Professional Documents
Culture Documents
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
acwfjywdkufpmay
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESihf
trSwfw&rsm;
atmif'if
(ukrkj'm*sme,f? rdk;rcrD'D,m? The Weekly Eleven *sme,f? {&m0wD?
&eHYopfr*Zif; wdkYwGifazmfjycJhaomaqmif;yg;rsm;udk
pkpnf;azmfjyxm;jcif;jzpfygonf)
acwfjywdkufpmay
trSwf (138^140? y-xyf (0J)?49 vrf;(txuf)?
ykZGefawmifNrdKUe,f? &efukefNrdKU/
zkef; - 09-730 37727 ? 09-507 9678
atmif'if
yHk ESd yf rS wf w rf ;
yxrtBudrf (2014? azazmf0g&Dv)
tkyfa&
1000
rsufESmzHk;ESifUtwGif;yHkESdyf
OD;vSrdk;? ,m,D(01353)?
yef;MumjzLyHkESdyfwdkuf trSwf(108)? vrf;40(atmuf)?
ausmufwHwm;NrdKUe,f? &efukefNrdKU/
J
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
r m wd u m
xkwaf 0ol
a':eDeDEkdif(ae&D&Dpmtkyfwkduf)?
2^u? atmif&wemvrf;? vrf;rawmfNrdKUe,f? &efukefNrdKU/
J
rsufESmzHk;'DZdkif;
vif;0P
twGif;'DZdkif;
jrrif;pdk;
wefzdk;
2000usyf
808.84
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
&rsm;^atmif'if/
&efukef? ae&D&Dpmay? 2014/
pmrsufESm 106 ? 18 _ 25 pifwDrDwm/
6
9
39
65
73
89
151
7/ usaemfeJYuAsma&;aomvlwpfa,muftaMumif;(odkUr[kwf)
a&Tbkef;vl(odkUr[kwf)wm&mrif;a0- - - - - - - - - - - - - 161
8/ a':vSMunf okH;a,muftaMumif; - - - - - - - - - - - - - 183
9/ azazh taMumif; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 195
10/ aus;Zl;pum; - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 202
11/ pma&;ol\ udk,fa&;tusOf;- - - - - - - - - - -- - - - - 203
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
pma&;ol\trSmpm
'Dyxrydik ;f rSm ]{&m0wD} eJUywfoufwhJ aqmif;yg; 8yk'yf g0ifygw,f/
ukrkj'mowif;*sme,frSm 2013 ckESpf pufwifbmvtwGif; azmfjycJhwJh
]{&m0wD&JU tem*wf} qdkwJh aqmif;yg;tydkif;av;ydkif;udk pkpnf;xm;yg
w,f/ 'Daqmif;yg;awGeJU jrefrmEdkifiH&JU rdcif? jynfolUb0toufaoG;
aMumBuD;jzpfwJh {&m0wDjrpfBuD;udk u,fwifzdkUtwGuf wkwftpdk;&u
wnfaqmufzdkUMudK;pm;aewJh jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;pDrHudef;udk t
jyD;wdkifzsufodrf;a&; awmif;qdkxm;ygw,f/
jrefrmEdkifiHajrmufydkif; ucsifjynfe,fu {&m0wDjrpfMuD;&Jh tp
arcjrpfeUJ rvdcjrpfwUkd qH&k ma'orSmwnf&w
dS hJ obm0tarGtESpf ]jrpfq}kH
udkzsufqD;jyD; pifumylEdkifiHxuf us,f0ef;jyD;txyf 50jrifh t aqmuf
ttHw
k pfcak vmufeufiId ;f r,fq
h nfMu;D wpfcw
k nfaqmufvUkd wkwEf ikd if H
twGuv
f Qypf pf"mwftm;awGxw
k v
f yk af &mif;csrnft
h pDt pOfukd jynfwiG ;f
u jrefrmjynforl sm;enf;wl usaemfvnf;jynfyuae qefUusiu
f efUuGuf
cJhygw,f/ {&m0wDjrpfMuD;wrHwkwf qnfzdkUcH&jyD; a&pD;awGudk qnfMuD;
xJydwfavSmifcH&vdkU jrefrmEdkifiHjrpf0uRef;ay:txd qufvufrpD;qif;
EdkifawmhrSm? wjznf;jznf;eJY{&m0wDjrpfMuD; wdrfaum ysufpD;oGm;rSmudk
qefUusifuefUuGufjyD; {&m0wDudku,fwifMuzdkU vHIUaqmfwJhaqmif;yg;
av;yk'fudkusaemf 2011 ckESpf Zlvdkif? ?Mo*kwf? pufwifbmvawGrSm
a&;om;jyD; rdk;rcrD'D,meJYtifwmeufuwpfqifhvlxkMum;jzefUa0cJhyg
w,f/ tJ'aD qmif;yg;av;yk'u
f v
kd nf; 'Dtydik ;f rSm yl;wGw
J ifjyxm;ygw,f/
2013 ckESpf pufwifbmvrSm ukrkj'mowif;*sme,frSm {&m0wD
aqmif;yg;awGuakd &;om;wJt
h cgrSm 2011 ckEpS u
f a&;cJw
h ahJ qmif;yg;rsm;
xJu tcsut
f vufawGukd jyefvnfu;kd um;jy;D a&;om;&wmrdUk 'Daqmif;
yg; 8 yk'frSm xyfwlxyfrQwlaewJh pmydk'fawGudkvnf; awGU&rSmyg/ udk,f
a&;cJhwJhaqmif;yg;udk vdktyfcsuft& udk,fwdkif jyefvnfudk;um;&wm
jzpfwJhtwGuf pmydk'frsm;wlnDaewmudk pmzwfolrsm;cGifhvTwfMur,fvdkU
arSsmfvifhygw,f/
av;pm;pGm
atmif'if
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
{&m0wD&JU tem*wf
CPI ukrPD\aqmufvkyfa&;vkyfief;cGiftm; jrpfqHkqnfpDrHudef;r&yfqdkif;rDu
awGU&pOf("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)
jrpfqHka'owGif a&TusifaeMuonfhjrifuGif;udkawGU&pOf("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)
rjidrf;csrf;ao;wJU jrpf{&m
jrefrmEdkifiH&JU ajrmufbufzsm; ucsifjynfe,fu {&m0wDjrpfMuD;&Jh
rlvtprSm jrpfqq
Hk nfMu;D wnfaqmufrmS uddk jrefrmjynfow
l pf&yfv;Hk u
tke;f tke;f uRuu
f Ruu
f efUuGuaf eMuygw,f/ {&m0wDjrpfMu;D [m jrefrm
EdkifiH? jrefrmjynfolrsm;&JU toufaoG;aMumMuD;yg/ wkwfjynftwGuf
a&tm;vQyfppf"mwfawGxkwfvkyfa&mif;cszdkU &nf&G,fcsufeJUwkwf
tpd;k &ydik u
f rk P
rD sm; aqmufvyk af eMuwJh jrpfqq
Hk nfMu;D [m jrefrmjynf
twGuf Bu;D rm;vSw?hJ jyefjyifvUkd r&wJh ysupf ;D qk;H I;H rIawGukd jzpfay:aprSm
yg/ jrefrmjynfolrsm;&JU jrpfqkHqnfaqmufvkyfa&;udk uefUuGufrIu
wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJU tifrwefrS tm;aumif;? cdik rf m? jyif;xefvS
wmrdUk 2011 ckEpS pf ufwifbmv 30&ufaeUrSmEdik if aH wmforw OD;ode;f pdef
u jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;vkyfief;rsm;udk olU&JUorwoufwrf;t
wGif;rSm &yfqdkif;xm;zdkYqkH;jzwfaMumif;aMunmvdkufygw,f/
yxrtBudrf jynfolUvTwfawmf 'kwd,yHkrSeftpnf;ta0;usif;ywJh
2011ckESpf pufwifbmv 30&ufaeUpGJeJYoufqdkif&mvTwfawmfOu|
rsm;tm; vdyrf v
l suaf y;ydUk wJh o0PfvmT rSm orwOD;ode;f pdeu
f atmufyg
twdkif; a&;om;wifjyygw,f/
10
atmif'if
]]10? rdrw
d Ukd tpd;k &onf jynforl S a&G;cs,w
f ifajrm ufxm;onfh tpd;k
&jzpf jynfolrsm;\qEudk tav;xm;&ygrnf/ jynfolrsm;\ pdk;&drfyl
yefrIrsm;udk tav;xm; ajz&Sif;aqmif&Gufay;&ef wm0ef&Sdygonf/
odkUyg rdrdwdkUtpdk;&vufxufwGif jrpfqHkqnfwnf aqmufjcif;udkrjyK
vkyaf pbJ &yfqikd ;f xm;rnfjzpfygonf/ Edik if aH wmftwGuf vdt
k yfaeaom
vQypf pf"mwftm;&&Sad &;twGuf tE&m,fr&SEd ikd o
f nfh tjcm;aoma&tm;
vQyfppfpDrHudef;rsm;udkom pepfwusavhvmqef;ppf aqmif&GufoGm;
rnfjzpfygonf/ tdrfeD;csif;rdwfaqGEdkifiHjzpfonfh wkwfjynfolUorw
Edik if EH iS hf csKyq
f x
kd m;onft
h qdyk gpDru
H ed ;f ESiyhf wfoufaom pmcsKypf mwrf;
rsm;udk rdw0f wfrysuaf pyJoabmwlvufcaH tmif nEd iId ;f aqmif&u
G o
f mG ;
rnfjzpfygaMumif; vTwfawmfodkY today;tyfygonf}}
'DvdkqkH;jzwfvdkufawmh jynfolvlxku aumif;csD;Mobmay;Muyg
w,f/ orwOD;ode;f pdeu
f v
kd nf; vlxq
k Euakd v;pm;ol? {&m0wDjrpfBu;D
udk u,fwifo?l jrefrmjynf&hJ ajray:ajratmufo,HZmwypn;f awGukd
ESpfaygif;rsm;pGm aoG;pkyftjrwfxkwfaewJh wkwftpdk;&eJUwkwfukrPD
rsm;udk tmcH&Joltjzpf todtrSwfjyKMuygw,f/ 'gayrJhvnf; orw
oufwrf;wpfct
k wGi;f &yfqikd ;f w,fqw
kd m tNy;D wdik zf suo
f rd ;f wmr[kwf
yg/ {&m0wDjrpfBuD;twGuftE&m,f&SdaeqJyg/
orwOD;ode;f pde&f UJ qk;H jzwfcsut
f wdik ;f jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;
udk &yfqikd ;f cJw
h m 2013 ckEpS f pufwifbmv 30 &ufaeUrSm ESpEf pS jf ynfyh g
jy/D orwOD;ode;f pde&f UJ ig;ESpo
f ufwrf;uvnf; wpf0ufusKd ;cJjh y;D aemuf
xyf voH;k q,fyu
J seyf gawmhw,f/ usecf w
hJ hJ ESpEf pS w
f mumvtwGi;f rSm
'DpDrHudef;udk wpfcP&yfqdkif;HkwifrubJ jynfolvlxkqE&SdwJhtwdkif;
xm0&zsufodrf;zdkU OD;odef;pdeftpdk;&MudK;pm;cJhovm;? wkwftpdk;&eJU
ndEdIif;aqG;aEG;rIawGvkyfcJhovm; usaemfwdkUjynfolrsm;rod&yg/ vTwf
awmfu,
kd pf m;vS,rf sm;uvnf; vTwaf wmftpnf;ta0;awGrmS taMumif;
t&maygif;pHkudk Mu,fyGifhjyar;cGef;awG ar;jref;Mu? ta&;BuD; tqdkawG
wifoGif;MuayrJh{&m0wDjrpfBuD;&JUuHMurmeJUywfoufNyD; b,folurS
EdkifiHawmforw bmawGvkyfaeovJqdkwmudk ar;cGef;rxkwfMuyg/
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
11
wpfzufrmS awmhwkwt
f pd;k &eJU China Power Investment (CPI)
ukrP
w
D Ukd u orwOD;ode;f pde&f UJ oufwrf;ukeq
f ;Hk wmeJw
Y pfNyKd ief uf jrpfqkH
qnfwnfaqmufa&;pDrHudef;BuD;udk jyefvnfpwifzdkU arQmf vifhaewm?
jyifqifaewm? pnf;k;H aewmawGukd awGUjrifae&ygw,f/ wkwt
f pd;k &eJU
wkwfukrPDrsm;u a':atmifqef;pkMunfeJU88rsdK; qufausmif;om;
acgif;aqmifrsm;tygt0if t&yfbufvlUtzGJUtpnf;awGudk tonf;
toef csO;f uyfpnf;k;H aewmawGU&ygw,f/ aocsmygw,f/ {&m0wDjrpf
Bu;D [m tE&m,fpufuiG ;f u vk;H 0rvGwaf jrmufEikd af o;yg/ usaemfwUkd &JU
trd{&m0wD[m rNidrf;csrf;Edkifao;yg/
{&m0wDta&; rat;ao;yg
jynfaxmifpkvTwfawmfem,u OD;a&Tref; OD;aqmifwJh jrefrmvTwf
awmfu,
kd pf m;vS,t
f zGUJ [m2013 ckEpS f ZGev
f twGi;f u tar&duef jynf
axmifpkudk tar&duefjynfaxmifpkatmufvTwfawmfOu| *Gefabem
(John Boehner)&JUzdwMf um;csut
f & avhvma&;c&D;vma&mufcyhJ gw,f/
tJ'cD &D;pOftwGi;f rSmyJ ol&OD;a&Tref;u 2015rSm Edik if aH wmforwtjzpf
ta&G;cs,cf cH siw
f t
hJ aMumif; xyfraH jymqdck yhJ gw,f/ ZGev
f 13 &ufaeUrSm
0g&Sifwef'DpDHNrdKUawmfu The Wilson Center rSm ol&OD;a&Tref;eJYtzGJYudk
usaemftygt0if 0g&Sifwef'DpDtajcpdkuftpdk;&r[kwfaomtzGJUtpnf;
rsm;awGUqHak qG;aEG;cGi&hf cJyh gw,f/ usaemfu OD;a&Tref;udak r;wJh ar;cGe;f awG
xJuwpfckuawmh jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;eJUywfoufvdkUyg/
usaemfu ar;ygw,f/ ]]jynfov
l x
l &k UJ {&m0wDjrpfMu;D ysupf ;D oGm;rSm
udk pd;k &dryf yl efreI q
YJ Eukd av;pm;em;axmifwt
hJ aeeJY orwOD;ode;f pdeu
f
jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udk olUtpd;k &oufwrf;twGi;f rSm &yfqikd ;f xm;
zdkY qkH;jzwfcJhygw,f/ &yfqdkif;wm[m tNyD;wdkifzsufodrf;wmr[kwfyg/
orwoufwrf;uvnf; ig;ESpyf jJ zpfvUkd ig;ESpjf ynfNh y;D &if 'DprD u
H ed ;f Bu;D udk
jyefpcGiahf y;r,fqw
kd o
hJ abm oufa&mufygw,f/ tckOu|Bu;D OD;a&Tref;
u 2015 rSmEdkifiHawmforwjzpfzdkUarQmfvifhaMumif;twdtvif; xkwf
azmfajymqdx
k m;awmh Ou|Bu;D rsm;orwtjzpfa&G;cs,f wifajrm ufc&H &if
12
atmif'if
jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udt
k rsm;jynfoq
Yl Etwdik ;f tNy;D wdik zf suo
f rd ;f
rSmvm;? wkwfukrPDudk jyefvnfaqmufvkyfcGifhay;rSmvm; odcsifyg
w,f}} vdkU ar;cJhygw,f?
OD;a&Tref;uajzygw,f(pum;vkH;twdtusawmhr[kwfyg)/ olU
taeeJUjynfov
l x
l &k UJ qEukd av;pm;em;axmifzq
Ykd E&ydS gw,f/ wpfcsed f
wnf;rSmyJ ESpEf ikd if t
H pd;k &rsm;csKyq
f x
kd m;wJph mcsKyaf wGukd av;pm;vdu
k ef m
zdUk qdw
k w
hJ m0efvnf;&Syd gw,f/ 'gaMumifrh Ukd vdUk olorwjzpfwt
hJ cgrSm uGr;f
usio
f yl nm&Siaf wGeUJ wdik yf ifNy;D 'DprD u
H ed ;f aMumifjh zpfvmr,fh aumif;usKd ;
qd;k usKd ;awGuakd vhvmr,f? Ny;D cJw
h t
hJ pd;k &(etz)eJU wkwt
f pd;k &wdUk pmcsKyf
udk b,fvdkcsKyfqdkxm;vJqdkwmavhvmr,f? jynfolawG&JhtoHudk em;
axmifr,f/ bufaygif;pHu
k avhvmok;H oyfNy;D rSwikd ;f jynftwGut
f aumif;
qkH;jzpfwmudkqkH;jzwfr,fvdkYajymygw,f/ olutJ'DvdkajzNyD;wJhtcg
usaemfu ]]Ou|BuD;&,f Ou|BuD;ajymwJhavhvmokH;oyfrI tm;vkH;udk
tckuykd J pwifaqmif&u
G o
f ifah eygNy}D } vdUk ajymawmh olu oabmwlovdk
acgif;ndwjf yygw,f/ olU&JU&yfwnfcsuu
f obm0uswhJ &yfwnfcsujf zpf
ayr,hf usaemfv
h {kd &m0wDjrpfBu;D udk wkwt
f pd;k &vufxyJ groGm;atmif
BudK;pm;u,fwifcsifwJh omrefvlwpfa,muftwGufawmh auseyfp&m
r&Sdyg/ usaemfhvdkyJ{&m0wDjrpfBuD;wkwfydkifjzpfoGm;rSmudk pdk;&drfylyefae
MuwJh jynfolawGvnf;vufcHEdkifr,frxifyg/
orwjzpfvdkaMumif; qEazmfxkwfxm;ol aemufwpfa,muf&Sdyg
ao;w,f/ trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzGUJ csKy&f UJ Ou|a':atmifqef;pkMunf
yg/ a':atmifqef;pkMunfu 2011 ckEpS Mf o*kwv
f 11 &ufaeUrSm ]{&m
0wD t wG u f yef M um;csuf }qdkwJh acgif;pOfeJUpmrsufESm oHk;rsufESmyg
yefMum;vTmwpfapmifujkd refrmbmomeJUa&mt*Fvyd b
f momeJUyg xkwjf yef
jyD;{&m0wDudku,fwifzdkU awmif;qdkcJhygw,f/ tJ'DyefMum;vTmrSm
a':atmifqef;pkMunfu ]pDrHudef;udk pwiftaumiftxnfazmf&ef
twGuf aiGaMu;tajrmuftjrm; pdkufxkwfokH;pGJjyD;onfudk uREkfyfwdkU
owdjyKryd gaomfvnf; trsKd ;om;a&;ESihf Edik if w
H umo[Zmwjzpfa&;udk
a&S;Ivsuf oufqikd o
f t
l m;vk;H u jrpfqpkH rD cH sut
f m; jyefvnfo;Hk oyf
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
13
um rvdv
k m;tyfaom tusKd ;qufrsm;udk a&Smif&mS ;vsuf {&m0wDjrpfukd
umuG,v
f o
kd t
l m;vk;H \ pd;k &drpf w
d rf sm;ajzazsmufEikd rf nfh tajzwpf&yfukd
yl;aygif;&SmazGMuyg&ef wdkufwGef;ygonf} vdkU EdI;aqmfxm;ygw,f/ tJ'D
yefMum;vTmeJYa':atmifqef;pkMunfu jynfolawGbufu&yfwnfcJhyg
w,f/
tJ'DtcsdefwkH;u a':atmifqef;pkMunf tpdk;&acgif;aqmifawGeJU
ajyvnfrrI &ao;yg? vTwaf wmfxu
J v
kd nf; ra&mufao;yg? tcktcsed rf mS
a':atmifqef;pkMunf&JU {&m0wDay:oabmxm;[m t&iftwdkif;yJ
vm;? uReaf wmfwrYkd odEikd yf g? 'gayrJv
h ufyef;awmif;awmifta&;rSm awmh
a':atmifqef;pkMunf&UJ oabmxm;u ESpEf ikd if cH sKyq
f x
kd m;wJph mcsKyrf sm;
udk av;pm;vdkufemzdkUvdkw,fqdkwJh bufrSm&SdaMumif;od&ygw,f? 'gqdk
{&m0wDjrpfMuD;udka&mESpfEdkifiHcsKyfqdkxm;wJhpmcsKyft& wkwftpdk;&
ukrP
rD sm;uqnfMu;D awGwnfaqmufciG &hf w
dS ,fvUkd rsm;qk;H jzwfavrvm;?
uRefawmfwdkUrodEdkifyg? a':atmifqef;pkMunf&Jh {&m0wDjrpfMuD;tay:
oabmxm;rajymif;vJ&ifawmifrS vuf&zdS UJG pnf;yHt
k ajccHOya'udk rjyif
qifyeJ aYJ ':atmifqef;pkMunforwjzpfzUkd qdw
k mrvG,v
f yS g? wu,fvUkd
zGJUpnf;yHkudk tcsdefrDjyifqifay;vdkufvdkU a':atmifqef;pkMunf orw
jzpfvmjy;D ESpEf ikd if cH sKyq
f x
kd m;wJph mcsKyrf sm;udk av;pm;vdu
k f em&r,fqw
kd hJ
&yfwnfcsufeJU jrpfqHkqnfMuD;udk jyefvnfwnfaqmufcGifhay;vdkuf&if
uRefawmfwdkUtm;vkH;&ifusdK;Mu&rSmyg?
2015rSm b,fol orwjzpfrvJ? uReaf wmfuawmh ]]ESpEf ikd if pH mcsKyf
rsm;udk av;pm;vdkufem&r,f}} qdkjyD; {&m0wDjrpfMuD;udk wkwftpdk;&xH
a&mif;csrnfhorwrsdK;udk rvdkcsifyg? uRefawmfwdkYEdkifiH&JUaus;Zl;&Sif?
toufaoG;aMum? twdw?f ypKyef? tem*wf umvok;H yg;pvk;H rSm wefz;kd
tMu;D rm;qk;H jzpfwhJ rdcif{&m0wDjrpfMu;D udk wkwt
f pd;k &eJUwkwu
f rk P
D
awGvufxaJ &mufroGm;atmif tumtuG,af y;rnfh orwrsKd ;udyk J arQmf
vifhrdygw,f/
pmNyD;&uf(Mo*kwfv 17? 2013)
14
atmif'if
ESpfEdkifiHpmcsKyfrsm;udk av;pm;vdkufemjcif;
usaemfuawmh ESpfEdkifiHcsKyfqdkxm;wJh pmcsKyfrsm;udk av;pm;vdkuf
em&r,fqdkwm tjynfht0rSefw,frxifyg/ tpdk;&opfwpfck[m t&if
tpdk;&ucsKyfqdkcJhwJh EdkifiHwumpmcsKyfrsm;udk jyefvnfavhvmokH;oyfzdkU
vdktyfygw,f/ wdkif;jynftwGuf trSefwu,f tusdK;&Sd? r&Sdqef;ppfa0
zefjyD; wdkif;jynftwGuf tusdK;r&Sd&if? tusdK;tjrwfxuf qkH;HI;&rnfh
twdik ;f twmu ydjk y;D Mu;D rm;ae&if? jynfov
l x
l w
k pf&yfv;Hk u vufrcH&if?
pmcsKyfudk rSefrSefuefuef rQrQwwcsKyfqdkcJhwmr[kwfwJh taxmuft
xm;awGawGUcJ&h if wpfzufEikd if t
H pd;k &eJY ndE iId ;f jy;D pmcsKyu
f kd jyifqifa&;qGJ
wm? zsufodrf;wm jyKvkyfEdkifcGifh taotcsm&Sdygw,f?
pmcsKyfrsm;udk wpfzufowfzsufodrf;cGifU
EdkifiHwumpmcsKyfpmwrf;wdkif;rSm wpfzufzufuvHkavmufwJh
taMumif;&Sw
d ,fq&kd ifpmcsKyu
f zkd suo
f rd ;f cGihf odUk r[kwf jyefvnfnEd iId ;f cGihf
&Sdw,fqdkwJh jy|mef;csufrsdK; xnfhoGif;csKyfqdk&ygw,f/ rsm;aomtm;jzifh
uefxdkufpmcsKyfudkzsufodrf;cGifh (The Right to Terminate) ESpfrsdK;
&Sdygw,f/ eHygwf (1)ucdkifvkHaomtaMumif;jycsufjzifh zsufodrf;cGifh
(Termination for Cause or Default)eJU eHygwf(2)u vdktyfcsufrsm;
udkjznfhqnf;&efzsufodrf;cGifh(Termination for Convenience) wdkUjzpf
Muygw,f/ cdik v
f akH omtaMumif;jycsujf zifzh suo
f rd ;f cGiq
hf &kd mrSm wpfzuf
tpd;k &odUk r[kww
f pfzuftpd;k &udw
k m0efcw
H yhJ *k Kd v^f ukrP
u
D uefxdu
k f
pmcsKyfyg pnf;urf;csufawGudkcsdK;azmufvdkU (Material Breach of the
Contract) zsufodrf;wmrsdK;jzpfygw,f/ vdktyfcsufrsm;udk jznfhqnf;zdkU
zsufodrf;cGifhuawmh tJ'Dvdk zsufodrf;cGifh&SdaMumif;azmfjywJh jy|mef;csuf
uefxdkufpmcsKyfxJrSmyg0ifzdkUvdktyfygw,f/
tcsKd UpmcsKyaf wGxrJ mS b,fvt
kd ajctaersKd ;rSm pmcsKycf sKyq
f o
kd w
l pf
a,muf? pmcsKyfrSmyg0ifwJhtzGJUwpfzGJU (A Party to the Contract)[m
pmcsKyfygpnf;rsOf;pnf;urf;awGudk csdK;azmuf&ma&mufw,fvdkUowfrSwf
Edik w
f ,f? b,fvt
kd ajctaersKd ;rSm pmcsKyyf gtzGUJ wpfzUJG uvdt
k yfcsurf sm;
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
15
udjk znfq
h nf;&eftaMumif;jycsuef UJ uefxdu
k pf mcsKyu
f zkd suo
f rd ;f Edik w
f ,f
qdkjyD; ]tajctaeawG} (Conditions) jy|mef;xm;avh&Sdygw,f/ 'gayrJh
jrpfqq
kH nftygt0if arc? rvdceJU{&m0wDjrpftprSmqnfMu;D 8ckwnf
aqmufa&; etzppftpdk;&eJU wkwftpdk;&wdkYcsKyfqdkwJh pmcsKyfudkawmh
trsm;jynfolodcGifhr&vdkYb,fvdkcsKyfqdkxm;w,fqdkwmrod&yg/
txufazmfjyyg uefxdkufpmcsKyf zsufodrf;cGifhrsm;udk tokH;csjyD;
jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;pDrHudef;udk jrefrmEdkifiHbufu vHkavmufwJh
taMumif;jycsufrsm;? wkwfukrPD&JU uefxdkufpmcsKyfygtcsufrsm;udk
(Terms of the Contract)csdK;azmufrIrsm;aMumifh zsufodrf;r,fqdk&if
jrefrmEdik if u
H awmif wkwu
f rk P
x
D u
H avsmaf Mu; (Damages) awmif;
cHEdkifygao;w,f/ 'gayrJh pmcsKyfudk aoaocsmcsmavhvmjyD; pmcsKyfyg
tcsurf sm;eJUwkwu
f rk P
&D UJ vufawGUaqmif&u
G cf surf sm;udk taotcsm
EdIif;,SOfavhvmzdkY? EdkifiHwumOya'uGrf;usifolrsm;&JU tultnDeJU
wkwu
f rk P
&D UJ pmcsKycf sKd ;azmufrI(Material Breach of the Contract)
awGudkaphaphpyfpyf&SmazGzdkUvdktyfygw,f/
a,bk,stm;jzifh uefxdkufpmcsKyfyg tcsufrsm;udk csdK;azmuf&m
a&mufw,fvUkd qk;H jzwfEikd w
f hJ tajctae 4ck&ydS gw,f/ tJ'gawGuawmh
(1) uefxdkufpmcsKyfrSm(jrefrmEdkifiHudk yg0ifvufrSwfxdk;atmif
qGJaqmifEdkifcJhwJh) t"duuswJhtcsuftay:rSm wpfzufygwD&JU aqmif
&GufrIratmifjrifwm&SdcJhovm;?
