrmEdkifiHu ESpfpOfxkwfvkyfr,fh
vQyfppf"mwftm; rD*g0yf 20000 &JU 10 &mcdkifEIef; rD*g0yf 2000 udk
tvum;&r,f/ vkyfief;vnfywfaewJh ESpf 50twGif;rSm jrefrmtpdk;&
twGuEf ikd if jH cm;aiGtusKd ;tjrwf tar&duefa':vmoef;aygif; ig;aomif;
av;axmif&r,f/ vrf;awG? wHwm;awG? ivsifwdkif; wma&;pcef;awG
trsm;MuD;vnf;wkwftpdk;&u tcrJhaqmufay;OD;r,f/ tvkyftudkif
awGtrsm;Mu;D vnf;zefw;D ay;r,f/ jy;D awmh uefxdu
k f pmcsKyyf g oabm
wlncD sut
f & 'DqnfMu;D awGukd aqmufvyk jf y;D tESpf 50 vnfywfjy;D &if
jrefrmtpd;k &udt
k crJv
h aJT jymif;ay;rSmjzpfvUkd usaemfwUkd Edik if u
H 'DqnfMu;D
awGut
kd crJyh ikd q
f ikd Ef ikd v
f rd rhf ,f}} vdUk qdyk gw,f/ olajymorQawGu jrefrm
EdkifiHtwGuftaumif;awGcsnf;ygyJ/
'gayrJh tJ't
D usKd ;tjrwfawG[m wu,fjzpfvmzdt
Yk awmfu
h kd tcGihf
tvrf;enf;ygw,f/ vufawGUb0rSm 'DavmufMu;D rm;wJh qnfMu;D awG
aqmuf&mrSmukefusp&dwfu cefUrSef;wmxufydkrsm;wwf? aqmufvkyf
a&;umvu cefUrSe;f wmxuf ydMk umjrifw
h wfjy;D xGuv
f mwJh vQypf pf"mwf
tm;uvnf;arQmfvifhwmxuf ydkenf;wwfw,fqdkwm EdkifiHwumqnf
rsm;&JUtawGUtMuKHt& odae&ygw,f/ vufwiftar&duwdkufu
tm*siw
f ;D em;Edik if eH UJ yg&ma*G;Edik if H ESpcf Mk um;rSm aqmufxm;wJh a&c&Dwm
qnfMu;D (The Yacyreta Dam) udk erlemay;csiyf gw,f? tJ'q
D nfMu;D udk
tm*siw
f ;D em;orwa[mif; umvdUk pfreD ef (Carlos Menem) u ]]tvGJ
ok;H pm;vkyrf rI sm;\ txdr;f trSwrf w
S w
f ikd Mf u;D }}(Monument to Corruph gw,f/ aqmufvyk af &;ukeu
f sp&dwu
f rlvcefUrSe;f
tion) vdUk trnfay;cJy
xm;wJha':vmoef;aygif; ESpfaxmifhckepf&m xuftqrsm;pGm ydkjyD;
a':vmoef;aygif;wpfaomif;wpfaxmifih g;&mukeu
f scyhJ gw,f/ aqmuf
vkyfcsdefumvuvnf; owfrSwfxm;wmxuf ydkMumjyD; 1983 ckESpf
upwm 1994 usrSjyD;ygw,f/ vQyfppf"mwftm; wpfESpfudk rD*g0yf
3100 xkwfzdkY&nf&G,fxm;wmrdkU jrpfqHkqnf&JU wpf0ufavmufyJ&Sdyg

24

atmif'if

w,f/ 'gayrJh vkyfief;pwifvnfywfwJh 1994 ckESpfupjyD;'DESpf 2011


ckESpftxdarQmfvifhxm;wJh vQyfppfyrmP&JU 60 &mcdkifEIef;yJESpfpOf xkwf
vkyfEdkifygw,f/ aemufvnf;wdk;vmEdkifp&mr&SdbJ qufjyD; avsmhoGm;
zdyYk &J ydS gw,f/ 'g[mjzifh rSe;f ajceJrY udu
k w
f wfwahJ &tm;vQypf pf xkwv
f yk f
a&;qnfMuD;rsm;&JUxif&Sm;wJh erlemwpfckyg?
'DOyrmeJYtjcm;aom tawGUtMuKHrsm;t& jzpfEdkifacsydkrsm;wmu
jrpfqHkqnftygt0if ucsifjynfe,frSmaqmufaewJhqnfMuD;rsm;[m
cefUrSe;f wmxufyjkd y;D ukeu
f sEikd w
f ,f/ aqmufvyk cf sed u
f mvvnf; ydMk um
Edik w
f ,f/ jy;D awmh xkwv
f yk Ef ikd rf ,fh vQypf pfyrmPuvnf; cefUrSe;f wm
xufenf;Edkifygw,f/ 'gaMumifh rpwmvD ajymaewJh tusdK;tjrwfawG
[mtjynfht0wu,fjzpfvmzdkUraocsmvSyg/ aemufwpfcsufu qnf
awG&UJ oufwrf;yg/ qnfawGtm;vk;H rSm tvkyv
f yk Ef ikd pf rG ;f (vQypf pf "mwf
tm;xkwfEdkifpGrf;)oufwrf;&SdjyD; tJ'Doufwrf;[m tESpf 50 xufrydk
Edkifyg/ jrpf&JUtzsm;uaepD;vmwJha&awGudk qnfMuD;eJU ydwfqdkY[efUwm;
jy;D a&avSmifuefMu;D xJrmS pkpnf;xde;f odr;f vdu
k w
f t
hJ csed rf mS a&awGwifru
a&eJUtwlarsmygvmwJh Ekef;awG? &THUawGyga&avSmifuef MuD;xJydwfrdae
Muwmyg/ tJ'D Eke;f awG? &TUH awGua&avSmifuefMu;D &Jh Murf;jyifrmS oGm;pkykH
Muygw,f/ a&avSmifuef&JUMurf;jyifua&xkwfwHcg;MuD;rsm;&SdwJh tjrifh
xuf trsm;MuD;ydkeufwmrdkY'DEkef;awG[m a&awGvdka&xkwfaygufuae
jrpfatmufydkif;udk pD;arsmEdkifpGrf;r&Sdyg/ 'DvdkeJYESpfawGMumvmwmeJUtrQ
a&avSmifuefMurf;jyif[m ESpfaygif;rsm;pGmpkyHkvmwJh Ekef;rsm;aMumifh
jrifhwufvmjyD;uefxJrSmavSmifxm;EdkifwJh a&yrm Pu ydkenf;vmyg
w,f/ a&avSmifuefxrJ mS a&enf;wJt
h wGuf vQypf pf "mwftm;xkwEf ikd w
f hJ
yrmPavsmhenf;vmjyD; vkH;0'grSr[kwf pD;yGg;a&;t&tusdK;tjrwf&Sd
atmif rxkwfEdkifwJhtcsdefrSm tJ'Dqnf&JU oufwrf;ukefygw,f/ 'Dawmh
rpwmvD ajymovdk tESpf 50 jy;D vdUk wkwt
f pd;k &u tJ'q
D nfMu;D awGukd
jrefrmEdkifiHudk tcrJhvTJay;wJhtcgrSm usaemfwdkU&rSmuEkef;awG? jcifawG
jynfhaewJh vlvkyftrdIufuefMuD;awGyJ jzpfaeygvdrfhr,f/
rpwmvD uajymygao;w,f/ ]]tJ't
D csed rf mS ucsijf ynfe,fu qnf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

25

wnfaqmufa&;vkyfief;awGrSm tvkyform;aygif; 4819 a,mufvkyf


udkifaeMujyD; tJ'DtxJu 1440 [m jrefrmEdkifiHom;awGjzpfw,f}} vdkU
qdkygw,f/ 'gayrJh uRefawmfwdkUjrefrmEdkifiHom;awG b,fvdktvkyfrsdK;
vkyfudkifae&w,fqdkwmawmh olurajymyg/ olrajymayrJhvnf; t
vG,fwulrSef;qEdkifygw,f/ ajrusif;wl;? ausmufxk? trdIufodrf;? pwJh
tajccHtvkyfMurf;awGyJjzpfjyD; &r,fhvkyftm;cuvnf; wkyftvkyf
orm;rsm;xuftqrwefenf;ygvdrfhr,f/ olajymrSyJ od&wmu tJ'D
tcsed rf mS wkwt
f vkyo
f rm;aygif; oH;k axmifausm[
f m ucsijf ynfe,ft
wGi;f rSm0ifa&mufvyk u
f ikd af eMujy;D tJ't
D a&twGu[
f m av;aomif;t
xdvmr,fh ESpfrsm;rSmwdk;vmr,fvdkUod&ygw,f/ a'ocHjynfolawG&Jh
pum;? ,Ofaus;rIuekd m;rvnfwhJ Edik if jH cm;om;awG aomif;eJUcsjD y;D ucsif
jynfe,ftwGi;f udk usL;ausm0f ifa&mufjy;D ucsiv
f rl sKd ;rsm;&JU tjrwfwEd;k
xm;&m jrpfq?kH tjrpJ rd ;f opfawmMu;D awG? tzd;k wef awmifjrifrh m; Mu;D awG?
vSywJh vGifjyifus,fMuD;awG? &Sm;yg;wJhwd&pmefawGudk zsufqD;Mur,hf
ta&;[mjzifh a'ocHucsijf ynforl sm;twGut
f ifrwefMu;D rm;wJh qk;H I;H rI?
tapmfum;cH&rIMuD;awG jzpfygvdrfhr,f/
rwlnDaom pHEIef;rsm;
rpwmvD uajymygw,f/ ]]olwdkU wkwftpdk;&u jyXmef;xm;wJh
a&tm;vQypf pf"mwf xkwv
f yk af &;vkyif ef;rsm;qdik &f m pHcsed pf n
H eT ;f awG[m
(The Chinese Standards) urmay:rSm twif;usyq
f ;Hk ? tqift
h wef;
tjrifhqkH; pHcsdefpHTef;rsm; jzpfw,f}} vdkU 0ifh<um;jyD; ]]jrefrmEdkifiHwGif;rSm
wkwt
f pd;k &aqmif&u
G af ewJh a&tm;vQypf pf"mwfxw
k v
f yk af &;vkyif ef;
awGrSm pDrHudef;a&;qGJwm? 'DZdkif;a&;qGJwmupvdkU wnfaqmufa&;vkyf
ief;rsm;txdwkwfEdkifiH&JU (The Chinese Standards) pHcsdefpHnTef;rsm;
twdik ;f twdtususio
hf ;Hk aeygw,f}} vdUk ajymygw,f/ 'Dawmhoal jymovdk
wu,f[kwf? r[kwfqef;ppfMunfhMu&atmifyg/
2003 ckEpS f pufwifbmvrSm wkwjf ynfoUl vTwaf wmfuae obm
0ywf0ef;usix
f cd u
kd rf rI sm; avhvmok;H oyfa&;Oya' (The Environmen-

26

atmif'if

tal Impact Assessment Law)udk jyXmef;cJhygw,f/ tJ'DOya't&

wkwt
f pd;k &&JUpD;yGm;a&;tzGUJ tpnf;tm;vk;H [m &nf&,
G x
f m; wJh pDru
H ed ;f
vkyfief;MuD;rsm;udktaumiftxnfrazmfrDobm0ywf0ef;usifxdcdkufrI
rsm; avhvmokH;oyfjcif; (Environmental Impact Assessment) udk
rjzpfraejyKvyk &f rSmjzpfygw,f/ jy;D &ift'J o
D ;Hk oyfcsut
f pD&ifcpH m (EIA)
udk obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;0efMuD;Xme (Ministry of Envik ifjyjy;D 0efMu;D Xmeuvufct
H wnf
ronmental Protection) (MEP)udw
jyKrS vkyfief;rsm;pwiftaumiftxnfazmfEdkifrSm jzpfygw,f/
wpfcg 2006ckESpf azazmf0g&DvrSm MEP 0efMuD;Xmeu obm0
ywf0ef;usifxdcdkufrIrsm;avhvmokH;oyf&mrSm jynfolvlxk&JU yg0ifrIt
wGufvrf;Tefcsufrsm; (Provisional Measures for Public Particik w
k jf yefeT Mf um;
pation in Environmental Impact Assessment) udx
cJhygw,f/ tJ'DTefMum;csufawGxJrSm EIA twGuf pHkprf;ppfaq;rIrsm;
vkyf&mrSmvkyfief;obm0udk vlxkudktoday;&Sif;jyzdkU? vlxk&JhtMuHjyK
csuaf wGuzkd w
d af c:zdUk ? b,foal wGyg0ifoifw
h ,f? b,fvekd nf;vrf;awG
okH;jyD; vlxkxHa&mufatmifaqmif&Guf&r,f(vlxkMum;emyGJrsm;? tMuH
jyKcsuaf wmif;cHjcif;rsm;? aqG;aEG;yGrJ sm;? uRr;f usio
f rl sm;yg0ifwhJ pmwrf;
zwfyGJrsm;)eJUvlxk&JUtMuHjyKcsuf? wifjycsuf? pdk;&drfrIawGudk EIA tpD&if
cHpmxJrmS b,fvakd ygif;pyfazmfjy&r,f qdw
k mawGut
kd ao;pdw
f eT Mf um;
xm;ygw,f/
qdak wmh 'DpcH sed pf
H eT ;f (The Chinese Standards)awG[mrqd;k bl;vdUk
,lq&rSmyg? 'gayr,fh tJ'D pHcsed pf
H eT ;f awGukd jrefrmEdik if w
H iG ;f u wkwf
qnfwnfaqmufa&;vkyfief;rsm;rSm usifhokH;cJhw,fqdkwJhtaxmuf
txm;wpfcrk rS awGU&ygbl;/ jrefrmynm&Siaf wG&hJ EIA udk wkwt
f pd;k &
uacsmifxdk;xm;cJhjyD; jrefrmynm&Sifrsm;&JU tMuHjyKcsufawGudkvnf;
Oayum jyKcJhygw,f/ BANCA &JU EIA tpD&ifcHpmwifru jrefrm
tpd;k &eJUwkwt
f pd;k &Mum;csKyq
f x
kd m;wJph mcsKypf mwrf;awG? tusKd ; pD;yGm;cGJ
a0a&; oabmwlnDcsufawG? pDrHudef;tao;pdwfawGudkvnf; trsm;
jynforl od&adS tmif vkyif ef;vQKd U0Sucf suf(Trade Secrets) rsm;t jzpfz;Hk

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

27

uG,fxm;Muygw,f/ qnfaqmufvkyfa&;pDrHudef;MuD;rsm;taMumif;
vlxu
k kd MuKd wif&iS ;f jywm? vlx&k t
hJ MujH yKcsuaf wGawmif;cHwm? vlraI &;?
pD;yGg;a&;? Edik if aH &;? ywf0ef;usix
f ed ;f odr;f a&;? wdik ;f &if;om;ta&; uRr;f
usifolynm&Sifrsm;eJU aqG;aEG;wdkifyifwmawG tm;vkH;vkyfief;rpcifrSm
aqmif&Gufjcif;r&SdcJhyg/ jrefrmjynfolawGu ucsifjynfe,frSm wkwf
qnfMuD;awG aqmufr,fhtaMumif;udk tpdk;&tmabmf jrefrmhtvif;
owif;pmu 2009 ckESpf ZGefv 20 &ufaeUrSmwkwf? jrefrmudk,fpm;
vS,f rsm; ESpEf ikd if eH m;vnfrI pmcRev
f mT vufrw
S x
f ;kd wJh owif;udk azmfjy
awmhrSyJ 0dk;wdk;0g;wm;odMu&wmyg/
rJacgifjrpfaumfr&Sif(Mekong River Commission)u owf
rSwfxm;ygw,f/ jyD;jynfhpHkwJh Environmental Impact Assessment
f usKd ;oufa&mufraI vhvmok;H oyfcsuf (10) ck&dS
(EIA) rSmywf0ef;usit
&ygr,f/ tJ'gawGu (1) jrpf0Srf;eJU jrpfnma'o ouf&Sdrsm;wnf&SdrIESifh
zGJUpnf;wnfaqmufrIqdkif&mavhvmokH;oyfcsuf (Basin and Catchment Ecosystems and Habitats) (2) jrpfa&pD;qif;rIESifh a&teuf
wdkif;wmokH;oyfcsuf (River Flows and Water Levels) (3) a&vTrf;
rd;k rIobm0ok;H oyfcsuf (Flooding Patterns) (4) tedryhf ikd ;f a&jrKyaf 'o
ouf&Sdrsm;wnf&SdrIESifh zGJUpnf;wnfaqmufrIqdkif&m avhvmokH;oyfcsuf
(Wetlands Ecosystems and Habitats) (5) qnfajrmif;a&oGif;pepf
pdkufysdK;a&;vkyfief;rsm;qdkif&mokH;oyfcsuf (Irrigated Agriculture) (6)
tdrfESifhpufrIvkyfief;rsm;wGif jrpfa&okH;pGJrIESifh qufET,faomvlOD;a&
wd;k wufrq
I ikd &f mavhvmok;H oyfcsu(f Population Growth in Relation
k f
to Domestic and Industrial Water Use) (7) a&\t&nftaoG;qdi
&mavhvmokH;oyfcsuf (Ekef;ajravsmhenf;rItygt0if) (Water Quality, Including Suspended Sediments) (8) jrpf0uGe;f ay:wGif qm;iH
a&0ifa&mufrq
I ikd &f m avhvmok;H oyfcsuf (Saline Intrusion in River
hf ;Hk rsm;ydUk csjcif;qdik &f m avhvmok;H
Delta) (9) jrpfurf;yg;rsm;jyKd usjcif;ESiE
oyfcsuf?(Riverbank Erosion and Sedimentation/Channel EroS ;f tedryhf ikd ;f eJjY rpf0uGe;f ay:rSma&vTr;f rd;k rI pDrcH efcY jJG cif;
sion) eJU (10) jrpf0r

28

atmif'if

{&m0wDjrpfudk yckuLNrdKUteD; awGU&pOf ("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

qdik &f m avhvmok;H oyfcsuf (Flood Management in the Lower Basin


f nm&Sirf sm;pHpk rf;wifjy
and Delta) rsm;jzpfMuygw,f?BANCAeJUwkwy
cJw
h hJ EIA[m txufazmf jyyg tqifah wGxu
J yxtqifh jrpfMu;D em;jrKd U
txufjrpf0rS ;f eJU jrpfnma'oouf&rdS sm;wnf&rdS EI iS hf zGUJ pnf;wnfaqmuf
rIqikd &f m avhvmok;H oyfcsuo
f mjzpfygw,f/ aemufxyfaqmif&u
G &f r,fh
avhvmokH;oyfrIawG trsm;MuD;usefaeygao;w,f/
rpwmvDu ajymygw,f/ ]]tckqdk&if CPIYNu {&m0wDjrpf
atmufyikd ;f rSmtxl;avhvmrIawG pwifaqmif&u
G af eygjy}D }wJ/h olajymwJh
avhvmrIawGu jrpfatmufydkif;a'orSm jrpfa&pD;qif;rI? okH;pGJrItay:
oufa&mufrI? jrpfcGJ? jrpfvufwufrsm;\ zGJUpnf;jzpfay:rItay: ouf
a&mufr?I jrpfatmufyikd ;f rSmwnf&w
dS hJ ouf&?dS oufrrhJ sm;&Jh wnf&rdS t
I ay:
oufa&mufrIeJU jrpfatmufydkif;a&t&if;tjrpf cGJa0okH;pGJrItay: ouf
a&mufrIawG jzpfygw,f/ aemufusaeygjyD/ 'DavhvmrIawGudkqnfMuD;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

29

{&m0wDjrpfurf;yg;NydKaerIudk jrefrmEdkifiHtv,fydkif;wpfae&mwGif
awGU&pOf ("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

raqmufcifuwnf;uvky&f rSmyg/ 'DavhvmrIawGtm;vk;H udak ygif;jcKjH y;D


vlx&k UJ toHawGeUJ aygif;pyf? rQrQwwpOf;pm;jy;D rS qnfMu;D aqmufoif?h
raqmufoifh qkH;jzwf&rSmyg/
pmcsKyfzsufodrf;&ef vHkavmufaomtaMumif;jycsufrsm;
txufazmfjyygtcsufrsm;udkMunfh&if jrefrmEdkifiHbufu jrpfqHk
qnf w nf a qmuf a &;vk y f i ef ; pmcsKyf u d k wpf z uf o wf z suf o d r f ; zd k U
vHkavmufwJhtcsuftvufawG&Sdaew,fvdkU usaemf,HkMunfygw,f/
jrefrmppftpdk;&upmcsKyfrcsKyfqdkrDrSm a'ocHvlxk&JUuefUuGufcsufrsm;
udk vspfvsLIcJhwm? wkwftpdk;&ydkifukrPDrsm;u ucsifjynfolawGudk
vSnfhjzm;cJhwm? pmcsKyfrcsKyfcifrSm vdktyfwJhvlrIb0qdkif&m (Social)?
ywf0ef;usiq
f ikd &f m (Environmental)? a*[qdik &f m (Ecological) ouf
a&mufraI vhvmok;H oyfcsuaf wG (Impact Assessments)udv
k v
kH akH vmuf
avmufrvkyfcJhwm? jrefrmynm&Sifrsm;&JU jrpfqHkrSmqnfrwnfaqmuf

30

atmif'if

oifhaMumif; tMuHjyKcsufudk jrefrmppftpdk;&xH wifoGif;wJh Environh iG ;f yJcsev


f yS x
f m;cJw
h m?
mental Impact Assessment (EIA)rSmrxnfo
{&m0wDjrpfMuD;&JUatmufydkif;u oef;aygif;rsm;pGmaom jynfolawGxH
oufa&mufr,fh qd;k &Gm;aomtusKd ;qufawGukd rodcsiaf ,mifaqmifcw
hJ m
pwJt
h csuaf wG[mpmcsKyu
f kd wpfzufowfzsuo
f rd ;f zdUk vHak vmufwhJ wkwf
ukrPD&JUcsdK;azmufrI (Material Breach of the Contract)awGyg/
pmNyD;&uf-(Mo*kwfv 18? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 24? pufwifbmv 17 &uf 2013)

uG,fvGefoGm;aom jrpfMuD;rsm;
jrpfMu;D wpfpif;&Jh t"du&Sio
f efru
I c&D;rdik af ygif;rsm;pGm? awmifwef;
awG?awmtkyfawG? vQdKajrmifawG? vGifjyifawG? jrdKU&GmawG? tauGU t
aumuf axmifaygif;rsm;pGmudk jzwfoef;pD;qif;jyD; yifv,f (odkUr[kwf)
ork'&mxH aygif;pyfcdkvIH&jcif;yg/ yifv,fxHa&mufatmifrpD;qif;Edkif
awmhwhJ jrpfMu;D awGuakd oqk;H w,fvUkd owfrw
S Mf uygw,f/ jrpfMu;D aoqk;H
ovdk jrpfudktrSDjyK&SifoefMuwJh jynfolrsm;&JUb0&yfwnfrIawGvnf;
tMuD;tus,fysufpD;Mu&wmyg/ obm0w&m;aMumifhjzpfap/ vlwdkU&JU
zefw;D rIaMumifjh zpfapvlUordik ;f wpfavQmufrmS aoqk;H cJ&h wJh jrpfMu;D awG
trsm;Mu;D &Scd yhJ gw,f/ vlUya,m*aMumifh aoqk;H cJ&h wJh xif&mS ; wJh jrpfMu;D
wpfpif;uawmhwkwjf ynfujrpf0gjrpfMu;D (Yellow River) yJjzpfygw,f/
wkwfjynf&JU t"dujrpfMuD; okH;pif; (,efZD? rJacgif eJU jrpf0g) xJu
jrpf0gjrpfMu;D udk wkwjf ynf&hJ rdcifjrpfMu;D vdUk owfrw
S w
f ifpm;Muygw,f/
ESpfaygif; 2000 ausmfoufwrf;&SdcJhjyD; wkwfjynfajrmufydkif; wdbuf
a'ou a&cJawmifrsm;qDutpjyK wkwfjynfMuD; wpfckvkH;udk rdkif
aygif; 3400 ausmfjzwfoef;jyD; bdk[dkif;yifv,f (The Bo Hai Sea)
xHp;D 0ifcw
hJ myg/ wkwEf ikd if o
H m;awGtwGuf 'DjrpfMu;D [m tD*spEf ikd if u
H
Edkif;jrpfMuD;vdkygyJ/ ,Ofaus;rIwdkU arG;zGm;&Sifoef&m? ESpfaygif;axmifcsD
wnfwHhcJhwJh atmifjrifrIrsm;&JUtxdrf;trSwf? aMumuf&GHUjyD;cefYnm;&wJh

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

31

obm0tiftm;pkMu;D jzpfcyhJ gw,f/ tckawmht'J jD rpf0gjrpfMu;D [m aoqk;H


aeygjyD/ vlawGzefwD;wJh tnpftaMu;awGpGef;xif;? trdIufodkufawG
jynfEh u
S ?f ajrmufjrm;vSpmG aomqnfMu;D rsm;? a&umwmMu;D rsm;&Jh vnfrsKd
npf tEdik u
f sichf &H rIawGeo
YJ Ul a&[mt&ifvrkd oefU&Si;f awmh? olUa&pD;[m
t&ifvdk rwnfNidrfawmh? olUa&yrmP[m t&ifvdkrrsm;jym;awmh?
olU&JUc&D;[mvnf; yifv,fqrD a&mufEikd af wmh/ 'DaeUrSmawmh aoqk;H ae
wJh jrpf0gjrpfMuD;[m wkwfjynf&JUobm0ywf0ef;usif xdef; odrf;a&;
*krpdu
k rf u
I t
kd xift&Sm;jyowJh trSwt
f om;wpfct
k jzpfeUJ om&yfwnf
ae&ygjy/D wkwjf ynforl sm;eJUurmwpf0ef;u wm0efod tzGUJ tpnf;rsm;?
tpdk;&rsm;u tjyif;txefaxmufjya0zefMuvdkY tvefUwMum;Edk;x
vmwJw
h kwt
f pd;k &ujrpf0gjrpfjyefvnfxal xmifa&; pDru
H ed ;f awG pwif
aqmif&Gufaeayr,fhtvGefudkyJ aemufuscJhygjyD/
uRefawmfwdkU&JU{&m0wDjrpfMuD;vnf; jrpf0gjrpfMuD;vdk yifv,fqD
ra&mufEikd af wmhwhJ b0rsKd ; MuK&H avmufatmifuykd J tEdik u
f sichf aH e&ygjy/D
ucsijf ynfe,fu arc? rvdc jrpfqaHk 'orSm wkwt
f pd;k &ydik u
f rk P
rD sm;
uaqmufvkyfzdkUMudK;pm;aewJh jrpfqHkqnfpDrHudef;MuD;atmifjrifjyD;
ajrmufomG ;cJ&h if,el efjynfe,fMu;D vSsypf pf"mwftm;awG tvHt
k avmuf
&jyD; pD;yGm;a&;ydkrdkwdk;wuf? jrefrmppfAdkvfawGeJUtvdkawmf&d pD;yGm;a&;
orm;awGtusKd ;tjrwfjzpfxeG ;f jy;D {&m0wDjrpfMu;D uawmhu,
G v
f eG f oGm;
wJh jrpfrsm;pm&if;xJ aemufw;kd 0ifa&muf? jrefrmjynfoal wGuawmh vuf&dS
qif;&JEGrf;yg;rIxuftqaygif;rsm;pGmedrfhusjyD; ukef;aumufp&m r&Sd
avmufatmifudkqif;&JMu? ysufpD;Mu&rSmyg/ {&m0wDudk jrpf0gjrpfvdk
b0rsKd ;ra&mufatmif usaemfwUkd tcsed rf u
D muG,Mf uzdUk ta&;wMu;D vdt
k yf
aeygjyD/
qnf? a&umwm? a&avSmifwrH
pum;vkH; okH;vkH;uGJaeayrJh t"dym,futwlwlygyJ/ jrpfudk jzwfjyD;
jrpfa&pD;udk [efUwm;zdUk wnfaqmufxm;wJh eH&MH u;D wpfcyk g/ tJ'eD &H MH u;D eJU
jrpfa&pD;udkwm;jyD; tJ'Djrpfa&awGudk pkaqmif;zdkUa&avSmifuef (Res-

32

atmif'if

ervoir) ac:wJh vlvkyfa&uefMuD; (Artificial Lake) wpfckudk qufpyf


wnfaqmuf&ygw,f/ tJ'v
D kd jrpfa&pD;udk qnf (odUk ) a&umwm (Dam)
eJU[efUwm;? jrpfxJu a&awGudk a&avSmifuef (Reservoir) xJrSm pk

aqmif;jy;D a&avSmifuefeaH b;rSm uyfvsuw


f nfaqmufxm;wJh a&tm;
vQyfppf"mwfxkwfvkyfa&;wmbdkif (Turbine) MuD;rsm;eJU vQyfppf"mwf
xkwv
f yk jf y;D oG,w
f ef;xm;wJh r[m"mwftm;vdik ;f rsm;eJU tvd&k w
dS ahJ e&mudk
ydUk aqmifygw,f/ 'Djrpfqq
kH nfu&r,fh vQypf pf"mwftm; tm;vk;H eD;yg;udk
wkwEf ikd if ?H ,leefjynfe,fuw
kd ifyUkd rSmyg/ a&umwmrSm a&wHcg;Mu;D rsm;
&Syd gw,f/ wmbdik rf sm;xJa&awG jzwfoef;jy;D vQypf pf"mwftm; xkwjf y;D wJh
tcg tJ'Da&wHcg;MuD;rsm;uwpfqifh jrpfxJudk rvdktyfawmhwJha&awG
jyefxw
k af y;rSmyg/ 'Dawmh jrpftxufu usvmwJh a&udk a&umwmMu;D eJU
ydwfqdkU[efUwm;? a&avSmifuefMuD;xJrSmvdktyfwJh yrmP&wJhtxdpk
aqmif;? vdktyfwJhyrmP&awmhrS tJ'Da&awGudk vQyfppf"mwftm;xkwf
rnfh wmbdkifBuD;awGudkjzwfoef;? NyD;awmhrSrvdktyfawmhwJh a&awGudk
a&wHcg;Bu;D rsm;uwpfqifh jrpf&UJ atmufyikd ;f qDukd jyefvnfxw
k v
f w
T af y;
rSmyg? 'g[mjzifh a&tm;vQypf pf"mwfxw
k rf ,fh qnfprD u
H ed ;f wpfc&k UJ a,
bk,svkyfief;pOfyg?
'Dawmh vQypf pf"mwftm; rsm;rsm;xkwcf siw
f meJUtrQ pkaqmif;&r,hf
a&yrmPu ydNk y;D rsm;jym;? a&umwmMu;D u ydNk y;D jrifrh m;? a&avSmifuefMu;D
&JUtus,t
f 0ef;uydjk y;D Mu;D rm;us,jf yefU? tJ'aD &umwmMu;D aqmufvyk zf Ukd
twGuq
f nfaqmufvyk rf ,fah e&mu z,f&mS ;ay;&r,fv
h x
l &k UJ ay;qyf&rI
u ydNk y;D rsm;jym;Ny;D jrpfatmufyikd ;f u vlx&k UJ cHpm;emusi&f rI? qk;H H;I rIawG
uvnf;ydkNyD;BuD;rm;eufdIif;ygvdrfhr,f/ tckjrpfqHkqnfudpudk Munfh
r,fq&kd ifa&tm;vQypf pfuv
D 0kd yf oH;k oef;ajcmufoed ;f uae ajcmufoef;
(3.6 million kw-6 million kw) ESpp
f Ofxw
k v
f yk zf Ukd arQmv
f ifx
h m;wmrdUk
qnfMu;D &JU tvsm;eJUtjrifu
h tifrwefBu;D rm;ygw,f/ tvsm; ay 500?
tjrifh ay 500 qdkwmtxyf 50 taqmufttHkwpfckavmufjrifhyg
w,f/ NyD;awmh a&avSmifuefBuD;&JU {&d,mtus,ft0ef;uvnf; 295
'or 8 pwk&ef;rdkifqdkawmh{&d,mpwk&ef;rdkif 231 'or 2 &SdwJh r[m

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

33

&efukefjrdKUawmfxufvnf;MuD;? {&d,mpwk&ef;rdkif 268 &SdwJh pifumyljrdKU


Mu;D xufvnf;Mu;D jy;D tar&duefjynfaxmifpu
k {&d,mpwk&ef;rdik f 301
&SdwJh e,l;a,mufjrdKUawmfMuD;avmufudkus,f0ef;vSygw,f/ 'Davmuf
MuD;rm;wJha&avSmifuefMuD;udkaqmufzdkU jrpfqkHa'owpf0dkufu aus;&Gm
aygif; 47&Gm a&TUajymif;ay;&rSmjzpfNy;D ucsiv
f rl sKd ; 20000 ausmo
f w
l Ukd &JU
Zmwdajr? olwUkd &JUbd;k pOfabmifqufutarGtESpaf wGukd qk;H I;H Mu&rSmyg/
ydkNyD;MuD;rm;wJhqkH;IH;rIuawmh a&atmufa&mufoGm;awmhr,fh tNrJpdrf;
opfawmMuD;awG? awmifwef;awG? vGifjyifawGeJUucsifvlrsdK;rsm;trGef
tjrwfwefzdk;xm;MuwJh zcife*g;MuD;eJUom;e*g;ESpfaumifarG;zGm;&m?
aysmjf rL;&m jrpfqakH 'oudq
k ;Hk I;H &rSmyg/ 'Dq;Hk I;H rIawGukd b,fvakd vsmaf Mu;
eJUrStpm;xdk;vdkUr&Edkifyg/
jrpfatmufydkif;rS qkH;IH;rIrsm;
ydkjyD;&Sif;atmif trSwfpOfxdk;jyD;ajymjycsifygw,f/
(u) tvsm; ay 500? tjrifah y 500 &Sw
d hJ a&umwmMu;D u arceJU
rvdcjrpfMuD;ESpfpif;u pD;qif;vmwJha&awGudk ydwfqdkU[efUwm;jyD; e,l;
a,mufjrKd UMu;D avmuf us,jf yefUjy;D 66 xyf taqmufttHw
k pfcak vmuf
jrifh (ay 950) wJh a&avSmifuefMu;D xJrmS t&iford ;f qnf;xm;vdu
k rf mS yg/
'gaMumifhrdkU {&m0wDjrpfMuD;&Jh yifrtp[m arceJUrvdcr[kwfawmhyg/
jrpfqq
Hk nfMu;D jzpfomG ;ygjy/D jrpfqq
Hk nfMu;D u a&vTwaf y;rSom{&m0wD
qufvufpD;qif;EdkifrSmyg/
(c) tJ'D a&avSmifuefMuD;xJrSm vdktyfwJh a&yrmP&zdkU tcsdeft
awmfMum pkaqmif;&rSmyg/ tcsKd UqnfMu;D awGrmS a&umwmtjynfah &pkcsed f
wpfEpS u
f ae wpfEpS cf MJG umygw,f/ a&avSmifuefMu;D a&pkaewJt
h csed rf mS
{&m0wDjrpfMuD;xJ a&pD;rSmr[kwfyg/
(*) a&avSmifuefxrJ mS a&jynfjh y;D wJah emuf vQypf pf"mwftm;xkwf
vkyfjyD;rS rvdkawmhwJha&udk a&wHcg;MuD;rsm;u wpfqifh {&m0wDjrpfxJ
xkwv
f w
T rf mS jzpfygw,f/ {&m0wD jyefvnfp;D qif;Edik yf gvdrrhf ,f/ 'gayrJh
a&awGunpfywfjyD;roefU&Sif;awmhyg/

34

atmif'if

(C) a&umwmu xkwfvTwfwJh a&uroefU&Sif;awmhvdkUtJ'Da&


(Polluted Water)udk aomufokH;Mu&r,fhvlawG? wd&pmefawGtwGuf
a&m*gb,awG&apygw,f/ a&avSmifuefMu;D ud,
k w
f ikd u
f jcifvikd u
S zf sm;
pwJh a&m*gb,jzefUa0wwfwJh ydk;rTm;awGpka0;yGm;rsm;&ma'oMuD;jzpf
vmjy;D ywf0ef;usiv
f x
l &k UJ use;f rma&;udt
k Mu;D tus,x
f cd u
kd af pEdik yf gw,f/
(i) arceJUrvdc jrpfrsm;u pD;qif;vmwJah &[m Eke;f rsm;? oJrsm;udyk g
o,faqmifvmcJhjyD; tJ'DEkef;awG? oJawG(Sediment) u {&m0wDjrpf
aMumif;wpfavQmuf jrpfnmydik ;f rSm ajrMoZmtifrwefaumif;wJh Eke;f wif
ajrEkawGzefw;D ay;jy;D jrefrmEdik if &H UJ pdu
k yf sKd ;a&;vkyif ef;udk tMu;D tus,f
axmufyHhaewmwmyg/ qnfMuD;jyD;oGm;&ifawmh tJ'DEkef;awG[m a&
avSmifuefMu;D &JUatmufajcrSmyJtenfxikd u
f se&f pfcjhJ y;D jrpfatmufyikd ;f udk
b,fvrkd S a&mufrmS r[kwaf wmhyg/ Eke;f wifajrEk&mS ;yg;oGm;r,fh jrpf0uGe;f
ay:rSmpdkufysdK;a&;vkyfief;awGxdcdkufygvdrfhr,f/
(p) qnfMu;D uyJ jrpftwGi;f ig;tygt0if a&aeow0grsm;&Jh jrpfzsm;
uae jrpfaMumif;wpfavQmufa&TUajymif;oGm;vmrIudkydwfqdkU[efU wm;
vdu
k yf gvdrrhf ,f/ ig;rsKd ;qufw;Hk rI? ta&twGu&f mS ;yg;rIawGu a&vkyif ef;
vkyfudkifolrsm;udk tMuD;tus,fxdcdkufygvdrfhr,f/
(q) jrpfa&yrmPeJUa&pD;udk qnfMuD;uxdef;csKyfvdkufjyDrdkUvdkU jrpf
twGi;f oabFmrsm;? armfawmfrsm;? avSrsm;eJU c&D;oGm;vmrI[m ydjk y;D cufcJ
vmygvdrrhf ,f/ jrefrmEdik if &H UJ jrKd Uaygif;&Gmaygif;rsm;pGm? qdyu
f rf;aygif;rsm;
pGm[m {&m0wD jrpfaMumif;wpfavQmuf 0J? ,m wpfzufwpfcsufrSm
wnf&SdaeMujyD; c&D;oGm;vma&;eJUukefpnfpD;qif;rItwGuf 'Djrpf MuD;udk
jrefrmEdik if &H UJ vlO;D a& 60&mckid Ef eI ;f u tm;ud;k ae&wmyg/ a&enf; oGm;wJh
jrpfMu;D twGi;f ? a&wdro
f mG ;wJjh rpfMu;D twGi;f ? a&pD;enf;jy;D rrSew
f hJ jrpfMu;D
twGif;rSmoabFmrsm;? armfawmfrsm;? avSrsm;rdk;&moDuvGJ&if usefwJh
tcsdefawGrSm oGm;vmEdkifrSmr[kwfawmhyg/
(Z) a&pD;aES;jy;D a&yrmPenf;oGm;wJh jrpfMu;D &JUurf;yg;wpfzufwpf
csufu jrpfa&udktrSDjyKjyD;aygufaewJh 'Da&awmawG ysufpD;ukefygvdrfh
r,f/ 'Da&awmawG r&SdawmhwJhtwGuf urf;yg;awG jydKusjyD; {&m0wD

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

35

jrpfeUJ jrpfvufwufrsm;twGi;f rSm aomifxeG ;f jy;D tJ'aD jryrmPu a&y


rmPxuf ydrk sm;vmygvdrrhf ,f/ a&enf;oGm;wJh jrpfMu;D eJU 'Da&awmawG
ysuo
f Ok ;f rIu {&m0wDjrpf0rS ;f a'oudk ajcmufaoGUZket
f jzpf toGiaf jymif;
vdkufygvdrfhr,f/
(ps) wpfcgwpf&H rdk;tjyif;txefeJUtqufrjywf&GmoGef;wJh tcg
qnfxrJ mS a&yrmPu qnfu xde;f xm;Edik w
f mxuf tqrwefyrkd sm;
vmwwfygw,f/ tJ't
D cgrSm a&tiftm;aMumifh qnfjyKd usrmS udk a&SmifwhJ
taeeJU qnfa&wHcg;awGuzkd iG jhf y;D a&awGw
k w
f &ufxw
k yf pfwwf Muyg
w,f/ tJ't
D a&;ay:a&xkwrf u
I {&m0wDjrpfxu
J kd awmifusacsmif;a&
awG 'va[mt&Sed t
f [keMf u;D rm;pGm pD;qif;vmovdrk sKd ; jzpfyg vdrrhf ,f/
jrpfxrJ mS vnf;urf;jyKd xm;vdUk aomifawGu urf;yg;xufyjkd rifah ewJh tcsed ?f
urf;yg;rSmvnf; 'Da&awmawGr&Sad wmhwhJ tcsed rf mS 'Da&pD; qif;rIujrpfeUJ
rvSr;f rurf;ujrKd U&Gmrsm;udk a&vTr;f rd;k wJt
h xd jzpfEikd yf gw,f/ ucsijf ynf
e,ftwGif;u jrdKUMuD;rsm;tm;vkH;eD;yg; 'Dkwfw&ufa&vTrf;rdk;rI'Pfudk
rMumcPcHpm;Mu&rSmyg/
(n) jrefrmEdkifiHrSm ajcmufaoGUwJhtcsdef aEG&moD (azazmf0g&D v
uae arvtwGif;) qnfxJrSmvnf;a&enf;rSmrdkU qnfua&jyefxkwf
wmvnf;tvGeef nf;jy;D {&m0wDjrpftwGi;f a&pD;qif;rIr&So
d avmufjzpf
awmhrmS yg/ tJ't
D csed rf mS {&m0wDjrpfp;D 0if&r,fh b*Fvm;yifv,f (Andaman Sea)ua&awGu{&m0wDjrpfbufudk jyefvnfpD;0ifjyD; {&m0wD
jrpf0uGe;f ay:wpfcv
k ;Hk qm;iHa&awGvrT ;f oGm;ygvdrrhf ,f/ aEGuek v
f Ykd rd;k &m
oD pyg;pdu
k yf sKd ;&r,ft
h csed rf mS qm;iHa&vTr;f jy;D ysupf ;D aewJh v,fajrawGu
jrefrmEdkifiHv,form;xkMuD;&JU tusdK;pD;yGm;udk tMuD; tus,fxdcdkufrSm
jzpfovdkjrefrmwpfEdkifiHvkH; qefpyg;&Sm;yg;rI? pm;eyf&dumrvHkavmufrI
rsm;jzpfay:ygvdrfhr,f/
txufrmS wifjyxm;wmawGeUJ obm0ywf0ef;usiyf suq
f ;D rI? &moD
Owkazmufjyefr?I &Sm;yg;opfyifrsm;? yef;rsm;? a&aeow0grsm;? iSurf sKd ;pkrsm;
rsKd ;wk;H aysmufu,
G rf I awGaygif;pyfvu
kd rf ,fq&kd if wkwt
f pd;k &&JU {&m0wD
jrpfzsm;rSm jrpfqHkqnfwnfaqmufjcif;[m jrefrmjynf ol oef;aygif;

36

atmif'if

rsm;pGmudk pD;yGm;a&;? vlraI &;? use;f rma&;? touf&iS o


f efa&;? pm;eyf&u
d m
zlvakH &;? Edik if aH &;tbufbufu twdik ;f tqr&Syd supf ;D aprSmyg/ olwUkd &JU
Edik if rH mS jrpf0gjrpfMu;D aoqk;H oGm;wJh om"utxift&Sm;&Sv
d suef UJ usaemf
wdkUEdkifiHu rdcifjrpfMuD;udk owfzdkUMudK;pm;aewm[m wkwftpdk;&u
jrefrmjynfolrsm;udk wdkufdkufzdESdyfapmfum;aewmvdkU usaemf ,lqyg
w,f/ wkwftpdk;&eJUyl;aygif;jyD; jrefrmjynfolrsm;udk vlYtcGifhta&;
csdK;azmufcJhwJh? jrefrmEdkifiH&JUrdcifjrpfMuD;udk wkwftpdk;&xH a&mif;pm;
cJhwJh jrefrm etzppfacgif;aqmifawGudkvnf; tvGeftHhMordygw,f/
wu,fawmhow
l Ukd awGvnf; rsKd ;d;k pOfquf {&m0wDeUJ Mu;D jyif;jy;D {&m0wD
&JU apmifah &Smufru
I ckd ,
H cl MhJ u&olawGyg/ {&m0wD[musaemfwUkd tm;vk;H &JU
tarjzpfovdo
k w
l Ukd &JUtarvnf; jzpfygw,f/ {&m0wD&UJ aus;Zl;awGow
l Ukd
tay:rSmvnf;trsm;MuD;&Sdygw,f/
{&m0wDudk u,fwifyg
tckawmh {&m0wDuu
kd ,fwifa&;wm0ef[m vuf&EdS ikd if aH wmforw
OD;ode;f pdeef UJ jynfoUl vTwaf wmf? trsKd ;om;vTwaf wmfOu|rsm;? jynfaxmif
pkvw
T af wmf ud,
k pf m;vS,rf sm;eJU 2015 rSm orwjzpfcsio
f rl sm;&JUycH;k ay:
rSm vkH;vkH;vsm;vsm;MuD; usa&mufaeygjyD/
orwOD;odef;pdeftaeeJU usef&Sdaeao;wJh vaygif; 30 oufwrf;
twGif;rSm jrpfqHkqnfwnfaqmufa&; pDrHudef;MuD;udk tjyD;wdkif zsuf
odr;f zdUk MuKd ;pm;zdUk usaemfawmif;qdyk gw,f/ Edik if w
H umOya' uGr;f usif
olrsm;&Jh tultnDeYJ etzeJU wkwt
f pd;k & csKyq
f ckd w
hJ hJ pmcsKyu
f kd jyefvnf
avhvm&if; wkwu
f rk P
&D UJ rSm;,Gi;f rI? wm0efysuu
f u
G rf ?I uefxdu
k pf m
csKyfcsdK;azmufrIawG? wdkif;jynftwGuftusdK;eJUtjypfrnDrQrIawG? rao
csmwJh uwdu0wfawGudk &SmazGazmfxkwfjyD; wkwftpdk;&eJU ndEdIif;aqG;
aEG;jyD; pmcsKyfudkzsufodrf;oifhygw,f/ jynfaxmifpkvTwfawmf udk,fpm;
vS,rf sm;uvnf; Edik if aH wmforwudk Mu,fyiG jhf yar;cGe;f rsm;ar;vdUk ? ta&;
ay:tqdrk sm;wifoiG ;f vdUk jrpfqq
kH nfta&;bmawGvyk af eovJqw
kd mudk

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

37

apmifMh uyfavhvm wGe;f tm;ay;oifyh gw,f/ vdt


k yf&if {&m0wDjrpfMu;D udk
umuG,fapmifha&SmufwJh Oya' tqdkjyK jy|mef;oifhygw,f/ wu,fvdkU
orwOD;odef;pdefu olU&JJUusefwJh oufwrf;twGif;rSm jrpfqkHqnfta&;
jywfjywfom;om;aqmif&u
G zf Ukd ysuu
f u
G cf rhJ ,fq&kd if usaemfwUkd &JU 2015
ckESpf orwavmif;rsm;u {&m0wDjrpfMuD;udku,fwifzdkU wm0ef,lr,fh
taMumif; a&G;aumufyGJrwdkifcif uwday;apcsifygw,f/
pmNyD;&uf-(Mo*kwfv 18? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 25? pufwifbmv 24 &uf 2013)

'Daqmif;yg;twGuf atmufygpmwrf;? pmtkyfrsm;udk udk;um;ygw,f?


(1) Ayeyawady Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for Myanmar Electric Power Industry, by Mr.
Li Guanghau, CPI Yunnan International Power Investment
Co., Ltd (CPIYN), September 2011
(2) obm0ywf0ef;usifESifh vlrIywf0ef;usifqdkif&mtusdK;ouf a&muf rI?
a'gufwmxifvS? Ou|? Biodiversity and Nature Conservation Association (BANCA), September 2011
(3) Environmental Impact Assessment (Special Investigation) On Hydropower Development of Ayeyawady River
Basin above Myitkyina, Kachin State, Myanmar, by Biodiversity And Nature Conservation Association (BANCA),
October 2009
(4) The New Great Wall, A Guide to China's Overseas
Dam Industry, by International Rivers Network, July 2008
(5) ucsifvGwfajrmufa&;tzGJUOu|MuD; va&mfaZmif[&mu wkwfuGefjrLepf
ygwDtMuD;tuJ[l*sifawmifxHay;aompmESifhyl;wGJygtaxmuftxm;rsm;? rwf 16?
2011
(6) "Understanding Contract Termination" by John T.
Trout, Hellmuth and Johnson PLLC
ukrkj'm*sme,fwGifazmfjycJhaom {&m0wD & J U tem*wf aqmif;yg;av;yk'fudk
wpkwpnf;wnf; azmfjyjcif;jzpfygonf/

38

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

39

{&m0wDudk u,fwifMupdkY
2013 ckESpf? 'DZifbmvwGif arc? rvdcjrpfESpfoG,faygif;qHkpD;qif;&m {&m0wDjrpfzsm;udk
a0[ifrSjrif&yHk ("mwfyHk-vif;0P)

jrpfqHkqnfaMumifh uG,faysmufoGm;rnfh {&m0wDjrpfpwif&m arc? rvdcjrpfESpf`rTm


("mwfy-kH vif;0P)

'Dvdk acgif;pOfwyfawmhvGefw,fvdkU wcsdKUuxifMuvdrfhr,f/ 'gay


r,fhusaemfwdkU&JUrdcifjrpfrMuD; {&m0wD[m ppftkyfpk&JUtvdkawmf&d
rl;,pf&mZmbk&ifavmfppf[ef&JU at;&Sm;a0gvfukrPDeJY wkwfukrPD
rsm;&JUpuf,E&m;MuD;awGeJUwl;qGwdkufcdkufrIatmufrSm tjyif;txef
emusiaf e&ygjy/D udck if0rf;&Jh ]r[mobm0&Si}f ? udx
k ;l tdro
f if&hJ ]&mZ0if
rsm;&Jh owdUk orD;}? usaemfwUkd tm;vk;H &JUrdcif{&m0wD[m rcsprf ESpo
f uf
aom olrsm;&JUtEdkifusifhrIudk pwifcHpm;ae&ygjyD/ {&m0wDudktcsdefrD
u,fwifEdkifMuzdkU? tifeJUtm;eJUtumtuG,fay;EdkifMuzdkU 'Dpmwrf;udk
a&;ygw,f/
(1)
ZGefv 9&ufaeYupjyD; jrefrmppftkyfpk&JU ajrmufydkif;wdkif;ppfXme
csKyfvufatmufcHwyfawGu ucsifjynfe,ftwGif;rSm&SdwJh ucsifvGwf
ajrmufa&;wyfrawmf&UJ tajcpdu
k pf cef;awGukd pwifwu
kd cf u
kd w
f mtm;vk;H
odMujy;D jzpfrmS yg/ tpydik ;f rSm jyif;jyif;xefxefppfyaJG wGqufwu
kd jf zpfymG ;
cJjh y;D 'DuaeUtxdvnf; ESpzf uftypftcwf&yfpaJ &;aqG;aEG;ae Muw,f
qdkayrJhppfyGJi,fawG MudKMum;MudKMum; jzpfay:aeqJyg/ ArmppfwyfeJU
ucsipf pfwyf ESpzf ufpvk;H rSm tustqk;H awG? 'Pf&m&olawG tajrmuf

40

atmif'if

tjrm;&SdcJhygw,f/ ydkjyD; qkH;IH;epfem&wmuawmh ucsifjynfolawGyg/


Armppfwyf&JU tEdkifusifhrI? vk,ufrI? t"ray:wmqGJrIawG aMumifh
aomif;eJU csDwJh jynfolawG ae&yfa'oudk pGefUcGmxGufajy;Mu&yg w,f/
wkw-f jrefrme,fpyfuautdik af t XmecsKy&f &dS m vdik Zf mrSmcdk vHaI eMuwm
'kuonfOD;a& 14000 ausmf&Sdygw,f/ axmifaygif;rsm;pGmuawmh
wkwfEdkifiHxJ 0ifajy;MujyD; aqGrsdK; rdwfaqGrsm;xH cdkvIHaeMu&ygw,f/
wcsdKUu e,fpyfudkrajy;bJ txufbufu Aef;armf? 0dkif;armfjrdKUawGu
c&pf,mefbk&m;ausmif;awG? Ak'bmom bkef;awmfMuD;ausmif;awGrSm
cdkvIHaeMu&ygw,f/ rajy;EdkifolawGuawmhucsifwyfudk axmufcHol
rsm;tjzpf Armppfwyfuzrf;qD;nO;f yef;ESyd pf ufwm? owfjzwfwmcHMu&
ygw,f/ xdkif;EdkifiHtajcpdkuf ucsiftrsdK;orD;tzGJUtpnf;&JU owif;ydkU
csut
f & ucsit
f rsKd ;orD;tenf;qk;H 18 a,mufavmuf[m Armppfom;
awG&JUtkyfpkvdkufrk'drf;usifhwmcHMu&jyD; wcsdKUrdef;uav;awGudkppfom;
awGu rk'drf;usifhjyD;wmeJYowfypfvdkufMuw,fvdkU Mum;od&ygw,f/
'DppfyGJawG pwmeJU 17 ESpfausmfwnf&SdcJhwJh typftcwf&yfpJa&;udk
wpfzufowf csKd ;azmufwmu jrefrmppftyk pf b
k ufuyg/ t"du&nf&,
G f
csufuawmh wmydefjrpfudk qnfzdkU[efUwm;jyD; a&tm;vQyfppfxkwf,lzdkU
vkyaf ewJh jrefrmppftyk pf ek UJ wkwt
f pd;k & ukrP
rD sm;&JU yl;aygif;pDru
H ed ;f
awGu ucsifwyfrsm;xdef;csKyf&ma'otwGif;rSm usa&mufaevdkU tJ'D
a'otwGif;uaeucsifwyfrsm;udk armif;xkwfzdkUvkyfwJh ppfqifa&;yg/
tckawmh ESpzf uftypftcwf&yfpaJ &;aqG;aEG;yGaJ wG pwifaeygjy/D jrefrm
Edik if w
H iG ;f u jynforl sm;omru wpfurmvk;H utpd;k &awG? jynfoal wGu
yg typftcwf&yfpJjyD; EdkifiHa&;jyemawGudk jidrf;csrf;pGm ajz&Sif;MuzdkU
awmif;qdak eMuwmyg/ 'gayrJt
h m;vk;H arQmv
f ifo
h vdpk pfyaJG wGtqk;H owfjy;D
xm0&wnfww
Hh hJ jird ;f csr;f a&;&zdUk qdw
k mtvSr;f a0;vGe;f vSygw,f/ jrefrm
ppftyk pf ek UJ wkwt
f pd;k &&JU aumufusppf Of;vJwrhJ w&m;rIawG r&yfoa&GU
uRefawmfwdkY jrefrmEdkifiH[mjidrf;csrf;EdkifrSmr[kwfyg/
(2)
jrefrmppftyk pf u
k kd wkwt
f pd;k &u pD;yGm;a&;? Edik if aH &; bufaygif;pHu
k

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

41

axmufcHtm;ay;aecJhwm 1989 ckESpfuwnf;uyg/ vlUtcGifhta&;csdK;


azmufrI? EdkifiHawmftmPmudkrw&m;ojzifh tMurf;zuf&,lxm;rIawG
aMumifh EdkifiHwumrdom;pkMuD;ujypfwifIwfcsaewJh jrefrmppftkyfpkudk
EdkifiHwum ta&;,lrIawGrvkyfEdkifatmif wkwftpdk;&uukvor*
vHkjcHKa&;aumifpDrSm? taxGaxGnDvmcHrSm? vlUtcGifhta&;aumifpDrSm
tjrw
J rf; tumtuG,af y;aeHw
k ifru jrefrmppftyk pf t
k wGuf vdt
k yf
wJh vufeufc,
J rf;awG? ppfav,mOfawG?tajrmufawG? wifu
h m;awG udk
vnf; tvd&k o
dS avmufavQmUaps;eJU wpfrsKd ;? ta<u;pepfeYJ wpfzakH xmuf
yHah &mif;csay;aewmyg/ twd;k rJah cs;aiGawG? twd;k enf;acs;aiGawG xkwf
ay;? pD;yGm;a&;yl;aygif;aqmif&GufrIawGvkyfjyD; jrefrmppftkyfpkudk wkwf
tpdk;&u usm;uefay;aewmyg/ tJ'DvdktultnDay;rIawG twGuf
jrefrmppftyk pf u
k wkwt
f pd;k &udk &uf&ufa&ma&m jyefay;ae&wmvnf;
trsm;MuD;yg/
txif&mS ;qk;H uawmh jrefrmEdik if w
H iG ;f udk ,leefjynfe,fuwkwaf wG
vG,v
f ,
G u
f u
l el UJ 0ifa&muftajccsciG &hf jy;D tmPmydik af wG&t
hJ xl; tcGihf
ta&;ay;rIeJU pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udktjydKiftqdkifrJhvkyfcGifh&jyD; jrefrm
EdkifiH&JU pD;yGm;a&;udkMuD;MuD;rm;rm; jc,fvS,fEdkifaewmygyJ/ rEav;vdk
jrefrmrif;aejynfawmfa[mif;eJU jrefrmEdkifiH&JU'kwd,tMuD;qkH; jrdKUawmf
BuD;[m wkwfjrdKUawmfMuD;vdkY xif&avmufatmif a'ocHjrefrmawGu
ta0;udak &mufuek jf y;D wkwpf ;D yGm;a&;orm;awGu tvk;H t&if;eJUvTr;f rd;k
xm;Muygjy/D vm;d;I ? rlq,f? jrpfMu;D em;? Aef;armfpwJh &Sr;f jynfe,f? ucsif
jynfe,fjrdKUMuD;rsm;rSmvnf;wkwfvlrsdK;rsm; tvkH;t&if;eJUa&muf&Sdae
xdkifMujyD; jrefrmEdkifiHom; vufrSwfrsm;udkawmifudkifaqmifxm;Muum
jyD;cJhwJha&G;aumufyGJrSm ppftkyfpk&JUMuHUzGHUygwDudkrJay;cJhMuwmyg/
jrefrmEdkifiH&JU tzdk;wefo,HZmwawG? uRef;opfawG? ausmufrsuf
&wemawG? obm0"mwfaiGUawGvnf;wkwfukrPDrsm;u &SmazGazmf
xkwjf y;D wkwjf ynfrMu;D udk o,f,o
l mG ;aeMuygjy/D wu,fawmh jrefrm
Edik if u
H w
kd kwt
f pd;k &u pD;yGm;a&;udv
k ekd jD yKaewm ESpaf ygif;rsm;pGmMumae
ygjy/D jrefrmppfacgif;aqmifawGuolwUkd tmPmwnfjraJ &;twGuf wkwf

42

atmif'if

tpd;k &udk yPmqufouRejf yKcaH eMuwm Mumygjy/D tJ'aD vmufapmfum;


ae&wmudkrS rauseyfEdkifao;wJhwkwftpdk;&u jrefrmjynfolawG&Jh
toufaoG;aMum? jrefrmEdkifiH&JUtonf;ESvkH;? usaemfwdkUcspfwJh jrpfMuD;
{&m0wDudkvnfrsdKnpftEdkifusifhaejyefygjyD/
(3)
2007 ckESpf arvrSm jrefrmppftkyfpkuwkwftpdk;&ydkif China
Power Investment Corporation (CPI)eJU ucsijf ynfe,ftwGi;f arc?
rvdceJ{Y &m0wDjrpfzsm;rSm a&tm;vQypf pf"mwfxw
k v
f yk af &;twGuf qnf
MuD; ckepfckaqmufvkyfr,fh oabmwlnDcsufudk vufrSwfa&;xdk;cJhMuyg
w,f/ tJ'DoabmwlnDcsuft& rvdcjrpfay:rSmvdkif;Zmqnf? arcjrpf
ay:rSm csDabG? y&SJ? vmcif? zDaZmeJYacgifvefzl;qnf ig;ckeJUarceJUrvdc
qHkwJh jrpfqHk? {&m0wDjrpfMuD;&JhtprSm jrpfqHkqnfpwJhqnfMuD; ckepfckudk
10ESpt
f wGi;f jy;D atmifwnfaqmufzUkd yg/ tJ'q
D nfMu;D rsm;eJt
Y wl a&um
wmMuD;rsm;? a&tm;vQyfppfxkwfvkyfa&;pufHkrsm;vnf; yg0ifwnf
aqmufrSmjzpfjyD; 'DqnfMuD; ckepfckuae vQyfppf"mwftm; wpfESpfudk
rD*g0yf 13360 xkwv
f yk jf y;D wkwjf ynf,el efa'oudk wifyjYkd zefjY zL;zdyYk g/
'g[mjzifh tpGr;f ukepf ;D yGm;a&; wd;k wufaumif;rGev
f mwJh wkwEf ikd if H
&Jh wpf[ek x
f ;kd jrifrh m;vmwJh vQypf pf"mwftm;vdt
k yfcsuu
f kd jznfq
h nf;zdUk
wkwftpdk;&&JUMudK;pm;rIyg/ olUEdkifiHwdk;wufa&;twGuf qE&Sdwmudk
tjypfrf ajymvdak yr,fh 'Dqnfaqmufvyk af &;vkyif ef;awGaMumifh usaemf
wdkU EdkifiHujynfolawG qkH;HI;epfem&rSmudkvkH;0iJhuGufpOf;pm;jcif; r&SdbJ
wpfudk,faumif;pdwf"mwfeJUtEdkifusifhwm? uRefawmfwdkU&JU {&m0wDudk
vnfrsdKnpfwmudkawmh usaemfwdkUtpGrf;ukefIwfcsMu&rSmyg/
'DqnfMu;D ckepfcrk mS tMu;D qk;H u jrpfqq
kH nfyg/ wnfae&mu arc?
rvdc jrpfq&kH UJ atmufbuf ESprf ikd cf efUtuGm? jrpfMu;D em;jrKd U&JU ajrmufbuf
26rdik cf efUtuGm? qnf&UJ twdik ;f twmu tjrifah y 500(txyf49 xyf
jrifw
h hJ taqmufttHw
k pfcak vmuf)eJUtvsm; ay 500&Syd gr,f/ qnfa&
udk xde;f odr;f xm;r,fah &umwmMu;D (Reservoir) u pifumylEikd if H ({&d
,mpwk&ef;rdkif 268) xufawmifBuD;NyD;? e,l;a,mufNrdKU ({&d,mpwk

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

43

&ef;rdik f 301)avmuf us,w


f ,fvUkd od&ygw,f/ 2017ckEpS rf mS &nf&,
G w
f hJ
twdik ;f aqmufvyk jf y;D pD;oGm;&ifwpfEpS u
f v
kd Qypf pf"mwftm; 3600 uae
6000 rD*g0yftxd xkwfvkyfEdkifr,fvdkUqdkygw,f/ aqmufvkyfa&;
ukefusp&dwfu tar&duefa':vmoef;aygif; 3600 jzpfjyD; 'DpDrHudef;
uae t"du tusKd ;jzpfxeG ;f rSmu jrefrmppfacgif;aqmifrsm;? txl;ojzifh
t&ifu&Spv
f ;Hk vdUk ac:jy;D tcku;dk vk;H jzpfvmwJh Adv
k cf sKyMf u;D a[mif; 'korw
OD;oD[ol&wifatmifjrifhOD;? olU&JUtvdkawmf&dpD;yGm; a&;vkyfief;&Sif
pwDAifavm(ac:) xGe;f jrifEh ikd ?f olU&JU Asia World ukrP
eD UJ wkwf tpd;k &
wdkUyJjzpfjyD; t"duepfemqkH;IH;MurSmuoef;aygif;rsm;pGmaom jrefrm
jynforl sm;yJ jzpfMuygw,f/ 'g[mjzifh wkwt
f pd;k &u jrefrmppftyk pf u
k kd
jrefrmjynfoal wGukd owfjzwftEdik u
f sizhf Ukd axmufyu
hH n
l D w
Hk ifrubl;/
oludk,fwdkifu jrefrmjynfolawGudk wdkufdkufowfjzwftEdkifusifhzdkUMudK;
pm;wmyJ jzpfygw,f/
(4)
wu,fu 'DpDrHudef;udk rvkyfoifhaMumif; ucsifjynfolrsm;? ucsif
vGwfajrmufa&;tzGJU (autdkiftdk^KIO) wdkUu jrefrmppftkyfpkudka&m
wkwt
f mPmydik rf sm;udyk g tMurd Mf urd af rwm&yfccH MhJ uwmyg/ 2004 ckEpS f
azazmf0g&Dv 1 &ufaeUrSm ucsijf ynfe,f wefz&J mG om;rsm;u ucsit
f
wdkifyifcHtzGJUxH? 2007 ckESpf ZGefv 11&ufaeU rSm autdkiftdk Ou|u
,leefjynfe,f tmPmydkiftzGJUxH? 2007 ckESpf Zlvdkifv 6&ufaeUrSm
autdkiftdk Ou|u etzOu|AdkvfcsKyfrSL;MuD;oef;a&TxH? 2007 ckESpf
Zlvikd v
f 6&ufaeUrSmyJ ucsijf ynfe,f wefz&J mG om;rsm;uajrmufyikd ;f wdik ;f
ppfXmecsKyw
f ikd ;f rSL;xH? 2009ckEpS f atmufwb
kd m 26&ufaeUrSm autdik t
f kd
u ucsit
f wdik yf ifct
H zGUJ xH?2010jynfEh pS rf wfv10&ufaeUrSmautdik t
f kd
u ajrmufyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyw
f ikd ;f rSL;xH pmawGtMurd Mf urd yf Ukd jy;D 'DjrpfqkH
qnfwnfaqmufa&; pDru
H ed ;f udk y,fzsuaf y;zdUk awmif;qdck ?hJ uefUuGuf
cJMh uwmyg/ 'DEpS f 2011ckEpS rf mS yJrwfv26&ufaeUrSmautdik t
f kd Ou|Mu;D
va&mfaZmif;[&muwkwo
f rweJu
Y eG jf rLepfygwDtMu;D tuJ[*l siaf wmif
xHpmydkUjyD; arwm&yfcHcJhygao;w,f/ 'gayrJh wkwftpdk;&a&m jrefrm

44

atmif'if

ppfacgif;aqmifrsm;uyg ucsijf ynfoal wG&UJ awmif;qdck suu


f kd rsuu
f ,
G f
jyKjy;D jrpfqq
kH nfwnfaqmuf a&;pDru
H ed ;f udq
k ufvuftaumiftxnf
azmfaeMuqJyg/
'Dae&mrSm wkwt
f pd;k &&JU &ufpuf,w
k rf mrIeUJ b,foal oao iaw
rmjyD;a&mqdkwJh pdwf"mwfudk tHhMozG,f&mawGU&Sd&ygw,f/ wu,fawmh
wkwfeJU jrefrmESpfzufpvkH;utif*sifeD,mawG? uGrf;usifolawG? odyH
ynm&Siaf wGu 2009 ckEpS af tmufwb
kd mvrSmtpD&ifcpH mwpfapmif wif
oGif;jyD; jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;udkzsufodrf;zdkU tMuHay;cJhMuwmyg/
'Dvdkyg/
(5)
jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;eJUywfoufjyD; vlxk&JUuefUuGufrIawG
&SdvmwJhtcgrSm wkwfeJYjrefrmtmPmydkifrsm;u olwdkUpnf;eJYabmifeJU
aqmif&u
G yf gw,fqw
kd mjyEdik zf Ukd jrefrmynm&Sirf sm;&JU Biodiversity And
f pd;k &
Nature Conservation Association (BANCA) tzGUJ udk wkwt
ynm&Sifrsm;eJUtwl jrpfMuD;em;eJYjrpfqkHa'owpf0dkufrSm ywf0ef;usif
xdcdkufrIwdkif;wmcsufyxrtqifh (The First Step of Environmental Impact Assessment/EIA) jyKvkyfzdkU 2009 ckESpfxJrSmwm0efay;
cJhygw,f/ EIA qdkwmu ukvor*u OD;aqmifzGJUxm;wJh rJacgifjrpf
aumfr&Sif (Mekong River Commission) u rJacgifjrpf0Srf;a'orSm
aqmufvyk rf ,fq
h nfrsm;twGuf raqmufvyk cf if MuKd wifavhvmzdUk owf
rSwfxm;wJhwdkif;wmqef;ppfcsuf (Assessment) jzpfjyD; tqifh 10qifh
&Sdygw,f/
wm0efay;csuft& tJ'DtzGJUu vaygif;rsm;pGm uGif;qif;avhvm
okH;oyfrIawGvkyfjyD; 2009 ckESpf atmufwdkbmvrSm pmrsufESm 1000
eD;yg;&SdwJholwdkU&JhawGU&SdcsuftpD&ifcHpm (Environmental Impact Asf wG (Recommendations) udk wkwf
sessment/EIA) eJU tMujH yKcsua
eJU jrefrmtmPmydik rf sm;xHwifoiG ;f cJyh gw,f/ tJ't
D pD&ifcpH mrSm {&m0wD
jrpfMuD;udk ]]jrefrmEdkifiH&JUtoufaoG;aMum? jynfoloef;aygif;rsm;pGm&Jh
toufarG;0rf;ausmif;eJUc&D;oGm;vmrItwGut
f rSjD yK&m?oef;aygif;50ausmf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

45

jynfolawG&JU yifrqufoG,fa&; vrf;aMumif;MuD;}} tjzpfwifpm;jyD;


]]'DjrpfMuD;udk qnfMuD;ckepfckeJUtydkif;ydkif;tjywfjywfjzpfatmifvkyfwm
[mjrpfqakH 'orSmaeMuwJh jynfoal wGwifru jrpfatmufyikd ;f ta0;Mu;D
u jrpf0uRe;f ay:a'ou jynfoal wGuykd g tifrwefMu;D rm;wJh vlraI &;?
pD;yGm;a&;eJU ywf0ef;usiq
f ikd &f m tedXmHak wGoufa&mufapvdrrhf ,f}}vdUk
axmufjya0zefxm;ygw,f/
'DtpD&ifcHpma&;olawGuyJ ]]{&m0wDjrpfqkH[m ucsifvlrsdK;rsm;&JU
*kPf,lp&mydkifqdkifrI? ,Ofaus;rI&JU tonf;ESvkH;jzpfjyD; 'DjrpfqHk[mqnf
aqmufvkyfa&;twGuf vkH;0aysmufysufoGm;rSmjzpfvdkY tJ'DqkH;IH;rIMuD;
[mjzifh ucsiv
f rl sKd ;rsm;omru jrefrmjynforl sm;tm;vk;H twGuf aMumuf
cref;vdvMd u;D rm;wJh 0rf;enf;aMuuGpJ &mMu;D jzpfvrd rhf ,f}} vdUk vnf; owd
ay;xm;ygw,f/ a&vTr;f rd;k cH&r,fh aus;&GmawG? a&TUajymif;ae&mcs&r,fh
jynfoal wG? tzsuq
f ;D cH&r,fh opfawmMu;D awG? xm0&aysmufq;Hk oGm;r,fh
obm0tvStyawG? qufvufr&Sio
f efEikd af wmhr,fh &Sm;yg;opfyifawG?
yef;awGeaYJ &ow0gawGtaMumif;wifjy owday;xm;ovdk {&m0wDjrpf
a&pD;qif;rI aES;auG;oGm;wJt
h wGuaf Mumifh yifv,fbufu qm;iHa&awG
jyefvnfp;D 0ifjy;D jrefrmEdik if &H UJ pyg;usjD zpfwhJ jrpf0uGe;f ay:a'orSm pdu
k yf sKd ;
a&;eJYa&vkyfief;awG ysufpD;Mur,fhtaMumif; axmufjyxm; ygw,f/
aemufq;Hk rSmawmh tpD&ifcpH ma&;om;ol ynm&Sirf sm;u wkw?f jrefrm
tmPmydkifrsm;udk ]]jrpf q H k a &umwm aqmuf v k y f a &;pD r H u d e f ; ud k
pGeUf vTwzf Ukd eJU rjzpfraeaqmufrS jzpfr,fq&kd ifvnf; jrpfqrkH mS raqmuf
bJ jrpfq&kH UJ txuf arceJrY vdcjrpfrsm;rSm tao;pm;qnfEpS cf t
k pm;xd;k
aqmufzdkU}} tMuHjyKxm;ygw,f/
tJ'yD nm&Sirf sm;&JUwm0efoo
d w
d ifjycsuaf wGukd wkw?f jrefrm tm
Pmydik rf sm;u a'gowMu;D jiif;y,fvu
kd Mf uygw,f/ tpD&ifcpH mudv
k nf;
vlxkMum;xJ a&mufrvmatmif zkH;uG,fxm;MujyD; aemufxyfaqmif
&Guf&r,fh wdkif;wmcsuftqifh ukd;ckudkvnf;raqmif&Gufawmhyg/ tJ'D
aemufawmh b,foal oao iawrm&ifjy;D a&mqdw
k hJ rl0g'eJUjrpfqq
kH nf
wnfaqmufa&;udk tm;MuKd ;rmefwufaqmif&u
G af eawmhwmyg/ ynm&Sif

46

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

47

vSyaom {&m0wDjrpf txufydkif;wpfae&m ("mwfyHk-Nidrf;csrf;pdrf;vef;)

jrpfqHkqnfaMumifh rsKd;wkH;rnfh tE&m,fESifh&ifqdkifae&onfh {&m0wDvif;ydkif


("mwfyHk-Nidrf;csrf;pdrf;vef;)

rsm;u jrpfqHkqnf[m ppfudkif;ivsifjywfa&GUaMumMuD;eJUeD;vdkUivsifrsm;


vIycf &hJ if jrpfMu;D em;jrKd UMu;D wpfjrKd Uvk;H pueYf 20twGi;f rSm a&atmufepf
jrKyfoGm;Edkifw,fvdkUvnf; owday;Muygw,f/ tJ'DtwGuf ppftkyfpk&JU
ta&;,lru
I jrpfMu;D em;jrKd Utajcpdu
k af jrmufyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyu
f kd jrpfqHk
&JUtxufbufuylwmtdkjrdKUudk a&TUajymif;tajccszdkUtrdefYxkwfwmyg/
jrpfMuD;em;jrdKUae jynfolrsm;twGufawmh enf;enf;av;rSpdwfylyHkr&yg/
0rf;enf;aMuuGpJ &m taumif;qk;H uawmh jrefrmjynfov
l x
l w
k pf&yf
vkH;&JUtusdK;pD;yGm;udk wkwftpdk;&u t"rzsufqD;aewmudk jrefrmppf
acgif;aqmifrsm;u ausauseyfeyfcGifhjyKjyD; yl;aygif;ulnDaewmygyJ/
wu,fawmh wkwt
f pd;k &eJU jrefrmppfacgif;aqmifrsm; yl;aygif;jy;D jrefrm
vlxw
k pf&yfv;Hk tay: tMurf;zufwhJ &mZ0wfrMI u;D (Crimes Against
f ewmyg/
Humanity)usL;vGea
(6)
'Dpmudk a'goeJaY &;wmjzpfaMumif;0efcyH g&ap/ 'gaMumifw
h csKd U pum;
vkH;awG Murf;wrf;aeygvdrfhr,f/ cGifhvTwfMuyg/ jyD;awmh wkwf? jrefrm

vlrsdK;rsm;tcsif;csif; rkef;wD;zdkY? &efjzpfzdkUvHIUaqmfwmvnf; r[kwf&yg/


wkwv
f rl sKd ;rsm;tay: b,fvt
kd CmwrSr&Syd g/ jrefrmEdik if w
H iG ;f rSm bd;k pOf
abmifqufaexdkifaeMuwJh wkwfvlrsdK;rsm;udkvnf; jrefrmEdkifiHom;
tcsif;csif;rdkYcspfcifygw,f/ aqGrsdK;t&if;tcsmvdk oabmxm;ygw,f/
'gayrJh wkwt
f pd;k &eJUjrefrmppfacgif;aqmifawGuakd wmh jyif;jyif;xefxef
Iwcf szUkd 'Dpmwrf;udak &;ygw,f/ jy;D awmh {&m0wDuu
kd ,fwifMuzdUk jrefrm
EdkifiHom;taygif;udk awmif;qdkygw,f/
b,fvkd u,fwifMurvJ/ usaemfwUkd {&m0wD u,fwifa&; (SAVE
f mS ;rIMu;D vky&f rSmyg/ jynfwiG ;f
THE IRRAWADDY)trsKd ;om;a&;vIy&
ujynfoal wGu{&m0wDjrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udk uefUuGuaf Mumif;
jrefrmppftyk pf u
k akd wmif;qdo
k ifo
h vdk &efuek rf mS &Sw
d hJ wkwo
f H ;Hk ? rEav;
rSm&SdwJhwkwfaumifppf0efkH;rsm;udk uefUuGufpmawGay;ydkUoifhygw,f/
{&m0wDjrpfMu;D tEdik u
f sichf aH e&rIeUJ ucsijf ynfe,feUJ jrefrm wpfEikd if v
H ;Hk
u jynfoal wG xdcu
kd ef pfemr,ft
h a&;udk vlxo
k ed m;vnfatmif &Si;f vif;
wifjyjyD; vlxktiftm;eJU {&m0wDudk umuG,fMu&rSmyg/ q&mawmf?