(2) wpfzufygwD&UJ uefxdu
k pf mcsKycf sKd ;azmufr[
I m (jrefrmEdik if &H UJ )
'D uefxdkufrSmyg0if&jcif;&JU&nf&G,fcsuf(tESpfom&) udk ysufjym;ap
cJo
h vm;?
(3) wpfzufygwD&JU uefxdkufpmcsKyfcsdK;azmufrI[m uefxdkufpm
csKyf&Jh t"du tESpfom&? &nf&G,fcsufatmifjrifa&;udk xdcdkufcJhovm;
(4) 'DpmcsKyft& vkyfief;aqmif&GufrIrsm;uae (jrefrmEdkifiH[m)
arQmfvifhwm? xdkufoifhwmxuf ododomomavsmhenf;jyD; &&SdcJhovm;?
'gawGukd qk;H jzwfzUkd qdw
k m wu,fawmh uefxdu
k pf mcsKyu
f kd rjrif&?
rzwf&? ravhvm&bJeJU b,fvdkrSrjzpfEdkifyg/ 'gayr,fh jrifcGifh? awGUcGifh
16
atmif'if
&wJt
h ajctaeawGukd avhvmok;H oyfjy;D usaemfuawmh jrefrmEdik if [
H m
wkwftpdk;&eJU csKyfqdkxm;wJh jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;pmcsKyfudk
wpfzufowfzsufodrf;cGifh&Sdw,fvdkUtav;teuf,HkMunfygw,f/ 'g
aMumifh uefxdu
k pf mcsKyrf csKyq
f ckd if wkwt
f pd;k &&JUvSnzhf sm;rIrsm;eJU rd;k
om;rIrsm;? tusdK;tjrwfcGJa0a&;qdkif&mrrQwrIrsm;? pmcsKyfcsKyfpOfu
aoaocsmcsm ravhvmcJMh uwJjh refrmEdik if t
H wGuf qd;k usKd ;rsm;udak tmuf
ygtwdkif; axmufjycsifygw,f?
tapmfum;cH&wJU ucsifjynfolrsm;
ucsifjynfolrsm;&Jh jrpfqkHqnfaqmufvkyfa&;udk uefUuGufrIu
tifrwefrS tm;aumif;? cdik rf m? jyif;xefvw
S m vGecf w
hJ hJ ESprf sm;wnf;u
ae tcktcsed t
f xdyg/ 'gayrJh wkwt
f mPmydik af wGu ucsijf ynforl sm;
u jrpfqHkqnfeJU tjcm;qnfMuD;rsm; ucsifjynfe,ftwGif;rSm wnf
aqmufwm udk us,fus,fjyefUjyefU MudKqdkaxmufcHMuw,fvdkU vdrfnm
a<u;aMumfMuygw,f/
[dk;0g;'l;0g;aZmf*rfqw
kd m jrpfMu;D em;rSmaewJh trsm;MunfnKd av;pm;
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
17
18
atmif'if
jynfolawG[m'DqnfMuD;awGivsifeJU rdk;onf;xefjcif;pwJhobm0
ab;&efaMumifhjzpfap? vlom;&JhtrSm;csdKU,Gif;csufaMumifhjzpfap jydKus
ysufpD;jyD;olwdkU&JUjrdKU? &GmawG a&vTrf;zsufqD;cH&rSmudk aMumuf&GHU pdwfeJU
&SifoefaeMu&rSmyg? 'gaMumifhvnf;2007 ckESpf? arvrSm jrefrmppf
tpd;k &eJUwkwt
f pd;k &wdUk ucsijf ynfe,ftwGi;f rSm qnfMu;D 8 ck aqmuf
zdkU oabmwlvdkufMuw,fqdkwJh owif;udk Mum;Mum;csif;'l;0g;aZmf*rfeJU
wjcm;ucsiaf cgif;aqmif 11 OD;[m jrefrmppftyk pf ak cgif;aqmif Adv
k cf sKyf
rSL;Mu;D oef;a&Tqu
D kd pmwpfapmifvufrw
S af &;xd;k ay;ydUk jy;D uefUuGucf MhJ u
ygw,f/ olwUkd csn;f yJvm;qdak wmh r[kwyf gbl;/ ucsijf ynfe,frmS aexdik f
MuwJhaxmifeJUcsDwJh ucsifjynfolawG? jrefrmEdkifiH wpf0ef;vkH;ujynfol
awGu 'Dqnfaqmufvkyfa&;udk&yfwefUzdkUwkwfeJUjrefrm tmPmydkif
rsm;xH tMurd Mf urd af wmif;qdck ?hJ awmif;qdak eMuwm 2007 ckEpS u
f wnf;
yg? 'gayrnfh wkwt
f pd;k &uawmh't
D oHawGukd vk;H vk;H vsm;vsm;rsuu
f ,
G f
jyKjyD;qnfwnfaqmufa&;udk qufvufaqmif&GufzdkUydkif;jzwfxm;yHk&
ygw,f?
2011ckEpS f pufwifbmv 17 &ufrmS {&m0wDjrpfqq
kH nfprD u
H ed ;f eJU
ywfoufjy;D tvky&f aHk qG;aEG;yGJ (3^2011)udk aejynfawmfrmS trSwf (1)
vQyfppfpGrf;tm;0efMuD;Xmeu OD;aqmifusif;ycJhjyD; 'DpDrHudef;eJU ywf
oufaewJh 0efMuD;Xmersm;? ynm&Sifrsm;? wkwftpdk;& ukrPDudk,fpm;
vS,frsm;u jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;eJUywfoufjyD; pmwrf;awG
wifoGif;cJhMuygw,f/ tJ'DaqG;aEG;yGJrSm wkwftpdk;&bufu CPI
Yunnan International Power Investment Co., Ltd (CPIYN) &Jh
Ou|rpwmvD (Mr. Li Guanghua) wufa&mufjyD; ]]{&m0wDjrpf
0Srf;a'oa&tm;vQyfppfpDrHudef;rsm; wnfaqmufjcif;onf jrefrmEdkifiH
vQypf pfprG ;f tm;vkyif ef;rsm;twGurf [mAsL[musaoma&G;cs,rf jI zpfonf}}
(Ayeyawady Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for Myanmar Electric Power Industry)vdUk acgif;pOfwyfxm;wJh
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
19
pmrsuEf mS 30 &Sw
d hJ pmwrf;wpfapmifuw
kd ifoiG ;f cJyh gw,f/ tJ'pD mwrf;rSm
rpwmvD u ]]ucsiv
f rl sKd ;rsm;onf jrpfqq
kH nfaqmufvyk af &;vkyif ef;udk
axmufcMH uonf}}vdUk wifjyoGm;ygw,f/ olu'Dvakd jymygw,f/ pDru
H ed ;f
eJUywfoufjyD; avhvmokH;oyfwJhtzGJUtpnf;awG[m rwlnDwJhbmom
w&m;? b0? vlrsKd ;pk? ynma&;aemufcH toD;oD; u a'ocHjynfoal wGukd
olwdkU&JU oabmxm;ppfwrf;awGudkaumufcHcJhygw,fwJh/ tJ'Dppfwrf;
awGt& oabmxm;ay;olaygif;&JU 80 &mcdik Ef eI ;f ausmu
f a&tm;vQypf pf
pDru
H ed ;f [m a'ocHjynfoal wGtwGuf tvkyt
f udik f tcGit
hf vrf;awGeUJ
0ifaiGjrifrh m;rIawGzefw;D ay;vdrrhf ,fvUkd ,HMk unfMuygowJ/h 62 &mcdik Ef eI ;f
ausmfu a&tm;vQyfppfpDrHudef;[m a'owpfckvkH;&Jh zGHUjzdK;wdk;wufrIeJU
pD;yGm;a&;udk ododomomjrifhwifay;vdrfhr,fvdkU ,HkMunfMuygowJh/
jyD;awmh oabmxm;ay;oltrsm;pku EdkifiH&JhzGHUjzdK;wdk;wufrIeJU pDrHudef;
aqmif&GufrIrsm;udk axmufcHMuygowJh/ rvTJra&Smifom 14 &mcdkifEIef;
avmufu raxmufcaH Mumif;ajym&mrSmawmifrS rpwmvDu tJ'v
D al wG
[m pDru
H ed ;f a'o jrpfqu
Hk ae yxrqk;H a&TUajymif;ay;&r,fh wefzaJ us;&Gm
ujzpfjyD;'DpDrHudef;aumif;aMumif;udktaotcsmem;rvnfMuvdkUjzpf
w,f}} vdkU qifajcay;ygao;w,f/
tJ'D ppfwrf;awGudk b,fwkef;u? b,folawGu? b,folawGudk?
b,frSm? b,fvdk&Sif;jyjyD; aumuf,lcJhw,fqdkwmawmh olu &Sif;rjyyg
bl;/ ucsiv
f rl sKd ;rsm;u qnfwnfaqmufa&; pDru
H ed ;f rsm;udk axmufcMH u
w,fvUkd ol t&Si;f qk;H eJU armufarmufrmrm a<u;aMumfvu
kd w
f muawmh
'Djrpfqq
kH nf aqmufvyk af &;udk &yfwefUzdUk enf;vrf;aygif;pHek UJ wpdu
k rf wf
rwf awmif;qdak eMuwJu
h csijf ynforl sm;udk tMu;D tus,af pmfum;vdu
k f
wmygyJ/
pmNyD;&uf-(Mo*kwfv 18? 2013)
20
atmif'if
jrefrmynm&Sifrsm;\uefYuGufcsufudk rsufuG,fjyKjcif;
rpwmvD uajymygao;w,f/ olwdkU ukrPD[m ywf0ef;usifxdef;
odrf;apmifha&Smufa&;udk txl;*kpdkufygw,fwJh/ 'gayrJh vufawGUrSm
awmh olwdkU[molwdkU&JUtvdkqEeJYrudkufnDwJh? olwdkU&JUqnfpDrHudef;udk
raxmufcHwJh jrefrmynm&Sifrsm;wifjywJhywf0ef;usifxdcdkufrIqdkif&m
ok;H oyfcsut
f pD&ifcpH mudk vk;H 0vspv
f sLIxm;wmawGU&ygw,f/ olUtqdk
t& 2008 ckEpS f 'DZifbmvrSm CPI uiSg;&rf;xm;wJh wkw?f jrefrmynm
&Sif ta,muf 100 ausm[
f m {&m0wDjrpfzsm;u jrpfqakH e&m wpf0u
kd rf mS
uGif;qif;ppfaq;rIawG ajcmufvausmfaqmif&GufcJhygw,fwJh/ jrefrm
ynm&Siaf wGu BANCA vdUk ac:wJh Biodiversity And Nature Conf nm&Siaf wGuawmh CISPDR
servation Association ujzpfNy;D wkwy
vdkUtwdkaumufac:wJh Changjiang Institute of Survey, Planning,
Design and Research ujzpfygw,f/ tJ'Dynm&SifawG[m uGif;qif;
ppfaq;rIawGjyD;wJhaemuftjyeftvSefaqG;aEG;rIawGudk 2009 ckESpf
ZGefveJU pufwifbmvtwGif; jrpfMuD;em;? 0l[ef eJU tjcm;ae&mawG
rSm tMudrfMudrfjyKvkyfcJhygw,fwJh/ tJ'Daemuf 2010 jynfhESpf? rwfvrSm
CISPDR u {&m0wDjrpfzsm;u qnfwnfaqmufa&;vkyi
f ef;rsm;aMumifh
ywf0ef;usix
f cd u
kd rf I avhvmok;H oyfcsut
f pD&ifcpH m (Environmental
k PI xHwifjyygw,fw/hJ tJ'DCISPDR
Impact Assessment) (EIA)udC
uwifoGif;wJh EIA uqnfwnfaqmufa&;vkyfief;udk ywf0ef;usif
xdcu
kd rf I tenf;tusO;f om&Sv
d Ukd vkyo
f ifah Mumif; axmufcw
H ifjyygowJ/h
'gayrJh rpwmvDu jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;udk pGeUf vTwzf Ukd tMujH yKwhJ
jrefrmynm&Sirf sm;? BANCA uwifjywJh EIA udak wmh vk;H 0ud;k um;jcif;
r&SdcJhyg/
tJ'D tvkyfHkaqG;aEG;yGJrSmyJ BANCA &JU Ou|jzpfwJh a'gufwm
xifvSuvnf; pmwrf;wpfapmifwifoGif;ygw,f/ olUpmwrf;uae
rpwmvDeJYrwlwJh? ydkjyD;rSefwJhtcsuftvufawGudk odcGifh&vdkufygw,f/
uGif;qif;ppfaq;wJh ynm&Sif 100 ausmfqdkayrJh BANCA u jrefrm
ynm&Sifaygif; 84 a,muf yg0ifwmrdkU wkwfynm&Sifrsm;&JU ta&
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
21
22
atmif'if
rsm;eJUaqmif&u
G o
f ifah Mumif;tMujH yKovdk qnfrsm;aqmufvyk jf cif;aMumifh
jzpfay:vmEdik w
f hJ aumif;usKd ;? qd;k usKd ;tvm;tvmawGukd pDru
H ed ;f awGukd
twnfrjyKcif aoaocsmcsmrQrQwwok;H oyfzUkd tav;teufwu
kd w
f eG ;f
xm;ygao;w,f / 'gayrJ h v nf ; jref r mynm&S i f r sm;&J U wm0ef
ododwifjyrIawGudk wkwftmPmydkifrsm;u tvG,fwulyJtrdIufyHkxJ
vTifhypfvdkufMuyg w,f/ tJ'Daemuf olwdkU&JUwkwfynm&Sifrsm;u wif
oGif;wJh jrpfqkHqnfwnfaqmufa&;udkaxmufcHwJh EIA tpD&ifcHpm
udo
k m jrefrm ppftmPmydik rf sm;xH wkwyf nm&Sirf sm;eJU jrefrmynm&Sif
rsm; yl;wGaJ &;om;wJt
h pD&ifcpH mtjzpfwifjyjy;D aqmuf vkycf iG &hf ,lcw
hJ ,f
vdkY,lq&ygw,f/ 'DvdkeJUjrpfqHkqnfeJYwuG tjcm;qnfMuD;rsm;udk ucsif
jynfe,ftwGif;rSm 2010 jynfhESpfupjyD; aqmufvkyfygawmhw,f/
tvkyf&SifjzpfwJh CPI eJU csKyfqdkxm;wJh uefxdkufpmcsKyft&
BANCA [m olU EIA tpD&ifcp
H mudk trsm;jynfox
l H csjycGirhf &Sb
d ;l vdUk
a'gufwmxifvu
S ajymygw,f/ 'gayrJv
h J oluyJ ywf0ef;usix
f cd u
kd rf I
avhvmok;H oyfcsuq
f w
kd m wpfMurd w
f pfcgwnf;vkyjf y;D auseyf&r,fh udp
r[kwb
f J tMurd rf sm;pGmvkyzf Ukd ? jynfov
l x
l k odem;vnfreI UJ yg0ifr?I vlxk
&JU tMuaH y;csuaf wGukd xnfo
h iG ;f pOf;pm;zdUk vdt
k yfwhJ vkyif ef;pOfwpfcjk zpf
w,fvUkd aqG;aEG;oGm;ygw,f/ olU&JUtxif&mS ;qk;H wdu
k w
f eG ;f csuu
f awmh
tmPmydik af wGtaeeJU aemufxyfuse&f adS eao;wJah vhvmok;H oyfraI wGukd
qufvufaqmif&GufzdkUyg/
raocsmwJU tusdK;tjrwfrsm;eJUaocsmwJUqkH;HI;rIrsm;
wkw?f jrefrm tmPmydik rf sm;u qnfMu;D awGwnfaqmufjy;D pD;&if
jrefrmEdkifiHtwGuf tusdK;tjrwfawG trsm;MuD;&&Sdvmvdrfhr,f qdkjyD;
csUJ um;ajymaeMuygw,f/ tJ'v
D kd raocsmwJh tusKd ;tjrwfawGukd xyfcg
xyfcgajymjyD; vlxkudk pnf;kH;aeayrJh aocsmvSwJh qkH;HI;rIawGudkawmh
rodcsifa,mifaqmifaeMuygw,f/ rpwmvD u ]]'Da&tm;vQyfppf pDrH
ude;f Mu;D aMumifh jrefrmEdik if &H UJ pD;yGm;a&;[m wpf[ek x
f ;kd xd;k wufvmr,f/
pDru
H ed ;f Mu;D wpfcv
k ;Hk u tar&duefa':vm oef;ESpaf omif;ausmu
f ek u
f s
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
23
rSmrd'Yk pD rD u
H ed ;f Mu;D jy;D oGm;&if jrefrmEdik if &H UJ yHak oydik q
f ikd rf I (Fixed Assets)
xJrSm aemufxyftar&duefa':vm oef;ESpfaomif;wdk;vmvdrfhr,fvdkU
qdkygw,f/ 'DpDrHudef;MuD;rsm;jyD;&if jrefrmEdkifiHu ESpfpOfxkwfvkyfr,fh
vQyfppf"mwftm; rD*g0yf 20000 &JU 10 &mcdkifEIef; rD*g0yf 2000 udk
tvum;&r,f/ vkyfief;vnfywfaewJh ESpf 50twGif;rSm jrefrmtpdk;&
twGuEf ikd if jH cm;aiGtusKd ;tjrwf tar&duefa':vmoef;aygif; ig;aomif;
av;axmif&r,f/ vrf;awG? wHwm;awG? ivsifwdkif; wma&;pcef;awG
trsm;MuD;vnf;wkwftpdk;&u tcrJhaqmufay;OD;r,f/ tvkyftudkif
awGtrsm;Mu;D vnf;zefw;D ay;r,f/ jy;D awmh uefxdu
k f pmcsKyyf g oabm
wlncD sut
f & 'DqnfMu;D awGukd aqmufvyk jf y;D tESpf 50 vnfywfjy;D &if
jrefrmtpd;k &udt
k crJv
h aJT jymif;ay;rSmjzpfvUkd usaemfwUkd Edik if u
H 'DqnfMu;D
awGut
kd crJyh ikd q
f ikd Ef ikd v
f rd rhf ,f}} vdUk qdyk gw,f/ olajymorQawGu jrefrm
EdkifiHtwGuftaumif;awGcsnf;ygyJ/
'gayrJh tJ't
D usKd ;tjrwfawG[m wu,fjzpfvmzdt
Yk awmfu
h kd tcGihf
tvrf;enf;ygw,f/ vufawGUb0rSm 'DavmufMu;D rm;wJh qnfMu;D awG
aqmuf&mrSmukefusp&dwfu cefUrSef;wmxufydkrsm;wwf? aqmufvkyf
a&;umvu cefUrSe;f wmxuf ydMk umjrifw
h wfjy;D xGuv
f mwJh vQypf pf"mwf
tm;uvnf;arQmfvifhwmxuf ydkenf;wwfw,fqdkwm EdkifiHwumqnf
rsm;&JUtawGUtMuKHt& odae&ygw,f/ vufwiftar&duwdkufu
tm*siw
f ;D em;Edik if eH UJ yg&ma*G;Edik if H ESpcf Mk um;rSm aqmufxm;wJh a&c&Dwm
qnfMu;D (The Yacyreta Dam) udk erlemay;csiyf gw,f? tJ'q
D nfMu;D udk
tm*siw
f ;D em;orwa[mif; umvdUk pfreD ef (Carlos Menem) u ]]tvGJ
ok;H pm;vkyrf rI sm;\ txdr;f trSwrf w
S w
f ikd Mf u;D }}(Monument to Corruph gw,f/ aqmufvyk af &;ukeu
f sp&dwu
f rlvcefUrSe;f
tion) vdUk trnfay;cJy
xm;wJha':vmoef;aygif; ESpfaxmifhckepf&m xuftqrsm;pGm ydkjyD;
a':vmoef;aygif;wpfaomif;wpfaxmifih g;&mukeu
f scyhJ gw,f/ aqmuf
vkyfcsdefumvuvnf; owfrSwfxm;wmxuf ydkMumjyD; 1983 ckESpf
upwm 1994 usrSjyD;ygw,f/ vQyfppf"mwftm; wpfESpfudk rD*g0yf
3100 xkwfzdkY&nf&G,fxm;wmrdkU jrpfqHkqnf&JU wpf0ufavmufyJ&Sdyg
24
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
25
26
atmif'if
wkwt
f pd;k &&JUpD;yGm;a&;tzGUJ tpnf;tm;vk;H [m &nf&,
G x
f m; wJh pDru
H ed ;f
vkyfief;MuD;rsm;udktaumiftxnfrazmfrDobm0ywf0ef;usifxdcdkufrI
rsm; avhvmokH;oyfjcif; (Environmental Impact Assessment) udk
rjzpfraejyKvyk &f rSmjzpfygw,f/ jy;D &ift'J o
D ;Hk oyfcsut
f pD&ifcpH m (EIA)
udk obm0ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;0efMuD;Xme (Ministry of Envik ifjyjy;D 0efMu;D Xmeuvufct
H wnf
ronmental Protection) (MEP)udw
jyKrS vkyfief;rsm;pwiftaumiftxnfazmfEdkifrSm jzpfygw,f/
wpfcg 2006ckESpf azazmf0g&DvrSm MEP 0efMuD;Xmeu obm0
ywf0ef;usifxdcdkufrIrsm;avhvmokH;oyf&mrSm jynfolvlxk&JU yg0ifrIt
wGufvrf;Tefcsufrsm; (Provisional Measures for Public Particik w
k jf yefeT Mf um;
pation in Environmental Impact Assessment) udx
cJhygw,f/ tJ'DTefMum;csufawGxJrSm EIA twGuf pHkprf;ppfaq;rIrsm;
vkyf&mrSmvkyfief;obm0udk vlxkudktoday;&Sif;jyzdkU? vlxk&JhtMuHjyK
csuaf wGuzkd w
d af c:zdUk ? b,foal wGyg0ifoifw
h ,f? b,fvekd nf;vrf;awG
okH;jyD; vlxkxHa&mufatmifaqmif&Guf&r,f(vlxkMum;emyGJrsm;? tMuH
jyKcsuaf wmif;cHjcif;rsm;? aqG;aEG;yGrJ sm;? uRr;f usio
f rl sm;yg0ifwhJ pmwrf;
zwfyGJrsm;)eJUvlxk&JUtMuHjyKcsuf? wifjycsuf? pdk;&drfrIawGudk EIA tpD&if
cHpmxJrmS b,fvakd ygif;pyfazmfjy&r,f qdw
k mawGut
kd ao;pdw
f eT Mf um;
xm;ygw,f/
qdak wmh 'DpcH sed pf
H eT ;f (The Chinese Standards)awG[mrqd;k bl;vdUk
,lq&rSmyg? 'gayr,fh tJ'D pHcsed pf
H eT ;f awGukd jrefrmEdik if w
H iG ;f u wkwf
qnfwnfaqmufa&;vkyfief;rsm;rSm usifhokH;cJhw,fqdkwJhtaxmuf
txm;wpfcrk rS awGU&ygbl;/ jrefrmynm&Siaf wG&hJ EIA udk wkwt
f pd;k &
uacsmifxdk;xm;cJhjyD; jrefrmynm&Sifrsm;&JU tMuHjyKcsufawGudkvnf;
Oayum jyKcJhygw,f/ BANCA &JU EIA tpD&ifcHpmwifru jrefrm
tpd;k &eJUwkwt
f pd;k &Mum;csKyq
f x
kd m;wJph mcsKypf mwrf;awG? tusKd ; pD;yGm;cGJ
a0a&; oabmwlnDcsufawG? pDrHudef;tao;pdwfawGudkvnf; trsm;
jynforl od&adS tmif vkyif ef;vQKd U0Sucf suf(Trade Secrets) rsm;t jzpfz;Hk
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
27
uG,fxm;Muygw,f/ qnfaqmufvkyfa&;pDrHudef;MuD;rsm;taMumif;
vlxu
k kd MuKd wif&iS ;f jywm? vlx&k t
hJ MujH yKcsuaf wGawmif;cHwm? vlraI &;?
pD;yGg;a&;? Edik if aH &;? ywf0ef;usix
f ed ;f odr;f a&;? wdik ;f &if;om;ta&; uRr;f
usifolynm&Sifrsm;eJU aqG;aEG;wdkifyifwmawG tm;vkH;vkyfief;rpcifrSm
aqmif&Gufjcif;r&SdcJhyg/ jrefrmjynfolawGu ucsifjynfe,frSm wkwf
qnfMuD;awG aqmufr,fhtaMumif;udk tpdk;&tmabmf jrefrmhtvif;
owif;pmu 2009 ckESpf ZGefv 20 &ufaeUrSmwkwf? jrefrmudk,fpm;
vS,f rsm; ESpEf ikd if eH m;vnfrI pmcRev
f mT vufrw
S x
f ;kd wJh owif;udk azmfjy
awmhrSyJ 0dk;wdk;0g;wm;odMu&wmyg/
rJacgifjrpfaumfr&Sif(Mekong River Commission)u owf
rSwfxm;ygw,f/ jyD;jynfhpHkwJh Environmental Impact Assessment
f usKd ;oufa&mufraI vhvmok;H oyfcsuf (10) ck&dS
(EIA) rSmywf0ef;usit
&ygr,f/ tJ'gawGu (1) jrpf0Srf;eJU jrpfnma'o ouf&Sdrsm;wnf&SdrIESifh
zGJUpnf;wnfaqmufrIqdkif&mavhvmokH;oyfcsuf (Basin and Catchment Ecosystems and Habitats) (2) jrpfa&pD;qif;rIESifh a&teuf
wdkif;wmokH;oyfcsuf (River Flows and Water Levels) (3) a&vTrf;
rd;k rIobm0ok;H oyfcsuf (Flooding Patterns) (4) tedryhf ikd ;f a&jrKyaf 'o
ouf&Sdrsm;wnf&SdrIESifh zGJUpnf;wnfaqmufrIqdkif&m avhvmokH;oyfcsuf
(Wetlands Ecosystems and Habitats) (5) qnfajrmif;a&oGif;pepf
pdkufysdK;a&;vkyfief;rsm;qdkif&mokH;oyfcsuf (Irrigated Agriculture) (6)
tdrfESifhpufrIvkyfief;rsm;wGif jrpfa&okH;pGJrIESifh qufET,faomvlOD;a&
wd;k wufrq
I ikd &f mavhvmok;H oyfcsu(f Population Growth in Relation
k f
to Domestic and Industrial Water Use) (7) a&\t&nftaoG;qdi
&mavhvmokH;oyfcsuf (Ekef;ajravsmhenf;rItygt0if) (Water Quality, Including Suspended Sediments) (8) jrpf0uGe;f ay:wGif qm;iH
a&0ifa&mufrq
I ikd &f m avhvmok;H oyfcsuf (Saline Intrusion in River
hf ;Hk rsm;ydUk csjcif;qdik &f m avhvmok;H
Delta) (9) jrpfurf;yg;rsm;jyKd usjcif;ESiE
oyfcsuf?(Riverbank Erosion and Sedimentation/Channel EroS ;f tedryhf ikd ;f eJjY rpf0uGe;f ay:rSma&vTr;f rd;k rI pDrcH efcY jJG cif;
sion) eJU (10) jrpf0r
28
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
29
{&m0wDjrpfurf;yg;NydKaerIudk jrefrmEdkifiHtv,fydkif;wpfae&mwGif
awGU&pOf ("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)
30
atmif'if
uG,fvGefoGm;aom jrpfMuD;rsm;
jrpfMu;D wpfpif;&Jh t"du&Sio
f efru
I c&D;rdik af ygif;rsm;pGm? awmifwef;
awG?awmtkyfawG? vQdKajrmifawG? vGifjyifawG? jrdKU&GmawG? tauGU t
aumuf axmifaygif;rsm;pGmudk jzwfoef;pD;qif;jyD; yifv,f (odkUr[kwf)
ork'&mxH aygif;pyfcdkvIH&jcif;yg/ yifv,fxHa&mufatmifrpD;qif;Edkif
awmhwhJ jrpfMu;D awGuakd oqk;H w,fvUkd owfrw
S Mf uygw,f/ jrpfMu;D aoqk;H
ovdk jrpfudktrSDjyK&SifoefMuwJh jynfolrsm;&JUb0&yfwnfrIawGvnf;
tMuD;tus,fysufpD;Mu&wmyg/ obm0w&m;aMumifhjzpfap/ vlwdkU&JU
zefw;D rIaMumifjh zpfapvlUordik ;f wpfavQmufrmS aoqk;H cJ&h wJh jrpfMu;D awG
trsm;Mu;D &Scd yhJ gw,f/ vlUya,m*aMumifh aoqk;H cJ&h wJh xif&mS ; wJh jrpfMu;D
wpfpif;uawmhwkwjf ynfujrpf0gjrpfMu;D (Yellow River) yJjzpfygw,f/
wkwfjynf&JU t"dujrpfMuD; okH;pif; (,efZD? rJacgif eJU jrpf0g) xJu
jrpf0gjrpfMu;D udk wkwjf ynf&hJ rdcifjrpfMu;D vdUk owfrw
S w
f ifpm;Muygw,f/
ESpfaygif; 2000 ausmfoufwrf;&SdcJhjyD; wkwfjynfajrmufydkif; wdbuf
a'ou a&cJawmifrsm;qDutpjyK wkwfjynfMuD; wpfckvkH;udk rdkif
aygif; 3400 ausmfjzwfoef;jyD; bdk[dkif;yifv,f (The Bo Hai Sea)
xHp;D 0ifcw
hJ myg/ wkwEf ikd if o
H m;awGtwGuf 'DjrpfMu;D [m tD*spEf ikd if u
H
Edkif;jrpfMuD;vdkygyJ/ ,Ofaus;rIwdkU arG;zGm;&Sifoef&m? ESpfaygif;axmifcsD
wnfwHhcJhwJh atmifjrifrIrsm;&JUtxdrf;trSwf? aMumuf&GHUjyD;cefYnm;&wJh
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
31
32
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
33
34
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
35
36
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
37
38
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
39
{&m0wDudk u,fwifMupdkY
2013 ckESpf? 'DZifbmvwGif arc? rvdcjrpfESpfoG,faygif;qHkpD;qif;&m {&m0wDjrpfzsm;udk
a0[ifrSjrif&yHk ("mwfyHk-vif;0P)
40
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
41
42
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
43
44
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
45
46
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
47
48
atmif'if
oHCmawmfrsm;uvnf; olwdkU&JUw&m;yGJrsm;rSm{&m0wDjrpfMuD;&JUtusdK;
aus;Zl;ud&k nfeT ;f zGUJ qdjk y;D {&m0wDukd apmifah &SmufumuG,zf Ukd vlwikd ;f rSm
wm0ef&SdaMumif; a[majymoifhygw,f/ tEkynm&Sifrsm;uvnf; {&m
0wDjrpfMuD;t&ifvdkrpD;qif;Edkifawmh&if jzpfvmr,fhtusdK;qufawGudk
vlxek UJ ppfwyfxu
J Edik if cH spw
f hJ ppfAv
kd ?f ppfom;awGoad tmif oDcsi;f awG
pyfqdk? pmwrf;zwfyGJawG? aqG;aEG;yGJawG vkyfoifhygw,f/ txl;ojzifh
avmbaZmuyfaewJh jrefrmppfacgif; aqmifawG? tvdak wmf&d pD;yGg;a&;
orm;awGeJYwkwfuGefjrLepfygwDtpdk;&wdkUudk jrefrmjynfolawG[m
{&m0wDudkxd&if rcHbl;a[hqdkwmudk odatmifjyoMuzdkUyg/
jynfya&muf jrefrmEdkifiHom;awGuvnf; oufqdkif&mEdkifiHrsm;rSm
&Sw
d hJ wkwo
f H ;Hk ? aumifppf0ef;Hk rsm;a&SUrSm qEjywm? uefUuGupf mydUk wm
awG vkyfoifhygw,f/ jyD;awmh oufqdkif&mEdkifiHrsm;u tpdk;&rsm;? vTwf
awmfu,
kd pf m;vS,rf sm;udk wkwt
f pd;k &&JU jrefrmjynforl sm;tay: wdu
k f
du
k v
f Ul tcGit
hf a&;csKd ;azmufrBI u;D udk wifjywdik w
f ef;oifyh gw,f/ jy;D awmh
uReaf wmfwUkd tck ukvor*u jrefrmEdik if rH mS ppftyk pf u
k usL;vGeaf ewJh
vlom;rsKd ;EG,pf w
k pfcv
k ;Hk tay:tMurf;zufraI wGukd pHpk rf;a&;aumfr&Sizf UJG
jyD;azmfxkwfta&;,lzdkU awmif;qdkaeovdk wkwftpdk;&uvnf; jrefrm
jynf&JU{&m0wDjrpfMuD;udktEdkifusifhjyD; jrefrmjynfolawGtay: tMurf;
zufaew,f/ Crimes Against HumanityawG usL;vGeaf ew,f qdw
k m
wdkifwef;Mu&rSmyg/
uRefawmfwdkUbufrSm tzGJUtpnf;aygif;pHk? tawG;tac:aygif;pHk eJU
&yfwnfrIaygif;pHk&SdjyD;rnDGwfMubl;vdkU owfrSwfcHMu&ygw,f/ etz
ppftyk pf t
k ay: pD;yGm;a&;ydwq
f Ukd rIvyk w
f mudk axmufcw
H v
hJ el UJ uefu
Y u
G f
wJv
h ?l ppftyk pf &k UJ vTwaf wmfx0J ifwv
hJ el UJ vTwaf wmftjyifrmS yJaewJv
h ?l
Edik if aH &;udk oufaomifo
h ufom vkycf siw
f v
hJ el UJ axmiftMurd f Murd t
f us
cHjyD;vkyfwJhvl? ynm&Sifb0ajymif;jyD; ab;ua0zefwJhvleJU rdkufcGufudkif
jy;D toHviT w
hf v
hJ ?l uGeyf sLwma&SUxdik jf y;D tifwmeufeUJ awmfveS af &; vkyf
wJv
h ?l ppftyk pf ek UJ yl;aygif;aqmif&u
G jf y;D jznf;jznf;csi;f awmh ajymif;rSmygvdUk
arQmfvifhwJhvleJU ppftkyfpk&JUvSnfhjzm;rIudkrcHbJ ydkjyD;zdtm; ay;csifwJhvl?
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
49
50
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
51
jrpfa&pD;udkwm;jyD; tJ'Djrpfa&awGudk pkaqmif;zdkUa&avSmifuef (Reservoir) ac:wJh vlvkyfa&uefMuD; (Artificial Lake) wpfckudk qufpyf
wnfaqmuf&ygw,f/ tJ'v
D kd jrpfa&pD;udk qnf (odUk ) a&umwm (Dam)
eJU[efUwm;? jrpfxJua&awGudk a&avSmifuef (Reservoir) xJrSm pk
aqmif;jy;D a&avSmifuefeaH b;rSmuyfvsuf wnfaqmufxm;wJh a&tm;
vQyfppf"mwfxkwfvkyfa&;wmbdkif (Turbine) MuD;rsm;eJUvQyfppf"mwf
xkwv
f yk u
f m oG,w
f ef;xm;wJh r[m"mwftm;vdik ;f rsm;eJU tvd&k w
dS ahJ e&m
udkydkUaqmifygw,f/ 'DjrpfqHkqnfu&r,fh vQyfppf"mwftm; tm;vkH;
eD;yg;udk wkwEf ikd if ?H ,leefjynfe,fuw
kd ifyUkd rSmyg/ a&umwmrSm a&wHcg;
MuD;rsm;&Sdygw,f/ wmbdkifrsm;xJa&awG jzwfoef;jyD; vQyfppf"mwftm;
xkwjf y;D wJt
h cg tJ'aD &wHcg;Mu;D rsm;uwpfqifh jrpfxu
J rkd vdt
k yfawmhwhJ
a&awG jyefxkwfay;rSmyg/ 'Dawmh jrpftxufu usvmwJha&udk a&um
wmMuD;eJU ydwfqdkU[efUwm;? a&avSmifuefMuD;xJrSmvdktyfwJhyrmP&wJh
txdpkaqmif;? vdktyfwJhyrmP&awmhrS tJ'Da&awGudk vQyfppf"mwf
tm;xkwfr,fhwmbdkifMuD;awGudkjzwfoef;? jyD;awmhrSrvdktyfawmhwJha&
awG udk a&wHcg;Mu;D rsm;uwpfqifh jrpf&UJ atmufyikd ;f qDukd jyefvnf xkwf
vTwfay;rSmyg/ 'g[mjzifha&tm;vQyfppf"mwfxkwfr,fhqnfpDrHudef;
wpfck&JUa,bk,svkyfief;pOfyg/
'Dawmh vQypf pf"mwftm; rsm;rsm;xkwcf siw
f meJUtrQ pkaqmif;&r,hf
a&yrmPu ydkjyD;rsm;jym;? a&umwmMuD;u ydkjyD;jrifhrm;? a&avSmifuef
Mu;D &JUtus,t
f 0ef;uydjk y;D Bu;D rm;us,jf yef?Y tJ'aD &umwmMu;D aqmuf
vkyfzdkUtwGuf qnfaqmufvkyfr,fh ae&mu z,f&Sm;ay;&r,fh vlxk&JU
ay;qyf&rIu ydkjyD;rsm;jym;jyD; jrpfatmufydkif;u vlxk&Jh cHpm;emusif&rI?
qk;H I;H rIawGuvnf; ydjk y;D Mu;D rm;eufiId ;f ygvdrrhf ,f/ tck jrpfqq
kH nfupd u
kd
Munfrh ,fq&kd if a&tm;vQypf pf uDv0kd yfo;kH oef;ajcmufoed ;f uae ajcmuf
oef; (3.6 million kw-6 million kw) ESppf Of xkwv
f yk zf Ukd arQmv
f ifx
h m;
wmrdkUqnfBuD;&JUtvsm;eJU tjrifhutifrwef MuD;rm;yg w,f/ tvsm;
ay500? tjrifah y 500qdw
k mtxyf 49xyftaqmufttHw
k pfcak vmuf
jrifhygw,f/ jyD;awmh a&avSmifuefMuD;&JU {&d,m tus,ft0ef;uvJ
52
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
53
'gayrJha&awGu npfywfNyD;roefU&Sif;awmhyg/
(C) a&umwmu xkwfvTwfwJh a&uroefU&Sif;awmhvdkUtJ'Da&
(Polluted Water) udk aomufo;Hk Mu&r,fh vlawG? wd&pmefawG twGuf
a&m*gb,awG &apygw,f/ a&avSmifuefMuD;udk,fwdkifu jcifvdk iSuf
zsm;pwJh a&m*gb,jzefUa0wwfwJh ydk;rTm;awG pka0;yGm;rsm;&m a'oMuD;
jzpfvmjy;D ywf0ef;usiv
f x
l &k UJ use;f rma&;udt
k Mu;D tus,f xdcu
kd af pEdik f
ygw,f/
(i) arceJU rvdc jrpfrsm;u pD;qif;vmwJh a&[m Eke;f rsm;? oJrsm;udyk g
o,faqmifvmcJhjyD; tJ'D Ekef;awG? oJawG(Sediment) u {&m0wDjrpf
aMumif; wpfavQmuf jrpfnmydik ;f rSm ajrMoZmtifrwefaumif;wJh Eke;f wif
ajrEkawG zefw;D ay;jy;D jrefrmEdik if &H UJ pdu
k yf sKd ;a&;vkyif ef;udk tMu;D tus,f
axmufyahH ewmyg/ qnfBu;D jy;D oGm;&ifawmh tJ'ED ek ;f awG[m a&avSmif
uefMuD;&Jh atmufajcrSmyJ tenfxdkifusef&pfcJhjyD; jrpfatmufydkif; udk
b,fvrkd aS &mufrmS r[kwaf wmhyg/ Eke;f wifajrEkyg;&Sm;oGm;r,fh jrpf0uGe;f
ay:rSm pdkufysdK;a&;vkyfief;awGxdcdkufygvdrfhr,f/
(p) qnfMuD;uyJ jrpftwGif;ig;tygt0if a&aeow0grsm;&JU
jrpfzsm;uae jrpfaMumif;wpfavQmuf a&TUajymif;oGm;vmrIukd ydwq
f [
Ykd efY
wm;vdkufygvdrfhr,f/ ig;rsdK;qufwkH;rI? ta&twGuf&Sm;yg;rIawGu a&
vkyfief;vkyfudkifolrsm;udk tMuD;tus,f xdcdkufygvdrfhr,f/
(q) jrpfa&yrmPeJYa&pD;udkqnfMuD;u xdef;csKyfvdkufjyDrdkUvdkU jrpf
twGi;f oabFmrsm;? armfawmfrsm;? avSrsm;eJUc&D;oGm;vmrI[m ydjk y;D cufcJ
vmygvdrrhf ,f/ jrefrmEdik if &H UJ jrKd Uaygif; &Gmaygif;rsm;pGm? qdyu
f rf; aygif;rsm;
pGm[m {&m0wDjrpfaMumif;wpfavQmuf0?J ,m wpfzufwpfcsurf mS wnf&dS
aeMujyD; c&D;oGm;vma&;eJUukefpnfpD;qif;rItwGuf 'DjrpfMuD;udk jrefrm
Edik if &H UJ vlO;D a& 60&mcdik Ef eI ;f u tm;ud;k ae&wmyg/ a&enf;oGm;wJh jrpfMu;D
twGif;? a&wdrfoGm;wJh jrpfMuD;twGif;? a&pD;enf;jyD;rrSefwJh jrpfMuD;
twGi;f rSm oabFmrsm;? armfawmfrsm;? avSrsm;rd;k &moDuvG&J if usew
f t
hJ
csdefawGrSm oGm;vmEdkifrSmr[kwfawmhyg/
(Z) a&pD;aES;jy;D a&yrmPenf;oGm;wJh jrpfMu;D &JU urf;yg;wpfzufwpf
54
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
55
56
atmif'if
wd;k jri w
hf ifyUkd a&mif;csEikd zf Ukd ? urmay:rSm t"duqefpyg;pdu
k yf sKd ;xkwv
f yk f
a&mif;cswJhEdkifiHtqifhudk ta&mufvSrf;zdkY? tJ'DtwGuf tpdk;&&JUrl0g'
csrSwfrI? 0efBuD;Xmersm;&JUtaumiftxnfazmfrI? v,form;rsm;eJU
yk*v
u
d ukrP
rD sm;&JU tcef;u@? wdusreS u
f efwhJ pm&if;Z,m;rsm;jyKprk ?I
v,form;rsm;udk tcGit
hf a&;taumif;qk;H zefw;D ay;zdeYk UJ aps;uGut
f opf
awG&SmazGzdkU? ajr,mydkifqdkifrIawGudk jyifqifzdkU pojzifh tBuHjyKxm;wm
awGU&ygw,f/ tjcm;pD;yGm;a&; tBuaH y;rsm;u vnf; pmwrf;awGwifMu?
aqG;aEG;Muygw,f/ 'gayrJh olwUkd &JUpmwrf;awGu OD;jrif&h UJ pmwrf;vdk vlxk
Mum;xJa&mufrvmwJhtwGuf bmawG tBuHjyKw,fqdkwmrodEdkifyg/
'gayrJhvnf; a'gufwmOD;jrifh&JUpmwrf;rSm {&m0wDjrpfBuD; &JUta&;
Bu;D rItaMumif; wpfv;Hk rSrygwm awGU&ygw,f/ jrefrmEdik if rH mS qif;&JErG ;f
yg;rI avQmch sa&;? yaysmufa&;twGuf jrefrmEdik if &H UJ t"du pD;yGm;a&;jzpfwhJ
v,f,mu@udjk ri w
hf if&r,f? urmq
h eftxGuq
f ;Hk Edik if jH zpfatmif MuKd ;
pm;&r,f? v,form;awG twGut
f usKd ;pD;yGm;awG zefw;D ay;&r,f qdw
k m
rSefuefwJh tMuHjyKcsufyg/ 'gayrJh tJ'Dv,f,mpdkufysdK;a&; vkyf ief;&JU
t"dutm;xm;&m {&m0wDjrpfMu;D udk b,fvkd umuG,o
f ifw
h ,f? apmifh
a&Smufoifw
h ,fqw
kd mawG wpfv;Hk wpfyg'rSaqG;aEG;?tMuaH y;wm rawGU
yg/ usaemfu q&mOD;jrifv
h kd pD;yGm;a&;ynm&Sirf [kwaf yr,fh {&m0wDukd
ru,fwif? rumuG,f? rxdef;odrf;yJeJU jrefrmEdkifiHrSm qif;&JEGrf;yg;rI
yaysmufzUkd rajymeJaY vsmu
h satmifawmifvyk Ef ikd rf mS r[kwb
f ;l vdUk ajymcsif
ygw,f/ {&m0wDjrpfMuD;rsm; jrpf0gjrpfvdk aoqkH;oGm;cJh&if uRefawmfwdkU
jynfoal wG[muke;f aumufp&mawmif&rdS mS r[kwaf wmhb;l vdUk vnf;ajymcsif
ygw,f/ 'gaMumifhvnf; q&mOD;jrifhtygt0ifynm&Sifrsm;u jrefrm
ppfacgif;aqmifawGukd jrpfqq
Hk nfwnfaqmufa&;pDru
H ed ;f Bu;D udk &yfwefU
zdkU &J&Jwif;wif;wm0efododajymoifhw,fvdkU awmif;qdkcsifygw,f/
rMumcifrmS qif;&JErG ;f yg;rI yaysmufa&; aqG;aEG;yGu
J kd aejynfawmfrmS
xyfru
H si;f yOD;r,f/ tJ'D aqG;aEG;yGu
J kd a':atmifqef;pkMunf eJU Edik if aH &;
ygwDrsm;u ud,
k pf m;vS,rf sm;udv
k nf; zdwMf um;r,fvUkd Mum;od&ygw,f/
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
57
'Dwpfcgjzifh wm0ef&o
dS rl sm;uwm0efoo
d ed UJ {&m0wD jrpfMu;D udk u,fwif
a&;? umuG,fa&; &J&J&ifh&ifh aqG;aEG;Muvdrfhr,fvdkU arQmfvifhrdyg&Jh/
(5) wm0efodolrsm;u ajymaeMujyD
wm0ef&SdolawGurajymMuao;ayrJh wm0efodolrsm;uawmh ajym
aeMuygjy/D 'DuaeYjrefrmEdik if w
H iG ;f uvpOfxw
k ?f tywfpOfxw
k f r*Zif;
awG? *sme,fawGrSm {&m0wDjrpfBuD;&JUwefzdk;BuD;rm;rIeJU {&m0wDjrpfMuD;
rysupf ;D atmif xde;f odr;f apmifah &Smuf&r,fh wm0efawGukd ynm&Siaf wG?
pma&;q&mawG? uAsmq&mawG? umwGef;q&mawGu tifwmAsL;awG?
aqmif;yg;awG? 0wKawG? uAsmawG? umwGe;f awGeUJ wifjyaqG;aEG;aeMu
ygNy/D pmrzwfwhJ ppfacgif;aqmifawGrodMu&ifawmifrS pmzwfwhJ jynfol
awGoed m;vnfaeMuygNy/D wcsKd Upma&;q&mawGu pmaya[majymyGaJ wG
rSm vlxu
k kd {&m0wDjrpfBu;D &JUtwd'u
k a wGtaMumif; &J&w
J if;wif; a[m
ajymaeMuygNyD/ tJ'D yk*dKvfrsm;&JUwm0efodrIeJYwm0ef,lrIudk aus;Zl;wif
rdjy;D tJ'v
D w
kd m0efoo
d al wGrsm;vmzdUk ? vlx&k UJ odem;vnfru
I ae tiftm;
tjzpfajymif;vJjyD;{&m0wDudk umuG,fEdkifMuzdkU arQmfvifhrdyg&JU/
tJ'D wm0efoo
d al wG&UJ wifjyrIawGxu
J wpfcu
k kd rQa0csiyf gw,f/
tJ'gu xif&Sm;wJh pma&;q&m? uAsmq&m armifpdef0if;(ykwD;ukef;)&JU
a[majymcsufyg/ r*Fvm'kHNrdKUe,frSm 2011ckESpf arv 15 &ufaeUrSm
usi;f ywJh pmaya[majymyGw
J pfcrk mS ajymcJw
h mvdUk od&ygw,f/ tJ'aD [m
ajymyGrJ mS q&marmifped 0f if;u {&m0wDjrpfMu;D taMumif; uAsmESpyf 'k ef UJ
wifjycJhygw,f/
q&marmifped 0f if;u ucsijf ynfe,fu {&m0wDjrpfqakH 'oudk vGecf hJ
wJh 15ESpf (1996 xifygw,f) avmufu a&mufz;l cJw
h ,fvUkd qdyk gw,f/
tJ'rD mS jrpfq&Hk UJ tvStyudk olcpH m;MunfE;l Ny;D olUtpfu&kd UJ wdu
k w
f eG ;f rIeUJ
uAsmwpfyk'fudk wpfxdkifwnf; pyfrdygowJh/ tJ'D uAsm&JU acgif;pOfu
]]tifcikd rf eG &f UJ ajc&if;rSm}} wJ/h tifcikd rf eG f qdw
k mu arc eJUrvdcqHw
k ahJ e
&mrSmrm;rm;MuD;wnf&SdaewJh awmifwef;MuD;&JU trnfyg/ olUuAsmudk
q&marmifpdef0if;u 'Dvdk&Gwfjyygw,f/
atmif'if
58
]]tifcdkifrGef &JU ajc&if;rSm}}
arc eJU rvdc
qkHrdMu 'DrSm/
oHa,mZOfjrpfqHkjzpf
cspfMuaomtcg?
ork',jrpfESpfpif;&Jh
cspfjcif;zGJUtvuFm
{&m0wD &,fvdkYjzpf?
urmwnfo
jrefrmjynfa[h&,fvdkU a<u;aMumfjyD;
pD;aernfh jrpf/ /
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
59
]]jrpfaum}}
jrpfraumatmifvdkU
opfawmwdkU pdrf;vrf;&ayrnf/
a&a0awmawG qdkif;pdkUpdkU
rdIif;ndKUndKUrIH&D/
csif;wGif; eJU {&m0wD
a&jymMunforQ jrefrmhaoG;a[h/
wpfawmvk;H ajymif wpfawmifv;Hk vif;
jrpfusOf;rSm aomifawGay:awmh
aemift&SnfrarQmf jrefrmaysmufatmifvdkU
udk,fhaoG;udk udk,fjyefaomufjyDvm;
pdk;aMumufzG,ftysufoabmeJY
jrpfaumrnfhaeU/ /
usaemfwUkd wdik ;f jynf&UJ opfawmBu;D awG? tzd;k wefowKawG? ausmuf
rsu&f wemawG? obm0t&if;tjrpfawGukd jrefrmppfacgif; aqmifawGu
olwUkd &JUt&Sio
f cif wkwt
f pd;k &xH y@mqufovmbfx;kd yoaecJw
h m
ukefoavmuf&SdaeygNyD/ tckxyfjyD; jrefrmEdkifiH&JU toufaoG;aMum
{&m0wDjrpfMuD;eJU tjcm;jrpfMuD;awGudkyg jrefrmppfacgif;aqmifawGu
wkwftpdk;&xH vufndK;xdk; a&mif;pm;vdkufygNyD/ 'gudk uAsmq&m
armifped 0f if;u ]]ud,
k ahf oG;udk ud,
k jf yefaomufNyv
D m;}} vdUk ememusiu
f sif
nnf;wGm;&if; jrpfBuD;awG aumatmifvkyfwm[m jrefrmEdkifiHysufokOf;
atmifvkyfwmyJvdkU &J&J&ifh&ifhpGyfpGJvdkufwmyg/ q&m armifpdef0if;vdk
{&m0wDjrpfMuD;bufu trSefw&m;udk &J&J0HU0HUajym&JolawG ydkydkrsm;
vmygap/ 'Dpum;awGukd oufqikd o
f l tmPm&Sirf sm;vnf; jywfjywfom;
om; Mum;MuNyD;trSm;jyifEdkifMuygap/
(6) jrpfMuD;em;? ivsif eJY puefY 20
usaemfh&JU Zlvdkifv 8&ufaeUpGJeJY jzefUcsdcJhwJh ]]{&m0wDudk u,fwif
Mupd}Yk } pmwrf;rSm ]]jrpfqq
kH nf[m ppfuikd ;f ivsijf ywfa&GU aMumBu;D eJUeD;vdUk
60
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
61
atmif'if
62
(7) trsdK;om;a&;vIyf&Sm;rI
{&m0wDudku,fwifa&;? jrpfqHkqnfwnfaqmufa&;udk uefUuGuf
[efUwm;a&;[m trsdK;om;a&;vIyf&Sm;rIMuD;jzpfw,fvdkU usaemfajymcJh
ygw,f/ usaemfwdkUtm;vkH; nDnmjzjz vIyf&Sm;Mur,fqdk&if 'DtrsdK;om;
a&;vIyf&Sm;rIMuD;uae {&m0wDudk u,fwifEdkifkH? umuG,fEdkifHkrQru
usaemfwdkU EdkifiH&JU 'Drdkua&pDa&;? vlUtcGifhta&;? jynfwGif;Nidrf;csrf;a&;
eJUtrsKd ;om;jyefvnfoifjh rwfa&;atmifyrJG sm;yg&&SEd ikd rf ,fvUkd vnf; usaemf
av;av;eufeuf ,HkMunfygw,f/ 'DvIyf&Sm;rIMuD;uae EdkifiHwumrSm
wkwftpdk;&u jrefrmEdkifiHudk udkvdkeDjyKaerI? jrefrmjynfolrsm;&Jh tusdK;
pD;yGm;udk wdu
k f u
kd zf suq
f ;D aerIawGukd vlo&d iS Mf um; uefUuGuf w
I cf sEikd yf g
vdrrhf ,f/ jrefrmjynforl sm;&JU rauseyfr?I Edik if w
H umrdom;pkMu;D &Jh a0zef
IwfcsrIawGatmufrSm wkwftpdk;&[molU&JU jrefrm jynfolrsm; tay:
tEdik t
f xufjyKusirhf u
I &kd yfwefv
Y mEdik yf gw,f/ jy;D awmhvnf; jynfwiG ;f rSm
jynfolawGu? q&marmifpdef0if;vdk wm0efodolawGu jrefrmppfacgif;
aqmifawGudk ]]udk,fhaoG;udk udk,fjyefraomufMuzdkU}}? ]]trdEdkifiH&JU
toufaoG;aMumudk a&mif;rpm;zdkU}}? ydkjyD; &J&J&ifh&ifh? us,fus,favmif
avmif awmif;qdkzdtm;ay;EdkifMur,fqdk&if jrefrmppfacgif;aqmifawG
vnf; olw&Ykd UJ wkwt
f pd;k &tay:tvGet
f uGH rScD akd e&rIawGukd jyefvnf
pOf;pm; ok;H oyfjy;D &Suw
f wfvmEdik yf gw,f/ 'DjrpfqakH &umwmBu;D udq
k uf
aqmufaeo ucsijf ynforl sm;? jrefrmjynforl sm;&JU uefUuGuf w
I cf srI
udk olwdkUqufvuf&ifqdkifae&rSmjzpfovdk ucsifvGwfajrmufa&; wyf
rawmfejYJ zpfaewJh ppfyaJG wGuv
kd nf;&yfwefUEdik rf mS r[kwyf g/ usaemfwUkd &JU
{&m0wDumuG,fa&; trsdK;om;vIyf&Sm;rIMuD;u jrefrmppfacgif;aqmif
awGukd wkwo
f pmcHNy;D wkwv
f o
kd rQ ay;ae&wmxuf jrefrmEdik if o
H m;
tcsif;csif;rausvnfrIawGudk jidrf;csrf;pGm aqG;aEG;ndEdIif;ajz&Sif;Mu&if
wkwt
f ygt0if b,fEikd if jH cm;tpd;k &udrk S aMumufrae&bJ *kPo
f u
d m &S&d dS
]]urmwnfo jrefrmjynfa[h&,fvdkU a<u;aMumfjyD;}} &yfwnfEdkifrSm
jzpfaMumif;? odjrifvmapEdkifrSm jzpfaMumif;yg/
pmNyD;&uf-(Mo*kwf 2? 2011)
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
63
64
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
65
{&m0wD awmfvSefa&;
66
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
67
68
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
69
wmeJUtrQ jrifw
h ufcikd rf mvmjy;D a&avSmifuef&UJ Murf;jyif[m wpfpwpfp
jrifw
h ufvmum uefxrJ mS avSmifEikd w
f hJ a&yrmP[mvnf; enf;oxuf
enf;vmygw,f/ 'gaMumifrh Ukd vdUk a&avSmifuefxrJ mS Eke;f awG rsm;vmwmeJY
trQ? atmufMurf;jyif jrifhwufvmwmeJUtrQ? avSmifEdkifwJha&yrmP
enf;vmwmeJUtrQ? vQypf pfprG ;f tm;xkwEf ikd pf rG ;f [mvnf; avsmeh nf;vm
ygvdrfhr,f/ 'gaMumifhrdkUa&avSmifuefwpfck? a&umwmwpfck&JU vQyfppf
"mwftm;xkwEf ikd pf rG ;f [m trsm;qk;H ESpf 20 eJU ESpf 30 Mum;rSmyJ &Sw
d wfyg
w,f/ ESpf 20ausmo
f mG ;jy;D &ifjzifh tJ'D a&avSmifuefMu;D [m Eke;f ajrawG
jynfEh u
S f aewJu
h efMu;D wpfcyk J jzpfaeygvdrrhf ,f/ vQypf pf"mwf tm;xkwf
zdkY tokH;r0ifawmhovdk c&D;oGm;vma&;eJYwjcm; udprsm;twGufvnf;
tokH;0ifrSmr[kwfawmhyg/
jrpfqq
kH nftygt0if wkwt
f pd;k &u wnfaqmufaewJh qnfMu;D
rsm;twGuf wkwftpdk;&u ESpf 50pmcsKyfeJU (BOT/Build, Operate
and Transfer) vkyfudkifcGifh&rSmjzpfvdkU ESpf 50 jynfhvdkU wkwftpdk;&u
usaemfwUkd udk 'DqnfMu;D rsm;jyefvaJT jymif;ay;wJt
h csed rf mS usaemfw&Ykd rSmu
Ekef;ajrawGjynfhESufaewJh trdIufuefMuD;awGyg/ OD;aZmfrif;ajymovdk
tusdK;&Sdr,fqdkwmvkH;0rjzpfEdkifyg/
(4) t*Fkvdrmv Zmwfodrf;cef;
usaemfwdkU jrefrmEdkifiHom;tm;vkH;eD;yg; jrwfAk'&JUatmifjcif;&Spfyg;
xJu t*FkvdrmvcGwfcef;udk Mum;zl;MurSmyg/ bk&m;vufxufu
t*FkvdrmvowdkUom;qdkwm&SdcJhw,f/ wuodkvfrSm 'domygarmu
q&mMu;D xH csO;f uyfjy;D ynmoifaewJt
h csed rf mS q&mBu;D uolUwynfu
h kd
olUZeD;eJUrouFmjzpfygawmhw,f/ 'geJUq&mMu;D u t*Fv
k rd mvudk acsmuf
wGe;f wJt
h aeeJU olUqDrmS ynmawGoif,zl Ukd qd&k if oluaiGaMu; vufrcHbJ
vlUvufndK; tacsmif;wpfaxmifudkom ynmoifctjzpf vufcHrSmjzpf
aMumif;ajymNyD; t*FkvdrmvudkvlYvufndK;tacsmif;wpfaxmifeJUolUudk
ylaZmfEikd rf jS yefvmcJq
h Nkd y;D ausmif;awmfu armif;xkwyf gw,f/ q&mhpum;
em;axmifwJht*Fkvdrmvuvnf; ausmif;uxGufcGmvmjyD; vlawGudk
vdu
k o
f wf? vufnKd ;awGujkd zwf? tJ'v
D ufnKd ;awGukd aysmufomG ;rSmpd;k vdUk
atmif'if
70
BuKd ;eJo
Y ND y;D vnfyif;rSmcsw
d q
f u
JG m tifrwefaMumufp&maumif;wJv
h q
l ;kd
MuD;jzpfvmygw,f/
tJ'DvdkeJU jrdKUjyifuawmtkyfBuD;wpfckrSmcdkvIHNyD;awmtkyfudkjzwf
oef;oGm;orQ vlawGudkowfjzwfjyD;vufndK;awG pkaqmif;vmwm
wpfaxmifjynfzh Ukd wpfacsmif;yJvykd gawmhw,f/ tJ't
D csed rf mS om;udk pdwf
ylveG ;f vdUk vdu
k &f mS wJh t*Fv
k rd mv&JUrdcifMu;D ut*Fv
k rd mv&Sw
d ahJ wmtkyu
f kd
a&mufvmygw,f/ t*Fv
k rd mvuvnf; olUtarudk tarrSe;f rSwrf ad yrJh
aemufq;Hk vdw
k hJ vufnKd ;wpfacsmif;ud&k zdUk owfr,fqNkd y;D tarhaemufukd
"m;0ifNh y;D vdu
k yf gowJ/h 'Dvekd UJ rdcifMu;D u aMumufvefw
Y Mum;a&SUuajy;?