48

atmif'if

oHCmawmfrsm;uvnf; olwdkU&JUw&m;yGJrsm;rSm{&m0wDjrpfMuD;&JUtusdK;
aus;Zl;ud&k nfeT ;f zGUJ qdjk y;D {&m0wDukd apmifah &SmufumuG,zf Ukd vlwikd ;f rSm
wm0ef&SdaMumif; a[majymoifhygw,f/ tEkynm&Sifrsm;uvnf; {&m
0wDjrpfMuD;t&ifvdkrpD;qif;Edkifawmh&if jzpfvmr,fhtusdK;qufawGudk
vlxek UJ ppfwyfxu
J Edik if cH spw
f hJ ppfAv
kd ?f ppfom;awGoad tmif oDcsi;f awG
pyfqdk? pmwrf;zwfyGJawG? aqG;aEG;yGJawG vkyfoifhygw,f/ txl;ojzifh
avmbaZmuyfaewJh jrefrmppfacgif; aqmifawG? tvdak wmf&d pD;yGg;a&;
orm;awGeJYwkwfuGefjrLepfygwDtpdk;&wdkUudk jrefrmjynfolawG[m
{&m0wDudkxd&if rcHbl;a[hqdkwmudk odatmifjyoMuzdkUyg/
jynfya&muf jrefrmEdkifiHom;awGuvnf; oufqdkif&mEdkifiHrsm;rSm
&Sw
d hJ wkwo
f H ;Hk ? aumifppf0ef;Hk rsm;a&SUrSm qEjywm? uefUuGupf mydUk wm
awG vkyfoifhygw,f/ jyD;awmh oufqdkif&mEdkifiHrsm;u tpdk;&rsm;? vTwf
awmfu,
kd pf m;vS,rf sm;udk wkwt
f pd;k &&JU jrefrmjynforl sm;tay: wdu
k f
du
k v
f Ul tcGit
hf a&;csKd ;azmufrBI u;D udk wifjywdik w
f ef;oifyh gw,f/ jy;D awmh
uReaf wmfwUkd tck ukvor*u jrefrmEdik if rH mS ppftyk pf u
k usL;vGeaf ewJh
vlom;rsKd ;EG,pf w
k pfcv
k ;Hk tay:tMurf;zufraI wGukd pHpk rf;a&;aumfr&Sizf UJG
jyD;azmfxkwfta&;,lzdkU awmif;qdkaeovdk wkwftpdk;&uvnf; jrefrm
jynf&JU{&m0wDjrpfMuD;udktEdkifusifhjyD; jrefrmjynfolawGtay: tMurf;
zufaew,f/ Crimes Against HumanityawG usL;vGeaf ew,f qdw
k m
wdkifwef;Mu&rSmyg/
uRefawmfwdkUbufrSm tzGJUtpnf;aygif;pHk? tawG;tac:aygif;pHk eJU
&yfwnfrIaygif;pHk&SdjyD;rnDGwfMubl;vdkU owfrSwfcHMu&ygw,f/ etz
ppftyk pf t
k ay: pD;yGm;a&;ydwq
f Ukd rIvyk w
f mudk axmufcw
H v
hJ el UJ uefu
Y u
G f
wJv
h ?l ppftyk pf &k UJ vTwaf wmfx0J ifwv
hJ el UJ vTwaf wmftjyifrmS yJaewJv
h ?l
Edik if aH &;udk oufaomifo
h ufom vkycf siw
f v
hJ el UJ axmiftMurd f Murd t
f us
cHjyD;vkyfwJhvl? ynm&Sifb0ajymif;jyD; ab;ua0zefwJhvleJU rdkufcGufudkif
jy;D toHviT w
hf v
hJ ?l uGeyf sLwma&SUxdik jf y;D tifwmeufeUJ awmfveS af &; vkyf
wJv
h ?l ppftyk pf ek UJ yl;aygif;aqmif&u
G jf y;D jznf;jznf;csi;f awmh ajymif;rSmygvdUk
arQmfvifhwJhvleJU ppftkyfpk&JUvSnfhjzm;rIudkrcHbJ ydkjyD;zdtm; ay;csifwJhvl?

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

49

EdkifiHa&;udk pdwfukefoGm;wJhvlawGeJYpdwfr0ifpm;awmhwJhvl/ usaemfwdkU


tm;vkH; b,fvdkyJ&SdcJh&SdcJh tjrifawG? &yfwnfcsufawGrwlcJh&ifawmifrS
'DwpfcgawmhuRefawmfwdkU nDMu&atmifyg/ {&m0wDr&Sd&if usaemfwdkU
b0awG t"dym ,f&rdS mS r[kwaf wmhyg/ usaemfwn
Ykd rD t
S rd{&m0wDukd u,f
wifEdkif? umuG,fEdkifrSmyg/
{&m0wDudku,fwifMuygpdkY/
pmNyD;&uf-(Zlvdkif 8? 2011)

(rdk;rcrD'D,m? Zlvdkif 2011)

(1) uG,fvGefoGm;aom jrpfMuD;rsm;


jrpfMu;D wpfpif;&JU t"du&Sio
f efru
I c&D;rdik af ygif;rsm;pGmawmif wef;
awG? awmtkyfawG? vQdKajrmifawG? vGifjyifawG? jrdKU&GmawG? tauGU
taumuf axmifaygif;rsm;pGmudk jzwfoef;pD;qif;jy;D yifv,f (odUk r[kw)f
ork'&mxH aygif;pyfcdkvIH&jcif;yg/ yifv,fxHa&mufatmifrpD;qif;Edkif
awmhwhJ jrpfMu;D awGuakd oqk;H w,fvUkd owfrw
S Mf uygw,f/ jrpfMu;D aoqk;H
ovdk jrpfudktrSDjyK&SifoefMuwJh jynfolrsm;&JU b0&yfwnfrIawGvnf;
tMuD;tus,fysufpD;Mu&wmyg/ obm0w&m;aMumifhjzpfap? vlwdkU&JU
zefw;D rIaMumifjh zpfap vlUordik ;f wpfavQmufrmS aoqk;H cJ&h wJh jrpfMu;D awG
trsm;Mu;D &Scd yhJ gw,f/ vlUya,m*aMumifh aoqk;H cJ&h wJh xif&mS ;wJh jrpfMu;D
wpfpif;uawmhwkwfjynfu jrpf0gjrpfMuD; (Yellow River) yJjzpfyg
w,f/
wkwfjynf&JU t"dujrpfMuD; okH;pif; (,efZD? rJacgif eJU jrpf0g) xJu
jrpf0gjrpfMu;D udk wkwjf ynf&hJ rdcifjrpfMu;D vdUk owfrw
S w
f ifpm;Muygw,f/
ESpfaygif; 2000ausmfoufwrf;&SdcJhjyD; wkwfjynfajrmufydkif; wdbuf
a'ou a&cJawmifrsm;qDu tpjyK? wkwjf ynfMu;D wpfcv
k ;Hk udk rdik af ygif;
3400 ausmfjzwfoef;jyD; bdk[dkif;yifv,f (The Bo Hai Sea) xH pD;0if
cJw
h myg/ wkwEf ikd if o
H m;awGtwGuf 'DjrpfMu;D [m tD*spEf ikd if u
H Edik ;f jrpf

50

atmif'if

Mu;D vdyk gyJ/ ,Ofaus;rIwUkd arG;zGm;&Sio


f ef&m? ESpaf ygif;axmifcsw
D nfwchH w
hJ hJ
atmifjrifrrI sm;&JU txdr;f trSw?f aMumuf&UHG jy;D cefn
Y m;&wJh obm0 tif
tm;pkMu;D jzpfcyhJ gw,f/ tckawmh tJ'D jrpf0gjrpfMu;D [m aoqk;H aeygNy/D
vlawGzefw;D wJh tnpftaMu;awG pGe;f xif;? trdu
I o
f du
k af wG jynfEh u
S /f
ajrmufjrm;vSpGmaom qnfMuD;rsm;? a&umwmMuD;rsm;&JUvnfrsdKnpf
tEdkifusifhcH&rIawGeJUolUa&[mt&ifvdkroefU&Sif;awmh? olUa&pD;[m
t&ifvrkd wnfNird af wmh? olUa&yrmP[m t&ifvrkd rsm;jym;awmh? olU&JU
c&D;[mvnf;yifv,fqrD a&mufEikd af wmh? 'DaeUrSmawmhaoqk;H aewJh jrpf0g
jrpfMu;D [m wkwjf ynf&UJ obm0ywf0ef;usif xde;f odr;f a&; *krpdu
k rf u
I kd
txift&Sm;jyowJh trSwftom;wpfcktjzpfeJUom &yfwnfae&ygjyD/
wkwjf ynforl sm;eJU urmwpf0ef;uwm0efot
d zGUJ tpnf;rsm;? tpd;k &rsm;
u tjyif;txef axmufjya0zefMuvdt
Yk vefw
Y Mum;Ed;k xvmwJh wkwf
tpdk;&u jrpf0gjrpfjyefvnf xlaxmifa&; pDrHudef;awG pwifaqmif
&Gufaeayr,fh tvGefudkyJ aemufuscJhygjyD/
usaemfwdkU&JU {&m0wDjrpfMuD;vnf; jrpf0gjrpfMuD;vdk yifv,fqDr
a&mufEikd af wmhwhJ b0rsKd ; MuK&H avmufatmifuykd J tEdik u
f sichf aH e&ygjy/D
ucsijf ynfe,fu arc? rvdc jrpfqaHk 'orSm wkwt
f pd;k &ydik f ukrP
rD sm;
u aqmufvyk af ewJh jrpfqq
kH nfprD u
H ed ;f Mu;D jy;D oGm;cJ&h if ,leefjynfe,f
Mu;D vQypf pf"mwftm;awG tvHt
k avmuf&jy;D pD;yGm;a&;ydrk w
kd ;kd wuf? jrefrm
ppfAdkvfawG eJU tvdkawmf&dpD;yGm;a&;orm;awG tusdK;tjrwfjzpfxGef;jyD;
{&m0wDjrpfMu;D uawmh uG,v
f eG o
f mG ;wJh jrpfrsm;pm&if;xJ aemufw;kd 0if
a&muf? jrefrmjynfoal wGuawmh vuf&q
dS if;&JErG ;f yg;rIxuf tqaygif;
rsm;pGm edru
hf sjy;D uke;f aumufp&m r&Sad vmufatmifukd qif;&JMu? ysupf ;D
Mu&rSmyg/ {&m0wDudk jrpf0gjrpfvdkb0rsdK; ra&mufatmif usaemfwdkU
tcsdefrD umuG,fMuzdkU ta&;wMuD; vdktyfaeygjyD/
(2) qnf? a&umwm? a&avSmifwrH
pum;vkH; okH;vkH;uGJaeayrJh t"dym,futwlwlygyJ/ jrpfudk jzwfjyD;
jrpfa&pD;udk [efUwm;zdUk wnfaqmufxm;wJh eH&MH u;D wpfcyk g/ tJ'eD &H MH u;D eJU

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

51

jrpfa&pD;udkwm;jyD; tJ'Djrpfa&awGudk pkaqmif;zdkUa&avSmifuef (Reservoir) ac:wJh vlvkyfa&uefMuD; (Artificial Lake) wpfckudk qufpyf
wnfaqmuf&ygw,f/ tJ'v
D kd jrpfa&pD;udk qnf (odUk ) a&umwm (Dam)
eJU[efUwm;? jrpfxJua&awGudk a&avSmifuef (Reservoir) xJrSm pk
aqmif;jy;D a&avSmifuefeaH b;rSmuyfvsuf wnfaqmufxm;wJh a&tm;
vQyfppf"mwfxkwfvkyfa&;wmbdkif (Turbine) MuD;rsm;eJUvQyfppf"mwf
xkwv
f yk u
f m oG,w
f ef;xm;wJh r[m"mwftm;vdik ;f rsm;eJU tvd&k w
dS ahJ e&m
udkydkUaqmifygw,f/ 'DjrpfqHkqnfu&r,fh vQyfppf"mwftm; tm;vkH;
eD;yg;udk wkwEf ikd if ?H ,leefjynfe,fuw
kd ifyUkd rSmyg/ a&umwmrSm a&wHcg;
MuD;rsm;&Sdygw,f/ wmbdkifrsm;xJa&awG jzwfoef;jyD; vQyfppf"mwftm;
xkwjf y;D wJt
h cg tJ'aD &wHcg;Mu;D rsm;uwpfqifh jrpfxu
J rkd vdt
k yfawmhwhJ
a&awG jyefxkwfay;rSmyg/ 'Dawmh jrpftxufu usvmwJha&udk a&um
wmMuD;eJU ydwfqdkU[efUwm;? a&avSmifuefMuD;xJrSmvdktyfwJhyrmP&wJh
txdpkaqmif;? vdktyfwJhyrmP&awmhrS tJ'Da&awGudk vQyfppf"mwf
tm;xkwfr,fhwmbdkifMuD;awGudkjzwfoef;? jyD;awmhrSrvdktyfawmhwJha&
awG udk a&wHcg;Mu;D rsm;uwpfqifh jrpf&UJ atmufyikd ;f qDukd jyefvnf xkwf
vTwfay;rSmyg/ 'g[mjzifha&tm;vQyfppf"mwfxkwfr,fhqnfpDrHudef;
wpfck&JUa,bk,svkyfief;pOfyg/
'Dawmh vQypf pf"mwftm; rsm;rsm;xkwcf siw
f meJUtrQ pkaqmif;&r,hf
a&yrmPu ydkjyD;rsm;jym;? a&umwmMuD;u ydkjyD;jrifhrm;? a&avSmifuef
Mu;D &JUtus,t
f 0ef;uydjk y;D Bu;D rm;us,jf yef?Y tJ'aD &umwmMu;D aqmuf
vkyfzdkUtwGuf qnfaqmufvkyfr,fh ae&mu z,f&Sm;ay;&r,fh vlxk&JU
ay;qyf&rIu ydkjyD;rsm;jym;jyD; jrpfatmufydkif;u vlxk&Jh cHpm;emusif&rI?
qk;H I;H rIawGuvnf; ydjk y;D Mu;D rm;eufiId ;f ygvdrrhf ,f/ tck jrpfqq
kH nfupd u
kd
Munfrh ,fq&kd if a&tm;vQypf pf uDv0kd yfo;kH oef;ajcmufoed ;f uae ajcmuf
oef; (3.6 million kw-6 million kw) ESppf Of xkwv
f yk zf Ukd arQmv
f ifx
h m;
wmrdkUqnfBuD;&JUtvsm;eJU tjrifhutifrwef MuD;rm;yg w,f/ tvsm;
ay500? tjrifah y 500qdw
k mtxyf 49xyftaqmufttHw
k pfcak vmuf
jrifhygw,f/ jyD;awmh a&avSmifuefMuD;&JU {&d,m tus,ft0ef;uvJ

52

atmif'if

295 'or 8pwk&ef;rdkifqdkawmh {&d,mpwk&ef;rdkif 231 'r2 &SdwJh


r[m&efuek jf rKd Uawmfxufvnf;Mu;D ? {&d,mpwk&ef; rdik 2f 68&Sw
d hJ pifumyl
jrdKUBuD;xufvnf;BuD;NyD; tar&duefjynfaxmifpku {&d,mpwk&ef;rdkif
301 &SdwJh e,l;a,mufNrdKUawmfBuD;avmufudk us,f0ef;vSygw,f/ 'D
avmuf Bu;D rm;wJh a&avSmifuefBu;D udk aqmufzjYkd rpfqaHk 'owpf0u
kd u
f
aus;&Gmaygif; 47&Gm a&TUajymif;ay;&rSmjzpfjy;D ucsiv
f rl sKd ; 20000 ausmf
olwUkd &Jh Zmwdajr? olwUkd &JUbd;k pOfabmifqufu tarGtESpaf wGukd qk;H I;H Mu
&rSmyg/ ydkjyD;MuD;rm;wJh qkH;IH;rIuawmh a&atmufa&mufoGm;awmhr,hf
tNrpJ rd ;f opfawmMu;D awG? awmifwef;awG? vGijf yifawGeUJ ucsiv
f rl sKd ;rsm;
trGet
f jrwfwefz;kd xm;MuwJzh cife*g;Bu;D eJUom;e*g;ESpaf umif arG;zGm;&m?
aysmjf rL;&m jrpfqakH 'oudq
k ;Hk I;H &rSmyg/ 'Dq;Hk I;H rIawGukd b,fvkd avsmaf Mu;
eJUrStpm;xdk;vdkUr&Edkifyg/
(3) jrpfatmufydkif;rS qkH;IH;rIrsm;
ydkjyD;&Sif;atmif trSwfpOfxdk;jyD; ajymjycsifygw,f/
(u) tvsm; ay 500? tjrifah y 500 &Sw
d hJ a&umwmBu;D u arceJU
rvdc jrpfBu;D ESppf if;u pD;qif;vmwJah &awGukd ydwq
f Ukd [efUwm;jy;D e,l;
a,mufNrKd UBu;D avmuf us,jf yefNY y;D 66xyf taqmufttHw
k pfcak vmuf
(ay 950)jrihw
f hJ a&avSmifuefMu;D xJrmS t&iford ;f qnf;xm;vdu
k rf mS yg/
'gaMumifhrdkU {&m0wDjrpfMuD;&Jh yifrtp[m arceJYrvdc r[kwfawmhyg/
jrpfqq
Hk nfMu;D jzpfomG ;ygjy/D jrpfqq
Hk nfMu;D ua&vTwaf y;rSom {&m0wD
qufvufpD;qif;EdkifrSmyg/
(c) tJ'D a&avSmifuefMuD;xJrSm vdktyfwJh a&yrmP&zdkU tcsdeft
awmfMum pkaqmif;&rSmyg/ tcsKd UqnfBu;D awGrmS a&umwmtjynfh a&pk
csdef wpfESpfuae wpfESpfcGJ Mumygw,f/ a&avSmifuefMuD; a&pkaewJht
csdefrSm{&m0wDjrpfBuD;xJ a&pD;rSmr[kwfyg/
(*) a&avSmifuefxrJ mS a&jynfjh y;D wJah emuf vQypf pf"mwftm;xkwf
vkyjf y;D rSrvdak wmhwahJ &udk a&wHcg;Mu;D rsm;uwpfqifh {&m0wDjrpfxx
J w
k f
vTwfrSmjzpfygw,f/tJ'DawmhrS {&m0wDjyefvnfpD;qif;Edkifygvdrfhr,f?

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

53

'gayrJha&awGu npfywfNyD;roefU&Sif;awmhyg/
(C) a&umwmu xkwfvTwfwJh a&uroefU&Sif;awmhvdkUtJ'Da&
(Polluted Water) udk aomufo;Hk Mu&r,fh vlawG? wd&pmefawG twGuf
a&m*gb,awG &apygw,f/ a&avSmifuefMuD;udk,fwdkifu jcifvdk iSuf
zsm;pwJh a&m*gb,jzefUa0wwfwJh ydk;rTm;awG pka0;yGm;rsm;&m a'oMuD;
jzpfvmjy;D ywf0ef;usiv
f x
l &k UJ use;f rma&;udt
k Mu;D tus,f xdcu
kd af pEdik f
ygw,f/
(i) arceJU rvdc jrpfrsm;u pD;qif;vmwJh a&[m Eke;f rsm;? oJrsm;udyk g
o,faqmifvmcJhjyD; tJ'D Ekef;awG? oJawG(Sediment) u {&m0wDjrpf
aMumif; wpfavQmuf jrpfnmydik ;f rSm ajrMoZmtifrwefaumif;wJh Eke;f wif
ajrEkawG zefw;D ay;jy;D jrefrmEdik if &H UJ pdu
k yf sKd ;a&;vkyif ef;udk tMu;D tus,f
axmufyahH ewmyg/ qnfBu;D jy;D oGm;&ifawmh tJ'ED ek ;f awG[m a&avSmif
uefMuD;&Jh atmufajcrSmyJ tenfxdkifusef&pfcJhjyD; jrpfatmufydkif; udk
b,fvrkd aS &mufrmS r[kwaf wmhyg/ Eke;f wifajrEkyg;&Sm;oGm;r,fh jrpf0uGe;f
ay:rSm pdkufysdK;a&;vkyfief;awGxdcdkufygvdrfhr,f/
(p) qnfMuD;uyJ jrpftwGif;ig;tygt0if a&aeow0grsm;&JU
jrpfzsm;uae jrpfaMumif;wpfavQmuf a&TUajymif;oGm;vmrIukd ydwq
f [
Ykd efY
wm;vdkufygvdrfhr,f/ ig;rsdK;qufwkH;rI? ta&twGuf&Sm;yg;rIawGu a&
vkyfief;vkyfudkifolrsm;udk tMuD;tus,f xdcdkufygvdrfhr,f/
(q) jrpfa&yrmPeJYa&pD;udkqnfMuD;u xdef;csKyfvdkufjyDrdkUvdkU jrpf
twGi;f oabFmrsm;? armfawmfrsm;? avSrsm;eJUc&D;oGm;vmrI[m ydjk y;D cufcJ
vmygvdrrhf ,f/ jrefrmEdik if &H UJ jrKd Uaygif; &Gmaygif;rsm;pGm? qdyu
f rf; aygif;rsm;
pGm[m {&m0wDjrpfaMumif;wpfavQmuf0?J ,m wpfzufwpfcsurf mS wnf&dS
aeMujyD; c&D;oGm;vma&;eJUukefpnfpD;qif;rItwGuf 'DjrpfMuD;udk jrefrm
Edik if &H UJ vlO;D a& 60&mcdik Ef eI ;f u tm;ud;k ae&wmyg/ a&enf;oGm;wJh jrpfMu;D
twGif;? a&wdrfoGm;wJh jrpfMuD;twGif;? a&pD;enf;jyD;rrSefwJh jrpfMuD;
twGi;f rSm oabFmrsm;? armfawmfrsm;? avSrsm;rd;k &moDuvG&J if usew
f t
hJ
csdefawGrSm oGm;vmEdkifrSmr[kwfawmhyg/
(Z) a&pD;aES;jy;D a&yrmPenf;oGm;wJh jrpfMu;D &JU urf;yg;wpfzufwpf

54

atmif'if

csufu jrpfa&udktrSDjyKjyD;aygufaewJh 'Da&awmawG ysufpD;ukefygvdrfh


r,f/ 'Da&awmawG r&Sad wmhwt
hJ wGuu
f rf;yg;awGNyKd usNy;D {&m0wDjrpfeUJ
jrpfvufwufrsm;twGif;rSm aomifxGef;jyD; tJ'DajryrmPua&yrmP
xufyrkd sm;vmygvdrrhf ,f/ a&enf;oGm;wJjh rpfMu;D eJU'Da&awmawG ysuo
f Ok ;f
rIu{&m0wDjrpf0Srf;a'oudkajcmufaoGUZkeftjzpf toGifajymif; vdkufyg
vdrfhr,f/
(ps) wpfcgwpf&H rdk;tjyif;txefeJUtqufrjywf&GmoGef;wJh tcg
qnfxJrSm a&yrmPuqnfu xdef;xm;Edkifwmxuf tqrwefydkrsm;
vmwwfygw,f/ tJ't
D cgrSm a&tiftm;aMumifh qnfjyKd usrmS udk a&SmifwhJ
taeeJU qnfa&wHcg;awGudkzGifhjyD;a&awG kwfw&uf xkwfypfwwfMu
ygw,f/ tJ'Dta&;ay:a&xkwfrIu {&m0wDjrpfxJudk awmifusacsmif;
a&awG 'va[m t&Sdeft[kefMuD;rm;pGm pD;qif;vmovdkrsdK; jzpfygvdrfh
r,f/ jrpfxrJ mS vnf; urf;NyKd xm;vdUk aomifawGu urf;yg;xufyjkd rifah ewJh
tcsdef? urf;yg;rSmvnf; 'Da&awmawGr&SdawmhwJhtcsdefrSm 'Da&pD;qif;
rIu jrpferYJ vSr;f rurf;u NrKd U&Gmrsm;udk a&vTr;f rd;k wJt
h xd jzpfEikd yf gw,f/
ucsijf ynfe,ftwGi;f u NrKd UBu;D rsm;tm;vk;H eD;yg; 'Dw
k w
f &uf a&vTr;f rd;k
rI'Pfudk rMumcPcHpm;Mu&rSmyg/
(n) jrefrmEdkifiHrSm ajcmufaoGUwJhtcsdef aEG&moD (azazmf0g&D v
uae arvtwGif;)qnfxJrSmvnf; a&enf;rSmrdkUqnfua&jyefxkwf
wmvnf;tvGefenf;NyD; {&m0wDjrpftwGif; a&pD;qif;rI r&Sdoavmuf
jzpfawmhrSmyg/ tJ'DtcsdefrSm {&m0wDjrpfpD;0if&r,fh b*Fvm;yifv,f
(Andaman Sea) ua&awGu {&m0wDjrpfbufudk jyefvnfpD;0ifjyD;
{&m0wDjrpf0uRe;f ay:wpfcv
k ;Hk qm;iHa&awGvrT ;f oGm;ygvdrrhf ,f/ aEGuek f
vdUk rd;k &moD pyg;pdu
k yf sKd ;&r,ft
h csed rf mS qm;iHa&vTr;f Ny;D ysupf ;D aewJh v,f
ajrawGu jrefrmEdik if v
H ,form;xkBu;D &JU tusKd ;pD;yGm;udk tMu;D tus,f
xdcdkufrSmjzpfovdk jrefrmwpfEdkifiHvkH; qefpyg;&Sm;yg;rI? pm;eyf&dumrvHk
avmufrIrsm;jzpfay:ygvdrfhr,f/
txufrmS wifjyxm;wmawGeUJ obm0ywf0ef;usif ysupf ;D rI? &moD
Owkazmufjyefr?I &Sm;yg;opfyifrsm;? yef;rsm;?a&aeow0grsm;? iSurf sKd ;pkrsm;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

55

rsd K ;wk H ; aysmuf u G , f r I a wG a ygif ; pyf v d k u f r ,f q d k & if wk w f t pd k ; &&J U


{&m0wDjrpfzsm;rSm jrpfqHkqnfwnfaqmufjcif;[m jrefrmjynfol oef;
aygif;rsm;pGmudk pD;yGm;a&;? vlraI &;? use;f rma&;? touf&iS o
f efa&;? pm;eyf
&dumzlvHka&;? EdkifiHa&;tbufbufu twdkif;tqr&SdysufpD;aprSmyg/
olwdkU&JUEdkifiHrSm jrpf0gjrpfMuD; aoqkH;oGm;wJhom"utxift&Sm;&Sdvsuf
eJU usaemfwUkd Edik if u
H rdcifjrpfBu;D udk owfzUkd BuKd ;pm;aewm[m wkwt
f pd;k
&u jrefrmjynfolrsm;udk wdkufdkufzdESdyfapmfum;aewmvdkU usaemf,lq
ygw,f/ wkwt
f pd;k &eJUyl;aygif;Ny;D jrefrmjynforl sm;udk vlUtcGit
hf a&;csKd ;
azmufaewJ?h jrefrmEdik if &H UJ rdcifjrpfBu;D udk owfjzwfaewJh jrefrmppfacgif;
aqmifawGuv
kd nf; tvGet
f MhH ordygw,f/ wu,fawmh olwUkd awGvnf;
rsKd ;d;k pOfquf{&m0wDeUJ Bu;D jyif;Ny;D {&m0wD&UJ apmifah &Smufru
I kd cH,cl MhJ u&
olawGyg/ {&m0wD[musaemfwdkUtm;vkH;&JUtarjzpfovdkolwdkU&JUtar
vnf;jzpfygw,f/ {&m0wD&UJ aus;Zl;awGow
l Ukd tay:rSmvnf; trsm;Mu;D
&Sdygw,f/
(4) qif;&JEGrf;yg;rI avQmUcsa&;
OD;ode;f pdef orwjzpfvmjy;D wJah emuf jrefrmEdik if w
H iG ;f rSm us,u
f s,f
jyefUjyefUajymqdv
k mMuwmuawmh ]]qif;&JErG ;f yg;rI avQmch sa&; eJyY aysmuf
a&;}} ygyJ/ OD;odef;pdefuOD;aqmifjyD; aqG;aEG;yGJawG? pmwrf;zwfyGJawG
tMuD;tus,fjyKvkyfaeMuwmyg/ OD;odef;pdef&JU pD;yGm;a&;tMuHay;tzGJU
acgif;aqmif a'gufwmOD;jrifhuvnf;2011ckESpf arv 20?21 aejynf
awmfrmS usi;f ywJh ]]aus;vufa'ozGUH jzKd ;a&;ESihf qif;&JErG ;f yg;rI yaysmufa&;
tvkyfHkaqG;aEG;yGJ}} rSm ]]jrefrmEdkifiHwGif qif;&JEGrf;yg;rI avQmUcsa&;
a&SUquf aqmif&u
G &f efrsm;}} qdw
k hJ pmwrf;wpfapmif wifoiG ;f cJyh gw,f/
olU&JUpmydk'faygif; 97ck&SdwJh pmwrf;rSmpmydk'f trSwf 57 uae 87 txd
pmydk'faygif; 30 eJU jrefrmEdkifiH&JUv,f,mpdkufysdK;a&; u@udk OD;pm;ay;
wifjyoGm;wmawGU&ygw,f/ olU&JUwifjycsuaf wGuawmh v,f,mu@
udk jri w
hf ifjcif;[m qif;&JErG ;f yg;rI yaysmufa&;t wGuf t"duusaMumif;
tpcsDjyD; qefpyg;pdkufysdK; xkwfvkyfrIudk jynfwGif; zlvkHkHru jynfyudk

56

atmif'if

wd;k jri w
hf ifyUkd a&mif;csEikd zf Ukd ? urmay:rSm t"duqefpyg;pdu
k yf sKd ;xkwv
f yk f
a&mif;cswJhEdkifiHtqifhudk ta&mufvSrf;zdkY? tJ'DtwGuf tpdk;&&JUrl0g'
csrSwfrI? 0efBuD;Xmersm;&JUtaumiftxnfazmfrI? v,form;rsm;eJU
yk*v
u
d ukrP
rD sm;&JU tcef;u@? wdusreS u
f efwhJ pm&if;Z,m;rsm;jyKprk ?I
v,form;rsm;udk tcGit
hf a&;taumif;qk;H zefw;D ay;zdeYk UJ aps;uGut
f opf
awG&SmazGzdkU? ajr,mydkifqdkifrIawGudk jyifqifzdkU pojzifh tBuHjyKxm;wm
awGU&ygw,f/ tjcm;pD;yGm;a&; tBuaH y;rsm;u vnf; pmwrf;awGwifMu?
aqG;aEG;Muygw,f/ 'gayrJh olwUkd &JUpmwrf;awGu OD;jrif&h UJ pmwrf;vdk vlxk
Mum;xJa&mufrvmwJhtwGuf bmawG tBuHjyKw,fqdkwmrodEdkifyg/
'gayrJhvnf; a'gufwmOD;jrifh&JUpmwrf;rSm {&m0wDjrpfBuD; &JUta&;
Bu;D rItaMumif; wpfv;Hk rSrygwm awGU&ygw,f/ jrefrmEdik if rH mS qif;&JErG ;f
yg;rI avQmch sa&;? yaysmufa&;twGuf jrefrmEdik if &H UJ t"du pD;yGm;a&;jzpfwhJ
v,f,mu@udjk ri w
hf if&r,f? urmq
h eftxGuq
f ;Hk Edik if jH zpfatmif MuKd ;
pm;&r,f? v,form;awG twGut
f usKd ;pD;yGm;awG zefw;D ay;&r,f qdw
k m
rSefuefwJh tMuHjyKcsufyg/ 'gayrJh tJ'Dv,f,mpdkufysdK;a&; vkyf ief;&JU
t"dutm;xm;&m {&m0wDjrpfMu;D udk b,fvkd umuG,o
f ifw
h ,f? apmifh
a&Smufoifw
h ,fqw
kd mawG wpfv;Hk wpfyg'rSaqG;aEG;?tMuaH y;wm rawGU
yg/ usaemfu q&mOD;jrifv
h kd pD;yGm;a&;ynm&Sirf [kwaf yr,fh {&m0wDukd
ru,fwif? rumuG,f? rxdef;odrf;yJeJU jrefrmEdkifiHrSm qif;&JEGrf;yg;rI
yaysmufzUkd rajymeJaY vsmu
h satmifawmifvyk Ef ikd rf mS r[kwb
f ;l vdUk ajymcsif
ygw,f/ {&m0wDjrpfMuD;rsm; jrpf0gjrpfvdk aoqkH;oGm;cJh&if uRefawmfwdkU
jynfoal wG[muke;f aumufp&mawmif&rdS mS r[kwaf wmhb;l vdUk vnf;ajymcsif
ygw,f/ 'gaMumifhvnf; q&mOD;jrifhtygt0ifynm&Sifrsm;u jrefrm
ppfacgif;aqmifawGukd jrpfqq
Hk nfwnfaqmufa&;pDru
H ed ;f Bu;D udk &yfwefU
zdkU &J&Jwif;wif;wm0efododajymoifhw,fvdkU awmif;qdkcsifygw,f/
rMumcifrmS qif;&JErG ;f yg;rI yaysmufa&; aqG;aEG;yGu
J kd aejynfawmfrmS
xyfru
H si;f yOD;r,f/ tJ'D aqG;aEG;yGu
J kd a':atmifqef;pkMunf eJU Edik if aH &;
ygwDrsm;u ud,
k pf m;vS,rf sm;udv
k nf; zdwMf um;r,fvUkd Mum;od&ygw,f/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

57

'Dwpfcgjzifh wm0ef&o
dS rl sm;uwm0efoo
d ed UJ {&m0wD jrpfMu;D udk u,fwif
a&;? umuG,fa&; &J&J&ifh&ifh aqG;aEG;Muvdrfhr,fvdkU arQmfvifhrdyg&Jh/
(5) wm0efodolrsm;u ajymaeMujyD
wm0ef&SdolawGurajymMuao;ayrJh wm0efodolrsm;uawmh ajym
aeMuygjy/D 'DuaeYjrefrmEdik if w
H iG ;f uvpOfxw
k ?f tywfpOfxw
k f r*Zif;
awG? *sme,fawGrSm {&m0wDjrpfBuD;&JUwefzdk;BuD;rm;rIeJU {&m0wDjrpfMuD;
rysupf ;D atmif xde;f odr;f apmifah &Smuf&r,fh wm0efawGukd ynm&Siaf wG?
pma&;q&mawG? uAsmq&mawG? umwGef;q&mawGu tifwmAsL;awG?
aqmif;yg;awG? 0wKawG? uAsmawG? umwGe;f awGeUJ wifjyaqG;aEG;aeMu
ygNy/D pmrzwfwhJ ppfacgif;aqmifawGrodMu&ifawmifrS pmzwfwhJ jynfol
awGoed m;vnfaeMuygNy/D wcsKd Upma&;q&mawGu pmaya[majymyGaJ wG
rSm vlxu
k kd {&m0wDjrpfBu;D &JUtwd'u
k a wGtaMumif; &J&w
J if;wif; a[m
ajymaeMuygNyD/ tJ'D yk*dKvfrsm;&JUwm0efodrIeJYwm0ef,lrIudk aus;Zl;wif
rdjy;D tJ'v
D w
kd m0efoo
d al wGrsm;vmzdUk ? vlx&k UJ odem;vnfru
I ae tiftm;
tjzpfajymif;vJjyD;{&m0wDudk umuG,fEdkifMuzdkU arQmfvifhrdyg&JU/
tJ'D wm0efoo
d al wG&UJ wifjyrIawGxu
J wpfcu
k kd rQa0csiyf gw,f/
tJ'gu xif&Sm;wJh pma&;q&m? uAsmq&m armifpdef0if;(ykwD;ukef;)&JU
a[majymcsufyg/ r*Fvm'kHNrdKUe,frSm 2011ckESpf arv 15 &ufaeUrSm
usi;f ywJh pmaya[majymyGw
J pfcrk mS ajymcJw
h mvdUk od&ygw,f/ tJ'aD [m
ajymyGrJ mS q&marmifped 0f if;u {&m0wDjrpfMu;D taMumif; uAsmESpyf 'k ef UJ
wifjycJhygw,f/
q&marmifped 0f if;u ucsijf ynfe,fu {&m0wDjrpfqakH 'oudk vGecf hJ
wJh 15ESpf (1996 xifygw,f) avmufu a&mufz;l cJw
h ,fvUkd qdyk gw,f/
tJ'rD mS jrpfq&Hk UJ tvStyudk olcpH m;MunfE;l Ny;D olUtpfu&kd UJ wdu
k w
f eG ;f rIeUJ
uAsmwpfyk'fudk wpfxdkifwnf; pyfrdygowJh/ tJ'D uAsm&JU acgif;pOfu
]]tifcikd rf eG &f UJ ajc&if;rSm}} wJ/h tifcikd rf eG f qdw
k mu arc eJUrvdcqHw
k ahJ e
&mrSmrm;rm;MuD;wnf&SdaewJh awmifwef;MuD;&JU trnfyg/ olUuAsmudk
q&marmifpdef0if;u 'Dvdk&Gwfjyygw,f/

atmif'if

58
]]tifcdkifrGef &JU ajc&if;rSm}}
arc eJU rvdc
qkHrdMu 'DrSm/
oHa,mZOfjrpfqHkjzpf
cspfMuaomtcg?
ork',jrpfESpfpif;&Jh
cspfjcif;zGJUtvuFm
{&m0wD &,fvdkYjzpf?
urmwnfo
jrefrmjynfa[h&,fvdkU a<u;aMumfjyD;
pD;aernfh jrpf/ /

uAsmq&mu {&m0wDjrpfMuD;udk ]]ur m wnf o jref r mjynf


a[h&,fvdkUa<u;aMumfjyD; pD;aernfhjrpf}} vdkU &J&J0Hh0Hh wifpm;cJhygw,f/
vGecf w
hJ hJ 15ESpu
f yg/ uAsmq&mu qufajymjyygw,f/ &opmay wpfck
&JUwefzdk;udk tcsdefumveJUa'oay:rSm,SOfjyD; tcsdefwdkif;rSm? a'owdkif;
rSm rSerf S aumif;w,fvUkd qk;H jzwf&w,fvUkd qdyk gw,f/ vGecf w
hJ hJ 10 ESpu
f
a&;xm;wJhpmwpfyk'f? uAsmwpfyk'f[m'DaeUacwfeJU rudkufnDawmhbl;
qdk&if tJ'Dpm[m aumif;w,fvdkYrac:Edkifbl;wJh/ tJ'Dvdk ajymjyD; uAsm
q&mu0rf;enf;aMuuGpJ mG nnf;wGm;ygw,f/ ]]usaemhf uAsm[m raumif;
awmhygbl;}}wJ/h rESpu
f (2010 ckEpS )f jrpfqu
Hk kd ol wpfacguf xyfa&muf
ygowJh/ tJ'DtcsdefrSmawmh olU&JU ]]urmwnfo jrefrmjynf a[h&,f
vdUk a<u;aMumfNy;D pD;aernfjh rpf}} Mu;D [m aemufwpfEpS af wmifrS cHygOD;rvm;
vdkUol oHo,jzpfrd&ygw,f}} wJh/
uAsmq&mu qufajymygw,f/ {&m0wDjrpfBuD;[m jrefrmjynf&Jh
toufaoG;aMumygwJ/h Ny;D awmh ar;cGe;f xkwyf gw,f/ tJ'D toufaoG;
aMumBu;D r&Sad wmh&ifusaemfwUkd &SEd ikd yf gOD;rvm;?jrefrmjynfMu;D qufvuf&iS f
oefEikd yf gOD;rvm;/ tJ'eD musiaf MuuGpJ w
d ef UJ uAsmq&muaemufxyfuAsm
wpfyk'fudka&;jyD;&Gwfzwfjyygw,f/ uAsm&JUacgif;pOfu]]jrpfaum}} wJh/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

59

]]jrpfaum}}
jrpfraumatmifvdkU
opfawmwdkU pdrf;vrf;&ayrnf/
a&a0awmawG qdkif;pdkUpdkU
rdIif;ndKUndKUrIH&D/
csif;wGif; eJU {&m0wD
a&jymMunforQ jrefrmhaoG;a[h/
wpfawmvk;H ajymif wpfawmifv;Hk vif;
jrpfusOf;rSm aomifawGay:awmh
aemift&SnfrarQmf jrefrmaysmufatmifvdkU
udk,fhaoG;udk udk,fjyefaomufjyDvm;
pdk;aMumufzG,ftysufoabmeJY
jrpfaumrnfhaeU/ /
usaemfwUkd wdik ;f jynf&UJ opfawmBu;D awG? tzd;k wefowKawG? ausmuf
rsu&f wemawG? obm0t&if;tjrpfawGukd jrefrmppfacgif; aqmifawGu
olwUkd &JUt&Sio
f cif wkwt
f pd;k &xH y@mqufovmbfx;kd yoaecJw
h m
ukefoavmuf&SdaeygNyD/ tckxyfjyD; jrefrmEdkifiH&JU toufaoG;aMum
{&m0wDjrpfMuD;eJU tjcm;jrpfMuD;awGudkyg jrefrmppfacgif;aqmifawGu
wkwftpdk;&xH vufndK;xdk; a&mif;pm;vdkufygNyD/ 'gudk uAsmq&m
armifped 0f if;u ]]ud,
k ahf oG;udk ud,
k jf yefaomufNyv
D m;}} vdUk ememusiu
f sif
nnf;wGm;&if; jrpfBuD;awG aumatmifvkyfwm[m jrefrmEdkifiHysufokOf;
atmifvkyfwmyJvdkU &J&J&ifh&ifhpGyfpGJvdkufwmyg/ q&m armifpdef0if;vdk
{&m0wDjrpfMuD;bufu trSefw&m;udk &J&J0HU0HUajym&JolawG ydkydkrsm;
vmygap/ 'Dpum;awGukd oufqikd o
f l tmPm&Sirf sm;vnf; jywfjywfom;
om; Mum;MuNyD;trSm;jyifEdkifMuygap/
(6) jrpfMuD;em;? ivsif eJY puefY 20
usaemfh&JU Zlvdkifv 8&ufaeUpGJeJY jzefUcsdcJhwJh ]]{&m0wDudk u,fwif
Mupd}Yk } pmwrf;rSm ]]jrpfqq
kH nf[m ppfuikd ;f ivsijf ywfa&GU aMumBu;D eJUeD;vdUk

60

atmif'if

ivsifrsm;vIyfcJh&if jrpfBuD;em;NrdKUBuD;wpfNrdKUvkH; puefU20 twGif;rSm


a&atmufepfjrKyo
f mG ;Edik w
f ,f}} vdUk ynm&Sirf sm;&JU owday;csuu
f kd wifjy
cJhygw,f/ tJ'DrSm puefU20 qdkwmjzifh rjzpfEdkif? vGefvGef;jyDvdkU a0zef
aqG;aEG;MuwmawGupkd ma&;q&mwpfa,muf&UJ Facebook pmrsuEf mS rSm
awGU&ygw,f/ ]]'Dvdkqdk&ifa&[m wpfem&Dudk rdkif 5400 avmufEIef;eJU
pD;qif;&rSmrdUk rsm;Nyx
D ifw,f}} vdUk pma&;q&muqdyk g w,f/ wpfa,muf
uusawmh ]]rdepf 20udak jymwmxifw,f/ enf;enf;ydk a&;rdomG ;wmrsm;
vm;}}vdUk ajzygw,f/ wpfa,mufuusawmh ]]toH&UJ jrefEeI ;f urS wpfem&D
udk 768rdik rf Ukd a&&JUtjrefu toHxuf 7qausmjf refaeNy}D } vdUk axmufjy
jyefygw,f/ wcsKd Uuawmh ]]trSm;Bu;D wpfcu
k kd vufqifu
h rf;jzefUa0vdu
k f
rdygNy}D } qdjk y;D aemifw&aeMujyefygw,f/ usaemfuawmh tHMh ordygw,f/
pueUf 20? rdepf 20? 2em&D? em&D 20 qdw
k mu t"dur[kwyf g/ ivsi'f Pf
aMumifq
h nfBu;D NyKd usNy;D jrpfBu;D em;jrKd UMu;D a&atmuf a&mufEikd w
f ,fqw
kd m
udk owday;jcif;ut"duyg/ puefU20 qdkwmudk oHo,jzpfvdkU usaemhf
pmwrf; wpfckvkH;udk vufrcHbl;? r,Hkbl;qdk&ifvnf; &Sdygap/ opfyif
wpfyifcsif;udk aphaphpyfpyfvdkuf MunfhNyD;opfawmtkyfBuD; wpfckvkH;udk
rjrifovdk jzpfaeygw,f/ pue2Yf 0 qdw
k mudo
k o
H ,jzpf aqG;aEG;aer,fh
tpm; jrpfMuD;em;jrdKUMuD; a&atmufra&mufatmifb,fvdk tcsdefrD
umuG,fMurvJqdkwmudk tav;teuf aqG;aEG;Mu? wm0ef,laqmif
&GufMu&if b,favmufaumif;vdkufrvJ/
qnfMuD;jydKuszdkUu ivsifaMumeJUeD;wmtjyif wjcm;taMumif;&if;
ESpf&yf&Sdygao;w,f/ rdk;tMuD;tus,f tqufrjywf&GmjyD; jrpfa&MuD;wJh
tcgrSmvnf; qnfxrJ mS xde;f xm;Edik w
f hJ a&yrmPudk tvGet
f uGaH usmf
vGeNf y;D a&zdtm;'PfrcHEikd b
f J qnfusKd ;wwfygw,f/ 2006ckEpS f arvrSm
rd;k tBu;D tus,&f mG oGe;f vdUk jrpfBu;D em;&JU ajrmufbuf 10rdik f avmuft
uGmrSm&SdwJhusdefc&ef (Ching Hkrang) qnfjydKtufNyD; usdefc&ef&Gm
a&vTrf;rdk;cH&NyD; vl 5OD;aoqkH;cJh&ygw,f/ tJ'Dumvrwdkifcifuvnf;
0ga&SmifqnfMuD; NydKysufcJhjyD;ygjyD/ ucsifjynfe,frSm tJ'Dvdk rdk;onf;
xefpmG &GmoGe;f Ny;D arc? rvdcjrpfa&Bu;D Ny;D a&vTr;f rd;k rIukd 1950? 1960?

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

61

1979? 1980? 1997 2004 ckESpfrsm;rSmawGUBuKHcJh&NyD;ygNyD/ 1979 ckESpf


a&vTrf;rdk;rIrSm jrpfBuD;em;NrdKU wpfNrdKUvkH;eD;yg;a&jrKyffcJhygw,f/ aemuf
wpfaMumif;uawmh wkwfqnfrsm;&JUt&nftaoG;nHhzsif;rIaMumifhyg/
wkwfjynfrSm 1975ckESpf Mo*kwfvrSm&Sifrefwef (Shimantan)eJU
befausmif (Banqiao) qnfBu;D awG NyKd vaJ wmh taqmufttHk 6oef;
ausmfysufpD;? vl 11oef;ausmf tdk;tdrfrJhjzpfNyD; vlESpfodef;av;aomif;
ausmf aoqkH;cJh&ygw,f/
'Dawmh jrpfqHkqnfBuD;NydKuszdkUu rdk;BuD;NyD; jrpfa&vTrf;vdkU? qnf&JU
t&nftaoG;nHhzsOf;vdkYeJUivsifvIyfvdkYpwJh taMumif;okH;yg;xJu wpf
aMumif;aMumif;jzpfap? ESpaf Mumif;pHv
k Ukd jzpfap? ok;H aMumif;pvk;H aygif;pHv
k Ukd
jzpfapjzpfvmEdkifwJh udpyg/ usdefc&efqnf? 0ga&Smifqnfrsm;xuf tq
aygif;rsm;pGm Bu;D rm;vSwhJ qnfBu;D rdUk 'DqnfBu;D usKd ;ysucf &hJ ifjzifh (pueUf
20 rSmjzpfap? rdepf20rSmjzpfap?2em&DrSmjzpfap) qnfMuD;atmufajc
rvSr;f rurf;u jrpfMu;D em;jrKd UMu;D a&atmufa&mufomG ;Hrk u a&xJarsmyg
ysufpD;oGm;rSmyg/
DISSENT qdw
k hJ pmapmif &JU 2011 ckEpS af qmif;ul;^aqmif;&moD
xkwf (AUTUMN^WINTER 2011) rSm Melody Kemp a&;wJh
KACHIN CAPERS qdkwJhaqmif;yg;? pmrsufESm 32 rSm a[m'Dvdk
a&;xm;ygw,f/ ]]wu,fvUkd rsm;urmajrBu;D ua&GUvsm;Ny;D (jrpfq)kH qnf
jyKd vcJ &hJ if jrpfatmufyikd ;f rSmwnf&w
dS hJ vlwpfoed ;f cGaJ usmaf exdik w
f hJ ucsif
jynfe,f&hJ jrKd UawmfMu;D [m pueUf 20twGi;f rSm aysmufq;Hk oGm;vdrrhf ,f}}
(If the earth moves and the dam collapses, the downstream
capital of Kachin State, a city of over 150,000, would disappear in 20 seconds.)? Melody Kemp u MopaMwvs vlrsdK; pma&;

q&mr wpfa,mufjzpfjy;D tm&Swu


kd rf mS tESpf 20ausmaf exdik af e oljzpfyg
w,f? olr[m tifrwef MoZmMu;D rm;wJh tar&duefywf0ef;usiq
f ikd &f m
owif;tzGUJ tpnf; (U.S. Society for Environmental Journalism)
&JU tzGJU0ifwpfa,mufvnf; jzpfygw,f/

atmif'if

62

(7) trsdK;om;a&;vIyf&Sm;rI
{&m0wDudku,fwifa&;? jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;udk uefUuGuf
[efUwm;a&;[m trsdK;om;a&;vIyf&Sm;rIMuD;jzpfw,fvdkU usaemfajymcJh
ygw,f/ usaemfwdkUtm;vkH; nDnmjzjz vIyf&Sm;Mur,fqdk&if 'DtrsdK;om;
a&;vIyf&Sm;rIMuD;uae {&m0wDudk u,fwifEdkifkH? umuG,fEdkifHkrQru
usaemfwdkU EdkifiH&JU 'Drdkua&pDa&;? vlUtcGifhta&;? jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;
eJUtrsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;atmifyrJG sm;yg&&SEd ikd rf ,fvUkd vnf; usaemf
av;av;eufeuf ,HkMunfygw,f/ 'DvIyf&Sm;rIMuD;uae EdkifiHwumrSm
wkwftpdk;&u jrefrmEdkifiHudk udkvdkeDjyKaerI? jrefrmjynfolrsm;&Jh tusdK;
pD;yGm;udk wdu
k f u
kd zf suq
f ;D aerIawGukd vlo&d iS Mf um; uefUuGuf w
I cf sEikd yf g
vdrrhf ,f/ jrefrmjynforl sm;&JU rauseyfr?I Edik if w
H umrdom;pkMu;D &Jh a0zef
IwfcsrIawGatmufrSm wkwftpdk;&[molU&JU jrefrm jynfolrsm; tay:
tEdik t
f xufjyKusirhf u
I &kd yfwefv
Y mEdik yf gw,f/ jy;D awmhvnf; jynfwiG ;f rSm
jynfolawGu? q&marmifpdef0if;vdk wm0efodolawGu jrefrmppfacgif;
aqmifawGudk ]]udk,fhaoG;udk udk,fjyefraomufMuzdkU}}? ]]trdEdkifiH&JU
toufaoG;aMumudk a&mif;rpm;zdkU}}? ydkjyD; &J&J&ifh&ifh? us,fus,favmif
avmif awmif;qdkzdtm;ay;EdkifMur,fqdk&if jrefrmppfacgif;aqmifawG
vnf; olw&Ykd UJ wkwt
f pd;k &tay:tvGet
f uGH rScD akd e&rIawGukd jyefvnf
pOf;pm; ok;H oyfjy;D &Suw
f wfvmEdik yf gw,f/ 'DjrpfqakH &umwmBu;D udq
k uf
aqmufaeo ucsijf ynforl sm;? jrefrmjynforl sm;&JU uefUuGuf w
I cf srI
udk olwdkUqufvuf&ifqdkifae&rSmjzpfovdk ucsifvGwfajrmufa&; wyf
rawmfejYJ zpfaewJh ppfyaJG wGuv
kd nf;&yfwefUEdik rf mS r[kwyf g/ usaemfwUkd &JU
{&m0wDumuG,fa&; trsdK;om;vIyf&Sm;rIMuD;u jrefrmppfacgif;aqmif
awGukd wkwo
f pmcHNy;D wkwv
f o
kd rQ ay;ae&wmxuf jrefrmEdik if o
H m;
tcsif;csif;rausvnfrIawGudk jidrf;csrf;pGm aqG;aEG;ndEdIif;ajz&Sif;Mu&if
wkwt
f ygt0if b,fEikd if jH cm;tpd;k &udrk S aMumufrae&bJ *kPo
f u
d m &S&d dS
]]urmwnfo jrefrmjynfa[h&,fvdkU a<u;aMumfjyD;}} &yfwnfEdkifrSm
jzpfaMumif;? odjrifvmapEdkifrSm jzpfaMumif;yg/
pmNyD;&uf-(Mo*kwf 2? 2011)

(rdk;rcrD'D,m? Mo*kwf 2011)

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

jrpfqHkqnfaMumifh wdrfaumyaysmufoGm;Edkifonfh {&m0wDjrpfwpfae&m


("mwfyHk-Nidrf;csrf;pdrf;vef;)

63

64

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

65

{&m0wD awmfvSefa&;

{&m0wDjrpful;wHwm;(yckuL)teD; aomif;xGef;aeyHk ("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

(1) {&m0wD udk owfaeolrsm;\ pdefac:oH


orwOD;ode;f pdef tpd;k &uoabmxm; aysmah ysmif;vdrrhf ,fvUkd wcsKd U
uarQmv
f ifah ejy;D wcsKd Uvnf;jynfawmfjyefMu? wcsKd Uuvnf;jynfawmfjyef
zdkU wdwfwdwfuav; MudK;pm;aeMucsdefrSmyJ OD;odef;pdeftpdk;&&JU 0efMuD;
wpfyg;u jrefrmjynforl sm;&JU qEuv
kd ;Hk 0*krpdu
k af Mumif; twdtvif;
xkwfazmfajymMum;vdkufygw,f/ jrefrmEdkifiH&JU toufaoG;aMumjzpfjyD;
jrefrmjynforl sm; rScD t
kd m;xm;&mjzpfwhJ rdcif{&m0wDjrpfMu;D ysupf ;D aysmuf
qk;H &rSmudk pd;k &drv
f eG ;f vdUk {&m0wDjrpfqrkH mS wkwt
f pd;k &ydik u
f rk P
rD sm;u
wnfaqmufaewJh jrpfqq
kH nfMu;D udk qufvufraqmufvyk b
f J &yfwefU
zdUk awmif;qdak eMuwJh jrefrmjynfoal wGukd OD;ode;f pdet
f pd;k &&Jh trSw(f 1)
vQyfppfpGrf;tm; 0efMuD;Xme0efMuD; OD;aZmfrif;u ]]{&m0wDa&m*gonf
rsm;}}? ]]{&m0wDa&m*geJYtrDvdkufaeolrsm;}}
sm;}}vdUk avSmifajymifoa&mfvu
kd f
jy;D jrpfqq
kH nfBu;D udk b,fou
l yJuefu
Y u
G u
f efu
Y u
G f qufaqmufomG ;rSm
jzpfw,fvdkU Mudrf;0g;vdkufygw,f/ pufwifbmv 10&ufaeUu aejynf
awmfrmS &Sw
d hJ rD;&xm;0efMu;D Xme0efMu;D k;H rSm jyKvyk w
f o
hJ wif;pm&Si;f vif;
yGJrSm tJ'Dvdkajymqdkvdkufwmyg/

66

atmif'if

'Dvakd jymqd&k if;eJUyJ OD;aZmfrif;u jrefrmhtvif;owif;pmrSm vQypf pf


0efxrf;wpfOD;? ausmfrif;vl(a&Tjynfom)qdkwJh emrnf0SufawGeJU jrpfqHk
qnfwnfaqmufa&;aumif;wJt
h aMumif;awGaqmif;yg;a&;wm olu,
kd f
wdik yf gyJvUkd 0efco
H mG ;ygw,f/ oluajymygao;w,f/ ]]jrpfMuD;udk b,folrS
rxdef;odrf;cJhvdkU jrpfMuD;uysufpD;wm/ a&upD;csifwJhae&m avQmufpD;
aewm}}
aewm}}vdUk {&m0wDjrpfMu;D udak wmif tjypfwifomG ;ygao;w,f/ 'gayrJh
{&m0wDjrpfMuD;udk xdef;odrf;apmifha&SmufzdkUoltygt0ifjzpfwJh etz
ppftkyfpku EdkifiHudk ESpf20ausmftkyfcsKyfrItwGif;wm0efrJhcJhwmudkawmh
rodcsifa,mif aqmifaecJhygw,f/ OD;aZmfrif;[m AdkvfrSL;MuD;a[mif;
wpfa,mufjzpfjyD;etztpdk;&oufwrf;twGif;rSmvnf; trSwf(1)vQyf
ppfpGrf;tm;0efMuD;tjzpfwm0ef,lcJholyg/
ola'gowMu;D eJUajymrSyt
J &ifu aoaocsmcsmrodc&hJ wJh tusKd ;pD;
yGm;tay;t,l udpa wGuykd g odMu&ygw,f/ jrpfqq
kH nf tygt0if {&m
0wD? arceJrY vdc jrpfrsm;rSmwnfaqmufaewJh qnfMu;D ckepfcjk y;D pD;oGm;
&ifxGufvmr,hf a&tm;vQyfppfyrmP&JU 90 &mckdifEIef;udkwkwftpdk;&
u&jyD; jrefrmEdkifiHu10&mckdifEIef;yJ&r,f/ wkwftpdk;&u&mEIef;jynfh
&if;ESD;jrKyfESHwmjzpfayrJhjrefrmtpdk;&twGuf 'Dvkyfief;MuD;rsm; twGuf
15 &mckdifEIef; ydkifqdkifcGifhay;w,fqdkawmh 'Dqnfwnfaqmuf a&;rSm
wkwftpdk;&u 85&mckdifEIef;ydkifjyD; jrefrmtpdk;&u 15&mckdifEIef;yJydkif
w,faygh/ vQyfppf"mwftm;a&mif;vdkU &r,fhtjrwfaiG&JU70&mckdifEIef;
udw
k kwt
f pd;k &u&rSmjzpfjy;D 30&mcdik Ef eI ;f udo
k m jrefrmtpd;k &u&rSmyg/
olYtqdkt&yJ xifxif&Sm;&Sm; awGUvdkuf&wmu ucsifwdkif&if;om;rsm;
trGet
f jrwfxm;&m jrpfqu
kH kd zsuq
f ;D ypfvUkd ? jrefrmjynforl sm;trSjD yKtm;
xm;&m{&m0wDjrpfMu;D udk wkwt
f pd;k &udk zsuq
f ;D cGijhf yKvu
kd v
f Ukd ODoed ;f pdef
tpd;k &jyef&rSmuydik q
f ikd rf &I UJ 15 &mckid Ef eI ;f ? vQypf pf"mwftm;&JU 10 &mckid f
EIef;eJUtjrwftpGef;&JU 30 &mcdkifEIef;yg/ ysufpD;aysmufqHk;oGm;&r,fh
{&m0wDjrpfBu;D udq
k ;Hk I;H vdUk uReaf wmfwUkd jrefrmEdik if o
H m;rsm;tm;vk;H ? tck
vuf&dS rsKd ;qufawGomruaemifvmr,frh sKd ;qufrsm; cHpm;&r,fq
h ;Hk I;H rI
yrmPuOD;odef;pdeftpdk;&cHpm;&r,fh tusdK;tjrwfxuftqaygif;
axmifeUJ csjD y;D Mu;D rm;vSw,fqw
kd mudak wmhO;D aZmfrif;xnfh wGuyf rkH &ygbl;/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

67

(2) wkwfjynf&JU r[mwHwdkif;topf


wkwfjynfu xif&Sm;ausmfMum;vSwJh r[mwHwdkif; (The Great
Wall) MuD;udk tm;vkH;Mum;zl;MurSmyg/ bDpD 5 &mpkavmufupjyD; rif
rif;quf (Ming Dynasty) (1368-1644) txdumvtwGif; wkwf
Edik if &H UJ ajrmufyikd ;f u usL;ausm0f ifa&mufraI wGuu
kd muG,zf Ukd vloef;aygif;
rsm;pGm udt
k "rapcdik ;f Ny;D ESpaf ygif;rsm;pGm wnfaqmufc&hJ wJch w
H yf wHwikd ;f
Mu;D awGyg/ ESpaf ygif; 2000 ausmo
f ufwrf;&Sjd y;D rdik af ygif; 5000 ausmf
&Snv
f sm;vdUk 1987 ckEpS rf mS ukvor*u urmt
h arGtESpf wpfyg;tjzpf
todtrSwfjyKxm;wmyg/ 'DbufacwfrSmawmh vuf&Sdwkwftpdk;&u
r[mwHwikd ;f topfMu;D wpfcu
k akd qmufvyk af eygw,f/ 'DwpfcgaqmufwhJ
r[mwHwikd ;f topfu wkwEf ikd if t
H wGi;f rSmr[kwyf g/ wkwEf ikd if t
H jyif
buf urmwpf0ef;rSmwkwftpdk;&ydkifukrPDrsm; aqmufvkyfaewJh
a&umwmMuD;rsm; jzpfMuygw,f/ tmz&durSmqdk&iftJ'DEdkifiHrsm;u
xGuw
f ahJ &eHujkd yKd ib
f ufr&S0d ,f,El ikd zf Ukd oufqikd &f mtpd;k &rsm;udv
k mbfx;kd wJh
taeeJU wkwftpdk;&uqnfMuD;awGaqmufvkyfay;ygw,f/ NcHpnf;dk;
csif;uyfaewJh jrefrmEdkifiHrSmawmhxGufvmr,fh vQyfppf "mwftm;udk
0g;rsdKpm;aomufzdkUqnfawGaqmufay;wmyg/ ordkif;a[mif; rSm r[m
wHwdkif;MuD;aqmufawmh tjypfrJhwkwfjynfolawG t"rvkyftm;ay;
cdkif;apcHMu&? ae&ma&TUajymif;Mu&? b0awGysufpD;Mu&? toufawG
aoqk;H Mu&ovdyk J 'DuaeUacwf wkwt
f pd;k &&JUr[mwHwikd ;f opf aqmuf
vkyf&mrSm urmwpf0ef;u tjypfrJhjynfolawGqif;&J'kua&muf aeMu
&wmyg/
ordkif;a[mif;rSmwkef;u r[mwHwdkif;aqmufvkyf&mrSm a'ocHppf
bk&ifawG tusdK;pD;yGm;jzpfxGef;cJhovdk 'DuaeY wkwftpdk;&u urmudk
ywfjyD; qnfawGwnfaqmuf&mrSmvnf; wkwftpdk;&eJU taygif;tyg
tm&SeUJ tmz&du utmPm&Sit
f pd;k &awGyJ tusKd ;pD;yGm;jzpfxeG ;f Muwmyg/
qnfawGaqmufvdkU aysmufqkH;oGm;wJh jrpfMuD;awG? a&TUajymif;&wJh jrdKU
&GmawG? t"rvyk t
f m;ay;&wJjh ynfoal wG? ysupf ;D oGm;wJh obm0 ywf0ef;
usief aYJ jymif;vJomG ;wJh &moDOwk? a&vTr;f cH&wJh v,fajrawG? uEm&jzpf
oGm;wJhpdkufysdK;cif;awG? towfcHvdkuf&wJhopfawmBuD;awG? jzdKcscHvdkuf