aoG;qmaewJh vlowform;t*Fkvdrmvu aemufuvdkufaecsdefrSm
jrwfpGmbk&m;uudk,fxifjyygowJh/ tJ'DawmhrS t*Fkvdrmvu tarh
aemufvdkufwmudk&yfjyD; bk&m;udkowfzdkUvdkufawmh bk&m;ua&SUuae
jznf;jznf;av;<uaeayrJh olb,fvrkd S vdu
k v
f Ukd rrDEikd yf gwJ/h t*Fv
k rd mv
u ]]a[h &[ef;MuD;rajy;eJU&yf}} vdkUajymawmh bk&m;u ]]cspfom; t*Fkvd
rmv igum;rajy;? oifom ajy;oljzpfonf}} vdkUtpcsDNyD; w&m;a[mjy
awmhrS t*FkvdrmvtuGwfw&m;&? trSm;awGjrifNyD; aemifw&ygowJh/
tckvnf; usaemfwdkUacwf&JU t*FkvdrmvawGudk awGUae&jyefygjyD/
olwdkU&JUq&mMuD; wkwftpdk;& auseyfapzdkUtwGuf wdkif;jynfrSm &SdorQ
opfawmawG? owKawG? obm0"mwfaiGUawG? ausmufprd ;f awG? tzd;k wef
&wemawGtm;vk;H udk ay;tyfjy;D wJah emuf tckwkwt
f pd;k &tvdu
k s rdcif
{&m0wDukd owfzUkd MuKd ;pm;aeygjy/D 'DacwfrmS awmh trd{&m0wD towf
rcH&atmif bk&m;<ujyD;w&m;jyzdkUuawmh rjzpfEdkifyg/ usaemfwdkU jrefrm
jynfolrsm;uyJ pnf;vkH;nDGwfwJhvIyf&Sm;rIeJYtiftm;jyjyD; t*Fkvdrmv
awGutrd{&m0wDurkd owfEikd af tmif wm;qD;Mu&rSmyg/ {&m0wD awmf
vSefa&;pygjyD/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 12? 2011)
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
{&m0wDjrpfzsm;ydkif; jrpfqHkteD;a&TusifaeonfhjrifuGif;("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)
71
72
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
73
{&m0wD? jrefrmjynfeJY
vdrfnmaewJh e*g;teD
{&m0wDjrpfqHkwGif a&TusifaeonfhjrifuGif;("mwfyHk-pdk;0if;Nidrf;)
74
atmif'if
vdrn
f mrIawGygyJ/ orwOD;ode;f pdet
f pd;k &[m jrefrmEdik if u
H kd wkwEf ikd if &H UJ
vufatmufcH jzpfapawmhrmS vm;/
(1) tapmfum;cH&wJh ucsifjynfolrsm;
ucsifjynfolrsm;&JU jrpfqkHqnfaqmufvkyfa&;udk uefYuGufrIu
tifrwefrS tm;aumif;? cdik rf m? jyif;xefvw
S m vGecf w
hJ EhJ pS rf sm;uwnf;
uae tcktcsdeftxdyg/ 'gayrJhwkwftmPmydkifawGu ucsifjynf
olrsm;u jrpfqq
kH nfeUJ tjcm;qnfMu;D rsm; ucsijf ynfe,ftwGi;f rSm wnf
aqmufwmudu
k s,u
f s,jf yefjY yefY BuKd qakd xmufcMH uw,fvUkd vdrn
f ma<u;
aMumfMuygw,f/
[d;k 0g;'l;0g;aZmf*rfqw
kd m jrpfMu;D em;rSmaewJh trsm;MunfnKd av;pm;
wJh ucsiaf cgif;aqmifwpfa,mufyg/ olu wkwt
f pd;k &u 'DqnfMu;D
awGaqmufwmrSm&nf&,
G cf suEf pS cf &k w
dS ,fvYkd tcdik t
f rm,HMk unfygw,f/
olu 'Dvakd jymygw,f/ ]]'Da&umwm udpu
&nf&,
G cf suEf pS cf k &dw
S ,f
xifw,f/ yxr&nf&,
G cf suu
f a&tm;vQyf ppf&zd?Yk 'kw,
d &nf&,
G cf suf
u wkwjf ynfu jrefrmjynfukd BuKd ;udik zf ?Ykd vHNk cKH a&;xde;f csKyzf Ykd a&umwm
udk AH;k wpfv;kH axmifxm;ovdv
k yk x
f m;wm/ 'gaMumifh ud,
k jhf ynfoal wG
aorSmudak MumufwhJ acgif;aqmifawGu olwYkd (wkw)f bmyJajymajym
em;axmif&awmhrSmyJ/ udk,fhjynfolawG oef;csDaozdkY udpjzpfoGm;NyD/
pOf;pm;p&mawG woDwwef;Bu;D jzpfomG ;Ny/D 'gaMumifah wmfawmf aMumuf
w,f/ igwdYk tusKd ;uenf;Ny;D olwYkd tusKd ;ursm;aew,f/ 'gaMumifv
h nf;
vufrw
S x
f ;kd tBuKH jyKcw
hJ ,f/ t&ifq;kH vufrw
S x
f ;kd cJw
h ,f/ ac:cJ&h ifvnf;
ajymp&m trsm;Bu;D &dyS gw,f}}
'l;0g;aZmf*rf[m olUb0oufwrf;rSm qnfawGusKd ;aygufvUkd jrpfMu;D
em;jrKd UMu;D a&vTr;f cH&wm tMurd Mf urd Mf uKzH ;l cJo
h yl g/ olt
Y wGuaf wmh jrpfMu;D
em;jrKd UeJU 18rdik af vmuftuGmrSmwnf&rdS ,ft
h xyf 50 taqmufttHk
wpfcak vmufjrifrh m;r,fh jrpfqq
kH nfMu;D [m tcsed rf a&G;aygufurJG ,fh Ak;H
tMu;D Mu;D wpfcyk gyJ/ ucsijf ynfoal wG[m 'DqnfMu;D awGivsief YJ rd;k onf;
xefjcif;pwJh obm0ab;&efaMumifhjzpfap? vlom;&JUtrSm;csdKU,Gif;
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
75
csuaf Mumifjh zpfap NyKd usysupf ;D Ny;D olwUkd &JUjrKd U? &GmawGa&vTr;f zsuf qD;cH
&rSmudk aMumuf&UHG pdwef UJ &Sio
f efaeMu&rSmyg/ 'gaMumifv
h nf; 2007ckEpS f
arvrSm jrefrmppftpd;k &eJU wkwt
f pd;k &wdUk ucsijf ynfe,ftwGi;f rSm
qnfMu;D ckepfcak qmufzUkd oabmwlvu
kd Mf uw,fqw
kd o
hJ wif;udk Mum;Mum;
csi;f 'l;0g;aZmf*rfeUJ wjcm;ucsiaf cgif;aqmif 11 OD;[m jrefrmppftyk pf k
acgif;aqmifAv
kd cf sKyrf LS ;Mu;D oef;a&Tqu
D kd pmwpfapmifvufrw
S f a&;xd;k
ay;ydUk jy;D uefUuGucf MhJ uygw,f/ olwUkd csn;f yJvm;qdak wmh r[kwyf gbl;/
ucsifjynfe,frSmaexdkifMuwJh axmifeJUcsDwJhucsifjynfolawG? jrefrm
EdkifiHwpf0ef;vkH;ujynfolawGu'Dqnfaqmufvkyfa&;udk &yfwefUzdkU
wkwfeJUjrefrmtmPmydkifrsm;xHtMudrfMudrfawmif;qdkcJh? awmif;qdk
aeMuwm 2007 ckEpS u
f wnf;uyg/ 'gayrJw
h kwt
f pd;k &uawmh 'DtoH
awGukd vk;H vk;H vsm;vsm;rsuu
f ,
G jf yKjy;D qnfwnfaqmufa&;udk qufvuf
aqmif&u
G zf Ukd ydik ;f jzwfxm;yH&k ygw,f/
2011 ckEpS pf ufwifbmv 17 &ufrmS {&m0wDjrpfqq
kH nfprD u
H ed ;f eJU
ywfoufjy;D tvkyf aHk qG;aEG;yGJ (3^2011)udk aejynfawmfrmS trSwf (1)
vSsypf pfprG ;f tm;0efMu;D Xmeu OD;aqmifusi;f ycJjh y;D 'DprD u
H ed ;f eJUywfouf
aewJ0h efMu;D Xmersm;? ynm&Sirf sm;? wkwt
f pd;k &ukrP
u
D ,
kd pf m;vS,rf sm;
u jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;eJyY wfoufjy;D pmwrf;awGwifoiG ;f cJMh uyg
w,f/ tJ'aD qG;aEG;yGrJ mS wkwt
f pd;k &bufu CPI Yunnan International Power Investment Co., Ltd (CPIYN) &Jh Ou| rpwmvD
(Mr. Li Guanghua) wufa&mufjy;D ]]{&m0wDjrpf0r
S ;f a'o a&tm;
vQypf pfprD u
H ed ;f rsm; wnfaqmufjcif;onf jrefrmEdik if v
H Qypf pfprG ;f tm;vkyf
ief;rsm;twGuf r[mAsL[musaom a&G;cs,rf jI zpfonf}} (Ayeyawady
Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for
Myanmar Electric Power Industry) vdUk acgif;pOfwyfxm;wJh pmrsuf
ESm 30 &Sw
d hJ pmwrf;wpfapmifukd wifoiG ;f cJyh gw,f/ tJ'D pmwrf;rSm
rpwmvDu ]]ucsifvlrsdK;rsm;onf jrpfqHkqnfaqmufvkyfa&;vkyfief;
udak xmufcMH uonf}}vdUk wifjyoGm;ygw,f/
olu 'Dvdkajymygw,f? pDrHudef;eJYywfoufjyD; avhvmokH;oyfwJh
76
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
77
ynm&Siaf wGu BANCA vdUk ac:wJh Biodiversity And Nature Conf nm&Siaf wGuawmh CISPDR
servation Association ujzpfjy;D wkwy
vdUk twdak umufac:wJh Changjiang Institute of Survey, Planning,
D nm&Siaf wG[m uGi;f qif;
Design and Research u jzpfygw,f/ tJ'y
ppfaq;rIawGNyD;wJhaemuf tjyeftvSefaqG;aEG;rIawGudk 2009 ckESpf
ZGev
f eJpY ufwifbmvtwGi;f jrpfBu;D em;? 0l[efeUJ wjcm;ae&m awGrmS
tBudrfBudrfjyKvkyfcJhygw,fwJh/ tJ'Daemuf 2010 jynfhESpf rwfvrSm
CISPDR u {&m0wDjrpfzsm;uqnfwnfaqmufa&;vkyi
f ef; rsm;aMumifh
ywf0ef;usix
f cd u
kd rf I avhvmok;H oyfcsut
f pD&ifcpH m (Environmental
Impact Assessment) (EIA) udk CPI xHwifjyygw,f wJh/ tJ'D
CISPDR u wifoi
G ;f wJh EIA u qnfwnfaqmufa&;vkyif ef; udk
ywf 0 ef ; usif x d c d k u f r I tenf ; tusOf ; om&S d v d k U vk y f o if h a Mumif ;
axmufcw
H ifjyygowJ/h 'gayr,hrf pwmvDu jrpfqq
kH nfwnfaqmufa&;
udk pGeUf vTwzf Ukd tMujH yKwhJ jrefrmynm&Sirf sm; BANCAu wifjywJh EIA
udak wmhv;Hk 0 ud;k um;jcif;r&Scd yhJ g?
tJ'D tvkyf akH qG;aEG;yGrJ mS yJ BANCA &JU Ou|jzpfwhJ a'gufwm
xifvu
S vnf; pmwrf;wapmifwifoiG ;f ygw,f/ olUpmwrf;uae rpwm
vD eJUrwlw?hJ ydjk y;D rSew
f t
hJ csut
f vufawGuo
kd cd iG &hf vdu
k yf gw,f/ uGi;f
qif;ppfaq;wJh ynm&Sif 100 ausmq
f akd yrJh BANCA u jrefrmynm
&Siaf ygif; 84 a,mufyg0ifwmrdUk wkwyf nm&Sirf sm;&JUta&twGuu
f
30 ausmf 40avmufy&J rdS ,fvYkd em;vnf&ygw,f/ jrpfMu;D em;wpf0u
kd u
f
qnfaqmufzdkU &nf&G,fwJhae&mrsm;rSmpHkprf;ppfaq;zdkYtcsdefckepfv
owfrw
S x
f m;ayrJh wkwyf nm&Sirf sm;bufu tuefUtowfawGaMumifh
2009 ckEpS f Zefe0g&D vv,fuae ZGev
f txd ig;vyJppfaq;csed &f yg
owJh/ jyD;awmh BANCA u jrefrmynm&Sifrsm;[m jrefrmeJYwkwf
tpdk;&tMum;csKyfqdkwJh pmcsKyfpmwrf;rsm;? em;vnfrIpmcGefvTmrsm;udk
vnf; avhvmcGirhf &&Scd yhJ gwJ/h yl;wGu
J iG ;f qif;ppfaq;rI jy;D wJah emuf 2009
ckEpS f atmufwb
kd mvrSm jrefrmynm&Sirf sm;u EIA tpD&ifcpH mrlMurf;udk
CPI xH wifjycJjh y;D 2010 jynhE
f pS rf wfvrSm tjy;D owftpD&ifcpH mudk
78
atmif'if
CPI xH wifoi
G ;f cJw
h ,fvYkd od&ygw,f/
BANCA &JUtpD&ifcp
H mxJrmS jrefrmynm&Sirf sm;u wkwt
f mPm
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
79
80
atmif'if
wlncD sut
f & 'DqnfMu;D awGukd aqmufvyk jf y;D tESpf 50 vnfywfjy;D &if
jrefrmtpd;k &udk tcrJv
h aJT jymif;ay;rSmjzpfvUkd usaemfwUkd Edik if u
H 'DqnfMu;D
awGukd tcrJyh ikd q
f ikd Ef ikd v
f rd rhf ,fvUkd qdyk gw,f/ olajymorQawGu jrefrm
Edik if t
H wGut
f aumif;awGcsn;f ygyJ/
'gayr,hf tJ'DtusdK;tjrwfawG[mwu,fjzpfvmzdkY tawmfhudk
tcGit
hf vrf;enf;ygw,f/ vufawGUb0rSm 'DavmufMu;D rm;wJq
h nfMu;D
awG aqmuf&mrSm ukeu
f sp&dwu
f cefUrSe;f wmxufyrkd sm;wwf? aqmuf
vkyaf &;umvu cefUrSe;f wmxuf ydMk umjrifw
h wfjy;D xGuv
f mwJh vQypf pf
"mwftm;uvnf; arQmv
f ifw
h mxufyekd nf;wwfw,fqw
kd m Edik if w
H um
qnfrsm;&JUtawGUtMuKt
H &odae&ygw,f/ vufwiftar&duwdu
k u
f
tm*siw
f ;D em;Edik if eH UJ yg&ma*G;Edik if H ESpcf Mk um;rSmaqmufxm;wJh a&c&Dwm
qnfMu;D (The Yacyreta Dam)udk erlemay;csiyf gw,f/ tJ'q
D nfMu;D udk
tm*siw
f ;D em;orwa[mif; umvdUk pfreD ef(Carlos Menem) u ]]tvGJ
ok;H pm;vkyrf rI sm;\txdr;f trSwrf w
S w
f ikd Mf u;D }}(Monument to Corruph gw,f/ aqmufvyk af &;ukeu
f sp&dwu
f rlvcefUrSe;f
tion) vdUk trnfay;cJy
xm;wJh a':vmoef;aygif;ESpaf xmifch ek pf&m xuftqrsm;pGmydjk y;D a':vm
oef;aygif;wpfaomif;wpfaxmifih g;&mukeu
f scyhJ gw,f/ aqmufvyk cf sed f
umvuvnf; owfrw
S x
f m;wmxufyMkd umNy;D 1983 ckEpS u
f pwm 1994
ckEpS u
f srjS y;D ygw,f/ vQypf pf"mwftm;wpfEpS u
f kd rD*g0yf 3100xkwzf Ukd
&nf&,
G x
f m;wmrdUk jrpfqq
kH nf&UJ w0ufavmufy&J ydS gw,f/ 'gayrJh vkyif ef;
pwifvnfywfwhJ 1994 upjy;D 'DEpS f 2011 ckEpS t
f xd arQmv
f ifx
h m;wJh
vQypf pfyrmP&JU 60 &mcdik Ef eI ;f yJ ESppf Ofxw
k v
f yk Ef ikd yf gw,f/ aemufvnf;
wdk;vmEdkifp&mr&SdbJqufjyD;avsmhoGm;zdkUyJ&Sdygw,f/ 'g[mjzifhrSef;ajceJU
rudu
k w
f wfwahJ &tm;vQypf pfxw
k v
f yk af &;qnfMu;D rsm;&JUxif&mS ;wJh erlem
wpfckyg/
'DOyrmeJUtjcm;aomtawGUtMuKHrsm;t& jzpfEdkifacsydkrsm;wmu
jrpfqq
kH nftygt0if ucsijf ynfe,frmS aqmufaewJq
h nfMu;D rsm;[m
cefUrSe;f wmxufyjkd y;D ukeu
f sEikd w
f ,f/ aqmufvyk cf sed u
f mvvnf; ydMk um
Edik w
f ,f/ jy;D awmh xkwv
f yk Ef ikd rf ,hv
f Qypf pfyrmPuvnf; cefUrSe;f wm
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
81
82
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
83
ywf0ef;usifxdcdkufrIrsm;avhvmokH;oyf&mrSm jynfolvlxk&JUyg0ifrI
twGuv
f rf;Tecf surf sm; (Provisional Measures for Public Participation in Environmental Impact Assessment)udk xkwfjyef
TeMf um;cJyh gw,f? tJ'
D eT Mf um;csuaf wGxrJ mS EIA twGuf pHpk rf;ppfaq;
rIrsm;vky&f mrSmvkyif ef;obm0udv
k x
l u
k t
kd oday;&Si;f jyzdUk ? vlx&k UJ tMujH yK
csuaf wGukd zdwaf c:zdUk ? b,foal wGyg0ifoifw
h ,f? b,fvkd enf;vrf;awG
ok;H Ny;D vlxx
k aH &mufatmifaqmif&u
G &f r,f (vlxMk um;emyGrJ sm;? tMujH yK
csuaf wmif;cHjcif;rsm;? aqG;aEG;yGrJ sm;? uGr;f usio
f rl sm;yg0ifwhJ pmwrf;
zwfyrJG sm;) eJv
Y x
l &k UJ tMujH yKcsu?f wifjycsu?f pd;k &drrf aI wGukd EIA tpD&if
cHpmxJrmS b,fvakd ygif;pyfazmfjy&r,fqw
kd mawGukd tao;pdw
f eT Mf um;
xm;ygw,f/
'Dvq
kd akd wmh'pD cH sed pf
H eT ;f (The Chinese Standards) awG[m rqd;k
bl;vdUk ,lq&rSmyg/ 'gayrJh tJ'pD cH sed pf
H eT ;f awGujkd refrmEdik if t
H wGi;f u
wkwq
f nf wnfaqmufa&;vkyif ef;rsm;rSm usio
hf ;Hk cJw
h ,fqw
kd t
hJ axmuf
txm; wpfckrSrawGU&ygbl;/ jrefrmynm&SifawG&JU EIA udk wkwf
tpd;k &uacsmifx;kd xm;cJjh y;D jrefrmynm&Sirf sm;&JU tMujH yKcsuaf wG udv
k nf;
OayumjyKcJhygw,f/ BANCA &JU EIA tpD&ifcHpmwifru jrefrm
tpd;k &eJU wkwt
f pd;k &Mum;csKyq
f x
kd m;wJph mcsKypf mwrf;awG? tusKd ; pD;yGm;
cGaJ 0a&; oabmwlncD suaf wG? pDru
H ed ;f tao;pdwaf wGuv
kd nf; trsm;
jynforl od&adS tmif vkyif ef;vQKd U0Sucf suf (Trade Secrets)rsm; tjzpf
zkH;uG,fxm;Muygw,f/ qnfaqmufvkyfa&;pDrHudef;MuD;rsm;taMumif;
vlxu
k kd BuKd wif&iS ;f jywm? vlx&k t
hJ MujH yKcsuaf wGawmif;cHwm? vlraI &;?
pD;yGm;a&;? Edik if aH &;? ywf0ef;usix
f ed ;f odr;f a&;? wdik ;f &if;om;ta&; uRr;f
usio
f yl nm&Sirf sm;eJU aqG;aEG;wdik yf ifwmawGtm;vk;H vkyif ef;rpcifrmS
aqmif&u
G jf cif;r&Scd yhJ g/ jrefrmjynfoal wGu ucsijf ynfe,frmS wkwq
f nf
Mu;D awGaqmufr,ht
f aMumif;udk tpd;k &tmabmfjrefrmhtvif; owif;pm
u 2009 ckEpS f ZGev
f 20 &ufaeUrSmwkw?f jrefrmud,
k pf m; vS,rf sm;
ESpfEdkifiHem;vnfrI pmcGefvTmvufrSwfxdk;wJh owif;udkazmfjyawmhrSyJ
0d;k wd;k 0g;wm;odMu&wmyg/
atmif'if
84
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
85
csufomjzpfygw,f/ aemufxyfaqmif&Guf&r,hfavhvmokH;oyfrIawG
trsm;Mu;D useaf eygao;w,f/
rpwmvDu ajymygw,f/ tckqdk&ifCPIYN u {&m0wDjrpf
atmufyikd ;f rSm txl;avhvmrIawG pwifaqmif&u
G af eygjyw
D /hJ olajymwJh
avhvmrIawGu jrpfatmufyikd ;f a'orSm jrpfa&pD;qif;rI? ok;H pGrJ t
I ay:
oufa&mufr?I jrpfc?JG jrpfvufwufrsm;\ zGUJ pnf;jzpfay:rItay: ouf
a&mufrI? jrpfatmufydkif;rSmwnf&SdwJh ouf&Sd? oufrJhrsm;&JU wnf&SdrI
tay:oufa&mufrI eJY jrpfatmufyikd ;f a&t&if;tjrpfcaJG 0ok;H pGrJ t
I ay:
oufa&mufrIawGjzpfygw,f/ aemufusaeygjyD/ 'DavhvmrIawGudk
qnfMuD;raqmufcifuwnf;uvkyf&rSmyg/ 'DavhvmrIawGtm;vkH;udk
aygif;NcKNH y;D vlx&k UJ toHawGeYJ aygif;pyf? rQrQwwpOf;pm;jy;D rS qnfMu;D
aqmufoif?h raqmufoifh qk;H jzwf&rSmyg/
(5) tqkH;tjzwfay;&r,hf tcsdefa&mufjyD
jrefrmjynfoal wG[m t&ifuvdk tarSmifxx
k rJ mS urmavmuMu;D
eJUtqufjzwfcx
H m;Mu&olawGr[kwaf wmhygbl;/ olwUkd [m ucsijf ynf
e,ftwGif;rSm jrpfqHkqnftygt0if wkwfqnfMuD;rsm;wnfaqmuf
rIaMumifh jzpfay:vmr,fh tusKd ;qufawGukd aumif;aumif;odjrifvmMu
ygNy/D 'l;0g;aZmf*rftygt0if ucsijf ynfoal wG[mvnf; olwUkd ,Ofaus;rI
tarGtESpaf wGuu
kd sL;ausmo
f l Edik if jH cm;om;awG zsuq
f ;D r,f&h efu um
uG,zf Ukd pdwyf ikd ;f jzwfxm;MuolawGyg/ jrefrmjynfow
l pf&yfv;Hk u olwUkd
Ed;k Ed;k Mum;Mum;owd&&dS edS UJ ruefUuGurf wm;qD;Mu&if olwUkd cspw
f hJ {&m0wD
jrpfBu;D udk xm0&qk;H H;I &vdrrhf ,fqw
kd m oabmaygufaeMuygNy/D
{&m0wDjrpfMu;D [m jrefrmEdik if &H UJ twdw?f ypKye ?f tem*wf umv
ok;H yg;pvk;H u jrefrmjynfoal wG&UJ toufaoG;aMumMu;D yg/ tar&duef
Edik if u
H e,l;a,mufNrKd UawmfBu;D avmufyrmP&Sw
d hJ qnfMu;D udk {&m0wD&UJ
rlvtprSmwnfaqmufjy;D {&m0wDjrpfa&udk xde;f csKyu
f efo
Y wfjcif;[m
rdik f 1300ausm&f n
S v
f sm;wJh {&m0wDjrpfaMumif;wpfavQmuf jrefrmEdik if &H UJ
c&D;oGm;vma&;? ukepf nfyUkd aqmifa&;? pdu
k yf sKd ;a&;? arG;jrLa&;? ig;zrf;vkyif ef;?
86
atmif'if
ouf&o
dS ufrw
hJ Ukd &JUwnf&rdS ?I &moDOwk? pD;yGm;a&;? use;f rma&;? vlraI &;?
obm0ywf0ef;usi?f qif;&JErG ;f yg;rIwu
kd zf suaf &; tm;vk;H tay:rSmqd;k 0g;
jyif;xefwhJ oufa&mufrBI u;D awG jzpfay:aprSmyg/ usaemfwUkd tcsed rf D
rwm;qD;Edik cf &hJ if aemufEpS f 20 avmufrmS {&m 0wDjrpfBu;D [m jrefrm
Edik if &H UJ ajryHak y:uaysmufu,
G o
f mG ;Edik yf gw,f/ jrefrmjynfot
l m;vk;H u
{&m0wDudkumuG,fa&;[mtm;vkH;eJUoufqdkifwJh trsdK;om;a&;wm0ef
Bu;D wpf&yftjzpf oabmaygufaeMuygNy/D olwt
Ykd m;vk;H tpGr;f ukeMf uKd ;
pm;Ny;D jrefrmEdik if &H UJ trsKd ;om;txdr;f trSw?f trsKd ;om;tarGtESp?f trsKd ;
om;&wem rdcif{&m0wDuu
kd muG,Mf u? u,fwifMuygvdrrhf ,f/
tcktcsed u
f awmh orw OD;ode;f pdef tpd;k &twGuf tqk;H tjzwf
wpfckjywfjywfom;om;csrSwf&r,hftcsdefyg/ vlxk&JUjrpfqHkqnfMuD;
aqmufvyk af &;eJY ywfoufjy;D tiftm;jyif;xefwhJ rauseyfr?I uefUuGuf
rIawGudk olwdkUaeUpOfMum;ae&ygjyD/ jrefrmvlxk&JUwkwftpdk;&tay:
rke;f wD;rIawG? wkwq
f efUusiaf &;pdw"f mwfawGu wpfaeUwjcm;ydMk u;D rm;
vmaew,fqw
kd mudv
k nf; olwUkd oabmaygufaeMuygNy/D tpd;k & tzGUJ xJ
u0efMu;D wcsKd Uu olwUkd [mjynfoal wG&UJ ud,
k pf m;vS,rf sm;jzpf wmaMumifh
jynfoal wG&UJ qEuv
kd ufcrH ,fvUkd t&dyt
f a,mifjywmawG vnf;awGU
ae&ygjy/D wpfcsed w
f nf;rSmtpd;k &acgif;aqmiftcsKd Uu vlxt
k oHukd t&if
uvdyk rJ suu
f ,
G jf yKjy;D b,foal wGu b,fvykd u
J efu
Y u
G yf gap jrpfqq
kH nf
Mu;D udjk y;D atmifqufaqmufr,fvUkd MuK;H 0g;aewmvnf; Mum;ae&ygw,f/
tJ'D 0efMu;D awGuawmh wkwt
f pd;k &jiKd jiifrmS udk tMu;D tus,pf ;kd &drw
f ?hJ
'DprD u
H ed ;f Mu;D uae olwUkd cHpm;ae&wJyh *k v
u
d tusKd ; pD;yGm;awGukd rpGeUf
vTwfEdkifMuwJhvlawGjzpfygvdrfhr,f/ b,fvdkyJjzpfjzpfOD;odef;pdeftpdk;&
taeeJv
Y x
l t
k usKd ;pD;yGm;udik jhJ y;D ? vlxt
k oHuekd m;axmifjy;D jrpfqq
kH nf
wnfaqmufa&;vkyif ef;Mu;D ud&k yfwefUzsuo
f rd ;f rvm; 'grSr[kwf wkwf
tpd;k &&JUtusKd ;pD;yGm;udk OD;xdyyf efqifjy;D ? wkwt
f pd;k &&JUvufatmufcH
b0rSmqufvufaysmaf rGUjy;D jrpfqq
kH nfBu;D udk qufaqmufrmS vm?qk;H jzwf
csuw
f pfcu
k jkd ywfjywfom;om;cs&r,ht
f csed u
f kd a&mufaeygjy/D vlx&k UJ
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
87
(rd;k rcrD',
D m? pufwifbm 2011)
'Daqmif;yg;twGuf atmufygpmwrf;? pmtkyfrsm;udk udk;um;ygw,f/
(1) Ayeyawady Basin Hydropower Projects are Strategic Selection for Myanmar Electric Power Industry, by Mr. Li Guanghau, CPI
Yunnan International Power Investment Co.,Ltd (CPIYN), September 2011
88
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
89
'kwd,ydkif;
jid r f ; csrf ; a&; [d k ; ...ta0;rS m
jrefrmEdik if rH mS vGwv
f yfa&;eJUtwlarG;zGm;vmvdUk ESpaf ygif; 60 ausmf
oufwrf;&Sad eNy;D jynfoal wG&UJ touft;kd tdrpf nf;pdraf wGukd aeYpOfet
YJ rQ
tirf;r&0g;rsKd zsuq
f ;D aewJh jynfwiG ;f ppfBu;D tNy;D wdik t
f qk;H owfa&; arQmf
vifah ewJ?h Nird ;f csr;f a&;udk jrwfE;kd wJh omrefjynf olwpfa,muf&UJ Nird ;f csr;f
a&;awmif;qdo
k aH wGyg/ OD;ode;f pdet
f pd;k &u taumiftxnfazmfaewJh
wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ rsm;eJUtypftcwf&yfpaJ &;eJUNird ;f csr;f a&;
azmfaqmifa&;aqG;aEG;yGaJ wGukd avhvmok;H oyfa0zefxm;wJh ]]Nidrf;csrf;a&;
[d k ; ...ta0;rS m }} aqmif;yg; 9 yk'fudk ukrkj'mowif; *sme,frSm
2013ckEpS f atmufwb
kd m? Ed0k ifbmvawGrmS tcef;quf azmfjycJw
h mudk
pkpnf;wifjyxm;ygw,f/ 'DpmtkyfxGufcsdefeJU aqmif;yg;rsm;a&;jyD;csdef
tMum; tcsdefuGm[rIaMumifh aemufqkH;jzpfay:aewJhtajctaeudk
xif[yfEikd rf mS r[kww
f mudpk mzwforl sm;em;vnf Edik rf ,fxifygw,f/
av;pm;pGm
atmif'if
90
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
91
wpfEdkifiHvkH;twdkif;twmjzifh
typftcwf&yfpJa&; vufrSwfa&;xdk;yyGJ
pufwifbmv 8&ufaeUu jrefrmtpd;k &&JU jynfaxmifpjk ird ;f csr;f a&;
azmfaqmifrv
I yk if ef;aumfrwD (Union Peace-Making Working Committee, UPWC)eJUnDGwfaomwdkif;&if;om;rsm; zuf'&,faumifpD
(United Nationalities Federal Council, UNFC)wdkU xdkif;EdkifiH?
csi;f rdik jf rKd UrSm awGUqHak qG;aEG;cJMh uygw,f/ tJ'aD qG;aEG;yGrJ mS jrefrmtpd;k
&u atmufwb
kd mvukeyf ikd ;f avmufrmS aejynfawmfrmS usi;f yzdUk MuKd ;pm;
aewJh wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJU typftcwf&yfpaJ &;vufrw
S x
f ;kd yGrJ mS
zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0if vufeufuikd t
f iftm;pkrsm;wufa&mufMuzdUk udk
jrefrmtpdk;& udk,fpm;vS,frsm;ut"duaqG;aEG;cJhMujyD; wdkif;&if;om;
acgif;aqmifrsm;uawmhow
l Ukd a&;qGw
J ifjyxm;wJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGv
J rf;jy
ajryHk 6csufeJUywfoufNyD; OD;pm;ay;aqG;aEG;cJhMuw,fvdkYod&ygw,f/
aqG;aEG;yGNJ y;D wJah emuf ESpzf ufu,
kd pf m;vS,rf sm;uaqG;aEG;yG&J v'feUJ ywf
oufjy;D owif;|mersm;udk &Si;f jyMu&mrSmrwlnw
D t
hJ jrifEpS rf sKd ;udk Mum;
od&ygw,f/
92
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
93
aygif;ay;vku
d rf ,f/ bmvJq&kd if Ekid if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;udk qufvufvyk f
r,fqw
kd mav;udk aygif;ay;vku
dk rf ,f/ tJ'gav;udk atmufwb
kd m vukef
avmufrmS vkyzf Ukd vkyx
f m;ygw,f/ vkyif ef;pOfu wpfqufwnf; jzpfaomf
vnf;oabmobm0csi;f urwlMubl;/ rwlawmh Mum;xJrmS vdik ;f av;
wpfvidk ;f wm;csiw
f maygh/ tJ'v
D ikd ;f ubmvJq&kd if ckeuajymwJh vufrw
S f
xd;k zdq
Yk Nkd y;D vkyw
f myg/ tJ'aD wmh 'Dupd a wGvnf; ud,
k w
f aYdk qG;aEG;Muw,f}}
vdkUajymjyefygw,f/
tJ'Daemuf pufwifbmv 10 &ufaeUrSm zuf'&,faumifpDu
]]wpfjynfvkH;twdkif;twmjzifh typftcwf&yfpJa&; xyfrHvufrSwfa&;
xdk;&ef udpESifhywfouf}} qdw
k ahJ cgif;pOfeUJ aMunmcsuw
f pfapmifukd
t*Fvyd ?f jrefrmESpb
f momeJU xkwjf yefygw,f/ tJ'D aMunmcsurf mS zuf'
&,faumifpu
D ]]tpd;k &eJU typftcwf&yfpx
J m;jy;D aom tzGUJ tpnf;rsm;
tm;vk;H [m oufqikd &f mjynfe,f tqifw
h iG v
f nf;aumif;? jynfaxmifpk
tqifw
h iG v
f nf;aumif; wpfzUJG csi;f vufrw
S af &;xd;k jy;D jzpfygvsuf bmh
aMumifx
h yfrjH y;D wpfjynfv;Hk twdik ;f twmeJU vufrw
S x
f ;kd zdUk vdt
k yfygovJ/
tpdk;&ESifh wdkif;&if;om;awmfvSefa&;tzGJUwcsdKUMum; typftcwf&yfpJ
xm;ygvsuw
f u
kd yf rJG sm; qufvufjzpfay:ae&jcif;[m Arm wyfrawmfeUJ
tpd;k &tMum;em;vnfr?I qufpyfryI sujf ym;aeygovm;}} qdjk y;D jrefrm
tpd;k &udak r;cGe;f xkwx
f m;ygw,f/ 'ghtjyifzuf'&,faumifpu
D ]]wpfzuf
ESifhwpfzuf typf&yfMuNyDqdkygvQifvG,fvG,fESifh jyefvnfwdkufcdkufMu
jcif;rsKd ;rjzpfay:ap&ef wyfae&mcsxm;a&;? wyfvyI &f mS ;cGio
f wfrw
S af &;?
wyfzGJU0ifrsm;vdkufem&efpnf;rsOf;pnf;urf; owfrSwfa&;rsm;udk cdkifcdkif
rmrmowfrSwfxm;&Sd&ef vdktyfaMumif;eJUtypf&yfNyD;aemuf EdkifiHa&;
jyemrsm;udk aqG;aEG;ajz&Sif;&ef cdkifrmonfhoabmwlnDcsufrsm;
&&Sad &;twGun
f Ed iId ;f vkyaf qmif&efvt
kd yfaMumif;}} if;wdUk &JUoabmxm;
udk wifjyygw,f/
jrefrmtpd;k &&JU xkwjf yefaMunmcsurf sm;t& 'DuaeUtxdwikd ;f &if;
om; vufeufuikd t
f zGUJ tpnf; 14 ckeUJ typftcwf&yfpaJ &; vufrw
S f
a&;xd;k xm;jy;D jzpfw,fvUkd od&ygw,f/ zuf'&,faumifprD mS yg0ifww
hJ ikd ;f
94
atmif'if
&if;om;vufeufuikd t
f zGUJ tpnf; 11 zGUJ xJrmS 6 zGUJ u typftcwf&yfpJ
a&; vufrw
S af &;xd;k xm;Ny;D autdik t
f kd (ac:) ucsiv
f w
G af jrmufa&;tzGUJ
(Kachin Independence Organization, KIO) eJU watmif;-yavmif
vGwaf jrmufa&;wyfrawmf (Ta-aung National Liberation Army,
k yf aJG wG qufjzpf&if;typftcwf&yfpzJ Ukd MuKd ;pm;ndE iId ;f
TNLA) wdUk uwdu
aewJt
h ajctaerSm&Syd gw,f/ usew
f hJ zuf'&,faumifp0D iftzGUJ ao;ok;H zGUJ
jzpfwhJ vm;[l'rD u
kd &ufwpf,el ,
D H (Lahu Democratic Union, LDU)?
&cdik t
f rsKd ;om;aumifpD (Arakan National Council, ANC) eJY 0trsKd ;
k yf JG
om;tzGYJ (Wa National Organization, WNO) awGeUJ uawmh wdu
awGvnf; rjzpf? aqG;aEG;rIvnf;r&Sad o;yg/ 'Dtajctaeudk ok;H oyf&&if
OD;ode;f pdet
f pd;k &arQmv
f ifx
h m;wJh wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJU typftcwf
&yfpaJ &; vufrw
S af &;xd;k yG[
J m atmufwb
kd mvukerf mS jzpfcsirf S jzpfygvdrhf
r,f/ jzpf&ifawmifrv
S ufeufuikd f tzGUJ tpnf;tm;vk;H yg0ifvufrw
S f
a&;xdk;Mur,fvdkUrarQmfvifhEdkifyg/
bmawGuGJjym;MuovJ
usaemfavhvmrdoavmuf OD;ode;f pdet
f pd;k &&JU tpDtpOfu atmuf
wdb
k mvukerf mS wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmeJUtypftcwf&yfpaJ &;vufrw
S f
a&;xd;k yGu
J kd usi;f yr,f/ tJ't
D crf;tem;rSmtpd;k &eJU typftcwf&yfpNJ y;D
wdkif;&if;om;vufeufudkiftiftm;pkrsm;twlwuG aejynfawmfrSm
Edik if w
H umtpd;k &rsm;eJU Edik if w
H umtzGUJ tpnf;rsm;rS ud,
k pf m;vS,rf sm;&JU
a&SUarSmufrmS vufrw
S af &;xd;k Mur,f/ tJ'D typftcwf&yfpaJ &; pmcsKyrf mS
jynfe,ftqifrh mS yg0ifwt
hJ csuf 4csuf jzpfwhJ (1) ESpzf uf&efvrkd aI wG?
ypfcwfraI wG&yfpaJ &;? (2) ESpzf ufoabmwlxm;wJh e,fajrrSmomaexdik f
a&;? (3) owfrw
S af e&mrSty useaf e&mrsm;odo
Yk mG ;vQif vufeufrudik f
a&;eJY (4) ESpzf ufoabmwlonfah e&mrsm;rSm qufqaH &; k;H rsm;zGiahf &;pwJh
tcsuaf wG yg0ifr,f/ aemufw;kd tcsuw
f pfct
k jzpf (5) Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ
awGuq
kd ufvufusi;f yoGm;a&;qdNk y;D xyfjznfx
h m;w,fvUkd qdyk gw,f/ tJ'D
atmufwb
kd m vufrw
S f a&;xd;k yGNJ y;D wJah emuf Ed0k ifbm? 'DZifbmavmufrmS
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
95
96
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
97
Nidrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJ jrefrmtpdk;&udk,fpm;vS,ftzGJUacgif;aqmif
OD;atmifrif;(rwfwyf&yfvsuf)? ("mwfyHk-tifwmeuf)
rcdik rf mrIawG? r,HMk unfraI wG? raocsmrIawG? jyifypGuzf ufraI wG? rnD
Gwrf aI wG? rjzpfEikd w
f mud&k csiw
f mawG? rvdt
k yfwhJ aps;ac:rIawG? rd;k om;
rIawGu jynfEh u
S af ewmrdUk jrefrmEdik if &H UJ jynfwiG ;f ppftqk;H owfa&;[m
tvSr;f a0;aeqJvUkd usaemfxifryd gw,f/
r,HkMunfrIawGrsm;? rwlnDrIawGrsm;
tpd;k &opfvufxufrmS jrefrmEdik if rH mS ESpaf ygif; 60 ausmw
f nf&cdS w
hJ ?hJ
wnf&adS eqJjzpfwhJ jynfwiG ;f ppfMu;D udk tNy;D wdik &f yfpzJ Ukd BuKd ;pm;aewm
0rf;omp&myg/ dk;dk;uav;awG;&ifjzifh &efvdkrIawGtqkH;owf? typf
tcwf&yfp?J Edik if aH &;t&awGUqHak qG;aEG;? tm;vk;H vufcEH ikd w
f hJ oabm
wlncD suaf wGuckd srw
S ?f wdik ;f jynfBu;D Nird ;f csr;f tJ'v
D jkd zpfr,fq&kd if odyf
aumif;rSmyg/ 'gayrJh vufawGUjzpfpOfawGrmS awmh aqG;aEG;ndE iId ;f rIawGrmS
rwlnDaom vrf;jyajryHkrsm;
2012 ckEpS f rwfv 1&ufaeYrmS tpd;k &tzGUJ oufwrf; wpfEpS jf ynfh
ajrmufwJhtxdrf;trSwftjzpf jynfaxmifpkvTwfawmfrSmajymMum;wJh
orw OD;odef;pdef&JUrdefUcGef;t&orwOD;odef;pdefcsrSwfxm;wJh Nidrf;csrf;
a&;vrf;jy ajryHu
k tqifo
h ;Hk qif?h tcsuaf ygif; 14 csu&f ydS gw,f/ yxr
tqifjh zpfwhJ ]]jynfe,ftqif}h } rSm (1) ESpzf uf&efvrkd aI wG? ypfcwfraI wG
&yfpJ&ef? (2) ESpfzufoabmwlxm;wJh e,fajrrSmomaexdkif&ef? (3)
98
atmif'if
owfrw
S af e&mrSty useaf e&mrsm;odUk oGm;vQif vufeufrudik &f ef? (4)
ESpzf ufoabmwlonfah e&mrsm;rSm qufqaH &;k;H rsm;zGi&hf efeUJ (5) jynf
axmifpt
k qifh aqG;aEG;yGv
J yk rf nfah e&m? tcsed ?f &ufowfrw
S &f ef wdUk yg0if
ygw,f/
'kw,
d tqifjh zpfwhJ ]]jynfaxmifpt
k qif}h } rSm (1) jynfaxmifpu
k
cGrJ xGu&f ef? (2) wdUk wm0efta&;ok;H yg;udk vufc&H ef? (3) pD;yGm;a&;eJU
zGUH NzKd ;wd;k wufa&;u@awGrmS yl;aygif;aqmif&u
G &f ef? (4) rl;,pfaq;0g;eJU
pdwu
f akd jymif;vJapwJh aq;0g;rsm;wdu
k zf suaf &;rSm yl;aygif;aqmif&u
G &f ef?
(5) ygwDxal xmif a&G;aumufy0JG if&ef? (6) 2008 zGUJ pnf;yHt
k ajccH
Oya'tm;vufc&H efEiS hf jyifqifvo
kd nfu
h pd r sm;&Syd gu vTwaf wmftwGi;f
trsm;oabmwl qEEiS t
hf nD aqmif&u
G &f ef? (7) xm0&Nird ;f csr;f a&;
twGuf Oya'abmiftwGi;f odUk tNy;D tydik 0f ifNy;D zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'ESihf
tnDwef;wlnw
D l aexdik o
f mG ;vm vkyu
f ikd pf m;aomuf&ef eJU (8) zGUJ pnf;ykH
tajccHOya'eJYtnDwpfckwnf;aomvufeufudkifwyfrawmftjzpf
&yfwnfa&;ndE idI ;f aqmif&u
G &f ef pwJt
h csurf sm;yg0ifygw,f/ 'Dtcsuf
awGukd ESpOf ;D ESpzf ufnEd idI ;f Ny;D oabmwlncD suf &&SNd yq
D rkd S wwd,tqifu
h kd
qufvufaqmif&u
G rf mS jzpfygw,f/ wwd,tqifu
h akd wmh ]]Edik if aH wmf
tqif}h } vdUk ac:jy;D (1) Edik if aH wmftpd;k &? wdik ;f &if;om; acgif;aqmifawG?
EdkifiHa&;ygwDeJYEdkifiHa&;tiftm;pkawG? jynfolYudk,fpm;vS,fawGpwJh
Edik if aH wmfrmS &Sw
d hJ t"duuswhJ Edik if aH &;acgif;aqmifrsm;tm;vk;H yg0ifjy;D
jynfaxmifpv
k w
T af wmfrmS Nird ;f csr;f a&;oabmwlvufrw
S af &;xd;k Mu&ef
jzpfygw,f/
wdik ;f &if;om; vufeufuikd t
f zGUJ trsm;pku orw&JU Nird ;f csr;f a&;
vrf;jyajryHu
k jynfe,ftqifu
h v
kd ufcjH y;D typftcwf&yfpzJ Ukd oabm
wlnMD uayr,hf jynfaxmifpt
k qifu
h v
kd ufrcHMuyg/ jynfaxmifpt
k qifh
rSmyg0ifwhJ trSwf (1) uae trSwf (4)txdukd vufcEH ikd af yr,hf trSwf
(5) upvdkU(8)txdudk vufrcHEdkifMuyg/ tJ'DEdkifiHa&;ygwDrsm; wnf
axmifa&;? vTwaf wmfxaJ &mufNy;D rSzUJG pnf;yHjk yifqifzUkd BuKd ;pm;a&;eJY vuf
eufudkifwyfrsm;udkzsufodrf;NyD; wpfckwnf;aom jrefrmhwyfrawmfxJ
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
99
100
atmif'if
xdkodkYjyKvkyf&mwGif
(u) bufEpS zf ufrS vufcEH ikd af omae&mwGiaf qG;aEG;&ef
(c) aqG;aEG;pOfEiS hf oabmwlncD surf sm;udk taumiftxnfazmf
&mwGif bufrvdu
k af omEdik if w
H um avhvmapmifMh unfah &;tzJYG xm;&Sd
&efEiS hf oabmwlncD surf sm;udk trsm;jynfoo
l &d adS tmif vGwv
f yfaom
rD'D,mrsm;rSwpfqifhyl;wJGxkwfjyef&ef
(3) jynfaxmifpt
k pd;k &ESihf vufeufuikd w
f ikd ;f &if;om; awmfveS af &;
tiftm;pkrsm;tMum; awGUqkaH qG;aEG;yJrG S ]]awGUqHak qG;aEG;a&;qdik &f m rl
abmifoabmxm;}} (The Framework of Political Dialogue) oabm
wlncD su&f &SNd y;D rS oufqikd &f mjynfe,fEiS hf wdik ;f tvdu
k af omfvnf;aumif;?
vlrsK;d tvku
d af omfvnf;aumif; wdik ;f &if;om;wd\
Yk nDvmcHrsm;usi;f yNy;D
&Si;f vif;nEd idI ;f oabmxm; &,lomG ;&ef
(4) wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f twmjzifh wdik ;f &if;om;rsm;\ vufeufuikd f
awmfveS af &;tzJUG tpnf;rsm;rS ud,
k pf m;vS,rf sm;? Edik if aH &;ygwDrsm;rS ud,
k f
pm;vS,rf sm;? trsK;d orD;ESiv
hf il ,ftzJUG tpnf;rsm;tygt0if Civil Sok pf m;vS,rf sm;ESihf todynm&Si?f twwf
cieties tzJUG tpnf;rsm;rS ud,
ynm&Sirf sm;yg0ifaom wdik ;f &if;om;vlrsK;d pkH nDvmcHwpfcu
k kd ac:,lusi;f
yoGm;&ef?
(5) wdik ;f &if;om;tiftm;pkrsm;\ ud,
k pf m;vS,rf sm;? 'Dru
kd a&pDenf;
t&vIy&f mS ;aeMuaom Edik if aH &;tiftm;pkrsm;\ud,
k pf m;vS,rf sm;? tpd;k &
udk,fpm;vS,frsm; tcsKd;nDyg0ifNyD; tiftm;pkokH;pkpvkH;vufcHEkdifaom
ykpH jH zifh yifvpHk w
d "f mwfut
kd ajccHaom jynfaxmifpn
k v
D mcHBu;D wpf&yf
usi;f yoGm;&ef? xdn
k v
D mcHBu;D rS csrw
S af omoabmwlncD surf sm;udk ]]wdik ;f
&if;om;vlrsKd ;rsm;qdik &f m jynfaxmifpo
k abmwlncD su}f } (Union AcS af &;xk;d &ef?
cord) tjzpfoabmwlvufrw
(6) ]]wdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;qdik &f m jynfaxmifpo
k abmwlncD su}f }
(Union Accord) udk tcse
d t
f wdtus owfrw
S Nf y;D taumiftxnfazmf
aqmif&u
G o
f mG ;&ef/
'Doabmxm;udk nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm; zuf'&,faumifp&D UJ
Ou| 'kw,
d Adv
k cf sKyBf u;D tifbefvu orwOD;ode;f pdex
f H 2012 ckEpS f
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
101
102
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
103
104
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
105
wyfawG ppfwu
kd w
f m cPem;? vufeuf? &dum eJU ppfonf tiftm;jznf?h
Ny;D awmhtvG,w
f ulawGUEdik w
f hJ trSm;wpfcck ?k taMumif;jycsuw
f pfcek UJ
jyefwu
kd af eMuovdyk g/ tpd;k &opfwufNy;D vufeufuikd t
f zGUJ tpnf; 17zGUJ
eJU jynfe,ftqifh? 18 zGJUeJU jynfaxmifpktqifh typftcwf&yfpJzdkU
oabmwljyD;jyDqdkayr,fhwdkufyGJawGuawmh qufvufjzpfyGm;aeqJyg/
2013 ckEpS af rvrS Mo*kwv
f txd av;vwmumvtwGi;f ucsijf ynf
e,f? &Sr;f jynfe,f? u&ifjynfe,feUJ rGejf ynfe,fawGrmS jrefrmwyfrawmf
eJUwdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ awGtMum; wdu
k yf aJG ygif; 60ausmjf zpf
yGm;cJw
h ,fvUkd od&ygw,f/
jynfwiG ;f ppfaMumifh ESpzf ufwyfawG aoausysupf ;D Mu? 'Pf&m&Mu
ovdk wdkif;&if;om;jynfolawGtrsm;MuD; twd'kua&mufMu&ygw,f/
jynfwiG ;f ppfrmS Mum;nyfjy;D aoqk;H cJMh u&wJh tjypfrw
hJ ikd ;f &if;om;jynfol
awG aomif;eJUcsjD y;D &Srd ,fvUkd cefUrSe;f &ygw,f/ aetdr&f yf&mG udk pGeUf cGm
xGuaf jy;Mu&wJh 'kuo
nfaygif; ok;H ode;f cGaJ usm&f jdS y;D &Gmyke;f &Gma&SmifawGrmS
cdak tmif;aexdik &f wJh jynfoal wGav;ode;f ajcmufaomif;ausm&f ydS gw,f?