68

atmif'if

&wJh awmifwef;Bu;D awGukd wkwt


f mPm&Siaf wGeUJ olwYkd &JUtaygif;tyg
tmPm&Sirf sm;utvG,w
f ularhavsmv
h u
kd Mf ujy;D wkwf a&S;bk&ifrsm;u
r[mwHwikd ;f Bu;D twGuf *kP,
f 0l if<h um;Muovdk wkwt
f mPm&Sirf sm;eJY
taygif;tygrsm;uvnf; r[mwHwdkif;opfqnfBuD;rsm;twGuf *kPf,l
0ifh<um;aeMuwmyg/ 'gaMumifhrdkYwkwftpdk;&&Jh MoZmcHppfbk&ifwpfyg;
jzpfwJhOD;odef;pdeftpdk;&u oabmxm;aysmhaysmif;NyD; jrpfqHkqnfwnf
aqmufa&;udk jynfov
l x
l &k UJ qEtwdik ;f &yfwefv
Y rd rhf ,fvUkd usaemfb,f
wke;f urSrarQmv
f ifch yhJ g/ tck OD;aZmfrif;&JU pdeaf c:csuu
f usaemho
f o
H ,
udktwnfjyKay;vdkufygjyD/
(3) qnfawGrSm oufwrf;&Sd xdkoufwrf;rSm wdkawmif;\
OD;aZmfrif;u ajymoGm;ygao;w,f/ ]]jrefrmEdik if rH mS awmh a&tm;vQyf
ppfeJU ywfoufjyD;awmh vuf&SdtcsdefrSm usaemhfxufydkjyD;awmh tawGU
tMuK&H w
dS v
hJ rl &Sad wmhb;l }} wJ/h tJ'pD um;twGuf tawmftMhH ordygw,f/
bmjzpfvUkd vJqakd wmh oluyJ 'DqnfMu;D udk wkwt
f pd;k &udk umvtuefU
towfwpfcek UJ vkycf ikd ;f jy;D tJ'u
D mvjy;D qk;H wJt
h csed rf mS ]]jyD;ygjyD? ukefjyD?
rif;jyefawmh? 'gMuD;xm;cJhawmh? udk,fhEdkifiHtydkifjzpfw,f? 'DxuftusdK;
&SdwJh[mbm&Sdao;vJ}} vdkU tm;&yg;&ajymoGm;vdkUyg/ qnfMuD;awGrSm
oufwrf;&Sdw,fqdkwm olodyHkr&yg/
jrpfuykd w
d q
f Ukd jy;D qnfawG? a&avSmifuefawG wnfaqmufMuwJt
h cg
jrpfzsm;ydik ;f upD;vmwJah &awG[m a&umwmBu;D aMumifh jrpfatmufyikd ;f udk
qufvufrpD;qif;Edik b
f J a&avSmifuefBu;D xJrmS yJ xde;f odr;f cHMu&rSmyg/
jy;D awmh a&umwmu a&wHcg;Bu;D rsm;udzk iG ahf y;rSoma&awG jrpfatmuf
ydkif;udkqufvufpD;qif;EdkifrSmyg/ tJ'Da&avSmifuefMuD;xJudka&awGwif
rubl;/ Eke;f ajrawG (Sediment) ygpD;0ifa&muf&rdS mS yg/ tJ'ED ek ;f awGu
a&avSmifuefBuD;&JU atmufajcrSmoGm;jyD; pkyHktenfxdkifMurSmyg/
a&avSmifuefMu;D &JUMurf;jyifu a&wHcg;Bu;D rsm;&JUatmufbufta0;Bu;D
rSmrdUk a&wHcg;Mu;D rsm;udk zGiv
hf Ukd a&awG jrpfatmufyikd ;f udk pD;qif;cGi&hf &if
awmifrS Eke;f awGtwGuu
f awmh xGuaf ygufr&Syd g/ tJ'v
D ekd aYJ & avSmifuef
Murf;jyifrmS wjznf;jznf;pkyt
kH e,fxikd v
f mwJh Eke;f ajrawG[mESpaf wGMum

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

69

wmeJUtrQ jrifw
h ufcikd rf mvmjy;D a&avSmifuef&UJ Murf;jyif[m wpfpwpfp
jrifw
h ufvmum uefxrJ mS avSmifEikd w
f hJ a&yrmP[mvnf; enf;oxuf
enf;vmygw,f/ 'gaMumifrh Ukd vdUk a&avSmifuefxrJ mS Eke;f awG rsm;vmwmeJY
trQ? atmufMurf;jyif jrifhwufvmwmeJUtrQ? avSmifEdkifwJha&yrmP
enf;vmwmeJUtrQ? vQypf pfprG ;f tm;xkwEf ikd pf rG ;f [mvnf; avsmeh nf;vm
ygvdrfhr,f/ 'gaMumifhrdkUa&avSmifuefwpfck? a&umwmwpfck&JU vQyfppf
"mwftm;xkwEf ikd pf rG ;f [m trsm;qk;H ESpf 20 eJU ESpf 30 Mum;rSmyJ &Sw
d wfyg
w,f/ ESpf 20ausmo
f mG ;jy;D &ifjzifh tJ'D a&avSmifuefMu;D [m Eke;f ajrawG
jynfEh u
S f aewJu
h efMu;D wpfcyk J jzpfaeygvdrrhf ,f/ vQypf pf"mwf tm;xkwf
zdkY tokH;r0ifawmhovdk c&D;oGm;vma&;eJYwjcm; udprsm;twGufvnf;
tokH;0ifrSmr[kwfawmhyg/
jrpfqq
kH nftygt0if wkwt
f pd;k &u wnfaqmufaewJh qnfMu;D
rsm;twGuf wkwftpdk;&u ESpf 50pmcsKyfeJU (BOT/Build, Operate
and Transfer) vkyfudkifcGifh&rSmjzpfvdkU ESpf 50 jynfhvdkU wkwftpdk;&u
usaemfwUkd udk 'DqnfMu;D rsm;jyefvaJT jymif;ay;wJt
h csed rf mS usaemfw&Ykd rSmu
Ekef;ajrawGjynfhESufaewJh trdIufuefMuD;awGyg/ OD;aZmfrif;ajymovdk
tusdK;&Sdr,fqdkwmvkH;0rjzpfEdkifyg/
(4) t*Fkvdrmv Zmwfodrf;cef;
usaemfwdkU jrefrmEdkifiHom;tm;vkH;eD;yg; jrwfAk'&JUatmifjcif;&Spfyg;
xJu t*FkvdrmvcGwfcef;udk Mum;zl;MurSmyg/ bk&m;vufxufu
t*FkvdrmvowdkUom;qdkwm&SdcJhw,f/ wuodkvfrSm 'domygarmu
q&mMu;D xH csO;f uyfjy;D ynmoifaewJt
h csed rf mS q&mBu;D uolUwynfu
h kd
olUZeD;eJUrouFmjzpfygawmhw,f/ 'geJUq&mMu;D u t*Fv
k rd mvudk acsmuf
wGe;f wJt
h aeeJU olUqDrmS ynmawGoif,zl Ukd qd&k if oluaiGaMu; vufrcHbJ
vlUvufndK; tacsmif;wpfaxmifudkom ynmoifctjzpf vufcHrSmjzpf
aMumif;ajymNyD; t*FkvdrmvudkvlYvufndK;tacsmif;wpfaxmifeJUolUudk
ylaZmfEikd rf jS yefvmcJq
h Nkd y;D ausmif;awmfu armif;xkwyf gw,f/ q&mhpum;
em;axmifwJht*Fkvdrmvuvnf; ausmif;uxGufcGmvmjyD; vlawGudk
vdu
k o
f wf? vufnKd ;awGujkd zwf? tJ'v
D ufnKd ;awGukd aysmufomG ;rSmpd;k vdUk

atmif'if

70

BuKd ;eJo
Y ND y;D vnfyif;rSmcsw
d q
f u
JG m tifrwefaMumufp&maumif;wJv
h q
l ;kd
MuD;jzpfvmygw,f/
tJ'DvdkeJU jrdKUjyifuawmtkyfBuD;wpfckrSmcdkvIHNyD;awmtkyfudkjzwf
oef;oGm;orQ vlawGudkowfjzwfjyD;vufndK;awG pkaqmif;vmwm
wpfaxmifjynfzh Ukd wpfacsmif;yJvykd gawmhw,f/ tJ't
D csed rf mS om;udk pdwf
ylveG ;f vdUk vdu
k &f mS wJh t*Fv
k rd mv&JUrdcifMu;D ut*Fv
k rd mv&Sw
d ahJ wmtkyu
f kd
a&mufvmygw,f/ t*Fv
k rd mvuvnf; olUtarudk tarrSe;f rSwrf ad yrJh
aemufq;Hk vdw
k hJ vufnKd ;wpfacsmif;ud&k zdUk owfr,fqNkd y;D tarhaemufukd
"m;0ifNh y;D vdu
k yf gowJ/h 'Dvekd UJ rdcifMu;D u aMumufvefw
Y Mum;a&SUuajy;?
aoG;qmaewJh vlowform;t*Fkvdrmvu aemufuvdkufaecsdefrSm
jrwfpGmbk&m;uudk,fxifjyygowJh/ tJ'DawmhrS t*Fkvdrmvu tarh
aemufvdkufwmudk&yfjyD; bk&m;udkowfzdkUvdkufawmh bk&m;ua&SUuae
jznf;jznf;av;<uaeayrJh olb,fvrkd S vdu
k v
f Ukd rrDEikd yf gwJ/h t*Fv
k rd mv
u ]]a[h &[ef;MuD;rajy;eJU&yf}} vdkUajymawmh bk&m;u ]]cspfom; t*Fkvd
rmv igum;rajy;? oifom ajy;oljzpfonf}} vdkUtpcsDNyD; w&m;a[mjy
awmhrS t*FkvdrmvtuGwfw&m;&? trSm;awGjrifNyD; aemifw&ygowJh/
tckvnf; usaemfwdkUacwf&JU t*FkvdrmvawGudk awGUae&jyefygjyD/
olwdkU&JUq&mMuD; wkwftpdk;& auseyfapzdkUtwGuf wdkif;jynfrSm &SdorQ
opfawmawG? owKawG? obm0"mwfaiGUawG? ausmufprd ;f awG? tzd;k wef
&wemawGtm;vk;H udk ay;tyfjy;D wJah emuf tckwkwt
f pd;k &tvdu
k s rdcif
{&m0wDukd owfzUkd MuKd ;pm;aeygjy/D 'DacwfrmS awmh trd{&m0wD towf
rcH&atmif bk&m;<ujyD;w&m;jyzdkUuawmh rjzpfEdkifyg/ usaemfwdkU jrefrm
jynfolrsm;uyJ pnf;vkH;nDGwfwJhvIyf&Sm;rIeJYtiftm;jyjyD; t*Fkvdrmv
awGutrd{&m0wDurkd owfEikd af tmif wm;qD;Mu&rSmyg/ {&m0wD awmf
vSefa&;pygjyD/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 12? 2011)

(rdk;rcrD'D,m? pufwifbm 2011)

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

{&m0wDjrpfzsm;ydkif; jrpfqHkteD;a&TusifaeonfhjrifuGif;("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

71

72

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

73

{&m0wD? jrefrmjynfeJY
vdrfnmaewJh e*g;teD

{&m0wDjrpfqHkwGif a&TusifaeonfhjrifuGif;("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)

jrefrmEdik if &H UJ ajrmufbufzsm;? ucsijf ynfe,fu {&m0wDjrpfBu;D &JU


rlvtprSm jrpfqkHqnfBuD;wnfaqmufaewmudk jrefrmjynfolwpf
&yfv;Hk u tke;f tke;f uRuu
f Ruu
f efu
Y u
G af eMuygw,f/ {&m0wDjrpfBu;D [m
jrefrmEdkifiH? jrefrmjynfolrsm;&JUtoufaoG;aMumMuD;yg/ wkwfjynf
twGuaf &tm;vQypf pf"mwfawGxw
k v
f yk af &mif;cszUkd &nf&,
G cf suef UJ wkwf
tpd;k &ydik u
f rk P
rD sm; aqmufvyk af eMuwJjh rpfqq
Hk nfMu;D [m jrefrmjynf
twGuf Bu;D rm;vSwhJ jyefjyifvUkd r&wJh ysupf ;D qk;H H;I rIawGukd jzpfay:aprSm
yg/ tcktcsed u
f jzifjh refrmtmPmydik rf sm;twGuf tajymif;tvJwpfcq
k D
a&GUvsm;&r,ft
h csed yf gyJ/ olwUkd b,fv&kd yfwnfMurvJ/ jynfov
l x
l &k UJ
toHuekd m;axmif? jynfov
l x
l &k UJ qEuv
kd ufcjH y;D 'Draumif;qd;k 0g; pDrH
ude;f Bu;D ud&k yfwefUzdUk MuKd ;pm;rSmvm;/ 'grSr[kwf wkwt
f pd;k &&JUtusKd ;
pD;yGm;udu
k muG,?f wkwu
f ay;urf;aewJh taxmuftyHah wGuq
kd ufvuf
wyfrufjy;D qnfMu;D udk qufaqmufaprSmvm;/ jynfov
l x
l u
k a&SUu
zk;H uG,x
f m;wmawGukd azmfxw
k jf y;D trSew
f &m;udk yd
k yd
k odcsiaf ecsed rf mS
awGUae&wmuawmh wkwftmPmydkifrsm;eJUjrefrmtmPmydkifrsm;&JU
rpm;&0cref;ajymaewJq
h nfMu;D aMumif&h &Srd ,fh tusKd ;pD;yGm;awGtaMumif;

74

atmif'if

vdrn
f mrIawGygyJ/ orwOD;ode;f pdet
f pd;k &[m jrefrmEdik if u
H kd wkwEf ikd if &H UJ
vufatmufcH jzpfapawmhrmS vm;/
(1) tapmfum;cH&wJh ucsifjynfolrsm;
ucsifjynfolrsm;&JU jrpfqkHqnfaqmufvkyfa&;udk uefYuGufrIu
tifrwefrS tm;aumif;? cdik rf m? jyif;xefvw
S m vGecf w
hJ EhJ pS rf sm;uwnf;
uae tcktcsdeftxdyg/ 'gayrJhwkwftmPmydkifawGu ucsifjynf
olrsm;u jrpfqq
kH nfeUJ tjcm;qnfMu;D rsm; ucsijf ynfe,ftwGi;f rSm wnf
aqmufwmudu
k s,u
f s,jf yefjY yefY BuKd qakd xmufcMH uw,fvUkd vdrn
f ma<u;
aMumfMuygw,f/
[d;k 0g;'l;0g;aZmf*rfqw
kd m jrpfMu;D em;rSmaewJh trsm;MunfnKd av;pm;
wJh ucsiaf cgif;aqmifwpfa,mufyg/ olu wkwt
f pd;k &u 'DqnfMu;D
awGaqmufwmrSm&nf&,
G cf suEf pS cf &k w
dS ,fvYkd tcdik t
f rm,HMk unfygw,f/
olu 'Dvakd jymygw,f/ ]]'Da&umwm udpu
&nf&,
G cf suEf pS cf k &dw
S ,f
xifw,f/ yxr&nf&,
G cf suu
f a&tm;vQyf ppf&zd?Yk 'kw,
d &nf&,
G cf suf
u wkwjf ynfu jrefrmjynfukd BuKd ;udik zf ?Ykd vHNk cKH a&;xde;f csKyzf Ykd a&umwm
udk AH;k wpfv;kH axmifxm;ovdv
k yk x
f m;wm/ 'gaMumifh ud,
k jhf ynfoal wG
aorSmudak MumufwhJ acgif;aqmifawGu olwYkd (wkw)f bmyJajymajym
em;axmif&awmhrSmyJ/ udk,fhjynfolawG oef;csDaozdkY udpjzpfoGm;NyD/
pOf;pm;p&mawG woDwwef;Bu;D jzpfomG ;Ny/D 'gaMumifah wmfawmf aMumuf
w,f/ igwdYk tusKd ;uenf;Ny;D olwYkd tusKd ;ursm;aew,f/ 'gaMumifv
h nf;
vufrw
S x
f ;kd tBuKH jyKcw
hJ ,f/ t&ifq;kH vufrw
S x
f ;kd cJw
h ,f/ ac:cJ&h ifvnf;
ajymp&m trsm;Bu;D &dyS gw,f}}
'l;0g;aZmf*rf[m olUb0oufwrf;rSm qnfawGusKd ;aygufvUkd jrpfMu;D
em;jrKd UMu;D a&vTr;f cH&wm tMurd Mf urd Mf uKzH ;l cJo
h yl g/ olt
Y wGuaf wmh jrpfMu;D
em;jrKd UeJU 18rdik af vmuftuGmrSmwnf&rdS ,ft
h xyf 50 taqmufttHk
wpfcak vmufjrifrh m;r,fh jrpfqq
kH nfMu;D [m tcsed rf a&G;aygufurJG ,fh Ak;H
tMu;D Mu;D wpfcyk gyJ/ ucsijf ynfoal wG[m 'DqnfMu;D awGivsief YJ rd;k onf;
xefjcif;pwJh obm0ab;&efaMumifhjzpfap? vlom;&JUtrSm;csdKU,Gif;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

75

csuaf Mumifjh zpfap NyKd usysupf ;D Ny;D olwUkd &JUjrKd U? &GmawGa&vTr;f zsuf qD;cH
&rSmudk aMumuf&UHG pdwef UJ &Sio
f efaeMu&rSmyg/ 'gaMumifv
h nf; 2007ckEpS f
arvrSm jrefrmppftpd;k &eJU wkwt
f pd;k &wdUk ucsijf ynfe,ftwGi;f rSm
qnfMu;D ckepfcak qmufzUkd oabmwlvu
kd Mf uw,fqw
kd o
hJ wif;udk Mum;Mum;
csi;f 'l;0g;aZmf*rfeUJ wjcm;ucsiaf cgif;aqmif 11 OD;[m jrefrmppftyk pf k
acgif;aqmifAv
kd cf sKyrf LS ;Mu;D oef;a&Tqu
D kd pmwpfapmifvufrw
S f a&;xd;k
ay;ydUk jy;D uefUuGucf MhJ uygw,f/ olwUkd csn;f yJvm;qdak wmh r[kwyf gbl;/
ucsifjynfe,frSmaexdkifMuwJh axmifeJUcsDwJhucsifjynfolawG? jrefrm
EdkifiHwpf0ef;vkH;ujynfolawGu'Dqnfaqmufvkyfa&;udk &yfwefUzdkU
wkwfeJUjrefrmtmPmydkifrsm;xHtMudrfMudrfawmif;qdkcJh? awmif;qdk
aeMuwm 2007 ckEpS u
f wnf;uyg/ 'gayrJw
h kwt
f pd;k &uawmh 'DtoH
awGukd vk;H vk;H vsm;vsm;rsuu
f ,
G jf yKjy;D qnfwnfaqmufa&;udk qufvuf
aqmif&u
G zf Ukd ydik ;f jzwfxm;yH&k ygw,f/
2011 ckEpS pf ufwifbmv 17 &ufrmS {&m0wDjrpfqq
kH nfprD u
H ed ;f eJU
ywfoufjy;D tvkyf aHk qG;aEG;yGJ (3^2011)udk aejynfawmfrmS trSwf (1)
vSsypf pfprG ;f tm;0efMu;D Xmeu OD;aqmifusi;f ycJjh y;D 'DprD u
H ed ;f eJUywfouf
aewJ0h efMu;D Xmersm;? ynm&Sirf sm;? wkwt
f pd;k &ukrP
u
D ,
kd pf m;vS,rf sm;
u jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;eJyY wfoufjy;D pmwrf;awGwifoiG ;f cJMh uyg
w,f/ tJ'aD qG;aEG;yGrJ mS wkwt
f pd;k &bufu CPI Yunnan International Power Investment Co., Ltd (CPIYN) &Jh Ou| rpwmvD
(Mr. Li Guanghua) wufa&mufjy;D ]]{&m0wDjrpf0r
S ;f a'o a&tm;
vQypf pfprD u
H ed ;f rsm; wnfaqmufjcif;onf jrefrmEdik if v
H Qypf pfprG ;f tm;vkyf
ief;rsm;twGuf r[mAsL[musaom a&G;cs,rf jI zpfonf}} (Ayeyawady
Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for
Myanmar Electric Power Industry) vdUk acgif;pOfwyfxm;wJh pmrsuf

ESm 30 &Sw
d hJ pmwrf;wpfapmifukd wifoiG ;f cJyh gw,f/ tJ'D pmwrf;rSm
rpwmvDu ]]ucsifvlrsdK;rsm;onf jrpfqHkqnfaqmufvkyfa&;vkyfief;
udak xmufcMH uonf}}vdUk wifjyoGm;ygw,f/
olu 'Dvdkajymygw,f? pDrHudef;eJYywfoufjyD; avhvmokH;oyfwJh

76

atmif'if

tzGJUtpnf;awG[mrwlnDwJhbmomw&m;? b0? vlrsdK;pk? ynma&;


aemufct
H oD;oD;u a'ocHjynfoal wGuo
kd w
l Ukd &JU oabmxm;ppfwrf;awG
udk aumufccH yhJ gw,fw/hJ tJ'pD pfwrf;awGt& oabmxm;ay;olaygif;&JU
80 &mcdik Ef eI ;f ausmu
f a&tm;vQypf pfprD u
H ed ;f [m a'ocHjynfoal wGt
wGuf tvkyt
f udik f tcGit
hf vrf;awGeUJ 0ifaiGjrifrh m;rIawG zefw;D ay;
vdrrhf ,fvUkd ,HMk unfMuygowJ/h 62 &mcdik Ef eI ;f ausmu
f a&tm;vQypf pf
pDru
H ed ;f [m a'owpfcv
k ;Hk &JU zGUH jzKd ;wd;k wufreI UJ pD;yGm;a&;udk odoo
d mom
jri w
hf ifay;vdrrhf ,fvUkd ,HMk unfMuygowJ/h jy;D awmh oabmxm;ay;ol
trsm;pku Edik if &H UJ zGUH jzKd ;wd;k wufreI UJ pDru
H ed ;f aqmif&u
G rf rI sm;udk axmufcH
MuygowJ/h rvTrJ a&Smifom 14 &mcdik Ef eI ;f avmufu raxmufcaH Mumif;
ajym&mrSmawmifrS rpwmvDu tJ'v
D al wG[m pDru
H ed ;f a'o jrpfqu
Hk ae
yxrqk;H a&TUajymif;ay;&r,hf wefzaJ us;&GmujzpfNy;D 'DprD u
H ed ;f aumif;
aMumif;udt
k aotcsmem;rvnfMuvdjYk zpfw,fvYkd qifajcay;ygao;w,f/
tJ'D ppfwrf;awGukd b,fwek ;f u? b,foal wGu? b,foal wGu?kd
b,frmS ? b,fv&kd iS ;f jyjy;D aumuf,cl w
hJ ,fqw
kd mawmh olu &Si;f rjyyg
bl;/ ucsiv
f rl sKd ;rsm;u qnfwnfaqmufa&; pDru
H ed ;f rsm;udk axmufcMH u
w,fvUkd olt&Si;f qk;H eJU armufarmufrmrm a<u;aMumfvu
kd w
f muawmh
'Djrpfqq
kH nfaqmufvyk af &;ud&k yfwefUzdUk enf;vrf;aygif;pHek UJ wpdu
k rf wf
rwfawmif;qdak eMuwJh ucsijf ynforl sm;udk tBu;D tus,af pmfum;vdu
k f
wmygyJ?
(2) jrefrmynm&Sifrsm;\uefYuGufcsufudk rsufuG,fjyKjcif;
rpwmvD uajymygao;w,f/ olwu
Ykd rk P
[
D m ywf0ef;usix
f ed ;f
odr;f apmifah &Smufa&;udk txl;*kpu
kd yf gw,fw/hJ 'gayrJh vufawGUrSmawmh
olwdkU[m olwdkU&JUtvdkqEeJYrudkufnDwJh? olwdkU&JU qnfpDrHudef;udk r
axmufcw
H ?hJ jrefrmynm&Sirf sm;wifjywJh ywf0ef;usix
f cd u
kd rf I qdik &f m
ok;H oyfcsut
f pD&ifcpH mudv
k ;Hk 0vspv
f sLIxm;wmawGU&ygw,f/ olU tqdk
t& 2008 ckEpS f 'DZifbmvrSm CPI u iSm;&rf;xm;wJh wkw?f jrefrm
ynm&Sit
f a,muf 100ausm[
f m{&m0wDjrpfzsm;u jrpfqakH e&mwpf0u
kd f
rSmuGi;f qif;ppfaq;rIawG ajcmufvausmaf qmif&u
G cf yhJ gw,fw/hJ jrefrm

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

77

ynm&Siaf wGu BANCA vdUk ac:wJh Biodiversity And Nature Conf nm&Siaf wGuawmh CISPDR
servation Association ujzpfjy;D wkwy
vdUk twdak umufac:wJh Changjiang Institute of Survey, Planning,
D nm&Siaf wG[m uGi;f qif;
Design and Research u jzpfygw,f/ tJ'y
ppfaq;rIawGNyD;wJhaemuf tjyeftvSefaqG;aEG;rIawGudk 2009 ckESpf
ZGev
f eJpY ufwifbmvtwGi;f jrpfBu;D em;? 0l[efeUJ wjcm;ae&m awGrmS
tBudrfBudrfjyKvkyfcJhygw,fwJh/ tJ'Daemuf 2010 jynfhESpf rwfvrSm
CISPDR u {&m0wDjrpfzsm;uqnfwnfaqmufa&;vkyi
f ef; rsm;aMumifh
ywf0ef;usix
f cd u
kd rf I avhvmok;H oyfcsut
f pD&ifcpH m (Environmental
Impact Assessment) (EIA) udk CPI xHwifjyygw,f wJh/ tJ'D
CISPDR u wifoi
G ;f wJh EIA u qnfwnfaqmufa&;vkyif ef; udk
ywf 0 ef ; usif x d c d k u f r I tenf ; tusOf ; om&S d v d k U vk y f o if h a Mumif ;
axmufcw
H ifjyygowJ/h 'gayr,hrf pwmvDu jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;
udk pGeUf vTwzf Ukd tMujH yKwhJ jrefrmynm&Sirf sm; BANCAu wifjywJh EIA
udak wmhv;Hk 0 ud;k um;jcif;r&Scd yhJ g?
tJ'D tvkyf akH qG;aEG;yGrJ mS yJ BANCA &JU Ou|jzpfwhJ a'gufwm
xifvu
S vnf; pmwrf;wapmifwifoiG ;f ygw,f/ olUpmwrf;uae rpwm
vD eJUrwlw?hJ ydjk y;D rSew
f t
hJ csut
f vufawGuo
kd cd iG &hf vdu
k yf gw,f/ uGi;f
qif;ppfaq;wJh ynm&Sif 100 ausmq
f akd yrJh BANCA u jrefrmynm
&Siaf ygif; 84 a,mufyg0ifwmrdUk wkwyf nm&Sirf sm;&JUta&twGuu
f
30 ausmf 40avmufy&J rdS ,fvYkd em;vnf&ygw,f/ jrpfMu;D em;wpf0u
kd u
f
qnfaqmufzdkU &nf&G,fwJhae&mrsm;rSmpHkprf;ppfaq;zdkYtcsdefckepfv
owfrw
S x
f m;ayrJh wkwyf nm&Sirf sm;bufu tuefUtowfawGaMumifh
2009 ckEpS f Zefe0g&D vv,fuae ZGev
f txd ig;vyJppfaq;csed &f yg
owJh/ jyD;awmh BANCA u jrefrmynm&Sifrsm;[m jrefrmeJYwkwf
tpdk;&tMum;csKyfqdkwJh pmcsKyfpmwrf;rsm;? em;vnfrIpmcGefvTmrsm;udk
vnf; avhvmcGirhf &&Scd yhJ gwJ/h yl;wGu
J iG ;f qif;ppfaq;rI jy;D wJah emuf 2009
ckEpS f atmufwb
kd mvrSm jrefrmynm&Sirf sm;u EIA tpD&ifcpH mrlMurf;udk
CPI xH wifjycJjh y;D 2010 jynhE
f pS rf wfvrSm tjy;D owftpD&ifcpH mudk

78

atmif'if

CPI xH wifoi
G ;f cJw
h ,fvYkd od&ygw,f/
BANCA &JUtpD&ifcp
H mxJrmS jrefrmynm&Sirf sm;u wkwt
f mPm

ydik rf sm;udk ]]jrpfq[


kH m ucsiw
f ikd ;f &if;om;rsm;twGuaf &m jrefrmEdik if o
H m;
rsm; tm;vk;H twGuyf g tifrwefBu;D rm;vSw,
hJ Ofaus;rItarGtESpBf u;D
jzpfwmrdUk jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udpk eG Uf vTwzf Ukd }} tBujH yKxm;yg w,f/
NyD;awmhvnf; a&tm;vQyfppf"mwf xkwfvkyfzdkUtwGuf ucsifjynf
e,ftwGif;rSm tqifhqifhxyfNyD;wnfaqmufr,hf tBuD;pm;eJUtvwf
pm;qnfBu;D rsm;[m {&m0wDjrpfBu;D &JUzGUJ pnf;rI? a&aeow0grsm;? ZD0aA'
eJUpdu
k yf sKd ;ajrrsm;tay: qd;k 0g;wJo
h ufa&mufraI wG &Srd mS jzpfwt
hJ jyif jrefrm
Edik if o
H m;rsm;tm;vk;H &JUb0awGukd Bu;D rm;pGmxdcu
kd af prSmaocsmoavmuf
&Syd gw,f}} vdUk &Si;f jyxm;ygw,f/ 'gaMumifv
h nf; BANCA ynm&Sif
kH nfaqmufvyk af &;udk pGeUf vTwNf y;D ,if;qnfBu;D
rsm;u CPI udk ]]jrpfqq
tpm;jrpfq&kH UJ txufbuf arceJrY vdc jrpfEpS pf if;ay:u oifah wmfr,hf
ae&mESpfckrSmtao;pm;qnfESpfcktpm;xdk;aqmufvkyfzdkU}} tMujH yK
xm;ygw,f/
jrefrmynm&Sifrsm;&JUtpD&ifcHpmeJU tMuHjyKcsufawGudk wkwftm
Pmydik rf sm; pdwMf uKd urf awGUwmxif&mS ;ygw,f/ BANCA u tmPm
ydik rf sm;udk ucsijf ynfe,ftwGi;f a&tm;vQypf pfxw
k v
f yk af &; pDru
H ed ;f rsm;
udktwnfjyKaMumif;rqkH;jzwfcif odyHenf;usvlrIb0xdcdkufrIqdkif&m
avhvmok;H oyfcsuaf wGukd t&nftcsi;f jynf0h wJv
h rl aI &;odyH ynm&Sif
rsm;eJUaqmif&GufoifhaMumif;tMuHjyKovdk qnfrsm;aqmufvkyfjcif;
aMumifh jzpfay:vmEdik w
f ahJ umif;usKd ;? qd;k usKd ;tvm;tvmawGukd pDru
H ed ;f
awGudk twnfrjyKcifaoaocsmcsmrQrQwwokH;oyfzdkU tav;teuf
wdu
k w
f eG ;f xm;ygao;w,f/ 'gayrJv
h nf; jrefrmynm&Sirf sm;&JU wm0ef
odow
d ifjyrIawGukd wkwt
f mPmydik rf sm;utvG,w
f ulyJ trdu
I yf x
kH J
vTiyfh pfvu
kd Mf uygw,f/ tJ'aD emuf olwUkd &JUwkwyf nm&Sirf sm;u wif
oGi;f wJjh rpfqq
Hk nfwnfaqmufa&;udak xmufcw
H hJ EIA tpD&ifcpH mudo
k m
jrefrmtmPmydkifrsm;xH wkwfynm&Sifrsm;eJU jrefrmynm&Sifrsm;yl;wGJ
a&;om;wJh tpD&ifcpH mtjzpfwifjyjy;D aqmufvyk cf iG &hf ,lcw
hJ ,fvUkd ,lq

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

79

&ygw,f/ 'Dvekd jYJ rpfqq


kH nfew
YJ uG wjcm;qnfMu;D rsm;udk ucsijf ynfe,f
twGi;f rSm 2010 jynhEf pS u
f pjy;D aqmufvyk af eygjy/D
tvkyf&SifjzpfwJh CPI eJYcsKyfqdkxm;wJh uefxdkufpmcsKyft&
BANCA [m olU EIA tpD&ifcp
H mudk trsm;jynfox
l H csjycGirhf &Sb
d ;l vdUk
a'gufwmxifvS uajymygw,f/ 'gayrJv
h nf; oluyJ ywf0ef;usix
f cd u
kd f
rI avhvmok;H oyfcsuq
f w
kd m wpfBurd w
f pfcgwnf;vkyNf y;D auseyf&r,fh
udpr[kwfbJ tBudrfrsm;pGmvkyfzdkU? jynfolvlxkodem;vnfrIeJYyg0ifrI?
vlx&k UJ tBuaH y;csuaf wGukd xnfo
h iG ;f pOf;pm;zdUk vdt
k yfwhJ vkyif ef;pOfwpfck
jzpfw,fvaYkd qG;aEG;oGm;ygw,f/ olU&JUtxif&mS ;qk;H wdu
k w
f eG ;f csuu
f awmh
tmPmydik af wGtaeeJY aemufxyfuse&f adS eao;wJh avhvmok;H oyfraI wGukd
qufvufaqmif&u
G zf Ukd yg?
(3) raocsmwJh tusdK;tjrwfrsm;eJU aocsmwJh qkH;IH;rIrsm;
wkw?f jrefrmtmPmydik rf sm;u qnfMu;D awGwnfaqmufjy;D pD;&if
jrefrmEdkifiHtwGuf tusdK;tjrwfawGtrsm;MuD;&&Sdvmvdrfhr,fqdkjyD;
csUJ um;ajymaeMuygw,f/ tJ'v
D kd raocsmwJh tusKd ;tjrwfawGukd xyfcg
xyfcgajymjy;D vlxu
k kd pnf;k;H aeayr,hf aocsmvSwhJ qk;H I;H rIawGuakd wmh
rodcsiaf ,mifaqmifaeMuygw,f/ rpwmvDu 'Da&tm;vQypf pfprD u
H ed ;f
Mu;D aMumifh jrefrmEdik if &H UJ pD;yGm;a&;[m wpf[ek x
f ;kd xd;k wufvmr,f/ pDrH
ude;f Mu;D wpfcv
k ;Hk u tar&duefa':vmoef;ESpaf omif;ausmu
f ek u
f srmS rdUk
'DprD u
H ed ;f Mu;D jy;D oGm;&if jrefrmEdik if &H UJ yHak oydik q
f ikd rf I (Fixed Assets) xJrmS
aemufxyf tar&duefa':vmoef;ESpaf omif; wd;k vmvdrrhf ,fvUkd qdyk g
w,f/ 'DpDrHudef;MuD;rsm;jyD;&if ESpfpOfxkwfvkyfr,hf vQyfppf"mwftm;
rD*g0yf 20000&JU 10 &mcdik Ef eI ;f rD*g0yf2000udjk refrmEdik if u
H tvum;
&r,f/ vkyif ef;vnfywfaewJh ESpf 50 twGi;f rSm jrefrmtpd;k & twGuf
EdkifiHjcm;aiGtusdK;tjrwf tar&duefa':vmoef;aygif; ig;aomif;
av;axmif&r,f/ vrf;awG? wHwm;awG? ivsifwdkif;wma&;pcef;awG
trsm;MuD;vnf;wkwftpdk;&utcrJhaqmufay;OD;r,f/ tvkyftudkif
awGtrsm;Mu;D vnf;zefw;D ay;r,f/ jy;D awmh uefxdu
k pf mcsKyyf g oabm

80

atmif'if

wlncD sut
f & 'DqnfMu;D awGukd aqmufvyk jf y;D tESpf 50 vnfywfjy;D &if
jrefrmtpd;k &udk tcrJv
h aJT jymif;ay;rSmjzpfvUkd usaemfwUkd Edik if u
H 'DqnfMu;D
awGukd tcrJyh ikd q
f ikd Ef ikd v
f rd rhf ,fvUkd qdyk gw,f/ olajymorQawGu jrefrm
Edik if t
H wGut
f aumif;awGcsn;f ygyJ/
'gayr,hf tJ'DtusdK;tjrwfawG[mwu,fjzpfvmzdkY tawmfhudk
tcGit
hf vrf;enf;ygw,f/ vufawGUb0rSm 'DavmufMu;D rm;wJq
h nfMu;D
awG aqmuf&mrSm ukeu
f sp&dwu
f cefUrSe;f wmxufyrkd sm;wwf? aqmuf
vkyaf &;umvu cefUrSe;f wmxuf ydMk umjrifw
h wfjy;D xGuv
f mwJh vQypf pf
"mwftm;uvnf; arQmv
f ifw
h mxufyekd nf;wwfw,fqw
kd m Edik if w
H um
qnfrsm;&JUtawGUtMuKt
H &odae&ygw,f/ vufwiftar&duwdu
k u
f
tm*siw
f ;D em;Edik if eH UJ yg&ma*G;Edik if H ESpcf Mk um;rSmaqmufxm;wJh a&c&Dwm
qnfMu;D (The Yacyreta Dam)udk erlemay;csiyf gw,f/ tJ'q
D nfMu;D udk
tm*siw
f ;D em;orwa[mif; umvdUk pfreD ef(Carlos Menem) u ]]tvGJ
ok;H pm;vkyrf rI sm;\txdr;f trSwrf w
S w
f ikd Mf u;D }}(Monument to Corruph gw,f/ aqmufvyk af &;ukeu
f sp&dwu
f rlvcefUrSe;f
tion) vdUk trnfay;cJy
xm;wJh a':vmoef;aygif;ESpaf xmifch ek pf&m xuftqrsm;pGmydjk y;D a':vm
oef;aygif;wpfaomif;wpfaxmifih g;&mukeu
f scyhJ gw,f/ aqmufvyk cf sed f
umvuvnf; owfrw
S x
f m;wmxufyMkd umNy;D 1983 ckEpS u
f pwm 1994
ckEpS u
f srjS y;D ygw,f/ vQypf pf"mwftm;wpfEpS u
f kd rD*g0yf 3100xkwzf Ukd
&nf&,
G x
f m;wmrdUk jrpfqq
kH nf&UJ w0ufavmufy&J ydS gw,f/ 'gayrJh vkyif ef;
pwifvnfywfwhJ 1994 upjy;D 'DEpS f 2011 ckEpS t
f xd arQmv
f ifx
h m;wJh
vQypf pfyrmP&JU 60 &mcdik Ef eI ;f yJ ESppf Ofxw
k v
f yk Ef ikd yf gw,f/ aemufvnf;
wdk;vmEdkifp&mr&SdbJqufjyD;avsmhoGm;zdkUyJ&Sdygw,f/ 'g[mjzifhrSef;ajceJU
rudu
k w
f wfwahJ &tm;vQypf pfxw
k v
f yk af &;qnfMu;D rsm;&JUxif&mS ;wJh erlem
wpfckyg/
'DOyrmeJUtjcm;aomtawGUtMuKHrsm;t& jzpfEdkifacsydkrsm;wmu
jrpfqq
kH nftygt0if ucsijf ynfe,frmS aqmufaewJq
h nfMu;D rsm;[m
cefUrSe;f wmxufyjkd y;D ukeu
f sEikd w
f ,f/ aqmufvyk cf sed u
f mvvnf; ydMk um
Edik w
f ,f/ jy;D awmh xkwv
f yk Ef ikd rf ,hv
f Qypf pfyrmPuvnf; cefUrSe;f wm

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

81

xufenf;Edik yf gw,f/ 'gaMumifh rpwmvDajymaewJt


h usKd ;tjrwfawG[m
tjynft
h 0wu,fjzpfvmzdUk raocsmvSyg/ aemufwpfcsuu
f qnfawG&UJ
oufwrf;yg/ qnfawGtm;vk;H rSm tvkyv
f yk Ef ikd pf rG ;f (vQypf pf"mwftm;
xkwEf ikd pf rG ;f ) oufwrf;&Sjd y;D tJ'o
D ufwrf;[m ESpf 50 xufrydEk ikd yf g/
jrpf&UJ tzsm;uaepD;vmwJah &awGukd qnfMu;D eJY ydwq
f Ukd [efUwm;jy;D a&
avSmifuefMu;D xJrmS pkpnf;xde;f odr;f vdu
k w
f t
hJ csed rf mS a&awGomru a&eJU
twlarsmygvmwJh Eke;f awG? &TUH awGyg a&avSmifuefMu;D xJ ydwrf ad eMu
wmyg/ tJ'D Eke;f awG? &TUH awGua&avSmifuefMu;D &JU Murf;jyifrmS oGm;pkykH
Muygw,f/ a&avSmifuef&UJ Murf;jyifua&xkww
f cH g;Mu;D rsm;&Sw
d hJ tjrifh
xuf trsm;Mu;D ydek ufwmrdUk 'DEek ;f awG[ma&awGvkd a&xkwaf ygufuae
jrpfatmufyikd ;f udk pD;arsmEdik pf rG ;f r&Syd g/ 'Dvekd UJ ESpaf wGMumvmwmeJUtrQ
a&avSmifuefMurf;jyif[m ESpaf ygif;rsm;pGmpkyv
kH mwJh Eke;f rsm;aMumifh jrifh
wufvmjy;D uefxrJ mS avSmifxm;Edik w
f hJ a&yrmPu ydek nf;vmygw,f/
a&avSmifuefxrJ mS a&enf;wJt
h wGuf vQypf pf"mwftm;xkwEf ikd w
f yhJ rmP
avsmhenf;vmjyD; vkH;0'grSr[kwf pD;yGm;a&;t&tusdK;tjrwf&Sdatmif
rxkwEf ikd w
f t
hJ csed rf mS tJ'q
D nf&UJ oufwrf;ukeyf gw,f/ 'Dawmh rpwmvD
ajymovdk ESpf 50 Ny;D vdUk wkwt
f pd;k &utJ'q
D nfMu;D awGukd jrefrmEdik if H
udk tcrJv
h aJT y;wJt
h cgrSm usaemfwUkd &rSmuEke;f awG? jcifawG jynfah ewJh
vlvyk t
f rdu
I u
f efMu;D awGyJ jzpfaeygvdrrhf ,f/
rpwmvDuajymygao;w,f/ tckvuf&dS (2011 ckEpS )f rSm ucsif
jynfe,fuqnfwnfaqmufa&;vkyif ef;awGrmS tvkyo
f rm;aygif; 4819
a,muf vkyu
f ikd af eMujy;D tJ't
D xJu 1440[m jrefrmEdik if o
H m;awGjzpf
w,fvUkd qdyk gw,f/ 'gayrJh usaemfwUkd jrefrmEdik if o
H m;awG b,fvt
kd vkyf
rsKd ;vkyu
f ikd af e&w,fqw
kd mawmh olurajymyg/ olrajymayr,hv
f nf;
tvG,w
f ulreS ;f qEdik yf gw,f/ ajrusi;f wl;? ausmufx?k trdu
I o
f rd ;f pwJh
tajccHtvkyMf urf;awGyjJ zpfjy;D &r,hv
f yk t
f m;cuvnf; wkwt
f vkyf
orm;rsm;xuf tqrwefenf;ygvdrfhr,f/ olajymrSyJ od&wmutck
tcsed rf mS wkwt
f vkyo
f rm;aygif; oH;k axmifausm[
f m ucsijf ynfe,f
twGi;f rSm 0ifa&mufvyk u
f ikd af eMujy;D tJ't
D a&twGu[
f m av;aomif;

82

atmif'if

txd vmr,hEf pS rf sm;rSmwd;k vmr,fvUkd od&ygw,f/ a'ocHjynfoal wG&hJ


pum;? ,Ofaus;rIuekd m;rvnfwhJ Edik if jH cm;om;awGaomif;eJUcsjD y;D ucsif
jynfe,ftwGi;f udk usL;ausm0f ifa&mufjy;D ucsiv
f rl sKd ;rsm;&JU tjrwfwEd;k
xm;&m jrpfq?kH tNrpJ rd ;f opfawmMu;D awG? tzd;k wefawmifjrifrh m;Mu;D awG?
vSywJh vGijf yifus,Mf u;D awGukd zsuq
f ;D aeMuwm? &Sm;yg;wd&pmefawGukd
rsdK;wkH;avmufatmifowfjzwfpm;aomufMuwm[mjzifh a'ocHucsif
jynforl sm;twGuMf u;D rm;wJh tE&m,foufa&mufrMI u;D jzpfygvdrrhf ,f/
(4) rwlnDaom pHEIef;rsm;
rpwmvD uajymygw,f? olww
Ykd kwt
f pd;k &u jy|mef;xm;wJh a&tm;
vQypf pf"mwfxw
k v
f yk af &;vkyif ef;rsm;qdik &f m pHcsed pf
H eT ;f awG[m (The
f ;Hk ? tqift
h wef; tjrifh
Chinese Standards) urmay:rSm twif;usyq
qkH;pHcsdefpHTef;rsm;jzpfw,fvdkY 0ifh<um;jyD; jrefrmEdkifiHtwGif;rSm wkwf
tpd;k & aqmif&u
G af ewJh a&tm;vQypf pf"mwfxw
k v
f yk af &; vkyif ef;awGrmS
pDru
H ed ;f a&;qGw
J m? 'DZikd ;f a&;qGw
J mupvdUk wnfaqmufa&; vkyif ef;rsm;
txdwkwEf ikd if &H UJ (The Chinese Standards) pHcsed f pHeT ;f rsm;twdik ;f
twdtususio
hf ;Hk aeygw,fvUkd ajymygw,f/ 'Dawmhoal jymovdk wu,f
[kw?f r[kwf qef;ppfMunfMh u&atmifyg/
2003 ckESpf pufwifbmvrSm wkwfjynfolUvTwfawmfuae
obm0ywf0ef;usix
f cd u
kd rf rI sm; avhvmok;H oyfa&; Oya'(The Envih gw,f/ tJ'D Oya'
ronmental Impact Assessment Law)udjk y|mef;cJy
t& wkwftpdk;&&JUpD;yGm;a&;tzGJUtpnf;tm;vkH;[m &nf&G,fxm;wJh
pDru
H ed ;f vkyif ef;Mu;D rsm;udk taumiftxnfrazmfrD obm0ywf0ef;usif
xdcu
kd rf rI sm;avhvmok;H oyfjcif; (Environmental Impact Assessment)
udk rjzpfraejyKvyk &f rSmjzpfygw,f/ jy;D &if tJ'o
D ;Hk oyfcsuf tpD&ifcpH m
(EIA) udk obm0ywf0ef;usix
f ed ;f odr;f a&; 0efMu;D Xme (Ministry of
k ifjyjy;D 0efMu;D XmeuvufcH
Environmental Protection) (MEP) udw
twnfjyKrv
S yk if ef;rsm; pwiftaumiftxnfazmfEikd rf mS jzpfygw,f/
wpfcg 2006 ckEpS f azazmf0g&DvrSm MEP 0efBu;D Xmeu obm0

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

83

ywf0ef;usifxdcdkufrIrsm;avhvmokH;oyf&mrSm jynfolvlxk&JUyg0ifrI
twGuv
f rf;Tecf surf sm; (Provisional Measures for Public Participation in Environmental Impact Assessment)udk xkwfjyef
TeMf um;cJyh gw,f? tJ'
D eT Mf um;csuaf wGxrJ mS EIA twGuf pHpk rf;ppfaq;
rIrsm;vky&f mrSmvkyif ef;obm0udv
k x
l u
k t
kd oday;&Si;f jyzdUk ? vlx&k UJ tMujH yK
csuaf wGukd zdwaf c:zdUk ? b,foal wGyg0ifoifw
h ,f? b,fvkd enf;vrf;awG
ok;H Ny;D vlxx
k aH &mufatmifaqmif&u
G &f r,f (vlxMk um;emyGrJ sm;? tMujH yK
csuaf wmif;cHjcif;rsm;? aqG;aEG;yGrJ sm;? uGr;f usio
f rl sm;yg0ifwhJ pmwrf;
zwfyrJG sm;) eJv
Y x
l &k UJ tMujH yKcsu?f wifjycsu?f pd;k &drrf aI wGukd EIA tpD&if
cHpmxJrmS b,fvakd ygif;pyfazmfjy&r,fqw
kd mawGukd tao;pdw
f eT Mf um;
xm;ygw,f/
'Dvq
kd akd wmh'pD cH sed pf
H eT ;f (The Chinese Standards) awG[m rqd;k
bl;vdUk ,lq&rSmyg/ 'gayrJh tJ'pD cH sed pf
H eT ;f awGujkd refrmEdik if t
H wGi;f u
wkwq
f nf wnfaqmufa&;vkyif ef;rsm;rSm usio
hf ;Hk cJw
h ,fqw
kd t
hJ axmuf
txm; wpfckrSrawGU&ygbl;/ jrefrmynm&SifawG&JU EIA udk wkwf
tpd;k &uacsmifx;kd xm;cJjh y;D jrefrmynm&Sirf sm;&JU tMujH yKcsuaf wG udv
k nf;
OayumjyKcJhygw,f/ BANCA &JU EIA tpD&ifcHpmwifru jrefrm
tpd;k &eJU wkwt
f pd;k &Mum;csKyq
f x
kd m;wJph mcsKypf mwrf;awG? tusKd ; pD;yGm;
cGaJ 0a&; oabmwlncD suaf wG? pDru
H ed ;f tao;pdwaf wGuv
kd nf; trsm;
jynforl od&adS tmif vkyif ef;vQKd U0Sucf suf (Trade Secrets)rsm; tjzpf
zkH;uG,fxm;Muygw,f/ qnfaqmufvkyfa&;pDrHudef;MuD;rsm;taMumif;
vlxu
k kd BuKd wif&iS ;f jywm? vlx&k t
hJ MujH yKcsuaf wGawmif;cHwm? vlraI &;?
pD;yGm;a&;? Edik if aH &;? ywf0ef;usix
f ed ;f odr;f a&;? wdik ;f &if;om;ta&; uRr;f
usio
f yl nm&Sirf sm;eJU aqG;aEG;wdik yf ifwmawGtm;vk;H vkyif ef;rpcifrmS
aqmif&u
G jf cif;r&Scd yhJ g/ jrefrmjynfoal wGu ucsijf ynfe,frmS wkwq
f nf
Mu;D awGaqmufr,ht
f aMumif;udk tpd;k &tmabmfjrefrmhtvif; owif;pm
u 2009 ckEpS f ZGev
f 20 &ufaeUrSmwkw?f jrefrmud,
k pf m; vS,rf sm;
ESpfEdkifiHem;vnfrI pmcGefvTmvufrSwfxdk;wJh owif;udkazmfjyawmhrSyJ
0d;k wd;k 0g;wm;odMu&wmyg/

atmif'if

84

rJacgifjrpfaumfr&Sif (Mekong River Commission) u owfrw


S f
xm;ygw,f/ jy;D jynfph w
kH hJ Environmental Impact Assessment (EIA)
rSmywf0ef;usit
f usKd ;oufa&mufrI avhvmok;H oyfcsuf 10 ck&&dS ygr,f/
tJ'gawGu
(1) jrpf0Srf;eJU jrpfnma'oouf&Sdrsm;wnf&SdrIESifh zGJUpnf;wnf
aqmufrq
I ikd &f mavhvmok;H oyfcsuf (Basin and Catchment Ecosystems and Habitats)

(2) jrpfa&pD;qif;rIEiS hf a&teufwikd ;f wmok;H oyfcsuf (River Flows


and Water Levels)

(3) a&vTr;f rd;k rIobm0ok;H oyfcsuf(Flooding Patterns)


(4) tedryhf ikd ;f a&jrKyaf 'oouf&rdS sm;wnf&rdS EI iS hf zGUJ pnf;wnfaqmuf
rIqikd &f mavhvmok;H oyfcsu?f (Wetlands Ecosystems and Habitats);
(5) qnfajrmif;a&oGi;f pepf pdu
k yf sKd ;a&;vkyif ef;rsm;qdik &f mok;H oyf
csu?f (Irrigated Agriculture);
(6) tdrfESifh pufrIvkyfief;rsm;wGif jrpfa&okH;pGJrIESifhqufET,faom
vlO;D a&wd;k wufrq
I ikd &f mavhvmok;H oyfcsuf (Population Growth in
Relation to Domestic and Industrial Water Use)

(7) a&\t&nftaoG;qdik &f m avhvmok;H oyfcsuf (Eke;f ajravsmh


enf;rItygt0if) (Water Quality, Including Suspended Sediments)
(8) jrpf0uGe;f ay:wGif qm;iHa&0ifa&mufrq
I ikd &f m avhvmok;H oyf
csuf? (Saline Intrusion in River Delta);
(9) jrpfurf;yg;rsm;jyKd usjcif;ESiEhf ;Hk rsm;ydUk csjcif;qdik &f mavhvmok;H oyf
csu(f Riverbank Erosion and Sedimentation/Channel Erosion)eJU
(10) jrpf0Srf;tedrfhydkif;eJUjrpf0uGef;ay:rSm a&vTrf;rdk;rI pDrHcefYcGJjcif;
qdik &f m avhvmok;H oyfcsuf (Flood Management in the Lower Basin
and Delta) rsm;jzpfMuygw,f/
BANCA eJY wkwy
f nm&Sirf sm; pHpk rf;wifjycJw
h hJ EIA [m txuf
azmfjyygtqifah wGxu
J yxtqifjh rpfMu;D em;jrKd Utxufjrpf0rS ;f eJU jrpfnm
a'oouf&rdS sm;wnf&rdS eI YJ zGUJ pnf;wnfaqmufrq
I ikd &f mavhvm ok;H oyf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

85

csufomjzpfygw,f/ aemufxyfaqmif&Guf&r,hfavhvmokH;oyfrIawG
trsm;Mu;D useaf eygao;w,f/
rpwmvDu ajymygw,f/ tckqdk&ifCPIYN u {&m0wDjrpf
atmufyikd ;f rSm txl;avhvmrIawG pwifaqmif&u
G af eygjyw
D /hJ olajymwJh
avhvmrIawGu jrpfatmufyikd ;f a'orSm jrpfa&pD;qif;rI? ok;H pGrJ t
I ay:
oufa&mufr?I jrpfc?JG jrpfvufwufrsm;\ zGUJ pnf;jzpfay:rItay: ouf
a&mufrI? jrpfatmufydkif;rSmwnf&SdwJh ouf&Sd? oufrJhrsm;&JU wnf&SdrI
tay:oufa&mufrI eJY jrpfatmufyikd ;f a&t&if;tjrpfcaJG 0ok;H pGrJ t
I ay:
oufa&mufrIawGjzpfygw,f/ aemufusaeygjyD/ 'DavhvmrIawGudk
qnfMuD;raqmufcifuwnf;uvkyf&rSmyg/ 'DavhvmrIawGtm;vkH;udk
aygif;NcKNH y;D vlx&k UJ toHawGeYJ aygif;pyf? rQrQwwpOf;pm;jy;D rS qnfMu;D
aqmufoif?h raqmufoifh qk;H jzwf&rSmyg/
(5) tqkH;tjzwfay;&r,hf tcsdefa&mufjyD
jrefrmjynfoal wG[m t&ifuvdk tarSmifxx
k rJ mS urmavmuMu;D
eJUtqufjzwfcx
H m;Mu&olawGr[kwaf wmhygbl;/ olwUkd [m ucsijf ynf
e,ftwGif;rSm jrpfqHkqnftygt0if wkwfqnfMuD;rsm;wnfaqmuf
rIaMumifh jzpfay:vmr,fh tusKd ;qufawGukd aumif;aumif;odjrifvmMu
ygNy/D 'l;0g;aZmf*rftygt0if ucsijf ynfoal wG[mvnf; olwUkd ,Ofaus;rI
tarGtESpaf wGuu
kd sL;ausmo
f l Edik if jH cm;om;awG zsuq
f ;D r,f&h efu um
uG,zf Ukd pdwyf ikd ;f jzwfxm;MuolawGyg/ jrefrmjynfow
l pf&yfv;Hk u olwUkd
Ed;k Ed;k Mum;Mum;owd&&dS edS UJ ruefUuGurf wm;qD;Mu&if olwUkd cspw
f hJ {&m0wD
jrpfBu;D udk xm0&qk;H H;I &vdrrhf ,fqw
kd m oabmaygufaeMuygNy/D
{&m0wDjrpfMu;D [m jrefrmEdik if &H UJ twdw?f ypKye ?f tem*wf umv
ok;H yg;pvk;H u jrefrmjynfoal wG&UJ toufaoG;aMumMu;D yg/ tar&duef
Edik if u
H e,l;a,mufNrKd UawmfBu;D avmufyrmP&Sw
d hJ qnfMu;D udk {&m0wD&UJ
rlvtprSmwnfaqmufjy;D {&m0wDjrpfa&udk xde;f csKyu
f efo
Y wfjcif;[m
rdik f 1300ausm&f n
S v
f sm;wJh {&m0wDjrpfaMumif;wpfavQmuf jrefrmEdik if &H UJ
c&D;oGm;vma&;? ukepf nfyUkd aqmifa&;? pdu
k yf sKd ;a&;? arG;jrLa&;? ig;zrf;vkyif ef;?

86

atmif'if

ouf&o
dS ufrw
hJ Ukd &JUwnf&rdS ?I &moDOwk? pD;yGm;a&;? use;f rma&;? vlraI &;?
obm0ywf0ef;usi?f qif;&JErG ;f yg;rIwu
kd zf suaf &; tm;vk;H tay:rSmqd;k 0g;
jyif;xefwhJ oufa&mufrBI u;D awG jzpfay:aprSmyg/ usaemfwUkd tcsed rf D
rwm;qD;Edik cf &hJ if aemufEpS f 20 avmufrmS {&m 0wDjrpfBu;D [m jrefrm
Edik if &H UJ ajryHak y:uaysmufu,
G o
f mG ;Edik yf gw,f/ jrefrmjynfot
l m;vk;H u
{&m0wDudkumuG,fa&;[mtm;vkH;eJUoufqdkifwJh trsdK;om;a&;wm0ef
Bu;D wpf&yftjzpf oabmaygufaeMuygNy/D olwt
Ykd m;vk;H tpGr;f ukeMf uKd ;
pm;Ny;D jrefrmEdik if &H UJ trsKd ;om;txdr;f trSw?f trsKd ;om;tarGtESp?f trsKd ;
om;&wem rdcif{&m0wDuu
kd muG,Mf u? u,fwifMuygvdrrhf ,f/
tcktcsed u
f awmh orw OD;ode;f pdef tpd;k &twGuf tqk;H tjzwf
wpfckjywfjywfom;om;csrSwf&r,hftcsdefyg/ vlxk&JUjrpfqHkqnfMuD;
aqmufvyk af &;eJY ywfoufjy;D tiftm;jyif;xefwhJ rauseyfr?I uefUuGuf
rIawGudk olwdkUaeUpOfMum;ae&ygjyD/ jrefrmvlxk&JUwkwftpdk;&tay:
rke;f wD;rIawG? wkwq
f efUusiaf &;pdw"f mwfawGu wpfaeUwjcm;ydMk u;D rm;
vmaew,fqw
kd mudv
k nf; olwUkd oabmaygufaeMuygNy/D tpd;k & tzGUJ xJ
u0efMu;D wcsKd Uu olwUkd [mjynfoal wG&UJ ud,
k pf m;vS,rf sm;jzpf wmaMumifh
jynfoal wG&UJ qEuv
kd ufcrH ,fvUkd t&dyt
f a,mifjywmawG vnf;awGU
ae&ygjy/D wpfcsed w
f nf;rSmtpd;k &acgif;aqmiftcsKd Uu vlxt
k oHukd t&if
uvdyk rJ suu
f ,
G jf yKjy;D b,foal wGu b,fvykd u
J efu
Y u
G yf gap jrpfqq
kH nf
Mu;D udjk y;D atmifqufaqmufr,fvUkd MuK;H 0g;aewmvnf; Mum;ae&ygw,f/
tJ'D 0efMu;D awGuawmh wkwt
f pd;k &jiKd jiifrmS udk tMu;D tus,pf ;kd &drw
f ?hJ
'DprD u
H ed ;f Mu;D uae olwUkd cHpm;ae&wJyh *k v
u
d tusKd ; pD;yGm;awGukd rpGeUf
vTwfEdkifMuwJhvlawGjzpfygvdrfhr,f/ b,fvdkyJjzpfjzpfOD;odef;pdeftpdk;&
taeeJv
Y x
l t
k usKd ;pD;yGm;udik jhJ y;D ? vlxt
k oHuekd m;axmifjy;D jrpfqq
kH nf
wnfaqmufa&;vkyif ef;Mu;D ud&k yfwefUzsuo
f rd ;f rvm; 'grSr[kwf wkwf
tpd;k &&JUtusKd ;pD;yGm;udk OD;xdyyf efqifjy;D ? wkwt
f pd;k &&JUvufatmufcH
b0rSmqufvufaysmaf rGUjy;D jrpfqq
kH nfBu;D udk qufaqmufrmS vm?qk;H jzwf
csuw
f pfcu
k jkd ywfjywfom;om;cs&r,ht
f csed u
f kd a&mufaeygjy/D vlx&k UJ

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

87

tusKd ;pD;yGm;udk qefUusiaf eorQ? vlx&k UJ qEurkd av;pm;orQ vlx&k UJ


a'goeJYwkHYjyefrI? pdefac:rIudkolwdkU&ifqdkif&rSmyg/
{&m0wDawmf vSefa&;paeygjyD/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 22? 2011)

(rd;k rcrD',
D m? pufwifbm 2011)
'Daqmif;yg;twGuf atmufygpmwrf;? pmtkyfrsm;udk udk;um;ygw,f/
(1) Ayeyawady Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for Myanmar Electric Power Industry, by Mr. Li Guanghau, CPI
Yunnan International Power Investment Co.,Ltd (CPIYN), September 2011

(2) obm0ywf0ef;usiEf iS hf vlryI wf0ef;usiq


f ikd &f mtusKd ;oufa&mufr?I a'guf
wmxifvS? Ou|? Biodiversity and Nature Conservation Association
(BANCA), September 2011
(3) Environmental Impact Assessment (Special Investigation)
On Hydropower Development of Ayeyawady River Basin above
Myitkyina, Kachin State, Myanmar, by Biodiversity And Nature Conservation Association (BANCA), October 2009
(4) The New Great Wall, A Guide to China's Overseas Dam Industry, by International Rivers Network, July 2008

(5) ucsifvGwfajrmufa&;tzGJUOu|BuD;va&mfaZmif[&mu wkwfuGefjrLepf


ygwDtBuD;tuJ [l*sifawmifxHay;aompmESifh yl;wGJygtaxmuftxm;rsm;/
rwf 16? 2011

88

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

89

'kwd,ydkif;
jid r f ; csrf ; a&; [d k ; ...ta0;rS m

ppfab;aMumifh wdrf;a&SmifxGufajy;&if; jzpfovdkaexdkifpm;aomufae&onfh


vdkifZmteD;&Sd ucsifppfab;'kuonfrsm; ("mwfyHk-jynfaoG;Edkif)

jrefrmEdik if rH mS vGwv
f yfa&;eJUtwlarG;zGm;vmvdUk ESpaf ygif; 60 ausmf
oufwrf;&Sad eNy;D jynfoal wG&UJ touft;kd tdrpf nf;pdraf wGukd aeYpOfet
YJ rQ
tirf;r&0g;rsKd zsuq
f ;D aewJh jynfwiG ;f ppfBu;D tNy;D wdik t
f qk;H owfa&; arQmf
vifah ewJ?h Nird ;f csr;f a&;udk jrwfE;kd wJh omrefjynf olwpfa,muf&UJ Nird ;f csr;f
a&;awmif;qdo
k aH wGyg/ OD;ode;f pdet
f pd;k &u taumiftxnfazmfaewJh
wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ rsm;eJUtypftcwf&yfpaJ &;eJUNird ;f csr;f a&;
azmfaqmifa&;aqG;aEG;yGaJ wGukd avhvmok;H oyfa0zefxm;wJh ]]Nidrf;csrf;a&;
[d k ; ...ta0;rS m }} aqmif;yg; 9 yk'fudk ukrkj'mowif; *sme,frSm
2013ckEpS f atmufwb
kd m? Ed0k ifbmvawGrmS tcef;quf azmfjycJw
h mudk
pkpnf;wifjyxm;ygw,f/ 'DpmtkyfxGufcsdefeJU aqmif;yg;rsm;a&;jyD;csdef
tMum; tcsdefuGm[rIaMumifh aemufqkH;jzpfay:aewJhtajctaeudk
xif[yfEikd rf mS r[kww
f mudpk mzwforl sm;em;vnf Edik rf ,fxifygw,f/

av;pm;pGm
atmif'if

rdkif*sm;,efteD;&Sd ucsifppfab;'kuonfuav;i,frsm; jzpfovdkpmoifMum;ae&yHk


("mwfyHk-jynfaoG;Edkif)

90

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

91

jidrf;csrf;a&; [dk; . . .ta0;rSm


autef,lOu| apmrlwl;ap;zdk;ESifh EdkifiHawmforwOD;odef;pdef
("mwfyHk-tifwmeuf)

autef,lxdef;csKyfe,fajr avmhcD;vmwGif usif;yonfh


wdkif;&if;om;vufeufudkifrsm; nDvmcH("mwfyHk-tifwmeuf)

wpfEdkifiHvkH;twdkif;twmjzifh
typftcwf&yfpJa&; vufrSwfa&;xdk;yyGJ
pufwifbmv 8&ufaeUu jrefrmtpd;k &&JU jynfaxmifpjk ird ;f csr;f a&;
azmfaqmifrv
I yk if ef;aumfrwD (Union Peace-Making Working Committee, UPWC)eJUnDGwfaomwdkif;&if;om;rsm; zuf'&,faumifpD
(United Nationalities Federal Council, UNFC)wdkU xdkif;EdkifiH?
csi;f rdik jf rKd UrSm awGUqHak qG;aEG;cJMh uygw,f/ tJ'aD qG;aEG;yGrJ mS jrefrmtpd;k
&u atmufwb
kd mvukeyf ikd ;f avmufrmS aejynfawmfrmS usi;f yzdUk MuKd ;pm;
aewJh wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJU typftcwf&yfpaJ &;vufrw
S x
f ;kd yGrJ mS
zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0if vufeufuikd t
f iftm;pkrsm;wufa&mufMuzdUk udk
jrefrmtpdk;& udk,fpm;vS,frsm;ut"duaqG;aEG;cJhMujyD; wdkif;&if;om;
acgif;aqmifrsm;uawmhow
l Ukd a&;qGw
J ifjyxm;wJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGv
J rf;jy
ajryHk 6csufeJUywfoufNyD; OD;pm;ay;aqG;aEG;cJhMuw,fvdkYod&ygw,f/
aqG;aEG;yGNJ y;D wJah emuf ESpzf ufu,
kd pf m;vS,rf sm;uaqG;aEG;yG&J v'feUJ ywf
oufjy;D owif;|mersm;udk &Si;f jyMu&mrSmrwlnw
D t
hJ jrifEpS rf sKd ;udk Mum;
od&ygw,f/

92

atmif'if

{&m0wDowif;|me&JU owif;ydUk csut


f & jrefrmtpd;k &ud,
k pf m;vS,f
tzGaYJ cgif;aqmif jynfaxmifp0k efMu;D OD;atmifrif;u zuf'&,faumifpD
tzGUJ 0ifrsm;u atmufwb
kd m vufrw
S af &;xd;k yGu
J kd wufa&mufzUkd oabm
wlaMumif;ajymw,fvdkUod&ygw,f/ 'gayrJhtJ'Dowif;rSmyJ zuf'&,f
aumifp&D YJ ud,
k pf m;vS,f Edik [
f o
H mu olwUkd taeeJUatmufwb
kd mvuf
rSwaf &;xd;k yGu
J kd wufa&mufygr,fvUkd tajzray;vdu
k b
f ;l vdUk ajymygw,f/
vGwv
f yfaom tm&StoH jrefrmydik ;f tpDtpOf (Radio Free Asia,
k r;jref;&mrSm rGejf ynfopfygwD&hJ taxG
Burmese Service) u awGUqHa
axGtwGif;a&;rSL;vnf;jzpf? jynfaxmifpkwdkif;&if;om;rsm; zuf'&,f
aumifp&D UJ taxGaxGtwGi;f a&;rSL;eJU Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ ud,
k pf m;vS,f
acgif;aqmifvnf;jzpfwhJ Edik [
f o
H mu ]]Road Map udp aqG;aEG;w,f?
Frame Work udp aqG;aEG;w,f/ aemufNy;D awmhrS olwb
Ykd ufu wifjy
vmwJh t"du wpfjynfv;kH typftcwf&yfpaJ &;udpa wGukd aqG;aEG;Mu
w,f/ wu,f oabmwl qH;k jzwfcsucf swt
hJ qifrh sKd ;awmh wpfcrk rS &bl;/
wcsdKU[mudkvnf; jyifqif&r,f? wcsdKU[mudkvnf; jznfhpGuf&r,f/
wpfjynfv;kH typftcwf&yfpaJ &;eJY ywfoufNy;D awmh olwb
Ykd ufuajym
w,f/ 'guawmh olwYkd jzpfapcsiw
f ,f/ usaemfwb
Ykd ufuawmh tJ'gudk
tajzray;ao;bl;/ typf&yfw,fqw
kd muawmh 'Dtwdik ;f &yfaezdYk r[kwf
bl;/ EdkifiHa&;t&aqG;aEG;zdkYjzpfw,f/ tJ'Dawmh a&SUqufNyD;awmhrS
Ekid if aH &;t&aqG;aEG;zdYk tajctaeawG? em;vnfraI wG&zdS v
Ykd nf;vdw
k ,f/
'gudkvnf;em;vnfrI tcdkiftrm&SdNyD;awmhrS vufrSwfxdk;wm uawmh
ydNk y;D awmh aumif;r,fqw
kd o
hJ abmxm;rsKd ;ayghAsm?? usaemfwu
Ykd tJ'v
D kd
ay;vku
dk Nf yjD zpfw,f}} vdUk ajymygw,f/
tJ'o
D wif; ydUk csuw
f pfcw
k nf;rSmyJ tpd;k &ud,
k pf m;vS,f tzGUJ acgif;
aqmif 0efMu;D OD;atmifrif;u ]]tm;vH;k Ny;D oGm;vd&Yk &dS if wpfwikd ;f wpfjynfv;kH
typftcwf&yfpaJ &; vufrw
S af &;xd;k ygr,f/ xd;k wJt
h cgrSmvnf; tcsuf
tvufawG bmrStopftqef;awGrygbl;/ tJ'D tcsut
f vufawGu
bmawGjzpfrvJqv
kd &Ykd &dS if jynfe,ftqifrh mS vufrw
S x
f ;kd xm;wJh tcsuf
av;csufyJav/ tJ'Dtcsufav;csufrSm aemufwpfcsufxyfNyD;awmh

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

93

aygif;ay;vku
d rf ,f/ bmvJq&kd if Ekid if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;udk qufvufvyk f
r,fqw
kd mav;udk aygif;ay;vku
dk rf ,f/ tJ'gav;udk atmufwb
kd m vukef
avmufrmS vkyzf Ukd vkyx
f m;ygw,f/ vkyif ef;pOfu wpfqufwnf; jzpfaomf
vnf;oabmobm0csi;f urwlMubl;/ rwlawmh Mum;xJrmS vdik ;f av;
wpfvidk ;f wm;csiw
f maygh/ tJ'v
D ikd ;f ubmvJq&kd if ckeuajymwJh vufrw
S f
xd;k zdq
Yk Nkd y;D vkyw
f myg/ tJ'aD wmh 'Dupd a wGvnf; ud,
k w
f aYdk qG;aEG;Muw,f}}
vdkUajymjyefygw,f/
tJ'Daemuf pufwifbmv 10 &ufaeUrSm zuf'&,faumifpDu
]]wpfjynfvkH;twdkif;twmjzifh typftcwf&yfpJa&; xyfrHvufrSwfa&;
xdk;&ef udpESifhywfouf}} qdw
k ahJ cgif;pOfeUJ aMunmcsuw
f pfapmifukd
t*Fvyd ?f jrefrmESpb
f momeJU xkwjf yefygw,f/ tJ'D aMunmcsurf mS zuf'
&,faumifpu
D ]]tpd;k &eJU typftcwf&yfpx
J m;jy;D aom tzGUJ tpnf;rsm;
tm;vk;H [m oufqikd &f mjynfe,f tqifw
h iG v
f nf;aumif;? jynfaxmifpk
tqifw
h iG v
f nf;aumif; wpfzUJG csi;f vufrw
S af &;xd;k jy;D jzpfygvsuf bmh
aMumifx
h yfrjH y;D wpfjynfv;Hk twdik ;f twmeJU vufrw
S x
f ;kd zdUk vdt
k yfygovJ/
tpdk;&ESifh wdkif;&if;om;awmfvSefa&;tzGJUwcsdKUMum; typftcwf&yfpJ
xm;ygvsuw
f u
kd yf rJG sm; qufvufjzpfay:ae&jcif;[m Arm wyfrawmfeUJ
tpd;k &tMum;em;vnfr?I qufpyfryI sujf ym;aeygovm;}} qdjk y;D jrefrm
tpd;k &udak r;cGe;f xkwx
f m;ygw,f/ 'ghtjyifzuf'&,faumifpu
D ]]wpfzuf
ESifhwpfzuf typf&yfMuNyDqdkygvQifvG,fvG,fESifh jyefvnfwdkufcdkufMu
jcif;rsKd ;rjzpfay:ap&ef wyfae&mcsxm;a&;? wyfvyI &f mS ;cGio
f wfrw
S af &;?
wyfzGJU0ifrsm;vdkufem&efpnf;rsOf;pnf;urf; owfrSwfa&;rsm;udk cdkifcdkif
rmrmowfrSwfxm;&Sd&ef vdktyfaMumif;eJUtypf&yfNyD;aemuf EdkifiHa&;
jyemrsm;udk aqG;aEG;ajz&Sif;&ef cdkifrmonfhoabmwlnDcsufrsm;
&&Sad &;twGun
f Ed iId ;f vkyaf qmif&efvt
kd yfaMumif;}} if;wdUk &JUoabmxm;
udk wifjyygw,f/
jrefrmtpd;k &&JU xkwjf yefaMunmcsurf sm;t& 'DuaeUtxdwikd ;f &if;
om; vufeufuikd t
f zGUJ tpnf; 14 ckeUJ typftcwf&yfpaJ &; vufrw
S f
a&;xd;k xm;jy;D jzpfw,fvUkd od&ygw,f/ zuf'&,faumifprD mS yg0ifww
hJ ikd ;f

94

atmif'if

&if;om;vufeufuikd t
f zGUJ tpnf; 11 zGUJ xJrmS 6 zGUJ u typftcwf&yfpJ
a&; vufrw
S af &;xd;k xm;Ny;D autdik t
f kd (ac:) ucsiv
f w
G af jrmufa&;tzGUJ
(Kachin Independence Organization, KIO) eJU watmif;-yavmif
vGwaf jrmufa&;wyfrawmf (Ta-aung National Liberation Army,
k yf aJG wG qufjzpf&if;typftcwf&yfpzJ Ukd MuKd ;pm;ndE iId ;f
TNLA) wdUk uwdu
aewJt
h ajctaerSm&Syd gw,f/ usew
f hJ zuf'&,faumifp0D iftzGUJ ao;ok;H zGUJ
jzpfwhJ vm;[l'rD u
kd &ufwpf,el ,
D H (Lahu Democratic Union, LDU)?
&cdik t
f rsKd ;om;aumifpD (Arakan National Council, ANC) eJY 0trsKd ;
k yf JG
om;tzGYJ (Wa National Organization, WNO) awGeUJ uawmh wdu
awGvnf; rjzpf? aqG;aEG;rIvnf;r&Sad o;yg/ 'Dtajctaeudk ok;H oyf&&if
OD;ode;f pdet
f pd;k &arQmv
f ifx
h m;wJh wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJU typftcwf
&yfpaJ &; vufrw
S af &;xd;k yG[
J m atmufwb
kd mvukerf mS jzpfcsirf S jzpfygvdrhf
r,f/ jzpf&ifawmifrv
S ufeufuikd f tzGUJ tpnf;tm;vk;H yg0ifvufrw
S f
a&;xdk;Mur,fvdkUrarQmfvifhEdkifyg/
bmawGuGJjym;MuovJ
usaemfavhvmrdoavmuf OD;ode;f pdet
f pd;k &&JU tpDtpOfu atmuf
wdb
k mvukerf mS wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJUtypftcwf&yfpaJ &;vufrw
S f
a&;xd;k yGu
J kd usi;f yr,f/ tJ't
D crf;tem;rSmtpd;k &eJU typftcwf&yfpNJ y;D
wdkif;&if;om;vufeufudkiftiftm;pkrsm;twlwuG aejynfawmfrSm
Edik if w
H umtpd;k &rsm;eJU Edik if w
H umtzGUJ tpnf;rsm;rS ud,
k pf m;vS,rf sm;&JU
a&SUarSmufrmS vufrw
S af &;xd;k Mur,f/ tJ'D typftcwf&yfpaJ &; pmcsKyrf mS
jynfe,ftqifrh mS yg0ifwt
hJ csuf 4csuf jzpfwhJ (1) ESpzf uf&efvrkd aI wG?
ypfcwfraI wG&yfpaJ &;? (2) ESpzf ufoabmwlxm;wJh e,fajrrSmomaexdik f
a&;? (3) owfrw
S af e&mrSty useaf e&mrsm;odo
Yk mG ;vQif vufeufrudik f
a&;eJY (4) ESpzf ufoabmwlonfah e&mrsm;rSm qufqaH &; k;H rsm;zGiahf &;pwJh
tcsuaf wG yg0ifr,f/ aemufw;kd tcsuw
f pfct
k jzpf (5) Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ
awGuq
kd ufvufusi;f yoGm;a&;qdNk y;D xyfjznfx
h m;w,fvUkd qdyk gw,f/ tJ'D
atmufwb
kd m vufrw
S f a&;xd;k yGNJ y;D wJah emuf Ed0k ifbm? 'DZifbmavmufrmS

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

95

]]Edik if aH &; aqG;aEG;yGrJ sm;usi;f y&ef vdt


k yfaomvkyif ef;pOf(Framework
k gw,f/
for Political Dialogue)}}rsm;udk qufvufaqG;aEG;r,fvUkd qdy
tJ'aD emufwpfqifu
h kd jzwfoef;Ny;D awmhryS J Edik if aH &;aqG;aEG;yGt
J qifu
h kd
a&mufygvdrrhf ,f/
zuf'&,faumifpb
D ufuawmh 'Dtypftcwf&yfpaJ &;vufrw
S f a&;
xd;k wmeJt
Y wl Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;twGuf vkyif ef;pOfukd wpfygwnf;
csrw
S af Munmapcsiyf gw,f/ zuf'&,faumifpt
D aeeJU olwUkd a&;qGx
J m;
wJh aqG;aEG;ajz&Si;f a&;vkyif ef;tpDtpOf (Comprehensive National
S f arvu wnf;u
Peace and Ceasefire Agreement) udk 2013 ckEp
OD;ode;f pdet
f pd;k &udk 0efBu;D OD;atmifrif;u wpfqifw
h ifjyNy;D jzpfw,fvUkd
od&ygw,f/ tJ't
D pDtpOfukd zuf'&,faumifpt
D ygt0ifjzpfwhJ wdik ;f
&if;om;vlrsKd ;pkrsm; yl;aygif;aqmif&u
G af &;vkyif ef;tzGUJ (Working Group
J NhJ y;D tcsuf 15 csuyf g
for Ethnic Cooperation, WGEC) ua&;qGc
tajccHr0l g'rsm;? tcsuf 14csuyf g Edik if v
H ;Hk qdik &f m typftcwf&yfpaJ &;
pmcsKy?f tcsuf 6csuyf g Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm; usi;f yjcif;qdik &f mvkyif ef;
pOf? tcsuf 9 csuyf g toGiu
f ;l ajymif;a&;umv oabmwlncD surf sm;?
Edik if v
H ;Hk qdik &f mNird ;f csr;f a&;nDvmcHBu;D rSmyg0if&r,hf ud,
k pf m; vS,t
f a&
twGuef UJ zGUJ pnf;&r,haf umfrwDrsm;? tcsuf 9csuyf g Edik if aH &;aqG;aEG;
yGrJ mS aqG;aEG;&eftaMumif;t&mrsm;? ESpzf ufwyfrsm;vdu
k ef m&r,hf usihf
0wfrsm;yg0ifygw,f/ zuf'&,faumifpu
D olwUkd wifjyxm;wJ'h D tpDtpOf
udktpdk;&bufundEdIif;aqG;aEG;oabmwlNyD;rSyJ EdkifiHvkH;qdkif&mtypf
tcwf&yfpaJ &;pmcsKyu
f w
kd u
d scikd rf mwJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGv
J yk if ef;pOfrsm;
eJUtwlwuG vufrw
S af &;xd;k csiyf gw,f/
wpfcg zuf'&,faumifpD tzGUJ 0ifrsm;[m rMumao;rDurS ay:xGuf
vmwJh wyfrawmf&UJ rl0g' 6 csut
f ay:rSmvnf; oHo,&SMd uygw,f/
jrefrmhwyfrawmf&UJ typf&yfwikd ;f &if;om;tzGUJ rsm;eJyY wfoufwhJ rl0g' 6
csuu
f (1)vlrowf&ef?(2)t"rwyfpak qmif;jcif;rjyK&efEiS fh qufaMu;
raumuf&ef? (3)wyfae&mopfw;kd csUJ wnfaqmufjcif;rjyK&ef? (4) r[m
rdww
f yfzrYJG sm;twGi;f odYk typf&yfxm;aomtzGrYJ S wyfom;rsm;xnho
f iG ;f

96

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

97

autdkifat 'kOD;pD;csKyfAdkvfcsKyf*Grfarmf (,mrS-'k) udk vdkifZmrS BudKqdkaepOf


("mwfyHk-tifwmeuf)

Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJ jrefrmtpdk;&udk,fpm;vS,ftzGJUacgif;aqmif
OD;atmifrif;(rwfwyf&yfvsuf)? ("mwfyHk-tifwmeuf)

wdkufcdkufjcif;rjyK&ef? (5) tpdk;& tkyfcsKyfa&;ydkif;wGif 0ifa&mufpGufzuf


jcif; rjyK&efEiS fh (6) wyfrawmf\ tkycf sKyrf aI tmuf&dS jynfopYl pfwyfzrYJG sm;
udw
k u
kd cf u
kd jf cif;rjyK&efwYkd jzpfMuygw,f? tJ'D 6csu[
f m typf&yf tzGUJ
rsm;jynfe,ftqif?h jynfaxmifpt
k qifh typf&yfa&; vufrw
S af &;xd;k
wke;f uryg0ifcb
hJ J tckraS y:aygufvmwmjzpfvUkd wdik ;f &if;om;vufeuf
udik t
f zGUJ rsm;u tpd;k &&JUNird ;f csr;f a&;azmfaqmifa&;vkyif ef;rsm;udk wyfr
awmfuoabmrwlbt
J aESmiht
f ,Suaf y;zdYk BuKd ;pm;wmjzpfw,fvUkd oHo
,&SdMuygw,f/

rcdik rf mrIawG? r,HMk unfraI wG? raocsmrIawG? jyifypGuzf ufraI wG? rnD
Gwrf aI wG? rjzpfEikd w
f mud&k csiw
f mawG? rvdt
k yfwhJ aps;ac:rIawG? rd;k om;
rIawGu jynfEh u
S af ewmrdUk jrefrmEdik if &H UJ jynfwiG ;f ppftqk;H owfa&;[m
tvSr;f a0;aeqJvUkd usaemfxifryd gw,f/

r,HkMunfrIawGrsm;? rwlnDrIawGrsm;
tpd;k &opfvufxufrmS jrefrmEdik if rH mS ESpaf ygif; 60 ausmw
f nf&cdS w
hJ ?hJ
wnf&adS eqJjzpfwhJ jynfwiG ;f ppfMu;D udk tNy;D wdik &f yfpzJ Ukd BuKd ;pm;aewm
0rf;omp&myg/ dk;dk;uav;awG;&ifjzifh &efvdkrIawGtqkH;owf? typf
tcwf&yfp?J Edik if aH &;t&awGUqHak qG;aEG;? tm;vk;H vufcEH ikd w
f hJ oabm
wlncD suaf wGuckd srw
S ?f wdik ;f jynfBu;D Nird ;f csr;f tJ'v
D jkd zpfr,fq&kd if odyf
aumif;rSmyg/ 'gayrJh vufawGUjzpfpOfawGrmS awmh aqG;aEG;ndE iId ;f rIawGrmS

rwlnDaom vrf;jyajryHkrsm;
2012 ckEpS f rwfv 1&ufaeYrmS tpd;k &tzGUJ oufwrf; wpfEpS jf ynfh
ajrmufwJhtxdrf;trSwftjzpf jynfaxmifpkvTwfawmfrSmajymMum;wJh
orw OD;odef;pdef&JUrdefUcGef;t&orwOD;odef;pdefcsrSwfxm;wJh Nidrf;csrf;
a&;vrf;jy ajryHu
k tqifo
h ;Hk qif?h tcsuaf ygif; 14 csu&f ydS gw,f/ yxr
tqifjh zpfwhJ ]]jynfe,ftqif}h } rSm (1) ESpzf uf&efvrkd aI wG? ypfcwfraI wG
&yfpJ&ef? (2) ESpfzufoabmwlxm;wJh e,fajrrSmomaexdkif&ef? (3)

pmNyD;&uf-(pufwifbm 15? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 26? atmufwdkbmv 1 &uf 2013)

98

atmif'if

owfrw
S af e&mrSty useaf e&mrsm;odUk oGm;vQif vufeufrudik &f ef? (4)
ESpzf ufoabmwlonfah e&mrsm;rSm qufqaH &;k;H rsm;zGi&hf efeUJ (5) jynf
axmifpt
k qifh aqG;aEG;yGv
J yk rf nfah e&m? tcsed ?f &ufowfrw
S &f ef wdUk yg0if
ygw,f/
'kw,
d tqifjh zpfwhJ ]]jynfaxmifpt
k qif}h } rSm (1) jynfaxmifpu
k
cGrJ xGu&f ef? (2) wdUk wm0efta&;ok;H yg;udk vufc&H ef? (3) pD;yGm;a&;eJU
zGUH NzKd ;wd;k wufa&;u@awGrmS yl;aygif;aqmif&u
G &f ef? (4) rl;,pfaq;0g;eJU
pdwu
f akd jymif;vJapwJh aq;0g;rsm;wdu
k zf suaf &;rSm yl;aygif;aqmif&u
G &f ef?
(5) ygwDxal xmif a&G;aumufy0JG if&ef? (6) 2008 zGUJ pnf;yHt
k ajccH
Oya'tm;vufc&H efEiS hf jyifqifvo
kd nfu
h pd r sm;&Syd gu vTwaf wmftwGi;f
trsm;oabmwl qEEiS t
hf nD aqmif&u
G &f ef? (7) xm0&Nird ;f csr;f a&;
twGuf Oya'abmiftwGi;f odUk tNy;D tydik 0f ifNy;D zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'ESihf
tnDwef;wlnw
D l aexdik o
f mG ;vm vkyu
f ikd pf m;aomuf&ef eJU (8) zGUJ pnf;ykH
tajccHOya'eJYtnDwpfckwnf;aomvufeufudkifwyfrawmftjzpf
&yfwnfa&;ndE idI ;f aqmif&u
G &f ef pwJt
h csurf sm;yg0ifygw,f/ 'Dtcsuf
awGukd ESpOf ;D ESpzf ufnEd idI ;f Ny;D oabmwlncD suf &&SNd yq
D rkd S wwd,tqifu
h kd
qufvufaqmif&u
G rf mS jzpfygw,f/ wwd,tqifu
h akd wmh ]]Edik if aH wmf
tqif}h } vdUk ac:jy;D (1) Edik if aH wmftpd;k &? wdik ;f &if;om; acgif;aqmifawG?
EdkifiHa&;ygwDeJYEdkifiHa&;tiftm;pkawG? jynfolYudk,fpm;vS,fawGpwJh
Edik if aH wmfrmS &Sw
d hJ t"duuswhJ Edik if aH &;acgif;aqmifrsm;tm;vk;H yg0ifjy;D
jynfaxmifpv
k w
T af wmfrmS Nird ;f csr;f a&;oabmwlvufrw
S af &;xd;k Mu&ef
jzpfygw,f/
wdik ;f &if;om; vufeufuikd t
f zGUJ trsm;pku orw&JU Nird ;f csr;f a&;
vrf;jyajryHu
k jynfe,ftqifu
h v
kd ufcjH y;D typftcwf&yfpzJ Ukd oabm
wlnMD uayr,hf jynfaxmifpt
k qifu
h v
kd ufrcHMuyg/ jynfaxmifpt
k qifh
rSmyg0ifwhJ trSwf (1) uae trSwf (4)txdukd vufcEH ikd af yr,hf trSwf
(5) upvdkU(8)txdudk vufrcHEdkifMuyg/ tJ'DEdkifiHa&;ygwDrsm; wnf
axmifa&;? vTwaf wmfxaJ &mufNy;D rSzUJG pnf;yHjk yifqifzUkd BuKd ;pm;a&;eJY vuf
eufudkifwyfrsm;udkzsufodrf;NyD; wpfckwnf;aom jrefrmhwyfrawmfxJ

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

99

aygif;pnf;a&;awG[m olwUkd udb


k mEdik if aH &;tmrcHcsurf rS &Sb
d ?J bmoabm
wlncD surf rS &Sb
d J vufeufcscikd ;f wmomjzpfw,fvUkd cH,Ml uygw,f/ trSef
wu,fvnf; jrefrmhwyfrawmfuoabmrwl&if? cGirhf jyK&if jyifqifvUkd
r&atmifzefw;D xm;wJh 2008 zGUJ pnf;yHt
k ajccH Oya'udk vufeufuikd f
enf;vrf;udpk eG Uf vTw?f Edik if aH &;ygwDrsm;xlaxmif? a&G;aumufy0JG if? vTwf
awmfxaJ &mufrS jyifzUkd MuKd ;pm;MuvdUk urf;vSr;f wm[mwpfzufowf tEdik f
usi&hf ma&mufveG ;f vSygw,f/
2012 ckEpS f pufwifbmv 14? 15? 16 &ufawGrmS xdik ;f -jrefrm
e,fpyfa'owpfae&mrSm wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;&JUnDvmcHwpfcu
k kd nD
Gwaf om wdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm; zuf'&,faumifpu
D OD;aqmifusi;f
ycJyh gw,f/ tJ'n
D v
D mcHuw
kd ikd ;f &if;om;vufeufuikd t
f iftm;pkrsm;?2010
a&G;aumufy0JG if wdik ;f &if;om;Edik if aH &;ygwDrsm;? vlxt
k ajcjyKtzGUJ tpnf;
rsm;? wwfoyd nm&Sirf sm; wufa&mufcMhJ uNy;D ]]wdik ;f &if;om; vlrsKd ;rsm;\
Nidrf;csrf;a&;qdkif&m EdkifiHa&;vkyfief;pOf 6csuf}} udk csrSwfcJhMuygw,f/
'g[mjzifh orwOD;ode;f pde&f UJ Nird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHu
k kd wkjYH yefwhJ wdik ;f &if;
om;vlrsKd ;pkrsm;&JU Nird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHjk zpfygw,f/ yg0ifwt
hJ csuf 6
csuu
f awmh atmufygtwdik ;f jzpfygw,f/
wkdif;&if;om;vlrsKd;rsm;\ Nidrf;csrf;a&;qdkif&m
EdkifiHa&;vkyfief;pOf 6 csuf
(1) wdik ;f &if;om;vufeufuikd f awmfveS af &;tzJUG tpnf;rsm;? Edik if H
a&;ygwDrsm;? trsdK;orD;ESifh vli,fxktygt0if t&yfbufvlUtzGJU
tpnf;rsm; (Civil Societies) wkdYawGYqHkaqG;aEG;yJG usif;yNyD; ]]EdkifiHa&;
aqG;aEG;yJG qdik &f mrlabmif}} (Framework for Political Dialogue) wGif
yg0ifrnft
h csut
f vufrsm;udk oabmwlcsrw
S &f ef
(2) jynfaxmifpt
k pd;k & ud,
k pf m;vS,rf sm;ESihf vufeufuikd w
f ikd ;f &if;
om; awmfveS af &;tzJt
YG pnf;rsm;\ pkpnf;xm;aom ud,
k pf m;vS,rf sm;
tMum; awGq
Y aHk qG;aEG; ]]awGUqHak qG;aEG;a&;qdik &f m rlabmifoabmxm;}}
(The Framework of Political Dialogue) oabmwlnc
D su&f &S&d ef/

100

atmif'if

xdkodkYjyKvkyf&mwGif
(u) bufEpS zf ufrS vufcEH ikd af omae&mwGiaf qG;aEG;&ef
(c) aqG;aEG;pOfEiS hf oabmwlncD surf sm;udk taumiftxnfazmf
&mwGif bufrvdu
k af omEdik if w
H um avhvmapmifMh unfah &;tzJYG xm;&Sd
&efEiS hf oabmwlncD surf sm;udk trsm;jynfoo
l &d adS tmif vGwv
f yfaom
rD'D,mrsm;rSwpfqifhyl;wJGxkwfjyef&ef
(3) jynfaxmifpt
k pd;k &ESihf vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om; awmfveS af &;
tiftm;pkrsm;tMum; awGUqkaH qG;aEG;yJrG S ]]awGUqHak qG;aEG;a&;qdik &f m rl
abmifoabmxm;}} (The Framework of Political Dialogue) oabm
wlncD su&f &SNd y;D rS oufqikd &f mjynfe,fEiS hf wdik ;f tvdu
k af omfvnf;aumif;?
vlrsK;d tvku
d af omfvnf;aumif; wdik ;f &if;om;wd\
Yk nDvmcHrsm;usi;f yNy;D
&Si;f vif;nEd idI ;f oabmxm; &,lomG ;&ef
(4) wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmjzifh wdik ;f &if;om;rsm;\ vufeufuikd f
awmfveS af &;tzJUG tpnf;rsm;rS ud,
k pf m;vS,rf sm;? Edik if aH &;ygwDrsm;rS ud,
k f
pm;vS,rf sm;? trsK;d orD;ESiv
hf il ,ftzJUG tpnf;rsm;tygt0if Civil Sok pf m;vS,rf sm;ESihf todynm&Si?f twwf
cieties tzJUG tpnf;rsm;rS ud,
ynm&Sirf sm;yg0ifaom wdik ;f &if;om;vlrsK;d pkH nDvmcHwpfcu
k kd ac:,lusi;f
yoGm;&ef?
(5) wdik ;f &if;om;tiftm;pkrsm;\ ud,
k pf m;vS,rf sm;? 'Dru
kd a&pDenf;
t&vIy&f mS ;aeMuaom Edik if aH &;tiftm;pkrsm;\ud,
k pf m;vS,rf sm;? tpd;k &
udk,fpm;vS,frsm; tcsKd;nDyg0ifNyD; tiftm;pkokH;pkpvkH;vufcHEkdifaom
ykpH jH zifh yifvpHk w
d "f mwfut
kd ajccHaom jynfaxmifpn
k v
D mcHBu;D wpf&yf
usi;f yoGm;&ef? xdn
k v
D mcHBu;D rS csrw
S af omoabmwlncD surf sm;udk ]]wdik ;f
&if;om;vlrsKd ;rsm;qdik &f m jynfaxmifpo
k abmwlncD su}f } (Union AcS af &;xk;d &ef?
cord) tjzpfoabmwlvufrw
(6) ]]wdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;qdik &f m jynfaxmifpo
k abmwlncD su}f }
(Union Accord) udk tcse
d t
f wdtus owfrw
S Nf y;D taumiftxnfazmf
aqmif&u
G o
f mG ;&ef/
'Doabmxm;udk nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm; zuf'&,faumifp&D UJ
Ou| 'kw,
d Adv
k cf sKyBf u;D tifbefvu orwOD;ode;f pdex
f H 2012 ckEpS f

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

101

pufwifbmv 27 &uf aeUpGeJ UJ pma&;Ny;D taMumif;Mum;cJyh gw,f/


2013 ckEpS f Zlvikd v
f 29&uf uae 31 &ufaeUtxd xdik ;f -jrefrm
e,fpyfrmS ('kw,
d tBurd )f wdik ;f &if;om; vlrsKd ;pkrsm;nDvmcHukd zuf'&,f
aumifpu
D OD;aqmifNy;D xyfru
H si;f yygw,f/ tJ'n
D v
D mcHukd zuf'&,f
aumifpt
D zGUJ 0if vufeufuikd t
f iftm;pkrsm;? jrefrmEdik if t
H wGi;f u 1990
a&G;aumufy0JG if nDw
G af omwdik ;f &if;om;r[mrdwrf sm; (United Nakd ;f &if;om;ygwDrsm;? 2010 a&G;
tionalities Alliance, UNA) tzGUJ 0ifwi
aumufy0JG if nDaemifwikd ;f &if;om;ygwDrsm; zuf'a&;&Si;f (Nationalik ;f &if;om;ygwDrsm;?
ties Brotherhood Federation, NBF) tzGUJ 0if wdi
wdkif;&if;om;tzGJUtpnf;rsm;? vli,ftzGJUtpnf;rsm;? trsdK;orD;tzGJU
tpnf;rsm;? ynm&Sirf sm;? jrefrmEdik if aH jrmufyikd ;f a'o tajcpdu
k Nf ird ;f csr;f
a&;ESihf 'Dru
kd a&pDwyfaygif;pk (Peace and Democracy Front, PDF)?
zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0ifr[kww
f hJ &Sr;f jynfjyefvnfxal xmifa&;aumifpD
(Restoration Council of Shan State, RCSS)eJY wdkif;&if;om;
vlrsKd ;pkrsm; yl;aygif;aqmif&u
G af &;vkyif ef;tzGUJ (Working Group for
kd pf m;vS,rf sm; pkpak ygif; 122OD;
Ethnic Cooperation, WGEC) wdUk rSu,
wufa&mufcyhJ gw,f? ok;H &ufMumnDvmcHuae 2012 ckEpS f pufwifbm
vrSm usi;f ycJw
h hJ (yxr) nDvmcHu csrw
S cf w
hJ hJ wdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;\
Nird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHk 6csuu
f kd xyfrt
H wnfjyKcMhJ uygw,f/
tJ'D wdik ;f &if;om;nDvmcHu wjcm;ta&;Bu;D wJh qk;H jzwfcsurf sm;udk
csrSwfcJhygao;w,f/ tJ'DqkH;jzwfcsufrsm;taMumif;udk aemufydkif;rSm
qufvufaqG;aEG;ygr,f/
tpdk;&bufrS tajymif;tvJwcsdKY
txufrSmwifjycJhwJhtwdkif; OD;odef;pdeftpdk;&&JU tqifhokH;qifh?
tcsuf 14csuf Nidrf;csrf;a&;vrf;jyajryHkeJU wdkif;&if;om;vlrsdK;pkrsm;
tqdjk yKwhJ tcsuf 6csuf Nird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHrk sm;[m tifrwefumG
jcm;vSygw,f/ 'Dtwdik ;f qd&k ifjzifh ESpzf ufqEkH ikd pf &m vrf;r&Sad wmhovdyk g/
aemufyikd ;f rSm tpd;k &bufu tajymif;tvJwcsKd U vkyv
f mygw,f/
wdik ;f &if;om;rsm;eJUjyem[m ppfrufa&;&mjyemr[kwb
f J Edik if aH &;?

102

atmif'if

zGJUpnf;yHktajccHOya'a&;&m jyemjzpfw,fvdkU vufcHvmygw,f/


jynfwiG ;f ppfukd tqk;H rowfEikd o
f wdik ;f jynfw;kd wufrmS r[kwb
f ;l vdUk
vufcHvmygw,f/ zuf'&,frlqdkwmcGJxGufjcif;r[kwfbJ wef;wlnDrSs
aygif;pnf;jcif;jzpfw,fvYkd todtrSwjf yKvmygw,f/ jynfwiG ;f jird ;f csr;f
a&;&zdUk wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;&Jh tcGit
hf a&;rsm;udk wd;k jri ahf y;&r,fvUkd
em;vnfvmMuygw,f/ t&ifu wpfzUJG csi;f eJU oD;jcm;pDaqG;aEG;r,fvUkd
&yfwnfcJh&muae zuf'&,faumifpDudk wyfaygif;pktjzpftodtrSwf
jyKNy;D wyfaygif;pktaeeJU tpd;k &&JU Nird ;f csr;f a&;azmfaqmifa&;vkyif ef;
aumfrwDu pwifaqG;aEG;vmygw,f/ jrefrmEdik if t
H wGi;f rSmyJ aqG;aEG;yGJ
awGusif;yr,fvdkU &yfwnfcJh&muae ESpfzuftqifajywJh jynfyEdkifiH
wpfcrk mS vnf; awGUqHzk Ukd oabmwlvmygw,f/
2012 ckESpf Edk0ifbmv 9 &ufaeUrSm xdkif;EdkifiH? csif;rdkifNrdKUrSm
zuf'&,faumifpu
D ,
kd pf m;vS,t
f zGUJ eJU 0efBu;D OD;atmifrif;acgif;aqmifwhJ
tpd;k &Nird ;f csr;f a&; ud,
k pf m;vS,t
f zGUJ wdUk yxrqk;H tBurd f tvGwo
f abm
awGUqHk aqG;aEG;cJMh uygw,f/ 2013 ckEpS f azazmf0g&Dv 20 &ufaeUrSm
0efBu;D OD;atmifrif; acgif;aqmifwhJ tpd;k &Nird ;f csr;f a&; ud,
k pf m;vS,t
f zGUJ
eJU Edik [
f o
H macgif;aqmifwhJ zuf'&,faumifp&D UJ Edik if aH &;aqG;aEG;a&;
ud,
k pf m;vS,t
f zGUJ (Delegation for Political Dialogue)wdUk csi;f rdik Nf rKd U
rSm yxrqk;H tBurd f w&m;0ifEikd if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;jzpf ajrmufa&;tMuKd
ndE iId ;f aqG;aEG;cJMh uygw,f/ 2013 ckEpS f Zlvikd v
f 13&ufaeUrSm OD;vS
armifa&T acgif;aqmifwhJ tpd;k &jird ;f csr;f a&;aumfrwD&UJ enf;ynmqdik f
&mtMuaH y;tzGUJ (Technical Team) eJU z'drk ef;ref;acgif; aqmifwhJ
zuf'&,faumifpD Edik if aH &;aqG;aEG;a&;ud,
k pf m;vS,t
f zGUJ &JU enf;ynm
tMuaH y;tzGUJ wdUk csi;f rdik Nf rKd UrSmyJaqG;aEG;cJMh uygw,f/ 2013 ckEpS f puf
wifbmv 8 &ufaeUrSm ESpzf ufu,
kd pf m;vS,rf sm;&Jh 'kw,
d tBurd f Edik if H
a&;aqG;aEG;yGjJ zpfajrmufa&;tBuKd nEd iId ;f aqG;aEG;yGu
J ckd si;f rdik jf rKd UrSm xyfrH
usif;ycJhygw,f/
pmNyD;&uf-(pufwifbmv 15? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 27? atmufwdkbmv 8 &uf 2013)

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

103

tpdk;&\ ra&&maom vrf;jyajryHk


tpdk;&bufu jidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;eJYywfoufjyD; tajymif;
tvJwcsKd Uvkycf ahJ yrJh OD;ode;f pde&f UJ jird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHu
k awmh w&m;
0if tajymif;tvJr&Sd qufvufwnf&adS eqJjzpfygw,f/ wdik ;f &if;om;
rsm;bufu wyfawGpeG Uf ? ygwDaxmif? a&G;aumufy0JG ifjy;D vTwaf wmfxJ
a&mufrS zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'udk jyifzUkd qdw
k mudk vufrcHbJ typftcwf
&yfpNJ y;D wmeJUtm;vk;H yg0ifwhJ Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;usi;f yNy;D 2008 zGUJ pnf;
yHu
k v
kd w
T af wmfjyifyuaejyifzUkd awmif;qdx
k m;ayrJt
h pd;k &bufu w&m;0if
vufrcHao;yg/ 'ghtjyif Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;udk b,fvb
kd ,fyv
kH yk rf ,f
qdw
k &hJ iS ;f vif;aocsmwJh tpDtpOfvnf; &Syd rkH &yg/ &S&d ifvnf; wdik ;f &if;
om;acgif;aqmifrsm;udak &mjynfov
l x
l u
k ykd g w&m;0ifcsjyjcif;r&Sad o;yg/
Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;eJyY wfoufNy;D tpd;k &wm0ef&o
dS rl sm;u trsKd ;rsKd ;
ajymaeMuwmuvnf; jynfov
l x
l t
k Mum; pdwf yI af xG;p&myg/ u&if
trsKd ;om;tpnf;tk;H (Karen National Union, KNU) &JU Ou|opf
Adv
k cf sKyMf u;D apmrlw;l ap;zd;k eJU aejynfawmfrmS awGUqHak wmhorwOD;ode;f pdef
u Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;udk jynfaxmifpv
k w
T af wmfxrJ mS yJ aqG;aEG;oifh
w,fvdkUajymcJhygw,f/ 0efBuD;OD;atmifrif;uusawmh ]]oufqdkifol
tm;vk;H yg0ifwyhJ ifvn
kH v
D mcHvkd vlxt
k pnf;ta0;Bu;D wpfcu
k kd jynfaxmif
pkvw
T af wmftpnf;ta0;eJUwpfcsed w
f nf;rSmusi;f yr,f/ yifvv
Hk kd nDvmcH
Bu;D rSmaqG;aEG;tajzxkwv
f Ukd &wmawGuq
kd ;Hk jzwfNy;D tJ'n
D v
D mcHu qk;H jzwf
vdkUr&wmawGudk jynfaxmifpkvTwfawmfudkwifydkY jyD;qkH;jzwfapr,f}}
vdUk ajymjyefygw,f/ 2013 ckEpS f ZGev
f 28&ufaeUuusi;f ywJh jynfoUl
vTwaf wmftpnf;ta0;rSm OD;atmifrif;u Nird ;f csr;f a&;azmfaqmifa&;eJU
ywfoufNyD; tpdk;&udk,fpm;vTwfawmfodkYtpD&ifcH&mrSm ]]wdkif;&if;om;
vufeufuikd t
f zGUJ rsm;eJU wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmtypftcwf&yfpaJ &;
vufrw
S x
f ;kd jy;D &if aemufyikd ;f rSm Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;udk vTwaf wmfrS
OD;pD;aqmif&u
G Ef ikd &f eftwGuf vTaJ jymif;ay;&ef tpDtpOf&adS Mumif;}} ajym
jyefygw,f/
'Dawmh wdik ;f &if;om; vufeufuikd t
f iftm;pkrsm; arQmv
f ifah wmifw
h

104

atmif'if

aewJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm; wu,fjzpfvmrSmvm;? jzpf&ifa&m b,fvkd


yHo
k PmefeUJ jzpfrmS vJ? b,fou
l OD;aqmifrmS vJ? tpd;k &vm;? vTwaf wmf
vm;pojzifh ar;cGe;f awGu ydNk y;D rsm;jym;vmygw,f/
vTwfawmfrSmvnf; ol&OD;a&Tref; em,utjzpf wm0ef,ljyD;u
wnf;u Nidrf;csrf;a&;azmfaqmifrI vkyfief;rsm;rSm xdxda&mufa&muf
yg0ifzUkd BuKd ;pm;aewm awGU&ygw,f/ 2008ckEpS zf UJG pnf;yHk tajccHOya'
udk jyifqifoif?h rjyifqifoifh avhvmok;H oyfzUkd vTwaf wmfEpS &f yfy;l aygif;
aumfrw
D w
D pfcu
k kd vTwaf wmfu,
kd pf m;vS,f 109OD;eJU zGUJ pnf;xm;jy;D tJ'D
aumfrwDu avhvmokH;oyfcsufawGudk 2013 ckESpf 'DZifbmvukef
aemufq;Hk xm;Ny;D wifjy&r,fvUkd qdyk gw,f/ 'gayrJh 'Dy;l aygif;aumfrwDrmS
BuUH cdik af &;ygwDu,
kd pf m;vS,f 52 OD;eJU wyfrawmfu,
kd pf m;vS,f 25 OD;
wdUk u trsm;pkvrT ;f rd;k xm;jy;D trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzGUJ csKyu
f 7OD;eJU wdik ;f
&if;om;ygwD ud,
k pf m;vS,rf sm;u 25OD;omyg0ifwmaMumifh 'D aumfrwD
&JU avhvmok;H oyfr[
I m wdik ;f &if;om;rsm; arQmv
f ifo
h avmuf wef;wlnrD Q
tcGit
hf a&;awG&zdUk rjzpfEikd yf g/ wpfcg vTwaf wmfrmS yJ ]]wdik ;f &if;om;vl
rsKd ;pkrsm;tcGit
hf a&; umuG,af &;Oya'Murf;}}udk a&;qGaJ ew,fvUkd od&yg
w,f/ Oya'wdkif;[m wnfqJ 2008 zGJUpnf;yHkudk tajccHa&;qGJ&jyD;
2008 zGJUpnf;yHkudk,fu wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;&JU udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh?
ud,
k yf ikd jf y|mef;cGiahf wGukd uefUowfxm;wmrdUk 2008 zGUJ pnf;yHu
k t
kd ajccH
a&;qGrJ ,fh ]]wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm; tcGit
hf a&;umuG,af &; Oya'Murf;}}
[mvnf; wdik ;f &if;om;rsm;&JU arQmv
f ifch suef UJ udu
k n
f v
D rd rhf ,frxifyg/
typf&yfvdkuf jyefwdkufvdkuf
jrefrmhwyfrawmfeUJ wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f iftm;pkrsm; typf
tcwf&yfpJMuw,fqdkwm EdkifiHa&;t&aqG;aEG;ndEdIif;rIrsm;&JU yxr
ajcvSr;f jzpfNy;D ppfyrJG sm;tNy;D wdik f &yfpaJ &;twGuf MuKd wifjyifqifrv
I nf;
jzpfoifhygw,f/ typftcwf&yfpJjcif;[m aemifwpfcsdefrSmjyefvnf
wdu
k cf u
kd zf Ukd tm;arG;wJo
h abm? wpfzufew
YJ pfzuf tjyeftvSef vSnphf m;
MuwJo
h abmrjzpfoifyh g/ tckjrifawGUae&wJh typf&yfru
I awmh ESpzf uf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

105

wyfawG ppfwu
kd w
f m cPem;? vufeuf? &dum eJU ppfonf tiftm;jznf?h
Ny;D awmhtvG,w
f ulawGUEdik w
f hJ trSm;wpfcck ?k taMumif;jycsuw
f pfcek UJ
jyefwu
kd af eMuovdyk g/ tpd;k &opfwufNy;D vufeufuikd t
f zGUJ tpnf; 17zGUJ
eJU jynfe,ftqifh? 18 zGJUeJU jynfaxmifpktqifh typftcwf&yfpJzdkU
oabmwljyD;jyDqdkayr,fhwdkufyGJawGuawmh qufvufjzpfyGm;aeqJyg/
2013 ckEpS af rvrS Mo*kwv
f txd av;vwmumvtwGi;f ucsijf ynf
e,f? &Sr;f jynfe,f? u&ifjynfe,feUJ rGejf ynfe,fawGrmS jrefrmwyfrawmf
eJUwdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ awGtMum; wdu
k yf aJG ygif; 60ausmjf zpf
yGm;cJw
h ,fvUkd od&ygw,f/
jynfwiG ;f ppfaMumifh ESpzf ufwyfawG aoausysupf ;D Mu? 'Pf&m&Mu
ovdk wdkif;&if;om;jynfolawGtrsm;MuD; twd'kua&mufMu&ygw,f/
jynfwiG ;f ppfrmS Mum;nyfjy;D aoqk;H cJMh u&wJh tjypfrw
hJ ikd ;f &if;om;jynfol
awG aomif;eJUcsjD y;D &Srd ,fvUkd cefUrSe;f &ygw,f/ aetdr&f yf&mG udk pGeUf cGm
xGuaf jy;Mu&wJh 'kuo
nfaygif; ok;H ode;f cGaJ usm&f jdS y;D &Gmyke;f &Gma&SmifawGrmS
cdak tmif;aexdik &f wJh jynfoal wGav;ode;f ajcmufaomif;ausm&f ydS gw,f?
'Dwikd ;f &if;om;jynfoal wG&UJ b0[mwdu
k yf aJG wGjzpfaewke;f rSm tqd;k 0g;qk;H
cHpm;cJMh u&ovdk wdu
k yf aJG wG&yfem;xm;awmhvnf; tqk;d qk;H b0u rvGwf
ajrmufEikd Mf uyg/ typftcwf&yfpaJ &;u rcdik rf mwmrdUk ESpzf ufwyfrsm;u
vufeuf? &dum ? ppfonfpak qmif;MuwJt
h cg 'Djynfoal wG tay:yJ 'Pfyd
vmwmyg/ t"rqufaMu;aumufcrH ?I t"rvyk t
f m;ay;cdik ;f aprI? t"r
ppfom;pkaqmif;rI? t"rzrf;qD;tEdik u
f sio
hf wfjzwfraI wGukd 'Dwikd ;f &if;
om;jynfoal wGyJ qufvufcpH m;aeMu&wmyg/
tpd;k &uawmh tpDtpOftwdik ;f atmufwb
kd mvxJrmS Edik if aH wmf
orwOD;aqmifwJh wpfEdkifiHvkH;twdkif;twmjzifh typftcwf&yfpJa&;
pmcsKyv
f ufrw
S af &;xd;k yGu
J kd wdik ;f &if;om; vufeufuikd t
f zGUJ rsm; tm;vk;H
rwufa&muf&ifawmifrS rjzpfraeusi;f yygvdrrhf ,f/ zuf'&,faumifpD
uvnf; wufr,f? rwufb;l qdw
k mudk oabmxm;ray;Edik af o;bl; qdw
k hJ
tqifu
h ae pufwifbmvukerf mS usi;f yr,fh zuf'&,faumifp&D UJ tvkyf
trIaqmiftpnf;ta0;rSm aqG;aEG;qk;H jzwfr,fvUkd taxGaxGtwGi;f

106

atmif'if

a&;rSL; Edik [
f o
H mu pufwifbmv 15 &ufaeUrSm ajymygw,f/ aocsm
wmu atmufwb
kd mvufrw
S af &;xd;k yGu
J kd zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0ifvuf
eufudkifwyfrsm; tm;vkH;r[kwfawmif u&iftrsdK;om;tpnf;tkH;
(KNU) eJU zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0ifwcsKd U? zuf'&,faumifprD mS rygwJh
&Sr;f jynfe,f jyefvnfxal xmifa&;aumifpD (RCSS) tygt0if wjcm;
wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ tawmfrsm;rsm;wufa&mufMuygvdrrhf ,f/
'gayrJh tJ'v
D ufrw
S af &;xd;k yGaJ Mumifh jrefrmEdik if rH mS trSew
f u,fyaJ oewf
oHawG&yfpo
J mG ;rSmvm;/ usaemfuawmh oHo,&Sad eqJyg/
typftcwf&yfpJa&; &SnfMumcdkifrmzdkY
ESpfzufppfwyfrsm; jidrf;csrf;a&;aqG;aEG;zdkU typftcwf&yfpJMuwJh
tcg 'Dtypftcwf&yfpaJ &;udk umv&SnMf umxde;f odr;f zdUk twGuf ta&;
wBu;D vdt
k yfcsuf ESpcf &k ydS gw,f/ (1) Mum;aetzGUJ tpnf;rsm; odUk r[kwf
ESpzf uf yl;wGaJ umfrwDzUJG pnf;Ny;D typftcwf&yfprJ u
I kd apmifMh uyfxed ;f odr;f
a&;eJU (2) Edik if aH &;t& qufvufaqG;aEG;tajz&Sma&;wdUk jzpfMuygw,f/
vuf&dS jrefrmhNird ;f csr;f a&;jzpfpOfrmS tqdyk gta&;Bu;D wJt
h csuEf pS cf pk vk;H
vpf[maeygw,f/
Mum;aetzGJUtpnf;rsm;eJY odkUr[kwf ESpfzufudk,fpm;vS,frsm;eJU
t&yfbuftzGJUtpnf; udk,fpm;vS,frsm;yg0ifwJh ]]typftcwf&yfpJrI
apmifMh uyfxed ;f odr;f a&;aumfrwD}} wpf&yfzUJG pnf;zdUk vdt
k yfygw,f/ 'Daumf
rwDuESpzf ufppfwyfrsm;&JUwyfae&mcsxm;rI? wyfa&GUvsm;rIawGukd ESpf
bufoabmwlnDxm;wJhtwdkif; xdef;odrf;atmifapmifhMuyfowday;
ae&rSmyg/ wpfzufeUJ wpfzufem;vnfrv
I pJG &m taMumif;&S&d ifvnf;ppfyJG
eJU rajz&Si;f bJ aumfrwDu Mum;0ifajz&Si;f ay;wmudEk pS zf ufwyfrsm;u
vdu
k ef m&ygr,f/ txl;ojzifh ppfrufjzpfymG ;&mae&ma'ouwdik ;f &if;om;
jynfoal wG&UJ vHNk cKH a&;eJUvlom;csi;f pmemaxmufxm;rI tul tnDrsm;
&&Sdapa&;udkvnf; 'DaumfrwDu wm0ef,l&rSmyg/ ESpfzufwyfawGu
owfrw
S x
f m;wJph nf;urf;awG rcsKd ;azmufatmif apmifMh uyfuyG u
f zJ Ukd wm
0ef&o
dS vdEk pS zf ufwyfrsm; em;vnfr&I v
dS mcsed ?f wpfzufrmS vnf; Edik if aH &;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

107

aqG;aEG;yGrJ sm; tawmfc&D;a&mufaecsed rf mS ESpzf ufppfwyfrsm; jrK yEf HS xm;wJh


ajrjrKyfrdkif;awGudk pepfwus&Sif;vif;zdkU? 'kuonfrsm;udkae&yf a'o
jyefyUkd Edik zf Ukd ? 'kuo
nfrsm;&JUb0jyefvnfwnf aqmufa&;rsm;udk vnf;ul
nDzUkd 'DaumfrwDrmS wm0ef&ydS gw,f/
ESpzf ufppfwyfrsm;rSmvnf; owfrw
S x
f m;wJu
h si0hf wfawGukd vdu
k ef m
&rSmyg/ jrefrmwyfrawmfutckwavmrSm typftcwf&yfpx
J m;wJh wdik ;f
&if;om; vufeufuikd t
f zGUJ rsm;eJU ywfoufwhJ rl0g' 6csuu
f kd csrw
S x
f m;
w,fvdkYqdkygw,f/ tJ'Drl0g'awGu (1) vlrowf&ef? (2) t"rwyf
om;pkaqmif;jcif;rjyK&efEiS fh qufaMu;raumuf&ef? (3) wyfae&mopf
wd;k csUJ wnfaqmufjcif;rjyK&ef? (4)r[mrdwf wyfzUJG rsm;twGi;f odYk typf
&yfxm;aomtzGrYJ w
S yfom;rsm; xnho
f iG ;f wdu
k cf u
kd jf cif; rjyK&ef? (5) tpd;k &
tkycf sKyaf &;ydik ;f wGif 0ifa&mufpu
G zf ufjcif;rjyK&efEiS fh (6) wyfrawmf\
tkycf sKyrf aI tmuf&dS jynfopYl pfwyfzrYJG sm;udk wdu
k cf u
kd jf cif; rjyK&efwYkd jzpfMu
ygw,f/ jzpfoifw
h mu tJ'v
D kd pnf;urf;csuaf wG (Military Code of
f ufwyfzUJG rsm; oabmwlcsrw
S &f rSm jzpfjy;D ESpzf ufwyf
Conduct)udk ESpz
zGUJ rsm;u vdu
k ef m&rSmjzpfygw,f/ vdu
k ef mrI&?dS r&Su
d v
kd nf; ]]typftcwf
&yfprJ aI pmifMh uyfxed ;f odr;f a&;aumfrwD}} u apmifh Muyfavhvmae&rSmyg/
wpfzufowfcsrw
S w
f hJ pnf;urf;rsm;rjzpfoifyh g/
aemufxyf ta&;wBu;D vdt
k yfwhJ Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm; usi;f ya&;
uvnf;tcktcsed t
f xdZa0Z0gjzpfqyJ g/ Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm; usi;f y
zdUk twGut
f pd;k &bufrmS pepfwusjyifqifxm;wmr&So
d vdk wdik ;f &if;om;
tiftm;pkrsm;uwifjywJh tpDtpOfuv
kd nf; tpd;k &utjynft
h 0vufrcH
yg/ atmufwb
kd m vufrw
S af &;xd;k yGt
J Ny;D aemufyikd ;f rSm Edik if aH &;aqG;aEG;
yGaJ wGukd OD;ode;f pdet
f pd;k &uqufvufO;D aqmifaqG;aEG;rSmvm;? vTwaf wmf
eJUqufaqG;aEG;MuqdNk y;D wdik ;f &if;om;vufeufuikd w
f yfzUJG awGukd vTwaf wmf
vufxJ xm;cJrh mS vm; 'grSr[kwt
f pd;k &eJUvTwaf wmf yl;aygif;Ny;D wdik ;f &if;
om;awGeUJ aqG;aEG;rSmvm;? aqG;aEG;yGaJ wGusi;f y&if tcsed b
f ,favmuf
MumrvJ? tqifb
h ,fEq
S if&h rdS vJ usaemfwb
Ykd mrSrod&yg/
tckvkd t"duvdt
k yfcsuBf u;D ESpcf jk zpfwhJ ]]typftcwf&yfprJ I apmifh

108

atmif'if

Muyfxed ;f odr;f a&;aumfrwD}} eJU ]]wduscikd rf maom Edik if aH &;aqG;aEG;yGv


J yk f
ief;pOf}} rsm;ryg&Sad o;wJh wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJU typftcwf&yfpJ
rI[m trSew
f u,f&n
S Mf umyghrvm;? cdik rf myghrvm; usaemf oHo,&Srd yd g
w,f/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 16? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 28? atmufwdkbmv 15 &uf 2013)

EdkifiHa&;aqG;aEG;Mu&ifa&m tajz&Sdyghrvm;
tpd;k &bufu wduscikd rf mwJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ tpDtpOfr&Sad o;vdUk
pdwyf &l ovdw
k pfzufrmS wdik ;f &if;om;rsm;&JU arQmv
f ifch suaf wGukd Munfh
vdu
k af wmhvnf; tvGet
f uGjH rifrh m;aewmawGU&ygw,f/ 2013 ckEpS f
Zlvikd v
f 29&ufuae 31&ufaeUtxd xdik ;f Edik if ?H csi;f rdik Nf rKd UrSm usi;f ycJw
h hJ
('kw,
d ) wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;nDvmcHucsrw
S cf w
hJ hJ atmufygqk;H jzwf
csurf sm;udk Munfyh g/
('kwd,) wdkif;&if;om;rsm;nDvmcHrS qkH;jzwfcsufrsm;
(1) jynfaxmifpjk refrmEdik if aH wmfukd trsKd ;om;jynfe,frsm; (National States) ESihf trsKd ;om;rsm; jynfe,frsm; (Nationalities States)
wef;wlnDrQcGifh? udk,fydkifjy|mef;cGifhawGeJU pkpnf;yg0ifwJh zuf'&,fjynf
axmifpktjzpfzGJUpnf;&ef
(2) zuf'&,fjynfaxmifpktwGif;rSm zuf'&,f'Drdkua&pDpepfudk
usifhokH;&ef
(3) zuf'&,fjynfaxmifpu
k kd jynfytE&m,frsm;rS tumtuG,f
ay;rnfh zuf'&,fjynfaxmifpw
k yfrawmf zGUJ pnf;wnfaxmif&ef/
(4) OD;ode;f pdet
f pd;k &rS vuf&u
dS sio
hf ;Hk aeaom 2008 zGUJ pnf;yHt
k ajc
cHOya'onf 'Dru
kd a&pDtESpo
f m&rsm;ESijhf ynf0h jcif;r&Sd zuf'&,fqikd &f m
rl0g'rsm;ESihf rudu
k n
f o
D nft
h wGuv
f ufrcHEikd ?f ppfreS af om zuf'&,fpepf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

109

tay:tajccHonfzh UJG pnf;yHt


k ajccHOya'topfwpf&yfuakd &;qG
J tok;H jyK
Edik af &;BuKd ;pm;&ef
(5) nDw
G af om wdik ;f &if;om;rsm;zuf'&,faumifpD (UNFC) ESihf
nDw
G af om wdik ;f &if;om;rsm;r[mrdwt
f zGUJ (UNA) wdkUu zGJUpnf;yHk
tajccHOya'topf a&;qGaJ &;udk OD;aqmifMurnf/ nDvmcH\ qk;H jzwf
csurf sm;udk taumiftxnfazmfjcif;\ wpfpw
d w
f pfa'otjzpf 'Dru
kd a&
pDtiftm;pkrsm;? trsKd ;orD;tzGUJ rsm;? vli,ftzGUJ rsm;? t&yfbufvrl t
I zGUJ
tpnf;rsm;ESifh tjcm;tzGJUtpnf;rsm;rS udk,fpm;vS,frsm;yg0ifaom
tajccHOya'rlMurf;a&;qGaJ &;aumfrwDukd zGUJ pnf;&ef
(6) 2012 ckEpS f pufwifbmvwGif usi;f ycJah om (yxr) wdik ;f &if;
om;vlrsKd ;pkrsm;nDvmcHrS csrw
S cf ahJ om Nird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHk 6csuf
udk xyfrt
H wnfjyKonf/ Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;ESihf nEd iId ;f aqG;aEG;rIrsm;
wGif wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tiftm;pkrsm; tm;vk;H onf wpfpw
k pf
pnf;wnf; ud,
k pf m;jyK&yfwnf&ef? wpfzUJG csi;f pD oD;jcm;&yfwnfaqG;aEG;
jcif;rjyK&ef/
tJ'D tcsuf 6csut
f jyif zuf'&,fjynfaxmifpt
k wGi;f rSm tjcm;
wdik ;f &if;om;rsm;enf;wl ArmvlrsKd ;rsm;twGuf Armjynfe,fzUJG pnf;&yf
wnf&efqw
kd mudyk g qk;H jzwfcMhJ uygao;w,f/
ArmvlrsdK;rsm;udkvnf; xnfhpOf;pm;yg
wdkif;&if;om;vlrsdK;pkawGtaeeJU ESpfaygif;rsm;pGm qkH;IH;cJh&wJh tcGifh
ta&;awGukd jyefvnf&,lcsiw
f ,fqw
kd m obm0us w&m;rQwygw,f/
ppftiftm;okH;ajz&Sif;NyD; ppfyGJrSmtEdkif&cJh&ifjzifh olwdkUvdkcsifwmawG
tm;vk;H udo
k w
l Ukd pdwBf uKd uzf efw;D Edik Mf urSmyg/ jyemawGupkd pfyeJG UJ rajz
&Si;f bJEikd if aH &;enf;vrf;eJU aqG;aEG;nEd iId ;f ajz&Si;f Mur,fq&kd ifawmh vdck sif
oavmuftukefr&Edkifbl;/ vdkcsifwmawGudk wpfMudrfwnf;eJUtm;vkH;
r&Edik b
f ;l qdw
k m oabmayguf&rSm jzpfygw,f/ Edik if aH &;aqG;aEG;yGaJ wG
atmifjrifr&I csi&f if ESpzf ufpvk;H updw&f n
S v
f uf&n
S f tajrmftjrifBu;D Bu;D
eJY *kwpdu
k t
f ay;t,lvyk Mf u&rSmyg/

110

atmif'if

wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;taeeJU awmif;qdck surf sm; jyifqifMuwJt


h cg
olwUkd aqG;aEG;r,ft
h a&;udpa wG[m olwUkd ud,
k pf m;jyKwhJ vlenf;pkwikd ;f &if;
om;rsm;eJU wpfzufuwdik ;f jynfukd tkycf sKyaf ewJh jrefrmtpd;k &? jrefrmwyf
rawmfwUkd eJUwif oufqikd w
f mr[kwb
f J wdik ;f jynf&UJ vlrsm;pkjzpfwhJ Armvl
rsKd ;rsm;tm;vk;H eJUyg oufqikd af ewmudk oabmaygufzUkd vdyk gw,f/ Arm
vlrsdK;rsm;taeeJU wdkif;&if;om;rsm;awmif;qdkwJh zuf'&,fEdkifiHwnf
aqmufa&;udk uefUuGufMur,frxifyg/ 'gayrJh Armjynfe,fzGJUpnf;
a&;udak wmh oabmwlMuvdrrhf ,f rxifyg/ usaemfu,
kd w
f ikd f ArmvlrsKd ;
wpfa,muftaeeJY zuf'&,fzUJG pnf;rIukd axmufcyH gw,f/ vuf&jdS ynf
e,fawGtm;vk;H udk wdik ;f a'oBu;D rsm;xuf tqifjh rifw
h hJ ud,
k yf ikd t
f yk cf sKyf
cGifh? udk,fydkifjy|mef;cGifh& jynfaxmifpktzGJU0ifrsm; jzpfapcsifygw,f/ 'g
ayr,fh Armjynfe,fzUJG pnf;a&;udk raxmufcyH g/ wdkif;&if;om;rsm;yg
a&m axG;aexdkifMuwJh wdkif;a'oMuD;tcsdKU (weoFm&Dwdkif;? {&m0wD
wdkif;? ppfudkif;wdkif;)udk trsdK;om;rsm;jynfe,ftjzpf ajymif;vJzGJUpnf;rSm
udk raxmufcHEdkifyg/
zuf'&,fwyfrawmf zGUJ pnf;a&;qdw
k hJ awmif;qdck sut
f ay:rSmvnf;
oHo,&Sdrdygw,f/ vuf&Sdjrefrmhwyfrawmfu jynfwGif;ppfoufwrf;
wpfavQmufv;Hk wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm; aexdik &f ma'oawGrmS wdik ;f &if;
om;vlrsdK;pkrsm;tay: tMurf;zufrIawG? &ufpufMurf;MuKwfrIawG
usL;vGecf ?hJ usL;vGeq
f q
J w
kd m usaemfwUkd odem;vnfygw,f/ 'gayrJh tJ'D
jrefrmhwyfrawmfxrJ mS udyk J wdik ;f &if;om;aygif;pHyk g0ifaeMuwmyg/ 1988
ckEpS f pufwifbmvrSm jrefrmh'rD u
kd a&pDta&;awmfyBkH u;D udk jrefrmppfwyf
u tMurf;zufjzdKcGif;awmh &efukef? rEav;NrdKUBuD;awGrSm Nidrf;csrf;pGm
qEjyolawGudk ypfcwfowfjzwfMuwJh jrefrmwyfrawmfom;awG[m
jrefrmpum;rajymwwfwhJ wdik ;f &if;om;ppfom;awGyg/
wpfcg jrefrmppfwyfukd vlUtcGit
hf a&; csKd ;azmufraI wGeUJ tjypfajym
Edik o
f vdk wdik ;f &if;om; vufeufuikd w
f yfzUJG awGuvnf; vk;H 0tjypfuif;rJh
olrsm;(Innocents)r[kwfMuyg/ vlrsdK;pktusdK;pD;yGm;twGufawmfvSef
a&;vkyw
f ,fvUkd ajymMuayrJv
h ufawGUrSmawmh acgif;aqmifwpfp&k UJ tusKd ;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

111

pD;yGm;twGuw
f nfaxmifxm;wJh cg;ydu
k af qmifwyfzUJG yHpk rH sKd ; jzpfaewm
awGvnf;&Sdygw,f/ xdkif;-jrefrme,fpyfwpfavQmufrSmwdkif;&if;om;
vufeufuikd w
f yfzUJG rsm;&JU vufcsuef t
YJ oufaysmufc&hJ wJh jrefrmausmif;
om;awG trsm;Mu;D &Scd yhJ gw,f/ 'Dwikd ;f &if;om;wyfawGxrJ mS yJ oufqikd &f m
vlrsdK;pkrsm;udk t"rqufaMu;aumufcJhMuwJh? t"rppfom;pkaqmif;
cJMh uwJ?h t"rtEdik u
f sio
hf wfjzwfcMhJ uwJ?h t"rapmfum;cJMh uwJh ppfw&m;
cHawGtrsm;Mu;D yg/ awmfveS af &;orm;trnfcv
H ufeuftm;ud;k eJU pD;yGm;
a&;vkypf m;olawG? wdik ;f jynf&hJ tzd;k wefopfawm? ausmufrsu&f wem
awGeUJ o,HZmwawGukd jynfyu&wemodu
k w
f ;l olawGxH aps;aygaygeJU
a&mif;csco
hJ al wGtrsm;Mu;D yg/ 'gaMumifrh Ykd tckvt
kd csed rf mS zuf'&,fwyfr
awmfzUJG pnf;a&; awmif;qdjk cif;[mtvGeaf pmvGe;f w,fvUkd ,lqygw,f/
jzpfoifw
h mujrefrmhwyfrawmfukd Edik if aH &;OD;aqmifrI tcef;u@uae
tcsdefZ,m;wpfcktwGif;rSm kyfodrf;Edkifa&;eJYjrefrmh wyfrawmfudk
t&yfbuftyk cf sKyaf &;atmufrmS jyefvnfae&mcsa&;wdUk uydjk y;D ta&;Bu;D
Ny;D ydNk y;D vufawGUusw,fxifygw,f/
2008 zGJUpnf;yHkudkvufrcHEdkifvdkU topfjyefvnfa&;qGJa&;qdkwJh
qk;H jzwfcsuu
f v
kd nf; tHMh ordygw,f/ usaemfvnf; 2008 zGUJ pnf;yHu
k kd
rBuKd uEf pS o
f ufyg/ 'gayrJh usaemfwUkd BuKd uo
f nfjzpfap? rBuKd uo
f nf
jzpfap2008zGUJ pnf;yHu
k 2010Ed0k ifbm a&G;aumufyu
JG pvdUk Edik if w
H pf0ef;
touf0ifNyD; vuf&SdjrefrmEdkifiH&JU wpfckwnf;aom wnfqJzGJUpnf;yHk
tajccHOya' jzpfaeygjy/D wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;eJU ywfoufwhJ jy
em? jynfwGif;ppf&JU jyem[m zGJUpnf;yHktajccHOya'qdkif&mjyem
jzpfvUkd wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;&JUwef;wlnrD Q tcGit
hf a&;awGukd tmrcH
csuaf y;r,fh zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya' topfwpfcak &;qGcJ siw
f m obm0
usygw,f/ 'gayrJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;uae &&Srd ,fo
h abmwlnrD rI sm;
tm;vk;H [m aemufq;Hk rSm jynfaxmifpv
k w
T af wmfuakd &muf&rdS mS yg/ BuUH cdik f
a&;ygwDu 52 &mcdik Ef eI ;f ? ppfwyfu 25&mcdik Ef eI ;f ? ESpzf UJG aygif; 77 &mcdik f
EIef;vTrf;rdk;xm;wJh jynfaxmifpkvTwfawmfu wdkif;&if; om;rsm;
awmif;qdkovdk 2008zGJUpnf;yHkudk topfjyefa&;qGJzdkU oabmwlr,f

112

atmif'if

rxifyg/ wdkif;&if;om; vufeufudkifwyfrsm; yl;aygif;yg0ifwJh zuf'


&,fjynfaxmifpk wyfrawmfzUJG pnf;a&;udk axmufcv
H rd rhf ,frxifyg? Arm
jynfe,fzGJUpnf;a&;udk vufcHvdrfhr,f rxifyg/ 2008 zGJUpnf;yHkudk &Edkif
oavmufjyifqifa&;u ydNk y;D obm0usygvdrrhf ,f/
'DaeUumv[m jynfwiG ;f Nird ;f csr;f a&;twGuf arQmv
f ifch sut
f awmf
twef&SdwJh umvjzpfygw,f/ tpdk;&eJU vTwfawmfacgif;aqmifrsm;
ud,
k f u jynfwiG ;f ppfukd tqk;H rowfbJ wdik ;f jynfrmS 'Dru
kd a&pDrxGe;f
um;Edkifbl;? zGHUNzdK;wdk;wufrIr&SdEdkifbl;vdkU 0efcHvm&ygNyD/ jynfwGif;ppfudk
tqkH;owfzdkUtwGuf t"duvdktyfcsufu wdkif;&if;om;vlrsdK;pkrsm;&Jh
tcGit
hf a&;rsm;udk wd;k jri ahf y;tyfjcif;jzpfw,fvUkd vnf; oabmayguf
aeMuygjy/D 'gayrJh tpd;k &wpfzUJG vk;H ? vTwaf wmfu,
kd pf m;vS,t
f m;vk;H eJU
wyfrawmf acgif;aqmifrsm;tm;vk;H u wnDwGww
f nf; oabmxm;
&Sdwmr[kwfyg/ olwdkU&JU oabmxm;rSmvnf; twdkif;twmtuefYt
owf&ydS gvdrrhf ,f/ 'gaMumifh wdik ;f &if;om;rsm;&JU awmif;qdck suaf wG[m
vufawGUuszYkd vdt
k yfygw,f/ aqG;aEG;yGJ rpcifuwnf;u wpfzuftzGUJ
tpnf;udk aqG;aEG;csipf w
d af wmif r&Sad wmhatmif rvkyo
f ifyh g/ tvGet
f
uRaH wmif;qdjk cif;rsm;jzifh arQmv
f ifch suaf wG[m wu,fjzpfrvmbJ arQmf
vifhcsuftjzpfeJUyJ qufvufwnf&Sdaeygvdrfhr,f/
Ny;D awmh Armvlrsm;pku wdik ;f &if;om;rsm;&JU awmif;qdck surf sm;udk
b,favmuftwdik ;f twmtxd vufcEH ikd rf vJqw
kd mvnf; xnfph Of;pm;
zdUk vdyk gw,f/ ArmvlrsKd ;trsm;pku wdik ;f &if;om;rsm;&JU awmif;qdck suu
f kd
axmufcHw,fqdk&if aqG;aEG;yGJrSm 'grSr[kwf yifvHkyHkpHnDvmcHBuD;rSm
atmifjrifr&I zdUk rsm;Ny;D ArmvlrsKd ;trsm;pku vufrcHEikd &f if wdik ;f &if;om;
vlrsKd ;pkrsm;&JU awmif;qdck surf sm; ratmifjrifEikd yf g/
tjrifhqkH;awmif;qdkcsufrsm;udk qufvufqkyfudkifxm;csifw,f
qd&k ifawmifrS Edik if aH &; aqG;aEG;yGaJ wGrmS obm0usus tay;t,l ndE iId ;f
wwfzUkd vdyk gvdrrhf ,f/ jzpfay:vmEdik w
f hJ Edik if aH &;aqG;aEG;yGaJ wG[m Edik if aH &;
jyemrsm;udk pm;yG0J ikd ;f rSm awGUqHn
k Ed iId ;f jcif; ,Ofaus;rI&UJ tpyJ jzpfoifh
ygw,f/ tqk;H rjzpfoifyh g/ 'DaqG;aEG;yGw
J pfcw
k nf;eJU wdik ;f &if;om;vlrsKd ;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