'Dwikd ;f &if;om;jynfoal wG&UJ b0[mwdu
k yf aJG wGjzpfaewke;f rSm tqd;k 0g;qk;H
cHpm;cJMh u&ovdk wdu
k yf aJG wG&yfem;xm;awmhvnf; tqk;d qk;H b0u rvGwf
ajrmufEikd Mf uyg/ typftcwf&yfpaJ &;u rcdik rf mwmrdUk ESpzf ufwyfrsm;u
vufeuf? &dum ? ppfonfpak qmif;MuwJt
h cg 'Djynfoal wG tay:yJ 'Pfyd
vmwmyg/ t"rqufaMu;aumufcrH ?I t"rvyk t
f m;ay;cdik ;f aprI? t"r
ppfom;pkaqmif;rI? t"rzrf;qD;tEdik u
f sio
hf wfjzwfraI wGukd 'Dwikd ;f &if;
om;jynfoal wGyJ qufvufcpH m;aeMu&wmyg/
tpd;k &uawmh tpDtpOftwdik ;f atmufwb
kd mvxJrmS Edik if aH wmf
orwOD;aqmifwJh wpfEdkifiHvkH;twdkif;twmjzifh typftcwf&yfpJa&;
pmcsKyv
f ufrw
S af &;xd;k yGu
J kd wdik ;f &if;om; vufeufuikd t
f zGUJ rsm; tm;vk;H
rwufa&muf&ifawmifrS rjzpfraeusi;f yygvdrrhf ,f/ zuf'&,faumifpD
uvnf; wufr,f? rwufb;l qdw
k mudk oabmxm;ray;Edik af o;bl; qdw
k hJ
tqifu
h ae pufwifbmvukerf mS usi;f yr,fh zuf'&,faumifp&D UJ tvkyf
trIaqmiftpnf;ta0;rSm aqG;aEG;qk;H jzwfr,fvUkd taxGaxGtwGi;f
106
atmif'if
a&;rSL; Edik [
f o
H mu pufwifbmv 15 &ufaeUrSm ajymygw,f/ aocsm
wmu atmufwb
kd mvufrw
S af &;xd;k yGu
J kd zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0ifvuf
eufudkifwyfrsm; tm;vkH;r[kwfawmif u&iftrsdK;om;tpnf;tkH;
(KNU) eJU zuf'&,faumifpt
D zGUJ 0ifwcsKd U? zuf'&,faumifprD mS rygwJh
&Sr;f jynfe,f jyefvnfxal xmifa&;aumifpD (RCSS) tygt0if wjcm;
wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ tawmfrsm;rsm;wufa&mufMuygvdrrhf ,f/
'gayrJh tJ'v
D ufrw
S af &;xd;k yGaJ Mumifh jrefrmEdik if rH mS trSew
f u,fyaJ oewf
oHawG&yfpo
J mG ;rSmvm;/ usaemfuawmh oHo,&Sad eqJyg/
typftcwf&yfpJa&; &SnfMumcdkifrmzdkY
ESpfzufppfwyfrsm; jidrf;csrf;a&;aqG;aEG;zdkU typftcwf&yfpJMuwJh
tcg 'Dtypftcwf&yfpaJ &;udk umv&SnMf umxde;f odr;f zdUk twGuf ta&;
wBu;D vdt
k yfcsuf ESpcf &k ydS gw,f/ (1) Mum;aetzGUJ tpnf;rsm; odUk r[kwf
ESpzf uf yl;wGaJ umfrwDzUJG pnf;Ny;D typftcwf&yfprJ u
I kd apmifMh uyfxed ;f odr;f
a&;eJU (2) Edik if aH &;t& qufvufaqG;aEG;tajz&Sma&;wdUk jzpfMuygw,f/
vuf&dS jrefrmhNird ;f csr;f a&;jzpfpOfrmS tqdyk gta&;Bu;D wJt
h csuEf pS cf pk vk;H
vpf[maeygw,f/
Mum;aetzGJUtpnf;rsm;eJY odkUr[kwf ESpfzufudk,fpm;vS,frsm;eJU
t&yfbuftzGJUtpnf; udk,fpm;vS,frsm;yg0ifwJh ]]typftcwf&yfpJrI
apmifMh uyfxed ;f odr;f a&;aumfrwD}} wpf&yfzUJG pnf;zdUk vdt
k yfygw,f/ 'Daumf
rwDuESpzf ufppfwyfrsm;&JUwyfae&mcsxm;rI? wyfa&GUvsm;rIawGukd ESpf
bufoabmwlnDxm;wJhtwdkif; xdef;odrf;atmifapmifhMuyfowday;
ae&rSmyg/ wpfzufeUJ wpfzufem;vnfrv
I pJG &m taMumif;&S&d ifvnf;ppfyJG
eJU rajz&Si;f bJ aumfrwDu Mum;0ifajz&Si;f ay;wmudEk pS zf ufwyfrsm;u
vdu
k ef m&ygr,f/ txl;ojzifh ppfrufjzpfymG ;&mae&ma'ouwdik ;f &if;om;
jynfoal wG&UJ vHNk cKH a&;eJUvlom;csi;f pmemaxmufxm;rI tul tnDrsm;
&&Sdapa&;udkvnf; 'DaumfrwDu wm0ef,l&rSmyg/ ESpfzufwyfawGu
owfrw
S x
f m;wJph nf;urf;awG rcsKd ;azmufatmif apmifMh uyfuyG u
f zJ Ukd wm
0ef&o
dS vdEk pS zf ufwyfrsm; em;vnfr&I v
dS mcsed ?f wpfzufrmS vnf; Edik if aH &;
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
107
108
atmif'if
EdkifiHa&;aqG;aEG;Mu&ifa&m tajz&Sdyghrvm;
tpd;k &bufu wduscikd rf mwJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ tpDtpOfr&Sad o;vdUk
pdwyf &l ovdw
k pfzufrmS wdik ;f &if;om;rsm;&JU arQmv
f ifch suaf wGukd Munfh
vdu
k af wmhvnf; tvGet
f uGjH rifrh m;aewmawGU&ygw,f/ 2013 ckEpS f
Zlvikd v
f 29&ufuae 31&ufaeUtxd xdik ;f Edik if ?H csi;f rdik Nf rKd UrSm usi;f ycJw
h hJ
('kw,
d ) wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;nDvmcHucsrw
S cf w
hJ hJ atmufygqk;H jzwf
csurf sm;udk Munfyh g/
('kwd,) wdkif;&if;om;rsm;nDvmcHrS qkH;jzwfcsufrsm;
(1) jynfaxmifpjk refrmEdik if aH wmfukd trsKd ;om;jynfe,frsm; (National States) ESihf trsKd ;om;rsm; jynfe,frsm; (Nationalities States)
wef;wlnDrQcGifh? udk,fydkifjy|mef;cGifhawGeJU pkpnf;yg0ifwJh zuf'&,fjynf
axmifpktjzpfzGJUpnf;&ef
(2) zuf'&,fjynfaxmifpktwGif;rSm zuf'&,f'Drdkua&pDpepfudk
usifhokH;&ef
(3) zuf'&,fjynfaxmifpu
k kd jynfytE&m,frsm;rS tumtuG,f
ay;rnfh zuf'&,fjynfaxmifpw
k yfrawmf zGUJ pnf;wnfaxmif&ef/
(4) OD;ode;f pdet
f pd;k &rS vuf&u
dS sio
hf ;Hk aeaom 2008 zGUJ pnf;yHt
k ajc
cHOya'onf 'Dru
kd a&pDtESpo
f m&rsm;ESijhf ynf0h jcif;r&Sd zuf'&,fqikd &f m
rl0g'rsm;ESihf rudu
k n
f o
D nft
h wGuv
f ufrcHEikd ?f ppfreS af om zuf'&,fpepf
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
109
110
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
111
pD;yGm;twGuw
f nfaxmifxm;wJh cg;ydu
k af qmifwyfzUJG yHpk rH sKd ; jzpfaewm
awGvnf;&Sdygw,f/ xdkif;-jrefrme,fpyfwpfavQmufrSmwdkif;&if;om;
vufeufuikd w
f yfzUJG rsm;&JU vufcsuef t
YJ oufaysmufc&hJ wJh jrefrmausmif;
om;awG trsm;Mu;D &Scd yhJ gw,f/ 'Dwikd ;f &if;om;wyfawGxrJ mS yJ oufqikd &f m
vlrsdK;pkrsm;udk t"rqufaMu;aumufcJhMuwJh? t"rppfom;pkaqmif;
cJMh uwJ?h t"rtEdik u
f sio
hf wfjzwfcMhJ uwJ?h t"rapmfum;cJMh uwJh ppfw&m;
cHawGtrsm;Mu;D yg/ awmfveS af &;orm;trnfcv
H ufeuftm;ud;k eJU pD;yGm;
a&;vkypf m;olawG? wdik ;f jynf&hJ tzd;k wefopfawm? ausmufrsu&f wem
awGeUJ o,HZmwawGukd jynfyu&wemodu
k w
f ;l olawGxH aps;aygaygeJU
a&mif;csco
hJ al wGtrsm;Mu;D yg/ 'gaMumifrh Ykd tckvt
kd csed rf mS zuf'&,fwyfr
awmfzUJG pnf;a&; awmif;qdjk cif;[mtvGeaf pmvGe;f w,fvUkd ,lqygw,f/
jzpfoifw
h mujrefrmhwyfrawmfukd Edik if aH &;OD;aqmifrI tcef;u@uae
tcsdefZ,m;wpfcktwGif;rSm kyfodrf;Edkifa&;eJYjrefrmh wyfrawmfudk
t&yfbuftyk cf sKyaf &;atmufrmS jyefvnfae&mcsa&;wdUk uydjk y;D ta&;Bu;D
Ny;D ydNk y;D vufawGUusw,fxifygw,f/
2008 zGJUpnf;yHkudkvufrcHEdkifvdkU topfjyefvnfa&;qGJa&;qdkwJh
qk;H jzwfcsuu
f v
kd nf; tHMh ordygw,f/ usaemfvnf; 2008 zGUJ pnf;yHu
k kd
rBuKd uEf pS o
f ufyg/ 'gayrJh usaemfwUkd BuKd uo
f nfjzpfap? rBuKd uo
f nf
jzpfap2008zGUJ pnf;yHu
k 2010Ed0k ifbm a&G;aumufyu
JG pvdUk Edik if w
H pf0ef;
touf0ifNyD; vuf&SdjrefrmEdkifiH&JU wpfckwnf;aom wnfqJzGJUpnf;yHk
tajccHOya' jzpfaeygjy/D wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;eJU ywfoufwhJ jy
em? jynfwGif;ppf&JU jyem[m zGJUpnf;yHktajccHOya'qdkif&mjyem
jzpfvUkd wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkrsm;&JUwef;wlnrD Q tcGit
hf a&;awGukd tmrcH
csuaf y;r,fh zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya' topfwpfcak &;qGcJ siw
f m obm0
usygw,f/ 'gayrJh Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;uae &&Srd ,fo
h abmwlnrD rI sm;
tm;vk;H [m aemufq;Hk rSm jynfaxmifpv
k w
T af wmfuakd &muf&rdS mS yg/ BuUH cdik f
a&;ygwDu 52 &mcdik Ef eI ;f ? ppfwyfu 25&mcdik Ef eI ;f ? ESpzf UJG aygif; 77 &mcdik f
EIef;vTrf;rdk;xm;wJh jynfaxmifpkvTwfawmfu wdkif;&if; om;rsm;
awmif;qdkovdk 2008zGJUpnf;yHkudk topfjyefa&;qGJzdkU oabmwlr,f
112
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
113
rsm;&JUarQmv
f ifch suaf wG tjynft
h 0jzpfay:vmrSm r[kwyf g/ vdck siw
f m
r&&if ppfjyefwu
kd rf ,fqw
kd hJ tawG;tac:udv
k nf; azsmufzsuyf pfzUkd vdk
tyfygw,f/ ppfaMumifh ydNk y;D xdcu
kd ef musi&f wmu omrefppfom;awGeUJ
omrefjynfoal wGyg/ tpd;k &eJU wyfrawmfacgif;aqmifawGr[kwyf g/ wdik ;f
jynfrmS 'Dru
kd a&pDpepf tom;us&ifu
h suv
f mwmeJUtrQ? ppfwyfukd Edik if H
a&;OD;aqmifrt
I cef;u@uae wjznf;jznf;csi;f xGucf mG atmif pnf;k;H
Edik w
f meJt
Y rQ wdik ;f &if;om; vlrsKd ;pkrsm;twGuf tcGit
hf a&;rsm;qdik &f m
aqG;aEG;nEd iId ;f rIawG aemifrmS vnf; qufwu
kd &f v
dS mrSmyg/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 16? 2013)
rnDnGwfaom nDnGwfa&;wyfaygif;pkrsm;
('kwd,) wdkif;&if;om;nDvmcHucsrSwfcJhwJh qkH;jzwfcsufrsm;rSm
]]Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ sm;ESihf nEd iId ;f aqG;aEG;rIrsm;wGif wdik ;f &if;om;vufeuf
udik t
f iftm;pkrsm; tm;vk;H onf wpkwpnf;wnf; ud,
k pf m;jyK&yfwnf
&ef? wpfzGJUcsif;pDoD;jcm;&yfwnfaqG;aEG;jcif;rjyK&ef}} qdkwJhtcsuf
wpfcsuyf g0ifygw,f/ obm0usw?hJ jzpfoifjh zpfxu
kd w
f hJ oabmxm;jzpf
ayr,fh vufawGUb0rSmawmh jzpfEikd v
f rd rhf ,frxifyg/
wpfcsed w
f ek ;f u trsKd ;om;'Dru
kd a&pDwyfaygif;pk (National Demok ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ 12 zGUJ aygif;
cratic Front, NDF) qdNk y;D wdi
pkxm;wJh wyfaygif;pk&cdS zhJ ;l ygw,f/ tJ'w
D yfaygif;pkxu
J yJ wcsKd UtzGUJ awG
u ppftpd;k &eJU oD;jcm;aqG;aEG;Ny;D Nird ;f csr;f a&;,l? wcsKd Uu typftcwf
r&yfbq
J ufvufwu
kd cf u
kd ef UJ 'DuaeUrSmawmh NDFqdw
k mudk b,fou
l rS
rajymMuawmhyg/
2011 ckEpS f azazmf0g&DvrSm nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm; zuf'
&,faumifpD (United Nationalities Federal Council, UNFC) qdNk y;D
114
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
115
116
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
117
118
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
119
jidrf;csrf;a&;ESifh 'Drdkua&pDwyfaygif;pk
jrefrmjynf ta&SUajrmufyikd ;f a'orSm tajcpdu
k w
f hJ wdik ;f &if;om;vuf
eufuikd w
f yfaygif;pk wpfc&k ydS gao;w,f/ jird ;f csr;f a&;ESihf 'Dru
kd a&pDwyf
aygif;pk (Peace and Democracy Front, PDF) vdUk trnf&jy;D yefqef;
tajcpdu
k f 0jynfaoG;pnf;nDw
G af &;ygwD (United Wa State Party,
k ;f vm;tkypf v
k Ukd ac:MuwJh trsKd ;om;'Dru
kd a&pD r[m rdww
f yf
UWSP)? rdi
rawmf(National Democratic Alliance Army, NDAA)? jrefrm
trsdK;om;'Drdkua&pD r[mrdwfwyfrawmf(udk;uefUtzGJU) (Myan-mar
National Democratic Alliance Army, MNDAA)eJU 'Drdkua&pD
wyfrawmfopf (ucsi)f (New Democratic Army-Kachin, NDAG f a&;ygwD
K) wdUk yg0ifMuygw,f/ 'Dwyfaygif;pkrmS 0jynfaoG;pnf;nDw
(UWSP) u wyftiftm; ok;H aomif;avmuf? rdi
k ;f vm;tkypf k (NDAA)
uwyftiftm;ESpaf xmifavmuf&MdS ujy;D ESpzf UJG pvk;H utpd;k &eJUtypf t
cwf&yfpjJ y;D om;jzpfygw,f/ 'Dru
kd a&pDwyfrawmfopf(ucsi)f (NDA-K)
eJU jrefrmtrsKd ;om;'Dru
kd a&pDr[mrdww
f yfrawmf (MNDAA) (ud;k uefU
tzGUJ )uawmh wyftiftm;wpfaxmifavmufpD toD;oD;&SMd ujy;D ESpzf UJG pvk;H
u jrefrmwyfrawmfvufatmufcH e,fjcm; apmifw
h yfzUJG rsm; (Border
Guard Force, BGF)tjzpf&yfwnfaeMu wmyg/ wyftiftm; pkpak ygif;
oH;k aomif;av;axmifavmuf&w
dS hJ 'DwyfzUJG awGukd nDw
G af omwdik ;f &if;
om;rsm;zuf'&,faumifpD (UNFC) tzGUJ 0iftjzpfyg0ifzUkd zuf'&,f
aumifpu
D pnf;k;H aecJw
h mtawmfMumjyD jzpfayr,fah tmifjrifrrI &Sad o;yg/
zuf'&,faumifpu
D OD;aqmifjy;D 2013 ckEpS f Zlvikd v
f rSm usi;f ywJh
('kw,
d ) wdik ;f &if;om;nDvmcHukd yD't
D ufzf (PDF) wyfaygif;pkrS ud,
k f
pm;vS,frsm;wufa&mufcJhMuayrJh avhvmoltjzpfomwufa&mufwm
jzpfvUkd nDvmcHuqk;H jzwfcsuaf wGukd yD't
D ufzf (PDF) u oabmwl
w,fvdkUajymvdkUr&yg/ yD'Dtufzf wyfaygif;pk0ifwyfzGJUrsm;&JUoabm
xm;u tpd;k &udk twdu
k t
f cHvyk zf Ukd xuf tpd;k &eJU ajyvnfatmif quf
qHjy;D olwUkd vdck siw
f mudk awmif;r,fqw
kd rhJ 0l g'rsKd ;&Syd gw,f/ wdik ;f &if;om;
vufeufudkifwyfzGJUrsm;xJrSm wyftiftm;tBuD;rm;qkH;jzpfwJh0jynf
120
atmif'if
aoG;pnf;nDw
G af &;ygwDuawmh 2008 zGUJ pnf;yHu
k zefw;D ay;xm;wJh
&Sr;f jynfe,fajrmufyikd ;f ? wkw-f jrefrme,fpyfu NrKd Ue,fajcmufc?k cdik f
ESpfckyg0ifwJh ]]0 udk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&wdkif;}} (Wa Self-Administrak ufrcHbJ &Sr;f jynfe,feUJ wef;wl jynfe,ft qifah y;zd?Yk
tive Division) udv
0jynfe,fuv
kd nf; vuf&zdS UJG pnf;yHu
k ay;xm;wJh NrKd Ue,frsm;(0 ajrmufyikd ;f )
omru &Sr;f jynfe,fawmifyikd ;f ? xdik ;f -jrefrm e,fpyfa'ou olwUkd u
0awmifyikd ;f vdUk ac:wJNh rKd Ue,fawG? awmifyikd ;f eJUajrmufyikd ;f tMum; qufpyf
e,fajrrsm;udyk g xnfo
h iG ;f ay;zdUk awmif;qdak eMuygw,f/ ydjk y;D &Si;f atmif
ajym&&if0wyfzUJG u&Sr;f jynfe,f&UJ av;yHw
k pfyakH vmufukd 0jynfe,ftjzpf
owfrw
S af y;zdaYk wmif;qdak ewmyg/
tjcm;wdkif;&if;om;vufeufudkifwyfzGJYrsm;
nDw
G af omwdik ;f &if;om;rsm; zuf'&,faumifpD (UNFC) rSm ygwJh
vufeufuikd w
f yfzUJG 11 zGUJ ? jird ;f csr;f a&;ESihf 'Dru
kd a&pDwyfaygif;pk (PDF)
rSmyg0ifwhJ vufeufuikd w
f yfzUJG 4zGUJ ? wdik ;f &if;om;yl;aygif;aqmif&u
G af &;
tvkyaf umfrwD (WGEC) eJU oabmxm;xyfw&l yfwnfwhJ &Sr;f jynfjyef
vnfxlaxmifa&;aumifpD (RCSS/ SSA-North) wdkUtjyif tjcm;
wdik ;f &if;om;vufeufuikd w
f yfzUJG awG&ydS gao;w,f/
wyftiftm; 1500 avmuf&w
dS hJ 'Dru
kd &ufwpf u&iftusKd ;jyK wyfr
awmf (Democratic Karen Benevolent Army, DKBA-KHB)?
wyftiftm; 500avmuf&w
dS hJ u&ifjird ;f csr;f a&;aumifpD (Karen Peace
dS hJ em*trsKd ;om; qd&k ,
S f
Council,KPC)? wyftiftm; 1000 avmuf&w
vpfaumifpD(National Socialist Council of Nagaland-Kaplan,
dS hJ &cdik jf ynfvw
G af jrmuf a&;ygwD
NSCN-K)? wyftiftm;100avmuf&w
(Arakan Liberation Party,ALP)wdUk utpd;k &eJY typftcwf&yfpx
J m;
MuNyD;EdkifiHvkH;qdkif&mtypftcwf&yfpJa&;vufrSwfa&;xdk;yGJudk BudKwif
pnf;urf; owfrw
S cf surf sm;rxm;bJ wufa&mufMur,fyh &kH ydS gw,f/
'DwyfzUJG awGtjyif tpd;k &eJU jird ;f csr;f a&;,ljy;D Hrk u jrefrmhwyfrawmf
vufatmufcHe,fjcm;apmifhwyfzGJUrsm;jzpfaewJh wyftiftm; 4000
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
121
avmuf&w
dS hJ 'Dru
kd &ufwpf u&ifA'k b
momwyfrawmf (Democratic
dS hJ u&if
Karen Buddhist Army,DKBA)? wyftiftm; 500avmuf&w
eDtrsKd ;om;rsm; jynfoUl vGwaf jrmufa&;wyfO;D (Karenni Nationalities
Peoples' Liberation Front, KNPLF)? jrefrmhwyfrawmf vufatmuf
cH jynfoUl ppfwyfzUJG rsm;jzpfaewJw
h yftiftm; 500 avmuf&w
dS u
hJ ,ef;
jynfopfygwD (Kayan New Land Party, KNLP)? wyftiftm;
1000 avmuf&w
dS v
hJ m;[ljynfoUl ppfwyfzUJG (Lahu Militias)? wyftif
tm; 1000 avmuf&w
dS hJ yavmifjynfe,fvw
G af jrmuf a&;tzGUJ (Plaung
State Liberation Organization,PSLO)? wyftif tm; 1000
avmuf&w
dS yhJ tdUk trsKd ;om;tzGUJ (Pa-O National Organization, PNO)?
wyftiftm; 1000avmuf&w
dS hJ &Sr;f jynfe,fwyf rawmf (ajrmufyikd ;f )
wyfr[m (3)ESiw
hf yfr[m (7) (Shan State Army-North 3rd and 7th
Bridgates) rsm;vnf;&Sy
d gao;w,f/
'Dwikd ;f &if;om; wyfzUJG awGtm;vk;H [m jrefrmtpd;k &eJU? jrefrmwyfr
awmfeUJ &if;ES;D wJq
h ufqaH &;&SNd y;D trsm;pk[m rlvwdik ;f &if;om; wyfrawmf
rsm;rStaMumif;trsKd ;rsKd ;eJU cGx
J u
G v
f mMuwJw
h yfzUJG rsm;jzpfMuygw,f/ tcsKd U
wyfrsm;qd&k if typftcwf&yfpaJ &; tqifu
h akd usmjf y;D jrefrmwyfrawmf
atmufuckd v
kd 0IH ifa&mufvUkd e,fjcm;apmifw
h yfzUJG rsm;? jynfoUl ppfwyfzUJG rsm;
jzpfaeMuygNyD/ etzppftpdk;&&JU trsdK;om;nDvmcH atmifjrifa&;eJU
2008zGUJ pnf;yHt
k ajccHOya'udk twnfjyKa&;twGuf taxmuftuljyKchJ
Muygw,f/ atmufwb
kd mvufrw
S af &;xd;k yGu
J 'kd w
D yfzUJG tm;vk;H wufa&muf
MuzdkUtvm;tvm&Sdygw,f/
rwlnDaom vufeufudkifwyfaygif;pkrsm;?
rwlnDaom EdkifiHa&;rl0g'rsm;
txufrmS wifjycJw
h t
hJ wdik ;f wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ tpnf;
rsm;[m tenf;qk;H tkypf ak v;pkuaJG eygw,f/ (1) nDw
G af omwdik ;f &if;
om;rsm; zuf'&,faumifpD (UNFC)? (2) Nird ;f csr;f a&;ESihf 'Dru
kd a&pDwyf
aygif;pk (PDF)? (3) jrefrmwyfrawmfEiS hf &if;ES;D aomqufqaH &;&Sad om
122
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
123
124
atmif'if
'kwd,yifvkHnDvmcH
wdik ;f &if;om;tiftm;pkawG b,fvykd J tkypf ak wGuu
JG ?JG b,favmufyJ
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
125
126
atmif'if
wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;qdkif&mjynfaxmifpkoabmwlnDcsuf(Union
k csed t
f wdtus owfrw
S Nf y;D taumiftxnfazmfaqmif
Accord)udt
&Guo
f mG ;&ef)udk b,fvakd qG;aEG;nEd iId ;f oabmwl ajz&Si;f cJMh uw,fqw
kd m
rod&yg/
tpd;k &&JU tpDtpOfuawmh atmufwb
kd mvrSm wpfEikd if v
H ;Hk twdik ;f
twm&Sw
d hJ typftcwf&yfpaJ &;pmcsKyv
f ufrw
S af &;xd;k yGu
J kd wpfEikd if v
H ;Hk
u wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ rsm;tm;vk;H wufa&mufonfjzpfap?
rwufa&mufonfjzpfap usi;f yzdUk qk;H jzwfxm;[ef&jdS y;D tJ'aD emufyikd ;f
Ed0k ifbm? 'DZifbmvrsm;rSmrS Edik if aH &;aqG;aEG;yGq
J ikd &f m rlabmifrsm;udk
wdik ;f &if;om;vufeufuikd t
f zGUJ rsm;eJU qufvufaqG;aEG;r,fh tpDtpOf
&Syd &kH ygw,f/ tpd;k &bufuvnf; Edik if aH &;aqG;aEG;yGrJ al bmifrsm;udak &;
qGjJ y;D 'grSr[kwf a&;qGaJ e[ef&jdS y;D wdik ;f &if;om;rsm;&JUEdik if aH &; aqG;aEG;
yGrJ al bmifrsm;eJY tjyeftvSew
f u
kd q
f ikd af qG;aEG;jy;D ESpzf ufpvk;H vufcEH ikd w
f hJ
Edik if aH &;aqG;aEG;yGJ rlabmifwpf&yfuckd srw
S &f rSm jzpfygw,f/ tpd;k &a&;
qGw
J hJ rlabmifawGrmS bmawGygw,fqw
kd m usaemfwUkd rod&yg/ pufwif
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
127
128
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
129
130
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
131
rsm;udu
k ,
kd pf m;jyKw,fvUkd ,lqxm;jcif;yg/ tJ't
D ,ltqudk usaemfu
awmh vufrcHEikd yf g/ OD;ode;f pdet
f pd;k &eJw
Y yfrawmf[m ArmvlrsKd ;rsm;udk
tjynfh t0ud,
k pf m;jyKjcif;r&So
d vdk wdik ;f &if;om;vufeufuikd f tzGUJ rsm;
[mvnf; oufqikd &f m wdik ;f &if;om;rsm;udt
k jynft
h 0ud,
k pf m;jyKw,fvUkd
usaemfr,HMk unfyg/ vufeufuikd w
f yfzUJG &Sd ekH YJ vufeufrudik w
f o
hJ mref
jynfolrsm;tm;vkH;udk udk,fpm;jyKcGifhr&Sdyg/ vufeufrJhjynfolrsm;[m
olwUkd b0udk olwUkd bmomud,
k pf m;jyKciG &hf ydS gw,f/
'gaMumifh jynfreJUjynfe,frsm;u t&yfbufvlUtzGJUtpnf;rsm;
taeeJU Nird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wGrmS vufeufrjhJ ynforl sm;udk ud,
k pf m;
jyKNy;D yg0ifciG &hf Edik zf yYkd Nkd y;D BuKd ;pm;Mu&rSmyg/ tpd;k &ud,
k w
f ikd u
f t&yfbuf
vlUtzGUJ tpnf;rsm;udk Nird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wGrmS tqifw
h ikd ;f rSmyg0ifzUkd
zdwfac:oifhygw,f? yifvHkjynfaxmifpknDvmcHBuD;rSm yg0ifaqG;aEG;zdkY
twGuv
f t
kd yfwrhJ 0l g'awG? &yfwnfcsuaf wGupkd ak ygif; aqG;aEG;csrw
S Mf uzdUk
tm;ay;oifyh gw,f/ typftcwf&yfpaJ &;cdik rf mzdUk ? jird ;f csr;f a&;aqG;aEG;yGJ
awG t"dym,f&Sd&Sdjzpfay:zdkUeJY obm0uswJhoabmwlnDcsufawG&zdkU?