113

rsm;&JUarQmv
f ifch suaf wG tjynft
h 0jzpfay:vmrSm r[kwyf g/ vdck siw
f m
r&&if ppfjyefwu
kd rf ,fqw
kd hJ tawG;tac:udv
k nf; azsmufzsuyf pfzUkd vdk
tyfygw,f/ ppfaMumifh ydNk y;D xdcu
kd ef musi&f wmu omrefppfom;awGeUJ
omrefjynfoal wGyg/ tpd;k &eJU wyfrawmfacgif;aqmifawGr[kwyf g/ wdik ;f
jynfrmS 'Dru
kd a&pDpepf tom;us&ifu
h suv
f mwmeJUtrQ? ppfwyfukd Edik if H
a&;OD;aqmifrt
I cef;u@uae wjznf;jznf;csi;f xGucf mG atmif pnf;k;H
Edik w
f meJt
Y rQ wdik ;f &if;om; vlrsKd ;pkrsm;twGuf tcGit
hf a&;rsm;qdik &f m
aqG;aEG;nEd iId ;f rIawG aemifrmS vnf; qufwu
kd &f v
dS mrSmyg/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 16? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 29? atmufwdkbmv 22 &uf 2013)

rnDnGwfaom nDnGwfa&;wyfaygif;pkrsm;
('kwd,) wdkif;&if;om;nDvmcHucsrSwfcJhwJh qkH;jzwfcsufrsm;rSm
]]Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;ESihf nEd iId ;f aqG;aEG;rIrsm;wGif wdik ;f &if;om;vufeuf
udik t
f iftm;pkrsm; tm;vk;H onf wpkwpnf;wnf; ud,
k pf m;jyK&yfwnf
&ef? wpfzGJUcsif;pDoD;jcm;&yfwnfaqG;aEG;jcif;rjyK&ef}} qdkwJhtcsuf
wpfcsuyf g0ifygw,f/ obm0usw?hJ jzpfoifjh zpfxu
kd w
f hJ oabmxm;jzpf
ayr,fh vufawGUb0rSmawmh jzpfEikd v
f rd rhf ,frxifyg/
wpfcsed w
f ek ;f u trsKd ;om;'Dru
kd a&pDwyfaygif;pk (National Demok ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ 12 zGUJ aygif;
cratic Front, NDF) qdNk y;D wdi
pkxm;wJh wyfaygif;pk&cdS zhJ ;l ygw,f/ tJ'w
D yfaygif;pkxu
J yJ wcsKd UtzGUJ awG
u ppftpd;k &eJU oD;jcm;aqG;aEG;Ny;D Nird ;f csr;f a&;,l? wcsKd Uu typftcwf
r&yfbq
J ufvufwu
kd cf u
kd ef UJ 'DuaeUrSmawmh NDFqdw
k mudk b,fou
l rS
rajymMuawmhyg/
2011 ckEpS f azazmf0g&DvrSm nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm; zuf'
&,faumifpD (United Nationalities Federal Council, UNFC) qdNk y;D

114

atmif'if

wyfaygif;pktopfwpfck ay:xGe;f vmygw,f/ wdik ;f &if;om;vufeufuikd f


wyfzGJU 11zGJUaygif;pnf;xm;ygw,f/ yg0ifwJhtzGJUawGu ucsifvGwf
ajrmufa&;tzGJU (Kachin Independence Organization,KIO)?
u&iftrsKd ;om;tpnf;tk;H (Karen National Union,KNU)? rGejf ynf
opfygwD (New Mon State Party,NMSP)? &Srf;jynfe,fwdk;wuf
a&;ygwD (Shan State Progress Party,SSPP, Shan State ArmyD rsKd ;om;wd;k wufa&;ygwD (Karenni National ProSouth)? u&ifet
gressive Party,KNPP)? csi;f trsKd ;om;wyfO;D (Chin National Front,
Du
kd &ufwpf,el ,
D H (Lahu Democratic Union,LDU)?
CNF)? vm;[l'r
watmif;trsKd ;om; vGwaf jrmufa&;wyfrawmf (Ta-aung National
Yk t
f rsKd ;om;vGwaf jrmufa&;tzGUJ (PaLiberation Army, TNLA)? ytd0
k t
f rsKd ;om;aumifpD (Arakan
O National Organization/PNO)? &cdi
National Council, ANC) eJU 0 trsKd ;om;tzGUJ (Wa National OrJ mS autdik t
f kd
ganization, WNO) wdUk jzpfMuygw,f/ 'Dwyfaygif;pkxr
(KIO) eJU autef,l (KNU) u tiftm;tBu;D rm;qk;H jzpfNy;D vufeuf
udik w
f yfzUJG 0if wpfaomif;eJU ig;axmifpD toD;oD;&SMd uygw,f/ rGejf ynfopf
ygwDu wyftiftm; 1500 cefU? &Sr;f jynfw;kd wufa&;ygwDu wyftif
tm; 2000 cefU? u&ifet
D rsKd ;om;wd;k wufa&; ygwDu wyftiftm;
1000cefU? watmif;tzGUJ u wyftiftm; 800 cefU&SMd uNy;D uset
f zGUJ
rsm;u wyftiftm; &m*Pef;yJ &SMd uwmyg/ pkpak ygif;vufeufuikd w
f yfzUJG
tiftm; ESpaf omif;avmuf&w
dS hJ 'Dwyfaygif;pk&UJ a<u;aMumfou
H ]]wpf
a,mufxd trsm;? trsm;xdwpfa,muf}} (One for All, All for One)
jzpfygw,f/
2011 ckEpS f Mo*kwv
f rSm orwOD;ode;f pdeu
f Nird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHk
udk csjyNy;D wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ tpnf;rsm;udk jynfe,ftqifh
aqG;aEG;MuzdUk zdwaf c:awmh zuf'&,faumifpD &JU rl0g'u wpfzUJG csi;f t
aeeJU oD;jcm;pDraqG;aEG;bJ wyfaygif;pktaeeJU tpd;k &eJU wdu
k f u
kd af qG;aEG;
a&;jzpfygw,f/ 'gayrJh tzGUJ 0ifwcsKd Uu 'Dr0l g'udk rvdu
k ef mMuyg/ 'g
aMumifhrdkU zuf'&,faumifpD0if u&iftrsdK;om;tpnf;tkH;? u&ifeD

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

115

trsKd ;om;wd;k wufa&;ygwD? rGejf ynfopfygwD? ytd0Yk t


f rsKd ;om;vGwaf jrmuf
a&;tzGJU? &Srf;jynfe,fwdk;wufa&;ygwD? csif;trsdK;om;wyfOD;wdkUu
tpd;k &eJU jynfe,ftqif?h jynfaxmifpt
k qifh oD;jcm;awGUqHck jhJ y;D typf
tcwf&yfpaJ &;oD;jcm;pD oabmwlcMhJ uygw,f/
tpd;k &u olU&JU rl0g'udk wpfqifah vQmjY y;D zuf'&,faumifpu
D kd wyf
aygif;pktjzpf todtrSwjf yKvUkd wyfaygif;pktaeeJU nEd iId ;f aqG;aEG;rIawG
jyKvyk v
f mcsed rf mS yJ zuf'&,faumifp&D UJ jird ;f csr;f a&;qdik &f m rl0g'tcsKd Uudk
tzGUJ 0ifwcsKd Uu a0zefvmMuygw,f/ 2013ckEpS af zazmf0g&Dv 20&uf
aeUrSm usi;f ywJh jrefrmtpd;k & ud,
k pf m;vS,t
f zGUJ eJU zuf'&,faumifpD
udk,fpm;vS,ftzGJUwdkU&JU ndEdIif;tpnf;ta0;rSm zuf'&,faumifpDu
Nird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wGrmS ukvor*? tar&duef? t*Fvef? *syef?
wkwef YJ xdik ;f Edik if w
H Ukd rS ud,
k pf m;vS,rf sm;udk Mum;0ifzseaf jzay;olrsm;
(Mediators) tjzpf (odUk r[kw)f Mu;D MuyfapmifMh unfo
h rl sm; (Monitor)
tjzpfzw
d af c:&efwifjywmudk tpd;k &bufuvufrcHyg/ tpd;k & bufu
Edik if w
H umuud,
k pf m;vS,rf sm;udk avhvmol (Observers) tjzpfom
wufa&mufciG jhf yKEikd af Mumif;eJU vdt
k yf&ifEpS zf ufoabmwlpmcsKyrf mS ouf
ao (Witness)tjzpf yg0ifvufrw
S af &;xd;k Edik af Mumif; wkjYH yefygw,f/
aemufwpfcg 2013 ckEpS f Zlvikd v
f 13 &ufaeUrSm usi;f ywJh aqG;aEG;yGrJ mS
zuf'&,faumifpu
D Edik if w
H umzseaf jzolrsm;eJUapmifMh unfh Mu;D Muyfol
rsm;xm;&Sad &;xyfraH wmif;qdak wmh tpd;k &bufu xyfryH ,fcscyhJ gw,f/
2013 ckEpS f Zlvikd v
f 17 &ufaeUrSm vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om;
tzGUJ ESpzf UJG &JU acgif;aqmifrsm;u yl;wGaJ Munmcsuw
f pfck xkwjf yefygw,f/
zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0if u&iftrsKd ;om;tpnf;tk;H (KNU) &JU Ou|
apmrlw;l ap;zd;k (Adv
k cf sKyrf w
l ;l ) eJUzuf'&,faumifp0D if r[kww
f t
hJ jyif
b,fwyfaygif;pkrmS rS ryg0ifwhJ &Sr;f jynfjyefvnfxal xmifa&; aumifpD
(RCSS, SSA-North) (&Sr;f jynfwyfrawmf ajrmufyi
kd ;f ) &JU Ou| pyf
,Gufppf (AdkvfcsKyf ,Gufppf) wdkUjzpfMuygw,f/ 'Dwdkif;&if;om;acgif;
aqmifEpS Of ;D u zuf'&,faumifpu
D awmif;qdx
k m;wJh Nird ;f csr;f a&;aqG;
aEG;yGrJ mS Edik if w
H umzseaf jzolrsm;? Edik if w
H umapmifMh unfh Bu;D Muyforl sm;

116

atmif'if

udk yg0ifapa&;[m ]]jrefrmEdik if \


H Edik if aH &;awGUqHak qG;aEG;jcif; vkyif ef;
pOf[m tvGef yI af xG;wmrdUk oifw
h ifah vsmu
f efjcif;r&Sad Mumif;}}olwUkd &JU
oabmxm;udk xkwjf yefaMunmygw,f/
'DrmS zuf'&,faumifprD mS autef,&l UJ yg0ifru
I kd ar;cGe;f xkwpf &m
&Sv
d mygw,f/ wu,fawmh autef,l acgif;aqmifyikd ;f rSm Adv
k cf sKyrf w
l ;l
tkyfpkeJU z'dka';ApfwmuabmtkyfpkqdkjyD; *dkPf;ESpfckuGJaewmMumygjyD/
vGecf w
hJ hJ wpfEpS af usmu
f z'dak ';Apfwmuabmu autef,&l UJ Ou|
vnf;jzpfjy;D autef,u
l ,
kd pf m;vS,t
f jzpfeUJ zuf'&,faumifprD mS 'kOu| (2) wm0ef,cl yhJ gw,f/ ol autef,l Ou|jzpfcsed rf mS Adv
k cf sKyf
rlw;l eJY taygif;tygrsm;udk A[dak umfrwD&UJ cGijhf yKcsurf &Sb
d J jrefrmppfwyf
udk,fpm;vS,frsm;eJY awGUqHkaqG;aEG;vdkUqdkjyD; tzGJUu xkwfy,fypfcJhyg
w,f/ aemufawmh atmufajcwyfrsm;&JU awmif;qdrk t
I & Adv
k cf sKyrf w
l ;l eJY
tzGUJ udk jyefvnfvufccH yhJ gw,f/ 'gayrJh aemufq;Hk usi;f ywJh autef,l
nDvmcHrmS Adv
k cf sKyrf w
l ;l tkypf u
k tompD;&jy;D Ou|ae&mudk Adv
k cf sKyf
rlw;l u &&So
d mG ;jy;D z'dak ';Apfwmuabmuawmh A[dak umfrwD0if tqifh
txd xd;k usomG ;ygw,f/ wpfzufrmS awmh olu zuf'&,faumifp&D UJ
'k-Ou| (2) wm0efukd quf,x
l m;qJyg/ jrefrmppf acgif;aqmifrsm;&JU
txl;ta&;ay;jcif;cH&wJh Ou|opf Adv
k cf sKyrf w
l ;l u olryg0ifbJ csrw
S w
f hJ
zuf'&,faumifp&D UJ rl0g'tcsKd Uudk vufrcHEikd af wmh zuf'&,faumifprD mS
autef,&l hJ ud,
k pf m;jyKr[
I m rcdik rf mawmhyg/
zuf'&,faumifpDESifU
wdkif;&if;om;yl;aygif;aqmif&Gufa&;tvkyftzGJY
2012 ckEpS f pufwifbmv 14 &ufrS 16 &uftxd xdik ;f Edik if rH mS
usi;f ycJw
h hJ (yxr) wdik ;f &if;om;nDvmcHuae Nird ;f csr;f a&;vrf;jyajryHk
6 csufudk csrSwfcJhwJhtjyif EdkifiHa&;aqG;aEG;yGJqdkif&m rlabmifrsm;
(Framework for Political Dialogue) udk jyifqifa&;qGz
J Ukd twGuf
wdik ;f &if;om;yl;aygif;aqmif&u
G af &;tvkyaf umfrwD (Working Group
for Ethnic Cooperation, WGEC ) udk zGUJ pnf;cJMh uygw,f/ tJ'D tvkyf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

117

aumfrwDrmS zuf'&,faumifpD wpfcv


k ;Hk uvnf; tzGUJ 0iftjzpfyg0ifjy;D
e,fpyfa'otajcpdkuf wdkif;&if;om;tzGJUtpnf;rsm;eJU jynfya&muf
wdik ;f &if;om;ynm&Sirf sm; pkaygif;yg0ifMuygw,f/
'DtvkyfaumfrwDuae wdkif;&if;om;rsm;&JU EdkifiHa&;aqG;aEG;yGJ
rlabmifrsm;jzpfwhJ ]]us,jf yefUaom jynfaxmifpjk ird ;f csr;f a&;ESihf typf
tcwf&yfpJa&; oabmwlnDcsuf (Comprehensive Union Peace
and Ceasefire Agreement)}}udk 2013ckESpfrwfvrSm a&;qGJ NyD;cJhyg
w,f/ tJ'aD emufrmS awmh oabmxm;uGv
J rJG aI wG pwifjzpfvmygawmh
w,f/ tvkyaf umfrwD (WGEC) rSmyg0ifwhJ vufeufuikd rf [kww
f hJ
tzGUJ tpnf;rsm;u zuf'&,faumifpu
D ?kd tpd;k &udk 'DEikd if aH &; rlabmif
rsm;wifjyNy;D nEd iId ;f zdUk twGuf olwYkd (wdik ;f &if;om;vlxk tzGUJ tpnf;rsm;eJU
ynm&Sirf sm;)yg yg0ifwhJ tpd;k &ESiahf qG;aEG;nEd iId ;f a&;tzGUJ (Negotiation
D vufrcH
Team)udk zGUJ pnf;zdUk awmif;qdMk uygw,f/ zuf'&,faumifpu
yg/ zuf'&,faumifprD mS vufeufuikd w
f yfzUJG 11zGu
YJ kd ud,
k pf m;jyKjy;D Edik [
f H
om acgif;aqmifwhJ ]]Edik if aH &; aqG;aEG;a&;tzGUJ }} zGUJ pnf;wm0efay;jy;D jzpf
wmaMumifh aemufxyfnEd iId ;f a&;tzGUJ wpfck xyfzUJG zdUk rvdb
k ;l vdUk taMumif;
jyefygw,f/ 'ghtjyif zuf'&,faumifpu
D (yxr) wdik ;f &if; om;nDvmcH
u zGJUpnf;ay;cJhwJh tvkyfaumfrwD&JUwm0ef[m EdkifiHa&;rlabmifrsm;
a&;qG&J efomjzpfvUkd 'Dral bmifrsm;a&;qGjJ y;D jyrD Ukd tvkyaf umfrw
D D quf
vufwnf&SdaezdkUrvdkawmhyJ zsufodrf;&r,fvdkUqdkygw,f/ tvkyf
aumfrwDuvnf; olwUkd [m (yxr) wdik ;f &if;om;nDvmcHu zGUJ pnf;wm
0efay;wmrdkU ('kwd,) nDvmcHrSm olwdkUa&;qGJxm;wJh EdkifiHa&;
rlabmifawGuw
kd ifjyjy;D nDvmcHuo
kd m 'Dtvkyaf umfrwD qufvuf&o
dS if?h
r&So
d ifh qk;H jzwfapr,fvUkd wkjYH yefygw,f/ zuf'&,faumifpu
D vufrcH
bJ olwUkd ud,
k w
f ikd yf g0ifwhJ 'Dtvkyaf umfrw
D u
D ae zuf'&,faumifpw
D pf
zGUJ vk;H Ekwx
f u
G af Mumif; 2013ckEpS f ZGev
f rSmaMunmvdu
k yf gw,f/ Ny;D awmh
2013 ckEpS f Zlvikd v
f 29&ufuae 31&ufaeYtxd ('kw,
d ) wdik ;f &if;om;
nDvmcHudk xdkif;EdkifiH? csif;rdkifjrdKUrSm nDGwfaom wdkif;&if;om;rsm;
zuf'&,faumifpD (UNFC)u Bu;D rSL;Ny;D wdik ;f &if;om;yl;aygif;aqmif

118

atmif'if

&Guaf &;tvkyaf umfrwD (WGEC) ryg0ifbu


J si;f ycJyh gw,f/
tJ'aD emufrmS 'Dtyk pf Ek pS cf &k UJ oabmxm;uGv
J rJG u
I ydNk y;D Bu;D rm;vmyg
awmhw,f/ 2013ckESpf Mo*kwfvrSm wdkif;&if;om;tvkyfaumfrwD
(WGEC) udt
k "dutaxmuftuljyKaewJh Oa&my-jrefrm|me (Eurod hJ ]]zuf'&,faumifpD (UNFC) \
Burma Office,EBO)u jzefUcsw
rl0g'rsm;udq
k ef;ppfavhvmjcif;}} (Analysis of The UNFC Position)
qdw
k hJ pmrsuEf mS av;rsuEf mS ygpmwrf;rSm ]]zuf'&,faumifp[
D m Edik if aH &;
t&jzpfEikd af cs&w
dS t
hJ jcm;enf;vrf;awGukd &SmazGjyifqifurf;vSr;f jcif;r&Sb
d J
tpd;k &&JU aqG;aEG;yGq
J ikd &f murf;vSr;f csuaf wGukd jiif;y,faew,f}} vdUk pGypf JG
a0zefygw,f/ ]]zuf'&,faumifp[
D mjynfwiG ;f ppfukd jyefvnfawmuf
avmifapwJh tifrweftE&m,fMu;D wJh upm;yGu
J u
kd pm;aew,f}} vdUk vnf;
a0zefygw,f/ tJ'pD mwrf;rSmyJ ]]zuf'&,f aumifpx
D J u autef,l
ud,
k pf m;vS,af wG[m trSew
f u,fautef,u
l kd ud,
k pf m;jyKciG rhf &SEd ikd f
bl;}}vdUk vnf;axmufjyygw,f/ zuf'&,faumifpu
D Mo*kwv
f 15 &uf
aeUrSm pmrsuEf mS av;rsuEf mS &Sw
d hJ pmwrf;wpfapmifxw
k jf yefjy;D ]]Oa&myjrefrm|me (EBO)[m wdik ;f &if;om;tvkyaf umfrwDuwpfqifh aiGaMu;
tiftm;ok;H jy;D wdik ;f &if;om;rsm;tMum;rSm tpd;k &eJUajyvnfatmif qufqH
a&;eJU a'oqdik &f mzGUH jzKd ;wd;k wufru
I kd OD;pm;ay;a&; tawG;tac:rsm;udk
jzefUcspd nf;k;H jy;D wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;&JUvGwv
f yfa&;vIy&f mS ;rIawGukd
tydik pf ;D zdUk MuKd ;pm;aew,f}}vdUk jyefveS pf yG pf v
JG u
kd yf gw,f/
'DvdkeJU wpfzGJUwpfpnf;wnf;jzpfcJh&muae zuf'&,faumifpDeJU
tvkyaf umfrwDwUkd [m oD;jcm;tiftm;pkrsm;jzpfvmMujy;D tpd;k &eJUoD;jcm;
pDaqG;aEG;aeMuygjy/D rlvu Edik if aH &;rlabmifrsm;a&;qGzJ Ukd om wm0ef&cdS hJ
wJh wdik ;f &if;om;tvkyaf umfrwD[m tckawmh zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0if
wpfcjk zpfwhJ autef,el UJ zuf'&,faumifp0D ifr[kww
f hJ &Sr;f jynfjyefvnf
H ahJ emufxyfwikd ;f &if;om;
xlaxmifa&;ygwD (RCSS)wdUk u axmufcw
wyfaygif;pkwpfckjzpfvmygjyD/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 18? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 30? atmufwdkbmv 29 &uf 2013)

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

119

jidrf;csrf;a&;ESifh 'Drdkua&pDwyfaygif;pk
jrefrmjynf ta&SUajrmufyikd ;f a'orSm tajcpdu
k w
f hJ wdik ;f &if;om;vuf
eufuikd w
f yfaygif;pk wpfc&k ydS gao;w,f/ jird ;f csr;f a&;ESihf 'Dru
kd a&pDwyf
aygif;pk (Peace and Democracy Front, PDF) vdUk trnf&jy;D yefqef;
tajcpdu
k f 0jynfaoG;pnf;nDw
G af &;ygwD (United Wa State Party,
k ;f vm;tkypf v
k Ukd ac:MuwJh trsKd ;om;'Dru
kd a&pD r[m rdww
f yf
UWSP)? rdi
rawmf(National Democratic Alliance Army, NDAA)? jrefrm
trsdK;om;'Drdkua&pD r[mrdwfwyfrawmf(udk;uefUtzGJU) (Myan-mar
National Democratic Alliance Army, MNDAA)eJU 'Drdkua&pD
wyfrawmfopf (ucsi)f (New Democratic Army-Kachin, NDAG f a&;ygwD
K) wdUk yg0ifMuygw,f/ 'Dwyfaygif;pkrmS 0jynfaoG;pnf;nDw
(UWSP) u wyftiftm; ok;H aomif;avmuf? rdi
k ;f vm;tkypf k (NDAA)
uwyftiftm;ESpaf xmifavmuf&MdS ujy;D ESpzf UJG pvk;H utpd;k &eJUtypf t
cwf&yfpjJ y;D om;jzpfygw,f/ 'Dru
kd a&pDwyfrawmfopf(ucsi)f (NDA-K)
eJU jrefrmtrsKd ;om;'Dru
kd a&pDr[mrdww
f yfrawmf (MNDAA) (ud;k uefU
tzGUJ )uawmh wyftiftm;wpfaxmifavmufpD toD;oD;&SMd ujy;D ESpzf UJG pvk;H
u jrefrmwyfrawmfvufatmufcH e,fjcm; apmifw
h yfzUJG rsm; (Border
Guard Force, BGF)tjzpf&yfwnfaeMu wmyg/ wyftiftm; pkpak ygif;
oH;k aomif;av;axmifavmuf&w
dS hJ 'DwyfzUJG awGukd nDw
G af omwdik ;f &if;
om;rsm;zuf'&,faumifpD (UNFC) tzGUJ 0iftjzpfyg0ifzUkd zuf'&,f
aumifpu
D pnf;k;H aecJw
h mtawmfMumjyD jzpfayr,fah tmifjrifrrI &Sad o;yg/
zuf'&,faumifpu
D OD;aqmifjy;D 2013 ckEpS f Zlvikd v
f rSm usi;f ywJh
('kw,
d ) wdik ;f &if;om;nDvmcHukd yD't
D ufzf (PDF) wyfaygif;pkrS ud,
k f
pm;vS,frsm;wufa&mufcJhMuayrJh avhvmoltjzpfomwufa&mufwm
jzpfvUkd nDvmcHuqk;H jzwfcsuaf wGukd yD't
D ufzf (PDF) u oabmwl
w,fvdkUajymvdkUr&yg/ yD'Dtufzf wyfaygif;pk0ifwyfzGJUrsm;&JUoabm
xm;u tpd;k &udk twdu
k t
f cHvyk zf Ukd xuf tpd;k &eJU ajyvnfatmif quf
qHjy;D olwUkd vdck siw
f mudk awmif;r,fqw
kd rhJ 0l g'rsKd ;&Syd gw,f/ wdik ;f &if;om;
vufeufudkifwyfzGJUrsm;xJrSm wyftiftm;tBuD;rm;qkH;jzpfwJh0jynf

120

atmif'if

aoG;pnf;nDw
G af &;ygwDuawmh 2008 zGUJ pnf;yHu
k zefw;D ay;xm;wJh
&Sr;f jynfe,fajrmufyikd ;f ? wkw-f jrefrme,fpyfu NrKd Ue,fajcmufc?k cdik f
ESpfckyg0ifwJh ]]0 udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&wdkif;}} (Wa Self-Administrak ufrcHbJ &Sr;f jynfe,feUJ wef;wl jynfe,ft qifah y;zd?Yk
tive Division) udv
0jynfe,fuv
kd nf; vuf&zdS UJG pnf;yHu
k ay;xm;wJh NrKd Ue,frsm;(0 ajrmufyikd ;f )
omru &Sr;f jynfe,fawmifyikd ;f ? xdik ;f -jrefrm e,fpyfa'ou olwUkd u
0awmifyikd ;f vdUk ac:wJNh rKd Ue,fawG? awmifyikd ;f eJUajrmufyikd ;f tMum; qufpyf
e,fajrrsm;udyk g xnfo
h iG ;f ay;zdUk awmif;qdak eMuygw,f/ ydjk y;D &Si;f atmif
ajym&&if0wyfzUJG u&Sr;f jynfe,f&UJ av;yHw
k pfyakH vmufukd 0jynfe,ftjzpf
owfrw
S af y;zdaYk wmif;qdak ewmyg/
tjcm;wdkif;&if;om;vufeufudkifwyfzGJYrsm;
nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm; zuf'&,faumifpD (UNFC) rSm ygwJh
vufeufuikd w
f yfzUJG 11 zGUJ ? jird ;f csr;f a&;ESihf 'Dru
kd a&pDwyfaygif;pk (PDF)
rSmyg0ifwhJ vufeufuikd w
f yfzUJG 4zGUJ ? wdik ;f &if;om;yl;aygif;aqmif&u
G af &;
tvkyaf umfrwD (WGEC) eJU oabmxm;xyfw&l yfwnfwhJ &Sr;f jynfjyef
vnfxlaxmifa&;aumifpD (RCSS/ SSA-North) wdkUtjyif tjcm;
wdik ;f &if;om;vufeufuikd w
f yfzUJG awG&ydS gao;w,f/
wyftiftm; 1500 avmuf&w
dS hJ 'Dru
kd &ufwpf u&iftusKd ;jyK wyfr
awmf (Democratic Karen Benevolent Army, DKBA-KHB)?
wyftiftm; 500avmuf&w
dS hJ u&ifjird ;f csr;f a&;aumifpD (Karen Peace
dS hJ em*trsKd ;om; qd&k ,
S f
Council,KPC)? wyftiftm; 1000 avmuf&w
vpfaumifpD(National Socialist Council of Nagaland-Kaplan,
dS hJ &cdik jf ynfvw
G af jrmuf a&;ygwD
NSCN-K)? wyftiftm;100avmuf&w
(Arakan Liberation Party,ALP)wdUk utpd;k &eJY typftcwf&yfpx
J m;
MuNyD;EdkifiHvkH;qdkif&mtypftcwf&yfpJa&;vufrSwfa&;xdk;yGJudk BudKwif
pnf;urf; owfrw
S cf surf sm;rxm;bJ wufa&mufMur,fyh &kH ydS gw,f/
'DwyfzUJG awGtjyif tpd;k &eJU jird ;f csr;f a&;,ljy;D Hrk u jrefrmhwyfrawmf
vufatmufcHe,fjcm;apmifhwyfzGJUrsm;jzpfaewJh wyftiftm; 4000

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

121

avmuf&w
dS hJ 'Dru
kd &ufwpf u&ifA'k b
momwyfrawmf (Democratic
dS hJ u&if
Karen Buddhist Army,DKBA)? wyftiftm; 500avmuf&w
eDtrsKd ;om;rsm; jynfoUl vGwaf jrmufa&;wyfO;D (Karenni Nationalities
Peoples' Liberation Front, KNPLF)? jrefrmhwyfrawmf vufatmuf
cH jynfoUl ppfwyfzUJG rsm;jzpfaewJw
h yftiftm; 500 avmuf&w
dS u
hJ ,ef;
jynfopfygwD (Kayan New Land Party, KNLP)? wyftiftm;
1000 avmuf&w
dS v
hJ m;[ljynfoUl ppfwyfzUJG (Lahu Militias)? wyftif
tm; 1000 avmuf&w
dS hJ yavmifjynfe,fvw
G af jrmuf a&;tzGUJ (Plaung
State Liberation Organization,PSLO)? wyftif tm; 1000
avmuf&w
dS yhJ tdUk trsKd ;om;tzGUJ (Pa-O National Organization, PNO)?
wyftiftm; 1000avmuf&w
dS hJ &Sr;f jynfe,fwyf rawmf (ajrmufyikd ;f )
wyfr[m (3)ESiw
hf yfr[m (7) (Shan State Army-North 3rd and 7th
Bridgates) rsm;vnf;&Sy
d gao;w,f/
'Dwikd ;f &if;om; wyfzUJG awGtm;vk;H [m jrefrmtpd;k &eJU? jrefrmwyfr
awmfeUJ &if;ES;D wJq
h ufqaH &;&SNd y;D trsm;pk[m rlvwdik ;f &if;om; wyfrawmf
rsm;rStaMumif;trsKd ;rsKd ;eJU cGx
J u
G v
f mMuwJw
h yfzUJG rsm;jzpfMuygw,f/ tcsKd U
wyfrsm;qd&k if typftcwf&yfpaJ &; tqifu
h akd usmjf y;D jrefrmwyfrawmf
atmufuckd v
kd 0IH ifa&mufvUkd e,fjcm;apmifw
h yfzUJG rsm;? jynfoUl ppfwyfzUJG rsm;
jzpfaeMuygNyD/ etzppftpdk;&&JU trsdK;om;nDvmcH atmifjrifa&;eJU
2008zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'udk twnfjyKa&;twGuf taxmuftuljyKchJ
Muygw,f/ atmufwb
kd mvufrw
S af &;xd;k yGu
J 'kd w
D yfzUJG tm;vk;H wufa&muf
MuzdkUtvm;tvm&Sdygw,f/
rwlnDaom vufeufudkifwyfaygif;pkrsm;?
rwlnDaom EdkifiHa&;rl0g'rsm;
txufrmS wifjycJw
h t
hJ wdik ;f wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ tpnf;
rsm;[m tenf;qk;H tkypf ak v;pkuaJG eygw,f/ (1) nDw
G af omwdik ;f &if;
om;rsm; zuf'&,faumifpD (UNFC)? (2) Nird ;f csr;f a&;ESihf 'Dru
kd a&pDwyf
aygif;pk (PDF)? (3) jrefrmwyfrawmfEiS hf &if;ES;D aomqufqaH &;&Sad om

122

atmif'if

tzGUJ tpnf;rsm;ESihf jrefrmwyfrawmf\ vufatmufceH ,fjcm;apmifw


h yf?
jynfoUl ppfwyfjzpfaeaom tzGUJ tpnf;rsm;? (4) vufeufuikd rf [kwaf om
e,fpyfa'otajcpdkuf wdkif;&if;om;tzGJUtpnf;rsm;? jynfytajcpdkuf
wdkif;&if;om;ynm&Sifrsm;ESifh tiftm;MuD; wdkif;&if;om;vufeufudkif
tzGUJ rsm;jzpfonfh autef,l (KNU) ESihf &Sr;f jynfjyef vnfxal xmifa&;
aumifpD (RCSS) wdUk yg0ifaom wdik ;f &if;om;yl;aygif; aqmif&u
G af &;
vkyif ef;aumfrwD (WGEC) wdUk jzpfygw,f/ 'Dtyk pf ak v;pkrmS jird ;f csr;f
a&;qdik &f m? Edik if aH &;aqG;aEG;yGq
J ikd &f mrl0g'awG rwlnMD uovdk arQmv
f ifh
csurf sm;vnf; uGmjcm;Muygw,f/
zuf'&,faumifpu
D wpfEikd if v
H ;Hk qdik &f m typftcwf&yfpaJ &; xyfrH
a&;xd;k zdUk vd?k rvdk ar;cGe;f xkwaf ecsed ?f typftcwf&yfpaJ &; vufrw
S af &;
xd;k yGeJ UJ twl Edik if aH &;aqG;aEG;yGq
J ikd &f mrlabmifawGukd ESpzf ufoabm wlcs
rSwfzdkUawmif;qdkaecsdefrSmzuf'&,faumifpDxJuautef,l (KNU)eJU
zuf'&,faumifprD mS ryg0ifww
hJ ikd ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ tpnf;rsm;
uawmhatmufwb
kd mvrSm aejynfawmfuv
kd mNy;D bmBuKd wifpnf;urf;
owfrw
S cf surf rS &Sb
d J vufrw
S x
f ;kd zdUk jyifaeMuygjy/D zuf' &,faumifpu
D
EdkifiHa&;aqG;aEG;yGJrSm EdkifiHwum zsefajzolawG? apmifh MunfhBuD;Muyf
olawGyg0ifzdkUawmif;qdkaecsdefrSm wdkif;&if;om;vkyfief; aumfrwD
(WGEC)eJUautef,?l &Sr;f jynfjyefvnfxal xmifa&;aumifpw
D Ukd u Edik if H
wum zseaf jzolawGrvdt
k yfaMumif; oabmxm;&SMd uygw,f/
zuf'&,faumifpDu tpdk;&udk,fpm;vS,frsm;eJUtBudKndEdIif;aqG;yGJ
rsm;? tBuKd wikd ;f &if;om;nDvmcHrsm;udk xdik ;f Edik if ?H csi;f rdik Nf rKd UrSmyJ usi;f ycJ?h
usi;f ycsiaf yr,fh zuf'&,faumifp0D if tzGUJ 0ifwcsKd UeJUzuf'&,faumif
pDrmS rygwJt
h jcm;vufeufuikd w
f yfzUJG rsm;u jynfwiG ;f udo
k ;D jcm;pD0if a&muf
jyD; &efukefrSm? aejynfawmfrSm? jynfe,fjrdKUawmfawGrSmaqG;aEG;yGJawG?
nDvmcHawGusif;yaeMuygw,f/ qufqHa&;kH;awGzGifhaeMuygw,f/
wcsKd Uqd&k if cdek pD ;D yGm;a&;orm;rsm;eJaY ygif;jy;D txl;tcGit
hf a&;& pD;yGg;
a&;vkyif ef;awGpwifaeMuygjy/D zGUJ pnf;yHu
k kd jyefvnfjyifqifa&;eJU topf
a&;qGaJ &;? zuf'&,fjynfaxmifpw
k yfrawmfzUJG pnf;a&;? Armjynf e,fzUJG

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

123

pnf;a&; pwJrh 0l g'awGrmS wdik ;f &if;om;vufeufuikd t


f zGUJ rsm;Mum; wlnw
D hJ
&yfwnfcsufr&Sdyg/ 'DMum;xJ &Srf;jynfe,f&JUav;yHkwpfyHkudkzJhxkwfjyD;
jynfe,fzUJG pnf;ay;apcsiw
f hJ 0jynfaoG;pnf;nDw
G af &;ygwD (UWSP)
&JU awmif;qdck suu
f vnf; pdwyf pl &myg/
jynfwGif;rSmvnf;twlwluGJ
'Dvu
kd jJG ym;rIawGu e,fpyfa'oeJU jynfya&mufwikd ;f &if;om;tzGUJ
tpnf;rsm;Mum;rSmwif jzpfay:aewmr[kwyf g/ jynfwiG ;f u wdik ;f &if;om;
tiftm;pkrsm;Mum;rSmvnf; tvm;wljzpfay:aeygw,f/
jynfwiG ;f rSmt"duuswhJ wdik ;f &if;om;Edik if aH &; tiftm;pkEpS cf &k ydS g
w,f/ 1990ckEpS f a&G;aumufy0JG if wdik ;f &if;om;ygwDrsm;pkaygif;zGUJ pnf;
xm;wJh nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm;r[mrdwt
f zGUJ (United Nationalif pS f a&G;aumufy0JG ifwikd ;f &if; om;ygwD
ties Alliance,UNA) eJU 2010jynhE
rsm;pkaygif; zGJUpnf;xm;wJh nDaemifwdkif;&if;om;ygwDrsm;zuf'a&;&Sif;
(Nationalities Brotherhood Federation,NBF)wdjYk zpf Muygw,f/
nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm; r[mrdwt
f zGUJ u 2010 a&G; aumufyu
JG kd
oydwaf rSmufcw
hJ maMumifh vTwaf wmfxrJ mS ud,
k pf m;vS,w
f pfa,mufrS
r&Sb
d J nDaemifwikd ;f &if;om;ygwDrsm;uawmhvw
T af wmfxrJ mS ud,
k pf m;vS,f
tenf;i,f&Sdygw,f/
nDw
G af om wdik ;f &if;om;rsm; r[mrdwt
f zGUJ rSm&Sr;f trsKd ;om; 'Dru
kd
a&pD tzGUJ csKy?f rGet
f rsKd ;om;rsm;'Dru
kd a&pDygwD? &cdik 'f rD u
kd a&pDtzGUJ csKy?f
Zdrk ;D trsKd ;om;tzGUJ csKy?f u&iftrsKd ;om;'Dru
kd a&pDueG *f &uf? ucsijf ynf
e,ftrsKd ;om;rsm; 'Dru
kd a&pDueG *f &uf? u,ef;trsKd ;om;rsm; pnf;vk;H
nDnw
G af &; 'Dru
kd a&pDtzGUJ csKyw
f Ukd yg0ifMuygw,f/ 'Dwyfaygif;pku zGUJ
pnf;yHt
k ajccHOya'udk topfjyefvnfzUJG pnf;a&;eJU jynfaxmifpjk refrm
Edik if aH wmfukd Armjynfe,ftygt0if&pS jf ynfe,feUJ zGUJ pnf;a&;qdw
k hJ rl0g
'rsm;udk udik pf x
JG m;ygw,f/
nDaemifwikd ;f &if;om; ygwDrsm;zuf'a&;&Si;f rSm tzG0YJ ifrsm;tjzpf &Sr;f
wdik ;f &if;om;rsm; 'Dru
kd &ufwpfygwD? csi;f trsKd ;om;ygwD? &cdik f wdik ;f &if;

124

atmif'if

om;rsm; wd;k wufa&;ygwD? rGeaf 'ovH;k qdik &f m'Dru


kd a&pDygwD? zvH-k pa0:
'Dru
kd &ufwpfygwD? tif;trsKd ;om;zGUH jzKd ;wd;k wufa&;ygwDeUJ u,ef; trsK;d
om;ygwDwYkd yg0ifygw,f/ wjcm;wdik ;f &if;om; ygwDrsm; jzpfMuwJh wdik ;f vdik f
(&Sr;f eD) trsKd ;om;rsm; zGUH jzKd ;wd;k wufa&;ygwD? "Ekwikd ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;
'Dru
kd a&pDygwD? tdcI si;f trsKd ;om;ygwD? watmif;(yavmif) trsKd ;om;
ygwD? ytd0Yk t
f rsKd ;om;tzGUJ csKy?f ]0} 'Dru
kd a&pDygwD? ]0} trsKd ;om;pnf;vk;H
nDw
G af &;ygwD? wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;zGUH NzKd ;a&;ygwDrsm;vnf; avhvmol
tjzpfyg0ifw,fvUkd od&ygw,f/ 'Dwyfaygif;pkuawmh zGUJ pnf;yHt
k ajccH
Oya'udk jyefvnfjyifqifa&;? jynfaxmifpjk refrmEdik if t
H wGi;f rS vuf&dS
wdik ;f a'oBu;D 7ckukd jynfe,frsm;tjzpf ajymif;vJzUJG pnf;a&;qdw
k hJ rl0g'
rsm;tay:&yfwnfygw,f/
jynfwiG ;f rSm Edik if aH &;ygwDrsm;r[kww
f hJ wdik ;f &if;om; vlrsKd ;pktzGUJ
tpnf;awGu tcktcsed t
f xdawmh ucsijf ynfe,frmS jzpfaewJh ppfyaJG wG
udk &yfwefUzdUk ? ucsi'f u
k o
nfrsm;udk ulnzD Ukd ? typftcwf&yfp&J m a'o
rsm;rSm typftcwf&yfpaJ &;udk apmifMh uyfxed ;f odr;f zdUk ? jynfwiG ;f rSm usi;f y
wJt
h pd;k &eJUwdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ wpfzUJG csi;f &Jh aqG;aEG;yGJ awGrmS
oufaotjzpfyg0ifwufa&mufEikd zf Ukd MuKd ;pm;aqmif&u
G af eMu? jynfwiG ;f
rSm Edik if aH &;ygwDrsm;u OD;aqmifusi;f ywJh a'otvdu
k f nDvmcH awGrmS
wpfzUJG csi;f tvdu
k w
f ufa&mufaqG;aEG;wm&Sad yrJh jynfwiG ;f jird ;f csr;f a&;?
Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;eJyY wfoufjy;D wdik ;f &if;om;t&yfbuf tzGUJ tpnf;
rsm;&JUtcef;u@udk pkaygif;aqG;aEG;wm? pkaygif;zGUJ pnf;wm? pkaygif;rl0g'
awGcsrw
S w
f m rawGU&ao;yg? rMumcif 'DtzGUJ tpnf;rsm;&JU vIy&f mS ;rIawG
awGUjrif&r,fxifygw,f/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 18? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 31? Edk0ifbmv 5 &uf 2013)

'kwd,yifvkHnDvmcH
wdik ;f &if;om;tiftm;pkawG b,fvykd J tkypf ak wGuu
JG ?JG b,favmufyJ

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

125

rl0g'awGjcm;em;ygap tm;vk;H rSmwlnw


D ahJ rQmv
f ifch suu
f awmh yifvn
Hk v
D m
cHuo
hJ Ukd oufqikd o
f t
l m;vk;H yg0ifwhJ Edik if v
H ;Hk qdik &f mnDvmcHMu;D wpfcu
k kd
usi;f yjy;D wdik ;f jynf&UJ jyemrsm;udk pkaygif;aqG;aEG; ajz&Si;f zdYk jzpfygw,f/
jrefrmtpd;k &bufuvnf; tJ'v
D kd nDvmcHMu;D usi;f yjy;D Edik if aH &;jyem
rsm; aqG;aEG;a&;udk rltm;jzifo
h abmwly&kH ygw,f/
'Dvdk nDvmcHMuD;usif;yjyDqdk&if b,folawGyg0ifoifhovJqdkwJh
tay:rSmvnf; a,bk,stm;jzifh wlnMD uygw,f/ wdik ;f &if;om; yl;aygif;
aqmif&u
G af &;tvkyaf umfrwD (WGEC) u a&;qGt
J qdjk yKxm;wJh Edik if H
a&;aqG;aEG;yGJ rlabmifrsm;rSm ]]yifvjkH ynfaxmifpn
k v
D mcHMu;D udk jrefrm
tpd;k &ESihf jrefrmwyfrawmfrS ud,
k pf m;vS,f 300OD;? wdik ;f &if;om;vlrsKd ;
pkrsm;ESihf vufeufuikd t
f zGUJ tpnf;rsm;rS ud,
k pf m;vS,f 300OD;? 'Dru
kd a&pD
ESihf twdu
k t
f cHtiftm;pkrsm;rS ud,
k pf m;vS,f 300OD;? pkpak ygif; ud,
k pf m;
vS,f 900 OD;ESiu
hf si;f yjy;D qk;H jzwfcsurf sm;udk qErjJ zifh qk;H jzwfrnf}}vdUk
qdyk gw,f/ 2013 ckEpS f ZGev
f 11 &uf? 12 &ufrsm;rSm &Sr;f jynfe,f?
awmifBu;D NrKd UrSmusi;f ywJh nDaemifwikd ;f &if;om;rsm;zuf'a&;&Si;f (NBF)
&JU 15 Murd af jrmuftpnf;ta0;u xkwjf yefcsurf mS ]]2015 a&G;aumuf
yGJrwdkifrD vuf&SdEdkifiHa&;ygwDrsm;? EdkifiHawmftpdk;&udk,fpm;vS,frsm;?
wyfrawmfom;ud,
k pf m;vS,rf sm;? vufeufuikd f wdik ;f &if;om;tiftm;pk
rsm;? 'Dru
kd a&pDtiftm;pkrsm; tm;vk;H yg0ifaom jynfaxmifpn
k v
D mcH
wpf&yfac:,lusi;f y&ef}} qdjk y;D Edik if aH wmftpd;k &ESihf jynfaxmifpv
k w
T f
awmftm;wdu
k w
f eG ;f xm;ygw,f/
tcktcsed t
f xdawmh Edik if aH wmforw&JU jynfaxmifpt
k qifh vrf;jy
ajryHk 8 csufxJu wdkif;&if;om;vufeufudkifwyfzGJUrsm;vufrcHEdkifwJh
tcsuf 5 uae 8txd (wyfawGpeG Uf ? ygwDaxmif? a&G;aumufy0JG if?
vTwfawmfxJa&mufrS zGJUpnf;yHkjyifzdkUMudK;pm;)eJU wdkif;&if;om;vufeuf
udik w
f yfzUJG rsm;u wefjyefwifjywJh wdik ;f &if;om;rsm;&Jh jird ;f csr;f a&;vrf;jy
ajryHk 6 csuf (Edik if aH &;rlabmifuakd &;qG?J tpd;k &&JU rlabmifeUJ n?d jynfe,f
tvdu
k f nDvmcHusi;f y? wdik ;f &if;om;jynfe,ftm;vk;H pkaygif;yg0ifwhJ
nDvmcHusi;f y? wpfjynfv;Hk twdik ;f twm&Sw
d hJ jynfaxmifpk nDvmcHMu;D ?

126

atmif'if

yifvHkpmcsKyfudk anmifa&TapmfbGm;BuD; p0fa&Todkuf vufrSwfa&;xdk;pOf/

wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;qdkif&mjynfaxmifpkoabmwlnDcsuf(Union
k csed t
f wdtus owfrw
S Nf y;D taumiftxnfazmfaqmif
Accord)udt
&Guo
f mG ;&ef)udk b,fvakd qG;aEG;nEd iId ;f oabmwl ajz&Si;f cJMh uw,fqw
kd m
rod&yg/
tpd;k &&JU tpDtpOfuawmh atmufwb
kd mvrSm wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f
twm&Sw
d hJ typftcwf&yfpaJ &;pmcsKyv
f ufrw
S af &;xd;k yGu
J kd wpfEikd if v
H ;Hk
u wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ rsm;tm;vk;H wufa&mufonfjzpfap?
rwufa&mufonfjzpfap usi;f yzdUk qk;H jzwfxm;[ef&jdS y;D tJ'aD emufyikd ;f
Ed0k ifbm? 'DZifbmvrsm;rSmrS Edik if aH &;aqG;aEG;yGq
J ikd &f m rlabmifrsm;udk
wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ rsm;eJU qufvufaqG;aEG;r,fh tpDtpOf
&Syd &kH ygw,f/ tpd;k &bufuvnf; Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ al bmifrsm;udak &;
qGjJ y;D 'grSr[kwf a&;qGaJ e[ef&jdS y;D wdik ;f &if;om;rsm;&JUEdik if aH &; aqG;aEG;
yGrJ al bmifrsm;eJY tjyeftvSew
f u
kd q
f ikd af qG;aEG;jy;D ESpzf ufpvk;H vufcEH ikd w
f hJ
Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ rlabmifwpf&yfuckd srw
S &f rSm jzpfygw,f/ tpd;k &a&;
qGw
J hJ rlabmifawGrmS bmawGygw,fqw
kd m usaemfwUkd rod&yg/ pufwif

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

127

yifvHknDvmcHwGif AdkvfcsKyfatmifqef;(,m-pGef)ESifhtwl awGU&onfh


rpwmabmfwGrfav(,m-'k)udkvdkeDESifh'dkrDeD,Ha&;&mudprsm;qdkif&m 'kwd,0efBuD;

bmv 11 &ufaeUrSm &Sr;f oHawmfqifo


h wif;|me&JU owif; ydUk csut
f &
Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ al bmifawGukd aqG;aEG;nEd iId ;f &mrSm ]]vlta,muf 100
uae 150 txdyg0ifr,f/ typf&yfwyfzUJG tm;vk;H uwpfzUJG udk ud,
k pf m;
vS,Ef pS af ,mufyg0ifr,f/ vufeufuikd w
f yfzUJG uae jynfoUl ppfeUJ (e,f
jcm;apmifhwyf) jzpfoGm;wJhtzGJUawGvnf;zdwfac:r,f}}vdkU jrefrmtpdk;
&&JUNird ;f csr;f a&;azmfaqmifa&;qdik &f menf;ynmtzGUJ (Myanmar Peace
Center, MPC)rS OD;vSarmifa&TuajymaMumif;od&ygw,f/ 'DaqG;aEG;
yGrJ mS wdik ;f &if;om;eJU 'Dru
kd a&pDt&yfbuftzGUJ tpnf;rsm;udyk g0ifzUkd zdwf
Mum;vdrfhr,frxifyg/
ta&;tBu;D qk;H jzpfwt
hJ qdjk yKxm;wJh yifvjkH ynfaxmifpn
k v
D mcHBu;D
usi;f yjzpfc&hJ if tJ'n
D v
D mcHBu;D ucsrw
S w
f q
hJ ;Hk jzwfcsuaf wGukd jynfaxmif
pkoabmwlpmcsKyf (Union Accord) tjzpfcsKyq
f &kd mrSm b,fvykd pkH eH UJ
aqmif&u
G rf mS vJ? tJ'D jynfaxmifpo
k abmwlncD suaf wG b,fvb
kd ,fyekH UJ
tmPmwnfaprSmvJqw
kd m b,forl rS odMuyg/

128

atmif'if

yxryifvHkrS 1947 zGJYpnf;yHk tajccHOya'odkYc&D;


1947 ckEpS f azazmf0g&Dv 12 &ufaeUrSm yifvn
kH v
D mcHBu;D Ny;D ajrmuf
atmifjrifvYkd yifvpkH mcsKyu
f Akd v
kd cf sKyaf tmifqef;eJ&Y rS ;f ? ucsi?f csi;f wdik ;f &if;
om;acgif;aqmifrsm;vufrw
S af &;xd;k Muygw,f? tJ'aD emufyifvkH pmcsKyef UJ
awmifwef;a'opHkprf;a&;tzGJU&JUtpD&ifcHpmrsm;udktajccHjyD; zqyv
tzGUJ csKyu
f a&;qGw
J zhJ UJG pnf;yHt
k ajccHOya'rlMurf;udk 1947 ckEpS f arvrSm
usi;f ywJh Adv
k cf sKyaf tmifqef;acgif;aqmifwt
hJ mPm& zqyvtzGUJ Bu;D &JU
yPmrjyifqifrn
I v
D mcHupdppfNy;D twnfjyKcyhJ gw,f/
1947 ckEpS f ZGev
f 10&ufrS 18&uftxdusi;f ywJh wdik ;f jyKjynfjyK
vTwaf wmfyxrnDvmcHrmS zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'a&;qG&J mwGiyf g0if&r,fh
tajccHtcsut
f vufrsm;udck srw
S af y;wJh vrf;Terf l 7csuu
f kd ZGev
f 16
&ufaeUrSm AdkvfcsKyfatmifqef;uwifoGif;jyD; ZGefv 17&ufaeUrSm
vTwfawmfutwnfjyKcJhygw,f/ ZGefv 18&ufaeUrSm ref;bcdkifu
tajccHOya'a&;qGaJ &;aumfrwD0if 55 OD;&JU trnfpm&if;udw
k ifoiG ;f jy;D
vTwaf wmfutrsm;oabmwl twnfjyKzUJG pnf;ay;cJyh gw,f/ tJ'D 55OD;
aumfrwDrmS vTwaf wmfOu|vnf;jzpf? aumfrwD&UJ em,uvnf;jzpfwhJ
ocifEu
k olU&JUtcGit
hf mPmudo
k ;Hk jy;D tzGUJ 0if 16 OD;xyfrjH znfph u
G v
f Ukd
71 OD;aumfrwDjzpfvmNy;D zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'udk vTwaf wmfutwnf
jyKxm;wJh vrf;Terf l 7csuu
f kd tajccH zqyvyPmrnDvmcHu t
wnfjyKxm;wJh zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'rlMurf;udk rSjD irf;Ny;D a&;qGMJ uygw,f/
'DaumfrwD[m tcsed rf vHak vmufvUkd zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'rlMurf;udk
wdik ;f jynfjyKvw
T af wmf 'kw,
d nDvmcHpwifusi;f ywJh Zlvikd v
f 29 &ufaeU
txd tNy;D owfra&;qGEJ ikd yf u
J si;f yaeNyjD zpfwhJ vTwaf wmftpnf;ta0;udk
tydik ;f vdu
k ?f tcef;vdu
k o
f mwifoiG ;f Edik cf yhJ gw,f/ tJ'aD emuf zqyv
tzGUJ csKyu
f trwfae&mtrsm;pkuv
kd rT ;f rd;k xm;wJv
h w
T af wmfu 'kw,
d nD
vmcHumvtwGi;f 'DyxrrlMurf;udk tjyif;txefa0zef? aqG;aEG;? nEd iId ;f
jyifqifNy;D Mo*kwv
f 16 &ufaeUrSmtwnfjyKay;vdu
k yf gw,f/ vTwaf wmf
uyJ tajccHOya'tacsmudik af umfrwDwpf&yfuzkd UJG pnf;ay;Ny;D vTwaf wmf
&JUwwd,nDvmcHrmS tacsmowfrMl urf;udw
k ifoiG ;f zdw
Yk m0efay;ygw,f/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

129

vTwaf wmf&UJ wwd,nDvmcHukd 1947ckEpS f pufwifbmv 15 &ufaeUrSm


pwifusi;f yNy;D pufwifbm 24 &ufaeUrSm zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'udv
k w
T f
awmfuwnDwGww
f nf;vufct
H wnfjyKcyhJ gw,f/ 'Dvekd UJ jrefrmhordik ;f
rSm 1947 ckESpf jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHzGJUpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'
arG;zGm;vmcJNh y;D 1962 ckEpS t
f xdtouf&n
S cf yhJ gw,f/
'gu1947 ckEpS f azazmf0g&Dv 12 &ufaeU yifvpkH mcsKycf sKyq
f Nkd y;D csed f
uae 1947 zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'arG;zGm;vmwJt
h xd jzwfoef;cJ&h wJch &D;
pOfukd tusO;f k;H wifjywmyg/ 'Dc&D;pOfwpfavQmufv;Hk rSm tmPm&ygwD
(zqyv) &JUtcef;u@utifrwefBu;D rm;cJw
h m txift&Sm;yg/ yifvkH
pmcsKyfvufrSwfxdk;jyD;wJhaemuf tmPm& zqyvtzGJUcsKyf&JUnDvmcH?
zqyv tzGUJ csKyu
f ae&mtrsm;pkvrT ;f rd;k xm;wJh vTwaf wmftpnf;ta0;
ok;H Burd ef YJ tifrwefrsm;jym;Ny;D pdwv
f yI &f mS ;p&maumif;vSw?hJ wpfcgwpf&H
pdwyf suaf 'goxGupf &m? wpfcgwpf&H 0rf;enf;emMunf;p&maumif;vSwhJ
tpnf;ta0;aygif;rsm;pGmudk jzwfoef;cJh&wJh 1947 zGJUpnf;yHktajccH
Oya'udk wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;u tjynft
h 0auseyfrrI &Scd yhJ g/
tckwpfcg yifvjkH ynfaxmifpn
k v
D mcHBu;D udk 2015 ckEpS rf wdik cf if
'kwd,tBudrfxyfrHusif;yEdkifvdkU trsm;oabmwlwJhqkH;jzwfcsufawG&
vm&ifa&m b,fvckd &D;pOfet
YJ 'J q
D ;Hk jzwfcsuaf wGtouf0if taumift
xnfay:vmrvJusaemfocd siv
f yS gw,f/ b,fvykd jJ zpfjzpf 1947 ckEpS f
wke;f uvdyk J jynfaxmifpv
k w
T af wmfrmS trsm;pkae&m&xm;wJh BuUH cdik af &;
ygwDu 'Dq;Hk jzwfcsuaf wGukd taumiftxnfazmfa&;rSm tifrwefta&;
ygwJh tcef;u@rSm&Sad er,fqw
kd m aocsmygw,f/ Ny;D awmh 1947 zGUJ
pnf;yHak &; qG&J mrSmryg0ifcw
hJ hJ jrefrmwyfrawmfu tckvw
T af wmfxrJ mS
ae&m 25&mckid Ef eI ;f udpk ;kd rd;k vdYk olrBuKd uw
f mrSeo
f rQ wpfcsuv
f w
T yf ,fcs
Edik w
f hJ ADwt
kd mPmudu
k ikd Nf y;D wnf&adS ejyefygw,f/
'Dwpfcgc&D;u ydkNyD;Murf;wrf;cufcJr,fqdkwm taotcsmyg/
usaemh&f UJ oHo,udk BuUH cdik af &;ygwD&UJ 'k-Ou|OD;a|;OD;u twnfjyKvu
kd f
ygw,f/ 2013 ckEpS f pufwifbmv 15&ufaeUrSm owif;axmufrsm;eJU
awGUqH&k mrSm zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'jyifqifa&;udpe UJ ywfoufNy;D OD;a|;OD;

130

atmif'if

u ]]zGUJ pnf;yHak vhvmoH;k oyfa&;aumfrwDzUJG xm;wmyJ &Syd gao;w,f/ jyif


qifr,fqNkd y;D zGUJ xm;wmr[kwyf gbl;/ jyifqifzaYkd vhvm&mrSmvnf; tcsKyf
tjcmtmPmrxdcu
kd zf Ykd ta&;Bu;D ygw,f/ jynfoal wGjyifcsiw
f ,fqw
kd m
usaemfuawmhr,HkMunfbl;/ bmvdkYvJqdkawmh zGJUpnf;yHkudkavhvmwJh
jynfolawGqdkwm&Sm;ygw,f/ usaemfawmif tckrSavhvmNyD; jyefjyKpk
ae&wm/ jyifcsiw
f o
hJ al wGu jynfoal wGqo
D mG ;&Si;f jyNy;D jynfoal wGu
jyifcsiw
f mjzpfaew,fvYkd usaemfuawmhxifw,f/ vlawGu l;Ny;D jzpf
aeMuwmyg}} vdUk ajymvdu
k w
f ,fqNkd y;D pufwifbmv 17 &ufaeUxkwf
Daily Eleven owif;pmrSm azmfjyygw,f/
c&D; reD;vSyg
Nird ;f csr;f a&;qDoUkd c&D;&SnBf u;D u reD;vSyg/ 'gayrJh a&mufatmif
oGm;r,fqw
kd phJ w
d yf ikd ;f jzwfreI UJ BuKd ;pm;tm;xkwrf &I rdS ,fq&kd if a&mufukd
a&mufrmS yg/ pdw&f n
S zf Ukd vdyk gw,f/ pm;yG0J ikd ;f rSm nEd iId ;f aqG;aEG;MuwJt
h cg
&oifhwm&zdkUtwGufay;oifhwmay;&ovdk &csifoavmufr&Edkifwm
vnf;&Syd gw,f/ b,favmufyt
J jrifq
h ;Hk awmif;qdck suaf wGepYJ wifayr,hf
tqk;H rSm&oifo
h avmufeUJ auseyfEikd zf Ukd vnf;vdt
k yfygw,f/
jrefrmtpd;k &bufua&m wdik ;f &if;om;vufeufuikd w
f yfzUJG rsm;buf
uyg jrefrmjynforl sm;udu
k ,
kd pf m;jyKwhJ t&yfbufvUl tzGUJ tpnf; (Civil
d ;f csr;f a&;? Edik if aH &;aqG;aEG;yGaJ wGrmS
Society Organizations) rsm;udk Nir
wef;wl&nfwal qG;aEG;buftjzpf todtrSwjf yKzUkd vdyk gw,f/ jynfwiG ;f
ppfqw
kd m ESpzf ufppfwyfawG&efvw
kd u
kd cf u
kd af ewmjzpfayr,fh jynfwiG ;f
ppf&UJ 'Pfukd trsm;qk;H cHpm;&wmu omrefjynfoal wGyg/ ppfwyfEpS zf UJG
wdu
k cf u
kd w
f mawG&yfpNJ y;D &if;ES;D cifrifomG ;Hek UJ xm0&Nird ;f csr;f a&;r&Edik yf g/
tckxdawmh tpdk;&a&m wdkif;&if;om;vufeufudkifwyfzGJUrsm;yg
t&yfbufvUl tzGUJ tpnf;rsm;&JU tcef;u@udk olwUkd Ny;D rS pOf;pm;&r,fh
'kw,
d tqifah qG;aEG;bufrsm;tjzpf owfrw
S x
f m;yH&k ygw,f/ ydq
k ;kd wmu
OD;ode;f pdet
f pd;k &eJU wyfrawmfu ArmvlrsKd ;rsm;tm;vk;H udk ud,
k pf m;jyKNy;D
vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om;wyfzUJG rsm;u oufqikd &f mwdik ;f &if;om;vlrsKd ;pk

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

131

rsm;udu
k ,
kd pf m;jyKw,fvUkd ,lqxm;jcif;yg/ tJ't
D ,ltqudk usaemfu
awmh vufrcHEikd yf g/ OD;ode;f pdet
f pd;k &eJw
Y yfrawmf[m ArmvlrsKd ;rsm;udk
tjynfh t0ud,
k pf m;jyKjcif;r&So
d vdk wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ rsm;
[mvnf; oufqikd &f m wdik ;f &if;om;rsm;udt
k jynft
h 0ud,
k pf m;jyKw,fvUkd
usaemfr,HMk unfyg/ vufeufuikd w
f yfzUJG &Sd ekH YJ vufeufrudik w
f o
hJ mref
jynfolrsm;tm;vkH;udk udk,fpm;jyKcGifhr&Sdyg/ vufeufrJhjynfolrsm;[m
olwUkd b0udk olwUkd bmomud,
k pf m;jyKciG &hf ydS gw,f/
'gaMumifh jynfreJUjynfe,frsm;u t&yfbufvlUtzGJUtpnf;rsm;
taeeJU Nird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wGrmS vufeufrjhJ ynforl sm;udk ud,
k pf m;
jyKNy;D yg0ifciG &hf Edik zf yYkd Nkd y;D BuKd ;pm;Mu&rSmyg/ tpd;k &ud,
k w
f ikd u
f t&yfbuf
vlUtzGUJ tpnf;rsm;udk Nird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wGrmS tqifw
h ikd ;f rSmyg0ifzUkd
zdwfac:oifhygw,f? yifvHkjynfaxmifpknDvmcHBuD;rSm yg0ifaqG;aEG;zdkY
twGuv
f t
kd yfwrhJ 0l g'awG? &yfwnfcsuaf wGupkd ak ygif; aqG;aEG;csrw
S Mf uzdUk
tm;ay;oifyh gw,f/ typftcwf&yfpaJ &;cdik rf mzdUk ? jird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGJ
awG t"dym,f&Sd&Sdjzpfay:zdkUeJY obm0uswJhoabmwlnDcsufawG&zdkU?
Ny;D awmh tJ'o
D abmwlncD suaf wGukd tmPm&ygwDew
YJ yfrawmfu av;
pm;twnfjyKatmifawmif;qdzk ?Ykd tiftm;ok;H tMurf;zufajz&Si;f wmawG
&yfwefNY y;D aqG;aEG;nEd iId ;f ajz&Si;f wJh ,Ofaus;rI qufvufwnfwefaY eapzdUk
qdw
k m t&yfbufvUl tzGUJ tpnf;rsm;&JU tm;aumif;cdik rf mrIeUJ Nird ;f csr;f a&;?
Edik if aH &;aqG;aEG;yGjJ zpfpOfwpfavQmufv;Hk rSm tpd;k &? vufeufuikd w
f yfzUJG
rsm;eJU wef;wl&nfww
l ufwuf<u<uyg0ifEikd zf Ukd tay: trsm;Bu;D rlwnf
aeNyv
D Ykd usaemf,MkH unfygw,f/ 'Dvrkd [kw&f ifjzifh uReaf wmfwaYkd rQmv
f ifh
wJNh ird ;f csr;f a&;[m [d;k ta0;Bu;D rSmyJ&adS eOD;rSmyg/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 19? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 32? Edk0ifbmv 12 &uf 2013)


'Daqmif;yg;&SnftwGuf atmufygtaxmuftxm;rsm;udk udk;um;yg w,f/
(1) nDGwfaomwdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;zuf'&,faumifpD 2012ckESpf ESpfywf

132

atmif'if

vnftpnf;ta0;\xkwfjyefaMunmcsuf(2013 ckESpf Zefe0g&Dv 11&uf)


(2) Statement of the Ethnic Nationalities Conference
(August 2, 2013)
(3) United Nationalities Federal Council Annual Meeting
Statement (January 10, 2013)
(4) wdkif;&if;om;uGefz&ifhodkU UNFC rSwifoGif;aom zuf'&,fjynfaxmifpk

wnfaqmufa&;qdkif&m tajccHrl0g'pmwrf;
(5) The United Nationalities Federal Council (UNFC) Press Statement 5/2013 (July 14, 2013)
(6) Information Release on 2nd Preliminary Meeting for Political
Dialogue Between UNFC and UPWC Delegations 07/2013 (September 10, 2013)
(7) jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;vkyfief;aumfrwD (UPWC) ESifh
nDnw
G af omwdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;zuf'&,faumifp(D UNFC)\Edik if aH &;aqG; aEG;yGJ
udk,fpm;vS,ftzGJUwdkU(20-2-2013)&ufaeUaqG;aEG;yGJwGifajymMum;aom UNFC

EdkifiHa&;aqG;aEG;a&; udk,fpm;vS,ftzGJUacgif;aqmifEdkif[Hom\ BudKqdkEIwfcGef;quf


pum;
(8) tpdk;&csrSwfxm;onfh jidrf;csrf;a&;vrf;jyajryHk tqifh 3qifh
(9) Edik if aH &;jyemrsm;udk aqG;aEG;ajz&Si;f Edik af &;udpy efMum;jcif;?nDw
G af om
wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm; zuf'&,faumifpDOu| 'kwd,AdkvfcsKyfMuD;tifbefvu
orwOD;odef;pdefodkYay;pm(2012ckESpf pufwifbmv 27)
(10) nDGwfaomwdkif;&if;om;vlrsdK;rsm; zuf'&,faumifpDrSwdkif;&if;om;
vlrsdK;rsm;uGefz&ifhtay:&Sif;vif;wifjyjcif; (2013ckESpf Mo*kwfv)
(11) wdkif;&if;om;uGefz&ifhodkU UNFC rSwifoGif;aomzuf'&,f jynfaxmif
pkumuG,fa&;wyfrawmfpmwrf; (2013 ckESpf Zlvdkifv)
(12) jidrf;csrf;a&;qdkif&m EdkifiHa&;vkyfief;pOf (Road Map) ESifh ywfouf
nDGwfaomwdkif;&if;om;vlrsdK;rsm; zuf'&,faumifpD\ tjrifoabmxm;wifjy
csuf (2013 ckESpf Mo*kwfv)
(13) wpfjynfvkH;twdkif;twmjzifhtypftcwf&yfpJa&; xyfrHvufrSwfa&;
xdk;&efudpESifhywfouf (nDGwfaomwdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;zuf'&,faumifpD)
(2013 ckESpf pufwifbmv)
(14) wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;uGefz&ifhodkYwifoGif;onfh nDGwfaomwdkif;&if;
om;vlrsdK;rsm;zuf'&,faumifpD\trsdK;om;jyefvnfoifhjrwfa&;ESifh jynfwGif; Nidrf;
csrf;a&;vkyfief;pOftajctaeokH;oyfcsuf (2013? ckESpf Zlvdkifv)

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

133

(15) yl;wGJaMunmcsuf? u&iftrsdK;om;tpnf;t&kH;ESifh&Srf;jynfjyefvnf xl


axmifa&;aumifpD (2013 ckESpf Zlvdkifv 17 &uf)
(16) Analysis of The UNFC Position, EBO Briefing Paper (August 2013)
(17) Riposte to Article in EBO Briefing Paper No. 8, dated August 2013 (August 15, 2013)

(18) nDaemifwdkif;&if;om;ygwDrsm;zuf'a&;&Sif;(NBF)\ 15 Budrfajrmuf


oabmxm;xkwfjyefaMunmcsuf (2013 ckESpf ZGefv 12 &uf)
(19) us,fjyefUaomjynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;ESifhtypftcwf&yfpJa&; oabm
wlnDcsuf (2013 ckESpf rwfv)
(20)wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;ta&;ESifh 1947tajccHOya'(yxrwGJ? 'kwd,wGJ)
(1990jynhfESpf {jyDv)
(21) aeUpOfowif;rsm; ({&m0wD? &Srf;oHawmfqifh? vGwfvyfaom tm&StoH?
a&T[oFm? Eleven Media? VOA? DVB)

Nird ;f csr;f a&; [d;k ...ta0;rSm aqmif;yg;&Snf tydik ;f 7ydik ;f udk 2013
ckEpS f pufwifbmv 15&ufaeUrSmpa&;Ny;D pufwifbmv 19 &ufaeUrSm
tqk;H owfcyhJ gw,f/ ESpf 60 ausmMf umcJNh y;D jynfoal wGaxmifeUJ aomif;
eJU csDaoqkH;cJh? aoqkH;ae&wJhjrefrmEdkifiHu urmay:rSmoufwrf;
t&Snq
f ;Hk jynfwiG ;f ppfBu;D udk tjrefq;Hk xm0&tqk;H owfapcsiw
f hJ omref
vlwpfa,muf&UJ rcsirhf &JaMuuGo
J aH wGyg/ ukrjk 'mowif;*sme,frmS tydik ;f
1 udk twGJ 3? trSwf 26? atmufwb
kd mv 1 &ufaeUupvdUk tywf
pOfazmfjycJu
h m tydik ;f 7 udk twGJ 3 trSwf 32 Ed0k ifbmv 12 &ufaeUrSm
tqk;H owfazmfjyygw,f/ aqmif;yg;a&;om;csed ef YJ yHEk ydS af zmfjycsed Mf um;rSm
tcsed u
f mvwpfvausmaf vmufumG jcm;wmrdUk 'Daqmif;yg; tydik ;f 7ydik ;f
rSm pufwifbmvaemufq;Hk ywf? atmufwb
kd mvwpfvvk;H eJU Ed0k ifbmv
yxrywftwGi;f jzpfay:wd;k wufraI wGukd raqG;aEG;Edik cf yhJ g/ tJ'w
D pfv
ausmt
f csed t
f wGi;f rSmvnf; Nird ;f csr;f a&;azmfaqmifrI twGut
f a&;Bu;D
wJjh zpfay:rIawG&cdS w
hJ mrdUk 'Djzpfay:wd;k wufraI wGtay: usaemh&f UJ ok;H oyfrI
awGuw
kd ifjyzdUk 'Daqmif;yg;udq
k ufa&;jzpfygw,f/

134

atmif'if

aqG;aEG;yGJrsm; ? aMunmcsufrsm;
atmufwb
kd mvwpfvvk;H eJEY 0kd ifbmvqef;txd wpfvcGMJ umumv
twGi;f jzpfay:cJw
h hJ jynfwiG ;f Nird ;f csr;f a&;qdik &f mjzpfay:wd;k wufrrI sm;udk
atmufygtwdik ;f tpOfvu
kd w
f ifjycsiyf gw,f/
(1) &Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD aMunmcsuf
2013 ckESpf atmufwdkbmv 1&ufaeUrSm &Srf;jynfjyefvnfxl
axmifa&;aumifpD (Restoration Council for the Shan State,
RCSS) A[dktvkyftrIaqmifaumfrwDtpnf;ta0;udk vG,fwdkif;
vseJ ;f A[d|k mecsKyrf mS usi;f yNy;D oabmxm;xkwjf yefaMunmcsuu
f kd xkwf
jyefygw,f? tJ'D xkwjf yefcsurf mS 2013 ckEpS f ZGev
f 9 &ufrS 23 &uf
txd &Sr;f jynfjyefvnfxal xmifa&;aumifpD Ou|'kAv
kd cf sKyBf u;D ,Gwpf pf&hJ
jird ;f csr;f a&;wnfaqmufa&; jynfwiG ;f c&D;pOftwGi;f orw OD;ode;f pde?f
jynfaxmifp0k efBu;D rsm;? Edik if aH &;ygwDrsm;? jynfov
l x
l rk sm;ESihf awGUqHk
aqG;aEG;rIrsm;udk tusdK;&SdwJhc&D;pOf? tusdK;&SdwJhaqG;aEG;yGJrsm;tjzpf
ok;H oyfygw,f/ 'DaMunmcsurf mS yJ 2011 ckEpS f 'DZifbmv 2 &ufaeU
jrefrmtpdk;&eJU &Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD typftcwf
&yfpaJ &;vufrw
S af &;xd;k csed rf pS 2013 ckEpS f pufwifbm 30 &uftxd
ESpEf pS ef ;D yg; typftcwf&yfpaJ &;umvtwGi;f &Sr;f jynfwyfrawmf (SSANorth) ESifh jrefrmwyfrawmfppfaMumif;rsm; wdkufyGJaygif; 133
Murd jf zpfymG ;cJNh y;D 122 Burd [
f m jrefrmwyfrawmfu typftcwf&yfpaJ &;
pnf;urf;rsm;udk wpfzufowfcsdK;azmufNyD; &Srf;jynfwyfrawmfwyfzGJU
rsm;udkppfqifa&;qifETJjcif;jzpfNyD; 11 Budrf[m jrefrmwyfrawmfppf
aMumif;rsm; &Sr;f jynfwyfrawmfxed ;f csKyef ,fajrxJ usL;ausm0f ifa&muf
vmvdUk jyefvnfwjYHk yefwu
kd cf u
kd &f wJw
h u
kd yf rJG sm;jzpfw,fvUkd azmfjyygw,f/
Ny;D awmh &Sr;f jynfjyefvnfxal xmifa&;aumifp\
D Nird ;f csr;f a&;azmfaqmif
a&;aumfrwDukd &Sr;f jynfpnf;vk;H nDw
G rf w
I nfaqmufa&;ESihf Edik if aH wmf
tpdk;&ESifh EdkifiHa&;aqG;aEG;a&;&nf&G,fcsufrsm;jzifh jyefvnfzGJUpnf;
aMumif;aMunmjy;D tpd;k &uusi;f yjyKvyk rf ,fh wpfEikd if v
H ;Hk qdik &f m typf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

135

tcwf&yfpaJ &;oabmwlncD suf vufrw


S af &;xd;k yGjJ zpfajrmufa&;twGuf
axmuf c H a Mumif ; twnf j yKygw,f / jref r mtpd k ; &taeeJ U &S r f ;
jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD^&Srf;jynfwyfrawmfeJY vufrSwf
a&;xd;k xm;wJh typftcwf&yfpaJ &;oabmwlncD suf 31 csut
f wdik ;f
vdu
k ef maqmif&u
G af y;&efuv
kd nf;'Dxw
k jf yefcsurf mS awmif;qdx
k m;ygw,f/
(2) tpdk;&ESifh autdkiftdk aqG;aEG;yGJ
jrefrmtpd;k &&JU0efBu;D OD;atmifrif;acgif;aqmifwhJ jynfaxmifpNk ird ;f
csr;f a&;azmfaqmifa&; vkyif ef;aumfrwD (Union Peace Work Committee, UPWC) eJU OD;qGrv
f w
G *f rfO;D aqmifwahJ utdik t
f akd qG;aEG;a&;
udk,fpm;vS,ftzGJUwdkU[m ucsifjynfe,f? jrpfBuD;em;NrdKU? raemuGif;
twGi;f &Sd r*R,cf ef;rrSm 2013 ckEpS f atmufwb
kd mv 8 &ufrS 10&uf
txd 'kw,
d tBurd af wGUqHak qG;aEG;cJyh gw,f/ 'DaqG;aEG;yGu
J kd avhvmolrsm;
tjzpf ukvor*taxGaxGtwGi;f a&;rSL;csKy&f UJ jrefrmEdik if q
H ikd &f mtxl;
ud,
k pf m;vS,f rpwmADa*serfb,
D m (Mr. Vijay Nambiar)? w&kwf
tpd;k &&JUtm&Sa&;&mtxl;ud,
k pf m;vS,f rpwm0rf&ifzef; (Mr. Wang
f zGUJ tpnf; (10) zGUJ rS ud,
k pf m;
Ying Fan)? wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
vS,frsm;? ucsifjynfe,fvTwfawmfudk,fpm;vS,frsm;? ucsifjynfe,f
twGi;f rS w&m;0ifEikd if aH &;ygwDrsm;rS ud,
k pf m;vS,rf sm;? ucsiv
f rl sKd ;rsm;
d;k &m,Ofaus;rIA[dak umfrwDEiS hf ucsijf ynfe,f &Sr;f rsKd ;EG,pf rk sm;pmayESihf
,Ofaus;rIaumfrwDwUkd rS ud,
k pf m;vS,rf sm;? Nird ;f csr;f a&;tusKd ;aqmiftzGUJ
(Peace Talk Creation Group) rStzGUJ 0ifrsm;eJU jrpfBu;D em;NrKd UcHvBl u;D
10OD;wdUk wufa&mufcMhJ uygw,f/
aqG;aEG;yGu
J typftcwf&yfpaJ &;oabmwlwt
hJ qifu
h kd ra&muf
ayrJh wd;k wufr&I w
dS ,fvUkd ajym&rSmyg/ ppf&edS af vQmch sa&;ESihf wdu
k yf rJG sm;
xyfrrH jzpfygG ;apa&;twGuf yl;wGaJ pmifMh unfh Bu;D Muyfa&;aumfrwD (Joint Monitoring Committee) zGUJ pnf;zdUk eJU yl;wGaJ pmifMh unfah &;wGif ESpf
zufpvk;H rSvu
kd ef m&r,fh a&Smif&eftajccHrl 5csu?f pnf;urf;csuf 18
csuu
f t
kd ajccHNy;D tao;pdwpf rD cH suf (Operation Plan) csrw
S Ef ikd af &;

136

atmif'if

twGuf ESpzf ufenf;ynmtaxmuftuljyKtzGUJ rsm; qufvufaqG;aEG;


Muzdo
Yk abmwlMuygw,f/ jrefrmtpd;k &bufu autdik t
f u
kd Bkd uKd wifnd
EdiI ;f rIjzifh ucsijf ynfe,ftwGi;f jynforl sm;eJv
Y w
G v
f yfpmG awGUqHak qG;aEG;
wdik yf ifciG jhf yKygw,f/ ta&;tBu;D qk;H uawmh tpd;k &uusi;f yzdBYk uKd ;pm;ae
wJh wpfEikd if v
H ;Hk qdik &f m typftcwf&yfpaJ &;oabmwlpmcsKyv
f ufrw
S af &;
xd;k yGt
J wGun
f Ed iId ;f jyifqifzUkd autdik t
f |kd mecsKyf vdik Zf mNrKd UrSm vufeuf
udik t
f zGUJ acgif;aqmifrsm;nDvmcH (Ethnic Armed Groups Conference) wpf&yfukd atmufwb
kd mvukeyf ikd ;f rSmusi;f ycGijhf yKNy;D tJ'w
D ikd ;f &if;
om;nDvmcHrwdik cf if tpd;k &&JU wpfEikd if v
H ;Hk qdik &f mtypftcwf&yfpaJ &;
oabmwlpmcsKyq
f ikd &f mpDrcH surf sm;udk autdik t
f x
kd aH y;ydUk zdUk udk oabmwl
ygw,f/ aemufaqG;aEG;yGrJ sm;udk ESpzf ufnEd iId ;f Ny;D tjrefq;Hk usi;f yMuzdUk udk
vnf; oabmwlMuygw,f/
(3) nDGwfaomwdkif;&if;om;vlrsdK;rsm; zuf'&,faumifpD (UNFC)
ta&;ay:tpnf;ta0;
nDw
G af omwdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm; zuf'&,faumifp&D UJ ta&;ay:
tpnf;ta0;udk 2013 ckEpS f atmufwb
kd mv 7 &ufrS 10&uftxd
xdkif;EdkifiH? csif;rdkifjrdKUrSm usif;ycJhygw,f/ aumifpD0if tzGJU 11zGJUeJU
aumifp0D ifciG &hf zdaYk vQmufxm;wJh tzGUJ ESpzf UJG u ud,
k pf m;vS,rf sm;pkpak ygif;
31OD; wufa&mufw,fvUkd od&ygw,f/ tJ't
D pnf;ta0;rSm ud;k uefU
tkypf v
k Ukd trnf&wJh jrefrmhtrsKd ;om;rsm;'Dru
kd a&pDr[mrdww
f yfrawmf
(MNDAA) udk tzGJU0iftopftjzpfvufcHcJhNyD; jrefrmEdkifiHvkH;qdkif&m
ausmif;om;rsm;'Dru
kd &ufwpfwyfO;D (atbDtufp'f t
D ufz^f ABSDF)udk
Edik if aH &;? ppfa&;r[mrdwt
f zGUJ 0iftjzpfvufccH yhJ gw,f/ 'gaMumifh zuf'
&,faumifprD mS wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ 12zGUJ eJY jrefrmausmif;
om;wyfrawmfwUkd yg0ifw,fvaYkd jym&rSmyg/ 'Dtpnf;ta0;uae t&if
csrw
S x
f m;wJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGq
J ikd &f mrlabmifrsm;rS t"dutcsurf sm;
(tpd;k &eJaY qG;aEG;&mrSm cdik cf ikd rf mrmudik pf x
JG m;&r,ft
h csurf sm;) udk xyfrH

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

137

twnfjyKygw,f/ ucsifjynfe,f? vdkifZmNrdKUrSm autdkiftdkutdrf&Sif


tjzpfvufcu
H si;f yr,fh wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ acgif;aqmifrsm;
nDvmcHudkwufa&mufzdkUvnf;qkH;jzwfMuygw,f/ wpfEdkifiHvkH;twdkif;
twmeJU typftcwf&yfpaJ &;pmcsKyv
f ufrw
S rf xd;k cif BuKd wifaqmif&u
G f
xm;Ny;D jzpf&r,ft
h csurf sm;? oabmwlpmcsKyw
f iG t
f "duyg0if&r,ft
h csuf
rsm;ESihf yg0ifvufrw
S af &;xd;k wm0efc&H r,fyh *k Kd vrf sm; pwJt
h csurf sm;udk
oabmwlcsrSwfMuygw,f/
(4) u&iftrsdK;om;tpnf;t&kH; (autef,l) ESifh&Srf;jynfjyefvnf
xlaxmifa&;aumifpDwdkU\ yl;wGJaMunmcsuf
2013 ckEpS ?f atmufwb
kd mv 26&ufaeUrSm u&iftrsKd ;om; tpnf;
tk;H (autef,)l eJ&Y rS ;f jynfjyefvnfxal xmifa&;aumifp(D RCSS) wdUk u
yl;wGaJ Munmcsuw
f pf&yfxw
k jf yefygw,f/ tJ'aD Munmcsurf mS autef,l
Ou|apmrlwl;ap;zdk;eJU &Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD Ou|
pyf,w
G pf pfwUkd u ucsijf ynfe,f? vdik Zf mNrKd UrSmusi;f yr,fv
h ufeufuikd f
wdkif;&if;om;acgif;aqmifrsm;nDvmcHudk olwdkUtzGJUacgif;aqmifrsm;
wufa&mufr,ft
h aMumif;eJY tJ'n
D v
D mcHrmS wifjyr,fh olw&Ykd UJ &yfwnf
csuu
f akd zmfjyygw,f/ 'Dacgif;aqmifEpS Of ;D [m2013 ckEpS f Mo*kwv
f 31
&ufaeUrSm &efuek ef aYJ ejynfawmfuv
kd ma&mufNy;D jynfaxmifpNk ird ;f csr;f a&;
azmfaqmifrIvkyfief;aumfrwDudk vufeufudkifwdkif;&if;om;tzGJUrsm;
yl;aygif;a&;qGx
J m;wJh Edik if aH &;awGUqHak qG;aEG;yGq
J ikd &f mrlabmifrsm;udk &Si;f
vif;wifjycJyh gw,f/ tJ'rD al bmifrsm;eJU tpd;k &bufu wkjYH yefaqG;aEG;rI
rsm;udk usew
f ikd ;f &if;om;acgif;aqmifrsm;udk jyefvnf&iS ;f jyNy;D em;vnfrI
eJn
Y
D w
G rf w
I nfaqmufEikd zf Ukd 'Dnv
D mcHuo
kd w
l Ukd wufa&mufr,fvq
Ykd ykd g
w,f/
tJ'yD ;l wGaJ Munmcsurf mS azmfjyxm;csurf sm;t& vufeufuikd w
f ikd ;f
&if;om;rsm;yl;aygif;a&;qGw
J rhJ al bmifrsm;rSm (1) wpfEikd if v
H ;Hk typftcwf
&yfpaJ &;pmcsKyv
f ufrw
S x
f ;kd zdUk twGuf (u) vufrw
S x
f ;kd Ny;D aom typf

138

atmif'if

tcwf&yfpJa&;oabmwlnDcsufrsm;udk xyfrHtwnfjyK&ef? (c) yl;wGJ


ppfbufqikd &f musi0hf wfrsm;csrw
S &f ef? (*) yl;wGt
J ypftcwf&yfprJ aI pmifh
Munfah &;tzGUJ zGUJ pnf;&ef? (C) jzpfay:vmaom jyemrsm;udak jz&Si;f &ef
twGuf yl;wGNJ ird ;f csr;f a&;aumfrwDzUJG pnf;&efjzpfygw,f/ (2) Edik if aH &;
aqG;aEG;yGrJ sm;usi;f ya&;twGuf (u) Edik if aH &;aqG;aEG;yGw
J iG f vufeufuikd f
tzGUJ tpnf;tm;vk;H ? Edik if aH &;ygwDrsm;? vlrt
I zGUJ tpnf;rsm;? vTwaf wmf
ud,
k pf m;vS,rf sm;? wyfrawmf? tpd;k &wdUk yg0if&ef? (c) Edik if aH &;aqG;
aEG;yGrJ sm;udk tpd;k &ESihf vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om;tzGUJ rsm; yl;wGpJ rD cH efUcG&J ef?
(*) 2015 ckEpS af emufyikd ;f Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm; qufvufjzpfay:a&;
twGuf tmrcHcsu&f &dS ef? (C) Edik if aH &;aqG;aEG;&mwGif zGUJ pnf;yHt
k ajccH
Oya'? tmPmcGaJ 0rI? vHjk cKH a&;? ajr,m? 0ifaiGcaJG 0rI? o,HZmwcGaJ 0rI
ponfh ta&;MuD;onfhtcsufrsm;yg0if&efjzpfygw,f/ wpfEdkifiHvkH;
typftcwf&yfpJa&;pmcsKyfvufrSwfa&;xdk;NyD; ESpfvtwGif; EdkifiHa&;
aqG;aEG;yGq
J ikd &f mrlabmifrsm;udk ESpzf ufpwifaqG;aEG;qk;H jzwf&efEiS hf av;
vtwGi;f Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;pwif&ef awmif;qdx
k m;ygw,f/
'Dacgif;aqmifEpS Of ;D [m zuf'&,faumifp&D UJ ta&;ay:tpnf;ta0;
udw
k ufa&mufcMhJ uolawGr[kwyf g/ autef,u
l zuf'&,faumifp&D UJ
tzGJY0ifjzpfayrJh A[dkaumfrwD0if z'dka';Apfwmuabmu zuf'&,f
aumifpDrSm autef,ludk udk,fpm;jyKyg0ifygw,f/ autef,lOu|
apmrlw;l ap;zd;k u zuf'&,faumifpt
D pnf;ta0;awGukd rwufa&mufyg/
&Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpDu zuf'&,faumifpD tzGJY0ifr
[kwyf g? 'gaMumifh zuf'&,faumifpD ta&;ay:tpnf;ta0;udk rwuf
a&mufMuwJh u&ifeJY &Srf;acgif;aqmifESpfa,muf&Jh zuf'&,faumifpD
ta&;ay:tpnf;ta0;jy;D prSm oD;jcm;xkwjf yefwhJ yl;wGaJ Munmcsuu
f
xl;jcm;ovdk jzpfaeygw,f/
(5) wdkif;&if;om;vufeufudkifawmfvSefa&;tzGJUrsm;nDvmcH
wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ aygif; 17zGUJ rS acgif;aqmifrsm;? ud,
k f

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

139

pm;vS,rf sm;yg0if wufa&mufwhJ nDvmcHukd 2013ckEpS f atmufwb


kd mv
30 &ufrS Ed0k ifbmv 2&ufaeUtxd autdik t
f kd A[d|k mecsKy&f &dS m vdik Zf m
rSm usif;yygw,f/ rlvu Edk0ifbmv 1&ufaeUrSm tjyD;owfzdkYjzpf
ayrnfh qk;H jzwfcsurf usEikd v
f Ukd wpf&ufw;kd jy;D Ed0k ifbmv 2 &ufaeUtxd
usif;y&wmyg/ jrefrmtpdk;&u xdkif;-jrefrme,fpyfa'otajcpdkuf
wdik ;f &if;om; vufeufuikd t
f zGUJ tpnf;rsm;u ud,
k pf m;vS,rf sm;udk jrpfBu;D
em;uwpfqifh vdik Zf mudo
k mG ;a&mufzUkd cGijhf yKovdk jynfwiG ;f ? jynfyowif;
pmq&mrsm;? t&yfbufvlrItzGJUtpnf;rsm;rS avhvmolrsm;udkvnf;
vdik Zf mudk oGm;a&mufciG jhf yKygw,f/ autdik t
f u
kd vnf; olUe,fxv
J m
a&mufMuwJh {nfo
h nfrsm;udk wm0efausaus {nfch jH yKpyk gw,f/ owif;
orm;awGudkvnf; acgif;aqmifrsm;&JU wHcg;ydwftpnf;ta0;uvGJvdkU
nDvmcHzGifhyGJ? ydwfyGJ? owif;pm&Sif;vif;yGJrsm;eJU vdkifZmjrdKUtwGif; tajc
taersm;udk vGwv
f yfpmG owif;,lciG ahf y;ygw,f/ av;&ufMum usi;f ycJw
h hJ
nD v mcH u ae wd k i f ; &if ; om; vuf e uf u d k i f t zG J U rsm;\ wpf E d k i f i H
vk;H typftcwf&yfpaJ &;qdik &f m bHo
k abmxm;&yfwnfcsuf 11 csuf (11
S cf jhJ y;D ,if;&yfwnfcsurf sm;udk
Points of Common Position) udk csrw
tpd;k &ESihf qufvufnEd iId ;f aqmif&u
G &f ef ]]wpfEikd if v
H ;Hk typftcwf&yfpJ
a&;qdkif&m ndEdIif;a&;tzGJU}} (Nationwide Ceasefire Coordinating
Committee,NCCC) udkvnf; tzGJU0if 13 OD;jzifhzGJUpnf;cJhMuygw,f/
bHo
k abmxm;&yfwnfcsuf 11csuu
f kd vufrw
S af &;xd;k MuwJh wdik ;f
&if;om;vufeufuikd af cgif;aqmifrsm;u &cdik jf ynfvw
G af jrmufa&;ygwD
taxGaxGtwGif;a&;rSL; cdkifokc? &cdkiftrsdK;om;aumifpD taxGaxG
twGif;a&;rSL; OD;wGrfaZmf? &cdkifwyfrawmf ppfOD;pD;csKyf OD;xGef;r&wfEdkif?
csi;f trsKd ;om;wyfO;D twGi;f a&;rSL;csKyf ylZifusi;f ? 'Dru
kd &ufwpf u&if
tusKd ;jyKwyfrawmf 'kw,
d ppfO;D pD;csKyf Adv
k cf sKyMf u;D apmrdak &S;? u&ifeD
trsKd ;om;wd;k wufa&;ygwD Ou|cGeaf tb,fw?dG u&iftrsKd ;om;tpnf;
tkH;Ou| apmrlwl;ap;zdk;? u&ifNidrf;csrf;a&;aumifpD twGif;a&;rSL;
Ad k v f r S L ;MuD ; apmausmf ' g;? vm;[l ' D r d k u &uf w pf t pnf ; tk H ; Ou |

140

atmif'if

MumcGeq
f m? jrefrmtrsKd ;om; 'Dru
kd &ufwpfr[mrdww
f yfrawmf ppfO;D pD;
csKyf zke'f g;&Ti?f rGejf ynfopfygwD taxGaxGtwGi;f a&;rSL; Edik [
f o
H m? ytdUk 0f
trsdK;om;vGwfajrmufa&;tzGJU Ou|cGefjrifhxGef;? yavmifjynfe,f
vGwaf jrmufa&;wyfO;D Ou|Adv
k rf LS ;Mu;D tdu
k zf ek ;f ? &Sr;f jynfe,fw;kd wuf
a&;ygwD taxGaxGtwGif;a&;rSL; apmcGefqdkif;? 0 trsdK;om;tzGJU
'kw,
d Ou| wr[m? ucsiv
f w
G af jrmufa&;tzGUJ Ou| aZmif;c&m eJU
zuf'&,faumifpD Ou| 'kw,
d Adv
k cf sKyMf u;D tefbefv wdUk jzpfMuygw,f/
&Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD udk,fpm;wufa&mufwJhtwGif;
a&;rSL; (2) Adv
k rf LS ;Mu;D pdik ;f vSu olUtzGUJ tpnf;&JU oabmxm;t&vuf
rSwfrxdk;yg/
jrefrmEdik if aH jrmufyikd ;f tajcpdu
k f tiftm;Mu;D wdik ;f &if;om;vufeuf
udik t
f zGUJ tpnf;ESpcf jk zpfwhJ 0jynf pnf;vk;H nDw
G af &;ygwD (UWSP/
A) eJU trsdK;om;'Drdku&ufwpfr[mrdwfwyfrawmf (rdkif;vm;tkyfpk)
(NDAA) wdUk u 'Dvi
kd Zf mnDvmcHukd rwufa&mufMuyg/
pmNyD;&uf-(Edk0ifbm 11? 2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 33? Edk0ifbmv 19 &uf 2013)

tpdk;& jidrf;csrf;a&;udk,fpm;vS,ftzGJUESifh wdkif;&if;om;vufeuf


udkifudk,fpm;vS,frsm;tpnf;ta0;
vdik Zf mnDvmcHu zGUJ pnf;wm0efay;vdu
k w
f hJ wpfEikd if v
H ;Hk typftcwf
&yfpaJ &;qdik &f m ndE iId ;f a&;tzGUJ tzGUJ 0ifrsm;[m Ed0k ifbmv 3&ufaeUrSm
jrpfMu;D em;jrKd Uudak &muf&jdS y;D jrefrmtpd;k &&Jh jynfaxmifpjk ird ;f csr;f a&;azmf
aqmifa&; vkyif ef;aumfrwDeUJ Ed0k ifbmv 4 &ufeYJ 5 &ufaeUawGrmS
awGUqHak qG;aEG;cJyh gw,f/ jrefrmtpd;k &ud,
k pf m;vS,t
f zGUJ udk jynfaxmif
pk0efMu;D OD;atmifrif;uOD;aqmifjy;D wjcm;jynfaxmifp0k efMu;D rsm;? ucsif
jynfe,ftpd;k &eJU ajrmufyikd ;f wdik ;f ppf|mecsKyu
f t&m&Srd sm;tjyif um
uG,fa&;OD;pD;csKyf&JU udk,fpm;vS,ftjzpf 'kAdkvfcsKyfMuD;jrifhpdk;wdkU yg0if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

141

ygw,f/ wdik ;f &if;om;vufeufuikd f ud,


k pf m;vS,t
f zGUJ udak wmh rGejf ynf
opfygwD taxGaxGtwGif;a&;rSL; Edkif[Hom? autef,l taxGaxG
twGi;f a&;rSL; z'du
k ,
G x
f ;l 0if;eJU autdik af t 'kw,
d ppfO;D pD;csKyAf v
kd rf LS ;
csKyf *Graf rmfwUkd u acgif;aqmifygw,f/
jrefrmtpd;k &bufu arQmv
f ifch suMf u;D Mu;D xm;cJw
h hJ tJ't
D pnf;ta0;
udk ukvor* taxGaxGtwGif;a&;rSL;csKyf&Jh jrefrmEdkifiHqdkif&mtxl;
ud,
k pf m;vS,f ADa*serfb,
D m (Mr. Vijay Nambiar)? wkwt
f pd;k &&Jh
tm&Sa&;&mtxl;ud,
k pf m;vS,f 0rf&ifzef; (Mr. Wang Ying Fan) wdkU
vnf;avhvmolrsm; tjzpfwufa&mufMuygw,f/ jrefrmtpd;k &bufu
'Dtpnf;ta0;udk Ed0k ifbmvxJrmS usi;f yEdik v
f rd rhf ,fvUkd olwUkd arQmv
f ifh
aeMuwJh wpfEikd if v
H ;Hk qdik &f m typftcwf&yfpaJ &;oabmwl pmcsKyv
f uf
rSwf a&;xd;k yGt
J wGuf tMuKd nEd iId ;f yGv
J Ukd awmif oabmxm;ygw,f/ ESpf
aygif; ok;H q,fausmt
f wGi;f 'gyxrqk;H tMurd f jrefrmtpd;k &eJU wdik ;f &if;
om;vufeufuikd t
f zGUJ rsm; tm;vk;H eD;yg;eJU jrefrmjynfwiG ;f rSm w&m;0if
wpfjyKd iw
f nf; awGUqHak qG;aEG;wmvnf; jzpfygw,f/
'gayr,fhvnf; 'DESpf&ufMumaqG;aEG;yGJ[m ESpfzuftjyeftvSef
oabmxm;&yfwnfcsufrsm; vJvS,fwmeJUyJ tqkH;owfcJhygw,f/
yxraeUrSm wdik ;f &if;om;rsm;bufu vdik Zf mnDvmcHrmS csrw
S cf w
hJ hJ t
csuf 11 csuyf g ]]vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om; tzGUJ tpnf;rsm;\ wpfEikd if H
vk;H typftcwf&yfpaJ &; bHo
k abmxm;&yfwnfcsurf sm;}}udk wifjyaqG;
aEG;wJt
h cg tpd;k &ud,
k pf m;vS,rf sm;bufu oabmwlvufcEH ikd jf cif;r&Sd
yg/ 'kw,
d aeUrSm tpd;k &bufu ]]jynfaxmifpo
k rw jrefrmEdik if aH wmfEiS hf
vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om; tzGUJ tpnf;rsm;tMum; wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f t
wmjzifh ypfcwfwu
kd cf u
kd rf &I yfpaJ &; oabmwlpmcsKyf (rlMurf;)}} udk wifjy
aqG;aEG;wJt
h cg wdik ;f &if;om; ud,
k pf m;vS,rf sm;bufu vufco
H abmwl
Edkifjcif; r&Sdyg/
tajctaet& ESpfzufpvkH;u tjyeftvSefwifjyMuwJh rlMurf;
awGukd tqk;H tjzwfay;Edik w
f hJ tmPmydik rf sm;xH jyefvnfwifjyMu&rSmyg/
wdik ;f &if;om; ud,
k pf m;vS,af wGbufrmS vnf; vdik Zf mnDvmcHrmS oabm

142

atmif'if

wl&yfwnfcMhJ uwJh vufeufuikd t


f zGUJ rsm;tm;vk;H eJU jyefvnfaqG;aEG;&rSm
jzpfwt
hJ jyif vdik Zf mnDvmcHukd rwufa&mufwhJ 0 eJU rdik ;f vm;tzGUJ rsm;eJUyg
aqG;aEG;&rSm jzpfygw,f/ 'gaMumifrh Ukd ESpzf ufu,
kd pf m;vS,rf sm;&Jh 'kw,
d
tMurd t
f pnf;ta0;udk 'DZifbmvxJrmS u&ifjynfe,f? bm;tHjrKd UrSm
jyefvnfusi;f yzdUk oabmwljy;D tpnf;ta0;udk a&TUqdik ;f cJMh uygw,f/
raocsmrIrsm;? aocsmrIrsm;
'DvdktajctaerSm aocsmwmuawmh tpdk;&u arQmfvifhxm;wJh
Edk0ifbmvtwGif; wpfEdkifiHvkH;qdkif&m typftcwf&yfpJa&; oabm
wlpmcsKyv
f ufrw
S af &;xd;k yGu
J si;f yzdUk qdw
k m b,fvrkd rS jzpfEikd af wmhyg/
'gqdk 'DZifbmrSm jzpfrvm;? aemufEpS f Zefe0g&DrmS vufrw
S x
f ;kd
Edik Mf urvm;/ 'gvnf; raocsmyg/ tpd;k &eJU wdik ;f &if;om;vufeufuikd f
tzGUJ rsm; tjyeftvSew
f ifjyMuwJh pmcsKyrf Ml urf;awGukd avhvmMunfah wmh
wpfzufeUJ wpfzuf[m twdik ;f twmwpfct
k xd tvSr;f a0;aeqJ? wpf
a,mufeUJ wpfa,muf jyK;H jyK;H &Ti&f iT zf ufvw
JS uif; qufqaH eMuayr,fh
tjyeftvSerf ,HMk unfraI wG Mu;D rm;aeqJqw
kd m taotcsmawGUvdu
k &f
jyefygw,f/
tpdk;&bufrS typftcwf&yfpJa&;pmcsKyfrlMurf;udk avhvmjcif;
tpdk;&bufu wdkif;&if;om;vufeufudkiftzGJUrsm;udk wifjycJhwJh
]]wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmjzifh ypfcwfwu
kd cf u
kd rf rI sm;&yfpaJ &; oabmwl
nDcsufpmcsKyf}} udk avhvmMunfyh gw,f/ pmrsuEf mS 11 rsuEf mS ? ed'gef;
eJU tcef;aygif; 14 cef;yg0ifygw,f? aumif;rGew
f t
hJ csuaf wG trsm;
Mu;D yg0ifygw,f/ wdik ;f &if;om;awG vufcEH ikd rf ,frxifwhJ tcsuaf wG
vnf; trsm;Mu;D yg0ifygw,f/
pmcsKy&f UJ tcef; 8rSm typftcwf&yfpaJ &;qdik &f m yl;wGaJ pmifMh unfh
a&;aumfrwDukd jynfaxmifpjk ird ;f csr;f a&; azmfaqmifa&; vkyif ef;aumfrwD
tzGUJ 0ifrsm;? vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om; tzGUJ tpnf;rsm;rS ud,
k pf m;vS,f
rsm;eJU trsm;,HMk unfav;pm;aom yk*Kd vrf sm;ESizhf UJG pnf;zdUk tqdjk yKygw,f/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

143

tJ'aD umfrwDu typftcwf&yfpaJ &;qdik &f m vkyx


f ;Hk vkyef nf;pHowfrw
S f
csurf sm;a&;qGt
J aumiftxnfazmf&ef? wdik ;f a'oMu;D ^jynfe,ftqifh
jird ;f csr;f a&;aqG;aEG;a&;tzGUJ \ vkyif ef;wm0efrsm;ESihf qufqaH &;k;H rsm;\
aqmif&Gufcsufrsm;udk MuD;Muyf&efESifh ulnD&ef? typftcwf&yfpJa&;
qdik &f m oabmwlncD sut
f m; teuft"dym ,fziG q
hf jkd cif;ESihf jzpfay:vm
onfh tjiif;yGm;rIrsm;tm; ajz&Si;f ay;&ef? 'kuo
nfrsm;twGuf vlom;csi;f
pmemaxmufxm;onfh tultnDrsm; ay;tyfrIudk ndEdIif;aqmif&Guf
&efESifh apmifhMuyfppfaq;&ef jzpfygw,f/ 'Dtxdudk wdkif;&if;om;rsm;
vufcEH ikd af vmufygw,f/
'gayrJh tJ'aD umfrwD[m vkyif ef;aqmif&u
G cf surf sm;udk jynfaxmif
pkjird ;f csr;f a&;azmfaqmifa&; vkyif ef;aumfrwDuwpfqifh jynfaxmifpk
jird ;f csr;f a&;azmfaqmifa&; A[dak umfrwDoUkd wifjy&rnfvUkd xnfo
h iG ;f xm;
ygw,f/ 'ghtjyif yl;wGaJ umfrwD[m qk;H jzwfcsurf csEikd o
f nfh udp& yf
rsm;&Sv
d mygu jynfaxmifpjk ird ;f csr;f a&; azmfaqmifa&;vkyif ef;aumfrwD
uwpffqifh jynfaxmifpkjidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&; A[dkaumfrwDudk
wifjyjyD; A[dkaumfrwD&JU tqkH;tjzwfudk cH,l&r,fvdkU qdkygw,f/
vkyif ef;aumfrwDa&m? A[dak umfrwDa&m[m tpd;k &aumfrwDrsm;jzpfjy;D
wdik ;f &if;om;vufeufuikd u
f ,
kd pf m;vS,rf sm; ryg0ifMuyg/ 'gaMumifrh Ukd 'D
]]yl;wGaJ umfrwD}} [m tpd;k &&Jh vufatmufct
H zGUJ jzpfomG ;rSmrdUk 'Dtcsuf
udk wdik ;f &if;om;rsm;bufu vufcEH ikd rf ,frxifyg/
pmcsKy&f hJ acgif;pOfrmS a&m? twGi;f u tcef;u@rsm;rSma&m? aemuf
qk;H pmrsuEf mS u vufrw
S x
f ;kd wJh ae&mrSmyg ]]Edik if aH wmf}} qdw
k hJ pum;
vk;H udk xyfcgxyfcg ok;H xm;ygw,f/ 'DpmcsKy[
f m ]]jynfaxmifpk orw
jrefrmEdik if aH wmf}} eJU wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ tpnf;rsm; oabm
wlcsKyq
f w
kd hJ pmcsKyyf g? 2008 zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'? tcef; 1 tajccHrl
rsm;? yk'rf 47 t& ]]Edik if aH wmf}} qdo
k nfrmS Oya'jyKtmPmESihf tkycf sKyf
rItmPmudkusifhokH;aom tzGJUtpnf;rsm;? yk*dKvfrsm;vdkU t"dym,f
zGiq
hf ykd gw,f/ wpfenf;tm;jzifh ]]Edik if aH wmf}} qdw
k m ]]jynfaxmifpt
k pd;k &

144

atmif'if

tzGUJ eJU jynfaxmifpv


k w
T af wmf}} jzpfygw,f/ 'gaMumifrh Ukd 'DpmcsKy[
f m
tpdk;&eJU vTwfawmf ESpfzGJUpvkH;u EdkifiHawmfudk udk,fpm;jyKjyD; wdkif;&if;
om;vufeufuikd t
f zGUJ rsm;eJU csKyq
f w
kd hJ pmcsKyjf zpf&rSmyg/
'gayr,f h pmcsKyf & J U tcef ; 11rS m ]]jynf a xmif p k v T w f a wmf
twnfjyKjcif;}} qdjk y;D 'DpmcsKyu
f kd tpd;k &ud,
k pf m;vS,rf sm;ESihf wdik ;f &if;
om;vuf e uf u d k i f t zG J U ud k , f p m;vS , f r sm; vuf r S w f a &;xd k ; jyD ; vQif
teD;uyfq;Hk jynfaxmifpv
k w
T af wmftpnf;ta0;odUk jynfaxmifpt
k pd;k &rS
wifjy twnfjyKcsu&f ,l&rnfvUkd azmfjyxm;ygw,f/ 'gaMumifh 'Dpm
csKyrf mS azmfjywJh ]]Edik if aH wmf}} qdw
k m ]]tpd;k &}} omjzpfjy;D ]]vTwaf wmf}}
ryg0ifyg/ wdik ;f &if;om;rsm;bufu tjy;D owf qk;H jzwfvufrw
S x
f ;kd &if
awmifrS tpdk;&bufu tjyD;owfr[kwfao;bJ vTwfawmfudkwifjy
twnfjyKcsu,
f &l OD;r,fh tajctaeudk wdik ;f &if;om;rsm; vufcEH ikd zf Ukd
cufcJygvdrfhr,f/ wdkif;&if;om;rsm;bufu 'DpmcsKyfudktpdk;&bufu
orw?vTwaf wmfOu|ESpaf ,muf? umuG,af &;OD;pD;csKyef UJ w&m;olMu;D csKyf
wdUk yg0if vufrw
S af &;xd;k zdUk awmif;qdak eMuwmyg/
aemufwpfcg pmcsKy&f UJ tcef; 4? tyd'k f C rSm ]]zGUJ pnf;yHt
k ajccH
Oya'yg EdkifiHawmfumuG,fa&;ESifh oufqdkifaom jy|mef;csufrsm;udk
av;pm;vdkufem&ef}} vdkU azmfjyxm;ygw,f/ wdkif;&if;om;rsm;bufu
2008zGUJ pnf;yHu
k v
kd ufrcHEikd v
f Ukd Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ mS 'DzUJG pnf;yHu
k kd ]] jyif
qifa&; odUk r[kwf topfa&;qGaJ &;}} aqG;aEG;zdUk arQmv
f ifah eMuwmyg/
'gudk ]]typf&yfpmcsKy}f } tqifrh mS wif 2008 zGUJ pnf;yHyk g jy|mef;csurf sm;
udk av;pm;vdu
k ef mcdik ;f wmudk wdik ;f &if;om;rsm;bufu vufcEH ikd rf ,f
rxifyg/
pmcsKyf tcef; 9? tyd'k f 16rSm ]]oabmwlncD suf vufrw
S af &;
xd;k jy;D csed rf S ESpv
f twGi;f jynfaxmifpv
k w
T af wmf\ oabmwlncD sujf zifh
Edik if aH &;awGUqHak qG;aEG;rIpwifaqmif&u
G &f ef oabmwlno
D nf}} [k azmf
jyxm;ygw,f/ wdkif;&if;om;rsm;bufuawmh EdkifiHa&;aqG;aEG;yGJrsm;
rusi;f yrD ]]Edik if aH &;aqG;aEG;yGq
J ikd &f m rlabmifrsm;}} csrw
S zf Ukd t&ifaqG;
aEG;&rSmyg/ wdik ;f &if;om;rsm;bufu a&;qGx
J m;wJh rlabmifrsm;udv
k nf;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

145

tpdk;&xH wifjyxm;NyD;om;yg/ tpdk;&pmcsKyfrSm rlabmifaqG;aEG;r,fh


tpDtpOfvdktyfaeygw,f/
wdkif;&if;om;vufeufudkiftzGJUrsm;\ bHkoabmwlnDcsuf 11
csufudk avhvmjcif;
vdik Zf mnDvmcHu csrw
S cf w
hJ hJ wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ rsm;\
bHo
k abmwlncD suf 11csuu
f acgif;pOfawGcsn;f yJ pmrsuEf mS 3rsuf
ESm&Sdygw,f/ 'gudk olwdkUt&ifa&;qGJwifjyxm;wJh ]]us,fjyefUaom
jynfaxmifpjk ird ;f csr;f a&;ESihf typftcwf&yfpaJ &;oabmwlncD su}f } yg
&Si;f vif;csurf sm;eJU yl;wGaJ vhvmr,fq&kd if tpd;k &&JUpmcsKyrf Ml urf;enf;wl
wdik ;f &if;om;rsm;bufu pmcsKyrf Ml urf;[mvnf; tcef; 11cef;? pmrsuEf mS
10 rsuEf mS txuf&ydS gvdrrhf ,f/
tpd;k &pmcsKyef UJ t"duuGv
J cJG suu
f awmh tpd;k &pmcsKyu
f typftcwf
&yfpJa&;udkyJ OD;pm;ay;a&;qGJxm;jyD; wdkif;&if;om;vufeufudkifrsm;&Jh
pmcsKyrf Ml urf;uawmh typftcwf&yfpaJ &;eJU Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;rSm
aqG;aEG;r,fh udpr sm;udyk g yl;wGaJ zmfjyxm;wmyg/ 'gaMumifv
h nf; pmcsKyrf l
Murf;&JU tcef;1tajccHrrl sm;rSmwif ]]yifvo
kH abmwlncD suu
f kd todt
rSwjf yKjcif;? ppfreS af om zuf'&,fjynfaxmifppk epf? jynfaxmifpw
k yfr
awmfzUJG pnf;jcif;}} pwJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ mS rS aqG;aEG;&r,fh taMumif;
t&mrsm;udk xnfo
h iG ;f azmfjyxm;ygw,f/ tcef; 8rSmvnf; ]]aqG;aEG;
a&;umv tpDtpOfrsm;}} qdjk y;D tao;pdwt
f csuf 9 csuaf zmfjyxm;
ygao;w,f/ 'gaMumifv
h nf; jrpfMu;D em;aqG;aEG;yGrJ mS tpd;k &ud,
k pf m;vS,f
rsm;udk pdwrf oufromjzpfapcJw
h myg/
tcef; 4? tyd'k f 4rSm typftcwf&yfpaJ &;qdik &f m oabmwlpmcsKyf
rSm ]]EdkifiHa&;awGUqHkaqG;aEG;yGJrsm;qdkif&m rlabmifrsm;a&;qGJjcif; ESifh
twnfjyKjcif;}} wdUk yg0if&r,fvUkd awmif;qdx
k m;ygw,f/ tpd;k &bufu
typf&yfpmcsKyu
f akd wmif vTwaf wmfwifjy? twnfjyKcsu,
f &l OD;rSmjzpfjy;D
vTwaf wmfu twnfjyKaxmufcrH S Edik if aH &;aqG;aEG;yGaJ wG qufvyk jf zpf
r,fh taetxmrsKd ;jzpfaeygw,f/ 'g[mjzifh Mu;D rm;wJh uGm[csuyf g/

146

atmif'if

wdik ;f &if;om;rsm;&JU pmcsKyf tcef; 5rSm ]]Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm; qufvuf


taumiftxnfazmfa&; yl;wGaJ umfrwDzUJG pnf;jcif;? vGwv
f yfaom vlU
tcGit
hf a&;apmifMh unfah &; aumfrwDzUJG pnf;jcif;? tcsed u
f mv owfrw
S f
taumiftxnfazmfjcif;}} wdUk yg0ifw,f/ obm0uswhJ awmif;qdck suf
awGjzpfayr,fh tpd;k &bufu oabmwlnzD Ukd tqifoifh &Syd rkH &yg?
a&SUtvm;tvmrsm;
txufazmfjyyg pmcsKyfrlMurf;ESpfck EdIif;,SOfokH;oyfcsufawG[m
usaemhf&JU udk,fydkifxifjrifcsufomjzpfNyD; vufawGUrSm ESpfzufuGm[
rIawG[m ydkNyD;rsm;jym;Edkifygw,f/ 'DuGm[rIawGudk ESpfzufpvkH;u
tajrmftjrif&&dS dS oabmxm;Bu;D Bu;D eJU nEd iId ;f Edik rf S 'DZifbmvrSm u&if
jynfe,f? bm;tHjrKd UrSm usi;f yr,fqw
kd hJ 'kw,
d tBurd t
f pnf;ta0;rSm
wdk;wufrIawG &SdEdkifrSmyg/
wdk;wufrIawG &SdvmzdkUtwGuf tpdk;&bufu olwdkUwifjyxm;wJh
pmcsKyrf Ml urf;yg wdik ;f &if;om;rsm; vufrcHEikd af vmufwhJ tcsurf sm;udk
wwfEikd o
f avmuf ajzavQmUay;zdUk eJU a&SUqufr,fh Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;
twGuf aocsmwJh tcsed Zf ,m;eJU vkyif ef;pOfawGcsrw
S f oabmwlnzD Ukd
vdt
k yfygw,f/ typftcwf&yfpaJ &;pmcsKyu
f kd Edik if aH wmfukd ud,
k pf m;jyKjy;D
tpd;k &? vTwaf wmfeUJ wyfrawmfacgif;aqmifrsm;u twlwuGvufrw
S f
a&;xd;k oifjh y;D vTwaf wmfukd jyefvnfwifjy twnfjyKcsuaf wmif;cH&zdUk
rjzpfoifhyg/
wdik ;f &if;om; vufeufuikd rf sm;bufuvnf; typftcwf&yfpaJ &;
pmcsKyrf mS ryg0ifoifw
h hJ Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;qdik &f m MuKd wifuefUowf
csufrsm;? MudKwifawmif;qdkcsufrsm;udk rxnfhoifhyg/ wdkif;&if;om;
vufeufuikd t
f zGUJ rsm;&Jh bH&k yfwnfcsuq
f w
kd mvnf; trSew
f u,fyJ yg0if
aqG;aEG;wJh tzGUJ tm;vk;H wnDwnGww
f nf; oabmwl vufrw
S af &; xd;k jy;D
pkaygif;wm0efcHwJh &yfwnfcsufjzpfoifhygw,f/ vdkifZmnDvmcHu
csrSwfcJhwJh bHkoabmwlnDcsufawGudk &Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;
aumifpD (RCSS)uvufrw
S rf xd;k cJyh g/ Ed0k ifbmv 12&ufaeY rZrd o

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

147

wif;|me&JU owif;ydUk csut


f & ]]RCSS ud,
k pf m;vS,f Adv
k rf LS ;pdik ;f avmif
qdik ;f u RCSS/SSA-North taeeJU vdik Zf mnDvmcHq;Hk jzwfcsuaf wGukd
oabmwlayrJh vufrSwfa&;xdk;rSmr[kwfbl;}} vdkUajymw,fvdkUod&yg
w,f/ oabmawmhww
l ,f? vufrw
S af wmhrxd;k Edik b
f ;l qdw
k m tifrwef
wm0efrw
hJ t
hJ jyKtrlyg/ pkaygif;aqG;aEG;Mujy;D pkaygif;csrw
S w
f hJ oabmwl
nDcsuu
f kd vufrw
S rf xd;k Edik b
f ;l qdw
k m pkaygif;vIy&f mS ;rIukd tm;enf;apwJ?h
pkaygif;wm0ef,rl ?I pkaygif;wm0efcrH u
I kd a&Smifvw
JT t
hJ jyKtrlyg/ tpu
wnf;u pkaygif;&yfwnfcsipf w
d rf &S&d ifnv
D mcHukd tpuwnf;u rwuf
a&mufoifyh g/ tJ'D owif;rSmyJ rGejf ynfopfygwD&UJ taxGaxGtwGi;f a&;
rSL; eJU wpfEikd if v
H ;Hk typftcwf&yfpaJ &;qdik &f m nEd iId ;f a&;tzGUJ acgif;aqmif
Edik [
f o
H mu ]]RCSS tygt0if tjcm;wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ
rsm;tm;vkH;u typftcwf&yfpJa&;qdkif&m bHkoabmwlnDcsufawGudk
vufrw
S af &;xd;k rS rGejf ynfopfygwDtaeeJU 'DZifbmv 'kw,
d nDvmcHukd
wufa&mufrmS jzpfw,f}} vdUk qdyk gw,f/ qdak wmh wpfvavmufy&J w
dS hJ
tcsed f umvwdt
k wGi;f rSm RCSS eJU 0 jynfaoG;pnf;nDw
G af &;ygwD
(UWSP) ? trsKd ;om;'Dru
kd &ufwpfr[mrdww
f yfrawmf (rdik ;f vm;tkypf )k
pwJh vufrw
S rf xd;k &ao;wJh tzGUJ tpnf;awG vufrw
S x
f ;kd atmif pnf;k;H
Edik yf ghrvm;qdw
k m oHo,jzpfp&m&Syd gw,f/
vdik Zf mnDvmcHuae Edik [
f o
H m acgif;aqmifwhJ ]]wpfEikd if v
H ;Hk typf
tcwf&yfpJa&;qdkif&mndEdIif;a&;tzGJU(NCCT)}} qdw
k mudt
k zGUJ 0if 13OD;
eJU zGUJ pnf;ay;vdu
k yf gw,f/ 'gayrJh tJ'aD umfrwDrmS wdik ;f &if;om;vuf
eufudkiftzGJUrsm;udk,fpm; qkH;jzwfcsufcsEdkifwJh tmPmr&Sdyg/ 'Daumf
rwD[m tpd;k &bufu vkyif ef;aumfrwDeUJ jrpfBu;D em;NrKd UrSm awGUwJt
h cg
olwUkd eJUygvmwJh bHo
k abmwlncD suaf wGukd tpd;k &bufuw
kd ifjyjy;D tpd;k &
u jyefvnfwifjywJh typftcwf&yfpaJ &; pmcsKyrf Ml urf;udk vufc&H ,ljy;D
wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ acgif;aqmifrsm;udk jyefvnfwifjy&rSmyg/
'Dvq
kd akd wmh 'DaumfrwDu pmay;pm,lvyk &f wJ?h owif;ydUk ^owif;
,l&wJh tqifyh &J w
dS mrdUk aemufvmr,fh aqG;aEG;yGaJ wGrmS vnf; wdik ;f &if;
om;acgif;aqmifrsm;&Jh qk;H jzwfcsuaf wGukd o,faqmifvm?tpd;k &udw
k ifjy?

148

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

149

tpd;k &&JU wkjYH yefcsu^f tqdjk yKcsuu


f kd vufcjH y;D awmh tpnf;ta0;ujyef
vmjy;D wdik ;f &if;om;acgif;aqmifrsm;udk jyefvnfwifjy? wdik ;f &if;om;acgif;
aqmifrsm;u tpd;k &bufu tqdjk yKcsurf sm;udk nDvmcHac:jy;D aqG;aEG;?
jy;D awmh olwUkd &JUqk;H jzwfcsuaf wGukd 'DaumfrwDuwpfqifh tpd;k &&JU vkyf
ief;aumfrwDuw
kd ifjy? tpd;k &vkyif ef;aumfrwDu tpd;k &A[dak umfrwDxH
jyefwifjy? 'Dvekd UJ yJ usaemftcka&;aewJh aqmif;yg;&Snu
f kd ]]jird ;f csr;f a&;
[d;k ...ta0;rSm}} qdw
k hJ acgif;pOftpm; ]]typftcwf&yfpaJ &; [d;k ...
ta0;rSm}} vdUk acgif;pOfajymif;&vdrrhf ,f xifygw,f/
pmNyD;&uf-(Edk0ifbm 13?2013)

(ukrkj'mowif;*sme,f? twGJ 3 trSwf 34? Edk0ifbmv 26 &uf 2013)

wwd,ydkif; trSwfw&rsm;
( Weekly Eleven? {&m0wD? &eHUopf? rdk;rc)
b0rSm cspf& cif& av;pm;jrwfEdk;&wJhyk*dKvfrsm;eJUywfoufwJh
tvGr;f rSww
f rf;uav;awG a&;r,fvUkd pdwu
f ;l cJzh ;l ygw,f/ 'gayrJv
h nf;
rtm;vyfwmwdkU? pdwfrygwmwdkU? ysif;&daewwfwmwdkY pwJh ra&r&m
taMumif;jycsuaf wGeUJ rsm;rsm;pm;pm;ra&;jzpfao;yg/ 'D wwd,ydik ;f rSm
usaemhf arara':vSMunfeJU trnfwltarMuD; okH;a,muftaMumif;?
azazh taMumif;? uG,fvGefoGm;NyDjzpfwJh usaemhfnD wm&mrif;a0 (ac:)
a&Tbkef;vleJU i,foli,fcsif; armifarmifMuD;wdkU&JUtaMumif;a&;cJhrdorQ
tvGrf;rSwfwrf;av;yk'fudk pkpnf;wifjyygw,f/
av;pm;pGm
atmif'if

atmif'if

150

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

151

armifarmifMuD; odkYr[kwf
ta<uapmwJh oli,fcsif;wpfOD;
ABSDF

0wfpHkESifhawGU&aomudkarmifarmifBuD;

'Drdkua&pDESifhzGHUjzdK;wdk;wufa&;tiftm;pkudk pwifwnfaxmifcJhol
udkarmifarmifBuD; tonf;a&m*gjzihfuG,fvGefcgeD;awGU&pOf/

armifarmifMuD; uG,fvGefjcif;
2013 ckEpS f {jyv
D 25 &ufaeUrSm armifarmifMu;D vdUk trnf&wJh
vlwpfO;D uG,v
f eG o
f mG ;cJyh gw,f/ xdik ;f Edik if ?H rJaqmufjrKd Uaq;HMk u;D rSmt
onf;a&m*geJU uG,v
f eG o
f mG ;ygw,f/ uG,v
f eG cf sed rf mS touf 51ESpf
yJ&Sdygao;w,f/ jrefrmEdkifiHom;wpfOD;jzpfayrJh jrefrmEdkifiHjyifyrSm
uG,fvGef&wmyg/ jrefrmEdkifiH&JU'Drdkua&pDa&;vIyf&Sm;rIMuD;rSm wpfwyf
wpftm;yg0ifco
hJ l wpfa,mufjzpfayrJh 'DuaeUjrifawGUae&wJt
h ajymif;
tvJawGukd ud,
k w
f ikd u
f ,
kd u
f s cHpm;Edik cf iG rhf &Sad wmhygbl;/ emrnfausmf
xif&mS ;olwpfa,mufr[kww
f t
hJ wGuf ]]0rf;enf;aMuuGaJ Mumif;}} rSwf
wrf;vTmawGowif;pmawGrSm jrifawGU&rSmr[kwfyg/ omrefvlwpf
a,muftjzpf dk;dk;&Sif;&Sif;&yfwnfcJhjyD; olUb0wpfckvkH;udk wdkif;jynfeJU
vlrsKd ;twGuaf y;qyfcw
hJ hJ oli,fcsi;f wpfa,muftaMumif;udk 'DpmpkeUJ
rSwfwrf;wifcsifygw,f/
armifarmifMu;D u usaemhx
f uf toufwpfvcGyJ J ydMk u;D ygw,f/ &ef
ukew
f ikd ;f ? &efuif;jrKd Ue,f? uHbrhJ mS aecJyh gw,f/ &efuif; tvu (3)
rSm &Spw
f ef;txdausmif;wufcjhJ y;D &efuif; txu (2) rSm 1978? 1979

152

atmif'if

ckEpS af wGrmS ud;k wef;? q,fwef;wufcyhJ gw,f/ &efuif; txu (2) rSm
usaemfwdkU oli,fcsif;jzpfcJhMuwmyg/ armifarmifMuD;u q,fwef;udk
tMurd Mf urd af jzcJ&h vdUk wuov
kd af &mufwmaemufusygw,f/ jrefrmha&eH
aumfyakd &;&Si;f rSm vkyif ef;cGi0f ifae&jyrD Ukd wuov
kd w
f ufawmhvnf; aeU
ausmif;rwufEikd b
f v
J yk o
f m;aumvdyrf mS ordik ;f bmomt"dueJU nydik ;f
ausmif;wufc&hJ ygw,f/ 1988ckEpS f 'Dru
kd a&pDa&; vlxt
k a&;awmfyMkH u;D
rSmvnf; wufwuf<u<uyg0ifcJhjyD;vkyfom;rsm;aumvdyf ausmif;om;
or*&UJ trIaqmifwpfa,mufjzpfcyhJ gw,f/
1988ckEpS f pufwifbmv 18&ufaeUrSm ppfwyfutmPmodr;f jy;D
wJah emufausmif;om;? vli,ftrsm;tjym; e,fpyfa'oodUk xGucf mG cJh
Mu&mrSm armifarmifMu;D vnf; yg0ifcyhJ gw,f/ ausmif;om;wyfrawmfvUkd
vlord sm;wJh jrefrmEdik if v
H ;Hk qdik &f m ausmif;om;rsm;'Dru
kd &ufwpfwyfO;D
(ru'w) wnfaxmifzGJUpnf;&mrSm yg0ifcJhjyD; wm0eftqifhqifhxrf;
aqmifcyhJ gw,f/ rGejf ynfe,f? bk&m;ok;H qla'otajcpdu
k f ru'wwyf
&if; 102rSm wyf&if;pnf;k;H a&;aumfrwD0if? pcef;aumfrwD twGi;f a&;rSL;
(2)? wyf&if;rSL;? pcef;aumfrwD 'kw,
d Ou|? e,fajraumfrwDtwGi;f
a&;rSL;pwJw
h m0efawG xrf;aqmifcyhJ gw,f/ ru'w 'kw,
d tBurd n
f D
vmcHuae A[dak umfrwD0iftjzpfa&G;aumufwifajrm ufcNH y;D A[dv
k yk if ef;
ppfaq;a&;|me twGi;f a&;rSL;wm0efxrf;aqmifcyhJ gw,f/
1991 ckESpfrSmusif;ywJh ru'w wwd,tMudrfnDvmcHtjyD;rSm
ru'w ESpzf UJG uGo
J mG ;jy;D a'gufwmEdik af tmif acgif;aqmifwhJ ru'wrSm
armifarmifMuD;[m ppfkH;csKyfkH;tkyfMuD; wm0efxrf;aqmifcJhygw,f/
1991 uae 1996ckEpS t
f xd ausmif;om;wyfrawmf ESpjf crf;uGu
J mv
wpfavQmufv;Hk armifarmifMu;D [m a'gufwmEdik af tmiftyk pf rk mS yg0if
cJyh gw,f/ 1996ckEpS f pufwifbmvrSm ru'w ESpzf UJG jyefvnfaygif;
pnf;jy;D wJah emuf A[dak umfrwD0if? |mecsKyf ;Hk wm0efct
H jzpf wm0efxrf;
aqmifcyhJ gw,f/ 2000 ckEpS rf mS ru'wacgif;aqmifwcsKd U vufeufuikd f
awmfveS af &;rS tem;,ljy;D oD;jcm;Edik if aH &;tzGUJ tpnf;rsm; wnfaxmif
MuwJt
h cg armifarmifMu;D [m a'gufwmEdik af tmifeUJ twl 'Dru
kd a&pDEiS hf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

153

zGUH jzKd ;wd;k wufa&;tiftm;pk (Network for Democracy and Develol pfO;D jzpfcjhJ y;D A[dOk ;D aqmifaumfrwD0if
pment,NDD) udk wnfaxmifow
tjzpf uG,v
f eG cf sed t
f xdwm0efxrf;aqmifcyhJ gw,f/
pdefUrdkufu,fpmoifESpfrsm;
usaemfeUJ armifarmifMu;D pwif&if;ES;D cJ&h wmu rd;k aumif;bk&m;Mu;D
teD;u &efuif;txu (2)rSmyg/ &efuif; txu (2)udk jynfoyl ikd f
rodr;f cifu c&pf,mefausmif;emrnftwdik ;f pdeUf rdu
k u
f ,fvUkd vnf;ac:
ygw,f/ usaemfu pdeUf rdu
k u
f ,fukd 1975ckEpS rf mS q|rwef;uae 1979
ckEpS f q,fwef;txd ausmif;wufcyhJ gw,f/ armifarmifMu;D u usaemfwUkd
ausmif;udk 1978ckEpS rf mS ud;k wef;upjy;D a&muf&v
dS mwmyg/ ud;k wef;rSm
usaemfuwef;cGJ (u) rSm? olu wef;cGJ (c) rSmyg/ q,fwef; pmoifEpS rf mS
vnf; oluwef;cGJ (c) rSmyJ quf&cdS yhJ gw,f/ 'gayrJh tcef;ESpcf u
k uyf
vsuw
f nf&w
dS mrdUk aeUwdik ;f awGUjrifaeMuwmyg/
&if;ESD;wJholi,fcsif;wpfa,muftaeeJU uHbJhaps;teD;u olUtdrf
udv
k nf; usaemfa&mufz;l ygw,f/ qif;&JErG ;f yg;wJh rdom;pkyg/ csKd UcsKd UwJw
h hJ
&yfwnfaeMu&wJt
h xJ armifarmifBu;D u om;orD;&Spaf ,mufrmS tMu;D
qk;H jzpfaeygao;w,f/ qif;&JwhJ rdom;pku tMu;D qk;H om;wpfa,muf&UJ
vlysdKayguft&G,fumv[m tifrwefMurf;wrf;r,fqdkwm tm;vkH;yJ
em;vnfEikd Mf urSmyg/ &G,w
f w
l ef;wlawGMum;rSm oyfoyf&yf&yfr0wfEikd ?f
rkeUf zd;k r&Sv
d Ukd ausmif;aps;qdik w
f ef;rSm rkeUf 0,frpm;Edik ?f rkeUf pm;qif;csed rf mS
olrsm;awG ausmif;aps;wef;rSm rkeUf 0,fpm;aecsed rf mS aps;qdik w
f ef;eJUcyf
vSr;f vSr;f rSm wpfa,mufwnf;aMuuGaJ e&wmrsKd ;yg/ q&mru pmtkyzf ;kd
awmif;&if? oefU&Si;f a&;aMu;awmif;&if?ausmif;vcawmif;&ifvnf;aemuf
qk;H tcsed rf yS aJ y;Edik cf o
hJ yl g/ 'gayrJu
h saemftMhH o&wmu armifarmifMu;D [m
'Dvb
kd 0tajctaersKd ;twGuf pdw"f mwfus0rf;enf; aewwforl [kwyf g/
armifarmifMu;D eJUtwl usaemfowd&rdwmu atmifjrifv
h Ukd ac:wJh
oli,fcsi;f wpfa,mufyg/armifarmifMu;D eJUvnf;&if;ES;D ygw,f/ atmifjrifh
udk tbd;k Mu;D vdUk vnf;ac:Mujy;D ausmufuek ;f ? atmifaZ,svrf;rSm ae

154

atmif'if

ygw,f/ atmifjrifheJUusaemfu pdefUrdkufu,fausmif;rSm 1975 ckESpf


q|rwef;uae 1979 ckEpS f 'orwef;txd twef;wl? wef;cGw
J al usmif;
wufcMhJ uwmyg/ armifarmifMu;D ? atmifjrifeh UJ usaemfwUkd rSm wlnw
D mu
qif;&JErG ;f yg;wJh rdom;pkrsm;uae arG;zGm;vmcJjh y;D csKd UcsKd UiJih ehJ UJ ausmif;wuf
aeMu&wmyg/ rwlwmuawmh usaemfu odrif ,fpw
d ef UJ wdww
f w
d q
f w
d f
qdwaf ewwfoavmuf armifarmifMu;D eJU atmifjrifEh pS af ,mufpvk;H u
tifrwefwuf<u? zswv
f wf? &J&ifMh uwmyg? olwUkd rdom;pkawG&UJ qif;&J
EGr;f yg;rIu olwUkd &JUpdw"f mwfawGukd rndK ;EGr;f apcJyh g/ usaemfutwef;
xJrmS vlawmrwd;k vl&mr0ifbJ wdww
f w
d q
f w
d q
f w
d f aevGe;f vdUk q&mr
awGu ]oDv0} vdkU aemufajymiftac:cH&ygw,f/ armifarmifMuD;eJY
atmifjrifu
h awmh q&m?q&mrrsm;&JU vufpaJG wmf? twef;acgif;aqmif?
toif;acgif;aqmifpojzifh ausmif;&JUta&;t&mudpa wGrmS a&SUqk;H uyg
0ifMuwmyg/ ESpfa,mufpvkH;u trsm;tusdK; aqmif&Guf&mrSmvnf;
a&SUqk;H ujzpfMujy;D armifarmifMu;D uausmif;&JU MuufajceD acgif;aqmif
wpfa,mufvnf; jzpfygw,f/ vrf;pOfvil ,fzUJG pnf;awmhvnf; a&SUqk;H
uyg0ifjy;D oifwef;awG tqifq
h ifw
h ufcMhJ uolawGyg/
1979ckEpS f q,fwef;jy;D wJah emuf usaemfwUkd toD;oD;vrf;cGcJ hJ Muyg
w,f/ armifarmifMuD;uq,fwef;usjyD; ausmif;rSmyJusefcJhygw,f/
atmifjrifeh UJ usaemfuq,fwef;udEk pS cf si;f aygufatmifcMhJ uayrJh atmifjrifh
u wuov
kd q
f ufrwufbJ tvkyo
f ifAv
kd 0f ifciG hf pmar;yG0J ifa&mufajz
qdk atmifjrifjy;D ppfwyfxaJ &mufomG ;ygw,f/ armifarmifMu;D uawmh
ZG&J &dS edS UJ q,fwef;udt
k Murd Mf urd af jzqd&k if; rdom;pkuu
kd n
l ED ikd zf Ukd vkyif ef;cGif
xJvnf; 0ifa&mufc&hJ ygw,f/ 1979ckEpS u
f ae 34 ESpt
f Mum 2013ckEpS f
rSm Edik if &H UJ jyifyrSmausmif;om; wyfrawmfacgif;aqmifa[mif; wpfa,muf?
'Dru
kd a&pDa&;vIy&f mS ;olwpfa,muftaeeJU armifarmifMu;D uG,v
f eG w
f hJ
tcsed rf mS atmifjrifu
h jrefrmhwyfrawmfrmS Adv
k rf LS ;Mu;D wpfa,mufjzpfae
ygjyD/
jyefvnfqHkawGUMuwJhtcg
armifarmifMuD;udk usaemfjyefqHkawGU&wmu 2005 ckESpfrSmyg/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