Ny;D awmh tJ'o
D abmwlncD suaf wGukd tmPm&ygwDew
YJ yfrawmfu av;
pm;twnfjyKatmifawmif;qdzk ?Ykd tiftm;ok;H tMurf;zufajz&Si;f wmawG
&yfwefNY y;D aqG;aEG;nEd iId ;f ajz&Si;f wJh ,Ofaus;rI qufvufwnfwefaY eapzdUk
qdw
k m t&yfbufvUl tzGUJ tpnf;rsm;&JU tm;aumif;cdik rf mrIeUJ Nird ;f csr;f a&;?
Edik if aH &;aqG;aEG;yGjJ zpfpOfwpfavQmufv;Hk rSm tpd;k &? vufeufuikd w
f yfzUJG
rsm;eJU wef;wl&nfww
l ufwuf<u<uyg0ifEikd zf Ukd tay: trsm;Bu;D rlwnf
aeNyv
D Ykd usaemf,MkH unfygw,f/ 'Dvrkd [kw&f ifjzifh uReaf wmfwaYkd rQmv
f ifh
wJNh ird ;f csr;f a&;[m [d;k ta0;Bu;D rSmyJ&adS eOD;rSmyg/
pmNyD;&uf-(pufwifbm 19? 2013)
132
atmif'if
wnfaqmufa&;qdkif&m tajccHrl0g'pmwrf;
(5) The United Nationalities Federal Council (UNFC) Press Statement 5/2013 (July 14, 2013)
(6) Information Release on 2nd Preliminary Meeting for Political
Dialogue Between UNFC and UPWC Delegations 07/2013 (September 10, 2013)
(7) jynfaxmifpkNidrf;csrf;a&;azmfaqmifa&;vkyfief;aumfrwD (UPWC) ESifh
nDnw
G af omwdik ;f &if;om;vlrsKd ;rsm;zuf'&,faumifp(D UNFC)\Edik if aH &;aqG; aEG;yGJ
udk,fpm;vS,ftzGJUwdkU(20-2-2013)&ufaeUaqG;aEG;yGJwGifajymMum;aom UNFC
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
133
Nird ;f csr;f a&; [d;k ...ta0;rSm aqmif;yg;&Snf tydik ;f 7ydik ;f udk 2013
ckEpS f pufwifbmv 15&ufaeUrSmpa&;Ny;D pufwifbmv 19 &ufaeUrSm
tqk;H owfcyhJ gw,f/ ESpf 60 ausmMf umcJNh y;D jynfoal wGaxmifeUJ aomif;
eJU csDaoqkH;cJh? aoqkH;ae&wJhjrefrmEdkifiHu urmay:rSmoufwrf;
t&Snq
f ;Hk jynfwiG ;f ppfBu;D udk tjrefq;Hk xm0&tqk;H owfapcsiw
f hJ omref
vlwpfa,muf&UJ rcsirhf &JaMuuGo
J aH wGyg/ ukrjk 'mowif;*sme,frmS tydik ;f
1 udk twGJ 3? trSwf 26? atmufwb
kd mv 1 &ufaeUupvdUk tywf
pOfazmfjycJu
h m tydik ;f 7 udk twGJ 3 trSwf 32 Ed0k ifbmv 12 &ufaeUrSm
tqk;H owfazmfjyygw,f/ aqmif;yg;a&;om;csed ef YJ yHEk ydS af zmfjycsed Mf um;rSm
tcsed u
f mvwpfvausmaf vmufumG jcm;wmrdUk 'Daqmif;yg; tydik ;f 7ydik ;f
rSm pufwifbmvaemufq;Hk ywf? atmufwb
kd mvwpfvvk;H eJU Ed0k ifbmv
yxrywftwGi;f jzpfay:wd;k wufraI wGukd raqG;aEG;Edik cf yhJ g/ tJ'w
D pfv
ausmt
f csed t
f wGi;f rSmvnf; Nird ;f csr;f a&;azmfaqmifrI twGut
f a&;Bu;D
wJjh zpfay:rIawG&cdS w
hJ mrdUk 'Djzpfay:wd;k wufraI wGtay: usaemh&f UJ ok;H oyfrI
awGuw
kd ifjyzdUk 'Daqmif;yg;udq
k ufa&;jzpfygw,f/
134
atmif'if
aqG;aEG;yGJrsm; ? aMunmcsufrsm;
atmufwb
kd mvwpfvvk;H eJEY 0kd ifbmvqef;txd wpfvcGMJ umumv
twGi;f jzpfay:cJw
h hJ jynfwiG ;f Nird ;f csr;f a&;qdik &f mjzpfay:wd;k wufrrI sm;udk
atmufygtwdik ;f tpOfvu
kd w
f ifjycsiyf gw,f/
(1) &Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD aMunmcsuf
2013 ckESpf atmufwdkbmv 1&ufaeUrSm &Srf;jynfjyefvnfxl
axmifa&;aumifpD (Restoration Council for the Shan State,
RCSS) A[dktvkyftrIaqmifaumfrwDtpnf;ta0;udk vG,fwdkif;
vseJ ;f A[d|k mecsKyrf mS usi;f yNy;D oabmxm;xkwjf yefaMunmcsuu
f kd xkwf
jyefygw,f? tJ'D xkwjf yefcsurf mS 2013 ckEpS f ZGev
f 9 &ufrS 23 &uf
txd &Sr;f jynfjyefvnfxal xmifa&;aumifpD Ou|'kAv
kd cf sKyBf u;D ,Gwpf pf&hJ
jird ;f csr;f a&;wnfaqmufa&; jynfwiG ;f c&D;pOftwGi;f orw OD;ode;f pde?f
jynfaxmifp0k efBu;D rsm;? Edik if aH &;ygwDrsm;? jynfov
l x
l rk sm;ESihf awGUqHk
aqG;aEG;rIrsm;udk tusdK;&SdwJhc&D;pOf? tusdK;&SdwJhaqG;aEG;yGJrsm;tjzpf
ok;H oyfygw,f/ 'DaMunmcsurf mS yJ 2011 ckEpS f 'DZifbmv 2 &ufaeU
jrefrmtpdk;&eJU &Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD typftcwf
&yfpaJ &;vufrw
S af &;xd;k csed rf pS 2013 ckEpS f pufwifbm 30 &uftxd
ESpEf pS ef ;D yg; typftcwf&yfpaJ &;umvtwGi;f &Sr;f jynfwyfrawmf (SSANorth) ESifh jrefrmwyfrawmfppfaMumif;rsm; wdkufyGJaygif; 133
Murd jf zpfymG ;cJNh y;D 122 Burd [
f m jrefrmwyfrawmfu typftcwf&yfpaJ &;
pnf;urf;rsm;udk wpfzufowfcsdK;azmufNyD; &Srf;jynfwyfrawmfwyfzGJU
rsm;udkppfqifa&;qifETJjcif;jzpfNyD; 11 Budrf[m jrefrmwyfrawmfppf
aMumif;rsm; &Sr;f jynfwyfrawmfxed ;f csKyef ,fajrxJ usL;ausm0f ifa&muf
vmvdUk jyefvnfwjYHk yefwu
kd cf u
kd &f wJw
h u
kd yf rJG sm;jzpfw,fvUkd azmfjyygw,f/
Ny;D awmh &Sr;f jynfjyefvnfxal xmifa&;aumifp\
D Nird ;f csr;f a&;azmfaqmif
a&;aumfrwDukd &Sr;f jynfpnf;vk;H nDw
G rf w
I nfaqmufa&;ESihf Edik if aH wmf
tpdk;&ESifh EdkifiHa&;aqG;aEG;a&;&nf&G,fcsufrsm;jzifh jyefvnfzGJUpnf;
aMumif;aMunmjy;D tpd;k &uusi;f yjyKvyk rf ,fh wpfEikd if v
H ;Hk qdik &f m typf
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
135
136
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
137
138
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
139
140
atmif'if
MumcGeq
f m? jrefrmtrsKd ;om; 'Dru
kd &ufwpfr[mrdww
f yfrawmf ppfO;D pD;
csKyf zke'f g;&Ti?f rGejf ynfopfygwD taxGaxGtwGi;f a&;rSL; Edik [
f o
H m? ytdUk 0f
trsdK;om;vGwfajrmufa&;tzGJU Ou|cGefjrifhxGef;? yavmifjynfe,f
vGwaf jrmufa&;wyfO;D Ou|Adv
k rf LS ;Mu;D tdu
k zf ek ;f ? &Sr;f jynfe,fw;kd wuf
a&;ygwD taxGaxGtwGif;a&;rSL; apmcGefqdkif;? 0 trsdK;om;tzGJU
'kw,
d Ou| wr[m? ucsiv
f w
G af jrmufa&;tzGUJ Ou| aZmif;c&m eJU
zuf'&,faumifpD Ou| 'kw,
d Adv
k cf sKyMf u;D tefbefv wdUk jzpfMuygw,f/
&Srf;jynfjyefvnfxlaxmifa&;aumifpD udk,fpm;wufa&mufwJhtwGif;
a&;rSL; (2) Adv
k rf LS ;Mu;D pdik ;f vSu olUtzGUJ tpnf;&JU oabmxm;t&vuf
rSwfrxdk;yg/
jrefrmEdik if aH jrmufyikd ;f tajcpdu
k f tiftm;Mu;D wdik ;f &if;om;vufeuf
udik t
f zGUJ tpnf;ESpcf jk zpfwhJ 0jynf pnf;vk;H nDw
G af &;ygwD (UWSP/
A) eJU trsdK;om;'Drdku&ufwpfr[mrdwfwyfrawmf (rdkif;vm;tkyfpk)
(NDAA) wdUk u 'Dvi
kd Zf mnDvmcHukd rwufa&mufMuyg/
pmNyD;&uf-(Edk0ifbm 11? 2013)
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
141
142
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
143
144
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
145
146
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
147
148
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
149
wwd,ydkif; trSwfw&rsm;
( Weekly Eleven? {&m0wD? &eHUopf? rdk;rc)
b0rSm cspf& cif& av;pm;jrwfEdk;&wJhyk*dKvfrsm;eJUywfoufwJh
tvGr;f rSww
f rf;uav;awG a&;r,fvUkd pdwu
f ;l cJzh ;l ygw,f/ 'gayrJv
h nf;
rtm;vyfwmwdkU? pdwfrygwmwdkU? ysif;&daewwfwmwdkY pwJh ra&r&m
taMumif;jycsuaf wGeUJ rsm;rsm;pm;pm;ra&;jzpfao;yg/ 'D wwd,ydik ;f rSm
usaemhf arara':vSMunfeJU trnfwltarMuD; okH;a,muftaMumif;?
azazh taMumif;? uG,fvGefoGm;NyDjzpfwJh usaemhfnD wm&mrif;a0 (ac:)
a&Tbkef;vleJU i,foli,fcsif; armifarmifMuD;wdkU&JUtaMumif;a&;cJhrdorQ
tvGrf;rSwfwrf;av;yk'fudk pkpnf;wifjyygw,f/
av;pm;pGm
atmif'if
atmif'if
150
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
151
armifarmifMuD; odkYr[kwf
ta<uapmwJh oli,fcsif;wpfOD;
ABSDF
0wfpHkESifhawGU&aomudkarmifarmifBuD;
'Drdkua&pDESifhzGHUjzdK;wdk;wufa&;tiftm;pkudk pwifwnfaxmifcJhol
udkarmifarmifBuD; tonf;a&m*gjzihfuG,fvGefcgeD;awGU&pOf/
armifarmifMuD; uG,fvGefjcif;
2013 ckEpS f {jyv
D 25 &ufaeUrSm armifarmifMu;D vdUk trnf&wJh
vlwpfO;D uG,v
f eG o
f mG ;cJyh gw,f/ xdik ;f Edik if ?H rJaqmufjrKd Uaq;HMk u;D rSmt
onf;a&m*geJU uG,v
f eG o
f mG ;ygw,f/ uG,v
f eG cf sed rf mS touf 51ESpf
yJ&Sdygao;w,f/ jrefrmEdkifiHom;wpfOD;jzpfayrJh jrefrmEdkifiHjyifyrSm
uG,fvGef&wmyg/ jrefrmEdkifiH&JU'Drdkua&pDa&;vIyf&Sm;rIMuD;rSm wpfwyf
wpftm;yg0ifco
hJ l wpfa,mufjzpfayrJh 'DuaeUjrifawGUae&wJt
h ajymif;
tvJawGukd ud,
k w
f ikd u
f ,
kd u
f s cHpm;Edik cf iG rhf &Sad wmhygbl;/ emrnfausmf
xif&mS ;olwpfa,mufr[kww
f t
hJ wGuf ]]0rf;enf;aMuuGaJ Mumif;}} rSwf
wrf;vTmawGowif;pmawGrSm jrifawGU&rSmr[kwfyg/ omrefvlwpf
a,muftjzpf dk;dk;&Sif;&Sif;&yfwnfcJhjyD; olUb0wpfckvkH;udk wdkif;jynfeJU
vlrsKd ;twGuaf y;qyfcw
hJ hJ oli,fcsi;f wpfa,muftaMumif;udk 'DpmpkeUJ
rSwfwrf;wifcsifygw,f/
armifarmifMu;D u usaemhx
f uf toufwpfvcGyJ J ydMk u;D ygw,f/ &ef
ukew
f ikd ;f ? &efuif;jrKd Ue,f? uHbrhJ mS aecJyh gw,f/ &efuif; tvu (3)
rSm &Spw
f ef;txdausmif;wufcjhJ y;D &efuif; txu (2) rSm 1978? 1979
152
atmif'if
ckEpS af wGrmS ud;k wef;? q,fwef;wufcyhJ gw,f/ &efuif; txu (2) rSm
usaemfwdkU oli,fcsif;jzpfcJhMuwmyg/ armifarmifMuD;u q,fwef;udk
tMurd Mf urd af jzcJ&h vdUk wuov
kd af &mufwmaemufusygw,f/ jrefrmha&eH
aumfyakd &;&Si;f rSm vkyif ef;cGi0f ifae&jyrD Ukd wuov
kd w
f ufawmhvnf; aeU
ausmif;rwufEikd b
f v
J yk o
f m;aumvdyrf mS ordik ;f bmomt"dueJU nydik ;f
ausmif;wufc&hJ ygw,f/ 1988ckEpS f 'Dru
kd a&pDa&; vlxt
k a&;awmfyMkH u;D
rSmvnf; wufwuf<u<uyg0ifcJhjyD;vkyfom;rsm;aumvdyf ausmif;om;
or*&UJ trIaqmifwpfa,mufjzpfcyhJ gw,f/
1988ckEpS f pufwifbmv 18&ufaeUrSm ppfwyfutmPmodr;f jy;D
wJah emufausmif;om;? vli,ftrsm;tjym; e,fpyfa'oodUk xGucf mG cJh
Mu&mrSm armifarmifMu;D vnf; yg0ifcyhJ gw,f/ ausmif;om;wyfrawmfvUkd
vlord sm;wJh jrefrmEdik if v
H ;Hk qdik &f m ausmif;om;rsm;'Dru
kd &ufwpfwyfO;D
(ru'w) wnfaxmifzGJUpnf;&mrSm yg0ifcJhjyD; wm0eftqifhqifhxrf;
aqmifcyhJ gw,f/ rGejf ynfe,f? bk&m;ok;H qla'otajcpdu
k f ru'wwyf
&if; 102rSm wyf&if;pnf;k;H a&;aumfrwD0if? pcef;aumfrwD twGi;f a&;rSL;
(2)? wyf&if;rSL;? pcef;aumfrwD 'kw,
d Ou|? e,fajraumfrwDtwGi;f
a&;rSL;pwJw
h m0efawG xrf;aqmifcyhJ gw,f/ ru'w 'kw,
d tBurd n
f D
vmcHuae A[dak umfrwD0iftjzpfa&G;aumufwifajrm ufcNH y;D A[dv
k yk if ef;
ppfaq;a&;|me twGi;f a&;rSL;wm0efxrf;aqmifcyhJ gw,f/
1991 ckESpfrSmusif;ywJh ru'w wwd,tMudrfnDvmcHtjyD;rSm
ru'w ESpzf UJG uGo
J mG ;jy;D a'gufwmEdik af tmif acgif;aqmifwhJ ru'wrSm
armifarmifMuD;[m ppfkH;csKyfkH;tkyfMuD; wm0efxrf;aqmifcJhygw,f/
1991 uae 1996ckEpS t
f xd ausmif;om;wyfrawmf ESpjf crf;uGu
J mv
wpfavQmufv;Hk armifarmifMu;D [m a'gufwmEdik af tmiftyk pf rk mS yg0if
cJyh gw,f/ 1996ckEpS f pufwifbmvrSm ru'w ESpzf UJG jyefvnfaygif;
pnf;jy;D wJah emuf A[dak umfrwD0if? |mecsKyf ;Hk wm0efct
H jzpf wm0efxrf;
aqmifcyhJ gw,f/ 2000 ckEpS rf mS ru'wacgif;aqmifwcsKd U vufeufuikd f
awmfveS af &;rS tem;,ljy;D oD;jcm;Edik if aH &;tzGUJ tpnf;rsm; wnfaxmif
MuwJt
h cg armifarmifMu;D [m a'gufwmEdik af tmifeUJ twl 'Dru
kd a&pDEiS hf
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
153
zGUH jzKd ;wd;k wufa&;tiftm;pk (Network for Democracy and Develol pfO;D jzpfcjhJ y;D A[dOk ;D aqmifaumfrwD0if
pment,NDD) udk wnfaxmifow
tjzpf uG,v
f eG cf sed t
f xdwm0efxrf;aqmifcyhJ gw,f/
pdefUrdkufu,fpmoifESpfrsm;
usaemfeUJ armifarmifMu;D pwif&if;ES;D cJ&h wmu rd;k aumif;bk&m;Mu;D
teD;u &efuif;txu (2)rSmyg/ &efuif; txu (2)udk jynfoyl ikd f
rodr;f cifu c&pf,mefausmif;emrnftwdik ;f pdeUf rdu
k u
f ,fvUkd vnf;ac:
ygw,f/ usaemfu pdeUf rdu
k u
f ,fukd 1975ckEpS rf mS q|rwef;uae 1979
ckEpS f q,fwef;txd ausmif;wufcyhJ gw,f/ armifarmifMu;D u usaemfwUkd
ausmif;udk 1978ckEpS rf mS ud;k wef;upjy;D a&muf&v
dS mwmyg/ ud;k wef;rSm
usaemfuwef;cGJ (u) rSm? olu wef;cGJ (c) rSmyg/ q,fwef; pmoifEpS rf mS
vnf; oluwef;cGJ (c) rSmyJ quf&cdS yhJ gw,f/ 'gayrJh tcef;ESpcf u
k uyf
vsuw
f nf&w
dS mrdUk aeUwdik ;f awGUjrifaeMuwmyg/
&if;ESD;wJholi,fcsif;wpfa,muftaeeJU uHbJhaps;teD;u olUtdrf
udv
k nf; usaemfa&mufz;l ygw,f/ qif;&JErG ;f yg;wJh rdom;pkyg/ csKd UcsKd UwJw
h hJ
&yfwnfaeMu&wJt
h xJ armifarmifBu;D u om;orD;&Spaf ,mufrmS tMu;D
qk;H jzpfaeygao;w,f/ qif;&JwhJ rdom;pku tMu;D qk;H om;wpfa,muf&UJ
vlysdKayguft&G,fumv[m tifrwefMurf;wrf;r,fqdkwm tm;vkH;yJ
em;vnfEikd Mf urSmyg/ &G,w
f w
l ef;wlawGMum;rSm oyfoyf&yf&yfr0wfEikd ?f
rkeUf zd;k r&Sv
d Ukd ausmif;aps;qdik w
f ef;rSm rkeUf 0,frpm;Edik ?f rkeUf pm;qif;csed rf mS
olrsm;awG ausmif;aps;wef;rSm rkeUf 0,fpm;aecsed rf mS aps;qdik w
f ef;eJUcyf
vSr;f vSr;f rSm wpfa,mufwnf;aMuuGaJ e&wmrsKd ;yg/ q&mru pmtkyzf ;kd
awmif;&if? oefU&Si;f a&;aMu;awmif;&if?ausmif;vcawmif;&ifvnf;aemuf
qk;H tcsed rf yS aJ y;Edik cf o
hJ yl g/ 'gayrJu
h saemftMhH o&wmu armifarmifMu;D [m
'Dvb
kd 0tajctaersKd ;twGuf pdw"f mwfus0rf;enf; aewwforl [kwyf g/
armifarmifMu;D eJUtwl usaemfowd&rdwmu atmifjrifv
h Ukd ac:wJh
oli,fcsi;f wpfa,mufyg/armifarmifMu;D eJUvnf;&if;ES;D ygw,f/ atmifjrifh
udk tbd;k Mu;D vdUk vnf;ac:Mujy;D ausmufuek ;f ? atmifaZ,svrf;rSm ae
154
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
155
156
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
157
158
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
159
udw
k w
d Ef ikd u
f usaemhu
f kd zke;f quftaMumif;Mum;ygw,f? ]]udak tmif'if
OD;armifarmifBu;D wpfa,mufawmh 'DreufrmS yJ uG,v
f eG o
f mG ;&SmNy}D } wJ/h
Mu,fwpfyiG hf a<uvGio
hf mG ;jyefygjy/D aumif;uifMu;D rSmu Mu,fawG
oef;aygif;axmifeUJ csjD y;D &Sad eawmh Mu,fwpfyiG ahf vsmw
h m bmrSrxl;jcm;
ovdyk g/ 'gayrJh armifarmifMu;D &JUJ ZeD; aemfav;'D? om;Mu;D apm&efEikd f
(ac:) zd;k cGg;Mu;D ? om;i,f apmZifrif; (ac:) zd;k cGg;av;wdUk twGuaf wmh
armifarmifMuD;uG,fvGefjcif;[m tpm;xdk;r&wJh qkH;HI;rIyg/ 'Dpmudk
zd;k cGg;Mu;D eJU zd;k cGg;av;wdUk olwUkd taztwGuf *kP,
f w
l wfapzdUk a&;ygw,f/
armifarmifMu;D udk cspcf ifav;pm;MuolawG tm;vk;H vnf;cHpm;Edik zf aYkd &;yg
w,f/ 'Dpmudzk wfvUkd armifarmifMu;D uG,v
f eG w
f mudo
k &d if Adv
k rf LS ;Mu;D
atmifjrifv
h nf; rwlnw
D b
hJ ufEpS cf rk mS &Sad eMuapOD;awmh tcsed rf wefcif
cGo
J mG ;wJh oli,fcsi;f wpfa,muftwGuf 0rf;enf;aMuuGv
J rd rhf ,fxifyg
w,f/
pmNyD;&uf-(ar 6? 2013)
({&m0wD? Mo*kwv
f 2013)
atmif'if
160
a&Tbkef;vl(c) wm&mrif;a0
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
161
usaemf eJYuAsma&;aom
vlwpfa,muftaMumif; (odkYr[kwf)
a&Tbkef;vl (odkYr[kwf) wm&mrif;a0
(1)
usaemhu
f akd rG;jy;D av;ESpaf vmuftMumrSm araru usaemft
h wGuf
nDi,fav;wpfa,muf xyfraH rG;zGm;ay;ygw,f/ 1966 ckEpS pf ufwif
bmv 13&uft*FgaeUrSmyg/ olUudk arG;zGm;awmh ivsirf vIyyf gzl;? avMu;D
rd;k Mu;D rusygbl;? rd;k BuKd ;awGvnf; rypfygbl;/ t&mcyford ;f uyHrk eS t
f wdik ;f
ygyJ/ usaemfwUkd rdom;pkrmS vluav;wpfa,mufw;kd wmuvGv
J Ukd aygh/
jrefrmEdik if u
H awmh Adv
k cf sKyaf e0if; OD;aqmifwhJ ppftyk pf ;kd rIatmufa&muf
wm av;ESpaf usmcf yhJ gjy/D
usaemfwrYdk b
d rsm;u tpfr0rf;uGw
J pfa,muf&UJ pum;udk em;a,mifjy;D
cspu
f u
kd v
kd Ukd trnfay;xm;wmrdUk olUudv
k nf; vG,v
f ,
G u
f u
l yl J cspn
f n
D D
vdUk trnfay;vdu
k Mf uygw,f/ araru usaemfu
h o
kd m;Mu;D vdUk ac:jy;D olU
udak wmh om;i,fav;vdUk ac:ygw,f/ 'Dvekd UJ olU&JUtdref mrnfu ti,f
av;jzpfvmygw,f/ oluvJ pum;ajym&if olUud,
k o
f l ]]i,fi,f}} vdUk ok;H
avh&Sdygw,f/
162
atmif'if
aemufEpS Ef pS t
f Mum nDr ti,fq;Hk udk arG;awmh usaemfu ajcmuf
ESpo
f m;&Sjd y;D 0wKpmtkyaf wGpzwfaeygjy/D pma&;q&m rd;k a0&JUJ pHak xmuf
0wKawGzwfjyD; tvGwfpHkaxmuf wifarmifaqGeJU olU&JUvufaxmuf
rd;k pEmwdUk udk oabmusaecsed rf Ukd nDrav;udk cifpEmrd;k vdUk trnfay;vdu
k f
Edik yf gw,f/ usaemfrsm; vufO;D rIr&cJ&h ifjzifh nDrav;crsm csprf rjzpf
vmp&mtaMumif;&Syd gw,f/
om;orD; ok;H a,muf&&dS if tMu;D qk;H eJt
Y i,fq;Hk u rdbarwmyd&k jy;D
tvwfu rdbarwmcsKd UwJw
h ,fvaYkd jymMuwm Mum;zl;? awGUzl;ygw,f/
usaemfwUkd rdom;pkrmS awmh tJ'v
D rkd [kwyf g/ tvwfjzpfwhJ ol[mrdbESpf
yg;pvk;H &JUtcspq
f ;Hk eJU tvdv
k u
kd t
f cH&qk;H yg/ tBu;D qk;H usaemfeUJ ti,fq;Hk
nDrav;wdUk uawmh tqlc&H qk;H eJU rdom;pkwm0efawGukd trsm;qk;H rQa0,l
&olawGjzpfcJhygw,f/
(2)
usaemf wdUk armifEpS rf ok;H a,mufpvk;H awmifOuvmyNrKd Ue,f 9&yf
uGuu
f trSwf 10tajccHynm rlvwef;ausmif;rSm oli,fwef;uae
av;wef;txd ynmoifMum;cJ&h ygw,f/ usaemfu ig;wef;wpfEpS u
f kd
awmifOuvmyNrdKUe,f tajccHynmtv,fwef;ausmif; trSwf3rSm
aecJ&h Ny;D ajcmufwef;uaeq,fwef;txd &efuif;txu (2)pderYf u
kd f
u,frmS wufcyhJ gw,f/ 'gaMumifv
h nf; usaemfneD UJ nDrvnf; &efuif;
txu 2ausmif;om;awG jzpfvmcJMh uygw,f/
a&Tbkef;vl[mi,fi,fwkef;uawmh pmawmfwJh ausmif;om;wpf
a,mufyg/ twef;xJrmS xdyq
f ;Hk rSm&Sjd y;D yxr? 'kw,
d ? wwd,qkawG
pmar;yGw
J ikd ;f rSm &cJw
h myg/ wpfwef;jy;D wpfwef;rSerf eS af tmifcahJ yrJh q,f
wef;rSm wpfaeygawmhw,f/ q,fwef;pmar;yGu
J kd av;Burd ?f ig;Burd f
avmufajz&Ny;D ESpBf urd af jz&wJh nDrav;xufwpfEpS af emufusjy;D 198687pmoifEpS u
f sryS J q,fwef;udk jrefrmpm*kPx