155

vGwfajrmufe,fajrwGifusif;yaom nDvmcHwpfckawGU&onfh udkarmifarmifBuD;(0J-'k)

usaemf[m ru'w acgif;aqmiftrsm;pkeUJ tawmf&if;ES;D olyg/ 'gayrJh


armifarmifMu;D ru'wrSm&Srd eS ;f rodcyhJ g/ 1988ckEpS f vlxt
k a&;awmfykH
umvrSmvnf; Auorsm;tzGUJ csKyf acgif;aqmifwpfa,muftaeeJU vkyf
om;rsm;aumvdyf ausmif;om;or*u acgif;aqmifawGeUJ &if;ES;D qufqH
cJah yr,fh tJ'o
D r*rmS armifarmifMu;D yg0ifw,fqw
kd mrodcyhJ g/ 2000
jynhfESpfrSm ru'w acgif;aqmiftcsdKU vufeufudkifawmfvSefa&;u
tem;,ljy;D udrk ;kd oD;ZGe?f udak tmifojl ird ;f ? ud0k if;Edik Of ;D pwJh acgif;aqmif
awGu vlUabmifopf'rD u
kd &ufwpfygwDukd ul;ajymif;a&muf&?dS a'gufwm
Edik af tmif? udak usmaf usmef UJ acgif;aqmifwcsKd Uu 'Dru
kd a&pDEiS hf zGUH jzKd ;wd;k
wufa&;tiftm;pkukd wnfaxmifMuwJt
h cg a'gufwmEdik af tmif&UJ tkypf k
xJrmS armifarmifMu;D trnfyg0ifwm owdxm;rdayrJh usaemfo
h il ,fcsi;f
armifarmifMuD;vdkUrodcJhyg/ 1999 ESpfukefeJU 2000jynhfESpftwGif;
rJaqmufrSm 6vausmfaecJhzl;ygw,f/ tJ'Dwkef;uvnf; rJaqmufrSm
armifarmifMu;D &Srd eS ;f rodcyhJ g/2005 ckEpS rf mS rJaqmufjrKd Uudk xyfraH &muf

156

atmif'if

&Sad wmhryS J armifarmifMu;D udk jyefvnfqakH wGU&ygawmhw,f/


2005ckESpf Zefe0g&Dvqef;rSm rJaqmufjrdKUudka&mufygw,f/
usaemfa&mufwahJ eUrSmyJ q&mra'gufwmpifo,
D marmif wnfaxmif
xm;wJh pmoifausmif;rSm tcrf;tem;wpfcu
k si;f ywmrdUk oGm;jy;D wuf
a&mufcyhJ gw,f/ usaemfa&mufawmh tcrf;tem;pvke;D NyrD Ukd aemufyikd ;f u
xdik cf w
kH pfcrk mS ae&m,lygw,f/ a&SUu pifjrifu
h Mkd unf&h if; tcrf;tem;rSL;
vkyaf ewJh toufMu;D Mu;D ?tom;rnf;rnf;? t&yfjrifjh rif?h 00zdik zYf ikd hf vlukd
jrifz;l ovd&k v
dS Ukd *kpu
kd Mf unfrh yd gw,f/ ab;rSmygvmwJh udb
k Mkd unfu
tJ'gOD;armifarmifMu;D vdUk ajymygw,f/ uReaf wmf Za0Z0gjzpfjy;D tao
tcsmMunfyh gw,f/ tJ'rD mS yJ tcef;tem;rSL;u rqvtcrf;tem;yHpk H
twdik ;f ]]tpnf;ta0;pwifawmhrmS rdUk obmywdMu;D rsm; pifjrifah y:rSm
ae&m,lzUkd eJU y&dowfrsm;u pifjrifah y:rSm obmywdBu;D rsm; ae&m,lcsed f
rSm rwfwyf&yfjy;D tdt
k aoay;MuzdUk }} ajymvdu
k w
f meJU 'g ighoil ,fcsi;f
armifarmifMu;D yJvUkd rSwrf v
d u
kd yf gw,f/ awmfveS af &;orm;yg/ 'gayrJh
tusiahf wGu odyrf aysmufao;awmh usaemfwUkd rSm vGwaf jrmufe,fajrqdk
wJah e&mrSm tcrf;tem;rSL; armifarmifMu;D &JU trdet
Yf wdik ;f obmywdMu;D
rsm;pifay:wuf&if rwfwwf&yfay;&? pifay:uqif;&ifvnf;rwfwwf
&yfay;&eJU tawmftvkyf yI cf &hJ ygw,f/
tcrf;tem;jy;D vdUk usaemfoUl udk oGm;EIwq
f ufwt
hJ cg oluvnf;
csufcsif;yJ usaemfhudkrSwfrdjyD; 0rf;omMunfEl;Mu&ygw,f/ &,fp&m
aumif;wmu oluvnf; 1988ckEpS f vlxt
k a&;awmfyu
kH mvrSm Auo
rsm;tzGJUcsKyf 'kwd,Ou| (2) wm0ef,lcJhjyD; tJ'DtcsdefrSm 0g&Sifwef'DpD
tajcpdkuf tar&duefjynfaxmifpk jrefrmhta&;vIyf&Sm;rItzGJU (U.S.
T Mf um;a&;rSL; wm0ef
Campaign for Burma,USCB) &JUtrIaqmife
xrf;aqmifaewJh atmif'ifukd odz;l ? Mum;zl;ayr,fh atmif'if[m olU&JU
pdefUrdkufu,fu ausmif;aebufi,foli,fcsif;qdkwmudk rodcJhygbl;/
uReaf wmf rJaqmufrmS aewJ&h ufawGtwGi;f usaemfwUkd rMumcPawGU
Muygw,f/ pum;awGtrsm;Bu;D ajymjzpfMuygw,f/ olUZeD; aemfav;'D
eJUvnf; usaemhfudk rdwfqufay;ygw,f/ aemfav;'Dudk uRefawmfu

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

157

t&ifuwnf;u odygw,f/ 2004 ckEpS t


f wGi;f rSm xdik ;f -jrefrme,fpyfu
trsdK;orD;acgif;aqmifawG tar&duefjynfaxmifpkudk vmMuawmh
usaemfwUkd tzGUJ uolwUkd twGuf uGe*f &ufvw
T af wmfeEYJ ikd if jH cm;a&; 0efMu;D
|merSm tpnf;ta0;awGupkd pD Ofay;&wmyg/ tJ'w
D ek ;f uvnf; aemfav;'D
eJUarmifarmifMu;D udk qufpyfjy;D rodcyhJ g/
2005ckEpS rf mS usaemfwUkd jyefqMkH uawmh ESpaf ,mufpvk;H touf
42 ESpyf g/ 'gayrJh armifarmifMu;D u touf 50ausmv
f Ukd xif&avmuf
atmif tdpk maeygjy/D rJaqmufjrKd UrSm&Sw
d hJ Edik if aH &;todik ;f t0dik ;f u olUudk
OD;armifarmifMu;D vdUk av;av;pm;pm; ac:a0:Muygw,f/ armifarmifMu;D
u rJaqmufEikd if aH &; todik ;f t0dik ;f rSm tifrwefxif&mS ;olyg/ u&ift
rsKd ;om;tpnf;tk;H acgif;aqmifrsm;tygt0if wdik ;f &if;om;acgif;aqmif
rsm;? a'gufwmpifo,
D marmiftygt0if r,fawmfaq;cef;rS use;f rma&;
vkyo
f m;rsm;? rJaqmuftajcpdu
k f awmfveS af &;tzGUJ tpnf;rsm; tm;vk;H u
olUudkav;pm;cifrifMuygw,f/ rJaqmufjrdKUrSmtajcpdkufjyD; jyKvkyfwJh
'Drdkua&pDeJU vlUtcGifhta&;oifwef;awG? t&nftaoG;jrifhwifa&;
oifwef;awGrmS olurygrjzpfwhJ oifwef;q&myg/ jrefrmtvkyo
f rm;
rsm;&JU om;orD;rsm;twGuf pmoifausmif;awGxlaxmif&mrSmvnf;
ola&SUqk;H u OD;aqmifcyhJ gw,f/ uav;rsm;twGuzf UJG pnf;wJh uav;ol
i,frsm; zGUH jzKd ;wd;k wufrAI [d|k merSm olu'kw,
d Ou|yg/ uav;tcGihf
ta&;umuG,af pmifah &SmufraI umfrwDrmS vnf; oluwGzJ uftwGi;f a&;rSL;
yg/ uReaf wmfu olUudk emrnf&if;ac:jy;D ]rif; ig} eJUajymawmh wjcm;vl
awG tHMh oMuygw,f/
pum;awGajym&if;eJU olU&JUjzwfoef;rIawGukd Mum;od&awmh tckvkd
tdrk if;wJh kyaf ygufaewm tHMh op&mr&Sad wmhyg/ ausmif;om;wyfrawmfxJ
rSm 12ESpfausmf yg0ifvIyf&Sm;cJh&w,fqdkwm wu,fYc&D;Murf;MuD;yg/
awmxJ awmifxJrSm vufeuf&dumrvkHravmufeJU olwifudk,fwif
ppfyaJG wG qifEcJT &hJ wm? &efoUl usnq
f efeUJ ajrjrK yrf ikd ;f awGukd aMumuf&o
vdk iSuzf sm;yd;k uvnf; Murf;wrf;&ufpufwm? tzGUJ twGi;f u tkypf zk UJG
y#dyuawG? &efvdk,SOfNydKifrIawG? r[mArm0g'rkef;wD;qefYusifa&;udk

158

atmif'if

a&SUwef;wifxm;qJjzpfwhJ a&S;d;k pGw


J ikd ;f &if;om; vufeufuikd af wGMum;rSm
taMumufw&m;eJU pnf;k;H wnfaqmuf&wmawG? 'D 12ESpw
f mc&D;Murf;
Mu;D u olUky&f nfukd toufxufyNkd y;D Bu;D &ifah pcJw
h myg/
pum;awGajym&if; pderYf u
kd u
f ,fu oli,fcsi;f awGtaMumif; ajym
jzpfMuwJt
h cg atmifjrift
h aMumif;vnf; ajymjzpfMuygw,f/ usaemfu
pyfpyfppk ak r;rdygw,f/ ]]rif;wdUk wdu
k yf aJG wGjzpfawmh atmifjrifyh gwJw
h yf
eJUa&m awGUao;? wdu
k af o;ovm;}} vdUk ar;rdawmh olu rsm;aomtm;jzifh
&ifqdkifwdkufyGJawG? e,fajrpdk;rdk;a&;wdkufyGJawGrSm wpfzufppfwyfu
wyf&if;eHygwf? wyfceJG yH gwf? ppfAsL[meHygwfawGeUJ t&m&Sad wG&UJ trnfukd
MuKd wif owif;&aMumif;eJU olrw
S rf o
d avmuf tJ't
D &m&Sad wGpm&if;xJrmS
atmifjrifhemrnfrygaMumif;ajymygw,f/ usaemfu qufar;ygao;
w,f/ ]]wu,fvUkd uGm rif;wdUk eJUwdu
k &f r,fw
h pfzufppfwyfrmS atmifjrifh
ygw,fq&kd ifa&m}} qdak wmh ]]ighoil ,fcsi;f igrwdu
k cf siyf gbl;uGm? 'gaMumifh
ru'wu tem;,lwmaygh}} vdUk ajymygw,f/
Mu,fwpfyGifha<uvGifhjcif;
tJ'Daemuf ESpfpOfrJaqmufudka&mufwdkif; usaemfwdkUoli,fcsif;
ESpfa,mufawGUqHkMuygw,f/ pum;awGtrsm;MuD;ajymjzpfcJhMuygw,f/
2011ckEpS rf mS awmh t&ifawGUaeUusypkH rH sKd ;&JU wpf0ufavmufom&Sad wmh
wJ?h tonf;a&m*gzdp;D aewJh armifarmifMu;D udak wGU&ygw,f/ rJaqmuf
aq;kBH u;D uae vTaJ jymif;ay;vdUk csi;f rdik af q;Hrk mS vtawmfMumwuf
a&mufjy;D aq;0g;ukorIc&H ygw,f/ olU&JU Edik if aH &;rdwaf qGrsm;u aq;0g;
ukorI ukefusp&dwfrsm;udk axmufyHhMuvdkUom aq;HkwufEdkifwmyg/
2012 ckEpS f 'DZifbmvrSm uReaf wmfraJ qmufa&mufjyefawmhawGUMuyg
ao;w,f/ tifrwefyed cf sK;H aeayrJo
h mG ;vmvIy&f mS ;Edik yf gw,f/ udak usmf
ausmef UJ rrD;rD;wdUk &JUr*FvmaqmifrmS olUudk usaemfaemufq;Hk awGUcJh &wm
yg/ xdik ;f u jyefvmjy;D wJah emuf 2013 ckEpS f rwfvtwGi;f rSm rJaqmuf
aq;HMk u;D rSm jyefwifxm;&w,fvUkd Mum;od&ygw,f/ 2013 ckEpS f {jyv
D
25&ufaeUrSmawmh Edik if aH &;tusO;f om;rsm; apmifah &Smufa&;toif;u

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

159

udw
k w
d Ef ikd u
f usaemhu
f kd zke;f quftaMumif;Mum;ygw,f? ]]udak tmif'if
OD;armifarmifBu;D wpfa,mufawmh 'DreufrmS yJ uG,v
f eG o
f mG ;&SmNy}D } wJ/h
Mu,fwpfyiG hf a<uvGio
hf mG ;jyefygjy/D aumif;uifMu;D rSmu Mu,fawG
oef;aygif;axmifeUJ csjD y;D &Sad eawmh Mu,fwpfyiG ahf vsmw
h m bmrSrxl;jcm;
ovdyk g/ 'gayrJh armifarmifMu;D &JUJ ZeD; aemfav;'D? om;Mu;D apm&efEikd f
(ac:) zd;k cGg;Mu;D ? om;i,f apmZifrif; (ac:) zd;k cGg;av;wdUk twGuaf wmh
armifarmifMuD;uG,fvGefjcif;[m tpm;xdk;r&wJh qkH;HI;rIyg/ 'Dpmudk
zd;k cGg;Mu;D eJU zd;k cGg;av;wdUk olwUkd taztwGuf *kP,
f w
l wfapzdUk a&;ygw,f/
armifarmifMu;D udk cspcf ifav;pm;MuolawG tm;vk;H vnf;cHpm;Edik zf aYkd &;yg
w,f/ 'Dpmudzk wfvUkd armifarmifMu;D uG,v
f eG w
f mudo
k &d if Adv
k rf LS ;Mu;D
atmifjrifv
h nf; rwlnw
D b
hJ ufEpS cf rk mS &Sad eMuapOD;awmh tcsed rf wefcif
cGo
J mG ;wJh oli,fcsi;f wpfa,muftwGuf 0rf;enf;aMuuGv
J rd rhf ,fxifyg
w,f/
pmNyD;&uf-(ar 6? 2013)

({&m0wD? Mo*kwv
f 2013)

atmif'if

160

a&Tbkef;vl(c) wm&mrif;a0

a&SUwef;(0JrS,m) a&Tbkef;vl? Orm? oEmGefY? OD;oufGefY (rif;udkEdkif\ zcif)?


ri,fEiS o
hf il ,fcsi;f wpfO;D / aemufwef;(0Jr,
S m) wifarmif0if; (av;udw
k if)? &efrsK;d odr;f ?
atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

161

usaemf eJYuAsma&;aom
vlwpfa,muftaMumif; (odkYr[kwf)
a&Tbkef;vl (odkYr[kwf) wm&mrif;a0
(1)
usaemhu
f akd rG;jy;D av;ESpaf vmuftMumrSm araru usaemft
h wGuf
nDi,fav;wpfa,muf xyfraH rG;zGm;ay;ygw,f/ 1966 ckEpS pf ufwif
bmv 13&uft*FgaeUrSmyg/ olUudk arG;zGm;awmh ivsirf vIyyf gzl;? avMu;D
rd;k Mu;D rusygbl;? rd;k BuKd ;awGvnf; rypfygbl;/ t&mcyford ;f uyHrk eS t
f wdik ;f
ygyJ/ usaemfwUkd rdom;pkrmS vluav;wpfa,mufw;kd wmuvGv
J Ukd aygh/
jrefrmEdik if u
H awmh Adv
k cf sKyaf e0if; OD;aqmifwhJ ppftyk pf ;kd rIatmufa&muf
wm av;ESpaf usmcf yhJ gjy/D
usaemfwrYdk b
d rsm;u tpfr0rf;uGw
J pfa,muf&UJ pum;udk em;a,mifjy;D
cspu
f u
kd v
kd Ukd trnfay;xm;wmrdUk olUudv
k nf; vG,v
f ,
G u
f u
l yl J cspn
f n
D D
vdUk trnfay;vdu
k Mf uygw,f/ araru usaemfu
h o
kd m;Mu;D vdUk ac:jy;D olU
udak wmh om;i,fav;vdUk ac:ygw,f/ 'Dvekd UJ olU&JUtdref mrnfu ti,f
av;jzpfvmygw,f/ oluvJ pum;ajym&if olUud,
k o
f l ]]i,fi,f}} vdUk ok;H
avh&Sdygw,f/

162

atmif'if

aemufEpS Ef pS t
f Mum nDr ti,fq;Hk udk arG;awmh usaemfu ajcmuf
ESpo
f m;&Sjd y;D 0wKpmtkyaf wGpzwfaeygjy/D pma&;q&m rd;k a0&JUJ pHak xmuf
0wKawGzwfjyD; tvGwfpHkaxmuf wifarmifaqGeJU olU&JUvufaxmuf
rd;k pEmwdUk udk oabmusaecsed rf Ukd nDrav;udk cifpEmrd;k vdUk trnfay;vdu
k f
Edik yf gw,f/ usaemfrsm; vufO;D rIr&cJ&h ifjzifh nDrav;crsm csprf rjzpf
vmp&mtaMumif;&Syd gw,f/
om;orD; ok;H a,muf&&dS if tMu;D qk;H eJt
Y i,fq;Hk u rdbarwmyd&k jy;D
tvwfu rdbarwmcsKd UwJw
h ,fvaYkd jymMuwm Mum;zl;? awGUzl;ygw,f/
usaemfwUkd rdom;pkrmS awmh tJ'v
D rkd [kwyf g/ tvwfjzpfwhJ ol[mrdbESpf
yg;pvk;H &JUtcspq
f ;Hk eJU tvdv
k u
kd t
f cH&qk;H yg/ tBu;D qk;H usaemfeUJ ti,fq;Hk
nDrav;wdUk uawmh tqlc&H qk;H eJU rdom;pkwm0efawGukd trsm;qk;H rQa0,l
&olawGjzpfcJhygw,f/
(2)
usaemf wdUk armifEpS rf ok;H a,mufpvk;H awmifOuvmyNrKd Ue,f 9&yf
uGuu
f trSwf 10tajccHynm rlvwef;ausmif;rSm oli,fwef;uae
av;wef;txd ynmoifMum;cJ&h ygw,f/ usaemfu ig;wef;wpfEpS u
f kd
awmifOuvmyNrdKUe,f tajccHynmtv,fwef;ausmif; trSwf3rSm
aecJ&h Ny;D ajcmufwef;uaeq,fwef;txd &efuif;txu (2)pderYf u
kd f
u,frmS wufcyhJ gw,f/ 'gaMumifv
h nf; usaemfneD UJ nDrvnf; &efuif;
txu 2ausmif;om;awG jzpfvmcJMh uygw,f/
a&Tbkef;vl[mi,fi,fwkef;uawmh pmawmfwJh ausmif;om;wpf
a,mufyg/ twef;xJrmS xdyq
f ;Hk rSm&Sjd y;D yxr? 'kw,
d ? wwd,qkawG
pmar;yGw
J ikd ;f rSm &cJw
h myg/ wpfwef;jy;D wpfwef;rSerf eS af tmifcahJ yrJh q,f
wef;rSm wpfaeygawmhw,f/ q,fwef;pmar;yGu
J kd av;Burd ?f ig;Burd f
avmufajz&Ny;D ESpBf urd af jz&wJh nDrav;xufwpfEpS af emufusjy;D 198687pmoifEpS u
f sryS J q,fwef;udk jrefrmpm*kPx
f ;l eJUatmifygw,f/1988
rwfvta&;tcif;jzpfcsed rf mS usaemfu &efuek pf ufrw
I uov
kd rf mS pufrI
tif*sifeD,maemufqkH;ESpf? nDrav;u "mwkaA't"du 'kwd,ESpfeJU
a&Tbek ;f u t*Fvyd pf mt"dueJY yxrESp?f &efuek w
f uov
kd v
f iId ef ,fajrrSm

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

163

ausmif;wufaeMuwmyg/
tJ'v
D kd q,fwef;pmar;yGJ wzke;f zke;f us&wmeJUywfoufjy;D azaz
u rSwcf sucf sygw,f/ ]]uAsma&;vdUk }} wJ/h 'gvnf; rSeEf ikd yf gw,f/ ol
tv,fwef; ausmif;om;b0rSmuwnf;u uAsmawGa&;aeygNy/D a&;
awmhvnf; jrefrmpmuAsm GeUf aygif;usr;f Bu;D awGukd taotcsmzwfI
avhvmNy;D a&;wmyg/ a&S;uAsma&;[efrsm;udk twk,Nl y;D av;csKd ;awG? a'G;
csKd ;awG? tdik cf si;f awG? &wkawGa&;Edik yf gw,f/ tJ'aD cwfu vlMuKd urf sm;wJh
ok;H aMumif;uAsmav; awGa&;ygw,f/ tJ'aD cwfu ky&f iS af Mu;rHw
k Ukd ? *Dw
ya'omwdUk ? ,k0w?D *Dw owif;pOfpwJh *sme,fawGrmS azmfjycH&ygw,f/
pmrlcr&yg/ ud,
k u
hf AsmygwJph mapmifukd ud,
k yhf u
kd q
f eH UJ ud,
k 0f ,f&ygw,f/
tJ'w
D ek ;f u olUuavmifemrnfu ]rD;cd;k jzL} yg/ 1982ckEpS f rSm olU&JUrD;cd;k jzL
emrnfeJU yxrqkH; r*Zif;uAsm ]ppfjyef} r*Zif;rSmyHkESdyfazmfjyygw,f/
tJ'D uAsmuvnf; av;csKd ;&SnMf u;D ygyJ/ jrefrmpmudk Edik ef if;uGr;f usif
vGe;f vdUk twef;xJrmS ola&;om;wJh pmpDpmuH;k awG[m trSwt
f rsm;qk;H
&jyD; q&m? q&mrrsm;&JUtodtrSwfjyKjcif;? csD;usL;jcif;cH&ygw,f/
NrKd Ue,ftqif?h wdik ;f tqifh pmpDpmuk;H NyKd iyf aJG wGrmS ausmif;udu
k ,
kd pf m;jyKyg
0if&jyD; qkawGvnf;&cJhygw,f/ olU&JUt"du tm;enf;csufuawmh
odyq
H ikd &f m lyaA'? "mwkaA'? ocsmF wdUk udpk w
d rf 0ifpm;wmygyJ/ 'gaMumifh
vnf; 0dZm ? odyb
H mompkaH jz&wJh q,fwef;udak wmfekH UJ ratmifwmyg/
aemufyikd ;f q,fwef;udk 0dZm oyfoyf? odyo
H yfoyfcv
JG u
kd w
f hJ tcgusryS J
0dZm wGo
J yfoyfu,
kd Nl y;D pdwBf uKd ujf refrmpm*kPx
f ;l eJU atmifygawmhw,f/
t*Fvyd pf mrSmvnf; *kPx
f ;l rSwef ;D yg;&vdUk &efuek w
f uov
kd u
f kd t*Fvyd pf m
t"dueJU wufa&mufciG &hf ygw,f/ 'gayrJh 1988rwfv ta&;tcif;u
pcJw
h hJ vlxt
k a&;awmfyBHk u;D u olU&JUynma&;vrf;aMumif;udk tqk;H owf
ay;vdu
k yf gw,f/ b0wuov
kd u
f ausmif;Ny;D cJah yrJh &efuek w
f uov
kd u
f
awmh ausmif;rNy;D cJyh g/
(3)
1988 vlxt
k a&;awmfyMkH u;D [m jrefrmEdik if u
H oef;aygif;rsm;pGm
aom jynfoal wG&hJ b0awGukd tMu;D tus,f u
kd cf wfajymif;vJ apcJyh g

164

atmif'if

w,f/ tJ'D txJrmS usaemfwUkd rdom;pkuav;vJ ygcJw


h maygh/ azaz
u EdkifiHa&;orm;a[mif;? owif;pmq&ma[mif;BuD;jzpfNyD; om;orD;
ok;H a,mufpvk;H u wuov
kd af usmif;om;awG jzpfaewJt
h cg ausmif;om;
vIy&f mS ;rIupcJw
h hJ Edik if v
H ;Hk qdik &f mvIy&f mS ;rIMu;D rSm usaemfwUkd rdom;pkwpfpk
vk;H us&mae&muae wm0efxrf;aqmifcMhJ uwmaygh/ usaemfwUkd nDtudk
ESpaf ,mufpvk;H ausmif;om;acgif;aqmif armifarmifausmef w
YJ zJG ufjy;D
]]Armjynf jynfoUl vGwaf jrmufa&;vli,fwyfO;D }} (Burma Youth Libk w
f uov
kd f ZGet
f a&;tcif;wpfywfMumqE
eration Front)udk &efue
jyrIawGtNyD;rSm ajratmuftzGJUtpnf;wpfcktjzpfzGJUpnf;wnfaxmif
cJMh ujy;D e,fpyfa'otajcpdu
k af wmfveS af &;tzGUJ rsm;eJU pwifqufo,
G f
cJMh uygw,f/ armifarmifausmu
f awmh Zlvikd v
f xJrmS xdik ;f -jrefrme,fpyf
udk vQKd U0Sux
f u
G cf mG oGm;ygw,f/ tJ'aD emuf Mo*kwv
f 8&uf vlxt
k <kH urI
Mu;D ay:aygufvma&;twGuf usaemfwUkd tm;vk;H jrefrmEdik if w
H eHwvsm;
c&D;awGxu
G jf y;D jynfoal wG? ausmif;om;awGMum;xJrmS vQKd U0Supf mG pnf;
k;H a&;qif;Mu&ygw,f/
1989 ckEpS f Zefe0g&Dvqef;rSm ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m ausmif;om;o
r*rsm;tzGUJ csKy(f Auo)udjk yefvnf zGUJ pnf;MuwJt
h cgusaemfu 'kOu|
(2) jzpfvmjy;D a&Tbek ;f vlu A[dak umfrwD0ifwpfa,muf jzpfvmcJyh g
w,f/ 1989? rwfv 23&ufaeUrSm Ou|rif;udEk ikd t
f zrf;cH&? {jyD 23
&ufaeYrmS usaemf tzrf;cH&jy;D wJah emufrmS awmh a&Tbek ;f vlwpfa,muf
olU&JU ]]ausmif;zGichf sed }f } uAsmeJUtwl xif&mS ;vmjy;D Auorsm; tzGUJ csKy&f UJ
A[dt
k vkyt
f rIaqmif aumfrwD0if wpfa,mufvjJ zpfvmygw,f/ tJ'D
aemuf oltEd ,
d e,fpyfzufukd xGucf mG oGm;jy;D vufeuf udik af wmfveS af &;
vkyzf Ukd MuKd ;pm;ygao;w,f/ tqifrajyrIawG rsm;vGe;f wmeJU jrefrmEdik if H
xJ jyefvnf0ifa&mufvmjy;D 'DZifbmvrSm tzrf;cH&ygw,f/ ppfaxmuf
vSr;f a&;&JU ppfaMuma&;pcef;rSm &uf&ufpufpuf nO;f yef;ESyd pf ufc&H jy;D
aemuf ppfckH ;Hk uolUudt
k vkyMf urf;eJUaxmifig;ESpcf svu
kd yf gawmhw,f/
(4)
usaemfu tif;pdeaf xmifxrJ mS 1989 {jyv
D uae 1990arv txd

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

165

13 v yk'rf 10 (u) eJU txde;f odr;f cHae&jy;D 1990ckEpS af rv 23&ufaeY


a&G;aumufyv
JG yk zf Ukd av;&uftvdrk mS rS tif;pdeaf xmifwiG ;f ppfckH ;Hk wifjy;D
jypf'Pfcsc&H wmyg/ 13vvk;H vk;H rdom;pkeUJ tquftoG,rf &cJyh g/ jypf
'Pfav;ESpu
f sc&H jy;D rS w&m;0if tusO;f om;jzpfvmjyrD Ukd ESpyf wfwpfcg
axmif0ifpmawGUcGi&hf ygw,f/ yxrqk;H axmif0ifpmrSmyJ azazeJU arar
uajymvdUk a&Tbek ;f vlwpfa,muf axmifig;ESpu
f sjy;D tif;pdeaf xmifrmS
a&mufaew,fqw
kd m od&ygw,f/
pawGUawGUcsif; araru usaemhfudk ]]om;MuD;&,f rif;nDav;udk
rif;tem;ac:xm;Edik zf Ukd MuKd ;pm;Munfyh guG,}f } wJ/h tJ'w
D ek ;f u usaemf
u wdu
k t
f rSwf 5 (5wdu
k )f rSmae&jy;D a&Tbek ;f u taqmiftrSwf 4 (4
aqmif)rSm aeae&ygw,f/ tJ't
D csed rf mS usaemfwYkd axmif0ifpmawGU&wJh
tcsdef? aeU&ufuvnf; rwlvdkUazazeJUararcrsm wpfywfudkESpfMudrf
vm&ygw,f/
tJ'geJU axmifyikd w
f ef;pDvn
S w
hf hJ tcsed rf mS usaemfu usaemhn
f u
D kd
usaemfeUJ twlxm;ay;zdUk awmif;qdak wmhaxmifyikd u
f cGijhf yKygw,f/ 'Dvekd UJ
a&Tbek ;f vlwpfa,muf usaemf&&dS m 5wdu
k u
f kd a&mufvmygawmhw,f/
tJ'w
D ek ;f u usaemfu 5 wdu
k ?f tcef;trSwf 19 rSmyg? tcef;azmfawGu
udw
k ifjrifh (OD;&JxeG ;f trIw)JG ? omauwjrKd Ue,f trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzGUJ
csKyu
f jrifah omif;eJUvSoef;wdUk yg/ a&Tbek ;f vl a&mufvmawmh 8 ay? 12ay
tcef;usO;f uav;xJrmS usaemfwUkd ig;a,muf twlaeMu&ygw,f/
ola&mufrvmcifu usaemfpw
d yf cl &hJ wm&Syd gw,f/ oleUJ usaemfeUJ u
nDtpfudkt&if;awGjzpfayrJh odyfNyD;wnfhvSwmr[kwfygbl;/ olu 4
*Pef;orm;jzpfjy;D usaemfu 8 *Pef;orm;jzpfaevdUk vm;awmh rodyg
bl;/ rMumcP jiif;ck?H pdwq
f ;kd ? a'goxGu?f &efjzpfaeMuyg/ 'D tcef;usO;f
uav;xJrmS xyfjy;D tqifrajyMu&ifjzifh usaemfwUkd ESpaf ,mufwifr
u usew
f t
hJ cef;azmfawGyg tMu;D tus,f pdwn
f pfMu&rSmyg/ 'gayrJh
usaemf arQmv
f ifx
h m;oavmuf jyemrsm;rsm;pm;pm;r&Scd yhJ g/ axmif0if
pawGUzdUk vnf; twlxu
G cf iG &hf cJv
h Ukd azazeJU ararvnf; tweftoifh
pdwcf sr;f omcJMh u&ygw,f/ odyrf Mumygbl;/ nDtpfukd ESpaf ,mufwpfcef;

166

atmif'if

xJ twl&adS ewmudrk MuKd uw


f hJ axmifrLS ;wpfa,mufuolUudu
k saemht
f cef;
xJuaeokH;cef;ausmf tcef;trSwf 22udk a&TUajymif;vdkufygw,f/
usaemfwUkd tcef;xJuakd wmh rsKd ;Bu;D vdUk ac:wJh atmifrsKd ;wifah &mufvmyg
w,f/
1990ckEpS pf ufwifbm 26&ufaeYuawmh tif;pdeaf xmifrmS ordik ;f
0ifwahJ eUwpfaeYyg/ a&G;aumufyt
JG Ny;D tmPmvTaJ jymif;ay;zdUk jiif;qef
aewJh e0wppftyk pf u
k kd tif;pdeaf xmifxu
J Edik if aH &;tusO;f om;awGu
wnDwGww
f nf; qEjycJMh uwmyg/ BuKd ;wdu
k jf zpfwhJ 2wdu
k ef UJ trsKd ;orD;
aqmifawGupwifcJhjyD; usefwJhwdkuftm;vkH;u EdkifiHa&;tusOf;om;
tm;vk;H yg0ifqifEjJT y;D Edik if aH &; tusO;f om;rsm;tm;vk;H vGwaf jrmufa&;
eJt
Y mPmvTaJ jymif;a&; atmf[pfawmif;qdck MhJ uwmyg/ wdu
k cf ef;usO;f u
av;&JUoHwcH g;udk rsuEf mS tyfjy;D 'Dru
kd a&pD a<u;aMumfoaH wG toHuek f
atmf[pfcJhMuwmyg/ tmPmydkifawGbufuvnf; &uf&ufpufpuf
tMurf;zufwkHYjyefcJhwmyg/ wdkufcef;awGxJu tusOf;om;wcsdKUudk
qGx
J w
k jf y;D jyif;jyif;xefxef eHygwfww
k af wG? cg;ywfawG? vufo;D awG?
ppfzed yfMu;D awGeUJ du
k Ef u
S cf yhJ gw,f/ tJ'x
D J a&Tbek ;f vlvnf; ygoGm;cJjh y;D
jyif;jyif;xefxef du
k Ef u
S cf &H ygw,f/ tJ'aD emufrmS awmh a&Tbek ;f vl udk
axmiftmPmydik af wGu wdu
k u
f ae taqmif 5udk ajymif;a&TUvdu
k yf g
awmhw,f/ wdu
k t
f m;vk;H u Edik if aH &; tusO;f om;tm;vk;H udv
k nf; axmif
0ifpm ESpfvydwfvdkufygw,f/ vlowfrIawGeJU axmifuswJhESpfMuD;
&mZ0wftusO;f om;awGukd wdu
k w
f ef;pD;awG cefUjy;D Edik if aH &;tusO;f om;
awGuMkd urf;Murf;wrf;wrf; tkycf sKyyf gawmhw,f/
(5)
'DvdkeJU a&Tbkef;vleJUusaemf axmifxJrSmuGJuGmoGm;jyD;wJh aemuf
aemufwpfBurd f jyefqMHk u&jyefygw,f/ 'Dwpfcgawmh tif;pdeaf xmifrmS
r[kwfawmhygbl;/ &efukefuae rdkifESpf&mausmfuGma0;wJh rauG;wdkif;
twGi;f u o&ufaxmifrmS yg/
axmifxrJ mS Edik if aH &;tusO;f om; wpfa,muf[m wpfae&mwnf;rSm
MumMumae&avhr&Sdygbl;/ tmPmydkifawGu taMumif;trsdK;rsdK;jyjyD;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

167

wpfae&mu wpfae&majymif;a&TUaewmyg/ usaemfvnf; 1990jynfEh pS f


tukeaf vmufrmS 5 wdu
k u
f ae 4aqmifuakd &TUajymif;cH&ygw,f/ tJ'D
taqmifrmS v ajcmufvavmufyJ aevdu
k &f w,fxifygw,f/ 1991
ckEpS af qmif;wGi;f Mu;D at;pufpuf Ed0k ifbmvnwpfnrSm tif;pdeaf xmif
u Edik if aH &;tusO;f om; 99a,mufukd o&ufaxmifukd kww
f &ufa&TU
ajymif;vdkufygw,f/ reuf ESpfem&DavmufrSmvufeuftjynfhtpkHeJU
tusO;f axmif0efxrf;awGu taqmifawGukd 0dik ;f Ny;D tusO;f om;tm;vk;H
udk tdy&f muEd;I Ny;D yHpk x
H ikd cf ikd ;f ygw,f/ Ny;D awmhrS axmift&m&Sd awGu
axmifajymif;pm&if;rSmygolawGukd emrnfac:Ny;D &Sw
d yhJ pn;f ,lNy;D xGuv
f m
cdkif;ygw,f/ wu,fawmh bmypnf;rS ,lcsdefr&yg/ udk,fhtdyf&mvdyf
awmif jynfph aHk tmif rvdyEf ikd cf yhJ g/ tom;vGwBf u;D Burd ;f armif;aewJh
0efxrf;awGu uReaf wmfwUkd udk EGmtkyBf u;D armif;ovdk armif;Ny;D axmifA;l
0udk ac:oGm;Muygw,f/ axmifA;l 0rSmawmh taqmifaygif;pkeH UJ wdu
k f
aygif;pku
H a&G;cs,af c:xkwv
f mwJh Edik if aH &;tusO;f om; 99a,muf eJU
usaemfwu
Ykd x
kd ed ;f zdUk &nf&,
G Nf y;D usaemfwUkd eJUtwl axmifajymif;vdu
k f &rJh
ESpBf u;D 0g&ift
h usO;f om;pd;k jrwfwUkd qHMk u&ygw,f/ 'D axmifajymif; tkypf k
xJusaemfu 4aqmifuygvmNy;D a&Tbek ;f vlu 5 aqmifuaeyg vmyg
w,f/ axmifA;l 0rSm uReaf wmfwUkd tm;vk;H udk yHpk q
H yH ifny ?f ajcusi;f
du
k ?f Ny;D wJah emuf tif;pdeb
f w
l mudk um;Bu;D ESppf ;D eJU ac:aqmifomG ;ygawmh
w,f/ tif;pdefuae jynfudk avmfu,f&xm; tcsKyfwGJeJUac:oGm;jyD;
jynfaxmifrmS wpfntdy&f ygw,f/ aemufwpf&ufrmS jynfqyd u
f rf;
uae oabFmeJUo&ufudko,faqmifoGm;NyD; tifrwefrSemrnfqdk;eJU
ausmMf um;vSwhJ o&ufaxmifBu;D xJukd uReaf wmfwUkd &efuek u
f Edik if aH &;
tusO;f om;awGukd ypfxnhv
f u
kd yf gawmhw,f/ o&ufaxmif&UJ i&Jcef;
rsm; taMumif;awmhwpfaeUusraS &;ygOD;r,f/ b,fvykd jJ zpfjzpf usaemf
wdn
Yk t
D pfuEkd pS af ,muf o&ufaxmif taqmif2rSm jyefqpHk nf;Mu&jyef
ygjyD/
o&ufaxmifrSmusaemfwdkU ra&mufcifuwnf;uEdkifiHa&;tusOf;
om;wcsKd U &Sad eygw,f/ a&SUae OD;aZmfrsKd ;0if;wdUk ? ruo Ou| rif;aZ,s

168

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

169

a&Tbkef;vl(c)wm&mrif;a0 \psmyewGif awGU&aom 88 rsKd;qufausmif;om;acgif;aqmif


rif;udkEdkif(,m)ESifh udkudkBuD;(0J)

a&Tbkef;vl(c)wm&mrif;a0 \psmyeudk vkdufygydkYaqmifMuonfh EdkifiHa&;tiftm;pkrsm;

wdUk yg/ olwUkd udk 1990jynhEf pS f pufwifbm 26&ufaxmifwiG ;f qEjyrIMu;D


udk axmiftmPmydik af wGu tMurf;zufjzKd ct
JG jy;D &uf&ufpufpufu
kd f
ESujf y;D axmifajymif;vdu
k w
f myg/ olwUkd tm;vk;H wdu
k x
f rJ mS ae&ygw,f/
a&mufa&mufcsi;f usaemfwUkd tkypf x
k u
J 10a,mufukd wdu
k x
f yJ v
Ykd u
kd f jy;D
usefwJhvlawGudk taqmifESpfaqmifrSm &mZ0wftusOf;om;awGeJYt
wlxm;ygw,f/ o&ufjrKd U[m cdik jf rKd U jzpfNy;D &efuek u
f ae rdik 2f 50ausmf
uGma0;ygw,f/ &efukefuvmzdkUqdk&if yxrjynftxdum;eJU jzpfap?
&xm;eJY jzpfapvm&ygw,f/ tJ'Daemuf jynfuae atmifvHudkum;
xyfp;D ? atmifvq
H yd u
f rf;uae ul;wdUk orepf ;D Ny;D {&m0wDjrpfBu;D udk jzwf
ul;Ny;D rS o&ufuakd &mufygw,f/ {&m0wDjrpfBu;D vdiI ;f Bu;D csed rf mS jrpfukd
jzwfzrYkd jzpfEikd v
f Ukd a&jird w
f t
hJ csed x
f ad pmifUMu&wwfygw,f/ usaemfwYkd
axmifajymif;c&D;pOfvkd jynfuaeo&ufuw
kd u
kd f u
kd f {&m0wDoabFmBu;D
pD;vdUk vnf;&ygw,f/
usaemfwUkd trsm;pku &efuek o
f m;awGjzpfMuNy;D rEav;eJyY cJ ;l wdik ;f

rsm;u vlwcsdKUvnf;ygygw,f/ {&m0wDwdkif;eJU u&ifjynfe,fu


autef,w
l yfzUJG 0ifzxD; Bu;D awGvnf;ygygw,f/ tif;pdeaf xmifrmS wke;f
uawmh rdom;pkawGu ESpyf wfwpfcg axmif0ifpmvmEdik Mf uayrJh o&uf
axmif ajymif;vdu
k w
f hJ tcgrSmawmh yHrk eS rf vmEdik af wmhygbl;/ c&D;ua0;
wJt
h jyif ukeu
f sp&dwu
f rsm;vGe;f awmh rdom;pkawG tawmf'u
k a &muf
Mu&ygw,f/ wcsKd Uu ok;H vrS wpfcgavmuf? wcsKd Uu ajcmufvrS wpf
cgavmufyv
J mEdik yf gawmhw,f/ tJ'aD wmh rdom;pku axmif0ifpmvm
awGU&if; axmufyw
hH hJ tpm;taomufeUJ aq;0g;awGuo
kd m tm;ud;k tm;
xm; jyKae&wJh usaemfwUkd twGuv
f nf; tqifrajyrIawGyNkd y;D rsm;vmwm
ygyJ/
(6)
usaemfwUkd a&mufwt
hJ csed rf mS o&ufaxmifyikd u
f Adv
k Mf u;D aomif;GeYf
yg/ a&SUwef;ppfrsuEf mS rSm ausmif;om;wyfawGeUJ wdu
k cf zhJ ;l jy;D ta&;edrchf hJ
jy;D wJah emuf olUq&m jynfxaJ &;0efMu;D Adv
k cf sKyb
f ek ;f jrif&h UJ apmifrMunfh I

170

atmif'if

rIeUJ axmifyikd jf zpfvmwmyg/ 'ghaMumifh oluausmif;om;awG? u&ifawmf


vSeaf &;orm;awG? Edik if aH &;orm;awGurkd ek ;f ygw,f/ jy;D awmhvnf; usaemf
wdUk udk tif;pdeaf xmifuqd;k vGe;f vdUk axmifajymif;vdu
k w
f mvdUk vnf; em;
vnfxm;ygw,f/ 'ghaMumifh olu uReaf wmfwUkd tm;vk;H udk oHrPdpnf;urf;
awGeUJ wif;wif;usyu
f syt
f yk cf sKyyf gw,f/ olupjy;D &efvakd erSawmh olU
vufatmufu t&m&Sad wG0efxrf;awGuvJ usaemfwUkd tay: tEdik u
f sihf
qufqMH ur,fqw
kd m txl;&Si;f jyzdUk vdrk ,frxifyg/ usaemfwUkd eJU twl
ae&wJh &mZ0wftusO;f om;awGuv
kd J avQm&h ufawGqck sr,fvUkd jrL qG,Nf y;D
usaemfwUkd tay: tEdik u
f sichf ikd ;f ? tjypf&mS cdik ;f ? axmufvrS ;f cdik ;f Muygw,f/
a&qG?J qeftw
d x
f rf;? awmif,mpwJh tvkyMf urf;awGuv
kd nf; aeylusu
J sJ
rSm vkyMf u&ygw,f/
'Dvekd UJ yJ usaemfwUkd tm;vk;H [m rMumcPaxmifwiG ;f rSmyJ k;H wifc&H ?
tjypfay;cH&? tdkuftESufcH aeMu&wmyg/ tJ'Dvdk zdESdyfae&wmudk
rStm;r&ao;vdUk aemufwpfrsKd ; xyfxiG jf yefygao;w,f/ 'Dvykd g/
wpf&ufrmS axmifyikd u
f trdeUf wpfcx
k w
k jf yefygw,f/ tJ'guawmh
tJ'DtcsdefupjyD; tusOf;om;awGtm;vkH;[m axmif0ifpmawGUcsdefrSm
tcsed af ph&if wm0efus0efxrf;u yHpk v
H Ukd atmfrmS jzpfjy;D tusO;f om;u
rdom;pkeUJ pum;ajymaewm csucf si;f &yfjy;D rdom;pka&SUrSmwif Murf;ay:rSm
yHkpHxdkif&rSmyg/ tusOf;om;uyHkpHxdkifaewJh tcsdefrSmrdom;pkuaxmif
0ifpmcef;xJu xGucf mG oGm;Mu&rSmyg/
usaemfwdkU axmifxJrSm yHkpHxdkif&ygw,f? yHkpH 1?2?3?4 yHkpHMuD;
qdkjyD;&Sdygw,f/ yHkpH 1uxdkifyHkpHyg/ axmifzGifhcsdef? axmifydwfcsdef? vla&
wGuw
f t
hJ csed af wGrmS xdik &f ygw,f/ wifysOaf cGrmS vufEpS zf ufuakd &SUqefY
jy;D vufo;D qkyjf y;D 'l;ay:wifxm;&ygw,f/ rsuEf mS udv
k nf; ikUH xm;&yg
w,f/ yHpk H 2u &yfypkH yH g/ axmift&m&Sed UJ awGU&wJt
h csed ?f taqmifrmS
axmifyikd f wef;pD;vSnw
hf t
hJ csed af wGrmS &yf&ygw,f/ rwfwwf&yf? vufz
0g;ESpzf ufukd csw
d q
f ufjy;D vkcH sncf g;yHpk a&SU rSmcsxm;&ygw,f/ rsuEf mS udk
vnf;iHUk xm;&ygw,f/ yHpk H 3uta&;ay:yHpk v
H Ukd ac:ygw,f/ tvkyv
f yk af e
wke;f axmift&m&Sd tem;a&mufvmwJh tcsed rf mS ta&;ay:xdik &f wmyg/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

171

aqmifah Mumifx
h ikd &f if; vufEpS zf ufukd a&SUxkw?f vufo;D qkyjf y;D 'l; ay:wif
xm;&ygw,f/rsuEf mS uawmh xk;H pHtwdik ;f iHUk xm;&ygw,f/ tckaxmif
0ifpmawGUcsed rf mS tJ'yD pkH H 3xdik &f r,fvUkd trdeUf xGuv
f mwmyg/ yHpk H (4)
uawmh tjypfay;yHkpHrdkU a&SUuyHkpHokH;ckxuf trsm;MuD;ydkqdk;ygw,f/
yHpk MH u;D qdw
k muvnf; axmifwiG ;f rSm ta&;ay:tajctaewpfcjk zpfcsed f
rSm xdik &f wmrdUk tvGeUf tvGeu
f q
kd ;kd w,fvUkd yJajymyg&ap/ aocsmwmu
tJ'yD pkH aH wGtm;vk;H rSm rsuEf mS udik UkH xm;&wmyg/ cGijhf yKcsurf &yJ rsuEf mS
armhMunf&h if tjypf&ydS gw,f/ yHpk x
H ikd w
f mrrSe&f if tjypf&ydS gw,f/ wdu
k f
ydwfcH&ygw,f? tdkuftESufcH&ygw,f/ vlwpfa,mufudk pdwf"mwf
a&;&m csKd ;ESrd zf Ukd ? tEdik t
f xufjyKusizYf Ukd vlwpfa,muftay: wjcm;wpf
a,mufu vlyg;0apmfum;Edik zf Ykd pepfwus wDxiG x
f m;wmyg/
'DtrdeUf xGuv
f mawmh o&ufaxmifxu
J tusO;f om;tm;vk;H raus
reyf jzpfMuygw,f/ EdkifiHa&;tusOf;om;awGwifruygbl;/ &mZ0wf
tusO;f om;awGyg olwUkd &JU rdom;pk0ifawGa&SUrSm ud,
k &hf UJ edru
hf s&rIukd rjy
csiMf uygbl;/ b,faxmifrmS rS 'Dvpkd nf;urf;rsKd ;r&Sw
d t
hJ wGuf 'g axmif
ydik u
f oufouftmPmtvGo
J ;Hk jy;D rw&m;vkyw
f ,fqw
kd mudk oabm
aygufem;vnfMuygw,f/ 'gayrJh trdeUf udrk vdu
k ef m&ifvnf; tjypf&dS
w,fqjkd y;D axmif0ifpm tydwcf &H r,f? wdu
k yf w
d cf &H r,f? tdu
k t
f ESuf
cH&r,f/ 'Dawmh 'Drw&m; rIMu;D udk olwUkd tzdUk rSmawmhvufoifch v
H u
kd ef m
Hu
k vGv
J Ukd wjcm;enf;vrf; r&SMd uygbl;/ 'Dvekd UJ tJ't
D rdeUf u touf0if
vmcJjh y;D qd;k ygw,f/ rdu
k yf gw,fqw
kd hJ &mZ0wftusO;f om; wcsKd Uaxmif
0ifpmrSm olw&Ykd UJ rdom;pkawG a&SUrSmususeeyHpk x
H ikd jf y;D jyefvmcJMh uygjy/D
olwUkd tm;vk;H u usaemfwUkd Edik if aH &;tusO;f om;awG b,fvw
kd jYHk yefMu
rvJqw
kd m apmifMh unfah eMuav&JU/
usaemfwUkd Edik if aH &; tusO;f om;awGrmS vJ axmif0ifpmvmEdik w
f hJ
rdom;pkuenf;wJhtjyif a0;vHvGef;vdkUoHk;av;vavmufrS wpfacguf
vmEdik Mf uwmyg/ 'Dawmh wpfywfrmS Edik if aH &;tusO;f om; ESpaf ,muf
oH;k a,mufavmufyJ axmif0ifpmvmwm&Syd gw,f/ tJ'D trdeUf xGuw
f hJ
tywfrmS axmif0ifpmvmzdYk uReaf wmfwUkd taqmifu tvSnu
hf swmu

172

atmif'if

uReaf wmfwUkd nDtpfukd ESpaf ,mufyg/ &JabmfawGtm;vk;H u uReaf wmfwUkd


nDtpfuu
kd kd bmzdtm;rSray;ygbl;/ vGwv
f w
G v
f wfvwf qk;H jzwfjy;D ,Hk
Munfovdk&ifqdkifzdkUyJajymMuygw,f/ [kwfygw,f/ 'g[mjzifh wpf
a,mufcsif;&JUwdkufyGJyg/
usaemfwUkd nDtpfuEkd pS af ,muf acgif;csi;f qdik Mf uygw,f/ a&Tbek ;f
uajymygw,f/ ]]udu
k kd qk;H jzwfyg? i,fi,faemufuvdu
k yf ghr,f}}wJ/h 'geJU
usaemht
f pDtpOfuo
kd Ul ud&k iS ;f jyw,f/ olucsucf si;f yJoabm wlygw,f/
axmif0ifpm vmwJah eUudak &mufygNy/D reufr;kd vif;wnf;u bk&m;
&Scd ;kd Ny;D ? bk&m;pmawG&w
G zf wfNy;D ud,
k u
hf u
kd ,
kd f pdw&f iS ;f vif;atmif vkyMf u
ygw,f/ b,foel UJ rSvnf;pum;rajymjzpfyg/ 'Dvekd UJ reuf10em&Davmuf
axmif0ifpmk;H u 0efxrf;wpfa,mufeUJ taqmifaxmifrLS ; a&mufvmNy;D
usaemfwUkd ESpaf ,mufukd axmif0ifpmawGUzdUk vmac:ygw,f/ nDtpfukd
ESpaf ,mufpvk;H wpfNyKd iw
f nf;rawGU&yg/ wpfa,mufjy;D rSwpf a,muf
awGU&rSmyg/ 'geJU wdik yf ifxm;wJt
h wdik ;f usaemft&if vdu
k o
f mG ;cJyh gw,f/
taqmifkH;cef;rSmyJ usaemfutaqmifaxmifrSL;udk owif;ydkUp&m
&Sad Mumif;ajymygw,f/ axmifrLS ;ucGijhf yKwt
hJ cgusrS usaemfu usaemf
'DaeYaxmif0ifpmawGU&r,ft
h cGit
hf a&;udk pGeUf vTwaf Mumif;? axmif0ifpm
awGUrSmr[kww
f t
hJ aMumif;wifjyvdu
k yf gw,f/ olrarQmv
f ifw
h m Mum;vdu
k f
&wJt
h wGuaf xmifrLS ;vnf;tvefUwMum;jzpfomG ;ygw,f/ ]]bmjzpfvUkd vJ}}
vdUk tarmwaum ar;ygw,f/
]]axmif0ifpmawGUcsed rf mS q&mwdUk u yHpk v
H Ukd atmfvu
kd &f if usaemf
wdUk u rdom;pkeUJ pum;ajymaewm csucf si;f &yfNy;D ta&;ay:yHpk x
H ikd &f r,f
vdUk trdeUf xkwx
f m;w,fvUkd usaemfwUkd od&ygw,f/ tJ'v
D v
kd yk zf Ukd twGuf
uReaf wmfUrSmjyem&Syd gw,f/ usaemf azazutouf70 ausmyf gjy/D
araruvnf;touf 60ausmfygjyD/ olwdkUrSmvJESvkH;a&m*g? aoG;wdk;
a&m*gawGeJUyg/ jyD;awmh [dk;ta0;MuD;uae usaemfwdkUudkawGUzdkU
um;wpfwef? &xm;wpfwefeUJ {&m0wDjrpfMu;D udjk zwfjy;D vdiI ;f awG av
awGMum;upGeUf Ny;D vmMu&wmyg/ usaemfwu
Ykd kd cPwjzKwaf wGU& csed rf mS yJ
usaemfwUkd olwUkd a&SUrSm yHpk x
H ikd &f wmudo
k m awGUvdu
k &f &if olwUkd &ifusKd ;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

173

MurSmyg/ usaemfah Mumifh olwUkd pdwx


f cd u
kd &f ? aMuuG&J wm rjzpfapcsiyf g
bl;/ 'ghaMumifh usaemf&h UJ axmif0ifpmawGU&r,hf tcGit
hf a&;udk usaemf
pGeUf vTwyf gw,f/ usaemfrawGEY ikd yf g}}
axmifrLS ;vnf; bmjyefajym& rSe;f rodjzpfomG ;Ny;D wJah emuf usaemhu
f kd
taqmifrSL;kH;cef;rSmyJ 0efxrf;wpfa,mufeJUxm;cJhjyD; axmifydkifxH
owif;ydUk zdUk xGucf mG oGm;ygw,f/ 15 rdepfavmuf tMumrSmawmh axmif
0efxrf;awG wpftyk Bf u;D eJU jyefa&mufvmjy;D usaemhu
f kd axmifyikd f ;Hk cef;
qD tjypf&o
dS w
l pfa,mufvkd twif;qGaJ c:oGm;Muygawmhw,f/ axmif
ydik f ;Hk cef;xJrmS awmh a'gotrsuaf csmif;acsmif;xGuaf ewJh axmifyikd u
f
usaemhu
f kd Murd ;f armif;ygawmhw,f/
]]a[haumif? rif;bm vlyg;0wmvJ/ 'g axmifu/G igu axmifyikd f
uG? igxkwjf yefwhJ pnf;urf;udk rif;vdu
k ef m&r,f}}
usaemfuvJ jyefajymygw,f/
]]Adv
k Mf u;D axmif0ifpmawGUw,fqw
kd m usaemh&f UJ tcGit
hf a&;yg/ tck
usaemh&f UJ tcGit
hf a&;udk usaemhzf mom pGeUf vTww
f myg}}
axmifyikd rf mS ajymp&m pum;r&Sad wmhygbl;/ axmifrLS ;udk ]]'Daumifu
h kd
jypf'Pf wdu
k u
f ykd Ukd vdu
k }f }vdUk TeMf um;ygw,f/ 'Dvekd UJ usaemhu
f kd jypf'Pf
wdkufxJydkUvdkufygawmhw,f/
jypf'Pfwu
kd rf mS tcef; 12cef;&Sjd y;D wjcm;wdu
k yf w
d cf &H olawG tjzpf
ruou rif;aZ,s? vSrsKd ;aemifeUJ Edik if aH &;tusO;f om;wcsKd U&Syd gw,f/
odyfrMumygbl;/ usaemhfab;u tcef;wpfcef;wHcg;zGifhoH? jyefydwfoH
Mum;&ygw,f/ 0efxrf;awG xGucf mG oGm;wJt
h oHMum;&jy;D cPtMumrSm
awmh ]]udu
k kd b,ftcef;rSmvJ}} vdUk atmfar;vdu
k w
f hJ a&Tbek ;f vl&UJ toH
udMk um;vdu
k &f ygw,f/ oleUJ usaemfeUJ tMum; tcef;wpfcef;jcm;ygw,f/
usaemfwdkU MudKwifwdkifyifxm;wJhtwdkif;yJ oluvnf;olUtvSnfhrSm
axmif0ifpmawGUzdUk udk pGeUf vTwaf Mumif; aMunmvdu
k w
f t
hJ wGuaf Mumifh
usaemfv
h ykd J axmifyikd u
f ac:awGU Murd ;f armif;jy;D wdu
k x
f yJ Ukd vdu
k w
f myg/
aemuf em&D0ufavmufMumawmh wdkufxJudkaemufwpfa,muf
xyfa&mufvm jyefygw,f/ oluawmh (1)aqmifu pnfolxGwfyg/

174

atmif'if

pufrIwuodkvf ausmif;om; wpfa,mufjzpfjyD; trsdK;om;'Drdkua&pD


tzGJUcsKyf&JU A[dkaumfrwD0if? vTwfawmfudk,fpm;vS,f OD;wifxGwf&JU
om;yg/ olUtaruvnf; 'DaeUrSmyJ axmif0ifpmvmawGUjy;D oluvnf;
usaemfwUkd vdyk yJ pkH H rxdik cf siv
f Ukd axmif0ifpmrawGUcsiaf Mumif; jiif;qefvUkd
axmifyikd u
f wdu
k x
f yJ Ukd vdu
k w
f myg/ ola&mufvmwJh tcsed [
f m aeUvnf
wpfem&D ausmfaeygjyD/ usaemfwdkUudk b,folurS aeUv,fpmxrif;
rauG;yg/ wdu
k cf ef;usO;f uav;xJrmS vnf; xdik pf &m0g;zsmawmifr&Syd g/
aeUv,f oH;k em&DavmufrmS awmh usaemfwUkd nDtpfukd ESpaf ,muf
udk axmif0efxrf;awGu vmac:ygw,f/ axmifydkifkH;cef;rSmawmh
axmifyikd ?f 'k axmifyikd ?f axmifrLS ;Mu;D eJU wjcm;axmift&m&Sad wG tjyif
usaemfwUkd &JU rdbawGyg &Sad eMuygw,f/ usaemfwUkd tcef;xJukd a&muf
a&mufjcif;yJ axmifyikd u
f uReaf wmfwUkd rdbawGukd ]]uJ cifAsm; om;awG
udk cifAsm;ud,
k w
f ikd af r;Munf/h usKyw
f Ukd u du
k o
f vm;? rdu
k o
f vm;qdw
k m}}
azazu ]]om;wdUk azazUudk rSerf eS f ajymprf;/ rif;wdUk udk axmift&m
&Sad wGu du
k Ef u
S x
f m;ovm;? nO;f yef;ESyd pf ufovm;}}
usae,fwUkd ESpaf ,mufpvk;H u tckxad wmh tdu
k rf cH&ao;aMumif;
ajymygw,f/ csucf si;f yJ azazuaxmifyikd b
f ufvn
S Nhf y;D ]]tckxd tdu
k f
rcH &ao;bl;qdak wmh igwdUk jyefomG ;&if rif;uighom;awGukd du
k rf mS vm;}}
touf 70ausmf azazu axmifyikd u
f kd rif; eJU ig eJU ajymwm udk
touf 40ausmfaxmifydkif tawmfcH&cufaeyHkygyJ/ a'gowMuD;eJU
wkjYH yefygw,f/ ]]usKyf cifAsm; om;awGukd vufzsm;eJUawmifrxdz;l }} azaz
u olUudk rMunfah wmhbJ uReaf wmfwu
Ykd kd ]]bmaMumifh axmif0ifpmrawGU
Edik &f wmvJ}} vdUk ar;ygw,f/ usaemfu axmifyikd af emufq;Hk xkwjf yefwhJ
axmif0ifpmawGUcsed f rdom;pka&SUrSm yHpk x
H ikd &f r,hf trdeUf ud&k iS ;f jyjy;D usaemf
wdUk taeeJUtJ'v
D kd azazeJU arara&SUrSm yHpk rH xdik cf siv
f Ukd tckvkd axmif
0ifpmawGUcGiphf eG Uf vTw&f wJh taMumif;&Si;f jyygw,f/
tJ'geJUazazu axmifyikd u
f akd r;ygw,f/ ]]'Dvkd pnf;urf;rsKd ;b,f
axmifrmS rSr&Sb
d ;l ? rif;ubmvdUk 'DtrdeUf udx
k w
k &f wmvJ/ tusO;f om;awG
[mvnf; vlawGy/J olwUkd udk vlawGvykd q
J ufqo
H ifw
h ,f? 'D trdeu
Yf awmh

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

175

tawmhu
f kd vlrqefwt
hJ rdeUf yJ}}/
axmifyikd f a'goaygufuyJG gawmhw,f/ ]]'g usKyaf xmif usKyBf uKd uf
ovdk tkycf sKyrf ,f? usKyMf uKd uo
f vdk trdeUf xkwrf ,f/ cifAsm;bmrSajym
p&mrvdb
k ;l ? cifAsm;om;awG 'DaxmifxrJ mS &Sad eo usKyt
f rdeUf udk emcH
&rSmyJ}}
araru 0ifajymygw,f/ ]]at;uG,f rif;u 'Daxmifukd tkycf sKyf
aeovd?k rif;uwdUk om;awGukd tkycf sKyaf eovd?k rif;udv
k nf; tkycf sKyaf ewJh
vl &Sw
d mygyJ/ rif;eJUaqG;aEG;vdUk r&&if rif;udt
k yk cf sKyw
f hJ vlawGeUJ wdUk pum;
ajym&rSmaygh}}
axmifyikd q
f ufjy;D onf;rcHEikd af wmhygbl;/ ]]awmfjyD awmfjyD cifAsm;wdUk
rauseyf&if MudKufwJhae&mwdkif? usKyf*krpdkufbl;/ a[haumifawG?
'DaumifEpS af umif udjk yefac:oGm;awmh/ cifAsm;wdUk vnf;oGm;Muawmh}}
usaemfwUkd ESpaf ,mufvnf; uref;uwef; 'l;axmufjy;D azazeJU
ararudu
k efawmh Mu&ygw,f/ tJ'aD emuf 0efxrf;awGu usaemfwUkd
ESpaf ,mufukd wdu
k x
f jJ yefxnfv
h u
kd Mf uygw,f/ pnfox
l w
G u
f v
kd nf; olU
rdcifeUJ axmifyikd f ;Hk cef;rSm tvm;wlay;awGUygw,f/
aemufrS usaemfwUkd od&wmu azazeJaY rarudk axmift&m&Sad wG
u usaemfwUkd ESpaf ,mufuaxmif0ifpmrawGUEdik b
f ;l vdUk jiif;qefaMumif;
ajymwmudk azazeJU araruvufrcHygbl;/ ]]'g rif;wdUk ighom;awGukd
du
k Ef u
S x
f m;vdUk ? olwUkd ud,
k rf mS 'Pf&m'Pfcsuaf wG&adS evdUk ighom; awGu
igwdUk udk rawGUapcsiw
f mbJjzpf&r,f}} vdUk azazu pGypf yJG gowJ/h jy;D awmh
axmifyikd ef UJ awGUcGiahf wmif;awmh axmifyikd u
f awGUzdUk jiif;qefygowJ/h tJ'D
rSmwif 'Dupd u
w
kd ikd rf ,fqjkd y;D o&ufjrKd Uv,faumifucdik (f c0w)Ou|
k;H udk csw
D ufomG ;ygowJ/h (c0w) Ou|utawGUrcHayrJh wm0ef&o
dS l
wpfa,mufu axmifyikd x
f zH ek ;f qufjy;D 'Dupd u
w
kd ;kd wd;k wdww
f w
d af jz&Si;f
zdkUwdkufwGef;ygowJh/
tJ't
D csed rf mS &efuek u
f vmwJh tbd;k Mu;D ? tbGm;Mu;D ESpaf ,muf olwUkd
om; ausmif;om;tusO;f om;awGukd axmif0ifpmawGUcGirhf &vdUk a'go
aygufuaJG eMuw,fqw
kd hJ owif;uo&ufjrKd U usO;f usO;f uav;rSmysUH ESUH

176

atmif'if

ausmMf um;aeygjy/D tJ'D tbd;k Mu;D ? tbGm;Mu;D ESpaf ,mufukd Munfjh rif
csiv
f Ukd o&ufaxmifa&SUudk pka0;a&mufvmMuolrsm;vnf; &SMd uygw,f/
azazu cdik (f c0w) Ou|k;H udo
k mG ;r,fqNkd y;D jrif;vSn;f iSg;awmh vdu
k yf Ukd
ay;csiw
f hJ jrif;vSn;f orm; ig;a,mufajcmufa,mufavmuf&ydS gowJ/h
vdu
k yf Ukd ay;wJh jrif;vSn;f q&mMu;D uvnf; cdik f (c0w)Ou|k;H rSm apmifh
ay;? jy;D awmh axmifujkd yefyUkd ay;wJt
h jyif ydu
k q
f aH y;awmhvnf; r,lb;l wJ/h
'gaMumifv
h nf; aemufq;Hk rSm axmifyikd u
f olu
kd Ef u
S x
f m;wmr[kww
f hJ
taMumif;oufaojyzdkUtwGuf azazeJUararudk olUkH;cef;udkac:jyD;
usaemfwUkd ESpaf ,mufeUJ ay;awGUwmyg/
wdkufudkjyefa&mufjyD; odyfrMumcifrSm usaemfwdkU&JUaxmif0ifpm
ypn;f awGukd 0efxrf;awGuvmydUk ygw,f/ azazeJUarar o,faqmif
vmMuwJh tpm;taomufawG? aq;0g;awGyg/ txkyaf wGtm;vk;H uawmh
aoaocsmcsm &Smxm;vdkU zdkz&Jjzpfaeygw,f/ naeapmif;rSmawmh
0efxrf;awGu usaemfwUkd taqmifrmS usecf w
hJ hJ tdy&f mvdyaf wGvmydUk jyef
ygw,f/ wdu
k rf mS usaemfwUkd Mumr,f qdw
k o
hJ abmygyJ/
wdu
k rf mS ae&wJh umvawG[m usaemfwUkd nDtpfuEkd pS af ,muf&UJ
teD;pyfq;Hk ? tnDw
G q
f ;Hk ? wpfa,mufeUJ wpfa,muf em;vnfrt
I &Sq
d ;Hk
aeU&ufawGyg/ usaemfwUkd pum;awGtrsm;Bu;D ajymjzpfMuw,f/ twdw?f
ypKye ?f tem*wf uReaf wmfwYkd b0awG&UJ umvok;H yg; taMumif;awG
aqG;aEG;jzpfMuw,f/ uAsmawG trsm;Mu;D pdwu
f ;l eJUa&;jy;D wpfa,mufa&;
wJh uAsmwpfa,mufukd &Gwzf wfjyjy;D a0zeftBujH yKMuw,f/
nwpfnrSmawmh olu usaemhu
f kd ar;ygw,f/
]]udu
k kd axmifuvGw&f if bmvkyrf ,f pdwu
f ;l xm;ovJ}}
usaemfu ]]t&ifq;Hk tvkyw
f pfcck k &Sm&rSmayghumG / azaza&m arar
a&m nDrav;a&m olwUkd tm;vk;H yifyef;vSjy/D tdrrf mS vnf; ta<u;awG
wifaewmrsm;vSjy/D 'D ta<u;awGtjrefq;Hk qyfEikd af tmif MuKd ;pm;&rSm
aygh}}
olu ]]i,fi,fawmh axmifuvGw&f ifpmayavmuxJ ajcpkyH pf0if
awmhr,f? pma&;q&m wpfa,muftjzpf&yfwnfawmhr,f}}