f ;l eJUatmifygw,f/1988
rwfvta&;tcif;jzpfcsed rf mS usaemfu &efuek pf ufrw
I uov
kd rf mS pufrI
tif*sifeD,maemufqkH;ESpf? nDrav;u "mwkaA't"du 'kwd,ESpfeJU
a&Tbek ;f u t*Fvyd pf mt"dueJY yxrESp?f &efuek w
f uov
kd v
f iId ef ,fajrrSm
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
163
ausmif;wufaeMuwmyg/
tJ'v
D kd q,fwef;pmar;yGJ wzke;f zke;f us&wmeJUywfoufjy;D azaz
u rSwcf sucf sygw,f/ ]]uAsma&;vdUk }} wJ/h 'gvnf; rSeEf ikd yf gw,f/ ol
tv,fwef; ausmif;om;b0rSmuwnf;u uAsmawGa&;aeygNy/D a&;
awmhvnf; jrefrmpmuAsm GeUf aygif;usr;f Bu;D awGukd taotcsmzwfI
avhvmNy;D a&;wmyg/ a&S;uAsma&;[efrsm;udk twk,Nl y;D av;csKd ;awG? a'G;
csKd ;awG? tdik cf si;f awG? &wkawGa&;Edik yf gw,f/ tJ'aD cwfu vlMuKd urf sm;wJh
ok;H aMumif;uAsmav; awGa&;ygw,f/ tJ'aD cwfu ky&f iS af Mu;rHw
k Ukd ? *Dw
ya'omwdUk ? ,k0w?D *Dw owif;pOfpwJh *sme,fawGrmS azmfjycH&ygw,f/
pmrlcr&yg/ ud,
k u
hf AsmygwJph mapmifukd ud,
k yhf u
kd q
f eH UJ ud,
k 0f ,f&ygw,f/
tJ'w
D ek ;f u olUuavmifemrnfu ]rD;cd;k jzL} yg/ 1982ckEpS f rSm olU&JUrD;cd;k jzL
emrnfeJU yxrqkH; r*Zif;uAsm ]ppfjyef} r*Zif;rSmyHkESdyfazmfjyygw,f/
tJ'D uAsmuvnf; av;csKd ;&SnMf u;D ygyJ/ jrefrmpmudk Edik ef if;uGr;f usif
vGe;f vdUk twef;xJrmS ola&;om;wJh pmpDpmuH;k awG[m trSwt
f rsm;qk;H
&jyD; q&m? q&mrrsm;&JUtodtrSwfjyKjcif;? csD;usL;jcif;cH&ygw,f/
NrKd Ue,ftqif?h wdik ;f tqifh pmpDpmuk;H NyKd iyf aJG wGrmS ausmif;udu
k ,
kd pf m;jyKyg
0if&jyD; qkawGvnf;&cJhygw,f/ olU&JUt"du tm;enf;csufuawmh
odyq
H ikd &f m lyaA'? "mwkaA'? ocsmF wdUk udpk w
d rf 0ifpm;wmygyJ/ 'gaMumifh
vnf; 0dZm ? odyb
H mompkaH jz&wJh q,fwef;udak wmfekH UJ ratmifwmyg/
aemufyikd ;f q,fwef;udk 0dZm oyfoyf? odyo
H yfoyfcv
JG u
kd w
f hJ tcgusryS J
0dZm wGo
J yfoyfu,
kd Nl y;D pdwBf uKd ujf refrmpm*kPx
f ;l eJU atmifygawmhw,f/
t*Fvyd pf mrSmvnf; *kPx
f ;l rSwef ;D yg;&vdUk &efuek w
f uov
kd u
f kd t*Fvyd pf m
t"dueJU wufa&mufciG &hf ygw,f/ 'gayrJh 1988rwfv ta&;tcif;u
pcJw
h hJ vlxt
k a&;awmfyBHk u;D u olU&JUynma&;vrf;aMumif;udk tqk;H owf
ay;vdu
k yf gw,f/ b0wuov
kd u
f ausmif;Ny;D cJah yrJh &efuek w
f uov
kd u
f
awmh ausmif;rNy;D cJyh g/
(3)
1988 vlxt
k a&;awmfyMkH u;D [m jrefrmEdik if u
H oef;aygif;rsm;pGm
aom jynfoal wG&hJ b0awGukd tMu;D tus,f u
kd cf wfajymif;vJ apcJyh g
164
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
165
166
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
167
168
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
169
170
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
171
aqmifah Mumifx
h ikd &f if; vufEpS zf ufukd a&SUxkw?f vufo;D qkyjf y;D 'l; ay:wif
xm;&ygw,f/rsuEf mS uawmh xk;H pHtwdik ;f iHUk xm;&ygw,f/ tckaxmif
0ifpmawGUcsed rf mS tJ'yD pkH H 3xdik &f r,fvUkd trdeUf xGuv
f mwmyg/ yHpk H (4)
uawmh tjypfay;yHkpHrdkU a&SUuyHkpHokH;ckxuf trsm;MuD;ydkqdk;ygw,f/
yHpk MH u;D qdw
k muvnf; axmifwiG ;f rSm ta&;ay:tajctaewpfcjk zpfcsed f
rSm xdik &f wmrdUk tvGeUf tvGeu
f q
kd ;kd w,fvUkd yJajymyg&ap/ aocsmwmu
tJ'yD pkH aH wGtm;vk;H rSm rsuEf mS udik UkH xm;&wmyg/ cGijhf yKcsurf &yJ rsuEf mS
armhMunf&h if tjypf&ydS gw,f/ yHpk x
H ikd w
f mrrSe&f if tjypf&ydS gw,f/ wdu
k f
ydwfcH&ygw,f? tdkuftESufcH&ygw,f/ vlwpfa,mufudk pdwf"mwf
a&;&m csKd ;ESrd zf Ukd ? tEdik t
f xufjyKusizYf Ukd vlwpfa,muftay: wjcm;wpf
a,mufu vlyg;0apmfum;Edik zf Ykd pepfwus wDxiG x
f m;wmyg/
'DtrdeUf xGuv
f mawmh o&ufaxmifxu
J tusO;f om;tm;vk;H raus
reyf jzpfMuygw,f/ EdkifiHa&;tusOf;om;awGwifruygbl;/ &mZ0wf
tusO;f om;awGyg olwUkd &JU rdom;pk0ifawGa&SUrSm ud,
k &hf UJ edru
hf s&rIukd rjy
csiMf uygbl;/ b,faxmifrmS rS 'Dvpkd nf;urf;rsKd ;r&Sw
d t
hJ wGuf 'g axmif
ydik u
f oufouftmPmtvGo
J ;Hk jy;D rw&m;vkyw
f ,fqw
kd mudk oabm
aygufem;vnfMuygw,f/ 'gayrJh trdeUf udrk vdu
k ef m&ifvnf; tjypf&dS
w,fqjkd y;D axmif0ifpm tydwcf &H r,f? wdu
k yf w
d cf &H r,f? tdu
k t
f ESuf
cH&r,f/ 'Dawmh 'Drw&m; rIMu;D udk olwUkd tzdUk rSmawmhvufoifch v
H u
kd ef m
Hu
k vGv
J Ukd wjcm;enf;vrf; r&SMd uygbl;/ 'Dvekd UJ tJ't
D rdeUf u touf0if
vmcJjh y;D qd;k ygw,f/ rdu
k yf gw,fqw
kd hJ &mZ0wftusO;f om; wcsKd Uaxmif
0ifpmrSm olw&Ykd UJ rdom;pkawG a&SUrSmususeeyHpk x
H ikd jf y;D jyefvmcJMh uygjy/D
olwUkd tm;vk;H u usaemfwUkd Edik if aH &;tusO;f om;awG b,fvw
kd jYHk yefMu
rvJqw
kd m apmifMh unfah eMuav&JU/
usaemfwUkd Edik if aH &; tusO;f om;awGrmS vJ axmif0ifpmvmEdik w
f hJ
rdom;pkuenf;wJhtjyif a0;vHvGef;vdkUoHk;av;vavmufrS wpfacguf
vmEdik Mf uwmyg/ 'Dawmh wpfywfrmS Edik if aH &;tusO;f om; ESpaf ,muf
oH;k a,mufavmufyJ axmif0ifpmvmwm&Syd gw,f/ tJ'D trdeUf xGuw
f hJ
tywfrmS axmif0ifpmvmzdYk uReaf wmfwUkd taqmifu tvSnu
hf swmu
172
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
173
174
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
175
tawmhu
f kd vlrqefwt
hJ rdeUf yJ}}/
axmifyikd f a'goaygufuyJG gawmhw,f/ ]]'g usKyaf xmif usKyBf uKd uf
ovdk tkycf sKyrf ,f? usKyMf uKd uo
f vdk trdeUf xkwrf ,f/ cifAsm;bmrSajym
p&mrvdb
k ;l ? cifAsm;om;awG 'DaxmifxrJ mS &Sad eo usKyt
f rdeUf udk emcH
&rSmyJ}}
araru 0ifajymygw,f/ ]]at;uG,f rif;u 'Daxmifukd tkycf sKyf
aeovd?k rif;uwdUk om;awGukd tkycf sKyaf eovd?k rif;udv
k nf; tkycf sKyaf ewJh
vl &Sw
d mygyJ/ rif;eJUaqG;aEG;vdUk r&&if rif;udt
k yk cf sKyw
f hJ vlawGeUJ wdUk pum;
ajym&rSmaygh}}
axmifyikd q
f ufjy;D onf;rcHEikd af wmhygbl;/ ]]awmfjyD awmfjyD cifAsm;wdUk
rauseyf&if MudKufwJhae&mwdkif? usKyf*krpdkufbl;/ a[haumifawG?
'DaumifEpS af umif udjk yefac:oGm;awmh/ cifAsm;wdUk vnf;oGm;Muawmh}}
usaemfwUkd ESpaf ,mufvnf; uref;uwef; 'l;axmufjy;D azazeJU
ararudu
k efawmh Mu&ygw,f/ tJ'aD emuf 0efxrf;awGu usaemfwUkd
ESpaf ,mufukd wdu
k x
f jJ yefxnfv
h u
kd Mf uygw,f/ pnfox
l w
G u
f v
kd nf; olU
rdcifeUJ axmifyikd f ;Hk cef;rSm tvm;wlay;awGUygw,f/
aemufrS usaemfwUkd od&wmu azazeJaY rarudk axmift&m&Sad wG
u usaemfwUkd ESpaf ,mufuaxmif0ifpmrawGUEdik b
f ;l vdUk jiif;qefaMumif;
ajymwmudk azazeJU araruvufrcHygbl;/ ]]'g rif;wdUk ighom;awGukd
du
k Ef u
S x
f m;vdUk ? olwUkd ud,
k rf mS 'Pf&m'Pfcsuaf wG&adS evdUk ighom; awGu
igwdUk udk rawGUapcsiw
f mbJjzpf&r,f}} vdUk azazu pGypf yJG gowJ/h jy;D awmh
axmifyikd ef UJ awGUcGiahf wmif;awmh axmifyikd u
f awGUzdUk jiif;qefygowJ/h tJ'D
rSmwif 'Dupd u
w
kd ikd rf ,fqjkd y;D o&ufjrKd Uv,faumifucdik (f c0w)Ou|
k;H udk csw
D ufomG ;ygowJ/h (c0w) Ou|utawGUrcHayrJh wm0ef&o
dS l
wpfa,mufu axmifyikd x
f zH ek ;f qufjy;D 'Dupd u
w
kd ;kd wd;k wdww
f w
d af jz&Si;f
zdkUwdkufwGef;ygowJh/
tJ't
D csed rf mS &efuek u
f vmwJh tbd;k Mu;D ? tbGm;Mu;D ESpaf ,muf olwUkd
om; ausmif;om;tusO;f om;awGukd axmif0ifpmawGUcGirhf &vdUk a'go
aygufuaJG eMuw,fqw
kd hJ owif;uo&ufjrKd U usO;f usO;f uav;rSmysUH ESUH
176
atmif'if
ausmMf um;aeygjy/D tJ'D tbd;k Mu;D ? tbGm;Mu;D ESpaf ,mufukd Munfjh rif
csiv
f Ukd o&ufaxmifa&SUudk pka0;a&mufvmMuolrsm;vnf; &SMd uygw,f/
azazu cdik (f c0w) Ou|k;H udo
k mG ;r,fqNkd y;D jrif;vSn;f iSg;awmh vdu
k yf Ukd
ay;csiw
f hJ jrif;vSn;f orm; ig;a,mufajcmufa,mufavmuf&ydS gowJ/h
vdu
k yf Ukd ay;wJh jrif;vSn;f q&mMu;D uvnf; cdik f (c0w)Ou|k;H rSm apmifh
ay;? jy;D awmh axmifujkd yefyUkd ay;wJt
h jyif ydu
k q
f aH y;awmhvnf; r,lb;l wJ/h
'gaMumifv
h nf; aemufq;Hk rSm axmifyikd u
f olu
kd Ef u
S x
f m;wmr[kww
f hJ
taMumif;oufaojyzdkUtwGuf azazeJUararudk olUkH;cef;udkac:jyD;
usaemfwUkd ESpaf ,mufeUJ ay;awGUwmyg/
wdkufudkjyefa&mufjyD; odyfrMumcifrSm usaemfwdkU&JUaxmif0ifpm
ypn;f awGukd 0efxrf;awGuvmydUk ygw,f/ azazeJUarar o,faqmif
vmMuwJh tpm;taomufawG? aq;0g;awGyg/ txkyaf wGtm;vk;H uawmh
aoaocsmcsm &Smxm;vdkU zdkz&Jjzpfaeygw,f/ naeapmif;rSmawmh
0efxrf;awGu usaemfwUkd taqmifrmS usecf w
hJ hJ tdy&f mvdyaf wGvmydUk jyef
ygw,f/ wdu
k rf mS usaemfwUkd Mumr,f qdw
k o
hJ abmygyJ/
wdu
k rf mS ae&wJh umvawG[m usaemfwUkd nDtpfuEkd pS af ,muf&UJ
teD;pyfq;Hk ? tnDw
G q
f ;Hk ? wpfa,mufeUJ wpfa,muf em;vnfrt
I &Sq
d ;Hk
aeU&ufawGyg/ usaemfwUkd pum;awGtrsm;Bu;D ajymjzpfMuw,f/ twdw?f
ypKye ?f tem*wf uReaf wmfwYkd b0awG&UJ umvok;H yg; taMumif;awG
aqG;aEG;jzpfMuw,f/ uAsmawG trsm;Mu;D pdwu
f ;l eJUa&;jy;D wpfa,mufa&;
wJh uAsmwpfa,mufukd &Gwzf wfjyjy;D a0zeftBujH yKMuw,f/
nwpfnrSmawmh olu usaemhu
f kd ar;ygw,f/
]]udu
k kd axmifuvGw&f if bmvkyrf ,f pdwu
f ;l xm;ovJ}}
usaemfu ]]t&ifq;Hk tvkyw
f pfcck k &Sm&rSmayghumG / azaza&m arar
a&m nDrav;a&m olwUkd tm;vk;H yifyef;vSjy/D tdrrf mS vnf; ta<u;awG
wifaewmrsm;vSjy/D 'D ta<u;awGtjrefq;Hk qyfEikd af tmif MuKd ;pm;&rSm
aygh}}
olu ]]i,fi,fawmh axmifuvGw&f ifpmayavmuxJ ajcpkyH pf0if
awmhr,f? pma&;q&m wpfa,muftjzpf&yfwnfawmhr,f}}
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
177
178
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
179
atmif'if
180
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
181
atmif'if
182
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
183
a':vSMunf okH;a,muftaMumif;
a':vSMunf(udkol&(c)Zm*em \rdcif)
184
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
185
186
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
187
atmif'if
188
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
189
a':vSMunf ESpfOD;udktwlwpfuGawGU&pOf
190
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
191
awGu owfypfvu
kd yf gw,f/ 'kw,
d aeUrSm ararharmifuav;udk owf
vdu
k jf yefygw,f/ ESpaf ,mufpvk;H udk ararha&SUrSmyJowfwmyg/ owfykH
owfenf;uvnf; tifrwefMurf;MuKw&f ufpufveG ;f vdUk 'DpmpkrmS razmfjy
csiyf g/ aemufwpf&uf ararhuo
kd wfawmhr,fh tvSnrhf a&muf cifrmS ol
ykew
f yfxu
J pmemwwfwt
hJ bd;k Mu;D wpfa,mufu ararhuu
kd ,fwifjy;D
avSuav;wpfpD;eJU xGufajy;cJhMuygw,f/ acsmif;MudKacsmif;Mum;rSm
ig;&ufavmuf cdk;aMumifcdk;0SufavSmfcwfjyD;rSyJ vdkuf&SmaewJhtbdk;&JU
wyfeJUawGY? aemuftbdk;&Sd&m wyfpcef;udka&mufjyD; a':vSMunf (3)
wpfa,muftoufab;u vGwaf jrmuf&ygw,f/ 'gayrJo
h Ul tareJU olU
armifav; olUrsupf ad &SUrSm &uf&ufpufpuftowfccH MhJ u&wmudk olOY ;D
aESmufxu
J ? olUESv;Hk om;xJub,fawmhrS azsmufzsuv
f Ukd r&awmhyg/
usaemht
f bd;k u aemuftrd af xmifjyKwt
hJ wGuaf Mumifh arar[m olU
tbd;k ?tbGm;rsm;eJU Mu;D a':rsm;&JUvufxrJ mS usKH rai;jrKd UrSmMu;D jyif;&Sio
f ef
cJ&h wmyg/ azazeJUvufxyfjy;D rSyJ &efuek u
f akd &mufygw,f/ tbd;k vnf;
aemuftrd af xmifeUJ om;wpfa,mufarG;zGm;jy;D odyrf Mumcifxm;0,fcdik ?f
avmif;vHkjrdKUe,frSmwdkufyGJuscJhygw,f/
arar[mcifyeG ;f onfeUJ om;orD;awGukd csppf w
d Mf u;D wJo
h mref trsKd ;
orD;Mu;D wpfa,mufyg/ jynfwiG ;f ppf&UJ ted|mHak wGukd aumif;aumif;em;
vnfygw,f? i,fi,fav;uwnf;u rdbudq
k ;Hk I;H cJ&h vdUk rdom;pkb0udk
tvGejf rwfE;kd ygw,f/ Edik if aH &;qdw
k mudk em;rvnfayrJh rw&m;rIreS o
f rQ
udk qefUusiyf gw,f/ cifyeG ;f onfeUJ om;orD;rsm;&JUtmPm&Siq
f efu
Y sif
a&;pdw"f mwfeUJ vIy&f mS ;rIawGukd tm;ay;axmufcyH gw,f/ usaemftzrf;cH
&vdUk tif;pdeaf xmifxaJ &mufcsed rf mS vQKd U0Suq
f ufo,
G f a&;vrf;aMumif;
wpfcu
k ae ararydUk vdu
k w
f hJ owif;pum;u ]]tMu;D aumifMu;D vufrw
S f
xd;k jy;D xGurf vmeJUaemf}}wJ/h
tarrsm;eJY om;rsm;
'DtarawGaMumifh 'Dom;awG vlvm;ajrmufcMhJ uwmyg/ 'DtarMu;D
awG&JU oGefoifqkH;rrIaMumifh 'Dom;awGvlUavmutusdK;wpfpHkwpf&m
192
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
193
194
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
195
azazh taMumif;
1
jrefrmEdkifiHudk em*pfrkefwdkif;MuD; 0ifa&mufwdkufcdkufzsufqD;cJhwm
wpfEpS jf ynfw
h ahJ eY 2009 ckEpS ?f arv 2&ufaeU aeUv,f? wpfem&D ig;rdepf
rSm usaemfhazaz OD;ausmf&SdefuG,fvGefoGm;cJhygw,f/
touf&Spfq,fhav;ESpf&SdjyDjzpfwJh zcifMuD;uG,fvGefcsdefrSm olUab;
rSm&Sad ewmuawmh tESpif g;q,fe;D yg;vufwcJG w
hJ ?hJ b0&JU rkew
f ikd ;f awGukd
twl&ifqdkifcJhwJh usaemfY ararwpfa,mufwnf;yg/ om;MuD;jzpfwJh
usaemfu tar&duefjynfaxmifpkrSm?om;vwf a&Tbkef;vlu olYt&if
2007ckEpS ?f Mo*kwv
f rSmuG,v
f eG o
f mG ;cJjh y/D orD;ti,fq;Hk rd;k rd;k eJo
Y ruf
abmufveG f wdUk u rav;&Sm;rSm? orD;acG;r raemf[&D eJUwpfO;D wnf;aom
ajr;uav; udu
k akd cwfaewdUk uMopaMw;vsrmS ? ararwpfa,mufwnf;
udkom b0wpfavQmufvkH;tazmfjyKcJh&wJhazaz/ ckawmhvnf; ararhudk
wpfa,mufwnf;cGx
J m;cJyh gjy?D
2
aMuuG&J wmawGrsm;vGe;f vdUk ESv;Hk om;uxHu
k siaf eovm;rod/ azaz
qkH;aMumif;tmtufat (RFA)u ae&defausmfureuftapmMuD; zkef;
atmif'if
196
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
197
*syefawmfvSefa&;umvu&cJhwmvdkYajymzl;ygw,f/ yckH;'Pf&mu
t*Fvyd u
f akd wmfveS w
f ;Hk u&cJw
h hJ aoewf'Pf&mjzpfjy;D &ifbwfu 'Pf&m
uawmh yJc;l d;k rwae&mrSmazazyg0ifwAhJ rmjynfueG jf rLepfygwDwyfzUJG eJU
zqyv tpd;k &wyf&ifqikd w
f u
kd yf rJG mS &cJw
h mvdUk qdyk gw,f/ e,fcsUJ qefUusif
a&;eJzY ufqpfawmfveS af &;rSmyg0ifcahJ yr,fh azazhrmS vGwv
f yfa&;armfueG ;f
0ifvufrSwfr&Sdyg/
usaemf i,fi,fu azazhudktdrfrSm tcsdefMumMumjrif&cJygw,f/
]]ar;p&menf;enf;&SdvdkU cPavmufvdkufcJhyg}}qdkjyD;vmac:wJh dkif;dkif;
Murf;Murf;vlMu;D awGaemuf azazvdu
k yf goGm;jy;D wpfcgwpfcg veJUcsjD y;D
Mum/ wpfcgwpfcg ESpfeJUcsDjyD;Mum aysmufqkH;aecJhygw,f/ a&Munftdkif
wd?Yk tif;pdeaf xmifwpYkd pfaxmufvrS ;f a&;wdUk qdw
k m usaemfi,fi,fuwnf;
u ,Ofyg;ae&wJh pum;vkH;awGyg/
tdru
f kd azazjyefa&mufvmawmhvnf; 'Pf&m'Pfcsuaf wG a&m*g
198
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
199
200
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
201
atmif'if
202
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
203
aus;Zl;pum;
'DpmtkyfrSm usaemfwdkY jrefrmEkdifiHtwGuf tifrwefta&;BuD;wJh
jynfwGif;Nidrf;csrf;rIwnfaqmufa&;? jynfwGif;ppf&yfpJa&;eJYywfoufNyD;
a&;om;cJw
h hJ aqmif;yg;ud;k yk'?f {&m0wDjrpfBu;D aysmufq;kH ysupf ;D roGm;ap
zkYd jynfov
l x
l w
k pf&yfv;kH u trsKd ;om;a&;wm0efwpf&yftaeeJY u,fwif
a&;? umuG,fa&;vHIYaqmfa&;om;cJhwJh aqmif;yg;&Spfyk'feJY usaemfcspfcif
jrwfE;dk &wJh yk*Kd vrf sm;taMumif; tvGr;f ajya&;om;wJh aqmif;yg;av;yk'f
pkpak ygif; aqmif;yg; (21)yk'u
f dk pkaygif;wifjyxm;ygw,f/ 'Daqmif;yg;rsm;
ukd azmfjyay;cJMh uwJh ukrjk 'mowif;*sme,f? rk;d rcrD',
D m? {&m0wDowif;
Xme? The Weekly Eleven Journal eJY &eHYopfr*Zif;rsm;rSt,f'Dwmrsm;?
pDpOfolrsm;ukdaus;Zl;wifygw,f/
'Dpmtkyfuav;ukd pDpOfxkwfa0ay;wJh acwfjywkdufpmayu
udkaZmfrif;ausmf (jynfaoG;Ekdif)? rsufESmzHk;yef;csDa&;qGJay;wJh yef;csD
vif;0P? yHkESdyfay;wJh ukdbkdbkdxGef;? twGif;"mwfyHkrsm;toHk;jyKcGifhay;wJh
Nidrf;csrf;pdrf;vef;(pma&;q&mnDykav;)? yef;csDvif;0P? udkpdk;0if;Nidrf;?
udkjynfaoG;EdkifwkdYukdvnf; aus;Zl;wifygw,f/
NyD;awmh usaemhfaqmif;yg;rsm;ukdzwfIMuwJh? a0zefMuwJhrdwfaqG?
oli,fcsif;rsm;? tm;ay;ulnDMuwJhrdwfaqGrsm;tm;vHk;ukdvnf; aus;Zl;
txl;wifygaMumif; ....../
/
av;pm;pGm
atmif'if
Zefe0g&Dv 7? 2014
(acw? tar&duefjynfaxmifpk)
atmif'if('w)
(1963 - )
1963 ckESpf rwfv 8 &uf (aomMumaeY)wGif awmifOuvmyNrdKU
e,f? &efukefzGm;jrifonf/ arG;zGm;pOf avjyif;rwdkuf? ivsifrvIyf? rkef
wdkif;rus? rdk;BudK;rypfyg/ 0g&ifhowif;pmq&mBuD; OD;ausmf&Sdef (ajrvwf
zd;k atmif-2009 ckEpS f arvwGiu
f ,
G v
f eG )f ESihf rdcifBu;D a':vSMunfw\
Ykd
tBu;D qH;k om;jzpfonf/ trnf&if;rSmcspu
f u
kd jkd zpfonf/ awmifOuvmy
NrdKUe,f? trSwf (9) &yfuGuf? tpdk;& rlvwef;ausmif; trSwf(10)wGif
oli,fwef;rS av;wef;txd? tpd;k & tv,fwef;ausmif; trSw(f 3)wGif
yrwef;? &efuif;NrdKUe,f tpdk;&txufwef;ausmif; trSwf(2) wGif
q|rwef;rS 'orwef;txdynmoifMum;cJhonf/ 1979 ckESpfwGif
'orwef;atmifjrif &efukefwdkif; trSwf (2)a'oaumvdyfwGifodyH
(ocsFm) bmomwGJjzifhyxrESpf? 'kwd,ESpfrsm; wufa&mufcJhNyD; 1981
ckEpS w
f iG f &efuek pf ufrw
I uov
kd o
f Ykd wwd,ESpf pufrt
I if*sief ,
D mt"du
jzifah &muf&o
dS nf/ pmar;yGt
J Burd Bf urd u
f s1988ckEpS w
f iG rf S aemufq;kH ESpf
twef;odkY a&muf&Sdonf/
204
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
rector) tjzpfwm0ef,laqmif&GufcJhonf/
205
196
atmif'if
{&m0wD? Nidrf;csrf;a&;ESifhtrSwfw&rsm;
197