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

177

usaemfu ]]aumif;ygw,fuGm}}vdkU axmufcHvdkufwJh tcgolu


]]i,fi,f udu
k Ukd qDu wpfcak wmif;csiw
f ,f}} vdUk ajymygw,f/
]]bmrsm; vJumG }} vdUk usaemfu ar;vdu
k af wmh olu]]wm&mrif;a0
qdw
k ehJ mrnfukd i,fi,fu
h avmifemrnf tjzpfo;Hk csiw
f ,f/ udu
k kd tJ'D
emrnfi,fi,fhudkay;Edkifrvm;}}
]wm&mrif;a0} qdw
k m usaemh&f UJ uavmiftrnfcw
JG pfcyk g/ ]'w}
qdw
k hJ uavmiftrnfeUJ uAsmawGa&;aewJt
h csed rf mS yJ pum;ajya&;&if
ok;H zdUk ]wm&mrif;a0} qdw
k hJ uavmiftrnfukd arG;xm;cJw
h myg/ 1986ck
ESpaf vmufu xkwaf 0wJh awmifOuvmyjrKd Ue,f ESpv
f nfr*Zif; wpf
tkyrf mS usaemh&f UJ ]acwf &JU [mo} qdw
k hJ uAsmwpfy'k f ]wm&mrif;a0}
uavmifeUJ azmfjycJh jy;D ygjy/D tck usaemhn
f u
D 'Demrnfukd usaemhx
f u
H
awmif;cHaeygw,f/ usaemf MunfMunfE;l El;yJ ]],lyguGm}} vdUk ay;vdu
k yf g
w,f/
(7)
wdu
k rf mS ESpyf wfavmuf aejy;D wJt
h cg usaemfwUkd udk taqmifjyefyUkd
ygw,f/ axmifyw
d cf sed w
f ef;pDaeMuwJh tcsed rf mS 0efxrf;awGa&muf vmjy;D
wdu
k cf ef;wHcg;awGziG jhf y;D usaemfwUkd udk ypn;f awGord ;f jy;D xGucf MhJ uzdUk ajym
ygw,f/ tJ'aD emuf taqmifujkd yefac:oGm;ygw,f/ taqmifujkd yef0if
wJh tcsdefrSmaxmifydwfcsdef vla&wGufzdkU jidrfoufpGmwef;pDaeMuwJh
tusO;f om;tkyMf u;D udk jzwfoef;oGm;&ygw,f/ olwUkd tm;vk;H u usaemf
wdUk udk 0rf;omwJ?h aus;Zl;wifwhJ rsuv
f ;Hk rsm;eJU Munfah eMuygw,f/ tJ'D
tcsed rf mS axmifyikd u
f olU&JUaxmif0ifpm awGUcsed rf mS yHpk x
H ikd &f rnfh trdeUf
udkjyefvnfkyfodrf;vdkufygjyD/
axmifyw
d jf y;D wef;jzKwjf y;D wJh tcsed rf mS awmh Edik if aH &;tusO;f om;
awGa&m? &mZ0wf tusO;f om;awGa&m? usaemhw
f Ukd nDtpfukd ESpaf ,muf
tem; 0dik ;f tHak &muf&v
dS mMujy;D usaemfwUkd udk aus;Zl;wifpum;ajymMu
ygw,f/ trdeYf yk o
f rd ;f oGm;vdUk tm;vk;H 0rf;omaysm&f iT af eMuayrJh usaemf
wdUk udk taqmifujkd yefyUkd vdu
k jf yjD zpfayrJh usaemfuawmh pdwx
f ifah eqJygyJ/
axmifyikd f usaemfwUkd tay: wpfenf;enf;eJUtaumufMuH vdrOhf ;D r,fvUkd

178

atmif'if

xifaeqJjzpfygw,f/ usaemfxifwm rSeaf Mumif;odyf rMumcifrmS yJod


vdkuf&ygw,f/
aemufwpfywfavmuftMum aeUv,fbufxrif;pm;jy;D taqmif
cPydwfcsdefrSm axmifrSL;wpfa,mufeJU 0efxrf;awGa&mufvmjyD;
a&Tbek ;f vlukd ypn;f awGord ;f jy;D vdu
k cf zhJ Ukd ac:xkwo
f mG ;ygw,f/ a&Tbek ;f
vnf; olUypn;f av;awG uref;uwef;odr;f jy;D vdu
k o
f mG ;&ygw,f/ t
aqmifujkd yefa&mufrvmawmhyg/ naeapmif;avmufrmS usaemfwUkd Mum;
&wmu a&Tbek ;f vlukd o&ufaxmifuae om,m0wDaxmifuakd jymif;
vdkufjyDwJh/ axmifydkifu tusif;OD;pD;Xme TefcsKyfqDpmwifygowJh/
]atmif'if} eJU ]a&Tbek ;f vl} nDtpfuEkd pS af ,mufukd wpfaxmifwnf;rSm
twlxm;&iftkyfcsKyf&cufwmrdkU wpfa,mufa,mufudkolU&JUo&uf
axmifuae tjcm;axmifwpfaxmifukd ajymif;a&TUay;zdUk awmif;qdyk g
owJ/h 'Dvekd UJ usaemfwUkd nDtpfuEkd pS af ,muf o&ufaxmifrmS twlae
&wJu
h mv tqk;H owfc&hJ ygawmhw,f/
(8)
usaemfu 1993 Zlvikd v
f rSm o&ufaxmifuvGwyf gw,f/ a&Tbek ;f
vlu 1994ckESpf'DZifbmvrSm om,m0wDaxmifuvGwfygw,f/ ol
rvGwcf ifrmS usaemfom,m0wDaxmifukd ok;H Murd o
f mG ;jy;D a&Tbek ;f vlukd
axmif0ifpmawGUcJhygw,f/ om,m0wDaxmif&JUMurf;MuKwf&ufpufrI
awGukd olBuUH BuUH cH&ifqikd cf o
hJ vdk olUtifoUl tm;eJUEdik o
f avmufvnf;wkYH
jyefawmfveS cf yhJ gao;w,f/
olvw
G jf y;D wJah emuf 1995ckEpS f rwfvrSm uReaf wmfpifumylEikd if H
udt
k vky&f mS zdUk xGucf mG oGm;cJyh gw,f/ tJ'aD emuf 1996 ckEpS rf mS ESpyf wf
Mum? 1998 ckESpfrSm wpfvMum? ESpfMudrf jyefcJhcsdefawGrSm oleJYjyefawGU
cJyh gao;w,f/ tJ't
D csed rf mS ol[m ]wm&mrif;a0}qdw
k hJ atmifjrifausmf
Mum;wJh pma&;q&m wpfa,mufjzpfaeygjy/D olU&JU atmifjrifrt
I wGuf
usaemf0rf;om*kP,
f &l ygw,f/ 1998 ckEpS rf mS olUudk usaemfaemufq;Hk
awGUcJh&wmyg/ tJ'Daemuf usaemfjrefrmEdkifiHudk jyefra&mufjzpfawmh
ygbl;/

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

179

olU&JU aemufq;Hk tajctaeudk uReaf wmfq


h D taMumif;Mum;wmu
udZk m*emyg/ 2007 ckEpS f Mo*kwv
f 4&ufaeU aeUv,fyikd ;f (&efuek rf mS
awmh 4&ufaeYn) rSm udZk m*emeJU usaemfeUJ tGev
f ikd ;f csuw
f if; (Chatf ecsed rf mS yJ udZk m*emu ajymygw,f/ ]]cifAsm;nD tajctae
ting) vkya
raumif;zl;}} wJ/h olu tJ'v
D kd ajymayr,fh usawmfuodyjf y;D qd;k w,f
rxifcrhJ yd g/ tJ'n
D reufo;Hk em&DavmufrmS awmh rav;&Sm;Edik if rH mS tvkyf
vkyaf ewJh nDrti,fq;Hk zke;f qufvmygw,f/ nDrav;u zke;f xJrmS idk
&if;eJU ]]udu
k akd &? ti,fav; ckeuwifq;Hk jy}D } vdUk ajymygw,f/ tdy&f mu
ua,mifacsmufcsm;x&if; olUudu
k saemf jyefrawGUEdik af wmhb;l qdw
k mudk
vufceH m;vnfvu
kd &f ygawmhw,f/
tJ'D&ufawGtwGif; usaemhfoli,fcsif;awGudk qufoG,fygw,f/
rif;udEk ikd f ud?k udu
k Mkd u;D ud?k jrat; udk usaemf olwUkd awGukd awmif;qdyk g
w,f/
]]ighnu
D mG Auo acgif;aqmifwpfa,mufvnf;jzpfcyhJ gw,f/ Edik if H
a&;tusO;f om; wpfa,mufvnf;jzpfcyhJ gw,f/ aowJt
h xdvnf; tmPm
&Siu
f kd 'l;raxmufcyhJ gbl;/ 'Dawmh olU&JUtokbrSm kyt
f avmif;udk ausmif;
om;or*&UJ cGyaf 'gif;tvH vTr;f jcKjH y;D AuoOu|rif;udEk ikd u
f trdeUf jyef
wrf;zwfapcsifygw,f}}
usaemhf oli,fcsi;f awGtm;vk;H tvkyrf sm;ukeyf gw,f/ usaemhu
f kd
vnf;olwdkUtvdkvdkufcsifMuygw,f/ a&Tbkef;vludkvJolwdkU cspfMuyg
w,f/ wu,fawmhow
l Ukd tm;vk;H u wpfcsed cf sed rf mS a&Tbek ;f vlwpfa,muf
olwUkd eJU jyefvnfvufwjJG y;D ]88rsKd ;qufausmif;om;rsm;} tkypf rk mS yg0if
vm vdrrhf ,fvUkd arQmv
f ifah ecJMh uwmyg/ wpfzufrmS vnf;olwUkd rSm tuefU
towfawG&adS ejyefygw,f/ a&Tbek ;f vluvnf; wdu
k &f if;cdu
k &f if; usq;Hk
oGm;wmr[kwjf yefygbl;/ aemufq;Hk awmh or*tvHvrT ;f zdUk eJU trdejYf yef
wrf;zwfzdkUqdkwm rjzpfEdkifwJhtaMumif;? 'gayrJhvnf;olwdkUtm;vkH;
tokbudo
k mG ;jy;D olwUkd oli,fcsi;f udk taumif;qk;H EIwq
f ufMur,fvUkd
taMumif;jyefygw,f/
'DvdkeJU 1988 vlxkta&;awmfyHkMuD; tESpfESpfq,fESpfywfvnf

atmif'if

180

rwdik rf D wpf&uftvdk 2007 ckEpS f Mo*kwv


f 7 &ufaeUrSm a&Tbek ;f vl
(odUk r[kw)f wm&mrif;a0udk a&a0;okomefrmS tm;vk;H EIwq
f ufcMhJ u&
ygw,f/ rif;udEk ikd ?f udu
k Mkd u;D eJU 88 rsKd ;qufausmif;om; rsm;u ]a&Tbek ;f vl
odUk aemufq;Hk EIwq
f ufjcif;} qdik ;f bkwf udik af qmif wufa&mufcMhJ ujy;D
rif;udkEdkifu tm;vkH;&JUudk,fpm; ]Mu,fa<uowdkUom;} uAsmudk&Gwfqdk
*kPfjyKcJhygw,f/
(9)
]uAsma&;aomvlwpfa,muftaMumif;} qdw
k m a&Tbek ;f vlrjzpfcif?
wm&mrif;a0rjzpfcifu rD;cdk;jzLtrnfeJUa&;cJhwJh okH;aMumif;uAsmu
av;yg/ 'Dpmpkuakd &;awmh usaemfeUJ oleyYJ wfoufco
hJ rQawGxu
J trSwf
w& jzpf&wmawGukd pkpnf;wifjywmrdUk ]]usaemfeUJ uAsma&; aomvlwpf
a,muftaMumif;}} vdUk acgif;pOfay;vdu
k yf gw,f/
uG,v
f eG o
f l udak zmfa0;&JU uAsmwpfy'kd u
f kd owd&rdygw,f/
]]vrf;wlorl sm;csi;f om
'Pf&mudkjyKpk
aoG;wdwaf tmifuo
k vdUk
'dUk aemufuvlawGvnf;
owd&aeMur,f}} wJh
trSefygyJ? vrf;wlol? bmompum;wlol? cHpm;csufwlolrsm;
tcsi;f csi;f om wpfa,muf&UJ a0'emudk wpfa,mufuodem;vnfjy;D tm;
ay;EdkifMuwmyg/ az;rjyKpkzdkU rjidKjiifMuwmyg/ aoG;pufawGudk rsuf
&nfrsm;eJU wdwaf pMurSmyg/ tJ'D vlawGuv
kd nf; bmompum;wlw?hJ ESv;Hk
om;wlw?hJ vrf;wlwhJ aemufval wGutrSw&f aeMurSmyg/ tck a&Tbek ;f vl
ud?k wm&mrif;a0udk usaemfwUkd trSw&f aeMuovdak ygh/
pmNyD;&uf-(17 Zlvdkif 2009)

(&eHUopfr*Zif;? Mo*kwfv 2013)

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

181

atmif'if

182

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

183

a':vSMunf okH;a,muftaMumif;
a':vSMunf(udkol&(c)Zm*em \rdcif)

a':vSMunf ESpfOD;udk cspfcif&if;ESD;pGmawGU&pOf(rif;udkEdkif\rdcif(0J)?


udkatmif'ifESifhwm&mrif;a0wdkY\rdcif(,m))

usaemfwUkd jrefrmEdik if rH mS vlwrl &Sm; emrnfwrl &Sm;qdw


k m&Syd gw,f/
kycf si;f wlwv
hJ al wG? emrnfcsi;f wlMuwJv
h al wG? i,fi,fuausmif; rSm
pmoifcef;wpfcw
k nf;rSm emrnfwl ESpaf ,muf (odUk r[kw)f ESpaf ,muf
xufyjkd y;D &Sad e&if q&m? q&mrawGu emrnfaemufrmS eHygwf 1? 2wyfjy;D
ac:MuwmrSwfrdygw,f/ qdkygawmh atmif'ifESpfa,muf&Sd&if wpf
a,mufu atmif'if (1)jzpfvmjy;D aemufwpfa,mufu atmif'if(2)
jzpfvmygw,f/ tJ'v
D akd c:wm[m toufMu;D vdUk twef;awGMu;D vmwJh
txd? aemufydkif; vkyfief;cGifxJa&mufwJhtxdatmif oli,fcsif;rsm;?
ausmif;aezufrsm;Mum;rSm trnfwiG af ewwfygw,f/ rdom;pkemrnfukd
aemufq;Hk rSmxm;jy;D trnfay;wJh tpOftvmr&Sw
d mrdUk usaemfwUkd Edik if H
[m urmay:rSm emrnfwyl *k Kd vf trsm;qk;H Edik if v
H J jzpfr,fxifygw,f/
usaemhb
f 0wpfavQmufrmS vJ emrnfwyl *k Kd vaf wGtrsm;Mu;D oduRr;f
&if;ES;D cJ&h ygw,f/ tJ'rD mS xl;xl;jcm;jcm; usaemftifrwef cspcf ifav;pm;
MunfnKd &wJh trsKd ;orD;Mu;D ok;H a,mufu ]a':vSMunf} trnfwrl sm;jzpf
aeygw,f/ wpfa,mufuawmh usaemhaf rG;ordcifMu;D a':vSMunfyg/
aemufwpfa,mufu udo
k &l (ac:) udZk m*em&JU rdcifMu;D a':vSMunfyg/

184

atmif'if

aemufwpfa,mufuawmh udkrif;udkEdkif (ac:) ay:OD;xGef;&JUrdcifMuD;


a':vSMunf/ uReaf wmh&f UJ tarok;H a,mufjzpfovdk uReaf wmf? udo
k &l ?
rif;udEk ikd w
f Ukd tm;vk;H &JUtarrsm;vnf; jzpfMuygw,f/
udo
k &l &Jh tar a':vSMunfu ok;H a,mufxrJ mS touftMu;D qk;H rdUk
a':vSMunf (1) qdyk gawmh rif;udEk ikd t
f ar a':vSMunfu tvwfrUkd
a':vSMunf (2) qdk&if usaemfhtar a':vSMunfu ti,fqkH;rdkU
a':vSMunf (3)jzpfrmS aygh/ 'DtarMu;D ok;H a,muftaMumif;udek nf;enf;
avmufajymjycsifygw,f/
a':vSMunf (1)
tarMu;D a':vSMunf(1) u cifyeG ;f onf tbeef;GeUf aqGeUJ twl
&efuif;? q,fEh pS v
f ;Hk wef;rSmaeygw,f/ olu vGwv
f yfa&;MuKd ;yrf;rIum
vrSm wdUk Armtpnf;tk;H 0if ocifrMu;D jzpfcjhJ y;D ]MunfO;D } qdw
k t
hJ rnfeUJ
xif&mS ;wJh pma&;q&mrMu;D vnf;jzpfygw,f/ tbeef;GeUf aqGuvJ xif
&Sm;wJh pma&;q&m? jrefrmynm&SMd u;D ? uAsmq&mMu;D wpfO;D yg? olUtrnf
t&if;u OD;atmifoed ;f jzpfjy;D uReaf wmfaY zaz OD;ausm&f edS ef UJ vGecf w
hJ EhJ pS f
aygif;rsm;pGmuwnf;u cifrif&if;ESD;olyg/ zqyvtpdk;&acwfu
OD;nmPOD;pD;wJh tpd;k &ky&f iS ef UJ jyZmwf|merSm twlvyk cf MhJ uzl;w,fvUkd
azazuajymjybl;ygw,f/ usaemfi,fi,fu azaz&efuif;? q,fEh pS v
f ;Hk
wef;udk pae? we*FaEGvakd eUawGrmS oGm;a&mufjy;D tb eef;GeUf aqGeUJ
tJ'Dtem;rSmyJaewJh q&mMuD;OD;&efatmifwdkUxH vnfywfpum;0dkif;zGJU
wwfygw,f/ usaemfuwpfcgwpf&aH zazeJUvdu
k o
f mG ;vdUk tb eef;GeUf
aqG? tarBu;D a':vSMunf (1)wdUk udk i,fi,fuwnf;u oduRr;f &if;ES;D
cJhygw,f/
tarMu;D u tifrwefcifzUkd aumif;ovdk wjcm;olawGuv
kd nf; xdxd
rdrad 0zefwwfygw,f/ usaemhaf usmif;emrnfu ]cspu
f u
kd }kd rdUk tarMu;D u
azazhukd ]][ifh uGejf rLepfu olUom;udak y;wJh emrnfu uEGUJ uvsEikd v
f u
kd f
wm}}vdUk a0zefjy;D usaemhu
f v
kd nf; ]]udak usm&f edS Uf om;}}? ]]Adv
k af usmUf om;}}
vdUk yJac:wwfygw,f/ usaemht
f rnf&if;udk ac:avhr&Syd g/ 'DtarMu;D u
olUom;ok;H a,mufuv
kd J udo
k &l ? ud0k P? udak wZqdjk y;D cHch n
hH m;nm;rSnYf

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

185

xm;wmyg/ azazuawmh tarMu;D a0zefwmudk jyK;H jyK;H av;em; axmifjy;D


tbeef;udo
k m tjyifvufzuf&nfxu
G af omufMuzdUk ac:ygw,f/ tb
eef;uvnf; ESpcf grac:&yg/ olUcrsmvJ tarMu;D &JUa0zefru
I akd eUpOfcH
ae&awmh tjyifxu
G zf Ukd tcGit
hf a&;apmifah eolyg/
1988 ta&;awmfyMkH u;D tjy;D ppfwyfu tmPmodr;f jy;D csed af tmuf
wdkbmv 2&ufaeUrSm tarMuD;&JUom;udkol& tzrf;cH&ygw,f/ tJ'D
tcsed rf mS usaemfuvnf; a&Smifwrd ;f ae&awmh tarMu;D qDa&mufjy;D tm;
ray;Edik yf g/ azazuawmh owif;Mum;Mum;csi;f olwUkd tdru
f o
kd mG ;a&muf
jy;D tm;ay;pum;ajymygw,f/ aemuf 1989ckEpS f {jyv
D 23&ufaeUrSm
usaemftzrf;cH&ygw,f/ usaemhu
f kd rzrf;cif {jyD 21&ufaeUrSm udo
k &l eJU
udkZif0dkif;wdkU tusOf;axmifu jyefvGwfvmMuygw,f/ olwdkUvGwf
ajrmufjy;D jy;D csi;f yJ tarMu;D a':vSMunf&UJ wdu
k w
f eG ;f csut
f & udo
k &l eJU
olUtEkynmoli,fcsi;f rsm;? udZk if0ikd ;f ? udak tmifoef;OD; (tdik ;f )? udrk ;kd 0if;
wdUk tdru
f akd &mufvmjy;D azazeJU ararudt
k m;ay;Muygw,f/ aiGaMu;t
axmuftyHah wGvnf;ay;Muygw,f/
usaemf 1993ckEpS f Zlvikd v
f 7&ufrmS o&ufaxmifuaejyefvw
G f
jy;D wJah emuf azazeJUtwltarMu;D wdUk tdru
f kd oGm;a&mufEw
I q
f ufygw,f/
tJ't
D csed rf mS udo
k &l u 1990 ckEpS u
f wnf;u axmifxjJ yefa&mufae
ygjy/D azazajymjyvdUk usaemfwUkd axmifxrJ mS &Sad epOftwGi;f tarMu;D
a':vSMunfeUJ tbeef;wdUk uusaemfwUkd rdom;pk? rif;udEk ikd rf o
d m;pktyg
t0if tusO;f usausmif;om;rsm;&JU rdom;pkrsm;udk ulnaD xmufyw
hH m?
axmif0ifpmydkUa&;udpawGrSm wdkifyifaqmif&Guf&if;tarMuD; a':vS
MunfeUJ rif;udEk ikd t
f ar a':vSMunf (2)? usaemht
f ar a':vSMunf (3)
wdkUnDtpfrt&if;tcsmawGvdk tifrwef&if;ESD;cifrifaeMuwmawGod&
ygw,f/ tarMu;D 1990a&G;aumufyrJG mS wpfo;D yk*v
tjzpf0ifa&muf
,SOjf yKd ijf y;D I;H edrchf w
hJ mudak wmh udt
k dik ;f ajymjyvdUk axmifxrJ mS uwnf;
uodcJhygw,f/
wu,fawmh tarMu;D a':vSMunf 1990a&G;aumufy0JG ifw,fqkd
wm tmPmvdck siv
f ?Ykd trwfjzpfcsiv
f eG ;f vdUk r[kwyf g? tJ'aD &G;aumuf

186

atmif'if

yGrJ mS a':atmifqef;pkMunf&UJ kyyf akH wGukd tok;H jyKrq


J ,
G jf y;D &efuif;jrKd U
e,fuae trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyfudk udk,fpm;jyK0ifjydKifolu &ef
uif;jrKd Ue,f&UJ rqvygwDacgif;aqmifa[mif; wpfa,mufjzpfaevdUk yg/
rqvygwDukd jzKwcf scw
hJ hJ &Spaf v;vk;H ta&;awmfyMkH u;D aMumifh jzpfvmwJh
ygwDpakH &G;aumufyrJG mS rqva[mif;awGu trsKd ;om;'Dru
kd a&pD tzGUJ csKyf
tvHeUJ a&G;aumufy0JG ifwmudk rcHcsipf w
d ef UJ 0ifjyKd ijf zpfwmyg/ tarUudk
cspw
f hJ om;udo
k &l u tarhtwGuf a&G;aumufyrJG q
J ,
G &f mrSm rqvt
a&cGcH Rwjf y;D 'Dru
kd a&pDta&jcKv
H Ukd tmPmjyefvnf&&Sad &; MuKd ;yrf;olawG
udk avSmifajymifwhJ rdeUf cGe;f awGajymrdvUkd olUoli,fcsi;f udt
k dik ;f (atmif
oef;OD;) eJUtwltzrf;cH&jy;D axmifig;ESpt
f jypfaf y;cH&wmyg/
tarMu;D wdUk tdru
f akd &mufawmh usaemftMhH o&wmu olwUkd tdr[
f m
EdkifiHa&;tusOf;om;a[mif;rsm;pka0;jyD; axmifusaeqJ ausmif;om;
rsm;udk &efyakH iG&mS azGaxmufy&hH m A[d|k mewpfcjk zpfaevdUk ygyJ/ usaemhf
xufapmjyD; tusOf;axmifujyefvGwfMuwJh ausmif;om;av;rsm;[m
tarMu;D a':vSMunf&UJ OD;aqmifreI UJ enf;vrf;aygif;pHek UJ &efyakH iG&mS azGjy;D
axmiftoD;oD;rSm tusO;f usaeqJ Edik if aH &;tusO;f om;awGukd tpm;
taomufeUJ aq;0g;awG axmufyahH eMuygw,f/ tarMu;D a':vSMunfukd
A[dkjyKvdkUyJ EdkifiHa&;vIyf&Sm;rIawG qufvufaqmif&GufaeMuygw,f/
usaemfvnf; txl;wvnfrpnf;k;H &bJ tarMu;D a':vSMunf&UJ Edik if H
a&;tusO;f om;axmufyahH &;tzGUJ 0if jzpfcyhJ gao;w,f/ usaemfvw
G jf y;D
odyrf Mumcif 1994 ckEpS t
f wGi;f rSm udo
k &l eJU usaemhn
f D a&Tbek ;f vlwUkd
tusO;f axmifu vGwaf jrmufvmMuygw,f/ rif;udEk ikd u
f awmh tusO;f
usaeqJrUkd a':vSMunf(1)eJU a':vSMunf (3)wdUk crsm a':vSMunf (2)
udpk memoem;jy;D tjynft
h 0raysm&f iT Ef ikd cf MhJ u&yg/
a':vSMunf (2)
rif;udEk ikd t
f ar a':vSMunf (2) u oCFe;f uGe;f jrKd Ue,f? a0Z,Em
vrf;rMu;D tay:u &Snaf rsmarsmtdru
f av;rSmaeygw,f/ cifyeG ;f onf
u yef;csq
D &mMu;D OD;oufneG Uf yg/ rif;udEk ikd f tusO;f usaecsed rf mS orD;

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

187

okH;a,mufeJUtwlae&if; tdrfqdkifuav;wpfck zGifhvSpfxm;ygw,f/


usaemfaxmifuvGwfvGwfcsif;rSmyJ olwdkU&JUtdrfuav;udk arar
a':vSMunf (3) eJUtwl usaemfa&mufygw,f/ awGUawGUcsi;f ygyJ tar
a':vSMunfeUJ tbOD;oufeG Uf wdUk udk rdbt&if;rsm;ozG,f cspcf ifryd g
w,f/ tareJU tbuvJ usaemhftay:wlnDaom arwmxm;Muyg
w,f/ tara':vSMunf (2)u usaemhu
f kd ]om;} vdUk ac:jy;D olUudv
k nf;
]tar} vdUk ac:zdUk ajymygw,f/ rMu;D ? ri,f? rD;i,fnt
D pfrok;H a,mufu
vnf; usaemhu
f kd uGu
J mG aewJh armifav;wpfa,muf? tpfuw
kd pfa,muf
jyefa&mufvmovdk cspcf if&if;ES;D Muygw,f/ usaemht
f wGuf tifrwefcspf
p&maumif;wJh 'kw,
d rdom;pkwpfcu
k kd &&Sv
d u
kd w
f myg/ olwUkd udk usaemfu
1990jynhEf pS u
f tif;pdet
f usO;f axmifxrJ mS rif;udEk ikd ef UJ aemufq;Hk awGUcJh
&yHu
k kd jyefajymjyawmh olwUkd tm;vk;H aMuuG0J rf;enf;Mu&ygw,f/
usaemfaxmifuvGww
f hJ 1993ckEpS f Zlvikd v
f uae pifumylEikd if u
H kd
tvkyv
f yk zf Ukd xGucf mG wJt
h csed f 1995ckEpS f rwfvxd tara':vSMunf
(2)&JU oCFe;f uGe;f ? a0Z,Emvrf;ray:u tdru
f av;[m uReaf wmf&h UJ
'kw,
d tdrjf zpfcyhJ gw,f/ tbOD;oufeG Uf uawmh olUom;udk vGr;f wJph w
d f
eJU tcef;usO;f usO;f uav;xJrmS yef;csu
D m;awGyJ qufwu
kd af &;qGaJ eyg
w,f/ tara':vSMunf (2)uawmh rif;udEk ikd t
f zrf;cH&wJt
h csed u
f pvdUk
a,m*D0wfpu
kH ykd J 0wfygawmhw,f/ w&m;pcef; rMumcP0ifygw,f/
olUom; olUudkjrif&if0rf;enf;jyD; pdwf"mwfaysmhrSmpdk;vdkU axmif0ifpm
b,fawmhrSvdkufrawGUyg/ rif;udkEdkiftwGuf axmif0ifpmudkawmh
a':vSMunf oH;k a,mufpak ygif;csujf yKwMf ujy;D rMu;D ? ri,f? rD;i,fwUkd
nDtpfrawGu tvSnu
hf saxmif0ifpmoGm;awGUMuygw,f/
usaemhv
f ykd J udo
k &l uvnf; axmifuvGwv
f mjy;D wJah emuf tar
a':vSMunf (2) &JUtdru
f kd a&mufvmygw,f/ olu rif;udEk ikd ef UJ tif;pdef
axmiftxl;wdu
k rf mS tcsed t
f awmfMumMum twlaecJ&h vdUk olUrSmrif;udEk ikd f
taMumif; jyefajymp&mawG trsm;Mu;D ygvmcJyh gw,f/ rif;udEk ikd af xmif
xJrmS a&;pyfwo
hJ cD si;f awG? uAsmawGuv
kd nf; oluEIww
f u
kd u
f surf w
S f
vmcJjh y;D jyef&w
G jf yawmh a':vSMunf (2) rsu&f nfus&ygw,f/ udo
k &l

atmif'if

188

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

189

a':vSMunf ESpfOD;udktwlwpfuGawGU&pOf

udkudkBuD;? a':vSMunf? Aoufatmif? OmPfOmPfxGef;ESihf bdkMunf(0JrS,m)

tEkynmvkyfief;awGjyefvkyfawmh rif;udkEdkif axmifxJrSm EIwfeJU


zefw;D cJw
h hJ 0wKZmwfvrf;tcsKd Uudk AD',
D Zkd mwfvrf;tjzpf touf oGi;f cJyh g
ao;w,f/
usaemf pifumylEikd if u
H kd rxGucf mG cifrmS tbOD;oufneG Uf &JU wpf
ud,
k af wmfyef;csjD yyGw
J pfcu
k kd pDpOfusi;f yay;cJyh gw,f/ tefu,fO;D 0if;Edik f
(trsKd ;om;a&; OD;0if;Edik )f u a&TawmifMum;u olUtdrrf mS yef;csjD yyGv
J yk f
cGifhay;ygw,f/ yef;csDudk0okef? udkwifarmif0if; (av;udkwif)? rod*?
rpef;pef;wif? &efrsdK;odrf;? csdKcsdKxGef;jidrf;? OrmeJU a&Tbkef;vlwdkU 0dkif;0ef;
ulnMD uygw,f/ rif;udEk ikd u
f kd cspcf ifoal wGeUJ oH;Hk wcsKd Uu oHwrefawG
vma&mufMunfhIMuayrJh usaemfarQmfvifhoavmuf yef;csDum;rsm;
rsm;ra&mif;&yg/ tpd;k &bufu zdtm;ay;vdUk yef;cs?D yef;ykaumifpu
D ae
'DjyyGJudk twdkif;twmwpfcktxd taESmihft,Sufay;ygw,f/ tJ'D
tcsdefu yef;csDjyyGJvkyfr,fqdk&if yef;csD?yef;ykaumifpD (dk;&myef;ynm
&Sirf sm;tpnf;tk;H vdUk ac:w,fxifygw,f) udk cGijhf yKcsuaf wmif;&yg
w,f/ jyyGrJ pcif aumifpv
D Ml u;D awGu cif;usi;f jyoxm;wJh yef;csu
D m;

awGudk vma&mufppfaq;jyD; olwdkUrMudKufwJhum;udk jzKwfcdkif;wwfyg


w,f/ qifqmvkyw
f myg/ olwUkd cGijhf yKrS jyyGjJ ycGi&hf ydS gw,f/ usaemfu
'DjyyGJtwGuf b,folUxHrSmrS cGifhjyKcsufrawmif;cJhyg/ 'Dawmh tb
OD;oufeG Uf udk yef;csyD ef;ykaumifpu
D ae ]]bmaMumifh 'DjyyGv
J yk zf Ukd cGijhf yK
csurf awmif;&ovJ}} qdjk y;D zke;f qufar;ygw,f/ tbuawmh ]]'g yef;csD
jycef;rSmvkyfwJh jyyGJr[kwfbl;/ rdwfaqGwpfa,muf&JU tdrfrSmvkyfwJh
yef;csDum;a&mif;yGJ/ 'gaMumifh cGifhjyKcsufawmif;p&mrvdkbl;}} vdkU
jyefajzvdu
k yf gw,f? tdr&f iS Of ;D 0if;Edik u
f v
kd nf; NrKd Ue,ftmPmydik ef UJ axmuf
vSr;f a&;u ]]cifAsm;tdrrf mS rif;udEk ikd &f UJ tazeJU atmif'ifUudk bmaMumifh
vufcx
H m;wmvJ}} vdUk vSr;f ar;ygao;w,f/ OD;0if;Edik u
f vnf; ]]usKyt
f rd f
rSmusKyb
f ,foUl udk vufcv
H ufcH cifAsm;wdUk eJUbmqdik o
f vJ}} vdUk bkjyef
awm vdu
k yf gw,f/
jyyGaJ emufq;Hk aeUu csKd csKd xeG ;f jird ;f &JU av;bD;um;av;eJU yef;csu
D m;
awGudk odrf;qnf;jyD; tdrfjyefta&mufrSm usaemfrsufESmraumif;vdkU
tara':vSMunf (2) u ]]om;? aeraumif;bl;vm;}} vdUk ar;ygw,f/

190

atmif'if

usaemfu ]]tar&,f? uReaf wmfu 'Dxufru a&mif;&vdrrhf ,fvUkd arQmf


vifx
h m;wmyg/ tckawmh usaemftbeJUtarudk rsuEf mS ylvUkd yg}} vdUk
ajzvdu
k af wmh taru &,fygw,f/ ]]bmvdUk pdwrf aumif;jzpf&wmvJ
om;&,f? tck&wJhaiGawmif 'DjyyGJudkom;rpDpOfay;&if tarwdkU&rSmrS
r[kww
f m/ tarwdUk uom;udk t&rf;aus;Zl;wifae&wmyg}} vdUk vnf;
ajymygao;w,f/ jy;D awmh usaemhu
f ykd u
kd q
f x
H yk x
f u
J usyEf pS af omif;xkwf
ay;ygw,f/ ]]om;pifumylomG ;zdUk udpy u
kd q
f v
H v
kd rd rhf ,f/ ,lomG ;jy;D aemuf
om;tqifajyrSjyefay;}} vdkUajymygw,f/ usaemfvJtifrweftHhMo
MunfE;l &ygw,f/ wu,fvnf; pifumylomG ;zdUk twGuf ydu
k q
f v
H akd ewm
yg/ rjiif;qefbJ ,lvu
kd &f ygw,f? awmfygao;w,f? pifumyla&muf
jy;D ESpv
f tMumrSm tarhyu
kd q
f u
H kd usaemfjyefvnfay;qyfEikd cf yhJ gw,f/
a':vSMunf (3)
a':vSMunf (3)uawmhusaemfUrdcifMu;D yg/ usaemht
f az OD;ausm&f edS ?f
udo
k &l taz tbeef;eJU rif;udEk ikd f taztbOD;oufeG Uf wdUk tazMu;D
ok;H a,mufu toufrwdr;f r,dr;f &SMd uayr,fh a':vSMunfo;Hk a,mufrmS
awmh usaemft
h ar a':vSMunf (3)u ti,fq;Hk jzpfygw,f/ azazu
toufMu;D rS tdraf xmifuswmjzpfjy;D araru azazYxuf touf20
avmufi,fvUkd yg/ 'gayrJh tarok;H a,mufxrJ mS a':vSMunf (3) [m
avmu"Hw&m;udk tqdk;0g;qkH;cHpm;cJh&ol wpfa,mufjzpfr,fxifyg
w,f/
araru {&m0wDwikd ;f ? 0g;c,frjrKd Ue,ftydik f usKH rai;NrKd UZmwdyg/
oluav;b0rSmyJ olUtarqk;H yg;cJyh gw,f/ tJ'w
D ek ;f u jrpf0uGe;f ay:
a'orSm wdu
k cf u
kd af ewJh olyek w
f yfzUJG wpfzUJG u ararhtar (usaemhf tbGm;
eJU) om;orD;ESpaf ,muf (arareJU ararharmifav;)udk jyefay;qGcJ yhJ g
w,f/ &nf&,
G cf suu
f awmh olwUkd tifrwefrek ;f wJh usaemft
h bd;k ? ppf&J
wyf&if;trSwf 22 &JUwyf&if;rSL; Adv
k Mf u;D oef;wifurkd ek ;f wD;vGe;f vdUk uvJh
pm;acszUkd yg/ araru tJ't
D csed rf mS touf 4ESpt
f &G,jf zpfjy;D ararh
armifav;uvom;uav;yJ &Syd gao;w,f/ yxrqH;k ararhtarudo
k yl ek f

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

191

awGu owfypfvu
kd yf gw,f/ 'kw,
d aeUrSm ararharmifuav;udk owf
vdu
k jf yefygw,f/ ESpaf ,mufpvk;H udk ararha&SUrSmyJowfwmyg/ owfykH
owfenf;uvnf; tifrwefMurf;MuKw&f ufpufveG ;f vdUk 'DpmpkrmS razmfjy
csiyf g/ aemufwpf&uf ararhuo
kd wfawmhr,fh tvSnrhf a&muf cifrmS ol
ykew
f yfxu
J pmemwwfwt
hJ bd;k Mu;D wpfa,mufu ararhuu
kd ,fwifjy;D
avSuav;wpfpD;eJU xGufajy;cJhMuygw,f/ acsmif;MudKacsmif;Mum;rSm
ig;&ufavmuf cdk;aMumifcdk;0SufavSmfcwfjyD;rSyJ vdkuf&SmaewJhtbdk;&JU
wyfeJUawGY? aemuftbdk;&Sd&m wyfpcef;udka&mufjyD; a':vSMunf (3)
wpfa,muftoufab;u vGwaf jrmuf&ygw,f/ 'gayrJo
h Ul tareJU olU
armifav; olUrsupf ad &SUrSm &uf&ufpufpuftowfccH MhJ u&wmudk olOY ;D
aESmufxu
J ? olUESv;Hk om;xJub,fawmhrS azsmufzsuv
f Ukd r&awmhyg/
usaemht
f bd;k u aemuftrd af xmifjyKwt
hJ wGuaf Mumifh arar[m olU
tbd;k ?tbGm;rsm;eJU Mu;D a':rsm;&JUvufxrJ mS usKH rai;jrKd UrSmMu;D jyif;&Sio
f ef
cJ&h wmyg/ azazeJUvufxyfjy;D rSyJ &efuek u
f akd &mufygw,f/ tbd;k vnf;
aemuftrd af xmifeUJ om;wpfa,mufarG;zGm;jy;D odyrf Mumcifxm;0,fcdik ?f
avmif;vHkjrdKUe,frSmwdkufyGJuscJhygw,f/
arar[mcifyeG ;f onfeUJ om;orD;awGukd csppf w
d Mf u;D wJo
h mref trsKd ;
orD;Mu;D wpfa,mufyg/ jynfwiG ;f ppf&UJ ted|mHak wGukd aumif;aumif;em;
vnfygw,f? i,fi,fav;uwnf;u rdbudq
k ;Hk I;H cJ&h vdUk rdom;pkb0udk
tvGejf rwfE;kd ygw,f/ Edik if aH &;qdw
k mudk em;rvnfayrJh rw&m;rIreS o
f rQ
udk qefUusiyf gw,f/ cifyeG ;f onfeUJ om;orD;rsm;&JUtmPm&Siq
f efu
Y sif
a&;pdw"f mwfeUJ vIy&f mS ;rIawGukd tm;ay;axmufcyH gw,f/ usaemftzrf;cH
&vdUk tif;pdeaf xmifxaJ &mufcsed rf mS vQKd U0Suq
f ufo,
G f a&;vrf;aMumif;
wpfcu
k ae ararydUk vdu
k w
f hJ owif;pum;u ]]tMu;D aumifMu;D vufrw
S f
xd;k jy;D xGurf vmeJUaemf}}wJ/h
tarrsm;eJY om;rsm;
'DtarawGaMumifh 'Dom;awG vlvm;ajrmufcMhJ uwmyg/ 'DtarMu;D
awG&JU oGefoifqkH;rrIaMumifh 'Dom;awGvlUavmutusdK;wpfpHkwpf&m

192

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

pGrf;aqmifEdkifcJhMuwmyg/ 'DtarMuD;awG&JUMuD;rm;vSwJh cspfjcif;arwm


aMumifh usaemfwdkUawG awmfvSefa&;qdkwJhtE&m,fMuD;rm;wJhvrf;udk
avQmufvrS ;f &JcMhJ uwmyg/ 'DtarBu;D awG&UJ ,HMk unfreI UJ usaemfwUkd awG
tusOf;axmifxJrSm r,drf;r,dkifBuHUcdkifcJhMuwmyg/ a':vSMunfokH;
a,mufvkd rdcifawGusaemfwUkd jrefrmEdik if rH mS trsm;Mu;D &Sad ewmu usaemf
wdUk tm;vk;H twGuf r*Fvmwpfyg;ygyJ/
tckawmh tarMu;D ok;H a,mufrmS a':vSMunf (1) u 2009ckEpS f
udo
k &l tusO;f axmifx&J adS epOfrmS yJ qk;H yg;oGm;cJyh gjy/D a':vSMunf (2)eJU
a':vSMunf (3)wdUk yJ useyf gawmhw,f/ om;awGtm;vk;H tusO;f axmifu
vGwcf MhJ ujyjD zpfayr,fh a':vSMunf (1)&JUom; ud0k PeUJ a':vSMunf
(3) &JUom; a&Tbek ;f vl (ac:) wm&mrif;a0wdUk qk;H yg;oGm;Muygjy/D usew
f hJ
om;ok;H a,mufjzpfwhJ udo
k &l ? rif;udEk ikd ef UJ usaemfwUkd rSm usaemfutm;vk;H
eJUrdik af ygif;axmifaygif;rsm;pGma0;uGmwJh tar&duefjynfaxmifprk mS yg/
useaf eao;wJh tarMu;D ESpaf ,mufukd ta0;uaeuefawmh&if;olwUkd udk
vludk,fwdkifjyefqHkOD;cdkufEdkifr,fh tcsdefudkyJarQmfvifhaerdygw,f/
pmNyD;&uf-({jyD 7? 2013)
(The Weekly Eleven

*sme,f? twGJ 1 trSwf 30? ar 6? 2013)

udkatmif'if\rdom;pkESifhtwlawGU&onfh oli,fcsif;jzpfol bdkbdkxGef;

193

194

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

195

azazh taMumif;

udkatmif'if\nDri,f rdk;rdk;(cifpEmrdk;)? udkatmif'if\zcifOD;ausmf&Sdef?


udkatmif'if\rdcifa':vSMunf? udkatmif'if\nDa&Tbkef;vl (wm&mrif;a0)

1
jrefrmEdkifiHudk em*pfrkefwdkif;MuD; 0ifa&mufwdkufcdkufzsufqD;cJhwm
wpfEpS jf ynfw
h ahJ eY 2009 ckEpS ?f arv 2&ufaeU aeUv,f? wpfem&D ig;rdepf
rSm usaemfhazaz OD;ausmf&SdefuG,fvGefoGm;cJhygw,f/
touf&Spfq,fhav;ESpf&SdjyDjzpfwJh zcifMuD;uG,fvGefcsdefrSm olUab;
rSm&Sad ewmuawmh tESpif g;q,fe;D yg;vufwcJG w
hJ ?hJ b0&JU rkew
f ikd ;f awGukd
twl&ifqdkifcJhwJh usaemfY ararwpfa,mufwnf;yg/ om;MuD;jzpfwJh
usaemfu tar&duefjynfaxmifpkrSm?om;vwf a&Tbkef;vlu olYt&if
2007ckEpS ?f Mo*kwv
f rSmuG,v
f eG o
f mG ;cJjh y/D orD;ti,fq;Hk rd;k rd;k eJo
Y ruf
abmufveG f wdUk u rav;&Sm;rSm? orD;acG;r raemf[&D eJUwpfO;D wnf;aom
ajr;uav; udu
k akd cwfaewdUk uMopaMw;vsrmS ? ararwpfa,mufwnf;
udkom b0wpfavQmufvkH;tazmfjyKcJh&wJhazaz/ ckawmhvnf; ararhudk
wpfa,mufwnf;cGx
J m;cJyh gjy?D
2
aMuuG&J wmawGrsm;vGe;f vdUk ESv;Hk om;uxHu
k siaf eovm;rod/ azaz
qkH;aMumif;tmtufat (RFA)u ae&defausmfureuftapmMuD; zkef;

atmif'if

196

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

197

ac:jy;D owif;ay;awmht/hH wkev


f yI rf w
d muvGv
J Ukd taexdik rf ysucf ?hJ tdy&f m
uxjy;D ararhqzD ek ;f qufzUkd BuKd ;pm;? tMurd Mf urd Mf uKd ;pm;ayrJh ratmifjrif/
'geJyY t
J oday;&rJv
h al wGuo
kd wif;yd?Yk zke;f eJUrdwaf qGwcsKd Uu ar;wmudak jz
Mum; idkzdkUowdr&cJhygbl;/
'gayrJhaemufwpfaeUreuf oli,fcsif;awGay;ydkUwJh azazh&JUaemuf
qkH; "mwfykHawGudkjrif&wJhtcgrSmawmh rsuf&nfawGrxdrf;Edkifr odrf;Edkif
NyKd usvmygawmhw,f/ usaemf&Y UJ zcifMu;D ? usaemf&h UJ vufO;D q&m? usaemfh
&JU ol&Jaumif;? b0wyg;udk ul;ajymif;oGm;cJhjyD/
3
azazeJU ywfoufjy;D usaemfrod&wmawG trsm;Mu;D yg/ rEav;om;
wpfa,mufjzpfw,f qdw
k muvGv
J Ukd olU&JUrdbaqGrsKd ;awG b,fob
l ,f0g
qdw
k m usaemfrodyg? azazuvnf; wcgrS rajymzl;yg/ usaemfUwpfouf
azazhbufu aqGrsdK;wpfa,mufrS rawGUzl;? rodzl;cJhyg/
azazhu,
kd rf mS 'Pf&mawG trsm;Mu;D yg/ &ifbwfrmS ? yck;H rSm? ausmrSm?
Adkufu'Pf&mMuD;uawmh aemufausmxd aygufoGm;wJhvSHpGyf 'Pf&myg?

OD;ausmf&Sdefudk ol\ acG;uav;ESifhtwlawGU&pOf/

udkatmif'if\ tazESifhtarudk 2005 ckESpf axmifrS jyefvGwfvmNyD;aemuf


vma&mufEIwfqufuefawmhMuaom 88rsKd;qufausmif;om;acgif;aqmifrsm;jzpfMuonfh
udkNyHK;csKd? udkrif;udkEdkif ESifh udkudkBuD;

*syefawmfvSefa&;umvu&cJhwmvdkYajymzl;ygw,f/ yckH;'Pf&mu
t*Fvyd u
f akd wmfveS w
f ;Hk u&cJw
h hJ aoewf'Pf&mjzpfjy;D &ifbwfu 'Pf&m
uawmh yJc;l d;k rwae&mrSmazazyg0ifwAhJ rmjynfueG jf rLepfygwDwyfzUJG eJU
zqyv tpd;k &wyf&ifqikd w
f u
kd yf rJG mS &cJw
h mvdUk qdyk gw,f/ e,fcsUJ qefUusif
a&;eJzY ufqpfawmfveS af &;rSmyg0ifcahJ yr,fh azazhrmS vGwv
f yfa&;armfueG ;f
0ifvufrSwfr&Sdyg/
usaemf i,fi,fu azazhudktdrfrSm tcsdefMumMumjrif&cJygw,f/
]]ar;p&menf;enf;&SdvdkU cPavmufvdkufcJhyg}}qdkjyD;vmac:wJh dkif;dkif;
Murf;Murf;vlMu;D awGaemuf azazvdu
k yf goGm;jy;D wpfcgwpfcg veJUcsjD y;D
Mum/ wpfcgwpfcg ESpfeJUcsDjyD;Mum aysmufqkH;aecJhygw,f/ a&Munftdkif
wd?Yk tif;pdeaf xmifwpYkd pfaxmufvrS ;f a&;wdUk qdw
k m usaemfi,fi,fuwnf;
u ,Ofyg;ae&wJh pum;vkH;awGyg/
tdru
f kd azazjyefa&mufvmawmhvnf; 'Pf&m'Pfcsuaf wG a&m*g

198

atmif'if

awGeUJ yg/ tcsed f tawmfMumMum aq;uk&ygw,f/ tJ't


D csed af wGuawmh
usaemfwdkU armifESrawG azazeJYtwlMumMumaecGifh&wJhumvawGaygh/
azazr&Sw
d t
hJ csed af wGrmS vnf; usaemfwrYkd o
d m;pktm;ri,f&? txD;usef
rjzpf&yg/ azazhrdwfaqGawG tdrfudkykHrSefvmNyD;tm;ay;Mu? aiGaMu;
axmufyHhMuygw,f/ azazhrdwfaqGawGuvnf; vlpkHygyJ/ uGef;jyefBuD;
awG? a&SUaeawG? pma&;q&mawG? q&m0efawG? owif;axmufawG? qdu
k f
um;q&mawG? aps;onfawG? tiSm;um;armif;olawG? ausmif;q&mawG?
v,form;MuD;awG? pufHkvkyfom;awG tpkHygyJ/
azazu usaemfu
Y b
kd ,favmufycJ spcf spt
f vdrk vdu
k cf w
hJ mawG trsm;
Mu;D ygyJ/ olU&JUuefUowfcsuaf wGaMumifu
h saemfih ,fb0rSm vrf;ay:xGuf
jy;D upm;cGirhf &cJyh gbl;/ 'gaMumifh usaemf tjcm;uav;awGvkd *sirf ayguf
wwfcJhzl;? pGefrvTwfwwfcJhbl;/ pufbD;reif;wwfcJhbl;? i,fi,fuav;
wnf;uazazu usaemfu
h kd wdww
f w
d q
f w
d q
f w
d ef pYJ mtkyaf wGwpftyk jf y;D
wpftkyfzwfzdkUyJtm;ay;oifMum;cJhwmyg/ zwf&wJh pmtkyfawGudkvnf;
MunfMh uygOD;/ usaemf ig;ESpo
f m;rSmzwf&wmuZdewyumoPD? t&if;
usrf;? a&aomufjrpfokH;oG,f? tEky#davmr &kyf0g'? igwdkUcwfeJUtjydKif?
ppfa&;ajcmufapmifw?JG tJ'v
D kd pmtkyBf u;D awGyg/ zwfw
Hk ifvm;qdak wmh
r[kufao;ygbl;? azazhrdwfaqGawG usaemfwdkYawmifOuvmyutdrf
uav; rSm pka0;Mu? pum;ajymMuwJhtcg azazuusaemfhudkac:jyD;
olUrdwfaqGawGa&SUrSmtJ'DpmtkyfMuD;awGxJu pmom;awGudk tvGwf
&Gwjf ycdik ;f jyefygw,f/ usaemf tvGw&f w
G jf ywmudek m;axmifNy;D azazeJU
olUrdwfaqGawGoabmusaecJhMuwmaygh/
usaemfwdkU tdrfuav;rSm tifrwef{nfhonfrsm;vSygw,f/ txl;
ojzifh k;H ydw&f ufawGrmS yg tm;vk;H vdv
k u
kd Edik if aH &;orm;a[mif;Bu;D awG
yg/ usaemfrSwfrdaewJhol wcsdKUu q&mAef;armfwifatmif? avxD;BuD;
vdkUac:MuwJh tbavxD;OD;tkef;armif? rD;&xm;BuD;vdkU ac:MuwJh tb
OD;vSarmif? t*Fvyd pf musL&Sijf yaewJh q&mauwDO;D ausmw
f if?h a&SUaeBu;D
tbwDy0D rf;? ky&f iS 'f gdu
k w
f mIr0OD;csppf ed ?f "mwfyq
Hk &mOuvm OD;0if;
armif? pma&;q&mOD;ndK0if;? owif;axmufpsef&vdkUac:wJh t,f'Dwm

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

199

OD;pdk;rif; polawGygyJ/ armifarmifausmf&JUtaz ausmif;q&mudkae0if;


vnf;vmygw,f/ olwUkd awGtm;vk;H vdv
k kd azazht&ifq;Hk yg;oGm;cJMh uygNy/D
usaemfutJ'Dpum;0dkif;awGrSm a&aEG;Murf;tdk;awG wpftdk;NyD;wpftdk;cs
ay;NyD; olwdkU&JUb0tawGUtMuHKawG? emusifrIawG? pGefUpm;cef;awGudk
warhwarm em;axmifc&hJ wmyg/ usaemfh &JUi,fb0rSm a&T,ek ef UJ a&Tusm;
oufu,f&dwfoGm;wJhyHkjyifawG wpfcgrSrMum;cJh&ygzl;/ azazeJUolU
rdwfaqGawG&JU awmfvSefa&;umv tawGUtMuHKawG? udkudk;uGef;
tusOf;pcef;u wdkufyGJawG? ppftmPm&Sifpepfudk qefUusifMuwmawG?
'gawGom usaemfhi,fb0&JU tdyf&m0ifyHkjyifawGjzpfcJhygw,f/
4
azazeJU usaemf tjrifrwlMuwmawGvnf;trsm;BuD;ygyJ/ usaemf
wpfq,fh&SpfESpfom;t&G,f &efukefpufrIwuodkvf pwufcsdefrSm uAsm
av;awGpa&;ygw,f/ usaemfYnDa&Tbkef;vluvnf; pmar;yGJwzkef;zkef;
usNyD;uAsma&;aeygNyD/ azazuusaemfwdkUuAsma&;wm vkH;0rMudKuf
ygbl;/ pdwfavvGifhw,fvdkU ,lqygw,f/ usaemfu uAsmq&mBuD;
'*kew
f m&mudk BuKd uw
f ,fqakd wmh azazuajymzl;ygw,f/ ]]udak X;jrKd iu
f
pdwful;,Oform;uG? olUudkMudKuf&if rif;wdkUrSm;vdrfhr,f}} wJh/
'gayrJh usaemfwdkU&JU uAsmtay:l;oGyfrIudk olwm;vdkUr&Edkifawmh
rSef; odwJhtcgusawmhvnf; usaemfrxifrSwfwJh tultnDay;jyefyg
w,f/ tJ'Dcwfumv wpfaxmifhudk;&mh&Spfq,f0ef;usifrSm usaemfwdkU
vli,fuAsmorm;awGtwGuf rdk;a0eJYIr0r*Zif;BuD; ESpfapmif[mrD;SL;
wefaqmifyg? rdk;a0eJU Ir0udkyJuAsmawGydkUNyD; rdk;a0eJYIr0rSm uAsmygrS
atmifjrifw,fvdkU ,HkMunfMuwmyg/ tJ'Dr*Zif;MuD;ESpfapmifrSm uAsm
ygzdUk uvnf;tifrwefrvG,u
f w
l t
hJ aetxm;yg/ azazu wpfaeUawmh
usaemfu
h kd pmwpfapmifay;ygw,f/ ]]rif; rd;k a0oGm;&if,o
l mG ;}}wJ/h pmu
rdwfqufpmwdkwdkav;yg/ t,f'DwmcsKyfq&mewfEG,fudk trnf&if;
OD;vSjrifheJYvdyfpmwyfNyD; a&;xm;ygw,f/ ]]udkvSjrifha&? tckpmeJUvmol
[musaemhom;tMu;D aumifyg/wwfEikd o
f avmufaz;rapcsiyf gw,f}}wJ/h

200

atmif'if

usaemfuvnf;tJ'pD muav;,lNy;D ausmufajrmif;u rd;k a0wdu


k u
f kd
oGm;ygw,f/ q&mewfE,
G u
f akd wGUNy;D azazhpmudak y;ygw,f/ q&mewfE,
G f
upmudzk wfMunfjh y;D azazh&UJ use;f rma&;tajctaeudak r;ygw,f/ usaemfY
udv
k nf; vl&if;wpfa,mufvykd rkH eS f r*Zif;wdu
k u
f 0kd ifxu
G zf Ykd rSmygw,f/
tJ'aD emufyikd ;f usaemfu
Y Asmav;awG rd;k a0rSmazmfjyjcif;cH&ygw,f/ azazeJY
q&mewfEG,fwdkUu q&mOD;ndKjr&JUtdk;a0owif;pmrSm vufaxmuf
t,f'Dwmav;awGtjzpf trIxrf;cJhMuw,fvdkYod&ygw,f/
usaemfwUkd uAsma&;wm? acwfay:uAsmudpk v
JG rf;cHrk ifwmudk rwwf
omvdkUoD;cHae&ayrJh usaemfhqD vmvnfMuwJh oli,fcsif;uAsmorm;
awGudkawmh azazodyfMunfhvdkUr&cJhygbl;/ rMumcPvmjyD; usaemfYudk
vbuf&nfqdkifoGm;zdkUac:wwfwJh udkcifarmifxGef; (ac:)]aEGv,fae}
udk olawmfawmfrsufrkef;usdK;ygw,f/ wcgw&HrSvmwwfwJh tudkBuD;
udkatmifcsdrfheJUudkacsmEG,fwdkUudkvnf; vlBuD;vrf;ol&JawGqdkNyD; rquf
qHyg/ usaemfh uAsmoli,fcsi;f rsm;xJrmS olcifcifrifrifqufqw
H m aZ,s
0wDrif;vGipf ;kd vdUk ac:wJh udak tmifjrifeh UJ tckaemfa0Edik if u
H akd &mufaewJh
ESif;cg;rdk;ac: udka0vif;wdkYESpfa,mufyJ&Sdygw,f/
5
wpfaxmifu
h ;kd &mh&pS q
f ,fch Ek pS ?f pufwifbmv aiGpuLta&;tcif;?
wpfaxmifu
h ;kd &mh&pS q
f ,f&h pS f rwfvta&;tcif;eJY ZGev
f ta&;tcif;awG
xJyg0ifcJhwJhtcsdefawGupNyD; usaemftdrfrSmrae&Jawmhyg/ ae&mrsdK;pkH
a&TUajymif;yke;f atmif;aecJ&h ygw,f? tJ't
D csed af wGrmS usaemfu
h kd vufczH u
G f
xm;ay;Muwmuazazh&JUrdwfaqGMuD;rsm;ygyJ? olwdkUtm;vkH;u olwdkU&Jh
rsKd ;qufxu
J uav;wpfa,muf olwUkd rjy;D jywfcw
hJ w
hJ m0efawGukd qufjy;D
xrf;aqmifaewmudk*kPf,lMu? 0rf;omMuygw,f? tJ'DtcsdefrSm azaz
[m olU&JUrdwfaqGrsm;tv,frSm olUom;ausmif;om;acgif;aqmifav;
ESpfa,muftwGuf *kPfwufaecJh&wmaygh/
'gayrJhvnf;rwlnDrIawGuawmh&SdaewmygyJ/wpfaxmifhudk;&mh
&Spq
f ,f&h pS t
f a&;awmfyMkH u;D &JUtjrifrh m;qk;H umvrSm Edik if aH wmf0efMu;D csKyf
a[mif;OD;EkupifjydKiftpdk;&wnfaxmifygw,f/ usaemfutJ'DpifjydKif

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

201

tpd k ; &ud k v uf & S d t ajctaet&vd k t yf w ,f v d k Y , H k M unf j yD ; yxrqk H ;


axmufcHcJhygw,f? 'gwifrupifjydKiftpdk;&udk trsm;uaxmufcHMu
atmifvnf;pnf;&k;H cJyh gw,f/ 'gaMumifv
h nf;bbOD;Eku usaemfu
h kd tpd;k &
tzGJUtwGif;0eftjzpfwm0efay;cefYtyfygw,f/ 'gudkazazeJYolUrdwf
aqGMuD;rsm;uoabmrusMuygbl;/ twdwfumvutjzpf tysufawG
twGuf OD;Ek[molwdkYaxmufcH& vufwGJ&r,fhvlr[kufygzl;? 'Dawmh
olwx
Ykd J uwpfa,mufvUkd owfrw
S x
f m;wJu
h saemfuOD;Ektem;rSmaxmufcH
aewm olwdkYvufrcHEdkifygbl;/
'Dvekd o
YJ Ul rdwaf qGMu;D rsm;&JUwm0efay;csut
f & usaemfyek ;f atmif;&m
ae&mudk azazwpfa,mufaeylBu;D xJrmS xD;teufMu;D aqmif;Ny;D armMu;D
yef;Mu;D a&mufvmcJyh gw,f/ usaemfu
h akd wGUawGUcsi;f a'gowMu;D eJUOD;Ekukd
raxmufcHzdkUOD;Ek&JUpifjydKiftpdk;&uEIwfxGufzdkUajymygw,f/ usaemfu
vnf; usaemfY,HkMunfrIudk jyefjyD;&Sif;jyygw,f/ aemufqkH;usaemfhudk
ajymr&awmhwJhtqkH;aeylBuD;xJrSmyJ azazwpfa,mufa'gowMuD;eJU
xD;teufBu;D aqmif;jy;D xGucf gG oGm;wmudk ai;Munf&h if; usaemf use&f pf
cJh&ygw,f/
6
tckvnf;usaemf usef&pfcJh&jyefygjyD?
ajymr&wJh om;wpfa,mufukd tjypfawGeUJ csex
f m;cJw
h mvm;../
pmjyD;&uf-ar 5 ? 2009

atmif'if (rdk;rc? ar 5 ?2009)

atmif'if

202

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

203

aus;Zl;pum;
'DpmtkyfrSm usaemfwdkY jrefrmEkdifiHtwGuf tifrwefta&;BuD;wJh
jynfwGif;Nidrf;csrf;rIwnfaqmufa&;? jynfwGif;ppf&yfpJa&;eJYywfoufNyD;
a&;om;cJw
h hJ aqmif;yg;ud;k yk'?f {&m0wDjrpfBu;D aysmufq;kH ysupf ;D roGm;ap
zkYd jynfov
l x
l w
k pf&yfv;kH u trsKd ;om;a&;wm0efwpf&yftaeeJY u,fwif
a&;? umuG,fa&;vHIYaqmfa&;om;cJhwJh aqmif;yg;&Spfyk'feJY usaemfcspfcif
jrwfE;dk &wJh yk*Kd vrf sm;taMumif; tvGr;f ajya&;om;wJh aqmif;yg;av;yk'f
pkpak ygif; aqmif;yg; (21)yk'u
f dk pkaygif;wifjyxm;ygw,f/ 'Daqmif;yg;rsm;
ukd azmfjyay;cJMh uwJh ukrjk 'mowif;*sme,f? rk;d rcrD',
D m? {&m0wDowif;
Xme? The Weekly Eleven Journal eJY &eHYopfr*Zif;rsm;rSt,f'Dwmrsm;?
pDpOfolrsm;ukdaus;Zl;wifygw,f/
'Dpmtkyfuav;ukd pDpOfxkwfa0ay;wJh acwfjywkdufpmayu
udkaZmfrif;ausmf (jynfaoG;Ekdif)? rsufESmzHk;yef;csDa&;qGJay;wJh yef;csD
vif;0P? yHkESdyfay;wJh ukdbkdbkdxGef;? twGif;"mwfyHkrsm;toHk;jyKcGifhay;wJh
Nidrf;csrf;pdrf;vef;(pma&;q&mnDykav;)? yef;csDvif;0P? udkpdk;0if;Nidrf;?
udkjynfaoG;EdkifwkdYukdvnf; aus;Zl;wifygw,f/
NyD;awmh usaemhfaqmif;yg;rsm;ukdzwfIMuwJh? a0zefMuwJhrdwfaqG?
oli,fcsif;rsm;? tm;ay;ulnDMuwJhrdwfaqGrsm;tm;vHk;ukdvnf; aus;Zl;
txl;wifygaMumif; ....../
/

av;pm;pGm
atmif'if
Zefe0g&Dv 7? 2014
(acw? tar&duefjynfaxmifpk)

atmif'if('w)
(1963 - )
1963 ckESpf rwfv 8 &uf (aomMumaeY)wGif awmifOuvmyNrdKU
e,f? &efukefzGm;jrifonf/ arG;zGm;pOf avjyif;rwdkuf? ivsifrvIyf? rkef
wdkif;rus? rdk;BudK;rypfyg/ 0g&ifhowif;pmq&mBuD; OD;ausmf&Sdef (ajrvwf
zd;k atmif-2009 ckEpS f arvwGiu
f ,
G v
f eG )f ESihf rdcifBu;D a':vSMunfw\
Ykd
tBu;D qH;k om;jzpfonf/ trnf&if;rSmcspu
f u
kd jkd zpfonf/ awmifOuvmy
NrdKUe,f? trSwf (9) &yfuGuf? tpdk;& rlvwef;ausmif; trSwf(10)wGif
oli,fwef;rS av;wef;txd? tpd;k & tv,fwef;ausmif; trSw(f 3)wGif
yrwef;? &efuif;NrdKUe,f tpdk;&txufwef;ausmif; trSwf(2) wGif
q|rwef;rS 'orwef;txdynmoifMum;cJhonf/ 1979 ckESpfwGif
'orwef;atmifjrif &efukefwdkif; trSwf (2)a'oaumvdyfwGifodyH
(ocsFm) bmomwGJjzifhyxrESpf? 'kwd,ESpfrsm; wufa&mufcJhNyD; 1981
ckEpS w
f iG f &efuek pf ufrw
I uov
kd o
f Ykd wwd,ESpf pufrt
I if*sief ,
D mt"du
jzifah &muf&o
dS nf/ pmar;yGt
J Burd Bf urd u
f s1988ckEpS w
f iG rf S aemufq;kH ESpf
twef;odkY a&muf&Sdonf/

204

atmif'if

aemufq;kH ESpf pufrw


I uov
kd af usmif;om;wpfa,muf tjzpf 1988
ckEpS f &Spaf v;vH;k 'Dru
kd a&pDta&;awmfyBkH u;D wGif rxifr&Sm; yg0ifco
hJ nf/
ta&;awmfyu
kH mvtwGi;f ausmif;om;acgif;aqmifarmifarmifausmEf iS t
hf wl
]]Arm jynf jynfov
Yl w
G af jrmufa&;vli,fwyfO;D }}udk zGUJ pnf;wnfaxmifNy;D
'kOu|tjzpfwm0ef,lcJhonf/ 1988 ckESpf pufwifbmvqef;wGifzGJU
pnf;aom uG,v
f eG o
f l 0efBu;D csKyaf [mif;OD;Ek OD;aqmifonfph ifNyKd it
f pd;k
&wGif tpdk;&tzGJU twGif;a&;rSL;tjzpfvnf;aumif;? 1989ckESpfZefe0g
&D vrSpArmEdik if v
H ;kH qdik &f m ausmif;om;or*rsm; tzGUJ csKyf (Auo)\
'kOu|(2)tjzpfvnf;aumif;? 'Dru
kd a&pD jynfow
Yl yfaygif;pk\ obmy
wd tzGJU0iftjzpfvnf;aumif; wm0efrsm;xrf;aqmifcJhonf/ 1989
ckESpf{NyDvwGif zrf;qD;xdef;odrf;cH&NyD; ppfcHkHk;utvkyfMurf;ESifh axmif
'Pf 4ESpfcsrSwfjcif;cH&onf/ tif;pdefaxmifESifh o&ufaxmifrsm;wGif
4 ESpfESifh 3vausmf tusOf;uscJhNyD; 1993ckESpfZlvdkif vwGifjypf'Pfum
vjynfo
h jzifo
h &uftusO;f axmifrS jyefvnfvw
G af jrmufco
hJ nf/ tusO;f
axmifrSvGwfajrmufNyD;aemuf ygarmucsKyf\cGifhjyKcsufjzifh ausmif;jyef
vnfwufcGifh&NyD; 1994wGif &efukefpufrI wuodkvfrSpufrItif*sifeD
,mbGUJ (B.E., Mechanical Engineering) &&Scd o
hJ nf/
pufrw
I uov
kd f ausmif;om;b0 (1981-1988 ESihf 1994) twGi;f
uavmiftrnf ]'w} jzifh uAsmrsm; a&;om;zGJUqdkNyD; rdk;a0? Ir0?
ayzl;vTm? ra[oD? cs,f&D? oajy? obif? yef? '*kef? py,fjzL? kyf&Sif
rsurf eS ?f [efopf ponfh r*Zif;rsm;ESihf &efuek pf ufrw
I uov
kd f ESpv
f nf
r*Zif;rsm;wGif azmfjyyg&SdcJhonf/ 1995 ckESpf rwfvwGif jrefrmEdkfifiHrS
xGufcGmNyD; pifumylESifhxkdif;EdkifiHrsm;wGif ig;ESpfausmfaexkdifcJhonf/
tar&duefjynfaxmifpkodkY 2001 ckESpfwGifa&muf&SdNyD; jrefrmjynfvGwf
ajrmufa&;GefYaygif;tzGJU (Free Burma Coalition) \ rl0g'a&;&m Tef
Mum;a&;rSL; (Policy Director) tjzpfwm0ef,lcJhonf/ 2003 ckESpfwGif
]]tar&duefjynfaxmifpk? jrefrmhta&;vIyf&Sm;rItzGJU}}(U.S. Campaign
for Burma) udw
k nfaxmifNy;D trIaqmifeT Mf um;a&;rSL; (Executive Di-

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
rector) tjzpfwm0ef,laqmif&GufcJhonf/

205

2012 ckESpf Edk0ifbmvrSp


tzGJUtpnf;wm0efrsm;tm;vHk;rStem;,lNyD; pmaya&;om; jcif;jzifh &yf
wnfvsu&f o
dS nf/ 2007 ckEpS f Mo*kwv
f wGif uG,v
f eG o
f mG ;aom pma&;
q&m? uAsmq&m wm&mrif;a0\ tpfut
kd &if; jzpfonf/ nDrti,fq;kH
cifpEmrd;k rSmcifyeG ;f onfEiS t
hf wl tar&duefjynfaxmifpk taemufAm*s;D
eD;,m;jynfe,fwGif aexkdifvsuf&Sdonf/
1999 ckESpfwGif pifumylEdkifiH Singapore Institute of Management (SIM) (Now-Singapore Management University) rS Graduate
Diploma in Business Administration (GDBA) bGJU&&SdcJhonf/ 2007
ckESpfwGif tar&duef jynfaxmifpk? 0g&Sifwef'DpD&Sd The American University rS Master of International Service (MIS) bGJU &&SdcJhonf/
tar&duef jynfaxmifpktajcpdkuf National Endowment for Democracy (NED) rScs;D jri
ahf om 2012 ckEpS f 'Dru
kd a&pD qk (2012 Democracy
Award) udk udkausmfol? OD;cGefxGef;OD;? rif;udkEdkif? a'gufwmpifoD,m
armifwdkYESifhtwl jrefrmh'Drdkua&pDvIyf&Sm;rIBuD;udk udk,fpm;jyK&&SdcJhonf/

196

atmif'if

{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;

197

You might also like